diff --git "a/data/part_3/0767247749442c6355f0bb31b452076e.json" "b/data/part_3/0767247749442c6355f0bb31b452076e.json"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/data/part_3/0767247749442c6355f0bb31b452076e.json"
@@ -0,0 +1 @@
+{"metadata":{"id":"0767247749442c6355f0bb31b452076e","source":"gardian_index","url":"https://cgspace.cgiar.org/rest/bitstreams/62783159-bd1b-46a5-8f6e-3cf9dadbfada/retrieve"},"pageCount":58,"title":"የስልጠና መምሪያው የአማርኛ ዝግጅት አስተባባሪዎች የአለም ሎሬት ዶ/ር ጃን ሎው -በአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል ዋና ሳይንቲስት ዶ/ር ሮላንድ ብሮወር -\"የተሻለ አመጋገብ ለተሻለ ጤና\" ፕሮጀክት አስተባባሪ አቢዮት አራጋው -በአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል የምርምር ኦፊሰር የመምሪያው የአማርኛ ትርጉም ኤዲተሮች አቢዮት አራጋው -በአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል የምርምር ኦፊሰር አሸብር ክፍሌ -በአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል የምርምር ኦፊሰር ዶ/ር ብርሃኑ ቢያዝን -በአለም አቀፍ ሰብል ምርምር ተቋም በደረቃማ አካባቢ (ኢክሪሳት) ከፍተኛ የምርምር መኮንን ምሕረቱ ቸርነት -በአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል የምርምር ሥራ አመራር አስተባባሪ የመምሪያው የአማርኛ ንድፍና ሽፋን ዝግጅት ፍሬዘር አስፋው -በአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል ዳታቤዝ ማኔጅሜንት ስፔሻሊስት","keywords":[],"chapters":[{"head":"","index":1,"paragraphs":[{"index":1,"size":26,"text":", Benjamin, M., Katcher, H., Blakenship, J., Andrade, M., Agili, S., Njoku, J., Sindi, K., Mulongo, G., Tumwegamire, S., Njoku, A., Abidin, E., Mbabu, A. (2013)      "}]},{"head":"ከህብረ-ህዋስ ብዜት የተገኙ የማባዣ","index":2,"paragraphs":[]},{"head":"በደረቅ ወቅት የተከላ ሃረጎችን እንዴት ማቆየት ይቻላል?","index":3,"paragraphs":[]}],"figures":[{"text":" ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ አገራት ዘንድ የስኳር ድንች ሰብል ፍላጎት እየጨመረ፣ ሰብሉ ላይ የሚሰሩ ፐሮጀክቶች ቁጥር እያደገ እንዲሁም ስለሰብሉ የተሻሻለ አመራረት፣ አያያዝና አጠቃቀም ላይ የሚጠየቁ የስልጠና ድጋፎች እየጨመሩ መጥተዋል፡፡ ይህንን እያደገ የመጣ ፍላጎትን ለመመለስ የአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከልና በየአገራቱ ያሉ የብሄራዊ ምርምር ተቋማት ተመራማሪዎች ተበታትነው ያሉ የስልጠና ጹሑፎችን በማሰባሰብ ከ1-3 ቀናት የሚፈጁ የአጭር ጊዜ ስልጠናዎችን ሲሰጡ ቆይተዋል፡፡ የሚነሱ ፍላጎቶችን ለመመለስ የዚህ አይነት አቀራረብ ዉስንነት እንደተጠበቀ ሆኖ ምሉዕ የሆኑ የስልጠና መምሪያዎች እስከአሁን ድረስ አልተዘጋጁም፡፡ \"የለውጥ ሐዋርያትን መድረስ\" የተሰኘው ፕሮጀክት እ.ኤ.አ በ2011 ዓ.ም መጀመር ሁኔታዎች በመሰረታዊነት እንዲቀየሩ አድርጓል፡፡ ፕሮጀክቱ በአለም አቀፍ የድንች ምርምር ማዕከልና በሄለን ኬለር ፋውንዴሽን ትብብር የተተገበረ ሲሆን ስለብርቱካናማ ስኳር ድንች አስፈላጊውን ግንዛቤ ለመፍጠርና ያሉ ሃብቶችን በሰብሉ ላይ በሚሰሩ ፕሮጀክቶች ዙሪያ ለማንቀሳቀስ እንዲቻል አስፈላጊውን አቅም ለመገንባት ያለመ ነበር፡፡ በተጨማሪም ፕሮጀክቱ በቫይታሚን ኤ የበለጸገውን የብርቱካናማ ስኳር ድንች ስርጭትና አጠቃቀም ላይ የሚሰሩ ፕሮጀክቶችን በአግባቡ መተግበር እንዲችሉ መንግስታዊና መንግስታዊ ላልሆኑ ሰራተኞች አስፈላጊውን የአቅም ግንባታ ላይ ትኩረት ሰጥቶ ሰርቷል፡፡ አጠቃላይ ግቡ በምስራቅና መካከለኛው አፍሪካ፣ ደቡብ አፍሪካና ምዕራብ አፍሪካ ክፍለ-አህጉራት በስኳር ድንች አመራረትና አጠቃቀም አዳዲስ ግኝቶች ዙሪያ ለከፍተኛ የስርጸት ባለሙያዎች ስልጠና መስጠት የሚያስችል አቅም ዘላቂ በሆነ መንገድ መፍጠር ነው፡፡ ስለሆነም \"ስለ ስኳር ድንች ማወቅ የምንፈልገው ሁሉ\" ስልጠናን እንዲሰጡ የአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል በሞዛምቢክ፣ ታንዛኒያና ናይጄሪያ አገር በቀል ተቋማትን ለይቷል፡፡ በመጀመሪያው ስልጠና ወቅት የአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል ከአገር በቀል ተቋማቱ ጋር በቅርበት ሰርቷል፡፡ በሁለተኛው ዙር ስልጠና አገር በቀል ተቋማቱ ከማዕከሉ ተመራማሪዎች በተ��ጣቸው ድጋፍ የስልጠናውን ተግባራት መምራት የቻሉ ሲሆን በሶስተኛ ዙር ስልጠና ወቅት ደግሞ ከማዕከሉ በተደረገላቸው የገንዘብ ድጋፍ አገር በቀል ተቋማቱ ስልጠናውን ሙሉ በሙሉ በራሳቸው ማከናወን ችለዋል፡፡ በቀጣይ አመታትም ይህ ስልጠና ሳይቋረጥ በአገር በቀል ተቋማቱ እንደሚቀጥልና በወጪም ረገድ ራሱን እንደሚችል ይታመናል፡፡ የዚህን ስልጠና ይዘት በማዘጋጀት ረገድ የግሪንዊች ዩኒቨርሲቲ የተፈጥሮ ሃብት ኢንስቲትዩት ባልደረባ የሆኑት ዶ/ር ስታተርስ ያሉትን የስልጠና መምሪያዎች በመከለስ፣ ከተለያዩ የስኳር ድንች ተመራማሪዎች የተገኙ አዳዲስ ዕውቀቶችን በማካተትና ጠንካራ የ\"በመስራት-መማር\" ተግባራትን በመንደፍ ከፍተኛ ትበብር አድርገዋል፡፡ እኚህ ሳይንቲስት ከዚህ ቀደም እ.ኤ.አ በ2005 ዓ.ም ከኡጋንዳ ብሔራዊ የግብርና ምርምር ድርጅት ተመራማሪዎችና ኬንያ ከሚገኘው የአለም የምግብና እርሻ ድርጅት የአይ.ፒ.ኤም ማስተባበሪያ ጋር በመሆን ከሰሃራ በታች ላሉ የአፍሪካ አገራት የሚሆን ሁሉን አቀፍ የአርሶ አደሮች የመስክ ትምህርት ቤት መምሪያ አዘጋጅተዋል፡፡ በተጨማሪም ይህንን ስልጠና በማዘጋጀት ሂደት ዶ/ር ስታተርስ የአለም አቀፍ ድንች ምርምር ተመራማሪዎች የሆኑትን ሮበርት ሙዋንጋ፣ ቴድ ካሬይ፣ ጃን ሎው፣ ማሪያ አንድራዴ፣ ማርጋሬት ማክኢዋን፣ ጁዴ ጆኩ፣ ሳም ንማንዳ፣ ሳሚ አጊሊ፣ ጆናታን ኩምቢራ፣ ጆይስ ማሊንጋና ጎድፍሬይ ሙሉንጎን የኤች.ኬ.አይ የስርዓተ ጾታ ስፔሻሊስት የሆኑትን ሶኒ ዴቪድና አብረዋት የሚሰሩትን የኤን.አር.አይ ባልደረቦች ሪቻርድ ጊብሰን፣ ኦሬሊ ቤኮፍና ኬት ቶምሊንስን አማክረዋል፡፡ በዚሁ ሂደትም እኒሁ ሳይንቲስት የስልጠና ዶክመንቶችን ከዶናታ፣ የመጨረሻ ተጠቃሚዎችን መድረስና ሌሎች ፕሮጀክቶች ለዚህ ስልጠና በሚስማማ መልኩ በመውሰድ አዘጋጅተዋል፡፡ ስልጠናው እ.ኤ.አ በ2012 ዓ.ም ለመጀመሪያ ጊዜ ከተካሄደና የስልጠና መምሪያውም ጥቅም ላይ ከዋለ በኋላ የሰልጣኞችንና አመቻቾችን ፍላጎት ባማከለ ሁኔታ የተከለሰ ሲሆን ለስልጠናው አጋዥ የሆኑ የፓወር ፖይንት ገለጻወችም እንዲታከሉበት ተደርጓል፡፡ ይህ ደረጃውን የጠበቀ የስልጠና መምሪያና አጋዥ ዶክመንቶች እንዲዘጋጁ ከፍተኛ አስተዋጽዖ ስላደረጉ ዶ/ር ስታተርስን በዚህ አጋጣሚ እናመሰግናለን፡፡የዚህ ስልጠና ደረጃ የሚመጥነው ሌሎችን በተመሳሳይ ሁኔታ ሊያሰለጥኑ የሚችሉ ከፍተኛ የስርጸት ባለሙያዎችንና የእርሻ ሥራ አስኪያጆችን ነው፡፡ ስልጠናውን በየጊዜው የሚመጡ አዳዲስ ዕውቀቶችና የተሳታፊዎች ግብረ-መልሶችን ከግምት ውስጥ በማስገባት በየአመቱ ለመከለስ ታሳቢ ተደርጓል፡፡ በዚህ ሂደት በመጪው ጊዜያት ንቁና በስኳር ድንች ዕውቀት የበለጸገ ማኅበረሰብ ለመፍጠር ዕቅድ ተይዟል፡፡ ይህ \"ስለ ስኳር ድንች ማወቅ የምንፈልገው ሁሉ\" ስልጠና ኮርስ ስኳር ድንች ለገቢ ማስገኛና ጤና ማሻሻያ እንቅስቃሴን ዓላማዎች ለማሳካት አስተዋጽዖ ያደርጋል፡፡ ይህ እንቅስቃሴ መተግበር የተጀመረው እ.ኤ.አ በ2009 ዓ.ም ሲሆን ዋና ግቡም እ.ኤ.አ በ2020 ዓ.ም ከሰሃራ በታች በሚገኙ 16 አገራት የሚገኙ 10 ሚሊዮን ቤተሰቦች ኑሮን በዘርፈ-ብዙ የስኳር ድንች ዝርያዎች ጥቅም ማሻሻል ነው፡፡ የአለም ሎሬት ዶ/ር ጃን ሎው፣ በአለም አቀፍ የድንች ምርምር ማዕከል የስኳር ድንች ለገቢ ማስገኛና ጤና ማሻሻያ እንቅስቃሴ መሪ እ.ኤ.አ 2014 ዓ.ም "},{"text":" ማለት ምን ማለት ነው? የተለያዩ ሰዎች ዘር የሚለውን ቃል በሚያሻማ መንገድ ሲጠቀሙት ይታያል፡፡ በዚህ መምሪያ ውስጥ የስኳር ድንች ዘር ስንል ከተክሉ ሀረግ ላይ ተቆርጦ የሚገኝ ቁርጥራጭ ሲሆን ይህም ሌላ የስኳር ድንች ተክል ለማምረት ወይም ለማ��ዛት የሚያገለግል ነው፡፡ በመምሪያው ውስጥም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ፣ የዘር ሃረግ ቁርጥራጭ ወይም ቁርጥራጭ ተብሎ ተገልጧል፡፡ ቁርጥራጭ የሚለው ቃል ለሚተከሉ የሀረግ ቅንጣቢዎች ያገለግላል፡፡ አንድ ሀረግ ከአንድ በላይ ቁርጥራጭ ይሰጣል፡፡ ለተከላ የምንጠቀማቸው ቁርጥራጮች ርዝመት ሊለያይ ቢችልም በመሰረታዊነት አንዱ ቁራጭ ቢያንስ ሶስት አንጓ እና 20 ሴ ሜ ርዝመት ሊኖረው ይገባል፡፡ የተከላ ሃረጎች በሁለት ዋና ዋና መንገዶች ሊገኙ ይችላሉ፡፡ አንደኛው ሀረጎችን በማሳ ላይ እያደጉ ካሉ ተክሎች ማግኘት ነው፡፡ ይህም ከነባሩ ወይም ለዘር ታስቦ በልዩ ትኩረት ከተዘጋጀው የስኳር ድንች ማሳ ማለት ነው፡፡ ሌላኛው ደግሞ ሀረጎችን ከስሩ በሚበቅሉ ጉንቁሎች አማካኝነት ማግኘት ነው፡፡ እነኝህ ጉንቁሎች እንደ ተከላ ሀረግ ያገለግላሉ፡፡ ከነባር ማሳ የሚገኙ የዘር ሃረግ ቁርጥራጮች በመሰረቱ ርካሽ የዘር አቅርቦት ምንጭ ናቸው፡፡ በአፍሪካ አርሶ አደሮች በዝናብ ወቅት ዘር ለማግኘት የስኳር ድንች ሀረጎችን በደረቅ ወቅት በትንሽ መሬት ላይ ጠብቀው ሊያቆዩ ይችላሉ፡፡ እንደአማራጭ ከባለፈው ዓመት ማሳ ላይ ምርት ሲሰበሰብ በአጋጣሚ ከቀሩ ስሮች ላይ የሚበቅሉ ሃረጎችን ዝናብ ከጀመረ ከጥቂት ሳምንታት በኋላ ለሚከናወን ዘግየት ላለ ተከላ መጠቀም ይቻላል፡፡ አርሶ አደሮች ብዙውን ጊዜ የተከላ ሃረጎችን ከራሳቸው ወይም ከጎረቤቶቻቸው ማሳ በነጻ ያገኛሉ፡፡ የተከላ ሃረጎችን የሚገዙት በጣም በተደጋጋሚ ድርቅ ሲከሰት ወይም ለስር ምርቱ በጣም ጥሩ ገበያ በሚኖርበት ወቅት ነው፡፡ የዕጽዋት ዝርያ ማሻሻያ ባለሙያዎች አብዛኛውን ጊዜ የወንዴ ዘር ከተለየ የስኳር ድንች ተክል በመውሰድና በማዳቀል እውነተኛውን ዘር ያመርታሉ፡፡ ከእውነተኛ ዘር የተገኘ ተክል በተመሳሳይ ሁኔታ ከተገኘው ሌላኛው የስኳር ድንች ተክል በዝርያ ደረጃ የተለየ ነው፡፡ ይሁን እንጂ እውነተኛ ዘሮች አብዛኛውን ጊዜ በተለያዩ ምክንያቶች ማሳ ላይ አይገኙም፡፡ ከእነዚህ ምክንያቶች መካከል የብዙ ዝርያዎች አበባ የማበብ ችግር፣ ተሸጋጋሪ የወንዴ ዘር አሰረጫጨት መከተላቸውና እና በረዥም የዕንቅልፍ ጊዜ የዘሮቹ ለሞት መዳረግ ዋና ዋናዎቹ ናቸው፡፡ እውነተኛው የስኳር ድንች ዘር ጠንካራ፣ ጠቆር ካለ ቡኒ እስከ ጥቁር ወይም ጠይም መልክ እና ረዘም ያለ የእንቅልፍ ወቅት አለው፡፡ ዘሩ ከ3-5ሚ.ሜ ውፍረት ያለው፣ በሁለቱም ገጾቹ በኩል ጠፍጣፋና በጠርዙ በኩል ደግሞ ክብ ሲሆን 100 ዘሮች አንድ ላይ 2 ግራም ይመዝናሉ፡፡ የወንዴ አበባ ዘር እንዳይገባ የታሸገ ሴቴ አበባ (በቀይ ክብ) በእጅ ማዳቀል የስኳር ድንች ተክል እውነተኛ ዘሮች "},{"text":" አካላት በዚህ ርዕስ መጀመሪያ እንደተብራራው የስኳር ድንች አምራች አርሶ አደሮች ከሚገጥሟቸው ችግሮች አንዱ ከበሽታ (በተለይ ከቫይረስ) ነጻ የሆነ በቂ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በዝናብ መጀመሪያ ወቅት ያለማግኘት ችግር ነው፡፡ ከፍተኛ ምርታማነት እና አልሚ ንጥረ-ነገር ያላቸው የስኳር ድንች ዝርያዎች በቫይረስ ከተጠቁ ምርታማነታቸው በፍጥነት ስለሚቀንስ አርሶ አደሮች ዝርያዎቹን መጠቀም ሊያቆሙ ይችላሉ፡፡ ተፈላጊ የሆኑ ዝርያዎች በበሽታ ምክንያት ምርታማነታቸው ሲቀንስ በህብረ-ህዋስ የማባዣ መንገድ (ቲሹ ካልቸር) በመጠቀም ብዛት ያላቸውን ከበሽታ የጸዱ የተከላ ሃረጎችን በማባዛት ምርታማነታቸው እንዲመለስ ማድረግ ይቻላል፡፡ የእጽዋት ህብረ-ህዋስ ማባዣ ማለት በላብራቶሪ ውስጥ ከእናት ተክል ህዋስ፣ ህብረ ህዋስ ወይንም የአካል ክፍል ተወስዶ ንጹህ በሆነ ፈሳሽ ወይም ጠጣር ውህድ ውስጥ በተስተካከለ እና በቁጥጥር ስር ባለ አካባቢና ሁኔታ የሚከናወን ቅንጣት ተክሎችን የማባዛት ሂደት ማለት ነው፡፡ እነኝህ ህዋሶች፣ ህብረ ህዋሶች ወይም ክፍለ-አካላት ከቫይረስ በሽታ ነጻ ስለመሆናቸው ከተረጋገጠላቸው እናት ተክሎች ተወስደው በቲሹ ካልቸር መንገድ ከበሽታ ከፀዱ በኋላ ዳግም በቫይረስ እንዳይጠቁ ጥንቃቄ በተሞላበት መንገድ ተባይ በማያስገባ ዛንዚራ በተሰራ ቤት ውስጥ እንዲያድጉ ይደረጋል፡፡ ትንንሽ ቅንጣቢዎች (እንደ ጉጦችና እንቡጦች የመሳሰሉት በእንግሊዝኛ ኤክስ ፕላንት (explant) ተብለው የሚጠሩት) በላብራቶሪ ውስጥ በጥንቃቄ ከእናት ተክላቸው ተቆርጠው ይወጣሉ፡፡ ከዚያም የባክቴሪያና ሻጋታ ንኪኪ እድልን መቀነስ በሚችል መደርደሪያ ላይ ከጀርም ነጻ የሆነ ውህድ በያዘ ብልቃጥ ውስጥ ይደረጋሉ፡፡ እነኚህም ብልቃጦች በላብራቶሪ ማሳደጊያ ክፍል ውስጥ የሙቀት መጠኑን ከ26 እስከ 28 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በማስተካከል ለዚህ ስራ በተዘጋጀ መደርደሪያ በማስቀመጥ በ 4 ቀናት ውስጥ ከቅንጣቢዎቹ ጥቃቅን ጫፎች እንዲበቅሉ ይደረጋል፡፡ ከቅንጣቢዎቹ ላይ ብዛት ያላቸው ትናንሽ አምሳያ-ችግኞች (ፕላንት ሌትስ) ብዛት ካላቸው አንጓዎች ጋር ሲፈጠሩ እነኚህን አምሳያ-ችግኞች ከየአንጓው ላይ ከጀርም በነጻ መቁረጫ ቆራርጦ ወደ ሌላ ንጹህ ማሳደጊያ ውህድ በያዘ እቃ በማዛወር እና እቃውን በጥንቃቄ በማሸግ በማሳደግያ ክፍል ውስጥ ይደረጋሉ፡፡ ከ 3-4 ሳምንታት በኋላ እያንዳንዱ አንጓ ቢያንስ 5 አንጓዎች ያሉት አምሳያ-ችግኝ ሲያበቅል ችግኞቹን ለማጠንከርና ለማላመድ ወደ ማባዣ ቦታ ይዛወራሉ፡፡ የስኳር ድንች አምሳያ-ችግኞች በመቀበያ ቦታ ላይ እንዲጠነክሩ ሲደረግ የስኳር ድንች አምሳያ-ተክሎች ፖሊቲዩብ ውስጥ ሲተከሉ በቲሹ ካልቸር ስርዓት ከተገኙ ችግኞች የተመረተ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ በሰፊው ለሚደረግ የእጽዋት ብዜት ተግባር ቲሹ ካልቸር መነሻ ነው፡፡ ቲሹ ካልቸር ብዛት ያለው ንጹህ የተከላ ሃረግ በፍጥነት ማምረት ከማስቻሉም በተጨማሪም የሚመረቱትም የተከላ ሃረጎች ምርትና የመድረሻ ወቅት አንድ ወጥ ነው፡፡ ሆኖም ግን በቲሹ ካልቸር የተመረተ አምሳያ-ችግኝ ውድና ከባቢያዊ ሁኔታን ተቋቁሞ እንዲያድግ ለማድረግ ጥንቃቄ የተሞላበት የማጠንከሪያ ሂደት ስለሚፈልግ ለአርሶ አደሩ ስጋት ሊሆን ይችላል፡፡ የመነሻ ዘር ማባዣ ጣቢያዎች አምሳያ-ችግኞችን (ፕላንት ሌትስ) በማጠንከሩና በማጓጓዙ ሂደት ከፍተኛ ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ (ክፍል 5.6.1ን ተመልከቱ)፡፡ እነኝህ የመነሻ ዘር አባዦች አምሳያ-ችግኞች (ፕላንት ሌትስ) በመጠቀም ለአርሶ አደሮች በአነስተኛ ዋጋ ተደራሽ የሆኑና አነስተኛ የበሽታና ተባይ ስጋት ያለባቸውን ንጹህ ዘሮች በስፋት ማምረት ይችላሉ፡፡ የቲሹ ካልቸር ስኳር ድንች አምሳያ-ችግኞች (ፕላንት ሌትስ) የማጠንከሪያ ሂደት በአባሪ 5.1 ላይ በስፋት ተገልጧል፡፡ "},{"text":"  "},{"text":"  "},{"text":"  "},{"text":"  "},{"text":"ይህንን መምሪያ በሌሎች ሕትመቶች ላይ ለመጠቀም ትክክለኛው አገላለጽ የሚከተለው ነው፡፡ ምስጋና ይህ የስልጠና መምሪያና ሌሎች አጋዥ ዶክመንቶች የተዘጋጁት በአለም ሎሬት ዶ/ር ጃን ሎው የቅርብ ዕገዛ በዶ/ር ታንያ ሰታተርስ ነው፡፡ ዶ/ር ታንያ የኮርሱ የተለያዩ ርዕሶችን ከዚህ በታች ከተገለጹት ተመራማሪዎች ጋር በመሆን አዘጋጅተዋል፡፡ ርዕስ ሁለትን ከአለም ሎሬት ዶ/ር ጃን ሎው ጋር፣ ርዕስ ሶስትን ከቴድ ካሬይ፣ የአለም ሎሬት ሮበርት ሙዋንጋ፣ ጁዴ ጆኩ፣ ሲልቨር ቱም ዎጋሚሬ፣ ጆይስ ማሪንጋና የአለም ሎሬት ማሪያ አንድራዴ ጋር፣ ርዕስ አራትን ከማርጋሬት ቤንጃሚን፣ ሂዘር ካቸር፣ ጀሲካ ብላከንሺፕና የአለም ሎሬት ጃን ሎው፣ ርዕስ አምስትን ከማርጋሬት ማክኢዋን፣ ሪቻርድ ጊብሰን፣ የአለም ሎሬት ሮበርት ሙዋንጋ፣ ቴድ ካሬይ፣ ሳም ንማንዳ፣ ኢርና አቢዲን፣ የአለም ሎሬት ጃን ሎው፣ ጆይስ ማሊንጋ፣ ሳሚይ አጂሊ፣ የአለም ሎሬት ማሪያ አንድራዴና ጆናታን ኩምቢራ፣ ርዕስ ስድስትን ከቴድ ካሬይ፣ የአለም ሎሬት ሮበርት ሙዋንጋ፣ ጁዴ ጆኩ፣ ጆይስ ማሪንጋና አንቶኒ ጆኩ ጋር፣ ርዕስ ሰባትን ከሪቻርድ ጊብሰንና ሳም ንማንዳ ጋር፣ ርዕስ ስምንትን ከኦሬሊ ቤኮፍና ኪሪሚ ሲንዲ ጋር፣ ርዕስ ዘጠኝን ከኦሬሊ ቤኮፍና ኪሪሚ ሲንዲ ጋር፣ ርዕስ አስርን ከየአለም ሎሬት ጃን ሎው፣ ኪሪሚ ሲንዲና ዳንኤል ዲታቡላ ጋር፣ ርዕስ አስራ አንድን ከሶኒ ዴቪድ ጋር፣ ርዕስ አስራ ሁለትን ከአለም ሎሬት ጃን ሎው፣ ጎድፍሬይ ሙሎንጎና አዲየል ምባቡ፣ ርዕስ አስራ ሶስትን ከአለም ሎሬት ጃን ሎው ጋር፡፡ በተጨማሪም ሂልዳ ሙልዩአ፣ አዲየል ምባቡና ፍራንክ ኦጅዋንግ በሂደቱ ከፍተኛ አስተዋጽዖ ነበራቸው፡፡ የዝግጅት ቡድኑ አባላት ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ አገራት በስኳር ድንች አመራረት፣ አጠቃቀምና የአርሶ አደሮች የመማማር ሂደት ዙሪያ ያላቸውን የካበተ ተሞክሮ በመጠቀም ይህንን የስልጠና መምሪያ አዘጋጅተው አቅርበዋል፡፡ በርግጥ እነዚህ ተሞክሮዎች በክፍለ አህጉሩ ካሉ በርካታ የስኳር ድንች አርሶ አደሮችና እንደ የስርጸት ባለሙያዎች፣ ብሔራዊ ተመራማሪዎች፣ ነጋዴዎች፣ አጓጓዦች፣ መንግስታዊ ካለሆኑ ድርጅቶች፣ የስነ-ምግብ ባለሙያዎች፣ ሚዲያዎችና የገንዘብ ድጋፍ ሰጪ ድርጅቶች ከመሳሰሉ ባለድርሻ አካላት ትብብር ውጪ የተገኙ ባለመሆናቸው በዚህ አጋጣሚ እያመሰገንን ይህ የስልጠና መምሪያ በስኳር ድንች ላይ ለሚሰሩት ስራ ጥሩ ግብዓት እንደሚሆናቸው እንተማመናለን፡፡ በዚህ መምሪያ ውስጥ የተካተቱት ፎቶግራፎች ከተለያዩ ቦታዎች የተገኙ ሲሆን ማርጋሬት ማክኢዋን፣ የአለም ሎሬት ጃን ሎው፣ ሪቻርድ ጊብሰን፣ ኢርና አቢዲን፣ ኦሬሊ ቤኮፍ፣ ኬት ቶምሊንስ፣ ሳም ንማንዳ፣ ጄ.ኦ ሱሊቫን፣ ጋብሬላ ቡርጎስ፣ ታንያ ስታተርስ፣ ኦላሳንሚ ቡንሚ፣ ቤንሰን ኢጂኦማ፣ ግራንት ሊ ኑርንበርግ፣ ሳሚይ አጂሊ፣ በሞት የተለየው ኮንስታነስ ኦዎሪ፣ ቴድ ካሬይ፣ የአለም ሎሬት ሮበርት ሙዋንጋ፣ አና ፓንታ፣ ኪሪሚ ሲንዲ፣ ፍራንክ ኦጅዋንግ፣ የአለም አቀፍ ድንች ምርምር ማዕከል ዲጅታል ክምችት፣ ጂ. ሆልምስ፣ ቢ. ኤድሙንድስና ኒኮል ስሚት ፎቶግራፎቹን ስላካፈሉን ከፍ ያለ ምስጋናችንን እናቀርባለን፡፡ በመምሪያው ውስጥ ጥቅም ላይ የዋሉት አብዛኞቹ ካርቱኖች የተሳሉት ደግሞ በሙቪን ዌር ነው፡፡ የዚህ መምሪያ የእንግሊዝኛ ጥራዞች የተዘጋጁት በቢልና ሚሊንዳ ጌትስ ፋውንዴሽን የሚደገፈው የለውጥ ሐዋርያትን መድረስ ፕሮጀክት አካል ሆነው ሲሆን የአማርኛ ጥራዞቹ ደግሞ በአውሮፓ ኮሚሽን የሚደገፈው የተሻለ አመጋገብ ለተሻለ ጤና ፕሮጀክት አካል ሆነው ነው፡፡  "},{"text":"የስልጠና መምሪያ እንዴት መጠቀም ይቻላል? . Everything You Ever Wanted to Know about Sweetpotato: Reaching Agents of Change ToT Manual. International Potato Center, Nairobi, Kenya. 7 vols. x , 390 p. ይህ መምሪያ ስለ ስኳር ድንች ማውቅ የምንፈልገውን ነገር ሁሉ ይዟል፡፡ ስለሆነም በተለያዩ ደረጃዎች ያሉ የስርጸት ባለሙያዎችንና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ሰራተኞችን በማሰልጠን ተግባር ለተሰማሩ አካላት ጉልህ ጥቅም እንዳለው ይታመናል፡፡ በእነዚህ አካላት ስልጠና የወሰዱ ባለሙያዎች በበኩላቸው አርሶ አደሮችን ተግባር ተኮር በሆኑ መንገዶች በማሰልጠን ችግሮችን የመፍታትና ውሳኔ የመስጠት ክህሎታቸውን አሳድገው በኑሯቸው የሚገጥሟቸውን ተግዳሮቶችንና መልካም አጋጣሚዎችን በአግባቡ ማስተናገድ እንዲችሉ የመማር፣ የመጠየቅና የመሞከር ልምዳቸውን እንዲቀጥሉ ያበቋቸዋል፡፡ የስ���ጠናው መምሪያ 14 ርዕሶችን የያዘ ሲሆን ከመጀመሪያዎቹ የጎልማሶች ስልጠናና የሰብሉ መገኛና ጠቀሜታ ርዕሶች በመቀጠል ያሉ ርዕሶች የተዋቀሩት የሰብሉን የዕድገት ዑደት ተከትሎ ነው፡፡ እያንዳንዱ ርዕስ ስለ ርዕሱ ሊታወቁ የሚገቡ ዋና ዋና ጉዳዮችን ከተነተነ በኋላ ለተግባራዊ የመማማር ተግባራት ግብዓት እንዲሆኑ የደረጃ በደረጃ መመሪያዎችን በመዘርዘር በአስሩ ቀን የአሰልጣኞች ስልጠና መርሃ-ግብር ውስጥ እንዴት ሊካተቱ እንሚችሉ ጥቆማን ይሰጣል፡፡ የመጨረሻዎቹ ሁለት ርዕሶች በዋነኝነት የሚያተኩሩት በአሰልጣኞች ስልጠናው መርሃ-ግብር አወቃቀርና ሊደረጉ በሚገቡ ዝግጅቶች ላይ ነው፡፡ በመምሪያው የተካተቱት አስራ አራቱ ርዕሶች ከዚህ በታች በአጭሩ ተገልጸዋል፡፡ ርዕስ 1 ጎልማሶችን እንዲማሩ መርዳት፡ ይህ ርዕስ የጥሩ የስልጠና አመቻች ባሕሪያትን በመተንተን እንዴት የማመቻቸት ክህሎትን ማሻሻል እንደሚቻል ይገልጻል፡፡ የፍላጎት ዳሰሳ በማከናወን፣ የመማማር ውጤቶችን በመቅረጽ፣ ግንዛቤን በመፍጠር፣ ተሳታፊዎችን በመመረጥ፣ የስልጠና መርሃ-ግብርን በማዘጋጀት፣ ግኝት-ተኮር የመማማር ዘዴዎችን በመቅረጽ፣ የረዥም ጊዜ ክትትል ስልቶችን በመቀየስና የማስፋትና ማስፋፋት ተግባራትን በመጠቀም እንዴት ስልጠናን ማቀድ እንደሚቻል ይጠቁማል፡፡ የ\"በመስራት-መማር\" ተግባራት ሰልጣኞች የተለያዩ ርዕሶችን በሚያመቻቹበት ወቅት ክህሎታቸውን ለማዳበር የሚያስችሉ ልምምዶችን እንዲያደርጉና ሰልጠናውን የመገምገም ጠቀሜታን እንዲረዱ ዕድል ይፈጥሩላቸዋል፡፡ ርዕስ 2 የስኳር ደንች መገኛና ጠቀሜታ፡ ይህ ርዕስ የስኳር ድንችን ታሪካዊ መገኛና ስርጭቱን እንዲሁም ወቅታዊ ጥቅሞቹንና በዓለም ደረጃ ያለውን የምርት መጠን ያብራራል፡፡ ርዕስ 3 የስኳር ድንች ዝርያ መረጣና ባሕሪያት፡ የስኳር ድንች የስር ቆዳና ስጋ ቀለም ከሃምራዊ እስከ ብርቱካንማ፣ ከቢጫ እስከ ነጭ፣ ከክሬም እስከ ወይንጠጅ ባለው ውስጥ ይለያያል፡፡ በተጨማሪም ሰብሉ የተለያየ የቅጠል ቅርጽ፣ የስር መጠንና ቅርጽ፣ ጥፍጥና፣ ልስላሴና የመድረሻ ጊዜ አለው፡፡ እነዚህ ባህሪያት አርሶ አደሮች የትኛውን ዝርያ ማምረት እንዳለባቸው ለመምረጥ ይረዷቸዋል፡፡ የዝርያዎችን የተለያዩ ባህርያት በአርሶ አደር ማሳ ላይ የማወዳደሪያ ዘዴዎች በዚህ ርዕስ ስር ተገልጸዋል፡፡  "},{"text":"ርዕስ 4 ብርቱካናማ ስኳር ድንችና ስርዓተ-ምግብ፡ በዚህ ርዕስ ስር የምግብ ክፍሎችና ጥሩ አመጋገብን በተመለከተ ገለጻ የተሰጠ ሲሆን የቫይታሚን ኤ እጥረትን ጨምሮ ደረጃውን ያልጠበቀ አመጋገብ የሚያስከትለውን ጉዳትና ተለምዷዊ የድቀላ ዘዴን በመጠቀም ሰብሎችን በስነ-ሕይወታዊ መንገድ እንዴት ማበልጸግ እንደሚቻል ማብራሪያ ተሰጥቷል፡፡ በተጨማሪም ቫይታሚን ኤን የመሳሰሉ በቀላሉ ለመለየት የሚያስቸግሩ የንጥረ-ነገር ፍላጎቶችን ለማርካት ፍላጎትን የመፍጠር ሂደትን ውስብስብነት ጨምሮ ብርቱካናማ ስኳር ድንችን አዘውትሮ የመመገብ ጥቅም በስፋት ተብራርቷል፡፡ ርዕስ 5፡ የስኳር ድንች ዘር ስርዓት፡ በዚህ ርዕስ የተለያዩ የዘር ብዜት ደረጃዎችና የዘር ስርዓት ባለድርሻ አካላት በስርዓቱ ውስጥ ያላቸውን ሚና ጨምሮ የስኳር ድንች የዘር ስርዓቶች በሰፊው ተብራርተዋል፡፡ ብርቱካናማ ስኳር ድንችን ለማስፋፋት ይቻል ዘንድ የአንድ ጊዜ ዘር ስርጭትን ወይም ቀጣይነት ያለው ስርጭት አቀራረብን ለመጠቀም ውሳኔ ላይ መድረስ ላይ ተጽዕኖ የሚያሳርፉ ጉዳዮችን በተመለከተ ገለጻ ተሰጥቷል፡፡ በተጨማሪም የተለያዩ የዘር ብዜትና ስርጭት ዘዴዎችን ለማቀድ የሚረዱ ምሳሌዎች የተሰጡ ሲሆን ንጹህ ዘር ለመምረጥ፣ ለማቆየትና ለማባዛት የሚጠቅሙ ዘዴዎችም ቀርበዋል፡፡ ርዕስ 6 የስኳር ድንች አመራረትና አያያዝ፡ ይህ ርዕስ በቂ ዘር በተከላ ወቅት ማግኘት እንዲቻል ቀድሞ የማቀድን ጥቅም ጨምሮ ለጥሩ የስርና ሃረግ ምርት የመሬት ዝግጅት፣ የተከላ ዘዴዎች፣ የሰብል ስብጥር፣ የንጥረ-ነገር ፍላጎት፣ የሰብሉ ዋና ዋና የዕድገት ደረጃዎችና በተጓዳኝ የሚያስፈልጉ የአያያዝ ተግባራትን በስፋት ይዳስሳል፡፡ ርዕስ 7 የስኳር ድንች ተባይና በሽታ ቁጥጥር፡ ይህ ርዕስ የስኳር ድንች ቀንደኛ አጥፊ ተባይ የሆነውን ነቀዝና ዋና በሽታ የሆነውን ቫይረስ የህይወት ዑደት በአግባቡ መገንዘብ ተባዩና በሽታው የሚያደርሱትን ጉዳት አርሶ አደሮች ስኬታማ በሆነ መንገድ እንዲቆጣጠሩ እንዴት እንደሚያስችላቸው ያብራራል፡፡ በተጨማሪም እንደ ፍልፈል የመሳሰሉ እንስሳቶችን የጉዳት ምልክቶችና የመቆጣጠሪያ መንገዶች ይተነትናል፡፡ ርዕስ 8 ምርት መሰብሰብና ድሕረ-ምርት አያያዝ፡ በምርት መሰብሰብና ማጓጓዝ ወቅት የሚደርሱ ጉዳቶች የስሩን የቆይታ ጊዜና ዋጋን ይቀንሳሉ፡፡ ለድርቆሽ የሚዘጋጅ የስኳር ድንች ስርን ከመጠን በላይ በጸሐይ ማድረቅና ለረዥም ጊዜ ማከማቸት የቤታ ካሮቲን ይዘቱ እንዲቀንስ ያደርጋል፡፡ ይህንን ችግር መቅረፍ እንዲቻል ይህ ርዕስ ለድርቆሽ ጥሩ የሆኑ የድሕረ-ምርት አያያዝና አከመቻቸት ተግባራትን የሚተነትን ሲሆን የስር አቅርቦትን፣ ጥራትንና ዋጋን ለመጨመር የሚያስችሉ የማጥገግና የክምችት ዘዴዎችንም ያቀርባል፡፡ ርዕስ 9 ምርት ማቀነባበርና አጠቃቀም፡ ጣፋጭና በንጥረ-ነገር የበለጸጉ በርካታ ምግቦችና ሌሎች አዋጪ የምግብ ምርቶችን ከብርቱካናማ ስኳር ድንች ማዘጋጀት ይቻላል፡፡ ይህ ርዕስ አነዚህ ምግቦችን እንዴት ማዘጋጀት እንደሚቻል የሚገልጽ ሲሆን ስኳር ድንች ለእንስሳት መኖነት ያለውንም ጥቅም ይዳስሳል፡፡ ርዕስ 10 ግብይትና ስራ ፈጠራ፡ በዚህ ርዕስ አምስቱ የግብይት ምሶሶዎች (ማለትም ምርት፣ ዋጋ፣ ቦታ፣ ማስተዋወቅና ሰው) ከስኳር ድንች ስርና ሌሎች ምርቶች አኳያ ተተንትነዋል፡፡ ርዕስ 11 የስርዓተ-ጾታና ብዝሃነት ጉዳዮች፡ በዚህ ርዕስ ውስጥ በግብርና በአጠቃላይና በስኳር ድንች እሴት ሰንሰለት ውስጥ በተለይ የስርዓተ-ጾታና ብዝሐነት ጉዳዮችን ጠቀሜታ መገንዘብ ምን ያክል አስፈላጊ እንደሆነ ተገልጧል፡፡ ስኳር ድንች በሴቶች ብቻ የሚመረትበት፣ በወንዶች ብቻ የሚመረትበት ወይም በሁለቱም የሚመረትባቸው ሁኔታዎች የቀረቡ ሲሆን ወንድና ሴት አርሶ አደሮች የሚገጥሟቸው ተግዳሮቶችና ቅድሚያ የሚሰጧቸው ፍላጎቶቻቸውም ተብራርተዋል፡፡ የስርዓተ-ጾታ ጉዳዮች እንዴት በስኳር ድንች ፕሮግራሞች ውስጥ ሊካተቱ እንደሚችሉ የሚያሳዩ ጥሩ ተሞክሮዎችም ቀርበዋል፡፡  "},{"text":"ርዕስ 12 የብርቱካናማ ስኳር ድንች ስርጭትና አቀባበልን መከታተል፡ በዚህ ርዕስ ውስጥ የክትትል አስፈላጊነትና በክትትልና ግምገማ መካከል ያለው ልዩነት ተገልጧል፡፡ አስከትሎም የስኳር ድንች ዘርን ስርጭት፣ የምርት አቅምና ጥቅም ለመከታተል የሚያስችሉ የተለያዩ ዘዴዎች ተብራርተዋል፡፡ የስኳር ድንች ስልጠናዎችን የረዥም ጊዜ ተጽዕኖና ተደራሽነት ለመረዳት ማን እንደሰለጠነ ሙሉ መረጃ መመዝገብ አስፈላጊ መሆኑና ይህም መረጃ ለክትትል ተግባራት ወሳኝ መሆኑ ተገልጧል፡፡  "},{"text":"ርዕስ 13 ስለ \"ስኳር ደንች ማወቅ የምንፈልገው ሁሉ\" የአሰልጣኞች ስልጠና መምሪያ አጠቃቀም፡ በዚህ ርዕስ ውስጥ የ10 እና 5 ቀናቱ የ\"በመስራት-መማር\" የአሰልጣኞች ስልጠና መርሃ-ግብር ዝርዝር ቀርቧል፡፡ መርሃ-ግብሩ በየቀኑ የሚሸፈኑ ርዕሶችን፣ ተጠባቂ የመማማር ውጤቶችን፣ የሚከወኑ ተግባራትን ቅደም-ተከተልና ጊዜ ���ንዲሁም የሚያስፈልጉ ግብዓቶችንና ቅድመ-ዝግጅቶችን በዝርዝር ይገልጻል፡፡ የስልጠና አመቻቾች በአካባቢያቸው ያሉ ተሳታፊዎችን ፍላጎት መሰረት በማድረግ በዚህ ርዕስ ስር የተጠቀሰውን መርሃ-ግብር ሊያሻሽሉት ይችላሉ፡፡  "},{"text":"ርዕስ 14 ግብረ-መልሶች፡ የስልጠናው መምሪያ ጥቅም ላይ በሚውልበት ጊዜ የበለጠ እንዲሻሻል ተሳታፊዎች ግብረ-መልስ ሊሰጡ ይችላሉ፡፡ በዚህ ርዕስ ውስጥ ግብረ-መልሶቹን ለመስጠት የሚያስችሉ ቅጾች ተዘርዝረዋል፡፡የዚህ የስልጠና መምሪያ ተጠቃሚዎች የሚኖራቸውን ማንኛውንም አስተያየት በዚህ ርዕስ ውስጥ በተጠቀሱት ቅጾች ላይ በበሙላት ለዝግጅት አስተባባሪዋ ለአለም ሎሬት ዶ/ር ጃን ሎው በኢሜይል አድራሻቸው j.low@cgiar.org መላክ የሚችሉ ሲሆን አስተያየቶቹም ጠቃሚ ሆነው ከተገኙ በመምሪያው ቀጣይ ህትመቶች ውስጥ እንዲካተቱ ይደረጋል፡፡  "},{"text":"4 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከስኳር ድንች ሀረግ ማግኘት ከላይ ለሁሉም ሰብል የዘር ስርዓት ያስፈልጋል፡፡ ውጤታማ የዘር ሰርዓት ተፈላጊ ዝርያን ጥራቱን በጠበቀ፣ ከበሽታና ተባይ ጥቃት ነጻ በሆነ መልኩ በሚፈለገው መጠን ተባዝቶ በትክክለኛው የተከላ ወቅትና አቅም በሚፈቅደው ዋጋ ለአርሶ አደሩ እንዲደርስ ያደርጋል፡፡ የዘር ስርዓት በአርሶ አደሮች አያያዝ ለራሳቸው ጥቅም ከሚያቆዩት እስከ ከጎረቤት በግዥ ወይም በልውውጥ ስርዓት እስከሚገኘው እንዲሁም በሰፊው በመንግስት ወይም በግለሰብ አምራቾች በጣም በከፍተኛ የጥራት ቁጥጥር ህግ ስር ሆነው እስከሚመረቱት ድረስ ይለያያል፡፡ በዘር ስርዓት ውስጥ ከበሽታ የጸዳ የተከላ ሃረግ ለማቆየት፣ ተፈላጊ ባሕሪይ ያላቸውን አዳዲስ ዝርያዎችን ለማመንጨት እና አዳዲስ ዝርያዎችን በፍጥነት አባዝቶ ለተጠቃሚው ለማሰራጨት አቅም ያስፈልጋል፡፡ ስኳር ድንች የሴቶች ምግብ ነው ብለው በሚያምኑ ማህበረሰቦች ውስጥ የዘር አያያዝ ተግባራትና ዕውቀቱም በሴቶች ቁጥጥር ስር ይሆናል፡፡ ከማን ጋርና እንዴት መስራት እንዳለብን ለማወቅ የስርዓተ-ጾታን ጉዳይና ነባሩን የዘር ስርዓት ተለዋዋጭነት መረዳት አስፈላጊ ነው፡፡ በአፍሪካ እንደ ሌሎች ሰብሎች ሁሉ የስኳር ድንች ምርትም የዝናብ ጥገኛ ነው፡፡ በዓመት ሁለት የዝናብ ወቅቶች ባሉባቸው ቦታዎች አርሶ አደሮች ከባለፈው ሰብል የተከላ ሃረጎችን ማግኘት ይችላሉ፡፡ ነገር ግን በዓመት አንዴ ብቻ ዝናብ በሚያገኙና ረዘም ያለ ደረቅና ሞቃት ወቅት ባለባቸው ቦታዎች የተከላ ሃረጎችን ጥንቃቄ አድርገን ካልጠበቅናቸው በቀላሉ ሊጠፉ ይችላሉ፡፡ በምድር ድንች የተከላ ሃረጎች እንዲባዙና እንዲሰራጩ እሰከማድረግ ይደርሳል፡፡ በክፍል 5.6 ላይ የተለያዩ የስኳር ድንች የተከላ ሃረጎችን የማባዛትና የማሰራጨት ስትራቴጂዎች በስፋት ተተንትነዋል፡፡ የትኛው ስትራቴጂ ጥቅም ላይ መዋል እንዳለበት የሚወስኑ ነገሮች የፕሮጀክቱ ዋና ዓላማና ተያያዥ የሆኑ የስነ-ምህዳር፣ የዝርያው ዓይነት፣ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮች እና ተቋማዊ ምክንያቶች ናቸው፡፡ ለምሳሌ ፕሮጀክቱ ከአዲስ ከፍተኛ የምግብ ይዘት ያላቸውን ዝርያዎችን በምግብ ለተጎዱ አካባቢዎች ከማስተዋወቅ አንስቶ በአካባቢያቸው የሚገኙ የታወቁ ዝርያዎችን የምግብ ዋስትናን ለማሻሻል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከበሽታ እስከ ማጽዳትና በቂ የተከላ ሃረጎችን ለማህበረሰቡ እስከማሰራጨት እንዲሁም ከእርስበርስ ጦርነት በኋላ ወደቀያቸው ለሚመለሱ ቤተሰቦች በቂ የተከላ ሃረግ እስከማሰራጨት ይደርሳል፡፡ ዓመቱን ሙሉ የስኳር ድንች ሰብል በሚበቅልባቸውና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ለምርት ከደረሰ ሰብል (ከነባር ማሳ) በሚገኝባቸው አካባቢዎች ቁርጥራጮች ከበሽታ ነጻ ከሆኑ ተክሎች መወሰዳቸውንና በግልጽ በቫይረስ የተጠቁት ተክሎች ተነቅለው መወገዳቸውን፣ የአርሶደሩንና የተጠቃሚውን ፍላጎት የሚያሟሉ ዝርያዎች መኖራቸውን እንዲሁም የነቀዝ እንቁላሎች እንዳይኖሩ ቁርጥራጮቹ ከሃረጉ ጫፍ የተወሰዱ መሆናቸውን ማረጋገጥ የዘር ስርዓቱን ለማሻሻል ይጠቅማል፡፡ የተራዘመ የደረቅ ወቅት ባለባቸው አካባቢዎች ከላይ ከተገለጹት ማሻሻያዎች በተጨማሪ የዘር ስርአቱ በዝናብ ወቅት መጀመሪያ የሚከሰተውን ዋና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ እጥረት ችግር መቅረፍ አለበት፡፡ ምክንያቱም ልክ ዝናብ ሲጀምር የተተከለ ስኳር ድንች ሁለት ወር ዘግይቶ ከተተከለ ስኳር ድንች እጥፍ ምርት እንደሚሰጥ ጥናቶች ያሳያሉ፡፡ ቢሆንም አብዛኛዎቹ ወንድና ሴት አርሶ አደሮች ስኳር ድንችን የተጠቀሱትን ሁለት ዘዴዎች አጣምሮ በመጠቀም ከበሽታ ንጹህና ጥሩ ምርት የሚሰጥ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማግኘት ይቻላል፡፡ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች በዓይን ሲታዩ ብርቱ ከሆኑና ከቫይረስ በሽታ ምልክቶችና የነቀዝ ጥቃቶች ነጻ ከሆኑ ተክሎች መመረጥ አለባቸው፡፡ ይህን ማድረግ በተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች አማካኝነት ወደሚቀጥለው ትውልድ የበሽታውንና ተባዩን የመተላለፍ ዕድል ይቀንሳል፡፡ 5.2 የዘር ስርዓት 5.2 የዘር ስርዓት ዘዴ ሰብሉን ዘዴ ሰብሉን ለምርት ማሳደግንና በዕድገቱና ምርት መሰብሰብ ወቅት ክትትልን የሚጠይቅ በመሆኑ በዘር አምራቾች ዘንድ አልፎ ለምርት ማሳደግንና በዕድገቱና ምርት መሰብሰብ ወቅት ክትትልን የሚጠይቅ በመሆኑ በዘር አምራቾች ዘንድ አልፎ አልፎ ብቻ የሚተገበር ነው፡፡ የአዎንታዊ /ፖዚቲቭ/ ምርጫ የተካሄደበትን ማሳ በምርት ስብሰባ ወቅት ስሮቹን ለዘር አልፎ ብቻ የሚተገበር ነው፡፡ የአዎንታዊ /ፖዚቲቭ/ ምርጫ የተካሄደበትን ማሳ በምርት ስብሰባ ወቅት ስሮቹን ለዘር ለማቆየት (በ5.5.2 ላይ የተጠቀሰው ትሪፕል ኤስ/ሶስቱ አ ዘዴ) ወይም ሃረጎቹ በጥሩ ሁኔታ ላይ ካሉ እነሱን ለዘር ለማቆየት (በ5.5.2 ላይ የተጠቀሰው ትሪፕል ኤስ/ሶስቱ አ ዘዴ) ወይም ሃረጎቹ በጥሩ ሁኔታ ላይ ካሉ እነሱን ለዘር መጠቀም ይቻላል፡፡ መጠቀም ይቻላል፡፡ 2. አሉታዊ /ኔጋቲቭ/ የአመራረጥ ዘዴ በስኳር ድንች ዘር ማባዛት ሂደት ውስጥ ንጹሑንና ብርቱውን ብቻ በማባዣው 2. አሉታዊ /ኔጋቲቭ/ የአመራረጥ ዘዴ በስኳር ድንች ዘር ማባዛት ሂደት ውስጥ ንጹሑንና ብርቱውን ብቻ በማባዣው መደብ ላይ በማስቀረት በቫይረስ እና በበሽታ የተጠቃ የሚመስለውን ማስወገድ ነው፡፡ በቫይረስ የተጠቃ የሚመስለውን መደብ ላይ በማስቀረት በቫይረስ እና በበሽታ የተጠቃ የሚመስለውን ማስወገድ ነው፡፡ በቫይረስ የተጠቃ የሚመስለውን ሃረግ ማስወገድ በሽታው ወደ ሌላው ተክል እንዳይዛመት ይረዳል፡፡ (ማስታወሻ፡ በቫይረስና በበሽታ የተጠቃውን ተክል ሃረግ ማስወገድ በሽታው ወደ ሌላው ተክል እንዳይዛመት ይረዳል፡፡ (ማስታወሻ፡ በቫይረስና በበሽታ የተጠቃውን ተክል እንዴት ማወቅ እንደሚቻል ዝርዝር ሁኔታ በምዕራፍ 7 ላይ ቀርቧል) ፡፡ እንዴት ማወቅ እንደሚቻል ዝርዝር ሁኔታ በምዕራፍ 7 ላይ ቀርቧል) ፡፡  "},{"text":"የላይኛውን 3 አንጓ (ከ20 -30 ሳ.ሜ. ርዝመት) ያለውን የተክሉን ክፍል ለተከላ መጠቀም  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በሚመረጥበት ጊዜ የላይኛውን 3 አንጓ (ከ20 -30 ሳ.ሜ ርዝመት) ያለውን የሃረጉን ክፍል መጠቀም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በሚመረጥበት ጊዜ የላይኛውን 3 አንጓ (ከ20 -30 ሳ.ሜ ርዝመት) ያለውን የሃረጉን ክፍል መጠቀም ይመከራል፡፡ ይህ ክፍል ተቆርጦ በመተከሉ ምክንያት ከሚደርስበት ጉዳት በቀላሉ ከማገገሙ ባሻገር ከታችኛው የሃረጉ ክፍል ይመከራል፡፡ ይህ ክፍል ተቆርጦ በመተከሉ ምክንያት ከሚደርስበት ጉዳት በቀላሉ ከማገገሙ ባሻገር ከታችኛው የሃረጉ ክፍል በተሻለ ፍጥነት ያቆጠቁጣል፡፡ በተጨማሪም የተክሉ ጫፍ ከስኳር ድንች ነቀዝ ዕጭ፣ ትል ወይም እንቁላል ወይም ከግንደ ቦርቡር በተሻለ ፍጥነት ያቆጠቁጣል፡፡ በተጨማሪም የተክሉ ጫፍ ከስኳር ድንች ነቀዝ ዕጭ፣ ትል ወይም እንቁላል ወይም ከግንደ ቦርቡር እንቁላል ነጻ የመሆን ዕድሉ ከፍተኛ ነው፡፡ ሃረጉ ብዙ የተከላ ቁርጥራጮችን መስጠት የሚያስችል በቂ ርዝመት ካለው ብዙ እንቁላል ነጻ የመሆን ዕድሉ ከፍተኛ ነው፡፡ ሃረጉ ብዙ የተከላ ቁርጥራጮችን መስጠት የሚያስችል በቂ ርዝመት ካለው ብዙ ቁርጥራጮችን መውሰድ ይቻላል፡፡ ይሁን አንጂ ሃረጉ ከተነሳ በኋላ ከስር የሚቀረው ጉማጅ ርዝመት ከመሬት በላይ ከ15 ሳ.ሜ ቁርጥራጮችን መውሰድ ይቻላል፡፡ ይሁን አንጂ ሃረጉ ከተነሳ በኋላ ከስር የሚቀረው ጉማጅ ርዝመት ከመሬት በላይ ከ15 ሳ.ሜ መብለጡን ማረጋገጥ ጠቃሚ ይሆናል፡፡ መብለጡን ማረጋገጥ ጠቃሚ ይሆናል፡፡  "},{"text":"ከሀረጉ ጫፍ የተወሰደ 3 አንጓ (ከ20-30 ሳ.ሜ.) ርዝመት ያለው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከስኳር ድንች ስር ማግኘት እንዲያጎነቁል የምንፈልገውን የስኳር ድንች ስር ስንመርጥ ጤነኛና ከፍተኛ ምርት የሚሰጠውን ተክል ከትክክለኛው ዝርያ አዎንታዊ አመራረጥ ዘዴን በመጠቀም መሆን ይኖርበታል፡፡ በተጨማሪም ቀጣይ መረጣ ማከናወን የሚያስፈልግ ሲሆን በዚህ ወቅት ተቆፍሮ የወጣውን የስኳር ድንች ስር መሬት ላይ በትኖ ከትንሽ እስከ መካከለኛ መጠን ያላቸውንና ያልተጎዱትን በጥንቃቄ መምረጥ ያስፈልጋል፡፡ በተለይ በስኳር ድንች ነቀዝ የተጎዱ ስሮች እንዳይቀላቀሉ ከፍተኛ ጥንቃቄ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ምናልባት ነቀዙ በስኳር ድንች ስር ላይ እንቁላሉን የጣለ ከሆነ እንቁላሉ ተፈልፍሎ ትል ፣ ትሉ አድጎ ዕጭ ከዚያም ወደ ጉልምስ ያድግና የስኳር ድንች ስሩንም ይሁን ለሚቀጥለው ለተከላ ለመጠቀም ያሰብነውንም ዘር ያጠፋብናል፡፡  "},{"text":"5.4 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን እንዴት በፍጥነት ማባዛት ይቻላል? የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን ለስኳር ድንች ተክል ለማዋል ባሰብነው የመሬት ስፋት ልክ ይወሰናል፡፡ ነገር ግን ብዙ አርሶ አደሮች በቂ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስለማይኖራቸውና ማግኘት ስለማይችሉ ያቀዱትን ያክል የመሬት ስፋት መሸፈን አይችሉም፡፡ አንዳንድ አርሶ አደሮች ያቀዱትን የመሬት ስፋት ባላቸው የሰው ኃይልና በቂ ያልሆነ የቁርጥራጭ መጠን አንጻር ከፊሉን ማሳ ብቻ ተክለው ቀሪዉን ማሳ ከመጀመሪያው ተክል በሚገኙ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች በመትከል ይሸፍኑታል፡፡ በደረቅ ወቅት የስኳር ድንች ሀረግን በችግኝ ማቆያ ቦታ ማቆየት ቢቻል እንኳን ለተከላ የታቀደውን ማሳ ለመሸፈን ተጨማሪ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማባዛት ያስፈልጋል፡፡ በዚህም ማሳውን የሚሸፍን በቂ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ይኖራል ማለት ነው፡፡ በዝናብ ወቅት መጀመሪያ አካባቢ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የመሸጥ እቅድ ቢኖር አርሶአደሮች ፈጣን ዘር የማባዛት ዘዴን መጠቀም ይችላሉ፡፡ ዘዴን መጠቀም ይችላሉ፡፡ በተመሳሳይ ወቅት ጥቂት ዘር አባዥ አርሶ አደሮች የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ በተመሳሳይ ወቅት ጥቂት ዘር አባዥ አርሶ አደሮች የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አባዝቶ መሸጥ ላይ ብቻ ሊያተኩሩ ቢችሉም አብዛኛዎቹ ሁለት ጥቅም ቁርጥራጭ አባዝቶ መሸጥ ላይ ብቻ ሊያተኩሩ ቢችሉም አብዛኛዎቹ ሁለት ጥቅም የሚያገኙበትን መንገድ ይመርጣሉ፡፡ ለዘር የሚሆን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የሚያገኙበትን መንገድ ይመርጣሉ፡፡ ለዘር የሚሆን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በማምረትና በመሸጥ በዚያውም ስሩ እዲያኮርት በማድረግ (አነስተኛ ቢሆንም) የስር በማምረትና በመሸጥ በዚያውም ስሩ እዲያኮርት በማድረግ (አነስተኛ ቢሆንም) የስር ምርቱን ማግኘት ይፈልጋሉ፡፡ ለተሳካ ሁለት ጥቅም የማግኘት ስልት አርሶ አደሮች ምርቱን ማግኘት ይፈልጋሉ፡፡ ለተሳካ ሁለት ጥቅም የማግኘት ስልት አርሶ አደሮች ከተለመደው የተከላ ርቀት (ሀረጉን ብቻ ለማግኘት ከሚጠቀሙበት) ጨመር ማድረግ ከተለመደው የተከላ ርቀት (ሀረጉን ብቻ ለማግኘት ከሚጠቀሙበት) ጨመር ማድረግ አለባቸው፡፡ አለባቸው፡፡ አርሶ አደሮች ለፈጣን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የማባዛት ሂደት 3 አንጓና 20 ሳ.ሜ አርሶ አደሮች ለፈጣን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የማባዛት ሂደት 3 አንጓና 20 ሳ.ሜ ርዝመት ያለውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ 3 አንጓና 10 ሳ.ሜ ርዝመት ካለው የተከላ ርዝመት ያለውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ 3 አንጓና 10 ሳ.ሜ ርዝመት ካለው የተከላ  "},{"text":"ባለ 3 አንጓ (20ሳ.ሜ ዝመት) ያለው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ሃረግ ቁርጥራጭ እንደሚመርጡ አንዳንድ ጥናቶች ያመለክታሉ፡፡ ረዣዥም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ከፍተኛ በህይወት የመቆየት አቅም ያላቸው ሲሆን የሚያስፈልጋቸውም እንክብካቤ አጫጭር ከሆኑና ከ10 ሳ.ሜ በታች ርዝመት ካላቸው በጣም ያነሰ ነው፡፡ እንደየተከላው አካባቢ (ማለትም የአፈር ዓይነት እና ለምነት) ፣ እንደ ኤን ፒ ኬ ወይም ዩሪያ ወይም በደንብ የተብላላ ፍግ ወይንም የቅጠላጠል ብስባሽ የመሳሰሉ ናይትሮጅን የያዙ ማዳበሪያዎችን በመጠቀም የቁርጥራጭ ምርታማነትን በእጅጉ ማሳደግ ይቻላል፡፡  "},{"text":"5.4.1 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በፍጥነት ማባዛት በፍጥነት ማባዛት በኢ-ተዋሊዶዋዊ መንገድ ለሚራቡና የመባዛት አቅማቸው አነስተኛ ለሆኑ እንደ ስኳር ድንችና ካሳቫ ያሉ ስብሎችን የዘር ብዜት ችግር ለመቅረፍ ጥቅም ላይ የሚውል ዘዴ ነው፡፡ ይህ ዘዴ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች አቅርቦት እጥረት ላለባቸው ሰብሎች የዘር አቅርቦትን በፍጥነት ለማሳደግና በሚፈለገው ወቅት ለተከላ ለማድረስ ያስችላል፡፡  "},{"text":"ፈጣን የማባዣ ቦታ ማዘጋጀትና መንከባከብ የመደብ መጠን፡ ደረጃውን የጠበቀ ፈጣን የማባዣ መደብ 1 ሜ ስፋት በ 5 ሜ ቁመት ያለው ሲሆን በመደቦች መካከል የሚኖረው ርቀት 50 ሳ.ሜ ነው፡፡ 1 ሜ በ 5 ሜ በሆነ መደብ ላይ 250 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለመትከል 50 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በካሬ ሜትር መጠቀም ያስፈልጋል፡፡  "},{"text":"ሳጥን 5.1 ለፈጣን የተከላ ሃረግ የቁርጥራጭ ብዜት የሚያስፈልግ የማዳበሪያ መጠን የስኳር ድንች ሀረግ ለማምረት በቂ የናይትሮጅን ንጥረ-ነገር ያስፈልጋል፡፡ በመሆኑም ናይትሮጅን ያለበት ማንኛውም ማዳበሪያ በትክክል ከተደረገበት ምርታማነቱ ይጨምራል፡፡ ቢሆንም በሃረግና በስር መካከል ሽሚያ ስለሚኖር የተትረፈረፈ ሃረግ ማምረት አነስተኛ ስር እንዲኖር ያደርጋል፡፡ ስለዚህ ዓላማችን ስር ማምረት ከሆነ ብዙ ናይትሮጅን ማድረግ አያስፈልግም፡፡ ማሳ መረጣና ዝግጅት፡ የመስኖ ውሃን በቀላሉ ለመጠቀም እንዲያመች ለፈጣን ማባዥ የሚሆነውን መሬት ወደ ውሃ ቦታ ተጠግቶ ማሳ መረጣና ዝግጅት፡ የመስኖ ውሃን በቀላሉ ለመጠቀም እንዲያመች ለፈጣን ማባዥ የሚሆነውን መሬት ወደ ውሃ ቦታ ተጠግቶ መምረጥ ያስፈልጋል፡፡ አሸዋ ቀመስ ለም አፈር ባጠቃላይ የተከላ ሃረግ ለማባዛት ጥሩ መምረጥ ያስፈልጋል፡፡ አሸዋ ቀመስ ለም አፈር ባጠቃላይ የተከላ ሃረግ ለማባዛት ጥሩ ነው፡፡ የለሰለሰ አፈር ከሰው ሰራሽ ማዳበሪያ ወይም ብስባሽና ፍግ ጋር በመቀላቀል ነው፡፡ የለሰለሰ አፈር ከሰው ሰራሽ ማዳበሪያ ወይም ብስባሽና ፍግ ጋር በመቀላቀል ፈጣን የስኳር ድንች ሃረግ ማ��ዣ መደብ ማዘጋጀት የሚቻል ሲሆን (ለማዳበሪያ ፈጣን የስኳር ድንች ሃረግ ማባዣ መደብ ማዘጋጀት የሚቻል ሲሆን (ለማዳበሪያ መጠን ከላይ በሳጥን 5.1 የተገለጸውን ተመልከቱ) የእንስሳት ፍግ የምንጠቀም ከሆነ መጠን ከላይ በሳጥን 5.1 የተገለጸውን ተመልከቱ) የእንስሳት ፍግ የምንጠቀም ከሆነ መጨመር ያለበት ቢያንስ ከአንድ ሳምንት በፊት መሆኑን ማረጋገጥ ይኖርብናል፡፡ መጨመር ያለበት ቢያንስ ከአንድ ሳምንት በፊት መሆኑን ማረጋገጥ ይኖርብናል፡፡ ይህም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ከመተከሉ በፊት ማዳበሪያው ተብላልቶ ለማለቅ ጊዜ ይህም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ከመተከሉ በፊት ማዳበሪያው ተብላልቶ ለማለቅ ጊዜ እንዲያገኝ ያደርጋል፡፡ የማባዣ መደቡ ከምድር 20 ሳ.ሜ. ከፍታ ሊኖረው ይገባል፡፡ እንዲያገኝ ያደርጋል፡፡ የማባዣ መደቡ ከምድር 20 ሳ.ሜ. ከፍታ ሊኖረው ይገባል፡፡ መደቡ የተዘጋጀበት መሬትም ተዳፋትነት ያለው ከሆነ በጎርፍ እንዳይበላሽ መደቡ መደቡ የተዘጋጀበት መሬትም ተዳፋትነት ያለው ከሆነ በጎርፍ እንዳይበላሽ መደቡ ከጎርፍ መውረጃ በተቃራኒ (አግድም) መዘጋጀት ይኖርበታል፡፡ ረጅምና 1 ሜ ስፋት ከጎርፍ መውረጃ በተቃራኒ (አግድም) መዘጋጀት ይኖርበታል፡፡ ረጅምና 1 ሜ ስፋት ያለው መደብ ለተክሉ አስፈላጊው እንክብካቤ በቀላሉ እንዲደረግ ይረዳል፡፡ ቀለል ያለ ያለው መደብ ለተክሉ አስፈላጊው እንክብካቤ በቀላሉ እንዲደረግ ይረዳል፡፡ ቀለል ያለ መስኖም ከተከላ በፊት መጠቀም ይገባል፡፡ መስኖም ከተከላ በፊት መጠቀም ይገባል፡፡ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች፡ ቁርጥራጮቹ በጥሩ ሁኔታ ካደጉ፣ ከበሽታና ተባይ ጥቃት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች፡ ቁርጥራጮቹ በጥሩ ሁኔታ ካደጉ፣ ከበሽታና ተባይ ጥቃት ከጸዱና ከሁለት እስከ ሶስት ወራት ዕድሜ ካላቸው ተክሎች ብቻ የተወሰዱ መሆን ከጸዱና ከሁለት እስከ ሶስት ወራት ዕድሜ ካላቸው ተክሎች ብቻ የተወሰዱ መሆን ይኖርባቸዋል፡፡ በቫይረስና በተባይ ሊጠቁ ስለሚችሉ ካረጁ ተክሎች ቁርጥራጮችን ይኖርባቸዋል፡፡ በቫይረስና በተባይ ሊጠቁ ስለሚችሉ ካረጁ ተክሎች ቁርጥራጮችን ከመውሰድ መቆጠብ ያስፈልጋል፡፡ ሀረጉ 3 አንጓ እና ወደ 20 ሳ.ሜ. ርዝመት ወዳላቸው ከመውሰድ መቆጠብ ያስፈልጋል፡፡ ሀረጉ 3 አንጓ እና ወደ 20 ሳ.ሜ. ርዝመት ወዳላቸው ትንንሽ ቁርጥራጮች ይቆራረጣል፡፡ እያንዳንዱ ቁርጥራጭ ቢያንስ 3 አንጓ ሊኖረው ትንንሽ ቁርጥራጮች ይቆራረጣል፡፡ እያንዳንዱ ቁርጥራጭ ቢያንስ 3 አንጓ ሊኖረው ይገባል (አንጓ ማለት ስርና ቅጠል የሚወጡበት ቦታ ነው) ፡፡ በተከላ ጊዜ ቅጠሎቹን ይገባል (አንጓ ማለት ስርና ቅጠል የሚወጡበት ቦታ ነው) ፡፡ በተከላ ጊዜ ቅጠሎቹን ከሃረጉ ላይ መመልመል ይቻላል፡፡ ይህም የውሃ ትነትን ለመቀነስ ይረዳል፡፡ የቁርጥራጩን ከሃረጉ ላይ መመልመል ይቻላል፡፡ ይህም የውሃ ትነትን ለመቀነስ ይረዳል፡፡ የቁርጥራጩን አዳጊ ጫፍ ማስወገድ የአናት ተጽዕኖን ስለሚቀንስ ብዙ የጎን ቅርንጫፎችና ጉንቁሎች አዳጊ ጫፍ ማስወገድ የአናት ተጽዕኖን ስለሚቀንስ ብዙ የጎን ቅርንጫፎችና ጉንቁሎች እንዲወጡ ያደርጋል፡፡ እንዲወጡ ያደርጋል፡፡ ተከላ፡ ለፈጣን እድገት 3 አንጓ እና 20 ሳ.ሜ ርዝመት ያላቸውን የተከላ ሃረግ አፈሮች ሁሉ ይለያያሉ፤ እናም ከዚህ በታች የተዘረዘሩት የማዳበሪያ ምጣኔዎች ለሁሉም የአፈር ዓይነቶች አይሆኑም፡፡ ስለዚህ ቁርጥራጮች ከመሬት ወደ ላይ ቀጥታ ወይንም ስላሽ 10 ሳ.ሜ በ 20 ሳ.ሜ ስኳር ድንች ለሚተከልበት የአፈር ዓይነት የሚመቸውን የማዳበሪያ መጠን እና ዓይነት የአካባቢ ባለሙያዎችን በማማከር እና በማራራቅና ቢያንስ ሁለቱን አንጓዎች ከመሬት በታች ቀብሮ መትከል ያስፈልጋል፡�� በተለያየ መጠን በራስ በመሞከር ትክክለኛውን መጠን ማወቅ በጣም የተሻለ ነው፡፡ ማንኛውም ማዳበሪያ ከመደረጉ በፊት ይህ የተከላ ንድፍ በካሬ ሜትር 50 ቁርጥራጮችን ይይዛል፡፡ የችግኝ መደቡ በቀን አፈሩ ርጥብ መሆኑን ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡ ሁለቴና ከዛ በላይ ውሀ በደንብ በተለይ በመጀመሪያዎቹ ጥቂት ቀናት መጠጣት ዩሪያ፡ አፈሩ ርጥብ መሆኑ ከተረጋገጠ ሃረጉ በተሰበሰበ ቁጥር ከ13 -50 ግራም ዩሪያ በካሬ ሜትር ማድረግ፡፡ ከተክሉ ጎን አለበት (ጠዋት በማለዳና ከሰአት በኋላ አመሻሻ ላይ)፡፡ ይህም የአፈሩ ገጽ በፍጹም ቢያንስ 10 ሳ.ሜ ርቀት ላይ አነስተኛ መስመር በማውጣት የኮካ ኮላ ጠርሙስ ክዳን በመጠቀም በመስመሩ ላይ መበተን፡፡ እንዳይደርቅ ይረዳል፡፡ ውሃ በሚጠጣበት ሰዓት እንዳይጋለጡና እንዳይነቀሉ ከዚያም መስመሩን መልሶ አፈር ማልበስ፡፡ ዩሪያው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን ሊያቃጥልና ሊገድል ስለሚችል ንክኪ ቁርጥራጮቹ በደንብ መተከላቸውን እርግጠኛ መሆን ያስፈልጋል፡፡ የአካባቢው እንዳይኖር ጥንቃቄ ማድረግ ተገቢ ነው፡፡ የአየር ጸባይ ሞቃትና ደረቅ ከሆነ ከመደቡ ብዙ እርጥበት እንዳይተን በሳር ተከላ፡ ለፈጣን እድገት 3 አንጓ እና 20 ሳ.ሜ ርዝመት ያላቸውን የተከላ ሃረግ አፈሮች ሁሉ ይለያያሉ፤ እናም ከዚህ በታች የተዘረዘሩት የማዳበሪያ ምጣኔዎች ለሁሉም የአፈር ዓይነቶች አይሆኑም፡፡ ስለዚህ ቁርጥራጮች ከመሬት ወደ ላይ ቀጥታ ወይንም ስላሽ 10 ሳ.ሜ በ 20 ሳ.ሜ ስኳር ድንች ለሚተከልበት የአፈር ዓይነት የሚመቸውን የማዳበሪያ መጠን እና ዓይነት የአካባቢ ባለሙያዎችን በማማከር እና በማራራቅና ቢያንስ ሁለቱን አንጓዎች ከመሬት በታች ቀብሮ መትከል ያስፈልጋል፡፡ በተለያየ መጠን በራስ በመሞከር ትክክለኛውን መጠን ማወቅ በጣም የተሻለ ነው፡፡ ማንኛውም ማዳበሪያ ከመደረጉ በፊት ይህ የተከላ ንድፍ በካሬ ሜትር 50 ቁርጥራጮችን ይይዛል፡፡ የችግኝ መደቡ በቀን አፈሩ ርጥብ መሆኑን ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡ ሁለቴና ከዛ በላይ ውሀ በደንብ በተለይ በመጀመሪያዎቹ ጥቂት ቀናት መጠጣት ዩሪያ፡ አፈሩ ርጥብ መሆኑ ከተረጋገጠ ሃረጉ በተሰበሰበ ቁጥር ከ13 -50 ግራም ዩሪያ በካሬ ሜትር ማድረግ፡፡ ከተክሉ ጎን አለበት (ጠዋት በማለዳና ከሰአት በኋላ አመሻሻ ላይ)፡፡ ይህም የአፈሩ ገጽ በፍጹም ቢያንስ 10 ሳ.ሜ ርቀት ላይ አነስተኛ መስመር በማውጣት የኮካ ኮላ ጠርሙስ ክዳን በመጠቀም በመስመሩ ላይ መበተን፡፡ እንዳይደርቅ ይረዳል፡፡ ውሃ በሚጠጣበት ሰዓት እንዳይጋለጡና እንዳይነቀሉ ከዚያም መስመሩን መልሶ አፈር ማልበስ፡፡ ዩሪያው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን ሊያቃጥልና ሊገድል ስለሚችል ንክኪ ቁርጥራጮቹ በደንብ መተከላቸውን እርግጠኛ መሆን ያስፈልጋል፡፡ የአካባቢው እንዳይኖር ጥንቃቄ ማድረግ ተገቢ ነው፡፡ የአየር ጸባይ ሞቃትና ደረቅ ከሆነ ከመደቡ ብዙ እርጥበት እንዳይተን በሳር ማስታወሻ፡ ዩሪያ ናይትሮጅን ብቻ በውስጡ ስለያዘ የስር ምርቱን ለማሳደግ ከቶ አይረዳም፡፡ ስለዚህ በተለያየ መጠን ሙከራ የተዋቀረ ቀለል ያለ የጥላ ዳስ መስራት ያስፈልጋል፡፡ ይሁን እንጂ መደቡ በከባድ ማስታወሻ፡ ዩሪያ ናይትሮጅን ብቻ በውስጡ ስለያዘ የስር ምርቱን ለማሳደግ ከቶ አይረዳም፡፡ ስለዚህ በተለያየ መጠን ሙከራ የተዋቀረ ቀለል ያለ የጥላ ዳስ መስራት ያስፈልጋል፡፡ ይሁን እንጂ መደቡ በከባድ መስራት የተሸለ ነው፡፡ ጥላ ስር ከሁለት ሳምንት በላይ መቆየት የለበትም፤ ምክንያቱም ከዛ በላይ ከቆየ መስራት የተሸለ ነው፡፡ ጥላ ስር ከሁለት ሳምንት በላይ መቆየት የለበትም፤ ምክንያቱም ከዛ በላይ ከቆየ ተክሉ የገረጣ፣ ቀጭንና ልፍስፍስ ይሆናል፡፡ መደቦቹ በከብ��ች እንዳይወድሙ ኤን ፒ ኬ (የናይትሮጅን፣ፎስፈረስና ፖታሲየም ውህድ): ከላይ ለዩሪያ እንደተገለጸው ሁሉ ኤን ፒ ኬን ከተክሉ በ10 ሳ.ሜ ርቀት ላይ በወጣ ቦይ ውስጥ መጨመር የተሻለ ነው፡፡ ከዚህም ሌላ ከተከላ በፊት ማሳው ላይ ተጨምሮ ከአፈሩ ጋር መጠበቅ ይኖርባቸዋል፡፡ ተክሉ የገረጣ፣ ቀጭንና ልፍስፍስ ይሆናል፡፡ መደቦቹ በከብቶች እንዳይወድሙ ኤን ፒ ኬ (የናይትሮጅን፣ፎስፈረስና ፖታሲየም ውህድ): ከላይ ለዩሪያ እንደተገለጸው ሁሉ ኤን ፒ ኬን ከተክሉ በ10 ሳ.ሜ ርቀት ላይ በወጣ ቦይ ውስጥ መጨመር የተሻለ ነው፡፡ ከዚህም ሌላ ከተከላ በፊት ማሳው ላይ ተጨምሮ ከአፈሩ ጋር መጠበቅ ይኖርባቸዋል፡፡ ከተደባለቀ የሚገኘው የተከላ ሃረግ ምርት መጠን ይጨምራል፡፡ በአርሶ አደሮች ዘንድ በተሳካ ሁኔታ ጥቅም ላይ የዋሉ አያያዝ፡ በየጊዜው አረሞችን በእጅ ማረምና ማስወገድ፣ በበሽታ የተጠቃ ተክል እንዳይኖር የተወሰኑ በቅደመ-ተከላ የሚጨመሩ የኤን ፒ ኬ መጠኖች 25 ግራም ኤን ፒ ኬ በ25፡5፡5 ምጥጥን በካሬ ሜትር ወይንም አዘውትሮ በጥንቃቄ ማየት እና ከተገኘ መንቀል እንዲሁም በመሃል የሞቱ ካሉ በካሬ ሜትር 42 ግራም ኤን ፒ ኬ በ23፡21፡0+4 ኤስ ምጥጥን በካሬ ሜትር ናቸው (ማስታወሻ፡ 42 ግራም በክብሪት ቀፎ ሙሉ ማለት ከፍተኛውን ቁጥር (50 ተክሎች) ማግኘት ያስችል ዘንድ በሞቱት ምትክ መሙላት ነው)፡፡ ይህንንም በተለያየ መጠን ሙከራ መስራት ጠቃሚ ነው፡፡ ያስፈልጋል፡፡ በአግባቡ አፈር ውስጥ ያልተቀበሩ ተክሎች ካሉ መደቡ ውሃ በሚጠጣበት ከተደባለቀ የሚገኘው የተከላ ሃረግ ምርት መጠን ይጨምራል፡፡ በአርሶ አደሮች ዘንድ በተሳካ ሁኔታ ጥቅም ላይ የዋሉ አያያዝ፡ በየጊዜው አረሞችን በእጅ ማረምና ማስወገድ፣ በበሽታ የተጠቃ ተክል እንዳይኖር የተወሰኑ በቅደመ-ተከላ የሚጨመሩ የኤን ፒ ኬ መጠኖች 25 ግራም ኤን ፒ ኬ በ25፡5፡5 ምጥጥን በካሬ ሜትር ወይንም አዘውትሮ በጥንቃቄ ማየት እና ከተገኘ መንቀል እንዲሁም በመሃል የሞቱ ካሉ በካሬ ሜትር 42 ግራም ኤን ፒ ኬ በ23፡21፡0+4 ኤስ ምጥጥን በካሬ ሜትር ናቸው (ማስታወሻ፡ 42 ግራም በክብሪት ቀፎ ሙሉ ማለት ከፍተኛውን ቁጥር (50 ተክሎች) ማግኘት ያስችል ዘንድ በሞቱት ምትክ መሙላት ነው)፡፡ ይህንንም በተለያየ መጠን ሙከራ መስራት ጠቃሚ ነው፡፡ ያስፈልጋል፡፡ በአግባቡ አፈር ውስጥ ያልተቀበሩ ተክሎች ካሉ መደቡ ውሃ በሚጠጣበት ወቅት ማየትና ማስተካከል ያስፈልጋል፡፡ የተለያዩ ዝርያዎች ተተክለው ከሆነ የተተከሉበትን ኤን ፒ ኬ እና ዩሪያ፡ ከተከላ በፊት ኤን ፒ ኬ ከተደረገ በኋላ የመጀመሪያው ዙር ሃረግ እንደተወሰደ 13 ግራም ዩሪያ በካሬ ቀንና የዝርያውን ዓይነት የሚገልጽ ውሃ የማይገባበት ገላጭ ምልክት (መለያ) በመደቦቹ ሜትር ከተክሉ በ10 ሳ.ሜ ርቀት መስመር ተዘጋጅቶ ይጨመራል፡፡ በደንብ የተብላላ ፍግ/ብስባሽ፡ የተፈጥሮ ማዳበሪያዎችን (ፍግ ወይም ብስባሽ) ከተከላ በፊት መጨመር የስኳር ድንች የተከላ ላይ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ወቅት ማየትና ማስተካከል ያስፈልጋል፡፡ የተለያዩ ዝርያዎች ተተክለው ከሆነ የተተከሉበትን ኤን ፒ ኬ እና ዩሪያ፡ ከተከላ በፊት ኤን ፒ ኬ ከተደረገ በኋላ የመጀመሪያው ዙር ሃረግ እንደተወሰደ 13 ግራም ዩሪያ በካሬ ቀንና የዝርያውን ዓይነት የሚገልጽ ውሃ የማይገባበት ገላጭ ምልክት (መለያ) በመደቦቹ ሜትር ከተክሉ በ10 ሳ.ሜ ርቀት መስመር ተዘጋጅቶ ይጨመራል፡፡ በደንብ የተብላላ ፍግ/ብስባሽ፡ የተፈጥሮ ማዳበሪያዎችን (ፍግ ወይም ብስባሽ) ከተከላ በፊት መጨመር የስኳር ድንች የተከላ ላይ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ሃረግ ምርትን ለመጨመር ውጤታማ መንገድ ነው፡፡ ሃረግ ምርትን ለመጨመር ውጤታማ መንገድ ነው፡፡  "},{"text":"አን��� 3 አንጓ ርዝመት ያለው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በበሽታ ከተጠቃ ተክል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አትውሰዱ በቅርብ ጊዜ የተተከለ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማባዣ መደብ አብዛኛዎቹ አገራት እንደ በቆሎና ስንዴ ላሉ የብርዕና አገዳ ሰብሎች ህጋዊ መሰረት ያለው የዘር ጥራት ማረጋገጫ ስርዓት አላቸው፡፡ ይህም የዝርያውን ትክክለኛነት፣ የብቅለት ደረጃውን፣ ከተባይና በሽታ ነጻ መሆኑን ሁሉ መፈተሸንና ገላጭ ምልክት ማድረግንም/መለጠፍንም ያካትታል፡፡ አንዳንድ አገሮች ደግሞ በፈቃደኝነት ላይ የተመሰረተ እንደ ትክክለኛ የዘር ማባዣ ህግ አድርገው የሚጠቀሙበት የዘር ጥራት ማረጋገጫ ስርዓት አላቸው፡፡ ይህ አይነቱ ስርዓት እንደ ሙሉው የዘር ጥራት መቆጣጠሪያ ስርዓት የተወሳሰበ መስፈርት የማይፈልግ በመሆኑ የሀብት ውስንነት ባለባቸው ሁኔታዎች በቀላሉ ሊተገበር ይችላል፡፡ ቆርጦ በመትከል የሚባዙ ወይም የሚመረቱ ሰብሎች የዘር ስርዓት በአብዛኛው በአርሶ አደሮች መካከል በሚደረግ የዘር ልውውጥ ላይ የተመሰረተ በመሆኑ የበሽታና የተባይ ክስተት እየጎለበት እንዲመጣ አስተዋጽዖ በማድረግ የምርት ቅነሳ ያስከትላል፡፡ በብዙ አገራት የእነዚህ ሰብሎችን ዘር ማምረት ከጊዜ ወደ ጊዜ ወደ ሰፊ ንግድነት እየተቀየረ ስለመጣ ከበሽታ ነጻ የሆኑ ተክሎችን ለማምረት የሚጠቅም ጥራቱ የተመሰከረለት ዘር ስርዓትን መንግስታት እየተገበሩ ይገኛሉ፡፡ ይህ ስርዓት የጥራት ቁጥጥር ዘዴን የሚተገብር ሲሆን የሚመራውም መንግስታት ባዋቀሩት የዘር ጥራትና ዕጽዋት ጤና ቁጥጥር መስሪያቤት ነው፡፡ ጥራቱ (ከ20-30ሳ.ሜ.) ርዝመት ያለው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለዘር ተመራጭ ቢሆንም የዘር እጥረት ካለ የሃረጉ መካከለኛና (ከ20-30ሳ.ሜ.) ርዝመት ያለው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለዘር ተመራጭ ቢሆንም የዘር እጥረት ካለ የሃረጉ መካከለኛና የታችኛውም ክፍል ለዘር ሊያገለግል ይችላል፡፡ ይሁን እንጂ ለአፈር የሚቀርበው የሃረጉ ክፍል በፍጹም ለዘር መወሰድ የለበትም፡፡ የታችኛውም ክፍል ለዘር ሊያገለግል ይችላል፡፡ ይሁን እንጂ ለአፈር የሚቀርበው የሃረጉ ክፍል በፍጹም ለዘር መወሰድ የለበትም፡፡ ስለሆነም ሀረጉ በሚቆረጥበት ጊዜ ቢያንስ ከመሬት እስከ 15 ሳ.ሜ ያለው አካል መተው አለበት፡፡ ይህም በነቀዝ የተወረረ የተከላ ስለሆነም ሀረጉ በሚቆረጥበት ጊዜ ቢያንስ ከመሬት እስከ 15 ሳ.ሜ ያለው አካል መተው አለበት፡፡ ይህም በነቀዝ የተወረረ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ እንዳንወስድ ይረዳል፡፡ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ ከመሸከፋቸው በፊት ለሁለት ሠዓታት በጥላ ስር በማቆየት ሃረግ ቁርጥራጭ እንዳንወስድ ይረዳል፡፡ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ ከመሸከፋቸው በፊት ለሁለት ሠዓታት በጥላ ስር በማቆየት ጠውለግ እንዲሉ ማድረግ በጉዞ ላይ አነስ ያለ ስፍራ/ቦታ እንዲይዙ ይረዳል፡፡ ጠውለግ እንዲሉ ማድረግ በጉዞ ላይ አነስ ያለ ስፍራ/ቦታ እንዲይዙ ይረዳል፡፡ የችግኙ መደብ በደንብ ከተያዘ ከጥቂት ሳምንታት በኋላ ሁለተኛ ዙር የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ሊወሰድበት ይችላል፡፡ ይህም የችግኙ መደብ በደንብ ከተያዘ ከጥቂት ሳምንታት በኋላ ሁለተኛ ዙር የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ሊወሰድበት ይችላል፡፡ ይህም ተግባር ማቆጥቆጥ/ራቱኒንግ ሲባል በዚህ ሂደትም እስከ 3 ጊዜ ደጋግሞ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መውሰድ ይቻላል፡፡ ተግባር ማቆጥቆጥ/ራቱኒንግ ሲባል በዚህ ሂደትም እስከ 3 ጊዜ ደጋግሞ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መውሰድ ይቻላል፡፡ አብዛኛውን ጊዜ በመጀመሪያ ዙር የተወሰደውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ከማባዣ መደቡ ጎን ለጎን በሌላ መደብ በመትከልና ከ6 አብዛኛውን ጊዜ በመጀመሪያ ዙር የተወሰደውን የተከላ ሃ���ግ ቁርጥራጭ ከማባዣ መደቡ ጎን ለጎን በሌላ መደብ በመትከልና ከ6 አስከ 8 ሳምንታትን በመጠበቅ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን እንዲጨምር ይደረጋል፡፡ ለምሳሌ ከተከላ ከ6 እስከ 8 ሳምንታት አስከ 8 ሳምንታትን በመጠበቅ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን እንዲጨምር ይደረጋል፡፡ ለምሳሌ ከተከላ ከ6 እስከ 8 ሳምንታት ውስጥ የመጀመሪያው አንዱ ቁራጭ 3 ቁርጥራጭ ቢወጣው፣ አሁንም እነዚህ ሶስቱ ደግሞ ተተክለው ከሌላ 6 እስከ 8 ሳምንታት ውስጥ የመጀመሪያው አንዱ ቁራጭ 3 ቁርጥራጭ ቢወጣው፣ አሁንም እነዚህ ሶስቱ ደግሞ ተተክለው ከሌላ 6 እስከ 8 ሳምንታት ውስጥ እያንዳንዳቸው 3 እና የቀድሞዎቹ እያንዳንዳቸው 5 ቁርጥራጮች ቢያስገኙ እነኝህን ወስዶ ለተከላና ለሽያጭ መጠቀም ውስጥ እያንዳንዳቸው 3 እና የቀድሞዎቹ እያንዳንዳቸው 5 ቁርጥራጮች ቢያስገኙ እነኝህን ወስዶ ለተከላና ለሽያጭ መጠቀም ይቻላል፡፡ ከአንድ ካሬሜትር ላይ በየወቅቱ ስንት የተከላ ቁርጥራጮች እንደተገኙ በመመዝገብ የአንድን ዝርያ የመባዛት አቅም ይቻላል፡፡ ከአንድ ካሬሜትር ላይ በየወቅቱ ስንት የተከላ ቁርጥራጮች እንደተገኙ በመመዝገብ የአንድን ዝርያ የመባዛት አቅም መቀመርና የብዜት ዕቅድን ከፍ ማድረግ ይቻላል፡፡ መቀመርና የብዜት ዕቅድን ከፍ ማድረግ ይቻላል፡፡ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መሸከፍ: የቃጫ ጆንያ ብዙ የአየር መመላለሻ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መሸከፍ: የቃጫ ጆንያ ብዙ የአየር መመላለሻ ቀዳዳዎች ስላሉት ከእህል ሸራ ይልቅ ለመሸከፊያ ይመረጣል፡፡ የማዳበሪያ ሸራ ቀዳዳዎች ስላሉት ከእህል ሸራ ይልቅ ለመሸከፊያ ይመረጣል፡፡ የማዳበሪያ ሸራ መጠቀም ከተገባን አየር እንደልብ እንዲገባበት መብሳት ያስፈልጋል፡፡ የተከላ ሃረግ መጠቀም ከተገባን አየር እንደልብ እንዲገባበት መብሳት ያስፈልጋል፡፡ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ እንዳይጎዱ መያዣው ከአቅሙ በላይ መሞላት የለበትም፡፡ ብዙውን ቁርጥራጮቹ እንዳይጎዱ መያዣው ከአቅሙ በላይ መሞላት የለበትም፡፡ ብዙውን ጊዜ 50 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች አንድ ኪሎ ግራም ይመዝናሉ እናም በ 4 ኪሎ ጊዜ 50 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች አንድ ኪሎ ግራም ይመዝናሉ እናም በ 4 ኪሎ ግራም /በ200 ቁርጥራጮች ተከፋፍለው ይሸከፋሉ፡፡ በዝርያዎች መሃል የተወሰነ ግራም /በ200 ቁርጥራጮች ተከፋፍለው ይሸከፋሉ፡፡ በዝርያዎች መሃል የተወሰነ ልዩነት ሊኖር ይችላል፡፡ በብዛት በሚመረትበትና በሚከፋፈልበት ወቅት ልዩነት ሊኖር ይችላል፡፡ በብዛት በሚመረትበትና በሚከፋፈልበት ወቅት እያንዳንዱን ቁርጥራጭ ለመቁጠር ብዙ ሰዓት ላይኖር ይችላል ስለሆነም 1 እያንዳንዱን ቁርጥራጭ ለመቁጠር ብዙ ሰዓት ላይኖር ይችላል ስለሆነም 1 ኪሎግራም ምንያህል ቁርጥራጮች እንደሚይዝ በማወቅ በኪሎግራም እየመዘኑ ኪሎግራም ምንያህል ቁርጥራጮች እንደሚይዝ በማወቅ በኪሎግራም እየመዘኑ መጠቀም በፍጥነት ለማሸግ፣ገላጭ ጽሑፎችን ለመለጠፍ፣ለማጓጓዝና ለማሰራጨት መጠቀም በፍጥነት ለማሸግ፣ገላጭ ጽሑፎችን ለመለጠፍ፣ለማጓጓዝና ለማሰራጨት  "},{"text":"ሰንጠረዥ 5.1 በኢትዮጵያ እየተተገበረ ያለው የስኳር ድንች ጥራቱ የተመሰከረለት ዘር (ጥ.የተ. ዘ) ስርዓት የጥራት ቁጥጥር ደረጃዎች  ተ.ቁ   ጥ.የተ. ዘ 1 ጥ.የተ. ዘ 2 ጥ.የተ. ዘ 3-ጥ.የተ. ዘ 4 ተ.ቁጥ.የተ. ዘ 1ጥ.የተ. ዘ 2ጥ.የተ. ዘ 3-ጥ.የተ. ዘ 4  የሚመጣ የግንድ ዋግ በሽታ) (ከፍተኛው በመቶኛ) በሽታዎች (በዋነኝነት በአልተርናሪያ 1 2 2 የሚመጣ የግንድ ዋግ በሽታ) (ከፍተኛው በመቶኛ) በሽታዎች (በዋነኝነት በአልተርናሪያ122   የስኳር ድንች ቢራቢሮ (Acrea acerata) 1 1 1 የስኳር ድንች ቢራቢሮ (Acrea acerata)111   ነቀዝ (Cyclas puncticollis) 0 5 10 ነቀዝ (Cyclas puncticollis)0510 ተ.ቁ   ጥ.የተ. ዘ 1 ጥ.የተ. ዘ 2 ጥ.የተ. ዘ 3-ጥ.የተ. ዘ 4 ተ.ቁጥ.የተ. ዘ 1ጥ.የተ. ዘ 2ጥ.የተ. ዘ 3-ጥ.የተ. ዘ 4 1 የመነሻ ዘር ደረጃ  ቅድመ መስራች ወይም መስራች ወይም ትውልድ 1 ትውልድ 2 ወይም ጥ.የተ. ዘ 1 ትውልድ 3 ወይም ጥ.የተ. ዘ 2 1የመነሻ ዘር ደረጃቅድመ መስራች ወይም መስራች ወይም ትውልድ 1ትውልድ 2 ወይም ጥ.የተ. ዘ 1ትውልድ 3 ወይም ጥ.የተ. ዘ 2 2 የሰብል ፈረቃ ቆይታ (ዝቅተኛው የምርት ወቅቶች ብዛት) 3 2 2 2የሰብል ፈረቃ ቆይታ (ዝቅተኛው የምርት ወቅቶች ብዛት)322 3 የልየታ ርቀት (ዝቅተኛው በሜትር) ተስማሚ የሆኑ ከላይ ሰብሎች ካሉ (እንደ በቆሎ፣ የናፒር ሳር ወዘተ) ተስማሚ የሆኑ ከላይ ሰብሎች ካሌሉ 5 10 5 10 5 10 3የልየታ ርቀት (ዝቅተኛው በሜትር)ተስማሚ የሆኑ ከላይ ሰብሎች ካሉ (እንደ በቆሎ፣ የናፒር ሳር ወዘተ) ተስማሚ የሆኑ ከላይ ሰብሎች ካሌሉ5 105 105 10 4 ሌሎች ዝርያዎችና ድብልቆች (ከፍተኛው በመቶኛ) 2 2 2 4ሌሎች ዝርያዎችና ድብልቆች (ከፍተኛው በመቶኛ)222 5 በሽታዎችና ተባዮች ቀለም፣ የቅጠል መጠቅለልና መቀንጨር) ቫይረስ (መዥጎርጎር፣ ባለብዙ ሕብረ- 5 10 10 5በሽታዎችና ተባዮችቀለም፣ የቅጠል መጠቅለልና መቀንጨር) ቫይረስ (መዥጎርጎር፣ ባለብዙ ሕብረ-51010  "},{"text":"ሁለት ሄክታርና ከዚያ በታች ለሆኑ ማሳዎች በዘፈቀደ በተመረጡ ቦታዎች ላይ ከእያንዳንዳቸው 100 ተክሎችን በመውሰድ ፍተሻ የሚካሄድባቸው ሲሆን የማሳው ስፋት እየጨመረ ሲሄድ በእያንዳንዱ ሄክታር ጭማሪ 5 ቦታዎች በዘፈቀደ ተጨምረው ፍተሻ ይከናወናል፡፡ ምንጭ: FDRE, Ministry of Agriculture, Technical Guidelines for The Inspection Of Sweetpotato Quality Declared Seed, July 2016, Addis Ababa ጥራቱ የተመሰከረለት ዘር ፍተሻ: እየተመረተ ያለው የስኳር ድንች ሃረግ የጥራት ደረጃውን ያሟላ ስለመሆኑ ማባዣ ማሳው በሰብል ጤና መቆጣጠሪያ አካል፣ በምርምር ስርዓት ወይም ባልተማከለ የውክልና ደረጃ ለምሳሌ የወረዳ ሰብል ጤና ተቆጣጣሪ ባለሙያ ወይም የሰለጠነ የቀበሌ ባለሙያ ሊፈተሸ ይችላል፡፡ በመደበኛነት ሁለት ፍተሻዎች ይደረጋሉ፤ የመጀመሪያው ፍተሻ ከተከላ ከ 4 -6 ሳምንታት ውስጥ የበሽታ ምልክቶች ሊታዩ በሚችሉበት ጊዜ የሚከናወን ሲሆን በዚህ ጊዜም አባዡ የበሽታ ምልክት የታየባቸውን ተክሎች ነቅሶ እንዲያስወግድ፣ መድሃኒት እንዲረጭ ወይም መለያ እንዲያደርግበት ሊመከር ይችላል፡፡ ሁለተኛው ዙር ፍተሻ ምርት ከመሰብሰቡ ከ 2 ሳምንታት በፊት የሚከናወን ሲሆን በማባዣው ማሳ ውስጥ የተባዩ/በሽታው ደረጃ  "},{"text":"2 ለአጭርና ረዥም ጊዜ የሚቆይ የደረቅ ወቅት ባለባቸው አካባቢዎች የተለመዱ የተከላ ሃረግ ማቆያ ተግባራት ተግባራዊ የሚሆኑበት አስተያየት/ ውስንነት የተከላ ሃረጎችን ማቆያ ዘዴ አጭር የደረቅ ወቅት (1-2 ወራት) የተራዘመ የደረቅ ወቅት (3.5-5 ወራት) አለም አቀፍ የድንች ምርምር ማዕከልና አጋሮቹ የተለያዩ የተከላ ሃረግ ማባዣ ደረጃዎችን ለያይቶ ማየት አስፈላጊ ሆኖ በማግኘታቸው መስራች፣ የመጀመሪያ ደረጃ፣ ሁለተኛ ደረጃ ማባዣ እና ሶስተኛ ደረጃ ማባዣ በሚል ከፋፍለውታል፡፡ ቢሆንም ስኳር ድንች በአነስተኛ ግብዓት የሚመረት ሰብል በመሆኑ ብዙ አይነት ዝርያዎች ከነዚህ መደበኛ አደረጃጀቶች ውጪ ተጠብቀው ቆይተዋል፡፡ እንዲህ አይነት አደረጃጀቶች ለፕሮጀክቶች ጣልቃ ገብነት ጠቃሚ ሊሆኑ ቢችሉም ሁሉም ደረጃዎች የግድ በሁሉም ሁኔታ ላያስፈልጉ ይችላሉ (ሁለተኛ ደረጃው አንዳንዴ ይታለፋል)፡፡ ስለሆነም በቅደም ተከተልም የግድ መተግበር አስፈላጊ ካለመሆኑም በላይ ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃን በአንድ ጊዜ ማከናወን ይቻላል፡፡ እንደማናቸውም ድርብርብ ስርዓቶች ስርዓቱ በአግባቡ ተግባራዊ እንዲሆን በተለያዩ የስርዓቱ ደረጃዎች መካከል ያለው ግንኙነትና ትብብር ከግ���ዛቤ መግባትና በአስፈላጊው ሃብት መደገፍ ይኖርበታል፡፡፡ ሦስተኛ ያልተማከለ የማኅበረሰብ ደረጃ ማባዣ የበለጠ ባልተማከሉ በአርሶ አደሮች ወይም በአርሶ አደር ቡድኖች የሚመራ እና አብዛኛውን ጊዜ ያልተማከለ ሀረግ ማባዣ በመባል የሚታወቀው ነው፡፡ አባዦቹ በፕሮጀክቶች በሚሰጡ የተለያዩ ስልጠናዎች ክህሎቶቻቸው የዳበረ ነባር አርሶ አደር ዘር አባዦች ወይም አዳዲስ አባዦች ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ዓላማቸውም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በቀጥታ ለስኳር ድንች አምራች አርሶ አደሮች፣ ለአርሶ አደር ማኅበራት ወይም ለጎረቤት አርሶ አደሮች ማቅረብ ነው፡፡ ሶስተኛ ደረጃ አባዦች በማሳ ይዞታ አነስተኛና በቁጥር ብዙ ሲሆኑ ከግብርና ባለሙያዎች፣ መንግስታዊ ካልሆኑ ድርጅቶች ወዘተ. የሙያ እገዛ የሚያገኙ ናቸው፡፡ ረዥም የደረቅ ወቅት ባላቸው አካባቢዎች ላሉ ያልተማከለ ሀረግ አባዦች ውሃ በጣም ወሳኝ ነው፤ በተለይም መስኖ ቢያገኙ በጣም ጥሩ ነው፡፡ ይሁን እንጂ አስቸጋሪና ውድ ስለሆነ ሁሉም ያደርጋሉ ማለት አይቻልም፡፡ ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ያቀርባሉ፡፡ ነገር ግን የመጀመሪያ ደረጃ አባዢው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን በነጻ ወይም በርካሽ ዋጋ ለአርሶ አደሮች የሚያቀርብ ከሆነ የሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ የዘር አባዦችን የንግድ ስርዓት ያራክስባቸዋል፡፡ የተፈለገውን ለውጥ ለማምጣት (ለምሳሌ ምርታማነትን ለማሻሻል ወይም ከ 5 ዓመት በታች ላሉ ህጻናት የቫይታሚን ኤ እጥረትን የተፈለገውን ለውጥ ለማምጣት (ለምሳሌ ምርታማነትን ለማሻሻል ወይም ከ 5 ዓመት በታች ላሉ ህጻናት የቫይታሚን ኤ እጥረትን ለመቀነስ) በተፈለገበት አካባቢ ግልጽ የሆነ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን የማባዣና ማሰራጫ ስልት መንደፍ ያስፈልጋል፡፡ ለመቀነስ) በተፈለገበት አካባቢ ግልጽ የሆነ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን የማባዣና ማሰራጫ ስልት መንደፍ ያስፈልጋል፡፡ ለሁሉም ሁኔታ የሚሰራ አንድ ወጥ የሆነ ዘዴ /ስልት/ ስለሌለ የትኛውን የማባዣና ማሰራጫ ስልት መጠቀም እንዳለብን ለሁሉም ሁኔታ የሚሰራ አንድ ወጥ የሆነ ዘዴ /ስልት/ ስለሌለ የትኛውን የማባዣና ማሰራጫ ስልት መጠቀም እንዳለብን ከመወሰናችን በፊት የሚስማማንን ስልት በጣም በጥንቃቄ ማሰብና ማቀድ ያስፈልጋል፡፡ በተጨማሪም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹን ከመወሰናችን በፊት የሚስማማንን ስልት በጣም በጥንቃቄ ማሰብና ማቀድ ያስፈልጋል፡፡ በተጨማሪም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹን የምናሰራጨው አዲስ ዝርያ ለማስፋፋት፣ በበሽታ የተጠቁ ነባር ዝርያዎችን በንጹህ ዘር ለመተካት ወይም በቀላሉ የተከላ ሃረግ የምናሰራጨው አዲስ ዝርያ ለማስፋፋት፣ በበሽታ የተጠቁ ነባር ዝርያዎችን በንጹህ ዘር ለመተካት ወይም በቀላሉ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን አቅርቦት ለመጨመር እንደሆነ ከግምት ውስጥ ማስገባት ያስፈልጋል፡፡ እየተተገበረ ያለውን ነባር የማባዣና ቁርጥራጮችን አቅርቦት ለመጨመር እንደሆነ ከግምት ውስጥ ማስገባት ያስፈልጋል፡፡ እየተተገበረ ያለውን ነባር የማባዣና የማሰራጫ ስልት ከነባራዊ ሁኔታዎች (የአየር ሁኔታ፣ተቋማዊ ሁኔታ መለዋወጥ ወዘተ.) አንፃር በየግዜው በመገምገም እንደ የማሰራጫ ስልት ከነባራዊ ሁኔታዎች (የአየር ሁኔታ፣ተቋማዊ ሁኔታ መለዋወጥ ወዘተ.) አንፃር በየግዜው በመገምገም እንደ አስፈላጊነቱ ማስተካከያ ማድረግ ይኖርብናል፡፡   አስፈላጊነቱ ማስተካከያ ማድረግ ይኖርብናል፡፡ 5.6.1 የተከላ ሃረጎችን የማባዣ የተለያዩ ደረጃዎች   5.6.1 የተከላ ሃረጎችን የማባዣ የተለያዩ ደረጃዎች    የተራዘመ የደረቅ ወቅት ባለባቸው አካባቢዎች ጥቂት የከረመ የተራዘመ የደረቅ ወቅት ባለባቸው አካባቢዎች ጥቂት የከረመ 1. የቀድሞ ማሳና ሃረግ ******  ስኳር ድንች የዝናብ ወቅት ሲጀምር ይኖራል ግን ተክሉ ከእድሜውና ከአስከፊው ደረቅ ወቅት የተነሳ ብርታቱን ያጣል፡፡ 1. የቀድሞ ማሳና ሃረግ******ስኳር ድንች የዝናብ ወቅት ሲጀምር ይኖራል ግን ተክሉ ከእድሜውና ከአስከፊው ደረቅ ወቅት የተነሳ ብርታቱን ያጣል፡፡    ያጎነቀሉ ስሮች ጥሩ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ምንጮች ናቸው፤ ያጎነቀሉ ስሮች ጥሩ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ምንጮች ናቸው፤ 2. ከመሬት ስር ቆይቶ ያጎነቀለ   ነገር ግን በጥንቃቄ ካልተያዙ ለከብቶችና ለተባይ ተጋላጭ 2. ከመሬት ስር ቆይቶ ያጎነቀለነገር ግን በጥንቃቄ ካልተያዙ ለከብቶችና ለተባይ ተጋላጭ ስር * ****** ናቸው፡፡ ቅርንጫፎቹ ዝናብ እንደጀመረ ማደግ ይጀምራሉ ግን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭነት ለመድረስ ይዘገያሉ፡፡ ስር*******ናቸው፡፡ ቅርንጫፎቹ ዝናብ እንደጀመረ ማደግ ይጀምራሉ ግን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭነት ለመድረስ ይዘገያሉ፡፡    ባጠቃላይ በዝናብ መግቢያ ወቅት የደረሰ፣ጥራት ያለው የተከላ ባጠቃላይ በዝናብ መግቢያ ወቅት የደረሰ፣ጥራት ያለው የተከላ 3. በጓሮ ወይም ጥላ ስር ያሉ ተክሎች  **** (ግን ትንሽ ቦታ ነው የሚሸፍነው) ሃረግ ቁርጥራጭ ይገኛል፡፡ ነገር ግን የሚተከሉበት ቦታ አነስተኛ ከመሆኑ የተነሳ የሚገኘው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አብዛኛውን ጊዜ በቂ አይደለም፡፡ 3. በጓሮ ወይም ጥላ ስር ያሉ ተክሎች**** (ግን ትንሽ ቦታ ነው የሚሸፍነው)ሃረግ ቁርጥራጭ ይገኛል፡፡ ነገር ግን የሚተከሉበት ቦታ አነስተኛ ከመሆኑ የተነሳ የሚገኘው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አብዛኛውን ጊዜ በቂ አይደለም፡፡ 4. የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን    4. የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከሌሎች መግዛት ** ****  ከሌሎች መግዛት****** 5. በረግረጋማ/ሸለቋማ ቦታ በተለይ በደረቅ ወቅት የተከላ ሃረግ ማባዛትና/ስር ማምረት ** ~( ከሸለቆው ስር ቅሪት እርጥበት ካለ)  5. በረግረጋማ/ሸለቋማ ቦታ በተለይ በደረቅ ወቅት የተከላ ሃረግ ማባዛትና/ስር ማምረት**~( ከሸለቆው ስር ቅሪት እርጥበት ካለ)  "},{"text":"2 በዘር ስርአት ውስጥ ያሉ ቁልፍ አካላት እና ኃላፊነታቸው ተመራማሪዎች፣ የግብርና ባለሙያዎች፣ የግልና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች፣ የተከላ ሃረግ አባዥ አርሶአደሮች/የአርሶ አደር ቡድኖች፣ የእጽዋት ጤና ተቆጣጣሪዎች፣ ነጋዴዎችና አጓጓዦች በስኳር ድንች ዘር ብዜት ስርአት ውስጥ ያሉ ቁልፍ አካላት ናቸው፡፡  ተመራማሪዎች ለመስራች ዘር አዲስ ዝርያ በማውጣት እና በመጀመሪያ የስኳር ድንች ማባዣ ደረጃ የተከላ ሃረግ በማምረትና በማቅረብ ቁልፍ ሚና አላቸው፡፡ በተጨማሪም ተመራማሪዎች መንግስታዊም ሆነ መንግስታዊ ላልሆኑ ድርጅቶች ባልደረቦች ወይም ለአርሶ አደር ተጠሪዎች ጥራት ያለው የተከላ ሃረግ ብዜት ላይ የአሰልጣኞች ስልጠና በመስጠት የአቅም ግንባታ ተግባራትን የማከናወን ኃላፊነት አለባቸው፡፡ ተመራማሪዎች የቁጥጥርና የማረጋገጫ ጉብኝት በመጀመሪያ፣ በሁለተኛ ከተቻለም ሶስተኛ ደረጃ ማባዣዎችም ላይ ሊያደርጉ ይችላሉ (ይህ በዘር ጥራት ማረጋገጫ ባለስልጣን መሰራት ያለበት ቢሆንም) ፡፡  የመንግስት የግብርና ስርጸት ባለሙያዎች እና/ወይም መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች በሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ ላሉ ሀረግ አባዥ አርሶ አደሮች/አርሶ አደር ቡድኖች ስለ ማባዣዎች አያያዝ የአቅም ግንባታ ስልጠና የመስጠት ኃላፊነት አለባቸው፡፡ እነዚህ አካላት ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን ስራዎች ይሰራሉ: o ለአርሶ አደሮች/ለግሉ ዘርፍ ጥራት ባለው የተከላ ሃረግ ብዜት ላይ ሙያዊ ስልጠና ይሰጣሉ፡፡ ስልጠናውና የማሳ ጉብኝቱ ዕቅድና ትግበራ ማንኛውም ወንድና ሴት አባዦችን ሲገጥማቸው የነበረ ማንኛውንም ጾታ ነክ ችግሮችን ከግንዛቤ ያስገባ መሆን አለበት፤ o ለሰለጠኑ ዘር አባዥ አርሶ አደሮች ንጹህ የተከላ ሃረግ ማግኛ መንገድ ማሳየት፤ o ለሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ ማባዣዎች ማቋቋሚያና መከታተያ ሙያዊ መመሪያ ማዘጋጀት፤ o ለሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ አባዦች አሉታዊ /ኔጋቲቭ/ አመራረጥ ስልትን ማሳየት (በበሽታ የተጠቁትንና ጤናማ ያልሆኑትን ተክሎች ስለመምረጥና ማስወገድ እና ጤነኛ የሚመስሉና ከበሽታና ተባይ ነጻ የሚመስሉትን በመምረጥ ማስቀረት)፤ o የተከላ ሃረግ አባዦችን ከገበያና ሌሎች እንደ ብድር አገልግሎቶች ሰጪ ያሉ (ለምሳሌ የመስኖ መሳሪያዎች) ጋር የሚገናኙበትን መንገድ ማመቻቸት እና የንግድ ልማት አገልግሎት ድጋፍ ማቅረብ፤ o ለኅብረተሰቡና ለአካባቢው መሪዎች ስለ ተከላ ሃረግ ማግኛ መንገድ፣ የንጹህ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች አስፈላጊነት እና ስለተለያዩ የስኳር ድንች ዝርያዎች ዋና ዋና ባህሪያት መረጃዎች ማቅረብና ግንዛቤ ማሳደግ፤ o አባዦች ስላጋጠማቸው ማንኛውም አስቸጋሪ ሁኔታ ግብረ-መልስ ለማግኘት እና በምርምር የተረጋገጡ ተግባራትን እንዲጠቀሙ ለማበረታታት መደበኛ ክትትል በሁለተኛ እና ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማባዣ ቦታዎች ላይ ማድረግ፡፡ ይህ ጉብኝት በምርምር የሚደረገውን ቁጥጥር በመረጃ ይደግፋል፡፡  የአርሶ አደር ሀረግ አባዥዎች ቁልፍ ተግባራት ሁለተኛ ወይም ሶስተኛ ደረጃ አባዥ ጣቢያዎችን ማቋቋምና ማስተዳደር ነው፡፡ ጥራት ያላቸው የተከላ ሃረጎች ለማባዛትና ለማቆየት የተመረጡ አሰራሮችን እንደሚተገብሩ ይጠበቃል፡፡ ለምሳሌ o በቂ መጠን ያለው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለስኳር ድንች ስር አምራች አርሶ አደሮች በዝናብ መጀመሪያ ወቅት ለማቅረብ የተከላ ሃረግ ማባዣ ዑደቶችን ማቀድ፤ o የቅድመ ተከላ ተግባራት፤ o የማባዣ መስኮችን አተካከልና አያያዝ መለማመድ (በበሽታ የተጠቁ ተክሎችን ማስወገድን ጨምሮ)፤ o ጥራት ያለው የተከላ ሃረግ ለማባዛት የተመሰከረላቸው የምርት አሰባሰብና ድህረ ምርት አያያዝ ተግባራት፤ o በቅርብ ለሚገኙ አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ማሰራጨት እና ለስኳር ድንች የተከላ ሃረግና ስር አምራቾች የመረጃና ምክር ምንጭ መሆን፤ o በደረቅ ወቅት የተከላ ሃረጎችን ማቆየት፤ o ለስርጸት ባለሙያዎችና ተመራማሪዎች በማባዣ ማሳቸው ለሚቀሰቀስ ስለማንኛውም በሽታና ተባይ እና በብዜቱ ጊዜ ስለሚያስተውሉት የተለያዩ ዝርያዎች አቋም ግብረ-መልስ መስጠት፤  ነጋዴዎች በተጠቃሚዎች ዘንድ የአዳዲስ ዝርያዎችን ፍላጎት ከመጨመር እና የተጠቃሚዎችን ምርጫ የመሳሰሉ መረጃዎችን  "},{"text":"3. ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዜትና ስርጭት ስርዓት ውሳኔ አሰጣጥ ወሳኝ ነገሮች የተከላ ሃረግ ለማባዛትና ለማሰራጨት ስንወስን ከግንዛቤ መግባት ያለባቸው ጉዳዮች ከዚህ እንደሚከተለው ተዘርዝረዋል፡- ስነ -ምህዳርና የአየር ጠባይ፡ ለምሳሌ የደረቅ ወቅቱ ርዝማኔ ምን ያህል ነው? የውሃ ምንጩ ቋሚ ነው ወይ? የአርሶ አደሮች የተከላ ሃረግና የስር ማመረቻ ወቅታቸው መቼ ነው?  የዝርያ ሁኔታ: ለምሳሌ ተጠቃሚዎችና አርሶ አደሮች የሚፈልጉት ምን አይነት ባህሪይ ያላቸውን ዝርያዎች ነው (ለስነ-ምህዳሩ ተስማሚነቱ፣ ምርታማነቱ፣ በገበያ ተፈላጊነቱ፣ ጣዕሙ፣ ለማቀነባበር ምቹነቱ፣ የመቆየት ባህሪው ወ.ዘ.ተ.)? በወንዶች፣ በሴቶች እና በልጆች ወይም በተለያዩ ተጠቃሚዎች እጅግ የሚፈለጉ ዝርያዎች አሉ (ለምሳሌ አዲስ ተቆፍሮ የወጣውን ስር ለመመገብ፣ ለማብሰል፣ ለከብቶች ምግብነት የሚመች ዝርያ)? ቫይረስ የመቋቋም ብቃታቸው ከፍተኛ ከመሆኑ የተነሳ አርሶ አደሮቹ በራሳቸው ቫይረስ በሚበዛበት አካባቢ ቢያባዟቸውም እ���ኳ ከቫይረስ ነጻ የመሆን እድላቸው ከፍተኛ የሆኑ ዝርያዎች በብዛት ልናስተዋውቃቸው የምንፈልጋቸው ናቸው? ወይስ ከቫይረስ ነጻ የሆኑ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ዘወትር/በመደበኛነት ሊተዋወቁ ይገባል?  ማኅበራዊ፣ ስነ -ምጣኔያዊ እና የህዝብ ብዛት ጉዳዩች፡ ለምሳሌ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የሚሰጣቸው አርሶ አደሮች ብዛት ምን ያህል ነው? ዒላማ የተደረጉ አርሶ አደሮች ኢኮኖሚያዊ ሁኔታ፣ ስሮቹ በሰፊው ይሸጣሉ እና እነኚህ ሁኔታዎች እንዴት ዋጋ ትመናና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አቅርቦት ላይ ተጽእኖ ሊያመጡ ይችላሉ? ጾታን መሰረት ያደረጉ የተለያዩ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዜት የስራ ክፍፍሎች ምንድናቸው? ከጾታ ጋር በተያያዘ ሴቶችና ወንዶች አርሶ አደሮች የሚገጥማቸው የማምረትና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን የማግኘት ውስንነቶች ምንምን ናቸው? መታወቅ ያለበት ነገር በአንድ ግዜ አቀራረብ ስልት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ያለክትትል የማሰራጨት አካሄድ የሚበረታታ መታወቅ ያለበት ነገር በአንድ ግዜ አቀራረብ ስልት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ያለክትትል የማሰራጨት አካሄድ የሚበረታታ አይደለም፡፡ በየትኛውም ሁኔታ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ለተጠቃሚው በሚሰራጩበት ጊዜ በሚገባ የተደራጀ ስርአት መኖሩ አይደለም፡፡ በየትኛውም ሁኔታ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ለተጠቃሚው በሚሰራጩበት ጊዜ በሚገባ የተደራጀ ስርአት መኖሩ በጣም ወሳኝ ነገር የሚሆነው ለሚከተሉት ጉዳዮች ነው፡- በጣም ወሳኝ ነገር የሚሆነው ለሚከተሉት ጉዳዮች ነው፡-  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ የሚደርሱበት ጊዜ አርሶ አደሮቹ በሚፈልጉበት ወቅት መሆኑን ለማረጋገጥ፤ ለምሳሌ በዝናብ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ የሚደርሱበት ጊዜ አርሶ አደሮቹ በሚፈልጉበት ወቅት መሆኑን ለማረጋገጥ፤ ለምሳሌ በዝናብ  ወቅት መጀመሪያ፤ ወቅት መጀመሪያ፤  በተወሰነ ቀን ውስጥ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለመቀበል ተቀባዮቹ ዝግጁ መሆናቸውን ለማረጋገጥ፤ ለምሳሌ ብዙ በተወሰነ ቀን ውስጥ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለመቀበል ተቀባዮቹ ዝግጁ መሆናቸውን ለማረጋገጥ፤ ለምሳሌ ብዙ  አርሶ አደሮች በአንድ ጊዜና ቦታ ማግኘት እንዲችሉ የገበያ ቀን ሊመረጥ ይችላል፤ ይህ አስፈላጊ ቢሆንም ተቀባዮቹ የተከላ አርሶ አደሮች በአንድ ጊዜና ቦታ ማግኘት እንዲችሉ የገበያ ቀን ሊመረጥ ይችላል፤ ይህ አስፈላጊ ቢሆንም ተቀባዮቹ የተከላ  "},{"text":"2 የአንድ ግዜ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስርጭት አቀራረብ በአንድ መንገድ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ለተጠቃሚው ማኅበረሰብ ከተሰራጨ እነርሱ ደግሞ ያንን ከግብርና ስርአታቸው ጋር በማጣመር የራሳቸውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ይጠብቃሉ/ያባዛሉ፡፡ የአንድ ግዜ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልት ብዙውን ጊዜ የሚጠቅመው በአደጋ ወቅት አስቸኳይ ምላሽ ለመስጠት ነው፡፡ አዳዲስ ዝርያዎችን ለማሰራጨት እና የደረቅ ወቅታቸው በማይራዘምባቸው ሁለት የምርት ወቅት ባላቸው አካባቢዎችም ለምሳሌ በዓመት ሁለቴ በሚተከልባቸው አካባቢዎች እና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ ሳይጠፉ በሁለቱም የተከላ ወቅት በቀላሉ በሚገኙባቸው አካባቢዎች ወይም በደረቅ ወቅት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በጥንቃቄ ማቆየት የለመዱ አርሶ አደሮች ባሉባቸው አካባቢዎች ይህ ስልት ይጠቅማል፡፡ እየተሰራጩ ያሉ ዝርያዎች ቫይረስን መቋቋም የሚችሉ ከሆነ ዘር አባዥ አርሶ አደሮችና ተጠቃሚ አርሶአደሮች ቀጣይነት ያለውን የተሻለ ምርት ለማግኘት ለብዙ አመት እየደጋገሙ የማደስና የመጠቀም ዕድል ይኖራቸዋል፡፡ የሚሰራጨው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን የሚወሰነው በታቀደላቸው ተጠቃሚዎች ቁጥር፣ ��ባር የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አቅርቦት፣ በዝርያው የመባዛት ፍጥነትና ባለው በጀት ልክ ነው፡፡ በቤተሰብ ደረጃ በጣም ብዙ የተሰራጨው (ለምሳሌ ከ8 -12 ኪ.ግ. (ወደ ከ400 -600 ቁርጥራጮች)) በአነስተኛ ቁጥር ከተሰራጨበት ይልቅ ከፍ ያለ ተጽዕኖ ሊያመጣና ይህ ደግሞ በተከታታይ ዓመታት ፍላጎት እንዲጨምርና ዝርያው በፍጥነት እንዲስፋፋ ሊያደርግ ይችላል፡፡ ነገር ግን ከፍተኛ መጠን ያለው ቁርጥራጭ ሲሰራጭ በሚታየው ግልጽ ተፅእኖ እና ተደራሽ የሆኑ አርሶአደሮች ቁጥር፣ ወጪውና አቅርቦቶች መካከል ግልጽ የሆነ ተቃርኖ ይኖራል፡፡ የአንድ ግዜ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስርጭት ስልት የሚከናወነው ብዙውን ጊዜ በድጎማና በነጻ ነው፡፡  "},{"text":"ሳጥን 5.3 የሂደት ተደራሽነት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስርጭት አቀራረብ ስልት የመግዛት አቅም ባለበት አካባቢ እና ጥሩ የገበያ ትስስርና የደንበኞች ፍላጎት ካለ ቁርጥራጮች ለትርፍ ሊሸጡ ይችላሉ፡፡ የድጎማውን መጠን መወሰንን በተመለከተ የአቅርቦት ወይም የፍላጎት ድጎማ መሆኑን መለየትና በዘር ስርአት ውስጥ የቱጋ መምጣት እንዳለበት በየጊዜው መከለስ ያስፈልጋል፤ ይህም በበጀት ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል፡፡ አርሶ አደሮች አዲስ የወጣ ዝርያን በመካከለኛ መጠን እንዲያመርቱት ለማበረታታት በመጀመሪያው ዓመት የተወሰነ ድጎማ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ከዚያም በሚቀጥለው ዓመት በበለጠ ወደ ገበያው ስርአት መግባት ይቻላል (በተለይ የአዲሱ ዝርያ ስር ፍላጎት በአካባቢው ገበያ ከጨመረ) ፡፡ ያለመማከል ደረጃ፡-በሂደት የተከላ ቁርጥራጮችን የማሰራጨት ስልት ሙሉ በሙሉ በአንድ አካል ብቻ ከመመረት እስከ ማንኛውም ሰው ሊያመርተው እስኪችል ድረስ ያልተማከለ እስከመሆን ይደርሳል፡፡ ላልተማከለ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አምራቾች በቁርጥራጭ ማምረትና ማሰራጨት ዙሪያ ስልጠና መስጠት ያለማንም ጣልቃ ገብነት ከፍተኛ ጥራት ያለው ቁርጥራጭ በየዓመቱ ለማኅበረሰቡ በዘላቂነት እንዲኖር ያስችላል፡፡ የአቀራረብ ስልቱ እንዲህ ያለ ያልተማከለ ስርአት እንዴት ሊቋቋም ይችላል፣ የትኛው አካል ሊካተት ይገባል፣ ምን ዓይነት ድጋፍና ስልጠና ያስፈልጋል፣ የአቅርቦቱ ቀጣይነት እንዴት ይረጋገጣል እና አርሶ አደሮች እንዴት ሊያገኙት ይችላሉ የሚሉ ጥያቄዎችን ከግንዛቤ ማስገባት ይገባዋል፡፡ የተማከለና ያልተማከለ የተከላ ሃረግ ብዜትና ስርጭት ደካማና ጠንካራ ጎን በሠንጠረዣ 5.3 ላይ ቀርቧል፡፡ የትኛው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልት ከነባር ሁኔታዎች ጋር የተሻለ እንደሚጣጣም እንዴት መወሰን ይቻላል? የሚከተለው ስዕላዊ መግለጫ (ስእል 5.1) ለዚህ ውሳኔ አሰጣጥ እንዲረዳ የታለመ ነው፡፡ ለእያንዳንዱ ቁልፍ ምክንያት/ጉዳይ (ስነ-ምህዳር፣ ዝርያ፣ ማኅበረ-ኢኮኖሚያዊ እና ተቋማዊ) ከነባር ሁኔታዎች ጋር የተሻለ የሚመጣጠነውን ሳጥን መምረጥ፤ የቀለም ልዩነታቸውን ፣ የቅብ አይነትና የድንበር መስመሮቹን ማስተዋል፡፡ ሃምራዊ ነጠብጣቡ የአንድ ጊዜ ማሰራጫ ስልት አቀራረብ እንደሚቻል ያሳያል፤ አረንጓዴ ቀጣይነት ያለው ማሰራጫ አቀራረብ የበለጠ የሚመች እንደሆነ ይመክራል፣ በአረንጓዴ ሳጥን ነጠብጣብ ድንበር የግብይት ደረጃው እየጨመረ በመሄድ በመጨረሻም ራስን በግብይት ውስጥ በዘላቂነት ለማቆየት የሚያስችል ዓላማ ያለው የስኳር ድንች ዘር ማሰራጫ ስልት እንደሆነ ያሳያል፡፡ የትኛው ስልት ከሁኔታዎች ጋር እንደሚጣጣም ለማወቅ መመዝገብ ያስፈልጋል፡፡ ነባር የዘር ስርጭት ስርዓቶችና የፕሮጀክቱ ልዩ ባህሪዎች የትኛውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልት መጠቀም እንዳለብን ስንወስን ተጽዕኖ እንደሚያደርጉ ማሰተዋል ያስፈልጋል፡፡ በ��ቂ ሁኔታ ሳይገመገም በነጻና በድጎማ ዘርን ማሰራጨት ነባር የዘር ስርዓቶችን ባለማወቅ ሊጎዳ ስለሚችል ጠቃሚ አይሆንም፡፡ ከተለያዩ ስልቶች የትኛውን ይዘን መቀጠል እንዳለብን እና ከአንድ በላይ ስልቶችን ለመጠቀም እንዲያመቸን የመስክ ላይ ሙከራ ማድረግ ይቻላል፡፡ ገበያ-ተኮር የሆነ የማሰራጫ ስርዓት ወዲያው እንደማይተገበር መረዳት ያስፈልጋል፡፡ ነገር ግን ከጊዜ ወደ ጊዜ ዘላቂነት ያለው ገበያ-ተኮር ዘር አምራቾችና የዘር ግብይት ስርአት ሊቋቋሙ ይችላሉ፡፡ ስለዚህ ነባር ስልት እንዳለ ማስታወስና አዲሱ ስልት ከነባሩ የተሻለ ስለመሆኑ ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡ የተለያዩ የማሰራጫ ስልቶች በክፍል 5.6.6 ላይ በዝርዝር ተገልጸዋል፡፡ 5.6.4    5.6.4 ቫይረስ የሚቋቋሙ ዝርያዎችን? በቫይረስ ተጠቂ ግን ሌሎች ተፈላጊ ባህሪያት ያሉዋቸው ዝርያዎች? ቫይረስ የሚቋቋሙ ዝርያዎችን?በቫይረስ ተጠቂ ግን ሌሎች ተፈላጊ ባህሪያት ያሉዋቸው ዝርያዎች? ዝቅተኛ የህዝብ ብዛትና ደካማ ገበያ? ጥሩ የስርና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገበያ እና ማጓጓዣዎች መኖር? ብዛት ያላቸው (ከ30 በመቶ በላይ) ቤተሰቦች በየዓመቱ የመግዛት አቅም አላቸው? በእያንዳንዱ መንደር ለመስኖ የሚውል ውሃ የሚያገኙ አንዳንድ ቤተሰቦች አሉ? ዝቅተኛ የህዝብ ብዛትና ደካማ ገበያ?ጥሩ የስርና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገበያ እና ማጓጓዣዎች መኖር?ብዛት ያላቸው (ከ30 በመቶ በላይ) ቤተሰቦች በየዓመቱ የመግዛት አቅም አላቸው?በእያንዳንዱ መንደር ለመስኖ የሚውል ውሃ የሚያገኙ አንዳንድ ቤተሰቦች አሉ? አላቸው    አላቸው የፕሮጀክቱ ትኩረት የሆኑ ዝርያዎችን ለማምረት ፈቃደኛ የሆኑ ነባር ዘር አባዥ አርሶ አደሮች? የፕሮጀክቱ ትኩረት የሆኑ ዝርያዎችን ለማምረት ፈቃደኛ የሆኑ ነባር ዘር አባዥ አርሶ አደሮች? የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ማሰራጫ ስልቶች  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ማሰራጫ ስልቶች የአንድ ጊዜ ስርጭት ስልት በድጎማ የሂደት ስርጭት ስልት በድጎማ በሂደት ሆኖ እየጨመረ የሚሄድ ንግድ/ግብይትን ያካተተ ስርጭት ስልት የአንድ ጊዜ ስርጭት ስልት በድጎማየሂደት ስርጭት ስልት በድጎማበሂደት ሆኖ እየጨመረ የሚሄድ ንግድ/ግብይትን ያካተተ ስርጭት ስልት  "},{"text":"የተማከለና ያልተማከለ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልት የተማከለና ያልተማከለ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማባዣና ማሰራጫ ደካማና ጠንካራ ጎን ማነጻጸሪያ በሠንጠረዥ 5.3 ላይ ተቀምጧል፡፡ እየተዋወቁ ያሉ ዝርያዎች ለቫይረስ በቀላሉ የሚጋለጡ ከሆኑና ምርታማነታቸውን ለማሳደግ ተከታታይ ከቫይረስ ነጻ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማስገባት ግድ ከሆነ ወይም በየዓመቱ አዳዲስ ዝርያዎች የሚተዋወቁ ከሆነ ከአንድ ዓመት በኋላ ሁለቱንም ስልቶችን ይዞ ለመቆየት/ለመጠቀም ጥሩ ምክንያቶች ሊኖሩ ይችላሉ፡፡ የተማከለና ያልተማከለ የዘር ሃረግ ማባዣ ስልቶች የሰለጠኑና በመስኖ የተደገፉ አባዦችን ይፈልጋሉ፡፡ ቢሆንም ያልተማከለ የነባር አርሶ አደሮችን የዘር ስርአት በማጠናከር ሂደት ውስጥ አንዱ ተግዳሮት እንዴት ከፍተኛ ደረጃ ማድረስ እንደሚቻል ነው፡፡ የተማከለና ያልተማከለ የዘር ሃረግ ማባዣ ስልቶች የሰለጠኑና በመስኖ የተደገፉ አባዦችን ይፈልጋሉ፡፡ ቢሆንም ያልተማከለ የነባር አርሶ አደሮችን የዘር ስርአት በማጠናከር ሂደት ውስጥ አንዱ ተግዳሮት እንዴት ከፍተኛ ደረጃ ማድረስ እንደሚቻል ነው፡፡ የማባዣ ስልት ከተማከለው የበለጠ አባዦችን ያካትታል፡፡ ስለዚህ ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች እንዴት መመረጥ ይህም የማስፋት (ብዙ አርሶ አደሮችን መድረስ እና ብዙ አካባቢዎችን መሸፈን) እና ደረጃውን ማሳደግን ይጨምራል፡፡ ሁለተ��ው የማባዣ ስልት ከተማከለው የበለጠ አባዦችን ያካትታል፡፡ ስለዚህ ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች እንዴት መመረጥ ይህም የማስፋት (ብዙ አርሶ አደሮችን መድረስ እና ብዙ አካባቢዎችን መሸፈን) እና ደረጃውን ማሳደግን ይጨምራል፡፡ ሁለተኛው እንዳለባቸውና የሚሰጣቸው ስልጠና እንዴት ፍላጎታቸውን ሊያሟላ እንደሚችል ማወቅ አስፈላጊ ነው፡፡ በተጨማሪም አብዛኞቹ ተግዳሮት የፖሊሲ ይዘት ላይ ተጽእኖ ማድረግን ይመለከታል፡፡ ለዚህም ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን ለዘላቂ የስኳር ድንች የዘር እንዳለባቸውና የሚሰጣቸው ስልጠና እንዴት ፍላጎታቸውን ሊያሟላ እንደሚችል ማወቅ አስፈላጊ ነው፡፡ በተጨማሪም አብዛኞቹ ተግዳሮት የፖሊሲ ይዘት ላይ ተጽእኖ ማድረግን ይመለከታል፡፡ ለዚህም ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን ለዘላቂ የስኳር ድንች የዘር አርሶ አደሮች እስካሁን ንጹህ ዘርና የራሳቸውን ዘር ወይም በቫይረስ የተጠቃውን በመጠቀም መካከል ያለውን የምርት ልዩነት ስርአት አስተዋጽኦ ለማድረግ አስፈላጊ የሆኑ አቅጣጫዎች ለመደገፍ የሚያስችሉ ሁኔታዎችን መፍጠር ይፈልጋል፡፡ እነዚህም፡ አርሶ አደሮች እስካሁን ንጹህ ዘርና የራሳቸውን ዘር ወይም በቫይረስ የተጠቃውን በመጠቀም መካከል ያለውን የምርት ልዩነት ስርአት አስተዋጽኦ ለማድረግ አስፈላጊ የሆኑ አቅጣጫዎች ለመደገፍ የሚያስችሉ ሁኔታዎችን መፍጠር ይፈልጋል፡፡ እነዚህም፡ በጥልቀት ካለመረዳታቸውም ባሻገር በቫይረስ ጥቃትና በምርት ቅነሳ መካከል ያለውን ግንኙነት ሙሉ በሙሉ አልተገነዘቡትም፡፡ ሀ. ቴክኒካል (ለምሳሌ ንጹህ የዘር ሃረግና ጥሩ የግብርና ተግባርን ማረጋገጥ) ፤ በጥልቀት ካለመረዳታቸውም ባሻገር በቫይረስ ጥቃትና በምርት ቅነሳ መካከል ያለውን ግንኙነት ሙሉ በሙሉ አልተገነዘቡትም፡፡ ሀ. ቴክኒካል (ለምሳሌ ንጹህ የዘር ሃረግና ጥሩ የግብርና ተግባርን ማረጋገጥ) ፤ ይህንን መረዳት አርሶ አደሮች የስኳር ድንች ምርታቸውን ለመጨመር፤ ጊዜያቸውንና ሀብታቸውን ለመቆጠብ፣ ንጹህ የስኳር ለ. ማኅበራዊ (ለምሳሌ ከስርዓተ-ጾታና ማኅበረ-ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮች አንጻር ተቀባይነት ያለው የዝርያ ጠባያትና የማባዣና ሰንጠረዥ 5.3. የተማከለና ያልተማከለ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልቶች ጠንካራና ደካማ ጎኖች ጠንካራ ጎን ድንች የተከላ ሃረግ ለመምረጥና ለመግዛት እንዲሁም ንፁህ ዘር በማሳቸው ለማቆየት ያስችላቸዋል፡፡ ማሰራጫ መንገድ) ፤ ደካማ ጎን የተማከለ ሰፊ ብዜትና ስርጭት  አያያዙ ዘመናዊ በመሆኑ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን ጥራት በቀላሉ መቆጣጠር ያስችላል፤  ለመንግስታዊ ተቋማት ማስተዳደሩ ቀላል ነው፤  የትኛው ዝርያና ወደየት መሰራጨት እንዳለበት ግልጽ ግንዛቤ ይኖራል፤  ሰፊ ስርጭትን በአንጻራዊ መልኩ በአጭር ጊዜ (ምሳሌ ለድንገተኛ አደጋ ምላሽ የተለመደ ስልት ነው) ማከናወን ያስችላል፤ የቁርጥራጭ መባከን ዕድል ይኖራል፤ ሐ. የአካባቢው ነዋሪ መሆን፤  በቆረጣና ለማሰራጨት በሚጓጓዝበት ጊዜ ከፍተኛ ለ. በ 750 ካሬ ሜትር ቦታ ላይ የዘር ሃረግ ለማባዛት ፈቃደኛ መሆን፤  ለአባዦች የአቅም ግንባታ አያስፈልግም፤  በበሽታ፣ በመስኖ እጥረት፣ በሰራተኞች ግጭት፣ በስርቆት፣ በከብቶች ጥቃት የመውደም ከፍተኛ አደጋ፤ ሐ. የገንዘብ (ለምሳሌ የገበያ ሁኔታና የመክፈል ፍላጎት)፤ ከዚህ ቀደም እንደተገለጸው በአካባቢ ያለውን ነባር የዘር ስርዓት መረዳት እና ነባር አባዦች እየተዋወቀ ያለውን አዲስ ዝርያ የዘር መ. ተቋማዊ (ለምሳሌ ብዙ አይነት ተዋንያንና ብዙ አይነት ስርአቶች ባሉበት የማስተባበርና ግንኙነት መመሪያዎችና ልማዶች) ሃረግ ማባዛትና ማሰራጨት እንደሚ���ልጉ ማወቅ ጠቃሚ ነው፡፡ እነዚህ አርሶ አደሮች ሀረግ የማባዛት፣ ለሌሎች አርሶ አደሮች ሁኔታዎች፤ የመሸጥ፣ ውሃ የማግኘት አቅም ወ.ዘ.ተ. የመሳሰሉ ልምዶች እንዳሏቸው ከግምት ውስጥ በማስገባትና ክህሎታቸውን በማሻሻል  የማሰራጫ ጊዜው ከአርሶደሮች የማሳ ዝግጅት ጋር አብሮ መስራት በአዲስ ቡድኖች ከባዶ ከመነሳት በተሻለ ይመረጣል፡፡ ቢሆንም አዲስ ዝርያ ማስተዋወቅ በተለይ ብርቱካናማው ለማስፋት የታወቀ አንድና ብቸኛ ሞዴል ስለሌለ ተደጋጋሚ ሙከራ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ነገር ግን ሁሉም የስኳር ድንች የዘር ተመሳሳይ ላይሆን ይችላል፤ ይህም ለቁርጥራጮች የስኳር ድንች ዝርያ ለአካባቢው አዲስ ሊሆን ስለሚችል ለነባር አባዦች የገበያ ችግር ሊፈጥርባቸው ይችላል፡፡ ስለሆነም ዝርያው ስርአት ተዋንያን በአንድ ሆነው ችግሮችን መለየትና መፍትሄያቸው ላይ ለመስራት መነሳት ያስፈልጋቸዋል፡፡ የስኳር ድንች የዘር ብክነትና ሀረጎችን ለድርቀት ሊዳርግ ይችላል፤ ገበያውን እስኪዋሃድ ድረስ በመጀመሪያ ዙር ሊደጎሙ ይገባል፡፡ ስርአት ከሌሎች የስኳር ድንች እሴት ሰንሰለት ክፍሎች ጋር የሚዋሃድበትን መንገድ መረዳትም ያስፈልጋል፡፡ ይኸውም የዘር  ካልተማከለ ስልት ይልቅ ከፍተኛ የማጓጓዣ ወጪ ይኖረዋል፤ ስርአቱን መመስረት የሚያስፈልገው ፍላጎትን መሠረት ባደረገ መልኩ እንጂ በመንግስት ወይም መንግስታዊ ባልሆኑ ድርጅቶች በታንዛኒያ በቅርብ ጊዜ ተተግብሮ የነበረ ፕሮጀክት ያልተማከለ የተከላ ሃረግ አባዦችን አብረውት እንዲሰሩ ለመምረጥ የሚከተሉትን መስፈርቶች ተጠቅሟል: -ተዋንያን ተገፋፍቶ መሆን የለበትም፡፡  የተሻለ መንገድና የተሻለ ማጓጓዣ በጣም አስፈላጊ ናቸው፤ ሀ. በአባዦች መካከል ያለው ርቀት ቢያንስ 10 ኪ.ሜ መሆን፤ 5.6.5 ይህንን መረዳት አርሶ አደሮች የስኳር ድንች ምርታቸውን ለመጨመር፤ ጊዜያቸውንና ሀብታቸውን ለመቆጠብ፣ ንጹህ የስኳር ለ. ማኅበራዊ (ለምሳሌ ከስርዓተ-ጾታና ማኅበረ-ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮች አንጻር ተቀባይነት ያለው የዝርያ ጠባያትና የማባዣና ሰንጠረዥ 5.3. የተማከለና ያልተማከለ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልቶች ጠንካራና ደካማ ጎኖች ጠንካራ ጎን ድንች የተከላ ሃረግ ለመምረጥና ለመግዛት እንዲሁም ንፁህ ዘር በማሳቸው ለማቆየት ያስችላቸዋል፡፡ ማሰራጫ መንገድ) ፤ ደካማ ጎን የተማከለ ሰፊ ብዜትና ስርጭት  አያያዙ ዘመናዊ በመሆኑ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን ጥራት በቀላሉ መቆጣጠር ያስችላል፤  ለመንግስታዊ ተቋማት ማስተዳደሩ ቀላል ነው፤  የትኛው ዝርያና ወደየት መሰራጨት እንዳለበት ግልጽ ግንዛቤ ይኖራል፤  ሰፊ ስርጭትን በአንጻራዊ መልኩ በአጭር ጊዜ (ምሳሌ ለድንገተኛ አደጋ ምላሽ የተለመደ ስልት ነው) ማከናወን ያስችላል፤ የቁርጥራጭ መባከን ዕድል ይኖራል፤ ሐ. የአካባቢው ነዋሪ መሆን፤  በቆረጣና ለማሰራጨት በሚጓጓዝበት ጊዜ ከፍተኛ ለ. በ 750 ካሬ ሜትር ቦታ ላይ የዘር ሃረግ ለማባዛት ፈቃደኛ መሆን፤  ለአባዦች የአቅም ግንባታ አያስፈልግም፤  በበሽታ፣ በመስኖ እጥረት፣ በሰራተኞች ግጭት፣ በስርቆት፣ በከብቶች ጥቃት የመውደም ከፍተኛ አደጋ፤ ሐ. የገንዘብ (ለምሳሌ የገበያ ሁኔታና የመክፈል ፍላጎት)፤ ከዚህ ቀደም እንደተገለጸው በአካባቢ ያለውን ነባር የዘር ስርዓት መረዳት እና ነባር አባዦች እየተዋወቀ ያለውን አዲስ ዝርያ የዘር መ. ተቋማዊ (ለምሳሌ ብዙ አይነት ተዋንያንና ብዙ አይነት ስርአቶች ባሉበት የማስተባበርና ግንኙነት መመሪያዎችና ልማዶች) ሃረግ ማባዛትና ማሰራጨት እንደሚፈልጉ ማወቅ ጠቃሚ ነው፡፡ እነዚህ አርሶ አደሮች ሀረግ የማባዛት፣ ለሌሎች አርሶ አደሮች ሁኔታዎች፤ የመሸጥ፣ ውሃ የማግኘት አቅም ወ.ዘ.ተ. የመሳሰሉ ልምዶች እንዳሏቸው ከግምት ውስጥ በማስገባትና ክህሎታቸውን በማሻሻል  የማሰራጫ ጊዜው ከአርሶደሮች የማሳ ዝግጅት ጋር አብሮ መስራት በአዲስ ቡድኖች ከባዶ ከመነሳት በተሻለ ይመረጣል፡፡ ቢሆንም አዲስ ዝርያ ማስተዋወቅ በተለይ ብርቱካናማው ለማስፋት የታወቀ አንድና ብቸኛ ሞዴል ስለሌለ ተደጋጋሚ ሙከራ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ነገር ግን ሁሉም የስኳር ድንች የዘር ተመሳሳይ ላይሆን ይችላል፤ ይህም ለቁርጥራጮች የስኳር ድንች ዝርያ ለአካባቢው አዲስ ሊሆን ስለሚችል ለነባር አባዦች የገበያ ችግር ሊፈጥርባቸው ይችላል፡፡ ስለሆነም ዝርያው ስርአት ተዋንያን በአንድ ሆነው ችግሮችን መለየትና መፍትሄያቸው ላይ ለመስራት መነሳት ያስፈልጋቸዋል፡፡ የስኳር ድንች የዘር ብክነትና ሀረጎችን ለድርቀት ሊዳርግ ይችላል፤ ገበያውን እስኪዋሃድ ድረስ በመጀመሪያ ዙር ሊደጎሙ ይገባል፡፡ ስርአት ከሌሎች የስኳር ድንች እሴት ሰንሰለት ክፍሎች ጋር የሚዋሃድበትን መንገድ መረዳትም ያስፈልጋል፡፡ ይኸውም የዘር  ካልተማከለ ስልት ይልቅ ከፍተኛ የማጓጓዣ ወጪ ይኖረዋል፤ ስርአቱን መመስረት የሚያስፈልገው ፍላጎትን መሠረት ባደረገ መልኩ እንጂ በመንግስት ወይም መንግስታዊ ባልሆኑ ድርጅቶች በታንዛኒያ በቅርብ ጊዜ ተተግብሮ የነበረ ፕሮጀክት ያልተማከለ የተከላ ሃረግ አባዦችን አብረውት እንዲሰሩ ለመምረጥ የሚከተሉትን መስፈርቶች ተጠቅሟል: -ተዋንያን ተገፋፍቶ መሆን የለበትም፡፡  የተሻለ መንገድና የተሻለ ማጓጓዣ በጣም አስፈላጊ ናቸው፤ ሀ. በአባዦች መካከል ያለው ርቀት ቢያንስ 10 ኪ.ሜ መሆን፤ 5.6.5 መ. ስኳር ድንችን የማምረት የቀደመ ልምድ፤ ስኳር ድንች በሴት ሰብልነት ስለሚታወቅ ከአባላቱ ቢያንስ 1/3ኛው ሴቶች  ጠንካራ የማስተዳደር/አያያዝ ዕውቀት/አቅም መሆን፤ ይጠይቃል፤ የሰለጠኑ ያልተማከለ ሀረግ አባዦች  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ ለተቀባዮች ቅርብ ስለሆኑ ብክነት ይቀንሳል፤ ሠ. በደረቅ ወቅት የውሃ መገኘት፤  ወቅታዊ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ፍላጎት ረ. ከብቶች እንዳይበሉት አጥር የማሳጠር ፍላጎት፤ መለዋወጥን ተከትሎ ምን ያህል መመረት እንዳለበት ለመገመት አስቸጋሪ ያደርገዋል፤ ሰ. ለማባዛት የሚሆን በቂ መሬትና የሰው ሀይል በቤተሰብ ደረጃ መኖር፤  አካባቢን መሰረት ያደረገ ዕውቀት ያላቸው ሀረግ አባዢዎች የአርሶ አደሮችን ፍላጎት  የዘር ሃረግ ማባዣ እንደ ንግድ ስራ ሸ. ማንበብና መጻፍ መቻልና ሁኔታዎችን ለመመዝገብ ፈቃደኛ መሆን፤ መ. ስኳር ድንችን የማምረት የቀደመ ልምድ፤ ስኳር ድንች በሴት ሰብልነት ስለሚታወቅ ከአባላቱ ቢያንስ 1/3ኛው ሴቶች  ጠንካራ የማስተዳደር/አያያዝ ዕውቀት/አቅም መሆን፤ ይጠይቃል፤ የሰለጠኑ ያልተማከለ ሀረግ አባዦች  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ ለተቀባዮች ቅርብ ስለሆኑ ብክነት ይቀንሳል፤ ሠ. በደረቅ ወቅት የውሃ መገኘት፤  ወቅታዊ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ፍላጎት ረ. ከብቶች እንዳይበሉት አጥር የማሳጠር ፍላጎት፤ መለዋወጥን ተከትሎ ምን ያህል መመረት እንዳለበት ለመገመት አስቸጋሪ ያደርገዋል፤ ሰ. ለማባዛት የሚሆን በቂ መሬትና የሰው ሀይል በቤተሰብ ደረጃ መኖር፤  አካባቢን መሰረት ያደረገ ዕውቀት ያላቸው ሀረግ አባዢዎች የአርሶ አደሮችን ፍላጎት  የዘር ሃረግ ማባዣ እንደ ንግድ ስራ ሸ. ማንበብና መጻፍ መቻልና ሁኔታዎችን ለመመዝገብ ፈቃደኛ መሆን፤ በተከታታይ ማሟላት ይችላሉ፡፡ ማለትም ቀ. በታማኝነት ከማኅበረሰቡ እውቅና ያለው/ት መሆን፤ ከቅጠላቅጠል/አትክልት ምርት ጋር ዘወትር በተከታታይ ማሟላት ይችላሉ፡፡ ማለትም ቀ. በታማኝነት ከማኅበረሰቡ እውቅና ያለው/ት መሆን፤ከቅጠላቅጠል/አትክልት ምርት ጋር ዘወትር የተሻለ ዘላቂ የዘር ስርዓት ነው፤  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ምንጮችን በማስፋት እና ክህሎት ያላቸው ብዙ አባዦችን በመፍጠር ስጋትን ይቀንሳል፤ በ. ለማኅበረሰቡ በቀላሉ ተደራሽ መሆን (ቅርብ መንገድ ወይም ዋና መስመር) ፤ ሊወዳደር ያለመቻል ሁኔታ ሊኖር ይችላል፤  ከአመራረት ስልት አንጻር ተለዋዋጭ መሆን ተ. የሰርቶ ማሳያ ቦታ ለማዘጋጀት ፈቃደኛ መሆን (በተለያዩ ቁራጭ መሬቶች ላይ አዳዲስ ዝርያዎችን ከአካባቢው ዝርያዎች ያስፈልጋል፤ ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብቻ ወይስ ለሁለቱም (ለስር እና ቁርጥራጭ) ፤ ጋር ለማነጻጸር) ፤ የተሻለ ዘላቂ የዘር ስርዓት ነው፤  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ምንጮችን በማስፋት እና ክህሎት ያላቸው ብዙ አባዦችን በመፍጠር ስጋትን ይቀንሳል፤ በ. ለማኅበረሰቡ በቀላሉ ተደራሽ መሆን (ቅርብ መንገድ ወይም ዋና መስመር) ፤ ሊወዳደር ያለመቻል ሁኔታ ሊኖር ይችላል፤  ከአመራረት ስልት አንጻር ተለዋዋጭ መሆን ተ. የሰርቶ ማሳያ ቦታ ለማዘጋጀት ፈቃደኛ መሆን (በተለያዩ ቁራጭ መሬቶች ላይ አዳዲስ ዝርያዎችን ከአካባቢው ዝርያዎች ያስፈልጋል፤ ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብቻ ወይስ ለሁለቱም (ለስር እና ቁርጥራጭ) ፤ ጋር ለማነጻጸር) ፤  መቼ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ እንደሚፈልጉና ከመስፈርቶቹ አብዛኛዎቹ (ለምሳሌ ለ፣ሰ እና ሸ) ሴቶችንና ዝቅተኛ ገቢ ያላቸውን አርሶ አደሮች ያካተቱ አለመሆናቸው መታወቅ  ከፍተኛ የመነሻ ስልጠና እና ክትትል ፍላጎት/ወጪ፤  መቼ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ እንደሚፈልጉና ከመስፈርቶቹ አብዛኛዎቹ (ለምሳሌ ለ፣ሰ እና ሸ) ሴቶችንና ዝቅተኛ ገቢ ያላቸውን አርሶ አደሮች ያካተቱ አለመሆናቸው መታወቅ  ከፍተኛ የመነሻ ስልጠና እና ክትትል ፍላጎት/ወጪ፤ አስቀድመው መስካቸውን ማዘጋጀት እንዲችሉ አለበት፡፡ ከላይ የተገለጹ መስፈርቶችን ለማሟላትና በመስፈርቱ ለመካተት ከነባርና እየሰሩ ካሉ የአርሶ አደር ቡድኖች ጋር አብሮ  ከተማከለ አባዦች ጋር ሲነጻጸር ብዙ ቁጥር አርሶ አደሮች ከአባዦች ጋር መስማማት ይችላሉ፤  የሰለጠኑ ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች ስለሃረግ ማቆየትና ማባዛት፣ የተለያዩ ዝርያዎች አመራረት እና አቆራረጥ ተግባር ለማኅበረሰባቸው የእውቀት ምንጭ ሊሆኑ ይችላሉ፤  የሰለጠኑ ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች ቀሰ ያላቸውን ደንበኞችን በአጭር ጊዜ ውስጥ ለመድረስ መስራት ይቻላል፡፡ ብዙውን ጊዜ በቡድን መስራት ሴቶችና ዝቅተኛ ገቢ ያላቸው አርሶ አደሮች በቀላሉ መሬት እንዲያገኙ አስቸጋሪ ነው፤ ያደርጋል፡፡ ያልተማከለ የዘር ሃረግ ማባዣ ከሚለው ሀሳብ በስተጀርባ ፕሮጀክቱ ካበቃም በኋላ ንጹህ የዘር ሃረግ ለማኅበረሰቡ  ቀጣይ ትብብርና ግንኙነት ይፈልጋል፤ ማምረት መቀጠል እንደሆነ መታወስ አለበት፡፡ ስለዚህ ፕሮጀክቱ የሚያቀርበው ድጎማ ላልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች ዋና  ጥሩ ክትትል ከሌለው ዝርያዎቹ ሊቀላቀሉ ወይም ማበረታቻ እንዳልሆነ መታወቅ አለበት፡፡ አለበለዚያ ፕሮጀክቱ እንዳበቃ እነርሱም ያቆማሉ፡፡ ሁልጊዜም ከሌሎች ሰብሎች ጥራት የሌላቸውም ሊገቡበት ይችላሉ፤ (ለምሳሌ ከፍተኛ ዋጋ ያላቸው ሰብሎች) ጋር በደረቅ ወቅት ውሃ የማግኘትና የመጠቀም ፉክክር ስለሚኖር ነባር አባዦችን  ነባር አባዥ አርሶ አደሮች እና/ወይም አቅም ያላቸው ከነስልቶቻቸው ማካተት ጠቃሚ ነው፡፡ እነዚህና ሌሎች ተወዳዳሪ ሰብሎች በጣም ዘላቂ አማራጭ የትኛው እንደሆነ ለመወሰን ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦችን ለመለየት ብዙ ጊዜ አስፈላጊ እንደሆኑ መረዳት ያስፈልጋል፡፡ ያስፈልጋል፤ በቀስ ለንግድ ���ደ ማባዛት ሊያድጉ ይችላሉ፤  በያልተማከለ አባዦች የተመረቱ የዘር ሃረግ ቁርጥራጮች በተማከለ አምራች ፕሮጀክቶች ከሚመረተው ዋጋው የቀነሰ ሊሆን ይችላል፤  ለአነስተኛ መስኖ ቁሳቁስ ከፍተኛ ወጭ ያስፈልጋል፤ ንጹህ ዝርያዎች የሚተከሉበት ያልተማከለ ሰርቶ ማሳያ ቦታዎችን በመጠቀም የአካባቢው አርሶ አደሮች የዘር ጥራትን በራሳቸው  ለሴት የዘር ሃረግ አባዦች ጾታን ያማከለ ችግርን ሁኔታ መቆጣጠርና መገምገም እንዲችሉ የማድረጉ ስልት በጣም ጠቃሚ የግንዛቤ ማሳደጊያ፣ ፍላጎት መፍጠሪያና እውቅና መቅረፍ የሚያስችል ተጨማሪና ልዩ ድጋፍ መስጫ/ማረጋገጫ ስልት ነው፡፡ የሰርቶ ማሳያ ቦታዎች አዳዲስ ዝርያዎችን ማሰራጫ መንገድ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ያልተማከሉ የዘር ሊያስፈልግ ይችላል፤ ሀረግ አባዦች ለአዳዲስ ዝርያዎች የሰርቶ ማሳያ ማሳ በማቋቋም (ከፍተኛ ተጽእኖ እንዲኖረው በትክክል ገላጭ ምልክቶችን  ሴቶች የዘር ምንጭና ብዜት ሀላፊነት በወሰዱባቸው ስርዓቶች ውስጥ የሴት ማድረግ ያስፈልጋል) የአካባቢው አርሶ አደሮች ስለ አዳዲሶቹ ዝርያዎች ዕውቀት እንዲያገኙ ማድረግ ይችላሉ፡፡ በዚህም አርሶ አስቀድመው መስካቸውን ማዘጋጀት እንዲችሉ አለበት፡፡ ከላይ የተገለጹ መስፈርቶችን ለማሟላትና በመስፈርቱ ለመካተት ከነባርና እየሰሩ ካሉ የአርሶ አደር ቡድኖች ጋር አብሮ  ከተማከለ አባዦች ጋር ሲነጻጸር ብዙ ቁጥር አርሶ አደሮች ከአባዦች ጋር መስማማት ይችላሉ፤  የሰለጠኑ ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች ስለሃረግ ማቆየትና ማባዛት፣ የተለያዩ ዝርያዎች አመራረት እና አቆራረጥ ተግባር ለማኅበረሰባቸው የእውቀት ምንጭ ሊሆኑ ይችላሉ፤  የሰለጠኑ ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች ቀሰ ያላቸውን ደንበኞችን በአጭር ጊዜ ውስጥ ለመድረስ መስራት ይቻላል፡፡ ብዙውን ጊዜ በቡድን መስራት ሴቶችና ዝቅተኛ ገቢ ያላቸው አርሶ አደሮች በቀላሉ መሬት እንዲያገኙ አስቸጋሪ ነው፤ ያደርጋል፡፡ ያልተማከለ የዘር ሃረግ ማባዣ ከሚለው ሀሳብ በስተጀርባ ፕሮጀክቱ ካበቃም በኋላ ንጹህ የዘር ሃረግ ለማኅበረሰቡ  ቀጣይ ትብብርና ግንኙነት ይፈልጋል፤ ማምረት መቀጠል እንደሆነ መታወስ አለበት፡፡ ስለዚህ ፕሮጀክቱ የሚያቀርበው ድጎማ ላልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦች ዋና  ጥሩ ክትትል ከሌለው ዝርያዎቹ ሊቀላቀሉ ወይም ማበረታቻ እንዳልሆነ መታወቅ አለበት፡፡ አለበለዚያ ፕሮጀክቱ እንዳበቃ እነርሱም ያቆማሉ፡፡ ሁልጊዜም ከሌሎች ሰብሎች ጥራት የሌላቸውም ሊገቡበት ይችላሉ፤ (ለምሳሌ ከፍተኛ ዋጋ ያላቸው ሰብሎች) ጋር በደረቅ ወቅት ውሃ የማግኘትና የመጠቀም ፉክክር ስለሚኖር ነባር አባዦችን  ነባር አባዥ አርሶ አደሮች እና/ወይም አቅም ያላቸው ከነስልቶቻቸው ማካተት ጠቃሚ ነው፡፡ እነዚህና ሌሎች ተወዳዳሪ ሰብሎች በጣም ዘላቂ አማራጭ የትኛው እንደሆነ ለመወሰን ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዦችን ለመለየት ብዙ ጊዜ አስፈላጊ እንደሆኑ መረዳት ያስፈልጋል፡፡ ያስፈልጋል፤ በቀስ ለንግድ ወደ ማባዛት ሊያድጉ ይችላሉ፤  በያልተማከለ አባዦች የተመረቱ የዘር ሃረግ ቁርጥራጮች በተማከለ አምራች ፕሮጀክቶች ከሚመረተው ዋጋው የቀነሰ ሊሆን ይችላል፤  ለአነስተኛ መስኖ ቁሳቁስ ከፍተኛ ወጭ ያስፈልጋል፤ ንጹህ ዝርያዎች የሚተከሉበት ያልተማከለ ሰርቶ ማሳያ ቦታዎችን በመጠቀም የአካባቢው አርሶ አደሮች የዘር ጥራትን በራሳቸው  ለሴት የዘር ሃረግ አባዦች ጾታን ያማከለ ችግርን ሁኔታ መቆጣጠርና መገምገም እንዲችሉ የማድረጉ ስልት በጣም ጠቃሚ የግንዛቤ ማሳደጊያ፣ ፍላጎት መፍጠሪያና እውቅና መቅረፍ የሚያስችል ተጨማሪና ልዩ ድጋፍ መስጫ/ማረጋገጫ ስልት ነው፡፡ ���ሰርቶ ማሳያ ቦታዎች አዳዲስ ዝርያዎችን ማሰራጫ መንገድ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ያልተማከሉ የዘር ሊያስፈልግ ይችላል፤ ሀረግ አባዦች ለአዳዲስ ዝርያዎች የሰርቶ ማሳያ ማሳ በማቋቋም (ከፍተኛ ተጽእኖ እንዲኖረው በትክክል ገላጭ ምልክቶችን  ሴቶች የዘር ምንጭና ብዜት ሀላፊነት በወሰዱባቸው ስርዓቶች ውስጥ የሴት ማድረግ ያስፈልጋል) የአካባቢው አርሶ አደሮች ስለ አዳዲሶቹ ዝርያዎች ዕውቀት እንዲያገኙ ማድረግ ይችላሉ፡፡ በዚህም አርሶ አባዢዎችን ዕውቅናና ጥቅም ሊያሳድግ አደሮቹ ያለተማከሉ አባዦችን እንደ ዕውቀት ማግኛ ምንጭ ስለሚቆጥሯቸው ጥሩ የሆነ ግንኙነትና የገበያ ትስስር እንዲኖራቸው አባዢዎችን ዕውቅናና ጥቅም ሊያሳድግ አደሮቹ ያለተማከሉ አባዦችን እንደ ዕውቀት ማግኛ ምንጭ ስለሚቆጥሯቸው ጥሩ የሆነ ግንኙነትና የገበያ ትስስር እንዲኖራቸው ያደርጋል ፡፡ ይችላል፤ ያደርጋል ፡፡ይችላል፤  "},{"text":"የድጎማና የንግድ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልቶች  ሰንጠረዥ 5.4 የአርሶ አደሮችን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገንዘብ የመክፈል ፈቃደኛነት የሚያበረታቱና የሚገድቡ ሁኔታዎች ሰንጠረዥ 5.4 የአርሶ አደሮችን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገንዘብ የመክፈል ፈቃደኛነት የሚያበረታቱና የሚገድቡ ሁኔታዎች የአርሶ አደሮችን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገንዘብ የመክፈል የአርሶ አደሮችን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገንዘብ ለመክፈል የአርሶ አደሮችን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገንዘብ የመክፈልየአርሶ አደሮችን ለተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ገንዘብ ለመክፈል ፈቃደኛነትን የሚያበረታቱ ሁኔታዎች ፈቃደኛነትን የሚገድቡ ሁኔታዎች ፈቃደኛነትን የሚያበረታቱ ሁኔታዎችፈቃደኛነትን የሚገድቡ ሁኔታዎች  አዳዲስ የስኳር ድንች ዝርያዎች መገኘት  በማኅበረሰቡ መካከል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን የመጋራት  አዳዲስ የስኳር ድንች ዝርያዎች መገኘት በማኅበረሰቡ መካከል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን የመጋራት  ስኳር ድንች ዋና ሰብል መሆን  ረጅም የደረቅ ወቅት  የስኳር ድንች በተለይም የብርቱካናማው የምግብ ጠቀሜታው ዕውቅና ማግኘት  ቀድሞ መትከል የሚያስገኘውን ምርትና ከበሽታ ነጻ የሆነ ዝርያ መትከል የሚያስገኘውን ጥቅም መገንዘብ  ስሮች ጥሩ ዋጋ የሚያስገኙ ከሆነና ገበያዎች ምናልባት የተወሰኑ ዝርያዎችን ብቻ መምረጥ፣ ልምድ መኖሩ  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በነጻ የሚያሰራጩ ሌሎች አካላት መኖር  የመግዛት አቅም ውስንነት  የስኳር ድንች የምግብነት አስፈላጊነት ውስንነትና ጥቂት ገበያ ብቻ መኖር  በተከታታይ ስለሚመረት አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ከራሳቸው ነባር ማሳ ማግኘት መቻላቸው  ስኳር ድንች ዋና ሰብል መሆን  ረጅም የደረቅ ወቅት  የስኳር ድንች በተለይም የብርቱካናማው የምግብ ጠቀሜታው ዕውቅና ማግኘት  ቀድሞ መትከል የሚያስገኘውን ምርትና ከበሽታ ነጻ የሆነ ዝርያ መትከል የሚያስገኘውን ጥቅም መገንዘብ  ስሮች ጥሩ ዋጋ የሚያስገኙ ከሆነና ገበያዎች ምናልባት የተወሰኑ ዝርያዎችን ብቻ መምረጥ፣ልምድ መኖሩ  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በነጻ የሚያሰራጩ ሌሎች አካላት መኖር  የመግዛት አቅም ውስንነት  የስኳር ድንች የምግብነት አስፈላጊነት ውስንነትና ጥቂት ገበያ ብቻ መኖር  በተከታታይ ስለሚመረት አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ከራሳቸው ነባር ማሳ ማግኘት መቻላቸው  በዝናብ መጀመሪያ ወቅት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች መኖር   በዝናብ መጀመሪያ ወቅት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች መኖር ግንዛቤ እና በሽያጭ መገኘት  ግንዛቤ እና በሽያጭ መገኘት የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ምርትና ስርጭት መቶ በ���ቶ በድጎማ ወይም ከአንድ እስከ መቶ በመቶ እንደሁኔታው የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ምርትና ስርጭት መቶ በመቶ በድጎማ ወይም ከአንድ እስከ መቶ በመቶ እንደሁኔታው በግብይት ሊሆን ይችላል፡፡ ብዙ ፕሮጀክቶች ስራቸውን የሚጀምሩት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በነጻ በማቅረብ ሲሆን ቀስ በቀስ በግብይት ሊሆን ይችላል፡፡ ብዙ ፕሮጀክቶች ስራቸውን የሚጀምሩት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በነጻ በማቅረብ ሲሆን ቀስ በቀስ ፕሮጀክቱ እየቀጠለ ሲሄድ፣ ዝርያው የምግብና የገበያ ጥቅሙ እየታወቀ ሲመጣና አርሶ አደሮች ለዝርያው ተገቢውን ቦታ ሰጥተው ፕሮጀክቱ እየቀጠለ ሲሄድ፣ ዝርያው የምግብና የገበያ ጥቅሙ እየታወቀ ሲመጣና አርሶ አደሮች ለዝርያው ተገቢውን ቦታ ሰጥተው ዘሩን መግዛት ሲጀምሩ የድጎማው መጠን እየቀነሰ ይሄዳል፡፡  ዘሩን መግዛት ሲጀምሩ የድጎማው መጠን እየቀነሰ ይሄዳል፡፡  "},{"text":"4 ደረሰኝን እንደ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማሰራጫ ስልት አካል አድርጎ መጠቀም  2) ቁርጥራጮቹ ከተባዙበት ቦታ ውጪ በተለያዩ ቦታዎች እንዲገኙ ማቅረብ ከተፈለገ (ለምሳሌ ለሴቶች ጤና ጣቢያ አካባቢ 2) ቁርጥራጮቹ ከተባዙበት ቦታ ውጪ በተለያዩ ቦታዎች እንዲገኙ ማቅረብ ከተፈለገ (ለምሳሌ ለሴቶች ጤና ጣቢያ አካባቢ ማቅረብ) ፤ ማቅረብ) ፤ 3) አርሶ አደሮች ከዚህ ቀደም የማያውቋቸውን ግን ዋጋ ያላቸው ዝርያዎችን እንዲሞክሯቸው ለማበረታቻ ማቅረብ ካስፈለገ፤ 3) አርሶ አደሮች ከዚህ ቀደም የማያውቋቸውን ግን ዋጋ ያላቸው ዝርያዎችን እንዲሞክሯቸው ለማበረታቻ ማቅረብ ካስፈለገ፤ 4) አርሶ አደሮች ወደፊት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በሚፈልጉበት ጊዜ ወዴት መሄድ እንዳለባቸው እንዲያውቁ ማድረግ 4) አርሶ አደሮች ወደፊት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በሚፈልጉበት ጊዜ ወዴት መሄድ እንዳለባቸው እንዲያውቁ ማድረግ ካስፈለገ፤ ካስፈለገ፤ 5) መረጃዎችን በቀላሉ ለመያዝ፡ ቁርጥራጮቹ ለተከላ የተቆረጡበትን ቀን፣ የሚተከሉበት ቦታ፣ ምንያህልና የትኞቹ 5) መረጃዎችን በቀላሉ ለመያዝ፡ ቁርጥራጮቹ ለተከላ የተቆረጡበትን ቀን፣ የሚተከሉበት ቦታ፣ ምንያህልና የትኞቹ ተጠቃሚዎች የራሳቸውን ደረሰኞች ይጠቀማሉ የሚለውን ማወቅ ከተፈለገ፤ ተጠቃሚዎች የራሳቸውን ደረሰኞች ይጠቀማሉ የሚለውን ማወቅ ከተፈለገ፤  "},{"text":"የእርሻ ስራ ጊዜ ሰሌዳ 5.7 የማባዣና የማሰራጫ ዕቅድ ዝግጅት የተለየ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ አያያዝ ተግባራት፣ የስኳር ድንች ዝርያና ባህሪያት፣ ቁልፍ ተግዳሮቶች፣ የተለመዱ ሁኔታዎችና ለውጦች እና አካባቢያዊ የስኳር ድንች እሴት ሰንሰለትን ለማወቅ ይጠቅማል፡፡ በትኩረት አካባቢው አርሶ አደሮች መቼ መትከል እንደሚፈልጉ አንዴ ከታወቀ በኋላ ሌሎች የተለያዩ የማባዣና ማሰራጫ ተግባራትን ወደኋላ ሄዶ በመቀመር ማግኘት ይቻላል፡፡ ከዚህ ቀደም እንደተገለጸው አዳዲስ ዝርያዎች እየተዋወቁ ከሆነ እና ብዙ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማምረት ከተፈለገ የስኳር ድንች ሰብል የመባዛት አቅም ዝቅተኛ በመሆኑና በዝርያዎቹ መሀል የመባዛት አቅም ልዩነት ስለሚኖር ብዜቱ ከማሰራጫ ጊዜው 7 ወራት ቀድሞ መጀመር አለበት፡፡ በዕቅዱ የተጠበቀውና የተገመተው ነገር በዝናብ አቅም፣ በበሽታ ጉልበት፣ በገበያ ሁኔታ መዋዠቅ፣ በሰው ሀብት ለውጥ ወዘተ ቀጥታ ተጽእኖ ስር ሊውል ስለሚችል መነሻ የማባዣና የማሰራጫ እቅድ በየጊዜው መከለስ እንዳለበት ማስታወስ ያስፈልጋል፡፡ መነሻ የማባዣና የማሰራጫ እቅድ ከማውጣት በፊት በሳጥን 5.5 ውስጥ የተመለከቱትን ጥያቄዎች መመለስ ያስፈልጋል፡፡ የማሰራጫ ዕቅድ ትክክለኛና ከአካባቢው የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ጊዜ የማሰራጫ ዕ��ድ ትክክለኛና ከአካባቢው የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ጊዜ ሰሌዳ ጋር ተመሳሳይ መሆን አለበት፡፡ የእርሻ ጊዜ በየቦታው ስለሚለያይ ሰሌዳ ጋር ተመሳሳይ መሆን አለበት፡፡ የእርሻ ጊዜ በየቦታው ስለሚለያይ ስለአካባቢው መረጃ ከሚያውቁ ሰዎች ጋር በመሆን ስለሚሰራጭበት ስለአካባቢው መረጃ ከሚያውቁ ሰዎች ጋር በመሆን ስለሚሰራጭበት አከባቢ ትክክለኛ የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ጊዜ ሰሌዳ ንድፍ ማውጣት አከባቢ ትክክለኛ የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ጊዜ ሰሌዳ ንድፍ ማውጣት ያስፈልጋል፡፡ ሰሌዳው መቼ መሬታቸውን ማዘጋጀት እንደሚጀምሩና ያስፈልጋል፡፡ ሰሌዳው መቼ መሬታቸውን ማዘጋጀት እንደሚጀምሩና ምን ያህል ጊዜ እንደሚፈጅባቸው፣ ምን አይነት ሰብል ምን ያህል ጊዜ እንደሚፈጅባቸው፣ ምን አይነት ሰብል እንደሚዘሩ/እንደሚተክሉበት፣ የተለያዩ የሰብል ዓይነቶችን እንደሚዘሩ/እንደሚተክሉበት፣የተለያዩየሰብልዓይነቶችን የሚዘሩ/የሚተክሉበትን ቅደም ተከተል እና ለምን፣ የትኛውን ተግባር የሚዘሩ/የሚተክሉበትን ቅደም ተከተል እና ለምን፣ የትኛውን ተግባር ማን ማከናወን እንዳለበት፣ ስኳር ድንችን መትከል የሚፈልጉበት ወቅት፣ ማን ማከናወን እንዳለበት፣ ስኳር ድንችን መትከል የሚፈልጉበት ወቅት፣  "},{"text":"ሳጥን 5.5 መነሻ የማባዣና የማሰራጫ እቅድ ለመስራት የሚረዱ ሊታሰብባቸው የሚገቡ ጥያቄዎች ጥያቄ ለምን ማወቅ ተፈለገ? ማስታወሻ፡ ይህ መቀመሪያ ማንኛውንም ብክነት ከግምት ያስገባ አይደለም፡፡ ሁሉም በመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የተመረቱት ወደ ሁለተኛ የተከላ ሃረግ ብዜት ደረጃ ይገባሉ፣ ሁለተኛዎቹም ወደ ሶስተኛ ይሸጋገራሉ ብሎ ያስባል፤ በሶስተኛ የተከላ ሃረግ ብዜት ደረጃ በአራት ወር ውስጥ የመባዛት አቅሙ 20 ነው ብሎም ያስባል (ነገር ግን በአርሶ አደሮች ሁኔታ በ 2ኛ ዙር ዝቅተኛ ነው)፡፡ 1. በአካባቢው ያሉ አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን መች መትከል ይፈልጋሉ? 2. በአካባቢያችን ለምን ያህል ቤተሰቦች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማሰራጨት እንፈልጋለን? 3. እያንዳንዱ ቤተሰብ ከየዝርያው ምን ያህል ቁርጥራጭ ማግኘት ይፈልጋል (በቁጥር ወይም በኪሎ ግራም)? 4. የትኛውን ዝርያ ነው ለማስተዋወቅ የምንፈልገው፤ የመባዛት አቅሙ ምን ያህል ነው? ጥያቄ 5. ለሚፈለገው ዝርያ ከቫይረስ የጸዳ መነሻ ዘር አለ? 6. የተማከለ ሰፊ የዘር ስርዓት የምንጠቀመው በመጀመሪያ ደረጃ ማባዣ ቦታችን ላይ ብቻ ነው ወይስ ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ የማባዣ ቦታዎችን እንጠቀማለን? ከሆነ ምን ያህል አባዢዎች አሉን? ምን ዓይነት ስልጠናስ ይፈልጋሉ? 7. የማባዣ ቦታ የት መሆን አለበት?  በአራት ወር ውስጥ በሶስተኛ፣ ሁለተኛና የመጀመሪያ ዘር ማባዣ ቦታዎች የመባዛት አቅም ከመትከያቸው ቀን ቀድሞ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን ለማድረስ፣ የማባዣው ቦታ መቼ መዘጋጀትና መተከል እንዳለበት ከኋላ ወደ ፊት ለመቀመር፤ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ከአምስት እስከ ስድስት ወራት ውስጥ የሚፈለግ ከሆነ ወቅቱ ሳያልፍ ማዘጋጀት እንዲቻል በብዛት ሰራተኞችን በማስገባት ፈጣን የማባዣ ዘዴ መጠቀም፣ ማዳበሪያ መጨመር እና ጥሩ የውሃ አጠቃቀምና የተባይ መቆጣጠርያ መተግበር ያስፈልጋል፡፡ ለማምረት የሚታለመውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዛት ለማስላት እንዲረዳ ለማምረት የሚታለመውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዛት ለማስላት እንዲረዳ (ለምሳሌ ምን ያክል ቁርጥራጭ ለእያንዳንዱ ቤተሰብ ያስፈልጋል) ስለዚህ ከእያንዳንዱ ዝርያ ምን ያህል ቁርጥራጭ ማምረት እንደሚያስፈልግ መቀመር ይቻላል (ለምሳሌ የቁርጥራጮቹ ቁጥር ሀ ከዝርያ ለ እና ሐ ለእያንዳንዱ መ ቤተሰብ፤ የተለያዩ ዝርያዎች የመባዛት አቅም እንደሚለያይ ማስላት ይቻላል፣ በተለያዩ ጊዜያት ለመትከል የተለያየ ስፋት ያላቸውን የተከላ ቦታዎች በማዘጋጀት ተመሳሳይ የሆነ የቁርጥራጭ መጠን ለማግኘት የተለያዩ ዝርዎችን መትከል ይጠበቅብናል፡፡ ከዚያም የተለያዩ ዝርያዎች በተመሳሳይ ጊዜ እዲደርሱና እንዲሰራጩ ይደረጋል፡፡ (ለምሳሌ ዝርያ ሀ በ2 ወር 1ለ3 የመባዛት አቅም ይኖረዋል፣ ዝርያ ለ ደግሞ በ2 ወር 1ለ4 የመባዛት አቅም ይኖረዋል) ለምን ማወቅ ተፈለገ? ትክክለኛ የሆነ የመባዛት አቅም ማወቅ የተሻለ እቅድ እንዲኖረን ያደርጋል፡፡ ያሉን ዝርያዎች እጅግ በጣም ከፍተኛ የሆነ የመባዛት አቅም ልዩነት ካላቸው ለእያንዳንዱ ዝርያ የተለያየ የብዜት እቅድ እንዲኖረን ያስፈልጋል፡፡ ማስታወሻ: ሁሉም ተጽዕኖ ፈጣሪ ጉዳዮችና አመለካከቶች በትክክል መሸፈናቸውን ለማረጋገጥ የትኛው ዝርያ ትክክለኛ ነው የሚለው ውሳኔ መሰጠት ያለበት የማህበረሰቡ ወካይ ከሆኑ ሰዎች ጋር (ሴቶችና ወንዶች፣ ነጋዴዎች፣ ሀረግ አባዥዎች፣ እና ተጠቃሚዎች) በአንድነት መሆን አለበት፡፡ መነሻ ዘር በምርምር ተቋማት በላቦራቶሪ ውስጥ ከበሽታ ጸድቶ ከተቀመጠ ዘር የሚባዛ የመጀመሪያ ትውልድ ነው፡፡ እንደዚህ ዓይነት ዘር ከሌለ መነሻ ዘር ማባዛት ለመጀመር የሚያስችለንን በበሽታ የተጠቃውን ዘር አጽድተን ለመጠቀም ከ6 ወር እስከ አንድ ዓመት ሊፈጅ ይችላል፡፡ ይህ ሂደት ለስርጭት የሚደረገውን ማንኛውንም ጥረት ያጓትታል፡፡ ስለዚህ በፋንታው ፕሮጀክቶች ከበሽታ ንጹህ የሚመስሉ ነባር ዘሮችን ለመጠቀም ይገደዳሉ፡፡ ስለዚህ ሁሉም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች በአንድ ማዕከላዊ ቦታ ላይ መባዛት እንዳለባቸውና እንደሌለባቸው ማስላት ይቻላል፡፡ ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ የማባዣ ቦታዎቸ ጥቅም ላይ የሚውሉ ከሆነ ይህ መረጃ ምን ያህል ቁርጥራጮች መቼ ከመጀመሪያ ማባዣ ለእያንዳንዱ ሁለተኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ እንደሚያስፈልጉና በቀጣይነት ለሶስተኛ ደረጃ ማባዣ ምን ያክልና መቼ እንደሚያስፈልጉ ለማቀድ ይረዳል፡፡ ከዚያም ምን ያህል ቁርጥራጭ ለእያንዳንዱ ቦታ በተለያዩ ጊዜያት ያስፈልጋል የሚለውን ብቻ ሳይሆን ምን ያህል መሬት መከራየትና ማዘጋጀት እንደሚያስፈልግ፣ ምን ያህል የሰው ኃይል ለመሬት ዝግጅት፣ ለተከላ፣ ለእንክብካቤ፣ ምርት ለመሰብሰብ እንደሚያስፈልግ፣ ምን ያህል ማዳበሪያና የመስኖ አገልግሎት ወዘተ እንደሚያስፈልግ ማስላት ያስፈልጋል፡፡ ማንም በስኳር ድንች የተከላ ሀረግ ማባዛት ስራ ላይ የተሰማራ ሰው እንዴት ጥራት ያለውን ምርት ማምረት እንደሚቻል መሰልጠን አለበት፡፡ ፕሮጀክቶች ለመጀመሪያ ጊዜ ዘር ለሚያባዙ አርሶ አደሮች ቢያንስ የሁለት ቀን ስልጠናና ለስድስት ቀን የክትትል ጉዞ የሚውል በጀት መያዝ አለባቸው፡፡ያልተማከለ የሀረግ አባዦች ቡድን የምንጠቀም ከሆነ የቡድን አመራርና አስተዳደር ስልጠና መስጠት አስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡ በፕሮጀክት ክትትል የሚለማ አንድ ሄክታር የሀረግ ብዜት በዓመት ከ3500-4000 የአሜሪካን ዶላር ወጪ ሊያስወጣ ይችላል፡፡ በአርሶ አደር አያያዝ የሚለማው በመጠን የማነስ አዝማሚያ ስለሚያሳይ ነጠላ ወጪው አነስተኛ ይሆናል፡፡ የመንግስትም ሆነ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች የስርጸት ሰራተኞች መነሻ ወይም ማጠናከሪያ ስልጠና መውሰድ አለበቸው፡፡ የአሰልጣኞችና ያልተማከለ ሀረግ አባዦች ከፍተኛ የሆነ መቀያየር ወደ ማጠናከሪያ ስልጠና ፍላጎት ይመራናል፡፡ የስርጭት ትግበራው ስልት አርሶ አደር አባዦችን የሚጠቀም ከሆነ የተመረጠው የስርጭት አሰራር ተጨማሪ ስልጠና ይጠይቃል (ለምሳሌ ደረሰኝን መሰረት ያደረገ ስርዓት፣ የመዝገብ አያያ��� ወዘተ.)፡፡ የስኳር ድንች ሀረጎች ቶሎ የሚበላሹ ናቸው፡፡ የማባዣ ቦታው ለታለመው ቤተሰብ/ተቀባይ ቤተሰብ ቅርብ መሆን የማጓጓዣ ወጪንና ብክነትን ይቀንሳል፡፡ መነሻ ዘር አብዛኛውን ጊዜ በምርምር ማዕከላት ውስጥ ተጠብቆ ይቆያል፡፡ በምንጩና በተረካቢው መካከል ያለውን ጥበቃ በቂ የሰው ኃይልንና ጥሩ የሆነ የመንገድ ተደራሽነትን ይፈልጋል፡፡ ያልተማከለ ሀረግ አባዥዎች ከ30-50 ኪሎ ሜትር በሁሉም አቅጣጫ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማቅረብ ሊያገለግሉ ይችላሉ፡፡ .  ሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ለማባዛት የታሰበ የመሬት ስፋት(ካሬ ሜትር) አካባቢ አቅራቢያ ይካሄዳሉ፡፡ ማንኛውም የዘር ማባዣ ስፍራ ለውኃ ቅርበትን፣ ለእንክብካቤና  ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ለማባዛት የታሰበ የመሬት ስፋት(ካሬ ሜትር) ርቀት ለማሳጠር የሁለተኛና አንዳንዴም የሶስተኛ ደረጃ ብዜቶች ለስርጭት በታለመው ጥያቄ ለምን ማወቅ ተፈለገ? በእያንዳንዱ ቦታ የሚገኙ ምን ያህል ቤተሰቦች ምን ያክል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ያገኛሉ? እያንዳንዱ ጉዞ ምን ያህል ጊዜ እንደሚፈጅ በእቅድ ውስጥ እንድናካትት ያስችለናል፡፡ ይህ መረጃ መከራየት የሚገባንን የጭነት መኪና መጠን እንድናሰላና ተደራሽ ሊሆኑ የታቀዱት አካባቢዎች ያሉ ተጠቃሚዎች ቁርጥራጮቹን ለመቀበል መቼ መዘጋጀት እንዳለባቸው ለማወቅ ይረዳል፡፡ ይሁን እንጂ ማሰራጫ ስልታችን በጣም ያልተማከለ ከሆነ አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከማባዣ ጣቢያው የሚያገኙበትን የራሳቸው የሆነ ስልት ሊፈጥሩ ይችላሉ፡፡ ቢሆንም ስለ ዝርያዎቹና የአርሶ አደር አባዥዎች ስለሚገኙበት ቦታ ለአካባቢ መሪዎችና ተጠቃሚዎች የግንዛቤ ማሳደጊያ ስራ መሰራት አስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡ 9. የፕሮጀክቱ የገንዘብ ድጋፍ ፍሰት ከግብርና ስራ ወቅት ጋር ምን ያህል አብሮ ይሄዳል? በትክክል አንድ ላይ ካልሄደ የመነሻ ብዜት ስራውን በደረቅ ወቅት ማከናወን አስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡ ይህ ደግሞ ውኃ-ገብ መሬት የሚጠይቅ ሲሆን እንደልብ ሊገኝ አይችልም፡፡ ቢገኝም ከፍተኛ ሃብት ሊፈልግ ይችላል፡፡ 10. የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹን ለመሸጥ/ወደ ንግድ ሂደት ለማስገባት ዋጋቸው ስንት ነው? የዘር ስርዓቱን በዘላቂነት ለመገንባትና ተደራሽ ሊደረጉ በታቀዱ አካባቢዎች ሊኖር የሚችለውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ አቅርቦት ምጣኔ ለመረዳት ያስችላል፡፡ 5.6 ውጥ ተሰጥተዋል (ዕቅዱን ለማሳካት የሚፈለገውን የቁርጥራጭ መጠን መቼ መተከል እንዳለበት እ.ኤ.አ ከህዳር 2013 ጀምሮ እስከ ሐምሌ 2012 ወደኋላ በማጠንጠን ይሰራል) ፡፡ ሰንጠረዥ 5.6 ሁለት የመባዛት አቅም ያላቸውን ዝርያዎች በመጠቀምና ወደ ኋላ በመስራት በተወሰነ ጊዜ የሚያስፈልጉ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ሰንጠረዥ 5.7 የተከላ ሃረግ የማባዣ ስትራቴጂን ለማስላት የሚጠቅም የደረጃ በደረጃ መቀመሪያ 667 0.9 ሳጥን 5.5 የሀረግ የመባዛት አቅም: ለምሳሌ: በተለመደ አሰራር (በተክሎች መካከል 30 ሴ.ሜ እና በመስመሮች መካከል 1 ሜ የመትከያ ርቀት):  ከ1 የስኳር ድንች ቁራጭ ከተተከለ ከአራት ወር በኋላ 3 አንጓ ያላቸው ከ 10-15 ቁርጥራጮች ይገኛሉ ፤  ስለዚህ በአንድ ካሬ ሜትር ሶስት ቁርጥራጮችን በመጠቀም ብንጀምር ከአራት ወር በኋላ ከ 30-45 ቁርጥራጮችን ማግኘት ይቻላል፤  ከሀረጎቹ በተጨማሪ ስርም ይሰጣል (ማስታወሻ፡ ከሶስት ወራት በፊት ሀረጎችን መቁረጥ የስር ምርትን ይጎዳል) በፈጣን የማባዣ ስርዓት (በተክሎች መካከል 10 ሴ.ሜ እና በመስመሮች መካከል 20 ሴ.ሜ የመትከያ ርቀት ከማዳበሪያ ጋር) (ማስታወሻ: ማዳበሪያ በትክክል መጠቀም የመባዛት አቅሙን እጥፍ ያደርገዋል) ፣ ጥሩ የመስኖ ውኃ ፣ የበሽታ ቁጥጥር እና ቢያ���ስ 3 አንጓዎች ያሏቸው ቁርጥራጮች (20 ሴ.ሜ ርዝመት) ከእነዚህም 2 አንጓዎች አፈር ውስጥ የተተከሉ):  በአራት ወር ውስጥ ከአንድ የስኳር ድንች ቁራጭ ከ30-50 (3 አንጓዎች ያሏቸው) ቁርጥራጮችን ማግኘት ይቻላል፡፡ መጠንን የማስላት ምሳሌ ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ወራት (እ አ አ) ምሳሌ 1 -ዝቅተኛ የመባዛት አቅም ምሳሌ 2 -ከፍተኛ የመባዛት አቅም ተደራሽ ሊደረጉ የታቀዱ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የዝርያ ሀ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ተደራሽ ሊደረጉ የታቀዱ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የዝርያ ለ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ሕዳር 2013 2,000 400,000 2,000 400,000 ጥቅምት 2013 መስከረም 2013 ነሐሴ 2013 ሐምሌ 2013 26,667 15 10,000 40 ሰኔ 2013 ግንቦት 2013 ሚያዝያ 2013 መጋቢት 2013 1,778 15 250 40 A B C D E F G H 1 በእያንዳንዱ ቤተሰብ የሚፈለግ የቁርጥራጭ መጠን (በቁጥር) 200 2 የተከላ ርቀት = ቁርጥራጭ ቁጥር በካ.ሜ 50 3 የብዜት ደረጃ ለማባዣ የተያዘ የእያንዳንዱ ቁራሽ መሬት ስፋት (ካ.ሜ) ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ወራት ተደራሽ ሊደረግ የታቀደው የቤተሰብ ቁጥርና ጊዜ የዝርያ ለ ቁርጥራጭ መጠን (በቁጥር) የተፈለገው የመሬት ስፋት (50 ቁርጥራጮች በካሜ) የሚያስፈልጉ አባዦች ቁጥር በአራት ወር ውስጥ የመባዛት አቅም 4 5 የአርሶ አደሮች የስር ምርት ህዳር 2013 100 000 20 000 000 ደረጃ 1. = የሚያስፈልገው አጠቃላይ ሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ 750 መጋቢት 2013 ደረጃ 6 ደረጃ 7 = 33,333 = በሁለተኛ የሚያስፈልጉ ደረጃ 5. = ደረጃ ማባዣ የአባዥዎች በሁለተኛ ደረጃ ቦታ ቁጥር ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ =አጠቃላይ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን ለሁለተኛ የቁርጥራጭ ቁጥር = በሁለተኛ ደረጃ ማባዣ ደረጃ ማባዣ 30 ቦታ የተያዘው /በሁለተኛ ቦታ የመሬት ደረጃ የሚያስፈልግ ስፋት/ለእያንዳ ቁርጥራጭ የቁርጥራጭ ንዱ ዘር ማባዣ ቦታ ቁጥር/በካሬ ማምረቻ የመባዛት አቅም ውስጥ ያለው የተያዘ መሬት =ኢ9/ኤች14 የተክል ቁጥር ስፋት = የቁርጥራጭ =ኢ14/ዲ2 ኤፍ14/ቢ14 ቁጥር =ተደራሽ 15 ሊደረግ የታቀደው 16 የካቲት 2013 የቤተሰብ ቁጥር 17 ጥር 2013 x ለእያንዳንዱ ቤተሰብ 18 ታህሳስ 2012 (ማስታወሻ: ይህ ከተከላ ከ 6-8 ሳምንታት በኋላ የመጀመሪያውን የቁርጥራጭ ምርት መሰብሰብና የተሰበሰበውን መልሶ በመትክል ከ 6-8 ሳምንታት በኋላ ከሁለቱም ማሳዎች (ከመጀመሪያዉና ከሁለተኛው) በመሰብሰብ ይወሰናል -(ሁለት ዙር በአራት ወራት ውስጥ))  በአንድ ካሬ ሜትር በ50 ቁርጥራጭ ቢጀመርና ከሁለት ወር በኋላ ከ250-300 ቁርጥራጮች ቢገኙ፤ የተገኙትንም እንደገና ብንተክላቸው ከ1500-2100 (3 አንጓ ያላቸው) ቁርጥራጭ ከአራት ወር በኋላ መድረስና የተከላ ቦታውንም ከ6-7 ካሬ ሜትር ማስፋት ይቻላል፡፡ መጠን ዝቅተኛ ከሆነ ዘገምተኛ ዕድገት ይኖራል) እና በስነ-ምህዳር ይለያያል፡፡ በመጀመሪያ ወቅት ትክክለኛውን የመባዛት አቅም  የተከላ ርቀት = የቁርጥራጭ ቁጥር በካሬ ሜትር መሆን ያለመሆኑን ለማወቅ ዘወትር የስኳር ድንች ማሳን መጎብኘት ያስፈልጋል፡፡  እያንዳንዱ ቤተሰብ የሚያስፈለገው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዛት 13 ሚያዚያ 2013 ማየትና ይህንን ምርኩዝ በማድረግ የቀጣዮችን ጊዜያት ማስላት ያስፈልጋል፡፡ ይሁን እንጂ የመባዛት አቅሙ እንደተጠበቀው ለመጠቀም የሚከተሉትን አሀዞች አስቀድሞ ማወቅ ያስፈልጋል፡ 12 ግንቦት 2013  ተደራሽ ሊደረግ የታቀደው የቤተሰብ ቁጥር 11 ሰኔ 2013 ማስታወሻ: የመባዛት አቅም በዝርያ (ቀጥ ብለው የሚበቅሉና የሚዘረጋጉ)፣ በአያያዝ መርሀ ግብር፣ ወቅታዊ ሙቀት(የሙቀቱ after 6-8 weeks cut and plant the cuttings after a further 6-8 weeks plant a sweetpotato cutting የካቲት 2013 ጥር 2013 ታህሳስ 2012 ህዳር 2012 119 15 6 40 ጥቅምት 2012 መስከረም 2012 ነሐሴ 2012 ሐምሌ 2012 እ���ኝህ ቁጥሮች ማከናወን ያለብንን ተግባራት መጠን ለማወቅ የተወሰነ ሀሳብ ይሰጣሉ፡፡ ከዚያም በተማከለ ወይም ባልተማከለ ስልት መተግበር እንደሚገባው መወሰንና ከዚህም ጋር ተያይዞ ምን ያህል የአርሶ አደር አምራቾችና (ካሉ) ለሀረግ ብዜት የሚሆን የመሬት ስፋት እንደሚያስፈልግ መወሰን ያስፈልጋል፡፡ በአንድ ጊዜ ስርና ሀረግ ለማምረት ከተፈለገ ሀረግ ብቻ ለማምረት ጥቅም ላይ ከሚውለው የተከላ ርቀት ሰፋ ተደርጎ ይተከላል፡፡ ይህ ደግሞ የተወጠነውን የሀረግ ቁርጥራጭ ቁጥር ለማግኘት የሚያስፈልገውን የመሬት መጠን ይጨምረዋል፡፡ በክፍል 5.4 ላይ እንደተገለጸው ጠበብ ያለ የተከላ ርቀትን፣ ማዳበሪያ መጠቀምን፣ መስኖንና ጥንቃቄ የተሞላበትን አያያዝ (ለምሳሌ በቫይረስ የተያዙትን መንቀስ) በመከተል የሀረግ ብዜትን ማጠናከር ይቻላል፡፡ ጥሩ የሆነ የስር ምርት ለማግኘት ደረጃውን የጠበቀ 60 ሳ.ሜ በመስመር መካከልና 30 ሴ.ሜ በተክሎች መካከል ያለውን ርቀት ጠብቆ መትከል ያስፈልጋል፤ በአንድ ሄክታርም ወደ 55 555 ተክሎች እንዲኖሩ ያደርጋል፡፡ 10 5.7ን ይመልከቱ) ፡፡ የድረ ገጽ እትሙን ለማግኘት ከሠንጠረዡ በታች ያለውን ማስፈንጠሪያ ተመልከቱ፡፡ መቀመሪያውን =ኤፍ9/ቢ9 የሚያስፈልገውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለማስላት የደረጃ በደረጃ መቀመሪያ ሰንጠረዥ ከዚህ በታች ተመልክቷል (ሠንጠረዥ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር =ዲ4xዲ1 6 ጥቅምት 2013 7 መስከረም 2013 8 ነሐሴ 2013 9 ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ 100 ሐምሌ 2013 1,000,000 ደረጃ 2. = በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር =በአርሶ አደሮች የሚፈለግ የቁርጥራጭ ቁጥር/በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የመባዛት ስፋት =ኢ4/ኤች9 የተያዘ መሬት አቅም 20,000 ደረጃ 3. = በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን ማምረቻ =ኢ9/ዲ2 ማባዣ ቦታ የተክል ቁጥር ንዱ 3ኛ ደረጃ ውስጥ ያለው ስፋት/ለእያንዳ ቁጥር/በካሬ የመሬት =የቁርጥራጭ 200 ደረጃ 4 = የሚያስፈልጉ የአባዥዎች ቁጥር =አጠቃላይ በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ ለማምረት የተያዘው 20 19 የመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ሕዳር 2012 833 16.7 ደረጃ 8. = ደረጃ 9 = በመጀመሪያ በመጀመሪያ ደረጃ ማባዣ ደረጃ ማባዣ ቦታ ቦታ የሚያስፈልግ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ የመሬት መጠን ቁጥር = በሁለተኛ ደረጃ =ኢ14/ኤች19 =ኢ19/ዲ2 የመባዛት አቅም የተክል ቁጥር ማባዣ ቦታ ውስጥ ያለው ሪያ ደረጃ ቁጥር/በካሬ ቁጥር/በመጀመ የቁርጥራጭ የቁርጥራጭ የሚያስፈልግ የሚፈለግ ቦታ ማባዣ ቦታ = በሁለተኛ ደረጃ ማባዣ 40 1. በአካባቢው ያሉ አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን መች መትከል ይፈልጋሉ? 2. በአካባቢያችን ለምን ያህል ቤተሰቦች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማሰራጨት እንፈልጋለን? 3. እያንዳንዱ ቤተሰብ ከየዝርያው ምን ያህል ቁርጥራጭ ማግኘት ይፈልጋል (በቁጥር ወይም በኪሎ ግራም)? 4. የትኛውን ዝርያ ነው ለማስተዋወቅ የምንፈልገው፤ የመባዛት አቅሙ ምን ያህል ነው? ጥያቄ 5. ለሚፈለገው ዝርያ ከቫይረስ የጸዳ መነሻ ዘር አለ? 6. የተማከለ ሰፊ የዘር ስርዓት የምንጠቀመው በመጀመሪያ ደረጃ ማባዣ ቦታችን ላይ ብቻ ነው ወይስ ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ የማባዣ ቦታዎችን እንጠቀማለን? ከሆነ ምን ያህል አባዢዎች አሉን? ምን ዓይነት ስልጠናስ ይፈልጋሉ? 7. የማባዣ ቦታ የት መሆን አለበት?  በአራት ወር ውስጥ በሶስተኛ፣ ሁለተኛና የመጀመሪያ ዘር ማባዣ ቦታዎች የመባዛት አቅም ከመትከያቸው ቀን ቀድሞ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩን ለማድረስ፣ የማባዣው ቦታ መቼ መዘጋጀትና መተከል እንዳለበት ከኋላ ወደ ፊት ለመቀመር፤ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ከአምስት እስከ ስድስት ወራት ውስጥ የሚፈለግ ከሆነ ወቅቱ ሳያልፍ ማዘጋጀት እንዲቻል በብዛት ሰራተኞችን በማስገባት ፈጣን የማባዣ ዘዴ መጠቀም፣ ማዳበሪያ መጨመር እና ጥሩ የውሃ አጠቃቀምና የተባይ መቆጣጠርያ መተግበር ያስፈልጋል፡፡ ለማምረት የሚታለመውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዛት ለማስላት እንዲረዳ ለማምረት የሚታለመውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዛት ለማስላት እንዲረዳ (ለምሳሌ ምን ያክል ቁርጥራጭ ለእያንዳንዱ ቤተሰብ ያስፈልጋል) ስለዚህ ከእያንዳንዱ ዝርያ ምን ያህል ቁርጥራጭ ማምረት እንደሚያስፈልግ መቀመር ይቻላል (ለምሳሌ የቁርጥራጮቹ ቁጥር ሀ ከዝርያ ለ እና ሐ ለእያንዳንዱ መ ቤተሰብ፤ የተለያዩ ዝርያዎች የመባዛት አቅም እንደሚለያይ ማስላት ይቻላል፣ በተለያዩ ጊዜያት ለመትከል የተለያየ ስፋት ያላቸውን የተከላ ቦታዎች በማዘጋጀት ተመሳሳይ የሆነ የቁርጥራጭ መጠን ለማግኘት የተለያዩ ዝርዎችን መትከል ይጠበቅብናል፡፡ ከዚያም የተለያዩ ዝርያዎች በተመሳሳይ ጊዜ እዲደርሱና እንዲሰራጩ ይደረጋል፡፡ (ለምሳሌ ዝርያ ሀ በ2 ወር 1ለ3 የመባዛት አቅም ይኖረዋል፣ ዝርያ ለ ደግሞ በ2 ወር 1ለ4 የመባዛት አቅም ይኖረዋል) ለምን ማወቅ ተፈለገ? ትክክለኛ የሆነ የመባዛት አቅም ማወቅ የተሻለ እቅድ እንዲኖረን ያደርጋል፡፡ ያሉን ዝርያዎች እጅግ በጣም ከፍተኛ የሆነ የመባዛት አቅም ልዩነት ካላቸው ለእያንዳንዱ ዝርያ የተለያየ የብዜት እቅድ እንዲኖረን ያስፈልጋል፡፡ ማስታወሻ: ሁሉም ተጽዕኖ ፈጣሪ ጉዳዮችና አመለካከቶች በትክክል መሸፈናቸውን ለማረጋገጥ የትኛው ዝርያ ትክክለኛ ነው የሚለው ውሳኔ መሰጠት ያለበት የማህበረሰቡ ወካይ ከሆኑ ሰዎች ጋር (ሴቶችና ወንዶች፣ ነጋዴዎች፣ ሀረግ አባዥዎች፣ እና ተጠቃሚዎች) በአንድነት መሆን አለበት፡፡ መነሻ ዘር በምርምር ተቋማት በላቦራቶሪ ውስጥ ከበሽታ ጸድቶ ከተቀመጠ ዘር የሚባዛ የመጀመሪያ ትውልድ ነው፡፡ እንደዚህ ዓይነት ዘር ከሌለ መነሻ ዘር ማባዛት ለመጀመር የሚያስችለንን በበሽታ የተጠቃውን ዘር አጽድተን ለመጠቀም ከ6 ወር እስከ አንድ ዓመት ሊፈጅ ይችላል፡፡ ይህ ሂደት ለስርጭት የሚደረገውን ማንኛውንም ጥረት ያጓትታል፡፡ ስለዚህ በፋንታው ፕሮጀክቶች ከበሽታ ንጹህ የሚመስሉ ነባር ዘሮችን ለመጠቀም ይገደዳሉ፡፡ ስለዚህ ሁሉም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች በአንድ ማዕከላዊ ቦታ ላይ መባዛት እንዳለባቸውና እንደሌለባቸው ማስላት ይቻላል፡፡ ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃ የማባዣ ቦታዎቸ ጥቅም ላይ የሚውሉ ከሆነ ይህ መረጃ ምን ያህል ቁርጥራጮች መቼ ከመጀመሪያ ማባዣ ለእያንዳንዱ ሁለተኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ እንደሚያስፈልጉና በቀጣይነት ለሶስተኛ ደረጃ ማባዣ ምን ያክልና መቼ እንደሚያስፈልጉ ለማቀድ ይረዳል፡፡ ከዚያም ምን ያህል ቁርጥራጭ ለእያንዳንዱ ቦታ በተለያዩ ጊዜያት ያስፈልጋል የሚለውን ብቻ ሳይሆን ምን ያህል መሬት መከራየትና ማዘጋጀት እንደሚያስፈልግ፣ ምን ያህል የሰው ኃይል ለመሬት ዝግጅት፣ ለተከላ፣ ለእንክብካቤ፣ ምርት ለመሰብሰብ እንደሚያስፈልግ፣ ምን ያህል ማዳበሪያና የመስኖ አገልግሎት ወዘተ እንደሚያስፈልግ ማስላት ያስፈልጋል፡፡ ማንም በስኳር ድንች የተከላ ሀረግ ማባዛት ስራ ላይ የተሰማራ ሰው እንዴት ጥራት ያለውን ምርት ማምረት እንደሚቻል መሰልጠን አለበት፡፡ ፕሮጀክቶች ለመጀመሪያ ጊዜ ዘር ለሚያባዙ አርሶ አደሮች ቢያንስ የሁለት ቀን ስልጠናና ለስድስት ቀን የክትትል ጉዞ የሚውል በጀት መያዝ አለባቸው፡፡ያልተማከለ የሀረግ አባዦች ቡድን የምንጠቀም ከሆነ የቡድን አመራርና አስተዳደር ስልጠና መስጠት አስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡ በፕሮጀክት ክትትል የሚለማ አንድ ሄክታር የሀረግ ብዜት በዓመት ከ3500-4000 ���አሜሪካን ዶላር ወጪ ሊያስወጣ ይችላል፡፡ በአርሶ አደር አያያዝ የሚለማው በመጠን የማነስ አዝማሚያ ስለሚያሳይ ነጠላ ወጪው አነስተኛ ይሆናል፡፡ የመንግስትም ሆነ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች የስርጸት ሰራተኞች መነሻ ወይም ማጠናከሪያ ስልጠና መውሰድ አለበቸው፡፡ የአሰልጣኞችና ያልተማከለ ሀረግ አባዦች ከፍተኛ የሆነ መቀያየር ወደ ማጠናከሪያ ስልጠና ፍላጎት ይመራናል፡፡ የስርጭት ትግበራው ስልት አርሶ አደር አባዦችን የሚጠቀም ከሆነ የተመረጠው የስርጭት አሰራር ተጨማሪ ስልጠና ይጠይቃል (ለምሳሌ ደረሰኝን መሰረት ያደረገ ስርዓት፣ የመዝገብ አያያዝ ወዘተ.)፡፡ የስኳር ድንች ሀረጎች ቶሎ የሚበላሹ ናቸው፡፡ የማባዣ ቦታው ለታለመው ቤተሰብ/ተቀባይ ቤተሰብ ቅርብ መሆን የማጓጓዣ ወጪንና ብክነትን ይቀንሳል፡፡ መነሻ ዘር አብዛኛውን ጊዜ በምርምር ማዕከላት ውስጥ ተጠብቆ ይቆያል፡፡ በምንጩና በተረካቢው መካከል ያለውን ጥበቃ በቂ የሰው ኃይልንና ጥሩ የሆነ የመንገድ ተደራሽነትን ይፈልጋል፡፡ ያልተማከለ ሀረግ አባዥዎች ከ30-50 ኪሎ ሜትር በሁሉም አቅጣጫ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማቅረብ ሊያገለግሉ ይችላሉ፡፡ .  ሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ለማባዛት የታሰበ የመሬት ስፋት(ካሬ ሜትር) አካባቢ አቅራቢያ ይካሄዳሉ፡፡ ማንኛውም የዘር ማባዣ ስፍራ ለውኃ ቅርበትን፣ ለእንክብካቤና  ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ለማባዛት የታሰበ የመሬት ስፋት(ካሬ ሜትር) ርቀት ለማሳጠር የሁለተኛና አንዳንዴም የሶስተኛ ደረጃ ብዜቶች ለስርጭት በታለመው ጥያቄ ለምን ማወቅ ተፈለገ? በእያንዳንዱ ቦታ የሚገኙ ምን ያህል ቤተሰቦች ምን ያክል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ያገኛሉ? እያንዳንዱ ጉዞ ምን ያህል ጊዜ እንደሚፈጅ በእቅድ ውስጥ እንድናካትት ያስችለናል፡፡ ይህ መረጃ መከራየት የሚገባንን የጭነት መኪና መጠን እንድናሰላና ተደራሽ ሊሆኑ የታቀዱት አካባቢዎች ያሉ ተጠቃሚዎች ቁርጥራጮቹን ለመቀበል መቼ መዘጋጀት እንዳለባቸው ለማወቅ ይረዳል፡፡ ይሁን እንጂ ማሰራጫ ስልታችን በጣም ያልተማከለ ከሆነ አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከማባዣ ጣቢያው የሚያገኙበትን የራሳቸው የሆነ ስልት ሊፈጥሩ ይችላሉ፡፡ ቢሆንም ስለ ዝርያዎቹና የአርሶ አደር አባዥዎች ስለሚገኙበት ቦታ ለአካባቢ መሪዎችና ተጠቃሚዎች የግንዛቤ ማሳደጊያ ስራ መሰራት አስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡ 9. የፕሮጀክቱ የገንዘብ ድጋፍ ፍሰት ከግብርና ስራ ወቅት ጋር ምን ያህል አብሮ ይሄዳል? በትክክል አንድ ላይ ካልሄደ የመነሻ ብዜት ስራውን በደረቅ ወቅት ማከናወን አስፈላጊ ሊሆን ይችላል፡፡ ይህ ደግሞ ውኃ-ገብ መሬት የሚጠይቅ ሲሆን እንደልብ ሊገኝ አይችልም፡፡ ቢገኝም ከፍተኛ ሃብት ሊፈልግ ይችላል፡፡ 10. የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹን ለመሸጥ/ወደ ንግድ ሂደት ለማስገባት ዋጋቸው ስንት ነው? የዘር ስርዓቱን በዘላቂነት ለመገንባትና ተደራሽ ሊደረጉ በታቀዱ አካባቢዎች ሊኖር የሚችለውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ አቅርቦት ምጣኔ ለመረዳት ያስችላል፡፡ 5.6 ውጥ ተሰጥተዋል (ዕቅዱን ለማሳካት የሚፈለገውን የቁርጥራጭ መጠን መቼ መተከል እንዳለበት እ.ኤ.አ ከህዳር 2013 ጀምሮ እስከ ሐምሌ 2012 ወደኋላ በማጠንጠን ይሰራል) ፡፡ ሰንጠረዥ 5.6 ሁለት የመባዛት አቅም ያላቸውን ዝርያዎች በመጠቀምና ወደ ኋላ በመስራት በተወሰነ ጊዜ የሚያስፈልጉ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ሰንጠረዥ 5.7 የተከላ ሃረግ የማባዣ ስትራቴጂን ለማስላት የሚጠቅም የደረጃ በደረጃ መቀመሪያ 667 0.9 ሳጥን 5.5 የሀረግ የመባዛት አቅም: ለምሳሌ: በተለመደ አሰራር (በተክሎች መካከል 30 ሴ.ሜ እና በመስመሮች መካከል 1 ሜ የመትከያ ርቀት):  ከ1 የ���ኳር ድንች ቁራጭ ከተተከለ ከአራት ወር በኋላ 3 አንጓ ያላቸው ከ 10-15 ቁርጥራጮች ይገኛሉ ፤  ስለዚህ በአንድ ካሬ ሜትር ሶስት ቁርጥራጮችን በመጠቀም ብንጀምር ከአራት ወር በኋላ ከ 30-45 ቁርጥራጮችን ማግኘት ይቻላል፤  ከሀረጎቹ በተጨማሪ ስርም ይሰጣል (ማስታወሻ፡ ከሶስት ወራት በፊት ሀረጎችን መቁረጥ የስር ምርትን ይጎዳል) በፈጣን የማባዣ ስርዓት (በተክሎች መካከል 10 ሴ.ሜ እና በመስመሮች መካከል 20 ሴ.ሜ የመትከያ ርቀት ከማዳበሪያ ጋር) (ማስታወሻ: ማዳበሪያ በትክክል መጠቀም የመባዛት አቅሙን እጥፍ ያደርገዋል) ፣ ጥሩ የመስኖ ውኃ ፣ የበሽታ ቁጥጥር እና ቢያንስ 3 አንጓዎች ያሏቸው ቁርጥራጮች (20 ሴ.ሜ ርዝመት) ከእነዚህም 2 አንጓዎች አፈር ውስጥ የተተከሉ):  በአራት ወር ውስጥ ከአንድ የስኳር ድንች ቁራጭ ከ30-50 (3 አንጓዎች ያሏቸው) ቁርጥራጮችን ማግኘት ይቻላል፡፡ መጠንን የማስላት ምሳሌ ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ወራት (እ አ አ) ምሳሌ 1 -ዝቅተኛ የመባዛት አቅም ምሳሌ 2 -ከፍተኛ የመባዛት አቅም ተደራሽ ሊደረጉ የታቀዱ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የዝርያ ሀ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ተደራሽ ሊደረጉ የታቀዱ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የዝርያ ለ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ሕዳር 2013 2,000 400,000 2,000 400,000 ጥቅምት 2013 መስከረም 2013 ነሐሴ 2013 ሐምሌ 2013 26,667 15 10,000 40 ሰኔ 2013 ግንቦት 2013 ሚያዝያ 2013 መጋቢት 2013 1,778 15 250 40 A B C D E F G H 1 በእያንዳንዱ ቤተሰብ የሚፈለግ የቁርጥራጭ መጠን (በቁጥር) 200 2 የተከላ ርቀት = ቁርጥራጭ ቁጥር በካ.ሜ 50 3 የብዜት ደረጃ ለማባዣ የተያዘ የእያንዳንዱ ቁራሽ መሬት ስፋት (ካ.ሜ) ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ወራት ተደራሽ ሊደረግ የታቀደው የቤተሰብ ቁጥርና ጊዜ የዝርያ ለ ቁርጥራጭ መጠን (በቁጥር) የተፈለገው የመሬት ስፋት (50 ቁርጥራጮች በካሜ) የሚያስፈልጉ አባዦች ቁጥር በአራት ወር ውስጥ የመባዛት አቅም 4 5 የአርሶ አደሮች የስር ምርት ህዳር 2013 100 000 20 000 000 ደረጃ 1. = የሚያስፈልገው አጠቃላይ ሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ 750 መጋቢት 2013 ደረጃ 6 ደረጃ 7 = 33,333 = በሁለተኛ የሚያስፈልጉ ደረጃ 5. = ደረጃ ማባዣ የአባዥዎች በሁለተኛ ደረጃ ቦታ ቁጥር ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ =አጠቃላይ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን ለሁለተኛ የቁርጥራጭ ቁጥር = በሁለተኛ ደረጃ ማባዣ ደረጃ ማባዣ 30 ቦታ የተያዘው /በሁለተኛ ቦታ የመሬት ደረጃ የሚያስፈልግ ስፋት/ለእያንዳ ቁርጥራጭ የቁርጥራጭ ንዱ ዘር ማባዣ ቦታ ቁጥር/በካሬ ማምረቻ የመባዛት አቅም ውስጥ ያለው የተያዘ መሬት =ኢ9/ኤች14 የተክል ቁጥር ስፋት = የቁርጥራጭ =ኢ14/ዲ2 ኤፍ14/ቢ14 ቁጥር =ተደራሽ 15 ሊደረግ የታቀደው 16 የካቲት 2013 የቤተሰብ ቁጥር 17 ጥር 2013 x ለእያንዳንዱ ቤተሰብ 18 ታህሳስ 2012 (ማስታወሻ: ይህ ከተከላ ከ 6-8 ሳምንታት በኋላ የመጀመሪያውን የቁርጥራጭ ምርት መሰብሰብና የተሰበሰበውን መልሶ በመትክል ከ 6-8 ሳምንታት በኋላ ከሁለቱም ማሳዎች (ከመጀመሪያዉና ከሁለተኛው) በመሰብሰብ ይወሰናል -(ሁለት ዙር በአራት ወራት ውስጥ))  በአንድ ካሬ ሜትር በ50 ቁርጥራጭ ቢጀመርና ከሁለት ወር በኋላ ከ250-300 ቁርጥራጮች ቢገኙ፤ የተገኙትንም እንደገና ብንተክላቸው ከ1500-2100 (3 አንጓ ያላቸው) ቁርጥራጭ ከአራት ወር በኋላ መድረስና የተከላ ቦታውንም ከ6-7 ካሬ ሜትር ማስፋት ይቻላል፡፡ መጠን ዝቅተኛ ከሆነ ዘገምተኛ ዕድገት ይኖራል) እና በስነ-ምህዳር ይለያያል፡፡ በመጀመሪያ ወቅት ትክክለኛውን የመባዛት አቅም  የተከላ ርቀት = የቁርጥራጭ ቁጥር በካሬ ሜትር መሆን ያለመሆኑን ለማወቅ ዘወትር የስኳር ድንች ማሳን መጎብኘት ያስፈልጋል፡፡  እያንዳንዱ ቤተሰብ የሚያስፈለገው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዛት 13 ሚያዚያ 2013 ማየትና ይህንን ምርኩዝ በማድረግ የቀጣዮችን ጊዜያት ማስላት ያስፈልጋል፡፡ ይሁን እንጂ የመባዛት አቅሙ እንደተጠበቀው ለመጠቀም የሚከተሉትን አሀዞች አስቀድሞ ማወቅ ያስፈልጋል፡ 12 ግንቦት 2013  ተደራሽ ሊደረግ የታቀደው የቤተሰብ ቁጥር 11 ሰኔ 2013 ማስታወሻ: የመባዛት አቅም በዝርያ (ቀጥ ብለው የሚበቅሉና የሚዘረጋጉ)፣ በአያያዝ መርሀ ግብር፣ ወቅታዊ ሙቀት(የሙቀቱ after 6-8 weeks cut and plant the cuttings after a further 6-8 weeks plant a sweetpotato cutting የካቲት 2013 ጥር 2013 ታህሳስ 2012 ህዳር 2012 119 15 6 40 ጥቅምት 2012 መስከረም 2012 ነሐሴ 2012 ሐምሌ 2012 እነኝህ ቁጥሮች ማከናወን ያለብንን ተግባራት መጠን ለማወቅ የተወሰነ ሀሳብ ይሰጣሉ፡፡ ከዚያም በተማከለ ወይም ባልተማከለ ስልት መተግበር እንደሚገባው መወሰንና ከዚህም ጋር ተያይዞ ምን ያህል የአርሶ አደር አምራቾችና (ካሉ) ለሀረግ ብዜት የሚሆን የመሬት ስፋት እንደሚያስፈልግ መወሰን ያስፈልጋል፡፡ በአንድ ጊዜ ስርና ሀረግ ለማምረት ከተፈለገ ሀረግ ብቻ ለማምረት ጥቅም ላይ ከሚውለው የተከላ ርቀት ሰፋ ተደርጎ ይተከላል፡፡ ይህ ደግሞ የተወጠነውን የሀረግ ቁርጥራጭ ቁጥር ለማግኘት የሚያስፈልገውን የመሬት መጠን ይጨምረዋል፡፡ በክፍል 5.4 ላይ እንደተገለጸው ጠበብ ያለ የተከላ ርቀትን፣ ማዳበሪያ መጠቀምን፣ መስኖንና ጥንቃቄ የተሞላበትን አያያዝ (ለምሳሌ በቫይረስ የተያዙትን መንቀስ) በመከተል የሀረግ ብዜትን ማጠናከር ይቻላል፡፡ ጥሩ የሆነ የስር ምርት ለማግኘት ደረጃውን የጠበቀ 60 ሳ.ሜ በመስመር መካከልና 30 ሴ.ሜ በተክሎች መካከል ያለውን ርቀት ጠብቆ መትከል ያስፈልጋል፤ በአንድ ሄክታርም ወደ 55 555 ተክሎች እንዲኖሩ ያደርጋል፡፡ 10 5.7ን ይመልከቱ) ፡፡ የድረ ገጽ እትሙን ለማግኘት ከሠንጠረዡ በታች ያለውን ማስፈንጠሪያ ተመልከቱ፡፡ መቀመሪያውን =ኤፍ9/ቢ9 የሚያስፈልገውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለማስላት የደረጃ በደረጃ መቀመሪያ ሰንጠረዥ ከዚህ በታች ተመልክቷል (ሠንጠረዥ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር =ዲ4xዲ1 6 ጥቅምት 2013 7 መስከረም 2013 8 ነሐሴ 2013 9 ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ 100 ሐምሌ 2013 1,000,000 ደረጃ 2. = በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር =በአርሶ አደሮች የሚፈለግ የቁርጥራጭ ቁጥር/በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የመባዛት ስፋት =ኢ4/ኤች9 የተያዘ መሬት አቅም 20,000 ደረጃ 3. = በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን ማምረቻ =ኢ9/ዲ2 ማባዣ ቦታ የተክል ቁጥር ንዱ 3ኛ ደረጃ ውስጥ ያለው ስፋት/ለእያንዳ ቁጥር/በካሬ የመሬት =የቁርጥራጭ 200 ደረጃ 4 = የሚያስፈልጉ የአባዥዎች ቁጥር =አጠቃላይ በ 3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ ለማምረት የተያዘው 20 19 የመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ሕዳር 2012 833 16.7 ደረጃ 8. = ደረጃ 9 = በመጀመሪያ በመጀመሪያ ደረጃ ማባዣ ደረጃ ማባዣ ቦታ ቦታ የሚያስፈልግ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ የመሬት መጠን ቁጥር = በሁለተኛ ደረጃ =ኢ14/ኤች19 =ኢ19/ዲ2 የመባዛት አቅም የተክል ቁጥር ማባዣ ቦታ ውስጥ ያለው ሪያ ደረጃ ቁጥር/በካሬ ቁጥር/በመጀመ የቁርጥራጭ የቁርጥራጭ የሚያስፈልግ የሚፈለግ ቦታ ማባዣ ቦታ = በሁለተኛ ደረጃ ማባዣ 40 8. ተደራሽ ሊደረጉ የታሰቡት አካባቢዎች ምን ያክል ይራራቃሉ? ዝርያዎች በአበቃቀልና በዕድገት እንዲሁም በ30 ሴ.ሜ ቁራጭ ውስጥ ባለው የአንጓ ብዛት ይህ የማሰራጫ መስመራችንን፣ ምን ያህል ቁርጥራጮች ለእያንዳንዱ አካባቢ ማጓጓዝ ከፍተኛ የሆነ ልዩነት አላቸው (እያንንዱ አንጓ የወደፊቱ ተክል ሊሆን ይችላል) ፡፡ የዝርያዎችን እንደሚገባን እንድንቀምርና ለዚህም ምን ያህል የጭነት መኪናዎች እንደሚያስፈልጉ እና 8. ተደራሽ ሊደረጉ የታሰቡት አካባቢዎች ምን ያክል ይራራቃሉ?ዝርያዎች በአበቃቀልና በዕድገት እንዲሁም በ30 ሴ.ሜ ቁራጭ ውስጥ ባለው የአንጓ ብዛት ይህ የማሰራጫ መስመራችንን፣ ምን ያህል ቁርጥራጮች ለእያንዳንዱ አካባቢ ማጓጓዝ ከፍተኛ የሆነ ልዩነት አላቸው (እያንንዱ አንጓ የወደፊቱ ተክል ሊሆን ይችላል) ፡፡ የዝርያዎችን እንደሚገባን እንድንቀምርና ለዚህም ምን ያህል የጭነት መኪናዎች እንደሚያስፈልጉ እና  ርዕስ 5 -የስኳር ድንች ዘር ሥርዓት -29 ርዕስ 5 -የስኳር ድንች ዘር ሥርዓት -29  "},{"text":"የዚህ ሠንጠረዥ የድረ ገጽ ዕትም የማግኛ ማስፈንጠሪያ፡ http ://sweetpotatoknowledge.org/projects-initiatives/reaching-agents-ofchange-rac/rac-tot-course-forms/Table%205.7_PM_Multiplication _Strategy_Calculation_Worksheet.xlsx/view  "},{"text":"የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማባዛትና ለማሰራጨት የሚረዳ የስራ ዕቅድ የአርሶ አደሩን የተከላ ወቅት ያገናዘበ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠንና የብዜት ደረጃ አንዴ ከተሰላ በኋላ ለሁሉም ዒላማ ለተደረጉ ቤተሰቦች ለማዳረስ የሚደረገውን እያንዳንዱ እንቅስቃሴ ያካተተ ዝርዝር የስራ ዕቅድ ማዘጋጀት ይቻላል፡፡ ሁሉም ተግባራት መካተታቸውን/መሸፈናቸውን ለማረጋገጥ ይህንን የስራ እቅድ በተቻለ መጠን ዘርዘር ያለ እንዲሆን ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ከዚህ በታች በሠንጠረዥ 5.8 የሚገኘው መመሪያ ዕቅዱን ለመስራት ሊጠቅም ይችላል፡፡ እንዲሁም የማባዣና ማሰራጫ ወጪን ለማስላት የሚጠቅም መመሪያ በክፍል 5.8 ላይ ተሰጥቷል፡፡ በተጨማሪም ባልተማከለ መልክ የሚደረጉትን የማባዛትና የማሰራጨት እንቅስቃሴዎች የሚያሳይ የጊዜ ሰሌዳ በሠንጠረዥ 5.9 ላይ ተመልክቷል፡፡ በትግበራ ወቅት ሊከሰቱ በሚችሉ ያልታሰቡ ሁኔታዎች ምክንያት እክል ሊገጥመው ስለሚችል የማባዣ ዕቅዱንና የብዜት ማስያውን በየጊዜው መገምገም ማስፈለጉ መረሳት የለበትም፡፡ ለምሳሌ በመስኖ እጥረት ምክንያት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች መጥፋት፣ ከታለመው በተለየ መልክ ፈጣን ወይም ዘገምተኛ የመባዣ አቅም መከሰት፣ የበሽታና የተባይ በድንገት መከሰት ወዘተ የመሳሰሉ ሁኔታዎች በትግበራ ወቅት ሊያጋጥሙ ይችላሉ፡፡ የማባዛቱ ስራ በደረቅ ወቅት የሚካሄድ ከሆነ በአብዛኛው ግዜ ቅዝቃዜ ስለሚኖር የመባዛት አቅሙም የዚያኑ ያክል አነስተኛ ይሆናል፡፡ የመረብ ዋሻዎችን (ኔት ተነሎችን) መጠቀም (አባሪ 5.2ን ተመልከቱ) የአካባቢውን አየር ስለሚቀይር የመባዛቱን አቅም ከፍ ሊያደርገው ይችላል፡፡  "},{"text":"ሰንጠረዥ 5.8 የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማባዛትና ለማሰራጨት የሚያገለግል የስራ ዕቅድ ማውጫ ቅጽ  ሰንጠረዥ 5.     ሰንጠረዥ 5. ምን መቼ ማን እንዴት ወጭ ምንመቼማንእንዴትወጭ 1. ዒላማ የሚደረጉ የማህበረሰብ ክፍሎችን መለየት፤     1. ዒላማ የሚደረጉ የማህበረሰብ ክፍሎችን መለየት፤ የራሳቸውን የስኳር ድንች እርሻ ስራ የጊዜ ሰሌዳ፣ የዝርያ     የራሳቸውን የስኳር ድንች እርሻ ስራ የጊዜ ሰሌዳ፣ የዝርያ ፍላጎትና አማራጮችን መመዝገብ     ፍላጎትና አማራጮችን መመዝገብ 2. የመነሻ ዘር ስርጭት መጠን ላይ መስማማት     2. የመነሻ ዘር ስርጭት መጠን ላይ መስማማት  የወረዳዎች ቁጥር      የወረዳዎች ቁጥር  የቤተሰብ ቁጥር      የቤተሰብ ቁጥር  የዝርያ ቁጥር      የዝርያ ቁጥር  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች መጠን በቤተሰብ      የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች መጠን በቤተሰብ  የክትትል መረጃ አስፈላጊነት      የክትትል መረጃ አስፈላጊነት  ያለው በጀት መጠን      ያለው በጀት መጠን 3. መቼና የት የማባዛቱ ስራ መካሄድ እንዳለበት ለማወቅ     3. መቼና የት የማባዛቱ ስራ መካሄድ እንዳለበት ለማወቅ የእርሻ ስራ የጊዜ ሰሌዳ ማዘጋጀት (ሠንጠረዥ 5.9ን     የእርሻ ስራ የጊዜ ሰሌዳ ማዘጋጀት (ሠንጠረዥ 5.9ን ተመልከቱ)     ተመልከቱ) 4. የብዜት ትግበራ እንቅስቃሴ     4. የብዜት ትግበራ እንቅስቃሴ  ቅድመ-ዝግጅት (ይህ በምናካሂደው የተማከለ ወይም      ቅድመ-ዝግጅት (ይህ በምናካሂደው የተማከለ ወይም ያልተማከለ የብዜት አይነት ይለያያል)     ያልተማከለ የብዜት አይነት ይለያያል)  መሬት ዝግጅትና የማሳ ተግባራት (ሠንጠረዥ 5.5፣      መሬት ዝግጅትና የማሳ ተግባራት (ሠንጠረዥ 5.5፣ 5.6 እና 5.9ን ተመልከቱ)     5.6 እና 5.9ን ተመልከቱ) 5. የቅድመ-ስርጭት እንቅስቃሴዎች     5. የቅድመ-ስርጭት እንቅስቃሴዎች  በብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ላይ የማህበረሰቡን      በብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ላይ የማህበረሰቡን ዕውቀት ማሳደግ     ዕውቀት ማሳደግ  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማን መቼ ይወስዳል      የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማን መቼ ይወስዳል በሚለውና የተግባቦት ስልት ላይ የጋራ ውይይት ማካሄድ     በሚለውና የተግባቦት ስልት ላይ የጋራ ውይይት ማካሄድ  ማጓጓዣ ማመቻቸት (የተሽከርካሪ መጠን፣ የሚፈለግበት      ማጓጓዣ ማመቻቸት (የተሽከርካሪ መጠን፣ የሚፈለግበት ጊዜ፣ መድረሻና መሄጃ መንገድ)     ጊዜ፣ መድረሻና መሄጃ መንገድ)  ምን ዓይነት የማሳ ቅድመ-ዝግጅቶችን ማካሄድ      ምን ዓይነት የማሳ ቅድመ-ዝግጅቶችን ማካሄድ እንዳለባቸው፣ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ በትክክል መቼ     እንዳለባቸው፣ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ በትክክል መቼ እንደሚደርሱና እንደሚረከቡ፣ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹን     እንደሚደርሱና እንደሚረከቡ፣ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹን እንዴት መያዝና መትከል እንዳለባቸው ለማሳወቅ     እንዴት መያዝና መትከል እንዳለባቸው ለማሳወቅ የማህበረሰብ ስብሰባ ማዘጋጀት     የማህበረሰብ ስብሰባ ማዘጋጀት 6. ስርጭት     6. ስርጭት 7. ክትትል     7. ክትትል 8. ለሚቀጥሉት ዓመታት ለማሰራጨት ማቀድ     8. ለሚቀጥሉት ዓመታት ለማሰራጨት ማቀድ  "},{"text":"9 ያልተማከለ የተከላ ሃረግ የማባዣና የማሰራጫ እንቅስቃሴዎች የጊዜ ሰሌዳ ምሳሌ  ተግባራት ወራት መስ ጥቅ ህዳ ታህ ጥር የካ መጋ ሚያ ግን ሰኔ ሐም ነሐ መስ ጥቅ ህዳ ታህ ጥር የካ ማብራሪያ ተግባራትወራት መስ ጥቅ ህዳ ታህ ጥር የካ መጋ ሚያ ግን ሰኔ ሐም ነሐ መስ ጥቅ ህዳ ታህ ጥር የካማብራሪያ በአጭር ዝናብ   በአጭር ዝናብ ረዥም ዝናብ   ረዥም ዝናብ የመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ብዜት   የመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ብዜት  "},{"text":"የማባዣና የማሰራጫ ወጪን ለማስላት የሚውል መመሪያ የሙያና አስተዳደራዊ መዋቅሮችን ለለጋሾችና ለመንግስት ሪፖርት ማድረግ መረጃን ለማጠናቀር የሚያስችል ማዕቀፍ ከዚህ በታች በተመለከተው ሠንጠረዥ የቀረበ ሲሆን እያንዳንዱ የስራ ደረጃ የመነሻ ዕቅድንና ወጭን ለማካተት በሚያስችል መልኩ በንዑስ የስራ ደረጃዎች ወይም ተግባራት ሊሸነሸን ይችላል፡፡ ከዚህ በታች ያለው ምሳሌ በኡጋንዳ አርሶ አደር አባዦች በ2009 ዓ.ም እ.ኤ. አ የተዘጋጀ የማባዣ ወጪ ስሌትን ያሳየናል (ምሳሌ ሀ)፡፡ በምርምር ጣቢያዎች ስር ሆኖ በሚተዳደረው የማባዣ መሬት የሚካሄደው ብዜት በክትትል ወጪዎች፣ በከፍተኛ ጉልበትና ከምርምር ማዕከላት ካለው ርቀት የተነሳ ወጪው ከፍተኛ ነው፡፡  ለማጓጓዝ በሚያመች መልኩ ማሰርና ማሰናዳት          ለማጓጓዝ በሚያመች መልኩ ማሰርና ማሰናዳት  አጭር የመግለጫ ጽሑፍ ማድረግ          አጭር የመግለጫ ጽሑፍ ማድረግ  ማጓጓዝና የተከላ ሃረግና ቁርጥራጮችን ማሰራጨት          ማጓጓዝና የተከላ ሃረግና ቁርጥራጮችን ማሰራጨት  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ተቀባይነት ደረጃ መከታተል (የተጠቃሚው ግንዛቤ ሁኔታ፣ የዘር ፍላጎትና መስፋፋት  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ተቀባይነት ደረጃ መከታተል (የተጠቃሚው ግንዛቤ ሁኔታ፣ የዘር ፍላጎትና መስፋፋት ደረጃ)         ደረጃ)  የውስጥ ባለሙያን ማስተዳደርና ክፍያ መፈጸም          የውስጥ ባለሙያን ማስተዳደርና ክፍያ መፈጸም  የዘር ስርዓት ባለድርሻ አካላት ዕቅድና ግብረ-መልስ ስብሰባ ማድረግ        የዘር ስርዓት ባለድርሻ አካላት ዕቅድና ግብረ-መልስ ስብሰባ ማድረግ           ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማሰራጨት ማቀድ* ዒላማ ከተደረጉ ቤተሰቦች ጋር በመሆን በዝርያዎቹና በሰብል እንክብካቤ ላይ ግንዛቤ ማሳደግ ዒላማ ለተደረጉት ቤተሰቦች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማሰራጨት የአርሶ አደሩንና የገበያውን በአዲሱ ዝርያ ላይ ያለውን ዕይታ መከታተል x x x x x x x x X ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማሰራጨት ማቀድ* ዒላማ ከተደረጉ ቤተሰቦች ጋር በመሆን በዝርያዎቹና በሰብል እንክብካቤ ላይ ግንዛቤ ማሳደግ ዒላማ ለተደረጉት ቤተሰቦች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማሰራጨት የአርሶ አደሩንና የገበያውን በአዲሱ ዝርያ ላይ ያለውን ዕይታ መከታተልxxx xxxxxX 5.8 የበጀት ዝግጅት በእያንዳንዱ የዘር ማባዣ ደረጃዎች/ሂደቶች ውስጥ ለሚከናወኑ ተግባራት የሚወጡ ወጪዎችን ያካትታል፡፡ 5.8 የበጀት ዝግጅት በእያንዳንዱ የዘር ማባዣ ደረጃዎች/ሂደቶች ውስጥ ለሚከናወኑ ተግባራት የሚወጡ ወጪዎችን ያካትታል፡፡ ተግባራቱም ጥራቱን የጠበቀ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የማባዛት ሂደት ውስጥ ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታ ያላቸውን ተግባራት በሙሉ ተግባራቱም ጥራቱን የጠበቀ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የማባዛት ሂደት ውስጥ ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታ ያላቸውን ተግባራት በሙሉ ማካተት አለባቸው፡፡         ማካተት አለባቸው፡፡ የስኳር ድንች ዘር ብዜትን የሚደግፉ ፕሮጀክቶች ተግባራት የሚያጠቃልሉት:       የስኳር ድንች ዘር ብዜትን የሚደግፉ ፕሮጀክቶች ተግባራት የሚያጠቃልሉት:  የማህበረሰቡን ግንዛቤ የሚያሳድጉ ተግባራትን          የማህበረሰቡን ግንዛቤ የሚያሳድጉ ተግባራትን  መሬት መከራየት          መሬት መከራየት  የተከላ ሃረጎችን ማባዣ መሬት መመስረት          የተከላ ሃረጎችን ማባዣ መሬት መመስረት  የማባዣ ጣቢያዎችን ማደስ/መንከባከብ          የማባዣ ጣቢያዎችን ማደስ/መንከባከብ  የማባዣ ጣቢያዎችን በየጊዜው መከታተል (በመስክ ላይ የሚሰጥ ስልጠናን፣ ምክርን እና እንደ በጀትና አገልግሎት  የማባዣ ጣቢያዎችን በየጊዜው መከታተል (በመስክ ላይ የሚሰጥ ስልጠናን፣ ምክርን እና እንደ በጀትና አገልግሎት ሰጪው ሁኔታ በየወሩ የሚደረግ ክትትልን ሊያጠቃልል ይችላል)       ሰጪው ሁኔታ በየወሩ የሚደረግ ክትትልን ሊያጠቃልል ይችላል)  የተከላ ሃረጎችን ጥራትና መጠን ለመገምገም የሚደረግ የማባዣ ጣቢያዎች ቁጥጥር (ከተከላ በኋላ በአንድ ወር ተኩል  የተከላ ሃረጎችን ጥራትና መጠን ለመገምገም የሚደረግ የማባዣ ጣቢያዎች ቁጥጥር (ከተከላ በኋላ በአንድ ወር ተኩል ጊዜና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ከመሰብሰቡ 2 ሳምንታት በፊት)       ጊዜና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጩ ከመሰብሰቡ 2 ሳምንታት በፊት)  ከማህበረሰቡ ጋር የሚደረግ የዕቅድ ዝግጅት ስብሰባ (የስርጭት ወቅት፣ ዘዴ፣ ማሳ ዝግጅትና የዘር አተካከል መንገድ  ከማህበረሰቡ ጋር የሚደረግ የዕቅድ ዝግጅት ስብሰባ (የስርጭት ወቅት፣ ዘዴ፣ ማሳ ዝግጅትና የዘር አተካከል መንገድ በተመለከተ ሊሆን ይችላል)         በተመለከተ ሊሆን ይችላል)  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መሰብሰብ          የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መሰብሰብ  "},{"text":"የኡጋንዳ ዘር አባዥ ገበሬዎች የ2009 ዓ.ም እ.ኤ.አ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ብዜት ወጭ በኤከር ስሌት (የዶላር በሄክ���ር ምጣኔ በመጨረሻው ረድፍ ተመልክቷል)  ዕቃ/ተግባር መጠን በኤከር የአንዱ ዋጋ (በኡ. ጠቅላላ ዋጋ ወጭ በሄክታር ዕቃ/ተግባርመጠን በኤከርየአንዱ ዋጋ (በኡ.ጠቅላላ ዋጋወጭ በሄክታር   ሽልንግ) በኤከር (በኡ. (በአሜሪካ ሽልንግ)በኤከር (በኡ.(በአሜሪካ    ሽልንግ) ዶላር) ሽልንግ)ዶላር) እርሻ (በበሬ) 2 ጊዜ 50,000 100,000 124 እርሻ (በበሬ)2 ጊዜ50,000100,000124 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ማስቀመጫና 100 ከረጢት 2,000 200,000 248 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ማስቀመጫና100 ከረጢት2,000200,000248 መሰብሰቢያ ወጪ     መሰብሰቢያ ወጪ ተከላ 50 ሰዎች 5,000 250,000 309 ተከላ50 ሰዎች5,000250,000309 ማዳበሪያ (ኤን ፒ ኬ 25:5:5) 300 ኪ.ግ 1,600 480,000 594 ማዳበሪያ (ኤን ፒ ኬ 25:5:5)300 ኪ.ግ1,600480,000594 ነዳጅ (ለመስኖ ስራ) 100 ሊትር 3,000 300,000 371 ነዳጅ (ለመስኖ ስራ)100 ሊትር3,000300,000371 የሰው ጉልበት (ለመስኖ ስራ) 4 ሰዎች x 14 ሳምንታት 5,000 280,000 347 የሰው ጉልበት (ለመስኖ ስራ)4 ሰዎች x 14 ሳምንታት5,000280,000347 አረም ማረም 40 ሰዎች x 1 ቀን 2,500 100,000 124 አረም ማረም40 ሰዎች x 1 ቀን2,500100,000124 ጸረ ተባይ 750 ሚሊ 20 15,000 19 ጸረ ተባይ750 ሚሊ2015,00019 ጥቅል የርጭት ጉልበት 1 x 3ወራት x 4 ሰዎች 5,000 60,000 74 ጥቅል የርጭት ጉልበት1 x 3ወራት x 4 ሰዎች5,00060,00074 ሌሎች ወጭዎች   100,000 124 ሌሎች ወጭዎች100,000124 ጠቅላላ   1,  ጠቅላላ1,  "},{"text":"885,000 2,334 ምንዛሪ፡ በታህሳስ 2009 ዓ.ም እ.ኤ.አ 1 የአሜሪካ ዶላር 2020 የኡጋንዳ ሽልንግ ነው፡፡ ርዕስ   "},{"text":"34 ሰንጠረዥ 5.10 ያልተማከለ ወይም ሰፊ የተማከለ የተከላ ሀረግ ማባዣ ለማቋቋምና የማባዣና የስርጭት ዕቅድ ደረጃ በደረጃ ተግባራዊ ለማድረግ የሚወጣውን ወጭ ለማስላት የሚያገለግል ቅጽ ያልተማከለ የተከላ ሀረግ ማባዣ ማቋቋም ሰፊ የተማከለ የተከላ ሀረግ ማባዣ ማቋቋም  5.9    የወጭ ፈርጅ 5.9የወጭ ፈርጅ   የውስጥ   ጽህፈት የውስጥጽህፈት   ባለሞያ ጊዜ አበል መጓጓዣ መሳሪያ ቁሳቁስ ባለሞያ ጊዜአበልመጓጓዣመሳሪያቁሳቁስ የማቋቋሚያ ደረጃ በደረጃ እርምጃዎች  የማቋቋሚያ ደረጃ በደረጃ እርምጃዎች   የማቋቋሚያ ደረጃ በደረጃ እርምጃዎችየማቋቋሚያ ደረጃ በደረጃ እርምጃዎች የብዜት ቦታ መለየት (ስነ-ምህዳር አመላካች)  የብዜት ቦታ መለየት (ስነ-ምህዳር አመላካች)   የብዜት ቦታ መለየት (ስነ-ምህዳር አመላካች)የብዜት ቦታ መለየት (ስነ-ምህዳር አመላካች) የስልጠናና ተግባቦት ቁሳቁሶችን ማዘጋጀት  የስልጠናና ተግባቦት ቁሳቁሶችን ማዘጋጀት   የስልጠናና ተግባቦት ቁሳቁሶችን ማዘጋጀትየስልጠናና ተግባቦት ቁሳቁሶችን ማዘጋጀት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ እና ቁሳቁሶች ድጎማ መጠን መወሰን የተከላ ሀረግ እና ቁሳቁሶች ድጎማ መጠን መወሰን   የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ እና ቁሳቁሶች ድጎማ መጠን መወሰንየተከላ ሀረግ እና ቁሳቁሶች ድጎማ መጠን መወሰን መለያዎችንና ደረሰኞችን ማዘዝ  መለያዎችን ማዘዝ   መለያዎችንና ደረሰኞችን ማዘዝመለያዎችን ማዘዝ በማህበረሰብ መሪዎች ዘንድ ስለስራው ግንዛቤ መፍጠር    በማህበረሰብ መሪዎች ዘንድ ስለስራው ግንዛቤ መፍጠር ለውስጥ ባለሙያዎች /ሠራተኞች/ ስልጠና መስጠት ለውስጥ ባለሙያ/ሠራተኞችና ለአባዢዎች ስልጠና መስጠት   ለውስጥ ባለሙያዎች /ሠራተኞች/ ስልጠና መስጠትለውስጥ ባለሙያ/ሠራተኞችና ለአባዢዎች ስልጠና መስጠት ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦችን መለየትና ውል መፈራረም    ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦችን መለየትና ውል መፈራረም ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦችን ማሰልጠን     ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦችን ማሰልጠን የማባዣ ጣቢያ ማቋቋም  የማባዣ ጣቢያ ማቋቋም   የማባዣ ጣቢያ ማቋቋምየማባዣ ጣቢያ ማቋቋም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማቅረብ  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማቅረብ   የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮ��ን ማቅረብየተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማቅረብ የቁሳቁሶችንና የቦታ ጠቋሚ ምልክቶችን ለእያንዳንዱ ያልተማከለ የተከላ ሃረግ አባዥ መስጠት ቁሳቁሶችን ማቅረብ   የቁሳቁሶችንና የቦታ ጠቋሚ ምልክቶችን ለእያንዳንዱ ያልተማከለ የተከላ ሃረግ አባዥ መስጠትቁሳቁሶችን ማቅረብ የክትትል ጉብኝት ማድረግ (ለአንድ አባዥ ቢያንስ 3 የክትትል ጉብኝቶች) የክትትል ጉብኝት ማድረግ (ቢያንስ 4 የክትትል ጉብኝቶች)   የክትትል ጉብኝት ማድረግ (ለአንድ አባዥ ቢያንስ 3 የክትትል ጉብኝቶች)የክትትል ጉብኝት ማድረግ (ቢያንስ 4 የክትትል ጉብኝቶች) ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዥዎች የዘር ስርጭት ደረጃዎች የተማከለ የዘር ሀረግ አባዥዎች የዘር ስርጭት ደረጃዎች   ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዥዎች የዘር ስርጭት ደረጃዎችየተማከለ የዘር ሀረግ አባዥዎች የዘር ስርጭት ደረጃዎች   የተማከለ የዘር ሀረግ አባዦች የማባዣ ጣቢያ ውስጥ ያለውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ   የተማከለ የዘር ሀረግ አባዦች የማባዣ ጣቢያ ውስጥ ያለውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ባልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦች ዘንድ ያለውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቆጠራ ማካሄድ ቆጠራ ማካሄድ   ባልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦች ዘንድ ያለውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቆጠራ ማካሄድቆጠራ ማካሄድ የስርጭት ዕቅድ ማዘጋጀት  ለማህበረሰብ መሪዎች ማሳወቅ   የስርጭት ዕቅድ ማዘጋጀትለማህበረሰብ መሪዎች ማሳወቅ የግንዛቤ መፍጠሪያ/ማስተዋወቂያ መድረክ ማዘጋጀት የግንዛቤ መፍጠሪያ መድረክ መፍጠር   የግንዛቤ መፍጠሪያ/ማስተዋወቂያ መድረክ ማዘጋጀትየግንዛቤ መፍጠሪያ መድረክ መፍጠር   ተፋሰሱን ካርታ ማንሳት   ተፋሰሱን ካርታ ማንሳት   በማህበረሰቡ ውስጥ ለሚገኙ የፕሮጀክቶቹ የማኅበረሰብ አስተባባሪዎች ስልጠና   በማህበረሰቡ ውስጥ ለሚገኙ የፕሮጀክቶቹ የማኅበረሰብ አስተባባሪዎች ስልጠና   መስጠት   መስጠት   በመንደር ደረጃ የአስተባበሪ ኮሚቴ ምዝገባ ማካሄድ   በመንደር ደረጃ የአስተባበሪ ኮሚቴ ምዝገባ ማካሄድ የተጠቃሚዎች ምዝገባ ማከናወን  የተጠቃሚዎች ምዝገባ ማካሄድ   የተጠቃሚዎች ምዝገባ ማከናወንየተጠቃሚዎች ምዝገባ ማካሄድ ላልተማከለ ሀረግ አባዦች ስለስራው ገላፃ ማድረግ  የተጠቃሚዎችን የመሬት ዝግጅት ደረጃ ማረጋገጥ   ላልተማከለ ሀረግ አባዦች ስለስራው ገላፃ ማድረግየተጠቃሚዎችን የመሬት ዝግጅት ደረጃ ማረጋገጥ በማህበረሰቡ ደረጃ የብድር መጠየቂያ ደረሰኞችን ማሰራጨትና መከታተል የራዲዮ ወይም ሌላ የማስተዋወቂያ መንገዶች መጠቀም   በማህበረሰቡ ደረጃ የብድር መጠየቂያ ደረሰኞችን ማሰራጨትና መከታተልየራዲዮ ወይም ሌላ የማስተዋወቂያ መንገዶች መጠቀም ልዩ ልዩ የማስተዋወቂያ መድረኮችን ማዘጋጀት  የተባዛን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መሰብሰብ፣ ማሰናዳትና ገላጭ መለያ ማድረግ   ልዩ ልዩ የማስተዋወቂያ መድረኮችን ማዘጋጀትየተባዛን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መሰብሰብ፣ ማሰናዳትና ገላጭ መለያ ማድረግ   ወደ ስርጭት ጣቢያ/ቦታ ማጓጓዝ   ወደ ስርጭት ጣቢያ/ቦታ ማጓጓዝ አርሶ አደሮች የብድር መጠየቂያ ደረሰኞችን በመጠቀም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከአባዞች ለተጠቃሚዎች ማሰራጨትና ማን ምን እንደወሰደ መመዝገብ   አርሶ አደሮች የብድር መጠየቂያ ደረሰኞችንበመጠቀም የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ከአባዞችለተጠቃሚዎች ማሰራጨትና ማን ምን እንደወሰደ መመዝገብ መውሰድ     መውሰድ ብድር የጠየቁበትን ደረሰኝ ተቀብሎ ላልተማከለ የሀረግ አባዥዎች ክፍያ መፈጸም    ብድር የጠየቁበትን ደረሰኝ ተቀብሎ ላልተማከለ የሀረግ አባዥዎች ክፍያ መፈጸም የደረሰኞችን መረጃ ማስገባት/በኮምፒዩተር ሊሆን ይችላል/ የተማከለ የተከላ ሃረግ አባዥዎችን ቅጽ መውሰድና መረጃ ማስገባት   የደረሰኞችን መረጃ ማስገባት/በኮምፒዩተር ሊሆን ይችላል/የተማከለ የተከላ ሃረግ አባዥዎችን ቅጽ መውሰድና መረጃ ማስገባት   በወረዳ ደረጃ የዘር ማቆያ/መጠበቂያ/ ማሳ ማቋቋም   በወረዳ ደረጃ የዘር ማቆያ/መጠበቂያ/ ማሳ ማቋቋም   የዘር ማቆያ ማሳን መንከባከብ   የዘር ማቆያ ማሳን መንከባከብ ተግባራቱን መገምገም  ተግባራቱን መገምገም   ተግባራቱን መገምገምተግባራቱን መገምገም  "},{"text":"የስኳር ድንች ዘር ሥርዓት የስርዓተ-ጾታና ብዝሐነት ጉዳዮች በርዕስ 11 ውስጥ ስኳር ድንችን በተመለከተ የስርዓተ-ጾታና ብዝሃነት ጉዳዮች ጠለቅ ያለ ማብራሪያ ተሰጥቶባቸዋል፡፡ ይሁን እንጂ የስኳር ድንች ዘር ስርዓት ቁልፍ የስርዓተ-ጾታና ብዝሃነት ጉዳዮችን የበለጠ ለመረዳት፡- ነባሮቹ የዘር ስርዓቶች ምን ያህል የስርዓተ-ጾታና ብዝሀነት ጉዳዮችን የሚያካትቱ መሆኑን መገንዘብ ያስፈልጋል፡፡ በአባሪ 11 ላይ የተገለጸው የሥርዓተ-ጾታ ሁኔታዎች ትንተና መጠይቅ ለዚህ ሊረዳን ይችላል፡፡ በዋናነት የተለዩ ጉዳዮች ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን ያካትታሉ፡፡ o የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ማባዣ ተግባራት፡ በዚህ ዙሪያ በወንድ/ሴት እና ሀብታም/ድሃ የስኳር ድንች አምራቾች መካከል ያሉ ልዩነቶች፤ በየስራ ክፍፍል፣ የሀብት ምደባ/ድልደላ፣ ውሳኔ መስጠት፤ አርሶ አደሮች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማግኘት የሚጠቀሙት የተለያዩ ስልቶች፣ ምን ዓይነት ተግዳሮቶች እንዳጋጠሙ፣ እነኝህ እንዴት እንደታለፉ እና የተለያዩ አርሶ አደሮች በቂ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ካላገኙ እንዴት ፍላጎታቸውን እንደሚያረኩ የስርዓተ-ጾታ ትንታኔ? በዚህ ርዕስ ስር የተጠቀሱት የ\"በመስራት-መማር\" ተግባራት የተነደፉት በ 10 ቀኑ ስለ ስኳር ድንች ማወቅ የምትፈልገው ሁሉ የአሰልጣኞች ስልጠና ተሳታፊዎች ግኝትን መሰረት ባደረገ መማማር ሂደት ዕድሎችን ለመፍጠር ነው፡፡ ሰልጣኞቹ በዚህ ሂደት መማራቸው ሌሎችን በተመሳሳይ አቀራረብ ለማሰልጠን ይረዳቸዋል ተብሎ ይታመናል፡፡ ሙሉ የ10 ቀኑ የአሰልጣኞች ስልጠና ትምህርት መርሀ ግብር በዚህ የስልጠና መምሪያ በርዕስ 13 ላይ ተገልጧል፡፡ የሚከተሉት ተግባራት በስልጠናው አራተኛና ሰባተኛ ቀናት የሚከናወኑ ሲሆን የሁለቱ ቀናት መርሃ-ግብር ማጠቃለያ ከታች ባለው ሰንጠረዥና የደረጃ በደረጃ የ\"በመስራት-መማር\" ተግባራቱ ደግሞ ቀጥሎ ባሉት ገጾች ተመልክተዋል፡፡ ቢሆንም እነኚህ ተግባራት እንደ ብቸኛ የመማማሪያ ተግባራት የሚወሰዱና በሌሎችም የስልጠና ጊዜያት በጥቅም ላይ ይውላሉ ተብሎ ዕምነት ተጥሎባቸዋል፡፡ 5.10 የስኳር ድንች ዘር ስርዓትን እየሰሩ የመማር ሀሳብ 5.10 የስኳር ድንች ዘር ስርዓትን እየሰሩ የመማር ሀሳብ ቀን ርዕስ  ከስልጠናው የሚጠበቅ ውጤት ተግባራት ቀንርዕስከስልጠናው የሚጠበቅ ውጤትተግባራት 4 የስኳር ድንች የተከላ ተሳታፊዎች: -ተግባር 5.10.1: ንጹህና የተባዙ ለተከላ የሚሆኑ ሀረጎች:፡ 4የስኳር ድንች የተከላተሳታፊዎች:-ተግባር 5.10.1: ንጹህና የተባዙ ለተከላ የሚሆኑ ሀረጎች:፡  ሃረግ ቁርጥራጮችን -ጥራት ያላቸውን የስኳር ድንች የተከላ ንጹህ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማግኘት የመስክ ሃረግ ቁርጥራጮችን-ጥራት ያላቸውን የስኳር ድንች የተከላንጹህ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማግኘት የመስክ  መምረጥ፣ ማቆየትና ሃረግ ቁርጥራጮችን መለየት፣ ተግባር፣ የተከላ ሀረጎችን መውሰድ ፣ ወደ ተከላ ሃረግ መምረጥ፣ ማቆየትናሃረግ ቁርጥራጮችን መለየት፣ተግባር፣ የተከላ ሀረጎችን መውሰድ ፣ ወደ ተከላ ሃረግ  ማባዛት  መምረጥ፣ ማቆየት ይችላሉ፤ ቁርጥራጮች መቆራ��ጥ፣ በፈጣን የማባዣ መደብ ላይ ማባዛትመምረጥ፣ ማቆየት ይችላሉ፤ቁርጥራጮች መቆራረጥ፣ በፈጣን የማባዣ መደብ ላይ    -ስለ አሉታዊ /ኔጋቲቭ/ እና አዎንታዊ እንዴት ማባዛት እንደሚቻል መማር፣ እንዴት -ስለ አሉታዊ /ኔጋቲቭ/ እና አዎንታዊእንዴት ማባዛት እንደሚቻል መማር፣ እንዴት    /ፖዘቲቭ/ የስኳር ድንች የተከላ መንከባከብ እንደሚቻል እንዲሁም መቼና እንዴት /ፖዘቲቭ/ የስኳር ድንች የተከላመንከባከብ እንደሚቻል እንዲሁም መቼና እንዴት    ሃረጎችን የመምረጥ እና የማቆየት ይተከላሉ ብሎ መወያየትና፣ የሀረግ የመባዛት አቅምን ሃረጎችን የመምረጥ እና የማቆየትይተከላሉ ብሎ መወያየትና፣ የሀረግ የመባዛት አቅምን    መርህ ያውቃሉ፤ ማስላት [2.5 ሠዓት]፤ መርህ ያውቃሉ፤ማስላት [2.5 ሠዓት]፤  -ገለጻ 5ሀ. የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ፣ ባህላዊ የሀረግ ማቆያ ተግባራት፣ የሀረጎቹ ማባዣ ውሃ o ጥራት ያለው የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ አምራቾች እና በዘር ስርዓት ውስጥ ያለውን የሴቶችንና የወንዶችን -የሀረጎች የመባዛት አቅምን ማስላትንና በምን ያህል ደረጃ ዝርያዎች በመባዛት አቅማቸው እንደሚለያዩ ይገነዘባሉ፤ ቁጥጥር (የጠብታ መስኖ) ፣ የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት አመለካከት መፈተሽ እና የመረብ ዋሻ፤ o ነባር ሴት እና ወንድ አባዦች ለተከላ ሃረግ ማምረቻና ለዘር ማቆያ ምን ዓይነት ሀብቶችን ይጠቀማሉ? ብሎ -ውይይት፡ ነባር የስኳር ድንች የዘር ስርዓቶች፤ መጠየቅና፡--ተግባር 5.10.2: የሶስቱ ኤስ ስርዓቶች (አሸዋ፣ -ገለጻ 5ሀ. የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ፣ ባህላዊ የሀረግ ማቆያ ተግባራት፣ የሀረጎቹ ማባዣ ውሃ o ጥራት ያለው የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ አምራቾች እና በዘር ስርዓት ውስጥ ያለውን የሴቶችንና የወንዶችን -የሀረጎች የመባዛት አቅምን ማስላትንና በምን ያህል ደረጃ ዝርያዎች በመባዛት አቅማቸው እንደሚለያዩ ይገነዘባሉ፤ ቁጥጥር (የጠብታ መስኖ) ፣ የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት አመለካከት መፈተሽ እና የመረብ ዋሻ፤ o ነባር ሴት እና ወንድ አባዦች ለተከላ ሃረግ ማምረቻና ለዘር ማቆያ ምን ዓይነት ሀብቶችን ይጠቀማሉ? ብሎ -ውይይት፡ ነባር የስኳር ድንች የዘር ስርዓቶች፤ መጠየቅና፡--ተግባር 5.10.2: የሶስቱ ኤስ ስርዓቶች (አሸዋ፣   ማስቀመጥ፣ ማስጎንቆል/አማማ) ፣ ከስር መረጣ ጀምሮ  እነዚህን ሀብቶች ለማግኘት የተሻለ አማራጭ መንገድ ያላቸው እነማን ናቸው? ወይም ሀብቶችን በአሸዋ ውስጥ መቅበርና በቀዝቃዛና በደረቅ ቦታ ላይ በበላይነት የሚቆጣጠሩት (በጾታ ረገድ፣ በሀብት፣ ባላቸው ተሰሚነት ደረጃ ወዘተ አንጻር) እነማን እስከ ማስቀመጥ ያለውን ተግባር መለማመድ [1.5 ናቸው? ሠዓት] ፤ ማስቀመጥ፣ ማስጎንቆል/አማማ) ፣ ከስር መረጣ ጀምሮ  እነዚህን ሀብቶች ለማግኘት የተሻለ አማራጭ መንገድ ያላቸው እነማን ናቸው? ወይም ሀብቶችን በአሸዋ ውስጥ መቅበርና በቀዝቃዛና በደረቅ ቦታ ላይ በበላይነት የሚቆጣጠሩት (በጾታ ረገድ፣ በሀብት፣ ባላቸው ተሰሚነት ደረጃ ወዘተ አንጻር) እነማን እስከ ማስቀመጥ ያለውን ተግባር መለማመድ [1.5 ናቸው? ሠዓት] ፤    ሴቶች እነዚህን ሀብቶች ለማግኘት ምን ዓይነት ችግሮች ያጋጥሟቸዋል? -ተጨማሪ ተግባራት: ጊዜ ካለ የመረብ ዋሻ መገንባት  ሴቶች እነዚህን ሀብቶች ለማግኘት ምን ዓይነት ችግሮች ያጋጥሟቸዋል? -ተጨማሪ ተግባራት: ጊዜ ካለ የመረብ ዋሻ መገንባት 7 የተከላ ሃረግ (አባሪ 5.2) ወይም ከህብረ-ህዋስ የተገኙ ችግኞችን  ሴቶች እነዚህን ሀብቶች ማግኘት የሚችሉት ምን ዓይነት ስልት ቢነደፍ ነው? የሚሉ ጥያቄዎችን የማጠንከሪያ ተግባራት መለማመድ (አባሪ 5.1)፤ አያይዞ ማንሳት፡፡ ተሳታፊዎች: -ገለጻ 5ለ. የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን 7የተከላ ሃረግ(አባሪ 5.2) ወይም ከህብረ-ህዋስ የተገኙ ችግኞችን  ሴቶች እነዚህን ሀብቶች ማግኘት የሚችሉት ምን ዓይነት ስልት ቢነደፍ ነው? የሚሉ ጥያቄዎችን የማጠንከሪያ ተግባራት መለማመድ (አባሪ 5.1)፤ አያይዞ ማንሳት፡፡ ተሳታፊዎች: -ገለጻ 5ለ. የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን  ቁርጥራጮችን o ሴትና ወንድ አባዦች ብዙ ደንበኞችን ለመድረስ ምን ምን ነገሮች እንዲሟሉ ይፈልጋሉ? -በተማከለና ባልተማከል የተከላ ሃረግ የማምረትና የማሰራጨት ቁልፍ መርሆዎች [30 ደቂቃ]፤  ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦችን መምረጫ መስፈርቶች በአጋጣሚ የተወሰኑ ሰዎችን ከተጠቃሚነት/ከተሳታፊነት እንዲወጡ ማድረጋቸውን ወይም አለማድረጋቸውን መረዳት (ለምሳሌ መስፈርቱ ከትምህርት ደረጃ ጋር፣ ከመሬት ይዞታ ጋር፣ ከሚያስፈልገው ጉልበት መጠን ጋር ይገናኛል ወይስ አይገኛኝም?፣ ስልጠናው ሴቶችን ከተሳትፎ ውጭ ያደርጋል የማሰራጫ መርሃ-ብዜትና ስርጭት ዕቅድ ወቅት ያሉ -ተግባር 5.10.3: የማባዣና ማሰራጫ ስልት ማቀድ -ግብር ዕቅድ የደረጃ በደረጃ ቁልፍ ተግባራትና የተግባር ልምምድ [3 ሠዓት]፤ መስራት፤ የሚያጋጥሙ ተግዳሮቶችን ይገነዘባሉ፤ -የቡድን ውይይት: ስልቶችን በተለያዩ ዕቅዶች ረገድ -በአካባቢያቸው ለሚገኙ 5000 ማስተያየት፤ ወይስ አያደርግም ) እና ችግሮቹን ለመፍታትና ተጠቃሚነትን/ተሣታፊነትን ሚዛናዊ ለማድረግ መስፈርቱ የሚሻሻልበት መንገድና ምክንያት ምን እንደሆነ ማሰብና መገንዘብ ተገቢ ነው፡፡ (ለምሳሌ ያልተማከለ የተከላ ሃረግ ብዜት ነባሮቹን የዘር አባዥዎች እንዲያቅፍ ከተፈለገ በሂደቱ ውስጥ ያሉትን መሰናክሎች በቅድሚያ ማቃለል ያስፈልጋል)፡፡ ቤተሰቦች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ -ተግባር 5.10.4: ካልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦች ጋር ለማዳረስ የሚረዳ የማሰራጫ ንድፍ መስራት -ተግባራዊ ልምምድ [2.5 ሠዓት]፤ የማውጣቱን ተግባር ይለማመዳሉ፤ -ገለጻ 5ሐ. የማሰራጫ ልምምድ ወጪን መገመት [10 -ተግባራትን የመገምገምና የመከታተል ደቂቃ]፤ አስፈላጊነት ይረዳሉ፤ -ገለጻ 12. ክትትልና ግምገማን ማስተዋወቅ [20 ደቂቃ]፤ -የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስርጭትን -ተግባር 12.3.1: የት ነው የሄደው? የተከላ ሃረግ መከታተል ይለማመዳሉ፤ ቁርጥራጮች ስርጭት ክትትል ማድረግ ላይ ቁርጥራጮችን o ሴትና ወንድ አባዦች ብዙ ደንበኞችን ለመድረስ ምን ምን ነገሮች እንዲሟሉ ይፈልጋሉ? -በተማከለና ባልተማከል የተከላ ሃረግ የማምረትና የማሰራጨት ቁልፍ መርሆዎች [30 ደቂቃ]፤  ያልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦችን መምረጫ መስፈርቶች በአጋጣሚ የተወሰኑ ሰዎችን ከተጠቃሚነት/ከተሳታፊነት እንዲወጡ ማድረጋቸውን ወይም አለማድረጋቸውን መረዳት (ለምሳሌ መስፈርቱ ከትምህርት ደረጃ ጋር፣ ከመሬት ይዞታ ጋር፣ ከሚያስፈልገው ጉልበት መጠን ጋር ይገናኛል ወይስ አይገኛኝም?፣ ስልጠናው ሴቶችን ከተሳትፎ ውጭ ያደርጋል የማሰራጫ መርሃ-ብዜትና ስርጭት ዕቅድ ወቅት ያሉ -ተግባር 5.10.3: የማባዣና ማሰራጫ ስልት ማቀድ -ግብር ዕቅድ የደረጃ በደረጃ ቁልፍ ተግባራትና የተግባር ልምምድ [3 ሠዓት]፤ መስራት፤ የሚያጋጥሙ ተግዳሮቶችን ይገነዘባሉ፤ -የቡድን ውይይት: ስልቶችን በተለያዩ ዕቅዶች ረገድ -በአካባቢያቸው ለሚገኙ 5000 ማስተያየት፤ ወይስ አያደርግም ) እና ችግሮቹን ለመፍታትና ተጠቃሚነትን/ተሣታፊነትን ሚዛናዊ ለማድረግ መስፈርቱ የሚሻሻልበት መንገድና ምክንያት ምን እንደሆነ ማሰብና መገንዘብ ተገቢ ነው፡፡ (ለምሳሌ ያልተማከለ የተከላ ሃረግ ብዜት ነባሮቹን የዘር አባዥዎች እንዲያቅፍ ከተፈለገ በሂደቱ ውስጥ ያሉትን መሰናክሎች በቅድሚያ ማቃለል ያስፈልጋል)፡፡ ��ተሰቦች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ -ተግባር 5.10.4: ካልተማከለ የተከላ ሀረግ አባዦች ጋር ለማዳረስ የሚረዳ የማሰራጫ ንድፍ መስራት -ተግባራዊ ልምምድ [2.5 ሠዓት]፤ የማውጣቱን ተግባር ይለማመዳሉ፤ -ገለጻ 5ሐ. የማሰራጫ ልምምድ ወጪን መገመት [10 -ተግባራትን የመገምገምና የመከታተል ደቂቃ]፤ አስፈላጊነት ይረዳሉ፤ -ገለጻ 12. ክትትልና ግምገማን ማስተዋወቅ [20 ደቂቃ]፤ -የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስርጭትን -ተግባር 12.3.1: የት ነው የሄደው? የተከላ ሃረግ መከታተል ይለማመዳሉ፤ ቁርጥራጮች ስርጭት ክትትል ማድረግ ላይ     መለማመድ [30 ደቂቃ]፤ መለማመድ [30 ደቂቃ]፤     -የቤት ስራ: የማሰራጫ ስልት ወጪዎችን ማስላት፤ -የቤት ስራ: የማሰራጫ ስልት ወጪዎችን ማስላት፤     ርዕስ 5 -የስኳር ድንች ዘር ሥርዓት - ርዕስ 5 -የስኳር ድንች ዘር ሥርዓት -  "},{"text":"37 5.10.1 ለተከላ የተዘጋጁ ሃረጎች: ንጹህና የተባዙ ከስልጠናው የሚጠበቅ ውጤት፤ ተሳታፊዎች ጥራት ያላቸውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረጎችን መለየት፣ መምረጥ፣ ማቆየት ይችላሉ፤ ዝርያዎች በመባዛት አቅማቸው ምን ያህል እንደሚለያዩ ይገነዘባሉ፤ ጊዜ: 2.5 ሠዓት ሲደመር ወደ ማሳ የመሄጃና የመመለሻ ሠዓት -ይህ ተግባር ጧት/ከሰዓት በፊት መካሄድ አለበት፤ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና ቁሳቁሶች: በቅርበት የሚገኝ በትንሹ በቫይረስ በሽታ የተያዙ ሰብሎች ያሉበት ማሳ፡፡ በከፊል የተጠናቀቀ የችግኝ መደብ፣ 5 የመቁረጫ ቢላዎች፣ ውኃ የያዙ ሁለት የውኃ ማጠጫዎች፣ 2 የዕጅ መቆፈሪያዎች፣ ከስምንት ሳምንት በፊት የተተከለ በቅርብ ቦታ የሚገኝ የተለያየ የመባዛት አቅም ያላቸውን ሁለት ዝርያዎችን የያዘ በፍጥነት የማባዛት ስልት የተተከለ ማሳ/መደብ፣ ተገላላጭ ቻርት፣ እስክሪብቶዎች፤ቅድመ ዝግጅት  ተሳታፊዎች ማሳውን እንዲጎበኙ፣ እንዲመርጡና የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን እንዲወስዱ ከማሳው ባለቤት ጋር በመሆን ቅድመ ዝግጅት ማድረግ፡፡ ማሳው የስኳር ድንች ነቀዝና ቫይረስ ያለበት መሆን ይገባዋል እናም ተሳታፊዎች አሉታዊ /ኔጋቲቭ/ ምርጫ ይለማመዳሉ (ማለትም የታመሙትን መንቀስ፣ ጤናማ ያልሆኑትን ማስወገድና በአይን ሲታዩ ጤናማ የሆኑትን፣ ከበሽታና ከተባይ ነጻ የሆኑትን መተው) ፤  የተለያየ የመባዛት አቅም ያላቸው ሁለት የተለያዩ ዝርያዎች በፍጥነት የማባዛት ስልት ሃረጋቸው የሚባዛበትን ማሳ ከስልጠናው 8 ሳምንታት በፊት ማዘጋጀት፣ ለምሳሌ በ1ካ.ሜ (50 ቁርጥራጮች) የዝርያ ሀ፣ በ1ካ.ሜ (50 ቁርጥራጮች) የዝርያ ለ፤  በፍጥነት የማባዛት ስልት በግማሽ የተተከለ መደብ በማሳው ውስጥ ማዘጋጀት፣ ስለዚህ ተሳታፊዎች የተቀረውን ሊያጠናቅቁ ይችላሉ፣ ከዚያም ከዚህ ቀደም የወሰዷቸውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች በመትከል፣ ጥላ በማበጀትና ውኃ በማጠጣት ይለማመዳሉ፤ ከተከላ በፊት ያመጧቸውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች የትና ለምን እንደሚያስቀምጡ መጠየቅ? (ለምሳሌ በዛፍ ጥላ ስር ቀዝቃዛና አዲስ ሆነው እንዲቆዩ)፡፡ ከፍተኛ መጠን ያላቸውን ቁርጥራጮች ወደ ሌላ ቦታ በመኪና መውሰድ ከነበረባቸው እንዴት ማጓጓዝ እንደሚገባቸው መጠየቅ (ለምሳሌ ሀረጉ ከተሰበሰበ በኋላ ወዲያውኑ እንዲጓጓዝ የሚፈልጉት ለምን እንደሆነ እና ለምን በጣም በጧት ቀዝቃዛ ሆኖ እያለና በክፍት መኪና እንደሚያጓጉዙ (የአየር ዝውውር እንዲጨምር)፣ በጭነት ወቅት ጆንያዎችን ከመጠን በላይ በመጫን ቁርጥራጮቹ እንዲኮመሽሹ ያለማድረግ፣ ጆንያዎችን በዝርያ ስም፣ የተሰበሰበበት ቀንና የአባዥ አድራሻ በያዘ ጽሑፍ መለየት፣ 50 ቁርጥራጮች 1ኪሎ ግራም ክብደት እንዳላቸው ወዘተ. እንዲወያዩ መርዳት [10 ደቂቃ] ፤ 6. ስልጠናው ከመጀመሩ ስምንት ሳምንታት በፊት ወደ ተዘጋጀው በፍጥነት የ���ባዣ መደብ እንዲሄዱ ቡድኖቹን በሙሉ መጠየቅ፡፡ ሁለቱ መደቦች የተለያዩ ዝርያዎችን ለምሳሌ 1ካ.ሜ ዝርያ ሀ እና 1ካ.ሜ ዝርያ ለ እንዳሉባቸውና አንዳንድ ዝርያዎች ከሌሎቹ ፈጣን የሆነ የመባዛት አቅም እንዳላቸው ለቡድኖቹ ማብራራት፡፡ ሶስት አንጓዎች ያሏቸውን ቁርጥራጮች 50ሴ.ሜ በ50ሴ.ሜ ስፋት ካለው ቦታ እንዲቆርጡና ከእያንዳንዱ ዝርያ ከ1ካ.ሜ ስፋት ካለው ቦታ ምን ያክል ቁርጥራጭ መገኘት እንደሚችል እንዲያሰሉ መጠየቅ፡፡ ግኝታቸውን ለመጻፍ ተገላላጭ ቻርት መጠቀም፡፡ ሁለቱንም ዝርያዎች ለየብቻ በጥላ ስር እንዲያስቀምጡ መጠየቅ፡፡ ከዚያም የሁለቱ ዝርያዎች የመባዛት አቅም ላይ እንዲወያዩ መጠየቅና ይህ ደግሞ የግዜ፣ የቦታ እና የተፈለገውን ያህል ቁርጥራጭ ለማምረት መጀመር ላይ እንዴት ተጽዕኖ እንደሚያሳድር መወያየት፡፡ ከ6-8 ወራት ከተከላ በኋላ ባሉት ጊዜያት የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች መሰብሰብ እንደሚችሉ፣ የተገኙትን ቁርጥራጮች በቀድሞ መደብ አጠገብ መትከልና ከተጨማሪ 6-8 ወር በኋላ ሀረግ ከሁለቱም መደቦች ማለትም ከመጀመሪያውና ከኋላ ከተተከለው መደብ መሰብሰብ እንደሚቻል ማብራራት-(ሁለት ጊዜ በአራት ወራት ውስጥ)፣ ባጠቃላይ ከመደቦቹ አራት ጊዜ መሰብሰብ ይቻላል፡፡ ከአርሶ አደር ማሳ በተገኘውና በፍጥነት የማባዛት ስልት በተገኘው የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መካከል ምን ያህል ልዩነት እንዳለ ተገንዝበው እንደሆነ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ ጥራቱ የተገለጸ የተከላ ሃረግ የጥራት ቁጥጥር እንዴት እንደሚደረግ እና ተሳታፊዎች በፍጥነት የማባዛት ስልት ከሚባዛው መደብ ውስጥ የስኳር ድንች ቫይረስ በሽታ ወይም የነቀዝ ክስተትን እንዴት እንደሚዳስሱ ማብራራት አለበት፡፡ በስልጠናው 7ኛ ቀን ስለ ተከላ ሃረጎች ብዜትና ስርጭት ዕቅድ እና ስልት ላይ ብዙ ስራዎች እንደሚሰሩ ማብራራት፡፡ 7. በከፊል የተተከለውን በፍጥነት የማባዛት የችግኝ መደብ ለተሳታፊዎች ማሳየት፡፡ ለምንና የት የማባዣ ጣቢያውን ማድረግ እንደሚያስፈልግ መጠየቅ (ውሃ ለማጠጣት ከውኃ ምንጭ ብዙም ያልራቀ፣ ከቤት እንስሳት የተጠበቀ፣ አርሶ አደሮች ዘወትር እንዲከታተሉ ያስችላቸው ዘንድ በቀላሉ ተደራሽ የሆነ)፡፡ በከፊል የተዘጋጀውን መደብ እንዲመለከቱትና እንዲወያዩበት መጠየቅ (ለምሳሌ የማባዣው መደብ ከቀላል አፈር መዘጋጀት አለበት፣ የውኃ መተኛትን ለመቋቋም ከመሬት 20 ሴ.ተሳታፊዎች ራሳቸውን በአምስት ቡድኖች እንዲከፍሉ መጠየቅ፡፡ በገለጻው ወቅት የተማሩትን የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት በተግባር ማበጀትን እንዲለማመዱ ማስረዳት፡፡ የስኳር ድንች ስሮቹን አምስት ቦታ እንዲመድቡ መጠየቅና እያንዳንዱ ቡድን የየራሱን በጥንቃቄ ይዞ በክፍሉ ውስጥ ወደ አንድ ቦታ እንዲሄድ መንገር፡፡ የትኛውን ስር ለሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት መጠቀም እንዳለባቸው ከውሳኔ እንዴት እንደሚደርሱ መጠየቅ፡፡ ጥቂት ምሳሌ የሚሆኑ የተጎዱ ስሮችን ለተቀሩት ተሳታፊዎች እንዲያሳዩ ማድረግና ለምን እንደማይጠቀሟቸው እንዲያብራሩ ማድረግ [10 ደቂቃ]፤ ዕቅዱ በዘጠኝ ወራት ወስጥ ለ5000 ቤተሰቦች ለእያንዳንዳቸው 4ኪ.ግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማድረስ የሚያስችል መሆን አለበት፡፡ ዝርያ ሀን ወይም ዝርያ ለን መምረጥ ይችላሉ፡፡ ሁኔታ 2: ባልተማከለ የሀረግ ማባዛት ስርዓት ለ5000 ቤተሰቦች በሶስት ዓመታት ውስጥ ለእያንዳንዱ ቤተሰብ ከዝርያ ሀ 2ኪ.ግ እና ከዝርያ ለ 2ኪ.ግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን እንዲደርሱ የሚያደርግና ፕሮጀክቱ ካበቃም በኋላ ዘላቂነት ያለውን የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ብዜትን መሰረት የሚጥል መሆን አለበት፡፡ ያልተማከለ የዘር ስርዓት ለመገንባት ያልማል፡፡ እያንዳንዱ ቤተሰብ 2 ኪ.ግ የተለያዩ 2 የብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎችን ጽሑፍ 5. ያልተማከለ የዘር ስርዓት ለመገንባት ያልማል፡፡ እያንዳንዱ ቤተሰብ 2 ኪ.ግ የተለያዩ 2 የብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎችን ጽሑፍ 5. ለሙከራ ማግኘት አለበት፡፡ ዕቅድ ማውጣት፤ ለሙከራ ማግኘት አለበት፡፡ ዕቅድ ማውጣት፤ ጊዜ: 3 ሰዓት ጊዜ: 3 ሰዓት የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና ቁሳቁሶች: ተገላላጭ ቻርት እና ማርከር፤ 35 ኮፒ የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ሰሌዳ መመሪያ (ጽሁፍ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና ቁሳቁሶች: ተገላላጭ ቻርት እና ማርከር፤ 35 ኮፒ የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ሰሌዳ መመሪያ (ጽሁፍ 5.10.3ሀ) ፣ 35 ኮፒ የስኳር ድንች ማባዣ ስልት የሚሰላበት የቀመር ወረቀት (ጽሁፍ 5.10.3ለ) ፣ 35 ኮፒ የስኳር ድንች ስርጭት 5.10.3ሀ) ፣ 35 ኮፒ የስኳር ድንች ማባዣ ስልት የሚሰላበት የቀመር ወረቀት (ጽሁፍ 5.10.3ለ) ፣ 35 ኮፒ የስኳር ድንች ስርጭት ዕቅድ ቅጽ (ጽሁፍ 5.10.3ሐ) ፤ ማስታወሻ: በአራት ወር ውስጥ ዝርያ ሀ 1 ለ 10 የመባዛት አቅም ሲኖረው ዝርያ ለ ደግሞ 1 ለ 30 የመባዛት አቅም 2. በየቡድኖቻቸው የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓትን ለመመስረት በጋራ እንዲሰሩ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ በቡድኖቹ መካከል የድርጊት ቅደም ተከተል: ይኖረዋል፡፡ እየተዟዟረ  ስሮቹን በጥንቃቄ መምረጣቸውንና ትናንሽና መካከለኛ መጠን ያላቸውን ስሮች እንደሚጠቀሙ ማረጋገጥ፤  በመያዣው ውስጥ ስሮቹን በጥንቃቄ ማድረጋቸውን ማረጋገጥ፤ ለማስላት እንዲያመቻቸው ቡድኖቹ ባዶ ወረቀት መጠቀም አለባቸው (ጽሁፍ 5.3.10.3ለ) ፡፡ የደመቁ ሳጥኖችን 1. ለሁለቱ የተለያዩ ሁኔታዎች ንጹህ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ለ5000 ቤተሰቦች የሚያደርሱበትንና የሚያከፋፍሉበትን መጀመሪያ ከሰሩ በኋላ የተቀረውን ደረጃ በደረጃ ማስላቱን መተግበር አለባቸው፡፡ የተሰራ ምሳሌ በሠንጠረዥ 5.7 ላይ ዕቅድ እንደሚያወጡ ለተሳታፊዎች ማብራራት፡፡ በስምንት ቡድኖች እንዲከፋፈሉ መጠየቅ፡፡ ከተቻለ እያንዳንዱ ቡድን አንድ የስርጸት ሠራተኛና ከተቻለ በሙያው የፕሮግራም ስራ አስኪያጅ የሆነ አንድ ተሳታፊ ቢኖረው ይመረጣል፡፡ ተሰጥቷል፡፡  አሸዋውን ከመጠቀማቸው በፊት ቀዝቃዛ መሆኑን ማረጋገጥ፤ እያንዳንዱ ቡድን አንድ ሰብሳቢና አንድ ጸሐፊ እንዲመርጥ መጠየቅ [5 ደቂቃ] ፤ ተሳታፊዎቹ በጽሁፍ 5.3.10.3ሐ እንዳለው ለእያንዳንዱ ሁኔታ የተሰጠውን ጥያቄ በመመለስ ስራቸውን መጀመር  ስሮቹን ቢያንስ በ5ሴ.ሜ ውፍረት ባለው አሸዋ መሸፈን እንዳለባቸው ማረጋገጥ (30 ደቂቃ)፤ አለባቸው፡፡ በሂደቱ ውስጥ ችግር ካጋጠማቸው በተገላላጭ ቻርት ላይ ማሳየት አለባቸው፡፡ 2. እያንዳንዱ ቡድን በሚከተሉት የድርጊት ሁኔታዎች ላይ እንዲወያይ ያስፈልጋል: 3. ከእያንዳንዱ ቡድን አንዳንድ ተሳታፊዎች ሌሎች ተሳታፊዎች ሊያዩ ወደሚችሉበት ጠረጴዛ እንዲወጡና በአንድነት ሀ. የዝናብ ወቅት መቼ ነው (በግምት የሚጀምርበትና የሚያበቃበት ቀን)? አመቻቹ በቡድኖቹ መሀል እየተዟዟረ የሚያስፈልግ ጊዜ፣ መጠን፣ ዓይነት፣ ቦታ እና የማባዣ መሬት ብዛት ለመወሰን ሆነው የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት አጀማመር ሂደትን ለአርሶ አደሮች እንደሚያሳዩ ሆነው እንዲያብራሩ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ ሂደቱን በትክክል መከተላቸውንና ለምን ምን እየሰሩ መሆናቸውን በጥንቃቄ መከታተል አለበት፡፡ በመጨረሻም ጠቅላላው ቡድን ሂደቱን በተለየ መልኩ እንዴት ማከናወን እንደነበረባቸው ለውይይት መጋበዝና ተሳታፊዎችም በማቆያው ወቅት የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓትን እንዴት እንደሚመሰርቱ መጠየቅ (ለምሳሌ በደረቅ ወቅት መጀመሪያ) [20 ደቂቃ]፤ ሲያሰሉ የዝርያዎቹን የመባዛት አቅም እንዲጠቀሙ መርዳት ይጠበቅበታል (ሳጥን 5.5ን ተመልከቱ) ፡፡ በአጭር ገለጻ ለ. በዓመት ሁለቴ ወይም ሶስቴ ዝናብ የሚያገኝ ቦታ አለ? በደረቅ ወቅት ወንዞች፣ ረግረግ ቦታዎች ወዘተ አሉ? ወቅት ተሳታፊዎች መረጃዎቻቸውን በግልጽ እንዲታዩና ከሌሎች ጋር ሊጋሩ በሚችሉበት መልኩ ማስቀመጣቸውን ለተከላ ሃረጎቹ ማባዣ/ማቆያ የትኛው ሊያገለግል ይችላል? ማረጋገጥ ያስፈልጋል [40 ደቂቃ ለእያንዳንዱ ዕቅድ = 80 ደቂቃ] ፤ ሐ. የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ጥግግት (በማሳ ውስጥ መተከል የሚገባው የቁርጥራጭ መጠን) ማለት ምን ማለት 5. ዕቅዶችን ማቅረብ፡ እያንዳንዱ ቡድን የየራሱን ዕቅድ ለሌሎች ለማቅረብ 10 ደቂቃዎች (5 ደቂቃ ለእያንዳንዱ ዕቅድ) ነው? አብዛኛው ማሳዎች የት ነው ያሉት (በቀላሉ ለማሰራጨት ለመንገድ/ለማጓጓዣ መሰረተ ልማት የቀረበ ይኖሩታል፡፡ ይህ ደግሞ ተሳታፊዎቹ ልምምዱን በሚያደርጉበት ወቅት ምን ዓይነት ተግዳሮቶች እንደገጠሟቸውና መሆኑ)? እንዴት እንደተወጧቸው፣ የተለያዩ ቡድኖች በእንዴት ዓይነት መልኩ እንደተገበሩ፣ በመካከላቸው ምን ዓይነት ልዩነቶች መ. ነባሩ የስኳር ድንች የዘር ስርዓት ምንድነው? እንዳዩ ውይይት ማስከተል ያስፈልጋል [40 ደቂቃ]፤ ዕቅድ ቅጽ (ጽሁፍ 5.10.3ሐ) ፤ ማስታወሻ: በአራት ወር ውስጥ ዝርያ ሀ 1 ለ 10 የመባዛት አቅም ሲኖረው ዝርያ ለ ደግሞ 1 ለ 30 የመባዛት አቅም 2. በየቡድኖቻቸው የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓትን ለመመስረት በጋራ እንዲሰሩ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ በቡድኖቹ መካከል የድርጊት ቅደም ተከተል: ይኖረዋል፡፡ እየተዟዟረ  ስሮቹን በጥንቃቄ መምረጣቸውንና ትናንሽና መካከለኛ መጠን ያላቸውን ስሮች እንደሚጠቀሙ ማረጋገጥ፤  በመያዣው ውስጥ ስሮቹን በጥንቃቄ ማድረጋቸውን ማረጋገጥ፤ ለማስላት እንዲያመቻቸው ቡድኖቹ ባዶ ወረቀት መጠቀም አለባቸው (ጽሁፍ 5.3.10.3ለ) ፡፡ የደመቁ ሳጥኖችን 1. ለሁለቱ የተለያዩ ሁኔታዎች ንጹህ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ለ5000 ቤተሰቦች የሚያደርሱበትንና የሚያከፋፍሉበትን መጀመሪያ ከሰሩ በኋላ የተቀረውን ደረጃ በደረጃ ማስላቱን መተግበር አለባቸው፡፡ የተሰራ ምሳሌ በሠንጠረዥ 5.7 ላይ ዕቅድ እንደሚያወጡ ለተሳታፊዎች ማብራራት፡፡ በስምንት ቡድኖች እንዲከፋፈሉ መጠየቅ፡፡ ከተቻለ እያንዳንዱ ቡድን አንድ የስርጸት ሠራተኛና ከተቻለ በሙያው የፕሮግራም ስራ አስኪያጅ የሆነ አንድ ተሳታፊ ቢኖረው ይመረጣል፡፡ ተሰጥቷል፡፡  አሸዋውን ከመጠቀማቸው በፊት ቀዝቃዛ መሆኑን ማረጋገጥ፤ እያንዳንዱ ቡድን አንድ ሰብሳቢና አንድ ጸሐፊ እንዲመርጥ መጠየቅ [5 ደቂቃ] ፤ ተሳታፊዎቹ በጽሁፍ 5.3.10.3ሐ እንዳለው ለእያንዳንዱ ሁኔታ የተሰጠውን ጥያቄ በመመለስ ስራቸውን መጀመር  ስሮቹን ቢያንስ በ5ሴ.ሜ ውፍረት ባለው አሸዋ መሸፈን እንዳለባቸው ማረጋገጥ (30 ደቂቃ)፤ አለባቸው፡፡ በሂደቱ ውስጥ ችግር ካጋጠማቸው በተገላላጭ ቻርት ላይ ማሳየት አለባቸው፡፡ 2. እያንዳንዱ ቡድን በሚከተሉት የድርጊት ሁኔታዎች ላይ እንዲወያይ ያስፈልጋል: 3. ከእያንዳንዱ ቡድን አንዳንድ ተሳታፊዎች ሌሎች ተሳታፊዎች ሊያዩ ወደሚችሉበት ጠረጴዛ እንዲወጡና በአንድነት ሀ. የዝናብ ወቅት መቼ ነው (በግምት የሚጀምርበትና የሚያበቃበት ቀን)? አመቻቹ በቡድኖቹ መሀል እየተዟዟረ የሚያስፈልግ ጊዜ፣ መጠን፣ ዓይነት፣ ቦታ እና የማባዣ መሬት ብዛት ለመወሰን ሆነው የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት አጀማመር ሂደትን ለአርሶ አደሮች እንደሚያሳዩ ሆነው እንዲያብራሩ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ ሂደቱን በትክክል መከተላቸውንና ለምን ምን እየሰሩ መሆናቸውን በጥንቃቄ መከታተል አለበት፡፡ በመጨረሻም ጠቅላላው ቡድን ሂደቱን በተለየ መልኩ እንዴት ማከናወን እንደነበረባቸው ለውይይት መጋበዝና ተሳታፊዎችም በማቆያው ወቅት የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓትን እንዴት እንደሚመሰርቱ መጠየቅ (ለምሳሌ በደረቅ ወቅት መጀመሪያ) [20 ደቂቃ]፤ ሲያሰሉ የዝርያዎቹን የመባዛት አቅም እንዲጠቀሙ መርዳት ይጠበቅበታል (ሳጥን 5.5ን ተመልከቱ) ፡፡ በአጭር ገለጻ ለ. በዓመት ሁለቴ ወይም ሶስቴ ዝናብ የሚያገኝ ቦታ አለ? በደረቅ ወቅት ወንዞች፣ ረግረግ ቦታዎች ወዘተ አሉ? ወቅት ተሳታፊዎች መረጃዎቻቸውን በግልጽ እንዲታዩና ከሌሎች ጋር ሊጋሩ በሚችሉበት መልኩ ማስቀመጣቸውን ለተከላ ሃረጎቹ ማባዣ/ማቆያ የትኛው ሊያገለግል ይችላል? ማረጋገጥ ያስፈልጋል [40 ደቂቃ ለእያንዳንዱ ዕቅድ = 80 ደቂቃ] ፤ ሐ. የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች ጥግግት (በማሳ ውስጥ መተከል የሚገባው የቁርጥራጭ መጠን) ማለት ምን ማለት 5. ዕቅዶችን ማቅረብ፡ እያንዳንዱ ቡድን የየራሱን ዕቅድ ለሌሎች ለማቅረብ 10 ደቂቃዎች (5 ደቂቃ ለእያንዳንዱ ዕቅድ) ነው? አብዛኛው ማሳዎች የት ነው ያሉት (በቀላሉ ለማሰራጨት ለመንገድ/ለማጓጓዣ መሰረተ ልማት የቀረበ ይኖሩታል፡፡ ይህ ደግሞ ተሳታፊዎቹ ልምምዱን በሚያደርጉበት ወቅት ምን ዓይነት ተግዳሮቶች እንደገጠሟቸውና መሆኑ)? እንዴት እንደተወጧቸው፣ የተለያዩ ቡድኖች በእንዴት ዓይነት መልኩ እንደተገበሩ፣ በመካከላቸው ምን ዓይነት ልዩነቶች መ. ነባሩ የስኳር ድንች የዘር ስርዓት ምንድነው? እንዳዩ ውይይት ማስከተል ያስፈልጋል [40 ደቂቃ]፤ የድርጊት ቅደም ተከተል: 1. የዝናብ መምጫ ጊዜው እንደደረሰ በማሰብ የፍጥነት የስኳር ድንች ዘር ማባዣ መደብ ለማዘጋጀት ተሳታፊዎች ወደ ማሳ በመጓዝ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን እንደሚሰበስቡ ገለጻ በማድረግ ወደ ማሳ ማቅናት [የጉዞ ሠዓት (? ደቂቃ)]፤ 2. ማሳ ላይ እንደደረሱ ተሳታፊዎች 5 አባላት ወዳሏቸው ቡድኖች እንዲዋቀሩ መጠየቅ፣ በፍጥነት የስኳር ድንች ዘር የሚባዛበትን መደብ የሚያደራጁ የአርሶ አደር ዘር አባዥ አድርገው ራሳቸውን እንዲመለከቱና የሚያባዙትም ለራሳቸው ፍጆታና ለሽያጭ እንደሆነ አድርገው እንዲያስቡ መጠየቅ፡፡ እያንዳንዱ ቡድን በተለያየ የማሳው ስፍራዎች እንዲሰራ መጠየቅ፤ አምስት ደቂቃ በመስጠት በአንድ ላይ እንዲጓዙና ጤናማ የሆኑትንና በቫይረስ በሽታ የተያዙት ተክሎችን እንዲያገኙ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ ከቡድኖቹ መሀል በመዘዋወር በትክክል በቫይረስ የተጠቁ ተክሎችን እየለዩ እንደሆነ ማረጋገጥ አለበት [10ደቂቃዎች] ፤ 3. ሁሉንም ቡድን አንድ ላይ መጥራት እና አርሶ አደሮች ቢሆኑ ኖሮ ከየት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቻቸውን እንደሚመርጡ መጠየቅ?' ፍንጭ የሚሰጡ ጥያቄዎችን በመጠየቅ ውይይት እንዲደረግ ማድረግ፡  ከንጹህና ጤናማ ተክሎች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መምረጣቸውን፤  በማንኛውም መልኩ በቫይረስ የተጠቁ ተክሎችን ነቅሶ ከማሳው የማስወገዱን አስፈላጊነት፤  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የመውሰድ ሂደት (የትኛው የሀረጉ ክፍል፣ ለምን ወደ አፈር የተጠጋው ከፍል እንደማይወሰድ (ለምሳሌ በነቀዝ የመጠቃት ዕድል) ፣ የቁርጥራጮች ቁጥር፣ የቁርጥራጮች ርዝመት (ምሳሌ 3 አንጓዎች (20ሴ.ሜ) ርዝመት፣ በቀን ውስጥ ቁርጥራጮችን ከማሳ ለመሰብሰብ የተሸለ ሠዓት (ለምሳሌ በጣም ጧት ወይም ዘግየት ብሎ ከሠዓት በኋላ)) [10 ደቂቃ] ፤ 4. አምስት አባላትን ለያዘ ለእያንዳንዱ ቡድን አንዳንድ ቢላዋ መስጠት እና ከጤናማ ተክል 3 አንጓዎችና 20ሴ.ሜ ርዝመት ያላቸውን ሃያ ቁርጥራጮችን በጥንቃቄ እንዲቆርጡና ከዚያም በከፊል ወደ ተዘጋጀው በፍጥነት የስኳር ድንች ሀረግ የማባዣ መደብ እንዲያመጡ መጠየቅ [15 ደቂቃ]፤ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና ቁሳቁሶች: 200 የሚሆኑ የስኳር ድንች ስሮች -የተወሰኑት የተጎዱ እና የተለያየ መጠን ያላቸው፣ ስድስት ሁኔታ 1: በሰሜን ዞን ኤሊኖ ሰብሎችን አውድሟል፣ የዕርዳታ ድርጅቱ ከሚቀጥለው የዝናብ ወቅት በፊት በዘጠኝ ወራት ይሰሩና ከዚያም ወደ አነስተኛ ወረቀት መገልበጥ (ጽሁፍ 5.10.3ሀ የእርሻ ስራ ሰሌዳ) [25 ደቂቃ]፤ 5. ሜ ከፍ ማለት አለበት፣ ፍግ ወይም ኤን ፒ ኬ (100ግ/ካሜ) የሃረግ ምርትና አፈር ለምነትን ለማሻሻል ሊጨመር ይችላል፣ ከተከላ በፊት በስሱ ማሳውን ውኃ ማጠጣት ያስፈልጋል [20 ደቂቃ]፤ 8. ሁለት ሰዎች እንዴት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ እንደሚተክሉ ሌሎችን እንዲያሳዩ መጠየቅ፡፡ ካዩ በኋላ ቡድኖቹን የተከላ ርቀት የመጠበቅን፣ ሁለት አንጓዎች በአፈር ውስጥ የመቀበራቸውን፣ የተከላ ሀረጉ በትክክል የላይኛው ክፍል ወደ ላይ ተደርጎ መተከሉን የማረጋገጥ ጥቅምን መጠየቅ፡፡ በእነዚህ ጉዳዮች ላይ ከተወያዩ በኋላ የተቀሩትን ቁርጥራጮች 10ሴ.ሜ በ20ሴ.ሜ ርቀት በመጠቀም እንዲተክሉ መጠየቅ [15 ደቂቃ] ፤ 9. ቡድኖቹ እንዴት የፈጣን ማባዣ መደባቸውን እንደሚይዙ ለ 3 ደቂቃዎች እንዲወያዩ መጠየቅ፡፡ በአጠቃላይ ውይይት እያንዳንዱ ቡድን አንድ የችግኝ እንክብካቤ ተግባር እንዲያካፍል መጠየቅ፡፡ እነሱም መስኖ (በቀን 2 ጊዜ በጣም በጧት እና ዘግይቶ ከሰዓት በኋላ) ፣ ጥላ ማድረጋቸውን፣ ከቤት እንስሳት መጠበቃቸውን፣ የዘወትር ክትትል፣ በቫይረስ የተጠቁ ተክሎችን መንቀስ የሚሉትን ተግባራት ማንሳታቸውን ማረጋገጥ፡፡ ከቡድኖቹ ሁለቱ አዳዲሶቹን ቁርጥራጮች ሳይታክቱ እንዲያጠጡ መጠየቅ [15 ደቂቃ]፤ 5.10.2 የሶስት ኤስ ስርዓት (ሳንድ፣ ስቶሬጅ፣ ስፕራውቲንግ) ወይም አሸዋ፣ ማስቀመጥና ማስጎንቆል (አማማ) ስርዓት ተጠባቂ የመማማር ውጤቶች: ተሳታፊዎች የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት የመዘርጋት ልምድ ይኖራቸዋል፤ ለአርሶ አደሮች ይደርሳሉ?)፡፡ የመጀመሪያውን የእርሻ ስራ ሰሌዳ ንድፍ በትልቅ ተገላላጭ ቻርት ላይ አንድ ላይ ሆነው ሁለቱ ሁኔታዎች: ጊዜ: 90 ደቂቃ 5. ሌሎች ሁለት ተሳታፊዎችን ደግሞ ከዝናቡ በፊት ምን መደረግ እንዳለበት እንዲያብራሩ መጠየቅ፡፡ ለምሳሌ፡  ዝናቡ ከመጀመሩ ከ6-8 ሳምንታት በፊት የሚያጎነቁሉ ስሮችን በቤት አካባቢ መትከል፤ አፈሩ ለምና ቦታው ሠ. የማባዛቱን ተግባር ለመደገፍ ምን ዓይነት መሰረተ ልማትና አደረጃጀት አለ? ለምሳሌ የምርምር ጣቢያዎች፣ 6. አመቻቹ የሚከተሉት ቁልፍ ነጥቦች ላይ ትኩረት በማድረግ ማጠቃለል ይችላል፤ ነባር የአርሶ አደር አባዦች፣ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች፣ ማረሚያ ቤቶች፣ የግል አባዥዎች?  የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ከሚያስፈልግበት ቢያንስ ከ9 ወራት በፊት የሃረግ ማባዣ ዕቅድ ማውጣት ረ. የማሰራጨቱን ተግባር ለመደገፍ ምን ዓይነት መሰረተ ልማትና አደረጃጀት አለ (በጥቅም ላይ ሊውሉ የሚችሉ ለምሳሌ ትምህርት ቤቶች፣ የጤና ተቋማት፣ ገበያዎች)?  ከቡድን ስራው ያየናቸው ቁልፍ አስተዳደራዊና የግብርና መረጃ ፍላጎቶች የሚያጠቃልሉት የህዝብ ጥግግት፣ ከእንስሳት ንኪኪ ነጻ እንዲሆን መታጠር አለበት፤  ጉንቁሎቹ በጣም የረዛዘሙ ካልሆኑ ስሩንና ጉንቁሉን በሙሉ በአፈር ውስጥ መቅበር፡፡ የሚያጎነቁሉ ስሮችን 0.5 በ 0.5 ሜ ስፋትና ውኃ ለማጠጣት ያመች ዘንድ በስሱ በ5 ሴ.ሜ ጥልቀት መትከል፤ በአንድ አስተዳደር እርከን ያለ የህዝብ ብዛት፣ የስርጸት ሠራተኞች ቁጥር/የስራ ጫና/ቅድሚያ የሚሰጠው ሰ. የታወቀ የማጓጓዣ መንገድ ምንድነው (በተለይ ሀረጎችን ለማጓጓዝ የሰው ጉልበት፣ ብስክሌት፣ የሀረግና ስር ሰብል/እያንዳንዱ የልማት ሠራተኛ የሚሸፍነው የአርሶ አደሮች ቡድን መጠን/ለልማት ሰራተኞች የመጓጓዣ ነጋዴዎች መኖር)? አቅርቦት/የምሳ አበል/የቀን የአበል መጠን/ስኳር ድንችን ያካተተ የስራ ላይ ስልጠና መኖር ናቸው  የተተከሉ ስ��ችን በየአራትና አምስት ቀን ልዩነት ውኃ ማጠጣት፤  የዝናቡ መጀመሪያ ላይ ስሮቹ ብርቱና ጠንካራ ጉንቁሎች ስለሚኖሯቸው በጣም ብዙ የተከላ ቁርጥራጮችን የማግኘት እድል ይኖራል፡፡ አርባ ስሮች ብቻ ወደ 1500 የሚጠጉ የተከላ ቁርጥራጮችን ይሰጣሉ [10 ደቂቃ] ፤ 6. ከአሰልጣኞች ስልጠና ጥቂት ወራት በፊት የተዘጋጀውን የሶስት ኤስ /አማማ/ ሰርቶ ማሳያ ማሳየትና ተሳታፊዎች ሸ. በቅርብ ገበያ የሚገኝበት ቦታ የት ነው?  ለሚቀጥሉት ወቅቶች በትክክል ለማቀድ ይቻል ዘንድ በተለያዩ ቦታዎችና በተለያዩ የአያያዝ መንገዶች የሚታዩ ቀ. የትኛው የስኳር ድንች ዓይነት በገበያው ይመረጣል? የጾታ ወይም የዕድሜ ልዩነት በምርጫው ረገድ አለ? የተለያዩ ዝርያዎችን የመባዛት አቅም መገንዘብና ጽፎ መያዝ አስፈላጊ ነው በአጠቃቀም ረገድ የምርጫ ልዩነት አለ (አዲስ የተቆፈረ፣ የተቀነባበረ)?  በተለያዩ ምክንያቶች ለምሳሌ በድርቅ፣ በቤት እንስሳት፣ በሌቦች፣ በሚሸከፍበት ወቅት፣ በማጓጓዝ ሂደት ወዘተ. በ. በገበያ ከተመረጡት ጋር የትኛዎቹ የብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ተመሳሳይነት አላቸው? የሚባክነውን ዘር ቢያንስ በ10 በመቶ የሚያካክስ እቅድ ማውጣት አሸዋውን በመግልጥ ያጎነቆሉ ስሮችን እንዲያወጡ መጠየቅ፡፡ ጊዜ ካለ ተሳታፊዎች የተወሰኑ ያጎነቆሉ ስሮችን እየተከሉ መለማመድ ይችላሉ [15 ደቂቃ]፤ መቼ እንደሚከናወኑ ከዝናብ ወቅት መጀመሪያ አንስተው ወደኋላ እንዲሰሩ ማበረታት (መቼ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች የሚታወቅ ዝርያ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለማድረስ ዕቅድ ያወጣሉ፤ የተከላ ሃረግ ማባዣና ማሰራጫ ዕቅድ ለመንደፍ ተሳታፊዎቹ የፕሮጀክታቸው የተከላ ሃረግ ብዜትና ስርጭት ተግባራት ተጠባቂ የመማማር ውጤቶች: ተሳታፊዎች በሁለት የተለያዩ ሁኔታዎች ለ5000 ቤተሰቦች የሚደርስ ከበሽታ የጸዳና መነሻው 3. ተሳታፊዎች ለራሳቸው አካባቢ የስኳር ድንች ሀረግ ማባዣና ስር ማምረቻ የእርሻ ስራ ሰሌዳ እንዲያዘጋጁ መጠየቅ፡፡ 5.10.3 የብዜትና ስርጭት ስልት መንደፍ ተ. ከእነዚህ ከተመረጡትና በገበያ ላይ ካሉ የብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ውስጥ የትኛዎቹ ቫይረስ  ከፕሮጀክት አስተዳደርና የፋይናንስ ሰዎች ጋር በመሆን ለእያንዳንዱ እንቅስቃሴ ለሚያስፈልገው ወጪ የገንዘብ የመቋቋም ባህሪ አላቸው? [20 ደቂቃ]፤ ድጋፍ በጊዜ እንዲደርስ ለማድረግ ማቀድ [10 ደቂቃ] ፤ የድርጊት ቅደም ተከተል: 1. የዝናብ መምጫ ጊዜው እንደደረሰ በማሰብ የፍጥነት የስኳር ድንች ዘር ማባዣ መደብ ለማዘጋጀት ተሳታፊዎች ወደ ማሳ በመጓዝ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን እንደሚሰበስቡ ገለጻ በማድረግ ወደ ማሳ ማቅናት [የጉዞ ሠዓት (? ደቂቃ)]፤ 2. ማሳ ላይ እንደደረሱ ተሳታፊዎች 5 አባላት ወዳሏቸው ቡድኖች እንዲዋቀሩ መጠየቅ፣ በፍጥነት የስኳር ድንች ዘር የሚባዛበትን መደብ የሚያደራጁ የአርሶ አደር ዘር አባዥ አድርገው ራሳቸውን እንዲመለከቱና የሚያባዙትም ለራሳቸው ፍጆታና ለሽያጭ እንደሆነ አድርገው እንዲያስቡ መጠየቅ፡፡ እያንዳንዱ ቡድን በተለያየ የማሳው ስፍራዎች እንዲሰራ መጠየቅ፤ አምስት ደቂቃ በመስጠት በአንድ ላይ እንዲጓዙና ጤናማ የሆኑትንና በቫይረስ በሽታ የተያዙት ተክሎችን እንዲያገኙ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ ከቡድኖቹ መሀል በመዘዋወር በትክክል በቫይረስ የተጠቁ ተክሎችን እየለዩ እንደሆነ ማረጋገጥ አለበት [10ደቂቃዎች] ፤ 3. ሁሉንም ቡድን አንድ ላይ መጥራት እና አርሶ አደሮች ቢሆኑ ኖሮ ከየት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቻቸውን እንደሚመርጡ መጠየቅ?' ፍንጭ የሚሰጡ ጥያቄዎችን በመጠየቅ ውይይት እንዲደረግ ማድረግ፡  ከንጹህና ጤናማ ተክሎች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መምረጣቸውን፤  በማንኛውም መልኩ በቫይረስ የተጠቁ ተክሎችን ነቅሶ ከማሳው የማስወገዱን አስፈላጊነት፤  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የመውሰድ ሂደት (የትኛው የሀረጉ ክፍል፣ ለምን ወደ አፈር የተጠጋው ከፍል እንደማይወሰድ (ለምሳሌ በነቀዝ የመጠቃት ዕድል) ፣ የቁርጥራጮች ቁጥር፣ የቁርጥራጮች ርዝመት (ምሳሌ 3 አንጓዎች (20ሴ.ሜ) ርዝመት፣ በቀን ውስጥ ቁርጥራጮችን ከማሳ ለመሰብሰብ የተሸለ ሠዓት (ለምሳሌ በጣም ጧት ወይም ዘግየት ብሎ ከሠዓት በኋላ)) [10 ደቂቃ] ፤ 4. አምስት አባላትን ለያዘ ለእያንዳንዱ ቡድን አንዳንድ ቢላዋ መስጠት እና ከጤናማ ተክል 3 አንጓዎችና 20ሴ.ሜ ርዝመት ያላቸውን ሃያ ቁርጥራጮችን በጥንቃቄ እንዲቆርጡና ከዚያም በከፊል ወደ ተዘጋጀው በፍጥነት የስኳር ድንች ሀረግ የማባዣ መደብ እንዲያመጡ መጠየቅ [15 ደቂቃ]፤ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና ቁሳቁሶች: 200 የሚሆኑ የስኳር ድንች ስሮች -የተወሰኑት የተጎዱ እና የተለያየ መጠን ያላቸው፣ ስድስት ሁኔታ 1: በሰሜን ዞን ኤሊኖ ሰብሎችን አውድሟል፣ የዕርዳታ ድርጅቱ ከሚቀጥለው የዝናብ ወቅት በፊት በዘጠኝ ወራት ይሰሩና ከዚያም ወደ አነስተኛ ወረቀት መገልበጥ (ጽሁፍ 5.10.3ሀ የእርሻ ስራ ሰሌዳ) [25 ደቂቃ]፤ 5. ሜ ከፍ ማለት አለበት፣ ፍግ ወይም ኤን ፒ ኬ (100ግ/ካሜ) የሃረግ ምርትና አፈር ለምነትን ለማሻሻል ሊጨመር ይችላል፣ ከተከላ በፊት በስሱ ማሳውን ውኃ ማጠጣት ያስፈልጋል [20 ደቂቃ]፤ 8. ሁለት ሰዎች እንዴት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ እንደሚተክሉ ሌሎችን እንዲያሳዩ መጠየቅ፡፡ ካዩ በኋላ ቡድኖቹን የተከላ ርቀት የመጠበቅን፣ ሁለት አንጓዎች በአፈር ውስጥ የመቀበራቸውን፣ የተከላ ሀረጉ በትክክል የላይኛው ክፍል ወደ ላይ ተደርጎ መተከሉን የማረጋገጥ ጥቅምን መጠየቅ፡፡ በእነዚህ ጉዳዮች ላይ ከተወያዩ በኋላ የተቀሩትን ቁርጥራጮች 10ሴ.ሜ በ20ሴ.ሜ ርቀት በመጠቀም እንዲተክሉ መጠየቅ [15 ደቂቃ] ፤ 9. ቡድኖቹ እንዴት የፈጣን ማባዣ መደባቸውን እንደሚይዙ ለ 3 ደቂቃዎች እንዲወያዩ መጠየቅ፡፡ በአጠቃላይ ውይይት እያንዳንዱ ቡድን አንድ የችግኝ እንክብካቤ ተግባር እንዲያካፍል መጠየቅ፡፡ እነሱም መስኖ (በቀን 2 ጊዜ በጣም በጧት እና ዘግይቶ ከሰዓት በኋላ) ፣ ጥላ ማድረጋቸውን፣ ከቤት እንስሳት መጠበቃቸውን፣ የዘወትር ክትትል፣ በቫይረስ የተጠቁ ተክሎችን መንቀስ የሚሉትን ተግባራት ማንሳታቸውን ማረጋገጥ፡፡ ከቡድኖቹ ሁለቱ አዳዲሶቹን ቁርጥራጮች ሳይታክቱ እንዲያጠጡ መጠየቅ [15 ደቂቃ]፤ 5.10.2 የሶስት ኤስ ስርዓት (ሳንድ፣ ስቶሬጅ፣ ስፕራውቲንግ) ወይም አሸዋ፣ ማስቀመጥና ማስጎንቆል (አማማ) ስርዓት ተጠባቂ የመማማር ውጤቶች: ተሳታፊዎች የሶስት ኤስ /አማማ/ ስርዓት የመዘርጋት ልምድ ይኖራቸዋል፤ ለአርሶ አደሮች ይደርሳሉ?)፡፡ የመጀመሪያውን የእርሻ ስራ ሰሌዳ ንድፍ በትልቅ ተገላላጭ ቻርት ላይ አንድ ላይ ሆነው ሁለቱ ሁኔታዎች: ጊዜ: 90 ደቂቃ 5. ሌሎች ሁለት ተሳታፊዎችን ደግሞ ከዝናቡ በፊት ምን መደረግ እንዳለበት እንዲያብራሩ መጠየቅ፡፡ ለምሳሌ፡  ዝናቡ ከመጀመሩ ከ6-8 ሳምንታት በፊት የሚያጎነቁሉ ስሮችን በቤት አካባቢ መትከል፤ አፈሩ ለምና ቦታው ሠ. የማባዛቱን ተግባር ለመደገፍ ምን ዓይነት መሰረተ ልማትና አደረጃጀት አለ? ለምሳሌ የምርምር ጣቢያዎች፣ 6. አመቻቹ የሚከተሉት ቁልፍ ነጥቦች ላይ ትኩረት በማድረግ ማጠቃለል ይችላል፤ ነባር የአርሶ አደር አባዦች፣ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች፣ ማረሚያ ቤቶች፣ የግል አባዥዎች?  የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ከሚያስፈልግበት ቢያንስ ከ9 ወራት በፊት የሃረግ ማባዣ ዕቅድ ማውጣት ረ. የማሰራጨቱን ተግባር ለመደገፍ ምን ዓይነት መሰረተ ልማትና አደረጃጀት አለ (በጥቅም ላይ ሊውሉ የሚችሉ ለምሳሌ ትምህርት ቤቶች፣ የጤና ተቋማት፣ ገበያዎች)?  ከቡድን ስራው ያየናቸው ቁልፍ አስተዳደራዊና የግብርና መረጃ ፍላጎቶች የሚያጠቃልሉት የህዝብ ጥግግት፣ ከእንስሳት ንኪኪ ነጻ እንዲሆን መታጠር አለበት፤  ጉንቁሎቹ በጣም የረዛዘሙ ካልሆኑ ስሩንና ጉንቁሉን በሙሉ በአፈር ውስጥ መቅበር፡፡ የሚያጎነቁሉ ስሮችን 0.5 በ 0.5 ሜ ስፋትና ውኃ ለማጠጣት ያመች ዘንድ በስሱ በ5 ሴ.ሜ ጥልቀት መትከል፤ በአንድ አስተዳደር እርከን ያለ የህዝብ ብዛት፣ የስርጸት ሠራተኞች ቁጥር/የስራ ጫና/ቅድሚያ የሚሰጠው ሰ. የታወቀ የማጓጓዣ መንገድ ምንድነው (በተለይ ሀረጎችን ለማጓጓዝ የሰው ጉልበት፣ ብስክሌት፣ የሀረግና ስር ሰብል/እያንዳንዱ የልማት ሠራተኛ የሚሸፍነው የአርሶ አደሮች ቡድን መጠን/ለልማት ሰራተኞች የመጓጓዣ ነጋዴዎች መኖር)? አቅርቦት/የምሳ አበል/የቀን የአበል መጠን/ስኳር ድንችን ያካተተ የስራ ላይ ስልጠና መኖር ናቸው  የተተከሉ ስሮችን በየአራትና አምስት ቀን ልዩነት ውኃ ማጠጣት፤  የዝናቡ መጀመሪያ ላይ ስሮቹ ብርቱና ጠንካራ ጉንቁሎች ስለሚኖሯቸው በጣም ብዙ የተከላ ቁርጥራጮችን የማግኘት እድል ይኖራል፡፡ አርባ ስሮች ብቻ ወደ 1500 የሚጠጉ የተከላ ቁርጥራጮችን ይሰጣሉ [10 ደቂቃ] ፤ 6. ከአሰልጣኞች ስልጠና ጥቂት ወራት በፊት የተዘጋጀውን የሶስት ኤስ /አማማ/ ሰርቶ ማሳያ ማሳየትና ተሳታፊዎች ሸ. በቅርብ ገበያ የሚገኝበት ቦታ የት ነው?  ለሚቀጥሉት ወቅቶች በትክክል ለማቀድ ይቻል ዘንድ በተለያዩ ቦታዎችና በተለያዩ የአያያዝ መንገዶች የሚታዩ ቀ. የትኛው የስኳር ድንች ዓይነት በገበያው ይመረጣል? የጾታ ወይም የዕድሜ ልዩነት በምርጫው ረገድ አለ? የተለያዩ ዝርያዎችን የመባዛት አቅም መገንዘብና ጽፎ መያዝ አስፈላጊ ነው በአጠቃቀም ረገድ የምርጫ ልዩነት አለ (አዲስ የተቆፈረ፣ የተቀነባበረ)?  በተለያዩ ምክንያቶች ለምሳሌ በድርቅ፣ በቤት እንስሳት፣ በሌቦች፣ በሚሸከፍበት ወቅት፣ በማጓጓዝ ሂደት ወዘተ. በ. በገበያ ከተመረጡት ጋር የትኛዎቹ የብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ተመሳሳይነት አላቸው? የሚባክነውን ዘር ቢያንስ በ10 በመቶ የሚያካክስ እቅድ ማውጣት አሸዋውን በመግልጥ ያጎነቆሉ ስሮችን እንዲያወጡ መጠየቅ፡፡ ጊዜ ካለ ተሳታፊዎች የተወሰኑ ያጎነቆሉ ስሮችን እየተከሉ መለማመድ ይችላሉ [15 ደቂቃ]፤ መቼ እንደሚከናወኑ ከዝናብ ወቅት መጀመሪያ አንስተው ወደኋላ እንዲሰሩ ማበረታት (መቼ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮች የሚታወቅ ዝርያ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለማድረስ ዕቅድ ያወጣሉ፤ የተከላ ሃረግ ማባዣና ማሰራጫ ዕቅድ ለመንደፍ ተሳታፊዎቹ የፕሮጀክታቸው የተከላ ሃረግ ብዜትና ስርጭት ተግባራት ተጠባቂ የመማማር ውጤቶች: ተሳታፊዎች በሁለት የተለያዩ ሁኔታዎች ለ5000 ቤተሰቦች የሚደርስ ከበሽታ የጸዳና መነሻው 3. ተሳታፊዎች ለራሳቸው አካባቢ የስኳር ድንች ሀረግ ማባዣና ስር ማምረቻ የእርሻ ስራ ሰሌዳ እንዲያዘጋጁ መጠየቅ፡፡ 5.10.3 የብዜትና ስርጭት ስልት መንደፍ ተ. ከእነዚህ ከተመረጡትና በገበያ ላይ ካሉ የብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ውስጥ የትኛዎቹ ቫይረስ  ከፕሮጀክት አስተዳደርና የፋይናንስ ሰዎች ጋር በመሆን ለእያንዳንዱ እንቅስቃሴ ለሚያስፈልገው ወጪ የገንዘብ የመቋቋም ባህሪ አላቸው? [20 ደቂቃ]፤ ድጋፍ በጊዜ እንዲደርስ ለማድረግ ማቀድ [10 ደቂቃ] ፤  "},{"text":"10.3ሀ የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ሰሌዳ በአንድ ወቅት የሚፈለግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠንን ከኋላ ወደ ፊት ለማስላት የሚያገለግል የማስያ ሰንጠረዥ(ሠንጠረዥ 5.6ን ይመልከቱ) ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ወራት (እ ኤ አ)  ጽሑፍ 5.         ጽሑፍ 5. የስኳር ድንች ተግባራት አጭር የዝናብ ወቅት ጥ ህ ታ ጥር የካ ወራት መ ሚ ግ ሰ ሐ ነ መስ ተግባራትን ማን ያከናውናል? የስኳር ድንች ተግባራትአጭር የዝናብ ወቅትጥ ህ ታ ጥርየካወራት መ ሚ ግ ሰ ሐ ነ መስተግባራትን ማን ያከናውናል?  ረዥም የዝናብ ወቅት       ረዥም የዝናብ ወቅት የተከላ ሀረጎችን ማቆየት         የተከላ ሀረጎችን ማቆየት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማባዛት        የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ማባዛት የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መግዛት        የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መግዛት መረጃ መመዝገብ         መረጃ መመዝገብ የመሬት ዝግጅት         የመሬት ዝግጅት መስመር ማውጣት         መስመር ማውጣት ተከላ         ተከላ አረም ማረም (1ኛ፣ 2ኛ፣ 3ኛ)        አረም ማረም (1ኛ፣ 2ኛ፣ 3ኛ) ሰብሉን መከታተል         ሰብሉን መከታተል እንደ አትክልት ለመጠቀም ቅጠል መሰብሰብ       እንደ አትክልት ለመጠቀም ቅጠል መሰብሰብ በቫይረስ የተጠቁ ካሉ መንቀስ        በቫይረስ የተጠቁ ካሉ መንቀስ ማሳቀፍ         ማሳቀፍ በጥቂት በጥቂቱ መቆፈር         በጥቂት በጥቂቱ መቆፈር የመጨረሻ ቁፋሮ/ምርት ስብሰባ        የመጨረሻ ቁፋሮ/ምርት ስብሰባ ከእርሻ ቦታ ወደ ቤት ስኳር ድንቹን ማጓጓዝ       ከእርሻ ቦታ ወደ ቤት ስኳር ድንቹን ማጓጓዝ ከቤት ወደ ገበያ ስኳር ድንቹን ማጓጓዝ        ከቤት ወደ ገበያ ስኳር ድንቹን ማጓጓዝ አዲስ የስኳር ድንች ስሮችን መሸጥ        አዲስ የስኳር ድንች ስሮችን መሸጥ አዲስ የስኳር ድንች ስሮችን ለምግብነት ማዘጋጀት       አዲስ የስኳር ድንች ስሮችን ለምግብነት ማዘጋጀት የተቆራረጡ የስኳር ድንች ስሮችን በጸሐይ ማድረቅ የደረቁ የስኳር ድንች ስር ቁርጥራጮችን ማስቀመጥ የስኳር ድንች ስሮችን መግዛት        የተቆራረጡ የስኳር ድንች ስሮችን በጸሐይ ማድረቅ የደረቁ የስኳር ድንች ስር ቁርጥራጮችን ማስቀመጥ የስኳር ድንች ስሮችን መግዛት ሌሎች         ሌሎች ሌሎች         ሌሎች ዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የ-----ዝርያ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የ-----ዝርያ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅት የ-----ዝርያ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠን በአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም ዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅትየ-----ዝርያ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠንበአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅምዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅትየ-----ዝርያ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠንበአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅምዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥርና ወቅትየ-----ዝርያ ተፈላጊ ቁርጥራጭ መጠንበአራት ወራት ውስጥ የመባዛት አቅም  "},{"text":"10.3ለ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን የማባዣ ስልት ማስያ ሉክ እያንዳንዱ ቤተሰብ 4ኪ.ግ እንዲያገኝ የዝርያ ሀ ወይም ለ የሚያስፈልገውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን ማስላት  በአንድ ካሬ ሜትር 50 ቁርጥራጮች የሚተከሉ ከሆነና ዝርያ ሀ 1 ለ 10፣ ዝርያ ለ 1 ለ 30 በአራት ወር ውስጥ የመባዛት አቅም ቢኖራቸው የሚያስፈልገውን የቁርጥራጭ መጠን ማስላት  ለሁኔታ 1 የሚውሉ ለ5000 ቤተሰቦች ለእያንዳንዳቸው 4 ኪ.ግ የሚደርሳቸውን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ለማምረት የሚፈጀውን ወር ማስላት  ለሶስት ዓመታት ጊዜ (ከዝርያ ሀ እና ለ) ለሁኔታ 2 የሚውሉ ለ5000 ቤተሰቦች ለእያንዳንዳቸው 2 ኪ.ግ የሚደርሳቸውን ሀረግ ባልተማከለ ሀረግ አባዥዎች ስርዓት ለማባዛት የሚፈጀውን ጊዜ ማስላት  ምርት መሰብሰብን፣ መሸከፍንና መለያ ማድረግን ጨምሮ የተከላ ወቅትና የመሬት ዝግጅት ደረጃን ማቀድ (ሠንጠረዥ 5.6 እና 5.8 ተመልከቱ) 5. የቅድመ-ስርጭት እንቅስቃሴዎች  በብርቱካንማ ስኳር ድንች ዝርያዎች ላይ የማህበረሰቡን ዕውቀት ማሳደግ  ማን የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መቼ ይወስዳል እና የተግባቦት ስርዓት ላይ ለመነጋገር የቡድን ስብሰባ ማካሄድ  ጽሁፍ 5.10.3ሐ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የማባዣና የማሰራጫ ዕቅድ ቅጽ  ጽሁፍ 5.10.3ሐ የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ የማባዣና የማሰራጫ ዕቅድ ቅጽ A 1 በእያንዳንዱ ቤተሰብ የሚፈለግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ B C ምን 1. ዒላማ የሚደረጉትን የማህበረሰብ ክፍሎች መለየት፤ የራሳቸውን D መጠን (በቁጥር) የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ሰሌዳ፣ የዝርያ ፍላጎትና አማራጮችን 200 መመዝገብ 2 የተከላ ርቀት = የቁርጥራጭ ቁጥር/ካ.ሜ 50 3 የዘር ማባዣ ደረጃ ለማባዣ የተያዘ የእያንዳንዱ ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ዒላማ የተደረጉ 2. መነሻ ዘር ስርጭት መጠን ላይ መስማማት  የወረዳዎች ቁጥር E የዝርያ ለ ቁርጥራጭ መቼ መጠን (በቁጥር) F ማን የተፈለገው የመሬት ስፋት (50 ቁርጥራጮች G የሚያስፈልጉ አባዦች እንዴት ወጭ ቁጥር H በአራት ወር ውስጥ A 1 በእያንዳንዱ ቤተሰብ የሚፈለግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ B C ምን 1. ዒላማ የሚደረጉትን የማህበረሰብ ክፍሎች መለየት፤ የራሳቸውን D መጠን (በቁጥር) የስኳር ድንች የእርሻ ስራ ሰሌዳ፣ የዝርያ ፍላጎትና አማራጮችን 200 መመዝገብ 2 የተከላ ርቀት = የቁርጥራጭ ቁጥር/ካ.ሜ 50 3 የዘር ማባዣ ደረጃ ለማባዣ የተያዘ የእያንዳንዱ ወደ ኋላ የሚሰላባቸው ዒላማ የተደረጉ 2. መነሻ ዘር ስርጭት መጠን ላይ መስማማት  የወረዳዎች ቁጥርE የዝርያ ለ ቁርጥራጭ መቼ መጠን (በቁጥር)F ማን የተፈለገው የመሬት ስፋት (50 ቁርጥራጮችG የሚያስፈልጉ አባዦች እንዴት ወጭ ቁጥርH በአራት ወር ውስጥ 4 ቁራሽ መሬት ስፋት (ካ.ሜ)  የተጠቃሚ ቤተሰብ ቁጥር በአርሶ አደር ደረጃ የ  የዝርያ ቁጥር ስር ምርት  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን/በቤተሰብ ወራት ህዳር 2013  የክትትል መረጃ አስፈላጊነት  ያለው በጀት መጠን ቤተሰቦች ቁጥርና ጊዜ ----------ደረጃ 1. = የሚያስፈልግ አጠቃላይ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር = ዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥር x ለእያንዳንዱ /ካሜ) የመባዛት አቅም 4ቁራሽ መሬት ስፋት (ካ.ሜ)  የተጠቃሚ ቤተሰብ ቁጥር በአርሶ አደር ደረጃ የ  የዝርያ ቁጥር ስር ምርት  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠን/በቤተሰብ ወራት ህዳር 2013  የክትትል መረጃ አስፈላጊነት  ያለው በጀት መጠንቤተሰቦች ቁጥርና ጊዜ----------ደረጃ 1. = የሚያስፈልግ አጠቃላይ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር = ዒላማ የተደረጉ ቤተሰቦች ቁጥር x ለእያንዳንዱ/ካሜ)የመባዛት አቅም  3. የእርሻ ስራ ሰሌዳ ማዘጋጀት (ሠንጠረዥ 5.9ን ተመልከቱ) መቼና የት የማባዛቱ ስራ መካሄድ እንዳለበት ያሳያል ቤተሰብ የሚያስፈልግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር =ዲ4xዲ1  3. የእርሻ ስራ ሰሌዳ ማዘጋጀት (ሠንጠረዥ 5.9ን ተመልከቱ) መቼና የት የማባዛቱ ስራ መካሄድ እንዳለበት ያሳያልቤተሰብ የሚያስፈልግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር =ዲ4xዲ1 5      5 6 4. የማባዣ ትግበራ ምዕራፍ ጥቅምት 2013    64. የማባዣ ትግበራ ምዕራፍጥቅምት 2013 7 8 9 10 11 12 13 14 መስከረም 2013 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠንን ማስላት ነሐሴ 2013 ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ሐምሌ 2013 ሰኔ 2013 ግንቦት 2013 ሚያዚያ 2013 ሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ መጋቢት 2013   ማጓጓዣ ማመቻቸት (የተሽከርካሪ መጠን፣ የሚፈለግበት ጊዜ፣ መድረሻና መሄጃ መንገድ) -----------ደረጃ 2. = በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር = በአርሶ አደሮች የሚፈለግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር/በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የመባዛት አቅም =ኢ4/ኤች9 ----------ደረጃ 5. = በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥ��� = በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚፈለግ የቁርጥራጭ ቁጥር/በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የመባዛት አቅም =ኢ9/ኤች14 ---------ደረጃ 3. = በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን = የቁርጥራጭ ቁጥር/በካሬ ውስጥ ያለው የተክል ቁጥር =ኢ9/ዲ2 -----------ደረጃ 6 = በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን = በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ለማባዛት የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር/በካሬ ውስጥ ያለው የተክል ቁጥር =ኢ14/ዲ2 ----------ደረጃ 4 = የሚያስፈልጉ የአባዥዎች ቁጥር = አጠቃላይ ለ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የተያዘው የመሬት ስፋት/ለእያንዳንዱ ለ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የተያዘ መሬት ስፋት =ኤፍ9/ቢ9 ------------ደረጃ 7 = የሚያስፈልጉ የአባዥዎች ቁጥር = አጠቃላይ በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ለማምረት የሚያስፈልግ የመሬት ስፋት/ለእያንዳንዱ ዘር ማምረቻ የተያዘ መሬት ስፋት =ኤፍ14/ቢ14 --------- 7 8 9 10 11 12 13 14መስከረም 2013 የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ መጠንን ማስላት ነሐሴ 2013 ሶስተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ሐምሌ 2013 ሰኔ 2013 ግንቦት 2013 ሚያዚያ 2013 ሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ መጋቢት 2013   ማጓጓዣ ማመቻቸት (የተሽከርካሪ መጠን፣ የሚፈለግበት ጊዜ፣ መድረሻና መሄጃ መንገድ)-----------ደረጃ 2. = በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር = በአርሶ አደሮች የሚፈለግ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ቁጥር/በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የመባዛት አቅም =ኢ4/ኤች9 ----------ደረጃ 5. = በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር = በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚፈለግ የቁርጥራጭ ቁጥር/በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የመባዛት አቅም =ኢ9/ኤች14---------ደረጃ 3. = በ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን = የቁርጥራጭ ቁጥር/በካሬ ውስጥ ያለው የተክል ቁጥር =ኢ9/ዲ2 -----------ደረጃ 6 = በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት መጠን = በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ለማባዛት የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ቁጥር/በካሬ ውስጥ ያለው የተክል ቁጥር =ኢ14/ዲ2----------ደረጃ 4 = የሚያስፈልጉ የአባዥዎች ቁጥር = አጠቃላይ ለ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የተያዘው የመሬት ስፋት/ለእያንዳንዱ ለ3ኛ ደረጃ ማባዣ ቦታ የተያዘ መሬት ስፋት =ኤፍ9/ቢ9 ------------ደረጃ 7 = የሚያስፈልጉ የአባዥዎች ቁጥር = አጠቃላይ በሁለተኛ ደረጃ የተከላ ሃረግ ለማምረት የሚያስፈልግ የመሬት ስፋት/ለእያንዳንዱ ዘር ማምረቻ የተያዘ መሬት ስፋት =ኤፍ14/ቢ14--------- 15 16  ምን ዓይነት የማሳ ቅድመ-ዝግጅቶችን ማካሄድ እንዳለባቸው፣ የተከላ ሃረግ የካቲት 2013 ቁርጥራጮቹ በትክክል መቼ እንደሚደርሱና እንደሚረከቡ፣ የተከላ ሃረግ   15 16 ምን ዓይነት የማሳ ቅድመ-ዝግጅቶችን ማካሄድ እንዳለባቸው፣ የተከላ ሃረግ የካቲት 2013 ቁርጥራጮቹ በትክክል መቼ እንደሚደርሱና እንደሚረከቡ፣ የተከላ ሃረግ 17 ጥር 2013 ቁርጥራጮቹን እንዴት መያዝና መትከል እንዳለባቸው ለማሳወቅ   17ጥር 2013 ቁርጥራጮቹን እንዴት መያዝና መትከል እንዳለባቸው ለማሳወቅ 18 የማህበረሰብ ስብሰባ ማዘጋጀት ታህሳስ 2012    18የማህበረሰብ ስብሰባ ማዘጋጀትታህሳስ 2012 19 የመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ 6. ስርጭት 7. ክትትል ሕዳር 2012  -----------ደረጃ 8. = በመጀመሪያ ደረጃ ------------9 = በመጀመሪያ ደረጃ ደረጃ 19የመጀመሪያ ደረጃ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ 6. ስርጭት 7. ክትትልሕዳር 2012-----------ደረጃ 8. = በመጀመሪያ ደረጃ------------9 = በመጀመሪያ ደረጃ ደረጃ  8. ለሚቀጥሉት ዓመታት ለማሰራጨት ማቀድ  የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት 8. ለሚቀጥሉት ዓ���ታት ለማሰራጨት ማቀድየተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭየተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የመሬት     ቁጥር = በሁለተኛ ደረጃ መጠን = በሁለተኛ ቁጥር = በሁለተኛ ደረጃመጠን = በሁለተኛ     የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ ደረጃ የተከላ ሃረግ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታደረጃ የተከላ ሃረግ     የሚያስፈልግ የቁርጥራጭ ማባዣ ቦታ የሚያስፈልግ የቁርጥራጭማባዣ ቦታ     ቁጥር/በመጀመሪያ ደረጃ የሚያስፈልግ ቁጥር/በመጀመሪያ ደረጃየሚያስፈልግ     የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታ የቁርጥራጭ ቁጥር/በካሬ የተከላ ሃረግ ማባዣ ቦታየቁርጥራጭ ቁጥር/በካሬ     የመባዛት አቅም ውስጥ ያለው የተክል የመባዛት አቅምውስጥ ያለው የተክል     =ኢ14/ኤች19 ቁጥር =ኢ19/ዲ2 =ኢ14/ኤች19ቁጥር =ኢ19/ዲ2  "},{"text":"10.4 ካልተማከሉ የዘር ሃረግ አባዥዎች ጋር መስራት ተጠባቂ የመማማር ውጤቶች: ተሳታፊዎች ለውጤታማ ያልተማከለ የዘር ሀረግ ብዜት ስልት የሚያስፈልጉ ግብአቶችንና የስልጠናውን ጥቅምና አስፈላጊነት ይረዳሉ፤ ጊዜ: 2.5 ሠዓት የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና ቁሳቁሶች: በአቅራቢያ የሚገኝ ሁለት ዝርያዎች ተለይተው የተተከሉበትና መለያም የተደረገባቸው ማሳዎች እንዲሁም ከበሽታ የጸዱ የማሳያ ማሳዎችና ሁለት የተለያዩ ዝርያዎች ተቀላቅለው የተተከሉበት ንጹህና በቫይረስ በሽታ የተጠቁ ተክሎችን የያዙ ማሳዎች ለስልጠናው ያስፈልጋሉ፤ ተገላላጭ ቻርት፣ ማርከር እስክሪብቶ፣ ማጣበቂያ፣ የጽሁፍ 5.10.4ሀ እና 5.10.3ለ ኮፒዎች፤ አስፈላጊ ቅድመ ዝግጅት: ሁለት የተለያዩ ዝርያዎችን እያንዳንዳቸውን በሁለት በተለያዩ ቁራጭ መሬቶች ላይ ለይቶ መትከል፤ በአንደኛው መሬት ላይ ያለውን በሽታ ያለበትን ተክል ነቅሶ ማስወገድ፤ በሌላኛው መሬት ያለውን የቫይረስ ጥቃትና ምልክት ይታያል በሚል ዕሳቤ እንዳለ መተው፤ የድርጊት ቅደም ተከተል: 1. የተሳታፊዎችን ግንዛቤ ለማካፈል ክፍት ጥያቄዎችንና ውይይቶችን መጠቀም፡  ከበሽታ የጸዱ ብርቱ የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን እንዴት መምረጥና ማባዛት እንደሚቻል  የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን መለያ ምልክት የማድረጉን ጉዳይ  የተለያዩ ዝርያዎችን የመያዙንና የማቆየቱን ጉዳይ [10 ደቂቃ]፤ 2. ከተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ ስርጭት ጋር በተያያዘ የሚገጥሙ ችግሮች ላይ ለመወያየት መነሻነት እንዲጠቅሙ በጽሁፍ 5.10.4ሀ ላይ ያሉትን ምስሎች ወይም ሌሎች ምስሎችን መጠቀም፡፡ አመቻቹ ሁሉም ተሳታፊ የራሱን አስተዋጽኦ በውይይቱ ወቅት ማበርከቱን ማረጋገጥ አለበት፡፡ [10 ደቂቃ] ፤ 3. ሁለት የስኳር ድንች የተከላ ሃረግ ማባዣ ጣቢያዎችን እንደሚጎበኙ ለተሳታፊዎች መግለጽ፤ እንደደረሱ አምስት ተሳታፊዎች የታቀፉበትን ቡድን እንዲመሰርቱና በሁለቱም ቦታዎች ያሉትን የስኳር ድንች ሰብሎች በጥንቃቄ እንዲመለከቱ ማሳሰብ፡፡ አንደኛውን ለተከላ የዘር ሃረግ እንዲመርጡ፣ የመረጡበትም ምክንያት ምን እንደሆነ እንዲገልጹ መጠየቅ፡፡ ከሁለቱም ቁራጭ መሬት ላይ ካሉ ማባዣዎች የተከላ ሃረግ ቁርጥራጭ በመያዝ ወደ ክፍል እንዲመለሱ ተሳታፊዎችን መጠየቅ፡፡ የሁለት ቡድኖች ተወካዮች ያዩትን ነገርና ስለ ማባዣ ጣቢያዎቹ ያላቸውን አመለካከት እንዲያቀርቡ መጠየቅ፡፡ አመቻቹ አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ ስለ ተከላ ሃረግ ቁርጥራጮቹ ጤንነት፣ ዝርያዎችን በተለያዩ ቁራጭ መሬቶች የመትከል አስፈላጊነት እና የመንቀስ አስፈላጊነት አመልካች ጥያቄዎችን መጠየቅ ይኖርበታል [30 ደቂቃዎች በአቅራቢያው የሚገኘውን ማሳ ጉብኝትን ጨምሮ]፤ 4. ተሳታፊዎችን በሚሰሩበት አካባቢ አንድ ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥ መምረጥ እንዳለባቸው እንዲያስቡ መጠየቅ (ተሳታፊዎች በተመሳሳይ ቡድን በተግባር 5.10.3 ሁለቱን የተከ�� ሃረግ የማባዛትና የማሰራጨት ሥልት በነደፉበት ወቅት እንደተጠቀሙት በምናብ ማከናወን አለባቸው)፡፡ ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥዎችን ለመምረጥ የሚጠቀሙበትን 10 መስፈርት ይዘው እንዲቀርቡና የእያንዳንዱን መስፈርት አስፈላጊነት እንዲያብራሩ ይጠበቃል፡፡ መስፈርቶቻቸው የተወሰነውን የህብረተሰብ ክፍል ብቻ የሚያገለግል መሆኑን ወይም ያለመሆኑንና ምናልባት ለፕሮጀክቱ ችግር ከሆነ ያንን የሚወጡበትን መንገድ ማሰብ ይገባቸዋል፡፡ እያንዳንዱ ቡድን ያገኘውን በተገላላጭ ቻርት ላይ እንዲመዘግብ መጠየቅ (ከዚህ በታች ያለውን ዓይነት ሠንጠረዥ በመጠቀም) ከዚያም ተገላላጩን ቻርት በግድግዳ ላይ እንዲለጥፉ መጠየቅ [15 ደቂቃ]፤ የስኳር ድንች ዘር ሥርዓት -46 5. ተሳታፊዎች እያንዳንዱን ተገላላጭ ቻርት መመልከትና በቡድኖቹ መካከል ልዩነቶች እንዳሉ መገንዘብ አለባቸው (አመቻቹ በክፍል 5.6.4 የተመለከተውን ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥ መምረጫ መስፈርት ማየት ይችላል) ፤ ሁሉም ቡድኖች 12 ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥ መምረጫ መስፈርቶችን መለየትና በሌላ ተገላላጭ ቻርት መመዝገብ ይገባቸዋል፡፡ አመቻቹ ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥ ለማግኘትና ለመምረጥ በፕሮጀክቱ ወቅት እንዴት እነኝህን መስፈርቶች መጠቀም እንደሚቻል፣ ወይም መስፈርቶቹን በመጠቀም ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥዎችን በቅደም ተከተል በማስቀመጥ ከየትኛዎቹ ጋር መስራት እንደሚገባ ውሳኔ ለመስጠት እንደሚቻል ማሳየት ይችላል፡፡ አመቻቹ ፕሮጀክቱ ነባር አባዢዎች ላይ ወይም ሌሎች አርሶ አደሮች ስልጠና ላይ ማተኮር እንዳለበት ወይም ስራ ፈጣሪዎች ያልተማከለ የዘር ሃረግ አበዥ እንዲሆኑ ወይም የሁለቱን አቀራረብ በማቀናጀት መጠቀም ላይ ትኩረት እንዲያደርግና ይህንንም ተመርኩዞ ለምን እንደሆነ ውይይት እንዲካሄድ ማድረግ አለበት፡፡ የዝናብ ወቅት መጀመሪያ ላይ ማን በትክክል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን በምን ያህል መጠን እንደሚሸጥ ለማወቅ ዒላማ የተደረገባቸውን ቦታዎች መጎብኘት ምናልባትም ለፕሮጀክቱ ጥሩ ብልሀት ሊሆን ስለሚችል አመቻቹ ብዙ አርሶ አደሮች የዘር ሀረግ አባዥ ለመሆን የሚያነሱት ጥያቄ ችግር ላይ ትኩረት ማድረግ ያስፈልገዋል [30 ደቂቃ]፤ 6. ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥዎች በተሳካ መልኩ ንጹህ ከበሽታ የጸዱ የተከላ ሃረግ እንዲያመርቱና ያለውን ፍላጎት ለማሟላት እንዲችሉ ተሳታፊዎች በትናንሽ ቡድኖች በመሆን አባዢዎቹ የሚያስፈልጋቸውን ስልጠና ለመለየት ውይይት እንዲያደርጉ መጠየቅ፡፡ ለቡድኖቹ 10 ደቂቃ በመስጠት በዚህ ላይ ተወያይተው ግኝታቸውን በተገላላጭ ቻርት እንዲያሰፍሩ ማድረግ፡፡ አንዱ ቡድን ብቻ ያለውን ሀሳብ በሙሉ እንዲያቀርብ መጠየቅና የተቀሩት ደግሞ ያልተነሳ ሀሳብ ካለ ብቻ እንዲያቀርቡ ማድረግ፡፡ የዚህን የስልጠና ፍላጎት ውህድ ዝርዝር ማበጀትና ተሳታፊዎች ማስታወሻ መያዛቸውን ማረጋገጥ፡፡ ተሳታፊዎች ያልተማከለ የዘር ሃረግ አባዥ ያለመማከሉ እንደተጠበቀ ስልጠና እንዲያዘጋጁ ቢሰጣቸው እንዴት እንደሚያደርጉና ስለ\"እየሰሩ-የመማር\" ተግባራዊ ስልጠና አቀራረብ እንዲያስቡ መጠየቅ-አራት የተለያዩ ያልተማከሉ የዘር ሃረግ አባዥዎችን መጎብኘት ቢገባቸው ጉብኝቱ መቼና ምን በእያንዳንዳቸው መደረግ እንዳለበት መጠየቅ [20 ደቂቃ]፤ 7. ቀድሞ የተለማመዱትን የማባዣና ማሰራጫ ስሌት ተግባራትን በማስታወስ (ክፍል 5.10.3) በሶስት የፕሮጀክት ዓመት 8000 ቤተሰቦችን ለመድረስ እያንዳንዳቸው 2ኪ.ግ (100 ቁርጥራጮችን) ከሁለት ዝርያዎች (ዝርያ ሀ ከአራት ወራት በኋላ የመባዛት አቅሙ 1 ለ 10 የሆነ እንዲሁም ዝርያ ለ ከአራት ወራት በኋላ የመባዛት አቅሙ 1 ለ 30 የሆነ) እንደሚያገኙ ታሳቢ በማድረግ ለዚህ ተግባር ምን ያህል አባዥዎች (በምን ያህል የመሬት ስፋት) እንደሚፈልጉ እንዲያሰሉ መጠየቅ (ጽሁፍ 5.10.3ለ እና ሠንጠረዥ 5.7 ሊረዷቸው ይችላሉ) [10 ደቂቃ]፤ 8. የስሌቶቻቸውን ውጤት እንዲያጋሩ ቡድኖቹን መጠየቅ (3 ደቂቃ ለእያንዳንዱ ቡድን) ፣ የተለየ ቁልፍ ጉዳይ ወይም ስህተት ከተነሳ ማስመር፡፡ ተሳታፊዎቹ ያልተማከሉ የዘር ሀረግ አባዥዎች ጋር ለመስራት ባሉት ቁልፍ ጉዳዮች ላይ ያላቸውን አመለካከት ለመገምገም የዘፈቀደ ጥያቄዎችን መጠቀም፡፡ አመቻቹ በውይይት ወቅት የሚከተሉት ነጥቦች መካተታቸውን ለማረጋገጥ ተሳታፊዎቹን ማነሳሳት ይችላል፡፡  የዘር ሀረግ አባዥዎች ምርጫ ከስሜት የጸዳና የዘር ሀረግ ብዜት ስራ ወጪን የሚጠይቅ ስለሆነ በቂ አቅም ያላቸውንና በተከላ ሃረግ ማምረት፣ ማቆየትና ግብይት ላይ አስፈላጊ ስልጠና ወይም ልምድ ያላቸውን ማካተት፤  የዘር ሀረግ አባዥዎች ለሚፈለጉ ደንበኞች ቅርብ መሆን አለባቸው (ለምሳሌ ሶስተኛ ደረጃ አባዥዎች (ያልተማከሉ የዘር ሀረግ አባዥዎች) ለአርሶ አደሮች ቅርብ መሆን አለባቸው) ፤  የታሰበውን ዝርያ የመባዛት አቅም በመጠቀም በእያንዳንዱ ደረጃ ምን ያህል አባዥዎች እንደሚያስፈልጉ ማስላት አስፈላጊ ነው፡፡ ይህ ስሌት በታቻለ መጠን ቀደም ብሎ መሰራት የሚኖርበት ሲሆን አለበለዚያ ግን የታለመውን የተጠቃሚዎችን ቁጥር ለማዳረስ የሚያስችል የተከላ ሃረግ ቁርጥራጮችን ለማደራጀት በቂ ጊዜ ላይኖር ይችላል [30 ደቂቃ]፤ ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥ የመምረጫ መስፈርት ከመስፈርቱ በስተጀርባ ያለው ምክንያት ይህ መስፈርት ማንን ያገላል፣ ያንን ለማቃለል ምን መደረግ አለበት ያልተማከለ የዘር ሀረግ አባዥ የመምረጫ መስፈርትከመስፈርቱ በስተጀርባ ያለው ምክንያትይህ መስፈርት ማንን ያገላል፣ ያንን ለማቃለል ምን መደረግ አለበት 1   1 2   2   ርዕስ 5 - ርዕስ 5 -  "}],"sieverID":"591975dc-8cc1-4187-9310-180720e578e2","abstract":""}
\ No newline at end of file