एजेन्सी- पनडुब्बी सम्झौतायात कयाः अस्टे्लियाया प्रधानमन्त्री स्कट मोरिसनं थःत मखुगु खँ ल्हाःगु धकाः फ्रान्सया राष्ट्रपति इम्यानुएल म्याक्रों द्वपं बिउगु दु । प्रधानमन्त्री मोरिसनं मखुगु खँ ल्हानाच्वंगु थें च्वंलाः धकाः तःगु छगू न्ह्यसलय् राष्ट्रपति इम्यानुएल म्याक्रों ‘थें च्वः जक मखु, जिं स्यू’ धकाः लिस बिउगु खः । रोमय् जूगु पत्रकार सम्मेलनय् राष्ट्रपति म्याक्रोयात छम्ह अस्टे्लियन पत्रकारं हाकनं मोरिसनयात विश्वास यायेफइ ला धकाः तःगु न्ह्यसलय् म्याक्रों ‘वय्कलं छुं याइ व स्वये मानि’ धकाः लिसः बिउगु खः ।
अस्टे्लियाया प्रधानमन्त्री स्कट मोरिसन व फ्रान्सया राष्ट्रपति इम्यानुएल म्याक्रो रोमय् जुयाच्वंगु जी २० या शिखर सम्मेलनय् नापलाःगु खः । अस्टे्लिया, अमेरिका व बेलायतया दथुइ जूगु सुरक्षा सम्झौता ओकस लिपा अस्टे«लिया व फ्रान्सया दथुइ तनाव शुरु जूगु खः । थ्व हे सम्झौतां यानाः अस्ट्रेलिया व फ्रान्सया दथुइ जूगु अरबौं डलरया पनडुब्बी सम्झौता रद्द जूगु खः ।
अस्टे्लियाया प्रधानमन्त्री स्कट मोरिसनं धाःसा फ्रान्सया राष्ट्रपतिया द्वपं अस्वीकार याःगु दु । प्रधानमन्त्री मोरिसनं थःम्हं मखुगु खँ मल्हानागु बरु परम्परागत पनडुब्बी अस्ट्र्ेलियाया प्रतिरक्षाया निंतिं पर्याप्त मजूगु धकाः फ्रान्सया राष्ट्रपति म्याक्रोयात धयागु धाःगु दु । मोरिसनं निगू देय्या दथुइ हाकनं विश्वास स्थापित यायेगु कुतः शुरु जुइधुकूगु नं धाःगु दु ।<eot>येँ – नेपाःया स्टार्फ नर्सतय्त बेलायतय् यंकाः रोजगारी बीगु धकाः नेपाः सरकारं याःगु सम्झौतायात परराष्ट्रविद् हिरण्यलाल श्रेष्ठं विरोध यानादीगु दु । नेपाः अझ नं कोरोनाया महामारीं मुक्त मजूनिगु अवस्थाय् नेपाःया हे माःपिं जनशक्तियात थथे विदेश यंकेगु पाय्छि मजूगु खँ वय्कलं धयादीगु खः ।
न्हापा नं युद्धया इलय् नेपाःया गोर्खाली सैनिकयात बेलायत यंकाः लिपा युद्ध सिधयेकाः अन हे अलपत्र याःगु धासें आः नं नेपाःया स्टाफ नर्सतय्त अथे हे याये फइगु ख्याच्वः नं वय्कलं बियादीगु दु । लिसें विवादास्पद एमसीसी सम्झौता सकलें दलत छप्पँ जुयाः विफल यायेत नं वय्कलं इनाप यानादीगु दु ।<eot>नेवाः साहित्यकारतय्सं तसकं नुगः मछिंकाः धाइगु छता खँ दु – नेपालभाषा ब्वनीपिं हे मदयावन । च्वइपिंसं अतिकं दुःख कष्ट फयाः, न्ह्यपु नायेकाः लेख रचनात च्वइ, सफू तयार याइ, तर पिथना बीपिं सुं मदु । थम्हं हे ध्यबाया जोडजाम यानाः सफू पिथनेमाः । थः हे प्रेसय् ब्वाँय् वनेमाः, प्रुफ स्वयेमाः, प्रेसयात इलय् सफू पिथनेत अनेक खुसामद यायेमाः ।
सफू पिकाइपिं साहित्यकारतय्त ध्यबाया मामिलाय् पत्या यायेमजिउ धयागु मान्यता क्वबियातःपिं प्रेस थुवाःयात न्ह्यतुु बैना बीमाःगु बाध्यता मेखेर दु । बल्लतल्ल प्रेसया लुखां सफू पिदने धुंकाः हाकनं मेगु अजिंगरया म्हुतु थें वांखानाच्वनीगु समस्या धयागु सफू मिइगु ज्या खः । सफू मीत नं च्वमि हे ब्वाँय् जुइमाः ।
सुयातं सफू छगू न्यानाबिउ ले धकाः इनाप याःसां वां चःति पिकयाः सफू न्याइपिं भाषाप्रेमित मदुगु मखु, तर उमिसं सफू न्यायेत न्यंकीगु भाषणं मेगु छपु च्वसु तयार यायेत गानाच्वनी । उमिगु बिचाः न्ह्याब्लें सफू ध्यबा पुलेम्वायेक दःसा जिउ धयागु जुयाच्वनी । अले धया नं च्वनी, ‘हे ऽऽ छंगु सफू नं ध्यबा पुलाः न्याये माःला ?’ मानौं च्वमि भाजुं वयात सफू न्यायेत इनाप याःगु धयागु हे उम्ह मनुखं भाषा ख्यलय् यानाजूगु ज्याया अनादार जुल ।
भाषिक ख्यलय् यानागु ज्याया सम्मानय् व छगू सफूया सितिकंयाम्ह हकदार जुल ।थ्व जुल छम्ह च्वमिया दुःख । इलय्ब्यलय् चर्चा जुइगु याः । पासापिनि दथुइ साहित्यकार च्वमिपिंसं न्ह्यब्वयेगु यानाच्वंगु । अझ गबलें गबलें ला थ्व खँयात मञ्चय् दनाः भाषणया विषय दयेकेत तकं थुपिं लिमचिउ ।
तर ब्वँमितय्गु दुःखया खँ सुनां न्ह्यथना बी ले थन ? छुं नं सफूया विमोचन जुल धाःसा थुपिं हे ब्वँमिपिनिगु उपस्थिति मदयेकं मगाः । अझ ज्याझ्वलय् ब्वँमिपिं वया मबिइ धकाः ग्वसा खलकं अनेक चिन्ता कयाच्वनी । सःसिउपिं स्वयां म्हसिउपिंत अज्याःगु ज्याय् ब्वति कायेत इनाप जुयाच्वनी ।
नेपालभाषाया गतिविधिइ थःत ब्वना–पौ मबिउ, मसःतू व जानकारी मबिउ धकाः चिन्ता कयाच्वनीपिं छथ्वः मनूत नं न्ह्याब्लें दया हे च्वनी । नेपालभाषा साहित्यकारतय्गु छगू विशेषता दयाच्वनी । छम्ह हे च्वमिं विविध विधाय् ल्हाः तयाजुइगु । उम्ह साहित्य च्वइम्ह मनुखं आख्यान विधाय् बाखं, निबन्ध, प्रबन्ध, नाटक फुक्कं च्वयाच्वनी ।
उकथं हे पद्य विधाय् कविता, गजल, मुक्तक, हाइकु जक मखु खण्ड काब्य वा महाकाब्य तकं च्वयेत न्ह्यचिला च्वंगु दयाच्वनी । तर छगू विडम्वना छु धाःसा च्वमि भाजुं छु विधा धाल व हे विधा खः धकाः ब्वँमितय्सं नाला कायेमालीगु बाध्यता नं दयाच्वनी । छम्ह च्वमिं निबन्ध धकाः न्ह्यब्वःसा उकी निबन्धया भ्याःभचा हे गुण मदुसां समाचार पिदनीबलय् फलाना साहित्यकारया निवन्ध सफू पिदन धकाः वइ ।
मुक्तक धकाः न्ह्यब्वइगु पद्य न त मुक्तक जुयाच्वनी, न गजल जुयाच्वनी, न कविता हे । च्वमिं छु धाल व हे विधा धकाः ब्वनामिं नाला कायेमालाच्वंगु छगू विडम्वना खः । अझ उम्ह साहित्यकारयाके अमुक विधाय् अमुक सिद्धान्त दुने च्वनाः च्वयेमाः धयागु ज्ञान हे मदुगु खःला धयागु न्ह्यसः तकं गबलें गबलें ब्वलनेगु याः ।
च्वमि वा साहित्यकारतय्सं छु थुइके माः धाःसा च्वमि स्वयां नं ब्वँमि, पाठक अप्वः सचेत जुयाच्वनी । छम्ह च्वमिं थःत यःगु विधाय् थःगु साहित्य सृजना याइ, सफूया आकार बियाः पितबी, सफू विमोचन याइ । तर अज्याःगु सफूया ब्वँमि वा ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं मनूत च्वमि स्वयां छगू तगिं च्वयेयाम्ह जुयाच्वनी ।
साहित्यह्यमित हरेक ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं जुयाच्वनीगु कारणं छम्ह साहित्यकारया कृति ब्वनेवं हे वं थःगु नुगलं उगु सफू व विधाया मूल्यांकन यायेधुंकी । साहित्यया अनेक विधा ब्वनाच्वंपिं, चाहे व अज्याःगु विधाया विज्ञ मखुसां सामान्यरुपं विधागत विषयया जानकार जुयाच्वनी । साहित्यकारया कृतियात वं तुरुन्त हे थःगु अन्तरमनं लने धुंकी ।
छगू लिच्वः पिथने धुंकी । उकिं ब्वँमितय्गु क्षमतायात नं कृतिकारतय्सं म्हो आंकलन यायेगु गल्ति यायेमजिउ । ब्वँमितय्गु नं थःगु हे दुःख दु । साहित्यकारत सफू पिथनेगुनिसें मिइगु तकया समस्या दु थें ब्वँमित नं गन छु गज्याःगु ज्याझ्वलय् ब्वति कायेगु धयागु दुविधा दुने थःगु निर्णय यायेमालाच्वनी ।
उकिसनं नेपालभाषाया ख्यलय् छगू हे इलय् तःगू ज्याझ्वः ल्वानाच्वनीगु कारणं ब्वति काइपिं भाषिकह्यःमितय्सं विवेकपूर्ण निर्णय यायेत वाध्य जुयाच्वनी । थुकिया आधार यक्व दयेफु – गथे सफूया च्वमि सु खः ? ज्याझ्वःया ग्वसाःखलः सु खः ? सफूया विधा छु खः ? थाय् गन ? सितिकं सफू इनेगु हैसियतया च्वमि खः कि मखु, सफू न्यायेमाल धाःसा गज्याःगु त्वहः तयेगु अले दकलय् प्रभावित याइगु खँ – ज्याझ्वलय् तुच्चाया व्यवस्था गज्याःगु जुइ ?
वास्तवय् थौंकन्हय्या ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं वा ब्वँमि तसकं क्षमतावान जुइमाःगु आवश्यकता नं जुया वयेधुंकूगु दु । थुकिया कारण च्वमि वा प्रकाशकं छु नं सफूया विमोचन ज्याझ्वलय् ब्वन धाःसा उम्ह मनुखं सफू न्याये हे माः धयागु मान्यता कयाच्वनी । उकिं हे नं सफू न्याइपिं मनूतय्त ल्ययाः ल्ययाः ज्याझ्वःया ब्वना पौ छ्वइपिं मनूत नं मदुगु मखु ।
छथ्वः मनूत दु – न्ह्यागु विधाया सफू हे छाय् मजुइमा, न्ह्याक्व हे महत्वपूर्ण सफू छाय् मजुइमा उमिगु ध्यान सफूया स्वयां अन व्यवस्था यानातःगु ‘तुच्चा’ मू आकर्षण जुयाच्वनी । उकिं सामान्य थासय् ज्याझ्वः ग्वसाः जुइगु स्वयां ततःधंगु होटल व पार्टी पालेसया ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं मनूतय् ल्याः अप्वः दयाच्वनी ।
च्वमि वा पिकाकः भ्रमय् लानाच्वनी, ‘अहो ऽऽ जिगु सफूयात÷जितः सम्मान याइपिनिगु ल्याः ला यक्व हे दनि खनि ।’ विचरां छु वाःचायेके मफु धाःसा मनूतय्गु अप्वः उपस्थिति अन च्वमिया सम्मानय् मखु, ‘तुच्चा’या कारणं खः । छथ्वः मनूतय्सं अज्याःगु ‘तुच्चा’ ज्याझ्वलय् च्वमिनाप सेल्फी कायेगु वा फोटो कयाः फेसबुकय् पोष्ट यायेगु नं ल्वःमंकी मखु ।
थथे धायेमाःगुया कारण सफूया विक्री जूगु ल्याखं सिइके फइ । न्ह्यागु थासय् सफू विमोचन याःसां सफू न्याइपिनिगु ल्याः उलि हे जक जुयाच्वनी, तःधंगु थासय् ज्याझ्वः जुल धायेवं अप्वः ल्याखय् सफू चूगु ल्याः मदुनि । सफू विमोचनय् ब्वति काइपिं ब्वँमितय्गु मन दोधार जुइगु छगू विषय स्वयम पिदंगु सफू हे नं जुयाच्वनी ।
पिदंगु सफूया मू स्वल धाःसा म्ये वांन्यायेमाःगु स्थिति थ्यनाच्वनी । सफू च्वमि वा प्रकाशकया नीति नं अथे हे जुयाच्वनी कि पिदंगु सफू मध्ये चकंछि जक मी फत धाःसां उकिं तूगु खर्च सायेके फइ । सफू न्याइपिनिगु ल्याः सीमित धयागु सिउ, अले सफू पिदनेवं न्याइपिनिगु मानसिक शोषण यानाः सफूया मू न्ह्याक्वं तयेगु थुमिगु ज्या जुयाच्वनी ।
ब्वँमिं सफूया मू स्वयाः म्ये वांन्यानाच्वनी, सफू पुइकाः स्वयेधुंकाः सफू न्यायेमाःगु खःकि मखु धयागु दोधार उबलय् जुइ, गुबलय् सफू दुने न्हापा हे पिदने धुंकूगु च्वसु, लेख मुंकाः सफूया रुप बियातःगु खनी । न्हापा हे थीथी पत्रिकाय् पिदने धुंकूगु, थीथी सभा सम्मेलनय् न्यना तयेधुंकूगु खँ हाकनं सफूकथं पिदन धायेवं न्याये माःगु आवश्यकता गुलि दु ?
च्वमिं ला थःगु कृति चिरस्थायी याना तयेत न्हापा पिदने धुंकूगु ज्वलं सफूया रुप बियाः पिथन, तर ब्वँमितय्गु इच्छा च्वमिया न्हू कृति ब्वनेगु, न्यनेगु जुयाच्वनी । साहित्यकार धाःपिनिगु न्हापाया पुलांगु रचना न्यनेगु, ब्वनेगु उमिगु रहर जुयाच्वनीमखु । तर ज्याझ्वलय् ब्वति काये धुंकाः ब्वँमितय्सं थ्व सफू दुनेया रचनात ब्वने धुनागु धकाः सफू मन्यात धाःसा वयात सफू च्वमि, प्रकाशकं छु दृष्टिं स्वयेगु याः धयागु अनुभव ब्वँमितय्के मदुगु मखु ।
ब्वँमि सचेत व गहन प्रकृतिया जुयाच्वनी । उमिगु न्ह्याथें जाःगु विधाया सफू पितब्वज्याय् नं ब्वति दयाच्वनीगु कारणं उमिगु ज्ञान विधागत सफू च्वइपिनिगु स्वयां अप्वः दयाच्वनी । च्वमिपिंस थःपिनिगु विधाय् दक्षता दु कथं कृति च्वयाः पिथनी, तर ब्वँमि फुक्क विधाया सफू अध्ययन यानातःपिं व अज्याःगु ज्याझ्वलय् ब्वति कयाच्वनीपिं जुइगुलिं उमिगु ज्ञान सामान्यतः अप्वः जुयाच्वनी ।
मेता खँ, थज्याःगु सफू विमोचनय् ब्वति काइपिंसं फयेमालाच्वंगु कष्ट धयागु अन विमोचन जुइगु सफूया ल्याः खः । थौंकन्हय् सफू प्रकाशकतय्सं थःपिनिगु खर्च म्हो यायेगु अदृष्य तातुनाः छक्वलं हे प्यंगू÷न्यागू सफू विमोचनया ज्याझ्वः न्ह्यब्वइ । थुकिया मेता कारण सफू च्वमि वा पिकाकं नेपालभाषा सफू पिथना ज्याय् थःपिं गुलि सक्षम व जागरुक दु धयागु क्यनेगु नं जुइफु ।
तर थुकिं ब्वँमितय्त लाकीगु प्रभाव छु खः ? ब्वँमितय्सं न्यागुलिं सफू न्याये माःगुया औचित्य छु ? छखे ला छक्वलं न्यागू÷खुगू सफू पिकाकपाखें न्ह्यथनातःगु मू पुलाः न्यायेत थःगु खल्तिं भाय् ल्हाः कि मल्हाः धयागु दयाच्वनी । मेखेर न्यागू÷खुगू सफू न्यानाः ब्वनेगु गबले ? थौंकन्हय्या इलय् नेपालभाषाया सफूया विमोचन ज्याझ्वः हरेक वालय्, महिनाय् जुयाच्वनीगु सामान्य जुइधुंकूगु दु ।
छन्हु हे निथाय् स्वथाय् सफू विमोचन जुयाच्वनी । विमोचन हे मजुसें नं सफू पिदनाच्वनी । सफू विमोचन जुल वा पिदन धायेवं ब्वँमितय्सं ब्वन धयागु मान्यता व भ्रमपाखें नं मुक्त जुइ माःगु आवश्यकता दु ।
पिदंगु सफू दक्व यंकाः दराजय् स्वथनेगु वा खाता तलय् वांछ्वयेगु प्रवृति दुपिं मनूत नं मदुगु मखु । तर वास्तविकरुपं नेपालभाषा साहित्ययात समृद्ध यायेमाः, स्तरिय साहित्य पिदनेमाः धयागु मान्यता क्वबियाच्वंपिं ब्वँमितय्त थज्याःगु कष्टं मुक्त यानाः ‘कल्याण’ यायेमाःगु आवश्यकता दु ।<eot>यदि छि कम्प्यूटर चले याइम्ह जूसां छिं ‘कट, कपि, पेस्ट’ कमान्डया महत्वयात बांलाक हे थू जुइ । थ्व स्वंगू कमाण्ड थज्याःगु खः, गुगु मंत धाःसा छितः कम्प्युटर ज्या यायेत तसकं थाकुइफु ।
कम्प्यूटरया थ्व महत्वपूर्ण स्वंगू कमाण्डया सर्जक कम्प्यूटर वैज्ञानिक लेरी टेस्लर खः । टेस्लरया छुं न्हि न्ह्यव ७४ दँया वैशय् निधन जूगु दु ।
कम्प्यूटरय् ‘युजर इन्टरफेस’या विकासया सुरुवाती चरणय् गुपिंसं अभूतपूर्व योगदान बिल, उकी मध्ये छम्ह टेस्लर नं खः । सन् १९६०या दशकय् टेस्लरं सिलिकन भ्यालीइ ज्या यायेगु सुरु याःगु खः । थ्व अज्याःगु ई खः, गुगु ई कम्प्यूटर धयागु सीमित मनूतय् पहुँचय् जक दुगु खः ।
सुरुवाती इलय् कम्प्यूटर चले याये नं तसकं थाकु, थुकी थीथी समस्या दु । अज्याःगु इलय् टेस्लरं कट, कपी, पेस्ट कमान्डया विकास यानाः कम्प्यूटरयात समान्य मनुखं नं चले याये अःपुकाबिल । थुकिया लिसें वं ‘फाइन्ड’ व ‘रिप्लेस’ थेंज्याःगु कमान्डया नं विकास याःगु खः, गुकिं यानाः टेक्स्ट टाइप यायेगु निसें सफ्टवेयर डेभलप यायेत तकं अःपुका बिल ।
टेस्लरं थःगु क्यारियरया अप्वः थें ई अमेरिकी कम्पनी जेरोक्सय् बिकूगु खः । जेरोक्सं टेस्लरया निधनय् छगू ट्विट यासें श्रद्धाञ्जली प्वंकूगु दु । ट्विटय् धयातःगु दु, ‘कट, कपी, पेस्ट, फाइन्ड व रिप्लेस (ctrl+x, ctrl+c, ctrl+v) व थज्याःगु हे यक्व कमाण्डया विकास याःम्ह जेरोक्सया पुलांम्ह रिसर्चर लेरी टेस्लर, गुम्हेसिनं छिगु न्हियान्हिथंया ज्यायात अःपुकाबिल, अज्याःम्ह व्यक्तियात सुभाय् ।’
टेस्लरया जन्म न्यूयोर्कया ब्रोन्क्सय् सन् १९४५ य् जूगु खः । क्यालिफोर्नियाया स्टेन्फोर्ड युनिभर्सिटीं ब्वनावःम्ह टेस्लरं ग्राजुएसन लिपा युजर इन्टरफेस डिजाइनय् विशेषज्ञता चूलाकूगु खः । थ्व ज्या यायेबलय् वयागु आज्जु हे गुकथं आम मनूतय् निंतिं नं कम्प्यूटरयात अःपुगु व सुविधाजनक दयेकेगु धयागु जुल ।
जेरोक्स लिपा टेस्लरं एप्पलय् नं ज्या यात । एप्पलया संस्थापक स्टिभ जब्सं वयात एप्पलय् वयेत सःतेधुंकाः वं एप्पलय् १७ दँ तक ज्या यात । एप्पल त्वःतेधुंकाः वं छगू एजुकेशन स्टार्टअपया स्थापना यातसा थुकिया लिसें छुं ई याहु व अमेजनय् नं ज्या यात ।
टेस्लरं कम्प्यूटरया ख्यलय् यक्व हे ज्या याःगु दु । तर वयागु दकलय् महत्वपूर्ण खोज धाःसा ‘कट, कपी व पेस्ट’ कमाण्ड हे खः । सन् १८८३ य् एप्पलया सफ्टवेयरया लिसा कम्प्यूटरय् दकलय् न्हापां थ्व कमाण्ड दुथ्याकूगु खः, थ्व धुंकाः एप्पल मू कम्प्यूटर ‘म्याकन्टोस’य् नं उगु हे दँय् थ्व कमाण्ड दुथ्याकूगु खः ।
सिलिकन भ्यालीया ‘कम्प्यूटर हिस्ट्री म्युजियमं’ टेस्लरं कम्प्यूटर साइन्स ट्रेनिङयात सकसिगुं निंतिं अःपुकेगु ज्या याःगु खँ धाःगु दु ।<eot>गंगायात हिन्दू धर्मावलम्बीपिसं द्य:कथं हनावयाच्वंगु दु ।खुसियात हे गंगाया प्रतीककथं काइगु खः ।येँय्‌ बागमतीयात मू खुसिकथं कयातःगु दु सा थुकियात हे भारतया प्रसिद्ध खुसि गंगाकथं मानय्‌ यानावयाच्वंगु दु।गंगाय्‌ म्व: ल्हुल धाःसा दक्वं पाप चुइकीगु व जीवन-मृत्युया चक्रं मुक्त जुइगु जनविश्वास दु ।
गंगाया उत्पत्ति ब्रह्माया कमण्डलुं जूगु धइगु छथी मान्यता दु । मेखे वैष्णवपिनि बाखंकथं ब्रम्हां विष्णुया तुति सिइकूगु लः हे गंगा जूगु ख: । मेथीया धापू धाःसा गंगा पर्वतया जुजु हिमवान व वया लानी मीनाया म्ह्याय्‌ ख: ।
स्वर्गय्‌ च्वनीम्ह गंगा पृथ्वीइ च्वंपिं मनूतय्‌ पापमोचनया निंतिं हे धर्तीइ कुहाँ व:गु खः धइगु धार्मिक विश्वास दु।
थथे धर्तीइ कुहाँ वःगु इलय्‌ महाद्यवं छ्यनय्‌ फयाकाःगुलिं गंगा महाद्य:या छ्यनय्‌ लाःगु धाइ ।
पशुपति लागाय्‌ असार शुल्कपक्ष दिल्लाथ्व सप्तमीकुन्हु गंगामाईया रथजात्रा तःजिक हनिगु ख: । जात्राया नितिं प्यन्हु न्ह्य: केन्द्रीय गुठी संस्थानअन्तर्गतया ज्याकुथि गोश्वारा कार्यालयया आर्थिक ग्वाहालिइ रथ भिंकेगु ज्या याइगु खः । पशुपतिनाथया छ्यनय् बिज्यानाच्वंम्ह देवी गंगामाईया मूर्तियात विधिवत्‌ पूजा याना: आर्यघाटय्‌ च्वंगू गंगामाइया देगलय्‌ यंका: न्हवं याइगु खः । उखुनु चच्छि हे श्रद्धालु भक्तजनपिं देगलय्‌ जाग्राम च्वनीगु चलन दु। सुथय्‌ गंगामाई देग:या पुजारी नित्य पूजा याना: होम पुजा व जप याइ । थ्व धुंका पशुपतिया प्यम्ह भट्ट पुजारीपिं वया: विधिपूर्वक गंगामाईया पुजा यायेगु चलन दु ।
थथे भट्टपिनिपाखें सकतां पूजा क्वचायका: पुजा क्वचा:गु सुचं ब्यू वनीगु चलन दु । थुगु रथयात्राया निंतिं गुरुजुया पल्टन नं अनिवार्य वय्मा:गु चलन दु।
सनिलय्‌ गंगामाईया मूर्तियात ब्रह्मा, विष्णु व महेश्वरया स्वरूपया स्वतँ दुगु , प्यागोडा शैलीया रथय्‌ तयाः सांस्कृतिक बाजागाजालिसें यात्रा न्ह्याकीगु चलन दु । गुरुजु पल्टन तोपं बढाइँ याय्वं न्ह्याकूगु रथयात्राय्‌ पञ्चेबाजाया नं ब्वति दइ ।
गंगामाईया रथ पशुपति ग्वलय्‌ च्वंगु बज्रघरय्‌ दिकातःगु दइ । रथयात्राया निंतिं गुरुजुया पल्टन वय्धुनेवं गंगामाइया पुजारी देगलय्‌ पुजा यानातःम्ह गंगामाइया मूर्तियात ज्वनाः द्यः रथय्‌ विराजमान याकेत यंकी । द्यःरथय् विराजमान याके धुंकाः रथयात बज्रघरं सालः पञ्चदेगल-वनकाली-गौशाला-जयवागेश्वरी-नवाली टोल- ताम्रेश्वर-दथु टोल-पाचा टोल-भीमसेनस्थान-धुम्नेश्वरीइ चाःहिका जात्रा यानाः लिपतय्‌ बज्रघरय् हे थ्यंकाः यात्रा क्वचाय्की । बज्रघरय् थ्यंकाः गुरुजुया पल्टनं तोप बढाई याय्‌ धुंकाः जात्रा क्वचाइ ।
गंगामाइया रथय् राजप्रतिनिधिकथं हनुमानढोका दरबारं मल्लकालीन राज खड्ग यंकाः तइगु चलन दु । जात्राया निंतिं लुं सियातःम्ह थ्यंमथ्यं साढे २ फिटया जलवार मुद्राया गंगामाईया मूर्तियात बहुमूल्य तिसावसतं छाय्पियातःगु खः । पशुपति देवपतन लागाया स्थानीयवासी विशेषकथं हनीगु जात्रा क्वचाय्वं गोश्वारा कार्यालयं हाम्वःया लद्दु व शिवाबजि इनेगु प्रचलन दुगु अमालकोत ज्याकूया द्वारे पूर्ण डंगोलं कनादिगु खः । जात्रा पर्व संरक्षणय् पशुपति विकास कोषं उलि च्यूताः तयामच्वंगु स्थानीयपिनि धापू दु ।
छगू इलय्‌ असारय्‌ वा मगात । जनतां बुँज्या याय्त लः मदयाः वा वय्केगु निंतिं गंगामाईया पूजा यात । अरनंलिपा वा वल धइगु जनविश्वासकथं येँय्‌ थुगु जात्रा न्याय्कूगु धइगु धापू न्यनेदु ।
डंगोलयाकथं, न्हिनय्‌ हनुमानध्वाखां ३२ म्हेसिया गुर्जुया पल्टन, पशुपतिनाथ देगलं च्वाम्वः व पंखा हयाः बाजंलिसें अमालकोटया रैरकमीपिं पशुपतिनाथ देगःया मूल भट्टयात नाप लाय्‌गु व अनुमति काय्धुंकाः खड्ग निशानालिसें गुर्जुया पल्टन बढाइँ यात कि जात्रा न्ह्याइगु खः ।
जात्रा गुठी संस्थान पशुपतिनाथ शाखां जात्राया यात्राबारे ब्यबस्थापन यानावयाच्वंगु दुसा पशुपति क्षेत्र विकास कोषअन्तर्गतया अमालकोट कचहरी शाखां पूजाया व्यवस्थापन यानावयाच्वंगु दु।
तत्कालीन महारानी गंगाया इलंनिसें गंगामाइया जात्रा न्ह्याःगु खः । उगु इलय्‌ वा मवयाः बुँज्या याय्त थाकुइवं जनतां शिवया छ्यनय्‌ जटाय्‌ च्वंम्ह गंगाजीं लः बाः वय्‌की धइगु मान्यताकथं गंगायात पुज्यानाः लः फ्वनेवं वा वःगुलिं उगु हे मान्यतां जात्रा न्ह्याःगु धापू दु । थुगु जात्रा परम्परागत रूपय्‌ तसकं महत्वपूर्ण जूसां नं थुकी सरकारी निकायया उलि ध्यान वनाच्वंगु खनेमदु ।
गुठी संस्थान व कोष निगुलिं रथ यात्राया निति लँ व सतकया पोलय्‌ दुगु तार व्यवस्थापन मजूगुलिं समस्या जुयाच्वंगु जात्रालिसें सम्बद्ध मनूतय्‌ धापू दु।
द्वारे डंगोलं बियादीगू जानकारीकथं थुगु जात्रा जुजु रणबहादुर शाहया पालंनिसें न्ह्याःगु खः । उगु इलय्‌ लानी तसकं मफुगु व जोशी क्यना स्वःबले जोशी रानीया नामय्‌ द्यः पलिस्था यानाः जात्रा याय्‌गु जुक्ति ब्यू कथं रानीया नामय्‌ गंगामाई खः जात्रा न्ह्याःगु खः । गंगामाइया जात्रा क्वचाय्वं द्यःयात मू भट्टयात लःल्हाइगु चलन दु। थुम्ह द्यःयात पशुपति महाद्यःया देगः दुने हे बिज्याकी ।
पशुपतिइ आर्यघाटया लिक्कसं नं गंगामाइया देगः पलिस्था यानातःगु दु । थुम्ह द्यःयात भक्तजनपिसं न्हिथं अःपुक हे दर्शन याय्‌ फइ ।<eot>येँ -नाबालिग मिसायात यौन दुराचार याःगु द्वपं लानाच्वंम्ह अभिनेता पल शाहयात ज्वनेगु निंतिं प्रहरीइ सर्कुलर जूगु दु । शाह विरुद्ध वंगु बुधवाः तनहुँय् जबजस्ती यौन स्वापू तःगु जाहेरी लाःगु खः । थ्व जाहेरी लायेवं सुलाच्वंम्ह शाहयात ज्वनेगु निंतिं प्रहरी सक्रिय जूगु खँ धाःगु दु ।
प्रहरी प्रवक्ता एसएसपी विष्णुकुमारी केसीं पलयात मालेगु निंतिं फुक्क प्रहरी कार्यालयय् निर्देशन वनेधुंकूगु खँ धयादीगु दु । झिंन्हय्दँ दुम्ह छम्ह गायिकां दछि न्ह्यवनिसें थःत ह्ययेकाः शाहं यौन स्वापू तयाच्वंगु द्वपं बियाः उजुरी तःगु खः ।
दछि न्ह्यः छगू म्युजिक भिडियोया सुटिङ्गया झ्वलय् नापलाःम्ह शाहं थःत तःक्वःगु बलात्कार यायेधुंकूगु द्वपं उम्ह गायिकां बिउगु खः । गायिका थ्वयां न्ह्यः हे उजुरी बीत प्रहरी वंगु खःसां शाहं थःम्हं हे ब्याहा यायेगु धकाः ह्ययेकाः उजुरी तयेके मबिउगु खः । तर लिपा हाकनं शाहं वास्ता मयायेवं उम्ह गायिकां उजुरी बिउगु खः । शाहं उजुरी मतयेगु निंतिं उम्ह मिसायात ह्ययेकाच्वंगु अडियो टेप नं सार्वजनिक जुइधुंकूगु दु ।<eot>येँ – समाजवादी पार्टीया सहअध्यक्ष राजेन्द्र श्रेष्ठं ३ नम्बर प्रदेशया नां ‘नेवाः ताम्सालिङ’ वा ‘नेपाल मण्डल’ तयेमाः धकाः सः थ्वयेकाच्वंपिं प्रदेशया सांसदतय्सं वास्तवय् थःगु भोट बैंक स्यनी धकाः जक ‘नेवाः ताम्सालिङ’ वा ‘नेपाल मण्डल’ या धकाः हाला जूगु द्वपं बियादीगु दु ।
शनिवाः समाजवादी पार्टी नेपाःया ३ नम्बर प्रदेशया कार्यकर्तापिंत प्रशिक्षण बीगु झ्वलय् वय्कलं उगु खँ धयादीगु खः । संसदय् दर्ता यानातःगु नेपाल मण्डल व नेवाः– ताम्सालिङ प्रदेशया नां कार्यविधि जारी यायेवं खारेज याना बिउगुलिं प्रदेशया सांसदपिनिगु नियतय् हे न्ह्यसः ब्वलंगु द्वपं नं वय्कलं बियादीगु दु ।
प्रदेशसभां याःगु थ्व निर्णयया विरुद्ध समाजवादी पार्टीं येँय् प्रदर्शन यायेगु तयारी यानाच्वंगु दु। उगु पार्टीपाखें म्हिगः नं येँय् छगू जुलुस पिकासें बागमति प्रदेशया विरोध याःगु खः ।<eot>भौतिकशास्त्रय् थिँभः (फ्रांसे lever, "च्वे येंकिगु", c.f. लेभां) छगू प्रकारया साधारण कल ख गुकियात वस्तुतयेत थिनेत छ्यलि। आपालं थ्व छपु ताःहाकःगु नतिं दयेकातइ। भौतिकशास्त्रीय भासं, थ्व भः छ्येला वस्तुयात छगु सेल्लाःगु फल्क्रम वा पिभोटय् मेक्यानिकल शक्तियात गुणन याय्‌छिं व थन्यागु शक्तियात मेमेगु थासय् छ्येले छिं।<eot>अल्मोडा भारतया उत्तराञ्चल राज्यया अल्मोडा जिल्लाया छगू छाउनी नगर ख। थ्व नगर समुद्री सतह स्वया १६४६ मिटर च्वे ला। थ्व नगरया अक्षांश 29° 36' उ. व देशान्तर देशांतर 79° 30' पू. दु।[१]
अल्मोरा
— city —
निर्देशाङ्क
देय् भारत
राज्य उत्तराञ्चल
जिल्ला अल्मोरा
जनसङ्ख्या १७४४ (२००१[update][[Category:Articles containing potentially dated statements from Expression error: Unexpected < operator. ]])
ई लागा IST (UTC+05:30)
जनसंख्याEdit
सन् २००१या जनगणना कथं थ्व थाय्‌या जनसंख्या १७४४ दु। थ्व जनसंख्याय् मिजं ६५% व मिसा ३५% दु। अल्मोडाया औसत साक्षरता ८० प्रतिशत दु। भारतया राष्ट्रीय साक्षरता (59.5 प्रतिशत) स्वया थ्व साक्षरता अप्व। साक्षरय् 70 प्रतिशत मिजं व 30 प्रतिशत मिसा दु। कुल जनसंख्याया 13 प्रतिशत ६दँ स्वया म्होया मस्त दु।[२]<eot>प्वाथय् दुम्ह मिसां मचा बुइकेत स्वइगु इलय् वयात प्रसव वेदना जुइ । गबलें गबलें मचा अःख च्वनाच्वंगु जुल कि नं मचा बुइकेत तसकं थाकुइ यः । तर सामान्य अवस्थाय् नं मचा बुइकेत चिकित्सकतय्सं याइगु जबरजस्तीया घटनां गबलें गबलें तःधंगु हे दुर्घटना जुइयः धइगु छगू उदाहरण खः भारतया जैसलमेरया घटना ।
प्वाथय् दुम्ह मिसायात तसकं प्रसव पीडा जुइवं चिकित्सकतय्सं वयागु पीडा म्हो यायेत जबरजस्ती मचायात पिकायेत स्वःगु इलय् तःधंगु हे दुर्घटना जुल । मचाया छ्यं चबुनाः मिसाया प्वाथय् हे लानाच्वनसा म्हया मेगु ब्व धाःसा पिहां वःगु खः । चिकित्सकतय्सं जबरजस्तीं मचायात साःगु इलय् मचाया छ्यं चबुना प्वाथय् दुहा हे लाःगु खःसा म्हया मेगु ब्व धाःसा कुचा दलाः पिहां वःगु खः ।
चिकित्सकतय्सं मिसा व वया छेँजःपिंत छुं नं जानकारी मबिसे घटनायात गुपचुप यायेगु ल्याखं उम्ह मिसायात जोधपुरया छगू अस्पतालय् रिफर यायेवं घटना पिहां वःगु खः । घटना जैसलमेरया राजगढया छगू सरकारी अस्पताय् जूगु खः । घटनाकथं दीक्षा कंवर नांया मिसायात प्रसव वेदना जुइवं न्हापां वयात रामगढया सरकारी अस्पताल यंकूगु खः ।
अन चिकित्सकतय्सं दीक्षयात प्रसव पीडा जुइवं मचाया तुति थपाय्सकं साल कि वयात म्ह निकू कुचा दला बिल । मचाया निपां तुति पिहां वयेवं वयात सालाकाःगु खः । अस्पतालया चिकित्सक डा. निखिल शर्माया कथं मचा न्हापा हे सीधुंकूगु खः । अस्पतालय् पुरा सुविधा मुगुलिं वयात जैसलमेर रिफर याःगु खः ।
जबरजस्ती मचाया तुति ज्वनाः सालाकाःगु इलय् वयात छ्यं चबुनाः दुने हे थाःगु खःसा उकिया जानकारी धाःसा सुयातं मबिसे तयातःगु खः । जैसलमेरया अस्पतालाया चिकित्सक डा. रविन्द्र सांखलां मचाया डेलिभिरि जूगु तर गर्भनाल वा प्लेसेन्टा मिसाया प्वाथय् हे त्वःफिउग खः धकाः धाःगु दु ।
चान्हसिया १ बजेनिसें मचाया गर्भनाल लिकायेगु कुतः जूसां सफल मजुइवं सुथ हाकनं कुतः याःगु खः । अय्सां सफल मजुइवं मिसायात हाकनं जोधपुरया अस्पताल रिफर यानाः छुटेजूगु छ्यं लिकाःगु खः । जोधपुरया जवाहर अस्पतालया मिसा ल्वय् विशेषज्ञ डा. उषा दुग्गदं थःगु जीवनय् थज्याःगु घटना गबलें मजूनिगु खँ धाःगु दु ।
थुलि तःधंगु घटना जुलं नं मिसाया छेँजःपिंत छुं नं जानकारी मबिउगु तसकं दुःखद् जूगु धासें छ्यं लिकायेवं मिसाया छेँजःपिं मचाया उगु छ्यं ज्वनाः प्रहरी ज्याकुथिइ वंगु खःसा प्रहरी थ्व घटनायात कयाः चिकित्सकयात न्यनेकने यायेवं जक सार्वजनिक जूगु खः । प्रहरीं थ्व सम्बन्धय् मुद्दा दर्ता यानाः अनुसन्धान यानाच्वंगु दु ।<eot>जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठ‌ं त:दँ न्ह्य: च्वयादीगु ‘पुलुपुलु गेरा क्वां क्वां वा..’ कवित तसकं लाेकंह्वा:गु मचा कविता ख: । उगु कविता लिपा मचा म्ये कथं पिहांवल । उगु मे थीथी म्येहालामिपिंसं हालादीधुंकूगु दु । तर जनकवि दर्गालालया थ:गु सलय् धा:सा यक्वसिन मन्यंगु जुइफु । शनिवा: येँय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् वय्कलं वाचन यानादीगु थुगु कविता थन न्ह्यब्वयाच्वना ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – प्रधानमन्त्रीपाखें याःगु संसद विघटन विरुद्ध सर्वोच्च अदालतया प्यम्ह पुलांपिं प्रधानन्यायाधीशतय्सं पित बिउगु मंकाः वक्तव्ययात केपी ओली पक्षं कडा प्रतिक्रिया बीवं थ्व वक्तव्य विवादया विषय जूगु दु। ओली पक्षं वक्तव्यया विरोध यायेवं सर्वसाधारणपाखें ओलीया नं आलोचना याना हःगु दु ।
पुलांपिं प्रधान न्यायाधीशपिं मिनबहादुर रायमाझी, अनुपराज शर्मा, कल्याण श्रेष्ठ व सुशीला कार्कीं शुक्रवाः छगू मंकाः वक्तव्य जारी यासें वर्तमान संविधान कथं प्रधानमन्त्रीपाखें संसद विघटन याये फइ मखु, संसद विघटन असंवैधानिक खः धइगु धापू पित पित बिउगु खः । वय्कःपिंपाखें थज्याःगु वक्तव्य वयेवं प्रम ओली पक्षं अतिकं आक्रोशित जूगु खनेदु। सर्वोच्च अदालतय् सुनुवाई जुयाच्वंगु मुद्दाया विषयय् उकथं टिप्पणी यायेगु पाय्छि मखु धइगु बिचाः ओली पक्षं न्ह्यःने तया हःगु दु। सामाजिक सञ्जालय् छुं मनूतय्सं थज्याःगु अभिव्यक्ति बिउगु कारणं वय्कःपिंत राज्यं बियातःगु पेन्सन सुविधा समेत कटौती यायेमाः धइगु बिचाः समेत तयाहःगु दु ।
प्रधानमन्त्रीया प्रेस सल्लाहकार सूर्य थापां समेत वय्कःपिनि आलोचना यासें सामाजिक सञ्जालय् स्टाटस च्वयाहःगु दु। तर सल्लाहकार थापायात धाःसा आपाःसिनं सामाजिक सञ्जालय् हे ब्वः बियाहःगु दु । थौंकन्हय् स्वयम् प्रधानमन्त्री ओलीं हे थीथी थासय् वनाः भाषण यायेगु झ्वलय् संसद पुनस्र्थापना जुइ हे मखु, याये फइ हे मखु धकाः न्ववायेगु ज्या यानाच्वंगु दु, थुकिं सर्वोच्च अदालत प्रभावित जुइ लाकि मजुइ धइगु न्ह्यसः तयाः प्रधानमन्त्री व मन्त्रीतय्सं हे सर्वोच्चयात प्रभावित यायेत्यन धकाः यक्वस्यां धया हःगु दु ।
लिसें थःपिनि वक्तव्ययात कयाः विवाद पिहां वयेवं वक्तव्य बिउपिं पूर्व प्रधानन्यायाधीशतय्सं नं थुकिं सर्वोच्चया फैसला प्रभावित मजुइगु दावी याना हःगु दु। थौंकन्हय् थःपिं न्याय सम्बन्धी छुं नं जिम्मेवारीइ मदुगु व सामान्य नागरिक सरह जुइधुनागु जुयाः देय्या महत्वपूर्ण मुद्दाय् सामान्य नागरिकं थें थःगु बिचाः तयागु खः धकाः स्पष्टीकरण बियाहःगु दु। वय्कःपिंसं धयादीगु दु, ‘बिचाः तयेगु नागरिकया अधिकारयात सुनां नं कुण्ठित याये दइ मखु ।’
वक्तव्य बियादीपिं प्यम्हं पुलांपिं न्यायाधीशपिं थःथःगु कार्यकालय् महत्वपूर्ण फैसलात यानाः स्वच्छ छबी कायम यानातःपिं खः । वय्कःपिंसं बियादीगु थ्व मंकाः वक्तव्ययात देय् या बौद्धिक ख्यलं लसकुस याःगु दु। वय्कःपिनि थ्व वक्तव्यं देय्या न्याय ख्यलय् नं तरंग ब्वलंका बिउगु दु ।<eot>येँ – इलामया माङसेबुड ६ लय् च्वंगु चिसोपानी माध्यमिक विद्यालयय् न्हापांखुसी वान्तवा भासं ब्वंकीगु जूगु दु । वान्तावा भासं ब्वंकेगु निंतिं स्कुलं शिक्षक नं नियुक्त यायेधुंकूगु दु । माङसे बुङ गाउँपालिकाया आर्थिक ग्वाहालिं भाषा शिक्षक नियुक्त याःगु खः । भाय्या संरक्षणया निंतिं वान्तवा भासं अध्यापन याकेत्यनागु खँ गाउँपालिकाया अध्यक्ष डिकेन्द्र इदिब्गों धयादीगु दु ।<eot>भौतिक शास्त्रय् तिबः धाःगु वस्तु सनिगु अवस्था पाइगु छुं नं अन्तरक्रिया ख। [१] मेगु भासय् धायेमाःसा, तिबलं छगू मात्रा दूगु वस्तुया वेग हिलेफु। थन्याःगु हिलाय् सुंकः च्वनाच्वंगु वस्तुयात संकिगु, अर्थात वस्तुया प्रवेगय् हयेगु ज्या नं ला। न्हिन्हिया भासय् तिबःयात सालिगु वा घ्वाइगु अवधारणां थुइकेछिं। सकल तिबःया परिमाण व दिशा दइ। अतः, तिबः छगू दिष्ट (Vector) मात्रा ख। तिबःयात ल्या खायेगु/लनिगु एस आइ इकाइ न्युतन ख धाःसा तिबःया चिं F ख।
तिबः
तिबःतेत वस्तु घ्वायेगु वा सालिगु भौतिक सम्पदाया रुपय् परिभाषित यायेछिं। तिबःधागु गेँसु, चुम्बकत्त्व आदि थें न्याःगु वस्तुइ प्रवेग हयेफूगु भौतिक सम्पदाया लिच्वः ख।
Common symbols
F, F
SI unit
न्युतन
In SI base units
१ किलोग्राम·मितर/सेकेन्द२
Derivations from
other quantities
F = m a
न्युतनया द्वितीय नियम अनुसार वस्तुइ दयाच्वनिगु कूल तिबः व वस्तुया मोमेन्तमया ईनाप हिलिगु गति बराबर जुइ। वस्तुया मात्रा स्थीर जुसाः थ्व नियम अनुसार वस्तुया प्रवेग वस्तुइ दयाच्वंगु कूल तिबःनाप समानुपातिक जुइ व थन्यागु प्रवेग तिबःया दिशाय् जुइ। नापं, वस्तुया मात्रा तिबःया विपरित समानुपातिक जुइ। थ्व खँयात सूत्रया रुपय् थथे क्यनेछिं:<eot>एजेन्सी – अमेरिकां ह्यूस्टनय् च्वंगु चिनियाँ महावाणिज्य दूतावास बन्द यायेत आदेश बिउगु दु । चीनं अमेरिकाया थ्व पलाखं निगू देय् दथुया कूटनीतिक स्वापुतिइ थप समस्या हइगु खँ धाःगु दु ।
अमेरिकी विदेश मन्त्रालयं शुक्रवाः तकया दुने उगु ज्याकू चिइकेत धाःगु खः । मन्त्रालयं अमेरिकाया बौद्धिक सम्पत्ति सुरक्षित यायेगु निंतिं थुकथं पलाः न्ह्याकेमाःगु खँ धाःगु दु । मेखे चीनया विदेश मन्त्रालयया प्रवक्ता वाब वनेबिनं महावाणिज्यदूतावास बन्द यायेत बिउगु गलत आदेश तुरुन्त लितकायेमाःगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं अमेरिकां थ्व आदेश लित मकाल धाःसा चीनं नं थुकिया उपयुक्त व आवश्यक पलाः ल्ह्वनेगु ख्याच्वः नं बियादीगु दु ।
‘अमेरिकां एकपक्षीय रुपं याःगु थ्व ज्या तसकं भड्काउपूर्ण खः । थुकिं अन्तर्राष्ट्रिय कानुनया नं गम्भीर उल्लंघन जूगु दु । लिसें चीन व अमेरिका दथुया द्विपक्षीय कन्सुलर सम्झौताया नं उल्लंघन खः’ धयादिसें प्रवक्ता वाबं धयादीगु दु, ‘अमेरिकाया थ्व पलाः तसकं लज्जास्पद व अन्यायपूर्ण पलाः खः, थुकिं चीन व अमेरिकाया दथुया स्वापूयात नं ध्वस्त यानाबी ।’
ह्यूस्टनया स्थानीय संचार माध्यमतय्सं महावाणिज्यदूतावास परिसरय् थीथी भ्वं च्याकेवं स्थानीय अग्नि नियन्त्रक व प्रहरी कन्सुलेट भवनय् थ्यंगु तर उमित भवन परिसर दुने प्रवेश मबिउगु खँ धाःगु दु । कन्सुलेट भवनया दथुइ छुं मनूतय्सं छगः थलय् तयाः भ्वं च्याकाच्वंगु भिडियो फुटेज पिहां वयेवं अमेरिकां थ्व पलाः ल्ह्वंगु अनुमान याःगु दु ।<eot>एजेन्सी – रुसया विपक्षी नेता अलेक्सी नाभाल्नीया म्हय् कडा स्नायु विष प्रयोग जूगु पुष्टि याःगु दु। विपक्षी नेता नाभाल्नीं थःगु म्हय् सोभियतकालीन इलय् प्रयोग जूगु कडा प्रकारया स्नायु विष ‘नोभिचोक’ प्रयोग जूगु पुष्टि जूगु धाःगु दु ।
कोमापाखें सामान्य अवस्थाय् लिहां वयेधुंकाः न्हापांगु सार्वजनिक टिप्पणी यायेगु झ्वलये नाभाल्नीं उगु प्रतिक्रिया बिउगु खः । पश्चिमी प्रयोगशालाय् याःगु परीक्षणया इलय् थःगु म्हय् उकथंया स्नायुविषया प्रयोग जूगु नाभाल्नीं धाःगु दु। थःगु म्हय् ‘नोभिचोक’ स्नायु एजेन्ट दुगु संकेत यासें रुसी विपक्षी नेताः नाभाल्नीं थ्व सम्बन्धय् थप अनुसन्धान यायेत थःगु लं लित बीत रुसी सरकार समक्ष माग नं याःगु दु ।
जर्मनीया बर्लिनस्थित छगू अस्पतालय् उपचार लिपा स्वास्थ्य लाभ याकाच्वंम्ह नाभाल्नी वंगु अगस्ट २० य् साइबेरियां मस्कोया निंतिं वनाच्वंगु इलय् म्हं मफयेवं विमान दथुइ हे अवतरण यानाः अस्पताल भर्ना याःगु खः । वयात जर्मनी यंके न्ह्यः निन्हुतक रुसया हे छगू अस्पतालय् तयाः वासः याकातःगु खः ।
नाभाल्नीं फ्रान्स व स्वीडेनया निगू स्वतन्त्र प्रयोगशाला व बुन्डे श्वेहरर्सया विशेष प्रयोगशालाय् थःगु म्हया परीक्षण याःगु इलय् विष दुगु पुष्टि जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी – चीनं चन्द्रपाखें ल्वहंया नमूना हयेगु कुतः याइगु जूगु दु । सन् १९७०या दशक लिपा चन्द्रमां थुकथं नमूना हयेगु कुतः जुइत्यंगु खः । थ्वयां न्ह्यः सन् १९७६ य् सोभियत संघं छ्वःगु लुना २४ यानं दकलय् लिपांगुखुसी चन्द्रमाया नमूना पृथ्वीइ हःगु खः ।
चीनं थौं प्रक्षेपण यायेत्यगु मानवरहित चाङ ए-७ यानया ग्वाहालिं चन्द्रमाया ल्वहंया नमूना हयेगु कुतः यायेत्यंगु खः । चन्द्रमां ल्वहं हयेफत धाःसा चन्द्रमाया उत्पत्ति व निर्माण सम्बन्धी अध्ययन यायेत यक्व ग्वाहालि जुइगु विश्वास यानातःगु दु। चीनया थ्व योजना सफल जुल धाःसा पृथ्वीइ चन्द्रमाया ल्वहं हःगु देशय् अमेरिका व तत्कालिन सोभियत संघ धुंकाः चीन स्वंगूगु देय् जुइ ।
चाङए यानया नां प्राचीन चिनियाँ चन्द्रदेवीया सम्मानय् तयातःगु खः । थ्व यानयात लब मार्च ५ नांया रकेटय् तयाः प्रक्षेपण याइ । थ्व यानं चन्द्रमाया ओशन अफ स्टोर्म्स धाइगु थाय्, गन आःतक सुं नं मथ्यंनिगु थासं निगू किलो नमूना संकलन यानाहयेगु कुतः याइ ।<eot>एजेन्सी – इटलीया थीथी शहरय् कोरोना भाइसरया महामारीया कारणं तःगु प्रतिबन्धयात कयाः तःधंगु विरोध प्रदर्शन जूगु दु । विरोध प्रदर्शनया झ्वलय् हिंसात्मक घटना नं जूगु दु । इटलीया मूमू शहर मिलान, तुरिट, नेपल्सया लिसें मेमेथाय् नं प्रहरी व प्रदर्शनकारी दथुइ झडप जूगु खः ।
तुरिनय् प्रहरीयात हे कुँ पिदनीगु बम, पेट्रोल बम कयेकेगु ज्या जूगु दु। थुकिया लिसें अन थीथी पसलय् तोडफोड नं जूगु दु । मेखे मिलानय् प्रदर्शनकारीतय्त लिनाछ्वयेत प्रहरीं अश्रु ग्याँस त्वःतूगु दु । कोरोना संक्रमितत अप्वया वयेवं इटलीया केन्द्रीय सरकारं सोमवाः रेष्टुराँ, बार, जिम, हल बन्द यायेत आदेश बिइवं थ्व झप जूगु खः । सरकारं सोमवाः ६ बजे निसें लागु जुइकथं थ्व प्रतिबन्ध तःगु खः । इटली कोरोना संक्रमण सुरु जूगु इलय् दकलय् अप्वः प्रभावित जूगु देय् खः । आः थन हाकनं संक्रमिततय् ल्याः अप्वया वनाच्वंगु दु ।<eot>येँ महानगरपालिकां वागदरवार थुनाः न्हूगु भवन दयेके मदइगु जूगु दु । गोर्खा भुखाय्या कारणं पूर्णरुपं क्षति जूगु उगु दरवार थुनां न्हूगु दयेकेगु येँ मनपाया निर्णययात सर्वोच्च अदालतं बदर याःगुलिं उगु योजना विफल जू वंगु खः । वागदरवार मथुनेत माग यासें अदालतय् लाःगु रिट निवेदनय् वंगु वालय् न्यायाधिशद्वय अनिलकुमार सिन्हा व सपना प्रधानया मंकाः इजलासं उगु आदेश जारी याःगु खः ।
उगु आदेशय् महानगरं भवन दयेकेत बिउगु ठेक्का नं बदर याना बिउगु दु । महानगरलिसे वागदरवारया भोगचलनया जक अधिकार दुगु तर स्वामित्व मदुगु धासें सर्वोच्चं उकथंया फैसला याःगु खः । उगु आदेशय् वागदरवार संरक्षणया निंतिं बाःछिया दुने पुरातत्व विभागया महानिर्देशकया संयोजकत्वय् विज्ञ पुचः दयेकेत परमादेश जारी जूगु खः ।
उगु भवन निर्माण जूगु सछि दँ मथ्यंनिगु तर भुखाय्या कारणं जीर्ण जूगु धासें महानगरं थुनेत स्वःगुलिइ १०० दँ मजूसां नं कलात्मक भवन संरक्षण यायेमाःगु जूगुलिं उगु विषयय् प्रवेश याये हे म्वाःगु परमादेशय् न्ह्यथनातःगु खः । गोखा भुखाय् लिपा वागदरवार थुनेत स्वःगु इलय् विरोध जुइवं येँ मनपां प्रबलीकरण यायेगु निर्णय याःगु खः, तर महानगर प्रमुखय् निर्वाचित जुया वयेधुंकाः विद्यासुन्दर शाक्यं हाकनं वागदरवार थुनेगु निर्णय यानाः ठेक्का प्रक्रिया न्ह्याकादिल ।
वय्कलं थ्व भवन वागदरवार मखसे हरि भवन जूगु तर्क नं न्ह्यःने हयादीगु खः । करिब १८ रोपनी क्षेत्रफलय् निर्माण जूगु हरि भवन स्वतँ जाःगु खः । प्राचीनकाल, मध्यकाल व आधुनिक यानाः स्वंगू कालखण्डया ढाँचाय् उगु भवन निर्माण यायेगु येँ मनपाया योजना दुगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यव नं ‘सम्पदा बचाऔं’ अभियानया अभियन्तातय्सं उगु दरवार संरक्षण यायेत इनाप याना वयाच्वंगु खः ।
थुनेगु ज्या शुरु जूगु स्वलाया दुने सिधयेकेगु व छगू अर्ब न्यय्गू करोड लागतय् पुनःनिर्माण यायेगु येँ मनपाया योजना दुगु खः । गोर्खा भुखाय् व वयां लिपाया पराकम्पं ज्याकू संचालन याये मफइगु अवस्थाय् थ्यंगु वागदरवारया राजस्व विभाग व सहरी विकास विभाग बाहेक येँ मनपाया मेमेगु विभाग, जिल्ला समन्वय समिति, बबरमहल, राष्ट्रिय सभागृह व लुँहितिइ च्वंगु जेडिए कम्प्लेक्सय् संचालन जुयाच्वंगु दु ।
भीमसेन थापां जुजु गीर्वाणवीर विक्रम शाहपाखें लालमोहर तयाः आपालं जग्गा ल्हातय् लाकूगु व विक्रम संवत् १८६८ पाखे वागदरवार दयेकूगु इतिहासकार दिनेशराज पन्तं धयादी । वय्कलं धयादी, ‘आःया भवन वागदरवारया भवन जक मखु, वागदरवार आपालं जमिनय् दयेकूगु व तःधंगु खः ।
थौंकन्हय्या दरवार हरि शम्शेरं भोगचलन याःगुलिं हरिभवन धाःगु खः तर उगु दरवारयात वागदरवार धाःसां नं छुं फरक जुइमखु ।’वि.सं. १९०१ य् भीमसेन थापाया काय्चा माथवरसिंह प्रधानमन्त्री जुइधुंकाः व स्वयां न्ह्यः सरकारीकरण जूगु दरवार हाकनं माथवरसिंहयात हे लित बिउगु खः ।
उकिया दछि लिपा वि.सं. १९०२ लय् तत्कालीन जुजु राजेन्द्रया योजनाय् माथवरसिंहया हत्या वया हे भिंचा जंगबहादुरपाखें जुइवं दरवारयात हाकनं सरकारीकरण याःगु इतिहासकार पुरुषोत्तम शम्शेर जबराया धापू दु । उपेन्द्रविक्रम शाहलिपा वया काय भूपेन्द्रविक्रमं उगु दरवारयात उपयोग याःगु खः ।
वि.सं. १९९० या भुखाचं अनया संरचना जीर्ण याना बिउगुलिं पुनःनिर्माण यायेगु इलय् भूपेन्द्रविक्रमया तःधिकःम्ह काय मोहनविक्रम पूच्वय् च्वं वंगु खः । वया. लिपा उगु दरवार जुद्ध शम्शेरया म्ह्याय् जिलाजं हरि शम्शेरं भोग चलन याःगुलिं उगु भवनयात हरि भवन धाःगु खः । वि.सं. २००७ लिपा सरकारी स्वामित्वय् दुगु उगु दरवारय् छुं ई अर्थ मन्त्रालय च्वंगु खः । वि.सं. २०६० पुस २८ गते तत्कालीन श्री ५ या सरकारं उगु दरवार येँ मनपायात बिउगुलिं उगु हे दँया चैत २७ गतेनिसें महानगरपालिका अन ल्ह्ययेगु ज्या जूगु खः ।<eot>देशय् तःभुखाय् ब्वःगु स्वदँ लिपा तःभुखाचं क्षति जूगु यलया क्वन्ति महाद्यःया देगः पुनःनिर्माण शुरु जूगु दु । देगः पूवंक थुनाः दयेकेगु खः वा क्षति जूगु थासय् जक दयेकेगु धइगु खँ क्वःछी मफुगुलिं ताःईतक देगः दनेगु ज्या न्ह्याके मफयाच्वंगु खः ।
न्यातँजाःगु उगु देगःया न्हापां च्वय्या नितँजाः दयेकूगु जूगु दुसा वयां लिपा आवश्यक जूसा जक मेगु तल्लाया नं ज्या न्ह्याकेगु योजना दयेकाः पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेगु शुरु यानागु यल लाय्कू संरक्षण तथा दरवार हेरचाह ज्याकूया प्रमुख काजीमान प्याकुरेलं कनादिल । वय्कलं नितँजाःया ज्या सिधये धुंकाः विज्ञनापं तकं सहलह यानाः मेखे आवश्यक जूसा जक ज्या न्ह्याकेगु नं धयादीगु दु ।
क्वन्ति महाद्यःया देगः पुनःनिर्माणया ज्या सरकार थम्हं यानाच्वंगु दु । स्थानीयवासीया भावना व विज्ञतय् सल्लाहकथं हे ज्या जुइगु वय्कलं धयादिल । देगः थुनेबलय् अनच्वंगु हलंज्वलंया सुरक्षायात कयाः स्थानीयवासीतय्सं चिउताः प्वंकूगु खः । ज्याकुथिं थ्व स्वयां न्ह्यः थगुनेनिसें जिल्ला प्रशासन ज्याकूयात इनाप यानाः नियमित रुपं उगु थासय् प्रहरी गस्ती याकेगु शुरु याःगु खः ।
देगःया गजूया सुरक्षाया निंतिं थौंकन्य् लाय्कू लागाया हे मूचुकय् तयातइगु प्रमुख प्याकुरेलं कनादिल । वय्कलं धयादी, ‘नियमित रुपं न्हय्म्ह प्रहरी सुरक्षाया निंतिं खटे जुयाच्वंगुलिं पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेबलय् देगःनं सुरक्षित जुइ ।’ न्यातँजाःगु क्वन्ति महाद्यःया देगःयात स्वनिगःया हे पुलांगु देगः मध्ये कायेगु याः ।
द्यःयाथाय् हरेक सोमवाःपतिकं व विशेष यानाः साउन महिनाया सोमवाः भक्तजनत म्वःम्वः वयेगु याः । यलया आपालं स्मारकया पुनःनिर्माण यायेगु ज्या न्ह्यानाच्वंसां थीथीकथंया पंगःया कारणं छुं छुं स्मारक व सम्पदाया पुनःनिर्माण धाःसा अझं न्ह्याके फयाच्वंगु मदुनि ।
# थ्व हे झ्वलय् यल संग्रहालयं आः दुगु स्थायी प्रदर्शनीलिसें न्हूगु अस्थायी प्रदर्शनी नं शुरु यायेगु तयारी याःगु दु । संग्रहालयया प्रमुख सुरेश लाखेया कथं सुन्दरी चुकय् मेगु महिनानिसें अस्थायी प्रदर्शनी शुरु यायेगु तयारी जुयाच्वंगु जानकारी बियादिल ।
अस्थायी प्रदर्शनीइ बिस्कं बिस्कं विषयवस्तुइ आधारित सामग्री ब्वज्या जुइ । परम्परागत व संस्कृतिइ महत्व तइगु विषयवस्तुया छनोट याना यंकेगु योजना दुगु संग्रहालय प्रमुख लाखेनं कनादी । करिब लत्यातक छगू विषयवस्तुइ आधारित सामग्री तये धुंकाः वयां लिपा मेगु सामग्री नं व हे अवधि तक तइगु जुइ ।
वय्कलं धयादी, ‘उकी परम्परागत जनजीवनलिसें स्वानाच्वंगु व पर्यटकतय् निंतिं आकर्षक जुइगु विषयवस्तुत दुथ्याकेगु जुइ ।’विदेशीलिसें नेपाःमित नं थुकिया लक्षित जुइ । संग्रहालय चाःहिउ वइपिं नेपाःमित मध्ये अप्वःथें छक्वः वयेधुंकाः हाकनं हाकनं वयेगु स्वइमखु । वय्कलं धयादी, ‘विदेशीया निंतिं दक्वं हे न्हूगु जुइ, तर नेपाःमित धाःसा छगू हे चीज ग्वःक्वः स्वयेगु धकाः संग्रहालयय् दोहोरे यानाः मवयेफु ।’
थौंकन्हय् संग्रहालयय् स्वयेगु स्वयां नं छुं न्हूगु खँ सयेकेसीके याये धइगु उद्देश्यं नेपाःमित वयेगु यानाच्वंगु दु । अस्थायी प्रदर्शनी शुरु जुइधुंकाः नेपाःमि आगन्तुकं लत्यालिपा वयेबलय् न्हू न्हूगु खँ स्वये खनीगुनापं सयेकेसीके यायेखनीगु जूगु दु । संग्रहालय अवलोकन यायेत वइपिं नेपाःमि व विदेशी पर्यटकया ल्याः नं अप्वया वनाच्वंगु दु ।<eot>भगवान बुद्धं थःगु जीवनया ४५दँ तक्क थःमं थूगु धर्म प्रचार यानाबिज्यात। थ्व नापं व थ्व धुंका बुद्ध धर्मय् यक्व घटना जूगु दु। बुद्ध धर्मया मू घटनाया आधारय् बुद्ध धर्मया इतिहासयात थ्व कथं बायेछिं-<eot>येँ – दक्षिण एशियाया छगू देय् श्रीलंका थौंकन्हय् विदेशी मुद्रा मदयाः तःधंगु आर्थिक संकटय् लानाच्वंगु दु । छगू इलय् दक्षिण एशियाया हे न्ह्यथनेबहःगु अर्थतन्त्र दुगु श्रीलंकां थौंकन्हय् वासः न्यायेत तकं विश्व बैंकयाके ग्वाहालि फ्वने मालाच्वंगु दुसा खाद्यान्नया निंतिं विदेशी दातातय्त आह्वान यानाच्वंगु दु ।
विदेशी मुद्राया धुकू खाली जुइवं श्रीलंकाय् विदेशं हयेमाःगु खाद्यान्न न्यायेत तकं ध्यबाया संकट जूगु खः । थुकिं यानाः अनया जनजीवन तकं कष्टकर जुयाच्वंगु दु ।
श्रीलंकाय् थज्याःगु अवस्था जुयाच्वंगु इलय् नेपालय् नं अज्याःगु हे अवस्था जकं वयेत्यंगु मखुला धयागु चिन्ता अर्थविद्तय्सं प्वंकाहःगु दु । छाय्धाःसां नेपाःया विदेशी मुद्रा संचिती नं धमाधम म्हो जुया वनाच्वंगु दु । वंगु माघय् नेपाःयाके मुक्कं न्हय्लाया निंतिं सामान आपूर्ति यायेगु विदेशी मुद्रा ल्यं दुगु खःसा आः थ्व ध्यबा नं धमाधम म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु ।
विशेषतः नेपालय् विदेशी मुद्रा दुहां वइगु रेमिट्यान्स म्हो जुयाच्वंगु व विदेशं सामान आयात धाःसा अप्वया च्वंगुलिं अर्थविद्तय्सं नेपाःया अवस्था नं श्रीलंकाया थें जुइगु शंका याना हःगु खः।
सामान्यतः देशय् दुहां वइगु व देशं पिहां वनीगु विदेशी मुद्राया अन्तर क्यनीगु शोधनान्तर वंगु असार मसान्त तक सवा अर्ब तकां बचत दुगु खःसा आः थ्व निगूत्या खर्ब घाटाय् वनेधुंकूगु दु ।
अर्थविद् विश्वम्भर प्याकुरेलं बीबीसीलिसे खँ ल्हासें अर्थतन्त्रया मुद्दाय् राजनीतिक नेतृत्व गम्भीर मजुल धाःसा नेपाः नं श्रीलंकाया हे स्थितिइ वनीगु प्रस्ट दुगु खँ धयादीगु दु । अथेहे पुलांम्ह अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडां बांलाक ध्यान मबिल धाःसा नेपालय् नं श्रीलंकाय् थें आर्थिक संकट वयेफुगुलिं आः हे सजग जुइमाः धयादीगु दु ।
मेखे अर्थ मन्त्रालयया सचिव मधु मरासिनीं धाःसा नेपाःया अर्थतन्त्रया सूचकत बांमलानाच्वंसां निराश हे जुइमाःगु अवस्था मदुनि धयादीगु दु । वय्कलं श्रीलंकाया विदेशी त्यासा व राजश्वया अवस्था व नेपाःया अवस्था स्वयेबलय् तसकं निराश हे जुइमाःगु प्रमाण खनेमदु धयादीगु दु ।
‘अथे खःसां श्रीलंकाया घटनां पाठ बिउगु दु । उकिं न्ह्यागु परिस्थितिइ नं वित्तीय अनुशासनय् च्वनेमाः व इलय् हे छुं नीति नालेमाः धयागु बोध याकाबिउगु दु’ वय्कलं धयादीगु दु ।
वय्कःया कथं आः नेपालय् आन्तरिक कारणं स्वयां नं बाह्य कारणं दबाब लानाच्वंगु दु । कोभिड महामारी लिपा आकाझाकां बजाः ह्वात्त चलायमान जूगुलिं आयात अप्वःगु दु, गुकिं विदेशी मुद्राया संचितीइ दबाब लाःगु दु । अथेहे रुस व युक्रेनया युद्धया कारणं चिकंया भाः थहां वनाः खाद्यान्नया भाः नं थहां वंगु दु । चिकंया कारणं नं विदेशी मुद्रा यक्व पिहां वनाच्वंगु दु । मेखे रेमिट्यान्स धाःसा न्यागू प्रतिशतं म्हो जुयाः लिपांगु न्हय्ला दुने मुक्कं ५४० अर्ब तका जक दुहां वःगु दु । वय्कलं अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् सामानया भाः झन झन थहां वनीगु खनेदुगुलिं आः निराश मजुसे याकनं नीतिगत निर्णयत यायेमाःगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं संकट मवयेकेगु खःसा आयातय् नियन्त्रण यानाः थःपिनि आनीबानीइ सुधार यायेमाःगु खँ धयादीगु दु ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिका २० वडा भिंद्यःत्वालय् च्वंगु न्हना वनेत्यंगु छगः चिभाःया जिर्णोद्धार जूगु दु । चिभाः चैत्य संस्थापाखें चिभाःया ल्ह्वनेज्या याःगु खः ।
संस्थाया सचिव अमर सुन्दर तुलाधरया कथं भिंद्यः गुप्तवास तइगु फल्चा न्ह्यःने च्वंगु चिभाः न्हना वनेत्यंगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगुलिं स्थानीयपिनि इनाप कथं संस्थाया आर्थिक ग्वाहालि जिर्णोद्धार जूगु खः । ‘थन झ्वःलाक स्वंगः चिभाः दु, थुकी मध्ये निगः चिभाः खनेमदयेधुंकूगु दुसा खनेदुगु छगः चिभाः जिर्णोद्धार यानागु दु । थ्व चिभाः जिर्णोद्धार लिपा मेगु चिभाः नं पुनर्निर्माण जुइ धयागु आशा यानागु दु ।’
चिभाः चैत्य पाखें थुकथं हे न्हना वनेत्यंगु, स्यनाच्वंगु चिभाः–चैत्यया जिर्णोद्धार याना वयाच्वंगु दु । भाजु तुलाधरया कथं संस्थापाखें आःतकया दुने नीन्यागः चिभाःया जिर्णोद्धार यायेधुंकूगु दु । चिभाः ल्ह्वनेज्याया निंतिं स्थानीयलिसें देश विदेशं स्वतःस्फूर्तरुपं ग्वाहालि याना वयाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>फकं छगू प्रकारया स्वांमा ख। थुकिया हःयात तरकारी दयेका नइगु याइ। थ्व माया ग्वःयात सकिया रुपय् नयेगु या।
किपा स्वयादिसँEdit
फकं
फकं
फकं
फकं
फकं
लिधंसाEdit
↑ GRIN (October 5, 2007). Colocasia Schott. Taxonomy for Plants. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. July 13, 2010 कथं।<eot>स्वनिगः पिनें खाया आयात मजुइवं खाया लाया भाः थहां वंगु दु । सरकारं लकडाउन शुरु यायेवं आपालं स्वनिगःया किसानतय्सं ब्रोइलर खाः लहीगु त्वःतेवं खाया आः वयाः अभाव जूगु खँ किसानतय्सं धाःगु दु ।
किसानतय् कथं लकडाउन शुरु जुइवं खायात माःगु दाना अभाव जूगुलिं किसानतय्सं थःपिंके दुगु चल्ला तकं स्यानाः ल्हाकाबिउगुलिं यानाः स्वनिगलय् खाया अभाव जूगु खः । स्वनिगलय् सर्लाही, सप्तरी आदि जिल्लां नं खा आयात जुयाच्वंगु खःसा सरकारं थुगु जिल्लां स्वनिगलय् खा हयेके मबिउगुलिं नं थप अभाव जूगु खँ व्यापारीतय्सं धाःगु दु ।
न्हापा न्हापा चितवनं स्वनिगलय् खा हयेगु यानाच्वंगु खःसा चितवनया खाया गुणस्तर म्हो जूगुलिं व्यापारीतय्सं खा आयात यायेगु नं म्हो याःगु खः । म्हीग तक ब्रोइलर प्रतिकिलो ३४० तका मियाच्वंगु खःसा म्हिगः हाकनं भाः थहां वनाः ३७० तका थ्यंगु दु ।
मेखे बजारय् खाःया अभाव जुइवं आपालं धयाथें थोक व्यापारीतय्सं फ्रोजन यानातःगु ला मीगु शुरु याःगु दु । येँया आपालं धयाथें पसलय् थौंकन्हय् फ्रोजन ला मियाच्वंगु दु । तर येँया उपभोक्तापिंसं धाःसा फ्रोजन ला उलि ययेकूगु खनेमदु ।<eot>बागमती अञ्चल Template:Lang-en नेपालया १४ अञ्चल मध्ये छगु ख । थ्व अञ्चलयागु पुर्वे जनकपुर अञ्चल, पश्चिमे गण्डकी अञ्चल, उत्तरे चीनया तिब्बत व दक्षिणे नारायणी अञ्चल लाई।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷खुसिबालं क्षति जूगु मेलम्ची आयोजना आः गबलय् शुरु जुइ व अनया लः आः हानं गबलय् स्वनिगलय् वइगु जुइ धइगु खँ अन्यौलय् लाःगु दु । थ्व ज्यायात हानं न्ह्याकेगु लागिं मेलम्ची आयोजनां दयेकूगु कार्ययोजनायात कयाः आः तक सरकारं छुं हे कथंया निर्णय मयाःगु कारणं यानाः नं मेलम्चीया लः वइगु विषय अनिश्चित जूगु खँ आयोजनां धाःगु दु । वंगु असार १ गतेनिसें वःगु खुसिबालं मेलम्ची परियोजनाया २२ किलोमिटर क्षेत्रय् क्षति याःगु खः ।
खुसिबालं परियोजना क्षतिग्रस्त जुइधुंकाः आयोजनां ल्हानाच्वंगु सुरुङ मार्गयात सफा यानाः आःयात अस्थायी रुपं जूसां लः हयेगु कार्ययोजना सरकारयात बिउगु खः । तर सरकारं उगु कार्ययोजनायात कयाः छुं निर्णय याःगु मदुनि । आयोजनां आः वइगु चैत वैशाखय् स्वनिगलय् लः हयेगु योजना दयेकूगु खः । योजना कथं आः वइगु निलाया दुने स्वनिगलय् अस्थायी रुपं जूसां लः हये फइगु सुम्भावना दुगु खः ।
खानेपानी तथा सरसफाइ मन्त्रालयं वंगु कार्तिक महिनाय् सार्वजनिक खरिद ऐनया दफा ६६ कथं ठेक्का आह्वान यायेत प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषदया कार्यालययात कार्ययोजना छ्वःगु खः तर आः तक अनया लिसः वःगु मदुनि ।
मन्त्रालयं मोहनि नखः क्वचायेवं आयोजना दयेकेगु ज्या न्ह्याकेगु खँ धाःगु खः । तर आः गुकथं न्ह्याः वनेगु धइगु बारे मन्त्रालयं निर्णय याये फयाच्वंगु मदुनि । मन्त्रालयं थुकिया बारे अझ नं सहलह जुयाच्वंगु व याकनं हे निर्णय यायेगु कुतः जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – थुगुसी यँयाः जात्रा निरीक्षण यायेत येँय् झाःपिं विदेशी पाहांपिंत म्हिगः विदाई यात । राष्ट्रिय सभागृहय् जूगु ज्याझ्वलय् विदेशी पाहांपिंत येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं थीथी उपहार बिसें विदाई यानादीगु खः । ज्याझ्वलय् संस्कृति, पर्यटन व नागरिक उड्डयन मन्त्री योगेश भट्टराई मूपाहां कथं झाःगु खः ।
वय्कलं थ्व ज्याझ्वःपाखें नेपाल भ्रमण वर्षयात बांलाःगु लिच्वः लाकीगु बिचाः प्वंकादिल ।येँ मनपाया ब्वनाय् यँयाः पर्व स्वयेगु लागिं थुगुसी चीन, भारत, भूटान, जापान व अमेरिकाया प्यम्ह मेयर लिसें ४१ म्ह प्रतिनिधित येँय् वःगु खः । वय्कःपिं मध्ये प्यम्ह मेयरपिंत गद्दी बैठकय् हे तयाः कुमारी साःगु अवलोकन याकूगु खःसा मेपिंत महाद्यः–पार्वती देगः क्वय् तयाः जात्रा क्यनेगु ज्या जूगु खः ।
वय्कःपिंत कुमारी साली कुन्हु हे येँया पुलांगु वस्ती अवलोकन याकेगु ज्या जूगु खः । लिसें वय्कःपिंत म्हीग चन्द्रागिरी व स्वयम्भू चाःहीकूगु खःसा म्हिगः यल व ख्वप लाय्कू लागा निरीक्षण याकूगु खः । चन्द्रागिरीइ वय्कःपिंत सांस्कृतिक ज्याझ्वः नं क्यंगु खःसा मेमेगु लागाय् स्थानीय खलः पुचःतय्सं सिन्हः तिकाः व ख्यें सगं बियाःं लसकुस याःगु खः ।<eot>एजेन्सी- अस्ट्रियाया सरकारं कोरोनाविरुद्ध पुरा खोप मकानीपिं करिब निगू लाख मनूतय्त सोमवाः निसें लकडाउनय् तःगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमयाकथं खोप मकाःनिपिं मनूत अत्यावश्यक ज्या बाहेक छेँय् नं पिहां वये दइमखु । १२ दँसिबें च्वय्यापिं खोप मकानिपिं सकसितं थ्व नियम लागु जुइ । नयेगु ज्वलं न्याः वनेत, डाक्टरथाय् वनेत व खोप काःवनेत बाहेक पिहां वये मदुगु नियमय् दु ।
अष्ट्रियाया चान्सलर अलेक्जेन्डर शेलेनवर्गं सरकारया थ्व पलाः दुर्भाग्यपूर्ण जूगु तर आवश्यक जूगु धाःगु दु । नियम पालना मयाःपिंत १६६० डलर जरिवाना जुइ ।
अस्ट्रियाय् ६५ प्रतिशत जनसंख्यां खोप कायेधुंकूगु दु,तर पश्चिम युरोपय् थ्व प्रतिशत दकलय् कम खः । अस्ट्रियाय् कोरोना संक्रमण नं थहां वनाच्वंगु दु । विश्व स्वास्थ्य संगठनं युरोपय् हाकनं कोरोना संक्रमण अप्वयेफुगु धयावयाच्वंगु दु ।<eot>भाषाशास्त्रय् सिन्ट्याक्स धाःगु छुं नं भाय्‌या खँपुया संरचना निर्धारण याइगु नियम, सिद्धान्त व पद्धतिया पुचः ख। सिन्ट्याक्स खँग्वःया समान परिभाषा तर्कशास्त्र व प्रोग्रामिङ्ग भासय् नं छ्येलिगु या।<eot>सुं नं मिसां न्हापांम्ह सन्तान सुख प्राप्त याःगु दत्या निदँ लिपा मेम्ह सन्तान बुइकी । अझ गुलिसिनं न्हापांम्ह मचा बांलाक ब्वलने धुंकाः जक मेम्ह मचा बुइकी । तर, बंगलादेशया छम्ह मिसां न्हापांम्ह मचा बुइकूगु लछिया दुने हे हाकनं मेम्ह मचा बुइकूगु दु, व नं जुम्ल्याहा । बंगलादेशया आरिफा सुल्तान नांया २० दँ दुम्ह मिसां दकलय् न्हापां काय बुइकूगु खः । व नं ई स्वयां न्ह्यः । वयां लछिया लिपा हाकनं मचा बुइकल ।
लिपाया पालय् धाःसा जुम्ल्याहा मचा बुइकूगु खः । आरिफां वंगु फेब्रुअरी महिनाया अन्त्यपाखे काय बुइकूगु खः । वयां २६ दिं लिपा आरिफायात तसकं प्वाः स्यायेवं वया छेँजःपिंसं हथासं अस्पताल यंकल । अस्पतालय् वयागु स्वास्थ्य परीक्षण याःगु इलय् वयागु मचाछेँय् निम्ह मस्त दुगु खने दयेवं आपतकालीन ‘सिजेरियन’ शल्यक्रिया याःगु खः । शल्यक्रिया यानाः चिकित्सकतय्सं आरिफाया प्वाथं निम्ह जुम्ल्याहा मचा लिकाःगु खः ।
मां व निम्ह मचाया स्वास्थ्य ठीक जूगु धासें इमित अस्पतालं डिस्चार्ज यानाः छेँय् छ्वया बिउगु खः । बंगलादेशया जेसोर जिल्लाया अद्दीन अस्पतालया मिसा ल्वय् विशेषज्ञ डा. शीला पोद्धारं आरिफाया अस्पतालय् हयेवं वयागु अल्ट्रासाउण्ड याना स्वयागु इलय् वयागु प्वाथय् जुम्ल्याहा मचा दुगु पत्ता लगे जूगु खँ धाःगु दु ।
न्हापांम्ह सन्तानकथं काय बुइकूगु लछिया दुने हे जुम्ल्याहा मचा बुइकूगु घटनां थःपिं तसकं स्तब्ध व अजू चाःगु चिकित्सक पोद्धारं धाःगु दु । जुम्ल्याहा मस्त काय वा म्ह्याय् छु खः धइगु खँ स्पष्ट यानातःगु मदुसा मां व जुम्ल्याहा मचायात प्यन्हुतक अस्पतालय् तये धुंकाः छेँय् छ्वया बिउगु खः ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – थनया छेँथुवाःतय् समस्या समाधान यायेगु ताः तयाः गठन याःगु उपत्यका घरधनी सरोकार मञ्चया पदाधिकारीतय्सं थ्वहे वइगु शनिवाः सुथय् हनुमानध्वाखाया कालभैरव न्ह्यःने च्वनाः शपथ ग्रहण याइगु जूगु दु। स्थानीय इन्द्रप्रसाद श्रेष्ठया अध्यक्षताय् उगु पुचः नीस्वंगु खः ।<eot>बुलुबुलु वा बुलुबुलु वइगु (लातिन nausea, ग्रीक भाषा ναυσία - nausia नं[१] "ναυτία" - nautia, मोसन सिकनेस"[२][३]) छता मफूगु व याउंसे मच्वंगु अवस्था ख। थुकिलि प्वाया च्वयेया भागय् मफुथें जुया ल्ह्वयेमाथें च्वनि। [४] थ्व अवस्था आपालं ल्ह्वये स्वया न्ह्यः खनेदै तर न्ह्याबिलें अथे मजुइ नं फु।
बुलुबुलु
सन् १६८१स ल्ह्वयाच्वंम्ह मनुया किपा
ICD-10
R11.
ICD-9
787.0
यक्व ल्वय्‌य् बुलुबुलु वइगु जुगुलिं थ्व छता अस्पष्ट लक्षण ख। थ्व लक्षण खनेसाथ कि हे थ्व हे ल्वय् जूगु धका धाये छिनि मखु। बुलुबुलु वइगुया छुं कारणय् मोसन सिकनेस, इकुइगु, माइग्रेन, मुर्छा, प्वाथय् संक्रमण आदि ला। यक्व वासःया साइद इफेक्तया रुपय् बुलुबुलु मिनेफु, दसु-क्यान्सरया वासः। ग्याना, घचाना, दिप्रेसनय् वना नं बुलुबुलु वयेफु। [५][६][७]
बुलुबुलु मवयेकेत बीगु वासःतयेत एन्तिएमेतिक धाइ। थ्व पुचलय् दाइफेनहाइद्रामिन, मेतोक्लोप्रामाइद, अन्दान्सेत्रन आदि वासः ला।<eot>दिल्ली – भारतया स्वघोषित धर्मगुरु आसाराम बापूयात अनया छगू अदालतं आजीवन कारावासया सजाय न्यंकूगु दु । भारतया जोधपुर अदालतं बापूयात छम्ह नाबालिग मिसामचायात बलात्कार याःगु मामिलाय् दोषी ठहर यासें आजीवन कारावासया सजाय न्यंकूगु खः । अदालतं बुधवाः बापूयात बलात्कारया मामिलाय् दोषी ठहर याःगु खः ।
सन् २०१३ य् आसाराम बापूं थःगु हे आश्रम् च्वंम्ह १६ दँ दुम्ह छम्ह मिसामचायात बलात्कार याःगु द्वपं लाःगु खः । उगु द्वपं लिपा करिब न्यादँ तक जेल सजाय फये धुंकूम्ह धर्मगुरु आसारामं अदालतया पैmसला लिपा आः ल्यं दुगु जीवन नं जेल सजाय फयाः हे फुके मालीगु जूगु दु ।
सन् २०१३ अगस्त १५ कुन्हु बलात्कृत जूम्ह मिसामचां न्यान्हु लिपा प्रहरीइ उजुरी बिउगु खःसा वयां लिपा वयात भारतया इन्दोर धइगु थासं ज्वंम्ह आतक नं प्रहरी हिरासतय् लानाच्वंम्ह खः ।थुगु हे मुद्दाय् दोषी ठहर यानातःपिं शिल्पी व सरदार नांया मेपिं निम्हेसित २०–२० दँया जेल सजाय न्यंकूगु भारतीय संचारमाध्यमं न्ह्यथंगु दु ।
बलात्कारया शिकार जूम्ह मिसामचाया मांअबु निम्हं आशारामया भक्त खः । आसाराम विरुद्ध बलात्कार नापं आपराधिक षडयन्त्र लगायत मेमेगु नं आपालं मुद्दा लानाच्वंगु खःसा<eot>येँ – कोरोना महामारीया कारणं देय् छगूलिं लकडाउनया अवस्थाय् दु । लकडाउनया इलय् सरकारं मनूतय्त अत्यावश्यक ज्याया निंतिं बाहेक मेगू ज्याया निंतिं छेँ नं पिहांमवयेत इनाप याःगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् मचा निसें बुराबुरी तक छेँय् लानाचवंगु दु । थ्वहे झ्वलय् येँ महानगरपालिकाया वडा नम्बर १८ पाखें लकडाउनया इलय् समस्या मजुइमा धकाः जेष्ठ नागरिकतय्त छेँछँय् वना बिशेष भत्ता इनेगु ज्या याःगु दु ।
वडा नम्बर १८या अध्यक्ष न्हूच्छेकाजि महर्जन नापं जनप्रतिनिधितय् सक्रियताय् जेष्ठ नागरिकपिंत छेँछँय् वनाः विशेष भत्ता इनेगु ज्या जूगु खः । उगु इलय् जनप्रतिनिधिपिंसिं सोमवाः जेष्ठ नागरिकतय् स्वास्थ्य अवस्थाया बारे नं न्यनेकने याःगु खः । स्थानीय निकायपाखें जेष्ठ नागरिकपिंत दच्छि छक्वः विशेष भत्ता कथं झिंनिद्वः तका बीगु यानाच्वंगु दु ।<eot>संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई)य् न्याया प्रक्रियाया निंतिं हिन्दी भाय् स्वंगूगु औपचारिक भाय्या मान्यता बिउगु दु। आवंलि युएई अदालतय् नं हिन्दी भाय् छ्यलाबुलाय् वइगु जूगु दु । अरबी व अंग्रेजी धुंकाः हिन्दीयात स्वंगूगु भाय्या रुपय् औपचारिक मान्यता बिउगु खः ।
युएईया अदालतय् बिउगु छगू निवेदनया आधारय् अदालतं हिन्दी भाय्यात नं कामकाजया भाय्या रुपय् मान्यता बिउगु खँ भारतीय विदेशमन्त्री सुष्मा स्वराजं धाःगु दु । वय्कलं सामाजिक सञ्जाल ट्विटर मार्फत हिन्दी भाय्यात औपचारिक भाय् याःगुलिं अदालतयात प्रशंसा नं यानादीगु दु । युएईइ च्वनाच्वंपिं आप्रवासी मध्ये दकलय् अप्वः भारतीयत दु ।
उपिं अप्वःसिनं हिन्दी भाय् ल्हाइपिं खः । उकिं हिन्दी भाय्यात औपचारिक मान्यता बिउगु खः । युएईया कूल जनसंख्या ९० लाख दुसा थुकी आप्रवासीतय् ल्याः स्वब्वय् निब्वः दु । भारतीयतय् ल्याः जक २६ लाख दुगु अनुमान दु । थ्व धयागु मुक्कं जनसंख्याया ३० प्रतिशत जूवः । न्यायप्रक्रियाय् सुयातं समस्या मजुइमा धकाः हिन्दी भाय्यात मान्यता बिउगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – अव्यवस्थित शहरीकरण, कंक्रिटया छेँ, वातावरण प्रदूषणं यानाः नेवाःतय् जात्राय् नं लिच्वः लायेगु सुरु जुयावःगु दु । दँय्दसं लुति अजिमाया जात्राबलय् यायेमाःगु सर्पाहुति होमय् नं थुकिया हे लिच्वः लाःगु दु । अव्यवस्थित शहरीकरण व प्रदूषणया कारणं स्वनिगलय् च्वनाच्वनीपिं पशुपंक्षी, जीवजन्तु, कीत तकं लोप जुया वनाच्वंगु दु ।
न्हापा न्हापा छेँय् छेँय् खने दइपिं चखुं, बखुं, झंगःपंक्षीलिसें बुँइ खने दइपिं कीत, खुसि खुसिइ दइपिं न्या, सरिसृप तकं मदया वनेधुंकूगु दु ।
चखुं, ताहा, बुँइचा थेंज्याःपिं की मदुगु हे कारणं बुधवाः बहनी लुति अजिमा पीठय् जूगु होमय् दुथ्याकेमाःपिं थुपिं जीवत दुथ्याके मफुत ।
बालचःह्रेया न्ह्यकुन्हुया चान्हय् जुइगु थ्व होमय् छज्वः सर्प, छज्वः बुँइचा, छज्वः चखुंचा, छज्वः न्या व म्येय्या छ्यं दुया छ्वयेमाःसा छज्वः–छज्वः सर्प, चखुंचा, न्या व बुँइचा त्वःता छ्वयेमाः । तर सर्प, चखुंचा व बुँइचा लायेमखंगुली बुधवाः जूगु होमय् मेमेगु अन्नज्वलंया लिसें म्येँया छ्यं व न्या जक दुइगु ज्या जुल ।
होम यानादीम्ह थकु जुजु गजेन्द्रराज मल्लं स्वनिगलय् न्हू कथं दयेकूगु छेँय् चखुंचात च्वं मवयेधुंकूगु, खुसिइ लः हे मदयेधुंकूगु लिसें बुँज्या यायेत बुँ हे मदयेधुंकूगुलिं चखुं, बुँइचा, सर्प लायेमफुगु खँ कनादिल । स्वदँ प्यदँ न्ह्वंनिसें हे सर्प मदुइ धुनागु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।
थ्व होमय् दुइपिं थुपिं जीवत पिनें हये मजिउ, जात्रा जुइगु लागाय् हे मालाः लायेमाः ।
अथे जूगुलिं थौंकन्हय् सर्प, बुँइचा व चखुंचा माले थें चाःहिलेगु ज्या जक यानाः मेमेगु हलंज्वलं जक तयाः होम यायेगु यानाच्वंगु खः । सर्प मालेगु ज्या लुति अजिमाया देगलय् जात्राया निन्हु न्ह्यव खापा तीधुंकाः जक यायेमाःसा चखुंचा मालेगु ज्या होम याइकुन्हु जक यायेमाः ।<eot>क्यानाडां अमेरिकाया व्यापारि नीतिया विरुद्ध तच्वःगु सः थ्वयेकूगु दु । विश्व व्यापार संगठनय् क्यानाडां अमेरिकाविरुद्ध व्यापक उजुरी दर्ता याःगु दु ।
समाचार एजेन्सी रोयटर्सया कथं निगू देय् दथुया थ्व विवाद लिपा अमेरिकां क्यानाडां थथे उजुरी यानाः थःत हे नोक्सान यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । लिसें अमेरिकां क्यानाडा चीनया ल्हातय् प्याखं हुलाच्वंगु द्वपं नं बिउगु दु ।
क्यानाडां अमेरिकां नाला वयाच्वंगु एन्टी डंपिंग व एन्टी सब्सिडी ड्यूटी विरुद्ध उजुरी बिउगु खः । अमेरिकां यानाच्वंगु ज्याया निसःगू उदाहरण बिसें क्यानाडां धाःगु दु, ‘अमेरिकां चीन, भारत, ब्राजिल व युरोपेली संघ लिसें फुक्कं सम्बन्धित व्यापार साझेदारतलिसे गलत व्यवहार यानाच्वंगु दु ।’
क्यानाडाया थ्व उजुरी लिपा विश्व व्यापार संगठनय् अमेरिकी प्रतिनिधि रोबर्ट लाइटजरं धाःगु दु, ‘विश्व व्यापार सगठनय् वःगु क्यानाडा उजुरी अमेरिकी व्यापार प्रणालीयात कयाः म्वायेकं म्वायकं वाःगु बेकारया आक्रमण खः । क्यानाडाया थ्व उजुरीं छुं हिउपाः हे वःसां उकिया प्रारम्भिक लबः मेमेगु देय्यात जुइ, क्यानाडायात दइमखु । उकिं क्यानाडाया उजुरी वयागु निंतिं हे ठीक जुइमखु ।’
क्यानाडां अमेरिकी व्यापार नियमय् दुगु प्राविधिक गडबडीयात कयाः ३२ पानाया उजुरी दर्ता याःगु खः । थुकी अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार आयोगं नं निर्यात नियन्त्रणय् विभाजनकारी नीति दयेकातःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
क्यानाडाया विदेशमन्त्री क्रिस्टिया फ्रील्यान्डं धाःगु दु, ‘अमेरिकां थःथाय् नोकरी बचे यायेगु निंतिं क्यानाडाया उत्पादनय् कर कयाच्वंगु दु ।’
क्यानाडाया कथं अमेरिकी उत्पादक डब्ल्यूटीओया एन्टी डंपिंग सम्झौतायात उल्लंघन यानाच्वंगु दु । थुकिया लिसें सब्सिडी व मूल्य निर्धारणया नियम नं उल्लंघन यानाच्वंगु द्वपं बिउगु दु ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारय् ‘अमेरिकी फस्र्ट’ नीति नालाच्वंगु दु । थुकिया कारणं ट्रम्पं गुलिखे बहुसदस्यीय व्यापार सम्झौतायात रद्द यायेधुंकूगु दु ।
विश्व व्यापार संगठनया नियम कथं अमेरिकायात थ्व उजुरी समाधान यायेगु निंतिं ६० न्हुया ई दइ, थ्व लिपा संगठनं थुकी थःगु फैसला न्यंकी ।<eot>येँ – मध्यपुर थिमिया बुद्धकृष्ण बागः श्रेष्ठं थुगुसी नं बिस्काः जात्राय् म्ये प्वाः खनीगु जूगु दु । वय्कलं मानवीय सेवाया ल्याखं देय्या संस्कृति संरक्षण यायेत म्ये प्वाः खनेगु याना वयाच्वनागु खँ कनेगु यानादी । तर आः उकियात निरन्तरता बी मफइगु जुइगुलिं आकिवंनिसें धाःसा थम्हं म्ये प्वाः मखनेगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं थःगु उमेरया कारणं नं समस्या जुयाः आकिवं म्ये प्वाः खंके मफइगु खँ कनादिल । उकथं हे वय्कलं जात्रायात निरन्तरता बीत व उकियात ल्यंकेत ल्याय्म्ह पुस्ता तयार जुइमाःगु खँ नं धयादीगु दु ।<eot>बेइचिङ (रुइटर्स) – चीनय् कोरोना भाइरसा (कोभिड-१९)या कारणं हानं १६म्हेसित संक्रमण जूगु दु । थ्व चीनय् स्ववाः थुके संक्रमण जूगु दकलय् अप्वगु ल्याः खः । चीनया राष्ट्रिय स्वास्थ्य आयोगया कथं फुक्कं संक्रमितत पिनं वःपिं खः । इजिप्टं वःपिं मनूतय् मे ३१ तारिक कुन्हु संक्रमणया पुष्टि जूगु खँ आयोगं धाःगु दु । उकी मध्ये दकलय् अप्व दक्षिणी प्रान्त सिचुवानयापिं खः । चीनाय् आः तक ८३ हजार १७म्हेसित संक्रमण जुइधुंकूगु दु ।<eot>खगोलशास्त्र प्राकृतिक विज्ञानय् भौतिक शास्त्रया छता कचा ख। थ्व विज्ञानय् ब्रह्माण्डया सकल पिण्ड आदिया सीकेज्या याइ। खगोलशास्त्र छगू प्राकृतिक विज्ञान ख। थ्व विज्ञान भौतिकशास्त्र, रसायन, गणित आदि आधारभूत वैज्ञानिक कचाया आधारय् सीकिगु या।<eot>येँ – सरकारं न्हूगु नक्सा कथं निशान छाप हिलेगु निंतिं संघीय संसदय् संविधान संशोधनया प्रस्ताव दर्ता याःगु दु । कानून मन्त्री शिवमाया तुम्बाहाङ्फें मन्त्रिपरिषद्या निणय कथं संसद सचिवालयय् प्रस्ताव दर्ता यानादीगु खः ।
शुक्रवाः च्वंगु मन्त्रिपरिषद्या मुँज्यां लिम्पियाधुरा, कालापानी व लिपुलेक क्षेत्रयात दुथ्याकाः सार्वजनिक याःगु न्हूगु नक्सा कथं संविधान संशोधन यायेगु निर्णय याःगु खः । न्हूगु नक्सा कथं संविधानया अनुसूची-३य् दुगु निशान छाप संशोधनया निंतिं प्रस्ताव दर्ता यायेगु निर्णय जूगु खः ।<eot>येँ– वीरगंजया छम्ह नेपाःमि व्यापारीयात कारोना संक्रमण जूगु खँ सीदुगु दु । पटनाय् वासः याकाच्वंम्ह उम्ह व्यापारीयात अन हे कोरोना दुगु सीदुगु खः । शिव रुंगटा नांया उम्ह व्यापारीयात वीरगंजय् च्वनाच्वंगु इलय् हे विरामी जूगु खः । वीरगंजं वासः यायेत पटना मेडिकल कलेजय् वासः याकाच्वंगु इलय् जूगु परीक्षणय् वयाके कोरोना पोजिटिभ खनेदुगु खः ।
वीरगंजय् च्वनाच्वंगु इलय् हे विरामी जूम्ह जूगुलिं आः वया परिवारपिं सकसितं छेँय् हे क्वारेन्टाइनय् तयागु खँ पर्साया सिडिओ विष्णुप्रसाद कार्कीं धयादीगु दु ।
रुंगटायात वंगु चैत ३ गते हे ज्वर वःगुलिं वासः यायेत पटना यंकूगु खः । छेँय् च्वनाच्वंबलय् हे ज्वर वःगुलिं वयात गण्डक अस्पताल यंकाः अनया चिकित्सकतय्सं पटनाय् रिफर याःगु खँ धाःगु दु ।<eot>दशरथ मनुयागु वंशजयाम्ह छम्ह हिन्दू पात्र खः। वाल्मीकिया ग्रन्थ रामायण अनुसार वय्‌कः अयोध्याया रघुवंशी (सूर्यवंशी) जुजु ख। वय्‌कः इक्ष्वाकु कुलयाम्ह जुजु ख व राम, लक्ष्मण, भरत व शत्रुघनया अबु ख। वय्‌कःया स्वम्ह कलाः दु- कौशल्या, सुमित्रा व कैकेयी।<eot>नालन्दा प्राचीन बुद्ध धर्म सीकिगु छगु तःधंगु थाय् ख। थ्व थाय्‌ आःया भारतया बिहार राज्यय् ला। थ्व थाय्‌यात हलिंया दकले न्हापांगु विश्वविद्यालयय् छगुया रुपय् नालेगु या। थ्व ब्वंकुथि दकले तच्वःगु अवस्थाय् थन द्वलंद्व भिक्षु व शिष्यत च्वनिगु या।<eot>मोहनि नःखः धायेवं ल्वःमंके मफइगु निता चीज दु । व खः सलिखय् फयातःगु पुइँ चिनाः हाकुसे च्वंगु सिन्हः मोहनि व भ्यगतय् ज्वा“य्ज्वा“य् ह्वयाच्वंगु म्हासुसे च्वंगु नःलास्वां ।
मोहनिया न्हापांगु दिं अर्थात् कौलाथ्व पारु (असोज शुक्ल प्रतिपदा) कुन्हु सुथ न्हापां नीसी यानाः पुजा क्वथाय् कुलदेवताया आह्वान यानाः नःलास्वां पीगु याइ । थ्वयात नःला स्वनेगु धाइ । थथेहे कौलाथ्व नवमि अर्थात् महानवमिकुन्हु कुलदेवताया आह्वान यानाः सलिखय् मोहनि फयेगु याइ । कौलाथ्व दशमि अर्थात् विजय दशमिकुन्हु बिधिवत पुजा क्वचायेकाः मोहनि व नःलास्वांलिसें मेमेगु प्रसाद क्वकयाः प्रसादया रुपय् मोहनि सिन्हः तिनाः नःलास्वां छ्यनय् छुइगु याना वयाच्वंगु दु । थुबलय् थकालिपिंसं थः मस्तय्त न्हापा नं कल्याण, आः नं कल्याण हे जुइ अले लिपा नं कल्याण हे जुइमा धकाः आशिका बियावयाच्वंगु जुल ।
नःलास्वां गबलेनिसें पीगु प्रचलन शुरु जूगु खः धइगु ख“ अनुसन्धानया विषय हे तिनि । तर नेवाःतय् दकलय् तःधंगु सांस्कृतिक नखः मोहनि प्रज्ञा व उपाय् स्वरुप हाकुगु मोहनि सिन्हः तिनाः म्हासुगु नःलास्वां छुनाः थः सिबें थ“जिपिनिपाखें आशिका कायेगु धइगु सदां भिं–उसा“य्, दछियंकं सकतां ज्या ख्यलय् सफलता, थ“जिपिंप्रति सम्मान व क्वातुगु पारिवारिक स्वापूया छुमां खः । आगमय् कुल देवताया साधना यानाः पिज्वःगु प्रज्ञा व उकियात अचूकरुपं उपायया माध्यमं छ्यलेगु हे सफल मानव जीवनयापानया निंतिं मोहनिया प्रसाद खः । वैज्ञानिकतय्कथं नःलास्वांया पुसा खुद्वः द“ मल्याक पुलां ।
नःलास्वांयात नःलिस्वां नं धायेगु याः । नःलि धायेबलय् नच्चागु जुल अर्थात् कोमल वा क्यातुगु, नकतिनि ह्वःगु । खय्तला स्वयेबलय् नं नःलि हे खनेदु । छ्यनय् छुइत वं बांलाःगु जक मखसे थ्व स्वानं बिशेषकथंया बौद्ध शिक्षा नं बियाच्वंगु दु ।
बौद्ध दर्शन धयागु धर्म मखु थ्व छगू सफल जीवनयापनया तरिका खः अर्थात धबथ या भिबखष्लन खः । उकिं मोहनि धकाः पुजा यायेवं धर्म लाइ मखु । सहि रुपं ज्ञानयात व्यवहारय् छ्यले फयेकेगु हे मानव धर्म खः । नःलास्वां नं थथेहे ज्ञानयात म्हसीकाः व्यवहारय् छ्यलेगु ल“पु वा नमूना खः । बौद्ध दर्शनयात उला स्वयेगु खःसा छुं नं चीज थः हे उत्पत्ति वा सृजना जूगु नं मखु अले विनाश जुयावंगु नं मखु ।
छुं नं चीजया उत्पत्ति व विनाश जुइत उकिया कारणत दु । मदुगु अवस्थां हे दया वइगु खः । अले दयाच्वंगु धयागु नं मदया वनीगु हे बौद्ध दर्शनया मूल विशेषता खः । तर थ्व अथें जुयाच्वंगु वा सुना नं याना बियाः जुयाच्वंगु धाःसा मखु । थ्व हे संसारया प्रवृत्तियात थुइके फयेकेगु प्रज्ञा ज्ञान खः । प्रज्ञा ज्ञानया स्रोत धइगु चित्त एकाग्रता खः । चित्त एकाग्रता धायेबलय् काय, वाक व चित्तया एकाकार रुप खः । थज्याःगु अवस्थाय् प्रज्ञा ज्ञानया विकास जुइ । प्रज्ञा ज्ञानं खंगु सत्यतायात थुइकाः सहि उपाय नालाः न्ह्याः वनेगु बोधिसत्व चर्या वा निर्वाणया ल“य् वनेगु खः । प्रज्ञा ज्ञानं हे जक यथाभूत वस्तु वा जगतया वास्तविक अवस्था अवबोध जुइ । मोहनि चित्त एकाग्रताया प्रतीक खः । नःलास्वां बौद्ध दर्शनया प्रयोगात्मक लिच्वः खः ।
छुं नं चीज उत्पत्ति जुइत वा विनाश जुइत मेगु छुं नं छुं अवस्थाया आवश्यकता दु । धाइगु नं दु कारण मदयेकं लिच्वः पिदनी मखु । छुं नं क्रिया जुल कि उकिया प्रतिक्रिया जुइगु वा लिच्वः पिदनीगु स्वाभाविक खः । थ्व धयागु गज्याःगु कर्मयात लिच्वः नं अज्याःगु हे पिदनी । संसारया संरचना धइगु चा, मि, लः व फय् हे खः । न्ह्याथाय् स्वःसां न्ह्यागुलिइ स्वःसां अन्तय् लुया वइगु थुलि हे खः । तर थ्व प्यतामध्ये छताया अभाव हे सृष्टि वा सृजनाय् वइगु हिउपाः खः । थ्वयात बांलाक थुइकेगु हे प्रज्ञा ज्ञान खः । मेकथं धायेगु खःसा शिक्षा खः । प्रकृतिया सुक्ष्म अध्ययन खः । प्रज्ञापारमिता वा नामसंगीतिइ सुलाच्वंगु दर्शन ज्ञान नं थ्व हे खः । प्रकृतियात थुइकाः थुकिं ब्वलनीगु राग, द्वेष, मोह व ईष्र्यायात नष्ट यायेगु हे मोहनि व नःलास्वांया विशेष ज्ञान खः । सम्राट अशोकं थ्व हे ज्ञानयात थुइकाः मोहनिया भिंगु दिनय् थ्व ज्ञानयात नाला कयाः थःत सदां मानव कल्याणया निंतिं बुद्ध धर्मय् दीक्षित जुल । मोहनिया झिन्हुया दिंयात थौंतकं झी सकसिनं अस्त्र त्वःताः ज्ञानया विजय जूगु प्रतीक मोहनि सिन्हः तिनाः विजया दशमी धकाः हनावयाच्वना ।
प्रकृतिया नियम थुइके मफयेकं बौद्ध धर्म थुइके फइमखु । सामान्यतः छुं नं स्वां पीबलय् वया हःत वाउ“से च्वनेमाःगु खः । थ्व प्रकृतिया नियम हे खः । तर नःलास्वां वाउ“से च्वनेमाःगु नियम खयाः नं म्हासुसे च्वनी । थुकिया कारण प्रकृतिया नियम अःखः पीगु प्रचलनं खः । थुकिं बौद्ध धर्म, प्रकृतिया नियम अध्ययन यायेगु बांलाःगु अवसर बियातःगु दु । नःलास्वां प्रचलनकथं आगं गन सुद्र्यःया जः बांलाक खइ मखु, अज्याःगु थासय् पीगु याइ । च्यान्हुतक्क इलय्ब्यलय् लः बीगु ई त्वःताः न्हिछिचछिं भ्यगतं त्वपुया तइ । गुन्हु दुकुन्हु तिनि बिधिवत् पूजा यानाः उली । थथे धयागु छुं नं चुलि ह्वयेत माःगु फय् व निभालं अलग तयेगु खः ।
थौंकन्हय्या वैज्ञानिक तरिका छक्वः दुवालाः स्वयेगु खःसा छुं नं पुसा पिलकी अन वाउ“सेच्वंगु पुवाचा वा चुलि पिदना वइ । थुकिया कारण खः ‘क्लोरोफील’ धाःगु तत्व । गुगु हरेक छगू सेलय् दइ । थ्वयात ‘प्लाष्टिड’ धाइ । क्लोरोफीलं ज्या यायेत जः आवश्यक जू तर नःलास्वां खिउ“थाय् तयाः भ्यगतं त्वपुइगुलिं जलं खइ मखु गुकिं क्लोरोफीलं ज्या याये फइमखु । अले वांगुया थासय् म्हासुसे च्वनाः ह्वइ ।
थुकिं थ्व स्पष्ट याः कि नेवाः संस्कृतिया नःलास्वां धयागु सामान्यरुपं स्वां जक मखु उगु ईया दर्शन, ज्ञान खः । बौद्ध धर्म धइगु गथेयात अथेहे लिच्वः पिदनीगु खः । सुयातं भक्तिभाव यानाः तरे जुइगु मखु । थ्व धयागु अबगकभ बलम भााभअत खः । नःलास्वानय् नं थज्याःगु हे दर्शन सुलाच्वंगु दु । चा, मि, लः, फय् माःथाय् जः अर्थात् मिया भाग लिकया बीवं वाउ“से च्वनेमाःगु थासय् म्हासुया वनी । अर्थात् जःया ब्व लिकायेगु धयागु कार्य खःसा स्वां म्हासुइगु थ्वया लिच्वः खः । थथेहे प्राणी मात्रया जीवनय् नं छता चीजया अभाव जुल कि थ्वया लिच्वः मेगु हे पिदनी धयागु थुकिं क्यनाच्वंगु दु ।
थ्व ल्याखं स्वयेबलय् नःला स्वां पीगु धइगु मोहनि नखः जक हनेगु मखु समग्र शैक्षिक अभ्यास यायेगु खः । गुकि छता चीजया संयोजन लिकया बीवं लिच्वः म्हसीकेगु खः । थथे जुयाः बौद्ध धर्मया अभ्यास यायेबलय् न्ह्याबलें दःसा छु जुइ ? मदुसा छु जुइ ? धकाः ध्वाथुइक स्वयेगु याइ । थ्वयात अनुलोन बिलोन धकाः धाइ । थ्व ल्याखं स्वयेबलय् बौद्ध धर्म धइगु ज्ञानया खानी, शिक्षा खः । शिक्षायात नेवाःतसें संस्कृतिया माध्यमं थःथःगु छे“य्छे“य् थ्यंकाच्वंगु दु । सरल व सहज तरिकां प्रयोगात्मक रुपं थःगु हे छे“य् शिक्षा कायेगु व्यवस्था झीगु संस्कृतिइ दयाच्वंगु दु । थ्व धइगु झी नेवाःतय् गुलि च्वन्ह्याःगु शिक्षा खः ? गुलि गौरवमय संस्कृति खः ? उकिं संस्कृति हनेगु धर्म यायेगु जक मखु ज्ञानया अभिवृद्धि यायेगु नं खः । ज्ञान दयेवं दुःख तनावनीगु ला जु हे जुल । दुःख मदुगु अवस्था धइगु सभ्य समाजया दसु खः ।
जनमानसय् नःलिस्वां व जमरा व हे खः धइगु भावनात्मक स्वापू दयाच्वंगु खनेदु । तर निगुलिं छता हे मखु । छुं भचा पानाच्वंगु खंकेफु । नःलिस्वां काय, वाक, चित्तयात पूजा व साधनाया माध्यमं एकाकार यानाः फय् व जःयात अलग यानाः पिना तइगु खः । बौद्ध संस्कृतिकथं गुरु वज्रसत्व वा चक्रसम्बरया पुजा यानाः पीगु जुयाः बलि बीगु चलन मदु । तर जमरा देवी दुर्गाया आराधना यानाः शक्ति प्राप्तिया हेतुं गनं गनं बलि तक नं बियाः पिना तइगु खः । नःलास्वां आगमय् दुने तयाः जः व फय् निगुलिंपाखें अलग यानाः भ्यगः वा बातां त्वपुयाः पी, तर जमरा पुजा कोठाय् तुं तइगु खःसां भ्यगः वा बाटां त्वपुया जः व फसं अलग तयेमाः धइगु मदु । अझ टपरी वा दोल्चाय् पीगु जूगुलिं लःया मात्रा नं प्रशस्त दयाच्वनी ।
थथे जुयाः नःलास्वां म्हासुसे च्वनी सा जमरा वाउ“से च्वनी वा वाउ“सां जिउ । नःलास्वां अबगकभ बलम भााभअत या लिच्वः खः गुकिं गनं दैवी शक्ति वा अदृश्य शक्तिया लिधंसा दइमखु । तर जमरा नवदुर्गा देवीया साधना याइगु जूगुलिं दैवी शक्ति दइ धइगु थःथःगु विश्वास दु । नःलास्वां ज्ञानया प्रयोग खः । शिक्षाया छगू पुलांगु तरिका खः । ज्ञानया सही प्रयोगं वइगु लिच्वः हे नःलास्वांया विशेषता खः । जीवन क्षणिक व जीवनय् मदयेक मगाःगु वा उत्पत्ति छता वस्तुया अभाव वा लिकया बीवं ब्वलनीगु लिच्वःया दसु वा शिक्षाया प्रयोगात्मक अभ्यास खः नःलास्वां ।
प्रज्ञा ज्ञानया प्रयोगं सकल जगतसत्वया कल्याण यानाः थःनं भिंगु ल“य् वनेगु मेपिंत नं भिंगु ल“य् यंकाः मानव कल्याण नःलास्वांया मूआजु खः । जमरा विशुद्ध देवीया साधना यानाः तइगु जुयाः जीवनलिसे मस्वासे अदृश्य दैवी शक्ति मार्फत मानव कल्याण वा थःगु मनोकांक्षा पूवनीगु विश्वास खः ।
क्वथीक स्वयेगु खःसा नःलास्वानं बुद्ध धर्मया दर्शन ज्ञानयात उलाच्वंगु दु । छे“य् दुने हे अःपुक सयेके दइगु परिणाममुखी ९चभकगति यचष्भलतभम० शिक्षा जूगुलिं मानवीय जीवनय् मोहनि व नःलास्वानं शान्ति, स्वास्थ्य, सुख व उन्नति बियाः राग, द्वेष, मोह, ईष्र्या थेंजाःगुयात हाकुतिना छ्वइ । थथे जुयाः बुद्ध धर्म व संस्कृति धर्म जक मखसे जीवनयापनया आधारशीला नं खः ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां सापारु कुन्हु सायाः मयंकेगु निंतिं इनाप याःगु दु । कोरोना भाइरस संक्रमणया खतरा दयाच्वंगुलिं सायाः पिमकायेत इनाप याःगु खः । महानगरपालिकाया थौं च्वंगु बोर्ड बैठकं हे साया मयंकेगु निंतिं इनाप यायेगु क्वःछिउगु खँ येँ मनपा पर्यटन तथा सम्पदा समितिया कजि व १८ वडाया नायः न्हुच्छेकाजी महर्जनं जानकारी बियादीगु दु ।
ज्यापु महागुथि येँ महानगर समितिं धाःसा सापारुकुन्हु सा पिकायेबलय् मजिमगाःपिं जक वनेत इनाप यासें छगू वक्तव्य जारी यायेधुंकूगु दु ।
मेखे थक्वातय् धाःसा सायाः पिकायेके बीगु जूगु दु । चन्द्रागिरि नगरपालिकाया मेयर घनश्याम गिरींं नेपालभाषा टाइम्स लिसे खँ ल्हासें सीगु छेँ नं पिकायेमाः सा धाःसा पिकायेके बीगु जूसां मेमेगु परम्परागत ज्या धाःसा याकेमबीगु खँ धयादीगु दु । केरोना संक्रमणया खतराया कारणं सापारु इलय् थक्वातय् जुइगु म्ये छेँय् ज्वनाः याइगु जात्रा, लाखे प्याखं पिकायेगु, पुखुली त्वानाः मालेगु व बहनी मतयाः धाःसा मजुइगु खँ धयादीगु दु ।
अथेहे यलय् नं मतयाः चिधंक जक यायेगु खँ क्वःछिइ धुंकूगु दु । यलय् सापारुया कन्हय् कुन्हु तःजिक मतयाः जात्रा जुइगु खःसा‌ं थुगुसी पालाःपिं, गुरुजुपिं जक मतयाः वनेगु खँ मतयाः जात्रा व्यवस्थापन समितिं धायेधुंकूगु दु ।
ख्वपय् नं सीगु छेँय् नं पिकायेमाःगु तायामचा जक पिकायेके बीगु खँ धाःगु दु । ख्वपय् सापारु इलय् न्ह्यइपुक पिहां वइगु घिन्ताघिसि लिसें ख्यालः धाःसा पिमकाइगु जूगु दु । अथेहे किपुली नं साचा छ्वयेगु जक याकेगु खँ निर्णय जूगु दु । थन नं सीगु छेँ नं पिकायेमाःगु साचा पिकायेकेबीगु, तर ख्यालः, धेंधेंपापा, तारकु, लारकु थेंज्याःगु जात्रा मयाकेगु खँ धाःगु दु ।
मेखे जल (हरिसिद्धि)या देपुखुली जुइगु धरं ब्वाकेगु जात्रा नं जुइगु जूगु दु । थन सापारुया कन्हय् कुन्हु हरिसिद्धि प्याखंया द्यः जुइपिंसं हरिसिद्धि देगः लिक्कच्वंगु पुखुली धरं ब्वायेगु याइ । द्यःपिंसं धरं ब्वायेधुंकाः सर्वसाधारणं नं पुखुली धरं ब्वायेगु, ख्वाः सिलेगु याइ । आः थन धरं ब्वायेगु जात्रा यायेगु निंतिं पुखू सफा यायेगु ज्या नं न्ह्याकेधुंकूगु दु ।<eot>ल्वाभः धाःगु छुं नं थन्याःगु ज्याभः ख गुकिया छ्येला थःगु शत्रुयात घाः यायेगु निंतिं, वशय् कायेगु निंतिं वा स्यायेगु निंतिं याइ। ल्वाभःया छ्येला आक्रमण यायेत, आक्रमण पनेत वा ख्यायेत यायेछिं। ल्वाभः छखेँ कथि थें सरल जुइफु धाःसा मेखें ब्यालिस्टिक प्रक्षेपास्त्र थें जटिल जुइ नं फु।
धलः
१ इतिहास
१.१ प्रागैतिहासिक
१.२ प्राचीन
१.३ मध्यकाल
१.४ पूर्व आधुनिक
२ थी-थी ल्वाभः
२.१ पालिगु ल्वाभः
२.२ मेमेगु ल्वाभः
३ लिधंसा
इतिहासEdit
कास्ययुगया ल्वाभः
ल्वाभः थन्याःगु ज्याभः ख गुकियात युद्धय् छ्येलि। थ्व कथं वाण, तरवार निसें तोपतक्क सकल ज्याभः ल्वाभः ख। ल्वाभःया विकासया इतिहास मानव जातिया विकासया इतिहास ति हे पुलां। मानव जीवन आदिकाल निसें संघर्षपूर्ण दु। जीवनरक्षाया निंतिं मनुतयेसं भयानक व शक्तिशाली पशुनाप ल्वायेमाल। मनुनाप मेमेगु पशुति बल, ख्वातुगु छ्यँगु, तीव्र व घातक वा/दारा व लुसि मदुसाँ मनु नं थःगु बुद्धि छ्येला न्हापांगु शस्त्रतयेगु आविष्कार यात। कथिया विकास बरछा, गदा, तरवार, बल्लभ व आधुनिक संगीनय् जुल। थ्व कथं वांछया स्याइगु अस्त्रया विकास साधारण लोहँ जुया भाला, धनुष-वाण, गुलेल, गोला, ग्वली व आधुनिक परमाणु बमय् थ्यन।
ल्वाभःया विकास व अप्वयावःगु शक्तिया नापं प्रतिरक्षाया उपकरणया ज्या दयावल व थुमिगु आविष्कार जुल। संभवत: छ्यँगुयात पँ/कथिइ स्वाना दयेकातःगु ढालया कला सिक्क पुलांगु जुइफु। कालान्तरय् कवच व आधुनिक युगय् वया कवचयान (ट्याङ्क)या आविष्कार जुल। थ्व खनेदु कि मनुतयेसं संहारया साधनतयेगु निर्माण याबिले नापंनापं हे प्रतिरक्षाया साधनया नं विकास जुल।
प्रागैतिहासिकEdit
An array of Neolithic artifacts, including bracelets, axe heads, chisels, and polishing tools.
वस्तुतेत ल्वाभःया रुपय् छेलिगु ज्या चिम्पाञ्जीइ खनेदु,[१] गुकिया आधारय् प्राचीन गुंमनू (होमिनिद)तेसं करिब ५० लखः दँ न्ह्यः ल्वाभः छेलाहःगु अनुमान विज्ञतेगु दु। [२] अथे जुसां थन्यागु ल्वाभः गुंमनूया वातावरणय् दयाच्वनिगु ल्वहँ, कथि, झाः आदि जक्क जूगु व उकियात निश्चित ल्वाभःया आकार बीगु ज्या मजूगुलिं थ्व अनुमानयात पुष्टि यायेगु स्पष्ट भौतिक दसु लुइके मछिं। ल्वाभः धका बांलाक्क पुष्टि जूगु दकलय् पुलांगु लूगु दसु करिब ३ लखः दँ न्ह्यःया Schöninger Speere ख, थ्व च्यापु वांछ्वयेगु भालातेगु पुचः ख।[३][४][५][६][७]
प्राचीनEdit
A four-wheeled ballista drawn by armored cataphract horses, Template:Circa.
प्राचीन ल्वाभः नवपाषाण युगया ल्वाभःतेगु विकशित रुप ख। थन्यागु ल्वाभलय् महत्त्वपूर्ण विकास थीथी सामरिक प्रविधिया हिउपां जुल।
करिब ३३०० ईपूइ सीजः युगय् धातुया भःया विकास जुल, थ्व धुंका कँय् युगय् कँय्‌या तरवार व मेमेगु ल्वाभःया विकास जुल।
दकलय् न्हापांगु सामरिक दुर्गया दयेकेज्या कँय् युगय्[८] जुल, गुकिलिं थ्व युगय् सुरक्षाया आवश्यकता अप्वया वःगु खँ क्यनि। दुर्ग वा किल्ला थुनेगु ल्वाभः दसु ब्यातरिङ्ग र्याम (battering ram)या विकास करिब २५०० इपूइ जूवन। [८]
नः युगया तरवार, नः युग स्वया न्ह्यःया कँय् युगया तरवार स्वया विशिष्ट मजूसां करिब १२०० ईपूइ सब-सहारा अफ्रिकाय् नःज्या विकास जुइ धुंका[९] नयात ल्वाभःया विकासय् छ्येलाहल।[१०]
सलःया गृहस्थीकरण व घःचाय् कथि (spoke) तयेगु करिब २००० इपूया प्रविधिया[११] विकास नापं सलं ब्वाकिगु रथ दयावल। थन्यागु रथं हःगु न्हूगु गतिं ल्वाभःया प्रकृतिइ हिउपा हल। थन्यागु रथ करिब १३०० इपूइ थःगु दकलय् तच्वःगु चलनय् थ्यन व युद्धय् थुकिया छ्येला करिब ४ शदी ईपूइ आपाःथें हे मदयावन। [१२]
अश्वरोही सेनाया विकास नापं ल्वापूइ आक्रमणया वेग तच्वयावन।
लखय् सनिगु ल्वाभः दूगु हताः-लःखः दसु त्राइरिमया छ्येला करिब ७गु शदी इपू निसें जूल। [१३] थन्यागु लःखःतयेगु थाय् करिब ४गु शदीइ तःधंगु लःखतं काल।
मध्यकालEdit
This picture shows medieval Indian weapons
Ancient Chinese cannon displayed in the Tower of London.
मध्यकालीन युरोपया हताः मूरुपं कुलीन अश्वरोही नाइत व इमित ग्वहालि याइपिं पैदल सेनां ल्वात। थन्यागु सेनां थीथी गतिशील हताः व स्थीर घेराबन्दी रणनीति छ्येला ल्वापू यायेगु जुयाच्वन। सल गया जुइपिं नाइततेसं शूल वा भाला ज्वना शत्रुया सेना संगठनय् आक्रमण यायेगु व शत्रुया सेनाया संगठन स्यंकेधुंका खड्ग वा तरवारं पालिगु ज्या यानाच्वन। पैदल सेनां धाःसा दंगु ल्वाभः दसु भाला वा हुक, बला आदि छ्येला ल्वायेगु या। सेना छगू पेशाया रुपय् पलिस्था जूलिसें सेनाया ल्वाभलय् नं हिउपा वल व पैदल सेनां ताःहाकःगु पाइक (pike) छ्येलाहल। पाइकया हाकः साधारण कथं करिब ७-८ फित जुइ, नापं पैदल सेनां चिहाकःगु चुपि आदि ल्वाभः नं ज्वनिगु यानावला।
पूर्वी व मध्यपूर्वी हतालय् नं थन्यागु ल्वाभःत युरोप स्वया भिन्न रुपय् विकशित जुल।
बारुदया विकास सूदुर पूर्वय् चीनय् जुल। थुकिया विकास नापं प्राथमिक भरुवा बन्दूक छ्येलिपिं मस्कितियर (musketeers) धाःगु सेनाया विकास जुल, थ्व सेनायात पाइकम्यानतेसं रणभूमिइ रक्षा यायेगु जुयाच्वन। नापं, तुपःया विकासं त्रेबुशे (trebuchet)यात रणभूमिं लिकाना छ्वल।
पूर्व आधुनिकEdit
युरोपया पूनर्जागरण कालय् युरोपय् दकलय् न्ह्यः बारुदीय ल्वाभःया छ्येला खनेदत। रणभूमिइ बन्दुक व रकेत थें न्यागु ल्वाभः खनेदत।
बारुद दूगु ल्वाभलय् बारुद रसायनिक रुपय् मुया छकलं गोला-गोलियात वांछइगु जूगुलिं गुणया आधारय् थन्यागु ल्वाभः पुलां तवःया भौतिक शक्ति छ्येला प्रक्षेपन याइगु ल्वाभः स्वया सिक्क प्रभावशाली जुवन। थन्यागु ल्वाभलय् उर्जा छकलं पिकायेछिनिगु जूगुलिं थन्यागु ल्वाभःया दकलय् पुलांगु रुप, दसु arquebus, नं मनूया शक्तिं सनिगु ल्वाभः स्वया शक्तिशाली जूवन। १६गु निसें १९गु शताब्दी तक्कया ईलय् बारुदीय ल्वाभःतेगु प्रभाव व महत्त्व तच्वया वन। नापं, थ्व ईलय् थ्व ख्यलय् छगू धुंका मेगु प्रगति जुयावन, दसु: बारुदीय ल्वाभलय् न्हू-न्हूगु सुधार, दसु बारुद च्याकिगु थासय् ताः(Lock)या दयेकेज्या, ल्वाभः ज्वलंया भिंकेज्या, प्रक्षेप्य ज्याय् भिंकेज्या आदि ज्या थ्व ईलय् जुल। संयुक्त राज्य अमेरिकाया गृह युद्ध बिलय् थीथी प्रविधि दसु मेसिन गन, कवचधारी (ironclad) हताः-लःखः आदि सैन्य ल्वाभःया रुपय् उदय जुल। थन्यागु ल्वाभःत वर्तमान ईलय् नं चिधंगु ल्वापूइ छ्येलिगु या। १९गु शताब्दीइ हताः-लःखःयात संकिगु उर्जास्रोत फसं संकिगु पालं हिलाः जीवाश्म इन्धन (दसु, हेंग्वा) छ्येला सनिगु स्तिम इञ्जिन जूवन।
The bayonet is used as both knife and polearm.
धाः दूगु ल्वाभःया युग तःहताः १ स्वया न्ह्यः छकलं राइफलद् (ध्वः सालाःतःगु) तुपःया विकास नापं क्वचाल। Howitzerतेसं पक्का किला व मेमेगु किलाबन्द संरचनातेत मुइका वनेफइगु क्षमता दयेकल। थुकिया विकास नापं सैन्य मामिलाय् छगू हिउपाः वलः व सैन्य सिद्धान्त व रणनीतिइ न्हूगु अध्याय न्ह्यथन।
औद्योगिक युगया हताःया छगू मू गुण प्राविधिक अभिवृद्धि ख। गनं न्हूगु प्रविधि वयेधुंका अन्यागु प्रविधि छकलं तच्वलं मेमेगु थासय् दयेकिगु वा अन्यागु प्रविधियात बुकेगु प्रविधि छकलं दयेकिगु ज्या थ्व ईलय् खनेदु। तःहताः १स विकास जूगु ल्वाभः प्रविधिइ दकलय् प्रभावशाली प्रविधित हताः-फय्‌खः, बुं-हताःखः(tank) आदि ख।
ल्वाभःतेगु थन्यागु विकास तःहताःतयेगु दथुया ईलय् नं जुया हे च्वन। थ्व ईलय् सकल थें हे औद्योगिक देय्‌तेसं थः-थःगु देसय् ल्वाभःतेगु विकास यात। तःहता २ बिलय् यक्व ल्वाभःतेगु विकास जुल। थ्व ईलय् हे हलिंया दकलय् न्हापांगु आणविक ल्वाभः रणभूमिइ खनेदत। थौंया यक्व आधुनिक सैन्य ल्वाभः, विशेषयाना बुंल्वाभः, तःहता २या ल्वाभःतेगु परिष्कृत रुप ख।
थी-थी ल्वाभःEdit
पालिगु ल्वाभःEdit
पालिगु ल्वाभः छगू प्रकारया प्राचीन ल्वाभः ख। थ्व ल्वाभलय् धाः दूगु सालूगु, पिचूगु धातुयात पालेत छ्येलिगु या। थन्यागु ल्वाभलय् छखे वा निखे धाः दयेफु। छुं पालिगु ल्वाभः थ्व कथं दु-
खड्ग
तरवार
कताना
मशेते
खुकुरी
खण्डा
खोपेश
मेमेगु ल्वाभःEdit
चुपि (Blade)
ख्वना वा खं (Scimitar)
तीमा व बला
नहाः (Armor)
लिधंसाEdit
↑ Jill D. Pruetz and Paco Bertolani, Savanna Chimpanzees, Pan troglodytes verus, Hunt with Tools", Current Biology, March 6, 2007
↑ Rick Weiss, "Chimps Observed Making Their Own Weapons", The Washington Post, February 22, 2007
↑ Hartmut Thieme, Reinhard Maier (Hrsg.): Archäologische Ausgrabungen im Braunkohlentagebau Schöningen. Landkreis Helmstedt, Hannover 1995.
↑ Hartmut Thieme: Die ältesten Speere der Welt – Fundplätze der frühen Altsteinzeit im Tagebau Schöningen. In: Archäologisches Nachrichtenblatt 10, 2005, S. 409-417.
↑ Michael Baales, Olaf Jöris: Zur Altersstellung der Schöninger Speere. In: J. Burdukiewicz u. a. (Hrsg.): Erkenntnisjäger. Kultur und Umwelt des frühen Menschen. Veröffentlichungen des Landesamtes für Archäologie Sachsen-Anhalt 57, 2003 (Festschrift Dietrich Mania), S. 281-288.
↑ O. Jöris: Aus einer anderen Welt – Europa zur Zeit des Neandertalers. In: N. J. Conard u. a. (Hrsg.): Vom Neandertaler zum modernen Menschen. Ausstellungskatalog Blaubeuren 2005, S. 47-70.
↑ Lower Palaeolithic hunting spears from Germany. Hartmut Thieme. Letters to Nature. Nature 385, 807 - 810 (27 February 1997); doi:10.1038/385807a0, Nature.com
↑ ८.० ८.१ Gabriel, Richard A.. A Short History of War. 2010-01-08 कथं।
↑ Duncan E. Miller and N.J. Van Der Merwe, "Early Metal Working in Sub Saharan Africa" Journal of African History 35 (1994) 1-36; Minze Stuiver and N.J. Van Der Merwe, "Radiocarbon Chronology of the Iron Age in Sub-Saharan Africa" Current Anthropology 1968.<eot>भारतया महाराष्ट्र पुणेय् छम्ह ल्याय्म्हं थः मतिनामिलिसे शहरया थाय्थासय् होर्डिङ बोर्ड हे तयाः माफी फ्वन । उम्ह ल्याय्म्हं ल्वापु जुयाः तंचायाच्वंम्ह गर्लफ्रेण्डयात मने यायेत पुरा शहरय् स्वसःगुलिं मल्याक हार्डिङ बोर्ड तःगु खः । चान्हय् पासाम्ह छम्ह लिसे जानाः तयातःगु होर्डिङ बोर्ड खनाः सुथय् स्थानीय मनूत हे छक्क चाःगु खः ।
प्रहरीं उम्ह होर्डिङ बोर्ड तःम्ह ल्याय्म्हयात ज्वनेधुंकूगु दु । स्थानीय नगर निगमं थःपिनिगु अनुमति मकासे होर्डिङ बोर्ड तःगु धाःगुलिं प्रहरीं ज्वंगु खः ।
पुणेया पिंपरी चिंचवड धाःथासय् शहरन्यंकं तयातःगु होर्डिङ बोर्डय् वया मतिनामिया नां तयाः ‘जितः माफ यानाबिउ’ धकाः च्वयातःगु खः । बोर्डय् हर्ट शेप नं तयातःगु खः ।
प्रहरीया कथं थथे होर्डिङ बोर्ड तःम्ह २५ दँया स्थानीय व्यवसायी निलेश खेडकर खः । वयात बोर्ड तयेत ग्वाहालि याःम्ह वया पासायात ज्वनेधुंकाः प्रहरी वयाथाय् तक थ्यंगु खः । वं थः तःचायाच्वंम्ह मतिनामियात लय्तायेकेत थथे होर्डिङ बोर्ड तयागु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – असं लागाय् गाडी बन्द याःगु खँयात कयाः ह्याउँनिभाः पुचलं येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्ययात म्हिगः छगू ज्ञापनपौ लःल्हात । असनय् गाडी निषेध यायेगु ज्यां उगु लागाया परम्परागत बजाःयात विस्थापित याइगु सम्भावना दु धासें पूर्ण गाडी निषेध मयायेत इनाप यानातःगु दु ।
उगु लागाय् गाडी वान–वे यायेगु, करया दायराय् मवःपिं बँपसःतय्त थना छ्वयेगु, अन पसः तयाच्वंपिं मनूतय्त नं कवः पिहां वयेत सामान ब्वयेके मबीगु, गाडी चले याके बिउसां दिके धाःसा मबीगु, लँजुवाः जुइमाःगु अलग्ग हे लँया व्यवस्था यायेमाःगु आदि सुझावत नं ज्ञापनपत्रय् न्ह्यथनातःगु दु । स्थानीय जनतायात लिच्वः लाइगु छुं नं निर्णय यायेत सम्बद्ध जनतालिसे सल्लाह यायेमाःगु खँ नं उकी धयातःगु दु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ – अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं चीनया ल्याबं हे कोरोना भाइरस (कोभिड-१९)या उत्पत्ति जूगु दावी यानादीगु दु ।
बिहीवाः ह्वाइट हाउसय् पत्रकारत नाप खँल्हाबंला यानादिसें राष्ट्रपति ट्रम्पं थःम्ह खनागु प्रमाणया आधारय् भाइरस वुहान इन्सटिच्युट अफ भायरोलोजीं शुरु जूगु धकाः थः विश्वस्त जूगु धयादिल । तर वय्कलं अज्याःगु प्रमाण छु खः धइगु बारे धाःसा धयामदी ।
वय्कलं धयादी, ‘जिं प्रमाण स्वयेधुन तर प्रमाण छु खः धकाः जिं धायेफइमखु, जितः उकीया बारे न्ववायेगु अनुमति मदु ।’
चीनया वुहान शहरय् दुगु उगु इन्सटिच्युटं धाःसा अमेरिकी अधिकारीतय्सं यानाच्वंगु दाबीयात पूर्ण रुपं अस्वीकार यानाच्वंगु दु । कोरोना भाइरसया कारणं चीन व अमेरिका दथुइ अप्वयाच्वंगु तनावया दथुइ ट्रम्पया थ्व धापु सार्वजनिक जूगु खः ।
अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पं छुं ई न्ह्यःनिसें कोरोना भाइरसया निराशा चीनयात प्वंकेगु यानाच्वंगु दु । भाइरसया कारणं विश्वय् दकलय् अप्व मनूत अमेरिकाय् सीगु दु ।<eot>रुपन्देही जिल्ला नेपाःया पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया लुम्बिनी अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला तराईय् ला।
रुपन्देही
मानकिपाय् रुपन्देही
क्षेत्रफल १३६० km²
जनसंख्या (२००१)
• जनघनत्त्व ७०८४१९
• /km²
ई लागा नेपामि ई लागा (युटिसि+५:४५)
पलिस्था
मू भाषा खेँ भाषा, थारु, भोजपुरी
वेबथाय्‌ [१]
थ्व जिल्ला ८३डि१२'१६" निसें ८३डि३८'१६" पूर्वी देशान्तर व २७०२०' निसें २७०४७'२५" उत्तरी अक्षांशय् ला। थ्व जिल्लाया पूर्वय् नवलपरासी, पश्चिमय् कपिलवस्तु, उत्तरय् पाल्पा जिल्ला व दक्षिणय् भारतया उत्तर प्रदेश ला। गौतमबुद्धया जन्मस्थल लुम्बिनी थ्व जिल्लाय् ला। भूस्तरया जा कथं थ्व जिल्लाया दक्षिणय् समुद्र सतहस्वया १०० मिटर व उत्तरय् १२२९ मिटर जाः दु। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल १३६० वर्ग किलोमिटर दु।
धलः
१ नामाकरण
२ भूगोल
३ जलवायु
४ प्रशासन
५ लिधंसा
६ स्वयादिसँ
नामाकरणEdit
थ्व जिल्लाया नांया बुद्धया जीवननाप स्वापू दु। गौतम बुद्धया मां मायादेवीं थ्व जिल्लाया देवदहया भवानीपुरय् बूगु ख। वसपोल सिक्क बांलाम्ह जूगुलिं वसपोलयात रुपीदेवी धयातल, रुपीदेवीं रुपिन्देही व रुपन्देही जूगु भलसा दु। नापं जुजु शुद्धोधनया लानि मायादेवी कोलिय राजकन्या जूगु व भगवन बुद्ध प्वाथय् दूबिले वसपोल थःगु थःछेँय् कोलियपिनिगु राज्यय् बिज्यानादिबिले छगू क्यवःय् विश्राम यानादिल। थ्व क्यबया नां वय्‌कःया नामं रुपादेवी जूवन। कालान्तरय् थ्व खँग्वः अपभ्रंश जुया रुम्विनी देई, रुमिनी देई जुया लुम्बिनी जुवन।
भूगोलEdit
भौगोलिक कथं थ्व जिल्लायात चुरे क्षेत्र, भावर क्षेत्र व तराई मैदान याना स्वंगु भागय् बायेछिं। थ्व जिल्लाया सकल बुँइ ७१८७३ हे. बुँज्या यायेज्युगु, ३२००६ हे. गुँ व ल्यं दूगु क्षेत्रफल चट्टान, नगर, खुसि, चरनलागा आदिं भुनातःगु दु। तराई मैदान रुपन्देहीया अन्नया भण्डार ख व तराईं थ्व जिल्लाया सकल क्षेत्रफलया करिब ३/४ भाग भुनातःगु दु। जिल्लाया उत्तरी क्षेत्रय् दूगु चुरे क्षेत्रया भूभाग सिक्क म्हो दु। चुरेया यक्व लागाय् जंगल दु। थ्व जिल्लाया मू खुसि तिनाऊ, रोहिणी, दानव, पहेला, कञ्चन, कोठी, डण्डा, कोइलीमाई आदि ख।
जलवायुEdit
जलवायु कथं थ्व जिल्लाया चुरे स्वया मेगु सकल भूभागय् उष्ण व उपोष्ण जलवायु दु। थनया तापक्रम अधिकतम ४३.७० से. व न्यून्तम ८.७५० से. रेकर्ड जूगु दु। थन वार्षिक वर्षा १३९१ मि.मि. जुइगु या। जिल्लाया चुरे व भावर क्षेत्र बाहेक मेमेगु क्षेत्र उर्वर जु।
प्रशासनEdit
रुपन्देही जिल्लाया प्रशासनिक विभाजन
राजनैतिक कथं थ्व जिल्लायात ५ निर्वाचन क्षेत्र, १७ इलाका, २ नगरपालिका व ६९ गा.वि.स.य् विभाजन याःगु दु।<eot>येँ वनेधुंकाः सुनांनं लुखा पिने च्वयातःगु मिखा, वाउँभतु व कलशया चिँ मखनिगु जुइमखु। यक्वसिनं व छाय् च्वयातःगु धकाः अजु चायेफु। ७०या दशकया उत्तरार्धय् येँय् बूम्ह जिं अन हे तःधि जूगु जूसां यक्वसिनं थें जिं न नेपाःया परम्परागत कलायात थुइकेगु कुतः मयाना । २००६य् लण्डनं दकलय् न्हापां नेपाः लिहां वयेधुंका जक जिं थज्याःगु लुखाया किपात मुंकेगु याना, गुगु थौंकन्हय् यक्व खने मदयावंगु दु ।
२००० दँया इतिहास दुसां नेपालमण्डल ७० दँ न्ह्यः जक पिनेयापिंत चायेकूगु जुल । थ्यंमथ्यं निद्वःदँ तक नेपालमण्डल दुने नेवाःतय्गु सभ्यता ई पू ३०० निसे ब्वलनावःगु धयागु इतिहासकारतय् विश्वास दु। व हे नेवाःतय्गु सांस्कृतिक सम्पदा थौं हलिंया दक्व थें संग्रहालय दुने खनेदु। विशेष यानाः कलाया नितिं नांजाःपिं नेवाःतय्सं न्ह्याथासं नं कला दयेकातःगु खनेदुसा इपिं च्वनीगु छेँ नं अपवाद मजू ।
नेवाःतय्सं च्वयेगु यानातःगु मन्दःया बारे यक्वसिनं अध्ययन यायेधुंकूगु जूसां लुखा किपाया बारे धाःसा उलि अध्ययन जूगु खनेमदु। नेवाःभासं थुकियात छु धायेमाः धइगुलि नं छगू मत मदु। वरिष्ठ पौभाः कलाकार भाजु लोक चित्रकारं थुकियात चाचिं धइदीसा च्वमिं भाजु ईश्वरमान सिन्यां अंगः किपा धकाः धयादी । अथे हे वरिष्ठ पौभाः कलाकार भाजु प्रेममान चित्रकारं थुकियात लुखाःद्वा धकाः म्हसिकादी । नेवाःतय्सं बँय् च्वइगु मन्दः व भारतय् च्वइगु रंगोली व कोलामय् थें झीगु लुखा किपाय् धाःसा ज्यामितिय बुट्टा कीगु यानातःगु मदु। विशेष यानाः थज्याःगु किपा इहिपाबलय् भौमचायात छेँय् दुचायेकीबलय् लुखा पिने च्वयेगु यानातःगु खनेदु, गुकिं झीगु समाजय् मिस्तय्त थाय्या बारे धाइ धइगु शोधकर्ता डा बालगोपाल श्रेष्ठजुया धापू दु ।
मेखे एशियाय् बौद्ध व हिन्दु धर्म दुने न्हापां निसें मू लुखायात तोरणद्वार धकाः पुज्यानातःगु खनेदु। भारतीय उपमहाद्वीपय् बांबांलाःगु स्वां कियातःगु ल्वहंनिसें कथिइ हाः व थीथी सिसाबुसा खानातःगु नं खनेदु। पाहाँपिंत लसकुस यायेगु जक मखु धार्मिक वातावरण दयेकेत नं अथे याइ । थुकी नेपालय् धाःसा लुखाया च्वय् बौद्ध धर्मावलम्बिपिंसं पञ्चबुद्ध व हिन्दु धर्मावलम्बिपिंसं ब्रम्हा, विष्णु, महाद्यः,गनेद्यः, कुमार च्वयेगु याइ । थ्व नेपाःया धार्मिक सहिष्णुताया छगू बांलांगु दसु जुयाबिउगु दु ।
नेवाः समाजय् छगू पुस्तां मेगु न्हू पुस्तायात थम्हं सिउगु ज्या लःल्हानाबिइगु याइ । किपा दयेकेगु ज्या थौंकन्हय् चित्रकार धायेगु यानातःगु पुं समाजया खः । प्राध्यापक भाजु डेविड गेल्नरं नेवाःतय्त अज्याःगु ६४ गू जातय् वर्गिकरण यानादीगु दुसा सन् १९९५य् भाजु जेरर्ड तुफाँ नं येँ दुने थ्यंमथ्यं १२०० बाय् ३५ नेवाःत चित्रकार दु धकाः च्वयादीगु दु। वयकलं चित्रकारपिंसं किपा च्वयेगु यानातःगु थीथी २० ज्याखं दूगु नं अध्ययन यानादिल ।
नेवाःतय्गु कला यक्व शताब्दी पुलांगु जूसां उमिसं थःगु कलाया बारे गाक्क च्वयेगु यानातःगु खनेमदु। थुकिया लिच्वः कथं थौं वयाः कलाकारपिंसं कलाया बारे बांलाक कने मफइगु व कलाया पारखीपिंसं उकिया सवाः काये मफइगु जुयावन । ग्राहकपिंसं लुखा किपा च्वकेबिउसां उकिया अर्थ मथुइगु जुयावन । प्रेममान चित्रकारजुया धापू कथं लुखा पिने मिखा च्वयेबलय् बौद्ध धर्मावलम्बिपिंसं बच्छि जक चायेकातःगु ध्यान मिखा च्वइसा हिन्दु धर्मावलम्बिपिंसं पूवंक हे चायेकातःगु मिखा च्वइ । ख्वपया नांजाःम्ह मदुम्हपौभाः गुरू भाजु ज्ञानकर बज्राचार्यया धापू कथं मिखाया च्वय् स्वस्ति चिं च्वयेगु याइ गुगु यक्व थें नेवाः थ्यासफू दुने च्वयातःगु दकलय् न्हापांगु आखः नं खः । थुगु चिं जिं विष्णु बहादुर चित्रकार लिसे ख्वपय् लुयावःगु २०० दँ न्ह्यया छगू किपा सफुतिइ नं खनागु दु ।
लोक चित्रकारजुया धापु कथं माःगु सत्यथत्य झीके मदुगुलिं थज्याःगु चिं छाय् च्वयेगु यानातःगु धकाः झीसं बाँलाक मथू । वाँउभतु धइगु बुद्धि, मिखा धइगु दृष्टि व कलश संपूर्णताया प्रतीक जुइमाः धइगु संस्कृतिविद् भाजु तेजेश्वर बाबु ग्वंगःया अनुमान दु। प्राध्यापक भाजु तुलसी लाल सिंहं धाःसा वाँउभत्तुया स्वापु नेपालभाषाय् दुथ्याकातःगु शुकः बाखं लिसे जुइमागु अनुमान यानादी । थुगु दक्व वय्कःपिनिगु व्यक्तिगत् धापु व भलसा जक खयेफु व थुकिया नं प्रमाण धाःसा मदु ।
नेपाल मण्डलया गांया तराईक्षेत्र लिसे दुगु ऐतिहासिक स्वापु झीसं ल्वमंके मज्यू । झीसं थुइकेमागु खँ छु धाःसा नेवाः कला दुने मखुसां मिथिला कलादुने धाःसा वाँउभतु यक्व प्रचलित विषय खः । उमिगु दथुइ मध्यकालय् जूगु सांस्कृतिक कालबिलया लिच्वः कला दुने नं मवइगु जुइमखु। बृटिश चिकित्सक भाजु हेनरी ओल्डफील्डं सन् १८५०या दशकय् च्वयादीगु जलरंगया किपात स्वयेधुंकाः लुखा दुनेया चिं दथुइ मिखा दकले न्हापांगु जुइमा धइगु जितः ताल । उकिया लिपा जक कलश दुथ्याकातःगु खनेदुसा उबलय् तक नं वाँउभतु खनेमदुनि । नेवाः कला दुने म्हय्खा कौमारी अजिमां गइगु वाहनया रूपय् खनेदुसा ब्रम्हायणी अजिमां हँय् गयादी । उपिं निम्ह सिबें नेवाः किपामितय्सं वाउँभतु व अज्याःगु मेगु छुं नं झंगः गनं च्वयेगु मयाः ।
परम्परागत कला इतिहासय् नेवाःतय्सं च्वयेगु लुखा किपा छता विशेष प्रसंगया कथं नं काये ल्वः । थुगु लुखा कला नेपालय् सन् १९६० निसें १९९० तकया पञ्चायत प्रणालीया ‘छगु देय्, छगू भाय्’ थें जाःगु अप्रजातान्त्रिक नीति दुने प्रयोग जूगु खनेदु। थजाःगु नीतिं नेवाःतय्गु मांभाय्यात सीमांकृत याःगु ला द हे दु, परम्परागत कलायात नं स्यंकातःगु दु। थुकिया दसु कथं राष्ट्रीय पशुया नामय् सा व राष्ट्रिय स्वांया नामय् लालीगुराँस दुथ्याकातःगु न्हूसतक व तिंख्यःया मू लुखायात कायेज्यू ।
नेपाःगालंपिने मथ्यंगु नेवाः कलां १७० दँ न्ह्य दकलय् तःधंगु मोड काल, गबलय् यता (एशिया निसें बेलायत वंगु न्हापांगु कूटनीतिक भ्रमण दुने जंग बहादुर राणा नापं भाजुमचा चित्रकार नं वनेगु चूलात। नेपालय् जःकिपा (फोटोग्राफी)या इतिहासया बारे झीसं यक्व मस्यूसां भाजु दीर्घमान चित्रकारया ज्याया बारे मय्जु सुजान् भोन् दे हेइडीं च्वयादीगु कथं १९गू शताब्दीया पूर्वाद्र्ध निसें हे चित्रकारपिनिगु क्यामराय् दक्षता दयेधुंकूगु खनेदु। उमिसं राणात व इमिगु छेँजःया किपा कायेगु यानावल । छगू ईलय् इहिपा व मेगु थीथी लसताय् ज्या याइपिं पुं बाय् चित्रकारत, इमिगु कला मदयेक पूमवनीगु नेवाःतय्गु लुखा निसें थौंकन्हय् तापाः जुयावन । ग्राहकपिं नं आः दंगु भ्वतय् छापे यानातःगु मिखा, वाँउभतु व कलशया चिं न्यायेदया दंग। नेपाःयात कलाया म्हासिका बीपिं चित्रकारतय्त थौं वया सकसिनं ल्वःमंकल ।<eot>रासस- सामाजिक संजालय् छितः आकर्षक उपहार लाःगु सुचं ला वयाच्वंगु मदु ? अज्याःगु सुचं वा जानकारीया प्रलोभनय् लानाः छिं अज्याःगु सुचं छ्वया हःम्ह मनूलिसे स्वापू जकं तया च्वनादीगु ला मदु ? यदि अथे यानाच्वनादीगु दु धइगु खःसा छि गठ नं जुयाच्वनेफु । सामाजिक संजालय् उपहार लाःगु, महत्वपूर्ण पार्सल वःगु धासें सुचं वा जानकारी छ्वया हयाः ठगे याइगु गिरोह येँय् सक्रिय जुयाच्वंगु दु ।
नेपाल प्रहरीं सामाजिक संजालया प्रयोग यानाः प्रलोभन क्यनाः ठगे याःगु द्वपनय् छम्ह विदेशीलिसे नेपाली नागरिकयात ज्वंगु दु । इमित ज्वनेवं सामाजिक संजालय् सुचं वा जानकारी छ्वयाः ठगे याइपिनिगु गिरोह सक्रिय जुयाच्वंगु पत्ता लगे जूगु खः ।
महानगरीय अपराध महाशाखां फेसबुक, ह्वाट्सएप, भाइबर, इमा थेंज्याःगु सामाजिक संजाल प्रयोग यानाः ठगे याःगु द्वपनय् काभे्रपलाञ्चोक भुम्लुटार छेँ जुयाः थौंकन्हय् येँया पेप्सीकोलाय् च्वनाच्वंम्ह कुसुम कायस्थ व आइभोरी कोस्टया नागरिक ओवोचार अलकाग्नीयात ज्वंगु दु ।
अपराध महाशाखायाकथं ज्वपिं निम्ह कलाःभाःत खः । इमिसं सामाजिक संजाल बाहेकं भारतीय मोबाइल नम्बरं फोन यानाः छिगु नामय् पार्सल वःगु दु, कायेत शुल्क पुलेमाः धासें थीी मनूतय्पाखें झिंप्यंगू लाख स्वीप्यद्वः ९७२ तका बराबरया ठगी याःगु पत्ता लगे जूगु दु ।
प्रहरीया कथं इमिसं उकथं ठगे याःगु ध्यबा येँया थीथी रेष्टुरेन्टय् खर्च यायेगु यानाच्वंगु नं पत्ता लगे याःगु दु । इपिं निम्ह कलाःभाःतया रुपय् येँया पेप्सीकोलाय् छगू फ्ल्याट बालं कयाः च्वना वयाच्वंगु खः । महत्वपूर्ण पार्सल वःगु व उकिया निंतिं शुल्क पुलेमाः धासें इमिसं नेपाःया थीथी बैंकया खाता नम्बर बियाः ध्यबा जम्मा याकेगु यानाच्वंगु प्रहरीया अनुसन्धानं पत्ता लगे जूगु दु ।
सुं म्हमसिउम्ह मनुखं सामाजिक संजालपाखें उपहार लाःगु व पार्सल वःगु धकाः सुचं वा जानकारी छ्वया हयाः उकियात कायेगु निंतिं लखौं तका दां खर्च यायेगु व लिपा सामान काये मफुगु घटना इलय्व्यलय् न्यना वयाच्वनागु हे खः । अज्याःपिंसं न्हापां छक्वः थुलि ध्यबा माः लिपा भचा मगात, हाकनं मेगु थुलि छ्वया हजि धकाः धायेगु याइगु खः । वयां लिपा नं तःक्वः तःक्वः हे इमिसं ध्यबा फ्वनेगु याना च्वनीगु खः ।
लिपांगु इलय् नेपाल प्रहरीं इपिं निम्ह कलाःभाःतं च्याम्हेसित अथे हे प्रलोभन बियाः ठगे याःगु पत्ता लगे याःगु दु । महानगरीय अपराध महाशाखां इमित आइतवाः जक पेप्सीकोलापाखें ज्वंगु व ठगी मुद्दाय् अनुसन्धान नं यानाच्वनागु जानकारी बिउगु दु । सामाजिक संजालय् उपहार लाःगु, पार्सल वःगु धासें अज्याःगु कथंया गुगुं नं सुचं वल धाःसा उकिया बारे प्रहरीयात जानकारी बीत नं महाशाखां इनाप याःगु दु ।<eot>येँ – येँया पुलांगु बसपार्कय् दयेकेगु शुरु जुयाच्वंगु काठमाडौं भ्यू टावर विवादय् लानाच्वंगु हे इलय् उखे प्रधानमन्त्री केपी ओलीया गृहजिल्ला झापाया दमकय् दयेकेगु धकाः प्रस्तावित जूगु भ्यू टावरयात स्थानीय जनतां विरोध याना हःगु दु । दमकया ढुकुरपानीइ २ अर्ब २५ करोड तकाया लागतय् दयेकेत्यंगु उगु भ्यू टावर सिबें नं न्हापां जिल्लाया सतक स्तरोन्नति यायेगु व स्कूल बांलाके माःगु माग स्थानीय मनूतय्सं याना हःगु दु । दमकय् बांलाःगु अस्पताल छगू तकं मदुगु इलय् न्हापां अस्पताल दयेकाः लिपा भ्यू टावर दयेकूसां जिउगु खँ स्थानीय मनूतय्सं धया हःगु दु ।
तर जिल्लाया नेकपा कार्यकर्तातय्सं धाःसा भ्यू टावरया लागिं सरकारं बजेट हे फ्यायेधुंकूगु जुयाः थ्व ज्यायात रोके यात धाःसा मेगु ज्याया लागिं नं बजेट मवयेफुगु जुयाः थुकियात विरोध मयायेत इनाप यानाच्वंगु दु । भ्यू टावर वल धाःसा उगु लागाया विकास जुइगु दावी नं उमिसं यानाच्वंगु दु ।
थुखे राजधानी येँय् दयेकाच्वंगु भ्यू टावर धाःसा ठेकेदारं बांलाक ज्या मयाःगु कारणं येँ महानगरपालिकाया लागिं कपाः स्याःगु विषय जूगु दु । न्हापा कर्मचारीं मनपा चले यानाच्वंगु इलय् सम्झौता जूगु थ्व भ्यू टावर दयेकेत दछिया दुने सम्पूर्ण पूर्वाधार तयार यायेगु धाःसां आः तक छुं ज्या मजूगुलिं आः छु यायेगु धकाः मनपाय् सहलह जुयाच्वंगु दु । थ्व ज्या ठेकेदारं मेम्ह ठेकेदारयात बीधुंकूगु चर्चा नं दु ।
थज्याःगु हे छगू भ्यू टावर विराटनगरय् नं दयेकेगु धकाः छुं ई न्ह्यः शिलान्यास याःगु खः । तर शिलान्यास धुंकाः उकिया ज्या धाःसा न्ह्याः मवंगु खँ स्थानीय मनूतय्सं धाःगु दु ।<eot>हलिम वा पृथ्वि विज्ञान'''भूगर्भशास्त्र''' (Geology) लेधाःगु पृथ्वी वा बंग्वाराया हलिमयागुसंरचनाया खंबारेय् सिकासीकिगु कायेगुछता ज्याख्यः जुइ।ख। थ्व ख्यःया छुं कचातकचा थ्व कथं दु-<eot>धाइ, ल्ह्वंम्ह मनू गंसि जुइगु खःसा मानसिक शक्ति आवश्यक जुइ, तर शोधकर्तातय् धापू धाःसा थथे मदु । उमिगु धापू कथं मनूतय्त ल्ह्वंकीगु न्याताजि कारण थुकथं दु ।
१. माइक्रोब्स म्हो जुलकि
जिलियन व जेकी निम्ह नापं बूपिं जुम्ल्याहा तःकेहेँपिं खः । तर छम्हेसिया तौल मेम्हेसिया स्वयां ४१ किलो म्हो दु । ट्विन रिसर्च युके स्टडीया प्रोफेसर टिम स्पेक्टरं निम्ह तःकेहेँपिंत वंगु नीन्यादँ न्ह्यवं निसें जाँच यानाच्वंगु दु । वय्कःया कथं निम्हेसिया दथुइ तौलया अन्तर दुगु छगू तःधंगु कारण उमिके दुगु सुक्षम अर्गेनिज्म माइक्रोब्स खः, गुगु आतापुतिइ दइगु खः ।
स्पेक्टरं धयादी, ‘छि थःम्हं छुं नयेबलय् थः याकःचां जक नयाच्वंगु जुइमखु, सछिगू खर्ब माइक्रोब्सयात नं नसा चूलाकाच्वंगु दइ ।’स्पेक्टरं निम्हं तःकेहेँपिनि मल (दिसा) जाँच यानास्वःबलय् लुइकल कि गंसिम्ह केहेँम्ह जिलियनया म्हय् बिस्कं बिस्कं कथंया माइक्रोब्स दु । तर ल्ह्वंम्ह ज्याकिया म्हय् अथे तःताजि कथंया माइक्रोब्स मदु ।
थ्यंमथ्यं थज्याःगु हे न्याद्वःगू प्याटर्न खंकादी धुंकूम्ह प्रोफेसर स्पेक्टरया निष्कर्ष दु, ‘गुम्ह मनूयाके गुलि अप्वः थीथी ताजिया माइक्रोब्स दइ, व उलि हे गंसि जुइ । तर सुं मनू ल्ह्वंसा उकिया मतलब थ्व जुइफु कि वयागु म्हय् गुलि तःताजिया माइक्रोब्स माःगु खः, उलि तःताजि माइक्रोब्स मदु ।’
थज्याःगु अवस्थाय् यदि फाइबर यक्व दुगु नसाज्वलं नल धाःसा माइक्रोब्सया ताजि अप्वयेकेफइ । थुकिया निंतिं यक्व फाइबर दुगु अंगूर, पासि, ब्रोकाउली, गाजर, थीथी केँ, बरां आदि नयेफइ ।
२. जीन नं छगू कारण
छिं खनाच्वंगु हे दयेमाः कि सुं छम्हेसिनं गंसि जुइगु निंतिं नये त्वनेगुलिइ तसकं ध्यान बियाच्वंसां वं थःगु तौलयात नियन्त्रण हे यायेफयाच्वंगु दइमखु । गुलिं धाःसा छुं हे मयाःसां गुबलें ल्ह्वनी हे मखु ।प्रोफेसर सदफ फारुकीं धयादी, ‘छिगु जीनय् छुं गडबडी मदुसा थ्व छिगु निंतिं भाग्य हे खः ।
छाय्धाःसा मनूतय् तौल अप्वयेकेगु निंतिं जीनया नं तःधंगु भूमिका दु धयागु खँ सीदयेधुंकूगु दु । जीनय् छुं गडबडी दत धाःसा उकिं छितः ल्ह्वंकेत ग्वाहालि यानाच्वंगु दइ ।’जीनं हरेक मनूयात वयागु पित्या, गुलि नयेगु, छु नयेगु धयागु फैसलाय् लिच्वः लाकाच्वंगु दइ । छिं गुलि याकनं क्यालोरी खर्च याइ धयागु नं जीनय् हे निर्भर जुयाच्वंगु दइ ।
अथेहे जीनं हे झीगु तौलयात गुकथं कायेगु धयागु नं क्वःछि । थज्याःगु जीन म्होतिं सछिगू दु, गुकी मध्ये एमसीआर ४ जीन नं छगू खः ।क्याम्ब्रिज युनिभर्सिटीया वैज्ञानिकतय् धापू कथं मांअबुपाखें वःगु जीनं झीगु म्हया तौल नियन्त्रण यायेगुली ४० निसें ७० प्रतिशत तक प्रभाव लाकाच्वंगु दइ ।
वैज्ञानिकतय् कथं द्वःछिम्ह मनू मध्ये छम्हेसिया एमसीआर ४ जीनया स्वरुप स्यनाच्वंगु जुइ । थ्व जीनं हे छिगु दिमागय् पित्याःयात नियन्त्रण यायेगु व पित्या अप्वयेकेगु ज्या याइगु खः । थ्व जीनय् गडबडी दुम्ह मनूयात अप्वः नये पित्यनाच्वनी, अथेहे दाः दुगु नसा नये ययेका बियाच्वनी ।
३. छु इलय् छु नयेगु ?
छितः छगू धापु लुमं जुइमाः कि सुथय् कौला जुजुया थें, न्हिनय्या तुच्चा सामन्तं थें व बहनीया बेली गरिबं थें यायेमाः ।
ओबेसिटी विशेषज्ञ डा. जेम्स ब्राउनं धयादीगु दु, झीसं गुलि लिबाक्क नयेगु याइ, उलि हे तौल थहां वनीगु सम्भावना अप्वइ । चान्हय् झी म्हो जक सक्रिय जुइ, उकिं चान्हय् नसा बांलाक पचे जुइमखु ।
तर मू खँ छु धाःसां थुकिया स्वापू झीगु म्हया आन्तरिक ‘बडि क्लक’ लिसे दयाच्वनी ।वय्कलं धयादी, ‘झीगु म्हं चान्हय् स्वयां न्हिनय् अप्वः क्यालोरीया पाचन बांलाक याइ ।’ थ्व हे कारणं गुपिं मनूत शिफ्टय् वा लाःलाःगु इलय् ज्या याइ, उमिसं ल्ह्वनीगु समस्याया समाना यायेमाली । चान्हय्या इलय् झीगु म्हं दाः व चिनी पचे यायेत संघर्ष यानाच्वनी ।
उकिं तौल म्हो यायेगु खःसा बहनी न्हय्ताः ई स्वयां न्ह्यः हे झीत न्हिछिया निंतिं गुलि क्यालोरि माःगु खः उलि नये सिधयेकेमाः ।डा. ब्राउनया कथं वंगु छगू दशक न्ह्यवनिसें बेलायतय् बहनी नयेगु औसत ई सनिलया ५ बजे पाखें थहां वनाः १० बजे जूवंगु दु । थुकिया लिसें ओबेसिटीया स्तर नं थहां वंगु दु ।
तर थौंकन्हय् तनावपूर्ण जीवनशैली व सिफ्टय् ज्या यायेमाःसां छिं तौल म्हो यायेत छुं छुं ज्या यायेफइ । डा. ब्राउनं धयादी, ‘सुथय् कौला मयायेगु वा टोस्ट जक नयाः गाकेगु बिल्कुल हे यायेमजिउ । थुकिया पलेसा प्रोटिन व दाः दुगु भोजन गथेकि ख्येँ व कःनि, छ्व थेंज्याःगु अनाजया टोस्ट नयेमाः । गुकिं छिगु प्वाः जायाच्वंगु महसुस याकातइ ।
४. न्ह्यपुयात चाःहिकी
बिहेवियर साइन्टिस्ट ह्युगो हार्परया कथं छिं थम्हं नयागु क्यालोरीया हिसाब किताब यानाच्वनेगु स्वयां नये त्वनेगु बानीइ हिउपाः हःसा यक्व बांलाइ । उदारहणया निंतिं छिं थःगु मानसिक शक्तिया बलं अज्याःगु नसाज्वलं मनयेगु कुतः यायेगु स्वयां अज्याःगु नसाज्वलं मस्वयेगु यात धाःसा अझ अप्वः प्रभावकारी जुइ ।
थुकिया निंतिं छिं थःगु किचनय् मनिंगु स्न्याक्सया पलेसा सिसाबुसा न्ह्यःने तयातयेफइ । अथेहे टिभी स्वयेबलय् थःगु न्ह्यःने बिस्कुटया पुरा प्याकेट हे तयातयेगु पलेसा बिस्कुटयात थःत गाछि छपा प्लेटय् जक तयातयेगु याये । डा. हार्परया कथं थःम्हं नयेगु वस्तु ५–१० प्रतिशत म्हो जूगु मनूतय्सं वाः हे चाइमखु ।
५. हारमोन्सया भूमिका
बेरियाट्रिक सर्जरीया सफलता सुयागु प्वाः चिग्वः यायेगुलिं जुइमखु । थुकिया सफलता ला अज्याःगु हारमोन्सय् हिउपाः हयेगु खः, गुकिं झीत नयेपित्याके बीगु यानाच्वनी ।झीत नयेपित्याकीगु ज्याय् झीगु म्हय् च्वंगु हारमोन्सं प्रभावित यानाच्वनी । बेरियाट्रिक ट्रिटमेन्टं झीगु म्हय् अज्याःगु हारमोन्स दयेकाबी, गुकिं झीत नये पित्याकेगु महसुस याकेबीमखु ।
ओबेसिटी उपचारया थ्व दकलय् प्रभावकारी उपचार खः । तर थ्व तःधंगु अपरेशन खः, गुकिं प्वाःया साइज ९० प्रतिशत तक म्हो यानाबी, अले थ्व उपचार अज्याःपिंत जक यायेफइ, गुमिगु बीएमआई म्होतिं नं ३५ दइ ।इम्पेरियल कलेज लन्दनया शोधकर्तातय्सं आतापुति दइगु अज्याःगु हारमोन्सया रचना याःगु, गुकिं थ्व अपरेशन लिपा पित्याः चाइगुली हिउपाः हयाबी ।
थ्व अपरेशन याःपिं विरामीयात न्हियान्हिथं थ्व हारमोन्सया इन्जेक्सन बी ।डा. ट्रिसिया टेनया कथं थ्व अपरेशन लिपा विरामीयात पित्याः चाइगु म्हो यानाबी, गुकिं नयेगु म्हो जूवनी । थुकिं यानाः २८ न्हुया दुने २ निसें ८ किलो तक म्हो जुइ ।<eot>नेपाल सरकार, मन्त्रिपरिषद्या मिति २०७८।५।२१ या निर्णय कथं राष्ट्रिय जनगणना, २०७८ थ्वहे भाद्रमहिनां निसें मंसिर महिनातकया दुने क्वचायेकेगु धकाः धाःगु खः । थ्व निर्णय कथं भाद्र ३० गतेनिसें आश्विन १८ गते तक सूचीकरणया ज्या न्ह्याकूगु खःसा कार्तिक २५ गतेनिसें मंसीर ३० गते तकया दुने मू जनगणना ज्या सम्पन्न यायेगु ज्याझ्वः दु ।
नेपालय् दकलय् न्हापा वि.सं. १९६८ सालंं जनगणना यायेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । नेपालय् न्हापांगु आधुनिक (वैज्ञानिक) जनगणना वि.सं. २००९÷११ स जुल । व जनगणनाय् मिसा व मिजंया विवरण नं विश्लेषण याःगु खः । अथेहे २०४८ सालया जनगणनांनिसें नेपाःया विभिन्न जातजातिया विवरण संकलन यानाः विश्लेषण यायेगु ज्या न्ह्याकल । २०५८ सालय जूगु जनगणनाय् लैङ्गिक समानताया मूल प्रवाहीकरणया प्रयास शुरु जुलसा वि.सं. २०६८ सालया जनगणनाय् नेपालय् करिब २ करोड ७० लाख मनूतय्गु गणना काःगु खः । नेपालय् प्रत्येक झिदँय् छक्व जनगणना याना वयाच्वंगु दु । नेपाःया जनगणनाया इतिहासय् आः जुइगु थ्व राष्ट्रिय जनगणना २०७८ झिंनिक्वःगु खः ।
थ्व जनगणनाय् गन–गन क्षेत्रय् वा भूभागय् गुलि मनूत बसोबास यानाच्वंगु दु, उपिं मध्ये मिसा, मिजं, मेगु लिङ्गी, मस्त, ज्या याये फुपिं व ज्याथजिथिया जनसंख्या गुलि दु, मनूतय्सं गज्याःगु गज्याःगु ज्या याना वयाच्वंगु दु, देशया विभिन्न थासय् छरे जुयाच्वंपिं जातजाति, भाषाभाषित गुलि दु, उमिसं छु–छु धर्म माने यानाच्वंगु दु, उमिगु शिक्षा, साक्षरताया अवस्था गथे च्वं, गुलि मनूत शारीरिक वा मानसिक रूपं अपाङ्गता दु आदि थेंज्याःगु आपालं जनसांख्यिक, सामाजिक व आर्थिक गतिविधि नाप स्वाःगु विवरण संकलन याइ ।
जनगणनां प्राप्त जूगु तथ्यांकया लिधंसाय् देशय् दयेकेमाःगु लँ, स्कूल, उद्योगधन्दा, स्वास्थ्य सेवा, खानेपानी, मत, सिँचाइ, खाद्यान्न आपूर्ति, बसोबासया व्यवस्था, विकास बजेटया बाँडफाँड व मानव विकास प्रक्रियाय् लिउने लानाच्वंपिं समुदायया उत्थानया लागि आवश्यक कार्यक्रम सञ्चालन यायेत आवश्यक जुइगु तथ्यांक समेत प्राप्त जुइगु जूगुलिं थ्व जनगणनाया महत्व यक्व दु । थ्व जनगणनां संविधानय् व्यवस्था जूगु मौलिक हक, वृद्ध भत्ता, अपाङ्गता भत्ता, विधवा भत्ता वा असहाय भत्ताया आधारभूत तथ्यांक उपलब्ध जुइ ।
जनगणना सञ्चालनया लागि यक्व परिणामय् आर्थिक स्रोत, साधन व जनशक्ति प्रयोग यायेमाःगु व ताःई लगे जुइगु जूगुलिं थ्व जनगणनायात महत्वपूर्ण महाअभियानका रूपय् कया वयाच्वंगु दु ।
जनगनणाय् छेँ वयाः तथ्याङ्क काःवइपिं गणकतय्सं झीत २० मिनेटनिसें ३० मिनेट तकया ई कयाः विभिन्न प्रकारया न्ह्यसः न्यनी ।
न्हापा न्हापा जूगु जनगणनाय् नेवाःतय्संं थःगु भाषायात अपाय्सकं महत्व मबियाच्वंगु कारणं यानाः नेवाःतय्गु जनसंख्या अतिकं म्हो जुयाच्वंगु दु । २०६८ या जनगणनाय् नेवाः जाति जम्मा ४.९९ प्रतिशत जक दु । अथेहे झीगु मातृभाषा नेवाः भाय् ल्हाइपिनिगु ल्याः जम्मा ३.२ प्रतिशत जक दु ।
थौंकन्हय् मनूतयके सचेतना अप्वः जुया वःगु कारणं यानाः थ्व जनगणना फुक्कसियां चासोया विषय जुयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् थीथी संघ÷संस्थातय्सं झीगु भाषा लोप जुइन, उकिं आः जुइगु राष्ट्रिय जनगणना झीगु पुर्खां ल्हाइगु भाय् नेपालभाषा, थःगु मातृभाषा नेपालभाषा, थःम्हं ल्हायेगु भाय् नेपालभाषा, थःगु जाति नेवाः धकाः च्वयेत इनाप यानाः फेसबुक जायेकाच्वंगु दु ।
जनगणनाया फर्मय् जातजातिया कोलमय् नेवार (कोड नं. ६) धकाः च्वयातःगु दुसा, भाषाया नां नेवारी (कोड नं. ६) धकाः च्वयातःगु दु । झी नेवाःतयसं न्ह्याबलें धया वयाच्वनागु झीगु जात नेवाः, झीगु भाषा नेपालभाषा धकाः तर तथ्यांक विभागं पिकाःगु फर्मय् नेपालभाषा धकाः गनं च्वयातःगु मदु, नेवारी भाषा धकाः च्वयातःगु दु । थ्व विषययात कयाः नेवाः देय् दबूया नेतृत्वं तथ्यांक विभागया महानिर्देशकयात छगू ज्ञापनपत्र नं लः ल्हायेधुंकूगु दु ।
ज्ञापनपत्रय् जनगणनाया फर्मय् जातिया नां ‘नेवार” तयातःगु थासय् ‘नेवाः’ च्वयेमाःगु व भाषाया नामय् ‘नेवारी’ तयातःथाय् ‘नेपालभाषा’ तयेमाःगु माग न्ह्यथनातःगु दु । ज्ञापनपत्र लःल्हाना कयादिसें विभागया महानिर्देशकं नेवाः समुदायया मागकथं ज्या जुइगु बचं नं बियादीगु दु । तर आः प्रश्नावली हे छापे जुइधुंकूगुलिं धाःसा प्रश्नावलीइ दुथ्याना च्वंगु ‘नेवार’ व ‘नेवारी भाषा’ यात धाःसा चिइकेमफइगु खँ कनादिल ।
उकिं झीसं गणकत वयाः तथ्यांक काःवइबलय् झीसं झीगु जात ‘नेवार’, पुर्खाभाषा ‘नेवार भाषा’ मातृभाषा ‘नेवार भाषा’ धकाः च्वयेमाःगु अवस्था वःगु दु । नेपालभाषा धालकि गणकतय्सं नेपालभाषा व नेपाली भाषा व हे खः धकाः थुइकाः नेपाली भाषायागु कोलमय् च्वल धाःसा झीत झन् घाटा जुइ । उकिं झीसं अतिकं बिचाः यानाः न्ह्यसःया लिसः बिइमाः ।
मांभाय् झीगु नितिं तसकं हे महत्वपूर्ण खः । थ्व पहिचान व अस्तित्वलिसे स्वानाच्वंगु विषय नं खः । राष्ट्रिय जनगणनापाखें वःगु तथ्यांकया आधारय् वा भाय् ल्हाइपिनिगु ल्याःया लिधंसाय् मातृभाषा प्रदेश व पालिकाया सरकारी कामकाजया भाय् जुइ । थ्व ल्याखं नं जनगणनाय् नेवाःतय्सं थःगु मातृभाषा किटान याना च्वयेमाःगु आवश्यक जू । नेपालभाषा व तामांग भाषा बागमती प्रदेशय् सरकारी कामकाजी भाषाया रूपय् सिफारिस जुइधुंकूगु अवस्थाय् झीगु मातृभाषा म्हो जुल धाःसा लिपा हानं सरकारी कामकाजी भाषाया रूपय् थ्व भाययात चिइकाछ्वइगु सम्भावना दु । उकिं फयांफक्व नेवाःतय्गु जनसंख्या व मातृभाषा अप्वयेकेगु पाखे झीसं बिचाः यायेमाः ।
नेवाःतय्गु पुर्खाया भाषा वा पुख्र्यौली भाषा नेवाः भाय् खः । झी बाः, बाज्यां ल्हाना वयाच्वंगु भाषा पुख्र्यौली भाषा जुइ । पुख्र्यौली भाषा आःयापिं मनूतय्सं ल्हाये सःसां मसःसां पुर्खा वा पुख्र्यौली भाय् नेवाः भाय् हे जुइ तर मातृभाषाया सवालय् भचा अलमल जुइक च्वयातःगु दु ।
मातृभाषाया सवालय् राष्ट्रिय जनगणना, २०७८ या निर्देशिकाय् थथे च्वया तःगु दु— मनूत जन्म जुइ धुंका दकलय् न्हापां ल्हायेसःगु भाय्यात मातृभाषा धाइ । मातृभाषा मनूया न्हापांगु भाषा खः । छेँ परिवारय् दुने मां, बाः, बाज्या, बज्ये, परिवारया मेपिं सदस्य, मचायात स्याहारसुसार याइम्हेस्यां ल्हाइगु भाय्, गुगु भाय् मचां दकलय् न्हापां लाना काइ वा खँ ल्हाये सयेकीगु खः व भाय् मातृभाषा जुइ । तर व भाय् मातृभाषा जुइत आः नं वा तःधिक जुइधुंकाः नं बांलाक ल्हाये सःगु हे जुइमाः । मनूतय्सं बांलाक ल्हाये सःगु भाषायात जक मातृभाषा धाइ । तःधिक जुइ धुंकाः व भाय् ल्हाये मसःसा वयात मातृभाषा धाइ मखु ।
सरकारका एक भाषा नीतिया कारणं याना आः नेवाःतय्सं हे नेवाः भाय् ल्हाये मसये धुंकल । जात स्वःसा नेवाः तर ल्हाइगु भाय् खस नेपाली । सरकारं जनगणना निर्देशिकाय् च्वयातःकथं नेवाः जुयाः नेवाः भाय् मसःपिं जूसा वया मातृभाषा नेवारी भाषा धकाः मच्वसे नेपाली भाषा च्व धका गणकतय्त ट्रेनिङ्ग बियातःगु दु । थथे जुलकि नेवाःतय्गु मातृभाषाया ल्याः अतिकं म्हो जुइगु खनेदु । उकिं जनगणना काःवःपिं गणकतय्सं न्यनीबलय् नेवाः भाय् ल्हाये मसःसां जिं नेवाः भाय् ल्हाये सः धकाः धायेमाःगु अवस्था वःगु दु ।
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ या तथ्यांकय् नेवाःतय्गु जनसंख्या १३ लाख २१ हजार ९३३ दुसा, मातृभाषा नेवाः धकाः च्वइपिं जम्मा ८ लाख ४६ हजार ५५७ म्ह जक दु । नेवाः जुयाः जिगु मातृभाषा नेवाः धकाः मच्वइपिं वा भाय् ल्हाये मसःपिं ४ लाख ७५ हजार ३७६ म्ह दु । थुकी झीसं बिचाः यायेमाः । मखुसा लिपा लिपा मातृभाषा नेवाः धकाः च्वइपिं झन् झन् म्हो जुजुं वनी ।
धर्मया सवालय् नं २०६८ या जनगणनाय् बौद्ध धर्मावलम्बीया ल्याः जम्मा ९.०४ प्रतिशत जक दु । बुद्ध जन्मय् जूगु देशय् हे बौद्ध धर्मावलम्बीतय्गु जनसंख्या म्हो जूगु कारण धयागु हे न्हापा जूगु राष्ट्रिय जनगणनाय् झीसं सही तथ्यांक च्वके मफयाः खः । बौद्ध जुयाः बौद्धतय्गु सही तथ्यांक कायम यायेगु झीगु कर्तव्य खः ।
न्हापांनिसें नेपाःयात हिन्दू राष्ट्र धकाः घोषणा यानातःगुलिं झीसं थःम्हेस्यां माने यायेगु धर्म छु खः धकाः नं धाये मफयाच्वन । सःस्यूपिं बाहेक मेपिं बौद्ध धर्मावलम्बीतय्सं नं जिगु धर्म हिन्दू धकाः च्वकाछ्वःगुया कारणं यानाः नं बौद्ध धर्मावलम्बीया प्रतिशत कम जुया वन । थुकी नं बौद्ध धर्मावलम्बीपिंसं आपालं ध्यान तयेमाःगु अवस्था दु ।<eot>येँ – स्वनिगःया जनतायात लः त्वंकीगु बहुप्रतिक्षित मेलम्ची परियोजनां लः छ्वया हयेगु हानं मेगु भाका न्ह्यःने हःगु दु – स्वन्ति लिपा ।
लछि न्ह्यः तक थ्वहे वइगु मोहनि सिधयेवं लः त्वंकेगु खँ धाःगु खः । तर परियोजनाय् जुयाच्वंगु ज्या क्वमचाःगु जुयाः आः हानं स्वन्ति लिपा धइगु न्हूगु भाका न्ह्यःने हःगु खः ।
मेलम्ची परियोजनां धाः कथं थौंकन्हय् परियोजनाय् ज्या भचा याकनं जुयाच्वंगु दु । ठेकेदार इटालीयन कम्पनीलिसे जूगु आर्थिक विवाद मिलान जुइवं आः ज्या यायेगु गति अप्वयेकूगु खः । यदि थ्वहे गतिं ज्या न्ह्यानाच्वन धाःसा स्वन्ति लिपा लः त्वंके फइगु खँ परियोजनां धाःगु दु । परियोजनां स्वन्ति लिपा लः त्वंकेगु खँ धाःसां आः तक येँया गुलिखे थासय् मेलम्चीया पाइप लायेगु ज्या तकं सुरु मयाःनिगु खँ सीदुगु दु ।<eot>स्वदँय् छकः वइगु व झिंनिलाय् लछि अप्वः जुइगु ला खः अनला । थुगु दँय् बछला (जेठं) बुंगद्यःया प्वाकलं क्यनेगु जात्रा धुंकाः अनला शुरु जुइ धाःगु खः । वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीया धापूकथं अनला मधासे अनाला धायेमाः । जेठ २ गतेनिसें अनला शुरु जुइगु खः । अनला शुरु जुइबलय् छु छु यायेमाः, छु छु यायेमजिउ धइगु मनूतय् थःथःगु नुगलय् छगूकथंया जिज्ञासा ब्वलनीगु स्वाभाविक खः । आखिर छु खः थ्व अनाला ? थ्व छाय् वइ ?
दछिया झिंनिला दइ । मितिया ल्याखं बैशाख–जेठ महिना धइगु सुद्र्यःया गतिचक्रकथं सूर्य महिना खः । थ्व सौर्य पात्रोकथं धाइगु खःसा चन्द्रमासया पात्रोकथं तिथियात नालीगु थ्व ई बछला तछलां लाइगु खः । मिति व तिथि दिंया ल्याखं निगुलिं स्वीन्हुया दइ । थुकी तिथियात तिमिला (चन्द्रमा)या गतिकथं नष्ट जुइगु आधारय् ल्याः काइगु खः । थथे नष्ट जूगु न्हिं स्वदँय् थ्यंकः लछि अप्वः खने दइ, अले थुकियात हे अनला धाइगु खः ।
थ्व इलय् दछिया झिंस्वला क्यनीगु खः । चन्द्रमासकथंया पात्रोय् तिथि, शुक्लपक्ष व कृष्णपक्ष दइ । थुकथं स्वयेबलय् दछिया सामान्यतयाः झिंनिला दइ । उकी नीप्यंगू पक्ष (कृष्णपक्ष १२ व शुक्लपक्ष १२) दइ । तर अप्वः ला खनेदइगु ल्याःकथं झिंस्वला व पक्ष नीखुगू दइ । थ्व हे लछि अप्वः जूगु लायात अनला, मनमास नं धाइगु खः ।
अथे हे थ्व लछिया ईयात पुरुषोत्तममास धकाः नं धाइ । विकार वा साः जुइगुलिं थ्व लायात मलमास (साः जुयावनीगु, नष्ट जुया वनीगु जूगुलिं) धाःगु खः । थ्व लछिया दुने पुरुषोत्तम (भगवान ?) जुइगुलिं पुरुषोत्तममास नं धाःगु खः । थ्व लछिया ई दुने पुजाआजा, यज्ञ, होम, कय्तापुजा, इहि, इहिपा थें ज्याःगु भिंगु व साइतकथं यायेमाःगु ज्याखँत याये मजिउ धयातःगु दु ।
थुकथं हे सप्ताहया ज्या नं याये मजिउ धयातःगु दु । तर शरीर, चित्त भिंकेया निंतिं न्हियान्हिथं याइगु स्नान, मचाजंक्वया निंतिं थ्व अनला भिंगु लाकथं कयातःगु दु । थ्व अनलां मचाजंक्व याःपिं मस्त तसकं चलाख जुइगु व तसकं खँ सःपिं जुइ धइगु मान्यता दुगुु खनेदु । अथे हे अनलां दिवंगत जूपिं नं भिंपिं खः धइगु संस्कारगत मान्यता दु ।
सामान्यतयाः सौर्यमास व चन्द्रमासया महिना निगुलिं नापनापं न्ह्यानाच्वनीगु गति खः । न्हिया ल्याखं चन्द्रमासया महिनाय् नीगुन्हु व बान्हि (२९.५दिं) खनेदइ । व दछिया ३५४ न्हुया दिं जुइ । सौर्यमासकथंया दिनय् धाःसा दछिया ३६५ न्हु दइ । थुकथं स्वयेबलय् चन्द्रमास व सौर्यमासया दिनय् दछिया दुने झिंछन्हुया फरक खनेदइ, अले व स्वदँया दुने स्वीस्वन्हु खने दः वइ । थ्व हे अप्वः खने दुगु लछिया दिंयात अनला धयातःगु खः ।
थ्व धइगु झिंस्वला खः । थ्व चन्द्रमासकथंया पात्रोया छगू विशेषता नं खः । सौर्यमासय् झिंनिला हे जक जुयाच्वनीसा चन्द्रमासय् स्वदँय् छकः झिंस्वला जुइ । हरेक स्वदँय् लछि अप्वः जुयाः अनला क्यनीगु खः । चन्द्रमासय् लछिया ई शुक्लपक्ष पारुनिसें कृष्णपक्ष आमाइतक जुइ, थुकी संक्रान्ति खने दइमखु । चन्द्रमासया पात्रोकथं पारुयात संक्रान्तिकथं माने यानातःगु खनेदु । तर गबलें गबलें पारु निन्हु क्यन धाःसा उकियात क्षयमास धकाः धाइ । मास धइगु महिना, ला खः ।
सूर्य व चन्द्रमासया गतिकथं थथे जुइगु याः । गबलें न्हि ताःहाकः जुइगु व गबलें न्हि चीहाकः जुइगु स्थितिं थुकथंया हिसाब क्यनीगु खः । खास यानाः बैशाखनिसें असोजतकया दुने मनमास अथवा अनला लाइगु खः । थ्व चन्द्रमासया पात्रोया प्रभाव खः धयातःगु दु । थुकिं यानाः गुलिसितं भ्रम नं ब्वलंकाच्वंगु खनेदु । थीथी सफू व ग्रन्थय् नं फरककथंया धारणात खनेदु । थुकिया निंतिं ज्योतिषीतय्सं जक स्पष्ट याये फइगु खनेदु ।
थुगु दँ ने.सं. ११३८ (विसं २०७५) य् बछला धुनेवं अनला क्यनीगु जूगुलिं देशय् ल्वापुया स्थिति, राज्यपक्षं जनतायात दमन याइगु भय, खुँ–लुच्चातय्गु बिगबिगी व इमिगु बोलवाला जुइगु नापं नसात्वँसाया मूल्यवृद्धि थेंज्याःगु ग्यानापुगु स्थिति खने दइ धकाः धयातःगु दु ।<eot>येँ – क्रिकेटया ‘मक्का’ धयातःगु लर्डसया मैदानय् वइगु साउन १३ गते नेपाल व मेरिलिबोन क्लब दथुइ त्रिकोणात्मक टि–२० कासा जू वनाच्वंगु दु । अथे हे साउन १६–१९ गते नेदरल्याण्ड व नेपाः दथुइ वान–डेया कासा जुइत्यंगु दु । उगु कासाया निंतिं नेदरल्याण्डं थःगु टिमया घोषणा याःगु दु ।
विश्वकप छनोटया कासाय् टिमय् मलाःम्ह अलराउण्डर मिचेल रिप्पोन नेपाः विरुद्ध जुइगु वन–डे कासाय् म्हितीगु जूगु दु । डच टीमय् मूमू कासामि धयातःपिं रायन टेन डोसचाटे, रोयल्फ भान डेर मेर्वे व टिम भान डर गुग्टेन धाःसा टिमय् दुमथ्याः । नेदरल्याण्डया टिमय् एकदिवसीय व त्रिकोणात्मक श्रृंखलाया निंतिं पिटर सिलरयात कप्तानीया भाला बिउगु दु ।
नेदरल्याण्ड नाप म्हितेगु निंतिं नेपाःया टिम युरोप वने धुंकूगु दु । कप्तान पारस खड्का, शक्ति गौचन, सन्दीप लामिछाने दुथ्याःगु नेपाःया टिम थौंकन्हय् इंगल्याण्डय् च्वंगु क्लबनाप अभ्यास कासा म्हिताच्वंगु दु । नेपालं न्हापांगु कासाय् इंगल्याण्डया क्लब ह्याम्पसायरयात २४३ रनं बुकूगु दुसा निगूगु अभ्यास कासाय् स्थानीय क्लब सेन्ट क्रसनाप १९ रनं बूगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – स्वनिगलय् कोरोना संक्रमिततय् ल्याः अप्वया वया च्वंगु व मोहनी नखःया चहलपहलं थप संक्रमण अप्वयेकीगु अवस्था वयाच्वंसां स्वनिगःया सिडिओत थन निषेधाज्ञा यायेगु कि मयायेगु धयागु खँय् अन्यौल जुयाच्वंगु दु। स्वनिगलय् महामारी तच्वया वयेवं स्वनिगःया येँ, यल व ख्वपया सिडिओतय्सं थःपिनि ज्याकू जिल्ला प्रशासन कार्यालयय् धाःसा अत्यावश्यक सेवा बाहेक मेगु फुक्क बन्द यायेधुंकूगु दु, तर जिल्लाय् हे निषेधाज्ञा जारी यायेगु खँय् धाःसा निर्णय यायेमफयाच्वंगु दु ।
सरकारं छुं नं जिल्लाय् न्यासःम्ह स्वयां अप्वः सक्रिय संक्रमितत दत धाःसा सिडिओं नं हे निषेधाज्ञा जारी यायेफइगु अधिकार बियातयेधुंकूगु दु। तर स्वनिगलय् द्वलंद्वः सक्रिय संक्रमितत दुसां स्वनिगःया सिडिओत सरकारया हे निर्देशन पियाच्वंगु दु। स्वनिगः संघीय सरकारया नं मू ज्याकू दुगु थाय् जूगुलिं सरकारया निर्देशन मवयेकं सिडिओतय्सं निषेधाज्ञाया निर्णय याये मफयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
येँ, यल व ख्वप जिल्लाया सिडिओतय्सं शुक्रवाः च्वंगु अन्तरजिल्ला समन्वय समितिया बैठक लिपा सिडिओ कार्यालयत बन्द यायेगु निर्णय याःगु खः । तर निषेधाज्ञा तयेगु बारे छुं सहलह मजूगु खँ सिडिओतय्सं धाःगु दु। यल जिल्लाया सहायक सिडिओ ललितकुमार बस्नेतं निषेधाज्ञा जारी जुइ वा मजुइ धयागु खँ छुं छुं विषयय् निर्भर जुइगु खँ धयादीगु दु। वय्कलं विकराल रुपं संक्रमित अप्वया वल धाःसा, संघीय सरकारया हे निर्देशन वल धाःसा हाकनं निषेधाज्ञा जारी जुइफु धयादीगु दु। वय्कलं धयादीगु दु, ‘थ्व थाय् संघीय राजधानीलिसे स्वाःगु थाय् जुयाः नेपाल सरकारं गज्याःगु निर्देशन वल व कथं निषेधाज्ञा तयेगु मतयेगु निर्णय जुइ ।’
मेखे मोहनिबलय् मनूतय् चहलपहल अप्वया संक्रमण तच्वयेफुगुलिं जनस्वास्थ्य सम्बन्धी मापदण्डय् कडाइ यायेमाःगु सुझाव जनस्वास्थ्यविज्ञतय्सं बिया वयाच्वंगु दु। थौंकन्हय् देय्न्यंकं दुपिं सक्रिय संक्रमितत मध्ये ५० प्रतिशतं मल्याक स्वनिगलय् जक दु। वंगु असोजया मसान्त तकया तथ्यां कथं येँय् १६५०६ (कूल संक्रमितया ४४ प्रतिशत), यलय् २५६६१ (४.५ प्रतिशत) व ख्वपय् १५२२ म्ह (४ प्रतिशत) संक्रिय संक्रमितत दु ।<eot>नकतिनि क्वचाःगु पाकिस्तानया आम चुनावया लिच्वःयात पराजित पार्टीतय्सं अस्वीकार यायेगु खँ धाःगु दु । आम चुनावय् पुलांम्ह क्रिकेट कासामि इमरान खानया पार्टी तहरिक ए पाकिस्तान त्याःगु खः । थ्व विजय लिसें खान पाकिस्तानया प्रधानमन्त्री जुइत्यंगु इलय् पराजित पार्टीतय्सं चुनावया लिच्वः स्वीकार यायेफइमखु धाःगु खः ।
चुनावय् धाँधली जूगु धासें पराजित जूगु पार्टीतय् मंकाः सहलह लिपा उमिसं पुनःनिर्वाचनया माग याःगु दु । पूलांगु सत्तारुढ दल पिएमएल–एनं नं आन्दोलनय् कुहां वयेगु खँ धाःगु दु । पिएमएल एनं थ्वयां न्ह्यः चुनावया लिच्वः वयेधुंकाः थःपिं प्रतिपक्षय् च्वनेत तयार दु धाःगु खः । भ्रष्टाचारया द्वपनय् जेलय् लानाच्वंम्ह पुलांम्ह प्रधानमन्त्री नवाज सरिफया किजा शहबाज शरिफं संसद बहिष्कार यायेगु कि मयायेगु धयागु बारे निर्णय याये ल्यं दनिगु खँ धयादीगु दु ।
पत्रकार सम्मेलनय् शरिफ लिसें च्वनाच्वंम्ह एमएमए पार्टीया नेता व प्रवक्ता मौलाना फजालुर रहमानं हाकनं चुनाव याकेगु निंतिं थःपिं आन्दोलनय् कुहां वनेगु खँ धयादीगु दु । छगू दर्जनं मल्याक पार्टीया नेतातय् बैठकं चुनाव लिपा गुकथं न्ह्याः वनेगु धयागु रणनीति दयेकूगु खः ।
उगु बैठकय् पुलांम्ह प्रधानमन्त्री बेनजिर भुट्टोया पाकिस्तान पिपुल्स पार्टीं धाःसा ब्वति मकाः । भुट्टोया हत्या लिपा थौंकन्हय् पिपिपी पार्टी वय्कःया काय बिलावल भुट्टों न्ह्याकाच्वंगु दु । पिपिपी पार्टी आःया चुनावय् स्वंगूगु थासय् लानाच्वंगु दु ।<eot>येँ- पेट्रोल व ग्याँसया भाः थकाःगु विरोधय् एमाले समर्थित अखिलं म्हिगः आरआर क्याम्पस न्ह्यःने प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाया पुत्ला च्याकूगु दु । आयल निगमं बुधवाः जा थुइगु ग्याँसय् ७५ तका, डिजेल व पेट्रोलय् स्वतका भाः थकाःगु खः । प्रदर्शनया झ्वलय् विद्यार्थीतय्सं ‘नाफा घाटा मसिउ, थकाःगु भाः माने याये मखु’ च्वयातःगु प्लेकार्ड ब्वया वःगु खः ।
पेट्रोलियम पदार्थया भाः थकाःगु विरोधय् सत्तारुढ दल समर्थित विद्यार्थी संगठनतय्सं नं विरोध याइगु जूगु दु । सत्तारुढ खुगू विद्यार्थी संगठनं भाः क्वमकाल धाःसा थनिंनिसें आन्दोलन यायेगु ख्याच्वः बिउगु खः । उमिसं म्हिगः उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयया सचिवयात ज्ञापन पौ बिसें तत्काल भाः क्वकायेत माग याःगु खः ।
थ्वहे झ्वलय् माओवादी विप्लव पुचलं थ्वहे वइगु कार्तिक ३० गते नेपाल बन्दया घोषणा याःगु दु । विप्लप पुचलं म्हिगःनिसें चरणबद्ध आन्दोलन यासें ३० गते नेपाल बन्द घोषणा याःगु खः ।<eot>येँ – नेपाली कांग्रेसया नेतालिसें पुलांम्ह मन्त्री मार्शलजुलुम शाक्यया झ्वाता पलिस्था याःगु दु । मदुम्ह नेता शाक्यया झ्वाता वय्कःया हे ओमबहालय् च्वंगु छेँ परिसरय् पलिस्था याःगु खः । वय्कःया झ्वाता नेपाली कांग्रेसया सभापतिलिसें पुलांम्ह प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां वंगु विहीवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ अनावरण यानादीगु खः ।
नेता शाक्यं पंचायती व्यवस्थाया अन्त्यया निंतिं म्हितादीगु भूमिका व वय्कःया योगदानयात लुमंकेकथं झ्वाता पलिस्था याःगु खःसा मदुम्ह नेता शाक्य २०४६ सालय् पंचायती व्यवस्था अन्त्य लिपा गठन जूगु अन्तरिम मन्त्रिमण्डलय् मन्त्री जुयादीगु खः ।<eot>‘जँ स्याइगु’ छगू अज्याःगु खँग्वः खः, गुगु न्ह्याम्हेसिया छेँय् नं अःपुक हे न्यने दयाच्वनी । थ्व समस्या संसारन्यंकभनं न्यना वनाच्वंगु दु । खला आपाः थें उमेर वनेधुंकूपिंत जुइगु समस्या खः थ्व । अय्नं खराब जीवनशैलीं यानाः थ्व न्ह्यागु उमेरयापिंत नं जुइगु जुयावःगु दु ।
अपच व अल्सर
खला अपच व प्वाःया अल्सरं स्याइगु धयागु प्वाःया च्वय्या भागया दथुइलाक खः, तर गबलें गबलें थुकिं जन्हुफाःया दथुइ लाक नं स्याकाबी यः । झ्यातुगु व दा यक्व दुगु नसा पचय् मजूगुलिं यानाः थ्व स्याइगु अझ अप्वः चर्को जुइफु । थुकिं बचय् जुइगु खःसा छिं थःगु जीवनशैलिइ हिउपाः हयेमाली । यदि छि अपच व प्वाःया अल्सरपाखें पीडित खःसा थःगु नसात्वँसाय् ध्यान बियादिसँ, तनावयात तापाकादिसँ । थुकिया निंतिं अय्लाः व चुरोटया मात्रा नं कम यायेमाली ।
आकाझाकां क्वछुइगु व फहिलेगु
आकाझाकां क्वछुइगु व फहिलेगु यातकि नं तसकं जँ स्यायेफु ।
वार्मअप मयासे कसरत यायेगु
यदि छिं थःगु म्हयात वार्मअप मयासे छथुं कसरत यानादिल धाःसा कमजोर मांसपेशी दक्वं न्यली । यदि छि दंदं लिपा आकाझाकां छन्हु कररत यानादिल, तरकारि पीत चा क्वानादिल, अथवा टेनिसया छगू जोरदार कासा म्हितादिल धाःसा छितः जँयागु छुं नं समस्या जुइफु, छाय्कि कसरतया अभावय् छिगु मांसपेशी छ्वालुयाच्वने धुंकी ।
झ्यातुगु सामान ल्ह्वनेगु
गबलें नं छिं झ्यातुगु सामान ल्ह्वनादिल धाःसा जँय् आकाझाकां दबाब आपाः लाःवनी । यदि जँ न्हापा हे स्यानाच्वंगु दुगु खःसा ला झन् हे समस्या तच्वइ । अले उकिं यानाः जँयात अप्वः हे नोक्सान याइ ।
ल्ह्वन कि
छि अप्वः ल्ह्वनकि छिगु सतबत क्वँचय् लगातार दबाब लानाच्वनी । प्वाथय् दुपिं मिसातय् नं अप्वः थें जँ स्याइ, गुगु कि अन्तिम महिनाय् वयाः झन् तच्वइ ।
गलत पोस्चर
यदि छिं गलत तरिकां दने फ्यतुइगु यानादिल धाःसा लिपा वइगु छुं दँय् छिगु सतबत क्वँय्लिसे स्वापू दुगु अनेतने समस्याया सामना यायेमाली । थुकिं छिगु म्हया ढाँचा हे स्यनेफु । क्वँय्, साहा व मांसपेशीत कमजोर जुयाः मेमेगु क्वँय्, साहा व मांसपेशीइ बांमलाक असर लाकी, गुकिं यानाः व दक्व कमजोर जुयावनी ।
दुर्घटनाय् लात धाःसा
यदि छिं सुं दुर्घटनाय् लाःम्ह मनू खन, अले वयागु गःपतय् तसकं स्यानाच्वंगु दु व ल्हाःतुति नं याताप्याता वनाच्वंगु दु धयागु खःसा सम्भव दु वयागु सतबत क्वँय् त्वःधुल खइ । थथे जूम्ह मनूयात संके मजिउ । थुकिं यानाः सतबत क्वँचय् नोक्सान जुइफु । ल्वगियात सदांया लागी आचाकलिं गायेफु वा सिना हे वनेफु । थज्याःबलय् एम्बुलेन्स सःताः ल्वगियात तुरुन्त अस्पताल यंकेमाः, गन वयागु एक्सरे जुइफइ । थथे यंकेबलय् सतबत क्वँय् मसनीकथं ग्वारातुइकाः यंकेमाः ।
मिसातय् जँ स्याइगु
लय्लय्पतिकं तन्तु मचाछेँ (पाठेघर)या दुने हार्मोनया लिसेलिसें ब्वलनी । यदि उपिं ख्येँ संसेचित जुइमफुत धाःसा थुकिं लाइनिंग गुइ, अले मचाछें ब्लीडिङ्ग जुयावइ, गुकियात थीमज्यू जूगु धाइगु खः । यदि थीमज्यू जुइबलय् छुं कथंया पंगः वल धाःसा जँ स्याइ ।
सामान्यतयाः मचाछेँ प्वाःया क्वय्या भागय् दइ । मांसपेशी व लिगामेन्टया जालं थुकियात सहारा बी । यदि तःम्ह मचा बुइकूगुलिं अथवा मेगु छुं कारणं थ्व सहारा कमजोर जुल धाःसां नं जँ स्यायेगु शुरु जुयावइ ।<eot>मूसि धाःगु सिया लः मदयेका नइगु छगू प्रकारया नसा ख। थ्व कथंया नसाय् छ्वरा, दाख, किसमिस, बरां, मधेसी बरां आदि ला। थन्यागु नसा मनुया मू नसा मजुसें सवा पायेकेत नइगु नसा ख। नापं, थ्व नसातयेसं मू नसाय् मगाःगु मेमेगु पौष्टिक तत्त्व नं बीगु या। थ्व नसाया उत्त्पत्ति मेसोपोतामिया वा भूमध्यसागरीय लागाय् जूगु विश्वास दु। मूसिया यक्व प्रकार सिया लः पिकाना वा सियात गंका दयेकातःगु जुइ। दसु, दाख, छ्वरा।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाया ग्वाहालिइ मेयर कप क्रिकेट कासा जुइगु जूगु दु । नेपाल क्रिकेट संघ क्यानया व्यवस्थापनय् जुइगु थ्व धेंधेंबल्लाः ५०-५० ओभरया एकदिवसीय स्वरुपया जुइ । कासा थ्व हे चैत मसान्त तकया दुने न्ह्याइगु खँ धाःगु दु । कासाया निंतिं म्हिगः येँ महानगरपालिका व क्यान दथुइ छगू सम्झौता जूगु दु । सम्झौता कथं येँ महानगरपालिकां थ्व कासाया निंतिं<eot>चाहिलिगु धाःगु परिवहन याना मनुतेसं थाय् हिलेगु ज्या ख। यात्रा आपालं न्ह्याइपुइकेगुया निंतिं (पर्यटनया रुपय् वा म्हस्युपिं मनु नापलायेत), बनेज्याया निंतिं वा कम्युटिङया निंतिं यायेगु जुइ; तर मेमेगु कारण दसु मेगु थासय् च्वं वनिगु (माइग्रेसन), युद्धं बिसुवनिगु आदि कारणया निंतिं नं यायेफै। यात्रा न्यासेवना, मोटरय् च्वना, जहाजय् च्वना वा मेमेगु गाडीइ च्वना यायेछिं।
ओभिदो, स्पेनय् यात्रीयात देछानातःगु मूर्ति
यात्रा स्थानीय, क्षेत्रीय, राष्ट्रिय वा अन्तराष्ट्रिय जुइफु। छुं देशय् गैह्र-स्थानीय यात्रीतेत नं आन्तरिक पासपोर्ट मा धाःसा अन्तराष्ट्रिय यात्राया निंतिं आपालं पासपोर्ट व भिसा मा।<eot>ल्याः छगू गणितयागू साधन ख:। थ्व साधन ल्या:खाय् त: व नापतौमल याय् त: छ्यली। थौं कन्हय् ल्या:यात: झन अप्व: थपू याना च्वङ्गु दु। थ्व गणितय् छ्येलिगु दक्ले प्राथमिक विचाःय् छगु ख:। थौंया हलिमय् छ्येलिगु देसिमल अंकमालाया सिद्धान्त भारतय् विकास जुल। भारतीय अंक सिद्धान्तं दय्कुगु शुन्य (०)या छ्येलेज्यां मानवसभ्यताय् विशेष कथं गणित व संगणनशास्त्रय् क्रान्तिकारी हिउपा हःगु दु| ईया घःचानापं अंकया सिद्धान्तया विकास नं जुया वयाच्वंगु दु। प्राकृतिक ल्या जक्क मखुसें फुतिदुगु ल्या, र्यासनल अंक, इर्यासनल अंक, इन्टिजर थेंन्यागु अंकया विकासं मनुयात थ्व हलिम थुइत ग्वहालि याना च्वंगु दु।
साधारण वा प्राकृतिक ल्याः रञ्जना लिपिइ
गणितया अंक व्यवस्था
प्रारम्भिक
N ⊂ Z ⊂ Q ⊂ R ⊂ C {\displaystyle \mathbb {N} \subset \mathbb {Z} \subset \mathbb {Q} \subset \mathbb {R} \subset \mathbb {C} }<eot>संजीव कुमार – भारतीय फिल्म उद्योगया छम्ह ज्वःमदुम्ह अभिनेता । थुम्ह ज्वःमदुम्ह अभिनेता मदुगु उकुन्हु न्यान्हु न्ह्यव स्वीन्हय्दँ क्यन । संजीव कुमार मुक्कं ४७ दँया वैशय् ६ नोवेम्भर १९८५ इ थ्व संसारयात अलबिदा धयावंगु खः । बागू दशक हे जीवन हनेमखंसां थुम्ह अभिनेतां भारतीय सिनेमायात बागू दशकया बछि अथे धयागु २५ दँ बिया वन, अले […]
READ MORE
???? ?????? षष्ठी
नेपालभाषा टाइम्स
किपू सिंगिंङ आइडलया सिग्नेचर म्युजिक
किपू – किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् जुइगु ‘कीर्तिपुर सिंगिङ आइडल–११४१’या निंतिं सिग्नेचर म्युजिक तयार याःगु दु । किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् किपू नगरया ल्याय्म्हपिं म्येँ हालामिपिंत प्रोत्साहित यायेकथं उगु ज्याझ्वः यायेत्यंगु खः । सांगीतिक ख्यलय् ल्याय्म्ह पुस्तायात आकर्षित यायेकथं नगरपालिकां उकथंया कासा यायेत्यंगु खःसा कासाया प्रचार प्रसार यायेगु ल्याखं सिग्नेचर म्युजिक तयार याःगु खः । सिग्नेचर म्युजिक तयार लिपा आः […]
READ MORE
???? ??????? दशमी
नेपालभाषा टाइम्स
राजेश खन्ना व अमिताभ बच्चनया चूमलाःगु संयोग
न्ह्यखँ बलिउड धयातःगु भारतया हिन्दी फिल्मख्यलय् जक मखसे भारतया हे न्हापांम्ह सुपरस्टार कथं राजेश खन्नायात कयातःगु दु । सन् १९६६÷६७ पाखे “आखरी खत” नांयागु फिल्मपाखें फिल्मख्यलय् पलाः न्ह्याकूम्ह राजेश खन्नाया न्हापांगु फिल्मं स्वकुमिया नुगः साले मफुत । उलिजक मखसे व धुंकाः पिदंगु “बहारों के सपने” नं स्वकुमिया जुगः त्याके मफ्mुुत । थुकथं फ्लप फिल्मपाखे पलाः […]
READ MORE
???? ??????? पञ्चमी
नेपालभाषा टाइम्स
नेपालभाषाया न्हूगु म्येँलिसें म्युजिक भिडियो
येँ – नेपालभाषाया न्हूगु म्येँ ‘गन वनेत्यना मय्जु गाच्वः ब्वयेका’ पिहां वःगु दु । थुगु म्येँलिसें म्युजिक भिडियो नं पिहां वःगु दु । न्हूम्ह म्येँ हाला िरत्न सम्भव शाक्यया सलय् दुथ्यानाच्वंगु थुगु म्येँ अमृतरत्न शाक्यं च्वयादीगु खःसा सुरेनशमान शाक्यं लसय् हनादीगु खः । थुगु म्येँ छुं दिं न्ह्यः जक भ्वतय् शुटिंग याःगु खः । म्युजिक भिडियोय् नांजाःम्ह कलाकार सुरेन्द्र […]
READ MORE
???? ??????? दुतिया
नेपालभाषा टाइम्स
जामनः गुभाजुयात उत्कृष्ट संकिपालिसें स्वंगू अवार्ड
येँ- नेपाल आदिवासी चलचित्र (निफ्फ) अवार्डय् नेपालभाषाया ऐतिहासिक संकिपा ‘जामनः गुभाजुं’ उत्कृष्ट संकिपाया अवार्ड त्याकेत ताःलाःगु दु । २७ क्वःगु विश्व आदिवासी जनजाति दिवसया लसताय् नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ अमेरिका (फिप्ना)या ग्वसालय् जूगु अवार्ड ज्याझ्वलय् जामनः गुभाजु संकिपां उत्कृष्ट संकिपालिसें उत्कृष्ट पटकथा व उत्कृष्ट अभिनेताया अवार्ड नं ल्हातय् लाकेत ताःलाःगु दु । अवार्डया जामनः गुभाजु गुंगू विधामध्ये […]
READ MORE
???? ??????? पञ्चमी
नेपालभाषा टाइम्स
उद्यमी वैद्यया न्हूगु म्यूजिक भिडियो
येँ – उद्यमी प्रभानन्द वैद्यया न्हूगु म्येँया म्युजिक भिडियो पिहां वःगु दु । वैद्यया नेपाली भाय्या म्येँ ‘किन आज…’ म्ये शुक्रवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ सार्वजनिक जूगु खः । वरिष्ठ हास्य कलाकार सन्तोष पन्तं म्ये सार्वजनिक यानादीगु खः । म्येँ सार्वजनिक यासें कलाकार पन्तं वैद्यया म्ये न्यनाबलय् न्हूम्ह गायकया म्ये थें थःता मताःगु खँ धयादिल । […]<eot>येँ महानगरपालिका १३ वडा बाफलय् च्वंगु लँपुइ ना६ख ४३८० ल्याःया ट्रकया ठक्करं लँजुवाः काभ्रेपलाञ्चोक चौरीदेउराली गाउँपालिका ४ छेँ दुम्ह ४९ दँया सरस्वती तामाङ थौं बिहिवाः सुथय् सीगु खः ।
ट्रकया ठक्करं तच्वकं घाःपाः जूम्ह तामाङ वासः यायेगु झ्वलय् मनमोहन अस्पताल स्वयम्भुइ सीगु प्रहरी प्रधान ज्याकुथिं जानकारी ब्यूगु दु । दुर्घटनाय् दुथ्याःम्ह ट्रक चालकयात प्रहरीं नियन्त्रणय् कयाः अनुसन्धान न्ह्याकाच्वंगु दु ।<eot>सरकार (Government) धाःगु देय्या स्रोत, साधनयात देय्या हितय् छ्यलेयात दयेकातःगु छगू प्रकारया मानवीय संस्था ख। थ्व संस्था आधारभूत रुपय् व्यवस्थापिका, कार्यपालिका व न्यायपालिकाया मंका रुप ख। सरकारया ज्या देय्‌या वैधानिक संरचना दयेकिगु, उकियात पालना यायेगु व माःगु थासय् वैधानिक संरचना हिलेगु ख।<eot>नयेगु व त्वनिगु वस्तुयात नसात्वँसा (वा नसा जक्क) धाइ। छुं नं चीज नया प्राणीया म्हयात आहार ब्युसा अन्यागु वस्तुयात नसात्वँसा धाइ। नसा आपालं वनस्पति व पशुं कायेगु या। नसाय् कार्बोहाइद्रेत, दा, प्रोतिन, भितामिन, खनिज व लः दै। थन्यागु वस्तुयात प्राणीतेसं नया प्राणीतेगु कोषय् म्वायेत माःगु थी-थी ज्याया निंति छ्यलि। ऐतिहासिक रुपय् मनुतेसं सिकार व मुनेज्या वा बुंज्या याना नसा कायेगु याःसां आःवया आपाल मनुतेसं नसा नसा उद्योगं कायेगु या। उसाँय् मभिंकिगु नसायात कुफत धाइ।<eot>येँ –वि.सं. २०७६ सालया सार्वजनिक बिदाय् थीथी आदिवासी जनजातिं हनीगु पर्वयात बिदा मबिउगु खँयात नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ लगायत थीथी जनजाति खलः पुचःतय्सं विरोध याःगु दु । सरकारं म्हीग राजपत्रय् छापे याना हःगु २०७६ सालया सार्वजनिक विदाया धलखय् न्हापा क्वपाःगु आदिवासी जनजातिया छुं हे बिदा थपे याना महःगु खः ।
न्हूगु धलखय् नं राष्ट्रिय विदा १५ न्हु जक बियातःगु दु । सरकारया थ्व नीतियात थाय्थासं प्रतिरोध यायेगु लागिं नं जनजाति खलः पुचःतय्सं आह्वान याःगु दु ।<eot>एजेन्सी – दक्षिण पश्चिम चीनय् लाःगु छगू कोइलाखानी विषालु ग्यास पिहां वयाः झिंच्याम्हेसिया ज्यान वंगु दु । चिनिया सरकारी टेलिभिजन सिसिटिभीया कथं शुक्रवाः चुङचिङ धाःगु थाय्या खानीइ कार्बन मोनोअक्साइड ग्यास ज्वयावःगु खः । सिसिटिभीया कथं खानी ज्या यानाच्वंपिं मेपिं न्याम्ह अझं तनाच्वंगु दनिसा छम्हेसित धाःसा उद्धार यायेत ताःलाःगु दु ।
थ्व घटनायात कयाः चिनिया अधिकारीतय्सं छानविन सुरु यायेधुंकूगु दु । सुरक्षासम्बन्धी नियम पालना मयाइगुलिं चीनया खानीइ अप्वः थें दुर्घटना जुइगु याः । सिसिटिभीया कथं डियाशुइडोब खानीइ ज्या याइपिं ज्यामितय्सं भूमिगत उपकरण लिकायेत स्वयाच्वंगु इलय् ग्यास ज्वयावःगु खः । थ्व खानी निला न्ह्यव निसें बन्द जुयाच्वंगु खः ।
चीनय् वंगु सेप्टेम्बरय् जक चुङचिङय् हे च्वंगु मेगु छगू खानीइ मि च्यानाः झिंखुम्हेसिया ज्यान वंगु खः । अथेहे वंगु दँया डिसेम्बरय् ग्वेजा प्रान्तय् च्वंगु मेगु कोइलाखानीइ विस्फोट जुयाः झिंप्यम्हेसिया ज्यान वंगु खः ।<eot>येँ – सरकारं जेठ २० गते तकया निंतिं लकडाउन थप यायेगु निर्णय याःगु दु । आइतवाः प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारय् च्वंगु मन्त्रिपरिषद्या मुँज्यां लकडाउन झिंन्यान्हु थप यायेगु निर्णय याःगु खः । थ्वस्वयां न्ह्यः कोरोना नियन्त्रण व रोकथाम सम्बन्धी उच्चस्तरीय समन्वय समितिं नं लकडाउनया ई निवाः थप यायेमाःगु सुझवा बिउगु खः ।
मुँज्याय् नेपालय् कोरोना भाइरसया कारणं संक्रमित जुइपिनि ल्याः अप्वयाच्वंगु व निम्ह संक्रमित सीधुंकूगुलिं लकडाउन थप यायेगुया विकल्प मदुगु निष्कर्ष पिकाःगु खः । नेपालय् थौं तकया दुने २९५म्ह मनूतय्त कोरोनाया संक्रमण जुइधुंकूगु दु ।<eot>स्वनिगःया सभ्यताया रुपय् दयाच्वंगु बागमति सुचुकुचु यायेगु बागमति सफाइ महाअभियान नं २५० औं हप्ताय् थ्यनेत्यंगु दु । आः वइगु शनिवाः महाअभियान २५० औं हप्ताय् थ्यनेत्यंगु दु ।
थनिं करिब न्यादँ न्ह्यः तसकं तामझामपूर्वक बागमति सफाइ महाभियान न्ह्याकूगु खः । उगु इलंनिसें प्रत्येक वाःया शनिवाःपतिकं न्ह्याका वयाच्वंगु थ्व अभियान थौंतक नं जारी हे जुयाच्वंगु दु । महाअभियान लिपा इलय्व्यलय् बागमतिया लः यचुसे च्वंगु क्यनेगु निंतिं सरकारया उच्च पदस्थ अधिकारीतय्सं म्वःल्हुयाः नं क्यंगु खः । अले बागमतिया लः न्हापा थें त्वने जिउकथं लायक यायेगु महाअभियानया उद्देश्य नं खः । सफाइ महाअभियानपाखें आपालं मेट्रिक टन फोहर व्यवस्थापन यायेगु ज्या नं जुया वयाच्वंगु दु ।
तर बागमति सफाइ महाअभियान न्ह्याःगु २५० औं हप्ताय् थ्यनेत्यंगु इलय् खुसिया मुहानय् धः ल्वाकछ्यायेगु क्रम धाःसा आतक नं दिउगु मदुनि । शिवपुरी नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्जया बाघदुवालं बाः वइगु बागमति गाकर्णेश्वर नगरपालिका–१ य् थ्यनेवं फोहर ल्वाक ज्यायेगु शुरु जुइ । खतुं निकुञ्ज दुने हे नगरपाकिलाया न्यागू बस्ती लानाच्वंगु दुसा थ्व हे बस्तीया लः तप्यंक बागमतिइ वनीगु खः । गुगु क्रम आतकं दिउगु मदुनि । बस्तीया क्वसं स्वनिगलय् वितरण याइगु लःया मुहान नं लानाच्वंगु दु । गुकिं यानाः मुहान फोहर जुयाच्वंगु दु ।
शिवपुरी नगरपालिका वडा नं. १ या वडाअध्यक्ष राम मानन्धरं खुसि व लःया मुहान सफा यानातयेगु खःसा अनच्वंगु बस्ती मेथाय् सारे यायेमाः धयादी । उकिया निंतिं अधिकार सम्पन्न बागमति सभ्यता एकीकृत विकास समितियात तकं इनाप याये धुंगु धयादी । सुन्दरीजलनिसें खुसिया जवंखवं निखेरं फाँटय् सुँगुर व बंगुर लहीगु यानातःगुलिं खुसिइ फोहर ल्वाक ज्यानाच्वंगु दु । तप्यंक खुसिइ यंकाः सुँगुर व बंगुर लहिनातःगु फार्मया फोहर वांछ्वयेत अःपुइगुलिं उकथं फार्म चायेकातःगु दु । तर अज्याःगु फार्म चायेकातःगु व फार्मपाखें वयाच्वंगु फोहर खुसि ल्वाकछ्यायेगु ज्या यानाच्वंगु सर्वसाधारणं स्पष्ट रुपं खंके फुसां अधिकार सम्पन्न धयातःगु बागमति समितिं अनुगमन याये फयाच्वंगु मदु ।
नगरपालिकाया ४ वडाया खुसि सिथय् नं अथे हे फार्म चायेकाः सुँगुर बंगुर लहीगु ज्या जुयाच्वंगु मखसे अज्याःगु फार्मया फोहर नं तप्यंक हे खुसि सिथय् यंकाः वांछ्वेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । नगरपालिका ४ या वडाअध्यक्ष श्रीकुमार श्रेष्ठं फोहरया धः तप्यंक खुसि यंकेगु व खुसिया सिथय् नं उकथं फोहर यायेगु गतिविधिया कारणं मुहान क्षेत्रय् हे खुसिया लः हाकुसे च्वनाच्वंगु धयादी ।
‘फोहरया धः ल्वाक छ्यानातःगुलिं हाकुसे च्वंगु थ्व हे खुसिइ लः बाः वनाच्वंगु किपा कयाः अधिकार सम्पन्न बागमति समितियात बियागु खःसां आतकं छुं नं ज्या जूगु मदुनि’ वय्कलं धयादी । समितिया आयोजना प्रमुख आशिष घिमिरें धाःसा कागेश्वरी मनहरा व गोकर्णेश्वर नगरपालिकाया नगरप्रमुखलिसें खुसि सफा यायेगु अभियानय् ग्वाहालि यायेत माग यासें तःक्वः बैठक जुइ धुंकूगु खःसां समन्वय धाःसा जुइ मफगु स्वीकार यानादी ।
थ्व हे झ्वलय् वंगु शनिवाः महाअभियान २४९ औं हप्ताय् पशुपतिया राममन्दिर न्ह्यःने बागमति सफा यायेगु ज्या जुल । उगु सफाइ अभियानया झ्वलय् ९ मेट्रिक टन फोहर व्यवस्थापन याःगु खः । वंगु सिलाचः¥हेकुन्हु आपालं भक्तजनतय् उपस्थितिया कारणं मुनाच्वंगु फोहर व्यवस्थापन यायेगु ज्या जूगु खः । पशुपति लागां जक २ मेट्रिक टन फोहर व्यवस्थापन याःगु खः ।
वि.सं. २०७० साल जेठ ५ गतेनिसें शुरु जूगु बागमति सफाइ महाअभियानं थौंकन्हय् देय्न्यंकं जागरण अभियानया रुपं काःगु दु । जागरणस्वरुप देय्या थीथी पीन्यागू स्वयां अप्वः थासय् खुसि, सहर, बजाः सुचुकुचु यायेगु अभियान न्ह्याकाच्वंगु दु ।<eot>येँ – थीथी झिंप्यंगू माग सहित थरुहट थारुवान राष्ट्रिय मोर्चां थःपिनि आन्दोलनया ज्याझ्वः सार्वजनिक याःगु दु । म्हिगः धनगढीइ पहिचान पक्षधरतय् दथुइ अन्तक्र्रिया यासें आन्दोलनया ज्याझ्वःया पित बिउगु खः । अन्तक्र्रियाय् न्ववासें थारु नेता लिसें मोर्चाया संयोजक लक्ष्मण थारूं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात राष्ट्रघाती जूगु द्वपं बियादीगु दु ।
वय्कलं धयादिल, ‘प्रधानमन्त्री केपी ओली निरंकुशतावादी, तसकं जातिवादी, राष्ट्रघाती जूगुलिं थ्व पालय्प्रमयात नापमलासें जिपिं आन्दोलनय् कुहां वयागु खः ।’ वय्कलं थ्व स्वयां न्हापा नं थःपिंसं नेपाःया संविधान च्याकागु खः धासें आः हाकनं च्याकेगु नं घोषणा यानादिल ।
वय्कलं कैलालीया टिकापुर घटनाय् जन्मकैदया फैसला जुयाः जेलय् कुनाच्वंम्ह रेशम चौधरी लिसें झिंछम्हेसित रिहा यायेमाःगु माग नं यानादिल । थःत नं पीनिला तक झुठा मुद्दा तयाः कुनातःगु धासें आपालं निर्दोष थारूत अझ नं जेलय् दनिगु जिकिर नं यानादिल । २०७२ साल भदौ ७ गते टिकापुरय् जूगु थारू आन्दोलनय् छम्ह मचा लिसें च्याम्ह प्रहरी सीगु खः । उगु घटनाया छानविन यायेत सरकारं नीस्वंगु गिरिशचन्द्र लाल आयोगं सरकारयात प्रतिवेदन लःल्हायेधुंकूसां सरकारं उगु प्रतिवेदन धाःसा अझं सार्वजनिक याःगु मदुनि ।
थ्वहे झ्वलय् थारू आन्दोलनया समर्थनय् माघ २५ गते येँय् नं छगू अन्तक्र्रिया याइगु जूगु दु । उकी नेपाः राष्ट्रिय पार्टी लगायत थीथी आदिवासी जनजाति पार्टीया नेतातय्सं सम्बोधन याइगु ज्याझ्वः दु ।<eot>मेक्सिकोया प्रहरीं अवैध रुपं अमेरिका दुहां वनेत्यंपिं १०१ म्हेसित ज्वंगु दु । पूर्व मेक्सिकोया भेराक्रुज राज्यय् ट्याक्टरय् च्वनाः वनाच्वंगु इलय् उमित ज्वंगु खः । ज्वंपिं मध्ये ८६ म्ह वयस्क व मेपिं मस्त जूगु खँ धाःगु दु । थुपिं आप्रवासीत मध्ये अमेरिकी देय् होन्डुरस, एल साल्भाडोर, ग्वाटेमाला व निकारागुवायाया नागरिकत जूगु खँ धाःगु दु ।
अथेहे टान्तोयुका नगरय् नं अमेरिका दुहां वनेत बसय् च्वनावःपिं झिंन्याम्हेसित मेक्सिकोया प्रहरीं ज्वंगु दु । मेक्सिकों वंगु निवाः दुने अमेरिका दुहां वनेत स्वइपिं अवैध आप्रवासीतय् विरुद्ध कारवाही तच्वयेकाहःगु दु । मेक्सिको व अमेरिका दथुइ वंगु जून ७ य् आप्रवासी पनेगु सम्बन्धी सम्झौता जुइधुंकाः मेक्सिकों अमेरिकी सीमापाखे हजारौं सुरक्षाकर्मी परिचालन यानाच्वंगु दु ।
मेक्सिकोय् सुरक्षा कडा यायेवं अमेरिका दुहां वनीपिं आप्रवासीतय्सं धाःसा थाकुगु लँपु ज्वनेगु यानाहःगु दु । थथे हे थाकुगु लँपु पाखें अमेरिका दुहां वनेत स्वःम्ह एल साल्भाडोरया अबु व म्ह्याय्या सीम्ह म्हीगः रिया ग्रान्डे खुसिइ लुइकूगु खः ।
संयुक्त राष्ट्र संघं शरणार्थी सम्बन्धी उच्च आयोगं अबु व म्ह्याय्या थ्व मृत्यु तसकं दुःखद् जूगु व थुकियात स्वीकार यायेमफइगु खँ धाःगु दु । आप्रवासी सम्बन्धी ज्या याना वयाच्वंपिंसं मेक्सिको व अमेरिका दथुइ आप्रवासी पनेगु निंतिं जूगु सम्झौताया हे कारणं आप्रवासीतय्सं थज्याःगु हृदयविदारक मृत्यु फयेमाःगु खँ धाःगु दु ।<eot>ज्या बिगु वा Employment धागु छगु कन्ट्र्याक्ट ख। थन्यागु कन्ट्र्याक्टय् निगु खलः दै। छगु खलः ज्या बिगु खलः जुइ धाःसा मेगु खलः ज्या याइगु खलः जुइ।
छगु वाणिज्य अवस्थाय्, ज्या बिगु खलकं प्रडक्टिभ एक्टिभिटी स्वै व नाफायु हिसाब याई धाःसा ज्या याइगु खलकं श्रम या ख्यः स्वै व श्रमया लिसय् ज्यालाया अपेक्षा याइ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं जनताया छेँ छखा हे मथुँसे सवारी समस्या समाधान यायेगु खःसा मोनोरेल हे दकलय् बांलाःगु विकल्प जुइगु खँ कनादीगु दु । म्हिगः थनया राष्ट्रिय सभागृहय् येँय् मोनोरेल निर्माणया लागिं चिनियाँ कम्पनीलिसे डीपीआर तयार यायेगु सहमतिपत्रय् हस्ताक्षर समारोहय् न्ववासें वय्कलं थ्व खँ कनादीगु खः ।
चीनया चाइना रेलवे २५ औं ब्युरो ग्रुप कम्पनीलिसे म्हिगः येँ मनपां उगु सहमति याःगु खः । सहमतिपत्रय् येँ मनपापाखें मेयर विद्यासुन्दर शाक्य व चाइना रेलवेपाखें विभागीय प्रमुख झ्यु ग्वाङविङं हस्ताक्षर यानादीगु खः ।मेयर शाक्यं येँया ट्राफिक जाम व प्रदूषणया समस्या समाधान यायेगु लागिं नं मोनोरेल आवश्यक जूगु खँ कनादिल ।
उगु हे ज्याझ्वलय् न्ववासें यल महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं थःपिनिगु कार्यकाल क्वचाये न्ह्यः हे मोनोरेल निर्माण सम्पन्न जुइगु आशा प्वंकादिल । चाइना कम्पनीं रिंगरोडया पैदल मार्ग दुनेया निगूगु लाइनय् मोनोरेल चले याये फइगु सम्भावना दुगु रिपोर्ट बिउगु खः । थ्व मोनोरेल दयेकेत करिब १ खर्ब १६ अर्ब तका तुइगु प्रारम्भिक रिपोर्ट दुसां धाथें धाःसा थ्व खर्च अझ कम जुइ फइगु खँ धाःगु दु ।
चाइना कम्पनीं दछिया दुने डीपीआर तयार याये फइगु खँ धाःगु दु । थुकी रेलया डिजायन, स्टेशन, कुल लागत आदि सम्पूर्ण विवरण नं दुथ्याइ । येँया रिंगरोड २७ किलोमिटर दुसा थुकी स्वंगू चरण यानाः मोनोरेल दयेकेगु प्रस्ताव चिनियाँ कम्पनीं तःगु दु । थुकिया लागिं माःगु लगानी नं चिनियाँ कम्पनीं हे माला हइगु सहमति जूगु दु ।<eot>वैज्ञानिकतय्गु ज्या धइगु हे न्हू न्हूगु आविष्कार, खोज, अध्ययन, अनुसन्धान यायेगु खः । थुकिं न्हू न्हूगु खँ पत्ता लगे यानाः सर्वसाधारणत जानकारी बीगु खः । थ्व हे झ्वलय् वैज्ञानिकतय्सं छगू न्हूगु खँया पत्ता लगे याःगु दु । तर थ्व न्हूगु समाचार बांमलाःगु व दुःखद खः ।
विशेष यानाः दारि लहीपिनिगु निंतिं थ्व खोज व समाचार दुःखद् जुइफु ।
वैज्ञानिकतय्सं हालय् याःगु छगू अध्ययनं खिचायाके स्वयां दारि लहिनातःपिंके आपालं हानिकारक व घातक जीवाणु दइगु तथ्य पत्ता लगे याःगु दु । वैज्ञानिकतय्सं खिचा व मनूया दारिमध्ये छुकी अप्वः हानिकारक व घाटक किटाणु दइ धकाः अध्ययन याना स्वःगु खः । अध्ययनय् समावेश प्रत्येक मनूया दारिइ जीवाणु दुगु पत्ता लगे याःगु खःसा उगु जीवाणु मानव स्वास्थ्यया निंतिं हानिकाकरण जूगु वैज्ञानिकतय्सं धाःगु दु ।
अथे हे खिचायाके नं उकथं हे अध्ययन याना स्वःगु इलय् खिचायाके धाःसा मनूया दारिइ दइगु स्वयां म्हो हे जक खतरनाक जीवाणु लुया वःगु अध्ययनय् संलग्न वैज्ञानिकतय् धापू दु । वैज्ञानिकतय्सं ३० म्ह खिचा व १८म्ह दारि लहिनातःपिं मनूयात कयाः उकथं अध्ययन याःगु खः । अध्ययनय् १८ निसें ७६ दँ तक दुपिं दारि लहिनातःपिं मनूत दुथ्याकूगु खः ।
स्वीट्जरल्याण्डया हिर्सल्यान्डेन क्लिनिकया प्राध्यापक आन्द्रेस गुइटरेजया पुचलं उकथं अध्ययन याःगु खः । अध्ययन लिपा प्रा. गुइटरेजं धाःगु दु, ‘जिमिसं दारि लहिनातःपिं मनू व खिचायात कयाः यानागु अध्ययनं खिचाया म्हय् व सँय् स्वयां मनुखं लहिनातःगु दारिइ अप्वः मात्राय् घातक जीवाणुया संख्या व मात्रा दुगु लुया वःगु दु ।<eot>नाट्यशास्त्रम् वा नाट्यशास्त्र संस्कृतय् भरतमुनिं च्वयातःगु छगु ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थय् संगीत, नाटक, प्याखँ, अभिनय आदि थी-थी विषयय् थी-थी खँ व नियम च्वयातःगु दु। नापं, थ्व ग्रन्थय् थी-थी सिद्धान्त बियातःगु दु गुकिया आधारय् लिपा भारतया थीथी थासय् थीथी कथंया प्याखँ, नाटक, म्ये आदिया संस्कृति दयावल। थ्व सफूलिं भारतीय उप-महाद्वीपया संस्कृतिइ यक्व प्रभाव याःगु दु। थ्व सफू सामवेदया आधारय् च्वःगु गन्धर्ववेदया आधारय् च्वयातःगु धैगु मान्यता दु।
धलः
१ तिथि
२ प्रभाव
३ लिधंसा
४ स्वयादिसँ
५ पिनेया स्वापू
तिथिEdit
थ्व ग्रन्थया वर्तमान सफूलि ६००० श्लोक दु। थ्व सफू भरतमुनिं २०० इपू निसें २०० इसं दुने च्वयातःगु विश्वास दु। नाट्य शास्त्र थ्व स्वया न्ह्यःया गन्धर्व वेदया आधारय् च्वयातःगु ख। गन्धर्व वेद सामवेदया परिमार्जनया रुपय् च्वयातःगु व उकिलि ३६,००० श्लोक दुगु विश्वास दु। [१]थ्व नाट्य वेद तर थौं तक्क मलुनि।
भरतमुनिया ऐतिहासिक प्रमाण मदु। थ्व ग्रन्थ छम्ह हे मनुनं च्वःगु वा यक्व मनुतयेसं च्वगु आतक्क मस्युनि। तर, थ्व सफूलि न्हापाया श्लोकय् लिपा वइगु श्लोकया बारेय् च्वयातःगु व नापं भाषिक एकरुपता दूगुलिं थ्व ग्रन्थ छम्ह हे मनुं च्वयातःगु जुइफूगु विश्वास दु[२]: थ्व ग्रन्थ छम्ह हे मनुनं च्वगु जुसां व मनुया नां भरतमुनि ख कि मखु धैगु चीजय् नं विवाद दु। [३]
प्रभावEdit
नाट्यशास्त्रम्‌य् थी-थी ईलय् थीथी टीका व तंसा बीइगु ज्या जुया शास्त्रीय संगीतय् यक्व विकास जुल। अभिनवगुप्तया अभिनवभारती थ्व सफूया दकलय् नांजाःगु तंसा ख। दसु- थ्व सफूलि मदूगु रस, शान्त रस अभिनवगुप्तं तना नवरस दयेकादिल। नेपालभाषाय् च्वयातःगु नाट्य ख्यःया दकलय् न्हापांगु सफू थ्व हे सफूया तंसा/वर्णन संगीत चन्द्र ख। थ्व सफू ख्वपया जुजु जगज्योति मल्ल व वय्‌कःया मन्त्री वंशमणि झां च्वयादिगु ख।[४]
लिधंसाEdit
↑ Ghosh, Manomohan (2002). Natyasastra.
↑ Bharata: The Natyasastra (1996). Kapila Vatsyayan. Sahitya Akademi, New Delhi. p.6
↑ Manmohan Ghosh, ed. (1950). Natyashastra,. Asiatic Society,. See introduction p. xxvi for discussion of dates
↑ सफू: नेपालभाषा साहित्यया इतिहास, च्वमि:प्रेमशान्ति तुलाधर, पिथना:नेपालभाषा एकेदमि, भाषा:नेपालभाषा, दं: नेसं ११२०<eot>येँ – यातायात व्यवस्था विभागं वितरण याःगु स्मार्ट लाइसेन्स गुणस्तरहीन जूगु खँ सीदुगु दु । स्मार्ट लाइसेन्सय् किपा व नां सीमदुगुलिं स्मार्ट लाइसेन्स काःवःपिं सर्वसाधारण निराश जुयाच्वंगु दु ।स्वक्वःखुसी थःगु लाइसेन्स वःगुलिं लय्ताःम्ह ख्वपया समीर बराल लाइसेन्स ल्हातय् लायेवं निराश जुइ माल ।
कारण, वय्कःया लाइसेन्सय् किपा छुं हे सीमदु । उकिं वय्कः उगु लाइसेन्स विभागयात हे लःल्हानाः लिहां वनेमाःगु खः । विभागं जारी याःगु आपालं धइथें लाइसेन्सय् थज्याःगु त्रुटि लूगु दु । गुलिखे लाइसेन्सय् नां तकं सीमदुगु खँ सम्बन्धित पीडिततय्सं धाःगु दु । किपा सीमदुगु लाइसेन्स वयाच्वंगु खँ कार्यालयया कर्मचारीतय्सं नं स्वीकार याःगु दु ।
थज्याःगु समस्या दुगु लाइसेन्स थःपिंसं इनेगु ज्या दिकागु खँ कार्यालय प्रमुख चेतप्रसाद उप्रेतीं कनादिल । अज्याःगु लाइसेन्स सेवाग्राहीयात बियां छुं अर्थ मदइगु जूगुलिं अज्याःगु लाइसेन्स वितरण यायेगु ज्या दिकागु जानकारी नं वय्कलं बियादिल ।
परीक्षा पास यायेधुंकूपिं ३ लाख स्वयां अप्वः जनतां स्मार्ट लाइसेन्स काये फयाच्वंगु मदु । यातायात विभागय् ७ लाख स्वयां अप्वःस्यां स्मार्ट लाइसेन्सया निंतिं राजश्व पुलेधुंकूगु दुसा ४ लाख लाइसेन्स जक छापे जूगु दु ।<eot>यल- वर्षा व सहकालया द्यःकथं कयातःम्ह यलया बुंगद्यःया जात्राया निंतिं खः दयेकेगु तयारी शुरु जूगु दु । बुंगद्यःया खः दयेकेत आवश्यक दक्वं सिँ, बेत, पँ चूलाकेगु ज्या जुइधुंकूगु दुसा आवश्यक सामग्री निर्माण यायेगु ज्या नं जुयाच्वंगु दु । देय्या हे दकलय् ताःहाकःगु जात्राकथं कयातःगु बुंगद्यःया जात्राया निंतिं खः दयेकेगु निसें द्यः सालेगु तकया दुने आपालं समुदायया सहभागिता दइ । सिँ चायेगु, सिँया आवश्यक सामग्री दयेकेगुनिसें द्यःखः (रथ) दयेकेगु ज्याय् बिस्कं बिस्कं जातिया सहभागिताय् जुइगु गुथि संस्थान यलया प्रमुख शैलेन्द्र पौडेलं कनादिल ।
खः दयेकेत माःगु सिँ पाला हयेगु ज्या बोसी समुदायं याइगु खःसा इमिसं सिँ पालाः नं हयेधुंकूगु दु । अथे हे यंवाःतय्सं वइगु छुं दिंया दुने हे रथया निंतिं आवश्यक जुइगु घःचाः व घःमाः दयेकेगु नं शुरु जुइगु वय्कलं कनादिल । थगुने आवश्यक स्वयां अप्वः सिँ हःगुलिं थुगुसी म्हो जक मात्राय् सिँ हयागु संस्थानं न्ह्यथंगु दु । थगुने आवश्यक सिँ प्रयोग यानाः ल्यं दुगु सिँ मिलय् त्वःता तयागु धासें पौडेलं धयादिल, ‘वय्कःपिं थः हे नं इलय् ज्या यायेत सजग व सक्षम जुयादी, अय्नं जिमिसं नं वय्कःपिंत धया वयाच्वनागु दु ।’
बुंगद्यःया खः सालेगु जात्रायात देय्या हे दकलय् ताःहाकःगु जात्राकथं कायेगु यानातःगु दु । बुंगद्यःया जात्रा क्वचायेवं द्यःयात बुंगय् यंकी । थन खुलातक तये धुंकाः वयां लिपा यलया तःबहालय् च्वंगु देगलय् खुला तयेगु याइ । यलया पूच्वं द्यः सालाः शुरु जुइगु जात्रा जावलाख्यलय् प्वाकलं क्यनेवं क्वचाइ ।<eot>नेपाःया आदिवासी जनजातिनिसें मधेसी, दलित, मुस्मां, उत्पीडित अले लिउने लानाच्वंगु समुदायपाखें लिपांगु इलय् लोकसेवा आयोगया विज्ञापनय् आरक्षणया व्यवस्थायात बेवास्ता यात धकाः उकिया विरुद्धय् आन्दोलन याना वयाच्वंगु दु । उकिं आःया इलय् ‘आरक्षण बचाऔं आन्दोलन’ धकाः थीथी कथंया गतिविधि न्ह्याका वयाच्वंगु दुसा थप गतिविधि नं सार्वजनिक याःगु दु ।
तर नेवाःतय्सं लोक सेवाया विज्ञापनयात कयाः आरक्षण जक मखु समावेशीताया सवालयात हे ल्ह्वंगु दु । अझ नेवाःतय्सं ला ‘आरक्षण धइगु छगू निश्चित ईया निंतिं जक खः । अले सुनानं दयामायां बीगु कथं जक खः’ धासें वास्तवय् समावेशीताया मुद्दा हे ल्ह्वनेमाः धकाः उकिया निंतिं छगू ब्यागलं कथंया संरचना तकं दयेकूगु दु ।
समावेशीता धइगु मुलुकयात न्ह्यःने यंकेगु निंतिं सकसिगुं सहभागिता याकेगु खः । उकिया निंतिं समानुपातिक समावेशी हे आवश्यकता दु धइगु तायेका ‘समावेशी आन्दोलनया निंतिं नेवाः समन्वय समिति’ नीस्वंगु खः । नेवाःतय्गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूयात कजि कथं ल्यःगु दु उगु समन्वय समितिइ ।
उकिया निंतिं नेवाः देय् दबूपाखें नायः नरेश ताम्राकारं समन्वय यानादीसा अथे हे छ्याञ्जे कथं आदिवासी जनजाति अभियन्ता श्रीकृष्ण महर्जनयात ल्यःगु दु । थीथी जातीय संगठन, नेवाः अभियन्तानिसें थीथी संघसंस्थाया प्रतिनिधित दुथ्याकाः १०१ सदस्यीय समावेशी आन्दोलनया निंतिं नेवाः समन्वय समिति नीस्वंगु खः ।
वंगु शनिवाः जूगु छगू भेलाया दथुइ उगु समिति नीस्वंगु खःसा भेलाय् नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्राकारं लोकसेवा आयोगं जांच कायेगु भाषा अंग्रेजी जक यायेगु धकाः धाःगु अवस्थाय् खस आर्यतय्सं उकियात अस्वीकार याना खस नेपाली भाषा नं तयेगु ज्या याःगु खँ न्ह्यथँसें गबलय् तक पूर्ण समावेशी समानुपातिक रुपं राज्यया हरेक निकायय् दक्व जातजाति व समुदाययापिं थ्यनीमखु अबलय् तक समृद्ध नेपाल निर्माण जुइ फइमखु धयादिल ।
वय्कलं आःया अवस्थाय् आरक्षणया व्यवस्थायात तकं हाचां गाःगु धइगु वास्तवय् संविधानया भावनायात हे अस्वीकार याःगु खः धकाः धयादिल । नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघया अध्यक्ष जगत बरामं थ्व इलय् आन्दोलन यानाः थःपिनिगु वये धुंकूगु हक अधिकारयात तकं स्थापित याये मफुत धाःसा मुलुक प्रतिगमनपाखे वनी धयादिसें संघीयता तकं घरापय् लाइ धयादिल ।
झीगु थ्व आन्दोलन रहर मखु, बाध्यता खः धयादिसें संविधानय् जूगु व्यवस्था कथं ४५ प्रतिशत आरक्षणयात तकं स्वीकार मयाइगु अवस्थाय् आः आदिवासी जनजातित थःपिनिगु हक अधिकारया निंतिं आन्दोलन कुहां वयेगु बाहेकं मेगु विकल्प मदु धयादिल ।
जनजाति महासंघया छ्याञ्जे गोविन्द छन्त्यालं थ्व इलय् आरक्षणया व्यवस्थायात हाचां गायाः संविधानया भावनाया अःखः वंगु धइगु नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें दलित मुस्मांत नापं सकल समावेशीताया पक्षधरय्त छप्पँ याये हःगु ज्या खः धकाः धासें थुकियात कया झी सकलें छप्पँ जुयाः आन्दोलन यायेमाःगु खँय् बः बियादिल ।
आःया इलय् नेवाःतय्गु नेतृत्वय् द्वलंद्वः आदिवासी जनजाति व उत्पीडित समुदाय आन्दोलनय् कुहां वयेत तयार जुयाच्वंगु अवस्था दु धयादिल ।
नेवाः न्ह्यलुवाः डा. महेशमान श्रेष्ठं आःया अवस्थाय् समावेशीताया निंतिं आन्दोलन मयासे गा हे मगाः धासें थौं नेवाःतय्त सम्पदा, गुथि, संस्कृति, सतक विस्तार नापं थीथी थासं समस्यात हयाच्वंगु अवस्थाय् मंकाःकथं समाधानया निंतिं संविधानय् हे ब्यवस्था जुयाच्वंकथं समानुपातिक समावेशीता व स्वनिगःयात नेवाः स्वायत्त क्षेत्र घोषणा याकेगु कथंया आन्दोलनया यायेत तयार जुइमाः धयादिल ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- क्वथा बालं मबिउ धइगु द्वपं बियाः रुपा सुनार नांयाःम्ह मिसां तःगु उजुरीया आधारय् प्रहरी हिरासतय् लाःम्ह मय्जु सरस्वती प्रधानया मुद्दा सर्वोच्च अदातलं खारेज याना बिउगु दु ।
सुनारं क्वथा बालं मबिउम्ह प्रधानं जातीय भेदभाव याःगु द्वपं बिउगु खःसा वय्कःयात त्वःतकेगु ज्याय् राज्य सत्ताया दुरुपयोग याःगु धासें तत्कालीन मन्त्री कृष्णगोपाल श्रेष्ठयात समेत कारवाही यायेमाः धकाः अदालतय् रिट दायर याःगु खः । तर म्हिगः सर्वोच्च अदालतं थ्व रिटय् कारवाही यायेम्वाः धासें रिट हे खारेज याना बिउगु खः । थ्व रिटय् प्रधानया पक्षं अधिवक्तापिं जुजुकाजी महर्जन, नरेश श्रेष्ठ, राजु शाक्य व आशिष वैद्यपिंसं वहस यानादीगु खः ।
रुपा सुनारं क्वथा बालं मबिउगु खँयात त्वहः दयेकाः सरस्वती प्रधान विरुद्ध प्रहरीइ उजुरी तयाः प्रधानयात ज्वंकेगु ज्या याःगु खःसा उकिया विरुद्ध नेवाः अभियन्तातय्सं सतकय् वयाः प्रतिरोध यायेगु लिसें सरस्वती प्रधान निर्दोष खः धकाः सः थ्वयेकूगु खः ।<eot>पाकिस्तानय् प्रहरीं मिस्तय् म्हं ‘स्पाइनल फ्ल्युड’ खुयाकाःगु द्वपनय् प्यम्हेसित ज्वंगु दु । थुपिं खुँतय्सं मिस्तय्त पंजाब सरकारपाखें आर्थिक ग्वाहालि कायेगु खःसा न्हापां हि जाँच यायेमाः धाइगु । अले हि लिकायेगु धकाः स्पाइनल फ्ल्युड लिकायेगु यानाच्वंगु खः । थुपिं खुँतय्सं झिंनिम्ह मिस्तय्पाखें थुकथं स्पाइनल फ्ल्युड खुयाकाःगु अनुमान यानातःगु दु, गुकी छम्ह नाबालिक मिसामचा नं लाः ।छम्ह झिंन्हय्दँया मिसायात हि लिकाये धकाः यंकाः स्पाइनल फ्ल्युड लिकाःगुलिं कमजोरी महसुस जुइवं थ्व गिरोहया बारे खँ पिहांवःगु खः ।
उमिसं पंजाब सरकारपाखें ब्याहायात बीगु क्वसः (दहेज)या फन्डपाखें ध्यबा कायेत हिया नमूना लिकायेमाः धकाः मिस्तय्त ह्ययेकीगु, अले हि लिकायेत अस्पतालया पलेसा छम्ह मिसाया छेँय् यंकाः स्पाइनल फ्ल्युड लिकायेगु यानाच्वंगु खः ।छु खँ स्पाइनल फ्ल्युड स्पाइनल फ्ल्युड छगू पारदर्शी द्रव्य खः, गुगु न्ह्यपु व जन्हुफाःया क्वँय्या प्यखेरं दइ । थुकिं छुं नं कथंया चोटपाखें बचे यायेत ग्वाहालि याइ । थुकियात स्पाइनल नलीइ मुलुं सुयाः लिकायेफइ । सामान्यतः थ्व छुुं परीक्षण यायेमाःसा हे जक लिकाइगु खः । तर आः स्पाइनल फ्ल्यु खुयाकाःपिंसं थुकियात छुकि छ्यलेगु निंतिं लिकाःगु खः धयागु धाःसा सीकेमफुनि । बजारय् थ्व छुयात, सुयात मी धयागु नं प्रहरीं सिइकेमफुनि । थ्व बारे छानविन यायेत सरकारं छगू कमिटी हे गठन याःगु दु ।<eot>ग्वःपुसा वा ग्वः धाःगु बोतानीइ स्वामाय् नसा स्वथनेत थी-थी कथं परिमार्जित जूगु संरचना ख। स्वांमातेसं थन्यागु संरचनातयेत चिकुला वा सुक्खा लाय् म्वायेत, मेगु ऋतुइ ह्वयेत व अमैथुमिक कथं न्हुगु मां बुइकेत छ्यलि। [१] हि स्वांमाय् आपालं निथासय् दै- माया जराय् व स्तेम (कचा)।
ओका ग्वः
थीथी ग्वःEdit
सकि (फकंमाया ग्वः) (Colocasia)
चाकुहि (Sweet potato)
लिधंसाEdit
↑ Rooting cuttings of tropical trees, London: Commonwealth Science Council, 1993, pp. 11, ISBN 978-0-85092-394-0<eot>एजेन्सी- भुटानं सुर्तीजन्य पदार्थय् तयातःगु प्रतिबन्धयात फुकुवा याःगु दु । भुटानी सरकारं कोरोना महामारीया हुनिं थज्याःगु असमान्य निर्णय यायेमाःगु खँ धाःगु दु । प्रतिबन्ध फुकुवा लिपा सरकारी ड्युटी-फी पसलय् सुर्तीजन्य पदार्थ न्यायेदइगु जूगु दु ।
भुटानय् सुर्तीजन्य पदार्थ छ्यलेगुयात पाप यायेगु कथं कायेगु यानातःगु दु । सन् २०१०स सुर्तीजन्य पदार्थ उत्पादन यायेगु, मीगु व वितरण यायेत प्रतिबन्ध तःगु खः । तर विदेशं अप्व कर पुलाः छुं मात्राय् निर्यात यायेत सरकारं छुट बियातःगु खः । तर कोरोना भाइरसया महामारी लिपा भारत व भुटान दथुइ सीमा बन्द जुइवं अन सुलासुला सुर्तीजन्य पदार्थ हयेगु ज्या जुयाच्वंगु खः । थ्वहे कथं अगस्त १२य् भारतं सुर्तीजन्य पदार्थ ज्वना भुटानय् वःम्ह मनूयात कोरोना भाइरस संक्रमण खनेदयेवं सरकारं प्रतिबन्ध चीकेगु निर्णय याःगु खः ।
सरकारं अवैधरुपं जुयाच्वंगु व्यापार व सीमा वारपार जुया अप्वयेफुगु संक्रमण नियन्त्रण यायेगु निंतिं थज्याःगु पलाः ल्ह्वनेमाःगु खँ धाःगु दु । सरकारं प्रतिबन्धया फुकुव छुं ईया निंतिं जक जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं उत्तर कोरियाया सर्वोच्च नेता किम जङ अनयात नापलायेत थः उत्सुक जूगु खँ धयादीगु दु । किमया चीन भ्रमण तसकं सफल जूगु धयागु ट्रम्पयात जानकारी बीधुंकाः थ्व ट्रम्पया थ्व धापू वःगु खः । तर ट्रम्पं वार्ता न्ह्यः नं उत्तर कोरिया विरुद्ध तयातःगु नाकाबन्दी व दबाब धाःसा जारी हे जुयाच्वनीगु खँ धयादीगु दु । थ्व झ्वलय् वय्कलं उत्तर कोरियाली प्रायद्वीपय निसशस्त्रीकरण आः सम्भव जूगु टिप्पणी नं यानादीगु दु ।उत्तर कोरियाली नेता सोमवाः बेइजिङ भ्रमणय् वंगु खः । किम व वय्कःया कलाःयात बेइजिङ गार्ड अफ अनर बियाः सम्मान याःगु खः । थ्व भ्रमणया झ्वलय् किमं थः निसशस्त्रीकरणया निंतिं प्रतिबद्ध दु धयादीगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु । बेइजिङय् उत्तर कोरियाली नेता व चिनिया नेता दथुइ जूगु वार्तायात कयाः बांलाःगु व प्रगतिया खँ पिहां वयेवं बुधवाः ट्रम्पं थुकियात लसकुस यानादीगु खः ।ट्रम्पं ट्विट यासें धाःगु दु, ‘किम जङ अनयात थः जनता व मानवताया निंतिं बांलाःगु ज्या यायेगु अवसर वःगु दु ।’ अथेहे मेगु ट्विटय् किम थःलिसे नापलायेगु ई पियाच्वंगु खँ नं धयादीगु खः । ट्रम्प व किम दथुइ वइगु मे महिनाय् वार्ता यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । ट्रम्पं अप्रत्याशित रुपं किमयात नापलायेत तयार जूगु खँय् यक्व विश्लेषकत आश्चर्यचकित जुयाच्वंगु दु । यदि थ्व भेटवार्ता जुल धाःसा ट्रम्प सुं नं उत्तर कोरियाली सर्वोच्च नेता नापलाःम्ह न्हापांम्ह बहालवाला अमेरिकी राष्ट्रपति जुइ ।<eot>कृष्णा जिल्लायागु अक्षांश १५.४३' निसें १६.१०' उत्तर व देशान्तर ८०.००' निस ८१.३३' पूर्वय् ला ।[१]थ्व थाय् कृष्णा जिल्ला अन्तर्गतय् लागुलिं थ्व थाय् नं थुलि हे भौगोलिक को-अर्डिनेट दुने ला। थ्व थाय्‌यागु सिमाना थ्व कथलं दु<eot>सेबुआनो भाषा, वा सुग्बोआनोन, छगु अस्ट्रोनेसियन भाषा ख। थ्व भाषा फिलिपिन्सय् थ्यं मथ्यं २०,०००,००० मनुतेसं छ्येलि। थ्व भाषा छगु बिसाया, भिसायन व बिनिसाया भाषा ख। थ्व भाषाया नां फिलिपिनी टापु सेबु टापुय् "आनो" वा "थ्व थाय्‌या" धागु नामं वगु ख।<eot>ख्वप- ख्वप जिल्ला जक मखु देय्न्यंकं हे नांजाःगु नवदुर्गा प्याखं धमाधम संकटय् लालां वनाच्वंगु खँ उगु प्याखनय् सहभागी प्याखंम्वःतय्सं धाःगु दु ।
जात्राया लागिं क्वातुगु श्रोत मदुगु जुयाः प्याखं म्हितीपिं प्याखंम्वः व मेपिं सहभागीत थःथःपिंसं हे छेँनं बजि व ध्यबा हयाः भ्वय् नये मालाच्वंगु दु । जात्रा चले यायेत श्रोत चूलाकेत थ्व जात्राय् द्यः जुइ माःपिं वनमालाततय्सं लँय् च्वनाः छतका नितका चन्दा फ्वने मालाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
अथे हे जात्रायात माःम्ह बलि नं न्हापा थीथी मनूतय्सं वयाः चूलाका बीगु खःसां थौंकन्हय् अथे याइपिं मदुगुलिं थुकिया लागिं नं चन्दा हे म्हये माःगु अवस्था वयाच्वंगु दु ।
न्हापा न्हापा पिने जात्रा चले याः वनेबलय् मनूतय्सं द्यःगणयात सम्मान यानाः छेँय् हे थाय् बीगु खः । थौंकन्हय् अज्याःगु सत्कार नं मदुगु जुयाः द्यःगणपिं पिने फल्चाय् द्यनाः प्याखं क्यने माःगु अवस्था वयाच्वंगु दु ।
अथे हे प्याखनय् सहभागी न्हूपिं द्यःगणपिं आखः ब्वं वनेमाःपिं खःसा उपिं स्कूल वनेगु त्वःताः तकं जात्राय् सहभागी जुइ मालाच्वंगु दु । मस्तय्त आखः त्वःतकाः जात्राय् छ्वया हयेत अभिभावकपिं तयार मजुया वइगु स्थिति नं ब्वलनाच्वंगु दु । जात्राय् वनेबलय् द्यःयात धकाः अय्लाःथ्वँ त्वंके हइगु व लिपा द्यः मखुगु इलय् तकं अय्लाः त्वनेगु बानी जुयाः
द्यःगणपिं कुलतय् लानाच्वंगु गुनासो नं वयाच्वंगु दु । थुकिं यानाः द्यःगणया सन्तान सामाजिक रुपं लिउने लाः वनाच्वंगु महसुस याना हयाच्वंगु दु ।
थ्व प्याखनय् ब्वति काये माःपिं वनमाला जातिया मनूतय् पुस्तौनी पेशा धइगु स्वां मीगु खः । तर थौंकन्हय् बुँ मदया वंगुलिं थ्व पेशापाखें विस्थापित जुइ मालाः उमिगु आर्थिक अवस्थाय् तकं लिच्वः लानाच्वंगु दु ।
द्यःगण व जात्रायात छुं समस्या वःसा न्हापा दरवारय् निवेदन यात धाःसा छुं भचा जूसां ग्वाहालि जुयाच्वंगु खःसां गणतन्त्र वयेधुंकाः अज्याःगु ग्वाहालि नं बन्द जूगु गुनासो वयाच्वंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 25.67° N 94.12° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १२६१ मिटर (४१३७ फुट) च्वे ला।
जनसंख्याEdit
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कोहिमा शहरयागु जनसंख्या ७८,५८४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७९% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७०% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कोहिमा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>येँ – ख्वप देय्या न्यागू सम्पदा (न्यातपौ देगः, सूर्य बिनायक, तःपुखू, नवदुर्गा व बिस्काः जात्रा) यात कःघानाः ‘लिजेण्दस् अफ भक्तपुर’ नामं अंग्रजी भासं सफू पिदंगु दु । अर्थ रत्न तुलाधरं थीथी स्रोतं प्राप्त जूगु सामग्रीया लिधंसाय् उगु सफू च्वयादीगु खः ।
थुकिया पिकाक समर्थरत्न तुलाधर खः । च्वमि तुलाधरया थ्व स्वयां न्ह्यः ‘द स्टोरी अफ अवलोकितेश्वर करुणामय (बुंगद्यःयागु बाखं)’ सफू नं पिदनेधुंकूगु दु । सफू नेपालभाषाया थीथी सफू पसलय् न्यायेगु दु । ब्वनेकुथि, सफूकुथियात विशेष छ्यापं बीगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – येँ महा– नगरपालिकां थःपिनि न्हूगु बजेट सार्व–जनिक याःगु दु । तर छु छु शीर्षकय् गुलि गुलि खर्च यायेगु धकाः दां फ्यायेगु ज्या धाःसा मयाःनि । थ्व ज्या मेगु वालय् जक जुइगु खँ सीदुगु दु ।येँ मनपां थुगुसी १५ अर्ब ५० करोड ७० लाख १२ द्वः तकाया बजेट पेश याःगु खः । थ्व बजेटया ७ अर्ब ४३ करोड ५० द्वः तका दां पूर्वाधार व विकास खर्चया लागिं फ्याःगु दु ।
थ्व धइगु कुल बजेटया ५१.७४ प्रतिशत खः । सरकारं प्रतिनिधि सभा व प्रदेश सभायाया सांसदतय्त नं विकास खर्च यायेगु लागिं ध्यबा बीगु व्यवस्था याः थें आः येँ महानगरपालिकाय् हरेक वडाया वडा सदस्यतय्त नं विकास निर्माणय् खर्च यायेत ध्यबा बीगु व्यवस्था बारे खँल्हाबल्हा जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
आः तक वडाय् वइगु बजेट वडाअध्यक्षं स्वयाः जक खर्च याइगु खःसा आवंलि वडा सदस्यतय्त नं खर्चया अधिकार बीगु बारे सहलह जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । येँ मनपां थगुने आकारया ल्याखं तःधंगु वडायात ३ करोड, वयां क्वय्या वडायात २ करोड व चीकूगु वडायात छगूत्या करोड बजेट बीगु व्यवस्था याना तःगु खः ।
मनपां कायेगु याना वयाच्वंगु थीथी कथंया दर धाःसा थुगुसी छुकिं हे थमकाःगु खँ सीदुगु दु । बरु करया दायरा धाःसा अप्वयेकूगु खः । आः चिचीधंगु पसः, सञ्चार माध्यमया ज्याकूतय्त नापं सामान्य कर कायेगु याना हःगु दु । मनपां थःगु श्रोतया रुपय् सम्पत्ति कर, भूमिकर, बहाल कर, व्यवसाय कर, जडीबूटी कवाडी व जीवजन्तु कर, सवारी साधन कर, मनोरञ्जन कर, पर्यटन शुल्क, विज्ञापन कर आदि म्हयेगु याना वयाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी- अमेरिकां कोरोना भाइरसया उत्पति गन जूगु धयागु बारे हाकनं अनुसन्धान यायेगु निर्णय यायेवं चीन अमेरिका खनाः तंम्वःगु दु । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन निन्हु न्ह्यः अमेरिकी गुप्तचर विभागयात कोरोना भाइरस गनं वःगु पत्ता लगे यायेत आदेश बिउगु खः । बाइडेनं गुप्तचर विभागयात ९० न्हु दुने रिपोर्ट बीत धाःगु दु ।
कोरोना भाइरस दकलय् न्हापां सन् २०१९ या चीनया बुहान शहरय् खनेदुगु खः । चीनं थ्व भाइरस दकलय् न्हापां बुहानया छगू समुद्री नसाज्वलंया बजारय् खनेदुगु धाःगु खःसा वैज्ञानिकतय्सं नं जनवरया माध्यमं मनूतय्त थ्व भाइरस सरे जूगु धयाच्वंगु खः ।
तर अमेरिकाया पुलांम्ह राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं चीनया छगू प्रयोगशालापाखें हे थ्व भाइरस लिक जुया वःगु द्वपंबिया वयाच्वंगु खः । आः अमेरिकाया छुं संचार माध्यमतय्सं नं चीनया प्रयोगशालां हे भाइरस लिक जूगु प्रमाणत खनेदयावःगु धकाः धयाहयेवं राष्ट्रपति बाइडेनं थप अनुसन्धानया आदेश बिउगु खः ।
अमेरिकी पत्रिका वाल स्ट्रिट जर्नलं अमेरिकी गुप्तचर रिपोर्टकथं सन् २०१९ या नोवेम्भरय् हे बुहानया छगू प्रयोगशालाया स्वम्ह दुजःतय्त कोभिडया थेंज्याःगु लक्षण दुगु ल्वचं कयेवं अस्पताल वनेमाःगु समाचार प्रकाशन याःगु खः । तर चीनं धाःसा थज्याःगु समाचार फुक्कं गलत जूगु धकाः खण्डन यासें बरु अमेरिकी प्रयोगशालां हे थज्याःगु भाइरस वःगु जुइमाः धकाः धयाच्वंगु खः ।
अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनं अमेरिकी गुप्तचर निकायत मध्ये छथ्वःसिनं थ्व भाइरस प्रयोगशालापाखें हे वःगु व निथ्वःसिनं जनावरं मनूयात सरे जूगु धयाच्वंगु दु धासें तर थ्व निथ्वसिनं नं यकीनकथं धायेफुगु मदुनिगुलिं थप अनुसन्धानया निंतिं आदेश बीमाःगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – अस्पतालय् हे मखुगु समूहया हि थना बिउगुलिं छम्ह विरामी निगलं जलास्येँ (किड्नी) फेल जूगु दु । नेपालगञ्जया भेरि अञ्चल अस्पतालय् थिइ मजिउ जूबलय् तसकं हि कुहांवःगुलिं भर्ना जूवःम्ह बर्दियाया २२ दँया रुमा थारुयात मखूगु समूहया हि थनाबिउगु खः ।
रुमायात वंगु पुस २१ गते अस्पताल भर्ना याःगु खः । उकुन्हु बहनी हे वयात ओ पोजिटिभया छप्वः हि बिल । कन्हय्कुन्हु हाकनं हि बीत वया अबु नेपाल रेडक्रस सोसाइटीया क्षेत्रीय कार्यालयय् हि काःवन । अन वयात ओ पोजिटिभया पलेसा बी पोजिटिभया हि बियाहल । बी पोजिटिभया हि काःवःम्हेसित धाःसा ओ पोजिटिभ बियाछ्वल । अबुम्हेस्यां ज्वना वःगु हि अस्पतालया नर्स छुं परीक्षण हे मयासे विरामीयात थनाबिउगु खः ।
हि थना बिइवं विरामीया म्हय् फ्वंफ्वं गायावःगु खः । अस्पतालं आः रुमाया निगलं किड्नी फेल जूगु खँ धाःगु दु ।
अस्पतालया मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. कृष्ण आचार्यं नर्सया लापरवाहीया कारणं विरामीया स्वास्थ्य स्यंगु खँ स्वीकार यानादीधुंकूगु दु । निवाः न्ह्यव हे थ्व घटना जूगु खःसां म्हिगः जक सार्वजनिक जूगु खः । डा. आचार्यं विरामीयात ठीक यायेफइ ला धकाः निवाःतक गोप्य यानाः उपचार यानाच्वनागु खँ धयादीगु दु ।
मखुगु हि थनाबिइवं अस्पतालं थःगु हे खर्चं वासः यानाच्वंगु खः । तर आः भेरी अस्पतालय् विरामी रुमाया उपचार जुइगु सम्भावना मदुगु खँ धाःगु दु । अस्पतालं आः रुमायात वीर अस्पताल रिफर यायेत्यंगु दु ।
परीक्षण हे मयासे हि थनाबिउम्ह नर्सयात धाःसा अस्पतालं निलम्बन यायेधुंकूगु दु । विरामीया अवस्था धाःसा चिन्ताजनक जुया वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । ख्वाः मना वयाच्वंगु दु, सह हे याये मफइकथं प्वाः स्याइगु जुयाच्वंगु खँ चिकित्सकतय्सं धाःगु दु । विरामीयात स्याःगु म्हो यायेत कडा वासः बियाच्वंगु खँ धाःगु दु । डा. आचार्य विरामीया अवस्था न्हियान्हिथं खराब जुया वनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ -एकीकरण जुइधुंकूगु एमाले व माओवादीयात हानं टुक्रा यानाः निगू हे पार्टी दयेकेगु ज्याय् मू भूमिका दुम्ह नेकपाया अध्यक्ष ऋषि कट्टेलयात थःगु हे पार्टीं पितिना हःगु दु ।
वय्कलं पार्टी हित विपरित ज्याखँ याःगु द्वपं बिसें वय्कःयात पार्टीया साधारण सदस्यता तकं मदइ कथं पितिना हःगु खः। पार्टीया प्रवक्ता लोकनारायण सुवेदीं पित बिउगु वक्तव्यय् धयातःकथं कट्टेलयात केन्द्रीय सदस्यया बहुमतं निर्णय यासें निष्काशन याःगु खः ।
कट्टेलं धाःसा थःगु पार्टीया ‘नेकपा’ धइगु नां कब्जा यायेगु लागिं सत्ता गठबन्धनय् दुथ्याःगु दलतय्सं थःत निष्काशन याकूगु धकाः द्वपं बियादीगु दु । वय्कलं पार्टीया नां मकाःसां नेकपा (एस) व नेकपा माओवादीया नेतातय्सं पार्टी दुने हस्तक्षेप यानाः थ्व ज्या याकूगु खः धयादीगु दु ।
लुमंकेबहः जू, ऋषि कट्टेलं ‘नेकपा’ धइगु थःगु पार्टीया नां जूगु कारणं एमाले व माओवादी एकीकरण जूगु पार्टीया नां ‘नेकपा’ तये दइ मखु धकाः सर्वोच्चय् दायर याःगु रिटया कारणं हे एमाले व माओवादी पूर्व अवस्थाय् लिहां वंगु खः।<eot>थ्व छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>येँ – नेपाली सेनां दयेकाच्वंगु फास्ट ट्रायकयात कयाः थ्वहे वइगु निन्हु प्यन्हुया दुने मुद्दा दर्ता जुइगु खँ सीदुगु दु । उगु मुद्दा दर्ता यायेगु निंतिं माःगु भ्वं तयार यायेगु ज्या क्वचायेधुंकूगु खँ आदिवासी जनजाति वकिलतय् संगठन लाहुर्निपया महासचिव शंकर लिम्बुं नेपालभाषा टाइम्सयात कनादीगु दु ।
वय्कःया कथं मुद्दा तइपिं थीथी गुथिया प्रतिनिधिया नां वयेधुंकूगु दुसा गुलिखे गुथिया प्रतिनिधि व स्थानीय वासिन्दाया नां वयेगु ज्या लिबानाच्वंगुलिं यानाः मुद्दा दर्ता लिज्यानाच्वंगु खः । वय्कलं आः निन्हु प्युन्हुया दुने हे मुद्दा दर्ता जुइगु खँ कनादिसें थ्व स्वयां न्ह्यः नं सर्वोच्च अदालतय् ख्वनाया छगू स्थानीय संस्थां मुद्दा तःगु खःसां उगु मुद्दा खारेज यानाबिउगु खँ कनादिल ।
थ्व स्वयां न्ह्यः तःगु मुद्दा खारेज याःगु कारण फास्ट ट्राय्क छगू जक जिल्लाय् मखुसें स्वंगू प्यंगू जिल्लाय् नं लानाच्वंगुलिं छगू जक जिल्लां दर्ता याःगु मिले मजू धासें खारेज याना बिउगु खँ नं वय्कलं कनादिल । मुद्दा दर्ता यायेगु झ्वलय् सम्बन्धित पीडित जनतां दर्ता याःगु मखुसें छगू संस्थां दर्ता याःगुलिं पीडितया उपस्थिति मदु धासें उगु मुद्दा खारेज खँ नं वय्कलं स्पष्ट यानादिल ।
तर आः थःपिंसं दर्ता खारेज मजुइ कथं मुद्दा तयेत्यनागु खँ वय्कलं कनादिल । मुद्दा दर्ता यायेत माःगु फुक्कं कथंया प्रक्रिया क्वचायेकेगु ज्या थःपिंसं पूवंके धुंकागुलिं आः दर्ता यायेगु मुद्दा खारेज मजुइगु विश्वास वय्कलं प्वंकादिल । आःया पालय् बोसी गुथि, पर्जा गुथि व बुंगद्यःया पांजुपिंसं मंकाः कथं मुद्दा दर्ता यायेत्यंगु खः ।
थ्व परियोजनापाखें पीडित जुइपिं स्थानीय जनतां थःपिंत सरकारं क्वःछिउगु भावं बीगु मुआब्जा मगाः धकाः आन्दोलन याना वयाच्वंगु खःसां नेपाली सेनां धाःसा फास्ट ट्राय्क दयेकेगु ज्यायात निरन्तरता बियाच्वंगु द्वपं स्थानीय जनतां बिउगु दु । उमिसं आः क्षतिपूर्तिया दां थपे यायेमाः धकाः थ्व मुद्दा तयेत्यंगु खः ।<eot>एजेन्सी- बेलारुसं आप्रवासी संकटया मामिलाय् युरोपेली संघं थःपिंत प्रतिबन्ध तल धाःसा ग्यासया आपूर्ति पनेगु ख्याच्वः बिउगु दु । पोल्याण्डलिसे स्वानाच्वंगु बेलारुसया पश्चिमी सिमानाय् इराक, सिरिया व यमनं वःपिं द्वलंद्वः शरणार्थीत तसकं ख्वाउँगु मौसमय् अलपत्रय् लानाच्वंगु दु । सिमानाय् हिमपात जुयाच्वंगु दुसा तापक्रम शून्य डिग्रीसिबें क्वय् दु । युरोपेली संघया अधिकारीतय्सं बेलारुसं संकटयात ल्ह्वनाच्वंगु, मानवअधिकारया हनन याःगु व सुरक्षा अवस्था स्यंकूगु द्वपं बिउगु दु, तर बेलारुसं धाःसा थ्व द्वपं अस्वीकार यानाच्वंगु दु ।
आप्रवासी संकटयात कयाः बेलारुसयात युरोपेली संघं सोमवाः निसें प्रतिबन्ध तइगु अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमं जानकारी बिउगु दु, तर बेलारुसया राष्ट्रपति लुकासेन्कों थःपिंत प्रतिबन्ध तल धाःसा कडा लिसः बीगु ख्याच्वः बिउगु दु । बेलारुसं युरोपय् वनीगु ग्यास पाइपलाइनयात संकेत यासें राष्ट्रपति लुकासेन्कों युरोपय् जिमिसं यानाः मत च्यानाच्वंगु दु, लुमुयाच्वंगु दु धासें उकिं जिमित ख्याच्वः बीमते धासें अःखःबतं ख्याच्वः बिउगु खः ।
‘जिमिसं ग्यासया आपूर्ति पनाबिल धाःसा छु जुइ ? अथे जुयाः पोल्याण्ड, लिथुआनिया व खालि ल्हा च्वनाच्वंपिं देय्या नेतृत्वं नवाये न्ह्यः छकः बिचाः यायेत जिं सल्हा बी’ राष्ट्रपति लुकासेन्कों धाःगु दु ।<eot>येँ – प्रधानमन्त्री केपी ओलीं लकडाउनया ई थप अप्वइगु संकेत बिउगु दु । थौं न्हय्गुलिं प्रदेशया मुख्यमन्त्रीत लिसे भिडियो कन्फरेन्स यायेगु झ्वलय् वय्कलं लकडाउन अझ थप जुइगु संकेत बियादीगु दु ।
भिडियो कन्फरेन्सय् वय्कलं लकडाउन तुरुन्त चिइकीमखु धयादीगु खः । वय्कलं मुख्यमन्त्रीतय्त लकडाउनयात कडा पूर्वक पालना यायेत निर्देशन बिसें भारतय् धमाधमय् कोरोना संक्रमिततय् ल्याः अप्वयाच्वंगु अवस्थाय् लकडाउन तुरुन्त चायेकेगु निर्णय यायेफइमखु धयादीगु खः ।
मेखे भारतय् नं लकडाउन थप याइगु थ्यंमथ्यं पक्का जूगु दु । भारतया केन्द्रीय सरकारं लकडाउन थप यायेगु बारे छुं घोषणा ला मयाःनि तर दिल्लीया मुख्यमन्त्री अरबिन्द्र केजरीवालं लकडाउन लकडाउन अप्वयेकीगु संकेत बियादीगु दु । वय्कलं छगू ट्विट यासें प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीं
लकडाउन थप यायेगु निर्णय यानाः बांलाःगु ज्या याःगु खँ धाःगु खः ।
भारतय् कोरोना संक्रमिततय् ल्याः धमाधम अप्वया वनाच्वंगु दु । भारतय् वंगु २४ घन्टाया दुने १०३७ म्ह थप कोरोना भाइरस संक्रमितत लूगु दु । अथेहे वंगु २४ घन्टाया दुने ४० म्हेसिया ज्यान वंगु दु ।<eot>सन् २००६ - हज यात्राया लिपांगु दिं खुनु मक्काया मीनाय्‌ सैतानया प्रतीकयात लोंह कयेकिगु चलनया हूनिइ जूगु हुलय्‌ ३४५ मुस्मांत मदूगु व २९० घाःपा जूगु।<eot>येँ – युरोपियन युनियनं नेपालय् खस आर्ययात समेत बियातःगु आरक्षणयात चीकेमाः धकाः बिउगु सुझावयात थीथी पार्टीइं च्वंपिं खस आर्य नेतातय्सं विरोध याःगु दु । निर्वाचन पर्यवेक्षणया लागिं नेपाः वःगु युरोपियन युनियनया निर्वाचन पर्यवेक्षण मिशनं आरक्षणय समावेश यानातःपिं खस आर्ययात चीकेमाः धकाः सुझाव बिउगु खः । उगु मिशनया प्रमुख जेल्याना जोभ्कों म्हीग छगू पत्रकार सम्मेलन यासें मेमेगु सुझावया लिसें थ्व सुझाव नं बिउगु खः । ईयूया थ्व सुझाव सार्वजनिक जुइवं म्हिगः हे पुलांम्ह प्रधानमन्त्री लिसें नयाँ शक्ति पार्टीया अध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराईनं ट्विटर मार्फत ईयूपाखें थज्याःगु ‘उर्दी’ जारी जुइगु आपत्तिजनक जुल धकाः विरोध यानादीगु दु । वय्कलं नेपाःया संविधानय् गनं नं आरक्षण धइगु खँग्वः तकं मदुगु खँ नं धयादीगु दु ।
उकथं हे एमालेया सचिव लिसें सांसद योगेश भट्टराईनं नं ट्विट यासें ईयूया थ्व निष्कर्ष दुर्भाग्यपूर्ण खः धासें ईयूयात थ्व लिच्वः लित कायेत इनाप यानादीगु दु । वय्कलं थुकिं यानाः ईयूया निष्कर्ष प्रति हे शंका जुइगु खँ नं कनादीगु दु । उकथं हे राप्रपाया अध्यक्ष कमल थापां नं ट्विट मार्फत नेपाःया संविधानय् यानातःगु व्यवस्था खारेज या धकाः ईयूपाखें सुझाव वइगु धइगु हस्तक्षेपकारी ज्या खः धकाः आलोचना यानादीगु दु ।<eot>घिर्नी छगू धुरीइ स्वानातःगु चक्का ख। चक्काया परिधिइ सनिगु खिपः वा बेल्तयात संका थ्व ज्याभः छ्यलिगु जुइ। [१] घिर्नीया छ्यला थी-थी कथं सामान ल्ह्वनेत, बल तयेत, शक्ति सञ्चार यायेत जुइ।
घिर्नी
लःजहाजय् घिर्नी। थ्व छ्यलाय् घिर्नीयात ब्लक धाइगु या।
वर्गीकरण
साधारण यन्त्र
उद्योग
निर्माण, यातायात
सञ्चालित
मदूगु
घःचा
१
धुरी
१
घिर्नीतयेत मुना ब्लक व त्याकल दयेकिगु जुइ गुकिलिं तधंगु बलयात मेक्यानिकल एद्भान्तेज बी। घिर्नीतयेत मुना बेल्त व चेन द्राइभय् छगू रोतेतिङ्ग शाफ्टं मेगु शाफ्टय् बल सञ्चार नं यायेछिं। [२][३]
लिधंसाEdit
↑ (1989) Oxford English Dictionary. Oxford University Press. “A wheel with a groove round its rim, a sheave. A wheel or drum fixed on a shaft and turned by a belt, cable, etc.,”<eot>दुगु, च्वलय् (मिसाम्ह दुगु) व दुगुचा (मचाम्ह दुगु) (Capra aegagrus hircus) एसिया व युरोपय् गृहस्थीकरण यानातःगु छगू प्रकारया चौपाया ख। थ्व प्राणी बोविदे परिवारया दुने ला। थ्व प्राणी फइ नापं उपपरिवार Caprinaeया दुने ला। हलिमय् दुगुया ३०० स्वया अक्व प्रकार दु।[१] दुगु दकलय् न्हापा गृहस्थीकरण याःगु प्राणीइ छगू ख। थुकियात दुरु, ला, सं, छ्यंगु आदिया निंतिं गृहस्थीकरण याःगु ख। [२]
मिसा दुगुयात "च्वलय्", मिजंयात "दुगु", व इमिगु मचायात "दुगुचा" वा "कय्‌गूचा" धाइगु या। थुकियात कास्त्रेसन याना "खसी" नं दयेकिगु या। थुकिया लायात मतन धाइगु या।<eot>पिथना वा पिथनेज्या धैगु छुं सामाग्रीयात साधारण जनसंख्याया निंतिं उपलब्ध यायेगु ज्या ख। [१][२] थ्व खँग्वःया निश्चित अर्थ देय्‌ कथं पाइगु जुसां समग्रय् थ्व खँग्वः च्वखँ, किपा, वा मेमेगु न्यने-स्वये(audio-visual) ज्युगु वा ध्वायेगु माध्यम (बुखँपौ, म्यागाजिन, क्यातालग आदि) आदिया निंतिं छ्येलि।<eot>ब्व धागु छुं मा पिनातःगु थाय् ख। [१] ब्व धाःगु छख्यः थासय् छता हे प्रजातिया यक्व सिमा दयाच्वनिगु थाय् ख। आपालं थ्व मनुतयेसं पिनातइगु जुसां प्राकृतिक कथंया ब्व नं दयाच्वनि-दसु पंब्व (बांसघारी)। प्राकृतिक रुपय् दयाच्वनिगु ब्वय् सेकोइया ब्व (sequoia grove) हलिमय् नांजा। नेपालय् पिनातइगु ब्वय् कःनिब्वः, छाःब्व, तिँब्व, तुब्व, तुकंब्व, पंब्व, पाछाइब्व, प्याजब्व, लाभाब्व, वाब्व आदि मू ब्व ख। थ्व नापं, अंब्व, स्याउब्व, सन्त्रासिब्व, सरिफाब्व आदि थीथी कथंया ब्व दयेफु। ब्व खँग्वः नेपालभाषाय् गनं वःगु धइगु स्पष्ट मजुनि।
अंब्व
लिधंसाEdit
↑ सफू: नेवार-नेपाली-अंग्रेजी शब्दकोश, पिथनामि: नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठान, निर्देशक: कृष्णचन्द्रसिंह प्रधान, सम्पादकः इश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य
स्वयादिसँEdit
सिमा
स्वांमा
क्यब
बोतानी
पिनेया स्वापूEdit
Start Now to Design Citrus Groves for Mechanical Harvesting. University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences. 2006-01-06 कथं।<eot>नेपाल संवत ११४२ न्हूदँया लसताय् यक्व खलः पुचःपाखें थीथी ज्याझ्वः यानाच्वंगु दु । न्हूदँया लसताय् ज्याझ्वः यायेगुली यक्व संघ संस्था क्रियाशिल जुयाच्वंगु दु । अथे क्रियाशिल जुइगु ज्या दँय्दसं जुया वयाच्वंगु दु । थगुने कोरोनाया कारणं यक्व थासय् न्हूदँ हनेगु औपचारिकताय् जक सीमित याःगु खः । अले पद्मरत्न तुलाधर मदुगु दँय् नं न्हूदँया भिंतुना ज्याझ्वः चिसकं जक जूगु खः । कोरोनाया कारणं भिंतुना जुलुस पिकायेगुलिइ लिच्वः लात । तर थुगुसी धाःसा यक्व कथंया ज्याझ्वः यायेत खलः पुचःनिसें राजनीतिक दलया भातृ संगठन अले राजनीतिक दलत तकं क्रियाशिल जूगु खनेदु ।
नेपाःया छगू जक राष्ट्रिय संबत् नेपाल संबत्या न्हूदँया लसताय् थथे राजनीतिक दलत सक्रिय जुयाः ज्या याइगु बांलाःगु हे खँ खः । अझ ला स्थानीय सरकार, प्रदेश सरकार नापं संघ सरकार अर्थात केन्द्रीय सरकारं हे न्हूदँ हनेगु समारोह नीस्वनाः थःगु कथं ज्याझ्वः यायेमाःगु खः तर अथे जुयाच्वंगु धाःसा मदु । थुकिं नं क्यँ कि राज्यं नेपाल संबत्यात राष्ट्रिय मान्यता बिउगु जूसां सत्ताय् वनीपिं नेतातय्गु इच्छाशक्ति म्हो जुइगु जुया राज्यं न्हूदँ हनेगु यानाच्वंगु मदु । बरु जनस्तरं हे न्हूदँया भिंतुना इनेगुनिसें थीथी कथंया ज्याझ्वः मदिक्क यानाच्वंगु खनेदु ।
थुगुसी न्हापालिपासिबें नं यक्व कथंया मनूत न्हूदँया इलय् सक्रिय जुइ खनेदु । कारण थुगुसी न्हापा थें कोरोनाया ग्याःचिकु पहः मदु । मेगु कारण धइगु राजनीतिक दलत न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु हे याःसां थ्व ई स्थानीय तहया चुनाया तयारी याना वनेमाःगु अवस्था खः । उकिं चुनावय् वनेगु धइगु जनताय् वनेगु खः । नेवाःतय्थाय् वनेगु छगू माध्यम धइगु नेपाल संवतया न्हूदँ हे खः । उकिं न्हूदँया लसताय् जुइगु ज्याझ्वलय् न्हापालिपासिबें नं अप्वः राजनीतिक दलया नेवाः नेता कार्यकर्ता जक मखु नेवाः मखुपिं नं खनेदइगु स्वाभाविक हे खः ।
राजनीति याइपिंसं फत धाःसा कन्भिन्स याइ, मखुसा कन्फ्यूज याइ । थ्व ाजनीति याइपिनिगु सिद्धान्त खः । उकिं नेवाःतय्थाय् वयाः थःपिं हे नेपाल संवतया आन्दोलनय् दकलय् अप्वः सक्रियपिं धकाः क्यनेत स्वइ । भिंतुना आन्दोलन नेवाःतय्गु प्यंगू दशकया दुने संस्कृतिया रुपय् विकास जुइ धुंकूगुलिं नेवाः संस्कृतिइ थःपिं सक्रिय धकाः क्यनेत नं स्वइ । राजनीतिक दलय् च्वनाः राजनीति याइपिं जनताया ज्याझ्वलय् वइगु स्वभाविक हे खः । जनताया समर्थन कायेगु इमिगु धर्म हे खः । छाय्धाःसा जनताया भोट इमित माःगु दु । चुनावय् दनाः त्याकेगु नितिं जनताया हे साथ माः । थुगुसी राजनीतिक दलया नेतानिसें कार्यकर्तात न्हूदँया ज्याझ्वलय् उप्वः हे वइगु खनेदु ।
चुनावय् वनेगु तयारीया कथं न्हूदँया ज्याझ्वलय् सहभागी जुइगु झ्वलय् गुलिं दलया नेता कार्यकर्तात म्हो जुइफु अले गुलिं अप्वः जुइफु । थःथःपिनिगु शक्तिया आधारय् हे सक्रिय जुइगु खः । थ्व धयागु राजनीतिक दलतय्सं चुनावया निंतिं न्हूदँया ज्याझ्वः नं छगू अवसरया रुपय् काइगु खः । नेवाः जनताया दथुइ वनेगु अले इपिंनाप क्वातूगु स्वापू दयेकाः कन्हय् चुनावय् सालेगु रणनीति सहित इपिं वइगु खः । अथे चुनावया स्वार्थ ज्वनाः वःगु जूसां न्ह्यागु हे जूसां आखिर न्हूदँया ज्याझ्वलय् वःगु खः धकाः थुइकाः उकियात सकारात्मक रुपं हे कायेमाः ।
दलतय्सं न्हूदँया ज्याझ्वःयात चुनावी रणनीतिया रुपय् नालीगु अवस्थाय् नेवाःतय्सं नं न्हूदँया ज्याझ्वःयात कन्हय् वनाः चुनावी रणनीतिया रुपय् हे छ्यलेगु कुतः यायेमाः । चुनावया इलय् नेवाःतय्सं ज्वनेगु मुद्दाया बारे बहस सुरु यायेमाः । कन्हय् वनाः चुनावया निंतिं गुगु नेवाःतय्गु साझा मुद्दा जुइफु धकाः सहलह ब्याकेगु अवसरया रुपय् नाला कायेमाः । थुकिया निंतिं नेवाः अधिकारया सः तया वयाच्वंगु खलः पुचःनिसें थीथी व्यक्तित्वपिंसं बहस सुरु यायेमाःगु आवश्यकता दु ।
वंगु छुं दिं न्ह्यः जक आदिवासी नेवाः अभियानया छगू भेलां आः चुनावया निंतिं नेवाःतय्सं तयार यायेमाःगु साझा मुद्दा व रणनीतिया बारे सहलह ब्याकूगु दु । व सहलह छगू आधार अवश्य नं जुइफु । उगु सहलहया झ्वलय् चुनावया निंतिं आवंनिसें हे थःपिंसं नं योजना दयेकाः साझा मुद्दा व योजना ज्वनावनेमाः धकाः अवधारणा तयार याःगु दु ।
आदिवासी नेवाः अभियानं आः चुनावया निंतिं नेवाःतय्सं स्वंगू तहयात कयाः स्वंगू हे कथंया मुद्दा ज्वना वनेमाः धकाः सहलह ब्याकूगु दु । स्थानीय तहया चुनावया नितिं स्थानीय सरकारपाखें यायेफइगु मुद्दा हे ज्वनाः वनेमाः अले प्रदेश तहया चुनावया नितिं प्रदेश संसदं व प्रदेश सरकारं यायेफइगु मुद्दा नापं केन्द्रीय तहया चुनावया निंतिं केन्द्रीय सरकार व प्रतिनिधिसभां यायेफइगु मुद्दा हे ज्वना वनेमाः धकाः सहलह ब्याकूगु खः ।
नेवाःतय्गु अवधारणा कथं नेवाः मुद्दायात सम्वोधन यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकेबिइगुनिसें दलतय्गु चुनावी घोषणापतिइ दुथ्याकेबिइगु नापं नेवाःतय्त सचेत याना वनेगु अले जनस्तरय् अभियान संचालन याना न्ह्याः वनेमाःगु आवश्यकता दु । चुनावया निंतिंं नेवाःतय्गु मुद्दा व अवधारणा थुगु कथंया प्रस्ताव यानाच्वना ।
१) स्थानीय तह चुनावया नितिं मुद्दा
क) स्थानीय सरकार संचालन ऐन कथं निश्चित भूमिया नेवाः संस्कृतियात संरक्षण यायेगु नितिं सांस्कृतिक संरक्षित क्षेत्र घोषणा यानाः ऐन दयेका कार्यान्वयन यायेमाः । ख) स्थानीय पाठ्यक्रम छगू तगिंनिसें च्यागू तगिं तक स्थानीय मांभाय् अर्थात नेपालभाषां आखः ब्वंकेगु व्यवस्था यायेमाः । ग) स्वनिगःया नेवाः भूमिइ दुने नेवाःतय्गु थाय्बाय्या नां थःगु हे कथंया दु । उकियात विस्थापित यानाः न्हून्हूगु नां तयेगुयात पनेगु नापं पुलांगु हे नां तया वनेगु अले नां मदुगु थाय्बाय् जूसा अनया जःखःयात ल्वयेक नेवाः पहिचान नाप स्वाका नां तयेमाः ।
२) प्रदेश तहया चुनावया नितिं मुद्दा
क) भाषा आयोगं बागमती प्रदेशय् कामकाजि भाषा नेपालभाषा नं जुइ धकाः सिफारिस याये धुंकूगु अवस्थाय् आः नेपालभाषायात नं कामकाजि भाषाया रुपय् छ्यलाबुला यायेमाः । उकिया निंतिं प्रदेशं नं माःगु कथंया कानुन दयेकेमाः ।
ख) नेपाःया संविधानय् स्वायत्त क्षेत्रया घोषणा यायेफइगु व्यवस्था दुगुलिं स्वनिगः व स्वनिगः जःखःयात नेवाः स्वायत्त क्षेत्र घोषणा यायेगु नितिं माःगु कानुन दयेकाः ज्या यायेमाः ।
३ प्रतिनिधिसभा चुनावया निंतिं नेवाःतय्गु मुद्दा
क) आइएलओ १६९ व युएनडिपया आधारय् आदिवासीतय्गु नितिं कानुन दयेकेमाः । ख) पहिचानया आधारय् नेवाः प्रदेश अर्थात नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं संविधान संशोधन यायेमाः ।
थुगु कथंया मुद्दायात सम्वोधन यायेफुपिंत जक आः नेवाःतय्सं समर्थन याइ धकाः प्रारम्भिक बसह सुरु यायेमाः । थ्व बाहेक नं नेवाःतय्गु साझा मुद्दा छु जुइफु उगु खँय् नं सहलह ब्याकेमाः । अले स्थानीय मेमेगु कथंया मुद्दा दुसा उकियात स्थान विशेष कथंया मुद्दाया रुपय् नं दुथ्याकेमाःगु आवश्यकता दु ।
थुगुसी न्हूदँया इलंनिसें आः चुनावया निंतिं नेवाःतय्सं थःपिनिगु मुद्दायात कयाः सम्बोधन याकेगु निंतिं कुतः यायेफत धाःसा अवश्य नं बांलाःगु ज्या जुइ । थुकिया निंतिं नापनापं नेपाल संबत्यात राज्यं प्रयोग याकेगु सवालय् नं सहलह थ्व हे न्हूदँया इलय् यायेगु नापं उकिया निंतिं दबाब बिइमाःगु आवश्यकता दु ।<eot>नकतिनि हे भारत र दक्षिण अफ्रिका दथुया कासा क्वचाल, इंग्ल्यान्ड व वेल्सय् जुयाच्वंगु विश्वकपय् । गन भारतया नितिं थ्व विश्वकपय् सुरुआत खः, अन हे दक्षिण अफ्रिकाया नितिं वया नितिं विश्वकप हे क्वचाल कि धयागु ग्याचिकु दु । विराट कोहलीया भारतं साउथह्याम्पटनय् जूगु कासा तसकं अःपुक हे खुगू विकेटं त्याकल ।
निक्वः च्याम्पियन जुइ धुंकूगु भारत थुगुसीया विश्वकपय् उपाधिया नितिं बल्लाःगु प्रत्यासी खः, वयाबारे ख“ ल्हायेगु लिपा हे जक जुइ ।
आः थथें दक्वसिया मिखा धाःसा दक्षिण अफ्रिकी टिमपाखे हे दु । भारतविरुद्धया कासा वं आःया विश्वकपय् म्हितूगु स्वंगूगु खः । अले थुपिं स्वंगुलिं कासाय् पराजय फःगु दु ।
दक्षिण अफ्रिका न्हापांगु कासाय् इंग्ल्यान्डनाप १०४ रनं बुत । अनलिं निगूगु कासा बंगलादेशनाप २१ रनं बुत । थुगुसीया विश्वकपय् मुक्कं झिगू टिमं ब्वति कयाच्वंगु दु, अले न्हापांगु चरण राउन्ड रोबिनया ल्याखं कासा जुइ । अथे धयागु छगू टिमं मेगु टिमनाप छक्वः म्हिती । थ्व ल्याखं छगू टिमं राउण्ड रोबिनय् गुंगू कासा म्हिती ।
आःया ल्याखं दक्षिण अफ्रिका थुपिं गुंगू कासामध्ये न्हापांगु स्वंगुलिइ बुइ धुंकल । अथे जूबलय् वया सेमिफाइनल थ्यनेगु सम्भावना लगभग क्वचाःगु दु । छुं नाटकीय प्रदर्शन मजुल धाःसा दक्षिण अफ्रिका आः सेमिफाइनल थ्यनी मखुत । अले थ्व बाखं जुइ– दक्षिण अफ्रिकाया विश्व क्रिकेटय् वियोगान्त यात्राया ।
थ्व टिमया समर्थन यायेगु धयागु खालि निराश जुइगु जक खः, छाय्धाःसा विश्वकप थेंज्याःगु तःधंगु अवसरय् टिमं गुबलें बांलाक म्हितीमखु । विश्वकप सुरु जुइ न्ह्यः टिमया मू बलर कगिसो रबाडां धाःगु खः, ‘दक्षिण अफ्रिकी क्रिकेटया यात्रा धयागु हे सेक्सपियरया बाखं थें खः, गुकिया प्रत्येक अन्त्य दुःखद हे जुइ, वियोगान्त हे जुइ ।
थुपिं बाखंयात आधार दयेका यक्व मेगु नाटक व सिनेमा तयार जुइधुंकूगु दु । थुपिं स्वये क्वचायेवं तसकं म्हाइपुसे च्वनी । दक्षिण अफ्रिकी क्रिकेटया समर्थकतय्त नं न्ह्याब्लें थथे हे जुइ । थुकिं हे दक्षिण अफ्रिकी टिमयात चोकर्स नं धायेगु याः । अथे धयागु कासाय् गुबलय् निर्णायक मोड वइ, उबलय् हे टिमं बांलाक म्हिते फइमखु ।
सन् १९९१ निसें दक्षिण अफ्रिकाया अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटय् पुर्नआगमन जूगु खः । थ्ययां न्ह्यः ताः ई प्रतिबन्धय् हे लात । उबलेनिसें आःतक वं गुलि नं म्हितल मुक्कं छक्वयां छक्वः छगू उपाधि त्याकूगु दु, व खः– सन् १९९८ य् बंगलादेशय् जूगु मिनि विश्वकप । थुकियात आः वया च्याम्पियन्स ट्रफि धायेगु याः ।
थ्व छगू अपवाद त्वःताः दक्षिण अफ्रिकां गुबलें छुं त्याकाक्यंगु मदु । प्यद“ न्ह्यःया विश्वकपय् दक्षिण अफ्रिकां छुं याइगु विश्वास ब्वलंगु खः । थुकिया झ्वलय् टिम सेमिफाइनल तक नं थ्यन । तर उबले नं व न्युजिल्यान्डया ल्हातं पराजित जुल । उबले छगू कथं दक्षिण अफ्रिकाया निंतिं सेमिफाइनल थ्यनेगु हे तःधंगु हे उपलब्धी सावित जुल ।
छुं तःधंगु धेंधेंबल्लाः न्ह्यः सकसिनं दक्षिण अफ्रिकी टिमपाखें तःधंगु आश याइ । टिमया कासामित तसकं बांलाः । छम्ह थे छम्ह स्टार कासामि । थथे जुइवं आश याइगु स्वभाविक नं खः । तर अन्त्यय् थुपिं हे कासामितय् प्रदर्शन धाःसा फ्यासुसे च्वनी, गथे आः जुयाच्वंगु दु । दक्षिण अफ्रिकाया प्रदर्शन थथे छाय् कमजोर जुइ, थुकिया थ्याक्क पाय्छि लिसः सुयाकें मदु ।
क्रिकेटय् जक मखु, मेमेगु कासाय् नं दक्षिण अफ्रिका थेंज्याःगु तसकं अभाग्यशाली टिम दयाच्वनी । आःया टिम कप्तान पाफ डे फ्लेसिसं धाःगु नं पाय्छि हे खः– ‘छता निता ख“ कासामिया ल्हातय् दइमखु, भाग्यया ल्हातय् दइ ।’ झीसं आःयात थुलि हे जक भलसा काये कि दक्षिण अफ्रिकां आःया विश्वकपया ल्यं दनीगु कासा त्याकाः छुं चमत्कार याइ कि ?<eot>येँ – सत्तारुढ दल नेकपाया आन्तरिक विवादय् कानाच्वंगु मिलिेनियम च्यालेन्स कर्पोरेशन (एमसीसी) सम्झौता पारित याकेगु लागिं नेकपाया नेतातय्त ह्ययेकेत अमेरिकां कडा रुपं पहल शुरु याःगु दु । थ्व सम्झौता पारित यानां नेपाःयात फाइदा हे जुइ धइगु खँ थुइकेगु लागिं थौंकन्हय् अमेरिकी राजदूत नेकपा नेतातय् छेँय् छेँय् हे थ्यनाच्वंगु दु ।
थुकिया लागिं लबिङ यायेत नेपाः स्थित अमेरिकी राजदूत ¥याण्डी बेरीं कुतः यानाच्वंगु दुसां उकी हे थप बः बीगु लागिं एमसीसीया सहायक उपाध्यक्ष जोनाथन ब्रुक्स समेत नेपाः वयेधुंकूगु दु । वय्कलं नं नेकपाया नेतातय्त नापलानाः थुकिया बारे ब्रिफिङ यायेगु व ह्ययेकेगु कुतः यानादीगु खँ सीदुगु दु ।
अमेरिकी कुटनीतिक प्रतिनिधितय्सं थ्व इलय् दकलय् अप्वः नेकपाया नेता लिसें विदेश विभाग प्रमुख माधव नेपालयात नापलानाः खँ ल्हानाच्वंगु दु । वयां लिपा उमिसं परराष्ट्र मन्त्री प्रदिप ज्ञवालीयात नं नापलानाच्वंगु दु ।
अथे हे आः नेकपापाखें थ्व सम्झौता बारे निर्णय यायेत गठन याःगु कार्यदलया संयोजक झलनाथ खनाल–यात नं नापलानाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
एमसीसी सम्झौता बारे थौंकन्हय् नेकपा दुने तःधंगु विवाद जूगु कारणं थुकिया बारे निर्णय यायेत थाकुयाच्वंगु दु । थ्वहे सम्झौताया छगू बुँदाया कारणं थुकियात संसदय् यंकाः हे पारित यायेमाःगु आवश्यकता दु । तर संसदय् यंके माःगु जुयाः केन्द्रीय कमिटीइ सहलह जूबलय् आपालं दुजःतय्सं विरोध याःगु जुयाः छुं निर्णय याये मफुगु खः ।
सूत्रतय्सं धाः कथं नेपालं थ्व सम्झौतायात अस्वीकार याइ धइगु खँ अमेरिकाया लागिं आः प्रतिष्ठाया विषय समेत जुया बिउगु दु । थुकिं यानाः नेपाःलिसे न्ह्याथे यानाः नं थ्व सम्झौता यानां त्वःतेगु ताः तयाः अमेरिका सक्रिय जुयाच्वंगु खः ।
थ्व सम्झौता अनुरुप अमेरिकां नेपाःयात ५० अर्ब तका दां ग्वाहालि बी । तर थ्व ग्वाहालिया दां प्रयोग यायेगु लागिं धाःसा भारतया समेत स्वीकृति कायेमाःगु प्रावधानं यानाः थ्व नेपाःया सार्वभौमसत्ताया खिलाफ जुल धकाः विवादय् लानाच्वंगु खः ।<eot>एजेन्सी- अमेरिकाया सेना नीदँ ताःहाकःगु युद्धया अन्त्य यानाः अफगानिस्तानं लिहां वंगु दु । अमेरिकी सेनाया अन्तिम डफ्फां सोमवाः स्थानीय ई कथं न्हिनसिया स्वताःत्या इलय् अफगानिस्तान त्वःतेवं अफगानिस्तानय् निगू दशक ताःहाकःगु युद्धया अन्त्य जूगु दु ।
तालिबानं अफगानिस्तानयात कब्जाय् कायेधुकाः अमेरिकां निवाःतक विदेशी नागरिकत व अफगान त्वःते चाहेजूपिं अफगानी नागरिकतय् उद्धार याःगु खः । थ्व झ्वलय् अमेरिकी सेनां छगू लाख २३ द्वः मनूतय्गु उद्धार याःगु खः । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं छगू वक्तव्य पिकयाः अमेरिकी सेनां इलय् हे उद्धार ज्या क्वचायेकूगुलिं सुभाय् बिउगु दु ।
सन् २००१ य् अल कायदायात आक्रमण यायेत वंगु अमेरिकी सेना उबलय् निसें अफगानिस्तानय् च्वनाच्वंगु खः । अमेरिकायात नेटो अन्तर्गत दुगु थीथी अन्तर्राष्ट्रिय सेनां ग्वाहालि नं यानाच्वंगु खः । अफगानिस्तान युद्धय् अमेरिकाया यक्व हे ध्यबा खर्च जूगु खःसा नीप्यसः अमेरिकी सैनिक नं सीगु खः । अमेरिकी सेनां अफगानिस्तानय् बिन लादेनया लिसे यक्व हे अल कायदाया नेतातय्विरुद्ध कारबाही याःगु खः ।
अमेरिकी सेनां अफगानिस्तान त्वःतेवं तालिबानं काबुलय् च्वंगु अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलयात कब्जाय् काःगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमया कथं तालिबानं मंगलवाः बहनिइ सर्गतय् ह्याउँक मत च्याकाः व मेसिनगनं हवाइ फायर यानाः लसता प्वंकूगु खः ।
तालिबानं अमेरिकी सेना लिहां वनेधुंकाः अफगानिस्तान स्वतन्त्र व सार्वभौम मुलुक जूगु घोषणा याःगु दु । तालिबानया प्रवक्ता जबिहुल्लाह मुजाहिदं अमेरिकी सेना लिहां वंगु ऐतिहासिक ई जूगु धाःगु दु । प्रवक्ता मुजाहिदं अमेरिकी सेना लिहां वंगुलिं तालिबान जक मखु, सकल अफगानी नागरिक विजयी जूगु धाःगु दु ।
प्रवक्ता मुजाहिंद अमेरिकी सेना अफगानिस्तानय् असफल जूगु दावी नं याःगु दु । अमेरिकाया पराजयं मेपिंसं नं शिक्षा कायेमाःगु प्रवक्ता मुजाहिंद धापू दु । प्रवक्ता मुजाहिदं सकल अफगानीतय्त भिंतुना धासें तालिबानं सहिष्णु व खुल्ला शासन याइ धाःगु खः । मुजाहिदं तालिबानं अमेरिकालिसे नं बांलाःगु स्वापु तइ धकाः नं धाःगु खः ।
तालिबानं अफगानिस्तान कब्जाय् कायेधुकां ईस्लामिक स्टेटं वंगु वालय् काबुल विमानस्थलय् १७० म्हेसिगु ज्यान वंक आत्मघाती हमला याःगु खः । अथे हे सोमवाः नं काबुल विमानस्थलयात लक्षित यानाः न्यागः रकेट प्रहार याःगु खःसां अमेरिकी सेनां थ्व आक्रमण धाःसा विफल यानाबिउगु खः । अमेरिकां विमानस्थलय् जूगु हमला लिपा निक्वः ड्रोन हमला याःगु दु । न्हापांगु ड्रोन हमलाय् अमेरिकां काबुल विमानस्थलय् विस्फोट याःम्ह योजनाकार सीगु धाःगु खःसा निक्वःगु ड्रोन हमलाय् गुम्ह सर्वसाधारण सीगु खः । थुखे रुसं काबुल विमानस्थलय् जूगु हमलाय् संलग्न मनूतय्त तालिबानं ज्वंगु धाःगु दु ।<eot>थौंकन्हय् नेवाः फिल्मया ल्याः अप्वया वयाच्वंगु दु । फिल्मय् म्हितीपिं आपालं कलाकारतय् लिमलानाच्वंगु दु । थ्व प्यदँ न्यादँया दुने पिदंगु नेवाः फिल्म स्वयेगु खःसा भिंतुना जोशीं म्हितूगु “मनू म्हसीकि”, “मू मदुगु जिन्दगी” व “स्वय्नगु” यानाः मुक्कं स्वंगू जक फिल्म पिहांवःगु दु । व नं उलि बांलाक क्यनेज्या मन्ह्याःनि । आः भिंतुना जोशीं म्हितीगु धकाः धयातःगु छगू हे जक फिल्म […]
READ MORE
११३८ सिल्लाथ्व दशमी
विजयरत्न असंबरे
फिल्म नेपाःया, भूमि विदेशया
बलिउडय् आपालं हिन्दी फिल्म थःगु देशं पिने वनाः दयेकेगु चलन दुसा खस नेपाली भाय्या फिल्मय् नं थौंकन्हय् विदेशय् शुटिंग धइगु सामान्य खँ जुया वयेधुंकल । प्रियंका कार्की व दयाहांग राईया मेन रोलदुगु “ह्याप्पी डेज” लण्डनय् शुटिंग याःगु फिल्म खःसा थौंकन्हय् लण्डनय् हे “इण्टुमिण्टु लण्डनमा” या शुटिंग जुयाच्वंगु दु । थ्व फिल्मय् साम्राज्ञी राज्यलक्ष्मी शाहया मेन रोल दु । […]
READ MORE
११३८ सिल्लाथ्व अष्टमी
नेपालभाषा टाइम्स
मिस नेवाः पोखराया तयारी शुरु
येँ- नेवाः खलः कास्कीया ग्वसालय् दँय्दसं थें थुगुसी नं नेवाः मिसातय् प्रतिभायात न्ह्यब्वयेकथं ‘मिस नेवाः पोखरा–११३८’ जुइगु जूगु दु । खलःया ग्वसालय् थुगुसी जुइत्यंगु थ्व च्याक्वःगु संस्करण खः । नेपाल संवत् ११३१ निसें थुकथंया कासा दँय्दसं जुया वयाच्वंगु दु । विशेषतः पोखराय् च्वना वयाच्वंपिं नेवाः मिसातय्त भाषा, कला, संस्कृति, नसात्वँसा, तिसावसःया नापं स्वास्थ्य, शिक्षा, सिप आदिया बारे जानकारी […]
READ MORE
११३८ सिल्लाथ्व अष्टमी
नेपालभाषा टाइम्स
अनुस्काया खँ
बलिउड अभिनेत्री अनुस्का सेठ्ठी व अभिनेता प्रभासया सम्बन्धयात कयाः इलय्व्यलय् संचार माध्यमय् चर्चा जुइगु याः । बलिउडया ब्लक बस्टर संकिपा ‘बाहुबली’या थुपिं निम्ह नायक–नायिकाया अन्तरंग सम्बन्धं संचार माध्यमय् नं बांलाक हे थाय् कयाच्वंगु दु । निम्हेसिया सम्बन्ध बारे आपालं चर्चा–परिचर्चा लिपा आः वयाः नायिका अनुस्कां थःपिनिगु दथुइ अज्याःगु छुं नं सम्बन्ध मदुगु खुलासा याःगु दु […]
READ MORE
११३८ सिल्लाथ्व सप्तमी
नेपालभाषा टाइम्स
बुदिंया भिंतुना म्येँ कासाय् सुमन मानन्धर न्हाप
येँ – नेपालभाषाय् बुदिंया भिंतुना म्येँ कासा क्वचाःगु दु । वंगु पुस १ गतेनिसें न्ह्याःगु ‘चेज बुदिं भिंतुना म्येँ कासा’ वंगु माघ ८ गते क्वचाःगु खः । मंगल धूनया लसय् नेपालभाषाया नांजाःम्ह म्येँ हालामि सुरजवीर वज्राचार्यं हालातःगु खःसा उकिया संयोजक जुगल डंगोलं यानादीगु खः । व हे म्येँयात थीथी म्येँ हालामिपिंत हालेगु निंतिं इनाप जूकथं क्वःछिनातःगु ईतकया दुने […]
READ MORE
११३८ सिल्लाथ्व दुतिया
विजयरत्न असंबरे
अप्वः चले जूगु फिल्म
बलिउडय् थौंकन्हय् फिल्म हिट वा फ्लपया दापु धइगु ‘हण्ड्रेड करोड क्लब’ जुयावःगु दु । अथे धयागु छुं नं फिल्मं १०० करोडसिबें अप्वः दां कमे याः कि मयाः धइगु हे हिट व फ्लपया दापु जुयाच्वंगु दु । न्हापा न्हापा जूसा फिल्म गुलि अप्वः न्हि तक चले जुल धयागु हिट वा फ्लपया दापु जुइगु खः । न्हापा बलिउडया दकलय् न्हापांम्ह […]<eot>येँ – थ्वहे वइगु शुक्रवाः येँय् जुइगु विश्व नेवाः दिवसया तयारी ज्या यायेगु लागिं ग्वसाः खलः वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेशन (डब्लुएनओ) या पदाधिकारीत येँय् वयेगु शुरु जूगु दु । वय्कःपिं येँय् थ्यनेवं नियमित बैठक च्वनाः नेवाः दिवसया तयारी ज्या शुरु यानाच्वनागु खँ ग्वसाः खलःया दुजः दयारत्न शाक्यं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल । निन्हुयंकं जुइगु उगु सम्मेलनय् नेवाः जातिलिसे सम्बन्धित भाषा, संस्कृति, संगठन, इतिहास, आन्दोलन, फिल्म आदि विषयक १८ गू ज्यापौ न्ह्यब्वइगु खँ नं वय्कलं कनादिल । ज्याझ्वलय् प्रमुख वक्ताया रुपय् डा. त्रिरत्न मानन्धरं सम्बोधन यानादी । थ्वहे झ्वलय् उगु हे सम्मेलनयात ध्यानय् तयाः नेपालभाषा एकेडेमिपाखें स्वन्हुयंकं नेपालभाषाया सफू ब्वज्या नं याइगु जूगु दु । ज्याझ्वः जुइगु थाय् नेपाः ब्यांक्वेटय् एकेदेमिया उगु सफू ब्वज्या जुइ । उकिया उलेज्या डब्लुएनओया नायः सिजन श्रेष्ठं यानादी ।
नेपालय् थ्व सम्मेलन जुयाच्वंगु हे इलय् विश्वया मेमेगु नं थीथी देशय् नापं हे नेवाः दिवस हनाच्वनीगु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु । भाजु शाक्यं कनादी कथं आः तक विश्वया १५ गू स्वयां अप्वः देशय् नेवाः दिवस हनीगु जानकारी वयेधुंकूगु दु । येँय् जुइगु सम्मेलनं नेवाःतय् उत्थानलिसे सम्बन्धित थीथी घोषणा जुइफुगु खँ नं धाःगु दु ।ग्वसाः खलकं थ्वकुन्हु विश्वया न्ह्यागु थासय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्सं नं थःथः मुनाः नेवाः जातिया बारे चर्चा परिचर्चा यासें थ्व दिवस हने फइगु खँ धाःगु दु । येँय् निन्हुयंकं ज्याझ्वः यायेधुंकाः वयां लिपा दँय्दसं मार्च महिनाया अन्तिम शनिवाः विश्वन्यंकं नेवाः दिवस हनेगु प्रस्ताव तःगु दु ।<eot>येँ – भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीं हाकनं नेपाः भ्रमण यायेत्यंगु खँ सीदुगु दु । वय्कः थ्वहे वइगु असोज महिनाय् नेपाः भ्रमणय् वयेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सूत्रं धाःगु दु । वय्कःया थ्व न्याक्वःगु नेपाः भ्रमण खः । थ्व भ्रमण लिपा वय्कलं दकलय् अप्वः नेपाः भ्रमण यानादीम्ह भारतीय प्रधानमन्त्रीया कीर्तिमान नं कायम यानादी ।
वय्कःया नेपाः भ्रमणयात कयाः येँय् च्वंगु भारतीय दूतावास व परराष्ट्र मन्त्रालयं तयारी यानाच्वंगु खँ कुटनीतिक सूत्रं धाःगु दु ।
बिमस्टेक सम्मेलनया झ्वलय् भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीयात नेपाःया प्रधानमन्त्री केपी ओलीं हाकनं भ्रमण यायेत ब्वनादीगु खः । मोदीया थुगु नेपाः भ्रमणया मू उद्देश्य बुद्ध जन्मभूमि लुम्बिनीया दर्शन खः धाःगु दु । वय्कःया न्हापा न्हापाया नेपाः भ्रमणया इलय् तःक्वःमछि कुतः यातं नं लुम्बिनी वने मफुगुलिं थुगुसी विशेष यानाः लुम्बिनी हे जक चाःहिलेगु लागिं वय्कः नेपाः झायेत्यंगु खँ धाःगु दु ।
थुगु भ्रमणयात कयाः परराष्ट्र मन्त्रालयया अधिकारी व भारतीय दूतावासया अधिकारी दथुइ सहलह जुयाच्वंगु दु । तर भ्रमणया एजेन्डा व तिथि बारे धाःसा निर्णय मजूनिगु खँ धाःगु दु । स्रोतया कथं मोदीया थुगु नेपाः भ्रमणया इलय् तुं भारतीय ग्वाहालिं दयेके ज्या क्वचाःगु जनकपुर– जयनगर रेलवे उलेज्या यायेगु तयारी नं जुयाच्वंगु दु । सरकारं थ्वहे वइगु पुस महिना दुने रेलवे सञ्चालन यायेगु तयारी यानाच्वंगु दु ।
सरकारं भारतीय डिब्बा ‘वेट लिज’ य् कयाः रेल सञ्चालनया तयारी यानाच्वंगु दु । भारतीय प्रम मोदीया थुगु भ्रमणया मू आज्जु लुम्बिनी जक हे जूगु खँ धाःगु दु । वय्कःया लुम्बिनी वनेगु न्हापाया कुतः गबलें ई व गबलें सुरक्षाया कारणं सम्भव मजूगु खः ।
नेपाःया परराष्ट्र मन्त्रालयं थुगु भ्रमणया तिथि व एजेन्डा क्वःमछिउनि धाःसां भारतीय सञ्चार माध्यमं धाःसा मोदी थ्वहे वइगु मंसिर १३ व १४ गते नेपाः भ्रमणय् वनीगु धकाः च्वया हयेधुंकूगु दु । थ्व भ्रमणय् निगू देय् दथुइ जुया वयाच्वंगु उच्चस्तरीय सहलहयात नं निरन्तरता बीगु खँ नं भारतीय सञ्चार माध्यमतय्सं धाःगु दु ।<eot>हेटौंडा – विवेकशील साझा पार्टीया सांसद शोभा शाक्यं प्रदेश नं. ३ या संसदय् नेपालभाषां सम्बोधन यानादीगु दु । सोमवाः वय्कलं संसदय् करिब ९ मिनेट नेपालभाषां सम्बोधन यानादीगु खः । थःगु सम्बोधनया झ्वलय् वय्कलं दकलय् न्हापां हे बारा व पर्साय् धाकुफय् वयाः जूगु क्षतिया लागिं दुःख प्वंकुसें उकी लानाः प्रभावित जूपिंत ३ नम्बर प्रदेश सरकारपाखें ग्वाहालि यायेत माग यानादिल ।
३ नम्बर प्रदेशय् लाःगु यल देय्–यात हस्तकला नगरी धकाः घोषणा याःगु लसताय् आः ३ नम्बर प्रदेश सरकारपाखें उकियात ल्वय्क छगू प्रदेश स्तरीय कला ग्यालरी चायेकेमाःगु सुझाव नं बियादिल । यल देय्यात हस्तकला नगरी धकाः घोषणा याःगु ३ नम्बर प्रदेशया लागिं हे गौरवया विषय जूगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।अथे हे स्वनिगः दुने दयेकीगु छेँया मापदण्ड बांलाक लागू यायेमाः धासें थनया छेँयात परम्परागत शैलीं दयेकेमाःगु खँय् नं बः बियादिल ।
अथे हे ३ नम्बर प्रदेशया स्थायी राजधानी व नां याकनं तोके यायेमाःगु माग नं वय्कलं यानादिल । वय्कलं नेवाः भासं न्ववानादीवं हलय् खासखुस शुरु जूगु खःसा मथूपिंसं थूपिंके छु धाःगु धकाः न्यनेगु नं शुरु याःगु खः । वय्कःयात नेवाः भासं न्ववायेगु अनुमति सभामुख सानु श्रेष्ठं बियादीगु खः । नेपालभाषां न्ववायेगु बारे पार्टीयात छुं जानकारी मबियागु खँ कसें सांसद शाक्यं लिपा लिपा नं नेवाः भासं न्ववायेगु कुतः यायेगु खँ ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।<eot>एजेन्सी- चीनय् तसक वा वयाः वःगु खुसिबालय् लानाः १२ म्ह मनू सीगु दु । थीथी सञ्चार माध्यमय् वःगु समाचारकथं खुसिबालं यानाः द्वलंद्वः मनूत विस्थापित जूगु दु । चीनया हेनान प्रान्तय् जक झिद्वलं मल्याक मनूतय्त उद्धार याःगु दु । खुसिबा वयाः हेनान प्रान्तया राजधानी झेङझोउलिसें छगू दर्जन सहर प्रभावित जूगु दु । खुसिबा वयाःथीथी राजमार्ग बन्द जूगु दुसा हवाइ उडान नं स्थगित जूगु दु । अथे हे हेनान प्रान्तया रेलसेवा नं बन्द जूगु दु ।
चीनया राष्ट्रपति सि जिनपिङं खुिसबा वयाः जनधनया तःधंगु क्षति जूगु धाःगु दु । राष्ट्रपति सिं मनूतय्गु ज्यान व सम्पतिया सुरक्षा यायेत नं निर्देशन बिउगु दु । उद्धारया निंतिं सैनिक परिचालन नं यायेधुंकूगु दु ।
चिनियाँ पत्रिका ‘ग्लोबल टाइम्सं ’ बिउगु जानकारीकथं हेनान प्रान्तय् ६० दँ लिपा थथे वा वयाः खुसिबा वःगु खः । विज्ञतय्स धाःकथं इन्फा नायागु वाफसं यानाः तसक वा वःगु खः ।<eot>येँ – यौन काण्डय् लानाः सभामुख कृष्णबहादुर महरां राजीनामा बियादीवं न्हूम्ह सभामुख ल्ययेगु राजनीतिक समीकरणया कारणं उपसभामुख शिवमाया तुम्बाहाम्फें नं थःगु पद त्वःते मालीगु अवस्था पिहां वःगु दु ।
संविधानय् सभामुख व उपसभामुख निम्हं छगू हे पार्टीयापिं जुइ मजिउ धइगु प्रावधान तयातःगु कारणं महराया राजीनामा लिपा यदि नेकपां हानं सभामुख पदय् दावी यायेगु खःसा अज्याःगु दावी याये न्ह्यः हे उपसभामुख तुम्बाहाम्फें निं राजीनामा बीमाःगु जुइ । छाय्धाःसां उपसभामुख तुम्बाहाम्फे जुयाच्वंत्तले वय्कःया हे पार्टीं सभामुखय् दावी तकं याये दइ मखु ।
नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीं सभामुख पद त्वःतीगु सम्भावना मदु । उकिं उपसभामुख मेपिंत बियाः जूसां सभामुख थःगु ल्हातय् लाकीगु खनेदु । उकिं न्हूम्ह सभामुख वये न्ह्यः हे तुम्बाहाम्फें पद त्वःते मालीगु खनेदु । थ्व ल्याखं महराया यौन काण्डं महरा जक मखु थ्व मामिलाय् छुं हे ल्हाः मदुम्ह उपसभामुख तुम्बाहाम्फें तकं पद त्वःते मालीगु अवस्था सिर्जना जुइत्यंगु खः ।
आः सभामुख मदुगु अवस्थाय् बैठकया अध्यक्षता उपसभामुख तुम्बाहाम्फें हे यानादी । सभामुखया न्हूगु निर्वाचन गबले यायेगु धइगु मिति तकं वय्कलं हे बियादी ।
तर छुं जुयाः वय्कलं मिति घोषणा यानादिल व नेकपां उम्मेदवारी नं बिल धाःसा सभामुख निर्वाचित यायेगु बैठकया अध्यक्षता तुम्बाहाम्फें याये दइ मखु । वय्कः नं पदमुक्त सरह हे जू वनी ।संसदया अधिवेशन क्वचाये धुंकूगुलिं न्हूम्ह सभामुख ल्ययेगु ज्या आः हिउँदे अधिवेशनं जक याइगु खँ नं धाःगु दु ।
न्हूम्ह सभामुखय् गुरुङ, मगर व नेम्बाङया दावी
सभामुख महराया राजीनामा लिपा आः न्हूम्ह सभामुख सु जुइ धइगु खँय् नं व्यापक चर्चा शुरु जूगु दु । न्हापा एमाले व माओवादी एकीकरण यायेगु झ्वलय् सभामुख माओवादीयात बियाः उपसभामुख एमालेयात बिउगु खः । आः माओवादीयाम्ह सभामुखं राजीनामा बिउगु जुयाः थ्व पदय् हानं पूर्व माओवादी खेमां हे दावी याना हःगु खँ सीदुगु दु ।
थुकिया लागिं आः देव गुरुङ व पुलांम्ह सभामुख ओनसरी घर्तीमगरं दावी याना हःगु दु । पुलांम्ह सभामुख सुवास नेम्बाङ नं थ्व दौडय् सामेल जूगु सूत्रया दावी दु । नेम्बाङं मौका बिउसा म्हाः मधायेगु बिचाः न्ह्यःने तयेधुंकूगु दु । मेखे छगू खेमां धाःसा हालया उपसभामुख शिवमाया तुम्बाहाम्फेयात हे सभामुख दयेकेमाःगु माग नं याना हःगु दु ।
वय्कः जनजाति लिसें मिसा नं जूगु कारणं वय्कःयात हे न्ह्यःने यंके माःगु उमिगु तर्क दु । तर वय्कः पूर्व एमाले जूगु कारणं पूर्व माओवादी खेमां वय्कःयात समर्थन याइगु सम्भावना धाःसा म्हो जक दुगु सूत्रया दावी दु । आदिवासी जनजाति मिसात तसकं म्हो जक च्वय्या स्थानय् थ्यनाच्वंगु कारणं वय्कःयात राजीनामा याके मजिउगु छथ्वःसिया बिचाः दु ।
सूत्रया कथं स्वयम् मय्जु तुम्बाहाम्फें नं सभामुखय् थः वने दुसा जिउ धइगु आशय प्वंकादीगु दु । पार्टीं थुकिया बारे धाःसा छुं निर्णय याःगु मदुनि ।थ्वहे झ्वलय् सभामुख महरां स्पष्ट भासं च्वयातःगु मेगु राजीनामा लःल्हानादीगु दु । तर वय्कलं सांसद पदं धाःसा राजीनामा बियादीगु मदुनि ।<eot>यल – दँय्दसं माघकृष्ण पंचमी कुन्हु थनया रुद्रवर्ण महाविहार (ओकुबहाः)य् जुइगु समभ्वय् (संघभोजन) थुगुसी नं मजुइगु जूगु दु । कोरोना महामारीया कारणं सरकारं नीन्याम्ह स्वयां अप्वः मनू मुने मदइकथं प्रतिबन्ध तयातःगुलिं समभ्वय् मजुइगु जूगु खः । थगुने नं कोरोनाया कारणं थन जुइगु समभ्वय् मजूगु खः ।
थुगुसी रुद्रवर्ण महाविहार संरक्षण समितिया न्हूधाः नं जुइमाःगु खःसा कोरोनाया कारणं उगु ज्याझ्वः नं प्रभावित जूगु दु । थ्व बहादलय् शाक्य कुलपुत्रपिं बरे छुइ धुनेवं सर्वसंघया दुजः जुइ । थन सर्वसंघय् ७९५ म्ह दुजः दु ।<eot>भेनेजुएलाया राष्ट्रपति निकोलास मदुरों थःगु देशय् गृहयुद्ध फँसे जुइफुगु खँ धयादीगु दु । आइतवाः स्पेनया टेलिभिजनय् अन्तर्वार्ता बिसें वय्कलं धयादीगु दु, ‘देश गृहयुद्धय् वनी कि मवनी धयागु खँ अमेरिका व वयात समर्थन यानाच्वंपिं देय्तय् क्रियाकलापय् निर्भर जुइ ।’
राष्ट्रपति मडुरों अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं भेनेजुएलाया आन्तरिक मामिलाय् हस्तक्षेप यात धाःसा ट्रम्पं हिं जाःगु ल्हाः ज्वनाः ह्वाइटहाउस त्वःतेमालीगु ख्याच्वः नं बियादीगु दु ।
राष्ट्रपति मदुरों भेनेजुएलाय् हस्तक्षेप यायेत स्वःगु धासें अमेरिका व अमेरिकाया समर्थक देय्तय् कडा आलोचना नं यानादीगु खः ।मेखे विपक्षी नेता हुँवा गुइदों छगू अन्तर्राष्ट्रिय गठनबन्धन दयेकाः देय् दुने मानवीय ग्वाहालि दुत हयेगु खँ धयादीगु दु । वंगु महिनाय् गुइदों थःत भेनेजुएलाया राष्ट्रपति जूगु घोषणा यानादीगु दु ।
विपक्षी नेतायात अमेरिका लिसें दक्षिण अमेरिकाया तःगू देशं समर्थन यायेगु धायेवं अनया विवाद तच्वया वंगु खः । थ्वहे दथुइ स्पेन, फान्स व स्वीडेनं नं गुइदोयात समर्थन याःगु दु । युरोपेली देतय्सं राष्ट्रपति मदुरोयात च्यान्हुया दुने निर्वाचन घोषणा यायेत बिउगु ख्याच्वः मन्यनेवं स्पेनलगायतया देशं गुइदोयात अन्तरिम राष्ट्रपति कथं समर्थन यानागु खँ धाःगु दु ।
राष्ट्रपति मदुरों अन्तर्वार्ताया झ्वलय् युरोपेली संघं न्ह्यःने हःगु आम निर्वाचनया प्रस्तावयात अस्वीकार यानादीगु खः । राष्ट्रपति मदुरों भेनेजुएलाय् विदेशी शक्ति राष्ट्रतय् कारणं परिस्थिति असहज जुया वनाच्वंगु व कन्हय् वनाः स्थिति थप स्यना वन धाःसा सुनां नं नियन्त्रण यायेमफइगु अवस्थाय् थ्यनीगु दावी वयेकलं यानादीगु दु ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं नेपाःमिपिंसं थः बुद्ध बूगु देशय् बूपिं धकाः गर्व यायेफयेकेमाःगु खँ धयादीगु दु । येँ मनपा १५ वडा, किम्डोलय् च्वंगु किमडोल बहालय् शाक्यधिता नेपालया ध्यान भवनया शिलान्यास यानादिसें वय्कलं थ्व खँ धयादीगु खः ।
‘बुद्ध धर्मया मर्मयात प्रवद्र्धन व प्रचारप्रसार यायेत येँ महानगरपालिकां थेरवादी व वज्रयानी विहारया निर्माण, पुनर्निर्माण लिसें शैक्षिक ज्याझ्वः न्ह्याकेत ग्वाहालि याना वयाच्वंगु दु । बुद्धया दर्शनयात प्रवद्र्धन यायेत थ्व सरकारयापाखें याःगु लगानी खः’ धासें वय्कलं धयादिल, ‘बुद्ध दर्शनया निंतिं विश्वया यक्व देशं लगानी यानाच्वंगु दु । थ्व इलय् नेपालं नं लगानी यायेमाः धकाः न्ह्याः वनाच्वनागु दु ।’
थ्व बहा दुने ३५०० वर्गफिट लागाय् स्वतँ व बातँ दुगु भवन दयेकेत्यंगु दु । थुकिया निंतिं येँ महानगरपालिकां ७६ लाख दां अनुदान उपलब्ध याःगु खः । थुकी उपभोक्तापाखें ५ प्रतिशत दां तइगु जुइ ।
ज्याझ्वलय् शाक्यधिताया पदाधिकारीपिंसं महानगरपालिकापाखें याःगु ग्वाहालिया निंतिं सुभाय् देछासें महानगरं सरकार दुगु अनुभुति याकाच्वंगु धाःगु खः । बहाल च्वना बिज्यानाच्वंपिं इन्द्रवाती गुरुमां व मेत्तावती गुरुमामं बुद्ध दर्शनया प्रवद्र्धन म्हो जुयाच्वंगु इलय् थ्व बहालय् प्रवद्र्धनया योजना दयेकाः प्रचार प्रसार यायेगु ज्या जुइगु खँ कनाबिज्याःगु खः ।<eot>इग्लिस प्रिमियर लिगया म्हिगः चान्हय् जूगु कासाय् शीर्ष थासय् लानाच्वंगु म्यानचेस्टर सिटीं वाटफोर्डयात बुकल । घरेलु मैदानय् जूगु कासाय् सिटीं वाटफोर्डयात ३–१ गोलं बुकूगु खः । थ्व झ्वलय् रहिम स्ट्रलिड्डं ह्याट्रिक याःगु खः । वाटफोर्डया निंतिं जिरार्ड डेउलोफेउं छगू जक गोल यात । कासाया प्यंगुलिं गोल निगूगु हाफय् जूगु खः ।
निगूगु हाफया ४६ औं मिनेटय् रहिम स्ट्रलिड्डं न्हापांगु गोल याःगु खः । थ्व गोलयात वाटफोर्ड अफ साइड धाःसां रेर्फीं अफसाइड मजूगु निर्णय याःगु खः । न्हापांगु गोल जूगु प्यंगू मिनेट लिपा हे स्ट्रलिड्डं रियाद महरेजया क्रसय् मेगु गोल यातसा ५९ औं मिनेटय् डेभिड सिल्भाया पासय् गोल ह्याट्रिक गोल यात ।
थ्व ह्याट्रिकया लिसें स्ट्रलिड्डया थ्व सिजनय् गोल ल्याः १८ थ्यंगु दु । स्वंगू गोलं लिउने लानाच्वंगु वाटफोर्डया निंतिं डेउलोफेउं कासाया ६६ औं मिनेटय् गोल याःगु खः । प्रिमियर लिगय् जूगु मेगु कासाय् साउथह्याम्पटनं लिगया स्वंगूगु थासय् लानाच्वंगु टोटनह्यामयात २–१ गोलं बुकल । लिभरपुल लिगया निगूगु थासय् दु ।
उखे स्पेनिस ला लिगाया शीर्ष थासय् च्वंगु बार्सिलोनां रायो भालेकानोयात बुकाः निगूगु थासय् लानाच्वंगु एथ्लेटिको म्याड्रिडनाप ७ अंकया अग्रता कायम याःगु दु । बार्सिलोनां भालेकानोयात थःगु मैदानय् ३–१ गोलं बुकूगु खः । बार्सिलोनाया निंतिं कप्तान लियोनल मेसी, लुइस स्वारेज व जेरार्ड पिकें गोल याःगु खः ।
भालेकानोया नितिंं डि तोमस गोमेजं छगू जक गोल याःगु खः । कासाया न्हापांगु हाफय् निगू व निगूगु हाफय् निगू गोल जूगु खः । कासाया सुरुइ रायो भालेकानों अग्रता काःगु खः । रियल म्याड्रिडं भालेकानोय् लोनय् वःम्ह तोमसं कासाया २४ औं मिनेटय् २० यार्ड तापाकं प्रहार यानाः गोल याःगु खः ।
छगू गोलं लिउने लाःगु बार्सिलोनां न्हापागुं हाफया ३८ औं मिनेटय् बराबरी गोल यात । लियोनल मेसीं प्रहार याःगु फ्रि–किकय् जेरार्ड पिकें हेड यानाः बराबरी गोल याःगु खः । निगूगु हाफया ५१ औं मिनेटय् बार्सिलोनां पेनाल्टी गोलं अग्रता काल । बार्साया निंतिं मेसी पेनाल्टी गोल याःगु खः । मेसीं ला लिगाय् २५ गू कासा म्हिताः २६ औं गोल याःगु खः ।
कासाया ८२ औं मिनेटय् स्वारेजं मेगु गोल याःगु खः ।ला लिगाय् जूगु मेगु कासाय् निगूगु थासय् लानाच्वंगु एथ्लेटिको म्याड्रिडं लेगानेसयात १–० गोलं बुकल । छगू कासा कम म्हितूगु रियल म्याड्रिड लिगया स्वंगूगु थासय् दु ।<eot>एजेन्सी-आइतवाः रुसय् छगः विमान दुर्घटना जुयाः विमानय् दुपिं चालक दल व यात्रु यानाः ७१ म्ह सीगु दु । मस्कोया डमडयड्भ विमानस्थलं ब्वःगु छुं मिनेट लिपा हे विमान दुर्घटना जूगु खः । सारातोफ एयरलाइन्सया थ्व विमान ब्वःगु छुं मिनेट लिपा सम्पर्कविहिन जूगु खः । विमानयात स्थानीय ई कथं न्हिनय् मस्कों ८० किलोमिटर तापाक लाःगु दक्षिणपूर्व अरगुनोभा धाःगु गामय् च्वापुया च्वापु दथुइ लुइकूगु खः ।
रुसी मिडियाया कथं विमानय् खुम्ह चालक दल व ६५ म्ह यात्रु यानाः ७१ म्ह दुगु खः । थुपिं सकलें दुर्घटनाय् लानाः सीगु खँ धाःगु दु । दुर्घटनाय् लाःगु एन्टोनफ एन–१४८ विमा मस्को कजाकिस्तानया सीमा लिक्क लाःगु युरोल्सया ओरस्कय् आन्तरिक उडानय् वनाच्वंगु विमान खः ।
प्रत्यक्षदर्शीतय्सं विमान आकाशय् कुचा दलाः कुतुंवःगु खँ धाःगु दुसा गुलिसिनं आकासय् हे विमान च्याःगु व तसकं विस्फोट जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>फेशन शो जुइबलय् मोडलत ¥याम्पय् न्यासि वनाः वसःया प्रदर्शन याइ । थथे ¥याम्पय् तुति हे बेक्वःपिं थें च्वंक न्यासि वनेगुयात ‘क्याटवाक’ धाइगु झी सकसिनं सिउ । लँय् नं सुं मनू वा मोडल उकथं हे न्यासि वंगु खन धाःसा ‘क्याटवाक याःगु जुइका’ धकाः धाइ ।
आखिर मनू न्यासि वंगु खःसां उकियात ‘क्याटवाक’ याःगु धकाः छाय् धाःगु दु ।
शायद भौचा न्यासि वनेथें वंगु ला खःला ? थ्व जिज्ञासा यक्वसिया नुगलय् वयेफु । टर्कीया इस्तानबुल सहरय् जूगु छगू फेशन शोया इलय् छम्ह भौचा धाथें हे ¥याम्पय् कुहां वल । अले ¥याम्पय् उम्ह भौचां क्याटवाक नं याःगु खः । खतुं भौचित क्याटवाक याकेत हःगु धाःसा मखु । फेशन शोलय् मोडलत क्याटवाक यानाच्वंगु इलय् हे लाक्क छम्ह भौचा नं ¥याम्पय् खने दयेकः वल ।
अले उम्ह भौचां ¥याम्पय् च्वनाः अजू अजू चायापुगु ज्या यानाच्वन । भौचित सुनानं उगु थासं लिकायेगु कुतः मयाःगु जक मखु, मोडलत नं छम्ह लिपा मेम्ह मदिक्क हे क्याटवाक यानाच्वन । भौचित सुनानं छुं मयाःसा भौचा नं थःगु हे तालय् ¥याम्पय् उखेंथुखें जुयाच्वन ।
फेशन शो स्वःपिं नं सकलें अजू चायाः उगु दृश्य स्वयाच्वन । ¥याम्पय् वनाच्वंम्ह छम्ह मोडलं थःगु न्ह्यःने भौचित खनेवं वयात थःगु ल्हातय् कायेत वंगु इलय् धाःसा भौचां वयात कयेपुइत स्वःगु खः, तर सफल धाःसा मजुल । छुं ई लिपा भौचा थःगु लँपु लिनाः वन ।<eot>मार्च ग्रेगोरियन पात्रोयागु स्वंगुगु ला खः। थ्व लायागु नां ल्वापु(युद्ध)यागु रोमन द्यः मार्स (मंगल)यागु नां नं वगु खः। थ्व लायागु दिं त थुकथलं दु:-<eot>किपू- किपू नगरपालिकां थः मातहत लाःगु फुक्कं स्कुलय् थ्वहे शैक्षिक सत्रंनिसें शुरु यायेत्यंगु नेपालभाषा विषय ब्वंकीपिं शिक्षकतय्त तालिम बिउगु दु । म्हिगः– निसें थ्व तालिम शुरु याःगु खः ।
म्हिगः थनया मंगल माविइ जूगु छगू ज्याझ्वलय् किपू नगरपालिकाया प्रमुख रमेश महर्जनं उगु तालिमया उलेज्या यानादीगु दु । उलेज्या समारोहय् प्रमुख महर्जनलिसें उपप्रमुख सरस्वती खड्का, शिक्षा विभाग प्रमुख टंकलाल गैरे आदिपिंसं नुगःखँ प्वंकादीगु खः ।
किपू नगरपालिकां थःगु नपा दुने लाःगु सरकारी व निजी यानाः फुक्कं स्कुलय् कक्षा १ निसें ३ तक स्थानीय विषयया रुपय् नेपालभाषा ब्वंकेगु निर्णय याःगु खः ।
म्हिगःनिसें शुरु जूगु तालिमय् किपू नगरपालिका दुने लाःगु २८ गू स्कुलया २८ म्ह हे शिक्षकतय्सं ब्वति कयाच्वंगु दु । उकी निम्ह गैर नेवाः शिक्षकपिं नं दुथ्याः । तालिम न्यान्हु तक न्ह्याइगु खँ तालिम संयोजक जुजुभाई महर्जनं कनादिल । महर्जनं कनादीकथं थ्व तालिम किपू दुनेया ४० गू स्कुलया शिक्षकतय्त बीगु ताः तयातःगु दु ।
थ्व तालिमय् नेपालभाषा, शिक्षण विधि, किपूया शैक्षिक अवस्था, नेवाः कासा, संस्कृति, सम्पदा, पर्यटन, लसक व स्वास्थ्य आदि विषयया तालिम बीगु खँ नं महर्जनं कनादिल । किपुली नेपालभाषा विषयया पाठ्यक्रम व सफू नं तयार यानाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
येँय् नं तालिम
येँ – येँ महानगरपालिकाय् नं नेपालभाषा ब्वंकेगु लागिं निजी स्कुलया शिक्षकतय्त तालिम बीगु शुरु जूगु दु । येँया कोट–श्वर लागाय् च्वंगु निजी स्कुलया शिक्षकतय्त थ्व तालिम शुरु याःगु खः । थुकी उगु भेगया २६ गू स्कुलया शिक्षकतय्सं ब्वति कयाच्वंगु दु ।
येँ महानगरपालिका शिक्षा विभागं बिउगु थ्व तालिमय् नेवाः स्यनामि दबूपाखें ग्वाहालि यानाच्वंगु खः । थनया जगत सुन्दर ब्वनेकुथी न्ह्यानाच्वंगु थ्व तालिम न्हय्न्हु तक सञ्चालन जुइ ।
तालिमया संयोजक वरुणप्रसाद वैद्यं कनादी कथं थ्व तालिम सिधयेवं हे उगु हे भेगया हानं मेगु निजी क्षेत्रया स्कुलया शिक्षकतय्त नं तालिम बीगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।<eot>विशेष यानाः “सिनाज्या याइपिसं शक्ति सञ्चय यायेगु जूसा जेष्ठ शुक्ल षष्ठीयात सिथिनख: कथं हनेगु या: । सिथि नखःयात कुमार षष्ठी नं धायेगु चलन दु । थ्व दिनकुन्हु कुमारयात विशेष याना पूजा यानाः कुमारयात जात्रा यायेगु चलन दु । नेवाः समाजय्‌ गणेश व कुमारया बिस्कंगु स्थान दु । छुँ नं ज्या यायेबलय्‌ विध्न बाधा मवयेमा धकाः गणेशयात पूजा यायेगु जूसा ज्या वा पूजा बांलाक न्ह्याये मा धकाः पिखालखुइ कुमारयात पूजा यायेगु चलन दु । नेवा: समाजय्‌ मूलुखा न्ह्यःने पिखालखु जुइ अन हे कुमारया वासस्थान खः । पिखालखुइ हिन्दुमार्गीपिसं कुमार कथं नालेगु या:सा बौद्धमार्गीपिसं वयात हे क्षेत्रपाल कथं हनेगु या: । अथेतुं प्रत्येक त्वा:त्वालय्‌ छम्ह छम्ह स्थान गणेश धकाः दु।
सिथि नख: षष्ठी जेष्ठ शुक्ल षष्ठी कुन्हु हनीगु षष्ठीया अपभ्रंस जुया: सिथि जुयाब्युगु ख: । थुकिया मुख्य नां षष्ठी नख: ख: । थ्व सिथि नखःयात कुमार षष्ठी धायेगु या: । थ्व कुन्हु हे कुमार जन्म जूगु दिं जूगुलिं धायेगु या:गु खः ।
कुमार जन्म :-
कुमार जन्म जूगु बारे महाद्यः व पार्वती निम्ह तिपूया लिला न्ह्याका वंगु इलय्‌ लाक हे स्वर्गय्‌ दानवपिं वया: स्वर्गया द्यःपिं नाप ला: वल उगु इलय्‌ छुयाये छुयाये जुया: महाद्य:थायाय्‌ दक्व द्य:पिं वया: नापला: वल । उगु इलय्‌ महाद्य:या कामाग्नी दनाव:गु जुयाच्वन । उगु कामाग्नी पार्वतीयाथाय्‌ लाये माःगुलिइ पिने इन्द्रपिं वःगुलिं कामाग्नीं चूरम्ह महाद्यवं थःगु अन्तपुरं खापा चायेकाः तं प्वंकूबलय्‌ व हे कामाग्नी वना: इन्द्रयात जू वन । इन्द्रं कामाग्नीं पुना: स्यायेगुया लागि थः गंगाया लखय्‌ वनाः शान्त या:वलय्‌ महाद्य:या कामाग्नी इन्द्रया शरीरं गंगाय्‌ ला:वन । व हे गंगाय्‌ स्वर्गया परीपिं म्व:न्हू बःगु जुयाच्चन । गंगाय्‌ चुइका वनाच्वंगु महाद्यःया कामाग्नी वनाः छब्व जुयाः म्वः ल्हुयाच्वंम्ह परीपिन्त ला:वनी छम्ह छम्ह परिं छगू छगू खँय्‌ पूर्णपिं, अमिसं थःथःगु प्वाथय्‌ च्वंम्ह ‘मचायात थःथःगु गुणं पूर्ण यात । लिपा गुम्हसिनं नं छम्ह हे जक मचा बुइकल व खः कुमार । थ्व हे कुमारयात महादेवं हया: पार्वतीयात काय्‌ धकाः ल: ल्हानाबिल । कुमारया जन्म षष्ठीकुन्हु जक जूगु मखु कुमारयात जन्म हे खुम्ह मामं यात । थुकथं कुमार नापनापं षष्ठी स्वानावयेगु जुल । अले कुमार षष्ठी धायेगु जुल ।
रावण संजिता षष्ठी :-
सिथिनखः अर्थात कुमार षष्ठीयात रावण संजिता षष्ठी धकाः नं धायेगु धाः । छाय्धाःसा थ्वकुन्हु अयाेध्याया जुजु दशरथया तःधिकःम्ह काय् रामचन्द्र थः तिरिमय्जुयात रावणं हरण यानायंकूगु जूगुलिं रावणनाप ल्वानाः त्याकुगु दिं नं ख:। थुकिं थ्व दिनयात रावण संजिता षष्ठी नं धायेगु या: । अर्थात रावण पराजित जूगुदिं धकाः नं घायेगु नं या: ।
बौद्ध मार्गीपिंसं थ्व दिनयात भगवानबुद्ध न्हापा महासत्व जुया: जन्म काःबलय्‌ थौंकन्हय्‌ नमुरा (नमो बुद्ध) धयागु थासय्‌ मचा बुया अशक्त जुयाच्वंम्ह घुँयात थ:म्हं यःगु ला ध्यना: नका: निर्वाण प्राप्त जूगु दिं कथं न कायेगु या: । अथे जुगुलिं थ्वकुन्हु तक्क महासत्व राजकुमारया म्ये हालेगु चलन दु।
सिथिनख:कुन्हु बँय् गोवरं चाकलाक इला: उकिइ द्यःने खुहः दुगु पलेस्वां च्वयाः श्री कुमार (सिथिद्य:) या आराधना यायां पंचोपचार पूजा यात घाःसा व पूजा यायेबलय्‌ माय्‌ मू वा कःसूवः, चतांमह्रि, दुसिमरि व कःनि मरि व खुताजि तरकारी छाल धाःसा छँय्‌ छुँ कथं विघ्न बाधा वइमखु घयागु जनधारणा दु । अथे तुं मोहनिबलय्‌ भुतुमालि ब्वयेकी थें थ्वकुन्ह॒ नं छँखा छँखा पतिं पलिइ पलिइ भ्वंयागु फय्लिंचा चाःहीकेगु याइगु नं ख: । थ्व प्रचलनत थौंकन्हय्‌ उलि खनेमदुसा च्याकुं दुगु व छकू छकू कुं पतिकं पलेस्वां च्वयातःगु भ्वंयागु वा कापःयागु फय्लिंचा ब्वयेकेगु यात धाःसा फुक्क दोषं मुक्त जुइ अष्ट महाभयं रक्षा जुइ अले अष्टसिद्धि दइ धयागु धापू दु ।
सफासुग्घर :-
थ्व नखः धुनेवं सिनाज्या जुइगुलि छँय्‌ सफासुग्घर याये लाइमखु धका: छेँ छखां बँ पुना:, बँ थिलेगु, छेँज: सकसियां सफा सुग्घर याना: म्वः ल्हुइगु ज्या नं थ्वकुन्हु जुइ । खुताजि वः व खुताजि तरकारी अप्वः याना: वः तया: कुमारयात पूजा यायेगु याः । नापनापं कुमारया नामं ब्रत च्वंवनेगु, थःथः आगमय्‌ द्यःद्यःपिन्त पूजा यानाः वः छायेगु नं चलन दु ।
थःथःगु म्ह व छँय्‌ जक सफासुग्घर याइगु मखुसें सिनाज्या ज्व:छि वा वइबलय्‌ फोहर जुइ धका: त्वा:त्वालय्‌ च्वंगु तुं जरुं बुंगा: चुक धः सफा याना: दछि यंकयात लः सफा यायेगु नं जुइ । थ्वकुन्हु विशेष यानाः ल: बुयावइगु मुहान सफा याइगु ख: । सिथिनख: धुंकाः लिपांनिसेँ थःथ:गु बुँइ वा पीगु ज्या न्ह्याकेगु जुगुलिं सिथि नखः छगू कथं शक्ति वा वः नया: बल पिकायेगु जूसा मेगु सफा ल: त्वना: सुस्वास्थ्य जुइगु कथंया नखः हनेगु खः । यलया बुंगद्यः रथय्‌ तसांनिसें
न्ह्याइगु देगुपुजा सिथि नखःकुन्हतक हे जक न्यायेकेगु परम्परा दु । यदि सुयां देगुपुजा मदु वा देगुपुजाया दिनकुन्हु देगुपुजा याये मखन वा देगुपुजाया दिं मसिल घाःसा अज्या:पिं फुक्कसित थ्व दिनकुन्हु हे देगुपुजा न्यायेकीगु नं चलन दु । दिगुद्य: पूजा यायेगुलिइ छँय्‌ छँय् च्वंम्ह दिगद्यः पूजा यायेगु जक मखु दिगुद्यः दुगु ख्यलय्तक वना: नं पूजा या: वनेगु नं याइ ।
सिथिद्य:या जात्रा :-
सिथि नख:कुन्हु न्हूगलय्‌ सिथिद्यः ब्वयेगु नं परम्परा दु । थ्वबलय्‌ भक्तजनपिं थी थी वः नापं समय्बजि तया: पूजा या:वइ । वयां कन्हय्‌कुन्हु सिथिद्य: रथय्‌ तया: यँया शहर परिक्रमा यानाः जात्रा याइ ।
मनोरञ्जन : –
सिथिनख:तक महासत्व राजकुमारया नापनापं कोला म्ये हालेगु याइ । थ्वयां कन्हय्‌ कुन्हनिसें सिनाज्या म्ये हालेगु सुरू जुइ । सिनाज्या म्येया सुरू धयागु हे सिनाज्याया सुरू खः । उकिं सिथि नखतं सिनाज्या सुरू जुइ । सिनाज्याबलय्‌ ज्या थाकुक याये माःगुलिं साःसा:गु नया:, मनोरञ्जन याना: मनयात स्वच्छ यायेगु नं जुइ । थुबलयनिसें ज्यापुतय्‌ बाजं थाये मज्यू अर्थात सिनाज्या ज्व:छि बाजं थायेमज्यू धका: थाइमखु । थ्व नखः धुंका: सिनाज्या सुरू जुइगुलिं सी दुकि सिथि नखःबलय्‌ मनूतय्‌ छेँ सामाज्या थें अन्नं परिपूर्ण जुइमखु । उकिं थ्व नखः नेवाःतय्‌ दछि यंकं हनीगु नखः मध्यय्‌ दकले लिपायागु नख: ख: । अर्थात दछि यंकया क्वचा:गु नखः ख: । थ्व नखःयात म्ह्याय्मचा नख: धका: नं धायेगु या: । थ्व नख: त:जिक हनेमा:गु नखः मध्यय्‌ छगू ख: । उकिं थ्व नख:वलय्‌ म्ह्याय्मचातय्त नखत्या ब्वना: थीथी परिकारया वः नकेगु परम्परा नं दु।
थ्व नखःबलय्‌ गनं गं गामय्‌ वा खुसि सिथय्‌ निगू पुच: दुने छगू पुचलं मेगु पुचःयात ल्वहँतं कयेका: हि बा: वयेकाबीगु नं अन्ध परम्परा दु । अथे पिहाँव:गु हि धयागु काली वा अजिमापिन्त छायेगु धयागु परम्परागत धापू दु । यौँकन्हय्‌ थ्व परम्परा पूर्णतया न्हनावने धुंकगु दु । थ्व परम्परायात जङ्गबहादुरं न्हंकाछ्व:गु ख: । लःया मुहान सफा याये न्ह्यः अन दुपिं नागतय्त शान्त यायेत पुइँ हायेगु नं चलन दु । प्रत्येक ल:या मुहानय्‌ ल: वयेके बीगुया लागि नागतय्‌सं बास याना च्वनी घयागु जनविश्वास नं दु।
सिथि नखःबलय् द्यःयात छाइगु व: व चतांमह्रि दुने मनोवैज्ञानिक कथं नं विश्लेषण यायेगु जुइ । कृषि उत्पादन मध्यलय्‌ दकले त:जिगु धयागु वा बाय्‌ जाकि ख: । सिनाज्या सुरू जुइ छुं ई न्ह्य: हनीगु सिथि नख: खः । जाकिचुंया चतामह्रि पृथ्वी, उकिइ द्यःने तइगु थीथी व: आकाशया प्रतीकात्मक चिं ख: घाइपिं नं समाजय्‌ दु । चतांमह्रि पृथ्वी, वः परिकार पृथ्वी दुनेच्चंपिं परिवारया प्रतीकात्मक चिं ख: ।
सिनाज्या याइबलय्‌ पृथ्वीइ याइ । तर थ्वयात माःगु ल: फय्‌, तेज फुकं च्वं वइ अर्थात आकाशं बइ । अझ धायेगु हे ख:सा तःताजि वः धयागु हे पञ्चतत्वया चिं ख: ।
सिथि नखःया कुमार जात्रा :-
नेवाःतय्‌सं दछि यंक हना: वयाच्वंगु नख: मध्यय्‌ सिथि नखः खालि नखः न्यायेकाः चतांमह्रि, थीथी बुबःया वः घासा खुताजि नया: तुं, बुंगा:, जःह्रु आदि लःधया मुहान जक सफा याइगु मखु । थ्वया नापनापं कुमार अर्थात सिथिद्य: नं जात्रा यायेग चलन दु । थ्व कुमार जात्रा व सिथिद्यःया जात्रा न्हापा न्हापा येँ, यल व ख्वप स्वथासं यायेगु या: । तर थौंकन्हय्‌ थ्व द्यःयात खालि यँय् जक जात्रा यायेगु चलन ल्यनाच्वंगु दनी । झीगु नेवा: संस्कृतिइ कुमारया बिस्कं थाय्‌ दुगु जुगुलिं थ्व द्यःयात पिखालखुइ हे तयेगु चलन दु । छुं नं पूजा वा तत;धंगु कर्मकाण्ड यायेबलय्‌ पूजा न्ह्याके न्ह्यः पिखालखुइ कुमारयात पूजा याये धुंका:तिनि मेमेपिं द्यः पूजा याय्गु चलन दु ।
महायानीतय्सं पिखालखुइ क्षेत्रपाल कथं माने याइगु :-
महायानीतय्सं पिखालखुइ क्षेत्रपाल कथं माने याइगु जूसां मेपिसं कुमा कथं माने याइ । थ्वया बारे धार्मिक धारणा छु दु धाःसा महाद्यवं थः काय्पिं निम्ह गणेश व कुमारयात सुमेरू पर्वत चाःहिला वा, न्हापां थ्यंकः वःम्हेसित वरदान बी धकाः उजं यात । निम्हं दाजुकिजापिं सुमेरू पर्वत चाःह्यू वनेत तयार जुल । तर फरक फरक धंगं मांअबुं धाःथे वन । कुमारया बाहान म्हय्खा, उकिं वया म्हय्‌ च्वना: कुमार ब्वयाः सुमेरू पर्वत चाःह्यू वन । तर गणेश धाःसा ल्हम उकिसं प्वाः नं तग्व:म्ह बाहन जुल तिछुँ। कुमार थें सुमेरू पर्वत नं चाःह्यू वनेत यक्व ईं काइगु जुल । हान लँय्‌ सुं नं पशुपक्षीं खन घा:सा तिछुँयात अथें स्यानाबी । उकिं गणेशं महाद्यः व पार्वती च्वनाच्वयाय्‌ वना: निम्हसित चा:हिला: मांअबु घैम्ह हे यःगु लागि फुकं ख: । उकिं सुमेरू पर्वत धयागु मांअबु हे ख: धकाः विद्वतापूर्वक थःगु विचा: प्वंकुसेंलि गणेशं धाःगु खँ खः धका: महाद्य: प्रसन्न जुयाः वरदान बिल । गुगु वरदान कथं सुनां नं पूजा यात धा:सा दकले न्हापां गणेशया निं पूजा यायेमा: नत्र उकिया फल दइमखु ।
गणेशया निं पूजा :-
उकिं त्वा: त्वालय्‌ स्थान गणेश कथं पूजा का घका: धयाबिज्यात । अनं लिपा कुमार म्हय्खाय्‌ च्वनाः सुमेरू पर्वत दक्व चा:हिला: अबुयाथाय्‌ लिहां वःबलय्‌ गणेश थ्यनाच्वने धुंकल । कुमार स्वयां न्हापां थ्यंका च्वंगुलिं कुमार अजू चाल । यःम्हं सुमेरू पर्वत धाःथें चाःहिला वयागु तर गनं नाप मला:म्ह, ध्वमदुम्ह गणेश खंगुलि अजू चाइगु स्वाभाविक ख: । तर गणेशं मांअबु अर्थात महाद्य: व पार्वती निम्हं च्वना च्वंथाय्‌ वना: मां अबुयात चाःहिलागु खँ न्ह्यथसेंलि मांअबुं वा: चाल । अले गणेदद्य: स्वया: न्हापां पूजा याकेत पिखालखुइ वासस्थान धकाः उजं दयेका बिज्यात । मांअबुया आज्ञा सिरोपर याना: पिखालखुइ थःगु स्थान काल । थ्व कथं झीगु धार्मिक व सांस्कृतिक परम्पराय्‌ कुमारया बिस्कंगु थाय्‌ दु । पिखालखुइ च्वना: छेँ छेँया रक्षा यायेगु कुमारया ज्या ख: । उकिं कुमारयात क्षेत्रपाल धका: नं कायेगु या: ।
प्राचीनकालय्‌ कुमारयात क्वाथ: नाय: कथं हनेगु परम्परा दु । उगु इलय्‌ गथे थाय्‌ थासय्‌ कुमारी दु अथे तुं थाय्‌ थासय्‌ कुमार नं दु । लाय्‌कूया कुमारी द्य: जात्रा याये थें तुं लाय्कूया कुमार जात्रा यायेगु न॑ चलन जुल । लिच्छवि कालया न्ह्यःया लागा लाय्‌कू दरवारया लागा ख: । उकिं उगु इलय्‌ कुमार नं लायकू कुमार जूगुलिं कुमारयात जात्रा याःगु जुइमा: धयागु अनुमान दु । तर थ्व जात्रा गुबलेंनिसें न्ह्यानावल धका: यकीन धा:सा याये मफु । सिँयाम्ह ह्याउँगु वर्णया कुमारयात जात्राया स्वन्ह न्ह्यः च्वबा:द्य:यात न्हवं यानाः ल्यं दुगु रङ्ग हया: रङ्ग पाकाः, न्हवं याना: कन्हय्कुन्हु कुमार द्यःयात क्वहितिइ फल्चाय्‌ तथे हइ । जात्रा याये न्ह्यः कुमारयात मचाबुइबलय्‌ थें सिसापालु क्यनेगु, न्हाय्‌पं प्वा: खंकेगु, इहि यायेगु, बाह्रा: तयेगु व व्रतबन्ध याइ अर्थात मेमेपिं द्यःतय्त थें न्हवं याये धुंका: याय मा:गु फुकं कर्मक्रिया यायेगु जुइ । द्यःया न्ह्य:ने कुसुन्दिका होम यायेगु जुइ। वयां कन्हय्कुन्हु अर्थात सिथि नख:या कन्हय्‌ कुन्हु कुमार जात्राया गुथियारपिसं खतय्‌ तया: क्बबुया कुमारीद्य: गन गन जात्रा चा:हिकीगु ख: अन अन जात्रा यायेगु चलन दु । थथे कुमारया रथ जात्रा याइबलय्‌ द्य:यात विचा: याइम्ह छम्ह नं च्वनेमा: ।
द्यःखतय्‌ तुं द्यःयात बिचा: याइम्ह छम्ह च्वनेमा: धयागुलिं द्यः न्हापा न्हापा कुमारी थें कुमार नं मिजंमचा हे तया: जात्रा याइगु धयागु प्रमाण दु। जन धारणा अनुसार न्हापा न्हापा मिजंमचा हे तया: जात्रा याइगु ख: । अमिगु धापूकथं कुमार बलम्बुयाम्ह काय्मचा खः । उम्ह मचा तना: ख्वयाच्वंबलय्‌ ल्हुघलय्‌ लूगु ख: घयागु धापू दु । थ्व द्यः थथे लूइधुंका: लिपा थःगु पुर्खाय्‌ काय्मचा मदुगु जुगुलिं व हे मचायात वः चतांमह्रि बी धका: ह्ययेका त:गु खः । अले तंम्ह मचा बलम्बुयापिसं काःवया: लित यंकल । तर अथे जूसा नं व मचा हानं नं बलम्बुं लिहां वया: न्हूघलय्‌ वया: अन हे तुं सिद्ध जुयावन धयागु धापू दु ।
द्यःयात ल्यंपुल्यं छायेगु बिचा:संचा: यायेगु ज्या थसिया नेकूतय्सं (नेमकुलतय्सं) याइगु जात्रा धाःसा न्हूघःया ज्यापुतय्सं याइगु चलन दु । थ्व द्यः जात्रा याइबलय्‌ बलम्बुयापिसं मचा माःवइगु धायेगु चलन दु । कन्हय्कुन्हु अर्थात सप्तमीकुन्हु दकले न्हापां बाजं थाना: लाय्कुलिइ वनाः लाय्कूया पूजा याइ । अनं लिपा अट्कोनारायणयापिसं तपा:गु लाखामह्रि छायेमा:, थाैंकन्हय्‌ चिपागु छायेगु याना वयाच्वंगु खनेदु । थ्वया नाप न्यापा वः छायेगु यानात:गु दु । थ्वया अर्थ उगु इलय्‌ उगु क्षेत्रया कर पुलेगु कथं पुलात:गु ख: । जात्रा धुंका: द्यःयात द्य:छेँया पिखालखुइ तया: दुचायेकेगु चलन नं दु । द्य: दुचायेका: प्यन्हुकुन्हु सुयातं नं द्य: मक्यनेगु परम्परा दु।<eot>येँ- नेवाः अर्गनाइजेसन (डब्लुएनओ)या ग्वसालय् न्ह्यानाच्वंगु न्हापांगु हलिं नेवाः न्ह्यसः लिसः कासा –११४१ क्वचाःगु दु । शनिवाः थनया जगतसुन्दर ब्वनेकुथिइ जूगु बिजं कासालिसें प्यला न्ह्यवंनिसें न्ह्यानाच्वंगु कासा क्वचाःगु खः ।
बिजं कासाय् यलबुकः स्वां न्हाप लाःगु दु । प्यंगू पुचःया दथुइ जूगु कासाय् गुलाफ स्वां पुचः लिउ, सिन्हः स्वां पुचः लियांलिउ व अजूस्वां पुचलं हःपाः सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु दु । कासाय् न्हाप लाःगु यलबुकःस्वां पुच ११५ ल्याः हयाः न्हाप लाःगु खःसा गुलाफ स्वां पुचः ११५, सिन्हः स्वां १०५ व अजू स्वां पुचलं ४५ ल्याः काःगु खः।
डब्लुएनओ छगू दशक क्यंगु लसताय् च्यागूनिसें झिगू तगिं तकया ब्वँमिपिनि दथुइ जूगु कासा वंगु गुंलाथ्व चतुर्दशिनिसें न्ह्याःगु खः । कासाय् नेपाःलिसें अमेरिका, क्यानाडा, बेलायत, आयरल्याण्ड लगायतया देशय् नीगू पुचलं ब्वति काःगु खः ।
कासाय् त्याःपिंत छसिकथं न्हापयात ६००, लिउयात ४५०, लियांलिउयात ३०० व हःपाःयात १५० अमेरिकी डलरया सिरपाः बीगु जूगु दु । अथे हे कासाय् ब्वति काःगु प्रत्येक पुचःयात १५ अमेरिकी डलर बीगु जूगु दु ।
बिजं कासाय् त्रिभुवन विश्वविद्यालयया पुलांम्ह उपकुलपति डा. कमलकृष्ण जोशी व च्वमिलिसें साहित्यकार डा. रीना तुलाधर बनियां निर्णायकया भूमिका म्हितादीगु खः ।
न्हापांगु चरणय् न्यागू कासा जूगु खःसा निगूगु चरणय् प्यंगू कासा जूगु खः । अथे हे स्वंगूगु चरणय् निगू कासा लिपा बिजं कासा जूगु खः । प्रत्येक कासाय् नेपाःलिसें नेपालं पिने च्वनाच्वंपिं साहित्यकार, च्वमि, पत्रकार, कलाकार, भाषा ह्यमिपिं निर्णायकया भूमिका म्हितादीगु खः ।
कासाय् त्याःपिं नापं ब्वति कयादीपिं सकसितं आः वइगु शनिवाः छगू विशेष ज्याझ्वःया दथुइ सिरपाः लःल्हायेगु ग्वसाः खलः डब्लुएनओ नं जानकारी बिउगु दु ।<eot>येँ – येँ मनपाया पुलांम्ह मेयर लिसें ३ नम्बर प्रदेशया मुख्यमन्त्री केशव स्थापित विरुद्ध लाःगु यौन दुराचार सम्बन्धी मुद्दाय् येँ मनपां थःगु धापू स्पष्ट याःगु दु । येँ मनपाया पुलांम्ह कर्मचारी मय्जु रश्मिला प्रजापतिं तत्कालिन मेयर स्थापितं थःत तःगु यौन प्रस्ताव अस्वीकार यानागु कारणं थःत जागिरं लिकाःगु द्वपं बियादीवं थ्व मुद्दा चर्चाय् वःगु खः ।
म्हिगः येँ मनपाया प्रवक्ता ज्ञानेन्द्र कार्कीं छगू वक्तव्य जारी यासें मय्जु प्रजापतियात ज्यां लिकायेगु ज्याय् स्थापितया छुं ल्हाः मदुगु खँ धाःगु दु ।
प्रजापतिं याःगु अनियमित ज्याया विरोधय् कर्मचारीतय्सं हडताल याःगु कारणं वय्कःयात तत्कालिन हनुमानढोका दरवार क्षेत्र संरक्षण कार्यक्रमया प्रमुख पदं चीकूगु व लिपा छगू समिति हे दयेकाः छानबिन यासें अस्थायी जागिरं चीकूगु खँ नं वक्तव्यय् स्पष्ट यानातःगु दु । लिसें प्रजापतियात जागिरं लिकाःगु इलय् स्थापित मनपाया मेयर मखयेधुंकूगु खँ नं वक्तव्यय् धयातःगु दु ।<eot>येँ – येँ महानगरया दुनेया शहरय् लाःगु पराेपकार ताँ निसें असंया जमः तक फुटपाठ पसः चिइकेगु नीति ल्याय्म्हतय्गु छगूू पुचः गठन याःगु दु ।
किलागःया स्टार क्लबया नायः चन्द्र कुमार महर्जनया संयाजकत्वय् गठन याःगु जागरुक युवा समूह नांया थ्व पुचलं पराेपकारया ताँ निसें मरु, प्याफः, न्यत, किलागः, जनबहाः, थाय्मदु, अंश, त्यंगः, त्यःर, भाेताहिति, जमः अादि थासय् तयावयाच्वंगु फुक्क कथंया फुटपाठ पसः चिइकिगु खँ धाःगु दु ।
थ्व पुचलय् पसः चिइकिगु लागाय् लाःगु फुक्क क्लबया प्रतिनिधिपिं व वडा सदस्यपिं दुजः जुइगु खँ धाःगु दु । थ्व पुचलं साेमवाः हे ब्यानरसहित थुगु लागा चाःहिला फुटपाठय् पसः तयाच्वंपिंत थनेगु व लिपां निसें तः मवयेत ख्याच्वः बियाथकूगु खः ।
थुगु लागाय् न्हापांनिसें स्थानिय, नगरपालिका, वडा जानाः पसः थनेगु यानाच्वंगु खःसा हाकनं जबर्जस्ति पसः तयेगु याना वयाच्वंगु खः । न्हापा हे पसः तयेकेबीगु नीति दुगु थासय् आः काेराेनाया महामारीया इलय् पसः तयेकेबीगु झन हे खतरनाक जूगु खः न्हापां निसें पसः तयेके मबीत सक्रिय जुयावयाच्वनादीम्ह २४ वडा सदस्य विनाेद तुलाधरं धयादील । आः थ्व लागाय् छुं नं हालतय् फुटपाथ पसः तयेकेमबीगु पुचःया लक्ष्य दुगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>ख्वप – नया सूर्यविनायक नगरपालिकाय् च्वंगु सानिमा बैंकया एटीएम मेशिन तछ्यानाः खुइत स्वःपिं निम्हेसित प्रहरीं ज्वंगु दु । प्रहरीं एटीएम मेशिन तछ्यानाः खुइत स्वयाच्वंपिं काभ्रेया भ्वतय् च्वंम्ह तिमाल गाउँपालिका २ शर्सियुखर्कय् च्वंम्ह रमेश पाण्डे व ख्वपया सूर्यविनायक नगरपालिका–६ लय् च्वंम्ह दिनेश सुकुभतुयात ज्वंगु खः ।
थुपिं निम्हेसिनं वंगु पुस १८ गतेकुन्हु एटीएम मेशिन तछ्यानाः खुइत्यंगु धइगु बैंकया निवदेनकथं महानगरीय प्रहरी वृत्त जगातीपाखें खटे जुया वंगु प्रही पुचलं निम्हेसितं लुइकाः ज्वंगु खः । घटनाया सम्बन्धय् प्रहरीं थप अनुसन्धान यानाच्वंगु दु ।
थ्व हे झ्वलय् येँ महानगरपालिका १३ वडा अन्तर्गत ताहाचलय् च्वंगु श्रम तथा वैदेशिक रोजगार विभागं सेवाग्राहीयात अनावश्यक दुःखः बियाः विचौलिया ज्या याइपिं न्हय्म्हेसित प्रहरीं ज्वंगु दु । प्रहरीं काभे्रया फलाटे साँघुया भरत तामांगलिसें न्हय्म्हेसित मंगलवाः सुथय् ज्वंगु खः । कालिमाति प्रही वृत्तपाखें खटे जुया वंगु प्रहरीया पुचलं इमित ज्वंगु खःसा थ्व सम्बन्धय् प्रहरीं आवश्यक अनुसन्धान यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – कलंकीइ दयेकूगु अन्डरपास वइगु आइतवाःनिसें सञ्चालनय् वइगु जूगु दु । मोहनिया इलय् यातायातया चाप म्हो यायेगु ताः तयाः वइगु आइतवाः निसें अन्डरपास चायेकेत्यंगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः वंगु साउन महिनाय् परीक्षणया निंतिं छुं न्हि जक चायेकूगु खः । अन्डरपास चायेकेगु निंतिं थौंकन्हय् पीच यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । आयोजनाया कथं अन्डरपास वइगु असोज १४ गते दुने पीच यायेगु ज्या क्वचाइ ।
आः नं मोहनियात लक्षित यानाः जक अन्डरपास चायेकेत्यंगु खः । मोहनि लिपा हाकनं प्यन्हु तक बन्द यानाः फिनिसिङया ज्या क्वचायेके धुंकाः जक नियमित सञ्चालनय् हयेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । अन्डरपास नियमित रुपं सञ्चालनय् वल धाःसा कलंकी लागाय् जुइगु जाम म्हो जुइगु विश्वास आयोजनां यानाच्वंगु दु । अन्डरपास चीन सरकारया ग्वाहालिं दयेकूगु खः ।<eot>क्यानाडा उत्तर अमेरिकाय् स्थित छगू सार्वभौम राज्य खः। थ्व देय्या राजधानी ओतावा व दकलय् तःधंगु नगर तोरन्तो ख। थ्व देसय् १०गू प्रान्त व ३गू क्षेत्र दु। थ्व देय् एत्लान्तिक महासागरं प्रशान्त महासागर तक्क थ्यं। थ्व देय्‌या उत्तरय् आर्तिक महासागर ला। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ९.९८ मिलियन वर्ग किमि (३.८५ मिलियन वर्ग माइल) दु। थ्व क्षेत्रफल नापं थ्व देय् हलिंया दकलय् तधं (कूल क्षेत्रफल) देय्‌या धलखय् निगु थासय् ला। संयुक्त राज्य अमेरिका नाप् थ्व देय्‌या ८,८९१ किलोमिटर (५,५२५ माइल) हाकःगु दक्षिणी व पश्चिमी सीमा स्वा। थ्व सीमाना हलिंया दकलय् ताःहाकःगु द्विराष्ट्रीय भूमि सीमा ख।
धलः
१ इतिहास
२ अर्थतन्त्र
३ राजनीति
४ लिधंसा
५ स्वयादिसँ
इतिहासEdit
द्वलंद्व दँ तक आः क्यानादा दूगु भूमिइ आदिवासी क्यानेदियनतेगु बस्ती दयाच्वन। १६गू शताब्दीया शुरुआतय् ब्रिटिश व फ्रेञ्च अन्वेषणकर्तातेसं एटलांटिक तटय् थःगु बस्ती बिस्तार यात। विभिन्न सशस्त्र संघर्षतेगु लिच्वया कथं फ्रान्सं सन् १७६३स उत्तर अमेरिकाय् थःगु लगभग दक्वं उपनिवेश त्वतल।
अर्थतन्त्रEdit
थ्व देय्या दकलय् चकंगु नगर तोरन्तो ख। थ्व देय्या मेमेगु मू नगरय् अःतावा, भ्यान्कुभर, मोन्त्रियल, एद्मन्तन, क्याल्गेरी आदि ला।<eot>तीमा वा धनुष छगू ल्वाभः ख। थ्व ल्वाभः छ्यला बला प्रहार याइ। धनुष आपालं छगू ब्यःक्वगु कथिइ सुका चिना देकातगु जुइ। थुकिलिं वाण प्रहार यायेत सुकायात ल्युने सालाः वाण तया कथियात व्यक्वःयका कथियागु तेन्साइल व इल्यास्तिक गुण छ्येलिगु ज्या जुइ।
ऐतिहासिक मिश्रित तीमाया नकल यासें दयेकातःगु तीमा।
धलः
१ खँग्वःयागु उत्पत्ति व छ्येलेज्या
१.१ उत्पत्ति व विकास
१.२ छ्येलेज्या
२ नांजाःगु तीमा
३ स्वया दिसँ
खँग्वःयागु उत्पत्ति व छ्येलेज्याEdit
उत्पत्ति व विकासEdit
धनुष खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।
छ्येलेज्याEdit
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या संस्कृतय् व संस्कृत नाप स्वापू दुगु व संस्कृत नं बुया वगु भाषे जुगु खने दु।
नांजाःगु तीमाEdit
गाण्डीव, महाभारतय् अर्जुनया तीमा। बाखं कथं छगू ईलय् घनघोर गुंइ कण्व मुनि कठोर तपस्या यानादिल। तपस्या या-यां, समाधिस्थ जूबिलय् म्हय् च्वय् चा लासें चाय् पँ मा बुयावल। वय्‌कःया तपस्या सिधय् धुंका वय्‌कःया म्हय् दूगु चाय् बुयावःगु पँयात चानाः ब्रह्माजीं विश्वकर्मायात बियादिल व विश्वकर्मां थुकिलिं स्वंगु तीमा दयेकादिल– पिनाक, शागर्ङ व गाण्डीव। थ्व स्वतां तीमा ब्रह्माजीं भगवान शंकरयात देछानादिल। थुकियात भगवान शंकरं इन्द्रयात बिल व लिपा वरुणदेव नापं थ्व तीमा अर्जुनया ल्हातय् लाःवन।<eot>विश्वय् लोकंह्वाःगु लाकां कम्पनी नाइकीं दयेकातःगु छज्वः ऐतिहासिक लाकाः ४ करोड ८३ लाख ८० हजार तकाः लिलाम जूगु दु । न्यूयोर्कय् जूगु लिलामय् तयातःगु थ्व लाकाः नाइकीया सह संस्थापक बील बाओरम्यानं डिजाइन यानातःगु खः । थ्व लिलामीइ थीथी कासाय् छ्यलीगु सछिज्वः लाकाः मिइत तःगु खः, गुकी मध्ये सन् १९७२ य् दयेकूगु थ्व छजु लाकांयात जक ४ लाख ३७ हजार ५०० डलरं न्याःगु खः ।
थ्व लाकां न्याइम्ह क्यानेडेली लगानीकर्ता माइल्स नाडालं मेगु ९९ ज्व लाकां नं ८ लाख ५० हजार डलरं न्यानाकाःगु खः । दकलय् अप्वः ध्यबा पूगु नाइकी वाफल रेसिङ फ्ल्याट मुन नांया थ्व सन् १९७२ या ओलम्पिक छनोटया निंतिं सूगु लाकां खः । ल्हातं हे सुयातःगु थज्याःगु डिजाइनया झिंनिजु लाकां सूगु खः ।
थुपिं लाकांत १९७२ या ओलम्पिक कासाया झ्वलय् कासामितय्त इनाबिउगु खः । तर लिलामय् तःगु लाकां धाःसा सुनानं मछ्यःगु छजू जक लाकां जूगु खँ धाःगु दु । क्यानेडेली व्यापारीं लिलाम सकारे यानाकाःगु थ्व लाकां खेलकूद इतिहास व पप संस्कृतिया ऐतिहासिक अंश जूगु खँ धयादीगु दु ।
वय्कलं थ्व लाकां फुक्कं टोरन्टोय् च्वंगु थःगु निजी गाडी संग्रहालयय् प्रदर्शनीइ तयेगु खँ धयादीगु दु । थ्वयां न्ह्यः छुं नं लाकांयात दकलय् अप्वः ध्यबा पूगु धयागु १ लाख ९० हजार ३७३ डलर खः । सन् १९८४ या ओलम्पिकय् बास्केटबलया फाइनलय् माइकल जोर्डनं न्ह्याःगु उगु लाकाः वयागु हे हस्ताक्षर सहित सन् २०१७ य् मिउगु खः ।<eot>येँ – देशय् स्थायी सरकार वःसां वैदेशिक लगानी दुहां वइगु वातावरण धाःसा अझं तयार मजूनि धासें विज्ञतय्सं चिउताः प्वंका हःगु दु । थुकिं यानाः आः वइगु चैत्र महिनाय् सरकारं यायेत्यंगु अन्तर्राष्ट्रिय लगानी सम्मेलन समेत सफल मजुइगु चेतावनी उमिसं बिउगु दु । देशय् स्थिर सरकार वयेधुंकूगु जुयाः आः वैदेशिक लगानी दुहां वःसां जिल धइगु सन्देश विश्वन्यंकंया लगानीकर्तातय्त छ्वयेगु ताः तयाः सरकारं चैत्र महिनाय् थ्व सम्मेलन यायेत्यंगु खः ।
तर विज्ञतय्सं धाःसां स्थिर सरकार वःसां लगानीया लागिं स्थिर नीति अझं मवःनि धासें आःयात सरकार उकी नं स्पष्ट जुइमाःगु बिचाः तया हःगु दु । नेपालय् सञ्चालित ततःधंगु जलविद्युत परियोजना (खास यानाः बूढीगण्डकी) गबलें छगू कम्पनीयात बीगु धाइसा हानं गबलें मेगु कम्पनीयात बीगु धाइगु कारणं नेपालय् लगानी यायेत विदेशीत अझं ग्यानाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
नापं नेपालय् लगानी यानाः कमे जूगु ध्यबा सुरक्षितपूर्वक थःगु देशय् लित यंके खनी धइगु खँय् नं ढुक्क जुइ फइगु अवस्था मदुगु खँ उमिसं धाःगु दु । थज्याःगु कारणं यानाः नेपालय् लगानी सम्मेलन या हे याःसां अन लगानी दुहां वइगु सम्भावना म्हो जक दुगु दावी नं उमिसं याःगु दु । नेपाल सरकारं निदँ न्ह्यः नं थज्याःगु हे छगू लगानी सम्मेलन याःगु खः ।
करोडौं दां खर्च यानाः ग्वसाः ग्वःगु उगु सम्मेलनय् विश्वया थीथी देय्या लगानीकर्तातय्सं १३ अर्ब डलर बराबरया लगानी यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकूगु खः । तर आः तक उकी ४ अर्ब तकाया लगानी बारे खँ जुयाच्वंगु दु, मेगु ला बेपत्ता हे जुइधुंकल । बरु अबले निदँ न्ह्यः सिबें आः तकया दुने २५ प्रतिशत वैदे–शिक लगानी म्हो जुइधुंकूगु तथ्यांक सार्वजनिक जूगु दु ।<eot>एजेन्सी- युरोपया थीथी देसय् कोरोनाया संक्रमण अप्वया वनाच्वंगुलिं तःगु कोरोना नियमया विरुद्ध प्रदर्शन जूगु दु । अस्ट्रिया, क्रोएसिया, नेदरल्याण्ड्स व इटालीइ द्वलंद्वः मनूत सतकय् वयाः प्रदर्शन याःगु खः ।
नेदरल्याण्ड्सय् जूगु लकडाउनया न्हूगु नियमयात कयाः नं विरोध प्रदर्शन जूगु दु । नेदरल्याण्ड्सया हेगय् प्रहरी व प्रदर्शनकारी दथुइ झडपलिपा आपतकालया आदेश जारी याःगु दुसा ७ म्हेसित ज्वंगु दु । हेगय् प्रदर्शनकारीतय्सं साइकलय् मि तःगु खःसा प्रहरीयात मि च्याकाः कयेकूगु खः । झडपय् न्याम्ह प्रहरी घाःपाः जूगु धाःगु दु । नेदरल्याण्ड्सया रोटरडामय् प्रदर्शन हिंसात्मक जुइवं प्रहरीं हवाइफायर याःगु खः । समाचार संस्था रोयटर्सं बिउगु जानकारीकथं प्रहरीं ताके यानाः गोलीं कयेकूगु व गोलीं लानाः स्वम्ह घाःपाः जूगु दु ।
अस्ट्रियाया राजधानी भियनाय् नं लकडाउनया विरोधय् प्रदर्शन जूगु दु । सोमवाः निसें २० न्हुया निंतिं लकडाउन व कोरोना विरुद्धया खोप काये हे माःगु नियमया विरुद्ध द्वलद्वः मनूतय्सं राजधानीया सतकय् वयाः प्रदर्शन याःगु खः । कोरोनाविरुद्ध खोप अनिवार्य याःगु अस्ट्रिया युरोपया न्हापांगु देय् खः ।
अथे हे क्रोएसियाय् नं सार्वजनिक क्षेत्रय् ज्या याइपिं कर्मचारीतय्सं खोप काये हे माःगु नियम विरुद्ध राजधानी जाग्रेबय् द्वलंद्वः मनूतय्सं प्रदर्शन याःगु दुसा इटालीइ ज्याकुथि, सार्वजनिक सवारी व थीथी थासय् प्रवेशया निंतिं ग्रिन पास माःगु नियमया विरुद्ध प्रदर्शन जूगु खः ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनं युरोपय् अप्वयाच्वंगु कोरोनायात कयाः चिन्ता क्यसें नियम कडा मयात धाःसा लाबलाया दुने हे न्यागू लाख मनू सीफुगु धाःगु दु । संगठनया निर्देशक डा. हान्स क्लुगें बीबीसीयात थुकिया जानकारी बिउगु खः । डा क्लुगें खोप कायेमाःगु, मास्क तयेमाःगु व कोरोना पास लागु यायेमाःगु नं धाःगु दु । युरोपियन देय् जर्मनी, आयरल्याण्ड, बेलायत, अस्ट्रिया, इटाली, नेदरल्याण्ड्स, क्रोएसिया आदि देसय् कोरोना संक्रमण अप्वयाच्वंगु दु । ८७ प्रतिशत मनूतय्सं खोप कायेधुंकूगु पोर्चुगलय् नं छुं इलंनिसें कोरोना संक्रमण अप्वयावयाच्वंगु दु ।<eot>उगु ज्याझ्वलय दकले ज्याथःम्ह श्याम ब्यञ्जनकारं त्वाःदेवाय् मत च्याकाः ज्याझ्वःया उलेज्या याःगु खः ।उगु ज्याझ्वलय ज्या पे सिलभिवा राज्यया डा. मनोरञ्जन धौभडेल व सरिता धौभडेलनेवाः नं अमेरिकन दबूया ख्वाःपौ “सिकागो नेवाः”या न्हयगूगु ल्याःया बिमोचन यानादीगु खः ।
अथेह नेवाः राष्ट्रिय म्ये, अमेरिकन व नेपाली राष्ट्रिय म्ये नाप सत्यराम महर्जनं च्वयादीगु लसकुस म्ये हायेका न्ह्याःगु उगु ज्याझ्वलय् सिकागोया नितिं कन्सुलर जनरल अफ नेपाःया भाजु मर्भिन ब्रसातिन व वय्कःया तिरिमय्जु नं म्हपूजा यानादीगु खः । द
बूया नायः उदय महर्जनं लसकुस न्वचू बियादीगु उगु ज्याझ्वलयडा. धौभडेलंं नेपाल संवत व नेवाः बारे न्वचू बियादीगु खः । निगूगु चरयणय् जुगु उगु ज्याझ्वलय् म्हपूजाया ज्याझ्वः सिकागोया मय्जुपिन्सं याःगु थुगु ज्याझ्वलय झःझः धायेक करिब छघौ तकं मल्याक मंगल धून नं थ्वयेकूगु खः ।
दबूया छ्याञ्जे भाजु सर्वज्ञधर तुलाधरं सुभाय् बियादीगु उगु ज्याझ्वलय पुलांपिं ज्यासना पुचःपिन्त सुभाय् व हनापौ लःल्हागु खःसा दबूलय्् ज्वःमदूगु योगदान बियादीपिन्त हनापौ नं देछाःगु खः । ज्याझ्वलय म्हपूजा लिपा नेवाः भ्वय् नयेगु ज्याझ्वः जूगु खः ।<eot>झीमध्ये यक्वसिनं लँय् वनाच्वनेबलय् सर्प ध्वदुइगु धइगु सामान्य हे खः । अझ थ्व ताल्लाया इलय् तराई लागाय् वन धाःसा अन सर्पया बिगबिगि हे जुइ । थज्याःगु अवस्थाय् सर्पया छगू प्रजाति ‘एनाकोन्डा’ वल धाःसा छु यायेगु ? गुलिसिया ला सातु हे वनी जुइ !ब्राजिलय् नं छगू थज्याःगु हे घटना जूगु दु ।
ब्राजिलया ‘बीआइआर–३६४’ राजमार्ग जुयाः वनाच्वंपिं मनूत छझाः सकलें अजू चाल । इपिं गुगु राजमार्ग जुयाः वनाच्वंगु खः अन इमिसं विचाः हे मयाःकथंया जीव न्ह्यःने वयेवं न्यासि वनाच्वंपिं जक मखु, गाडी, साइकल तकं तक्क दित । पोर्टो भेल्होस्थित नर्थवेस्टर्न सिटी लिक्कसं लाःगु राजमार्गय् आकाझाकां सर्पया छगू प्रजाति एनोकोन्डा खने दयेवं सकलें तक्क दिउगु खः ।
झण्डै ९ दशमलव ८ फिट ताःहाकःम्ह एनाकोन्डां लँ त्वाःल्हायेत वनाच्वंगु इलय् सवारी साधन दक्वं दिकाः लँ त्वाःल्हायेत ग्वाहालि याःगु खः । राजमार्ग जुयाः वनाच्वंपिंसं थःथःगु सवारी साधन दिकाः एनोकोन्डायात लँ त्वाःल्हायेत ग्वाहालि याःगु जक मखु, अबलय् इमिसं उगु दृश्यया गाक्कं फोटो व भिडियोतकं काःगु खः ।
सर्पं लँ त्वाःल्हानाच्वंगु भिडियो फेसबुक लगायतया सामाजिक संजालय् सेयर यानातःगु दु । भिडियो पोस्ट याःम्ह मध्ये छम्ह बायोलोजिष्ट प्लाभियो तेरासानीं ब्राजिलया ‘जीवान ग्लोबो’ नांया छगू संचारमाध्यम नापं खँ ल्हासें उम्ह एनाकोन्डा करिब १० दँ दुम्ह जुइमाःगु अनुमान यासें थःगु नसा व बाय् मालेगु झ्वलय् पिहां वःगु इलय् दापा जुयाः सतकय् वःगु खयेमाः धाःगु दु ।<eot>बुद्ध धर्मया मू ग्रन्थ तिपितकया सुत्तपितकया खुद्दकनिकायया बुद्धवंश वग्गया निगुगु सुत्त सुमेधपत्थनाकथाय् १०गु पारमिताया वर्णन यानातःगु दु। थ्व कथं १०गु पारमिता क्वय् बियातःगु दु [२]-<eot>येँ – ट्याक्सीया भाः १० प्रतिशत अप्वयेकीगु जूगु दु । नेपाल गुणस्तर तथा नापतौल विभागं थुकिया निंतिं ट्याक्सीया मिटर भाः समायोजन यायेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु । न्हूगु भाः कथं आः छगू किलोमिटर गुडे जुल धायेवं ट्याक्सीया मिटरय् ५३ तका क्यनीगु जूगु दु । थ्वयां न्ह्यव ५० तक जक भाः जुयाच्वंगु खः ।
वंगु असोज ७ गते निसें सार्वजनिक बसया भारा थकायेवं ट्याक्सीया भारा नं थकायेमाःगु माग जुयाच्वंगु खः । ट्याक्सीया भारा अप्वयेकेगु निंतिं विभागं वंगु मंसिर निसें मिटरय् भाः समायोजन यायेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु खः । विभागया महानिर्देशक विश्वबाबु पुडासैनिं आःतक २ हजार २०० गः ट्याक्सीया मिटरय् समायोजन ज्या जुइधुंकूगु खँ राससयात धयादीगु दु ।
नेपाल मिटर ट्याक्सी व्यवसायी संघया अध्यक्ष अर्जुन गौतमं ट्याक्सीया भारा समायोजन यायेवं ट्याक्सी व्यवसायीतय्त छुं भचा राहत जुइगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं आः समायोजित भाः नं वैज्ञानिक कथं मजूगु खँ धयादीगु दु । थौंकन्हय् स्वनिगलय् जक १० हजार ६०० गः मिटर ट्याक्सी संचालन जुयाच्वंगु दु ।<eot>मनू धइपिं सामाजिक प्राणी खः, समाजय् मिले जुयाच्वनीपिं जूगुलिं हे इमित अथे धइगु खः । अले थ्व मानव समाजय् नं थःथःगु हे अनेकों मान्यता, प्रचार, रीतिरिवाज, संस्कार, परम्परा दु । समाजकथं थ्व बिस्कं बिस्कंया हे जुयाच्वनी । थुकी मध्ये छगू अजू चायापुगु संस्कार दुगु थाय् नं दु, गन मिसातय्सं मचा बुइकी मखु । थथे धायेबलय् सुं नं पत्याः मजुइफु ।
छाय्कि मनू सामाजिक प्राणी जूगुलिं व समाजय् च्वनेत ला मनू हे माल । अथे खयां नं मचा बुइकेगुलिइ हे छगू कथं प्रतिबन्ध तयातःगु थाय् नं थ्व संसारय् दुगु जुयाच्वन । थ्व गुगु फिल्म, बाखं वा नाटकया घटना मख, वास्तविकता हे खः । अझ मेगु छगू अजू चायापुगु खँ ला थ्व दु कि अन निदँ, प्यदँ वा च्यादँ झिदँ मखु वंगु प्यसः दँ न्ह्यवंनिसें चले जुया वयाच्वंगु चलन खः ।
पत्याः याये थाकूगु तर अजू चायापुगु संस्कार दुगु थाय् खः भारतया मध्य प्रदेशय् च्वंगु छगू राजगढ जिल्लाया छगू गां । थ्व गामय् वंगु ४०० दँ न्ह्यवंनिसें सुं नं मिसा मचा बुइकूगु मदुनि । ‘सिंक श्याम जी’ नांया गामय् च्वंपिनिगु धापू थ्व दु कि मचा बुइकेगु धइगु अभिशाप खः । उकिं अनच्वंपिं मिसात मचा बुइकेमाल धाःसा थःगु थाय् त्वःताः मेगु हे गामय् वनी ।
चलन वंगु प्यसः दँ न्ह्यवंनिसें थुकथं हे चले जुया वयाच्वंगु दु । गामय् मचा बुइकल धाःसा उम्ह मचा विकृत जुइगुवा वया मां वा अबु सी धइगु अनच्वंपिनिगु विश्वास खः ।<eot>ख्वप – संस्कृति, पर्यटन व नागरिक उड्डयन मन्त्री रवीन्द्रप्रसाद अधिकारीं थनया लायकू लागाय् च्वंगु सिद्धिलक्ष्मी देगःया ताःचा ख्वप नगरपालिकाया प्रमुख सुनिल प्रजापतियात लःल्हानादिल । २०७२ साल बैशाख १२ गतेया तःभुखाचं क्षतिग्रस्त जूगु देगः पुनःनिर्माण लिपा देगःया ताःचा लःल्हाःगु खः ।
उगु देगः नेपाल सरकार, पुरातत्व विभाग व ख्वप नगरपालिकाया मंकाः सहकार्यय् पुनःनिर्माण याःगु खः । पुनःनिर्माण क्वचाःगु देगःया उलेज्या यानादिसें मन्त्री अधिकारीं सम्पदाया पुनःनिर्माणलिसें संरक्षण, संवद्र्धनया ज्याय् नगरपालिकां म्हितूगु भूमिका च्वछायेबह जूगु धासें भुखाचं क्षतिग्रस्त मेमेगु सम्पदाया पुनःनिर्माणय् माःगु ग्वाहालिया निंतिं नेपाल सरकार तयार दुगु धयादिल ।
ख्वप नपाया प्रमुख सुनील प्रजापतिं सांस्कृतिक नगरी ख्वप देशय् च्वंगु सम्पदा ख्वपया जक मखसे झी सकसिगुं मंकाः सम्पत्ति जूगु खँ न्ह्यथँसें ख्वप नगरपालिकां सम्पदा लगायत मेमेगु ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, पुरातात्विक ल्याखं महत्वपूर्ण सम्पदा व स्मारक पुनःनिर्माण ठेक्कापट्टाय् स्वयां नं अमानतय् उपभोक्ता समितिपाखें याकेगु खँय् बः बिया वयाच्वनागु जानकारी बियादिल ।
पुरातत्व विभागया महानिर्देशक भेषनारायण दाहालं ख्वपया सम्पदा पुनःनिर्माणय् नगरपालिका नाप सहकार्य यानागु खँ कनादिल । इन्जिनियर मोहनकृष्ण श्रेष्ठं सम्पदा संरक्षणया निंतिं म्हितेमाःगु थीथी पक्षयात खँयात कयाः थःगु नुगःखँ तयादीगु खः । ज्याझ्वः लिपा मन्त्री अधिकारीं स्थलगत अवलोकन नं यानादीगु खः ।<eot>एजेन्सी – इजरायलया गठबन्धन सरकारं मंगलवाः देय्या संसद विघटन यानाबिउगु दु । गठबन्धन सरकारं संसद भंग यानाबिइवं इजरायलय्नि दँया दुने प्यक्वःखुसी निर्वाचन जुइगु जूगु दु । संसदं बजेट पारित यायेमाःगु समयसीमा पूवंकेमफयेवं प्रधानमन्त्री नेतान्याहुं संसद भंग यानादीगु खः । आः वइगु दँ सन् २०२१या मार्च २३ पाखें चुनाव जुइफुगु सिएनएनं धाःगु दु ।
प्रधानमन्त्री नेतान्याहु व वय् कःया प्रतिद्वन्द्वी रक्षामन्त्री बेनी गान्ट्जया नेतृत्वय् गठबन्धनं २०२० या बजेट स्वीकृत यायेगु सोमवाः चान्हय् तकया म्याद पार यानाः संसद स्वतः भंग यायेत बाध्य याःगु खः । प्रधानमन्त्री नेतान्याहु व गठबन्धन सरकारया सांसदतय्सं वं वयात वं वयात दोष बीगु यानाच्वंगु दु ।
कोरोना भाइरसउया महामारीया अवस्थाय् नेतान्याहुंयात हाकनं चुनाव यायेत बाध्य यानाबिउगु दु । नेतान्याहुविरुद्ध लानाच्वंगु भ्रष्टाचारया मुद्दा आः झन तच्वया वइगु खनेदु ।<eot>नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान उपकुलपति डां जगमान गुरुङं यँयाःया वर्णन यायेगु झ्वलय् ज्यापुतय्त असुर धाःगु खँय् विरोध जुल । हानं वय्कःया हे “दशैँ” सम्बन्धी अन्तर्वार्ता नं पिहाँ वःगु दु । शक्तिया उपासना सकसिनं याः, तर दशैँ हनेगु झ्वलय् धाःसा हिन्दूया प्रभाव लाःगु दु । थथे प्रभाव लाःगु हुनि धाःसा हिन्दूत सत्ताय् दयाः हे खः धाःगु न्यनेदत । गुरुङ भाजु जनजातिया मनू खः । अथे जुयाः जनजातिया खँ थू, सिउ । तर यंकेगु थाय् गन खःले धायेबलय् थ्व खँ धयाच्वने हे म्वाः । वास्तवय् ध्यालय् पलाः मतयेकं ध्याचलं मनू ला लिकायेफइमखु, अथे हे सुयातं गनं यंके माल धाःसा वयागु छेँय् दुतपित दुम्ह हे मनू माः । अझ स्याःन्याः जुयाः हे क्यनेफुम्ह मनू खः । थुज्वःपिं मनूत समाजय् ला न्हापांनिसे. हे दु, थुकथंया प्रवृत्ति नं दु, तर संघीयताया सवाल पिदंसांनिसें जगमान गुरुङ न्ह्यःने खनेदया च्वन ।
उबलय् किराततय् हिन्दूकरण यायेत महेन्द्रं काले राईयात स्वामी प्रपन्नाचार्य दयेकाः जिम्मा बिउगु खँ नं चर्चाय् वः । गुलिसिनं काले राई धयाम्ह त्रिभुवनया हे राईनीपाखेंया सन्तान खः धकाः नं धायेगु याः । थथे यायेत किरात सुु खः धकाः सफू हे नं पिकाल । थृुकथंया नियोजित प्रक्रिया ला नेपालय् न्ह्याका हे च्वंगु न्ह्याना हे च्वंगु दु । गुलिं थःहे चलाख जुयाः नं थुकथं सना जुयाः सरकारय् च्वंपिं मनूतय् प्रियपात्र नं जुयाजूगु दइ । मास साइकोलोजी कथं स्वयेगु खःसा हिरो, हिरोइन न. पुनातःगु वसः, हेयर स्टाइलया नक्कल यायेगु जू। फिल्म वये सिकं न्ह्यः राजकुमारतसे. छ्यलीगु वसः व स्टाइलया नक्कल जुइगु खः । गुगु खँ स्टाय्डण्ड वा मानक खः, उकिइे हे थःपिं नं दुथ्यायेगु वा दुथ्याकेगु चाहना ला सकसिकें दइ । थुकथंया मनोविज्ञान ंन.ं थुमिसं प्रयोग याइ । मेता खः आम सञ्चारतसेंं छु प्रचार यात छुं मसिउपिसं ला उकियात हे थुइका काइगु खः । थ्व नं सकसियां मखु, छथ्वः मनूतय्गु जुया च्वनी ।
नेपाःया थीथी राष्ट्रियता दुगु देय् खः । भाय्या ल्याखं नं छगू हे मखु, संस्कृतिया ल्याखं नं छगू हे मखु, भूगोलया बनोटया ल्याखं नं छगू हे मखु, नश्लया ल्याखं नं छगू हे मखु । तर नेपाल धयागु राष्ट्र खः धकाः दयेकेत थन छथी हे यायेगु कुतः धाःसा सत्तारुढ वर्गं न्ह्याका हे वयाच्वंगु दु । मुख्य रूपं थुइकेमाःगु खँ थन हे दु । नेवाःतय् मोहनी,तामाङ्गतय् म्हेनिङ, खसआर्यतय् दशैँ, तराई व भारतया दशहरा वा विजया दशमी, शक्ति साधकतय् नवरात्र आदिया विभिन्नता दु । तराईलय् च्वंपिसं झीथाय् हे ततःधीपिं दुर्गाया मूर्ति दयेकाः पुजा यायेगु अले दशमी धुन धायेवं खुसिइ यंकाः चुइका छ्वइगु यानाच्वंगु दु । झीसं शब्दय् जक मखु, मोहनी धकाः मोहनी सिन्हःयात प्राथमिकता बिया वयाच्वना ।
थुपालय् घटस्थापना दुपिनि दशै, मदुपिनि मोहनी धकाः धाल । थ्व पाय्छि खँ खः । नेवाःतय् नखत्या वनेगु चलन दु, नखत्या सःतेगु चलन दु । थः हे वनाः सिन्हः फयाः जुइगृु चलन धाःसा मदु । थुकथ व्यावहारिक संस्कृति नाप पाना च्वंगु खनेदु । मोहनीबलय् खसी छम्ह हयाः स्याये हे माःगु धयागु थुज्वःगु भावना नं मदु । अथे जुयाः आकांक्षा नं फरक खः । संविधानय् स्वत धाःसा छगू आकांक्षा वा मनोभावना दुपिनिगु हे राष्ट्र जुइगु खः । तर झी थीथी जातिया मनूतय्गु मनोभावना व आकांक्षा हे फरक खनेदु ।
दशैँ धकाः नेपालय् चैतय् व असोजय् माने याना वयाच्वंगु दु । असार व पुसय् न माने याः धयागु जगमानया खँ दु । थ्व जूगुलिं थ्व ऋतुअनुसारया नखः खः धयागु दावी यात । वास्तवय् पश्चिमय् प्यंगू जक ऋतु दु, झीथाय् खुगू ऋतु दु । वास्तवय् दक्कय् ताःहाःगु न्हि, दक्कय् ताहाःगु चा, न्हि व चा बरावर जुइगु वर्षया निगू दिं यानाः प्यंगु विन्दु ला हलिमय् आदिम मनूतसें नं चायेका हे वयाच्व.गु खः । थ्व ल्याखं हे माने याइपिसं माने याःगु खइ । चैतया दशैँ मौलिक खः, तर असोजया इलय् शरद् ऋतु लाःगृुलिं आपाः माने यात धाइ । थ्व खँय् नं सत्यता दयेफु ।
झीगु संस्कृतिइ मोहनी नखः शक्ति साधना यानाः शत्रु क्वःथलेत तयार जुइगु नखः खः । शत्रु धकाः थःथः शत्रु सिकं नं हःताः याःवइपिं दैत्यतय्त क्वःथलेगु व देशरक्षाया सवाल पायाः पिकायेगु इत्यादि स्वयेबलय् सीदु । मोहनी धायेबलय् स्वयं शत्रुयात छले यायेगु व थ ःबचे जुइगृु लँपु जुइफु । शत्रुयात भ्रम उत्पन्न जुइकेगृु इत्यादि नं युद्ध लिसे सम्बन्धित खँ हे खः ।
जनजाति नेता गोरे बहादुर खपाङ्गीं मगःतय्गु दथुइ दशैँ वहिष्कार अभियान न्ह्याकूसेंलि थुकिया राजनीतिक अर्थ व क्षेत्र बारे आपाः चर्चा जुया वयाच्वंगु दु । किरातय्त दशैँ माने याकेत सेना हे वइगु धकाः धयगु खँ नं पिहाँ वःगु दु । दशैँ माने यानाः धकाः क्यनेगु दुगुचा व पशुया छ्योँ हे लुखाय् खाये माःगु व निम्ह आठपहरियातय्त ला स्याना हे यिल धकाः नं खँ पिहाँ वःगु दु । जनजातिया आन्दोलनं सत्तां नेपाःयात छगू हे राष्ट्र खः , छथी हे भाय् ल्हाइ, छथी हे नखःचखः हनी, छथी हे वसतं पुनी धकाः दयेकेत्यंगु षडयन्त्र धाःसा तःधंगु हे धक्का नःगु दु । तर चकनाचुर जुयाः मदया हे वंगु मदुनि । अथे जुयाः थ्व सवाल व विवाद न्ह्यःने यंकेमाःगु जरुरी खनेदु् ।
थन ह्याउँगु व तुयूगु सिन्हःया चर्चा नं यायेगुृ याः । दशैँ धयागु आर्यतसें त्याकूगु व किरातत बूगु धकाः त्याःपिसं ह्याउँगु सिन्हः तिइगृु व बूगु जुयाः तुयूगु सिन्हः तिइगु धकाः व्याख्या याइपिं दु । तर जगमान गुरुङं धाःसा अबिर धयागुृ नेपालय उत्पाद हे मजूगुलिं सकसिनं तुयूगु सिन्हः तिइगु हे खः । येँय् भारतीय व्यापारी व भारतय् वनाः वःपिं नेवाः व्यापारीतय्सं अबिर हयाः ह्याउँगु सिन्हः तिइगु सुरु यात, मेपिसं नं ह्याउँक खनाः बांलाःगु तायाः नक्कल यात धयागु जगमानया तर्क दु । थ्व वास्तवय् अनुसन्धान जुइमाःगु हे खँ खः । तर सिन्हः तिइमाःगृु धाःगु व गामय् अबीर मदयाः कपालय् जायेक जाकि सिन्हः धलिइ बुलाः तियेगु चलन यात धाइपिं नं दु । तर सिन्हः ब्यागः यानाः क्यनेगु छगू आधार धाःसा जूगु दु ।<eot>नासः झीगु नेवाः समजय् यक्व हे छ्यलाबुलय्‌ वयाच्वनीजु खँग्व: ख: । न्ह्यागु खँ ल्हाःसां, न्ह्याथे यानाक्यंसां हिसि दुम्ह अथवा न्ह्याम्हेसियां यइम्ह मनूयात “नासलं लिउमम्ह“ धाइ । अथेहे मनूतय्‌ सुयं मययेक मययेक खँ ल्हाना जुइम्ह सना जुइम्ह, हासिमाेरा, हासिं मलाम्ह वा बिसिद्धिम्ह मनूयात “नास: छखे लाःम्ह, “नास: तापा:म्ह” वा “नास: छतिं मदुम्ह“ धाइ।
थःथम्हं साप हे हिसि दयेक खँ ल्हाना: वा हिसि दयेक सना जुया धकाः व मनुखं तायेकाः सनाजुसां, खँ ल्हानाजूसां स्वयाच्वपिं, न्यनाच्वपिं मनूतय्त बांलाः मताइम्ह वा यइपु मतायेकीम्ह मनू जुल धाःसा वयात ‘नासलं मलिउम्ह’ धका:धायेगु चलन झीगु समाजय्‌ दु।
थथे स्वयेबलय्‌ ‘नास:’ धयागु, मेमेगु भासं अनुवाद हे जुइ मफइगु नेपालभाषाया थ्व गुगु खंग्व: दु, उकिया अर्थ सुं छम्ह व्यक्ति बिशेषयाके गुणया रुपय्‌ खने हे मदयेक दयाच्वनीगु वांला: ख: धयागु सिइदु । सुं न॑ मनूयात वयाके दुगु छुं न॑ कला प्रतिभायात फक्व पिने हयाः ब्वयेत दुने दुने घ्वाना हयाच्वनीगु गुगु लिघ्वासा वा शक्ति खः, व हे धाथेया नास: ख, अले थ्व हे नासलं लिना: हे व मनुखं ब्वइगु छुं नं कला बांलाइगु खः, मनूतय्‌ स्वये यइगु खः। थुकियात चिकिहाकलं धायेबलय्‌ थथे धायेफु कि नास: धयागु मनूया आन्तरिक प्रतिभाया श्रोत खः ।
नेवाःतय्‌सं नासःयात नं द्यःया रुपय् हनेगु व पुज्यायेगु याना वयाच्वंगु दु । छायधाःसा नेवाःत धयापिं थः म्वायेत माःगु, थः म्वाना च्वँतले छ्यले माःगु वा ग्वाहालि कायेमाःगु गुलि नं दु व सकतायात हे द्य: भाःपिया: पुज्याइपिं ख:। नेवाः तयगु निंति न्ह्याम्ह प्राणीयात नं म्वायेत मदयेक मगाःगु न्यागू तत्व – लः, फय्‌, मि, बँ व सर्ग: नं द्य: हे खः, थः च्वनेत छ्यलेगु छेँ नं द्य: हे खः, थःपिंसं ज्या यायेत छ्यलेगु ज्याभः नं द्यः हे खः | थुलि तक कि आधुनिक विज्ञान आविष्कार याःगु हवाइजहाज, मोटर, मोटरसाइकल; कम्प्यूटर, प्रेस आदि न्ह्यागु मेशीनयात नं झीसं द्यः हे भाःपाः पुज्याना वयाच्वनागु दु । मोहनिबलय्‌ नेवाः तय्सं थःथपिनि पेशाया नितिं छ्यला बयाच्वनागु न्ह्यागु वस्तु नं स्वनाः पुज्याइ । म्हपुजावलय्‌ थःगु म्हया लिसें न्हियान्हिथं छेँय्‌ छ्यलेमाःगु बस्तु नं पुज्याइ । मौहनिबलय्‌ सिँकःमि, दँकःमि, लँकःमि, मरिकःमि न्ह्याम्हेसिन नं थःपिनि छ्यलेमाःगु ज्याभः स्वनाः पुज्याइ,ज्यापुतय्‌ बुँज्याय्‌ छ्यलेमा:गु ज्याभः स्वना: पुज्याइ । थुकथं थपिंत माःगु न्ह्यागु न्ह्यागुंयात द्यः नाला: हनीपिं नेवाःतय्सं थःगु स्वभाव गुणय्‌ हे दुबिना:ग्वाहालि याःवइगु नास: अर्थात प्रतिभायात द्यः भाःमपिइगु ला खँ हे जुइमखु । उकिं नेवाःतय्सं नासःयात नं नासःद्यःया रुपय्‌ पुज्यायेगु याना वयाच्वंगु खः ।
स्वनिगःया गुलिखे नेवाःतय्‌ दँगुदसं नास: पुजा यायेत गुथि हे स्वनातःगु दु । थज्यागु: गुथि अप्वः थें दाफा व मेमेगु बाजंखलःलिसें स्वाकात:गु दइ, अले न्हूगु पुस्तायापिंत दाफा वा मेगु छुं बाजं थायेगु स्यनाबिइगु नं बाजंगु्रूं थ्व हे नास: पुजा कुन्हुं निसें स्यनायंकी । तर नासःःद्य धयाम्ह बाजं थाइपिं वा संगीतकारतय्सं जक हनातःम्ह द्य: मखु । म्ये हालीम्ह, प्याखं हुलीम्ह, अभिनय याइम्ह आदि न्ह्याम्हं हे कलाकारं नं हनीम्ह द्यः ख: । हुलाप्याखं स्यंसां, दवूप्याखं वा नाटक स्यंसां दवुलिइ प्याखं पिलुइ न्ह्य: नासःपुजा निं यायेमाःगु झीगु चलन दु ।
नासःद्यः पुज्याइबलय्‌ मेमेगु पुजा ज्वलं न्ह्यागु हे तःसां मतःसां किसली छग: मतसें मगाः, अले मोहनि फया: सिन्हः मतिसें मगा: । किसती भागि याना: नासःद्यःयात छानाः नासःद्यःयाथाय्‌ हे मोहनि फया: हयागु मोहनि सिन्हः तितकि तिनि कलाकार नासलं लि धयागु नेवाःतय्‌ विश्वास दु । थ्व गुगु विश्वास दु, उकी छुं छुं प्रतिकात्मक खँ सुलाच्वंगु दु । किसली धायेबलय्‌ प्वंगु सलिखय्‌ जाकि जायेक तयाः उकिया द्यःने ग्वय्‌ छग: व ध्यबा छग: तयेगु ख: । थुकिया अर्थ थःके मदयाच्चंगु प्रतिभा जायावयेके माल धा:गु खः। अथेहे मोहनि धयागु सम्माेहन ख:। सम्मोहन धयागु सुयातं थः तसकं ययेके विइगु खः अले ययेके विइगु धयागु हे थःके नासः वयेकेगु खः । थुकथं नास: पुजा यायेगु धयागु हे थःके दुने दया: नं सिइमदयेक सुलाच्वंगु प्रतिभायात आकार वियाः पिब्वये हयेत यायेगु साधना ख:। नास: पुजा यातकि नासलं लिइ धयागु गुगु बिश्वास वियातःगु खः, व छगू झीगु आत्मविश्वास बल्लाकेत कि झीके दुने दुगु प्रतिभा नं खुलस्त जुया: पिहां वइ्गु खः ।
न्हापा न्हापा दवूप्याखं स्यनीबलय्‌ कलाकारतय्‌सं खुयाह:म्ह बाहाँ नासःद्यःयात बलि बिइमा, अले जक नासलं लिइ धका: बाहां खुयाहया: नासःद्यःयात बलि बिया: भ्यय्‌ नयेगु चलन दु। अथे बाहां खूवनेवलय्‌ खुइमफुत वा बाहाँ थुवालं वयात खुँ लात घाःसा उम्ह कलाकार नासलं लिइमखु धयागु नं दु । धाथें धयोगु खःसा थ्व नं छगू कलाकार जुइम्ह मनूयाके दुने सुलाच्वंगु प्रतिभा पितहयेगु तरिका खः । म्ये हालेगु, प्याखं हुलेगु, बाजं थायेगु, अभिनय यायेगु आदि गुलिं नं कला दु, व कला पिब्वयेत मछाः धयागु तंके फयेकेमाः, मछाःम्ह मनुखं थ्व छुं नं याना नयेफइमखु । खुइगु धयागु मछालापुगु खँ खः, पाप खः, अपराध खः, तर थ्व छगू कला नं खः, खुइगु कला मदुम्ह मनुखं खूवनेगु धयागु तसकं हे थाकुगु ज्या ख:। उकिं कलाकार जुइम्ह मनुखं थः गुरूया हःपा: कया: द्यःयात लयतायेकेगु नामय्‌ खूवनेगु गुगु ज्या याइ, उकिं व कलाकार जुइम्ह मनूयाके आत्मविश्वास ब्यलंकाबिइ, मछाःया भाव तनावनी, चलाख जुइ, गुगु कि सुं छम्ह मनूयात कलाकार जुइत गदयेक मगाःगु गुण ख:। यदि थ्व खँ मखु धयागु खःसा खुयाहःम्ह बाहां वलि विया: द्यः लयेताइ धयागु गुगु तर्क खः, व बिल्कुल गलत ख:। छाय् धाःसा द्य: धयाम्ह धर्मया प्रतिक खः, राक्षस वा शैतान अधर्मया प्रतिक ख:। थ्व संसारय्‌ मनुखं श्रृजना यानातःपिं गुलि नं द्यः दु व दक्व हे धर्मया प्रतिक खत, अले धर्मया प्रतिक नासःद्यः खुइगु थेंज्याःगु अधर्मि ज्या यानाः कयाहःम्ह बाहां वलि कया: लयेताइ धायेगु न॑ छगू न्हिले पिइ मफइगु खँ जक खः। उकिं झी नेवाःतय्‌ नासःपुजा धका: गुगु याना वयाच्वंगु दु, व निश्चित रूपं हे प्रतिभाया साधना खः, सुं छम्ह द्यःया भक्ति मखु ।
नासःद्यःयात नृत्यनाथ, नाट्येश्वर आदि नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । नासःद्यःयात महाद्यःया हे छगू रुप कथं कया वयाच्वंपिं नं दु। अथेहे नासःद्यःया मूर्ति धकाः नं थीथी कथंया पुलां पुलांगु मूर्ति लुयावःगु दु ।
थथे खःसा नेवाःतय्सं त्वाःत्वालय् नासःद्यः धका: गुगु थापना यानातःगु दु, उम्ह नासःद्यःया गुगुं मूर्ति दइमखु, ल्वहंग्वारा हे जक दइ, बरु अन ग्वाखंचा प्वा: थें च्वंक स्वकुंलाःगु प्वा: छप्वा: तयातःगु दइ, अले व हे प्वाःयात नास:द्यः भाःपियाः पुज्याइ । युकथं नासःद्यःया गुगुं वां मदुगुलिं हे सिइदु कि नासःद्यः धयाम्ह प्रतिभा द्यः खः, अले प्रतिभाया गुगुं मूर्त रुप दइमखु, गुगुं बां दइमखु । उकिं नेवाःतय्सं हना वयाच्वंम्ह नास:द्यः नुत्यनाथ नं मखु, नाट्यश्वर नं मखु, दक्षिण भारतयाम्ह नटराज नं मखु । नाट्येश्वर वा नृत्यनाथ वा नटराज खँग्वःया अर्थ छ्यला स्वयेगु खःसां थुपिं नासःद्यः मखु प्याखं हुलेगु कलाया द्यः वा प्याखं हुलाच्वंम्ह द्यः धयागु जक अर्थ वः, जवकि नासःद्यः धयाम्ह हुलाप्याखंया जक द्यः मखु, पूर्वीय कला शास्त्रय्‌ बर्णन यानातःकथंया ६४ कलाया हे द्यः ख: । थुकथं हे नेवाःत धयापिं नं न्ह्यागु कलाय्‌ नं प्रबिणपिं खः । अथे जुयाःहे गणेहः व भिंद्यः: घुंका: नेवाःतय्सं दकलय्‌ अप्व: नास:द्यःयात हनातःगु खः । अले त्वाःत्वाःपतिं नासःद्यः दयाच्वंगु नं अथे जुया: हे ख: ।
देखा कयातयेधुंपिं बज्राचार्यतय्गु धापुकथं देखा विइवलय्‌ नासःद्यः धकाः छगू मूर्ति ब्वये हयेमा: । थ्व द्यः देखा मदुपिंत क्यनी हे मखु । पद्मनृट्येश्वर धकाः ना छुनातःम्ह थ्व द्यः धाथेंला पलेस्वांया द्यःने प्याखं हुलाच्वम्ह लोकेश्वर हे खः । बज्रयानीतय्सं हनाच्वंपिं गुलि नं द्यःदु व गुगुं हे द्यःया स्वरूप गदु, झीसं अाः. स्वये दयाच्वंगु गुलि नं बज्रयानी द्यःया स्वरूप खः, व दक्वं तन्त्र साधनां हे प्रकट जुयावःपिं खः । थुकथं बज्रयानीतय्सं नासःद्यः धकाः हना वयाच्वम्ह पद्मनृट्येश्वरया प्रतिक विश्लेषण याना स्वयेगु खःसां थुकिं छु धयाच्वंगु दु ले धायबलय् सुं छम्ह मनू न्ह्यागु हे कुलय्‌, वशंय्‌ वा जातय् वूम्ह खःसां वयागु प्रतिभा अलग हे खनेदइ, गथे पलेस्वांया ध्याचलं थहावःगु खःसां पलेस्वां ध्याचनं मथिइक ह्वयाच्वनीगु खः ।
थुकथं थ्व फुक्कं खँयात दुवाला स्वयेधुंकाः थ्व खँ यच्चुक हे सिइदयावइ कि नास: धयागु प्रतिभाया मुहान खःसा नास:द्यः धयाम्ह प्रतिभा द्यः ख:।<eot>येँ- थुगुसी सकिमिला पुन्हिया लसताय् म्हिगः येँया थीथी सरकारी स्कुलय् नं हलिमलि ब्वयेगु ज्या जुल । येँ महानगर–पालिकां ब्वंकेगु शुरु याःगु स्थानीय विषय नेपालभाषा ब्वंकीपिं शिक्षक व विद्याथी जानाः स्कुल लागाय् म्हिगः हलिमलि ब्वयाः क्यनेगु ज्या जूगु खः । स्थानीय विषयया सफुती नं हलिमलि सम्बन्धी पाठ दुगु जुयाः विद्यार्थीतय्त क्यनेगु ल्याखं नं हलिमलि ब्वज्या जूगु खः । उकी स्कुलया मेमेगु विषयया शिक्षकतय्सं ब्वति काःगु खः । थ्व झ्वलय् छुं निजी स्कुलय् नं हलिमलि ब्वःगु दु ।<eot>प्रविधि जगतय् मोबाइल मनूतय् निंतिं अपरिहार्य जुइधुंकूगु दु । अझ मानव जीवनया छगू अभिन्न अंग हे धाःसां छुं पाइमखु । न्ह्यागु इलय् नं मनूत मोबाइलय् जक सनाच्वंगु खने दइ । अले मनूलिसे न्ह्याबलें नापं दयाच्वनीगु नं मोबाइल हे जुइधुंकल । नःसां, द्यंसां, च्वये ब्वने याःसां, चःबिइ वंसां नं मोबाइल मदयेकं मगाः ।
थज्याःगु अवस्थायात ध्यानय् तयाः अमेरिकाया क्यालिफोर्नियाया छगू रेष्टुरेन्टं छगू अभियान हे न्ह्याकूगु दु । मोबाइल फोनप्रति थुभनं लगे जूगु नशायात चिइकेगु निंतिं क्यालिफोर्नियाया छगू फास्ट फुड रेष्टुरेन्टं सितिकं ‘पिज्जा’ इनेगु याना हःगु दु । उगु रेष्टुरेन्टय् नः वनीपिं गाहाकिं थःगु मोबाइल लकरय् तयेमाः ।
मोबाइल लकरय् तल धाःसा अर्डर हे मयाःसां उम्ह गाहाकियात सितिकं पिज्जा बी । लकरय् मोबाइल तःपिं आतक न्यय्म्हेसित तपाःगु साइजया पिज्जा डेलिभरी यायेधुंकूगु दु ।मोबाइल लकरय् तये हे माः धइगु छुं अनिवार्य धाःसा मदु । मोबाइल लकरय् तयेगु वा मतयेगु अधिकार गाहाकियात हे निहीत जुइ ।
थ्व अभियान शुरु जूगु लाक्कं स्ववाः तिनि दत । ‘फ्रि पिज्जा’ प्रावधानया कारणं अन पुचः पुचः हे मनूत वइगु आशा याःगु खः । तर गुलि गाहाकि वइगु आशा याःगु खः, उलि धाःसा वयाच्वंगु मदु । लकरय् मोबाइल तये न्ह्यः उकिया जांच नं जुइ, छाय्कि मनूतय्सं सितिकं पिज्जा नयेगु लोभं स्यंगु वा पुलांगु मोबाइल लकरय् मतयेमा धकाः खः ।<eot>किपू – थनया श्रीपंचमि मानन्धर गुथिपाखें थुगुसी न्हापांखुुसी मिसातय्त नं धाःबाजं प्रशिक्षण बियाः गुंला वनेगु शुरु याःगु दु । गुंलाया निंतिं हे धकाः वंगु लत्या न्ह्यवंनिसें गुथिया मिसातय्त लक्षित यानाः धाःबाजं प्रशिक्षण बिया वयाच्वंगु खः ।वाद्यगुरुपिं ज्ञानेश्वर निभाः, बुद्ध मानन्धर, हरिकृष्ण मानन्धर व धर्म मानन्धरपिंसं द्यः ल्हायेगु, च्वः, जति व एकताल प्रशिक्षण बिया वयाच्वंगु खः ।
गुथिया बाजागाजा उपसमितिया ग्वसालय् जुयाच्वंगु बाजं प्रशिक्षणय् शुरुइ नीम्ह मिसा सहभागि जूगु खःसा थौंकन्हय् झिंन्याम्ह मिसातय्सं बांलाक हे बाजं थायेगु सयेकाः गुंलाया झ्वलय् बाजं थानाः वनेगु जुयाच्वंगु गुथिया नायः सिद्धिकुमार मानन्धरं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात जानकारी बियादिल ।
गुंलाजःछि गुथिपाखें धाःबाजंलिसें न्यकू पुयाः किपू देय् चाःहिलेगु याना वयाच्वंगु दुसा जुगःचः¥हे (पंजरां) कुन्हु स्वयम्भूइ वनेगु यानाच्वंगु दु । गुंलाया दकलय् लिपांगु न्हि यंलाथ्व पारुकुन्हु गुथिपाखें बुंगद्यःयाथाय् वनाः पारु भ्वय् न्यायेकाः गुंला क्वचायेकेगु याना वयाच्वंगु दु ।
गुंलाया इलय् गुथिया गुथ्याःपिंसं बाजंयात थःथःगु छेँय् दुकायेगु तक थन चलन दुगु संचारकःमि ज्ञान महर्जनं जानकारी बियादिल ।
गुंलाया इलय् थथे बाजंयात छेँय् दुकायेबलय् छेँजःपिं सुयातं ल्वचं मकइगु व छेँय् नं भिं जुइ धइगु विश्वास दु । गुथिपाखें गुंलाया इलय् शनिवाःपतिकं नेवाः वसः पुनाः वयेमाःगु नियम दयेकातःगु दुसा उकथं वसः पुना मवल धाःसा बं पुइकेगु व्यवस्था तकं यानातःगु दु ।
गुंलायात हे लक्षित यानाः गुथिपाखें थुगुसीनिसें बासुरी पुइगु नं प्रशिक्षण बिउगु खःसा शनिवाःपतिकं नेवाः वसतय् बाँसुरी पुयाः देय् चाःहिलेगु गुथिं जानकारी बिउगु दु ।<eot>येँ – चीनं नेपाः लिसे स्वानाच्वंगु तातोपानी नाका चायेकूसां उगु नाकां सामान हयेगु ज्या धाःसा अझं न्ह्याये मफुगुनिगु खँ सम्बद्ध व्यापारीतय्सं धाःगु दु । भुखाय् ब्वयेधुंकाः बन्द याना तःगु उगु नाका चायेकेगु लागिं नेपालं यक्व इनाप यायेवं चीनं नाका शुरु याःगु खः । तर नाका चायेकूसां चीनं थीथी कथंया नियम लागू याना तःगुलिं अनं सामान हयेत तकं थाकुयाच्वंगु खँ नेपाली व्यापारीतय्सं धायेगु यानाच्वंगु दु ।
लिसें तातोपानीं येँय् वयेगु लँ आः तक मदयेकूगुलिं गाडी चले यायेत नं थाकुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । नेपाःपाखेया लँ दयेकेगु लागिं तकं नेपाः सरकारं खास ध्यान मबिउगु द्वपं नं व्यापारीतय्सं बिउगु दु । चीनं नाका चायेकूसां सामान हयेत थाकुगु जुयाः तातोपानी लागा अझं गुलजार मजूगु खँ धाःगु दु ।
थौंकन्हय् अनं फाट्टफुट्ट जक गाडी चले जूसां गबलें गबलें ला छगः हे गाडी मवइगु खँ नं धाःगु दु । उखे चीनं आः नेपाः दुहां वनेगु मूल नाकाया रुपय् विकास यायेत्यंगु केरुङ नं बांलाक सञ्चालन याये मफयाच्वंगु खँ धाःगु दु । केरुङं नेपाः दुहां वयेगु राजमार्ग तसकं स्यंगु व थ्व दयेकेगुपाखे नेपाः सरकारं खास हे ध्यान मबिउगु जुयाः अनं सामान हयेत थाकुयाच्वंगु खँ नं व्यवसायीतय्सं धाःगु दु ।
चीनं नेपाः वयेगु निगुलिं नाकाय् छखे लँ बांमलाःगु व मेखे चीनं लागू यानातःगु थीथी कथंया नियमं यानाः सामान हयेत थाकुगुलिं थुगुसी मोहनिया लागिं चीनपाखें प्रशस्त मात्राय् न्हूगु सामान हये मखनीगु खँ नं व्यापारीतय्सं धाःगु दु । थुकिं यानाः मोहनियात न्हूगु सामान मथ्यनीगु व दुगु सामानया भाः नं थहां वने फुगु अनुमान नं याःगु दु ।
उत्तर कोरियायात व्यवसाय दिकेत पौ
नेपाः सरकारं उत्तर कोरियालीतय्सं नेपालय् चले यानाच्वंगु गुंगू व्यवसाय बन्द यायेत निर्देशन बिउगु दु । भदौया स्वंगूगु वाःनिसे लागू जुइकथं निलाया दुने थःपिनि व्यवसाय बन्द यायेत वा मियाः नेपाः त्वःता वनेत परराष्ट्र मन्त्रालयं पत्राचार याःगु खँ उद्योग विभागं धाःगु दु । संयुक्त राष्ट्र संघं उत्तर कोरियायात प्रतिबन्ध तःगु कारणं नेपालं नं उत्तर कोरियाली लगानी लित छ्वयेगु ज्या न्ह्याकूगु खः ।
विभागया कथं लगानी लित यंकेत नेपाःस्थित कोरियाली दूतावासयात तःक्वः इनाप याःगु व निक्वः तक दूतावासया डीसीएम किम जोङलिसे मौखिक समझदारी नं जूगु खः । तर कार्यान्वयन मजुइवं परराष्ट्र मन्त्रालयं व्यवसाय यानाच्वंपिं उत्तर कोरियाली नागरिकया भिसा तकं नवीकरण मयाःगु खः ।विभागया कथं उत्तर कोरियाली नागरिकतय्सं नेपालय् अस्पताल, रेष्टुरेण्ट व सफ्टवेयर निर्माणया ज्याय् लगानी यानातःगु दु ।<eot>गुदँ दुबलय् जनबहाःद्यःया न्ह्यःने भजन जुइथाय् भजन हालाः सांगीतिक ख्यलय् पलाः न्ह्याका थौं छम्ह नासलं लिउम्ह व धिसिलाक्क न्ह्यानाच्वंम्ह कलाकार खः–मानकृष्ण वावा ।
इमेज च्यानलं वइगु ख्वताबजि नेवाः टेलिश्रृङखलाय् ‘झूरम्ह खेलाडी’, ‘देपां बी ला’ धयागु डाइलगं मानकृष्णयात अझ लोकंह्वाकाबिल । थ्व डाइलग वलकि मानकृष्णयात सकसिनं लुमंकी ।
मचांनिसें संगीत ख्यलय् नुगः क्वसाःम्ह मानकृष्णया ‘गुलुमरि प्यारामरि’, ‘बुद्ध मिखा’ व ‘सिचु नुगः’ यानाः स्वंगू नेपालभाषाया म्येँचाः व ‘बुद्ध’ नेपाली म्येँचाः पिदने धुंकूगु दुसा मेमेगु आपालं नेपाली म्येँय् वय्कलं संगीत बियादीगु दु । वंगु मंगलवाः तिनि सिलाचः¥हेया लसताय् मानकृष्णया कम्पोज व शब्द अले संगीतय् सनिल तुलाधरया सलय् ‘बम भोले’ म्येँ युट्युबय् रिलिज जूगु दु ।
खास थ्व हे गुरु धइम्ह मदयेक हे संगीत सयेकादीम्ह मानकृष्णं न्हापा छक्वः टेकुइ ‘नाधिनधिना’ नांगु संस्था चायेका संगीत स्यनेगु ज्या यानादीगु खःसा आः बन्द जुयाः विहार विहारय् थीथी थासय् पुचः मुंकाः संगीत स्यनेगु ज्या याना वयाच्वंगु दु । मुख्यतः भोकल, हार्मोनियम व तबला स्यनादीम्ह मानकृष्णयात तबला थायेगु धाःसा भाइसाहु बाः (पवित्र कसाःया बाज्या) व राजु अग्रवालं स्यना बिउगु जुयाच्वन ।
भजन व संगीत ख्यलय् नुगः क्वसाःम्ह मानकृष्ण संकिपा ख्यलय् गथे थ्यन धइगु न्ह्यसलय् धयादी –जि च्यादँ झिदँ दुबलय् झ्वःछेँस्थित बालसेवा स्कुलय् ब्वनाच्वनाबलय् स्कुलय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् ‘ग्वंगःखुँ’ नाटक दकलय् न्हापां म्हिता । लिपा जनबहालय्, केलत्वालय् थीथी ज्याझ्वः वा दबू प्याखं जुइबलय् ज्याझ्वः न्ह्यः मनू मुंकेत थीथी नाटक यानाः मनू मुंकेगु ज्या याना । थथे यायां अभिनय पाखे दुहां वया धायेमाल ।’
ख्वताबजिइ थ्यंगु बारे वय्कलं लुमंकादी, ‘पासा सरोज बुद्धाचार्यं ख्वताबजिइ कलाकार माःगुलिं जितः ब्वना यंकल अन जितः सुरेन्द्र तुलाधरं छगू टेस्ट काल । उबलय् जितः ख्वः नं ख्वयेकल, ब्वा नं ब्वाकल, अले सतलय् ग्वारग्वारा नं तुइकल, थुलि याये धुंकाः जि ख्वताबजिया कलाकार जुइत पास जुल । ख्वताबजिया ४३गूगु ब्व ‘अगती’ निसें टेलिभिजन पाखे पलाः न्ह्याकादीम्ह मानकृष्णं थौं तक ख्वताबजिइ म्हिता हे वयाच्वंगु दु । अथेहे नेपालभाषाया झिगू झिंनिगू संकिपाय् म्हिते धुंकूगु दु । वय्कःया मू भूमिका दुगु ‘ग्यानपुस्टाय्ल’ नेपालभाषा संकिपा ख्यलय् तसकं लोकंह्वाःगु संकिपा खः ।
मानकृष्णं नेपालभाषा बाहेक निगू नेपाली संकिपा व छगू टेलिप्याखनय् म्हितादी धुंकूगु दु । तर विडम्बना छु जुयाबिल धाःसा व स्वंगुलिं हे रिलिज जुइमफुनि । ‘जो चोर उसैको ठूलो स्वर’ टेलिश्रृङ्ेखला झिंछगू ब्व तक सुटिङ याये धुंकाः नं टेलिभिजनय् प्रसारण जुइमफुनि । अथेहे ‘बादल’ व ‘प्रगति’ नांगु निगू संकिपा नं रिलिज जुइमफुनि । ‘कर्मय् मदुगु न्ह्याक्व याःसां दइमखु’ धाःथें वय्कलं ज्या याःसां गैरनेवाः भासाय् धाःसा वय्कःया कलकारिता खने दयेकःवयेमफुनि ।
मानकृष्णयात मानकृष्णया नामं स्वयां ‘देय्पां बी ला’ शब्दं आपाः म्हसिउ । उकिं लँय् जुइबलय् फ्यानतय्सं वय्कःयात खनेवं ‘देय्पां बी ला ’धकाः धया हइ । उबलय् मानकृष्णं धयादी, ‘देय्पां मखु दाइ जिं ला जवं बी’ धकाः जव ल्हाः ल्ह्वनाः ‘तारेमाम्’ ।
आर्थिक कारणं आपालं संघर्ष यानादीम्ह मानकृष्णं नेपालभाषा संकिपा व संगीत ख्यः ध्यबाया निंतिं मखसे नेपालभाषा बचे यायेमाः धकाः व थःगु खुबी क्यनेगु निंतिं जक थ्व ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीगु खः । थ्व ख्यलय् जीवन पानादीम्ह मानकृष्णं थुकिया निंतिं थःम्हं थौं तकं ब्याहा तकं मयासे याकःचा जीवन हनाच्वनादीगुु दु । आः नं नये खंसां मखंसां थ्व हे ख्यलय् थम्हं जीवन पाना वनेगु धकाः प्रण यानादी ।
थ्व ख्यलय् म्वायेगु आधार दु कि मदु धइगु न्ह्यसलय् मानकृष्णया लिसः दु – म्वायेगु आधार ला नेपालभाषा जक मखु मेमेगु भाषाया संकिपा ख्यलय् नं मदु । वय्कलं अःखबतं न्ह्यसः तयादी, ‘थन सु कालाकारं थःम्हं सन्तुष्ट जुयाः पारिश्रमिक काय् खंगु दु ?’
‘उकिं झीगु ख्यलय् जक मखु मेमेगु भाषाया ख्यलय् नं आधार मदु धाःसां जिउ । बरु बल्ल आः ल्हाः खालि मयायेगु चलन शुरु जूगु दु थ्व बांलागु शुरुवात खः’ वय्कलं धयादी ।
जीवनय् यक्व हे संघर्ष याना न्ह्याःवयाच्वंम्ह मानकृष्णयात मेगु छगू वज्रपात कथं स्वँया छगू तःधंगु ल्वय् जुयाबिल । छेँजःपिंव पासाभाइपिं सकस्यां म्वाइगु आश हे मखने धुंकूगु खःसां मानकृष्णयात धाःसा जितः छुं जुइमखु यदि जिगु म्वायेगु ल्यं दनिसा जि म्वाइ हे तिनि धइगु आत्माविश्वास दयाच्वन । थ्व हे आत्मविश्वासं आः नं ल्वय्नाप संघर्ष यानाच्वनादीगु दु । उकिं मानकृष्ण धापू दु, ‘जीवनय् न्ह्यागुं तंसा थःगु आत्माविश्वास छगू तंके मजिउ । आत्माविश्वास दुसा न्ह्यागु नं असम्भव नं सम्भवय् हिलावनी । कमजोरी धइगु छुकी नं यायेमजिउ ।’
मानकृष्ण ंधयादी – जितः थ्व ल्वय्नाप ल्यायेत आर्थिक रुपं ग्वाहालि यायेत विशेषत ख्वताबजिया डाइरेक्टर सुरेन्द्र तुलाधर नापं त्वाबहाःया पासाभाइपिं, जिं संगीत स्यं वनाच्वंगु थीथी विहार, थीथी ज्ञानमाला भजन खलः, २५ वडा कार्यालय अले मच्छिन्द्र क्लबं तःधंगु भूमिका म्हितूगु दु । वय्कःपिंसं यानाः जि छिकपिनि न्ह्यःने दं वये फयाच्वंगु । आः नं लय्लय् पतिकं चेकअप यानाः नियमित वासः नयाः च्वनागु दु ।
मानकृष्णया सहयोगार्थ सुरेन्द्र तुलाधरया निर्देशनय् ‘लुँया तक्मा’ नांयागु छगू नेपालभाषाया संकिपा दयेके ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु । छुं न्हि न्ह्य थ्व संकिपाया शुभमूर्हत वरिष्ठ कलाकारपिं मदनकृष्ण श्रेष्ठ व नीर शाहं यानादीगु खः । थुकिया सुटिङ नं न् याकनं न्ह्यायेत्यंगु खँ वय्कलं कनादीगु दु ।
आः स्वास्थ्य गथे द ुधइगु न्ह्यसलय् वय्कलं धयादी, ‘स्वास्थ्यय् सुधार ला यक्व हे जुल । तर वासः धाःसा नियमित नयाच्वनेमाः । मुख्य वासःया कोटा पुरा जुइ धुंकल आः नर्मल वास हप्ताया निक्वः स्वक्वः नयाच्वनागु दु व लछिया छक्वः चेकअप याना च्वनागु दु ।’<eot>येँ – राजनीतिक ल्वापुख्यापु बाहेक मेगु कारणं विश्व दबुली खास चर्चा मजुइगु अफ्रिका महादेशय् बुद्ध धर्म प्रवेश जूगु सछिदँ क्यंगु लसतायात विशेष रुपं हनीगु जूगु दु ।
थ्वहे वइगु डिसेम्बर ४ निसें ६ तारिख तक अफ्रिकाया तान्जानियाया दर ए–सलाम नगरय् छगू विश्व सम्मेलन हे यासें थ्व लसता हनेत्यंगु खः । उकी विश्वया थीथी देय्यापिं १०० म्ह वरिष्ठ भन्तेपिंत ब्वनातःगु दु । उकी नेपाःपाखें भिक्षु तपस्सीधम्म महास्थविरं ब्वति कया बिज्याइगु खँ सीदुगु दु । ग्वसाः खलकं नेपाःया अखिल नेपाल भिक्षु महासंघयात नं ब्वनापौ छ्वयाहःगु खः । सम्मेलनय् नेपाःपाखें सम्बोधन यायेगु लिसें नेपाःया चचा प्याखं नं क्यनीगु ग्वसाः दु ।
सन् १९२० य् तत्कालीन बेलायती उपनिवेशय् लानाच्वंगु तान्जानियाय् ज्या यायेत हयातःपिं श्रीलंकाया ४०० म्ह मनूतय्सं अन बुद्ध धर्मया पुसा पिउगु खः । लिपा श्रीलंकाया भन्तेपिं गुणपाल व लोकनाथ थेरों अन औपचारिक रुपं बुद्ध शासन शुरु यानादिल । आः तान्जानिया लगायत अफ्रिकाया मेमेगु नं देशय् बौद्ध विहारत पलिस्था जुयाच्वंगु दु । उकी मध्ये कंगोया बौद्ध विहारयात बुद्ध जन्म भूमि नेपाःयाम्ह हे बुद्ध मूर्ति माल धाःगुलिं भिक्षु तपस्सीधम्मं ४ फिट जाः दुगु छगू मूर्ति छ्वया बिज्याःगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – येँ महानगरपालिकां दरबार हाइस्कूल परिसर दुने सिटी लाइब्रेरी चायेकीगु जूगु दु । थुकिया निंतिं येँ मनपां माःगु तयारी सुरु यानाच्वंगु खा धाःगु दु। थुकिया निंतिं कामपां चालु आर्थिक दँया निंतिं हे ५० लाख बजेट फ्यानातःगु दु। थ्व सफुकुथिइ फुक्क कथंया सफूया व्यवस्थापन जुइगु व आकर्षक व आधुनिक कथं जुइगु खँ शिक्षा विभागया प्रमुख नमराज ढकालं धयादीगु दु। थ्व सफूकुथिया सदस्य जुल धायेवं उम्ह मनुखं न्ह्याथाय् च्वनाः नं सफू ब्वनेखनी ।
येँ मनपाया योजना कथं ज्या न्ह्याना वन धाःसा वइगु निला दुने हे थ्व सफूकुथि संचालनय् वइगु खँ धाःगु दु । चिनियाँ सरकारया ग्वाहालिं पुनःनिर्माण याःगु दरबार हाइस्कूलय् थज्याःगु पुस्तकालय् संचालन याये फइकथं हे संरचना तयार याःगु दु । सफूकुथि चायेकेगु निंतिं येँ मनपा २७ वडा व विद्यालय व्यवस्थापन समितिलिसे सहकार्य यानाः ज्या न्ह्यानाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
थ्व सफूकुथि चायेकल धायेवं येँ मनपा दुने लाःगु ९१ गू सामुदायिक व ५४१ गू निजी विद्यालयय् ब्वनाच्वंपिं विद्यार्थी लिसें शिक्षकतय्त नं तसकं ज्याख्यलय् दइगु विश्वास यानातःगु दु ।<eot>पाँचथरया मिक्लाजुङ, आरुबोटे धाःथाय् निगू परिवारया गुम्हसित स्याम्ह धकाः शंका यानातःम्ह छम्ह मनूया सीम्ह नं लुइकूगु दु । घटना जूगु छेँनं प्यंगू न्यागू किलोमिटर क्वय् मानबहादुर माखिम नांया मनू सिमाय् यगानाच्वंगु अवस्थाय् लुइकूगु खः । माखिम घटनाय् लानाः सीम्ह बमबहादुर फियाकया हे मेम्ह जिलाजं खः ।
प्रहरीं थ्व घटना माखिमं हे याःगु आशंका यानाच्वंगु दु । चीधिकःम्ह जिलाजं ससःखलः खनाः तम्वयाच्वंम्ह खः । वया कलातं नं वयाके पारपाचुकेगु धया वयाच्वंगु खः । प्रहरीं थ्व घटना छम्ह हे जक मनुखं याःगु खनेदुगु धयाच्वंगु दु । अथेहे घटनाय् लानाः बचे जूम्ह सीता खुजुमं बिउगु हुलिया लिसे माखिमया हुलिया मिले जूगु खँ नं धाःगु दु ।
सिमाय् यगानाच्वंगु अवस्थाय् लुइकूम्ह माखिमं हे घटना याःगु आशंका दुसां प्रहरीं विस्तृत अनुसन्धान धाःसा न्ह्याकाच्वंगु दु । सिआइबीया छगू पुचः खिचा सहित घटनास्थलय् थ्यनेधुंकूगु दु । थ्वहे झ्वलय् माखिम यगानाच्वंगु थाय्या जःखः हिभ्याः किनाच्वंगु खुकुरी नं लुया वःगु खँ धाःगु दु ।<eot>अष्ट्रियाया गृहमन्त्री गेर्हार्ड कर्नरं खोप पास नक्कली दयेकुगु आशंकाय् प्रहरीं निगू दर्जन सिवें अप्वः स्वास्थ्य संस्थाय् छापा तःगु धयादीगु खः ।
खोप पासया किर्ते याःगु शंकाय् २२म्हसित अनुसन्धानया दायराय् तःगु गृहमन्त्री गेर्हार्डं जानकारी बियादीगु दु ।
छापा तयेगु झ्वलयल् खोप पास दयेकेत छ्यलिगु उपकरण तकं जफत जूगु प्रहरीं जानकारी बिउगु दु ।
घटनाय् ज्वंपिं २२म्ह मनूखं थःपिनि नितिं जक मजुसें पासापिं व म्हस्युपिं मनूतये नितिं नं भ्वँत किर्ते याःगु जुइफइगु धाःगु दु ।<eot>छम्ह मचा, व नं नकतिनि खुदँ दुम्ह । अज्याम्ह मचां याये फइगु हे छु दु धकाः ? गुकिं छगू रेकर्ड कायम जुइ । नयेगु, त्वनेगु, म्हितेगु, चाःहिलेगु थ्व उमेरय् अज्याःम्ह मचां छुं याये फइ धइगु मती सुनानं तःगु दइमखु । तर कुतः यात धाःसा सु मचा सु बुरा । छुं याये फइमखु धइगु हे दइमखु ।
खः छम्ह नकतिनि खुदँ जक दुम्ह मचां छगू अज्याःगु हे रेकर्ड कायम जुइगु ज्या याःगु दु । व नं विश्व रेकर्ड । उम्ह मचा खः रुसया इब्राहिम लियोनोभ । उमेरं नकतिनि खुदँय् क्यंम्ह इब्राहिमं मात्र २ घन्टाया दुने ३,२७० क्वः ‘पुसअप’ यानाः विश्व रेकर्ड हे कायम याःगु दु । लि जक मखु इब्राहिमं थःगु रकेर्डयात ‘रसियन बुक अफ रेकर्ड’य् तकं दुथ्याकेत सफल जूगु दु ।
संचारमाध्यमया रिपोर्टकथं इब्राहिमया उगु कीर्तिमानं लय्तायाः रुसया छगू स्थानीय क्लबं पुरस्कार स्वरुप वयात छखा छेँ हे बीगु घोषणा तकं याःगु दु । खतुं इब्राहिम व वया अबु निम्हं उगु क्लबया सदस्य नं खः । इब्राहिमं थःगु नां रसियन बुक अफ रेकर्डय् तयेत ला सफल जूगु हे जुल । तर थुकी हे व सन्तुष्ट धाःसा मदु ।
वयागु लक्ष्य धइगु ला ‘गिनिज बुक अफ वल्र्ड रेकर्डय् थःगु नां तयेगु खः । उकिया निंतिं वं न्हियान्हिथं हे पुसअप यायेगु यानाच्वंगु दु । इब्राहिकं पुसअप यानाच्वंगु भिडियो थ्व इलय् सामाजिक संजालय् तसकं भाइरल नं जुयाच्वंगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः थुगु रेकर्ड रुसया हे छम्ह न्यादँ दुम्ह मचाया नामय् दयाच्वंगु खः । उम्ह मचां मदिक्क ४,१०५ क्वः पुसअप यानाः रेकर्ड तःगु खः । अबलय् उम्ह मचायात रुसया राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनं मर्सिडिज कार उपहार बिउगु खः ।<eot>भारत व वेस्ट इन्डिज दथुया निगू टेस्टया श्रृंखलाय् भारतं निगुलिं कासा त्याकाः श्रृंखला थःगु कब्जाय् लाकल । थ्व टेस्ट श्रृंखला त्याकेवं भारत टेस्ट राष्ट्रतय् धलखय् दकलय् च्वय् नं लात । थ्व श्रृंखला भारतं त्याकूसां थुकी म्हितूम्ह छम्ह न्हूम्ह कासामिया कारणं भारतया विजय हे छायाय् लात ।
वेस्ट इन्डिजया थ्व कासामिया चर्चा थौंकन्हय् सामाजिक सञ्जालय् व्यापक जुयाच्वंगु दु । वयागु किपा सामाजिक सञ्जालय् भाइरल जुयाच्वंगु दु । थ्व कासामि खः– रहकीम कर्नवाल । रहकीमया चर्चा जुयाच्वंगु कारण धाःसा वयागु म्हधिकः व ग्यसुया कारणं खः । २६ दँया रहकीम भारतलिसे थ्व श्रृंखलापाखें जक टेस्ट क्रिकेटय् डेब्यु याःगु खः ।
तर वयागु चर्चा डेब्युया कारणं स्वयां नं वयागु ग्यसुया कारणं अप्वः जुल । स्थानीय पत्रिकातय्सं धाःकथं रहकीमया ग्यसु तौल १४० किलो दु, अले व विश्वया दकलय् अप्वः तौल दुम्ह टेस्ट क्रिकेटर नं जूगु दु । खय्त ला अन्तर्राष्टिय काउन्सिलं स्थानीय मिडियाया थ्व दावीयात पुष्टि याःगु मदुनि, अथे खःसां यदि वयागु तौल धाथें १४० किलो खः धयागु खःसा व आःतकया दकलय् ल्ह्वंम्ह टेस्ट क्रिकेटर जुइ ।
आःतक टेस्ट क्रिकेट म्हितूपिं कासामितय्त तौलया ल्याखं स्वयेगु खःसा दकलय् ल्ह्वंम्ह कासामि जुयाच्वंम्ह धयाम्ह अस्टे«ेलियाया वरविक आर्मस्ट्रंग खः । तर आः रहकीमं आर्मस्ट्रंगयात नं लिउने लाकाबिउगु दु । रहकीमया तौल जक अप्वःगु मखु, वयागु उचाई नं स्वये लायकया दु । वयागु उचाई ६ फूट ५ इञ्च दु ।
रहकीम जव ल्हातं ब्याटिङ याइम्ह ब्याट्सम्यान खःसा अफ ब्रेक बलर नं खः । वं थःगु न्हापांगु टेस्टय् भारतया चेतेश्वर पुजाराया विकेट काल । वं टेस्ट क्रिकेटय् न्हापांगु विकेट कायेवं क्रिकेटया तथ्यांक तया वयाच्वंम्ह भारतया छम्ह रिपोर्टरं ट्विट याःगु दु ‘थ्व टेस्ट क्रिकेटया इतिहासय् दकलय् झ्यातुगु विकेट जुइमाः ।’
रहकीम टेस्ट क्रिकेटय् नकतिनि डेब्यु याःसां वेस्ट इन्डिजया घरेलु क्रिकेटय् धाःसा लोकंह्वाःम्ह हे कासामि खः । व यक्व छक्का थ्वायेफुम्ह कासामि खः, अले वयागु उचाईया कारणं वयागु स्पिन बल नं स्वयेबहः जुइगु याः । छुं ई न्ह्यव क्वचाःगु वेस्ट इन्डिज च्याम्पियनशीपय् रहकीमं १७.६८ या औसतय् ५४ गू विकेट काःगु खः ।
क्रिकेट वेबसाइट इएसपीएन क्रिकइन्फोया कथं रहकीमं न्हापांगु श्रेणीया ५५ गू कासाय् २४ या औसतय् २२२४ रन दयेकेधुंकूगु दुसा २६० विकेट कायेधुंकूगु दु । अथेहे टि २० कासाय् नं वयागु स्ट्राइक रेट १३१ स्वयां अप्वः दु ।
बांलाःगु प्रतिभा दुसां थःगु ग्यसुया कारणं हे रहकीम अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटय् ह्वःताः चूलाके मफयाच्वंगु खः । वंगु दँय् जक वेस्ट इन्डिजया प्रमुख चयनकर्ता कर्टन ब्राउनं रहकीमया तौल म्हो याकेगु निंतिं ग्वाहालि जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । रहकीमया आदर्श धाःसा दक्षिण अफ्रिकाया अलराउन्डर ज्याक कलिस खः ।<eot>एजेन्सी – बेलायतय् खनेदुगु कोरोनाया न्हूगु ताजिया भाइरस भारतय् नं खनेदुगु दु । भारतय् म्हिगः खुम्हेसिके थ्व न्हूगु भाइरस खनेदुगु पुष्टि जूगु दु । भारतीय सरकारं उमित स्वास्थ्य केन्द्रय् क्वारेन्टाइनय् तयातःगु दुसा उपिं लिसे सम्पर्कय् वःपिनि नं जाँच जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु। भारतं वंगु वालय् हे बेलायतलिसेया उडान सेवा त्वाःथले धुंकूगु खः ।
भारत थौंकन्हय् अथें नं अमेरिका धुंकाः दकलय् अप्वः कोरोना संक्रमितत दुगु देय् जुयाच्वंगु दु । वंगु महिनाय् बेलायतं ३३ हजारं मल्याक मनूत भारतय् दुहां वःगु तथ्यांक दु। थुपिं मध्ये ११४ म्हेसिके कोरोना पोजिटिभ खनेदुगु खःसा खुम्हेसिके न्हूगु भाइरस खनेदुगु खः । थ्व न्हूगु ताजिया भाइरस तसकं याकनं सरे जुइगु भाइरस खः । थ्व भाइरस क्यानडा, जापान, स्पेन, स्वीडेन व फ्रान्सय् नं खनेदयेधुंकूगु दु ।
बेलायतय् थ्व भाइरस तसकं याकनं याकनं न्यना वनाच्वंगु दु। सोमवाः तकया दुने हे जक ४१ हजार ३८५ म्हेसिके संक्रमण खनेदयेधुंकूगु दु। भारतय् थ्व भाइरस दुहांवयेधुंकाः थुकिं अनया स्वास्थ्य सेवा प्रणालीयात हे अस्तव्यस्त यानाबीगु चिन्ता प्वंकाहःगु दु ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां नियम कथं दयेकूगु तर नक्सा पास मजूगु छेँया निंतिं विशेष व्यवस्था हःगु दु । दयेकेधुंकूगु तर नक्सा पास यायेगु प्रक्रियाय् तकं मवंनिगु निजी, सार्वजनिक व सरकारी छेँयात नक्सा कथं दयेकेगु निंतिं थज्याःगु व्यवस्था हःगु खँ येँ मनपां धाःगु दु ।
येँ मनपाया इन्जिनीयर राम थापाया कथं येँ मनपाय् अप्वः धइथें छेँ नक्सा पास मजूगु लूगुलिं मनपां थज्याःगु व्यवस्था याःगु खः ।
थापां धयादी, ‘नगरवासीया निंतिं थ्व छगू मौका खः, थुगु मौकाया नं सदुपयोग मयाःसा आपालं नगरवासीया छेँ नक्साविहीन जुइगु व उगु छेँपाखें कायेमाःगु फाइदां बञ्चित जुइ माली ।’ वइगु लछिया दुने नियम कथं छेँ निर्माण जूगु व नक्सा पास मयासे दयेकूगु छेँया थुवाःतय्सं छेँया विवरण सहित येँमनपाय् निवेदन पेश यायेमाः ।
नगरवासीया सेवायात ध्यानय् तयाः येँ मनपां छुं न्हिं न्ह्यः विवरण सहित निवेदन पेश यायेत स्वीन्यान्हुया सूचना जारी यायेधुंकूगु दु ।
पेश याःगु सूचनाया आधारय् येँ मनपाया प्रतिनिधित सम्बन्धित छेँथुवाःया छेँय् वनाः नक्सा पास यायेगु प्रक्रियाय् यंकीगु खँ धाःगु दु । स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनय् नक्सा स्वीकृत मयासे दयेकेगु नियम कथं व स्वीकृत नक्सा स्वयां बिस्कं कथं दयेकूगु छेँया निंतिं छक्वःया निंतिं विशेष व्यवस्था यायेमाःगु प्रावधान दु ।
थ्वहे झ्वलय् येँमनपाय् लिपांगु इलय् नक्सा पास यायेत वइपिं म्हो जूगु दु । वंगु दँय् न्हिं २० गू तक नक्सा पास यायेत वइगु खःसा थौंकन्हय् १० गू जक वयेगु यानाच्वंगु दु । येँ मनपां नक्सा पास यायेगु निंतिं छुं विशेष प्रावधान हःगु व येँ मनपा दुने जग्गाया अभाव जुयाः छेँ दनेगु थाय् तक हे मदयेधुंकूगु कारण. यानाः नं नक्सा पास याः वइपिं म्हो जूगु खँ मनपां धाःगु दु ।
निर्माण सम्पन्न प्रमाणपत्र मदयेकं छुं नं बैंक सम्बन्धी ज्या याये मफइगु जूगुलिं लिपांगु इलय् निर्माण सम्पन्न प्रमाणपत्र काइपिनिगु ल्याः धाःस ान्हिथं अप्वया वनाच्वंगु दु । आः मनपां निर्माण सम्पन्नया खँय् वयाच्वंगु समस्या नं समाधान यायेगु लागिं छुं विशेष निर्णय यायेत्यंगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – येँ महानगर लागा दुने सवारी साधन पार्किङया निंतिं उपयुक्त थाय् मालेगु ज्या न्ह्याःगु दु । येँ महानगरपालिकां दिगो, सरल व उपयुक्त सवारी साधन पार्किङया निंतिं विकल्पया रुपय् थाय् मालेगु शुरु याःगु खः । स्वनिगलय् थौंकन्हय् सवारी साधन पार्किङ तःधंगु समस्या जुयाच्वंगु दु । स्वनिगःया अतिकं व्यस्त बजाःजक मखसे अस्पताल, क्याम्पस लगायतया थीथी थासय् तकं सवारी पार्किङया अभावं लँय् हे पार्किङ यायेमाःगु अवस्था ब्वलनाच्वंगु दु ।
उकिं यानाः घन्टौतक सवारी जाम जुइगु स्थिति नं वयाच्वंगु दु । विशेषयानाः सुथय् व सनिलय् ज्याकू वनेगु व लिहां वयेगु इलय् थ्व समस्या अप्वः खने दयाच्वंगु दु । उकिसनं लँय् छुं गुगुं घटना जुल वा जुलुस,¥याली पिथनेगु ज्या जुल धाःसा स्वनिगःया सतक छगुलिं हे अस्तव्यस्त जुइगु यानाच्वंगु दु । थ्व हे खँयात ध्यानय् तयाः मनपां सवारी पार्किङया निंतिं विकल्प मालेगु ज्या न्ह्याकूगु खः ।
येँ मनपां थन ग्वसाः ग्वःगु छगू अन्तक्र्रियात्मक ज्याझ्वलय् नवासें येँ मनपाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं स्वनिगःया दकलय् तःधंगु समस्या मध्ये छगू सवारी साधनया व्यवस्थापनया निंतिं येँ महानगरपालिकां मेगु विकल्प मालेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु जानकारी बियादिल । वय्कलं धयादिल, ‘स्वनिगलय् गुलि नं सवारी साधन दु, उकी मध्ये औसतय् १० प्रतिशत ई ज सतकय् चले जुइ, ल्यं दुगु दक्वं सवारी साधन पार्किङ जुयाच्वनी ।
अज्याःगु पार्किङ यानातइगु सवारी साधनं हे सवारी व्यवस्थापन यायेत समस्या जुयाच्वंगु खः ।’स्वनिगःया अप्वःगु सवारी साधनयात व्यवस्थापन याये मफुगुलिं सामान्य जीवन पद्धति व सहरी सुविधाय् तकं समस्या जूगु सरोकारवालातय् धापू दु । जीवन पद्धति व सहरी सुविधा उपलब्ध यायेगुलिइ समस्या वःगु धइगु विज्ञ व सरोकारवालातय् धापू लिपा येँ मनपां सम्बन्धित ख्यःयापिं नापं पार्किङ योजनायात कयाः सहलह याना वयाच्वंगु दु ।
अन्तक्र्रियाय् येँ मनपाया प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत यादवप्रसाद कोइरालां तत्कालया निंतिं समाधान मालेगु मखसे न्ह्याबलेंया निंतिं सुविधा उपभोग याये फइकथं सतक व ट्राफिक व्यवस्थापनया ज्या न्ह्याकेमाः धयादिल ।<eot>नेवाः राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूया मू आज्जु देय् न्यंकया नेवाःतय्त भाषिक व सांस्कृतिकरुपं सजगता ब्वलंकेगु व थः नेवाः खः धयागु गर्व ब्वलंकेगु खः । थ्व छगू गैर राजनीतिक संस्था खः । थुकिया निंतिं उगु ईया तत्कालिन ज्या सना पुचःया नायः भक्तिदास श्रेष्ठ, पूर्वाञ्चलया न्वकू लक्ष्मी बहादुर हल्वाई, पश्मिाञ्चलया न्वकू प्रकाश पालिखे, मध्य पश्मिाञ्चलया न्वकू मदन कुमार व सुदुर पश्चिमाञ्चलया न्वकू प्रयाग राज जोशी, मूछ्यान्जे डा. केशवमान शाक्य व छ्याञ्जे नरेशवीर शाक्य (लिपा मूछञ्जे), सत्यमोहन जोशी, डा. कमल प्रकाश मल्ल, लोकदर्शन वज्राचार्य, लक्ष्मण राजवंशी, लक्ष्मीदास मानन्धर, लगायतया नेतृत्वय् नेवाःतय्गु क्षेत्रीय गतिविधि न्ह्याकेगु ताःतुना कथं दकले न्हापां पूर्वाञ्चलया विर्तामोड, मध्यमाञ्चलया नारायणघाट, मध्य पश्मिाञ्चलया नेपालगंजय् व लिपा पूर्वाञ्चलया इनरुवाय् नेवाः क्षेत्रीय सम्मेलन क्वचायेकूगु खः । थुपिं हरेक सम्मेलनय् नेवाः राष्ट्रिय संगठनया घोषना पत्र हे पित बियाः भाषा, संस्कृति, जनगणना प्रति देय् न्यंकया नेवाःतय्सं यायेमाःगु प्रतिवद्धता सार्वजनिक याःगु खः ।
झी पुचःया पूर्वाञ्चल नेवाः सम्मेलन
नेवाःतय्त छप्पँ छधी यायेगु ज्याय् पूर्वाञ्चलया ‘झी पुचः’या तःधंगु योगदान दु। ने.सं ११०१ स नीस्वंगु थुगु पुचलं आपालं नेवाः संस्कृति व जागरणया ज्याझ्वःत न्ह्याका वयाच्वंगु दु। संस्था नीस्वंगु इलंनिसें हे नेवाःतय्गु नखःचखः व सांस्कृतिक ज्याझ्वःकथं सापारु (गाईजात्रा), यःमरि पुन्हि थेंज्याःगु संस्कृति हनाः अन दुपिं नेवाःतय्त थःपिनिगु भाषा संस्कृतिप्रति जागरण हयेगु ज्या यानाच्वंगु दु। उकथं हे नेवाः संस्कृतिकथंया गुथि, मिसामस्तय्गु इहि, बा¥हाः व मिजं मस्तय्गु व्रतवन्ध थेंज्याःगु संस्कार मंकाःकथं हनेगु याना वयाच्वंगु दु ।
विराटनगरया ‘झी पुचः’लं पूर्वाञ्चलया निंतिं नेवाः केन्द्रया रुपय् हे ज्या याना वयाच्वंगु खः । नेवाःतय्गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबू निर्माण न्ह्यः हे थुगु संस्थां पूर्वाञ्चलया थीथी जिल्लाया नेवाःतय्त सांस्कृतिक, भाषिक व सामाजिकरुपं समन्वय याना वयाच्वंगु खः । आःया इलय् नं थुगु संस्थां नेपाल संवत्या न्हूदँ कुन्हु स्वनिगः लगायत थीथी जिल्लाया नेवाः विज्ञतय्त ब्वनाः विराटनगरया थःगु हे छेँय् ज्याझ्वः यायेगु, नेवाः विज्ञतपाखें नेवाः भाषा, कला, संस्कृतिया मू न्वचु बीकेगु ज्या याना वयाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु सामाजिक व सांस्कृतिक विकासया निंतिं थःपिनिगु हे भवनय् नेवाः म्यूजियम न्ह्याकेगु ग्वसाः नं यानाच्वंगु दु ।
झी पुचःया अनेक महत्वपूर्ण ज्याझ्वःत मध्यय् पूर्वाञ्चल लागाया नेवाः क्षेत्रीय सम्मेलन खः । पूर्वाञ्चलया थीथी लागाया प्रतिनिधितय्गु ब्वति दुगु उगु क्षेत्रीय सम्मेलनय् येँया प्रतिनिधिपिनिगु ब्वति नं दुगु खः । उगु क्षेत्रीय सम्मेलनय् पूर्वाञ्चलया नेवाःतय्गु स्थितिबारे व्यापक सहलह जूगु खःसा थुकिया विकासया निंतिं गुज्वःगु योजना आवश्यक जुइ धयागु विषयस सहलह जूगु खः । उगु हे सम्मेलनय् नेवाःतय्गु आर्थिक स्थितिया विकास गुकथं जुइफइ धयागु विषयय् गहनतम सहलह ब्याकाः वित्तीय संस्था नीस्वनेगु ज्या नं जूगु खः ।
प्रादेशिक संरचनाय् नेवाः राष्ट्रिय संगठन
नेवाःतय्गु राष्ट्रिय संगठनया निर्माण लिपा नेवाःतय्गु भाषिक, सांस्कृतिक लिसें नेवाः भावनायात छधी यायेगु ज्याय् आपालं ज्या जुइधुंकूगु दु। थुकिया निंतिं देय् न्यंकंया नेवाः खलः, पुचः व गुथिया तःधंगु योगदान दु। नेवाः राष्ट्रिय संगठन उगु ईया छगू तःधंगु आवश्यकता खः । तर मुलुकय् आः आपालं हिउपाः वयेधुंकूगु दु। मुलुक एकतन्त्रात्मक शासनं हिलाः संघीय शासन जुइधुंकूगु दु। नेपाःया संविधानं हे स्वंगू तहया सरकार व्यवस्था यायेधुंकूगु सन्दर्भय् नेवाःतय्गु राष्ट्रिय संगठनया भूमिकायात कयाः नं सहलहया आवश्यकता दु। नेवाः देय् दबू नीस्वंगु इलय् देय् दबू नीस्वने न्ह्यवंनिसें हे भाषा, संस्कृति उत्थानया निंतिं ज्या यानाच्वंगु संघ संस्थायात उचित सम्मान व स्थान बीमाः धयागु मान्यता काःगु खः । तर लिपा देय् दबुलिं थःगु हे शाखा चायेकेगु ज्या न्ह्याका वन। थुकिं यानाः न्हापाया संस्थातय्सं याना वयाच्वंगु योगदानया कदर मजूगु आभास जुयाच्वंगु दु ।
मुलुकय् हिलावंगु राजनीतिक परिवेशकथं आः प्रादेशिक नेवाः संगठनया भूमिका महत्व जुयाच्वंगु दु। आः नेपाःया प्रशासनिक व्यवस्था हे हिलाः जिल्लाया अवधारणा व न्यागू विकास क्षेत्रया स्वरुप मदये धुंकाः नेवाःतय्गु संगठनया स्वरुप नं हिलेगु आवश्यक जुइ । थुकिया लागिं आः प्रदेशस्तरीय क्षमता दुगु नेवाः संस्थायात स्वतन्त्र नेतृत्व बीमाःगु आवश्यकता दु ।
न्हापांनिसें ज्या याना वयाच्वंगु खलः पुचःयात निरन्तर न्ह्याना वनेत गनं अवरोध जुइ मजिउ। विराटनगरया ‘झी पुचः’या ग्वसालय् नेवाः महोत्सव, नेवाः नसा नखः, व्यापारिक मेला, नेवाः कला, संस्कृतिया प्रदर्शनी थेंज्याःगु ज्या नं न्ह्यानाच्वंगु दु। थ्व संस्था पूर्वाञ्चलया हे अग्रणी नेवाः पुचः खः । आःया इलय् ‘झी पुचः’या संलग्नताय् थुकिया पुलांम्ह नायः सुदर्शन कपिला ट्रष्ट नीस्वनाः वाब्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीयात निगू लख तकाया सुदर्शन-कपिला सिरपाः लःल्हायेगु ज्या नकतिनि सम्पन्न जुल । थुकिं झी पुचःपाखें थःगु नेतृत्व क्षमतायात अझ प्रस्ट रुपं न्ह्यःने हःगु सीदु। पूर्वय् नेवाःत शक्तियात प्रादेशिक रुपं बल्लाका यंकेगु ज्याय् झी पुचलं ज्या यायेफु धइगु खँयात थ्व स्पष्ट संकेत खः ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिका १८ वडाया ग्वसालय् जूगु न्हापांगु ताम्सिपाखा स्पोर्टस कार्निभल–२०७८ क्वचाःगु दु । कार्निभलय् बास्केटबल, फुटसल, म्याराथन, ब्याडमिन्टन व टेबुलटेनिस यानाः न्यागू कासा दुथ्याकातःगु खः ।
येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं कार्निभलय् दुथ्याःगु कासाय् विजयी जुयादीपिं कासामिपिंत पदक, दसिपौ व नगद पुरस्कार लःल्हानादीगु खः । कासाय् फुटसल व बास्केटबलय् न्हापयात झिंच्याद्वः, लिउयात झिद्वः तका, टेबुलटेनिस व ब्याडमिन्टनय् न्हापयात न्याद्वः व लिउयात स्वद्वः तका अथे हे म्याराथनय् न्हापयात च्याद्वः, लिउयात न्याद्वः व लियांलिउयात स्वद्वः तका सिरपाः लःल्हाःगु खः ।
ज्याझ्वलय् नवासें महानगर प्रमुख शाक्यं कााया माध्यमं स्वस्थ सहर निर्माणय् महानगरं लगानी यानाच्वंगु खँ कनादिल । कासा ख्यःपाखें मेमेगु ख्यलं नं आपालं सयेकेमाःगु खँय् बः बियादिसें कासाय् विजयी जुइत सीमित अवधीया निंतिं कडा प्रतिस्पर्धा जुइ । तर कासा सिधयेधुंकाः थवंथवय् न्हापा थें हे गुगु सद्भाव दइगु खः व मेमेगु ख्यलं नं सयेकेमाः धयादिल ।
वडाअध्यक्ष न्हुछेकाजी महर्जनं वडाया निंतिं कासा छगू अभिन्न ज्याझ्वः खः धासें थुकियात निरन्तरता बिया वनेगु जुइ धयादिल । वंगु फागुन ७ गतेनिसें न्ह्याःगु कार्निभलय् ताम्सिपाखा युथ क्लबं व्यवस्थापनय् ग्वाहालि याःगु खः ।<eot>हंगकंगय् सोमवाः सुथय् जूगु विरोध प्रदशैनय् प्रहरीं गोली कयेकूगु दु । फेसबुकय् जुयाच्वंगु प्रत्यक्ष प्रसारणय् छम्ह प्रहरी अधिकृतं सतक बन्द यानाच्वंम्ह छम्ह प्रदर्शनकारीयात ख्याये न्ह्यः बन्दूक लिकाःगु खनेदुगु खः । ख्वाः त्वपुयातःम्ह मेम्ह छम्ह प्रदर्शनकारीयात उम्ह अधिकृतं म्हय् गोलीं कयेकूगु खः ।
झडप जुयाच्वंगु इलय् प्रहरीं मेगु निगू राउण्ड नं गोली कयेकूगु भिडियोय् खनेदुगु खःसां उगु गोली सुयातं लाः कि मलाः धयागु धाःसा स्पष्ट खनेमदुगु खः । गोलीं लाःम्ह मनूया अपरेशन जुयाच्वंगु व वयागु अवस्था गम्भीर दुगु खँ वयात उपचार यानाच्वंगु अस्पतालं धाःगु दु ।
वंगु जून महिनाय् विरोध प्रदर्शन सुरु जुइधुंकाः हंगकंगय् थुकथं गोलीं कयेकूगु थ्व स्वक्वःखुसी खः ।
सोमवाः प्रदर्शनकारीतय्सं उत्तरपूर्वी क्षेत्रया साइ वान होया सतक बन्द यायेगु कुतः याःगु खः । प्रदर्शनया झ्वलय् हंगकंगया थीथी थासय् झडप जुयाच्वंगु समाचार नं पिहां वयाच्वंगु दु ।
अनलाइनय् तयातःगु छगू भिडियाय् छम्ह प्रहरीं सिइकचायेकं हे प्रदर्शनकारीत च्वनाच्वंथाय् मोटरसाइकल न्याकः यंकूगु नं खनेदुगु खः । मेखे चाइनिज विश्वविद्यालयय् प्रदर्शनकारीतय्सं अप्पां कयेकेवं प्रहरीं नं रबरया गोली कयेकूगु दु । गुलिखे थासय् प्रहरीं अश्रुग्यास नं कयेकूगु खः ।<eot>येँ – नेपाल आयल निगमं वइगु लछिया दुने थःगु मासिक घाटा थ्यंमथ्यं ५ अर्ब थ्यनीगु प्रक्षेपण याःगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् थहांवंगु पेट्रोलियम पदार्थया भाः कथं भारतीय आयल निगमं छ्वयाहःगु न्हूगु शुल्क कथं निगमया घाटा अझ थहां वनेफइगु खँ निगमया प्रवक्ता विनितमणि उपाध्यायं कनादीगु दु ।
आः वःगु न्हूगु भाः कथं झिंन्यान्हुया दुने २ अर्ब ४० करोड ८७ लाख व लछिया ४ अर्ब ८२ करोड स्वयां अप्वः नोक्सानी जुइगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
न्हूगु भाः कथं पेट्रोल, डिजेल व ज्या थुइगु ग्यासया भाः थहां वंगु दु । आईओसीया निगमं न्यायेबलय् पेट्रोल प्रतिलिटर १६१।०५ पैसा, डिजेल १४०।४८ पैसा व जा थुइगु ग्यास सिलिण्डरया २ हजार १३५।७४ पैसा तूगु खँ निगमं धाःगु दु ।
निगमया कथं माघ १८ गते भाः समायोजन यायेधुंकाः उपभोक्ता मूल्य स्वयां पेट्रोलय् १९।०५ पैसा, डिजेलय् १५।४८ पैसा व जा थुइगु ग्यास छगः सिलिन्डरय् ५६०।७५ द्यापं फये मालाच्वंगु दु ।<eot>थुगुसी नेपाल संवत् ११४२या न्हूदँया लसताय् जूगु प्यंगू ज्याझ्वःया ब्वना पतिइ मिखा वन । संयोग, प्यंगुलिं ब्वनापौ प्यंगू प्रमुख राजनीतिक दलया । प्यंगू मध्ये स्वंगू सत्तारुढ दलत नेपाली कांग्रेस, नेकपा माओवादी केन्द्र व नेकपा (एकीकृत समाजवादी)या खःसा मेगु छगू प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेकपा (एमाले)या जुल ।
उगु ब्वनापौ प्यंगू राजनीतिक दलतय् थीथी जिल्ला, वडा लगायत स्थानीय कचातय्सं स्वन्ति, छठ नापं नेपाल संवत्या न्हूदँ ११४२ क्यंगु लसताय् यायेत्यंगु ज्याझ्वःया खत । न्हूदँया लसताय् याःगु ज्याझ्वःया ब्वनापतिइ नेपाल संवत्या तिथि धाःसा मदु, केवल विक्रम संवत्या मिति जक । ब्वनापतिइय् नेपाल संवत्या तिथि मतसें विक्रम संवत्या मिति जक दुथ्याकूगु धाःसा संयोग मखेफु । थ्व सायद नेपाःया राजनीतिक दलतय्सं नेपाल संवत्यात गुकथं स्वइ धयागुया संकेत जुइफु । उकिं स्वन्ति, छठ व नेपाल संवत्या न्हूदँया लसताय् ज्याझ्वः धकाः ग्वसाःग्वय्गु तर वहे संवत्या तिथि धाःसा गनं उल्लेख मयायेगु ।
दँय्दसं न्हूदँया लसताय् थीथी ज्याझ्वःत जुइ । राजनीतिक दलया नेतातय् उपस्थिति नं दइ । संवत्या महिमागान निसें राष्ट्रियताया बारे ततःधंगु न्वचु बी । शंखधरया बारे ज्ञान बीगु निसें कयाः वय्कलं याःगु लोककल्याणया ज्याया बारे प्रवचन जुइ । प्रधानमन्त्री तःगू मछि ज्याझ्वःया मूपाहाँ जुयाः ब्वति कयाः थःगु लेटरप्याडय् नेपाल संवत्या तिथि उल्लेख यायेगु बचं बियादी ।
राष्ट्रपतिं नेपाल संवत्या भिंतुना धासें भिंतुना सन्देश छ्वयादी । तर न राष्ट्रपतिया भिंतुना सन्देशय् नेपाल संवत्या तिथि दुथ्याः न प्रधानमन्त्रीं थःम्हं कबुल यानादी कथं थःगु लेटरप्याडय् नेपाल संवत्या तिथि दुथ्याकादी । सार्वजनिक खपट व मतदातातय् नुगः सालेगु निंतिं न्हूदँया ज्याझ्वः निसें न्ववायेगु इलय् नेपाल संवत् व शंखधर साख्वाःया बयान यायेगु तर व्यवहारय् छ्यलेत धाःसा न्ह्याब्लें लिउने । उकिं राजनीतक दलतय् ब्वनापतिइ नेपाल संवत् न्ह्यमथनेगु धयागु केवल संयोगया खँ जक मखु, नेपाल संवत्यात उगु पार्टी गुकथं स्वइ धयागुया संकेत नं खः ।
थ्वला राजनीतिक दलतय्सं दछिइ छक्वः पार्टीं नेपाल संवत्यात मान्यता बियातःगु दु धकाः क्यनेगु निंतिं याइगु खँ जक जुल । थन खँ राजनीतिक दलतय् जक धाःसा पक्कां मखु । नेपाल संवत्या न्हूदँ उत्सव नं खः तर थ्व छगू आन्दोलन नं खः । निश्चित उद्देश्य प्राप्त यायेगु निंतिं शुरु जूगु आन्दोलन । उकिं उत्सवया कथं हनेगु झ्वलय् झीसं ल्वःमंके मजिउगु खँ धयागु आन्दोलनया मुद्दा खः ।
नेपाल संवत्या आन्दोलन सुरु जुइधुंकाः राष्ट्रिय संवत्या मान्यता निसें संवत्या पलिस्था याःम्ह शंखधर साख्वाःयात राष्ट्रिय विभुति घोषणा यायेगु तकया उपलब्धी चूलायेधुंकूगु दु । अथेखःसां संवत्यात व्यवहारय् छ्यलेगु निसें कयाः शंखधर साख्वाया बारे दुथ्यंक अनुसन्धान यायेगु तकया आपलं मुद्दा अझ नं दनी । नोटय् नेपाल संवत् छ्यलेगु, ब्वनेकुथीइ थुगु संवत्या महत्वयात कयाः पाठ्यक्रम दयेकेगु आदि आदि ज्या नं ल्यं दनि ।
राजनीतिक दलतय्सं थौं नेपाल संवत्यात छगू उत्सवया कथं जक हनाच्वंगु दु । तुच्चा व भिंतुना कालबिल थुकीया दसूत खः । थ्व छगू आन्दोलन नं खः, थुकीया मुद्दा पूवंकेगु निंतिं झी थः नं न्ह्यचिलेमाः धकाः गबलें न्ह्यःने वंगु मदु । झीसं नं न्हूदँ दछिइ छक्व तसकं तःजिक हनाच्वना, छगू उत्सवया कथं । उत्सव हनाच्वंगु इलय् गनं झीसं आन्दोलनया मुद्दात ध्याकुने लाकेगु ज्या जकं यानाच्वंगु मदुला ?
दच्छियंक जुइमाःगु आन्दोलनया निरन्तरता धाःसा उत्सव हनेगु नामय् यासुयाच्वंगु जकं खःला ? न्हूदँयात उत्सवया कथं तःजिक हनेमाः, हनाच्वंगु दु । थ्व छगू सकारात्मक कुतः खत । अथेखःसां थ्व छगू आन्दोलन नं जूगुलिं थुकीयात आन्दोलनया निरन्तरता नं दयाच्वनेमाः । आन्दोलनया स्वरुप पानावनेफु । ई कथं, माः कथं आन्दोलन यायेगु, आन्दोनलया मुद्दा ल्ह्वनेगु तरिका पायेफु । उत्सव हनेवं आन्दोलनया मुद्दा तनावनी धइगु जुइमखु, नापनाप नं वनेफु । थुकीया निंतिं आन्दोलित जुयाच्वंपिनि उद्देश्य धाःसा प्रष्ट जुइमाः ।
आन्दोलन छन्हु जक यानाः उपलब्ध जुइगु खँ मखु । नेपाल संवत्या आन्दोलनयात जक दुवालेगु खःसा नं झीसं थौं तकया अवस्थाय् थुलि उपलब्धी चूलाकेत दँ दँ बीत । न्हापाया लकस स्वयां आःया लकस नं यक्व पायेधुंकूगु दु । आःया इलय् नेपाल संवत्यात न्हापा थें राज्यं क्वत्यलेगु कुतः यानाच्वंगु मदु । न्हापा छन्हु जक ज्याझ्वः यायेत नं राज्यपाखें सुलाः सुलाः यायेमाःगु अवस्था दुगु खः । थौं दछियंक ज्याझ्वः यायेत नं झीत छुट दु ।
आन्दोलन छम्ह व्यक्ति, छगू पुचः व छगू संस्थाया जक दायित्व मखु । नेपाल संवत्या आन्दोलन व थुकीया माग पूवंकेगु धयागु नं थुकी संलग्न जुयाच्वंपिं प्रत्येक मनूतय् जिम्मेवारी खः । उकिं नेपाल संवत् हनाच्वंपिं राजनीतिक पार्टी निसें सामाजिक संस्थातय्सं दछियंक जुइगु थःगु ज्याझ्वलय् नेपाल संवत्या तिथि मिति छ्यलेफुसा थ्व नं छगू उपलब्धी जुइफु ।
प्रत्येक व्यक्तिं थः संलग्न खलः, पुचः, संस्था, राजनीतिक दलयात दछिइ छक्वः मखु दछियंक नेपाल संवत्या मुद्दायात कयाः ज्याझ्वः यायेगु, दबाब बीगु यायेफुसा थुकिं नं सकारात्मक लँपुपाखे न्ह्यःने यंकेत ग्वाहालि जुइ । फुपिंसं स्थानीय, प्रदेश व केन्द्र सरकारयात दछियंक दबाब बियाच्वनेफुसा उकिं नं उपलब्धी चूलाकेफइ । नेपाल संबत्या बारे ल्ह्वनाच्वंगु गुलि नं मुद्दा दु उकियात दछियंक निरन्तर रुपं ल्ह्वनेगु खःसा गनं मेगु न्हूदँ न्ह्यः हे झीगु माग पूवनीगु जकं खःला ? राज्यपाखें सम्बोधन जुइगु जकं खःला ? मखुसा दँय्दसं हानं न्हूदँ वइतिनि, उगु इलय् थ्वहे मुद्दा पूवंकेगु निंतिं छन्हुया निंतिं जूसां हानं तःजिक नारा थ्वयातुं च्वनी ।<eot>येँ – हानं अप्वया वंगु कोरोना महामारी पनेगु लागिं सरकारं बहनी ८ बजे लिपा गाडी चले मयाकेगु धकाः याःगु निर्णययात प्यखेरं विरोध याना हःगु दु । स्वनिगःया स्वम्ह सीडीओतय्सं थ्वहे वइगु विहीवाःनिसें स्वनिगः दुने गाडी मयाकेगु धकाः सुचं जारी याःगु खः ।
कोरोना संक्रमण बारे ज्या याना–च्वंपिं विज्ञतय्सं धाःसा सीडीओतय् थ्व नियमया विरोध याःगु दु । बहनी ८ बजे लिपा अथें नं मनूत छेँय् छेँय् वनेधुंकीगु जूगुलिं भीडभाड कम जुइगु जुयाः अज्याःगु इलय् गाडी बन्द याकेगुया अर्थ मदुगु खँ धाःगु दु ।
संक्रमण अप्वः न्यना वनीगु ला अप्वः भीड जुइगु थासय् खः, तर न्हिनय् जुइगु भीडयात कायम हे यानाः बहनी गाडी जक पनां कोरोना नियन्त्रण मजुइगु खँ नं विज्ञतय्सं धाःगु दु । थ्वहे झ्वलय् कोरोना संक्रमितया ल्याः म्हिगः छन्हुं ४,९०४ म्ह थपे जूगु दुसा ३५ म्ह मनू सीगु दु ।<eot>येँ – येँय् छम्ह नापं देय्न्यंक थप ३ सय ८० म्हेसित कोरोना भाइरसया संक्रमण जूगु दु । थ्व नापं नेपालय् ६ हजार ५ सय ९१म्हेसित कोरोना संक्रमण जूगु दु । नेपालय् ७३गू जिल्लाय् संक्रमण खनेदयेदुगु दु ।
राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला टेकुइ याःगु परीक्षणय् येँया छम्ह मिसायात संक्रमण जूगु पुष्टि जूगु खः । येँया मिसा नापं राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाय् १ सय १४म्हेसित संक्रमण खनेदुगु खः ।<eot>लियोनल मेस्सीं ह्याट्रिक यायेवं सेल्टा भिगोयात ४–१ गोलं बुकाः बार्सिलोनां ला लिगाय् शीर्षस्थान कायम हे याःगु दु । मेस्सीं निगू गोल आकर्षक फ्रिकिकपाखें याःगु खःसा छगू पेनाल्टि पाखें याःगु खः । कासाया २३ औं मिनेटय् मेस्सीं पेनाल्टि पाखें न्हापांगु गोल यासें बार्सायात अग्रता बिउगु खःसां लुकास ओलाजां कासाया ४२ औं मिनेटय् फ्रिकिक गोल यासें कासा बराबरीइ हःगु खः ।
थ्वयां प्यंगू मिनेट लिपा हे हाफ टाइमया इन्जुरी इलय् मेस्सीं नं फ्रिकिक पाखें हे आकर्ष गोल यासें बार्सायात हाकनं अग्रता बिउगु खः । लिपांगु हाफ सुरु जूगु स्वंगू मिनेट लिपा हे मेस्सी हाकनं गोल यासें ह्याट्रिक पूवंकलसा थप छगू गोल कासाया ८५ औं मिनेटय् सर्जियो बुस्क्वेट्सं याःगु खः ।
थ्वयां न्ह्यव बार्साया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी रियल म्याड्रिडं नं इबरयात ४–० गालं बुकूगु खः । थ्व विजय छुं ईया निंतिं रियल ला लिगाया शीर्ष थासय् वःगु खःसां बार्सां नं विजय चूलाकेवं बार्सा हे हाकनं गोल अन्तरया ल्याखं शीर्षस्थानय् वःगु खः । बार्सा व रियल निगुलिंया १२–१२ गू कासा लिपा २५–२५ अंकं दु ।
बार्सा गोल अन्तरया ल्याखं जक न्ह्यःने दु ।रियलया निंतिं करिम बेन्जमां निगू, सर्जियो रामोसं छगू व फेडेरिको भाल्भेर्डें छगू गोल याःगु खः । बेन्जमां छगू व रोमासं छगू गोल पेनाल्टिपाखें याःगु खः ।<eot>एजेन्सी – भर्चुअल क्रिप्टोकरेन्सी बिटक्वाइनया भाः न्हापांखुसी ३० हजार डलरं च्वय् थहां वंगु दु । बिटक्वाइन छगःया भाः आः नेपाली मू कथं ३६ लाख स्वयां अप्वः थ्यंगु दु । शनिवाः छगः बिटक्वाइनया भाः ३० हजार ८२३.३० अमेरिकी डलर थ्यंगु खः । छुं वाः न्ह्यव जक थुकिया भाः २० हजारं थहां वंगु खः ।
विज्ञतय् कथं अमेरिकी डलरया अवमूल्यन जुइगु क्रम न्ह्यानाच्वंगु अवस्थाय् थुकिया भाः अझ थहां वनेफुगु खँ धाःगु दु । अमेरिकी डलरया भाः थगुने मार्चय् कोरोनाभाइरसया कारणं अप्वःगु खःसा थ्व लिपा अमेरिकी धुकूपाखें यक्व खर्च जूगुलिं डलरया भाः कुहां वनाच्वंगु दु । बिटक्वाइट अमेरिकी डलर वा मेमेगु मुद्रा थें हे छ्यलाबुला जुइ । आः हे जक अनलाइन पेमेन्ट गेटवे पेपालं बिटक्वाइनपाखें कोरोबार यायेफइगु याःगु दु ।
बिटक्वाइनया भाः नं डलर थें थहां कुहां जुयाच्वनेगु याः । सन् २०१७ य् नं बिटक्वाइनया भाः २० हजार डलर थ्यंगु खःसा थुकिया भाः दकलय् म्हो ३,३०० डलर तक नं थ्यंगु दु। थगुने नोवेम्भरय् नं १८ हजार डलर थ्यनेधुंकूगु थुकिया भाः हाकनं कुहां वंगु खः ।<eot>बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोन्सनं डाउनिङ स्ट्रीट ब्रिफिङया झ्वलय् प्रतिबन्धत छ्वासुका हे कोरोना नियन्त्रण याये फइगु अवस्था दूगुलिं प्रतिबन्धत छ्वासुकेगु घोषणा यानादीगु खः ।
आम मनूयात छेँ नं हे ज्या यायेगु व्यवस्था व मास्क अनिवार्य जूगु वयेकलं धयादील । देशय् ओमिक्रोन संक्रमण दर उच्च दूगु नालाकासें वयेकलं प्रतिबन्ध छ्वासुकिबलय् छुं हदतक्क असहज महशुष जूसा नं आःयात प्रतिबन्ध छ्वासुकेगु निर्णय जूगु धयादील ।
बेलायतय् वइगु १० जनवरी निसें न्हियान्हिथं १गू लखया दरं कोरोना परिक्षण यायेगु घोषणा नं प्रधानमन्त्री जोन्सनं यानादीगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – सरकारं छुं न्हि न्ह्यः हःगु ‘नागरिक एप’य् सुरक्षाया खतरा दुगु खँ आईटी विज्ञतय्सं धाःगु दु । सरकारी सेवा एकीकृत रुपं बीगु ताः तयाः सरकारं परीक्षणया निंतिं थ्व ऐप सार्वजनिक याःगु खः । तर साइबर सुरक्षाविज्ञतय्सं धाःसा थ्व एपय् विश्वसनीय सुरक्षा उपाय नाला मतःगु खँ धाःगु दु ।
सरकारं सछिगुलिं मल्याक सरकारी सेवा बीफइ कथं थ्व एप तयार याःगु खः । थुकिं आःयात प्यान नम्बर कायेगु लिसें नागरिकता, राहदानी, मतदाता परिचयपत्र, नागरिक लगानी कोष, सञ्चयकोष, शैक्षिक उपलब्धि सम्बन्धी विवरण स्वये फइ । तर विज्ञतय्सं थ्व एपपाखें नागरिकतय्गो प्य तयेमाःगु डाटा हे खुया काये फइगु खतरा दुगु खँ धाःगु दु। साइवरविज्ञ विजय लिम्बुं बीबीसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘थ्व एपय् सेक्युरिटी फिचर मदुगु ला मखु, तर मोबाइल एपय् सुरक्षा मापदण्ड कथं गुगु फिचर दयेमाःगु खः, उकथं दुगु खनेमदु ।’
वय्कलं क्वातुगु सुरक्षा सम्बन्धी उपाय नालामतःगुलिं थ्व एपपाखें हे नागरिकतय् गोप्य सुचं पिहां वनीगु सम्भावना दुगु खँ धयादीगु दु । अथेहे थ्व एपय् यक्व सरकारी निकायया डाटा दइगुलिं साइबर आक्रमणकारीतय्सं छगू हे एपपाखें यक्व सरकारी ज्याकुथिइ हमला याये फइगु खँ नं वय्कलं कनादिल । आःयात थ्व परीक्षण संस्करण जुइगुलिं लिपा पूर्ण संस्करण हइबलय् सुधार यानाः हइगु आशा नं वय्कलं यानादीगु दु ।
मेखे साइबर कानुनविद् अधिवक्ता टंक अर्यालं सरकारं परीक्षणया निंतिं धाःसां आः हे नागरिकतय्त थ्व एपपाखें सेवा का धयाच्वंगुलिं थुकी दुहां वंपिं नागरिकतय् गोप्य डाटा नं पिहां वनीगु खतरा आः हे दुगु खँ धयादीगु दु । ‘बिटा भर्सन धायेवं थुकी न्हापा हे समस्या दु धयागु कथं हे खः । उकिं आः हे थ्व एप मार्फत छ्वःगु सुचंया सुरक्षा खतराय् दु धायेमाः’ वय्कलं धयादीगु दु। वय्कलं सरकारं थुकिया डाटा गन तइगु, उकिं सुया सुया पहुँच दइ धयागु खँ स्पष्ट यानाः न्हापां हे सुरक्षाया उपाय नालेमाःगु बिचाः नं तयादीगु दु ।
तर सरकारी अधिकारीत धाःसा थ्व एपय् सुरक्षाया खतरा दु धयागु खँ माने यायेत तयार मदुनि । सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयया सहसचिव अनिलकुमार दत्तं थ्व एप पूवंक सुरक्षित दुगु दावी यासें धयादीगु दु, ‘थ्व ऐपयात निगू साइबर सेक्युरिटी अडिटरपाखें परीक्षण याकागु दु, उकी थ्व ऐप सुरक्षित हे खनेदुगु दु ।’ वय्कलं थ्व एपया डाटा सिंहदरबारय् च्वंगु राष्ट्रिय सूचना प्रविधि केन्द्र दइगु खँ धासें थुकी दुगु छम्हेसिया विवरण मेपिंसं स्वये मफइगु दावी वय्कलं यानादीगु दु ।<eot>एजेन्सी- अमेरिकाया जर्जिया राज्यया एटलान्टाय् लाक्वपाक्वढंगं चले याःगु गोलीं लानाः खुम्ह एशियाली मूलयापिं मनूत लिसें च्याम्हेसिया ज्यान वंगु दु । एटलान्टाया एकवोर्थ सहर च्वंगु स्वंगू मसाज पार्लरय् थथे गोली चले जूगु खः । पुलिसं बिउगु जानकारी छगू पार्लरय् प्यम्ह व मेगु निगू पार्लरय् प्यम्ह यानाः च्याम्हय् सीगु खः । सीपि खुम्ह एसियालीत मध्येय् प्यम्ह दक्षिण कोरियाली नागरिक जूगु पुष्टि जुइधुंकूगु दु ।
गोली कयेकूगु द्वपनय् पुलिसं २१ दँया छम्ह ल्याय्म्हयात ज्वंगु दु । थ्व स्वंगुलिं थासय् व हे ल्याय्म्ह गोली कयेकूगु प्रहरीं धाःगु दु । प्रहरीं सिसिटिभीया फुटेजया आधारय् उम्ह ल्याय्म्हयात मालेगु झ्वलय् एटलान्टा २४० किलोमिटर तापाकं रोबर्ट आरोन लङ नांया उम्ह ल्याय्म्हयात ज्वंगु खः ।
अमेरिकाय् थौंकन्हय् एसियालीतय् घृणा यायेगु अप्वया वनाच्वंगु दु । एशियाय् च्वंपिंसं हे अमेरिकाय् कोरोना भाइरस हःगु धासें एशियालीतय्त अपमान यायेगु जक मखु घृणायुक्त अपराध यायेगु नं अप्वया वनाच्वंगु खः । जर्जियाय् थ्यंमथ्यं न्यागू लाख एसियाली च्वनाच्वंगु दु ।
वंगु वालय् जक अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं थःगु छगू सम्बोधनय् एसियाली अमेरिकीतय्त यानाच्वंगु गलत व्यवहारयात पनेमाःगु खँ धयादीगु खः।<eot>पाकिस्तानी सेनां भारत प्रशासित काश्मिरय् जूगु आतंकवादी आक्रमणय् पाकिस्तानयात जबर्जस्ति द्वपं बियाच्वंगु धासें कडा प्रतिक्रिया बिउगु दु । पाकिस्तान सेनाया प्रवक्ता मेजर जनरल आसिफ गफूरं शुक्रवाः छगू पत्रकार सम्मेलन यासें थ्व आक्रमण भारतया आन्तरिक सुरषा व्यवस्था कमजोर जुयाः जूगु धासें भारतीय सुरक्षा व्यवस्थाप्रति हे न्ह्यसः चिं थनादीगु दु ।
वंगु फेब्रुअरी १४ य् भारतीय अर्धसैनिक बल सीआरपीएफया जवानत च्वना वनाच्वंगु गाडीइ विस्फोटक पदार्थ जायेकाहःगु छगः कार न्याके यंकाः जैश ए मोहम्मद नांया आतंकवादी संगठनं आत्मघाती आक्रमण याःगु खः । थ्व आक्रमणय् ४० म्हं मल्याक सीआरपीएफया जवानत सीगु खः ।भारतं थ्व घटनाय् पाकिस्तनया ल्हाः दुगु द्वपं बिया वयाच्वंगु दु ।
पाकिस्तानं धाःसा थ्व द्वपंयात अस्वीकार याना वयाच्वंगु दु । पाकिस्तानी सेना प्रवक्ता गफूरं पत्रकार सम्मेलनय् धाःगु दु, ‘थ्व घटना जुइगु पाकिस्तानं आक्रमणयात कयाः बांलाक सोचबिचाः यानाः छानविन याःगु खः, अले जिम्मेवार सरकारया रुपय् प्रतिक्रिया बिउगु खः । पाकिस्तानया प्रधानमन्त्रीं भारतयात न्हापा गबलें मबिउगु कथंया प्रस्ताव बिउगु दु ।
वय्कलं धयादीगु दु यदि प्रमाण दत धाःसा सुयागुं दबाबय् मखु, थःपिनिगु हे स्वार्थया निंतिं अज्याःगु समूहविरुद्ध कारवाहश्र यायेगु जुइ ।’
प्रवक्तां धाःगु दु ‘जिमिसं जाँचबुझ यानाः जक प्रतिक्रिया बियागुलिं छुं लिबाःगु खः, तर जिमिसं यानागु जाँचबुझं पाकिस्तानयात बियाच्वंगु द्वपं आधारहिन खनेदुगु दु ।’
थ्व झ्वलय् प्रवक्ता गफूरं यदि भारतपाखें छुं कारवाही जुल धाःसा थःपिंसं नं कडा लिसः बीगु खँ धयादीगु दु । ‘भारतय् पाकिस्तानं युद्धया तयारी यानाच्वन धयागु चर्चा जुयाच्वंगु दु । जिमिसं तयारी यानाच्वनागु मखु, अःखबतं भारतपाखें युद्धया धम्की वयाच्वंगु दु । जिमिसं सुरुवात यायेमखु ।
तर छुं कारवाही जुल धाःसा जिमिसं नं लिसलय् कारवाही यायेगु जुइ । जिमित लिसः बीगु हक दु’ प्रवक्तां धयादीगु दु ।‘जिमिगु लिसः नं बिस्कं हे जुइ, आःया जिमिगु फौज न्हापाया थेंज्याःगु मखु । जिपिं सुयां लिसे ल्वायेत ग्याःपिं मखु’ प्रवक्तां भारतयात ख्याच्वः बिसें धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी÷ कतारय् निवाः लिपा जुइत्यंगु फिफा विश्वकप २०२२य् कासामितय्सं शान्तिपूर्ण विरोध प्रदर्शनया तयारी यानाच्वंगु दु । समलिङ्गी सम्बन्ध, मानवअधिकार व आप्रवासी ज्यामितय्त याइगु व्यवहारयात कयाः कतारया अलोचना जुयाच्वंगु अवस्थाय् विश्वकपय् ब्वति काइगु देय्या कासामितय्सं थुकियात कयाः शान्तिपूर्ण विरोध यायेत्यंगु खः ।
थ्व हे झ्वलय् फिफां थुगसी विश्वकपय् थ्यंगु ३२ गू टिमयात पौ छ्वयाः फुटबलय् जक ध्यान बिइत इनाप याःगु दु । फिफाया अध्यक्ष जियानी इन्फान्टिनो व महासचिव फात्मा समौरां हस्ताक्षर याना छ्वःगु पतिइ धयातःगु दु ‘पृष्ठभुमि, धर्म, लिङ्ग, यौन झुकाव वा राष्ट्रियताया मतलब मयासे सकसितं लसकुस दु ।’
विश्वय् यक्व हे राजनीतिक समस्या व चुनौती दुगु व उकियात फुटबललिसे मस्वायेत पतिइ इनाप यानातःगु दु । विश्वकपया उद्देश्य दक्व धर्म, लिङ्ग व राष्ट्रियतायात स्वायेगु नं खः धकाः पतिइ धयातःगु दु ।
विश्वकपय् शान्तिपूर्ण विरोध यायेगु झ्वलय् युरोपपाखें छनोट जूगु देय्या कप्तानतय्सं ‘वन लभ’ (समलिङ्गी सम्बन्ध) आर्मब्यान्ड तयेगु धकाः धाःगु दुसा डेनमार्कं ‘टोन्ड डाउन जर्सी’ (शोकया संकेत याइगु) पुनीगु धाःगु दु ।<eot>नेपालभाषाया संगीत व संकिपा क्षेत्रय् राजमति या नकिं धका चर्चित हिसिला महर्जन व राजमति संकिपाया नायः मणिराज लवट म्हिता तःगु अभिनय यानातःगु छगू म्युजिक भिडियो विहिबार पितब्वज्या याःगु दु । "लिक्क वया” धाःगु थ्व म्ये रत्नशोभा महर्जनं हालातःगु म्ये खः ।
"लिक्क वयाः जित धाल वं ” भन्ने धागु थ्व म्ये थ्यंमथ्यं झिन्हयदँ न्ह्यः रेकर्ड जुउगु खःसा थ्व ईया दुने दकले अप्वः थ्वगु व स्टेज प्रोग्रामय् दकले सकले अप्वः प्याखं हुलिगु म्ये कथं न्ह्यनेलाना च्वंगु म्ये खः । अाः थ्वहे म्येया म्युजिक भिडियो स्वये दइगु जुउगु दु । थ्व म्येया संगीतकार मनराजा नकःमि व रचनाकार निर्मलरत्न शाक्य खः । थ्व म्येया पितब्वज्याय् ललितपुर महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जन मूपाहाँ कथं झायादीगु खः ।
विशिष्ट पाहाँ कथं विश्लेशक प्रकाश सायमिं नेपाःया दकले न्हापांगु राष्ट्रिय धुन धइगु नेवाः म्ये राजमति कुमति खः धका धयादिल । म्युजिक भिडियो पितब्वज्याया झ्वलय् ललितपुरया मेयर चिरिबाबु महर्जनं थ्व म्येलिसे स्वापु दुउगु छगू सन्दर्भया चर्चा यायेगु झ्वलय् विश्व पर्यटन दिवसया अवसरय् यलया मंगलबजारय् वंगु मंगलबार जुउगु छगू तःजिगु सांस्कृतिक च्वज्याय् थ्वहे "लिक्क वयाः जित धाल वं ”बोलया म्येय् प्याखं हुलाक्यना च्वंगु ईलय् स्वीस राजदूतं थ्व म्येया अर्थ न्यना दीगु खँ कनादिसे थुकिया अर्थ अंग्रेजीं यु केम नियर मी एण्ड से आई लभ यू धका धाःगु खः धका कनागु खः धका धयादिल ।
म्युजिक भिडियोया निर्देशन देवकुमार श्रेष्ठं याना दीगु खः । थुकिया सिनेमाटोग्राफर इश्वरलाल सिंकेमना , हुला प्याखंया कोरियोग्राफि बबिता गोपालि तिमिला,एडिट रामप्रसाद चौधरीं यानादीगु खः ।<eot>सरकार विरोधी प्रदर्शनया कारणं छुं ई न्ह्यव निसें अशान्त जुयाच्वंगु हंगकंगय् म्हिगः जूगु स्थानीय चुनावय् कीर्तिमानी ल्याखं मनूतय्सं मतदान याःगु दु । म्हिगः न्हिनय् तकया दुने हे सन् २०१५ य् जूगु चुनावय् पूवंक मतदान याःपिनि ल्याः स्वयां अप्वःसिनं मतदान याःगु खः।
थ्व चुनावयात सरकारया विरोधय् प्रदर्शन यानाच्वंपिं प्रजातन्त्रवादी पक्षधर व हंगकंगया प्रमुख कार्यकारी क्यारी लामया परीक्षण कथं कयातःगु दु ।
प्रजातन्त्र पक्षधरतय्सं न्याला न्ह्यवनिसें सरकार विरोधी आन्दोलन जुयाच्वंगु हंगकंगय् जुयाच्वंगु थ्व चुनावं चीन सरकारयात नं सन्देश बीगु आशा यानातःगु दु । हिंसा जुल धाःसा मतदान केन्द्र बन्द यानाबीफुगु आशंका आइतवाः मतदान याःपिं झ्वःलिं च्वनाः शान्तपूर्वक मतदान यानाच्वंगु दु ।
हंगकंगया जिल्ला परिषदया थ्व चुनावपाखें प्यसलं मल्याक पार्षदत ल्यइ । प्रजातन्त्रवादी अभियानकर्तातय्सं थ्व चुनाव लिपा परिषद् थःपिनि प्रतिनिधित्व अप्व थ्यनीगु आशा यानाच्वंगु दु । जिल्ला परिषद्या पार्षदतय्सं हंगकंगया प्रमुख कार्यकारी ल्ययेगुलिइ विशेष प्रभाव तयेगु यानाच्वंगु दु । जिल्ला परिषद्य् आःतक बेइजिङया समर्थकतय्सं हे बहुमत सिट त्याकेगु यानाच्वंगु दु ।
आः जुयाच्वंगु प्रदर्शन लिपा धाःसा प्रजातन्त्रवादीतय् ल्याः अप्वइगु आशा यानातःगु खः । खय्त ला जिल्ला परिषद्या पार्षदतय्के तसकं म्हो जक शक्ति दइ । अथे जूगुलिं थ्व चुनाव स्थानीय तवरं जुइ । तर चुनावयात सरकारी विरोधी प्रदर्शनकारी व सरकार समर्थकतय् परीक्षणया रुपय् न्ह्यःने वयाच्वंगुलिं थ्व पालय् थुकियात विशेष रुपं स्वयाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी – चिनिया कम्पनी क्यानसाइनो बायलोजिक्स कर्पोरेशनं दयेकूगु कोरोना भाइरसविरुद्धया न्हापांगु भ्याक्सिन एडीफाइभ-एनसिओभीयात पेटेंट बिउगु दु। चिनिया सरकारी अखबार ग्लोबल टाइम्सं थुकिया जानकारी बिउगु खः ।
चीनया बौद्धिक सम्पदा नियमन याःगु संस्थां वंगु ११ अगस्टय् क्यानसाइनोया भ्याक्सिनयात पेटेंट बिइत स्वीकृति बिउगु खः । चीनय् कोभिड १९ या भ्याक्सिनयात स्वीकृति बिउगु थ्व न्हापांगु खः । तर थ्व भ्याक्सिनयात पेटेंट बिउगु धयागु वैज्ञानिक उपब्लिध स्वयां व्यावसायिक उपलब्धि कथं अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलं कयाच्वंगु दु ।
वाल्टर एण्ड एलिजा हल इन्ष्टिच्यूट अफ मेडिकल रिसर्चया प्रोफेसर मार्क पेलेग्रिनीं ‘द गार्डियन’ लिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘पेटेंट बिउगु कारणं आः थ्व भ्याक्सिनया नक्कल सुनानं यायेफइमखु, तर क्लिनिकल ट्रायलया निंतिं पेटेंट हे बीमाः धयागु अनिवार्य मापदण्ड मदु ।’
तर थ्व पेटेंटया कारणं अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयं दयेकाच्वंगु भ्याक्सिन उत्पादनय् समस्या वइगु खः ला धयागु चर्चा नं जूगु दु। पेलिग्रिनीया कथं चीनं दयेकूगु भ्याक्सिन बारे छु. वाः न्ह्यः मेडिकल जर्नल लैन्सेटय् खबर पिहां वःगु खः । अक्साफोर्डया पुचलं नं उबलय् पाखे हे थःपिनिगु भ्याक्सिनया बारे जानकारी पिथँगु खः । थ्व जानकारी कथं निगुलिं भ्याक्सिनय् कोरोना भाइरस विरुद्ध प्रतिरोधी क्षमता अप्वयेकेत एडेनोभाइरस (सेखं व सामान्य संक्रमण हयाबीगु भाइरस) छ्यलातःगु दु ।
साउदी अरबं चिनिया कम्पनी क्यानसाइनों दयेकूगु भ्याक्सिनया स्वंगूगु चरणया परीक्षण थःथाय् यायेगु खँ धाये धुंकूगु दु। मेखे कम्पनीं थ्व भाइरसया स्वंगूगु चरणया परीक्षण यायेगु निंतिं रुस, ब्राजिल व चिलीलिसे नं खँ ल्हानाच्वंगु दु। भ्याक्सिनयात पेटेंट बिउगु खबर वयेवं सोमवाः हे हंगकंगया शेयर बजारय् क्यानसाइनो कम्पनीया शेयरया भाः १४ प्रतिशत थहां वंगु दुसा संघाईया शेयर बजारय् ६.६ प्रतिशतं भाः थहां वंगु दु ।<eot>तमिल संकिपा धागु तमिल भाषाया संकिपा ख। थन्यागु संकिपा अप्वयाना दक्षिण भारतया तमिलनाडू व श्रीलंकाय् देकी। थ्व संकिपाया मू बजाः थ्व निगु थाय् नापं मलेशिया, सिंगापोर आदि तमिल जनसंख्या दुगु थाय् ख।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ- प्रदेशया नामाकरण यायेगु लागिं थीथी प्रदेश दुने गतिविधित सुरु याना हयेवं ३ नम्बर प्रदेशया नां छु तयेगु धइगु खँय् नेवाः आन्दोलनकारी खलः पुचःतय् दथुइ हे विवाद पिहां वःगु दु । प्रदेशया नां पहिचानय् आधारित जुयाः तयेमाः धाइपिं खलः पुचः व बुद्धिजीवीतय् दथुइ हे थ्व विवाद पिहां वःगु खः । पहिचानय् आधारित जुयाः नां तयेबलय् ‘नेवाः–ताम्सालिङ’ तयेगु कि ‘नेपालमण्डल’ तयेगु धइगु खँय् थ्व विवाद पिदंगु खः ।
नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबू नेवाः व ताम्सालिङ निगुलिं जाति मिले जुयाः ‘नेवाः–ताम्सालिङ प्रदेश’ तयेमाः धकाः अभियान हे न्ह्याकाः न्ह्याः वनाच्वंगु दुसा नेवाः ख्यःया मेमेगु खलः पुचःत धाःसा ‘नेवाः–ताम्सालिङ’ नां तइगु सम्भावना मदुगु जुयाः ऐतिहासिक पृष्ठभूमिया आधारय् ‘नेपालमण्डल’ तयेमाः धइगु पक्षय् वनाच्वंगु दु ।
तर आः लिपांगु इलय् तामाङत नेपालमण्डल नांया पक्षय् खने मदुगु जुयाः नेवाः–ताम्सालिङ हे तयेमाः धइगु तर्क न्ह्यःने दना वःगु दु । तर तामाङ समुदायं छाय् नेपालमण्डल नांयात अस्वीकार यात धइगु खँ धाःसा प्रस्ट याःगु मदुनि ।
उखे ३ नम्बर प्रदेशय् धाःसा थीथी पार्टीइ च्वंपिं नेवाः सांसदतय्सं नेपालमण्डल नां स्वीकार याकेगु लागिं लबिङ यानाच्वंगु दु । वय्कःपिनि धापू कथं सदनं नेवाः–ताम्सालिङ नांयात स्वीकार याइगु ला सम्भावना हे मदु, नेपालमण्डल तक नं बल्लबल्ल जक हे स्वीकार याइगु खनेदु । यदि थथे विवाद पिहां वयाच्वन धाःसा ‘नेपालमण्डल’ नां नं वये फइगु खने मदु ।
थौंकन्हय् सदनय् थ्व प्रदेशया नां बागमति, पशुपति, राजधानी, नारायणी आदि प्रदेश तयेमाः धाइपिनि ल्याः नं अप्वया वयाच्वंगु दु ।
विशेष अभियान न्ह्याकीगु
येँ – ३ प्रदेशया नां ‘नेवाः–ताम्सालिङ प्रदेश’ घोषणा याकेगु लागिं आः विशेष अभियान हे न्ह्याकेगु तयारी नं सुरु जूगु दु । थुकिया लागिं जिल्ला जिल्लाय् हे नेवाः–ताम्सालिङ समन्वय समिति गठन यायेगु ज्या न्ह्याकूगु दु । थौं यल जिल्लास्तरीय नेवाः–ताम्सालिङ समन्वय समिति गठन यायेत्यंगु दुसा कन्हय् ख्वप जिल्लास्तरीय व कंस येँ जिल्लास्तरीय नेवाः–ताम्सालिङ समन्वय समिति गठन यायेत्यंगु दु ।
अथे हे थुकिया नापं काभ्रे, नुवाकोट, रसुवा व धादिङय् नं नेवाः–ताम्सालिङ जिल्ला समन्वय समिति गठन यायेगु लागिं तयारी जुइधुंकूगु खँ सीदुगु दु ।
थ्व प्रदेशया नां नेवाः–ताम्सालिङ प्रदेश तयेकेगु अभियान सञ्चालनया लागिं जिल्ला जिल्लाय् थ्व समन्वय समिति गठन याःगु खः । थ्व ज्याय् पुलांगु एमाले व पुलांगु माओवादीया नेवाः भातृ संगठन, तामाङ भातृ संगठनय् आवद्ध नेवाः व तामाङ कार्यकर्तात सक्रिय जुयाच्वंगु दु । थ्व अभियान अन्तर्गत आः प्रदेशन्यंकं हे समन्वय समिति गठन यानाः थीथी ज्याझ्वःत न्ह्याकेगु ताः तयातःगु दु ।<eot>येँ महानगरपालिकां थ्व हे वंगु पुस १ गतेनिसें न्ह्याकूगु ‘पिक एण्ड ड्रप’ ज्याझ्वलं ट्राफिक जाम म्हो जूगु न्ह्यथंगु दु । न्हापांगु चरणय् तिंख्यः व उकिया जःखः, लुँमधि (भद्रकाली), रत्नपार्क, शहीदगेट लगायतया थासय् शुरु याःगु ज्याझ्वः प्रभावकारी जूगुलिं यात्रु व चालक निम्हेसितं फाइदा जूगु दु ।
थःगु गन्तव्यय् वनेत ताःईतक पिया च्वनेमालीगुलिं यात्रुयात नं सास्ती व चालकं नं ताःईतक छगू हे थासय् ई छ्यानाच्वनीबलय् ट्राफिक जामलिसे ईया बर्बाद जुइगुलिं थज्याःगु समस्याया समाधान जुयाः प्रभावकारीता अप्वया वंगु खः ।
येँ मनपाया प्रवक्तालिसें वडा नं. १५ या वडाअध्यक्ष ईश्वरमान डंगोलया कथं येँया नुगःचु कथं कयातःगु थ्व क्षेत्रय् सार्वजनिक सवारी साधनं यात्रुत पियाच्वनेत ताःईतक च्वनाच्वनीगुलिं सवारी साधन पियाच्वनीपिं यात्रु, लँजुवाः व वातावरणतकं प्रदूषित जुइगु जूगुलिं उकथंया व्यवस्था याःगु खः ।
ज्याझ्वः प्रभावकारी जूगुलिं जमः, त्रिपुरेश्वरनिसें लुँहिति, रत्नपार्क, भोताहिति लगायतया थासय् सवारी जाम मजूगु महानगरया धापू दु । नियमया पालना मयाइपिं चालक वा सहचालकयात कारवाही यायेगु धाःसां इमिसं इमान्दारीपूर्वक पालना याःगुलिं आतक सुं नं कारवाहीलय् मलाःगु महानगरं न्ह्यथंगु दु ।
भ्वत, ख्वप, नागढुंगा, च्वबहाः वनीगु ताःहाकःगु दूरीया बसं ताःईतक हे यात्रुत पियाच्वनीगु जूगुलिं ‘पिक एण्ड ड्रप’ ज्याझ्वःयात छुं समस्या जुया बिउगु दु । पूर्णरुपय् थ्व ज्याझ्वः प्रभावकारी दयेकेत महानगरं छुं छुं सीमित थासय् जक मखसे येँ महानगर लागाया मेमेगु थासय् व मेमेगु नगरपालिका व महानगरपालिकाया सहकार्यय् थ्व ज्याझ्वःयात स्वनिगःन्यंकं न्यंका यंकेमाःगु यात्रुतय् धापू दु ।
न्हियान्हिथं नागढुंगानिसें न्हूसतकया छगू ज्याकुथिइ ज्या याइम्ह शान्ता अधिकारीं धयादिल, ‘येँया जामया समस्या चिइकेगु खः धइगु जूसा सीमित छुं छुं थासय् जक थज्याःगु ज्याझ्वः हयां मजिउ, स्वनिगःन्यंकं थ्व ज्याझ्वःयात विस्तार यायेमाःगु आवश्यक दु । वय्कःयाकथं दक्वं थासय् व्यवस्थापन मजुइगु खःसा छगू थासय् खने दयाच्वंगु समस्या मेगु थासय् यंकाः क्वचिनेगु ज्या जक जुइ, थुकिं समस्या गथे खः अथे हे जुइ ।
यात्रुतय्सं थथे धयाच्वंगु इलय् येँ मनपाया प्रमखु विद्यासुन्दर शाक्यं धाःसा न्हापांगु चरणय् जक छुं छुं थासय् थ्व ज्याझ्वः शुरु यानागु व आः वइगु छुं दिंया दुने हे नागरिकया भावनाकथं मेमेगु स्थानीय निकायलिसेया सहकार्यय् स्वनिगःन्यंकं यंकेगु जुइ धयादिल । वय्कलं धयादिल, ‘न्हापांखुसी शुरु यानागु ज्याझ्वः जूगुलिं लछि–निला तक थुकिया प्रभावकारीता स्वयाः मेमेगु थासय् नं विस्तार यायेत येँ मनपा सक्रिय दु ।’
येँय् कलंकी, ल्हुति चोक, चाबही, कोटेश्वर, सातदोबाटो, माइतीघर, थापाथली लगायतया थासय् वये वने यायेबलय् यात्रुतय्सं ट्राफिक जामया समस्या फयेमाःगु न्हूगु खँ मखये धुंकल । न्हिंन्हिं हे घन्टौं तक जाम लायेमाःगु समस्याया कारण. नागरिकं थःगु ज्या कः घायेत बाध्य जुयाच्वंगु दु ।
उलि जक मखसे आपालं थासय् लँजुवाःतय् निंतिं लँ त्वाः ल्हायेत आकाशे ताँ मदु दुगु थासय् नं जेब्रा क्रसिंग स्पष्ट खने मदु । वंगु साउन महिनाय् येँ मनपां च्यागू थासय् स्थानान्तरण याये फइगु आकाशे ताँ निर्माण यायेगु तयारी याःगु उगु ज्यां आतक नं गति काये धाःसा फयाच्वंगु मदुनि ।
येँ मनपां चालु आर्थिक दँ ०७÷७६या निंतिं झिंस्वंगू अर्ब निगू करोड १२ गू लाखया बजेट न्ह्यब्वःगु खः । थ्व अन्तर्गत भौतिक पूर्वाधारया विकास व निर्माणया निंतिं चालु आर्थिक दँय् ४ गू अर्ब ६ गू करोड बजेट विनियोजन याःगु दु ।
येँ महानगपालिका दुने करिब १,४५० किलोमिटर पक्की सतक दु । येँ मनपायात ८ मिटर स्वयाः म्हो ब्या दुगु सतक जक मर्मत यायेगु अधिकार दु । व स्वयां च्वयेया सतकय् ज्या यायेत सडक विभागलिसें सहकार्य यानाः ज्या यायेमाः । येँ मनपा दुने ८ मिटर स्वयां म्हो ब्या दुगु सतक ९५० किलोमिछर दु । येँ मनपा दुने ६२ मिटर ब्याया सतक तकं दु ।<eot>यल- वंगु म्हपुजा कुन्हु थनया चक्रबहिली छेँ मिं नयाः प्यम्ह दुजःपिं सीगु परिवारयात आर्थिक ग्वाहालि बीगु लागिं स्थानीय त्वाःबाहाःपिंसं समिति गठन यानाः ज्या न्ह्याकूगु दु ।
वय्कःपिंत आर्थिक ग्वाहालिया लागिं सीडीओ कार्यालय, महानगरपालिका आदि थासय् स्वापू तयेगु ज्या नं जुयाच्वंगु दु । ग्वाहालिया लागिं कोष दयेकेत यलया ताम्राकार समाजपाखें छगू लाख तका दां ग्वाहालि याःगु दु । आर्थिक ग्वाहालिया लागिं जिल्ला देैवी प्रकोपय् नं स्वापू तयेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
उगु छेँय् मिं नयाः ७१ दँ दुम्ह लक्ष्मीकृष्ण ताम्राकार, वय्कःया म्ह्याय् ४० दँया अञ्जना ताम्राकार, ३४ दँया भौ रञ्जना ताम्राकार व ८ दँया छय् निर्जल ताम्राकार मदुगु खः । मदुपिं प्यम्हेसितं वंगु आइतवाः कायम्ह निरोज ताम्राकारं मि तःगु खः ।
छेँ मिं नयाः च्वने तकं मजिउगुलिं दुःखं कःपिं सकलें आः पशुपतिया क्रियापुत्री घरय् च्वनाच्वंगु दु ।
उगु घटनाय् झ्यालं तिन्हुया वःम्ह निरोज ताम्राकार बचे जूगु खः । प्यतजाः दुगु झ्यालं तिन्हुया वःम्ह निरोजया मेम्ह केहेँ सिर्जना ताम्राकारया धाःसा तुति फ्याक्चर जूगु दु । सिर्जनाया उपचार खर्च यल महानगरपालिकां व्यहोरे यायेगु खँ मेयर चिरिबाबु महर्जनं कनादीगु दु ।
वय्कःपिंत राज्यपाखें नं छुं कथंया ग्वाहालि याये मालीगु सः थ्वयाच्वंगु दु । मिं नयाः छेँया निगू तल्ला च्वने हे मजीक क्षति जूगु दुसा छेँय् च्वं वनेगु लागिं नं नितँजाः बांलाक हे दयेकेमाःगु खनेदु । आर्थिक स्थिति खास हे क्वातु मजूगु कारणं थुकिया लागिं नं वय्कःपिंत ग्वाहा लि आवश्यक जुइगु खँ धाःगु दु ।
म्हपुजा कुन्हु वय्कःपिं बैगलय् च्वनाः म्हपुजा यानाच्वंगु इलय् कुने मिं नःगु खः । अन च्याकातःगु पाल्चां पर्दा मिं नयाः लिपा छेँ छखां न्यनावंगु धाःसां वास्तवय् मिं नःगुया खास कारण अझं सी मदुनि धाःगु दु । मि तच्वः जुइधुंकाः अन तयातःगु ग्यास सिलिण्डर मुया वःगु खःसा उकी लानाः अप्वः क्षति जूगु खः ।<eot>येँ -त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलं २ किलो लुँ सहित निम्हेसित ज्वंगु दु । नेपाल एयरलाइन्सया जहाजपाखें दुबर्इं वःपिं सिताराम चौधरी व सरोज सहनीयात विमानस्थल पिने च्वंगु पार्किङं ज्वंगु खः ।
लुँ ज्वनाः वयाच्वंगु दु धइगु गोप्य सुचं वयेवं विमानस्थलय् जहाज दिके न्ह्यः हे निगरानी यानाः उमित ज्वंगु खः । प्रहरीया कथं निम्हेस्यां लुँयात झोल दयेकाः कट्टुइ चिना हःगु खः । प्रहरीं लुँ थें खनेदुगु वस्तु बरामद जूगु धासें उकियात परीक्षण यानाः जक धाये फइगु खँ धाःगु दु । ज्वंपिं निम्हं वैदेशिक रोजगारीं लिहां वःपिं खः ।
वैदेशिक रोजगारय् वंपिं आपालं नेपाःमि लुँ तस्करतय्सं बिउगु प्रलोभनय् लानाः उकथं लुँ तस्करीया ज्याय् संलग्न जुयाच्वंगु दु । विशेष यानाः खाडी देय् व मलेसियां लिहां वःपिं मनूतय्त उकथं लुँ बियाः छ्वयाहयेगु यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – थुगुसीया ज्ञानमाला रत्नवत सिरपाः नेपालभाषा ख्यःया नांजाःम्ह म्येँ हालामि नापं लय्चिनामि रत्न बेहोसीयात बीगु जूगु दु । ज्ञानमाला भजन खलः, स्वयम्भूपाखें आः नकतिनि छगू पत्रकार सम्मेलन यासें थुकिया जानकारी बिउगु खः । अथे हे बुद्धधर्मया प्रचारय् विशेष योगदान बियाबिज्याःम्ह भिक्षु थानस्थट्ट (जितवन विहार, थानकोट) व ज्ञानमाला भजन खलःपाखे युवक बौद्ध मण्डल नेपालयात नं सिरपाः लःल्हाइगु जूगु दु । थ्व हे वइगु शनिवाः कुन्हु छगू विशेष ज्याझ्वःया दथुइ झिद्वः तका दांया उगु सिरपाः लिसें गुलुपाः सिरपाः नं लःल्हायेगु खलःया नायः तीर्थनारायण महर्जनं पत्रकार सम्मेलनय् जानकारी बियादीगु खः । गुलुपाः सिरपाः विश्वशान्ति विहार, न्हू बानेश्वरयात लःल्हायेगु नापं उकुन्हु हे ज्ञानमाला भजन खलःपाखें दँय्दसं न्यायेका वयाच्वंगु ससुपुजा नं यायेगु जानकारी खलःया उपाध्यक्ष पूर्णकाजी ज्यापुं बियादीगु दु । वि.सं. १९९३ निसें स्वयम्भू ज्ञानमाला भजन खलकं आन्दोलन व भुखाय् थेंज्याःगु विषम परिस्थितिइ नं निरन्तर रुपं ज्ञानमाला भजनयात न्ह्याका वयाच्वनागु व लिपांगु इलय् भजन सतलय् मिं नःसां नं भजन न्ह्याका हे वयाच्वनागु नं पत्रकार सम्मेलनय् जानकारी बिउगु खः ।<eot>एजेन्सी- अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकारवादी संस्था एमनेष्टी इन्टरनेशनलं चीनं उइगर व मेमेपिं मुस्मां अल्पसंख्यकत च्वनीगु उत्तर पश्चीम क्षेत्र शिन्जियाङय् मानवता विरोधी अपराध यानाच्वंगु द्वपं बिउगु दु ।
एम्नेष्टीं बिहिवाः छगू प्रतिवेदनय् पिथँसें चीनं उइगर, काजाख व मेमेगु मुस्मां समुदायया मनूतय्त मंकाः रुपं कुनातयेगु, निगरानी यायेगु व यातना बीगु यानाच्वंगु द्वपं बिसें संयुक्त राष्ट्र संघयात थुकी अनुसन्धान यायेत इनाप नं याःगु दु ।
एमनेष्टी इन्टरनेशनलया महासचिव एग्निस् क्यालामार्डं चिनियाँ अधिकारीतय्सं तःधंगु स्तरय् नर्कया थेंज्याःगु वातावरण सिर्जना यानाच्वंगु द्वपं नं बियादीगु दु । थ्व झ्वलय् वय्कलं राष्ट्र संघया महासचिव एन्टोन गट्रेसं थःगु म्यान्डेट कथं ज्या याये मफुगु द्वपं नं बियादीगु खः ।
बिबिसी लिसे खँ ल्हासें क्यालामार्डं महासचिवं शिन्जियाङया अवस्थायात कयाः आःतकं अन्तर्राष्ट्रिय अनुसन्धानया आह्वान मयाःनि धयादीगु दु । वय्कलं धयादीगु दु, ‘संयुक्त राष्ट्र संघया स्थापना जूगु हे मूल्य मान्यतायात रक्षा यायेत खः । उकिं मानवता विरोधी अपराधय् सुम्क मच्वनेगु जिम्मेवारी वय्कःयागु खः ।’
न्हापा कुनातःपिं ५५ म्ह थुनुवातय् अन्तर्वार्ताय् आधारित जुयाः एमनेष्टीं १६० पृष्ठया थ्व प्रतिवेदन पिकाःगु खः । प्रतिवेदनय् धयातःगु दु, ‘मनूतय्त कुनातय्गु, वये वने यायेगु अधिकारयात गम्भीर रुपं सीमित यायेगु, अन्तर्राष्ट्रिय कानुनया आधारभूत नियमया उल्लंघन, यातना व दमन यायेगु मानवता विरोधी अपराधत अन जुयाच्वंगु दु ।’
चीनयात छुं पश्चिमेली देय्त व मानवअधिकारवादी संस्थातय्सं न्हापां निसें शिन्जियाङय् च्वनाच्वंपिं टर्किक मूलया जातीय समुदायविरुद्ध आम नरसंहार याये स्वयाच्वंगु द्वपं बिइगु याना वयाच्वंगु दु । तर चीनं धाःसा थज्याःगु फुक्क कथंया द्वपंयात अस्वीकार यासें खण्डन याना वयाच्वंगु दु ।
चीनया धापू कथं शिन्जियाङया शिविरय् उगु क्षेत्रय् आतंकवाद विरुद्ध ल्वायेत संचालित स्वयंसेवी व्यावसायिक व कट्टरपन्थी धारणायात न्यूनीकरण यायेगु ज्याझ्वः खः । एम्नेष्टीइ आः पिकाःगु प्रतिवेदन न्हापा चर्चाय् वयाच्वंगु हे विषय जूसां थ्व प्रतिवेदनं यानाः शिन्जियाङयात कयाः चीनयात अन्तर्राष्ट्रिय दबाब तच्वयेफुगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी÷ दक्षिण भारतय् च्वंगु केरला राज्यया पथानामथिट्टा जिल्लाय् निम्ह मिस्तय्त आर्थिक समृृद्धिया निंतिं धकाः बलि बिउगु घटना सार्वजनिक जूगु दु । भारतया अंग्रेजी पत्रिका ‘द हिन्दू’ इ पिहां वःगु समाचार कथं केरलाया निगू जिल्लां तंपिं निम्ह मिस्तय् बलि बिउगु खः ।
प्रहरीं पद्म व रोसली नांयापिं थुपिं निम्ह मिस्त मालेगु झ्वलय् भगवत सिंह व लैला नांयापिं कलाः–भाःत व शफी (रशिद) नांया छम्ह मिजंयात ज्वंगु खः । उमिके न्यनेकने याःबलय् थुपिं निम्हेसितं बलि बिउगु सीदुगु खः । पद्माया हत्या सेप्टेम्बरया अन्तिम वालय् व रोसलीया हत्या जुनय् जूगु खँ पत्रिकाय् न्ह्यथनातःगु दु ।
कोच्ची नगर प्रहरी अधिरक्षक सीएच नागाराजं धाःकथं थुपिं स्वम्हं जानाः निम्ह मिस्तय्त स्यानाः लाशयात थःगु छेँय् हे थुनाबिउगु खः । अभियुक्ततय्सं अपराध स्वीकार याःगु प्रहरीं पुष्टि यायेधुंकूगु दु ।
प्रहरीं बिउगु जानकारीकथं शफी व भगवल सिंहयात अर्थिक समस्या जुयाच्वंगु खः । अर्थिक संकट म्होयात भगवल सिंहयात शफिं मानव बलि बिइगु सल्लाह बिउगु खः । शफी तन्त्रमन्त्र याइम्ह खः धाःगु दु । थ्व धुंकाः शफीं हे ५७ दँया पद्मा व ४९ दँया रोसलीयात जागिर नकेगु व आर्थिक
लोभ बियाः ब्वनाहःगु खः ।
उमिगु सीम्ह थुनातःथासं लिकयाः उमि परिवारयात क्यंबलय् म्हसीके हे मफयेक ध्वगिना वनेधुंकूगुलिं प्रहरीं डीएनए जाँच यानाः सीपिं म्हसीकूगु खः । भारतया थीथी थासय् अन्धविश्वासया कारण थथे मानव बलि बीगु घटना बारम्बार जुइगु याः । थज्याःगु घटना अप्वः धयाथें मिस्त व मस्त हे पीडित जुइगु याः ।<eot>छगू ख्युंगु वस्तुं मेमेगु वस्तु स्वया म्हो फोतोन जक्क रिफ्लेक्ट याइ। अथे जुगुलिं व वस्तु मेमेगु वस्तु स्वया डिम खने दै। दसुया निंतिं छगू matte black पेन्टं खनिगु जः रिफ्लेक्ट याइ मखु अतः, थ्व ख्युंसे खने दै धाःसा छगू तुइसे च्वंगु पेन्टं यक्व खनिगु जः रिफ्लेक्ट याइ व झः-झः खने दै।[१]
लिधंसाEdit
↑ Mantese, Lucymarie (March 2000). "Photon-Driven Localization: How Materials Really Absorb Light". American Physical Society. Retrieved on 2007-01-21.<eot>मोटर साइकलय् वःपिं थ्यंमथ्यं ३ सःम्ह बन्दुकधारीतयेसं १०गू गाँमय् छक्वःलं हताः याना सर्वसाधारणया हत्या याःगु खः ।
निगू प्रतिद्वन्दी लडाकु पुचःलय् आवद्ध लुटेरातयेसं गाँमय् च्वंपिन्सं न्ह्योनेलाथें हत्या याःगु लिसैं छेँखाय् छेँखाय् वना लुटपाट याःगु न्ह्यथंगु दु ।
आक्रमणकारीतयेसं हत्यालिपा मंका कथं सीम्ह ल्हाना वंगु व छुं सीम्ह सरकारी सेनां ल्हागु अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेञ्सी रोयटर्सं न्ह्यथंगु दु ।
नाइजेरियाय् ताः ई निसें लडाकु व हिंश्रक लुटेरा पुचःलं सर्वसाधारणयात दुःख बिइगु याःगु दुसा उमिगु सामना सरकारी सुरक्षाकर्मीत सुथांमलाना वःगु दु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>शैलेन्द्रमान बज्राचार्य, छम्ह उद्यमीलिसें सामाजिक ज्याय् सक्रिय समाजसेवी कथं वयकःयात म्हस्यू । थम्हं ग्वःगु कम्पनी न्ह्याकाच्वनागु दु धइगु ल्याः वय्कलं थम्हं हे छक्वलं धायेमफु । २७, २८गू धइथें थीथी कम्पनी न्ह्याकाः करीब न्यासः धइथें मनूतय्त वयकलं रोजगारी बियाच्वनादीगु दु । अथे हे, त्वाः समाजय् थीथी सामाजिक ज्या नं वयकलं न्ह्याकाच्वनादीगु दु । व हे कथं बौद्ध धर्मया ख्यलय् नं वयकःया पलाः उलि हे न्ह्याः ।
आः वयकः बज्राचार्यया म्हसीका पाःगु दु । प्रदेश सभा सदस्यया रुपय् राज्यया नीति निर्माण तहलय् वनेगु नितिं वयकः थुगुसीया आम निर्वाचनमार्फत राजनीति क्षेत्रय् न्ह्यज्याःगु दु । आसन्न आम निर्वाचनय् वयकलं प्रदेश सभा सदस्यया नितिं येँया क्षेत्र नम्बर ८ (क) पाखें उम्मेदवारी बियादीगु दु ।
ल्यायम्ह पुस्ताय् लोकंह्वानाच्वंगु तुतां चुनाव चिं कयाः वयकलं उम्मेदवारी बियादीगु दु । छम्ह उद्यमीया रुपं म्हसियाच्वंम्ह ल्यायम्ह चुनावी मैदानय् कुहांवःगुलिसें वयकःया उम्मेदवारी, वयकःया एजेन्डा, योजना आदियात कयाः क्षेत्र नम्बर ८ (क) य् बांलाक हे चर्चा नं जुयाच्वंगु दु । विशेष कथं उद्यमी, व्यवसायीया म्हसीका दयेकूम्ह शैलेन्द्रं थःगु उम्मेदवारीलिसें भूमिया संरक्षण व आर्थिक समृद्धिया मुद्दायात हे प्राथमिकताय् तयादीगु दु । तर आर्थिक समृद्धितक्क थ्यंकेगु लँ धाःसा मेपिनिगु स्वयां वयकःया पाः ।
वयकलं ततःधंगु उद्योग चायेकेगु, ल्याय्म्हतयत उगु उद्योगय् जागीर दइगु खँ ल्हानामदी । बज्राचार्यं सकसिगु पुर्ख्याैली ज्यायात हे न्हूगु ढङ्गं न्ह्यःने यंकाः थुकिया हे माध्यमं थनया भूमिया नं संरक्षण यायेगु व थुकिं हे थनया स्थानीय वासिन्दायात समृद्ध दयेकेगु योजना दयेकादीगु दु । थनया प्राचीन वस्ती त्वःताः धमाधम स्थानीय वासिन्दात पिहांवनाच्वंगुलिइ वय्कःया तःधंगु च्यूताः खनेदु ।
‘थौं झीगु पुलांगु बस्तीइ रैथाने परिवार धमाधम म्ह्वः जुजुं वनाच्वंगु दु । धमाधम मनूत कि त्वाः त्वःतावन कि देय् हे त्वःताः वन । थुकिं यानाः झीगु परम्परागत संस्कृतिइ तकं लिच्वः लात । स्थानीय मनूत पिहांवंबलय् थनया स्थानीय जात्रापर्व संस्कृति न्ह्याकीपिं मनूत मन्त, जात्रापर्वं दिनावन, गुथि स्यनावन । धायेबलय् झीगु म्हसीका हे तन, अस्तित्व हे मदयावनीगु जुल’ बज्राचार्यं धयादिल ।
स्थानीय वासिन्दायात थः जक मखु, थः अबुबाज्यापिं बूगु ब्वलंगु थासं विस्थापित जुइकेमबीगु, थःगु हे थासय् च्वनेगु लकस दयेकेमाःगुलिइ वयकलं ध्यान बियाच्वनादीगु दु । अथे हे, मनूतयसं थःगु पुर्ख्याैली पेशा त्वःतावनाच्वंगुलिइ नं वयकःया चिन्ता दु । थःगु पुलांगु थाय् त्वःतावंगु व पुख्र्यौली पेशा त्वःतूगु निता खँया मू कारण वयकलं आर्थिक हे धयादी । पुर्ख्याैली पेशायात अर्थतन्त्रलिसे स्वानाः न्ह्यःने यंकेफत धाःसा थ्व नितां कारण ज्यंकेफइगु बज्राचार्यया धापू दु ।
‘पुर्ख्याैली पेशा म्वाकातयेत थुकियात आधुनिक प्रविधिलिसे नं थुकियात स्वानाः न्ह्याकेमाल । आः नेवाःतय् परम्परागत पेशायात पुलांगु हे ढङ्गं मखसें न्हूगु ढङ्गं न्ह्यःने यंकाः थुकी न्हूगु पुस्ता आकर्षित यायेमाल । आः अबुपिन्सं मखु, काय्पिन्सं थःगु पुर्खाया पेशायात न्ह्याकेमाल । थुकिं आर्थिक समृद्धिपाखे न्ह्याकायंकीबलय् न्हूगु पुस्तां थःगु पुर्खायात निरन्तरता बी’ बज्राचार्यं थःगु बिचाः न्यंकादिल ।
नेवाःतय् परम्परागत पेशा, हस्तकलाया ज्यायात तिबः बियाः थुकियात तःधंगु उत्पादनय् यंकेफइगु सम्भावना शैलेन्द्रं खं । आयातित सामग्री छ्यलाच्वनेगु स्वयां नेवाःतय् आदिवासी सीपयात छ्यलाः उत्पादनय् वनेगु व आत्मनिर्भर जुइमाःगु शैलेन्द्रया धापू दु । थुकिया हे माध्यमं आयात मखसें निर्यात अप्वयेकेफइगु वयकलं धयादिल । नेवाःतयगु सीपया बजार धयागु न्हापा न्हापा छगू त्वालय् वा अप्वः जूसा लिक्क लिक्कया त्वालय् जक जुयाच्वनीगु अवस्थायात हीकाः राष्ट्रिय जक मखु, अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् वनेफइगु व उकिया नितिं थम्हं हे पहल यायेगु वयकलं धयादिल ।
‘झीथाय् आदिवासी सीप दुथें पिने देशय् नं दु । उमिगु आदिवासी सीप, हस्तकलाया सामग्री थन हयेगु, उकिया पलेसा नेवाः समुदायं उत्पादन याइगु हस्तकलाया ज्वलंत उमिथाय् छ्वयेगु । थुकिया नितिं जिके च्यानल नं दु । जिं थुकिया नितिं समन्वय यायेफु । थुकथं झी अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् वन धाःसा कन्हय् झीगु परम्परागत पेशा हे कर्पोरेट विजनेसया रुपय् न्ह्याःवनी’ शैलेन्द्रं थःगु योजना न्यंकादिल ।
आः ल्यं दत भूमिया समस्या, नेवाःत थःगु पुलांगु त्वालं विस्थापित जुइगु समस्या । थुकिया नितिं नं पुर्ख्याैली पेशायात हे बः कायेफइगु शैलेन्द्रं धयादिल । बालं तयेगु, पिनेया मनूतयत पुलांगु त्वालय् मुंकेगु जूबलय् थाय् अस्तव्यस्त जुयावंगु, लः धः आदिया समस्या अप्वयावःगु दु । थज्याःगु हे समस्यां तापायेत नेवाःत पुलांगु थाय् त्वःताः पिहांवनाच्वंगु खनेदु । थज्याःगु अवस्थाय् नेवाःतयसं थःगु छेँय् बालं तयेगु त्वःताः बरु थःगु पुर्खाया सीपयात हे थःगु छेँय् च्वनाः न्ह्याकेमाःगु वयकःया बिचाः दु ।
नेवाःतयगु पुलांगु त्वालय् आपालं देगः, चिभाःलिसें थीथी धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक मूर्त सम्पदात दु । उकिया नापं नेवाःतयगु पुलांगु बस्तीइ दछियंकं हे थीथी जात्रापर्व, सांस्कृतिक गतिविधि न्ह्यानाच्वनी । पर्यटकत थज्याःगु हे संस्कृति स्वयेत नेपालय् वइगु खः । थज्याःगु मूर्त अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदायात नापं नेवाःतय् पुख्र्यौली ज्या आदियात नं छगू प्रदर्शनीया रुपं ब्वयाः छगू त्वाःयात हे लाइभ म्यूजियमया रुपं विकास यायेगु योजना शैलेन्द्रयाके दु । छगू प्राचीन कलात्मक रुप बियातःगु छेँय् नेवाःतयसं थःगु परम्परागत पेशायात न्ह्याकाः, चुक बहाःबहिलिइ परम्परागत आदिवासी अभ्यासयात न्ह्याकाः च्वनाच्वंगु स्वयेत नं पर्यटकत धेबा पुलाः दुहांवइगु शैलेन्द्रया धापू दु ।
‘स्वयेबलय् यइपुसेच्वंगु सांस्कृतिक स्वरुप पिब्वयाच्वंगु त्वालय्, बहाःबहिलिइ तम्वःतयसं थलबल दयेकाच्वनी, गथुतयसं स्वां पीगु, स्वांमाः हनेगु ज्या यानाच्वनी, गुभाःजु, द्यःब्रम्हूतयसं कर्मकाण्ड, पूजापाठलिसे सम्वन्धित ज्या यानाच्वनी, जोशीं अन हे जातः दय्काच्वनी, स्वयाच्वनी । छकः बिचाः यानादिसँ, अज्याःगु थासय् ला ३६५ न्हु हे नखः, जात्रा का मखुला ? पर्यटकतय्गु नितिं थ्व छगू लाइभ म्यूजियम मजुइला ? उमिसं व लू स्वय्त धेबा पुलाः टिकट न्यानाः सां वइ । थुकथंया लकस दयेकातयत पर्यटकपाखें वइगु धेबां हे ग्वहालि याइ, समुदाययात आर्थिक लबः दत’ शैलेन्द्रं थःगु योजना न्यंकायंकल ।
थ्व हे परिकल्पना ज्वनाः थम्हं ओमबहालय् ज्या हे न्ह्याकेधुनागु शैलेन्द्रं जानकारी बियादिल । येँ महानगरपालिकालिसे खँल्हाबल्हा न्ह्यानाः छगू चरणय् ज्या न्ह्याःवनेधुंकूगु व ओमबहाः प्रोजेक्टयात पाइलट प्रोजेक्टया रुपय् न्ह्यःने यंकेगु वयकःया योजना दु । आः ला अप्वःसिया छेँया स्वरुप आधुनिक जूगु अवस्थाय् सांस्कृतिक स्वरुप बीत नं थाकुइफु । उकिया नितिं राज्य व विश्व बजारयात हे लगानी याकेबीगु बिचाः नं शैलेन्द्रया दु ।
‘पर्यटकत गुलि दुहांवल, राज्ययात उलि फाइदा । राज्ययात फाइदा जुइगु जुसेंलि राज्यं नं लगानी यायेमाल । अथे हे, एडिबि, वल्र्ड बैंक आदि थुज्वःगु थासं नं झीसं लगानी दुत हयेफइ’ शैलेन्द्रया धापू खः ।
मेमेगु नं योजना, एजेन्डा ज्वनाः चुनावी मैदानय् कुहांवयागु धयाच्वंम्ह शैलेन्द्रया वइगु न्यादँ लिपाया चुनावय् धाःसा प्रदेश सभा सदस्यय् हाकनं दनेगु योजना मदु । थुलि ज्या यायेत न्यादँ धयागु यक्व ई खःगु व न्यादँ लिपा नेतृत्व हस्तान्तरण जुइमाःगु वयकःया धापू दु । छम्ह हे मनू, छगू हे पदय् हाकनं हाकनं च्वनाच्वनेमज्यूगु वयकःया बिचाः खः । नेतृत्व काःम्हेसिनं न्हूगु नेतृत्व विकास याय्मफुत कि वयात असफल तायेकेमाःगु शैलेन्द्रया धापू दु ।
‘जि आः छगू योजना, भिजन ज्वनाः प्रदेश सभाय् दनागु दु । मेगु पालय्या लागिं जिं न्हूगु नेतृत्व तयार याये फयेकेमाः, जि हे हाकनं वयेमज्यू । जिं थ्व स्वयां तःधंगु भिजन ज्वनाः प्रतिनिधि सभाया तयारी यायेमाः । न्ह्याबलें छम्ह हे मनू छथाय् हे प्यपुनाच्वनेगु प्रवृत्तिं थौं देय्या थ्व अवस्था जूगु मखुला ? आः युवा पुस्तां नं व हे कथंया ज्या यायेगु सा छु पात ? परिवर्तन हयेत युवा पुस्ता न्ह्यःने वःगु दु, सकसिनं ग्वहालि यानादीत इनाप यानाच्वना’ शैलेन्द्रं सकसित आह्वान यानादिल ।<eot>येँ – नेपालभाषा मंकाः खलःया दबूछेँ दनेगु ज्या म्हिगःनिसें न्ह्याःगु दु । म्हिगः ठेकेदार कम्पनीया डोजर हयाः अन गाः म्हुइगु ज्या याःगु खः । मंकाः खलःया छेँ दनेगु लागिं छुं ई न्ह्यः हे जग स्वनेगु ज्या जूगु खःसां कोभिड–१९ महामारी व लकडाउनं यानाः ज्या शुरु याये मफुगु खः । छुं ई दिनाच्वंगु ज्या म्हिगःनिसें हानं शुरु जूगु खः ।
येँ महानगरपालिकाया आर्थिक ग्वाहालिं मंकाः खलःया थुगु दबूछेँ दनेगु ज्या जूगु खः । मनपाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं हे मंकाः खलःया जग स्वनादीगु खः । थ्व दबूछेँया निर्माण ज्या भाजु शाक्यया हे कार्यकालय् क्वचायेकेगु ताः तयाः निर्माण जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । म्हिगःनिसें ज्या शुरु याःम्ह ठेकेदार कम्पनीं नं दबूछेँ निर्माण मेयर शाक्यया हे कार्यकालय् सम्पन्न याना बी धकाः बचं बिउगु खँ सीदुगु दु ।
नेपालभाषा मंकाः खलःया दबूछेँ निर्माण नेवाः आन्दोलनया हे छगू मू माग जुयाच्वंगु खःसा थुकियात नेवाःतय्सं थःपिनि म्हगसया रुपय् समेत स्वयेगु याना वयाच्वंगु दु । थुगुुसी येँ महानगरपालिकां थ्व म्हगस पूवंकेगु ज्या याना बीत्यंगु खः । दबूछेँ दनेगु हे सन्दर्भय् मंकाः खलः न्हूधाः यानाः जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठया अध्यक्षताय् न्हूगु ज्यासना पुचः ल्ययेगु ज्या जूगु खः ।<eot>इन्डोनेसियाया सुलवेसी द्वीपय् निन्हु न्ह्यव वःगु तःभुखाचं पीडितपिनि उद्धार ज्या थाकुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । सुलवेसी द्वीपय् भुखाय् लिपा ६ मिटर तक तजाः जुइक समुद्री लःबटू दनावयेक सुनामी वःगु खः ।थ्व भुखाय् व सुनामीइ लानाः सीपिनि ल्याः ८३२ थ्यनेधुंकू दुसा अझं सीपिनि ल्याः अप्वयेफुनि धाःगु दु ।
भुखाय् व सुनामीं प्रभावित सुलावेसीया दकलय् तःधंगु शहर पालुइ अझ नं छेँ दुनाः ल्हानाच्वंपिंत लिकायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु ।क्वथ्यंके दुनावःगु छगू होटलं खुइम्हं मल्याक मनूतय्त सुरक्षित लिकायेगु निंतिं उद्धारकर्मीत चछिन्हिछिं लगे जुयाच्वंगु दु । तर आवश्यक तःधंगु उपकरण हयेमफयां उद्धार ज्याय् तच्वःगु समस्या वयाच्वंगु दु ।
सरकारं सतक व खुल्ला थासय् राहत क्याम्प चले यानाच्वंगु दु । अस्पतालत नं दुनावःगुलिं घाःपाः जूपिंत नं खुला थासय् हे तयाः उपचार यानाच्वंगु दु ।भुखाय् व सुनामीं छक्वलं हे लखौं मनूतय् जीवन तहस नहस यानाबिउगु दु । पीडितपिनि नयेत्वनेगु लिसें लःया तकं समस्या जुयाच्वंगु दु । मनूतय्सं पसलय् छु दु व हे ज्वनाः वनाच्वंगु दु । सरकारं पसःथुवाःतय्त लिपा ध्यबा पुलाबीगु आश्वासन बिउगु दु ।
भुखाय् लिपा पालुइ थ्यंकःवंम्ह राष्ट्रपति जोको विडोडों सरकारं फुचाःगु फुक्क कथंया ग्वाहालि बी धयादीगु दु । पालु थ्यंकेगु अप्वः थें सतक स्यंगु लिसें हवाइ अड्डाय् नं क्षति जूगुलिं उद्धार ज्वलं नं याकनं थ्यंकेमफइगु खँ धाःगु दु ।भुखाय् केन्द्रविन्दु लिक्कसं लाःगु डोंगाला शहरय् अप्वः क्षति जूगु नापं सतक स्वापू नं त्वाःथःगुलिं अनया अवस्था तकं बांलाक सीमदुनिगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ -यँे महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं साेमवाः छन्हुं हे निगू पार्क उलेज्या यानादि । येँ मनपा ३२ वडाय् ४ रोपनी ११ आनाय् दयेकेत्यंगु ‘बागमति दोभान’ व ‘अमरावती’ पार्कया शिलान्यास यानादीगु खः । येँ मनपाया छगू वडा छगू पार्क नीति कथं थ्व पार्क दयेकेगु ज्या जूगु खः ।
शिलान्यास लिपा न्ववासें मेयर शाक्यं येँ मनपा दुने न्यय्गू पार्क दयेकेगु ज्या जुयाच्वंगु जानकारी बियादिल । वय्कलं सार्वजनिक जग्गाया संरक्षण यायेगु, हरियाली कायम यायेगु व स्थानीयपिनिगु अपनत्व दइकथं उकियात संरक्षण यायेगु जिम्मा बीगु नीति कथं प्रत्येक वडाय् छगू पार्क अभियान न्ह्याकागु खँ धयादीगु दु । वय्कलं गन गन सार्वजनिक जग्गा दु अज्याःगु थासय् पार्क दयेकेगु खँ नं धयादीगु दु ।
वय्कलं गुलिखे जग्गा गुथिया नामय् दुगुलिं पार्क दयेकेत व हरियाली कायम यायेगु खँय् समस्या जयाच्वंगु धासें अज्याःगु जग्गा लिजय् बियादीत नं इनाप यानादिल ।<eot>येँ (थनया न्हूसतकय् विशेष सवाः काजु, खुवा, लस्सी, पाउँ आउटलेट चायेकूगु दु । न्हूसतकया सपिंङ मल महर्जन कम्प्लेक्सया पूर्व दक्षिण मोहडाय् लाःगु पसः कवलय् न्यूरोड फुड कोर्टया नामं थुगु आउटलेट चायेकूगु खः ।
लन्दनय् च्वनाच्वंपिं रविन्द्र नकःमि, कुन्जन आचार्य व येँया भीम कुमार श्रेष्ठ स्वम्हेसिया लगानी चायेकूगु थ्व आउटलेटय् दइगु हरेक सामान विशेष सवाःया जुइगु खँ धाःगु दु । पसःया थुवाः आचार्यया कथं थन दइगु काजु नेपालय् हे प्रशोधित यानातःगु काजु खः । वय्कःया कथं अफ्रिकी देय् गिनीं वइगु काजुयात ख्वपय् थःपिनिगु हे फ्याक्ट्री प्रशोधित यानाः बजारय् हइगु खः ।
नेपालय् हे काजु प्रशोधित जुइगु सम्भवतः थ्व हे न्हापांगु जूगु दावी नं वय्कःया दु । अथेहे थन दइगु लसि, खुवाय् नं विशेष कथं मसला तयाः न्हूगु व यःइपुगु सवाः बियागु खँ वय्कलं कनादिल । आउटलेट शुभारम्भया लसताय् माघ जःछि छुट नं बिया वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनपिङया नेपाः भ्रमणयात प्रभावित यायेत्यंगु द्वपनय् ज्वनातःपिं दर्जनौं मनूत मध्ये फुकसितं त्वःने धुंकूगु दुसां निम्हेसिया विरुद्ध धाःसा मुद्दा दायर यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । थ्व निम्ह फ्रि तिब्बतया ध्वाँय् ज्वनाः प्रदर्शनया तयारी यानाच्वंपिं खः । थुमित प्रहरीं बौद्धं ज्वंगु खः ।
थुपिंपाखें फ्रि तिब्बतया ध्वाँय् लिसें मेमेगु ज्वलं नं बरामद याःगु खँ धाःगु दु । ज्वंपिनिगु नां सार्वजनिक याःगु मदुनि । प्रहरीं थौंकन्हय् थुमिके बयान कयाच्वंगु दुसा बयान क्वचायेवं मुद्दा तइगु खँ धाःगु दु । तर थुमित मुद्दा तयेत्यंगु खँयात देयय मानव अधिकारकर्मीतय्सं धाःसा विरोध याःगु दु ।
यदि थुपिं विरुद्ध मुद्दा तल धाःसा अन्तर्राष्ट्रिय जगतय् नेपाःया छबी अझ स्यनीगु ख्याच्वः नं उमिसं बिउगु दु । मानव अधिकारया अवस्था बारे नेपाःया छबी आः हे बांमलाःगु व थुकिं यानाः अझ स्यंकीगु खँ नं उमिसं धया हःगु दु । नेपालं ‘छगू चीन’ नीति नाला तःगु कारणं नेपाःया भूमि दुने चीन विरोधी छुं नं गतिविधि याके मबीगु जुयाः उमित ज्वंगु अनुमान याःगु दु ।
चिनियाँ राष्ट्रपतिया भ्रमण ज्याझ्वःयात प्रभावित यायेत्यंगु द्वपनय् प्रहरीं थीथी थासं मुक्कं ६० म्ह मनूतय्त ज्वंगु खः । ज्वंपिं सकसितं सामान्य न्यनेकने यानाः त्वःतूगु खःसां निम्हेसिया विरुद्ध धाःसा मुद्दा तयेत्यंगु खः । चीनं बिसिउँ वयाच्वंपिं तिब्बती शरणार्थीत नेपाःया थीथी थासय् च्वंगु १२ गू शिविरय् च्वनाच्वंगु दु । थुमिगु ल्याः नेपालय् १२ द्वः ति दयेमाःगु अनुमान दु ।<eot>बज्रयान बौद्ध धर्मयागु छगु यान(शाखा) खः। सैद्धान्तिक रुपय् थ्व शाखा महायान नाप मिले जु। तर थ्व यानय् तन्त्र विद्या छ्येला बोधिसत्व व निर्वाण याकनं हे हासिल याये फैगु धागु छगु विश्वास दु।<eot>थाहा संचारया संचारकःमिलिसें क्यामेरा पर्सन व सम्पादक राजेन्द्र डंगोलया हाकनं नेपालभाषाया न्हूगु म्ये पिदनीगु जूगु दु ।
लोकंह्वाःम्ह संगीतकःमि जुगल डंगोलया स्टुडियो आर्टोम्यूज स्टुडियोस रिकर्ड जुयाच्वंगु “अय्लाः छ धात्थें...” बोलया थुगु म्ये रिकर्ड जुयाच्वंगु खः । थुगु म्येया म्येच्वमि नातिकाजी महर्जनं च्वयादीगु खःसा लय् चिनामि व सः राजेन्द्र डंगोल खःसा संगीत संयोजन शिव शाही खः ।
अथेहे, भाजु डंगोलया मेगु नेपालभाषाया न्हूगु म्येया नं रिकर्डिङ ज्याझ्वः क्वचायेधुंकूगु स्वयं राजेन्द्र डंगोलं नेवाः अनलाइनन्यूजयात जानकारी बियादीगु दु ।
‘चकना अय् चकना...’ बोलया थुगु म्येच्वमि नं नातिकाजी महर्जन खःसा लय् चिनामि संगीतकःमि जुगल डंगोल खःसा राजेन्द्र डंगोलं हे थुगु म्येय् सः बियादीगु दु । अथेहे, थुगु म्येया संगीत संयोजन जुगल डंगोलं हे यानादीगु दु ।
म्येहालामि राजेन्द्र डंगोलया कथं ‘चकना अय् चकना...’ बोलया म्ये नेपालभाषा संगीत ख्यलय् छगू बिस्कं पहःया म्ये कथं निर्माण जूगु खँ कनादीगु दु ।
संचारकःमि राजेन्द्र डंगोलया आः पिदनीगु नेपालभाषाया न्हूगु निपू नेपालभाषाया म्ये याकनं हे म्यूजिक भिडियोया रुपं पिदनेत्यंगु दु ।
भाजु डंगोलं थ्वयां न्ह्यः नेपालभाषाया बुद्ध भजन म्ये ‘नेपाल मांया सपूत झीपिं, गौतमबुद्धया शरणय् वया...’ सम्पादन व क्यामेरा पर्सन जुयाः पिथनादीगु दु । थुगु बुद्ध भजनया म्येहालामि सुनकुमार मानन्धर खःसा स्वयं म्येहालामि सुनकुमार मानन्धरं हे लसय् हनादीगु बुद्ध भजन म्ये खः ।
अथेहे, थुगु बुद्ध भजन म्यूजिक भिडियोया निर्देशन सुरेन्द्र मानन्धर खःसा म्येच्वमि भिक्षु सुबोधानन्द खः ।
संचारकःमि राजेन्द्र डंगोल नेपालभाषा संचार ख्यःनिसें मनोरञ्जनात्मक संगीत ख्यलय् निरन्तर रुपं भेलेपुयाः वयाच्वनादीम्ह छम्ह सक्रिय संचारकःमि व संगीतकःमि खः । भाजु डंगोलं आपालं नेपालभाषालिसें खस नेपाली ख्यःया म्येत निर्देशन लिसें क्यामेरा पर्सन व सम्पादन यानाः पिथनादीगु दुसा वय्कःया नेपालभाषाया संकिपा ‘ख्वबिया पुसा’ नं थःगु हे सम्पादन व छायांकनय् पिदनेत्यंगु दु ।
नेपालभाषाया संकिपा ‘ख्वबिया पुसा’ संकिपा ख्यलय् थःगु म्हसीकाया रुपं पिलु वइगु भलसा नं भाजु डंगोलं कयादीगु दु । थुगु संकिपाया निर्देशन सुरेन्द्र महर्जन खःसा कलाकारपिं नांजाःम्ह कलाकार कृष्णभक्त महर्जन, दिपक डंगोल, रविन्द्र महर्जन, शैलेश ज्यापु, मैंया महर्जन, शान्ता प्रजापतिलिसें स्वयं राजेन्द्र डंगोलं कलाकार जुया म्हितादीगु दु ।<eot>नेपाः, अन्तरिम संविधान कथं नेपा राज्य[१] ([neˈpaːl] (help·info)) छगु दक्षिण एशियाली भूपरिवेस्थित हिमाली देय् खः । नेपाःया उत्तरय् चीनया स्वशासित क्षेत्र संदेय् (तिब्ब्त) ला धा:सा दक्षिण, पूर्व व पश्चिमय् भारत ला: । नेपाःया ८०% स्वयां अप्व नागरिकतयेसं हिन्दू धर्म हनि । थ्व: प्रतिशत भारतयागु स्वया अप्व:, अतः नेपाः हलिमयागु हे दक्ले अप्व प्रतिशत हिन्दू धर्मावलम्बी दुगु देय् नं खः । नेपाःयागु भौगोलिक विभिधता अतिकं उल्लेखनीय जू । थन तराईयागु ताहान्वइगु ख्यः निसें ख्वाउगु हिमालययागु च्वापुगुंतक्क दु । हलिमया दक्ले त:जागु १४ च्वापुगुं च्वका मध्ये च्यागु नेपालय् ला गुकी हलिमया दक्ले त:जागु च्वका सगरमाथा (नेपाल व चीनयागु सिमाना लागाय् दुगु) नं छगु खः । नेपाःयागु राजधानी व दक्ले तधंगु शहर येँ खः । मेमेगु मू शहरय् भरतपुर, बिराटनगर, यल,ख्वपःभैरहवा, वीरगञ्ज, जनकपुर, पोखरा, नेपालगञ्ज, व महेन्द्रनगर ला: । नेपाः धागु खंग्वयागु उत्त्पत्तियागु बारेय् छुं प्रमाण मदु, तर छगु नांजागु बाखं कथं थ्व खँग्व ने मुनि व पाल (गुफा) खँग्व स्वाना दयावगु खः ।
निरन्तर कथलं जुजुतेगु अधिने च्वना बायेगु व जायेगु ताहाकगु तर सम्पन्न इतिहास दुगु आ नेपाः धका म्हसीकिगु थासे वि. स. २०४६ सालयागु आन्दोलन धुंका संवैधानिक राजतन्त्रयागु नीति अवलम्बन जुल। तर थ्व धुंका नं राजसंस्था छगु महत्त्वपूर्ण व अस्पष्ट परिधि व शक्ति दुगु संस्थायागु रूपे दयाच्वन। थ्व व्यवस्थाय् दुबिले न्हापा संसदीय अनिश्चितता व सन् १९९६ निसेंयागु ने.क.पा.(माओवादी)यु जनयुद्धयागु कारणं राष्ट्रिय अनिश्चितता खने दत। माओवादीतेसं राजनीतियागु मूलाधारं बायावना भूमिगत कथलं राजतन्त्र व मूलाधारयागु राजनैतिक दलतेगु बिरुद्धय् गुरिल्ला युद्ध न्ह्येथन। इमिसं नेपाःयागु सामन्ती व्यवस्था (इमिगु कथलं थुकिलि राजतन्त्र नं ला) वांछया छगु माओवादी देय् पलिस्था यायेगु प्रण यागु दु। थ्व हे कारणं नेपायागु गृहयुद्ध न्ह्येथन गुकिलिं याना १३,००० मनुत सी धुंकल। थ्व विद्रोहयात दमन ययेगु पृष्ठभूमिय् जुजु नं सन् २००२य् संसदयागु विघटन याना निर्वाचित प्रधानमन्त्रीयात अपदस्त याअत। अले जुजु नं प्रधानमन्त्री मनोनित यासें शासन यात। सन् २००५य् वेकलं छकलं संकटकालयागु घोषणा याना सकल कार्यकारी शक्ति कयादिल। सन् २००६यागु लोकतान्त्रिक आन्दोलन (जनाअन्दोलन-२) धुंका जुजुनं देय् यागु सार्वभौमसत्ता जनतायात हे हस्तान्तरण याआदिल व अप्रिल २४, २००६य् भंग जुगु संसदयात पूनर्स्थापना यानादिल। मे १८, २००६य् थगु न्हुगु सार्वभौमता छ्येला न्हुगु प्रतिनिधि सभां जुजुयागु अधिकार चाना छ्वल व नेपाःयात छगु धर्मनिरपेक्ष देय् घोषणा यात। आ याकनं हे देय् यागु न्हुगु संविधान देकिगु संविधान सभायागु चुनाव जुइगु भलसा जुय च्वंगु दु।
धलः
१ इतिहास
२ भूगोल
३ अर्थतन्त्र
४ प्रशासनिक बायेज्या
५ स्वयादिसँ
६ लिधंसा
इतिहासEdit
हिमालय लागाय् मनुत च्वने न्ह्येथंगु ९,००० दं दुगु खंयात नेपाः स्वनिगले लुयवगु नवपाषाण ज्याब्वतेसं पुष्टि याई। संदे-बर्मेली मूलयागु जुइफुपिं मनुतेगु नेपाले २,५०० दं न्ह्य निसें च्वनेज्या जुल।[२]
ईशापूर्व १५०० नापं इन्डो-आर्यन जातितेगु स्वनिगले दुहांवगु खने दु। थ्यं-मथ्यं ईशापूर्व १००० नापं चिधंगु देय् त व देय् पुचःतेगु पलिस्था जुल। सिद्धार्थ गौतम (ईशापूर्व ५६३–४८३) अन्यागु हे छगु वंश, शाक्य वंशयागु राजकुमार खः। वेकलं थगु राजकाज त्वता तपस्वीयागु जीवन हनादिल व वेक बुद्ध यागु नामं लोकंह्वात।
ईशापूर्व २५० तक्क, थ्व थासे उत्तर भारतयागु मौर्य साम्राज्ययागु प्रभाव खने दत व लिपा ४गु शताव्दिय् गुप्तवंशयागु अधिनय् कठपुतली देय् जुवन। थ्व थासे ५गु शताब्दीयागु उत्तरार्धय् वया लिच्छबीतेसं राज्य यात। ८गु शताव्दीयागु उत्तरार्धय् लिच्छवि वंशयागु अस्त जुल व सन् ८७९ निसें नेवा युग न्ह्येथन, अथे जुसां इमिगु नियन्त्रण सकल् देय् गुलि दुगु ख उकिलि छुं यकिन मदु। ११गु शताव्दियागु उत्तरार्धय् दक्षिण भारतं वगु चालुक्य साम्राज्ययागु प्रभावे नेपाःयागु दक्षिणी भूभाग ला वन। चालुक्यतेगु प्रभावे अब्लेयागु राज धर्मधर्म बुद्ध धर्मयात त्वता जुजुतेसं हिन्दू धर्मयागु पालना यात व नेपाले धार्मिक परिवर्तन जुल।
यलयागु हिन्दू देग, स्वंगु पुलांगु मल्ल देय् य् छगुयागु राजधानी
१९२०पाखेयागु नेपाली राजसंस्था
१३गु शताव्दियागु पूर्वार्धय् संस्कृत खंग्व मल्ल जात जुगु नायतेगु उदय जुल। न्हापा इमिगु सत्ता उदयमान जुइ, तर लिपायागु २०० दंय् जुजुतेसं शक्ति छधि याई। १४गु शताव्दीयागु उत्तरार्धय् देय् यागु यक्व थाय् छगु हे राज्ययागु क्वे ला वल। तर थ्व छगु राज्य चीहाकगु ई तक्क जक्क म्वात। १४८२य् थ्व देय् स्वंगुगु देय् य् बाया वन - येँ, यल, व ख्वप – गुकियागु दथुई लिपा तक्क मेल जुइ मफुत।
१७६५य्, गोरखायागु जुजु पृथ्वीनारायण शाहनं भारतिय जुजुत नाप हतियार व सहयोग कया व जलाखला भारतीय देय् तेगु तटस्थता न्याये धुंका स्वनिगले आक्रमण यात। येक्व हि बाहा वने धुंका व ल्वाये धुंका, वेकलं ३ दं लिपा नेपाःयात थगु तुति क्वे लाका दिल। वेकलं येँ देय् य् येँन्या बिले हमला याना सकल मनुत जात्रा न्याका च्वंबिले थगु सेना कया येँयागु राजसिंहासनय् च्वना दिल। थ्व झाकायात न्हुगु नेपाःयागु बुगु ईयागु रुपे कायेगु या।
संदे नाप हिमाली लंयागु नियन्त्रणयु लागि नेपाःयागु विवाद जुल। उकियागु लागि जुगु ल्वापुय् चीननं संदेय् यागु ग्वाहालियात वबिले नेपाः ल्युने चीना वने माल। नेपाःयागु लागा नापंयागु चि-चि धंगु देय् तेत थगु क्वे लाकिगु झ्वले जुगु ब्रिटिस इस्ट इण्डिया कम्पनी नापयागु चीहाकगु तर येक्व हि-बाहावंगु एङ्गलो-नेपाल ल्वापु (१८१५–१६)य् नेपालं थगु २/३ बुं बेलायतीतेत बी माल तर थगु स्वतन्त्रता धासा तयातेफत।
जुजु खलःतेगु दथुई गुटबन्दीयागु कारणं बेलायतनाप यागु ल्वापु लिपा अस्थायित्व खने दत। गगनसिंह खवासयात स्यागु खेँ कोतपर्व जुवन धासा शासन याना च्वंम्ह लानी नं सेनानायक जङ्गबहादुरयात पदच्युत यायेगु षडयन्त्रयु खं सीके धुंका भण्डारखालपर्व जुवन। जङ्गबहादुरनं त्याये धुंका राणा खानदान न्ह्येथनादिल व राणा शासन पलिस्था यानादिल। जुजुयात नांय् जक्क सिमित याना प्रधानमन्त्री पदयात शक्तिशाली व वंशानुगत यायेगु ज्या अब्ले जुल। राणातेसं ब्रिटिसतेत न्ह्याबिलें समर्थन यात व ब्रिटिसतेत १८५७यागु सिपाहीं रेबेलियन (प्रथम भारतीय स्वतंत्रता संग्राम), व लिपा निगु हे हलिम युद्धय् ग्वाहालि यात। सन् १९२३य् संयुक्त अधिराज्य व नेपाःदथुई आधिकारिक कथलं मित्रतायागु सम्झौताय् हस्ताक्षर जुल, थुकिलिं नेपायागु स्वतन्त्रतायात संयुक्त अधिराज्यनं म्हसीकिगु पुष्टि यात।
१९४० दशकयागु उत्तरार्धय् लोकतन्त्र-समर्थित आन्दोलनतेगु न्ह्येथनेज्या जुल व राजनैतिक पार्टीत राणा शासनयागु बिरुद्धय् वल। वहे ईले चीननं १९५०य् संदेय् कब्जा यात गुकियागु कारणं अप्वयावगु सैनिक गतिविधि क्वचायेकेयात भारतं नेपाःयागु स्थायित्वय् ध्यान बियाहल। थुकियागु लिच्वयागु कथलं जुजु त्रिभूवनयात भारतं समर्थन याना १९५१य् सत्ता बिईकल, व न्हुगु सरकार देकेज्या जुल, गुकिलि नेपाली काङ्ग्रेस पार्टीयागु सहभगिता नं दत। जुजु व सरकार दथुई येक्व दंयागु शक्ति संघर्ष धुंका, १९५९य् जुजु महेन्द्रनं लोकतान्त्रिक अभ्यास क्वचायेका "निर्दलीय" पञ्चायत व्यवस्था पल्स्था याना थमेसियां हे शासन यानादिल। सन् १९८९यागु "जनआन्दोलन"नं राजतन्त्रयात संबैधानिक सुधार यायेगु व बहुदलीय संसद देकेयात बाध्य यात[३] व मे १९९१य् कृष्णप्रशाद भट्टराई अन्तरिम सरकारयागु प्रधानमन्त्री जुयादिल, न्हुगु संविधानयागु देकेज्या जुल व संसदयागु लागि लोकतान्त्रिक चुनाव जुल। नेपाली काङ्ग्रेस नं देय् यागु लोकतान्त्रिक चुनावय् बहुमत हल व गिरिजाप्रशाद कोइराला प्रधानमन्त्री जुल।
भूगोलEdit
मू पौ: नेपाःयागु भूगोल
नेपाःयागु भौगोलिक नक्सा
सुक्खा हिमाली पृष्ठभूमि
नेपाः अन्दाजी प्येकुंलागु आकारयागु दु। नेपाःयागु हाक करिब ८०० किलोमिटर (५०० मा) व ब्या २०० किलोमिटर (१२५ मा) दु। नेपाःयागु सकल लागा १४७,१८१ वर्ग किलोमिटर (५६,८२७ sq मा)दु। नेपाः भौगोलिक हिसाबं ३ गु भागय् बाये छिं: हिमाली क्षेत्र, पहाड, व तराइ क्षेत्र। थ्व क्षेत्रत पूर्व-पश्चिम दिशाय् देय् दछि दु व थ्व क्षेत्रतेत नेपाःयागु मू खुसितेसं थय्-थासे बायातगु दु।
भारतनाप स्वानाच्वंगु तराइ ख्यः भारतीय-गंगा ख्यःयागु उत्तरी भाग खः। थ्व भागयागु सिंचाई व भरणपोषणय् स्वंगु खुसियागु मू ल्हा दु, थ्व खुसित ख-: कोशी, गण्डकी (भारतय् गण्डक खुसि), व कर्णाली खुसि। थ्व भूभाग ताहान्वगु व संतृप्त जु।
पहाडी भूभागय् १,००० निसें ४,००० मिटरतक्कयागु (३,३००–१३,१२५ फू) जा दुगु गुंत ला। थ्व थासे महाभारत लेक व सिवालिक श्रृखला (चुरिया) नांयागु निगु चिजागु पहाडी श्रृखला मू श्रृखला ख। पहाड क्षेत्रे नेपाः स्वनिग नं ला। थ्व स्वनिग नेपाःयागु दक्ले उर्वर व शहरी क्षेत्र खः। पहाडी क्षेत्रय् स्वनिगत स्वया २,५०० मिटर (८,२०० फिट) च्वेयागु थासे जनघनत्व म्हो दु।
हिमाली क्षेत्रे हलिमयागु दक्ले तज्जागु च्वापुगुंत ला। थ्व थाय् यागु उत्तरय् चीनयागु सिमानाय् हलिमयागु तज्जागु च्वका, सगरमाथा ८,८४८ मिटर (२९,०३५ फि) ला। हलिमयागु ८,००० मिटर स्वया तजागु १४ गु च्वकाय् ८ गु नेपाःयागु हिमाली क्षेत्रय् ला। कञ्चनजङ्घा, हलिमयागु स्वंगुगु तज्जागु च्वका नं थ्व हे हिमाली क्षेत्रय् ला। नेपाःयागु सकल भौगोलिक क्षेत्रे मू समस्याय् छगुयागु रुपे गुं-विनास खना वगु दु गुकिलिं याना भूक्षय व इकोसिस्टमयागु स्येनेज्या जुया च्वंगु दु।
नेपाले ५गु मौसमी क्षेत्र दु। थ्व क्षेत्रत जा नाप छुं मात्राय् मेल न। ट्रपिकल व सबट्रपिकल क्षेत्र १,२०० मिटर(३,९४० फि) स्वया क्वे, टेम्परेट क्षेत्र १,२०० निसें २,४०० मिटर (३,९००–७,८७५ फि), ख्वांगु क्षेत्र २,४०० निसें ३,६०० मिटर (७,८७५–११,८०० फि), सबआर्क्टिक क्षेत्र ३,६०० निसें ४,४०० मिटर (११,८००–१४,४०० फि), व आर्क्टिक क्षेत्र ४,४०० मिटर(१४,४०० फिट)स्वया च्वे। नेपाले ५गु ऋतुत दु: उष्म, मनसून, अटम, शिषिर व बसन्त। हिमालयनं मध्य एसियाय् बाहावैगु ख्वांगु फेयात नेपाः दुहा वे बिमखु व मनसूनयागु वायुयागु उत्तरी पःखाःयागु कथलं नं ज्या याई।
नेपाः व बंगलादेशयागु सिमाना मथ्युसां थ्व निगु देय् २१ किलोमिटर (१३ माइल)यागु छगु चिहाकगु चिकेन्स् नेक धागु क्षेत्रनं बायाच्वंगुदु। थ्व क्षेत्रयात स्वतन्त्र-व्यापार क्षेत्र देकिगु कुत जुया च्वंगु दु।
हलिमयागु तज्जागु च्वका सगरमाथा नेपाः व संदेय् यागु सिमानाय् ला। थ्व च्वापुगुं नेपाःलं दक्षिण-पूर्वी रिज(ridge)नं गयेत प्राविधिक कथलं अपु। थुकिलिं याना सकल दं व थासे यक्व पर्यटक मू वै। मेमेगु गैगु च्वापुगुंय् अन्नपुर्ण च्वापुगुं(१,२,३,४), अन्नपुर्ण श्रृंखलाय् ला।
अर्थतन्त्रEdit
मू पौ: नेपाःयागु अर्थतन्त्र
किपा:Nepal One Rupee obverse.jpg
छर्कायागु नोट
नेपाःयागु जनसङ्ख्यायागु ७६% नं बुंज्या याइ व कुल ग्राह्यस्थ उत्पादनयागु ३९% योगदान बी धासा सेवानं ३९% व उद्योगनं २१% बी। देय् यागु उत्तरी २/३ भागय् दुगु पहाडी व हिमाली थासे भूभागं याना लं व मेमेगु संरचना देके थाकु व ध्येबा नं अप्व वं। सन् २००३ तक्कय् पीच-सतकतेगु कुल हाक ८,५०० किमि स्वया भतिचा अप्व व दक्षिणय् दुगु रेल्वे-लाइनयागु कुल हाक ५९ किमि जक्क दु। ४८ धावनमार्ग व उकिलि १० गुय् कालोपत्र दुगुलिं हवाईमार्ग धासा सुथांला। थन प्रति १९ मनुतेगु लागि १ टेलिफोन दु। तार जडान सेवा देशे दक्व थासे मदु व शहरय् व जिल्ला सदरमुकामय् अप्व केन्द्रित दु। सेवाय् जनतातेगु पहुँच अप्वगु दु व दनावगु मोबाइल (वा तार-रहित) सेवायागु स्थिति धासा देशेदक्व थासे बांला। सन् २००५य् १,७५,००० इन्टरनेट जडान जुइधुंकुगुदु। तर "सङ्कटकाल" लागू जुइधुंका छुं ई फोन सेवा अवरूद्ध जुल। छुं अन्योल धुंका नेपाःयागु निगुगु बृहत जनआन्दोलनं जुजुयागु निरङ्कुश अधिकार क्वचायेका सकल इन्टरनेट सेवा सुचारू यात।[४]
नेपाःयागु भूपरिबेस्टित स्थिति[५] व प्राविधिक बिपन्नता अले ताहाकगु द्वन्दनं अर्थतन्त्रयात पूर्णरूपं विकाशशील जुइ मब्युनि। नेपालं भारत, जापान, संयुक्त अधिराज्य, अमेरिका, युरोपेली संघ, चीन, स्वीजरल्याण्ड व स्क्यानडेभियन देय् नाप वैदेशिक ग्वाहालि काई। आर्थिक दं २००५/०६य् सरकारयागु बजेट करिब १.१५३ अर्ब अमेरिकी डलर यागु जुल, तर कुल खर्च १.७८९ अर्ब जुल। १९९० दशक यागु अप्वगु मुद्रा स्फीति दर क्वहां वयार २.९% थ्यंगु दु। येक्व दं निसें नेपामी मुद्रा रूपैयाँयात भारतीय रूपैयानाप हिलेदर १.६य् स्थिर तयातगु दु। १९९० दशकय् अपुइकुगु मुद्रा बिनिमय दर निर्धारण नीतियागु कारणं विदेशी मुद्रायागु हाकुगुबजार लगभग क्वचाल। छगु दिर्घकाकीन आर्थिक सम्झौता नं भारतनापयागु बांलागु स्वापूयात टेवा बल्लाकुगु दु।
जनतातेगु दथुई सम्पत्ति वितरण मेमेगु विकसित अव् विकासोन्मुख देय् तेगु थें च्वं: च्वेयागु १०% गृहस्थी नाप कूल राष्ट्रिय सम्पतियागु ३९.१%य् नियन्त्रण दु धासा निम्नतम १०% नाप २.६% जक्क नियन्त्रण दु।
हिमालययागु क्वे पाखो बुंज्या
नेपाःयागु १ कोटी तियागु कार्यबलय् दक्ष ज्याकमित सिक्क हे म्हो जु। ८१% कार्यबलयात कृषिनम्, १६% सेवानं, व ३% उत्पादन/कला-आधारित उद्योगनं ज्या ब्युगु दु। कृषी उत्पादनत - मूतवलं भारत सीमा नापंयागु तराईक्षेत्रय् खेती याइगु खने दु व मू बुंज्या ख: जाकी, कनि, छो, उखु, दुरु देकिगु व मे लहिनिगु। उद्योगय् जुट, उखु, सुर्ति व अन्न नापंयागु मू कृषी प्रशोधनयागु ज्या यायेगु जुइ। नेपाःयागु बांलागु भूदृश्य व आजुचाइगु संस्कृतियागु लिच्वयागु कथलं पर्यटनय् यक्व संभाव्य दु, तर थ्व निर्यातमुलक उद्योगयात राजनैतिक घटनातेसं सिक्क हे स्येंकाच्वंगु दु। बेरोजगारी व अल्परोजगारीयागु अनुपात जनसङ्ख्यायागु कार्यबल-आयुयागु बच्छि थ्यं। अथे जुगुलिं अप्व नेपामि ज्या मालेयात भारत, खाडी देय् व मलेसिया वनि। [६] भारतीय व ब्रिटिस सैनिकय् ज्यायाईपिं गोर्खाली सेनातेगु मार्फत नेपालं दंय्-दच्छि ५ कोटी अमेरिकी डलर आम्दानि याई। गोर्खाली सेनायात कौशल व बहादुरीयागु लागि म्हसीकि। पर्सियन खाडी व मलेसिया, गन करिब ७ लखः नेपामि श्रमिकत ज्या याना च्वंगु दु, नं छ्वैगु ध्येबा नापं कुल रेमिट्यान्स करिब १ अर्ब डलरयागु हाराहारीय् दु।
सन २००५यागु लागि नेपाःयागु कुल ग्राह्यस्त उत्पादन (GDP) अनुमान ३९ अर्ब डलर स्वया अप्व (पर्चेजिङ पावर प्यरिटि समायोजित) दु, गुकिलिं थुकियात हलिमयागु हे ८३गु तधंगु अर्थतन्त्र देकुगु दु। प्रति-मनु आय करिब १,४०२ डलर दु,
प्रशासनिक बायेज्याEdit
मू पौतः: नेपा:या अञ्चल, नेपाःया जिल्ला, व नेपाःया विकास क्षेत्र
नेपाः १४ अञ्चल, ७५ जिल्ला ५ विकास क्षेत्रय् व ७ राज्य बायातःगु दु। सकल जिल्लाय् छम्ह जिल्ला प्रमुख दैगु प्रावधान दु। जिल्ला प्रमुखया ज्या जिल्लाय् विधान व शान्ति बहाल यायेगु खः व सरकारी मन्त्रालयतेगु ज्याय् ग्वहालि यायेगु खः।
नेपाःयागु १४ अञ्चलतः
1 मेची 8 लुम्बिनी
2 कोशी 9 धवलागिरी
3 सगरमाथा 10 राप्ती
4 जनकपुर 11 कर्णाली
5 बागमती 12 भेरी
6 नारायणी 13 सेती
7 गण्डकी 14 महाकाली
स्वयादिसँEdit
↑ नेपाःयागु अन्तरिम संविधान २०६३
↑ A Country Study: Nepal. Federal Research Division, Library of Congress. September 23, ई सं 2005 कथं।<eot>किपू – नेपालभाषाया प्राज्ञिक संस्था नेपालभाषा एकेदमिया झिंच्याक्वःगु साधारणसभा वंगु शनिवाः थन च्वंगु एकेदमिया थःगु हे भवनय् जुल । साधारणसभां पुलांगु हे ज्यासना पुचःयात आः वइगु छगू कार्यकालया निंतिं नं निरन्तरता बीगु निर्णय याःगु दु ।एकेदमिया चान्सलर चित्तरञ्जन नेपालीया सभापतित्वय् जूगु साधारणसभाय् एकेदमिया संरक्षक नापं वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी मूपाहांकथं झायादीगु खः ।
साधारणसभाय् एकेदमिया सदस्य सचिव मल्ल के. सुन्दं वार्षिक प्रगति विवरण न्ह्यब्वयेमाःगु खःसां वय्कः म्हं मफयाः ज्याझ्वलय् उपस्थित जुया मदीवं एकेदमिया हे दुजः प्राज्ञ प्रा. प्रेमशान्ति तुलारधं उगु प्रतिवेदन न्ह्यब्वयादीगु खः । अथे हे वार्षिक आर्थिक प्रतिवेदन एकेदमिया दांभरिं डा. पुष्पराज राजकर्णिकारं न्ह्यब्वयादीगु खः ।
उगु साधारणसभां एकेदमिया न्हूगु ज्यासना पुचःया नं ल्यज्या याःगु खः । न्हूगु ज्यासना पुचः चान्सलर चित्तरञ्जन नेपालीया नेतृत्वय् मेगु छगू कार्यकालयात निरन्तरता बीगु कथं सर्वसम्मति याःगु दु । अथे हे मेमेगु पदय् नं पुलांगु हे कार्यसमितियात निरन्तरता बिया वनेगु सहमति याःगु दुसा सहवरण कथं थप न्हूपिं न्याम्ह दुजः ल्यइगु खँ धाःगु दु । न्हूगु ज्यासना पुचःया आः च्वनीगु मुँज्यां सहवरणकथं न्याम्ह न्हूपिं दुजः थप याइगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – नेपाः व चीन दथुइ पारवाहन सन्धि जूगु प्यदँ लिपा वयाः आः स्वंगूगु मुलुकया सामान नं चीन जुयाः हयेगु लागिं नेपालं पहल शुरु याइगु जूगु दु । उकिया लागिं चीनं थ्वहे जेठ महिनाया दुने तातोपानी नाका सञ्चालन यायेगु तयारी यानाच्वंगु दु । भुखाय् लिपा बन्द जूगु तातोपानी नाका हानं सञ्चालन यायेगु सवालय् चीनं वास्ता मयायेवं चीनं हयेमाःगु सामान फुक्क रसुवाया केरुङ नाका जुयाः दुत हयेमाःगु जूगु खः ।
तर केरुङय् आवश्यक पूर्वाधार मदुगु लिसें लँ नं स्यंगु जुयाः नेपालं अनं सामान हयेगु असुविधा जूगु खँ धायेगु यानाच्वंगु खः । यदि नेपाः व चीन दथुइ जूगु पारवाहन सन्धियात कार्यान्वयन यायेगु खःसा तातोपानी नाका खोले मयासें मगाः धइगु वाःचायेकाः चीनं थ्व नाका नं चायेकेगु ज्या याःगु खः ।
नेपाः–चीन दथुइ जूगु पारवाहन सन्धिइ चीनं नेपाःयात स्वंगूगु मुलुकया सामान हयेगु लागिं थःगु देशया प्यंगू सामुद्रिक बन्दरगाह व स्वंगू सुख्खा बन्दरगाह प्रयोग याके बीगु खँ दुथ्याकातःगु दु । थुकी नेपालं सामुद्रिक बन्दरगाहं ज्वना वःगु सामान नेपाःया सीमा लिक्क लाःगु सुख्खा बन्दरगाहय् मुंकेगु व अनं लिपा नेपाः हयेगु योजना दयेकातःगु दु ।
थौंकन्हय् रसुवा नाकाय् सुख्खा बन्दरगाह दयेकूगु हे मदुनि । तातोपानी नाकाय् धाःसा सुख्खा बन्दरगाह दयेकेधुंकूगु दु । उकिं थ्व सुख्खा बन्दरगाह प्रयोग यायेगु खःसा तातोपानीया नाका नं खोले मयासें मगाः । सम्भवतः मेगु वालंनिसें तातोपानी नाका चालीगु सम्भावना दु । यदि थ्व नाका चाल धाःसा नेपाःया व्यापारीतय्त तःधंगु हे राहत जुइगु खँ धाःगु दु ।
नेपालं स्वंगूगु मुलुकं झिके याइगु सामान थ्वहे बन्दरगाह जुयाः दुत हयेगु तयारी यानाच्वंगु दु । रसुवा व तातोपानी बाहेक नेपालं चीनलिसे स्वाःगु हुम्लाया यारी नाका नं प्रयोग यानाच्वंगु दु । तर अन माक्व पूर्वाधार मगाःगुलिं प्रयोग यायेत थाकुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी – अस्ट्रेलियाया सिडनीइ वंगु शनिवाःया चान्हसिया तापक्रम आःतकया हे दकलय् अप्वः मापन याःगु दु । चान्हय्सिया तापक्रमया अभिलेख तयेगु सुरु यायेधुंकाः शनिवाः चान्हय् दकलय् अप्वः २५.४ डिग्री सेल्सियस थ्यंगु खँ स्थानीय मौसम विभागं धाःगु दु ।
सिडनीया अब्जर्भेटिभ हिलय् चान्हय् २५.४ डिग्री थ्यंगु तापक्रम सुथय् ४ः३० बजे तक जूबलय् ३० डिग्री थ्यनेधुंकूगु खँ सिडनीया मर्निब हेराल्ड पत्रिकां धाःगु दु। थ्वयां न्ह्यः सन् १९६७ य् अब्जर्भेटिभ हिलय् नोवेम्भरय् महिनाया रात्रिकालीन तापक्रम २४.८ डिग्री तक मापन याःगु खः । सिडनीइ तसकं तांन्वया वयेवं यक्व मनूत समुद्री तटय् वयेगु सुरु जूगु दु। थथे भिड यायेबलय् कोरोना भाइरस न्यनेफुगु जूगुलिं राज्यया स्वास्थ्य विभागं मनूतय्त भौतिक दूरी कायम यायेत सचेत यानाच्वंगु दु ।
तापक्रम अप्वया वयेवं अस्ट्रेलियाया न्यू साउथ वेल्स राज्यया पूर्वी व पूर्वात्तर भागय् पिने मि च्याकेत निषेध याःगु दु । अस्ट्रेलियाय् थगुने गर्मीया इलय् जंगलय् तच्वःगु मिं नःगु खः । थ्व मिं यानाः कराडौं अर्बौं जीवजन्तुत सीगु अनुमान यानातःगु दु। थुबलय् अस्ट्रेलियाया २.४ करोड हेक्टर जमिनय् मि नःगु खः । थुकियात अस्ट्रेलियाया इतिहासय् हे दकलय् तच्वःगु मि नःगु घटना धयातःगु दु। थ्व घटनाय् स्वद्वलं मल्याक छेँ मिं नःगु खःसा ३३ म्ह मल्याक मनूतय् ज्यान वंगु खः ।<eot>येँ – कोरोना महामारीया कारणं लागू यानातःगु लकडाउनं यानाः आः न्ह्यःने वयाच्वंगु तःधंगु नखः मोहनि समेत प्रभावित जुइगु सम्भावना अप्वया वःगु दु । लकडाउन लागू हे जुयाच्वन धाःसा मोहनिया इलय् जुइमाःगु व्यापार व्यवसाय ठप्प जुइगु ग्याःचिकुं व्यापारीत चिन्तित जुयाच्वंगु दु ।
दँय्दसं मोहनिबलय् बजाः गुलजार जुयाः व्यवसाय चले जुइगु खः । थुगुसी कोरोनां यानाः वसःतासः, नसात्वँसा आदिया व्यापार ठप्प जुइगु सम्भावना अप्वःगु दु । मोहनिया व्यापार याये मखन धाःसा उकिया लिच्वः दछियंकं हे जुइगु जुयाः मोहनिया इलय् छुं भचा जूसां व्यापार याये दःसा जिउ धइगु बिचाः व्यवसायीतय्सं तयाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
अथे हे मोहनिया इलय् स्वनिगःया आपालं मनूत गामय् लिहां वनीगु जुयाः यातायात व्यवसायीतय् लागिं नं थ्व छगू व्यापारया तःधंगु अवसर जुयाच्वंगु खः । तर लकडाउनं यानाः छगू थासं मेगु थासय् वनेगु तकं बन्द यानातःगुलिं दँय् छकः मालामाल जुइगु यातायात व्यवसाय नं थुगुसी ठप्प जुइगु जूगु दु ।
व्यवसायीतय्सं धाः कथं मोहनिया इलय् छकः बांलाक व्यापार याये खन धाःसा दछि तक जुयाच्वंगु द्यापं तकं परिपूर्ति यायेफु । तर थुगुसी थ्व सम्भावना मदइगु जूगु दु ।
व्यवसायीतय्सं मोहनिया इलय् व्यापार व्यवसाय सञ्चालन याये जीक लकडाउन छुं भचा छ्वासुकेत इनाप यानाच्वंगु दुसां स्वास्थ्यकर्मीतय्सं धाःसा मोहनिया बजाः खुले जुल धाःसा भीडया कारणं कोरोना झन न्यना वनीगु खतरा जूगुलिं मोहनिया इलय् नं बजाः चायेके मजिउगु सुझाव बियाच्वंगु दु । व्यवसायीतय्सं धाःसा न्हिं छुं घौ जक छुट बियाः जूसां पसः चायेके बीमाःगु माग यानाच्वंगु दु ।
मेखे छुं व्यापारीतय्सं धाःसा थौंकन्हय् पिने देशं वयेमाःगु सामान नं छुं हे दुहां मवयाच्वंगुलिं बजाः खुले जूसां खास हे व्यापार जुइगु सम्भावना मदुगु खँ धयाच्वंगु दु । बजाः चाल धाःसां पुलांगु स्टक सामान जक मी मालीगु खँ धाःगु दु ।
छुं जुयाः मोहनिया इलय् पुलांगु स्टकया सामान मी फत धाःसा वयां लिपा गुलिखे पसल्यातय्सं पसः हे त्वःता वनीगु तकं सम्भावना दुगु खँ नं व्यवसायीतय्सं धाःगु दु ।<eot>येँ- प्रदेश नं. २ मूलतः मधेसी जनताया बाहुल्यता दुगु क्षेत्र खः । अथे खःसां अनया राजधानी वीरगंजय् धाःसा आपालं नेवाःतय् वस्ती दु । अझ वीरगंज नगर दयेकेगु ज्याय् तकं नेवाःतय् भूमिका दुसा वीरगंज नगर–पालिकाया न्हापांम्ह मेयर तकं नेवाः हे खः । तर वहे प्रदेश २ या अतिकं दुने थ्यंक भारतीय सीमा लिसे स्वाःगु छगू चीधंगु गामय् तकं नेवाःतय् बाहुल्यता दु व अन च्वंपिं नेवाःतय्सं थौं तक नं सःथे मसःथे नेवाः संस्कार व संस्कृति हनाच्वंगु दनि धायेबलय् धाःसा यक्वसित पत्याः याये थाकुइफु ।
वीरगंज थ्यने न्ह्यः हे वइगु जितपुरं बायाः करिब ३० किलोमिटर ति गांया लँपु जुयाः वनेबलय् थ्यनीगु छगू नांजाःगु थाय् खः ठोरी । भारतीय सीमालिसे स्वाःगु थ्व थासय् नं इलय् ब्यलय् भारतं सीमा अतिक्रमण यायेगु याः । थ्व हे ठोरी गाउँपालिकाया छगू गां खः सुवर्णपुर गन आपालं नेवाःतय् वस्ती दु । जवंखवं थारु, दथुइ नेवाः । अले थ्व लागाया मू बजाः नं थ्वहे छकू । थन च्वंपिं नेवाःतय्सं वि.सं. २०५५ सालय् ‘सुवर्ण नेवाः खलः’ चायेकूगु खः । थ्व खलःपाखें थौंकन्हय् न्हूदँया भिंतुना मोटरसाइकल ¥याली पिकायेगु लिसें यःमरि पुन्हि कुन्हु सार्वजनिक रुपं सांगीतिक ज्याझ्वः समेत याना वयाच्वंगु दु । स्थानीय नेवाःतय् इहि, बा¥हाः, कय्तापुजा व म्हपुजा समेत थ्वहे संस्थां याइ ।
नेवाःतय् भाय् व संस्कृति लोप जुइ धकाः ग्यानाः थ्व संस्था नीस्वनागु खःसां थनया नेवाःतय्सं नेवाः भाय् धाःसा मसःगु खँ उकिया नायः अमृत श्रेष्ठं कनादी । आः भाय् ल्हाये सयेकेत गाविसया फुक्क हे वडाय् खलःया उपसमिति चायेका वनेगु ग्वसाः दुगु खँ नं वय्कलं कनादिल । आः तक येँया छुं हे नेवाः खलःपुचःलिसे स्वापू तकं मतःनिगु सुवर्ण नेवाः खलकं आः येँलिसे स्वापू तयाः ज्याझ्वः यायेगु बिचाः नं यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – उमेर त्ययाः नं थीथी कारणं यानाः ज्याःजंक्व याये मखनाच्वंपिं ज्याथजिथिपिंत म्हिगः छगू ज्याझ्वलय् मंकाः जंक्व यायेगु ज्या जुल । थनया मातृ सशक्तीकरण समूह नांगु पुचलं मरुहिति ब्यांक्वेटय् छगू ज्याझ्वः यासें ५१ म्ह ज्याथजिथिपिंत नेवाः परम्परा कथं जंक्व कर्म याःगु खः ।
सहभागी ज्याथजिथिपिं मध्ये ४४ म्ह मिजापिं खःसा ७ म्ह मिजंपिं खः । थुकी निज्वः निम्ह तिपू नं दु ।
ग्वसाः खलःया नायः त्रिपुरालक्ष्मी जोशीं कनादी कथं थुकी ७८ दँ निसें ९५ दँ क्यनेधुंकूपिं ज्याथजिथिपिं दुथ्याःगु खः । थ्व ज्याझ्वःया बारे संस्थां सामाजिक सञ्जाल मार्फत सार्वजनिक सूचं बियागु खःसा उकिया हे लिधंसाय् येँ, यल लिसें ख्वप, थिमि व भ्वतयापिं ज्याथजिथिपिंसं समेत ब्वति काः वःगु खः । थुकिया लागिं माःगु ज्याझ्वः निःशुल्क यानागु खँ नं वय्कलं कनालिद ।
संस्थापाखें थ्व स्वयां न्ह्यः मिजं मस्तय् कुमार पुजा ज्याझ्वः आयोजना याना वयाच्वंगु खः । तर थौंकन्हय् थज्याःगु ज्याझ्वः फुकसिनं याना हःगुलिं न्हूगु ग्वसाःया रूपय् ज्याथजिथिपिनि मंकाः जंक्व यानागु खँ नं मय्जु जोशीं कनादिल ।
उमेर दयां नं आर्थिक, पारिवारिक आदि थीथी कारणं जंक्व यायेगु इच्छा दयाः नं याये मखनाच्वंपिं ज्याथजिथिपिंत थःपिंसं थुकी दुथ्याकागु व थुकिं सहभागी ज्याथजिथिपिं अतिकं लय्ताःगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।<eot>बँग्वारा (चिं: ) छता गरः खः | थ्व गरः सूर्द्ययागु दकसिबे नापं यागु गरः खः । थ्व गरलय् ठोस, तरल व वायु रुपय् तत्त्वत दु। थ्व गरलय् तरल रुपय् लः (नाः) दयाच्वंगु दु। आः तक्क प्राणीत दुगु गरः थ्व हे छगु जक्क खनेदु। थ्व गरःयागु वायुमण्डलय् नाइट्रोजन व अक्सिजन वायुत अप्व खनेदु। तरल अवस्थाय् लः (निगु हाइड्रोजन व छगु अक्सिजन स्वाना दुगु कम्पाउन्ड) अप्वः दु।<eot>येँ – कोरोना भाइरस संक्रमणया कारणं बन्द यानातःगु छगू म्युजियमं महान कलाकार भिन्सेन्ट भ्यान गगया अमूल्य पेन्टिङ खुया यंकूगु दु ।
द नेदरल्याण्ड्सया सिङ्गर लरेन म्युजियमय् ब्वयातःगु भ्यान गगया ‘द पारासोनेज गार्डेन एट न्युनेन इन स्पिङ’ नांया ऐतिहासिक पेन्टिङ खुया यंकातःगु खः । म्युजियमं थ्व पेन्टिङ ग्रोनिङ्गर म्युजियमपाखें थःथाय् ब्वयेगु लागिं धकाः छुं ईया लागिं हयातःगु खः ।
सोमवाः छगू पत्रकार सम्मेलन यासें सिङ्गर लरेन म्युजियमया निर्देशक जान रुडोल्फ डे लोर्मं थ्व घटनां थःत तसकं आघात लाकूगु खँ धाःगु दु । ‘थ्व घटना सिङ्गर व ग्रोनिङ्गर निगुलिं म्युजियमया लागिं दुर्भाग्य खः । तर व स्वयां नं दुःखया खँ धइगु थ्व पेन्टिङ अन तया तयागु धयागु समाजया लागिं खः, समाजय् लसता व उत्प्रेरणा बीगु लागिं खः,अझ थौंया थाकुगु इलय् भरोसा बीगु लागिं खः’ निर्देशक लोर्मं धाःगु दु ।<eot>इहिपा व चःबि निगू फरक प्रसंग खः । इहिपा गुगुं छगू धार्मिकस्थल वा समाः याना तःगु थासय् वा द्यःया न्ह्यःने याइ । तर चःबि धइगु मूलत खि, च्व फायेत हे जक छ्यलीगु थाय् खः । थन छुं कथंया नं शुभ, साइत वा बांलाःगु ज्या जुइमखु ।
भारतया छत्तीसगढय् च्वंगु विलासपुर धइगु थासय् धाःसा चःबिइ हे इहिपा जूगु दु । घटनाकथं शबा नवाज नांया मिसाया इहिपा १० ला न्ह्यःहे क्वःजिउगु खः । जब थः भाःत जुइम्हेसिया छेँय् चःबि हे मदु धइगु खँ शबां सिल अले वं इहिपा मयायेगु क्वःछित । इहिपाया दिं न्ह्यःने थ्यंगु इलय् इहिपा मयायेगु शबाया निर्णय छगू तःधंगु हे चर्चा जुल ।
तर झिला लिपा धाःसा उम्ह मिसां व हे मिजंनाप इहिपा यात । शबां गुम्ह मिजंयात थ्व स्वयां न्ह्यः मयायेगु निर्णय याःगु खः व हे मिजं नापं हाकनं इहिपा याःगुया कारण वया इच्छा पूवंगुलिं खः । थः भाःत जुइम्हेसिया छेँजःनापं शबां न्ह्यःने तःगु छगू जक शर्त थ्व खः कि व छेँय् चःबि दयेमाः । चःबि मदुगुलिं झिला न्ह्यः स्थगित जूगु इहिपा जब मिजंया छेँजःपिंसं चःबि दयेकल अले जक इहिपा नं सम्भव जूगु खः ।
मिजंया छेँय् थःगु शर्तकथं चःबि निर्माण जूगु खँ शबा व वया छेँजःपिंथाय् थ्यनेवं करिब बाःछि न्ह्यः इमि दथुइ इहिपा जुल । तर इहिपा जुलं नं व हे चःबिइ जूगु खः । थुकथं चःबिइ हे इमिसं थःपिनिगु इहिपा याःगु घटनां हाकनं मेगु चर्चा मुनेत सफल जुल ।<eot>थः हे सहकर्मीयात स्याःगु द्वपनय् क्यालिफोर्नियाया छगू कारागारय् जन्मकैदया सजाय फयाच्वंम्ह डस्र्ट कारागारय् हे मदुगु खः । ७८दँया डस्र्टयात थगुने सेप्टेम्बरय् ज्वंगु खः ।
जहान वेपत्ता जूगु विषय मेपिन्त धयाबीगु ग्याःचिकुं वय्कलं थः सहकर्मीयात स्यानागु स्वीकार याःगु खः । वनापं वय्कःयात निम्ह जःलाखलायात स्याःगु द्वपं नं लाःगु खः ।<eot>नेवाःतय्गु समाजय् ल्वापु जुल धायेवं छु थ्व जुजु मदुगु देय् खःला? धकाः धायेगु चलन दु । थुकिया अर्थ नेवाःतय्गु दथुइ जुजुं न्याय बीगु धाइगु उगु जमानाय् हे विश्वास व आस्था दुगु जुयाच्वन । तर गैर नेवाः समाजय् ला न्याय नपाए गोर्खा जानू धकाः धायेगु याः । थुकिया अर्थ न्याय धाइगु इमिगु समाजय् मदु, उकिं गोर्खाया जुजु राम शाहयाथाय् वनेमाः धाःगु जुल । थुलि जक मखु, तपाईंको राडी त गाईले खायो धकाः नं धाइगु खँपु दु । न्यायनिसाप याकेत छम्ह झगडियां न्यायाधीशयात तँय्गाः बिउगु जुयाच्वन । मेम्ह झगडियां सा हे उपहार बिल । सा उपहार बिउगु खँ मसिउम्ह न्हापाया झगडियां थःत बुके त्यंगु खनाः श्रीमान्, जिगु तँय्गा धकाः धाःबलय् उम्ह न्यायाधीशं उकथं छिगु तँय्गा ला सां नयेधुंकल धकाः लिसः बिउगु जुयाच्वन । समाजय् प्रचलित थुकथंया छुनाखँ व खँपु स्वयेबलय् नं गुगु समाजया किपा गथे च्वं धकाः खनेदइ ।
खतुं थुज्वःगु खँ ल्हात धायेवं साम्प्रदायिक खँ ल्हात धाइ । तर वास्तविकता व यथार्थ ला झीगु न्ह्यःने हे खनेदया च्वंगु दु ।
न्यायालयस मिखाय् हाकुगु पत्ति चिनातःम्ह ताल्जु ज्वनाच्वंगु झ्वाता तयातय्गु याः । थुकिया अर्थ न्यायाधीशं बांलाः, बांमलाः, यः, मयः, तःमि, चीमि छुं हे स्वइमखु, छुं हे खनीमखु । खाली न्यायया ताल्जुइ लनास्वयेबलय् गथे जुइ, अथे हे फैसला बिइ धकाः धयातःगु खः । विदेशय् न्यायाधीशतय्त थःथितिपिन्थाय् भ्वय् तक वनेमदुगु यानातःगु खँ नं न्यनेदु । थःथिति, पासाभाइ जुल धायेवं भचासां नुगः क्वसाइ धकाः थःथितिया लाःम्ह मनुखं मुद्दा स्वयेमजिउ धकाः नेपालय् नं यानातःगु दु । धृतराष्ट्रया मिखा जक कां मखु, नुगः नं कां जुयाः पाण्डपपिन्त जुजुया हैसियतं न्याय बीमफुत, जुजु मखु, थः काय्पिं स्वत, थः काय्पिं जूगुलिं इमिसं याःगु अन्याय मखन, उकिया हुनिं हे महाभारत युद्ध जुल । वास्तवय् राज्यं न्याय निसाफ बिइमफत धायेवं हे विद्रोहीत पिहाँ वइगु खः, न्याय क्षेत्रं न्याय बीमफुत धाःसा अन्यालय् लाःपिसं मेमेगु लँपु लीगु खः । अथे जूगुलिं न्याय क्षेत्रया महत्व चानचुने ख हे मखु ।
नेपालय् प्रधान न्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेर राणां राजिनामा यायेमाः धकाः वकिलतसें आन्दोलन यानाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् बिहीबाः प्रहरीं तकं हस्तक्षेप यात । प्रहरी हस्तक्षेप लिपा वकिलत झन् हे आक्रोसित जूगु दु । वकिलतसें सकतां इजलास बहिष्कार यानाच्वंगु दु । मेखे न्यायाधीशतसें नापं वकिलतय्त साथ बियाः इजलास वहिष्कार याःगु दु । बहालवाला न्यायाधीशतसें हे थुकथं इजलास वहिष्कार यानाः हडताल याःगु हलिमय् हे थ्व न्हूगु प्रकरण खः । थुकिं गुलिखे झगडियात थःगु मुद्दाया सुनुवाइ मजुयाः अलमलय् लानाच्वंगु दु ।
नेपाःया न्याय क्षेत्रय् व्यापक भ्रष्टाचार जुयाच्वंगु खँ न्हूगु मखु । २०४८ निसें २०५९ सालतकया संसदवादी शासनकालय् नेतातसें पुलिस, संस्थानया जिएम इत्यादि पदय् जक ध्यबा नयाः मनू तइगु धाइगु जुयाच्वंगुलिइ गणतन्त्रवादी शासनकालय् ला न्यायालय थ्यंक हे थुकथंया विकृति व विसंगति न्यना वन । न्याय क्षेत्रय् दलाल व विचौलियातय्गु राज जुल । वकिलत जक मखु, स्वयं न्यायाधीशत नापं बिचौलिया जुयाः मुद्दा त्याकेत न्यायाधीशत नाप सेटिङ्ग यायेगु यानाहल । गुगु मुद्दा सुनां स्वइगु धकाः गोला तयाः जक पेशी तयेगु यानाच्वंगुलिइ प्रधान न्यायाधीशं गोला प्रथा बन्द यानाः सेटिङ्गय् लाःपिं न्यायाधीशतय्त हे मुद्दा स्वकेबिइगु जुयावल । छम्ह न्यायाधीशयात ला मुद्दा बूगु पक्षं स्याना तक बिउगु नं झीसं बुखँ स्वयावयाच्वनागु हे खँ खः । न्याय क्षेत्रय् सुधार यायेमाल धइगु खँ स्वयं न्यायाधीशतसें हे धयावयाच्वंगु खँ खः । थुृृगु इलय् हे न्याय क्षेत्रं विचाः याना न्ह्यायेमाःगु खः । तर न्हापा ला न्यायालय विरुद्ध न्ववाइपिन्त व च्वइपिन्त अःखतं मानहानिया मुद्दा तयाः हतोत्साहित यायेगु ज्या यात । माफी फ्वंकल ।
न्यायालय धाइगु झीगु आस्था व विश्वासया केन्द्र जुइमाः । थ्व आस्था कायम यानातयेगु ज्या दक्कय् न्हापां ला न्यायाधीशतय्गु हे खः । अले देय्या राजनीतिक ख्यः व मेमेगु ख्यलं नं थुकिया स्वच्छता व पवित्रतायात कायम यायेत सनेमाः । धात्थें हे देगः व द्यः थें पवित्र जुइधुंकाः नं थुकिया विरुद्ध अनास्था न्यंकीपिन्त कारवाही यायेमाःगु अवस्था जू वइ । न्यायालय विरुद्ध अनास्था न्यंकल धाःसा थुकिं समाजय् अराजकता न्यंकी । अथे जूगुलिं थुकियात बचे यायेत न्यायालययात मानहानिया मुद्दा धकाः अस्त्र नं बियातःगु दु । तर थःनि स्वच्छ जुइमाल । अले तिनि उकिइ ध्याचलं छ्वाकीपिन्त कारवाही यायेगु नैतिक अधिकार दइ । नैतिक अधिकार मखु, अदालतं कानुनी अधिकार छ्यलाः मेपिन्त हतोत्साहित यायेत स्वत । थ्व स्वयंलय् अवाञ्छित खँ खः ।
थ्व हे झ्वलय् थन पाप धाइगु धुरीं हालाहइ धाइगु खँपु थन न्ह्यथने बहः जूगु दु । आः न्याय क्षेत्र दुनें हे प्रधान न्यायाधीशया राजिनामाया माग जुयाच्वंगु दु, न्याय क्षेत्र दुनें हे न्यायाधीशतय्गु सम्पत्ति छानबिन जुइमाःगु माग जूगु दु, दलाल व विचौलियातय्गु विरोध जूगु दु । थुकी राजनीतिक ख्यः मूक दर्शक जूगु दु ।
धम्प जाल धायेवं ला तज्याना हे पिहाँ वइगु खः, तर उकियात नं छगू त्वहः माः धकाः धाःथें प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेरं मन्त्रिपरिषद्य् थःगु नं भाग फ्वँसें थःपिनि ससः दाजु गजेन्द्र हमालयात मन्त्री दयेकूगु सवालं सकतां खँ दासि वःगु खः । गजेन्द्र हमाल स्वयं काँग्रेसया बाँके जिल्लाया सभापति जुयाः ज्या सनेधुंकूम्ह काँग्रेसया हे नेता खः । चोलेन्द्र शम्शेर राणायात प्रधान न्यायाधीश दयेकेत उबलय् विपक्षी दलया नेता जुयाच्वंम्ह आःया प्रधानमन्त्री शेर बहादुर देउवायात लबिङ्ग याःम्ह मनू थ्व हे हमाल खः । थ्व नं छगू कथंया दलाली ज्या हे खः । आः वयात हे मन्त्री दयेकेत राणां देउवायात धाल । नेपालय् खनेदया वःगु छपुचःचा मनूतय्गु तन्त्र वा अल्पतन्त्रया दृष्टिकोणं जुइगु ज्या हे थुज्वःगु खः । तर व्यापक जनता व विशेष यानाः मिडिया क्षेत्रं मन्त्री जुइ न्ह्यः हे थ्व खँया धुवाँधार विरोध जुल । तर हमाल असोज २२ गते प्रम देउवां ८८ न्हु लिपा पूर्णता बिउगु मन्त्रिमण्डलय् उद्योग मन्त्रीइ नियुक्त नं जुल । तर कंस खुन्हु हे राजीनामा बिइमाल । हिसावं थ्व खँ थन हे तुं क्वचायेमाःगृु खः । तर मनूतसें हमाल ला छम्ह पात्र जक खः, खास ला मखुथे याःपिं प्रधानमन्त्री देउवा व प्रधान न्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेर जूगुलिं इमिसं राजिनामा बिइमाःगु खँ पिकाल । थुकिं हे न्याय क्षेत्रय् मि च्याकाबिउगु खः ।<eot>नेवाः समाजय् नगरया रक्षा यायेमा धकाः थीथी कुनय् अजिमा द्यःपिं पलिस्था यानातःगु दइ । अजिमा द्यः धइम्ह हे नेवाःतय् धाथेंयाम्ह द्यः खः । थ्व हे अजिमा द्यःयाथाय् पाःलाः च्वनीपिं सकलें द्यःला समाजया जःत खः । तर थौं विडम्बना स्वयादिसँ, मुक्कं नगर व नगरवासीया रक्षा याइम्ह अजिमा द्यःयाथाय् पाःलाः च्वनीपिं द्यःलात थः हे धाःसा जिवंकाःछिं असुरक्षित जुयाः म्वाये मालाच्वंगु दु । वि.सं. २०७२ सालया भुखाय् लिपा ला उमिगु अवस्था झन् हे दयनीय जूवंगु दु ।
ख्वपया भेलुखेलय् च्वंगु टीनया छगू चीधंगु छाप्रोचा । अले अन दुने थ्व पुसया चिकुलाय् नं ख्वाउँक च्वनाच्वंम्ह ६५ दँया मय्जु सानु मैं । छाय् अज्याःगु छाप्रोय् च्वनाच्वंगु जुइ ? छेँ दना–छ्वःसा ला जिउ नि । थज्याःगु सुझाव ला वय्कःयात यक्वस्यां बीधुंकूगु दु । तर बियां छु यायेगु ? थन छाप्रो दनेगु ज्या धाःसा वय्कःया यःसां नं दने फइगु अवस्था मदु । छाय् ?वय्कलं लिसः बियादी, ‘पूर्जा हे मदु ।’
दुई पैसा जक दुगु उगु चिकिचाकूगु जग्गाय् गुगुं इलय् वय्कःया छखा छेँ नं दुगु खः । तर ०७२ सालया तःभुखाचं उगु छेँ थुनाबिल । छेँ दुंपिं मेमेपिं नं दु । मेपिंसं ला छेँ दुन धकाः सरकारपाखें बीगु राहत नं काल, अनुदान नं काल, गुलिस्यां ला छेँ नं दन । तर वय्कलं छेँ दनेत सरकारं बीगु न्यय्द्वः व लिपा बिउगु निगू लाख तकाया राहत काये मखं । कारण धाःसा व हे – पूर्जा मदु । भुखाय् पीडित हे मखुपिंसं समेत राहतया दां व सामान भाग थयाच्वंगु इलय् वय्कः भुखाय्पाखें शतप्रतिशत पीडित खयां नं छेँया पूर्जा मदु धइगु त्वहःया कारणं राज्यपाखें बीगु फुक्क हे राहतपाखें बञ्चित जुइमाल ।
सानु मैं ला थ्व हविगतया छगू नमूना जक खः । पूर्जा मदुगु हे कारणं छेँ दुंसां नं राज्यपाखें बीगु राहतं बञ्चित जुइमाःपिं द्यःलात सलंसः दु । ख्वप नपा वडा नं. ५ स्थित भेलुखेलय् जक ८७ खा छेँया लालपूर्जा मदु । उकिं उमिसं भुखाचं छेँ दुनेधुंकाः छ्यं सुचुकेगु लागिं छतँजाःगु टहरा छगू छगू दयेकाः च्वनाच्वंगु दु । टहराया च्वय् च्वंगु जस्ताया पातां बर्खां ला च्वनां च्वने हे मजीक तांन्वयेका बी । चिकुलां नं टपटप सुतिलः ज्वयाः च्वने मफयेका बी । हालत थुलि खराब जुइधुंकाः नं न उमिसं छेँ दनेत सरकारी राहत काये खं, न थःपिंसं हे छेँ दनेगु ज्या याये खं ।
थःगु छेँया पूर्जा कायेगु लागिं उमिसं कुतः मयाःगु नं मखु । न्यनेगु जक खःसा उमिसं पूर्जाया लागिं याःगु कुतःया ताःहाकःगु बाखं हे बने जुइ । सानु मैंया श्रीमानं थःगु छेँया पूर्जा कायेगु लागिं धावे मजूगु धइगु ज्याकू हे मदु । ३४ दँ तक लगातार जुयाच्वनं नं वय्कलं पूर्जा काये मखं । आखिरय् पूर्जा स्वये मखंक हे वय्कः मंत । वय्कःया जीवनया छगू जक लक्ष्य धइगु छेँया पूर्जा कयाः ढुक्क जुइक च्वनेगु खः । व गबलें पूमवन । चुनाव वइ । हरेक चुनावय् थ्व द्यःलातय्सं याइगु माग वहे छता, छेँयागु पूर्जा कया बी माल । उम्मेदवारतय्सं पूर्जा कया बीगु बचं बी ।
तर चुनाव सिधयेकाः हानं लिहां वइ मखु । न त्याःम्ह वइ, न बूम्ह वइ । उकिं ‘चुनावय् वइपिंसं’ पूर्जा कया बी धइगु विश्वास नं उमिके मदया वनाच्वंगु दु ।थज्याःगु २÷२ पैसाय् दनातःगु छेँ जक भेलुखेलय् ८७ खा दु । समस्या गुलि जटिल धायेबलय् थज्याःगु गुलिखे छेँ तकं अंशबण्डा यायेमाःगु अवस्था दु । तर पूर्जा मदुगु कारणं अंशबण्डा नं याये मछिं । न्ह्याक्व हे मछिंसां छखा हे छेँय् छगू स्वयां अप्वः परिवार च्वनाच्वने मालाच्वन । वि.सं. २०२१ सालय् नापी वःबलय् थनया आखः मसःपिं द्यःलात पुलिस वल धकाः छेँ त्वःताः बिसिउँ वंगु जुयाच्वन । तत्कालिन पञ्चायती व्यवस्थाया दमन बारे न्यनातःपिं सोझापिं द्यःलात नापी वःपिं सरकारी कर्मचारीया न्ह्यःने उपस्थित तकं जुइ मफयेवं कर्मचारीतय्सं थ्व क्षेत्रयात हे सार्वजनिक जग्गा धकाः च्वयाथकल ।
वि.सं. २०४२ सालय् हानं नापी वःबलय् थ्व थासय् न्हापा हे नापी जुइधुंकल धकाः पुनः नक्सांकन यायेगु ज्या मजुल । वयां लिपा छुं जागरुक द्यःलात जानाः लालपूर्जाया लागिं पहल जूगु खः । तर पहल न्ह्यःने न्ह्यानाच्वँच्वं हे देशय् प्रजातान्त्रिक आन्दोलन जुल । थ्व घाराघुरुइ द्यःलातय् पूर्जा कायेगु ज्या अलपत्र जुल । प्रजातन्त्र वयेधुंकाः थ्व पहल हानं सुरु जुल । तर देशय् न्ह्यानाच्वंगु जनयुद्धं यानाः थ्व पक्रिया हानं दथुइ तुं दित । वयां लिपा २०६२/६३ या आन्दोलन, स्थानीय निकायया चुनाव जुइ मफुगु, संविधान जारीया विवाद आदि आदि राजनीतिक उथलपुथलं यानाः पूर्जा कायेगु ज्यायात लिउने लिउने घ्वाना यंकल । पूर्जा ल्हातय् लाके मफु । २०७२ सालया तःभुखाय् दकलय् तःधंगु प्रहार जुयाः छ्यनय् दिउ वल । अबलय् ला पूर्जा जक मदुगु खः । आः ला छेँ नं मंत । छेँ धस्वाके धाःसा पूर्जां पनाबिल ।
नेवाः समाजया छगू अतिकं पुलांगु जातीय समुदाय खः द्यःला । अन्वेषक रास जोशीया धापू कथं द्यःला धइपिं थ्व नेपाःगालय् दकलय् न्हापां च्वं वःपिं न्हापांम्ह आदिवासी जुइमाः । नेवाः समाजय् दुथ्याःपिं शाक्य, वज्राचार्य, श्रेष्ठ, मानन्धर, खड्गी आदि जाति गनं गनं गबलय् गबलय् वल धइगु इतिहास दुसां द्यःलात गबलय् गनं वल धइगु छुं इतिहास मदु । सम्भवतः थुपिं थ्वहे भूमिया धाथेंयापिं भूमिपुत्र जुइमाः धइगु खँ भाजु जोशीया सफू ‘नेवाः समाजय् द्यःला’ य् उल्लेख जुयाच्वंगु दु । छुं नं थासय् वस्ती विकास धइगु खुसिया सिथंनिसें जुयावनीगु खः । लः दुगु थासय् जक मनूया वस्ती विकास जुइगु जुयाः उपिं फयांफछि खुसि दुथाय् हे च्वनेत स्वइ । नेपाःगाःया बागमति, बिष्णमति खुसि सिथय् च्वनीपिं जाति धइपिं द्यःलात हे खः । अय्जुयाः नं द्यःला हे नेपाःगाःया न्हापांयापिं आदिवासी समुदाय जुइमाः धकाः अनुमान यायेछिं ।
उकथं नेपालय् हिन्दू धर्म वा बुद्ध धर्म दुहां वये न्ह्यवंनिसें अस्तित्वय् दुगु व थनया आदिवासी नेवाःतय्सं पुज्याना वयाच्वंपिं थीथी अजिमा द्यः व आजुद्यःयाथाय् पाःलाः च्वनीपिं नं द्यःला हे खः । उकिं नं द्यःला हे थ्व नेपाःगाःया शुरुवातयापिं आदिवासी जुइमाः धकाः धायेगु थाय् दु । तर थौं विडम्बना स्वयादिसँ, गुमिसं थ्व स्वनिगलय् न्हापांगु वस्ती दयेकाः थुकियात थौं छगू महानगर तक जुइगु आधार निर्माण यात, थौं उपिं थःगु हे आदिभूमिइ छकू भूमि तक हे मदयेकाः च्वने मालाच्वन । पुस्तौंनिसें च्वनावःगु छकू भूमिया नं लालपूर्जा मदुगुलिं व भूमि तकं थःगु धकाः दावी यायेगु अधिकारं बञ्चित जुइ मालाच्वन ।
थौंकन्हय् गनं गनं वयाः थनया खुसि सिथय् च्वंगु जग्गा अधिकरण यानाः च्वनाच्वंपिं पिनेयापिं सुकुम्बासीतय्सं थःपिंत वैकल्पिक आवासया व्यवस्था यानाबीमाः धकाः आन्दोलन यानाच्वंगु दु । राजनीतिक दलया नेतातय्सं उमिगु मागयात सम्बोधन यासें आः स्वनिगः दुने हे सुकुम्बासीत च्वनेगु छगू तःधंगु आवास भवन तकं निर्माण यानाच्वंगु दु । तर थ्व हे स्वनिगःया भूमिपुत्र जुयाच्वंपिं द्यःलातय् सवालय् धाःसा आः तक न गुगुं राजनीतिक पार्टीं पहल यात, न सुं राजनीतिक नेतां जिम्मेवारी काल ।
पहिचानया आन्दोलनय् द्यःला
विगतय् राज्यं विभेद व बहिष्करण यानाः शिक्षाया पहुँचपाखें समेत तापाक तयाबिउगु कारणं थ्व समुदाय राज्य व समाजपाखें काये दइगु सुविधा व सम्मानपाखें आः तक नं बञ्चित जुइ मालाच्वंगु दु । उकिं अधिकांश द्यःलात आः नं अशिक्षित अवस्थाय् हे लानाच्वंगु दनि । द्यःला धाल कि हेपे याइगु जुयाः स्कूल ब्वं वंसां उमिसं थःगु जात सुचुके माःगु अवस्था दु । स्कूलय् आखः ब्वंकेत दाजुं द्यःला थर सुचुकाः ‘नेपाली’ थर तयाः आखः ब्वंकातःम्ह छम्ह ल्याय्म्ह खः भाजु नवीन द्यःला । आदर्श विद्या मन्दीरय् भर्ना यानाबिउगु कारणं आखः ब्वने खंम्ह १९ दँया नवीन द्यःलां उकुन्हु १२ कक्षा नं पास यात । थौंकन्हय्या ल्याय्म्ह पुस्ता स्वयां फरक नवीनया आपालं ई थौंकन्हय् थःगु पुस्ताया इतिहास, थाय्बाय् व म्हसीका मालेज्याय् वनाच्वंगु दु ।
विगतय् दाजुं ब्वंकेगु हे लागिं जात सुचुकाबिउगु अबलय्या आवश्यकता खःसां आः वयाः धाःसा नवीनयात ययाच्वंगु मदु । थुकिं यानाः थःगु म्हसीका लोप जूगु वय्कःया बिचाः दु । उकिं थौंकन्हय् वय्कः लगायत मेपिं नं सचेत द्यःला समुदायया ल्याय्म्हत थःगु हे वंशज कथंया थर तयेगु व ‘नेपाली’ लगायत मेमेगु छद्म थर परिवर्तन यानाः ‘द्यःला’ तयेकेगु अभियानय् लगे जुयाच्वंगु दु । द्यःलायात राज्यं दलित कोलमय् तःगु नं वय्कःयात ययाच्वंगु मदु । ‘समाज रुपान्तरित जुइधुंकल, न्हूगु संविधान वयेधुंकल, अले हानं छाय् दलित ?’ वय्कलं न्ह्यसः तयादी । नेवाः देय् दबूया महासचिव भाजु माइलाबाबु द्यःला नं थुगुसी थःपिंत दलित धाःगु स्वीकार मयाःगु कारणं हे प्रतिनिधिसभाया चुनावय् समानुपातिक उम्मेदवार जुइ मखंगु खः । ‘जिमित ला जिमिगु पहिचान खः । पहिचानया न्ह्यःने पद छुं तःधंगु खँ मखु,’ माइलाबाबुं धयादी ।<eot>नेपाःमि ज्याकःमि (कामदार) जापान छ्वयेगु विषयस सहलह ब्याकेत थौं बिहिवाः मंकाः कार्य समितिया निक्वःगु मुँज्या च्वंगु दु ।
मुँज्याय् नेपाः व जापानया सरकारी अधिकारीपिनिगु उपस्थिति दूगु खः । मुँज्या नितिं जापानपाखें सरकारी कर्मचारीया पुचः नेपाः थ्यंकूगु खः ।
निगू देय् दथुइ सन् २०१९ या मार्चय् सरकारी संयन्त्रपाखें हे नेपाःमि ज्याकःमि जापान यंकेगु सम्झौता जूगु खः । उगु सम्झौताया समीक्षा व कार्यान्वयनया विषयस थौं शुक्रवाः सहलह जूगु दु ।
वंगु नोभेम्बरय् न्हापांगुखुसि भर्चुअल माध्यमं मुँज्या च्वंगु खः । जापान वनेत ५५०० ज्याकःमिपिं भाषा परीक्षा पास यानाः च्वनाच्वंगु दु ।<eot>येँ – कपिलवस्तुइ हानं ३म्हेसित कोरोनाया संक्रमण खनेदुगु दु । भैरहवाया प्रादेशिक जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाय् याःगु परीक्षण कथं ३म्हेसित संक्रमणया पुष्टि जूगु खः । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं कपिलवस्तु शिवराज नगरपालिका चन्द्रौटा छेँय् जूपिं २५, ३४ व ४४दँया मिजंतय्त कोरोनाया संक्रमण जूगु खः । थ्व नापं कपिलवस्तुइ जक संक्रमित जूपिं ४२म्ह थ्यंगु दुसा नेपालय् २७६म्ह थ्यंगु दु ।<eot>येँ – जनताया छेँ थुनाः जूसां सतक तब्या यायेगु काठमाडौं उपत्यका विकास प्राधिकरणया प्रमुख भाइकाजी तिवारीया खास उद्देश्य शहरी विकास स्वयां नं सतक निर्माणया नामय् भ्रष्टाचार यायेगु जक जुयाच्वंगु खँ पत्ता लगे जूगु दु । महालेखा परीक्षण कार्यालयं छुं न्हि न्ह्यः सार्वजनिक याःगु प्रतिवेदनय् काठमाडौं उपत्यका विकास प्राधिकरणं स्वनिगःया थीथी थासय् सतक दयेकागु धकाः याःगु खर्चय् भ्रष्टाचार जूगु आशंका याःगु दु ।
प्राधिकरणं स्वनिगःया थीथी थासय् १५ किलोमिटर सतक दयेकागु धकाः १९ करोड तका खर्च यानागु ल्याःचाः क्यनातःगु दु । अले थ्व ज्या शतप्रतिशत हे सम्पन्न जूगु धकाः नं रिपोर्ट बियातःगु दु । थ्व ज्याया लागिं बजेट धाःसा ७७ करोड ५१ लाख तका फ्यानातःगु दु । ध्यबा खर्च जूगु ल्याखं थ्व ज्या केवल २४.२४ प्रतिशत जक सिधःगु खनेदु ।
तर शतप्रतिशत हे सिधल धाःगुलिं बाँकी ध्यबा गन वन ले धइगु न्ह्यसः पिहां वःगु दु ।उकिं महालेखा परीक्षकं थ्व विवरण यथार्थपरक मजुल धासें थुकिया बारे छानबिन हे याये माली धकाः सरकारयात सुझाव बियातःगु दु ।अझ दकलय् रोचक खँ ला छु खनेदु धाःसां लँ दयेकेगु धइगु जक एजेण्डा तयाः २३ न्हु तक च्वंगु बैठक वापत ४० लाख भत्ता इना तःगु दु ।
थ्व लँ दयेकेगु धाःगु गनयागु खः तकं गनं च्वया तःगु मदु । बैठकय् ब्वति काः वःपिं निगू वडाया पदाधिकारीतय्त भत्ता वापत धकाः ४० लाख तका बियागु खँ उल्लेख यानातःगु दु । एजेण्डा मदयेक बैठक च्वने दइ मखु धकाः अर्थ मन्त्रालयं दयेका तःगु निर्देशिका तकं प्राधिकरणं पालना मयाःगु खँ प्रतिवेदनय् न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)-नेपाली कांग्रेसपाखें येँया ४ नम्बर क्षेत्रया प्रतिनिधिसभाय् त्याःम्ह गगन थापां आःया चुनाव लिपा देशय् न्हूगु सरकार जक मखु न्हूम्ह चालक सहितया सरकार वयेमा धकाः जनतां आशा यानाच्वंगु खँ कनादीगु दु । निर्वाचित जुइवं थःगु प्रतिक्रिया बीगु झ्वलय् थापां उगु खँ धयादीगु खः ।
चुनाव न्ह्यः हे थःत भावी प्रधानमन्त्रीया कथं न्ह्यब्वयेगु याना वयाच्वनादीम्ह नेता थापां चुनाव क्वचायेवं पार्टीया संसदीय दलया नेता जुइगु तयारीपाखे वनेगु खँ नं धयादीगु दु । वय्कलं आः क्वचाःगु निर्वाचनय् मतदातां विश्वासया मत जक बिउगु मखुसें राजनीतिक पार्टी विरुद्ध आक्रोस नं प्वंकूगु दु धासें धयादिल, ‘निर्वाचन जुल, संवैधानिक प्रक्रिया अवरुद्ध जुइगु प्रक्रिया दित, थुकिं आम मनूत खुसी जूगु दु । तर संविधानय् प्वंकूगु बाचात अझ पूवंगु मदुनि । उकिं जनता आक्रोशित दु । थुगु चुनावं मतदाताया आकांक्षा पूवंके फइगु न्हूगु सरकार मालाच्वंगु दु ।’
उकथं हे येँया क्षेत्र नम्बर ९ लय् त्याःम्ह नेकपा एमालेया नेता कृष्णगोपाल श्रेष्ठं मतदातां बिउगु जिम्मेवारीयात न्यादँ तक कुशलतापूर्वक पूवंकेगु प्रतिबद्धता प्वंकादीगु दु । वय्कलं जनताया हरेक समस्या सम्बोधन यायेगु खँय् थः न्ह्याः वनेगु नितिं जनताया सल्लाह कायेगु खँ नं धयादीगु दु ।
उकथं श्रेष्ठं थः निर्वाचन क्षेत्रया योजना स्वाभाविक रुपं न्ह्यःने वनी धासें पूमवंगु योजनायात पूवंकेगु नितिं संघ, प्रदेश व स्थानीय सरकारलिसे परामर्श यानाः माःकथं न्हूगु योजना तर्जुमा यायेगु खँ नं धयादीगु दु ।<eot>धनुष खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु [[तत्सम खँग्वः|तत्सम खँग्व]]या रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।<eot>येँ – नेपाल क्रिकेट संघ –क्यान)या केन्द्रीय कार्यसमितिया निर्वाचन वइगु असोज १० व ११ गते जुइगु जूगु दु । थ्वयां न्ह्यव असोज ३ व ४ गते निर्वाचन यायेगु क्वःछिनातःगु खःसां राष्ट्रिय खेलकूद परिषदं थःपिंके स्वीकृत मकासे याःगु निर्वाचनयात मान्यता मबीगु धाःगु खः ।
अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट परिषद (आइसिसी), क्यानया निर्वानया निंतिं गठन जूगु स्वतन्त्र समिति व राष्ट्रिय खेलकुद परिषद दथुइ मंगलवाः जूगु सहलह लिपा न्हूगु तिथि घोषणा याःगु खः । आइसिसीया कार्यवाहक अध्यक्ष इमराज ख्वाजा, रणनीतिक प्रबन्धक अमर शेखर व राखेप सदस्यसचिव रमेश सिलवाल दथुइ सोमवाः सहलह जूगु खः ।
सहमति कथं क्यानया निर्वाचत स्वतन्त्र समिति पाखें राखेपया प्रतिनिधितय् रोहवरय् जुइ । न्हूगु कार्यसमिति वयेवं आइसिसीं क्यानयात यानातःगु निलम्बन फुकुवा यायेगु निंतिं इनाप यायेगु सहमति नं जूगु दु । सोमवाः जूगु सहलहय् अक्टोवर १३ य् जुइगु आइसिसी बोर्ड बैठकय् निलम्बन फुकुवाया विषय यंकेगु बारे सहलह जूगु खः ।
निलम्बन फुकुवा जुइवं आइसिसीं नेपाली क्रिकेटया विकासय् तःधंगु ग्वाहालि यायेगु बचं बिउगु खँ राखेपया सदस्य सचिव रमेश सिलवालं धयादीगु दु । स्वदँ न्ह्यव क्यानय् सरकारी हस्तक्षेप जूगु व आर्थिक पार्दशिता मदुगु धासें आइसिसीं क्यानयात निलम्बन याःगु खः । आः राखेप व आइसिसी दथुइ जूगु वार्ताय् सहमति जूगुलिं विवाद ज्यंगु खँ धाःगु दु ।
आइसिसीं निलम्बन फुकुवा यायेगु निंतिं स्वतन्त्र समिति पाखें निर्वाचन याकेगु कथं लँपु ज्वंगु खः । थ्व कथं वंगु दँय् स्वतन्त्र समिति गठन याःगु खःसा थ्व समितिं जिल्ला क्रिकेट संघया वैधानिकता अध्ययन यानाः २० गू जिल्लाया निर्वाचन सदर याःगु खःसा १९ गू जिल्लाय् हाकनं निर्वाचन याकूगु खः । थ्व धुंकाः न्हय्गू प्रदेश समितिया निर्वाचन याकाः आः केन्द्रीय पदाधिकारीया निर्वाचन याकेत्यंगु खः ।<eot>अमेरिकी नेतृत्वया फौज अर्बौ डलर खर्च यानाः तालिबानतय्त लिनाछ्वयेत स्वःसां अफगानिस्तानया ७० प्रतिशत भूभागय् अझ नं तालिबानत खुल्ला रुपं सक्रिय जुयाच्वंगु सीदुगु दु । बिबिसीं याःगु छगू अनुन्धानय् तालिबानत अझं सक्रिय जुयाच्वंगु लुइकूगु खः ।महिनौ बिकाः याःगु थ्व अध्ययनं सन् २०१४ य् विदेशी फौजं अफगानिस्तान त्वःते धुंकाः तालिबान लडाकुया खतरा वा नियन्त्रण गुलि ल्याखं अप्वया वनाच्वंगु दु धयागु क्यंगु दु । तर अफगान सरकारं धाःसा थ्व प्रतिवेदन खण्डन याःगु दु ।
अफगान सरकारं फुक्क धयाथें क्षेत्रय् सरकारया हे नियन्त्रण दुगु दावी याःगु दु । सरकारं थःपिनिगु नियन्त्रण दु धकाः दावी याःसां अफगानिस्तानय् तालिबान व इस्लामिक स्टेटं जिम्मेवारी काःगु तःगू हे आक्रमणय् लानाः यक्व हे मनूतय् ज्यान वनाच्वंगु दु । बिबिसीं वंगु अगस्ट २३ निसें नोवेम्भर २१ तकया दुने अफगानिस्तानया फुक्क हे जिल्ला चाःहिलाः अनुसन्धान यानाः अनया सुरक्षा अवस्थाया दुर्लभ तस्बिर पित हःगु खः ।
उगु ई दुने लडाकुतय्सं याःगु आक्रमणया तस्बिर मुंकेगु निंतिं बिबिसीया संवाददातातय् छगू पुचलं अफगानिस्तानया ३९९ गुलिं जिल्लाया झिंनिसलं मल्याक स्रोतलिसे खँ ल्हाःगु खः । थ्यंमथ्यं डेढ करोड नागरिक अर्थात बछि जनसंख्या या त तालिवान नियन्त्रित क्षेत्रय् या त उमिगु खुल्ला उपस्थिति दुगु व नियमित आक्रमण यानाच्वंगु थासय् च्वनाच्वंगु थुगु अनुसन्धानं लुइकूगु खः ।<eot>येँ – थुगुसी छक्वलं हे थीथी थासय् वा वयाः आपालं धनजनया क्षति जूगु खँयात कयाः मौसमविद्तय्सं विश्लेषण शुरु याःगु दु । उमिसं याःगु विश्लेषण कथं थुगुसी दछियंकं वयेमाःगु वा न्यान्हुं वःगु कारणं यानाः थपाय्च्वः क्षति जूगु खः ।
थुगुसी इलय् हे मनसुन शुरु जूगु खःसा शुरुं हे यक्व वा वयाः थथे क्षति जूगु खँ धाःगु दु । तर थुगुसी धाःसा अजूचायापुक मनाङ जिल्लाय् अप्वः क्षति जूगु दु । थुगुसी मनाङय् क्षति जूगु खँय् नं मौसमविद्त अजूचाःगु दु । विश्लेषक–तय्सं धाः कथं मनाङ उलि यक्व वा वइगु थाय् मखु । थन पूरा दछिया दुने ३९५ मिलिमिटर वा वयेगु याइ । अन अप्वः वा वःगु धइगु हे मनसनु शुरु जुइवं प्यलाया दुने हे २३४ मिलिमिटर तक वा वःगु रेकर्ड दु । तर थुगुसी धाःसा मनसुन शुरु जुइवं निन्हुया दुने हे करिब १०० मिलिमिटर वा वया बिउगु कारणं थपाय्च्वः खुसिबाः वःगु खँ मौसम विज्ञान विभागं धाःगु दु ।
मनाङय् दछिया दुने गुलि वा वइगु खः व स्वयां नं ३० प्रतिशत अप्वः वा मात्र निन्हुया दुने वःगु खः ।
अथे हे थुगुसी सिन्धुपाल्चोकय् वःगु वा नं अजूचायापुगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु । मेलम्ची लागाय् थुगुसी यक्व वा वयेफु धकाः न्हापा हे नं भविष्यवाणी याःगु खः । अज्याःगु हे भविष्यवाणीया कारणं थुगुसी येँय् मेलम्चीया लः बीगु नं बन्द याःगु खः । यदि लः बियां तुं च्वंगु जूसा लः वइगु सुरुङ तकं क्षति जुइगु खः ।<eot>एजेन्सी- यदि धाथें अमेरिकाय् परमाणु आक्रमणया खतरा जुल धाःसा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पयात गन यंकीगु जुइ ? पुलांम्ह राष्ट्रपति ट्रुम्यान लिसें ट्रम्प तक न्ह्याम्ह राष्ट्रपति जूसां उमिग सुरक्षाया निंतिं बंकरय् च्वनेगु सुविधा दु ।
परमाणु आक्रमणया खतरा खनेदयेवं राष्ट्रपति ट्रम्पयात छगू सुरक्षित थासय् यंकी । थुकिया निंतिं छगू बंकर ह्वाइट हाउसया क्वय् हे दु, गुगु सन् १९५० य् दयेकूगु खः । अथेहे मेगु बंकर भर्जिनियाया ब्लु रिज माउन्टेनया माउन्ट विदर नांया पहाड च्वय् दयेकातःगु दु । अथेहे अमेरिकी नेभीं ‘पीनट आइल्यान्ड’ नामं छगू बंकर अमेरिकी राष्ट्रपति जोन एफ केनेडीया निंतिं दयेकातःगु दु । थ्व बंकर फ्लोरिडाया पाम बीच हाउस लिक्कसं लाः, गन केनेडी अप्वः थें वनेगु याः । पाम बीच हाउस व बंकरया दूरी मुक्कं १० मिनेट ति जक दु ।
पीनट आइल्यान्डया ब‌कर
थ्व बंकरयात ‘डिटेचमेन्ट होटल’ नं धायेगु याः, गुकियात दयेकेत उबलय् ९७ हजार अमेरिकी डलर खर्च याःगु खः । ट्रम्पयाके थःगु हे छगू बंकर नं दु, गुगु फ्लोरिडाय् ‘मार ए लागो’ नांया वयागु निजी थासय् दु । राष्ट्रपतिया निंतिं धकाः सरकारं दयेकातःगु स्वंगू बंकर दु । छगू पीनट आइल्यान्ड, ह्वाइट हाउसय् च्वंगु बंकर व मेगु माउन्ट विदरय् च्वंगु बंकर । पीन आइल्यान्डय् राष्ट्रपतिया लिसें वया छगू दर्जन ग्वाहालिमि व सेक्रेटरीत च्वनेफइ । थ्व बंकर स्वीम्ह मनूत च्वनेगु थाय् दु ।
९/११या आक्रमणया इलय् अमेरिकी उपराष्ट्रपति डिक चेनी ह्वाइट हाउसय् च्वंगु बंकरय् च्वनाः ज्या याःगु खः । अन वया कलाः, राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार कोंडोलीजा राइस, रक्षा सचिव डोनाल्ड रम्सफील्ड लिसें खुम्हे मेपिं मनूत च्वःगु खः । उबलय् तत्कालिन राष्ट्रपति जर्ज बुशयात धाःसा एयर फोर्स वनय् तयेयंकूगु खः ।
अथेहे अमेरिकी कंग्रेसया सदस्यतय् निंतिं पश्चिमी भर्जिनियाय् ह्वाइट सल्फर स्प्रिंग्स लिक्कसं ग्रीनब्रायर रिसोर्टय् छगू बंकर दयेकातःगु दु । थ्व बंकरया नां प्रोजेक्ट ग्रीक आइल्यान्ड जुयाच्वंगु खः । अले दशकौं तक थुकिया छ्यलाबुला नं जूगु खः । तर सन् १९९२ य् थ्व बंकर बन्द यायेधुंकाः जक थज्याःगु नं बंकर दु धयागु खँ सार्वजनिक जूगु खः ।
क‌ग्रेस दुजःतय् नि‍ति‍ दयेकातःगु ब‍कर
भर्जिनियाया ब्लुमाउन्टय् लिक्क लाःगु १७५४ फिटया माउन्ट विदरयात शिखरयात हे राष्ट्रपति व वया ग्वाहालिमिपिनिगु निंतिं छगू बंकर कथं दयेकाबिउगु खः ।
माउन्ट विदरया सुरक्षा अमेरिकी फेडरल इमजेन्सी म्यानजमेन्ट एजेन्सी (फेमां) याइ । थ्व बंकर सन् २००१ य् अल कायदां याःगु आक्रमण लिपा संचालनय् हःगु खः धाइ । फेमाया निर्देशकं सन् २००१ इा अक्टोवरय् थुकिया जानकारी कंग्रेसय् बिउगु खः । तर थ्व स्वयां न्हयः गुबलय् थ्व बंकर दयेकूगु धयागु खँ धाःसा छुं जानकारी मबिउ ।
ट्रम्पया जग्गाय् च्वंगु मार ए लागो बंकर निसें माउन्ट वेदर, पीनट आइल्यान्ड फुक्कं शीत युद्धया इलय् दयेकूगु धाइ । मार ए लागोया बंकर सन् १९५० य् छम्ह धनीम्ह मिसा मर्जरी मेरीवेदर पोस्टं दयेकूगु खः धाइ । पोस्टं कोरियालिसे युद्ध जुइगु आशंकाय् थः सुलेत बंकर दयेकूगु धाइ । ट्रम्पं थ्व थाय् सन् १९८५ य् न्यानाकाःगु खः ।<eot>उत्तर कोरियां थौं सुथय् हाकनं मेगु मिसाइल परीक्षण याःगु दु । हाइपरसोनिक मिसाइल परीक्षण यानागु धाःगु छवाः हे मब्यूनिबलय् उत्तर कोरियां मेगु मिसाइल परीक्षण याःगु दक्षिण कोरिया व जापानं धाःगु दु ।
स्थानीय ई कथं थौं सुथय् ७ताः ई जुयाः २७ मिनेट वंबलय् जमिनं पूर्वी समुद्रपाखे मिसाइल परीक्षण याःगु व उगु परीक्षण ब्यालेस्टिक मिसाइल जुइफुगु दक्षिण कोरियाया सैन्य प्रमुख ज्याकुथिं धाःगु दु ।
अथे हे, जापानी कोस्ट गार्डं नं ब्यालेस्टिक मिसाइल थें खनेदुगु परीक्षण उत्तर कोरियां याःगु धाःगु दु । उगु मिसाइल जापानया एक्सक्लुसिभ इकोनोमिक जोन दुने कुतुंवंगु नं क्योदो न्युज एजेञ्सीं धाःगु दु ।
जापानी प्रधानमन्त्री फुमिओ किसिदां उत्तर कोरियां मदिक्क मिसाइल परीक्षण याःगु चिन्ताया विषय जूगु धयादीगु दु । अमेरिका, जापानलिसें ६ राष्ट्रं वंगु वालय् कोरियाली प्रायद्विपयात अस्थिर दयेकेगु ज्याखँ मयायेत इनाप यासें मंकाः विज्ञप्ति पिथनेधुंकाः थ्व न्हापांगु परीक्षण खः ।
राष्ट्रसंघया लागि अमेरिकी राजदूत लिण्डा थोमस ग्रिनफिल्डं उत्तर कोरियाया ज्याखं क्षेत्रीय सुरक्षायात अस्थिर दयेकूगु प्रतिक्रिया ब्यूगु दु ।
उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ उनं धाःसा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायया चिन्तायात बेवास्ता यासें थः देय्या प्रतिरक्षा प्रणालीयात बल्लाकेत व अत्याधुनिक दयेकेत प्रतिवद्ध दुगु धयावःगु दु ।<eot>थ्व हलिमसफूइ आः तक दूगु च्वसु ब्वनेत क्वे बियातःगु बाकसय् च्वसु न्ह्यथनिगु आखःयात तियादिसँ। विषयकथं मुंकातःगु पुचःतेगु धलः मालेत "पुचः"य् तिया दिसँ। ल्याआखलं न्ह्यथनिगु च्वसु ब्वनेत ०-९स तियादिसँ।
०-९ ॐ अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ए ऐ ओ औ अं अः श्र क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ
पूवंकः ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ ब भ म य र ल व श ष स ह न्ह म्ह ल्ह
ल्ययातःगु च्वसु
कर्नाटक (कन्नड: ಕರ್ನಾಟಕ), वा कर्णाटक , दक्षिण भारतया छगु राज्य ख। थ्व राज्यया पलिस्था नोभेम्बर १, सन् १९५६खुनु राज्य पुनर्गठन अधिनियमया अधीनय् जूगु ख। न्हापा थ्व मैसूर राज्यया नामं नांजा। सन् १९७३स पुनर्नामकरण याना थुकिया नां कर्नाटक जुवन। थुकिया सीमा पश्चिमय् अरब सागर, उत्तर पश्चिमय् गोआ, उत्तरय् महाराष्ट्र, पूर्वय् आंध्र प्रदेश, दक्षिण-पूर्व य् तमिल नाडु व दक्षिणय् केरलनाप स्वा। थुकिया कुल क्षेत्रफल ७४,१२२ वर्ग माइल (१,९१,९७६ कि.मि.)²) दु; थ्व भारतया कुल भौगोलिक क्षेत्रया ५.८३% ख। २९ जिल्लानापं थ्व राज्य भारतया च्यागु दकले तःधंगु राज्य ख। राज्यया आधिकारिक व दकले आपालं ल्हाइगु भाषा कन्नड ख। कर्नाटक खँग्वःया उद्गमया यक्व व्याख्याय् दकले स्वीकृत व्याख्या थ्व ख कि कर्नाटक खँग्वःया उद्गम कन्नड खँग्वः करु, अर्थात हाकु वा तःज्जागु व नाडु अर्थात भूमि वा प्रदेश वा क्षेत्रं वःगु ख, गुकिया संयोजन करुनाडुया पूवंगु अर्थ हाकुगु भूमि वा तःजागु थाय् ख। हाकु खँग्वः थनया बयालुसीम क्षेत्रया हाकुगु चां वःगु ख व तःजागु देक्कनया पठारी भूमिं वःगु ख। ब्रिटिश राजय् थ्व थाय्या निंतिं कार्नेटिक खँग्वःया छ्यला याःगु दु, थ्व कृष्णा खुसिया दक्षिणपाखेया प्रायद्वीपीय भूमिया निंतिं प्रयुक्त दु, व मूलतः कर्नाटक खँग्वःया अपभ्रंश ख। प्राचीन व मध्यकालीन इतिहास स्वयेबिले कर्नाटक क्षेत्र यक्व तःधंगु शक्तिशाली साम्राज्यतयेगु क्षेत्र जुयाच्वंगु खनेदु। थ्व साम्राज्यतयेगु लाय्कूया विचारक, दार्शनिक, भाट व चिनाखँमितयेगु सामाजिक, साहित्यिक व धार्मिक संरक्षणय् थौंया कर्नाटक बुयावःगु ख। भारतीय शास्त्रीय संगीतया निगु हे रूप, कर्नाटक संगीत व हिन्दुस्तानी संगीतय् थ्व राज्यया महत्त्वपूर्ण योगदान दु। आधुनिक युगया कन्नड च्वमितयेसं दकले अप्व ज्ञानपीठ सम्मान त्याःगु दु। राज्यया राजधानी बंगलुरु नगर ख; थ्व भारतय् स्थित तःच्वगु आर्थिक व प्रौद्योगिक ख्यःया अग्रणी योगदानकर्ता ख।
(पूवंक...)
छिं स्यु ला...
इन्टर्नल क्यारोटिड आर्टरी
अप्ताल्मिक आर्टरी, एन्टेरियर कोरोइडल आर्टरी, एन्टेरियर सेरेब्रल आर्टरी, मिडल सेरेब्रल आर्टरी, पोस्टेरियर कम्युनिकेटिङ्ग आर्टरी इन्टर्नल क्यारोटिड आर्टरीया कचा ख।
ल्ययातःगु किपा
क्लियोप्याट्रा ७ प्राचीन मिस्रया छम्ह नांजाम्ह मिसा शासक ख। हलिमया इतिहासय् हे दकले नांजापिं मिस्तय् वय्‌कः छम्ह ख। वय्‌कःयात वय्‌कःया रुप व राजशक्तिया निंतिं म्हसीकिगु या। वय्‌कःया शासन बिलय् दयेकूगु वय्‌कःया ख्वाः दूगु छगु सिक्का।
किपा अपलोद यानादिम्ह: PHGCOM
आर्काइभ - मेमेगु ल्ययातःगु किपा॰॰॰
विकिपिडियायागु मेमेगु ख्यःत
न्ह्यसः दबू — विकिपिडिया छ्येलेयात ग्वहालि माःसा थन स्वापू तया दिसँ।
ग्वहालि दबू — छित छुं विषयय् जानकारी माःसा थन स्वापू तया दिसँ। विकिपिडियायागु स्वयंसेवकतेसँ छित माःगु जानकारी मालाबियादि।
सतः फल्चा — थ्व विकिपिडिया न्ह्यथनेयात व बाँलाकेयात बिचा तेगु व खँलाबँलायायेगु थाय् खः। थन विकिपिडियायागु प्राविधिक पक्ष व नियमयागु बारेय् नं खँलाबँला जुई।
सामाजिक दबू — विकिपिडियाय् जुयाच्वँगु ज्याखँ, स्रोत, यायेमागु ज्याखँ आदि मेमेपिं स्वयमसेवकतेत क्येनेयात तैगु थाय्। सतः फल्चाय् न्हुगु ज्यायागु बारेय् खँलाबँला याये धुंका उकीयात यायेत थन सुचँ बिया दिसँ।
विकिपिडिया बुखँ — विकिपिडिया व विकिमीडिया फाउन्डेसननाप स्वापू दुगु घोषणा, अपडेट, लेख व प्रेस विज्ञप्ति थन तिका दिसँ।
Nepalbhasa Embassy— Embassy for interwiki co-operation and co-ordination.
विकिपिडियाया फुकी ज्याझ्व
विकिपिडियायात विकिमिडिया फाउन्डेसनं होस्ट याना तगु दु। थ्व फाउन्डेसन छगु नन-प्रोफिट गुथि ख:। थ्व गुथिं मेमेगु ज्याझ्वःयात नं होस्ट याना तगु दु। थ्व गुथिं होस्त यानातगु मू ज्याझ्वः थ्व कथं दु:
विक्स्नरी
खंग्वसफू व पर्यायसफू
विकिबुखँ
सितिंगु बुखँ
धापू
धापूतेगु मंका
विकिसफू
सितिंगु सफू व स्तोत्र
विकिप्रजाति
प्रजातितेगु संकलन
विकिस्रोत
सितिंगु सफूधुकू
विकिभर्सिटी
सितिकं सीकेज्याया ज्याझ्वः
मंका
मंका मिडियातेगु पुचः
मेटा-विकि
विकिमिडिया ज्याझ्वःतेगु संयोजन
विकिपिडिया भाय्
थ्व जाथाय् विकिपिडियाया नेपालभासय् च्वयातःगु संस्करण ख। नेपालभाषाया विकिपिडिया इन्क्युबेटरय् परिक्षणया रुपय् जुन ४, सन् २००६ निसें सञ्चालन जुल धाःसा आधिकारिक रुपय् अक्टोबर १, सन् २००६स पलिस्था जूगु ख। नेपालभाषाया विकिपिडियाय् आःतक ७२,३५२ च्वसुइ ज्या जुयाच्वँगु दु। मेमेगु हलिमसफूइ दकले तःधंगु हलिमसफू थ्व कथं दु:
२५०,००० स्वया अप्व च्वसु दुगु: English · Deutsch · Français · Italiano · Nederlands · 日本語 · Polski
१००,००० स्वया अप्व च्वसु दुगु: Español · Português · Русский · Suomi · Svenska · 中文
२०,००० स्वया अप्व च्वसु दुगु: العربية · Bahasa Indonesia · Български · Català · Česky · Dansk · Eesti · Esperanto · Galego · עברית · Hrvatski · 한국어 · Lietuvių · Magyar · Norsk (bokmål) · Norsk (nynorsk) · Română · Slovenčina · Slovenščina · Srpski · తెలుగు · Türkçe · Українська · नेपाल भाषा
चीन-सँदेय् भासिक कचाया मेमेगु भासय् विकिपिदिया :
सँदेय् भाय् (བོད་སྐད) · जोङ्खा (ཇོང་ཁ) · बर्मेली भाय् (မ္ရန္‌မာစာ) · चिनिया भाय् (中文) · क्यान्तोनिज (粵語) · मिन नान (Bân–lâm–gú) · वु (吴語) · गान (赣语) · पुलां चिनिया (文言) · हक्का (Hak-kâ-fa)<eot>येँ- विवादय् लानाच्वंगु गुथि विधेयक बारे सहलह यायेत म्हिगः भूमि व्यवस्था मन्त्री शशी श्रेष्ठं गुथि विधेयक विरुद्ध आन्दोलनय् सहभागी थीथी संस्था व व्यक्तिततलिसे खँल्हाबल्हा यानादीगु दु । वय्कःलिसे खँ ल्हायेगु लागिं गुथि विधेयक विरुद्धया आन्दोलनया नेतृत्व यानादीम्ह नेवाः न्ह्यलुवा डा. महेशमान श्रेष्ठया नेतृत्वय् नेवाः कार्यकर्तातय्गु पुचः मन्त्रालयय् वंगु खः ।
खँल्हाबल्हाया झ्वलय् गुथि विधेयक विरुद्धया आन्दोलनकारीतय्सं पूर्ववर्ती केपी ओलीया सरकारं हःगु विधेयकयात थःपिंसं छाय् विरोध यायेमाःगु खः धइगु खँ स्पष्ट याःगु खः । वय्कःपिंसं नेवाःतय्गु गुथियात बिस्कं ढंगं स्वये माःगु खँ न्ह्यथँसें नेवाःतय्पाखें सञ्चालित गुथितय्त स्वायत्त व स्वतन्त्रता बीमाःगु माग यानादीगु खः । नेवाःतय्सं सञ्चालन याइगु गुथिया बिस्कं महत्व दइगु जुयाः थुकियात केवल भूमि जक मखुसें सांस्कृतिक दृष्टिकोणं नं स्वयेमाःगु खँ नं न्ह्यथंगु खः ।
नेवाः कार्यकर्तापिनि खँ न्यनेधुंकाः मन्त्री श्रेष्ठं थः नं छम्ह आन्दोलनं हे वयाम्ह कार्यकर्ता जूगु कारणं गुथिया बारे आन्दोलनं वःगु खँयात विशेष प्राथमिकता बियाः स्वयेगु बचं बियादीगु खँ वार्ताय् दुथ्याःम्ह छम्ह सहभागीं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
मन्त्री श्रेष्ठं गुथि विधेयकय् गुथि सम्बन्धी खँयात स्पष्ट यायेगु लागिं आवश्यक जुल धाःसा थुकियात पुनर्लेखन हे यायेगु वा शुन्यंनिसें हे शुरु यानाः हानं च्वयेगु वा स्वंगू महल दयेकाः आवश्यक सुधार याना वनेगु खँय् थः तयार दुगु जानकारी यानादीगु खः । अथे हे वय्कलं थुकिया लागिं आवश्यक जूसा सरकार व आन्दोलनकारी निगुलिं पुचः नापं च्वनाः विधेयकया मस्यौदा च्वयेगु खँ नं कनादिल ।
गुथि विधेयक सम्बन्धी समस्यायात निष्कर्षय् थ्यंकेगु लागिं आः निगुलिं पक्ष दथुइ नियमित संवाद जुया च्वनेमाःगु खँय् नं मन्त्री श्रेष्ठं बः बियादीगु खः । आन्दोलनकारीतय्सं वय्कःयात गुथिया बारे थःपिंसं तयार यानातःगु सामग्रीत नं अध्ययनया लागिं बियाथकूगु खः । मन्त्री श्रेष्ठं आः थुकिया बारे थःपिंसं सहलह यानाः हानं खँल्हाबल्हा यायेगु खँ कनादिल ।
पूर्ववर्ती प्रधानमन्त्री केपी ओलीया सरकारं स्वदँ न्ह्यः हःगु गुथि सम्बन्धी विधेयकं नेवाःतय् गुथि परम्परायात लिच्वः लाकी धासें नेवाःतय्सं ऐतिहासिक कथं तःजिगु आन्दोलन याःगु खःसा वयां लिपा सरकारं उगु विधेयक लित काःगु खः ।<eot>येँ – थनया धरहराया दक्षिणपाखे लाःगु खाली जग्गाय् विजनेश कम्प्लेक्स दयेकेगु ज्या शुरु जुइवं विवाद ब्वलंगु दु ।
वंगु लछि ति न्ह्यः उगु थासय् बार ग्वयेगु ज्या जूगु खःसा लिपा स्थानीय जनता व सम्बन्धित वडाया वडाध्यक्ष लगायत नापसं लाःगु वडां उगु थासय् कम्प्लेक्स दयेके मजिउ धकाः दबाब बियाः अन ग्वयातःगु बार थुनेगुया लिसें जग तयेत म्हुयातःगु गाः नापं ल्हाका बिउगु खः । गुथि संस्थानया नामय् दुगु उगु जग्गा संस्थानं टेन्डर आह्वान यानाः व्यापारिक कम्पनीयात बिउगु खःसा स्थानीय जनतां धाःसा अन कम्प्लेक्स दयेके मजिउ धासें उकिया विरोधय् मनपा लगायत थीथी थासय् उजुरी तयेगु ज्या याःगु खः । २२ वडाया वडाध्यक्ष चिनिकाजी महर्जनं ‘नेपालभाषा टाइम्स’यात बियादीगु जानकारी कथं न्हापा उगु जग्गाय् थापा खलःया भ्वय् नयेगु सतः दुगु खःसा लिपा उगु सतः जीर्ण जुयाः दुना वनेवं तत्कालिन इलय् दरवार नाप स्वापू दुम्ह हरि शम्शेरं जीर्णोद्वार याके मबिउगु खः ।
सतःया संरक्षण यायेमाःगु गुथिं संस्थानं अन कम्प्लेक्स दयेकेत स्वीकृत बीगु ज्या गलत जूगु धासें महर्जनं न्ह्यःने धयादी, ‘सडक चिब्या जुल धकाः जनताया छेँ थुनेगु ज्या यानाच्वंगु सरकारं थःगु हे मातहतया खाली जग्गाय् धाःसा कम्प्लेक्स दयेकेत स्वीकृत बीगु गुलि पाय्छि जुइ ?’वय्कलं थः न्ह्याबलें नं उगु थाय् संरक्षण यायेमाःगु खँय् अडिग दु धासें गुथि संस्थानं उगु जग्गाया संरक्षण यायेमाःगु खः उगु हे संस्थां अन व्यापारिक कम्प्लेक्स दयेकेत स्वीकृत बीगु उचित मजू धयादिल ।
गुथि संस्थानया नामय् लालपूर्जा दुगु जग्गा टेन्डर मार्फत कम्प्लेक्स दयेकेगु ज्याय् विरोध यासें ११ वडाया वडाध्यक्ष हिरालाल तण्डुकारं नं खाली जग्गा त्वःतेमाःगु थासय् अःखतं संस्थानं टेन्डर याःगु ज्या गलत जुल धयादिल । तर अन नक्सा पास यायेत वडां गुकथं स्वीकृत बिल धकाः न्यनागु न्ह्यसःया लिसः बिसें वय्कलं धयादिल, ‘वडां स्वीकृति कायेगु ज्या स्थानीय निर्वाचन जुइ न्ह्यः हे याःगु खः । जिं आः वयाः तिनि उगु खँ सिल ।’ वय्कलं कनादी कथं नक्सा पास जूसां नक्सा दर्ता याःगु मिति व चलानी नम्बर धाःसा मदु ।
अथेहे वय्कलं उगु जग्गाय् छेँय् दयेकेगु सम्बन्धय् मुद्दा आः अख्तियारय् वनेधुंकूगु जानकारी नं बियादीगु दु । मेखे मनपाया उपमेयर हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठं कम्प्लेक्स दयेकेगु ज्या दिकेगु निर्णय जुइधुंकूगु जानकारी बियादीगु दु । वय्कलं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसें खँ ल्हासें तत्काल निर्माण मयायेत व उकिया बारे निर्णय यायेगु लागि छगू समिति दयेकागु जानकारी नं बियादिल । म्हिगः गुथि संस्थानया पदाधिकारी नाप सहलह यासें वय्कलं उगु निर्णय जूगु जानकारी बियादीगु खः । उगु कमिटीया प्रतिवेदन वयेधुंकाः जक उगु जग्गाया बारे निर्णय यायेगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु । उगु जग्गा नगरपालिकायात आवश्यक जुल धाःसा नगरपालिकां हे कायेफइगु खँ कनादिसें उपमेयर श्रेष्ठं मेयर विद्यासुन्दर शाक्यनाप नं सहलह यानाः थ्व बारे निर्णय यायेगु खँ कनादिल । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘गुथि संस्थान नाप सहलह जूगु इलय् संस्थानया पदाधिकारीपिंसं नगरपालिकां हे उगु जग्गा न्यानाकाःसां जिउ धइगु सुझाव दु । मेयर साहेव नाप सहलह यानाः निर्णय यायेगु जुइ ।’
९ आना १ पैसा दुगु उगु जग्गाय् पार्किङया व्यवस्था यायेगु वा छु यायेगु धइगु बारे नं सहलह जुयाच्वंगु खँ कनादिसें तत्काल अन कम्प्लेक्स दयेकेगु ज्या धाःसा मजुइगु जानकारी नं वय्कलं बियादीगु दु ।<eot>लन्दन – बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसनया मेगु छगू प्रस्तावया अनया संसदं अस्वीकार याःगु दु । बेलायती प्रम जोनसनया बेलातय् आम निर्वाचन यायेगु सम्बन्धी प्रस्ताव अस्वीकार याःगु खः । प्रम जोनसनं निक्वःखुसी संसदय् उगु प्रस्ताव यंकूगु खःसा निक्वःखुसी नं सांसदतय्सं उकियात अस्वीकार याःगु खः ।
बेलायती प्रम जोनसनं तःगु प्रस्ताव स्वीकृत यायेत अनया क्वय्या संसदया ४३४ मत दयेमाःगु खः । तर प्रधानमन्त्रीया प्रस्तावया पक्षय् २९३ मत जक कुतुं वःगु खः । थ्व आवश्यक मत स्वयाः तसकं म्हो खः । अनया विपक्षी सांसदतय्सं थ्व स्वयां न्ह्यः नं बेलायत युरोपेली युनियनं पिहां वयेगु ब्रेक्जिट सम्झौता सम्बन्धी प्रस्तावयात नं अस्वीकार याःगु खः ।
विपक्षी सांसदतय्सं ब्रेक्जिट सम्झौता न्ह्यःने यंकेगु सम्बन्धी कानुन पारित यायेत धासें दबाव नं बिया वयाच्वंगु दु । तर प्रधानमन्त्री जोनसनं थः कानुनी प्रक्रियाकथं हे न्ह्याः वनेगु प्रतिक्रिया नं बिया वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – येँय् समेत खा व हँय्या लाय् बर्डफ्लु खने दुगु चर्चा जुइवं स्वास्थ्य मन्त्रालयं थप सतर्कता नाला काःगु दु । आः तक बर्ड फ्लु वल धाःसा मनूयात धाःसा सरे जूगु खने मदुनि । येँया धर्मस्थलीइ बर्ड फ्लु खने दत धइगु चर्चा वःगुलिं मन्त्रालयं अन च्वंपिं छुं मनूतय्गु हि कयाः जाँच याःगु दु । तर उकिया लिच्वः धाःसा मवःनि । चितवनय् नं बर्ड फ्लुया यक्व चर्चा जूसां आः तक मनूयात जूगु मलूनि ।<eot>थौं स्वयां न्हय्दँ न्ह्यः थनया केलत्वालय् च्वंगु मछिन्द्र क्लबया ग्वसालय् न्हापांखुसी नेपालभाषाया संकिपा नखः जुल। ‘नेवाः संकिपा नखः–११३२’ नामं जूगु थ्व संकिपा नखतं न्हापांखुसी हे स्वकुमितय् नुगः त्याकेत सफल जुल ।
नेवाःत उकिसनं स्वनिगःया दुनेया लागाय् च्वंपिं तसकं हे मलाइगु इलय् जूगु संकिपा नखः नं तःजिक सफल जूगुया श्रेय ग्वसाः खलः मछिन्द्र क्लब नापं थुकिया सहजकर्ताकथं भूमिका म्हितादीम्ह नांजाःम्ह म्येँ हालामि नापं फिल्म प्राविधिक पवित्र कसाःलिसें थ्व विचाःयात न्ह्यःने हयादीपिं विजयरत्न असंबरे व आलोकसिद्धि तुलाधरयात बी हे माः ।
येँयाः थेंज्याःगु येँया नेवाःत तसकं लिमलाइगु नखःया इलय् जूगु थुकथंया न्हापांगु संकिपा नखः लिपा थुकिं प्यदँ तक निरन्तरता काल । थ्व संकिपा नखतं आपालं फिल्म निर्माता, निर्देशक, स्क्रिप्ट च्वमि, कलाकार, प्राविधिकयात छगू कथंया हौसला नं प्राप्त जूगु खनेदत ।
संकिपा नखः शुरु जूगु इलंनिसें स्वदँतक मदिक्कं येँयाःज्वःछि (च्यान्हुतक) न्हियान्हिथं बहनिसया इलय् संकिपा क्यनेगु ज्याझ्वः बांलाक हे जुल । अनं लिपा थ्व संकिपा नखः स्वन्हुया दिनय् सीमित जू वन । थ्व ने.सं. ११३५याया दँय् (२०७२ सालय्) खः । थुगु दँय् देशय् विनाशकारी तःभुखाय्या कारणं निन्हु हे जक संकिपा क्यनाः नखःयात निरन्तरता बीगु ज्या जुल ।
वयां लिपा धाःसा थ्व संकिपा नखः निदँ तक दित । थुकिया कारण स्वकुमिपिं मदयाः मखु । थुकिया छुं कारणमध्ये ग्वसाः खलःया व्यस्तता व केल त्वाः लागाया स्थानीय व्यापारीतय्त जूगु समस्या खः । ग्वसाः खलःया क्लबया थःगु हे व्यस्तता ला दुगु हे जुल ।
व्यापारीतय्सं नं छवाःयंकं नखः संकिपा नखः यायेबलय् थःपिंत समस्या जूगु खँ न्ह्यःने तयेवं उकियात क्वपालेगु ज्या जूगु नखःया निंतिं सहजकर्ताया भूमिका म्हितादीम्ह कसाःनं कनादिल । वय्कलं धयादिल, न्हियान्हिथं जुइगु नखतं थःपिनि व्यापार व्यवसायय् हे लिच्वः लाःगुलिं निन्ह स्वन्हुजक क्यनेत वय्कःपिंसं इनाप यानादीगुलिं ग्वसाः खलः मछिन्द्र क्लबं नं उकथं ग्वसाः ग्वःगु खः ।’
‘केल त्वालय् न्ह्यानाच्वंगु संकिपा नखः आः दित धइगु यक्वसिनं तायेकूगु खः । तर थ्व दिउगु थ्यंक मखु । न्हापा छवाःयंकं जुयाच्वंगु थासय् लिपा स्वन्हु, अनं निन्हुइ सीमित जुल अनं लिपा निदँ तक धाःसा दिउगु खत, तर थगुने प्यन्हुतक नखः यानाः थुकियात निरन्तरता बिया वनेगु ज्या हाकनं न्ह्याःगु व थुगुसी नं थ्व संकिपा नखः यायेगु निंतिं खँ जुयाच्वंगु दु’, वय्कलं स्पष्ट यानादिल ।
नेवाः संकिपा नखः दित धइगु व छवाःयंकं जुयाच्वंगु थासय् निन्हु स्वन्हुया दिनय् लिकुना वनाच्वंगु इलय् आः वयाः ‘चीहाः संकिपा नखः – ११३९’ जू वनाच्वंगु दु । नेपालभाषा चीहाः संकिपा नखः ग्वसाः पुचःया नामं थ्व हे वइगु दिल्लागा चतुर्दशि व आमै निन्हुयंकं थ्व नखः जू वनाच्वंगु दु ।
सुमन श्रेष्ठ, पवित्र कसाः, सुरेश किरण मानन्धर, प्रविण ताम्राकार व अनिल रंजित यानाः मुक्कं न्याम्हेसिया थुगु पुचलं चीहाः संकिपा नखःया ग्वसाः ग्वयेत्यंगु खः ।चीहाः संकिपा नामं हे प्रष्ट जू कि थ्व मेमेगु संकिपा थें घौछि, छघौत्या वा निघौया जुइमखु । १ मिनेट निसें अप्वलय् २०, २२ मिनेटया जुइ ।
चीहाः संकिपा नखतय् थनिं न्यादँ न्ह्यः मछिन्द्र क्लबया हे ग्वसालय् जूगु चीहाः संकिपा कासा, पुचःया ग्वसालय् दछि न्ह्यः जूगु चीहाः संकिपा कासा स्वतःस्फूर्त रुपं चीहाः संकिपा दयेकाः सामाजिक संजालय् तयातःगु संकिपा हे क्यनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।
मछिन्द्र क्लबया ग्वसालय् न्यादँ न्ह्यः जूगु चीहा संकिपा कासाय् दुथ्याःगु १७ गू संकिपा, थगुने जूगु कासाय् दुथ्याःगु १० मध्ये गुंगू व मेमेगु नापं यानाः आतक २७ गू संकिपा दुथ्यायेधुंकूगु दु’ वय्कलं धयादिल । नखःया निंतिं ३० गू तक चीहाः संकिपा दुथ्याकेगु ग्वसाः खलःया योजना दु ।
थ्व दक्वं संकिपायात छगू हे यानाः क्यनेगु तयारी ग्वसाः खलकं यानाच्वंगु दुसा थथे यायेबलय् दुहां वःगु दक्वं संकिपाया ई मुक्कं प्यघौत्यानिसें न्याघौतक थ्यनी । थ्व दक्वं संकिपा छन्हुं क्यनीगु मखसे निघौत्या निघौत्या यानाः निन्हुयंकं क्यनेगु ज्या जुइगु वय्कलं जानकारी बियादिल ।
‘स्वीगू चीहाः संकिपायात एकीकृत यायेबलय् अप्वलय् न्याघौतकया संकिपा तयार जुइ, थुकियात बछि बछि यानाः निन्हुयंकंया नखतय् क्यनेगु ग्वसाः दु’, वय्कलं धयादिल ।
नेवाः संकिपा नखः जुयाच्वंगु थासय् थ्व चीहाः संकिपाया आवश्यकता छाय् जुल धइगु न्ह्यसःया लिसलय् वय्कलं धयादिल, ‘न्यादँ न्ह्यः व थगुने जूगु कासाया निंतिं दयेकूगु संकिपा क्यनेगु थाय् व वातावरण नं मदयाच्वंगुलिं थुकथं छगू हे यानाः क्यनेत्यनागु खः ।
संकिपायात प्रोत्साहन बीगु ल्याखं थुकथं संकिपा नखःया नामं संकिपा क्यनेगु जिमिगु ग्वसाः खः ।’यद्यपि दछि न्ह्यःया कासाय् दुथ्याःगु चीहाः संकिपा केल त्वाः व अमेरिकाय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय् ग्वाहालिं क्यनेज्या धाःसा जूगु दु ।<eot>एजेन्सी- अर्जेन्टिनाया स्टार कासामि लियोन मेसी व स्पेनिस क्लब बार्सिलोना दथुइया सम्झौता क्वचाःगु दु । बार्सिलोनां मेसीलिसे न्हूगु सम्झौता यायेत स्वःगु खःसां सफल धाःसा जुइ फयाच्वंगु मदुनि । मेसीं वंगु दँय् हे बार्सिलोना त्वःतेत स्वःगु खःसा सम्झौताया कारणं मत्वःतूगु खः । मेसी आः न्हापाखुसी फ्रि–ट्रान्स्फरय् थ्यंगु दु । थ्व ल्याखं मेसी आः थःगु इच्छा कथं मेगु छुं नं क्लबय् वने खनी । युरोपया ततःधंगु क्लबं मेसीयात थःपिंथाय् हयेत स्वयाच्वंगु दु । बार्सिलोनां नं मेसीयात थःपिनिगु क्लबय् हे तयेत स्वयाच्वंगु दु ।
मेसी १३ दँ दुबलय्निसें हे बार्सिलोनां म्हिता वयाच्वंगु खःसा सन् २००० निसें बार्सिलोनाया सिनियर टिमं म्हितावयाच्वंगु खः । मेसीं वंगु सिजनय् न्हापांखुसी क्लब त्वःतेगु खँ धाःगु खःसा बार्सिलोनां तःगु ७ अर्बया रिलिज क्लज पूवंकेफुपिं मेगु छुं कब्ल मदुगुलिं मेसी उगु सिजनय् बार्सिलोनाय् तुं च्वंगु खः ।
मेसी आः छु क्लबय् वनी धयागु सीमदुनि । मेसीं बार्सिलोनाय् हे च्वनी ला कि मेगु क्लबय् वनी धइगु खँय् धाःसा चर्चा तच्वयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् कोपा अमेरिकाय् व्यस्त जुयाच्वंम्ह मेसीं बार्सिलोनाया निंतिं १७ दँ म्हितेधुंकूगु दु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ – जनगायक भृगुराम श्रेष्ठ म्हं मफयाः अस्पताल भर्ना जुयादीगु दु। तसकं ज्वर वःगुलिं मंगलवाः वय्कः पूच्वया सर्वाङ्ग अस्पतालय् भर्ना जुयादीगु खः । वय्कःयात डेंगु जूगु खँ धाःगु दु। भाजु श्रेष्ठयात उच्च मधुमेह व जलस्येँ (किड्नी) या समस्या नापं मेमेगु नं स्वास्थ्य समस्या खने दया वःगु खँ धाःगु दु। म्हिगःनिसें वय्कःयात आईसीयु कक्षय् सारे यानाः उपचार शुरु याःगु दु। म्हं मफुम्ह जनगायक श्रेष्ठयात म्हिगः जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठ व नेवाः न्ह्यलुवा मल्ल के. सुन्दरपिं अस्पताल झायाः नापलासें वय्कःया स्वास्थ्य स्थिति बारे जानकारी कयादीगु खः ।<eot>प्राचीन यवन यवनया इतिहासया छगू लहना ख। थ्व लहना ८गु व ६गु शताब्दी ईपूया आर्काइक युग निसें १४६ इपू (कोरिन्थया ल्वापू धुंकाया यवनया रोमन कब्जा) तक्क अस्तित्वय् दूगु ख। थ्व कालखण्डया मध्यय् क्लासिक यवन ला। क्लासिक यवन युग ५गु व ४गु शताब्दी इपूइ अस्तित्वय् वःगु छगू कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् न्हापा एथेन्सया नेतृत्त्वय् यवनमि तयेसं पर्सियन अतिक्रमणयात परास्त यात। थ्व धुंका पलिस्था जूगु एथेन्सया स्वर्ण युग ४०४ इपूइ पेलेपोनेसियन युद्धय् एथेन्सया स्पार्ताया ल्हातं पराजयय् क्वचाल।
पार्थेनन एथेना देवीयात देछाना तःगु एक्रोपोलिस, एथेन्सया देगः। थ्व देगः प्राचीन यवनया दक्ले नांजाःगु संरचनाय् छगू ख।
क्लासिकल यवन संस्कृतिया थ्व धुंका शक्तिशाली जूगु रोमन साम्राज्यय् तधंगु प्रभाव लावन। रोमन साम्राज्यं यवन संस्कृतिया थी-थी संस्करण [[भूमध्यसागरीय क्षेत्र]य् व युरोपय् प्रचार यात। थ्व कारणं प्राचीन यवनयात पाश्चात्य संस्कृतिया आजुया रुपय् नालेगु या।
साहित्य व दर्शनEdit
प्राचीन यवन साहित्ययात सुकरात पूर्व व सुकरात धुंकाया इलय् बायेछिं। सुकरातपूर्वया कालखण्डय् मिलेसियन दर्शन (Milesian school), जिनोफेन्स, पाइथागोसरवाद, हेराक्लितस, इलियातिक दर्शन, प्लुरलिजम व एतमिजम, सोफिजम आदि ला। प्राचीन यवन दर्शनया शास्त्रीय कालखण्ड सुकरातनापं शुरु जूगु ख। सुकरात धुंकाया मू दार्शनिक प्लेतो व एरिस्तोतल ख।<eot>येँ -नेपालय् दँय्दसं धइथें म्ह्याय् बुइगु क्रम म्हो जुयावंगु खँ सीदुुगु दु । थुकिं यानाः मिजं व मिसाया दथुइ जनसांख्यिक अन्तर अप्वये फइगु चिउताः मिसा अधिकारया सम्बन्धय् ज्या याइपिंसं प्वंकाहःगु दु । राष्ट्रिय जनगणना २०६८ या तथ्यांक कथं मुक्कं जनसंख्या स्वयेबलय् मिसापिनिगु जन्मदर अप्वः दुगु खः । तर झिंप्यदँ स्वयां क्वय्यापिनिगु तथ्यांक स्वयेबलय् धाःसा म्ह्याय् स्वयां काय्या जन्मदर अप्वया वंगु दु । मिसा अधिकारवादीतय् कथं वंगु झिदँया दुने मिसा मचा बुइगु क्रम म्हो जुयाच्वंगु दु ।
नेपालय् म्ह्याय् बुइगु म्हो जुइगु क्रम नीदँ न्ह्यवंनिसें जुयाच्वंगु खःसा आः वयाः धाःसा थ्व क्रम तच्वया वनाच्वंगु दु । थुकथं म्ह्याय् बुइगु म्हो जूगुया मू कारण धइगु काय् बुइकेमाः धइगु पितृसत्तात्मक मान्यता जूगु खँ अधिकारकर्मीपिंसं धाःगु दु । थौंकन्हय् विशेष यानाः नेपाःया तराई लगायत ग्रामिण भेगय् म्ह्याय्या म्हो जन्म जुयाच्वंगु दु । पित्तृसत्तात्मक सोचया कारण आपालं धइथें मिसापिंसं थःगु प्वाथय् म्ह्याय् दु धइगु सीवं गर्भपतन याइगु घटना नं अप्वया वंगु दु । थौंकन्हय् नेपालय् सुरक्षित गर्भपतन यायेगु निंतिं आधिकारिक संस्था व तालिम कयातःपिंसं याये फइगु व्यवस्थाया कारणं थ्व समस्या अप्वया वनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
नेपाःया हे थीथी सरकारी अस्पतालय् म्ह्याय् मस्त बुइगु क्रम म्हो जुया वनाच्वंगु खँ अस्पतालया तथ्यांकं नं क्यनाच्वंगु दु । परोपकार प्रसुति गृह थापाथलीया कथं २०७५÷७६ स अन ११,९४६ म्ह काय् बूगु खःसा १०,४१६ म्ह जक म्ह्याय् बूगु खः । प्रशुति गृहया कथं वंगु झिदँ न्ह्यवंनिसें काय् बुइगु स्वयां म्ह्याय् बुइगु यक्व हे म्हो जुयाच्वंगु दु । आःया जनगणनाय् थ्व तथ्यांक अझ प्रस्ट जुइगु अनुमान दु ।उकथं हे ख्वपया सिद्धि मेमोरियल अस्पतालय् वंगु दँय् २१९ म्ह काय् बूगु खःसा म्ह्याय् १८४ म्ह जक बूगु दु । विज्ञतय् कथं थ्वहे अनुपातय् म्ह्याय् बुइगु क्रम जारी जुल धाःसा छुं दशक लिपा वैवाहिक सम्बन्धया सन्तुलन समेत स्यनीगु अवस्था वयेफु ।
तर नेपाल सरकारं सामाजिक रुपं ब्वलनेफइगु थज्याःगु समस्यायात कयाः आः तक छुं कथंया चिउताः धाःसा काःगु मदुगु जक मखु नेपालय् जनसंख्याय् मचा बुइगु अनुपात छु गथे जुयाच्वन धइगु तथ्यांक तकं मदुगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी- तालिबानया सहसंस्थापक नेता मुल्लाह अब्दुल गनी बरादर अफगानिस्तानया राजधानी काबुलय् वइगु जूगु दु । नेता मुल्लाह अब्दुल बुधवाः वा बिहिवाः तकया दुने राजधानी काबुलय् थ्यनीगु खँ अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमं धाःगु दु । कतारया दोहाय् च्वनाच्वंम्ह नेता मुल्लाह अब्दुल मंगलवाः कतारं लिहां वयाः अफगानिस्तानया कान्दाहारय् थ्यंकः वःगु खः । कान्दाहार तालिबान जन्म जूगु थाय् खः । कतारय् नेता मुल्लाह अब्दुलं अमेरिकी सेनायात लित यंकेगु निंतिं अमेरिकालिसे वार्ता याःगु खः ।
थ्वया हे दथुइ तालिबानं अफगानिस्तान कब्जा लिपा पत्रकार सम्मेलन नं याःगुु दु । काबुलय् जूगु पत्रकार सम्मेलनय् प्रवक्ता जबिहुल्लाह मुजाहिदं नीदँ लिपा विदेशी सेनायात देसं पितिनाछ्वयाः देय्यात विदेशी पाखें मुक्त यानागु व थ्व गौरवया ई जूगु धाःगु खः ।
सम्मेलनय् प्रवक्ता जबिहुल्लाहं तालिबानत लिसे ल्वाःपिं दक्वसित आममाफी बिइगु, मिस्ततय्त भेदभाव मयायेगु व सांस्कृतिक ढाँचाय् च्वनाः मिडियायात ज्या याके बिइगु धाःगु दु । प्रवक्ता जबिहुल्लाहं थःपिनिगु शासनकाल सुरक्षित जुइगु नं धाःगु दु । सरकार याकनं गठन जुइगु नं प्रवक्ता जबिहुल्लाहं धाःगु दु । प्रवक्ता जबिहुल्लाहं न्हापांखुसी सार्वजनिक रुपं खनेदयेकः वःगु खः ।<eot>संसारय् मनूलिसे अतिकं सतीम्ह प्राणी खिचायात थः हे छेँजःथें यानाः लहिनातइपिं आपालं दु । अले थ्व खँय् नं छुं दुविधा मदु कि खिचां छेँया सुरक्षा नापं मनूयात नं रक्षा याःगु समाचार झीसं इलय्व्यलय् न्यना वयाच्वनागु हे खः । छेँ, त्वालय् वा लँय् म्हमसिउपिं मनूत वल धाःसा न्यनां न्यने मजीक उयाः खिचां सतर्क यायेगु याइ ।
सुं नं खिचां आतक थः हे मालिकयात होच्याक न्याःगु धइगु न्यने मदु । तर अमेरिकाया न्यू मेक्सिकोया छम्ह खिचा थः हे मालिकयात बांमलाक न्याना बिउगु दु । थुम्ह खिचाया बारे पूवंक खँ सीकादिल धाःसा तसकं अजू चायेमाली । उम्ह खिचां थः मालिकयात वां न्यायेत गुन्हुतक मदिक्क न्यासि वनाच्वंगु खः ।
थ्व झ्वलय् उम्ह खिचां १०० किलोमिटरया दूरी पार यानाः थः मालिकयात नाप लाकाः तसकं बांमलाक न्याना बिल । खिचां थः मालिकयात हे थुकथं न्याना बिउगु घटना गुलि अजू चायापु, उकिया बाखं उलि हे भावुक नं जू ।सेन्टियागो मार्टिनेज नांया खिचा थुवाः विदा माने यायेत अप्वः थें अल्बयुक्रेन धइगु थासय् वनीगु जुयाच्वन ।
थुगुसी नं छुं दिं न्ह्यः मार्टिनेज विदा माने यायेत वंगु इलय् वं थः खिचायात नापं मयंकुसे छेँय् हे त्वःता थकूगु जुयाच्वन । समुद्र सिथय् विदा माने यानाच्वंम्ह मार्टिनेजं गबलें म्हगसय् तकं खंगु खइ मखुकि थम्हं छेँय् त्वःता थकूम्ह खिचा उलिमछिं यात्रा यानाः विदा माने यानाच्वंगु थासय् थ्यंकः वइ धकाः ।
गुन्हु लिपा आकाझाकां थम्हं लहिनातयाम्ह खिचा थःगु न्ह्यःने खनेवं मार्टिनेज छझाःला झसंग वन । खिचायात खनेवं मार्टिनेजं तसकं माया यानाः वयात घय्पू वन तर तम्वयाच्वंम्ह खिचां वयात ल्हातय् वां न्यानाबिल । खिचां न्यायेवं जब मार्टिनेजं मिखां ख्वबि हायेकल, अबलय् धाःसा हाकनं खिचां मार्टिनेजयात ख्वालय्, न्यतालय्, म्हय् फ्यत्तुफ्ययाः माया यात ।<eot>मांअबुया कर्तव्य थः मस्तय् सुखद भविष्यया चिउताः कायेगु नं खः । मचा बुइकेगु व इमित ब्वलंकेगु जक मखु इमित लायक यायेधुंकाः नं इमिगु भविष्यप्रति मांअबुं उलि हे चिउताः कयाच्वनी । कायया निंतिं योग्यम्ह भौ व म्ह्याय् निंतिं उलि हे लायक व योग्यम्ह जिचाभाजु मालाः इमिगु भविष्य सुनिश्चित यायेगु मांअबुया कर्तव्य खः ।
थथे हे थःगु कर्तव्य पूवंकेया निंतिं थाइल्याण्डया छम्ह अबुं अजू चायापुगु घोषणा याःगु दु । छम्ह धनाढ्य व्यापारीं थः म्ह्यायलिसे इहिपा याइम्हेसित पुरस्कार स्वरुप थःगु सम्पत्तिया २ लाख ५० द्वः पाउण्ड (नेपाली स्वंगू करोड न्यय्गू लाख) बीगु घोषणा याःगु खः ।
उम्ह धनाढ्य व्यापारीं उलि जक मखसे थः म्ह्याय् नाप इहिपा याइम्ह मिजंयाके स्वंगू शर्त नं तःगु दु ।
५८ दँ दुम्ह अर्नोन रोडथोंग सिसाबुसाया व्यापारी खः । वं तःगु न्हापांगु शर्त खः मिजं स्मार्ट जुइमाः धइगु आवश्यक मदु, तर च्वये ब्वने याये सःम्ह जुइमाः । निगूगु शर्त मिजं लगनशील मेहनति जुइमाः । अथे हे स्वंगूगु शर्त खः मिजं तसकं कन्जुस जुइमाः व सिसाबुसायात तसकं माया याइम्ह जुइमाः ।
थाइल्याण्डया दक्षिण प्रान्त चुन्फोनय् च्वंम्ह व्यापारी रोडथोंगं थः म्ह्याय् कार्नसितालिसे इहिपा याइम्ह मिजंयात उगु सिरपाः बीगु व मिजंयाके दयेमाःगु गुण शर्तया रुपय् न्ह्यःने तःगु खः । २६ दँ दुम्ह कार्नसिता स्नातक तह तक अध्ययन यानातःगु व अंग्रेजी व चिनिया भाय् सःम्ह खःसा थौंकन्हय् थः अबुयात व्यापारय् ग्वाहालि याना वयाच्वंम्ह खः । उम्ह व्यापारीं थः म्ह्याय् आतक कुमारी हे जूगु धासें उकथंया घोषणा याःगुया लिउने थः म्ह्याय्या इहिपा मजूगुलिं चिउताः जुयाः खः ।<eot>येँ – प्रदेश नम्बर ३ या राजधानी तत्काल क्वःमछीगु खँ मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलं धयादीगु दु । वय्कलं तत्काल राजधानी क्वःछीगु ज्या मजुइगु खँ म्हिगः रिर्पोटर्स क्लबं ग्वसाः ग्वःगु ज्याझ्वलय् धयादीगु खः । मुख्यमन्त्री पौडेलं न्हूगु राजधानी क्वःछीबलय् भौतिक संरचना तयार यायेगु निंतिं हे ई सितिं वनीगु जूगुलिं दछिया निंतिं राजधानी महिलेगु खँ धयादिसें थ्वहे वइगु पुस महिना दुने प्रदेशया नामाकण यायेगु खँ कनादिल ।
वय्कलं झिलाया दुने थःपिंसं फुक्कं कथंया तयार यानागु धासें झिंस्वंगू जिल्लाय् कार्यालय स्थापना जुइ धुंकूगु दु धयादिल । लिसें वय्कलं न्हापा प्रदेश सरकारयात कानुनया अभाव जूगुलिं तुतिं चुइगु थाय् तकं मदुगुलिं कानुन दयेकेगु ज्यायात न्हापां प्राथमिकता बियागु खँ नं कनादिल ।
मुख्यमन्त्री पौडेलं थःपिंसं सरकार दयेकेधुंकाः निखुगू कानुन दयेके धुनागु धासें आः ज्या यायेत थःपिंत समस्या मदुगु खँ कनादिल । तर केन्द्रीय सरकारपाखें दयेकेमाःगु कानुन मदयेकूगुलिं यानाः अझ नं ज्या यायेत समस्या जुयाच्वंगु खँ कनादिल । अथेहे वय्कलं झिंस्वंगू जिल्लाय् कार्यालय थापना यानाः ज्या न्ह्याकेधुनागु खँ कनादिसें माःगु संरचना दयेकेगु ज्या जुयाच्वंगु जानकारी नं बियादिल ।<eot>तरुण धागु जीवनया छगू कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् मनु ल्याम्ह/ल्यासे जुइ। थ्व कालखण्डया छुं निश्चित समयावधि मदुसां थ्व ई मचा धुंका व प्रौढ न्ह्यया छगू कालखण्डया कथं काय्‌गु या।
खँग्वःयागु उत्पत्ति व छ्येलेज्याEdit
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् (तरुणः)[१]जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल। थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या संस्कृतय् व संस्कृत नाप स्वापू दुगु व संस्कृत नं बुया वगु भाषे जुगु खने दु।<eot>येँ – पासा पुचः गुथि युके लन्दनं यःमरि पुन्हि हंगु दु । वंगु थिंलाथ्व पुन्हि (यःमरि पुन्हि)कुन्हु उगु ज्याझ्वः याःगु खः । संस्थाया ग्वसालय् निक्वःखुसी यःमरि पुन्हिया ज्याझ्वः जूगु खः । सछि स्वयां अप्वः मनूतय् सहभागिता दुगु ज्याझ्वलय् २२५ गः यःमरि दयेकाः सकसितं इना बिउगु खः ।
यःमरिपुन्हिया लसताय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् यःमरि पुन्हिया सांस्कृतिक महत्वया जानकारी नं बिउगु खःसा ‘त्यःछिं त्यः’ म्येँ नं हाःगु खः । झिंन्याम्हेसित यःमरि दयेकेगु तालिम बिउगु ज्याझ्वलय् यःमरिया सांस्कृतिक व थीथी पक्षयात कयाः न्ह्यसः लिसः कासाया नं ग्वसाः ग्वःगु खः ।
अथे हे उगु हे ज्याझ्वःया दथुइ पासा पुचः गुथि युके लन्दनया नायः संयुक्त श्रेष्ठं निर्माण यानादीगु ‘यःमरिम्यान’ नांया कम्प्युटर गेमया नं उलेज्या याःगु खः । उगु यःमरिम्यानया उलेज्या क्याथि मानन्धरं यानादीगु खः ।
छम्ह काल्पनिक मनूयात सुपरहिरोकथं क्यनातःगु यःमरिम्यान गेमपाखें मस्तय्सं यःमरिया सांस्कृतिक पक्ष व यःमरिया बारे जानकारी कायेत ग्वाहालि जुइगु विश्वास संस्थाया नायः श्रेष्ठं प्वंकादिल । ज्याझ्वय् लन्दनय् च्वनाः नेपाःया सांस्कृतिक आन्दोलनयात ग्वाहालि यानाच्वनादीम्ह पत्रकार केशव कोइरालायात नं हंगु खः ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाया मेयरय् उम्मेदवारी बीगु निंतिं केशव स्थापितं बागमती प्रदेश सभाया दुजःपाखें राजीनामा बिउगु दु । एमालें म्हिगः तिनि स्थापितयात येँ महानगरपालिकाया मेयरय् थनेगु क्वःछिउगु खः ।
स्थापितं थौं आइतवाः बागमती प्रदेश सभाया सभामुख सानु श्रेष्ठयात राजीनामा लःल्हानादीगु खः । वय्कः येँ क्षेत्र नं. ६ (क) पाखें प्रदेश सभाय् विजय जुयादीम्ह खः ।
एमालें येँ महानगरपालिकाय् मेयरय् स्थापितयात थनेगु व उपमेयरय् सुनिता डंगोलयात थनेगु निर्णय याःगु खः । डंगोल छुं ई न्ह्यव निसें मेयरय् दनेगु धकाः चर्चाय् वयाच्वंम्ह खः ।<eot>पशु धयागु छ्गू जीव ख: सुनां थःगु नसा थःथम्हं देकीमखु। आःराया नितिं पशुत मेमेगु जीवयातः नै। पशुया द्वलन्द्वः खालत दु। मनुतेसं छुं पशुतेत गृहस्थीकरण याना लहिनातयेगु या। थन्यागु पशुतयेत चौपाया धाइ। थथे पशु लहिनिगु ज्यायात जवाःज्या धाइ।<eot>येँ – वाम गठबन्धनया मंकाः उम्मेदवार विद्यादेवी भण्डारी नेपाःया न्हूम्ह राष्ट्रपति कथं निर्वाचित जुयादीगु दु । संघीय गणतन्त्र नेपाःया राष्ट्राध्यक्षया रुपय् भण्डारीया थ्व निक्वःगु कार्यकाल खः । राष्ट्रपति भण्डारीं मुक्कं ३९ हजार २७५ मतभार कयादीगु खः ।
संघीय संसदय् राष्ट्रपति भण्डारीयात २४५ मत वःगु खः । संघीय संसदया सदस्यया छगू मतया भार ७९ कायम यानातःकथं वय्कःयात राष्ट्रिय सभा व प्रतिनिधिसभापाखें १९ हजार ३५५ मतभार चूलाःगु खः । वय्कःया प्रतिस्पर्धी कुमारी लक्ष्मी राइयात संघीय संसदय् ७८ मत वःगु खः । थ्व धयागु ६ हजार १६२ मतभार खः ।
अथेहे प्रदेश सभापाखे राष्ट्रपति भण्डारीयात ४१५ मत वःगु खः । प्रदेशसभाय् छगू मतया भार ४८ कायम यानातःगु दु । थ्व ल्याखं भण्डारीयात प्रदेशसभापाखें १९ हजार ९२० मतभार चूलाःगु खः । संघीय संसद व प्रदेशसभाया मतभार स्वानाः राष्ट्रपदया निंतिं भण्डारीयात मुक्कं ३९ हजार २७५ मत प्राप्त जूगु खः । थ्व मत वय्कःया प्रतिस्पर्धी कुमारी राईया स्वयां २७ हजार ४४५ मत अप्वः खः । राईयात प्रदेशसभापाखे ११५ मत वःगु खः, गुकिया मतभार ५ हजार ५६८ जूवइ । मुक्कं यानाः राई ११ हजार ७३० मतभार चूलाःगु दु ।
राष्ट्रपति निर्वाचनया निंतिं मुक्कं ५२ हजार ५०१ मतभार दुगु खः । थौं निर्वाचनय् संघीय संसदपाखे स्वंगू मत बदर जूगु खःसा प्रदेस सभापाखें न्यागू मत बदर जूगु खः ।
संघीय संसदपाखें बाबुराम भट्टराई, प्रेम सुवाल, जितेन्द्र नारायण देव, रमेश यादव व रेशम चौधरी मतदानय् अनुपस्थित जूगु खः । चौधरी जेलय् लानाच्वंगुलिं अनुपस्थित जूम्ह खः । भट्टराईया नयाँ शक्ति व नेपाल मजदुर किसान पार्टीं मतदान मयायेगु खँ धाःगु खः । अथेहे राष्ट्रिय सभाया मनोनित स्वम्ह सांसदत युवराज खतिवडा, , रामनारायण बिडारी व विमला राई पौडेलं मतदान यायेमखन ।
प्रदेश सभापाखे झिंस्वम्ह सांसद अनुपस्थित जूगु खः । विवेकशिल पार्टी नं राष्ट्रपतिया मतदानय् ब्वति मकायेगु खँ धाःगु खः ।<eot>अल्फ्रेद बर्नदार्द नोबेल (अक्टोबर २१, सन् १८३३- डिसेम्बर १० सन् १८९६) छम्ह स्विदिश केमिस्त, इन्जिनियर, इनोभेतर, व ल्वाभः दयेकिम्ह मनु ख। वय्‌कलं दाइनामाइत आविष्कार यानादिल। नोबेलं बोफोर्स नं थःगु अधीनय् लाकादिल गुकियात वय्‌कलं पुलांगु नः व स्तिल दयेकिगु कम्पनीं तोप व मेमेगु ल्वाभः दयेकिगु कम्पनीइ हिलादिल। नोबेलया नामय् ३५० थीथी प्यातेन्त दयाच्वन गुकिलि दकलय् नांजाःगु धाःसा दाइनामाइत हे ख। वय्‌कलं थःगु ध्यबा सीधुंका नोबेल सिरपाया निंतिं छ्यलादिल। नोबेलियम धाःगु सिन्थेतिक तत्त्वया नां वय्‌कःया नामं हे तःगु ख। वय्‌कःया नां आधुनिक कम्पनी दसु Dynamit Nobel व Akzo Nobelय् नं खनेछिं। थ्व कम्पनीत वय्‌कःया थःगु हे कम्पनीं दयावःगु कम्पनीत ख।<eot>योग धाचु छगू कथंया व्यवहार ख। थ्व व्यवहार हिन्दू धर्म व बौद्ध धर्मय् छ्य्‌लिगु या। आ वया उसाँय्‌या निंतिं थ्व व्यवहारयात हलिमया यक्व थासय् छ्येलिगु या।<eot>एजेन्सी– अमेरिकाया राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं विदेशमन्त्री रेक्स टिलरसनयात पदच्युत याःगु दु । वय्कःया थासय् आः अमेरिकी गुप्तचर निकाय सीआइएया निर्देशक माइक पोम्पेओयात नियुक्त याःगु दु ।
राष्ट्रपति ट्रम्पं छगू ट्विट यासें बर्खास्त विदेशमन्त्री टिलरसनं बियादीगु सेवाया निंतिं धन्यवाद बिसें न्हूम्ह विदेशमन्त्रीं बांलाक ज्या याइगु खँ धाःगु दु ।
टिलरसन थगुने जक विदेशमन्त्रीइ नियुक्त जुयादीम्ह खः ।
बर्खास्त लिपा टिलरसनं छगू प्रेस सम्मेलनय् संवोधन यासे थःगु कार्यकालय् अमेरिकाया विदेश मन्त्रालयय् यानागु ज्याया बारे चर्चा यानादीगु दु । तर वय्कलं थःत आकाझाकां पदच्यूत याःगु खँय् धाःसा राष्ट्रपति ट्रम्पया आलोचना यानामदी । वय्कलं पत्रकारतय् छुं न्ह्यसः नं कयामदी । टिलरसनं बेलायतय् छम्ह पुलांम्ह रुसी गुप्तचरयात विष बिउगु घटनाय् रुसय् ल्हाः दयेमाः धयागु बेलायतया अनुमानय् थः नं सहमत दुगु व उगु घटना जिम्मेवारपिंत सजाय बीमाः धकाः सोमवाः न्ववानादीगु खः ।
तर टिलरसन धाःसा न्हापां निसें रुस लिसे सतिम्ह खः । चिकं व्यापारी टिलरसनया रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन लिसे बांलाःगु सम्बन्ध दु ।
टिलरसनयात विदेशमन्त्रीपाखें चिइकिन धयागु खँ वंगु डिसेम्बरय् हे मिडियाय् खबर वयेधुंकूगु खः । तर राष्ट्रपति कार्यालय ह्वाइट हाउसं धाःसा थुकिया खण्डन यानाच्वंगु खः । राष्ट्रपति पुतिन लिसे तःगू खँय् मतभेद दुगुलिं हे टिलरसनयात पदमुक्त याःगु खः ।
सिआइएया निर्देशकयात विदेशमन्त्री नियुक्त यायेधुंकाः सिआइएया निर्देशक पदय् जिना ह्यास्पलयात नियुक्त याःगु दु । सीआइएया निर्देशक पदय् थ्यंम्ह ह्यास्पेल न्हापांम्ह मिसा खः ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ – थौं सुथय् जक ५७म्हेसित कोरोना संक्रमण जूगु नेपालय् हानं २६म्ह न्हूपिं संक्रमितत खनेदुगु दु । अथे संक्रमण जूपिं येँ व ख्वप जिल्लायापिं नं जूगु पुष्टि जूगु दु । येँ १म्ह, ख्वलय् २म्ह, पर्साय् १८म्ह, महाेत्तरीइ २म्ह, धनुषाय् २म्ह व सर्लाहीलय् १म्हेसित संक्रमण जूगु दु ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं येँय् ३३दँया मिसा व ख्वपय् २५दँया मिसा व २७दँया मिजंयात संक्रमण जूगु दु । अथेहे पर्सा जिल्लाय् २२, २८, २८, ३२, ४५, ६०दँया मिसात व १६, २२, २४, २५, २५, २८, २८, ३२, ५९, ५५, ६१ व ६१दँया मिजंतय्त संक्रमण जूगु दु । नापं महोत्तरी जिल्लाय् १६ व ३५दँया मिजं, धनुषा जिल्लाय् २०दँया मिसा व ४०दँया मिजं व सर्लाहीलय् ४५दँया मिजंयात कोरोनाया संक्रमण जूगु दु ।
थ्व नापं थौं छन्हुया दुने नेपालय् ८३म्हेसित कोरोनाया संक्रमण जूगु दु । नेपालय् मुक्कं संक्रमिततय् ल्याः २१७म्ह थ्यंगु दु ।<eot>येँ – सरकारं वैदेशिक रोजगारया निंतिं ज्यामित छ्वयाच्वनागु थीथी देशय् न्हापा यानातःगु सम्झौता व समझदारीपत्रया पुनरावलोकन याइगु जूगु दु । सोमवाः च्वंगु वैदेशिक रोजगार प्रवद्र्धन बोर्डया बैठकं न्हापा जूगु गुलिखे सम्झौता व सहमतिपत्रय् कमजोरी दुगु व गुलिखे प्रावधान नेपाली ज्यामितय् हीतया निंतिं मगाःगु खनेदुगुलिं पुनरावलोकन यायेत कार्यदल गठन यायेगु क्वःछिउगु खः । अथेहे छुं छुं देशय् ज्या याःवनीपिं ज्यामितय् सेवा व शुल्क नं सरकारं हे निर्धारण यायेगु नं क्वःछिउगु दु ।
ज्या बीगु देय्तलिसे सरकारं सम्झौता याःसां गुलिखे सम्झौताया विषय लागू मजुयाच्वंगु अवस्थाय् सोमवाः श्रम मन्त्रालयं थुपिं सम्झौता व सहमतिइ पुनरावलोकन यायेगु क्वःछिउगु खः । श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्री गोकर्ण बिष्टं धयादीगु दु, ‘न्हापाया गुलिखे सम्झौताय् सिन्डिकेटयात वैधता बीकथंया प्रावधान तयाः सम्झौता यानातःगु लुइकागु दु । उकिं न्हापाया कमीकमजोरी चिइकाः न्हूगु मापदण्ड दयेकेमाःगुलिं पुनरावलोकन यायेत्यनागु खः ।’
रोजगार प्रवद्र्धन बोर्डं दयेकूगु कार्यदलया प्रतिवेदनय् आःया समस्या व उकिया समाधानबारे पूवंक न्ह्यथनीगु व उकिया हे आधारय् न्हूगु सम्झौताया प्रस्ताव यायेत सहज जुइगु आशा यानातःगु दु ।वैदेशिक रोजगार विभागया कथं आः यानातःगु सम्झौता मध्येय् गुलिखे देशय् न्हूगु कानुन कथं दयेकेमाःगु अवस्था दुसा गुलिखे देशय् ज्यामितय् थप अधिकार सुनिश्चित यायेकथं पुनरावलोकन यायेमाःगु अवस्था दु ।
वैदेशिक रोजगार विभागया महानिर्देशक भूवनप्रसाद आचार्यं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘कतारय् न्हूगु घरेलु श्रम ऐन वःगुलिं व हे कथं हिलेमाःगु दु । संयुक्त अरब इमिरेट्सलिसे घरेलु कामजोरया हकहित जुइकथं सम्झौता यायेमाःगु दु । थज्याःगु हिउपाः यक्व देय्तलिसे जूगु सम्झौताय् यायेमाःगु खनेदयाच्वंगु दु ।’सरकारं वैदेशिक रोजगारय् वनीपिनि सेवा व शुल्क क्वःछिइत मेगु छगू नं कार्यदल दयेकूगु खः । थ्व कार्यदलय् निःशुल्क टिकट व भिसा व्यवस्था यानातःगु न्हय्गू देय् बाहेकया मेमेगु देय्या सेवा शुल्क निर्धारण याइगु खँ मनत्री बिष्टं कनादीगु दु ।
वय्कलं बिबिसीयात धयादीगु दु, ‘सेवा शुल्क निर्धारण यायेगु सन्दर्भय् अध्ययन यानाः सिफारिश यायेत छगू कार्यदल गठन यानागु दु । गन्त्व्य देय्तय् प्रतिव्यक्ति आम्दान,ि अनया न्यूनतम पारिश्रमिक लगायतया मापदण्ड स्वयाः रोजगार गन्तव्य देय्या बर्गीकरण यानाः सेवा शुल्क तय यायेत थ्व कार्यदलं ज्या याइ ।’मन्त्रालयं कार्यदलया हे गठनया सम्झौता पुनरावलोकन यायेगु धाःसां थुकिं ज्या जुइ लाकि मजुइ धयागु खँय् धाःसा रोजगारी व्यवसायी व ज्यामितय्सं विश्वास यायेफयाच्वंगु मदु । सरकार व मन्त्रीत हिलेवं न्हून्हूगु नीतिगत निर्णय याइगु, तर ज्या धाःसा मयाइगु जुयाच्वंगुलिं आः नं थथे हे जुइगु खः ला धयागु सकसिया आशंका दु ।<eot>एजेन्सी÷ अर्जेन्टिनाया स्टार कासामि लियोनल मेसीं पिएसजीइ वयेधुंकाः फ्रेन्च लिग वानय् डेब्यु गोल याःगु दु । पीएसजीया निंतिं च्याम्पियन्स लिगय् गोल यायेधुंकूसां फ्रेन्च लिगय् धाःसा मेसीं गोल यायेमफुनिगु खः । शनिवाः बहनी फ्रेन्च लिगया कासाय् पीएसजीं नान्टेसयात ३–१ गोलं बुकेगु झ्वलय् मेसीं लिगय् न्हापांगु गोल याःगु खः ।
कासाय् पीएसजीया निंतिं न्हापांगु गोल फ्रान्सया स्टार कासामि केलिएन एमबाप्पे याःगु खः । अथे हे नान्टेसया डेनिसं आत्मघाती गोल याःगु खः । नान्टेसया रान्डलं टिमया निंतिं छगू गोल याःगु खः । थ्व कासाय् पीएसजीया गोलकिपर केयलर नाभासं ह्याउँगु कार्ड नःगु खः ।
थुखे इंग्लिस प्रिमियर लिगय् खराब प्रदर्शन यानाच्वंगु म्यानचेस्टर युनाइटेडया मुख्य प्रशिक्षक ओल गन सोल्सार बर्खास्त जूगु दु । झिम्ह कासामिइ सीमित जूगु युनाइटेडयात वाटफोर्डं ४–१ गोल बुकूगु खः । युनाइटेड बुइवं क्लबया आकस्मिक बैठक च्वनाः सोल्सारयात बर्खास्त यायेगु निर्णय याःगु खः । बर्खास्तलिपा क्षतिपूर्तियात कयाः नं खँल्हाबल्हा जूगु दु । सोल्सारया प्रशिक्षणय् युनाइटेडं म्हितूगु लिपागुं न्यागू कासा मध्ये प्यंगुलिइ युनाइटेड बूगु खः । शनिवाः बहनी जूगु लिगया मेगु कासाय् लिभरपुल आर्सनलयात ४–० गोलं व चेल्सी लेस्टर सिटीयात ३–० गोलं बुकूगु दु ।<eot>येँ- नेपालय् आः तक कोरोना संक्रमण जूगु लूगु ला मदुनि, यदि गनं लुल धाःसा अज्याःगु इलय् छु यायेगु धकाः नेपालं नं योजना दयेकूगु दु । यदि गनं कोरोना संक्रमित लुल धाःसा सरकारं निश्चित क्षेत्र क्वःछिनाः तुरुन्त हे ‘लक डाउन’ यायेगु योजना दयेकूगु खँ सीदुगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया प्रवक्ता डा. विकास देवकोटाया कथं गुगुं नं क्षेत्रय् संक्रमण खनेदत धाःसा अत्यावश्यक सेवा बाहेक मेगु सेवा बन्द यायेगु व पकेट एरिया लक डाउन यायेगु योजना सरकारं दयेकूगु खः ।
वय्कलं धयादी, ‘व इलय् फुक्क बन्द यानाः थीथी उपकरण व जनशक्ति छथाय् तयाः परिचालन जुइ । आवश्यक जुल धाःसा फिल्ड व मोबाइल अस्पताल नं परिचालन याइ । कोरोना संक्रमण खनेदयेवं भारतं नेपाःया नाकाय् कडाई याःगु दुसा पर्यटक आवागमन नं बन्द याःगु दु ।
कोरोनाया प्रभाव विश्वव्यापी जुजुं वनाच्वंसां नेपालय् सरकारं यानाच्वंगु पूर्व तयारी प्रयाप्त मजू धासें सरकारया आलोचना जुयाच्वंगु दु । तर प्रवक्ता देवकोटां धाःसा विकसित जूगु संक्रमण कथं व्यवस्थापन यायेगु तयारी जुयाच्वंगु जानकारी बियादीगु दु ।
प्रवक्ता डा. देवकोटाया कथं आः तक नेपालय् प्यसःम्हेसित परीक्षण याःगु दुसा उकी मध्ये छम्हेसित जक संक्रमण खनेदुगु व उम्ह मनू नं वासः यानाः लिहां वनेधुंकूगु दु । थौंकन्हय् टेकुइ च्वंगु शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालय् प्यम्ह व यल अस्पतालय् निम्हेसित आइसोलेसनय् तयाः वासः यानाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
कोरोना भाइरसया खतरा अप्वया वनेवं आः सरकारं छु याये माली धकाः सहलह यायेत सरकारं म्हीग सर्वदलीय बैठक सःतूगु खः ।<eot>थिमि- मध्यपुर थिमिया ‘था श्रेष्ठ’ समुदायया वंशावली सफू पिहां वःगु दु । वंगु शनिवाः थनया बोडेय् जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ संस्कृतिविद् तेजेश्वर बाबु ग्वंगलं ‘था श्रेष्ठया वंशावली व संस्कार’ नांया उगु सफूया पितब्वज्या यानादीगु खः ।
था श्रेष्ठ समाजया नायः सजिव श्रेष्ठया सभापतित्वय् नवासें संस्कृतिविद् ग्वंगलं पितब्वज्या जूगु सफुतिं मेमेगु जातयात नं छुं ज्या याये धइकथं तिबः बीगु जूगुलिं उगु सफू पुखुलिइ अप्पां कयेके थें जुइ धयादिल ।
मध्यपुर थिमि नगरपालिका वडा नं. ८या वडासदस्य रमेश थापां नेवाःत भचा जक ध्यबा दयेवं छुं छगू जक ज्या याःसां भ्वय् नकेगु, धलं दनेगु व मेमेगु अनावश्यक ज्याय् खर्च यायेगु यानाच्वंगु धासें थ्व पाय्छि मजू धयादिल ।
नेपाल राष्ट्र बैंकया पुलांम्ह डेपुटी गभर्नर शिवराज श्रेष्ठं सफुतिइ दुथ्यानाच्वंगु विषययात कयाः जानकारी बियादीगु ज्याझ्वलय् आदर्श मा. वि. थिमि लाय्कूया प्रधानाध्यापक बुद्धिकुमार घो, बोडे कर्मचारी कोषया नायः विनोद खमू व पे्रमचन्द्र अदुवां नं नुगःखँ तयादीगु खःसा पे्रम के. निडरं लसकुस यानादीगु खः ।<eot>एजेन्सी- थुगुसीया विश्वकपया न्हापांगु स्तब्धपूर्ण लिच्वः कथं साउदी अरेबियां अर्जेन्टिनायात बुकूगु दु । मंगलवाः जूगु न्हापांगु कासाय् साउदीं अर्जेन्टिनायात २–१ गोलं बुकूगु खः ।
थुगुसीया विश्वकपया हे प्रवल दावेदार अर्जेन्टिना पराजय तसकं अप्रत्यासित लिच्वः कथं वःगु दु । अर्जेन्टिना विश्वकप फुटबलय् न्हापांगु कासाय् थथे पराजित जूगु सन्१९९० लिपा न्हापांखुसी खः ।
अर्जेन्टिनां साउदीया पोस्टय् थ्वायेत ला प्यंगू गोल थ्वाःगु खः, तर थ्व गोल मध्ये स्वंगू अफसाइड जुलसा पेनाल्टि गोल छगू जक मान्यता जुल । कासाया झिगूगु मिनेटय् हे अर्जेन्टिनायात पेनाल्टिया ह्वःताः वःगु खःसा लियोनल मेसीं याउँक गोल यासें अर्जेन्टिनायात अग्रता बिउगु खः । तर बांलाक तालमेल मिले यायेमफुगु अर्जेन्टिनाविरुद्ध साउदी अरेबियाया ल्याय्म्हपिं कासामिपिंसं जुझारु कासा म्हितुसें पराजित यानाबिल ।
न्हापांगु हाफय् छगू गोलं लिउने लाःगु साउदीं निगूगु हाफ सुरु जूगु च्यागू मिनेट दुने निगू गोल याःगु खः । कासाया ४८ औं मिनेटय् अल सेहरीं गोल यासें कासा बराबरीइ हयाबिउगु खःसा थ्वयां न्यागू मिनेट लिपा हे कासाया ५३ औं मिनेटय् अल दाउसारीं गोल यासें सउदीयात विजयया लँपुइ यंकूगु खः । साउदीया गोलकिपर अल ओवासीं स्वंगू उत्कृष्ट बचाउ यानाबिउगुलिं नं अर्जेन्टिना कासाय् लिहां वयेमफुगु खः ।<eot>दुबईय् ८अर्ब दलरय् ६ दँय् दय्‌कूगु ८२४ मितर जाःगु १६८जा दूगु हलिंया दकलय् तःखागु छेँ बुर्ज ख़लीफ़ाया उद्घाटन जूगु।
भारतय् स्तक एक्सचेञ्ज बोर्द अफ इन्डियाया आदेशं शेयर बजाःतेगु चायेकिगु ई घौछि न्ह्यः सुथः ९ता ईलय् याःगु।<eot>तेक्नेसियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया रसायनिक चिं Tc व एतमिक ल्या ४३ ख। सकल आइसोतोम रेदियोएक्तिभ जूगु तत्त्वतेगु पुचलय् थ्व दकलय् याउंगु तत्त्व ख। रेदियोएक्तिभ जूगुलिं थ्व तत्त्व स्थिर मजु। सकलथें हे तेक्नेसियम कृत्रिम पद्धतिं दयेकीगु या। प्राकृतिक रुपय पृथ्वीया सतहय् थ्व तत्त्व सिक्क म्हो मात्राय् जक दु। प्राकृतिक अवस्थाय् थ्व तत्त्व युरेनियम खानीइ युरेनियमया विखण्डन पदार्थ (spontaneous fission product) वा मोलिब्देनम खानीया न्युत्रोन क्याप्चरया लिच्वया रुपय् दयाच्वनि। वहः रंगया थ्व क्रिस्तलाइन त्रानजिसन धातुया रसायनिक गुण रेनियम व म्यांग्यानिजया दथुइ ला।
तेक्नेसियमया आपा गुण दिमित्रि मेन्दलीवं थ्व धातुया खोज स्वया न्ह्यः हे वर्णन यानादील। मेन्दलीवं थःगु तत्त्वमांय् रिक्त थाय् खना थ्व थासय् एकाम्यांग्यानिज ekamanganese (Em) तत्त्व दयेमा धकाः थःगु प्रस्ताव तयादिल। सन् १९३७स तेक्नेसियम (तेक्नेसियम-९७ आइसोतोप) हलिंया दकलय् न्हापांगु मूलभूत कृत्रिम तत्त्वया रुपय् उत्पादित जुल। कृत्रिम तवलं दयावःगुलिं थ्व तत्त्वया नां ग्रीक खँग्व τεχνητός (अर्थ: कृत्रिम)य् -ium स्वाना थ्व तत्त्वया नां वःगु ख।
तेक्नेसियमया छगू गामा जः-पिकाइगु न्युक्लियर आइसोमर—तेक्नेसिय-९९m—न्युक्लियर मेदिसिनय् थीथी नैदानिक पद्धतिइ छ्येलीगु या।<eot>येँ- टीकापुर घटनायात कयाः जेल जीवन हनादीम्ह थरुहट आन्दोलनया नेता लक्ष्मण थारुं थःपिं याकनं हे पुनरावेदन अदालत वनेत्यनागु खँ कनादीगु दु । म्हिगः ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसे खँ ल्हासें झ्वलय् वय्कलं उगु खँ कनादीगु खः ।
टीकापुरया घटना मूलतः राजनीतिक आन्दोलन खःसां नं गुगु मजुइमाःगु घटना जुल उकिं थःपिंत नं दुःख ताःगु खँ कनादिसें वय्कलं घटना लिपा गुगु असहज स्थिति ब्वलन थुकिं थःपिनिगु स्वयां नं राज्यया मू भूमिका दुगु दावी नं वय्कलं यानादिल ।
वय्कलं कैलाली जिल्ला अदालतं न्यंकूगु फैसला पूर्ण मजू धासें थःपिं आः पुनरावेदनय् वनेगु बारे तयारी यानाच्वनागु जानकारी नं बियादिल ।
वय्कलं टीकापुर आन्दोलनया झ्वलय् कैलाली जिल्ला अदालतं जन्म कैद न्यंकूम्ह थरुहट आन्दोलनया न्ह्यलुवा रेशमलाल चौधरी निर्दोष जूगु दावी यासें छम्ह निर्दोष जनप्रतिनिधिया बारे अदालतपाखें गुगु फैसला वल थ्व दुर्भाग्य जूगु बिचाः नं वय्कलं प्वंकादिल ।
रेशम चौधरीं पुनरावेदन याइ कि याइ मखु धइगु न्ह्यसलय् वय्कलं चौधरी निश्चित रुपं पुनरावेदन अदालत वनी धासें उकिया लागिं तयारी समेत जुयाच्वंगु खँ नं कनादिल ।
वय्कलं तत्कालीन इलय् सुशील कोइराला प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् पुलांम्ह न्यायाधीश गिरिशचन्द्र लाल दासया संयोजकत्वय् नीस्वंगु उच्चस्तरीय छानवीन आयोगया प्रतिवेदन सरकारं आः तक सार्वजनिक मयाःगु खँय् आपत्ति प्वंकुसें उकियात याकनं सार्वजनिक यायेमाःगु माग नं यानादीगु दु । सरकारं उगु प्रतिवेदन आः तक नं सुचुका तःगु धासें राज्य ग्यानाः हे प्रतिवेदन सार्वजनिक मयाःगु दावी नं वय्कलं यानादिल ।
प्रतिवेदन छाय् सार्वजनिक मयाःगु धयागु न्ह्यसःया लिसलय् वय्कलं धयादिल, ‘थुकिं वास्तविक घटना पिहां वइ धकाः राज्य ग्यानाच्वंगु दु । उगु प्रतिवेदन सार्वजनिक जुल धाःसा वास्तविक घटना सार्वजनिक जुयाः आदिवासी जनजातियात स्वइगु राज्यया दृष्टिकोण स्पष्ट जुइ । थुकिं यानाः हे राज्यं उकियात सार्वजनिक मयासे तयातःगु खः ।’
थः जेल जीवनं मुक्त जुइधुंकाः आः जन्मकैदया फैसला न्यंकूपिनिगु छेँजः लिसें नाप लायेगु लिसे पुनरावेदन वनेत तयारी जुयाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।<eot>घटनाय् ६३ घाःपाः जूगु दु । ३२म्हेसित अस्पताल भर्ना याःगुलिइ छुंया अवस्था तच्वः दुगुलिं सीपिनि ल्याः अप्वयेफुगु अनुमान याःगु दु ।
न्युयोर्कया मेयर एरिक एडम्सया कथं १९तजाःया भवनया नितँ व स्वतं पिहांवःगु मि दक्वं तलाय् त्यंगु खः । २सः स्वयां अप्वः अग्नी नियन्त्रकया ग्वहालिइ मि नियन्त्रणय् काःगु खः ।
मि गुकथं च्यात धइगु सीमदुनिसां इलेक्ट्रिकल हिटरया हुनिं मि च्याःगु जुइफुगु अनुमान याःगु दु । मिं नःगु नितँजाःया लुखा चालाच्वंगु हुनिं मि दक्वथसां न्यंगुलिं अप्वः मानविय क्षति जूगु धाःगु दु ।<eot>येँ – नेपालय् खुया यंकीगु मोबाइल फोन लिपा हानं ज्वनीगु सम्भावना पिहां वइगु जूगुलिं आः मोबाइल खुइपिं खुँतय्सं अज्याःगु फोन फुक्क भारतय् यंकाः मीगु शुरु याना हःगु खँ सीदुगु दु ।
नेपालय् चोरी जुइगु मोबाइल फोन लिपा प्रहरीपाखें आईएमई नम्बरपाखें पत्ता लगे यानाः ज्वनेगु नं यानाच्वंगु दु । तर खुया यंकूगु मोबाइल यंकाः भारतीय बजारय् मिया बिल धाःसा उकियात अथे यानाः नं ज्वने मफइगु खँ धाःगु दु ।
उकथं हे भारतय् खुया हइगु मोबाइल फोन नं थौंकन्हय् नेपालय् हयाः मीगु जुयाच्वंगु दु । भारतय् नं खुया यंकूगु मोबाइल लिपा प्रहरीपाखें पत्ता लगे यानाः ज्वनीगु जूगु कारणं उमिसं नं थःथाय् खुया काइगु मोबाइल नेपालय् हयाः मीगु जुयाच्वन ।
थथे नेपालं खुया यंकीगु मोबाइल भारतीय बजारय् मीगु व भारतय् खुया हइगु मोबाइल नेपाःया बजारय् हयाः मीगु लागिं निगुलिं देशया मोबाइल खुँतय् दथुइ सहकार्य समेत जुयाच्वंगु खँ नं सीदुगु दु ।
आः नकतिनि भारतं खुया हःगु सलंसःगः मोबाइल हयाच्वंगु ज्वंगु इलय् तिनि नेपाल प्रहरीं थ्व खँ सीकूगु खः । थौंकन्हय् नेपालय् ज्वनीगु मोबाइल फोन प्रहरीं नं पत्ता लगे याये मफयाच्वंगु कारण थथे हे जुइमाः धाःगु दु । अथे हे भारतय् नं खुया यंकूग मोबाइल पत्ता लगे मजुइगु कारण थ्वहे खः ।
थौंकन्हय् नेपालय् दँय् करिब १० हजारगः तक मोबाइल खुया कायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । उकी मध्ये करिब द्वःछिगः जक हे हानं ज्वनीगु जुयाच्वंगु दु । मेगु ९ हजार गः बेपत्ता हे जुइ ।
भारतय् खुया काइगु मोबाइल ग्वलंगः नेपालय् हयेगु ज्याय् सीमापारी लागाय् चले जुइगु गाडी व्यवसायीतय्सं यानाच्वंगु खँ नं सीदुगु दु ।
खास यानाः गाडी चले याइपिं चालक व खलासीतय्सं हे थथे भारतय् खुया काइगु मोबाइल येँय् हयेगु यानाच्वंगु दु । थौंकन्हय् भारतं नेपाः दुहां वइगु गाडीइ धमाधम मोबाइल ज्वनेगु जुयाच्वंगु कारण नं थ्वहे खः ।<eot>वर्ल्द वाइद वेब धाःगु थः-थःय् स्वानाच्वंगु हाइपरतेक्स्तया छगू जाः ख। थ्व जाःयात इन्तरनेतं छ्यलेछिं। वेब ब्राउजर छ्यला मनूतेसं वेबपेज स्वयेफै। थन्यागु वेबपेजय् आखः, पाठ, किपा, संकिपा व मेमेगु मल्तिमिदिया वस्तुत दयाच्वनि। नापं, हाइपरलिङ्क छ्यला थन्याःगु छगू पतिं मेगु पतिइ चाहिले नं छिं। सामान्य भासय् इन्तरनेत व वर्ल्द वाइद वेबया अर्थ यक्व मपाः। अथे जुसां, वास्तवय् इन्तरनेत धाःगु हलिमय् दूगु यक्व कम्प्युतरतेगु छगू नेतवर्क व्यवस्था ख। वर्ल्द वाइद वेब धाःसा थ्व नेतवर्क व्यवस्थाय् सनिगु छगू सुविधा ख।<eot>यल – थनया धार्मिक व सांस्कृतिक महत्वं जाःगु कात्ति प्याखं अन्तर्गत म्हिगः युद्धकला नृत्य क्यन । स्वनिगःया हे दकलय् ताःहाकःगु नाट्य महोत्सवकथं कायेगु यानातःगु कात्ति प्याखं अन्तर्गत म्हिगः खुन्हुया न्हिकुन्हु युद्धकला प्याखं क्यंगु खः । यल लायकूस्थित मंगलबजारय् च्वंगु प्यम्ह नारांद्यःया न्ह्यःने च्वंगु कात्ति दबुलिं न्हियान्हिथं सनिलया ७ ताःइलंनिसें थ्व कात्ति प्याखं क्यनेगु यानाच्वंगु दु ।
म्हिगः न्हापांगु चरणया प्याखय् उषाहरण व माधवानल लीला सम्बन्धी युद्धकला न्ह्यब्वःगु खः । थुगु प्याखं अन्तर्गत महाद्यः व कृष्णया दथुइ जूगु युद्ध नं क्यनेज्या जूगु कात्ति प्याखं संरक्षण समितिया अध्यक्ष किरण प्रधानं कनादिल ।
वंगु कात्तिक १५ निसें शुरु जूगु थुगुसीया कात्ति प्यानय् न्हापांगु न्हि सुदामा प्याखं, निन्हुया न्हिकुन्हु भक्त सुरदास प्याखं व स्वन्हुयान्हिनिसें न्यान्हुया दिं तक बाथः प्याखनय् आधारित प्याखंत क्यनेगु ज्या जूगु खः ।
वि.सं. १६९७ सालय् यलया तात्कालीन जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लं कात्ति प्याखंया शुरुयात याःगु इतिहासय् न्ह्यथनातःगु दु । १७ गूगु शताब्दीइ शुरु जूगु विष्णु पुराणय् आधारित कात्ति प्याखनय् विष्णुया अवतार, नृर्सिह, हिरण्यकश्यपु, विष्णुया भक्त प्रल्हादया बाखनय् आधारित प्याखं क्यनेगु याना वयाच्वंगु दु ।<eot>एसिया विश्वया दक्ले तधंगु व दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु महाद्वीप ख। पृथ्वीया ८.६ प्रतिशत क्षेत्रफल थ्व महाद्वीपय् ला (वा भूमिया २९.४% क्षेत्र)। थ्व थासे थ्यं-मथ्यं ४० लख मनुत अर्थात पृथ्वीया ६०% मनु जनसंख्या नं दु।
पृथ्वीया मानचित्रय् एसिया
एसियाया निगु-फुति समानान्त‍र प्रोजेक्सन
थ्व महाद्वीपय् मूथाय् पूर्वी गोलार्ध व उत्तरी गोलार्धय् ला। पारम्परिक कथं एसियायात अफ्रिका-युरेसियाया थाय् गुकिया पश्चिमी भाग युरोपनं ओगटेयाना च्वंगु दु - सुएज नहरया पूर्वय् लागु, युराल पर्वतया पूर्वय् दुगु, काउकासस पर्वत, क्यास्पियन सागर व हाकु सागरया दक्षिणय् दुगु क्षेत्र ख। थुकिया पूर्वय् प्रशान्त महासागर ला। दक्षिणय् भारतीय महासागर ला, व उत्तरय् आर्क्टिक महासागर ला।
थ्व महाद्वीपय् क्षेत्र व विविधता स्वेबिले एसिया – क्लासिकल एन्टिक्विटी निसेंया छगु तोपोनिम – छगु निश्चित क्षेत्र स्वया नं सांस्कृतिक विचाः ख। थ्व थासय् छगु स्वया अप्व भौगोलिक अवस्था व यक्व भौगोलिक क्षेत्रत दु।[१][२] (स्वयादिसँ एसियाया उपक्षेत्र, एसियामि मनुत)।<eot>यल- यल महानगरपालिकां कोरोनापाखें संक्रमित जूपिं बिरामीतय्त बीगु वासः व राहत सम्बन्धी निर्देशिका–२०७८ या छुं प्रावधान बारे स्पष्ट याःगु दु । यल मनपां म्हिगः छगू विज्ञप्ति जारी यासें कोरोना संक्रमणं मृत्यु जूपिं मनूतय् छेँजःयात बीगु राहत व ग्वाहालिया बारे द्विविधापूर्ण खँ पिहां वःगुलिं उकियात स्पष्ट याःगु खः ।
यल मनपाया प्रवक्ता राजु महर्जनया कथं वंगु छुं न्हि न्ह्यः च्वंगु नगरसभाया बैठकं याःगु निर्णय कथं कोरोना संक्रमण जुयाः अस्पताल, आइसोलेसन सेन्टर वा मेगु थासय् सीपिनि छेँजःयात राहत स्वरुप १ लाख २० हजार तका बीगु खँ स्पष्ट यानादीगु दु ।
कोरोना संक्रमित जुयाः आईसीयु वा भेन्टिलेटरय् वासः याकाच्वंपिं नगरवासीयात वासः खर्च व राहत कथं ६० हजार तका दां बीगु खँ निर्देशिकाय् न्ह्यथनातःगु दु ।
उकथं हे निर्देशिकाय् संक्रमण पुष्टि जुयाः अस्पताल वा स्वास्थ्य संस्थाय् भर्ना जुयाः सामान्य वासः याकाः संक्रमण मुक्त जूपिं मनूतय्त अस्पतालया बिलया आधारय् ३० हजार तका राहत बीगु खँ नं न्ह्यथनातःगु दु ।
वासः यायेत वा राहत कायेगु निंतिं संक्रमित व्यक्तिं अस्पताल वा स्वास्थ्य संस्थाय् भर्ना जुयाः उपचार याकूगु जुइमाः । अज्याःगु राहत वा वासः खर्च थगुने २०७७ साल साउन १ गते लिपा संक्रमित जूपिं व यल मनपाया स्थायी वासिन्दा जुइमाःगु खँ नं धाःगु दु ।
उकथं हे विज्ञप्तिइ वंगु २०७८ असार ६ गते स्वयां न्ह्यः संक्रमित जूपिनिगु हकय् ६० न्हुया दुने यल मनपाय् भ्वं पेश यायेमाःगु व्यवस्था यानातःगु दु । ग्वाहालि कायेगु नितिं कोरोना संक्रमित पोजिटिभ जूगु पीसीआर रिपोर्ट, संक्रमितया म्हसीका खुले जुइगु भ्वं, अस्पतालय् भर्ना जूगु व डिस्चार्ज जूगु तिथि न्ह्यथनातःगु भ्वं, कोरोनां कयाः सीपिनिगु हकय् अस्पतालं बिउगु मृत्यु प्रमाणपत्र, सम्बन्धित वडा ज्याकुथिं जारी याःगु मृत्यु दर्ता प्रमाणपत्र, सीम्हेसिया लिसे नाता खुले जुइगु भ्वं, होम आइसोलेसन वा
मेथाय् सीगु खःसा वडा कार्यालयया सिफारिस व सीम्हेसिया व्यवस्थापन जूगु पुष्टि जुइगु भ्वं पेश यायेमाःगु खँ नं निर्देशिकाय् न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>नयेगु व त्वनिगु वस्तुयात नसात्वँसा (वा नसा जक्क) धाइ। छुं नं चीज नया प्राणीया म्हयात आहार ब्युसा अन्यागु वस्तुयात नसात्वँसा धाइ। नसा आपालं वनस्पति व पशुं कायेगु या। नसाय् कार्बोहाइद्रेत, दा, प्रोतिन, भितामिन, खनिज व लः दै। थन्यागु वस्तुयात प्राणीतेसं नया प्राणीतेगु कोषय् म्वायेत माःगु थी-थी ज्याया निंति छ्यलि। ऐतिहासिक रुपय् मनुतेसं सिकार व मुनेज्या वा बुंज्या याना नसा कायेगु याःसां आःवया आपाल मनुतेसं नसा नसा उद्योगं कायेगु या। उसाँय् मभिंकिगु नसायात कुफत धाइ।<eot>एजेन्सी – रुसं दयेकूगु कोरोना भाइरस संक्रमण विरुद्धया खोपया सुरक्षायात कयाः अन्तर्राष्ट्रिय रुपय् चिन्ता प्वंकेगु ज्या जुयाच्वंगु दुसा रुसं धाःसा थज्याःगु चिन्ता आधारहीन धाःगु दु ।
रुसं मंगलवाः थःगु देय्या नियामक निकायं कोरोना भाइरस विरुद्ध रुसय् हे विकसित याःगु छगू खोपयात स्वीकृति बिउगु खँ धाःगु दु। थ्व खोप निला स्वयां म्हो ई जक मनूतय्त परीक्षण याःगु दु। विज्ञतय्सं रुसं थुलि याकनं खोप दयेकूगु धयागु खँय् हे शंका प्वंकाच्वंगु दु। जर्मनी, फ्रान्स, स्पेन व अमेरिकां थज्याःगु खोपयात कयाः सतर्क जुइत धाःगु दु ।
थज्याःगु चिन्ता प्वंका हयेवं रुसया स्वास्थ्यमन्त्री मिखाइल मुराश्कों रुसी समाचार एजेन्सी इन्टरफ्याक्स लिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘विदेशी पासापिं रुस वासःया प्रतिस्पर्धा न्ह्यःने वनकि जुइगु फाइदाया बारे जानकार जुल थेंच्वं, उकिं उमिसं थज्याःगु खँ ल्हानाच्वंगु दु, गुगु विल्कुल आधारहीन खः ।’
वय्कलं खोप याकनं हे उपलब्ध जुइगु व वइगु निवाः दुने हे खोपया न्हापांगु उत्पादन वइगु व थ्व दकलय् न्हापां चिकित्सकतय्त हे बीगु खँ धयादीगु दु। रुसी अधिकारीतय्सं वइगु अक्टोवरनिसें तःधंगु ल्याखय् मनूतय्त खोप बीगु सुरु यायेगु योजना दुगु खँ धयाच्वंगु दु । रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनं मंगलवाः खोप विकसित यानागु घोषणा यानादीगु खः । थ्व खोप प्रभावकारी जूगुव थुकी प्रतिरोध क्षमता नं बल्लाःगु दावी वय्कलं यानादीगु खः । वय्कलं थः म्ह्याय् यात हे थ्व खोपया परीक्षण यानागु जानकारी नं बियादीगु खः ।
मेखे विश्व स्वास्थ्य संगठनं थ्व खोप बारे समीक्षा यायेत थःपिंसं रुसी अधिकारीतय्त स्वापू तयाच्वनागु खँ धाःगु दु। मस्कों थ्व खोपया नां स्पुतनिक तयेगु खँ धाःगु दु। थ्व खोप विश्व स्वास्थ्य संगठनं स्वंगूगु चरणय् परीक्षण जूगु धकाः सूचिकृत याःगु खुगू खोपतय् धलखय् मदु । थ्व खोपयात कयाः अमेरिकाय् जक मखु युरोपय् नं न्ह्यसः थना हयाच्वंगु दु। जर्मनीया स्वास्थ्य मन्त्री येन्स स्पानं धयादीगु दु, ‘लखौं मनूतय्त खोप बीगु सुरु यायेगु धयागु खतरनाक ज्या खः, छाय् धाःसा थुकी छुं खराबी दत धाःसा खोपप्रति विश्वास हे मदयावनी ।’
‘जिमित गुलि जानकारी वःगु दु, उकिया आधारय् छु धायेफु धाःसा खोपया उचित परीक्षण जूगु मदुनि… न्हापां खोप उत्पादन यायेगु मखुकि छगू सुरक्षित खोपया विकास यायेगु आवश्यक दु’ वय्कलं धयादीगु दु ।
मेखे छुं देशं धाःसा रुसया घोषणायात लसकुस याःगु दु। फिलिपिन्सया राष्ट्रपति रोड्रिगो डुटेर्टें थःम्हं हे उगु खोपया परीक्षण यायेगु धयादीगु दु। वय्कलं धयादीगु दु, ‘जितः विश्वास दु छिकपिंसं (रुसं) दयेकूगु खोप धाथें हे मानवताया निंतिं असल खः । जि थुकिया परीक्षण याःम्ह न्हापांम्ह व्यक्ति जुइ ।’ अथेहे इजरायलं यदि थ्व गम्भीर उत्पादन खःसा न्यायेत सम्झौता यायेगु खँ धाःगु दु ।<eot>अमेरिकी तथ्यांक व्यूरोया कथं थ्व लिसें हलिंया जनसंख्या ७ गू अर्ब ८० गू क्वःति थ्यंगु दु । चीन आः नं हलिंया दक्वःलय् अप्वः जनसंख्या दूगु देय् खःसा अनया जनसंख्या १गू अर्ब ४०गू क्वःति दु ।
चीनयात लिनाच्वंगु भारतया जनसंख्या १गू अर्ब ३८गू क्वःति थ्यंगु दु । वइग्ु ३दँ दुने भारतं चीनयात लिउने लाकिगु ताकं दु । व्यूरोया कथं जनसंख्याया दृष्टिं अमेरिका हलिंया हे ३गूगु तःधंगु देय् जूगु दु ।
अमेरिकाया जनसंख्या ३३ गू क्वःति २०गू लख थ्यंगु दु । अमेरिकालिपा इण्डोनेसिया व पाकिस्तान छसिकथं ४गूगु व ५गूगु तःधंगु देय् जूगु दु । इन्डोनेसियाया जनसंख्या २७गू क्वःति ५०गू्र लख दुसा पाकिस्तानया २३गू क्वःति ८० गू लख पुलावंगु दु ।
सन् २०२१ य् हलिंिया जनसंख्या शून्य फुति ९गू प्रतिशतं अप्वःगु खः । मुक्कंलय् हलिंया जनसंख्या अप्वःसा नं बृद्धि दर धाःसा सन् १९६० या मध्य निसें मदिक्क कुहाँवनाच्वंगु दु । सन् २१०० सिवें न्ह्यः थुगु दर हाकनं थाहाँवनिगु विज्ञतयेसं ताकं याःगु दु । राष्ट्रसंघं नं हलिंया जनसंख्या सन् २१०० तक्क मदिक्क थाहाँवनिगु तर थुकथंया वृद्धि छुं क्षेत्रय् जक केन्द्रित जुइगु न्ह्यथंगु दु ।
व्यूरोया कथं वइगु छुं दशक कंगो, इजिप्ट, इथोपिया, भारत, इन्डोनेसिया, नाइजेरिया, पाकिस्तान, तान्जेनिया व अमेरिकाय् जनसंख्या थाहाँवनिगु धाःगु दु ।
थुगु शताब्दीया अन्त्यय् ५५गू देय्या जनसंख्या छगू प्रतिशत सिवें अप्वःलं कुहाँवनिइ । राष्ट्रसंघं बुल्गेरिया, लात्भिया, लिथुनिया व युक्रेनया जनसंख्या २०गू प्रतिशतं कुहाँवनिगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>गां धागु मनुतेगु छगु कथंयागु वस्ती ख। थ्व बस्ती सहर स्वया चीधंसां छगु मानवीय सभ्ययाय् देमागु दक्ले आधारभूत भौतिक सुविधात थन दै।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – नेपालभाषा मंकाः खलःया दबूछेँ दयेकेगु ज्या शुरु जुइगु जूगु दु। दबूछेँ दनेगु लागिं येँ महानगरपालिकापाखें टेण्डर आह्वान समेत यायेधुंकूगु दु। मंकाः खलःया थुगु दबूछेँ येँ महानगरपालिकापाखें निर्माण यानाबीत्यंगु खः । थुकिया लागिं येँ मनपापाखें न्यागू करोड तका बीगु निर्णय जुइधुंकूगु दु । दबूछेँ निर्माणया लागिं आह्वान याःगु टेण्डर आः वइगु मंसिरया १८ गते खोले याइगु खँ सीदुगु दु। टेण्डर खोले यानाः ठेकेदार निर्धारण यायेवं निर्माण ज्या न्ह्याइगु खँ धाःगु दु ।
दबूछेँ निर्माणया लागिं टेण्डर आह्वान लिसें आः न्ह्याकेमाःगु ज्याखँयात कयाः म्हिगः मंकाः खलःया मुँज्या नं च्वंगु खः । मुँज्यां दबूछेँ निर्माणया लागिं ग्वाहालि पुचः नीस्वनेगु, दबूछेँ निर्माण पुचः व मंकाः खलःया अस्थायी ज्याकू चायेकेगु, दबूछेँ निर्माणया सुपरिवेक्षण यायेत कर्मचारी हे नियुक्त यानाः ज्या न्ह्याकेगु आदि निर्णय नं याःगु दु ।
आः दयेकेत्यंगु मंकाः खलःया दबूछेँ न्यातँजाःया जुइ । उकिया दकलय् च्वय्या तँय् १६० सिट क्षमताया आधुनिक दबू सहितया हल दइ । अन प्याखं व फिल्म समेत स्वये फइ । थुकिया नापं ५०-६० सिट क्षमताया मेमेगु चिचीधंगु हल नं दइ । तले थहां वनेत छगू लिफ्ट नं दइ । दकलय् क्वय् अण्डरग्राउण्ड पार्किङया व्यवस्था जुइ । छेँया पिनेया ब्व नेवाः वास्तुशैली कथं निर्माण जुइगु कथं डिजायन यानातःगु दु ।
थगुने न्हूदँ कुन्हु येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं मंकाः दबूछेँ निर्माणया जग स्वनादीगु खः । दबूछेँ वय्कःया हे कार्यकालय्सि धयेकेगु ताः तयातःगु दु ।<eot>येँ- नेपाल संवत् न्हूदँ तःजिक हनेगु लागिं गठन याःगु न्हूदँ समारोह समिति–११४२ या नायः कथं नांजाःम्ह भाषासेवी निरञ्जनरत्न शाक्ययात ल्यःगु दु ।
बिहीवाः थनया नेपाः ब्यांक्वेटय् थीथी नेवाः खलः पुचःया प्रतिनिधितय् दथुइ जूगु मुँज्यां भाजु शाक्ययात न्हूदँ समारोह समितिया न्हूम्ह नायः ल्यःगु खः ।
न्हूदँ समारोह समिति–११४१ या नायः रमेश महर्जनया सभापतित्वय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकार व नेपालभाषा मंकाः खलःया दुजः गणेश साय्मि पाहां कथं झाःगु खः । नेपाल संवत्या न्हूदँ ११४२ हनेगु लागिं ८० म्ह दुजः दुगु न्हूदँ समारोह समिति नीस्वंगु खः ।
समितिया न्हापांगु मुँज्या थौं च्वनेत्यंगु दु । थौंया मुँज्यां न्हूदँ हनेगु लागिं माःगु थीथी उपसमिति गठन याइगु खँ धाःगु दु । थगुने कोरोना महामारीया का महामारीया कारणं न्हूदँया सांस्कृतिक ¥याली व सभा स्थगित जूगु खःसां थुगुसी स्वास्थ्य मापदण्ड पालना यानाः न्हूदँ हनेगु निर्णय जूगु दु ।<eot>बूबः, बोतानी कथं, धाःगु Fabaceae (वा लेगुमिनोसा) परिवारया स्वांमा वा थ्व परिवारया स्वांमाया सि वा पु ख। थन्यागु स्वामातयेत इमिगु कि (दसु माय्, भुति, कय्‌गु, कीगु), चौपायाया निंतिं भुसा व घाँय्, व चाया उर्वर-शक्ति तःच्वयेकिगु वांगु गोबरया निंतिं बुइकिगु या। बूबः स्वांमात इमिगु सिम्बायोतिक नाइत्रोजन-फिक्सिंग ब्याक्तेरियां दयेकिगु रुत नोद्युल (root nodules)या निंतिं नांजा। नांजाःगु बूबलय् alfalfa, clover, peas, beans, lentils, lupins, mesquite, carob, मुस्या, व बरां ला। फकंमा (Gleditsia वा Robinia), wisteria, व केन्चकी कफित्रि (Gymnocladus dioicus) नं बोतानी कथं बूबलय् ला वः। [१]<eot>येँ – एमसीसी पास यायेगु वा मयायेगु धइगु खँय् सत्ता गठबन्धन दुने अन्यौल जुयाच्वंगु इलय् लाक्क स्थानीय निकाया चुनाव यायेगु मिति घोषणां सत्ता गठबन्धन दुने तःधंगु अविश्वास समेत ब्वलंगु दु ।
गठबन्धन दुनेया सुत्रतय्सं धाः कथं स्थानीय निकायया चुनाव आकिवं वैशाख ३० गते यायेगु धकाः जूगु घोषणा बारे गठबन्धनया नेतात हे जानकार मजू । प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां गठबन्धनलिसे सहलह तकं मयासें चुनावया मिति घोषणा याःगु खँ धाःगु दु । प्रधानमन्त्रीया थ्व पलाखं यानाः आः वय्कः गठबन्धनयात वास्ता मयासे याकःचा हे न्ह्याः वनीगु खः लाकि धइगु ग्याःचिकु ब्वलंगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
खास यानाः एमसीसी पास यायेगु खँय् देउवा व माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल दथुइ कचमच जुयाच्वंगु खःसा प्रम देउवां नेकपा (एस) या अध्यक्ष माधव नेपाललिसे तकं सहलह मयासे चुनावया मिति घोषणा यानादीगु खँ धाःगु दु । प्रम देउवां थःलिसे तकं सल्लाह मयासे चुनावया मिति घोषणा याःगु खँय् नेता नेपालं नुगलय् स्याकाच्वंगु खँ समेत सूत्रं धाःगु दु । नेता नेपालं देउवायात हे प्रधानमन्त्री दयेकेगु लागिं एमाले तछ्यानाः पिहां वयेगु तकया आँट यानादीगु खः ।
सत्ता गठबन्धन दुने औपचारिक निर्णय यायेगु लागिं रामचन्द्र पौडेलया संयोजकत्वय् छगू संयन्त्र गठन यानातःगु दुसा प्रम देउवां उगु संयन्त्रयात तकं जानकारी मबिसे चुनावया मिति घोषणा यानादीगु द्वपं नं लाःगु दु ।
सामान्यतया चुनावया मिति मन्त्रिपरिषद्या बैठक च्वनाः पारित यायेमाःगु चलन दु । तर प्रम देउवां थुकिया बारे मन्त्रिपरिषद् तक नं छलफल मयाःगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।
सूत्रतय्सं धाः कथं प्रम देउवां स्थानीय चुनावया मिति याकःचां घोषणा याःगुया मू कारण एमसीसी सम्बन्धी विवाद खः । खास यानाः वय्कः लगायत माओवादी अध्यक्ष दाहाल समेत जानाः एमसीसीयात छ्वःगु पौ सार्वजनिक जुइवं प्रम देउवां थः नैतिक दबाबय् लाःगु महसुस यानादीगु खः । सरकारं एमसीसी पास यायेगु धकाः प्रतिवद्धता क्यनेधुंकाः नं दाहाल व नेपालं आलताल यानाच्वंगुलिं देउवां तःधंगु दबाब महसुस याःगु खँ धाःगु दु । वय्कलं थः यकःति कथं चुनावया मिति घोषणा यानाः माल धाःसा एमसीसी नं यकःति रुपं हे सदनय् हये मालेफु धकाः गठबन्धनया दलतय्त सन्देश बियादीगु खँ नं धयाहःगु दु ।
अमेरिकायात वामदेवया इनाप
नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियानया संयोजक जुयाच्वंम्ह वामदेव गौतमं एमसीसी परियोजना लित कायेत अमेरिकी सरकारयात इनाप यानादीगु दु । म्हिगः छगू विज्ञप्ति पिकासें गौतमं एमसीसी परियोजना नेपालय् विवादित जूगुलिं संसदं पारित जुइ फइगु स्थिति म्हो जक दु, उकिं परियोजना लित कयादिसँ धकाः इनाप यानादीगु खः । वय्कलं विवादित परियोजनां नेपाःया अहित याइगु खँ नं धयादीगु दु । नेता गौतमं नेपाःया हितया नितिं नं एकपक्षीय रुपय् जूसां नं अमेरिकी सरकारं परियोजना लित कायेमाःगु खँ विज्ञप्तिइ धयादीगु दु । वय्कलं एमसीसी सम्झौता कार्यान्वयन यायेबलय् नेपाःया स्वतन्त्रता व सार्वभौकिताय् आँच वइगु शंका ब्वलनाच्वंगु खँ नं धयादीगु दु ।<eot>रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनं युक्रेनया विषययात कया रुसय् न्हूगु नाकाबन्दी तःसा अमेरिकालिसेया स्वापू पूवंक हे विच्छेद जुइगु ख्याच्वः बियादीगु दु ।
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनलिसे म्हिगः जूगु टेलिफोन खँल्हाबल्हाय् पुटिनं अज्यागु पलाः तःधंगु द्वंका जुइगु धयादीगु क्रेमलिनया प्रवक्तां न्ह्यथंगु दु । तर बाइडेनलिसेया संवाद सन्तोषपूर्ण दूगु नं क्रेमलिनया प्रवक्ता युरी युसाकोभया धापू दु ।
५०गू मिनेट ताः ईया टेलिफोन संवादया झ्वलय् अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनं युक्रेनयात हताः जूसा अमेरिका व उमिगु सहयात्री देय्तयेसं निर्णायक लिसः बिइगु धयादीगु खः ।
युक्रेनया पूर्वी सिमा क्षेत्रय् रुसं १ गू लख अप्वः सेना तैनाथ यायेधुंका रुस व अमेरिका लिसें पश्चिमा देय्तये दथुइ तनाव तच्वयावंगु दु ।
रुसं धाःसा युक्रेनयात हताः यायेगु छुं नं योजना मदूगु धका थःगु भूमि रक्षाया नितिं युक्रेनया सिमानाय् सेना तैनाथ जूगु तर्क यानावःगु दु ।
बाइडेन व पुटिन दथुइ खँल्हाबल्हा तसकं गम्भीर व अर्थपूर्ण खनेदूगु अमेरिकी अधिकारीतयेसं धाःगु दु । खँल्हाबल्हा लिपा ह्वाइटहाउसया प्रेस सचिव जेन पास्कीं तनाव म्हो यायेत रुसं छु याइ धइगु विषयलं न्ह्योनेया लँपू निर्धारण यायेगु धाःगु दु ।<eot>रासस- तःभुखाय् ब्वःगु प्यदँ फुनाः न्यादँ क्यने त्ययेकाः नं आतक नं स्वनिगःवासीतय् धार्मिक आस्थाया धरोहर जुयाच्वंगु बुंगद्यःया देगः पुनःनिर्माण जुइ फुगु मदुनि । गुथि संस्थानं स्वदँ न्ह्यः हे निदँया दुने निर्माण सम्पन्न यायेगुकथं प्रेरा, भेगिम व तुल्सी जेभी यानाः स्वंगू ठेकेदार कम्पनीनिसें ठेक्का सम्झौता याःगु खःसां नं ठेकेदार कम्पनीं इलय् ज्या याना मबिउगुलिं देगः पुनःनिर्माण यायेगु ज्याय् ढिलासुस्ती जुयाच्वंगु खः ।
वि.सं. २०७२ साल बैशाख १२ गतेया भुखाचं स्वनिगःया आपालं स्मारक व सम्पदास्थल क्षतिग्रस्त याःगु खः । उगु इलय् भुखाचं बुंगय् च्वंगु बुंगद्यःया देगः नं पाःताः जुइक दुना वयेवं अस्थायी टहरा दयेकाः द्यः तयातःगु खः ।
गुथि संस्थान मातहतया पाटन स्मारक संरक्षण तथा दरवार हेरचाह ज्याकूया प्रमुख काजीमान प्याकुरेलं अवधि सिधयेधुंकाः नं ज्या सिमधःनीगुलिं मेगु खुला थप जूगु धयादिल । वय्कलं धयादिल, ‘थप जूगु अवधि सिधःसां आतकया दुने ३५ निसें ४० प्रतिशत जक ज्या सिधःगु दु ।’ भुखाय् ब्वःगु हे दँय् माघ २ गते न्हापांखुसी प्रधानमन्त्री जुयादीगु इलय् केपी शर्मा ओलीं बुंगं हे भुखाचं क्षति जूगु संरचना पुनःनिर्माणया शुरुवात यानादीगु खः । थ्व देगःया थगुने हे ठेक्का सम्झौता सिधःगु ज्याकूया प्रमुख प्याकुरेलं कनादिल । वय्कःयाकथं लिपांगु सम्झौता सिधयेवं खुला थप जूगु खः । वय्कलं धयादिल, ‘थप जूगु खुलाया दुने नं अपेक्षा याःथें ज्या जुइ मफुत ।’
बुंगद्यःया देगः पुनःनिर्माणय् जुयाच्वंगु ढिलासुस्तीया कारणं स्थानीयवासी नं दुःखी जुयाच्वंगु दु । थ्व देगः पुनःनिर्माणया सम्झौता जुइवं हे ठेकेदारं थीथी त्वहः चिनाः निर्माणय् ढिलासुस्ती यानाच्वंगु बुंगद्यःया पांजु संघया अध्यक्ष यज्ञरत्न शाक्यं कनादिल । ठेकेदारं निर्माण शुरु जूगु इलंनिसें हे देगःया पुनःनिर्माणय् निर्माण सामग्रीया अभाव लगायतया कारण क्यनाः ढिलासुस्ती यानाच्वंगु वय्कलं धयादिल । देगः निर्माणय् प्रयोग जूगु अप्पाय् अंग्रेजी खँग्वः च्वयातःगु धासें स्थानीयवासींतकं छुं ई ज्या अवरुद्ध याःगु खः । वय्कलं धयादिल, ‘दक्ष ज्यामि म्हो जक ल्याखय् ज्याय् लगे याःगुलिं नं ढिलासुस्ती जुयाच्वंगु मेगु कारण खः ।’
टहराय् द्यः तयातयेबलय् असुरक्षित जुइगु पान्जु शाक्यं कनादिल । आः वंगु बाःछि न्ह्यवंनिसें ज्या ठप्प जुयाच्वंगु दु । वय्कःयाकथं देगः निर्माणय् दक्ष जनशक्ति मदया हे तःक्वः तःक्वः समस्या वयाच्वंगु दु । निर्माण सामग्री व जनशक्ति निगुलिइ नं ठेकेदार कम्पनीं हेलचेक््याइँ यानाच्वंगु वय्कलं धयादिल ।
देगः पुनःनिर्माण शुरु याःगु इलय् नं जगंनिसें हे समस्या वयाच्वंगु वय्कलं धयादिल । जगय् ल्वहं तःगु इलय् तकि तकि मिले यानाः तयेमाःथाय् गुगु धस्वाकाः व गुगु ग्वतुकाः लाथेपाथे यानाः तःगुलिं स्थानीयवासी विरोध याःगु खः । देगः निर्माणय् ठेकेदारं तराईपाखें दंगु भावं अप्पा झिके याःगु खः । वय्कलं धयादिल, ‘जिमिसं गबलें ल्वहं, अप्पा गबलें जनशक्तिया विषययात कयाः ठेकेदारयात धया वयाच्वनागु दु ।’ देगः निर्माणया प्रगत िस्वयेत राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणया पुचः बुंगय् वःगु इलय् ज्याय् तदारुकता क्यंसां नं ज्या यायेगुलिइ ढिलासुस्ती यानाच्वंगु स्थानीयवासीं धाःगु दु ।
शिखरशैलीया थ्व देगलय् ३६ फिट ताःहाकःगु सिँ आवश्यक जू । छगू हे सिं दयेके मफइगु जूगुलिं स्वंगू सिँ स्वानाः दयेकमाःगु प्रमुख प्याकुरेलं कनादिल । शिखरशैलीया उगु देगः निर्माण सुस्त गतिं जुयाच्वंगु खँय् स्थानीयवासीं गुनासो यायेवं ठेकेदारं वंगु छुं ला न्ह्यः देगः परिसरय् ज्या याःगु खः ।
गुथि संस्थानं ठेकेदारमार्फत यानाच्वंगु पुनःनिर्माणया दक्वं ज्याय् ढिलासुस्ती जुयाच्वंगु यल महानगरपालिकां न्ह्यथंगु दु । बुंगद्यःया देगः थें हे यलया आपालं सम्पदा पुनःनिर्माणय् ढिलासुस्ती जुयाच्वंगु महानगरया प्रमुख चिरिबाबु महर्जनं कनादिल । वय्कःयाकथं सरकारं ठेकेदारमार्फत यानाच्वंगु ज्या इलय् सम्पन्न जुइ फयाच्वंगु मदु । लिपांगु इलय् महानगरपालिकां सम्पदा मर्मत वा पुनःनिर्माणय् फत्तले स्थानीयवासीयात हे सहभागि याकेगु योजना तयाच्वनागु वय्कलं कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘पुनःनिर्माणया ज्या थुकथं लिबानाच्वंगु कारण मालाः सम्पदा पुनःनिर्माण याकनं यायेमाः ।’
यल लाय्कू लागाय् च्वंगु झिंछगू स्मारकया पुनःनिर्माण काठमाडौं उपत्यका संरक्षण कोष (केभीपीटीं) याःगु खः । उकीमध्ये कृष्ण द्यःया देगः लगायत गुंगू स्मारकया पुनःनिर्माणया ज्या सिधयेधुंकूगु दु । प्यम्ह नारायणद्यःया देगः व हरिशंकर यानाः निगः देगः पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्यानाच्वंगु दुसा थुपिं निगलं देगः करिब लिपांगु चरणय् थ्यनेधुंकूगु दु ।
अथे हे यलया भिंद्यःया देगः, भाइदेगः, उग्रचण्डी देगः लगायत स्थानीयवासी सक्रिय रुपं पुनःनिर्माणय् लगे जुयाच्वंगु दु । बुंगःद्यःया देगः, क्वन्ति महाद्यःया देगः ठेकेदारमार्फत जुयाच्वंगु पुनःनिर्माणं धाःसा खास हे गति काये फयाच्वंगु मदु ।<eot>येँ – नेपालय् कोरोना भाइरस विरुद्धया खोप बीगु ज्या लक्ष्य कथं हे न्ह्याः वनाच्वंगु खँ सीदुगु दु । थ्वहे असोज मसान्त तकया दुने कुल जनसंख्याया ३३ प्रतिशत जनसंख्यायात खोप बीकेगु लक्ष्य नेपाः सरकारं तयातःगु दुसा आः तकया ल्याः कथं उगु लक्ष्य पूवंगु खँ धाःगु दु ।
नेपाः न्यंकं कोरोनाया विरुद्धया खोप बीगु झ्वलय् स्वनिगलय् धाःसा न्हापांगु मात्राया खोप काःपिनि ल्याः ८१ प्रतिशत थ्यंगु दुसा निगूगु मात्राया खोप काःपिनि ल्याः ७४ प्रतिशत थ्यंगु दु ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयया सहप्रवक्ता डा. समिरकुमार अधिकारीया कथं स्वनिगः दुने १७ लाख ४५ द्वः ५७० म्ह व पूर्णमात्रा १७ लाख ७९ द्वः ८९७ म्हेसित खोप बीधुंकूगु दु । स्वनिगलय् १८ दँ स्वयां च्वय्यापिं मनूत २१ लाख २९ द्वः ७७३ म्ह दु ।
सामान्यतया छुं नं थाय्या ५० प्रतिशत स्वयां अप्वः मनुखं खोप काल धाःसा उगु लागायात कोरोनापाखें सुरक्षित जूगु माने याइगु चलन दु ।
अथे हे देय्न्यंकं न्हापांगु मात्राया खोप काःपिं ४० प्रतिशत थ्यंगु दुसा पूर्णमात्राया खोप काःपिं ३२ प्रतिशत थ्यनेधुंकूगु दु । मन्त्रालयं धाः कथं न्हापांगु मात्राया खोप काःपिं ८७ लाख २ द्वः ७०५ म्ह व पूर्णमात्राया खोप काःपिं मनूतय् ल्याः ६९ लाख ६२ द्वः १६४ म्ह थ्यंगु दु ।
सरकारं १८ दँ स्वयां च्वय्यापिं २ करोड १७ लाख ५६ द्वः ७६३ म्हेसित खोप बीगु ताः तयातःगु दु । थ्वहे झ्वलय् म्हिगः देय्न्यंकं यानाः ७६४ म्ह न्हूपिं कारोना विरामी थपे जूगु दु ।<eot>‘अमेरिका फस्ट’ अर्थात् ‘दकलय् न्हापां अमेरिका’ धयावयाच्वंगु अमेरिका प्रशासनं वइगु लत्याति लिपा निसें ‘अमेरिका इज ब्याक’ अर्थात ‘अमेरिका लिहां वल’ धयागु नारा ज्वनाः न्ह्याः वनेत्यंगु दु । अमेरिकी राष्ट्रपतिया निर्वाचनय् नकतिनि विजय चूलाकूम्ह डेमोक्रेट उम्मेदवार जो बाइडन थःत अमेरिकी मतदातातय्त सुभाय् बिइगु झ्वलय् थ्व नारा थ्वयेकेवं आः जनवरी २० य् बाइडेनं राष्ट्रपतिया शपथ ग्रहण यायेधुनेवं अमेरिकी प्रशासन थ्व हे नारायात ज्वनाः न्ह्याः वनीगु जुइ ।
बाइडेनया ‘अमेरिका इज ब्याक’ नारा अथें वःगु धाःसा मखु। राष्ट्रपतिया निर्वाचनय् बाइडेनं छ्वावाःम्ह वर्तमान राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं ‘अमेरिका फस्ट’ धयागु नारा बियाः न्ह्याकूगु ज्यां अन्तर्राष्ट्रिय समुदायय् अमेरिकाया छवि बांमलाक स्यंकाब्यूगु दु । स्यंगु छवियात हाकनं लित हयेगु ताः तयाः बाइडेनं थ्व नारा न्ह्यःने हःगु खः । अले थुकीयात सार्थक यायेगु निंतिं बाइडेनं थःगु प्रमुख सहयोगी कथं अन्तर्राष्ट्रिय समुदायय् बांलाःगु छवि दुपिं पात्रतय्त हे न्ह्यःने हःगु दु ।
बाइडेनं अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलिसे प्रत्यक्ष स्वापू तइम्ह विदेशमन्त्रीया रुपय् एन्टनी ब्लिंकेनयात ल्यःगु दु । बाराक ओबामाया पालय् उपविदेश मन्त्री व उपराष्ट्रिय सुरक्षा सल्हाकार जुइधुंकूम्ह ब्लिंकेन अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् बांलाःगु स्वापू दुम्ह कथं काइ । अथेहे जलवायु सम्बन्धी विशेष दूतय् जोन केरीयात ल्यःगु दु। केरी सन् २०१५ य् पेरिस जलवायु परिवर्तन सम्बन्धी सम्झौताय् अमेरिकी राष्ट्रपतिया प्रतिनिधि कथं हस्ताक्षर याःम्ह खः । जलवायु परिवर्तन मामिलाय् ट्रम्पं अन्तर्राष्ट्रिय समुदायय् न्ह्यःने अमेरिकाया छवियात स्यंकाबिउगुयात भिंकेगु ताः तयाः हे हःगु बाइडेनं केरीयात ल्यःगु खः । ट्रम्पं थःगु ‘अमेरिका फस्ट’ नारायात सार्थक यायेगु नामय् अमेरिकायात पेरिस सम्झौतापाखें हे लितकयाबिउगु खः । गुकिं यानाः वातावरणं तसकं चिउताः तइपिं युरोपेली समुदाय लिसें यक्व देय् अमेरिका खनाः तम्वःगु खः । आः थ्व स्यंगु स्वापूयात भिंकेगु कुतलय् बाइडेन दु ।
अथेहे संयुक्त राष्ट्र संघया निंतिं अमेरिकी दूतय् लिन्डा थोमस ग्रीनफिल्डयात ल्यःगु दु । वय्कः नं ओबामाया पालय् अफ्रिकी मामिला सम्बन्धी उपविदेशमन्त्री जुयादीधुंकूम्ह खः । बाइडेनं आः घोषणा याःपिं निम्ह महत्वपूर्ण व्यक्ति मध्ये एवरिल हैन्सयात नेशनल इन्टेलिजेन्सया प्रमुख दयेकेत्यंगु दु । वय्कलं अमेरिकी इन्टेलिजेन्स एजेन्सी प्रमुख जूम्ह न्हापांम्ह मिसा जुइ, लिसें वय्कलं नं न्हापा ओबामा प्रशासनय् दुम्ह खः । अथेहे राष्ट्रिय सुरक्षा सल्हाकारय् ल्यःम्ह जेक सुलिवन नं ओबामाया पालय् सुरक्षा सल्लाहकार जुइधुंकूम्ह खः ।
बाइडेनं थःगु प्रमुख सहयोगी रुपय् नां घोषणा याःपिं अप्वः थें ओबामा प्रशासनय् दुपिं जूगुलिं बाइडेनया न्हापांगु कार्यकालयात ओबामाया स्वंगूगु कार्यकाल थें खनेदइगु धकाः नं धायेगु यानाहःगु दु। तर बाइडेनं धाःसा थुकियात अस्वीकार यासें थःम्ह ल्ययापिं प्रशासकत विशिष्ट श्रेणीयापिं, तसकं अनुभव दुपिं जूगुलिं हे थःत आवश्यक जूगु खँ धयादीगु दु। थ्व झ्वलय् बाइडेनं ट्रम्पयात ध्याचु नकेथें धाःगु दु ‘आः पुलांगु सोच व पुलांगु हे पहलं न्हूगु हाथ्याया सामना यायेफइमखु ।’
ओबामा प्रशासनया इलय् अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलिसे अमेरिकाया स्वापू सौहार्दपूर्ण जुयाः न्ह्याःवन । विश्वया १ नं. अर्थतन्त्रय् लानाच्वंगु व विश्वयात दबदबाय् तया वयाच्वंगु अमेरिकायात लिउने लाकेगु ताः तयाः न्ह्याः वयाच्वंगु चीन लिसे तकं उबलय् अमेरिकाया स्वापू उपाय्सकं मस्यन । तर ट्रम्प वयेधुंकाः चीनलिसे ला व्यापारिक युद्ध हे न्ह्यात । इरान लिसे युद्धया स्थिति ब्वलन, मध्यपूर्वकया यक्व देय्तय्त अमेरिकां तंचायेकल । थज्याःगु अवस्थाय् अन्तर्राष्ट्रियवादयात समर्थन याइपिं ओबामा प्रशासनया अनुभवीतय्त बाइडेनं थःगु सहयोगी कथं न्ह्यःने हयाः अन्तर्राष्ट्रिय समुदाययात बांलाःगु सन्देश ला बिउगु दु, तर थ्व पुचलं अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलिसे गुलि तक क्वातुगु स्वापू तयेफइ व अन्तर्राष्ट्रि ख्यलं अमेरिकायात गुलि तक विश्वास याइ धयागु धाःसा स्वये हे ल्यं दनि । इरान, रुस व चीन थेंज्याःगु देशं आःया परिप्रेक्षय् अमेरिकायात गुकथं स्वइ उकी नं बाइडेनया सफलता निर्भर जुइ ।
विशेषतः बाइडेन वयेधुंकाः चीनलिसेया स्वापू गथे जुइ धयागु खँय् सकसियां ध्यान वनाच्वंगु दु । आःया अवस्थाय् चीन अमेरिकालिसे सम्झौता यायेत तयार जुइ ला धयागु हे न्हापां न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । छाय्धाःसा वंगु प्यदँ न्यादँया दुने चीन झन् शक्तिशाली जुयाः पिहां वयेधुंकूगु दु । कोरोना महामारी लिपा ला चीन झन बल्लाना वःगु दु। विश्वय् कोरोना महामारी न्यनाच्वंगु इलय्, उकिसनं अमेरिकात ला झन् कोरोनां क्वत्यलातःगु इलय् चीनं धाःसा थ्व महामारी नियन्त्रण यानाः अर्थतन्त्रयात थःगु लँपुइ न्ह्याकेधुंकूगु दु । चीन थ्व महामारीयात नियन्त्रणय् हयेफुगु बल्लाःगु अर्थव्यवस्था दुगु छगू जक देय् मखुकि आःया इलय् आर्थिक वृद्धि यायेत ताःलायेधुंकूगु देय् खः ।
अमेरिकाया शक्तिशाली अर्थतन्त्रयात लिउने लाकेगु ह्वःताः थ्व इलय् चीनयाके दु । थज्याःगु अवस्थाय् चीन अमेरिकालिसे सम्झौता यायेत तयार जुइ कि मजुइ धयागु हे न्ह्यसः दनाच्वंगु दनि । चीनं आः अमेरिकाया दबदबायात स्वीकार मयाइगु संकेत ला चिनिया राष्ट्रपति सि जिनपिबं राष्ट्रपतिइ त्यायेधुंकाः नं बाइडेनयात बधाई बिइगु ज्याय् ढिलाई यानाः हे बिउगु दु । अझ बधाइ सन्देश बीगु झ्वलय् नं चीन-अमेरिकायात बराबरीया हैसियत हे तयाः जिनपिङं धाःगु दु, ‘ चीन व अमेरिकाया स्वापूयात स्वस्थ व स्थिररुपं न्ह्याकेगु ज्यां निगुलिं देय्या हीतय् जक मखु अन्तर्राष्ट्रिय समुदायया आम अपेक्षायात पूवंकेत नं ग्वाहालि याइ ।’ जिनपिङया थ्व भिंतुना सन्देशया भाय् न्हापा थें मजूगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु ।
बाइडेनं नं चीनलिसे तसकं लचक जुयाः स्वापू मतइगु विज्ञतय् धापु दु । चीनयात बाइडेनं नं छगू प्रतिस्पर्धीया रुपय् हे स्वइगु व चीनयात न्ह्याःवनेत यक्व थाय् मबीगु विज्ञतय् अनुमान दु । चीनलिसे नरम जुइगु धयागु अमेरिकी घरेलु राजनीतिइ हे बाइडेनयात थाकुइफु । छाय्धाःसां अमेरिकाय् ट्रम्प चुनावय् बूसां चीनविरुद्ध धाःसा ट्रम्पया नीतियात समर्थन याइपिं अझं यक्व हे दनि । चीनलिसे नरम जुइगु खःसां थुकिया निंतिं बाइडेनं दकलय् न्हापां घरेलु राजनीतिइ हे ट्रम्प समर्थकतय्त परास्त यायेमाःगु जुइ । तर थ्व ज्या तसकं कठीन जुइ, उकिं चुनावया इलय् हे बाइडेनं नं चीनविरुद्ध कडा हे अभिव्यक्ति बिउगु दु । वय्कलं चुनाव अभियानया इलय् चिनिया राष्ट्रपति सि जिनपिबयात ‘ठग’ तकं धाल, अथेहे व्यापार नीतियात कयाः नं बाइडेन ‘मेड इन अमेरिका फर अमेरिका’ धयागु नारा हे ज्वन । थुकिं नं क्यं कि बाइडेनया चीनलिसेया स्वापू बांलाइगु खनेमदु। अमेरिकाया व्यापार नीति ओबामा पालय्या व्यापार नीति स्वयां फरक हे जुइगु खनेदु । थ्व फरक व्यापार नीतिं चीनयात दबाब बीगु हे स्वइ, गुकिं यानाः चीन-अमेरिकाया स्वापूयात बांलाकी मखु ।
चीनलिसेया स्वापू कठोर जूसां मेमेगु देय् लिसे धाःसा क्वातुगु स्वापू दयेकाः हे न्ह्याः वनेगु ज्या बाइडेनं याइ । थुकिया निंतिं वय्कःयाके यक्व अनुभव नं दु । ओबामाया इलय् उपराष्ट्रपति जुयादीम्ह वय्कः विदेश नीतिइ पोख्तम्ह खः । उकिं बाइडेनं युरापेली देय् लिसें इरान, रुस लिसे स्वापू बांलाका हे यंकीगु अनुमान यक्वसिया दु ।<eot>मनुया क्वतः मनुया क्वँय्‌ पुचःया छगू महत्त्वपूर्ण पुचः ख। थ्व पुचलय् ख्वाः पुचः व न्हेपु पुचः याना निगु पुचःया क्वँय् दै।
धलः
१ ज्या
२ क्वँय्
३ किपा
४ स्वयादिसँ
ज्याEdit
थ्व क्वें पुचलं न्ह्यपूयात संरक्षित याइगु व ख्वाया आकार बीगु ज्या याइ। नापं थ्व पुचःया क्वेतयेगु थःथया थगु ज्या दु।<eot>येँ – येँ मनपाय् माक्व इन्जिनियर मदयाः वडा वडाय् जुइमाःगु विकास निर्माणया ज्या प्रभावित जूगु दु । येँ मनपा–१२ वडाया अध्यक्ष विकास डंगोलं थःगु वडाया चल्खु मार्गय् इन्जिनीयर मदयाः लँ दयेकेगु ज्या हे प्रभावित जूगु खँ कनादीगु दु । इन्जिनीयरं स्टिमेट मयायेकं विकासया ज्या न्ह्याः मवनीगु खँ कँसें वय्कलं छम्ह हे इन्जिनीयरं प्यंगू न्यागू वडा स्वयेमाःगु जुयाः सकभनं लाके मफयाच्वंगु जानकारी बियादिल ।वय्कःया कथं विकास निर्माण जक मखु स्थानीय जनताया छेँ दनगु ज्या तकं थुकिं यानाः प्रभावित जुयाच्वंगु दु ।
वय्कलं धयादिल, ‘छेँ दनेत इन्जिनीयर इलय् मवयाः समस्या जुयाच्वंगु दु, सेवाग्राहीं इलय् थःगु सेवा काये फयाच्वंगु मदु ।’येँया गुलिखे वडाय् थुगु दँया न्हापांगु चौमासिकय् यायेमाःगु खर्च तकं थीथी वडां याये मफयाच्वंगु खँ कँसें वय्कलं थःगु वडाय् वालय् छक्वः वइम्ह इन्जिनीयरयात छक्वलं प्यंगू न्यागू ज्या याकेगु यानाच्वनागु खँ कनादिल ।अथेहे २० वडाया वडाध्यक्ष राजेन्द्र मानन्धरं नं इन्जिनीयर मदयाः जनताया आकांक्षा कथं ज्या मजुयाच्वंगु खँ कनादीगु दु । चौमासिकया दुने गुलि ज्या जुइमाःगु खः उलि मजुयाच्वंगु खँ कँसें वय्कलं न्ह्यसः तयादी, ‘इन्जिनीयर टाइमय् वइगु मखु, अले गुकथं याकनं ज्या जुइ ?’
१९ वडाया वडाध्यक्ष शशीलाल श्रेष्ठं नं विकास निर्माणया ज्यां गति काये मफुगु खँ स्वीकार यानादीगु दु । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘ज्या ला जुयाच्वंगु दु, तर गति काये फयाच्वंगु मदु ।’१२ वडाया अध्यक्ष डंगोलं मनपाय् यक्व इन्जिनीयर दुसां पर्याप्त मजू, उकिं छगू वडाय् छम्ह इन्जिनीयर दयेमाःगु बिचाः तयादिल ।वय्कलं धयादी, ‘आः संघीय व्यवस्था लागू जुइत्यंगु दु, केन्द्रीय सरकारया इन्जिनीयरत नं स्थानीय निकायय् हयेगु खँ जुयाच्वंगु दु । उमित हये फत धाःसा समस्या म्हो जुइ ।’
थ्व समस्या बारे न्यनेत उपमेयर हरिप्रभा खड्गीयात स्वापू तयाबलय् वय्कलं प्रदेश सरकार गठन मजूगुलिं थप कर्मचारी भर्ना यायेत समस्या जुयाच्वंगु खँ कनादिल । प्रदेश सरकारं स्थानीय निकाययात माःगु कानून हयेधुंकाः जक कर्मचारी नियुक्ति याये फइगु जानकारी वय्कलं बियादिल । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘आः मनपायाके कर्मचारी भर्ना यायेगु अधिकार मदु । प्रदेश सरकार वयेधुंकाः जक थप कर्मचारी भर्ना यायेगु वा केन्द्रीय सरकारय् दुपिं कर्मचारीयात हे छ्वया हइगु खः । वयां लिपा जक थप निर्णय याये फइ ।’<eot>एजेन्सी- क्युबाय् निदँ दुपिं मस्तय्त कोरोनाविरुद्धया खोप बिउगु दु । क्युबाया सरकारी सञ्चार माध्यमयाकथं मस्तय्त स्कुलय् छ्वयेत खोप बिइगु शुरु याःगु खः । मस्तय्त खोप बिउगु क्युबा न्हापांगु देय् खः । क्युबां थःपिंसं हे दयेकूगु खोप मस्तय्त बियाच्वंगु दु । संसारया मेगु छुं नं देशं मस्तय्त कोरोनाया खोप बिउगु मदुनि । क्युबां थःपिनिगु खोप सुरक्षित जूगु व विश्व स्वास्थ्य संगठनया स्वीकृति कायेगु कुतः यानाच्वनागु नं धाःगु दु । क्यूबाया सरकारं गुलि मस्ततय्त खोप बिइधुन धकाः धाःसा धाःगु मदुनि ।
क्युबाया स्वास्थ्य मन्त्रालययाकथं आःतक ४० लाख मनूतय्सं कोरोना खोपया पूरा डोज कायेधुंकूगु धाःगु दु । क्युबाया सरकारं स्वास्थ्यकर्मी, जेष्ठ नागरिक व अति प्रभावित थासय् च्वपिं मनूतय्त न्हापां खोप बिइगु धाःगु खःसा मस्तय्त नं कोरोना संक्रमण अप्वःगुलिं व मस्तय्त बचे यायेत मस्तय्त प्राथमिकता बियागु धाःगु दु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>दँय् छक वइगु जात्रापर्व मध्ये कछलागा चतुर्दशीखुन्हु या बालाचःह्रे (बालाचतुर्दशी) नं छगू खः । थ्व खुन्हु पशुपति तःधंगु मेला जुइ । थ्व दँ दुने सिपिंनिगु नामं पशुपति, मृगस्थली, श्लेश्मान्तक वन, गुहेश्वरीइ वना बालाउवनिगु दिँ खः । बालाउवनिगु धकाः ताय्, वा, तछ्व, छ्व, हाकु हाम्वः, चिग्वकेगु, लैं, सकि, चाकु हि, आदि तया ह्वलाः पशुपति दक्वः चाहिलिगु खः । थथे यायबलय् सिधुंकुपिनी दच्छियंक नय् खनिगु व चाह्युवंपिन्त अन्न छगया छकू लुँ दान यागुति पूण्य लाइगु लोकोक्ति नं दु । थुकिया लागि पशुपति छन्हु न्ह्यः निसें तापापिं चाःयु वनेगु याइसा गुलिसिया चाःच्वना मत च्याकेमाःगु नं खनेदु ।
थ्व खुन्हु लुँतिमरु अजिमाया तःधंगु जात्रा जुइ । जुजु गुणकामदेवं नेपाल सं.१०५, कलिगत सं.३८२५य् देया रक्षाया लागि च्यागु दिशाय् ,खड्गाकारय् च्याम्हःअजिमापिं पलिस्था यागु मध्ये लुँति अजिमा नं छम्ह खः । थन बालाचःह्रे छन्हु न्ह्यः चाःन्ह्य तःधंगु पूजा सर्पाहुति व कोटीहोम याइ । लुँति अजिमाया तःकेहेंपिंस ( लुँमधि अजिमा, वटु अजिमा, कंग अजिमा ) हेला यागु जुया जात्रा तःकेहेंपिं नाप पाहाँचःह्रे बलय् मयासें बालाचःह्रे बलय् यागु खः धइगु न्यनेदु । थनजात्रा खुन्हु मस्तयत मरजाः नकेगु नं याइ । जात्रा नापं क्षेत्रपाटीइया स्वाँछा गणेद्यः, धोविचौरया भ्वरि गणेद्यः, शोभाभगवति , मजिपाःया ज्वालामाइ, न्यतया माखचा ,व अष्टमातृका द्यःपिनि जात्रा जुइ ।
शोभाभगवतिया द्यःखः इटुंबाहालया ताहाननिं जात्रा छन्हु न्ह्यः गमय् तय्यंकिगु खः । जात्रा सिधएका बालाचःह्र खुन्हु बहनी फुक्कं द्यःखः (न्हययखः) थँहिति तयगु याइ । कन्हेखुन्हु थःथःकथं द्यःपिन्त पूजा फय्का ,चाहिका थःथःगु थासय् लित हया जात्रा क्वःचायकिगु खः ।
बालाचःहे / बाला चतुर्दशी
डा. चुन्दा वज्राचार्य
मंसिरकृष्ण चतुर्दशी (चःह्रे) कुन्हु दँय्‌ दँसं पशुपति गुह्येश्वरी श्लेश्मान्तक वन, मृगस्थली आदि थासय्‌ वना: छेँ मदुपिनिगु (स्वर्गे जूंपिनिगु) नामय्‌ द्यःद्यःपिं थाय् वनाः सतविज ब्हला: मदुपिसं याना वंगु पापं मुक्त याना: स्वर्गय्‌ व्छ्येगु दिं धायेगु परम्परा दु । थथे वनाः सतविज ब्हला: वनेगुयात बालु वनेगु धका घाइ । मदुपिनिगु नामय्‌ जक सतविज व्हलेगु मजुस्ये थ:गु मृत्यु लिपा बालु वनिपिं सुं मदुसा थःम्ह हे म्वाःबलय्‌ बालु वनातये ज्यू । छायधाःसां बालु छक्व: जक वन धाःसां वया न्ह्ययेगु पुस्ता तक्क पापं मुक्त जुयाः स्वर्ग वनी धयागु धापु दु । बालचःह्रे कुन्हु बालू वनेगु थासय्‌ छग्वः जक सतविज -व्हल धाःसा छकू टुक्रा लुं दान यानाति ग्यं धका धायेगु सामाजिक परंपरा दु ।
बालाचःह्रे कुन्हु बालू वनीवलय्‌ विशेषयाना मृगस्थली वा श्लेस्मान्तक वनय्‌ व्हलीगु सतविज मदये धुकूपिन्त नयेगु नसा पिया व्यूगु खः । अथे सतविज व्हला बिल धाःसा स्वर्गय्‌ वंपिं जहानपिसं उगु सतविजपाखें अन्न सया अमि नये दयाः गुवलें द्यां लाई मखु धयागु विश्वास दु ।
थुबलय्‌ पशुपति गुट्येश्वरी लागा दुने लापिं द्यःपिं फुक्क चाःहिला सतविज व्हलाः ख्वायँ गणेद्य:या थाय्‌ थ्यंकाः पूजा यानाः गणेद्य:या न्हायूपं ज्वना:, संका: मदुपिन्त घयाब्यू धका हालाः न्यंकी । धार्मिक परम्परा कथं ख्वाँय्‌ गणेद्यः मनूस्यलोकया खवर तप्यंक स्वर्गलोकय् थ्यंका बीम्ह धायेगु चलन दु । गणेद्यः ख्वाँय्‌ जुगुलिं धयां मताइगु जूगुलिं वयात हे संका वा चायेका स्वर्गय्‌ च्वंपिन्त खवर बीगु खः।
बौद्ध, हिन्दू शैब धर्माबतम्वीपिं, धनिपिं, गरीबपिं फुक्क हे बालु वनेगु परम्परा दु । थ्व छगू नेपाःया धार्मिक सहिष्णुता कथं कयात:गु ख: । गुहेश्वरी पशुपति व श्लेश्मान्तक क्षेत्र दुने लाःपिं गुहेश्वरी, पशुपति, भगवान बुद्ध, शिवलिङ्ग, गणेश, आदि द्यः द्यःपिन्त्, भक्तिभाव यानाः सतविज व्हलीगु खः । नेवाः जाति जक मखु मगः, राइ, तामाङ्ग, क्षेत्री ब्रम्हु, नेवा: आदि फुक जात जातिपिसं नं सतविज व्हःवनेगु परम्परा दु । उकिं थ्व नेवा:तय्गु जक दिं मजुस्ये राष्ट्रिय दिं हे खः । थुबलय्‌ विशेष याना श्लेष्मान्तक वनय्‌ च्वंगु ६४ ग्व: शिवलिङ्गयात झ्व: झ्व: याना चाहिलेगु चलन दु ।
बालु वनेगु शुरु थन अनं निसे धयागु मदु । न्ह्याथासं सुरु याःसां ज्यू । तर गुहेश्वरी पशुपति, झ्लेश्मान्तक वन, मृगस्थली कैलाश पर्वत आदि थासय्‌ च्वापिं द्यःद्यःपिन्त दर्शन याना चाःहिला: अन्तय्‌ ख्वाँय्‌ गणेद्य:या थाय् थ्यंका थाय्‌ थासय्‌ व्ह:ले धुंकाः ल्यंगु सतविज दक्व गणेद्य:यात प्वंका: सिधयेकेगु चलन दु।
बालाचःह्रे कुन्हु बालु वनेगुया लागि तातापाकं नं मनूत वया: पशुपति, गुह्येश्बरी, श्लेष्मान्तक वनय्‌ अर्थात सतविज व्हलेगु थासय्‌ मदुपिनिगु नामय्‌ सवालाख मत: वा मार च्याका पूजा याना: चा छ्याना: सुथ न्हापां बागमतीइ म्वःल्हया:, ख्वासिला: सतविज व्हला; बालु वनेगु याइपि नं दु । बालु बनीपिनि नं बागमती खुसिइ ख्वा: सिलाः वा म्व:ल्हुया: बालुया सतविज व्हलेगु याइ । बालु वनेगु सिघल धायेवं पशुपति क्षेत्र दुनेया सुन्दरीकुण्डय्‌ ख्वा: वा म्ब:ल्हुया: कैलाश पर्वतय्‌ च्वना: चिपं थिया: थःथ:गु छेँय्‌ लिहां वयेगु चलन दु ।
स्कन्दपुराण महात्म्य कथं महाद्य: छपु जक न्यकू दुम्ह चल्ला रुप कया: श्लेष्मान्तक वनय्‌ च्वनाच्वंवलय्‌ चल्ला रुपया महाद्यावं, उगु थासय्‌ मंसिर चतुर्दशी कुन्हु सतविज ब्हल धाःसा त:धंगु पुण्य लाई धका धाःगुलि उगु दिनय्‌ मनूतय्सं सतविज व्हलेगु परम्परा न्ह्याकूगु ख: घकाः उलेख जुयाच्वंगु दु ।
मंसिर चतुर्दशी कुन्हु च्वये न्ह्य थनागु थासय्‌ सतविज व्हलेगु परम्परा गुकथं न्ह्यात धयागु छगू लोकवाखं दु ।
न्हापा न्हापा नेपा:गालय्‌ बालानन्द धयाम्ह छम्ह मनू दु । बालानन्द नापं मेमेपिं जाना पशुपतिया मसानय्‌ सीम्ह मनू उया च्वंगु जुया च्चन । सीम्ह मनू उनाच्वंपिं गुथियारत मुना: छुं नसा नयेमा:गु चलन दुगु जुयाच्चन । अथे नसा नयाः च्वंबलय्‌ उनातम्ह सीम्ह मनूया न्ह्यपु मुया बालानन्दं नया: च्वंगु ब्वय्‌ ला: वन । वनं अथे न्ह्यपु मुयाः थःगु ब्वय्‌ ला:गु मसीस्ये नसा नापं तुं नया व्छत । वयात मनूया न्ह्यपु तच्वतं सात । लिपा जूलिसे थ:हे याकचा चान्हे वया सीम्ह मनू उवनेगु यात । मनूयात उउं थःत यःयःगु लानं नयेगु यात । लिपा जुजुं मनू हे मउस्य थःम्हं हे नयेगु यात । थथे मनूया ला नयेगु याःसां निसें बालानन्दया छ्यंनय्‌ वह:यागु न्यकू दया वल । लिपा जू लिसें छेँ मच्वंस्यै पशुपतिया मसानघाट नापसं च्वंगु श्लेष्मान्तक वनय्‌ हे च्वनेगु यात । सुयां सिथं हःसा दथुइ तुं हे लाका यंका जंगलय्‌ च्वना नयेगु यात । अले बालानन्द बालासुर नां जुल । बालानन्द मनू पाखें राक्षसय्‌ हिल । थथे सी उके मब्यूस्य सीम्ह हे लाकाः यंकेगु यक्व जुस्येलि जुजुयात खबर यात । जुनु नं बालासुरया त्वाय्‌ वृषसिंहयात स:ता राक्षस बालासुरयात स्यायेगु जिम्मा बिल । नापं छेँ बुँ इनाम बीगु धाल । जुजुं ब्यूगु वचन यात स्वीकार हे याये माल । उकिं वं महाद्यःया ध्यान यानाः तपस्या यात । महाद्यवं नं तपस्या च्वंम्हसित राक्षस स्यायेगु शक्ति बिल । बालासुर राक्षस स्याये धुन धायेवं वयागु वहःया छ्यं महाद्य:यात छाये माः धका घाल । महाद्यःया शक्ति काये धुंका-बृषसिंहं झिनिम्ह मनूनापं ला साःसा:गु नसाया अय्‌ला ज्वना: जंगलय्‌ वन । थः च्वना च्वंगु वनय्‌ त्वाय्‌ वःगुलिं बालासुर लय लयतायाः नापला वल । त्वाय्‌ नं अथे मवंस्य नसा व त्वनेगु अयला ज्वना वंगुलिं त्वाययात थःम्ह ज्वना वःगु सकतां नकेगु यात । नये धुंकूस्यलि अय्लाखं कायाः बालासुर राक्षस अचेत जुया क्वदल । अथे अचेत जूम्ह बालासुरयात वृषसिंहं यंका तुंथिइ क्वफाना: स्याना बिल । स्याये धुंका बालानन्दया छ्यं यंका जुजुयात लः ल्हानाः बिल । जजुयात लःल्हाय्‌ न्ह्यो पशुपतिइ महाद्यःयात छाना: त्वांय्‌ स्यानागु पाप मलायेमा: धका महाद्यःयाके फ्वन । माहाद्यवं नं दँयदसं बालासुर स्यानागु दिनय्‌ पशुपतियात बालासुरया छ्यं पुइका पूजा यात घा:सा त्वाय्‌ स्यानागु पाप लाइ मखु । पशुपति महाद्यवं बालासुरया छ्यं पुगु दिनय्‌ सुनां महाद्या:या दर्शन याना: श्लेष्मान्तक वनय् सतविज व्हलेगु याइ वया न्ह्यय्‌ग्‌ पुस्तातक मोक्ष प्राप्त जुइ धका धाल । उबलय निसें बालासुर स्या:गु दिं बालचःह्रे कुन्हु पशुपति लागा दुने च्वंपिं द्य:द्य:पिन्त दर्शन याना: सतविज व्हलेगु परम्परा जुल । सीपिनिगु नामय्‌ नापनापं म्वा:पिनिगु नामय् नं सतबिज ब्हला: मोक्ष प्राप्त याना स्वर्गय् वनेगु जुल ।
थौंकन्हय धर्मय् कट्टर जुजुं वःपिसं बालाचःह्रे कुन्हु पशुपतिइ क्षेत्र मवंस्य स्वयम्भू महचैत्य ग:चा हुला सतविज व्हलेगु याइपिं नं मदुगु मखु । गुम्ह पशुपतिइ सुथय्‌ सतबिज व्हलेगु याःसा न्हिनय्‌ स्वयम्भूइ ग:चा हिला: सतविज व्हलेगु याइपिनं दु । वास्तवय्‌ थ्व मदुपिन्त मोक्ष प्राप्तया लागि हे याइगु खः ।
मार्ग शुक्ल तृयोदशी कुन्हु येंया थी थी द्यः खः थंहितिइ हयाः तयेगु याइ । कन्हे कुन्हु अर्थात मार्गशुक्ल चतुर्दशी (बालचःह्रे) कुन्हु बान्ही तक अन हे तया: तइ अनं लिपा जात्रा याना लित यंकी ।
थथे जात्रा याइपिं द्य:खः थथे खः ।
१ लुति अजिमा (लुतिइ च्वंम्ह)
२. भ्वरी गणेद्यः (ध्वविचौर)
३. ज्वालामाई (मजिपा:)
४. मां अष्टमातृका ख: (न्यत)
५. स्वभाभगवती (विजेश्वरी)
६. स्वां छुना गणेद्य (थंहिति)
थुबलय्या जात्रा 'विशेष याना येंया थने भेकय्‌ च्वंपिनि जात्रा खः । गथांमुग: नखः निसें स्वातु मतु स्वागू अथवा सस:तिक नख: न्ह्याना वयाच्वंगुली थ्व जात्रां निसें नेवा:तय्गु नखः चखः ताता: पापां वनेगु जुइ ।
बौद्धमार्गीपिनि बालु
बौद्धमार्गीपिनि बालाचह्रे कुन्हू बालु वनीबलय्‌ दकले न्हापां गुहेश्वरीया मूलुखाया न्ह्योने च्वंगु बागमती खुसी ख्वाः सिला नी याना फिया चिभा छग्व: दयेका अन पूजा याना गुहश्वरी थाहां वनेगु याइ । गुहेश्वरी द्य:यात पूजा याना सतविज छायेगु याइ । अनं गुहेश्वरी पश्चिमया लुखां पिहां वनाः त्वाथः गया: श्लेषमान्तक वनय्‌ वनेगु याइ । दकले लिपा कैलाश पर्वतय्‌ च्वंम्ह छुं हे मूर्तिया आकार मदुगु ल्बहँ गुगुयात बसुन्धरा द्य: धका माने यायेगु याइ । उगु ल्बहँयात नेपाली भाषा धानधान्य धका धायेगु या: । बसुन्धराया द्यःया थाय्‌ थ्यंका बालु वंपिंके च्वंगु फुक सतविज वा बिवः छायेगु याइ । उगु हे थासय्‌ च्वना चिपं थीगु धका नयेगु नं याइ ।
बिब: ब्हलेगुली विशेष याना क्वये च्वंगु तयेगु याइ
बिव: फलफूल द्यःद्यःपिं चाहिलेगुली
ताये चाकु हि पिथ गुहेश्वरी
स्वांवा सकि भगवती
वा लैं महाद्यः(पशुपति महद्यःनापं)
मुस्या कय्गु फ्वया
माय् माय् गणेश
इका तफ्वःस्वां नारायण
पःका ताय् सरश्वती (ससुद्यः)
हाकुहामाे विश्वरूप
तव्छः वसुन्धरा अादि
चिग्वः कयेगु
फलफूल विशेष याना व्हलेगु अ:पुक बिवः नाप मिले जुइक ची ची कुइक तायेगु याइगु खः । थुबलय्‌ विशेष याना: गुहेश्वरी द्यःयात जक पूजा तया पूजा यायेगु याःसां मेगु थासय्‌ खालि पूजा भलय्‌ पूजा मतस्ये अथें जक पूजा यायेगु याइ । तच्वतं हुल जुइगुया नापं बिव: व्हलेगु जुगुलिं पूजा सामान नं छगू हे थासय्‌ तया द्यः दर्शन याना: दक्षिणा छाना पूजा यायेगु याइ । गुलित द्यः दुगु खः फुकसित पूजा तया पूजा बीगु याइ मखु ।
वास्तबय बिवः व्हलेगु ख: बिवः हे जक व्हलेगु मू खँ ख: । स्वां जाकि सिन्ह: तया इच्छा कथं पूजा यायेगु याइ ।
ब्रालाचःह्रे
स्राेत ः तिकिझ्याः वाः पाै
थूगु दिं मदुपिनीगु नामं सतबीज ब्हलेगु याइ.। थ्व पशुपतिइ ह्वलेगु ख: । थ्व हे दिं कुन्हु लुति अजिमाया नं जात्रा जुइ । बालाचःह्रे पशुपति लिसे सम्बन्धित जूगु खनेदु ।
चतुर्दशी महाद्य:या दकलय्‌ यःगु तिथि धाइ । त्रयोदशीया बहनी पितृया नितिं मत च्याका बाला चतुर्देशीया दिनय्‌ शतबीज ह्वलेगु परम्परा दु ।
थुकियात थुकथं श्लोकय्‌ उल्लेख यानातःगु दु :
सुवर्णरतिकातुल्यं ब्रीहिमेकं परिक्षिपेत्‌ ।
मृगस्थली परिभम्य पुनर्जन्म न विद्यते ॥
(हेमाद्रि/वार्षिकरत्नावली वर्षकृत्यखण्ड)
थ्व सँस्कृत स्लोकया अर्थ ख: मृगस्थलीया परिभ्रमण याना छगु बीज वा ह्वःसा पुनर्जन्मपाखें मुक्ति दइ नापं लुँ दान याःगु बराबरया फल दइ ।
पशुपति व लुति अजिमाया स्वापु
पशुपतिइ लुति अजिमाया थःछेँ खः । थःत गरिब धका अपमान याःगुलिं लुति अजिमा मस्तयेत तकं छुँ मनकूसे ख्वख्वं लिहां वःगु किंवदन्ती दु । लिहाँ वंगु इलय्‌ लँय्‌ लुँ लूगु बाखँ दु । हान बालाचःह्रे कुन्हु शतवीज दान हे लुँ दान बराबर जूगु उल्लेख दु । थ्व आधारय्‌ तःमिपिसं लुँ दान यासा चीमिपिंसं शतवीज जक ह्वःसां गाःगु अर्थ जू व: ।
बालाचःह्रे बलय्‌ शतवीज व लुँ दानया सन्दर्भ, लुँ लुया रातारात तःमि जूम्ह लुति अजिमा व थ्व हे इलय्‌ अजिमाया जात्रा संयोग हे जक खः कि स्वापु दु ? स्वला लिपा वइगु पाहाँचःह्रेया नखत्याय् लँयात नसा नकूगु बाखँ तकं भीके दु । थुकिया स्वापु अनुसन्धानया विषय ख: ।
शतबीज
शतबीज धैगु सछिगु अन्नया पुसा ख: । शत घाःगु सछि व बीज घाःगु पुसा धैगु अर्थ जू वः । पितृया नामय्‌ त्रयोदशीया बहनी मत च्याकेमा । मत च्याका भक्तजन चछि पशुपतिइ हे च्वनेगु तक याइ । मत च्याका कन्हेकुन्हु चह्रेया दिनय्‌ सुथः निसें हे शिवालय, मृगस्थली, श्लेष्मान्तक वन नापंया महाद्य:या देग: परिसरय्‌ शतबीज ह्वलेगु चलन दु । शास्त्रीय आधारय्‌ वा या सछिगु पुसा ह्वलेगु उल्लेख यानातःगु दु । तर थौंकन्हे शतवीज धका वा, छ्व, चना, हाम्व:, कागुनु, कःनि, केरा, तुमा, सुन्तला, अम्ब: आदि फल नापं थीथी कथंया फलया छ्यलाबुला
जुयाच्वंगु दु ।
थ: छेँ जःया दिवंगत आत्मायात शान्ति बीत १०८ शिवलिङ्ग, कैलाश, सूर्यघाट, गौरीघाट, आर्यघाट, गुत्येश्वरी, पशुपति, मृगस्थली, विश्वरूप देग:, किरातेश्वर देग: आदि थासय्‌ शतबीज ह्वली । त्रयोदशीया चछि देग: नापसं च्वना मदूपिनि आत्माया नामय्‌ महादीप च्याकाः चछि भजनकिर्तन याना चतुर्दशीया दिं दीप खुसिइ चुइकि व शतबीज ह्वली ।
ख्वाँय्‌ गणेद्यः
शतबीज ह्वला: मृगस्थलीइ दूगु गणेद्य: थाय्‌ वनेमा । थन गणेद्य:या मूर्ति संका तत:सलं थ: पितृयात मोक्ष दयेमा धका हालेगु याइ । थुम्ह गणेद्य:या न्ह्यापनं बांलाक मता:गुलिं थथे ततःसलं द्यःयात सःतेमा:गु चलन दूगु स्थानिय वासिया धापु दु ।
बालाचह्रे कुन्हु वा ह्वलि
महाद्यः मृगरूप कयाः चाःहिल पशुपतिइ चाःहिलाच्वंगु किंवदन्ती दु । बागमती खुसि सिथय्‌ मृगस्थलीइ थुकथं महाद्य: मृगरूप कया चाःहिलाच्वंगु पार्वती सीका काइ । थ: भाःत म्हसिकेगु थीथी उपाय पार्वतीं याइ । महाद्य: म्हसिकेत थीथी कथंया पुसा ह्वलि । उगु पुसा सयाः वाउँक मा बुया वःसेंलि मृगत अन वइ । उगु बथानय् महाद्य:यात पार्वतीं ल्‌इके फूगु बाखँ दु । थ्व हे कारणं थुकथं वामाया पुसा ह्वलेगु चलन , जूवंगु जनविश्वास दु ।
बालाचःह्रे नां छाय्
बालाचह्रेया नामय्‌ बाला व चःह्रे निगु खँग्व ल्वाकज्यानाच्वंगु दु । चःह्रे धयागुला चतुर्दशी जुल । बाला धाःगु छु ? थ्व न्ह्यसः ब्वलनेफु । बाला नां बालानन्द मनुया नामं वःगु खः । थुकिया बाखँ युकथं दु
बालानन्द नांया छम्ह मनु दइ । थः थिति मदुगुलिं पशुपतिइ सना हा: वइ । सना गुथिया परम्परा कथं सी उथाय्‌ चिपं थीमा । थुकथं नयाच्वंगु इलय्‌ च्यानाच्वंगु सीम्हेसिया छ्यं
मुया: न्ह्यपु बालानन्दया लप्तेय्‌ लाइ । मसीकं वं व न्ह्यपु नयाछ्वइ । न्ह्यपु साःगुलिं वं बेय्‌ कुतुवंगु मेगु कुचा नं नयाछ्वइवइ । थुकथं थःगु मनयात बसय्‌ तय्‌ मफया उम्ह बालानन्द बुलुहुं बुलुहँ उम्ह सीम्ह छम्हं नयाछ्वइ । थुकथं सीम्ह नय्‌ पल्के थुम्ह बालानन्द वयाँ लिपा बालासुर नाँया राक्षस कथं कुख्यात जूवन । ताता:हाक: दाह्री, ग्वाय्‌ ब सँ याना मनुत पशुपतिइ बने ग्यात । उयात:गु सीम्ह तना वनीगु घटना अप्वया वल ।
थ्व खँ उबलय्‌ जुजुयात कं वन । जुजुं बालानन्दया त्वाय् बृष सिंहयात बालासुर स्यायेत उजं बी । लोक कल्याणया निति नं छल. याना बृष सिंहं बालासुरया बध याइ । तर थ: त्वाय्‌यात: स्यायेमाला वृषसिंह तसकं भावविह्वल जुइ । छन्हु म्हगसय्‌ महाद्यःया दर्शन जुइ। शतबीज ह्वःसा बालासुरया आत्मायात शान्ती दैगु व बृषसिंहया पापं मुक्ति दइगु उजं कथं चह्रे कुन्ह॒ श्लेषमान्तक वनया ज:ख: चा:हिला शतबीज ह्वलेगु चलन जवंगु मेगु किवदन्ती दु । उबलय्‌ निसें थ्व दिंयात बालाचह्रे कथं मदुपिनि आत्माया शान्तिया निति शतबीज ह्वलेगु चलन दु । थौंतक नं थज्यापिं बालासुर दनीगु न्यनेदु । थौंकन्हेया बालासुरयात अघोरी बाबा कथं तकं नामाकरण जुयाच्वंगु दु । भारतय यक्व थासय्‌ थुकथं उइत यंकातःगु सीम्ह तनीगु न्यनेदु। नेपालय्‌ अघोरी बाबा ला दु तर स्थानिय ग्या:सां आ:तक सीम्ह तंगु मदुनि ।
मेगु विश्वास
महाद्यवं शलेष्मान्तक वनय्‌ बालाचतुर्दशीया दिं शतबीज ह्वलकि पितृयात मोक्ष दइगु वरदान बियादीगु किवदन्ती दु । अथेहे बृषसिंहया तपस्यां प्रसन्न जुया थुकथं शतवीज ल्ह्वलकि मोक्ष दइ धका बरदान ब्यूगु
धका स्थानिया तर्क तकं दु । त्रयोदशीया दिं बहनी मदुपिनि मुक्तिया कामना यासें महादीप च्याकेगु याइ । थुकथं मत च्याकलकि पितृलोक झलमल्ल जुइगु विश्वास दु ।
बालाचःह्रे यात नेवा: भाषं वालु वनेगु धाइ । थ्व पर्व हिन्दू व बौद्ध निगुलिं धर्मावलम्बीतयेसं उलिहे श्रद्धां न्यायेका वयाच्वंगु दु ।<eot>चन्द्रागिरि, चिल्लागा अष्टमी । नेवाःतय्गु ऐतिहासिक बस्ती किपुल्चा ९किसिपिडी० या अमूर्त संस्कृतिया बारय् मय्जु तेज माया महर्जनं च्वयादीगु अनुसन्धानमूलक नेपालभाषाया सफू ‘किपुल्चाया धंयाः’ शुक्रवाः किपुल्चाय् मूपाहाँ संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी व चन्द्रागिरी नगरपालिकाया मेयर विशेष पाहाँ घनश्याम गिरीं मंका कथं पितब्वज्या यानादीगु खः । उगु सफुतिइ किपुल्चाया ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, भौगोलिक, धार्मिक, सामाजिक पक्षयात कुलातःगु खःसा किपुल्चाया सायाःया बारेय् दुग्यंक कुलातःगु नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया निवर्तमान प्रमुख सहप्राध्यापक नापं समीक्षक तुल्सीलाल सिंह कनादिल । च्वमि मय्जु तेज माया महर्जनं नुगः खँ तयेगु झ्वलय् धंयाः धैगु सायाः खः, थुगु जात्रा मेथाय् स्वयां बिस्कं पहः खनेदु धयादिल । थुकिया संरक्षणया नितिं लिपिबद्ध यायेगु झ्वलय् थम्हं थुगु अमूर्त संस्कृतिया बारय् अध्ययन यानागु खः धकाः धयादिल । विशेष पाहाँ चन्द्रागिरी नगरपालिकाया मेयर घनश्याम गिरीं थुगु नगरपालिका दुने किपुल्चां बिस्कं पहःयागु संस्कृतियात म्वाका तःगु खनेदु । थुकियात लिपिबद्ध याःगु बांलाःगु खँ जूगु धयादिल । थथेहे नगर दुनेया मेमेगु बस्तीया नं अध्ययन यायेमाःगु खँ नं धयादिल । अथेहे मूपाहाँ जोशीजूं थुगु लागा स्वनिगलय् न्हापां बस्ती जूगु थाय् खः धयादिल । थन लिच्छविकालिनया तःगूमछि पुरातात्विक अभिलेख व ल्वहंपौत संरक्षण व संकलन यायेमाःगु व नापं थुगु थाय्या विशेष अध्ययन यायेमाःगु खँय् बः बियादिल ।
द्वारे माहां पुचःया ग्वसालय् हिराकाजी महर्जनं न्ह्याकादीगु उगु ज्याझ्वः किपुल्चाया द्वारे हर्क बहादुर महर्जनया नायःसुइ जूगुलिइ तुल्सी महर्जन, कृष्ण महर्जन, नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया प्रमुख सह प्राध्यापक सृजना प्रधान, विभागया शिक्षकपिं डा। तुयु बहादुर महर्जन, जीवन कुमार महर्जन, शरद कसाः, राजित बहादुर श्रेष्ठ, हलिं नेवाः गुथिया शान्तदास श्रेष्ठ लगायतया पिसं ब्वति कयादीगु खः । चन्द्रागिरी नगरपालिका वडा नं ५ या वडा नायः कान्छा भाइ महर्जनं लसकुस न्वचू तयादिसे चन्द्रागिरी नगरपालिकाया आर्थिक गुहालिं पिदंगु थुगु सफू किपुल्चा त्वाःया छेँखा पतिं थ्यंकेगु खँ नं धयादिल ।<eot>मनूतय् अनेकथंया सोख दयाच्वनी । अले व हे सोख नं तसकं अजू चायापुगु जुयाच्वनी । गुलिं ला पत्या यायेत तकं थाकु । गुलिं विश्वास हे याये फयाच्वनी मखु । थज्याःगु हे सोखया दथुइ लिपांगु इलय् भारतया छम्ह मनू चर्चाय् वयाच्वंगु दु । ‘इन्डिया टुडे’ नाां पत्रिकाया कथं प्रशान्त लक्ष्मण सप्कल नांया छम्ह मनुखं थःगु म्हया लभगभ दक्वं धइथें ब्वय् लुँया प्रयोग यानातःगु दु ।
प्रशान्त थम्हं पुनीगु वसः बाहेक मेगु थःगु म्हय् गन तक छिं अन तक हे लुँया प्रयोग यानातःगु दु । छगू ल्याखं धायेगु खःसा वयाम्ह म्हधुछिं लुँ हे लुँ जक दु धाःसा पाइमखु । न्यनेबलय् पत्याः यायेथाकु तर थ्व यथार्थ हे खः । प्रशान्त न त सुं सेलिब्रिटी खः न त उच्च घरानिया, न त सम्भ्रान्त परिवारयाम्ह हे खः ।
भारतया छगू मध्यम वर्गया प्रशान्तं थःगु म्हया दक्वं धइथें ब्वय् लुँ प्रयोग यानाः सकसितं अजू चायेका बिउगु दु । खतुं प्रशान्त पेशां व्यापारी खः । तर व गरिबतय् निंतिं धकाः चायेकातःगु छगू संस्थापाखें कल्याणकारी ज्या नं यायेगु यानाच्वंगु दु । छगू सामान्य व मध्यम वर्गीय परिवारया जुयाः नं म्हधुछिं हे धइथें लुँया ज्वलं दुगु विषयय् वयागु धापू दु, ‘लुँलिसे जिगु मचांनिसे हे अत्याधिक रुपं लगाव व मोह दु ।’
प्रशान्त जब छेँय् नं पिहां वइ । अबलय् वयागु म्हय् थ्यंमथ्यं न्यागू केजी लुँया थीथी ज्वलं म्हय् दयाच्वनी । प्रशान्तं गःपतय् क्वखानातःगु थःगु नांया अंग्रेजी आखः ‘पी’या लकेट, ब्रासलेट, स्पोर्टस लाकामय् स्टड, घडीइ जक लुँया प्रयोग यानाच्वंगु मखु । वया निपा ल्हाःया झिपतिनय् नं लुँया हे जक अंगू दुसा वयाके दुगु आइफोनया ‘कभर’ नं लुँया खःसा दकलय् मध्ये आकर्षण वयागु गःपतय् च्वंगु सिख खः ।
छाय्कि व सिखः झ्वाट्ट स्वयेबलय् गलबन्दीथें च्वनेफु । प्रशान्त थथे लुँया प्रयोग याःगु यक्व मदुनि करिब दछि ति हे जक दत । सन् २०१८ निसें लुँया प्रयोग यायेगु यानाहःगु खःसा व थः न्ह्याथाय् वंसां नं आकर्षणया केन्द्रविन्दु जुयाच्वंगु दु ।भारतय् थुकथं म्हधुछिं लुँया प्रयोग याःम्ह प्रशान्त न्हापांम्ह व्यक्ति धाःसा मखु ।
थ्व स्वयां न्ह्यः दत्ता फुगे नांया मनुखं ला लुँया ज्याकेट हे दयेकाः फिना जूगु खः । दत्तां मिसातय्त प्रभावित यायेत धासें लुँया ज्याकेट, लुँया हे तांख, तःपु मछिं हे थीथी डिजाइनया लुँया सिखः, लुँया अंगू, लुँयागु हे पेटी, निपां ल्हातय् तःपू हे थीथी डिजाइनया लुँया ब्रासलेट न्ह्याना जूगु खः ।
थथे हे लुँया प्रयोग यायेगुलिइ सौखिन व्यक्तिमध्ये छम्ह खः भारतया नांजाःम्ह संगीतकार व म्येँ हालामि बप्पी लहरी । वयागु म्हय् नं न्ह्याबलें आपालं लुँया तिसा ज्वलं दयाच्वनी ।<eot>तच्वःगु आर्थिक संकटय् लानाच्वंगु भेनेजुएलाया सरकारं सरकारी धुकुतिइ च्वंगु लुँ मियाः माःगु ध्यबा मुंकाच्वंगु खँ धाःगु दु । भेनेजुएलां देय्यात माःगु ध्यबा मुंकेत व अर्थतन्त्र स्थिर तयातःगु थःगु स्रोतत मीगु सुरु याःगु प्रमाणत पिहां वःगु खः । थ्व झ्वलय् धुकुतिइ च्वंगु लुँ मियाच्वंगु थप प्रमाणत नं लूगु खँ धाःगु दु । युएईया आबुधावीइ च्वंगु लगानी कम्पनी नुर क्यापिटलं वंगु वालय् जक भेनेजुएलाया केन्द्रीय बैंकपाखें स्वंगू टन लुँ न्यानागु खँ धाःगु दु ।
नुर क्यापिटलं छगू वक्तव्य पितबिसें भविष्यय् भेनेजुएलालिसे थप कारोवार मयायेगु खँ धाःगु दु ।अमेरिकां भेनेजुएलायाके लुँ मयायेत चेतावनी बियाच्वंगु दु । भेनेजुएलाय् आर्थिक प्रतिबन्ध तयाः राष्ट्रपति निकोलस मदुरोयात सत्तां चिइकेगु निंतिं अमेरिकां भेनेजुएला लिसे कारोवार मयायेत ख्याच्वः बिया वयाच्वंगु दु ।
रोयटर्सया कथं वंगु वालय् छगः चिग्वःगु कार्गो विमान भेनेजुएलाया अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलं स्वंगू टन लुँ ज्वनाः ब्वयावंगु खः । बिबिसीं रुसी विमानत नं उगु विमानस्थलय् वये वने यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । तर रुसं धाःसा थुकियात अस्वीकार याना वयाच्वंगु दु । बिबिसीया कथं टर्कीं नं भेनेजुएलाया लुँ न्यानाच्वंगु दु । भेनेजुएलाया लुँ टर्कि जुयाः इरान वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । थथे जुल धाःसा अमेरिकाया प्रतिबन्ध उल्लंघन जुइगु धासें टर्कियात नं लुँ मन्यायेत दबाब बियाच्वंगु दु ।<eot>सिम्फोनी धाःगु अर्केस्त्राय् थाइगु संगीतया छगू रुप ख। थ्व सिक्क ताःहाक नं जुइफु। थुकियात ३ निसें ४पु भागय् बायातःगु दै। थन्याःगु छपू भागयात मूभमेन्त धाइ।
सिम्फोनीया न्हापांगु मूभमेन्त तीव्र मूभमेन्त जुइ, आपालं थ्व सोनाता रुपय् दै। निगुगु मूभमेन्त बिस्तारं थाइगु मूभमेन्त जुइ। स्वंगुगु मूभमेन्त माइनुएत minuet वा स्केर्जो scherzo व त्रायो जुइ। प्यंगुगु मूभमेन्तयात फिनाले धाइ। थ्व रोन्दो वा सोनाता रुप वा थिपिनिगु कम्बिनेसन जुइफु। सिम्फोनी यक्व प्रकारं च्वयेछिं। अथे जुसां सिम्फोनीया अबु धका नं नालिगु जोसेफ हेइदनं च्वयादिगु शैली दकलय् नांजा व यक्व कम्पोजरतयेसं वय्‌कःया शैली अनुशरण या।
सिम्फोनी धाःगु खँग्वः ग्रीक खँग्वः “sym” (नापं) व “फोन” (सः) स्वाना दयावःगु खँग्वः ख।
“सिम्फोनी”या अर्थ ताःहाकःगु व ताहाकःगु ईलय् दयावइगु धुन ख।
तःधंगु अर्केस्त्रायात सिम्फोनी अर्केस्त्रा धाइ धाःसा चिधंगु ओपेरायात च्याम्बर अर्केस्त्रा धाइ।
सिम्फोनीया दकलय् नांजापिं कम्पोजरत जोसेफ हेदन, मोजार्त, बिथोवेन, Franz Schubert, Felix Mendelssohn, Robert Schumann, Anton Bruckner, Johannes Brahms, Pyotr Tchaikovsky, Gustav Mahler, Jean Sibelius व Dmitri Shostakovich आदि ख।<eot>ओदेसि वा ओडेसी प्राचीन ग्रीसया छगू महाकाव्य ख। थ्व महाकाव्य चिनाखँमि होमरं च्वयादीगु धैगु विश्वास दु। नापं, होमरं मेगु महाकाव्य इलियाद नं च्वयादीगु धैगु विश्वास दु। थ्व महाकाव्य माइसिनियन ग्रीसया मौखिक परम्पराय् आधारित पद्य कृति ख। थ्व पद्य परम्परा करिब ११गू शदी इपू निसें न्ह्यथंगु धैगु विश्वास दु। थ्व महाकाव्यया मू नायः ओदिसियस (Odysseus) ख। वय्‌कःयात लातिनभासय् युलिसेस (Ulysses) धका नं म्हसीकिगु या। थ्व छगू साहित्यिक ग्रन्थ ख व थुकिया ऐतिहासिकया पुष्टि मजुनि।
ओदेसिया शुरुवात
थ्व तःधं-चिनाखँया मू बाखँ त्रोजन हताः धुंकाः ओदिसियस्‌ थःगु छें इथेका (Ithaca) लिहांवैगु समुद्र मार्गया यात्रा ख।[१] त्रोजन हताःया बाखँ धाःसा इलियाद महाकाव्यय् कनातःगु दु। ओदिसियस् लिहां वयाच्वंबिलय् वय्‌कःया छेँय् वय्‌कःया कलाः पेनेलोपे(Penelope)नाप इहिपा यायेत वयाच्वंगु मिजंत नाप पेनेलोपेया संघर्ष, इमिगु काय् तेलेमाचोस् (Telemachos)या थः अबुया मालेज्याया बाखँ नं थ्व महाकाव्यय् दुथ्यानातःगु दु।
यात्राय् ओदिसियस व वय्‌कःया मनूतेसं थी-थी कथंया राक्षस व मेमेगु यक्व ग्यानापूगु व रोमाञ्चकारी अवस्था पुलाः वंगु खँ थ्व महाकाव्यया मू विषय ख। ओदिसियसया यात्रा वृत्तान्तय् ओदिसियसं नापःलाःपिं छुं पात्र व थ्यंगु छुं थाय् थ्व कथं दु-
किकोनियन्‌स्/किकोनिज् (Κίκονες वा Kikones)
लोतोफेगि वा पलय्‌स्वां नइपिं (λωτοφάγοι वा Lotophagi)
पोलिफेमस (Polyphemus) धाःम्ह साइक्लोप्स् (Cyclops)
इओलस् (Aeolus), फय्‌या द्यः
लाइस्त्रिगोनेस् (Λαιστρυγόνες वा Laistrygones)
सिर्से (Circe) (ग्रीक भासय् किर्के Κίρκη), जादुया देवी
पाताललोक (Underworld)
साइरन मिसात (Σειρήν वा Siren)
समुद्रया राक्षसनी (पोसाइदनया म्ह्याय्‌पिं): सिला(Scylla)/स्किला(Σκύλλα) व करिब्दिस् (Charybdis)/खरिब्दिस् (Χάρυβδις)<eot>येँ – फास्ट ट्राय्क विरुद्ध आन्दोलन याना वयाच्वंगु ख्वनाया स्थानीय जनता व नेपाःया सेनाया दथुइ थौं सहलह जुइगु खँ धाःगु दु । सेनां पौ च्वयाः हे स्थानीय जनतायात सहलह ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत इनाप याःगु दु । थौंया बैठक येँय् च्वंगु आर्मी अफिसर्स क्लबय् च्वनीगु खँ धाःगु दु ।
सेनां फास्ट ट्रायकया विरोध याना वयाच्वंगु ख्वना, बुंग व भैसिपाटीया स्थानीय जनतायात सःताः सहलह यायेगु तयारी यानाच्वंगु खँ बुंगया सुरेन्द्र खड्गी कनादीगु दु । सेना छ्वयाहःगु पतिइ जनताया माग छु छु खः, डिमाण्ड छु छु खः धकाः न्ह्यसः तसें फास्ट ट्रायकयात कयाः माःगु सुझाव बीत नं उगु पतिइ इनाप यानातःगु जानकारी नं वय्कलं बियादीगु दु ।
फास्ट ट्रायक आयोजनाया सहायक रथि भरतबहादुर खड्कांं हस्ताक्षर यानातःगु पतिइ मुआब्जा विवाद बारे सहलह निष्र्कष पिकायेमाःगु व उगुयात मन्त्रिपरिषदया छ्वयेगु निंतिं थौंया सहलह ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत इनाप यानातःगु खः । थौंया बैठकय् सभासद पम्फा भुसाल, प्रदेश सांसद राजकाजी महर्जन व जिवन खड्का, यल महानगरया प्रमुख चिरीबाबु महर्जन, उपमेयर गिता सत्याल लगायत १८, २१ व २२ वडाया वडाध्यक्षलगायत स्थानीय जनतां ब्वति काइगु खँ धाःगु दु ।
म्हीग सांसद पम्फा भुसालया विशेष कुतलय् रक्षा मन्त्री सहित प्रधानसेनापति व स्थानीय पीडिट जनताया दथुइ सहलह जूगु खः । थौंया बैठक नं उकिया निरन्तरता धाःगु दु । म्हीग जूगु सहलह ज्याझ्वलय् सांसद पम्फा भुसालं आउटर रिङरोड व हाइटेन्सन लाइन उगु लागाय् हयेगु ज्याझ्वः गलत जूगु धासें उकियात अनं चीकेमाः धकाः न्ववानादीगु खः ।<eot>येँ – चाबहीया चन्द्रविनायक व भैरवनाथ जात्रा क्वचाःगु दु । वंगु कछलाथ्व सकिमिलापुन्हिकुन्हुनिसें न्ह्याःगु जात्रा कछलागा तृतियाकुन्हु क्वचाःगु खः । तृतियाकुन्हु अमालकोट कचहरीया द्वारें सिन्दुर छायेवं जात्रा विधिपूर्वक क्वचाःगु खः । लिपांगु दिंकुन्हु चन्द्रविनायक व भैरवयात अबिर छायेवं जात्रा क्वचाःगु माने याइगु खः ।
करिब स्वसःत्या दँ न्ह्यः ने.सं. ८०१ य् जुजु भूपालेन्द्र मल्लं थ्व जात्रा संचालनय् हःगु धइगु विश्वास यानातःगु दु । सकिमिलापुन्हिकुन्हु चाबहिलिं शुरु जूगु थ्व जात्रा कछलागा तृतिया प्यन्हुतक पशुपति, मित्रपार्क, जयबागेश्वरी, बौद्ध चुच्चेपाटी लगायत थीथी थासय् नं जात्रा यायेगु याइ ।
स्वनिगःया प्यम्ह विनायक मध्ये छम्ह चन्द्रविनायकया जात्राया न्हापांगु दिं नच्चापिं मस्तय्त चन्द्रविनायकया प्रसादया रुपय् म¥हःजा नकेगु ज्या जूगु खः । निन्हुया दिंकुन्हु गणद्यःयात हलिमलिलिसें मरिचरि छानाः प्रसादया रुपय् जात्राय् वःपिंत इना बिउगु खः । वयां लिपा कचहरीया द्वारे पूर्ण डंगोलं चन्द्रविनायक देगलय् विशेष पुजालिपा जात्रा शुरु जूगु खः ।
जात्राया लिपांगु दिं जात्रा सफलतापूर्वक क्वचाःगु लसताय् स्थानीयतय्सं न्हिछियंकं चाबहिलिइ सिन्हः जात्रा याःगु खः ।जात्राया झ्वलय् चन्द्रविनायक व भैरवया द्यःखः देगः जःखः चाःहिकेधुंकाः गंगाहितिइ यंकाः स्नान याकेगु व वयां लिपा निगुलिं द्यःखःयात चारुमति विहारय् यंकेगु चलन दु ।<eot>येँ – वंगु छुं ई न्ह्यव नेपाल प्रहरीं छगू विशेष अपरेशन हे न्ह्याकाः देय्या थीथी अस्पतालय् ज्या यानाच्वंपिं नक्कली डाक्टरतय्त धमाधम ज्वनेगु ज्या यात । तर अबले ‘नक्कली’ धकाः ज्वंपिं आपालं डाक्टरत थौंकन्हय् अदालतपाखें सफाई कयाः हानं अस्पतालय् तुं ज्या याः वनेधुंकूगु दु । प्रहरीं ज्वंपिं नक्कली डाक्टरतय्त अदालतं छाय् अथे धमाधम सफाई बिया हल धइगु खँय् धाःसा मनूत अजूचायाच्वंगु दु ।
विज्ञ सूत्रतय्सं धाः कथं नक्कली धकाः ज्वंपिं थ्व डाक्टरतय्त अदालतं अथे तुरुन्त हे सफाई बियाहःगुया खास कारण उमिगु विरुद्ध दर्ता याःगु मुद्दा हे मिले मजूगुलिं जुयाच्वन ।
नकली धकाः ज्वंपिं डाक्टरतय्त सरकारं ‘ठगी’ धइगु द्वपं बियाः मुद्दा दर्ता यानातःगु दु । तर थ्व नकली डाक्टरतय्सं सुयातं ठगे यात धइगु खँ धाःसा अदालतय् प्रमाणित जुइ मफु । उकिं उमित अदालतं सफाई बियाः त्वःतकेगु ज्या यानाच्वंगु खः ।
नकली सर्टिफिकेट ज्वनाः डाक्टरी पेशा यानाच्वंपिं थ्व चिकित्सकतय् विरुद्ध दर्ता यायेमाःगु मुद्दा हे मिले मजूगु दावी सूत्रया दु । उमिसं याःगु अपराध छता व उमित बियातःगु द्वपं मेगु हे जूगु कारणं अदालतं उमित सफाई बिया हःगु खः ।
उमित ‘ठगी’ या द्वपं बियाः मुद्दा चले याःसां वास्तवय् ठगी जुइगु लागिं छु छु कसुर जुइमाः धकाः नेपाःया कानूनं किटान यानातःगु बुँदात उमिगु हकय् मिले मजूगु कारणं उमित अदालतं सजायँ बी मछिंगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।
कानूनविद्तय्सं धाः कथं नेपाःया कानून कथं ‘थःके द हे मदुृगु ओहोदा तकं दु धया जुइगु व थःगु हक हे मथ्यीगु थासय् तकं हक दु धकाः व्यवहार यायेगु ज्या’ धकाः परिभाषित याना तःगु दु । थ्व बुँदा नक्कली सर्टिफिकेट कयाः डाक्टरी पेशा यानाच्वंपिं चिकित्सकतय्त लागू जुइ मखु । उमित धाथें बी माःगु द्वपं ला वास्तवय् ‘नक्कली प्रमाणपत्रया आधारय् चिकित्साया प्रमाणपत्र काःगु’ धइगु जुइमाःगु खः ।
तर सरकारी पक्षं उमिगु विरुद्ध मुद्दा दर्ता याइबलय् हे गलत आरोप बियाः दर्ता याइगु जुयाः अज्याःगु आरोप अदालतय् पुष्टि जुइ मफइगु स्वाभाविक हे जुल । गुकिं यानाः अदालतं उमित याउँक हे त्वःता छ्वया बी ।
सरकारी वकिलतय्सं आखिर छाय् थथे यानाः मुद्दा दर्ता याइ धइगु खँ धाःसा सी मदुनि । छुं सरकारी वकिलतय्सं थःथाय् छु छु प्रमाण ज्वनाः अभियुक्त न्ह्यःने तये हइगु खः वहे प्रमाणया आधारय् मुद्दा दर्ता यायेगु खः, मेगु थःपिंसं मसिउ धकाः लिसः बिउगु दु ।
वंगु वि.सं. २०७२ माघंनिसें २०७३ भदौ तकया दुने नेपाल प्रहरीं ‘अपरेशक क्वाक’ धइगु नामं देय्न्यंकंया थीथी अस्पतालय् ५८ म्ह नक्कली डाक्टरत ज्वनाः मुद्दा दर्ता याःगु खः । थुकी मध्ये अधिकांश डाक्टरत रिहा जुयाः हानं ज्याय् लिहां वनेधुंकूगु दुसा मेपिं नं याकनं हे रिहा जुइत्यंगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।<eot>आसन्न आम निर्वाचनय् नेकपा एमालेपाखें प्रतिनिधि सभा सदस्यया लागिं येँ क्षेत्र नम्बर ६ पाखें प्रत्यक्ष उम्मेदवार सर्वेन्द्र खनालं थःत स्थानीय संस्कृति, परम्परा तसकं यःगु धयादीगु दु ।
घरदैलो ज्याझ्वःया झ्वलय् थँबहिलिइ नापलाःम्ह पूर्व प्रहरी महानिरिक्षक खनालं न्हापा थः प्रहरी सेवाय् दुबलय् थीथी जात्रापर्वय् स्थानीय जनतालिसे समन्वय यासें सुरक्षा व्यवस्था ताःलाकेगु यानागु व जात्रायात व्यवस्थित रुपं क्वचायेकेत फक्व भूमिका म्हितेगु यानागु धयादिल ।
‘वंगु दिनय् जिं थनया जात्रापर्वय् सुरक्षा व्यवस्था ताःलाकेत थम्हं फक्व भूमिका म्हितागु खः । आः जनप्रतिनिधिया रुपं स्थानीय जनतालिसे जानाः देश व राष्ट्रया सेवा याये धकाः वयागु दु’ खनालं धयादिल ।
स्थानीय संस्कृतिपाखें थम्हं यक्व सयेकागु वयकलं धयादिल । सहकार्य, सामाजिक विधि, व्यवहारया शिक्षा नं थनया संस्कृतिं कयागु वयकःया धापू खः ।
खँल्हाबल्हाया झ्वलय् खनालं २०६५ सालया ईन्द्रजात्रा काण्ड लुमंकादिल । उगु इलय् तत्कालीन अर्थमन्त्री बाबुराम भट्टराईं ईन्द्रजात्राया लागिं बियावःगु बजेट क्वकयाब्यूगु खः । वयां लिपा आक्रोशित स्थानीय जन समुदाय जात्रा हे दिकाः आन्दोलनय् कुहांवःगु खः ।
उगु इलय् स्थिती नियन्त्रणय् कायेत खनालं म्हितूगु भूमिकायात यक्वसिनं प्रशंसा याःगु खः ।
‘व इलय् थःगु सदियौं पुलांगु परम्परा, संस्कृति ल्यंकेमाःगु माग तयाः स्थानीय जनसमुदाय आन्दोलनय् कुहांवःगु खः । आन्दोलनय् कुहांवःपिन्त दमनकारी मखु, समन्वयकारी भूमिका माःगु खः । जिं व हे कथं ज्या यानागु खः’ खनालं १५दँ न्ह्यःया ई लुमंकादिल ।
व इलय् छम्ह सुरक्षाकर्मीया रुपं थनया स्थानीय जात्रापर्वय् थीथी भूमिका म्हितागु व आः जन प्रतिनिधि जुयाः स्थानीय संस्कृति परम्पराया दीगो व्यवस्थापन व संरक्षणया लागिं भूमिका म्हिते धकाः वयागु खनालं धयादिल ।
दँयदसं बजेट फ्वनाच्वनेमाःगु, सुरक्षा व्यवस्थापन, ट्राफिक व्यवस्थापनया लागिं ब्वाँय् जुयाच्वनेमाःगु स्थिती न्हंकाः जात्रापर्वयात व्यवस्थित यायेगुपाखे थःगु भूमिका दइगु खनालं धयादिल ।
अथे हे, संस्कृतियात पर्यटनलिसे स्वानाः गुथि, संस्कृतिलिसे सम्वन्धित सरोकारवाला पुचःयात समृद्ध दयेकेगु योजना नं खनालं न्यंकादिल ।<eot>येँ – धर्मोदय सभाया छगू प्रतिनिधिमण्डलं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात नाप लाःगु दु । धर्मोदय सभाया नायः यज्ञमानपति वज्राचार्यया नेतृत्वय् वंगु प्रतिनिधिमण्डलं प्रम ओलीयात नाप लाःगु खः । थ्व हे वइगु चैत २२ निसें २५ गते तक लमजुङया बेशींसहरय् जुइगु झिंनिक्वःगु राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलनय् मूपाहांकथं ब्वति कयादीत इनाप यासें ब्वनापौ लःल्हायेगु ल्याखं उगु प्रतिनिधिमण्डलं प्रमयात नाप लाःगु खः ।
उगु इलय् धर्मोदय सभाया उपाध्यक्ष पद्मज्योतिं चैत २२ गतेनिसें न्ह्याइगु सम्मेलनया ज्याझ्वः धलः न्ह्यब्वयादीगु खःसा महासचिव सागरमान वज्राचार्यं सम्मेलनया खर्च सम्बन्धी लागत विवरण न्ह्यब्वयादीगु खः ।
उगु इलय् प्रम ओलीं सम्मेलनय् थः मूपाहां रुपय् उपस्थित जुइगु निंतिं फक्व कुतः यायेगु बचं बियादीगु धर्मोदय सभां जानकारी बिउगु दु । थ्व हे झ्वलय् झिंनिक्वःगु राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन ताःलाकेगु निंतिं थौंकन्हय् धर्मोदय सभालिसें थीथी शाखापाखें आवश्यककथं तयारीया ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।<eot>मंगलवाः येँ पूर्वप्रधानमन्त्री मनमोहन अधिकारीया २३ क्वःगु स्मृति दिवसया लसताय् जुगु छगु ज्याझ्वलय् वयकलं कांग्रेसया घोषणापत्रयात ‘गालीपुराण’या संज्ञा बिउगु खः।
“घोषणापत्र धइगु शीर्षक दु, दुने गालीपुराण दु। एमालेयात यक्को ब्ब बियातःगु दु । खाली ससा जक बियातःगु दु,” ओलीं धाउगु दु। वयकलं कांग्रेसया घोषणापत्र स्ववलय् ‘माया लगे जु’ धका धासे धाउगु दु।
“कांग्रेसया घोषणापत्र ब्बनादीसँ, न्हिइपुसे च्वं। ओलीं घोषणापत्र छम्ह मनूखं च्वयातःगु भाषण थे जक च्वं धका धयादीगु खः। घोषणापत्रय् एमालेया जक तसकं ब्वबियातःगु दु, संविधानय् बालागु खँ ल्ह्ययातःगु दु व एमालेया घोषणपत्रया कपी याउगु दु द्धपः बिउगु दु।
ओलीं नेकपा (माओवादी केन्द्र) पार्टी मखु धका धयादीसे धाउगु दु, घोषणापत्र प्रकाशन मयाः धका धयादीसे “माओवादी पार्टी मखु, केन्द्र खः। उकिइ सेन्टर ला थीथी खुले जुगु दु !<eot>चुरोट, सूर्ती, पान पराग सेवनं स्वास्थ्यया निंतिं मनिं धकाः सकसिनं सिउ । अथे खःसां उकिया उपभोग याइपिनिगु ल्याः म्हो मजू । उकिं झीथाय् जक मखु विदेशय् तकं अज्याःगु पदार्थया सेवन जुइगु खतराया संकेत बीकथं चेतावनीमूलक किपा तयेगु चलन दु ।
तर अज्याःगु पदार्थ सेवनं जुइगु खतराया संकेतया थासय् सुं छम्ह मनूया चानातःगु तुतिया किपा तयाबिल धाःसा उकिं छु संकेत बी ? संकेत छु बी धइगु खँ छखे तये अज्याःगु हे किपाया कारणं पूर्वी फ्रान्सय् तःधंगु समस्या पिहां वःगु दु । अल्बानियाली मूलया ६० दँ दुम्ह मनू, गुम्हेसिया छपा तुति मदु, वयागु किपा चुरोटया बट्टाय् तया बिउगुलिं तःधंगु हे समस्या खने दयाच्वंगु दु ।
चुरोट सेवनं जुइफुगु सम्भावित खतराया संकेत वा ख्याच्वः बीकथं उगु किपा तयातःगु खः। लिसें किपाया क्वसं ‘धुम्रपानया सेवनं छिगु धमनी अवरुद्ध यानाबी’ धकाः च्वयातःगु दु । सन् १९९७य् अल्बानियाय् जूगु छगू घटनाय् गोलीं कयाः थःगु तुति मदयेका च्वनेमाःम्ह उम्ह मनखुं थःगु चानातःगु तुतिया किपा प्रयोग जूगुयात विश्वासघात याःगु द्वपं बिउगु दु ।
थःगु चानातःगु तुतिइ छुं उपकरण जडान याये फइला धकाः छगू स्थानीय अस्पतालय् न्यनेकने यायेत वंगु इलय् उगु किपा काःगु जुयाच्वन । थःगु किपा उकथं प्रयोग जूगु घटनायात कयाः थःत विश्वासघात याःगु टिप्पणी उम्ह मनुखं याःगु दुसा अस्पतालयात नं थ्व सम्बन्धय् थःत जानकारी बीत माग याःगु दु ।
थुकिं यानाः अस्पतालयात छगूकथंया समस्याय् लाका बिउगु खःसा अस्पतालं युरोपेली आयोगय् सम्पर्क तयेत धासें थः बचे जुइगु कुतः याःगु दु । थुकियात कयाः यक्वसिनं असन्तुष्टि प्वंका हयाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी- बेलारुसलिसे स्वाःगु पूर्वी सीमाय् थःगु देशय् दुहां वयेत स्वयाच्वंपिं द्वलंद्वः आप्रवासीतय्त पोल्यान्डं सीमाय् हे पनाबिउगु दु । शून्य डिग्रीया ख्वाउँ सह यानाः द्वलंद्व आप्रवासीत पोल्यान्ड दुहां वनेत बेलारुस व पोल्यान्डया सीमापाखे मूवःगु खः ।
पोल्यान्डं बेलारुसया राष्ट्रपति एलेक्जेन्डर लुकाशेन्कां उक्से यानाः आप्रवासीतय्त सीमाय् छ्वयाहःगु द्वपं बिउगु दु । बेलारुसय् तयातःगु अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्धं हीमी चाःम्ह लुकान्सेन्कां हे उक्से यानाः आप्रवासीतय्त सीमाय् छ्वयाहःगु धासें पोल्यान्डं थुकियात ‘शत्रुतापूर्ण ज्या’ धकाः धाःगु दु ।
आप्रवासीतय्त पनेगु निंतिं पोल्यान्डं १२ हजार सेना पूर्वी सीमाय् खटे यायेधुंकूगु दु । सामाजिक सञ्जालय् खनेदगु भिडियोय् सलंसः मनूत सीमाय् तयातःगु तारबार न्ह्यःने खनेदयाच्वंगु दुसा उपिं अन तयातःगु थज्याःगु पंगः त्वाःथलाः न्ह्याः वनेत स्वयाच्वंगु खनेदु ।
बेलारुसया सीमा जुयाः छुं ई न्ह्यवनिसें गैरकानुनी रुपं आप्रवासीत दुहां वयेत स्वयाच्वंगु खँ पोल्यान्ड, लिथुआनिया व लाट्भियां धाःगु दु । थुपिं आप्रवासीत अप्वः थें मध्यपूर्व व एसियां वःपिं खः ।
बेलारुस व पोल्यान्डया पूर्वी सीमाया मौसम थौंकन्हय् शून्य डिग्री स्वयां क्वय् थ्यनाच्वंगु दु । थज्याःगु ख्वाउँगु थासय् थ्यंपिं आप्रवासीतय् स्वास्थ्यय् समस्या वयाच्वंगु दुसा ख्वाउँया कारणं छुं आप्रवासीत सीधुंकूगु खँ नं धाःगु दु ।
सीमाय् थ्यंपिं आप्रवासीतय्त पोल्यान्डं दुकाये चाहे मजूगु व बेलारुसं नं लित काये चाहे मजूगुलिं थुपिं ख्वाउँगु जंगलय् हे अलपत्रय् लानाच्वंगु दु ।
थ्वहे दथुइ जर्मनीया आन्तरिक मामिला मन्त्रीं पोल्यान्डया सीमा सुरक्षित यायेत एकीकृत पलाः न्ह्याकेत युरोपेली संघयात इनाप याःगु दु । थ्वयां न्ह्यव अमेरिकी विदेश मन्त्रालयया प्रवक्तां नं बेलारुसं जबर्जस्ती आप्रवासी लहर ब्वलंकेगु कुतः याःगु द्वपं बिउगु खः ।<eot>दर्शन धाःगु विचाःया पहः ख। हलिमय् दूगु वा मदूगु छुं नं चीज थुइकेत ब्वयेगु विचाः पहःया बाहा दर्शन ख। थी-थी मनूतेगु थीथी दर्शन दयाच्वनि। थन्यागु दर्शनया पहः मनू, थाय्‌, समाज आदि थी-थी आधारय् पाइ। छुं दर्शनत थ्व कथं दु-<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – बालाजुइ जुयाच्वंगु सतक विस्तार विरुद्ध संघर्ष यानाच्वंपिं पीडिततय्सं म्हिगः बालाजुइ शहरी विकास राज्यमन्त्री रामवीर मानन्धरया छेँ न्ह्यःने प्रदर्शन यात । पीडिततय्सं अन राज्यमन्त्री मानन्धरया पुतला नं च्याकूगु खः । उपत्यकाव्यापी सतक विस्तार पीडित संघर्ष समितिया संयोजकत्वय् अन प्रदर्शन जूगु खः ।
प्रदर्शनकारीतय्सं अन उपत्यका विकास प्राधिकरणं थुना बिउगु छेँ दुगु जग्गाय् की तायेगुया नापनापं अन नेवाः ध्वाँय् नं ब्वयेकूगु खः । प्रदर्शनया झ्वलय् प्रदर्शनकारीतय्सं राज्यमन्त्री मानन्धरयात बर्खास्त यायेमाःगु, विस्तापित जूपिं स्थानीय जनतायात रोजगार सहित पुनर्स्थापना यायेमाःगु माग नं याःगु खः । की तायेगु व प्रदर्शन ज्याझ्वः क्वचायेकाः प्रदर्शनकारीपिं लिहां वनेवं अन छथ्वः मनूत वयाः प्रदर्शनकारीतय्सं तानातःगु की लीगु लिसें नेवाः ध्वाँय् च्याकेगु ज्या याःगु खँ सतक विस्तार पीडित संघर्ष समितिया नायः सुमन साय्मिं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
आन्दोलनकारीतय्सं धाःसा थःपिनि आन्दोलन दबे यायेत राज्यपाखें गुण्डा परिचालन याःगु धकाः द्वपं बिउगु दु । संयोजक साय्मिं कनादी कथं वंगु झिंप्यन्हु न्ह्यवंनिसें अन पीडितत अनसन च्वनाच्वंगु खःसा थौं थ्व अनसनया अन्तिम न्हि खः । थ्वयां लिपा न्हूगु चरणया आन्दोलन न्ह्याकेगु खँ वय्कलं कनादिल ।
उगु थासय् सतक विस्तार यायेगु झ्वलय् सतकया दथुं जवय् ७ मिटर व खवय् ७ मिटर लँ तबाला यायेगु धकाः उपत्यका प्राधिकरणं हे निर्णय यानातःगु खःसां आः वयाः छखे जक लँ कयाः मेगुपाखे धाःसा थि हे मथिउगु धासें थ्व आन्दोलन जुयाच्वंगु खः । आन्दोलनकारीतय्सं राज्यमन्त्री मानन्धरं थःगु छेँ बचे यायेगु लागिं छखे जक लँ त्यला काःगु द्वपं बियाच्वंगु दु । आः डोजर चले यानाः गुगु छेँ थुनाछ्वःगु खः उगु छेँ थुने मते धकाः सर्वोच्च अदालतं आदेश बियातःगु दुसां नं ‘च्वय्या आदेश’ धकाः अन डोजर चले यानाच्वंगु द्वपं नं पीडिततय्सं बिउगु दु ।
आः न्हूगु कथंया आन्दोलन न्ह्याकेगु झ्वलय् कन्हसंनिसें सतक विस्तारया झ्वलय् जूगु आन्दोलनयात दमन याःगु किपा ब्वयेगु ज्या जुइ । आन्दोलनकारीतय्सं आः राज्यमन्त्री मानन्धरयात बर्खास्त यायेमाःगु माग यासें हस्ताक्षर संकलन यायेगु तयारी यानाच्वंगु खँ नं धाःगु दु। उकथं हे बागमती प्रदेशया सांसद लिसें जनप्रतिनिधितय् दथुइ नागरिक सुनुवाईया ज्याझ्वः नं यायेत्यंगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् नेपाः राष्ट्रिय पार्टीपाखें नायः डा. विजय सैंजुं छगू वक्तव्य जारी यासें सतक विस्तारया नामय् विस्थापित जूपिं जनतायात उठिबास याये दइ मखु धकाः माग यानादीगु दु। थुकिं यानाः पिहां वइगु लिच्वःया जिम्मेवार नं राज्य हे जुइमालीगु ख्याच्वः नं वक्तव्यय् बियातःगु दु ।<eot>येँ – थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु रुस–युक्रेन युद्धपाखें नेपाः थेंज्याःगु ततःधंगु जःलाखःला दुगु चीधंगु देसं शिक्षा कायेमाःगु खँ रुस व युक्रेन निगुलिं देय्या लागिं पुलांम्ह नेपाली राजदूत हिरण्यलाल श्रेष्ठं धयादीगु दु ।
रुस थेंज्याःगु तःधंगु देय्या जःलाखःला जुयाः नं रुसयात वास्ता मयासे न्हय्गू समुद्र पारी च्वंगु अमेरिकायात पास्याः वंगु कारणं यानाः हे थौं युक्रेन युद्धया ग्वःफसय् लायेमाःगु खँ भाजु श्रेष्ठं कनादिल ।
रुस व युक्रेनया राजदूत जुयाच्वंगु इलय् निगुलिं देय्या स्थितियात सतिक च्वनाः अवलोकन यानादीम्ह भाजु श्रेष्ठं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसे खँ ल्हासें आःया अवस्था बारे कनादिल –
युक्रेनया सवालय् रुसया चिउताः निता स्वता खँय् दु । छगू ला युक्रेनं थःगु देशय् च्वंपिं रुसी भाषीतय्त तसकं हेपे याइगु । थुकिं यानाः युक्रेनय् जातीय एकता मदु । युक्रेनं हेपे याइगु कारणं उगु देय्या रुसी भाषीतय्सं न्ह्याबलें रुसया ख्वाः स्वयाच्वनी । छुं दँ न्ह्यः तिनि युक्रेनया रुसी भाषी राज्य क्रिमिया अनं कुचा जुयाः रुसय् स्वाः वंगु खः ।
अथे हे थौंकन्हय् नाटो संगठन युक्रेन जुयाः पूर्वी युरोपपाखे दुहां वयेत स्वयाच्वंगु दु । यदि युक्रेनं नाटोया सदस्यता काल धाःसा अन नं अमेरिकी सेना च्वं वइ व थुकिं यानाः रुसया सुरक्षायात ख्याच्वः जुइ । उकिं उकियात पनेगु लागिं नं रुसं युक्रेनय् आक्रमण मयासें मगाःगु अवस्था दु । यदि अमेरिकी सेना युक्रेन दुहां वल धाःसा थ्वं रुसयात नं कुचा यायेत स्वयेफु । अय् जूगुलिं थ्व युद्धय् युक्रेनया भूमि प्रयोग जूगु खःसां थ्व वास्तवय् रुस व नाटो दथुया युद्ध खः ।
सोभियत संघ विघटन जुयाः बने जूगु १४ गू अलग अलग देश मध्ये १३ गू देशया दथुइ अझ नं सुरक्षा सम्बन्धी सन्धी जुयाच्वंगु दु । उगु सन्धीइ दुमथ्याःम्ह युक्रेन छगू हे जक खः । उकिं युक्रेनय् जूगु थ्व आक्रमणयात युरोप व अमेरिकां विरोध याःसां वहे क्षेत्रया देय्तय्सं धाःसा ‘मौन समर्थन’ यानाच्वंगु दु ।
रुसं आक्रमण यायेधुंकाः अमेरिक न्ह्याः मवःगु कारण छु धाःसां आः रुसया पक्षय् चीन नं दु । अमेरिकां चीन व रुस निगुलिं देय्लिसे छक्वलं ल्वाये फइ मखु । अमेरिका व युरोपं रुस विरुद्ध आर्थिक नाकाबन्द ी याःसां रुसयात माःगु फुक्क चीनं पुरे यानाच्वंगु दु, उकिं रुसयात छुं लिच्वः लाइगु खनेदु ।
युक्रेनया थ्व अवस्थापाखें नेपालं नं शिक्षा कायेमाः । यदि थः जःलाःखःला जुयाच्वंगु तःधंगु देय्तय्त वास्ता मयासे न्हय्गू समुद्र पारीया देय्लिसे पाचिउँ वन धाःसा लिच्वः छु जुइ धइगु थुकिं क्यना बिउगु दु । थ्व नेपाःया लागिं नं छगू शिक्षा खः ।<eot>एजेन्सी – चीनं सन् २०२८ य् विश्वया दकलय् तःधंगु अर्थतन्त्रया रुपय् अमेरिकायात लिछ्याइगु छगू प्रतिवेदनं धाःगु दु । बेलायतया सेन्टर फर इकोनामि एन्ड बिजेनस रिसर्चया प्रतिवेदनय् क्यनातःगु ई न्हापा अनुमान यानातःगु स्वयां न्यादँ न्ह्यः जूवःगु खँ धाःगु दु । सेन्टरया कथं कोभिड १९या इलय् शीपं जाःगु व्यवस्थापनया कारणं चीनया उन्नति अमेरिका व युरोप स्वयां याकनं जुइगु खनेदुगु खः ।
अथेहे भारतया अर्थतन्त्र धाःसा सन् २०३० य् विश्वया हे स्वंगूगु दकलय् तःधंगु अर्थतन्त्र जुइगु अनुमान यानातःगु दु । भारतं सन् २०१९ य् बेलायतया अर्थतन्त्रयायात विश्वया न्यागूगु थासय्ं विस्थापित याःगु खःसां कोभिड १९ लिपा हाकनं लिउने लाःवंगु दु । प्रतिवेदनय् भारतं सन् २०२४ य् बेलायतयात, सन् २०२७ य् जर्मनीयात व सन् २०३० य् जापानयात लिउने लाकीगु अनुमान यानातःगु दु। सेन्टरं दँय्दसं डिसेम्बर २६ य् थःपिनि प्रतिवेदन सार्वजनिक यायेगु याइ । चीनय् दकलय् न्हापां कोरोना भाइरसया संक्रमण खनेदुगु खःसां तुरुन्त हे कडा प्रावधान लागू यानाः थुकियात नियन्त्रण याःगु खः, गुकिं यानाः मेमेगु देशं थनं छक्वःपतिकं लकडाउन यानाः अर्थतन्त्र ठप्प यायेमाःगु अवस्था मवल । थुकिया हे लिच्वः कथं सन् २०२० य् मेमेगु तःधंगु अर्थतन्त्रय् मन्दी खनेदुगु खःसां चीनया अर्थतन्त्र धाःसा निगू प्रतिशतं थहां वनीगु खनेदुगु दु ।
कोभिडया कारणं अमेरिकाया अर्थतन्त्र धाःसा दकलय् बांमलाक स्यंगु दु । प्रतिवेदनया कथं सन् २०२१ य् कोभिड १९ पाखें अर्थतन्त्रय् सुधार वयेधुंकाः अमेरिकाय् सन् २०२२ निसें २०२४ तक १.९ प्रतिशतं जक अर्थतन्त्रय् वृद्धि जुइसा थ्व धुंकाः १.६ प्रतिशतं जक वृद्धि जुइगु खनेदु। चीनया अर्थतन्त्र धाःसा सन् २०२५ तक ५.७ प्रतिशतं थहां वनीगु व सन् २०२६ निसें २०३० तक ४.७ प्रतिशतं थहां वनीगु अनुमान दु ।<eot>मोलिब्देनम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया तत्त्व ल्या ४२ ख। थ्व तत्त्वया नां नव-लातिन भासाया मोलिब्देनम(molybdaenum) खँग्वलं बुयावःगु ख। थ्व खँग्वः प्राचीन ग्रीक भासाया मोलिब्दोस (Μόλυβδος) खँग्वलं बुयावःगु ख। थ्व ग्रीक खँग्वःया अर्थ लिद तत्त्व ख। थ्व धातु खानिइ लिद थें च्वनिगुलिं थुकिया नां अथे जुवंगु ख। थ्व धातु इतिहासय् प्राचीनकालनिसें हे म्हस्यूगु धातु जुसां थ्व धातु तत्त्व खः धैगु खँ कार्ल विल्हेम स्किलजुं सन् १७७८स दकलय् न्ह्यः सीकादीगु ख। थ्व धातुया शुद्ध रुप दकलय् न्ह्यः सन् १७८१स पितर ज्याकब हेल्मजुं प्रशोधित यानदीगु ख।
मोलिब्देनम हलिमय् प्राकृतिक रुपय् स्वतन्त्र धातुया रुपय् दयाच्वनिमखु। थ्व धातु खानिइ थीथी अक्सिदेतिभ अवस्थाय् दयाच्वनि। स्वतन्त्र तत्त्वया रुपय् थ्व धातुया रुप वहः थें च्वनि। थ्व धातु तच्वःगु मिजलय् जक नाइगु जूगुलिं थ्व धातुयात थीथी कथंया मिस्रधातु दयेकेत छ्येलीगु या।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)-येँया थीथी खुसि सिथय् गैर कानुनी रुपं दयेकातःगु सुकुम्बासी वस्ती चीकेगु धकाः येँ महानगरपालिकां याःगु निर्णययात अनया सुकुम्बासीतय्सं विरोध याःगु दु । येँ महानगरपालिकां सुकुम्बासी वस्ती खाली यायेत सुचं जारी यायेवं सुकुम्बासीतय्सं विरोध याःगु दु । मनपाया थ्व निर्णय विरुद्ध सुकुम्बासीतय्सं म्हिगः हाकुगु ब्यानर ब्वयाः प्रदर्शन याःगु खः ।
बागमती व बिष्णुमती खुसि सिथय् सुकुम्बासीया नामय् जग्गा कब्जा यानाः च्वनाच्वंपिं फुक्क मनूत थौंकन्हय् धनाढ्य जुइधुंकूगु व उमिके मोटरसाइकल, गाडी, फ्रिज थेंज्याःगु सम्पत्ति दयेधुंकूगु खनेदु ।
थ्वहे झ्वलय् उगु भेगया उम्मेदवार लिसें नेपाली कांग्रेसया नेता प्रकाशमान सिंहं चुनाव न्ह्यः सुकुम्बासी वस्ती मचीकेते इनाप यासें थुकिया स्थायी समाधान माले माःगु खँ धयादीगु दु ।<eot>त्वँसा धाःगु त्वनिगु नसा ख। हलिमय् थीथी थासय् थीथी कथंया त्वँसा दु। त्वँसा ति रुपय् दयाच्वनिगुलिं थुकियात म्हुतुइ तया घुतुका छ्वयेछिं। त्वँसायात थी-थी कथं बायेछिं। हलिंया आपालं तजिलजिइ त्वँसायात कायेगु व मकायेगुलि बायातःगु खनेदु। कायेगु त्वँसा यक्व तजिलजि व धर्मय् बर्जित नं दु। नापं, यक्व तजिलजिइ मस्तेत कायेगु त्वँसा त्वंकिमखु।<eot>येँ(रासस)- येँ महानगरपालिका ५ वडा नरः लागाय् न्यायेकीगु म्वःपताः द्यःया जात्रा मंगलवाः बहनि त्वरं अजिमाया खः म्वःपताः द्यःयाथाय् हःगु दु । खः म्वःपताः द्यःया देगलय् हयेधुंकाः द्यः ल्वाकाः अनसं च्वंगु द्यःछेँय् बिज्याकूगु खः ।
थुगु खतय् त्वरं अजिमायात स्वन्हुलिपा जक बिज्याकीगु जूगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः मंगलवाः न्हिनय् सिन्हः जात्रा याःगु खः । सिन्हः जात्रा लिपा म्वःपताः द्यःयात उगु लागाया मिसा पुचलं करिब निघौतक विशेष पुजा याःगु येँ महानगरपालिका ५ वडाअध्यक्षलिसें जात्रा संचालन समितिया अध्यक्ष रमेश ढंगोलं जानकारी बियादिल ।
त्वरं अजिमाया तंगु तिसा मालेत दँय्दसं चौलाथ्व चतुर्दशिनिसें नरः लागाय् जात्रा शुरु जुइ । जात्राया थीथी प्रक्रिया पूवंकेधुंकाः चौलागा पारुया दिंकुन्हु नरःया तिसा मालेगु पुखुलिइ त्वरं अजिमाया तंगु तिसा मालेगु जात्रा क्वचायेकूगु खः ।
थुकथं हे दँय्दसं चौलाथ्व चतुर्दशिकुन्हु निसें न्ह्याइगु म्वःपताः द्यःया जात्रा येँ महानगरपालिका ५ वडा हाडिगामय् व ४ वडाया त्वरं अजिमा द्यःया जात्रा बालुवाटार लागाय् तःजिक हनेगु याइ । जात्राय झ्वलय् जा थुयाः उकिया द्यः दयेकाः त्वरं अजिमा द्यःयाथाय् यंकाः विधिपूर्वक पुजा याइ ।
म्वःपताः द्यःया जात्रा येँय् न्ययेकीगु महत्वपूर्ण व ज्वःमदुगु जात्रा मध्ये छगू खः । थुकियात हाडीगांया जात्रा, त्वरं अजिमाया जात्रा, तिसा मालेगु जात्रा, म्वःपताः द्यःया जात्रा आदि थीथी नामं नं म्हसिउ ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – प्रधानन्यायाधीश लिसे सर्वोच्च अदालतया न्यायाधीशपिं कोरोना संक्रमणया कारणं आइसोलेसनय् च्वने माःगुलिं नेकपा नेता वामदेव गौतमया राष्ट्रिय सभाय् मनोनयन सम्बन्धी मुद्दा थाति लाःगु दुसा वय्कःया थ्व मुद्दा थाति लानाः उखे मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन यायेगु ज्या समेत प्रभावित जूवंगु दु ।
सर्वोच्च अदालतया प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबरा वंगु छुं न्हि न्ह्यवंनिसें आइसोलेशनय् च्वनादीगु खःसा वय्कःयां लिपा मेम्ह न्यायाधीश पुरुषोत्तम भण्डारी नं म्हिगः कोरोना संक्रमणं यानाः आइसोलेशनय् च्वनेमाःगु जुइवं गौतम विरुद्ध लानाच्वंगु रिट निवेदनया सुनुवाई प्रभावित जूगु खः ।
वंगु शुक्रवाः गौतम पक्षया वकिलत यक्व दुगुलिं सुनुवाई क्वमचाःगु खःसा थुकिं यानाः वय्कःया मुद्दायात ‘निरन्तर स्वयेगु’ ली तया बिउगु खः । थ्व मुद्दाय् म्हिगः बुधवाः सुनुवाई जुइ धाःगु खःसा न्यायाधीत हे आइसोलेशनय् च्वनेमाःगुलिं म्हिगः नं सुनुवाई जुइ मफुगु खः । वरिष्ठ अधिवक्ता दिनेश त्रिपाठी व अधिवक्ता बद्रीराज भट्टं राष्ट्रिय सभाय् गौतमया नियुक्ति पाय्छि मजू धासें उकियात बदर यायेमाःगु माग सहित वंगु असोज ५ गते रिट दायर याःगु खः ।
रिटया प्रारम्भिक सुनुवाइ लिपा न्यायाधीश आनन्दमोहन भट्टराईया एकल इजलासं गौतमयात थप संवैधानिक नियुक्ति बीमते धासें संवैधानिक इजलासय् सुनुवाई यायेत आदेश बिउगु खः । आः मुद्दा स्वयेमाःपिं न्यायाधीशत हे आइसोलेशनय् च्वनाच्वंगुलिं कंस शुक्रवाः नं गौतमया मुद्दाय् सुनुवाई जुइगु सम्भावना मदुगु खँ धाःगु दु। थुकिं यानाः आः मोहनि लिपा हे जक वय्कःया मुद्दाय् सुनुवाइ जुइ फइगु खँ अदालत सूत्रं धाःगु दु ।
मेखे गौतमया मुद्दा टुंगो मजुयाः मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन यायेगु ज्या समेत प्रभावित जूगु खँ धाःगु दु। आः जुइगु मन्त्रिमण्डलय् गौतमयात नं दुथ्याकेगु तयारी जुयाच्वंगु खःसा अदालतया मुद्दां उकियात नं पना बिउगु दु। यदि गौतमया मनोनयनयात कयाः न्ह्यसः पिहां वल धाःसा मेम्ह नेता नारायणकाजी श्रेष्ठया मनोनयन समेत विवादय् लाये फइगु जूगुलिं नेकपाया नेतृत्व गौतमया मुद्दायात पियाच्वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी – अमेरिकाया न्याय मन्त्रालय व संघीय जाँच ब्युरो (एफबीआईं) वंगु वालय् अमेरिकी संसद भवन क्यापिटल हिलय् आक्रमण याःपिंविरुद्ध फौजदारी मुद्दाय् अनुसन्धान सुरु यासें थुकी संलग्नपिंत आत्मसमर्पण यायेत धाःगु दु ।
अनुसन्धान अधिकारीपिंसं थःपिंके छगू लाखं मल्याक डिजिटल प्रमाणत नागरिकतय् पाखें चूलायेधुंकूगु खँ धाःगु दु। अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावय् त्याम्ह जो बाइडेन विजय जूगु प्रमाणित यायेगु निंतिं संसद निगुलिं सदनया मंकाः बैठक जुयाच्वंगु इलय् राष्ट्रपति ट्रम्पया समर्थकतय्सं क्यापिटल हिलय् हिंसा न्यंकूगु खः । थ्व हिंसाय् लानाः न्याम्हेसिया ज्यान वंगु खः । अमेरिकी अनुसन्धान अधिकारीतय्सं थ्व घटनाय् १६० म्हं मल्याक मनूतय् विरुद्ध फौजदारी अनुसन्धान सुरु यानागु खँ धाःगु दु।
कोलम्बियाया कार्यवाहक महान्यायाधिवक्ता माइकल शेरवीनं हिंसा न्यंकूपिं विरुद्ध आक्रमण व विद्रोहया षडयन्त्र याःगु अभियोग बीगु व थ्व अभियोगय् नीदँ तक जेल सजाँय जुइफुगु खँ धाःगु दु। एफबिआईं क्यापिटल हिल घटनाय् संलग्न मनूतय्त कानुन पालना याइगु निकाय समक्ष उपस्थित जुइत इनाप याःगु दु । एफबिआईया वाशिंगटन ज्याकूया सहनिर्देशक स्टिभन डुआन्टानों घटनाय् संलग्नपिं डिसी त्वःता वनेधुंकूगु जूसां उमि छेँय् हे प्रहरी वयेफुगु खँ धाःगु दु ।
अथेहे सिनेटर चक सुमरं घटनाया इलय् क्यापिटल हिल भवनय् दुपिंत हवाई यात्रा यायेमदइकथं प्रतिबन्ध तयेत संघीय सरकारयात इनाप याःगु दु। थ्व घटनायात प्रोत्साहित याःगु द्वपनय् राष्ट्रपति ट्रम्प विरुद्ध नं डेमोक्र्याट सांसदतय्सं महाभियोग तयेधुंकूगु दु ।<eot>उज्बेकिस्तान छगू भूपरिवेष्ठित मध्य एशियाली राष्ट्र ख। नापं, थ्व देय्‌या सीमाय्‌ लाःगु सकल देय्‌ नं भूपरिवेष्ठित दु। थ्व देय्‌या उत्तरय् कजाख्स्तान, पूर्वय् ताजिकिस्तान दक्षिणय् तुर्कमेनिस्तान व अफ्गानिस्तान ला। थ्व देय्‌ सन् १९९१ तक्क सोभियत संघया छगू घटक जुयाच्वंगु ख। उज्बेकिस्तानया मू नगर राजधानी ताशकन्त, समरकन्द, बुखारा आदि ख। थ्व देय्‌या मू मनुत उज्बेक जातिया मनुत ख व इमिगु भाय् उज्बेक भाषा ख।
इतिहासEdit
थ्व थासय् ईसा स्वया २००० दँ न्ह्यः मानव वस्ती न्ह्यथन। आया उज्बेकतेसं थन च्वंपिं आर्यतेत विस्थापित याःगु धैगु विश्वास दु। सन् ३२७ ईसापूर्वय् अलेक्जेन्डर थःगु सैन्य अभियानय् वःबिले वय्‌कःया विरोधय् थ्व थासय् यक्व प्रतिरोध जूल। वय्‌कलं थ्व थाय्‌या राजकुमारी रोक्साना नाप इहिपा नं यात। अलेक्जेन्डर धुंका च्यागु शताब्दी तक्क थ्व थाय्‌ इरानया पार्थियन व सासानी साम्राज्यया छगू भाग जुयाच्वन। थ्व धुंका अरबतेसं खुरासानय् कब्जा याना थ्व थासय् इस्लामया प्रचार यात।
गुंगु शताब्दीइ थ्व थाय् सामानी साम्राज्यया अंग जुल। सामानीतेसं पारसी धर्म त्वता सुन्नी इस्लामयात आत्मसात यात। १४गु शताब्दीया अन्तय् थ्व थाय्‌ तेमुरलेनया उदय नापं छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌ जूवन। तेमूरं मध्य व पश्चिमी एसियाय् अद्भुत सामरिक सफलता कायेफत। तेमूरं उस्मान (अटोम्यान साम्राज्य)या सम्राट यात नं बुकाबिल। १९गु शताब्दीइ थ्व थाय्‌ रूसी साम्राज्य व १९२४य् सोभियत संघया सदस्य राज्य जूवन। सन् १९९१य् थ्व देय्‌ सोभियत संघं स्वतन्त्र जूवन।<eot>येँ – जगतसुन्दर ब्वनेकुथिइ वंगु शुक्रवाः छगू बःचाःधंगु ज्याझ्वःया दथुइ मिनि संग्रहालय चायेकेगु ज्या जुल । संग्रहालयय् थीथी हलज्वलं दुथ्याकातःगु दु । उगु मिनि संग्रहालयय् चायेकेत ख्वपया मल्ल प्रधाना· प्रतिष्ठानं आवश्यक हलंज्वलंया ग्वाहालि यानादीगु खःसा ब्वनेकुथिया हे न्हापांम्ह प्रिन्सिपल मय्जु रत्नदेवी कसां नेवाःतय्सं न्हापा छ्यलाबुलाय् हयाच्वंगु चाया थलबल बियाः ग्वाहालि यानादीगु खः ।
अथे हे मदुम्ह सान महर्जनया नामं क्वतः ज्वलं ग्वाहालि यानादीगु खःसा मेमेगु हलंज्वलं धाःसा ब्वनेकुथिं हे व्यवस्था याःगु खः ।
संग्रहालयय् नेवाःतय् परम्परागत तिसा, वसः व थलबलं नापं मेमेगु नं आपालं हलंज्वलं ब्वया तयागु जानकारी बियादिसें ब्वनेकुथिया प्रिन्सिपल मय्जु सुनिता मानन्धरं संग्रहालययात तब्या याना यंकेत सकसितं ग्वाहालिया निंतिं इनाप नं यानादिल ।
संग्रहालय चायेकेत प्रतिष्ठानया कार्यसमितिया सकल दुजःपिं नापं आजीवन सदस्य व सल्लाहकार यानाः झिंछम्हेसिनं ग्वाहालि यानादीगु खः । उगु इलय् प्रतिष्ठानया नायः डा. माधवसुन्दर मल्लं ब्वनेकुथिया संचालक समितिया अध्यक्ष लक्ष्मीदास मानन्धरयात दराजया ताःचा लःल्हानादीगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷ नेपाल क्रिकेट संघ(क्यानं) पुलांम्ह कप्तान पारस खड्कां फिनावयाच्वंगु ७७ नम्बरयागु जर्सी अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटय् मेपिं कासामितय्त मबिइगु खँ धाःगु दु । पारस खड्कां नेपाःया क्रिकेटयात बिउगु योगदानया सम्मान यासें क्यानं थ्व निर्णय याःगु खः ।
पारस खड्कां वंगु मंगलवाः अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटं संन्यासया घोषणा याःगु खः । नेपाःया निंतिं खड्कां १७ दँ म्हितूगु दु । खड्का झिदँतक नेपाःया क्रिकेट टिमया कप्तान जूगु खःसा नेपाःयात एकदिवसीय कासाय् अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता बीकेत सफल नं जूगु दु । खड्काया हे कप्तानीइ नेपालं टि–२० विश्वकप २०१४ नं म्हितूगु खः ।<eot>बौद्धमार्गी नेवातय्गु लागि सकिमिला पुन्ही धयागु दिं त:धंगु दिं खः । थ्व हे दिनय्‌ स्वयम्भू महाचैत्य प्रतिस्थापित याःगु घाइ । थ्व कुन्हु स्वयम्भू भगवानया थाय्‌ वना: पुजा या: वनेगु परम्परा दु । स्वयम्भुई हलिमलि ब्वयेगु व तुत: ब्वनेगु परम्परा नं दु।
कछला शुक्ल पूर्णिमा वा कार्तिकशुक्ल पूर्णिमायात सकिमिला पुन्ही धकाः हना वयाच्वंगु खः । थ्व इलय्‌ विशेष याना कृषि उत्पादन धयागु चाकुहि, सकि व बरां खः । थ्व इलय्‌ कृषि उत्पादन मध्यय अप्व:सिया वा लया: छेँ दुकाये धुंकूगु जुइ । अनं व्छ, कःनि मुस्या चना आदि गेडागुडी नं छँय्‌ छँय्‌ दुकाये घुकूंगु जुइ ।
सकिमिला खँग्व: सकि व मिला मिलेजुया बनेजुगु खः । सकि धयागु फकंया हा: थें खः । मिला धयागु चन्द्रमा जुल । थ्व पुन्ही कुन्हु हि, सकि मना: द्यःयात पूजा याना: छायेगु याइ । हि सकि नापनापं बरां कःनि मुस्या, छुस्या आदि बूब: सिया द्यःद्यः पिन्त छायेगु याइ ।
हलिमलि ब्वयेगुः
सकिमिला पुन्ही कुन्हु बहनी बाैद्ध स्थल, स्वयम्भू, बाहाः, बही अादि थाय् थासय् व त्वाः त्वालय् छँखा छँखापतिं हलिमलि ब्वयेगु याइ । नापनापं सकि, हि व फलफूल नं तयेगु याइ । बाहा, बही, त्वा: त्वाःयापिसं तयेहःगु छुस्या मुस्या, हि सकि फलफूल फुक्क जम्मा याना चिभाः न्ह्योने स्वस्ति वा चिभा, वा छुं मुर्ति हलिमलि हे कलात्मक धंगं च्वया ब्वयेगु याइ । हलिमलि ब्वये धुन धायेवं भगवान द्यःया थाय् व चिभालय्‌ मत तयेगु याइ । मत तयेगुया नापनापं भजन खल:पिसं भजन नं हालेगु याइ । हलिमलि ब्वया: द्यःयात पूजा नं याइ । पूजा नापं भजन सिधल धायेवं ब्वया: तःगु दक्व हलिमलि मुना हलिमलि ब्वःगु स्वःव:पिं वा अन मुनाच्वंपिं फुकसित इनाः बी । नापं सुनां सुनां हलिमलि ब्वयेत कःनि, मुस्या, छुस्यामुस्या, खत्या, फलफूल आदि त:हःपिं फुक्कसित प्रसाद धका छँय्‌ छँय नं बीके व्छयेगु याइ । थ्वबलय्‌ कःनि, मुस्या, फलफूल, मरि अादि भ्वँचा वा मरिकसी तया: बाहा: बहीलय्‌ ब्वये यंकेगु जक मखु थ:थिति इष्टमित्रपिं थाय्‌ नं बीक्य व्छयेगु याइ । थुवलय्‌ कःनिमुस्या, फलफुल, मरि आदि भ्वँचा वा मरिकसि तया: बाहा: बहिलय्‌ ब्वये यंकेगु जक मखु थ:थिति इस्तमित्रपिनि थाय्‌ बीके छ्वयेमा: ।
थ्व कुन्हु नेवाः तय्‌ छँय्‌ चाकुहि, सकि, तरुल आदि कण्डमूलयात मना: नयेगु याइ । नापं छुस्या मुस्या खत्या, बरां आदि सिया नं नयेगु याइ ।
थ्व पुन्ही कुन्हु भगवान बुद्धया चेला सारिपुत्र निर्वाण जगु दिं धका धायेगु याः ।बुद्धधर्मय् मृत्यु धयागु म्वानाच्वनागु जीवनपाखें, माेक्ष प्राप्त जुइगु निर्वाण जुइगु खः । निर्वाण प्राप्त मजूपिनि मृत्यु लिपा नं हानं मेगु जन्म काः वने माः धयागु पुनरजन्मया विश्वास याइपिनि धापु दु ।
सकिमिला पुन्हीबलय्‌ ल:फय्‌या याम फूना चिकुला सुरु जुइगु जुगलिं कःनि मुस्याः नया: म्हय् शक्ति दयेकेगु खः । म्ह क्वाकेगु खः । चाकु हि व सकि जमिनया तःलय्‌ सइगु वस्तुलय्‌ चिनि दैगुलिं हि सकि नया: शक्ति दयावइगु नं खः । कार्तिक महिना अप्व: धया्थे फलफूल सइगु याम ख: । उकिं थ्व इलय्‌ फलफूल नयेगु चलन दु । फलफूल भिटामिन “सि” दुगु वस्तु खः । अथें तुं हि, सकि, कःनि व्छ आदि कार्वोहाइड्रेड व मुस्या सिम्पु बरां आदि प्रोटिनयुक्त नसा खः ।
आषाढशुक्ल एकादशी अर्थात हरिशयनी एकादशी कुन्हु चतुरमास सुरु जुइ । थ्व प्यला तक न्ह्याइगु ख: । सकिमिला पुन्ही कुन्हु चतुरमास क्वचायेकेगु दिं खः । चतुरमास प्यला धर्मकर्म यायेगु झ्वलय्‌ गुम्हसिया बाखं कंकेगु याइ गुम्हसिया बाहा: बही वा छुं नं द्यःद्यःपिन्त पूजा यायेगु याइ । थ्वबलय्‌ बाखं क्वचायेकेगु धकाः पूजा याना क्वचायेकेगु याइ ।
कतिंपुन्ही कुन्हु खुल्ला आकाशय्‌ पंमा थना त:गु आल:मत नं सकिमिला पुन्ही कुन्हु दुकायेगु याइ । चन्द्रमायात पूजा याइबलय्‌ विशेष यानाः हलिमलि छाना: पूजा यायेगु चलन दु । चथा: बलय्‌नं चन्द्रमायात खुँ द्यःया रुपय्‌ पूजा याइगु खः । थ्वबलय्‌ नं कःनि मुस्या फलफूल तया: पूजा याइगु खः । सकिमिला पुन्हीबलय्‌ नं हलिमलि ब्वयेगुया चन्द्रमा लुइ धुंका बहनी खः । द्यःद्य:पिन्त चाकुहि नापनापं हलिमलि छाना: पूजा याइगु जुगुलिं थ्व पुन्हीकुन्हुयात हलिमलि पुन्ही धका नं धायेगु या: ।<eot>येँ – खस नेपाली व अंग्रेजी भासं च्वयातःगु मचा साहित्यया थीथी ६० गू सफू म्हिगः छक्वलं नेपालभाषां अनुवाद यायेगु ज्या क्वचाल । एशिया फाउण्डेशनया ‘लेट्स रिड’ कार्यक्रम अन्तर्गत थ्व ज्याझ्वः जूगु खः । नेपाल लिपि गुथि व हाम्रो पात्रोया ग्वाहालि कयाः म्हिगः न्हिछि हे जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ थ्व ६० गू मचा सफूयात नेपालभाषां अनुवाद यायेगु ज्या जूगु खः ।
म्हिगः अनुवाद जूगु फुक्कं सफूयात थौं सम्पादन यानाः छापे यायेत योग्य दयेकीगु खँ धाःगु दु । नेपालभाषां अनुवाद जूगु थ्व मचा सफू प्रकाशन जुइबलय् उकी नेपाल लिपि नं प्रयोग जुइगु खँ धाःगु दु । म्हिगः जूगु थ्व अनुवाद सम्बन्धी ज्याझ्वलय् नेपालभाषा मंकाः खलःया नायः लिसें जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठ, नेपाल लिपि गुथिया नायः निरंजन ताम्रकार, नेपाःस्थित अमेरिकी राजदूतावासया प्रतिनिधि पाउल थोमस, मचा साहित्यया विज्ञ विनय कसजु, शिक्षा मन्त्रालयया अधिकारी यादवचन्द्र निरौलापिंसं नं नुगःखँ प्वंकादीगु खः ।
एशिया फाउण्डेशनपाखें थ्व स्वयां न्ह्यः जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठं च्वयादीगु नेपालभाषाया मचा कवितायात खस नेपालीं अनुवान यानाः पिकायेधुंकूगु दु । वय्कःया उगु अनुवाद सफूयात आः खमेर, भियतनामी व लाओसया भाषां नं अनुवाद यानाः सफू पिथने धुंकूगु दुसा उकियात आः वर्मिज भासं अनुवाद यानाच्वंगु जानकारी नं अन बिउगु खः ।
म्हिगः थ्व ६० गू सफू नेपालभाषां अनुवाद यायेगु ज्याय् नेपालभाषाया मचा साहित्य लिसें शिक्षण ख्यःलिसे सम्बन्धित च्वमि व साहित्यकारपिं सहभागी जुयादीगु खः । थ्व धुंकाः आः मेमेगु सफू नं अनुवाद यायेगु लक्ष्य दुगु खँ फाउण्डेशनया मय्जु समिरा श्रेष्ठं कनादिल ।<eot>रोमन साम्राज्य प्राचीन रोमन सभ्यताया छगु कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् सरकार अटोक्र्याटिक जुवन। थ्व कालखण्ड ५००दंया रोमन गणतन्त्र (५१०इ पू - १गु शताब्दी इ पू) धुंका वगु ख। रोमन गणतन्त्र गाइयस मारियस व सुल्लाया कन्फ्लिक्ट व पोम्पी महानया बिरुद्धया जुलियस सिजरया जनयुद्धं याना कमजोर जुवन।.[३] रोम गणतन्त्रं साम्राज्यय् वंगु तिथि थ्व हे धका मदु। तर थ्व हिउपाया निंति यक्व उम्मेद्वार झाकातेगु लिधंसा काय्‌गु या। थुकिलि जुलियस सिजरया पर्पेच्युवल कथं रोमन डिक्टेटरया पदय् मनोनयन (४४ इ पू), सिजरया उत्तराधिकारी अगस्टसया एक्तियमया ब्याटलय् विजय (सेप्टेम्बर २, ३१ इ पू), व रोमन सेनेटं अक्टेभियनयात मानार्थ (अनरिफिक) अगस्टस पद ब्युगु (ज्यानुवरी १६, २७ इ पू) दक्ले मू झाकात ख।[४]
ल्याटिन भाषाया खँग्वः ''इम्पेरियम रोमानम'' (रोमन साम्राज्य) हे ल्याटिन एक्स्प्रेसनय् दक्ले बांलाक्क स्युगु खँग्व जुइफु गन खँग्वः "imperium" वा इन्पेरियमयात रोमन साम्राज्यया दुने लाःगु हलिमया कथं ईंगीत यागु दु। अगस्टसया ई निसें रोमन साम्राज्यया पतन तक्कया दुने रोमं पश्चिमी युरेसिया व उत्तरी अफ्रिकायात डोमिनेट यात व थ्व साम्राज्यं थ्व थाय्‌या जनसंख्याय् मू जनसंख्या देकल। रोमन एक्स्पान्सन थ्व देय् साम्राज्यय् हिलेस्वया न्ह्य हे न्ह्यथंगु ख। थ्व साम्राज्यं थगु भूभागया च्वका सम्राट त्राजनया इले देसियाया कब्जा( इ सं१०६य्) धुंका थ्यन। थुकिया भूभागया दक्ले तधंगु बिले, रोमन साम्राज्यं थ्यंमथ्यं ५ ९०० ००० वर्ग किमि (२,३००,००० वर्ग माइल) भूक्षेत्रय् फैलेजुगु खने दु। हलिमया संस्कृतिय्, विधानय्, प्रविधिइ, कलाय्, भाषाय्, सैन्यय्, वास्तुय् आदि यक्व सभ्यताया ख्यले रोमन साम्राज्यया प्रत्यक्ष/परोक्ष प्रभाव आतक्क नं खने दनि।
रोमन साम्राज्यया अन्त्य धका ऐतिहासिक घोषणा मजु। तर थ्व साम्राज्यया अन्त्ययात सेप्टेम्बर ४ ४७६या खुनु काय्‌छिं। थ्व खुनु पश्चिमी रोमन साम्राज्यया अन्तिम सम्राट रोमुलस अगस्टस पदच्यूत जुल व लिपा थ्व पदपूर्ति गब्लें मजुल। तर मबागु रोमन साम्राज्यया अन्तिम जुजु दायोक्लेतियन ख। वय्‌कःलं ३०५य् सकल रोमया सम्राटया पदं अवकास कया दिल्। वय्‌कःया राजधानी रोम ख। वय्‌कःलं रोमन साम्राज्ययात पूर्व व पश्चिम साम्राज्यय् बायादिल। वय्‌कःलं साम्राज्ययात बाय्‌धुंका निगु हे साम्राज्यं थःयात रोमन साम्राज्य देकेयागु यक्व कुतः यात। पश्चिमी रोमन साम्राज्य क्वह्यना वना ५औं शताब्दीय् ध्वस्त जुल। पूर्वी रोमन साम्राज्य (थ्व लिपा युनानी तत्त्वया समिश्रण याना छगु सहश्राब्दी तक्क म्वाय्‌ फतः व लिपा अट्टोम्यान साम्राज्यया ल्हातं १४५३य् पतन जुल), थौं-कन्हेया भाषाय् बैजन्टाइन साम्राज्य , नं ग्रेको-रोमन वैधानिक व सांस्कृतिक चलनयात हेलेन्सिक (युनानी) व पूर्वी अर्थोडक्स चर्चया समिश्रणय् छुं ई या निंति म्वाका तल।
लिधंसाEdit
↑ १.० १.१ १.२ १.३ Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History 3 (3/4): 125. DOI:10.2307/1170959.
↑ John D. Durand, Historical Estimates of World Population: An Evaluation, 1977, pp. 253-296.
↑ थ्व स्ट्रगलय् सच्छिऔं सांसदतेत स्यागु ज्या जुल व मेमेपिं सांसदत नं कालं सिना वन। अतः, रोमन सेनेटय् प्रथम त्रायमभाइरेत व लिपा द्वितीय त्रायमभाइरेतया पक्षधारीतेगु ल्याखं त्च्ववन।
↑ अक्टेभियनं आधिकारिक कथं थःमेस्यां रोमन साम्राज्य संरक्षण यानागु धका थगु अधिकारयात गणतान्त्रिक फर्मयात सुचुकातल। वय्‌कया इले गणतन्त्रय् थें हे कन्सुलत निर्वाचित जुया च्वन, व्यवस्थापिकायात प्लेबियनतेगु त्रिब्युनत वना हे च्वन, नापं सांसदतेसं (senators) रोमन क्युरियाया बारेय् वादविवाद याना हे च्वंगु खने दु। अथे जुसां लिच्वःय् सकल विषयय् प्रभाव व सकल विवादय् अन्तिम निर्णय अक्टेभियनया हे जुगु खने दु। थ्व प्रभावयात क्वातुक्क ज्व्नातेत वय्‌कलं माबिलेयात रोमन लिजियनया समर्थन कयादिगु खने दु।<eot>बीबीसी – कोरोना भाइरस (कोभिड-१९)या दकलय् न्हापां खनेदुगु चीनाया वुहान शहरय् हानं छम्हेसिक संक्रमण खनेदुगु दु । वुहान शहरय् न्हूगु संक्रमण लच्छि लिपा खनेदुगु खः । आइतवाः ८९दँया मिजंयात संक्रमण जूगु खँ चीनया राष्ट्रिय स्वास्थ्य आयोगं धाःगु दु । उम्ह संक्रमितया स्वास्थ्य अवस्था गम्भीर दुगु खँ नं आयोगं धाःगु दु । संक्रमण खनेदयेवं उम्ह मिजं च्वनीगु इलाकायात निषेधित यानाः सुरक्षा व्यवस्था क्वाःतुगु दु ।
वुहानया छगू केस नापं चीनय् झिंप्यम्ह न्हूपिं संक्रमित खनेदुगु दु । आः तक चीनय् ८२ हजार ९ सय १म्ह मनूतय्त संक्रमण जुइधुंकूगु दु । अथेहे कोरोनया कारणं ४ हजार ६ सय ३३म्ह मनूत सीधुंकूगु दु ।<eot>दँ धाःगु छगु निश्चित कालखण्ड ख। थ्व कालखण्ड सौर्य वा चन्द्र नगुमां कथं पाइ। सौर्य कालखण्डय् पृथ्वीं सूर्द्यःयात छचाखेलं चाःहिलिगु ई यात दँ धाइ। चन्द्र नगुमांय् १२गु चन्द्रमास वा अधिवर्षय् १३गु चन्द्रमासं दँ दयाच्वनि।<eot>येँया केशरमहलपाखे वनेगु खःसा अन मनूतय् भीडभाड गुबलें म्हो मजू । चान्हय् निसें राहदानी विभागय् झ्वःछुना च्वनीपिं मनूत खंकेफु । आफिस इलय् ला मनूत घ्वाःतुमतुघ्वानाः झ्वः छुनाच्वंगु खनेदइ । सामान्य इलय् जक मखु कोभिडया महामारी जुयाच्वंगु इलय् तकं न्हि द्वलंद्वः मनूत राहादानी कायेगु निंतिं अन भीडभाड यानाच्वंगु खंकेफु । तर अन झ्वःछुनाच्वंपिं मनूत मध्ये बच्छि स्वयां अप्व ला न्हिछिचछि झ्वः च्वनाः नं अथें निराश जुयाः लिहां वनेमालाच्वंगु दु । गबलें कुपन सिधल धकाः, गबलें राष्ट्रिय परिचय पत्र मदु धयागु कारण क्यनाः सेवाग्राहीत थःगु ज्या पूमवंकं हे लिहांवनेत बाध्यता जुयाच्वंगु दु । स्वनिगः पिनें वःपिं आपालं मनूत न्यान्हु खुन्हु झ्वः च्वनेधुंकाः नं भ्वं छकू मगाःगु कारणं हाकनं थःगु छेँय् लिहां वने मालाच्वंगु दु । थ्व नेपाःया छगू सरकारी ज्याकूया छगू विभाग दुने जुयाच्वंगु न्हियान्हिथंया घटना खः । व नं कोरोनाया महामारीया इलय् ।
कोभिड १९या स्वंगूगु लहर शुरु जुइधुंकाः बल्ल सरकारं अतिरित्त खोप अर्थात बुस्टर डोज बीगु निर्णय यात । छवाः न्ह्यः जक सुरु जूगु अतिरित्त खोप कायेगु निंतिं स्वास्थ्य विभागं क्वःछिनातःगु थासय् मनूतय् भीड उतिकं खनेदयाच्वंगु दु । अझ खोप कार्ड मदयेकं सार्वजनिक थासय् व सरकारी सेवां बञ्चित जुइगु निर्णय लिपा न्हापांगु व निगूगु मात्राया खोप काइपिनि मनूतय् भीड झन हे तच्वयाच्वंगु दु ।
भारतय् कोभिडया न्हूगु लहर वयेधुंकाः नेपालय् नं थ्यनीगु निश्चित खः । थ्व खँ न्हापांगु व निगूगु कोरोनाया लहरय् खनेधुंकूगु खः । थुगुसी नं भारतय् स्वंगूगु लहरया सुरुवात जुइवं नेपालय् नं थुकिया विरुद्ध तयारी यायेमाःगु खः । तर नेपालय् गुबलय् लहर सुरु जुल उबलय् निंतिं सरकारं ब्लल बुस्टर डोज लगायतया ज्या न्ह्याकल ।
भारतय् न्हूगु लहर सुरु जुइवं दकलय् न्हापां क्वातुक स्वयेमाःगु धयागु देय् दुहांवइगु नाकाय् खः । तर न्हियान्हिथं बिना परिक्षण वा क्वारेन्टाइन मनूत थीथी नाकां दुहां वयाः तप्यंक समुदाय नाप सम्पर्कय् थ्यनाच्वंगु दु । तथ्यांक कथं भारतीय सिमां दुहांवइपिं न्हिं म्होतिं नं ३०० निसें ५०० म्ह मनूतके कोरोना खने दयाच्वंगु दु । सरकारं सीमा पार यानाः वइपिं मनूतय् व्यवस्थापन सुनां यायेगु धकाः स्पष्ट निर्देशिका मदयेकूगुलिं नाकां दुहां वःपिं मनूत तप्यंके छेँय् छेँय् वनेगु यानाच्वंगु दु । न्हापांगु व निगूगु लहरं निसें सरकारं सीमा पार याइपिनि निंतिं धकाः होल्डिङ सेन्टर दयेकेगु खँ न्ह्यथंगु खः । थौं स्वंगूगु लहर तक थ्यंगु इलय् तकं होल्डिङ सेन्टर दयेकेगु ज्या क्वचाःगु मदुनि । थुकीया तप्यंक लिच्वः धयागु संक्रमित मनूत समुदायस्तरय् थ्यनाः संक्रमणया ल्याः अप्वयेकेगु हे खः ।
आः सरकारं कोरोना नियन्त्रण यायेगु धकाः स्मार्ट लकडाउनया नियम हःगु दु । उकी मध्ये छगू खः, जोर बिजोर कथं गाडी चले यायेगु । थ्व नियम न्हापा नं तसकं विवादय् लाःगु खः । भीडभाड नियन्त्रणया निंतिं धासें जोर बिजोर नियम हःगु खः । तर थुकीं गाडीया मात्रा म्हो यानाः झन् छगू हे सवारीइ यात्रा याइपिं मनूतय् ल्याः जकं अप्व याइगु मखुला ? मनूतय् ज्याकू, लजगा वनेगु बन्द जूगु मदु । अफिस चालाच्वंगु दु । तर गाडीया मात्रा म्हो । थुकीं भीडयात नियन्त्रण मखु झन् अनियन्त्रित जकं याइ । संक्रमिततय् ल्याः पनेगु निंतिं थुकीं ग्वाहालि यायेगु स्वयां संक्रमणयात अप्वयेकीगु जक) मखुला धयागु संशय ब्वलंगु दु ।
महामारी नियन्त्रण अथें नं चूनौतिपूर्ण जुइ । तसकं स्रोत सम्पन्न देय्तय्त नं कोरोना नियन्त्रण यायेत थाकुयाच्वंगु इलय् नेपाःयात थाकुमजुइगु खँ मखु । तर पूर्व अनुमान व पूर्व तयारीया कारण नियन्त्रण यायेफइगु ज्या तकं नेपाःया सम्बन्धित निकायया कमजोरीया कारणं थप हाथ्यापूर्ण जुयाच्वंगु दु । थौं राहदानी कायेगु निंतिं जुइमाः, राष्ट्रिय परिचयपत्र कायेत जुइमाः वा खोप कायेगु निंतिं जुयाच्वंगु भीडभाड जुइमाः थ्वफुक्कं व्यवस्थापनया कमजोरी खः । सरकार नाप फुक्क कथंया स्रोत साधनत दु । आवश्यक मानवीय स्रोतं निसें आर्थिक स्रोत तक सरकार याके दु । अथेखःसां उकीया उचित व्यवस्थापनया कमजोरीया कारणं मनूत चिधंगु निसें चिधंगु ज्या कायेत तकं घण्टौं लाइनय् भीडभाड यायेमाःगु विवशता । फलतः गुलि अप्व भीडभाड उलि मनूतय् संक्रमण दर अप्वः ।
व्यवस्थापकीय कमजोरीया मेगु दसु खः समन्वयया अभाव । छुं न्हि न्ह्यः जक येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं कारोना न्यूनिकरण व रोकथामया निंतिं सरकारं स्थानीय निकाय नाप समन्वय मयाःगु द्वपं बियादीगु दु । जनतानाप प्रत्यक्ष रुपं स्वापु दुपिं धयापिं स्थानीय निकायया जनप्रतिनिधित खः । जनप्रतिनिधित नापया समन्वय, सल्लाह व सहभागिता बिना महामारी नियन्त्रणया सम्भावना दइमखु । जनता यानाच्वंगु अपेक्षा छथाय् दइ तर सरकारं उकीया निंतिं ल्ह्वनेमाःगु पलाःया जिम्मेवारी धाःसा केन्द्रं नियुक्त यानातःपिं प्रमुख जिल्ला अधिकारीतय्त बियातःगु दु । सरकारया थ्व पलाखं जनतां बिचाः यानाच्वंगु व सरकारं लागू यानाच्वंगु नियमय् अन्तर खनेदयाच्वनी ।
निगूगु लहरया झ्वलय् नं स्वनिगःया मेयरतय् मंकाः फोरमं पिने जिल्लां वइपिं मनूत नियन्त्रण मयायेगु खःसा स्वनिगःया अवस्था भयावह जुइगु ख्याच्वः बिउगु खः । तर जिल्ला अधिकारीतय्सं उकीयात बेवास्ता यासें स्वनिगःया नाकाय् स्वयां स्वनिगः दुने कडा यायेत स्वल । फलतः स्वनिगः दुने संक्रमिततय् ल्याः अप्वया वन । आः नं जिल्ला अधिकारीतय्सं स्थानीय तहया प्रतिनिधितय् सल्लाह व सुझाव मन्यंसें नियम लागू यानावनेगु खःसा उकीं संक्रमण नियन्त्रणय् ग्वहालि जुइगु आशा याये फइमखु ।
संक्रमण नियन्त्रण यायेगु निंतिं थाय् कथंया नियम आवश्यक जुइ । फुक्क थासय् छगू हे कथं नियमं जनताया जीवनयात अस्तव्यस्त यानाबी । उकिं थःनाप दुगु स्रोत व साधनया पूर्ण रुपं सदुपयोग यानाः व्यवस्थापनयात गुकथं चुस्त यायेगु धयागु बारे सरकारं बिचाः यायेमाः । केन्द्र, प्रान्त व स्थानीय तह दथुइ सही रुपं समन्वय यानाः न्ह्याः वनेफुसा जक महामारी नियन्त्रणय् सफलता चूलाकेफइ ।<eot>येँ- येँ महानगरपालिकां गणतन्त्र दिवस न्यायेकेगु तयारी तयारी न्ह्याकूगु दु । थ्व हे वइगु जेठ १५ गते झिंछक्वःगु गणतन्त्र दिवसया तयारीकथं येँ मनपां सुचुकुचु यायेगु व महानगरया लागायात छायेपीगु ज्या न्ह्याकूगु खः ।
गणतन्त्र दिवसया निंतिं गठन यानातःगु मूल समारोह समितिं येँ मनपाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यया संयोजकत्वय् मंच सजावट व व्यवस्थापन उपसमिति गठन यानातःगु खःसा थ्वहे उपसमितिं दिवसया निंतिं माःगु तयारी न्ह्याकूगु खः ।
उपसमितिया सदस्य सचिव विष्णु जोशीं बियादीगु जानकारीकथं दिवसया तयारीकथं येँ मनपां थौंकन्हय् महानगरया लागा सुचुकुचु यायेगु व मेमेगु सजावटया ज्या यानाच्वंगु दु । गणतन्त्र दिवसकुन्हु येँ मनपापाखें त्वनेगु लःया व्यवस्था यायेगु नापं सर्वसाधारणयात च्वनेगु निंतिं द्वःछिगू मेचया व्यवस्था याइगु जूगु दु । थुकथं हे थीथी समुदायपाखें सांस्कृतिक ज्याझ्वः न्ह्यब्वयेगु निंतिं नं येँ मनपां तयारी याःगु दु ।
थ्व हे झ्वलय् दिवसय् सहभागि जुइपिं पाहांपिंत छुं नं समस्या वल धाःसा तत्काल उद्धार यायेगु निंतिं ज्याझ्वः ज्वःछिया निंतिं येँ मनपां एम्बुलेन्स व दमकल नं परिचालन याइगु जूगु दु । उकिया निंतिं येँ मनपाया प्रमुख शाक्यया संयोजकत्वय् च्वंगु मंच व्यवस्थापन समितिया बैठकं दिवसया लसताय् जुइगु ज्याझ्वः स्वयेत वइपिं सर्वसाधारणयात च्वनेगु मेच, त्वनेगु लः व ज्याझ्वः जुइगु मुख्यस्थल सैनिक मंच तिंख्यः छायेपीगु लगायतया निर्णय याःगु खः ।
थुकथं हे बैठकं हेलिकप्टरं ब्वज्या याइगु ब्यानर व वा गायेकेत आवश्यक स्वां नेपाली सेनायात उपलब्ध याकेगु नापं साउण्ड सिस्टमया व्यवस्था यायेगु नं निर्णय याःगु दु ।<eot>हाइड्रोजन तत्त्वमांया न्हापांगु रसायनिक तत्त्व ख। थुकिया रसायनिक चिं H ख। पृथ्वीया सामान्य ताप व चापय् थ्व तत्त्व वायु रुपस दयाच्वनि।<eot>शैलेन्द्रमान बज्राचार्य, छम्ह उद्यमीलिसें सामाजिक ज्याय् सक्रिय समाजसेवी कथं वय्कःयात म्हस्यू । थम्हं ग्वःगु कम्पनी न्ह्याकाच्वनागु दु धइगु ल्याः वय्कलं थम्हं हे छक्वलं धाय्मफु । २७, २८गू धइथें थीथी कम्पनी न्ह्याकाः करीब न्यासः धइथें मनूतय्त वय्कलं रोजगारी बियाच्वनादीगु दु । अथे हे, त्वाः समाजय् थीथी सामाजिक ज्या नं वय्कलं न्ह्याकाच्वनादीगु दु । व हे कथं बौद्ध धर्मया ख्यलय् नं वय्कःया पलाः उलि हे न्ह्याः ।
आः वय्कः बज्राचार्यया म्हसीका पाःगु दु । प्रदेश सभा सदस्यया रुपय् राज्यया नीति निर्माण तहलय् वनेगु नितिं वय्कः थुगुसीया आम निर्वाचनमार्फत न्ह्यज्याःगु दु । आसन्न आम निर्वाचनय् वय्कलं प्रदेश सभा सदस्यया नितिं येँया क्षेत्र नम्बर ८ (क) पाखें उम्मेदवारी बियादीगु दु । ल्याय्म्ह पुस्ताय् लोकंह्वानाच्वंगु तुतां चुनाव चिं कयाः वय्कलं उम्मेदवारी बियादीगु दु । छम्ह उद्यमीया रुपं म्हसियाच्वंम्ह ल्याय्म्ह चुनावी मैदानय् कुहांवःगुलिसें वय्कःया उम्मेदवारी, वय्कःया एजेन्डा, योजना आदियात कयाः क्षेत्र नम्बर ८ (क) य् बांलाक हे चर्चा नं जुयाच्वंगु दु ।
विशेष कथं उद्यमी, व्यवसायीया म्हसीका दय्कूम्ह शैलेन्द्रं थःगु उम्मेदवारीलिसें भूमिया संरक्षण व आर्थिक समृद्धिया मुद्दायात हे प्राथमिकताय् तयादीगु दु । तर आर्थिक समृद्धितक्क थ्यंकेगु लँ धाःसा मेपिनिगु स्वयां वय्कःया पाः । वय्कलं ततःधंगु उद्योग चाय्केगु, ल्याय्म्हतय्त उगु उद्योगय् जागीर दइगु खँ ल्हानामदी । बज्राचार्यं सकसिगु पुख्र्यौली ज्यायात हे न्हूगु ढङ्गं न्ह्यःने यंकाः थुकिया हे माध्यमं थनया भूमिया नं संरक्षण याय्गु व थुकिं हे थनया स्थानीय वासिन्दायात समृद्ध दय्केगु योजना दय्कादीगु दु । थनया प्राचीन वस्ती त्वःताः धमाधम स्थानीय वासिन्दात पिहांवनाच्वंगुलिइ वय्कःया तःधंगु च्यूताः खनेदु । ‘थौं झीगु पुलांगु बस्तीइ रैथाने परिवार धमाधम म्ह्वः जुजुं वनाच्वंगु दु । धमाधम मनूत कि त्वाः त्वःतावन कि देय् हे त्वःताः वन । थुकिं यानाः झीगु परम्परागत संस्कृतिइ तकं लिच्वः लात । स्थानीय मनूत पिहांवंबलय् थनया स्थानीय जात्रापर्व संस्कृति न्ह्याकीपिं मनूत मन्त, जात्रापर्वं दिनावन, गुथि स्यनावन । धाय्बलय् झीगु म्हसीका हे तन, अस्तित्व हे मदयावनीगु जुल’ बज्राचार्यं धयादिल ।
स्थानीय वासिन्दायात थः जक मखु, थः अबुबाज्यापिं बूगु ब्वलंगु थासं विस्थापित जुइकेमबीगु, थःगु हे थासय् च्वनेगु लकस दय्केमाःगुलिइ वय्कलं ध्यान बियाच्वनादीगु दु । अथे हे, मनूतय्सं थःगु पुख्र्यौली पेशा त्वःता वनाच्वंगुलिइ नं वय्कःया चिन्ता दु । थःगु पुलांगु थाय् त्वःतावंगु व पुख्र्यौली पेशा त्वःतूगु निता खँया मू कारण वय्कलं आर्थिक हे धयादी । पुख्र्यौली पेशायात अर्थतन्त्रलिसे स्वानाः न्ह्यःने यंकेफत धाःसा थ्व नितां कारण ज्यंकेफइगु बज्राचार्यया धापू दु । ‘पुख्र्यौली पेशा म्वाकातय्त थुकियात आधुनिक प्रविधिलिसे नं थुकियात स्वानाः न्ह्याकेमाल । आः नेवाःतय् परम्परागत पेशायात पुलांगु हे ढङ्गं मखसें न्हूगु ढङ्गं न्ह्यःने यंकाः थुकी न्हूगु पुस्ता आकर्षित याय्माल । आः अबुपिन्सं मखु, काय्पिन्सं थःगु पुर्खाया पेशायात न्ह्याकेमाल । थुकिं आर्थिक समृद्धिपाखे न्ह्याकायंकीबलय् न्हूगु पुस्तां थःगु पुर्खायात निरन्तरता बी’ बज्राचार्यं थःगु बिचाः न्यंकादिल ।
नेवाःतय् परम्परागत पेशा, हस्तकलाया ज्यायात तिबः बियाः थुकियात तःधंगु उत्पादनय् यंकेफइगु सम्भावना शैलेन्द्रं खं । आयातित सामग्री छ्यलाच्वनेगु स्वयां नेवाःतय् आदिवासी सीपयात छ्यलाः उत्पादनय् वनेगु व आत्मनिर्भर जुइमाःगु शैलेन्द्रया धापू दु । थुकिया हे माध्यमं आयात मखसें निर्यात अप्वय्केफइगु वय्कलं धयादिल । नेवाःतय्गु सीपया बजार धयागु न्हापा न्हापा छगू त्वालय् वा अप्वः जूसा लिक्क लिक्कया त्वालय् जक जुयाच्वनीगु अवस्थायात हीकाः राष्ट्रिय जक मखु, अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् वनेफइगु व उकिया नितिं थम्हं हे पहल याय्गु वय्कलं धयादिल । ‘झीथाय् आदिवासी सीप दुथें पिने देशय् नं दु । उमिगु आदिवासी सीप, हस्तकलाया सामग्री थन हय्गु, उकिया पलेसा नेवाः समुदायं उत्पादन याइगु हस्तकलाया ज्वलंत उमिथाय् छ्वय्गु । थुकिया नितिं जिके च्यानल नं दु । जिं थुकिया नितिं समन्वय याय्फु । थुकथं झी अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् वन धाःसा कन्हय् झीगु परम्परागत पेशा हे कर्पोरेट विजनेसया रुपय् न्ह्याःवनी’ शैलेन्द्रं थःगु योजना न्यंकादिल।
आः ल्यं दत भूमिया समस्या, नेवाःत थःगु पुलांगु त्वालं विस्थापित जुइगु समस्या । थुकिया नितिं नं पुख्र्यौली पेशायात हे बः काय्फइगु शैलेन्द्रं धयादिल । बालं तय्गु, पिनेया मनूतय्त पुलांगु त्वालय् मुंकेगु जूबलय् थाय् अस्तव्यस्त जुयावंगु, लः धः आदिया समस्या अप्वयावःगु व थज्याःगु हे समस्यां तापाय्त नेवाःत पुलांगु थाय् त्वःताः पिहांवनाच्वंगु खनेदु । थज्याःगु अवस्थाय् नेवाःतय्सं थःगु छेँय् बालं तय्गु त्वःताः बरु थःगु पुर्खाया सीपयात हे थःगु छेँय् च्वनाः न्ह्याकेमाःगु वय्कःया बिचाः दु । नेवाःतय्गु पुलांगु त्वालय् आपालं देगः, चिभाःलिसें थीथी धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक मूर्त सम्पदात दु ।
उकिया नापं नेवाःतय्गु पुलांगु बस्तीइ दछियंकं हे थीथी जात्रापर्व, सांस्कृतिक गतिविधि न्ह्यानाच्वनी । पर्यटकत थज्याःगु हे संस्कृति स्वय्त नेपालय् वइगु खः । थज्याःगु मूर्त अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदायात नापं नेवाःतय् पुख्र्यौली ज्या आदियात नं छगू प्रदर्शनीया रुपं ब्वयाः छगू त्वाःयात हे लाइभ म्यूजियमया रुपं विकास याय्गु योजना शैलेन्द्रयाके दु । छगू प्राचीन कलात्मक रुप बियातःगु छेँय् नेवाःतय्सं थःगु परम्परागत पेशायात न्ह्याकाः, चुक बहाःबहिलिइ परम्परागत आदिवासी अभ्यासयात न्ह्याकाः च्वनाच्वंगु स्वय्त नं पर्यटकत धेबा पुलाः दुहांवइगु शैलेन्द्रया धापू दु ।
‘स्वय्बलय् यइपुसे च्वंगु सांस्कृतिक स्वरुप पिब्वयाच्वंगु त्वालय्, बहाःबहिलिइ तम्वःतय्सं थलबल दय्काच्वनी, गथुतय्सं स्वां पीगु, स्वांमाः हनेगु ज्या यानाच्वनी, गुभाःजु, द्यःब्रम्हूतय्सं कर्मकाण्ड, पूजापाठलिसे सम्वन्धित ज्या यानाच्वनी, जोशीं अन हे जातः दय्काच्वनी, स्वयाच्वनी । छकः बिचाः यानादिसँ, अज्याःगु थासय् ला ३६५ न्हु हे नखः, जात्रा का मखुला ? पर्यटकतय्गु नितिं थ्व छगू लाइभ म्यूजियम मजुइला ? उमिसं व लू स्वय्त धेबा पुलाः टिकट न्यानाः सां वइ । थुकथंया लकस दय्कातय्त पर्यटकपाखें वइगु धेबां हे ग्वहालिइ याइ, समुदाययात आर्थिक लबः दत’ शैलेन्द्रं थःगु योजना न्यंकायंकल।
थ्व हे परिकल्पना ज्वनाः थम्हं ओमबहालय् ज्या हे न्ह्याकेधुनागु शैलेन्द्रं जानकारी बियादिल । येँ महानगरपालिकालिसे खँल्हाबल्हा न्ह्यानाः छगू चरणय् ज्या न्ह्याःवनेधुंकूगु व ओमबहाः प्रोजेक्टयात पाइलट प्रोजेक्टया रुपय् न्ह्यःने यंकेगु वय्कःया योजना दु । आः ला अप्वःसिया छेँया स्वरुप आधुनिक जूगु अवस्थाय् सांस्कृतिक स्वरुप बीत नं थाकुइफु। उकिया नितिं राज्य व विश्व बजारयात हे लगानी याकेबीगु बिचाः नं शैलेन्द्रया दु । ‘पर्यटकत गुलि दुहांवल, राज्ययात उलि फाइदा । राज्ययात फाइदा जुइगु जुसेंलि राज्यं नं लगानी याय्माल । अथे हे, एडिबि, वल्र्ड बैंक आदि थुज्वःगु थासं नं झीसं लगानी दुत हय्फइ’ शैलेन्द्रया धापू खः ।
मेमेगु नं योजना, एजेन्डा ज्वनाः चुनावी मैदानय् कुहांवयागु धयाच्वंम्ह शैलेन्द्रया वइगु न्यादँ लिपाया चुनावय् धाःसा प्रदेश सभा सदस्यय् हाकनं दनेगु योजना मदु । थुलि ज्या याय्त न्यादँ धयागु यक्व ई खःगु व न्यादँ लिपा नेतृत्व हस्तान्तरण जुइमाःगु वय्कःया धापू दु । छम्ह हे मनू, छगू हे पदय् हाकनं हाकनं च्वनाच्वनेमज्यूगु वय्कःया बिचाः खः । नेतृत्व काःम्हेसिनं न्हूगु नेतृत्व विकास याय्मफुत कि वयात असफल ताय्केमाःगु शैलेन्द्रया धापू दु । ‘जि आः छगू योजना, भिजन ज्वनाः प्रदेश सभाय् दनागु दु । मेगु पालय्या लागिं जिं न्हूगु नेतृत्व तयार याय् फय्केमाः, जि हे हाकनं वय्मज्यू ।
जिं थ्व स्वयां तःधंगु भिजन ज्वनाः प्रतिनिधि सभाया तयारी याय्माः । न्ह्याबलें छम्ह हे मनू छथाय् हे प्यपुनाच्वनेगु प्रवृत्तिं थौं देय्या थ्व अवस्था जूगु मखुला ? आः युवा पुस्तां नं व हे कथंया ज्या याय्गु सा छु पात ? परिवर्तन हय्त युवा पुस्ता न्ह्यःने वःगु दु, सकसिनं ग्वहालि यानादीत इनाप यानाच्वना’ शैलेन्द्रं सकसित आह्वान यानादिल।<eot>येँ – नेपाःया अतिकं रमणीय थाय् व नांजाःगु तीर्थ–स्थल जुयाच्वंगु मुस्ताङ÷मुक्तिनाथ वनेगु लँय् ताः ई न्ह्यवंनिसें कायम जुयाच्वंगु यातायातया सिण्डिकेट तोडे जुइवं अन थ्यनीपिं पर्यटकतय् ल्याः कःघाये हे मफयेक थहां वंगु दु ।
स्वदँ न्ह्यः तक स्थानीय यातायात व्यवसायीतय्सं थःगु हे जक गाडी चले याये दइ कथं कायम याना तःगु सिण्डिकेट लागू यानातःगुलिं पिनें वनीपिं यात्रुत मुस्ताङया सिमाना तक जक वने दइगु खः । आः थ्व सिण्डिकेट तोडे जुइवं नेपाःया न्ह्यागु थाय्या गाडी नं अन वने फइगु जूगु दु ।
थुकिं यानाः मुस्ताङ वनीपिं आन्तरिक पर्यटकतय् ल्याः ह्वात्त हे थहां वनाः अन लज व होटलतय्त थाय्या व्यवस्था यायेत हे थाकुयाच्वंगु दु । मुस्ताङ चाःहिउ वनीगु मुख्य सिजन धइगु थ्वहे असोजंनिसें मंसिर तक स्वला जक खः । न्हापा थ्व इलय् न्हिं निद्वः तक पर्यटक थ्यनीगु खःसा थौंकन्हय् प्यद्वःनिसें च्याद्वः तक पर्यटक थ्यनीगु जुयाच्वंगु दु ।
थुकिं यानाः अन सतकय् च्वंगु जक मखु गांगामय् च्वंगु होटल व लज तक प्याक जुयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् अन आन्तरिक पर्यटकत बहनी १० बजे तक नं होटल माः वयेगु यानाच्वंगु खँ स्थानीय व्यवसायीतय्सं धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी- रुसं युक्रेन त्वःता वनीपिनिगुनिंतिं बेलारुस व रुस जुयाः वनेगु लँ चायेकेगु धकाः तःगु प्रस्तावयात युक्रेनं अस्वीकार याःगु दु । युक्रेनं रुसया थ्व प्रस्ताव पूर्वक अनैतिक जूगु खँ धाःगु दु । युक्रेनया राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीया छम्ह प्रवक्तां रोयटर्स समाचार संस्था लिसे खँ ल्हासें जनताया पीडायात टेलिभिजनय् क्यनेगु तस्बिर कथं छ्यली, थ्व तसकं अनैतिक ज्या खः धाःगु दु ।
वय्कलं थःगु लिखित सन्देशय् युक्रेनी नागरिकतय्के थःगु हे देय्या लँपु जुयाः थःगु भूमि त्वःतेगु अधिकार दयेमाः धयादीगु दु ।
रुसं थःपिंसं आक्रमण यानाच्वनागु थाय् किएभ, खार्किभ, मोरिउपोल व सुमी शहरं पिहां वनीपिंत रुस व बेलारुसया लँपु जुयाः छ्वयेगु प्रस्ताव तःगु खः ।
थ्व हे दथुइ अन्तर्राष्ट्रिय रेडक्रस (आइसीआरसी)या निर्देशक डोमिनिक स्टिलहार्टं बिबिसी रेडियो फोर लिसे खँ ल्हासें युक्रेनया मारिऊपोलं मनूत पिहां वनेगु निंतिं छ्यलेगु धयागु सहमति जूगु करिडोरय् विस्फोटक पदार्थ तयातःगु थःपिंत जानकारी वःगु खँ धयादीगु दु ।
मनूत सुरक्षित पिहां वनेगु निंतिं ‘मानवीय करिडोर’ संचालनय् मवःगु कारण न्यंगु इलय् वय्कलं थःपिंसं छुं न्हि न्ह्यवनिसें रुस व युक्रेन निगुलिं पक्ष लिसे सहलह यानाच्वनागु, तर युद्धविराम सम्झौता बारेया विवरण पुष्टि याये ल्यंदनिगुलिं देय् त्वःतीपिं युक्रेनीतय्त सहरं पिहावयेत स्वीकृति बीत समस्या जुयाच्वंगु खँ कनादीगु खः ।<eot>येँ – नेपालय् नवाइगु अप्वःथें राष्ट्र भाषा तना वनीगु अवस्थाय् थ्यने धुंकूगु धासें उकियात कयाः सम्बन्धित सरोकारवालातय्सं ध्यानाकर्षण याकूगु दु । नेपालभाषा क्लब तोखाया ग्वासलय् जूगु ज्याझ्वलय् नवासें राष्ट्र भाषा संकटय् लाना वनाच्वंगु धासें उकिया संरक्षणया निंतिं कुतः न्ह्याकेमाःगु खँय् सचेत याःगु दु ।
ज्याझ्वलय् नवासें नेवाः आन्दोलनया न्ह्यलुवा डा. महेशमान श्रेष्ठं राष्ट्रिय विभूति भगवान गौतम बुद्धया पालि भाय्निसें कयाः लिपांगु इलय् आपालं राष्ट्रभाषा मृत अवस्थाय् थ्यना वनाच्वंगु खँय् चिउताः प्वंकादिल । सन् २०११ य् काःगु नेपाःया जनगणनाकथं नेपालय् १२३ गू भाय् नवायेगु यानाच्वंगु दु । उकी मध्ये खस् भाषा बाहेक अप्वःथें राष्ट्र भाषा संरक्षणया अभावं लोप जुया वनीगु अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु वय्कःया धापू दु ।
देय् संघीय संरचनाय् वनेधुंकूगु अवस्थाय् प्रत्येक प्रदेशया बहुसंख्यक समुदायं नवाइगु राष्ट्र भाषायात विद्यालयस्तरया पाठ््यक्रमय् दुथ्याकेमाः’ डा. श्रेष्ठं धयादिल, ‘थौंकन्हय् लागू याःगु माध्यमिक तहया पाठ््यक्रमयात परिमार्जित याना यंकाः मातृभाषा (राष्ट्र भाषा)यात अनिवार्य यायेमाः ।
लिपांगु इलय् राष्ट्र भाषायात ऐच्छिक विषय दयेकाः प्राविधिक विषयय् नाप समावेश याःगु दु, थुकिं यानाः विद्यार्थीतय्सं राष्ट्र भाषा ब्वनेगु इच्छा दयेक दयेकं नं अध्ययन यायेमखंगु खँय् वय्कलं असन्तुष्टि प्वंकादिल । शिक्षासेवी विद्यादेवी चित्रकारं नं राष्ट्र भाषाया संरक्षण यायेगु खःसा छेँखाछेँखां हे अभियान न्ह्याकेमाःगु खँय् बः बियादिल । अभियानया झ्वलय् राष्ट्र भाषाया प्रयोगयात अवसर बियाः नीतिगत तहय् सही धंगं व्यवस्थापन यायेत नं वय्कलं सुझाव बियादिल ।
नेपाल सरकारं २०७३ भदौ २३ गते विहीवाःकुन्हु गठन याःगु भाषा आयोगयात राष्ट्र भाषा व लिपि सम्बन्धी किवासया मापन यानाः सुझाव बीत धयातःगु दु । नेपाःया संविधानया धारा २८७ य् नं भाषा आयोगया काम, कर्तव्य व व अधिकार उल्लेख यानातःगु दु । थ्व आधारय् नं नेपाःया राष्ट्र भाषा, मौलिक लिपि, संरक्षण व छ्यलाबुलाय् हयेगु खँय् चिउताः क्यनेमाःगु आवश्यक जूगु सरोकारवालातय् धापू दु ।
नेपालभाषा क्लबपाखें भाय् ल्यंकेया निंतिं अभियान न्ह्याकेगु झ्वलय् ग्वसाः ग्वःगु वाक कला, क्षमता अभिवृद्धि प्रशिक्षणय् सहभागि प्रशिक्षार्थीतय्त दसिपौ लःल्हायेगु ज्याझ्वलय् सरोकारवालातय्सं उकथंया चिउताः प्वंकूगु खः । संचारकःमि केके मानन्धरं प्रशिक्षण बियादीगु तालिमय् सहभागि ४५ म्हेसित दसिपौ लःल्हाःगु खः । श्रीकृष्ण मानन्धरया संयोजकत्वय् जूगु तालिमय् स्थानीय जनप्रतिनिधि, शिक्षक, साहित्यकार नापं ल्याय्म्हतय् सहभागिता दुगु खः ।
क्लबं वंगु छुं दँ न्ह्यवंनिसें राष्ट्र भाषा प्रयोगया निंतिं थीथीकथंया जनचेतनामूलक अभियान न्ह्याकेगु झ्वलय् ब्यानर, प्लेकार्डया ब्वज्या, ल्याय्म्हतय् दथुइ अन्तरनिहीत व्यक्तित्व विकास, सम्बन्धित क्षेत्रयात सचेत यायेगु, लगायतया ज्याझ्वःत याना वयाच्वंगु क्लबया नमस्ते साय्मिं जानकारी बियादिल । ज्याझ्वलय् क्लबपाखें कचा विस्तार यायेगु नापं कचापाखें नं थीथी गतिविधि याना वयाच्वंगु जानकारी बिउगु खः ।<eot>एमाले महाधिवेशनया प्यंगू आश्चर्य धकाः हालय् कान्तिपुरय् पिहाँ वःगु केशव दाहालया च्वसुइ वैचारिक बहस मदुगु, सिद्धान्त व राजनीतिक कार्यदिशा मदुगु, महाधिवेशन यायेत कार्यकर्तातय्गु दथुइ निर्वाचन मयाकूसें सर्वसम्मत धकाः थःथः मनूत ल्ययाछ्वःगु, गणतन्त्रय् खतरा वयाच्वंगु इलय् उकिया नाप ल्वायेत छुं तयारी मदुगु धकाः धयातःगु दु ।
कम्युनिस्ट आन्दोलनया दृष्टिकोणं स्वयेबलय् केशव दाहालया थ्व खँ खनेदइ । तर एमाले धकाः नां जक कम्युनिस्ट खः, ट्रेडमार्क जक खः धकाः २०५१ सालय् हे मनमोहन अधिकारीं लिसः बिल धाःगु खँ लुमंकेबलय् आःतक वःबलय् गैँडा चिं हे मस्कट दयेकूगु खँय् गुगुं अजू चायेमाःगु मदु ।नीति प्रधानया थासय् नेता प्रधान जूबलय् केपी ओलीया हे बय्बय् जूगु नं अजू चायापुगु खँ मखु । अले मञ्च दयेकेत जक ५० लाख तक खर्च जूगुृ धाइगु समाचार नं गुगुं आश्चर्य मखु, अले ग्वाहालि माल धकाः होटेल बुक याःवइपिं मनूतसें करोडौँ तकाया होटेल बुक यानाः बच्छि ध्यबा पेश्की बियाथकल धाइगु खँ नं आश्चर्य मखु । थथे धकाः धायेगु हे थःके कम्युनिस्ट आन्दोलनप्रतिया मोह व ह्याँग ओभर तयातयेगु खँ खः ।
वस्तुतः राजनीतिक दल धाइगु आः सत्ताय् डाइभ स्प्रिङ्गबोर्ड खः । उकिइ सुयागु कब्जा कायम यायेगु थ्व हे थौँया मुख्य सवाल खः । अथवा सत्ताया राजनीतिक दबुलिइ प्याखं हुलेगु खःसा प्याखं गुथि सुनां चले यायेगु धाइगु सवाल खः । अथे जूगुलिं आःया राजनीतिक परिदृश्ययात मूल्यांकन यायेत राष्ट्रियता, लोकतन्त्र, संघीयता, गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता, उत्पीडित जाति व समुदाययात अधिकार, न्याय, स्वतन्त्रता व समानता धाइगु थुज्वःगु खँया कसी हे ज्या लगे मजुइधुंकल धाःसा कम्युनिस्ट नीति, विचाः व सिद्धान्तया खँ ला गन खः गन!
संस्कृतय् छगू धापू दुः वीरं भोग्य वसुन्धरा । अर्थात् वीरम्ह मनुखं पृथ्वीया भोग याइ । सुनां फु वं जुक्केगु सिद्धान्त आः लागू जुयाच्वंगु दु । गय् यानाः फयेकेगु धाइगु खँ वा माध्यमया छुं ल्याःचाः मदु । तर मूलभूत शक्ति धाइगु थनया भू राजनीति हे जुयाच्वंगु खनेदु ।
मेमेगु खँ उकिया च्वका प्वका जक खः धकाः धाःसा पाइमखु । भारतीय गुप्तचर संस्था रअया नायः सामन्त गोयलं उबलय्या प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात नाप लायेधुंकाः विकसित जूगु राजनीतिक घटनाक्रमया आधारय् हे आःया राजनीति छु गथे खः धकाः थुइकेमाः । सत्ताया होडबाजी ला न्हापांनिसें हे दु । गुगुं न्हूगु खँ सिर्जना जूगु मखु, तर उगु ई लिपा उगु होडबाजी तच्वया वंगु खनेदु ।
सकलें राजनीति हे सत्ताया जःखः चाःहुला च्वंगु ला न्हूगु खँ मखु, तर उगुृ ई लिपा उगु ज्या झन् तच्वःगु दु । थृुकी केपी शर्मा चीनलिसेया थःगु सम्बन्ध त्वाःथलाः भारतया आशिर्वाद कयाः पुलांगु राजतन्त्रवादी शक्तित नाप जानाः सनाजूगु व विशेष यानाः गणतन्त्रवादी प्रचण्डया राजनीति सखाप यायेगु खेल सुृरु जूगु व प्रचण्डं मेगु मोर्चायात बियाः थःगु अस्तित्व व वर्चस्व ल्यंकाः न्ह्यायेत स्वयाच्वंगु राजनीति थन खनेदया च्वंगु दु । एमालेया महाधिवेशन हे प्रचण्डया लागा चितवनय् याः वंगुया लिउने नं थ्व हे राजनीतिया छगू सिलसिला जक खः धकाः थुइकेत नं थाकु मजू ।
केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री जूबलय् स्वब्वय् निब्व बहुमत खाकूगु व वया न्ह्यःने काँग्रेस नं अविश्वासया प्रस्ताव तये गाक्क सांसद हे मदुम्ह बौचा जूगुलिं यानाः राज्ययाके ज्या कायेमाःपिं देशी व विदेशी शक्तिकेन्द्र नं वया हे जःखः चाःहुलिगु अवस्था जुल । थुगु हैसियतयात क्वःथलाः शेर बहादुर देउवा प्रधानमन्त्री जूसां भारत नाप सम्बन्ध क्वातुकेगु सनाजुइमाःगु अवस्था वःगु थ्व हे कारणं खः धकाः नं थुइकेत थाकु मजू । रामदेव बाबायात देउवा व प्रचण्डं माने याःगु नं भारतीय संस्थापन पक्ष भाजपा नाप थःगु सम्बन्ध बल्लाकेत हे खः, ओलीं बल्लाकातःगु सम्बन्धयात छ्वासुकाः थःपिं नं नेपाःया राजनीतिक खेलाडी खः धकाः क्यनेत हे खः धकाः नं थुइकेत थाकु मजू ।
थुज्वःगु राजनीतिक अवस्थाय् जूगु एमालेया झिक्वःगु महाधिवेशनया कार्यभार धाइगु हे एमाले दुने केपी ओलीयात वैधानिक अध्यक्षया रूपय् कायम यानातयेगु जक खः । थ्व सिकं आपाः उकिइ सु सु उपाध्यक्षय् वइ, सु महासचिव जुइ, सु सु सचिव जुइ धाइगु खँ सम्बन्धित नेतातय्गु नितिं महत्वपूर्ण खःसां देय्या राजनीतिया दृष्टिकोणं महत्वपूर्ण खँ मखु । एमाले धाइगु हे ओली व ओली धाइगु हे एमाले जुइधुंकूगु दृु । थुकियात वैधानिक रूपं कायम यानातयेत थ्व महाधिवेशन माःगु खः, छाय्कि २०७१ सालय् ९क्वःगु महाधिवेशन जूगु ल्याखं २०७६ सालय् हे १० क्वःगु महाधिवेशन जुइमाःगु खः । उबलय् माधव, झलनाथ जक मखु प्रचण्ड नं दुगु जृुयाः महाधिवेशनया नां हे मवल धाःसा आः थःगु व थः यत्थे जुइधुंकाः पिने छाय् धायेका च्वनेगु धाइगु अवस्था दत । खँ थुलि हे जक खः ।
थ्वयां नं न्ह्याः वनाः स्वयेगु हे खःसा आः एमाले दुने १० बुँदा यानाः च्वनाच्वंपिं भीम रावल, घनश्याम भूषाल, अष्टलक्ष्मी शाक्य, सुरेन्द्र पाण्डे, रघुजी पन्त, गोकर्ण विष्ट, योगेश भट्टराईपिनिगु हालत छु जुइ धकाः धाइगु खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु । थुकी मध्ये आपाःसिनं ओलीया शरणय् हे च्वनाः वयात हे निर्विकल्प धकाः धयाः एमालेदुने थःगृु अस्तित्व ल्यंकेगु कुतः यानाच्वंगु धाःसा भीम रावल छम्हेस्यां अध्यक्ष पदय् थःपिं दनेगृु धकाः घोषणा यानाः थःगु ब्यागः अस्तित्व ब्वःगु दु ।
अन्तिम इलय् वयाः थःपिसं ना लित कयाः ओली धुंकाःया अध्यक्ष जि हे खः धकाः दावी यायेगु लँपु नं रावलं तयार याःगु जुइफु । अथे मखयाः थःगु राजनीति हे जोखिमय् तयाः रावलं राजनीति याःगु खःसा रावलया राजनीतिक भूमिका वयांलिपा छु जृुइ? धाइगु न्ह्यसः नं पिहाँ वयाच्वंगु दु । मेखे एमालेया पुचलय् खुला धेँधेँ बल्ला जुल धाःसा माओवादीपाखें एमालेय् दुथ्याःपिं रामबहादुर थापा बादललिसेंया पुचःया हैसियत छु जुइ? धकाः नं न्ह्यसः पिहाँ वयाच्वंगु दु । हानं १० बुँदेवाला व पूर्व माओवादी मिले जुइमाल नं धयाच्वंगु दु । थथे मिले जृुयाः ओलीलिसे हे बार्गेन यानाः छुं कायेफुसा खः, मखुसा खुला प्रतिस्पर्धाय् वनाः छुं जुइगु अवस्था धाःसा मदु ।<eot>मोहनिया बिदा शुरु जुइ निन्हु न्ह्यः येँ महानगरपालिकाया वडा नं २५ या थाय्मदु त्वालय् लाःगु त्वाःछेँ (सामुदायिक भवन) य् २४ घण्टे सुचं तिकल । सुचनय् महानगरपालिकां उगु भवन वडाया जूगु दावी यासें बालं च्वनाच्वंगु पसःयात थःगु सामान चीकेत निर्देशन बियातःगु जुल । २४ घौ लिपा नगर प्रहरीया छगू बथान वयाः डोजर चले यायेगु कुतः यात ।
स्थानीयतय्सं निगू पक्ष दथुइ सहलह यानाः समस्या ज्यंकेगु धासें डोजर चले मयायेत इनाप यात । नगर प्रहरी राजु पाण्डें थःत च्वं निर्देशन वयेधुंकूगुलिं न्ह्याथे यानाः जूसां डोजर चले यायेमाःगु जिद्दि यात । तर पाण्डेया भासं थ्व छेँ ऐतिहासिक जूगुलिं क्वय्या सटरय् सांकेतिक रुपं जक लिकायेगु धासें डोजर चले यात । गथे नगर प्रहरीया नेतृत्व न्ववाःगु खः, ज्या धाःसा उकीया अःख जुल । सटर जक मखु त्वाःछेँया च्वय्या तल्लाय् तकं डोजर चले यानाः स्यंकेगु ज्या जुल । थ्वहे सन्दर्भय् छाय् अज्याःगु ज्या जुल धयागु बारे क्वय् चर्चा याये ।
त्वाःछेँय् वडाया दावी
निवाः न्ह्यः जूगु थ्व घटना लिपा यक्व खँ पिहां वयेधुंकल । उकी दकलय् महत्वपूर्ण धयागु थ्व छेँ वडाया मखु धयागु खः । न्हापा खिखांमुगः (पाइखाना) जुयाच्वंगु थ्व जग्गाय् साविक २८ वडाया त्वाःयापिं जानाः ध्यबा म्हयाः, श्रमदान यानाः दयेकूगु भवन खः । थ्व खँ अन दुगु शिलालेखपाखे नं स्पष्ट जू । थुकिं, त्वाःछेँया भवनय् वडा ज्याकू बालं च्वनाच्वंगु पुष्टि जुल । ताःई न्ह्यःनिसें उगु भवनय् वडा भवन च्वनाच्वंगुलिं भवन हे वडायागु खः धकाः धायेगु यानाच्वंपिं मदुगु मखु । तर वडापाखें २०४७ साल मंसिर १२ गते त्वाःछेँया नामय् क्वथा बालं माल धकाः च्वयातःगु पौ सार्वजनिक जुइवं उगु भवनय् वडा बालं जक च्वनाच्वंगु धयागु खँ झन् स्पष्ट जूगु दु ।
सरकारी व सार्वजनिक जग्गाया भिन्नता
थन यक्व मनूत भ्रमय् लानाच्वंगु विषय धयागु थ्व जग्गा सरकारी खः कि सार्वजनिक खः ? धयागु खँय् खनेदु । यदि सार्वजनिक खःसा अज्याःगु जग्गाया स्वामित्व सुयाके दइ ? आः त्वाःछेँ निर्माण जुयाच्वंगु जग्गा सरकारी मखु, सार्वजनिक खः । सार्वजनिक धायेवं अज्याःगु जग्गाया स्वामित्व समुदायया जुइ । अले सरकारयाके केवल अज्याःगु जग्गाया संरक्षण यायेगु जिम्मा दइ, स्वामित्व दइमखु । थन सार्वजनिक जग्गा धायेवं स्वतः सरकारया स्वामित्वय् वनी धयागु कथं भ्रम ब्वलंकेगु कुतः जुयाच्वंगु दु । कामपा वडा नं २५ या खँ ल्हायेगु खःसा त्वाःछेँ थें हे सार्वजनिक जग्गाय् समुदायपाखें उपभोग यानाच्वंगु विप्लवी पुस्तकालय, जनचिकित्सालय, प्रदिप्त पुस्तकालय आदि दु ।
सम्मानित न्यायलयय् विचाराधीन मुद्दा
सरकारी व सार्वजनिक जग्गायाबारे यक्व भ्रम समुदाय स्तरय् दयाच्वंगु दु । त्वाःछेँया जग्गाया बारे नं थ्व भ्रम दयाच्वंगु हे जुल । उकीं थुकीयाबारे जिल्ला व उच्च अदालतय् तकं मुद्दाया बहस पैरवी जुइधुंकूगु जुल । निगुलिं अदालतं थुकीयात सार्वजनिक जग्गा किटान यानातःगु दु । तर उकीया मतलव वडाया जग्गा खः वा वडाया स्वामित्वय् लाःगु धकाः स्वीकार यानातःगु मदु । थ्वहे विषयय् हानं २०७८ चैतय् सम्मानित सर्वच्च अदातलतं मुद्दायात दोहोरे यानाः स्वयेत अनुमति बिउगु खः । सर्वोच्चय् विचाराधीन मुद्दा जूगुलिं थुगु भवनय् छुं कथं स्यंकेगु ज्या मयायेत उच्च अदालतं छुं न्हि न्ह्यः जक महानगरपालिकाया नामय् निषेधाज्ञा जारी यानाबिउगु दु ।
न्याय व समानताया केन्द्र
थाय्मदुस्थित त्वाःछेँ केवल त्वाःछेँ व उगु त्वाः वा वडाया दथुइ जक सीमित थाय् मखु । थ्व न्याय व समानताया केन्द्रविन्दु नं खः । ताःई तक नेपालभाषा मंकाः खलःया ज्याकू अन च्वनाः नेवाःतय्त मार्गनिर्देशन यायेगु ज्या याःगु खः । जातिय व भाषिक समानताया निंतिं जूगु अनेकौं अन्दोलनया शुरुवात व योजना अनं हे दयेकेगु ज्या जूगु खः । थौं जाति, भाषा वा राजनीति यानाच्वंपिं आपालं मनूतय्त समाजसेवाय् वयेत प्रेरणा बिउगु थाय् थ्व हे खः ।
नेपाल संवत्यात राष्ट्रिय संवत् कथं राज्यं स्वीकार याकेगु आन्दोलनया शुरुवात थनं हे जूगु खः । नेपाःया समग्र आदिवासी जनजातितय् मंकाः संगठन नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ थ्व हे त्वाःछेँय् पलिस्था जूगु खः । पञ्चायतया इलय् प्रजातन्त्रिक आन्दोलनया निंतिं ल्वाइपिं योद्धातय् निंतिं सेल्टर निसें कयाः भूमिगत जुइगु थाय् नं थ्वहे खः । उकीं नेपाःया न्याय व समानताया आन्दोलनया केन्द्रबिन्दु खः, थ्व त्वाःछेँ ।
दुने सहरय् दुहां वःगु डोजर
महानगरपालिकां थ्वहे त्वाःछेँय् छाय् डोजर चले यात, छाय् मेथाय् मयात धयागु महत्वपूर्ण न्ह्यसः खः । महानगरपालिकां येँ देय्या मेमेगु थासय् डोजर चले यानाच्वंगु झीसँ खना । तर दुने शहरय् दुहां मवयाच्वंगु खः । वयात दुने सहरय् दुहां वयेगु लँपु मालाच्वंगु खः । थ्वहे कारणं नखः न्ह्यः महानगरं ९० न्हुया नोटिस बियाः फुक्कं छेँया लालपूर्जा निसें निर्माण सम्पन्नया भ्वँ कायेत उर्दि जारी याःगु खः । दुने सहर लागाय् आपाःसिया छगू कि छगू भ्वं पूर्णरुपं दयाच्वंगु अवस्थाय् मदु । छाय्धाःसा आपालं छेँय् महानरपालिकाया न्हूगु नियम वये न्ह्यः निर्माण जुयाच्वंगु खः । थज्याःगु इलय् यदि महानगरं नेवाःतय् आस्थाया केन्द्र जुयाच्वंगु थासय् डोजर चले याःसा उकिं थनया मनूतय् आत्मबल कुहांवइ धयागु वाःचायेकाः त्वाःछेँ स्यंकेगु कुतः जूगु खः । थुकीयात महानगरं दुने सहरय् डोजर चले यायेगु ‘लुखाः’ चायेकेत स्वःगु धायेफु ।
अन्त्यय्,
सम्मानित सर्वोच्च अदालतय् विचाराधिन जुयाच्वंगु थ्व मुद्दाय् महानरपालिकां डोजर चले यायेगु स्वतः सर्वोच्चया अपहेलना खत । थौं झीसं कानुनीराजया खँ ल्हानाच्वनागु इलय् न्यायलययात तकं बेवास्ता यानाः थः सर्वेसर्वा कथं महानगरपालिकां यानाच्वंगु ज्यां कन्हय् नागरिकतय्त संविधानं बियातःगु अधिकार छगू लिपा मेगु यानाः हनन जुइगु खतरा दु ।
छखे महानगरपालिका दुने सहरय् डोजर चले यायेगु लँपु मालाच्वंगु । अले अज्याःगु लँपुयात व्यक्तिगत द्वन्द्व वा रिसइवीया हुनिं लुखा चायेकाबीपिं छम्ह निम्ह स्थानीयत नं झी हे दाजुकिजापिं लानाच्वंगुलिं थौं थ्व समस्या वःगु खः । झीसं लुमंके, म्हिगः पृथ्वीनारायण शाहं किपुली निक्वः तक आक्रमण याःगु इलय् नं त्याकेमफु । तर जब छम्ह नेवालं अन लुखा चायेकाबिल, पृथ्वीनारायणं युद्ध त्याकल । थौं त्वाःछेँया सवालय् नं अथेहे जुयाच्वंगु दु ।
महानगरपालिकाया नेतृत्व गुकथं दुने सहरय् दुहां वये धकाः स्वयाच्वंगु इलय् थनया लुखा चायेकाबीपिं खनेदत । झीसं बिचाः याये काय् मियाः च्यः न्यायेगु ज्यां झी सुयातं ग्वाहालि जुइमखु । हल्लाया भरय् मखु, दसीप्रमाणया लिधंसाय् ज्या जुइगु खःसा त्वाःछेँया समस्या नं याउँक समाधान जुइ, अले दुने सहरय् वयाः नेवाः समुदायया भूमि प्रति जुइत्यंगु डोजर आतंकपाखें नं पनेफइ । सकस्यां इलय् हे बिचाः याये ।<eot>येँ -भारतया नांजाःम्ह योगगुरु बाबा रामदेवया संस्था पतंजलिपाखें नेपालय् सञ्चालन यायेगु धकाः तयारी यानाच्वंगु टेलिभिजन च्यानल आः तक नेपालय् दर्ता हे मजूनिगु खँ पिहां वःगु दु । थुकिया बारे नेपाःया सञ्चार माध्यमय् यक्व आलोचना पिहां वयेवं म्हिगः पतंजलि योगपीठपाखें छगू विज्ञप्ति पिकासें थःपिनिगु टीभी च्यानल आः तक नेपालय् दर्ता मजूनिगु व उकिया लागिं प्रक्रिया न्ह्यानाच्वंगु खँ स्वीकार याःगु खः ।
नेपाःया सञ्चार माध्यमतय्सं धाःसा नेपाःया कानून कथं सञ्चार माध्यमय् सुं नं विदेशी कम्पनीं लगानी याये मदइगु जूगुलिं रामदेवया थ्व कम्पनीं नं थन टीभी च्यानल सञ्चालन याये मफइगु खँ धाःगु दु । छुं दँ न्ह्यः नं नेपालय् ‘हिमालय टाइम्स’ पत्रिकाय् विदेशी लगानी दुगु खँ पिहां वयेवं उकियात कयाः यक्व आलोचना जूगु खः । आः नं सञ्चार माध्यमय् भारतया लगानी जुइके मजिउगु खँ पिहां वःगु दु ।
भारतया सत्तारुढ दल भाजपालिसे सतीम्ह धयातःम्ह बाबा रामदेवं चायेकेत्यंगु निगू टिभी च्यानलया उलेज्या समारोहय् नेपाःया प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा लिसें गठबन्धन दलया नेतात माधव नेपाल व पुष्पकमल दाहाल समेत हुल मुनाः वंगु खँय् नं थन यक्व आलोचना जुयाच्वंगु दु । सत्तारुढ दलया नेतातय्सं रामदेवयात याःगु सत्कारया लिउने राजनीतिक कारण समेत दयेमाः धकाः अनुमान याना हःगु दु ।<eot>एजेन्सी – चान्हय् पिहां वयाः आकाशय् स्वयादिसँ सा । पृथ्वी लिसेलिसें सूर्यया छखेपाखे खनेदुगु मंगल ग्रह थौंकन्हय् दकलय् तःधं व त्वाल्ल थिनाच्वंगु खनेदइ । हरेक २६ महिनाय् पृथ्वी व मंगल ग्रहया ज्वः थःथवय् दकलय् सतिक लाःवइ, अले हाकनं थःथःगु हे कक्षय् चाःहिलाः तापाना वनी ।
मंगलवाः चान्हय् थ्व खास क्षण वयेत्यंगु दु,गुकियात खगोलशास्त्रीतय्सं ‘अपोजिसन’ अर्थात् आमनेसामने धकाः धाइ । थ्व स्वंगुलिं ग्रह जीएमटी ई २३ः२० य् छध्वलय् हे लाःवइ । ‘तर थ्व स्वयेत चान्हय् थ्यंक पियाच्वनेमाः धयागु मदु। बहनी हे आकाशय् खनेदइ । छि झुक्के नं जुइमखु, सर्गतय्त सकं थिनाच्वंगु तारा थेंज्याःगु वस्तु खनेदइ’ खगोल फोटोग्राफर ड्यामियन पीचं बिबिसींयात धाल, ‘आकाशय् खनेदइगु थ्व थिनाच्वंगु तारा थेंज्याःगु ग्रह याउँक हे खनेदइ ।’
थ्व वालय् छगू तप्यंगु ध्वलय् पृथ्वी मंगल ग्रह आमने सामने खनेदइगु जूसां वंगु वाःया मंगलवाः मंगल व पृथ्वी २६ महिना लिपा दकलय् सतिक लाःवःगु खः । थुपिं आः ६२ करोड ६९लाख ५७० किलोमिटर दूरीइ दु। सन् २०३५ तक दकलय् म्हो दूरी थ्व हे जुइ । थ्व स्वयां न्ह्यः सन् २०१८ य् आमनसामने जूबलय् पृथ्वी व मंगल ग्रह मुक्कं ५८ करोड किलोमिटरया दूरीइ लाःवःगु खः ।
तर खगोल फोटोग्राफरतय् निंतिं थ्व पालय्या मंगल ग्रहया दृश्य विशेष जुइ, छाय्धाःसां थ्व अवस्थितिया उचाइ फोटो कायेगु निंतिं उपयुक्त दु। ड्यामियन थेंज्याःगु अनुभवी फोटोग्राफरतय्सं ‘लक्की इमेजिङ्ग’ धयागु प्रविधि छ्यलाः बांलाःगु तस्बिर कायेफइ । उमिसं छक्वलं तःपाः किपा काइ, अले सफ्टवेयर छ्यलाः दकलय् बांलाःगु तस्बिर पिकाइ ।
ड्यामिनया कयातःगु छपाः किपाय् मंगल ग्रहया सतह खनेदु, थ्व मध्य अन पहाड व समथर मैदान नं खनेदु। दक्षिण व उत्तरी ध्रुर्वया फरक नं बांलाक खनेदु। दक्षिणी धु्रवया कार्बन डाइअक्साइडया च्वापुया द्वँ नं प्रस्ट रुपं खनेदु। थ्व तस्बिर १४ इञ्च सेलेस्ट्रोन टेलिस्कोप छ्यलाः कयातःगु खः ।
‘थ्व विशेष उपकरण खः’ ड्यामिनं धाल, ‘तर थ्व स्वयां बछि जक क्षमता दुगु टेलिस्कोपं नं मंगलया विवरणत खनेदइ ।’
पृथ्वी व मंगल आमनसमने जुइ ई लाकाः थीथी देशं पृथ्वीपाखें मंगलग्रहपाखे अन्तरिक्ष यानत छ्वयेगु याइ । आः नं थज्याःगु स्वंगः यान मंगलग्रहपाखे छ्वयातःगु दु। थ्व फुक्कं यानाः जुलाई महिनाय् छ्वःगु खः । न्हापांगु युनाइटेड अरब इमिरेट्सया होप अर्बिटर, चीनया तियानवेन अर्बिटर व रोबर अले अमेरिकाया पर्सिभरेन्स रोब खः ।
युरोप व रुसं नं यान छ्वयेगु योजना दयेकूगु खः, तर उमिसं इलय् हे यान छ्वयेमफुत । उकिं आः सन् २०२२ तक उमिसं पीमालीगु जुइ । होप तियानवेन व पर्सिभेरेन्स फ्रेबु्रअरी महिनाय् मंगलय् थ्यंकेगु योजना दु। सन् २००३ य् मंगल पृथ्वीया दकलय् सतिक थ्यंकःवःगु खः । उबलय् पृथ्वी व मंगल ग्रह दथुया दूरी मुक्कं ५६ करोड किलोमिटर जक दुगु खः । आमने सामने जुइबलय् थ्व निगः ग्रहया दूरी १०० करोड किलोमिटर तक नं जुइ, गुगु सन् २०१२ य् जूगु खः । थ्व निगू ग्रहया दूरीया फरकपन थ्व निगू ग्रहं चाःहिलीगु अण्डाकार कक्षया आधार जुइ ।<eot>हलिउड संकिपा ‘स्पाइगर माय्न’ ला यक्वसिनं स्वःगु दयेमाः । आपालं श्रृंखलाया उगु संकिपाय् स्पाइडर माय्नं अजू अजूचायापुगु चर्तिकला क्यनी । उगु संकिपाया नायकं म्हितूगु थेंज्याःगु हे भूमिका अज्याःगु हे शैलीइ छम्ह मनुखं नं निर्वाह याःगु दु । फ्रान्सय् छम्ह आप्रवासीं अज्याःगु शैलीं छम्ह प्यदँ जक दुम्ह मचायात उद्धार यानाः वयागु ज्यान बचे याःगु दु ।
पश्चिमी अफ्रिकी देशं फ्रान्सय् वयाच्वंम्ह उम्ह आप्रवासीं धाथें हे चमत्कारिक शैलीं पेरिसया छखा छेँया प्यंगूगु तल्लाय् पिने यग्गानाच्वंम्ह मचायात सकुशल उद्धार याःगु खः । मचाया अबु बजाः वनाच्वंगु इलय् छेँय् दुने म्हिताच्वंम्ह उम्ह मचा आकाझाकां बार्दलीइ झुन्डे जूवल ।
व हे इलय् लँय् वनाच्वंम्ह २२ दँ दुम्ह आप्रवासी ममोउदोउ गास्सामां स्पाइडर माय्नया शैलीं तत्काल छुं हे विचाः तकं मयासे फटाफट छगू लिपा मेगु छगू तल्लां मेगु तल्लाय् वनाः उम्ह मचाया उद्धार याःगु खः । खिपः वा अज्याःगु छुं सामग्री व सुरक्षाया बन्दोबस्त विना हे खाली ल्हातं छेँया पिनें हे याउँक मचा दुगु थासय् तक वंम्ह गास्सामायात अन मुनाच्वंपिं प्रत्यक्षदर्शीतय्सं नं हौसला बियाच्वंगु खः ।
जब गास्सामा प्यंगूगु तल्लाय् थ्यन वं छक्वलं मचायात ज्वनाः सुरक्षित रुपं पित हयाः उद्धार याःगु खः । गास्सामाया अदम्य साहस व क्षमतायात कयाः फ्रान्सय् व्यापक चर्चा जुयाच्वंगु दुसा अनया राष्ट्रपतिं नं वयात नाप लानाः वयागु ज्यायात कयाः प्रशंसा याःगु दु । लिसें थःगु ज्यानया वास्ता मयासे मचायात बचे याःम्ह गास्सामायात फ्रान्सया नागरिकता बीगु प्रक्रिया तकं शुरु जुइधुंकूगु दु ।
थःगु ज्यान तकं जोखिमय् तयाः मचा दुगु थासय् तक वनेत प्यंगू तल्ला गयेगु झ्वलय् वं मुक्कं ३० सेकेन्ड जक खर्च याःगु खः । सलंसः मनूया दथुइ नं गास्सामां उकथं छेँया प्यंगू तल्ला गयाः मचायात उद्धारया याःगु दृश्य सामाजिक संजालय् भाइरल जुयाच्वंगु दु । वयागु उकथंया साहसिक ज्या लिपा वयात स्पाइडर माय्नया संज्ञा बीगु नापं ‘रियल हिरो’या रुपय् ब्याख्या यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।<eot>नारायणी अञ्चल नेपाःया छगु अञ्चल खः। थ्व अञ्चल मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्रय् ला। थ्व अञ्चल बागमति अञ्चलया दक्षिणय्, जनकपुर अञ्चलया पश्चिमय्, गण्डकी अञ्चलया दक्षिण-पूर्वय् व लुम्बिनि अञ्चलया पूर्वय् ला धाःसा भारतया उत्तरय् ला। थ्व अञ्चलय् वीरगञ्ज नगरपालिका, हेटौंडा नगरपालिका, भरतपुर नग‍रपालिका आदि नगरत दु। नेपाःया मू नाका वीरगञ्ज-रक्सौल नं थ्व हे अञ्चलय् ला।<eot>येँ – थनया लुतिस्थित कर्णदिपय् योगम्बर गुथिं दयेकूगु ग्याँसं सी उइगु मेसिन म्हिगःनिसें सञ्चालनय् वल । म्हिगः उगु मेसिनय् न्हापांखुसी सीम्ह उइगु ज्या जूगु खः । कर्णदिपया स्वंगू मध्ये छगू दिपय् ग्याँस मेसिनं सी उइगु व्यवस्था याःगु खः । थुकी छम्ह सी उइत २ घन्टा ४० मिनेट बिउगु खः । लिसें छम्ह सी उइत छगः व बागः ग्याँस खर्च जूगु खः ।
न्हापा न्हापा सिँ तयाः सी उइबलय् म्होतिं नं ४ घन्टा मालीगु खः । लिसें सिँयागु खर्च नं अप्वः मालीगु खः । आः ग्याँसं सी उइबलय् ई व ध्यबा समेत म्हो जक दुसां गाःगु खँ गुथिं धाःगु दु । थ्व<eot>येँ -नांजाःगु नाट्यकर्मी संस्था ‘शिल्पी’ पाखें थुगुसी नेवाःतय्सं फये मालाच्वंगु थीथी मुद्दायात केन्द्रित यासें न्हूगु नाटक (प्याखं) तयार याःगु दु । ‘तःरिम्ह न्याँ – चिरिम्ह न्याँ (ठूला माछा–साना माछा)’ नांगु उगु नाटकय् सडक विस्तार, भौतिक विकास आदि थीथी नां तयाः स्वनिगःया नेवाःतय्त यानाच्वंगु उत्पीडनया चित्रण यानातःगु दु ।
थ्व नाटक ज्वनाः शिल्पीं देय्या थासय् नाटक क्यनेगु तयारी यानाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् कन्हय् शुक्रवाः किपूया बाघ भैरवय् थुकिया न्हापांगु प्रदर्शन जुइत्यंगु दु । स्वनिगःया छुं स्थानीय खलःपुचःतय्पाखें इनाप वल धाःसा अन हे वनाः थुकिया प्रदर्शन याये फइगु खँ नाटकया परिकल्पनाकार घिमिरे युवराजं कनादीगु दु ।<eot>येँ – तःभुखाचं ध्वस्त जूगु मरुसतः पुनर्निर्माणया लागिं दयेके बिउगु विशेष कथंया अप्पा निर्माणस्थलय् थ्यंके हःगु दु । म्हिगः व म्हीग यानाः निगू टिप अप्पा निर्माणस्थल थ्यंके हःगु खँ काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया नायः लिसें सांसद राजेश शाक्यं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
मरुसतः दयेकेगु लागिं समितिं अन न्हापा गज्याःगु अप्पा प्रयोग याना तःगु खः पाय्छि अज्याःगु हे अप्पा दयेके बिउगु खः । थ्व अप्पा तीनथानास्थित दक्षिण बाराही अप्पा उद्योगं तयार याना बिउगु खः । नायः शाक्यं कनादी कथं थ्व अप्पाया आकार जक मखु उकिया शक्ति समेत न्हापा गथे खः अथे हे यायेगु कुतः जूगु दु ।
थ्व अप्पाया साइज २४.५ सेमि हाकः, १६.५ सेमि ब्या व ५ सेमि फि (उचाई) दु ।
थुकिया शक्ति नं न्हापा छ्यलातःगु अप्पा ति हे बल्लाइगु खँ नं धाःगु दु । परीक्षण याना स्वःबलय् थुकिया शक्ति ७.६ स्टेन टेस्ट दु । उद्योगं छुं ई न्ह्यः बी हःगु नमूना अप्पाया शक्ति थुलि दुगु खःसां आः छ्यलेगु लागिं बी हःगु अप्पा नं थुलि हे शक्तिशाली खः लाकि मखु धकाः क्रसचेक नं जुइ तिनिगु खँ नं नायः शाक्यं कनादिल । थ्व सम्बन्धी विज्ञतय्सं थुकिया परीक्षण याइ ।
मरुसतःया लागिं हे जक धकाः विशेष रुपं दयेके बिउगु थ्व अप्पा छपाया मू ४० तका तू । थुकी ज्याला, ढुवानी, चाङ लगे यायेगु आदि नं दुथ्याः । तर मरुसतःया लागिं धकाः उद्योगपाखें खुतका पाः यानाः छपाया ३४ तका जक काःगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
थ्व अप्पा हयेधुंकाः आः मेगु महिनाय् सिँ हयेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । अथे खःसां अप्पा हयेधुंकूगु जूगुलिं आः मरुसतः पुनर्निर्माणया ज्या सुरु जुइगु खँ नं वय्कलं कनादिल । मरुसतः दयेकेगु लागिं समितिं आवश्यक नक्सा नं तयार यायेधुंकूगु दु । समितिया पूर्ण बैठकं उकियात अनुमोदन यायेधुंकूगु दुसा आः पास यायेगु लागिं पुरातत्व विभागय् छ्वःगु दु । विभागं नक्सा पास यानाः वहे कथं दयेकूसां जिल धकाः स्वीकृत बीवं ज्या सुरु जुइ । आकिवं असार मसान्त तकया दुने मरुसतःया छतँ दने सिधयेकेगु ग्वसाः दु ।<eot>पेट्रोलियम पदार्थय् भाः थिके याःगु धकाः विप्लव माओवादी वंगु मंगलवाः नेपाल बन्द यात । बन्दया असर सामान्य व आंशिक कथंया जूसां थिके भाःया विरुद्ध जूगु थुगु बन्द प्रति धाःसा मनूतय्गु म्हुतु म्हुतुइ समर्थन हे दुगु खनेदत । उखुन्हु हे नेपाल राष्ट्र बैंकं छगू रिपोर्ट नं पिथन । थुगु रिपोर्ट कथं नै नेपालय् उपभोक्ता मूल्य मुद्रास्फीति अप्वया च्वंगु क्यंगु दु । जनतां नं अनाज, तरकारीलिसें सकतां खँय् भाः थहाँ वंगु वाः चायेका च्वंगु हे जुल ।
थुगु आर्थिक वर्षया स्वलाया दुने उपभोक्ता मूल्य मुद्रास्फीति ४.१४ प्रतिशत दुगु व थगुनेया आर्थिक वर्षया थ्व हे स्वलाया दुने थ्व मुद्रास्फीति ३.६३ प्रतिशत जक दुगु खँ राष्ट्र बैंकया रिपोर्टय् न्ह्यथनातःगु दु । थुकी खाद्यान्न व पेय पदार्थया मुद्रास्फीति ३.६३ प्रतिशत व गैर खाद्यान्न व सेवा क्षेत्रया मुद्रास्फीति ४.७२ प्रतिशत दुगु खँ धयातःगु दु । थुकी नं घ्यः व चिकं ३१.६८ प्रतिशत, ला, न्या ११.९३ प्रतिशत, केँ (दलहन) १०.७१ प्रतिशत, सुर्तीजन्य १०.१२ प्रतिशत, गैर मदिरा पेयया भाः ९.६३ प्रतिशत, मदिराया भाः १२.९ प्रतिशत उप्वःगु दु । राष्ट्र बैंकया हे रिपोर्ट कथं स्वनिगलय् ३.४८ प्रतिशत, तराईलय् ४.१ प्रतिशत व पहाडय् ५.६८ प्रतिशत मुद्रास्फीति दु धयातःगु दु । थुकिया अर्थ नेपालय् उपभोक्तातय्गु दुगः त्वःधुइगु ल्याखं भाः थहाँ वयाच्वंगु दु धाइगु खँ ला राष्ट्र बैंकं हे न्ववाःगु जुल । थुलि जक मखु, व्यापार घाटा उगु स्वलाया द्ुने हे ७६ अर्ब १४करोड तका जूगु व विदेशं वइगु रेमिटाय्न्स ७.६ प्रतिशतं म्हो जूगु धायेबलय् नेपाःया आर्थिक चित्र बांलाः मजू ।
मेखे पेट्रोलियम पदार्थया भाः थहाँ वःगुया विरोध याःपिं विद्यार्थी संगठनया नेतातय्त आयल निगमं घाटा नयाः भाः क्वकायेफइमखु धकाः धयाहःगु खँ थुथाय् न्ह्यथनेबहः जू । अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् हे भाः थहाँ वंगु धाइगु दलील नं न्ह्याबलें बियावयाच्वंगु खँ खः । तर पेट्रोलियम पदार्थया भाः थहाँ वंगु या मू हुनि धाइगु सरकारं काइगु कर हे खः ।
न्हापा गरिब जनतां उपयोग याइगृृु धकाः मचिकनय् सरकारं हे सब्सिडी बियाः दंका बिइगु खःसा आः मचिकनय् नापं सरकारं १३ तका ध्यबा कर कयाच्वंगु दु । थुकथं हे पेट्रोलय् ५७.७३ तका ध्यबा, डिजेलय् ४०.४१ तका ध्यबा लितराय ल्याखय् व ग्यासय् २७८.८६ तका ध्यबा सिलिन्डरया ल्याखय् कर म्हयाच्वंगु दु । थुकिया अर्थ सरकार स्वयं तित्तुमत्तू तिनाः कर कयावयाच्वंम्ह कः फ्वगिं धाइथे खनेदयाच्वंगु दु । उकिं थिकेगु बजाः भाः धाइगृु खँय् राज्य व सरकारया ल्हाः दु अले विरोध यायेगु व मयायेगु खँया नं अर्थ दु धकाः सीदु । थुकियात हे शायद अर्थ राजनीति धकाः धाइगु जुइ ।
बहुदल वयेधुंकाः हे नेपालय् भ्याट वल, भ्याट नं न्हापा १० प्रतिशतया थासय् १३ प्रशिशत यात, हानं प्यानया व्यवस्था यानाः सकसितं करया दायराय् हयेगु तःधंगु कसरत नं जुया च्वन । राज्यया खर्चया भार उप्वयावंगु ल्याखं थुकथं छचाखेरं कर कायेगु जाः सरकारं प्यनाः न्ह्यानाच्वंगु दु धाःसा थ्व हे अवधिइ विरोध याइपिं धाःसा धडाधड सरकारय् वनाः चाकुसवाः कायेधुंकाः भाग थ्याकाः सुम्क च्वनीपिं जुयाः वयाच्वंगु दु । थुकिं यानाः सरकारया पञ्जा तःचाः जुया वंगु व उकिया विरोध याइपिं झन्झन् पाः जुयावंगु झीसं खनाच्वनागु हे खँ खः ।
थुपालय् कोरोनाया हुनिं नं अर्थतन्त्रय् तःधंगु हे असर लाकल । सरकारं कर कायेत चायेकाः थःगु प्वाः जायेकेगु कुतः याःगु तर व्यवसायीपिन्त गुगु कथं नं राहत मबिउगु मेगु छगू विषय नं दु । सरकारं कोरोनाया हुनिं अर्थतन्त्रय् छु गुज्वःगु असर लात धकाः खास है प्रतिवेदन पित हयाः चर्चा याःगु नं खनेमदु ।
मेता खँ नेपालय् वैदेशिक मुद्रा विदेशय् वनीगु व व्यापारिक घाटा याकीत तत्व हे पेट्रोलियम पदार्थया आयात खः धकाः न्हापां निसें हे चर्चा जुया वयाच्वंगु दुसां सरकारं कर म्हयेत हे सवारी साधन झिके याके बीगु व पेट्रोलियम पदार्थ नं आयात यानाच्वनेगु यानाः दँय्दसं हे थुकिया आयातया परिमाण अप्वया वनाच्वंगु दु । थुकिं यानाः ट्राफिक समस्या व वायु प्रदूषणया मार स्वगिलय् च्वंपिसं भोगे याना च्वनेमाःगु नं मेगु पक्ष खः । आर्थिक दँ २०७०÷७१ स १४ लाख ४०द्वः ३३५ लिटर पेट्रोलियम पदार्थ आयात याःगुलिइ आः वंगु आर्थिक दँ २०७७÷७८ स २८ लाख ६७द्वः ८७३ लिटर पेट्रोलियम पदार्थया आयात याःगु दु । थुकिया अर्थ ७दँया दुने हे पेट्रोलियम पदार्थया आयात दुगंछि जूगु दु । थ्व ल्याखं न्ह्याः वनीगु खःसा झी गन थ्यनी ? थ्व दक्कय् विचाः यायेमाःगु खँ जूगु दु ।
नेपालय् गणतन्त्र वयेधुंकाः नयाँ नेपाल व संविधान जारी जुइधुंकाः समृद्ध नेपालया नारा नेतातसें थ्वयेका च्वंगु दु । तर थ्व हे कथंया अवस्था, उकी नं भ्रष्टाचार जुइबलय् नेपाः झं झं हे गरिब जुया वंगु खने हे दयाच्वंगु खँ खः । दक्कय् ला विदेशय् वनाः ज्या याः वनेगु पने धकाः संविधान जारी जुइधुंकाः नेतातय्सं धयावयाच्वंगु खँय् छुं हे जुइफयाच्वंगु मदु । योजना हे मदु धाःसा मेगु छु जुइ?
बजाः भाः थहाँ वनीगुया नापं जनताया आयस्रोत नं उप्वया वन धाःसा उकिं छुं पाकीमखु जृुइ । तर नेपालय् अथे जुयाच्वंगु मदु । नेपालय् खनेदयाच्वंगु छगू सूचक ला अमेरिकी डलरया भाः हे खः । छुं दँ न्ह्यःतक १०० तका जुयाच्वंगु अमेरिकी डलरया भाः आः ११९ तका थ्यने धुंकल ।
राजनीति व अर्थतन्त्रया तप्यंक स्वापू दु । बजाः भाः व राजनीतिया नं स्वापू दु । जनतायात सुविधा बीगु सवाल स्वयेगु खःसां थ्व राज्यया हे दायित्व खः व थ्व राजनीतिया हे खँ खः । नेपालय् आः विदेशय् ज्या याःवनीपिसं छ्वयाहइगु रेमिटाय्सं म्हो जूगु नं खतराया संकेत हे खः ।
खतुं आः ग्यासया उपभोग म्हो यानाः बिजुलीया उपभोग उप्वयेकेगु अले विजुलीं हे चले जुइगु यातायातया व्यवस्था नं यायेगु धकाः गुगु खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु । थ्व सकारात्मक हे खँ खः । तर थ्वहे जक नेपाःया अर्थतन्त्र सुधारया नितिं काफी जुइमखु । मुख्य ला नेपालय् उद्योग धन्दा हे दयेमाल । स्वदेशी लगानी हे प्रवद्र्धन यायेमाल ।
नेपालय् अझ नं आदिवासी जनजातिं अधिकार मदुगुलिं संघर्ष यायेमाला च्वंगु दु धाःसा मेखे पुलांगु तत्वतसें प्रतिगमन यायेगु कुतः नं यानाच्वंगु दु । थुकिं राजनीतिक अस्थिरता नेपालय् अझ नं दनि । थुकिया हे समाधान जुइमफयेक समृद्धिया यात्रा कोरा कल्पना जक जुइफु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ – बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री कालय् जूगु बिप्पा सम्झौता निष्क्रिय जुइवं भारतं लगानी सम्बन्धी मेगु सन्धिया प्रसताव याःगु दु । थ्व प्रस्तावय् भारत बिप्पाय् स्वयां भचा क्वमिलु जूगु खनेदुगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु ।
भारतं प्रस्ताव याःगु न्हूगु सन्धीयात कयाः वइगु असोज तकया निंतिं निर्णय यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । आः भारतं छ्वयाहःगु मस्यौदाय् क्षतिपूर्ति लगायतया विषयय् लचिलो खनेदुगु खँ अधिकारीतय्सं धाःगु दु । भट्टराईया पालय् जूगु लगानी प्रवद्र्धन तथा संरक्षण सम्झौता (बिप्पा)य् दुथ्यानाच्वंगु क्षतिपूर्ति लगायतया खं नेपालय् तसकं विवाद जुयाच्वंगु खः ।
नेपालं आः भारतलिसे थज्याःगु लगानी सम्बन्धी सम्झौता यायेबलय् मेमेगु देय् लिसे नं छगू हे कथं सम्झौता यायेफइ कथं तयारी यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । नेपालय् बंगलादेश, कतार, मलेसिया लगायतया देशं लगानी यायेत तयार जुयाच्वंगु दु ।
‘थुगुसी भारतं छ्वयाहःगु मस्यौदा तुलनात्मक रुपं लचिलो खनेदुगु खँ उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयया प्रवक्ता गोपीकृष्ण खनालं धयादीगु दु । वय्कलं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु ‘भारतं बिप्पाया पलेसा द्विपक्षीय लगानी सन्धि धयागु न्हूगु नां बियाः मस्यौदा छ्वयाहःगु दु । बिप्पाय् लगानी सुरक्षा, क्षतिपूर्ति व समयसीमा लगायतया खँ दुथ्यानाच्वंगु खः । थ्व पालय् थुपिं खँय् निगुलिं पक्षयात सहज जुइकथं मस्यौदा वःगु दु ।’
भारतया लिसें मेमेगु देय्लिसे थ्व सम्झौता यायेफत धाःसा थौंकन्हय् नेपालं फयाच्वंगु व्यापार घाटा म्हो यायेफइगु खँ धाःगु दु । भारतं छ्वयाहःगु मस्यौदायात कयाः असार तकया दुने छु गथे यायेगु धयागु क्वःछिनाः असोज तकया दुने सम्झौताय् हस्ताक्षर यायेगु कथं ज्या जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
भारतीय प्रधानमन्त्रीया लिपांगु नेपाः भ्रमणया इलय् ताःई न्ह्यवनिसें ज्यंके मफयाच्वंगु मुद्दा असोज तकया दुने ज्यंकेगु सहमति जूकथं द्विपक्षीय लगानी सन्धिया निंतिं तयारी जूगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.43° N 79.97° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १९ मिटर (६२ फुट) च्वे ला।
जनसंख्याEdit
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नेल्लोर शहरयागु जनसंख्या ३७८,९४७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नेल्लोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>येँ महानगरपालिकां कक्षा १ निसें ८ तक यागु पाठ्यसफू ‘येँ देय् म्हसीके’ सार्वजनिक यात । मनपां थ्वहे दँ निसें फुक्कं स्कूलय् थ्व पाठ्यसफू ब्वंकेगु तयारी यानाच्वंगु दु । मनपाया मातहत लाःगु फुक्कं स्कूलय् ब्वंकेत्यंगु स्थानीय पाठ्यसफू म्हिगः छगू ज्याझ्वःया दथुइ विमोचन जूगु खः ।
थनया राष्ट्रिय सभागृहय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्री कृष्णगोपाल श्रेष्ठ लिसें येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य, उपमेयर हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठ, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत राजेश्वर ज्ञवालीपिंसं मरिकसिं सफू लिकयाः विमोचन यानादीगु खः ।
स्थानीय तगिमय् १ निसें ८ कक्षा तक ब्वंकीगु खःसां म्हिगःया ज्याझ्वलय् १ निसें ४ तगिं तकया सफू विमोचन याःगु खः । आः ५ निसें ८ तगिं तकया सफू याकनं पिदनीगु खँ धाःगु दु ।
सफू विमोचन ज्याझ्वलय् न्ववासें शिक्षा मन्त्री श्रेष्ठं येँ मनपां नेपालभाषाया पाठ्यसफू विमोचन याःगु थौंया न्हि ऐतिहासिक न्हि खः धयादिल । वय्कलं मनपाया थ्व पलाःयात सुभाय् देछासें आः देय्या मेमेगु स्थानीय निकायतय्सं नं थुकथं हे स्थानीय भासं स्थानीय पाठ्यसफू ब्वंकेमाःगु खँय् बः बियादिल । वय्कलं येँ मनपां नेपालभाषाया माध्यमं सफू ब्वंकेगु ज्या याःगु कारणं आः नेपालभाषा ब्वनातःपिं मनूतय् लागिं रोजगारीया छगू अवसर खुले जूगु बिचाः नं तयादिल ।
येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं थ्व पाठ्यसफूपाखें नेपाली जनतायात थःगु शहर व थःगु देय् म्हसीकेत ग्वाहालि याइगु खँ कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘झी थौंकन्हय् छुं उदाहरण छगू बी माल धाःसा अमेरिकाया उदाहरण बी, जापानया उदाहरण बी, नेपाःया उदाहरण बी मखु । छाय्धाःसां नेपाःया बारे झीसं सि हे मसिउ । थ्व सफुतिं अथे सीके बीगु ज्या याइ ।’
मेयर शाकयं धयादिल, ‘येँय् थौं ७७ जिल्लाया मनूत च्वं वयाच्वंगु खः, उमिसं येँ देय्यात जिगु शहर व थनया भाषायात झीगु भाषा धइगु भावना तयेमाः । अले जक झीसं थ्व देय्या विकास याये फइ ।’
अथे हे ज्याझ्वलय् उपमेयर हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठं नेवाः भाय् नं येँ देय्या छगू सम्पदा हे खः धासें थुकियात बचे यायेगु झी सकसिगु कर्तव्य खः धयादिल ।
येँ मनपा शिक्षा विभागया ग्वसालय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् शहरी योजना आयोगया निमित्त उपाध्यक्ष गुजेश्वरी श्रेष्ठ, शिक्षा विभागया प्रमुख रामप्रसाद सुवेदी, पाठ्यक्रम समितिया संयोजक वरुणप्रसाद वैद्य, राजेश्वरमान श्रेष्ठ नापं निजी स्कूलतय् संगठनया प्रतिनिधिपिंसं नं न्ववानादीगु खः ।<eot>येँ – थनिं नीदँ न्ह्यः येँया असनय् स्थापना जूगु भिंतुना गुथिया नीक्वःगु साधारणसभा वंगु ११३९ पोहेलाथ्व त्रयोदशि कुन्हु गुथिया ज्याकुथिइ नायः उपेन्द्रकाजी शाक्यया सभापतित्वय् छगू ज्याझ्वःया दथुइ क्वचाल ।
साधारणसभां गुथिया न्हूगु ज्यासना पुचः ल्यःगु खः । न्हूगु ज्यासना पुचलय् सचिनकाजी तुलाधर नायः, कृष्णमान तुलाधर न्वकु, अमुलकाजी तुलाधर छ्याञ्जे, सुनिलरत्न तुलाधर दांभरिं, सुशीलकाजी तुलाधर लिउ छ्याञ्जे, रविनलाल श्रेष्ठ लिउ दांभरिं व उपेन्द्रकाजी शाक्य नि. नायः कथं निर्वाचित जूगुु खः ।
भिंतुना गुथि थीथीकथंया सामाजिक, धार्मिक व सांस्कृतिक ज्याझ्वः याना वयाच्वंगु संस्था खः । न्हूदँबलय् भाषाख्यः व धार्मिक ख्यःया थीथी व्यक्तिया किपा अंकित भिंगु वहःया पाँय्म्व, वसन्त ऋतुया लसताय् वसन्त श्रवण, येँयाःबलय् समय्बजि इनेगु, पाहांचः¥हेबलय् असनय् खः ल्वाकीबलय् चतांमरि ह्वलेगु, अक्षय तृतियाबलय् साखःति त्वंकेगु लिसें मेगु आपालं ज्याझ्वः गुथिं याना वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – लः व्यापारीतय्सं वाणिज्य विभागलिसेया सहमति कथं धकाः लःया भाः छगू जारय् झितका थकाःगु दु । नेपाल बोटलर्स वाटर एशोसियसनं लः उत्पादक व वितरकतय्त जारया झितका दां थकयाः छगू जारया भाः ५० तका यायेत निर्देशन बिउगु खः । एशोसियसनं थ्वयां न्ह्यः लःया भाः लाक्वपाक्व जुयाच्वंगु धासें छगू जारया ५० तका यायेगु क्वःछिनागु खँ धाःगु दु । अथेहे वाणिज्य विभागया रोहबरय् वंगु साउनय् जूगु सम्झौता कथं भाः क्वःछिनागु खँ नं संघं धाःगु दु । विभागं वंगु साउन २१ गते लःया भाः अप्वलय् ५० तका कायेगु सहमति याःगु खःसां थ्व सहमतियात कयाः उपभोक्तातय्सं तच्वःगु विरोध याःगु खः । विरोध लिपा संसदया उद्योग समितिं विभागया थ्व निर्णय तत्काल कार्यान्वयन मयायेत निर्णय बिउगु खः ।<eot>थिमि – विविधभाषा साहित्य समाजया ग्वसालय् नेपाल संवत् ११३९ न्हूदँया लसताय् ¥याली जुल । बोडेया चौबाटों नेवाः झाँकी सहितया पिदंगु भिंतुना ¥याली थिमि, चपाच्व, लाय्कू, बालकुमारी नगदेश जुयाः बोडेया विष्णुघाटय् थ्यंकाः सभाय् हिउगु खः । सभाय् नेमकिपाया केन्द्रीय सदस्य सुनिल प्रजापतिं भाषा, कला व साहित्य झीगु पहिचान खः धासेंं पहिचान हे तन धाःसा झीगु अस्तित्व हे समाप्त जुइगु खतरा दुगु खँ कनादिल ।
ख्वप नगरपालिकाया मेयर तकं जुयाच्वनादीम्ह प्रजापतिं संविधानं बिउगु अधिकारयात झीसं प्रयोग याये फयेकेमाः धासें ख्वप नगरपालिकां थःत प्राप्त अधिकार प्रयोग यायेगु झ्वलय् स्थानीय पाठ्यक्रम तयार यानाः स्थानीय कासालिसें नेपाल लिपि, रञ्जना लिपिया विकास व संरक्षण यायेगु ज्या न्ह्याका वयाच्वनागु कनादिल ।
भारतं ताः ई न्ह्यःनिसें नेपाःयात क्वत्यलेगु यानाच्वंगुलिं आः भारतयात सन्देश बीगु ई वःगु वय्कलं धयादिल । झीगु देय्यात लुँया ख्वलाचा ज्वनाः विदेशय् फ्वनाच्वंगु देय्कथं पिनेयापिंसं परिभाषित यायेत स्वःगु, झीगु देय् अथें हे सम्पदा व संस्कृतिं तःमिगु देय् जूगु व उकिया सही रुपं उपयोग याये सयेकेमाःगु वय्कलं कनादिल ।
भारतया निर्देशनय् वयागु हे स्वार्थय् ज्या यानाच्वंपिं सत्तासिन पार्टीया कारणं देय् खः धयादिसें वय्कलं थनया मौलिक सांस्कृतिक सम्पदा व स्मारक मौलिक शैलीं हे तयार यायेमाःगु खँय् बः बिसें उकिया निंतिं सकसिगुं छगू हे राय दयेकेत ख्वप नगरपालिकां स्वनिगःया मेयरपिंत छगू हे थासय् मुंकागु नं कनादिल । भिंतुना ¥याली व सभालिपा नीक्वःगु विविधभाषा साहित्य सम्मेलन जूगु खः ।<eot>एजेन्सी- अफगानिस्तानया काबुलय् च्वंगु हामिद कारजाइ विमानस्थल लागाय् अफगानी सुरक्षाकर्मी व अज्ञात पुचः दथुइ सोमवाः स्थानीय ईकथं सुथसिया ४ ताः इलय् गोली हानाहान जूगु दु । विमानस्थलया उत्तरी गेटय् सुरक्षाकर्मी व अज्ञात पुचःया दथुइ गोली हानाहान जूगु खःसा गोलीं लानाः छम्ह सुरक्षाकर्मी सीगु दु । मेपिं स्वम्ह सुरक्षाकर्मी घाःपाः जूगु दु । गोली हानाहान जुइधुंकाः अमेरिकी सेना व जर्मन सेनां नं जवाफी कारवाही याःगु खः ।
अफगानिस्तानयात तालिबानं कब्जाय् कायेधुंकाः देय् त्वःतीपिं मनूतय्गु हुल काबुल विमानस्थलय् कम जूगु मदुनि । समाचार संस्था रोयर्टसयात नेटों बिउगु जानकारीकथं विमानस्थलय् जूगु गोलीप्रहार व भागदौडय् लानाः छवाःया दुने नीम्हसिबें अप्वः मनूत सीधुंकूगु दु ।
उद्धारया निंतिं विमानस्थलय् ४५ सय अमेरिकी सेना व ९ सय बेलायतया सेना परिचालन जुयाच्वंगु दुसा तालिबानं अफगानी नागरिकतय्त विमानस्थलय् वनेत पनाच्वंगु समाचार नं थीथी सञ्चार माध्यमय् वयाच्वंगु दु । थ्वया हे दथुइ अमेरिकां अफगानिस्तानया मनूतय्गु उद्धारया निंतिं गैरसैनिक विमान नं छ्यलीगु जूगु दु ।
अमेरिकी रक्षा मन्त्रालय पेन्टागनं मेगु १८ गः विमान छ्यलाः मनूतय्त उद्धार यानाः सुरक्षित देसय् यंकेत्यंगु धाःगु दु । आइतवाः अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं २८ हजारसिबें अप्वः मनूतय्गु उद्धार जूगु धाःगु खः ।
मंगलवाः अफगानिस्तानया स्थितिया बारे खँल्हाबल्हा यायेत जी–७ या बैठक च्वनेत्यंगु दु । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन व बेलायतया प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसोनया दथुइ जूगु वार्ताय् जी–७ या बैठक यायेगु क्वःजिउगु खः ।
जी–७ या बैठकय् आफगानिस्तानया समस्या व तालिबानतलिसे गज्याःगु रणनीति छ्यलेगु धयागु खँय् खँल्हाबल्हा जुइ । जी–७ या नेतृत्व बेलायतं यानाच्वंगु दु । जी–७ य् बेलायत, अमेरिका, क्यानाडा, फ्रान्स, जर्मनी, इटाली व जापान दु । बैठक भर्चुअल माध्यमं जुइ ।<eot>भाषायागु खँग्व च्वेत छ्येलिगु चिं तेत आखः धाइ। आखयागु छगु मंकायात लिपि धाइ। हलिमे येक्व कथंयागु लिपितः छ्येलातगु खने दु। आखयात च्वे नं क्वे, जवलं देपा, देपालं जव आदि कथलं च्वे छि।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- येँ महानगरपालिकाया न्यायिक समितिइ वइगु ७२ प्रतिशत उजुरी व मुद्दा छेँबाःलिसे सम्बन्धित खनेदु । मंगलवाः न्यायलय पहुँच सम्बन्धी छगू ज्याझ्वःयात सम्बोधन यायेगु झ्वलय् येँमनपाया उपमेयर सुनिता डंगोलं उगु खँ धयादीगु खः ।
संघीयता लिपा अल्पसंख्यक व सीमान्तकृतया निंतिं न्यायय् पहुँच सम्बन्धी ज्याझ्वलय् न्ववासें वय्कलं थौंकन्हय् न्यायिक समितिइ अप्वः मुद्दा लाःगु धासें उकी दकलय् अप्वः छेँ बाः सम्बन्धित जूगु खँ धयादीगु खः ।
उकथं हे वय्कलं झिंन्यागू प्रतिशत मुद्दा साँध संधियारया उजुरी दुगु खँ नं धयादीगु दु । अज्याःगु मुद्दाय् सुनां जग्गा मिचे यात, सुनां पखाः आदि मिचे यात धइगु विषयय् उजुरी लाइगु जुयाच्वंगु दु ।
उपमेयर डंगोलया कथं न्यायिक समितिइ लाइगु उजुरी मध्ये ३ प्रतिशत जेष्ठ नागरिक सम्बन्धय् दुगु खँ नं धयादिल । थज्याःगु मुद्दाय् काय् भौ नं हेला यात, नके पुंके मबिल, अपमान याःगु, छेँय् नं पितिउँगु थेंज्याःगु मुद्दा जूगु खँ वय्कलं कनादिल । मेगु झिगू प्रतिशत धाःसा थीथी प्रकृतिया मुद्दा जुइगु याः ।
येँ महानगरया न्यायिक समितिं फयांफछि सहलह यानाः मेलमिलाप याकेगु कुतः यानागु धासें तर गुलिखे ल्वापुइ ‘इगो’ या कारण थः क्वय् लाकेत मयःपिनिगु कारणं मेलमिलाप जुइ मफुगु खँ नं कनादीगु दु । उकथं हे वय्कलं लिपांगु इलय् साइबर अपराध व ब्ल्याकमेलिङ थेंज्याःगु उजुरी ज्वनाः मिसापिं थःगु समितिइ वयेगु यानाच्वंगु धासें धयादिल, ‘मिसा उपमेयर जुयाः खः कि छाय् खः, मिसापिं आः साइबर भ्वाइलेन्स, ब्ल्याकमेलिङ आदिपाखे पीडित जूगु धासें न्यायिक समितिइ वयेगु यानाच्वंगु दु, तर न्यायिक समितिं अज्याःगु विषय मस्वइगु जूगुलिं जिमिसं साइबर ब्यूरोय् छ्वयेगु यानाच्वना ।’<eot>मलेसियन एयरलाइन्सया एमएच १७ विमान कुर्कूगु सम्बन्धय् छानविन यानाच्वंगु अनुसन्धानकतातय्सं स्वम्ह रुसी व छम्ह युक्रेनी नागरिकयात दोषी ठहर याःगु दु ।युक्रेनया आकाशय् ब्वाच्वंगु इलय् न्यादँ न्ह्यव विमानयात गोलीं कयेकाः कुर्कूगु खः । थुकी लानाः विमानय् च्वनावःपिं २९८ म्हं सीगु खः ।
अनुसन्धानकर्तातय्सं रुसी नागरिक आइगोर गर्किन, सर्गेइ डुबिन्स्की व ओलेग पुलाभोटया लिसें युक्रेनी नागरिक लियोनिद खार्चेन्कोयात दोषी ठहर याःगु खः । थुपिं प्यम्ह डोनेस्क पिपुल्स रिपब्लिकया पृथकतावादी सैनिक व जासुसी नेतात खः ।नेदरल्यान्डया अनुसन्धाता फ्रेड वेस्टरबेकं पूर्वी युक्रनय् रुसपाखें अत्याधुनिक बियुके क्षेप्यास्त्र प्रणाली दुत हयेगु ज्याय् थुपिं प्यम्ह हे मू जिम्मेवार खः धासें तर उमिसं हे क्षेप्यास्त्र कयेकूगु खः कि मखु धयागु पुष्टि मजूनिगु खँ धाःगु दु ।
थ्व मामिलाय् दोषी ठहर जूपिंत वइगु दँया मार्च निसें नेदरल्यान्डय् मुद्दा न्ह्याकीगु जूगु दु । तर रुसी व युक्रेनं थःपिनिगु देय् नागरिकतय्त नेदरल्यान्डय् सुपुर्दगी यायेत अस्वीकार याःगुलिं उमिगु अनुपस्थितिइ हे मुद्दाया सुनुवाइ जुइगु जूगु दु । रुसं विमान कुर्कूगु सम्बन्धय् थःगु देय्या नागरिक निर्दोष दुगु दावी यानाच्वंगु दु ।
अनुसन्धानकर्तातय् सिफारिस कथं दोषी ठहर जूपिं प्यम्हेसिया विरुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय पक्राउ पूर्जी जारी यायेधुंकूगु दु । अनुसन्धानकर्तातय्सं उपिं प्यम्हेसितं सुपुर्दगी हे यायेमाः धकाः धायेमफइगु खँ धाःगु दु । ‘रुस व युक्रेनया कानुनय् हे थः नागरिकयात सुपुर्दगी यायेगु प्रावधान मदुगुलिं सुपुर्दगी या धायेफइमखु, तर अनुसन्धनय् निगुलिं देशं ग्वाहालि यायेमाः धयागु खँय् जिमिगु धारणा दु’ अनुसन्धानकर्ता वेस्टरबेकं धाःगु दु ।
मलेसियन एयरलाइन्सया उगु विमान नेदरल्यान्डसया आम्स्टर्डमं मलेसियाया क्वालालम्पुर वनाच्वंगु इलय् क्षेप्यास्त्र कयेकाः कुर्कूगु खः । थ्व घटनाय् लानाः सीपिनि थःथितिपिंसं दोषीयात कारवाही यायेत सिफारिस याःगुयात लसकुस याःगु दु ।<eot>येँ- पाहांचःर्‍हेया झ्वलय् जात्रा याइपिं स्वम्ह अजिमामध्ये लुमधि अजिमा (वतु भद्रकाली) द्यःयात न्हू दयेकूगु द्यःछेँय् बिज्याकेगु ज्या जूगु दु । वंगु माघ २ गते शुक्रवाः कुन्हु द्यः खलःया मिसापिं जानाः सुकुन्दा च्याकाः द्यःयात लसकुस यासें धार्मिक विधिपूर्वक न्हू दयेकूगु द्यःछेँय् द्यः बिज्याकूगु खः ।
येँ महानगरपालिकाया आर्थिक ग्वाहालिं पुनःनिर्माण सम्पन्न जूगु द्यःछेँय् द्यः बिज्याकूगुया कन्हय्कुन्हु वज्रयानी पुजाविधिकथं द्यःया न्यास पुजा याःगु खःसा उगु पुजा निन्हुतक न्ह्याःगु खः । लिसें उगु इलय् स्वीन्यागू लाख इताः मत नं च्याकूगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः द्यःछेँय् गजू छुइगु नापं पताः छायेगु ज्या नं जूगु खःसा पुलांगु शिलापत्र नं पलिस्था यायेगु ज्या जूगु खः ।
न्हूगु सिँ व दाचि अप्पा तयाः पुलांगु शैलीइ मुक्कं छगू करोड पीगू लाख लागतय् पुनःनिर्माण जूगु याःगु खः । द्यःछेँया पुनःनिर्माणयानिंतिं येँ मनपां ८६ गू लाख स्वीन्याद्वः आर्थिक ग्वाहालि याःगु खःसा ल्यं दुगु ध्यबा जनसहभागितापाखें वःगु जानकारी द्यःछेँ पुनःनिर्माण समितिया छ्याञ्जे दीपक महर्जनं बियादिल ।
न्यास पुजा ज्याझ्वलय् शिक्षा, विज्ञान व प्रविधिमन्त्री कृष्णगोपाल श्रेष्ठ, येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्य, उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठ, नेतृ अष्टलक्ष्मी शाक्य, येँ मनपा १५ वडाया नायःलिसें येँ मनपाया प्रवक्ता ईश्वरमान डंगोल लगायत विशिष्टि व्यक्तित्वपिनिगु उपस्थिति दुगु खः । उगु द्यःछेँ वंगु थगुने साउन १४ गते जग स्वनेज्या जूगु खः ।<eot>येँ – आइसिसी टि–२० विश्वकप छनोटया न्हापांगु कासा नेपालं त्याकूगु दु । ओमानया मस्कटय् जूगु समूह चरणया न्हापांगु कासाय् नेपालं ग्वसाः देय् ओमानयात ३९ रन बुकूगु खः । कमजोर ब्याटिङ याःगु नेपालं उत्कृष्ट बलिङ यासें घरेलु टिम ओमानयात बुकूगु खः ।
नेपालं बिउगु ११८ रनया लक्ष्य ज्वनाः मैदानय् वःगु ओमान मुक्कं ७८ रन दयेकाः अल आउट जूगु खः । ओमानयात ७८ रनय् अलआउट यायेगु झ्वलय् कमलसिंह ऐरीं स्वंगू, कप्तान सन्दिप लामिछाने व दिपेन्द्र सिंह ऐरीं निगू निगू, अविनाश बोहरा व जितेन्द्र मुखियां छगू छगू विकेट काःगु खः । ओमानया निंतिं नासिम खुशीं दकलय् अप्वः २४ रन दयेकूगु खःसा मेपिं कासामितय्सं दोहोरो अंक तक दयेकेमफुत ।
कासाय् न्हापां ब्याटिङ याःगु नेपालं निर्धारित २० ओभर ८ विकेटया क्षतिइ मुक्कं ११७ रन जक दयेकूगु खः । नेपाःया नितिं आरिफ शेखं दकलय् अप्वः नटआउट ३८ रन दयेकूगु खः । अथे हे कप्तान सन्दिप लामिछानें नटआउट १६ रन, लोकेश बमं १६ रन, ज्ञानेन्द्र मल्लं १५ दिपेन्द्र सिहं ऐरीं ११ रन, विवेक यादवं ७ रन, कुशल भुर्तेल ५ रन आशिफ शेखं ४ रन व कमल सिहं ऐरीं १ रन दयेकूगु खः ।
ओमानया निंतिं खबर अलीं स्वंगू, बिलाल खानं निगू व फयाज बट व जिशान मकसूदं छगू छगू विकेट काःगु खः ।नेपालं आः निगूगु कासा शनिवाः फिलिपिन्सलिसे व सोमवाः समूह चरणया अन्तिम कासा क्यानाडालिसे म्हिती ।<eot>येँ – प्रदेश ३ या मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलं लछिया दुने प्रदेशया स्थायी राजधानी व नां क्वःछीगु खँ कनादीगु दु । म्हिगः चितवनय् पत्रकारतलिसे खँ ल्हासें वय्कलं उगु खँ धयादीगु खः । वय्कलं प्रदेश राजधानीया विषय संसदय् दुहां वनेधुंकूगुलिं स्वन्ति लिपा च्वनीगु बैठकं थुकिया बारे निर्णय जुइगु खँ कनादीगु खः ।
वय्कलं प्रदेशया नांया विषयय् गुगुं नं कथंया प्रस्ताव मवःगु धासें नांया बारे तःधंगु विवाद मदुगु दावी यानादिल । प्रदेशया राजधानी व नां क्वःछीगु थाकुगु खँ मखु धासें थ्व ज्याय् थःपिं हे हथाय् मचायागु खँ नं वय्कलं कनादिल । प्रदेशं छगू निर्णय यायेगु लँपु ज्वनेधुंकूगुलिं आशंका मयायेत नं वय्कलं इनाप यानादिल ।<eot>येँ – स्वनिगःया फोहोर वायेत छ्यलीगु पासाङल्हामु राजमार्ग दयेकेगु ज्या लिबाकूगु धासें स्थानीय जनतां लँ हे बन्द याना बीवं स्वनिगःया फोहोर वायेगुज्या बन्द जूगु दु । अन लँ जूगु कारणं वंगु आइतवाःनिसें येँय् फोहोर द्वँचिनेगु शुरु जूगु खः ।
स्थानीय वासिन्दातय्सं सतक दयेकेगु ज्या ठेकदार कम्पनीं लिबाकूगुलिं बाध्य जुयाः लँ बन्द यायेमाःगु खँ धाःगु दु । स्थानीयवासीं उगु लँय् वये–वने याइगु फुक्क हे सवारी साधन पना बिउगु खः । तर थुकिं यानाः स्वनिगःया फोहोर संकलनया ज्या नापं प्रभावित जूगु दु । सिसडोल वनेगु लँपुया मुड्खु–तीनपिप्ले सतक खण्डय् स्थानीय वासिन्दां पंगः थनेवं फोहोर वायेगु ज्या प्रभावित जूगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं इलय् हे लँ दयेकाः फोहोर वायेगु ज्या सुचारु यायेत संघीय सरकारयात इनाप यानादीगु दु । संघीय सरकारं लँ दयेकेगु ज्याय् ध्यान मबिउगु कारणं यानाः येँय् फोहोरया समस्या शुरु जूगु खँ नं वय्कलं धयादीगु दु । संघीय सरकारं लँ दयेकेत पहल मयाःगु कारणं यानाः राजधानीया जनतां मार फये मालाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
लिसें मेयर शाक्यं स्वनिगःया फोहोर वायेत छ्यलेगु धकाः प्रस्तावित यानातःगु बञ्चरेडाँडाया ल्याण्डफिल साइट आः तक मदयेकूगु खँय् नं संघीय सरकारया आलोचना यानादीगु दु । यदि सरकारं उगु ल्याण्डफिल साइट इलय् हे दयेकाः ज्या पूवंकूसा फोहोर व्यवस्थापन यायेत अःपुइगु खँ वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- गुगुं इलय् एमालेया ‘लाल किल्ला’ धाइगु राजधानी येँ देसय् थुगुसी धाःसा एमालें चा वांन्वायेमाःगु अवस्था वःगु दु । येँया झिगू मध्ये छगू जक सिटय् एमाले त्याःगु दु, व नं तसकं कम भोटया अन्तरं । मेगु गुंगू सिट मध्ये न्यागुली कांग्रेस व प्यंगुली न्हूगु पार्टी रास्वपा त्याःगु दु । २० सिट दुगु प्रदेशसभाय् नं न्हापा १६ सिट त्यानाच्वंगु एमाले थुगुसी स्वंगू सिटय् जक त्याःगु दु ।
येँय् एमाले थ्व अवस्थाय् थ्यंगुया लिउने सांगठनिक कमजोरी जक मखुसें थवंथवय् जूगु अन्तर्घात समेत खः धकाः द्वपं बियाहःगु दु । खास यानाः वंगु स्थानीय तहया चुनावय् येँया नेता कार्यकर्ता दथुइ गुगु आन्तरिक द्वन्द्व ब्वलंगु खः, उकिया हे लिच्वः कथं एमालेया थ्व हविगत जूगु खँ धाःगु दु । लिसें चुनाव हाँके यायेमाःपिं कमाण्डरत फुक्क हे थःथःपिं जक त्याकेगु ध्याउन्नाय् लगे जुयाः मेथाय् वास्ता मयाःगु कारणं यानाः नं पार्टी यक्व थासय् बूगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – नेपाल प्रहरीं नं स्वनिगःया मौलिक बाजं धिमे थायेगु सयेकूगु दु । नेपाल प्रहरीया संगीत ब्याण्डयात थौंकन्हय् नेपाःया म्हसीका थें जुयाच्वंगु धिमे बाजं नं स्यनेगु जुयाच्वंगु खःसा प्रहरीया उगु ब्याण्डं थौंकन्हय् वहे धिमेया छकू कुचा थाय्थासय् थानाः क्यनेगु ज्या नं यानाच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु महानगरीय प्रहरी दिवसया लसताय् प्रहरी ब्याण्डं म्हिगः व म्हीग यल व ख्वपय् धिमे लगायत मेमेगु बाजं थानाः क्यंगु खः । थौं येँय् मरुइ नं छगू ज्याझ्वःया दथुइ धिमे लगायत थीथी बाजं थाइगु ज्याझ्वः दु । थौंकन्हय् प्रहरी ब्याण्डं धिमेपाखें द्यः ल्हानाः छकू कुचा जक थायेगु यानाच्वंगु खः । छुं ई लिपा मुक्कं धिमे जक थानाः प्रहरी ब्याण्ड पिहां वयेगु समेत जुयाच्वंगु दु ।
प्रहरी ब्याण्डयात थ्व धिमे थयेगु ज्या धाःसा थौंकन्हय् धिमे प्रशिक्षक भाजु सुदन मुनिकारं यानाच्वनादीगु दु । वय्कलं वंगु वालय् जक प्रहरी ब्याण्डयात थ्व धिमे थायेगु सुरु यानादीगु खः । थौंया ब्वज्या लिपा प्रशिक्षण हानं सुरु जुइगु व करिब लछि लिपा थुकिया समापन जुइगु खँ प्रशिक्षक मुनिकारं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
महाराजगंजस्थित प्रहरी संगीत विद्यालयय् वय्कलं न्हिंन्हिं धिमेया प्रशिक्षण बियादीगु खः । अन प्रहरी जवानंनिसें हवल्दार व असई तक दुथ्याःगु १५ म्हेसिया प्रहरी टीमयात धिमे प्रशिक्षण बिया च्वनादीगु दु । थ्व टीमय् परियार, खत्री, गुरुङ आदि गैर नेवाःत हे अप्वः दुथ्याः ।
प्रहरीपाखें नं धिमेयात नेपाःया छगू मौलिक बाजं जूगु कारणं प्रहरी बाजनय् थुकियात नं दुथ्याकेमाः धइगु महसुस यासें थुकिया प्रशिक्षण सुरु याकूगु खँ मुनिकारं कनादिल ।
प्रशिक्षण क्वचायेवं प्रहरीया पूूरा ब्याण्ड हे धिमे ज्वनाः सार्वजनिक ब्वज्याय् वइगु जानकारी नं वय्कलं बियादिल ।<eot>येँ – न्हापा जूसा हरेक भ्यालेन्टाइन डेया इलय् विदेशय् गुलाफ निकासी याइगु नेपालं थुगुसी धाःसा करिब डेढ करोडया गुलाफ आयात यात । देशय् गुलाफ उत्पादन म्हो जुया वंगुया लिच्वः खः थ्व । थुगुसीया भ्यालेन्टाइनयात माःगु ८० प्रतिशत स्वां विदेशं आयात याःगु खः ।
जनयुद्धया इलय् देशय् ब्वलंगु अस्थिरतां यानाः नेपाः गुलाफ निर्यात देशं छत्थुं आयातकर्ता जूवंगु खँ स्वां व्यवसायीतय्सं धायेगु याः ।
झिदँ तक जूगु अस्थिरतां यानाः माक्व गुलाफ ह्वयेके मफुगु, धाःगु इलय् डेलिवरी बी मफुगु कारणं नेपाःया गुलाफ उत्पादन धरासायी जूगु खँ उमिसं कंगु दु । अथे खःसां भ्यालेन्टाइन डे बाहेक मेगु इलय् धाःसा नेपाःया उत्पादनं हे गुलाफया बजाः कयाच्वंगु खँ नं उमिसं धाःगु दु । नेपालय् न्हिं २५ हजार फ्वः गुलाफया माग दु ।
सामान्य इलय् नेपाःया थःगु हे उत्पादनं गाःसां विशेष अवसरय् धाःसा गुलाफ लगायतया स्वां हयेमाः । नेपालय् थौंकन्हय् दँय् २ अर्ब तकाया स्वां कारोवार जू । थुकी व्यवसायीतय्गु करिब ६ अर्ब तकाया लगानी जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । उकी दँय् १–२ करोडया स्वां विदेशं वइ ।<eot>येँ – वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचय् पाःताः जुइक क्वःदःगु मरुसतः (काष्ठमण्डप) या पुनर्निर्माण अन्तिम चरणय् थ्यंगु दु । ज्या अन्तिम चरणय्् थ्यंगुलिं अन ग्वया तःगु पं नं लिकायेधुंकूगु दु । ज्या सिधःसा मरुसतः थ्वहे मंसिर महिनाय् उलेज्या यायेगु कुतः जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया नायः लिसें बागमति प्रदेशया सांसद राजेश शाक्यं कनादीकथं मरुसतःया दुनेया सम्पूर्ण ज्या क्वचाये धुंकूगु दु । आः पिने पेटीया ज्या जक जुयाच्वंगु दु । थ्व ज्या आः छुं ईया दुने हे क्वचाइगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् पुनर्निर्माण जुयाच्वंगु मरुसतःया अवलोकन यायेगु लागिं पुलांम्ह प्रधानमन्त्री लिसें एमालेया अध्यक्ष केपी ओली थौं मरु सतलय् झाइगु ग्वसाः दु । वय्कः प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् हे मरुसतः पुनर्निर्माणया शिलान्यास जूगु खः । मरुसतः यैँ महानगरपालिकाया पहलय् पुनर्निर्माण जूगु खः ।<eot>एजेन्सी- तालिबानं बेलायत व भारतलिसे वार्ता याःगु दु । बेलायतं तालिबान लिसे थः नागरिक व विदेशी सेनायात ग्वाहालि याःपिं मनूतय्गु उद्धारया निंतिं वार्ता याःगु खः । बेलायतया प्रधानमन्त्री कार्यालयया प्रवक्तां प्रधानमन्त्रीया विशेष प्रतिनिधि व तालिबानया दथुइ दोहाय् वार्ता जुयाच्वंगु धाःगु दु ।
बेलायतं अफगानिस्तानं १७ द्वः मनूतय्गु उद्धार यायेधुंकूगु दुसा अझ नं अफगानिस्तानय् बेलायतया नागरिकत थानाच्वंगु दनि ।
अथे हे दोहाय् कतारया निंतिं भारतया राजदूत दीपक मित्तल व तालिबानया दथुइ वार्ता जूगु दु । वार्ताय् अफगानिस्तानय् दुपिं भारतीयतय् सुरक्षाया विषयायात कयाः जूगु खः । भारतीय पक्षं अफगानिस्तानया भूमि भारतविरुद्ध प्रयोग मजुइकेत नं इनाप याःगु दु ।<eot>संकिपा (Motion Picture) धागु २०औं व २१औं शताब्दीयागु दक्ले अप्व न्ह्याइपुइकिगु साधनय् छगु खः। संकिपायात थी-थी कथं बायेछिं। संकिपाया थ्व चीहाकःगु इतिहासय् थ्व ख्यलय् यक्व विकास जूगु दु। ऐतिहासिक विकासया आधारय् संकिपा न्हापा सः मदूगु युगं सः दूगु युगय् व हाकु-तुयु संकिपां रंगीन संकिपाय् व २दि, ३दि जुजुं ४दिइ विकास जुल। नापं, संकिपाया सः सराउन्द साउन्द, किपा हाइ रिजोलुसन व संकिपा दबूया प्राविधिक पक्ष नं बल्लाना वयाच्वंगु दु। संकिपायात थी-थी रुपय् बायेछिं।
१६ मिमि स्प्रिङ्ग वाउण्ड बोलेक्स H16 रिफ्लेक्स क्यामेरा
आपालं संकिपा मनोरञ्जनया छगू विधाय् आधारित जुइ। थी-थी विधा ल्वाकछ्याना नं संकिपा दयेकिगु या। विधाया आधारय् हलिमया संकिपाया छुं मू विधा थ्व कथं दु-<eot>येँ – जापानया सम्राट नारुहितों छगू भव्य समारोह दथुइ राजगद्दी आरोहण यानाबिज्याःगु दु । वसपोलया अबु अकिहितों राजगद्दी परित्याग यायेवं ५९ दँया नारुहितो वंगु मे महिनाय् जापानया सम्राट जुयाबिज्याःगु खः । पुलांम्ह सम्राट अकिहितों नं कायया राजगद्दी आरोहण समारोहय् उपस्थित जुयाबिज्याःगु खः ।
थीथी परम्परागत विधि दथुइ नारुहितों औचापरिक रुपं गद्दी आरोहण यानाबिज्याःगु खः ।जापानय् छुं न्हि न्ह्यव वःगु समुद्री वाःफय् हगिबिसया कारणं धनजनया क्षति जूगुपिं पीडितपिंत सहानुभूति प्रकट यायेगु निंतिं राजगद्दी आरोहणया इलय् ग्वसाः ग्वयेगु तयारी यानातःगु शोभायात्रा धाःसा स्थगित याःगु दु ।
हगिबिस वाफसय् लानाः थ्यंमथ्यं ८० म्हेसिया ज्यान वनेधुंकूगु दु ।समारोहय् सम्राटपिंसं विशेष अवसरय् पुनिगु परम्परागत वसः पुनाः नारुहितो साढे ६ फिट तजाःगु ताकामिकुरा राजगद्दीइ च्वनाबिज्याःगु खः । अन वसपोलं छगू लिखित भाषण ब्वँसें राष्ट्र व जनताया एकताया प्रतीकया रुपय् थःगु उत्तरदायित्व वहन यायेत संविधान कथं ज्या यायेगु धासें शपथ ग्रहण यानाबिज्याःगु खः ।
उगु समारोहय् वसपोलया जहान सामाज्ञी मासाको लिक्कसं मेगु हे गद्दीइ च्वनाबिज्याःगु खः । वसपोलं झिंनिबः दुगु वसः पुनाबिज्याःगु खः । समारोहय् प्रधानमन्त्री शिन्जो आबें सम्राटयात भिंतुना बिसें संबोधन यानादीगु खः । थ्व लिपा वय्कःया नेतृत्वय् उपस्थित सकसिनं ‘बान्जाई’ अर्थात सम्राट चिरायु जुइमा धकाः नारा थ्वयेकूगु खः ।
थुगु समारोहय् बेलायतया राजकुमारी लिसें थीथी देय्या प्रतिनिधिपिं नं उपस्थित जूगु खः । ज्याझ्वलय् नेपाःपाखें राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं नं ब्वति काःगु खः । जापानय् संवैधानिक राजतन्त्र दुसा अन सम्राटया भूमिका आलंकारीक जक जुइ ।<eot>'''अल्फ्रेद बर्नदार्द नोबेल''' ([[अक्टोबर २१]], [[सन् १८३३]]- [[डिसेम्बर १०]] [[सन् १८९६]]) छम्ह स्विदिश केमिस्त, इन्जिनियर, इनोभेतर, व ल्वाभः दयेकिम्ह मनु ख। वय्‌कलं [[दाइनामाइत]] आविष्कार यानादिल। नोबेलं [[बोफोर्स]] नं थःगु अधीनय् लाकादिल गुकियात वय्‌कलं पुलांगु नः व स्तिल दयेकिगु कम्पनीं [[तोप]] व मेमेगु [[ल्वाभः]] दयेकिगु कम्पनीइ हिलादिल। नोबेलया नामय् ३५० थीथी प्यातेन्त दयाच्वन गुकिलि दकलय् नांजाःगु धाःसा दाइनामाइत हे ख। वय्‌कलं थःगु ध्यबा सीधुंका [[नोबेल सिरपा]]या निंतिं छ्यलादिल। [[नोबेलियम]] धाःगु सिन्थेतिक तत्त्वया नां वय्‌कःया नामं हे तःगु ख। वय्‌कःया नां आधुनिक कम्पनी दसु Dynamit Nobel व Akzo Nobelय् नं खनेछिं। थ्व कम्पनीत वय्‌कःया थःगु हे कम्पनीं दयावःगु कम्पनीत ख।<eot>येँ- येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं धरहरा पुनर्निर्माणया ज्याय् पंगः मथनेत इनाप यानादीगु दु । म्हिगः खिचापोखरी व्यापार संघया झिंस्वक्वःगु साधारणसभाय् न्ववायेगु झ्वलय् वय्कलं उगु इनाप यानादीगु खः ।
धरहरा दयेकेगु ज्या क्वचायेवं उगु क्षेत्रया बासिन्दा व व्यवसायीयात लबः दइगु धासें वय्कलं छुं निहित स्वार्थ ज्वनाच्वंपिं थीथी बहानाय् धरहरा दयेकेगु ज्याय् पंगः थनाच्वंगु द्वपं नं बियादीगु दु ।
ज्याझ्वलय् न्ववायेगु झ्वलय् वय्कलं धयादिल, ‘धरहरा दयकेगु ज्याय् पंगः थनादी मते, थीथी बहानाय् गबलें सम्पदाया नामय्, गबलें अभियन्ताया नामय्, थनया स्थानीय बासिन्दा मखु, गनं गनं पंगः थनेत वइ, उकथं पंगः थनेगु ज्या यायेमते, धरहरा दयेकेगु ज्या सम्पन्न जुल धाःसा स्थानीय वासिन्दा व थुगु क्षेत्रयात व्यावसायिक रुपं थकाइ ।’<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – कोरोना महामारीया थ्व इलय् दीर्घ रोगीत तःधंगु समस्याय् लानाच्वंगु दु। दीर्घरोगीतय्त कोरोना संक्रमण जुल धाःसा ज्यान वनीगु सम्भावना अप्व ला द हे दु, तर कोरोना संक्रमण हे मजूसां थःत जुयाच्वंगु ल्वय्या उपचारय् हे समस्या फये मालाच्वंगु दु ।
कोरोना संक्रमण न्यनावनीगु खतरां यानाः सार्वजनिक यातायात चले जुयाच्वंगु मदु, लिसें हवाई उडान नं बन्द दु। थज्याःगु अवस्थाय् देशं पिहां वनाः उपचार याःवनेगु सम्भावना हे मदयाच्वंगु दु, लिसें थः न्हापां निसें उपचार याना वयाच्वनागु वा सुविधाजनक अस्पतालय् वनेत नं समस्या जुयाच्वंगु दीर्घरोगीतय् धापू दु ।
विशेष यानाः नुगःचु, जलास्येँ व क्यान्सरया ल्वगितय्त थौंकन्हय् तच्वःगु समस्याय् लाकाबिउगु दु। थज्याःगु ल्वय् जुयाच्वंपिं यक्व हे भारतय् वनाः उपचार याना वःपिं दु। फलोअपया निंतिं हाकनं भारतय् हे वनेमाःगु जुयाच्वनी, तर कोरोना महामारीया कारणं नेपाः जक मखु भारतय् नं नाका बन्द दुसा, हवाइ उडान ठप्प दु। गुकिं यानाः फलोअपया निंतिं उखे वने फयाच्वंगु मदु। अथेहे स्वनिगः दुने हे उपचार यानाच्वंपिं नं कोरोना संक्रमणया ग्याःचिकुं सुविधाजनक रुपं उपचार चूलाके खनाच्वंगु मदु। सार्वजनिक गाडी चले मजूगुलिं थःगु गाडी मदुपिं सर्वसाधारण थःगु नियमित उपचार याना वयाच्वंम्ह चिकित्सकयाथाय् हे फलोअपया निंतिं वनेत समस्या जुयाच्वंगु दु ।
थज्याःगु अवस्थाय् दीर्घरोगीतय्त फयांफछि थः सतिक लाःम्ह स्थानीय क्षेत्रया हे चिकित्सकया सल्हा कयाः उपचार व वासःया व्यवस्था यायेत चिकित्सकतय्सं सुझाव बियाच्वंगु दु। तर थथे यायेबलय् नं उपचारय् थाकुया हे च्वंगु अनुभव ल्वगितय् दु। न्हूम्ह चिकित्सकयात कनेबलय् थःगु ल्वय्या हिस्ट्रि पूवंक कनाच्वनेमालीगु जुइ, थःम्हं धयागु खँ डाक्टरं बांलाक मथुल धाःसा झन समस्या जुइगु जुयाच्वंगु दु। नियमित उपचार यानाच्वंथाय् जूसां डाक्टरं ल्वगि व भ्वं स्वयाः हे माःगु सुझाव बी, न्हूथाय् वनेबलय् झन्झन अप्वया च्वनी ।
मेखे नेपालय् उत्पादन मजूगु व नेपालय् दर्ता मदुगु वासः नयेमाःपिं ल्वगितय्त नं समस्या जुयाच्वंगु दु। छुं दीर्घरोगीतय्त चिकित्सकया सुझाव कथं हे विदेशं झिके यायेमाःगु वासः नयेमालाच्वनी । आः नाका बन्द व हवाइ उडान नं बन्द जूगुलिं विशेषतः भारत लिसें मेमेगु देशं वासः झिके यानाः नयाच्वंपिं दीर्घल्वगितय्त नं नाका बन्द ताःहाकः जुयावःलिसे समस्या जुयावःगु दु ।<eot>येँ (बीबीसी)- इरानया राष्ट्रपतिं इजरायलं थःगु देय्या वरिष्ठतम परमाणु वैज्ञानिकया हत्या याःगु द्वपं बिउगु दु । इरानया राष्ट्रपति हसन रुहानी उगु द्वपं बिउगु खः । लिसे राष्ट्रपतिं वैज्ञानिकया हत्याया बदला गुगुं नं इलय् कायेगु ख्याच्वः नं बिउगु दु।
इरानया परमाणु वैज्ञानिक मोहसिन फख्रिजजादेहया हत्यां वंगु शुक्रवाः जूगु खः । तर इजरायलं धाःसां इरानी राष्ट्रपतिया द्वपंयात कयाः गुगुं नं कथंया प्रतिक्रिया बिउगु मदुनि । तर ताः ई न्ह्यवंनिसें इरानया परमाणविक ज्याझ्वः न्ह्याकेगु निंतिं ज्या यानाच्वंम्ह फख्रिजादेह प्रमुख खः धइगु द्वपं बिया वयाच्वंगु खः ।
सन् २०१० निसें २०१२ तकया दुने इरानया प्यम्ह परमाणु वैज्ञानिकया हत्या जुइधुंकूगु दुसा वैज्ञानिकया हत्याय् इजरायलया संलग्नता दुगु द्वपं इरानं बियाच्वंगु दु । इरानं परमाणु वैज्ञानिकया हत्या जूसां नं थःगु परमाणु उत्पादन यायेगु ज्यायात धाःसा निरन्तरता बीगु खँ धाःगु दुसा इरानं हाकनं परमाणु हतियार दयेकेगु ज्याझ्वःयात न्ह्याकल धाःसा अमेरिका व अमेरिकाया साझेदार देय्लिसे तनाव अप्वये फइगु आशंका प्वंकूगु दु ।
इरानं थःगु परमाणविक ज्याझ्वः नितान्त रुपं शान्तिपूर्ण उद्देश्यया निंतिं जूगु खँ धायेगु यानाच्वंगु दुसा इरानं युरेनियम उत्पादन अप्वयेकेवं उकियात कयाः थीथी आशंका नं ब्वलनाच्वंगु दु । युरेनियम गैरसैनिक उत्पादन सैनिक अस्त्र दयेकेगु निगुलिं ज्या महत्वपूर्ण भूमिका दु । सन् २०१५ सं खुगू शक्ति राष्ट्रलिसे जूगु सम्झौताय् इरानय् युरेनियम उत्पादनयात म्हो याना बिउगु खः । तर सन् २०१८ सं अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थःगु देय्यात उगु सम्झौतापाखें बिस्कं जूगु घोषणा यायेवं इरानं सहमतियात माने मयाःगु खः ।
खुगू देय् व इरान दथुइ जूगु सम्झौतायात इजरायलं विरोध याना वयाच्वंगु खः । तर अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचित जूम्ह जो वाइडेनं धाःसा इरान लिसे जूगु सम्झौताय् थः हाकनं लिहां वयेगु प्रतिवद्धता दु । फाख्रिजादेह परमाणु वैज्ञानिक निसे इरानया ‘इस्लामिक रिभोल्युशनरी गार्ड कर्प्स’ या वरिष्ठ अधिकारी खः । सन् २०१८ सं इजरायलं लुइकूगु छगू गोप्य दस्तावेजया कथं परमाणु अस्त्र दयेकेगु निंतिं फाख्रिजादेहं मू भूमिका म्हितूगु खः ।<eot>तारकेश्वर नगरपालिका–२, काभ्रेस्थली, पदमसालया छखाः छेँ छगु हे परिवारय् प्यम्ह सी ना च्वंपि शवयात पोस्टमार्टमया लागि यकूगु दु।
प्रहरी व शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जय् फरेन्सिक टोलीं घटनास्थलय् माःगु अनुसन्धान क्वचायका शव यकूगु दु। उमिगु शव शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जय् पोस्टमार्टम यायेत यकूगु खः।
गोरखाया भीमसेन थापा गाउँपालिका–६ छेँ दुपि थौंकन्ह्यः काभ्रेस्थली च्वना वयाच्वपि ४१ दँ दुम्ह दिनेश पाण्डे, वया जहान ३९ दँ दुम्ह सुनिता, काय् च्यादँ दुम्ह आशिक व म्ह्याय् झीस्वदँ दुम्ह आशिका छेँय् सीना च्वंगु लुगु खः।<eot>येँ- थुगुसी जूगु नेपालभाषा चीहाः संकिपा कासाय् योवन शाक्यं दयेकादीगु संकिपा ‘सहिद’ न्हाप लाःगु दु । अथे हे विज्ञान पाकःपाखें निर्देशन यानादीगु ‘कतिलाः पाकः’ लिउ लाःगु दुसा निर्देशक सौगातं दयेकादीगु ‘अतृप्त माया’ लियांलिउ लाःगु दु ।
शुक्रवाः किपुली जूगु साहित्य महोत्सवय् स्वंगुलिं चीहाः संकिपाया निर्मातापिंत सिरपाः लःल्हायेगु ज्या जूगु खः । न्हाप जूगु संकिपायात ७५,००० तका, लिउयात ५०,००० तका व लियांलिउयात २५,००० तका सिरपाः लाःगु खः ।
थुगुसी कोरोनाया कारणं स्वंगू जक संकिपा दुहां वःगु खःसा स्वंगू दथुइ हे धेंधेंबल्लाः यानागु खँ धेंधेंबल्लाः ग्वसाः खलःया दुजः पवित्र कसालं कनादीगु दु ।<eot>थेरवाद (संस्कृतः स्थवीरवाद) बुद्ध धर्मया पूर्वाध इलय् बुयावःगु झिंच्यागु (वा नीगु) निकायय् छगू खः। थ्व निकायत भारतवर्षय् बुद्ध मदयेधुंकाया ईलय् बुयावःगु खः। थेरवादया अर्थ "थं पिनिगु शिक्षा" खः। थ्व निकायं बुद्धया शिक्षायात उकिगु वास्तविक रुपय् हे ल्यंकातेगु कुतः याना न्ह्यथन। थ्व वादया पलिस्था प्रथम संगायनाय् महाकश्यपनापं ५०० अर्हततेसं बुद्धं दयेकूगु दक्वं नियमतेगु पालना यायेगु निर्णयं जुगु खः। थेरवाद खँग्वः दकलय् न्ह्यः ७गू शताब्दीइ च्वयातःगु थेरवादया छगु पाण्डुलिपिइ लूगु दु।
बुद्ध धुंका बुयावःगु नीगु निकायय् थेरवाद दकलय् ताःई तक्क म्वानाच्वंगु कचाः खः। थ्व वाद यक्व शताब्दी निसें श्रीलंका व दक्षिण पूर्वी एसिया (गथे कि- दक्षिण पश्चीमी चीन, क्याम्बोडिया, लाओस, म्यान्मार, थाईल्याण्ड)या मू धर्मया रुपय् पलिस्था जुया च्वंगु दु। २०गु व २१गु शताब्दीइ वया थ्व धर्मया प्रभाव सिंगापोर, अष्ट्रेलिया, नेपा:, भारत नापं पश्चीमी देय् नं अप्वया वैच्वंगु दु।<eot>दक्षिण अफ्रिकाया संसद् भवनय् मिं नःगु दु । देय्या दक्वःलय् पुलांगु व निगूगु तःधंगु शहर केपटाउनय् दूगु दक्षिण अफ्रिकी संसद् भवनय् थौं सुथय् मिं नःगु खः ।
सुरक्षाया नितिं गठन जूगु केपटाउन मेयर कमिटीया दुजः जेपी स्मिथया कथं मिं नःगुया हुनिं पुलांगु एसेम्बली हलया पौ छ्वगु दु व पुलांगु चेम्बरय् नं आपालं क्षति जूगु दु ।
दक्षिण अफ्रिाकी अधिकारीतये कथं मिं नःगुया हुनिं भवनय् तःतःधंगु चिरा बाःगु दु । क्षतिया पूर्ण विवरण वयेत धाःसा ल्यंदनिइ । मिं नःगु संसद्या सभा हलं न्ह्यागु खः ।
संसद भवनय् जडान यानातःगु फायर अलार्मं बाँलाक्क ज्या मयाःगु धाःगु दु । घटनास्थलया स्थलगत अवलोकन यासें राष्ट्रपति सिरिल रामापोसां भवनयु जडान यानातःगु अग्नि नियन्त्रण उपकरणं बाँलाक्क ज्या मयाःगु पत्रकारतयेत जानकारी बियादीगु दु ।
अयेसां अग्नि नियन्त्रक टोली ६गू मिनेट दुने हे घटनास्थल थ्यंका मिं नियन्त्रणय् काःगु धका राष्ट्रपति रामापोसां उमिगु च्वछायादील ।<eot>स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्सं दँय्दसं नेवाः एकता दिवस हनाः निगू कथंया सन्देश बियाच्वंगु खः । छता– नेवाःतय्गु दथुइ बल्लाःगु एकता दुगु व मेगु धयागु नेवाः आन्दोलनया सन्देश बिइगु खः । नेवाः एकता दिवस धाये धुनेवं हे अनेकताया दथुइ नेवाःतय् दथुइ एकता दुगु सन्देश बिइगु ज्याझ्वः धकाः थुइकाच्वंगु दु । अले मेगु धयागु नेवाःतय्गु अधिकारया निंतिं आन्दोलन याइगु ज्याझ्वःया रुपय् थुइकाच्वंगु दु । थुकथंया सन्देश बिइगु कथं पोहेलाथ्व नवमिया दिनय् लाकाः दँय्दसं नेवाः एकता दिवस हना वयाच्वंगु दु ।
वंगु ने.सं. ११४२ पोहेलाथ्व नवमि (पुष २७ गते) मंगलवाः नेवाःतय्गु ऐतिहासिक नापं सांस्कृतिक रुपं जक मखु नेवाः आन्दोलनया केन्द्र जुयाच्वंगु वस्ती किपू—पांगा लागाय् झिंक्वःगु नेवाः एकता दिवस हन । पृथ्वी नारायण शाहं नेपाः एकीकरणया नामय् गोरखा राज्य विस्तार याःगु इलय् किपूमितय्सं वीरतापुर्वक ल्वानाः गोरखाया फौजयात निक्वः तक बांमलाक्क बुकाछ्वःगु खः । नेवाःतय्गु विरता क्यनाच्वंगु लागाय् हे नेवाः एकता दिवस हंगु धयागु छगू महत्वपूर्ण खँ खः । थुगुसी पोहेलाथ्व नवःमिया न्हि धइगु गतेया ल्याखं पुस २७ गते लात । पुस २७ गते धयागु पृथ्वीनारायण शाहया बुन्हि खः ।
जुजुवादीतय्सं अले आदिवासी जनजातितय्गु अधिकारयात अस्वीकार यानाच्वंपिंसं पृथ्वीनारायण शाहयात एकताया प्रतिक कथं नालाः एकता दिवस धकाः हनाच्वंगु दु । उकिं नेवाः एकता दिवस मेमेगु थासय् हनेगुसिबें नं किपू लागाय् हने दत धाःसा नेवाःत धइपिं पृथ्वीनारायण शाहया गोरखा राज्यया विपक्षय् दुपिं धकाः स्पष्ट जुइगु, नेवाःतय्त पृथ्वीनारायण शाह कालंनिसें हे दमन शुरु जूगु खः उकिं नेवाःतय्सं पृथ्वीनारयाण शाहयात एकताया प्रतिक धकाः नाले फइमखु धकाः सन्देश बिइगु बांलाःगु लँपु हे किपू लागाय् नेवाः एकता दिवस हनेगु जुइ धकाः तायेकाः थुगुसी थन हे नेवाः एकता दिवस हनेज्या जूगु खः ।
नेवाःतय्सं आः तक नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु कि संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाःया दुने नेवाः स्वायत्त राज्य सुनिश्चित यायेगु हे नेवाः राजनीतिक आन्दोलनया मू आज्जु खः । थ्व आज्जु पुवंकेया निंतिं नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं नेपाल संवत् ११३० पोहेलाथ्व नवमिया दिनय् येँया दशरथ रंगशालाय् लखंलख नेवाःत मुंकाः जनस्तरपाखें नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा याःगु खः ।
थिमिया बोडेय् जूगु नेवाः राष्ट्रिय राजनीतिक सम्मेलनया क्वछिनाकथं नेवाः दुने परम्परानिसें दयावयाच्वंगु जातीय, क्षेत्रीय, सांस्कृतिक, धार्मिक अनेकता व विविधताया दथुइ एकता क्वातुकेत पोहेलाथ्व नवमिया न्हि लाकाः नेवाः एकता घोषणा याःगु खः । थ्व हे ऐतिहासिक न्हियात लुमंकाः दँय्दसं पोहेलाथ्व नवमि कुन्हु नेवाः एकता दिवस हना वयाच्वंगु खः । निक्वःगु संविधानसभां गुगु संविधान जारी यात उकी आदिवासी नेवाःतय्गु मूल माग पहिचान सहितया स्वायत्तता व स्वशासनया खँ दुमथ्याःगु धासें उगु संविधानप्रति नेवाःतय्सं गम्भीर असहमति प्वंका वयाच्वंगु दु । संविधान संशोधन यानाः नेवाःतय्गु असहमति सम्बोधन जुइमाः धकाः नेवाःतय्सं आन्दोलन जारी यानावयाच्वंगु दु ।
नेवाःतय्गु संस्कृति, सम्पदा, पहिचान हे न्हनीगु कथं गुथि विधेयक हल, उकिया विरुद्ध सकल नेवाःत छप्पँ छधी जुयाः सडकय् कुहांवःगुलिं विधेयक लितकायेत बाध्य जुल । अझं नेवाःतय्गु भावनाकथं गुथियात स्वायत्त व स्वशासीत जुइगु न्हूगु कानून दयेकेगु ज्या मजूनि । उकी नेवाःतय्गु खबरदारी जारी हे दनी । विकासया नामय् नेवाः भूमि, संस्कृति, सम्पदा, सभ्यता नापं पहिचानयात तकं समाप्त यानाः नेवाःतय्त थःगु आदिभूमिपाखें विस्थापित यायेगु कुतः मदिक्क याना वयाच्वंगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन अभिसन्धी नापं आदिवासी अधिकार सम्बन्धि संयुक्त राष्ट्रसंघीय घोषणा पत्र युएनड्रिप लगायत थीथी अन्तराष्ट्रिय सन्धी–महासन्धी पाखें आदिवासीतय्त बियातःगु अधिकार सुनिश्चित यानाः कार्यान्वयन यायेमाः धकाः माग याना वयाच्वंगु खः ।
थुगुसी झिंनिक्वःगु नेवाः एकता दिवस नेवाः अधिकार दिवस धकाः मू नारा थ्वयेकाः हंगु खः । दिवस जक हंगु मखु नेवाः एकता दिवसया इतिहासय् हे छगू ज्वःमदुगु ज्या कथं स्वंगू नगरपालिकायात हनेज्या नं याःगु खः । येँ महानगरपालिका, किपू नगरपालिका व तोखा नगरपालिकायात हनेज्या याःगुलिं नेवाः एकता दिवस आः मात्र उत्सव जक जुया वनीगु मखुला धकाः तकं मनूतय्सं न्ह्यसः तयाहःगु दु । उलि जक मखु स्वंगू हे नगरपालिकायात हने कथं सम्वन्धित मेयरपिंत हनेज्या याःगु धइगु स्वंगू हे नगरपालिकाया मेयरपिं एमालेया उम्मेदवार जुया निर्वाचित जूपिं जूगुलिं एमालेया लाइनयात जकं नेवाःतय्सं ज्वंगु मखुला धकाः नं न्ह्यसः दन । गुलि गुलिसिनं ला एमालेया अध्यक्ष केपी शर्मा ओली पहिचान व संघीयता विरोधी नं धायेगु अले नेवाः एकता दिवसय् उगु हे पार्टीपाखें निर्वाचत जूपिं स्वम्ह मेयरपिंत हनेगु ज्या याःगु धइगु नेवाःत थःपिनिगु मुद्दाया सवालय् अलमल जूगु अले एमालेया अध्यक्षया लाइन हे पाय्छि जू धकाः धायेत्यंगु जकं मखुला धकाः तकं खँ वल । तर वास्तवय् अथे मखु । वास्तविकता धयागु अधिकार नाप स्वाःगु खँ दु । थ्व स्वंगू नगरपालिकां नेपाःया संविधान व स्थानीय सरकार संचालन ऐनय् दुगु व्यवस्थायात नाला नेवाःतय्गु नितिं ब्यागलं ब्यागलं कथंया ज्या याःगुलिं हे हनेज्या याःगु खः ।
येँ महानगरपालिकां स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय मांभाय् नेवाः भासं ब्वंकेगु ज्या यात । थ्व छगू कथंया हाथ्यायात सामना यानाः याःगु ज्या खः । नेवाःतय्सं थःगु भासं ब्वंकेगु व ब्वनेगु व्यवस्था जुइमाः, भाषाया सवालय् अधिकार माः धकाः गुगु सः थ्वयेका वयाच्वंगु दु अले थःगु हे भाय् ल्हानाः म्वानाः नयेगु लकस दयेमाः धकाः गुगु कथं सः तया वयाच्वंगु खः उकियात छुं छुं कथं साकार रुप बिइगु ज्या याःगु दु । थुकिं यानाः नेवाः भाय्या सवाल जक मखु भाषीक अधिकारया सः थ्वयेका वयाच्वंपिनिगु निंतिं उत्साहया ज्या जूगु दु । उकिं थुगुसी येँ महानगरपालिकायात नेवाः एकता दिवसय् हंगु खः ।
किपू नगरपालिकां नेपाःया संविधान, स्थानीय सरकार संचालन ऐन नापं आदिवासीतय्गु अन्तर्राष्ट्रिय कानुनयात तकं नाला समुदायात हे सांस्कृतिक अधिकार बिइगु, वैधानिक व स्वायत्त निकाय दयेकेगु नितिं गुगु कथं किपू नगर सांस्कृतिक संरक्षित क्षेत्र सम्वन्धि ऐन हे दयेकेगु ज्या यात थ्व तसकं बांलाःगु ज्या खः । आदिवासीतय्गु अधिकारया सवालय् तसकं महत्वपूर्णगु ज्या खः । थुकिं याना नेवाःतय्गु नितिं जक मखु आदिवासीतय्गु नितिं नं हःपाः जुया बिउगु दु । नापं स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय भाषा नेवाः भासं ब्वंकेगु व्यवस्था नं किपू नगरपालिकां याःगुलिं किपू नगरपालिकायात नं नेवाः एकता दिवसय् हंगु खः ।
तोखा नगरपालिकां तोखा सांस्कृतिक संरक्षित क्षेत्र विकास समिति दयेकाः ज्या यानाच्वंगु दु । स्थानीय सरकार संचालन ऐन कथं सांस्कृतिक संरक्षित क्षेत्र घोषणा यानाः विकास समिति दयेकाः ज्या यानाच्वंगुयात कदर याना अथे नेवाः एकता दिवसय् हंगु खः ।
थ्व स्वंगू नगरपालिकायात हंगु धयागु नेपाःया संविधानय् दुगु अधिकारयात कार्यान्वयनया नितिं याःगु ज्यायात कदर यानाः हंगु खः । आः नेवाःतय्गु नितिं मेमेगु नगरपालिकापाखें नं थुगु हे कथं भाषा, संस्कृतिया सवालय् ज्या याये फयेमा धइगु कथंया सन्देश बिउगु दु । संविधानय् दुगु अधिकार छुं छुं प्राप्त जुल । थ्व धइगु नेवाःत नापं आदिवासी जनजातितय्गु निरन्तर संघर्षया कारणं वःगु उपलब्धी खः ।
अथे हे नेपाःया संविधानया धारा ५६ या ५ स स्वायत्त क्षेत्र घोषणा यायेगु अधिकार नं दु । उकिया निंतिं कानुन दयेके मानी । भाषा आयोगं सिफारिस याःगु वागमती प्रदेशय् नेपालभाषायात नं कामकाजि भाषा दयेकेगु निंतिं नं कानुन दयेके मानि । आः तक नं कानुन दयेकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । उकिया निंतिं नं दलत सकारात्मक जुया न्ह्याः वनेफयेमा धकाः हे नेवाः एकता दिवसय् बांलाःगु ज्या याइपिंत हनेगु ज्या शुरु याःगु खः । नेपाःया संविधानय् दुगु अधिकार कया वनेगु अले थप अधिकारया निंतिं नं न्ह्याः वनेमाःगु थौंया आवश्यकता खः ।<eot>येँ – राजधानी येँय् कोरोना संक्रमितया ल्याः धमाधम अप्वया वयेवं थनया स्वयम्भूइ च्वंगु आनन्दकुटी आइसोलेसन सेन्टर हानं सञ्चालन याःगु दु । आः पीसीआर परीक्षण यायेबलय् पोजिटिभ पिहां वःपिं मनूतय्सं अन स्वापू तयाः च्वने फइगु खँ धाःगु दु ।
कोरोनाया निगूगु लहर व्यापक जुइवं येँया थीथी थासय् सामुहिक आइसोलेसन सेन्टरत चायेकेगु ज्या जूगु खः । आः कोरोनाया स्वंगूगु लहर वये फइगु अनुमान सरकारं यायेधुंकूगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- नेपाल आयल निगमं पेट्रोलियम पदार्थया भाः क्वःमकायेगु खँ धाःगु दु । निगमं छगू प्रेस विज्ञप्ति जारी यासें निगमं झिंन्यान्हुया दुने १८ करोड लबः काःगु खःसां न्हापाया त्यासा पुलेमाःगुलिं पेट्रोलियम पदार्थया भाः कुहां मवइगु खँ धाःगु खः ।
निगमं म्हिगः जारी याःगु विज्ञप्तिइ धयातःगु दु, ‘१ अक्टोबरय् वःगु न्हूगु भाः कथं निगमयात १८ करोड तका लबः खनेदु, तर भारतीय आयल कर्पोरेशनयात पुलेमाःगु बक्यौता व सरकारी त्यासाया कारणं तत्काल उपभोक्ता भाः क्वकाये मफइगु बाध्यात्मक अवस्थाय् निगम थ्यंगु दु ।’
सरकार व भारतीय आयल निमगया पुलेमाःगु त्यासा २९ अर्ब १३ करोड दुगुलिं निगमं तत्काल भाः क्वकयाः समायोजन याये मफइगु खँ धाःगु दु । उकथं हे निगमं भारतीय आयल कर्पोरेशन असोज ३० गते छ्वयाहःगु भाःया कारणं निगमयात लबः दुगु खःसां नं कार्तिक १६ गते छ्वयाहःगु न्हूगु भाः छुं भचा थहां वंगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>वंगु वालय् इजरायली चिकं ट्यांकर जहाज ‘मर्सर स्ट्रिट’य् ड्रोन आक्रमण जुइवं इरान व इजरायल दथुइ आरोप प्रत्यारोप तच्वल । निगुलिं देशं राजदूततय्त हाजिरी तलब याकल, अले थुकिया ब्वला सायेगु ख्याच्वः नं बिल । थ्व घटनाय् अमेरिका व बेलायत नं इजरायलया पक्षय् कुहां वल । इजरायल, बेलायत व अमेरिकां मर्सर स्ट्रिटय् इरानं हे आक्रमण याःगु पं बिल । तर तेहरानं धाःसा थुकिया कडा खन्डन याना हे च्वन । लिसें थ्व घटनायात कयाः यदि थःपिं विरुद्ध छुं कारवाही जुल धाःसा उकिया कडा लिसः बीगु खँ नं इरानं धाल ।
थज्याःगु आरोप प्रत्यारोपया दथुइ धाथें थ्व सुना याःगु, थ्व आक्रमणया लिउने छु खँ दु धयागु सकसिया उत्सुकया विषय जुयाच्वंगु दु ।
वंगु बिहिवाः २९ जुलाइ कुन्हु मध्यम आकारया चिकं ट्यांकर ‘एमवी मर्सर स्ट्रिट’ तांन्जानियाया दार एस सलामं ओमानया खाडीइ संयुक्त अरब इमिरेट्सया फुजइराह बन्दरगाहय् चिकं जायेकेत वनाच्वंगु खः । थ्व जहाजय् लाइबेरियाया ध्वाँय् ब्वयेकातःगु खःसां जहाया थुवाः धाःसा छगू जापानी कम्पनी खः । तर थ्व जहाजया संचालन धाःसा इजरायली कम्पनी जोडियाक मेरिटाइमं याना वयाच्वंगु खः ।
उकुन्हु थ्व ट्यांकरय् ड्रोन आक्रमण जुल, गुकी लानाः चालक दलया निम्ह दुजःपिनि ज्यान वन । सीपिं मध्ये छम्ह रोमानियाया नागरिक खःसा छम्ह बेलायती नागरिक खः । आक्रमण जुइवं ट्यांकर खतराया संकेत छ्वल, अले अमेरिकी नौसेनाया निगः युद्धपोत जहाज वयाः थ्व चिकं ट्यांकरयात सुरक्षित थासय् यंकल ।
थ्व दँय् जक इजरायलया तःगः हे व्यापारिक जहाजय् थुकथं निशाना दयेकूगु दु । अले थ्व फुक्कंया जिम्मेवार इरान जूगु द्वपं इजरायलं बिया वयाच्वंगु दुसा इरानं धाःसा थुकीया कडा खण्डन याना वयाच्वंगु दु ।
थ्व हे दँया अप्रिलय् लाल सागरय् इरानी सेनाया छगः जहाज ‘साविज’ छगू रहस्यमयी विस्फोट जुल, इरानं थुकी इजरायलया ल्हाः दुगु शंका यात । इजरायल व इरान दथुइ थौंकन्हय् गुगु युद्धया सम्भावना जुयाच्वंगु दु, थ्व फुक्कं उकिया हे ब्व खः ।
ब्वला सायेगु भावनां जुयाच्वंगु थ्व कासाय् इरानया परमाणु वैज्ञानिकतय् हत्या निसें इरानया परमाणु संयन्त्र बर्बाद यायेत जुयाच्वंगु कुतः नं दुथ्याः, अले थुकिया लिउने इजरायलया ल्हाः दुगु शंका याना वयाच्वंगु दु । तर मर्सर स्ट्रिटया घटना न्ह्यः छुं नं व्यापारिक जहाजय् जूगु आक्रमणय् सुयां ज्यान धाःसा मवंनिगु खः ।
तर थ्व पालय् छम्ह बेलायती व छम्ह रोमानियाली नागरिकया ज्यान वंगु दु । थ्व आक्रमण इरानं याःगु द्वपं बोलयत, अमेरिका व इजरायलं बिया वयाच्वंगु दु । यदि धाथें थ्व द्वपं सत्य जुल धाःसा थ्व इरानया गुप्तचरी ज्याया छगू तःधंगु कमजोरी जूवनी ।
इरानया ल्वापु ला इजरायल लिसे जक दुगु खः, तर थ्व आक्रमण बेलायती नागरिकया ज्यान वनेवं संयुक्त राष्ट्र संघ सुरक्षा परिषदया छगू स्थायी दुजः देय् बेलायतयात नं थ्व ल्वापु सालाहःगु दु । इरानया निंतिं थ्व तःधंगु घाटाया ज्या जूवंगु दु । थ्व घटनाया न्ह्यः बेलायत, इजरायल व अमेरिकाया इरानयात कयाः थःथःगु हे कथंया बिस्कं बिस्कं एजेन्डा दुगु खःसां थ्व घटना लिपा स्वंगुलिं देय्यात छथाय् हःगु दु, गुगु इरानया निंतिं खतराया घण्टी नं खः ।
बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसनं मर्सर स्ट्रिटय् जूगु आक्रमणयात ‘लज्जास्पद व अस्वीकार्य’ धासें इरानं थुकिया लिच्वः फयेमाली खँ धायेधुंकूगु दु । इरानया राजदूत मोहसिन बहरावांदया हाजिरी तलब याकुसें बेलायती विदेश मन्त्रालयं अन्तर्राष्ट्रिय जहाजयात खतराय् लाकीगु गतिविधि तेहरानं तुरुन्त दिकेमाः धाःगु दु ।
मेखे बेलायतं थः राजदूतयात सःतेवं इरानं थुकिया तःधंगु आलोचना यासें बेलायती राजदूतयात नं हाजिरी तलब याकूगु दु । अले बेलायतया थ्व ज्याया कडा आलोचना यासें प्रमाण क्यनेत धाःगु दु । इरानं बेलायत, इजरायल व अमेरिकां म्वाःमदुगु प्रापोगन्डा जक यानाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
बेलायत व अमेरिका सन् २०१५ य् जूगु परमाणु सम्झौतायात हाकनं न्ह्याकेगु पक्षय् दु । थ्व सम्झौता कथं इरानयात तयातःगु आर्थिक प्रतिबन्ध चिइकाः परमाणु कार्यक्रमयात कडा प्रतिबन्ध तःगु खः । तर राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं सन् २०१८ य् एकपक्षीय रुपं थ्व सम्झौता खारेज यानाबिउगु खः ।
आः अमेरिकाय् जो बाइडेनया सरकार वयेधुंकाः अमेरिका हाकनं थ्व सम्झौतायात जारी यायेगु पक्षय् न्ह्याः वनाच्वंगु दु । थुकियात कयाः वार्ता नं न्ह्यानाच्वंगु दु । तर इजरायल धाःसा इरान थःपिनिगु शंकास्पद परमाणु रिसर्चयात सुचुकेगु निंतिं वार्ताय् वयाच्वंगु तायेकाच्वंगु दु । उकिं इजरायलं धाःगु नं दु, ‘आः इरानं थुइगु कथंया सन्देश बीमाःगु आवश्यक दु’ धया वयाच्वंगु दु । मर्सर स्ट्रिटय् जूगु आक्रमण लिपा बेलायत व अमेरिकाया सः नं अज्याःगु हे पिहां वल धाःसा समस्या झन तच्वइगु जुइ ।
इजरायलया गुप्तचर निकाय मोसादया इरानया सुरक्षा प्रतिष्ठानं तःधंगु घुसपैठ दु । उकिं इजरायलया ख्याच्वःयात इरानं तसकं गम्भीरकथं काइगु जुइ ।
मेखे मर्सर स्ट्रिटय् जूगु आक्रमणय् इरानया ल्हाः दुगु गुगु प्रमाण दु धयाच्वंगु थ्व प्रमाण सार्वजनिक यायेगु खँय् धाःसा थुपिं देय् दुविधाय् लानाच्वंगु दु । इरानं थःपिंत बिउगु द्वपंया प्रमाण क्यँ धयाच्वंगु दु । तर गुगु प्रमाण धयाच्वंगु खः, व प्रमाण थुपिं देय्तय्सं तसकं गोप्य ढंगं चूलाकूगु जुइ, अले थ्व तसकं संवेदनशील नं जुइ ।
बेलायत, अमेरिका व इजरायलया गुप्तचर निकाय थ्व प्रमाण छु खः धयागु इरानं मसिमा धयागु हे चाहे जुइ । तर प्रमाण सार्वजनिक मजुल धाःसा हाकनं थुपिं स्वंगुलिं देशं इरानं या हे मयाःगु अपराधया सजाय बीत्यन धयागु चर्चा जुइ ।<eot>गणित छगू विज्ञानया ख्यः ख। थ्व ख्यया विकास एब्स्ट्र्याक्सन व लजिकल कारणयात छ्येला ल्याखाइगु, गणन याईगु, लनिगु निसेंकया भौतिक वस्तुया स्वरूप व गति निर्धारण याइगु तक्क थ्यन। गणितय् छुं न विचाः यात अध्ययन याना उकिगु सत्यतायात एक्जियोम व परिभाषा नं विस्तारिकरण (डिडक्सन्) यायेगु लक्ष्य जुई।
सामान्य गणितया ज्ञान यक्व हे थासय् छ्यलातगु खने दु। इतिहासय् स्वे बिले हलिमय् यक्व थासय् थन्यागु ज्ञान दुगु व उकिगु छ्येलेज्या जुगु खने दु। प्राचीन मिश्र, मेसोपोटामिया, भारत, युनान आदि थाय्‌यागु सफूलि गणितया सामान्य विचाःया परिमार्जन यानातगु दु। मध्यकालय् गणितया सिक्क हे म्हो विकास जुल। १६गु शताव्दी पाखेया पुनर्जागरण धुंका जुगु न्हूगु वैज्ञानिक विकासं गणितया जग पलिस्था यायेधुंका हानं छकः गणितया द्रुत गतिय् विकास जुया वगु खने दु।
थौंकन्हे गणित हलिमया यक्व ख्यःले छ्येला जुया च्वंगु दु| दसु- विज्ञान, यन्त्रशास्त्र, चिकित्सा, अर्थशास्त्र आदि। थन्यागु कथं मेमेगु ख्यःले जूगु गणितया छ्येलाज्यायात व्यवहारिक गणित धाइ। थन्यागु छ्येलाज्यां गणितीय आविष्कारयात ग्वहालि याना च्वंगु दु व ई-ईले गणितय् न्हूगु ख्यः देकेयात नं ग्वहालि यानाच्वंगु दु। गणितिज्ञतेसं शुद्ध गणित वा गणितया विकास जक्क याइगु तर छुं व्यवहारिक अर्थ मदुगु ख्यले नं मालेज्या याइ। थन्यागु ख्यःतेगु व्यवहारिक अर्थ भविष्यय् मनुतेसं पिकाइ।
गणितया ख्यःEdit
"रेखाशास्त्रयागु अबु" धका नं नांजाम्ह प्राचीन युनानी गणितीज्ञ युक्लिडयात राफेलं देकुगु किपा द स्कूल अफ् एथेन्सय् क्यनातःगु दु।
गणित
बीजगणित
अंकगणित
एक्जियोम
क्याल्कुलस्
विभिन्निकरण
संयोजन
रेखागणित
चाकुला
पाइ
प्यकुंला
स्वकुंला
ग्रुप सिद्धान्त
गणितीय लजिक
गणितीय प्रमाण
गणितीय ईन्डक्सन
रेदक्सियो एड एब्सर्डम्
अंक
कम्प्लेक्स अंक
इन्टिजर
प्राकृतिक अंक
प्राइम अंक
र्यासनल अंक
अल्याख
सेट सिद्धान्त
तथ्यांक
ट्रीगोनोमेट्री
इतिहासEdit
क्वीपु, इन्का साम्राज्यले छ्येलिगु आंकिक डेटा मुंका तैगु यन्त्र
गणित यागु विकासयात न्ह्याबलें तनाच्वनिगु एब्स्ट्र्याक्सनयागु क्रम वा विषय वस्तुयागु परिमार्जनयागु कथलं स्वे छिं| दक्ले न्हापांगु एब्स्ट्र्याक्सन अंक हे जुइ मा| निगु स्याउ व निगु सन्त्रासीया दथुई छुं मंका दु धैगु विचायागु चेतना मनु जातियागु लागि क्रान्तिकारी विचा ख:| थ्व धुंका भौतिक वस्तुयात निने सैगु क्षमता, द्रव्य वस्तु गथे कि न्हि, मौसम, दं आदियागु ल्याखं तेगु क्षमतायागु विकास जुल| अंक गणित, रेखा गणित व धुंका विकास जुल|
व धुंका च्वेगु वा अंक मुना तेगु व्यवस्था गथे कि इन्का साम्राज्यले छ्येलिगु आंकिक डेटा मुंका तैगु यन्त्र क्वीपु यागु विकास जुल| ल्या खाइगु येक्व प्रविधि तेगु अले विकास जुल:|
इतिहासयागु न्ह्येथाईगु ई निसें गणितयागु प्रमुख शास्त्रत: करयागु गणनयाययेगु, बनेज्या यायेगु, अंकतेगु सम्बन्ध सीकिगु, जग्गा दानास्वेगु, खगोलीय गतिविधि सीकिगु थें न्यागु ज्यायागु लागि विकास जुल:| थन्यागु आवस्यकताया कथं गणितयात मात्रा, स्वरूप, खगोल (सर्ग) व परिवर्तन धागु प्येंगु ख्य:ले बाये छिं|
व धुंका गणित येक्क्व परिमार्जित जुल| गणित व विज्ञानयागु सम्बन्ध सुमधुर कथं न्ह्यने वन| छगु शास्त्र मेगु यागु परिपूर्वक जुल| गणितीय मालेज्यात: अप्वया वल व आ नं वयाच्वंगु दनि|
प्रेरणा, शुद्ध व व्यवहारिक गणितEdit
गणितयागु उत्पत्ति मात्रा, स्वरूप, खगुल, परिवर्तह नाप स्वागु थाकुइगु समस्या नापं जुई| न्हापा थन्यागु समस्या बनेज्याले, बुं दाइगु आदिले खने दत, व धुंका खगोले व आ विज्ञानयागु न्ह्यागु नं ख्यले| गणितदुने न थौकन्हे गणितयागु येक्व ज्या दु!
न्युटन इन्फिनिटेसिमल् क्याल्कुलस आविष्कार याई पिं न्हापा ई पिं मनुत मध्य: छम ख| फेन्मयान नं इन्वेन्तेद् फेन्मयान पाथ इन्टेग्रल यागु विकास कारण व भौतिक चेतना छ्येला यानादिल| थौं यागु स्टृंग थियोरीन नं न्हु गणितयात प्रेरणा बियाच्वंगु दु|<eot>त्याकौ ( /ˈtɑːkoʊ/) छगू परम्परागत मेक्सिकन नसाः ख। थ्व नसाःय् कःनि वा छोया तौर्तिल्लायात दथुया ल्वसाया परिधिइ भुनिगु वा फोल्ड याइगु या।<eot>येँ -म्हीगंनिसें शुरु जूगु राष्ट्रिय जनगणनाय् स्वनिगःया नेवाःतय्गु सहभागिता अप्वयेकेगु व नेवाः बारे सही तथ्यांक दुथ्याकेगु ताः तयाः नेवाः देय् दबू येँ महानगर समिति अन्तर्गत जनसरोकार विभागपाखें येँया थीथी थासय् प्रचारात्मक अभियान न्ह्याकूगु दु । महानगर समितिया नायः शोभा वज्राचार्यं कनादी कथं वंगु न्हूदँ कुन्हुनिसें येँय् थ्व अभियान शुरु जूगु खः । थुकी खास यानाः जनगणनाय् सकलें नेवाःतय्सं अनिवार्य रुपं ब्वति काये, गणकतय्त नेवाः जाति, नेवाः भाषाया बारे स्पष्ट कनाः कोड नं. ६ लय् चिं तयेके धइगु सन्देश बीगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
जनसरोकार विभागया कजि मीरा महर्जन ताम्राकारया नेतृत्वय् थ्व ज्या न्ह्यानाच्वंगु खः । थुकी त्वाःत्वालय् वनाः ब्यानर खायेगु, माइकिङ यायेगु, जनगणना सम्बन्धी जिंगल हायेकाः पर्चा इनेगु, दुवाः दुवातय् दनाः जनगणना सम्बन्धी जानकारी बीगु ज्या जुयाच्वंगु दु । महानगरयात खुगू लागाय् ब्वथलाः थ्व ज्या न्ह्याकाच्वंगु खः ।<eot>एजेन्सी- ताइवानं चीनलिसे ल्वायेफइगु व थःपिनिगु रक्षाया निंतिं न्हूगु लडाकु विमान ‘भाइपर’ सार्वजनिक याःगु दु ।
ताइवानया दक्षिण–पश्चिमय् च्वंगु चियाइ नांयागु हवाइ अड्डाया आकाशय् अपग्रेड यानातःगु एफ–१६ लडाकु विमान ‘भाइपर’ ब्वयेकूगु खः । विमान ब्वयेकेगु झ्वलय् सैन्य क्षमताया नं प्रदर्शन याःगु खः । सीएनएनं बिउगु जानकारीकथं निगू दर्जनसिबें अप्वः एफ–१६ विमानं ब्वति काःगु खः ।
९० या दशकय् अमेरिकायाके न्यानाकाःगु एफ–१६ ए÷बी लडाकु विमानयात अपग्रेड यानाः भाइपर विमान दयेकूगु खः । ताइवानया आधिकारीक समाचार संस्था सेन्ट्रल न्यूज एजेन्सीं बिउगु जानकारीकथं अपग्रेड विमानय् अत्याधुनिक राडार सिस्टम व न्हूगु ‘मिशन कम्प्युटर जडान यानातःगु दु । सन् २०२३ तकया दुने १४१ गः विमान दयेकीगु खँ समाचारय् धयातःगु दु ।
चीन लिसे थौंकन्हय् तनाव अप्वयाच्वंगु झ्वलय् ताइवानं चीनयात हे लक्षित यानाः थुगु लडाकु विमान सार्वजनिक<eot>येँ – निर्वाचन क्षेत्र विकास ज्याझ्वःयात निरन्तरता बीगु कि मबीगु धइगु बारे विवाद ब्वलंगु दु । अप्वः धइथें राजनीतिक पार्टीया सांसदतय्सं थुगु ज्याझ्वःयात निरन्तरता बीमाः धइगु तर्क तसें सांसदतय्सं खर्च याये दइगु उगु ध्यबाया रकम समेत अप्वयेकेमाः धकाः तकं सरकारयात दबाब बियाच्वंगु दु । तर सुशासनया जानकारपिंसं धाःसा थज्याःगु ज्याझ्वःया औचित्य हे मदुगुलिं उकिया रकम अप्वयेकेगु मखु बरु ज्याझ्वः हे खारेज यायेमाःगु खँ धायेगु याना हःगु दु ।
निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रम बारे अध्ययन याःगुपिं गुलिखे एनजीओ व आइएनजीओतय्सं थःपिनि अनुसन्धानया रिपोर्टय् थ्व कार्यक्रम बारे नकारात्मक खँ च्वयातःगु खँ सीदुगु दु । सुशासन महासंघ नेपालं तयार याःगु छगू ‘निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रम छगू विश्लेषणात्मक अध्ययन’ य् सांसद विकास कोषं याःगु खर्चपाखें बांलाःगु लिच्वः मवःगु धासें थुकियात खारेज यायेमाःगु सुझाव बियातःगु दु ।
प्रतिवेदनय् निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रमयात चिठ्ठाया रुपय् कयाः कार्यकर्ता व मतदाता अप्वयेकेगु ज्या जक जूगुलिं उगु ज्या खारेज यायेमाःगु सुझाव बियातःगु खः। सांसदं विधायकया भूमिकाया लिसें कार्यकारीया रुपय् ज्या याःगुलिं प्रत्यक्ष रुपय् संलग्न जुइगु स्वयां अभिभावकया रुपय् भूमिका म्हितेमाःगु सुझाव नं उकी बियातःगु दु ।
निर्वाचन क्षेत्र विकास खर्च सांसदया भोट बैंकया राजनीति, आयोजना तर्जुमा व कार्यान्वयनय् राजनीतिक प्रभाव व जिविसय् प्राविधिक मानव संशाधनया कमीं यानाः ज्याझ्वः निष्पक्ष, समान व प्रभावकारी मजूगुलिं नं उकियात खारेज यायेमाःगु खँ वःगु खः । तर थीथी राजनीतिक पार्टीया सांदसतय्सं धाःसा सांसदतय्सं खर्च याये दइगु थ्व कार्यक्रमया बजेट अप्वयेकाः आः १० करोड थ्यंकेमाः धकाः दबाब बीगु लिसें उकिया लागिं लबिङ समेत यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – विश्वय् हे नेपाःया छगू आकर्षणया केन्द्र जुयाच्वंगु सगरमाथा आरोहण याइपिं आरोहीत आः नेपाःपाखें स्वयां नं चीनपाखें आरोहण यायेत स्वयाच्वंगु दु । भारतं पिहां वइगु अंग्रेजी न्हिपौ ‘द टाइम्स अफ इण्डिया’या अनलाइन संस्करणया छगू समाचारय् थ्व खँ धयातःगु दु ।
समाचारय् धयातः कथं सगरमाथा आरोहण सम्बन्धी नेपाःया नीति बांलाः मजूगुया नापनापं सगरमाथा गइपिंत ग्वाहालि याइगु पुचःतय्सं नं तसकं दंक ज्या याना बीगु कारणं अनुभवहीन आरोहीतय्सं यानाः नेपाःपाखेया आरोहण तसकं जोखिम जूगु जुयाः विदेशी आरोहीतय्सं नेपाः जुयाः सगरमाथा मगयेगु निर्णय याना हःगु खः ।
नेपालं आः नकतिनि अपांगता दुपिंत सगरमाथा गयेकेगु मखु धकाः याःगु निर्णयया कारणं नं विश्वन्यंकंया आरोहीत तम्वयाच्वंगु खँ समाचारय् धयातःगु दु । छखे नेपाःया नीतिया कारणं यानाः हे विदेशी आरोहीत चीनया लँपु जुयाः सगरमाथा गयेत उत्साहित जुयाच्वंगु दुसा मेखे चीनं नं विदेशी आरोहीतय्त थःपाखे आकर्षित यायेत थीथी कथंया योजनात हयाच्वंगु खँ नं समाचारय् धयातःगु दु । चीनया लँपुं सगरमाथा गयेगु खःसा ल्हासा जुयाः वनेमाः । न्हापा चीनं ल्हासाय् विदेशीतय्त दुकायेगु बन्द याना तःगुलिं विदेशीत बाध्य जुयाः हे नेपाःपाखें सगरमाथा गये मालाच्वंगु खः ।
तर थौंकन्हय् चीनं ल्हासायात नं विदेशीतय् लागिं खुल्ला याना बीधुंकूगु दु । उलि जक मखु ल्हासा जुयाः सगरमाथा गइपिनि लागिं थीथी कथंया सुविधा नं बीगु तयारी यानाच्वंगु दु । चीनं ल्हासाया लँपुपाखें सगरमाथाया च्वकाय् तक दँय्दसं हे लँ दयेका बीगु घोषणा यायेधुंकूगु दु । लिसें ल्हासां लिसें सगरमाथा लागाय् हेलिकप्टर ब्वयेकेगु तयारी नं यानाच्वंगु दु । न्हापा नेपाःपाखें जक हेलिकप्टर सुविधा दुगु खः । सगरमाथा आरोहण नेपाःया लागिं छगू तःधंगु आर्थिक आय जुइगु श्रोत नं जुयाच्वंगु दु । छुं जुयाः सगरमाथा गइपिं चीनपाखे आकर्षित जू वन धाःसा नेपाःयात तःधंगु घाटा जुइगु खँ नं समाचारय् धयातःगु दु ।<eot>एजेन्सी÷ जापानी प्रधानमन्त्री शिंजो आबे व वया जहानयात इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुं बिउगु डिनरय् लाकमय् तयाः ‘डेजर्ट’ हयाबिल । वंगु मे २ तारिख जूगु डिनरय् इजरायलया सेलिब्रिटी व प्रधानमन्त्री नेतान्याहुया निजी शेफ मोशे सेगेवं शानदार डिनरया अन्तय् डेजर्ट कथं चकलेटं दयेकातःगु लाकामय् तयाः ‘डेजर्ट’ ला नकल, तर थुकियात कयाः जापान व इजरायलय् तःधंगु आलोचना जूगु दु । जापानी संस्कृतिइ लाकांयात तसकं अपमानजनक कथं कायेगु याः । अथे खःसां प्रधानमन्त्री आबें थःत हःगु डेजर्ट छुं मखुथें याउँक नयाबिल । छम्ह इजरायली कुटनीतिज्ञ इजरायली अखबार येदियोतो अहरानोतयात प्रतिक्रिया बिउगु दु, ‘थ्व तसकं असंवेदनशील व बेवकूफी ज्या खः ।’
वय्कलं धयादीगु दु, ‘जापानी संस्कृतिइ लाकां स्वयां तुच्छ मेगु छुं मदु । जापानीत छेँय् जक मखु, ज्याकुथिइ तकं लाकां पिने हे त्वःताः वनी । अथेहे प्रधानमन्त्री, मन्त्री, सांसदत तकं ज्याकुथिइ दुहां वनेबलय् लाका त्वःता वनी । थ्व ला छम्ह यहुदीयात सुंगुरया ख्वाःपाः दुगु भुइ नकेगु तयाबी थें जुल ।’
छम्ह जापानी कुटनीतिज्ञ येदियोतलिसे हे खँ ल्हासें धाःगु दु, ‘छुं नं संस्कृतिइ लाकांयात डिनर टेबलय् तइमखु जुइ । व शेफया दिमागय् जक छु वल जुइ ? यदि थ्व ख्याः जक खःसां प्रधानमन्त्रीलिसे जूगु थज्याःगु ख्याः िजिमित पचे मजुल ।’
शेफ सेगेवं हे थःगु सामाजिक सञ्जालय् डिनरया किपा पोष्ट याःगु खः । थ्व किपाय् लाकां शेपय् तयातःगु डेजर्ट नं खनेदुगु खः । शेफया पोस्टय् छम्हेस्यां कमेन्ट यानातःगु दु, ‘छिं तसकं तःधंगु गल्ती यानादिल ।’
मेम्ह छम्हेस्यां च्वयातःगु दु, ‘थ्व खँ गुबलें ल्वःमंके फइमखु, सेगेव जितः छ तसकं यः अय्सां छं जिमित मछालापुसे च्वंगु अवस्थाय् लाकाबिल ।’तःगू हे अवार्ड त्याकेधुंकूम्ह शेफ सेगेवया इजरायलय् तःगू हे रेष्टुराँ दु, अथेहे पाकशिक्षा सम्बन्धी तःगू हे सफू च्वयेधुंकल । व छम्ह इजरायलया टेलिभिजन सेलिब्रटी नं खः ।<eot>नकतिनि इहिपा जूपिं निम्हतिपू गनं चाःहिउ वनाच्वन । व हे इलय् लँय् छम्ह द्वं वयाच्वन । थ्व खनाः कलाःम्हेसित ख्याः यायेमास्ति वल । कलाःम्हं धाल— ‘छिकपिनि थःथिति वयाच्वंगु थेंच्वं ! छकः स्वयादिसँ सा सु खः व ?<eot>येँ – उदाय् समाजया थ्वहे शनिवाः जुइगु दँमुँज्याय् दकलय् न्हापां थुगुसी भिक्षु–हिरा साहित्य हना सिरपाः बीगु जूगु दु । उदाय् समाज दुनेया उदाय् साहित्यकारपिंत दँय्दसं बीगु थुगु सिरपाः अमेरिकाय् च्वनादीम्ह बाखं च्वमि केशरमान ताम्राकारपाखें थः अबु भिक्षुरत्न ताम्राकार व हिरादेवी ताम्राकारया नामं स्वनादीगु खः । थुकी झिद्वः तका दां लिसें हनापौ व दोसल्लां न्ययेकी ।<eot>येँ – नेपालय् कोरोना भाइरसया संक्रमिततय् ल्याः २६७म्ह थ्यंगु दु । शुक्रवाः बहनी येँ नापं थीथी जिल्लाय् ९म्ह थप संक्रमित खनेदुगु दु । येँ १म्ह, पर्साय् ४म्ह, उदयपुरय् १म्ह व दाङय् ३म्हेसित कोरोना संक्रमण जूगु पुष्टि स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं याःगु दु ।
येँया सतुंगलय् च्वनीम्ह ७दँया मचा, पर्सा वीरगञ्जया ९ व १०दँया मचा व २३ व ४७दँया मिसातय्त कोरोनाया संक्रमण जूगु दु । अथेहे उदयपुर त्रियुगा नगरपालिकाया २५दँया मिजं, दांगया गढवा ४, ५ व तुलसीपुर–७या २३, ३६ व ३४दँया मिजंतय्त संक्रमण जूगु खः । दांगय् कोरोना भाइरसया संक्रमित लूगु थ्व न्हापांगु घटना खः ।<eot>प्रतिनिधि सभा व प्रदेश सभाया चुनावया निंतिं येँया ८ नम्बर क्षेत्र प्रदेश ‘क’पाखें नेकपा एमालेया उम्मेदवार जुयादीम्ह राजेश शाक्यं थःपिं त्यात धाःसा बागमती प्रदेशया भाषा, जाति, संस्कृतिलिसें जनजिविकाया सवालय् ज्या यायेगु खँया बचं बियादीगु दु ।
वय्कलं ८ नम्बर प्रदेश ‘क’पाखें थःपिनिगु निक्वःगु उम्मेदवारी जूगु धासें न्हापांगु न्यादँया कार्यकालय् थःपिन्सं यानागु ज्याया मूल्यांकन यानाः जनतां थ्वपालय् नं थःत त्याकीगु भलसा कयादीगु दु ।
भाजु शाक्यं थःपिनिगु उम्मेदवारी विशेष रुपं भाषा आयोगया रिपोर्टयात कार्यान्वयन यायेगु, येँया बहिद्यः चाःहिलेगु लँपुयात सम्पदा मार्ग व पर्यटकीय मार्ग कथं विकास यायेगु लिसें नेवाःतय्गु मौलिक लजगायात थपु यायेगु, उपत्यकास्तरीय गुथि विधेयक निर्माण यायेगु अथेहे, येँ दुनेया सहरयात परम्परागत साँस्कृतिक सहर heritage city कथं दयेकेगु अवधारणा प्रदेशसभाय् यंकेगु ग्वसाः दूगु खँ कनादीगु दु । भाजु शाक्य नेवाःतय्गु थीथी ख्यलय् च्वनाः ज्या यानाः वयाच्वंम्ह व्यक्ति खःसा वय्कलं नेवाः देय् दबू विशेष प्रदेश समितिं थःत लःल्हाःगु नेवाः मुद्दा या ध्यानाकर्षण पतिइ थःपिनिगु पूर्ण रुपं प्रतिबद्धता दूगु खँ नं कनादीगु दु ।<eot>येँ – स्वनिगःया फुक्क नगरपालिका दुथ्याःगु फोरमया विस्तारित बैठक म्हिगः च्वंगु दु । बैठकं स्वनिगलय् स्वच्छ वातावरण कायम यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकूगु दु । अथेहे वातावरणीय न्याय कायम यायेगु खँय् नं बैठकय् सहमति जूगु दु । स्वनिगः प्रदूषण जुया वनाच्वंगुलिं थनया स्वच्छता कायम यायेत बैठकं प्रतिवद्धता प्वंकूगु खः ।
येँय् जुयाच्वंगु कुँ व धुँ नियन्त्रण यायेगु, सवारी साधनय् गुणस्तरीय इन्धन छ्यलेगु निंतिं बः बीगु, विकास निर्माणया झ्वलय् नं वातावरणयात अप्वः ध्यान बीगु, हरियाली अप्वयेका यंकेगु, स्वच्छ वातावरणयात कानुनी अधिकार बीगु आदि खँय् नं सहमति जूगु खः । अथेहे हे हरियालीयात स्थानीय अधिकार कथं कायेगु खँय् नं सहमति जूगु खः । म्हिगःया बैठकय् स्वनिगःया झिंच्यागू नगरपालिकाया प्रमुख व उपप्रमुखपिंसं ब्वति काःगु खः ।<eot>ब्वइम्ह फ्याकाधों (फ्लाइंग फक्स) धाथें फ्याकाधों हे मखु, छताजियाम्ह चिकंलापा खः । थ्व चिकंलापाया ख्वाः व छ्यं फ्याकाधोंयागु थें च्वंगुलिं थ्वयागु नां ब्वइम्ह फ्याकाधों जूगु खः ।चिकंलापा अप्वः थें चिचिधिकः जुइ, अले काचाक स्वयेबलय् छुँ थें च्वनी, तर थ्व ब्वइम्ह फ्याकाधों नांयाम्ह चिकंलापा चिधिकःम्ह खिचा थें च्वनी ।
थ्वयागु पपू चकंकीबलय् २ मीटर तक दइ । थ्वयागु वा ताःहाकः जुयाः च्वामुसे च्वनी । थ्वं थःगु वां नैंक्याः तक तछ्यायेफु । थ्वयागु म्हया तौल १.५ किलोग्राम तक दइ ।थ्वयात भारत, अष्ट्रेलिया, मलेशिया व एशिया दुने लाःगु मेगु छुं छुं देशय् नं झीसं खंकेफइ । वैज्ञानिकतय्सं आतकया दुने थुमिगु ६५ गू जात लुइके धुंकल ।
थुमिगु छुं छुं जात हिन्द महासागर व प्रशान्त महासागरया थीथी द्वीपय् नं लुयावःगु दु । थुमिगु अप्वः थें स्वभाव मेमेपिं चिकंलापातलिसे हे ज्वः लाः, तर छुं छुं स्वभाव धाःसा इपिं स्वयां पाः । दसुया निंतिं थुपिं सिसाबुसा नयाः हे जक जीवन हनीपिं खः । थुमिसं थः वनेमाःगु लँ मेपिं चिकंलापा थें ध्वनि तरंगया ग्वाहालिं म्हसीकेगु मयासे थःगु मिखां स्वयाः हे म्हसीकी । द्वलंद्वः बथां दयेकाः थुपिं अप्वः थें सि सयाच्वंगु सिमाय् च्वनाच्वनी ।<eot>बैशाख शुक्ल पूर्णिमा कुन्हु सिदार्थ गौतम बुद्धया जन्म जूगु दिं ख: । बोधिज्ञान नापं निर्वाण नं प्राप्त थ्व हे न्हि कुन्हु जूगु खः । उकिं थ्व न्हिकुन्ह॒ बौद्ध धर्माबलम्बीपिंसं भगवान्‌ बुद्धयात लुमंका: छँय्‌ छँय्‌ भगवान बुद्धयात पूजा यायेगु, बौद्ध घ्वाँय् ब्वयेकेगु, गुम्ह गुम्ह पञ्चशीलय्‌ च्वनेगु, गुम्हं अष्टशीलय्‌ च्वनेगु, अले ध्यानय्‌ च्वनेगु नं थ्व न्हि कुन्हुनिसें याइ । थ्व कुन्हु विशेष याना: हिंसा यायेगु जुइ मखु । ला मनसें भोजन यायेग्‌ चलन दु । नापं बिहार बिहारपतिं बुद्ध पूजा यायेगु बुद्धया अस्ति धातुयात शहरय्‌ परिक्रमा यायेगु ज्या नं थ्व कुन्हु जुइ । बौद्ध धर्माबलम्वीपिनिगु निंतिं थ्व दिं साप हे महत्वपूर्ण जू ।<eot>येँ(नेपालभाषा टाइम्स)-बेलायतय् च्वंपिं नेवाःतय् संस्था पासा पुचः गुथि, युकेया पुलांम्ह नायः संयुक्त श्रेष्ठं लाखेया बारे डिजिटल आर्टया ब्वज्या यानादीगु दु । लाखे संस्कृति पिब्वयेगु उद्देश्यं श्रेष्ठं ‘आर्ट अफ लाखे’ नांया डिजिटल आर्टया ब्वज्या यानादीगु खः ।
वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी व बेलायतय् च्वँच्वनादीम्ह डा. लोचन मानन्धरं मंकाः कथं उगु ब्वज्याया उलेज्या यानादीगु खः । ब्वज्याया उलेज्या यानादिसें वाङ्मय शताब्दी पुरुष जोशी थम्हं मजिपाः लाखेया विषययात कयाः च्वयादीगु नाटकया बारे कुलादिसें लाखे संस्कृति बारे जानकारी बियादीगु खः ।
वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेसनया न्वकु तकं जुयादीम्ह बेलायतय् च्वनाच्वंम्ह भाषा ह्यमिलिसें कलाकार श्रेष्ठं थम्हं वंगु खुदँ न्ह्यवंनिसें लाखेया बारे जानकारी कयाः एनिमेटेड संकिपा दयेका वयाच्वनागु जानकारी बियादिसें उगु हे संकिपापाखें छुं छुं किपा नं दयेकागु व उकियात हे कयाः ब्वज्या यानागु जानकारी बियादिल ।
थ्व स्वयां न्ह्यः वय्कलं नेपाल संवत्या प्रवर्तक शंखधर साख्वाःया बारे नं एनिमेटडेड संकिपा दयेकादीधुंकूगु दु । वय्कलं ‘लिजेन्द अफ शंखधर साख्वाः’ या नामं शंखधरया बारे न्हापांगु एनिमेटेड संकिपा दयेकादीगु खः ।
थनया चाकुपाट बालकुमारी मार्गय् च्वंगु क्लासिक ग्यालरीइ जुयाच्वंगु ब्वज्याय् कलाकार श्रेष्ठं तयार यानादीगु २० पाः डिजिटल आर्टया ब्वज्या जुयाच्वंगु दु । वइगु शुक्रवाः तक न्ह्याइगु ब्वज्याय् लाखेनापं नेवाः संस्कृतिनाप स्वापू दुगु थीथी डिजिटल किपा नं तयातःगु दु ।<eot>येँ – कोरोना भाइरसं सुयातं भेदभाव याइमखु धायेगु या । तःमि, नांदाःम्ह वा शक्तिशाली मनूत तकं थ्व ल्वचं कयाच्वंगुलिं मनूतय् हैसियत स्वयाः जुइगु ल्वय् मखु धकाः कोरोना भाइरसयात धायेगु यानाच्वंगु खः । तर उलिं हे थुकीया पूवंक खँ धाइमखु । यदि छम्ह मनू गरिब वा अल्पसंख्यक समुदायया खःसा वयात भाइरसया जोखिम अप्व दुगु खँ छगू तथ्यांकं क्यंगु दु । उगु तथ्यांकया कथं भाइरसपाखें संक्रमित जक मखु उम्ह मनूया सीगु सम्भावना नं उलि हे अप्व दु ।
आः तकया तथ्यांक कथं कोरोनाया कारणं अश्वेत समुदायया अमेरिकीत दकलय् अप्व सीगु दु । अमेरिकाया लुजियाना छगू अज्याःगु राज्य खः गन कोरोनाया कारणं दकलय् अप्व सीपिं अश्वेत समुदायया दु । नकतिनि सार्वजनिक जूगु तथ्यांक कथं अन सीपिं ७० प्रतिशत मनूत अश्वेत समुदाययापिं खः । तर उगु राज्यय् अश्वेत समुदायया जनसंख्या जम्मा एक तिहाई जक दु ।
अमेरिकाय् जक मखु, अज्याःगु हे संकेत बेलायतय् नं खनेदु । अन नं कोरोनाया बिरामीत श्वेत समुदायापिं स्वयां अश्वेत व एशियाली देय्या मनूत अप्व दु ।
छाय् थथे जुयाच्वन ले? साधरणतया मनूतय् आर्थिक व सामाजिक अवस्था बांमलापिंत थ्व ल्वचं अप्व प्रभावित यानाच्वंगु दु । विज्ञतय् कथं अमेरिकाय् अश्वेत समुदायया सामाजिक व आर्थिक अवस्था बांलामजूगु व गुणात्मक रुपं बांलागु स्वास्थ्य क्षेत्रय् उमिगु पहुँच मदु ।
अमेरिकाया एलर्जी व संक्रामक ल्वया राष्ट्रिय संस्थानया प्रमुख डा. एन्थोनी फाउसीं अल्पसंख्यतय्त अप्व ल्वचं कयाच्वंगु स्वीकार यानादी । वय्कलं धयादी, ‘झीसं स्यू की अल्पसंख्यकत उकी नं अफ्रिकन-अमेरिकनतय् दथुइ मधुमेह, उच्च रक्तचाप, दमया ल्वय् तसकं अप्व ।’
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थ्व तसकं तःधंगु हाथ्या खः तर अफ्रिकन-अमेरिकनतय्त सरकारं फक्व ग्वाहालि याइगु बचं बियादीगु दु ।
उखे अश्वेत समुदाययापिंसं थःपिं समर्थन जक मालाच्वंगु मखसें ज्या जुइमाः धइगु पक्षय् दुगु धयाच्वंगु दु । छम्ह अश्वेत अमेरिकीं धयादी, ‘आः गुलि नं मनूत सीत उमित सम्मान यायेगु खःसा आः मेगू महामारीया निंतिं आवंनिसें हे तयारी यायेगु खः ।’
थ्व अवस्था धाइगु कोरोना भाइरसं झीगु निंतिं हःगु छगू तसकं गम्भीर न्ह्यसः ख: । सायद कोरोना भाइरसं स्यनाच्वंगु थीथी पाठ मध्ये थ्व नं छगू जुइ ।<eot>एजेन्सी- दक्षिण अफ्रिकाया पुलांम्ह कप्तान व ब्याट्सम्यान एबी डि भिलियर्स दक्वं शैलीया क्रिकेटं सन्यास कायेगु घोषणा याःगु दु । भिलियर्सं ं सन् २०१८ य् अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटं सन्यास काःगु खःसां फ्रेन्चाइज लिग धाःसा म्हितावयाच्वंगु खः ।
शुक्रवाः सामाजिक सञ्जाल ट्विटर पाखें संन्यासया घोषणा यासें भिलियर्सं धाःगु दु ‘थ्व छगू न्ह्यइपुगु यात्रा जुल, तर आः जिं सन्यास कायेगु निर्णय याना ।’
एबी डि भिलियर्संं दक्षिण अप्रिकाया निंतिं ११४ टेस्ट, २२८ एकदिवसीय व ७८ टी–२० म्हितूगु दु । भिलियर्सं टेस्टय् ८,७६५ रन, एकदिवसीयय् ९,५७७ रन व टी–२०इ १,६७२ रन दयेकूगु दु ।
भिलियर्सं टेस्टय् २२ शतक व ४६ अर्धशतक दयेकूगु दुसा एकदिवसीयय् २५ शतक व ५३ अर्धशतक दयेकूगु दु । डिभिलियर्सया नामय् अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटय् दकलय् याकनं शतक दयेकूगु कीर्तिमान दु । डिभिलियर्सं ३१ बलय् शतक दयेकूगु खः ।<eot>येँ – कोरोना भाइरसया कारणं यानाः थौंया होलि नं प्रभावित जुइगु जूगु दु। होली म्हितेगु निंतिं माःगु रंग, टिसर्ट व पिच्कारीया व्यापार नं चौपट जूगु दु। होलीया निंतिं माःगु टिसर्ट मीगु होलसेल यानाच्वंम्ह छम्ह व्यापारीया कथं न्हापा होलीया टिसर्ट गुलि मीगु खः आः उकिया १० प्रतिशत हे मचू । वंगु छुं दँ न्ह्यवंनिसें स्वनिगलय् तुयुगु टिसर्ट फिना होली म्हितेगु चलन अप्वया वनाच्वंगुलिं व्यापारीतय्सं होली च्वयातःगु टिसर्ट विदेशं हयाः मीगु तयारी याःगु खः । कोरोनाया कारणं होलिया माहौल हे ख्वाउँया वंगुलिं थःपिनिगु व्यापारय् नं लिच्वः लाःगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – मधेस आन्दोलनय् ज्यान बियाः शहीद जूपिं आन्दोलनकारीतय् छेँजःपिंत अनया प्रदेश सरकारं बी धकाः न्हापा बचं बियातःगु छुं नं सुविधा उपलब्ध मयाःगु द्वपं सम्बद्ध शहीदया छेँजःपिंसं बिउगु दु । प्रत्येक शहीदया छम्ह छम्ह छेँजःपिंत सरकारी रोजगारी बीगु धकाः प्रदेश २ या सरकारं घोषणा याःगु खः । तर प्रदेश सरकार गठन जूगु निदँ दयेधुंकलं नं रोजगारी बीगु छुं हे पहल मयाःगु द्वपं शहीदया छेँजःपिंसं बिउगु दु ।
सरकारं शहीद परिवारयात सुविधाया नामय् आः तक छम्ह म्येय् व २५ द्वः तका दां जक बिउगु दु । वयां अप्वः छुं मबिउगु खँ उमिसं धाःगु दु । शहीद परिवारयात संघीय सरकारं बी धाःगु ध्यबा तकं गुलिखे छेँजःपिंसं काये मखंनिगु खँ नं धाःगु दु ।
मुख्यमन्त्रीपाखें शहीद परिवारयात रोजगारी बी धाःगुलिं शहीद परिवारपिं उकिया लागिं पियाच्वंगु दुसां थौंकन्हय् सरकारं उकिया लागिं छुं पहल मयाःगु खँ धाःगु दु ।
उखे प्रदेश सरकारं धाःसा शहीद परिवारया छेँजःपिं सरकारी ज्या यायेत दक्ष मजूगु कारणं उमित ल्वःगु बिस्कं हे रोजगारी सिर्जना याये मालाच्वंगु खँ धाःगु दु । सरकारं उमित दकलय् न्हापां दक्ष दयेकाः वयां लिपा रोजगारी चूलाकेगु कुतः यानाच्वंगु खँ नं धाःगु दु ।
अथे हे मेगु छगू सूत्रं धाःसा प्रदेशय् सरकारपाखें रोजगारी सिर्जन याये फइगु अधिकार हे आः तक प्राप्त मजूनिगु कारणं थःगु योजना कथं छम्ह हे कर्मचारी नियुक्त यायेगु अवस्था मदयाच्वंगुलिं थुखेपाखे ध्यान बी मखनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – राजधानी येँदेय् व भारतया रक्सौल स्वाइगु रेल मार्ग आः तक खँय् हे जक लिकुनाच्वंगु सीदुगु दु । येँ–रक्सौल रेल चले यायेगु धकाः न्हापा न्हापाया सरकारतय्सं चर्चा याःगु खःसां आः तक थ्व खँय् हे जक लिकुनाच्वंगु दु ।
दकलय् न्हापां ला आः तक रक्सौल तक रेल चले यायेगु लागिं निगू देश दथुइ सम्झौता तकं जूगु मदुनि । सम्झौता हे मजूनिगु कारणं थ्व रेल मार्ग गय् यानाः दयेकी व थुकी सुनां लगानी याइ धइगु खँ तकं स्पष्ट मजूनि ।
भारतं थ्व रेल मार्ग दयेकेगु लागिं प्रारम्भिक इन्जिनीयरिङ अध्ययन छगू धाःसा सन् २०१८ य् याःगु खः । तर थ्व रेल मार्ग छु छु थाय् जुयाः न्ह्याइ धइगु खँ धाःसा अझं निर्धारण याःगु मदुनि । रेल मार्गया ‘फाइनल लोकेसन निर्धारण यायेगु लागिं सर्वेक्षण हे याये मानिगु खँ धाःगु दु ।
थ्व रेलमार्ग १३५ किलोमिटर ताःहाकः जुइ धइगु अनुमान यानातःगु दु । तर थ्व धाथें थुलि हे ताःहाकः जुइ धइगु खँ नं आः तक सीदुनि । थुकिया लागिं नं अध्ययन हे याये मानिगु अवस्था दनि । तर थ्व अध्ययनया खर्च सुनां याइ धइगु खँ धाःसा आः तकं स्पष्ट मयाःनि । थुकिया लागिं नं भारतीय पक्षलिसे वार्ता हे याये मानिगु खँ नं धाःगु दु । अथे हे थ्व रेलमार्ग दयेकीबलय् थुकिया व्यवस्थापन सुनां याइ धइगु खँ नं स्पष्ट मजूनि । यदि थुकी नेपालं नं लगानी याये मालीगु अवस्था जुल धाःसा थ्व लगानीया लागिं भारतयाके हे त्यासा कायेगु लाकि मेगु देशयाके त्यासा कायेगु धइगु नं आः तक स्पष्ट मजूनि धाःगु खँ नं सीदुगु दु ।
नेपाःया आपालं सामान भारतया रक्सौल जुयाः वइगु व उगु सामानत नं अप्वः यानाः येँय् हे वइगु जूगुलिं थ्व रेलमार्ग देयेकेबलय् सामान समेत हये फइग्ु यानाः दयेके माली धकाः नं खँ पिहां वयाच्वंगु दु ।<eot>फिल्म बजाःया अमू धइगु बक्स अफिस खः । थ्व बक्स अफिसया सिस्टम नेपालय् धाःसा लागु मजुनि। विश्वया फिल्म बजाःया खँल्हायेगु खःसा बक्स अफिस जिरोया अवस्थाय् लानाच्वंगु दु। गनं बिग बजेटया फिल्म रिलिज जुयाच्वंगु मदु। जनतायात विश्वव्यापि महामारी कोभिड १९ पाखें सुरक्षित याना तयेत देय्न्यंकं जारी याना तःगु लकडाउन खय्त ला यक्वः हे छ्वासुके धुंकूगु दुसा मनूत थःथःगु लजगाय् लिहां वये धुंकुगु दु। तर थनया स्कूल, कलेज लिसेलिसें सिनेमा हल धाःसा चायेकूगु मदुनि । थनजक मखु संसारय् आपालं देय्या स्थिति अथेहे तिनि । उकिं यानाः संसारन्यंकभनं हे न्हून्हूगु फिल्म रिलिज थाति लानाच्वंगु दु। थन नेपालय् नं हल बन्द हे तिनि । थुकिं यानाः खस नेपाली भाषाया फिल्मया नापनापं नेवाः भाय्या फिल्मया क्यनेज्या बांमलाक्क लिच्वः लानाच्वंगु दु ।
रिलिजय् लिच्वः
लकडाउनया औपचारिक आदेश जारी जुइसिबें न्ह्यःनिसें हे सिनेमा हलय् दर्शक वयेगु म्हो जुयावंगु खःसा थ्वहे कारणं सिनेमा हल बन्द याःगु खः । थथे सिनेमा हल बन्द याःबलय् बागबजाःया सिटी म्याक्स हलय् क्यनेगु धकाः क्वःछिनातःगु पूर्णकाजि ज्यापु व अनुज डंगोल जानाः निर्देशन याःगु नेवाः फिल्म ‘हिसिमति’ क्यने मखन । यलया गुण सिनेमाय् क्यने धकाः क्वःछिना तःगु “एकसे एक” नं क्यनेज्या मजुल । बासु शाहीया निर्देशनय् दयेकूगु थ्व फिल्म नांजाःम्ह संगीतकार रत्न बेहोशीयात आर्थिक ग्वाहालि यायेया निंतिं शो जुइत्यंगु खः।
थथे लकडाउन याये सिबें न्ह्यः क्वछिनातःगु नेवाः फिल्मया शो जुइमफुगु खःसा अथेहे तुं प्रदर्शनया तयारीइ थ्यनाच्वंगु निर्दे शक रामकृष्ण खडगीया “कर्म”, अमृतचन्द्र श्रेष्ठया “घोषक”, कलाकारं निर्देशक जूम्ह पल्पसा डंगोलया “ब्याहा यानागु लच्छि मदुनि” व निर्देशक प्रदीप खड्गीया बहुभाषी व बीग बजेट फिल्म “च्वापुफय्” थेंज्याःगु नेवाः फिल्मया ल्यंदनीगु ज्या पूवंकेत ई कयाच्वंगु दु ।
निर्माणय् अन्तिम चरणय् थ्यंका दिनाच्वंगु निर्दे शक राजेन्द्रमान (आर एम) शाक्यया “रश्मी” या सकतां ज्या क्वचाःगु इलय् लाक्क हे लकडाउन शुरु जूबलय् थ्व फिल्मया क्यनेज्याय् लिच्वः लाःगु दु । आशिष्मा नकःमि व राजु महर्जनया कमब्याक फिल्म धकाः धयातःगु “रश्मी” फिल्मय् सुरज व्यञ्जनकारया नं मू भुमिका दु । अथेहेतुं निर्दे शक आर्यम नकःमिया निगू फिल्म “सनाखत” व “लाखेभाजु” नं लकडाउनया कारणं थाति लानाच्वंगु दु ।
निर्माणय् लिच्वः
लकडाउनं यानाः छखे न्ह्यानाच्वंगु ज्या हे दितसा मेखे फिल्मया शुटिंग ज्या नं न्ह्याये मफुत । विशेष यानाः बैशाख महिनायात फिल्म शुटिंगया निंतिं बांलाःगु मौसम कथं काइगु जूगुलिं उकिया लबः कायेगु मति तया च्वंपिं गुलिखे आशांद्याःगु दु । लकडाउनसिबें न्ह्यः हे शुटिंग न्ह्याकूगु “बहिदारबाबु” या शुटिंगयात बांमलाक हे लिच्वः लात । निर्देशक बासु शाहीया छगू महत्वाकांक्षी फिल्मया रुपय् चर्चा यानातःगु थ्व फिल्मय् आपालं नांजाःपिं कलाकारतसें म्हितीगु क्वछिनातःगु खः । बासु शाहीया हे छगू शर्ट फिल्म “लोभं लाभ लाभं विलाप”या ज्या नं छुं ई थातिइ लाःगु खःसा आः वया बल्ल ज्या क्वचायेकूगु दु। अथेहेतुं नेवाः फिल्मख्यःया नांजाम्ह कलाकःमि सुरेन्द्र तुलाधरं ताः ई सुलं च्वने धुंकाः नेवाः फिल्मय् कमब्याक यायेगु तातुनाः दयेकेगु ग्वसाः ग्वःगु “छंगु जिगु माया रतन” या शुटिंग नं लकडाउनया कारणं न्ह्याये मफुतसा आः वया छुं न्हि न्ह्यः तिनि निर्दे शक तुलाधरं “आसकुति” नांयागु छगू फिल्मया शुटिंग शुरु याःगु खःसा थुकिया लिपांगु चरणय् थ्यंजक थ्ंगु इलय् वय्कःया मांया आकाझाकां देहावसान जूबलय् शुटिंगया ज्या दित । निर्देशक सुरेश शाहीं दयेकेगु ग्वसाः ग्वःगु “झीगु कर्म” या ज्या नं न्ह्याये मफुनि ।
शर्ट फिल्म
थौंकन्हय् निर्दे शक सुरेश शाही “वन वे” नांयागु शर्ट फिल्म दयेकेगु ज्याय् लगे जुयाच्वंगु दुसा थ्वहे दुने मोहनीया इलय् लाका सुरेश शाहीं “मोहनी नखः” नांयागु छगू शर्ट फिल्म दयेकाः सार्वजनिक यात । शर्ट फिल्मया हे खँ ल्हायेबलय् धाःसा लकडाउनया ईयात आपासिनं छ्यःगु खनेदत । लकडाउनया ईया सदुपयोग यायेगु झ्वलय् थःथःगु हे छेँय् च्वनाः वा छगू हे थासय् च्वनाः शर्ट फिल्म दयेका क्यंपिंनिगु कुतःयात तारीफ हे यायेमा । थज्याःगु शर्ट फिल्मय् दकलय् न्हापां सागर महर्जनया निर्देशनय् “लकडाउन छेँय् हे बासं” पिदनसा व धुंकाः “समयबजि” या बागःदाईया नामं लोकंह्वाम्ह सुरेन्द्र मानन्धरया निर्दे शनय् निगू शर्ट फिल्म “गुर्जुया मन्त्र” व “मिखा दुपिं कां” अले खस नेपाली भासं “अहिले नभए कहिले” पिदन । अथेहे खसभासं राज महर्जनया “सचेतना” नांयागु शर्ट फिल्म नं पिदन । निर्दे शक यादव भोछीभोयाया “सरस्वति” नं लकडाउनया ईया सदुपयोग कथं तयार जुल ।
लकडाउनया इलय् थीथी सामाजिक सञ्जाल फेसबुक, टिक टक, युट्युबय् आपालं कलाकःमिपिंसं थःथःगु सकृयता क्यन । निर्दे शक जितेन्द्र राजोपाध्यायया निर्देशनय् नेवाः भाय्, खस नेपाली भाय् व तामाङ्ग भाय् नापं यानाः स्वंगू भासं निगू शर्ट फिल्म “किचकन्या” व “आक्रान्त” दयेकाः युट्युबय् सार्वजनिक यात । निर्देशक योबन शाक्यया निर्देशनय् “नयेगु छु” नांयागु छगू शर्ट फिल्म नं थ्वहे लकडाउनया इलय् पिदंगु फिल्म खः ।
मेमेगु खँ
लकडाउनया इलय् थःगु सक्रियता अप्वयेका क्यंम्ह कलाकःमि छम्ह रुपेन्द्र श्रेष्ठ थक्वाः नं खः । रुपेन्द्र श्रेष्ठं थः याकः कलाकार जुयाः छगू हे शर्ट फिल्मय् थीथी बिस्कं भुमिका यानाः क्यन । उलिजक मखसे वय्कःया तिरीमय्जु सरिना बज्राचार्य, म्ह्याय्पिं सिम्रिक श्रेष्ठ व संकिपा श्रेष्ठयात अभिनयया ख्यलय् न्ह्यब्वये हल । थ्वहे लकडाउनया हुनिं किपू नगरपालिकां ग्वसाः ग्वःगु किपू चिहासंकिपा कासा नं लिज्यात ।
लकडाउनया इलय् भर्चुअल रुपं हे जूसां गुलिखे सांगीतिक कासा जुलसा विशेष यानाः लकडाउन छ्वासुके धुंकाः कोरोनाया कहर ल्यना हे च्वंगु इलय् दकलेसकले अप्वः सकृय जूगु कलाकारिताया विधा धइगु म्य्जिक भिडियोया ख्यः खः । थ्व इलय् आपालं आपाः नेवाः म्युजिक भिडियो पिदना च्वंगु दुसा फिल्मख्यलय् ज्या याइपिं आपालं कलाकार, प्राविधिक, निर्देशक, च्वमि, संगीतकःमिपिं म्युजिक भिडियोपाखे सकृय जुयाच्वंगु दु । थुकियात धाःसा सकारात्मक लिच्वः कथं कायेमा ।<eot>येँ – नेपाःया न्हापांम्ह एनेस्थेसिएन प्रा. डा. त्रिरत्नमान तुलाधर ८५ दँया उमेरय् वंगु चैत ५ गते मंत । मदुम्ह डा. तुलाधरया अन्त्येष्ठि बौद्ध परम्पराकथं थनया शोभाभगवतिस्थित कर्णदीपय् जुल । वय्कःया सीम्हय् वय्कःया तःधिकःम्ह काय डा. सम्पूर्णमान तुलाधरं मि तयादीगु खः ।
उगु इलय् धर्मोदय सभां मदुम्ह तुलाधरया अन्त्येष्ठि जुयाच्वंगु इलय् हे द्वीपय् शोकसभा नं याःगु खः । मदुम्ह तुलाधरया लुमन्तिइ जूगु शोकसभाय् धर्मोदयया महाचिव सागरमान वज्राचार्यं वि.सं. २०१३ सालय् नेपाःया इतिहासय् दकलय् न्हापां प्यक्वःगु विश्व बौद्ध सम्मेलनया ग्वसाः ग्वःगु इलंनिसें हे धर्मोदय सभाया प्रत्येक सभा सम्मेलनय् वय्कलं थःगु सहभागिता क्याना वयाच्वंगु खँ कनादिल ।
धर्मोदय सभाया महासचिव, उपाध्यक्ष नं जुयादीधुंकूम्ह मदुम्ह तुलाधर संस्थाया श्रेयस्कर सदस्यलिसें आजीवन सल्लाहकार नं खः । उगु इलय् वय्कःया लुमन्तिइ छगू मिनेट मौन धारण नं याःगु खः ।<eot>बीबीसी – अमेरिकाया पुलाम्ह राष्ट्रपति बाराक ओबामां विश्वन्यंक महामारी न्यनाच्वंगु कोरोना भाइरस नियन्त्रण यायेत राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प गम्भीर मजूगु द्वपं बियादीगु दु ।
ओबामां अमेरिकाया आःया अवस्था स्वयेगु खःसा देशय् रोग नियन्त्रण यायेगु निंतिं सुनानं जिम्मेवारी कयाच्वंथें मच्वंगु खँ धयादीगु दु । छगू क्याम्पसया स्नातक जूपिं विद्यार्थीतय्थ अनलाइनं सम्बोधन यानादिसें राष्ट्रपति ट्रम्पया प्रशासनं कोरोना नियन्त्रण यायेत असफल जूगु धयादिल ।
वय्कलं कोरोनाया महामारीं अमेरिकाया नेतृत्वकर्तात गुलि असफल जूगु धकाः स्पष्ट क्यंगु धयादिल । छुं ई थुके ओबामां कोरोना भाइरसया खँय् ट्रम्प प्रशासनया विरोध याःगु थ्व निगूगु खुसी खः ।
सम्बोधनया झ्वलय् ओबामां महामारीया कारणं अश्वेत समुदाय प्रति लाकूगु लिच्वः बारे नं थःगु बिचाः प्वंकादीगु खः । अमेरिकाय् न्हापां निसें अश्वेत समुदायं भोगे यायेमाःगु असमान्तायात थुगु महामारीं यचुक क्यनाबिउगु धयादिल ।<eot>राजधानी छगू देय्‌, प्रान्त, क्षेत्र वा राज्यया थन्यागु क्षेत्र ख गुकिलिं व थाय्‌या उच्चतम स्थितिया आनन्द उपभोग याइ। आपालं थ्व थाय्‌ न्ह्याबिलें भौतिक कथं कार्यालय व संविधानद्वारा निर्धारित सरकारी केन्द्र आदि दूगु नगर जुइ। राजधानी धाःगु खँग्वः राज व धानी धागु निगु संस्कृत खँग्वः स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। एकात्मक राज्यय् "प्रशासनिक केन्द्र" वा अन्य समान खँग्वःतेत साधारणतया राजधानीया कथं कायेगु या।<eot>रुथेनियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया चिं Ru व एतमिक ल्या ४४ ख। थ्व छगू दुर्लभ संक्रमण धातु (rare transition metal) ख। थ्व धातु तत्त्वमांय् प्लातिनम पुचलय् ला। प्लातिनम पुचःया मेमेगु धातु थें हे रुथेनियम धातुं नं आपा रसायननाप प्रतिकृया याइमखु। थ्व तत्त्वया खोज कार्म अर्न्स्त क्लाउसं सन् १८४४स केजन राज्य विश्वविद्यालयय्(Kazan State University) यानादीगु ख। रुथेनियम आपालं प्लातिनमया खानीइ गौणतत्त्वया रुपय् दयाच्वनि। आपा रुथेनियमयात इलेक्त्रिकल ज्याभलय् व थिक-फिल्म रेजिस्तरय् छ्येलीगु या। थुकियात प्लातिनम मिस्रधातुइ रसायनिक क्यातालिस्तया रुपय् नं छ्येलीगु या।<eot>येँ – पुनर्निर्माण क्वचाःगु मरु सतलय् गोरखनाथ लगायत प्यंगू कुनय् च्वंपिं प्यम्हं गणेद्यःया मूर्तित पुलांगु हे तयेत सर्वोच्च अदालतं अन्तरिम आदेश बिउगु दु । अधिवक्ता सञ्जय अधिकारीं तःगु रिटयात कयाः सर्वोच्च अदालतया न्यायाधीश ईश्वरप्रसाद खतिवडाया एकल इजलासं अन न्हूगु मूर्ति तःगु बारे सरकारया नामय् कारण देखाउ आदेश नं जारी याःगु दु । सर्वोच्चया थ्व आदेश लिपा मरु सतलय् तःगु थ्व न्हूगु मूर्तिया प्राणप्रतिष्ठा यायेगु तयारी नं दिउगु दु ।<eot>वंगु शनिबाः राष्ट्रिय स्वतन्त्रता दिवसया लसताय् ग्वसाःग्वःगु ज्याझ्वलय् कार्यबाहक राष्ट्रपति हेन्रीयात स्यायेगु कुतः जूगु खुलासा जूगु खः । उत्तरी शहर गोनाइवेसस्थित छगू चर्चय् जूगु ज्याझ्वलय् दुथ्याम्ह हेन्रीयात आपराधिक पुचःलं गोलीं कयेकुगु खः ।
हेन्री व वयेकया अंगरक्षकत गाडीपाखे ब्वाये वनाच्वंगु लुँ सार्वजनिक जूगु खः । घटनाय् सुरक्षाकमीतयेसं कयेकुगु गोलीं लाना १म्ह सीगु दुसा २म्ह घाःपाः जूगु दु । वंगु जुलाई ७ य् हेइटीया राष्ट्रपति जोबेनल मोइजयात थःगु हे निवासय् स्यागु खः ।
मोइजया सरकारय् प्रधानमन्त्री दूम्ह हेन्री मोइजया हत्यालिपा कार्यबाहक राष्ट्रपति जूगु खः । मोइजया हत्या याःगु आपराधिक पुचःलं हे हेन्रीया नं हत्याया कुतः याःगु विश्वास याःगु दु ।
तर घटनाया भाला धाःसा आःतक्क सुनांनं काःगु मदुनि । कार्यबाहक राष्ट्रपति हेनरीं आपराधिक पुचःयात न्हंकेगु प्रतिवद्धता न्ह्यथनावयादीगु दु ।
घटना सार्वजनिक जुइधुंका कार्यबाहक राष्ट्रपतिया ज्याकुथिं नं आतंकवादी पुचःलं हत्याया कुतः याःगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>येँ – नेपालय् कोरोना संक्रमिततय् ल्याः १० हजारं अप्वःगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं नेपालय् संक्रमिततय् ल्याः १० हजार ९९ म्ह थ्यंगु दु । वंगु नीप्यघौया दुने नेपालय् थप ५ सय ३८ म्हेसित कोरोना भाइरसया संक्रमण जूगु दु । उकी मध्ये ९० म्ह मिसात खःसा ४ सय ४८ म्ह मिजंत खः ।
अथेहे वंगु नीप्यघौया दुने ८ म्ह मिसा व ६८ म्ह मिजं सहित ७६ म्ह मनूत कोरोनामुक्त जुयाः अस्पतालं डिस्चार्ज जूगु दु । नेपालय् आः तक २ हजार २ सय २४ म्ह मनूत कोरोनामुक्त जूगु जानकारी स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं बिउगु दु ।
कोरोना संक्रमणया कारणं नेपालय् थप छम्ह मनू सीगु दु । दैलेख दुल्लु–३ निवासी ४५ दँया मिजं असार ८ गते बहनी प्रादेशिक अस्पताल सुर्खेतय् वासः याकेगु झ्वलय् मदुगु खः । अस्पतालय् वासः याकेगु झ्वलय् असार ३ गते स्वाब संकलन याःगु खः । असार ४ गते वाःगु परीक्षणया लिच्वःलय् उम्ह मनूयात कोरोनाया संक्रमण जूगु पुष्टि जूगु खः । थ्व नापं नेपालय् कोरोना संक्रमणया काराणं सीपिं २४ म्ह थ्यंगु दु ।<eot>विश्वकपय् स्पेनया आःतक मध्ये दकलय् बालाक्क त्याकूगु खः। विश्वकप आःतक थ्व हे दकलय् अप्पो गोल अन्तर जुगु दु।
अल थुमामा स्टेडियमय् बुधबाः जुगु कासाय् फेरान टोरेसं निगु गोल याःगु खः । फेरानं ३१ गु व ५४ गु मिनेटय् गोल याःगु खः।<eot>येँ – जेठय् स्थानीय चुनाव यायेगु सहमतिया नाप नापं प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां सत्ता गठबन्धन त्वाःथलेगु रणनीति नं न्ह्यःने हःगु दु । थुकिया लागिं त्वहःया रुपय् वय्कलं एमसीसीयात न्ह्यःने हयादीगु दु ।
प्रम देउवां अमेरिकापाखें थःत यक्व हे ‘दबाब’ वयाच्वंगु दु धासें एमसीसी थ्वहे संसदपाखें पारित याकेमाःगु प्रस्ताव न्ह्यःने हयादीगु खँ सीदुगु दु । थुकिया लागिं वय्कलं गठबन्धनय् दुथ्याःगु माओवादी व नेकपा (एस) या नेतातलिसे खँल्हाबल्हा नं न्ह्याकादीगु दु । यदि एमसीसी पास याये मफुत धाःसा थःपिंसं गठबन्धनय् दुमथ्याःगु मेगु दललिसे जानाः जूसां पारित याये माली धासें अज्याःगु अवस्थाय् गठबन्धन भंग जुइगु ख्याच्वः बियादीगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
नेपालं थ्वहे वइगु फेब्रुअरी दुने नं एमसीसी पास मयात धाःसा अमेरिकां थ्व सम्झौता भंग यानाः दां लित यंकेगु जुइ धकाः नेपाःयात ‘दबाब’ बिया हःगु सूत्रया दावी दु । छुं जुयाः एमसीसी लिहां वन धाःसा ध्यबा जक लिहां वनीगु मखुसें थुकिं यानाः अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् नेपाःया छबी समेत स्यनीगु जूगुलिं थ्व सम्झौता न्ह्याथे यानाः नं पारित याये माःगु खँ प्रमं धयादीगु खँ नं सीदुगु दु ।
प्रम देउवायात थौंकन्हय् पार्टी दुने चुनाव जुल धाःसा उकी पार्टी याकःचा हे ल्वायेमाः, गठबन्धन यानाः ल्वाये मजिउ धकाः नं दबाब वयाच्वंगु दु ।
एमाले विभाजित अवस्थाय् लानाच्वंगु जुयाः कांग्रेसया लागिं थ्व बांलाःगु अवसर खः धासें देउवायात गठबन्धन भंग यानाः याकःचा हे चुनावय् वनेगु सल्लाह वय्कःया सतीपिंसं समेत बियाच्वंगु दु । उकिं प्रम देउवां गठबन्धन भंग यायेगु त्वहःया रूपय् एमसीसीयात प्रयोग यायेत्यंगु अनुमान याना हःगु दु । उकिं हे वय्कलं यदि गठबन्धन कायम याना तयेगु खःसा एमसीसी पारित यायेमाः धइगु शर्त न्ह्यःने तये हःगु खँ धाःगु दु । सूत्रया कथं माल धाःसा एमालेलिसे जानाः जूसां एमसीसी पारित यायेत तकं प्रम देउवा तयार जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – इटालियन ठेकेदार कम्पनी सीएमसीं ज्या याये फइमखु धकाः ठेक्का त्वःताः लिहां वनेवं आः मेलम्ची आयोजना गुकथं न्ह्याकेगु धइगु बारे सरकारं सहलह शुरु याःगु दु । सीएमसी लिहां मवइगु निश्चित जुइवं सरकारं ठेक्का भंग यायेगु प्रक्रिया न्ह्याकेधुंकूगु दु । थ्वहे झ्वलय् सरकारं मेलम्ची आयोजनाया ल्यं दनिगु ज्या क्वचायेकेगु निंतिं आः नेपाली सेनायात ज्या याकेत्यंगु खँ नं सीदुगु दु ।
उकिया बारे नं सहलह सरकारं यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु । न्हूम्ह ठेकदार ल्ययाः ज्या याकेबलय् म्होतिं नं मेगु निदँया ई काइगु व थ्व ज्या जोखिमपूर्ण समेत जुइफइगु जूगुलिं सरकारं सेनायात ज्या याकेगु विकल्प बारे बिचाः यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । मेलम्चींनिसें सुन्दरीजल तक वइगु सुरुङया संवेदनशीलतायात ध्यानय् तयाः राजनीतिक तहलय् सेनायात बीगु खःला धइगु बारे सहलह जुयाच्वंगु खँ खानेपानी मन्त्रालयं धाःगु दु ।
मेलम्चीइ सुरुङया ज्या याये अःपु मजूगुलिं सेनायात बिल धाःसा थुकिं बांलाक गति काइगु विश्वास सरकार व राजनीतिक तहया नेतातय्सं यानाच्वंगु दु । मन्त्रालयया थुगु प्रस्तावय् आयोजना सकारात्मक जूसां नं एशियाली विकास बैंक (एडीबी) या प्रतिक्रिया छु जुइ धइगु बारे धाःसा न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु ।
सूत्रया कथं दातृ निकाय सेनायात ज्या याकेत तयार मदु । एडीबी सार्वजनिक खरिद ऐन कथं हे न्हूम्ह ठेकेदार ल्ययाः ज्या न्ह्याकेगु पक्षय् दु । यदि सरकारं सेनायात ज्या याकेगु खँ हल धाःसा एडीबी आयोजनां लिचिलेफुगु ग्याःचिकु सरकारयात जुयाच्वंगु दु । अथे जुल धाःसा सरकारं ल्यं दनिगु ज्याया निंतिं थःपिंसं हे खर्च यायेमाःगु अवस्था वइ ।
अथे जुल धाःसा मेलम्ची आयोजन अझ नं लिबाइगु सम्भावना दु । मेखे मेलम्चीया सुरुङ मार्गं मेगु निगू खुसिया लः नं स्वनिगलय् हयेमाःगुलिं सरकार तत्काल एडीबीया निर्णय अःखः वने मफइगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु । खानेपानी मन्त्रालयया पदाधिकारीत धाःसा फुसा सेनाया ज्या मबिसे न्हूम्ह हे ठेकेदारयात जिम्मा बीगु पक्षय् दुगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
न्हूम्ह ठेकेदार ल्ययेसातकि वपाखें कमिशन नये दइगु जूगुलिं कर्मचारीत परियोजना लिबाःसां ठेकेदार न्हूम्ह ल्ययेगुपाखे दुगु सूत्रया दावी दु । थ्व परियोजना त्वःताः इटालीया कम्पनी लिहां वंगु नं कर्मचारीतय्सं ज्या याःगु वापत भुक्तानी मबिउगुलिं खः धाःगु दु । यदि सम्झौता त्वाःदल धाःसा इटालीया कम्पनी अन्तर्राष्ट्रिय अदालत वने फुगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>खुसि धागु प्राकृतिक कथं बुंया द्यनं बाहा वना च्वंगु लः ख। थुकिया स्रोत आपालं पुखु, च्वापुखुसि, झरना वा वा वइबिलय्‌या लः आदि जुइ। खुसि निगु प्रकारया जुइफु - न्ह्याबिलय् हे दइगु व वा वइबिलय् जक्क दइगु। न्ह्याबिलय् हे दइगु खुसिया स्रोत पुखु, च्वापुखुसि आदि जुइ व थन्याःगु खुसिइ न्ह्याबिलय् हे लः दयाच्वनि। वाः वइ बिलय् जक्क बाहा वइगु खुसि धाःसा वाया लखय् निर्भर जुइ। मनु म्वायेत लः मदयेकं मगागुलिं यक्व लहना खुसिया सिथय् दयाच्वं। अथे जूगुलिं खुसियात लहनाया आधारया रुपय् नं कायेगु या। चिधंगु खुसियात खुसिचा धाइ। च्वापुया खुसियात च्वापुखु (Glacier) धाइ।
शिकागो खुसिया उत्तरी कचा (जवःय् च्वय्) व मू कचा(जवःय् क्वय्)या दोभान (वुल्फ पोइन्त), थ्व निपु कचा स्वाना शिकागो खुसिया दक्षिणी कचा (देपाय्) दयेकी।<eot>बिक्रम सम्बत छगु सम्बत खः। थ्व सम्बत भारतीय जुजु बिक्रमादित्ययागु नां न न्ह्यथंगु खः। थ्व छगु सौर्यमांस सम्बत ख:। थ्व सम्बतयागु छ्येलेज्या भारतीय उपमहाद्वीपय् व विशेषयाना नेपा:य् जुगु खने दु। थ्व सम्बतयागु ला थुकथलं दु:<eot>झिंछक्वःगु नेवाः एकता दिवस हना मंकाः ग्वसाः खलःया ग्वसालय् म्हिगः येँय् जूगु पत्रकार सम्मेलनय् कन्हय् जुइगु दिवसया बारे जानकारी बिउगु खः । थुगुसीया नेवाः एकता दिवस थौंकन्हय् नेवाः आन्दोलनया केन्द्र जुयाच्वंगु खोनाया खुदोलय् हनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।
म्हिगः पत्रकार सम्मेलनय् इना बिउगु प्रेस विज्ञप्तिइ संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाः दुने नेवाः स्वायत्त राज्य सुनिश्चित जुइमाःगु माग यानातःगु दु । उकथं हे नेवाःतय् थीथी संगठनं थौंकन्हय् थीथी मुद्दायात कयाः यानाच्वंगु आन्दोलनयात मंकाः आन्दोलनया रुपय् न्ह्यःने यंकेगु कथं नं कन्हय् मंकाः कथं नेवाः एकता दिवस हनेत्यनागु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।<eot>संयुक्त मेक्सिकन राज्य [१] वा साधारण रुपय् मेक्सिको [२] छगू उत्तर अमेरिकी संघीय संवैधानिक गणतन्त्र ख। थ्व देय्या उत्तरय् संयुक्त राज्य अमेरिका, दक्षिणय् व पश्चिमय् प्रशान्त महासागर, दक्षिणपूर्वय् ग्वाटेमाला, बेलिज व क्यारिबियन सागर व पूर्वय् मेक्सिकोया खाडी ला। [३] करिब २० लखः वर्ग किमि (७ लख ६०द्व माइल) क्षेत्रफल दूगु [४] थ्व देय् सकल अमेरिकाया न्यागु दकले तःधंगु देय् ख। नापं, थ्व देय् हलिमया १३गु दकले तःधंगु देय् नं ख। करिब ११ कोटी २० लखः जनसंख्या नापं थ्व देय् हलिमया ११गु दकले अप्व जनसंख्या दूगु देय् नं ख। [५] थ्व देय् हलिमया दकले अप्व स्पेनीभाषी जनसंख्या दूगु देय् ख। थ्व देय् ३१गु राज्य व संघीय नगर मेक्सिको जाना दयाच्वंगु छगू संघ देय् ख।
कोलम्बस-पूर्वया मेसोअमेरिकाय् यक्व थी-थी लहनाया विकास जुयाच्वन। थ्व लहनाय् मू लहना अल्मेक, तन्तेक, तिओतिहुआकान, जापोतेक, माया लहना, एज्तेक लहना आदि ला। सन् १५२१इ स्पेनीतयेसं थ्व देय्या तेनोचितितानय् थःगु औपनिवेशिक जग पलिस्था याना थनया लहनातयेत थःगु कब्जाय् काल। थ्व कथं कब्जाय् काःगु थाय्यात न्हु स्पेनया भाइसरोयल्तीया रुपय् प्रशासन यात। थ्व भूभाग लिपा वना मेक्सिकोया स्वतन्त्रता संग्रामलि सन् १८२१इ मेक्सिको राष्ट्र जुवन। स्वतन्त्रता धुंकाया ईले आर्थिक अस्थिरता, मेक्सिकन-अमेरिकन हताः, संरा अमेरिकानाप भूभाग द्यायेगु, जनयुद्ध, निगु राजतन्त्र व आन्तरिक सामन्त शासन जु-जुं सन् १९१०या मेक्सिकन क्रान्ति धुंका सन् १९१७य् थ्व देय्या संविधान दयेकेधुंका वर्तमान राजनैतिक व्यवस्थाया विकास जुल। सन् २०००या निर्वाचनय् दकले न्हापा विपक्षी खलःया पार्टीं सरकार दयेकल।
धलः
१ इतिहास
२ भूगोल
३ अर्थतन्त्र
४ राजनीति
५ लिधंसा
इतिहासEdit
भूगोलEdit
अर्थतन्त्रEdit
राजनीतिEdit
लिधंसाEdit
↑ The alternative translation Mexican United States has also been used. The Federal Constitution of the Mexican United States, HA, <http://historical.ha.com/common/view_item.php?Sale_No=661&Lot_No=56012&src=pr>
↑ [wEr\ Ar\ ju: fr6m] Place names in IPA, IO, <http://www.io.com/~hmiller/lang/places.html>. Retrieved on ५ जुन २०११ [dead link]<eot>येँ – थनया धरहरा न्ह्यःनेया जग्गा विवादय् येँ महानगरपालिकां सर्वोच्च अदालतया फैसला कार्यान्वयनय् ग्वाहालि मयाःगु खँय् जग्गा थुवाःतय्सं दुःख प्वंकूगु दु । जग्गा थुवाः रत्नकाजी महर्जन व जुजुकाजी महर्जनं छगू पत्रकार सम्मेलन यासें प्रधानमन्त्री आदेश कथं संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयं नं येँ महानगरपालिकायात ताकेता यानहःसां महानगरपालिकां धाःसा थःपिनिगु नामय् दुगु जग्गा गैरकानुनी रुपं दनातःगु छेँ थुनेगु निंतिं ग्वाहालि मयाःगु खँ धाःगु दु ।
येँ महानगरपालिका २२ वडाय् लाःगु कित्ता नं. १८४१ व १८४२ या ६ आना १ पैसा २ दामया उगु जग्गाय् न्हापां निसें मस्जिद तयातःगु दावी यासें छथ्वः मुस्मांतय्सं कब्जा याना वयाच्वंगु खः । तर जिल्ला अदालत, पुनरावेदन अदालत निसें सर्वोच्च अदालतं तकं उगु जग्गा रत्नकाजी महर्जन व जुजुकाजी महर्जनया नामय् दुगु फैसला यानातयेधुंकूगु दु ।
सर्वोच्च अदालतया पूर्ण इजलाशं २०६९ सालं हे उगु जग्गा महर्जन दाजुकिजापिनि नामय् हे जूगु परमादेश जारी यायेधुंकूसां स्थानीय सरकार व स्थानीय प्रशासनं ग्वाहालि मयाःगुलिं थःपिंसं थःपिनिगु जग्गा हे भोगचलन यायेमखंगु खँ वय्कःपिंसं धयादीगु खः ।
पत्रकार सम्मेलनया झ्वलय् मुस्लिम आयोगया अध्यक्ष समिम मिया अन्सारीया दबाबं येँ महानगरपालिकाया प्रमुख व प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतं हे उगु जग्गाय् गैरकानुनी रुपं दनातःगु संरचना थुनेत ग्वाहालि मयाःगु द्वपं नं वय्कःपिंसं बियादीगु खः ।
वय्कःपिंसं थुगु जग्गा सावित्रि तिमिल्सिनापाखें न्याना काःगु खः, तर अन च्वनाच्वंपिं मुस्मांतय्सं उगु थाय् राणा इलय् हे मस्जिद दयेकेत बिउगु धकाः दावी याना वयाच्वंगु खः ।
तर उगु जग्गा न्हापा खसी लहीगु निंतिं मुग्लानं वःम्ह छम्ह मुस्मांयात राणातय्सं बिउगु व आःतक जूगु गुलि नं मुद्दाय् प्रतिवादी पक्षं हे उगु थाय् खसि मीगु थाय् धकाः मुद्दा याना वयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें जग्गाथुवाः रत्नकाजी महर्जनं न्हापा फुसा व्यक्तिगत नामय् हे जग्गा थःपिनिगु नामय् कायेत स्वःगु खःसां अदालतया आदेशं जग्गा कायेमफुगुलिं आः मस्जिद थुगु थाय् धकाः विवाद हयाच्वंगु खँ धयादीगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷छगू इलय् झीथाय् नं इहिपा जुल मिस्तय् करिअर दयेकेगु अवसर समाप्त जुइ धकाः थुइकीगु खः । तर चितवनया मैंयादेवी कन्या क्याम्पसय् धाःसा इहिपा जुइधुंकाः क्याम्पस भर्ना जू वःपिं विद्यार्थीतय् ल्याः यक्व दया वःगुलिं यदि अवसर दत धाःसा मिस्तय्त इहिपां नं मपं जुयाच्वन धइगु खँ पुष्टि जूगु दु ।
थुगु क्याम्पसय् ब्वनीपिं विद्यार्थीत मध्ये थौंकन्हय् ७० प्रतिशत इहिपा जुइधुंकूपिं मिस्त जुयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् १५०० म्ह विद्यार्थी आखः ब्वनाच्वंगु थ्व क्याम्पसय् ११ व १२ कक्षाय् भर्ना जू वइपिं अधिकांश विद्यार्र्थीत इहिपा जुइधुंकूपिं जुयाच्वंगु दु । न्हापा इहिपा जुइधुंकूपिं विद्यार्थीतय् ल्याः ४० प्रतिशत ति जक दुगु खः । आः थ्व ल्याः अप्वया वनाः ७० प्रतिशत थ्यंगु खँ क्याम्पस प्रमुख डा. विश्वराज सुवेदीं कनादिल । थ्व क्याम्पसय् शिक्षा, मानविकी, व्यवस्थापन व नर्सिङ विषयया पढाइ जुइ ।
विवाहित मिस्तय्सं थ्व क्याम्पसयात सुरक्षित महसुस याःगु व उमि छेँजःपिंसं नं थ्व क्याम्पसय् आखः ब्वंकेगु पाय्छि जू थें महसुस याःगुलिं इहिपा लिपा नं आखः ब्वनीपिं छात्रात अप्वःगु खँ नं क्याम्पस प्रमुख सुवेदीं कनादिल ।
मिस्तय् लागिं सुरक्षित व मिस्त जक ब्वनीगु जूगुलिं थन चितवन जक मखु जःखः तराईया आपालं जिल्लाया छात्रात नं ब्वं वयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् थन २५ गू जिल्लाया मिस्त आखः ब्वनाच्वंगु दु ।
समाजसेवी मैंयादेवी श्रेष्ठं वि.सं २०५४ सालय् भरतपुर नपा वडा नंं. १० य् १२ कट्ठा जग्गा न्यानाः थ्व क्याम्पस सञ्चालन याके बिउगु खः । शुरुइ विद्यार्थी मदयाः दछि तक धइथें शिक्षकतय्त तलब नकेत तकं धौधौ जूगु थ्व क्याम्पसय् आः विद्यार्थी अप्वया वःगुलिं क्याम्पस प्रशासन उत्साहित जूगु दु । क्याम्पस प्रमुख सुवेदीं कनादीकथं मैंयादेवी धइगु नामं नं विद्यार्थी व अभिभावकतय्त आकर्षित यानाच्वंगु खनेदु । थ्व क्याम्पसया संस्थापक संरक्षक कथं नं वय्कः हे दी ।<eot>मिडिया रिपोर्टया कथं सांघाईलय् वंगु बुधबाः जक ४७ म्हेसित कोरोना सक्रमित जूगु खः। जुन लिपा सक्रमित जूपि थ्व हे दकलय् अप्पोगु खः।
कोरोना (केस) या सक्रमण अप्पोगुलि कम्युनिटी ट्रान्समिसनं सांघाईया १६ मध्ये न्यागु जिल्लाय् लकडाउनया घोषणा याःगु खः।<eot>येँ – सतक विस्तार विरुद्ध सर्वोच्च अदालतं याःगु फैसलाया पूर्ण पाठ जारी जुइवं आः सतक विस्तार यायेत लँपु चाल धकाः पिहां वःगु गुलिखे चर्चा सही मजूगु खँ थ्व सम्बन्धी अभियन्तातय्सं धाःगु दु । वरिष्ठ अधिवक्ता लिसें लार्हुनिपया महासचिव शंकर लिम्बुं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसें खँ ल्हासें आः सरकारं मुआब्जा बियाः न्ह्यागु नं जग्गा काये फइ धकाः छुं मिडियातय्सं च्वयाहःगु समाचार सही मजूगु खँ कनादिल ।
वय्कलं धयादी, ‘स्थानीय जनताया जग्गा कायेगु खःसा उकिया निंतिं ‘कन्डिसन’ दु । गबलय् न्ह्याः अबलय् जग्गा आः काये फइ मखु ।’
सर्वोच्चया पूर्ण पाठ कथं जग्गा कायेमाःगु अवस्था वल धाःसा उकिया निंतिं दकलय् न्हापां स्थानीय जनतालिसे वार्ता यायेमाःगु आवश्यकता दु ।
सतक विस्तारया निंतिं छुं हे विकल्प मदुसा जक जग्गा प्राप्ति ऐन कथं मुआब्जा बीमाः, यदि स्थानीय जनतायात चित्त बुझे मजूसा जबरजस्ती काये मदइगु स्पष्ट आदेश सर्वोच्चं बिउगु खँ वय्कलं कनादिल ।जग्गा मकासें मगाःगु अवस्था वःसा जक जग्गा काये दइ धासें उकिं यानाः सुयां छेँबुँ हे उठिवास जुइगु अवस्था वल धाःसा आः छु अवस्थाय् च्वनाच्वंगु खः वयात वहे अवस्थाय् तयेगु जक मखु वयागु रोजगारीया तक नं ग्यारेन्टी याये माःगु आदेश थुकी दुगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
आः न्यायोचित क्षतिपूर्ति मबिसें जग्गा काये मफइगु खँ कँसें वय्कलं आदिवासी लागाया सम्पदा, संस्कृति व ऐतिहासिक धरोहरयात आः थी हे मदइगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।सर्वोच्चं जारी याःगु थ्व पूर्णपाठ भारत व अमेरिकाया आदिवासीतय् मामिलाय् यानातःगु थीथी फैसलात स्वयां नं अझ प्रगतिशील जूगु दावी नं वय्कलं यानादिल ।
खतुं आदिवासी जनजातिं ल्ह्वना वयाच्वनागु मुद्दायात थ्व पूर्ण पाठं पूवंक सम्बोधन मयाःसां थ्व छगू न्हूगु पलाः धाःसा जूगु खँ वय्कलं कनादिल । आदिवासीं थःगु थाय्या विकास थम्हं हे यायेगु अधिकार फ्वंगु खःसां थ्व पूर्णपाठय् उगु खँ दुमथ्याःगु खँ वय्कलं कनादिल ।
आदिवासी लागाय् छुं नं विकास निर्माणया ज्या न्ह्याके न्ह्यः स्थानीय आदिवासीयाके राज्यं अग्रिम मञ्जुरी कायेमाःगु अन्तर्राष्ट्रिय प्रावधान दु ।सर्वोच्चया थ्व पूर्णपाठ वयेधुंकाः आः स्वनिगलय् डोजर आतंक बन्द याकेत सक्रिय जुइगु ग्वसाः सडक विस्तार पीडिततय्सं दयेकाच्वंगु दु ।<eot>येँ- प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेर विरुद्ध म्हिगः नं नेपाल बार एसोसिएसनं प्रदर्शन याःगु दु । म्हिगः वकिलतय्सं सर्वोच्च अदालत न्ह्यःने बिउगु धर्नाय् प्रहरीं हस्तक्षेप याःगु खःसां वकिलतय्सं प्रतिकार यायेवं प्रहरी लिचिउगु खः ।
बारया अध्यक्ष चण्डेश्र श्रेष्ठं सम्बोधन यानाच्वंगु इलय् प्रहरीं माइक व स्पिकर लाका कयाः शान्तिपूर्ण प्रदर्शनय् हस्तक्षेप याःगु खः । थःगु सम्बोधनय् अध्यक्ष श्रेष्ठं प्रधानन्यायाधीशं न्यायालय दुहां वनेगु अधिकार तंकेधुंकूगु धासें प्रधानन्यायाधीशया जक मखु न्यायालयय् विचौलिया ज्या याइपिं फुकसिया सम्पत्ति छानविन यायेमाःगु माग नं याःगु खः ।
उकथं हे नेपाल बारया न्ह्यानाच्वंगु आन्दोलनयात स्यंकेगु उद्देश्य तयाः अदालत न्ह्यःने छपुचः ल्याय्म्हतय्सं प्रदर्शन याःगु दु । थीथी नारा च्वयातःगु प्लेकार्ड ज्वनाः मोटरसाइकल ¥याली सहित वःपिं ल्याय्म्हतय्त नं प्रहरीं हस्तक्षेप यायेवं उपिं लिहां वंगु खः ।
म्हिगः नेपाल बारया प्रदर्शन झ्वलय् प्रधानन्यायाधीश जबरायात सर्वोच्च अदालतय् दुमछ्वयेगु कुतः जूगु खः । तर प्रधानन्यायाधीश जबरा धाःसा मेगु हे लँपु जुयाः अदालतय् दुहां वंगु खः । अदालत न्ह्यःने वकिलतय्सं प्रदर्शन यानाच्वंगु खःसा प्रधानन्यायाधीश सर्वोच्च अदालत थ्यनेवं प्रहरीं प्रदर्शनय् हस्तक्षेप याःगु खः ।
थ्वहे झ्वलय् प्रधानन्यायाधीश जबराया विरोधय् देय्या थीथी थासय् प्रदर्शन याःगु दु । म्हिगः कास्की जिल्लाया पोखराय् जिल्ला अदालत व उच्च अदालत न्ह्यःने ल्हातिइ हाकुगु पट्टि चिनाः प्रदर्शन याःगु खः ।
उकथं हे बुटवलय् नं न्यायाधीश जबराया बहिर्गमनया माग यासें उच्च अदालत उच्च बुटवलय् वकिलतय्सं प्रदर्शन याःगु दु । बुटवलय् न्हिं छघौया ल्याखं स्वन्हु तक प्रदर्शन यायेगु खँ धाःगु दु । उकथं हे सुदूरपश्चिमय् नं प्रधानन्यायाधीश जबराया राजीनामा माग यासें प्रदर्शन याःगु दु । सुदूरपश्चिमया गुंगू जिल्ला अदालत व निगू उच्च अदालतय् वकिलतय्सं प्रदर्शन याःगु खः ।
थ्वहे झ्वलय् प्रधानन्यायाधीश जबराया राजीनामा माग यासें बेञ्च बहिष्कार याना वयाच्वंपिं न्यायाधीशतय्सं श्वेतपत्र जारी यायेगु तयारी यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु । जनताया मुद्दा मस्वसे छम्ह व्यक्तिया राजीनामाया लिउलिउ न्यायाधीशत वनाच्वंगु धइगु न्ह्यसः ब्वलनेवं न्यायाधीशतय्सं मंकाः श्वेतपत्र जारी यायेत्यंगु खः ।
सर्वोच्च अदालतय् फुलकोर्ट कथं प्रधानन्यायाधीश सहित नीम्ह दुथ्याः । उकी मध्ये झिंगुम्ह न्यायाधीशं प्रधानन्यायाधीश जबराया राजीनामा माग यानाः बेञ्च बहिष्कार याना वयाच्वंगु दु । न्यायाधीशतय् इजलास बहिष्कारं यानाः जनताया दथुइ बांलाःगु सन्देश मवंगु धासें वैकल्पिक विधिपाखें इजलास च्वनेगु बारे नं सहलह यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।<eot>'''विज्ञान''' दक्ले तधंगु रुपय् प्रमाण बीफैगु कथं मुंकातःगु ज्ञानया व्यवस्था ख:। अझ कुण्ठित कथं धायेमाःसा विज्ञान धाःगु ज्ञान आर्जन याइगु छगू व्यवस्था ख। थ्व व्यवस्थाया जग [[ईम्पेरिसिजम्]], [[प्रयोग]], व पद्धतीय प्रकृतिवाद (अप्राकृतिकयात माने मयायेगु), व मनुतेसं मालेज्यां लुइकुगु ज्ञानया संघ ख। विज्ञान प्रकृतिया जटिलतायात सामान्य, सीकातगु व हानं क्येनेफैगु तवं थुइकिगु छगु कुत ख:।<eot>यल(नेपालभाषा टाइम्स)- देय्या हे दकलय् ताःहाकःगु जात्राकथं कयातःगु बुंगद्यःया जात्राया तयारी न्ह्याःगु दु । बुंगद्यःया रथ दयेकेगु ज्यालिसें जात्राया तयारी न्ह्याःगु खः ।
चौलागा पारुकुन्हु पूच्वय् हाम्वः की तानाः बुंगद्यःया रथ दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । पारुकुन्हु हाम्वः की तानाः कन्हय्कुन्हुनिसें रथया ज्या न्ह्याकेगु परम्परा दया वयाच्वंगु दु । थ्व ल्याखं वंगु आइतवाः हाम्वः की तानाः सोमवाःनिसें रथ निर्माणया ज्या न्ह्याकूगु खः ।
थ्व हे झ्वलय् थुगुसी बुंगद्यःया रथय् न्हूगु घःमाः तइगु जूगु दु । रथय् तइगु न्हूगु घःमाः दयेकेगु ज्या नं न्ह्यायेधुंकूगु दु । बुंगद्यःया रथय् झिंनिदँय् छक्वः बुंगंनिसें रथ साला हइगु इलय्, घःमाः स्यन, ज्या मबिल वा मेगु छुं कथंया घःमाय् समस्या वःसा जक न्हूगु दयेकाः तयेगु परम्परा दु ।
पुलांगु घःमाःपाखें ज्या काये फइगु अवस्थाय् मदयेवं थुगुसी न्हूगु घःमाः तयेगु निंतिं ज्या न्ह्याकूगु खः । आः दुगु घःमाःपाखें ज्या काये मफइगु व जोखिम नं आपालं दुगुलिं न्हूगु घःमाः दयेकाः तयेत्यंगु खः ।
बुंगद्यःया रथ दयेकेगु तयारीया झ्लवय् जावलाख्यलय् तयातःगु रथया घःचाः पूच्वय् थ्यंके हयेधुंकूगु दु । थुगुसी वइगु बछलाथ्व पारु (बैशाख १८) कुन्हु बुंगद्यःयात रथय् बिज्याकीगु व वयां प्यन्हु लिपा बछलाथ्व तुतिया (बैशाख २१) निसें रथ साला जात्रा शुरु याइ ।<eot>येँ-विभाजनया सतिक थ्यनाच्वंगु नेकपा –एमाले) हानं एकताया लागिं प्रक्रिया न्ह्यानाच्वंगु इलय् अन दुहां वंपिं पूर्व माओवादी नेतातय्गु भविष्य छु जुइगु खः धइगु खँय् चिउताः ब्वलंगु दु । छुं जुयाः एमाले हानं एकता जुयाः माधव नेपाल पुचः पुनः पार्टीइ दुहां वल धाःसा थःपिनिगु भविष्य छु जुइ धयागु खँय् वय्कःपिं चिन्तित जुयाच्वंगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
थःगु सरकार संकटय् लायेवं प्रधानमन्त्री ओली धमाधम क्वमिलु जुया वयाच्वंगु व नेपाल पुचःया माग स्वीकार यायां वयाच्वंगु कारणं कन्हय् थःपिंत मछिनी कथंया माग समेत स्वीकार याइगु खः लाकि धइगु ग्याःचिकु ब्वलनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
अथे खःसां पार्टी अध्यक्ष केपी ओलीं आः तक पूर्व माओवादी नेतातय्त त्वःता छ्वयेगु कथंया छुं ज्या यानादीगु मदुनि । म्हीग वय्कलं जारी यानादीगु ‘असाधारण’ निर्णय सहितया आह्वानय् नं पूर्व माओवादी नेतातय्त पार्टी एकताया हे अंगया रुपय् स्वीकार याये मालीगु खँ न्ह्यथनादीगु दु । माधव नेपाल पुचलं वि.सं. २०७५ या जेठ २ गतेया अवस्थाय् पार्टी लित यंकेमाः धयाच्वंसां ओलीं जेठ ३ गतेया अवस्थाय् लित यंकेत तयार दु धकाः स्वीकृति बियादीगु दु ।
अथे खःसा नेपाल पुचलं ओलीया थ्व प्रस्तावयात अझं स्वीकार याःगु मदुनि । उमिसं जेठ २ गतेया हे अवस्थाय् लिहां वनेमाः धकाः अडान कयाच्वंगु दु । नेपाल पक्षया थ्व अडानयात कयाः ओलीं आः तक छुं न्ववाःगु मदुनि । थःगु सरकार धाथें संकटय् लात धाःसा वय्कलं उगु माग नं स्वीकार यानादीगु खः लाकि धइगु ग्याःचिकु धाःसा पूर्व माओवादी नेतातय्त जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
सर्वोच्च अदालतया फैसलां पूर्व माओवादी सकलें नेतातय्त मन्त्री पदं च्यूत याना बिउगु खः । उमिगु लागिं थ्व छगू तःधंगु मार खः । आः थ्वयां लिपा पार्टीइ नं च्वने मखन धाःसा मेगु मारय् लाइगु ग्याःचिकु उमित जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
थ्वहे अवस्थाय् पूर्व माओवादी नेतातय्सं आः थःपिं माओवादीइ हे लिहां वनेगु खः लाकि धकाः समेत बिचाः शुरु याना हःगु खँ सीदुगु दु । थ्व झ्वलय् पूर्व माओवादी नेता टोपबहादुर रायमाझीं थःत हानं माओवादी केन्द्रय् हे दुहां वये माली धकाः इनाप यासें उगु पार्टीया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालयात ‘सन्देश’ समेत छ्वयेधुंकूगु खँ सीदुगु दु । तर रायमाझीया इनापयात दाहालं धाःसा अस्वीकार यानादीगु खँ धाःगु दु । दाहालं रायमाझी व रामबहादुर थापा निम्हं थःगु पार्टीयात आवश्यक मजू, उपिं निम्हं आः गन दुगु खः अन हे च्वनाच्वँ धकाः लिसः बियाछ्वःगु खँ नं सीदुगु दु । थ्वहे निम्हेस्यां यानाः पार्टी दुने कचवं पिहां वःगु खः धासें वय्कलं मेपिंत दुकाःसां थ्व निम्हेसित धाःसा दुमकायेगु सन्देश बियादीगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।<eot>वन जंगल व सिमाया पृथ्वीइ गुलि महत्व दु धइगु बारे थौंया न्हूपुस्तां थीथी संचारमाध्यमपाखें जानकारी कया वयाच्वंगु दु । थःगु छेँ, चुक व सहरय् गन गज्याःगु महत्वया ततः माःगु सिमात दु, थ्व खँ सीकेबलय् अझ न्ह्यइपुसे च्वनी । चौतारा, लँ सिथय् धार्मिक वन लागा, लाय्कू परिसर, क्यब, उद्यान, व्यक्तिया छेँ, चुक, देगः, खुसि सिथ आदि थासय् चाःहिलेबलय् ल्याय्म्ह ल्यासेत थज्याःगु पुलां पुलांगु सिमा, स्वांमापाख आकर्षित जुइ फु ।
अज्याःगु थासय् च्वंगु स्वं सिमात गुगुं कारणवश पालेगु स्वयां चिं तयाः उकिया संरक्षण यायेगु राष्ट्र व आम जनमानसयात हे वरदान सिद्ध जुइफु । स्वयम्भू धार्मिक वन लागा चाःहिउ हिउँ वनेबलय् अज्याःगु खँ स्वये खनीगु नापं उकिया बारे आपालं सीके थुइके फइ । छुं ई न्ह्यवंनिसें थनया छुं छुं भ्यसें लूगु वनयात ग्रील बारं घेरे यायेगु ज्यां वन क्षेत्रया सिमात संरक्षण जू वनीगु व अन उगु हे थासय् च्वंगु स्वां सिमाया न्हूगु कचात ब्वलना वनीगु खनेदु । थ्व आशा यायेबहगु खँ खः ।
झण्डै निसः व झिंनिदँ न्ह्यः न्हापांखुसी बकानान ह्यामिल्टोनं उगु थाय्या अध्ययन याःगु इलय् २७ ताजिया स्वांमात न्हूगु पत्ता लगे यानाः विश्वयात हे म्हसीकेगु ज्या यानादीगु खःसा न्यय्प्यताजिया स्वांमात स्थानीय नांलिसें छगू सफुतिइ डी डोनं न्ह्यथनादीगु धइगु छगू गौरवया घटना खः । थौं वयाः न्हू पुस्तां अज्याःगु सम्पदा बचे यायेत फक्व कुचः यायेमाःगु खनेदु । वन विनाश जुइगुलिं आपालं घटना वा कारणत दयेफु, तर मनुखं यानाः हे झीत प्राण बीगु प्रकृतियात सिधयेकेत स्वयेगु तसकं दुःखदायी खः । स्वयम्भू वनय् बकानानं खंगु सिमात आः नं धस्वानाच्वंगु धइगु आःया पुस्तां मनन यायेमाःगु खँ जुइ ।
च्वय् न्ह्यथनागु २७ ताजि प्रजातिया स्वांमा झीगु हे कारणं न्हना वंगु खःसा आः उकियात हाकनं न्हंके बीगु ज्या याये मजिउ । नेपाली वनस्पतीयात विश्वय् म्हसीकेत स्वयम्भूया वनं महत्वपूर्ण भूमिका म्हिताच्वुं व थनया वन अध्ययनं नेपाःयायत विज्ञानया क्षेत्रय् हे न्ह्यःने न्ह्याः वनेगु लँपुतकं क्यंगु धायेछिं !
स्वयम्भूय जंगलय् जडिबुटीयुक्त स्वांमात प्रशस्त मात्राय् परापूर्वकालनिसें हे दया वयाच्वंगुलिइ थौंकन्हय् न्हू न्हूकथंया स्वामात छुं विचाः हे मयासे पीगु ज्या अज्याःगु जडिबुटीत म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु । २०३२ सालपाखे सल्ला, धेंग्रे सल्ला, कपू, मसला, धुपी, थकूचा स्वां (कल्की) थेंज्याःगु स्वांमा पीगु ज्या जूगु खःसा २०६० पाखे असारे चखुंचा (जाकारान्डा), काँगियो, सावरी आदि स्वांमात थप जुल । आः वयाः धुपी, असारे, बैंस, कपू, चखुंचा (जाकारान्डा), रबर आदि मेमेगु कथंया स्वांमा पीगु व अज्याःगु मायात माकलं तकं मययेकीगु, मयल, जमाने मान्द्रो, जुरे, चिलाउने, काफल, तेन्दु, बाक्लेपाते श्याल्फुसरे, पैन्यु, नेरवार, नेभारो, कालिकाठ थेंज्याःगु स्वां सिमाया मात सालुया वनीगु अवस्थाय् थ्यनेत्यंगु दुसा सिप्लिगान, ग्वेथा , कटुस , काउलो , लाली, चाप,पुवांले , उत्तिस , लप्सी , हाडे बयर, चुलेत्रो, फिरफिरे आदि स्वांमात नं अस्तित्वय मदया वनीगु खतराय् दु ।
नर्सरीं थज्याःगु स्वामांत म्हमसीगु, सरकारी वृक्षारोपण ज्याझ्वलय् थज्याःगु स्वांमाय् मिखा मतइगु जूगुलिं पैठारी यानाः न्हय्गू समुद्रं हःगु स्वां सिमाया कचां राज्या जमे याना व्यापार याना यंकाच्वंगुलिं नेपाली स्वां सिमात तसकं मारय् लानाः न्हू पुस्तां नं थुइके, सीकेगु त्वःता हयेधुंकूगु दु ।
थौं विश्व सम्पदा लागाया जःखः छुं भचा हरियाली जुइगु अवस्थाय् दु, गुगु लसताया खँ खः । अय्नं छु गज्याःगु स्वां सिमा पीमाः धइगु खँय् विज्ञतलिसे सहलह मयायेगु ज्यां अःपुक काये फइगु मौलिक जैविक विविधतायात लिच्वः लाइकथंया स्वां सिमात मुनाच्वंगुलिं वन व उकिया जःखः मेगु हे देय्या थें जू वनीगु सम्भावना नं उतिकं अप्वया्रच्वंगु दु । पार्क क्षेत्रय् विश्व सम्पदा व धार्मिक क्षेत्र जूगुलिं अझ धार्मिक स्वां सिमा पीगु ज्या जुल धाःसा उकिं उगु थाय्या महत्व अझ अप्वया वनीगु, पार्क नं बांलाइगु व गुगुं कथंया उत्सव मेला जुइबलय् उकिया प्रभाप पर्यटकलिसें झी नेपाःमितय्त गौरवया अनुभूति अभिवृद्धि जू वनीगु निश्चित दु ।
स्वयम्भू भूमिइ मञ्जुश्रीं लखौं चमेली स्वांनं पुञ्ज यानाबिज्यानाः पलेस्वां पिनाबिज्याःगु इतिहास दुसां नं झीसं अज्याःगु स्वांमा अप्वयेकेगु, पीगु, धार्मिक स्वांमा म्हसीकेगु, ब्वनेकुथिया ब्वँमिपिंत म्हसीकेगु थाय् धाये वा शैक्षिक ख्यः दयेकेगु कुतः अझं यानागु मदुनि धायेमाः । पर्यटकीयस्थल अप्वयेका यंकेगु इलय् थज्याःगु खँयात नं ध्यानय् तयाः योजनायात लागू याःगु खण्डय् वइगु दिनय् न्हू पुस्तात लाभान्वित जुइगु खनेदु ।
कल्की, कंगियो फुल, जाकारान्दा, असारे विदेशीतय्सं उखे हे खंगु दयेमाः । अज्याःगु स्वां सिमां येँ देय्यात छाय्पिल धकाः मख्ख जुइगु ज्यां झीगु थःगु पन धाःसा हुया वनाः बेलपत्र, पालिजाः, नीम, अम्बः, वंगलसिमा, कताबसि, त्यबू, जाहिजूहि, करबिर, पलेस्वां, ख्वःसिं आदि इत्यादि गन माः वनेगु ? योजना दयेकादीपिं, खटे जुयादीपिं फुपिं, अर्थ संकलन याये फुम्ह, मन दुम्ह, थाय् दुम्ह, बांलाःगु देय् दयेकादीपिं सकलें छप्पँ छधी जुइमाःगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- म्हं मफयाः अस्पताल भर्ना जुयादीम्ह वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीया स्वास्थ्य सुधार जुया वःगु खँ वय्कःया छेँजःपिंसं धाःगु दु । डेंगू व पिसाब इन्फेक्सन जुयाः वय्कःयात वंगु वालय् किष्ट अस्पतालय् भर्ना याःगु खः ।<eot>किपू (नेपालभाषा टाइम्स)- किपू नगरपालिका युवा परिषद्या ग्वसालय् किपुलिइ न्हापांखसुी यवुा रोजगार सम्मेलन जुइगु जूगु दु । थ्वहे वइगु चौलाथ्व ६ व ७ (चैत्र २४ व २५ गते) बिहीवाः व शुक्रवाः निन्हुयंक जुइगु थुगुु सम्मेलनय् रोजगार माःपिं व रोजगार बीपिंत छथाय् चूलाकेगु ह्वःताः बीगु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।
किपूया ल्याय्म्हतय्त रोजगार चूलायेमा धकाः किपू नगरपालिकां छुं न्हि न्ह्यःजक गठन याःगु युवा परिषद्ं थ्व ज्याझ्वः क्वःछिउगु खः । किपू नगरपालिका वडा नं. २ या ऐतिहासिक थाय् क्वाच्वय् थुगु ज्याझ्वःया उलेज्या जुइसा रोजगारया विषयय् हिल टाउन स्कुलय् सहलह (प्यानल डिसकस) जुइगु नं जानकारी ब्यूगु दु ।
मंगलवाः जूगु पत्रकार सम्मेलनय् थुगु ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत वइपिंसं थःगु व्यक्तिगत विवरण (बायाडेटा) नं ज्वना वयेत इनाप याःगु दु ।<eot>पूर्व प्रहरी महानिरिक्षक सर्वेन्द्र खनालं आसन्न आम निर्वाचनय् येँ क्षेत्र नम्बर ६ य् नेकपा (एमाले) पाखें प्रतिनिधि सभा सदस्य पदया नितिं नितिं प्रत्यक्ष उम्मेदवारी बियादीगु दु । नेपाल प्रहरीइ च्वंबलय् अपराध अनुसन्धान महाशाखा प्रमुख, ट्राफिक प्रहरी प्रमुखलिसें थीथी पदय् च्वनाः ज्या यानाः महानिरिक्षक पदय् च्वनाः ज्या यायां वय्कलं निदँत्या धइथें न्ह्यः प्रहरीया सेवा अवकाश कयादिल । प्रहरीया सेवां अवकाश काःगु निदँत्या लिपा वय्कः नेकपा (एमाले) प्रवेश यानादिल सा आः चुनावी मैदानय् हे कुहांझाःगु दु । थ्व हे सन्दर्भय् वय्कःलिसे जूगु खँल्हाबल्हा न्ह्यब्वयाच्वना । (सं)
छि ला पूर्व प्रहरी महानिरिक्षक, नेपाल प्रहरीइ ज्या यानाः अवकाश धुंकाः राजनीतिइ दुहांझाल । न्हापा हे योजना दुगु खः वा छुं परिस्थिती विशेषं राजनीतिइ छिः सालाहल ?
प्रहरीं अवकाश काय्धुंकाः जिं निदँत्या धइथें छम्ह आम नागरिकया रुपं समुदायलय् च्वनाः सामाजिक जीवन हना । व ई दुने जिं बिचाः यानाबलय् जिगु न्हापाया अनुभव, जिं सय्कागु ज्ञान, जिगु कार्यकौशल दक्वंयात लनाः स्वय्बलय् आः राजनीतिइ हे न्ह्याःवनेमाः व देशया विकास याय्गुपाखे, आर्थिक समृद्धिया लँपुइ न्ह्यज्याकेगु नितिं जिं फक्व योगदान बीमाः धइगु जितः अनुभूत जुल । लिसें सुरक्षा क्षेत्रय् ज्या यानाच्वनाबलय् समाज व राष्ट्रया सुरक्षाया नितिं जि छगू दृढ संकल्पलिसें समर्पित जुया, आः राजनीतिक क्षेत्रपाखें नं उकथं हे न्ह्याःवनेमाः धइगु जितः ताल । देश व जनतायात केन्द्रय् मतःसे स्वार्थया राजनीति जुयाच्वंगु खनाबलय् आः जि थुकी न्ह्याःवनाः स्वच्छ राजनीतिया लकस दय्केत नं भूमिका म्हितेमाः धकाः नं जि राजनीतिक क्षेत्रय् दुहांवयागु खः ।
छिं प्रतिनिधि सभा सदस्यया नितिं उम्मेदवारी बियादीगु दु ? छि त्यात धाःसा प्राथमिकताया आधारय् छिं छु ज्या न्ह्यःने यंकादी ?
जिगु वंगु ३० दँया अनुभवं जिगु ज्ञान, अनुभव धयागु सुरक्षा क्षेत्र खः । थ्व राष्ट्र, देय् गुकथं सुरक्षित जुइ धइगु खँ दु । राष्ट्रिय सुरक्षाया विषयस जिके ३० दँया अनुभव, ज्ञान व कार्यकुशलता दु । उकियात प्राथमिकताय् तयाः योजनावद्ध ढंगं न्ह्याःवनेगु जुइ । नापनापं आः दुगु सान्दर्भिक कानूनयात कार्यान्वयनपाखे यंकेगु खँ दुसा असान्दर्भिक खनेदुगु कानूनयात नं संशोधन याय्गुपाखे भूमिका म्हिते । लिसें व्यवहारिक रुपं थाकूगु पक्षयात चीकाः झीगु नितिं ल्वःगु लकस दय्कावनेगु खँ दनि । नेपाली जनतां सामाजिक न्यायया, सुरक्षाया व दक्वं कथंया अधिकारया सुनिश्चितता जुइगु कथं छु छु कानून दय्केफइ धइगु खँय् नं जिगु अनुभवं तिबः बी ।
छिगु क्षेत्रया दकले तःधंगु समस्या वा चुनौती छु खंकादिया ?
६ नम्बर क्षेत्रया खँ ल्हाय्बलय् देशया राजनीतिया अवस्था धात्थें हे बांलाः धाय्मछिं । विजोग हे धाय्माः, दयनीय हे जुयाच्वंगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् स्वनिगःयात बांलाकेगु नितिं स्वइगु प्रतिनिधित्व महसूस याय्गु अवस्था खनेमदु । अय्जूगुलिं ६ नम्बर क्षेत्र विशेष कथं बागबजार, असं, थँबहिनिसें कयाः लैनचौर स्वय्गु खःसा येँया नुगःचु हे खः । थज्याःगु नुगःचुइ न विकास निर्माणया ज्या जूगु दु, न छुं पूर्वाधार हे बांलाःगु खनेदु । पर्यटकिय क्षेत्रया रुपय् म्हसियाच्वंगु थँबहि क्षेत्रया अवस्था नं दयनीय जुइधुंकल । थँबहिलिइ व्यवस्थित दय्केमाःगु, विकास याय्माःगु यक्व खँ दु । प्राय दक्वथाय् धइथें लःया हे समस्या, धःया समस्या, सडकया समस्या, ट्राफिक व्यवस्थापनया समस्या, बजार व्यवस्थापन मदु, समस्यै समस्या दु । सरोकारवाला संस्थात नं दु । अज्याःगु संस्थातलिसे नं समन्वय यानाः न्ह्याःवनेगु, छगू गुरुयोजनालिसें न्ह्याःवनाः थज्याःगु समस्यायात चीकाछ्वय्माःगु दु ।
मूलभूत रुपं थनया पर्यटकिय स्थलयात नं बांलाकेगु योजना नं दु । खुसिया सरसफाइ यानाः ल्याय्म्हलिसें ज्येष्ठ नागरिक वनेगु च्वनेगु कथंया पार्क दय्केगु, खुसि सिथय् सडक मदुथाय् दय्केछिंथाय् सडक दय्केगु, दुगु सडकया अवस्था भिंकेगु, थनया सामुदायिक स्कूलय् गुणस्तरीय शिक्षा बीकेगु, व्यवहारय् आधारित शिक्षाया अभ्यास, शिपमूलक तालीम काय्गु थाय् विकास याय्गु, शिक्षा नं बीगु तालीम नं बीगु कथंया ज्या याय्माःगु अवस्था नं दु ।
स्वनिगःया म्हसीका धयागु हे थनया सम्पदा खः । थुकथंया सम्पदाया संरक्षण, प्रवद्र्धनपाखे छुं योजना दु ला ?
थनया सांस्कृतिक धरोहरया रुपय् दयाच्वंगु संस्कृति ल्यंकेगु, गुथिया संरक्षण याय्गु, थनया बहाःबहि बांलाकेगु, हितियात माःगु मर्मत सम्भार यानाः लः हाय्केगु व थनया संस्कृति, सभ्यताया संरक्षण यानाः न्ह्याकायंकेगुपाखे जिगु योजना दु । झीगु म्हसीका धयागु थ्व हे खः । अय्जूगुलिं नेपाल व नेपालीया पहिचान, उकीसनं थनया आदिवासीया पहिचानयात संरक्षण याय्गु जिगु व सकलसिगु दायित्व नं खः धइगु जितः ताः । व थःवगु दायित्व निर्वाह याय्त खँय् जि न्हापा नं गबलें लिचिलागु मदु, आः दत्तचित्त जुयाः थुकी न्ह्याःवने ।
देशय् दुने अवसर मदयाः ल्याय्म्हत धमाधम देशं पिहांवनाच्वंगु अवस्था दु । थ्व अवस्थायात कयाः छिगु छु योजना दु ?
ल्याय्म्हतय्त देशय् दुने तयाः उमिगु सीप व ज्ञानया सदुपयोग याकेबीमाः धयागु खँय् जि न्हापानिसें हे सचेत । नेपाल प्रहरीइ दुबलय् नं ल्याय्म्हतय्त कुलत, कुसंगतय् मलाय्मा, उमिसं थःगु ज्ञान, सीपयात सहि ढङ्गं छ्यलाः देय्यात छुं लबः बीमा धयागु कथं न्ह्यज्याकेत कुतः यानागु दु । आः ला झन थ्व पक्षयात बेवास्ता याय्गु पक्कां जुइमखु ।
थन च्वंपिं ल्याय्म्हतय् सृजनशीलता सित्तिं मवनीगु लकस नं दय्केमानि । उकिया नापं ल्याय्म्हतय् थन हे रोजगार दइगु, थन हे च्वनाः स्वरोजगार जुइगु लकस नं दय्केमानि । लिसें विज्ञान व प्रविधि आधारित जनशक्ति व क्षमतायात थन हे च्वनाः विश्व बजारय् धेंधें बल्लाः याय्फइगु कथं दक्ष जनशक्ति उत्पादन याय्गुपाखे जिं बिचाः यानातयागु दु ।
छखे देय्या अर्थतन्त्र बांमलाःगु स्थितीइ दु धइगु खँ वयाच्वंगु दुसा मेखे आर्थिक समृद्धिया नारा थ्वय्काच्वंगु अवस्था दु । देय्या अर्थतन्त्र सुधार याय्त, आर्थिक समृद्धिया नितिं छिं छु गुकथंया ज्या यानादी ?
थौंकन्ह्या ई धयागु ला सूचना प्रविधिया बः कयाः थनया स्थानीय बजारयात अन्तर्राष्ट्रियकरण याय्फइगु अवस्था दु । झीगु जःलाखला देय्या आर्थिक अवस्था स्वल धाःसां उपिं गनं गन थ्यनेधुंकल । समुद्रय् दुने रेल ब्वाकेधुंकल । अज्याःगु देय्लिसे स्वानाच्वनापिं झीसं अनं नं यक्व लबः कायेफइ । उद्योग, व्यवसायया खँ ल्हाय्मा, पर्यटनया खँ ल्हाय्मा, स्थानीय उत्पादनया खँय् हे जुइमा, झीसं थन याय्फुगु यक्व ज्या दु । झीगु अवस्था आयातमुखी जुयाच्वंगु दु, निर्यातयात थकाय्माल ।
झीगु दकले बल्लाःगु आधार धइगु थनया स्थानीय श्रोतसाधन हे खः । थनया आदिवासी उत्पादन, स्थानीय जडिबुटी आदि कथंया स्थानीय श्रोतयात भरपूर सदुपयोग यानाः देशयात फाइदा बीफइ । थ्व क्षेत्रय् न्हापा नं गुलिखे संस्थां ज्या न्ह्याकूगु खनेदु तर, व निरन्तर मजुल । दुगु बजेटतक हे सदुपयोग मजुल । थनथाय् सक्षम संयोजनकारी भूमिकाया नं अभाव खनेदत । थज्याःगु दक्व अवस्थायात ध्यानय् तयाः दिगो अर्थतन्त्र विकास याय्गु नितिं जिगु भूमिका दइ ।
दकले लिपा लहनाया पाठक, थः मतदातापिन्त छु हसना बियादी ?
पार्टीं घोषणा पत्र जारी याय्धुंकूगु दु । व घोषणा पत्र धयागु मतदातायात ह्ययेकाः मात्र मत काय्गु नितिं जक मखु, कार्यान्वयनय् वनेगु नितिं खः । पार्टीया घोषणा पत्रया कार्यान्वयनय् जाय्गु बचं जिमिसं बीधुन, थःगु बचं पूवंकेगु जुइ । मतदाता सकलें सचेत दु, सकसिनं थू । देश विकासया नितिं, आर्थिक समृद्धिया नितिं थःगु विवेकशील मतदान यानादिसँ । परिवर्तनया नितिं धकाः न्ह्याःवयापिं जिपिं सकलसित साथ बियादिसँ । सुभाय् ।<eot>भाङ्ग वा गजि छगु हर्ब ख। थ्व हर्ब मनुतेसं ऐतिहासिक कालनिसें थुकिया फाइबर (जुटया निंति), वासःया गुणया निंति व थुकिया पुनं वैगु पोषणया निंति छ्य्‌लातगु खनेदु। थ्व स्वांमाया थी-थी अंग थी-थी कथं छ्य्‌लेछिं। न्ह्याबिलें हे गजित्वना जुइपिं मनुतेत गजिगुलु धाइ। गजितयेगु चिलंयात गजिचिलं धाइ।<eot>कंगारु छुँ (Kangaroorat) अप्वः थें अस्टे«ेलियाया सुख्खा मैदानी लागाय् व नेवादा व अमेरिकाया कम सुख्खागु लागाय् दइम्ह जीव खः । थ्वयात “होपिंग माउस” अर्थात तिंन्हुइम्ह छुँ धकाः नं धाः । थ्व चिकिचा धिकःम्ह कंगारु थें च्वनी । सामान्यतयाः थ्व छुँया म्ह सिइसे च्वनी । गाढा रंग जुइपिं जातियापिं क्वाःगु फिसः दुगु लागाय् दइ । कंगारु छुँयाके ततःग्वःगु मिखा व ततःपागु न्हाय्पं दइ । थ्वयागु लिउने यागु तुति ताःहाकः जुइ, अले सं त्वपुयातःगु दइ ।
कंगारु छुँया न्हिप्यं थ्वयात साप हे ज्या वः । थ्व न्हिप्यं दथुइ लाक न्याक्क हे तत्याः जुया च्वकाय् हाकनं चित्याः हे जुइ । थ्व छुँ लिउनेया तुतिं चुयाः तिब्र गतिं ब्वाँय् वनीबलय् थ्वयात थःगु म्हयात सन्तुलनय् लाकातयेत व हे न्हिप्यनं ग्वाहालि यानाच्वंगु दइ । कंगारु छुँ स्वभावं हे निशाचर अर्थात चान्हय् चान्हय् चाःहिला जुइम्ह खः । निभाःद्यः बितकि थ्व थःगु गलं पिहां वइ, अले बीबः, छाःगु ख्वला दुगु सिसाबुसा आदि मालाः मालाः नइ । न्हिनय् व घाँय् व स्याउलां थःगु गः प्वाःतिनाः गलय् दुने सुलाच्वनी । अथे वं गर्मि दुहां मवयेकेत याइगु खः । कंगारु छुं लः त्वनी मखु । वं गुलिं नं सिसाबुसा नइ, उकिं हे लःया छुं छुं मात्रा त्वनाकाइ ।<eot>येँ -थनया आरआर क्याम्पसय् नं नेपालभाषा ब्वनीपिं विद्यार्थीत अप्वया वःगु दु । अन विद्यार्थी भर्नाया लागिं थौं तक फारम बुझे यायेगु अन्तिम ई बियातःगु खः । अनया प्राध्यापक डा. चन्द्रमान वज्राचार्यं कनादीकथं आः भर्ना जुइपिं विद्यार्थीतय् ल्याः २५ म्ह थ्यंगु दु । छुं विद्यार्थीत अझ लिपा नं वयेफुगु अनुमान वय्कलं यानादीगु दु ।
अथे हे थुगुसी पाटन क्याम्पसया नेपालभाषा केन्द्रीय विभागय् नं भर्ना जुइपिं विद्यार्थीतय् ल्याः ५० म्ह स्वयां अप्वः थ्यंगु खँ सीदुगु दु । अन विद्यार्थी ल्याः अप्वयाः आः सेक्सन विभाजन याये मालेफुगु खँ धाःगु दु ।
येँ मनपा, किपू नपा लगातया स्थानीय निकायं विद्यालयय् नेपालभाषाया माध्यमं स्थानीय विषय ब्वंकेगु शुरु यायेवं उच्चशिक्षाय् नेपालभाषा ब्वनीपिं अप्वया वःगु खः ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>एजेन्सी- भारतया प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीं दछि न्ह्यवंनिसें किसानतय्सं विरोध यानावयाच्वंगु स्वंगू विवादास्पद कानुन खारेजया घोषणा याःगु दु । शुक्रवाः सुथय् राष्ट्रया नामय् सम्बोधन यासें प्रधानमन्त्री मोदीं कानुन खारेज जूगु घोषणा याःगु खः ।
प्रधानमन्त्री मोदीं स्वंगुलिं कानुन लित कयागु व थ्व हे महिनाया अन्तय् जुइगु संसद सत्रय् स्वंगुलिं कृषि कानुन रद्द यायेत संवैधानिक प्रक्रिया पुरा यायेगु नं धाःगु दु । मोदीं किसानया फाइदाया निंतिं हे कानुन हयागु तर किसानतय्त थःपिंसं थुइके मफुगु नं धाःगु खः । किसान संगठनतय्सं थ्व घोषणयात थःपिनिगु विजय धकाः धाःगु दु ।
दछि न्ह्यवंनिसें विवादास्पद कानुनया विरोध यानाः द्वलंद्वः किसानतय्सं राजधानी दिल्लीया सिमानाय् धर्ना बियाच्वंगु खः । किसानतय्स कानुनं यानाः कृषिइ निजी क्षेत्रया बर्चस्व जुइगु व किसानतय्गु आम्दानीइ असर लाकीगु व थपिनिगु उत्पादनया न्यूनतम मूल्य नं मवइगु धासें विरोध यानावयाच्वंगु खः ।
भारतया मन्त्रीतय्सं धाःसा कानुन किसानया निंतिं फाइदा जुइगु दाबी याना वयाच्वंगु खः । किसान व सरकारया दथुइ तःक्वः हे वार्ता जूगु खःसां वार्ता असफल जुयाच्वंगु खः । आन्दोनलया नेता राकेश टिकैतं कानुन कथं संसदीय प्रक्रिया पूमवंतले आन्दोलन न्ह्याना हे च्वनीगु नेता टिकैतं धाःगु दु ।
कानुन लित कायेधुकाः काँग्रेसया नेता राहुल गान्धीं किसानतय्त बधाई बिउगु दु । अथे हे पश्चिम बंगालया मुख्यमन्त्री ममता बनर्जी व दिल्लीया मुख्यमन्त्री अरविन्द केजरीवालं नं किसानतय्त बधाई बिसें लसता प्वंकूगु दु ।
कानुन लित कायेगु खँय् टसमस हे मजुयाच्वंगु मोदी सरकारं उत्तर प्रदेश व पन्जाबय् जुइत्यंगु विधानसभाया चुनाव न्ह्यः थथे कानुन लित कायेगु घोषणा याःगु धाःसा अर्थपूर्ण खनेदुगु विश्लेषकतय्सं धाःगु दु ।<eot>थनया ल्हुति तां चःमति जुयाः शोभाभगवति वनेगु लँय् खुसिया लखय् दुनाच्वंगु अवस्थाय् छम्ह मनूया सीम्ह लुइकूगु दु । खुसि सिथय् ल्वहंया पःखाः दनातःगु थासं भचा च्वय् छ्यं जक लखय् दुना च्वंगु अवस्थाय् थौं सुथय् मस्तय्सं सीम्ह खंकूगु खः ।
थौं सुथय् करिब ११ बजेपाखे मस्त म्हिताच्वंगु इलय् इमिसं खंकूगु खः । छ्यं छगः जक लखय् दुनाच्वंगु व म्ह धाःसा लखं पिने हे लानाच्वंगु अवस्थाय् खंकूगु सीम्ह लिकायेत यंकूगु निगः डोजर नं खुसिइ तुं फँसे जूगुलिं ३ बजे तक नं सीम्ह लिकाये फयाच्वंगु मदुनि ।
घटनाया प्रकृति स्वयेबलय् उम्ह मनू निन्हु स्वन्हु न्ह्यः सीगु खयेमाः धइगु अनुमान याःगु दु । वयात स्यानाः वांछ्वयातःगु खःसा मेथाय् स्यानाः अन हयाः वांछवये हःगु अथवा थः हे कुतुं वनाः सीगु धइगु बारे धाःसा छुं सी मदुनि ।<eot>प्राणघातक संक्रामक ल्वय् इबोलाया कारणं अफ्रिकी देय् रुवान्डां थः जःलाखःला देय् कंगोलिसेया सीमा बन्द यानाबिउगु दु । कंगोय् इबोलाया संक्रमण अप्वया वनेवं रुवान्डा सीमा बन्द यानाबिउगु खः । थःगु सीमा लिक्कसं लाःगु कंगोया शहर गोमाय् स्वम्ह मनूतय्के इबोलाया संक्रमण खनेदयेवं रुवान्डां सीमा बन्द यानाबिउगु खः ।
कंगोया राष्ट्रपतिया ज्याकुथिं रुवान्डां एकपक्षीय रुपं सीमा बन्द यानाबीगु खँ धाःगु दु । थन दैनिक जीवनयापतया निंतिं स्थानीय मनूत सीमालिक्क लाःगु सहरय् वये वनेगु चलन दु । रुवान्डां आकाझाकां सीमा बन्द यानाबिउगुलिं कंगोया मनूतय् दैनिक जीवनय् हे लिच्वः लाःगु धासें कंगों आपत्ति प्वंकूगु दु ।
सीमा बन्द यानाबीवं २० लाख जनसंख्या दुगु कंगोया गोमा शहर व ८५ हजार जनसंख्या दुगु रुवान्डाया गिसेन्यी शहर दथुइया आवतजावत हे बन्द जूवंगु दु ।
सन् २०१८ या अगस्ट निसें कंगोय् न्यना वनाच्वंगु इबोलाया कारणं आःतक १ हजार ८०३ म्हेसिया ज्यान वनेधुंकूगु दु । गोमा शहरय् संक्रमित स्वम्ह मध्ये निम्हेसिया मृत्यु जुइधुंकूगु दु । स्वास्थ्य अधिकारीतय्सं शहरी लागाय् थ्व ल्वय् अझ तिव्र गतिं संक्रमण जुइगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷ येँ महानगरपालिकाय् मेयरया उम्मेदवार केशव स्थापितयात यौन दुव्र्यहार याःगु द्वपं बिया वयाच्वंम्ह रश्मिला प्रजापतियात उबलय् यँे मनपाया सफाइ कर्मचारीतय्सं चिइकेगु माग यानाः हडताल याःगु व आर्थिक अनियमितता याःगु कारणं जागिरं लिकयाहःगु खँ सार्वजनिक जूगु दु । थीथी संचार माध्यमतय्सं मय्जु प्रजापतियात कारवाही यायेगु निंतिं मजदूरतय् प्रतिनिधि व मनपा प्रशासनया प्रतिनिधि च्वनाः निर्णय याःगु म्यान्युट सार्वजनिक यासें आर्थिक अनियमितता याःगुलिं जागिरं लिकयाहःगु खँ न्ह्यथँगु दु ।
उगु म्यान्युटय् येँ मनपाया प्यंगू कर्मचारी संगठनया प्रतिनिधि व तत्कालिन कार्यकारी अधिकृतं खटे यानाहःपिं निम्ह सहित छगू समिति दयेकेगु व उगु समितिं बिउगु प्रतिवेदन कथं कसुर स्वयाः कारवाही यायेगु निर्णय यानातःगु दु । थुगु समितिं बिउगु प्रतिवेदन कथं हे प्रजापतियात जागिरं लिकयाहःगु खः ।
उबलय् येँ मनपाया हनुमानढोका दरवार क्षेत्र संरक्षण कार्यक्रमया शाखा अधिकृत कथं ज्या यानाच्वंम्ह प्रजापतिं छम्ह गाडी चालक व छम्ह सफाइ कर्मचारीयात म्हुतुल्हानाः ब्वःबिउगुलिं तत्कालिन कर्मचारी युनियनतय्सं प्रजापतियात चिइकेमाःगु माग यानाः सतकय् च्वंगु फोहर हे ममुंसे आन्दोलन याःगु खः ।
आन्दोलनया कारणं फोहर हे उठे मजुइगु अवस्था वयेवं तत्कालिन सहायक कार्यकारी अधिकृत गोपाल प्रसाद पराजुली सहित कर्मचारी संगठनतय् प्रतिनिधि दथुइ जूगु बैठकं प्रजापतियात कयाः छानविन यायेगु व आवश्यक कथं कारवाही यायेगु निर्णय याःगु खः । थ्व हे समितिया प्रतिवेदन कथं २०६० कात्तिक ३ गते तत्कालिन नि. कार्यकारी अधिकृत गोपाल प्रसाद पराजुली सहि यानाः जागिरं अवकाश यानागु पौ बिउगु खः ।
प्रजापतिं धाःसा थःत येँ मनपाया तत्कालिन मेयर केशव स्थापितं थःम्हं यौन प्रस्ताव माने मयानागुलिं जागिरं लिकाःगु द्वपं बिया वयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् येँ मनपाया मेयरया निंतिं एमालेपाखें उम्मेदवार जुयाच्वंम्ह स्थापितं नं थःम्हं लिकयागु मखसें कर्मचारीतय्गु आन्दोलनया कारणं हे लिकाःगु खँ धयादीगु दु ।
छगू कलेजया ज्याझ्वलय् मेयर स्थापितं यौन दुव्र्यवहारया न्ह्यसः तःम्ह छम्ह मिसायात दुव्र्यवहार यात धकाः भाइरल जुयाच्वंगु भिडियोया न्ह्यःनेया ब्वय् नं स्थाथितं प्रजपातियात लिकाःगु कारणं धयादीगु दु । उगु भिडियोय् स्थापितं थः जनता समाजवादी पार्टी पाखें चुनाव ल्वानागु इलय् मय्जु रश्मिला प्रजापति हे थःगु चुनाव प्रचारय् लगे जूगु खँ नं धयादीगु दु । ‘छगू हे पार्टी दुबलय् जिपिं नापनापं हे चुनाव प्रचारय् जुयागु खः, उबलय् ला वय्कलं थज्याःगु द्वपं बियामदी’ स्थापितं धाःगु दु ।
वय्कःया पार्टीं मखसे विपक्षीं चुनाव ल्वानागु इलय् जक थःत बदनाम यायेगु निंतिं यौन दुव्र्यवहार याःगु द्वपं बिइगु यानाच्वंगु धासें स्थापितं उबलय् हे यदि थःम्हं अज्याःगु दुव्र्यवहार याःगु खःसा कानुनी रुपं वयेत चुनौति नं बियादीगु खः । उगु ज्याझ्वलय् स्थापितं थःत दुव्र्यवहारया द्वपं बियाच्वंम्ह प्रजापतियात छु कारणं जागिरं लिकाःगु खः, उबलय् प्रजापतिं कर्मचारीतय्त गज्याःगु व्यवहार याःगु खः, उकियात सार्वजनिक यायेगु खँ नं धयादीगु खः ।
‘जिपिं वय्कःयात बांमलाइगु खँयात पित महये धयागु पक्षय् दुगु खः, तर आः अति जुल, थ्व खँ सार्वजनिक जुइ, थुकिं वय्कःयात बांमलाःगु क्षति जुइ’ स्थापितं धाःगु दु ।<eot>नेवाः फिल्मख्यः न्हापासिबें तब्या जुयावयाच्वंगु दु धकाः बय्बय् जुयाच्वंगु थ्व इलय् जम्मा शुटिंग जुयाच्वंगु फिल्म धइगु छगू “जातः” खःसा मेगु “क्या फसाद” खः । “क्या फसाद” फिल्मय् फिल्मया हे निर्देशक बासु शाही हिरो जुयाः म्हिताच्वंगु दुसा रजनी खडगी हिरोइन जुयाः म्हिताच्वंगु दु । “जातः” फिल्मया खँ ल्हायेगु खःसा थुकी निकी महर्जनया नापनापं ज्योति मानन्धर नांयाम्ह हिरोइन थ्व ख्यलय् खनेदयेकः वयेत्यंगु दु । “तिनतिकः महाबिकः” फिल्मं डेब्यु याःम्ह निकी महर्जन थौंकन्हय् विशेष यानाः म्युजिक भिडियो म्हिताच्वंम्ह हिरोइन खः । निकी जक मखु नेवाः कलाकारतय्गु व्यस्तता धइगु नेवाः म्येया म्युजिक भिडियोपाखे हे अप्वयाच्वंगु दु । रजनी खड्गी नं म्युजिक भिडियोपाखे हे व्यस्तम्ह खःसा “समयबजि” नांयागु टेलिभिजन ज्याझ्वः नं म्हिताच्वंम्ह खः ।
“रश्मी”फिल्मया स्टार
थौंकन्हय् नेवाः फिल्मया शुटिंग उलि जुयाच्वंगु मदुगुलिं आपालं कलाकारत सुलं च्वनाच्वंगु हे खनेदु । च्वय् न्ह्यथना कथं छुं छुं स्टारत धाःसा म्युजिक भिडियोया शुटिंगय् व्यस्त जुयाः जूसां थःगु कलाकारिताया प्याःचाः लंकाच्वंगु दु । नेवाः फिल्मया हिरोया रुपय् थःगु बिस्कं हे म्हसीका दयेकेत ताःलाःम्ह राजु महर्जन फिल्मय् खनेमदुगु ताः दयेधुंकल । निदँति न्ह्यः “रश्मी” नांयागु फिल्मं कमब्याक जुइन धकाः बय्बय् जूगु खःसां राजु महर्जनया थ्व फिल्म धाःसा आःतक पिहां वयेमफुनि । आः वयाः राजु महर्जनं मेगु छगू फिल्म “घोषक” नं म्हितूगु दु । बुद्धकालिन थ्व फिल्मया शुटिंग आः याकनं हे क्वचायेत्यंगु दु । “रश्मी” फिल्मय् म्हितूम्ह सुरज व्यन्जनकारया पलाः धाःसा “जामनः गुभाजु”, “च्वापुफय्” व “लाखेभाजु” तक थ्यन ।
आशिष्मा नकःमि व भिन्तुना जोशी
“रश्मी”फिल्मं हे कमब्याक जुइम्ह धका बय्बय् जूम्ह हिरोइन आशिष्मा नकःमिया नं उगु फिल्म पिहां वये लिबाःबलय् कमब्याक हे जुइमफयाच्वंगु दुसा थगुने वय्कः मय्जुं थःम्हेसियागु प्रोडक्शन हाउस चायेकाः “लाखेभाजु” नांयागु फिल्म नं दयेकल । थ्व फिल्मया शुटिंग क्वचाःगु ताः दयेधुंकलं नं थ्व फिल्म पिहां वइगु छुं खँ न्यनेमदुनि । झन उकिसनं थगुने आकाझाकां आशिष्माया इहिपा जूबलय् थ्व फिल्मया ज्या न्ह्याःवने मफुत । थौंकन्हय् आशिष्मा नं मेपिं थें हें तुं म्युजिक भिडियो नं म्हिताच्वंगु दुसा गनं वय्कः मय्जु थः जहानया कर्मभूमि अमेरिकाय् जकं वना छ्वइगु मखुला धइगु नं हुइनाभुइना जुयाच्वंगु दु ।
आशिष्मा नकःमि थें हे तुं नेवाः फिल्मया लोकंह्वाःम्ह छम्ह हिरोइन भिंतुना जोशी नं खः । थौंकन्हय् आपाः यानाः विदेशय् जक वनाच्वनीम्ह भिन्तुना जोशीं “मां” नांयागु छगू फिल्म म्हितीगु खँ दु । थगुने हे घोषणा जूगु थ्व फिल्मया शुटिंग धाःसा आःतक नं न्ह्याये मफुनि । थ्व फिल्मय् किशोर खड्गी हाकनं छक्वः हिरोया रुपय् खने दयेकः वयेत्यंगु दु ।
निम्ह किशोर
न्हापा “झस्का” व “थःम्हं म्हूगु गाः” फिल्म म्हितूम्ह किशोर खड्गीया कमब्याक फिल्म कथं कयातःगु “मां” या शुटिंग शुरु मजूनिसा मेम्ह किशोर अर्थात “बसन्त ऋतु” फिल्मं डेब्यु याःम्ह किशोर चिपालु आः वयाः “घोषक” फिल्मय् नं खनेदयेकः वयेत्यंगु दु ।
निगः थां
नेवाः फिल्म व कलाकारिता ख्यलय् हे नुगः क्वसायेका वयाच्वंम्ह सुरेन्द्र तुलाधर विशेष यानाः टेलिभिजन ज्याझ्वः “ख्वताबजि”या ज्याय् हे व्यस्त खनेदुसाः वय्कलं दयेके धकाः घोषणा यानादीगु “जेण्टलमाएन”या शुटिंग नं आः तक शुरु जूगु मदुनि । नेवाः फिल्म ख्यःया निगः थां कथं कयातःपिं मध्ये छम्ह सुरेन्द्र तुलाधर खःसा मेम्ह आर्यम नकःमि खः । आर्यम नकःमिया निर्देशनय् दयेकूगु “लाखेभाजु”या ज्या दिनाच्वंगु अवस्था दुसा थौंकन्हय् वय्कः खँय् भाय्या टेलिसिरियल “माफ गर्नोस म्याडम”य् व्यस्त जुयाच्वंगु दु ।
सुपर स्टारतय् खँ
नेवाः सुपरस्टार धेंधेंबल्लाखय् लानाच्वंपिं मध्ये आपालं कलाकारत म्युजिक भिडियोपाखे व्यस्त जुयाच्वंगु खनेदुसा सुरज व्यञ्जनकार, रजनी खडगी, रोजिना सुवाल, रुपेन्द्र श्रेष्ठया व्यस्तता नं विशेष यानाः उखेपाखे हे खनेदयाच्वंगु दु । उकी मध्ये रुपेन्द्र श्रेष्ठ व सुरज व्यञ्जनकारया “च्वापुफय्” व “लाखेभाजु” पिहां वयेत्यंगु दुसा सुरज व्यञ्जनकार “मां” फिल्मय् नं म्हितीगु जूगु दु । सुपरस्टार कासाया नोमिनेशनय् लानाच्वंपिं मध्ये भोगेन्द्र मानन्धर धाःसा डान्स टिचरया रुपय् ज्या याना वयाच्वंगु दुसा अन्नपुर्णेश्वरी श्रेष्ठया छुं ई न्ह्यव तिनि खँय् भाय्या छगू फिल्म “प्रसाद” पिहां वःगु दु । “राजमति” फिल्मया हिरोइन कथं म्हसीका दुम्ह हिसिला महर्जनया न्हूगु फिल्म वइगु छुं खँ मदुनि ।
“बसन्त ऋतु”या देन
“बसन्त ऋतु” फिल्मं डेब्यू याःपिं मध्ये दकलय् बय्बय् जूपिं धइपिं अनु महर्जन व शोभा महर्जन खः । उकी मध्ये अनु महर्जन आः हाकनं पवन जोशीं हे दयेकेत्यंगु न्हूगु फिल्मय् नं म्हितीगु चर्चा दुसा शोभा महर्जन थःगु लजगाः फेशन डिजाइन व फेशन इभेण्टया ज्याय् हे व्यस्त जुयाच्वंगु खनेदु । छुं ई न्ह्यःतिनि शोभां नेपाली खस फिल्मया हिरो सरोज खनाललिसे नं छगू म्युजिक भिडियो म्हितूगु दु । नेवाः युट्युबय् पिहां वःगु “स्वन्हु” नांयागु शर्ट फिल्मय् नं खनेदयेकः वःगु दु । थ्व हे फिल्मय् म्हितूम्ह सोनिका हेक्का नं “लिच्वः” नांयागु शर्ट फिल्मय् म्हितूगु बाहेक मेगुलिइ खनेमदुनि ।
मेमेपिं
थ्व हे “स्वन्हु” नांयागु शर्ट फिल्मय् नं खनेदयेक वःम्ह हिरो रणेन्द्र महर्जनया डेब्यू फिल्म धइगु “स्वय्नगु” खः । थ्व फिल्मय् मेन रोल म्हिता नेवाः फिल्मय् दुहां वःम्ह रणेन्द्र महर्जनं आःतक मेगु फिल्म म्हितूगु खनेमदुनि । अथे हे तुं “स्वय्नगु” फिल्मया हिरोइन सुशीला तण्डुकारया नं मेगु फिल्मया बारे खँ न्यने मदुनि । “तिनतिकः महाबिकः” पाखें दुहां वःपिं मध्ये योगेन ज्यापु “हिसिमति” फिल्मय् हाकनं छक्वः निकी महर्जनलिसे हे हिरो जुयाः खनेदयेकः वयेत्यंगु दुसा विशेष यानाः हुलाप्याखनय् ल्हाः ज्वःम्ह अनुज डंगोल धाःसा “हिसिमति” फिल्मय् पूर्णकाजी ज्यापुलिसे मंकाः निर्देशकया रुपय् खनेदयेकः वयेत्यंगु दु । अथेहे तुं “मू मदुगु जिन्दगी” फिल्मं डेब्यु याःम्ह हिरो आर एल महर्जन आः हाकनं छक्वः नेवाः फिल्मय् खनेदयेकः वयेत्यंगु दु ।
‘मिजं’ लगायतया फिल्मय् म्हितूम्ह सुरेन्द्र महर्जनं धाःसा “थः कतः कतःथः” व “माया” म्हितलसा थौंकन्हय् बलिउड धकाः धयातःगु हिन्दी फिल्मया महासागरय् थःगु पलाः थातय् लाकेगु कुतः यानाच्वंगु दु । नेवाः कलाकारिता ख्यलय् छम्ह व्यस्तम्ह हुलाप्याखंमिया रुपय् बय्बय् जुयाच्वंम्ह आराध्यलक्ष्मी खड्गीया डेब्यू फिल्मया रुपय् बय्बय् जुयाच्वंगु “लिबाय् धुंकाः” फिल्मय् हाकनं खनेदयेक वयेत्यंम्ह हिरो आर एल महर्जनं थ्व हे दथुइ “एक पल” नांयागु खस नेपाली फिल्मय् हिरो जुयाः म्हितल । अथे हे खस नेपाली म्हितूम्ह मेम्ह हिरो सोहित मानन्धर नं “मू मदुगु जिन्दगी” फिल्मं हे नेवाः फिल्मय् दुहां वःम्ह खःसा आः सोहित भाजु “लाखेभाजु” फिल्मय् खनेदयेकः वयेत्यंगु दु । “पटाचारा” व “कृषा गौतमी” फिल्मय् हिरो जुयाः म्हितूम्ह कर्मा धाःसा कलिउड धकाः धयातःगु खस नेपाली फिल्म ख्यःया हे छम्ह लोकंह्वाःम्ह हिरो खः । वय्कःभाजुया न्हूगु खस नेपाली फिल्म “गरुड पुराण” नकतिनि हे पिहां वःगु दुसा आः रामकृष्ण खड्गी भाजुं हे दयेकेत्यंगु न्हूगु फिल्मय् नं खनेदइगु आशा आपाःसिनं याना वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ- थःत थःथम्हं पत्रकार धयाजुइपिं युट्युबर व टिकटकरतय्सं छुं नं घटनायात अतिरंजित यानाः मनूतय् व्यक्तिगत जीवनयात विवादय् हयेगु लिसें चरित्र हत्या यायेगु ज्या जुया वयाच्वंगु दु । झापाया विर्तामोडय् थज्याःगु हे छगू घटना जूगु दु । छगू रेष्टुराँय् नः वयाच्वंपिं छम्ह मिजं व निम्ह मिसातय् भिडियो खिचे यानाः अनैतिक ज्या यानाच्वंपिं धकाः टिकटकय् तयाबिउगु दु । थथे अनधिकृत रुपं भिडियो खिचे यानाः चरित्र हत्या याःगु द्वपनय् निम्ह युट्युबर व निम्ह टिकटकरयात प्रहरीं ज्वंगु दु ।
प्रहरीं खगेन्द्र घिमिरे, हेमराज भट्टराई, सुवास कार्की व मेम्ह छम्हेसित ज्वनेधुंकूगु दुसा भिडियो खिचे याःपिं मेपिं युट्युबरतय्त नं मालाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
रेष्टुराँय् नयाच्वंपिं मिजं व मिस्तय् अनधिकृत रुपं भिडियो खिचे यानाः सामाजिक सञ्जालपाखें चरित्र हत्या याःगु धयागु उजुरी लाःगुलिं उमित ज्वनाः कुनागु खँ इलाका प्रहरी कार्यालय अनारमनि झापाया प्रमुख डिएसपी सन्तोष आचार्य धयादीगु दु ।
थुगु भिडियोया कारणं थःपिनिगु जीवन बर्बाद यानाबिउगु धासें मिस्तय्सं होटल थुवाः लिसें वयाः प्रहरीइ उजुरी बिउगु खः । युट्युबरतय्सं होटलया रेष्टुराँय् नयाच्वंपिं छम्ह मिजं व निम्ह मिस्तय्त म्वाःमदुगु न्ह्यसः तयाः भिडियो खिचे याःगु खः । उजुरी बिउपिंसं थःपिंसं छुं नं कथंया अनैतिक ज्या मयानागु धासें थःपिनिगुचरित्र हत्या याःगु,गोपतीयता हना याःगु व समाजय् बेइज्जती याःगु धासें उजुरी बिउगु खः ।
पीडित मिस्तय्सं जू हे मजूगु घटनायात अतिरञ्जित यानाः प्रचार प्रसार यानाः थःपिनिगु जीवन बर्बाद याःगु खँ धाःगु दु । पीडित मिस्त छुं हे मयायेकं थःपिनिगु बेइज्जत यानाबिउगु धासें मानसिक तनावय्ल ानाच्वंगु खँ धाःगु दु । युट्युबरतय्सं अनैतिक ज्या यानाच्वन धाःपिं मिस्त मध्ये छम्ह अपाङ्ग जूगु खँ प्रहरीं धाःगु दु ।<eot>येँ – देय्न्यंकं छक्वलं कोरोना संक्रमण अप्वया वनेवं आः हानं लकडाउन याइगु खः लाकि धइगु ग्याःचिकु ब्वलंगु दु । सरकारं आः हथासं लकडाउन याइगु अवस्था मदु धकाः धयाच्वंसां विज्ञतय्सं धाःसा संक्रमितया ल्याः अझ हे थहां वने फुगु खँ धाःगु दु ।
वंगु झिन्हुया दुने देय्न्यंकं संक्रमितया ल्याः छथुं हे १५ गुणा अप्वया वंगु दु । विज्ञतय्सं धाःकथं विदेशया अनुभव स्वयेबलय् नेपालय् आः वइगु छुं वाः तक थ्व ल्याः अझ हे अप्वया वनीगु सम्भावना खने दयाच्वंगु दु ।
आः अप्वया वनाच्वंगु थ्व ल्याः स्वयेबलय् नेपालय् महामारीया स्वंगूगु लहर शुरु जूगु खः लाकि धइगु आशंका समेत जूगु खँ नं विज्ञतय्सं धाःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् देशय् कोरोनाया महामारी अप्वया वंसां सरकारं धाःसा हथासं लकडाउन मयाइगु खँ धाःगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री विरोध खतिवडां म्हिगः किपू अस्पतालय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् न्ववासें थ्व स्वयां न्ह्यः मेमेगु देय्या खँ न्यनाः लकडाउन याःगु खःसां आः धाःसा आवश्यकता व थाय् स्वयाः जक सरकारं लकडाउन याइगु खँ धयादीगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यःया लकडाउनं देय्या आर्थिक, सामाजिक व शैक्षिक क्षेत्रय् बांमलाक लिच्वः लाकूगु धासें आः लकडाउन हे समाधान खः धइगु कथं सरकार मवनीगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
उकथं हे वय्कलं कोरोनाया स्वंगूगु भेरियन्टपाखें बचे जुइत होसियार जुइमाः धासें मास्क व स्यानिटाइजर अनिवार्य रुपं छ्यलेत इनाप नं यानादीगु दु । न्हापांगु व निगूगु डोज कयाः सुरक्षित जुइत इनाप यासें वय्कलं विज्ञतय्सं बुस्टर डोज कायेधुंकाः स्वंगूगु भेरियन्टपाखें बचे जुइत अःपुइगु जूगुलिं माघया न्हापांगु वाःनिसें अग्रपंक्तिइ च्वनाः ज्या याइपिंत बुस्टर डोज बीत्यनागु खँ नं कनादिल । माघ निगूगु वालय् ६० दँ स्वयां च्वय्यापिंत व स्वंगूगु व प्यंगूगु वालय् आम नागरिकयात कोरोना विरुद्धया बुस्टर डोज उपलब्ध याकेगु तयारी सरकारं यानाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।<eot>भारत सरकारं भारत प्रशासित जम्मू कश्मिरयाके दयाच्वंगु संवैधानिक विशेष अधिकारयात खारेज यानाबीधुंकाः थुगु क्षेत्रय् अझं तनावग्रस्त जुयाच्वंगु दु । थ्व राज्य म्हिगः नं पूवंक धयाथें बन्द जुल । विशेषाअधिकार खारेजया घोषणाया इलय् केन्द्र सरकारपाखें चानाबिउगु टेलिफोन नेटवर्क व इन्टरनेट अझं चायेकूगु मदुनिसा दशौं हजार सैनिकतय्सं अनया लँय् गस्ती यानाच्वंगु दु ।
केन्द्र सरकारं विशेषाधिकार खारेज यानाबिइवं काश्मिरय् तःधंगु विरोध जुइगु अनुमान यानातःगु खःसां आः सञ्चार माध्यम हे बिच्छेद यानातःगुलिं अनया जनतां गुकथं प्रतिक्रिया बियाच्वन धयागु सीके मफयाच्वंगु दु ।सरकारं विशेषाधिकार खारेजया घोषणा याये न्ह्यव हे अनया मुख्यमन्त्रीलिसें मेमेपिं स्थानीय नेतातय्त उमिगु हे छेँय् नजरबन्दय् तःगु खः ।
बिबिसीं स्थानीय संवाददातायात उद्ढृत यासें धाःकथं स्थानीय मनूतय्सं राज्यया मेथाय् छु जुयाच्वन धयागु छुं सिइके तकं फयाच्वंगु मदु ।
देय्या मेमेगु भागय् च्वनाच्वंपिं व विदेशय् च्वनाच्वंपिं काश्मिरीतय्सं नं थः छेँजःपिं लिसे स्वापू तये फयाच्वंगु मदु, गुकिं यानां उपिं नं चिन्तित जुयाच्वंगु दु ।
दिल्लीइ च्वंगु काश्मिरी विद्यार्थीतय्सं छगू समाचार पत्रलिसे खँल्हासें थःपिंसं थः परिवारया अवस्था सिइकेगु निंतिं स्थानीय प्रहरीइ स्वापू तयेगु कुतः यानागु खःसां असफल जूगु खँ कन ।भारत प्रशासित काश्मिरया अप्वःथें बासिन्दातय्सं काश्मिरयात संविधानं हे बियातःगु विशेष दर्जाया कारणं हे जक थ्व थाय् भारतया छगू ब्व जूगुया औचित्यपूर्ण कारण खः धयागु तायेकी ।
आः थ्व प्रावधान हे चिइकेवं भारतया सत्तारुढ दल बिजेपीं उगु क्षेत्रलिसे दिल्लीया स्वापू हे हिलाबिउगु दु ।सोमवाः भारतया गृहमन्त्री अमित शाहं संसदय् धारा ३७० खारेज यायेगु घोषणा याये स्वयां छुं ई न्ह्यवनिसें अन दशौं हजार थप सैनिक परिचालन यायेवं थन उबलय् निसें तनाव ब्वलना वयाच्वंगु खः ।
उबलय् हे स्थानीयवासीतय्सं स्थिति अझ स्यना वनेफुगु शंका यानाः महिनौ तक गाक्क नयेगु व अत्यावश्यक सामान मुंकेगु सुरु याये धुंकूगु खः ।सरकारं थ्व घोषणा यायेगु इलय् सञ्चार माध्यम बन्द यायेगु निंतिं प्रहरीतय्त न्हापा हे सेटलाइट फोन उपलब्ध याकूगु खः । आः सञ्चार माध्यमय् तयातःगु प्रतिबन्ध गुबलय् चिइकी धयागु सीमदुनिसां मनूतय्त वये वने यायेत धाःसा बियाच्वंगु दु ।
लोकसभाय् चकाचर्की भारतया गृहमन्त्री अमित शाहं संसदया क्वय्या सदन लोकसभाय् जम्मु काश्मिर राज्य पुनर्गठन विधेयक न्ह्यब्वयादीगु दु । राज्य सभाय् सोमवां हे न्ह्यब्वःगु उगु विधेयकय् जम्मु कश्मिर राज्ययात निगू केन्द्र शासित प्रदेशय् ब्वथलेगु प्रस्ताव यानातःगु दु ।
च्वय्या सदन राज्यसभाय् थें हे लोकसभाय् नं थ्व विधेयकया पक्ष व विपक्षय् तच्वःगु बहस जूगु दु । विपक्षी दल कांग्रेसया सांसद मनिष तिवारीं मोदी सरकारं जम्मु काश्मिरयात विभाजित यायेग निर्णय संविधान अःखः याःगु द्वपं बियादीगु दु । वय्कलं जम्म काश्मिरया विधान सभाया अनुमति मदयेकं थ्व सम्भव जुइ फइमखु ।
वय्कलं धयादीगु दु, ‘भारतया संविधानय् अनुच्छेद ३७० जक मखु, ३७१ नं दु । गुकिं पूर्वाेत्तर राज्ययात स्वायत्तता बियातःगु दु । मोदी सरकारया थ्व ज्यां लिपा वनाः मेमेगु राज्यय् नं राष्ट्रपति शासन लागू यानाः अनया स्वायत्तता खासे यायेफइगु सन्देश बिउगु दु ।’<eot>माया लहना अमेरिकाया छगू सभ्यता ख। थ्व सभ्यता मध्य अमेरिकाय् पलिस्था जूगु ख। थ्व लहना छगू मेसोअमेरिकन लहना ख गुकिया विकास माया जातिया मनूतेसं याःगु ख। थ्व लहना कोलम्बस-पूर्वया छगू जक विकशित लिपि- किपा-लिपि वा हायेरोग्लाइफिक लिपि(hieroglyphic script)या निंतिं नांजाः। माया किपा लिपियात माया लिपि धैगु या। नापं, थ्व लहना थःगु कला, वास्तु, गणित, पात्रो, व खगोलया ज्ञानया निंतिं नं नांजाः। माया लहना वर्तमान दक्षिणपूर्व मेक्सिको, ग्वातेमाला, बेलिज व हन्दुरस व एल् साल्भादोरया पश्चिमी क्षेत्रय् दूगु ख। थ्व क्षेत्र युकातान प्रायःद्वीपया उत्तरी समथल व सियरा माद्रेया उच्चभूमिइ व दक्षिणया प्रशान्त महासागरीय तटया समथर भूमिइ ला।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – थुगुसी नेपाल संवत्या न्हूदँ ११४१ या लसताय् थनया शंखधर बाटिका (पुलांगु रत्नपार्क) दुने नेपाल संवत्या प्रवर्तक शंखधर साख्वाःया झ्वाता तइगु जूगु दु । येँ महानगरपालिकापाखें अन शंखधर साख्वाःया झ्वाता तयेत्यंगु खः । न्हापा रत्नपार्क नां जुयाच्वंगु उगु पार्कया नां हिलाः छुं ई न्ह्यः तिनि ‘शंखधर पार्क’ तयेगु निर्णय जूगु खःसा थुगुसी उगु पार्क दुने शंखधर साख्वाःया झ्वाता नं तयेगु तयारी जूगु खः । उकिया लागिं सम्पूर्ण व्यवस्था येँ महानगरपालिकापाखें जुइ ।
नेपाल संवत्या प्रणेता शंखधर साख्वाःया झ्वाता थौंकन्हय् देय्या ३० स्वयां अप्वः जिल्लाय् तयेगु ज्या जुइधुंकूगु दु। राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाः प्रतिष्ठानपाखें देय्या गुगुं नं थासय् शंखधर साख्वाःया झ्वाता तइगु जुल धाःसा अन तयेगु लागिं ल्वहंयागु झ्वाता छगू निःशुल्क उपलब्ध याकेगु व्यवस्था यानातःगु दु। थगुने प्रतिष्ठानया ग्वाहालि कयाः दोल्खाय् शंखधरया झ्वाता तयेगु ज्या जूगु खः ।
न्हूदँया ज्याझ्वः :
थुगुसी नेपाल संवत् ११४१ न्हूदँया लसताय् तःधंगु ज्याझ्वःत मयाःसां राष्ट्रिय न्हूदँ समारोह समितिपाखें थनया राष्ट्रिय सभागृहय् धाःसा छगू न्हूदँ ज्याझ्वः यायेत्यंगु खँ सीदुगु दु। न्हूदँया ज्याझ्वलय् प्रधानमन्त्रीयात सहभागी यायेगु लागिं व प्रमया सन्देश कायेगु लागिं न्हूदँ समारोह समितिया दुजःपिं थौं वालुवाटार वनाः प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात नापलाइगु ग्वसाः दु । न्हूदँया लसताय् सार्वजनिक रूपं तःधंगु सभा व भेला यायेगु ज्या मजूसां चिचीधंगु भेला व ¥यालीत धाःसा थीथी थासय् पिकायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । स्वास्थ्य सम्बन्धी मापदण्ड पूरा यानाः व सामाजिक दूरी कायम यानाः जूसां अज्याःगु चीधंगु ज्याझ्वः यायेगु ग्वसाःत जुयाच्वंगु खः ।<eot>येँ – थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु जनगणना कायेगु ज्याय् थाय्थासय् भाषा व धर्मया नां च्वयेगु ज्याय् गणकतय्सं थः यत्थे च्वया यंकेगु यानाच्वंगु लुइवं आदिवासी जनजाति–तय्सं आपत्ति प्वंकूगु दु ।
जनगणना काः वइपिं गणकतय्सं बौद्ध धर्म च्वयेमाःथाय् हिन्दू च्वया बीगु व भाषाया सवालय् नं छेँथुवालं छु धाःगु खः व मच्वसे थः यत्थे ‘नेपाली’ च्वयेगु यानाच्वंगु लूगु दु । गनं गनं मनूतय्सं धाःगु लिसः खुरुक्क मच्वसे वयात थःगु बिचाः न्ह्यःने तयाः गणकतय्सं वहस यानाच्वंगु नं लूगु खँ धाःगु दु ।
अथे हे यलय् जनगणना काःवःम्ह छम्ह गणकं ८४ गू न्ह्यः दुथाय् छुं भचा जक न्यनाः बाँकी छेँय् च्वनाः भरे यायेगु धकाः लिहां वंगु खँ सम्बन्धित मनूतय्सं धाःगु दु । पिनेया छुं छुं जिल्लाय् गणकतय्सं सिसा कलमं तथ्यांक च्वया यंकूगु खँ नं पिहां वःगु दु ।
गणकतय्गु थज्याःगु हे खँयात कयाः राष्ट्रिय तथ्यांक विभागया ध्याना–कर्षण यायेगु लागिं म्हिगः आदिवासी जनजाति महासंघ लगायत थीथी जातीय पुचःया प्रतिनिधितय्सं विभागया महानिर्देशक नेबिनलाल श्रेष्ठयात नापलाःगु दु ।
उगु इलय् जनजाति प्रतिनिधितय्सं थीथी थासय् जुयाच्वंगु अज्याःगु घटनाया धलः हे न्ह्यब्वसें उकियात पनेत इनाप यानादीगु खः । गणकतय्सं अज्याःगु बदमासी याना जुल धाःसा अप्रिय घटना समेत जुइफु धासें विभागं तुरुन्त हे थुकी थःगु ध्यान बीत नं माग याःगु खः ।
वय्कःपिनि खँ न्यनेधुंकाः विभाग महानिर्देशक श्रेष्ठं थुकिया बारे तुरुन्त हे सम्बोधन यायेगु खँ कनादीगु खः । थुकिया बारे आः विभागं छगू विज्ञप्ति हे जारी यानाः वा गणकतय् नामय् निर्देशन जारी यानाः जूसां अज्याःगु ज्या याके मबीत पहल यायेगु जुइ धकाः कनादीगु खँ नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकारं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
म्हिगः विभागय् महानिर्देशक श्रेष्ठ नापलायेत जनजाति महासंघया नायः जगत बराम नापं नेवाः, मगर, गुरुङ, तामाङ, शेर्पा, थामी लगायतया जातीय खलःतय् प्रतिनिधित वंगु खः ।
लमजुङय् गणकयात ज्वन
छेँथुवाःतय्सं धाःगु विवरण मच्वसे मेगु विवरण च्वया यंकूगु खँयात कयाः म्हिगः लमजुङय् छम्ह गणकयात स्थानीय मनूतय्सं ज्वंगु दु । बीना थापा नांयाम्ह उम्ह गणकयात स्थानीय गुरुङ समुदायया मनूतय्सं ज्वनाः प्रहरीयाथाय् यंकूगु खः ।
उम्ह गणकं छम्ह स्थानीय मनूया तथ्यांक कायेगु झ्वलय् मनुखं थःगु धर्म बौद्ध खः धायेक धायेक हे हिन्दू धकाः च्वया बिउगु खँ धाःगु दु । सम्बन्धित मनुखं धायेक धायेक हे थः यत्थे मेगु तथ्य च्वयेवं वयात ज्वनाः प्रहरीयाथाय् यंकूगु खः ।
गलत तथ्यांक च्वल धकाः स्थानीय मनूतय्सं गणकयात हे ज्वनेवं विवाद ब्वलंगु खः । वयां लिपा अनयाम्ह सीडीओ व प्रहरी समेत वयाः गणकयात छु यायेगु धकाः सहलह जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – देशय् संघीय व्यवस्था कार्यान्वयनय् वयेधुंकूगु दु । तर देय्या शिक्षा प्रणालीइ धाःसा संघीय व्यवस्था अझं दुहां वने खंगु मदुनि । संघीय प्रणालीइ शिक्षा व्यवस्था गज्याःगु जुइमाः धइगु खँ निर्धारण यायेत सरकारं गठन यानातःगु आयोग छुं हे ज्या मयासे भंग जुइगु अवस्थाय् थ्यंगु दु ।थनिं न्याला न्ह्यः संघीय व्यवस्थाया शिक्षा नीति गज्याःगु जुइमाः धकाः नीति निर्धारण यायेत सरकारं उगु आयोग गठन याःगु खः । थ्व आयोगयात संघीय व्यवस्थाया शिक्षा नीति व पाठ्यक्रम समेत तयार यायेगु म्याण्डेट बिउगु खः ।
तर वंगु न्यालाया दुने थ्व आयोगं अज्याःगु प्रतिवेदन दयेकेगु ला त्वःता हे छ्वये, न्हूगु शिक्षा नीति सम्बन्धी मस्यौदाया नं छगू खाका जक तयार यानागु खँ धाःगु दु । थःपिनि म्याद सिधःगु इलय् लाकाः आयोगया बैठक च्वनाः आः थःपिनि म्याद मेगु प्यला थपे याना बी माल धकाः सरकारयात इनाप याःगु दु । तर शिक्षाविद्तय्सं धाःसा न्यालाया दुने केवल छगू खाका जक तयार जुल धायेबलय् आः प्यलाया दुने पूरा नीति तयार याये फइगु सम्भावना मदु धयाहःगु दु । देशय् वःगु सम्पूर्ण परिवर्तनया खँ शिक्षाय् दुथ्यायेमाःगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु ।<eot>येँ – विराटनगरय् प्रदेश १ या राजधानी तइगु जुइवं धनुकुटाय् आन्दोलन शुरु जूगु दु । थ्व झ्वलय् म्हिगः १२ निसें १ बजे तक चक्का जाम व बहनी ७ निसें ७ः३० बजे तक ब्लाक आउट याःगु खः । अथेहे वैशाख २३ गतेयात हाकुगु न्हिया रुपय् न्यायेकेगु खँ धाःगु दु ।
प्रादेशिक राजधानी अभियान संघर्ष समितिया संयोजक सुन्दरबाबु श्रेष्ठं धनकुटाया अस्तित्व, पहिचान व इतिहास मदयेकेगु ज्या जूगुलिं आन्दोलन यानागु खँ धाःगु दु ।
वंगु वैशाख २३ गते १ नम्बर प्रदेश सरकारं विराटनगरयात राजधानी दयेकेगु प्रस्ताव पारित याःगु खः । धनकुटायात राजधानी दयेकेमाःगु माग यासें न्हापा नं आन्दोलन याना वयाच्वंगु खः । संविधानं प्रदेशया राजधानी व नां तयेगु अधिकार प्रदेश सभायात बियातःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.1° N 93.62° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४४० मिटर (१४४३ फुट) च्वे ला।
जनसंख्याEdit
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं इतानगर शहरयागु जनसंख्या ३४,९७० खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७५% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६१% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया इतानगर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>येँ – भारतं नेपाःया लिपुलेक जुयाः चीन व भारत स्वाइगु लँपु दयेकूगुलिं नेपाःया परराष्ट्र मन्त्रालयं आपत्ति प्वंकूगु दु ।
परराष्ट्र मन्त्रालयं शनिवाः छगू विज्ञप्ति पिथसें भारतया थज्याःगु ज्यां नेपाःयात दुःखित दयेकूगु न्ह्यथंसें उगु ज्या प्रति आपत्ति प्वंकूगु दु । विज्ञप्तिइ सुगौली सन्धी कथं लिम्पियाधुरा, कालापानी व लिपुलेक नापं काली खुसी पूर्वया क्षेत्र नेपाःया भूभाग धकाः प्रष्ट जूगु खँ धाःगु दु । थ्व खँ नेपाःयापाखें न्हापा व आः यानाः कयौं पटक धायेधुनागु खँ नं मन्त्रालयं विज्ञप्तिइ न्ह्यथनातःगु दु ।
प्रधानमन्त्री स्तर लगायत निगू देय् दथुइ जूगु समझदारी कथं सीमा विवादया समाधन वार्ता मार्फत मालेगु धकाः निर्णय जूगु धासें थ्व एकपक्षीय ज्या सम्झौताया अःख जूगु मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु । अथेहे मन्त्रालयं नेपाल सरकार निगू देय् दथुइया घनिष्ट एवं मित्रवत् स्वापुया माध्यमं ऐतिहासिक सन्धी, दस्तावेज, तथ्य व नक्शाया आधारय् सीमा सम्बन्धी मुद्दाया कूटनीतिक समाधान मालेत प्रतिबद्ध जूगु खँ धाःगु दु ।
शुक्रवाः भारतया रक्षामन्त्री राजनाथ सिंह भिडियो कन्फ्रेन्स मार्फत नेपाःया लिपुलेक जुयाः भारतया धार्चुला व चीनया कैलाश मानसरोवर स्वायेगु लँपुया उल्लेज्या यानादीगु खः । उगु ज्या लिपा नेपालय् उकीया विरोध जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – नेपाल अण्डा उत्पादक संघं ख्येँ न्हूगु भाः क्वःछिउगु दु । संघया कथं किसानतय्पाखें न्यायेबलय् तग्वःगु ख्येँय भाः प्रतिक्रेट २५० तका व चिग्वःगु ख्येँया भाः १८० प्रतिक्रेट क्वःछिउगु दु । थ्वयां न्ह्यः तग्वःगु प्रतिक्रकेट २०० व चिग्वःगुया १३० तका तोके यानातःगु खः ।
ख्येँया भाः थहां वंगुलिं कृषकतय्त राहत जूगु खँ धाःगु दु ।
संघया अध्यक्ष त्रिलोचन कँडेलं न्हापाया भावय् उत्पादन लागतय् हे द्यापं फयेमालाच्वंगु खँ धासें आःया भाः नं लागत मूल्य स्वयां अझं म्हो जूगु खँ धयादीगु दु । ‘ख्येँया भाः थहाँ कुहां जुयाच्वनी’ धासें अध्यक्ष कँडेलं बजाःया अवस्था स्वयां २५० निसें ३०० तका तक औसत भाः जुयाच्वंगु खँ कनादिल ।
कृषकतय्थासं उपभोक्तायाथाय् तक थ्यनीबलय् न्याथाय् कमिशन नकेमाःगुलिं किसानतय्सं उचित भाः कायेमखनाच्वंगु खँ नं वय्कलं धयादिल । छवाः न्ह्यव तक लागत कथं भाः मवः धासें चितवनय् किसानतय्सं ख्येँया भाः थकायेत आन्दोलन हे याःगु खः । नेपालय् थौंकन्हय् न्हि ४५ लाख ख्येँ उत्पादन जुयाच्वंगु दु ।<eot>चिकुला वा हेमन्त खुगु ऋतुइ छगू ऋतु ख। थ्व चिकुइगु ऋतु ख। उत्तरी गोलार्धय् व दक्षिणी गोलार्धय् चिकुइगु ला धाःसा पा।
खँग्वःयागु उत्पत्तिEdit
हेमन्त खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल। चिकुला धाःगु खँग्वः नेपालभाषाया निग्वः खँग्वः चिकु व ला स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। चिकुइगु लायात हे चिकुला धका धागु ख।<eot>यल – येँया भुइजःसि, थानकोट व ख्वपया सूर्यविनाकतक सेवा बिया वयाच्वंगु साझा यातायात यल महानगर दुने नं सेवा विस्तार याःगु दु ।
थ्व स्वयां न्ह्यः यलया हे बुंगनिसें रत्नपार्कतक सेवा बिया वयाच्वंगु साझां आः वयाः गोदावरी व लामाटारं नं सेवा बीगु शुरु यागु दु ।
सहरी लागाय् साझाया सेवा माग याइपिं अप्वयेवं हाकनं न्हूगु बस हयेगु तयारी यानाच्वंगु दु । साझां सेवा विस्तार यायेगु निंतिं थप २४ गः न्हूगु बस हयेत्यंगु दुसा उकी मध्ये २० गः सिटी बस कथं संचालन याइगु जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ -च्वमि लिसें भाषाह्यमि राजदास श्रेष्ठं ने.सं. ११४१ स पिहां वःगु नेपालभाषाया छगू तःजिगु सफूयात न्यय्द्वः (५०,०००) तकाया सिरपाः बीगु जूगु दु । ‘कुतः राजदास साहित्य सिरपाः’ नां दुगु उगु सिरपाः नेपालभाषा साहित्य लिसें मेमेगु विधां पिहां वःगु सफूयात बी । लिसें मेगु प्यंगू सफूयात नं झिद्वः–झिद्वः तकाया हःपाः सिरपाः बीगु खँ धाःगु दु । थुकिया लागिं थुगु दँय् पिहां वःगु न्यागू सफू कुतः पिकाकयात दुथ्याकेत नं ग्वसाः खलकं इनाप याःगु दु ।<eot>येँ – रुसं युक्रेनय् आक्रमण याःगुलिं नेपाःया अर्थतन्त्रय् नं तःधंगु लिच्वः मलाइगु खँ धाःगु दु । रुसी आक्रमण लिपा अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् थीथी कथंया लिच्वः खने दयावयेधुंकूगु दु । नेपालय् धाःसा थुकिं प्रत्यक्ष रुपं लिच्वः लाइगु खनेमदुसा, तर अप्रत्यक्ष रुपं छुं भचा लिच्वः लायेफु । अथे खःसां थुकिं तःधंगु समस्या धाःसा मवइगु खँ अर्थविद्तय् धापू दु ।
आःया अवस्थाय् विशेष रुपं चिकंया कारणं नेपाःयात नं अप्रत्यक्ष रुपं लिच्वः लाइगु खनेदुगु दु । विश्वय् आपूर्ति जुइगु चिकं मध्ये रुसय् जक १२ प्रतिशत उत्पादन जुइ । आः युक्रेनय् आक्रमण जुइधुंकाः रुसविरुद्ध अमेरिका लिसें युरोपेली देय्तय्सं रुसविरुद्ध थीथी प्रतिबन्ध नं तयेधुंकूगु दु । थ्व हे झ्वलय् अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् निन्हुया दुने चिकंया भाः प्रतिब्यारेल १०० डलर स्वयां अप्वः थहां वनेधुंकूगु दु ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् चिकंया भाः थहां वनेवं नेपालय् नं पेट्रोलियम पदार्थया भाः थहां वनीगु जुइ । पेट्रोलियम पदार्थया भाः थहां वनेवं ढुवानी भाडा अप्वयाः न्हियान्हिथंयात माःगु ज्वलं लिसें फुक्क कथंया ज्वलंया भाः थहां वनीगु सम्भावना दइगु खँ अर्थविद्तय् धापू दु । रुसं चिकंया आपूर्ति म्हो जूसां मेमेगु देसं थःपिनि उत्पादन अप्वयेकाबिल धाःसा चिकनय् नं समस्या मवइगु पुलांम्ह अर्थसचिव रामेश्वर खनालं धयादीगु दु । युक्रेन लिसे नेपाःया आर्थिक कारोवारय् यक्व मदु । रुसपाखें धाःगु वंगु दँय् निगू अर्ब ४० करोडया सामान आयात जूगु दु, तर निर्यात धाःसा १५ करोड तका बराबरया जक जूगु दु । थ्व ल्याखं ब्यापारिक दृष्टिकोणं नेपाःयात तःधंगु लिच्वः लाइगु खनेमदु ।
तर थ्व युद्धं नेपाःयात वैदेशिक ग्वाहालि वइगुलि धाःसा लिच्वः लायेफुगु खँ नं वयाच्वंगु दु । गनं नं युद्ध जुइवं पश्चिमा देय्तय्सं थःपिनि स्रोत युद्धय् खर्च याइ । अविकसित देय्तय्त बीगु ध्यबा युद्धय् खर्च जुइवं लिपा ग्वाहालि वइगु सम्भावना नं म्हो जूवनीगु गुलिखे अर्थविद्तय् धापू दु । तर पुलांम्ह अर्थसचिव रामेश्वर खनालं धाःसा रुस युक्रेन ल्वापुं नेपालय् वइगु वैदेशिक ग्वाहालिइ नं तःधंगु लिच्वः मलाइगु खँ धयादीगु दु । न्हापा नं थज्याःगु समस्या जूसां अविकसित देय्तय्त बीगु ग्वाहालि म्हो मयाःगु लुमंकादिसें वय्कलं उत्तर एटलान्टिक सन्धि संगठन नेटों थःपिनि सुरक्षा खर्च अप्वयेकूसां नेपाः थेंज्याःगु देसं बांलाःगु आयोजनाया प्रस्ताव यात धाःसा ग्वाहालि वइगु खँ धयादीगु दु ।
रुस युक्रेन तनावं रेमिट्यान्सया मामिलाय् धाःसा नेपाःयात अःखबतं लबः हे दइगु अर्थविद् खनालया धापू दु । रुसं चिकंया आपूर्ति म्हो जुइगु अवस्थाय् खाडी देय्तय्सं चिकंया उत्पादन अप्वयेकीगु जूगुलिं नेपाली ज्यामितय् पारिश्रमिक म्हो जुइगु सम्भावना मदु । नेपालय् दुहां वइगु रेमिट्यान्स अप्वः धयाथें खाडी देसं हे दुहां वइगु जूगुलिं थ्व युद्धं रेमिट्यान्सय् नं छुं नं लिच्वः मलाकीगु वय्कःया धापू दु ।
चकंया आपूर्ति म्हो जुइगु अवस्था वःसां बजाः भाः थमकायेगु निंतिं नेपालं मौद्रीक नीति व वित्तीय नीतियात बांलाकेमाःगु बिचाः वय्कलं तयादीगु दु । वय्कःया कथं थज्याःगु अवस्था वल धाःसा पेट्रोलियम पदार्थय् तयातःगु कर म्हो यानाबिल धाःसा उकिया प्रभाव नं म्हो जुइ । ‘अथे जुल धाःसा बजाः भाः थहां वनीगु सम्भावना दइमखु’ वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>एजेन्सी- युरो २०२० य् फिनल्याण्डविरुद्ध जूगु कासाय् मैदान दुने हे कार्डियो एरेस्ट ( हृदयघात) जूम्ह डेनमार्कया कासामि क्रिस्टियन एरिक्सन २५९ न्हू लिपा फुटबलया मैदानय् कुहां वःगु दु । इंग्लिस प्रिमियर लिगया शनिवाः जूगु कासाय् एरिक्सन मैदानय् कुहांवःगु खः । एरिक्सनं ब्रेन्टफोर्ड पाखें कासाया ५२ औ मिनेटय् न्यूक्यासल युनाइटेडविरुद्धया कासा म्हितूगु खः । एरिक्सन मैदानय् कुहांवःबलय्
फुटबलया मैदान भावानात्मक जूगु खः । घरेलु व विपक्षी टिमया समर्थकतय्स एरिक्सनयात दनाः लापा थाना मैदानय् लसुकस याःगु खः ।
कासाय् एरिक्सनया टिम ब्रेन्टफोर्ड न्यूक्यासललिसे २–० गोलं बूगु खः तर कासाया लिच्वः सिबें नं एरिक्सनया पुर्नआगमन तसकं महत्वपूर्ण जुल । एरिक्सनं मैदानय् प्रवेश यायेवं निगुलिं टिमया समर्थकत हर्षित जूगु खः । कासा क्वचायेधुंकाः एरिक्सनं धाःगु दु, ‘कासाया लिच्वःया वास्ता मयायेगु खःसा जि तसकं लय्ताः ’ ।<eot>येँ – सरकारं येँया मालपोत ज्याकूपाखें याकनं सेवा बीगु धकाः ‘स्मार्ट मालपोत’ घोषणा याःगु खःसां नं घोषणाकथं ज्या धाःसा जुयाच्वंगु मदु । वंगु असारय् प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं स्मार्ट मालपोतया घोषणा यासें याकनं सेवा बीगु व भ्रष्टाचारयात म्हो यायेगु धकाः धाःगु खः ।
तर सेवाग्राहीं धाःसा जग्गा छकू पास याकेगु निंतिं नं निन्हु तक ई बीमाःगुलिं स्मार्ट स्वयां न्हापा बियाच्वंगु सेवां हे याकनं ज्या जुइगु खँ धाःगु दु । थौंकन्हय् जग्गा पास याकेगु निंतिं जग्गा मीम्ह व न्याइम्ह निम्हेसिया पूर्ण विवरण दुथ्याकेमाः । तर विवरण दुथ्याकेगु निंतिं मालपोतया कम्प्युटर सफ्टवेयरं ज्या मयाइगु, किपा कायेत तकं घन्टौं पीमालीगु आपालं समस्या दुगु खँ नं सेवाग्राहीं धाःगु दु ।
सरकारं स्मार्ट मालपोत घोषणा याःसां नं सेवाग्राहीं न्हापा स्वयां अप्वः दुःख सीमाःगु खँ कलंकी मालपोत व डिल्लीबजार मालपोतय् थःगु ज्या याकेत वःपिंसं धायेगु यानाच्वंगु दु । प्रधानमन्त्री थम्हं हे घोषणा याःगु ज्याझ्वः तकं इलय् मजूगु धासें सेवाग्राही असन्तोष जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – भारतय् मे ३ तारिक तक लकडाउनया ई थप यायेगु घाेषणा याः कुन्हु हे उकीया उल्लंघन याःगु दु । मंगलवाः मुम्बईया बान्द्रा रेल्वेस्टेशन पिने द्वलंद्वः मनूतय् भीड जम्मा जूगु खः । अन जम्मा जूपिं आपालं मनूत प्रवासी मजदुरत जूगु व उपिं थःथःगु गृह जिल्ला वनेदयेमाःगु धासें बान्द्रा स्टेशन थ्यंकः वःगु खः ।
भारतीय प्रधामन्त्री नरेन्द्र मोदीं मंगलवाः सुथय् राष्ट्रया नामय् सम्बोधन यानाः लकडाउनया ई थप यायेगु घोषणा याःगु छुं ई लिपा हे थ्व घटना जूगु खः । वंगु मार्च २४ निसें सुरु जूगु लकडाउनया ई थौं बहनी क्वचायेत्यंगु खः । तर सरकारं लकडाउन हानं थप यायेवं अप्रवासी मजदुरतय्सं छेँय् लिहांवने दयेमाः धासें भीड याःगु खः ।
भीडयात अनं चीकेत मुम्बई पुलिसं छुं ई लाठीचार्ज नं यायेमाःगु अवस्था वःगु खः । आः मुम्बई पुलिसं बान्द्रा स्टेशनय् उलिमछि मनूत गुकथं जम्मा जुल धकाः छानबिन सुरु याःगु दु ।
उखे महाराष्ट्र सरकारया मन्त्री आदित्य ठाकरें थुकीया जिम्मा केन्द्र सरकारं यायेमाःगु धासें ट्वीट याःगु दु । वय्कलं प्रवासी मजदुरतय्त सेल्टर व खाना म्वाःगु धासें उपिं थःथःगु छेँय् लिहांवने चाहेजूगु धयादिल ।
भारतय् कोरोनाया कारणं दकलय् अप्व प्रभावित राष्ट्र महाराष्ट्र खः । अन आः तक २ हजार ३ सय ३७म्ह मनूत संक्रमित जुइधुंकूगु दुसा १ सय ६०म्ह मनूत सीधुंकूगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- सुयां नं छेँय् आः रञ्जना लिपिं नांग्वरः तयेमाःसा वा रञ्जना लिपिं छुं च्वके माःसा अःपुक व दंक दयेका बीगु लागिं छगू पुचः न्ह्यःने वःगु दु । रञ्जना लिपियात छेँय् छेँय् थ्यंकेगु ताः तयाः न्ह्याकूगु अभियानय् न्ह्याम्ह नं सहभागी जुइ फइ ।
अभियानया दुजः अमर तुलाधरं कनादीकथं सुना नं थःत माःगु आखः च्वयाः इन्टरनेटया https://mybiznepal.com/ranjanalipi एड्रेसपाखें अर्डर याना हल धाःसा थःपिंसं डिजाइन यानाः ४ इन्च बाइ ८ इन्चया पाता प्रिन्ट याना बी । उकिया मू १२० तका तयातःगु दु । रञ्जना लिपियात प्रचार प्रसार यायेगु लागिं थीथी खलः पुचः व व्यक्तितय्सं याना वयाच्वंगु ज्यायात हे तिबः कथं थःपिंसं थ्व अभियान न्ह्याकागु खँ नं तुलाधरं कनादीगु दु ।<eot>सोडियम छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>भारतीय राजधानी न्हू दिल्लीइ वालय् २ न्हू शनिबाः व आइतबाः कर्फ्यू तयेत्यंगु दु । कोरोना संक्रमण अप्वःगुलिं न्ह्याकुगु रात्रीकालीन कफर््यु जारी दूगु हे इलय् वालय् २ न्हू पूवंक कफर््यु तयेगु निर्णय जूगु खः ।
भारतय् न्हूगु भेरियन्ट ओमिक्रोन न्यंगु लिसें कोभिड संक्रमितया ल्याः छक्वःलं अप्वःगु दु । म्हिगः तक्क भारतयंक द्वःछि व ७ सःम्हसिके ओमिक्रोन खनेदूगु खः ।
थ्वहे दथुइ कोभिड सक्रमणया जोखिम कायम हे दूगुलिं सार्वजनिक यातायातय् यात्रा यायेबलय् मास्क मतयेकं यात्रा याये मदइगु नियमयात कडाइलिसें लागू याःगु दु ।
अथेहे सरकारं निजी ज्याकुतयेत नं ५०गू प्रतिशत कर्मचारीं ज्या न्ह्याकेत धाःगु दु । ५०गू प्रतिशत कर्मचारीयात बिदा बिइत वा छेँ नं ज्या यायेगु व्यवस्था यायेत निर्देशन बिउगु दु ।
वंगु वालय् मेट्रोरेल व बसयात क्षमताया ५०गू प्रतिशत जक यात्रु तयेत धाःगु खःसा ब्वनेकु व कलेजत बन्द यायेधुंकुगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 24.43° N 74.27° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४६९ मिटर (१५३८ फुट) च्वे ला।
जनसंख्याEdit
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कनोर शहरयागु जनसंख्या १२,६१६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७८% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कनोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>उंटयात मरुभूमिया जहाज धायेगु चलन दु । संसारय् उंटया छुं छुं अजू चायापुगु प्रजाति नं दु । दक्षिणी अमेरिकाया एन्डिज वन प्रान्तय् दइम्ह जीव लामा नं छताजि उंट हे खः । लामाया न्हिप्यं तसकं चिहाकः जुइ, म्ह छम्हं झ्यापाझ्यापा स“ दइ । लामाया निंतिं बेबेक्वःगु चट्टानी अथवा पहाडी लागा पंगः जुइमखु, न्ह्यागु हे अवस्थाय् नं व याउ“क न्यासि जुइफु ।लामा तुयु व हाकु निगुलिं रंगयापिं दु । थी थी पहाड व जंगलय् थुपिं बथां बथां मुनाः जुइ । बथानय् च्वंपिं छुं छुं लामातय्सं बथानया रक्षा यायेगु ज्या नं यानाच्वनी ।
छुं संकट वः थें च्वनकि चिल्लाय् चिल्लाय् दनाः थः पासापिंत तुरुन्त सचेत याइ । लहीपिं लामा पशुत मध्ये भाले भारी क्वबीकेत ज्या वइसा पोथी पाखें दुरु न्ह्यायेगु याइ । लामा पशुतय्गु स्वंगू मुख्य श्रेणी दु — ग्वानको, विक्यूना व अल्पका । ग्वानको दक्षिणी अफ्रिकाया दक्षिणी मैदानय् दइ । अल्पका लामाया छगू पालतु जाति खः । थ्वयागु म्ह नाइसे च्वंगु सं भुनाच्वंगु दइ । उकिं रेशम दयेकी । ग्वानको व अल्पका बाहेक लामाया मेगु जाति खः विक्यूना, थ्व जाति एन्डिज पर्वतं यक्व हे च्वय् च्वय् दइ । थुपिं अनयापिं मूल निवासीतय्गु निंतिं तसकं महत्वपूर्ण जुइ । अले इमिसं थुमित राजसी लामा भाःपीगु याइ ।
सी धुंकाः नं लामात झीत ज्या वः । थुमिगु छ्यंगुलिं लाकां दयेकी । स“ बल्लाःगु खिपः निलेत ज्या वः । थुमिगु दाः मैनमत दयेकेत ज्या काइ । सन् १९५३ य् फ्रान्सिस्को पिजारोया सेनापतित्वय् स्पेनया सैनिकतय्सं दक्षिणी अमेरिकाया पेरु प्रदेशय् कब्जा याःबलय् चिकिचाधिकः जुयाः हिसिचा दुपिं अले म्हय् प्वः मथाःपिं थ्व उंटत खनाः इपिं सिक्क हे गजब जूगु खः । उबलय् निसे लामा संसार न्यंकभनं<eot>येँ -बर्खा शुरु जुयाः पत्तितय्सं तसकं दुःख बिया हःसां पत्ति उन्मूलनया लागिं नगरपालिकां छुं हे ज्या मयाः धासें जनकपुरया स्थानीय ल्याय्म्हतय्सं न्हिनय् हे झुलं म्हय् भुनाः जुलुस पिकाःगु दु ।
छेँय् तयेमाःगु झुलं म्हय् भुनाः पुचः पुचःया जुलुस पिकयाः बजाः चाःहिलेवं यक्वस्यां उकी ध्यान बिउगु खः । परिवर्तनका लागि युवा व स्थानीय जानकी युवा क्लबया ग्वसालय् अज्याःगु प्रदर्शन याःगु खः ।
ल्याय्म्हतय्सं झुलं भुनाः अज्याःगु जुलुस पिकायेवं स्थानीय मनूतय्सं नगरपालिकायात पत्ति मवयेकेगु लागिं त्वाः सफा यायेगु लागिं बजेट निकासा याये माल धकाः दबाब बिउ वंगु खः । वयां लिपा तुरुन्त हे उपमहानगरपालिकाया बैठक च्वनाः पत्ति नियन्त्रणया लागिं बजेट निकासा यायेगु निर्णय याःगु खः ।<eot>एजेन्सी- अकस सम्झौताया तनावं यानाः संयुक्त राष्ट्रसंघया महासभा जुयाच्वंगु इलय् अमेरिकी विदेश मन्त्री व फ्रान्सलिसें मेगु युरोपेली राष्ट्रया विदेशमन्त्री दथुइ जुइत्यंगु बैठक रद्द जूगु दु । समाचार संस्था रोयर्टसयाकथं अमेरिकाया विदेशमन्त्री एन्टनी ब्लिंकन व फ्रान्सया विदेशमन्त्री जीन यवेस ड्रियनया दथुइ जुइगु वार्तायात तसकं महत्व बियातःगु खः । अमेरिकी अधिकारीतय्सं बिउगु जानकारीकथं बैठकया धलखय् दुगु विषयय् विवाद जूगुलिं बैठक रद्द जूगु खः ।
अमेरिका, बेलायत व अस्टे्लियाया दथुइ जूगु सुरक्षा सम्झौता अकसं यानाः फ्रान्स तंचायाच्वंगु दु । थ्व सम्झौता लिपा फ्रान्सं स्वंगुलिं देसं थःपिनि राजदूत नं लित सःतूगु खः । थ्व सम्झौतां यानाः फ्रान्स व अस्ट्रेलियाया दथुइ जूगु पनडुब्बी सम्झौता रद्द जूवंगु खः । गुकिं यानाः नं फ्रान्स तम्वयाच्वंगु खः ।
फ्रान्सया विदेशमन्त्रीं अमेरिकाया बाइडेन प्रशासनं ट्रम्प प्रशासनं थें हे एकपक्षीय, क्रुर, अप्रत्याशित जूगु व मित्र राष्ट्रयात सम्मान मयाःगु द्वपं बिउगु दु । फ्रान्स लिसें चीन, उत्तर कोरिया व जर्मनीं नं थ्व सम्झौताया विरोध यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – ऐतिहासिक व्यक्तित्व जामनः गुभाजु बारे दयेकूगु नेपालभाषा संकिपाः ‘जामनः गुभाजु’या न्हापागु प्रिमियम शो थ्वहे वइगु शनिवाः क्यनीगु जूगु दु । बागबजारय् च्वंगु सिटीम्याक्स हलय् सुथय् ९ व १२ बजे निगू शो क्यनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।
जेस्सी पेन्नि इन्टरटेनमेन्ट व द वाइल्ड बुल प्रोडक्सनपाखें दयेकूगु थ्व फिल्मया निर्देशन रवि साय्मिं यानादीगु दु । फिल्मया निर्देशक साय्मिया कथं थ्व फिल्मपाखें येँ देय्या नांजाःम्ह तान्त्रिक जामनः गुभाजु गज्याःम्ह व्यक्तित्व खः धयागु थौंया पुस्तां नं म्हसीकेफइ ।
लोकंह्वाःम्ह कलाकार सुशील राजोपाध्यायं च्वयादीगु धकिं बाखनय् दयेकूगु थ्व फिल्मय् भाजु राजोपाध्यायं हे जामनः गुभाजुया मू भूमिका म्हिताच्वनादीगु दु । फिल्मय् सरस्वती मानन्धर, उदेन न्हूसाय्मि, सुरज व्यवञ्जनकार थेंज्याःपिं कलाकारपिंसं नं म्हितातःगु दु ।<eot>राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन नाप जूगु भिडिया मिटिङय् प्रधानमन्त्री मिखायलं थःत कोरोनाया संक्रमण जूगु जानकारी बियादीगु खः । वय्कलं संक्रमणया कारणं आइसोलेशनय् च्वनेमाःगुलिं थःम्हं नियमित ज्या यायेमफइगुलिं उप प्रधानमन्त्री एन्ड्रे बेलोसोभयात कार्यवहाक प्रधानमन्त्रीया जिम्मेवारी बीत इनाप यानादीगु खः ।
५४दँया प्रधानमन्त्री मिखायलं रुसय् कोरोना भाइरस नियन्त्रण यायेगु निंतिं महत्वपूर्ण ज्या यानाच्वनादीगु खः । वय्कः प्यला न्ह्यः जनवरी महिनाय् जक प्रधानमन्त्री पदय् नियुक्त जुयादीगु खः ।<eot>येँ – प्रधानमन्त्री केपी ओली किपा स्यंकाः फेसबुकय् शेयर यात धकाः छम्ह सरकारी कर्मचारीयात हे ज्वंगु दु । काभ्रे रोशी गाउँपालिका ५ य् वडासचिव जुयाच्वंम्ह होमनाथ सिग्देलयात महानगरीय अपराध महाशाखां समाजय् नकारात्मक दृष्टिकोण न्यंकेगु ज्या याःगु धासें ज्वंगु खः ।
वयात ख्वपया सूर्यविनायकय् च्वंगु वयागु छेँनं ज्वनायंकूगु खः । महाशाखाया प्रहरी उपरीक्षक नरेन्द्रप्रसाद उप्रेतीं समाजय् नकारात्मक दृष्टिकोण न्यंकेगु कथं तस्बिर शेयर याःगुलिं ज्वनागु खँ धाःगु दु । ‘प्रधानमन्त्रीयात लक्षित यानाः भ्रम न्यंकेगु कथं फेसबुकय् फोटो शेयर याःगुलिं ज्वनागु खः’ एसपी उप्रेतीं धयादीगु दु ।
नायब सुब्बा पदय् ज्या यानाच्वंम्ह सिग्देलयात विद्युतीय कारोवार ऐन २०६३ या दफा ४७ कथं गैरकानुनी खँ प्रकाशन याःगु ज्याय् संलग्न धयागु अभियोगय् कारवाही न्ह्याःगु खँ धाःगु दु । थ्व व्यवस्था कथं छगू लाख जरिवाना व न्यादँ तक कैद वा निगुलिं सजाय जुइफु ।
मुलुकी ऐनयात विस्थापित यानाः लागू याये हःगु न्हूगु संहिताय् नं सामाजिक सञ्जाल चले याइपिंत व पत्रकारिता याइपिंत तकं तसकं थाकुगु बुँदात दुथ्याकाः कसुर यात धाःसा तःधंगु कारवाही याये फइगु बुँदात दुथ्याकातःगु दु । सामाजिक सञ्जालय् कसुर याइपिंत बीगु दण्ड पत्रकारिता याइपिंत बीगु दण्ड स्वयां यक्व खः ।<eot>येँ- उमेरं गुंगू दशक थ्यनेधुंकूम्ह गुह्येश्वरीराज मानन्धरया सलय् दाफा म्येँ मुना पिहां वःगु दु । दाफा बाजं व दाफा संस्कृति लोप जुया वनीगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु इलय् थुकिया संरक्षण यायेगु तातुनाः मानन्धरं थःगु सलय् ऐतिहासिक परम्परागत नेपालभाषाया म्येँ ‘दाफा म्येँ मुना’ पिथनादीगु खः । दाफा संस्कृतिपाखें न्हू पुस्ता तापाना वनाच्वंगु इलय् थुकियात ल्यंका तयेगु व प्रवद्र्धन यायेगु तातुनाः मानन्धरं ८९ दँया उमेरय् थःगु याकः सलय् उगु म्येँ मुना पिथनादीगु खः ।
वंगु शनिवाः जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् वय्कःलिसें मूपाहां वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी, विशेष पाहां नेपालभाषा परिषद्या पुलांम्ह नायः, साहित्यकारलिसें बौद्ध विद्वान फणिन्द्ररत्न वज्राचार्य, मेम्ह विशेष पाहां धर्मोदयसभाया अध्यक्षनापं बौद्ध विद्वान यज्ञमानपति वज्राचार्यं मंकाःकथं उगु दाफा म्येँ सार्वजनिक यानादीगु खः ।
प्रा. डा. सिलु मानन्धर वज्राचार्यं लसकुस यासें न्ह्याःगु ज्याझ्वलय् न्हूकथं म्येँ सार्वजनिक यायेगु ज्या जूगु खः ।
आतक जुया वयाच्वंगु स्वयां बिस्कं धंगं दाफा म्येँ मुनाया कभर ब्वज्या यानाः म्येँ सार्वजनिक याःगु ज्याझ्वलय् ज्याथम्ह म्येँ हालामि मानन्धरं हालादीगु बसन्त रागया ‘श्यामसुन्दर वसन्त बेलस …..’ म्येँया म्युजिक भिडियो नं सार्वजनिक याःगु खः ।
म्येँ हालामि मानन्धरं मूपाहां जोशीयात दोसल्ला न्ययेकाः हनेज्या यानादीगु ज्याझ्वलय् मूपाहांपाखें थीथी त्वाः गुथि खलःया दाफा म्येँया गुरुपिंत दोसल्ला न्ययेका हनेज्या यानादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् मूपाहां, पाहांपिंसं दाफा म्येँया उपादेयताया बारे थःथःगु नुगःखँ कनादीगु खःसा म्युजिक भिडियोया कलाकार, प्राविधिकपिंत मतिनाया चिं नं लःल्हाःगु खः । ज्याझ्वलय् प्रा. डा. पुष्कर वज्राचार्यं सुभाय् देछानादीगु खः ।
८–१० दँ दुबलय्निसें तवालय् दाफा म्येँ हालेगु याना वयाच्वनादीम्ह मानन्धरं थौंतकं उकिया रियाज यायेकथं म्येँ हालेगु याना वयाच्वनादीगु दुसा वय्कलं ८८ दँ उमेरय् दाफा म्येँ रिकर्ड यानाः थःगु ८९ दँया बुन्हिकुन्हु लाकाः म्येँ सार्वजनिक यानादीगु खः ।
दाफा म्येँ म्येँचाःया रुपय् पिमथँसे यु ट्युबय् न्यने फइकथं सार्वजनिक याःगु खःसा दाफा म्येँया संगीत संयोजन हरिशरण साय्मिं यानादीगु खः ।<eot>येँ – हत्या आरोपय् ज्वनातःम्ह सांसद मोहम्मद आफताव आलमयात बचाउलय् लगे जूम्ह नेपाल कांग्रेसया सभापति शेरबहादुर देउवा थः हे ‘ब्याक’ जुइमाःगु दु । छन्हु न्ह्यव जक आलमयात ज्वंगु धयागु कांग्रेस विरुद्ध षडयन्त्र जूगु अभिव्यक्ति बियादीम्ह देउवां आः आलमविरुद्धया मुद्दाय् पूर्वाग्रह व दबाबमुक्त जुयाः अनुसन्धान यायेमाःगु खँ धाःगु दु ।
सभापति देउवां शुक्रवाः पार्टीया छगू प्रशिक्षण कार्यक्रमय् आलमयात ज्वंगुयात कयाः विरोध यानादीगु खः । हत्याया द्वपनय् ज्वंम्ह आलामयात बचे यायेत स्वःगु धकाः तmधंगु आलोचना जुइवं देउवां शनिवाः छगू प्रेस विज्ञप्ति हे जारी यायेमाःगु खः । देउवाः शुक्रवाः झिनिदँ न्ह्यवया घटनाय् आलमयात ज्वंगु धासें उलिमछि दँ तक छु यानाच्वन धकाः न्ह्यसः तयादीगु खः ।
आः विज्ञप्तिइ थःम्हं झिंनिदँ दयेधुंकूगु घटनाय् प्रक्रियागत ढिलासुस्ती जुल धाःसा न्यायय् ढिलासुस्ती जूगु खँ जक न्ह्यथनागु धयादीगु दु । विज्ञप्तिइ नेपाली कांग्रेस सुयातं जुइगु अनुसन्धानया विपक्षय् दनीमखु धकाः धयातःगु दु ।
२०६४ सालय् जूगु न्हापांगु संविधान सभाया निर्वाचनया इलय् निर्वाचन स्यंकेत रौतहटया राजापुरय् बम दयेकाच्वंगु इलय् आलमया दाजुया छेँय् बम विस्फोट जुयाः तःम्ह घाःपाः जूगु खः । थ्व घटना सुचुकेगु निंतिं आलमं घाःपाः जूपिंत नं अप्पा भट्टिइ यंकाः म्वाःम्वाकं च्याकाबिउगु द्वपं लानाच्वंगु दु ।<eot>ध्वन्यालोक (संस्कृत:ध्वन्यालोकः) आनन्दवर्धनजुं च्वयादीगु संस्कृत भाषाया ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ काव्यालोकः, सहृदय-हृदयालोकः,सहृदयालोकः आदिं नामं नं नांजाः। आचार्य आनन्दवर्धनयात काव्यशास्त्रय् 'ध्वनि सम्प्रदाय'या प्रवर्तकया रुपय् कायेगु या। ध्वन्यालोकयात थीथी उद्योतय् विभक्त यानातःगु दु। थ्व ग्रन्थय् सकलय् प्यता उद्योत दु। प्रथम उद्योतय् ध्वनि सिद्धान्तया विरोधी सिद्धान्ततेगु खण्डन यासें ध्वनि-सिद्धान्तया स्थापना यानातःगु दु। द्वितीय उद्योतय् लक्षणामूला (अविवक्षितवाच्य) व अभिधामूला (विवक्षितवाच्य)या भेद व उपभेदय् विचाः यानातःगु दु। थ्व नापं गुणया विषयय् नं च्वयातःगु दु। तृतीय उद्योत पद, वाक्य, पदांश, रचना आदिं ध्वनियात प्रकाशित याइगु व रसया विरोधी व विरोधरहित उपादानया बारेय् च्वयातःगु दु। चतुर्थ उद्योतय् ध्वनि व गुणीभूत ध्याचुया छ्येलां काव्यय् चमत्कारया उत्पत्ति जुइगु खँयात च्वयातःगु दु।
ध्वन्यालोक
ग्रन्थ विभाजनEdit
थ्व ग्रन्थय् स्वंगु भाग दु-
कारिकाः
वृत्तयः
उदाहरणम्
छुं विद्वानतेगु मतानुसार कारिका भागया निर्माता आचार्य सहृदय ख धाःसा वृत्तिभागया निर्माता आचार्य आनन्दवर्धन ख। थन्यापिं विद्वानतेसं थःगु विचाःया समर्थनय् ध्वन्यालोकया अन्तिम श्लोकया लिधंसा कायेगु या। थ्व ग्रन्थया अन्तिम श्लोक थ्व कथं दु-
सत्काव्यतत्त्वनयवर्त्मचिरप्रसुप्तकल्पं मनस्सु परिपक्वधियां यदासीत्।
तद्व्याकरोत् सहृदयलाभ हेतोरानन्दवर्धन इति प्रथिताभिधानः॥
अथे जुसां कुंतक, महिमभट्ट, क्षेमेन्द्र आदि आचार्यतेगु मतानुसार कारिका भाग व वृत्ति भाग नितांया प्रणेता आचार्य आनन्दवर्धन हे ख। आचार्य आनन्दवर्धनं थःमंतुं च्वयादीगु दु-
इति काव्यार्थविवेको योऽयं चेतश्चमत्कृतिविधायी।
सूरिभिरनुसृतसारैरस्मदुपज्ञो न विस्मार्यः॥
थ्व श्लोकय् वय्‌कलं थःयात ध्वनि सिद्धान्तया प्रवर्तक धका धयादीगु दु। न्हापाया श्लोकय् छ्येलातःगु ‘सहृदय’ खँग्वः सुं व्यक्तिविशेषया नां मजुसें सहृदय मनूत जूगु व कारिका तथा वृत्ति, नितां भागया रचयिता आचार्य आनन्दवर्धन हे जूगु थ्व मतया धारणा दु। थ्व ग्रन्थय् निता टीका च्वयातःगु दु- ‘चन्द्रिका’ व ‘लोचन’। वर्तमानय् ‘लोचन’ टीका जक्क दयाच्वंगु दु। थ्व टीका आचार्य अभिनव गुप्तपादजुं च्वयादीगु ख। ‘चन्द्रिका’ टीकाया नां वय्‌कलं थःगु टीकाय् कयादीगु दु व उकिया खण्डन नं यानादीगु दु। थ्व उल्लेखं थ्व खँ सीकेछिं कि ‘चन्द्रिका’ टीकाया टीकाकार आचार्य अभिनवगुप्तपाद स्वया न्ह्यःया मनू ख।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- वइगु सोमवाःनिसें येँय् मेलम्चीया लः इनीगु जूगु दु । मेलम्चीया लः आइतवाः तक महाँकाल चौरय् थ्यनीगु खँ काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेडं धाःगु दु ।
लिमिटेडया प्रमुख कार्यकारी अधिकृत मिलन शाक्यया कथं थगुनेया अनुभव कथं हे येँय् लः इनेगु ज्या जुइ । अबलय् गन गन लः मथ्यंगु खः उकिया कारण मालाः इनेगु ज्या जुइ ।
थौंकन्हय् आपालं थासय् न्हूगु पाइप लायेगु ज्या क्वचायेधुंकूगु जूसां नं उकिया परीक्षण मजूनिगु कारणं आःयात पुलांगु पाइपं हे लः इनीगु खँ धाःगु दु । न्हूगु पाइप लाइनया परीक्षण नं नापनापं हे जुइगु खँ नं वय्कलं कनादिल । मेलम्चीपाखें १७ करोड लः हयेगु तयारी जुयाच्वंगु खःसां आः तत्कालया नितिं धाःसा म्हो जक लः हयेगु खँ वय्कलं कनादीगु दु ।
वंगु असारय् वःगु खुसिबाः व चलखं यानाः मेलम्ची आयोजनाय् क्षति जूगु खःसा वयां लिपा येँय् लः छ्वयाहयेगु ज्या बन्द जूगु खः ।<eot>किपू – वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीयात म्हिगः किपुली छगू ज्याझ्वः यासें हंगु दु । वय्कः सछिदँ क्यंगु लसताय् उगु हनेज्या जूगु खः । सत्यमोहन हना खलःया ग्वसालय् जूगु ज्याझ्वलय् शताब्दी पुरुष जोशीयात मूपाहां सांसद राजन केसीं हनादीगु खः ।
हना खलःया संयोजक श्रीराम महर्जनया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् न्ववासें भाजु जोशीं सरकारं आः हःगु विधेयकया औचित्य मदु धासें उकियात लित कायेमाः धयादिल । लिसें वय्कलं सरकारं बियाच्वंगु समृद्ध नेपाः सुखी नेपाःमिया नारा सार्थक यायेगु खःसा दकलय् न्हापां भाषा, साहित्य व देशय् दुगु विविधतायात स्वीकार यायेमाःगु खँ नं कनादिल ।
वय्कलं आर्थिक रुपं सक्षम जुइवं समृद्ध नेपाः जुइ मखु धासें उकिया निंतिं भाषिक, साहित्यक व जातीय विविधता नं समृद्धि जुइमाः धयादिल । वय्कःयात किपू ध्वाखांनिसें बास लायाः लसकुस यासें ज्याझ्वः जूगु थासय् तक यंकूगु खः ।<eot>येँ -* भारत सरकारं छ्वया हःगु १० लाख डोज कोरोनाया खोप नेपाः थ्यंसां उकिया वितरण धाःसा अझं न्ह्याके फुगु मदुनि । नेपालय् खोप थ्यंगु प्यन्हु दयेधुंकल तर आः तक प्रदेशपाखे छ्वयेगु ज्या याये मफुनि । म्हिगः शनिवाः प्रदेशय् खोप छ्वयेगु तयारी याःगु खःसां विप्लव माओवादीया बन्दं यानाः छ्वये मफुगु खँ धाःगु दु । थुकिं यानाः थौं जक खोप छ्वयेत्यंगु दु ।
थ्व खोप २८ न्हुया दुने बी सिधयेकेमाःगु जुयाः इलय् हे थ्यंके माःगु खँ धयाच्वंगु दु । खोप बीबलय् गुलिं स्यनीगु नं सम्भावना दुगुलिं थ्व खोप मुक्कं ४ लाख मनूयात जक बी फइगु खँ नं धाःगु दु ।
न्हापांगु लटय् फ्रन्ट लाइनय् च्वनाः ज्या याइपिं स्वास्थ्यकर्मी, कर्मचारी आदियात बीगु धकाः ग्वसाः दयेकातःगु खःसां आः तक अज्याःपिं मनूतय्गु नांधलः हे तयार मयाःनिगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु । उमिगु नांधलः तयार यानाः उकियात सार्वजनिक समेत यायेमाःगु नियम सरकारं सरकारं दयेकातःगु दु । थ्व धुंकाः ५५ दँ स्वयां च्वय्यापिं व दीर्घरोगीतय्त थ्व खोप बीगु योजना दु ।
थ्व खोप देय्या थीथी अस्पताल मार्फत बीगु सरकारया ग्वसाः दु । स्वनिगः दुने नं थीथी झिगू स्वयां अप्वः अस्पताल मार्फत खोप बीगु तयारी दु । तर उकिया नां धाःसा सार्वजनिक याःगु मदुनि । देय्न्यंकं छक्वलं खोप बीगु अभियान न्ह्याकेगु तयारी यानाच्वंगु कारणं प्रदेशपाखे नं याकनं हे छ्वयेमाःगु खँ धाःगु दु । थुकिया लागिं सरकारं
रेफ्रिजेरेटर सहितया निगः ट्रक तयार यानातःगु दु । थ्व निगः मध्ये छगः ट्रक स्वंगू प्रदेशय् व मेगु छगः प्यंगू प्रदेशपाखे यंकेगु ताः तयातःगु दु ।<eot>येँ – येँनं तराई-मधेश स्वाइगु चीहाकःगु लँपुया फास्ट ट्रायक लगायत विकास निर्माणया कारणं थःपिनिगु जग्गा व सांस्कृतिक सम्पदा नष्ट जुइ धासें यलया ख्वनाय् च्वंपिं स्थानीय वासिन्दां म्हिगः येँया पुल्चोकंनिसें माइतीघर मण्डला तक प्रदर्शन यात ।
पूच्वं शुरु जूगु विरोध प्रदर्शन माइतीघर मण्डलाय् थ्यंकाः धर्नाय् हिउगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः स्थानीय वासिन्दां थःगु ख्वालय् हाकः पानाः विरोध याःगु खः । विरोध र्‍यालीया झ्वलय् फास्ट ट्राय्क, बाहिरी चक्रपथ, स्मार्ट सिटी व सुरुबमार्गया योजनां स्थानीय जग्गा व सांस्कृतिक संरचना म्हासे जुइ धासें उकियात संरक्षण यायेगु निंतिं थःपिनिगु आन्दोलन जारी यायेगु खँ धाःगु दु। ख्वना बुंगमति जनसरोकार समिति, उपत्यकाव्यापी सतक विस्तार पीडित संघर्ष समितिं सांस्कृतिक सम्पदाया संरक्षण या, फास्ट ट्राय्क खारेज या, बुंग-ख्वनाय् बाह्य चक्रपथ माःगु मदु धइगु प्लेकार्ड ज्वनाः प्रदर्शन याःगु खः । प्रदर्शनय् ख्वनाया सांस्कृतिक प्याखनय् द्यः जुइपिं गुथियारपिंसं नं ब्वति काःगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यः बुंग व ख्वनाय् फास्ट ट्राय्क लगायत थीथी आयोजनां स्वनिगःया जनतायात लिच्वः लाइगु धासें सर्वो च्चय् मुद्दा दायर जुइधुंकूगु दु। तर फास्ट ट्राय्कया जिम्मा कयातःगु नेपाली सेनां धाःसा फास्ट ट्राय्क चायेकेगु निंतिं थःगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।<eot>कतारय् जुयाच्वंगु २२ क्वःगु संस्करणया फिफा विश्वकप फुटबलय् जापानं प्यक्वः तक च्याम्पियन जर्मनीयात २–१ बूकुगु दु।
खालिफा इन्टरनेशनल मैदानय् समूह इ या कासाय् एसियाली राष्ट्र जापानं छगु गोलं लिउने लानाच्वंगु स्थिति उल्टे याना जर्मनीयात शानदार कथं बूकुगु दु।
जापानं लिपागु १५ मिनेटय् निगु गोलयाना ३ अंक जोडे याःगु दु। वैकल्पिक कासा कथं मैदानय् दुहावम्ह रित्सु दोअन व ताकुमा असानो न जापानया लागि गोल याःगु खः।
७१ गु मिनेटय् मैदान प्रवेशयाम्ह दोअनं ७५ गु मिनेटय् गोल यासे १–१ या बराबरीइ हःगु खः। वया लिपा ८३ गु मिनेटय् असानो न इटाकुराया पासय् उत्कृष्ट गोल यासे जापानयात न्ह्यने यकूगु खः।<eot>एजेन्सी- रुसं युक्रेनयात वार्ताया प्रस्ताव तःगु दु । रुसया राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनया प्रवक्ता दिमित्री पेसकोवं आइतवाः मस्कोय् पत्रकारतय्त रुसया प्रतिनिधि मण्डलं युक्रेनलिसे वार्ता यायेत बेलारुसया गोमेलय् वंगु धाःगु खः । तर युक्रेनया राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीं बेलारुसया भूमिइ रुसलिसे वार्ता यायेत अस्वीकार याःगु दु । जेलेन्स्कीं बेलारुसया भुभागं युक्रेनय् आक्रमण मजूगु खःसा मिन्स्कय् वार्ता जुइफइगु खः तर आः अथे जुइफइमखु धाःगु खः ।
जेलेन्स्की धाःगु दु ,‘जिमित शान्ति माःगु दु, जिपि नापलायेत तयार दु, जिमिसं युद्धया अन्त चाहे जुया ।’ जेलेन्स्कीं वार्सा, ब्रटिस्लाभा, बुडापेस्ट, इस्तानबुल, बाकु आादि सहरय् वार्ता यायेत प्रस्ताव तसें धाःगु दु ‘युक्रेनय् क्षेप्यास्त्र प्रहार मयाःगु मेगु शहर वार्ताया थाय् जुइफइ, थ्व जक इमानदारितापूर्वक वार्ता यायेगु व युद्धया अन्तया लँ खः ।’
युक्रेन व रुस दथुइ युद्ध जूगु प्यन्हुया न्हिकन्हु रुसया सेना युक्रेनया निगूगु तःधंगु शहर खार्किभय् प्रवेश याःगु दु । स्थानीय अधिकारीतय्सं बिउगु जानकारीकथं सैन्य सवारीसहितया रुसी सेना खार्किभय् दुहां वःगु खः । खार्किभया अधिकारीतय्सं अन दुपिं नागरिकतय्त छेँ नं पिहां वयेत इनाप याःगु दु । थ्व शहरया जनसंख्या १५ लाख दु ।
युक्रेनया सञ्चार माध्यमतय्सं बिउगु जानकारीकथं रुसी सेनां युक्रेनया दक्षिणी शहर नोभा काखोभ्कायात कब्जाय् काःगु दु । क्राइमिया नापसं लाःगु चिकिचाधंगु थ्व सहर रणनीतिक रुपं महत्वपूर्ण शहर खः । सी सेनां सहरया प्रमुख सरकारी भवन नियन्त्रणय् कयाः रुसी ध्वाँय् ब्वयेकूगु खः । राजधानी किभय् नं विस्फोट जुयाच्वंगु दिउगु मदुनि ।
अथेहे रुसी सेनां युक्रेनया चिकंया खानी, ग्याँस पाइपलाइनय् आक्रमण याःगु दु । बिबिसीं बिउगु जानकारीकथं सेनां वासिलकिभ आयल टर्मिनलय् मिसाइल प्रहार याःगु खः । अथेहे युक्रेनया रोभेंकी शहरय् च्वंगु आयल टर्मिनलय् नं हमला जूगु दु । रुसी सेनां खार्किभय् च्वंगु ग्याँस पाइपलाइनयात नं ध्वस्त याःगु खः ।<eot>येँ – चीनं शंकास्पद गतिविधिइ दुथ्याःगु द्वपनय् सोमवाः चिनियाँ नागरिकपिंत ज्वनेत मंकाः अपरेशन न्ह्याकागु खँ धाःगु दु । चिनियाँ विदेश मन्त्रालयं चीनय् ग्वसाः ग्वःगु नियमित पत्रकार सम्मेलनय् प्रवक्ता गे सुवाङं नेपाः व चीन प्रहरीया मंकाः अपरेशनय् उमित ज्वंगु खँ धाःगु दु ।
वय्कलं धयादी, ‘जितः वःगु सुचं कथं सीमापार साइबर अपराधय् दुथ्याःगु द्वपनय् उमित ज्वंगु खः । थुकियात कयाः अनुसन्धान जुयाच्वंगु दु । क्रस बोर्डर अपराध नियन्त्रणया निंतिं ग्वाहालि कालबिल जुइगु खँ नं वय्कलं धयादीगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः वंगु सोमवाः प्रहरीं येँया झिखा छेँय् छक्वलं छापा मारे यानाः १२२ म्ह चिनियाँ नागरिकतय्त ज्वंगु खः । उमिसं नेपालय् च्वनाः चीनय् साइवर अपराध यानाच्वंगु अनुमान प्रहरीं यानातःगु दु ।
थ्व स्वयां न्ह्यः चिनियाँ विज्ञ पुचः नेपाः वयाः चिनियाँ नागरिकतय्सं यानाच्वंगु थीथी कथंया अपराधयात कयाः गोप्य अनुसन्धान याःगु खः । वयां लिपा ताःहाकःगु अनुसन्धान लिपा म्हीग प्रहरीं छक्वलं आपालं चिनियाँ नागरिकयात ज्वंगु खः ।<eot>येँ – एमसीसीयात कयाः चीन व अमेरिका दथुइ वाकयुद्ध शुरु जुइवं नेपालं म्हिगः निगुलिं देय्यात थुकिया बारे लिसः बिउगु दु । परराष्ट्र मन्त्रालयं म्हिगः छगू विज्ञप्ति जारी यासें गुगु विकास सहायता कायेगु धइगु निर्णय नेपाःया सार्वभौम संसदं जक याइगु खँ स्पष्ट याःगु दु ।
परराष्ट्र मन्त्रालयं पिकाःगु विज्ञप्तिइ धयातःगु दु, ‘झीगु राष्ट्रिय हित व प्राथमिकताया आधारय् नेपालं विकास सहायता स्वीकार यायेगु निर्णय याःगु खः, नेपाः व नेपाःमि जनताया हितय् गुगु विकास सहायता माः धइगु खँय् नेपाःया सार्वभौम संसदं जक निर्णय याइ ।
नेपालं आः तक न्ह्याबलें नं स्वतन्त्र, सन्तुलित व असंलग्न परराष्ट्र नीति नाला वयाच्वंगु दु, थ्व नीति कथं सार्वभौम सत्ता सम्पन्न राष्ट्रया रुपय् नेपालं थःगु राष्ट्रिय आवश्यकता व प्राथमिकता कथं विकास सहायता स्वीकार यानाः उपयोग याःगु दु ।’<eot>एजेन्सी- अफगानिस्तानय् तालिबानं याःगु सरकार गठन लिपा अमेरिकां चिन्ता प्वंकूगु दु । तालिबानं मंगलवाः सरकार गठनया घोषणा याःगु खःसा तालिबान सरकारय् दुपिं दक्वः दुजःत अमेरिकी सेनायात आक्रमण याःपिं लानाच्वंगुलिं अमेरिकां चिन्तित जूगु खः । अथे हे तालिबानं गठन याःगु सरकारय् मिसापिं छम्ह नं मदुगु खँय् नं थःपिनिगु ध्यान वंगु अमेरिकां धाःगु दु । तालिबानं अफगानिस्तानयात कब्जाय् काःगुयां स्ववाः लिपा सरकार गठनया घोषणा याःगु खः ।
अमेरिकाया विदेश मन्त्रालयं विज्ञप्ति पिकयाः अफगानिस्तानय् ब्वलनाच्वंगु घटनाक्रमयात अमेरिकां क्वथीक स्वयाच्वंगु धयातःगु दु । विज्ञप्तिइ खराब इतिहास दुपिं मनूत सरकारय् वंगुलिं अमेरिका चिन्तिति जूगु नं धयातःगु दु । विज्ञप्तिइ अमेरिकां तालिबानया खँ न्यनाः मखु, ज्या स्वयाः तालिबानया मूल्यांकन यायेगु नं धयातःगु दु ।
तालिबानं अफगान भूमियात मेगु देय्यात खतरा जुइगु ज्याय् छ्ययेके मबिइगु अपेक्षा नं तालिबानपाखें यानागु धयातःगु दु । अथे हे अमेरिकी वरिष्ठ सांसद लिन्डसे ग्राहमं तालिबानं गठन याःगु सरकारयात ठग व कसाइतय्गु पुचः धाःगु दु । रिपब्लिकन सांसद लिन्डसे अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनया आलोचक खः ।
तालिबान सरकारया नेतृत्व मुल्लाह मोहम्मद हसन अखुन्दं याःगु दु । हक्कानी नेटवर्क नांयागु चरमपन्थी पुचःया प्रमुख सराजुद्दिन हक्कानीयात गृहमन्त्री दयेकूगु दु । हक्कानी नेटवर्कयात अमेरिकां आतंकवादी पुचलय् तयातःगु दुसा सराजुद्दिन हक्कानीयात अमेरिकाया एफबीआर्इं वान्टेडया धलखय् तयातःगु दु ।
थ्वया हे दथुइ अफगानिस्तानया हेरात प्रान्तय् तालिबानविरुद्ध जूगु प्रदर्शनय् तालिबान लडाकुं कयेकूगु गोलीं लानाः स्वम्ह मनू सीगु दु । काबुलय् नं तालिबान विरुद्ध प्रदर्शन जूगु दु ।
मेखे तालिबान सरकारयात चीनं समर्थन याःगु दु । चीनं अफगानिस्तानय् गठन जूगु न्हूगु सरकारलिसे बांलाःगु स्वापू तयेगु धाःगु दु । बुधवाः चीनया विदेश मन्त्रालयया प्रवक्ता वाङ वेनबिनं चीनं आफगानिस्तानया सार्वभौसत्ता, स्वतन्त्रता व क्षेत्रीय एकरुपतायात सम्मान यायेगु धाःगु दु । प्रवक्ता वाङं तालिबानं दक्वसिगु खँ न्यंगु व अन्तर्राष्ट्रिय चाहानायात पुरा याःगु नं धाःगु दु ।<eot>येँ– येँ महानगरपालिकां ज्याथपिं नागरिकतय्त बिया वयाच्वंगु स्वास्थ्य उपचार सेवा स्थगित जूगु दु । येँ मनपाया मेयरय् विद्या सुन्दर शाक्य त्याना वयेधुंकाः खुला न्ह्यः ८८ दँ दयेधुंकूपिं ज्याथपिंत छेँय् छेँय् वनाः स्वास्थ्य उपचार सेवा बिया वयाच्वंगु खः ।
वंगु असार १६ गते सुरु जूगु थ्व सेवा आः चिकित्सक व नर्स मदुगुलिं स्थगित जूगु खँ येँ मनपाया जनस्वास्थ्य विभागं धाःगु दु । थ्व सेवाया निंतिं जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयं न्हापांगु चरणय् झिम्ह झिम्ह चिकित्सक नर्स खटे यानातःगु खः । अस्थायी रुपं जक खटे यानातःगुलिं उपिं स्वास्थ्यकःमित हाकनं जिल्ला जनस्वास्थ्य महाशाखाय् हे लिहां वंगु दु ।
मनपां आः न्हूपिं चिकित्सक व नर्सया व्यवस्था यानाः थ्व सेवा हाकनं न्ह्याकेगु खँ धाःगु दु । येँ मनपाया ३२ वडाय् थौंकन्हय् ८८ दँ पुलेधुंकूपिं ५९६ म्ह ज्याथपिं नागरिक च्वनाच्वंगु दु । मनपां उमित दँय् झिंनिद्वः झिंनिद्वः तका भत्ता बीगु नं सुरु यायेधुंकूगु दु ।<eot>चीनं थःगु राष्ट्रिय सेनायात आधुनिक, उच्च प्रविधियुक्त दयेकेगु निंतिं राष्ट्रिय प्रतिरक्षा योजना बुधवाः सार्वजनिक याःगु दु । बेइजिङय् सार्वजनिक याःगु थुगु योजनाय् अमेरिकां विश्व रणनीतिक स्थायित्वयात मस्वःगु द्वपं बिसें ताइवानया स्वतन्त्रता विरुद्ध चेतावनी नं बिउगु दु ।
सन् २०१२ लिपा न्हापांखुसी सार्वजनिक याःगु थ्व स्वेतपत्रय् विश्वया दकलय् तःधंगु सेना व बेइजिङया सैन्य महत्वाकांक्षाया बारे धाःसा छुं न्ह्यथनातःगु मदु । ‘अन्तर्राष्ट्रिय रणनीतिक प्रतिस्पर्धा अप्वया वनाच्वंगु दु’ धासें उगु दस्तावेजय् अमेरिकां थःगु राष्ट्रिय सुरक्षा व प्रतिरक्षा रणनीतियात समायोजन याःगु व एकपक्षीय नीतित अनुसरण याःगु न्ह्यथनातःगु दु ।
अमेरिकां प्रमुख राष्ट्रतय् दथुइ प्रतिस्पर्धायात जबर्जस्ती अप्वयेकूगु, थःगु प्रतिरक्षा खर्च अप्वयेकूगु, आणविक, बाह्य अन्तरिक्ष, साइबर व क्षेप्यास्त्र प्रतिरक्षाय् थप क्षमता निर्माण यायेत अग्रसर जूगु व विश्वया रणनीतिक स्थायित्वयात बेवास्ता याःगु द्वपं नं चीनं बिउगु दु ।
चिनिया सरकारं न्ह्यब्वःगु योजनाय् चीनया जनमुक्ति सेनाया शस्त्रयात उच्च प्रविधियुक्त दयेकेगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
तर उगु योजनाय् चीनया सैनिक क्षमता मेगु गुलिखे देय्या सेना सरह मजूगु नं स्वीकार यानातःगु दु । उगु राष्ट्रिय सुरक्षा योजनाय् आःया विश्वय् युद्धया शैलीइ हे हिउपाः वःगु व बौद्धिक युद्धकलाय् प्रवेश जूगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । आर्टिफिसियल इन्टिलिजेन्स, बिग डेटा, क्लाउड कम्प्युटिङ व न्हूगु व उच्च प्रविधियुक्त सैनिक प्रविधि आःया आवश्यक्ता जूगु खँ योजनाय् धयातःगु दु ।
चीन प्रतिरक्षाय् खर्च याइगु देय् मध्ये विश्वया हे निगूगु थासय् लाः । चीनं स्वयां अप्वः अमेरिकां खर्च यायेगु यानाच्वंगु दु । चीनं सन् २०१९ य् थःगु सैनिक खर्च ७.५ प्रतिशतं अप्वयेकेगु घोषणा न्हापा हे यानातयेधुंकूगु दु । प्रस्तावित योजनाय् चीनं थःगु सेना विश्व शान्तिया निंतिं जक छ्यलेगु खँ नं धयादीगु दु ।<eot>संजीव कुमार – भारतीय फिल्म उद्योगया छम्ह ज्वःमदुम्ह अभिनेता । थुम्ह ज्वःमदुम्ह अभिनेता मदुगु उकुन्हु न्यान्हु न्ह्यव स्वीन्हय्दँ क्यन । संजीव कुमार मुक्कं ४७ दँया वैशय् ६ नोवेम्भर १९८५ इ थ्व संसारयात अलबिदा धयावंगु खः ।
बागू दशक हे जीवन हनेमखंसां थुम्ह अभिनेतां भारतीय सिनेमायात बागू दशकया बछि अथे धयागु २५ दँ बिया वन, अले थ्व २५ दँया दुने वं भारतीय सिनेमाया दर्शकतय् दथुइ थज्याःगु छाप तयावन कि व मदुगु ३६ दँ दयेधुंकाः नं वयात सुनां ल्वःमंकेफुगु मदुनि । २५ दँ तक वयागु अभिनय क्षमतां दर्शकतय्त मोहित हे यानातल, अले थ्व दथुइ वं भारतीय फिल्म उद्योगय् ज्वःमदुगु फिल्मत बियावन ।
थःगु ईया स्टार कलाकार संजीव कुमारया जीवन नं भारतीय मसाला फिल्मया बाखं थें हे जुल । फिल्मी संसारय् नगू थें थिनाच्वंगु इलय् वयात अय्लाः त्वनेगु लत जुल, अले त्वनेगु व त्वंकेगुली हे पासापिं दथुइ घेरे जुयाच्वन, तर जीवनया अन्तिम इलय् धाःसा याकःचा हे ल्वय् लिसे ल्वायेमाल ।
फिल्मया बाखं थें हे संजीवं थःगु जीवनय् यक्व हे संघर्ष यायेमाल । व मचाबलय् हे वया अबु मंत । वया मामं वयात संघर्ष यायां हे ब्वलकंल । वया मांया वयात ब्वंकाः डाक्टर वा वकिल दयेकेगु इच्छा, तर वया धाःसा फिल्मपाखे नुगः क्वसाः, उकिं फिल्म म्हितेगु निंतिं संघर्ष यात । वया अभिनयप्रति लगाव खनाः वया मामं नं वयात ग्वाहालि हे यात । अभिनयया तालिमया निंतिं वया मामं थःगु तिसा मियाः ध्यबा बिल । अभिनयया तालिम कायेधुंकाः थिएटरय् म्हितुम्हितुं फिल्मया निंतिं संघर्ष यानाच्वन ।
वं थःगु फिल्म क्यारियर बी ग्रेडया फिल्मं सुरु याःगु खः, तर थःगु अभिनय क्षमताया ग्वाहालिं स्टारडम चूलाकल, अले अमिताभ बच्चन, शत्रुघन सिन्हा थेंज्याःपिं कलाकार दुथ्याइगु मल्टिस्टारर फिल्मय् नं दकलय् अप्वः पारिश्रमिक काइम्ह जुयाबिल । थ्व सफलता वयात छक्वलं ह्वाट्ट हे वःगु धाःसा मखु, थुकिया निंतिं पलाःपलाः पतिकं संघर्ष यायेमाल । फिल्मय् ज्या मालाच्वंम्ह संजीवयात सन् १९६० इ सुनील दत्त व आशा पारेख थेंज्याःपिं स्टार कलाकारतलिसे फिल्म म्हितेगु ह्वःताः ला चूलात, तर हम हिन्दीस्तानी नांया थ्व फिल्मय् वयागु रोल धाःसा मुक्कं २ सेकेन्डया हे जक जुल । थ्व लिपा वं फिल्म निर्देशक निर्मातातय्थाय् धावय् जुइगु सुरु यात, अले थिएटरय् नं म्हिता हे च्वन ।
फिल्मया निंतिं संघर्ष यानाच्वंम्ह वं थःगु फिल्मी नां छुइगु निंतिं नं उतिकं हे संघर्ष यायेमाल । संजीवया धाथेंया नां ला हरिहर जेठाला जरीवाला खः । फिल्मया निंतिं संघर्ष यानाच्वंगु इलय् वयात थःगु नं फिल्मी नां तयेमाः थें ताल । वया मांया नां शांताबेन जरीवाला खः । उकिं वं थःगु नां ‘एस’ आखः पाखें हे तयेगु क्वःछित । उगु इलय् दिलिप कुमार व अशोक कुमारपिंसं तसकं सफलता चूलाकाच्वंगु ई, उकिं वं थःगु नांया लिउने ‘कुमार’ घाकेगु क्वःछित, अले नां तल –संजय कुमार ।
सन् १९६४इ वयागु निगूगु हिन्दी फिल्म ‘आओ प्यार करें’ रिलिज जुल । थ्व फिल्मय् वयागु नां संजय कुमार धकाः हे वःगु खः । थ्व लिपा वयात कमाल अमरोहीं शंकर हुसैन नांया छगू फिल्मया निंतिं अनुबन्ध यात । अमरोहीयात संजय कुमार धयागु नां उलि ज्वं थें मताल, अले अमरोहीं वयागु फिल्म नां गौतम राजवंश धकाः तयाबिल । उगु इलय् अमरोहीं पाकिजा फिल्म दयेकाच्वंगु जुयाच्वन ।
अमरोही पाकिजा फिल्मय् थुलि डुबे जुल कि वं संजीवयात कयाः दयेकेधाःगु फिल्मया छुं शट्स सुटिङ्ग यानाः अथें त्वःताबिल । थ्व ल्याखं गौतम राजवंश धयागु नां नं वयागु निंतिं उलि फापे मजुल ।
थ्वहे दथुइ सन् १९६४ इ वःगु ‘दोस्ती’ फिल्म सुपरहिट जुल, अले थुकिया छम्ह हिरो संजय खान तसकं लोकं ह्वात । संजय खानया न्ह्यःने संजय कुमार धयागु नां चले जुइगु खनेमंत । अथे जूबलय् हरिहर जेठालालं थः थिएटरया पासापिंलिसे सल्हा यानाः संजीव कुमार धकाः नां तल । संजीव कुमारया नामं सन् १९६५ इ दकलय् न्हापांगु फिल्म ‘निशान’ पिदन । तर थ्व फिल्मं वयात फाइदा मजुल ।
सन् १९६८ इ वःगु संघर्ष फिल्मय् संजीव कुमार दिलिप कुमारया न्ह्यःने थःगु शानदार अभिनय न्ह्यब्वल । थ्व फिल्म लिपा वं लिफः स्वयेम्वाःल, अले मेगु झिंन्हय्दँ तक भारतीय फिल्मय् सफलताया सवाः कयाच्वन । थ्व झ्वलय् वं बक्स अफिसय् सफल जुइगु फिल्म जक मखु लीकं पिहां वनाः गजब गजबयागु फिल्म म्हितल, गुगु फिल्म धाथें धायेगु खःसा उगु ई स्वयां तसकं न्ह्यःने न्ह्याःवंगु फिल्मत खः ।
सन् १९७० इ पिदंगु ‘खिलौना’ फिल्मय् मानसिक ल्वगिया भूमिकां वयात तःधंगु नां बिल, अले सन् १९७२ य् पिदंगु ‘कोशिश’ फिल्मय् नवाये मफुम्ह लाटाया भूमिका म्हिताः थःगु मिखां जक जादूइ अभिनय न्ह्यब्वल ।
थःगु फिल्म क्यारियरया झ्वलय् संजीव कुमार थःत गुबलें नं छगू भूमिका चिनातयेगु मयाः । वं थःगु इमेजयात वास्ता मयासे विविध कथंया भूमिका म्हिताः क्यन । छगू इलय् ला ‘अनामिका’य् वं जया भादुडीया प्रेमी जुयाः म्हितलसा व हे इलय् ‘परिचय’ फिल्मय् जया भादुडीया हे अबुया भूमिका म्हिताबिल । उलि जक मखु शोले फिल्मय् जया भादुडीया ससः अबुया भूमिकाय् खनेदयेकः वल ।
त्रिशुल व शोल थेंज्याःगु मल्टिस्टार फिल्मय् थःगु अभिनयं दर्शकतय्त मोहित यानाच्वंगु इलय् वं मेखे ‘नइ दिन नइ रात’ थेंज्याःगु छगू फिल्मय् गुंगू भूमिका म्हिताः सकसितं अजू चायेकाबिल । सन् १९७७ य् सत्यजीवत रेया ‘शतरंज के खिलाडी’ थेंज्याःगु फिल्मय् तसकं म्हो जक ध्यबा कयाः म्हितल । अले ‘अंगूर’ थेंज्याःगु गज्जबया कमेडी फिल्मय् नं खनेदयेकः वल ।
सन् १९६० निसें १९८५ तकया २५ दँया फिल्मी क्यारियरय् संजीव कुमारं १५३ गू फिल्मय् ज्या याःगु खः । बी ग्रेडया फिल्मं दुहां वःम्ह वं ‘दस्तक’ व ‘कोशिश’ फिल्मया निंतिं राष्ट्रिय पुरस्कार नं त्याकल ।
थःगु फिल्मी जीवनया इलय् संजीव कुमारया नां नूतन, हेमा मालिनी, सुलक्षण पंडीत थेंज्याःपिनि अभिनेत्रीतय् लिसे लभ अफेयरया चर्चा नं जुल, तर वं सुयालिसे नं ब्याहा मयाः । फिल्म ख्यलय् तःधंगु सफलता चूलाकूसां प्रेम सम्बन्धय् धाःसा व असफल हे जुल, अले थःगु याकः जिन्दगी म्वायेगु झ्वलय् व अय्लाःया नशाय् दुबिउगु वन ।
संजीव कुमार न्हापां निसें हे नुगःचू सम्बन्धी ल्वचं ग्रस्तम्ह जुयाच्वन । अय्लाःया नशां वयागु ल्वय् झन तच्वयेकाबिल, अले ३७ दँ जक दुबलय् हे वयात न्हापांगु हृदयघात जुल । अय्सां वं थःगु जीवनशैली महिउ, गुकिं यानाः याकनं हे वयात निक्वःगु हृदयघाट जुल । थ्व लिपा अमेरिका वनाः ओपन हार्ट सर्जरी याकल ।
अमेरिकां लिहां वयेधुंकाः आः पूवंक ठीक जुइगु आशा यानातःगु खः, तर विरामी जूगुलिं थानाच्वंगु ज्या पूवंकेमाःगु व निर्मातातय्सं हे ज्याय् लिहां वयेत यानाच्वंगु इनाप यानाच्वंगुलिं संजीव कुमार बांलाक आराम हे मकासे ज्याय् लिहां वन । बाइपास सर्जरी यानाः गाक्क आराम तकं कायेमखंगुलिं वयागु ज्यान हे काल । सन् १९८५ या नोभेम्बर ६ कुन्हु न्यादँ न्ह्यः वया मां मदुगु हे न्हि कुन्हु लाका वं थ्व संसार त्वःता वन ।
थःगु ज्यां गुबलें त्यान्नु मचाःम्ह संजीव कुमार जीवनीयात कयाः छुं ई न्ह्यव जक छगू सफू पिहां वःगु दु । ‘एन एक्टर्स एक्टर’ नांया थ्व सफू हनीफ जावेरी व सुमंत बत्रां च्वःगु खः । थ्व सफूया निंतिं अन्तर्वार्ता कायेगु झ्वलय् संजीव कुमारया छम्ह पासा व कलाकार दिनेश हिंगू उमित धाःगु खः ‘यदि वं ब्याहा याःगु जूसा आःतकं म्वानाच्वंगु खइ । वं आराम धयागु हे यायेमसः । बाइपास सर्जरी लिपा नं लगातार ज्या यानाच्वन । फिल्म निर्मातात नं वयागु निधनया जिम्मेवार खः ।’<eot>येँ – नक्कली नागरिकता दयेकाः विदेशय् च्वनाच्वंम्ह मनूया जग्गा कीर्ते याःगु द्वपनय् प्रहरीं छगू गिरोहयात ज्वंगु दु । नेपाल प्रहरीया केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरों जग्गा कीर्ते याःगु द्वपनय् महावीर चन्द सहित न्याम्हेसित ज्वंगु खः ।
चन्दं तारानिधि लोहनी नां तयाः लमजुङया सीडीओपाखें कीर्ते नागरिकता दयेकाः ७ करोड स्वयां अप्वः बराबरया जग्गा कीर्ते यानाः ठगी याःगु खँ ब्युराें म्हिगः याःगु पत्रकार सम्मेलनय् धाःगु दु । जग्गा कीर्ते याःगु द्वपनय् चन्द सहित गणेशबहादुर खनाल, बाबुराम कार्की, प्रेमप्रसाद खनाल व ममता श्रेष्ठयात ज्वंगु खः ।
वंगु नीप्यदँ न्ह्यवंनिसें जापानय् च्वनाच्वंम्ह शान्तदेवी लोहनी वंगु २०६१ सालय् किपुलिइ जग्गा न्यानाः जापान वंगु खः । वंगु २०२२ मे १९ कुन्हु नेपाः वयाः मालपोतपाखें सक्कल पुर्जा क्यनाः बायोमेट्रिक प्रणालीपाखें अभिलेखन यायेत्यंबलय् वय्कःया जग्गा मेम्हेसिया नामय् वनाच्वंगु लूगु खः ।
मालपोतं उगु जग्गा शान्तादेवी लोहनीया नामं मृत्यु नामसारी जुयाः वय्कःया भाःत तारानिधि लोहनीया नामय् वंगु व वयां लिपा उगु जग्गा लोहनीया नामं २०७७ जेठ १० गते मियाः सुनिता कर्माचार्यया नामय् वंगु क्यनातःगु खः ।<eot>मुगुय् थौं जुगु बस दुर्घटनाय् लानाः सिइपिनिगु ल्याः ३२ म्ह थ्यंगु दु । प्रदेश प्रहरी कार्यालय सुर्खेतया कथं २४ म्ह घटनास्थलय्, प्यम्ह उद्धारया झ्वलय् ताल्चा विमानस्थल व प्यम्ह नेपालगञ्जय् वासः यायेगु झ्वलय् मदुगु खः । थथे मदुपिं २२ म्ह मिजं ं व १० म्ह मिसिा जुगु खँ धाःगु दु ।
नेपालगञ्ज पाखें मुगु सदरमुकाम गमगढी वनाच्वंगु भे१ख ३१६७ नम्बरया उगु बस चान्हयय् १२ बजे छायाँनाथ रारा नगरपालिका–७ पिनाटपने खुसिइ दुर्घटना जुगु खः । प्रदेश प्रहरी कार्यालयया सूचया अधिकारी प्रहरी निरीक्षक जीवन लामिछाने चालक दलबहादुर रावलया जक सनाखत जुगु मेपिनिगु सनाखत मजुनिगु जानकारी ब्यूगु दु ।
प्रहरी चालक पाखेंया टायर पञ्चर जुयाः दुर्घटना जुगु अनुमान याःगु दु । यद्यपि दुर्घटनाया कारण थप अनुसन्धान पाखें जक सिइदइगु प्रदेश प्रहरी कार्यालय न्हयथंगु दु । बस सडकं अन्दाजी ३०० मिटर क्वय कुगु वंगु खः । नेपालगञ्ज पाखें सोमवाः छुटे जुगु उगु बसय् ४५ यात्रु च्वनावःगु खः ।<eot>एजेन्सी- अस्टे्लियां विद्यार्थीतय्गु निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय सिमाना चायेकीगु २० ला लिपा विद्यार्थीतय्गु निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय सिमाना चायेकीगु जूगु दु । कोरोना महामारीया कारणं बन्द जुयाच्वंगु सिमाना थ्व हे वइगु डिसेम्बर १ तारिख निसें चायेकेत्यंगु खः । सोमवाः पत्रकार सम्मलेनय् नवासें अस्टे«लियाया प्रधानमन्त्री स्कट मोरिसनं विद्यार्थी, शरणार्थी, व्यापारिक भिसा दुपिं व दक्ष ज्यामितय्त अस्टे«लियाय् प्रवेशया अनुमति बिइगु धाःगु दु । अथे हे दक्षिण कोरिया व जापानया पयर्टकतय्त अस्टे«लिया प्रवेशया अनुमति बिउगु दु ।
अस्टे्लिया वनेत अस्टे्लिया सरकारं मान्यता बिउगु कोरोना विरुद्धया खोप कायेधुंकूपिं जुइमाः । अस्टे्लियां फाइजर, जोन्सन एण्ड जोन्सन, एस्ट्रजेनेका व मोर्डेना खोपयात मान्यता बिउगु दुसा चीनं दयेकूगु खोपयात मान्यता बिउगु मदु ।
अस्टे्लिया वइपिं विद्यार्थीतय्सं क्वारेन्टाइनय् च्वनेमाः कि म्वाः धयागु निर्णय धाःसा स्थानीय सरकारं याइगु जुइ । क्यापिटल टेरिटोरी, न्यू साउथ वेल्स व भिक्टोरिया राज्यं पूर्ण खोप कायेधुंकूपिंसं क्वारेन्टाइनय् च्वनेम्वाः धकाः निर्णय यायेधुंकूगु दु ।
अस्टे्लियाया गृहमन्त्रालयं पिकाःगु सुचंकथं २८गू थीथी शीर्षकया भिसावाहक विदेशी नागरिकतय्सं डिसेम्बर १ तारिखनिसें अस्टे«लियाय् वनेखनी । मन्त्रालयं पिकाःगु सुचनय् विद्यार्थी, दक्ष ज्यामि, शरणार्थी, मानवीय, वर्क एण्ड होलिडे आदि शीर्षक दु ।
अस्टे्लिया सरकारं थःपिनिगु अर्थतन्त्र बांलाकेगु निंतिं थ्व पलाः ल्ह्वंगु खः । प्रधानमन्त्री मोरिसनं अर्थतन्त्र व ज्यामितय्गु परिपुर्ति यायेत थ्व पलाः आवश्यक जूगु धाःगु दु । अस्टे्लियाय् विद्यार्थीतय्सं जक २५ अर्ब अमेरिकी डलर योगदान यानावयाच्वंगु दु ।
थौकन्हय् नेपालय् च्वंपिं थ्यंमथ्यं न्याद्वः नेपाली विद्यार्थीतय्सं नेपालय् च्वना हे अस्टे«लियाया विश्वविद्यालयपाखें अनलाइन क्लास कया वयाच्वंगु दु ।<eot>ख्वप- साहित्यकार तिलक प्रकाश कायस्थया कायभाजु प्रशान्त कायस्थं ख्वपय् थगुने चायेकूगु ‘तिसा इन’ रेष्टुरेन्टपाखें जूगु लबःपाखें १ लाख १११ तका दां साहित्य मन्दिरयात लःल्हानादीगु दु । म्हिगः छगू ज्याझ्वलय् थ्व दां लःल्हाःगु खः । साहित्य मन्दिरया कोषाध्यक्ष सान्ता याँचायात चेक लःल्हाःगु खः ।<eot>ख्वप- राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डं एसइइ जाँच वइगु वैशाखं व कक्षा १२ या जाँच जेठ यायेगु खँ धाःगु दु । बोर्डया अध्यक्ष डा. महाश्रम शर्मां एसइइ बैंशाख व कक्षा १२या परीक्षा जेठं यायेगु निर्णय यानाः बोर्डं तयारी सुरु यायेधुंकूगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं विद्यार्थीतय्त थःगु तगिं कथं वैशाख व जेठं परीक्षा बीगु निंतिं तयारी यायेत नं धयादीगु दु ।<eot>लगातार स्वंगु वाःनिसे १ हजार स्वया अप्पो कोभिड संक्रमित जुइवं चीनया स्वंगु दर्जन स्वया अप्पो शहरय् लकडाउन याःगु दु।
कोरोना भाइरसया उत्पत्ति जूगु वुहान शहरय् न लक डाउन याःगु दु। अन ८ लाख स्वया अप्पो मनू तयेत वइगु आइतबाः तक छेँय् न पिहा मवयेत निर्देशन बिःगु दु।
उगु थासय् लिपागु वालय् न्हि २०–२५ म्ह कोरोना संक्रमण पुष्टि जुया वयाच्वंगु दु।
आईफोन उत्पादन याइगु दकलय् तधःगु कारखाना दुगु थाय् झेङझाउ शहर नाप चीनया प्यंगुगु तधःगु आर्थिक केन्द्र ग्वाङझाउय् न प्रभावित जूगु दु।<eot>'''त्वँसा''' धाःगु त्वनिगु नसा ख। हलिमय् थीथी थासय् थीथी कथंया त्वँसा दु। त्वँसा [[ति]] रुपय् दयाच्वनिगुलिं थुकियात म्हुतुइ तया घुतुका छ्वयेछिं। त्वँसायात थी-थी कथं बायेछिं। हलिंया आपालं तजिलजिइ त्वँसायात [[कायेगु त्वँसा|कायेगु]] व मकायेगुलि बायातःगु खनेदु। कायेगु त्वँसा यक्व तजिलजि व धर्मय् बर्जित नं दु। नापं, यक्व तजिलजिइ मस्तेत कायेगु त्वँसा त्वंकिमखु।<eot>एनिमेसन धाःगु म्हो मात्राय् किपातेत झ्वलं केना निर्जीव किपा सं थे न्यागु भाव पिकाइगु ज्या ख। थथे यासें दयेकूगु संकिपायात एनिमेतेद संकिपा धाइ।<eot>यल – यल महानगरपालिकां पर्यटकतय्त आकर्षित याये फइगु योजना न्ह्यःने हःगु दु । मनपां पर्यटकतय् निंतिं धकाः खने दयेक छेँ, भवन लगायतया भौतिक संरचना पिनें हे खने दइगुकथंया योजना हयेगु तयारी याःगु खः । यल मनपाया थीथी थासय् च्वंगु ततजाःगु पःखा दक्वं चिइकाः पःखालं दुने च्वंगु संरचना अःपुक स्वये फइगुकथंया योजना हःगु खः ।
यल देय् सांस्कृतिक नापं धार्मिक व प्राकृतिक रुपं नं महत्वपूर्ण जूगुलिं गुलिखे सम्पदा व अज्याःगु धरोहर ततःजाःगु पःखाःया कारणं सीमित घेरा दुने लानाच्वंगु जक मखसे पर्यटकतय्त नं आकर्षित याये फइगु जूगुलिं पिनें हे स्वये जी कथंया योजना हयेत्यंगु खः ।
‘गुगु संरचनात क्यनाः पर्यटक आकर्षित याये फइगु खः, उकियात थःपिंसं थौंतक नं पःखालं ग्वयाः सुचुका तयेगु ज्या यानाच्वना’, यल मनपाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं धयादिल, ‘आः तजाःगु पःखाः चिजाः यानाः पर्यटक आकर्षित यायेगु जुइ ।’यल मनपां थुगु योजनाया शुरुवात दकलय् न्हापां लगंख्यलय् च्वंगु बुद्धिविकास खेल मैदान व जाउलाख्यलय् च्वंगु ख्यःपाखें खने दइकथं यायेत्यंगु दु ।
थःपिं विदेश भ्रमणय् वनेबलय् सार्वजनिक थासं हे महत्वपूर्ण स्थलया अवलोकन याये फइगु जक मखसे किपा तकं कायेगु सुविधा दुगु वय्कःया धापू दु । ‘अमेरिकाया राष्ट्रपति भवन ह्वाइट हाउस न्ह्यःने हे च्वनाः न्ह्याम्हसिनं नं याउँक किपा काये दु, उकिं आः यलया ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिक व पुरातात्विक थाय्त नं पिनें हे स्वये फइगु व किपा नं काये फइगु कथं चिजाःगु पःखाः ग्वयेगु व्यवस्था यायेगु जुइ’, वय्कलं धयादिल ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – गुल्मीया नेवाःतय् छगू संस्थां दयेकेत्यंगु देगः व भवनया निंतिं निम्हेसिनं जग्गा दान याःगु दु । गुल्मीया वामीइ च्वनाच्वंपिं नेवाःतय् संस्था नेवाः बर्जु पुचलं दयेकेत्यंगु देगःसहितया भवनया निंतिं जग्गा दान याःगु खः ।
अनया नेवाः संस्था दयेकेत्यंगु संरचनाया निंतिं गुल्मीया मुसिकोट नगरपालिका वडा नं. ७ या मोहनलाल श्रेष्ठ व मनोज श्रेष्ठं मंकाःकथं मुसिकोट नगरपालिकाया उगु हे वडाय् च्वंगु निपी जग्गा निःशुल्क रुपं बियादीगु खः । वडा नं. ७ स्थित इस्मालीथानय् च्वंगु निपी जग्गा श्रेष्ठद्वयं देगःसहितया भवन निर्माणया निंतिं बियादीगु नेवाः बर्जु पुचःया दांभरिं चिरञ्जीवी शाक्यं कनादीगु दु ।
उगु जग्गाय् नेवाः संस्कृति व कला कौशलता पिज्वइकथं उगु भवन निर्माण याये अन च्वंपिं नेवाःतय्सं नेवाः संस्कृति दुनेया इहि, कय्तापुजा, इहिपा लगायत छुं नं लसता भ्वय् न्यायेकेत सहज जुइगु वय्कलं कनादीगु दु ।
गुल्मीइ च्वंपिं नेवाःतय् उगु संस्थाया थःगु कला, संस्कृति व परम्परा, रीतिरिवाज च्वयान्ह्याकेगु ज्याय् सक्रिय जुयाच्वंगु दु । पुचःया हे सक्रियता व नेतृत्वय् नेवाःतय् थीथी कला, संस्कृति व झाँकीसहितया प्रदर्शन इलय् व्यलय् यायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
संस्थाया निंतिं प्राप्त जग्गाया रजिष्ट्रेशन पास यानाः याकनं भवन निर्माणया ज्या नं न्ह्याकेगु व भवन निर्माण लिपा नेवाःया कला, संस्कृति, परम्परा आदियात च्वन्ह्याकेत अझ थप ग्वाहालि जुइगु संस्थां विश्वास याःगु दु ।<eot>येँ – स्वनिगलय् कारोना संक्रमण म्हो मजूनि धासें स्थानीय प्रशासनं मेगु छवाः निषेधाज्ञा थपे याइगु जूगु दु । स्वनिगःया स्वंगुलिं जिल्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारीपिनि बैठकं उगु निर्णय यायेत्यंगु खः ।
स्थानीय प्रशासनं तयातःगु निषेधाज्ञा थ्वहे वइगु जेठ १३ गते क्वचायेत्यंगु दुसा थौं च्वनीगु स्वंगू जिल्ला प्रशासन प्रमुखतय् मुँज्यां मेगु छवाः निषेधाज्ञा थप यायेगु निर्णय यायेत्यंगु खँ धाःगु दु ।
संक्रमितया ल्याः म्हो मजूगुलिं निषेधाज्ञा थप यायेमाःगु खँ जिल्ला प्रशासन कार्यालय ख्वपया प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमप्रसाद भट्टराईनं कनादीगु दु ।
स्वनिगःया तरकारी होलसेल पसलय् आपालं हुलमुल जूगुलिं आः तरकारी बजाःयात नं कडा यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । सुथंनिसें हे मनूत हुलमुल जुइक बजाः वयाच्वंगुलिं आः तरकारी बजाः, बैंक व वित्तीय संस्थायात नं कडा यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । माल धाःसा छुं न्हिया लागिं तरकारी बजाः बन्द हे याकेगु तकयाः बिचाः जुयाच्वंगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>रासस – बूढानीलकण्ठ नगरपालिका-३ स्थित भुइजःसि देगः व शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्र लिक्क सिल याःगु दु । बूढानीलकण्ठ–३य् च्वनीम्ह ३७दँया मिजंयात कोरोना संक्रमण पुष्टि जुइवं उगु क्षेत्र बन्द याःगु वडाध्यक्ष बालकृष्ण श्रेष्ठं जानकारी बियादिल । उगु क्षेत्रय् मनूत वयेवनेगु नापं पसः, व्यवसाय व मेगू सेवा पूर्ण रुपय् बन्द याःगु दु ।
संक्रमितयात आः शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुया आइसोलशनय् तयातःगु दु। वडाध्यक्ष श्रेष्ठया कथं सङ्क्रमित मिजं बन्दाबन्दीया इलय् थःगु निजी गाडीयात एम्बुलेन्सया कथं छ्यलाः समस्याय् लाःपिं मनूतय्त अस्पतालतक यंकेगु ज्या यानाच्वंगु खः । नगरपालिकाय् कोरोना संक्रमितत निम्ह थ्यंगु दु ।
थ्वस्वयां न्ह्यः सर्लाहीया रामनगर स्थायी छेँ जुयाः आः बूढानीलकण्ठ-१२या तेञ्जिङ चोकय् च्वनाच्वम्ह १८दँया मिसायात कोरोना भाइरस पोजेटिभ खनेदुगु खः ।<eot>नेवाः तजिलजि नेपाःया छगू मू तजिलजि ख। थ्व तजिलजि ऐतिहासिक नेपालमन्दलय् बुयावःगु व लानाच्वंगु तजिलजि ख। थ्व तजिलजि हनिपिं मनूतयेत नेवाः धाइ। थ्व तजिलजिया छुं खँ थ्व कथं दु-
धर्म: नेवा तजिलजिइ धर्मया यक्व प्रभाव दु। थ्व तजिलजिइ देगः, विहार व धार्मिक प्रतिष्ठानतयेगु तःधंगु महत्त्व दु। थ्व तजिलजिया दकलय् तःधंगु भवनत दक्वं द्यःतयेत देछाना तःगु खँ नं थ्व खंयात थुइकेत ग्वहालि याइ। थ्व तजिलजिइ वर्तमान ईलय् हिन्दू व बुद्ध धर्मया यक्व प्रभाव खनेदु। ऐतिहासिक रुपय् थ्व तजिलजिइ ख्रिस्ति, मुस्मां व किरात धर्मया नं प्रभाव दयाच्वंगु दसिंत दु। धार्मिक सहिष्णुता व धार्मिक मेलमिलाप थ्व तजिलजिया छगू मू थां ख। हिन्दूतेगु देगलय् बुद्ध धर्म व बुद्ध धर्मया प्रतिष्ठानय् हिन्दू द्यःत थाय्‌थासय् खनेदु।
नखः व जात्रा: थ्व तजिलजिइ यक्व नखः-चखः दु। आपालं नखःत चन्द्रमासय् आधारित नेपालसम्बतया तिथि कथं हनिगु या। थन्यागु नखः धार्मिक (मोहनि) , ज्या विशेष (यःमरी पुन्हि), ऋतु (संक्रान्ति), जातीय (थी-थी गुथिया पुजा, पायः), थाय्‌ आदिया आधारय् बायेछिं। छुं नांजाःगु नखः व जात्राय् पाहांचह्रे, सिथिनखः, येंया, जनमाद्यःया जात्रा, बुंगद्यःया जात्रा, बिस्का जात्रा, चण्डेश्वरी जात्रा, गुंला आदि ला।
तजिलजिया पात्र: नेवाः तजिलजिइ थी-थी दैवी, काल्पनिक, प्रामाणिक अतिरञ्जित, प्रमाण मलूगु आदि पात्रत दु। थ्व पात्रतेसं नेवाः तजिलजि व नेवाः मनस्थितिइ यक्व प्रभाव दयेकातःगु दु। थी-थी प्राकृतिक, अप्राकृतिक, काल्पनिक व जीवनोत्थाननाप स्वापू दूगु व प्रकृतिनाप नेवाःतेगु अन्तरक्रिया क्यनिगु थन्यागु पात्र नेवाः संस्कार, संस्कृति व सभ्यताया छगू अभिन्न अंग ख।
संगीत व बाजं: नेवाः संगीत धाःगु नेवाः लहनाय् विकशित जूगु, नेवाः लहनां नालाः काःगु व नेवाः लहनां प्रभाव याःगु संगीत ख। थ्व संगीतय् थी-थी कथंया विधात दु। दाफा संगीत व चर्या गीति नेवाः संगीतया शास्त्रीय संगीत ख। नापं, मेमेगु लोक संगीत, आधुनिक संगीत, पाश्चात्य संगीत नं नेवाः संगीतय् खंगु दु।<eot>येँ – येँया चकं दबू (खुला मंच) दुने अवैध रुपं दयेका तःगु शटर म्हिगः येँ महानगरपालिका व येँ जिल्ला प्रशासन कार्यालयं थुना बिल । अन शटर थुनेगु ज्याय् येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य थः नं न्ह्यःने च्वनादीगु खःसा उपमेयर हरिप्रभा खड्गी थुनेगु ज्या क्वचायेधुंकाः थ्यंकः वःगु खः । अन शटर थुनेगु लागिं प्रधानमन्त्री केपी ओलीं समेत निर्देशन बियादीगु खँ धाःगु दु । ठेकेदार कम्पनी जलेश्वर स्वच्छन्द विकोई बिल्डर्स प्रालिं येँमनपायाके अनुमति मकासे अन शटर दयेकाः बालं बियाच्वंगु खः ।
स्थानीय व्यापारीतय्सं अन छगू शटरया खुगू लाखंनिसें १५ लाख तका तक पुलाः न्याःगु खः । शटर थुंगु इलय् प्रमुख जिल्ला अधिकारी राम प्रसाद आचार्य, मेयर विद्यासुन्दर शाक्यलिसें थीथी वडाया जनप्रतिनिधितय् उपस्थिति दुगु खः । येँया पुलांगु बसपार्कय् काठमाडौं टावर दयेकेगु ज्या जुइवं अनया बस खुल्ला मञ्चय् पार्किङ याये हःगु खः । तर बसपार्क व्यवस्थापनया जिम्मा ठेकेदार कम्पनीयात बिउगु खःसा ठेकेदार कम्पनीं अन शटर दयेकाः बालं बीगु ज्या समेत याःगु खः ।
शटर थुनेवं अन पसः तयाच्वंपिसं थःपिंसं मनोज भेटवालयाके शटर बालं कयागु खँ कँसें अन सलामी पुलाः कयागु शटर थुना बिउगुलिं थःपिंत अन्याय जूगु खँ धाःगु दु । ध्यबा लगानी यानाः पसः तयेधुंकाः थुना बिउगुलिं थःपिंत अन्याय जूगु खँ उमिसं धाःगु दु । तर शटर बालं कायेत उमिसं सुंलिसे छुं लिखित सम्झौता धाःसा यानातःगु मदु ।
अन ठेकेदार कम्पनीं ४३ गू पसः कवः पिकया तःगु खः । शटर थुनेगु शुरु यायेवं गुलिखे व्यापारीतय्सं हथासं सामान चीकूगु खःसा गुलिस्यां सामान लिकाये तकं मखंगु खँ धाःगु दु । प्रमुख जिल्ला अधिकारी आचार्यं महानगरया इनाप कथं शटर थुनेज्या जूगु खँ कनादीगु दु । मेयर शाक्यं सार्वजनिक थासय् गलत तरिकां शटर दयेकूगुलिं शटर थुनागु खँ कनादिल ।<eot>येँ – बर्दियाया जिल्ला शिक्षा अधिकारी ज्ञानमणि नेपाल विरुद्ध बलात्कारया द्वपनय् मुद्दा दर्ता जूगु दु । नेपालयात जिल्ला शिक्षा अधिकारी निवासय् ब्वंकेगु त्वह तयाः यौन दुब्र्यवहार याःगु छम्ह मिसामचां द्वपं बिउगु दु । निनिम्हेसिथाय् छुं दिं च्वनेत वःम्ह १५ दँया मिसा मचा वंगु बिहिवाः दुब्र्यहारया शिकार जूगु खः ।
विद्यालयय् छुट्टि जुयाच्वंगु इलय् लाक्क निनिम्हलिसें वयाच्वंम्ह मिसा मचायात ब्वंकेगु नामय् प्रमुख नेपालं पाहां क्वथाय् यंकूगु पीडित मिसामचां द्वपं बिउगु दु । निनिम्ह जा थुइत भुतू क्वथाय् वनेवं नेपालं लुखाय् चुकू तयाः ब्वंकेगु त्वह तयाः दुब्र्यवहार याःगु द्वपं दु । नेपालया खोजी जुयाच्वंगु प्रहरी उपरीक्षक जनक भट्टराईनं कनादिल । वय्कःया कथं नेपाल विरुद्ध जबर्जस्ती करणी उद्योगया मुद्दा दर्ता यानादीगु खः ।<eot>येँ -थःपिनि विधान संशोधन या धकाः निर्वाचन आयोगं बियाहःगु निर्देशनयात राप्रपां अस्वीकार याइगु जूगु दु । म्हिगः च्वंगु राप्रपाया केन्द्रीय पदाधिकारीतय्गु मुँज्यां थ्व निर्णय याःगु खः । निर्वाचन आयोगं राप्रपाया विधानय् उल्लेख जुयाच्वंगु ‘सनातन हिन्दू राष्ट्र’ व ‘संवैधानिक राजतन्त्र’ धयागु बुँदा संविधान अःखः जूगुलिं उकियात चीकेमाःगु व पार्टीया ध्वाँचय् तयातःगु सा चिंयात नं हुया छ्वयेमाःगु निर्देशन बिसें पौ छ्वया हःगु खः ।
आयोगं राप्रपायात वंगु माघ २ गते हे अज्याःगु पौ छ्वया हःगु खःसां राप्रपापाखें उकियात लिसः मबिउ धकाः पार्टीया पुलांम्ह नायः कमल थापां राप्रपा नेतृत्वया आलोचना यानादीगु खः । लिसें आयोगया थ्व निर्देशनयात थःपिंसं पालना याये फइ मखु धकाः नं वय्कलं हे धयादीगु खः ।
थापाया थज्याःगु वक्तव्य पिहां वयेधुंकाः तिनि म्हिगः राप्रपाया अध्यक्ष राजेन्द्र लिङदेनं पदाधिकारीतय्गु बैठक सःताः आयोगया निर्देशन पालना याये मफइगु धापू सार्वजनिक यानादीगु खः ।
राप्रपां न्हापा थ्वहे विधान व चिं कयाः चुनाव समेत ल्वायेधुनागु खँ न्ह्यथँसें अबलय् वैधानिक जूगु थ्व खँ आः जक छाय् अवैधानिक जुल धकाः न्ह्यसः नं थंगु दु । निर्वाचन आयोगं थःपिंत नियतवश प्रहार यायेत स्वःगु खनेदु धासें राप्रपां आयोगयात थःपिंसं ‘उपयुक्त इलय्’ लिसः बीगु जुइ धकाः ख्याच्वः नं बिउगु दु । राप्रपां आयोगया थ्व पौयात कयाः कानुनी व राजनीतिक उपचार मालेगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>रुस वा रसिया छगु त्रान्सकन्तिनेन्तल देय् ख। थ्व देय् उत्तरी युरेसिया (एसिया व युरोप)य् ला। १,७०,७५,४०० वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफल दुगु थ्व देय् हलिमया दक्ले तधंगु देय् ख। हलिमया २गु तधंगु देय् क्यानादा स्वया थ्व देय् थ्यं-मथ्यं २ गुना तधं। थ्व देय्‌य् यक्व मात्राय् खनिज व उर्जा स्रोत दु। [१] रुसया जनसंख्या हलिम देय्‌ कथंया जनसंख्याय् ९गु दक्ले तधंगु जनसंख्या ख। रुसया लागाय् नर्वे, फिनल्यान्ड, इस्टोनिया, ल्याट्भिया, लिथुआनिया, पोल्यान्ड, बेलारस, युक्रेन, ज्योर्जिया, अजरबैजान, कजाखस्तान, चीन, मङ्गोलिया, व उत्तर कोरिया ला। थ्व देय्‌यात संयुक्त राज्य अमेरिका (अलास्काय्), स्वीडेन, व जापाननाप चिधंगु लया पुचः (क्रमशःबेरिङ स्ट्रेट, बाल्टिक समुद्र, व La Pérouse स्ट्रेट)नं बायातगु दु।
न्हापा सोभियत संघीय समाजवादी गणतन्त्रया सोभियत संघ (USSR)या छगु गणराज्य रुस, डिसेम्बर १९९१या सोभियत संघया बाय्‌ज्या धुंका रूसी संघ जुल। सोभियत युग धुंका सोभियत युनियनया रुसय् लाःगु जनसंख्या व उद्योग रुसयात हस्तान्तरण जुल।
रुसया बिघटन धुंका वगु न्हुगु देय् रुसी संघ सोभियत संघ थें ग्रेट पावर जुया पिहां वल।[२] थ्व देय्‌यात उर्जा सुपरपावरया कथं नं काय्‌गु या। थ्व देय्‌यात सोभियत युनियनया उत्तराधिकरीया कथं संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा काउन्सिलय् स्थायी सिट ब्युगु दु नापं कूटनीतिक रुपय् नं थ्व देय्‌यात सोभियत संघया उत्तराधिकारीया कथं काय्‌गु या। थ्व देय् हलिमया आणविक शक्ति दुगु देय्‌य् छगु ख। रुस कमनवेल्थ अफ इन्डिपेन्डेन्ट स्टेट्सया मूओ देय्‌ व जी८या छगु सदस्य नं ख।
धलः
१ इतिहास
२ भूगोल
३ अर्थतन्त्र
४ राजनीति
५ लिधंसा
इतिहासEdit
रुस न्हापा मंगोलतेगु अधीनय् लागु छगु युरोपेली देय् ख। लिपा रसियनतेसं मंगोलतेत पितनाछ्वया थगु देय् देकुगु ख। रुसयागु जुजुतेत जार धका धाइ। जारतेत बोलिसेभिक पार्टी नं क्रान्ति याना बुके धुंका थ्व देय् सोभियत संघयागु मू खण्ड जुल। सोभियत संघयागु विघटन धुंका रुस गणतन्त्रयागु पलिस्था जुल।
भूगोलEdit
थ्व देय् उत्तर गोलार्धयागु उत्तरी थासे ला। युरोप व एसियायागु दक्ले उत्तरयागु थाय् थ्व हे देय्‌यागु अधीने ला। थ्व देय्‌यागु मू सहर मस्को व सन्त पिटरबर्ग ख। थ्व देय्‌यागु मू खुसि भोल्गा ख।<eot>एजेन्सी÷ अमेरिकाया लुइजियानाय् आइतवाः सनिलय् वःगु शक्तिशाली आइदा धाकुफसं यानाः जनजीवन बांमलाक प्रभावित जूगु दु । धाकुफसं यानाः लुइजियानाया न्यू अर्लियन्सय् मतया आपूर्ति पूर्ण रुपं बन्द जूगु दु । मतया आपूर्ति बन्द जुयाः थ्यंमथ्यं साढे सात लाख मनूत मत मदयेक च्वनेमाःगु दु । मतया आपूर्ति सहज यायेत हप्तौं ई काइगु अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं धाःगु दु ।
मौसमविद्तय्सं बिउगु जानकारीकथं २४० किलोमिटर प्रति घौया ल्याखं वःगु आइदा धाकुफय् आइतवाः सनिलय् लुइजियानाया तटीय क्षेत्रय् थ्यंकःवःगु खः । धाकुफय् विनाशकारी जुइफुगु नं मौसमविद्तय्सं धाःगु दु ।
धाकुफय् वयेन्ह्यः द्वलद्वः मनूतय्त प्रशासनं सुरक्षित थासय् यंकूगु खःसां यक्व मनूत थःपिं हे नं सुरक्षित थासय् वंगु खः । अथे खःसां अझ नं यक्व हे मनूत सुरक्षित थासय् वनेफयाच्वंगु मदुनि । प्रशासनं सुरक्षित थासय् थ्यंके मफुनिपिं मनूतय्त याकनं हे सुरक्षित थाय् मालेत निर्देशन बिउगु दु । अधिकारीतय्सं सुरक्षित थासय् वनेमफुनिपिं मनूतय्त ग्वाहालि याये थाकुइगु धाःगु दु । अधिकारीतय्सं मनूतय्त छेँन पिहां मवयेत नं इनाप याःगु दु ।
मेक्सिकोय् तसकं तापक्रम थहां वंगुलिं धाकुफय् अप्वः शक्तिशाली जूगु खः । धाकुफसं यानाः मेक्सिकोया खाडीइ ९० प्रतिशत चिकंया उत्पादन बन्द जूगु दु ।<eot>येँ – चीनय् न्यनाच्वंगु कोभिड १९ (कोरोना भाइरस)या संक्रमणया कारणं नेपाल भ्रमण वर्ष २०२०यात हे बांमलाक लिच्वः लाकीगु ग्याःचिकु सुरु जूगु दु । सरकारं थ्व दँय् भ्रमण वर्ष घोषणा यानाः दछिया दुने २० लाख पर्यटक नेपाः दुत हयेगु तःधंगु लक्ष्य तयातःगु दु । थुकिया निंतिं तःधंगु प्रचारप्रसार यानाः सुरु नं यायेधुंकूगु दु ।
तर कोभिड १९ भाइरसं यानाः चिनियाँ पर्यटकया लिसें चीन जुयाः वइपिं पर्यटकत नं दुहां मवल धाःसा सरकारया लक्ष्य पूमवनीगु खनेदयाच्वंगु दु । कोभिड १९ भाइरसं चीनय् झिंस्वम्हं मल्याक मनूत सीधुंकूगु दुसा ६० हजारं मल्याक मनूतय्त संक्रमण जुइधुंकूगु दु । कोरोना भाइरस मेथाय् न्यना मवनेमा धकाः तःगू देशं चीनय् हवाइ सेवा हे बन्द यानातयेधुंकूगु दु ।
थज्याःगु अवस्थाय् नेपाःया पर्यटन व्यवसायय् नं लिच्वः लायेफुगु संकेत वंगु जनवरीया पर्यटक आगमनया तथ्यांक क्यनेधुंकूगु दु । थगुने जनवरी महिनाय् जक नेपाः वःपिं विदेशीतय् ल्याः ८१ हजार २७३ म्ह दुगु खः । थुगुसी थ्व ल्याः २ प्रतिशतं म्हो जुयाः ७९ हजार ६८६ जक दु । भ्रमण वर्षया तच्वःगु प्रचारप्रसारया कारणं पर्यटकतय् ल्याः अप्वयेमाःगुलिइ अःखबतं म्हो जुयावंगुलिं लक्ष्ययात हे प्रभावित याइगु आशंका पयर्टन व्यवसायीतय्सं यानाच्वंगु दु ।
तर जनवरीइ नेपाः दुहां वःपिं चिनियाँतय् ल्याः धाःसा थगुने स्वयां छुं भचा अप्वः दु । थगुने जनवरीइ १२ हजार ९१६ म्ह चिनियाँ नेपाः दुहां वःगु खःसा थगुुसी थ्व हे अवधिइ १९ हजार ३०३ म्ह चिनियाँत नेपाः दुहां वःगु दु । थगुनेया तथ्यांक कथं नेपाः दुहां वःपिं थ्यंमथ्यं १२ लाख पर्यटक मध्ये थ्यंमथ्यं १५ प्रतिशत चिनियाँत दुगु खः ।
थुगुसी सरकारं भ्रमण दँया झ्वलय् चिनियाँ पर्यटकत हे अप्वः दुत हयेगु लक्ष्य तयातःगु दु । सरकारं छुं मखुसां न्यागू लाख चिनियाँतय्त नेपाः हयेगु ताः तयातःगु दु । चिनियाँ राष्ट्रपतिया नेपाः भ्रमणया झ्वलय् जूगु अनौपचारिक खँल्हाबल्हाय् नं न्यागू ला चिनियाँ नेपाः दुहां हयेगु बारे सहलह जूगु खः ।
तर आः चीनय् न्यनाच्वंगु भाइरसया कारणं थ्व लक्ष्य धाःसा पूवनीगु खँय् शंका जुयाच्वंगु दु । थुगुनेया अनुपातय् हे चिनियाँत दुत हयेगु खःसां सरकारं तयातःगु लक्ष्य २० लाखया १५ प्रतिशतया ल्याखं स्वंगू लाख चिनियाँत नेपाः दुत हयेमाःगु जुइ । आःया अवस्थाय् थ्व स्वंगू लाख हयेत नं थाकुइगु खँ पर्यटन व्यवसायीतय्सं धयाच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् नेपाः व चीन दथुइ हवाई सेवा विस्तार जुयावंगुलिं दँय् न्यागू लाख ति धयाथें पर्यटक दुत हयेफइगु क्षमता धाःसा दयेधुंकूगु दु ।तर कोरोना भाइरसया कारणं प्रत्यक्ष अन्तर्राष्ट्रिय लिच्वः हवाई आवागमनय् हे लानाच्वंगु दु । विश्व स्वास्थ्य संगठनं कोरोना भाइरसया हे कारणं अन्तर्राष्ट्रिय आवागमन व व्यापारय् नियन्त्रण यायेमाःगु अवस्था मदु धयाच्वंगु दु ।
अथे खःसां व्यवहारय् धाःसा थथे जुयाच्वंगु मदु । गुलिखे देशं चीनलिसे हवाइ स्वापू हे थप्प यानातःगु दुसा विश्वन्यंकंया पर्यटकत नं थ्व हे भाइरसया कारणं उखेथुखे जुइत उत्सुक जुयाच्वंगु खनेमदु । उकिसनं चीन जुयाः वये ला झन हे चाहे जुयाच्वंगु मदु । तर नेपालय् थौंकन्हय् अमेरिका, अष्ट्रेलिया थेंज्याःगु देशं दुहां वइपिं पर्यटकत अप्वः चीन जुयाः वयेगु यानाच्वंगु दु ।
थुपिं पर्यटकत चीन वने चाहे मजूगुलिं नं नेपाः दुहां वइपिं पर्यटकतय् ल्याखय् लिच्वः लाइगु खनेदु ।आः हे नं चीनया लिसें कोरिया व जापानं वइपिं पर्यटकतय् ल्याः म्हो जुया वयेधुंकूगु खँ पर्यटन व्यवसायीतय्सं धाःगु दु । आः चीनय् न्यना वनाच्वंगु कोरोना भाइरसया कारणं नेपाःया पर्यटन व्यवसायय् लाइगु लिच्वः वइगु बसन्त ऋतुइ खनेदइगु खँ धाःगु दु ।<eot>छुं न्हि न्ह्यव जक येँया टेकुइ च्वगु शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालय् छम्ह मनू हैजाया संक्रमण जूगु लुइकूगु खः । नेपालय् दँय्दसं तांन्वःगु मौसम वलकि हैजाया ल्वगि लुया वयाच्वंगु दु । वंगु वालय् हैजाया संक्रमण जूम्ह ल्वगि लुया वःगु समाचारं थ्व ल्वय् प्रकोपया कथं न्यना वनीगु खः कि धयागु ग्याःचिकु नं ब्वलंगु दु ।
तर चिकित्सकतय्सं धाःसा अपाय्सकं ग्याये मायेक महामारीया अवस्था मदुगु खँ धाःगु दु । शुक्रराज ट्रपिकलया इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाया प्रमुख डा. विवेककुमार लालं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें हैजा जुल धाःम्ह मनू उपचार यानाः स्वस्थ जुयाः छ्यं लिहां वनेधुंकूगु खँ धयादीगु दु ।
वय्कलं उम्ह विरामीया छेँजः व जःलाखःला सुयाके नं हैजा खनेमदुगुलिं अवस्था सामान्य हे दुगु खँ धयादीगु दु । हैजा छगू सुरुवा ल्वय् खः, अले थ्व दूषित लः व नसाज्वलं पाखें सरे जुया वइ ।
डा. लालया कथं उम्ह मनुखं छ्यलाच्वंगु हिति व तुंथिया लः दूषित खनेदुसां अन हैजा जुइकीगु भिब्रिओ कोलरी नांया ब्याक्टेरिया धाःसा मलूगु खँ धासें उम्ह मनूयात गुकथं हैजाया जीवाणु सुरुवा जूगु खः व धाःसा पत्ता लगे जुइमफुगु खँ धयादीगु दु । लिसें वय्कलं हैजा महामारीया कथं न्यना वनेफुगुलिं सामान्य झारापखाला जक जूसां अप्वः सावधानी नालेमाःगु खँ धयादीगु दु ।
छु खः हैजा ?
– हैजा छगू गम्भीर कथंया झारापखाला ल्वय् खः । इलय् हे उपचार मयात धाःसा थ्व ल्वचं कःम्ह मनू छुं घौ लिपा हे सी नं फु ।
– थ्व भिब्रिओ कोलरी नांया व्याक्टेरिया (जीवाणुं) सरे जुइगु ल्वय् खः ।
– अनुसन्धानकर्तातय् कथं विश्वन्यंकं दँय् १३ लाख निसें ४० लाख तक मनूतय्त हैजाया संक्रमण जुइगु जुयाच्वंगु दु ।
– हैजाया कारणं विश्वन्यंकं दँय् २१००० निसें १,४३००० तक मनूतय् सिनाच्वंगु अनुमान यानातःगु दु ।
– हैजा जूपिं ८० प्रतिशत विरामीयात जीवनजल छ्यलाः सफलतापूर्वक उपचार यायेफइ ।
– गम्भीर कथंया हैजा जुल धाःसा तुरुन्त एन्टिबायोटिक व नसापाखें सलाइन बियाः उपचार यायेमाः ।
– मेमेगु लखं जुइगु ल्वचय् थें हैजा रोकथाम यायेत नं सुरक्षित लः व सरसफाइ महत्वपूर्ण जुइ ।
– विश्व स्वास्थ्य संगठनं हैजापाखें जुइगु मृत्यु ८० प्रतिशत म्हो यायेगु ताः तयाः सन् २०१७ य् छगू रणनीति हःगु खः ।
गुकथं रोकथाम यायेगु
हैजा व मेमेगु लःपाखें सरे जुइगु सरुवा ल्वय् रोकथाम यायेत त्वनेगु लःया स्रोत हे सफा जुइमाः । त्वनेगु लःया लिसें धःया व्यवस्थापन नं तसकं महत्वपूर्ण जुइ । यक्वसिनं छगू हे स्रोतपाखें लः त्वनेगु व धः व शौचालय व्यवस्थित मदुगु थासय् हैजा महामारी कथं ब्वलनीगु सम्भावना यक्व दइ ।
थुकिया लिसें व्यक्तिगत सरसफाइलय् नं विशेष ध्यान बीमाः । नये न्ह्यः नयेधुंकाः, फोहर संकेधुंकाः, चःबिइ वनेधुंकाः साब्वं लखं ल्हाः सिलेगु बानी यायेमाः ।
गुकथं पत्ता लगे जुइ ?
इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाया कथं थगुने नं येँय स्वम्हेसिके हैजा खनेदुगु खः । हैजा संक्रमण खःमखु सीकेत प्रयोगशालाय परीक्षण जूगु खः । स्वनिगः दुने व पिने अझ नं यक्व थासय् त्वनेगु लः व धःया व्यवस्थापन लिसें व्यक्तिगत सरसफाइया स्थिति बांलानाच्वंगु मदुगुलिं स्वनिगः पिने नं हैजा न्यनेफुगु सम्भावना दनिगु खँ धाःगु दु ।
देय्या गुलिखे थासय् अझ नं झाराबान्ताया कारण लुइकेगु निंतिं बांलाःगु प्रयोगशाला मदुगुलिं हैजा खः कि मखु धयागु सिइकेत थाकुनी ।
हैजा मन्यंकेगु खःसा हैजा खनेदुगु थासय् थ्व ल्वय या संक्रमण याइम्ह जीवाणुया स्रोत हे मालाः उकिया व्यवस्थापन यायेगु हे दकलय् बांलाःगु उपाय खः ।
गुकथं जुइ संक्रमण ?
– हैजाया जीवाणु चिपुगु आन्द्राय् संक्रमण याइ । तांन्वःगु व वा व इगु मौसमलय् लःया स्रोतय् हैजाया जीवाणु ल्वाकज्याःवन धाःसा अज्याःगु दूषित लः त्वंम्ह मनूयात थ्व ल्वय् संक्रमण जुइ । अथेहे दूषित नसाज्वलं नल धाःसा नं थ्व ल्वय् सरे जुइफु । उकिं लः क्वाकाः व नसाज्वलं नं बांलाक बुकाः जक नयेत चिकित्सकतय् सल्हा बी ।
हैजा जूम्ह मनू दिसा लखय् ल्वाकज्याः वनाः उकिया ब्याक्टेरियां लःयात दूषित यानाबी, अले अज्याःगु लः त्वनेकि मेम्ह मनूयात थ्व ल्वय् सरे जुइ । उकिं सरसफाइलय् विशेष ध्यान बीमाःगु खँ नं चिकित्सकतय्सं धाःगु दु ।<eot>येँ(नेपालभाषा टाइम्स)÷येँ देय्या नांजाःगु मरुसतः (काष्ठमण्डप) या पुनर्निर्माण क्वचाःगु दु । मरुसतः पुनर्निर्माण जुयाः आः सामान्य पेटी दयेकेगु ज्या छगू जक ल्यं दनि । फयांफछि थ्वहे मंसिर महिनाय् थुकिया उलेज्या यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । मरुसतः पुनर्निर्माण यायेत गठन जूगु काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया थौं च्वनीगु बैठकं मरुसतः उलेज्याया मिति समेत क्वःछीफुगु खँ धाःगु दु ।
मरुसतःया पुनर्निर्माण सम्पन्न जुयाः आः पेटी व सिँयागु छुं भचा ज्या जक याये ल्यं दनि । थ्व ज्या छन्हु निन्हुं क्वचाइ । वयां लिपा पुनर्निर्माण समितिपाखें सम्बन्धित निकाययात हस्तान्तरण यानाः उलेज्याया तयारी याइ ।
काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया नायः लिसें उगु क्षेत्रपाखें निर्वाचित बागमति प्रदेशया सांसदं राजेश शाक्यं कनादीकथं मरुसतः दयेकेगु लागिं मुक्कं ११ करोड ५० लाख तका दां खर्च जूगु दु । थ्व फुक्कं दां येँ महानगरपालिकां उपलब्ध याकूगु खः । येँ मनपां थीथी चरणय् समितियात थ्व दां लःल्हाःगु खः । आः ल्यं दुगु ज्या यायेत मेगु ध्यबा आवश्यक मजूगु खँ वय्कलं कनादिल ।
वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचय् लानाः सरुसतः पाःताः जुइक दुंगु खः । वयां लिपा पुरातत्व विभागं मरुसतः दयेकेगु लागिं याःगु लगत इष्टिमेट कथं थुकी १९ करोड ८० लाख तका खर्च जुइगु ल्याःचाः पिहां वःगु खः । अबलय् विभागं याःगु अनुमान स्वयां ७ करोड ५० लाख तका कम ध्यबां मरुसतः पुनर्निर्माण जूगु दु । समुदायपाखें ज्या यायेबलय् थथे लागत कम जुइगु खँ समितिया नायः शाक्यं कनादिल ।
मरुसतः दयेकेगु लागिं वि.सं. २०७५ वैशाख १८ गते पुनर्निर्माण समिति नीस्वंगु खःसा वयां लिपा कार्तिक २२ गते न्हूदँया लसताय् लाकाः मरुसतः पुनर्निर्माणया ज्या शुरु याःगु
खः ।
येँ देय्या ऐतिहासिक सम्पदा कथं नांजाःगु मरुसतः थनिं १२०० दँ न्ह्यः दयेकूगु अनुमान याःगु दु । तर आः पुननिर्माण जूगु मरुसतः म्होतिं नं २००० दँ तक छुं मजुइगु दावी समितिया सचिव गौतम डंगोलं यानादिल । तर उकिया लागिं इलय् ब्यलय् मर्मत सम्भार धाःसा जुयाच्वने माःगु खँ धाःगु दु । आः मरुसतः पुनर्निर्माण लिपा गबलय् गबलय् गय् यानाः मर्मत सम्भार यायेगु धइगु खँ मिति व विधि समेत च्वयाः सम्बन्धित निकाययात हस्तान्तरण यायेगु खँ नं धाःगु दु ।
पुनर्निर्माण समितिया मुँज्या थौं मरु सतलय् हे च्वनेत्यंगु दु । मरुसतलय् हे च्वनेत्यंगु थ्व न्हापांगु मुँज्या खः । थुकिं उलेज्याया मिति बारे सहलह याइगु खा धाःगु दु ।<eot>येँ – भारतय् न्यना वनाच्वंगु निपाह भाइरसयात कयाः सचेत जुइत स्वास्थ्य मन्त्रालयं इनाप याःगु दु । मन्त्रालयं सोमवाः छगू वक्तव्य जारी यासें भारतया केरलाय् थ्व भाइरस संक्रमण जुया वनाच्वंगुलिं नेपालय् नं न्यना वनेफुगुलिं सचेत जुइत धाःगु खः ।
भारतया केरलाय् छुं न्हि न्ह्यवंनिसें थ्व भाइरस खनेदुगु खः । थ्व भाइरस फुट ब्याट प्रजातिया चिकंलापायाके दइ । थ्व भाइरस चिकंलापापाखें जनावरयात व जनावरपाखें मनूयात सरे जुइगु प्रकृतिया भाइरस खः । थ्व भाइरस पुन धायेवं ज्वर वइगु, इकुसे च्वनीगु, छ्यं स्याइगु, मांसपेशी स्याइगु, वाकवाक वइगु, सासः ल्हाये थाकुइगु व टन्सिल जुइगु खँ धाःगु दु । थ्व भाइरस संक्रमित पशुपंक्षीं थिउगु सिसाबुसा, तरकारी नल धाःसा सरे जुइफु धाःगु दु । उकिं तरकारी सिसाबुसा नयेबलय् नं बांलाक सिलाः जक नयेत मन्त्रालयं सचेत याःगु दु ।
मन्त्रालयया प्रवक्ता डा. कृष्णप्रसाद पौडेलं थ्व भाइरस संक्रमण जुल धाःसा ४५ निसें ४७ प्रतिशत मनू सीगु जोखिम दुगु खँ नं धयादीगु दु । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओं) निपाह भाइरसपाखें सरे<eot>एजेन्सी- अमेरिका व बेलायतया नेतातय्सं युक्रेन संकटया कूटनीतिक समाधानया नितिं अझं आशा दनिगु खँ धाःगु दु । लिसें उमिसं रुस व युक्रेन दथुया स्वापू तसकं बांमलायेधुंकूगु नं धाःगु दु । रुसं युक्रेनय् आक्रमण याइगु ख्याच्वःया दथुइ अमेरिकाया राष्ट्रपति जो बाइडेन व बेलायतया प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसन दथुइ जूगु ४० मिनेट ताःहाकःगु फोनवार्ताय् निम्हं नेतात सम्झौताया सम्भावना अझं दनिगु खँय् सहमत जूगु खः ।
बेलायतया प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसनं बाइडेनलिसे जानाः थ्व संकटय् ग्वाहालि यायेत थःपिं तयार दुगु धाःगु खःसा अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनं बेलायतया ग्वाहालि मकासें थःपिंसं छुं नं मयाःगु बचं बिउगु खः ।
थ्वहे दथुइ अमेरिकाया विदेशमन्त्री एन्थोनी ब्लिङ्कनं युक्रेनयात छगू बिलियन अमेरिकी डलर ग्वाहालि यायेगु घोषणा यायेधुंकूगु दु ।
थुखे रुसया विदेशमन्त्री सर्गेइ ल्याभरोभं नं कूटनीतिक वार्ता यानाः युक्रेन संकटया सामाधान यायेत तयार दुगु खँ धाःगु दु । अथेहे क्रेमिलिनया प्रवक्ता दिमित्री पेस्कोभले नं थुगु समस्यायात कयाः पश्चिमी देय्तलिसे वार्ता यायेत रुस तयार दुगु व थःपिंसं याकनं हे सैन्य अभ्यास क्वचायेके त्यनागु खँ धाःगु दु ।
राष्ट्रसंघया महासचिव एन्टोनियो गुटरेसं नं युक्रेन संकटयात वार्तां ज्यंकेमाःगु खँय् बः बिउगु दु । थ्व हे झ्वलय् युक्रेनया राष्ट्रपति जेलेस्कीं युक्रेनय् आक्रमण जुइफुगु न्हि धकाः अमेरिकां धयातःगु न्हि फेब्रुअरी १६ तारिख कुन्हु एकता दिवस न्याकेत्यंगु दु । राष्ट्रपति जेलेस्कीं राष्ट्रया नामय् सम्बोधन यासें थुकिया जानकारी बिउगु खःसा समाजिक सञ्जाल मार्फत नं थुकिया जानकारी बिउगु खः ।
अमेरिकालिसें छगू दर्जनं मल्याकं देशं थः नागरिक व कूटनीतिक अधिकारीतय्त युक्रेन त्वःतेत धायेधुंकूगु दु । भारतं नं मंगलवाः छगू वक्तव्य पिकयाः युक्रेनय् च्वनाच्वंपिं थः नागरिकतय्त युक्रेन त्वःतेत आह्वान याःगु दु ।<eot>नेपाली राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीया कप्तान सन्दीप लामिछानेयात थौं त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलं ज्वंगु दु।
दोहापाखे कतार एयरवेजया जहाजय् च्वना येँ वःगु इलय् येँ ज्वःगु खः। हाकू मास्क, हाकू क्याप व तूयु ट्र्याकसुटय् वम्ह लामिछानेयात प्रहरीं ज्वःगु खः।
विमानस्थलं प्रहरी भ्यानय् तया प्रहरी वृत्त गौशाला हःगु खः। वयात आः गौशाला प्रहरीइ तया अनुसन्धान न्ह्याकिइ।<eot>म्ये (Song, Music) धाःगु छगू प्रकारया कला ख। थ्व कलाय् मनुया सः व बाजंया सः थीथी सुर व तालय् ल्वाकछ्यायेगु जुइ। हलिमया थीथी थासय् थीथीकथंया म्ये खनेदु। म्ये हालिगु चलनया विकास नं हलिमया थाय्‌ अनुसार भतिचा-अप्व पा। यक्व लहनाय् थ्व तजिलजिया अभिन्न अंग जुयाच्वनेधुंकूगु दु। सः, ताल, राग आदि म्येया थीथी कुचा ख।<eot>इरानी पानीजहाजतय्सं खाडीइ बेलायती चिकं ट्यांकरयात पनेगु कुतः याःगु, तर उमित ख्याना छ्वयागु खँ बेलायती सरकारया प्रवक्तां धाःगु दु । स्वंगः इरानी पानीजहाज व बेलायती ट्यांकरया दथुइ बेलायती नौसेनाया पानीजहाज एचएमएस मन्ट्रोल दुहां वयाः इरानी जहाजयात मौखिक ख्याच्वः बियाः ख्यानाछ्वःगु खँ प्रवक्तां धाःगु दु ।
बेलायती सरकारया प्रवक्तां इरानी पानीजहाजया ज्या अन्तर्राष्ट्रिय कानुनी विपरीत जूगु खँ नं धाःगु दु । इरानं वंगु वालय् जिब्राल्टरपाखे वयागु ट्यांकर कब्जाय् काःगु ज्याया बदला कायेगु ख्याच्वः बिया वयाच्वंगु खः ।
अमेरिकी सञ्चार माध्यमतय्सं इरानया रिभोल्युसनरी गार्ड कोरया स्वामित्य् दुगु जहाजतय्सं बेलायतया हेरिटेज नांया ट्यांकरयात खाडीया स्ट्रेट अफ हार्मुजपाखे वनाच्वंगु इलय् पंगः थनेगु कुतः याःगु खँ धाःगु दु । उगु जहाजया सुरक्षाय् नापनापं वनाच्वंगु बेलायती नौसेनिक जहाज एचएमएस मन्ट्रोजं इरानी जहाजपाखे बन्दूक ताके यानाःलिहां वनेत चेनावनी बिइवं उपिं बिसिउँ वंगु खँ नं अमेरिकी संचारमाध्यमं च्वःगु दु ।
वंगु वालय् बेलायतया रोयल मरिनं जिब्राल्टरय् छगः इरानी चिकं ट्यांकरयात कब्जाय् कायेगु निंतिं ग्वाहालि याःगु खः । उगु इराकी ट्यांकर युरोपेली संघं तयातःगु प्रतिबन्ध उल्लंघन यानाः सिरिया वनेत्यंगु आशंकाय् ज्वंगु खः ।
थ्व घटना लिपा छम्ह इरानी अधिकारीं थःपिनिगु ट्यांकर लित मबिल धाःसा उकिया बदला कथं छगः बेलायती ट्यांकर कब्जा यायेमाःगु खँ धाःगु खः । उबलय् इरानं बेलायती राजदूत सःताः समुद्री डकैती शैलीया विरोध याःगु खः ।<eot>एजेन्सी÷ शक्तिशाली देय्तय् संगठन जी सेभेनया अर्थमन्त्रीतय्सं अमेरिकायात आः व्यापार युद्ध जुइगु ख्याच्वः बिउगु दु । क्यानडाया विस्लरय् जूगु जी सेभेनया बैठकय् अमेरिकां स्टिल व एल्मुनियमय् कर अप्वयेकूगु खँयात कयाः अर्थमन्त्रीतय्सं थ्व ख्याच्वः बिउगु दु । जी सेभेनय् दुथ्याःगु न्हय्गू देय्या अर्थमन्त्रीतय् बैठकय् अमेरिका लिसे व्यापार युद्ध पनेगु निंतिं छुं ई जक ल्यं दनिगु ख्याच्वः नं बिउगु खः ।
बैठकय् इयु व क्यानडां नं अमेरिकी नीतिया प्रतिकार यायेगु ख्याच्वः बिउगु खःसा फ्रान्सं छुं न्हि लिपा हे व्यापार युद्ध सुरु जुइगु प्रति सकसिया ध्यानकर्षण याकूगु खः ।
मेखे अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पं धाःसा अझ नं थःगु निर्णयया बचाउ यानाच्वंगु दु । ट्रम्पं तःदँ न्ह्यवनिसें मेमेगु देशं व्यापार ख्यलय् अमेरिकाया शोषण यानाच्वंगु ट्विट याःगु दु । ट्रम्पं आःया कर नीतिं अमेरिकी स्टिल उत्पादकतय्त संरक्षण याइगु न्ह्यथँसें थ्व राष्ट्रिय सुरक्षाया निंतिं तसकं महत्वपूर्ण जूगु खँ धाःगु दु ।
तर बैठकय् सहभागी अमेरिकी अर्थमन्त्रीं धाःसा अमेरिकां विश्व अर्थतन्त्रया नेतृत्व त्वःतूगु मदुनि धासें मेमेगु देशं कयाच्वंगु चिन्तायात राष्ट्रपति ट्रम्पयाथाय् थ्यंकेगु खँ धाःगु दु ।
बिहीवा जक अमेरिकी वाणिज्यमन्त्रीं स्टिलय् २५ प्रतिशत व एल्मुनियमय् १० प्रतिशत कर अप्वयेकागु कार्यान्वयनय् वःगु खँ धाःगु खः ।
इयु, क्यानडा व मेक्सिकों थगुने थ्यंमथ्यं २३ अर्ब डलर बराबरया स्टिल व एल्मुनियम अमेरिकाय् निर्यात याःगु खः । थ्व थ्वयां न्ह्यः निर्यात याःगु ४८ अर्ब डलरया थ्यंमथ्यं बछि
जक खः ।
ट्रम्पं प्रशासनं एल्मुनियम व स्टिलय् कर अप्वयेकूगु कारणं इयु, क्यानडा व मेक्सिकों नं थःथाय् अमेरिकां वइगु सामानय् कर अप्वयेकेगु घोषणा याःगु दु ।<eot>येँ – त्रिभुवन आर्मी क्लबयात १–० गोलं बुकुसें मच्छिन्द्र क्लब न्हापांखुसी ए डिभिजन लिग च्याम्पियन जूगु दु । शनिवाः दशरथ रंगशालाय् जूगु कासाय् आर्मीया आत्मघाती गोलया ग्वाहालिं मच्छिन्द्रं न्हापांखुसी लिग उपाधी ल्ह्वंगु खः । आर्मी स्वयां छगू अंकं जक लिउने लानाच्वंगु मच्छिन्द्रया निंतिं म्हिगःया कासा त्याके हे माःगु अवस्थाय् दुगु खःसा आर्मीयात कासा कासा बराबरी याःसां गाःगु खः । उकिं म्हिगःया कासा फाइनल सरह हे जूगु खः ।
लिगया झिंस्वंगूगु कासा म्हितेगु झ्वलय् मच्छिन्द्रं झिगुलिइ विजय चूलाकूगु खःसा निगुलिइ बराबरी व छगू पराजित जूगु खः । थ्व ल्याखं मच्छिन्द्रयाके ३२ अंक दयेमाःगु खःसां थगुने रेलिगेशन जोनय् लाःगुलिं १ अंक कटौती याःगुलिं ३१ अंक सहित शीर्षस्थानय् च्वनाः मच्छिन्द्रं लिग उपाधी ल्ह्वंगु खः । थुकिया लिसें मच्छिन्द्र ५० लाख नगद सिरपाः नं त्याकूगु खः ।
आर्मीया विकास तामाङ आत्मघाती गोल यायेवं मच्छिन्द्र फाइनल सरहया कासा त्याकेत ताःलाःगु खः । कासाया ३३ औं मिनेटय् रञ्जित धिमालं थ्वाःगु फ्रिकिक विकास तामाङयात डिफ्लेक्ट जुसें आत्मघाती गोल जूवंगु खः । म्हिगः आर्मीया गोलकिपर विकास कुथु घाःपाः जूगु दु । बल बचे यायेगु झ्वलय् कुथु घाःपाः जूगुलिं १० मिनेट तक कासा दिकेमाःगु खःसा लिपा वयात रंगशालां तुं तप्यंक अस्पताल यंकूगु खः ।
थुगुसीया लिगय् प्रशिक्षकपाखे मच्छिन्द्रया प्रशिक्षक प्रवेश कटुवाल उत्कृष्ट प्रशिक्षक जूगु दु । थुकिया लिसें मच्छिन्द्रया हे विशाल राई उत्कृष्ट मिडफिल्डर व भरत खवास उत्कृष्ट फरवार्ड जूगु दु । अथेहे थ्रीस्टारया अनन्त तामाङ उत्कृष्ट डिफेन्डर, मनाङ मस्र्याङदीया दीप कार्की उत्कृष्ट गोलकिपर, एनआरटीया दर्शन गुरुङ उत्कृष्ट युवा कासामि जूगु दु । फेयर प्लेया सिरपाः थ्रीस्टारयात बिउगु दु ।
उत्कृष्ट जूपिं प्रशिक्षक, मिडफिल्डर, फरवार्ड, डिफेन्डर व गोलकिपरयां छगूत्या–छगूत्या लाखया दां सिरपाः त्याकूगु दुसा उत्कृष्ट युवा कासामि व फेयर प्ले टिमयात छगू छगू लाखया दां सिरपाः बिउगु दु ।<eot>'''कार्बोन''' वा '''कार्बन''' एटमिक ल्याखँ ६ दूगु व रसायनिक चिं C दूगु छगू रासायनिक तत्व ख। पिरियोडिक टेबलय् समूह १४या छगू सदस्य जूगुलिं थ्व तत्त्व अधातु व टेट्राभ्यालेन्ट जुइ अतः, थुकिया प्यंगु इलेक्ट्रोन कोभ्यालेन्ट रासायनिक बण्ड देकेया निंतिं उपलब्ध जुइ। कार्बोनया ३गु प्राकृतिक आइसोटोप खने दु। थुकिलि १२ C व १३ C स्थिर (stable) जुइ धाःसा १४ C रेडियोएक्टिभ जुइ व हाफ लाइफ करिब ५७३०या गतिइ ध्वगिनावनि (decay)। कार्बोन मनुतेसम् प्राचीनकाल निसें स्युगु म्हो तत्त्वय् छगू ख। कार्बोन धाःगु नां [[लातिन भाषा]]या कार्बो धाःगु खँग्वलं वःगु ख। लातिन भाषाय् कार्बोया अर्थ ह्येंग्वा ख। लातिन भाषानाप स्वापू तैगु रोमान्स व स्लाभिक परिवारया भाषाय् कार्बोन धाःगु खँग्वः तत्त्व व ह्येंग्वा निगु हे या निंतिं छ्येलि।<eot>'''कार्बोन''' वा '''कार्बन''' एटमिक ल्याखँ ६ दूगु व रसायनिक चिं C दूगु छगू रासायनिक तत्व ख। पिरियोडिक टेबलय् समूह १४या छगू सदस्य जूगुलिं थ्व तत्त्व अधातु व टेट्राभ्यालेन्ट जुइ अतः, थुकिया प्यंगु इलेक्ट्रोन कोभ्यालेन्ट रासायनिक बण्ड देकेया निंतिं उपलब्ध जुइ। कार्बोनया ३गु प्राकृतिक आइसोटोप खने दु। थुकिलि १२ C व १३ C स्थिर (stable) जुइ धाःसा १४ C रेडियोएक्टिभ जुइ व हाफ लाइफ करिब ५७३०या गतिइ ध्वगिनावनि (decay)। कार्बोन मनुतेसम् प्राचीनकाल निसें स्युगु म्हो तत्त्वय् छगू ख। कार्बोन धाःगु नां [[लातिन भाषा]]या कार्बो धाःगु खँग्वलं वःगु ख। लातिन भाषाय् कार्बोया अर्थ ह्येंग्वा ख। लातिन भाषानाप स्वापू तैगु रोमान्स व स्लाभिक परिवारया भाषाय् कार्बोन धाःगु खँग्वः तत्त्व व ह्येंग्वा निगु हे या निंतिं छ्येलि।<eot>येँ – केन्द्रीय मानन्धर संघया ग्वसालय् नेवाः मिसा मचातय्त याइगु छगू संस्कार इहि यायेगु ज्या जुल । संघया ग्वसालय् जूगु थ्व निक्वःगु मंकाः इहि खः । मानन्धर संघ अन्तर्गतया मानन्धर ल्याय्म्ह पुचः, सामाजिक सेवा उपसमिति व मिसा विकास उपसमितिया ग्वासलय् उगु मंकाः इहि वंगु माघ २३ व २४ गते निन्हुयंकं जूगु खः । ज्याझ्वःकथं न्हापांगु न्हि दुस्वः कुन्हु थाय्भू नकेगु ज्या जूगु खःसा लिपांगु न्हि कन्यादान यायेगु ज्या जूगु खः । संघं थगुनेनिसें मंकाः इहि मुंकेगु ज्याझ्वः न्ह्यकूगु खः ।<eot>सक्व(नेपालभाषा टाइम्स)÷शंखरापुर (सक्व) नगरपालिकाय् नेपालभाषाया संकिपा ‘हिसिमति’या प्रदर्शन याःगु दु । वंगु कौलाथ्व पारु (नःला स्वां पीगु दिं) कुन्हु थनया भक्ति बम्बु कटेज एण्ड पार्टी पालेसय् उगु संकिपा क्यंगु खः ।
चःमति संकिपा प्रोडक्सनया न्हापांगु देछा उगु संकिपा थन निगू शो क्यंगु खः । संकिपा क्यनेगु हे झ्वलय् सक्व नगरपालिकाया प्रमुख रमेश नापित, उपप्रमुख सरिता श्रेष्ठ, वडाअध्यक्ष राधाकृष्ण श्रेष्ठ, किचःमान सिंह, रविन महर्जन, राजभाई मानन्धरयात हनेज्या नं याःगु खः ।
निगू शोलय् मुक्कं न्यासःम्हेसिनं संकिपा स्वःगु खःसा स्वकुमिपिंत प्रोडक्सनपाखें समय्बजि नं नकेगु ज्या जूगु संकिपाया निर्माता, निर्देशक पूर्णकाजी ज्यापुं जानकारी बियादीगु दु ।
उगु इलय् सक्वया स्थानीय दुर्गा श्रेष्ठं झिंन्याद्वः तका दां प्रोडक्सनयात ग्वाहालिकथं लःल्हानादीगु खः ।<eot>येँ – संसदं राजनीतिक निकास मबिल धाःसा न्हूगु जनादेश कायेत निर्वाचनय् वनेमालीगु खँ उपप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेलं धयादीगु दु । म्हिगः वीरगञ्जय् पत्रकारत लिसे खँ ल्हासें वय्कलं सर्वोच्च अदालतया फैसलां २०७५ साल जेठ २ गते न्ह्यःया अवस्थाय् दलयात थ्यंकूगुलिं संसदं निकास मबिल धाःसा निर्वाचनय् वनेगुया विकल्प मदुगु खँ धयादीगु खः । वय्कलं आः प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं संसदय् विश्वासया मत कायेमफुत धाःसा प्रधानमन्त्रीं राजीनामा बीगु खँ नं धयादीगु दु ।
वय्कलं माओवादी केन्द्रं वर्तमान सरकारयात बियातःगु समर्थन लित काल धाःसा प्रधानमन्त्रीं राजीनामा बीगु बाहेक मेगु विकल्प मदु धासें वयां लिपा संविधानया धारा ७६ या उपधारा २ कथं निगू वा निगू स्वयां अप्वः दल मिले जुयाः सरकार दयेकेगु कुतः जुइगु व यदि अनं नं सरकार दयेके मफुत धाःसा निर्वाचनय् मवँसें मगाइगु खँ स्पष्ट यानादिल ।<eot>थेरवाद बुद्धशासन पुनस्र्थापना लिपाया नेपालय् विभिन्न बौद्ध गतिविधित मध्ये वर्तमान अवस्थाय् तसकं लोकं ह्वानाच्वंगु उत्सबया रुपय् कथिनदान, कथिन चीवरदान वा कथिनोत्सबयात कायेफु । भिक्षुपिनिगु विनय अनुसार आषाढ पुन्हिनिसें आश्विन पुन्हि तक वा वइगु ई, ध्याच जुइगु जुयाः छगू थासं मेगु थासय् वनेबलय् थीथी कारणं असुविधा जुइगुलिं उगु स्वला तक भिक्षुपिं पिने गनं हे बिमज्यासे विहारय् दुने हे वर्षावास च्वनाः बिज्याइ । थुगु इलय् गुणधर्म पालन यानाः उपासक उपासिकापिंत धर्मदेशना आदि ज्यापाखें संग्रह यानाबिज्याइ । स्वलाया अन्तय् आश्विन पुन्हिकुन्हु भिक्षुपिं मुनाः पवारण कार्य याना बिज्याइ । थुगु पवारण कार्य सिधयाः लच्छि दुने अर्थात सकिमिला पुन्हि तक उपासक उपासिकापिनिपाखें कृतज्ञता स्वरुप भिक्षुपिंत चीवर दान यायेगुयात कथिनदान धाइ, अले उकियात उत्सबया रुपय् आपालं भिक्षुपिं, अनागारिका, गुरुमांपिं व उपासक उपासिकापिंत निमन्त्रणा यानाः न्यायेकीगु परम्परायात कथिनोत्सब धाइगु खः ।
कथिन चीवर दानया शुरुवात
थुगु परम्परा भगवान बुद्धया इलय् हे शुरु जूगु खः । छक्वः छथ्वः भिक्षुपिं बर्षावास पूवंकाः भगवान बुद्धयात नापलाः बिज्याना च्वंबलय् तसकं वा वल । भन्तेपिं निथ्रुक्क प्यात व प्याःगु चीवरं हे भगवान बुद्धयाथाय् दर्शन याःबिज्यात । भगवान बुद्धं उमित सकुशल जू ला धकाः न्यना बिज्यात । लिसलय् भिक्षुपिंसं मेगु फुक्कं ठिक जू तर छपिंत दर्शन याःवया च्वनाबलय् तसकं वा वयाः जिपिं म्हछम्हं प्यात, उकिं प्याप्याकं थन छपिंथाय् वयाच्वना धकाः धयाबिज्यात । भगवान बुद्धं समय परिस्थितियात सीकाबिज्यासें बर्षावास च्वनाबिज्याःपिं भिक्षुपिंसं त्रिचीवरया नापं छपु चीवर अप्व ग्रहण यायेफइगु नियम दयेकाबिज्यात । थुकथं त्रिचीवरया अलावा छपु चीवर अप्वः तयेदइगु नियम अनुसार वर्षावास क्वचायेका बिज्याःपिं भिक्षुपिंत चीवर दान यायेगु चलन वःगु खः । वर्षावासया अन्तय् भिक्षुपिंत सांघिक रुपं प्रदान याइगु थ्व चीवरयात आवश्यक जूपिं भन्तेपिंत संघया अनुमति कयाः प्रदान याइगु खः ।
कथिन चीवर दान छाय् धाःगु ?
थुगु उत्सबयात कथिन धकाः छाय् धाःगु धयागु सम्बन्धय् सामान्यत भिक्षुपिंसं स्वलातक वर्षावास च्वनाबिज्याना वसपोलपिंत प्रदान याइगु चीवरया पुण्य तसकं महान जुइगु धकाः उल्लेख जुयाच्वंगु दु । गथे सुमेरु पर्वतयात ततःधंगु ग्वफसं नं क्वथले फइमखु व कठिन जुइ, अथेहे थुगु पुण्यकार्यपाखें सत्वप्राणीपिं अपायगति वनेगु गतियात कठिन यानाबीगु व न्ह्याब्लें सुगति परायण याइगु उल्लेख जुयाच्वंगु दु । सुत्रपिटकया अपदान पालि ग्रन्थय् उल्लेख जुयाच्वंकथं थुकिया आनिशंसं दुर्गति वनेत थाकुका बीगु वा कठिन यानाबीगु जूगुलिं थुकियात कथिन चीवर दान धाइगु खः । थुगु कथिन चीवर दानया छगू विशेषता धयागु दकलय् न्हापां संघपिंत दान यायेधुंकाः आवश्यकपिंत हाकनं संघं लःल्हाना बी कथं चीवरयात निक्व दान जुइ । थुकिं सांघिकदानयात महत्व बीगु कथंया ज्या जुयाच्वंगु दु ।
नेपालय् कथिन चीवर दानया शुरुवात
वि.सं १९८० लिपाया थेरवाद बुद्धशासनया पुनर्जागरणं नेपाःया उपासक उपासिकापिंसं थुगु उत्सब नाप परिचित जुइगु मौका चूलाःगु खः । थेरवाद पुनर्जागरण लिपा दकलय् न्हापां कथिन दान याःगु गुगु विहारय् धकाः स्पष्ट मजूसां उत्सबया रुपय् कथिन दान यायेगु ज्या शाक्यसिंह विहारय् शुरु जूगु न्यनेदु । आश्विन शुक्ल पूर्णिमा अथवा कतिंपुन्हि निसें सकिमिला पुन्हि तक लच्छियंक विभिन्न विहारय् न्यायेकीगु थुगु पुण्यकार्ययात बुद्धधर्मया अनुयायीपिंसं दान बीगु ला कथं श्रद्धापूर्वक हनाच्वंगु दु । स्वनिगःया भिक्षु, अनागारिका, उपासक उपासिकापिनि तसकं लिमलाःफमलाः जुइक लच्छियंकं विभिन्न विहारय् बिज्याना दानादि पुण्यकार्य जुइगु थुगु उत्सबय् भाग कायेगु चलन जुयाच्वंगु दु ।
कथिन चीवर नाप अष्टपरिष्कार दान
थौंकन्हय् कथिन चीवर दानया कार्यक्रमय् भन्तेपिंत आवश्यक हलंज्वलंया रुपय् अष्टपरिष्कार दान यायेगु परम्परा नं जुयाच्वंगु दु । कथिन चीवर दान छगू विहारय् छपु जक यायेफइगु तर अष्टपरिष्कार न्ह्याक्व नं दान यायेज्यूगु कारणं कथिन चीवर दानया ल्यू ल्यू थुगु अष्टपरिष्कार दान यानाः उपासक उपासिकापिंसं पुण्य संचय यानाच्वंगु दु । कथिन चीवर दान यायेगु मौका चूमलाःपिं उपासक उपासिकापिंसं अष्टपरिष्कार दान यानाः धार्मिक सन्तोष प्राप्त यानाच्वंगु दु । करिव न्हय्दँ च्यादँ न्ह्यवः निसें अष्टपरिष्कार दातापिनि पाखें उपलव्ध जुइगु दान रकमयात लुम्बिनीइ निर्माण जुइगु थेरवाद बौद्ध विहारय् लगे यायेगु भिक्षु संघया निर्णयया कारणं अष्टपरिष्कारया थुगु ज्याय् अझ तिव्रता वयाच्वंगु दु ।
बुद्धशासन सुमधुर कथं न्ह्याकेत कथिन चीवर दानया महत्व
दानया परम्परा नेपाः मण्डलया पुलांगु परम्परा खः । सम्यक दान, पञ्चदानया परम्परा नाप परिचितपिं नेवाःतय्गु लागि थेरवाद शासनया पुनर्जागरण लिपा परम्परा कथं शुरु जूगु थुगु कथिन चीवर दानयात अःपुक थःगु परम्पराकथं नालेत अःपुया बिउगु दु । थुगु अवसर धयागु प्रवजितपिनिगु लागि दान ग्रहण यानाः गृहस्थपिंत आशिर्वाद बीगु अवसर खःसा उपासक उपासिकपिनि दान बियाः पुण्यसंचय यायेगु अवसर खः। प्रवजितपिंत आवश्यक भौतिक बस्तु मचाः मगाः धाये म्वायेकेत थुगु लच्छिया कथिन दानया अवसरं उल्लेखनीय भूमिका म्हिताच्वंगु दु । थुकथंया ज्याखं बुद्धशासन चिरस्थाइ यायेत अवश्य नं योगदान बी धकाः भलसा कायेफु । अथेहे भिक्षपिं, अनागारिकापिं, उपासक व उपासिकापिं परस्पर नापलायेगु व विभिन्न विहारय् दच्छिया छक्वः सां वनेगु ह्वताः कथिन परम्परां शुरु यानाब्यूगु दु ।
थुकिया निरन्तरता
कथिनदान छगू तःधंगु उत्सबकथं जुयाच्वंगु व सम्पन्नपिंसं सहज रुपं यानाच्वंगु दु । तर उल्लेखनीय खर्च आवश्यक जुइगु थुगु ज्याझ्वः यायेगु ईच्छा दःसां खर्चया विवरण खनाः आँट मदयेका च्वनेमाःगु पक्षयात नं नजर अन्दाज याये मज्यु । धर्म धयागु थःगु गच्छेअनुसार यायेगु खः । छम्हस्यां तःजिक याये धुंकलकि उकथं हे यायेमाः धकाः तायेकीगु मानसिकतां तापायेमाःगु आवश्यक दु । थुगु पक्षयात नं भिक्षुपिनि पाखें इलय् ब्यलय् सम्बोधन जुइमाःगु आवश्यक दु । छाय्धाःसा आपालं खर्च व तडकभडकया कारणं थुकिया निरन्तरता त्वाःदलेफु । थुकिया निरन्तरताया लागि कम खर्चं कथिनोत्सव यायेफु धयागु दसू ब्वयेमाःगु दु । छम्ह व्यक्ति जक मखु समूह जानाः कथिन चीवर दानया परम्परा न्ह्याकेफत धाःसा थुकिया निरन्तरता जुयाच्वनीगु व उकिया महत्व नं पिज्वया च्वनीगु जूगुलिं तडक भडकयात अनिवार्य कथं कायेमज्यूगु खँय् सचेत जुइमाःगु दु ।<eot>येँ – लानिपुखू दयेकेगु निंतिं सुझाव बीत गठन जूगु विज्ञतय् पुचलं लानिपुखू मल्लकालीन शैलीं हे दयेकेगु सुझाव येँ मनपायात बिउगु दु । पुरातत्व विभागया पुलांम्ह महानिर्देशक बिष्णुराज कार्कीं येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्ययात म्हिगः लल्हाःगु प्रतिवेदनय् उगु सुझाव बियातःगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यः पुनःनिर्माणया इलय् दयेकूगु कंक्रिटया अंगः नष्ट यानाः पुलांगु हे शैलीं दयेकेमाःगु खँ धासें कार्कीं लानिपुखूया बालगोपालेश्वर देगः नं पुलांगु शैलीं हे दयेकेमाःगु सुझाव थःपिंसं बियागु खँ कनादीगु दु । प्रतिवेदन लःल्हाना कासें मेयर शाक्यं आः पुनःनिर्माण प्राधिकरण, पुरातत्व विभाग व कामपा प्रतिनिधि च्वनाः प्रतिवेदनया अध्ययन लिपा ज्या सुरु यायेगु खँ कनादिल ।
यल दरवार क्षेत्र, हनुमानध्वाखा दरवार क्षेत्र लगातय छुं ऐतिहासिक थासय् ध्यबा कयाः जक दुकायेगु यानाच्वंगु खँ कनादिसें वय्कलं धयादिल, ‘लानिपुखुली दुहां वनेत छुं ध्यबा कायेगु न्हूगु विषय मखु, थुकियात व्यावसायिक धायेगु गलत जुइ ।’ तर विज्ञ पुचलं बिउगु सुझावय् धाःसा लानिपुखू दुने गुगुं नं कथं ध्यबा म्हयेगु उचित मजूगु व व्यावसायिक रुपं विकास याये मजिउगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
लानिपुखूया दिगो व्यवस्थापनया निंतिं आम्दानीया स्रोत मालेमाःगु सुझाव बियातःगु दुुसां अन दुहां वनेत ध्यबा कायेगु ज्या धाःसा याये मजिउ धयातःगु दु । विज्ञ पुचलं प्रतिवेदन लःल्हाःगु इलय् अन थ्यंपिं सम्पदाप्रेमितय्सं तःक्वः दनेगु हानं थुनेगु ज्यां जनताया ध्यबा सितिं वंगु धासें गलत निर्णय याःपिंत कारबाही यायेमाःगु माग समेत याःगु खः ।
विज्ञ पुचलं आः लानिपुखूया उत्खनन् यायेमाःगु सुझाव नं बियातःगु दु । प्रतिवेदनया अध्ययन लिपा पुखूया उत्खनन् यायेगु जानकारी नं बिउगु दु ।<eot>किं धाःगु छगू हाकःचा लूगु ज्याभः ख। थ्व ज्याभः थी-थी वस्तु छ्यला दयेकेछिं। किं दयेकेत छ्यलातःगु वस्तु व किंया संरचना कथं थी-थी कथंया किंया नां बुयावःगु दु। नया किंयात नकिं धाइ धाःसा हिना वनिगु किंयात हिँकिं धाइ। किंयात आपालं मुगः छ्यला अंगः व सिंइ थाइगु या। स्वकिं वा स्वख्वःकिं धागु विशेष किं नेवाःतेगु नखः गथांमुगः खुनु छेँखापतिं ताइगु या।<eot>येँ(रासस)÷करिब निसःत्या दँ न्ह्यः दुनाः भग्नावशेषतकं लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु किपू दरवार (लाय्कू) हाकनं अस्तित्वय् हयेगु कुतः शुरु जूगु दु । किपूया दकलय् तःधंगु व महत्वपूर्ण सम्पदाकथं कयातःगु किपू लाय्कू ताःईतक नं राज्यपाखें ध्याकुनय् लानाच्वंगुलिसें स्थानीयवासीया अतिक्रमणय्तकं लानाः लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यंगु खः ।
किपू डाँडाया दकलय् च्वय् च्वंगु ब्वय् दुगु उमामहेश्वर देगःलिसें किपू लाय्कूयात न्हापायागु थें हे दयेकेमाःगु माग सम्पदापे्रमीतय्सं स्वदँ न्ह्यःनिसें याना वयाच्वंगु खः । थ्वहे कथं किपू नगरपालिकां किपू लाय्कूया छुं ब्व दयेकेत बजेटतकं फ्याःगु खः । वहे कथं परम्परागत दाचि अप्पा व मध्यकालीन शैलीया झ्याः खापा प्रयोग यानाः पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु दु ।
किपू नगरपालिका १ या वडाअध्यक्ष हिरालाल महर्जनयाकथं नगरपालिकां विनियोजन याःगु करिब स्वंगू करोडया बजेटय् किपू लाय्कू पुनःनिर्माण जुयाच्वंगु दु । नगरपालिकां वि.सं. २०७७ मंसिरय् किपू लाय्कू पुनःनिर्माण यायेगु धासें थ्व सम्बन्धी प्रमाण दुसा नगरपालिकायात बीत धासें सार्वजनिक सुचं जारी याःगु खः । व हे बमोजिम महर्जनसहितया १६ म्ह स्थानीयवासीं लाय्कू दरवारसम्बन्धी ऐतिहासिक दस्तावेज व तस्वीर नगरपालिका समक्ष पेश याःगु खः ।
उकी सन् १८५५ य् नेपाः वःम्ह पश्चिमा यात्री हेनरी वल्डफिल्डं लाय्कूया भग्नावशेषसहित तयार याःगु स्केच नं दुथ्याः । पंचायती व्यवस्था लागू जुइधुंकाः किपूया लाय्कू लागा व उगु तजाःगु थासय् च्वंगु उमामहेश्वर देगः व उकिया जःखःया लागायात कःघानाः लाय्कू गाउँ पंचायत दयेकूगु खः । वि.सं. २०५४ य् नगरपालिका जुइधुंकाः उगु लागायात वडा नं. १ व २ कायम याःगु खः ।
आः दयेकेत्यंगु लाय्कू नं पुलांगु हे आकारय् सम्भव मजूसां उकिया छगू अंश निर्माण जुइगु जानकारी किपू लाय्कूया विशेष जानकार शुद्धरत्न महर्जनं कनादिल । ‘पुलांगु किपू लाय्कू लागा दुने २१ खा छेँ निर्माण जुइधुंकूगु दु’ वय्कलं धयादिल ।
महर्जनयाकथं किपूया लाय्कू नेपाल संवत् ८०१ य् श्रीनिवास मल्लं निर्माण सम्पन्न याःगु धइगु धापू दु । उगु लाय्कू वि.सं. १८२२ य् किपू व गोर्खा फौज दथुइ जूगु ल्वापुया इलय् ध्वस्त जूगु जानकारतसें धाःगु दु । वयां लिपा राज्यं तर्कराज गुरुराज पण्डितयात उगु थाय्या रेखदेख यायेगु आदेशसहित विर्ता बिउगु महर्जनं कनादिल ।
लिपा पण्डितं लाय्कू लागा अतिक्रमति जुयाच्वंगु धासें सरकारय् उजुरी तःगु इतिहासय् नं लुया वःगु महर्जनं धयादिल । छुं दशक न्ह्यःतक दरवारया प्यखेरंया पःखाः खनेदुगुलिइ आः छसिकथं अतिक्रमित जुया वनाः निजी छेँखात निर्माण जुइधुंकूगु दु ।<eot>मतिना दिवस अर्थात् भ्यालेन्टाईन डे, मतिनामिपिनिगु नितिं मूवंगु कथं नालातःगु दु । ल्याय्म्ह–ल्यासे मदुपिन्सं थुगु इलय् मतिनाया प्रस्ताव तयेगु कथं नं प्रणय दिवस उलिहे मूवंगु कथं नालातःगु दु ।
विशेष यानाः १४ फेब्रुअरीया दिनसं अर्थात् थौंया दिं, थुगु दिवस हनेगु याइ । भ्यालेन्टाईन डे छगू रोमान्टिक व प्रेममय् मतिनामय दिं खः । जीवनय् थःत मतिना याइपिन्त व, थःम्हं मतिना याइपिं मदुगु खःसा म्वाना च्वनेगु हे बेक्कार जुइगु जुइ सायद !
मतिना धयागु मिजं मिसा जक मखु वास्तवय् धायेगु खःसा मतिना धयागुला छेँजःपिं लिसें नं जुइ, पासापिं लिसें नं जुइ, थः प्रियजनपिं नापं नं जुइ । अथे जूगुलिं मतिनां मनूयात छगू कथंया म्वायेगु उर्जा बिइ ।
मतिना दिवस अर्थात् प्रणय दिवसया कथं नालातःगु थुगु दिनसं ल्याय्म्ह ल्यासेपिसं ययेकूपिं मिजं मिसापिन्सं दँय् दँसंनिसें आँटे याये मफुगु थुगु दिनसं मतिनाया प्रस्ताव तयेगु याइ । अथे जुयाः थुगु दिनसं ल्याय्म्ह ल्यासेपिनिगु दथ्वी विशेष आकर्षण जुइगु दिं खः ।
इतिहासया पानाय् थुकिया विषयस अध्ययन अनुसन्धान यायेगु खःसा भ्यालेन्टाईन डे इस्वी संवत् २६९ पाखे इटालीया रोमं शुरु जूगु खः । तेस्रो शताब्दीया अन्त्यपाखें न्ह्याःगु थुगु भ्यालेन्टाईन डेया छम्ह रोमया सम्राटं मिसापिनिगु लिसें स्वापूया हुनिं सुरक्षाकःमिपिनिगु पाखें गोप्य खँत पिहाँ वनेगु ग्याःचिकु जुया मतिना व इहिपा मयाकेत उजं ब्यूगु जुयाच्वन । सम्राटया उजंयात छम्ह भ्यालेन्टाईन नांयाम्ह मनुखं हाचां गायाब्यूगु जुयाच्वन ।
छम्ह सर्वसाधारणं उगु उजंयात हाचां गाःगु हुनिं सम्राटं सहःयाये मफयाः भ्यालेन्टाईनयात मृत्युदण्ड बिल । वय्कःया मृत्युदण्ड ब्यूगु दिनसं १४ फ्रेब्रुअरीइ हलिमय् न्यंकभनं भ्यालेन्टाईन डे हनेगु प्रचलन न्ह्याःगु खः ।
थौंकन्हय् ल्याय्म्ह ल्यासेपिनिगु दथ्वी माःगु स्वयानं म्वाःमदुगु विकराल रुप कयाः वयाच्वंगु दु भ्यालेन्टाईन डे ।
जबरजस्ती मतिना यायेगु होड चलेजुया वःगु दु । ब्वलासा कायेगु, ल्वापु यायेगु कुलतय् फसेजुइगु थिकेगु आलस्य विलासीया हलंज्वलंत कालबिल यायेत होटलय् वनेगु थीथी अनैतिक ज्याखँय् ब्वति काइगु, क्षणिक आनन्दय् मोजमस्ती यायेगुथें जाःगु विकृतित नेपाः समाजय् खने दः वयाच्वंगु दु ।
छुं नं पर्व हनेगु धयागु बांमलाःगु पक्ष मखु तर उगु पर्वयात झीसं गुज्वःगु कथं हनेगु धयागु खँय् भर परेजुइ । खय्तला मतिना (प्रणय) दिवस पश्चिमी संस्कृति खः । थुगु संस्कृतिया बांलाःगु पक्षत दुसां नं थौंकन्हय्या आधुनिक युवापुस्ताय् तसकं बांमलाक विकृति न्यनाः वयाच्वंगु दु ।
उकिसं आधुनिकतालिसें ल्याय्म्ह ल्यासेपिन्सं संस्कृति ल्यंकेगु स्वयां नं विसंगति दुहाँ वःगु दु । धायेगु हे खःसा मतिना याइपिन्त न्ह्याबलें मतिना दिवस हे जुइ । मथुगु नेपाः समाजं थुगु पश्चिमी संस्कृतिलिसें दुहांवःगु थुगु दिवसं आपालं युवापुस्तापिनिगु जीवन नरकीय जूगु दु ।
करपिनिगु देखासिकी यायेगु प्रवृत्ति अप्वयाः वःगु दु । । पश्चिमी सभ्यताया थुगु पर्वं बुलुहुँ झीगु नेपाः देसय् दुहाँ वयेवं झीगु मूल्य मान्यता, संंस्कार व परम्परा खण्डित जुयाच्वंगु दु ।
आधुनिकता व देखावटीपनया चकचकी अप्वयाः च्वंगु दु । मतिना याना क्यनेगु होडबाजी हे चलेजूगु दु । गर्लफ्रेन्ड व ब्याइफ्रेन्ड दयेकीगु फेसन हे चलेजूगु दु । भ्यालेन्टाईन डेय् दकले अप्वः ह्याउँगु रङया गुलाफ स्वाँ कालबिल याइ । थुकियात मतिना–प्रस्तावया कथं बिइगु याइ । स्वाँ काल धाःसा मतिना प्रस्ताव स्वीकार याःगु कथं नालातःगु दु । रङया गुलाफ मित्रता व नुगःचुया धडकनया प्रतीक कथं नालातःगु दु ।
भ्यालेन्टाइन डेय् गुलाफी रङया गुलाफ बिइगु अर्थ निगू नुगःया धडकन आः छगू हे जुयाः धड्के जूगु कथं काइ । अर्थात् ‘जिगु नुगः छिगू नितिं खः’ धयागु मनसाय खः ।
म्हासुगु गुलाफ पासाया प्रतीक खः । फ्रेण्डसीप डे अर्थात् मित्रता दिवसया दिं म्हासुगु गुलाफ बिइगु याइसा थौंकन्हय् पासाया प्रतीकया भ्यालेन्टाईन डेयात नं छ्यलाबुलाय् वःगु दु । तुयूगु गुलाफ सच्चा मतिना, प्रेम व स्वच्छ हृदयं बिइ । भावुकतां जायाच्वंगु हसना दिनसं तुयूगु गुलाफं मूवंगु भूमिका म्हिती । हाकूगु गुलाफ बिदाइया प्रतीक कथं नालातःगु दु । अथे खःसां छुं नं कारणवश मतिना स्वापू न्ह्याकाः च्वनेगु सम्भव मदु । हाकूगु गुलाफ बिल धाःसा थःगु ज्या पूवंगु जुइ ।<eot>भारतया दार्जिलिङ छेँ दुम्ह यल महानगरया पूच्वय् मःम पसः तया वयाच्वम्ह ६२ दँ दुम्ह रामबहादुर क्षेत्री सी ना च्वंगु अवस्थाय् लुगु दु।
जिल्ला प्रहरी परिसर, यलया प्रहरी नायब उपरीक्षक (डीएसपी) अंगुर जिसीं वयागु छेँ दुने हे झुण्डय् जुयाच्वंगु अवस्थाय् लुगु खः धका धाउगु दु।<eot>जुलाई ग्रेगोरियन पात्रोयागु न्हेगुगु ला खः। थ्व ला यागु नां जुलियस सिजरयागु सम्मानय् जुलाई धका तगु खः। थ्व लाय् जुलियस सिजरयागु जन्म व हत्या जुगु खः। व स्वया न्ह्य थ्व लायात क्विन्टिलिसयागु नां बियातगु खः। थ्व लायागु दिंत थु कथलं दु :-<eot>यल – फास्ट ट्राय्क दयेकेगु झ्वलय् ख्वनाया स्थानीय नेवाःतय्गु आपालं बुँ अधिकरण यानाः कायेत्यंगु विरोधय् जुयाच्वंगु प्रतिकारया झ्वलय् आः सेनालिसे मुठभेदया समस्या खतरा पिहां वःगु खँ धाःगु दु । उकिं थुकिया बारे राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगयात जानकारी बिसें थःपिंत सेनापाखें सुरक्षाया नामं निजी सम्पत्ति अधिकरणपाखें नं बचे याना बी माल धकाः ज्ञापन बीत्यंगु दु । ख्वनाया पीडिततय्सं कन्हय् शनिवाः सुथय् ११ बजे पूच्वय् मुनाः राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगया ज्याकुथी ज्ञापनपौ बीगु तयारी यानाच्वनागु खँ थ्व अभियानया दुजः असोजकुमार डंगोलं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ याना कनादिल । फास्ट ट्राय्क दयेकः वःपिं सैनिकत लिसे प्रतिकार यायां उपिंलिसे छगू चरण वार्ता नं जुइधुंकूगु जानकारी बिसें वय्कलं फास्ट ट्राय्कया लँ मेथासं यंकि धकाः थःपिंसं विकल्प बियागु व सेनां नं हानं मेगु विकल्प न्ह्यःने हःगु खँ कनादिल ।
तर सेनां हःगु न्हूगु विकल्पं ख्वनाया आपालं सांस्कृतिक लागात नष्ट जुइगु जूगुलिं उकिया बारे स्थानीय गुथितलिसे सहलह मयासे लिसः बी मफइगु खँ नं कनादिल । बाह्य रिंगरोड, बागमति कोरिडर व हाइटेन्सन तार समेत ख्वनापाखें यंकेगु सरकारी ग्वसाःया विरुद्ध अनया स्थानीय जनतां प्याकेजया रुपय् सीडिओलिसे खँ ल्हानाः छगू सहमति दयेकूगु दु । तर सेनां मेमेगु खँ समेत दुथ्याःगु अज्याःगु सहमति पालना याये फइ मखु धयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । थ्व फुक्क परियोजना खोनाय् शुरु याके बिल धाःसा थनया बछि स्वयां अप्वः बुँ लँय् लानाः नष्ट जुइगु खँ स्थानीय मनूतय्सं धयाच्वंगु दु । उकिं स्थानीय जनतां थ्व फुक्क परियोजना बारे मंकाः कथं खँ ल्हायेत माग यानाच्वंगु दु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>वासिङटन – ताः ई निसें गतिरोध जुयाच्वंगु सरकारी खर्च सम्बन्धी विवाद अन्त्य जूगु दु । अमेरिकी राष्ट्रपति रोनाल्ड ट्रम्पं थ्व सम्बन्धी विधेयकय् हस्ताक्षर यायेवं गतिरोध चिलावंगु खः । अमेरिकाया इतिहासय् हे दकलय् ताःहाःगु सरकारी खर्चया निंतिं समस्या ब्वलंगु खः । उकिया अन्त्य यायेत राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प सहमत जुइवं वइगु स्ववाःया निंतिं बजेट खर्च यायेत लँ चाःगु दु ।
राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थ्व सम्बन्धी विधेयकय् शुक्रवाः लिबाक हस्ताक्षर याःगु खः । वय्कलं सरकारी खर्चया निंतिं वइगु फेब्रुअरी १५ तक खर्च याये दइकथं विधेयकय् हस्ताक्षर यानादीगु खः । मेक्सिको लिसे स्वाःगु सिमानाय् पःखाः दयेकेत बजेट व्यवस्था यायेमाः धासें वय्कलं अमेरिकी सिनेटलिसे थःगु माग तया वयाच्वंगु खः ।
तर शुक्रवाः पारित याःगु उगु विधेयकय् नं वय्कःया मागया बारे धाःसा छुं न्ह्यथनातःगु मदु । लिसें संसदं नं उगु विषयसं बजेट बीगु बारे छुं नं सहमति याःगु मदुनि । तर नं संघीय सरकारयात खर्चया निंतिं तसकं थाकुइवं वय्कलं विधेयकय् हस्ताक्षर यानादीगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः राष्ट्रपति ट्रम्पं सीमा लागाय् पःखाः दयेकेगु निंतिं ५ अर्ब डलर बीमाःगु माग याना वयाच्वंगु खः ।
वय्कः उगु अडानय् आः नं दनिगु खँ धाःगु दु । वय्कलं संसदं उगु बजेटया व्यवस्था मयाःतले सरकारी खर्च सम्बन्धी प्रस्तावयात पना वयाच्वंगु खः । शुक्रवाः अमेरिकी विपक्षी दलया नेतात लिसे सहलह लिपा सिनेटय् छगू मतं सरकारी निकाययात वइगु स्ववाःया निंतिं जक खर्च यायेगु कोष बीगु सहमति जूगु खःसा उगु हे कथं कानुन पारित जूगु खः ।
राष्ट्रपति ट्रम्पं न्ह्यःने हःगु सीमा सुरक्षा बारेया खँल्हाबल्हा धाःसा जारी हे जुइगु सहमति जूगु दु । अमेरिकाय् दुहां वयेत स्वयाच्वंपिं अवैध आप्रवासीयात पनेत अमेरिका व मेक्सिको सिमानय् पःखाः दनेमाः धकाः राष्ट्रपति ट्रम्पं अडान कया वयाच्वंगु खः । तर विपक्षी दलं धाःसा उगु प्रस्ताव सम्भव मदु धायेगु यानाच्वंगु दु ।
अमेरिकाय् वंगु सुइन्यान्हु न्ह्यवंनिसें सरकारी खर्च ठप्प जुयाच्वंगु खः । थुगु इलय् अमेरिकाया संघीय निकायया च्यागू लाख कर्मचारी तलब मकासें ज्या यानाच्वंगु दु । राष्ट्रपति ट्रम्पया पःखाः दनेगु सम्बन्धी प्रस्तावयात क्वय्या सदनय् निर्णायक हैसियत म्हिते फुगु विपक्षी डेमोक्र्याट पार्टीं अस्वीकार याना वयाच्वंगु खः ।<eot>एजेन्सी- रुसं युक्रेनया सिमानाय् तैनाथ यानातःपि सेना लित सतागु धकाः धाःगु खँ गलत जूगु अमेरिकां दाबी याःगु दु । अमेरिकी अधिकारीं धाःकथं रुसं सेना लित सतूगु मखुसे अःखबतं न्हय्द्वः सेना थप याःगु खः । युक्रेनय् गुगुं नं इलय् हमला यायेत रुसं सेना लित सतागु धकाः हल्ला जक याःगु दावी अमेरिकाया दु । नेटों नं रुसं सेना लित यंकूगु प्रमाण मदुगु व युक्रेनय् आक्रमण यायेत सेनां तयारी यानाच्वंगु धाःगु दु ।
पश्चिमी अधिकारीतय्सं रुसं युक्रेनया सिमानां सेना लितयंकूगु प्रमाण मदु धयावयाच्वंसां रुसं धाःसाः युक्रेनया सिमानां सैन्य अभ्यास क्वचायेकाः थःपिनिगु सेना लिहां वयाच्वंगु धाःगु दु ।
रुसया रक्षा मन्त्रालयं क्रिमियां मस्कोय् हतियार ज्वनाः लिहां वयाच्वंगु सैन्य गाडीया भिडियो नं सार्वजनिक याःगु दु । युक्रेनं नं सेना लित यंकूगु धाःगु खालि वक्तव्य जक जूगु धाःगु दु । रुसया छम्ह कूटनीतिज्ञं धाःसा थ्व धापूयात रुसं हमला याइ धकाः ग्यानाच्वंगु युक्रेनयात हिस्टेरिया जूगु संज्ञा बिउगु दु ।<eot>एजेन्सी- तालिबानतय्सं काबुल नियन्त्रण कायेव उद्धारया निंतिं परिचालन जुयाच्वंगु अमेरिकाया छगू उडानया झ्वलय् छम्ह अफगानी मिसां मचा बुइकूगु दु । अमेरिकी सेनाया उगु विमान जर्मनीया आकाशय् ब्वयाच्वंगु इलय् मिसायात मचा बुइगु बेथा जूगु खः ।
मिसायात बेथा जुइवं विमानया कमान्डरं विमानय् हावाया चाप अप्वयेकेगु निंतिं जहाजया ब्वयाच्वंगु उचाइ म्हो याःगु खः । युएस एअर मोबिलिटीं आइतवाः ट्विटरय् पोस्ट याःगु ट्विटय् धयातःगु दु, ‘विमान ब्वयाच्वंगु उचाइ म्हो जुइवं उम्ह मिसायात स्थिर यायेफत, गुकिं मचा व मांया ज्यान बचे यायेफत ।’
ट्विटरय् थः परिवार लिसें मध्यपूर्व यात्रा यानाच्वंगु इलय् उम्ह मिसायात बेथा जूगु खँ धयातःगु दु । विमानयात जर्मनीया विमानस्थलय् अवतरण यायेवं अमेरिकी सैन्य चिकित्सकतय् पुचः विमानय् दुहां वनाः वयात मचा बुइकेत ग्वाहालि याःगु खः । मचा व मां निम्हेसियां अवस्था बांलाःगु व उमित लिक्कसं लाःगु अस्पतालय् यंकूगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँया थँबही त्वालय् च्वंगु सार्वजनिक, ऐतिहासिक, पुरातात्विक महत्वं जाःगु पलेस्वांपुखू अतिक्रमण यानाः धस्वाकूगु छायाँदेवी कम्प्लेक्स थुनेमाः धकाः तःदँ न्ह्यवंनिसें स्थानीय व सम्पदा संरक्षणया अभियानय् लगे जुयाच्वंपिंसं सः थ्वयेका वयाच्वंगु दु । आन्दोलित जुयाच्वंगु दु ।
येँया थीथी सार्वजनिक जग्गाजक मखु धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक अले पुरातात्विक महत्वं जाःगु सम्पदातकं अतिक्रमण यायेगु व निजीकरण यानाः ततःजाःगु व्यापारिक मल, भवन दयेकेगु याना वयाच्वंगु दु । येँया सार्वजनिक उकिसनं ऐतिहासिक, धार्मिक, सांस्कतिक महत्वं जाःगु सम्पदात अतिक्रमण याना हयाच्वंगुलिइ दकलय् अप्वः चर्चाय् दुगु धइगु ‘मिनि ठमेल’ नं धायेगु याना वयाच्वंगु थँबहीया थ्व हे छायाँदेवी कम्प्लेक्स व असंया क्वथुननि खः ।
थँबहीया सांस्कृतिक, ऐतिहासिक व पुरातात्विक सम्पदाया पलेस्वांपुखूया झिंनिपी जग्गा, दां, नां व शक्तिया लिधंसाय् राजनीतिक शक्तिया प्रयोग यासे सम्पदायात हे निजीकरण यानाः निर्माण याःगु छायाँदेवी कम्प्लेक्स चर्चित जुयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् कम्प्लेक्स दयेकातःगु जग्गा लिच्छवीकालीन ऐतिहासिक महत्वं जाःगु पलेस्वांपुखू दुगु थाय् खः धइगु खँय् सुयां निगू मत दइमखु ।
जानकारतय् धापूकथं २०३३ सालय् सिंहसार्थवाहु गरुद भगवान गुथि अन्तर्गत लाःगु सरकारी गुथिया जग्गायात निजीकरण यानाः ब्यापारि व बैंकर्सं व्यापारिक भवन दयेकेगु ज्या याःसां सरोकारवाला निकाय धाःसा मौन हे च्वनाच्वंगु दु । अदालतय् मुद्दा तकं दायर जुयाः विचाराधीन अवस्थाय् लानाच्वंगु सार्वजनिक महत्वया सम्पदाय् कम्प्लेक्स दयेकेत गुकथं नक्सा पास जुल ?
गथे यानाः निर्माण सम्पन्न जूगु प्रमाणपत्र कायेत सफल जुल ? धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । थज्याःगु ज्याय् मालपोत, गुथि संस्थान अले येँ महानगरपालिकाया भ्रष्ट कर्मचारीतय् तकं ल्हाः दु धइगु गाक्कं प्रष्ट जू ।छायाँदेवी कम्प्लेक्स निर्माणय् न्यागू अर्ब लगानी जूगुलिइ थीथी बैंकय् त्यासा जक हे निगू अर्बं मल्याक कयातःगु धइगु न्यने दु ।
२०७१ सालपाखे थ्व कम्प्लेक्सया निर्माणया ज्या न्ह्याःगु खःसा उगु इलंनिसें हे स्थानीयनापं सम्पदा संरक्षणया अभियन्तातय्सं कम्प्लेक्स निर्माणया विरुद्ध सः थ्वयेका वयाच्वंगु खः । थ्व कम्प्लेक्सय् थीथी नेवाः उद्यमी, व्यापारी व राजनीतिज्ञतय्गु नं लगानी दु धइगु न्यने दु । शायद थ्व हे कारण अले ध्यबा, शक्ति व राजनीतिक पहुँचया लिधंसाय् छायाँदेवी कम्प्लेक्स निर्माण याःगु धइगु स्थानीयतय् द्वपं दु ।
स्थानीयवासी, सम्पदाप्रेमी अले सम्पदा संरक्षणया निंतिं अभियान न्ह्याका वयाच्वंपिंसं थ्व कम्प्लेक्सयात थुनाः पुलांगु हे स्वरुपय् पलेस्वांपुखू दयेकेमाः धकाः सः थ्वयेका वयाच्वंगु दु । खतुं थ्व कम्प्लेक्स दयेकेगु शुरु याःगु इलय् हे छाय् थुकियात पने मफुत, सशक्त रुपं विरोधया सः थ्वयेकाः आन्दोलन याये मफुत धकाः नं न्ह्यसः तयेगु याना हयाच्वंगु दु ।
गनं स्थानीयवासीतय् हे मिलेमतो जक दुगु खःला धइगु नं आशंका याना हयाच्वंगु दु । कम्प्लेक्सया विरोधय् कुहां वयाच्वंपिंसं थुकियात बहिष्कार यायेमाः धकाः नं धया वयाच्वंगु दु । छायाँदेवी कम्प्लेक्स व असंया क्वथुननि जक मखु देय्न्यंकंया गुथि, धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक महत्वया गुलिखे जग्गा जमिनत राजनीतिक व शक्तिया पहुँचया लिधंसाय् भू माफियातय्सं झ्वाम यायेधुंकूगु दु, याना वयाच्वंगु दु ।
स्वनिगःया हकय् नेवाःतय् हकहित व अधिकारया निंतिं धकाः पलिस्था यानातःगु आपालं नेवाः संघसंस्थातकं थ्व सम्बन्धय् मौन व्रत च्वने थें च्वनाच्वंगु दु । अथेला थ्व कम्प्लेक्सया व्यापार व्यवसाय नं अपाय्सकं बांलानाच्वंगु मदु धइगु न्यने दुगु जक मखु कम्प्लेक्स हे सुनसान थें नं खने दयाच्वंगु दु ।
नेपाः देय् कला, संस्कृति, सम्पदाया ल्याखं गाक्कं तःमिगु देय् खः । नेपाःया म्हसीका धइगु हे मुक्कं स्वनिगःया सम्पदा, थनया सांस्कृतिक, धार्मिक धरोहर खः । थज्याःगु धार्मिक, सांस्कृतिक महत्वं जाःगु धरोहर, सम्पदा अले जग्गा जमिनत भू माफियाजक मखु देय् दुने व देशं पिनें वयाः च्वनाच्वंपिं आप्रवासीतय्सं अतिक्रमण यानाच्वंगु दु ।
स्वनिगःया थज्याःगु महत्वं जाःगु झीगु म्हसीका, सभ्यता, पहिचानया रुपय् दयाच्वंगु सम्पदा संरक्षणया निंतिं सम्पदाप्रेमीतय्सं अभियान ला न्ह्याका वयाच्वंगु हे जुल । थुकिया नापनापं लिपांगु इलय् थज्याःगु सम्पदा संरक्षणया निंतिं अभियान न्ह्याकेगु स्वयां नं आः नेवाःतय्त हे संरक्षण यायेगु अभियान न्ह्याकेमाः धइगु तकं खँ पिहां वयाच्वंगु दु ।
नेवाः जातिया संरक्षण जूसा सम्पदाया संरक्षण नं अथें हे जुइ धइगु गुलिखे नेवाःतय् धापू दु । येँया दुनेया लागाय् च्वंपिं गुलिखे नेवाःत थःगु पुर्खाया छेँ त्वःताः पिने च्वं वनेगु यानाच्वंगु दु । थुकी इमिगु बाध्यता नं दयेफु । गुलिसिनं बाध्य जुयाः थःगु छेँ त्वःताः पिने च्वं वनाच्वंगु दुसा गुलिं धाःसा रहर, शौख व सुविधाया निंतिं नं थःगु थाय्बाय् त्वःताः पिहां वनाच्वंगु दु ।
गुलिं थः पुर्खाया छेँ हे मियाः वंपिं नं दुसा गुलिं बालं बियाः पिने च्वंवंपिं दु ।थ्व हे कारणं यानाः लिपांगु इलय् छेँया चार किल्लाया प्रमाणित याकेगु, नाता प्रमाणित वा वडा वा मेमेगु छुं सरकारी निकायपाखें अज्याःगु हे छुं प्रमाणित याके माल धाःसां नं साक्षी तयेत आवश्यक न्हय्म्ह मनू खाकेत तकं थाकुया वयेधुंकल ।
थज्याःगु अवस्थाय् गथे यानाः सम्पदाप्रति जुयाच्वंगु प्रहारयात गथे पने फइ धायेगु । छखे थज्याःगु प्रवृत्ति दुसा मेखे स्वनिगलय् आप्रवासीतय् ल्याः उतिकं अप्वया वनाच्वंगु दु । थनया चुक, ननि, बहाः, बजाः, सतक जक मखु, सम्पदा, व्यापार, व्यवसाय, सांस्कृतिक नखःचख, जात्रा पर्वय् तकं उलि हे अतिक्रमण अप्वया वनाच्वंगु दु ।
नेवाःत छथाय् हे च्वने मफुगु व थःगु थाय्बाय् त्वःताः उखेंथुखें च्वं वंगुलिं हे भूमाफिया, मालपोत, गुथि संस्थान अले स्थानीय तहया कर्मचारीतय् मिलोमतोय् थज्याःगु ऐतिहासिक, पुरातात्विक महत्वया सम्पदा व जग्गा अतिक्रमण यानाः ब्यापारिक मल, विजनेश कम्प्लेक्स धस्वाकेगु याना हयाच्वंगु खः ।<eot>येँ – यँे मनपां थनया धर्मपथय् स्मार्ट पार्किङ भवन दयेकेगु निंतिं खुगू कम्पनीं निवेदन बिउगु दु । आः मनपां थ्व खुगू मध्ये सुनां दकलय् कम भावं पार्किङ दयेके फइ वयात हे टेण्डर बी । थ्व स्मार्ट पार्किङ दयेकेगु निंतिं १ अर्ब तका तुइगु अनुमान यानातःगु दु ।
आवेदन बिउगु कम्पनीया मूल्यांकन यायेगु ज्या न्ह्यायेधुंकूगु दु । मूल्यांकन क्वचायेवं कम्पनी ल्ययेगु ज्या न्ह्याइ । करिब न्यासःगः गाडी पार्किङ याये फइगु थ्व भवनया च्वय् रेष्टुरेन्ट नं दइगु खँ धाःगु दु ।<eot>ख्यालः नाटकया छता विधा ख। थ्व विधाय् न्हीकिगु भाव दयेकिगु कुतः जुइ। ख्यालः याइम्ह कलाकारयात ख्यालःमि धाइ। थ्व विधाय् थीथी विषयय् ख्यालं खँ, थी-थी कथंया ख्यलि, ध्याचू आदि ज्वलं ब्वयेगु जुइ। समसामयिक संकिपा, नाटक, रेदियो व तेले-भिजनया ज्याझ्वलय् थ्व छता सिक्क लोकंह्वागु विधा ख। ख्यालःया थी-थी उपविधात दु। छुं उपविधाय् अभिनय यायेगु जुइ धाःसा मेगुलि दना ख्यालःखँ कनेगु (स्त्यान्द अप कमेदि) जुइ। साहित्यय् नं ख्यालः छता वृहद ख्यः ख।<eot>तसकं शक्तिशाली चक्रावत ‘डोरियन’य् लानाः क्याबियन द्वीप बहमासय् तःधंगु क्षति याःगु दु । थ्व समुद्री तुफानं छेँया पौ ब्वयेका यंकूगु दुसा थाय्थासय् खुसिबाः वयाच्वंगु दु । बुलुहुँ न्ह्याः वयाच्वंगु थ्व चक्रावत न्यागूगु श्रेणीया तूफान जूगु खँ धाःगु दु । थ्व चक्रावतयात आःतकया निगूगु दकलय् तःधंगु एटलान्टिक समुद्री तुफान धाःगु दु ।
थ्व चक्रावतया झ्वलय् २८५ किमि प्रति घन्टाया ल्याखं फय् सनाच्वंगु दु । तूफानया कारणं गुलिखे थासय् समुद्री लःबू हे न्हय्गू मिटर तजाः जुइक वःगु खनेदुगु खः । थ्व तूफान नौ किलोमिटर प्रतिघन्टाया गतिं पश्चिम पाखें न्ह्याःवंगु दु । थुकिं पूर्वी अमेरिकी तटय् नं प्रभावित यायेफुगु खँ धाःगु दु । अमेरिकी राज्य फ्लोरिडा, जर्जिया, नर्थ एन्ड साउथ क्यारोलिनाय् आपतकालिन घोषणा यायेधुंकूगु दु ।
थ्व तूफानं प्रभावित जूगु द्वीपय् मतया आपूर्ति बन्द जुइधुंकूगुलिं थनं तसकं म्हो जक जानकारी वयाच्वंगु खँ धाःगु दु । थनया एबैको द्वीप लखय् डुबे जुइधुंकूगु अपुष्ट खबर नं वयाच्वंगु खँ बिबिसीं धाःगु दु ।सरकारी अधिकारीतय्सं एबैकोय् गाडी डुबे जुइकथं लः जायेधुंकूगु दुसा यक्व हे छेँया पौ नं ब्वयेका यंकेधुंकूगु दु ।
बहमासया पर्यटन व उड्डयन मन्त्रालयया महानिर्देशक जोय जिबरिलुं आइतवाः हे चक्रावत थ्यनेवं धाःगु दु, ‘थ्व तसकं विध्वंशक जुइ । सम्पत्ति व भवनयात तःधंगु नोक्सान जूगु दु, सौभाग्यं धायेमाः कि सुं मनूया ज्यानया क्षति जूगु खबर मवःनि ।’सरकारं थ्व चक्रावत वइगु जुइवं झिंप्यंगू राहत शिविर चायेकाः उद्धार ज्या न्ह्याकूगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – सरकारया धुकू खाली जुया वनेवं सरकारं थःम्हं मनातःगु विदेश अय् लाःया आयातयात चायेकाबिउगु दु। तत्कालिन अर्थमन्त्री युवराज खतिवडाया पालय् कोरोनाया महामारी सुरु जुइवं विदेशी अय्लाः आयातय् प्रतिबन्ध तयाबिउगु खः । प्रधानमन्त्री केपी ओलीया यःम्ह मन्त्री जुयाच्वंगु खतिवडाया प्रस्तावय् तयातःगु थ्व प्रतिबन्ध खतिवडा मन्त्रीं चिलावंगु छुं न्हि लिपा हे मन्त्रिपरिषद्ं हे निर्णय यानाः चिइकूगु खः ।
खतिवडां कोरोनाया महामारी जुइवं विदेश मुद्रा पिहां वनी धकाः वंगु चैत महिनाया १६ गते निसें थ्व प्रतिबन्ध तःगु खः । तर आः सरकारी धुकू हे खाली जुया वयेवं राजश्व म्हयेगु निंतिं मन्त्रिपरिषद्ं गु निर्णययात उल्टो याःगु खः । कोरोना महामारीया कारणं आर्थिक गतिविधि बांलाक मन्ह्याःगु कारणं सरकारं लक्ष्य तयातःकथं राजश्व म्हयेफयाच्वंगु मदु। राजश्व म्हये मफयाः सरकारया धुकुटीइ नगद प्रवाहया हे समस्या जुयावयेवं सरकारं आन्तरिक त्यासा तकं कायेधुंकूगु दु। थज्याःगु अवस्थाय् आः राजश्व उठे यायेफइगु जूगुलिं विदेशी आयलाः दुकायेत्यंगु खः ।
उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री लेखराज भट्टं अर्थ मन्त्रालयं राजश्व संकलनय् ग्वाहालि जुइगु अपेक्षा क्यंगुलिं पूवंक आयात खुला यानागु खँ धयादीगु दु। वय्कलं धयादीगु दु, ‘अर्थ मन्त्रालयं राजश्व संकलन म्हो जुल, विदेशी मुद्राय् नं उलि समस्या मदु धाःगुलिं खुला यानागु खः ।’ वय्कःया थ्व धापुतिं नं देय्या धुकुतिइ हे कोरोनाया प्रभाव लाःगु खनेदुगु दु ।
नेपालय् दँय् थ्यंमथ्यं छगू अर्ब तका बराबरया विदेशी अय्लाः दुहां वयेगु याः । थथे दुहां वइगु अय्लाखं दँय् निगू अर्ब धयाथें राजश्व संकलन जुयाच्वंगु दु। अय्लाः आयात यायेबलय् विदेशी मुद्रा पिहां वनीगु स्वयां नं राजश्व अप्वः दुहां वइगु जूगुलिं नं सरकार अय्लाः आयात चायेकेत तत्पर जूगु खः ।
सरकारया हे छम्ह उच्च अधिकारीं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धाःगु दु, ‘देय् या धुकुतिइ हे गडबड जुइगु खनेदयेवं सरकारयात अय्लाः लुमनावल धाःसां ज्यू ।’ सरकारं थुगुसी न्हापांगु स्वला दुने सवा दुई खर्ब राजश्व मुंकेगु लक्ष्य तयातःगु खः, तर डेढ खर्ब स्वयां म्हो जक उठे जूगु दु। अथे जूगुलिं नं सरकारयात खर्च यायेत नगदया हे समस्या जुयावःगु दु। मोहनीबलय् तलब व भत्ताय् जक हे अर्बौं ध्यबा खर्च जुइ, उकिं सरकारं आन्तरिक त्यासा कायेधुंकूगु दुसा राजश्व म्हयेगु निंतिं जोडतोड यानाच्वंगु दु ।
अथे मोहनी थेंज्याःगु तःधंगु नखः न्ह्यःने वःगुलिं नं व्यापारीतय् दबाबं नं अय्लाःया आयातय् प्रतिबन्ध चिइकूगु खः । मोहनी स्वन्ति नखःबलय् नेपालय् दछियंकं खपट जुइगुया स्वब्व छब्व अय्ला खपट जुइ । थज्याःगु इलय् व्यापार यायेमाःगुलिं नं ब्यापारीतय् तच्वःगु दबाब लाःगु खँ धाःगु दु ।<eot>थ्व संसारय् लुँया तिसाज्वलंया शौखिनतय् ल्याः म्हो मजू । लुँया तिसाज्वलं न्यायेगु वा दयेकेगु मामिलाय् मिसात छपलाः न्ह्यःने लाःसां मिजंत नं म्हो मजू । मिजंतय् लुँया अंगू न्यायेगुलिइ विशेष अभिरुचि दयाच्वनीसा मिसातय् अंगू, चुरा, सिखः, ध्यबामाः, ल्हातय् न्ह्यायेगु बाला आदि दयेकेगुलिइ न्ह्यःने लाः ।
थुपिं तिसा ज्वलनय् अंगू वा टप छज्वः दयेकेमाःसा म्होतिं नं बातोलानिसें कयाः अप्वलय् नितोला व चुरा, सिखः, बाला दयेकेमाःसा छतोला निसें अप्वलय् स्वतोला तकया दयेकी । तर छपाः अंगू हे ८२ किलोया नं दयेकूगु दु धइगु न्यनेमात्रं पत्याः याये थाकु । खः, विश्वय् दकलय् तपाःगु अंगू ८२ किलो लुँयागु दयेकूगु दु ।
चीनया छगू कम्पनीं दयेकूगु थ्व अंगू सांघाइलय् जूगु छगू ब्वज्याय् तःगु खः । ९९.९९ प्रतिशत शुद्ध लुँया प्रयोग जूगु अंगू ८२.२ किलोया खःसा थुकिया मू ४८ करोड तका तू । थ्व स्वयां न्ह्यः युएइया दुबइलय् ६४ किलोग्रामया अंगू दयेकाः कीर्तिमान तयातःगु खःसा आः थ्व कीर्तिमान सांघाइया नामय् वंगु दु ।<eot>येँ – कोरोना महामारी अप्वया वनाच्वंगु इलय् नं जाँच कायेगु धकाः त्रिविविं पिकाःगु सुचंया विरोध यासें बागबजाःया पद्मकन्या क्याम्पस पिने विद्यार्थीतय्सं प्रदर्शन याःगु दु । जाँचय् यक्व भीडभाड जुइगु जुयाः त्रिविविं काये धाःगु जाँच स्थगित यायेमाः, कि मखुसा जाँच बीपिं विद्यार्थी फुकसित खोप लगे यायेमाः धइगु माग यासें अन प्रदर्शन याःगु खः ।
पद्मकन्याय् १८ गू क्याम्पसया सेन्टर लानाच्वंगु दु । त्रिविविं भदौ ५ गते तक तोके यानातःगु छुं नं परीक्षा स्थगित यायेगु मखु धकाः सुचं पिकायेधुंकूगु दु ।
विद्यार्थीतय्सं अन ‘नो भ्याक्सिन, नो एक्जाम’ धइगु नारा थ्वयेकाः प्रदर्शन याःगु खः । प्रदर्शनय् प्रहरीं हस्तक्षेप यानाः खुम्ह विद्यार्थीयात ज्वना यंकूगु दु ।
मेखे थ्वहे साउन ३२ गतेनिसें सञ्चालन जुइत्यंगु जाँचय् सहभागी जुइमाःपिं १० म्ह विद्यार्थीयाके कोरोना पोजिटिभ खने दयेवं उमित वैकल्पिक ढंगं जाँच कायेगु व्यवस्था यायेमाः धइगु माग यासें हेटौंडाया छथ्वः विद्यार्थीत त्रिविविइ वःगु दु ।
अनया वन तथा विज्ञान अध्ययन संस्थानपाखें बीएससी फेरस्ट्री न्हापांगु सेमेष्टरया जाँच बीगु तयारी यानाच्वंपिं १० म्ह विद्यार्थीयाके कोरोना पोजिटिभ खने दुगु खः ।
येँय् वार्ता याः वःपिं थ्व विद्यार्थीतय्त त्रिविविपाखें जाँच पूवंक रोके यायेमाः धइगु पक्षय् यक्वं विद्यार्थीत मदुगु जुयाः जाँच दिकेगु सम्भव मदुगु जानकारी याःगु खः । यदि जाँच दिकेमाःगु खःसा उकिया लागिं सम्बन्धित क्याम्पसपाखें हे सिफा–रिस वयेमाःगु खँ नं त्रिविविं धाःगु खः । विद्यार्थीतय्सं धाःसा जाँच स्थगन मधाःसा तालाबन्दीया ख्याच्वः बिउगु दु ।<eot>बर्लिन (एजेन्सी) – बायर्न म्युनिक झ्वलाक्क च्याक्व:गु खुसी जर्मन बुंडेसलिगा उपाधि त्याकेत छगू कासा जक ल्युने थ्यंगु दु । थुकिया नितिं वं शनिवा: बहनिया कासाय् बोरुसिया मुन्छेनग्लाडबाखयात २-१ बुकल । थुकिइ कासाया अन्त्यपाखे लियोन गोरट्ज्कां निर्णायक गोल या:गु ख: । थ्व जितलिया बायर्नं लिग धल:या शीर्ष स्थानय् हाकनं न्ह्यगु ल्या:या अग्रता का:गु दु । थ्वंया न्ह्य: निगूगु थासय् च्वंगु बोरुसिया डर्टमुन्डं फोर्टुना डुसलफोर्डयात १-० बुकूगु ख: ।<eot>येँ – नेपालय् जुइत्यंगु भारतीय फिल्म अवार्ड आईफायात कयाः सरकार दुने हे विवाद ब्वलंगु दु । वंगु वालय् च्वंगु मन्त्रिपरिषद बैठकं आईफा अवार्ड नेपालय् याके बीगु निर्णय स्वीकृत याःगु खः ।मन्त्रिपरिषदया निर्णय सार्वजनिक जुइवं उकियात कयाः थीथी कथंया विवाद ब्वलंगु दु । अवार्ड ताःलाकेगु निंतिं सरकारं थ्यंमथ्यं १ अर्ब तका खर्च ग्वसाः खलःयात बीगु खँ सार्वजनिक जूगु खः । उगु खँ सार्वजनिक जुइवं अर्थमन्त्री युवराज खतिवडां आईफाया निंतिं थम्हं बजेट मफ्यानागु खँ धाःगु दु ।
मेखे नेपाल पर्यटन बोर्डं म्हिगः छगू पत्रकार सम्मेलन यासें सरकारया बचाउ याःगु दु । बोर्डया कार्यकारी अधिकृत दीपकराज जोशीं आईफा थेंज्याःगु विश्वस्तरीय अवार्ड ग्वसाः ग्वये दुगु नेपाःया निंतिं तःधंगु अवसर खः धासें सरकारया बचाउ यानादीगु खः । प्रमुख कार्यकारी अधिकृत जोशी नेपालं न्यय्दँ लिपा तक नं थज्याःगु ह्वःताः चूलाके मफइगु दावी नं यानादीगु खः ।
वय्कलं सरकारी खर्चय् आईफा अवार्ड जुइत्यंगु खँ स्वीकार यासें ग्वसाः खलकं नेपाःयाके ४० लाख डलर फ्वंगु जानकारी बियादिल । तर उकिया बारे निर्णय यायेगु ज्या धाःसा ल्यं दनि ।
थ्वहे झ्वलय् सरकारं आइफा एवार्डयात ध्यबा बीगु धकाः निर्णय याःगु विरुद्ध सतकय् समेत विरोध प्रदर्शन जूगु दु । म्हिगः येँय् जनताया हिचःतिं मुंका तःगु ध्यबा आइफायात बी दइ धासें सतकय् प्रदर्शन जूगु खः ।<eot>येँ- राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं संविधानय् व्यवस्था यानातः थें स्थानीय तहया चुनाव इलय् हे यायेत प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवायात इनाप यानादीगु दु । प्रधानमन्त्री देउवां म्हिगः राष्ट्रपतियात नापलानाः खँल्हाबल्हा याःगु इलय् राष्ट्रपतिं थ्व इनाप यानादीगु खः ।
राष्ट्रपतियात नियमित ज्याझ्वः कथं नापलायेत प्रम देउवा म्हिगः शितल निवास झाःगु खः । उगु इलय् राष्ट्रपति भण्डारीं संविधानया मर्म व भावना कथं इलय् हे स्थानीय तहया निर्वाचन व मेगु निर्वाचन नं सम्पन्न यानाः संविधानयात पूर्ण कार्यान्वयन यायेमाःगु खँय् बः बियादीगु खः ।
लिसलय् प्रधानमन्त्री देउवां स्थानीय निर्वाचन बारे फुक्कं दलतलिसे परामर्श जुयाच्वंगु जानकारी बिसें थुकी राष्ट्रपतिं क्यनादीगु सरोकारया बारे पासापिंलिसे खँ ल्हाये धयादीगु खँ सूत्रं धाःगु दु । सूत्रया कथं उगु इलय् प्रम देउवां संविधानया कार्यान्वयनय् सरकार प्रतिबद्ध दुगु खँ कँसें संविधानया मर्म व भावना कथं इलय् हे निर्वाचन जुइ व थुकिया लागिं फुक्कसिके सल्लाह यानाः निष्कर्षय् थ्यंके धकाः लिसः बियादीगु खः ।
राष्ट्रपति भण्डारी व प्रधानमन्त्री देउवाया दथुइ वंगु बुधवाः जूगु राष्ट्रियसभाया निर्वाचन, संसदय् प्रतिपक्षी एमालेपाखें यानाच्वंगु पंगः लिसें समसामयिक राजनीतिक गतिविधियात कयाः सहलह जूगु खँ राष्ट्रपति कार्यालयं धाःगु दु । वय्कःपिं निम्हेसिया दथुइ करिब घौछि खँल्हाबल्हा जूगु खँ नं राष्ट्रपति कार्यालयं धाःगु दु ।
प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमालें निरन्तर रुपं संसदय् पंगः थनाच्वंगु खँय् नं निम्हसिया दथुइ सहलह जूगु खँ धाःगु दु । सूत्रया कथं संसदय् ब्वलनाच्वंगु पंगः चीकेगु निंतिं राष्ट्रपति भण्डारीयात समन्वय यायेत प्रम देउवां इनाप यानादीगु खः ।
स्थानीय तहया चुनाव यायेगु खःसा उकिया मिति घोषणा आः हे यायेमाः धकाः निर्वाचन आयोगं धयाच्वंसां सरकार धाःसा कानुन संशोधन यानाः जूसां चुनाव लिछ्यायेगु मनस्थितिइ वनाच्वंगु दु । तर प्रमुख प्रतिपक्षी एमालें कानुन संशोधन नं मयाकेगु रणनीति ज्वंगु जुयाः सरकारं अध्यादेश हयाः जूसां कानुन संशोधनया तयारी यानाच्वंगु खँ पिहां वःगु दु । यदि अध्यादेश हये माःगु अवस्था वल धाःसा उकी राष्ट्रपतिया नं भूमिका दइगु जुयाः प्रधानमन्त्रीं राष्ट्रपतियात नापलाःगु जुइमाः धकाः नं राजनीतिक वृत्तय् चर्चा जुयाच्वंगु दु । अध्यादेश बारे खँ जू मजू धइगु बारे धाःसा छुं खँ पिहां वःगु मदुनि ।
संसद सचिवालयय् धाःसा कर्मचारीतय्सं आः चालु संसद अधिवेशन अन्त्य यानाः सरकार अध्यादेशया लँपुइ हे वनीगु जुइ धकाः उकिया तयारी समेत शुरु यायेधुंकूगु खँ सीदुगु दु । प्रमुख प्रतिपक्षी एमालें संसद चले याके मबियाच्वंगु कारणं आः थ्व संसद भंग यानाः अध्यादेश मार्फत माःगु ऐनत हयाः ज्या याना वनेगु धइगु मनस्थितिइ सरकार थ्यंगु संकेत वःगु दु । उकिं आः सरकारं संसदया चालु अधिवेशन याकनं क्वचायेकीगु जुइमाः धइगु अनुमान यासें कर्मचारीतय्सं संसद अन्त्य जुइबलय् याइगु ज्याखँत शुरु यायेधुंकूगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।<eot>बेइजिङ (एजेन्सी) – चीनया राजधानी बेइजिङय् हाकनं कोरोना संक्रमण खनेदयेवं अन उच्च सतर्कता कायेगु सुरु याःगु दु । बेइजिङय् ४५म्ह न्हूपिं संक्रमित लूगु दु । न्हूगु संक्रमितत लुइवं बेइजिङय् पर्यटकीय क्षेत्र बन्द याःगु दुसा फङडाइ जिल्लाया झिंछगू आवासिय क्षेत्रय् लकडाउन याःगु दु ।
बेइजिङय् निला थुके शुक्रवाः छम्ह मनूयात संक्रमणया पुष्टि जूगु खः । छवाः न्ह्यः स्थानीय सिनफाडी धाःगु ला बजारय् वंम्ह उम्ह मनूयात संक्रमण जूगु खः । मेगू छुं नं कथंया ट्राभल हिस्ट्र मदुगुलिं उम्ह मनूयात उगु हे बजारय् संक्रमण जूगु आशंका याःगु खः ।
वयां लिपा शनिवाः मेपिं खुम्हेसित नं संक्रमण जूगु खः । उकी मध्ये स्वम्ह उगु हे बजाः दुगु क्षेत्रय् ज्या याइपिं खः । अथेहे मेम्ह छम्ह उगु हे बजाःया पसलय् वम्ह ग्राहक व निम्ह धाःसा चिनियाँ ला अनुसन्धान केन्द्रया कर्मचारीत खः । उपिं कर्मचारीत मध्ये छम्ह छवाः न्ह्यः उगु पसः क्षेत्रय् वःगु खः । उगु क्षेत्रया ५ सय १७म्हेसिगु परीक्षण याःगु इलय् ४५म्हेसित संक्रमण खनेदुगु खः ।
अधिकारीतय्सं आः उगु सिनफाडी बजाः क्षत्रे व मेगू छगू सिफुडया बजाः बन्द याकूगु दु । बेइजिङय् सिनाफाडी छगू तःधंगु थोक बजाः खः । कोरोना भाइरस गनं वल धाइगु पुष्टि मजूनिसां छगू सिफुड पसःया टेबुलय् भाइरस लूगु खँ अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।
उगु क्षत्रेय् आः उच्च सतर्कता कायेगु निंतिं चिनियाँ जनसेना परिचालन याःगु दु । अन लिकसं च्वंगु गुंगू ब्वनेकुथी बन्द याःगु दु । आः उगु क्षेत्रय् च्वनीपिं १० हजार मनूतय्त परीक्षण यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – लायन्स क्लब अफ काठमाडौं ब्लड सर्कलया ग्वसालय् विश्वया दकलय् तजाःगु थासय् हिदान यानाः छगू कीर्तिमान कायम याःगु दु । लायन्स क्लबं सोलुखुम्बुया सल्लेरीइ २,३५० मिटर च्वय् हिदान यानाः उगु कीर्तिमान कायम याःगु खः ।
क्लबं सोलुखुम्बुया सल्लेरीइ च्वंगु यो· स्टार क्लबलिसे सहकार्य यानाः उगु हिदान याःगु खः । ज्याझ्वलय् ७१ म्हेसिनं हिदान याःगु जानकारी क्लबं बिउगु दु ।
विश्वय् नेपाःयात थीथीकथं म्हसीका वयाच्वंगु खःसा आः वयाः हिदानया ल्याखं नं नेपाःयात म्हसीका कुतःकथं थुकथं दकलय् तजाःगु थासय् हिदान ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वयागु क्लबया चार्टर्ड प्रेसिडेन्ट अनिलरत्न तुलाधरं कनादिल । वय्कलं आः गिनिज बुक अफ वल्र्ड रेकर्डय् दुथ्याकेत पहल यायेगु नं कनादिल ।
विश्वया दकलय् तजाःगु च्वापुगुँ सगरमाथां नेपाःयात म्हसीका वयाच्वंगुलिं आः व हे थासय् विश्व कीर्तिमानी हिदान ज्याझ्वःया नं कीर्तिमान तयेगु थःपिनिगु कुतः जूगु वय्कलं धयादिल ।
तसकं ख्वाउँगु थाय्, ब्लड बैंक व आवश्यक प्राविधिक जनशक्ति तकं मदुगु थासय् हिदान यायेगु स्वयं हे चुनौतिपूर्ण जूसां सकसिगुं आवश्यक ग्वाहालिं हे थ्व ज्या ताःलाकेत सफल जूगु वय्कःया धापू दु ।
हिदान ज्याझ्वलय् सल्लेरीस्थित जनपथ, सशस्त्र प्रहरी, स्थानीय खेलकुद समितिलिसें मेमेगु संघसंस्थां नं सहकार्य याःगु खः । संकलन जूगु हि येँय्तक हयेगु निंतिं तारा एअरं आवश्यक ग्वाहालि याःगु खः ।<eot>येँ – झीसं थःत माःगु न्हिथंया उपभोग्य नसा–त्वँसा ज्वलं बजारं न्याना हयेबलय् उकिया गुणस्तरीयताय् गुलितक ध्यान बियाच्वना ? शायद यक्वसिनं थ्व खँय् ध्यान बियाच्वंगु दइमखु । झीसं बजारं न्याना हइगु नसा–त्वँसा ज्वलं विना गुणस्तरय् ध्यान मबिसे हे छ्यला वयाच्वनागु खँय् निगू मत दइमखु ।
पसल्यां धाःगु भरय्, बजारय् सामानया विज्ञापन स्वयाः वा पसलय् ब्वज्या यानातःगु उपभोग्यज्वलंया आधारय् अज्याःगु नसाज्वलं न्यनाः नयेगु यानाच्वनागु दु । आः अथे खःसां झीसं उपभोग यानाच्वनागु उपभोग्य ज्वलंया गुणस्तरयात कयाः धन्दा कायेमालीगु स्थिति मंत । छाय्कि अज्याःगु उपभोग्य ज्वलंया गुणस्तर छुं सेकेन्डया दुने हे पत्ता लगे याये फइगु जूगु दु ।
बेलायतया हाइजिना नांया छगू कम्पनीं सतह व लखय् धइगु किटाणु पत्ता लगे याये फइगु प्रविधिया विकास याःगु दु । थुकिया माध्यमं झीसं बजारय् न्यायेगु उपभोग्य ज्वलं गुलितक सुरक्षित वा गुणस्तरीय जू धइगु सीके फइगु जूगु दु । छुं दिं न्ह्यः थन जूगु ज्याझ्वलय् कम्पनीं ‘हाइजिना’ नां बियातःगु उगु प्रविधिया बारे जानकारी बिउगु खः ।
थ्व प्रविधिं दुरु, त्वनेगु लः थेंज्याःगु पेय पदार्थया शुद्धिकरण पत्ता लगे याये फइगु नापं मेमेगु नं नसाज्वलंया गुणस्तरया अवस्था सीके फइ । उलिजक मखु, होटल, रेष्टुरेन्ट, वासः पसः, अस्पताल थेंज्याःगु संवेदनशील क्षेत्रय् नं थुकिया प्रयोग याये फइगु खँ धाःगु दु ।<eot>अमेरिकी अन्तरिक्ष संस्था नासां २८ अर्ब अमेरिकी डलर खर्च यानाः सन् २०२४ तकया दुने चन्द्रमाय् हाकनं मनूया पलाः तयेगु योजना सार्वजनिक याःगु दु। थ्व योजना कथं न्हापांखुसी चन्द्रमाया सतहय् छम्ह मिसायात नं पलाः तयेकेगु खँ धाःगु दु । ‘आर्टिमस’ नां बियातःगु थ्व अन्तरिक्ष कार्यक्रमय् नासां न्यागू दशक लिपा चन्द्रमाय् छम्ह मिसा व मिजंयात छ्वयेत्यंगु खः । नासां सन् १९७२ इ दकलय् लिपांगुखुसी चन्द्रमाय् मनूया पलाः तयेकूगु खः । तर नासाया थ्व योजना धाःसा अमेरिकी संसदं ३.२ अर्ब डलर गुकथं निकास याइ धयागु खँय् निर्भर जुइ ।
नासाया योजना कथं अन्तरिक्ष यात्रीतय्त ‘ओरीअन’ नांया छगू एपोलो थेंज्याःगु यात्रुवाहक यानय् तयाः चन्द्रमाय् छ्वइ । नासाया प्रशासक जिम ब्रिडेन्सटिनया कथं २८ अर्ब डलरया थ्व योजनाय् प्यदँया दुने थ्व ध्यबा खर्च जुइ । थुकी रकेट, क्याप्सुल, मानव अवतरण प्रणाली, अन्तरिक्ष यात्रीं फिइमाःगु वसःसहित फुक्क खर्च दुथ्यानाच्वंगु दु ।
वय्कःया कथं न्हापांगु ३.२ अर्ब डलर सन् २०२१ य् विकास यायेत्यंगु मानव अवतरण प्रणालीया निंतिं खः । उकिं अमेरिकी संसदं थ्व ध्यबा गुकथं पारित याइ धयागु खँय् तःधंगु रणनीतिक महत्व दु। अमेरिकाया क्वय्या सदनं थ्वयां न्ह्यव हे छगू विधयेक अनुमोदन यासें चन्द्रमाय् अवतरण यायेगु यानया निंतिं ६० करोड डलर छुटे यायेधुंकूगु दु। अथे खःसां थ्व यान निर्माण यायेगु ज्या पूवंकेत नासायात थप ध्यबाया आवश्यक दनि ।
सु जुइ चन्द्रमा वनीम्ह मिसा ?
सन् २०१९ या जुलाइ महिनाय् नासाया प्रशासक ब्रिडेन्सटिनं सीएनएनलिसे खँ ल्हासें चन्द्रमाय् वनीम्ह मिसा गज्याःम्ह जुइ धयागु खँ धाःगु खः । वय्कःया कथं चन्द्रमा वनीम्ह मिसा बांलाक अन्तरिक्ष उडानया अनुभव दुम्ह व अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष केन्द्रय् च्वनेधुंकूम्ह जुइ । वय्कलं थ्व अन्तर्वार्ता बिउगु इलय् तक नासायाके झिंनिम्ह मिसापिं सक्रिय अन्तरिक्ष यात्री दुगु खः । आः थ्व झिंनिम्हय् थगुने जक तालिम पूवंकूपिं मेपिं न्याम्ह मिस्त थप जुइधुंकूगु दु। थुपिं सन् २०२४ य् चन्द्रमाय् वनेगु निंतिं आवश्यक मापदण्ड दुने लाइ कि लाइमखु धयागु स्पष्ट जूगु मदुनि । चन्द्रमाय् वनीम्ह अन्तरिक्ष यात्री ल्ययेगु ज्या चन्द्रमाय् रकेट प्रक्षेपण याये स्वयां निदँ न्ह्यः हे जुइगु खँ धाःगु दु ।
अमेरिकाया चाहना, चीनया चिउता
चन्द्रमाय् हाकनं मनू छ्वयाः ह्वाइट हाउसं अन्तरिक्षय् थःगु देशया अग्रतायात नवीकरण याये चाहे जूगु खनेदु। अमेरिकां चन्द्रमाया दक्षिण धुर्वय्च्वा पु मालेगु योजना दयेकातःगु दु। यदि थ्व लुइकेफत धाःसा चन्द्रमाय् हे रकेटयात माःगु इन्धन दयेकेत छ्यलेफइ । पृथ्वीं निसें इन्धन ज्वना वनेगु स्वयां थ्व तसकं दंगु जुइ, अले थुकिं चन्द्रमाय् आधारित जुइगु अर्थतन्त्रया आधार तयार याइ ।
तर अमेरिकी उपराष्ट्रपति माइक पेन्सं चीनया अन्तरिक्ष महत्वाकांक्षालिसे स्वानाः थ्व योजनाय् चिउताः प्वंकाच्वंगु दु। सन् २०१९ या जनवरीइ चीनं चन्द्रमाया उगु थासय् रोबटसहितया यान नियन्त्रित रुपं अवतरण याकेत ताःलाःगु खः । थ्व अभियान कथं चीनं चन्द्रमाया चा पृथ्वीइ हयेगु तयारी यानाच्वंगु दु । अथेहे चीनं आः अज्याःगु अन्तरिक्ष यान नं विकास यायेधुंकूगु दु गुकी च्वनाः चिनियाँ अन्तरिक्ष यात्रीत चन्द्रमा थेंज्याःगु भित्री अन्तरिक्ष गन्तव्य तक वनेफइ । चीनया लक्ष्य सन् २०२४ दुने हे धयागु ला मदु, तर थ्व दशकया अन्त्य तक चीनं नं थज्याःगु लक्ष्य दयेकेफु।
थुकथं अभियान न्ह्याइ
नासाया योजना कथं न्हापांगु चरणय् मानवरहित छगू परीक्षण उडान सन् २०२१या शरद यामय् जुइ । आर्टिमस १ नां बियातःगु थ्व यानं चन्द्रमा छचाः चाःहिलाः लिां वइ । नासाया ह्युमेन स्पेसफ्लाइट प्रमुख क्याथी ल्विडर्सया कथं थ्व यानं लछि बिकाः फुक्क कथंया महत्वपूर्ण प्रणालीया परीक्षण याइ । आर्टिमस – २ नं धाःसा थथे हे चन्द्रमाया परीक्रमण याइ, तर मनू सहित । थ्व मिशनय् थप जूगु न्हूगु सुविधा कथं रकेटपाखें ओरीअन छुटे जुया वनेवं चन्द्रमाय् अवतरण व उडानया निंतिं यात्रु थःम्हं हे अन्तरिक्ष यानयात नियन्त्रण यायेफइ । थ्व सुविधां ओरीअनया ज्या यायेगु क्षमतायात बल्लाका बी ।
आर्टिमस ३ धाःसा थ्यंमथ्यं ४८ दँ न्ह्यः एपोलो १७ चन्द्रमाय् वनाः मनूयात चन्द्रमाया धरती अवतरण यायेधुंकाःया न्हापांगु अभियान जुइ । नासां थीथी कम्पनीयात ९०..७ करोड डलर दामं चन्द्रमाय् अवतरण यायेगु यानया डिजाइन व निर्माणया जिम्मा बिउगु दु । थ्व दशकया अन्त तकया दुने नासां चन्द्रमाय् मानव आधारकेन्द्र दयेकेगु योजना दयेकाच्वंगु दु। आर्टिमस आधार शिविर नां बीगु थ्व अभियानं चन्द्रमाय् ताःई तक च्वनाः खोज अध्ययन यायेगु पूर्वाधार दयेकी ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 11.45° N 75.68° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १ मिटर (३ फुट) च्वे ला।
जनसंख्याEdit
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कोल्लम शहरयागु जनसंख्या ३६१,४४१ खः।[२] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ८२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ८०% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कोल्लम यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – स्वनिगः दुने कोरोना संक्रमितया ल्याः न्हियान्हिथं अप्वया वनेवं थुकियात पनेगु लागिं हानं लकडाउन जुइगु हुइनाभुइना शुरु जूगु दु। लकडाउनया हुइनाभुइनां यानाः मनूत तापाक यात्रा यायेत तकं ग्यानाच्वंगु दुसा गुलिसिनं हानं खाद्यान्न स्टकय् तये मालीगु तकया ग्वसाः याना हःगु दु । तर हुइनाभुइना जूसां लकडाउन तयेगु बारे आः तक गुगुं नं निकायं छुं तयारी याःगु धाःसा सीमदुनि ।
स्वन्ति नखः व छठ पर्व लिपा स्वनिगलय् कोरोना नियन्त्रणया लागिं छुं भचा कडाई यायेत स्वनिगःया मेयर फोरमं सीसीएमसीयात इनाप याःगु खः । तर उकिया लिसः धाःसा आः तक वःगु मदुनि । स्वनिगः मेयर फोरमया सचिव लिसें थिमि नगरपालिकाया मेयर मदनसुन्दर श्रेष्ठं लकडाउन यायेगु खँय् सीसीएमसीया लिसः मवःगुलिं छु जुइ धाये मफयाच्वंगु खँ कनादीगु दु ।
स्वनिगलय् कोरोना अप्वया वनाच्वंसां न्हिथं ज्या यानाः नइपिंत समस्या जुइफइगु जूगुलिं लकडाउन धाःसा मजुइगु खँ नं वय्कलं स्पष्ट यानादिल । ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसे खँ ल्हासें मेयर श्रेष्ठं धयादिल ‘न्हापा थें तुं पूवंक हे लकडाउन यायेफइगु अवस्था आः मदु, थुकिं न्हिथं ज्या यानाः नयेमाःपिंत तःधंगु समस्या पिकाइ । उकिं स्वनिगलय् दुहां वइगु नाका धाःसा कडा यायेमाःगु खँय् फोरमं अडान कयाच्वनागु दु ।’
उकथं हे चन्द्रागिरी नगरपालिकाया मेयर घनश्याम गिरीं नं लकडाउन जक समस्याया समाधान मखुगुलिं मेगु विकल्प मालेमाःगु खँ कनादिल । वय्कलं नं स्वनिगलय् दुहां वइपिंत कडाइ यायेमाःगु खँय् बः बिसें ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात धयादिल, ‘स्वनिगलय् दुहां वयेगु व पिहां वनेगु क्रम अप्वया वनाच्वंगु दु, नापं संक्रमणया दर नं अप्वया वनाच्वंगु दु। नाकाय् जक कडाइ यायेफत धाःसां नं संक्रमण दरनियन्त्रण यायेत ग्वाहालि जुइ ।’
मेयर श्रेष्ठया कथं आः स्वयम् जनतां हे सरकारं जारी याःगु स्वास्थ्य मापदण्ड नालाः सुरक्षित तरवं ज्या यायेमाःगु खँ नं धयादीगु दु। वय्कलं धयादी, ‘थःगु स्वास्थ्यया निंतिं जनता थः हे जागरुक जुइमाल, स्वास्थ्य मापदण्ड पालना यायेमाल, लिसें आः थौंकन्हय् शहर बजारय् जुयाच्वंगु हुलमुल मजुइके माल । थुलि जुल धाःसां नं संक्रमण नियन्त्रण यायेत अःपुइ ।’
वय्कलं आः स्वनिगलय् पीसीआर परीक्षण दर नं अप्वयेकेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ धासें फोरमं लकडाउन मखुसां नं मनूत आपाः मुनेगु अवस्था मवयेकेगु तयारी यानाच्वंगु खँ कनादीगु दु । थुकिया लागिं त्वाःत्वालय् सचेतनामूलक ज्याझ्वःत यायेत्यंगु दु । येँ महानगरपालिकां येँ दुने हानं पीसीआर टेष्ट यायेगु लागिं मोबाइल टोली खटे यानाः स्वाब संकलनया ज्या शुरु याःगु दु ।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- नेपाःया राष्ट्रिय फुटबल टिम व बंगलादेशया राष्ट्रिय टिम दथुइ मंगलवाः मैत्रीपूर्ण फुटबल कासा जुइगु जूगु दु । नेपाःया घरेलु मैदान दशरथ रंगशालाय् नेपालं बंगलादेशलिसे फिफा इन्टरनेशनल विन्डो अन्तर्गत मैत्रीपूर्ण कासा म्हितेत्यंगु खः । कासा मंगलवाः सनिलया ५ः३० ताः इलय् जुइ ।
नेपाः व बंगलादेश दथुइ आतक २४ क्वः धेंधेंबल्लाः जुइधुंकूगु दु । नेपालं बंगालदेशयात आःतक ७ क्वः जक बुकूगु दुसा १२ क्वः बंगलादेशलिसे पराजित जूगु खः । अथेहे ५क्वः नेपाः व बंगलादेशं बराबरी म्हितूगु खः ।
नेपालं दकलय् लिपा बंगलादेशलिसे माल्दिभ्सय् जूगु साफ च्याम्पियनसिपय् म्हितूगु खः । उगु कासा छगू छगू गोलया बराबरीइ क्वचाःगु खः । नेपालं बंगलादेशयात दकलय् लिपा नेपालय् जूगु थ्री नेसन्स कपय् २–१ गोलं बुकूगु खः ।
बंगलादेश कम्बोडियालिसे मैत्रीपूर्ण कासा म्हितेधुकाः नेपाः वःगु खः । बंगलादेशं कम्बोडियायात मैत्रीपूर्ण कासाय् १–० गोलं बुकूगु खः ।
टिकटया मू न्याद्वः तक
नेपाः व बंगलादेश दथुइ जुइगु मैत्रीपूर्ण कासाया निंतिं एन्फां आःतकया हे दकलय् थिकेक टिकट मिइगु जूगु दु । एन्फां मैत्रीपूर्ण कासाया टिकटया मू न्याद्वः तका तःगु दु । एन्फां बिउगु जानकारीकथं भिआइपि सिट पाखें च्वंगु ८० गू सिटया टिकटया मू न्याद्वः क्वछिउगु खः । पाहाँ च्वनीगु सिटया नापसंच्वंगु थ्व सिटया निंतिं आतकया हे थिकेगु मू तःगु खः । एन्फां फुटबल यःपिं व फूटबलया निंतिं ग्वाहालि याये न्ह्याःपिनिगु निंतिं थ्व मू तयाःगु धाःगु दु । न्हापा थ्व थासय् एन्फां निद्वःतक कया वयाच्वंगु खः ।<eot>येँ – भारतं हइगु ग्यास व पेट्रोलियम पदार्थया पाइपलाइन आः चितवन तक हे हइगु जूगु दु । चितवन तक पाइपलाइन हयेत भारत तयार जूगु खँ धाःगु दु । वंगु शुक्रवाः उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्ती मातृका यादव व भारतया प्राकृतिक ग्यास तथा पेट्रोलियम मन्त्री धर्मेन्द्र प्रधान दथुइ जूगु सहलह लिपा चितवन तक हे पाइपलाइन हयेत सहमति याःगु खः ।
भारतीय पेट्रोलियम मन्त्री प्रधान भारतया मोतिहारी निसें अमलेखगंज तक पाइपलाइन हयेत जुयाच्वंगु ज्या स्वयेत शुक्रवाः नेपाः थ्यंकः झाःगु खः । थ्व झ्वलय् जूगु वार्ताय् मोतिहारी निसें चितवन तक हे पाइपलाइन हयेगु बारे सहलह जूगु खः । भारतीय आयल निगमं थ्वयां न्ह्यव हे चितवन तक पाइपलाइन बिस्तार यायेगु बारे प्रारम्भिक सर्वेक्षण यायेधुंकूगु खँ धाःगु दु ।
भारतीय आयल निगमं पेट्रोलियम पदार्थया पाइपलाइन चितवन तक हे हयेफइगु खँ धायेधुंकूगु दु । ग्यास हयेगु निंतिं धाःसा अध्ययन याये ल्यं दनिगु खँ धाःगु दु । थौंकन्हय् मोतिहारी अमलेखगंज तक पेट्रोलियम पदार्थ हयेगु निंतिं ७० किलामिटर पाइप लायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । थ्व ज्या वइगु न्याला दुने क्वचाइ धाःगु दु । थ्व हे पाइपलाइनयात विस्तार यानाः चितवन तक हयेगु सहमति निम्ह मन्त्रीतय् दथुइ जूगु खः ।<eot>मिजंतय् बलात्कार जुइ धायेबलय् पत्याः मयाइपिं मनूत यक्व हे दइ । थौंया सञ्चार माध्यमय् गुलि मिसातय्त जुइगु बलात्कारया घटना पिदनाच्वंगु दु मिजंतय्त जुइगु बलात्कारया विषयलय् उलि चर्चा परिचर्चा व बुखँ पिदनेगु जुइमखु ।
मिस्तय्त जुइगु बलात्कारया विरुद्धय् थीथी कथंया कानुन विश्व न्यंकं हे दुसां मिजंतय्त जुइगु बलात्कारयात कयाः धाःसा गुगुं कानूनी व्यवस्था खनेमदु । नेपालय् जक मखु विश्वन्यंकं हे थुज्वःगु घटनायात कयाः कानुन दयेकातःगु मदु, अले दुसां नं उकिया सम्बन्धय् छु गथे जुयाच्वंगु दु धइगु बारे गुगुं रिकर्ड दयाच्वंगु मदु । थुकिया अर्थ थ्व मखु कि मिजंत बलात्कारया शिकार हे जुइगु मयाः ।
मिजंतय्त जुइगु बलात्कारया कानुन दुगु देसय् तकं सन् १९८० लिपा जक थुकिया अध्ययन सुरु जूगु खनेदु । अमेरिकाया तथ्यांक स्वयेगु खःसा छगू अनुमानकथं अन १९.३ प्रतिशत मिस्त व १.७ प्रतिशत मिजंत गुगु न गुगुं इलय् बलात्कारया शिकार जूगु दु ।
दच्छिया दुने बलात्कारया शिकार जूपिं मिजंतय्गु संख्यायात कयाः विवाद दुसां अनुसन्धानकर्तापिनि कथं गुगु मात्राय् मिसायात जुइगु बलात्कारया घटना पिहाँ वइ व मात्राय् मिजंतय्त जुइगु बलात्कारया घटना सार्वजनिक जुइमखु ।
बलात्कारया शिकार मिजंपिनि गुप्तांगय् बाहेक म्हया मेमेगु ब्वय् अप्वः घाःपाः जुइ व थुज्वःगु घटना अप्वः धें धाः दुगु हतियारया छ्यलाबुलाया अप्वः सम्भावना दइ । मिजंत नं
बलात्कारया शिकार मिसा पीडितपिसं थें हे मानसिक पीडा फयेमाली ।
छता खँ स्पष्ट खः कि मिजं जुयाः नं बलात्कारया शिकार जूगुया लज्जा, अविश्वास व थ्वलिसे स्वाःगु मछाःपनं मिजंतय्त अप्वः लिच्वः लाकी ।
बलात्कारया शिकार मिजंतय्के अप्वः चिन्ता, बेचैनी, आक्रामकता, अवसाद व ल्वःमंकेत अप्वः अय्लाः व हानिकारक ड्रग्स कायेगु प्रवृत्ति अप्वइ ।
आत्महत्या याइगु मामलाय् थें थुकी मछाःयात सहः यायेगु पलेसा थुज्वःगु मामलाय् थःत हे घाःपाः याइगु प्रवृत्ति चिंताजनक रूपं अप्वइ ।
मिजंतसें केवल यौन हिंसा जक फये मालीगु मखु बरु थुकियात त्वपुया तयेगु निंतिं नं संघर्ष यायेमाली । गुकिं थःगु तीव्रगतिं म्हो जुजुं वनाच्वंगु आत्मविश्वास व थःगु रक्षाय् सक्षम तायेकीम्ह छम्ह मिजंया रुपय् थःगु म्हसीकायात ल्यंका तये फयेमाः । थथे जूगुलिं तच्वःगु मानसिक लिच्वः फयाः नं व शान्त व नियन्त्रित व्यवहार यानाच्वंगु क्यनेत विवश जुइ । अले थुकिं सामाजिक रूपं बिस्कं च्वनेगु प्रवृत्तियात अप्वयेकाबी ।
बलात्कार व थ्वलिसे सम्बन्धित आत्म–नियंत्रणया म्होति, छम्ह मिजंया रुपय् थःगु रक्षा थम्हं यायेगुली शंका व आत्मविश्वासतकं म्हो जुया वनी । बलात्कारया शिकार छम्ह सामान्य मिजनं थःत हे शंका याइ कि गनं ‘बलात्कारं वयात समलिंगी मिजं ला दयेका मब्यू’ ला । थ्व संका खास यानाः उबले अझ अप्वइ गुबले शिकार व्यक्ति यौन हमलाया झ्वलय् भचा जक सां काम भावना महसूस याइ ।
तर थ्व खँया जागरूकता म्हो जक दु कि तच्वःगु स्याः, ग्याःचिकु व बेचैनी जुइबलय् मिजंतय्के छगू कथंया कामुकता ब्वलनी ।
बर्बर यौन हमलालिपा अस्तित्व बचे याना तयेगु गुम्हं नं मनूयात छगू चुनौति खः । थ्व बाहेक बलात्कारया शिकार मिजंया सामाजिक, लैंगिक व यौनिक म्हसिकाय् थुगु घटनाया यक्व अन्जान लिच्व व जटिलता ब्वलंकी ।
कानुनी रुपं मिस्तय्त जुइगु बलात्कारयात गुकथं अपराधया रुपय् काइगु खः वहेकथं मिजंतय्त जुइगु बलात्कारयात नं कायेमाःगु खः । तर यक्व देसय् थुज्वःगु व्यवस्था मदु ।
भारतया कानुनयात स्वयेगु खःसा थ्व छगू खायूगु सत्य खः कि थौं नं बलात्कारया शिकार मनुखं समलैंगिक क्रियाकलापयात अपराध घोषित याइगु कानुनया बः काये मालाच्वंगु दु ।
भारतीय दंड संहिताया धारा ३७७ कथं बलात्कारया शिकार छम्ह मिजनं थ्व खँयात साबित यायेमाः कि मेम्ह मिजनं वलिसे स्वापु तःगु दु । वं थ्व धुंकाः थ्व आशा यायेफु कि वयात हमला याःम्हसित सजाय जुइ ।
पीडित मनू जब न्यायया निंतिं धारा ३७७ या बः काइ वया न्ह्यःने उगु हे कानुनया जालय् तक्यनीगु अप्वः खतरा दु छाय्कि थ्व धारा छम्ह उज्वःम्ह मिजंयात छुं राहत बी मखु, गुकिं सहमति मदयेक समलैंगिक गतिविधिइ ब्वति कायेत बाध्य याःगु खः । व कानूनयन कोपभाजन नं यायेमाली अले व दुःखं हाकनं न्ह्यायेमाली ।<eot>कुतः पिकाक ख्वपया ग्वसालय् ख्वपया भक्तपुर पार्टी भेन्युइ जूगु छगू ज्याझ्वलय् बाखं च्वमि हरिगोबिन्द भोमीया ईया किचलय् नांयागु नेपालभाषाया चिबाखं मुनाया पितब्वज्या जुउगु दु ।
वरिष्ठ आख्यानकार भाषाथुवा मथुरा साय्मिं उगु सफूया पितब्वज्या यानादीगु खः । पितब्वज्या ज्याझ्वलय् वय्कलं देसय् न्ह्यानाच्वंगु एकल भाषा नीतियात त्वाथलेत न्हापां थःगु भाषां खँ ल्हायेगु, थःगु भासं च्वयेगु व ब्वनेगु निरन्तर रुपं अभ्यास यानाच्वनेमाःगु खँ कनादिल । वय्कलं सुंक च्वन धाःसा झी झन् लिउने लाइ धयादिसें थः थःगु थासं सकसिनं कुतः यायेमाः धयादिल ।
कुतः पिकाकया कजि विमल ताम्राकारया सभानायसुइ जूगु विमोचन ज्याझ्वलय् प्राज्ञ ध्रुव मधिकर्मिं उगु सफूया समीक्षा यानादिसें मनूतय्के कमजोरी दयाच्वनी, तर उकियात न्हंकेगु निंतिं च्वमि साहित्यकारपिन्सं लँ क्यना बिइमाःगु खँ कुलादिल । निबन्धकार व समालोचक पूर्ण काजी ताम्राकारं नेवाः आन्दोलनया प्रभावं नं आपालं च्वमि लेखक तयार जुयाच्वंगु खँ कनादिसें साहित्य सिर्जनां ताः ई तक भाषा म्वानाच्वनीगु खँ कनादिल ।
चिबाखं च्वमि श्याम आशां नं भिन्तुना न्वचु बियादीगु ज्याझ्वलय् च्वमि हरिगोबिन्द भोमीं पितब्वज्या जुउगु थःगु सफूपाखें छपू बाखं ब्वना न्यंकादिल । ज्याझ्वलय् लुँ ध्वाखा स्वलापौया प्रकाशक विष्णुकेशरी ताम्राकारं लसकुस यानादीगु खःसा विमोचन समारोह मय्जु हसना लवजुं न्ह्याकादीगु खः ।<eot>एजेन्सी – अमेरिकां म्यानमारय् जननिर्वाचित सरकारयात कू याःपिं सैनिक नेतातय्त प्रतिबन्ध तःगु दु। अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडनं म्हिगः कू याःपिं सैन्य नेता, उमि छेँजःपिं व सेनालिसे सम्वद्ध व्यापार व्यवसाययात लक्षित यानाः तःगु प्रतिबन्धया कार्यकारी आदेशय् हस्ताक्षर याःगु खः । अथेहे अमेरिकाय् च्वंगु छगू अर्ब डलर बराबरया सरकारी कोषय् नं सेनाया पहुँच मदयेकेगु निंतिं पलाः ल्ह्वनीगु जूगु दु । कूविरुद्धया प्रदर्शनया झ्वलय् मंगलवाः प्रहरीया गोली लाःम्ह छम्ह मिसा राजधानी नेपिद्अय् च्वंगु छगू अस्पतालय् वासः यानाच्वंगु इलय्अ मेरिकाया थ्व घोषणा वःगु खः ।
अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडनं सेनायात थःगु पलाः लित कायेत व सु चीसहित जननिर्वाचित नेतातय्त रिहा यायेत माग याःगु दु। आवश्यक जुल धाःसा थप पलाः नं ल्ह्वनेफइगु धासें बाइडनं म्यानमारया जनतां थः सः तयाच्वंगु व विश्वं स्वयाच्वंगु खँ धयादीगु दु। न्हापांगु चरणय् प्रतिबन्धय्लाः पिं नेतातय् पहिचा थ्व हे वालय् अमेरिकी प्रशासनं याइगु खँ नं बाइडनं धाःगु दु। थ्वयां न्ह्यः रोहिंज्या मुस्मांतय्त दमन याःगु द्वपनय् म्यानमारया गुलिखे वरिष्ठ अधिकारीतय्त अमेरिकां हाकुधलखय् तयातःगु दु ।
म्यानमारय् मंगलवाः जूगु प्रदर्शनय् सुरक्षाकर्मीतय्सं लखं छ्वाकेगु निसें रबरया गोलीं ताके यानाः हे कयेकूगु खः । म्यानमारय् वंगु वालय् सेनां सत्ता कब्जा यायेधुंकाः द्वलंद्वः मनूत सतकय् कुहां वयाः प्दर्शन यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷सरकारं कोरोना भाइरस विरुद्ध खोप हयेगु निंतिं निजी क्षेत्रयात इनाप याःगु खःसां निजी क्षेत्रं धाःसा खोप हयेगु निंतिं आःतक चिउताः क्यंगु मदु । सरकारं खोप हयेगु निंतिं २०७७ चैत १२ गते सार्वजनिक सुचं जारी यानाः निजी क्षेत्रयात नं खोप हयेत धाःगु खः । तर आःतक छगू नं निजि क्षेत्रं खोप हयेगु निंतिं आवेदन मबिउनिगु खँ औषधी व्यवस्था विभागं धाःगु दु । सरकारं विभागपाखें खोप हयेगु निंतिं सुचं जारी याःगु खः ।
सुनां नं खोप हयेत आवेदन मबीवं सरकारं सोमवाः हाकनं सुचं जारी यानाः निवेदन बीगु ई न्हय्न्हु थप याःगु दु । सुचनय् धयातःगु दु ‘मिति २०७७÷१२÷०२ गते खोप हयेगु निंतिं सुचं जारी यानागु खःसां नं रितपूर्वक आवेदन मवःगुलिं यानाः न्हय्न्हुया ई थप कामय जुइ कथं हाकनं सुचं जारी यानागु व्यहोरा सकसितं जानकारीया निंतिं इनाप दु ।’
सरकारं जःलाखःला देय् चीनं हयेधकाः धाःगु खोप हये फयाच्वंगु मदुनि । खोप मवयेवं आः वया खोप अभियान हे स्थगित जुयाच्वंगु दु । सरकारं माक्व खोप महयेवं न्हापा छगू डोज खोप कायेधुंकूपिनिगु नं आः छु जुइ धयागु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु ।
नेपालय् आः तक भारत सरकारं अनुदानय् बिउगु १० लाख, सरकारं न्यानाहःगु १० लाख व कोभ्याक्स कार्यक्रमपाखे वःगु ३ लाख ४८ हजार यानाः मुक्कं २३ लाख ४८ हजार डोज कोभिडया खोप वयेधुंकूगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् भारतय् कोरोना भाइरसया संक्रमितत अप्वया वनेवं सरकारं भारत लिसें सीमा स्वाःगु नाकाय् कडाइ याःगु दु । भारतया महाराष्ट्र, मध्यप्रदेश, गुजरात, तमिलनाडु, पञ्जाव, दिल्ली, कर्नाटक, हरियाना राज्यय् थौंकन्हय् न्हियान्हिथं कोरोना संक्रमितया ल्याः अप्वया वनाच्वंगु दु । भारतय् कोरोना संक्रमित अप्वयेवं सरकारं भारत लिसे स्वाःगु नाकाया झिंप्यंगू हेल्प डेक्सयात सक्रिय याःगु खँ इपिडिमियोलेजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखां धाःगु दु । डेक्सपाखें नेपाः दुहां वइपिनिगु तथ्यांक कायेगुया लिसें संक्रमित जूपिं लुत धाःसा उमित क्वारेन्टाइनय् तयेगु व्यवस्था नं यानागु खँ महाशाखां धाःगु दु ।
उकथं हे महाशाखां भारत जुयाः नेपाः वइपिंत झिन्हु तक क्वारेन्टाइनय् तयेत नं स्थानीय निकाययात निर्देशन बिउगु दु । भारतया थीथी राज्यय् कोरोना संक्रमण अप्वयेवं उकिया लिच्वः नेपालय् लाइगु धासें महाशाखां जनस्वास्थ्य मापदण्ड कडा यायेमाःगु खँ धाःगु दु ।<eot>नेपाः देय्या तजिलजि कथं लाखेया छगू तःधंगु महत्व दु । विशेष यानाः येँयाःया झ्वलय् येँय् पिदनीम्ह लाखेयात मजिपाः लाखे धकाः धाइ ।
थ्व मजिपाः लाखेया छगू बिस्कं हे इतिहास दु । थ्वहे इतिहासयात कयाः हनेबहःम्ह संस्कृतिविद् शताब्दी वांगमय पुरुष डा. सत्यमोहन जोशीं च्वयादीगु ‘मजिपाः लाखे’ या लिधंसाय् संकिपाकःमि भाजु संयुक्त श्रेष्ठं दयेकेत्यंगु एनिमेशन संकिपाया न्हापांगु लू कथं म्हिगः शनिवाः येँ व लण्डनय् छक्वलं टिजर रिलिज याःगु दु ।
म्हिगः न्हापांगु लू सार्वजनिक जूगु ‘मजिपाः लाखे’ संकिपा धाःसा बि.सं. २०७७ बैशाख ३१ गते हनेबहःम्ह डा. सत्यमोहन जोशीया १०१ क्वःगु बुन्हीकुन्हु जक पिदनीगु खँ थ्व संकिपाया कल्पनाकार व निर्देशक संयुक्त श्रेष्ठं जानकारी बियादीगु दु ।
येँ देय्या छम्ह मिसा व लाखे दथुया मतिनाया बाखँ दूगु थ्व एनिमेशन संकिपा ‘मजिपाः लाखे’ सिबें न्हापा संयुक्त श्रेष्ठ व यन्त्रकला नांयागु संस्थापाखें ‘शंखधरया बाखँ’ नांयागु एनिमेशन संकिपा दयेके धुंकूगु दुसा थ्व संकिपायात नेपाःया दकले न्हापांगु एनिमेशन संकिपा कथं कयातःगु दु ।
लण्डनय् जूगु ‘मजिपाः लाखे’या टिजर रिलिज ज्याझ्वलय् कलाकार विनोद चिपालुया विशेष उपस्थितिइ जूगु खः ।
लण्डनय् १७ दँ न्ह्यःनिसें लाखे प्याखँ ल्हुयाः क्यनाः वयाच्वनादीम्ह कलाकार विनोद चिपालुया उपस्थितिइ ‘मजिपाः लाखे’या टिजर रिलिज याये खनाः संकिपाकःमि संयुक्त श्रेष्ठं लसता प्वंकादीगु दु ।<eot>वंगु चान्हय् जूगु पुचः डि या कासाय् काजखस्तानयात ८गू–०या तःधंगु गोल अन्तरं बुका साविक त्याकामि फ्रान्सं विश्वकपया टिकट चूलाकुगु खः । पुचःया छगू जक कासा ल्यंदनिबलय् फ्रान्सया ७गू कासां १५गू ल्याः जूगु दु ।
उतिग्यंक कासां ११गू ल्याः मुंकुगु फिनल्याण्ड निगूगु थासय् दु । वंगु चान्हय् जूगु मेगु कासाय् इस्टोनियायात ३गू–१गू या गोल अन्तरं बुका बेल्जीयम नं कतार विश्वकपया नितिं छनौट जूगु दु । थुगु पुचःलय् ७ गू कासां बेल्जीयमया १९गू ल्याः जूगु दुसा १४गू ल्याः मुंकुगु वेल्स निगूगु थासय् दु ।
विश्वकप छनौटया मेगु कासाय् वेल्सं बेलारुसयात ५गू–१गू गोल अन्तरं बुकुबलय् मोन्टेनेग्राें नेदरल्याण्ड्सयात २गू–२गू गोलया ज्वलिन्ज्वःलय् दिकुुगु दु ।
अथेहे इटाली व स्विट्जरल्याण्डं १गू–१गू गोलया ज्वलिन्ज्वःलय् म्हितुबलय् अष्ट्रियां इजराइलयात ४गू–२गूया गोल अन्तरं व पोल्याण्डं एन्डोरायात ४गू–१गू गोल अन्तरं बुकुगु दु ।<eot>संसारय् स्वैत न्ह्याब्ल“य् ल्यासे ल्याय्म्ह जुया च्वने मयइ । अले सुनां थः स्वस्थ व सुन्दर जूगु स्वये मययेकी । थथे न्ह्याब्ल“य् हे ल्यासे ल्याय्म्ह जुयाः च्वने धाःसा फइमखु । प्राकृतिक रुपं मनूतय् उमेर उप्वया वंलिसे मनूतय्गु छ्यंगुलिइ नं विकासक्रम रोकय् जुइसा अन नं छुं छुं विकार उप्वया वनी अथे हे ख्वालय् नं छ्यंगू नं कय्कय् कुनावनी सा ख्वालय् दुगु चमक नं बुलुहु“ बुलुहु“ म्ह्वः जुजुं वनी । थुकिया हे हुनिं मनूत ल्याय्म्ह ल्यासेबलय् न्ह्याक्व हे बांलाम्ह जूसां उमेर वंलिसे वया सुन्दरताय् कमि जुयावनी । मनूतय्सं थःगु सुन्दरताय् निरन्तरता तया तयेगु थीथी सौन्दर्यवद्र्धक साधनत छ्यलेगु याइ । तर थथे मेकअप जक याना नं सुन्दरता न्हापाथें हे तुं कायम जुयाच्वनी मखु । थुकियात हे ध्यानय् तयाः मनू सुन्दर जुयाच्वनेया नितिं छुं विशेषज्ञतय्सं कस्मेटिक सर्जरीया विकास याःगु दु । कस्मेटिक्स सर्जरी यानाः मनूतय्सं थःगु वंगु वैंशया ख्वाः नं हानं लित हयाः सुन्दर जुइफइगु ख“ विशेषज्ञतय्सं धाःगु दु ।
छ्यंगुलिइ दुगु चिल्लोपन म्ह्वः जुया वनीगु व कय्कय् कुनावनीगु कारणं मेता कारणं व सुन्दर ख्वाःपाः बांमलाना वनीगु खः । थथे जुयावंगु ख्वाःपाःया छ्यंगूयात तन्कय् यायेगु व उकिइ चिल्लोपना उप्वयेकाः हानं ल्यासे ल्याय्म्ह थें हे सुन्दर खनेदयेकीगु प्रविधियात फेस लिक्ट धायेगु याः । कस्मेटिक सर्जरीया थीथी विधि छ्यलाः छ्यंगूयात बांलाकेगु वासः यायेफु । थुकिइ मध्ये अल्ट्राब्लस लेजर नं छगू खः । अल्ट्राप्लस व फेस लिफ्ट निगुलिं विधि छ्यंगूया च्वय्या सतह यच्चुक प्वलाबी । अले छगू विशेष प्रविधि छ्यलाः मनूतय् ख्वापालय् च्वंगु छ्यंगूया कय्कुंगु तंका बिसें ख्वाःपालय् बांलाःगु चमक नं हयाबी । ल्याय्म्ह ल्यासे बलय् मनूतय् ख्वाःपालय् मांशपेशीत तन्कय् जुयाच्वनी । अले छ्यंगुलिइ दुने च्वंगु लाया परत नं बांलानाच्वनी । उमेर उप्वया वनेवं थुगु परत कमजोर जुजुं वनी अले मनूतय्गु सुन्दरताय् असर लाइगु खः । थुकिया हे हुनिं मनूतय् कपालय् मिखाक्वय् न्हाय् म्हुतुसि लिक्क कय्कुना वइ । थज्याःगु अवस्थाय् फेस लिफ्ट प्रविधि छ्यसें मनूतय्गु ख्वालय् सुन्दरतां छायेपिइ फइ । थुगु विधिं ख्वालय् च्वंगु छ्यंगूयात तन्कय् यानाः अनच्वंगु मांशपेशी द्यःने बांलाक मिलय् जुइक तयाबी । अले ख्वाः ल्याय्म्ह ल्यासेबलय् थें हे खनेदइ । थथे अपरेशन यायेत मनूयात बेहोस यासें न्हिच्छितक वैगु ख्वाःपालय् पट्टी चिनाः तइ । थुगु अपरेशनय् छ्यंगूया क्वय्या मांसपेशीयात नं वसय् यानाबी । थथे यानाः बु¥हीम्ह नं ल्यासे खनेदयेके फइ ।
मेगु विधिकथं लेजर यात छ्यलाः नं सौन्दर्य बांलाका तया तयेफु । फेस लिफ्ट नापनापं ख्वालय् लेजरया प्रयोग नं यायेफइगु विशेषज्ञतय्सं धाःगु दु । अथे हे मिखाफुसि न. कय्कुना वनीगु यात नं अपरेशन नापं लेजर छ्यलाः उकियात नं बांलाके फइ । थ्व प्रविधि शरीरया गुगुं भागं लाइपोसक्सन प्रविधिं चिल्लो पदार्थ दुगु भाग लिकया इन्जेक्सनया माध्यमं प्रभावित थासय् तयाबी । थज्यागु अपरेशन याःपिं मनूत छन्हुं हे छे“य् लिहां वनेफइ । अस्पतालय् भर्ना जुया च्वनेमाःगु तसकं अवस्था वइमखु । थुगु सौन्दर्य उपचार विधिं सुन्दरताया ख्वालय् छगू क्रान्ति हे हयाब्यूगु दु । थीथी देसया फिल्म कलाकार निसें उप्वसियां थथे कस्मेटिक सर्जरीयात छ्यलाः यक्व द“ तक सुन्दर जुयाच्वंगु ख“ इलय् ब्यलय् समाचारय् नं वयाच्वंगु ख“ खः ।<eot>येँ – म्हीग येँय् जूगु बंगलादेशया विमान दुर्घटनाय् खास दोष सुयागु दु धइगु खँय् नेपाः व बंगलादेशया हवाई अधिकारीतय् दथुइ विवाद शुरु जूगु दु । नेपालं एअर कन्ट्रोलरं बिउगु निर्देशनयात पाइलटं पालना मयाःगुलिं दुर्घटना जूगु खः धयाच्वंगु दुसा बंगलादेशं एयर ट्राफिक कन्ट्रोलं गलत सूचना बिउगुलिं विमान दुर्घटना जूगु द्वपं बिउगु दु । युएस बंगला विमान कम्पनीं थ्व दावी याना हःगु खः । विमान दुर्घटना जूगु छुं ई लिपा कम्पनीया प्रमुख कार्यकारी अधिकृत इमराज आसिफं त्रिभुवन विमानस्थलया एटिसीं लगत सूचना बिउगु हुनिं विमान दुर्घटना जूगु दावी याःगु खः । आसिफं विमान व एटिसि दथुइ जूगु संवादय् नं एटिसिया हे गल्ती खनेदुगु खँ धाःगु दु । स्वंगू मिनेट दुने तःक्वः हे चालकयात निर्देशन बिउगुलिं चालकं विमान गनं ल्याण्डिङ यायेगु धइगु खँय् अलमल जुयाः दुर्घटना जूगु दावी नं आसिफं याःगु दु ।
‘एटिसिं जिमिगु पाइलटयात मिस गाइड यात, उमिसं रनवेलय् गन ल्यान्ड यायेगु धइगु सही सुचं कायेमखन ।’ आसिफं धाःगु दु । विमानय् गुगुं नं कथंया प्राविधिक गडबडी मजूगु दावी यासें आसिफं धाल ‘जिमिगु जानकारी कथं दुर्घटनाय् एटिसिया लापरवाही दु, जिमिगु पाइलटपाखें मखु ।’तर नेपाःया एटिसिं धाःसा ख्याच्वः लिपा नं विमान गलत थासं ल्याण्डिङ याःगुलिं दुर्घटना जूगु दावी याःगु दु । एटिसीं दुर्घटना न्ह्यः चालक लिसें याःगु संवादया अडियो रेकर्ड तकं सार्वजनिक याःगु दु ।
विमानस्थलया प्रवक्ता प्रेमनाथ ठाकुरं विमान नियमित रुट स्वयां बिस्कं लँपुं अवतरण यायेत स्वःगु इलय् दुर्घटना जूगु दावी याःगु दु ।दुर्घटना न्ह्यः विमान चालक व एअर कन्ट्रोलर दथुइ जूगु संवादया टेप तकं नेपाःया सञ्चार माध्यमतय्सं सार्वजनिक याना बीधुंकूगु दु । उकी नेपाःया कन्ट्रोलरं छथाय् धयां मेथाय् वनाच्वन धकाः खँ ल्हाःगु तायेदु ।
दुर्घटनाग्रस्त विमानया चालक धाःसा जीवित दनिगु खँ नं थ्वया दथुइ पिहां वःगु दु । काठमाडौं मेडिकल कलेजय् वासः याकातःम्ह उम्ह पाइलट शुरुइ सु खः धकाः म्हमसियाच्वंगु खःसा आः वय्कः हे मुख्यम्ह पाइलट खः धइगु सीदुगु दु । मेपिं निम्ह कोपाइलट धाःसा सीदुगु दु । पाइलट हे जीवित दनिगु कारणं दुर्घटनाया तथ्य याकनं वइगु आशा यानातःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् दुर्घटना जूगु विमानया अवस्था बारे जानकारी कायेत बंगलादेशया उच्चस्तरीय सरकारी प्रतिनिधि मण्डल म्हिगः येँ थ्यंकः वःगु दु । बंगलादेशया नागरिक उड्डयन मन्त्री एकेएम शाहजान कमल व परराष्ट्र राज्यमन्त्री शाहरिर अलाम लगायत थीथी पदाधिकारी नेपाः वःगु खः । उगु पुचलय् दुर्घटनाय् लाःपिनि छेँजः नं दुथ्याः ।<eot>धमोँदय सभाया न्हापांम्ह न्वकू लक्ष्मीदास मानन्धर छगू थौं छगू बिज्ञप्ति पितब्यूसें थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु जनगणना कायेगु ज्याय् थाय्थासय् भाषा व धर्मया नां च्वयेगु ज्याय् गणकतय्सं थः यत्थे च्वया यंकेगु यानाच्वंगु खँ पिदँगुलिं थ्व खँयात कयाः थःगु ध्यानआर्कषण जुगु खँ न्ह्यथंनादिगु दु ।
वयकलं पितब्यूगु उगु विज्ञप्तिइ जनगणना काः वइपिं गणकतय्सं बौद्ध धर्म च्वयेमाःथाय् थीथी धर्र्म च्वया बीगु व भाषाया सवालय् नं छेँथुवालं छु धाःगु खः व मच्वसे थः यत्थे ‘नेपाली’ च्वयेगु यानाच्वंगु लूगु बुख थ्व इलय् पिदँगु धासें यदि थुकथंया ज्या गणकतय्सं यानाच्वंगु खःसा थथे याःपिं गणकतय्त तत्काल कार्वाही यायेत माग यानादिगु दु । लिसें वयकलं सकल नेवातय्त सचेत जुयाः थ्व इलय् थःगु भाषा ,धर्म बालाक च्वकेत नं इनाप यानादिगु दु ।<eot>साउन २१ - जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठया जीवनी कवि कथा २०७८ साल दुने पिहाँवइगु जूगु दु। श्री दुर्गालाल साहित्य प्रतिष्ठानं २०७८ साल दुने नेपाली भासं वय्कया जीवनी ‘कवि कथा’ पिकायेगु घोषणा याःगु खः।
आर. मानन्धरं च्वयादिगु, राजेन्द्र महर्जनं सम्पादन यानादिगु कवि कथाया ज्या अन्तिम चरणय् थ्यंगु प्रतिष्ठानं धागु दु। प्रतिष्ठानया कथं उगु कृति चित्रमय जुइ।
नेपालभाषां वय्कया जीवनीया सफू निदँ न्हय् (ने. सं. ११३९) हे पिहाँवयेधुक्कुंगु दु। अमेरिका व बेलायतय् दुगु नेवाः संगठनतय्गु ग्वाहालि पिहाँवगु उगु सफूया डिजाइनर रविन साय्मि जुयादिइसाः सफूया पितब्वज्या कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिमया कारण तःगु लकडाउनया कारण स्थगित जुयाच्वंगु दु।
परिस्थिति अनुकुल जुसाः निगुलिं भाय्या सफू छक्कंल विमोचन यायेगु योजना दुगु प्रतिष्ठानं धागु दु ।
जनकवि श्रेष्ठया जन्म दिलागाः एकादशी खुन्हू जुगु खसाः म्हिगः वय्क ८७ दँ क्यनादिगु खः। थ्वहे लसताय् वय्कया जीवनी खँय् भाषं पिहावयेत्यगु जानकारी प्रतिष्ठानं ब्यूगु खः।<eot>झीथाय्या जेल असुरक्षित दु, अनया भौतिक अवस्था बांमलाः । जेल व्यवस्थापनय् सरकारं ध्यान मब्यूगुलिं इलय्ब्यलय् जेलं कैदीत बिस्युं वंगु व उमिसं अनया व्यवस्थापन सुधार यायेमाःगु माग यानाः आन्दोलन याःगु बुखँत वयाच्वंगु दु ।
तर जर्मनीया बर्लिनय् छगू थुज्वःगु जेल दु गन छम्ह कैदीया सुरक्षाया नितिं सच्छि व ६९ म्ह सुरक्षाकर्मी खटय् जुयाच्वंगु दुसा वयागु सुरक्षाय् जक थ्यंमथ्यं ११ करोड खर्च जुयाच्वंगु दु । बर्लिनया उगु जेलय् उम्ह कैदीयात कडा सुरक्षाय् तयातःगु दु । वयात कोठा दुने हे जक तयातइ, वयात जेल परिसय् चाःहिलेगु तकं उजं मदु । तर उम्ह मनू उलि यक्व सुरक्षाकःमिं पहरा बीमाःम्ह वा करोडौं खर्च यानाः जेलय् तयेमाःम्ह मनू धाःसा मखु ।
सरकारी व्यवस्थापनया हुनिं उम्ह कैदी उगु जेलय् याकःचा लाःगु खः । जेलया सुरक्षाया नितिं खटय् जुयाच्वंपिं फुकं सुरक्षाकर्मी व खर्च यथावत जुयाच्वंगु दु । उगु जेलयात बन्द यानाः अन च्वंपिं कैदीतय्त मेगु जेलय् सारे यायेगु थ्वयां न्ह्यःया निर्णययात सरकारं लितकायेवं व याकःचा जूगु खः । सरकारी निर्णयलिपा अन च्वंपिं कैदीपिन्त छम्ह छम्ह यानाः मेगु जेसय् थाय् हिल । तर उगु जेलय् छम्ह जक मनू ल्यं दुगु इल्य् सरकारं निर्णय हिलाबिल । थथे निर्णय हिले धुंकाः वनेधुंकूपिं कैदीतय्त लित हयेगु ज्या मयायेवं जेलय् उम्ह कैदी याकःचा लाःगु व जेलया सुरक्षाय् खटय् जुयाच्वंपिं सुरक्षाकःमिया संख्या व खर्च धाःसा यथावत जुयाच्वंगु खः ।<eot>बलिउडया जुजुकथं थौंकन्हय् नांजाःम्ह कलाकार शाहरुख खानं छगू टेलिभिजन ज्याझ्वलय् दकलय् न्हापां थःपिसं ज्यायानागु बापत कमय् यानागु दां धयागु न्यय्तका दां जूगु खँ कनादीगु दु ।
दकलय् तःधंम्ह राणा सु ? धइगु ज्याझ्वलय् नांजाःम्ह चलचित्र निर्देशक व निर्माता करण जौहरं शाहरुख खानयाके दकलय् न्हापांगु टीभी सिरियल फौजी न्ह्यः छु ज्या यानागु धकाः न्यंगु न्ह्यसःया लिसलय् खानं थःपिसं म्यानेज कोअर्डिनेटरकथं पंकज उदासया गजल कार्यक्रमय् गेटय् दुने दर्शकपिनि टिकट चेक यानाः सीटय् फ्यतुकेगु ज्या यानागु खँ कंगु खः ।
थ्व ज्या यानाः थःत ५० तका दां पारिश्रमिक वःगु व उगु ध्यबा ज्वनाः रेलया टिकट काटे यानाः ताजमहल स्वः वनागु खँ कंगु खः ।
बलिउडया जुजु खान थौंकन्हय् बलिउडय् नांजाःम्ह कलाकारलिसें दकलय् धनीम्ह कलाकारया धलखय् लानाच्वंगु दु । थःगु हे नीजि विमानलिसें अकूट सम्पत्तिया धनी कलाकार खान दिल्लीया खःसा खानं थःगु जीवनय् दकलय् दुःख थः अबु मचा इलय् मदुगु व थौं थः अबुं थःत खंसा गथे यानाः काइ धइगु खँ हे खः धइगु बिचाः प्वंकेगु याः ।<eot>चैत २३ - ख्वपया मध्यपुर थिमिया बिस्काः जात्राया लागि तयारी शुरु जुगु दु । विस्काः जात्राया तयारी स्वरूप बालकुमारी द्यःया तिसा पिकायेगु धार्मिक ज्याखँ आइतबाः जुगु खः । दँय् दँस थिमिइ बिस्काः जात्रा शुरु जुइ च्यान्हू न्हयः तिसा पिकायेगु धार्मिक ज्याखँ जुइगु खः । जात्रा चैत्र ३० गते निसें शुरु जुइगु खःसां छवाः न्ह्यः हे थुकिया तयारी शुरु जुइगु खः । आइतबाः खाली तिसा स्वथना तःगु ठासं तिसा पिकया रूजु याना आबश्यक पुजा जक यानागु धकाः बालकुमारी गुठीया कायस्थ परिवारं धागु दु । तर चैत्र २४ निसें सर्वसाधारणपाखें बालकुमारीइ छाःगु तिसाः वितरण याइगु परम्परा दुगुलिइ थुगुसिइ थथे धासाः मयाइगु जुगु दु ।
अथेहे गुठीया कायस्थ परिवारं जात्रा परम्परा कथं छेँय् जक पुजा याना हनेत अपिल यासें वइगु दिनय् नित्य पुजा लगायत बालकुमारीया फुक्क विधिविधान थुगुसिइ मजिमगाःगु पुजाय् सिमिति जुइगु धकाः जानकारी ब्युगु दु । मध्यपुर थिमिया स्वीनिखः द्यःया बिस्काः जात्राया नामं नांजाःगु थुगु जात्रायात थिमिया सिन्हः जात्रा धका नं धायेगु याः । जात्रा दँय्दसं चैत्र ३० गते निसें शुरु जुयाः बैशाख २ गते क्वचाइगु खः ।<eot>थौं तःभुखाय् दिवस । सरकारं बि.सं. १९९० माघ २ गते ब्वःगु तःभुखाय्या लुमन्तिइ दँय्दसं थुगु दिंयात तःभुखाय् दिवस कथं हनावयाच्वंगु खः । तर थ्वपालय् ९० सालया तःभुखाय् लिपा २०७२ बैशाख १२ गतेया मेगु तःभुखाय् धुंकाः झीगु न्ह्यःने आः १९९० व २०७२ निगू तःभुखाय् न्ह्यःने दंवःगु दु ।
९० सालया तःभुखाय् ब्वःगु इलय् स्वनिगःया स्थिति गथे जुल, थ्व खँयात कयाः चर्चा परिचर्चा आःनं जुयाच्वंगु दनि । अथे खःसां वंगु बैशाख १२ या तःभुखाचं झीतः ९० सालया तःभुखाय्या घटना छुं भच्चा ल्वःमंकाब्यूगु दु ।
१९९० सालया तःभुखाचय् स्वनिगलय् गथे जुल ? थुकिया वर्णन थीथी सफुती थीथी कथं च्वयातःगु दु ।
– माघ २ गते भुखाय् ब्वये न्ह्यः पुस २८ गते तसकं वा वल । चच्छि न्हिच्छि वाः वःगु कारणं सुथसिया हुस्सु अप्वः वल । माघ १ गते घ्यःचाकु सँल्हु जूगु कारणं माघ २ गते तःभुखाय् वःगु इलय् अप्वः मिसात व्रत च्वनाच्वंगु खः । माघ २ गते तःभुखाय् ब्वये न्ह्यः सुथया लकस मेगु दिंसिबें अप्वः तापक्रम दु । निभाः नं तन्न हे त्वयाच्वंगु खः । छेँय्, त्वालय्, चुकय्, बहालय् मनूत आनन्दं निभाः पानाच्वंगु खःसा माघ महिना जूगु कारणं गामय् च्वंपिं बुइँ उत्पादन जूगु तरकारी मीत स्वनिगलय् वइच्वंगु खः । सरकारी अड्डा चाः, पल्टनत कवाज म्हिताच्वंगु ई खः ।
– १९९० सालया तःभुखाय् पाय्छि न्हिनसिया २ बजे जुया २४ मिनेट २२ सेकेन्डया इलय् ब्वःगु खः । बँ क्वय् ‘गुरुगुरु’ सः वयाः भुखाय् ब्वयेगु सुरु जूगु खः । थथे अजूचायापूगु सः वयेवं गुलिखेस्यां झट्ट भुखाय् ब्वल धकाः धायेमफुत । तर लँ छगुलिं लःपुखूथें सनेवं भुखाय् ब्वःगु वाःचाल । दकले न्हापां भुखाय्या बेग पूर्वं पश्चिम ब्वःगु अनुमान यात । निक्वःगु अवस्थाय् लँ सनाः लँपु फुक्क स्यन । नापनापं छेँत दुन । पुखूया लः थाहां वयाः लँपुइ थ्यन । छेँया खापा, लुखा चायेगु व तीगु जुल । स्वनिगः छगुलिं छेँ दुनाः धुफ्वः दन । येँया फुक्क मनूत बिस्युं वनाः तिंख्यलय् च्वंवन । गुपिं चुकय्, गुपिं बुइँ व खालिगु थासय् च्वनेगु यात । भुखाय् ब्वयाच्वंगु इलय् बिस्युं ववं मनूतसें द्यःया नां काल, उगु इलय् भुखाचं ल्हाःपिं, घाःपाः जूपिं अस्पतालय् यंकेगु ज्या न्ह्यात ।<eot>येँ- थुगुसी सकिमिला पुन्हिया लसताय् म्हिगः येँया थीथी सरकारी स्कुलय् नं हलिमलि ब्वयेगु ज्या जुल । येँ महानगर–पालिकां ब्वंकेगु शुरु याःगु स्थानीय विषय नेपालभाषा ब्वंकीपिं शिक्षक व विद्याथी जानाः स्कुल लागाय् म्हिगः हलिमलि ब्वयाः क्यनेगु ज्या जूगु खः । स्थानीय विषयया सफुती नं हलिमलि सम्बन्धी पाठ दुगु जुयाः विद्यार्थीतय्त क्यनेगु ल्याखं नं हलिमलि ब्वज्या जूगु खः । उकी स्कुलया मेमेगु विषयया शिक्षकतय्सं ब्वति काःगु खः । थ्व झ्वलय् छुं निजी स्कुलय् नं हलिमलि ब्वःगु दु ।<eot>भारतय् बलिउड धका धयातगु हिन्दि फिल्मख्यया नांजाम्ह हिरो शाहरुख खानया काय् आर्यन खान ड्रग्स काण्डय् लाना थौंकन्हे जेलय् लाना च्वंगु दुसाः तन्हु न्ह्यःनिसें जेलय् लाना च्वंम्ह काय् यात नापलायेत फिल्म स्टार खान १७ न्हु लिपा तिनि जेल वंगु खः ।
शाहरुख खानया काय् आर्यनयात वंगु अक्टोबर या २ तारीख खुन्हु ड्रग्स काण्डय् ज्वंगु खःसा उखुन्हु निसें जेलय् तयातःगु खः । क्रुज पार्टी कथं विशाल जहाजय् जुइत्यंगु उगु भोजय् मुम्बईया झिन्च्यासःति मनु सतातःगु खःसा उकिइ मध्ये शाहरुख खानया काय् नं दुथ्या । नीस्वदँ दुम्ह आर्यनयात अन वया मेपिं पासापिं नापं ज्वंगु खः ।
उगु भोजय् ड्रग्स या छ्यलाबुला जुइगु सुचं या लिधंसाय् भारतया एनसिबि यानिकी नार्कोटिक्स कन्ट्रोल ब्युरोया अफिसरपिन्सं अन छापामारे याःगु खःसा उकि मध्ये आर्यन खान नापं वया पासापिं अरबाज मर्चेण्ट व मुनमुन मखेजा नापं च्याम्हेसित ज्वना यंकुगु खः ।
अन छापा मारे याबले आर्यनपाखें छुं बरामद जुउगु मदुसा वया पासा अरबाज पाखें ड्रग्स बरामद जुउगु खः । आर्यनया वकिलं थ्वहे आधारे थः क्लाइन्ट दोषी मखु सः तःगु दु तर अदालतं आर्यनयात जमानतय् मत्वतेगु निर्णय यागु दु । आः २६ अक्टोबर खुन्हु जुइगु सुनुवाइले जमानतया बारे निर्णय जुइगु खँ दु । उखुन्हु नं अदालतं जमानतया आदेश निर्णय याये मफुत धाःसा आर्यन खानयात अझ अप्वः जेल च्वने मालिगु खनेदु ।
छाय् महाराष्ट्र य् छुं दिन लिपा दिवालि पर्व या निंतिं तन्हु बिदा जुइ । विदा बले अदालतं बन्द जुइ ।
बलिउड या स्टार सन दथुइ अप्वया वयाच्वंगु ड्रग्स काण्डय् संजय दत्त काण्ड थ्व दकले चर्चित व विवादास्पद कथं कयातःगु दु । थ्व काण्ड य् मेम्ह बलिउड स्टार चंकि पाण्डे या म्ह्याय् अनन्या पाण्डें या नां नं स्वाना वया च्वंगु दुसाः वंलिसे नं एनसिबि यानिकी नार्कोटिक्स कन्ट्रोल ब्युरोया अफिसरपिन्सं न्यनेकने यायेधुंकुगु दु ।
अनन्या धइम्ह आर्यनया तसकं मिले जुम्ह खःसा एनसिबि सुत्रं आर्यन व अनन्या दथुइ ड्रग्स सेवनया बारे अापालं खँ जुउगु प्रमाण दु धका धया च्वंगु दु । आपालं ड्रग्स काण्ड जुया च्वनिगु बलिउडय् थगुने तिनि शुसान्त सिंह नांयाम्ह कलाकारया आत्महत्या लिसे नं ड्रग्स काण्डया ल्हा दुगु खँ पिहाँ वःगु खः ।<eot>मनूतसें जीवंकाःछि पुण्य याःसा स्वर्गय् बास जुइगु तर पाप याःसा नर्कय् वनाः पापया फल भोगे यायेमालीगु मान्यता हिन्दु धर्मग्रन्थतय्के दु । यमराजं पापीतय्त नर्कय् यंकाः वयागु पापया प्रकृति स्वनाः थीथी कथंया चरम यातना व दण्ड बिइगु याइ धाइ ।
आःतक नर्कय् वनाः पापया सजायँ भोगे यानाः लिहां वया धाइपिं मनूत दुनियाय् सुं मदुगुलिं थुगु खँत बकम्फुसे खँ जकथें च्वं । तर पापया फल नर्कय् भोगे यायेमाली धैगु विश्वास व ग्याःचिकु झीगु नुगलय् अतिकं ब्वलनाच्वंगु दु ।
थाइल्याण्डय् छगः विचित्रगु देगः दु । गुगु देगःयात नर्कलोक नं धायेगु याः । देगलय् थुज्वःपिं भयंकर ग्यानापुसेच्वंगु मूर्तित दु, गुकियात स्वयेबलय् हे ग्यानापुसे च्वं । छम्हेस्यां मेम्हेसित पालाःच्वंगु, स्यानाच्वंगु, दण्ड बियाच्वंगु, हि बाः वयाच्वंगु मूर्तित देगलय् दु, गुकिं नर्कय् बिइगु थीथी यातनाया काल्पनिक स्वरुपयात न्ह्यब्वयाच्वंगु दु ।
वेट मेइ केट नोइ नांया उगु देगः थाइल्याण्डया ‘चियांगमेइ’स निर्माण यानातःगु दु । देगलय् थुगु मूर्तित छम्ह बौद्ध भिक्षुं दयेकूगु खः । मनूतय्त मखूगु गलत ज्या वा पाप मयायेकेगु नितिं सचेत यायेत उम्ह भिक्षुं थुज्वःगु मूर्ति दयेकूगु खः । मनूतसें जीवनय् याइगु पापया फल नर्कय् वनाः गथे गुकथं भोगे यायेमाली ? धइगु खँ क्यनेगु वय्कः भिक्षुया आशय खः ।
थुगु बुद्ध देगःयात नर्क संग्रहालय नं धायेगु याः थौंकन्हय् अन । अन आपालं पर्यटकपिं वये वनेगु यानाच्वंगु दु । व, अन वया ब्याहा याइपिं व जन्मदिं माने याइपिं नं आपालं वयेगु याः । मेगु बुद्ध देगः व गुम्बातय्के बुद्धया शान्त मूर्ति तइगु जूसां नं थ्व नर्क देगः धाःसा फरक दु । थुकी काटमार व चरम यातनाया लूत क्यनीगु मूर्तित तयातःगु दु ।<eot>“नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ धयातःथें लक्ष्मीयात पूजा यायेगु म्हपूजा याइबलय्थें मन्दः च्वया उगु मन्दलय् थःथःगु छेँया परम्पराया छसिकथं लः प्वताय्, अबीर, ताय्, वा, हाकुमुस्या, ग्वःमाय्, आखे, मन्दःया दुने चिकंमन्दः थानाः मन्दः च्वयेगु याइ । लः मन्दःया च्वसं प्वताय् वा अबीरं मन्दः च्वयाः उकि द्यःने तःसि, ख्वःसिं, स्यंगुलि, केरा, सुन्तलासि, पासि, हलुवावेद, स्याउ, चाकुसि आदि फलफूलया नापनापं खेलुइताः, क्वखा, लक्ष्मीस्वां, गोदावरी स्वां आदि स्वां तयाः तःसि ब्वया लक्ष्मीद्यःयात आराधना यानाः पूजा यायेगु याइ । लक्ष्मीपूजाबलय् दुम्ह लक्ष्मी द्यःयात सफा यानाः लक्ष्मीद्यः दुथाय् न्हूगु भ्वँया लक्ष्मीद्यः तिकाः पूजा यायेगु याइ । पूजाधुंकाः म्हपूजा यायेबलय्थें लक्ष्मीयात नं खँय् सगं, धौ सगं, मन्दलय् ब्वयातःगु तःसि नापंया फलफूलया सि सगं छायेगु याइ ।
पूजा सिधल धायेवं “नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ न्ह्यथना तःथें तुं चय्प्यता घासा तयाः थाय्भु तयेगु याइ । थाय्भुइ विशेष यानाः मोहनीबलय् स्याकुत्याकुकुन्हु स्वनातःगु ‘वा’यात बजि ल्हुयाः बजि, खंलायात सुकुला दयेकाः थाय्भुइ बजि व ला तयेगु याइ । लक्ष्मीपूजा कौलाकृष्ण अमाइकुन्हु जूगुलिं येँया बजारय् विशेष यानाः अमाइकुन्हु मेय्, दुगु, खसि आदि स्यानाः ला मीगु मयाः । अथे जूगुलिं मोहनीबलय् हे माःगु ला व बजि दयेकेगु जूगु खः । गुम्ह गुम्हसिया मोहनीबलय् वा स्वनेगु मयासे बजि हे स्वनेगु याइपिं नं दु । थथे स्वनातःगु बजि बिशेष यानाः थः छेँजः दुनेयापिं जःपिनि हे जक नयेगु याइ, पिनेयापिन्त नकेगु चलन मदु । लक्ष्मीपूजा यानाः छाइगु थाय्भुइ हलुलप्ते तयाः बजिं त्वःपुइगु याइ । थाय्भुइ म्वःसिप्वः, मरिचरि आदि परिकारया ब्यञ्जन तयेगु नं चलन दु ।
लक्ष्मीद्यःयात छाःगु सि सगं खेँ सगं वँउ–पाउँ, लाग्वः लापिनिसें धौ, म्वःसिप्वः, मरिचरि प्रयान्त दुगु थाय्भुइ किजापूजाया कन्हय्कुन्हु लक्ष्मीद्यः क्वकायेगु धकाः लक्ष्मीद्यः पूजा यानाः म्ह्याय्मचा, भिनामचातय्त सःता छेँया जः सकसितं प्रसाद बीगु चलन दु ।
लक्ष्मीद्यः पूजा यानाः छेँजःपिनि लक्ष्मीपूजाया सिन्हः तिनाः गुम्हसिया भ्वय् नयेगु चलन दुसा गुम्हसिया समेबजि नयेगु चलन दु ।
लक्ष्मीपूजा याइबलय् छेँजःपिनि थःगु इच्छा कथं लक्ष्मीद्यःयात ध्यबा छायेगु नं चलन दु । गुम्ह गुम्हसिया लक्ष्मीपूजा याइबलय् दच्छिया दुने पिहाँवःगु लुँम्वः, वहःम्वः, दां छानाः दँय्दसं पिहाँवःगु दां संचय यायेगु चलन दु । लक्ष्मीद्यःयात छाःगु दां लिकायेगु चलन मदु । तसकं हे मजिमगाःसा बाय् खाचो जुलसा जक लिकयाः खर्च यायेगु याइ, मखुसा हतपतं खर्च याइमखु । थ्व छगू कथं दां मुनेगु अर्थात् छगू प्रक्रिया नं खः ।
व्यापारीतय् दच्छिया आय–व्ययया खाता क्वचायेकेगु व न्हूगु खाता छ्यलेगु याइपिं दु । नेपाल संवत् कथं थःगु आय–व्ययया खाता छ्यलिपिनि धाःसा लक्ष्मीपूजाकुन्हु पुलांगु खाता क्वचायेका म्हपूजा अर्थात् लक्ष्मीपूजाया कन्हय् कुन्हुनिसें व्यापारया आय–व्ययया लागि न्हूगु खाता छ्यलेगु चलन दु ।
लक्ष्मीया प्रतीककथं लक्ष्मीया मूर्ति वा दां, लुँ, ज्वाहारात आदियात नं पूजा यायेगु चलन दु । थ्व फुक्क वस्तु सम्पन्नता चिं खः । उलि जक मखु दां तैगु, लुँ वहः तिसा तैगु सेफ, दराज कन्तुर आदियात लक्ष्मीया वासस्थान धकाः नं पूजा यायेगु चलन दु । तःतःच्वंक धनीपिन्संनिसें गरिबपिन्सं तक नं थःथःगु आत्मसन्तोष कयाः लक्ष्मीयात पूजा यायेगु चलन दु ।<eot>विश्व स्वास्थ्य संगठनं युरोप कोरोना संक्रमणया केन्द्र जुइगु ख्याच्वः बिउगु निवा मबिवं युरोपेली देय्त धमाधम लकडाउनय् वनेगु न्ह्यागु दु ।
नेदरल्याण्डं देय्यंक लकडाउन घोषणा याःगु कन्हय्कुन्हु अष्ट्रियां नं लकडाउन घोषणा याःगु दु । तर थ्वखुसिया लकडाउनया प्रकृति धाःसा बिस्कं खनेदत । नेदरल्याण्डं शैक्षिक क्षेत्र, रेष्टुराँ, होटल लिसें अप्वः भिडभाड जुइगु थासय् लकडाउन याःगु दुसा अष्ट्रियां खोप मकाःपिन्त लकडाउनय् तःगु दु ।
अष्ट्रियां खोप मकाःपिन्त मनूतयेत नयेत्वनेगु न्यायेय्गु नितिं सिवं मेगु ज्याय् छेँ नं पिहाँँवयेगुलिइ रोक तःगु दु । अष्ट्रियाय् आः नं ३५गू प्रतिशत जनसंख्यां खोप काःगु मदुनि । लिपांगु छवा दुने संक्रमण दर प्रति लखय् ८सःम्ह थ्यंगु दु ।
खोप मकाःपिन्त छेँय् हे सीमित याइबलय् भीडभाड नं म्हो जुइगु व संक्रमणया जोखिम नं म्हो जुइगु भलसा याःगु दु । खोप काःगु मकाःगु क्वजिइत थाय् थासय् प्रहरीयात चेकजाँच यायेगु अधिकार बिउगु दु ।
उखे, जर्मनीइ नं संक्रमण दर छक्वःलं अप्वयेधुंका वइगु वाये दुने न्हूगु मापदण्ड लागू यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । नेदरल्याण्डं लकडाउन लाइट नाँ बिया वंगु शनिबाः निसें हे आवागमन व भेटघाटयात चिबाला याःगु दु ।
मेगु युरोपेली देय् बेल्जियमय् नं संक्रमणया दर तसकं अप्वयावनेधुंका अनया सरकारं न्हूगु मापदण्डया विषयलय् सहलह न्ह्याकुगु दु । अथेहे लाट्भियाय् नोभेम्बरया शुरु निसें हे लकडाउन याःगु दु ।
दक्वःलय् न्हापा कोरोना खोप काःगु दाबी याःगु रुसय् दक्वःलय् संक्रमण अप्वःगु दु । रुसया संक्रमणया गतिं स्पुतनिक खोपया प्रभावकारिताय् नं न्ह्यसः थंगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – संसद विघटन विरुद्ध सर्वोच्च अदालतय् लानाच्वंगु मुद्दा गुगु इजलासय् छ्वयेगु धइगु बारे वहस शुरु जूगु दु। संवैधानिक इजलाय् हे बहस यायेगु खः कि सर्वोच्च अदालतया पूर्ण इजलासय् वहस यायेगु खः धइगु बारे थ्व वहस केन्द्रित जूगु खः । रिट निवेदकपिं नेकपा संसदीय दलया प्रमुख सचेतक देव गुरुब सहित झिंनिम्हेस्यां संसद विघटन विरुद्धया मुद्दा बृहत् पूर्ण इजलासय् यंकेमाः धकाः लिखित माग याःगु दु। विपक्षीपिं राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीया पक्षय् वहस याःपिं महान्यायाधिवक्ता अग्नि खरेल व सुशीलकुमार पन्तं धाःसा संवैधानिक इजलासय् हे वहस यायेमाःगु जिकिर यानाच्वंगु दु ।
निगुलिं पक्षया वहस क्वमचाःगुलिं अदालतया वहस थौं नं जारी जुइगु खँ धाःगु दु। म्हिगः जूगु इजलासय् निवेदकपाखें वहस याःपिं फुक्क धइथें अधिवक्तातय्सं मुद्दाया फैसला पूर्ण बृहत् इजलासं यायेमाःगु जिकिर याःगु खः । रिट निवेदकपाखें पुलांम्ह महान्यायाधिवक्ता रमण श्रेष्ठ, शम्भु थापा, हरिहर दाहाल, दिनेश त्रिपाठी, चन्द्रकान्त ज्ञवालीपिंसं संवैधानकि इजलासया अधिकार क्षेत्रय् उगु मुद्दा मलाः धासें पूर्ण बृहत् इजलासया माग याःगु खः ।
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं वंगु पुस ५ गते प्रधानमन्त्री केपी शर्माया सिफारिस कथं संसद विघटन याःगु खःसा उकिया विरुद्ध झिंप्यम्हेस्यां मुद्दा दर्ता याःगु खः । थ्वहे झ्वलय् संवैधानिक इजलासय् तये हःम्ह न्हूम्ह न्यायाधीश सपना मल्ल प्रधानया बारे नं न्ह्यसः पिहां वःगु दु। वय्कः एमालेया पुलांम्ह सांसद खः । न्यायाधीश हरिकृष्ण कार्कीं त्वःतूगुलिं वय्कःयात तये हःगु खः ।<eot>इक्वेडरया छगू जेलय् कैदीतये दथुइ जूगु ल्वापुइ म्होतिइ ७०म्ह सीगु दु । ल्वापुलिपाया स्थितियात नियन्त्रणय् कायेत सलंसःम्हिसया ल्याःखय् सेना परिचालन याःगु दु ।
वंगु सेप्टेम्बरय् सच्छिम्ह सीगु जेलय् हाकनं ल्वापु जूगु खः । गुयाछिल शहरय् दूगु जेलय् ल्वापु जूबलय् कैदीत सीगु खः । ल्वापुलिपा जेलदुने दुहाँवंपिं प्रहरीं विष्फोटक पदार्थ व बन्दुक तःधंगु मात्राय् लूगु दु ।
थुगुसिइ जक हे इक्वेडरया जेलय् जूगु ल्वापुइ २ सः सिवें अप्वः सिइधुंकुगु दु । जेलया छगू ब्लकय् च्वनावःपिं कैदीत घिस्रे जुया ब्लकय् दुहाँवना विरोधी पुचःया कैदीयात हताः जूगु प्रारम्भिक छानविनं लुइकुगु दु ।
गुलिखय् कैदीतये छँये ध्यातःगु अवस्थाय् लूगु सुरक्षाकर्मीतय्सं धाःगु दु । थ्वहे महिनाया शुरुइ नं उगु हे जेलय् ल्वापु जूबलय् ३म्ह कैदी सीगु खःसा २५म्ह घाःपाः जूगु खः ।
मेक्सिकोया माफिया पुचः व तस्करतये लिच्वः जेलय् अप्वःगुलिं तक्वःमछि ल्वापु जुयाच्वंगु इक्वेडरया अधिकारीतये धापू दु । तर माफिया पुचःलं इक्वेडरया जेलय् जक मजुसें तःधंगु क्षेत्र तकं नियन्त्रणय् कायेधुंकुगु वीवीसीं न्ह्यथंगु दु ।
इक्वेडरय् अप्वःगु माफिया पुचःया लिच्वः म्हो यायेत दशक सिवें अप्वः बिइगु व जःलाखला कोलम्विया, अमेरिका व युरोपेली युनियनं ग्वहालि यायेमाःगु अवस्था दु ।<eot>स्पीडं ब्वाँय् वना मोटरसाइकल रेसय् सुनां याकनं दूरी पूवंकल व न्हाप जुइ । दकलय् ल्यूने लाःम्हेसितं सुनां वास्ता याइमखु । तर नेपालय् छगू उज्वःगु मोटरसाइकलया रेस जुल गुकिइ दकलय् ल्यूने लाःम्हेसित न्हाप भाःपियाः सिरपा नं बिल । दाङया घोराहीइ बुलुहुँ मोटरसाइकल ब्वाकेगु कासा जूगु दु ।
तच्वकं ब्वाकाः मोटरसाइकल गयेवं दुर्घटना जुइगु धासें जिल्ला प्रहरी कार्यालय दाङ व सामुदायिक प्रहरी सेवा केन्द्रया मंकाः ग्वसालय् म्हिगः शनिवाः दाङय् बुलुहुँ मोटरसाइकल ब्वाकेगु धें धें बल्ला हे जुल ।
घोराहीया भरतपुर मैदानय् जूगु उगु कासाय् तुलसीपुरया अरुण योगी न्हाप लात । योगीं ५० मिटरया दूरी २ मिनेट ९ सेकेण्डय् क्वचायेकूगु खः । योगी दकलय् ल्यूने लाःम्ह खः ।
अथेहे १ मिनेट २६ सेकेण्डय् उगु दूरी पार यानाः श्रीधर केसी निगूगु थासय् लाःगु दुसा १ मिनेट २५ सेकेण्डय् दूरी पूवंकाः नवीन जिएम स्वंगूगु थासय् लात ।<eot>येँ – स्थानीय वासिन्दातय्सं याःगु विरोधया कारणं स्थगित जूगु चोभाःया सुख्खा बन्दरगाह दयेकेगु ज्या आः हानं न्ह्यानाच्वंगु दु । वंगु साउन १७ गतेनिसें चिनियाँ कम्पनी साक्षी व नेपाःया कम्पनी आशिष जानाः उगु बन्दरगाह दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । झिंच्याला दुने निर्माण ज्या क्वचायेकेगु ताः तयाः धमाधम ज्या जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
स्थानीय वासिन्दाया विरोध लिपा नं आः सुख्खा बन्दरगाह दयेकेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु खँयात कयाः चोभार संरक्षण समितिं विरोध यासें याकनं हे आन्दोलन यायेगु खँ धाःगु दु ।समितिया अध्यक्ष पञ्चलाल महर्जनं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसे खँ ल्हासें आन्दोलनया निंतिं सहलह जुयाच्वंगु जानकारी बियादिल । वय्कलं थःपिंसं न्हापा यानागु विरोधया सुनुवाइ मजूगु कारणं आः याकनं हे विरोधया ज्याझ्वः घोषणा यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ कनादिल ।
वंगु साउन ३० गते प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं थ्व सुख्खा बन्दरगाहया शिलान्यास यायेगु ज्याझ्वः दयेकातःगु खःसा उगु इलय् स्थानीय वासिन्दा लिसें स्थानीय जनप्रतिनिधितय्सं तकं शिलान्यास ज्याझ्वलय् वये मखु धायेवं शिलान्यास ज्याझ्वः स्थगित जूवंगु खः । चोभारय् सुख्खा बन्दरगाह दयेकल धाःसा उगु लागाय् वातावरण प्रदुषण अप्वइगु व उकिया लिच्वः स्वनिगलय् लाये फइ धासें वातावरणविदतय्सं समेत विरोध याना वयाच्वंगु दु ।
सुख्खा बन्दरगाह १ अर्ब २८ करोड तका खर्च यानाः दयेकेत्यंगु खः । वइगु झिंच्यालाया दुने क्वचायेकेगु कथं आः दयेकेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु । बन्दरगाह दयेकेगु ज्या क्वचायेवं भारतया कोलकाता, विशाखापट्नम, फुलबारी व चीनया केरुङ जुयाः सामान ज्वना वइगु गाडी तप्यंक चोभारय् दिके हइ । उगु सवारी साधनया भन्सार चेकजाँच लगायत फुक्कं ज्या नं चोभारय् तुं जुइगु खँ धाःगु दु ।
दुहां वइगु नाकाय् दुगु भन्सार ज्याकूपाखें लकिङ यानाः सवारी साधनयात येँय् छ्वया हइ । चोभारय् हे उगु सवारी साधनया चेकजाँच व भन्सार छुटे यायेगु ज्या नं जुइ । चोभाःया सुख्खा बन्दरगाहय् छक्वलं हे ४६४ गः कन्टेनर न्ह्यनीगु थाय्या व्यवस्था यायेत्यंगु दु । निगू खण्डय् ब्वथलाः दयेकेत्यंगु थ्व बन्दरगाहया न्हापांगु खण्डय् बन्दरगाहया संरचना व निगूगु खण्डय् भन्सार क्वार्टर दयेकेगु खँ धाःगु दु ।
थ्व बन्दरगाह थ्यंमथ्यं २०० रोपनी जग्गाय् दयेकेत्यंगु खः ।न्हापा हिमाल सिमेन्ट तयातःगु थ्व लागाय् सिमेन्ट कारखाना बन्द यायेवं आः पर्यटकीय लागा दयेकेगु स्थानीय जनताया ग्वसाः दु ।<eot>एजेन्सी- च्याम्पियन्स लिग अन्तर्गत मंगलवाः चान्हय् जूगु कासाय् समूह ‘इ’ या जर्मन क्लब बार्यन म्युनिखं झ्वलाकः न्यागू कासा त्याकेगु झ्वलय् युक्रेनयागु क्लब डेनामो किभयात २–१ गोलं बुकूगु दु । बार्यनया निंतिं रोबर्ट लेवान्डोस्की व किङ्सले कोमानं छगू छगू गोल याःगु खःसा डेनिस हरमासं डेनामो किभया निंतिं छगू गोल याःगु खः ।
पुचःया मेगु कासाय् स्पेनिस क्लब बार्सिलोनां पोर्चुगलया क्लब बेन्फिकालिसे गोलरहित बराबरी म्हितूगु दु । बराबरीलिपा बार्सिलोनां नकआउट चरण थाय् दयेकेत अन्तिम कासाया लिच्वः पिइमालीगु जूगु दु । बार्सिलोना व बेन्फिका निगुलिं टिमया सम्भावना ल्यंदनि । लिगया अन्तिम कासाय् बार्सिलोनां बार्यन म्युनिखलिसे व बेन्फिकां डेनामो किभलिसे म्हिती । थ्व पुचलय् समूह चरणया फुक्क कासा त्याकूगु बार्यन म्युनिख नकआउट चरणय् थ्यनेधुंकूगु दुसा डेनामो किभ लिगं पिने लायेधुंकूगु दु ।
समूह ‘एफ’पाखे इंग्लिस क्लब म्याचेस्टर युनाइटेडं स्पेनया भिल्लारियालयात २–० गोलं बुकाः नकआउट चरणय् थाय् दयेकल । युनाइटेडया निंतिं क्रिष्टियानो रोनाल्डो व जाडोन सान्चों छगू छगू गोल याःगु खः । युनाइटेडं मुख्य प्रशिक्षक ओल गुनार सोल्सायर बर्खास्त जूगुलिं अन्तरिम प्रशिक्षक माइकल क्यारिकया प्रशिक्षणय् थ्व कासा म्हितूगु खः । पुचःया मेगु कासाय् एटलान्टा व योङ ब्वाइजं स्वंगू स्वंगू गोलया बराबरी म्हितूगु दु । थ्व पुचलं नकआउट चरण वनीगु मेगु टिम नं अन्तिम कासाया लिच्वः लिपा जक सीदइ । पुचःया अन्तिम कासा म्यानचेस्टर युनाइटेड व योङ ब्वाइज दथुइ व भिल्लारियल व एटलान्टा दथुइ जुइ ।
समूह जी पाखें लिले साल्वर्गयात १–० गोलं व सेभियां वुल्फवर्गयात २–० गोलं बुकूगु दु । थ्व पुचःया छगू नं टिमं आःतक नकआउटय् थाय् दयेकूगु मदुनि । थ्व पुचलय् च्वंगु प्यंगुलि टिमयाके नकआउटय् थ्यनीगु सम्भावना दु । पुचःया अन्तिम कासा सेभिया व साल्वर्ग दथुइ व लिले व वल्फवर्ग दथुइ जुइ ।
अथेहे समुह एच पाखें नकआउट चरण थ्यने धुंकूगु इटालियन क्लब युभेन्ट्सयात बुकाः इंग्लिस क्लब चेल्सीं नं नकआउट थाय् दयेकल । चेल्सीं युभेन्ट्सयात ४–० गोलं बुकूगु खः । चेल्सीया निंतिं ट्रिभोअ चालोवाह, रिस जेम्स, कलुम हड्सन ओडोइ व टिमो वेर्नर गोल याःगु खः । थ्व पुचःया मेगु कासाय् माल्मो व जेनिथ सेन्ट पिटर्सवर्गं छगू छगू गोलया बराबरी म्हितूगु खः ।<eot>नोबेल सिरपा (स्विडिश: Nobelpris नोबेलप्रीस) स्वीडेनयागु वैज्ञानिक अल्फ्रेद नोबेलयागु लुमन्तिय् दं १९०१य् न्ह्यथंगु छगु सिरपा खः। थ्व सिरपा सकल दंय् शान्ति, साहित्य, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, चिकित्सा विज्ञान व अर्थशास्त्रय् सर्वोत्कृष्ट योगदान यात लल्हायेगु जुइ।
इतिहासEdit
अल्फ्रेद नोबेल नं थगु सकल जिन्दगीय् मंका ३५५ आविष्कार यागु खः गुकिली १८६७य् डायनामाइटयागु आविष्कार नं छगु खः। डिसेम्बर १८९६य् वेक मदुबिले वेक युरोपयागु दक्ले तम्हि मनुय् छम्ह जुल। ज्यानुवरी १८९७य् वेकयागु वसीयत न्ह्यने व बिले सी दत कि वेकलं थगु सम्पत्तियागु दक्ले तधंगु अंश छगु गुथि देकेयात बायातगु खनी। वेकयागु इच्छा कथं थ्व धेबायागु ब्याजं सकल दंय् मानवजातियागु कल्याणकारी ज्या याईपिन्त हनिगु ज्या जुल।
२९ जून १९००य् नोबेल फाउन्डेशनयागु पलिस्था जुल व १९०१य् दक्ले न्हापांगु नोबेल शान्ति सिरपा रेड क्रसयागु पलिस्थामि जां हन्री दुनां व फ्रेंच पीस सोसाइटीयागु पलिस्थामि मू-नाय फ्रेडरिक पैसीयात मंका कथलं लल्हात।<eot>झीसं मोहनी नखःयात ला नखःया रुपय् कायेगु याना च्वना । मोहनी बलय् झीथाय् थीथी कथंया लाया परिकार दयेका नयेगु याइ । थुकी अप्वः धयाथें मेय्या ला दइ । तर चीनय् धाःसा झीगु मोहनी नखःया हे जःखः खिचाया ला नइगु नखः हनेगु याइ ।
हरेक दँ अक्टोवरया १९ तारिखया न्हि खुन्हु हनीगु खिचाया ला नयेगु नखलय् द्वलंद्वः खिचातय्गु बलि बियाः उमिगु ला नयेगु चलन दु ।
झेंजियाङ प्रान्तया जिन्हुआ शहरय् न्यायेकीगु थुगु नखलय् किङ्गदाओ शहरया वियर नखः थें खः । थुगु नखलय् धाःसा अय्लाःया थासय् खिचाया ला नयेगु याइ ।
जनावर अधिकारकर्मीपिसं तसकं विरोध यानाच्वंगु थुगु नखःया नितिं देय्या थीथी ब्वं थीथी जातया खिचात हयेगु याइ । खिचायात स्यानाः अन हे वयागु ला छुयाः नयेगु याइ । तर थुगुसी धाःसा जनावर अधिकारकर्मीपिनिगु विरोधया हुनिं थुगुसी धाःसा थुगु नखः मन्यायेकेगु अनया स्थानीय सरकार घोषणा याःगु दु । थुकिं थुगु नखः हनेत धकाः खिचात मुंकातःपिं मनूत हिस्स जूगु दु ।
थुकथं हे जनावर अधिकारकर्मीपिसं नं स्यायेत हःपिं खिचातय्गु भविष्य आः छु जुइगु खः धकाः विचाः यानाच्वंगु दु । जनावर अधिकारकर्मीपिसं बलि बिइत हःपिं खिचातय्गु उचित व्यवस्थापन यायेमाःगु माग यानाच्वंगु दु ।<eot>एस आइ धाःगु हलिंया दकलय् प्रचलित दानिगु व्यवस्था ख। थ्व व्यवस्थाय् मेट्रिक प्रणाली छ्येला थीथी वस्तुत दानिगु याइ। थ्व व्यवस्थाया नां फ्रेञ्च भाय्‌या खँग्वःपुचः Le Système International d'Unitésया चिहाकःगु रुप ख।<eot>भदाै २३ - मेक्सिकोया प्यासिफिक रिसोर्ट शहर अकापुल्कोलिक्क मङ्गलबाः ७.१ म्याग्निच्युडया भ्वखाय् ब्वःगु दु। आःतक वगु समाचारकथं भ्वखाचं यानाः म्होति नं छम्ह मनू सिगु दु।
कोयुका डे बेनिटेज शहरलिक्कंया छगू पोल क्वःदला छम्ह सिगु गुएरेरो राज्यया गभर्नर हेक्टर अस्टुडिलों धयादिगु दु । भ्वखाचं याना राजधानीइ सलंसः किलोमिटर तापाक्क दुगु छेँय्त नं संकूगु धागु दु। भ्वखाय्या केन्द्र गुएरेरो राज्यया एकापुल्कों ११ किलोमिटर दक्षिणपूर्वय् जूगु अनया राष्ट्रिय भूकम्प विभागं धागु दु।<eot>साउन २४ - कोरोना भाइरसया संक्रमण फैले जुइके मबिइत सरकारं तयातगु स्वास्थ्य मापदण्ड पालना याना यलय् थौ नृसिंह जात्रा जुगु दु ।
उपाकलं सायाः न धाइगु नृसिंह जात्रा मल्ल जुजु सिद्धिनरसिहंया पालंनिसें न्ह्यानावयाःच्वंगु खः । दँय दसं गुलागा पंचमी खुन्हू यलय् थुगु जात्रा जुइगु खः। नेपाल सम्बत ७५१ अर्थात विक्रम सम्वत १६८८ निसें थ्व जात्रा निरन्तर सञ्चालन जुयाच्वंगु लिखित दस्ताबेज दु ।<eot>भदाै २२ - थौं गुंलागा: अमाइ, सा:गु भिंगु नसाज्वलं लिसें थीथी दोहलपा देछाया: अबुया ख्वा: स्वयेगु दिं। थौं मस्तयसं थ: अबुया गुणयात लुमंका: सा:गु भिंगु नसाज्वलं देछाया: अबुयात हनेगु चलन दु।
अबु मदुपिन्सं धा:सा थौं थीथी तीर्थय् वना: म्व: ल्हुइगु लिसें अबुया नामं दान बीगु चलन दु। थौं बिशेषरूपं उत्तरगया धाइगु येँया गोकर्णेश्वर महादेव व रसुवाया वेत्रावतीइ मदुम्ह अबुया नामं दान बिइगु चलन दु।
तर थुगुसिइ नं कोरोना भाइरसया संक्रमण फैले जुयाच्वगुलिइ मनूत म्वः म्वः जुइमज्यूगुलिइ थौया दिनय् गोकर्णेश्वर महादेवथाय् जुइगु मेला स्थगित याःगु दु। थगुने नं अन मेला मजुइगु खः ।<eot>विश्व खेलकुदया कुम्भ मेला कथं कयातःगु ३२ क्वःगु ग्रीष्मकालीन ओलम्पिकया औपचारिक रुपं उलेज्या थौं शुक्रवाः जुइगु जूगु दु । जापानया राजधानी टोकियोय् जुइगु छगू विशेष ज्याझ्वःया दथुइ ओलम्पिकया उलेज्या थौं शुक्रवाः न्हिनय् ४ः४५ ता इलय् जुइगु जूगु दु ।
उलेज्या थौं शुक्रवाः जुइगु जूसां नं छुं छुं कासाया धेंधेंबल्ला धाःसा बुधवाःनिसें हे सुरु जुइधुंकूगु दु । ओलम्पिकय् सहभागिता क्यनेगु नितिं हलिं न्यंकंया कासामि, प्रशिक्षक व कासा पदाधिकारी टोकियो थ्यनेधुंकूगु दु । नेपालं न्याम्ह कासामि व प्यम्ह प्रशिक्षकलिसें २३ म्ह दुजःया टोली टोकियो थ्यंकेधुंकूगु दु ।
उलेज्या समारोहया मार्चपासय् नेपाःया ध्वाँय् पौडीया कीर्तिमानी कासामि गौरिका सिंह व एलेक्जेन्डर (एलेक्सं शाह नं ज्वनीगु जूगु दु ।
सन् २०२० स ग्वसाः ग्वयेगु तिथि तय जूगु ओलम्पिक कोरोना भाइरसया महामारीया हुनिं दच्छि लिपालाःवंगु खः । दर्शकया उपस्थिति विना कासा संचालन जुइगु जानकारी ब्यूगु दु ।
सुटिङया कल्पनां शनिवाः सुथय् धेंधेंबल्ला याइगु
नेपाःपाखें टोकिया ओलम्पिकय् सहभागी न्याम्ह कासामिमध्ये सुटिङया कल्पना परियारं शनिवाः सुथय् धेंधेंबल्ला याइगु जूगु दु । परियारं मिसा १० मिटर एयर राइफलय् धेंधेंबल्ला याइगु जूगु दु । वं छवाः न्ह्यः हे जापान थ्यंकाः अभ्यास यानाच्वंगु दु । परियारया कासा शनिवाः सुथय् ५ः१५ ता इलय् सुरु जुइ ।
टोकियो ओलम्पिकय् पौडीपाखें गौरिका, एलेक्स शाह, एथलेटिक्सया सरस्वती चौधरी, सुटिङया कल्पना परियार व जुडोया सोनिया भट्टं धेंधेंबल्ला याइगु जूगु दु ।
गौरिका सिंहं निक्वःगुखुसि ओलम्पिक कासा म्हितेत्यंगु खःसा मेपिं प्यम्ह कासामिपिन्सं न्हापांगुखुसि ओलम्पिक कासाय् म्हितेत्यंगु खः ।
पौडीया गौरिकां न्हापांगुखुसि सन् २०१६ य् रियो ओलम्पिकय् सहभागिता प्वंकूगु खः । नेपालय् ग्वसाः ग्वःगु १३ क्वःगु दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) य् सिंहं पौडीइ प्यंगू स्वर्ण, निगू रजत व स्वंगू कास्य पदक त्याकूगु खः । सिंहं मिसा १०० मिटर फ्रि स्टाइल व एलेक्स शाह नं मिजं १०० मिटर फ्रि स्टाइलय् धेंधेंबल्ला याइगु जूगु दु ।<eot>पुस ६ - बुंगद्यःया रेखदेख, पूजा व जात्रा व्यवस्थापनया लागि न्हूम्ह पान्जु नियुक्त याइगु जुगु दु। बुंगद्यःया गुठीया ३१ पानेजु गठन याइगु परम्परा कथं भुवनराज शाक्य मदुगुलिइ वयकया काय् सम्पूर्णराजयात न्हूम्ह पान्जु नियुक्त यायेत्यगु खः ।
पान्जु जुइत ५ न्हू न्हय् निसें निचि याना, थीथी द्यःतयगु पूजानापं ह्याउँगु गाः न्यया प्रक्रिया न्ह्याकागु धकाः मेम्ह पान्जु हेम बज्राचार्यं धयादिल । वयकया कथं कन्हय् मंगलबाल् ८ म्ह पान्जु च्वना पूजा याना न्हूम्ह पान्जु नियुक्त यायेगु ज्या जुइ।
बुंगद्यःथाय् न्हिच्छिइ ५ आरती याइ। द्यःयात बुंग व तःबहालय् निखे तइबलय् न्हिं ५ आरती याइगु चलन दुगु मूल पान्जु कमलराज बज्राचार्यं धयादिल । वयकया कथं प्यकः आरती आरती गुठीया मनूतयसं व छकः देगलय् च्वनिम्ह पान्जुइ बिइ।
सुथय् व बहनी छगू गुठीइ , न्हिनय् व चान्हय् मेगु गुठीइ आरती बिइगु बज्राचार्यया धापू दु । पान्जु जगतपति शाक्यया कथं द्यःयात नित्य पूजा याइबलय् पर्वकथंया थीथी स्तोत्र नं पाठ यायेमाः।द्यःया जवखव व न्हयने च्वना स्तोत्र पाठ याइगु वयकलं धयादिल।
थुगुसिइ कोरोना भाइरस संक्रमणया जोखिमया कारण २०७७ सालया रथजात्रा लिबाक्क क्वचायेकाः वंगु भदौ २९ गते जक बुंगद्ययःयात बुंगय् बिज्याकुगुलिइ ३ लाति जक अन तया वंगु मंसिर २४ गते द्यःयात तःबहाय् विज्याकुगु खः।<eot>भदाै ८ - कोरोना संक्रमणया कारण बुंगद्यःया रथजात्रा जुइमफया यलया पुच्वय् हे लानाच्वंगु दु। अप्वया वनाच्वंगु संक्रमणया जोखिमं याना रथजात्रा अनिश्चित जुयाच्वंगु इलय् रथयात्रालिसें स्वागू दुगु महत्वपूर्ण पुजा यायेगु कथं खाका तयार यागु दु।
असोज २ निसें पुरूषोत्तम महिना शुरू जुइगुलिइ रथयात्रा वइगु भदौ १६ गतेनिसें असोज २ गतेदुने क्वचायेकेमाःगु बाध्यता दुगुलिइ बुंगद्यःया पानेजु, ज्योतिषी व सरोकारवालातयसं विधि जक पूंवकेगु याना रथजात्राया लागि खाका तयार यागु खः।
रथ सालिगु रुटय् जिल्ला प्रशासन ज्याकुपाखें कर्फ्यु , निषेधाज्ञा वा ५० मिटर जख सुं न मतयेगु व्यवस्था यायेमाःगु सुझानापं मनूत म्वः म्वः मजुइकथं ,परम्परा, धर्म व सांस्कृतिक दृष्टिं मयासे मगाःगु पुजा जक यायेगु याना खाका तयार यानागु धकाः दैवज्ञ ज्योतिषी कीर्तिमदन जोशीं धयादिल ।
न्हापा सनिलय् सालिगु रथ थुगुसिइ विशेष परिस्थितिया कारणं सुथय् सालेत खाकाय् प्रस्ताव यानातःगु दु । रथ साला गाबहालय् थ्यकेधुक्कां अन यायेमाःगु वैष्णवी द्यःया पुजा, बन्धुदत्त बज्राचार्यया सन्तानतयसं यायेमाःगु गुरुपुजा व बसुन्धरामाजुया पुजा जुइ धकाः वयकलं धयादिल। पुजा लिपा वखुन्ह् हे रथ साला लुँहितिइ थ्यकेगु लक्ष्य कयातःगु दु। रथयात बाघौति दिकाः मंगलय् मल्लजुजुपिंपाखें व्हखुखुसि छिकेगु पुजा याना लुँहिति थ्यकेगु धकाः वयकलं धयादिल। थुगुसिइ याकनं जात्रा क्वचायेमाःगुलिइ न्हापां गाबहालं मंग जुकाः २ न्हू बिका रथ लुँहिति थ्यकावयाच्वगुलिइ थुगुसिइ छन्हू हे अन थ्यकेगु लक्ष्य कयातःगु दु ।
रथ लुँहितिइ थ्यकाः बाराहीतयगु पुजा व स्वस्ति होम याना कन्हय् खुन्हू लगनख्यःपाखें सालेगु धयातःगु दु । न्हापा जुसाः लुँहितिइ रथ थ्यगु ३ निसें ४ न्हूदुने सालाः लगनख्यलय् थ्यकावयाच्वंगु खः। रथ लगनख्यः थ्यगु दिं बुधबाः वा एकादशी मलासाः वखुन्हू हे चान्हय् बौ बिइगु धयातगु दु। अनंलिपा सुथय् रथ साला थतित्वालय् थ्यका बाराहीतयगु द्यःपुजा व रथ जावलाखेलय् सालेगु साइत स्वयेगु धयातगु दु।
अथेहे परम्परा कथं कीपूलिइ बुंगद्यःया प्रसाद बिइके छ्वइगु व साईतय् रथ जावलाख्यःपाखें सालेगु धयातगु दु । उकिया ४ न्हू लिपा बुंगद्यःयात रथं कुहाँविज्याका बुंगय् यंकेगु धकाः खाकाय् न्ह्यथनातगु दु ।
यक्व मनूत म्वः म्वः जुइगु छ्वयलाभू, भुज्या, नैक्यालं लुइगु व भोटो क्यनिगु जात्रा मयासें धार्मिक विधिकथं मयासें मगाःगु पुजा जक यायेगु याना खाका तयार यानागु धका पानेजु कपिल बज्राचार्यं धयादिल।
खाकाय् रथ सालेगु लागि ९० निसें १०० म्ह मनूयात स्वीकृति बिइगु व रथ सालिपिन्सं थःगु स्वास्थ्य मापदण्ड फुक्कं पुरा याना रथ सालिइगु न्ह्यथनातःगु दु ।
स्वास्थ्य सुरक्षाया लागि माःगु मास्क, सेनिटाइजर व पञ्जाया व्यवस्थापनया लागि यल महानगरपालिकायात इनाप यायेगु दैवज्ञ जोशीइ धयादिल । अथेहे रथ सालिगु रुटय् मतया तार मिले यायेगु, सडक मर्मत यायेगु ज्याया समन्वय महानगरपालिका याइसाः रथ सालेत माःगु जिन्सी व मेमेगु हलंज्वलं ताःलाकेगु जिम्मा गुठी संस्थानं याइगु धयातगु दु।अथेहे शान्तिसुरक्षाया फुक्कं व्यवस्था जिल्ला प्रशासनं मिले यायेत धायेगु धकाः वयकलं धयादिल ।
थुगु खाका कथं रथजात्रा यायेत राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, गुठी संस्थान केन्द्रीय ज्याकुलिसें यल कचा, जिल्ला प्रशासन ज्याकु यल, यल महानगरपालिका लगायत थीथी निकाययात पत्राचार यायेधुनागु धकाः दैवज्ञ. ज्योतिषी जोशीं धयादिल।
वंगु चैत २७ गते बुंगद्यःया न्हवंलिपा बैशाख १२ गते रथय् विज्याकेमाःगुलिइ कोरोना संक्रमण याना वंगु साउन १० गते बुंगद्यःयात रथय् विज्याकुगु खः।<eot>असोज १० - येँय् महानगरपालिका वडा ल्याः ६ व भुइजःसि बुढानिलकण्ठ नगरपालिका वडा ल्याः १२ या सिमाना कपन मिलनचोकय् दयेकाच्वंगु ब्लक कल्भर्टय् कुतुवना तनाच्वम्ह सिम्ह ५ न्हू लिपा यलया बागमती खुसि सिथय् लूगु दु।
यलया महांकाल गाउँपालिकाया बागमती खुसिया सिथय् लूगु सिम्हं फिनातःगु टि शर्टया आधारय् वय्कया परिवारं बिकयात म्हसिकूगु प्रहरीइ धागु दु। वय्कलं फिनातःगु टि शर्टय् नव मन्जुश्री मा वि कपन च्वयातःगु आधारय् उम्ह मचा उज्वल जूगु अनुमान याःगु खः।<eot>फिल्म पिदने न्ह्यः उकिया ट्रेलर दयेकेगु चलन ला चले हे जुयच्वंगु चलन खः । आः वयाः सफू पिदने न्ह्यः उकिया ट्रेलर दयेकेगु चलन नं शुरु जूगु दु । छुं नं न्हूगु सफू पिदने न्ह्यः उकियात कयाः चर्चा यायेगु वा पिदनेत्यंगु सफूया सारांश पिकायेगु नं चलन दु । तर आः वयाः न्हूगु सफू पिकायेगु झ्वलय् सफूया दुने कनातःगु खँयात भिजुअल दयेकाः ट्रेलर पिकायेगु चलन चले जुया वःगु दु ।
भारतय् थौंकन्हय् थथे सफूया ट्रेलर दयेकेगु चलन न्हियान्हिथं अप्वया वयाच्वंगु दु । छुं नं सफू पिदने न्हयः सफूया बाखंयात ड्रामाटाइज यानाः ट्रेलर दयेकाः क्यनेबलय् उकिं ब्वमि दथुइ सफूप्रति छगू पोजिटिभ च्यूताः ब्वलनीगु खँ भारतया नांजाःम्ह च्वमि अमिश त्रिपाठीं भारतीय मिडियायात ब्यूगु खँल्हाबल्हाकथं सीदु । अमिश त्रिपाठीया ‘इमोर्टल्स अफ मेलुहा’ सफुतिं न्ह्याःगु खःसा आः वय्कःया मेगु सफू ‘सियोन अफ इक्ष्वाकु’या नं ट्रेल पिहाँ वयेत्यंगु दु । थथे ट्रेलर दये्कीबलय् काल्पनिक पात्रकथं कलाकारतय्त अभिनय याकेगु वा एनिमेशनया लिधंसा कायेगु चलन दु । भारतया छगू तसकं लोकंह्वाःगु सफू ‘द कृष्णा’या च्वमि अश्विनी गान्धीं बीबीसीलिसे याःगु खँल्हाबल्हाय् नं थःगु न्हापांगु सफू “रोजबल”या नं ट्रेलर दयेकाः पितब्यूगु खनेदुसा आः पिहाँ वयेत्यंगु ‘चाणक्यज चाय्ट’या भिजुअल ट्रेलर पिदनेत्यंगु दु । थथे पिदनीगु ट्रेलर यूट्यूबलगायत मेमेगु माध्यमय् नं तयः सफूया प्रचार यायेगु चलनं सफूप्रति ब्वमिपिनिगु च्यूताः न्हियान्हिथं अप्वय्का ब्यूगु दु धकाः हार्पर कोलिन्स पब्लिकेशन्सया अमृता तलवारं बीबीसीलिसे याःगु खँल्हाबल्हाय् कनादीगु खः ।<eot>एमाले महाधिवेशनया प्यंगू आश्चर्य धकाः हालय् कान्तिपुरय् पिहाँ वःगु केशव दाहालया च्वसुइ वैचारिक बहस मदुगु, सिद्धान्त व राजनीतिक कार्यदिशा मदुगु, महाधिवेशन यायेत कार्यकर्तातय्गु दथुइ निर्वाचन मयाकूसें सर्वसम्मत धकाः थःथः मनूत ल्ययाछ्वःगु, गणतन्त्रय् खतरा वयाच्वंगु इलय् उकिया नाप ल्वायेत छुं तयारी मदुगु धकाः धयातःगु दु ।
कम्युनिस्ट आन्दोलनया दृष्टिकोणं स्वयेबलय् केशव दाहालया थ्व खँ खनेदइ । तर एमाले धकाः नां जक कम्युनिस्ट खः, ट्रेडमार्क जक खः धकाः २०५१ सालय् हे मनमोहन अधिकारीं लिसः बिल धाःगु खँ लुमंकेबलय् आःतक वःबलय् गैँडा चिं हे मस्कट दयेकूगु खँय् गुगुं अजू चायेमाःगु मदु ।नीति प्रधानया थासय् नेता प्रधान जूबलय् केपी ओलीया हे बय्बय् जूगु नं अजू चायापुगु खँ मखु । अले मञ्च दयेकेत जक ५० लाख तक खर्च जूगुृ धाइगु समाचार नं गुगुं आश्चर्य मखु, अले ग्वाहालि माल धकाः होटेल बुक याःवइपिं मनूतसें करोडौँ तकाया होटेल बुक यानाः बच्छि ध्यबा पेश्की बियाथकल धाइगु खँ नं आश्चर्य मखु । थथे धकाः धायेगु हे थःके कम्युनिस्ट आन्दोलनप्रतिया मोह व ह्याँग ओभर तयातयेगु खँ खः ।
वस्तुतः राजनीतिक दल धाइगु आः सत्ताय् डाइभ स्प्रिङ्गबोर्ड खः । उकिइ सुयागु कब्जा कायम यायेगु थ्व हे थौँया मुख्य सवाल खः । अथवा सत्ताया राजनीतिक दबुलिइ प्याखं हुलेगु खःसा प्याखं गुथि सुनां चले यायेगु धाइगु सवाल खः । अथे जूगुलिं आःया राजनीतिक परिदृश्ययात मूल्यांकन यायेत राष्ट्रियता, लोकतन्त्र, संघीयता, गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता, उत्पीडित जाति व समुदाययात अधिकार, न्याय, स्वतन्त्रता व समानता धाइगु थुज्वःगु खँया कसी हे ज्या लगे मजुइधुंकल धाःसा कम्युनिस्ट नीति, विचाः व सिद्धान्तया खँ ला गन खः गन!
संस्कृतय् छगू धापू दुः वीरं भोग्य वसुन्धरा । अर्थात् वीरम्ह मनुखं पृथ्वीया भोग याइ । सुनां फु वं जुक्केगु सिद्धान्त आः लागू जुयाच्वंगु दु । गय् यानाः फयेकेगु धाइगु खँ वा माध्यमया छुं ल्याःचाः मदु । तर मूलभूत शक्ति धाइगु थनया भू राजनीति हे जुयाच्वंगु खनेदु ।
मेमेगु खँ उकिया च्वका प्वका जक खः धकाः धाःसा पाइमखु । भारतीय गुप्तचर संस्था रअया नायः सामन्त गोयलं उबलय्या प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात नाप लायेधुंकाः विकसित जूगु राजनीतिक घटनाक्रमया आधारय् हे आःया राजनीति छु गथे खः धकाः थुइकेमाः । सत्ताया होडबाजी ला न्हापांनिसें हे दु । गुगुं न्हूगु खँ सिर्जना जूगु मखु, तर उगु ई लिपा उगु होडबाजी तच्वया वंगु खनेदु ।
सकलें राजनीति हे सत्ताया जःखः चाःहुला च्वंगु ला न्हूगु खँ मखु, तर उगुृ ई लिपा उगु ज्या झन् तच्वःगु दु । थृुकी केपी शर्मा चीनलिसेया थःगु सम्बन्ध त्वाःथलाः भारतया आशिर्वाद कयाः पुलांगु राजतन्त्रवादी शक्तित नाप जानाः सनाजूगु व विशेष यानाः गणतन्त्रवादी प्रचण्डया राजनीति सखाप यायेगु खेल सुृरु जूगु व प्रचण्डं मेगु मोर्चायात बियाः थःगु अस्तित्व व वर्चस्व ल्यंकाः न्ह्यायेत स्वयाच्वंगु राजनीति थन खनेदया च्वंगु दु । एमालेया महाधिवेशन हे प्रचण्डया लागा चितवनय् याः वंगुया लिउने नं थ्व हे राजनीतिया छगू सिलसिला जक खः धकाः थुइकेत नं थाकु मजू ।
केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री जूबलय् स्वब्वय् निब्व बहुमत खाकूगु व वया न्ह्यःने काँग्रेस नं अविश्वासया प्रस्ताव तये गाक्क सांसद हे मदुम्ह बौचा जूगुलिं यानाः राज्ययाके ज्या कायेमाःपिं देशी व विदेशी शक्तिकेन्द्र नं वया हे जःखः चाःहुलिगु अवस्था जुल । थुगु हैसियतयात क्वःथलाः शेर बहादुर देउवा प्रधानमन्त्री जूसां भारत नाप सम्बन्ध क्वातुकेगु सनाजुइमाःगु अवस्था वःगु थ्व हे कारणं खः धकाः नं थुइकेत थाकु मजू । रामदेव बाबायात देउवा व प्रचण्डं माने याःगु नं भारतीय संस्थापन पक्ष भाजपा नाप थःगु सम्बन्ध बल्लाकेत हे खः, ओलीं बल्लाकातःगु सम्बन्धयात छ्वासुकाः थःपिं नं नेपाःया राजनीतिक खेलाडी खः धकाः क्यनेत हे खः धकाः नं थुइकेत थाकु मजू ।
थुज्वःगु राजनीतिक अवस्थाय् जूगु एमालेया झिक्वःगु महाधिवेशनया कार्यभार धाइगु हे एमाले दुने केपी ओलीयात वैधानिक अध्यक्षया रूपय् कायम यानातयेगु जक खः । थ्व सिकं आपाः उकिइ सु सु उपाध्यक्षय् वइ, सु महासचिव जुइ, सु सु सचिव जुइ धाइगु खँ सम्बन्धित नेतातय्गु नितिं महत्वपूर्ण खःसां देय्या राजनीतिया दृष्टिकोणं महत्वपूर्ण खँ मखु । एमाले धाइगु हे ओली व ओली धाइगु हे एमाले जुइधुंकूगु दृु । थुकियात वैधानिक रूपं कायम यानातयेत थ्व महाधिवेशन माःगु खः, छाय्कि २०७१ सालय् ९क्वःगु महाधिवेशन जूगु ल्याखं २०७६ सालय् हे १० क्वःगु महाधिवेशन जुइमाःगु खः । उबलय् माधव, झलनाथ जक मखु प्रचण्ड नं दुगु जृुयाः महाधिवेशनया नां हे मवल धाःसा आः थःगु व थः यत्थे जुइधुंकाः पिने छाय् धायेका च्वनेगु धाइगु अवस्था दत । खँ थुलि हे जक खः ।
थ्वयां नं न्ह्याः वनाः स्वयेगु हे खःसा आः एमाले दुने १० बुँदा यानाः च्वनाच्वंपिं भीम रावल, घनश्याम भूषाल, अष्टलक्ष्मी शाक्य, सुरेन्द्र पाण्डे, रघुजी पन्त, गोकर्ण विष्ट, योगेश भट्टराईपिनिगु हालत छु जुइ धकाः धाइगु खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु । थुकी मध्ये आपाःसिनं ओलीया शरणय् हे च्वनाः वयात हे निर्विकल्प धकाः धयाः एमालेदुने थःगृु अस्तित्व ल्यंकेगु कुतः यानाच्वंगु धाःसा भीम रावल छम्हेस्यां अध्यक्ष पदय् थःपिं दनेगृु धकाः घोषणा यानाः थःगु ब्यागः अस्तित्व ब्वःगु दु ।
अन्तिम इलय् वयाः थःपिसं ना लित कयाः ओली धुंकाःया अध्यक्ष जि हे खः धकाः दावी यायेगु लँपु नं रावलं तयार याःगु जुइफु । अथे मखयाः थःगु राजनीति हे जोखिमय् तयाः रावलं राजनीति याःगु खःसा रावलया राजनीतिक भूमिका वयांलिपा छु जृुइ? धाइगु न्ह्यसः नं पिहाँ वयाच्वंगु दु । मेखे एमालेया पुचलय् खुला धेँधेँ बल्ला जुल धाःसा माओवादीपाखें एमालेय् दुथ्याःपिं रामबहादुर थापा बादललिसेंया पुचःया हैसियत छु जुइ? धकाः नं न्ह्यसः पिहाँ वयाच्वंगु दु । हानं १० बुँदेवाला व पूर्व माओवादी मिले जुइमाल नं धयाच्वंगु दु । थथे मिले जृुयाः ओलीलिसे हे बार्गेन यानाः छुं कायेफुसा खः, मखुसा खुला प्रतिस्पर्धाय् वनाः छुं जुइगु अवस्था धाःसा मदु ।<eot>रेष्टुरेन्ट व्यवसायीपिन्सं नसाज्वलंया कच्चा पदार्थय् पूर्णरुपं स्वदेशी उत्पादन व कृषि उपज छ्यलाबुला यायेगु धासें रेष्टुरेन्टय् सरकारं काइगु भ्याट तकं चिइकेत माग याःगु दु । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मालिसे नापलासें व्यवसायीपिन्सं थुज्वःगु माग याःगु खः ।
थ्व व्यवस्थां उपभोक्तापिनिगु दथुइ नसाज्वलंया मू सर्वसुलभ जुइगु व थुकिं कृषि उपज तकं खपत अप्वयेकीगु व्यवसायीपिनिगु तर्क दु । वहे हुनिं रेष्टुरेन्टय् शून्य भ्याटया माग व्यवसायीपिन्सं अर्थमन्त्रीयाके याःगु दु । इमिसं मौद्रिक नीतिइ हे थुज्वःगु व्यवस्थाया माग तकं याःगु दु ।
मौद्रिक नीतिइ रेष्टुरेन्ट व बार क्षेत्रया मजदुर कर्मचारीया जिविकोपार्जनया नितिं कम्ती नं ३ लखतकया सहुलियत ब्याजदरय् घरायसी कर्जा उपलब्ध याकेत तकं व्यवसायीपिन्सं माग याःगु दु ।
कोरोना लिपा धरासायी जूगु पर्यटन क्षेत्र बचेयायेत बैंकतसें याइगु लगानीया निश्चित प्रतिशत पर्यटनय् हे जुइमाःगु कथं लगानीया लकस दयेकेत तकं माग याःगु दु ।
‘बैंकया कर्मचारीपिन्त नं भ्रमण विदा’
अथेहे आन्तरिक पर्यटन प्रवर्द्धन यासें पर्यटन व्यवसाय जिवित यायेत नेपाल सरकारं थें हे वित्तीय संस्थाय् तकं अनिवार्य भ्रमण विदा कायम यायेत इमिसं सरकारया ध्यानाकर्षण याकूगु दु ।
चालु आर्थिक दँया बजेटय् सरकारं सरकारी कर्मचारीया नितिं झिन्हु भ्रमण विदा बिइगु घोषणा याःगु दु । थ्व काज विदा जुइ ।
थ्व व्यवस्थाया लसकुस यासें रेष्टुरेन्ट एण्ड बार एसोसिएसन नेपालं वित्तीय संस्थाय् तकं थथेहे व्यवस्था यायेत माग याःगु खः । वित्तीय संस्थां कम्ती नं ५० हजार तका दांतक खर्च यायेगु कथं आन्तरिक भ्रमणय् छ्वयेगु व्यवस्था यायेत व्यवसायीपिन्सं माग याःगु दु ।
थुकिं कर्मचारीं मुलुक चाःहिलेदइगु, होटल रेष्टुरेन्ट व्यवसायीपिन्त करया दायराय् कःघायेत सहज जुइगु, मुलुकया दां विदेशय् मवनीगु व कोभिडपाखें अति प्रभावित आतिथ्य सेवायात छुं मात्राय् जूसां नं राहत जुइगु व्यवसायीपिनिगु धापू दु ।<eot>धर्मनिरपेक्षता धागु छगू राजनैतिक अवस्था ख। थ्व अवस्थाय् छगू देय्, पुचः आदिं धर्मया आधारय् थःगु पुचःयात परिभाषित याइमखु। धर्मनिरपेक्षताय् सकल धर्मयात समान अवसर बीगु कुतः जुइ। अतः, थ्व नास्तिक वा धर्म महनिगु स्वया पा।<eot>निगू सिफ्टय् थनिनिसें फुक्क सरकारी ज्याकुमार्फत सेवा बिइगु प्रधानमन्त्री लिसें मन्त्रिपरिषद्या सचिव नारायणप्रसाद बिडारीइ जानकारी बियादिल। वयकया कथं सरकारी ज्याकु सुथसिया ८ ईनिसें न्हिनसिया १ ताई तक छगू सिफ्ट व न्हिनसिया १ ताईनिसें सनिलया ६ ताईतक मेगु सिफ्टय् चालिइ। कर्मचारीयात ज्याकुथिया गाडीइ कावनिगु तःवनिगु व्यवस्था यागु दु। निजी साधन दुपिन्सं थःगु हे गाडी प्रयोग यायेफइगु जुगु दु। सरकारी ज्याकुथिइ भिड मजुइमाः धकाः निगू सिफ्टमार्फत सेवा बिइत तयारी सरकारं याःगु दु । ज्याकुथिइ वनिपिं कर्मचारीयात स्वास्थ्य सुरक्षा नालाः कायेत अनिवार्य याःगु दु । कर्मचारीइ अनिवार्य मास्क तयेमागु जुगु दुसाः स्यानिटाईजरया न व्यवस्था यायेमाःगु जुगु दु। अथेहे दूरी कायम याना सेवा बिइत व च्वनेत न छगू मेच त्वता भौतिक दूरी कायम यायेत धयागु धकाः सचिव बिडारीइ धयादिल। वयकया कथं नागरिकं आः सरकारी ज्याकुमार्फत विइगु फुक्कं सेवा कायेखनिगु जुगु दु ।
वंगु बुधबाः प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारय् च्वगु मन्त्रिपरिषद् बैठकं थनिनिसें सरकारी ज्याकुत चालिगु निर्णय याकथं ज्याकुथित चागु खः। कोरोना भाइरसया संक्रमण रोकथाम तथा नियन्त्रणया लागि धासें सरकारं वगु चैत ११ गतनिसें देयन्यक लकडाउन सुरु याना अत्यावश्यक सेवा बिइगु बाहेकया फुुक्कं सरकारी ज्याकु बन्द यायेगु निर्णय याःगु खः।
तर, बुधवाःया मन्त्रिपरिषद् बैठकं पसः चायेके बिइगु व स्वनिग लगायतया कोरोना भाइरसया संक्रमण कम खनेदुगु क्षेत्रय् जोर, बिजोर प्रणालीया आधारय् सञ्चालन याके बिइगु निर्णय नं यागु खः । वहे कथं स्वनिगलय् बजार व पस चागु दुसाः निजी जोर बिजोर प्रणालीइ निजी गाडी न्ह्यायेधुक्कुगु दु।<eot>एजेन्सी – भारतीय टेलिभिजनया हास्य कलाकार भारती सिंह व वयाः भाःतयात वइगु डिसेम्बर ४ तक हिरासतय् तयेत अदालतं स्वीकृति बिउगु दु । भारती व वया भाःत हषृ लिम्बाचियायात लागू वासः छ्यःगु द्वपनय् ज्वंगु खः । भारतया नार्कोटिक्स कन्ट्रोल ब्यूरो (एनसीबी) उमित गाँजा त्वंगु व छेँय् लागू वासः तयातःगु द्वपनय् ज्वंगु खः । भारतीयात शनिवाः हे ज्वंगु खःसा वया भाःत लिम्बाचियायात आइतवाः ज्वंगु खः । एनसीबीं भारतीया छेँय् ८६.५ ग्राम लागू वासः ज्वनागु खँ धाःगु दु। भारतीया भाःत लिम्बाचिया धकिंबाखं च्वमि खः ।
नांजाःम्ह अभिनेता सुशान्त सिंह राजपुतया मृत्यु लिपा भारतीय फिल्म उद्योगय् लागू वासःयात कयाः अनुसन्धान न्ह्यानाच्वंगु दु । भारती व वया भाःतयात नं थ्व हे अनुसन्धानया झ्वलय् ज्वंगु खँ धाःगु दु । लागू वासः छ्यलाबुलाया मामिलाय् भारतया नांजाःपिं कलाकारपिं दीपिका पादुकोण, सारा अली खान थेंज्याःपिंत नं एनसिबी ज्वनाः न्यनेकने यायेधुंकूगु दु ।<eot>एजेन्सी- दक्षिण अफ्रिकाया पुलांम्ह कप्तान व ब्याट्सम्यान एबी डि भिलियर्स दक्वं शैलीया क्रिकेटं सन्यास कायेगु घोषणा याःगु दु । भिलियर्सं ं सन् २०१८ य् अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटं सन्यास काःगु खःसां फ्रेन्चाइज लिग धाःसा म्हितावयाच्वंगु खः ।
शुक्रवाः सामाजिक सञ्जाल ट्विटर पाखें संन्यासया घोषणा यासें भिलियर्सं धाःगु दु ‘थ्व छगू न्ह्यइपुगु यात्रा जुल, तर आः जिं सन्यास कायेगु निर्णय याना ।’
एबी डि भिलियर्संं दक्षिण अप्रिकाया निंतिं ११४ टेस्ट, २२८ एकदिवसीय व ७८ टी–२० म्हितूगु दु । भिलियर्सं टेस्टय् ८,७६५ रन, एकदिवसीयय् ९,५७७ रन व टी–२०इ १,६७२ रन दयेकूगु दु ।
भिलियर्सं टेस्टय् २२ शतक व ४६ अर्धशतक दयेकूगु दुसा एकदिवसीयय् २५ शतक व ५३ अर्धशतक दयेकूगु दु । डिभिलियर्सया नामय् अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटय् दकलय् याकनं शतक दयेकूगु कीर्तिमान दु । डिभिलियर्सं ३१ बलय् शतक दयेकूगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – संसद विघटन जुयाः देशय् भद्रगोल अवस्था जुयाच्वंगु इलय् मेखे थौं शाहवंश स्थापना याःम्ह जुजु पृथ्वीनारायण शाहया बुन्हि तःजिक हनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । थौंया न्हियात राष्ट्रिय एकता दिवसया रूपय् हनेगु झ्वलय् वंगु छुं ई न्ह्यवंनिसें थीथी ज्याझ्वः जुयाच्वंगु खः ।
पुलांम्ह जुजु ज्ञानेन्द्र शाहं थ्व लसताय् छगू वक्तव्य पित बिसें पृथ्वी नारायण शाहं उगु इलय् नेपाः एकीकरण याःगुया लिउने दैविक आशीर्वादया समेत भूमिका दुगु खँ उल्लेख यानादीगु दु । लिपांगु इलय् देशय् ब्वलंगु अस्थिरता प्रति इंगित यासें वय्कलं थौं झीत देश गय् यानाः बचे यायेगु धइगु चिन्ता जुयाच्वंगु खँ समेत न्ह्यथनादीगु दु । वय्कलं राष्ट्रिय एकता कायम जुइमा धकाः थःपिंसं राजगद्दी त्याग यायेगु तकया उच्च साहस प्रदर्शन यानागु खँ नं वक्तव्य न्ह्यथनादीगु दु ।
उखे नेपाली सेनां थ्वहे लसताय् पृथ्वी नारायण शाहं गोर्खांनिसें वयाः येँ देय् त्याकेत युद्ध याःबलय् छ्यःगु लँपुयात ‘गोरखा-काठमाडौं एकीकरण मार्ग पदयात्रा’ धइगु नां तयाः सेनाया छगू टुकडीया पदयात्रा याकूगु दु । उगु टुकडी म्हिगः येँय् थ्यंकः वःगु खः । थ्वहे लसताय् सेनां छगू कविता धेंधेंबल्लाः कासा समेत याःगु खः ।
थुकिया नापनापं थौं नेपाल प्रज्ञा परिषद्पाखें नं छगू ज्याझ्वः यासें पृथ्वी नारायण शाहया १९९ दँ बुन्हि न्यायेकेत्यंगु दु । पृथ्वीनारायण शाह सुं साहित्यकार मखुसां नं छगू साहित्यिक संस्थां पृथ्वी दिवस न्यायेकूगु खँय् साहित्यकारतय्सं हे आलोचना याना वयाच्वंगु दु । थौंया न्हियात विशेष रूपं न्यायेकेगु लागिं वंगु छुं ई न्ह्यवंनिसें सीपी मैनाली, मनिषा कोइराला, रमेश खरेल आदि समेत दुथ्याःगु छगू पुचलं तयारी याना वयाच्वंगु खः ।<eot>बैशाख २ - कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिमयात पनेत नेपालय् थुथाय् लकडाउन जारी जुयाच्वगु अवस्था खः । लकडाउन वंगु चैत ११ गतेनिसें शुरू जुगु खः । अनलिपा चैत २५ तकया लागि थप जुल धासाः आः वया बैशाख १५ तकया लागि लकडाउन जारी जुयाच्वंगु दु। चैत १५ तक जक लकडाउन धाःवलय् यक्वसियां बैशाख १ य् थथे यायेमालिइ अथे यायेमालिइ धकाः खाइ सन्हू, विक्रम संम्वतया न्हूँ दँया हनेत योजना न दयेकुगु खसाः लिपा बैशाख ३ तक हाकन लकडाउन थप जुसेलिइ वं न याये मखन।
शुरू शुरूइ ला लकडाउन थथे ताहाकः जुइ धकाः यक्वसियां बिचा मयाःगु खः। न्हापा विदा मदया विदा वसाः ज्यू धकाः पियाच्वनिपिन्त आ वया विदा शब्दं हे एलर्जी थें जुगु दु । छेँय् न पिहाँवनेमजिल, नल, च्वन, टिभि स्वल, रेडियो न्यन सामाजिक संजालय् तक्यन - यक्वसियाःगु दैनिक जीवन थथे याना हनाच्वंगु दु । न्ह्यागु हे यासाः वहे कोरोना, स्वसाः कोरोना, न्यसाः न कोरोना । मजिल धकाः लँय् सिथय् छेँय् च्वपिं जुसाः झ्यालं क्वःस्वसां न वहे उराठ सुनसान ल, व न गुलि जक स्वयेगु , पसः न चागु मखु, मनू जुगु न मखु। छेँय् न तुति पिने तसाः पुलिस ज्वनिइ धकाः थःगु त्वाःबहालय् च्वसाः न ग्याःय् माःगु अवस्था । थुकथं यक्वसियागु आःयागु दिनचर्या न्ह्यानाच्वंगु दु। खँय तला अनलाइन क्लास, म्ये हालेगु थज्यागु ज्या न जुयाच्वंगु दु। व न गुलि स्वयेगु , गुलि नेनेगु।
अथेहे शुरूशुरूइ पुलागु पुलागु फोटो शेयर यात, पुलागु फोटोयात कया न यक्व टीकाटीप्पणी न यात । अनलिपां यक्वसियां साःसाःगु नसाः दयेका क्यन, तर न मजिल धकाः लिपा थःथःगु क्यबः लगायत ठाय न ब्वल, आः व नं कम जुइधुक्कुल ।
आः वया यक्वसियां कोरोना व ताहाःक जुगु लकडाउनया भावनात फेसबुकय् बाःवयाच्वंगु दु । जिमिसं फेसबुकय् वाः वगु छु छु विचा,भावना थन मुंकागु दु।<eot>येँ – थनिं नीदँ न्ह्यः येँया असनय् स्थापना जूगु भिंतुना गुथिया नीक्वःगु साधारणसभा वंगु ११३९ पोहेलाथ्व त्रयोदशि कुन्हु गुथिया ज्याकुथिइ नायः उपेन्द्रकाजी शाक्यया सभापतित्वय् छगू ज्याझ्वःया दथुइ क्वचाल ।
साधारणसभां गुथिया न्हूगु ज्यासना पुचः ल्यःगु खः । न्हूगु ज्यासना पुचलय् सचिनकाजी तुलाधर नायः, कृष्णमान तुलाधर न्वकु, अमुलकाजी तुलाधर छ्याञ्जे, सुनिलरत्न तुलाधर दांभरिं, सुशीलकाजी तुलाधर लिउ छ्याञ्जे, रविनलाल श्रेष्ठ लिउ दांभरिं व उपेन्द्रकाजी शाक्य नि. नायः कथं निर्वाचित जूगुु खः ।
भिंतुना गुथि थीथीकथंया सामाजिक, धार्मिक व सांस्कृतिक ज्याझ्वः याना वयाच्वंगु संस्था खः । न्हूदँबलय् भाषाख्यः व धार्मिक ख्यःया थीथी व्यक्तिया किपा अंकित भिंगु वहःया पाँय्म्व, वसन्त ऋतुया लसताय् वसन्त श्रवण, येँयाःबलय् समय्बजि इनेगु, पाहांचः¥हेबलय् असनय् खः ल्वाकीबलय् चतांमरि ह्वलेगु, अक्षय तृतियाबलय् साखःति त्वंकेगु लिसें मेगु आपालं ज्याझ्वः गुथिं याना वयाच्वंगु दु ।<eot>भदाै १५ - कोरोना भाइरस (कोभिड-१९) या न्हूगु भेरियन्ट लूगु दु। कोरोना महामारी फैले यायेत जिम्मेवार सार्स–कोभ–टू या न्हूगु भेरियन्ट लूगु खः।
अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमया कथं दकलें न्हापां दक्षिण अफ्रिकाय् लूगु थ्व भेरियन्ट विश्वया मेमेगु देशय् नं फैले जूगु लूगु खः। थ्व भेरियन्ट थप सङ्क्रामक व खोपया असरं नं बचे जुइफूगु धागु दु।
दक्षिण अफ्रिकाया नेशनल इन्सटीट्यूट फर कम्युनिकेबल डिजज (एनआईसीडी) व क्वाजुलु–नेटाल रिसर्च इनोवेसन एन्ड सिक्वेन्सिङ प्ल्याटफर्म (केआरआईएसपी) या वैज्ञानिकतयगु कथं थुगुसिया मे महिनाय् न्हापांखुसि सी.१.२ भेरियन्ट लूगु खः। अगस्त १३तकया दुने थ्व भेरियन्ट चीन, रिपब्लिक अफ कंगो, मरिसियस, बेलायत, न्यूजिल्याण्ड, पोर्चुगल व स्वीटजरल्याण्डतक थ्यनेधुक्कुंगु दु। वैज्ञानिकतय्सं भाइरसया थ्व भेरियन्टयात भेरियन्ट अफ इन्ट्रेस्ट जुइफू धागु दु। डब्लूएचओया कथं भाइरसया ट्रान्समिसन, गम्भीर लक्षण, इम्युनिटीयात झंग लायेफूगु व डायग्नोसिसपाखें नं बचे जुइफूगु क्षमता क्यनिगु भाइरसया भेरियन्टयात भेरियन्ट अफ इन्ट्रेस्ट श्रेणीइ तइ। छगू अध्ययनय् सी.१.२ न्हापां लूगु सी.१ भेरियन्टसिबें नं तसकं म्युटेट जुइधुक्कुंगु दु। दक्षिण अफ्रिकाय् कोरोनाभाइरसया न्हापांगु लहरया लागि सी.१ भेरियन्टयात जिम्मेवार कथं कयातःगु दु।
अध्ययनकर्तातय्सं म्युटेसनं भाइरसय् परिवर्तन हयाः उकियात एन्टीबडी व प्रतिरोधात्मक क्षमतापाखें नं बचे जुइत ग्वाहालि याइ धागु दु। थुकिइ अल्फा व बीटा भेरियन्टविरुद्ध एन्टीबडी विकास जुइधुक्कुंपिं मनूत लाःगु इमिसं धागु दु । अध्ययनय् दक्षिण अफ्रिकाय् हरेक महिना सी.१.२ जिनोमया ल्याखँय् मदिक्क थहाँवनाच्वंगु लूगु धागु दु । मे महिनाय् ०.२ प्रतिशत दुगुलिं जुलाईतकय् थ्व ल्याः थहाँवनाः २ प्रतिशत थ्यनेधुक्कुंगु दु। भाइरोलोजिस्टया कथं थ्व म्युटेसन हलिन्यकं न्ह्यानाच्वंगु खोप अभियानया लागि चुनौती जूगु दु।<eot>येँय्या कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिका ७ अमरसिंह चोकय् बा ९३ प ३३१० ल्या:या मोटरसाइकल दुर्घटना जुया चालक सिन्धुली छेँय् जुया आ: ख्वपय् च्वनिम्ह ३१ दँया निराजन बराल सिगु ख: । सडक लेन त्यला वयाच्वंगु बा ५ ख ४३ ७३ ल्याःया टिप्परयात साइड बिइगु झ्वलय् मोटरसाइकल छेँय् न्यागु खः।
मोटरसाइकल चालक बराल राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरय् वासःया झ्वलय् सिगु महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखां धागु दु।
अथेहे येँया न्हूगु बसपार्कय् मोटरसाइकलया ठक्करं लँजुवा सिगु दु । बा ८७ प ७०९२ ल्याःया मोटरसाइकलया ठक्करं लँजुवा लमजुङया दोर्दी गाउँपालिका ७ या ५६ दँया सुनमायाँ गुरुङ सिगु प्रहरीइ धागु दु।<eot>न्ह्याबलें ल्याय्म्ह खने दयाच्वनेगु इच्छा सुयात जक मदइ ? तर ल्याय्म्हसू धयागु खँ दँ वंलिसे सुकू गना वनी । हलिमय् मनूतय्सं ल्याय्म्ह खनेदयेकेगु निंतिं क्रिम पाउडरनिसें कया: फेरियलयालिसं सर्जरीतकं याकेगु यानाच्वनी । तर विज्ञपिनिकथं थुज्व:गु कृत्रिम उपायं दीर्घकालीन रुपय् छुं लिच्व: लाके फइगु व उकिया लिच्व: केवल अल्पकालिन जक जुइ ।
वास्तवय् दँ वंलिसे ज्याथं थिया हइगु प्राकृतिक नियम हे ख: । तर गुलिं गुलिं मनूत ल्याय्म्ह इलय् हे ज्याथ: थें खनेदइ । बेलायतया शोधकर्ता डा. डेभिड विक्सं मनूतय्के याकनं वइगु ज्याथसूयात गुकथं पने फइ व ल्याय्म्हसूयात गुकथं ता:ईतक ल्यंका तयेफइ धैगु विषयस अनुसन्धान यानाच्वंगु दु । वय्क:या कथं मिसा व मिजनय् ल्याय्म्हसूयात ता:हाकयेकेगु छगू महत्वपूर्ण उपाय नियमित सम्भोग ख: । नियमित सम्भोगं ल्याय्म्ह ई पुलेधुंकूपिं मिसा व मिजं निम्हं न्यादँनिसें न्हय्दँतक म्हो दँया खनेदइगु वय्क:या धापू दु । वय्क:या कथं सहवासया झ्वलय् म्हं पिहां वइगु हर्मोनं ज्याथसूयात म्हो यायेत ग्वाहालि याइ ।
डा. डेभिडं थ्व शोधया झ्वलय् झिदँतक थीथी दँ पुच:या द्वलंद्व: मिसा व मिजंतय् दथुइ अध्ययन यात । थ्व झ्वलय् वय्कलं ४०–५० दँ पुच:या मिसामिजंत यक्व: ल्याय्म्ह जूगु खन । वय्क:या कथं ल्याय्म्ह खनेदुपिं ४०–५० दँयापिं मनूतय्सं वालय् म्होतिं नं स्वक्व:तक शारीरिक स्वापू तयेगु या: । डेभिडं धाइ, यौन सम्बन्धं वइगु आनन्द ल्याय्म्हसू ल्यंका तयेगु मू अस्त्र ख: ।
वय्क:या कथं सम्भोगया झ्वलय् वइगु भावनाया आवेगं मनूया स्वास्थ्य गथे च्वं धइगु खँतकं सीके फइ । सम्भोगया झ्वलय् भावनाया आवेग अप्वया वइपिं मनूतय्गु हृदयाघातलिसेंया समस्यां अकालय् ज्यान वनीगु सम्भावना ५० प्रतिशतं म्हो जुइगु थ्वयां न्ह्य: भारतय् या:गु अध्ययनं नं क्यनेधुंकूगु दु । नियमित सम्भोग याइपिं मनूत थीथी कथंया स्वास्थ्य समस्यां पीडित जुइगु सम्भावना म्हो जक सहबासय् ब्वति काइपिं मनूत स्वयां यक्व म्हो जुइ ।<eot>सात सालया क्रान्तिया पृष्ठ भूमिइ सर्वसाधारण जनता नं शिक्षित जुइ दयेमा धइगु माग कथं क्रान्ति लिपा सरकारी स्तरं धराधर स्कूल कलेज धराधर चायेका हल । स्वनिगया नेवाःतय्सं साक्षर जुइमा धइगु बुलुं थुइका हल । तत्कालिन इलया नेवाःतय्सं थः साक्षर जुइ मखंसां थः भावि सन्ततीतय्त शिक्षित व दिक्षित यायेमा धइगु थुइका थः सन्तानतय्त सरकारी स्तरं चायेकूगु खस भाषाया ब्वने कुथिइ काय् म्ह्यायेयात क्वंके छ्वल । छगु वास्तविक खँ तत्कालिन इलय् थ्व स्वनिगलय् निरंकुश तानाशाही राणा शासन खया नं नेपाल भाषा हे थनया अनौपचारिक रुपं हे जुसां आधिकारिक भाषा जुया च्वंगु खः । सरकारी कामकाजी भाषा खस भाषा जुसां । तर सात सालया क्रन्तिया लिपा सरकारी रुपं थनया आदिवासी नेवाःतय् नं खस भाषां हे शिक्षा बीगु यात । खस भाषितय्गु भाषिक एकाधिकार नीति कथं थ्व नीतियात अधिराज्य न्यकं लागु यात । स्वनिगया नेवाःतय् दथुइ खस भाषा मसकं आखः ब्वने सइ मखु हे धकाः भ्रम ब्वलंका विल । थ्व हे खस भाषितय्गु भ्रमं नेवाःतय्सं नं खस भाषा मसल धासा छुं नं मसइगु, मसीगु व न्ववाये मफइगु भ्रमय् लाना थःगु मां भाय् नेपाल भाषायात हेबाय् चेवाय् याना नेवाःतय्सं छेँखा पतिकं ससां मससां बराय्चाया थः सन्तानतय्त खस भाषा खँ ल्हायेगु व ल्हाकेगु याना भाषा त्वल । लजगा त्वता, अपुगु लजगा माः जुल । नेवाःतय्गु मु लजगा धइगु बुज्या खः । बु ज्या याये मंमन्त । बु मिया छेँ दना बालं विया याउंक दां प्वचि खना म्वं द्वं मखंम्हं जाःकि द्वं खना आते चाथें नेवाःत दां प्वः ची खना वेँ चाल । थःगु तलिजि त्वल । स्वनिगपिने वपिं गैर नेवाःतय्गु संस्कृति नाल । दाजु किजा, फुकि म्वाल । नीगतिइ खँय् थःगु थाय्बाय् त्वता पलायन जुल ।
दाजु–किजा जाःसा त्वाः ख्याये फु । त्वाः त्ववाः मिले जुसा दे ख्याये फु । धइगु नेवाःतय् दथुइ लोकं ह्वाःगु धापु ल्वःमंकल । ‘भाइ फुटे गंवार लुटे ।’ हिन्दुस्तानी धापु थें पिने वःपिं खस ब्रम्हुतय्सं नेवाःदाजुकिजा दथुइ ल्वापु थना, नेवाःतय्गु थाय्बाय् फुसा सितिकं मफुसा खी साया भावं न्याना काल । नेवाःतय्गु म्ह्याय् व काय्मचा बल्छिइ न्याः क्यंके क्यंका नेवाःतय्गु सम्पत्ति हे थःगु याना काल । तर नं नेवाःत न्ह्यलं मचा, थौंतकं न्ह्यलं ब्वाना हे च्वन ।
थ्व देसय् नेवाःत जक मखु मैथली भाषि मधेशी, थारु, तामाङ्ग, गुरुङ्ग, मगर, शेर्पा, लिम्बु भोटे नं दूगु खः । तर इमिसं थःगु भाषा, संस्कृति व जीवनशैलीयात निरंकुश राणाकालिन वाय् एकतन्त्रीय पंचायतीकालीनय् मत्वतु । थःगु भाषा, संस्कृति नाला म्वाका तल । जीविकोपार्जनया नितिं स्वनिगलय् दुहां वसां थःगु भाषायात कः घाना च्वन । नेवाःत अजाम्ह नस्लया मनु खः । गुम्हं भ्याय्.... भ्याय्....हाला झ्वागलय् कुहां वनिपिं खः । अथे जुया थौं नेवाःतय्सं थःगु धर्म नं त्वता आयातित धर्म नं नाःजुया च्वंगु जुल । नेवाः थःगु जाति, भाषा, संस्कृति व गौरवय् धस्वना च्वने मफुम्ह जाति खः । काय् मिया च्यः न्याइगु बुद्धिया मनु खः ।
लौकं ह्वाम्ह उपन्यासकार भाजु नजरराम महर्जनया उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ नेवाःतय्त दथुइ ब्वलना च्वंगु विसंगति व विकृतिया विरुद्धया सः खः । थ्व सः न्यः दँ न्ह्य हे थ्वये माःगु खः । नेवाःतय्सं थःगुजाति अस्तित्वयात थातं तयाः नाला काये मफूगु व आधुनिकिकरण सभ्य जुइगु नामय् पिने वःपिनिगु देखासिकी व हाहालय् थःगु पहिचानयात त्वतूतु वना थौं नेवाःजातिया भाषा, साहित्य–कला, तजिलजि न्हना वना नेवाःजाति हे संकटय् लाः वंगुया सः खः ‘थ्वया च्वंगु सः’ ।
इतिहासया छगु कालखण्डय् नेवाःत सभ्य, सुसंस्कृत व सुशिक्षित धकाः सुपरिचित जुया च्वंगु खः । तर इतिहासयात स्वयेगु खःसा थ्व देशय् नेवाःतय्गु भाषा, संस्कृति व सभ्यता नाला नेपाःमियात यक्व शासकतय्सं शासन याना वंगु इतिहास दु । फलानाम्ह मल्ल जुजुं थ्वःगु भाषा थू, कविता च्वयेफु धइगु इतिहास जक मखु येँया हनुमान ध्वाखाय् ल्ह्वँ पौलय् हे किया तःगु झिसं खंके फू । तत्कालिन इलय् जुजुतय्गु साक्षरतायात स्वयेगु खःसा सर्वसाधारण नेवाःत तसकं हे साक्षर जुइमाःगु खः । तर जुजुया लाय्कुया चाकलय् चाहिलिपिं भाइभादारत, जुजुया सन्तान जक गुरुपाखें शिक्षा ग्रहण यायेगु अवसर प्राप्त जूगु इतिहास अध्ययन यायेगु इलय् थूइके फू । सतप्रतिशत सर्वसाधारण जनता निरक्षर, शिक्षापाखें बन्चित । बु ज्याये सिमित । थ्वया लिच्व खः, गोर्खाया जुजु पृथ्वी नारायण शाहपाखें याउंक हता याना थ्व स्वनिगयात अधिनय् काःगु । मल्ल जुजुपिसं दूरदर्शिता तय् फूगु खसा नेपाःया राज्य शक्ति खसब्राम्हणतय्गु ल्हातय् अवश्य नं मलाइगु खइ । थौं खसब्राम्हणतय्गु एकात्मक राज्य दुने नेपाःया आदिवासी जनजातितय्सं राज्यपाखें अनेकौं विभेद व उत्पीडन फये माला च्वंगु दु । राज्यंपाखें वीगु सुविधापाखें बन्चित जुइ मालाच्वंगु दु । थ्व राज्यपाखें याइगु विभेद दुने नेवाःत अझ उप्वः पिडित व प्रताडित जुइ माला च्वंगु खः । षडयन्त्रया मू टारगेग नं नेवाःत हे लाना वःगु हुनि थौ नेवाःतय्गु अस्तित्व इमिसं चाहे जु थें ध्रापय् लाः वंगु खः । ध्रापय् लाः वनेगुलिइ नेवाःतय्गु थःगु हे नं चय्ब्व ल्हा दु । थ्वया हे विरुद्ध ख नजररामयाः उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ ।
उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ छम्ह साधारण पाठकया दृष्टिइ जक मखु विशिष्ट व बुद्धिजीवि पाठक दथुइ नं उतिग्यंक पठनीय व मनन योग्य जु । थःत नेवाः धकाः धाइ पिसं थ्व उपन्यास छक्व ब्वने माःगु सफु खः । मुकं किपुया नेवाः परिवेशय् च्वया तःगु व किपुमिसं साक्षात्कार याना वया समस्या जुसां थ्व समस्या धइगु स्वनिगया सकल नेवाःतय्गु समस्या खः ।
नेपाल भाषा ख्यलय् नेपाल संम्बत् ११०५ निसें आख्यानकारया रुपय् थतः म्हसिका वया च्वम्ह भाजु नजरराम महर्जनया झिनछगु उपन्यास खः । थ्वसिबें न्ह्यः मिपुसा, न्ह्याना च्वंगु सर्ग, झ्वाः जुया वंगु स्वाँ, लिजला, थःकतः, भावना, वः सु ?, थः सु कतः सु ?, जि सतः मखु, लसना थें जाःगु उपन्यास च्वया नेपाल भाषाया साहित्यया धुकु बल्लाका मां भाय्या सेवा याना वया च्वम्ह सिद्धहस्त उपन्यासकार खः भाजु नजरराम महर्जजन । वयेकया च्वसां पिदंगु उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ ब्वब्वं वने बलय् नुग्लय् थ्यू । उपन्यास दुनेया पात्रया मखु, सकल नेवाःतयूगु जीवनया थथ्या क्वथ्या खः धइथे अनूभुति जु । आप्रवासी गैर नेवाःतय्सं स्वनिगया नेवाःतय्त अने कथं दुःख बीगु थः म्ह्याय् मचा नेवाः काय मचानाप यःथ्य चाहिका छ्वःइगु तर अनैतिक ज्याःय् संलग्नया द्वपं नेवाःतय्त छ्यनय् दिका ख्याना गलत ढंग लवः नं इमिसं काइगु अथें नेवाःतय्गु छेँ बालं च्वं वया नेवाःतय्त हे ख्याय्त सनिगु थे जाःगु चिचिधंगु घठनायात तकं थाय् विया, नेवाःतय्त जुया च्वंगु समस्या उल्ला क्यनेत ताः लागु उपनयास खः ‘थ्वया च्वंगु सः’ ।
छम्ह सिद्धहस्त उपन्यासकारया च्वसा पिदंगु उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ ब्वना वने बलय् गन दिपा काये म्वायेकं न्ह्याना वं । थ्व महत्वपूर्ण पक्ष खः । तर भतिचा दुवाला स्वसवं वने बलय् पुखुलिइ मुना च्वंगु लः निकासा चायेका बी वं छ्वालल न्ह्यना वंगु लःया गति थें ताये दु गुगुलिइ छु रिदम मदु । गुलि खुसि थःगु तालय् कलकल ध्वंनि न्ह्याना मिठास व कर्ण प्रिय जुइगु खः व जिं अनुभूति याये मखं । अथे धइगु उपन्यास प्रस्तुति खग्वःया दृश्यया अभाव प्रस्त हे खने दु । किपुया धार्मिक सांस्कृतिक पक्षयात छगु दतले न्ह्यथने ताःलाःगु दु । तर प्रकृति व मौसमया शव्द चित्रण मदया उपन्यास ब्वब्वं वने बलय् उपन्यास मखु निबन्ध ब्वना च्वनाःगु वाय् छु पौया च्वसु ब्वना च्वनाःगु जक खला धइगु भान जु । अथे धइथें मन्द फल्चा मुनिपिं पात्रतय्त संवाद यायेकगु झ्वलय् गुम्ह पात्रया संवाद धइगु खँय् सर्वसाधारण पाठकयात अलमलय् लाकेगु प्राविधिक पक्ष कमजोर खने दु ।
थःजाःगु चिंचिं धंगु कमजोर पक्षयात मखंसु यायेगु खसा ‘थ्वया च्वंगु सः’ उपन्यास तसकं च्वयेछाये बःजु । थःजागु उपन्यास नेपाल भाषा ख्यलय् पिदने माःगु निगु दशक न्ह्य हे खः । आः हे नं थ्व धंगु उपलब्धी खः । सुभाय् !<eot>चैत २७ - यलय् बुंगद्यःया न्हवं लिपा रथ दयेकेगु ज्या छु जुइधकाः अन्याैलाता ब्वलनाच्वगु इलय् ज्यापू समाज यलय् च्वंगु बैठकं थ्व सम्वन्धय् निर्णय यागु दु । कोरोना भाइरसया संक्रमण पनेत सरकारं तयातगु लकडाउन चिलाःवनेधुक्का तिनी बुंगद्यःया रथ दयेकिगु जुगु दु । विहिबाः सरोकारवाला निकाय, गुथियार लगायत फुक्क सहभागी बैठकं थथे निर्णय यागु खः । बुंगद्यःया रथ द्यःया न्हवं खुन्हू साइत पुजा याना कन्हय् खुन्हू हामो कि ताना पुच्वलय् दयेकिगु खः । तर थुगुसिइ वगु विषम परिस्थिति याना सरकारं तःगु लकडाउन चिलावनेधुक्का क्षमा पुजा याना रथ दयेकेगु ज्या यायेगु निर्णय जुगु दु ।
२०७७ सालया बुंगद्यःया जात्रा वइगु बैशाख १२ गते द्यःयात रथय् विज्याका १५ गतेनिसें शुरू जुइगु पात्रोय् न्ह्यथना तगु दु ।<eot>थौंकन्हे नेवाःफिल्म दयेकीपिं अप्वःया वःगु दु । नेवाःफिल्मय् तइगु लाय् नं अप्वया वःगु दु । थगुनेनगुने तकसा नेवाः फिल्मया बजेट झिगुलख तका धका धाल की हे बीग बजेट धका धाइगु खःसा आः थूगुसी बजेटया थ्वः पःखाः झंझं तजाः जुया वःगु दु । छखे “च्वापुफय्” या बजेट स्वंगु करोडतका धका धालसाः आः वया नेवाः फिल्म ख्यःया छम्ह नांजाम्ह निर्देशक आर्यम नकःमिं दयेका च्वंगु “लाखे भाजु”या बजेट न्येय्गु लख थ्यनिगु जूगु दु धका बय्बय् जुया च्वंगु दु । “च्वापुफय्” फिल्मय् सनिश शाक्य , निकि महर्जन , राजेन्द्रमान शाक्य लगायत आपालं कलाकार तय्गु भुमिका दइगु जूगु दुसाः थुकीयात नेपालभाषाया मल्टी स्टारर फिल्मया रुपय् चर्चा यानातःगु दु । “कीर्तिपुर ः द लिजेण्ड अफ कीर्तिलक्ष्मी” फिल्मया निर्देशक प्रदिप खड्गीया निर्देशनय् दयेका च्वंगु “च्वापुफय्” या छुंछुं अंशया शुटिंग चीनया ल्हासाय् क्वचायेके धुंकूगु दु । थज्यागु थीथी कारणं याना थ्व फिल्म बीग बजेट फिल्म जूवंगु खः ।
थ्वसिबें न्हापा सञ्चारकःमि समीर बलामिं निर्देशन याइगु धका धाःगु “आ...छु याये” या बजेट नं अथे हे पीगु ÷न्येय्गुलख तका तुइ धका नाय्खिं च्वयेके धुंकूगु दु । आः थनथाय् लाक्क धाय्गु खःसा “लाखे भाजु” व “च्वापुफय्” या विषय बस्तु धइगु नेपाःया इतिहासलिसे स्वापु दूगु पुलांगु बाखँ न्ह्यब्वय्माःगुलिंजक मखसे थुकिया क्यानभास हे तधं जुइगुलिं थुकी लाय् अप्वः तुइगु स्वाभाविक खः अले “आ...छु याये” या लाय् धाःसा थुकी छ्यलिगु प्रविधी व म्हितिपिं कलाकारतय्गु हुनिं अप्वः तुइगु खँ पिहाँ वया च्वंगु दु । थुके नेपाःया फिल्मख्यलय् नांजाम्ह हिरो कर्मा नं म्हितिगु खँ दु । वयागु निंतिंजक न्यागुनिसें च्यागुलखतका दाँ ज्याला पुलेमालिगु खँ दु ।
“लाखे भाजु” या निर्माणय् लोकंह्वाम्ह हिरोइन् आशिष्मा नकःमिं ल्हाः तःगुलिंजक मखसे थुके नेपाःया फिल्म ख्यःया नांजाःपिं बञ्जाःत प्रदिपकुमार उदय , गोपालकाजी कायस्थ व नरेन्द्र महर्जन थेंँज्यापिन्सं नं लाय् तइगु कारणं याना नं बय्बय् जुया च्वंगु खः । थ्व फिल्मय् आशिष्माया हिरो कथं सोहित मानन्धर खनेदइसा थुके सुरज व्यञ्जनकार , रुपेन श्रेष्ठ , मदनदास श्रेष्ठ , नगीना जोशी , गणेशराम लाछीया नापनापं ख्यालिजुजुया रुपय् नांजाम्ह कलाकार मदनकृष्ण श्रेष्ठयात नं स्वय्दइगु जूगु दु । नेपाःया तःजिगु नखः ञयाबले पिहाँ वइम्ह मजिपा लाखेया ऐतिहासिक बाखँ ज्वना पिलूवय्त्यंगु नेवाः फिल्म थ्व जक मखु मेगु नं दु । अले मेगु फिल्मया नां “मजिपा लाखे” खः । थ्व एनिमेशन प्रविधी दयेका च्वंगु फिल्म खः । थ्व फिल्मया निर्देशक संयुक्त श्रेष्ठं थ्वसिबें न्हापा एनिमेशन प्रविधी हे छ्यला “शंखधरया बाखं” नांयागु छगु फिल्म दयेके धुंकूगु दुसाः उगु फिल्म नगुने तिनि पिदंगु खः ।
थगुने यक्वः हे नेवाः फिल्मया मुहुर्त व शुटिंग न्ह्याःगु खनेदत । उकी मध्ये छगू धइगु राजेशमान सिंहया निर्देशनय् दयकेत्यंगु “लिबाय् धुंका” नांयागु छगु फिल्म नं खः । थ्व फिल्मया शुटिंग शुरु याय् न्ह्यः कलाकार व प्राविधिक मुना वर्कशप नं याःगु खः । थथे नेवाः फिल्मया ख्यलय् वर्कशप धाइगु म्होजक याः । “मू मदुगु जिन्दगी” फिल्मय् हिरो जुया म्हितुम्ह आर एल महर्जन हाकनं छक्वः “लिबाय् धुंका”फिल्मय् हिरो जुया म्हितिगु जूगु दुसाः थुके आराध्यलक्ष्मी खडगी हिरोइन् जुया म्हितेत्यंगु दु । आशाकाजी थकु , मञ्जु श्रेष्ठ , नारायणदेबी प्रधान , रामराजा भाम , भिमसेन रिसाल , मोहिद्दीन खान , कुमार कार्की व उत्तम खत्री थ्व फिल्मया मेन कलाकारपिं खः ।
अथेहेतुं निर्देशक पवन जोशीया “बसन्त ऋतु” नं थगुने हे शुटिंग न्ह्याःगु फिल्म खः । थुके अनु महर्जन , किशोर चिपालु , शोभा महर्जन , राजी किपु थेंज्यापिं आपालं कलाकारया मेन रोल दु । न्हापा छम्ह निर्माताया रुपय् खनेदय्क वःम्ह सुरेश खडगी आः छम्ह निर्देशकया रुपय् नं खनेदइगु जूगु दुसाः सुरेश खडगीं दयेकेत्यंगु “मां” फिल्मय् नेपालभाषाया साहित्य ख्यलय् न्हापांम्ह मिसा उपन्यासकार कथं कयाःतःम्ह शशीकला मानन्धरं मां जुया म्हितिगु जूगु दु । थुके लोकंह्वाम्ह हिरोइन् भिन्तुना जोशीं नं छम्ह हिरोइन् जुया म्हितिगु जूगु दुसाः वलिसे किशोर शाहीया जोडी दइगु थ्व फिल्मय् सञ्जु खडगी व रजनी खडगीया नं जोडी दई ।
थूगुसी नेवाः फिल्म ख्यलय् न्हूपिं निर्देशकत नं खनेदय्क वय्त्यंगु दु । थथे निर्देशनय् पलाः न्ह्याकेत्यंपिं मध्ये भाजु पूर्णकाजी ज्यापु नं खः । पूर्णकाजी ज्यापु व अनुज महर्जन जाना निर्देशन याना च्वंगु “हिसिमति” फिल्मय् निकी महर्जन हिरोइन्या रुपय् म्हिता च्वंगु दुसाः थुके योगेन महर्जनं हिरो जुया म्हिता च्वंगु दु । अथेहेतुं थूगुसी खनेदय्क वय्त्यंम्ह मेम्ह निर्देशक राजेन्द्रमान शाक्य नं खः । राजेन्द्रमान शाक्यं दय्का च्वंगु नेवाः फिल्मया नां “रश्मी” खः । नगुने हे शुटिंग शुरुयाःगु थ्व “रश्मी”फिल्मयात आशिष्मा नकःमिया नेवाः फिल्मय् कमब्याक जुइगु फिल्मया रुपय् बय्बय् यानातःगु फिल्म खः । नेवाः फिल्म ख्यःया हिसिदुम्ह हिरो धका धयातःम्ह राजु महर्जन नं कमब्याक जुइत्यंगु थ्व फिल्मय् सुरज व्यञ्जनकारया नं मेन रोल दु ।
अथेहेतुं थूगुसी पिदनिगु छगु फिल्मय् “वाःया दुने जाकी दु” नं ला । थ्व फिल्मया निर्देशक बाशु शाही खः । ब्या यायेम्हा , एक से एक , तानाज्यो थेंज्यागु आपालं फिल्म दयेका नेवाः फिल्म ख्यःया नन्स्टप निर्देशक धायेकेत ताःलाम्ह बाशु शाहीया थ्व फिल्मया शुटिंग क्वचाय् धुंकूगु दुसाः थौंकन्हे एडिटिंगया ज्या न्ह्याना च्वंगु दु । तर थ्व फिल्मया बारे मेगु खँ धाःसा पितब्यूगु मदुनि ।
थूगुसी पिदनिगु नेवाः फिल्मय् छगु अतिकं बय्बय् जुया च्वंगु फिल्म धइगु “जामन गुभाजु” खः । नेवाः तजिलजिं जाःगु थ्व फिल्म नेवाःत दथुइ तसकं लोकंह्वाःगु पुलां बाखंनय् आधारित फिल्म खः । मल्ल कालिन जुजुया पालय्या थ्व बाखं धइगु नेपाःया नांजाम्ह तान्त्रिक गुभाजुया बारेया बाखं खः । थ्व फिल्मया निर्देशक रवि सायमि खःसा थुके सुशील राजोपाध्यायं जामन गुभाजुया मेन रोल म्हिता तःगु दुसाः थुके पुष्कर माथेमा , सुरज व्यञ्जनकार , अमिता जोशी , अन्नपूर्णेश्वरी श्रेष्ठ , संघरत्न शाक्य थेंज्यापिं आपालं कलाकारतसें थीथी भुमिकाय् अभिनय याना तःगु दु । दक्वं शुटिंग क्वचाय् धुंकूगु थ्प फिल्मया थौं भिजुअल ईफेक्टया ज्या जुया च्वंगु दु । थुकथं थ्व दँ नेवाः फिल्म ख्यःया निंतिं छगू बिस्कं हे महत्वया दँ जुइगु पक्का जूगु दु ।<eot>एजेन्सी- युरोपया थीथी देसय् कोरोनाया संक्रमण अप्वया वनाच्वंगुलिं तःगु कोरोना नियमया विरुद्ध प्रदर्शन जूगु दु । अस्ट्रिया, क्रोएसिया, नेदरल्याण्ड्स व इटालीइ द्वलंद्वः मनूत सतकय् वयाः प्रदर्शन याःगु खः ।
नेदरल्याण्ड्सय् जूगु लकडाउनया न्हूगु नियमयात कयाः नं विरोध प्रदर्शन जूगु दु । नेदरल्याण्ड्सया हेगय् प्रहरी व प्रदर्शनकारी दथुइ झडपलिपा आपतकालया आदेश जारी याःगु दुसा ७ म्हेसित ज्वंगु दु । हेगय् प्रदर्शनकारीतय्सं साइकलय् मि तःगु खःसा प्रहरीयात मि च्याकाः कयेकूगु खः । झडपय् न्याम्ह प्रहरी घाःपाः जूगु धाःगु दु । नेदरल्याण्ड्सया रोटरडामय् प्रदर्शन हिंसात्मक जुइवं प्रहरीं हवाइफायर याःगु खः । समाचार संस्था रोयटर्सं बिउगु जानकारीकथं प्रहरीं ताके यानाः गोलीं कयेकूगु व गोलीं लानाः स्वम्ह घाःपाः जूगु दु ।
अस्ट्रियाया राजधानी भियनाय् नं लकडाउनया विरोधय् प्रदर्शन जूगु दु । सोमवाः निसें २० न्हुया निंतिं लकडाउन व कोरोना विरुद्धया खोप काये हे माःगु नियमया विरुद्ध द्वलद्वः मनूतय्सं राजधानीया सतकय् वयाः प्रदर्शन याःगु खः । कोरोनाविरुद्ध खोप अनिवार्य याःगु अस्ट्रिया युरोपया न्हापांगु देय् खः ।
अथे हे क्रोएसियाय् नं सार्वजनिक क्षेत्रय् ज्या याइपिं कर्मचारीतय्सं खोप काये हे माःगु नियम विरुद्ध राजधानी जाग्रेबय् द्वलंद्वः मनूतय्सं प्रदर्शन याःगु दुसा इटालीइ ज्याकुथि, सार्वजनिक सवारी व थीथी थासय् प्रवेशया निंतिं ग्रिन पास माःगु नियमया विरुद्ध प्रदर्शन जूगु खः ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनं युरोपय् अप्वयाच्वंगु कोरोनायात कयाः चिन्ता क्यसें नियम कडा मयात धाःसा लाबलाया दुने हे न्यागू लाख मनू सीफुगु धाःगु दु । संगठनया निर्देशक डा. हान्स क्लुगें बीबीसीयात थुकिया जानकारी बिउगु खः । डा क्लुगें खोप कायेमाःगु, मास्क तयेमाःगु व कोरोना पास लागु यायेमाःगु नं धाःगु दु । युरोपियन देय् जर्मनी, आयरल्याण्ड, बेलायत, अस्ट्रिया, इटाली, नेदरल्याण्ड्स, क्रोएसिया आदि देसय् कोरोना संक्रमण अप्वयाच्वंगु दु । ८७ प्रतिशत मनूतय्सं खोप कायेधुंकूगु पोर्चुगलय् नं छुं इलंनिसें कोरोना संक्रमण अप्वयावयाच्वंगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷खुसिबालं क्षति जूगु मेलम्ची आयोजना आः गबलय् शुरु जुइ व अनया लः आः हानं गबलय् स्वनिगलय् वइगु जुइ धइगु खँ अन्यौलय् लाःगु दु । थ्व ज्यायात हानं न्ह्याकेगु लागिं मेलम्ची आयोजनां दयेकूगु कार्ययोजनायात कयाः आः तक सरकारं छुं हे कथंया निर्णय मयाःगु कारणं यानाः नं मेलम्चीया लः वइगु विषय अनिश्चित जूगु खँ आयोजनां धाःगु दु । वंगु असार १ गतेनिसें वःगु खुसिबालं मेलम्ची परियोजनाया २२ किलोमिटर क्षेत्रय् क्षति याःगु खः ।
खुसिबालं परियोजना क्षतिग्रस्त जुइधुंकाः आयोजनां ल्हानाच्वंगु सुरुङ मार्गयात सफा यानाः आःयात अस्थायी रुपं जूसां लः हयेगु कार्ययोजना सरकारयात बिउगु खः । तर सरकारं उगु कार्ययोजनायात कयाः छुं निर्णय याःगु मदुनि । आयोजनां आः वइगु चैत वैशाखय् स्वनिगलय् लः हयेगु योजना दयेकूगु खः । योजना कथं आः वइगु निलाया दुने स्वनिगलय् अस्थायी रुपं जूसां लः हये फइगु सुम्भावना दुगु खः ।
खानेपानी तथा सरसफाइ मन्त्रालयं वंगु कार्तिक महिनाय् सार्वजनिक खरिद ऐनया दफा ६६ कथं ठेक्का आह्वान यायेत प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषदया कार्यालययात कार्ययोजना छ्वःगु खः तर आः तक अनया लिसः वःगु मदुनि ।
मन्त्रालयं मोहनि नखः क्वचायेवं आयोजना दयेकेगु ज्या न्ह्याकेगु खँ धाःगु खः । तर आः गुकथं न्ह्याः वनेगु धइगु बारे मन्त्रालयं निर्णय याये फयाच्वंगु मदुनि । मन्त्रालयं थुकिया बारे अझ नं सहलह जुयाच्वंगु व याकनं हे निर्णय यायेगु कुतः जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>सुथय् धोबिघाट सनराईज अपार्टमेन्टलिक्कं वयक सिनाच्वगु अवस्थाय् लुगु खः। स्थानीयया कथं वयक सुथसिया ५ ता इपाखें लँय् आराम कयाच्वनादिगु खः। आराम यांयां वयक लँय् ग्वःतुगु जुइफुगु प्रहरीइ अनुमान याःगु दु । सिम्हसिगु अवस्था स्वयेबलय् हर्ट अट्याकं सिगु जुइफुगु प्रहरीइ धागु दु।<eot>एजेन्सी – चीनय् हाकनं कोरोना भाइरसया न्हूपिं संक्रमितत लूगु दु। चिनिया जनस्वास्थ्य अधिकारीतय्सं चीन दुने हे न्हूगु संक्रमणया घटना खनेदुगु खँ धाःगु दु। चिनिया अधिकारीतय् कथं शनिवाः जक चीनय् ८० म्ह न्हूपिं संक्रमितत खनेदुगु खः । थुपिं मध्ये ६५ म्ह स्वदेशय् च्वनाच्वंपिं खःसा झिंन्याम्ह पिनें चीन दुहां वःपिं जूगुखँ धाःगु दु ।
चीन दुने च्वनाच्वंपिंके हे संक्रमण खनेदय्वं चीनं हाकनं परीक्षणयात ज्या तच्वःगु गतिं न्ह्याकूगु दु। कोरोना संक्रमण जुयाः लनेधुंकूपिंत नं हाकनं स्वास्थ्य जाँच सुरु याःगु दु। हाकनं कोरोना जुइफुगु सम्भावनायात ध्यानय् तयाः थ्व पलाः न्ह्याकूगु खः । शनिवाः लुइकूपिं संक्रमितत चीनया हुबे प्रान्तया नागरिकत अप्वःलाःगवु दु। थ्व लागाय् थौंकन्हय् स्थानीय स्तरय् संक्रमण अप्वः खनेदयाच्वंगु दु । अथेहे हेलिङजाङ, हेइबेइ लागाय् नं यक्व संक्रमितत खनेदयाच्वंगु खँ स्थानीय अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।
मेखे बेलायतय् धाःसा संक्रमितत सीगु ल्याः अप्वया वनाच्वंगु दु। थन न्हू प्रजातिया भाइरस संक्रमण तच्वया वयेवं सीपिनि ल्याः नं अप्वया वःगु खँ धाःगु दु। बेलायतय् दकलय् न्हापां खनेदुगु धाःसा न्हू प्रजातिया भाइरस थौंकन्हय् ६० गू देशय् न्यना वनेधुंकूगु दु। विश्व स्वास्थ्य संगठनं बुधवाः बिउगु जानकारी कथं थ्व भाइरस विश्वया यक्व देशय् थ्यनेधुंकूगु व थ्व न्हापाया भाइरस स्वयां घातक जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी- अस्ट्रियाया सरकारं कोरोनाविरुद्ध पुरा खोप मकानीपिं करिब निगू लाख मनूतय्त सोमवाः निसें लकडाउनय् तःगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमयाकथं खोप मकाःनिपिं मनूत अत्यावश्यक ज्या बाहेक छेँय् नं पिहां वये दइमखु । १२ दँसिबें च्वय्यापिं खोप मकानिपिं सकसितं थ्व नियम लागु जुइ । नयेगु ज्वलं न्याः वनेत, डाक्टरथाय् वनेत व खोप काःवनेत बाहेक पिहां वये मदुगु नियमय् दु ।
अष्ट्रियाया चान्सलर अलेक्जेन्डर शेलेनवर्गं सरकारया थ्व पलाः दुर्भाग्यपूर्ण जूगु तर आवश्यक जूगु धाःगु दु । नियम पालना मयाःपिंत १६६० डलर जरिवाना जुइ ।
अस्ट्रियाय् ६५ प्रतिशत जनसंख्यां खोप कायेधुंकूगु दु,तर पश्चिम युरोपय् थ्व प्रतिशत दकलय् कम खः । अस्ट्रियाय् कोरोना संक्रमण नं थहां वनाच्वंगु दु । विश्व स्वास्थ्य संगठनं युरोपय् हाकनं कोरोना संक्रमण अप्वयेफुगु धयावयाच्वंगु दु ।<eot>गनं मदुगु जात्रा थुगुसिइ स्वनिगलय् अप्वयाच्वंगु कोरोना भाइरसया सङ्क्रमणया कारण स्थगन जुगु येँय् महानगरपालिका–५ या अध्यक्ष रमेश डङ्गोलं जानकारी बियादिल। जात्रा मयासाः नं जात्राया झ्वलय् यायेमाःगु पूजा विधि धासाः पुजारीलिसें सीमित गुठियारत च्वना याइगु धकाः वयकलं धयादिल।
दँय् दँसं थुगु जात्रा कतिं पुन्हिया कन्हय् खुनुनिसें प्यन्हुतक जुइगु खः । झ्वःलिक्क स्वंगू खः पिकयाः न्ह्याकीगु थ्व जात्रा देया मेमेगु जात्रा सिबें यक्व पाः । खःया गजू क्वस्वकाः गर्भगृह व द्यः च्वय् लाकाः खः दयेकीगु अले द्यः तयातःगु गर्भगृहयात क्वं चाःहिकीगु याइ । लिसें खतय् नँस्वाःगु सीस्वां तइगुलिं नं थ्व जात्रायात गनं मदुगु जात्रा धायेगु याःगु खः । जात्राय् चाःहिकीगु स्वंगू खःयात नरः लागा चाःहिकीबले स्थानीयपिन्सं पूजा लिसें लसकुस याइगु चलन दुसा खः झःझः धायेकेत ब्वइगु सीस्वां खःया गजू चाःहिकीबले कुतुं वनीगुलिं व मुनीपिं मनूत म्वःम्वः जुइ। उज्वःगु सीस्वां मचा बुइत्यंपिं मिसापिन्त न्वतुंकल काःसा स्याइगु पाः जुइगु विश्वास नं दु ।
जात्राय् ५ म्हसियां धिमेबाजं थायेमाःगु व ३० म्हसियां खः क्वबिइमाःगु प्रचलन दु। जात्रा स्वयेत नरःया फुक्कं गुठियार मुनेमाःगु नियम दुगुलिइ कोरोनाया महामारीया इलय् सङ्क्रमण फैले जुइफुगु खतरां थुगुसिया जात्रा स्थगन जुगु वडा ज्याकुथिइ धागु दु।<eot>सोमबाः न्हिनय् सामाजिक सञ्चालमार्फत जानकारी बिसें मन्त्री भट्टराई नं नेपाल वायुसेवा निगमया छुं छुं चालक दलया दुजतयत कोरोना संक्रमण खनेदुगु जानकारी बियादिगु खः। तर गोम्हसिके कोरोना खनेदसगु धकाः धासाः च्वयादिगु मदु।<eot>येँ – फास्ट ट्य्राकया निंतिं अधिग्रहण यानातःगु ख्वनाया खुदोलय् कन्हय् नं मंकाः वा पीगु जूगु दु । फास्ट ट्य्राकया सुरुवात विन्दु दयेकेत अधिग्रहण यानातःगु जग्गाय् वंगु सोमवाः नं प्रहरीया अवरोधया दथुइ ख्वनावासीतय्सं वा पिउगु खः । सोमवाः वा पी ल्यं दनिथाय् शनिवाः वा पीत्यंगु खः । ख्वना जनसरोकार समितिं शनिवाः जुइगु ज्याझ्वलय् ब्वति कयाः ख्वनायात बचे यायेत ग्वाहालि यायेत इनाप याःगु दु ।<eot>किपू (नेपालभाषा टाइम्स) – कोरोना संक्रमणया कारणं किपुली दँय्दसं भाद्र १ गते न्यायेका वयाच्वंगु बाघभैरवया जात्रा नं थुगुसी मन्यायेकीगु जूगु दु। कोरोना संक्रमण धमाधम अप्वया वनाच्वंगु कारणं थुगुसी बाघ भैरवया जात्रा नं मन्यायेकेगु निर्णय सम्बन्धित जात्रा गुथिं याःगु खः । जात्रा स्थगित जूसां जात्रा सम्बन्धी औपचारिक पुजाआजाया ज्या धाःसा सीमित मनूत जक च्वनाः यायेगु खँ धाःगु दु ।
बाघ भैरव जात्रा गुथिपाखें छगू विज्ञप्ति पिकासें जात्रा स्थगित जूगु कारणं वहे दिनय् सम्बन्धित मनूतय्सं बाघ भैरवया तिसा लःल्हाना कयाः हानं बाघ भैरवयात तुं देछाइगु चलन दुगु खःसा थुगुसी व ज्या नं स्थगित यायेगु निर्णय जूगु खँ धाःगु दु ।
जात्राया इलय् बाघ भैरव देगलय् यक्व भिड जुइगु जूगुलिं थुगुसी जात्राया निन्हु न्ह्यवंनिसें हे (श्रावण ३१ गते) बाघ भैरव देगः बन्द जुइगु जानकारी नं गुथिं बिउगु दु ।<eot>चिंक कया वःगु ट्यांकरया न्हयनेया ब्वय् आकाझाका मिं नगु महानगरीय प्रहरी परिसर यलं धागु दु। पम्पलिक्क च्वगु छेँय् न मिं नगु दुसाः छुं छुं मोटरसाइकल नं मिं नया क्षति जुगु दु।<eot>देयन्यकं खनेदुपिं संक्रमितमध्ये बच्छिं मल्याक स्वनिगलय् दु। संक्रमणदर अप्वसेलिइ बागमती प्रदेशय् गम्भीर अवस्थाया संक्रमित नं अप्वगु दु।
सुरुइ २ नम्बर प्रदेश न्ह्यने लागु जुसाः आः धासाः दकलें अप्व कोरोना संक्रमित दुगु प्रदेश बागमती प्रदेश जुगु दु।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं बागमती प्रदेशय् १४७ म्ह कोरोना संक्रमितया स्वास्थ्य अवस्था गम्भीर जुगु धागु दु। गम्भीर संक्रमिततयत थीथी अस्पतालया आइसियू व भेन्टिलेटरय् तयाः वासः यानाच्वंगु दु। आइसियूलय् १२१ व भेन्टिलेटरय् २६ म्हसिगु वासः जुयाच्वंगु दु।
आइसोलेसनय् नं बागमती प्रदेशय् देयन्यकंया ल्याःया बच्छि मल्याक दु। बागमती प्रदेशय् ५,७०२ म्ह संस्थागत आइसोलेसनय् व ६,३४९ म्ह होम आइसोलेसनय् च्वंनाच्वंगु दु।<eot>बैशाख २९ - रुकुम पूर्वय् थुगुसिइ यार्सागुम्बा संकलनय् रोक तगु दु । यार्सा संकलन याइगु ठासय् मनूत म्वः म्वः जुइगुलिइ रोक तयेमाःगु पुथाउत्तरगङ्गा गाउँपालिकां धागु दु ।
हिमाली क्षेत्रय् दइगु यार्सा सङ्कलन पनेत दलीय संयन्त्र समितिइ गाउँकार्यपालिकायात थ्वया न्हयः हे प्रस्ताव पेश याःगु खः । गाउँपालिकाया वडा नम्बर १, २ र ३ य् यार्सा दु । यार्सा व्यवस्थापन समितिइ यार्सा संकलनया लागि जेठया न्हांपागु वालय् खुला याइगुलिइ थुगुसिइ मयाइगु जुगु दु ।<eot>लद्दाख । भारतीय सेनां पूर्वी लद्दाखया गलवान उपत्यकाय् सोमबाः चान्हें चिनियाँ सेनानापं जुगु झडपय् थः २० सैनिकया मृत्यु जुगु स्वीकार यागु दु ।
भारतीय सेनां चीननापंया भीषण झडपय् थः १७ सैनिका घाःपन जुगु व शून्य डिग्रीस्वयाँ कम तापक्रम दुगु गलवान उपत्यकाय् इमिगु मृत्यु जुगु धागु दु । थकिं न्हापा भारतीय सेनां चीननापंया झडपय् छम्ह कर्नेल व निम्ह सैन्य जवानया जक मृत्यु जुगु धागु खः ।
भारतीय सेनां मंगलबाःचान्हें २० म्ह मृत्यु जुगु औपचारिक रुपय् पुष्टि जुगु खः । नापं भारत व चीनया सेनादथुई झडप बन्द जुगु जनाउ नं ब्युगु दु ।
भारतया सरकारी समाचार संस्था पीटीआईं भारत व चीनया सेनादथुई छुं घण्टातक्क भीषण झडप जुगु धागु दु । झडपय् कयौँ भारतीय सेना घाःपा व बेपत्ता जुगु दु । एएनआईं सरकारी स्रोतयात उद्धृत यासें थ्वः ल्याः अझ अप्वयेफुगु धागु दु ।
पूर्वी लद्दाखया गलवान क्षेत्रय् सोमबाः चान्हें निगु हे पक्षया सैनिकदथुई हिंसात्मक झडप जुगु भारतीय व चिनियाँ सेनां छुट्टाछुट्टै रुपय् पुष्टि यागु दु । झडपमय् चिनियाँ सेनापाखे नं हताहती जुगु भारतीय सेनां दाबी यासाः नं चिनियाँ पक्षं थकिया पुष्टि यागु मदु ।
लद्दाखया सीमा क्षेत्रय् लच्छिँनिसें भारत व चीनया सैनिक आमनेसामने जुईधुंका तनाव अप्वःगु खः । उकिंया निकास मालेत जुन ६ या दिन निग देशया सैन्य अधिकारीदथुई वार्ता जुगु खः । उगु इलय्निसे मद्धिक्क यक्वः चरणया वार्ता जसाः नं तनाव धासाः कम जुगु मदु ।
लिपांगु ई लद्दाखय् निगु पक्षं भौतिक संरचना निर्माणया गति व सेना तथा हतियारया ल्याः वृद्धि यानाच्वंगु दु ।
भारतीय विदेश मन्त्रालयंजुन ६ लय् जुगु सहमति चीनं क्वथगु द्वपँ ब्युगु दु । अथेहे चिनियाँ विदेश मन्त्रालयं थःगु सीमाये भारतीय सेना वगु हुनिं झडप जुगु प्रतिक्रिया ब्युगु दु ।
विवाद समाधानया लागिं आः निगु हे देशया सैन्य तथा सरकारी वरिष्ठ अधिकारीदथुई वार्ता जुयाच्वगु नं धागु दु ।
सन् १९७५ लिपाः न्हाांगु पटक चीन नापंया सीमा नियन्त्रण रेखाय् जुगु झडपय् भारतीय सेनाया ज्यान वगु खः । थुकिं न्हापा सन् १९७५ य् निगु देशया सेनादथुई अरुणाञ्चलया तुलुङलाय् गोली चलेजुया असम राइफल्सया प्यम्ह जवानया ज्यान वंगु खः । थुकिं न्हापा सन् १९६२ य् भारत व चीनदथुई लच्छि युद्ध जुगु खः ।<eot>याक्वया सँ मनूतय् निंतिं छगू रहस्य खः । अले मिसातय् निंतिं थ्व सँयात छगू समस्याकथं हे कायेगु यानावयाच्वंगु दु । याक्वय् बुयावइगु सँ तयातयेगु कि मतयेगु धइगु सम्बन्धय् व्यक्तिपिछे फरक धारणा दयेफु । तर याक्वय् बुयावइगु सँ तयेगु कि मतयेगु धइगु सम्बन्धय् चीनया छम्ह महिला अधिकारकःमि शियाओ मेलीं छगू धेंधेंबल्लाः हे न्ह्याकूगु दु ।
शियाओं मिस्त अप्वः यानाः याक्वया सँ तयातयेगु कि मतयेगु धइगु सम्बन्धय् अलमलय् जुइ । विशेष यानाः चीनय् थुकियात बांमलाःगु व असभ्य जूगुया संकेतकथं स्वयेगु याइगु खँ न्ह्यथनादीगु दु । वं हे मिस्तय्त उमि म्हय् अधिकार बीकेगु निंतिं चीनया लोकप्रिय माइक्रो–ब्लग वेबोय् ‘याक्वया सँ’ धेंधेंबल्लाः न्ह्याकूगु दु । वय्कलं मिस्तय्सं थःम्ह म्हयात कयाः थःपिसं हे निर्णय यायेमाःगु खँ न्ह्यथनादीगु दु ।
मिस्तय् म्हय् सँ दइगुयात मिजंतय् चिंकथं काइ तर चीनया सुन्दरतालिसे स्वाःगु परम्परागत धारणाकथं सँ मदुगु अण्डरआम्र्सयात बांलाः तायेकी मखु ।
कन्फ्यूशियसं झीगु म्ह, सँ व त्वचा झी मां–अबुं झीत ब्यूगु व झीसं थुकियात स्यंके मज्यूगु बिचाः बियादीगु दु । चीनया मनूतसें मिस्तय् याक्वया सँ स्वयेगुयात रहस्यमय व आकर्षक तायेकू ।
थुगु कासाय् सन् १९३० या दशकय् चीनय् आधारित छगू संकिपाया अभिनेत्रीया दसु बियातःगु दु गुम्हसिनं उगु भूमिकाया निंतिं थःगु याक्वया सँ ताःहाकयेकूगु खः ।
तर यक्व मनूतय्सं थ्व विषययात कयाः शियाओया नारीवादी दृष्टिकोणयात हे चुनौती ब्यूगु दु ।
छम्ह मिसां चीनया सोशल मीडिया वेबसाइट वेबोय् च्वःगु दु, ‘थ्व गुज्वःगु कासा खः, जितः सुनां नं याक्वया सँ चायेत बाध्य मयाः । जिं थथे यानाः छाय्कि जितः ताः कि थ्व बांमलाः ।’
मेखे छम्ह प्रतियोगी छात्रां धाःसा थःगु याक्वया सँ क्यसें थःगु किपाय् च्वःगु दु, ‘जि छम्ह कलेजया छात्रा खः । जितः थःगु याक्वया सँलिसे मतिना दु । जि प्राकृतिक सँ, आत्मविश्वास व समानताया समर्थन याये ।’<eot>एजेन्सी÷ अमेरिकाय् कोरोनाया कारणं सीपिनिगु ल्याः खुगू लाख पूगु दु । अमेरिकाया जोन हप्किन्स विश्वविद्यालयं पिकाःगु तथ्याङ्ककथं अमेरिकाय् कोरोनां सीपिनिगु ल्याः खुगू लाख १२ म्ह थ्यंगु दु । अमेरिकाय् विश्वया दकलय् अप्वः मनूत कोरोनां सीगु दु ।
अमेरिका हे दकलय् अप्वः कोरोना संक्रमितत दुगु देय् नं खः । अमेरिकाय् थ्यंमथ्यं स्वंगू करोड ३५ लख मनूतय्त कोरोना जुइ धुंकल । अमेरिकाय् आः कोरोना नियन्त्रणय् दु ।
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं ४ जुलाई तकया दुने ७० प्रतिशत मनूतय्त कोरोनाया खोप बिइगु योजना दयेकूगु खःसा सफल धाःसा मजुल । अमेरिकाय् आःतक ५२ प्रतिशत मनूतय्सं (१७ करोड ७३ लख) मनूतय्सं म्होतिं न छगू डोज कोरोना खोप कायेधुंकूगु दु ।<eot>एजेन्सी – अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प विरुद्ध क्वय्या सदन हाउस अफ रिप्रेजेन्टिभय् महाअभियोगया प्रस्ताव हयेगु निंतिं तयारी सुरु जूगु दु । डेमोक्रेटिक पार्टीया नेतातय्सं वइगु मंगलवाः तकया दुने थ्व प्रस्तावय् मतदान जुइफइगु खँ धाःगु दु ।
क्वय्या सदनया डेमोरक्र्याट नेतातय्सं राष्ट्रपतिविरुद्ध दंगायात प्रोत्साहन याःगु आरोप बीत्यंगु दु । संसद भवन क्यापिटल हिलय् हिंसात्मक ढंग नियन्त्रण यायेगु ज्याय् थः समर्थकतय्त ट्रम्पं प्रोत्साहन याःगु धासें महाअभियोग प्रस्ताव हयेत्यंगु खः । संसदीय दलया सचेतक जेम्स क्लाइबर्नं सिएनएनलिसे खँ ल्हासें थ्व वालय् हे थ्व प्रस्ताव वइगु खँ धयादीगु खः । तर जो बाइडनं राष्ट्रपतिया शपथ ग्रहण यायेधुंका: वय्कःया सछिन्हुया कार्यकाल पूमवंकं सिनेटय् सुनुवाईया निंतिं धाःसा मछ्वइगु खँ धाःगु दु ।
क्लाइबर्नं धयादीगु दु, ‘जो बाइडेनयात थःगु प्राथमिकता निर्धारण यायेत व थुकिया कार्यान्वयन सुरु यायेत सछिन्हु बी, अले जक थ्व प्रस्ताव सिनेटय् छ्वयेगु जुइ ।’
सछिन्हु लिपा जक थ्व प्रस्ताव सिनेटय् छ्वल धाःसा जक बाइडनं न्हूगु मन्त्रिपरिषद् निश्चित यायेगु मेमेगु नीति सुरु यायेफइ । थ्व स्वयां न्ह्यः हे सिनेटय् प्रस्ताव थ्यन धाःसा बाइडनं नं थःगु ज्या न्ह्याकेत पियाच्वनेमालीगु जुइ । मेखे ह्वाइट हाउसं धाःसा आः तयेधाःगु महाभियोग राजनीतिक रुपं प्रेरित धासें महाभियोगया सम्भावना मदु धाःगु दु ।<eot>असोज २९ - थौं कौलाथ्व: दशमी, देय्‌न्यंक थकालिपिनिगु ल्हातं सिन्ह: फया: चालं व बिजयादशमी हनाच्वंगु दु।
वंगु पारूखुनु प्यूगु न:लास्वां थौं क्वकया: थकालीया ल्हातं फयाकाय्‌गु चलन दु। थौंया दिनय् नेवा:तयसं विशेषरूपं मोहनि सिन्ह: ती। चिकंमत च्याका: सलिखय् उकिया कुँ गाका: हाकुगु व भुयूसिन्ह: नापं तीगु नेवा:तयगु मौलिक परम्परा दु। मोहनि सिन्हलं मभिंगु तत्वपाखें रक्षा याइगु विश्वास दु।
नेवा: परम्परा कथं नवरथ वनेगु नं थनिंनिसें क्वचा:गु दु। थौं गुह्येश्वरीया शान्त तीर्थय् वना: सोमशिखि नागराजया पुजा यात। वंगु न:लास्वनेगु दिनंनिसें नवरथ वनेगु सुरु जूगु ख:। अथेहे, म्हीग थापं खुनु पुज्यानात:गु ज्याभ: क्वकया: चालं यानाच्वंगु दु। येँय् असनय् च्वंपिनि धा:सा कन्हय् जक चालं यायगु चलन दु।<eot>येँ – वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचय् पाःताः जुइक क्वःदःगु मरुसतः (काष्ठमण्डप) या पुनर्निर्माण अन्तिम चरणय् थ्यंगु दु । ज्या अन्तिम चरणय्् थ्यंगुलिं अन ग्वया तःगु पं नं लिकायेधुंकूगु दु । ज्या सिधःसा मरुसतः थ्वहे मंसिर महिनाय् उलेज्या यायेगु कुतः जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया नायः लिसें बागमति प्रदेशया सांसद राजेश शाक्यं कनादीकथं मरुसतःया दुनेया सम्पूर्ण ज्या क्वचाये धुंकूगु दु । आः पिने पेटीया ज्या जक जुयाच्वंगु दु । थ्व ज्या आः छुं ईया दुने हे क्वचाइगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् पुनर्निर्माण जुयाच्वंगु मरुसतःया अवलोकन यायेगु लागिं पुलांम्ह प्रधानमन्त्री लिसें एमालेया अध्यक्ष केपी ओली थौं मरु सतलय् झाइगु ग्वसाः दु । वय्कः प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् हे मरुसतः पुनर्निर्माणया शिलान्यास जूगु खः । मरुसतः यैँ महानगरपालिकाया पहलय् पुनर्निर्माण जूगु खः ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाय् दकलय् अप्वः छेँथुवाःतय् समस्या वयाच्वंगु खँ सी दुगु दु । येँ मनपा न्यायिक समितिइ अप्वःथें यानाः छेँथुवाःतय् समस्या वयेगु यानाच्वंगु दु । न्यायिक समितिया संयोजकलिसें येँ मनपाया उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठया कथं अज्याःगु उजुरी न्हिया दुने झिगू तक वयाच्वंगु दु ।
छेँया क्वथा बालं कयाच्वंपिंसं इलय् बाः मपुलीगु, लाक्वपाक्व ढंगं फोहर याइगु, धाःगु खँ टेरे मयाइगु, अन्त्यय् छुं हे जानकारी मबिसे क्वथा त्वःताः वनेगु यानाच्वंगु धइगु उजुरी वयाच्वंगु मनपां जानकारी बिउगु दु । विशेष यानाः कलंकी, कोटेश्वर, न्हू बानेश्वर, बागबजाः आदि लागाय् बालं तयातःपिं छेँथुवाःतय्सं उकथंया उजुरी यायेगु यानाच्वंगु समितिया संयोजक उपप्रमुख खड्गीं कनादिल ।
थ्व बाहेकं सार्वजनिक लँपु सम्बन्धी विवाद, जःलाखःलालिसेया विवाद, लःया समस्या, फोहर लाक्वपाक्व थासय् वांछ्वाइगु समस्या नं वयेगु यानाच्वंगु दु । अथे खःसां दकलय् अप्वः धाःसा छेँया बालंयात कयाः वयाच्वंगु समितिं न्ह्यथंगु दु । छेँया बाः म्हये मफुगु समस्यायात कयाः न्हिं च्यागू झिगू व वयाच्वंगु दुसा मेमेगु समस्यात कयाः अप्वलय् न्यागू तक उजुरी वयाच्वंगु दु ।<eot>थ्वनापं नेपालय् कोरोना जुया लायेका वंपिनिगु ल्याः आःतक २२,१७८ थ्यगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलय् मंगलबाः जुगु नियमित प्रेस ब्रिफिङय् प्रवक्ता प्रा.डा जागेश्वर गौतमं उगु जानकारी बियादिगु खः।<eot>क्यानेडियन नेवाः गुथिं दँय्दसं न्यायेका वयाच्वंगु ‘समय्बजि’ ज्याझ्वः थुगुसी नं जुल । ब्राम्प्टनस्थित चिंगकुजी पार्कय् थुगुसी जूगु समय्बजि ज्याझ्वः नापं थीथी सांस्कृतिक व मनोरञ्जनात्मक ज्याझ्वः नं जूगु खः ।
ब्राम्प्टन नगरपालिकाया सहकार्यय् जूगु ज्याझ्वलय् ब्राम्प्टन नगरया मेयर लिन्डा जेफ्रीं नेवाः समुदायया संस्कृति व परिकार सम्बन्धी जानकारीनापंया सांस्कृतिक ज्याझ्वलय् ब्वति कायेखंगुलिं थः तसकं लय्ताःगु खँ धयादीगु खः । लिसें वय्कलं ब्राम्प्टन नगर नं छगू बहु सांस्कृतिक नगर जूगु धासें थज्याःगु ज्याझ्वःयात प्रवद्र्धन यायेगु निंतिं ग्वाहालि दयाच्वनी धयादिल । ज्याझ्वलय् वार्ड नं. ३ व ४ या रिजनल काउन्सिलर मार्टिन मेडिरोस व वार्ड नं. ७ व ८ या रिजनल काउन्सिलर पाट फोर्टिनं नेवाः समुदायया थुकथंया संस्कृतिं ब्राम्प्टनया सांस्कृतिक विविधताय् थप योगदान बीगु विश्वास प्वंकादिल ।
गुथिया नायः प्रकाश प्रधानं लसकुस यानादीगु ज्याझ्वलय् मू छ्यांजे विमल श्रेष्ठं ज्याझ्वःया महत्व व उद्देश्यया बारे जानकारी बियादिसें थुगुसीया ज्याझ्वःया निंतिं ब्राम्प्न नगरपालिकां विशेष ग्वाहालि याःगु खँ कनादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् टोरन्टो विश्वविद्यालयया नेवाः बौद्ध धर्मय् विद्यावारिधी यानाच्वनादीम्ह विद्यार्थी नापं गुथिया थीथी क्रियाकलापय् संलग्न जुया वयाच्वनादीम्ह इयान टर्नरं नेवाः संस्कृति मौलिक जूगु व तःमिगु संस्कृतिया जाति जूगुलिं हे थम्हं उगु विषय अध्ययन यानागु खँ कनादीगु खः । नेवाः भासं हे थःगु संबोधन यानादीम्ह टर्नरं सहभागिलिसें अन्तरक्रिया नं यानादीगु खः ।
धिमे बाजनं ज्याझ्वलय् उपस्थित जूपिंत लसकुस यायेगु ज्या जूगु खःसा ज्याझ्वलय् चचा प्याखं नापं थीथी सांस्कृतिक हुलाप्याखं नं न्ह्यब्वःगु खः । ज्याझ्वलय् न्ह्यब्वःगु चचा प्याखंया निर्देशन बौद्ध धर्मय् विद्यावारिधी यानाच्वनादीम्ह क्यानेडियन मिसा आम्बर मूरं व धिमे प्याखंया निर्देशन गुथिया दुजः इन्दिरा खड्का श्रेष्ठं यानादीगु खः ।
समय्बजि ज्याझ्वः लिपा निगूगु चरणय् स्थानीय रवि बस्नेतं लाखे प्याखं न्ह्यब्वयादीगु खःसा नेपाःया लोक संस्कृति व संगीतया प्रवद्र्धनया निंतिं क्रियाशील ‘हिमाल भाइब्सं’ राजमति लगायतया लोक धुन न्ह्यब्वःगु खः ।
ज्याझ्वलय् नेपालं हे लोप जुइधुंकूगु ‘कसिमला पाँय्चा’ कासा नं म्हितकूगु खःसा धिमेया तालय् प्याखं हुलेगु धिम्बा प्याखं नं न्ह्यब्वःगु खः । गुथिया अध्यक्ष प्रधान व उपाध्यक्ष माकजुं थीथीकथं ग्वाहालि यानादीपिंत मतिनाया चिं लःल्हानादीगु ज्याझ्वःया संयोजन सुमन राजवंशीं यानादीगु खःसा उपस्थित सकसिगुं निंतिं ‘टग अफ वार’, ‘स्पून रेस, ‘पिनाडा’ व बिंगो नं म्हितकूगु खः ।<eot>चैत २० - नेपालय् ६ म्ह व्यक्तियाके न कोरोना भाइरस संक्रमणया पुष्टि जुगु दु । कतार एयरवेजपाखें वम्ह मेम्ह छम्हसिके बिहिबाः कोरोना संक्रमण लुगु धकाः स्वास्थ्य मन्त्रालयं धागु खः। थ्व नाप नेपालय् संक्रमितया ल्याः ६ थ्यगु खः । बाग्लुङ्गया वयक न वंगु चैत ४ गते येँय् अवतरण यागु कतार एयरवेजया QR 652 फ्लाइटया यात्रु जुगु धकाः मन्त्रालयं धागु दु। आतकया संक्रमित जुपिं ६ मध्ये ३ म्ह वहे विमानया यात्रु खः ।
थ्वया न्हय न नेपालय् ५ म्हसित कोरोना संक्रमण पुष्टि जुइधुक्कुगु दु गुकिइ मध्ये छम्ह लंका वनेधुक्कुगु दु ।<eot>थुकिया लागि स्वास्थ्य मन्त्रालयया नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ं जिनलिसे सम्बन्धित थीथी वैज्ञानिकलिसें सहलह यागु खः। कोभिड–१९ या थीथी जिन दुगुलिइ अध्ययनं नेपालय् दुगु जिन गुगू खः धकाः सिइकिइ ।
नेपाल स्वास्थ्य व्यवसायी परिषद्या रजिष्ट्रार पुष्पराज खनालं नेपालय् वगु जिन गज्यागु धकाः अध्ययन शुरु जुगु धयादिल।
वयकया कथं कोभिड–१९ या कारणं मेगु देशय् महामारी जुयाच्वंगु व ल्वगि सिइगु अवस्था वगु तर नेपालय् धासाः सङ्क्रमितया अवस्था सामान्य दुगुलिइ जिनया अनुसन्धान यायेमाःगु खः।
अध्ययनया लागि नेपालय् दुपिं जिनविज्ञ, संस्था व विदेशय् दुपिं वैज्ञानिकलिसें न सहलह यागु खः। आःतकया अध्ययनं “नेपालय् कोभिड–१९ या लक्षण बिना हे सङ्क्रमण खनेदुगु खः। गूगू जिनं मनुलय् सङ्क्रमण यानाच्वंगु धकाः अध्ययन लिपा पुष्टि जुइ धकाः वयकलं धयादिल ।अध्ययनं नेपालय् अमेरिका, चीन, भारत व मेगु देशय् दुगु जिन दु वा मदु धकाः सिइकेफइगु कोभिड– १९ सम्बन्धित प्रयोगशाला सल्लाहकार समितिया दुज न जुयादिम्ह खनालं धयादिल।
वयकया कथं सङ्क्रमित फुक्कंसिगु स्वाब सङ्कलन याना जिन गुगु कथंया खः धकाः सिइकिइ लिसें जिनया अध्ययन याना नेपालय् दुगु जिनया तहगत वर्गीकरण न याइ।
जिन थ्व खः धकाः म्हःसिइके फतकि कोभिड– १९ या उपचारया लागि माःगु भ्याक्सिन व वास सिइिकेफइगु वयकया धापू दु।<eot>‘झी पद्मरत्न’ अभिनन्दन ग्रन्थय् हनेबहम्ह भाजु अनाररत्न वज्राचार्यया च्वसु पिदंगु जुयाच्वन । जि थः हे नं व खँनाप स्वाःम्ह जूगुलिं जितः वय्कःया च्वसु पाय्छि मताल । जि लुमंकथं सत्यतथ्य खँ थथे खः । २०४६÷०४७ सालया जनआन्दोलनया अभूतपूर्व सफलताया लकस न्यंकभनं ब्वलनाच्वंगु ई । जनतां लसतां भय् बीकाः देसय् आः ला छुं बांलाःगु हिउपाः अवश्य नं वइ जुइ धइकथंया अपेक्षा यानाच्वंगु व ई ।
छन्हु सुथय् जिमि बाःनं पद्मदाईया उसाँय् पाय्छि मजू धइगु दुःखद् खँ न्यंकादिल । जापानय् वासः याकेत न्यनेकने याना स्वये मफइला धकाः उत्सुकता नं क्यनादिल । अबलय् तक झीथाय् मजूनिगु ‘एन्जिोप्लास्ट’ यायेमाःगु जुयाच्वन पद्मदाइयात ।स्याःन्याःम्ह जापानी पासा सिरो कुराउचीयात फोन यानाः थ्व खँ ब्याका ।
जापानी नागरिकतय् निंतिं हे नं थिकेगु थ्व उपचार विधि उकिसनं जापानय् वामपन्थी विचाःयापिं धालकि मेगु हे कथं स्वइगु थासय् झी पद्मदाइ जुल झन् हे वामपन्थी जननेता । उकिसनं नांदंम्ह, उकिं थ्व खँ सहज रुपं जुइ धकाः जिं अबलय् मतायेकागु नं खः । तर छुं दिं लिपा हे जापानी पासा कुराउचीया फोन वल ।
पद्मरत्नयात विदेशय् वासः याकेमाःगु कारण छु छु खः, अले वय्कःया नेपालय् योगदान छु छु खः धइगु खँत ध्वाथुइक छसिकथं च्वयाः याकनं फ्याक्स यानाः हजि धयाहल । जिं नं उघ्रिमय् ‘ए–फोर’ साइजया निपाः भ्वं जायेक पद्मदाइयाबारे ‘जनतां तःजिक हनातःम्ह जननेता खः ।’ अथे जूगुलिं वय्कःया जीवनरक्षा व ताःआयुया कामना जनतां यानाच्वंगु दु धकाः फ्याक्स यानाछ्वया ।
फ्याक्स याना छ्वयागु निन्हु–प्यन्हु लिपा पासा कुराउचीया लिसः वल । डा. सिन्जाबुरो कुबोताजुं योकोहामाया छगू अस्पतालय् जापानी नागरिक सरह हे वासः याके फइगु यानाः खँ ल्हानादीगु जुयाच्वन । थुलि खँ न्यनेवं हे मनय् स्वां ह्वल । वासः ला याके फइगु जुल, अनंलि ध्यबाया ज्याखँ ताःलाकेत पासा कुराउची व जिं थःथःगु कथं आर्थिक ग्वाहालिमि जापानी पासापिनि नांधलः दयेकाः सकलसित इनाप यानाछ्वया ।
भिसा व मेमेगु माःमाःगु सकतां भाला जापानी पासा कुराउची हे कुबियादिल । थनं लिपा तिथि ला लुमं मजू, पद्मदाइ व पीतयात ज्वनाः जि याकनं हे जापान वनागु खः । थ्यंमथ्यं ३० दँ न्ह्यवया थुगु खँ लुमंका च्वँच्वं उगु इलय् नुगः क्वसायेकाः ग्वाहालि यानादीपिं जापानी पासा कुराउची, डा. कुबोता , थाकाओका गुरुजु, चिकित्सक–नसिंङ टोलीलिसें सकल नेपाःमि व जापानी पासापिंत दुनुगलंनिसें हनाबनातसें हाकनं छक्वः सुभाय् देछायाच्वना । पद्मरत्नया सेवा हे गुगु छगू जक जिगु स्वार्थ खः, व पू हे वन, जि धन्य जुइखन !<eot>स्वनिगः दुने थीथी द्यः प्याखंत जुइगु याः । मल्लकालीन सांस्कृतिक धरोहरया रुपय् दयाच्वंगु यलया गंप्याखं अथवा अष्टमातृका नाच दँय्दसं नःलास्वनेगु दिनंनिसें न्ह्यानाः एकादशीतक्क जुइगु याइ । थुगु प्याखं ने.स ७८४ इ मल्ल जुजु श्रीनिवास मल्लया पालय् न्ह्याःगु खः । शक्तिया उपासनालिसे सम्बन्धित थुगु प्याखनय् कुमार, भैरव, गणेश, वैष्णवी, सिंघीनी, व्याघ्रिणी, महाकालीलिसें १३ द्यःपिनि ख्वाःपाः अले व हे कथंया वसः तिसा तियाः मनूत मन्डालाकार दय्काः तान्त्रिक विधि कथं प्याखं हुली। परम्परागत बाजंगाजं लिसें द्यःपिं प्याखं हुहुं न्ह्याःवनेगु याइ। नेवाःतय् जक मखु, नेपाःया हे गौरवया रुपय् दयाच्वंगु थुकथंया प्याखं थुगुसी नं मजुइगु जूगु दु।
कोरोनाया कारण क्यनाः ३५७ दँ पुलांगु अष्टमातृका गं प्याखं थुगुसी नं मन्ह्याकीगु जुल। थगुने नं लकडाउनया हुनिं उगु प्याखं द्यूगु खः। थुगुसी मोहनिया झ्वलय् कोरोनाया हुनिं धार्मिक शुद्धि यानाः प्याखं न्ह्याकेमफूगु अष्टमातृका गं प्याखं सञ्चालन संरक्षण समितिया नायः राजेन्द्र शाक्यं धयादिल। थुगुसी प्याखं न्ह्याकेत स्थानीय प्रशासनं धाःसा छुं नं कथंया पंगः थंगु मदु।
कोरोना संक्रमणया जोखिम म्ह्वः जुयावंगुलिसें स्वनिगलय् परम्परानिसें न्ह्यानावयाच्वंगु धार्मिक व सांस्कृतिक पर्व निर्वाध न्ह्यानाच्वंगु दु व न्ह्याय्गु झ्वलय् नं दु। थज्याःगु इलय् समितिं थः यत्थे प्याखं दिकूगुयात थःगु सांस्कृतिक संवेदनाशीलप्रति न्याय मयाःगु रुपं स्थानीयं काःगु दु। स्थानीययापाखें सस्कृतिप्रेमीतय्सं यल महानगरपालिका, सम्बद्ध समितियात ज्ञापनपौ नं लःल्हाःगु दु।
स्वास्थ्य सुरक्षाया मापदण्ड पालना यासें ऐतिहासिक गं प्याखं न्ह्याकेगु निर्णय याय्गु अधिकार महानगरपालिकाय् निहित दुगुलिइ थुगुसी मयाय्गु निर्णयं नगरवासी तसकं दुःखित जूगु ज्ञापनपतिइ धयातःगु दु। ‘वर्तमान अवस्थाय् थज्याःगु सांस्कृतिक सम्पदायात निषेध यानाः न्ह्याःवनेत स्वय्गु समस्याया समाधान मखु। महानगरपालिकां थःगु स्रोत व साधनयात फक्व प्रयोग अले परिचालन यानाः प्याखं न्ह्याकेमाः’ ज्ञापनपौ लःल्हासें स्थानीयबासी समिनराज शाक्यं धयादिल।
२०४६ सालतक्क निरन्तर जूगु थुगु प्याखं वयां लिपा धाःसा गबलें आर्थिक संकट, गबलें व्यवस्थापन समितिया हुनिं दिना वयाच्वंगु दु। २०५४ सालनिसें २०६५ सालतक्क थुगु प्याखनं निरन्तरता काःगु खः। वयां लिपा नं प्यदँ द्यूगु खः।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाया ग्वाहालिइ मेयर कप क्रिकेट कासा जुइगु जूगु दु । नेपाल क्रिकेट संघ क्यानया व्यवस्थापनय् जुइगु थ्व धेंधेंबल्लाः ५०-५० ओभरया एकदिवसीय स्वरुपया जुइ । कासा थ्व हे चैत मसान्त तकया दुने न्ह्याइगु खँ धाःगु दु । कासाया निंतिं म्हिगः येँ महानगरपालिका व क्यान दथुइ छगू सम्झौता जूगु दु । सम्झौता कथं येँ महानगरपालिकां थ्व कासाया निंतिं<eot>एजेन्सी( इजरायलं हाकनं गाजापट्टी क्षेत्रय् आक्रमण याःगु दु । इजरायलं गाजापट्टीइ हमासतय्गु थासय् हवाइ आक्रमण याःगु खः । इजरायलया सुरक्षा बलं हमासं मि च्याइगु बेलुन प्रहार याःगुलिं थःपिंसं जवाफी कारवाही यानागु धाःगु दु । इजरायलं धाःकथं गाजापट्टी क्षेत्रं मंगलवाः मि च्याइगु बेलुनं प्रहार याना हःगुलिं थाय्थासय् मिं नःगु दु ।
अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमं बिउगु जानकारीकथं बुधवाः सुथंनिसें इजरायलं गाजापट्टीइ आक्रमण याःगु खः । इजरायलया सेनां गाजा क्षेत्रय् आतंकवादी गतिविधि जुयाच्वंगु व उकियात पनेत सेना तयार दुगु धाःगु दु । आक्रमणय् मानवीय क्षति धाःसा जूगु मदुनि ।
मंगलवाः यहुदी राष्ट्रवादीतय्सं पूर्वी जेरुसेलमय् जुलुस पिकायेधुंकाः तनाव शुरु जूगु खः । सन् १९६७ इ सहरय् कब्जा याःगु न्हिया लुमंतिइ यहुदी राष्ट्रवादीतय्सं जुलुस पिकाःगु खःसा हमासं जुलुस पिमकायेत ख्याच्वः बिउगु खः । इजरायल व हमासया दथुइ वंगु मे महिनाय् २१ न्हु तक युद्ध जूगु खःसा सम्झौता लिपा युद्धविराम जूगु खः । युद्धय् २५०म्ह सिबें अप्वः मनूत सीगु खः।<eot>पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री इमरान खानं समावेशी सरकार गठन मजूसा अफगानिस्तानय् हाकनं गृहयुद्ध चर्केजुइगु ख्याच्वः ब्यूगु दु ।
प्रधानमन्त्री खानं बीबीसीलिसेया छगू अन्तर्वार्ताय् वं धाःगु दु, ‘यदि इमिसं फुक्क समूहयात दुथ्याकेगु मयात धाःसा छुं नं ई गृहयुद्ध सुरु जुइ ।’
खानं गृहयुद्ध सुरु जूसा अफगानिस्तान अस्थिर व अस्तव्यस्त जुइगु धासें चिन्ता तकं प्वंकूगु दु । खानं धाःगु दु, ‘गृहयुद्धया अर्थ अफगानिस्तान अस्थिर, अस्तव्यस्त जुइगु व आतंकवादीया नितिं पायछिगु थाय् जुइगु खः । गुगु चिन्ताया विषय खः ।’
तालिवान नेतृत्वं छुं शर्तत पूवंकेधुंकाः जक थःपिन्सं इमिगु सत्तायात मान्यता बिइगु तकं खानं धाःगु दु । समावेशी सरकार गठन, मानवअधिकार व मिसा अधिकारया सम्मान याःसा जक न्हूगु सत्तायात पाकिस्तानं मान्यता बिइगु खानया धापू खः । खानं पाकिस्तानया सुरक्षायात खतरा ब्वलंकेफूगु आतंकवादीया नितिं अफगानिस्तान आश्रयस्थल जुइमज्यूगु पाखे नं तालिवान सजग जुइमाःगु धाःगु दु ।
अथेहे, खानं अफगानी मिसा व मिसामचापिन्त शिक्षा हासिल यायेगुपाखें पनेगु ज्या गैर इस्लामिक जूगु धाःगु दु । तालिवानं आः नकतिनि मिसामचा व मचाल्यासेपिन्त विद्यालय वनेगुपाखें पनेधुंकाः खानं थुज्वःगु टिप्पणी याःगु खः ।
खानं मिसामचात याकनं हे विद्यालय वनेफइगु अवस्था ब्वलनीगुलि थः आशावादी जूगु नं धाःगु दु । खानं धाःगु दु, ‘सत्ताय् वयेधुंकाः तालिवानं ब्यूगु अभिव्यक्ति अतिकं उत्साहजनक जूगु दु । इमिसं मिसापिन्त विद्यालय वंके बिइ धैगु जिगु धारणा दु । मिसापिन्सं शिक्षा हासिल यायेमज्यू धैगु खँ इस्लाम अःखः जू । धर्मलिसे थुकिया छुं सम्बन्ध मदु ।’
संयुक्त राष्ट्रसंघया ७६ क्वःगु महासभाय् ब्वति कायेत न्यूयोर्क थ्यंकूम्ह पाकिस्तानी विदेशमन्त्री शाह महमूद कुरेशीं तकं समावेशी सरकार गठन, मानवअधिकार व मिसा अधिकारप्रति न्हूगु तालिवान सत्ता संवेदनशील जुइमाःगु धाःगु दु । थुगु विषयत सम्बोधन जुइधुंकाः जक अफगानिस्तानया न्हूगु सत्तायात अन्तर्राष्ट्रिय समुदायं मान्यता बिइगु कुरेशीया धापू खः ।<eot>थौं बैठक न्हिनसिया ३ बजे यलय् च्यासल च्वंगु तुलसीलाल प्रतिष्ठानय् च्वनेत्यंगु खः। बैठकमा महाधिवेशन तयारीया विषय छलफल जुइ धका एमाले केन्द्रीय कार्यालयया सचिव शेरबहादुर तामाङं जानकारी बिउगु दु।
५ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधि मनोनित यायेगु विषय न बैठकया एजेण्डा दु धका धाउगु दु। थ्व हे मंसिर १० गतेनिसे १२ गते तक चितवनय् जुइगु एमालेया झीक्वःगु राष्ट्रिय महाधिवेशनय् २ हजार स्वया अप्वो प्रतिनिधिपि सहभागी जुइत्यःगु दु।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – त्वाः छेँ समिति, थाय्मदु व न्हू बहाः पुचःया मंकाः ग्वसालय् शनिवाः खुल्ला हिदान ज्याझ्वः जुल । २६ क्वःगु महानगर दिवसया लसताय् उगु ज्याझ्वः थाय्मदु त्वालय् जूगु खः । ज्याझ्वलय् ५४ म्ह मनूतय्सं हिदान यानादीगु खः । हिदान याःपिंत त्वाः छेँ समितिया नायः रमेश श्रेष्ठ व न्हू बहाः पुचःया नायः विनोद स्थापितं दसिपौ व मतिनाया चिं लःल्हाःगु खः ।
अथेहे ज्याझ्वलय् थाय्मदु त्वाःया ३ म्ह जेष्ठ नागरिकतय्त हनेगु ज्या नं जूगु खः । उगु त्वाःया ८४ दँ दुम्ह चिनिशो भा स्थापित, ८१ दँया पद्म रत्न स्थापित व ८१ दँया छुनकाजि स्थापितयात सम्मान याःगु खः ।<eot>झी सकलसिनं क्यान्सरपाखें तापाक्क च्वनेत सामान्य आधारभूत कुतः यानाः वयाच्वनागु दु । धुम्रपान मयायेगु व थुकिं तापाक्क च्वनेगु, क्यान्सर जोखिम अप्वयेकीगु तत्व गथेकि ह्याउँगु ला मनयेगु, एच.पि.भि. विरुद्धया भ्याक्सिन कायेगु व प्रदुषित फय् पाखें तापाक्क च्वनेगु लिसें प्रदुषण म्हो यायेगुथें जाःगु क्रियाकलापत यानाः वयाच्वनागु दु ।
तर, छुं छुं बस्तुत थुज्वःगु दु गुकिं क्यान्सरया जोखिम अप्वयेकी । गुकियात झीसं ध्यान हे बिइमखु । सन् २०१८ य् द नेशनल क्यान्सर इन्ष्टिच्युटं यु.एस.य् १७ लख मनूत क्यान्सर पीडित जूगु अनुमान याःगु खः । उपिं मनूतय्गु ल्याः अनया मुक्कं जनसंख्याया ३८ प्रतिशत जूगु दु । अन उज्वःगु चिजया वर्णन याःगु दु, गुगु सामान्य जू तर न्हियान्हिथं क्यान्सरया जोखिम अप्वयेकाच्वंगु दु ।
च्या त्वनेगु तनावया सामनाया नितिं स्वस्थ कथं कयातःगु दु व वाउँगु च्यापाखें क्यान्सरया जोखिम म्हो याइ । तर, दकले न्हापां क्वाःगु च्याया कपयात ख्वाउँके माः । अतिकं क्वाःगु च्या त्वनेबलय् ककुया क्यान्सर जुइगु खतरा अप्वइगु सन् २०१८ य् चीनं अध्ययन याःगु खः ।
उगु अध्ययनय् थ्यंमथ्यं ४ लख ५० हजार मनूत दुथ्याकुगु खः । उपिं मनूतय्के सर्वेक्षण याःबलय् अनुसन्धानकर्तापिन्सं अतिकं क्वाःगु च्या त्वनीपिं, तम्बाखु सेवन याइपिं व अतिकं अल्कोहल त्वनीगु मनूतसिबें थ्व स्वंगुलिं चीजत मत्वनीपिं मनूत ५ गुणां ककुया क्यान्सरया जोखिम म्हो जूगु लुइकूगु खः ।<eot>अमेरिकाया निगू बिस्कं बिस्कं थासय् जूगु बन्दूक आक्रमणय् लानाः २९ म्हेसिया ज्यान वंगु खः । अमेरिकाया ओरेगन व टेक्सस राज्यय् थ्व आक्रमण जूगु खः । लिपांगु आक्रमण ओरेगनया डेटनय् च्वंगु छगू बारय् जूगु खः । थ्व आक्रमणय् लानाः गुम्ह सीगु खःसा झिंखुम्ह घाःपाः जूगु खः । थन बारय् आक्रमण याःम्ह छम्ह आक्रमणकारी नं प्रहरीया कारवाहीलय् सीगु खँ धाःगु दु ।
थ्वयां छुं ई न्ह्यव जक टेक्सासया एल पासोय् जूगु थज्याःगु हे प्रकृतिया छगू आक्रमणय् लानाः २० म्हेसिया ज्यान वंगु खः । टेक्सासया मेक्सिकोया सीमा लिक्क लाःगु वालमार्टया शपिङ्ग मलय् छम्ह बन्दूकधारीं लाथेपाथे गोली कयेकूगु खः । थ्व आक्रमण याःम्ह २१ दँया छम्ह ल्याय्म्हयात धाःसा प्रहरीं ज्वंगु दु ।
ज्वंम्ह उम्ह ल्याय्म्ह एल पासो स्वयां थ्यंमथ्यं १०४६ किलोमिटर तापाक च्वंगु ड्यालस शहरया वासिन्दा जूगु खँ धाःगु दु । थ्व आक्रमणकारीया नां प्याट्रिक क्रुसिअस जूगु खँ धाःगु दु ।डेटनय् धाःसा गस्ती वनाच्वंपिं प्रहरीं आक्रमणकारीयात स्यानाबिउगु खः । थन गोली चले जूगु छुं ई लिपा हे प्रहरी थ्यंगु खः ।
थन आक्रमण याःम्ह आक्रमणकारीया बारे धाःसा पूवंक जानकारी वःगु मदुनिसा थुपिं निगुलिं आक्रमणय् उद्देश्य छु खः धयागु नं सीमदुनि ।
सामाजिक सञ्जालय् पिंहावःगु भिडियोय् डेटनया ई फिफ्थ स्ट्रिटय् च्वंगु नेड पेपर्स बारय् आक्रमणकारीं दर्जनौं गोलीं कयेकूगु खनेदु ।
टेक्सासय् जूगु घटनाय् मेक्सिकोया स्वम्ह नागरिक नं सीगु खः ।
मेक्सिकोया राष्ट्रपतिं ट्विटरमार्फत थ्व घटनाय् मेक्सिकोया स्वम्ह नागरिक सीगु व खुम्ह घाःपाः जूगु जानकारी बिउगु दु । छवाः न्ह्यव जक अमेरिकाया क्यालिफोर्नियाय् थज्याःगु हे आक्रमणया घटना जूगु खः । थुकी स्वम्हेसिया ज्यान वंगु खः । अमेरिकाय् छुं ई न्ह्यवनिसें थज्याःगु बन्दूक आक्रमणया घटना तच्वया वःगु दु ।
म्हिगः जूगु निगू घटना लिपा गुंगू थज्याःगु आक्रमण जुइधुंकूगु दु । थ्व घटनाय् लिपा अमेरिकाय् बन्दूक तयेदइगु कानूनयात कयाः तःधंगु प्रतिक्रिया वयाच्वंगु दु । बन्दूक तयेदइगु कानुनयात कडा यायेमाःगु माग तच्वया वःगु दु । तर अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं धाःसा थुकी छुं प्रतिक्रिया बिउगु मदुनि ।<eot>एजेन्सी- इंग्ल्याण्ड कतारय् जुइगु विश्वकप २०२२ या निंतिं छनोट जूगु दु । युरोपियन छनोट अन्तर्गत सोमवाः बहनी जूगु कासाय् सान मारिनोयात १०–० गोलया तःधंगु अन्तरं बुकाः इंग्ल्याण्डं विश्वकपय् थाय् दयेकूगु दु । इंग्ल्याण्डया कप्तान ह्यारी केनं याकःचां प्यंगू गोल याःगु खःसा ह्यारी मग्वाएर, इमिल स्मिथ, ट्य्रोन मिङ्स, टामी इब्राहिम व बुकायो साकां छगू छगू गोल याःगु खः ।
सान मारिनोया फिलिप्पो फाब्रीं छगू आत्मघाती गोल याःगु खः । युरोपियन छनोटया मेगु कासाय् स्वीट्जरल्याण्डं बुल्गेरियायात ४–० गोलं बुकाः विश्वकपय् थाय् दयेकल । कासाय् स्वीट्जरल्याण्डया नोह ओकाफोर, रुबेन भर्गास, सेड्रिक इट्टेन व रिमो फ्रुलेरं गोल याःगु खः ।
युरोपकप विजेता इटाली विश्वकप छनोटया निंतिं प्लेअफ म्हितेमालीगु जूगु दु । सोमवाः जूगु कासाय् नर्दन आयरल्याण्डलिसे गोलरहित बराबरी म्हितेवं इटाली विश्वकपय् तप्यंक छनोट जुइमफुगु खः । विश्वकपय् तप्यंक छनोट जुइगु निंतिं इटाली कासा त्याके हे माःगु खः । समूह सीइ च्वंगु इटालीयात लिउने लाकाः शीर्ष थासय् च्वंगु स्वीट्जरल्याण्ड विश्वकपय् छनोट जूगु खः ।
छनोटया मेगु कासाय् विश्वकपय् छनोट जुइधुंकूगु डेनमार्कयात स्कटल्याण्डं बुकल । झ्वःलाक ९ गू कासा त्याकूगु टिम डेनमार्कयात स्कटल्याण्डं २–० गोलं बुकूगु खः । स्कटल्याण्डया जोन सुटर व चे एडम्सं गोल याःगु खः । कासा त्याःसां स्कटल्याण्ड तप्यकं विश्वकपय् छनोट धाःसा जूगु मदु । स्कटल्याण्डं नं विश्वकप छनोटया निंतिं प्लेअफ म्हितीगु जुइ । अथे हे पोल्याण्डयात २–१ गोलं बुकूगु हंगेरी नं विश्वकप छनोटया निंतिं प्लेअफ म्हिती ।
युरोपया दक्वं देय्तय्त झिगू पुचः दयेकाः विश्वकप छनोट कासा म्हिताच्वंगु दु । पुचःया शीर्ष थासय् च्वंगु देय् तप्यंक हे विश्वकपय् छनोट जुइसा निगूगु थासय् च्वंगु देसं नं छनोटया निंतिं प्लेअफ म्हिती ।<eot>अनुसन्धानकर्तातयसं थुगु प्रजातिया ३३ निसें ३५ लाख पुलांगु बंगारा वा वा लुइकूगु दु । थुगु ई कथं थुगु न्हूम्ह प्रजाति होमोनिन उगु ईया खः गुगु इलय् थन मेमेपिं प्राचीन मनूत नं म्वानाच्वंगु खः ।
आः लुइकूगु थुगु होमोनिन मनू नं मेपिं थें हे निपा तुतिं चुयाः न्यासि वनीम्ह प्रजातिया खः ।
थुगु अध्ययन नेचर जर्नलस प्रकाशित जूगु दु ।
लिसें थुगु मालेज्या धुंकाः मनूया वंशज झीसं बिचाः याना सिबें तसकं जटिल जूगु नं तथ्य न्ह्यःने वःगु दु ।
आः लुइकूगु थुगु न्हूगु प्रजातिया नां आस्ट्रेलोपिथिकस डेयीरेमेडा तःगु दुसा थुकिया अर्थ अफार भाषाय् ‘लिक्कया स्वापू’ धाःगु जुइ ।
आः लूगु प्राचीन अवशेष थुगु हे प्रजातिया प्यम्ह जःपिनिगु खः । अध्ययन कथं थुम्ह मनूयाके माकः व मनूया विशेषता दइगु अनुमान यानातःगु दु ।
थुगु अवशेषया उमेरया अध्ययनं लूगु दु कि थुपिं सुरुवाती मनूया उगु प्यंगू प्रजातिया समकालीन खः गुपिं छगू हे ईयापिं खः । थुपिं मध्ये दकलय् लोकंह्वाःगु प्रजाति अस्ट्रलोपिथेकस अफारेन्सीस खः । थुगु प्रजाति लूसी नामं लोकंह्वाः ।
न्हापा लूसीयात मनूया दकलय् सत्तिपिं पूर्वज कथं कयातःगु खः । थुमिगु जीवनकाल २९ निसें ३८ लाख दँ दथुइ लाः । तर लिपा केन्याय् सन् २००१ स लुइकूगु केन्यानथ्रापस प्लेटिआप्स, अनंलिपा चाडय् लुइकूगु अस्ट्रेलोपिथकिस बहरेलग्याजैली व अस्ट्रेलोपिथेकस डेइरेमेडा लुइधुंकाः आपालं प्रजातित छगू हे इलय् अस्तित्वय् दुगु तथ्य न्ह्यःने वःगु खः ।<eot>अफगानिस्तानया काबुलय् च्वंगु विमानस्थलय् अमेरिकी सेनां गोली चलेयाःगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेन्सी एएफपीया कथं सोमवाः विमानस्थलय् मुलुक त्वःतीपिनिगु भीड खनेदूगु अवस्थाय् अमेरिकी सेनां गोली चलेयाःगु खः ।
तालिवानं हाकनं अफगानिस्तानयात थःगु कब्जाय् कायेधुंकाः अफगानिस्तानं मनूत पिहाँ वनेत विमानस्थल थ्यंकूगु दु । अतिकं भीडया हुनिं आः काबुलया अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अस्तव्यस्त खनेदूगु दु ।
छम्ह प्रत्यक्षदर्शीं एएफपीलिसेया खँल्हाबल्हाय् धाःगु दु, ‘जितः थन यक्व हे ग्याःचिकु जुयाच्वंगु दु । आपालं हवाई फायर जुयाच्वंगु दु ।’
डेलिमेलया कथं काबुलया विमानस्थलय् गोली चलेजुइवं सैन्य उडानबाहेकया फुक्क उडान रद्द याःगु दु । आः विमानस्थलयात अमेरिकी सेनां सुरक्षा बियाच्वंगु दु । लिसें अमेरिकी सेनां अफगानिस्तानया एयर ट्राफिक कन्ट्रोलयात नं थःपिनिगु नियन्त्रणय् काःगु दु ।
बुखँय् न्ह्यथनातःकथं नेटोया छम्ह अधिकारीं सेनाया विमानबाहेक मेमेगु फुक्क व्यवसायिक उडान रद्द याःगु जानकारी ब्यूगु दु । नेटों विमानस्थलयात हाकनं संचालनय् हयेगु कुतः जुयाच्वंगु धाःगु दु ।
आः द्वलंद्वःया ल्याखय् अफगानी नागरिकपिं नं मुुलुक त्वःताः वनेत विमानस्थलय् थ्यंकूगु दु । सामाजिक संजालय् सार्वजनिक जूगु भिडियोय् विमानस्थलया गेटय् मनूतय्गु तःधंगु भीड खनेदु । सुं सुं यात्रुपिन्त उडान रद्द यायेधुंकाः विमानपाखें पिने छ्वयाहःगु खनेदु ।
अफगानी व्यवसायी सोएइब बाराकं थःत काम एयरया फ्लाइटं पिछ्वयाहःगु धाःगु दु । वया कथं विमानस्थलय् गोली चलेजुइधुंकाः उडान रद्द याःगु खः ।<eot>कार्तिक १२ - वैज्ञानिकtतय्सं पूर्ण खोप काःपिं मनूतय्सं मेपिं मनूतय्त नं कोभिड पुंकेफूगु धागु दु। खोप काःपिंन्त नं कोभिड जुइगुलिं इमिसं मेपिन्त अपुक पुंकिगु बेलायतया अनुसन्धानकर्तातय्सं धागु दु।
बेलायतयात इम्पेरियल कलेजया अनुसन्धानकर्तातय्सं याःगु उगु अध्ययनय् महामारी पनेत व कोभिडपाखेंबचे जुइत खोप महत्वपूर्ण खः धासें डेल्टा भाइरस संक्रमणपाखें बचे जुइत व छेँय् दुने पुंकेगुपाखें बचे यायेत खोप थःहे पर्याप्त धासाः मजूगु न्ह्यथनाःतःगु दु।
बेलायतय् सन् २०२० या सेप्टेम्बरनिसें सन् २०२१ या सेप्टेम्बरतक दच्छिन्यकं ६२१ म्ह मनूयाके याःगु अध्ययनं थज्याःगु रिपोर्ट पिकागु खः। द लान्सिट इन्फेक्सियस डिजिज जर्नलय् थुगु अध्ययन पिहाँवगु खः।<eot>येँ- विवादय् लानाच्वंगु गुथि विधेयक बारे सहलह यायेत म्हिगः भूमि व्यवस्था मन्त्री शशी श्रेष्ठं गुथि विधेयक विरुद्ध आन्दोलनय् सहभागी थीथी संस्था व व्यक्तिततलिसे खँल्हाबल्हा यानादीगु दु । वय्कःलिसे खँ ल्हायेगु लागिं गुथि विधेयक विरुद्धया आन्दोलनया नेतृत्व यानादीम्ह नेवाः न्ह्यलुवा डा. महेशमान श्रेष्ठया नेतृत्वय् नेवाः कार्यकर्तातय्गु पुचः मन्त्रालयय् वंगु खः ।
खँल्हाबल्हाया झ्वलय् गुथि विधेयक विरुद्धया आन्दोलनकारीतय्सं पूर्ववर्ती केपी ओलीया सरकारं हःगु विधेयकयात थःपिंसं छाय् विरोध यायेमाःगु खः धइगु खँ स्पष्ट याःगु खः । वय्कःपिंसं नेवाःतय्गु गुथियात बिस्कं ढंगं स्वये माःगु खँ न्ह्यथँसें नेवाःतय्पाखें सञ्चालित गुथितय्त स्वायत्त व स्वतन्त्रता बीमाःगु माग यानादीगु खः । नेवाःतय्सं सञ्चालन याइगु गुथिया बिस्कं महत्व दइगु जुयाः थुकियात केवल भूमि जक मखुसें सांस्कृतिक दृष्टिकोणं नं स्वयेमाःगु खँ नं न्ह्यथंगु खः ।
नेवाः कार्यकर्तापिनि खँ न्यनेधुंकाः मन्त्री श्रेष्ठं थः नं छम्ह आन्दोलनं हे वयाम्ह कार्यकर्ता जूगु कारणं गुथिया बारे आन्दोलनं वःगु खँयात विशेष प्राथमिकता बियाः स्वयेगु बचं बियादीगु खँ वार्ताय् दुथ्याःम्ह छम्ह सहभागीं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
मन्त्री श्रेष्ठं गुथि विधेयकय् गुथि सम्बन्धी खँयात स्पष्ट यायेगु लागिं आवश्यक जुल धाःसा थुकियात पुनर्लेखन हे यायेगु वा शुन्यंनिसें हे शुरु यानाः हानं च्वयेगु वा स्वंगू महल दयेकाः आवश्यक सुधार याना वनेगु खँय् थः तयार दुगु जानकारी यानादीगु खः । अथे हे वय्कलं थुकिया लागिं आवश्यक जूसा सरकार व आन्दोलनकारी निगुलिं पुचः नापं च्वनाः विधेयकया मस्यौदा च्वयेगु खँ नं कनादिल ।
गुथि विधेयक सम्बन्धी समस्यायात निष्कर्षय् थ्यंकेगु लागिं आः निगुलिं पक्ष दथुइ नियमित संवाद जुया च्वनेमाःगु खँय् नं मन्त्री श्रेष्ठं बः बियादीगु खः । आन्दोलनकारीतय्सं वय्कःयात गुथिया बारे थःपिंसं तयार यानातःगु सामग्रीत नं अध्ययनया लागिं बियाथकूगु खः । मन्त्री श्रेष्ठं आः थुकिया बारे थःपिंसं सहलह यानाः हानं खँल्हाबल्हा यायेगु खँ कनादिल ।
पूर्ववर्ती प्रधानमन्त्री केपी ओलीया सरकारं स्वदँ न्ह्यः हःगु गुथि सम्बन्धी विधेयकं नेवाःतय् गुथि परम्परायात लिच्वः लाकी धासें नेवाःतय्सं ऐतिहासिक कथं तःजिगु आन्दोलन याःगु खःसा वयां लिपा सरकारं उगु विधेयक लित काःगु खः ।<eot>कोरोना संक्रमण नियन्त्रणया लागिं युरोपन्यंक लकडाउन जुयाच्वंगु इलय् जर्मनीं थः नागरिकयात खोप अनिवार्य यायेगु तयारी याःगु दु ।
जर्मन सरकारं कि खोप कयाः लंकि मखुसा सिनाहुँ धकाः चेतावनी जारी यासें अनिवार्य खोप ज्याझ्वः न्ह्याकेगु छुमा क्यंगु खः । जर्मन स्वास्थ्य मन्त्री जेन्स स्पानं थ्व हिउँदया अन्ततक्कय् प्रत्येक जर्मन नागरिकयात कि खोप कयाः सुरक्षित दयेकेगु वा सीत त्वःताबीगु धयादीगु दु ।
जर्मनीया गुलिखे क्षेत्रय् तच्वःगु संक्रमण दरया हुनिं लकडाउन यायेमाःगु व अस्पतालत विरामीं जायावःगु सन्दर्भय् स्वास्थ्यमन्त्री स्पानं थथे चेतावनी ब्यूगु खः । सत्तां पिहांवयाच्वंम्ह चान्सलर एंगेला मर्केलं नं कारोना नियन्त्रणया लागिं सरकारं ल्ह्वंगु नियन्त्रणकारी पलाः मगाःगु धासें संक्रमणया गति नाटकीय रुपं अप्वःगुलिं कडा पलाः जरुरी खनेदुगु धयादीगु दु ।
जर्मनीइ हरेक वालय् संक्रमित दर निदुगलं अप्वयाच्वंगु दु । म्हिगः सोमबाः जक ३०द्वः स्वयां अप्वः संक्रमित लूगु दुसा ६२ सीगु दु । उखे, जःलाखला अष्ट्रिया देय्न्यंक पूर्ण लकडाउनय् वनेधुंकूगुलिं जर्मन सरकार दबावय् लाःगु दु ।
खोप अभियानप्रति नागरिकतय्सं बेवास्ता याःबलय् जर्मनीलिसें युरोपन्यंक संक्रमण नियन्त्रण थाकुयावंगु दु ।<eot>एजेन्सी- सोमवाः सुथय् निसें सुरु जूगु कोपा अमेरिकाया न्हापांगु कासा ब्राजिलं विजयी सुरुवात याःगु दु । डिफेन्डिङ च्याम्पिन ब्राजिलं भेनेजुएलायात ३–० गोलं बुकूगु खः ।
ब्राजिलया निंतिं सुपरस्टार कासामि नेयमारं छगू गोल यातसा छगू गोलया निंतिं असिस्ट याःगु खः । कासाया २३ औं मिनेटय् पेरिस सेन्ट जर्मनया डिफेन्डर मारक्विन्होसं न्हापांगु गोल याःगु खः । कर्नर बलयात भेनेजुएलाया डिफेन्डरतय्सं क्लियर यायेमफयेवं हुलमूलया दथुइ मारक्विन्होसं गोल याःगु खः । कासाया ६४ औं मिनेटय् नेयमारं पेनाल्टि पाखें छगू गोल यातसा कासा क्वचायेत १ मिनेट ल्यं दनिबलय् नेयमारया हे पासय् बारबोसां अल्मेइडां थप छगू गोल याःगु खः ।
कोपा अमेरिकाया थःपिनिगु कासा म्हिते छन्हु न्ह्यव जक भेनेजुएलाया कासामि व प्रशिक्षण कर्मचारी यानाः १२ म्हेसिके कोभिड १९ खनेदुगु खः ।
समूह ए अन्तर्गत सोमवाः सुथय् हे जूगु मेगु कासाय् कोलम्बियां इक्वेडरयात १–० गोलं बुकल । कोलम्बियाया निंतिं इडविन कार्डोनां छगू जक विजयी गोल याःगु खः ।<eot>धुलिखेलय् कोरोना संक्रमणं काभ्रेय् ९८ दँया ज्याथाम्ह मनू सिगु दु। धुलिखेल अस्पतालया आइसोलेसनय् वासः याकाच्वनादिम्ह धुलिखेल ७ छेँय् जुया थुथाय् बानेश्वरय् च्वनाच्वम्ह ९८ दँया वयक कोरोनाया कारण मंगलबाः सुथय् सिगु जिल्ला स्वास्थ्य ज्याकु काभ्रें धागु दु । साउन २७ गते कोरोना संक्रमण खनेदसेलिइ वयक अस्पताल भर्ना जुयादिगु खः। स्वास्थ्य ज्याकु काभ्रेया कथं वयकया काय् व भाैयाके न कोरोना संक्रमण खनेदुगु दु।
अथेहे थाै सुथय् पोखराय् कोरोना संक्रमणं थप छम्ह सिगु दु। मंगलबाः सुथय् पोखरा महानगरपालिका–१६ या ८७ दँया ज्याथाम्ह मनू सिगु खः। वयकया सिगुया पृष्टि पोखरा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान पश्मिाञ्चल क्षेत्रीय अस्पतालय् जुगु खः । पोखराय् थ्वया न्हय् नं तनहुँया छम्ह संक्रमित सिगु खः ।
अथेहे नवल परासीया ३७ दँया मिजं पाटन अस्पतालय् सिगु दु। अथेहे बाँकेया नेपालगन्जया ६२ दँया मिजं न कोरोना संक्रमणं सिगु दु। थुकिया जानकारी स्वास्थ्य मन्त्रालयं न्हिनय् जुइगु पत्रकार सम्मेलनय् बिइ।<eot>लिभरपुलया स्टार मोहम्मद सलाह इजिप्टया प्रमुख स्ट्राइकर खः । २८ दँ लिपा इजिप्टयात विश्वकप थ्यंकेत नायक जूम्ह सलाह लिभरपुलया लागि थुगु सिजनय् प्रिमियर लिगय् दकलय् अप्वः गोल याःम्ह कासामि खः । सन् २०१७ या अफ्रिकन प्लेयर अफ दि इयर जूम्ह सलाहं थःगु देय्यानि.तिं ३३ गोल याये धुंकूगु दु ।
इजिप्टयात विश्वकप थ्यंकेत महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूम्ह सलाहं च्याम्पियन्स लिगय् लाःगु चोटया कारणं विश्वकप तक फिट जुइ कि मजुइ धयागु चर्चा जुयाच्वंगु खःसां अन्तत व रुसया यात्रा यायेत ताःलाःत ।मोहम्मद सलाह विश्वकपय् थःगु न्हापांगु कासा रुस लिसे म्हितीगु पक्का जूगु दु । इजिप्टं थःगु न्हापांगु कासा उरुग्वे नाप म्हितेधुंकूगु दुसा उगु कासाय् सलाह बेञ्चय् लाःगु खः ।
सेडियो माने
सेनेगल, फरवार्ड
लिभरपुलया स्ट्राइकर सेडियो मानेया उत्कृष्ट प्रदर्शनं सन् २००२ लिपा सेनेगलया निंतिं विश्वकपया लुखा चाःगु खः । च्याम्पियन्स लिगया फाइनलय् रियल विरुद्ध गोल याःम्ह माने सेनेगेलया महत्वपूर्ण कासामि खः । माने थःगु पुलांगु क्लब साउथह्याम्टनलिसे म्हितूगु इलय् १७६ सेकेन्डं ह्याट्रिक याःगु खः ।
सन् २०१६ य् लिभरपुल वःम्ह सेडियो दकलय् थिकेम्ह अफ्रिकन कासामि नं खः । मानें सेनेगलया निंतिं अफ्रिकी राष्ट्र दथुइ जुइगु अफ्रिकन कप अफ नेसन्स म्हितेधुंकूगु दु । मानेया थ्व न्हापांगु विश्वकप खः । थःगु न्हापांगु कासाय् मानें पोल्यान्डलिसे प्रतिस्पर्धा यायेत्यंगु दु । सेडियो मानेया फुटबल आइडियल कासामि धाःसा रोनाल्डिन्हो खः ।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया बिहिबाः न्हिनय् जुगु नियमित प्रेस ब्रिफिङय् प्रवक्ता प्रा.डा जागेश्वर गौतमं उगु जानकारी बियादिगु खः। थाैं थप जुपिं संक्रमितलिसें देयन्यक कोरोना संक्रमितया ल्याः ३५,५२९ थ्यगु दु।
अथेहे लिपांगु २४ घाै दुने ५६९ अस्पतालं डिर्स्चाज जुया संक्रमणमुक्त जुपिनिगु ल्याः २०,०७३ थ्यगु दु। थुथाय् सक्रिय संक्रमितया ल्याः १५,२७३ दु।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – नेवाः हाइकु ख्यःपाखें निगूगु पिथनाकथं ‘नेवाः हाइकु मुना’ निगूगु ब्वया पितब्वज्या जूगु दु । सफू पितब्वज्या ज्याझ्वलय् नेपाल संवत्यात कयाः नं चर्चा नं जूगु खः । सामाजिक संजाल फेसबुकपाखें वाःपतिकं छपाः किपा बियाः उकिया हे लिधंसाय् च्वयातःगु हाइकुयात मुनाः हाइकु मुना निगूगु ब्व पिथंगु खः । तुयू पुंनं मुनादीगु सछि व झिम्ह हाइकु च्वमिपिनिगु हाइकू उगु सफुतिइ दुथ्याकातःगु दु ।
ईलोहं प्रकाशनया प्रबन्ध निर्देशक नरेशवीर शाक्यं छगू ज्याझ्वःया दथुइ उगु सफूया पितब्वज्या यानादीगु खः । ज्याझ्वलय् नवासें वय्कलं सफूया पिथना नेवाः साहित्यया ख्यलय् छगू ज्वः मदगु दसू जूगु व हाइकु छु खः व थुकिया रचना गुकथं यायेमाः धइगु सिइकाः हाइकुया रचना याये फत धाःसा उकिं हाइकूया मर्मयात पिब्वयेत ग्वाहालि जुइगु विश्वास प्वंकादिल ।
ज्याझ्वलय् मंगलनारायण जोशी दया खड्गी बेचैन, पूर्णिमा शाक्य, मिलन शाक्यपिंसं हाइकु वाचन यानादीगु खःसा साहित्यकारलिसें समालोचक ध्रुव मधिकःमिं टिप्पणी यानादीगु खः । ज्याझ्वलय् नेपाल संवत्या छ्यलाबुलायात कयाः नं चर्चा जूगु खः । नेपाल संवत्या छ्यलाबुलाय्व्य वहारिक पक्षयात कयाः प्रा. डा. भगवानदास मानन्धरं चर्चा यानादीगु खः ।<eot>एजेन्सी – उत्तरी आयरल्यान्डया छम्ह ९० दँ दुम्ह ज्याथियात फाइजर व बायोएनटेकं विकास याःगु कोविड १९ विरुद्धया खोप बिउगु दु । मारग्रेट किनान नांया उम्ह ज्याथि मिसा मानव परीक्षण पूवंकेधुंकाः थ्व खोप काःम्ह न्हापांम्ह मनू जूगु दु । मध्य बेलायतया कोवेन्ट्रीइ च्वंगु युनिभर्सिटी अस्पतालय् किनानयात न्हापां खोप बिउगु खः ।
खोप कायेखंम्ह न्हापां व्यक्ति जुइखंगुलिं थःम्ह तसकं गौरवान्वित महसुस यानाच्वनागु खँ किनानं धयादीगु दु । ‘जिगु बुन्हिया छुं न्हि न्ह्यव जितः चूलाःगु थ्व दकलय् बांलाःगु उपहार खः । जितः आशा दु, आः जि सामान्य जीवनय् लिहां वयेफइ, अले न्हूदँबलय् छेँजःपिं नापलायेखनी’ वय्कलं धयादीगु दु ।
किनानं खोप कायेत मेपिंत नं प्रोत्साहित यासें धयादीगु दु, ‘यदि ९० दँया उमेरय् जिं भ्याक्सिन कायेजिउसा मेपिंसं छाय् मजिउ ?’ बेलायतय् ८० दँया च्वय्यापिं हेल्थ हेयरय् लगे जुयाच्वंपिं कर्मचारीतय्त दकलय् न्हापां भ्याक्सिन बिइगु निर्णय यायेधुंकूगु दु । बेलायत फाइजरं विकसित याःगु खोपयात स्वीकृति बिउगु न्हापांगु देय् खः । थ्व खोपयात बहराइनं नं स्वीकृति बीधुंकूगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् फाइजरं भारतय् नं खोपया स्वीकृति बिइत निवेदन बिउगु दु । तर भारतय् नं थ्व खाप हयेगुलि समस्या जुइफुगु खँ अनया विज्ञतय्सं धयाच्वंगु दु । थ्व खोप माइनस ७० डिग्री सेल्सियसय् तयेमाः । भारतय् नं थ्व खोप भण्डार यायेगु निंतिं समस्या जुइफुगु विज्ञतय् धापू दु  ।<eot>येँ – सरकारं निर्यातय् ५ प्रतिशत तक अनुदान बिउसां नं निर्यात वृद्धि जुइ मफइगु खँ धाःगु दु । साउथ एसियन फोरमया अध्यक्ष सुरेश प्रधानं नेपालभाषा टाइम्सलिसें खँ ल्हायेगु झ्वलय् उगु खँ धयादीगु खः । सरकारं थुगुसिया बजेटय् निर्यातय् ५ प्रतिशत तक अनुदान बीगु व्यवस्था याःगु खः ।
वय्कलं निर्यात अप्वयेकेगु निंतिं नेपालय् माक्व प्राविधिक जनशक्तिया लिसे साधारण जनशक्ति तकं मदुगु खँ धासें ज्या याइपिं हे मदयेक निर्यात अप्वयेकेगु खँ तसकं थाकूगु खँ जूगु कनादीगु दु ।
निर्यात अप्वयेकेगु खःसा सरकारं अनुदानया प्रतिशत जक अप्वयेकेगु मखुसे आयात नं प्रतिस्थापन यायेमाःगु खँ नं वय्कलं धयादीगु दु । लिसें वय्कलं नेपालं थीथी देशय् निर्यात यायेगु खःसा निगू पक्षीय राष्ट्र दथुइ सम्झौता जुइमाःगु खःसां नं अज्याःगु सम्झौता आपालं देय् लिसे जुइ मफयाच्वंगु खँ कनादिसें धयादी, ‘नेपालं भारत बाहेक मेगु देय् लिसे व्यापारिक सम्झौता याःगु मदुनि, अझ धायेगु खःसा सार्क राष्ट्र दथुइ हे थज्याःगु सम्झौता जूगु मदुनि ।’
वय्कःया कथं बजार पहुँच दुसां नं कच्चा पदार्थया अभाव, अप्वया वनाच्वंगु ऋण भार आदि कारणं यानाः नं नेपालं निर्यात अप्वयेके फइगु अवस्था मदु । वय्कलं धयादी, ‘नेपालय् जग्गा न्यानाः उद्योग यायेफइगु अवस्था मदु, गामय् वनाः उद्योग चायेकेगु खँ जुइमखु, यदि चायेकल धाःसां नं माक्व जनशक्ति व प्राविधिक मदुगुलिं यानाः ज्या यायेफइगु अवस्था मदु ।’
भारतीय सरकारं निर्यातय् १७ निसें १८ प्रतिशत अनुदान बियाच्वंगु व चिनियाँ सरकारं निर्यातय् २० निसें २१ प्रतिशत अनुदान बियाच्वंगु खँ कनादिसें थुुगुसीया बजेटय् सरकारं जम्मा १ प्रतिशत जक अनुदानया ध्यबा अप्वयेकूगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>गिरफ्तारीइ लाःम्ह येँ महानगरपालिका ११ थापाथली डेराय् च्वनीम्ह कैलाली छेँ दुम्ह २१ दँया जितेन्द्र नाथ खः ।
नाथं कोथाय् अवैध ल्वाभः सुचुकातःगु धैगु सुचंया आधारय् महानगरीय प्रहरी प्रभाग कोटेश्वरं खटेजूपिं प्रहरी पुचलं कोथाय् तलासी याःबलय् उगु ल्वाभः लुयावःगु व शनिवाः सनिलय् नाथयात गिरफ्तार याःगु खः ।<eot>त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालाय् शनिबाः जःलाखःला क्लब च्यासल युथ क्लबयात ३गू–०या गोल अन्तरं बुका थ्री स्टारं सानदार सुरुवात याःगु खः । थ्री स्टार त्यागुलिइ निशान खड्का, राफायल बिडीयास रिम व अनन्त तामाङं छगू छगू गोल याःगु खः ।
थ्री स्टारं न्हापांगु हाफय् हे निगू गोल याःगु खः । कासाया २२गूगु मिनेटय् निशानं गोल याना थ्री स्टारयात सुरुआती अग्रता बिउगु खः । कासाया २६गूगु ं मिनेटय् च्यासलं पेनाल्टीइ गोल याये मफूगु खः ।
च्यासलया नेपाली मुलया इटालियन फरवार्ड विकास मेराग्लियाया पेनाल्टी प्रहार थ्री स्टाया गोलकिपर प्रिसों पनाबिउगु खः । कासा त्यागुलिसें थ्री स्टारं न्हापांगु कासाय् हे महत्वपूर्ण ३गू ल्याः मुंकुगु दु । म्हिगः हे जूगु न्हापांगु कासाय् हिमालयन शेर्पा क्लब व संकटा क्लबं ज्वलिन्ज्वः कासा म्हिता ल्याः इनाकागु दु ।
संकटा व हिमालयनं १गू–१गू गोलया ज्वलिन्ज्वः म्हितुगुृ खः । लिग अन्तर्गत आइतबाः निगू कासात जुइ । न्हापांगु कासाय् ब्रिगेड ब्वाइज क्लबं एपीएफ फुटबल क्लबलिसे धेंधेंबल्ला याइ ।<eot>जँया जवय् दयावःगु छातीया दुरुपा आकारया ‘लाग्वारा’या हुनिं व मनुखं झिदँसिबें अप्वः ई पीडा सह यात । तर अन्ततः डाक्टरपिन्सं व जँया ‘दुरुपा’थें जाःगु लाग्वारायात सर्जरी यानाः लिकयाइगु जूगु दु ।
आयरल्याण्डया डब्लिनया छम्ह ४६ दँया मिसा थःगु जँया जवय् च्वंगु ‘दुरुपा’ आकारया लाग्वारा क्यनाः छगू क्लिनिकय् वासः यायेगु नितिं वन । डाक्टरपिनसं उगु लाग्वारायात पुत्तुपुइकाः स्वल, थिया स्वल, तिया स्वल । उगु दरुपाथें जाःगु छ्वाल्लुसे मच्वंसे छाःगु जुयाच्वन ।
१० दँ न्ह्यःनिसें उगु लाग्वारा वःगु व लिपा जुजुं स्वदँया दुने ला ह्वात्त हे तःप्वः जुया वःगु उम्ह मिसां धाल । आः उगु लाग्वारा १९ सेमी तःहाकः व ६.७ सेमी चौडाइ जुइधुंकूगु दु ।
गनं उगु लाग्वारा सार्कोमा क्यान्स जकं मखुला धैगु शंका जयाः डाक्टरतसें परीक्षण यात । तर परीक्षणया झ्वलय् व तन्तुतय्गु क्यान्सर अर्थात सार्कोमा मजूसे फ्याट कोषिकातसें दयेकूगु ट्युमर अर्थात् लिपोमा जूगू सीदत । वास्तवय् व छुं नं कथंया दुरुपा मखु ।
डाक्टरतय्गु कथं विश्वय् मनूतय्गु म्हगलय् दइगु दकसिबें तःधंगु दाः (बोसो)या ग्वारातमध्ये छगू खः । तर थपाय्ग्वःगु ग्वारा जुयावःसां नं उम्ह मिसां याकनं वासः यायेगु नितिं मवःगुलिं डाक्टरपिं अजू चाःगु दु ।
बिएमजे जर्नलय् प्रकाशित जूगु बुखँया कथं उम्ह मिसाया आः याकनं हे सर्जरी यानाः व लाग्वारा लिकाइगु जूगु दु व आः नं उम्ह मिसा वेटिङ्ग लिष्टय् च्वनाच्वंगु दु ।
मिसाया म्हगःपाखें उगु लाग्वारा लिकायेधुंकाः उगु लाग्वारा लना स्वइ व उकियात आधिकारिक रुपय् चिकित्सा विज्ञानय् सुचिकृत याइ ।<eot>येँ -च्वमि लिसें भाषाह्यमि राजदास श्रेष्ठं ने.सं. ११४१ स पिहां वःगु नेपालभाषाया छगू तःजिगु सफूयात न्यय्द्वः (५०,०००) तकाया सिरपाः बीगु जूगु दु । ‘कुतः राजदास साहित्य सिरपाः’ नां दुगु उगु सिरपाः नेपालभाषा साहित्य लिसें मेमेगु विधां पिहां वःगु सफूयात बी । लिसें मेगु प्यंगू सफूयात नं झिद्वः–झिद्वः तकाया हःपाः सिरपाः बीगु खँ धाःगु दु । थुकिया लागिं थुगु दँय् पिहां वःगु न्यागू सफू कुतः पिकाकयात दुथ्याकेत नं ग्वसाः खलकं इनाप याःगु दु ।<eot>येँ – स्वस्थानी व्रत क्वचायेकेगु झ्वलय् माघ शुक्ल पुन्हि शनिवाः कुन्हु बाग्लुङय् ‘लँ दायेगु’ धर्म हंगु दु । झिंखुदँ न्ह्यव निसें दिनाच्वंगु थ्व धर्म हनेगु ज्या नेवाः ल्याय्म्ह पुचः बाग्लुङया संयोजनय् जूगु खः । शनिवाः कुन्हु पवित्र कालीगण्डकी खुसिं निसें बाग्लुङ बजाः तक लँय् तुयु कापःया बासा लानाः ‘लँ दायेगु’ धर्म हंगु खः ।
‘लँ दायेगु’ झ्वलय् स्वम्हेसिनं श्रहर्षधारा हायेकीगु कलश क्वबिइगु व छम्हेसिनं तुयुगु बासाय् द्यःनां लँ दायाः वनेगु ज्या जूगु खः । थ्व झ्वलय् गुलिसिनं भगवान शिवया भेषय् फल प्रसाद ग्रहण यायेगु यानावनीसा गुलिसिनं कालीगण्डकीया जल ह्वला वनी । कालीगण्डकी खुसिं लँ दायेगु सुरु यानाः बाग्लुङ बजाःया भिंद्यःयाथाय् थ्यंकाः क्वचायेकीगु खः ।
‘झीगु संस्कार, संस्कृति न्हना वनाच्वंगु अवस्थाय् थ्व जात्रायात जीवन्त यायेत हाकनं न्ह्याकागु खः’ नेवाः ल्याय्म्ह पुचः बाग्लुङया नायः जय राजभण्डरीं धयादिल ।
‘न्हापा न्हापां दँय्दसं स्वस्थानी व्रत क्वचाइगु न्हि कुन्हु थ्व जात्रा हना वयाच्वंगु खः, तर ल्याय्म्हत विदेश वनीगु लहर वयेवं थ्व जात्रा नं दिना वन’ धयादिसें संस्थाया सचिव निलेश राजभण्डारीं धयादिल, ‘नेवाः ल्याय्म्ह पुचःया गठन हे थथे न्हना वंगु जात्रापर्व हाकनं न्ह्याकेत, झीगु भाषा, रहनसहन, नखःचखः परपम्परा, प्याखंयात निरन्तरता बीगु निंतिं हे जूगु खः । थ्व हे कथं थुगुसी ‘लँ दायेगु’ जात्रायात हाकनं न्ह्याकेगु ज्या जुल ।’
संस्था दुजः दिप रत्न श्रेष्ठं झिंखुदँ लिपा न्ह्याःगु जूसां थुगुसी जात्रा सफलपूर्वक क्वचाःगु खँ कनादिल । महाद्यःयात लय्तायेकेत व्रत च्वनीपिंसं जात्राया झ्वलय् कालीगण्डकी खुसिं हःगु जल त्वनेगु व थःके दुगु जल तनाबियाः बजाः चाहिलेगु ज्या जुइ । थ्यंमथ्यं २५० दँ न्ह्यव स्वनिगलं बाग्लुङ वःपिं नेवाःतय्सं वि.सं. २००७ साल पाखे थ्व जात्रा न्ह्याकूगु स्थानीय अग्रज नेवाःतय्सं कनादीगु दु ।<eot>दँय्दसं कौलाथ्व द्धादशी खुन्हु असंभलु अजिमाया जात्रा जुइगु खःसा थुगुसिइ कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिमया कारणं जात्राया पलेसा आन्तरिक पुजा जक जुइगु स्थानीय रोशन तुलाधरं धयादिल। मेबलय् जुसाः थौया दिनय् असनय् देके वइपिं सुथनिसें म्वःम्वः जुइगु खसाः जात्राया लागि म्हिगः बहनी द्यःयात गमय् बिज्याकिगु खः।
थुगुसिइ जात्रा मजुइगु जुगु दुसाः म्हिगः असनय् च्वंपिन्सं चालंलिसें पायाः पिकाइगु दिं खःसां थुगुसिइ कोरोनाया कारणं असं पायाः दिउगु दु।<eot>मतिना धागु छगु बःलाःगु भावना खः गुकें छम्ह जीव वा वस्तु नापं नुगलंनिसें बांलाः तायेगु व आकर्षित जुइगु खः। मतिनायातः मनूतेगु दयाया स्वभाव नं धाः।<eot>आःयागु हलिं कोभिड १९ (कोरोना) भाइरसयागु महामारीं अतिकं हे ग्रस्त जुयाच्वंगु अवस्थाय् झीगु नेपाः देय् नं थ्व महामारीं तापानाच्वंगु अवस्था मदु । हलिंया अर्थतन्त्र निसें नेपाःया अर्थतन्त्रयात कोराना महामारीं स्यंकाच्वंगु विकराल परिस्थितिइ नेपाःया सरकारं कृषिमुखी बजेट हये धयाच्वंगु दु । तर थ्व बजेटं कृषि क्षेत्र छुं ज्या याये न्ह्यः हे कृषि बाली स्यंकेत क्वःबुँइचां नेपाःया बुँइ आक्रमण याः वयेत्यंगु दु । अफ्रिकी देसं वइपिं थ्व क्वबुँइचा इरान, अफगानस्तान व पाकिस्तान जुजुं आः भारतया राजस्थान, गुजरात, उत्तर प्रदेश, मध्ये प्रदेश जुयाः महाराष्ट्र तक थ्यनेधुंकूगु दु ।
थ्व इलय् नेपाःया कृषि क्षेत्रयात ल्यंकेगु खःसा थ्व क्वबुँइचा रोकथामया निंतिं आः हे तयारी यायेमाःगु अवस्था दु । कोरोनां यानाः बुँज्या यानाः नइपिंत तकं समस्या जुयाच्वंगु आःया अवस्थाय् थ्व क्वबुँइचा रोकथाम यायेगु निंतिं न्ह्यव हे तयारी मयात धाःसा बुँज्या याइपिं सी थें हे जुइगु अवस्था दु ।
छु खः क्वःबुँइचा अले थ्वं छु याइ ?
क्वबुँइचा फट्यांग्रा प्रजातिइ लाःम्ह छम्ह की खः । थ्व छगू कथंया फौजी की ख । थ्व की मरुभुमिं च्वनीपिं जूगुलिं थ्वयात ‘डेजर्ट लोकस्ट’ नं धाः । छन्हुं हे २ सय निसें ३ सय कि.मि. तक ब्वयेफुपिं थ्व कीत खाडी मुलुकय् च्वनी । थ्व किलं बालिनालि दक्व नष्ट यानाः भोकमरी व अनिकाल थेंज्याःगुु परिस्थिति सिर्जना याइ । छम्ह वयस्क क्वःबुँइचा ताःताःहाक लँ यात्रा यायेफइ । थ्व छक्वः वइबलय् लखौं लखया ल्याखय् वइगुलिं थ्वं अमेरिकी फौजी किलं स्वयां नं अप्वः कृषिबाली स्यंकी धइगु अमेरिकी धारणा दु । थ्व किलं स्वां, हः जक मखु दं नापं स्यंकोबीफु ।
थ्व की सन् २००३ य् अफिकाय् महामारीया रुपं खनेदुगु खः । अन्टार्कटिका बाहेक विश्वया दक्व हे महादेशय् थ्व किलं दुःख बीधुंकूगु दु । सन् २०२० य् क्वःबुँइचायागु प्रकोपं यानाः पाकिस्तानय् राष्ट्रब्यापी खाद्यसंकट घोषणा नापं जुइधुंकूगु दु । अथेहे थ्व हे २०२० मे महिनाय् भारतया मध्यप्रदेश, राजस्थान व गुजरात थ्यंकाः ५० हजार हेक्टर बाली स्यंकेधुंकूगु दु ।
स्वनिगलय् थ्वं छु याइ ?
स्वनिगः उर्वर भुमि खः । स्वनिगःया येँय् कृषिभूमि मदया वनेधुंकूसां स्वनिगलय् हे लाःगु यल व ख्वपया आदिवासी नेवाःतय्सं बुँज्या यानाच्वंगु दु । थ्व बुँज्या याना च्वंपिं नेवाःतय्सं हे यानाः स्वनिगय् च्वंपिंसं ताजा तरकारी नयाः स्वस्थ जुयाच्वने फुगु दु । कोरोना महामारीया थ्व इलय् नं बुँज्या यानाच्वंपिं नेवाःतय्त क्वबुँइचा स्वनिगलय् दुहां वल धाःसा तसकं समस्याय् लाकीगु खनेदु । येँ, यल, ख्वपय् च्वंगु कृषि उपजयात स्यंकाः स्वनिगःया बासिन्दायात नं अनिकाल व खाद्यसंकटय् लाकेगु ज्या थ्व क्वःबुँइचां यायेफु ।
थुकिया रोकथामया लागि आवंनिसें हे तयारी याये हथाय् जुइधुंकूगु दु । भारतय् थ्यनेधुंकूगु अवस्थाय् नेपाःया तराई जुयाः स्वनिगलय् नं दुहां वयेफुगु अवस्था दु । तराईलय् जक दुहां वल धाःसां नं नेपाःया कृषिख्यःयात तहस नहस यानाबीगु पक्का दु । तराईया कृषि तसहनहस जुइगु धयागु नेपाःयात हे खाद्यसंकट लाकाबीगु खः । क्वबुँइचा नियन्त्रणया लागी कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय पाखें प्राविधिक समिति क्वःछिइगु ज्या जूगु दु । थ्व समितिं अध्ययन ज्या सुरु याःगु दु ।
आः छु याये फइ ?
क्वःबुँइचा तसकं नियन्त्रण याये थाकुम्ह की खः । थ्व की लखौंलखया ल्याखय् ब्वया वइगु हुनिं थुकियात नियन्त्रण याये तसकं थाकु । आः भारतय् थ्यंगु क्वबुँइचातय् बथानय् निगू किमि ब्या व च्यागू किमि ताहाकः धाःगु दु । थ्व कीयात छुं हदतक नियन्त्रण यायेत ध्वनि यन्त्रपाखें तसकं सः थ्वयेकेगु याइ । अथेहे बायोपेस्टिसाइड छ्वाकेगु नं याइ । तर बायोपेष्टिसाइड कृषि भुमिइ यक्व हे छ्वाके मालिगु अवस्थाय् थुकिया निंतिं हवाइजहाज वा हेलिकप्टर हे छ्यलेमालेगु अवस्था जुइ ।
जाः प्यनाः नं क्वःबुँइचाया प्रकोप म्हो याना छ्वयेगु ज्या याये फइ । तर थ्व ज्या सनाच्वने धाःसा तसकं थाकुइ । अथेहे वायुमण्डलीय डिस्ट्रवेन्स दयेकाः थ्व कीयात यक्व न्ह्यःने वयेके मबिइगु ज्या नं याये फइ । भारतं थ्व कीयात नियन्त्रण यायेत मलाथियनया प्रयोग याना वयाच्वंगु दुसा पाकिस्ताननं डाइजिनिन व फिप्रोनिल अले अफ्रिकाय् ग्रिन मस्कल धइगु विषदीया प्रयोग जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ- ३५ दँ न्ह्यः तक जाकि निर्यात याना वयाच्वंगु कृषिप्रधान देय् नेपाः थौं वयाः मुलुकया मुख्य खाद्यान्न जुयाच्वंगु जाकि, छ्व, कःनि व दुसि थेंज्याःगु अन्न तकं पिने देशं आयात यायेमाःगु अवस्थाय् थ्यंगु दु । थ्व अन्नया उत्पादन निरन्तर म्हो जुजुं वनाच्वंगु कारणं थौं जनताया न्हिंन्हिं नयेमाःगु खाद्यान्न तकं पिने देशं झिके यायेमाःगु अवस्थाय् थ्यंगु खः ।
थ्व झ्वलय् देशय् दकलय् अप्वः दुसिया उत्पादन म्हो जूगु दु । वंगु ३५ दँया दुने दुसिया उत्पादन ४० प्रतिशत घटे जूगु दु गुकिं यानाः बजारय् दुसिया भाः जाकि स्वयां नं थिके जूवंगु दु ।
वि.सं २०५८ य् जूगु कृषि गणनायात आधार मानेयायेगु खःसा आः जुइत्यंगु २०७८ सालया कृषि गणना तक थ्यनीबलय् देशय् अन्नबालीया उत्पादन ३० प्रतिशतं म्हो जुइगु अनुमान याना हःगु दु । राष्ट्रिय जनगणना २०७८ थ्वहे वइगु जेठ २५ निसें शुरु जुइत्यंगु दु । नेपालय् न्हापांगु कृषि गणना २०१८ निसें व राष्ट्रिय जनगणना १९६८ सालंनिसें शुरु जूगु खः ।
वि.सं. २०३५ साल तक नेपाः जाकि निर्यात याइगु देय् जुयाच्वंगु खः । तात्कालीन सरकारं प्रमुख खाद्यान्न बाली जाकि निर्यात यायेत २०३५ सालय् ‘धान चामल निर्यात कम्पनी’ स्थापना याःगु खः । उगु कम्पनीं बङ्गलादेश, भूटान र भारतय् जाकि निर्यात याइगु खः । तर वि.सं. २०७८ साल तक थ्यंबलय् नेपाः लछिया २ अर्ब तका बराबरया जाकि आयात याइगु देय् जूगु दु ।
भन्सार विभागया कथं थुगु आर्थिक वर्षया न्हापांगु खुलाय् भारतं ३० करोड किलो व अमेरिकां ७ लाख ३३ हजार किलो जाकि नेपाः दुहां वःगु दु । अथेहे कःनिया खँ ल्हायेगु खःसा ३३ करोड किलो कःनि भारतं दुहां वःगु दुसा ब्राजिल व अर्जेन्टिनापाखें २४÷२४ लाख किलो व दक्षिण अफ्रिकां ३ लाख ५० हजार किलो दुहां वःगुद ु ।
कृषि गणना २०६८ कथं नेपाःया प्रमुख खाद्यान्न बाली जुयाच्वंगु जाकि धान ६, कःनि १२, छ्व ६ व दुसि ४० प्रतिशतं उत्पादन म्हो जूगु दु । अथे हे तछ्व ३५ प्रतिशत व तू १३ प्रतिशत म्हो उत्पादन जूगु दु ।
कृषि विज्ञतय् धापू कथं थथे उत्पादन म्हो जूवंगुया मू कारण भूमिया खण्डीकरण, वा पी जिउगु बुँ बाझः त्वःतेमाःगु व बुँइ आश्रित मिसापिं धमाधम शहरय् च्वं वनेगु प्रवृत्ति खः धाःगु दु ।
कृषि गणना २०५८ पाखें कृषिइ आत्मनिर्भर मिसापिनि ल्याः ८ प्रतिशत क्यंगु खः जबकि २०६८ पाखें थ्व ल्याः १९ प्रतिशत थ्यनाच्वंगु खः । तर बुँ ज्या यायेफुपिं ल्याय्म्हत धमाधम विदेश पलायन जुइगु व फुसां मफुसां बुँज्या यानाच्वंपिं मिसापिं नं शहरय् च्वंगु वनेगु क्रम अप्वयेवं बुँज्या याइपिं मदयाः उत्पादन म्हो जूगु खः । बुँज्या यायेत चाहे जूपिनि लागिं नं सिँचाईं मदुगु, साःया अभाव जुइगु, ज्यामि मदइगु कारणं बुँज्या आकर्षण पेशा मजूगु खँ धाःगु दु । (रासस)<eot>यल (नेपालभाषा टाइम्स) – यल महानगरपालिकां थीथी थासय् च्वंगु धार्मिक महत्वया सम्पदा पुनःनिर्माण याइगु जूगु दु । यल मनपां मंगलबजारय् च्वंगु नृसिंह व देगु तलेजु, बालकुमारीइ च्वंगु बालकुमारि देगः, लगंख्यलय् च्वंगु न्हूपुखूया पुनःनिर्माण यायेत्यंगु खः ।
यल मनपाया प्रमुख चिरिबाबु महर्जनं थुपिं दक्वं सम्पदा यल मनपाया १०२ क्वःगु स्थापना दिवसया दिंकुन्हु पुनःनिर्माण यायेगु जानकारी बियादीगु दु । वय्कःयाकथं बालकुमारी देगः पुनःनिर्माणया निंतिं आवश्यक विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दुसा लगंख्यःया न्हूपुखूया निंतिं छगूत्या करोड बजेट नं विनियोजन यायेगु ज्या जुइधुंकूगु दु ।
यल मनपां धार्मिक सम्पदा बाहेकं सार्वजनिक महत्वया लागाय् नं निर्माणया ज्यायात तीव्रता बिया वयाच्वंगु दु । यल मनपां लः व हरियालीजन्य परियोजना अन्तर्गत जावलाख्यलय् न्यागू थासय् उद्यान निर्माण यानाच्वंगु दुसा लगंख्यः व कुमारिपाटीइ नं उद्यान निर्माण यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।
थुकथं हे यल महानगरया सुन्दरता अप्वयेकाः स्मार्ट सिटी दयेकेगु ल्याखं स्मार्ट मत जडान, साइकल लेन, हरियाली प्रवद्र्धनया निंतिं आवश्यक तत्वया निंतिं थापाथलीस्थित बागमति तांनिसें सातदोबाटोतक स्मार्ट सतक मत तयेगु ज्या लिपांगु चरणय् थ्यंगु नगर प्रमुख महर्जनया धापू दु । महानरवासीयात कर व नक्सा पासलिसें मेमेगु सेवा सुविधाया निंतिं अनलाइन प्रविधिपाखें सुविधा बीगु व्यवस्था नं यल मनपां यायेत्यंगु दु ।
थ्व झ्वलय् यल मनपा दुनेया ७९ द्वः खा छेँयात ब्लब नं. तयेगु निंतिं जुयाच्वंगु अध्ययन नं क्वचायेधुंकूगु दु ।<eot>रोल्पाया माडी गाउँपालिका ६ हान्निङपाखें घर्ती गांपाखे वनाच्वंगु उगु जीप आइतवाः सुथय् ११ ता इलय् दुर्घटना जूगु खः ।
दुर्घटनाय् निम्ह मिजं व छम्ह मिसा घटनास्थलय् हे सीगु रोल्पाया प्रहरी प्रमुख डिएसपी नरेशराज सुवेदीं जानकारी ब्यूगु दु ।<eot>येँ – दरवार हाइस्कुल व वीर अस्पताल निर्माणया लागिं हयातःगु निर्माण सामग्री मुंकातःगु कारणं बन्द जुयाच्वंगु खुलामञ्च आः येँ महानगरपालिकां हानं खुल्ला यायेगु ज्या न्ह्याकूगु दु । खुलामञ्च बन्द यानाः आः निर्माण सामग्री मुंकल धकाः येँ मनपाया विरोध जुया वयाच्वंगु खः ।
खुलामञ्च खुल्ला यायेगु लागिं मनपां डोजर हे छ्यलाः अन मुनाच्वंगु निर्माण सामग्री चीकेगु ज्या शुरु याःगु दु । येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं कनादी कथं आः वीर अस्पताल व दरवार स्कुल निगुलिं दयेके सिधःगुलिं उमित खुलामञ्चय् मुनाच्वंगु सामान याकनं यंकि धकाः जानकारी बीधुंकूगु दु । वय्कलं धयादिल, ‘थ्व वय्कःपिंत धयाच्वने माःगु खँ ला मखु, थुकिं यानाः जिमित तिंख्यः मिया नइपिं धकाः तक आरोप वःगु वय्कःपिंसं बांलाक हे सिउ । जिमिसं वय्कःपिंत ग्वाहालि यानागु दु, आः सफा यायेत नं वय्कःपिंसं जिमित ग्वाहालि यायेमाः ।’
यदि वीर अस्पताल व दरवार स्कूलया सामान इलय् हे मचीकल धाःसा मनपां हे चीका छ्वयेगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु । मेयर शाक्यं मनपाया नीति धइगु खुलामञ्च छगू जक खुल्ला यायेगु मखु, येँ दुने गुलि नं खुल्ला थाय्त दु, अन जुयाच्वंगु कब्जा मुक्त यानाः फुक्क हे खुल्ला थाय्त खुल्ला यायेगु खः धकाः नं स्पष्ट यानादिल ।
थौंकन्हय् थीथी राजनीतिक पार्टीतय्सं सार्वजनिक सतकय् हे आमसभा यानाः यातायात अस्तव्यस्त यानाच्वंगुलिं आः खुलामञ्च खुल्ला जुल धाःसा अन हे आमसभा याये फइगु व थुकिं सार्वजनिक यातायात प्रभावित मजुइगु आशा नं यानातःगु दु ।<eot>नेपालभाषाया पुलांगु संस्था न्हू पुचःया ग्वसालय् शनिवाः कछलागा नवमी (मंसीर ११ गते) २३ क्वःगु हिदान ज्याझ्वः याइगु जूगु दु । येँ महानगरपालिका २० वडा भिन्द्यः दबूलाछिइ थथे हिदान यायेत्यनागु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।
‘रक्तदान यानाः पुण्य मुंकेनु’ नारा थ्वयेकाः सुथसिया १० ता ईनिसें न्हिनसिया २ ता ईतक जुइगु उगु हिदान ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत ग्वसाः खलकं सकलसित इनाप याःगु दु ।
न्हू पुचलं दँय् दसं न्हूदँया लसताय् लक्ष्मीपूजाया दिं बसन्तपुरं मचा ब्वज्या कासा यानावयाच्वंगु खःसा थुगु दँय् कोरोना संक्रमणया हुनिं स्थगित याःगु खः ।<eot>चीनया अत्याधुनिक रक्षा प्रवधियात ख्याच्वः बिइगु आज्जुं अमेरिका, बेलायत व अष्ट्रेलियां रक्षा प्रणालीया विकासया नितिं विशेष सुरक्षा सम्बन्धी सम्झौता याःगु दु ।
चीनया अप्वःगु सैन्य क्षमता व इन्डोप्यासेफिक क्षेत्रय् चीनया प्रभाव खनाः सशंकित जूगु थुगु स्वंगु राष्ट्रदथुइ जूगु थ्व सम्झौतायात ‘ओकस’ नां ब्यूगु दु ।
उगु सम्झौता कथं अष्ट्रेलियां न्हापांगुखुसि परमाणु ऊर्जापाखें चलेजुइगु पनडुब्बी निर्माण याइगु जूगु दु । लिपांगु सम्झौतालिसें अष्ट्रेलियां फ्रान्सेली पनडुब्बी खरिद यायेगु सन् २०१६ या सम्झौता रद्द याःगु दु ।
ओकस सम्झौतां आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स, क्वान्टम प्रवित्रि व साइबरया पक्षयात कःघाइगु बीबीसीं जानकारी ब्यूगु दु । थ्व सम्झौतालिपा स्वंगुलिं मुलुकया साइबर क्षमता, आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स व समुद्र क्वय् च्वंगु सैन्य क्षमता स्वंगू गुणां अप्वःगु बीबीसीं जानकारी ब्यूगु दु ।
अमेरिका, बेलायत व अष्ट्रेलियादथुइ जूगु ओकस सम्झौतायात चीनं विरोध प्वंकूगु दु । अमेरिकाया वासिङ्टनय् च्वंगु चिनियाँ राजदूतावासं अमेरिका, बेलायत व अष्ट्रेलिया शीतयुद्धया मानसिकताय् दूगु द्वपं ब्यूगु दु ।<eot>एजेन्सी- बेलारुसलिसे स्वाःगु पूर्वी सीमाय् थःगु देशय् दुहां वयेत स्वयाच्वंपिं द्वलंद्वः आप्रवासीतय्त पोल्यान्डं सीमाय् हे पनाबिउगु दु । शून्य डिग्रीया ख्वाउँ सह यानाः द्वलंद्व आप्रवासीत पोल्यान्ड दुहां वनेत बेलारुस व पोल्यान्डया सीमापाखे मूवःगु खः ।
पोल्यान्डं बेलारुसया राष्ट्रपति एलेक्जेन्डर लुकाशेन्कां उक्से यानाः आप्रवासीतय्त सीमाय् छ्वयाहःगु द्वपं बिउगु दु । बेलारुसय् तयातःगु अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्धं हीमी चाःम्ह लुकान्सेन्कां हे उक्से यानाः आप्रवासीतय्त सीमाय् छ्वयाहःगु धासें पोल्यान्डं थुकियात ‘शत्रुतापूर्ण ज्या’ धकाः धाःगु दु ।
आप्रवासीतय्त पनेगु निंतिं पोल्यान्डं १२ हजार सेना पूर्वी सीमाय् खटे यायेधुंकूगु दु । सामाजिक सञ्जालय् खनेदगु भिडियोय् सलंसः मनूत सीमाय् तयातःगु तारबार न्ह्यःने खनेदयाच्वंगु दुसा उपिं अन तयातःगु थज्याःगु पंगः त्वाःथलाः न्ह्याः वनेत स्वयाच्वंगु खनेदु ।
बेलारुसया सीमा जुयाः छुं ई न्ह्यवनिसें गैरकानुनी रुपं आप्रवासीत दुहां वयेत स्वयाच्वंगु खँ पोल्यान्ड, लिथुआनिया व लाट्भियां धाःगु दु । थुपिं आप्रवासीत अप्वः थें मध्यपूर्व व एसियां वःपिं खः ।
बेलारुस व पोल्यान्डया पूर्वी सीमाया मौसम थौंकन्हय् शून्य डिग्री स्वयां क्वय् थ्यनाच्वंगु दु । थज्याःगु ख्वाउँगु थासय् थ्यंपिं आप्रवासीतय् स्वास्थ्यय् समस्या वयाच्वंगु दुसा ख्वाउँया कारणं छुं आप्रवासीत सीधुंकूगु खँ नं धाःगु दु ।
सीमाय् थ्यंपिं आप्रवासीतय्त पोल्यान्डं दुकाये चाहे मजूगु व बेलारुसं नं लित काये चाहे मजूगुलिं थुपिं ख्वाउँगु जंगलय् हे अलपत्रय् लानाच्वंगु दु ।
थ्वहे दथुइ जर्मनीया आन्तरिक मामिला मन्त्रीं पोल्यान्डया सीमा सुरक्षित यायेत एकीकृत पलाः न्ह्याकेत युरोपेली संघयात इनाप याःगु दु । थ्वयां न्ह्यव अमेरिकी विदेश मन्त्रालयया प्रवक्तां नं बेलारुसं जबर्जस्ती आप्रवासी लहर ब्वलंकेगु कुतः याःगु द्वपं बिउगु खः ।<eot>दुसे पोषणया छगु तःधंगु भाग ख, थुकिया बच्छि सर्भिङय् [[प्रोटिन|प्रोटिन]]या स्व ग्राम व फाइबरया 1 ग्राम दै। थुकिया छगु सर्भिङय् 0.6 मिलिग्राम नः दै। ख्वला मलिकाःगु दुसेयात येय्‌पु दुसे धाइ।<eot>हलिमय् छ्यलावयाच्वंगु तरकारी मध्ये आलु धुंकाः प्याज हे वइ । हलिमय् हरेक दँय् २० अर्व पाउण्ड स्वयाः आपा प्याजया उत्पादन यायेगु याः । थ्व तरकारी हरेक कथंया मौषमय् नं दइगु जुयाः तसकं ल्वकंह्वाः । थ्व आपालं गुणत दुगु खाद्यबस्तु खः । अझ प्याजयात झीगु स्वास्थ्यया लागि वासः हे धाःसां छुं पाइमखु । धनी जुइमा व गरिव जुइमा न्ह्याम्हेस्यां प्याज तरकारी दयेकाः नयेगु याना वयाच्वंगु दु । प्याज तुयु, ह्याउँ व म्हासु यानाः स्वताजी कथंया दु । तुयुगु प्याज दकलय् बांलाः तायेकी धाःसा ह्याउँगुयात मध्यम व म्हासुगु प्याजयात साधारण कथं कयातःगु दु ।
प्याजय् छगू विशेष कथंया पालुगु बास वइ । थ्व हे बासया कारणं गुलिखे मनूतसें थुकियात मययेकू तर थ्व गन्ध वा बास मनूया लागि सतकं ज्यालगेजू धकाः थुइकेमाः । प्याजया बास्नां मनूया दिमागयात सन्तुलित याना तइ । नकतिनि लिनाहःगु वाउँगु प्याजय् ‘एम’ नांया छगूकथंया विद्युतीय जः९किरण० दइ । थुकियात नकतिनि लुयावःगु सूर्यया जःथें कायेछिं । नकतिति लिनाहःगु प्याजया गन्ध हिस्टेरिया वा दिमाग असन्तुलन जूपिन्त तसकं ज्यालगेजू । प्याज लिनाहःगु स्वाघौतक जक उकी ‘एम’ नांया विद्युतीय जः दइ लिपा व मदयावनी ।
झीसं स्यू प्याज प्वलेबलय् उकिं ति पिहांवयाः मिखाय् लानाः ख्वबि पिहां वइ । अल्काइल डाई सल्फाइड व कार्वनिक कम्पाउण्डं यानाः थथे जूगु खः । थुकिया लिसें थुकी थायो प्रोपेनल सल्फर अक्साइडया रुपय् छगू कथंया चिकं नं दइ । थुगु चिकनं मिखाय् ख्वबि वयेकीगु ग्रन्थीयात उत्तेजित यानाबिइ । प्याजयात लखय् थुना जक तायेगु यात धाःसा उकिं व चिकं व बास ब्वयेके बिइमखु अले मिखां ख्वबि नं वइमखु ।
वाउँगु प्याज तरकारीया रुपय् नयेगु याइ । अथेहे चाय् तःलय् दइगु प्याजया ग्वः ताःईतक मस्यनिगु जुया हरेक मौसमय् प्याज नयेगु याइ । प्याजय् प्रोटिन, चिल्लो पदार्थ, खनिज, रेशा, कार्बोहाइड्रेट, क्याल्सियम, फोस्फरस, फलाम, भिटामिन सी आदि थीथी पौष्टिक तत्वत दइ । ला, न्या मनइपिं अले नये मफुपिन्सं नं प्याज नयाः यक्व लाभ यायेफु । आपाः तरकारीइ ४७ प्रतिशत निसें ६० प्रतिशत तक सितिं वनिगु पदार्थ दइ तर प्याजया धाःसा ख्वला व हा जक सितिं वनी ।
प्याज न्हियांन्हिथं नयेगु यात धाःसा म्हय् फुर्ति अप्वइ, पाचन शक्ति अप्वइ, ल्हाः तुति तसकं ख्वाउ“से च्वनिगु, न्ह्यः मवइगु थेंज्याःगु समस्यां पार लगेजुइफइ । वासःया रुपय् प्याज विशेष यानाः वर्षाया वासःया रुपय् छ्यलेगु यानाच्वंगु दु । बर्षाया इलय् हैजा जुइगु आपा सम्भावना दु । उज्वःगु अवस्थाय् प्राथमिक वासःया रुपय् प्याज व न्हवंस्वां निनाः उकिया रस निघौ निघौ पाक्क रोगीयात त्वंकल धाःसा बान्ता दिइ व रोगीयात न्ह्यः नं वइ लिसें रोगीया झाडा नं बिस्तारं दिनावनी । सुं मनूयात फलाम तत्वया कमि जुल धाःसा वा शिशु हर्कुनय् बाधा जुल धाःसा प्याज नयेगु यातधाःसा समाधान जुइ । बान्ता जुयाच्वंगु दुसा प्याजया ति व पालुया ति बराबर ल्वाकछ्यानाः त्वंकल धाःसा बान्ता दिइ । प्याजया ति निफुति स्वफुति न्हाय्पनय् तयाबिल धाःसा न्हाय्पं स्याःगु लनी । म्हय् हि म्हो जुल धाःसा रक्त अल्पता जुइ । म्हय् हि अप्वयेकेगु लागि भिटामिन बी व फलाम आपा दुगु नसा नयेमाः थुकी प्याज नं न्ह्यःने लाः । वायु विकार जूपिसं न्हियान्हिथं प्याज कचिकं नयेगु यात धाःसा बांलाइ ।
प्याज श्रृंगारया समानया रुपय् नं छ्यलेगु याना वयाच्वंगु दु । ग्वालि तज्याःगु दुसा प्याज निना उकिया रसं तज्याःगु थासय् नियमित रुपं मालिस यात धाःसा तज्याःगु मदयावनी । प्याजया रस छगू भाग, कस्ति निगू भाग ल्वाकछ्यानाः छगू छम्ह न्हियांन्हिथं नयेगु यात धाःसा छ्यंगू बांलाइ । दकलय् लिपा प्याजया छगू उपयोगिताया खँ – प्याजया रसं भ्वँतय् आखः च्वल धाःसा व तत्काल खनीमखु तर उगु भ्वं यात लखय् थुनाबिल धाःसा आखः बांलाक सीदै ।<eot>येँ- नेवाः अर्गनाइजेसन (डब्लुएनओ)या ग्वसालय् न्ह्यानाच्वंगु न्हापांगु हलिं नेवाः न्ह्यसः लिसः कासा –११४१ क्वचाःगु दु । शनिवाः थनया जगतसुन्दर ब्वनेकुथिइ जूगु बिजं कासालिसें प्यला न्ह्यवंनिसें न्ह्यानाच्वंगु कासा क्वचाःगु खः ।
बिजं कासाय् यलबुकः स्वां न्हाप लाःगु दु । प्यंगू पुचःया दथुइ जूगु कासाय् गुलाफ स्वां पुचः लिउ, सिन्हः स्वां पुचः लियांलिउ व अजूस्वां पुचलं हःपाः सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु दु । कासाय् न्हाप लाःगु यलबुकःस्वां पुच ११५ ल्याः हयाः न्हाप लाःगु खःसा गुलाफ स्वां पुचः ११५, सिन्हः स्वां १०५ व अजू स्वां पुचलं ४५ ल्याः काःगु खः।
डब्लुएनओ छगू दशक क्यंगु लसताय् च्यागूनिसें झिगू तगिं तकया ब्वँमिपिनि दथुइ जूगु कासा वंगु गुंलाथ्व चतुर्दशिनिसें न्ह्याःगु खः । कासाय् नेपाःलिसें अमेरिका, क्यानाडा, बेलायत, आयरल्याण्ड लगायतया देशय् नीगू पुचलं ब्वति काःगु खः ।
कासाय् त्याःपिंत छसिकथं न्हापयात ६००, लिउयात ४५०, लियांलिउयात ३०० व हःपाःयात १५० अमेरिकी डलरया सिरपाः बीगु जूगु दु । अथे हे कासाय् ब्वति काःगु प्रत्येक पुचःयात १५ अमेरिकी डलर बीगु जूगु दु ।
बिजं कासाय् त्रिभुवन विश्वविद्यालयया पुलांम्ह उपकुलपति डा. कमलकृष्ण जोशी व च्वमिलिसें साहित्यकार डा. रीना तुलाधर बनियां निर्णायकया भूमिका म्हितादीगु खः ।
न्हापांगु चरणय् न्यागू कासा जूगु खःसा निगूगु चरणय् प्यंगू कासा जूगु खः । अथे हे स्वंगूगु चरणय् निगू कासा लिपा बिजं कासा जूगु खः । प्रत्येक कासाय् नेपाःलिसें नेपालं पिने च्वनाच्वंपिं साहित्यकार, च्वमि, पत्रकार, कलाकार, भाषा ह्यमिपिं निर्णायकया भूमिका म्हितादीगु खः ।
कासाय् त्याःपिं नापं ब्वति कयादीपिं सकसितं आः वइगु शनिवाः छगू विशेष ज्याझ्वःया दथुइ सिरपाः लःल्हायेगु ग्वसाः खलः डब्लुएनओ नं जानकारी बिउगु दु ।<eot>दुसे पोषणया छगु तःधंगु भाग ख, थुकिया बच्छि सर्भिङय् [[प्रोटिन|प्रोटिन]]या स्व ग्राम व फाइबरया 1 ग्राम दै। थुकिया छगु सर्भिङय् 0.6 मिलिग्राम नः दै। ख्वला मलिकाःगु दुसेयात येय्‌पु दुसे धाइ।<eot>ब्राजीलया छम्ह मिसा १७ दँ दुबलय् मिखां मखंगु खः । ततियाना गुयेरा आः ३० दँ दत व प्वाथय् दु । छगू प्रविधिया ग्वाहालिं थः मचाया ख्वाः व बुइ स्वयां न्ह्यः हे खंगु दु ।
थ्व प्रविधि अल्ट्रासाउंड तस्वीरया थ्रीडी प्रिन्टिङ खः । थ्व प्रविधिया ग्वाहालिं ततियानां थः मचाया ख्वाः स्वये खन, गुम्ह आः वया प्वाथय् दु । ततियानां थः काय्या नां मुरिलो तःगु दु । हगीज ब्राजील नाया कंपनीं दयेकूगु छगू शर्ट फिल्मय् थ्व खँ धयातःगु दु कि ततियाना गुयेरा विश्वया न्हापांम्ह मिखां मखंम्ह मां खः गुम्हेस्यां थ्रीडी प्रिंटिड अल्ट्रासाउंड इमेजिंग प्रविधिं बुइ न्ह्यः हे थः संतानया ख्वाः स्वयेफुगु खः ।
ततियाना थःगु प्वाथय् ब्वलनाच्वंम्ह मुरिलोया थ्रीडी अल्ट्रासाउंड तस्वीरयात थियाः वया ख्वाःया अंदाज याःगु खः । भीडियोय् ततियानां धाःगु दु कि मुरिलो बुइ न्ह्यः वलिसे नाप लानाः थःत तसकं लय्ताःगु दु । ब्राजीलय् हगीज कंपनीया निर्देशिका प्रिया पटेर्ल मां व भ्रूण दथुइ थुकथं भावनात्मक संबंध मचायात लसतां ब्वलनेत ग्वाहालि याइ धयादीगु दु ।<eot>किपू (नेपालभाषा टाइम्स) – किपू देय्या म्हसीका पिब्वइ कथं किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् जूगु नेपालभाषा चिहाः संकिपा (शर्ट मूभि) धेंधेंबल्लाः कासाय् न्हय्गू (७ गू) चिहाः संकिपा दुहां वःगु दु । म्हिगः उगु फुक्कं संकिपा निर्णय यायेगु लागिं निर्णायक मण्डलं स्वयेगु ज्या जूगु खः । संकिपा किपूया थीथी विषययात कयाः दयेकातःगु खः । दुहां वःगु फुक्कं संकिपा थ्वहे वइगु पोहेलाथ्व ३ (माघ ३ गते) शनिवाः सार्वजनिक प्रदर्शनीइ क्यनीगु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।<eot>येँ – प्रधानमन्त्री केपी ओलीं निक्वःखुसी याःगु प्रतिनिधिसभा विघटन विरुद्ध देय्या थीथी ख्यःयापिं भूतपूर्व पदाधिकारीतय्सं थःगु बिचाः तया हःगु दु । उपिं फुकस्यां प्रम ओलीया सिफारिस कथं राष्ट्रपतिं संसद भंग याःगु गलत खः धासें संसद भंग जुइधुंकाः नं प्रधानमन्त्रीपाखें पूर्ण प्रधानमन्त्री सरह ज्या यासें बजेट समेत हयेगु कुतः यानाच्वंगु खँय् सरकारया आलोचना नं याःगु दु ।
थ्व झ्वलय् म्हिगः तिनि सर्वोच्च अदालतया पुलांपिं प्यम्ह प्रधानन्याया–धीशतय्सं छगू मंकाः वक्तव्य पिकासें प्रधानमन्त्रीपाखें निक्वःखुसी संसद भंग याःगु गलत खः धाःगु दु ।
थ्व स्वयां न्ह्यः म्हीग तिनि निर्वाचन आयोगया भूपू प्रमुख आयुक्ततय्सं छगू मंकाः वक्तव्य पिकासें थम्हं घोषणा यानातःगु चुनावयात ध्यानय् तयाः कामचलाउ सरकारं चुनावमुखी बजेट महयेत सरकारयात सचेत याःगु दु, नापं थुकिया लागिं सरकारयात सचेत याकेत निर्वाचन आयोगयात नं इनाप याःगु दु ।
अथे हे म्हीग भूतपूर्व अर्थमन्त्री–तय्सं नं छगू वक्तव्य पिकासें संसद मदुगु अवस्थाय् कामचलाउ प्रधानमन्त्रीं पूर्ण बजेट हये मदइगु खँय् सरकारया ध्यानाकर्षण याःगु दु । सरकारं याःगु चुनावया घोषणां देय्या अर्थतन्त्र प्रभावित जुइगु खँय् नं वय्कःपिंसं सतर्क याःगु दु ।
उकथं हे योजना आयोगया भूतपूर्व उपाध्यक्षतय्सं नं छगू मंकाः वक्तव्य जारी चुनावयात ध्यानय् तयाः सरकारं बजेटया ध्यबा खर्च याये फुगु खँय् सरकारया ध्यानाकर्षण याःगु दु ।
छुं न्हि न्ह्यः तिनि सभामुख अग्नी सापकोटां यानादीगु थ्व सहलह मुँज्याय् भूतपूर्व सभामुखतय्सं नं प्रम ओलीया आलोचना यासें संसद भंगया ज्यायात असंवैधानिक धकाः आलोचना यायेगु ज्या जूगु खः ।
आः दुपिं भूतपूर्व प्रधानमन्त्रीत शुरुंनिसें हे प्रम ओलीया विरुद्ध वनाच्वंगु दु । भूपू प्रधानमन्त्रीपिं शेर बहादुर देउवा, पुष्पकमल दाहाल, माधव नेपाल, झलनाथ खनाल, डा. बाबुराम भट्टराईपिं थ्व इलय् प्रम ओली विरुद्ध संघर्षय् हे कुहां वयाच्वंगु दु ।
राष्ट्रपतिपाखें याःगु संसद विघटनया ज्यायात भूतपूर्व राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवं नं आलोचना यानादीगु दु । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं यानादीगु संसद विघटनया ज्यां संविधानया मर्मय् प्रहार याःगु खँ डा. यादवं धयादीगु खः ।
संसद भंगया ज्यायात संविधानया अःखः धासें नेपाल बारं विरोध यायेधुंकूगु दु । नापं नागरिक समाज नं प्रम ओलीया ज्या विरुद्ध सतक आन्दोलनय् कुहां वयाच्वंगु दु । देय्या थीथी थासय् निषेधाज्ञायात समेत तोडे यासें प्रदर्शन यायेगु लिसें राष्ट्रपति व प्रधानमन्त्रीया पुतला च्याकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।<eot>अफगानिस्तानय् बुर्काया मू ह्वात्त हे थाहाँ वंगु दु । तालिवान शक्तिइ वयेधुंकाः बुर्काया मू झिगू गुनातक थाहाँ वंगु खः ।
अन्तर्राष्ट्रिय संचारमाध्यमया कथं तालिवान काबुलपाखे न्ह्याःवनाच्वंगु इलय् बुर्का न्यायेगु नितिं बजारय् मिसापिनिगु भीड जूगु खः । सुनां नं थुलि याकनं तालिवान काबुल दुहाँ वइ धैगु सोचेयाःगु मदुगु खः ।
घटनाक्रम तिव्र विकास जुइधुंकाः काबुल लिसेंया मू शहरय् बुर्काया अभाव जूगु दु । अत्याधिक मागया हुनिं बुर्काया कालोजबजारी जूगु दु ।
बुर्का मिइगु पसःत अतिकं व्यस्त जूगु दु । आः अफगानिस्तानय् बुर्काया व्यापार दकले अप्वः लिमलाःगु दु ।
अफगानिस्तानय् २० दँ न्ह्यः तालिवान शासनय् मिसापिन्त बुर्का फिकेत वाध्य याःगु खः । मिसापिन्त स्कूल वनेगुलि बन्देज याःगु खः । इस्लामिक परम्परा कथं जक न्ह्याःवनेमाःगु नियम तःगु खः । थुगुखुसि नं वहे जुइफइगु धासें बुर्का न्याइपिनिगु भीड जूगु खः ।
अफगानिस्तानय् मिसापिं छेँपाखें पिहाँ वयेत ग्यानाच्वंगु दु । गुलिंसिके बुर्का मदुगुलिं छेँ दुने हे च्वनाच्वंगु सीदूगु दु ।<eot>येँ -थनया धराहरा नापसं निजी जग्गाय् तथाकथित मस्जिद दयेकाः च्वनाच्वंपिं मुस्मांतय्सं थनाहःपिं उगु हे जग्गा आश्रित जुयाच्वंपिं खड्गी परिवार व परियार परिवारं म्हिगः हाकनं अन च्वं वनेगु कुतः याःबलय् विवाद जूगु दु ।
मुस्मांतय्सं थ्व थासय् न्हापांनिसें मस्जिद दुगु धासें उगु थासय् च्वनाच्वंपिं छथ्वः खड्गी परिवार व छथ्वः परियार परिवारयात थनाहःगु खः । तर थ्व थाय् धाःसा निजी जग्गा जूगु फैसला सर्वोच्च अदालतं हे याना तयेधुंकूगु दु ।
न्हापांनिसें च्वनाच्वंपिं खड्गी परिवारपिंत मंगलवाः नं तये मखु धकाः धायेवं विवाद जूगु खँ येँ महानगरपालिका २२ वडाया अध्यक्ष चिनिकाजी महर्जनं धयादीगु दु । वय्कलं थ्व थासय् खड्गी परिवार व परियार परिवारयापिं न्हापांनिसें च्वनाच्वंगु जूगुलिं उमित अन हे पुनस्र्थापित यायेमाःगु व अथे मजुल धाःसा विवाद अझ तच्वया वनीगु खँ धयादीगु दु ।<eot>कैलाली टिकापुर नगरपालिका–९ छेँय् जुया थुथाय् येँया बानेश्वरय् च्वनाच्वंम्ह १७ दँया प्रज्वल खाणयात प्रहरीइ आइतबाः चान्हय् एटीएम तछ्यानाच्वंगु इलय् ज्वंगु खः।
येँय् महानगरपालिका–१४ कुलेश्वरय् तयातःगु माछापुच्छ्रे बैंकया एटीएम छ्यानाच्वंगु इलय् खाणयात महानगरीय प्रहरी वृत्त कालीमाटीइ खटे जुगु टोलीइ ज्वंगु महानगरीय प्रहरी वृत्तया डीएसपी अपिलराज बोहोरां धयादिल।खाणयात हिरासतय् तया थप अनुसन्धान जुयाच्वंगु वयकलं धयादिल।<eot>बैशाख १० - येँया थापाथलीस्थित नर्भिक अस्पतालय् छम्ह न कोरोना संक्रमित मलुगु धकाः अस्पतालं स्पष्ट यागु दु । सामाजिक सञ्जाल लिसें थीथी अनलाइन मिडियाय् उपचार याकाच्वम्ह छम्ह बिरामीयाके आरडिटी परीक्षणमार्फत पोजेटिभ वगु समाचार सही मजुगु धकाः अस्पतालं धागु खः ।
अस्पतालं विज्ञप्ति पिकया बिरामीयाके आरडिटी पोजेटिभ धागु समाचार गलत जुगु धकाः स्पष्ट यागु दु । ‘सोमबार नर्भिकय् वासः याकाच्वम्ह ५० दँया मिसायाके कोरोना आशंका जुसेलिइ पिसिआर परीक्षणया लागि वीर अस्पताल छ्वयागु धासें विज्ञप्तिइ परीक्षणय् लिच्व नेगेटिभ वगु धागु दु।<eot>किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् नगर दुनेया प्रतिभावान् १५ दँनिसें ३० दँ उमेर समूहया न्हूप्रतिभा कलाकारपिनिगु दथुइ न्ह्यानाच्वंगु कीर्तिपुर सिंगिङ आइडल ११४२ या सहभागी कासामिपिं फुक्क हे एक से एक खनेदूगु दु ।
किपू नगरपालिका दुनेया मुक्कं १ निसें १० वडा दुनेया १९ म्ह न्हूप्रतिभा कलाकारपिन्सं ब्वति काःगु उगु कासाय् आः १८ म्ह जक जूगु दु । किपू नगरपालिका ४ वडाया छम्ह कासामि विशेष हुनिं विदेश वनेमाःगु हुनिं विदेश वंगु व आः १८ म्ह जक कासामि जूगु ग्वसाः खलः किपू नगरपालिकां जानकारी ब्यूगु दु ।
थौं ने.सं. ११४१ कछलाथ्व द्वादसी (कार्तिक ३० गते) मंगलवाः किपूया नेपालभाषा एकेदेमिया हलय् १८ म्ह सहभागी कासामि व ग्वसाः खलः दथुइ छगू मुँज्या जूगु खःसा उगु मुँज्याय् कासाय् सहभागी कलाकारपिन्सं गुकथं रियाज यानाच्वंगु दु धैगु विषययात कयाः सकलसित दबुली थनाः म्ये हायेकूगु खः । लिसें कासामिपिन्सं निगूगु चरणय् हालीगु म्ये ल्ययेगु ज्याझ्वः नं जूगु खः ।
उगु म्ये हालेगु झ्वलय् १८ म्ह कासामिपिं फुक्क हे बांलाःगु व सुसिबें सु कम मजू, सकले एक से एक जू धकाः ग्वसाः खलः दुनेया दुजःपिन्सं धाःगु दु ।
आइडलया कजि हरिशरण सायमिलिसें ग्वसाः खलःया निर्णायक दुजःपिन्सं थौं जूगु रिहर्सल ज्याझ्वःया मूल्यांकन याःगु खःसा ज्याझ्वः ग्वसाः खलःया दुजः ललेन्द्र शाक्यं न्ह्याकादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् ग्वसाः खलःया दुजःपिं किपूया नांजाःपिं संगीतकःमिपिं ज्ञानेश्वर निभाः, वीरप्रसाद भन्सारी, गुज्ये मालाकार, न्हुच्छे दर्शन, तीर्थ माली, सतीश महर्जन, कृष्णहरी महर्जनलिसें थीथी संगीतकःमि दुजःपिनिगु उपस्थिति दूगु खःसा प्रचारप्रसार विभागया दुजःपिं ज्ञानकुमार महर्जन, नविन जोशी, दुर्गालाल शाही, प्रताप महर्जनपिनिगु नं उपस्थिति दूगु खः ।
आः याकनं हे निगूगु चरणया ज्याझ्वः क्वःछीगु धासें निगूगु चरणया नितिं तयारी जुयाच्वंगु जानकारी कजि सायमिं जानकारी बियादीगु दु । वय्कलं निगूगु चरणया कासा नेपालभाषा एकेदेमिया हलय् हे जुइगु व उगु कासापाखें टप १० कथं झिम्ह कासामि ल्ययेगु जानकारी बियादीगु दुसा दकलें लिपांगु स्वंगूगु चरणया ग्राण्ड फिनाले कासा किपू लागा दुने खुल्ला थासय् जुइगु जानकारी नं बियादीगु दु ।
उगु ग्राण्ड फिनालेय् झिम्ह कासामिया दथुइ धेंधेंबल्ला याकाः स्वम्ह आइडलपिं ल्ययेगु व उपिं स्वम्ह आइडल दुने न्हाप, ल्यू व लियांल्यू लाःपिं कासामिपिन्त छसिंकथं न्ययद्वः तका, पीद्वः तका व स्वीद्वः तका सिरपाःलिसें ट्रफी मेडल व मेमेगु थीथी बम्पर उपहार बिइगु ग्वसाः किपू नगरपालिकां ग्वःगु दु ।
निगूगु चरणया नितिं १८ म्ह कासामिपिन्त हाकनं थीथी कथंया सांगितिक लिसें मेमेग तालिम बिइमानीगु व वधुंकाः निगूगु चरणया ज्याझ्वः जुइगु जूगु जानकारी बिसें कीर्तिपुर सिंगिङ आइडल ११४२ या प्रचारात्मक ज्याझ्वः कथं किपूया थीथी थासय् कासामिपिं पाखें सांगितिक ज्याझ्वः न्ह्यब्वयेगु जानकारी नं कजि हरिशरण सायमिं जानकारी बियादीगु दु ।<eot>येँ – संसद पुनस्र्थापना मजुल धाःसा कांग्रेसया अस्तित्व हे संकटय् लाइगु निष्कर्ष पिकाःगु दु । प्रतिनिधिसभा विघटनयात कयाः आन्दोलनय् कुहां वयेत हिचकिचे जुयाच्वंगु कांग्रेसया नेतातय्गु छगू बिस्कं भेलां उगु निष्कर्ष पिकाःगु खः ।
म्हिगः धौख्यलय् कांग्रेसया केन्द्रीय दुजः डा. शेखर कोइराला सहित च्वंगु बैठकं उगु निष्कर्ष पिकाःगु खः । कांग्रेसं प्रतिनिधिसभा विघटन असंवैधानिक धाःसां नं उकियात कयाः सशक्त रुपं आन्दोलनय् कुहां वयाच्वंगु मदु ।
भेलाय् दुथ्याःम्ह छम्ह नेताया कथं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं चुनाव याकीगु व सत्ता हस्तान्तरण यायेत संसद विघटन याःगु मखु, तर थ्व तथ्य मथूथें यानाः सभापति शेरबहादुर देउवा प्रस्तुत जुयाच्वंगु विषयय् म्हिगः सहलह जूगु खः ।
उम्ह नेतां धयादी, ‘पार्टी सभापति कन्फ्युजनय् दु, अथे जुयाः पार्टी निर्णय अःखः अर्थ लाइगु कथं न्ववानाच्वंगु दु, तर वय्कः म्हगसं पिहां वयेमाःगु दु । पार्टीया बैठकं संसद विघटनयात असंवैधानिक धायेधुंकल, असंवैधानिकयात संवैधानिक दयेकेगु मखुगु पलाः भिंकेमाः धइगु हे खः ।’
म्हिगः अन भेला जूपिं सकलें धयाथें केन्द्रीय दुजःतय्सं सर्वोच्च अदालतं संसद विघटनया विषयय् फैसला बी न्ह्यः हे संसद पुनस्र्थापना जुइगु लकस ब्वलंकेमाः धइगु धापू पित बिउगु खः । म्हिगःया भेलां जःलाखःला देय्यात लय्तायेकेगु व राष्ट्रपति सहित संवैधानिक निकाययात ल्हातय् कयाः ओलीं संसद विघटन याःगुया लिउने ताःहाकःगु योजना दुगु खँ नं कांग्रेसं थुइकेमाःगु निष्कर्ष पिकाःगु खः ।
म्हिगःया भेलाय् दुथ्याःम्ह मेम्ह कांग्रेसी नेतां भेलाय् जूगु खँ कँसें धयादिल, ‘आः राज्य शक्तिया दोहन यानाः प्रचण्ड व नेपालयात सिधयेकेगु कुतः जुयाच्वंगु धासें कांग्रेस ओलीया ललिपपय् फँसे जुइगु खःसा वयां लिपा कांग्रेसया पाः वइ, अथे जुयाः आः संसदीय प्रणाली ल्यंकेत संसद पुनस्र्थापना जुइमाः ।’
थ्व स्वयां न्ह्यः शेखर कोइरालां प्रम ओलीया प्रतिगमन विरुद्ध आन्दोलन मखुसें निर्वाचनया तयारी यायेमाः धकाः थःगु धापू प्वंकेगु याना वयाच्वंगु खः ।
देउवा आः तक छाय् ढुलमुल ?
प्रधानमन्त्री केपी ओलीं संसद विघटन याःगु निला दयेधुंकूगु इलय् नं कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवां आः तक विघटनया पक्ष वा विपक्षय् ठोस रुपं खँ तये मफुगु खँय् पार्टी दुने वय्कःया कडा आलोचना जुयाच्वंगु दु । सूत्रतय्सं धाःकथं प्रम ओलीं यदि संसद पुनस्र्थापना जुल धाःसा थःगु पार्टीं देउवायात हे प्रधानमन्त्री जुइत समर्थन याये धकाः आश्वासन बियातःगु कारणं यानाः देउवा आः तक विघटनया बारे मौन जुयाच्वंगु अनुमान यानाहःगु दु । नापं ओलीं वय्कःयात वैशाखं चुनाव याये मफुत धाःसा राजीनामा बी धकाः बचं बियातःगु खँ नं चर्चाय् वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – प्रमुख प्रतिपक्षी दलया रुपय् दुगु नेपाली कांग्रेस व जनता समाजवादी पार्टीं सत्ता समीकरण बारे आः तक छुं हे निर्णय मयाःनिगु कारणं नेकपाया ओली पक्ष व दाहाल–नेपाल पक्ष निगुलिंयात न्ह्यःने न्ह्याः वनेत समस्या जुयाच्वंगु दु । कांग्रेस व जसपां छु निर्णय याइ धकाः नेकपाया निगुलिं गुट पियाच्वंगु दु ।
तर कांग्रेस व जसपा निगुलिं पार्टी धाःसा नेकपा आः तक औपचारिक रुपं विभाजित हे मजूनिगु कारणं छुं निर्णय याये फइगु अवस्थाय् लानाच्वंगु मदुनि । सूत्रतय्सं धाः कथं कांग्रेस दुने छगू हे कम्युनिष्ट पार्टीया छम्ह कम्युनिष्ट नेताया पलेसा मेम्ह कम्युनिष्ट नेतायात प्रधानमन्त्री दयेकेगु लागिं थःपिंसं छाय् कुतः यायेगु धइगु मत तःधं जुया वयाच्वंगु दु । छम्ह कम्युनिष्टयात लिकयाः मेम्ह कम्युनिष्टयात हयेगु जक खःसा उकी थःपिंसं छुं हे योगदान मयायेगु धइगु मनस्थितिइ कांग्रेस थ्यंगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
कांग्रेस दुने थज्याःगु अभिमत ब्वलंगुया अर्थ यदि कांग्रेसयात हे प्रधानमन्त्री बीगु धइगु स्पष्ट प्रस्ताव मवःतले सुम्क च्वनेगु खः धइगु अर्थय् थुइका हःगु दु ।
उखे जसपा दुने नं थःपिंसं ल्ह्वना वयाच्वनागु संविधान संशोधनया मागयात सम्बोधन मयाइगु खःसा ओलीयात चीकाः दाहाल–नेपाल पुचःयाम्ह प्रधानमन्त्री वःसां थःपिंत छुं लबः दइ मखु धइगु विश्लेषणं थाय् कया हःगु दु । गुगु पुचलं थःपिनि मागयात सम्बोधन याइ वयात हे जक समर्थन याये फइ धइगु बिचाः उगु पार्टी दुने ब्वलनाच्वंगु दु ।
दाहाल–नेपाल पुचःया नेतात थौंकन्हय् थःपिनि ज्याकुथी ब्वाँय् वयाच्वंसां संविधान जारी याःगु इलय् ला थुमिसं नं थःपिंत धोका हे बिउगु खः धइगु बिचाः नं जसपा दुने कडा रुपं दना वयाच्वंगु खँ नं धाःगु दु । थुपिं कारणं यानाः संसद पुनस्र्थापना लिपा कांग्रेस व जसपां थःपिंत गुलि अःपुक समर्थन याइ धकाः दाहाल–नेपाल पुचलं आशा याःगु खः व आः पूवनीगु सम्भावना खने मदयावंगु सूत्रया दावी दु ।
मेखे निर्वाचन आयोगं नं आः तक छुं फैसला मबिउगुलिं दाहाल–नेपाल पुचःयात न्ह्यःने वनेत सकस जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । थ्व पुचलं निर्वाचन आयोगया फैसला थःपिनि पक्षय् वइगु जुल धकाः सार्वजनिक रुपं दावी यानाच्वंसां सर्वोच्च अदालतय् ‘नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी’ नांयात कयाः लानाच्वंगु मुद्दाय् गज्याःगु फैसला वइ धइगु चिउताः नं ब्वलनाच्वंगु दु ।<eot>थेरवाद (संस्कृतः स्थवीरवाद) बुद्ध धर्मया पूर्वाध इलय् बुयावःगु झिंच्यागु (वा नीगु) निकायय् छगू खः। थ्व निकायत भारतवर्षय् बुद्ध मदयेधुंकाया ईलय् बुयावःगु खः। थेरवादया अर्थ "थं पिनिगु शिक्षा" खः। थ्व निकायं बुद्धया शिक्षायात उकिगु वास्तविक रुपय् हे ल्यंकातेगु कुतः याना न्ह्यथन। थ्व वादया पलिस्था प्रथम संगायनाय् महाकश्यपनापं ५०० अर्हततेसं बुद्धं दयेकूगु दक्वं नियमतेगु पालना यायेगु निर्णयं जुगु खः। थेरवाद खँग्वः दकलय् न्ह्यः ७गू शताब्दीइ च्वयातःगु थेरवादया छगु पाण्डुलिपिइ लूगु दु।
बुद्ध धुंका बुयावःगु नीगु निकायय् थेरवाद दकलय् ताःई तक्क म्वानाच्वंगु कचाः खः। थ्व वाद यक्व शताब्दी निसें श्रीलंका व दक्षिण पूर्वी एसिया (गथे कि- दक्षिण पश्चीमी चीन, क्याम्बोडिया, लाओस, म्यान्मार, थाईल्याण्ड)या मू धर्मया रुपय् पलिस्था जुया च्वंगु दु। २०गु व २१गु शताब्दीइ वया थ्व धर्मया प्रभाव सिंगापोर, अष्ट्रेलिया, नेपा:, भारत नापं पश्चीमी देय् नं अप्वया वैच्वंगु दु।<eot>येँ – प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं वइगु वैशाख १७ व २७ गते क्वःछिउगु निर्वाचन यायेगु कथं तयारी यायेत निर्वाचन आयोगयात इनाप यानादीगु दु । म्हिगः निर्वाचन आयोगय् वनाः वय्कलं उगु इनाप यानादीगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः नेकपा विवाद लिपा प्रचण्ड–नेपाल पक्षं वइगु वैशाखय् निर्वाचन जुइमफगु खँ धासें निर्वाचन प्रक्रिया न्ह्यःने मह्याकेत इनाप याःगु खः ।
म्हिगः प्रधानमन्त्री केपी ओलीं निर्वाचन आयोगया ज्याकुथी वनाः निर्वाचनया तयारी बारे जानकारी कयादीगु खःसा निर्वाचनया तयारी निरन्तर रुपं न्ह्याकेत सुझाव बियादीगु खँ प्रमया प्रेस सल्लाहकार सूर्य थापां कनादीगु दु ।
थापाया कथं प्रम ओलीं आयोगया तयारी बारे प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेश थपलिया व आयुक्तपिंत उगु इनाप यानादीगु खः । आयोगया पदाधिकारीपिसं आयोगया तयारी, सुरक्षा, बजेट लगायत विषयसं जानकारी याकूगु खः ।
म्हिगःया बैठकय् प्रधानमन्त्री ओली व आयोगया दथुइ नेकपा विवाद बारे धाःसा छुं हे कथंया सहलह मजूगु खँ थापां कनादीगु दु । वय्कलं आयोगं माघ ११ गते याःगु निर्णय व माघ २० सं लाःगु निवेदनया बारे सामान्य जानकारी जक प्रधानमन्त्रीयात याकूगु खः । निर्वाचनया बारे सहलह यायेगु नितिं प्रम ओली आयोगया ज्याकू कान्तिपथय् वंगु खः ।
निर्वाचन आयोगया पदाधिकारीपिंत निर्देशन बीगु झ्वलय् प्रम ओली थम्हं आः तक सूर्य चिं बाहेक मेगु चिं कयाः निर्वाचन मल्वाःनिगु खँ धयादिसें अघोषित रुपं सूर्य थःत माःगु दावी नं यानादीगु दु ।
निर्वाचन आयोगया सूत्रया कथं आयोगं वइगु वैशाखय् निर्वाचन यायेगु नितिं थीथी कथंया तयारी यानाच्वंगु दु । तर राजनीतिक दलया लिसें नागरिक समाजं तकं वैशाखं निर्वाचन जुइगु सम्भावना मदु धकाः धयाच्वंगु इलय् प्रमया निर्वाचन आयोगया भ्रमणयात नं अर्थपूर्ण रुपं काःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् सरकारं चुनावया निंतिं माःगु बजेट व्यवस्था याःगु खँ सीदुगु दु । सरकारं निर्वाचनया निंतिं ७ अर्ब बजेट विनियोजना याःगु खः ।तर निर्वाचन यायेगु निंतिं २० अर्ब स्वयां अप्वः खर्च जुइगु खँ धाःगु दु ।<eot>रोजगारीया नितिं देय् त्वःतूपिनिगु त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलय् भिड जूगु दु । मंगलवाः सुथय् विमानस्थलया अन्तर्राष्ट्रिय टर्मिनलय् देय् त्वःताः वनेत्यंपिं आपालं युवापिनिगु भिड जूगु खः ।
दर्जनौं दर्जन नेपाःमि युवापिं विदेश ब्वयेगु नितिं विमानस्थल दुहाँ वनेत लाइन च्वंगु खः । थ्व भिडय् कोरोना संक्रमणपाखें तापाक्क च्वनेत छ्यलेमाःगु भौतिक दूरी नं कायम जूगु खनेमदु ।
नेपाःमि युवाःपिं आपालं खाडी मुलुक वनेत्यंपिं खः । स्वदेशय् हे रोजगारीया ग्यारेन्टी मजुइधुंकाः देस व छेँजः त्वःतेत वाध्य जूगु उपिं युवापिन्सं धाःगु दु ।
वैदेशिक रोजगारीया नितिं वनीपिनिगु थुज्वःगु भिड न्हिथंथें हे जुइगु विमानस्थलया कर्मचारीपिन्सं धाःगु दु । विदेश वनीपिन्त कोरोना भाइरसविरुद्धया खोप काःगु दसिपौ अनिवार्य याःगु दु । थ्वसिबें न्ह्यः टेकु अस्पतालं खोप काःगु दसिपौ काइपिनिगु भिड नं आपालं हे खनेदूगु खः ।
कोरोना संक्रमणया हुनिं वैदेशिक रोजगारी प्रभावित जूगु खः । वंगु दँ असारनिसें वैदेशिक रोजगारीइ वनीगु क्रम भदौनिसें हाकनं सुरु जूगु खः । तर निगूगु लहरया हुनिं अन्तर्राष्ट्रिय उडान हे स्थगित जुइधुंकाः हाकनं नेपाःमि युवापिं विदेश वने मखंगु खः । आः कोरोनाविरुद्धया खोप काःगु दसिलिसें रोजगारीइ वयेत अनुमति बिइधुंकाः हाकनं विदेश वनीपिनिगु क्रम अप्वःगु दु ।<eot>कोरोना भाइरस (कोभिड १९) हलींन्यंक ब्वलानाःच्वंगु दु । थुकिया संक्रमण नेपाःया जःलःख देय् भारतय् खनेदय्वं, भारतं भारत लिसें स्वागु सिमा क्षेत्रत बन्द याःगु दुसा थ्वहे झ्वलय् नेपाःया नं थीथी नाकाबन्द याःगु दु । थ्व कारण नेपालय् दैनिक उपभोग्य बस्तु अभाव जुइला धका आमउपभोक्तात दैनिक उपभोग्य सामान न्यायेत म्वः म्व जुयाच्वगु दु । थ्वः दथुई नेपालय् नसाः ताःलाकेगु ग्याँसया अवस्था छु दु? दैनिक नेपालय् गुली परिणामय् ग्याँस दुहाँ वयाच्वंगु दु? धैगु बिषयलय् ग्याँस बिक्रेता महासंघया केन्द्रिय नायः महेश्वर श्रेष्ठलिसेया खँल्हाबल्हा<eot>पेट्रोलियम पदार्थय् भाः थिके याःगु धकाः विप्लव माओवादी वंगु मंगलवाः नेपाल बन्द यात । बन्दया असर सामान्य व आंशिक कथंया जूसां थिके भाःया विरुद्ध जूगु थुगु बन्द प्रति धाःसा मनूतय्गु म्हुतु म्हुतुइ समर्थन हे दुगु खनेदत । उखुन्हु हे नेपाल राष्ट्र बैंकं छगू रिपोर्ट नं पिथन । थुगु रिपोर्ट कथं नै नेपालय् उपभोक्ता मूल्य मुद्रास्फीति अप्वया च्वंगु क्यंगु दु । जनतां नं अनाज, तरकारीलिसें सकतां खँय् भाः थहाँ वंगु वाः चायेका च्वंगु हे जुल ।
थुगु आर्थिक वर्षया स्वलाया दुने उपभोक्ता मूल्य मुद्रास्फीति ४.१४ प्रतिशत दुगु व थगुनेया आर्थिक वर्षया थ्व हे स्वलाया दुने थ्व मुद्रास्फीति ३.६३ प्रतिशत जक दुगु खँ राष्ट्र बैंकया रिपोर्टय् न्ह्यथनातःगु दु । थुकी खाद्यान्न व पेय पदार्थया मुद्रास्फीति ३.६३ प्रतिशत व गैर खाद्यान्न व सेवा क्षेत्रया मुद्रास्फीति ४.७२ प्रतिशत दुगु खँ धयातःगु दु । थुकी नं घ्यः व चिकं ३१.६८ प्रतिशत, ला, न्या ११.९३ प्रतिशत, केँ (दलहन) १०.७१ प्रतिशत, सुर्तीजन्य १०.१२ प्रतिशत, गैर मदिरा पेयया भाः ९.६३ प्रतिशत, मदिराया भाः १२.९ प्रतिशत उप्वःगु दु । राष्ट्र बैंकया हे रिपोर्ट कथं स्वनिगलय् ३.४८ प्रतिशत, तराईलय् ४.१ प्रतिशत व पहाडय् ५.६८ प्रतिशत मुद्रास्फीति दु धयातःगु दु । थुकिया अर्थ नेपालय् उपभोक्तातय्गु दुगः त्वःधुइगु ल्याखं भाः थहाँ वयाच्वंगु दु धाइगु खँ ला राष्ट्र बैंकं हे न्ववाःगु जुल । थुलि जक मखु, व्यापार घाटा उगु स्वलाया द्ुने हे ७६ अर्ब १४करोड तका जूगु व विदेशं वइगु रेमिटाय्न्स ७.६ प्रतिशतं म्हो जूगु धायेबलय् नेपाःया आर्थिक चित्र बांलाः मजू ।
मेखे पेट्रोलियम पदार्थया भाः थहाँ वःगुया विरोध याःपिं विद्यार्थी संगठनया नेतातय्त आयल निगमं घाटा नयाः भाः क्वकायेफइमखु धकाः धयाहःगु खँ थुथाय् न्ह्यथनेबहः जू । अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् हे भाः थहाँ वंगु धाइगु दलील नं न्ह्याबलें बियावयाच्वंगु खँ खः । तर पेट्रोलियम पदार्थया भाः थहाँ वंगु या मू हुनि धाइगु सरकारं काइगु कर हे खः ।
न्हापा गरिब जनतां उपयोग याइगृृु धकाः मचिकनय् सरकारं हे सब्सिडी बियाः दंका बिइगु खःसा आः मचिकनय् नापं सरकारं १३ तका ध्यबा कर कयाच्वंगु दु । थुकथं हे पेट्रोलय् ५७.७३ तका ध्यबा, डिजेलय् ४०.४१ तका ध्यबा लितराय ल्याखय् व ग्यासय् २७८.८६ तका ध्यबा सिलिन्डरया ल्याखय् कर म्हयाच्वंगु दु । थुकिया अर्थ सरकार स्वयं तित्तुमत्तू तिनाः कर कयावयाच्वंम्ह कः फ्वगिं धाइथे खनेदयाच्वंगु दु । उकिं थिकेगु बजाः भाः धाइगृु खँय् राज्य व सरकारया ल्हाः दु अले विरोध यायेगु व मयायेगु खँया नं अर्थ दु धकाः सीदु । थुकियात हे शायद अर्थ राजनीति धकाः धाइगु जुइ ।
बहुदल वयेधुंकाः हे नेपालय् भ्याट वल, भ्याट नं न्हापा १० प्रतिशतया थासय् १३ प्रशिशत यात, हानं प्यानया व्यवस्था यानाः सकसितं करया दायराय् हयेगु तःधंगु कसरत नं जुया च्वन । राज्यया खर्चया भार उप्वयावंगु ल्याखं थुकथं छचाखेरं कर कायेगु जाः सरकारं प्यनाः न्ह्यानाच्वंगु दु धाःसा थ्व हे अवधिइ विरोध याइपिं धाःसा धडाधड सरकारय् वनाः चाकुसवाः कायेधुंकाः भाग थ्याकाः सुम्क च्वनीपिं जुयाः वयाच्वंगु दु । थुकिं यानाः सरकारया पञ्जा तःचाः जुया वंगु व उकिया विरोध याइपिं झन्झन् पाः जुयावंगु झीसं खनाच्वनागु हे खँ खः ।
थुपालय् कोरोनाया हुनिं नं अर्थतन्त्रय् तःधंगु हे असर लाकल । सरकारं कर कायेत चायेकाः थःगु प्वाः जायेकेगु कुतः याःगु तर व्यवसायीपिन्त गुगु कथं नं राहत मबिउगु मेगु छगू विषय नं दु । सरकारं कोरोनाया हुनिं अर्थतन्त्रय् छु गुज्वःगु असर लात धकाः खास है प्रतिवेदन पित हयाः चर्चा याःगु नं खनेमदु ।
मेता खँ नेपालय् वैदेशिक मुद्रा विदेशय् वनीगु व व्यापारिक घाटा याकीत तत्व हे पेट्रोलियम पदार्थया आयात खः धकाः न्हापां निसें हे चर्चा जुया वयाच्वंगु दुसां सरकारं कर म्हयेत हे सवारी साधन झिके याके बीगु व पेट्रोलियम पदार्थ नं आयात यानाच्वनेगु यानाः दँय्दसं हे थुकिया आयातया परिमाण अप्वया वनाच्वंगु दु । थुकिं यानाः ट्राफिक समस्या व वायु प्रदूषणया मार स्वगिलय् च्वंपिसं भोगे याना च्वनेमाःगु नं मेगु पक्ष खः । आर्थिक दँ २०७०÷७१ स १४ लाख ४०द्वः ३३५ लिटर पेट्रोलियम पदार्थ आयात याःगुलिइ आः वंगु आर्थिक दँ २०७७÷७८ स २८ लाख ६७द्वः ८७३ लिटर पेट्रोलियम पदार्थया आयात याःगु दु । थुकिया अर्थ ७दँया दुने हे पेट्रोलियम पदार्थया आयात दुगंछि जूगु दु । थ्व ल्याखं न्ह्याः वनीगु खःसा झी गन थ्यनी ? थ्व दक्कय् विचाः यायेमाःगु खँ जूगु दु ।
नेपालय् गणतन्त्र वयेधुंकाः नयाँ नेपाल व संविधान जारी जुइधुंकाः समृद्ध नेपालया नारा नेतातसें थ्वयेका च्वंगु दु । तर थ्व हे कथंया अवस्था, उकी नं भ्रष्टाचार जुइबलय् नेपाः झं झं हे गरिब जुया वंगु खने हे दयाच्वंगु खँ खः । दक्कय् ला विदेशय् वनाः ज्या याः वनेगु पने धकाः संविधान जारी जुइधुंकाः नेतातय्सं धयावयाच्वंगु खँय् छुं हे जुइफयाच्वंगु मदु । योजना हे मदु धाःसा मेगु छु जुइ?
बजाः भाः थहाँ वनीगुया नापं जनताया आयस्रोत नं उप्वया वन धाःसा उकिं छुं पाकीमखु जृुइ । तर नेपालय् अथे जुयाच्वंगु मदु । नेपालय् खनेदयाच्वंगु छगू सूचक ला अमेरिकी डलरया भाः हे खः । छुं दँ न्ह्यःतक १०० तका जुयाच्वंगु अमेरिकी डलरया भाः आः ११९ तका थ्यने धुंकल ।
राजनीति व अर्थतन्त्रया तप्यंक स्वापू दु । बजाः भाः व राजनीतिया नं स्वापू दु । जनतायात सुविधा बीगु सवाल स्वयेगु खःसां थ्व राज्यया हे दायित्व खः व थ्व राजनीतिया हे खँ खः । नेपालय् आः विदेशय् ज्या याःवनीपिसं छ्वयाहइगु रेमिटाय्सं म्हो जूगु नं खतराया संकेत हे खः ।
खतुं आः ग्यासया उपभोग म्हो यानाः बिजुलीया उपभोग उप्वयेकेगु अले विजुलीं हे चले जुइगु यातायातया व्यवस्था नं यायेगु धकाः गुगु खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु । थ्व सकारात्मक हे खँ खः । तर थ्वहे जक नेपाःया अर्थतन्त्र सुधारया नितिं काफी जुइमखु । मुख्य ला नेपालय् उद्योग धन्दा हे दयेमाल । स्वदेशी लगानी हे प्रवद्र्धन यायेमाल ।
नेपालय् अझ नं आदिवासी जनजातिं अधिकार मदुगुलिं संघर्ष यायेमाला च्वंगु दु धाःसा मेखे पुलांगु तत्वतसें प्रतिगमन यायेगु कुतः नं यानाच्वंगु दु । थुकिं राजनीतिक अस्थिरता नेपालय् अझ नं दनि । थुकिया हे समाधान जुइमफयेक समृद्धिया यात्रा कोरा कल्पना जक जुइफु ।<eot>येँ– मध्यपुर थिमि नगरपालिकाया मेयर मदनसुन्दर श्रेष्ठयात दांम्हेसित ज्वंगु दु । महानगरिय प्रहरी महाशाखां मेयर श्रेष्ठयात दाःम्ह कुशल बोगटीयात बागबजारं ज्वंगु खः । बोगटी विप्लवया कार्यक्रर्ता जूगु खँ धाःगु दु । बोगटी विप्लवया नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी ख्वपया सेक्रेटरी खः ।
बोगटीया लिसें आक्रमणया इलय् छ्यःगु मोटरसाइकल, न्यागः मोबाइल व झिंप्यंगू सिम नं बरामद याःगु दु । मेयर श्रेष्ठयात वंगु वैशाख ४ गते छेँय् दुहां वनेत्यंगु इलय् दाःगु खः । उबलय् वय्कःया गाडीइ नं तोडफोड यानाथकूगु खः ।<eot>बुधबाः च्वंगु ३ गूलिइ जिल्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारी व सरोकारवालादथुइया बैठकं निषेधाज्ञा छवाः थप यागु यलया सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी ललितकुमार बस्नेतं जानकारी बियादिल।
स्वनिगलय् वंगु ३ गते चान्हय् निसें लागू जुगु लकडाउन बुधबाः चान्हय् १२ ताइलय् क्वचायेत्यगुलिइ हाकनं छवाः थप यागु खः । थ्वया न्हय् १० गतेतक तगु निषेधाज्ञायात थप याना बुधबाः चान्हय् तक यागु खः। थ्वया न्हय् दैनिक उपभाेग्य वस्तु बिक्री वितरणया लागि सुथसिया ९ः१५ तक क्वछिउगुलिइ सुथसिया ११ तक चायेकेदइगु जुगु दु। अथेहे भारत व नेपाःया थीथी ठासं निर्माण सामग्री ज्वना वइगु सवारी साधन स्वनिगलय् दुहाँवयेखनिगु जुगु दु।<eot>कार्तिक ११ - विश्व सम्पदा धलखँय् तयातःगु प्राचीन ख्वप लाय्कु लागाय् दुगु छगू स्कुलय् थप प्राचीन भग्नावशेष लूगु दु।
ख्वप लाय्कु लागा, साकोथाय् सञ्चालन जुयाच्वंगु विद्यार्थी निकेतन माध्यमिक स्कूलया परिसरय् वासुदेव प्रसाद जोशी स्मृति भवनया न्ह्यनेया चौरय् लःया ट्याङ्की दयेकेत स्कूल प्रशासनं ७ फिटति गाःवंगु गाः म्हुगू खः। गालय् स्पष्ट रुपय् पुरातात्त्विक भग्नावशेष लुसेलिं पुरातात्त्विक अन्वेषणया न्हूगु हाथ्या थप जूगु दु।
लूगु भग्नावशेषय् तःतःपाःगु पक्की अपात, ल्वहँया फःलिसें अप्पा लानातःगु सतह स्पष्ट खनेदु। लूगु पुरातात्त्विक अवशेषतय्गु ख्वप नगरपालिकाया प्रमुख सुनील प्रजापति, उपप्रमुख रजनी जोशी लगायत थीथी पदाधिकारीलिसें सम्बन्धित विज्ञतय्सं निरीक्षण यायेधुकुंगु दु।
इतिहासय् ९९ चुकया वर्णन दुगु ख्वप लाय्कुदुने न्हापा थीथी कारणं यक्व ऐतिहासिक चुक व भवनत ल्हानावंगु दाबी इतिहासकारतय्सं यानावयाच्वंगु दु। वर्तमानय् थुगु लागाय् अप्वोखँय् १५ ति जक चुक अस्तित्वय् दु। भग्नावशेष लूगु ठासय् २००४ सालनिसें स्कूल सञ्चालनय् दुगु प्रमाण दु। तर स्कूलया मेमेगु थीथी भवनत धासाः लिपा तिनी दयेकूगु खः।
प्राचीन ख्वप लाय्कु लागाय् अझं नं यक्व महत्त्वपूर्ण पुरातात्त्विक अवशेषत दयेमाःनिगु धासें अन व्यवस्थित रुपं उत्खनन ज्या यायेमाःगुलिं पुरातत्वविद्तय्सं बः ब्यूगु दु।<eot>येँ- नेवाः खलः कास्कीया ग्वसालय् दँय्दसं थें थुगुसी नं नेवाः मिसातय् प्रतिभायात न्ह्यब्वयेकथं ‘मिस नेवाः पोखरा–११३८’ जुइगु जूगु दु । खलःया ग्वसालय् थुगुसी जुइत्यंगु थ्व च्याक्वःगु संस्करण खः । नेपाल संवत् ११३१ निसें थुकथंया कासा दँय्दसं जुया वयाच्वंगु दु ।
विशेषतः पोखराय् च्वना वयाच्वंपिं नेवाः मिसातय्त भाषा, कला, संस्कृति, नसात्वँसा, तिसावसःया नापं स्वास्थ्य, शिक्षा, सिप आदिया बारे जानकारी बीगु व इमिके दुगु व्यक्तित्व व प्रतिभायात समाजया न्ह्यःने पित हयेगु ल्याखं थुकथंया कासा याना वयाच्वनागु कासाया सह मूल संयोजक विमल श्रेष्ठं ‘नेपालभाषा टाइम्स’यात कनादीगु दु ।
थुकथंया कासाया आयोजना वास्तवय् मिसातय्के सुलाच्वंगु प्रतिभायात न्ह्यःनेगु उद्देश्यं जक याना वयाच्वनागु जूगुलिं थुकी छुं कथंया व्यवसायीक उद्देश्य मदुगु वय्कलं प्रष्ट यानादीगु दु ।
कासा सम्बन्धी जानकारी बीगु ल्याखं ग्वसाः ग्वःगु पत्रकार सम्मेलनय् च्यादँ न्ह्यःनिसें थुकथंया कासा याना वयाच्वनागुलिइ थुगुसी ब्वति काइपिनिगु ल्याः धाःसा छुं भचा म्हो खने दयाच्वंगु खःसां नां दुथ्याकेगु लिपांगु न्हि तकया दुने ब्वति काइपिनिगु ल्याः अप्वःगु ग्वसाः खलकं अनुमान याःगु दु ।
थुगुसीया कासा तयारीया निंतिं भाजु गजेन्द्रमान श्रेष्ठया मूल संयोजकत्वय् छगू कमिटी नं गठन याःगु दु । कासाय् पोखरालिसें देय्न्यंकंया १८ दँ निसें २२ तक दुपिं मिसापिंसं ब्वति काये फइगु व्यवस्था दुगु सह संयोजक श्रेष्ठं जानकारी बियादीगु दु । नां दर्ता यायेगु अन्तिम न्हि माघ १५ गते तक खःसा वयां कन्हय्कुन्हु ‘अडिसन’ लिपा छनौट जूपिंत माघ १८ गतेनिसें कोरियोग्राफी, नेवाः संस्कृति, भाषा कलाया बारे प्रशिक्षण बीगु, स्वास्थ्य, शिक्षा, सीपया नापं पोखराया भौगोलिक स्थितिया बारे प्रशिक्षण बीगु नापं आवश्यक जुल धाःसा येँय् नं प्रशिक्षक सःता तालिम बीगु व येँय् नं थीथी थासय् भ्रमण याकेगु ग्वसाः दुगु वय्कलं कनादीगु दु ।
चैत ३ गते पोखरा सभागृहय् जुइगु कासाय् मुख्य उपाधि, फस्ट रनरअप, सेकेन्ड रनरअप नापं थीथी विधाय् नं विजेता जूपिंत सिरपाःया व्यवस्था यानातःगु दु ।<eot>छम्ह मिसाया यक्व मिजंपासा दयेकल धाःसा उम्ह मिसायात स्वइगु दृष्टिकोण बांमलाःथें छम्ह हे मिजनं यक्व मिसापासा दयेकाः जुल धाःसां नं झीगु समाजय् स्वइगु दृष्टिकोण बांलाः मजू । खतुं मिजंतय्त छुं भचा प्राथमिकता बियातःगु दु नेपालय् । अथे नं नेपालय् चलन चल्ती दुगु खय् भाय्या छुनाखँ “दुई जोइको पोइ, कुना बसी रोइ’ पाखें मिजंतय्सं यक्व मिसा तल कि गुज्वःगु लिच्वः वइ धइगु खँ क्यनाच्वंगु दु ।
तर चीनया डोंगगुवान सहरय् धाःसा थौं कन्हय् छगू थुज्वःगु संस्कार ब्वलंगु दु ,गन छम्ह मिजंया यक्व मिसापासा (गर्लफ्रेण्ड) दइ । मिजंतय्सं यक्व मिसापासालिसे मस्ती याइगु विषययात कयाः आः उगु सहर चर्चाय् दु । चिनिया मिडियातसें छुं दिं न्ह्यः जक थुज्वःगु यक्व किपात पितब्यूगु दु गुकी छम्ह मिजंयात थीथी मिसात लिसे चुम्बन यानाच्वंगु व नापं द्यनाच्वंगु अवस्थाय् खंकेफइ । अझ रोचक खँ ला छु धाःसा थनया मिस्त मिजंपासा (ब्वायफ्रेण्ड)यात ध्यबा पुलाः जूसां डेटिङय् वनेगु याइ ।
डोंगगुआन चीनया दक्षिणी प्रान्त गुआंगडोंगया अति महत्वपूर्ण औद्योगिक सहर खः । थुकियात विश्वया हे कारखानाया नामं नं म्हस्यू । तर लिपांगु इलय् धाःसा थ्व चीनया सेक्स राजधानीकथं कुख्यात जुयावनाच्वंगु दु । थुकिया मूहुनिं अन मिसा व मिजंतय् ल्याःया अनुपात तसकं असन्तुलित जुयावनाच्वंगु दु । उगु सहरय् हरेक सच्छि मिस्तय्त केवल ८९ म्ह जक मिजं दु ।
मिस्तय् लागि मिजं हे मगाइगु जुसेंलि मिस्त मिजंपासा शेयर यायेत बाध्य जूगु दु । सहरया अधिकांस ल्यासेत कारखानाय् म्हो हे जक ज्याला दुसां नं ज्या याइ । सुं मिजंलिसे इहिपा जुइमा धइगु निंतिं उमिसं यक्व कुतः याइ । इहिपा मजूतले ध्यबा पुलाः जूसां मिजंतलिसे रोमान्स यायेमाःगु बाध्यता दु उमिगु ।
मिस्तय्सं थम्हं डेटिंग यानाच्वनाम्ह मिजंया मेपिं यक्व गर्लफ्रेण्डत दु धइगु सी, अथे नं उमिसं वहे ब्वायफ्रेण्डलिसे च्वनी । बहु सम्बन्ध निभाः थें छर्लंग जूगुलिं जुइ मिसामिजंत थःपिनि यक्वलिसेया सम्बनधया बारे कनेत हिच्किचय् जुइमखु ।<eot>टेक्सस । हलिंया प्रसिद्ध गायन प्रतिभाया खोज रियालिटी शो अमेरिकन आइडलया उपाधि यात्राय् नेपाली मूलया दिवेश पोखरेल न्ह्यावानच्वंगु दु । आइडलको १८ औँ संस्करणया उपाधि यात्राय् न्ह्योने वनेगु भ्वलय् दिवेश उत्कृष्ट न्हेम्हदुने लायेत सफल जुयादिगु खः ।
उत्कृष्ट ११ प्रतिस्पर्धीदथुई मतया आधारय् सर्वा्धिक मत हयादिम्ह उत्कृष्ट न्हेम्हय् छनोट यागु खः । अमेरिकाया कन्सास राज्यया विचिटा शहरय् च्वनावम्ह २२ वर्षीय दिवेशं अमेरिकन आइडलय् आर्थन गनया नामं प्रतिस्पधा यानादिगु खः । दिवेशं उत्कृष्ट न्हेम्हय् लायेगु भ्वलय् एनिमेटेड चलचित्र द लिटल मर्मेडया एलान मेनकनया शब्द व होवार्ड एस म्यानया सङ्गीत तथा एस्ले टिसडालेया सँ दुगु किस द गर्ल बोलया मेँ हालादिगु खः ।
दिवेशया अमेरिकन आइडलय् ब्वतिकागु नापं नेपाःमि समुदायय् नं आइडलप्रति चासो अप्वःगु दु । अमेरिकाया एबिसी टेलिभिजनपाखें अमेरिकन आइडल ज्याभ्वः प्रसारण जुयावगु दु । हलिंयाहे लोकंह्वागु रियालिटी सोया रूपय् दुगु ज्याभ्वलय् श्रोताया भोटपाखें वय्क टप सेभेनय् थ्यगु खः । दिवेशया दमदार प्रस्तुतिं जजपिं यक्वः हे प्रभावितजुगु व वय्कयात आः अमेरिकन आइडलया दरो प्रतिश्पधीर्या रुपय् नं स्वयेगु यागु दु । थ्वः चरणय् नं छनोट जुई सफल जुसाः वयक् टप पाइभ अर्थात फाइनलय् थ्यनी । फाइनल प्रतिश्पर्धा थ्वहे मे १७ य् जुई ।
Previous News:
Previous Previous post: भारतं निगुदेशदथुईया सहमति विपरित १९ किलोमिटर लँ मिचेयागु परराष्ट्रमन्त्रीया दावी<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- नेपालय् संसद विघटन जुयाः ब्वलंगु राजनीतिक अवस्थाया कारणं जःलाखःला देय् भारत व चीनया नेपाः केन्द्रित गतिविधि अप्वया वःगु दु । थ्व घटना विकसित जुइवं नेपाःया लागिं चीनया राजदूत होउ यान्छीं राष्ट्रपति विद्या भण्डारींनिसें कयाः पुलांम्ह सभामुख कृष्णबहादुर महरा तकयात नापलानाः खँल्हाबल्हा यानादीगु धुंकूसा भारतीय राजदूत विनयमोहन क्वात्रा नेपाःया लिपांगु घटना बारे ब्रिफिङ यायेगु लागिं म्हिगः न्हूदिल्ली प्रस्थान जुयादीगु दु। वंगु झिंन्यान्हुया दुने भारतीय राजदूतया थ्व निक्वःगु दिल्ली दौड खः । चिनियाँ राजदूत यान्छीं नापलाःपिं नेकपा निगुलिं खेमाया नेतातय्त आः थ्व पार्टी हानं एकीकृत जुइ फइ ला धकाः न्ह्यसः तयेगु यानाच्वंगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् नेपाःया अवस्थापाखें चिन्तित जुसें चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी अन्तर्राष्ट्रिय विभागया उपमन्त्री गुओ यैचौया नेतृत्वय् छगू पुचः थौं नेपाः वयेत्यंगु खँ सीदुगु दु । संसद विघटन लिपा नेपाः वयेत्यंगु थ्वहे न्हापांगु विदेशी पुचः खः । सूत्रतय्सं धाः कथं भारतीय गुप्तचर संस्था ‘र’ या प्रमुख, भारतीय सेनाया सेनापति, भारतीय विदेश मन्त्रालया सचिव व भारतीय जनताया पार्टीया वरिष्ठ नेता नेपाः वयाः लिहां वनेवं हे नेपालय् संसद भंग जूगु कारणं उकियात चीनं अर्थपूर्ण रूपं कयाच्वंगु दु । नेपालय् विकसित थ्व घटनां यानाः नेपालय् चीनं यानातःगु व आः यायेगु धकाः तयारी जुयाच्वंगु आर्थिक लगानीया भविष्य छु जुइ धइगु खँय् चीन अन्यौलय् लानाच्वंगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् भारतपाखें नं छगू प्रतिनिधि मण्डल नेपाः वयेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । सम्भवतः भारतीय जनता पार्टीया पुलांम्ह नायः लिसें गृहमन्त्री अमित शाह हे नेपाः वयेफुगु खँ सूत्रतय्सं धाःगु दु ।
ओली नं भारत वनीगु ?
प्रधानमन्त्री केपी ओलीं यानादीगु संसद विघटनाय लिउने भारतया ल्हाः दयेमाः धकाः राजनीतिक ख्यलय् चर्चा जुयाच्वंगु हे इलय् प्रम ओलीं याकनं हे भारत भ्रमण यानादीत्यंगु खँ नं पिदंगु दु। वय्कलं थ्वहे वइगु पुस २० गतेपाखे भारत भ्रमण यानादीत्यंगु खँ थन पिदनाच्वंगु दु । तर सरकारी निकायपाखें उकिया पुष्टि धाःसा याःगु मदुनि । प्रम ओलीया थ्व भ्रमण सम्बन्धी चर्चां यानाः वय्कलं यानादीगु संसद विघटनया लिउने भारतया ल्हाः दयेमाः धकाः जुयाच्वंगु अनुमान सत्य साबित जू वनीगु बिचाः नं तयेगु याना हयाच्वंगु दु। लिसें वय्कः थ्व इलय् कामचलाउ सरकारया प्रमुख जक जुयादीगु कारणं कामचलाउ प्रधानमन्त्रीं विदेश भ्रमण याये जिउ लाकि मजिउ धइगु न्ह्यसः नं पिदनाच्वंगु दु ।<eot>येँया न्हूसतकस्थित महर्जन बिजनेस एसोसिएट्स (एमबिए) प्रालिं दयेकाच्वंगु बहुचर्चित व्यापारिक भवन महर्जन कम्प्लेक्सया दयेकेज्या लिपांगु चरणय् थ्यंगु दु ।
आः थुगु भवनया दयेकेगु ज्या ९९ प्रतिशत धइथें क्वचायाः छुं फिनिसिङया ज्या जक ल्यं दुगु धाःगु दु । एमबिएया नायः कृष्णलाल महर्जनं भवनया दयेकेज्याय् छुं ल्यंपुल्यं ज्या जक ल्यं दनिगु व ओपनिङया लागिं तयार जूगु धयादिल ।
‘दयेकेज्याया शुरुवाती चरणय् लाःवःगु थीथी पंगःया लिसें निक्वः निक्वःया लकडाउनया हुनिं नं छुं लिबाःगु खः, आः भवन तयार जुइधुंकल, याकनं हे कम्प्लेक्स उलेज्या यायेत्यना’ महर्जनं धयादिल ।
कम्प्लेक्सय् लिफ्ट, क्याप्सुल लिफ्टलिसें एलिभेटर नं जडान यानातःगु दुसा स्वच्छ फय्या लागिं धकाः दथुइ खुल्ला थाय् नं त्वःतातःगु दु । बसन्तपुर दरवार स्क्वाएरलिसे स्वाःगु भवनं बसन्तपुरया साँस्कृतिक लूलिसें न्यूरोड, वंगःया चहलपहल नं स्वयेफइ ।
कम्प्लेक्सय् दुहांवइपिनिगु सुविधायात नं ध्यानय् तयाः भवनया सजावटय् आधुनिक व साँस्कृतिक, प्राकृतिक झलक बीत स्वयागु महर्जनया धापू खः ।
कम्प्लेक्सय् अप्वःथे थाय् बुक जुइधुंकूगु व छुं छुं जक ल्यं दनिगु वयकलं धयादिल । कम्प्लेक्सया भूमिगत तल्लाय् फुड कोर्ट व मेमेगु स्पेशय् नं लुँवहःया तिसापसः लिसें मेमेगु नं पसः आदिया लागिं थाय् बुक जुइधुंकूगु महर्जनं जानकारी बियादिल ।
तत्कालीन त्रिस्टल होटल भवन २०७२ सालय् एमबिए कम्पनीं न्यानाकयाः महर्जन कम्प्लेक्स भवनया दयेकेज्या न्ह्याकूगु खः । नेपाःया न्हापांगु नियो क्लासिकल दावी यानातःगु व्यापारिक भवनया स्वरूपयात युनेस्कों तकं बसन्तपुरया गद्दी वैठकलिसे ज्वःलाःगु धाःगु दु ।<eot>नेपालसम्बत न्हूदँ राष्ट्रिय समारोह समिति ११४२ या इनापय् येँ महानगरपालिका २५ व २८ वडाया स्थानीय खलः, पुचःतय् ग्वसालय् जूगु शंखधर दिवस हना ज्याझ्वः जुउगु दु । तःजिक जुउगु उगु हे ज्याझ्वलय् बाखंच्वमि भाजु राकेश महर्जनया ‘धुक्‌धुक् धुक्‌धुक्’ सफूया नं पितब्वज्या जुल ।
न्हूदँ समारोह समितिया नायः निरञ्जनरत्न शाक्यया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् शाक्यलिसें नेवाः न्ह्यलुवाः नेपालभाषा एकेडेमीया सदस्य सचिव मल्ल के. सुन्दर, नागार्जुन पब्लिकेशनया नायः डा. सर्वोत्तम श्रेष्ठ व साहित्यकार नारद वज्राचार्यं मंकाःकथं सफू पितब्वज्या यानादीगु खः । उगु सफू नागार्जुन पब्लिकेशनया लुखां पिदंगु खः ।
पितब्वज्या जुउगु सफूया विषय न्ववानादिसें साहित्यकार बज्राचार्यं नेपालभाषाया बाखं साहित्यय् न्हूगु प्रयोग ज्वनाः सफू पिदंगु दु धयादिल । नेपालभाषा बाखं साहित्यय् थौंकन्हय् मनोविश्लेषणात्मक बाखं च्वयेगु म्हो जुयावंगु इलय् थ्व ह्याकिं पूवंकेत भाजु महर्जन झाःगु व मनोविश्लेषणात्मक बाखं ख्यलय् छगू ग्यसुग्यंगु बाखंसफूकथं थुकियात कायेज्यूगु खँ साहित्यकार बज्राचार्यं तयादीगु दु । शंखधर साख्वाःयात सामाजिक कल्याणया प्रतीककथं कयाः हे राष्ट्रिय विभूति घोषणा जूगु सकल अभियन्तातय्‌सं ध्वाःथुइमाःगु खँ नेवाः न्ह्यलुवाः मल्ल के. सुन्दरं कनादीगु दु ।
शंखधर दिवस हनेगु झ्वलय् येँया शंखधर पार्कय् आइतवाः जुउगु छगू ज्याझ्वलय् विशेष पाहांकथं थःगु मन्तव्य तयादीसें मल्ल के. सुन्दरं गथे भगवान् बुद्धयात विश्व शान्तिया दूतकथं कयाः संयुक्त राष्ट्र संघं विश्व शान्तिदुत घोषणा यात, अथे हे शंखधर साख्वाःयात नं संयुक्त राष्ट्र संघं सामाजिक कल्याणया प्रतीककथं कायेकेगु निंतिं कुतः यायेमा धका नं धयादिल । थ्व खँ सकल नेपालसम्बत आन्दोलनकथं न्ह्याकाच्वंपिंसं ध्वाथुइकेमाःगु खँ खः धका मल्ल के. सुन्दरं धयादिल ।नेपालसम्बत या प्रवर्तक शंखधर साख्वाःयात राष्ट्रिय विभूति घोषणा याःगु दिं कछलाथ्व १० यात शंखधर दिवसकथं हनावयाच्वंगु दु ।
ज्याझ्वलय् शंखधर साख्वाःया किपा अंकित कपि नं पितब्वज्या जूगु खःसा ज्याझ्वलय् जगतसुन्दर ब्वनेकुथि मा.वि.या प्रिन्सिपल सुनिता मानन्धरलिसें ब्वनेकुथिया ९ व १० तगिंया विद्यार्थीपिनि नं ब्वति दुगु खः । उपस्थित पाहांपिंसं विद्यार्थीतय्‌त अन पितब्वज्या जूगु कपि नं लःल्हाःगु खः ।ज्याझ्वलय् २५ वडाया समाजसेवी रोशनकाजी तुलाधरं लसकुस न्वचु तयादीगु खःसा २५ वडाया वडासचिव परिबेश वज्राचार्यं सुभाय् बियादीगु खः ।शंखधर साख्वाःया तस्बिर दुगु बेलुन ब्वयेकाः न्हूकथं उलेज्या जूगु उगु ज्याझ्वः क्वचायेकाः पार्कय् शंखधर दिवसया लसताय् पाल्चा मत नं च्याकुगु खः ।<eot>येँ – दोल्खाय् शंखधर साख्वाःया झ्वाता तयेगु लागिं तयारी शुरु जूगु दु । स्थानीय चरिकोट गुठीया ग्वसालय् अनया भालुखोला धाःगु थासय् थ्व झ्वाता तयेत्यंगु खः ।
झ्वाता तयेधुंकाः थ्व थाय्या नां हे ‘शंखधर चोक’ तयेगु धकाः नं सर्वसम्मत निर्णय यायेधुंकूगु दु । अन तयेगु लागिं राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाःया झ्वाता शंखधर साख्वाः राष्ट्रिय प्रतिष्ठानं उपलब्ध याकीगु खँ दु । झ्वाता तयाःलि भालुखोलाया उगु लागायात पार्कया रुपय् विकास यायेगु नं ग्वसाः जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।<eot>नेपालय् न्हूग संविधान दय्केगु ज्या जुइधुंकूगु दु । न्हूगु नेपालय् राज्यपाखें जनतातय्त अनुभूति बीगु नितिं न्हापांनिसें आन्दोलन याना वयागु जुल, संघर्ष याना वयागु जुल । आः जनतातय्त राज्यपाखें गुगु प्रत्याभूति बीमाःगु खः, उकिया नितिं संविधान खः, व वय्धुंकल । व संविधान कार्यान्वयन यानाः उकथंया अनुभूति बीकेगु नितिं थ्व जिगु उम्मेदवारी खः ।
जिगु प्रतिद्वन्दी कांग्रेस धकाः वयाच्वंगु दु । वर्गया नितिं, मुक्तिया नितिं, ह्यूपाःया नितिं जनतातय्त अधिकार, उमित जुयाच्वंगु समस्याया नितिं समाधान याय्गु अले सिंगो राष्ट्रयात हे मुक्ति याय्गु नितिं जिं ताःहाकः संघर्ष यानागु जुल, उकी हे हुर्के जुयागु जुल । संघर्षया नापनापं जनतातय्गु नितिं सामाजिक ज्या याना वयागु जुयाः जिगु थःगु अलग्ग हे पहिचान दु थें च्वं । आः जिगु प्रतिद्वन्दीया ब्यक्तित्वया ल्याखं खँ ल्हाय्गु खःसा ब्यक्तित्व हे कमजोरी ताय्काच्वना ।
थौं जनतातय्त उकुसमुकुस समस्याग्रस्त जुयाच्वंगु दु, व समस्यायात ज्यंकेगु नितिं हे जिं उम्मेदवारी बीमाःगु खः । जनतातय्त मुख्य लसता बीमाःगु दु । गथेकि संविधान कार्यान्वयनया खँ वइ, उकिया दुनेया खँत लागू याय्गु खँ वइ, जिपिं निगू पार्टी छथाय् च्वनाः बाम गठबन्धन यानागु दु । बाम गठबन्धन धाय्बलय् संविधानय् च्वयातःगु समाजवानद उन्मुख व्यवस्था, जनतातय्त नेपाःया मौलिकता, कम्यूनिजमया थःगु हे कथंया मौलिकता अले बामप्रति गुगु सहानुभूति दु, जनतातय्गु मत न्ह्याबलें वपाखे दु, तर बामत न्ह्याबलें विभाजित जुयाः ठीक अःखः मनूतय्सं जनतातय्त शासन चले यानाच्वंगु दु । व दुःखंमुक्र याय्गु, देश स्वतन्त्र याय्गु, स्वाभिमानया अनुभूति याकेगु खः ।
अले थन आन्दोलनया भावकथं झीसं संविधानय् मचाःमगाःगु बुँदात संशोधन याय्गु नं ल्यंदनि । थुकिया नितिं जिपिं न्ह्यज्यानाच्वनागु दु । विशेष यानाः नेपालय् निरन्तरकथं स्थायी सरकारया अभाव जुयाच्वंगु दु, उकियात कमाण्ड याय्गु सिस्टमय् जिमिसं प्रत्यक्ष राष्ट्रपतिया शासन खः, व जनताया चाहाना खः । थुकिया खँय् पार्टीया नेतातय्सं समस्या समाधान यानाः जनतातय्त लसता बीगु नितिं छथाय् च्वनाः बांलाःगु परिणाम बीमाः धइगु खः । थ्व हे कथं ज्या याय्गु जुइ ।<eot>विश्व स्वास्थ्य संगठनं वइगु मार्च महिना तक्क युरोपय् कोरोनां थप ७ गू लख मनूत सिइफइगु ख्याच्वः बिउगु दु ।
लिपांगु दिंलय् तच्वकं संक्रमण फयाच्वंगु युरोपेली देय्त व युरोपलिसे लिक्कसं दूगु एशियाली देशय् तःधंगु ल्याःखय् मनूत सिइफइगु ख्याच्वः डब्लुुएचओं बिउगु खः । डब्लुएचओं युरोप क्षेत्रय् दूगु ५३ गू देशय् आः तक्क १५गू लख अप्वः मनू सिइधुंकुगु दु ।
वइगु बसन्त तक्क थुगु ल्याः २२गू लख थ्यनिगु दबाी नं डल्युएचओं याःगु दु । मार्च तक्क युरोपेली देय्या अस्पतालया सघन उपचार कक्षय् भयंकर चाप अप्वःइगु नं डल्युएचओया प्रक्षेपण दु ।
युरोपया आपालं देशय् आः कोरोनाया अनिवार्य खोप व लकडाउनया विरोध जुयाच्वंगु दु । नेदरल्याण्ड, अष्ट्रिया, बेल्जियम लिसेंया देशय् हिंसात्मक ब्वज्या तकं जूगु दु ।
जर्मनी, फ्रान्स, ग्रीस लिसेंया देय्तयेसं धाःसा निगुलिं खोप कायेधुंकुपिन्त बुस्टर डोज बिइगु तयारी याःगु दु । लिपांगु दिंलय् रुसय् जक न्हियान्हिथं मृत्युदर १२म्ह थ्यंगु दुसा युरोपय् ४ द्वः व २सःम्ह थ्यंगु दु ।
खोप मकाःपिनि हताहती व डेल्टा भेरियन्टया लिच्वः तसकं खतरनाक खनेदूगु धका विश्व स्वास्थ्य संगठनं आपालं सिवें आपालं मनूया ज्यान ल्यंकेगु नितिं सकसिया उतिकं दायित्व जुइगु धाःगु दु ।<eot>सोसल नेटवर्किङ साइट फेसबुकं छगू थुज्वःगु सफ्टवेयरया निर्माण यायेत्यंगु दु गुकिं फेसबुकय् पिदनीगु हलंज्वलंतय्गु जाँच याये फइ । फेसबुकया संस्थापक मार्क जुकरवर्गं छगू खुल्ला पौपाखें थुज्वःगु खुलासा याःगु खः ।
वय्कःया कथं थुज्वःगु एल्गोरिदम अर्थात् गणितीय प्रोग्राम दयेकेत्यंगु दु गुकिं फेसबुक पोष्टय् आतंकवाद, हिंसा, दुर्व्यवहार, घृणा आदि थेंजाःगु खँयात ज्वनेफइ । थुकिया लिसें उगु सफ्टवयेर आत्महत्या पनेत तकं ग्वाहालि यायेफइग्ु दाबी याःगु दु ।
५५०० पेजया थःगु पतिइ जकरवर्गं फेसबुकया भविष्यया बारे चर्चा यासें विद्यमान अवस्थाय् फेसबुकय् न्हिथं पिदनीगु अरबौं पोष्ट व मेसेजया जाँच यायेगु असम्भव थें जूगु धाःगु दु ।
पतिइ जुकरवर्गं धयातःगु दु, “आः छगू थुज्वःगु प्रणाली दयेकेगु कुतः जुयाच्वंगु दु गुकिं टेक्स्ट ब्वने फइ व किपाः व भिडियो स्वये फइ । थुइके फइ व गनं खतरनाक घटना ला जुइत्यंगु मदुला ? धैगु खँ सीके फइ ।”
जुकरवर्गं थुज्वःगु सफ्टवेयर निर्माणया योजना आः सुरुवाती अवस्थाय् दूगु प्रष्ट याःगु दु । वय्कःया कथं फेसबुकं आः आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सया थुज्वःगु छ्यलाबुलाया बारे विचाः यानाच्वंगु दु गुकिं आतंकवादलिसे स्वानाच्वंगु खबर व आतंकवादया प्रचारप्रसार दथुया अन्तर म्हसीके फइ ।
सन् २०१४ स लण्डनय् छम्ह बेलायती सैनिकया हत्या याःम्ह हत्यारामध्येया छम्हेसित घटनाया महिनौं न्ह्यः हे थःगु योजनाया जानकारी फेसबुक पाखें बिइधुंकूगु तथ्य सार्वजनिक जुइधुंकाः फेसबुकया आलोचना जूगु खः ।
आतंकवादी म्हसीकीगु फेसबुकया योजनायात साइबर सुरक्षाया क्षेत्रय् ज्या याइगु संस्थातसें लसकुस याःगु दु । फेसबुकं थःगु साइटय् आतंककारीं छ्यः पाःगु भिडियोत नं छुं ख्याच्वः सन्देश विना प्रकाशित यायेगु अनुमति ब्यूगु धासें फेसबुकया आलोचना जुइगु जुयाच्वंगु दु ।<eot>चैत ३० - नेपालय् स्वम्ह थप कोरोना संक्रमित लुसेलिइ स्वास्थ्य मन्त्रालयं लकडाउनया पालना याना छेँय् हे क्‍वारेन्टाइनय् च्वनेत इनाप याःगु दु । मन्त्रालयं थै यागु नियमित मिडिया ब्रिफिङया झ्वलय् मन्त्रालयया प्रवक्ता डा विकास देवकोटां मन्त्रालयं परीक्षणया दायरा अप्वयाच्वगु धासें छेँय् च्वनेत इनाप याःगु खः ।
मन्त्रालयं पर्साया वीरगन्ज महानगरपालिका, वडा न. २, छपकैया स्थित मस्जिदय् शंकास्पद रूपय् च्वनाच्वपिं २१ म्हसिया परीक्षणयाः बलय् उकिं मध्ये स्वम्ह ३७ दँ, ५५ दँ व ४४ दँया मिजंतयके कोरोना पोजिटिभ खनेदुगु धकाः धागु खः । इपिं फुक्कं हे भारतीय नागरिक खः। इमितं हाल विरगञ्जया नारायणी अस्पतालया आइसोलेसनय् तयातगु व स्वास्थ्य अवस्था सामान्य जुगु मन्त्रालयं धागु दु ।<eot>न:लास्वनेगु दिं खुनु प्यूगु न:लास्वां थौं थीथी शक्तिपीठय् देछाय्‌गु चलन दु। थौं हे दशैंघर व कोत लिसें थीथी शक्तिपीठय् हँय्, दुगु, खा व म्येय् बलि बिया: विशेष पुजा व सप्तसती पाठ याइ। भुयूफसि, तु, वा लैं पालेगु चलन दु सा नवरथ वनेगु झ्वलय् थौं सुथय् कंग:, लखुतीर्थया निधानतीर्थय् नन्दोपनन्द नागराजया पुजा जुइगु खः।
पुराण कथं महानवमीया दिं चामुण्डादेवीं रक्तबीज असुरयात संहार या:गुलिं थौंया दिंया विशेष महत्व दु। दानवीय शक्तियात दैवी शक्तिं संहार या:गु दिंया प्रतिक कथं थौं थीथी शक्तिपीठय् बलि बीगु चलन दु। थौं हे हनुमानध्वाखा लायकू लिसें नेपाली सेनाया व्यारेकय् नं बाजं थाना: बलि सहित जंगी निशानपुजा व कोतपूजा जुइगु खः।
थौं हे थ:थ:गु सवारी साधनयात नं बलि बिया: पुजा यायगु चलन दु। थौ नेवातय्सं छेँय् छेँय् चिधिपि मिसा मचायात मयूरया आसन दयेका न्ह्याउँगु लँ फिकाः समा याना कुमारी पुजा याइगु चलन दु ।
स्वनिग:या स्वगुलिइ तलेजु दर्शन यायत सर्वसाधारणया लागिं चायेकिगु परम्परा दु। महानवमी खुनु तलेजु भवानी साक्षात प्रकट जुइ धैगु जनविश्वासं दु । झिंन्हयगूगु शताव्दीइ जुजु जयप्रकाश मल्लं तलेजु भवानीनाप जू म्हितीगु बाखं दु। किम्वदन्तीकथं जुजुं तलेजुयात बांमला:गु दृष्टीं स्व:गुलिं अनं बिलिन जूगु धकाः धाइ। जुजु जयप्रकाशं क्षमा फ्वंबले तलेजुं दच्छिया छन्हु जक थ: प्रकट जुइगु व थ:गु प्रतीककथं कुमारी माजु पलिस्था यायगु सल्लाह ब्यूगु ख:। वहे कथं महानवमीखुनु तलेजु भवानी प्रकट जुइगु विश्वास दु। दकलय् न्हापां ख्वपय् तलेजु भवानी पलिस्था या:गु ख:। लिपा नेपा:गा: स्वंगू राज्य जुसेंलि येँ व यलय् नं तलेजु भवानी पलिस्था या:गु ख। एकान्तकुमारी कथं पुज्याइम्ह ख्वपया कुमारी हे न्हापा मूलकुमारी ख:। तर राजधानी येँय् चीकुसेंलि आ:वया: मूलकुमारी येँयाम्ह कुमारी हे जूव:गु ख:। जुजु रत्न मल्ल दकले न्हापा तलेजु भवानीया देगः दयेकुगु जुसाः न आःयागु देगः जुजु महिन्द्र मल्लं झिखुसः व नीइदँय् दयेुकगु खः ।
अथे हे थौ हे कुमारी माजुयात तलेजु भवानीया दर्शन याके यंकेगु परम्परा दु। कुमारीयात तलेजु भवानीया हे छगू शक्तिया रुपय् पुज्यायेगु याः ।
तर थुगुसिइ कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिमया कारणं शक्तिपीठत लिसें दच्छिया छक थाैंया दिनय् जक चायेकिगु तलेजु देग सर्वसाधारणया दर्शन लागि खुल्ला यानातःगु मदु। देगलय् नित्यपुजा विधिपूजा जक जुगु दु। अथेहे महाष्टमीया चान्हय् हनुमानध्वाखा, ख्वप तलेजुइ जुइगु विशेष कालरात्रि पूजा नं थुगुसिइ कोरोना संक्रमणणा कारणं स्थगन याःगु दु।<eot>मंसिर १९ - इटालीइ कोरोना भाइरसया संक्रमण फैलेजुगु धासें हाकनं न्हूगु प्रतिबन्धात्मक व्यवस्थातयगु घोषणा याःगु दु ।
महत्वपूर्ण नखत न्ह्यने वगुलिइ नखः हनेगु झ्वलय् कोरोना भाइरसया महामारी थप फैले जुइफुगु अनुमान यासें हाकनं प्रतिबन्धात्मक व्यवस्थात लागू याःगु खः।
प्रधानमन्त्री गिसेप कोन्टें न्हूदँ थज्याःगु नखचख व विदा हनेगु झ्वलय् महामारी थप फैले जुइके मबिइत न्हूँ प्रतिबन्धात्मक व्यवस्थात घोषणा जुगु जानकारी बियादिल ।
न्हूगु व्यवस्थाकथं मानवीय गतिविधि व आवतजावतयात नगरपालिका व क्षेत्रय् जक सिमित याइगु जुगु दु । छगू नगर वा क्षेत्रं मेगु नगर वा क्षेत्रय् वनेत प्रतिबन्ध तइगु वयकलं धयादिल ।<eot>असाेज १ - स्वनिगलय् थनिनिसें फुक्कं पसः व व्यापार चायेके दइगु जुुगु दु। थ्वया न्हय् क्वःछिनातगु बार व इलय् जक पसः चायेके दुगु व्यवस्था चिकुगु दु।
जिल्ला प्रशासन ज्याकु येँय् नं सूचं पिकया थ्वया न्हय् तःगु पसः चायेकेगु इ व बार निगुलिइ प्रावधान चिकुगु खः। स्वनिगलय् पिने वनिगु व स्वनिगलय् दुहाँवइगु सवारी साधनयात मेगु आदेश मजुतलेया लागि खुला याःगु दु।
तर सार्वजनिकलिसें निजी गाडीइ जोरबिजोर प्रणाली धासाः मेगु व्यवस्था मजुतलेया लागि तयातगु हे दनिइ। अथेहे शिक्षण संस्था सञ्चालन, गोष्ठी, सभा सम्मेलनय् नं रोक तयातगु दु । अथेहे सैलुन लिसें ब्युटी पार्लर, सिनेमा हल, जिम, पब व स्पा धासाः चायेकेदइ मखु। म्वःम्वः जुइगु बाहेक मेमेगु व्यवसाय सुरक्षा मापदण्ड नाला सञ्चालन याके बिइगु निर्णय जुगु प्रशासनं धागु दु।
थ्वया न्हय् मन्त्रिपरिषद्या बैठकं बिहीबाःनिसें ताःहाकगु दूरीया यातायात, होटेल–रेस्टुरेन्टलगायत व्यवसाय सञ्चालन याके बिइगु निर्णय यायेधुक्कुगु दु।<eot>किपू – थगुने कोरोनाया कारणं स्थगित जूगु थनया देवी प्याखं थुगुसी क्यनेगु ज्या जुल । दँय्दसं मोहनि नखःया इलय् क्यनीगु थनया देवी प्याखं थुगुसी वंगु शनिवाः सार्वजनिक याःगु खः।
किपू नगरपालिका वडा नं. १० स्थित तःननि दाफा खलःपाखें उगु देवी प्याखं तःननि त्वालय् क्यनेज्या याःगु खः ।
किपूया हे अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदाया रुपय् कयातःगु थुगु देवी प्याखनय् इन्द्रायणी, ब्रम्हायणी, भैरव, ख्याः, कवं, निम्ह प्व व दागिंनी यानाः च्याम्ह देवगण दइ । वंगु शनिवाः तःननिइ क्यंगु प्याखं वंगु कतिंपुन्हिकुन्हु चिलंच्वय् नं क्यंगु खः ।
आर्थिक श्रोत अभावया कारणं वंगु छुं दँ न्ह्यवंनिसें दिनाच्वंगु प्याखंयात संरक्षण यायेगु व निरन्तरता बीगु ल्याखं किपू नगरपालिकां छगू अक्षय कोष नं स्वना बिउगु खः ।<eot>बुइँचाखः (वा हेलिकप्तर) छता रोतरक्राफ्त ख। थुकिलि लिफ्त व थ्रस्त रोतरतयेसं ब्यु। थुकिलिं याना थ्व खः छकलं च्वय्‌/क्वय्‌, जवः/खवः व न्ह्यने-ल्युने दिशा हिलेफु। थ्व कारणं थ्व बाहनयात फिक्स्द विंग एयरक्राफ्त वनेमफैगु थासय्, गथे कि ल्यान्दिंग व तेक-अफ यायेत थाय्‌मगागु व मेमेगु दुर्गम थासय् यंकेछिं। फेय् हे सुंक च्वनेफैगु थुकिया गुणया कारणं नं थ्व मेमेगु विंग्द एअरक्राफ्त स्वया पा।<eot>एजेन्सी- जापानय् कोरोना भाइरसविरुद्ध अमेरिकां दयेकूगु फाइजर खोप झिंनिदं निसें झिन्यादँ तकया मस्तय्त नं बीत स्वीकृति बिउगु दु । जापानया स्वास्थ्य मन्त्तालय अन्तर्गतया विज्ञतय् पुचलं फाइजर खोप मस्तय्त बीत स्वीकृति बिउगु खः ।
जापानय् थ्वयां न्ह्यव १६ दँ स्वयां च्वय्यापिंत नं थ्व खोप बीगु सुरु यायेधुंकूगु दु । मन्त्रालयं सोमवाःनिसें मस्तय्त बीगु निंतिं निःशुल्क फाइजर खोप उपलब्ध याकेगु निर्णय याइगु आशा नं प्वंकूगु दु ।
थ्व खोप मस्तय्त बिइ जिउ कि मजिउ धयागु परीक्षण यायेगु निंतिं निद्वः व २६० म्ह मस्तय्त परीक्षण कथं खोप बिउगु खः । परीक्षणपाखें सकारात्मक लिच्वः वयेवं विज्ञतय्सं १२ निसें १५ दँया मस्तय्त नं थ्व खोप बीत स्वीकृति बिउसां जिउगु सुझाव बिउगु खः ।<eot>बेलायत वनाच्वंपिं आप्रवासी व शरणार्थीत दुगु डुंगा ईङ्लिस च्यानलय् दुर्घटना, निगू दर्जन मल्याक मनूत सित, दुर्घटनायात कयाः बेलायत व फ्रान्सदथुइ आरोप प्रत्यारोप ।
बेलायत दुहाँवने चाहे याःपिं आप्रवासी व शरणार्थीत दुगु डुंगा इङ्लिस च्यानलय् दुर्घटना जूगु दु । दुर्घटनाय् म्ह्वोतीं २७म्ह मनूत सीगु दु । बेलायत व फ्रान्स छुटे याइगु समुद्री च्यालनय् डुंगा दुर्घटना जूगु विषययात कयाः निगू देय्दथुइ आरोप प्रत्यारोप यानाच्वंगु दु ।
एटलान्टिक महासागरया उगू च्यानलया लः तुलनात्मक रुपय् शान्त जूगु अवस्थाय् न फ्रान्सया समुन्द्र सिथय् डुंगा दुर्घटना जूगु खः । डुंगाय् यक्व मनूत च्वनाः यात्रा यानाच्वंगु जुयाः दुर्घटना जूगु प्रारम्भिक धलखं क्यंगु दु ।
दुर्घटनाया खबर चूलाःगुनाप बेलायत व फ्रान्सं मंका कथं हेलिकप्टर छ्यलाः उद्धारया कुतः याःगु खः । दुर्घटनाय् लानाः सीपिं मध्ये मिसा व मस्त न दु । इपिं मध्ये छम्ह अफगानिस्तानय् बेलायती फौजनाप ज्या यानाच्वंम्ह अफगान सैनिक जूगु सीदत ।
अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासन संगठनं इङ्लिस च्यानलय् आप्रवासीतय्गु आःतकया दकले तःधंगु दुर्घटना जूगु धागु दु । थुगुसिइ चिचिग्वःगु डुंगाय् च्वनाः ईङ्लिस च्यानल पार याइपिनिगु ल्या अप्वःगु दु ।
मानव तस्करतय्सं आप्रवासीतय्त असुरक्षित ढंगं समुद्री लँपुमार्फत मेमेगु देशय् छ्वयेगु यानाच्वंगु छगू अध्ययनं क्यंगु दु ।<eot>थीथी अन्न लिसें ध्यबा दान बिया: दँयदँसं थौंया दिनय् यलय् पंज्रा वा पञ्जदान हनीगु खः। 'पंज'या अर्थ जमीनय् सइगु थीथी अन्न ख:। उकिं अन्न दान बीगु दिं जुया: थौंया दिंयात पंज्रा धाइगु ख:।
सा दुरुइ मार्सि जाकिया खीरयात पञ्जा धाइगु बौद्ध विद्वान महीश्वरराज वज्राचार्यं कनादिल। पञ्जा वा खीरदानयात हे दकलय् भिंगु दानकथं बुद्धधर्मय् कयात:गु वयकलं धयादिल। थौं यलया नेवा:तयसं पञ्जा वा खीर दयका नयगु चलन दु। थाैंया दिनय् सुथंनिसें हे आपालं भक्तजनत यलया थीथी बिहारलिसें बौद्धस्थलय् वना: दान बिइगु परम्परा दु। बुद्धधर्मय् दानया यक्व हे महत्व दु। बुद्ध जुइत मा:गु झिगू पारमिता मध्ये दानपारमिता नं छगू ख:।
स्वनिगलय् सम्यक महादान न्यायकीबले बिज्याकीपिं दीपंकर बुद्धया मूर्ती ब्वया: दान बीगु चलन दु। व हे कथं थौंया दिनय् यलया थीथी त्वालय् दीपंकर बुद्धपिनिगु मूर्ती सम्बन्धित खलकं ब्वया: दान बिइगु खः।<eot>वंगु साउन २३ गतेनिसें वासः याकाच्वंम्ह येँया ५४ दँया कोरोना सङ्क्रमित सिगु खः । स्वास्थ्य ज्याकुया कथं वयक म्हिग बहनी सिगु खः। वयक येँया भुइजःसि, बुढानिलकण्ठया जुगु सिइदुगु दु।<eot>आः कम्प्युटरं हे मनूया सीगु दिंया भविष्यवाणी याइगु जूगु दु । अमेरिकाय् छगू थुज्वःगु सुपर कम्प्युटरया विकास जूगु दुकि गुकिं सुं नं मनू सीगु सम्भावनाया विषयस भविष्यवाणी यायेफु । मिडिया रिपोर्टया कथं सुपर कम्प्युटरं याइगु भविष्यवाणी शत्प्रतिशत सही जूगु दु ।
बेलायती संचार माध्यम दी मिररया कथं अमेरिकाया बोस्टनय् च्वंगु बेथ इसरायल डिकोन्सेन्स मेडिकल सेन्टरय् थ्व सुपर कम्प्युटर नीस्वंगु दु । थुगु कम्प्युटरय् थ्यंमथ्यं ३० दँ ई तुकाः अढाइ लखसिबें अप्वः मनूतय्गु थीथी जानकारीत मुंकातःगु दु ।
हस्पिटलया प्रमुख डा. स्टिभ हर्गं धयादी– यदि छि थन वल धाःसा जिमिसं छिगु विषयस फुक्क जानकारीत कायेखनी । उगु जानकारीतय्गु तुलना जिमिसं समान लक्षणवाला मेमेपिं ल्वगिपिंनाप यायेफइ व भविष्यय् छिगु उपचार गथे जुइ, थुकिया विषयस नं जानकारी बिइफइ । थ्व असाधारण खोजय् न्हापांगुखुसि विग डाटा सिद्धान्त छ्यलातःगु दु ।
वय्कः डा, हर्गया कथं थ्व सुपर कम्प्युटं प्रत्येक ३ मिनेटय् ल्वगिया थीथी कथंया तथ्य व जानकारीत मुंकी, गुकी हिइ च्वंगु अक्सिजनया मात्रानिसें रक्तचापतक दुथ्याइ । अस्पताल प्रमुख डा. हर्गया कथं थुकिया हुनिं डाक्टरतय्के ल्वगिपिनिगु वासः यायेगु व सुसाकुसा यायेगु क्षमताय् बृद्धि जुइ ।
ल्वगिया बारे मुंकूगु फुक्क विस्तृत डाटातय्गु हे विश्लेषणया लिधँसाय् सुपर कम्प्युरं उम्ह ल्वगि सीगुया अप्वः सम्भावना गबले जुइ धैगु खँया घोषणा याइ । वय्कः डा. हर्गया कथं यदि कम्प्युटरं सुं नं ल्वगिया सीगु घोषणा यानाबिल धाःसा उम्ह ल्वगि लच्छि दुने हे सीगु अस्पतालया प्रमुख हर्गं धयादी ।<eot>दार्चुलाया खार्रायात केन्द्रबिन्दु दयेकाः ४ दशमलव २ म्याग्निच्युडया भ्वखाय् ब्वःगु राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रं धागु दु। केन्द्रया प्रमुख लोकविजय अधिकारीया कथं न्हिनय् ४ताः जुया ३० मिनेटय् भ्वखाय् ब्वःगु खः।<eot>एजेन्सी÷ म्यानमारया निगूगु तःधंगु शहर मान्डलेय् मंगलवाः छम्ह ७ दँ दुम्ह मिसामचायात गोलीं कयेकाः स्यानाबिउगु दु । उम्ह मचा सैनिक आक्रमणय् लानाः सीम्ह दकलय् म्हो उमेरम्ह खः । बिबिसीं धाःकथं खिन म्यो चित नांया उम्ह मचाया छेँय् सेनां खानतलासि याःवंगु व सेनां मचाया अबुयात बँय् ग्वातुकेगु धायेवं अबुयाथाय् वनेत स्वःम्ह मचायात गोलीं कयेकूगु खः। मस्तय्गु निंतिं ज्या याइगु संस्था सेभ द चिल्डे«नं घटनायात कयाः चिन्ता प्वंकूगु दु ।
म्यानमारय् सैनिक कूया विरोध यानाः ज्वनायंकूपि ६२८ म्ह प्रदर्शनकारीतय्त त्वःतूगु दु । म्यानमारय् च्वंगु जेलय् कुनातःपिं प्रदर्शनकारीतय्त बुधवाः इन्सेन जेलं त्वःतूगु खँ जेलया छम्ह वरिष्ठ अधिकारीं नां पित मबिउगु सर्तय् समाचार एन्जेसी एएफपीयात जानकारी बिउगु खः । जेलं ३६० म्ह मिजं व २६८ मिसातय्त त्वःतूगु खँ धाःगु दु ।<eot>नेवाःतय्गु समाजय् ल्वापु जुल धायेवं छु थ्व जुजु मदुगु देय् खःला? धकाः धायेगु चलन दु । थुकिया अर्थ नेवाःतय्गु दथुइ जुजुं न्याय बीगु धाइगु उगु जमानाय् हे विश्वास व आस्था दुगु जुयाच्वन । तर गैर नेवाः समाजय् ला न्याय नपाए गोर्खा जानू धकाः धायेगु याः । थुकिया अर्थ न्याय धाइगु इमिगु समाजय् मदु, उकिं गोर्खाया जुजु राम शाहयाथाय् वनेमाः धाःगु जुल । थुलि जक मखु, तपाईंको राडी त गाईले खायो धकाः नं धाइगु खँपु दु । न्यायनिसाप याकेत छम्ह झगडियां न्यायाधीशयात तँय्गाः बिउगु जुयाच्वन । मेम्ह झगडियां सा हे उपहार बिल । सा उपहार बिउगु खँ मसिउम्ह न्हापाया झगडियां थःत बुके त्यंगु खनाः श्रीमान्, जिगु तँय्गा धकाः धाःबलय् उम्ह न्यायाधीशं उकथं छिगु तँय्गा ला सां नयेधुंकल धकाः लिसः बिउगु जुयाच्वन । समाजय् प्रचलित थुकथंया छुनाखँ व खँपु स्वयेबलय् नं गुगु समाजया किपा गथे च्वं धकाः खनेदइ ।
खतुं थुज्वःगु खँ ल्हात धायेवं साम्प्रदायिक खँ ल्हात धाइ । तर वास्तविकता व यथार्थ ला झीगु न्ह्यःने हे खनेदया च्वंगु दु ।
न्यायालयस मिखाय् हाकुगु पत्ति चिनातःम्ह ताल्जु ज्वनाच्वंगु झ्वाता तयातय्गु याः । थुकिया अर्थ न्यायाधीशं बांलाः, बांमलाः, यः, मयः, तःमि, चीमि छुं हे स्वइमखु, छुं हे खनीमखु । खाली न्यायया ताल्जुइ लनास्वयेबलय् गथे जुइ, अथे हे फैसला बिइ धकाः धयातःगु खः । विदेशय् न्यायाधीशतय्त थःथितिपिन्थाय् भ्वय् तक वनेमदुगु यानातःगु खँ नं न्यनेदु । थःथिति, पासाभाइ जुल धायेवं भचासां नुगः क्वसाइ धकाः थःथितिया लाःम्ह मनुखं मुद्दा स्वयेमजिउ धकाः नेपालय् नं यानातःगु दु । धृतराष्ट्रया मिखा जक कां मखु, नुगः नं कां जुयाः पाण्डपपिन्त जुजुया हैसियतं न्याय बीमफुत, जुजु मखु, थः काय्पिं स्वत, थः काय्पिं जूगुलिं इमिसं याःगु अन्याय मखन, उकिया हुनिं हे महाभारत युद्ध जुल । वास्तवय् राज्यं न्याय निसाफ बिइमफत धायेवं हे विद्रोहीत पिहाँ वइगु खः, न्याय क्षेत्रं न्याय बीमफुत धाःसा अन्यालय् लाःपिसं मेमेगु लँपु लीगु खः । अथे जूगुलिं न्याय क्षेत्रया महत्व चानचुने ख हे मखु ।
नेपालय् प्रधान न्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेर राणां राजिनामा यायेमाः धकाः वकिलतसें आन्दोलन यानाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् बिहीबाः प्रहरीं तकं हस्तक्षेप यात । प्रहरी हस्तक्षेप लिपा वकिलत झन् हे आक्रोसित जूगु दु । वकिलतसें सकतां इजलास बहिष्कार यानाच्वंगु दु । मेखे न्यायाधीशतसें नापं वकिलतय्त साथ बियाः इजलास वहिष्कार याःगु दु । बहालवाला न्यायाधीशतसें हे थुकथं इजलास वहिष्कार यानाः हडताल याःगु हलिमय् हे थ्व न्हूगु प्रकरण खः । थुकिं गुलिखे झगडियात थःगु मुद्दाया सुनुवाइ मजुयाः अलमलय् लानाच्वंगु दु ।
नेपाःया न्याय क्षेत्रय् व्यापक भ्रष्टाचार जुयाच्वंगु खँ न्हूगु मखु । २०४८ निसें २०५९ सालतकया संसदवादी शासनकालय् नेतातसें पुलिस, संस्थानया जिएम इत्यादि पदय् जक ध्यबा नयाः मनू तइगु धाइगु जुयाच्वंगुलिइ गणतन्त्रवादी शासनकालय् ला न्यायालय थ्यंक हे थुकथंया विकृति व विसंगति न्यना वन । न्याय क्षेत्रय् दलाल व विचौलियातय्गु राज जुल । वकिलत जक मखु, स्वयं न्यायाधीशत नापं बिचौलिया जुयाः मुद्दा त्याकेत न्यायाधीशत नाप सेटिङ्ग यायेगु यानाहल । गुगु मुद्दा सुनां स्वइगु धकाः गोला तयाः जक पेशी तयेगु यानाच्वंगुलिइ प्रधान न्यायाधीशं गोला प्रथा बन्द यानाः सेटिङ्गय् लाःपिं न्यायाधीशतय्त हे मुद्दा स्वकेबिइगु जुयावल । छम्ह न्यायाधीशयात ला मुद्दा बूगु पक्षं स्याना तक बिउगु नं झीसं बुखँ स्वयावयाच्वनागु हे खँ खः । न्याय क्षेत्रय् सुधार यायेमाल धइगु खँ स्वयं न्यायाधीशतसें हे धयावयाच्वंगु खँ खः । थुृृगु इलय् हे न्याय क्षेत्रं विचाः याना न्ह्यायेमाःगु खः । तर न्हापा ला न्यायालय विरुद्ध न्ववाइपिन्त व च्वइपिन्त अःखतं मानहानिया मुद्दा तयाः हतोत्साहित यायेगु ज्या यात । माफी फ्वंकल ।
न्यायालय धाइगु झीगु आस्था व विश्वासया केन्द्र जुइमाः । थ्व आस्था कायम यानातयेगु ज्या दक्कय् न्हापां ला न्यायाधीशतय्गु हे खः । अले देय्या राजनीतिक ख्यः व मेमेगु ख्यलं नं थुकिया स्वच्छता व पवित्रतायात कायम यायेत सनेमाः । धात्थें हे देगः व द्यः थें पवित्र जुइधुंकाः नं थुकिया विरुद्ध अनास्था न्यंकीपिन्त कारवाही यायेमाःगु अवस्था जू वइ । न्यायालय विरुद्ध अनास्था न्यंकल धाःसा थुकिं समाजय् अराजकता न्यंकी । अथे जूगुलिं थुकियात बचे यायेत न्यायालययात मानहानिया मुद्दा धकाः अस्त्र नं बियातःगु दु । तर थःनि स्वच्छ जुइमाल । अले तिनि उकिइ ध्याचलं छ्वाकीपिन्त कारवाही यायेगु नैतिक अधिकार दइ । नैतिक अधिकार मखु, अदालतं कानुनी अधिकार छ्यलाः मेपिन्त हतोत्साहित यायेत स्वत । थ्व स्वयंलय् अवाञ्छित खँ खः ।
थ्व हे झ्वलय् थन पाप धाइगु धुरीं हालाहइ धाइगु खँपु थन न्ह्यथने बहः जूगु दु । आः न्याय क्षेत्र दुनें हे प्रधान न्यायाधीशया राजिनामाया माग जुयाच्वंगु दु, न्याय क्षेत्र दुनें हे न्यायाधीशतय्गु सम्पत्ति छानबिन जुइमाःगु माग जूगु दु, दलाल व विचौलियातय्गु विरोध जूगु दु । थुकी राजनीतिक ख्यः मूक दर्शक जूगु दु ।
धम्प जाल धायेवं ला तज्याना हे पिहाँ वइगु खः, तर उकियात नं छगू त्वहः माः धकाः धाःथें प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेरं मन्त्रिपरिषद्य् थःगु नं भाग फ्वँसें थःपिनि ससः दाजु गजेन्द्र हमालयात मन्त्री दयेकूगु सवालं सकतां खँ दासि वःगु खः । गजेन्द्र हमाल स्वयं काँग्रेसया बाँके जिल्लाया सभापति जुयाः ज्या सनेधुंकूम्ह काँग्रेसया हे नेता खः । चोलेन्द्र शम्शेर राणायात प्रधान न्यायाधीश दयेकेत उबलय् विपक्षी दलया नेता जुयाच्वंम्ह आःया प्रधानमन्त्री शेर बहादुर देउवायात लबिङ्ग याःम्ह मनू थ्व हे हमाल खः । थ्व नं छगू कथंया दलाली ज्या हे खः । आः वयात हे मन्त्री दयेकेत राणां देउवायात धाल । नेपालय् खनेदया वःगु छपुचःचा मनूतय्गु तन्त्र वा अल्पतन्त्रया दृष्टिकोणं जुइगु ज्या हे थुज्वःगु खः । तर व्यापक जनता व विशेष यानाः मिडिया क्षेत्रं मन्त्री जुइ न्ह्यः हे थ्व खँया धुवाँधार विरोध जुल । तर हमाल असोज २२ गते प्रम देउवां ८८ न्हु लिपा पूर्णता बिउगु मन्त्रिमण्डलय् उद्योग मन्त्रीइ नियुक्त नं जुल । तर कंस खुन्हु हे राजीनामा बिइमाल । हिसावं थ्व खँ थन हे तुं क्वचायेमाःगृु खः । तर मनूतसें हमाल ला छम्ह पात्र जक खः, खास ला मखुथे याःपिं प्रधानमन्त्री देउवा व प्रधान न्यायाधीश चोलेन्द्र शम्शेर जूगुलिं इमिसं राजिनामा बिइमाःगु खँ पिकाल । थुकिं हे न्याय क्षेत्रय् मि च्याकाबिउगु खः ।<eot>थिमि- मध्यपुर थिमिया ‘था श्रेष्ठ’ समुदायया वंशावली सफू पिहां वःगु दु । वंगु शनिवाः थनया बोडेय् जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ संस्कृतिविद् तेजेश्वर बाबु ग्वंगलं ‘था श्रेष्ठया वंशावली व संस्कार’ नांया उगु सफूया पितब्वज्या यानादीगु खः ।
था श्रेष्ठ समाजया नायः सजिव श्रेष्ठया सभापतित्वय् नवासें संस्कृतिविद् ग्वंगलं पितब्वज्या जूगु सफुतिं मेमेगु जातयात नं छुं ज्या याये धइकथं तिबः बीगु जूगुलिं उगु सफू पुखुलिइ अप्पां कयेके थें जुइ धयादिल ।
मध्यपुर थिमि नगरपालिका वडा नं. ८या वडासदस्य रमेश थापां नेवाःत भचा जक ध्यबा दयेवं छुं छगू जक ज्या याःसां भ्वय् नकेगु, धलं दनेगु व मेमेगु अनावश्यक ज्याय् खर्च यायेगु यानाच्वंगु धासें थ्व पाय्छि मजू धयादिल ।
नेपाल राष्ट्र बैंकया पुलांम्ह डेपुटी गभर्नर शिवराज श्रेष्ठं सफुतिइ दुथ्यानाच्वंगु विषययात कयाः जानकारी बियादीगु ज्याझ्वलय् आदर्श मा. वि. थिमि लाय्कूया प्रधानाध्यापक बुद्धिकुमार घो, बोडे कर्मचारी कोषया नायः विनोद खमू व पे्रमचन्द्र अदुवां नं नुगःखँ तयादीगु खःसा पे्रम के. निडरं लसकुस यानादीगु खः ।<eot>थुगुसी नेपाल संवत् ११४२या न्हूदँया लसताय् जूगु प्यंगू ज्याझ्वःया ब्वना पतिइ मिखा वन । संयोग, प्यंगुलिं ब्वनापौ प्यंगू प्रमुख राजनीतिक दलया । प्यंगू मध्ये स्वंगू सत्तारुढ दलत नेपाली कांग्रेस, नेकपा माओवादी केन्द्र व नेकपा (एकीकृत समाजवादी)या खःसा मेगु छगू प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेकपा (एमाले)या जुल ।
उगु ब्वनापौ प्यंगू राजनीतिक दलतय् थीथी जिल्ला, वडा लगायत स्थानीय कचातय्सं स्वन्ति, छठ नापं नेपाल संवत्या न्हूदँ ११४२ क्यंगु लसताय् यायेत्यंगु ज्याझ्वःया खत । न्हूदँया लसताय् याःगु ज्याझ्वःया ब्वनापतिइ नेपाल संवत्या तिथि धाःसा मदु, केवल विक्रम संवत्या मिति जक । ब्वनापतिइय् नेपाल संवत्या तिथि मतसें विक्रम संवत्या मिति जक दुथ्याकूगु धाःसा संयोग मखेफु । थ्व सायद नेपाःया राजनीतिक दलतय्सं नेपाल संवत्यात गुकथं स्वइ धयागुया संकेत जुइफु । उकिं स्वन्ति, छठ व नेपाल संवत्या न्हूदँया लसताय् ज्याझ्वः धकाः ग्वसाःग्वय्गु तर वहे संवत्या तिथि धाःसा गनं उल्लेख मयायेगु ।
दँय्दसं न्हूदँया लसताय् थीथी ज्याझ्वःत जुइ । राजनीतिक दलया नेतातय् उपस्थिति नं दइ । संवत्या महिमागान निसें राष्ट्रियताया बारे ततःधंगु न्वचु बी । शंखधरया बारे ज्ञान बीगु निसें कयाः वय्कलं याःगु लोककल्याणया ज्याया बारे प्रवचन जुइ । प्रधानमन्त्री तःगू मछि ज्याझ्वःया मूपाहाँ जुयाः ब्वति कयाः थःगु लेटरप्याडय् नेपाल संवत्या तिथि उल्लेख यायेगु बचं बियादी ।
राष्ट्रपतिं नेपाल संवत्या भिंतुना धासें भिंतुना सन्देश छ्वयादी । तर न राष्ट्रपतिया भिंतुना सन्देशय् नेपाल संवत्या तिथि दुथ्याः न प्रधानमन्त्रीं थःम्हं कबुल यानादी कथं थःगु लेटरप्याडय् नेपाल संवत्या तिथि दुथ्याकादी । सार्वजनिक खपट व मतदातातय् नुगः सालेगु निंतिं न्हूदँया ज्याझ्वः निसें न्ववायेगु इलय् नेपाल संवत् व शंखधर साख्वाःया बयान यायेगु तर व्यवहारय् छ्यलेत धाःसा न्ह्याब्लें लिउने । उकिं राजनीतक दलतय् ब्वनापतिइ नेपाल संवत् न्ह्यमथनेगु धयागु केवल संयोगया खँ जक मखु, नेपाल संवत्यात उगु पार्टी गुकथं स्वइ धयागुया संकेत नं खः ।
थ्वला राजनीतिक दलतय्सं दछिइ छक्वः पार्टीं नेपाल संवत्यात मान्यता बियातःगु दु धकाः क्यनेगु निंतिं याइगु खँ जक जुल । थन खँ राजनीतिक दलतय् जक धाःसा पक्कां मखु । नेपाल संवत्या न्हूदँ उत्सव नं खः तर थ्व छगू आन्दोलन नं खः । निश्चित उद्देश्य प्राप्त यायेगु निंतिं शुरु जूगु आन्दोलन । उकिं उत्सवया कथं हनेगु झ्वलय् झीसं ल्वःमंके मजिउगु खँ धयागु आन्दोलनया मुद्दा खः ।
नेपाल संवत्या आन्दोलन सुरु जुइधुंकाः राष्ट्रिय संवत्या मान्यता निसें संवत्या पलिस्था याःम्ह शंखधर साख्वाःयात राष्ट्रिय विभुति घोषणा यायेगु तकया उपलब्धी चूलायेधुंकूगु दु । अथेखःसां संवत्यात व्यवहारय् छ्यलेगु निसें कयाः शंखधर साख्वाया बारे दुथ्यंक अनुसन्धान यायेगु तकया आपलं मुद्दा अझ नं दनी । नोटय् नेपाल संवत् छ्यलेगु, ब्वनेकुथीइ थुगु संवत्या महत्वयात कयाः पाठ्यक्रम दयेकेगु आदि आदि ज्या नं ल्यं दनि ।
राजनीतिक दलतय्सं थौं नेपाल संवत्यात छगू उत्सवया कथं जक हनाच्वंगु दु । तुच्चा व भिंतुना कालबिल थुकीया दसूत खः । थ्व छगू आन्दोलन नं खः, थुकीया मुद्दा पूवंकेगु निंतिं झी थः नं न्ह्यचिलेमाः धकाः गबलें न्ह्यःने वंगु मदु । झीसं नं न्हूदँ दछिइ छक्व तसकं तःजिक हनाच्वना, छगू उत्सवया कथं । उत्सव हनाच्वंगु इलय् गनं झीसं आन्दोलनया मुद्दात ध्याकुने लाकेगु ज्या जकं यानाच्वंगु मदुला ?
दच्छियंक जुइमाःगु आन्दोलनया निरन्तरता धाःसा उत्सव हनेगु नामय् यासुयाच्वंगु जकं खःला ? न्हूदँयात उत्सवया कथं तःजिक हनेमाः, हनाच्वंगु दु । थ्व छगू सकारात्मक कुतः खत । अथेखःसां थ्व छगू आन्दोलन नं जूगुलिं थुकीयात आन्दोलनया निरन्तरता नं दयाच्वनेमाः । आन्दोलनया स्वरुप पानावनेफु । ई कथं, माः कथं आन्दोलन यायेगु, आन्दोनलया मुद्दा ल्ह्वनेगु तरिका पायेफु । उत्सव हनेवं आन्दोलनया मुद्दा तनावनी धइगु जुइमखु, नापनाप नं वनेफु । थुकीया निंतिं आन्दोलित जुयाच्वंपिनि उद्देश्य धाःसा प्रष्ट जुइमाः ।
आन्दोलन छन्हु जक यानाः उपलब्ध जुइगु खँ मखु । नेपाल संवत्या आन्दोलनयात जक दुवालेगु खःसा नं झीसं थौं तकया अवस्थाय् थुलि उपलब्धी चूलाकेत दँ दँ बीत । न्हापाया लकस स्वयां आःया लकस नं यक्व पायेधुंकूगु दु । आःया इलय् नेपाल संवत्यात न्हापा थें राज्यं क्वत्यलेगु कुतः यानाच्वंगु मदु । न्हापा छन्हु जक ज्याझ्वः यायेत नं राज्यपाखें सुलाः सुलाः यायेमाःगु अवस्था दुगु खः । थौं दछियंक ज्याझ्वः यायेत नं झीत छुट दु ।
आन्दोलन छम्ह व्यक्ति, छगू पुचः व छगू संस्थाया जक दायित्व मखु । नेपाल संवत्या आन्दोलन व थुकीया माग पूवंकेगु धयागु नं थुकी संलग्न जुयाच्वंपिं प्रत्येक मनूतय् जिम्मेवारी खः । उकिं नेपाल संवत् हनाच्वंपिं राजनीतिक पार्टी निसें सामाजिक संस्थातय्सं दछियंक जुइगु थःगु ज्याझ्वलय् नेपाल संवत्या तिथि मिति छ्यलेफुसा थ्व नं छगू उपलब्धी जुइफु ।
प्रत्येक व्यक्तिं थः संलग्न खलः, पुचः, संस्था, राजनीतिक दलयात दछिइ छक्वः मखु दछियंक नेपाल संवत्या मुद्दायात कयाः ज्याझ्वः यायेगु, दबाब बीगु यायेफुसा थुकिं नं सकारात्मक लँपुपाखे न्ह्यःने यंकेत ग्वाहालि जुइ । फुपिंसं स्थानीय, प्रदेश व केन्द्र सरकारयात दछियंक दबाब बियाच्वनेफुसा उकिं नं उपलब्धी चूलाकेफइ । नेपाल संबत्या बारे ल्ह्वनाच्वंगु गुलि नं मुद्दा दु उकियात दछियंक निरन्तर रुपं ल्ह्वनेगु खःसा गनं मेगु न्हूदँ न्ह्यः हे झीगु माग पूवनीगु जकं खःला ? राज्यपाखें सम्बोधन जुइगु जकं खःला ? मखुसा दँय्दसं हानं न्हूदँ वइतिनि, उगु इलय् थ्वहे मुद्दा पूवंकेगु निंतिं छन्हुया निंतिं जूसां हानं तःजिक नारा थ्वयातुं च्वनी ।<eot>फेसबुकय् ‘डिसलाइक’ बटमया चर्चा जूगु ताःई हे दयेधुंकल । आः धाःसा ताःईलिपा थुगु ‘डिसलाइक’ बटम वइगु जूगु दु फेसबुकय् ।
थ्वसिबें न्ह्यः ‘डिसलाइक’ बटम तयेगु छुं योजना मदु धकाः धयावयाच्वंम्ह फेसबुकया सिइओ मार्क जुकरबर्गं मंगलवाः छगू न्ह्यसः लिसलय् थुज्वःगु खँ प्वंकादीगु खः ।
‘तःदँनिसें जिमितः डिसलाइक बटमया विषयस इनापत वयाच्वंगु खः, थौं जि छु धायेगु अवस्थाय् दु धाःसा जिपिं थुकी ज्या यानाच्वनागु दु व याकनं हे सकस्यां थुकिया स्वाद कायखनी ।’
मेन्लो पार्कय् च्वंगु फेसबुकया मू ज्याकुथिइ ग्वसाः ग्वःगु न्ह्यसः लिसः सत्रय् ३१ दँया सिइओं धाःसा लाइक बटमथें ‘डिसलाइक’ बटम स्वतन्त्र रुपं छ्यले मज्यूगु खँ तयादीगु दु । ‘मेपिनिगु पोष्टयात नकारात्मक जनाउ बिइगु कथंया बटम दयेके मखु जिमिसं । खाली दुःखया घटनाया नितिं जक थ्व विकल्प बिइगु जुइ ।’ धकाः धाःगु दु ।<eot>असोज १७- - भारतया कोरोनाखोप उतपदक कम्पनी सेरम इन्स्टिच्युटं नेपालं न्याःगु १० लख डोज कोभिशिल्ड खोप नेपालयात बिइगु जूगु दु।
नेपालं थगुने फागुनय् २० लख डोजया लागि धिबाः पुसाः नं सेरमं १० लख डोज जक छ्वयाःहगु खः। अनंलिपा कोरोना महामारीया निगूगु लहर सुरु जुसेलिं भारतं पिनेयाः देशय् खोप आपूर्ति बन्द याःगु खः।
उकिं नेपालं न्याःगु ल्यदनिगु १० लख डोज खोप भारतं मब्यूगु खः ।
भारतं सुरुइ नेपाःयात ११ लख डोज खोप अनुदानय् ब्यूगु खः। कोभ्याक्स सुविधामार्फत ३ लख ४८ द्वः व न्याःगु यानाः २० लखमध्ये १० लख यानाः २४ लख ४८ द्वः कोभिशिल्ड खोप नेपाल वगु खः।
ल्यदनिगु खोप छवाः दुने वइगु सम्भावना दुगु स्वास्थ्य सेवा विभाग परिवार कल्याण महाशाखा खोप शाखां धागु दु।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां वइगु जेठ २५ गतेनिसें महानगरया दक्वं वडाय् कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) विरुद्धया खोप केन्द्र संचालन याइगु जूगु दु । उकिया निंतिं येँ महानगरया शहरी स्वास्थ्य व खाद्य पदार्थ नियमन विभागं दक्वं वडायात खोप केन्द्र संचालन जुइगु थाय् (केन्द्र)या नां क्वःछिनाः छ्वया हयेत इनाप याःगु दु ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया जेठ १८ गतेया निर्णयकथं येँ महानगर सहरी स्वास्थ्य विभाग व जिल्ला स्वास्थ्य ज्याकूया दथुइ जूगु छगू बैठकं महानगरया दक्वं वडाय् खोप केन्द्र संचालन यायेगु निर्णय याःगु खः । उगु हे निर्णयया लिधंसाय् दक्वं वडाया खोप केन्द्र क्वःछिनाः छ्वया हयेत विभागं पत्राचार याःगु खः ।
सरकारं थ्व हे वइगु जेठ २५ गतनिसें ६० दँनिसें ६४ दँ तक उमेर समूहयात चिनिया खोप ‘भेरोसेल’या न्हापांगु मात्रा बीत्यंगु दु । थुगु खोप ज्याझ्वः अन्तर्गत न्हापांखुसी कोरोनाया महामारी पनेत अग्रपंक्तिइ खटे जूपिं, अनंलिपा ६५ दँ च्वय्या उमेर समूह, स्वंगू चरणय् १८ दँनिसें ५९ दँतकया उमेर समूहयापिंत खोप बिउगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यः थुपिं व्यक्तिपिंत उपलब्धताया लिधंसाय् चिनिया खोप ‘भेरोसेल’ व भारतीय खोप ‘कोभिसिल्ड’या न्हापांगु मात्रा बिउगु खः । थुकथं खोप बिउगु इलय् यक्वसिनं निगूगु मात्राया खोप काःगु खःसा गुलिसिनं न्हापांगु मात्रा जक काये खंगु खः । कोभिसिल्डया न्हापांगु मात्रा काःपिंसं निगूगु मात्राया खोप कायेखंगु मदुनि ।
वंगु बैशाख २२ गते मन्त्रालय व बैशाख २५ गते जिल्ला विपद् व्यवस्थापन केन्द्रया निर्णयकथं महानगरपालिकां जेठ २ गतेनिसें महानगरया दक्वं वडाय् भेरो सेलया निगूगु मात्राया खोप बिउगु खः । जेठ ११ गते तक संचालन जूगु ज्याझ्वलय् छगू लाख स्वयां अप्वःसिनं खोप काःगु खः ।<eot>ने सं ११३० (२०६६) साल पोहेलाथ्व नवमी खुन्हु नेवा:समुदायं जनस्तरं नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यागु दिंया लुमन्तिइ दँय् दँय पोहेलाथ्व नवमी खुन्हु एकता दिवस हनावयाच्वंगु दु। एकता दिवसया लसताय् थौ नेवाः देय दबुया संयोजनय् यलय् खोनाय् विशेष ज्याझ्वः जुइत्यगु दु। आ झिंछता इलय् खोनाय् मुना खुदोलय विशेष ज्याझ्वः जुइगु ग्वसा खलक धागु दु।
नेवाः आन्दोलनयात थप सशक्त दयेकेगु दिंकथं थुगुसिया नेवाः एकता दिवसयात नेवाः आन्दोलन दिवस कथं हनीगु जूगु खः । थीथी नेवाः मुद्दायात कयाः आन्दोलन यानाच्वंगु बिस्कं बिस्कं संघसंस्था व मोर्चा सकलें छथाय् च्वनाः यलया खोनाया ऐतिहासिक सम्पदात न्हंकाः दयेकेत्यंगु फास्ट ट्र्याकविरुद्ध जुयाच्वंगु आन्दोलनय् ऐक्यवद्धता क्यँसें नेवाः एकता दिवस खोनाया खुदोलय् हनेत्यगु खः।<eot>आपालं आपाः मिजंतय्सं मिसातय्गु बारे थुलि जक सी कि गुलि इमिसं खन व न्यनातःगु दइ । प्रत्यक्ष खनीगु आचरण, व्यवहार व जिउडाल म्हगःया बारे दुसां व स्यूसां नं यक्वसित मिसातय्गु अन्तरंग रहस्यया बारे मसीफू । मिसातय्गु बारे मनोविज्ञतसें तकं धाइगु छगू खँ छु धाःसा मिसात धैपिं धात्थे हे रहस्यमयी जुइ । इमिगु मनय् थुज्वःगु रहस्यत सुलाच्वंगु दइ कि गुगु रहस्य इमिसं मेपिं सुयात नं धाइमखु ।
सुं मिजं नं मिसाया बारे थःम्हं फुक्क स्यू धकाः घमण्ड याइ, चाहे व थः जीवनपासाया हे छाय् मजुइमा । थथे धाइम्ह मिजंया खँ खालि बकंफुस्लुगु खँ जक जुइ । व मिजं मिसाया बारे छम्ह अनभिज्ञम्ह जक जुइ । छाय् धाःसा फुक्क मिसातय्के थुज्वःगु रहस्य दइ कि गुगु रहस्य इमिसं सुयात नं धाइमखु ।
उज्वःगु ७गू रहस्य न्यनेगु मखुला ?
१) मिसां मेम्ह मिसायात नं माया मतिना याइ । प्रायः मिसां मेम्ह मिसायात थः प्रतिस्पर्धी व दुश्मन भाःपी धकाः धाइ । तर थीथी सर्वेक्षणं छु क्यंगु दु धाःसा छम्ह मिसां मेम्ह मिसायात नं अतिकं माया व मतिना याइ । मिसातय्त मेम्ह सुं स्टाइलिस मिसायात स्वये चाहे जुइ ।
२) मिसातसें तसकं हे चियोचर्चा याइ । उज्वःगु चियोचर्चा थः वर्तमान जीवनपासा वा सरोकारवाला मनूया बारे जक जुइमखु । थः पुलांम्ह मतिनामिया बारे नं इमिसं तसकं हे चियोचर्चा याइ । थः पुलांह मतिनामि आः सु नाप दु ? थः पुलांम्ह मतिनामिया न्हूम्ह मिसा गथे च्वं ? इमिगु जीवन गथे न्ह्यानाच्वंगु दु ? धइगु बारे न्ह्याम्ह नं मिसाया तःधंगु चासोया बिषय जुइ ।
३) थीथी अध्ययन कथं पोर्न हलंज्वलं स्वयेगु मामिलाय् मिसात नं मिजंतथें हे पारखी जुइ । तर थःगु व इच्छा वा बानीयात इमिसं मेपिनिगु न्ह्यःने खुलासा यायेगु व स्वीकार यायेगु ज्या धाःसा तुरुन्त सित्तिमित्तिं याइमखु ।
४) मिसातय्त थःगु जिउडाल म्हगःया माया अतिकं वनी । याकःचा जुइबलय् वा ज्या मदइगु इलय् मिसात थःगु म्हगःया थीथी अंग अंगत स्वया उकिया रहस्य लुइकेगु चक्करय् तनाच्वनी ।
५) याकःचा जुइबलय् मिसातय्त अतिकं अचम्मया शोख चले जुइ । सर्वेक्षणया कथं थःगु गोप्य अंगत क्वथीक स्वयेगु निसें कया विकिनी न्ह्यानाः प्याखं हुलेगु व थीथी कथंया पोज बिइगु याइ मिसातसें ।
६) मिसातसें थःत जुइगु महिनावारीया विषययात तःधंगु बोझ तायेकी, खास याना ब्याहा लिपा । थः मिजं पासां थुज्वःगु मासिक चक्रया झन्झटय् च्वनेम्वाःगु तर थःम्ह जक उज्वःगु दुःख सह यायेमाःगु खँ यानाः मिसातय्के मिजंप्रति छगू इष्र्या यानाच्वनी । मिजंतसें नं थुज्वःगु महिनावारीया थें हे पीडा सह यायेफयेमा धैगु दुने नुगःया इच्छा जुयाच्वनी मिसातय्के ।
७) मिसातय्के थः मिजं पासाप्रति छुं छुं शंका यायेगु बानी नं दयाच्वनी । थः मिजं पासां छुं नं छुं खँ थःनाप सुचुका तःगु दु धैगु शंका यानाच्वनी । अले उज्वःगु सुचुकातःगु खँ सीकेगु नितिं मिसात न्ह्याबलें उत्सुक जुया थीथी कुतःत यानाच्वनी ।<eot>सामसुङ कम्पनीं न्हूगु ओलीड टिभी पिकाःगु दु गुगु पारदर्शी जुइसा थुकियात न्हायकं कथं नं छ्यलेज्यू । ५५ इन्चया थुगु टिभीयात हलिंया हे न्हापांगु मिररर्ड ट्रान्सप्यारेन्ट ओलीड डिस्प्ले टिभी धयातःगु दु । थुकियात आः याकनं हे बजारय् पितहइगु जूगु दु ।
ट्विटरं आः १०,००० खँग्वः छ्वयेफइगु
सोसल नेटवर्किङ साइट ट्विटरं थःगु निजी म्यासेजिङ सुविधायात अपडेट याःगु दु । कम्पनीं याःगु न्हूगु अपडेट कथं आः १४० खँग्वलय् कयकुनाच्वंगु ट्विटरय् १०,००० खँग्वःया सुविधा दइ । थ्वसिबें अप्वः खँग्वःया टेक्स्ट धाःसा छ्वये जीमखु । सामान्य छ्यलामिपिंत धाःसा ट्विटरया थ्व सुविधा जुलाइ लिपा जक दइ ।<eot>आकस्मिक कक्षय् कार्यरत छम्हसिके कोरोना संक्रमण पुष्टि जुसेलिइ आकस्मिक सेवा बन्द यानागु धकाः अस्पतालं सूच पिकया जानकारी ब्यूगु दु। मेगु सूच मवतलेया लागि आकस्मिक सेवा सिल जुगु धकाः धयातगु दु।<eot>येँ – सरकारं थुगुसीया शैक्षिक सत्र निला थप यायेगु तयारी याःगु दु । कोरोना भाइरस महामारीया कारणं थ्वहे माघंनिसें जक स्कुल चायेकेगु शुरु जूगुलिं पाठ्यक्रम हे क्वचायेके फइगु अवस्था मदु धासें शैक्षिक सत्र निला अप्वयेकाः जेठ तक थ्यंकेगु तयारी याःगु खः ।
शिक्षा तथा विज्ञान प्रविधि मन्त्रालयया सचिव गोपीनाथ मैनालीं यक्व हे सरोकारवालातय्सं थुगुसी शैक्षिक सत्र ताःहाकयेकेमाःगु सुझाव वःकथं हे थःपिंसं वइगु दँया जेठ तक शैक्षिक सत्र ताःहाकयेकेगु तयारी यानागु खँ धयादीगु दु । वय्कलं सरोकारवालातय् सुझाव कथं हे निर्णय यायेत मन्त्रालयं तयारी यानाच्वंगु खँ धासें धयादीगु दु, ‘शैक्षिक सत्र सम्बन्धी जुयाच्वंगु अन्योल याकनं हे चीकेगु जुइ ।’
वय्कलं शैक्षिक सत्र ताःहाकः यात धाःसा थ्व फुक्क हे स्कुलय् लागू जुइगु खँ धयादीगु दु । ‘वैकल्पिक माध्यमं न्हापांनिसें ब्वंकाच्वंगु स्कूल जुइमा वा माघय् जक चायेकूगु स्कुल जुइमा, फुक्क स्कुलय् थ्व निर्णय लागू जुइ’ वय्कलं धयादीगु दु ।
सामान्यतः चैतय् हे शैक्षिक सत्र क्वचाइगु जुयाच्वंगु खः । आः निला थप यायेवं मेगु सत्र असारं जक सुरु जुइगु जुइ । अथे जुइबलय् मेगु सत्र नं झिलाया जक जूवनीगु जुइ । उकिं शिक्षाविद्तय्सं आः निर्णय यायेबलय् थुगुसी छक्वः जक शैक्षिक सत्र ताःहाकः यायेगु खःकि लिपा थ्यंकं जेठ हे सत्र क्वचायेकेगु खः उकिया निर्णय नं आः हे यायेमाःगु सुझाव बिउगु दु ।
कोरोना भाइरसया महामारीया कारणं थगुने चैतंनिसें हे स्कुल बन्द जूगु खःसा असारय् वयाः जक सरकारं वैकल्पिक शिक्षा कार्यक्रम व असोजं विद्यार्थी सिकाइ सहजीकरण निर्देशिका हयाः वैकल्पिक माध्यमं ब्वंकेगु कुतः याःगु खः । तर थ्व माध्यमं यक्व धयाथें विद्यार्थीत ब्वनेत सक्षम मजुल । आः माघं जक भौतिक रुपं उपस्थित जुयाः कक्षा संचालन जूबलय् चैत तकया दुने कोर्स क्वचायेकाः अन्तिम परीक्षा काये फइगु अवस्था मदुगुलिं शैक्षिक सत्र हे ताःहाकयेकेमाःगु माग जूगु खः ।
शिक्षा नियमावली कथं दँय् १९२ न्हु पढाइ जुइमाःगु व्यवस्था दु । सरकारं शैक्षिक सत्र तब्याकेगु तयारी याःसां अभिभावकपिंसं धाःसा क्वय्या कक्षाया चैतय् हे क्वचायेकूसां जिउगु खँ धयाच्वंगु दु । कक्षा १ निसें ८ तकया कक्षा नियमित कथं चैतय् हे क्वचायेकूसा जिउगु अभिभावकतय् धापू नं वयाच्वंगु दु । मेखे शिक्षाविदतय्सं नं शैक्षिक सत्र ताःहाकयेकेगु स्वयां मस्तय्सं सयेका काःगुया अवस्था गथे दु धकाः अध्ययन यानाः जक निर्णय यायेमाःगु खँ धाःगु दु ।
शिक्षाविद् सुसन आचार्यं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘विद्यार्थीतय्सं निला थप यानाः सयेका काइ कि काइमखु धयागु महत्वपूर्ण खँ खः । उकिं विद्यालयतय्त हे थुलि सयेकेमाःगु छिमि विद्यार्थीतय्सं सयेका कायेधुंकूगु खःसा मेगु कक्षाय् छ्वःसां जिउ, मखुसा गुलि थप ई ब्वंकेमाः धकाः छिमिसं हे निर्णय या धकाः धायेमाः ।’
निजी स्कुलय् मस्त ब्वंकातःपिं अभिभावकपिंसं नं लकडाउन सुरु जुसां निसें हे अनलाइन कक्षा कयाच्वंपिं मस्तय्त शैक्षिक सत्र थप यायेम्वाःगु बिचाः तयाच्वंगु दु । ‘जिमि मस्त लकडाउन शुरु जुसांनिसें न्हि प्यघौ–न्याघौया अनलाइन कक्षा कयाच्वंगु दु, नियमित कथं परीक्षा नं बियाच्वंगु दु । उकिं चीधंगु कक्षायापिंत शैक्षिक सत्र थप यायेगु स्वयां मेगु कक्षाय् वनीबलय् भचा अप्वः रिभिजन याकेगु हे बांलाइ’ थः मस्तय्त निजी स्कुलय् ब्वंकाःतम्ह छम्ह अभिभावकं धाःगु दु ।<eot>न्हापां ला छगू पुलांगु पार्टीपाखें निरुत्साहीत जुयाः थुखे न्ह्यज्यानागु खः । देशय् अन्याय, अत्याचार, भ्रष्टाचार गुगु हालतय् न. मुक्त याय्माः धइगु आज्जु ज्वनाः थुकी उम्मेदवार बियागु जुल । मेगु झीगु पहिचानया नितिं, झीगु भाषा, संस्कृति, सम्पदायात ल्यंकातय्गु नितिं नं थ्व जिगु उम्मेदवारी खः ।
पार्टीगतकथं धाय्गु खःसा गठबन्धन हे खः, तर ब्यक्तिगतकथं धाय्गु खःसा जिं खास हे प्रतिद्वन्दी मखना ।
उम्मेदवार बीगु झ्वलय् झिंछगू बुँदाया प्रतिबद्धता न्ह्यब्वयागु दु । प्रदेशसभाय् वनाः थुकियात हे पूवंकेगु जुइ । खय्तला येँ महानगरपालिकाया प्रमुखं सच्छिन्हुया दिनस सच्छि व छगू प्रतिबद्धता पूवंकेगु धकाः न्ह्यब्वःगु जुल, तर उकियात पूवंके मफुत । याय्मफइगु बचं बियाः जक नं मजिल । उकिं जिं थःगु क्षेत्रय् यानाच्वनागु व याय्फइगु ज्यायात हे झिंछगू प्रतिबद्धता प्वंकागु जुल, गुगु त्याःसां बूसां नं पूवंकेफइकथंया खः । दक्कलय् न्हापां ला प्रदेशया नामांकन याय्गु खः । थन प्रदेश नं. ३य् आदिवासी नेवाः व तामाङ्गतय्गु बाहुल्यता दुगु हुनिं पहिचानया नितिं नं नेवाः ताम्सालिङ्ग नामाकरण याय्गु खः । ११गू प्रदेशया अवधारणाकथं नेवाः प्रदेश अलग्ग जुइमाः धइगु झीगु अवधारणा खः ।
मेगु अन्याय्, अत्याचार, भ्रष्टाचार मुक्त प्रदेश दय्केगु । अथेहे जि नेपाः युथ अर्गनाइजेशनया नायः जूगु हुनिं नं थौंकन्हय् ‘फ्रेश ब्लड’या आवश्यकता यक्व हे अप्वया वनाच्वंगु दु । थ्व काय् मफयाः यक्व हे मनूतय्सं समस्या फय्मालाच्वंगु दु । थुकिया नितिं ज्या याय्गु जुइ ।
झीगु भाषा, संस्कृतिया ल्यंकेगु नितिं ज्या याय्गु गथेकि बाजं स्यनेगु, थःगु जातियात जक मखु, मेमेगु जातिया मस्तयुत स्यनाच्वनागु दुसा थुकिया नितिं पलाः न्ह्याकाच्वनेगु जुइ । मेखे नेपाःया हे मौलिक सम्बत्, नेपाःया नामं नीस्वनात ःगु ‘नेपाल सम्बत्’यात राज्यय् छ्यलाबुला हय्गु, जातीय विभेदया समस्याय् लानाच्वंपिन्त थजाःगु विभेद चीकाः फुक्क छधी छप्पँ याय्गु नितिं ग्वसाः ग्वय्गु ज्या जुइ ।
अथेहे संविधानं क्वःछिना तय्धुंकूगु निःशुल्क शिक्षा व स्वास्थ्यया ब्यवस्था याय्गु । गुलि नं सरकारी ब्वनेकुथि व अस्पतालय् निःशुल्क जुयाच्वंसां नं गुणस्तरीय मजूगु हुनिं प्राइभेट ब्वनेकुथि व अस्पताल, क्लिनिकय् वनेमाःगु बाध्यता झीसं खनाच्वनागु दु । उकिया नितिं उचित व्यवस्था याय्गु जुइ । स्वय्बलय् थ्व चिचीधंग खँतथें च्वं, तर थुकिं झीगु जीवनयापनया नितिं तःधंगु भूमिका म्हिताच्वंगु दु ।
२०७२ सालय् विनाशकारी भुखाचं यक्व हे क्षति जूगु दुसा आःतक नं च्वनेगु नितिं उचित व्यवस्था सरकारं याय्फयाच्वंगु मदु । थुकिया नितिं एकीकृत बस्तीया अवधारणायात ग्वाहालि याय्गु जुइ । झीगु छगू तःधंगु समस्या धइगु आप्रवासी नं खः । थुकिया हुनिं लँ तब्याः याय्गु ज्यां थनया आदिवासी नेवाःत विस्थापित यानाच्वंगु दु ।
लःया समस्यालिसें सासः ल्हाय्त तकं थाकुयाच्वंगु अवस्था ब्वलंगु दु । थुकिया नितिं माःकथंया कानून, नीति दय्केगु नितिं सः तय्गु जुइ । देश विकासया नितिं लिचिले मखुगु प्रतिबद्धताकथं ज्या याय्गु जुइ, तर विकासया नामय् बिना मुआब्जा, क्षतिपूर्ति मबीगु व गैरन्यायिक सतक विस्तारयात कयाः विरोध याय्गु जुइ । विशेषयानाः थनया नेवाःत प्रभावित जयाच्वंग दुसा छगू तथ्यांककथं छगू लख न्यय्द्वः मनूत विस्थापित जुयाच्वंगु दु । सतक पीडित संघर्ष समितिनाप जानः नं सः तयाः वयाच्वनागु दु ।
अथेहे निश्चित मापदण्ड व थाय् क्वःछिनाः कृषि व औद्योगिक विकासया नितिं योजना दय्काः न्ह्याःवनेमाःगु दु । विकास स्वनिगलय् जक मखु, थुगु क्षेत्रया फुक्क थासय् अझ देशया कुंकुलामय् तकं जुइमाःगु दु, याय्माःगु दु ।<eot>येँ – वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीया १०० दँ बुन्हिया लसताय् कन्हय् यलय् याइगु तःजिगु ज्याझ्वलय् येँनं ब्वति काइपिं सकसितं यलया कृष्ण देगलय् मुनेत इनाप याःगु दु । भाषासेवी लक्ष्मीदास मानन्धरया अध्यक्षताय् नीस्वंगु समन्वय समितिं सोमवाः सुथय् १०.३० बजे यलया कृष्ण देगलय् मुनाः अनं तुं मू र्यालीइ सहभागी जुइगु ज्याझ्वः दयेकूगु खः । कन्हय् यल महानगरपालिकां भाजु जोशी सछिदँ क्यंगु लसताय् ¥याली यासें हनेज्या यायेत्यंगु दु । मू र्याली मंगलबजारं शुरु जुइ ।<eot>नेवाःतय्सं मोहनि नखः तःजिक हना वयाच्वंगु दुसा नेवाः मखुपिं विशेष याना हिन्दुतय्सं दशैं धकाः तःजिक नखः हनाः वयाच्वंगु दु । आः वया मोहनि नखःयात हे दशैं कथं हना वयाच्वंगु दु । थः म्ह््याय् मस्त व भिना मस्तय्त तकं नःलास्वां बिया ध्यबा बिइगु तकं चलन यानाहःगु दु । उकिं याना झन नेवाःतय्सं हनीगु मोहनि नखः खः ला कि दशैं खः धकाः तकं थुइके मफयावनाच्वंगु दु ।
मोहनि व दशैंयात गुलि गुलिंसिनं छगू हे कथं ब्याख्या याना वयाच्वंगु दु । स्वयेबलय् दशैं व मोहनि नखः हनीगु विधि तकं छुं छुं ज्वः लानाच्वंगु खनेदु । गथेकि नखःया नितिं नःलास्वने पारुखुन्हु नेवाःतय्सं नःलास्वनेगु धाइ अले मेपिन्सं घटस्थापना धाइ । नःलास्वनेगु व घटस्थापना यायेगु विधि व दिं वहे खनेदु । अले वहे नःलास्वांयात हे प्रसादया रुपय् कायेगु तकं याइगु चलन नं ज्वःलाःगु खने दु । अय्नं मेमेगु खँय् धाःसा पानाच्वंगु नं खनेदु । उकिं थौंया इलय् मोहनि नखः दशैंया बारे पाःगु खँ सीकेमाःगु आवश्यकता दु । दशैं व मोहनि नखःया दार्शनिक पक्ष नापं हनीगु विधिया बारे नं सीकेमाःगु आवश्यकता दु ।
दशैं :
सप्तमी ः दशैंया इलय् विशेष याना सप्तमीखुन्हु फुलपाति छेँय् छेँय् दुथ्याकीगु चलन दु । अथे फुलपाति गुंगू प्रकारया दुथ्याकी । अले सप्तमीखुन्हु हे बहनी नव दुर्गादेवी थापना याइगु चलन दु । गुलिं गुलिंसिनं धाःसा अष्टमीखुन्हु जक अथे नवदुर्गाया थापना याइगु चलन दु ।
अष्टमी ः दशैं नखः हनीपिन्सं अष्टमीखुन्हु विशेष याना नवदुर्गाया पुजा याइ । नवदुर्गाया किपाः बाय् मूर्तियात हे मूल रुपं पुजा याइगु खः । उखुन्हुयात कालरात्री नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अथेहे ज्याभः नापं थःपिनिगु जीवनय् प्रयोगय् वइगु सामानत नं पुजा याइगु चलन दु । गथेकि मेसिन, ज्याभः ल्वाभः, सफू आदि पुजा याइ ।
नवमी ः थुखुन्हु दशैं नखः हनीपिं नेवाः मखुपिं हिन्दूतय्सं अष्टमीखुन्हुथें हे जीवनय् प्रयोग जुइगु ज्याभः, नवदुर्गादेवीयात विधिपूर्वक पुजा याइगु चलन दु । मूल रुपं वहे नवदुर्गा देवीयात पुजा याइगु हे दशैंया विशेषता कथं नाला वयाच्वंगु दु ।
दशमी ः दँय् दसं पारुंनिसें दशमीतकयात नालाः दशैं हना वयाच्वंगु दु । दशैंया मूल दिन कथं दशमीयात हे नालातःगु दु । थुखुन्हु विजयादेवीया पुजा याइगु चलन दु । पुजविधि कथं थुखुन्हुयात विसर्जन यायेगु धकाः नं धाइ । अले थःसिबें थकालिपिंपाखें ह्याउँक सिन्हः तिनाः आशिर्वाद कायेगु, नःलास्वां छुइगु चलन दु । विशेष याना कपाः छगलं हे ह्याउँक जाकि सिन्ह तिना थःपिन्सं हनेबहःपिंपाखें सिन्हः तिइत वनेगु नापं आशिर्वाद कायेत वनेगु याइ । थुखुन्हु अथे सिन्हः तिउ वनेत सःता च्वनेमाःगु आवश्यकता मदु । छगू कथं हिन्दु धर्मया दर्शन कथं विजय जूगु उत्सवया रुपय् नालाः अथे दशैं नखः हनीगु खः । असत्ययात सत्यं त्याकूगु कथं नालाः दशैं हनी । उकिं हे जुइमाः थुकियात विजयादशमी धाःगु ।
दार्शनिक पक्ष ः विजया दशमी अर्थात दशैं नखः हिन्दु धर्मालम्वीतय्गु दर्शन कथं सत्यं त्याकूगु नापं थःपिं नं न्ह्याबलें विजय जुया वनेफयेमाः धकाः आशिर्वाद कायेगु अले आदर्शवादी सिद्धान्त कथं अथे दशैं नखः हना वयाच्वंगु दु ।
मोहनि नखः
सप्तमी ः थुखुन्हु नेवाःतय्सं बास्तवय् छुं हे यायेम्वाः । पृथ्वीनारायण शाह नं त्याके धुंकाः खय् ब्रम्हुतय्गु चलन कथं हे थाय् थासय् भुयू फसि धकाः फुलपाति पालेगु चलन याना वयाच्वंगु दु । छेँय् छेँय् धाःसा छुं हे यायेम्वाः ।
अष्टमी ः अष्टमीयात नेवाःतय्सं कूछि भ्वय् धायेगु याना वयाच्वंगु दु । थःपिनिगु जीवनय् माःगु ल्वाभः ज्याभः, सफू तयारी अवस्थाय् दु ला मदु धकाः स्वया आः न्हू अन्न वा दुकायेगु ई वइन धकाः ल्वाभः व ज्याभः नापं थीथी ज्वलं धुकू क्वथाय् थापना याना वहे क्वथाय् च्वना थःगु कुलया फुक्क दुजःपिं झ्वःलकं च्वना भ्वय् नयेगु याइ । कूलया भ्वय् जूगुलिं हे कूछि भ्वय् धाःगु खः । अथे थापं याइगु इलय् छुं नं द्यःया मूर्ति बाय् किपाः थापं याइगु मखु । छगू कथं आः छेँय् अन्न गुलि दनि ? धकाः अन्नयात नं तयेगु नापं ल्वाभःया अवस्थायात थुइका न्हूगु वा दुकायेगु नितिं समान तयारी अवस्थाय् तया सहलह ब्याकेगु भ्वय् कथं नया वयाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु मोहनि नखःया तसकं महत्वपूर्णगु दिं कथं कूछि भ्वय्यात नालातःगु दु ।
नवमी ः अष्टमीखुन्हु थापना यानागु सामानयात पूजाआजा यायेगु ज्या जुइ । मोहनि सिन्हः फयेगु याइ । अले जीव वली बिइगु याइ । नेवाः संस्कृति कथं पंचतत्वयात महत्व बियातःगु कथं जीव बलि बाय् खँय् बलि बिइगु याइ । तन्त्रसाधन याना पुजा याइगु जुया हे जुइ सायद थुखुन्हुया हाकूगु सिन्हःयात मोहनि सिन्हः धाइगु । तन्त्रनाप स्वापू दुगुलिं मोहनि सिन्हः तीगु हे मोहनि नखःया विशेषता खः ।
नवःमीखुन्हु जीव बलि बिइ धुंकाः उखुन्हु हे बहनी बलि ब्यूम्ह जीवया सी इना बिइगु याइ । कुलया फुक्कं च्वना थकालिंनिसें सी इना बिइगु याइ । गुलि गुलिसियां नवःमीखुन्हु हे नःलास्वां छुइगु याइ ।
दशमी : नवःमी खुन्हु पुजायागुयात समापन यायेगु कथं पूजा याना नःलास्वां छुइगु याइ । दशमीखुन्हु मोहनी नखःया मेगु खास छुं नं याइमखु । मोहनि नखःया झ्वलय् थः म्ह्याय् मस्तय्त सःताः जा नकेगु, भ्वय् नकेगु याइ । उकिया नितिं नं नखःयात सःते हे माःगु चलन दु । सःतेगु मयायेकं भ्वय् वनेगु याइमखु ।
दार्शनिक पक्ष ः मोहनि नखःया दर्र्शिनक पक्ष धैगु छुं विशेष द्यःयाके बरदान कायेगु कथंया आदर्शवादी सिद्धान्त ज्वनाच्वंगु मदु । छुं नं द्यःयात पुजा याइगु चलन मदु । बरु थःपिनिगु जीवनय् माःगु सामनयात हे द्यः भाःपिया आः तयारी याना न्ह्याः वनेगु संघर्षवादी सिद्धान्तयात नाला वयाच्वंगु दु । न्हूगु अन्न दुकायेगुु अन्तिम ई वयाच्वंगुलिं आः न्हूगु दँया नितिं सकलें गुगु कथं मंकाः जुया न्ह्याः वनेगु धकाः सहलह ब्याकीगु छगू महत्वपूर्णगु नखःया रुपय् वयाच्वंगु खने दु ।
नेवाः संस्कृतिया दर्शन कथं संघर्षवादी सिद्धान्तयात नाला वयाच्वंगु दु मोहनि नखःया झ्वलय् । उकिं मोहनि नखः व दशैंया दथुइ दार्र्शिनक पक्षं पानाच्वंगु दु । दार्र्शिनक पक्ष पानाच्वंगुयात थुइका मोहनि नखः व दशैं धैगुु छगू हे मखु धकाः थुइकाः थःपिनिगु मौलिक पहिचानयात पिब्वयेगु कथं न्ह्याः वनेगु खँय् संस्कृतिविद्तय्सं पित हया थुइका बिइमाःगु आवश्यकता दु ।<eot>बैशाख १७ - खानेपानीमन्त्री मणि थापायात कोरोना संक्रमण जूगु दु। बिहीबाः स्वाबया नमुना परीक्षण याःबलय् वय्कयाके संक्रमण पुष्टि जूगु खः।
शुक्रबाः सुथय् वगु रिपोर्टय् संक्रमण खनेदुगु व छेँय् आइशोलेसनय् च्वनाच्वंगु थापाया सचिवालयं धागु दु ।
४ न्हू न्हय् वय्कया म्ह्याययात नं कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु खः। अनंलिपा मन्त्री थापानापं वय्कया सचिवालयया १० म्हसिगु स्वाब संकलन याना परीक्षण याःगु खः।<eot>किलाघः सांस्कृतिक पुचःया ग्वसालय् येँ महानगरव्यापी न्हापांगु मेयर्स कप ट्रफि चिग्व धिमय् धेंधेंबल्लाः जुइगु जूगु दु ।
थ्व हे वइगु पोहेलागा द्वादशि (पुस २९ गते) कुन्हु जुइगु धेंधेंबल्लाखय् येँ महानगर दुनेया ख्वीनिगू ज्यापु त्वाः खलःपाखें मुक्कं नीगू पुचलं ब्वति काइगु ग्वसाः खलकं जानकारी बिउगु दु । कासाय् न्हाप, लिउ व लियांलिउ लाःगु पुचःयात नगद सिरपाः लिसें ट्रफि व पदकया नं व्यवस्था यानातःगु दु ।
थुगु ज्याझ्वःपाखें नेवाः समुदाय दुने चिग्वः धिमय् बाजंया संरक्षण व प्रवद्र्धन जुइगु विश्वास यानातःगु दु ।
ज्याझ्वलय् नेवाः ल्याय्म्हतय् प्रतिभा न्ह्यब्वयेकथं सांस्कृतिक ज्याझ्वः नापं नेवाः नसात्वँसाया नं स्टल दइगु ग्वसाः खलकं छगू पत्रकार सम्मेलनयासे जानकारी बिउगु दु ।<eot>यल– बुंगद्यःयात थौं विधिपूर्वक देगलं पितबिज्याकीगु जूगु दु । बुंगद्यःया जात्राय् यायेमाःगु विधि कथं थौं बुंगद्यःयात तःबहालय् च्वंगु देगलं पितबिज्याकाः रथय् बिज्याकेमाःगु खः । तर कारोना भाइरसया संक्रमणया ग्याःचिकुया कारणं थुगुसी रथ दयेके मफुगुलिं रथय् बिज्याकीगु ज्या धाःसा मजुइगु जूगु दु । अथे खःसां द्यःया विधि पूवंक माःगुलिं थौं द्यःयात देगलं पित बिज्याकाः तःबहालय् दुने हे च्वंगु भजन फल्चाय् बिज्याकी जूगु दु ।
बुंगद्यःया पांजु अमरराज शाक्यं कनादीकथं द्यःयात रथय् तयेत यंकीबलय् पिहां वनीगु तःबहाःया लिउनेया लुखा लिक्कसं लाःगु भजन फल्चाय् बुंगःद्यःयात बिज्याकी ।
थौं सनिलय् बुंगद्यःयात जीव तयेधुंकाः विधिपूर्वक हे देगलं पितबिज्याकाः फल्चाय् बिज्याकेगु खँ वय्कलं कनादीगु दु । बुंगद्यःयात जीवन्यास यायेगु निंतिं क्वदुवालय् द्यः काः वनाच्वंपिं थौं न्हिनय् ३–४ बजे पाखे तबहालय् थ्यनीगु खँ वय्कलं धयादीगु दु । क्वदुवालं हःगु कलश थ्यनेधुनेवं विधिपूर्वक द्यःपुज्यानाः जीवन्यास यायेगु ज्या जुइ ।
किवंदन्ती कथं बुंगद्यःयात कामारुकामाक्षं स्वनिगलय् दुत हःबलय् बुंगद्यःया मां यक्षणी नं लिना हःगुलिं क्वदुवालय् थ्यंकाः गुरुजुं मन्त्रसिद्धिं बुंगद्यःयात भम्बः दयेकाः कलशय् स्वथनाः कलशयात ज्यापुया म्ह्याय्मचाया जनिखय् सुचुकाः नगरय् दुत हःगु धाइ । थ्व किवंदन्ती कथं दँय्दसं बुंगद्यःया जात्रा याये न्ह्यः क्वदुवालय् वनाः बुंगद्यःयात काःवनेगु परम्परा न्ह्याना वयाच्वंगु दु ।
थौं बुंगद्यःयात देगलं पित बिज्याकूसां द्यःजात्रा धाःसा छु यायेगु धयागु खँय् अझं क्वःछीमफुनिगु खँ पांजु शाक्यं धयादीगु दु । बुंगद्यःयात देगलं पितबिज्याकीगु जूगुलिं थौं हे द्यःपाः च्वनेगु पाः धाःसा हिलीगु जूगु दु । थौं तक देगलय् पाः च्वनादीम्ह अमरराज शाक्यया थासय् आः रथय् पाः लाःपिं पांजुपिंसं फल्चाय् तयातःम्ह बुंगद्यःया बिचाः याइगु जूगु दु । थुगुसी रथय् पाः पांजुपिं हेम वज्राचार्य व पूर्ण शाक्यया लानाच्वंगु दु ।<eot>मंसिर २५ - अमेरिकी वासः उत्पादक कम्पनी फाइजर व जर्मन कम्पनी बायोटेकं थपिन्सं विकास याःगु कोरोना खोपया डाटा युरोपय् ह्याकरतयसं खुयाकागु धागु दु।
युरोपया नियामक निकायं कोरोना खोपलिसें सम्बन्धित दस्तावेजय् ‘अनधिकृत पहुँच’ थ्यकुगु धकाः थुपिं कम्पनीतयसं बुधबाः दाबी याःगु खः।
युरोपियन युनियनया लागि वासः व खोप प्रमाणित याइगु युरोपियन मेडिसिन्स एजेन्सी (इएमए) या कथं साइबर आक्रमण जुइत्यगु खः । तर थुकियाबारे इएमएं विस्तृतय् धागु मदु ।
अझ सुनां गनं गुकथं आक्रमण यात धकाः धागु मदु।
फाइजर व बायोटेकं धासाः परीक्षणय् दुपिं मनूतयगु डाटा धासाः मखुगु विश्वास व्यक्त याःगु दु। अथेहे इएमएं साइबर आक्रमणं अनुसन्धानय् छुं न असर मलाइगु विश्वास प्वकागु धकाः न धागु दु।
निगुलिइ कम्पनीं विकास याःगु खोप थुथाय् बेलायतं आम रूपय् प्रयोग यायेधुक्कुगु दु। मंगलबाःनिसें बेलायतं अप्व जोखिमय् दुपिन्त खोप ब्यूगु खः।<eot>यल- वंगु म्हपुजा कुन्हु थनया चक्रबहिली छेँ मिं नयाः प्यम्ह दुजःपिं सीगु परिवारयात आर्थिक ग्वाहालि बीगु लागिं स्थानीय त्वाःबाहाःपिंसं समिति गठन यानाः ज्या न्ह्याकूगु दु ।
वय्कःपिंत आर्थिक ग्वाहालिया लागिं सीडीओ कार्यालय, महानगरपालिका आदि थासय् स्वापू तयेगु ज्या नं जुयाच्वंगु दु । ग्वाहालिया लागिं कोष दयेकेत यलया ताम्राकार समाजपाखें छगू लाख तका दां ग्वाहालि याःगु दु । आर्थिक ग्वाहालिया लागिं जिल्ला देैवी प्रकोपय् नं स्वापू तयेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
उगु छेँय् मिं नयाः ७१ दँ दुम्ह लक्ष्मीकृष्ण ताम्राकार, वय्कःया म्ह्याय् ४० दँया अञ्जना ताम्राकार, ३४ दँया भौ रञ्जना ताम्राकार व ८ दँया छय् निर्जल ताम्राकार मदुगु खः । मदुपिं प्यम्हेसितं वंगु आइतवाः कायम्ह निरोज ताम्राकारं मि तःगु खः ।
छेँ मिं नयाः च्वने तकं मजिउगुलिं दुःखं कःपिं सकलें आः पशुपतिया क्रियापुत्री घरय् च्वनाच्वंगु दु ।
उगु घटनाय् झ्यालं तिन्हुया वःम्ह निरोज ताम्राकार बचे जूगु खः । प्यतजाः दुगु झ्यालं तिन्हुया वःम्ह निरोजया मेम्ह केहेँ सिर्जना ताम्राकारया धाःसा तुति फ्याक्चर जूगु दु । सिर्जनाया उपचार खर्च यल महानगरपालिकां व्यहोरे यायेगु खँ मेयर चिरिबाबु महर्जनं कनादीगु दु ।
वय्कःपिंत राज्यपाखें नं छुं कथंया ग्वाहालि याये मालीगु सः थ्वयाच्वंगु दु । मिं नयाः छेँया निगू तल्ला च्वने हे मजीक क्षति जूगु दुसा छेँय् च्वं वनेगु लागिं नं नितँजाः बांलाक हे दयेकेमाःगु खनेदु । आर्थिक स्थिति खास हे क्वातु मजूगु कारणं थुकिया लागिं नं वय्कःपिंत ग्वाहा लि आवश्यक जुइगु खँ धाःगु दु ।
म्हपुजा कुन्हु वय्कःपिं बैगलय् च्वनाः म्हपुजा यानाच्वंगु इलय् कुने मिं नःगु खः । अन च्याकातःगु पाल्चां पर्दा मिं नयाः लिपा छेँ छखां न्यनावंगु धाःसां वास्तवय् मिं नःगुया खास कारण अझं सी मदुनि धाःगु दु । मि तच्वः जुइधुंकाः अन तयातःगु ग्यास सिलिण्डर मुया वःगु खःसा उकी लानाः अप्वः क्षति जूगु खः ।<eot>अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं अफगानिस्तानया राजधानी काबुलय् मेगु आतंकारी हमला जुइफूगु सुचं दूगु धाःगु दु ।
बाइडेनं थःपिन्त उगु जानकारी सैन्य कमाण्डरं ब्यूगु न्ह्यथंगु दु । बाइडेनं धाःगु दु, ‘अनया अवस्था अतिकं खतरापूर्ण जूगु दु । विमानस्थलय् मेगु आतंककारी हमला जुइफूगु खतरा आपालं दु ।’
बिहिवाः काबुल विमानस्थल लिक्क जूगु आक्रमणय् १६९ म्ह अफगान नागरिक व १३ म्ह अमेरिकी नागरिक सीगु खः । उकिया बदलाय् अमेरिकां शनिवाः ड्रोन आक्रमण याःगु खः । उगु आक्रमणय् विस्फोटया योजनकार स्याःगु अमेरिकी सेनाया दाबी दु ।
वंगु बिहिवाः जूगु आक्रमण न्ह्यः नं अमेरिका व बेलायतं विमानस्थलय् आक्रमण जुइगु सुचं वःगु धासें सचेत याकूगु खः । उकिया कन्हय् कुन्हु आत्मघाती विस्फोट जूगु खः ।<eot>यल -यल महानगरपालिकां नं थ्वहे दँनिसें महा– नगर मातहत लाःगु फुक्कं सामुदायिक व संस्थागत (निजी) स्कुलय् नेपालभाषा ब्वंकीगु जूगु दु । महानगरपालिकाया म्हीग च्वंगु बोर्ड बैठकं थ्व सम्बन्धी निर्णय याःगु खः ।
बोर्डं याःगु निर्णयय् धयातःगु दु– ‘मातृभाषायात अनिवार्य यासें स्थानीय विकाय समावेशी यानाः स्थानीय पाठ्यक्रम÷पाठ्यपुस्तक तयार यानाः कार्यान्वयन यायेगु जुइ । महानगरपालिका दुनेया सामुदायिक विद्यालयय् नेपालभाषाया पठनपाठन सञ्चालन यायेत थ्वहे आ.व. निसें शिक्षक जनशक्तिया व्यवस्थापन (प्रशिक्षक तथा सहायक प्रशिक्षक) प्रबन्ध यायेगु जुइ ।’
यल मनपाया बोर्डं याःगु थ्व निर्णययात आः नगरसभाया बैठकय् पेश याइगु खँ धाःगु दु । थ्वहे महिनाय् नगर सभाया बैठक नं च्वनेत्यंगु दु । नगर सभां पारित यायेवं यल महानगरपालिका अन्तर्गत लाःगु फुक्कं स्कुलय् स्थानीय विषयया रुपय् नेपालभाषा ब्वंकेगु व्यवस्था जुइ ।
यलय् नेपालभाषा ब्वंकेगु लागिं स्थानीय ज्यापु समाज लिसें थीथी खलः पुचःतय्सं पहल याना वयाच्वंगु खः । यल महानगरपालिकाय् नेपाल– भाषा ब्वंकेगु व्यवस्था जू थें यल जिल्लाय् लाःगु मेमेगु नगरपालिकाय् नं थःथःगु कथं नेपालभाषा ब्वंकेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् येँ महानगरपालिकाया शिक्षा विभागं थः मातहत लाःगु फुक्कं स्कुलय् पौ छ्वयाः थुगु दँनिसें स्थानीय विषय कथं ‘येँ देय् म्हसीके’ सफू ब्वंकेत परिपत्र जारी याःगु दु ।<eot>क्यानाडाया भान्कुभरय् तच्वकं धाकुफय् वःगु दु । अधिकारीपिन्सं सतक व रेलमार्ड विच्छेद याःगु उगु धाकुफय्यात ‘शताब्दीइ छक्वः जुइगु मौसमी घटना’ धाःगु दु ।
धाकुफय् लिपाया खुसिबालं क्षति जुइधुंकाः पश्चिमी तटय् दूगु भान्कुभरतक वनेगु निगू सतकमार्ग बन्द याःगु बीबीसीं जानकारी ब्यूगु दु । सोमवाः वःगु धाकुफसं यानाः द्वलंद्वः मनूत थःगु छेँ त्वःतेत बाध्य जूगु बुखँय् न्ह्यथनातःगु दु ।
सोमवाः भान्कुभरं १२० माइलय् अवस्थित मेरिटया ७ हजारम्ह बासिन्दापिन्त छेँ त्वःताः मेथाय् वनेत धाःगु खः । वा व वाफय् मंगलवाः सनिलतक द्यूगु जूसां नं आपालं मनूत अझ नं अलपत्र जुयाच्वंगु दु ।
सतकमार्गय् वःगु चलखय् लानाः छम्ह मिसा सीगु व कम्ती नं निम्ह तनाच्वंगु उद्धारकर्तापिन्सं धाःगु दु । क्यानाडाया प्रहरीं भान्कुभरं २५० किलोमिटर तापाक्क च्वंगु लिलोइटय् छम्ह मिसाया सीम्ह लुयावःगु धाःगु दु ।
धाकुफय् लिपा भान्कुभरयात ल्यंदूगु मुलुकलिसे स्वाइगु ट्रान्स क्यानाडा हाइवे जलमग्न जूगु खः । अथेहे, कोकिहाला हाइवेया छगू खण्डय् खुसिबालं क्षति याःगु दु ।<eot>एजेन्सी- कोरोना संक्रमण अप्वयेवं चीनया गाङ्सू प्रान्तया राजधानी लान्झोउय् लकडाउन तःगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमं धाःकथं ४० लाख जनसंख्या दुगु लान्झोउ शहरय् मंगलवाः निसें लकडाउन तःगु खः । लान्झोउया अधिकारीतय्सं विज्ञप्ति पिकयाः लकडाउनया इलय् अति आवश्यक मजुइकं छेँय् नं पिहां मवयेत इनाप याःगु दु । विज्ञप्तिइ माःगु सामान व वासः कायेत बाहेक पिहां मवयेत धयातःगु दु । उत्तरी चीनय् नं मनूतय्त छेँय्नं पिहां मवयेत कडा आदेश बिइ धुंकूगु दु ।
चीनय् सोमवाः २९ म्ह मनूतय्के कोरोना खनेदुगु खःसा लान्झोउलय् खुम्हेसिके कोरोना खनेदुगु खः । अधिकारीतय्सं चीनय् संक्रमण अप्वयेफु धयावयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – लानिपुखू दयेकेगु निंतिं सुझाव बीत गठन जूगु विज्ञतय् पुचलं लानिपुखू मल्लकालीन शैलीं हे दयेकेगु सुझाव येँ मनपायात बिउगु दु । पुरातत्व विभागया पुलांम्ह महानिर्देशक बिष्णुराज कार्कीं येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्ययात म्हिगः लल्हाःगु प्रतिवेदनय् उगु सुझाव बियातःगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यः पुनःनिर्माणया इलय् दयेकूगु कंक्रिटया अंगः नष्ट यानाः पुलांगु हे शैलीं दयेकेमाःगु खँ धासें कार्कीं लानिपुखूया बालगोपालेश्वर देगः नं पुलांगु शैलीं हे दयेकेमाःगु सुझाव थःपिंसं बियागु खँ कनादीगु दु । प्रतिवेदन लःल्हाना कासें मेयर शाक्यं आः पुनःनिर्माण प्राधिकरण, पुरातत्व विभाग व कामपा प्रतिनिधि च्वनाः प्रतिवेदनया अध्ययन लिपा ज्या सुरु यायेगु खँ कनादिल ।
यल दरवार क्षेत्र, हनुमानध्वाखा दरवार क्षेत्र लगातय छुं ऐतिहासिक थासय् ध्यबा कयाः जक दुकायेगु यानाच्वंगु खँ कनादिसें वय्कलं धयादिल, ‘लानिपुखुली दुहां वनेत छुं ध्यबा कायेगु न्हूगु विषय मखु, थुकियात व्यावसायिक धायेगु गलत जुइ ।’ तर विज्ञ पुचलं बिउगु सुझावय् धाःसा लानिपुखू दुने गुगुं नं कथं ध्यबा म्हयेगु उचित मजूगु व व्यावसायिक रुपं विकास याये मजिउगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
लानिपुखूया दिगो व्यवस्थापनया निंतिं आम्दानीया स्रोत मालेमाःगु सुझाव बियातःगु दुुसां अन दुहां वनेत ध्यबा कायेगु ज्या धाःसा याये मजिउ धयातःगु दु । विज्ञ पुचलं प्रतिवेदन लःल्हाःगु इलय् अन थ्यंपिं सम्पदाप्रेमितय्सं तःक्वः दनेगु हानं थुनेगु ज्यां जनताया ध्यबा सितिं वंगु धासें गलत निर्णय याःपिंत कारबाही यायेमाःगु माग समेत याःगु खः ।
विज्ञ पुचलं आः लानिपुखूया उत्खनन् यायेमाःगु सुझाव नं बियातःगु दु । प्रतिवेदनया अध्ययन लिपा पुखूया उत्खनन् यायेगु जानकारी नं बिउगु दु ।<eot>स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्सं थःपिनिगु अधिकारया निंतिं मदिक्क सः थ्वयेका वयाच्वंगु दु । भाषिक अधिकारया सवालय् अभियान न्ह्याकादीपिंसं नेवाः भासं आखः ब्वने दयेवं गाः धइगु तायेकाच्वंगु दु । सम्पदा अभियन्तातय्सं नेवाः सम्पदा संरक्षण यायेगु हे नेवाःतय्गु मूल माग खः धइगु थुइका वयाच्वंगु दु । राजनीति याइपिंसं नेवाः राज्य हे मूल माग खः धायेगु यानाच्वंगु दु । नेवाः अधिकारया खँ ल्ह्वानाच्वंपिंसं नेवाःतय्त अधिकार प्राप्त यायेगु हे मूल माग खः धायेगु यानाच्वंगु दु । थ्व ल्याखं नेवाःतय् मंकाः माग छु खः ? छु माग पुरा जुल धाःसा नेवाःतय्गु माग पुरा जुइ धइगु थुइके थाकुगु नेवाः आन्दोलनय् सनाच्वंपिंसं धायेगु यानाच्वंगु दु । नेवाः अधिकार प्राप्त यायेगु धइगु छु खः धकाः नेतृत्व यानादीपिंसं तकं नेवाःतय् दथुइ स्पष्ट याये फयाच्वंगु खने मदु । उकिं थ्व इलय् नेवाःतय्गु माग छु खः धकाः स्पष्ट यायेत ब्यापक सहलह ब्याकेमाःगु आवश्यकता दु ।
नेवाःतय्सं थःपिनिगु अधिकार प्राप्त यायेत योजना दयेकेगु नापं ब्यापक सहलह ब्याकाः मंकाःकथंया अवधारणा दयेकेमाःगु आवश्यकता दु । थौंया इलय् नेवाःतय्गु थःथःगु पुचः सक्रिय जुइगु अले छगू पुचलं मेगु पुचःयात बेवास्ता यायेगु यानाच्वंगु दु । अझ राजनीतिक दलतपाखें प्रभावित जुयाः गबलें सुम्क च्वनेगु व गबलें सक्रिय जुइगु जुयाच्वंगु दु ।
गुथि विधेयक विरुद्धया आन्दोलनया खँ ल्हायेगु खःसा व आन्दोलन बेकार जुल, व आन्दोलनपाखें थप उपलब्धि हासिल याये मफुत, आन्दोलनय् कुहां वःपिंत नेतृत्व याये मफुत धाइपिं नं दु ।
विधेयक विरुद्ध फिब्वख्यलय् जूगु आन्दोलनया शक्ति प्रदर्शन व नेवाःत थःपिनिगु गुथिया निंतिं छप्पँ जुयाः क्यंगुयात उकथं थीथीकथंया टिप्पणी यायेगु जक मखु छम्हं मेम्हेसित लाक्वपाक्व धायेगु नं यानाहःगु खनेदु । विशेष यानाः समाजिक सञ्जालय् न्ह्यःनेलाःथे च्वयेगु अवश्य नं पाय्छि मखु । थःगु मत तयेमाः । वास्तवय् अबलय् राज्य पक्षं हःगु विधेयक खारेज हे यायेमाः धइगु नेवाःतय् मंकाः माग खः । आतकया अवस्थाय् थ्यंगु इलय् व खारेज जूगु अवस्थाय् हे थ्यन । राज्यं उगु विधेयक गथे खः अथे हे हये मफुत । थ्व छगूकथं नेवाःतय्गु आन्दोलनया विजय खः ।
देशय् राजनीतिक हिउपाः नापनापं सरकारं नं हिले धुंकूगु दु । म्हिगः गुथि विधेयक विरुद्धया आन्दोलनया इलय् दकलय् अप्वः दलीय समर्थन बिउपिं थौं सत्तापक्ष जुयाच्वंगु दु । उकिं थ्व ई धइगु गुथि विधेयकया सवालय् आः गुकथं न्ह्याः वनेगु खः उकिया निंतिं ब्यापक सहलह ब्याकेगु ई खः । गुथि नेवाःतय्गु प्रथाजन्य संस्था खः । थुकियात स्वायत्तता व स्वशासन बीमाःगु, गुथि संस्थान खारेज यायेमाःगु, गुथियात संस्कृति मन्त्रालय अन्तर्गत तयेमाःगु नापं गुथिया प्रतिनिधित दुथ्याकाः संयोजन याइकथंया संरचना दयेकेमाःगु मूल माग खः । थुगु मागया सवालय् सहलह ब्याकाः आः वर्तमान सरकारयात ध्यानाकर्षण यायेगु व उकिया नितिं पहल यायेमाःगु ई खः ।
गुथि विधेयक जक मखु मेमेगु सवालय् नं नेवाःतय्सं ब्यापक सहलह ब्याकाः मंकाः अवधारणा दयेकेमाः । उकिया नितिं तत्काल पुरा याये फइगु मागयात तत्कालीन व भभचा संघर्ष यानाः पुरा जुइगु मागयात मध्यकालीन माग व तःधंगु हे आन्दोलनया माध्यमं पुरा जुइगु मागयात दीर्घकालीन मागया रुपय् तयार यानाः उकिया निंतिं लँपु ज्यायेगु हथाय् जुइधुंकूगु दु ।
तत्कालीन लँपु
स्थानीय सरकारपाखें तत्काल पूवंके फइगु मुद्दायात तत्कालीन लँपुया रुपय् नाला वनेमाः । येँ महानगरपालिका व किपू नगरपालिकां थःपिनिगु लागाय् स्थानीय पाठ्यक्रम तयार यानाः स्थानीय मांभाय् अर्थात नेवाः भासं आखः ब्वंकेगु ज्या याःगु दु । अथे हे स्वनिगःया दक्व नगरपालिकां स्थानीय सरकार संचालन ऐन व नेपाःया संविधानं बियातःगु अधिकारयात नालाः भाषाया सवालयात तत्कालीन मागया रुपय् पूवंकेमाःगु अवस्था दु । थुकिया निंतिं यल महानगरपालिकां नीतिगत रुपं निर्णय याये धुंकूगु दु ।
अथे हे मेमेगु नगरपालिकाय् दबाव बीमाःगु दु । किपू नगरपालिकां स्थानीय सरकार संचालन ऐनकथं नेवाःतय्गु प्रथाजन्य संस्था गुथियात मान्यता बीत ऐन हे हयेगु ज्या यात । सांस्कृतिक संरक्षित क्षेत्र घोषणा यानाः उगु लागाया संस्कृतिया संरक्षणया निंतिं अज्वःगु कानून हयेफइगु अवस्था दु । थुकियात स्वनिगःया दक्व नगरपालिकाय् लागू याकेगु व कानून निर्माण याकेगु स्वयेमाः । अथे हे स्थानीय थाय्बाय्या नामय् अतिक्रमण जुया वनाच्वंगुलिं ‘झीगु थःगु भूमि खः’ धइगु थुइकाः नगरपालिकाय् पुलांगु नां तयेकेगु थेंजाःगु ज्या तत्कालीन लँपुया रुपय् नाला वनेमाःगु दु ।
मध्यकालीन लँपु
नेपाःया संविधानय् दुगु तर तत्काल काये थाकुइगु ज्यायात मध्यकालीन रुपय् नालेमाः । संविधानय् स्वायत्त क्षेत्र घोषणा यायेफइगु व्यवस्था यानातःगु दु । स्वनिगः व स्वनिगः जःखःयात नेवाः स्वायत्त क्षेत्र घोषणा याकेगु व उकिया निंतिं कानून दयेकेफइगु अवस्था दु । थुकिया निंतिं दलया नेतात नापं नेवाः सांसदत तयार जुइमाःगु अवस्था दु ।
नेवाः आन्दोलन तच्वइगु अवस्थाय् इपिंं थ्व बीत बाध्य जुइ । नेवाः स्वायत्त क्षेत्र धइगु नेवाः स्वायत्त राज्य धाःथें तयेकीगु जुयाः सकसितं स्वीकार जुइकथंया माग यायेगु व नेवाः सांस्कृतिक स्वायत्त क्षेत्र घोषणा यायेमाल धकाः धायेफइ । नेवाः संस्कृतिया आधारय् स्वायत्त क्षेत्र घोषणा याकेगु ज्या यायेफत धाःसा थ्व छगू बांलाःगु ज्या जुइ । अःपकु थुइकेगु खःसा संविधान संशोधन मयासे हे आदिवासी नेवाःया ल्याखं नेवाःतय्गु स्वायत्त क्षेत्र घोषणा याकेफइगु अवस्था दु उकिया निंतिं सः थ्वयेकेमाःगु दु ।
दीर्घकालीन लँपु
संविधान हे संशोधन यानाः कायेमाःगु अधिकार दीर्घकालीन लँपु खः । नेवाः स्वायत्त राज्य अर्थात नेवाः स्वायत्त प्रदेश धइगु संविधान संशोधन मयाःतले गुगु हालतय् वइ मखु । थुकिया निंतिं नेवाःत छथ्वःसिनं जक सः थ्वयेकां बाय् आन्दोलन यानां वइगु अवस्था मदु । उत्पीडित आदिवासी जनजाति नापं मेपिं सकलें जाना आन्दोलन यायेमाःगु अवस्था दु । पहिचानया आधारय् प्रदेशत निर्माण यायेत मेपिंलिसे जानाः वनेगु व राजनीतिक दल दुने नं माःकथंया लबिङ याना वनेमाःगु दु ।
थुकथं तत्काल, मध्य व दीर्घकालीन लँपुयात स्पष्ट यानाः आः नेवाःतय्सं मंकाः माग तयार यायेमाःगु दु । स्थानीय, प्रदेश व संघीय चुनावया लँपुइ दलत बुलुहुं बुलुहुं न्ह्याः वनाच्वंगु दु । स्थानीय निकायया चुनावया इलय् स्थानीय सरकारपाखें पुरा यायेफइगु मुद्दायात संबोधन याःपिंत जक नेवाःतय्सं समर्थन याइ, प्रदेश व संघीय संसदया चुनावय् नं नेवाःतय्गु माग संबोधन यायेफुपिंत जक नेवाःतय्सं समर्थन याइ धइकथंया लकस ब्वलंकेमाःगु दु । उकिया निंतिं ब्यापक रुपं सहलह ब्याकाः थःपिनिगु मंकाः अवधारणा तयार यायेमाःगु दु ।
विशेष यानाः झी नेवाःत स्वनिगःया आदिवासी जूगुलिं झीगु मूल माग धइगु हे नेपाःया संविधानं बियातःगु अधिकार जक जक मखु नेपाल पक्षराष्ट्र जुयाच्वंगु सन्धि व अन्तर्राष्ट्रिय कानूनं बियातःगु अधिकार तकं सुनिश्चित यायेत माःकथंया कानून दयेकेत सः थ्वयेकेमाःगु दु । उकिं थ्व इलय् नेवाःतय्सं थःपिं स्वनिगःया आदिवासी खः अले आदिवासीतय्त दइगु अधिकार प्राप्त याना वनेगु जुइ धइगु थुइकाः न्ह्याः वनेमाःगु ई वःगु दु ।<eot>एजेन्सी- स्कटल्याण्डया ग्लास्गोय् सम्पन्न जूगु कोप–२६ सम्मेलनय् जलवायु परिवर्तनयात पनेगु निंतिं न्हूगु सम्झौता जूगु दु ।
‘ग्लास्गो क्लाइमेट प्याक्ट’ नांयागु सम्झौताकथं हरितगृह ग्यासया उत्सर्जन यानाच्वंगु कोइला छ्यलेगु बुलुहुं म्हो यानायंकेगु धयातःगु दु । सहमतिइ न्हापां कोइलायात छसीकथं चिइका छ्वयेगु धाःगु खःसा भारत, चीन, अस्ट्रेलिया व मेमेगु थीथी देसं विरोध यायेवं कोइला छ्यलेगु म्हो यायेगु खँय् सहमति जूगु खः ।
सहमतिइ उत्सर्जन गतियात म्हो यानायंकेगु व विकासशील देसय् जलवायु परिवर्तनया असर म्हो यानाः थप ग्वाहालि यायेगु सहमति दु । सहमतिइ पृथ्वीया तापक्रम १.५ डिग्रीइ सीमित यायेगु धकाः धाःसां बांलाक ज्या जूगु खनेमदु । थुकियात कयाः मेगु दँय् जक छलफल जुइसा आःयात पृथ्वीया तापक्रम वृद्धि २.४ डिग्रीइ सीमित यायेगु धकाः धयातःगु दु ।
वैज्ञानिकतय्सं धाःकथं पृथ्वीया तापक्रम १.५ डिग्रीसिबें अप्वः थहां वन धाःसा लखंलख मनूत तांन्वयेक च्वनेमाली ।
कोइलाया विषयय् शब्दावली कमजोर जूसां थ्व सहमतियात छगू विजय कथं काःगु दु । ग्रीनपीसया अन्तर्राष्ट्रिय कार्यकारी निर्देशक जेनीफर मोर्गनया कथं सहमतिइ शब्द परिवर्तन जूसां कोपं वःगु संकेत परिवर्तन जुइमखुगु व कोइला युगया अन्त्य जुइगु धाःगु दु ।
थुखें एक्सन एडया नीति निर्देशक लार्च कोचं सहमतिइ कोइला जक उल्लेख जूगु, तर पेट्रोलियम पदार्थ व ग्यासया विषयय् प्रतिबद्धता मवःगुलिं दुःख प्वंकूगु दु । नीति निर्देशक लार्च कोचं पेट्रोलियम पदार्थ व ग्यासं पृथ्वीयात प्रदू्रषित यानाच्वंगु धाःगु दु ।<eot>येँ -भारतया नांजाःम्ह योगगुरु बाबा रामदेवया संस्था पतंजलिपाखें नेपालय् सञ्चालन यायेगु धकाः तयारी यानाच्वंगु टेलिभिजन च्यानल आः तक नेपालय् दर्ता हे मजूनिगु खँ पिहां वःगु दु । थुकिया बारे नेपाःया सञ्चार माध्यमय् यक्व आलोचना पिहां वयेवं म्हिगः पतंजलि योगपीठपाखें छगू विज्ञप्ति पिकासें थःपिनिगु टीभी च्यानल आः तक नेपालय् दर्ता मजूनिगु व उकिया लागिं प्रक्रिया न्ह्यानाच्वंगु खँ स्वीकार याःगु खः ।
नेपाःया सञ्चार माध्यमतय्सं धाःसा नेपाःया कानून कथं सञ्चार माध्यमय् सुं नं विदेशी कम्पनीं लगानी याये मदइगु जूगुलिं रामदेवया थ्व कम्पनीं नं थन टीभी च्यानल सञ्चालन याये मफइगु खँ धाःगु दु । छुं दँ न्ह्यः नं नेपालय् ‘हिमालय टाइम्स’ पत्रिकाय् विदेशी लगानी दुगु खँ पिहां वयेवं उकियात कयाः यक्व आलोचना जूगु खः । आः नं सञ्चार माध्यमय् भारतया लगानी जुइके मजिउगु खँ पिहां वःगु दु ।
भारतया सत्तारुढ दल भाजपालिसे सतीम्ह धयातःम्ह बाबा रामदेवं चायेकेत्यंगु निगू टिभी च्यानलया उलेज्या समारोहय् नेपाःया प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा लिसें गठबन्धन दलया नेतात माधव नेपाल व पुष्पकमल दाहाल समेत हुल मुनाः वंगु खँय् नं थन यक्व आलोचना जुयाच्वंगु दु । सत्तारुढ दलया नेतातय्सं रामदेवयात याःगु सत्कारया लिउने राजनीतिक कारण समेत दयेमाः धकाः अनुमान याना हःगु दु ।<eot>कार्तिक १६ - काभ्रेपलाञ्चोकया बनेपा नगरपालिका–११ या सिनागालया जङ्गलय् छम्ह मिजंया सिम्ह लुगु प्रहरीइ धागु दु।
शनिबाः बहनी अपाङ्ग अस्पतालसिबें च्वयया जङ्गलय् लुगु ३०,३५ दँया मिजंया सिम्ह अझ पहिचान जुइमफुनिगु इलाका प्रहरी ज्याकु भ्वँतया प्रहरी निरीक्षक योगेन्द्र तिमल्सिनां धयादिल । सिम्हयात धुलिखेल अस्पतालय् तयातःगु व घटना सम्बन्धय् थप अनुसन्धान जुयाच्वंगु प्रहरीइ धागु दु।सिम्हया प्रकृति स्वयबलय् घटना शङ्कास्पद जुगु प्रहरीइ धागु दु।<eot>एजेन्सी- ताइवानया रक्षा मन्त्रालयं आणविक क्षमता दुगु चिनिया सेनाया १९ गः लडाकु विमान थःपिनिगु हवाइ रक्षा लागाय् दुहां वःगु धाःगु दु । ताइवानया रक्षा मन्त्रालयं चीनं याःगु थ्व ज्यायात कयाः आपत्ति प्वंकूगु दु । ताइवानं चीनया विमान दुहां वःगु खनेवं थःपिनिगु लडाकु विमान व क्षेप्यास्त्रयात तयार यानागु नं धाःगु दु । चीनं धाःसा थ्व खँयात कयाः नवाःगु मदुनि ।
चीनया लडाकु विमान ताइवानय् दुहां वंगु थ्व न्हापांखुसी मखु । चीनं ताइवानया थःगु देशया हे छगू प्रान्त थें व्यवहार यानाच्वंगु दु । चीनया २८ गः सैनिक विमान वंगु जुनय् ताइवानय् दुहां वंगु खः । अथे हे जनवरीइ १५ गः व अप्रिलय् २५ गः विमान दुहां वंगु खः ।<eot>वेश्यालययात झीगु समाजं बांलाःगु मिखां स्वयेगु यानाच्वंगु मदु । अले थ्व पेशा नालीपिन्त स्वइगु दृष्टिकोण हे अलग जुइ । झी थाय्या कानुनं नं वेश्यावृत्तियात स्वीकृति बियातःगु मदु धाःसा उज्वःगु ज्या याइपिं व याकीपिंत ज्वन धइगु बुखँ झीसं इलय् ब्यलय् न्यनावयाच्वनागु दु ।
तर विश्वय् उज्वःगु नं थाय् दु गन वेश्यावृत्ति यायेगु मेमेगु ज्या यायेगु थें हे स्वयेगु याइ । अन घोषित रुपं हे वेश्यालय चायेकेगु व यौन सेवा बीगु ज्या न्ह्याकी । थुज्वःगु थाय् चीधं व गोप्य धाःसा जुयाच्वनी । तर आः अस्ट्रियाया राजधानी भियनाय् यूरोपया हे दकलय् तःधंगु वेश्यालय चायेकीगु जूगु दु । सच्छि व ५० म्ह यौनकर्मी मिसातय्सं जागिर नइगु धयातःगु उगु वेश्यालयं न्हिच्छिया द्वःछि मिजंतय्गु यौन प्यास लंकीगु धाःगु दु ।
उगु सुविधां जाःगु वेश्यालयस सत्या यौनकर्मीपिसं न्हियान्हिथं गाहकीपिनिगु चित्त बुझय् याइ । वेश्यालय दुने सम्भोगया सुविधा ला दहे दइ व बाहेक रेष्टुरेन्ट, ब्युटिपार्लर, जिमखाना व सैलुनतकं दइगु धाःगु दु ।
अनया उद्यमि पिटर लास्कारिसं चायेकेत्यंगु उगु वेश्यालय डेढ करोड बेलायती पाउण्डया लगानीइ सुरु यायेत्यंगु खः । वय्कःया कथं व केवल सामान्य वेश्यालय जक मजुसें फुक्कं कथंया आनन्द व सुविधाया केन्द्र जुइ ।
थःगु वेश्यालय प्यंगू तारे होटलस्वयां सुविधासम्पन्न जुइगु दावी वय्कःया दु । वेश्यालयस सेवा बीपिं यौनकर्मी ल्यासेतकं तसकं बांलाःपिं जुइगु वय्कलं कनादी ।
सत्या खाता दइगु उगु वेश्यालयस २४ घण्टा हे उपचार सेवातकं दइ । वेश्यालयं सहरन् यंकं चौबिसै घण्टा ग्राहक हयेगु व त्वःतेगु सेवातकं बीगु व वेश्यालयं इलय्ब्यलय् थीथी कथंया सेक्स महोत्सव व प्रदर्शनीया ग्वसाः नं ग्वइगु जूगु दु ।
तर थुज्वःगु सुविधा सम्पन्न तःधंगु वेश्यालय थ्याक्क गुगु थासय् चायेकेत्यंगु खः धइगु खँ धाःसा आःतक पितब्यूगु मदुनि ।
विरोध प्रदर्शन जुइगु ग्याःचिकुं आः उगु थाय् पाय्छि थन हे लाः धकाः खुलय् मयानागु धयातःगु दुसा उलेज्या खुनु तःधंगु हे सरप्राइज बीगु उकिया सञ्चालकपिनि इच्छा दु । – न्युज एजेन्सी<eot>बेलायत, छगू अजूचायापूगु देय् ! गुगु देसय् प्रधानमन्त्री डेभिड क्यामरुनया सिबें अप्वः छम्ह फ्वगिं नं दां कमे याइ । थ्व खँ छिं विश्वास यायेत सायद थाकु चाइ जुइ । छम्ह फ्वगिं नं प्रधानमन्त्रीया बराबर दां कमे याइगु खँ विश्वास यायेत तसकं थाकूगु जक मखु, असम्भवथें जाःगु खँ खः ।
तर, थ्व दुनियाँय् असम्भव धैगु छुं मदुगु जुयाच्वन । फुक्क असम्भवय् छगू सम्भव दइ धाइगु धापू सत्य सावित जूगु दु बेलायतय् । बेलायतय् छम्ह थुज्वःम्ह फ्वगिं दु कि गुम्हेस्यां छन्हुं हे ५०० पाउण्ड अर्थात् ७६,००० तका दांसिबें अप्वः कमे यानाच्वंगु दु ।
फुक्क कथंया खर्च कटे यानाः थुम्ह भिखारीया वार्षिक वचत २ करोड ८ लख तका दां जुयाच्वंगु दु । बेलायती प्रधानमन्त्री डेभिड क्यामरुनया वार्षिक कमाइ मुक्कं २ करोड २७ लख तका खः । कमाइ जकया ल्याःचाः तयेगु खःसा थुम्ह भिखारीं क्यामरुनंसिबें नं अप्वः दां कमे यानाच्वंगु दु । उम्ह फ्वगिंया कूल बार्षिक आम्दानी २ करोड ७५ लख तका दां दु ।
बेलायतया विलभरह्याम्पटन सिटी सेन्टर क्षेत्रय् च्वनाः फ्वनेगु ज्या याइम्ह उम्ह भिखारीया नां धाःसा सार्वजनिक याःगु मदु । वं थःत घरबारविहिन व असहाय धकाः फ्वनेगु ज्या यानाः वयाच्वंम्ह खः ।
अधिकारीपिनिगु कथं थथ फ्वनाः वयाच्वंम्ह व आपालं दां कमे यानाः वयाच्वम्ह थुम्ह फ्वगिं घरवारबिहिनम्ह मखु, उम्ह फ्वगिंया आपालं सम्पत्ति दूगु खँ धाःगु दु ।
उम्ह भिखारी जक मखु आः बेलायतय् आपालं धनी मनूत अःपुक्क दां कमे यायेगु नितिं थथे हे फ्वगिं जुइगु यानाच्वंगु व लँपुइ च्वनाः फ्वनेगु ज्या यानाच्वंगु अधिकारीपिनिगु धापू खः ।
थथे फ्वगिंपिंके बांलाःगु घरबार व सम्पत्ति दइगु व थथे फ्वनाः कमे याःगु दांपाखें अय्लाः त्वनीगु व मस्ती याइगु तथ्य लुइकूगु दु । उकिं थुज्वःपिं फ्वगिंतय्त दां बिइगु त्वःताः इमित ज्वनाः एनजिओतय्त बुझे यायेत अधिकारीपिन्सं आग्रह याःगु दु ।<eot>शाकाहारीपिनिगु नितिं दुःखया खबर खः । यदि छि छय्–छुइ स्वये चाहे जूसा ‘ला’ नयेमालीगु जुइ । आः नकतिनि जूगु छगू न्हूगु अनुसन्धान कथं शाकाहारी मिजंपाखें जन्म जूपिं मचातय्गु प्रजनन क्षमता कमजोर जूगु खनेदूगु दु । मिजं नं नइगु नसात्वसां वया मचातय्गु प्रजनन क्षमताय् गम्भीर लिच्वः लाकीगु तथ्य लुइकूगु दु ।
‘भुजिं’यात याःगु अध्ययनं प्रोटिन नयेमखंम्ह भुजिं नं जन्म ब्यूम्ह मचातय्गु प्रजनन क्षमता कमजोर जूगु व उज्वःपिं भुजिंपाखें न्हूम्ह भुजिं जन्म जुइत थाकुइगु क्यनातःगु दु ।
खासयानाः ‘ला’य् आपालं दइगु अत्यावश्यक पोषक तत्वया कमी जुयाः उकिं उज्वःपिं मिजंपाखें जन्म जुइम्ह मचाया प्रजनन क्षमता कमजोर यानाबिइ । अझ शाकाहारी मिजंपाखें जन्म जूपिं मिजं मचातय्के थुकिया लिच्वः अप्वः खनेदूगु व इमिगु शुक्रकिट अतिकं सुस्त जुइगु व प्रजनन यायेत थाकुइगु लिच्वः शोधकर्तापिन्सं पिकाःगु दु ।
अष्ट्रेलियाया मेलबर्नय् च्वंगु मोनास विश्वविद्यालयया शोधकर्तापिन्सं भुजिंयाके प्रोटिनया लिच्वःया अध्ययन याःगु खः । फ्रुट फ्लाई नांया भुजिंयात निगू पुचलय् ब्वथलाः छगू पुचःयात उच्च प्रोटिनयुक्त नसाज्वलं नकलसा मेगु पुचःयात प्रोटिन म्हो जक नकल ।
व लिपा उपिं भुजिंतसें याइगु प्रजननया विश्लेषण यात । उच्च मात्राय् प्रोटिन नकूपिं भुजिंतसें आपाः सन्तान उत्पादन यात गुकिया प्रजनन क्षमता नं सशक्त खनेदत ।
शोधकर्तापिन्सं प्रोटिन म्हो नकूम्ह मिजं भुजिंपाखें जन्म जूम्ह मिजं भुजिंतय्गु शुक्रकिट अतिकं कमजोर खनेदत । गुकिं प्रोटिन उच्च मात्राय् नःपिं भुजिंया सन्तानया शुक्रकिटलिसे प्रतिस्पर्धा यायेमफुत । सुं नं मिसा भुजिं नं चीहाकःगु इलय् हे आपालं मिजं भुजिंलिसे सहवास याःगु जुइ व उगु झ्वलय् गुम्ह मिजं भुजिंया शुक्रकिट बल्लाः जुइ, उकिं हे डिम्बलिसे मिलान जुयाः प्रजनन याकी ।
थ्व तथ्य मनूतय्के नं लागू जुइगु निष्कर्ष वैज्ञानिकपिन्सं लुइकूगु दु । अय्सां थुकिया मनूतय्के जुइगु लिच्वःया विषयस अध्ययन याये ल्यं हे दनि । भुजिंयात याःगु उगु अध्ययन बायोलोजी लेटर्स नांया जर्नलय् प्रकाशित जूगु खः ।<eot>चैत २० - येँया नरया तिसाः मालिगु जात्रा थुगुसिइ मजुइगु जुगु दु । तिसाः मालिगु खः जात्रा कोरोनाभाइरसया महामारीया कारण स्थगित जुगु ख ।
जात्राया सञ्चालनया लागि येँय् महानगरपालिका वडा नं. ५ या वडा अध्यक्ष रमेश डंगोलया सभापतित्वय् च्वगु बैठकं थुगुसिइ खः जात्रा मयायेगु धकाः निर्णय यागु खः । जात्राया लागि आवश्यक पूजा यायेगु लिसें खःजात्रा यायेमखनिगु जुगुलिइ क्षमापूजा यायेगु धकाः निर्णय जुगु खः।
लिच्छवीकालनिसें शुरु जुगु धयातगु थ्व जात्रा मेमेगु ठायया जात्रा सिबे पाः । थन त्वरं: अजिमाया मूर्तियात खटय् तया तिसा: मालिगू पुखु दुने यंकाः चाहिकिगु खः ।ल्हुती पुन्ही खुन्हू त्वरं: अजिमाया जात्रा सुरु जुइसाः कन्हय् खुन्हू प्रतिपदाया दिनय् तिसाः मालिगु जात्रा जुइगु खः ।<eot>येँ – बुंगय् च्वंगु करुणामय बुंगद्यःया देगः पुनःनिर्माण यानाच्वंगु उपभोक्ता समिति थौंकन्हय् सिँ थिकेगु भावं न्यायेत बाध्य जुयाच्वंगु दु। बजारय्सिँ या अभाव जूगुलिं समितिं थिकेगु भावं न्याये मालाच्वंगु खः । कोभिड महामारीया कारणं देगः दनेत माःगु थीथी आकारया सिँ बजारय् काये मदुगु खँ समितिं धाःगु दु। सिँ न्याये मदुगुलिं छुं ई देगः दनेगु ज्या नं दिकेमाःगु खँ धाःगु दु ।
सिँ मिलय् दुगु सिँ दक्व हयाः ज्या न्ह्याकाच्वनागु खँ न्ह्यथँसें समितिया अध्यक्ष अमिर शाक्यं धयादिल, ‘देगः दनेत माःगु सिँ छक्वलं कायेगु मदयाः छगू टिपय् हये फइगु सिँ निक्वः स्वक्वः यानाः कायेमाःबलय् गाडी भाडा हे यक्व पुले मालाच्वंगु दु ।’
अथेहे सरकारी इन्जिनियरतय्सं देगलय् खपत जुइगु सिँया गुलि माली धकाः बांलाक जानकारी मबिउगुलिं नं थिकेक सिँ हयेमालाच्वंगु खँ वय्कलं धयादीगु दु । देगःया जाः गजू तक ७० फिट ४ इञ्च जुइगु व थुकी ६४ फिट ४ इञ्च तकया सिँया ज्या यायेमाः धयातःगु दु। तर आःतक २२ फिट सिँया जक ज्या जुयाच्वंगु खँ अध्यक्ष शाक्यं कनादिल ।
देगः दनेत माःगु कार्नेस व बाटु अप्पा दयेकेगु निंतिं अर्डर बीधुनागु खँ नं वय्कलं धयादिल । ‘न्हापा देगः दयेकातःबलय् ३३ ताजिया अप्पा छ्यलातःगु लूगु दु। थ्व निगू ताजिया अप्पा कायेगु मदुगुलिं दयेके हे बीमाःगु खः’ वय्कलं धयादिल । देगः पुनःर्निर्माणया ज्या छतँ क्वचायेधुंकूगु व अप्पां दनेगु ज्याः ७० प्रतिशत क्वचायेधुंकूगु खँ समितिं धाःगु दु ।
वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचं दुंगु थ्व देगः दनेगु निंतिं श्रीलंकाया सरकारं आर्थिक ग्वाहालि बीगु धाःगु खः । थ्व कथं ठेक्का बीगु ज्या नं जुइधुंकूगु खःसां ठेकेदारतय्सं परम्परागत कथं दयेकेगु ज्या मयायेवं ठेक्का खारज यानाः २०७७ असार २० गते क्षमा पुजा यानाः उपभोक्ता समितिमार्फत दयेके ज्या न्ह्याःगु खः । थ्यंमथ्यं १५०० दँ पुलांगु शिखरशैलीया थ्व देगः वइगु असार मसान्त तकया दुने क्वचायेकेगु लक्ष्य तयातःगु दु ।<eot>३ किलोमिटर ताःहाकगु थुगु लँ पीच याकनं यायेमाःगु माग तया स्थानीयं तकमछि लँ बन्द याना विरोध प्रदर्शन यायेधुक्कुंगु दु। कात्तिक मसान्ततक बेसया ज्या क्वचायेकाः मङ्सिर १५ तकया दुने पीच जुइगु काठमाडौँ उपत्यका सडक विस्तार आयोजनाया प्रमुख गुरु अधिकारीं धयादिल। वयकया कथं स्थानीयलिसें निर्माण कम्पनीं लँ दयेकेज्या जुयाच्वगु इलय् न्हिं निकाः लः तया धुँ कम यायेगु सहमति जुगु दु।
थ्व लँया दयकेगु भाला काःगु सैलुङ निर्माण कम्पनीइ ज्या यानाच्वंगु आयोजनां धागु दु। थुगु लँय् पीच याकनं यायेमाःगु माग तया वंगु असारय् स्थानीयं लँ बन्सद याःगु खः। आयोजनां न्हापां क्वःछिनातगु मापदण्ड २० मिटर तब्याःयाना लँ दयेकेत स्वगुलिइ लिबागु वयकलं धयादिल।
मन्त्रिपरिषद्या थगुने पुस ३ गतेया बैठकं स्वनिगलय् विस्तारया झ्वलय् दुगु फुक्कं लँय् उपलब्ध चौडाइलय् हे पीच यायेगु निर्णय यागुलिइ वहे कथं यायेत्यगु खः।
ढोलाहिटी–लेले सडक विस्तार ४ दँ न्हय् शुरु जुगु खः। आःनं टाखेल–लेलेलगायत चौडाइ उपलब्ध दुगु ठासय् मापदण्डकथं हे विस्तार जुयाच्वंगु दु। आयोजनां थगुने हे ठेचों टाखेलतकया लँ दयेकुगु खः।
गुलि चौडाइ उपलब्ध दु उलि हे निर्माण यायेगु सरकारया निर्णयलिपा आयोजनां फुक्कं सडकया निर्माण ज्या न्ह्याकुगु दु। वइगु पुसतकया दुने फुक्कं लँ दयेके क्वःचाइगु आयोजनां धागु दु। तकमछि ठेक्काया अवधि थप जुइधुक्कुगुलिइ आः यायेमछिगुलिइ कम चौडाइलय् हे पीच यायेत्यगु दु।<eot>नेपाल संवत राष्ट्रिय न्हूदँ समारोह समिति ११४२ पाखें दँय् दसं पिथनीगु नेपाल संवतया तिथि पौं (नगुमा) छ्यलेत तिथि पौ उपसमितिया कजि देवदास मानन्धरं इनाप यानादीगु दु ।
कछलाथ्व पारु न्हूदँकुन्हु बसन्तपुरय् जूगु भिन्तुना सभाय् प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां उलेज्या याःगु उगु तिथि पौ देय् न्यंकं थ्यंकेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ मानन्धरं कनादीगु दु ।
लिसें वय्कलं उगु तिथि पौ येँय् सितिकं भोताहितिया नातिबज्रया सफू धुकू, रक्तकालीइ च्वंगु आशा सफू कुथि च्वंगु सफू धुकू, देसय् मरु झ्याः क्वसं च्वंगु निरन स्टेशनरी, थायमदुया पवन तुलाधरया पत्रिका पसः, थँहितिइ शान्ति शिक्षा मन्दिर न्ह्यःने च्वंगु श्याम स्टेशनरी पसः व नेपालभाषा टाइम्स न्हिपौ असं थायमदु लागाय् इनेगु थासय् कायेफइगु खँ कनादीगु दु ।
तिथि पौ उपसमितिं थुगु तिथि पौ येँ, यल व ख्वपलिसें किपू, भ्वत, पन्ती लिसेलिसें थीथी नगरपालिका व वडा ज्याकुथिइ इनेगु ज्या यायेत्यंगु दु ।
थुगु तिथि पौ दुने नेपाल संवत, ईस्वी संवत व विक्रम संवत स्वतां तिथिमिति दुसा नेपाल संवतया तिथि गुकथं हिली, थुकिया चन्द्रमास गति नं दुथ्याकातःगु दु ।<eot>'''शाङ्हाइ''' चीनया छगू मू नगर ख। थ्व नगर चीनया मू आर्थिक नगर ख। थ्व नगर हलिमया दकलय् महत्त्वपूर्ण नगरय् छगू ख।
==प्रचलित लजिलजिइ==
चीनया बारेय् दयेकिगु यक्व चीजया नामय् शाङ्हाइ स्वागु खनेछिं। दसु हलिवुदया संकिपा शाङ्हाइ नुन, शाङ्हाइ नाइत्स आदि।<eot>कार्तिक ४ - अमेरिकाया छगू मेडिकल टिमं फाया जलास्येँय् (मिर्गौला) मनूयात सफलतापूर्वक प्रत्यारोपण याःगु दु।
अमेरिकाया युनिभर्सिटी अफ लाङ्गोनया डाक्टरया टोलीइ फाया जलास्येँय् मनूयात तःगु व उकिं अस्थायी रुपय् ज्या या:गु समाचार संस्था एएफपीइ धागु दु। थ्व प्रक्रियायात नेतृत्व याःम्ह डाक्टरं थुकियात 'सम्भावित चमत्कार' धागु दु।
थ्व शल्यक्रिया थगुनेया सेप्टेम्बर २५ य् जूगु खः । गुकिं छगू अनुवांशिक रूपं संशोधित दाता जनावर व छम्ह ब्रेन डेड (मष्तिष्क मृत) रोगी सहभागी जूगु खः। उम्ह मनूया परिवारं विज्ञानया प्रयोगया लागि २ न्हूया अनुमति ब्यूगु खः।
न्युयोर्क विश्वविद्यालय लेङ्गोनय् ट्रान्सप्लान्ट इन्स्टिच्युटया निर्देशक रोबर्ट मोन्टगोमरीइ छगू साक्षात्कारय् एएफपीलिसें धयादिल, ‘जलास्येँय् गथे यानाः ज्या यायेमाःगु खः अथे यानाः हे ज्या यात।’ २ घाैतिक न्ह्याःगु शल्यक्रियाय् डाक्टर रोबर्टयात वय्कया मेपिं पासापिन्सं ग्वाहालि याःगु खः।
बेलायतया बर्मिङ्घम विश्वविद्यालयया छम्ह डाक्टर हाइनेक मर्जेन्टलं थ्व समाचार जेनोट्रान्सप्लान्टेशन क्षेत्रय् तसकं महत्त्वपूर्ण वैज्ञानिक उपलब्धि जूगु धयादिल। थुकिया पुष्टि जुसाः थ्व अङ्ग प्रत्यारोपणया क्षेत्रय् तधंगु कदम जुइगु वय्कलं धयादिल।<eot>येँ । सामसङ इलेक्ट्रोनिक्स व होम एप्लाएन्सेसया लागिं आधिकारिक वितरक हिम इलेक्ट्रोनिक्स प्रा.लि. थःगु डिजिटल प्लेटफर्म विस्तारया रुपय् सामसङ प्लाजाया लागिं न्हुँगु वेबसाइट सार्वजनिक यागु दु । थ्वः न्हुँगु वेबसाइटय् सामसङया उत्पादनतयेगु विशेषता व मुः तयातगु दु गुकिं ग्राहकयात मागु उत्पादन कार्टय् तया खरिद याये फइगु सुविधा बिई ।
लकडाउनया दथुई सामसङ प्लाजाया न्हुँगु वेबसाइट थःगु छेँया सुरक्षित लकसय् च्वना सामसङया उत्पादन खरिद याये इच्छुक ग्राहकपिनिगु लागिं समाधानया रुपय् वगु दु । उकिया नापं इमिसँ सर्भिसनापं सम्बन्धित जिज्ञासा नं तयेफई । सामसङ प्लाजाय् थी थी मुः दायराया सामसङया उत्पादन — एलईडी टिभी, रेफ्रजिरेटर, वासिङ मेसिन, माइक्रोवेभ ओभन व मोबाइल फोन दु । सामसङ प्लाजा नेपाःया थी थी थासय् दु ।
हिम इलेक्ट्रोनिक्स प्रा.लि. या निर्देशक सीमा गोल्छां धयादिल, “बजारय् जिमिगु उपस्थीतियात अझ बःलाकेत व स्ट्रिमलाइन म्हसिका नापं वइगु वर्षतयेके अप्वयेका यंकेत मेंगु पलाःया रुपमा जिमसँ न्हुँगु वेबसाइट सार्वजनिक याये दया उत्साहित जु ।”<eot>जेठ ११ - लकडाउनया कारणं दिपा कागु सः छगु फरक अभिब्यक्तिया ज्याझ्वलं निरन्तरता काःगु दु। ज्याझ्वलं प्रविधी मार्फत शनिबाः निरन्तरता काःगु खः ।
लकडाउन न्ह्यःया नियमित ज्याझ्वःया स्वरूपय् हे शनिबाः जुगु ज्याझ्वःलय् स्वम्ह च्वमिपिन्सं बाखं ब्वनादिगु खः। ज्याझ्वलय् कबिन्द्रलाल प्रधान , दिब्या बज्राचार्य व पुर्ण मुनकमिं म्हतिं न्यापू न्यापू याना झिंन्यापू बाखं वाचन याना दिइगु खः ।
सः छगु फरक अभिव्यक्तिया वइगु ज्याझ्वःयात न थज्यागु हे प्रविधिमार्फत न्ह्याकेगु कुतः जुइ धका ग्वसा खलकं धागु दु ।
यलया स्वम्ह साहित्यकारपिं सुधिर ख्वबी , नरेश अमात्य व सुनिल बज्राचार्यपिनिगु मंका कुतलं लय् लय् पतिक नियमित रूपं न्ह्यानावयाच्वंगु सः छगु फरक अभिब्यक्तिया ज्याझ्वः लकडाउनया कारणं निकः दिपा कागु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – वंगु छुं न्हि न्ह्यवंनिसें स्वनिगलय् ख्वाउँया नापनापं वायु प्रदुषण नं अप्वया वनाच्वंगुलिं सर्वसाधारण मनूत सतर्क जुइत इनाप याःगु दु । थ्व झ्वलय् वातावरण विभागपाखें छगू अपिल हे जारी यासें ज्याथजिथि, मस्त, सासः व नुगःस्येँ सम्बन्धी ल्वय् दुपिं मनूत फयांफछि छेँनं हे पिहां मवयेत इनाप याःगु दु ।
विभागया महानिर्देशक मुकुन्दप्रसाद निरौलाया कथं स्वनिगलय् सुथय् व सनिलय् प्रदुषण तसकं अप्वयाच्वंगुलिं स्वास्थ्यय् बांमलाःगु लिच्वः लायेफु । थ्वहे समस्या नेपालगञ्ज, विराटनगरय् नं जुयाच्वंगु दु। विभागं फोहोर व मि च्याकेबलय् वायु प्रदुषण अप्वयेफइगु जूगुलिं सिँ मच्याकेत नं सुझाव बिउगु दु । नेपालय् पश्चिमी वायुया कारणं सोमवाःनिसें न्युनतम तापक्रम म्हो जुयाः वायु प्रदुषण अप्वःगु खः । वातावरण विभागया कथं वंगु सोमवाः बहनी वायु प्रदुषण तच्वकं अप्वःगु खः ।
म्हिगःया वायु प्रदुषण दकलय् अप्वःगु खँ वातावरण मन्त्रालयं धाःगु दु। वायु तह उच्च विन्दुइ थ्यनेवं नेपाः स्थित अमेरिकी राजदूतावासं छेँ दुने च्वनेबलय् नं झ्याः पाखा तिनाः, मास्क तयाः च्वनेत सुझाव बिउगु दु । आईक्यूएयरया कथं म्हिगः नेपाःया वायु प्रदुषणया तह ४८८ थ्यंगु दु । वातावरण मन्त्रालयं धाःसा म्हिगःया वायुप्रदुषण ३०० थ्यंगु धाःगु दु। थ्व स्वयां न्ह्यः थ्वहे इलय् वायु गुणस्तर १९० सीमित जुयाच्वंगु खँ नं वातावरण विभागं धाःगु दु। विभागया कथं थुगु दँय् छक्वलं वायुप्रदुषण अप्वःगुलिं स्वास्थ्यय् गम्भीर लिच्वः लाये फइगु खतरा दु ।
स्वनिगलय् दकलय् अप्वः वायु प्रदुषण यातायात साधनं न्यंकूगुलिं अनावश्यक रुपं सवारी साधन चले मयायेत तं मन्त्रालयं इनाप याःगु दु। उकथं हे स्वनिगःया अप्पा भट्टा व थीथी कलकारखानाया कुँपाखें नं प्रदुषण अप्वयाच्वंगु दु।
आईक्यूएयरया कथं म्हिगः स्वनिगःया वायु प्रदुषण ४८८ दु गुकिं यानाः विश्वय् प्रदुषित शहर मध्ये स्वनिगः म्हिगः १ नम्बरय् लाःगु दु। स्वनिगः वायु प्रदुषणय् दकलय् अप्वः प्रभावित जूगु ठहर जूसां सरकारं धाःसा उकियात कयाः आः तक छुं हे नीति मदयेकूगु खँ सीदुगु दु। सरकारं न्हापां थम्हं जारी याःगु गुलिखे निर्देशिका तकं आः वयाः पालना मयाःगु खँ सीदुगु दु। स्वनिगलय् वायु प्रदुषण जुल धाःसा उकियात म्हो यायेगु निंतिं मन्त्रिपरिषदया बैठकं २०७६ साल माघ ३ गते छगू कार्ययोजना पारित याःगु खः । तर आः वयाः आईक्यूआई ४०० नाघे जुइधुंकाः नं सरकारं छुं कथंया चिउताः मकयाच्वंगु द्वपं वातावरणविद्तय्सं बिउगु दु ।
वातावरणविद्तय् कथं आईक्यूआई ३०० थ्यनेवं सरकारं संकटकाल घोषणा यायेमाःगु खः । तर सरकारया वातावरण विभागं छगू सुचं जारी यायेगु बाहेक मेगु छुं ज्या मयाःगु नं द्वपं दु ।<eot>येँ – कोरोना महामारीया कारणं देय् छगूलिं लकडाउनया अवस्थाय् दु । लकडाउनया इलय् सरकारं मनूतय्त अत्यावश्यक ज्याया निंतिं बाहेक मेगू ज्याया निंतिं छेँ नं पिहांमवयेत इनाप याःगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् मचा निसें बुराबुरी तक छेँय् लानाचवंगु दु । थ्वहे झ्वलय् येँ महानगरपालिकाया वडा नम्बर १८ पाखें लकडाउनया इलय् समस्या मजुइमा धकाः जेष्ठ नागरिकतय्त छेँछँय् वना बिशेष भत्ता इनेगु ज्या याःगु दु ।
वडा नम्बर १८या अध्यक्ष न्हूच्छेकाजि महर्जन नापं जनप्रतिनिधितय् सक्रियताय् जेष्ठ नागरिकपिंत छेँछँय् वनाः विशेष भत्ता इनेगु ज्या जूगु खः । उगु इलय् जनप्रतिनिधिपिंसिं सोमवाः जेष्ठ नागरिकतय् स्वास्थ्य अवस्थाया बारे नं न्यनेकने याःगु खः । स्थानीय निकायपाखें जेष्ठ नागरिकपिंत दच्छि छक्वः विशेष भत्ता कथं झिंनिद्वः तका बीगु यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – ‘ब्लाइन्ड रक्स’ नांया छगू संस्थाया ग्वसालय् येँ छगू अजू चायापुगु पदयात्रा ज्याझ्वः जुल । ‘ब्लाइन्ड रक्स वान’ नामं जूगु उगु अजू चायापुगु पदयात्राया उलेज्या मूपाहांकथं झायादीम्ह नायिका बेनिशा हमालं मिखाय् कापतं चिनाः तुयुगु तुतांया ग्वाहालिं न्यासि वनाः यानादीगु खः ।
नेपालय् न्हापांखुसी जूगु उकथंया ज्याझ्वः फिरोज शाक्यया संयोजनय् व डा. सुरज शाक्यया प्रबन्धं जूगु खः । ज्याझ्वःया मू उद्देश्य धइगु हे दृष्टिविहीन जूपिंसं तुयुगु तुतांया ग्वाहालिं लँय् न्यासि वनेबलय् गुलितक संघर्ष यायेमाः व छु गज्याःगु समस्या फयेमाः धइगु अनुभव प्रयोगात्मक रुपं मेपिंत जानकारी बीगु ल्याखं खः धकाः ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।
दृष्टिवानतय्त अज्याःगु प्रयोगाात्मक तरिकां अनुभव याकेत धकाः मिखाय् कापतं चिनाः स्वयमसेवकया ग्वाहालिं दृष्टिविहीननापनापं न्यासिकूगु खः । पदयात्रा न्ह्याके न्ह्यः संस्थाया अध्यक्ष दृष्टिविहीन सृष्टि केसीं दृष्टिवानतय्त मिखाय् कापतं चिनाः तुयुगु तुतां ज्वनाः उकिसनं स्वयमसेवकया ग्वाहालिं न्यासि वनेत इनाप यानादिल, तर शुरुइ धाःसा सुं नं तयार मजुल ।
मेपिनिगु ला छु खँ स्वयम जि नं तयार मजुयागु खः धयादिल । जब वय्कलं ‘प्लीज डेयर टु वाकविथ ब्लाइन्ड फोल्ड’ धकाः अपिल यानादिल अबलय् सकसिनं थःथःगु मिखाय् कापतं चीगु शुरु जुल, अनं लिपा अतिकं व्यस्त लागा बसन्तपू, वंघः, असं, कमलाछि, रानीपुखू, भोताहिति, वीर अस्पताल, न्हूसतक जुयाः हाकनं बसन्तपुलिइ हे थ्यंकाः पदयात्रा क्वचायेकूगु खः ।
ज्याझ्वलय् नवासें मूपाहां हमालं थम्हं सृष्टि केसीया सत्यकथाया लिधंसाय् दयेकूगु संकिपा ‘ब्लाइड रक्स’य् सृष्टि हे जुयाः अभिनय यानागु व उगु भूमिका थःगु निंतिं तसकं चुनौतिपूर्ण जूगु धयादिल । उगु पदयात्राय् नीम्ह दृष्टिविहीन व स्वीम्ह दृष्टिवानयात मिखाय् कापतं चिनाः प्रत्येक यात छम्ह छम्ह स्वयमसेवकया ग्वाहालिं सहर परिक्रमा याकूगु खः ।<eot>असोज ३१ - साफ च्याम्पियनसिप फुटबलया उपाधि त्याकेगु नेपाःया लक्ष्य अथें हे जूगु दु। साफ च्याम्पियनसिप फुटबल २०२१ या फाइनलय् भारतलिसे पराजित जुसेलिं नेपाःया साफ च्याम्पियन जुइगु लक्ष्य पूमवंगु खः।
म्हिगः बहनी माल्दिभ्सया राजधानी मालेय् उपाधिया लागि जूगु कासाय् नेपाःयात ३–० गोल अन्तरं पराजित यानाः भारतं ८ क्वःखुसि उपाधि त्याकूगु खः। भारतं ८ क्वःखुसि उपाधि त्याकेगु झ्वलय् ३ गोल निगूगु हाफय् याःगु खः। निगूगु हाफय् भारतं १ मिनेटया अन्तरय् २ गोल यासेलिं नेपाल दबाबय् लागु खः। कासाया ४९ मिनेटय् भारतया लागि कप्तान सुनील क्षेत्रीइ न्हापांगु गोल यागु खः। थ्वलिसें सुनीलं साफ च्याम्पियनसिप २०२१ य् ५ गोल यायेत ताःलागु खः। ५० मिनेटय् भारतं अग्रता दोब्बर याःगु खः । सुरेश सिंहं भारतया लागि गोल यात । भारतया लागि ३ गोल अब्दुल समादं याःगु खः।
थ्वया न्हय् साफया फाइनलय् थ्यनेमफूगु नेपालं थ्वपालय् साफय् फाइनलय् थ्यनाः इतिहास दयेकूगु खः। तर उपाधि त्याकाः मेगु इतिहास दयेकेत धासाः नेपालं मफत ।
सन् २०१३ य् नेपालय् जूगु साफय् नेपालं भारतयात २–१ पराजित याःगु खः । अनंलिपा भारतविरुद्ध म्हितूगु ९ मध्ये नेपाल ७ कासाय् पराजित जूगु दुसाः २ कासाय् बराबरी जूगु खः।<eot>येँ -थौं जेठ १८ गते । नेवाः लगायत आदिवासी जनजातितय्सं थौंया न्हियात हाकुगु न्हि कथं माने याना वयाच्वंगु दु । वि.सं. २०५६ जेठ १८ गते तत्कालीन सर्वोच्च अदालतं येँ महानगरपालिकाय् नेवाः भाय् व राजविराज नगरपालिका लिसें धनुषा जिविसय् मैथिली भाषायात बिउगु मान्यता खारेज याना बिउगु खः । अबलय् स्थानीय निकायय् नेवाः भाय् छ्यले तकं मबिउगु खःसां थुगुसी धाःसा येँ महानगरपालिकां थः मातहतया स्कुलय् नेपालभाषां ब्वंकेगु ज्या शुरु याःगु दु ।<eot>एजेन्सी-सुडानय् सोमवाः सेनां याःगु ‘कू’ विरुद्ध प्रदर्शन जूगु दु । सेनां प्रदर्शन यानाच्वंपित गोलीं कयेकूगु दुसा गोलीं लानाः न्हय्म्ह मनू सीगु दु । घटनाय् १४० म्हं मल्याक मनूत घाःपाः जूगु धाःगु दु । सेनां सतकय् कुहां वयाः प्रदर्शन याःवःपिं प्रदर्शनकारीतय्त छेँय् छेँय् वनाः हे ज्वनाच्वंगु दु । सुडानया राजधानी खार्तुम व थीथी शहरय् द्वलंद्वः मनूत सेनाया विरोधय् सतकय् कुहां वःगु खः ।
प्रदर्शनकारीतय्सं लँय् पंगः थनाः विरोध यासें ‘सैन्य शासन म्वाः’ धकाः नारा थ्वयेकूगु खः । सुडानया केन्द्रीय बैंकया कर्मचारीतय्सं नं विरोध यासें ज्या दिकूगु दुसा डाक्टरतय्सं नं सेनाया अस्पतालय् आकस्मिक सेवा बाहेकया ज्या मयायेगु धाःगु दु ।
सुडानय् सोमवाः सेनां ‘कू’ यानाः सत्ता ल्हातय् काःगु खः । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमया कथं सेनां प्रधानमन्त्री अब्दुल्लाह हमदोकलिसें सुडानया मन्त्रीत, वरिष्ठ अधिकारी ,गभर्नर व नेतातय्त नियन्त्रणय् काःगु खः । सेनां सुडानय् संकटकालया घोषणा नं यायेधुंकूगु दु । अथे हे सेनां इन्टरनेट व टेलिफोन नं बन्द याःगु दुसा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नं बन्द यानातःगु दु । संकटकालया घोषणा यायेधुकाः सेना प्रमुख जनरल अब्देल फतह अल बुरहानं राजनीतिक ल्वापुया कारणं सैन्य कारवाही यानागु धाःगु दु । सेना प्रमुख जनरल बुरहानं सन् २०२३ या जुलाइलय् चुनाव यायेगु व निर्वाचित सरकारयात सत्ता हस्तान्तरण यायेगु बचं बिउगु दु ।
सुडानय् जूगु ‘कू’यात कयाः विश्वन्यकं विरोध जुयाच्वंगु दु । अमेरिकां सुडानयात बियावयाच्वंगु ७० करोड डलर ग्वाहालि दिका बिउगु दु । बेलायत, युरोपेली संघ, संयुक्त राष्ट्र संघ व अफ्रिकन युनियनं नं ‘कू’या विरोध याःगु दुसा सेनां ज्वंपिं दक्व नेतातय्त त्वःतेत इनाप नं याःगु दु ।<eot>असोज १७- कोभिड–१९ या उपचारया लागि नयेगु वासः लूगु छगू अमेरिकी कम्पनीइ दावी याःगु दु। मर्क नांया वासः उत्पादक कम्पनीइ कोभिड–१९ विरुद्ध मोल्नुपिरभिर नांया नयेगु चक्की उत्पादन याःगु दावी याःगु खः।
थ्व वासःया अन्तरिम क्लिनिकल परीक्षण यायेबलय् सकारात्मक परिणाम वगु दावी याःगु दु। उगु वासलं गम्भीर लक्षण दुपिं बिरामीयात अस्पताल भर्ना यायेमालिगु अवस्था व कोरोनाया कारणं सिगुयात बच्छि क्वःपालेफूगु लिच्व वगु दावी कम्पनीइ याःगु दु।
मोल्नुपिरभिर चक्की कोभिडया बिरामीयात न्हिं निकः बिइमाःगु कम्पनीइ धागु दु । परिणाम उत्साहजनक जुगुलिं बाह्य अनुगमनकर्तातय्सं परीक्षणकाल क्वःपालेत इनाप याःगु उगु कम्पनीइ धागु दु।
मर्कं अमेरिकाय् आःया २ वालय् आपतकालीन प्रयोगया लागि अनुमति कायेत निवेदन बिइगु धागु दु। अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडनया प्रमुख मेडिकल सल्लाहकार डाक्टर एन्थोनी फाउचीइ थ्व बालागु समाचार जूगु टिप्पणी यानादीगु दु।<eot>भदाै ५ - येँया बलम्बुइ च्वगु नेपाल सशस्त्र प्रहरी अस्पतालय् उपचाररत थप छम्ह कोरोना संक्रमति सिगु पुष्टि जुगु दु।
अस्पतालया प्रहरी उपरीक्षक डा प्रवीण नेपालया कथं येँय् बालुवाटारया छम्ह मिजं सिगु खः । डा नेपालया कथं बालुवाटारया ७६ दँया मिजंयात बिहीबाः सनिलय् अस्पताल हगुलिइ छघाै लिपा सिगु खः। वयक कोरोना पुष्टि जुया ६ न्हू न्हय निसें होम आइसोलेसनय् च्वनाच्वनादिगु खः । तर स्वास्थ्य अवस्था जटिल जुसेलिइ म्हिगः सनिलय् अस्पताल हगु खः।<eot>असार २३ - गुथि संस्थान यलं कन्हय्या लागि क्वछिनातगु बुंगद्यःयात रथय् विज्याकिगु ज्यायात स्थगित यागु दु।
संस्थानं जिल्ला प्रशासन ज्याकु यलय् मंगलबाः च्वगु बैठकया निर्णययात आधार कयाः द्यःयात रथय् विज्याकेगु ज्यायात स्थगित यानागु धकाः धागु दु ।थुथाय् पुच्वय् बुंगद्यःया रथ दयेकेगु ज्या जुयाच्वगु दुसाः तंगलय् चकबाःद्यःया रथ दयेकेगु ज्या जुयाच्वगु दु। थ्वया न्हय् संस्थानया हे स्वीकृत कया बाराही व यंवाः गुथियारतयसं रथ दयेकेगु ज्या न्ह्याकुगु खः।
यल महानगरपालिकाया प्रमुख चिरिबाबु महर्जननापंं नेवाः समुदायया थीथी जातीय समाजया प्रतिनिधित च्वना कन्हय् द्यःयात रथय् विज्याकेगु निर्णय यागु खः।<eot>येँ – येँनं तराई-मधेश स्वाइगु चीहाकःगु लँपुया फास्ट ट्रायक लगायत विकास निर्माणया कारणं थःपिनिगु जग्गा व सांस्कृतिक सम्पदा नष्ट जुइ धासें यलया ख्वनाय् च्वंपिं स्थानीय वासिन्दां म्हिगः येँया पुल्चोकंनिसें माइतीघर मण्डला तक प्रदर्शन यात ।
पूच्वं शुरु जूगु विरोध प्रदर्शन माइतीघर मण्डलाय् थ्यंकाः धर्नाय् हिउगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः स्थानीय वासिन्दां थःगु ख्वालय् हाकः पानाः विरोध याःगु खः । विरोध र्‍यालीया झ्वलय् फास्ट ट्राय्क, बाहिरी चक्रपथ, स्मार्ट सिटी व सुरुबमार्गया योजनां स्थानीय जग्गा व सांस्कृतिक संरचना म्हासे जुइ धासें उकियात संरक्षण यायेगु निंतिं थःपिनिगु आन्दोलन जारी यायेगु खँ धाःगु दु। ख्वना बुंगमति जनसरोकार समिति, उपत्यकाव्यापी सतक विस्तार पीडित संघर्ष समितिं सांस्कृतिक सम्पदाया संरक्षण या, फास्ट ट्राय्क खारेज या, बुंग-ख्वनाय् बाह्य चक्रपथ माःगु मदु धइगु प्लेकार्ड ज्वनाः प्रदर्शन याःगु खः । प्रदर्शनय् ख्वनाया सांस्कृतिक प्याखनय् द्यः जुइपिं गुथियारपिंसं नं ब्वति काःगु खः ।
थ्व स्वयां न्ह्यः बुंग व ख्वनाय् फास्ट ट्राय्क लगायत थीथी आयोजनां स्वनिगःया जनतायात लिच्वः लाइगु धासें सर्वो च्चय् मुद्दा दायर जुइधुंकूगु दु। तर फास्ट ट्राय्कया जिम्मा कयातःगु नेपाली सेनां धाःसा फास्ट ट्राय्क चायेकेगु निंतिं थःगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।<eot>तर थुगुसिइ कोरोना भाइरसया संक्रमण फैले जुयाच्वंगुलिइ येँन्या:नख: छेँय् छेय् जक साधारण किसिमं न्याकिगु जुगु दु।
थाै येँया हनुमानध्वाखाय् सुथय् य:सिँ थनेमा:गु दिं खः । सुथसिया ८ः०७ बजे यःसिँ थनेगु साइत दुगु खः। यःसिँ थनिगु ठासय् साधारण पुजा जक जुइगु केन्द्रिय मानन्धर संघया गजेन्द्र मानन्धरं धयादिल। येँन्या: नख: शुरु जूगु चिं कथं येँया बसन्तपुरय् हनुमानध्वाखा अड्डाया प्रतिनिधि, कुमारीछेँया चिताइदार, गुथि संस्थानया पदाधिकारी व गुरुज्यूया पल्टनया उपस्थितिइ य:सिँ थनिगु परम्परा थुगुसिइ भंग जुगु दु।
थ्वहे झ्वलय्, हनुमानध्वाखाय् थें यल, ख्वप किपू पन्ति नुवाकोट, मकवानपुर गढी, लिसें पुलांगु दरवार लागाय् नं य:सिँ थनेगु चलन दु। येँन्या: सुरु जूगु चिंकथं त्वा:त्वालय् नं यँमा:द्य: स्वनेगु याइ। न्हापा पालिजा:स्वां कायत व:म्ह ईन्द्रयात गथु छम्हसिनं ज्वना: चिनात:गु बाखंया आधारय् नेवा:तयसं येँन्या:बले त्वा:त्वालय् यँमा:द्य: थनिगु ख:।
येँन्या: नख:या झ्वलय् दशावतार प्याखं, द्य:प्याखं, भद्रकाली व लाखे प्याखं नं पिथनेगु चलन दु। य:सिँ थनेधुंका: कुमारी, भैरव व गणेशयात थ्यंमथ्यं स्वीताजिया अष्टमंगल मरि देछाइ। नानिचाया: क्वचायका: चान्हय् य:सिँ क्व:थला: येँन्या: नख: नं क्वचायेकिगु खः।
येँया नखया आकर्षणकथं पुलुकिसि, लाखे लिसें सव:भक्कु प्याखं नं थौंया दिनय् पिदनीगु खः। थौं न्यतं सव:भक्कु प्याखं, किलाघलं पुलुकिसि पिथनिगु खः। न्हापा ईन्द्रं पालिजा: स्वां कायत भौक्यबय् थ: ऐरावत किसियात त्व:ता: किलाघ:या जंगलय् स्वां थ्व:व:गु बाखं दु। उबले गथु छम्हसिनं ईन्द्रयात ज्वना: चिनातसेंलि ईन्द्रयात मा-मां ऐरावत किसि उखेथुखे चा:ह्यूजूगु प्रतिककथं पुलुकिसि पिथनीगु खः।<eot>आतंककारी वा गुगुं नं देय्या विद्रोहीतय्सं सहर जक मखु, सत्ता हे कब्जा याःगु समाचार ला झीसं यक्व न्यनाच्वनागु खः । अथे हे माकःचां जाः प्यनीगु धइगु ला झीसं सिउ । माकःचां थथे जाः प्यनीगु धइगु थः शत्रुपाखें बचे जुइत खः । तर माकःचाः सहर हे कब्जा याःगु धइगु गुब्सं न्यने नंगु खँ मखु ।
तर हालसालय् युरोपया छगू देय्या सहर मुक्कं माकःचां कब्जा याःगु समाचार वःगु दु । युरोपेली देय् ग्रीसया एटोलिको नांया सहर छगुलिं माकःचां कब्जा याःगु खः । माकःचां सहर कब्जा याःगु धइगु आतंककारी वा विद्रोहीतय् पुचलं थें धाःसा मखु । माकःचां एटोलिको सहरन्यंकभनं हे जाः प्यनाः कब्जा याःगु खः ।
सहरया स्वां, सिमा, छेँ, सतक, भवन, मोटर, झाः पुखू, आकाशे ताँ आदि दक्वं थासय् माकःचां जाः प्यनाः सहर कब्जा याःगु खः । टेरान्गाथा नांया विशेष प्रजातिया तुयुपिं माकःचां जाः प्यनाः उकथं सहर कब्जा याःगु खः । जमिनय् स्वयां लखय् अझ अप्वः याकनं उखे थुखे जुइफुम्ह थ्व माकःचा धिकलं तसकं चिधकः जूसां थ्वं थःगु म्हयात रबर थें साला ताःहाकः नं याये फु ।
उकिं थ्व माकःचयात ‘स्टे«च स्पाइडर’ नं धायेगु याः । तर थ्व माकःचा मनूया निंतिं उलि हानिकारक धाःसा मखु । थ्व माकःचिया प्रजननदर नं मेमेगु प्रजातिया माकःचा स्वयां गाक्कं अप्वः दु । विज्ञतय् धापूकथं पत्तिया ल्याः अप्वया वनाच्वंगुलिं थ्व प्रजातिया माकःचाया प्रजनन दर नं अप्वया वनाचवंगु खः, छाय्कि थ्व माकःचिया मुख्य नसाज्वलं धइगु हे पत्ति खः ।<eot>थां धाःगु आर्कितेक्चर व स्त्रक्चरल इन्जिनियरिङ्गय् थन्यागु संरचनात्मक तत्त्व ख गुकिलि तेला च्वेया संरचनाया भार क्वेया संरचनाय् थ्यंकी। थ्व छता तेलेज्याया कुचा ख।<eot>एजेन्सी – चीनया चाङ ई फाइभ अन्तरिक्ष यान चन्द्रमाया ल्वहं व धू पृथ्वीइ लिहां वःगु दु । उगु अन्तरिक्ष यान बिहीवाः स्थानीय ई कथं १ः३० बजे भित्री मंगोलिया क्षेत्रय् अवतरण जूगु खः । आः हःगु चन्द्रमाया धू व ल्वहंपाखें पृथ्वीया उपग्रह व चन्द्रमाया भूगर्भबारे न्हूगु जानकारी मुंकेफइगु खँ धाःगु दु । थ्वयां ४० दँ स्वयां न्ह्यः अमेरिकाया एपोलो व सोभियत संघया लुना अभियानं जक चन्द्रमापाखें धू ज्वना वयेत ताःलाःगु दु । आः चन्द्रमापाखें सफलपूर्वक धू व ल्वहं हयेफुगुयात चीनया अन्तरिक्ष ख्यलय् अप्वया वयाच्वंगु क्षमताया प्रदर्शन कथं नं कयाच्वंगु दु ।
चीन चन्द्रमां ल्वहं ज्वना वयेत ताःलाःगु अमेरिका व सोभियत संघ धुंकाः स्वंगूगु देय् जूगु दु । वंगु नोवेम्भरया अन्त्य पाख चन्द्रमाय् छ्वःगु चाङ ई फाइभ यानया ल्यान्डर धाइगु भागं चन्द्र जःखःया क्षेत्रया अवलोकन यानाः अन थ्व सामग्री मुनाकाःगु खः । ल्यान्डरं मुनाकाःगु धू व ल्वहंया नमूनायात चन्द्रमाया कक्षय् चाःहिलाच्वंगु असेन्डर धाःगु यानय् तयाः पृथ्वीइ छ्वयाहःगु खः । ल्यान्डरं गुलि मात्राय् धू व ल्वहं मुन धयागु स्पष्ट जूगु मदुनि, तर २ निसें ४ किलो तक मुनाकाःगु अनुमान जुयाच्वंगु दु ।<eot>अफगानिस्तानया गृहमन्त्रालयया अधिकारीपिन्सं तालिवानया लडाकु काबुलय् दुहाँवंगु जानकारी ब्यूगु अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेन्सी रोयटर्सं न्ह्यथंगु दु ।
अमेरिकां हेलिकोप्टरपाखें काबुलय् च्वंपिं थः नागरिकपिनिगु उद्धार यायेगु पलाःया लिसें तालिवानया लडाकु सहरय् दुहाँवःगु खः । बुखँय् न्ह्यथनातःकथं आः सहरया प्यख्येंरै तालिवानया लडाकु दुहाँवःगु मन्त्रालयया छम्ह बरिष्ठ अधिकारीं धाःगु दु । तर, थुगु विषयस विस्तृत जानकारी धाःसा ब्यूगु मदुनि ।
अफगानिस्तानया प्रेसिडेन्टल प्यालेसया ट्वीटर एकाउन्टपाखें काबुलया आपालं थासय् गोली चलेजूगु तायेदूगु पोस्ट याःगु दु । अयसां अफगानिस्तानया सुरक्षाकःमिं सरकारयात नियन्त्रणय् तःगु उगु पोस्टय् न्ह्यथनातःगु दु ।
तालिवानं अफगानिस्तानय् थःपिनिगु कब्जा अप्वयेकाः यंकेगु ज्याया लिसें अमेरिकां थप सैनिक छ्वसें थः नागरिकपिन्त ग्वाहालि यायेगु धाःगु दु । अथेहे, नेटोया अधिकारीं युरोपेली संघ (ईयू)या आपालं कर्मचारीपिन्त राजधानीया सुरक्षित थासय् यंकागु धाःगु दु ।
तालिवानया छम्ह अधिकारीं थःपिन्सं छुं युद्ध चाहेमजुयागु धाःगु दु तर संगठनया पाखें युद्धविरामया घोषणा धाःसा जूगु मदुनि । थ्वसिबें न्ह्यः तालिवानं आइतवाः सुथय् जलालाबादयात थःपिनिगु नियन्त्रणय् काःगु खः ।<eot>येँ – राष्ट्रपतियात ग्वाहालि याये धकाः राष्ट्रपतिया कार्यालयय् च्वनीपिं सल्लाहकार जक मखु परराष्ट्र मन्त्रालयया दिग्गज कर्मचारीत तकं थौंकन्हय् राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीया बदनाम यायेगु ज्याय् लगे जुयाच्वंगु दसि हानं लूगु दु । इण्डोनेशियाय् आः नकतिनि वःगु सुनामीइ लानाः स्वसः स्वयां अप्वः मनू सीगु घटनाय् अनयाम्ह राष्ट्रपति जोको विडोडिनयात छ्वःगु शोक सन्देशय् नेपाःया राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं ‘समवेदना’ मखु ‘बधाइ’ व्यक्त यानातःगु दु ।
इण्डोनेशियाय् अपाय्धंगु प्राकृतिक प्रकोप जुयाः आपालं धनजनया क्षति जूगु खँय् नेपाःया राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं ‘बधाइ’ व्यक्त यानादीगु दु धकाः च्वयातःगु प्रेस विज्ञप्ति नेपाःया परराष्ट्र मन्त्रालयं जारी याःगु दु । परराष्ट्रया विज्ञतय् थ्व विज्ञप्तिं अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् नेपाः व नेपाःया राष्ट्रपति हास्यया पात्र जूगु खँ धाःगु दु । थ्वहे झ्वलय् स्वयम् राष्ट्रपतिया कार्यालयं नं नकतिनि छगू हास्यास्पद विज्ञप्ति सार्वजनिक याःगु दु ।
कालिकोटया पलाता गामय् म्हीग जूगु आगलागीइ लानाः आपालं धनजनया क्षति जूगु बारे राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं ट्विट मार्फत दुःख व्यक्त यानादीगु जुयाच्वन । म्हिगः राष्ट्रपति कार्यालयया सहायक प्रवक्ता केशवप्रसाद घिमिरें छगू प्रेस विज्ञप्ति जारी यासें थ्व घटनायात कयाः राष्ट्रपतिं ट्विट यानादीगु दु धकाः जानकारी बियादीगु दु । राष्ट्रपतिं ट्विट याःगु बारे प्रेस विज्ञप्ति जारी यायेमाःगु आवश्यकता मदु ।<eot>एजेन्सी – भारतय् कोभिड १९ सम्बन्धी निगू खोपयात आपतकालिन अवस्थाय् छ्यलेगु कथं स्वीकृति बिउगुदु । थ्व निगू खोप मध्ये छगू अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयं एस्ट्रोजेनिक कम्पनी लिसे जानाः दयेकूगु ‘कोभिसिल्ड’ व भारतय् हे विकसित याःगु ‘कोभ्याक्सिन’ खः । कोभ्याक्सिनं भारतया बायोटेक कम्पनीं इन्डियन काउन्सिल अफ मेडिकल रिसर्चलिसे जानाः दयेकूगु खः ।
भारतया नियामक निकाय ड्रग्स कन्ट्रोलर जनरल अफ इन्डिया (डिसीजीआई)नं कोभिसिल्ड खोप ७०.४२ प्रतिशत तक प्रभाविकारी जूगु खँ धाःगु दु । अथेहे कोभ्याक्सिन नं सुरक्षित दुगु व थुकिं प्रतिरक्षा क्षमता बल्लाकेत ग्वाहालि याइगुखँ धाःगु दु । डिसीजिआइया निर्णययात कयाः छगू ट्विट यासें भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी निर्णायक पलाः जूगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं ‘बधाई भारत’ धासें थ्व खोपं देय्यात कोरोना मुक्त यायेत ग्वाहालि याइगु विश्वास प्वंकादीगु दु ।
भारतं थ्व दँय् जक स्वीद्वः भारतीयतय्त खोप बीगु योजना दयेकाच्वंगु दु । कोभिशिल्ड व कोभ्याक्सिन निगुलिं खोप निगू चरणय् बीमाः । थ्व खोपयात २ निसें ८ डिग्री सेल्सियस तापक्रमय् तयेमाः । अक्सफोर्ड व एस्ट्रोजनं विकास याःगु खोप भारतय् स्थानीयरुपं सेरम इन्स्टिच्यूटं उत्पादन यानाच्वंगु दु। थ्व इन्स्टिच्यूटं लछिया न्याद्वः मात्रा खोप उत्पादन यायेगु खँ धाःगु दु । भारतय् कैडिला हेल्थकेयरं विकास याःगु मेगु छगू खोपयात नं स्वंगूगु चरणया परिक्षणया निंतिं स्वीकृति बीधुंकूगु दु ।<eot>येँ- नेपालभाषा आन्दोलनया सक्रिय अभियन्ता भाजु कुलभक्त शाक्य अस्पताल भर्ना जुयादीगु दु । थनया मेडिसिटी अस्पतालय् थौं शुक्रवाः वय्कःया हर्निया व खाइप्वचिया सफल अपरेशन जूगु खः ।
डा. सुनिल कुमार शर्मां वय्कःया अपरेशन यानादीगु खः । अपरेशन लिपा स्वास्थ्यलाभया लागिं वयकः छुं न्हि अस्पतालय् हे च्वनादीगु खँ वयकःया छेँःपिंसं धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी – चीन व भारतया सेना दथुइ मेगु छगू सीमा लागाय् झडप जूगु समाचार सार्वजनिक जूगु दु । भारतीय संचारमाध्यमतय्सं स्वन्हु न्ह्यव सिक्किमय् लाःगु सीमाय् थ्व झडप जूगु खँ धाःगु दु । भारतीय सेनां नं नाकुला धाःगु थासय् निगू देय्या सेना दथुइ सामान्य झडप जूगु पुष्टि याःगु दु ।
निगू देय् दथुइ जूगु झडपया खँ सार्वजनिक जुइवं भारतीय सेनां छगू वक्तव्य पिथँसें धाःगु दु, ‘उत्तर सिक्किमया नाकुला धाःगु थासय् २० जनवरीइ भारतीय सेना व पिपुल्स लिवरेशन आर्मी दथुइ सामान्य झडप जूगु व थ्व मामिला स्थानीय कमान्डर तय् नियम कथं ज्यंके नं धुंकूगु दु ।’ सेनां संचार माध्यमतय्त थ्व घटनाया तथ्ययात स्यंका समाचार मबीत नं धाःगु दु ।
थ्वयां न्ह्यः भारतीय सञ्चार माध्यमतय्सं थ्व झडपय् निगुलिं देय्या छुं सैनिकत घाःपाः जूगु खँ धाःगु खः । उत्तर सिक्किमया नाकुला सीमाय् चिनिया सैनिकत सीमा पार यानाः भारतपाखे वयाच्वंगु इलय् थ्व झडप जूगु खँ भारतीय सञ्चार माध्यमतय्सं च्वःगु दु । भारतीय सञ्चार माध्यमतय्सं थ्व झडपय् २० म्ह चिनिया सैनिक व प्यम्ह भारतीय सैनिक घाःपाः जूगु खँ धयाच्वंगु दु ।
मेखे चीन सरकार समर्थित समाचार वेबसाइट ग्लोबल टाइम्सं धाःसा भारतीय सञ्चारमाध्यमय् वःकथं चिनिया सैनिक घाःपाः जूगु खँयात अस्वीकार याःगु दु । ग्लोबल टाइम्सं च्वःगु दु, ‘भारत-चीन सीमाय् जूगु झडपय् २०म्ह चिनियाँ सैनिक घाःपाः जुल धकाः वःगु समाचार सरासर गलत खः ।’
छुं ला न्ह्यः उत्तरी लद्दाखया गलवान घाटीइ जूगु झडपय् धाःसा नीम्ह भारतीय सेना सीगु खः । २०२० जुन १५ य् जूगु थ्व झडप लिपा निगू देय् या सेना दथुइ थीथी थासय् तनाव खने हे दयाच्वंगु दनि । लद्दाखय् चीनं प्यम्ह भारतीय सैन्य अधिकारी व खुम्ह जवानतय्त नं कब्जाय् काःगु खःसा लिपा उमित त्वःता बीधुंकूगु दु ।<eot>येँ – स्वनिगलय् कारोना संक्रमण म्हो मजूनि धासें स्थानीय प्रशासनं मेगु छवाः निषेधाज्ञा थपे याइगु जूगु दु । स्वनिगःया स्वंगुलिं जिल्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारीपिनि बैठकं उगु निर्णय यायेत्यंगु खः ।
स्थानीय प्रशासनं तयातःगु निषेधाज्ञा थ्वहे वइगु जेठ १३ गते क्वचायेत्यंगु दुसा थौं च्वनीगु स्वंगू जिल्ला प्रशासन प्रमुखतय् मुँज्यां मेगु छवाः निषेधाज्ञा थप यायेगु निर्णय यायेत्यंगु खँ धाःगु दु ।
संक्रमितया ल्याः म्हो मजूगुलिं निषेधाज्ञा थप यायेमाःगु खँ जिल्ला प्रशासन कार्यालय ख्वपया प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमप्रसाद भट्टराईनं कनादीगु दु ।
स्वनिगःया तरकारी होलसेल पसलय् आपालं हुलमुल जूगुलिं आः तरकारी बजाःयात नं कडा यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । सुथंनिसें हे मनूत हुलमुल जुइक बजाः वयाच्वंगुलिं आः तरकारी बजाः, बैंक व वित्तीय संस्थायात नं कडा यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । माल धाःसा छुं न्हिया लागिं तरकारी बजाः बन्द हे याकेगु तकयाः बिचाः जुयाच्वंगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>साउन ३२ - कोरोना संक्रमितया ल्याः न्हिया न्हिथं अप्वसेलिं स्वनिगलय् निषेधाज्ञायात थप कडा यायेत तयारी याःगु दु। स्वास्थ्यलिसें सम्बन्धित निकायं स्वनिगःयात ‘रेड जोन’ य् तःगु धासें स्वनिगःया ३ गुलिं जिल्ला येँय् , यल व ख्वपया प्रशासन ज्याकूथिइ जारी निषेधाज्ञायात थप कडा यायेत तयारी याःगु खः।
येँय्या प्रमुख जिल्ला अधिकारी कालीप्रसाद पराजुलीइ स्वास्थ्यलिसें सम्बन्धित निकायं स्वनिगःयात कोरोनाया रेड जोन कथं काःगु व संक्रमितया ल्याः नं अप्वयाच्वगुलिं निषेधाज्ञाया मोडालिटीइ नं थप कडा यायेमाःगु अवस्था ब्वलनावगु धयादिल।
वय्कलं मनूतय्सं सरकारं जारी याःगु स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्डया पालनाय् च्यूता मक्यगुलिं नं संक्रमणया गति थहाँवगुलिं अवस्थाया विश्लेषण यायेगु ज्या जुयाच्वंगु धयादिल ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयया कथं म्हिगःतक येँय् ८,४३०, यलय् १९७० व ख्वपय् १३८६ संक्रिय संक्रमित दु।म्हिगः स्वनिगलय् ७३७ म्हसिके कोरोना भाइरसया संक्रमण पुष्टि जूगु खः। मन्त्रालयया कथं म्हिगः येँय् ५२२ म्ह, ख्वपय् ६३ म्ह व यलय् १५४ म्ह कोरोना संक्रमित थप जूगु खः। येँय् परीक्षण याःगुमध्ये २५ निसें ३० प्रतिशतयात संक्रमण पुष्टि जुयाच्वंगु दु।
थुथाय् प्रशासनं बहनी ८ ताःनिसें सवारी साधन सञ्चालनय् रोक तयेधुक्कुगु दु। बहनीया इलय् मनूत नाप लाइगु ज्या यक्वः जुगुलिं प्रशासनं थथे निर्णय यानागु धागु दु।
थुथाय् कोरोना संक्रमणया गति अप्वयावंगुलिं स्वनिगःया निजी व सरकारी अस्पतालय् कोरोना संक्रमित बिरामी नं अप्वगु दुसाः संक्रमितया ल्याःलिसें मृत्युदर नं अप्वयावंगु दु ।
थ्वया न्हय् स्वनिगःया प्रमुख जिल्ला अधिकारीतय्गु मंकाः बैठकं निषेधाज्ञा भदौ ८ तक कायम यायेगु निर्णय याःगु खःसाः स्वनिगलय् वंगु बैशाख १६ निसें निषेधाज्ञा तयातःगु खः ।<eot>येँ – नेपालय् विदेशी लगानी मवःगु मखु । लगानी याये धकाः वइपिंत नं ज्या याये तसकं थाकुल धइगु गुनासो वयाच्वंगुलिं ततःधंगु परियोजनाय् लगानी याः वइपिंत अःपुइमा धकाः सरकारं यक्व अधिकार बियाः लगानी बोर्ड गठन याःगु खः । तर थ्व लगानी बोर्ड वयेवं थःपिंसं यानाच्वनागु ज्याय् हस्तक्षेप जुल धासें थीथी मन्त्रालयतय्सं गुनासो यायेगुया नापनापं आः वयाः बोर्डयात हे पंगु दयेकेगु ज्या समेत सुरु याना हःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् आः नकतिनि कानून मन्त्रालयं छगू सुचं जारी यासें आवंलि ५०० मेगावाट स्वयां च्वय्या जलविद्युत सञ्चालनय् सुनां लगानी यायेगु खःसा लगानी बोर्ड मखु उर्जा मन्त्रालय मार्फत वयेमाः धकाः निर्णय याना बीवं लगानी बोर्डं उकी आपत्ति क्यंगु दु ।५०० मेगावाट स्वयां च्वय्या जलविद्युत परियोजनाया सर्वेक्षण व अनुमतिपत्र बीगु अधिकार समेत उर्जा मन्त्रालययात प्रदान याना बिउगु खः । थुकिं यानाः थौंकन्हय् चर्चाय् वयाच्वंगु अप्पर कर्णाली, भेरी थेंज्याःगु परियोजना उर्जा मन्त्रालयय् वनीगु जूगु दु ।कानून मन्त्रालयं जारी याःगु सुचंपाखें उर्जा मन्त्रालय धाःसा लय्ताःगु दु ।
तर लगानी बोर्डं धाःसा थज्याःगु निर्णयया कारणं बोर्ड पंगु जुइगु खँ न्ह्यथँसें आः देशय् बोर्डया ज्या छु धइगु खँ स्पष्ट यायेमाःगु माग याना हःगु दु । लिसें आः गठन जुइगु न्हूगु सरकारं पुलांगु कानूनत खारेज यानाः बोर्डयात हे बल्लाकेगु कथं न्हूगु कानून दयेकेमाः धकाः नं बः बियाहःगु दु ।ततःधंगु जलविद्युत, उद्योग आदि क्षेत्रय् लगानी याइपिंत लगानी बोर्डं मेथाय् गनं वनाच्वने म्वायेक छक्वलं अनुमति बीगु जूगुलिं लगानी याइपिंत अःपुयाच्वंगु खः । तर थुकिं यानाः सम्बद्ध मन्त्रालयया पदाधिकारीतय्सं कमिशन नये मखनीगु जूगुलिं उमिसं बोर्डं थःपिनि ज्याय् हस्तक्षेप यात धकाः विरोध याना वयाच्वंगु खः ।<eot>येँ- पुलांम्ह सभामुख व संविधानविद् दमननाथ ढुंगानां संविधान हे खतराय् लानाच्वंगु खँ धयादीगु दु । बिबिसीलिसे खँ ल्हायेगु झ्वलय् वय्कलं थौंकन्हय् राज्यया प्रमुख अङ्गतय् दथुइ हे संस्थागत द्वन्द्व तच्वा वयाच्वंगुलिं संविधान भङ्ग जुइगु खतरा अप्वया वयाच्वंगु खँ धयादीगु खः ।
‘सकलें सकसिगुं लिसे ल्वानाच्वंगु दु, राज्यया प्रमुख अङ्गतय् दथुइ संस्थागत द्वन्द्व तच्वयाच्वंगु दु, थज्याःगु अवस्थाय् संविधान हे भङ्ग जुइगु खतरा नं अप्वया च्वंगु दु’ वय्कलं धयादीगु दु ।
देय्या राजनीतिक परिदृश्य थौंकन्हय् राज्यया प्रमुख अङ्त जुयाच्वंपिं राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, प्रधानन्यायाधीश, सभामुख, राष्ट्रिय सभाया अध्यक्ष दथुइ हे द्वन्द्व खने दयाच्वंगु दु । थुकिया लिपांगु उदाहरण प्रतिनिधि सभाया सभामुख अग्नि सापकोटां संवैधानिक परिषद्या नियुक्तीयात कयाः सर्वोच्च अदालतय् तःगु मुद्दा जुयाबिउगु दु । सभामुख सापकोटां तःगु मुद्दा धयागु सर्वोच्च अदालतया प्रधानन्यायाधीश हे पदेन दुजः दुगु संवैधानिक परिषद्ं याःगु निर्णय विरुद्ध प्रधानन्यायाधीशं हे नेतृत्व यानाच्वंगु सर्वोच्च अदालतय् लाःगु मुद्दा खः ।
मेख सभामुख प्रधानमन्त्रीं संसद् विघटन यायेधुंकाः दयेकूगु न्हूगु मन्त्रिमण्डलया शपथ ग्रहणय् धाःसा उपस्थित जुयादिल, तर संवैधानिक परिषद्या पदाधिकारीतय् शपथ ग्रहणय् उपस्थित जुयामदी। अथेहे उपराष्ट्रपति नन्दबहादुर पुन नं शपथ ग्रहणय् उपस्थित जुयामदी । थुकिं राज्यया प्रमुख अङ्तय् दथुइ हे द्वन्द्व तच्वया वयाच्वंगु क्यनाच्वंगु दु । थथे राज्यया प्रमुख अङ्गत हे मिले मजुइवं संविधान हे प्रहरी जुइगु अवस्था वयेफुगु विश्लेषण पूर्वसभामुख ढुंगानाया दु । वय्कःया कथं राज्यया प्रमुख अङ्तय् दथुइ हे वं वयात मुद्दा तयेगु, वं वयात मुद्दा तयेगु, छगुलिं मेगु संस्थाया विरोध यायेगु, मेगुलिं मेगु संस्थाया विरोध यायेगु ज्यां संविधानय् हे कडा प्रहार जुयाच्वंगु दु । वय्कलं धयादी, ‘आः जुयाच्वंगु घटनाया निचोड छु धाःसां संविधानयात हे कडा प्रहार जुयाच्वंगु दु, संविधान बचे यायेत आः तसकं थाकुयाच्वंगु दु ।’
वय्कलं प्रतिनिधि सभा पुनस्र्थापना जूसां हे संविधान भंग जुइगु खतरा दनिगु खँ धयादीगु दु । ‘क्षति कम जक जुइगु खः, खतरा ला द हे दनि ।’
‘संविधान पुनस्र्थापना जुल धाःसा आम्पाएर सहितया कासा जुइगुलिं छुं भचा आशा यायेगु थाय् दु, तर आःया हे अवस्था जुल धाःसा एम्पायरविनाया मस्तय्सं म्हितीगु कासा थें जुइ, थ्व झत खतरनाक जुइ’ वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>येँ महानगरपालिकाय् स्थानीय विषय ब्वंकेगु माध्यम भाय्या रूपय् नेपालभाषायात ल्ययेगु ऐतिहासिक पलाःयात सकल नेवाः समुदायं लसकुस याःगु दु । थुकियात येँ मनपाया मेयर भाजु विद्यासुन्दर शाक्यया छगू साहसिक पलाःया रूपय् नं व्याख्या याना हःगु दु । निश्चय नं नेपालभाषाया माध्यमं स्थानीय विषय ब्वंकेगु येँ महानगरपालिकाया थ्व निर्णय छगू ऐतिहासिक व साहसिक पलाः हे खः ।
खतुं येँ नगरपालिकाय् स्थानीय जनताया भाषाया रुपय् नेपालभाषायात प्रवेश याकेगु कुतः वि.सं. २०१४ सालंनिसें हे जुयाच्वंगु खँ नकतिनि मदुम्ह प्रो. माणिकलाल श्रेष्ठया जीवनी ब्वनेधुंकाः झी यक्वस्यां सिल । वय्कलं अबलय् याकःचा हे जूसां नेपालभाषायात नं छ्यलाबुलाया भाय् दयेकेगु धकाः कुतः यानादीगु जुयाच्वन । गुगु सफल नं जुल । तर वि.सं. २०१७ सालया राजनीतिक काण्ड लिपा येँ मनपाय् प्राप्त जुइधुंकूगु थ्व अधिकार हनन् जू वन ।
वयां लिपा वि.सं. २०५२ सालया स्थानीय चुनावपाखें निर्वाचित जुयादीम्ह मेयर केशव स्थापितं नेपालभाषायात नं खस नेपाली सरह मनपाय् छ्यलाबुला याये दइगु व्यवस्था यानादिल । उगु इलय् वर्तमान मेयर भाजु विद्यासुन्दर शाक्य नं वडा अध्यक्षया रुपय् उगु अभियानय् सहभागी जुयादीगु खः । तर उकिया विरुद्ध सर्वोच्च अदालतय् लाःगु छगू रिटया कारणं उगु व्यवस्था खारेज जू वन । लिपा संविधानसभाया चुनाव धुंकाः दयेकूगु अन्तरिम संविधानय् उगु अधिकारयात पुनःस्थापित नं यात ।
थ्वयांलि आः न्हूगु संविधान जारी जुइधुंकाः प्रदेश सरकार व स्थानीय सरकारयात बियातःगु अधिकार छ्यलाः थुगुसी येँ महानगरपालिकां स्थानीय विषय नेपालभाषां ब्वंकेगु निर्णय याःगु खः । संविधानय् यानातःगु व्यवस्था कथं आः हरेक स्थानीय तहतय्सं थःथःगु लागाय् छगू विषय थःपिंसं हे ब्वंके फइ । उकिया विषयवस्तु व पाठ्यक्रम समेत थःपिंसं हे तयार यायेगु तकया अधिकार स्थानीय तहयात बियातःगु दु । येँ महानगरपालिकां संविधान व कानूनं बियातःगु वहे अधिकार प्रयोग यानाः थः मातहत लानाच्वंगु संस्थागत व सामुदायिक सम्पूर्ण स्कुलय् स्थानीय विषय ब्वंकेगु ज्या न्ह्याकूगु खः ।
येँ महानगरपालिकां आः ब्वंकेत्यंगु मू विषय ‘स्थानीय विषय’ खः । थुकी येँ महानगरपालिकाया भाषा, कला, संस्कृति, संस्कार, सम्पदा, रहनसहन, भौगोलिक ज्ञान, लिपि, व्यक्तित्व म्हसीका आदि थेंज्याःगु विषयत दुथ्यानाच्वंगु दु । थ्व छगू विषय ब्वन धाःसा येँ देय्यात बांलाक म्हसीके फइ । उकिं मनपां थ्व पाठ्यक्रम ब्वंकीगु सफूया नां हे ‘येँ देय् म्हसीके’ धकाः तःगु दु । ब्वंकेगु विषयवस्तु येँ देय् म्हसीके खः । अले व ब्वंकेगु माध्यम भाषा नेपालभाषा खः । थ्व तप्यंक नेपालभाषा ब्वंकेत्यंगु मखु । यदि थ्व नेपालभाषा ब्वंकेत्यंगु खःसा उकी नेपालभाषाया व्याकरण, कविता, बाखं आदि साहित्य दुथ्याइगु खः । तर आः ब्वंकेत्यंगु सफुतिइ अज्याःगु विषयवस्तु दुथ्यानाच्वंगु मदु । मात्र येँ देय्या म्हसीका जक दुथ्यानाच्वंगु दु ।
येँ महानगरपालिकाया ७ क्वःगु नगर परिषद् बैठकं स्थानीय विषय नेपालभाषामा माध्यमं ब्वंकेगु धकाः सर्वसम्मत निर्णय याःगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः उगु स्थानीय विषय छु भासं ब्वंकेगु धयागु बारे थीथी कथंया न्ह्यसःया नापनापं अन्यौल नं जुयाच्वंगु खः । येँ मनपाया शिक्षा विभागं शुरुइ स्थानीय विषय खस नेपाली, नेपालभाषा व अंग्रेजी भासं समेत ब्वंकेगु धकाः तयारी याःगु खः । स्थानीय विषय पाठ्यक्रम निर्माण समिति गठन याःगु इलय् स्वंगुलिं भासं पाठ्यक्रम तयार यायेगु धकाः स्वंगू हे पुचः दयेकाः ज्या न्ह्याकूगु खः ।
पाठ्यक्रमया विषयवस्तु धाःसा छगू हे खः, येँ देय्या म्हसीका । तर ज्या न्ह्याकु न्ह्याकुं वंबलय् अन छु महसुस जुल धायेबलय् येँ देय्या म्हसीका बीबलय् यःसां मयःसां स्थानीय नेपालभाषाया छ्यलाबुला यक्व हे जुइ । ल्वहंहिति, यःमरि, मोहनि, म्हपुजा, देगः, फल्चा, बहाः, बही आदि थेंज्याःगु अधिकांश खँग्वःत नेपालभाषायागु हे जुइगु कारणं उकिया बारे ध्वाथुइकेगु ज्या नं नेपालभाषां हे यात धाःसा अझ अःपुइ । नेपालभाषा छगू थुइसातकि येँ देय्या म्हसीका बीत हरेक पटक व्याख्या यानाच्वने माली मखु । उकिं थुकिया माध्यम नेपालभाषा हे जूसा बांलाइ धइगु महसुस यासें येँ महानगरपालिकां थ्व पलाः न्ह्यःने न्ह्याकूगु खः ।
थ्व धुंकाः वि.सं. २०७६ असार ४ गते च्वंगु मनपाया न्हय्क्वःगु नगर परिषद् (थ्व निकाय धइगु मनपाया संसद सरह खः) बैठकय् येँ मनपाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं न्ह्यब्वयादीगु नीति तथा कार्यक्रमय् महानगरपालिकां ब्वंकेत्यंगु स्थानीय विषयया शिक्षण माध्यम नेपालभाषा हे यायेगु धकाः प्रस्ताव यानातःगु खः । उकियात नगर परिषदं सर्वसम्मतं पारित यायेवं नेपालभाषाया माध्यमं हे स्थानीय विषय ब्वंकेगु तयारी न्ह्याःगु खः ।
थ्व धुंकाः ‘येँ देय् म्हसीके’ नामं नेपालभाषाया पाठ्यक्रम तयारी यायेगु ज्या न्ह्यात । तयार जूगु पाठ्यक्रमयात येँ मनपाया कार्यसमितिया बैठकं स्वीकृत यायेवं उकिया हे लिधंसाय् पाठ्यसफू च्वयेगु ज्या न्ह्यात । थ्व विषय १ निसें ८ तगिं तक ब्वंकीगु जूगुलिं पाठ्यसफू नं १ निसें ८ तगिं तक हे तयार यायेगु ज्या न्ह्याः वन । थुकी भाषा, नखःचखः व भेषभूषा, संस्कार, सम्पदा, सीप कलाकौशल, नैतिक शिक्षा, भौगोलिक स्वरुप, स्वास्थ्य शारीरिक व कासा, व्यक्ति म्हसीका अले लिपि यानाः मुक्क झिगू विषय दुथ्याकातःगु दु । छगूनिसें च्यागुलिं तगिंया सफुतिइ थीथी तहया थ्वहे झिगू विषय समावेश जुयाच्वंगु दु ।
पाठ्यसफुतिइ खास याना स्वनिगःया थीथी थाय्बाय्, नखःचखः, संस्कृति, सम्पदा आदिया बारे ज्ञान बियातःगु दु । थ्व सफू छगूया अध्ययनं येँ देय् व अझ विशेष यानाः स्वनिगःयात बांलाक म्हसीके फइ । नेपाःया शिक्षा थौंकन्हय् स्वदेशमुखी स्वयां नं विदेशमुखी अप्वः जुयाच्वंगु द्वपं दु । विद्यार्थीतय्त यक्व आखः ब्वनाः विदेशय् छ्वयेगु हे झीगु शिक्षाया मू उद्देश्य थें जुयाच्वंगु दु । तर ‘येँ देय् म्हसीके’ सफुतिं विद्यार्थीयात विदेश मखु स्वदेश म्हसीकेत तिबः बी ।
गन तक नेपालभाषाया माध्यमं ब्वंकेगु खँ दु, स्वनिगःया मूल भाषा नेपालभाषा हे खः । छगू इलय् थ्व थनया राज्य सञ्चालन याइगु भाय् तकं जुयाच्वंगु खः । भाषा धयागु गुगुं छगू जातिइ लिकुनी मखु । नेवाः भाय् नेवाः जातिं जक ल्हायेमाः धयागु मदु । यदि सम्बन्धित जातिं जक भाय् ल्हाये मालीगु खःसा खस नेपाली भाय् ला ब्रम्हू व क्षेत्री जातिं जक ल्हायेमाःगु खः । अथे हे तामाङ वस्तीपाखे वन धाःसा अन नेवाः जातिं नं तामाङ भाय् हे ल्हानाच्वंगु दइ । बारा, पर्सा आदि जिल्लाय् स्वः वन धाःसा अन च्वंपिं नेवाःतय्सं नेवाः मखु भोजपुरी ल्हानाच्वंगु खनी । पाय्छि उकथं हे नेपालभाषा नं नेपालमण्डल दुनेया स्वनिगलय् ल्हाइगु भाय् खः । थ्वयात नेवाःतय्गु जक भाय् धायेगु पाय्छि मखु । उकिं स्वनिगलय् च्वनीपिं वासिन्दातय्सं नेपालभाषा सयेकाः उमित छुं नोक्सानी जुइगु खने मदु । थुकिं उमित स्वनिगः म्हसीकेगु, स्वनिगःया रहनसहनय् च्वनाः म्वायेत अःपुइका बी ।
न्हूगु संविधानं स्थानीय तहयात स्थानीय भाषा, संस्कृतिया संरक्षण व संवद्र्धन यायेगु अधिकार बियातःगु दु । उकिं येँ महानगरपालिकां नं वहे अधिकार छ्यलाः थनया भाषा संरक्षण व संवद्र्धनया पलाः न्ह्याकूगु खः । स्कुलय् नेपालभाषा ब्वंकेगु थ्व ज्यां स्थानीय भाषा कला संस्कृति संवद्र्धन यायेगु स्थानीय तहया कर्तव्य पूवंगु जुइ । महानगरपालिकां थ्व ज्या शिक्षा ख्यलय् च्वनाः याःगु दु । थुकिया लागिं सफू व्यवस्था, शिक्षक (प्रशिक्षण सहायक) व्यवस्था यानाः छुं भचा बजेट नं व्यवस्थापन याःगु दु । मनपां थ्व शिक्षा ख्यलय् याःगु लगानी खः । शिक्षा ख्यलय् याःगु लगानीयात आलोचना यायेमाःगु छुं आवश्यकता मदु ।
मनपां याःगु थ्व निर्णय आः मेमेगु स्थानीय तहतय् लागिं नं अनुकरणीय खः । थुकियात देशव्यापी याना यंकल धाःसा स्थानीय तहया कर्तव्य पूवनीगु निसें सम्बन्धित भाषा व संस्कृतिया संरक्षण व संवद्र्धन नं जू वनी ।<eot>संविधानं हे आधारभूत तहलय् छगू विषयया पाठ्यक्रम लागू यायेगु भाला स्थानीय तहयात ब्यूगु दु। उकिं नं गूगु भाय् ल्ययेगु, छु विषयवस्तुयात दुथ्याकेगु, गबलेंनिसें ब्वकेज्या सुरु यायेगु धइगु फुक्कं अधिकार स्थानीय तहयात बियातसाः नं येँय् जिल्लाया नागार्जुन, टोखा व कीपू नगरपालिकां अझं नं लागू मयानिइ।
सुरु याये ल्यदनिगु २ स्थानीय तहं नागर्जुन व टोखां थ्वहे शैक्षिक सत्रनिसें लागू यायेगु यानाः व्यवस्था जुयाच्वगु धागु दुसाः कीपू नगरपालिकां कोरोना महामारी कम जुलकि सुरु यायेगु धागु दु। ल्यदनिगु मेगु ८ स्थानीय तहं ब्वकेधुक्कुंगु दु। आःतक लागू याःगुमध्ये यक्वसियां नेपाली भाय्यात ल्यगु दु।
येँय् महानगरपालिका व कीपू नगरपालिकां धासाः नेपाल भाषा ल्यगु दु। गोकर्णेश्वर नगरपालिकां दकलें न्हापा ३ दँ न्हय् हे थःगु पाठ्क्रम तयार याना ब्वकेधुक्कुंगु दु। अनंलिपा येँय् महानगरापालिका, चन्द्रागिरि, शङ्खरापुर, दक्षिणकाली, कागेश्वरी मनोहरा, गोकर्णेश्वर व बूढानीलकण्ठ नगरपालिकाय् ब्वकेज्या शुरू जूगु खः।
नेपाःया संविधानया भाग ३ या मौलिक हकअन्तर्गत धारा ३२ या उपधारा (२) व (३) य् देय्या हरेक स्थानीय तहपाखें थः मातहत दुगु सामुदायिक व संस्थागत स्कूलय् स्थानीय पाठ्यक्रमया रूपय् थःम्ह हे १०० पूर्णाङ्कया छगू विषय अध्ययन–अध्यापन याकेफइगु व्यवस्था याःगु दु।
येँय् महानगरं वंगु शैक्षिक सत्रनिसें नेपाल भाषं ब्वकेज्या शुरू सुरु याःगु दु। येँय्या मेगु स्थानीय तहं पुलापिं स्यमिपाखें स्थानीय विषययात ब्वकाच्वगु दुसाः येँय् महानगरं थःगु हे साधन व स्रोतय् स्यमिया दरबन्दी सृजना यानाः स्कूललय् छ्वगु खः।
थःथःगु स्थानीय तहलय् दुगु ऐतिहासिक सम्पदाया पहिचान याकाः उकियात संरक्षणय् न्हूगु पुस्तायात जिम्मेवार यायेगु उद्देश्यनापं पाठ्यक्रम लागू यानागु धकाः शङ्खरापुर नगरपालिकाया प्रमुख सुवर्ण श्रेष्ठं धयादिल।
केन्द्रपाखें दयेकिगु पाठ्यक्रमं स्थानीय संस्कृति, जनजीवन, भूगोललगायत पक्षयात दुथ्याकेफैमखु धइगु मान्यताया आधारय् स्थानीय पाठ्यक्रमया अवधारणा वगु खः । अथेहे राष्ट्रिय पाठ्यक्रम प्रारुप २०७६ नं १ तगिंनिसें ८ तक स्थानीय विषय ब्वकेफइगु प्रावधान तःगु दु।<eot>भदौ ३ - अफगानिस्तानयात तालिबानं नियन्त्रणय् कासेलिं देय् त्वःतावम्ह अफगानिस्तानया राष्ट्रपति अशरफ घानीयात यूएईं शरण ब्यूगु दु। यूएईया विदेश मन्त्रालयं मानवताया आधारय् राष्ट्रपति घानीव वय्कया परिवारयात थःगु देशय् लसकुस यानागु धकाः धागु खः ।
अफगानिस्तानं बिस्यूवम्ह घानी न्हापां ताजिकिस्तान वंगु धागु खसाः लिपा समाचार संस्था अल जजिरां घानी व वय्कया परिवार , सेना प्रमुख व राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार बिस्यूवना उज्वेकिस्तान वंगु दाबी याःगु खः।
सङ्कटया इलय् देय् व नागरिकयात त्वःता बिस्यू वंगु धासें वय्कया आलोचना नं जुयाच्वंगु दु। न्हापांखुसि सन् २०१४ मा अफगानिस्तानया राष्ट्रपति जुम्ह घानीइ लिपा हाकनं सन् २०२० फेब्रुअरीइ सत्ता कयादिगु खः ।<eot>थौंया ई – नीछगू सदीया ई । विश्व इतिहासय्, संचार माध्यमय्, इलेक्ट्रोनिक दुनियाय् अभूतपूर्व चमत्कार जुयाच्वंगु ई खः । थःगु हे मुलय् वा पाःल्हातय् कम्प्युटर दिकाः संसार चाःहिलेज्यू, संसारनाप खँल्हाबल्हा ब्याकेज्यू । नीछगू सदीया थ्व छगू तःधंगु बरदान धायेमा इलं ब्यूगु ।
”मनू गुलि शक्तिशाली, मनूयाके गुलि बुद्धि व ज्ञां दु” थ्व फुक्कं क्यनाच्वंगु दु । मनूयाके दूगु ज्ञान बुद्धि क्षमता सकतां थासय् बांलाक्क प्रयोग यायेफत धाःसा, यायेखन धाःसा मनूया शक्तिया अर्थ पिहांवइ । मनू मनू जुइ, ज्ञान बुद्धिं कर्मं मनूयात “द्यः” धाइ, व सम्भावित क्षमता व शक्तियात प्रयोग मयासे थःथम्हं कुनातल, बन्द बाकसय् तयातइतल धाःसा वहे मनू “ज्यः” जुइ । मनू दुनेया भावना व नुगःया खँ ल्हायेगु खःसा दक्कले संवेदनशील प्राणी नं मनू हे खः । भावना –अनुभूति, मतिनाया बारे मनूतसें यक्व यक्व खँल्हाइ । गुम्हसिनं थुकियात बांलाक्क अभिव्यक्ति बी, गुम्हेसिनं थुइत छ्यले हे मसयाः सुचुकातुं तयातइ । थुकि हे नं थ्व संसारय् मनू व मनूया दथुइ जुइगु मतिनाया खँ – संसारय् दकले अप्वः छ्यलीगु विषय खः, थ्व अभिव्यक्त यायेत मनूतसें – साहित्य, संगीत, म्ये, फिल्म आदि दयेकाः थःत अभिव्यक्त यानाः वइच्वंगु दु । व्यक्तिगत रुपं छम्ह मिसा व मिजंया दथुइ जुइगु मतिनाया खँल्हायेगु खःसा – गुगुं मतिना इहिपाय् अनुवाद जुयाः मिसा मिजं नापं च्वनाः जीवन हनायंकी, गुम्हेसिया दथुइ “मतिना चब्बुत धकाः” असफल मतिनाया म्ये हालीपिं नं दु ।
थ्व संसारय् मतिनाया बाखं गुबलेनिसें, गनं सुरु जुल, थ्व धाये थाकु । मतिनाया अर्थ छम्ह मिसां मिजंयात याइगु, छम्ह मिजंनं मिसायात याइगु विषयलय् जक सीमित जुइमखु । थुकिया अर्थ वालेगु खःसा – थ्व असीमित छम्ह मांनं थः मचातय्त याइगु मतिना मेमेपिं प्राणीपिंके नं खनेदु – खा, झंगः, खिचा, भौ, धुं आदियात तप्यंक स्वयेफु, मामं थः मस्तय्त याइगु माया मतिना । अथे हे छम्ह देशप्रेमी धात्थें शहिद जुयाः वनेधुंकूपिंके नं खनेदु – देश समाजयात माया यायां थःगु प्राण तक त्वःतूपिं दु । वसिबें अप्वः संसारय् सकल प्राणीपिनिगु हित जुइमा धकाः ध्यान याइपिं साधक साधु बोधिसत्व आदियात स्वयेगु खःसा झन गुलि तब्या इमिगु मतिना । उकिं मतिना नं तगिं तगिमय् तया स्वयेज्यू । नुगलय् बुयावइगु भावनाया हे खँ खः मतिना । मतिना प्रेम भावनाया दक्कले सुन्दरपक्ष व सकारात्मक खःसा थुइत अखतं स्वयेबले नकारात्मक व घृणा खनेदइ । प्रेम धैगु सृष्टि, विकास, सेवा आदि सकारात्मक शब्दय् अनुवाद जुयाच्वंगु दुसा, घृणां मनूयात नकारात्मक ज्याय् न्ह्याकेत तिबः बी । मनू हे विध्वंसकारी जुइ, सृष्टि याये थाकु यक्व ई काइ, तर विध्वंसया खँ ल्हायेगु खःसा हत्या, विध्वंस निमेषभरं संसारय् जुयावइच्वंगु घटना न्हिथं न्यनावइच्वनागु दु झीसं । थ्व पक्षय् अप्वः चर्चा मयायेगु हे बेस् ।
हाकनं छकः मतिनाया विषय दुहांवना स्वयेगु खःसा – मतिना, माया, प्रेम न्ह्यागु नामं स्वःसां थ्व सकारात्मक अले सृष्टियात कय्च्यानाच्वंगु विषय खः थ्व । सृष्टिया विषययात दुग्यंक वालाः स्वयेगु खःसा मिसा मिजंया दथुइ जुयावयाच्वंगु सम्बन्ध, इहिपा, मतिना आदि खँ न्ह्यःने वइ । इहिपायात जक अलग स्वयेगु खःसा – “इहिपा” परम्परागत छगू कर्मकाण्ड खः जीवनया । इहिपाया माध्यमं न्हूगु परिवार सृष्टि विकास जुयावइच्वंगु खनेदु । तर इहिपा व मतिना छगू विषय मखु यद्यपि थुकिं सृष्टियात न्ह्याकाच्वंगु दु । मतिना दःसां मदुसां इहिपा जुइफु । परम्परागत इहिपाया खँ ल्हायेगु खःसा ला झंन मतिनाया नां हे मदुसां, चिं हे मदुसां, म्हसीमा म्हम्हमसीमा मांबौपिसं (अभिभावकपिसं) निणर्य यानाः मिजंनाप सम्बन्ध दयेकाबीगु जुयाच्वंगु दु, छुं ई न्ह्यः तकंं । थौंकन्हय् छुं सुधारात्मक परिवर्तन वःगु खनेदु, इहिपा यायेन्ह्यः इहिपा याइपिंके छुं विचाः न्यनेगु व नापं सुनानं सुइतं ययेकातःगु मतिना दयेधुंकूगु खःसा इमिगु दथुइ इहिपा यानाबीगु चलन नं बुलुहुं विकास जुयावःगु खनेदु सःस्यूपिनिगु दथुइ । थुकियात सकारात्मक परिवर्तन वा इलं हःगु ह्यूपा धायेमाः । न्हापा न्हापा सा इहिपाया अर्थ छुं मस्यूपिं मस्तय्त इहिपा याना बीगु चलन नं झीथाय् यक्व न्यनेदु । इहिपाया अर्थ मथूपिं मस्तसें मतिनाया अर्थ गनं सी, अले उकी मतिनाया खँ गनं दइ ।
उकिं कर्मकाण्डया नितिंं जुइगु इहिपा दुने मतिना अनिवार्य मखु, संस्कारं कर्मकाण्डयात न्ह्याकीगु जूगुलिं – परम्परागत जातिवातिया खँ प्रभावित जुइगु जूगुलिं इहिपा धायेवं थःगु जात, नां ल्वःला मल्वःला न्हापां थुकी नि खँ मिलेयायेत स्वइ । अझ जातः तकं मिले यायेमाः । थ्व धैगु समाजय् मनूतय्के न्हापांनिसे न्ह्यानावइच्वंगु जातीय संस्कारया खँ खः । झीगु समाजय् तगिं तगिमय् जातीय भेदभाव दु – तःधंगु जात चिधंगु जात, “थीमत्यः” “जा चलेमजूगु” “लः चले मजूगु” जात आदि आदि । गन विभेद, असमानता दइ, अन प्रेम व मतिना म्ह जुइगु स्वाभाविक खः । थुकिं असन्तुष्टि व घृणायात ब्वलंकातइ समाजय्, थ्व हे खँ दँदँ तक नं संस्कारया रुपय् छगू पुस्तां मेगु पुस्ता जुयाः न्ह्यानाः तुं वयाच्वंगु दु । इहिपा धुंकाः सन्तान सृष्टि व न्हूगु परिवार निर्माण जुइगु जूगुलिं –“इहिपा”य् कर्मकाण्ड, जातपातया खँयात मूखँ माने यानावइच्वंगु दु । ब्रम्हुया मचां ब्रम्हुया मचानाप ब्याहा यायेमाः । अथे हे नेवाःतय् दथुइ नं श्रेष्ठया मचानाप जक ब्याहा यायेमाः धकाः व्यवहारय् छय्लाच्वंगु दु । “श्रेष्ठ”तय् दथुइ नं थथ्याः क्वथ्याः तगिंत थःसिबें क्वय्यापिं नाप श्रेष्ठ हे जूसां इहिपाया खँय् तसकं नातिकुति याइगु चलन अझं नं खनेदनि । थ्व फुक्क थौंया सन्दर्भय् अझं खनेदइच्वंगु इहिपाया सन्दर्भय बाधा व्यवधानया खँ खः, यद्यपि न्हून्हुगु चलनं नं त्याकाहइच्वंगु दु । मतिना यायेसःपिं स्यूपिंसं मतिनायात छगः बाकसय् स्वथने थें स्वथनाः परम्परां छु निर्णय यात उकथं हे जक जीवन हने धकाः स्वयेगु मयाये धुंकल ।
थौंया ईयात स्वयेगु खःसा थः मस्तय्त सः, स्यू जुइमा, संसार चाःहिलीपिं, यक्व धेबा कमेयाये फइम्ह, नां कमे याइपिं जुइमा धकाः मांबौपिसं थःगु देशय् जक मखसे विदेशय् तातापाक्क समुद्र पारी छ्वइच्वंगु दु । ब्वने सिधइगु ई ल्याय्म्ह ल्यासे जुइ, थिक्क इहिपायाय् मास्ते वइगु ई, विपरित लिङ्ग नाप आकषर्ण दैगु व पासा दयेके मास्तेवइगु ई खः । थ्व सहज व स्वभाविक लँपु त्वःताः मेपिनिगु मिखां यः, मयःः निर्णय यानाः जुइगु इहिपाय् तक्यंगु छगू नियति जुयाः वइच्वंगु दु ।
थज्याःगु चलन मेमेगु देशय् पुलां जुइधुंकल, तर झीथाय् शिक्षाया अभावं धाये वा अप्वः परम्परावादी जुयाः नं जुइफु थ्व चलनं अझं थाय् कयाच्वंगु खनेदु । थौंकन्हयापिंसं न्हूगु विचाः इमिसं छुं च्वसू च्वयाः जिल ला थःथःगु पालय् व्यवहारय् न्ह्यानाः जिल ला ह्यूपाः हयेत स्वःगु खनेदु । छुं नं ह्यूपा हयेत संघर्ष विना सम्भव नं मजू । उकिं अन्र्तजातीय ब्याहा याःपिं म्ह जक खनेदःसां इमिगु दथुइ नेवाः मिजंनं न्हूगु विचाः कयाः छम्ह बम्र्हुया म्ह्याय्मचायात थम्हं तुं इहिपा याःगुलिं थःपिनिगु समाजय् मतसे समाजं पितिनाः इण्डियाय् वनाः च्वंवनेमाल । थथे हे गुलिसिनं छेँनं पितिनाछ्वइ । गुलिसिया परिवाय् गुथिं पितनाछ्वइ, दाजुकिजा समाजं पचे याये मफयाः ।
थ्व नीछगू सदी थ्यंकाः नं थज्याःगु बाखं दुने दुने न्यने दनि ।
थुकिया बारे यक्व खँ उखें थुखें न्यनावइच्वनागु खःसां, सुनां सुनां अभिव्यक्त यानातःगु विचाः च्वसू न्यनेगु जूसां – ने.सं. ११२३ दिल्लागा १(२०६० असार) या संध्या टाइम्सया छगू टीप्पणी ब्वनेधुंका जितः हाकनं छकः न्हूगु विचाः दनावल – “थौंया युगय् अन्र्तजातीय इहिपा” – विषययात कयाः च्वयातःगु छपु च्वसू ब्वना –
“थौया युगय् अन्तर्जातीय इहिपा” विषययात कयाः च्वयातःगु उगु च्वसू ब्वनेबले थ्वसिबें न्ह्यः “अनाम” नांया च्वमिं थ्व बारे छपु च्वसू च्वयेधुंकूगु खँ स्पष्ट जू । तर व च्वसू जिं ब्वनेमखं । राजमायाया थ्व च्वसू नं हे यक्व खँ स्पष्ट यानाब्यूगु दु । चिकिचाहाकःसां थुकिया भाव अर्थ तसकं स्यल्लाः । ई नाप तसकं क्वातुस्से च्वंगु सम्बन्ध दु । उकिं दकले न्हापां च्वमियात जिं दुनुगलंनिसें सुभाय् देछाये ।
धायेमाःगु यक्वं खँ व च्वसूइ च्वयेधुंकूगु दु । अथे स्वयां नं थ्व सन्दर्भय् जिं भतिचा खँ प्वंके मास्तेवल । झी मनू जाति धइपिं दकले श्रेष्ठ सृष्टि खः ईश्वरया, प्रकृतिया वा थ्व पृथ्वीया न्ह्यागु नां ब्यूसां ज्यू थ्व धर्तीमांयात । थ्व धर्तीमांनं गुब्लें थ्व जाति तःधं वा चीधं धकाः धाइमखु अले धायेफइ नं मखु । मनूया रुपय् जन्मे जूपिं फुक्कं न्हापां ला “मनू” हे खः वयागु जात । लिपा मनूतसें थः जक कतिलाकेगु नितिंं थःत तःधंगु जात मेपिन्त चीधंगु जातया रुपय् स्वयेगु यात । ईश्वरया सृष्टीयात मनूतसें तगिं दयेके बिल । अले इमिसं हे थःसिबे कमजोरपिं मनूतय्त कतांमरि म्हिता यंकल । थ्व फुक्क जाति प्रथाया प्रचलन नं थुकथं हे शुरु जुल । आःतकं म्हितीपिसं म्हिता हे च्वंगु दु । थ्व इलय् वयाः स्वयेगु खःसा मनू मनूया दथुइ सामाजिक जातिप्रथा जक मखुसें राजनैतिक जाति नं विभाजन जुइधुंकूगु दु । गुम्ह “कांग्रेस” गुम्ह “कम्युनिष्ट” सा गुम्ह “पञ्च” आदि आदि । गुबलें गुबलें थुमिगु दथुइ नं थवंथवय् इहिपा जुइगु मजुइगु जक मखुसें लः तकं बारे याइगु प्रचलन नं वयेधुंकूगु दु । थुकिं यानां “प्रजा”, “जनता” न्ह्याबलें कमजोर जुजुंवंगु दुसा उमित म्हिताच्वंपिं “खेलाडीत”त झंझं बल्लाना वयाच्वंगु दु । थ्व थौं हे झीगु समाजय् खनाच्वंगु न्हूगु खँ जुल । थथे हे थःथवय् ल्वानाः हे न्ह्यानावनेगु खःसा भविष्यय् मेमेगु नं जातीय विभाजनत हाकनं हाकनं खनेदइ मखु धाये फइमखु ।
आः अन्तर्जातीय इहिपायात हे छकः काये । थ्व झीगु देशय् अझं छगू बल्लाःगु विषय जुयाः दनेफूगु कारण धइगु हे झी जनतां थःत थम्हं म्हसीके मफयाः खः । थःत मेपिंसं न्ह्याकथं म्हितूसां थजु धकाः च्वनेफूगु धइगु नं खास ला “चेतना” हे म्ह जुयाः खः ।
न्ह्यागु देशय् नं थःथःगु संस्कृति व चलन धइगु दइ, व दये नं माः । तर झीथाय् थें मेमेगु देशय् मतिनाया मामलाय् व इहिपाया खँय् मनुखं मनूयात मतिना याइबलय् जात न्हापालाक्क स्वइमखु । उकिं इपिं थःथवय् बल्लाना नं वयेफत । झीथाय् थें छगू छगू जात झन् झन् चीधं जुयाः बमलायेमाःगु नं मन्त । झीथाय् थे “जि क्वय्या जातम्ह का” धकाः हिनताबोध कायेमाःगु नं मन्त । फुक्कं मनूया जात उथें तःधं !
उकिं थौं थ्व नीछगूगु सदी न्ह्यानाच्वंबले नं थ्व अन्तर्जातीय इहिपाया छगू अपराधया रुपय् सुनां नं स्वत धाःसा उमित थ्व इलं बांमलाक्क ध्याकुंचाय् वांछ्वया थकी । उपिं ई नापं त्वाय्चिनाः न्ह्याःवने फइमखु ।
थ्व समाजया रीतिथिति फुक्कं थ्व हे समाजय् बूपिं मनूतसें दयेकूगु खः धइगु झीसं ल्वःमंके मज्यू । झी धइपिं नं थ्व हे समाजय् बूपिं खः । अथेखःसा झीसं झीगु पालय् नं छुं सुधार यानाः न्ह्याकेफु । सुधार यायेगु अधिकार झीगु नं खः धइगु नं झीसं लुमंकेमाः । अथेखःसा थ्व थौं वयाः अन्तर्जातीय इहिपा यायेज्यू लाकि मज्यू धइगु विषय तसकं चीधंगु विषय जूवंगु दु । थ्व पौनापं थौंया युवातय्त छता खँ धायेमास्ते वल – छिं इहिपा यानादीधुन ला ? धुनसा थः जीवन पासाया तःधंगु मतिनां त्याकादिसँ । इहिपा यानाः मदियानिसा इहिपा याये न्ह्यः छकः बिचाः यानादिसँ – छिम्ह पासायात छिं धात्थें दुनुगलंनिसें ययेकादियागु दुला कि मदु ? दुनुगलंनिसे यःसा व पासाया “छु जात” ? धकाः गबलें विचाः यानादी मते । छिगु मतिना सफल जुइमा, भिंतुना दु !<eot>येँ -कोकाकोलां नेपालय् प्लाष्टिक रिसाइक्लिंग याइगु जूगु दु । कोकाकोलां विश्व वातावरण दिवसया लसताय् भर्चुअल माध्यमं छगू पत्रकार सम्मेलन यासें नेपालय् प्लाष्टिक रिसाइक्लिंग यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकूगु दु ।
सन् २०१८य् लन्च याःगु ‘वल्र्ड विथआउट वेस्ट’ ज्याझ्वःया बारे जानकारी बीगुया ल्याखं ग्वसाः ग्वःगु पत्रकार सम्मेलनपाखें विश्व वातावरण दिवस हंगु खः ।
थ्व हे भ्mवलय् कोकाकोलां विश्वया हे दकलय् तःधंगु हिमाल सफाइ अभियान अन्तर्गतया निगूगु संस्करणया ज्याझ्वः ‘सफा हिमाल अभियान २०२१’ नं समापनया घोषणा याःगु दु । कोकाकोलां सन् २०१९ व २०२१ यात सफा हिमाल अभियान घोषणा याःगु खः ।
सफा हिमाल अभियान अन्तर्गत कोकाकोलां विश्वया दकलय् तजाःगु हिमाल सगरमाथा, ल्होत्से, मकालु, धौलागिरी, पुमोरी, अमादब्लम लगायत थीथी खुगू हिमालपाखें २७,६७१ किलो स्वयां अप्वः फोहर संकलन यानागु जानकारी बिउगु दु । थ्व झ्वलय् प्यम्हेसिया सीम्ह, छम्हेसिया मानव अवशेष नं संकलन याःगु खःसा उकियात येँय् हयाः अभ्नी भेन्चरयात लःल्हानागु जानकारी बिउगु दु ।
नेपाल सरकारया पहलय् नेपाली सेनाया नेतृत्वय् कोकाकोलां न्ह्याकूगु अभियानय् थीथी हिमालपाखें फोहर, सीम्ह व मेमेगु सामग्रीत हयेधुंकाः अभियान क्वचाःगु घोषणा याःगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं प्रतिनिधिसभा भंग यायेधुंकाः आः प्रदेश सरकार व प्रदेशसभातय् स्थिति छु जुइगु खः धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् विद्यमान न्हय्गू प्रदेश मध्ये निगू प्रदेशय् जक प्रधानमन्त्री ओलीया बहुमत दुसा प्यंगू प्रदेशय् ओलीया पकड मदु । उकिं प्रम ओलीं थाकुइगु अवस्था वल धाःसा प्रदेशसभा तकं विघटन याइगु खःला धइगु न्ह्यसः ब्वलंगु दु । थ्व झ्वलय् कानुनविद्तय्सं धाःसा संघीय संसद विघटन याःथें प्रदेशसभा विघटन यायेफइगु कानुनी व्यवस्था मदुगु खँ धाःगु दु। संविधानविद् पूर्णमान शाक्यं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसे खँ ल्हासें संविधानतः प्रदेशसभा खारेज यायेगु अधिकार केन्द्र सरकारयाके मदु । तर प्रदेश सरकारं राज्य विरुद्ध छुं नं कथंया गतिविधि यात धाःसा अज्याःगु अवस्थाय् संघीय सरकारया सिफारिसय् राष्ट्रपतिं प्रान्तीय सभा विघटन यायेफुगु खँ कनादिल ।
तर अज्याःगु अवस्था धइगु प्रदेश सरकारपाखें देय्या अखण्डता व संविधान अःखः ज्या जूसा जक लागू याये फइ । राजनीतिक विश्लेषक राजेन्द्र महर्जनं नं प्रदेशसभा विघटन यायेगु अधिकार प्रधानमन्त्रीयात मदुसां नं प्रधानमन्त्रीं आः गुगु पलाः ल्ह्वंगु दु, उकियात कयाः स्वयेगु खःसा मेगु असंवैधानिक पलाः मल्ह्वनी धाये फइगु अवस्था मदुगु खँ कनादीगु दु। वय्कलं धयादी, ‘प्रधानमन्त्री ओलीपाखें संसद विघटन यायेगु गुगु ज्या जूगु दु, थ्व असंवैधानिक खः, यदि थुकियात वैधता बिल धाःसा संविधान व गणतन्त्र तकं निलम्बन जुइफु, उकिं प्रधानमन्त्री ओलीं ल्ह्वंगु पलाः विरुद्ध राजनीतिक पार्टीतय्सं आः हे जनमत ब्वलंकेमाः ।’<eot>चीनया पाण्डायात दुर्लभ प्रजातिया जनावर कथं संरक्षण यानातःगु दु । आः चीनया हे जिनजियाङ लागाय् जीव वैज्ञानिकतय्सं मेम्ह स्तनधारी प्रजातिया जनावर लुइकूगु दु गुपिंत आः पाण्डासिबें दुर्लभ प्रजाति कथं कयाः संरक्षणया ज्या जुयाच्वंगु दु ।
दकलय् न्हापां थुमित सन् १९८३ स खंकूगु खः । थुपिं च्वनीगु बासस्थान ‘इली’या नामं थुमिया नामाकरण ‘इली पिका’ याःगु खः ।
थौंकन्हय् चीनय् द्वःछिम्ह जक ल्यं दुपिं थुम्ह प्रजातिया जनावरया किपा सन् २०१४ जुलाइ कुन्हु काःगु खः । टेडी बियर थें खनेदुपिं थुपिं चीधिपिं हिसिचा दुपिं जनावरत चीनया उत्तरपश्चिमी इयानशान पर्वतीय श्रृंखलाय् खंकूगु खः ।
२० सेन्टिमिटर जक ताःहाकःपिं थुपिं तजाःगु पहाडय् घाँय् नयाः म्वानाच्वंपिं खः ।
थुकिया लुइकूगु व अध्ययनया ज्या यानाच्वनादीम्ह जीव वैज्ञानिक ली वेइडङया कथं उगु इलंनिसें आःतक थुमिगु ल्याखय् ७० प्रतिशत म्हो जूगु दु ।
“जिं लुइकागु प्रजाति जूगुलिं यदि थुपिं जिगु न्ह्यःने हे लोप जुयावन धाःसा जिगु निंतिं थ्व तसकं मछालापुगु खँ जुइ,” ली नं सिएनएनयात ब्यूगु खँल्हाबल्हाय् धयादीगु दु । लीया कथं ग्लोबल वार्मिङया हुनिं थुमिगु वासस्थान स्यना वनाच्वंगु दु । न्हापा ३२०० निसें ३४०० मिटरया पहाडी लागाय् खनेदुपिं थुपिं थौंकन्हय् वसिबें च्वय् ४१०० मिटर खनेदयाच्वंगु दु ।<eot>विश्वन्यंकंया मनूतय्गु आयु अप्वयाच्वंगु छगू अध्ययनं क्यंगु दु । आयु अप्वयावःगु नापनापं मनूत ल्वगि अवस्थाय् म्वानाच्वंगु नं उगु अध्ययनय् न्ह्यथनातःगु दु । १८८ गू देसय् याःगु फुक्क मू ल्वय् व घाःया अध्ययनया लिधँसाय् थुगु निष्कर्ष पिकाःगु खः ।
विश्वव्यापी रुपय् सामान्य उसायँ (स्वास्थ्य)स सुधार वःगु दु । थुकिया जस एचआईभी एड्स व मलेरिया नापंया संक्रमित ल्वय्याविरुद्ध जूगु महत्वपूर्ण सुधार व मातृमृत्यु नापं मचाखाचापिनिगु ल्वय्स जूगु उल्लेख्य सुधारयात नं वनी ।
लेन्सेट जर्नलय् पिदंगु उगु अध्ययनय् न्ह्यथनातःगु दु, ‘तर, स्वस्थ सरदर आयुस धाःसा बृद्धि जुइफूगु मदु, उकिं मनूत ताः इलंनिसें थीथी ल्वय् व अशक्त जुयाः म्वानाच्वंगु दु, विश्वं स्वास्थ्यस महत्वपूर्ण प्रगति याःगु दु ।’
उगु अध्ययन कथं मिसा व मिजं निम्हेसिगु आयु सरदर ६ दशमलव २ प्रतिशतं अप्वःगु दु । सन् १९९० स सरदर आयु ६५ दशमलव ३ प्रतिशत जूगुलि आः सन् २०१४ स ७१ दशमलव ५ प्रतिशत थ्यंगु दु । स्वस्थ सरदर आयु नं ५ दशमलव ४ प्रतिशतं बृद्धि जूगु दु ।
अध्ययन याःगु १८८ गू मुलुकतय्के सन् १९९० निसें २०१४ स सरदर स्वस्थ सकारात्मक व महत्वपूर्ण जूगु अनुसन्धानकर्तापिन्सं धाःगु दु ।<eot>सामाजिक संजालया साइट फेसबुकं आत्महत्या यायेगु बिचाः यानाच्वंपिं छ्यलामिपिन्त ग्वाहालि जुइकथंया टूल छ्यलाय् हःगु दु ।
अमेरिकाय् न्ह्याकेधुंकूगु थुगु टूलयात मानसिक चिकित्सकतय्सं तसकं च्वछाःगु दु । थुकियात आः अष्ट्रेलियाय् नं न्ह्याकेत्यंगु घोषणा फेसबुकया छम्ह अधिकारीं याःगु दु ।
‘ब्रिस्बेन टाइम्स’या कथं थुगु टूलपाखें छ्यलामिपिंसं चिन्ताजनक पोष्टबारे रिपोर्ट याइ । थुगु चिन्ताजनक पोष्टयात फेसबुकं समीक्षा याइ अले पोष्ट दुथ्याकूम्ह छ्यलामियात सल्लाह बी, ग्वाहालि बी लिसें सु मनोचिकित्सक नापलाःसा ज्यू उकिया जानकारी नं बी ।
आःतक विकसित देय्या निंतिं थुज्वःगु टूल सार्वजनिक यानाच्वंगु फेसबुकं नेपाल थेंज्वःगु विकासशील देय्या निंतिं नं थुज्वःगु टूल गुबले सार्वजनिक याइ, स्वये ल्यं हे दनि ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)नेकपा विप्लव पुचःया महासचिव नेत्रविक्रम चन्द थौं सार्वजनिक जुइत्यंगु दु । म्हिगः सरकार व विप्लव पार्टी दथुइ स्वंगू बुँदे सहमति जुइधुंकाः प्रधानमन्त्री केपी ओली व विप्लव छगू हे दबुली दनाः सरकार व नेकपा दथुइ जूगु सहमति सार्वजनिक यायेत्यंगु खः ।
वंगु बुधवाःनिसें सरकार व चन्द पुचः दथुइ वार्ता जूगु खः । वार्ताय् चन्द पुचः हिंसात्मक लँपु त्वःताः शान्तिपूर्ण राजनीतिइ वयेत तयार जूगु खः । थौंया सभाय् थ्वहे खँ घोषणा जुइगु खँ धाःगु दु ।
सरकारपाखें विप्लव पार्टीयात तयातःगु प्रतिबन्ध चीकेगु, बन्दीत त्वःतेगु व मुद्दा खारेज यायेगु सहमति याःगु खः । वंगु निला न्ह्यः सरकारं विप्लव पुचःया राजनीतिक गतिविधिइ प्रतिबन्ध तःगु खः । चन्द पुचःयात प्रतिबन्ध तये न्ह्यः सरकारं सोमप्रसाद पाण्डेया नेतृत्वय् सरकारी वार्ता पुचः गठन याःगु खःसा चन्द पुचः वार्ता यायेत तयार मजुइवं सरकारी वार्ता पुचः नं भंग जूगु खः ।
तर आः वयाः चन्द पुचः सरकारलिसे वार्ता यायेगु निंतिं गुकथं तयार जुल धइगु बारे धाःसा थीथी न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । सरकार व चन्द पुचलं वार्ताया वातावरण तयार जूगु बारे छुं खँ स्पष्ट यानाच्वंगु मदु । तर थौं जुइगु सार्वजनिक ज्याझ्वलय् उकिया बारे नं लिसः वइगु अपेक्षा यानातःगु दु ।
सरकारं चन्द पुचःयात प्रतिबन्ध तयेधुंकाः निद्वः स्वयां अप्वः चन्दया कार्यकर्तात ज्वनेधुंकूगुलिं नं चन्द पुचः वार्ताया माध्यमं खुल्ला राजनीतिइ वयेत तयार जूगु विश्लेषण यानाहःगु दु । थ्वहे झ्वलय् सीदुगु कथं विप्लवयात हयेगु निंतिं सरकारं निजी क्षेत्रया छगः हेलिकप्टर स्टाण्डबाइ तयातःगु दु ।<eot>येँ – सुरक्षाकर्मीतय् तःधंगु उपस्थितिया दथुइ न्ह्यानाच्वंगु आम हडतालं स्वनिगलय् छुं छुं प्रभाव लाकूगु दु । प्रचण्ड–माधव पक्षं कन्हय् प्रधानमन्त्री केपी ओलीं यायेत्यंगु शक्तिप्रदर्शन पिने जिल्लां मनू वयेत पंगः थनेगु ताः तयाःगु थौं याःगु आमहडतालया कारणं स्वनिगलय् नं भचा प्रभाव लाःगु खनेदुगु खः ।
बन्दया कारणं लँय् गाडी म्हो जक चले जुयाच्वंगु दुसां पसःत जुलुस पिहां वःथाय् बाहेक अप्वःथाय् चालाच्वंगु दु । स्कूलत धाःसा पूर्णरुपं बन्द जूगु दु । नगर दुने मोटरसाइकल, ट्याक्सी बांलाक हे चले जुयाच्वंगु दु । सार्वजनिक सवारी साधन धाःसा बांलाक चले जुइमफु । मू मू सतकय् प्रदर्शनकारीतय्सं गाडीयात पनेगु कुतः यानाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् छुं छुं थासय् प्रहरी व प्रदर्शनकारी दथुइ झडप नं जूगु दु । प्रदर्शनकारीतय्सं सुथय् न्हापां ग्वंगःबुँइ छगः ट्याक्सी च्याकाबिउगु दु । स्वनिगलं पिहां वनेत्यंगु छुं छुं सार्वजनिक सार्वजनिक सवारी साधनयात प्रहरीं स्कर्टिङ हे यानाः नं नागढुंगा कटे याकूगु दु ।
आम हडतालया निंतिं प्रचण्ड निसें यक्व धयाथें नेतात हे सतकय् कुहां वयाच्वंगु दु । बन्दया आह्वान यासें सतकय् कुहां वःम्ह नेतृ अष्टलक्ष्मी शाक्ययात धाःसा सुथय् हे प्रहरीं ज्वंगु दु । प्रहरीं सछिम्हं मल्याक नेता कार्यकर्तातय्त ज्वनेधुंकूगु दु ।
सरकारं थौंया बन्द निस्तेज यायेत यक्व ल्याखय् सुरक्षाकर्मी सतकय् क्वत हयातःगु दु । मेखे आम जनता नं बन्द हडतालया विपक्षय् दुगुलिं नं थौंया बन्दय् तःधंगु प्रभाव लाके फुगु खनेमदु । न्हापा यक्व हे जुइगु बन्दया कारणं सास्ती नयेधुंकूपिं सर्वसाधरण थौंकन्हय् छुं नं कारणं जुइगु बन्दया पक्षय् खनेमदु । उकिं प्रधानमन्त्रीया पलाःया विरोधी हे जूपिंसं नं बन्दया खँय् नं विरोध हे प्वंकेगु यानाच्वंगु दु । सर्वसाधरण मनूत बन्दया अवज्ञा यानाः हे सतकय् मोटरसाइकल ज्वनाः पिहां वयाच्वंगु दु ।<eot>थःथिति धइगु थःत मछिंबलय् ला खःनि । थौं झीत मछिनाच्वंगु दु । पिनेच्वंपिन्सं स्वयेबलय् नेवाःत धइपिं थः च्वनागु थाय्यात राजधानी दयेकाः देय्या धुकूया ताःचा हे उमिसं जँय् स्वचाकातःपिं थें च्वं । तर थौं थ्व हे स्वनिगलय् च्वंपिन्त छछाः नं नयेत समस्या वयाच्वंगु दु । भुखाचं उमिगु छेँ दुन, ध्यबा ल्हातिइ दूगु मखु, नयेगु भकारि दूगु मखु । उकिसं यक्वस्या ला थः जहान परिवार मदयेका च्वनेमाल– गुलिस्यां काय्म्ह्याय् मदु, गुलिस्यां मांबौ मदु, गुलिस्यां दाजुकिजा तःकेहेँ मदु । मदु ला मदु, दुपिनि व मदुपिन्त सद्गत यायेत तकं ध्यबा मदु । थ्व दुखया बर्णन शब्दं याये फइमखु, थःत मजुइकं गथे जुइ धकाः तकं धाये फइमखु ।
थज्याःगु इलय् गुलि साहुमहाजन धायेकाच्वंपिं थौं लँय् बँय् पाल ग्वयाः च्वनेमाःगु दु । वसः छजु हिलेगु मदु, नयेगुत्वनेगु तकं थेगान मदु । अझ उगु हे पाल नं इलय् थासय् काये मखनाः लागिमिगि चायेमाःगु दु । थ्व दुःख नेवाःत धइगु करोडपति धकाः धयाजुइपिं पिनें वःपिन्सं गनं थुइ ? पिनें वःपिनि ला घ्वाराक्क छेँ छकः सनकि प्वःपी मुनाः वनेत तयार जुइ, उमिगु हे सरकार । सरकारं म्हुतुइ क्वाःलः तकं लाके मखंपिं स्वयाः उमित नि व्यवस्था यात, उमि ला लस्कर मुनाःवन । झी ला अथे वनेथाय् नं मदु, झी थनया आदिवासी जुयाच्वनापिं आकसं कुतुं वइला धकाः जक पियाच्वनेत बाध्य जुल ।
छखे येँ, यल व ख्वपया साँस्कृतिक सम्पदात दुनावंगु दुसा मेखे शहरं पिने बुङ्ग, ख्वना, थसि, चापागां, सुनागू, लुभु, हरिसिद्धि, सक्व, किपू, पांगा इत्यादि थासय् भुखाचं झं न्याकूगु दु । अनया शुद्ध नेवाः वास्तुकला कथंया छेँ चाद्वँथें बँय् चातुवानाच्वंगु दु । अथे धइगु नेवाः कला, संस्कृति वास्तुकला नं चातुवानाच्वंगु दु । उमि थःगु छ्यं तक ला ल्ह्वनेमफु, छेँ ल्ह्वनेगु कल्पना गुकथं याइ । उमिगु व मौलिक सम्पदा छकः तन धायेवं अमेरिका व चीन हे नापजानाः वःसां हानं म्वाइमखु । झीगु अस्तीत्व बाखनय् जक सिमित जुइ ।
थज्याःगु खँ देय् सरकारं थुइमखु, थ्व खँ झी सकस्यां सिउ । थज्याःबलय् सुनां छु यायेफइ धकाः मतिइ वनीगु स्वभाविक खः । लसताया खँ धायेमाः आः झी नेवाःत आः मथ्यंगु थाय् मदु धाःसां जिल । अमेरिका धाःसा अमेरिका, जापान धाःसा जापान, धइथाय् तक झी थः मनू दूगु जुल । वय्कःपिं नं अन थी थी संस्था चायेकाः अन च्वंपिं नेवाःतय्त संगठित यानाच्वंगु दु, उपिं संगठित जुयाच्वंगु दु । इलय्ब्यलय् उमि नेवाःमुना याइ, नेवाःभाय् व तजिलजिया बारे गोष्ठी सेमिनार याइ, ततःपँगु पत्रिका नं पिकाइ । नेपालय् मखुसां थः गन च्वना अन हे थःगु कथंया नेवाःतय्गु नेपाल सिर्जना याइ । उकिसं हानं आः हलिं नेवाः गुथि धकाः संसारया हे दक्व नेवाःत छथाय् मुंकेत संस्थागत प्रयास नं जुयाच्वंगु दु धकाः धाःगु न्यनाः जिपिं थनया नेवाःतय् किसिन्हाय् जुयाच्वन ।
थुकिं क्यं गन नेवाःत दु, अन नुगः स्वां ह्वःपिं, नेवाःत, नेवाःभाय्, धर्म, संस्कृति व तजिलजिया मतिना याइपिं दु । उपिं थः नेपालय् मदुसां नेपालय् नेवाःतय् अथे जूसा जिउ थथे जूसा जिउ धइगु चिउताः दु । शारीरिक रुपं थः नेपालय् च्वनेमखंसां मन न्ह्याबलें उपिं नेपालय् हे लानाच्वनी । उमि ज्यां फुर्सद दतकि फेसबुक इत्यादि सामाजिक संजाल मार्फत नेपालय्च्वंपिं नेवाःतलिसे स्वापू तयाच्वनी, सहलह ब्याकाच्वनी, सल्लाह बियाच्वनी । अज्याःपिं नेवाःप्रेमी नेवाःत विश्वया थी थी थासय् दइगु धइगु झीगु भाग्यया खँ नं खः ।
उकिसं थी थी देसय् अन च्वनाः जीवन हनाच्वंपिं नेवाःतय्गु थी थी खलःपुचः दु धइगु न्यना, ब्वना । वय्कःपिं येँयाः, म्वहनि, स्वन्ति इत्यादि नखःचखःबलय् जात्रा यात धइगु न्यनेदु । वय्कःपिनि नेवाःत, नेवाःभाय्, नेवाः धर्म–संस्कृति, इतिहास, राजनीति इत्यादिइ तसकं चिउताः दु । उकिं इलय्ब्यलय् नेवाःतय्सं अथे यायेमाल थथे यायेमाल धकाः थःम्हं सिउगु छ्याता इमेल, फेसबुक मार्फत छ्वयाहयाच्वनी । थः नेपालय् मदुसां नेवाःतय्गु नुगलय् दूगुया चिं खः थ्व ।
खः वय्कःपिनि नं छुं बांलाःगु स्यल्लाःगु न्यानाः थःगु जीवन अनया जीवनस्तरय् थ्यंकेगु म्हगस दइ, त्यासा कयातःगु दइ, पुलेमाःगु थाय् दइ, छेँ न्यायेमाः, गाडी न्यायेमाः, मस्तय्त ब्वंकेमाली, थाय्कथं म्वायेत थी थी थासय् खर्च नं यायेमाली, । तर नं थन दु धइगु व अन मदु धइगु वथें जुइमखु । उकिसं थन थःगु स्वंगू पुस्ताया कमाइ तयाः दयेकागु वा बाज्या अजिपिन्सं त्वःताथकूूगु छेँ मदइगु, अझ थःथाय् छेँय् कमे याइम्ह मनू हे भुखाचं ल्हानाः मदइगु थज्याःगु दुःखं ला वय्कःपिन्त कःगु दइमखु ।
दुपिं गैरनेवाःतय्सं ला नेपालीतय्त धकाः उलिथुलिया राहत बिल धकाः समाचार ब्वनाच्वना । उमि नं थःथःगु समुदाययात अथे छ्वयाहल थथे छ्वयाहल धइगु ब्वनेबलय् जिमि नं ला दु नि धइथें नुगलय् वइ । मदुला ख हे मखु ।
तर दुःखया खँ धाये ला छु धाये । भुखाय् ब्वःगु झिन्हु दयेकाः नं झी नुग चकंपिं विदेशय् च्वंपिं नेवाःप्रेमी नेवाःतय्सं स्वनिगलय् च्वंपिं नेवाःतय्गु निंतिं थथे यायेत्यना धकाः धाःगु ब्वने न्यनेमखंनि । मन मदुगु पक्का हे खइमखु, धन मदुगु नं ला मखुत । आः थन सुनां छु यायेमाःगु खः व मजुयाः जक अनया ग्व हालि थन वयामच्वन धकाः थन थुइकाच्वंगु दु । वइगु खँ पक्का हे खः । थुकिया निंतिं थन च्वंगु नेवाः संघसंस्थातय्ं व अन च्वंगु थी थी स्थानीय नेवाः खलपुचःतय्सं समन्वय जक यायेमालाच्वन । अले छम्ह नेवाःनं नेवाःतय्त मछिंबलय् थथे छुं बिल धइगु न्यने जक दुसां मन तयेगु थाय् दइ ।<eot>एजेन्सी – पाकिस्तानया छगू अदालतं बलात्कारया घटनाया अनुसन्धान यायेगु झ्वलय् जुइगु ‘कुमारीत्व परीक्षण’ यात गैरकानुनी ठहर यासें फैसला न्यंकूगु दु। पाकिस्तानया पञ्जाब प्रान्तं याःगु थ्व फैसलायात मानव अधिकारकर्मीतय्सं लसकुस याःगु दु। अदालतया थ्व फैसला लिपा आः मिस्तय् योनिइ पतिं दुछ्वयाः याइगु कुमारीत्व परीक्षणया चलनया अन्त्य जुइगु विश्वास याःगु दु ।
लाहोर उच्च अदालतया न्यायाधीश आयिसा मलिकं थज्याःगु कथं याइगु जाँच तसकं अपमानजनक जूगु व थुकिया विधिविज्ञानलिसे छुं महत्व मदुगु धासें कुमारीत्व परीक्षण गैरकानुनी जूगु फैसला न्यंकूगु खः । बलात्कारया घटनाया अनुसन्धानय् चिकित्सकीय मूल्याकन कथं याइगु थज्याःगु जाँचय् वैज्ञानिक आधार मदुगु दावी अभियानकर्मीतय्सं याना वयाच्वंगु दु। आः वःगु अदालतया फैसला मेमेगु प्रान्तय् नं नजि जुइगु खँ धाःगु दु। सिन्ध प्रान्तया उच्च अदालतय् छगू थज्याःगु हे मुद्दा विचाराधीन अवस्थाय् दु ।
पाकिस्तानय् मिस्तय् योनिइ छपु व निपु पतिं दुछ्वयाः योनिया झिल्लीया अवस्था जाँच यानाः सैद्धान्तिक रुपं मिस्त यौनिक गतिविधिइ क्रियाशील दु वा मदु व गुलि मात्राय् क्रियाशिल दु धयागु स्वयेगु चलन दयाच्वंगु खः । छुं छुं चिकित्सकतय्सं थज्याःगु जाँचं सुं मिसालिसे न्हापांखुसी यौनक्रिया जूगु खः कि मखु धयागु सीकेफइ धयागु दाबी यानाच्वंगु दु। अथे थज्याःगु जाँच यानाः बलात्कारपाखें पीडित मिसायात न्हापांनिसें यौन गतिविधि संलग्न जुयाच्वंम्ह धकाः अःखःबतं वयात हे दोषी ठहर यायेगु याइ ।
विश्वस्वास्थ्य संगठनं थज्याःगु जाँच औचित्यहिन जूगु व थुकी छुं वैज्ञानिक आधार मदुगु स्पष्ट रुपं धयातःगु दु । थज्याःगु परीक्षणयात मानव अधिकार हनन कथं कायेगु याना वयाच्वंगु दु ।<eot>इहिपाःया निंतिं त्यपु ल्यय्गु झ्वलय् झीथाय् जातः तू मतू स्वय्गु जक मखु थुकिया लिसें मिसा व मिजंया धिकः, रंग–रूप नं यक्व मपाय्मा धकाः स्वय्गु याइ । तर दक्षिण कोरियाया सिओलय् च्वंगु कोंकुक यूनिवर्सिटीया अनुसन्धानं गुगु न्हूगु अध्ययन याःगु दु, उकिया कथं धिकः पाःपिनि दथुइ मतिना अप्वइ । ७८५० मिस्तय्त कयाः याःगु अनुसन्धानपाखें थ्व न्ह्यःने वःगु दुकि गुम्हेसिया भाःतया धिकः कलाःया धिकः स्वयां तःधिकः जुइ व बांलाःम्ह भाःत सावित जुइ अले थुज्वःपिं कलाःतय्सं भविष्यय् तसकं लसतां जीवन हनी ।
म्हो जक धिकः दुपिं पार्टनरयात यय्कीगुया ल्यूने यक्व हुनिंत दु । उकी मध्ये छुं थन न्ह्यब्वयाच्वना ः
मिजनं पावरफुल ताय्की
रिलेशनशिपयात पाय्छिकथं न्ह्याकेगु वा मन्ह्याकेगु काफी हदतक्क थवंथवय्या सोचय् लिधनाच्वनी । थः स्वयां म्हो धिकः दुम्ह मिसा पार्टनर कथं दइबलय् मिजनं थःत पावरफुल जूगु ताय्की । उमिसं ताय्की कि उमिसं धिकःयात ल्वाभः दयेकाः मिसापाखें थःगु खँ अःपुक हे माने याके फइ । थुज्वःगु मामलाय् मिजंत मचाय्कं हे बुलुहुं बुलुहुं डोमिनेटिंग नेचरया जू वनी ।
अनसेफ चाय्के बी मखु
तःधिकःपिं मिजंतय्त ताइ कि वया म्हो धिकः दुम्ह पार्टनरयात न्ह्याबलें वयागु प्रोटेक्शनया जरूरत दु गुकिं वं वयात एक्स्ट्रा केयर अले प्रोटेक्शन बियाच्वनी । थुज्वःपिं मिसा पार्टनरलिसे वं गुकथं नं अनसेफ फील याकी मखु । यक्व मामलाय् खनेदुगु दु कि म्हो धिकः दुपिं मिस्त स्वयेबलय् अप्वः यइपुसे च्वनी तर अथेनं मिजनं थःगु धिकःयात वयागु अटैक्शनलिसे ब्यालेंस याइ ।
घय्पुइगु यय्कीगु
अप्वः मिजंतय्त म्हो धिकः दुपिं मिस्तय्त घय्पुइगु ययाच्वनी । थुज्वःपिं मिस्तय्त घय्पुइबलय् वयात थःपनया अनुभूति जुइ गुकिया ह्वःताः वं गुबलें त्वःफिकी मखु ।
तःधिकःमिं मिस्तय्सं ख्याइ
तःधिकःपिं मिस्तय्सं थःगु हरेक खँयात कयाः यक्व हे आत्मविश्वासी जुइ तर वयागु आत्मविश्वास इगो व घमण्डं जायाच्वनी । मिजंतय्के नं इगो वाला नेचर खंके फइ तर इमिसं उकियात शो याइ मखु । तःधिकःपिं मिस्तय्त थथेजूगुलिं मिजंतय्सं यय्की मखु । थ्व मामलाय् म्हो धिकःपिं मिस्तय्त प्राथमिकता बी ।
खास जुइ चीधिकःपिं मिस्त
हाइटयात छगू पर्सनैलिटीया छगू तःधंगु हुनिं तायेकुसें उमिसं थ्व खं तःक्वः अंजान जुइ कि उमिगु मेमेगु विशेषता गुलि ब्यागलं दु, गुकिं मेपिन्त आकर्षण यायेत काफी दु । सरल, सरस अले काइन्ड नेचर जुइगुलिसें म्हो धिकः दुपिं मिस्त अप्वः रोमांटिक नेचरया जुइ ।
पर्सनल लाइफ इन्जोय याइ
मिजंतय्त म्हो धिकः दुपिं मिस्त थ्व हुनिं नं अप्वः यइ छाय्कि उमिसं सेक्सयात बांलाक्क इन्जोय याइ । मे धिकःया हुनिं वयागु ग्यसु नं उलि यक्व दइमखु गुगु मिजंतय् निंतिं बांलाः । थःगु सेक्सुअल लाइफयात न्ह्यइपुकेत विशेष यानाः मिजंतय्सं थुज्वःपिं मिस्तय्त यय्की ।
नापं चाःहिले अःपु
मिजंतय् रोमांटिक नेचरयात वास्तवय् म्हो धिकः दुपिं मिस्तय्लिसे बांलाक खंकेफइ । उमित यक्व हे न्ह्यइपुताइ उज्वःपिं मिस्तय्त बुयाः चाःहिकेगु । हनीमून ट्रिप जुइमा वा डेट उमिसं उज्वःगु गुगुं ह्वःताःयात ल्हातं त्वःफिकी मखु ।
मनूतय् ध्यान साली
म्होधिकः दुम्ह मिसा व तःधिकःम्ह मिजंयाप्रति मनूतय् ध्यान अप्वः वनी । अप्वः धयाथें म्हो धिकः दुपिं मिस्तय्गु फिगर परफेक्ट जुइसा मेखे तःधिकःपिं मिसातय् फिगर थथे जुइमखु । मिजंतय्गु निंतिं बांलाःगुया लिसेलिसें मिसातय्गु परफेक्ट शारीरिक बनावट नं यक्व अर्थ तइ ।<eot>कार्तिक २८ - थनिनिसें देयन्कं फाइजरया खोप बिइगु अभियान न्हयाःगु दु। अमेरिकां कोभ्याक्स सुविधामार्फत ब्यूगु फाइजर खोपया थनिनिसें न्हापांगु मात्रा बिइगु न्ह्याःगु खः । न्हापांगु मात्रा थनिनिसें वइगु मंसिर ४ गतेतक बिइ।
निगूगु मात्रा वइगु मंसिर २७ गतेनिसें पुस २ गतेतक बिइगु जूगु दु। फाइजर खोप १२ दँ च्वय्यापिं दीर्घरोगीतयत बियाच्वंगु खः। खोप काःवनेबलय् अस्पताल वा चिकित्सकं जारी याःगु उपचार सम्बन्धी पुर्जा अनिवार्य ज्वना वनेत धयातःगु दु।
फाइजर खोप देयन्यकंया २४ अस्पतालय् बिइगु व्यवस्था जूगु स्वास्थ्य मन्त्रालयं धागु दु। उकिं मध्ये स्वनिगःया ८ अस्पतालं खोप बिइ।<eot>असोज ५ - थौं यंलागा दुतिया, भाषा म्वाःसा जाति म्वाइ धकाः भाय्यात बः बिसें भाषा व साहित्यया जागरण हयादीम्ह नेपालभाषा साहित्यया महाकवि सिद्धिदास महाजुया थौं १५४ क्वःगु बुदिं खः।
नेस ९८७ दँया यंलागा दुतिया, थौंया हे दिनय् येँया केलत्वालय् जन्म जुयादीम्ह सिद्धिदास महाजुया सज्जन हृदयाभरण नांजास्गु सफू खः। थुगु सफु सन् १९२०य् भारतया बेतिया पिहाँवगु खः। महाकविं पीप्यगुलिइ मल्याक सफु च्वयादिगु दु। रामायणयात अनुवाद यानाः वय्कलं सन १९१३य् सिद्धि रामायणयात लसय् हनादीगु खः।
नेपालभाषाया प्यंगःमध्ये छगः थां वय्कया लुमन्तिइ नेपाल सरकारंया हुलाक सेवा विभागं सन १९८० वयकया किपा दुगु टिकट पिथगु खः। राणाकालय् मांभासं साहित्य श्रृजना यानाः जागरण हःम्ह महाकवि सिद्धिदासया झ्वाता येँया भोटाहिति रत्नपार्क चुकय् दु। वय्कया नामय् येँ महानगरपालिका सिद्धिदास मार्ग ना छुगु दुसा हेटौडाय् झ्वाःता तयातःगु दु।<eot>एजेन्सी – जापान प्रविधि विकास कम्पनी एनईसीं मास्क तयातःपिं मनूतय् ख्वाः नं म्हसिइके फइगु न्हूगु प्रविधि विकास याःगु खः । थ्व प्रविधिं मनूतय्सं थःगु ख्वाःयात मास्कं त्वपुना तइबलय् मास्कं त्वमपूगु मिखा, कपाः थेंज्याःगु ब्वःयात केन्द्रीत यानाः स्वयाः मनूतय् ख्वाः म्हसीकी । थ्व प्रविधिं १ सेकेन्ड स्वयां म्हो इलय् हे मनूतय् ख्वाः म्हसीकेफुगु व थ्व प्रविधिं म्हसीकीगु ख्वाः ९९.९ प्रतिशत सही जूगु खँ धाःगु दु। लन्डनया प्रहरीं भीडय् निगरानीतय्गु निंतिं एनइसीया थ्व नियोफेस लाइभ फेसियल रिकग्निसन धाःगु प्रविधि छ्यलेधुंकूगु दु। अथेहे लुफ्थान्सा व स्वीस इन्टरनेशनल एयरलायन्सं नं थ्व प्रविधि छ्यलेधुंकूगु दु ।
एनईसीं थ्व प्रविधियात टोकियोया हे छगू भुक्तानी पसलय् नं परीक्षण यानाच्वंगु दु। एनईसीया डिजिटल प्लेटफर्म शाखाया सहायक प्रबन्धक शिनिया ताकाशिमां रोयटर्स समाचार संस्थालिसे खँ ल्हासें थ्व प्रविधिं थीथी अवस्थाय् मनूतय् ख्वाः तप्यंके क्यनेमाःगु बाध्यतापाखें मुक्ति बीगु खँ धयादीगु दु। कोरोना भाइरस महामारी थेंज्याःगु अवस्थाय् थ्व प्रविधित तसकं आवश्यक जूगु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।
नेशनल इन्ष्टिच्यूट अफ स्ट्यान्डर्डस् एन्ड टेक्नोलोजीं कोरोनो भाइरस महामारी न्ह्यः थज्याःगु ख्वाः म्हसीकेगु प्रविधिं २० निसें ५० प्रतिशत तक मास्क तयातःपिं मनूतय् ख्वाः म्हसीकेमफुगु खँ धाःगु दु। तर सन् २०२०या अन्त्य तक वःबलय् थ्व प्रविधिइ यक्व हे सुधार वयेधुंकूगु खँ धाःगु दु। फेसियल रिकग्निसन प्रविधियात कयाः विवाद नं ब्वलनाच्वंगु दु। थ्व प्रविधिं यानाः गोपनीयता हनन याइगु नैतिक न्ह्यसःत ब्वलनाच्वंगु दुसा थुकिया लिसें थ्व प्रविधिं सुयागुं नं म्हया छ्यंगूया रंगयात म्हसीकेगु याइ धयागु खँ नं पिहां वयाच्वंगु दु ।
वेल्सया प्रहरीं वंगु अगस्टय् छ्यःगु थज्याःगु स्वचालित प्रविधि गैरकानुनी जूगु अनया छगू अदालतं आदेश बिउगु दु। अमेरिकाय् नं ततःधंगु प्रविधि कम्पनीं प्रहरी अधिकारीतय्सं छ्यलाच्वंगु थज्याःगु प्रविधियात बन्द यानाबिउगु दु। उमिसं थ्व प्रविधि गुकथं छ्यलेगु धयागु निर्णय यायेत कानुन निर्मातातय्त ई बिइगु निंतिं आःयात बन्द यानागु खँ धाःगु दु ।<eot>वासिङटन – ताः ई निसें गतिरोध जुयाच्वंगु सरकारी खर्च सम्बन्धी विवाद अन्त्य जूगु दु । अमेरिकी राष्ट्रपति रोनाल्ड ट्रम्पं थ्व सम्बन्धी विधेयकय् हस्ताक्षर यायेवं गतिरोध चिलावंगु खः । अमेरिकाया इतिहासय् हे दकलय् ताःहाःगु सरकारी खर्चया निंतिं समस्या ब्वलंगु खः । उकिया अन्त्य यायेत राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प सहमत जुइवं वइगु स्ववाःया निंतिं बजेट खर्च यायेत लँ चाःगु दु ।
राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थ्व सम्बन्धी विधेयकय् शुक्रवाः लिबाक हस्ताक्षर याःगु खः । वय्कलं सरकारी खर्चया निंतिं वइगु फेब्रुअरी १५ तक खर्च याये दइकथं विधेयकय् हस्ताक्षर यानादीगु खः । मेक्सिको लिसे स्वाःगु सिमानाय् पःखाः दयेकेत बजेट व्यवस्था यायेमाः धासें वय्कलं अमेरिकी सिनेटलिसे थःगु माग तया वयाच्वंगु खः ।
तर शुक्रवाः पारित याःगु उगु विधेयकय् नं वय्कःया मागया बारे धाःसा छुं न्ह्यथनातःगु मदु । लिसें संसदं नं उगु विषयसं बजेट बीगु बारे छुं नं सहमति याःगु मदुनि । तर नं संघीय सरकारयात खर्चया निंतिं तसकं थाकुइवं वय्कलं विधेयकय् हस्ताक्षर यानादीगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः राष्ट्रपति ट्रम्पं सीमा लागाय् पःखाः दयेकेगु निंतिं ५ अर्ब डलर बीमाःगु माग याना वयाच्वंगु खः ।
वय्कः उगु अडानय् आः नं दनिगु खँ धाःगु दु । वय्कलं संसदं उगु बजेटया व्यवस्था मयाःतले सरकारी खर्च सम्बन्धी प्रस्तावयात पना वयाच्वंगु खः । शुक्रवाः अमेरिकी विपक्षी दलया नेतात लिसे सहलह लिपा सिनेटय् छगू मतं सरकारी निकाययात वइगु स्ववाःया निंतिं जक खर्च यायेगु कोष बीगु सहमति जूगु खःसा उगु हे कथं कानुन पारित जूगु खः ।
राष्ट्रपति ट्रम्पं न्ह्यःने हःगु सीमा सुरक्षा बारेया खँल्हाबल्हा धाःसा जारी हे जुइगु सहमति जूगु दु । अमेरिकाय् दुहां वयेत स्वयाच्वंपिं अवैध आप्रवासीयात पनेत अमेरिका व मेक्सिको सिमानय् पःखाः दनेमाः धकाः राष्ट्रपति ट्रम्पं अडान कया वयाच्वंगु खः । तर विपक्षी दलं धाःसा उगु प्रस्ताव सम्भव मदु धायेगु यानाच्वंगु दु ।
अमेरिकाय् वंगु सुइन्यान्हु न्ह्यवंनिसें सरकारी खर्च ठप्प जुयाच्वंगु खः । थुगु इलय् अमेरिकाया संघीय निकायया च्यागू लाख कर्मचारी तलब मकासें ज्या यानाच्वंगु दु । राष्ट्रपति ट्रम्पया पःखाः दनेगु सम्बन्धी प्रस्तावयात क्वय्या सदनय् निर्णायक हैसियत म्हिते फुगु विपक्षी डेमोक्र्याट पार्टीं अस्वीकार याना वयाच्वंगु खः ।<eot>युराे कपया झ्वलय् डेनमार्कया कासामि क्रिस्टन इरिक्सन बेहाेस जूगु दु । फिनल्यान्ड विरुद्ध डेनमार्कया काेपेनहेगनय् जुयाच्वंगु कासाया झ्वलय् न्हापांगु हाफ काेचायेत्ययेका इरिक्सन बेहाेस जुयाः मैदानय् क्वदःगु खः । इरिक्सनयात मैदानय् हेअक्सिजन बिउगु खःसा मैदानय् हे सिपिअार तकं बिउगु खः । थ्व इलय् मेपिं कासामिपिंसं वया नीति प्रार्थाना याःगु खः । इरिक्सनया मैदानय् उपचार जुयाच्वंगु इलय् कासामितय्सं घेरे यानाःटिभि क्यामराय् वयेके मबिउ खः । वयात सूनां मखंक हे कासामितय्सं किनाः मैदानं पिनेयंकूगु दु ।
युएपफइएं डेनमार्क व फिनल्यान्डया कासा स्थगित याःगु दु ।
डेनमार्कया फुटबल फेडरेशनं इरिक्सनयात हाेसय् वयेधुंकूगु व थप परीक्षाणया निंंतिं अस्पतालय् दुगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – नांजाःगु मनकामना देगः पलिइ लुं सिइगु ज्या न्ह्याःगु दु । देगलय् लुं सिइगु निंतिं जक १५ किलो लुँ न्यानागु खँ देगः जिर्णोद्धार समितिं धाःगु दु । लुँ सिइगु निंतिं न्याःगु लुँया मू जक स्वंगू करोड ५७ लाख तका थ्यंवः ।
न्हापा हे छुं भचा जीर्ण खनेदयेधुंकूगु देगः वि.सं. २०७२ वैशाख १२ या तःभुखाचं यानाः थप स्यनेवं देगः ल्ह्वनेगु (जीर्णोद्धार) ज्या जूगु खः । पुलांगु हे शैली जीर्णाेद्धार जुयाच्वंगु देगःया पलिइ लीया पौ दयेकाः उकी लुं सिइगु ज्या याःगु खः ।
जिर्णोद्धार समितिया कजि नरेन्द्र बाबु श्रेष्ठया कथं नितँया पौ मध्ये च्वय्या पलिइ लुं सिइधुंकूगु दुसा क्वय्या पलिइ आः लुं सिइगु ज्या न्ह्याःगु दु ।’ वय्कलं निसः स्वसः दँ तक तुइकथं लुं सियागु दावी नं यानादीगु खः ।
तःभुखाय् ब्वःगु निला लिपा हे सुरु जूगु जीर्णोद्धारया ज्या आः ९० प्रतिशत सिधयेधुंकूगु खँ धाःगु दु । वइगु खुला दुने पूवंके ज्या सिधइगु खँ समितिं धाःगु दु । आः याकनं हे साइत स्वयाः देगःया गजू तयेगु खँ कजि श्रेष्ठं कनादीगु दु । मनकामना देगः जीर्णोद्धारया निंतिं १३ करोड दां खर्च जुइगु अनुमान यानातःगु दु । देगः दयेकेगु निंतिं भक्तजनपाखें जक हे च्यागू करोड दां मुंगु खँ धासें समितिं ध्यबाया कारणं ज्या दिकेमाःगु अवस्था मवःगु खँ धाःगु दु । देगः ल्ह्वनेगु निंतिं पुरातत्व विभागपाखें नं प्यंगू करोड दां वःगु खः ।<eot>येँ – कोरोना भाइरसया प्रभावं यानाः मिस नेवाः पोखरा ज्याझ्वः नं स्थगित जूगु दु । नेवाः खलः कास्कीया नायः अशोक पाखिलें हलिंन्यंकं कोरोना संक्रमण अप्वया वनाच्वंगु खँयात ध्यानय् तयाः आःया मिस नेवाः ज्याझ्वः स्थगित जूगु खँ कनादीगु दु । वइगु चैत ८ गते
पोखराया सभागृहय् थुकिया अन्तिम चरणया ज्याझ्वः जुइगु ग्वसाः दुगु खः । ज्याझ्वःया फुक्कं तयारी क्वचायेधुंकूगु खःसां सरकारं सार्वजनिक ज्याझ्वः मयायेत याःगु इनापयात ध्यानय् तयाः थःपिंसं ज्याझ्वः स्थगित यायेमाःगु खँ वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>दँय् दसं मिलापून्हि बलय् चाँगु नारायण, सरस्वती व लक्ष्मीया प्रतीक कथं स्वम्हं द्यःतयत कलशय् तयाः जमःतक विज्याकिगुु चलन दु। जमलय् विशेष पूजा यायेधुंकाः हनुमाध्वाकाया तलेजुया मूलुखा न्ह्योने दिकीगु पुजारी चक्रधरानन्द राजोपाध्यायं धयादिल।
मखंया महेन्द्रेश्वर महाद्यःया न्ह्योने थी थी थासं हःगु चाया थलबल तछ्यायेगु ज्या चाँगु नारायणद्यःया कलशयात न्ह्योने तया हे यायेमागु चलन दु। चाया थलबल तछ्यायेधुंकाः द्यःया कलशयात तलेजुइ दुचायेकी सा अनया प्रसाद राष्ट्राध्यक्षयाथाय् बिइयंकी। अन लिपा कलशयात भौचा खुसिइ चुइकीगु परम्परा दु ।
थौं चाया थलबल तछ्यायेगु व चाँगु नारायण तलेजुइ दुकाइगु जात्रा स्वयेत येँया राजकीय कुमारीयात नं हनुमानध्वाकाय् बिज्याकीगु चलन दु ।<eot>सोमालियाया छगू होटलय् जूगु आत्मघाती आक्रमणय् लानाः २६ म्हेसिया ज्यान वंगु दु । सीपिं मध्ये अप्वः विदेशी नागरिकत लाःगु खँ धाःगु दु । थ्व विस्फोटय् लानाः मेपिं ५६ म्ह नं घाःपाः जूगु दु । प्रत्यक्षदर्शीतय्सं धाःकथं छम्ह आक्रमणकारीं विस्फोटक पदार्थं जाःगु कार असासे होटलय् हयाः विस्फोट याःगु खः ।
कारयात होटलय् न्याकेधुंकाः मेपिं बन्दूकधारीतय्सं होटलय् आक्रमण सुरु याःगु खँ धाःगु दु ।अधिकारीतय्सं धाःकथं थ्व आक्रमण लिपा प्यम्ह आक्रमणकारी नं सीगु दु । सोमालियाया दक्षिणी क्षेत्रय् लाःगु नांजाःगु होटलय् जूगु थ्व आक्रमणया जिम्मेवारी आतंककारी पुचः अल सबाबं काःगु दु ।
घटनाय् लानाः सीपिं मध्ये स्वम्ह केन्याली, छम्ह क्यानाडाली, छम्ह बेलायती, निम्ह अमेरिकी व स्वम्ह तान्जानियाली लाःगु दु । अथेहे घटनाय् निम्ह पत्रकारतय् नं ज्यान वंगु खँ धाःगु दु । घाःपाः जूपिं मध्ये निम्ह चिनिया नागरिक नं लाःगु दु ।
छम्ह सुरक्षाकर्मीं एएफपी समाचार संस्थायात धाःकथं सीपिं मध्ये छम्ह पुलांम्ह स्थानीय प्रशासन मन्त्री व छम्ह सांसद नं लाःगु दु ।
आक्रमण जूगु इलय् होटलय् सोमालियाया क्षेत्रीय नेता व जातीय समुदायया न्ह्यलुवात च्वनाच्वंगु खः । अन उपिं वइगु चुनावयात कयाः सहलह यानाच्वंगु दु ।<eot>थ्वनापं नेपालय् कोरोना जुया लायेका वंपिनिगु ल्याः आःतक ३७,५२४ थ्यगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलय् शनिबाः जुगु नियमित प्रेस ब्रिफिङय् प्रवक्ता प्रा.डा जागेश्वर गौतमं उगु जानकारी बियादिगु खः।<eot>प्राचीन यवन यवनया इतिहासया छगू लहना ख। थ्व लहना ८गु व ६गु शताब्दी ईपूया आर्काइक युग निसें १४६ इपू (कोरिन्थया ल्वापू धुंकाया यवनया रोमन कब्जा) तक्क अस्तित्वय् दूगु ख। थ्व कालखण्डया मध्यय् क्लासिक यवन ला। क्लासिक यवन युग ५गु व ४गु शताब्दी इपूइ अस्तित्वय् वःगु छगू कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् न्हापा एथेन्सया नेतृत्त्वय् यवनमि तयेसं पर्सियन अतिक्रमणयात परास्त यात। थ्व धुंका पलिस्था जूगु एथेन्सया स्वर्ण युग ४०४ इपूइ पेलेपोनेसियन युद्धय् एथेन्सया स्पार्ताया ल्हातं पराजयय् क्वचाल।
पार्थेनन एथेना देवीयात देछाना तःगु एक्रोपोलिस, एथेन्सया देगः। थ्व देगः प्राचीन यवनया दक्ले नांजाःगु संरचनाय् छगू ख।
क्लासिकल यवन संस्कृतिया थ्व धुंका शक्तिशाली जूगु रोमन साम्राज्यय् तधंगु प्रभाव लावन। रोमन साम्राज्यं यवन संस्कृतिया थी-थी संस्करण [[भूमध्यसागरीय क्षेत्र]य् व युरोपय् प्रचार यात। थ्व कारणं प्राचीन यवनयात पाश्चात्य संस्कृतिया आजुया रुपय् नालेगु या।
साहित्य व दर्शनEdit
प्राचीन यवन साहित्ययात सुकरात पूर्व व सुकरात धुंकाया इलय् बायेछिं। सुकरातपूर्वया कालखण्डय् मिलेसियन दर्शन (Milesian school), जिनोफेन्स, पाइथागोसरवाद, हेराक्लितस, इलियातिक दर्शन, प्लुरलिजम व एतमिजम, सोफिजम आदि ला। प्राचीन यवन दर्शनया शास्त्रीय कालखण्ड सुकरातनापं शुरु जूगु ख। सुकरात धुंकाया मू दार्शनिक प्लेतो व एरिस्तोतल ख।<eot>एजेन्सी- कोलम्बियाया कुख्यात लागुपदार्थ तस्कर व तःधंगु आपराधिक पुचःया नायःयात ज्वंगु दु । ओटोनियल धकाः नांजाःम्ह कुख्यात लागुपदार्थ तस्कर डायरो एन्टोनियो उसागायात कोलम्बियाया छगू ग्रामीण लागां ज्वंगु अन्तर्राष्ट्रिय समाचार माध्यमं जानकारी बिउगु दु । ओटोनियलयात शनिवाः सेना, वायुसेना व प्रहरीं संयुक्त अपरेशन यानाः ज्वंगु खः । कोलम्बियाया सरकारं ओटोनियलया जानकारी बिउम्हेसित च्यागू लाख सिरपाया घोषणा यानातःगु खः । अमेरिकां उसागाया छ्यंया मू ५० लाख डलर तयातःगु खः ।
कोलम्बियाया राष्ट्रपति इभान ड्युकं ओटोनियलयात ज्वने धुंकाः टेलिभिजनपाखें सम्बोधन याःगु खः । राष्ट्रपति इभानं लागू वासः तस्कर विरुद्ध थ्व शताब्दीया हे तःधंगु सफलता जूगु नं धाःगु खः । । राष्ट्रपति इभानं ओटोनियलया तुलना सन् १९९०या लागू वासःया कुख्यात नाय पाब्लो एस्कोबारया पतनलिसे याःगु खः ।
राष्ट्रपति इभानं ओटोनियलयात ज्वंगुलिं ‘गल्फ क्लानया अन्त्य’ शुरु जूगु धाःगु दु । झिदँ न्ह्यः ओटोनियलं थः दाजुयात प्रहरी स्यानाबिइ धुकाः गल्फ क्लानया स्थापना याःगु खः । थ्व पुचःयात कोलम्बियां शक्तिशाली आपराधिक संगठनकथं कयातःगु खःसा अमेरिकां थुकियात सशस्त्र हिंसात्मक पुचःकथं कयातःगु खः । थ्व पुचलय् १८०० सिबें अप्व सदस्य दु ।
ओटोनियलयात मेगु राष्ट्रयात सुपुर्दगी यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । ओटोनियलयात अमेरिकायात लःल्हाइगु सम्भावना दु ।<eot>येँ- नेपाःया कृषि विज्ञतय्सं आः नेपालय् दुहां वःगु क्वःबुँइचाया बथान चीधंगु जक जूगु व लिपा तःधंगु बथान वयेफुगु खतरा दुगु खँ धाःगु दु । आः वयाच्वंपिं क्वःबुँइचाया बथान चीधंगु जूगुलिं थुकिं तःधंगु क्षति मयाइगु जूसां तःधंगु बथान वल धाःसा यक्व क्षति यायेफुगु खँ उमिसं धाःगु दु ।
नेपाःया तराई पाख शनिवाः सुथय् निसें क्वःबुँइचा दुहां वःगु खः । भारतं बारा, पर्सा जिल्ला जुयाः दुहां वःगु क्वःबुँइचा बुलुहु पहाडी जिल्ला तकं थ्यंकःवंगु खः । थ्व झ्वलय् येँ, यल, काभे्रय् तकं भचा भचा क्वःबुँइचा खनेदुगु खः ।
विज्ञतय्सं अझ नं भारतय् क्वःबुँइचातयेगु च्यागू झिगू तःतःधंगु बथान च्वनाच्वुं दनि धासें थुपिं दुहां वल धाःसा नेपालय् नं तःधंगु क्षति जुइगु खँ धाःगु दु । तर थुपिं दुहां वइगु धाःसा फय् गुकथं न्ह्याःवनी धयागु खँय् भर लाइगु खँ धाःगु दु ।
प्लान्ट क्वारन्टीन व विषादी व्यवस्थापन केन्द्रया वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृत रामकृष्ण सुवेदीं आः दुहां वयाच्वंपिं क्वःबुँइचातय् उमेर नं वनेधुंकूगुलिं उलि ग्यायेम्वाःगु खँ धयादीगु दु । लिसें वय्कलं धयादीगु दु, ‘यदि फय्या बहाव उत्तरपाखे जुयाः भारतय् च्वनाच्वंगु ततःधंगु बथान नेपालय् दुहां वल धाःसा समस्या जुइफु ।’ वय्कलं जनकपुर निसें पश्चिम पाखेया क्षेत्रय् सजगता नालेमाःगु खँ धयादीगु दु ।
मौसमया पूर्वानुमान कथं वइगु स्वन्हु तक फय् पूर्व उत्तर जुयाः पश्चिमपाखे न्ह्याः वनीगु खनेदु, उकिं पूर्वपाखे स्वयां पश्चिमपाखे थप सतर्कता अप्वयेकेमाःगु वय्कःया धापु दु । भारतय् च्वनाच्वंपिं क्वःबुँइचाया छगू बथानय् हे च्यागू–झिगू करोड क्वःबुँइचा दुगु खँ धाःगु दु ।
अथेहे विज्ञतय्सं क्वःबुँइचा दुहां वल धाःसा सरकारी स्तरं जक क्वःबुँइचित ख्यायेत थाकुइगु धासें जनस्तरय् हे चेतना थकायेमाःगु खँ धाःगु दु । किसानतय्सं सक्रिय जुयाः क्वःबुँइचा ख्यायेफत धाःसा उपिं बुँ मच्वसें जंगल पाखे वनीगु, व थुकिं म्हो जक क्षति जुइगु खँ कृषि विज्ञ सुवेदीं धयादीगु दु ।<eot>न्हूगु संविधान घोषणा लिपा थुगु संविधानयात कयाः थीथी मगाःमचाःया मुद्दायात कयाः राजनीतिक पार्टीतय्सं असन्तुष्टि प्वंकेगु यात । उकिइ मध्ये दकलय् खनेदयेक व सशक्त रूपं असन्तुष्टि प्वंकेगु ज्या मधेसकेन्द्रिंत दलतय्सं याःगु खनेदु । उकिसनं संघीय समाजवादी फोरम नेपालं संविधान घोषणा लिपा हे थुगु संविधान पूर्ण मजूगु व अझ नं जनताया संविधान मखसे छगू विशेष जातिया वर्चस्व दुगु संविधान धासें राजधानीइ आन्दोलन तकंं यात । संविधान घोषणा जूगु छुं ई लिपा हे मधेसय् तःधंगु आन्दोलन जुल । थुगु आन्दोलनय् ५० म्हं अप्वः मनूतय् ज्यान वन । मधेस आन्दोलनं न्हू संविधानं मधेस लगायत आदिवासी जनजातितय्गु अधिकार मदुगु संविधान खः धकाः कित्ताकाट यानाः राजनीतिक रूपं हे थ्व मुद्दायात स्थापित यायेत ताःलात ।
थ्वयां लिपा निरन्तर आन्दोलनया निंतिं आदिवासी जनजाति, मधेसी लिसें विभिन्न समुदायपिं छथाय् च्वनाः संघीय गठबन्धन मोर्चा नीस्वन । थुगु मोर्चां नं निरन्तर रूपं तराई केन्द्रित आन्दोलनया झ्वलय् नेपाल–भारतया सिमानाय् धर्ना बियाः थःगु असन्तुष्टि प्वंकल । थ्व आन्दोलन नं चर्चाया विषय जुल सा थुकिया लगत्तै येँ केन्द्रिंत आन्दोलन कथं सिंहदरबार घेराऊ, बालुवाटार घेराऊ व खुल्लामंचय् लच्छियंकं रिले अनशन च्वनाः आन्दोलनयात निरन्तरता बिल ।
नेपाःया राजनीतिइ प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीया राजिनामा लिपा धाःसा आः हाकनं संघीय गठबन्धनया आन्दोलन न्हू ढंगं न्ह्याःगु दु । संघीय गठबन्धनं हःगु २६ बुँदाया मागयात ओलीं सिंहदरबारय् निषेध यानातःगु खःसां आः थ्व माग सिंहदरबारय् थ्यंगु दु । भावी प्रधानमन्त्री कथं न्ह्यःने वःम्ह माओवादी केन्द्रया नायः पुष्पकमल दाहालं केपी ओली सरकारया राजिनामा दर्ता यायेवं हे संघीय गठबन्धनया समर्थन कायेगु निंतिं खुल्लामंचय् वनाः रिले अनशनयात समर्थन यायेगु लिसें गठबन्धनं न्ह्याकूगु माग न्हूगु सरकारं गुलि फु उलि पूवंकेगु बचं तकं बियादिल ।
आः वयाः गठबन्धनयात ब्यूगु थुगु बचं थ्व सरकारया निंतिं गठबन्धनपाखें कायेमाःगु समर्थनया निंतिं गठबन्धनं न्ह्यब्वयाच्वंगु मागयात कयाः मस्यौदा समिति तकं नीस्वनाः ज्या न्ह्याकूगु दु । थुकिया न्हापांगु बैठक वंगु आइतवाः, थ्वयां लिपा वंगु सोमवाः च्वंगु दु । राजनीतिक रूपं स्वयेगु खःसा आःया राजनीति धयागु पंचायत इलय् थें राजनीतिक मुद्दायात कयाः पक्ष व विपक्षय् धु्रवीकरण जूगु दु । छगू पक्ष थ्व हे संविधान सम्पूर्ण खः धाइपिं, मेगु पक्ष थ्व संविधान पूर्ण मखु, उकिं पुनर्लेखन व संशोधन यायेमाः धाइपिं । थ्व ल्याखं पाय्छि म्हिगः पंचायती व्यवस्था हे पूर्ण धाइपिं व थुगु व्यवस्था अपूर्ण धाइपिं दथुइ राजनीतिक मुद्दा व बहस थें जुयाब्यूगु दु । तर थुथाय् लाक्क न्हूगु सरकार नीस्वनेया निंतिं मधेसी मोर्चाया २६ बुँदे माग सत्ताय् आसीन जुइत्यंगु पार्टी माओवादी केन्द्र व कांग्रेसया निंतिं न ल्ह्वयेगु न घुर्केगु धया थें जुयाब्यूगु दु ।
माओवादी केन्द्र गठबन्धनया माग अप्वः धयाथें समर्थनया पक्षय् दु । तर नेपाली कांग्रेस गठबन्धनया यक्व माग मध्ये ७ प्रदेशं ११ प्रदेश व पहिचानसहितया संघीयताया पक्षय् अझ नं मदुनि । तर संघीय गठबन्धनया समर्थनया निंतिं आःया स्थितिइ मागयात कयाः सरकारं पुनर्विचार यायेगु व तत्काल पूवंकेमफुगु माग पूवंकेगु लँपुइ वंगु दु । तर मधेस व आदिवासी जनजातिया मू माग ७ प्रदेश खारेज यानाः ११ प्रदेशय् वनेगु व पहिचानसंहितया संघीयताया माग धाःसा थ्व सरकारं नं पूवंकीगु खनेमदु । उकिं आःया राजनीतिइ संघीय गठबन्धनया मागयात थामथुम यानाः यंकेगु बाहेक मेगु लँपु खनेमदुगु दु ।
संघीय गठबन्धन नं थ्व इलय् सरकारपाखें २६ बुँदे मागयात कयाः पूवंकीगु सहमति दु धयागु निर्णय जक जुल धाःसां आःया लागि थ्व हे उपलब्धि खः धकाः थ्व सरकारयात समर्थन यायेगु राजनीतिक लँपु लीत्यंगु दुसा थ्वयां लिपा थःपिं नाप सहमति याःगु माग पूमवंकल धाःसा स्वन्तिलिपा हाकनं तःधंगु जनआन्दोलनपाखें थःगु माग पूवंकीगु निंतिं संघर्षया रणनीति दयेकाच्वंगु खनेदु । थ्व ल्याखं नेपाःया राजनीतियात दुवालेगु खःसा पाय्छि पंचायतीकालय् थें इतर शक्ति व वितर शक्तिया राजनीति अले थ्व हे संविधानया शपथ ग्रहण यानाः संसदय् थ्यंपिं जनप्रतिनिधिपाखें थ्व संविधान पूर्ण मखु धकाः राजनीतिक संघर्ष यायेगु थाय् कथं संसदयात नं दयेकूगु खनेदु ।
नेपाःया राजनीति परिवर्तन २००७ सालया प्रजातन्त्र, थ्वया लिपा २०१७ सालय् जुजु महेन्द्र याःगु राजनीतिक कू व लिपा २०३६ सालय् पंचायत विरोधी तःधंगु प्रदर्शन थुकिया लगत जनमत संग्रहया नामय् पंचायत हे पाय्छि व्यवस्था खः धकाः पंंचायत ल्यंकेगु राजनीति जूगु खः । तर झिदँ लिपा २०४६ सालय् जनआन्दोलन जुल । थुगु आन्दोलनं बहुदलीय व्यवस्था प्राप्त यात । तर थुगु व्यवस्थापाखें नं जनतायात पूर्ण अधिकार बीमफुगु व संविधानय् जक सार्वभौमसत्ता जनताय् निहीत धाःसां दरबारय् केन्द्रित जुयाच्वंगु नेपालय् गणतन्त्र माःगु माग यासें आन्दोलन न्ह्यात ।
थ्व आन्दोलनयात तत्कालीन माओवादीं न्ह्याकूगु जनयुद्धं झन् लहर हल । थ्व हे जनलहरं २०६३ सालया आन्दोलन जुल गुकिं गणतन्त्र पलिस्था यात । थ्व बिचय् २०६३ सालंनिसें ०७२ सालय् संविधान घोषणा व आः थुगु संविधान घोषणा लिपा थ्व संविधान पूर्ण मखु धकाः जुयाच्वंगु मधेसी, आदिवासी, उत्पीडित जनताया आन्दोलन नेपाःया दकलय् लिपांगु आन्दोलन कथं न्ह्यःने खनेदयाच्वंगु दु । नेपाःया राजनीतिक आन्दोलन लिपा जातीय, वर्गीय व लिंगीय आन्दोलनया सफलता लिपा हे सकतां कथंया राजनीतिक विवाद अन्त जुइगु लँपुइ वंगु खनेदु ।<eot>येँ – थनया स्वयम्भू लागाय् आकाझाकां तये छगू शिलापत्र म्हिगः स्थानीय वासिन्दा जानाः लिकया छ्वत । छथ्वः अधिकारी थरया मनूतय्सं थःपिंसं वंगु १०२ न्ह्यवंनिसें अन विन्दासिनीया पुजा याना वयाच्वनागु दावी यासें अन छुं न्हि न्ह्यः शिलापत्र तया थकूगु खः । आनन्दकुटी विहार लागाय् तयातःगु उगु शिलापत्रं सामाजिक सद्भाव स्यंकीगु खने दुगु धासें म्हिगः लिकया छ्वःगु खः ।
देशय् निषेधाज्ञा लागू जुयाच्वंगु इलय् आकाझाकां वयाः अन दुराग्रहपूर्वक शिलापत्र तया थकूगु खने दयेवं म्हिगः स्वयम्भू व्यवस्थापन समिति व स्थानीय वासिन्दाया दथुइ खँल्हाबल्हा जूगु खः । थज्याःगु शिलापत्र तयाः अन क्षेत्रया जग्गा कब्जा यायेगु नियत तःगु खनेदु धाःगु दु । शिलापत्र चीकेधुंकाः सुनां नं विरोध याः मवःनिगु खँ धाःगु दु ।<eot>बैशाख २० - कोरोना भाइरसया संक्रमणं (कोभिड–१९) दर्जनौं पत्रकार सीगु छगू प्रेस स्वतन्त्रताया लागि सक्रिय संगठनं धागु दु।
सञ्चारकर्मीत प्रायः महामारीया समाचार सङ्कलनया लागि वनिबलय् उचित संरक्षणया अभाव जुगु धकाः अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थां प्रेस अभियानं (पीईसी) धागु खः।
पीईसीं पिकागु विज्ञप्तिं यक्व हे पत्रकारतयसं थःगु जीवनया बिचा मयासें समाचार सङ्कलन यायेमाःबलय् यक्व ल्याखँय् सङ्क्रमित जुइमाःगु न्ह्यथनातगु दु। पीईसीया कथं मार्च १ लिपा सीइपिं थीथी २३ देयया ५५ म्ह सञ्चारकर्मीतयके सङ्क्रमण लुगु खः । इमित ज्याया झ्वलय् सङ्क्रमण जुगु खः धकाः धासाः पुष्टि मजुगु पीईसीं धागु दु।
प्रकोपया शुरूइ गुलिखे देशय् सामाजिक लिसें शारीरिक दूरी कायम यायेगु , क्वारेन्टाइनय् च्वनेगु व मास्क तयेगु थज्याःगु निर्देशन लागू जुइमफूगु विज्ञप्तिं धयातगु दु ।
पीईसीया कथं थथे पत्रकार अप्व प्रभावित जुगु देशय् इक्वेडर न्हयःने लानाच्वंगु दु । अन म्होति नं ९ म्ह पत्रकार भाइरसया सिकार जुगु दु।
अथेहे संयुक्त राज्य अमेरिकाय् ८, ब्राजिलय् ४, बेलायत व स्पेनय् ३/३ सिइपि पत्रकारय् सङ्क्रमणया पुष्टि जुगु खः।<eot>आपालं मनूतसें हस्तरेखाया विषयस अःखः थुइकेगु यानाः वयाच्वंगु दु । हस्तकलाया विषयस गलत व अःखः थुइकाः वयाच्वंगुया हुनि गलत तरिकां सफुतिइ प्रकाशन याइगु, टेलिभिजन व संकिपातय्के प्रशारण व प्रदर्शन जूगु सामाग्रीतय्गु हुनिं जुयाच्वंगु खः ।
थन चर्चा यायेत्यनागु खः कि ल्हातय् अंग्रेजी ‘एम’ आकार दुपिं गुज्वःपिं व गथे जुइ ? गुम्ह मनूतय्गु ल्हातय् ‘एम’ आकार दुम्ह खः, उम्ह मनू विशेष प्रकारया मनू जुइगु शास्त्रय् न्ह्यथनातःगु दु । थुज्वःपिं मनूत अतिकं ज्ञानी व न्ह्याग्गु कथंया व्यापार व्यवसाय नं उत्कृष्ट तरिकां यायेफुम्ह धैगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
यदि थुज्वःगु ‘एम’ आकार छिगु प्रेमि वा प्रेमिकाय् दुसा थुज्वःपिं मनूत सदां थ्व खँ लुइकेत व सिइकेत तत्पर जुइ कि थः जोडीं थःलिसे गनं मखूगु खँ ल्हानाच्वंगु ला मदु धैगु । बाय् धोका बियाच्वंगु दु धैगु खँया निर्क्यौल यायेगुलि तत्पर जुइ ।
इपिं थःगु ब्यवसाय यानाच्वंगु साझेदार व सुं पासां धोखा बियाच्वंगु दु बाय् मखूगु खँ ल्हानाच्वंगु दुस धैगु खँया अनुमान सहज रुपं हे यायेफुपिं जुइ ।
थुज्वःगु ‘एम’ आकार यदि मिसातय्गु ल्हातय् दुसा उपिं मिसात मिजंतय्गु तुलनाय् अतिकं ज्ञानी व बुद्धिमानी जुइ, तर छुं उज्वःगु असान्दर्भिक हुनि व ब्यागलं ब्यागलं हुनितसें यानाः थुज्वःगु अवस्था म्हो जुइफु ।
थुज्वःपिं मनूतसें थःगु शक्ति पहिचान यानाः थःगु जीवनय् तःधंगु ह्यूपाः हयेगुलि जरुरी जू । इमिगु आवश्यकता व जिन्दगीइ प्राप्त याःगु महत्वपूर्ण अवसहत पहिचान यायेफूगु खण्डय् थुज्वःपिं मनूत अतिकं सुखी व खुसी जुइ ।<eot>असार १५ - वा उत्पादनय् वृद्धि–आत्मनिर्भरता व समृद्धि नारा थ्वयेकाः थौं १७ क्वःगू राष्ट्रिय वा दिवसलिसें सिनाज्या महोत्सव देन्यंक हनाच्वंगु दु।
थौं सकस्यां थःपिनि लोक सिनाज्याया म्ये हालाः बुँइ वा पीगु याइ। दच्छिन्यंक नयेत गाक्क वा सयेकेमाःगुलिं बुँज्या याइपिनि निंतिं थुथाय् तसकं लिमलाःगु ई खः।
सिनाज्याया इलय् थाकुक्क यायेगु ज्या लोमंकेत बुँइ ध्याचलं छ्वाकाः म्हिताः न्ह्यंपुकेगु चलन हलिंन्यंक हे दु।
थ्वहे झ्वलय् सिनाज्या याइपिन्सं शक्ति प्राप्ती यायेत धौ बजि नयेगु चलन नं दु। सिनाज्या इलय् धौबजि नल धाःसा म्ह सिचुकाः शक्ति सञ्चय जुइगु विश्वास यानातःगु दु। असार १५ यात नेपाःया समाजय् धौबजि नयेगु नखःकथं नं हनेगु याः। बुँज्या मयाइपिन्सं नं दच्छिइ छक्वः थौं छन्हु जक सां वा पीमाः धकाः बुँइ वनेगु चलन दु।
नेवाः समाजय् बुँज्या याइपिं न्हियान्हिथं म्हो जुयावंगु व बुँ नं मीगु ज्या जुया वनाच्वंगुलिं सिनाज्याया महत्व थूपिं नं म्हो जुया वनाच्वंगु दु। स्वनिगः दुने ल्यं दनिगु छुं प्रतिशत बुँ जक सां मीगु ज्या दिकाः आः ल्यंकेगु ज्या यायेमाः धकाः विज्ञ व सरोकार तइपिन्सं धयाहःगु दु।
देय् हे अन्न व बुँइ जुइगु उत्पादनय् परनिर्भरता अप्वया वनाच्वंगु इलय् थःपिनि हे बुँ ल्यंकेगु व उत्पादन यायेत हःपाः बीगु नीति सरकारीस्तरं हे हयेमाः धकाः सः नं थ्वयाच्वंगु दु।
नेपालय् मुक्कं ज्या यायेज्यूगु बुँ मध्ये ४७ प्रतिशत बुँइ जक बुँज्या जुयाच्वंगु दु। उकी मध्ये तराइ लागाया हिस्सा ७० प्रतिशतसिबें अप्वः दु।<eot>कोरोना भाइरसपाखें छन्हुं हे रुसय् ३८ हजारसिबें अप्वः संक्रमित जुयाच्वंगु इलय् चीनय् धाःसा ५२ म्हे जक न्हूपिं संक्रमित लुयावःगु दु ।
चिनियाँ समाचार संस्थां सोमवाः ब्यूगु जानकारी कथं लिपांगु २४ घौ दुने चीनय् ५२ म्ह जक न्हूपिं संक्रमित थप जूगु दु ।
न्हूपिं थप जूपिंमध्ये नं देय् दुनेपाखें हे संक्रमित जूपिं धाःसा ३२ म्ह जक दूगु राष्ट्रिय स्वास्थ्य आयोगं जानकारी ब्यूगु दु ।
आन्तरिक रुपं संक्रमित जूपिंमध्ये २५ म्ह लिओनिङ्या दुसा निम्ह हेइलोङजियाङ व छम्ह हेबेइ व युनानया खः ।
मेपिं २० म्ह धाःसा विदेशं वःपिंमध्ये खनेदूगु आयोगया अधिकारीपिन्सं जानकारी ब्यूगु दु ।
तर वहे इलय् रुसय् धाःसा ३८ हजार ४२० म्ह न्हूपिं संक्रमित खनेदूगु रुसी अधिकारीपिनिगु धापू दु । थ्वलिसें रुसय् कोरोना भाइरसपाखें आःतक संक्रमितपिनिगु मुक्कं ल्याः ९१ लख ९ हजार ९४ म्ह थ्यंगु दु ।
रुसय् लिपांगु ई मदिक्क औसतय् ४० हजार मनूत कोरोना भाइरसपाखें संक्रमित जूगु लुयावःगु दु । तर ४० हजारसिबें म्हो संक्रमित खनेदूगु सोमवाः स्वन्हुया दिं खः ।<eot>पित्याःयात प्वंगु म्हिचानापं छुं वास्ता दइमखु । अले पित्याःयात नाकाबन्दी, बन्द, जुलुस, हड्ताल, कफ्र्यू आदि नापं नं छुं मतलब दइमखु । पित्याःयात पित्याःनाप जक मतलव दइ । उकिं पित्याःनं थःके दुगु दक्व शक्ति पिकया वयागु प्वाथय् भ्वाः भ्वाः प्यंकाच्वंगु दु ।
पित्याःया रुप व तं खनाः व ग्यानाच्वंगु दु । पित्याःयात हेय्के थें वं छकः थःगु प्वाथय् जव ल्हातिं वास्यावास्या यात । तर पित्याः गनं माने जुइ धकाः ! झन झन व तःम्वल । पित्याःया ख्वाः छपातं ह्याउँसे मिंच्या थें जुयावल । व वाथावाथा कन । लिकसं च्वंगु करुवा कयाः वं लः घुतुघुतु त्वन । मिंथें च्यागु प्वाः छुं ईया लागि क्वलाकेत व सफल नं जुल ।
भचा लनां वं छक झ्याः चायेकाः छयं थःस्वया खुल्ला सर्गतय् स्वल । सर्गः खनेमदु । सगर्ः न्यंकः कुँ भुनाच्वंगु दु । सुपाँचं त्वपुनाच्वंगु दु ।
वयागु भुतू मच्यागु नं तःन्हु हे दत । वयागु भुतू नं कुँ पिहाँ मवःगु तन्हु हे दत । उकिं कुँ मवयेमाःगु खः । तर स्वनिगः न्यंकः थौंकन्हय् कुँया साम्राज्य स्थापना जुयाच्वंगु दु । सर्गःयात नुनाच्वंगु दु । वं छक मनमनं न्ह्यसः तल – ‘थ्व कुँ थुगुसी सुयात सुयात नुना छ्वइगु खः ?’
वं हानं लिफः स्वल । व हे ख्यूँसे च्वंगु कोठा । काय्, म्ह्याय्, कलाः, सकलें ख्वाःतुसे च्वंगु शून्यता दुने थसःपाया च्वंगु दु । वं स्यू, कोठा छगुलिं महाशून्यतां भुनातःगु दु । अय्सां वं महसूस यानाच्वन – कोठा छचालिं कोलाहल व्याप्त जुयाच्वंगु दु । कोठा छचालिं पित्याः ख्वाःपात आर्तनाद यानाच्वंगु दु ।
वं स्कूल जीवनय् महासामन्ती मानदेवया बाखं ब्वंने लंगु खः । थ्व भनं, वयागु विचाः भुतू मच्यासिनि वयागु छेँय् मानदेव दुस्वः वयेमाःगु नं खः । तर भुतू मच्यागु तःन्हु लिपा नं वयागु छेँय् मानदेव दुस्वः वःगु मखु । मानदेव थःगु लाय्कुलि हे मगनमस्त । सखे विदेशी अय्लाखय् धूत जुयाः वं वइगु दिंयात लोमंकेत स्वयाच्वंगु दु ।
थौं नं उपत्यका बन्द । शहर दुने थौं नं विरोध व आक्रोशया सः थ्वयाच्वंगु दु । शहरया थाय्थासय् टायर च्याकाः विरोध कार्यक्रम जुयाच्वंगु समाचार वयाच्वंगु दु । शहरया थीथी भागय् जुलुस पिहां वयाच्वंगु समाचार नं वयाच्वंगु दु । शहर दुनेया जीवन थप्प जूगु नं तःन्हु हे दये धुंकल । न्हि खानां न्हि नय्माःगु वयागु जीवनया घचाः चाः महिउगु नं तःन्हु हे दत । वं स्यू, परिवारया भरणपोषण यायेगु दायित्व वयागु खः । तर स्यूसां व लाचार ! ल्हा प्वःचिना व कोठाय् सुम्क च्वच्वंगु दु । सायद अथेहे जुयाः वया परिवारया पित्याःगु ख्वाःपातय्सं वयागु विरोधय् लासाय् गोतुला ‘आमरण अनसन’ यानाच्वंगु दु ।
– ‘हुतिहार, नामर्द ........... !’
कलाःया सः तायेदु थें जुयाः व लासा लिक वना कलाःम्हेसिया ख्वाः छकः स्वल । तर कलाःम्हेस्यां छुं धाःगु मखु । मिखा बन्द यानाच्वंम्ह, च्वनतुं । कलाःम्हेस्यां वयात स्वगु हे मखु । मानौं वं मौन विरोध यानाच्वंगु दु थः भाःतया विरोधय् ।
थ्व हे ईलय् पिने मंकाः सः तायेदत । व वना झ्याः चायेकाः सतकय् स्वल । सतक जायेक क्वबुइंचा वः थें मनूत वयाच्वंगु खन । सर्गः तज्याइ्थें च्वंक इपिं तःतसःलं हाला वयाच्वंगु दु – वीर शहीद अमर जुइमा । शहीदया म्हगसः पुरा जुइमा । वं हानं छकः सर्गःतय् स्वल । सर्गः न्यंकं नं कुँ जायाच्वंगु दु । अले हानं छकः वं उत्तर पश्चिम पाखेया लाय्कुलिइ मिखा ब्वल, लाय्कु छचालिं नं कुँ भुनातःगु दु । खने मदयेक सुपाँचं त्वपुनातःगु दु । सायद न्यनाः वनाच्वंगु थ्व कुँ थ्व पालय् सुयात सुयात जक नुनाः छ्वइगु जुइ ? वं हानं छकः थःगु मनय् खँ ब्याकल । ... छुं ई व घुरय् जुल । अले वाथाक्क दन । देनाच्वंपिं थः परिवारयात वं छकः क्वथीक स्वल । अले हथासं कुहांवना छ्वल । जुलुसय् मिसे जुया वं नं सः थ्वय्केत स्वल – वीर शहीद अमर जुइमा ! शहीदया म्हगस पूरा जुइमा ! तर थ्वया अखः वया म्हुतुँ मचायेक हे नारा थ्वल – ज्या याये दयेमा, नयेत्वने दयेमा, नयेत्वने याना म्वायेगु अधिकार दय्मा । वया लिकया वातावरण छझा शान्त जुल । तर थ्वपाखें अनभिज्ञ वं हानं सः थ्वय्केत सन । तर उबले हे अन गञ्जागोल जुल । मण्डले ! प्रतिगामी शक्ति ! ठोक, ठोक धइगु शब्दत गुञ्जायमान जुल । थ्व धुंकाः अनया स्थिति छु जुल, स्यूपिं सुं मन्त । क्वबुइँचाया भीडय् वयागु निरीह प्राण अथेंतुं तनावन ।<eot>जेठ ५ - गुल्मीया न्हांपाम्ह कोरोना संक्रमित ४१ दँया मिजंया स्वास्थ्य अवस्था गम्भीर जुगु रुपन्देहीया तिलोत्तमा मणिग्रामय् दुगु क्रिमसन अस्पतालं धागु दु । श्वासप्रश्वासया समस्या जुसेलिइ मदाने गाँउपालिका वडा ल्याः १ या वयकयात वंगु जेठ १ गते उपचारया लागि हगु व आईसीयूलय् तया वासः जुयाच्वगु अस्पतालं धागु दु । कोरोना पुष्टि लिपा थप उपचारया लागि वयकयात भैरहवायदुगु भीम अस्पताल यंकुगु दु।
भैरहवाय् च्वंगु प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाय् वयकया स्वाब परीक्षण जुगु खसाः सोमबाः वयकयात कोरोना संक्रमण जुगु पुष्टि जुगु खः । संक्रमणया पुष्टि लिपा क्रिमसन अस्पताल सिल यागु दुसाः वयकया सम्पर्कय् वपिनिगु स्बाब परीक्षणया लागि स्वास्थ्यकर्मीया टोली परिचालन यागु दु।<eot>येँ -येँ महानगरपालिकाया गुक्वःगु अधिवेशन थ्व हे वइगु असारया २ गतेनिसें न्ह्याइगु जूगु दु । अधिवेशन स्वयां न्ह्यः च्वंगु कार्यपालिकाया बैठकं उगु मिति क्वःछिउगु खः ।
येँ महानगर प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यया अध्यक्षताय् राष्ट्रिय सभागृहय् आः नकतिनि च्वंगु ६१ क्वःगु कार्यपालिकाया बैठकं वइगु असार २ गते गुक्वःगु अधिवेशन यायेगु मिति क्वःछिउगु खः ।
कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) रोकथाम, नियन्त्रण व न्यूनीकरणया निंतिं येँ महानगरं न्ह्याकूगु थीथी ज्या व गतिविधिया बारे समीक्षा यायेत च्वंगु कार्यपालिकाया बैठकं असार २ गते येँ महानगरया गुक्वःगु अधिवेशन यायेगु मिति क्वःछिउगु खः । अधिवेशनया न्हापांगु दिंकुन्हु आर्थिक दँ ०७८÷७९या नीति तथा कार्यक्रम पेश जुइगु येँ महानगरं न्ह्यथंगु दु ।
उगु इलय् येँ महानगर प्रमुख शाक्यं वइगु आर्थिक दँय् यायेमाःगु ज्यायात योजनाया रुपय् संकलन व वडा समितिया बैठकं प्राथमिकीकरण यानाः छ्वया हयेत वडाअध्यक्षतय्त इनाप यानादिल । वडा समितिया बैठकय् स्वयत थः नं उपस्थित जुयाः छुं सयेकेगु इच्छा दु धासें येँ महानगर प्रमुख शाक्यं वडा समितिया बैठक च्वनीगु इलय् थःत नं सःतेत इनाप यानादीगु दु ।
कार्यपालिकाया उगु बैठकं कोभिडया महामारी नियन्त्रणया निंतिं येँ महानगरपाखें आतक न्ह्याकूगु थीथी ज्याया अनुमोदन नं याःगु खःसा कोरोनाया महामारी पनेत जूगु ज्याया विषयय् कार्यपालिकाया दुजःपिं न्यनादीगु न्ह्यसःया लिसः नं प्रमुख शाक्यं बियादीगु खः । वय्कलं धयादीगु दु, ‘थुगुसी महानगरपाखें सरकारी व सामुदायिक अस्पतालया क्षमता, पूर्वाधार विकास, आवश्यक स्वास्थ्य सामग्री लगायतया ज्याय् ग्वाहालि यानागु दु । मानवीयता व मानव जीवन रक्षाया निंतिं यायेगु ज्या सशर्त जुइमखु । उकिं महानगरं याःगु ज्या निःशिर्त खः ।’
बैठकय् महानगरं वडास्तरय् संचालन यायेत्यंगु खोप केन्द्र, कोरोना संक्रमितया व्यवस्थापनया निंतिं आइसोलेसन संचालन, एम्बुलेन्स संचालन लगायतया विषययात कयाः २ वडाअध्यक्ष राजेन्द्रकुमार श्रेष्ठ, ४ वडाअध्यक्ष मोहन विष्ट, ५ वडाअध्यक्ष रमेश डंगोल, ७ वडाअध्यक्ष शुद्धकुमार डंगोल, १० वडाअध्यक्ष रामकुमार केसी, १५ वडाअध्यक्ष ईश्वरमान डंगोल, २३ वडाअध्यक्ष मचाराजा महर्जन व २५ वडाअध्यक्ष नीलकाजी शाक्यं थःथःगु धारणा तयादीगु खः ।<eot>गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) या न्वकु बद्री केसीइ मस्कोय् कार्यरत ६१ दँया डा .महेश श्रेष्ठं शनिबाः कोराना भाइरसबिरुद्धया भ्याक्सिन कागु जानकारी बियादिल ।
नेपाःया सल्यान छेँय् जुम्ह श्रेष्ठया नां रसियन सरकारपाखें अनलाइनय् लक्की ड्र मार्फत ल्यगु खः। सरकारं न्हापागु चरणय् ३० द्वःम्हसित भ्याक्सिन बिइगु घोषणा याःगु खः । डा केसीया कथं श्रेष्ठयात ३० द्वःम्ह मध्येय् ल्यगु खः।
श्रेष्ठयात कोरोना भ्याक्सिन बिइ न्हय् वयकया फुक्कं स्वास्थ्य परीक्षण याःगु खः। न्वकु केसीया कथं थ्व भाक्सिन निशुल्क जुगु व निदँया लागि कोरोना भाइरसपाखें बचे याइ।
न्वकु केसीं कोरोना भाइरसबिरुद्ध न्हापागु भ्याक्सिन कायेदुगुलिइ लसता प्वकुसे श्रेष्ठया स्वास्थ्य अवस्था सामान्य जुगु धयादिल।
थ्वया न्हय् नेपाःया लागि रसियन राजदूत एलेक्सी नोभिकभं रुसं विकास यागु कोरोना भ्याक्सिन नेपालयात प्राथमिकता तया बिइत तयार दु धयादिगु खः।
वयकलं रसियां विकास याःगु कोरोनाया भ्याक्सिन हलिन्यकं अर्डर वयेधुक्कुगु धासें नेपालं चाहे जुया याकनं उपलब्ध याकेत पहल यायेगु घोषणा यानादिगु खः।<eot>राजधानी कम्पाला सिवें छुं पिने विद्रोहीया अखडाय् हताःया झ्वलय् धर्मगुरु शेख मुहम्मद अब्बास किरेभु सीगु खः । सुरक्षाकर्मीं कयेकुगु गोलीं लाना वयेक सीगु युगाण्डाया अधिकारीतयेसं न्ह्यथंगृु दु ।
अब्बास किरेभु युगाण्डाय् मुस्मां समुदायलय् लोकप्रिय जुयादी । वयेकया नेतृत्वय् दूगु अतिवादी पुचःलं ‘एलाइड डेमोक्रेटिक फोर्सेस– एडिएफलिसे जाना वंगु मंगलबाः कम्पालाय् आत्माघाति विष्फोट याःगु युगाण्डा सरकारया दावी दु ।
उगु विष्फोटय् ४म्ह सीगु खः । वयांलिपा सुरक्षाकर्मीतयेसं अतिवादी विरुद्धया खोजी अभियान तच्वयेकुगु खः । सन् १९९० या दशकय् गठन जूगु विद्रोही पुचः एडिएफ आः प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगोय् आश्रय कयाच्वंगु दु ।
सन् २०१९ य् इस्लामिक स्टेटलिसे आवद्ध जूगु थुखे थुगु संगठनं कंगो, युगाण्डा लिसेंया देशय् हताः यानावःगु दु ।<eot>येँ- येँ महानगरपालिका वडा नं. २३ ओमबहाःस्थित त्वाः खलः ओमबहाःया त्वाःछेँया जग स्वनेगु ज्या जुल । येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं जग स्वनादीगु खः ।
येँ मनपा प्रमुख शाक्यं मूर्त, अमूर्त सम्पदाया पुनःनिर्माण, संरक्षण, संवद्र्धन यायेगु ज्या महानगरपालिकाया खः धासें माग जूकथंया सकतां योजनाय् महानगरपालिकां आर्थिक दायित्वया भारवहन यानागु दु धयादिल ।
‘झीगु सम्पदाया संरक्षण झीसं हे यायेमाः, थुकियात ल्यंकेगु दायित्व नं झीगु हे खः’, येँ मनपा प्रमुख शाक्यं धयादिल, ‘थ्व दायित्वयात थुइकाः थःपिंसं भूमिका म्हिता वयाच्वनागु दु । यदि जिमिसं यानाच्वनागु ज्याखँय् चित्त बुझे मजूगु वा थुइके मफुगु छुं दुसा सहलह यायेत झासँ । तर खँ मथुइकुसे न्ह्यःने लाःथे नवानाबिल धाःसा उकिं मेगु अर्थ लगे जुइ । भ्रम ब्वलंकेगु ज्या यानादीमते ।’
रानीपुखूया सन्दर्भय् नं अथे जूगु व आः वयाः कमलपुखूया विषयय् नं उकथं हे भ्रम न्यंकेगु ज्या जुयाच्वंगु धासें वय्कलं शहरी लागाया दुनेया पहिचान धइगु हे अनया मूर्त अमूर्त सम्पदा व जीवन्त संस्कृति जूगुलिं सम्पदाया सवेदनशीलायात थुइकाः प्रतिक्रिया बियादीत नं इनाप यानादिल ।
वडाअध्यक्ष मचाराजा महर्जनं वडा दुने माग जुयाः वइगु छुं नं कथंया योजनायायात थातिं तयेगु ज्या जुइमखु धासें सम्पदा बचे यायेत, शहरी सुविधा थ्यंकेत व विपदया इलय् प्रतिकार्ययया ज्या यायेगु दुनेया शहरी लागाया दुनेया वडाया प्राथमिकताय् लाःगु ज्या खः धयादिल । त्वाःछेँपाखें जग्गा न्यानाः प्राप्त याःगु ३ आना जग्गाय् प्यतँत्या तल्लाया उगु छेँ १ करोड ३९ लाख लागतय् निर्माण यायेत्यंगु खःसा निर्माण पक्षं खरिद प्रक्रियाय् ८६ लाखं निर्माण यायेगु कबुल याःगु व वहे कथं सम्झौता नं जुइधुकूगु ज्याझ्वलय् जानकारी बिउगु दु ।<eot>खय्तला मथुरा साय्मि वरिष्ठ बाखं च्वमि व नां जाःम्ह उपन्यासकार खः । वय्कःयागु कृतियाबारे जिं छुं च्वयेगु धइगु सुद्र्यया न्ह्योने मत क्यने थें जक खः । सरं तःक्वमछि “राप” उपन्यासया बारे थःयात ताःगु च्वया बिउ धकाः इनाप याना दिइगुलिं सरया आज्ञा शिरोपरय् तयाः थ्व दुःशाहस जिं यानाच्वना ।
मथुरा सरया च्वसां पिज्वगु बाखं उपन्यासत दक्वः धइथें जिं ब्वना । वय्कयागु च्वसुया भाषा, खँत्वा व शैलीं दक्कले अप्वः जित प्रभावित यागु दु । वय्कया भाषा सरल जुइ, शैली हिसी दयेक छ्यला दिइ । खँत्वाः तसकं चटक्क च्वना ब्वने बले न्ह्याइपुसे च्वं, सलल वं । जित थ्व “राप” उपन्यास ब्वनाबले तागु खँ थन छसिकथं न्ह्यथना च्वना ।
१) नीतियात वया थः माजु व बाजुं थः भौयात दुःख मजुइमा वयागु जवानी बरबाद मजुइमा धका थः म्ह्याय् भाःपिया थः काय्या पासा “आकार”नापं इहिपा याना बिइगु क्वछिना बिल । थ्व खँय् नीतियात नं छुं आपत्ति दुथें थन खनेमदु । यदि दुसा न्हापा हे विद्रोह याके माःगु खः । अथेसां “आकार”यात नीतिं लिपा अस्वीकार यायेमाःगु छाय् ? निती व वया माजु बाजुं थःपिनिगु सेवा याकेया लागिं आकारयात जन्म ब्युपिं बुराबुरी व ल्वगीपिं मांअबु त्वता थःपिनिगु छेँय् घरज्वाईं (अझ दास हे धाःसां पाइमखु जुइ) च्वं वाः धकाः गथे धायेफूगु ? अथेहे थः मांअबु छेँ व्यापार व्यवसाय दुम्ह आकारं नं न्हापा हे अज्यागु प्रस्ताबयात नीतिया यौवनलिसे म्हितेगु नियतं स्वीकार यात । लिपा थःगु परिवार व व्यवसाय स्वयेमाःगु त्वहः तयाः नीतियात हे थःगु छेँय् यंकेगु बिचाः यात ।
२) थःभात लुमंका आकारया मतिना तक्कं अस्वीकार याःम्ह नीतिं हाकनं थः भातया ख्वाः जक ज्वला मेगु सकतां पाःगु जक मखु नियत नं बांलाम्ह मखु, कला मस्त नं दुम्ह धकाः सीक सीकं रासननापं बार बार नापलाना च्वन । उलि जक मखु हिराया अंगु तक्कं उपहार काल । लिपा छम्ह भ्वातिं “लुचि”या खँ न्यना सती साबित्री धइगु प्रमाणित याकेत अंगु लित ब्युवन । व नं थज्यागु ईलय् कि रासनया कला व मस्त विदेशय् दुर्घटनाय् मृत्यु जुया दुःखं च्वना च्वंगु अवस्थाय् । गुगु ईलय् ला सान्त्वना, हौसला व श्रद्धाञ्जलीया शब्द प्वंका मानवता ब्वयेमाःगु ई खः । अथेहे लुचि थःहे नं छम्ह मचाया मां जुइधुंका हाकनं मेम्ह मिजंनापं जुयाच्वंम्हं नीतियात धाःसा अर्ति उपदेश बियाच्वन । थुकिं याना सीदु कि उपिं भिंम्ह मनुया नकाव पुनाःतःपिं बेरुपी व द्वैतचरित्र दुपिं खः धका ।
३) थुगु उपन्यासय् नीतिं थःगु रुप व चालचलन मनूपतिकं हिलाच्वंगु दु । वं दक्वः धइथें पात्रतय्त थःगु छेँय् तयाः दास याना थःगु पतिंचाय् प्याखं हुइकेत कुतः यानाच्वन । थःगु इच्छा पूमवनकी उम्ह पात्रयात ईब्य हे मस्वसे अस्वीकार यायेगु वा हाकुतिना छ्वयेत तक्कं लिफः मस्वः । गथेकी आकारयात तसकं स्वत्तुमत्तु स्वःगु हित्तुमत्तु हिइका नित्तुमत्तु निइका भराय् हाकःगु चिठ्ठी च्वया अस्वीकार यातसा, रासनयाके हिराया अंगु तक्कं उपहार कायेधुंकूम्ह नीतिं लिपा वनाः दुःखगु ईलय् वयात अस्वीकार याःवन । थुगु उपन्यासय् उलिमछि कुतः यातं नं सुं पात्रं हे सुयातं थःगु बसय् तय्त सफल मजुगु धइगु नं थनदुपिं पात्रतय्गु बिडम्बना हे धायेमाली ।
४) नीतिं थः भातया चिं थःम्ह हे याक काय् “उदय” व नं शारीरिक अपाङ्गता दुम्ह थःहे मचायात धाःसा ज्याया व्यस्तताया त्वहः तयाः थःलिसे तापाका छम्ह भ्वातिंया मिजं “कुलमान” व म्ह्याय्मचा “सरस्वती”यात धाःसा थःगु छेँय् तयेहःगु धइगु गुलि तक्क पाय्छिगु खँ खः ?
५) छम्ह भ्वातिं लुचियात वया मिजंनापं नीतिं बांलाक ईहिपा याना ब्युगु खँ स्वयेबले तसकं अस्वाभाविक खनेदु । कारण लुचि इमिगु छेँय् मचांनिसें अथवा न्हापांनिसें च्वना च्वंम्ह नं मखु । न त थःथिति हे खः । अन ज्या यायेत वःगु दच्छि निदँया दुने लुचियात अपाय्सकं झःझः धायेक यःम्ह मिजं (कुलमान)नापं इहिपा याना ब्युगु धइगु खँ पत्या याये थाकु । व नं लुचि नःलिम्ह नं मखये धुंकल । छम्ह मचाया मां जुइधुंकूम्हेसित । तर थुके नं नितीया स्वार्थीपन खना । छाय्धाःसा वं जिन्दगीभरया लागिं थःगु छेँय् दास यानातय्त इहिपाया भ्वय् खर्च याना मू पूगु खनेदु ।
थुगु उपन्यासया प्रत्येक धइथें पात्रतय्के स्वार्थीपन दु नुगः मदु, न त मातृत्व दु, न मानवता धइगु हे दु । इमान्दारीता व आर्दश नं गनं मखना । दक्वसियां थःथःगु स्वार्थ जक पूवंकेत स्वयाच्वंगु खना । आकारं व रासनं नीतिया यौवनलिसे जक म्हितेगु कुतः याना वयागु दुःखय् धाःसा साथ बीइत तयार मजु । अथेहे नीतिं नं थःगु प्याचाया राप पनेगु नितिं जक इमिगु सहारा कयाच्वंगु खनेदु ।
थःगु जिन्दगी व आर्दशया नितिं कतःयागु आत्मसम्मानय् चोट लाका मनुत गुलि स्वार्थी जुइफूगु धइगु खँ थुकिइ क्यनातःगु दु । मानवता धइगु मदया वनाच्वंगु थांैकन्हय्या समाजया मनूतय्गु ख्वाःपायात थुगु उपन्यासया पात्रतय्गु पाखें ब्वयेफूगु मथुरासरया खुबी खः धायेमाः ।<eot>ख्वप- थुगुसीया मोहनिया निंतिं नवदुर्गा द्यःयात खःम्येय् थ्यंके हःगु दु । वंगु विहीवाः नवदुर्गा द्यःयात द्यःछेँय् खःम्येय् थ्यंके हःगु खः । दँय्दसं मोहनिया नवमिया न्हिकुन्हु थनया नवदुर्गा द्यःयात खः म्येय्यात जात्रा यानाः बलि बीगु चलन दु ।
परम्परा व जात्राया विधिविधानकथं वंगु गथांमुगःचह्रे कुन्हु हे खःम्येय् नवदुर्गा द्यःयाथाय् थ्यंके हयेमाःगु खः । थ्वकुन्हु खःम्येय् नवदुर्गा देगलय् हयाः नकिमय् चिइमाःगु परम्परा दु । तर थुगुसी द्यःछेँया नकिं ल्ययेगु विवादया कारणं खःम्येय् हयेगु ज्या लिज्याः वंगु खः ।
ख्वप नगरपालिका वडा नं. ४ छेँ जुयाः थौंकन्हय् सूर्यविनायक नगरपालिकाय् च्वनाच्वंम्ह लक्ष्मण छुँजुं थुृगुसी नवदुर्गा द्यःया निंतिं खःम्येय् छानादीगु खः । छुँजुं द्यःयात छाःगु खःम्येय् वंगु विहीवाः नवदुर्गा द्यःया नकि इन्दिरा बनमालां पुजा यानाः देगलय् लसकुस यानाः दुकाःगु खः । नवदुर्गा द्यःया निंतिं हःम्ह खःम्येय् आः वइगु मोहनिया नवमि (स्याक्वत्याक्व) तक नकिं बनमालां हे सुसाःकुसाः यायेगु ज्या यानादी ।
खःम्येय्यात महिषासुर राक्षसया प्रतीककथं कायेगु याः । मोहनिया नवमिकुन्हु महिषासुर राक्षसया प्रतीक खःम्येय्यात नवदुर्गा देगलंनिसें जात्रा यानाः ख्वप नगरपालिकाया ब्रम्हायणी पीठय् यंकाः बलि बीगु चलन दु । तुलजा भवानीं महिषासुर राक्षसया बध याःगु मान्यताकथं खःम्येय् बलि बीगु याना वयाच्वंगु खः । नवदुर्गा द्यःयात छाइम्ह खःम्येय् घाः, खू मजूमह, निख्खर हाकुसे च्वंम्ह जुइमाः धइगु मान्यता दु ।
लुमंकेबहजू नवदुर्गा द्यःछेँया नकिं ल्ययेगु विवादया कारणं जात्रा व प्याखं संचालनय् तकं समस्या वःगु खः । लिपा सम्बन्धित खलः, पुचःलिसें स्थानीय जनप्रतिनिधि दथुइ जूगु सहलह लिपा छगू सहमति कायम यानाः बनमालायात नकिं ल्यःगु खः ।<eot>एजेन्सी- अफगानिस्तानया तालिबान सरकारं मिस्ततय्त थप प्रतिबन्धया घोषणा याःगु दु । तालिबान सरकारं मिस्तय्सं टेलिभिजनय् प्रसारण जुइगु नाटकय् म्हिते मदइगु नियम हःगु दु । अथे हे मिसा पत्रकार व टेलिभिजनय् मिसापिं प्रस्तोतातय्सं छ्यं त्वपुइगु (हिजाब) अनिवार्य याःगु दु ।
तालिबानतय्सं सत्ता कायेधुंकाः मिस्तय्त नं अधिकार बीगु धाःसां व्यवहारय् धाःसा खनेदयाच्वंगु मदु । अझ तालिबानतय्सं मिस्तय्त थप प्रतिबन्ध तयावयाच्वंगु दु । तालिबानया मिसा मस्त स्कुल वनेखनाच्वंगु मदु । थुखे तालिबानया मिसा कासामितय्त नं प्रतिबन्ध तये धुंकूगु दु ।
अफगानिस्तानया टेलिभिजन च्यानलया निंतिं तालिबान सरकारं च्यागू नियम जारी याःगु दु । नियमकथं इस्लाम वा शरिया कानुन एवं अफगान मूल्यमान्यताया विपरीत फिल्म वा कमेडी सिरियल क्यनेदइमखु । धर्मयात अपमान याइगु व आम अफगान नागरिकयात अपमान जुइगु हास्य व न्ह्यइपुगु ज्याझ्वलय् नं प्रतिबन्ध तःगु दु । विदेशी संस्कृतियात प्रचार याइगु फिल्म क्यनेदइ मखु । अफगानिस्तानया टेलिभिजन प्रसारण जुयावयाच्वगु अप्वः थें विदेशी नाटकय् मिस्तय्त मुख्य पात्र दयेकातःगु दु ।
अफगानिस्तानया पत्रकारतय्गु संस्थाया दुजः हुजातुल्लाह मुजाद्देदीं तालिबानं टेलिभिजनय् हःगु प्रतिबन्ध अनपेक्षित जूगु व नियम व्यवहारिक मजूगु धाःगु दु । नियम लाःगु जुल धाःसा टेलिभिजन च्यानल बन्द जुइगु नं मुजाद्देदी धाःगु दु ।<eot>येँ – पाटन संयुक्त क्याम्पसं घरजग्गा कर मपूगु खँ सीदुुगु दु । क्याम्पसं छेँ दँसांनिसें पुलेमाःगु घरजग्गा कर आः तक नं मपूगु खँ यल महानगरपालिकाया प्रमुख कर अधिकृत दिलराज शाक्यं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादीगु दु । क्याम्पसं दयेकूगु उगु छेँय् थौंकन्हय् लाबिम मल चले यानाच्वंगु दुसा उगु मलय् दुगु आपालं पसः नं मनपाय् दर्ता मजूगु जानकारी वय्कलं बियादीगु दु ।
अथेहे यलया थीथी क्याम्पस, अस्पताल, स्कुल, पार्टी प्यालेस, रेष्टुरेन्ट व होटल व्यवसायीतय्सं नं मनपायात पुलेमाःगु कर पुलेत आनाकानी यानाच्वंगु दु । शाक्यया कथं थौंकन्हय् यल मनपाया १५ प्रतिशत जनतां जक घरबहाल कर पुलाच्वंगु खनेदु । वय्कःया कथं थज्याःगु घरबहाल कर पुलाच्वंगु आपालं धइथें चीधंपिं करदाता जक खः ।
यल मनपां थुगु आर्थिक दँय् घर बहाल करपाखें १ अर्ब १६ करोड तका कर म्हयेगु आज्जु तयातःगु खःसा आः तक ४६ करोड तका जक कर संकलन जूगु जानकारी नं वय्कलं बियादीगु दु । मनपां आज्जु कथं कर म्हये मफयेवं मनपाया घोषणा यानातःगु विकास निर्माणया ज्याय् तकं लिच्वः लाइगु खनेदुगु दु ।
अथेहे मनपाया प्रवक्ता राजु महर्जनं घरबहाल कर म्हयेगु निंतिं २९ गू वडाय् अभियान न्ह्यायेधुंकूगु जानकारी बियादिसें आः थीथी योजनाया ज्या जुयाच्वंगुलिं आःयात अभियान छुं ई लिपा जक न्ह्याइ धयादिल ।
प्रवक्ता महर्जनं बियादीगु जानकारी कथं मनपाया २९ गू वडाय् थीथी योजना दयेकाः ज्या न्ह्याकेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । वय्कःया कथं नगरस्तरीय, सम्पदा व वडास्तरीय विकास निर्माण यायेगु निंतिं सम्झौता यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।<eot>यलया सातदोबाटोय् च्वंगु एन्फा कम्प्लेक्सय् सोमवाः जूगु कासाय् महालक्ष्मी नगरपालिकायात ५–३ गोल अन्तरं बुकाः गोदावरी नगरपालिकां न्हापांगु जीत दर्ता याःगु खः । गोदावरीया जीतय् दावा डोल्मा लामा ाव एस्थर तामाङं निगु निगू गोल याःगु खःसा यान्जोम रोकायाया नामय् छगू गोल दर्ता जूगु खः ।
महालक्ष्मी नगरपालिकाया कप्तान सरु राई नं निगू व पूजा लामां छगू गोल याःगु खः । जीतलिसें गोदावरी नगरपालिकां स्वंगू कासाय् स्वंगू ल्याः मुंकूगु दु ।
महालक्ष्मी नगरपालिाकाया थ्व मदिक्क स्वंगूगु हार खः । समूह ए स दूगु निगुुलिं टिम पिहाँ वनेधुंकूगु दु । कासाय् ३१ गू टिमं धेंधेंबल्ला यानाच्वंगु दु ।
सहभागी टिमयात एन्फां थीथी झिगू समूूहय् ब्वथःगु खः ।
कासाया विजेता व उपविजेता टिम राष्ट्रिय लिगय् छनोट जुइ । कासाया विजेता टिमं न्यागू लख व उपविजेतां स्वंगू लख तका दां सिरपाः कायेखनी ।<eot>एजेन्सी÷ सोमालियाय् खडेरीया कारणं खाद्य संकट जूगु दु । सोमालियाय् न्हियान्हिथं नागरिकतय्त खाद्यन्नया अभाव जुयाच्वंंगु दु । सोमालियाय् च्वंगु संयुक्त राष्ट्रसंघीय मानवीय निकायं बिउगु जानकारीकथं खाद्य संकट न्हियान्हिथं अप्वःया च्वंगु दु ।
निकायं बिउगु जानकारीकथं सन् २०२२ या मे महिनातकया दुने थ्व समस्या झन् अप्वयावनी । इलय् वा मवःगुलिं देयन्यकं सुख्खा जूगु व थुकिं यानाः आतक १७ म्ह सिबें अप्वः मनूत प्रभावित जुइधुंकूगु व सन् २०२२ या मे तकया दुने ३५ लाख मनूत प्रभावित जुइगु संयुक्त राष्ट्रसंघीय मानवीय निकायं जानकारी बिउगु दु ।
थ्व हे दँया अप्रिल महिनानिसें बांलाक वा मवयाः उब्जनी मजूगुलिं खाद्यान्न उत्पादन जुइमफुगुलिं खाद्य संकट जूगु खः । सोमालियाया सरकारं अप्रिलय् संयुक्त राष्ट्रसंघीय मानवीय निकायया अधिकारीत लिसे खँल्हाबल्हा याना खडेरीं यानाः खाद्य संकट जूगु घोषणा याःगु खः ।
निकायं विदेशी देय् व दातातय्त ग्वाहालि यायेत नं इनाप यायेधुंकूगु दु । निकायं इलय् हे ग्वाहालि मयात धाःसा अवस्था गम्भीर जुइगु नं धाःगु दु ।<eot>दोलखाया लामाबगर केन्द्रबिन्दु जुया ४ फुति १ रेक्टर स्केलया भ्वखाय् ब्वःगु खः । भ्वखाय् सुथसिया ९ ता ई जुया ५३ मिनेटलय् ब्वःगु धकाः राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रं धागु दु ।<eot>येँ(नेपालभाषा टाइम्स)÷येँ देय्या नांजाःगु मरुसतः (काष्ठमण्डप) या पुनर्निर्माण क्वचाःगु दु । मरुसतः पुनर्निर्माण जुयाः आः सामान्य पेटी दयेकेगु ज्या छगू जक ल्यं दनि । फयांफछि थ्वहे मंसिर महिनाय् थुकिया उलेज्या यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । मरुसतः पुनर्निर्माण यायेत गठन जूगु काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया थौं च्वनीगु बैठकं मरुसतः उलेज्याया मिति समेत क्वःछीफुगु खँ धाःगु दु ।
मरुसतःया पुनर्निर्माण सम्पन्न जुयाः आः पेटी व सिँयागु छुं भचा ज्या जक याये ल्यं दनि । थ्व ज्या छन्हु निन्हुं क्वचाइ । वयां लिपा पुनर्निर्माण समितिपाखें सम्बन्धित निकाययात हस्तान्तरण यानाः उलेज्याया तयारी याइ ।
काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिया नायः लिसें उगु क्षेत्रपाखें निर्वाचित बागमति प्रदेशया सांसदं राजेश शाक्यं कनादीकथं मरुसतः दयेकेगु लागिं मुक्कं ११ करोड ५० लाख तका दां खर्च जूगु दु । थ्व फुक्कं दां येँ महानगरपालिकां उपलब्ध याकूगु खः । येँ मनपां थीथी चरणय् समितियात थ्व दां लःल्हाःगु खः । आः ल्यं दुगु ज्या यायेत मेगु ध्यबा आवश्यक मजूगु खँ वय्कलं कनादिल ।
वि.सं. २०७२ सालया तःभुखाचय् लानाः सरुसतः पाःताः जुइक दुंगु खः । वयां लिपा पुरातत्व विभागं मरुसतः दयेकेगु लागिं याःगु लगत इष्टिमेट कथं थुकी १९ करोड ८० लाख तका खर्च जुइगु ल्याःचाः पिहां वःगु खः । अबलय् विभागं याःगु अनुमान स्वयां ७ करोड ५० लाख तका कम ध्यबां मरुसतः पुनर्निर्माण जूगु दु । समुदायपाखें ज्या यायेबलय् थथे लागत कम जुइगु खँ समितिया नायः शाक्यं कनादिल ।
मरुसतः दयेकेगु लागिं वि.सं. २०७५ वैशाख १८ गते पुनर्निर्माण समिति नीस्वंगु खःसा वयां लिपा कार्तिक २२ गते न्हूदँया लसताय् लाकाः मरुसतः पुनर्निर्माणया ज्या शुरु याःगु
खः ।
येँ देय्या ऐतिहासिक सम्पदा कथं नांजाःगु मरुसतः थनिं १२०० दँ न्ह्यः दयेकूगु अनुमान याःगु दु । तर आः पुननिर्माण जूगु मरुसतः म्होतिं नं २००० दँ तक छुं मजुइगु दावी समितिया सचिव गौतम डंगोलं यानादिल । तर उकिया लागिं इलय् ब्यलय् मर्मत सम्भार धाःसा जुयाच्वने माःगु खँ धाःगु दु । आः मरुसतः पुनर्निर्माण लिपा गबलय् गबलय् गय् यानाः मर्मत सम्भार यायेगु धइगु खँ मिति व विधि समेत च्वयाः सम्बन्धित निकाययात हस्तान्तरण यायेगु खँ नं धाःगु दु ।
पुनर्निर्माण समितिया मुँज्या थौं मरु सतलय् हे च्वनेत्यंगु दु । मरुसतलय् हे च्वनेत्यंगु थ्व न्हापांगु मुँज्या खः । थुकिं उलेज्याया मिति बारे सहलह याइगु खा धाःगु दु ।<eot>दँय् दसं फूलपातीनिसें नवमीतक तलेजुइ ५४ दुकुचा, ३२ मे व ३२ हेँय् बां बिइगुलिइ थुगुसिइ थाैं अथे मयासें पूजा जुगु मूल नाइके नरेन्द्रप्रसाद जोशीं धयादिल। तलेजुइ राजोपाध्याय, जोशी व कर्माचार्य पुजारीतयसं नैक्यां व हेँय् खेँय् छाःया पूजा याःगु वयकलं धयादिल।
गुठी संस्थानया खर्चय् जुयावयाच्वंगु बाँ बिइगु परम्परा थुगुसिइ कोरोना भाइरस सङ्क्रमणया कारणं दिउगु खः।
तलेजुयात मूःचुकया आगमय् विज्याकिगु परम्परा नं दिउगु दु। थुगुसिइ तलेजुयात द्यःछेँय् आगमय् विमज्याकुगु मूल नाइके जोशीं धयादिल। अथेहे थुगुसिइ कुमारीयात क्वाठण्डौंय् दुगु कुमारीछेँय् हे विज्याकातःगु दु। कुमारी माजुयात फूलपातीनिसें तलेजुइ विज्याकिगु परम्परा दुसाः नं थुगुसिइ अथे मजुल। थुगुसिइ कुमारीमाजु जीविका बज्राचार्ययात क्वाठण्डौँय् हे विज्याका पूजा याःगु खः।<eot>पुस २६ - मध्यपुर थिमि नगरपालिकाया गठ्ठाघरय् शनिबाः बहनी निगः मोटरसाइकल न्याना छम्ह सिगु दुसाः छम्ह तच्वकं घाःपा जुगु दु।
प्रदेश ३–०२–००४ प ७३२४ व बा ५३ प ९८६४ ल्याःया मोटरसाइकल न्याना ७३२४ ल्याःया मोटरसाइकल चालक उदयपुर छेँय् जुया थुथाय् ख्वपय् च्वनावयाच्वम्ह २२ दँया मनराज राई सिगु खः।
वयक वासःया भझ्वलय् काठमाडौं मेडिकल कलेज सिनामंगलय् सिगु खः। दुर्घटनाय् लाना घाःपा जुयादिम्ह वहे मोटरसाइकलय् ल्यूने च्वनावम्ह ख्वपया २४ दँया मणीकला राईया काठमाडौँ मेडिकल कलेजय् वासः जुयाच्वगु दु ।<eot>पश्चिम बंगालया छम्ह मनुखं डिस्कभरी च्यानलं वइगु ‘म्यान भर्सेस वाइल्ड’ टिभी शोपाखें ‘प्रेरणा’ कयाः म्वाःपिं न्याँ व की नयेगु यानाहल ।
२५ दँया राजकुमार दास नांयाम्ह थुम्ह मनुखं उगु टिभी शोपाखें थःगु नयेगु–त्वनेगु बानि हे हीकेवं आपालं मनूतय् ध्यान थःपाखे साःगु दु ।
वयात ‘म्यान भर्सेस वाइल्ड’ तसकं यःगु टिभी शो जुयाच्वन । उगु शोलय् साहसी बियर ग्रिल्स पृथ्वीया दुर्गम थासय् वनीबलय् अन म्वायेगु निंतिं म्वाःपिं सर्प, म्हालयकाय्चा, माकःचा, की लिसें सीपिं जनावरया ला नयाः थःगु यात्रा न्ह्याकी ।
राजकुमारया कथं ६–७ दँया उमेरंनिसें बियर ग्रिल्सयात म्वाःपिं जन्तु व की नःगु स्वयाच्वनागु व थम्हं नं उकथं हे नयेगु बिचाः वःगु खः । न्हापांखुसिइ तसकं थाकुसां लिपा जूलिसे म्वाःपिं न्याँ व की नयेबलय् मजा वःगु राजकुमारं धाःगु दु । राजकुमारं आःया न्हिच्छियंकं हे च्याकः–झिकःतक की व म्वाःपिं न्याँ नयेगु यानाच्वंगु दु ।
राजकुमारया कथं थःगु नयेगु त्वनेगु थुगु ‘असाधारण’ बानियात स्वयाः जीविकोपार्जनया नं न्हूगु लँपु चालीगु आशा दु ।<eot>भदौ ८ - नेपाःया ऐतिहासिक प्राचिन सिद्धिदनेगुया तयारी शुरू जूगु दु। यलया जलदेशय् सापारू खुन्हूनिसें सिद्धिदनेगुया तयारी शुरू जूगु खः। सिद्धिदनेगु धकाः शक्ति संचयलिसें शक्तिया पुनःस्थापना याइगु खः।
सिद्धिदनेगुया तयारी कथं सापारू खुन्हू सापारूया जात्रा क्वचायेधुक्कां बहनी न्येकू मंकाः बाजं खलकं बाजं थाना दिगु द्यः, पीठ द्यः चाहिला जलदेय्या मूध्वाखां पिनेतक बाजं थागु खः। अनंलिपा बाजं थायेगू दिकाः बाजं खलकं बाजं लितहइगु चलन दु। थथे यायेधुक्कां जलदेशय् छुं नं कथंया बाजं थायेमज्यूगु मान्यता दु। अथेहे छुं नं भ्वय् यायेमज्यूगु प्रचलन दु।
हरिसिद्धि भवानीया देगलय् दुनेपिने तयातःगु गंत नं फुक्क थाय्मजिकं चिनातइसाः सापारूया चान्हय् निसें देगःया मूलुखा तिनाः द्यःपि(पुजारी) बाहेक मेपिं सु नं दुहाँवनिमखु।
अथेहे सिद्धिदनेगुया तयारीया झ्वलय् १२ दँया दुने मदुपिं द्यःपिनिगु ठासय् मदुम्ह द्यःया तःधिकम्ह काय् वा तःधिकम्ह काय् द्यः जुइत योग्य मजुसाः थःलाम्हसित भर्ना याइ, भर्ना जुपिन्त विशेष पूजा यानाःदेगलय् दुकयाः प्याखं ल्हुइगु, बाजं थायेगु स्यनिइ। अथेहे देगः मर्मत यायेगु, न्हूगु मतु दयेकेगु, वसःत सुइकिगु, भेखासी कावनेगु, स्वनिगःया थीथी ठासय् पीठ कावनेगु, नासः पुजा, स्वां तपुलिं पुयाः प्याखं ल्हुइगु, कलश स्थापना यायेगु, मिसाःभु, मिजंभुधकाः देय् भ्वय् नकेगु , मूप्याकिगु जात्रा, ठाय् ठासय् द्यःखः यंकिगु धकाः ठाय् ठासय् जात्रा क्यनिगु याइ।
थ्वहे दथुइ नेवाः परम्परागत बाजं, प्याखं संरक्षण यायेगु लागि थीथी कथंया ग्वाहालि यानावयाच्वगु यल महानगरपालिका वडा ल्याः २८ नं न्येकू मंकाः बाजं खलयात छज्वः भूस्या बाजं लःल्हागु दु। म्हिगः जूगु धार्मिक ज्याझ्वःया दथुइ वडा अध्यक्ष राजेश महर्जनं बाज खलःया गुरूयात भूस्या बाजं लःल्हानादिगु खः।<eot>स्वनिगलय् नेवाःतसें मोहनि नखः हनावइच्वंग खः । स्वनिगः नेपाःया राज्य कथं जुयाच्वंगु इतिहास दु । मोहनि नेवाःतय् थःगु हे पहःया नखः खः । थ्व नखः न्याइगु इलय् ऋतुकथं तान्वः चिकु मजुइगु, वाफय्, धुफ्वः मदनीगु, नसात्वँसा नय् त्वनेगुलिइ म्हय् ग्ययाः निनीगुकथं प्रकृतिसापेक्ष खः । थाय्बाय् अनुसार नेपालवासी नेवाःतय् मोहनि धकाः विशेष नामं नेवाः नखः जुयाः थुकिया महत्व दयाच्वंगु खः ।
मोहनि धाय्थें थीथी नामं थ्व हे क्यबय् स्वनिगलं पिनेयापिं नेपालबासीपिंसं नं द्यःद्यःया आह्वान यानाः स्मरण यानाः थःथःगु तालं नखःपर्व धकाः हनेगु याः । थुबलय्या थ्व नखःयात बडादशैं धकाः धाइपिं खलः नं दु । बडादशैं धाइपिनि दच्छिया प्यकः ला नवरात्री दशैँ धकाः मानय् याइगु । व प्यकः मध्यय् दकलय् तःधंगु मोहनिया ईयात बडादशैं झिन्हुतकया तिथि क्यंकाः हनेग याइगु खः ।
थौंतक नेवाः राज्य खःगु थुगु थासय् सरकार चलय् याइपिं गैर नेवाःत जुयाच्वंबलय् मोहनि मधाःसे बडादशैं धयायंकल । नेपाः्या लागा तःधनावंगुलिं देशव्यापी सकसिनं हनीगु राष्ट्रिय नखःकथं बय्बय् यानाः बडादशैंया नातां थितिबिति स्वनाबिल । नखः छगू संस्कृति खः । थुगु नखःया बडादशैं धाःसां थुब्यलय् नखः धकाः हनीपि थाय्थाय्यापिंसं बडादशैं हे मधाःसे थःथःगु थायबाय् व भाषागत नामं थःथःगु पहलं सांस्कृतिक नखः हनाच्वंगु दु ।
बडादशैं धकाः नखः मन्याय्कूपिं नं यक्व दु । राज्य सरकारय् च्वंपिन्सं थःगु पहलं बडादशैं हनेगु, हंकेगु थिति तयाब्यूबलय् महाकाली, महालक्ष्मी व महासरस्वती धाइपिं द्यःपिनिगु आराधना याय्गु धर्मशास्त्र धकाः व पुराणया खँ कथं किम्वदन्ति तकं स्वानाः विजयादशमी धकाः तकं हनेगु जुयावःगु खः । सरकारं क्वःछीतकि देय् छगुलिं यागु धकाः घाइगु स्वाभाविक खः । धर्म, संस्कृति धयागु सरकारं क्वःछित धाय्वं थीथी जाति वंशयापिनि हनीगु पहःचहः उथें हे जुइमाः धयागु जुइमखु । धर्म सुयां पेवा जुइमखु । संस्कृति सुयां अधीनय् लाइमखु । झीग देय् नं थौकन्हय् बहुधार्मिक बहभाषिक व बहुसांस्कृतिक खः ।
मोहनिया खँय नेवाःतसें गुबलें बडादशैं धकाः धयाच्वंगु मदु, मोहनि हे धकाः धयाच्वंगु दु । नेवाःतय् मोहनि हनीगुया विधि व्यवहार व आशय बडादशैंनाप यक्व पाः । थौंकन्हय् ज्या छता खँ छता’ धयाथें कर्किं धाय् थाय् दय्क नेवाःतय् विधि जक मखु, चलन व व्यवहारय् हे बडादशं ैनाप लेस्सय् जुइ थें जुयावनाः थःगु पनया खँय् म्हुतुं धाः थें मजुया वनाच्वंगु दु । थथे धकाः मयःसां धाय्माःगु कटुसत्यया खँ जूवःगु दु । नेवाःतसें म्ये हालाः मोहनि माने यानाच्वनीगु व उगु ईया दुने थीथी कथंया विधि, नियम हनाः शिष्ट, समृद्धगु संस्कृति हनाच्वनीगु खः । नेवाःतय् नखः धयागु जीवन सुथांलाक्क हनेया लागिं विधिविधान दय्काः जीवनदर्शनया प्रक्रियागत पद्धति खः । नेवाः नखतय् सामाजिक रूपं धर्मकर्म व मर्म सकतां स्वचानाच्वंगु दु । थुज्वःगु खँय् वास्ता मदय्काः कर्किया नकल, अनुगमन व बराय्चाय्ग स्वभाव नाप लिनाः थःपिनिग पहिचान तंकाः वने कथं जÞ्याच्वंगु दु । कर्किया विधियात उन्नत, प्रगति व लोकविधि ताय्काः अथे परविधिनाप पराधीन जुजुं वनाच्वंगु दु ।
बडादशैंवालातय्गु चलनय् दशैँया टीकाया खँ छता जक काल धाःसां नेवाःर विधिनाप पानाः वनाच्वंगु खँ खंकेत कुगाः । इमि दशमीकुन्ड टीका धकाः पंचाङ्ख निर्णायक समितिं क्वःछ्यूगु इलय् शुभकामना आशीर्वाद बीगु धकाः क्वकालिपिंत सिन्हः तिकीगु खः । अथे पंचाङ्ग समिचिया निर्णयया ई सुथय् न्हिनय् न्ह्यागु नं इलय् लाय्फु । नेवाःतय् मोहनि पूजाया विसर्जन चालं कथं सपरिवार च्वनाः थकालिं दक्व क्वकालिपिंत सिन्हः तिकीगु खः । दशैं धाइपिनि थःथितिकथंया थँजि धाक्वसिनं क्वजि धाक्वसित छेँखा छेँखाय् वनाः सिन्हः तिकेगु व्यक्तिवादी चलन दु । सिन्हः तीबलय् उपहार दक्षिणा काय्गु बीगु हे शुभकामनाया प्रतीककथं व्यवहार जुयाच्वंगु दु । नेवाःतय् सामूहिक समान कथं पारिवारिक रुपं छसीकथं च्वनाः सनातन परम्परायात निरन्तरता बीगु आचरण विधि हनाः प्रतिबद्धता क्वात्तुकेगु खः ।
नखः कथं आचरण विधिया पूजाआजा क्वचाय्काः सिन्हः तीमाःगुलिइ साइतया ई धाय् वं धाय्साथ नं पूजा शुरु जुइ, न क्वचाइ । विधि मथूपिन्सं प्वाक्क म्हुतुं धाय्थें न्ह्यागु इलय् नं न्ह्यागुं याय् जी । थुज्वःगु खँया भिन्नता मथुइकूसें कर्पिं जूथें स्वयाः, कर्पिन्सं धाःथें यानाजुयां नेवाः संस्कार संस्कृति ल्यनीला । कर्किया चलन कयाः मोहनि धाधां न्ह्याम्हसिगु ल्हातिं छ्यं क्वछुनाः सिन्हः तीगु दासता स्वीकार याय्गु जुइ धयाथेंज्याःगु खँय् थःगु पन्यात गौरव ताय्कीम्ह नेवालं बिचाः याय्माःगु खँ धकाः थुइकेमाः । मोहनिया नखः पूजाआजा धकाः धर्मकर्म कथं जक हनेगु मखु, इसिबसि अले पुख्र्यौली एकताभाब च्वनी कथं हनेगु खः ।
देशय् नखःचखः धा बाय् पर्व, विधि व्यवहार धा, सकसिया विचय् समानताया भाव जुलकि राष्ट्रिय जुइगु खः । देशयात गुगुं नं साम्प्रदायिक भावया धर्म कथ) न्ह्याकेमज्यू । धर्म धयागु ला थःथःगु धारणां थःथःगु तालं, थःथःगु संस्कार कथं हनीगु खः । धर्म धयागु गुगुं कथं नं सुयां सिबें तःधं चीधं जुइमखु । थःथःगु धर्म थःथःत तःधनीगु खः । द्यः धयाम्ह मनूपिछे फरक दु । नेवाःया धर्म द्यः धर्म मखु, समुच्च नेवाःत छधीछपाँय् जुइगु सांस्कृतिक मानवीय विधिव्यवहारया धर्म खः । छुं नं खँय् व्यक्ति व्यक्तियात शुभकामना ब्यू जुइगु नेवाःतय् चलन मखु।
व्यक्तियात भिंतुंजुइगुसमाज क्वातु मजूपिनिगु चलन खः । न्हय्गू पुस्ताया सन्तान दरसन्तानतकंया हित कल्याण कथंया नखः हनाः नखत्या ब्वनाः भिंतुनेगु मोहनि नेवाः संस्कृति खः । शुभदीपावली, विजयादशमी, छठपर्व धकाः न्ह्यःने मवःनिग नखःया तकं संयुक्तरूपं औपचारिक व्यापारिक शुभकामना बीगु चलन वःगु दु । थुकिं सी दु थुज्वःगु करबलया नक्कली शुभकामना राष्ट्रिय एकताया जनजीवन सुथां लाकेगु मोहनिया शुभकामना जुइमखु ।
नेवाःत आत्मनिर्भर व थःत माक्व दक्व थम्हं दय्काः जुटय् यानाः स्वावलम्बी जुयाः संस्कृति सम्पदाया धनी कथं च्वन्ह्यानाच्वंपिं खः । नखया खँ काय्बलय् नं नेवाःतय् नखः हनेवलय्या पूजाआजा व जोरजामया सामान फयांफछि छेँय् छेँय् दय्केगु व मुनेगु याइगु खः । आ अथे मजुइधुंकल । मोहनि वैगु गुलि न्ह्यवःनिसें उकीयात तयार याय्माःगु सरसामान व नसात्वँसाया चि मसलाचुं ल्ह्वीगु तकं याइगु खः । गुगु आः मजुइधुंकल । मिसा, मिजंया कार्यविभाजन कथं याइगु घरायसी व सांस्कृतिक गतिविधिया सीमांकन मदय्धुंकल । द्यः पुज्याइपिं व गृहस्थ सीप ब्वयाः व्यवहार कःघाइपिं मिस्त बाजं थानाः जुइपिं जुइधुंकल । थःथम्हंतुं कुलय् च्वनाः स्यनेगु ज्या मिस्तसें आः मचांनिसें मिस नेवाः मिसेज नेवाः जुयाः स्यंजुइगु व कर्कियाके प्रमाणपत्र काइपिं जुइधुंकल । नखत्या ब्वनेत तकं थःपिनिगु ल्हाः फ्वसा ह्वय्काः क्याटरिंगय् वनीगु जुइधुंकल ।
संस्कृति धइगु कर्किया भरय् च्वनाः संरक्षण जुइमखु । परनिर्भरतां थःपिनिगु पहिचानया संस्कृति गुबलें जुइमखु । न्हापांनिसें नेवाःत परम्परागत, सांस्कृतिक, जीवनया ज्याखँय् निर्धारित ज्याय् थःगु व्यक्तिगत न्ह्यागु हे ज्या नं त्वःताः सांस्कृतिक विधिइ लगय् जुइगु खः । आ वयाः गनं नं गुगु नं छुं ज्या मन्त धाःसा तिनि करबल पुरय् याय् थें परम्पराया सांस्कृतिक ज्याखँय् उपस्थित जुइगु कथं जुयावःगु दु । नेवाःतय् सांस्कृतिक ज्याखँ धालकि मचांनिसें बुराबुरितकं सकसिनं सीकेमाःकथं सीकातइगु खः । आः मस्तसें थःपिनिगु संस्कृति परम्परा धकाः छुं हे मसीधुंकल ।
क्रिसमस डे हंवनीग, भालेन्टाइन दिवस न्याय्कःवनीगु, छठपर्वये ब्वाँय् जुइगु ला मस्त जक मखु, अभिभावकतकं लगय् जुइगु जुयावयाच्वंगु दु । संस्कृति परम्पराया खँय् सःस्यू पिन्सं धाल धाय्वं थःगु पन त्वःतेगु धइगु थःगु अस्तित्व न्हंकेगु खः । थःगु सांस्कृति परम्पराय् ईब्यःयात ल्वय्क, थःपिनिगु मौलिकता च्वंक, छु. खँया सुधार याय्माःगु खँय् बरु सहलह ब्याकाः न्ह्यःचिलेमाःगु खः । थौंकन्हय् अप्वः धयाथें नेवाः मनूत कर्किया पनय् वनाच्वंगु खनेदु । थुज्वःगु जातित्वया पुसा हे मल्यनी कथंया आचारव्यवहार ब्वलनावःगु खँपाखे मिखा ब्वयाः, मन ह्वयाः राष्ट्रिय गौरव दुपिं, थःगु जातिया पहिचान दुपिं नेवाःतसे ‘मोहनिइ नेवाःपन दनिला ?’ धइगुपाखे थःथःपिन्सं तुं समीक्षा याय्माःगु अवस्थाय् ध्यान तय्माःगु खनेदु।<eot>येँ – थनया धरहरा न्ह्यःनेया जग्गा विवादय् येँ महानगरपालिकां सर्वोच्च अदालतया फैसला कार्यान्वयनय् ग्वाहालि मयाःगु खँय् जग्गा थुवाःतय्सं दुःख प्वंकूगु दु । जग्गा थुवाः रत्नकाजी महर्जन व जुजुकाजी महर्जनं छगू पत्रकार सम्मेलन यासें प्रधानमन्त्री आदेश कथं संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयं नं येँ महानगरपालिकायात ताकेता यानहःसां महानगरपालिकां धाःसा थःपिनिगु नामय् दुगु जग्गा गैरकानुनी रुपं दनातःगु छेँ थुनेगु निंतिं ग्वाहालि मयाःगु खँ धाःगु दु ।
येँ महानगरपालिका २२ वडाय् लाःगु कित्ता नं. १८४१ व १८४२ या ६ आना १ पैसा २ दामया उगु जग्गाय् न्हापां निसें मस्जिद तयातःगु दावी यासें छथ्वः मुस्मांतय्सं कब्जा याना वयाच्वंगु खः । तर जिल्ला अदालत, पुनरावेदन अदालत निसें सर्वोच्च अदालतं तकं उगु जग्गा रत्नकाजी महर्जन व जुजुकाजी महर्जनया नामय् दुगु फैसला यानातयेधुंकूगु दु ।
सर्वोच्च अदालतया पूर्ण इजलाशं २०६९ सालं हे उगु जग्गा महर्जन दाजुकिजापिनि नामय् हे जूगु परमादेश जारी यायेधुंकूसां स्थानीय सरकार व स्थानीय प्रशासनं ग्वाहालि मयाःगुलिं थःपिंसं थःपिनिगु जग्गा हे भोगचलन यायेमखंगु खँ वय्कःपिंसं धयादीगु खः ।
पत्रकार सम्मेलनया झ्वलय् मुस्लिम आयोगया अध्यक्ष समिम मिया अन्सारीया दबाबं येँ महानगरपालिकाया प्रमुख व प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतं हे उगु जग्गाय् गैरकानुनी रुपं दनातःगु संरचना थुनेत ग्वाहालि मयाःगु द्वपं नं वय्कःपिंसं बियादीगु खः ।
वय्कःपिंसं थुगु जग्गा सावित्रि तिमिल्सिनापाखें न्याना काःगु खः, तर अन च्वनाच्वंपिं मुस्मांतय्सं उगु थाय् राणा इलय् हे मस्जिद दयेकेत बिउगु धकाः दावी याना वयाच्वंगु खः ।
तर उगु जग्गा न्हापा खसी लहीगु निंतिं मुग्लानं वःम्ह छम्ह मुस्मांयात राणातय्सं बिउगु व आःतक जूगु गुलि नं मुद्दाय् प्रतिवादी पक्षं हे उगु थाय् खसि मीगु थाय् धकाः मुद्दा याना वयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें जग्गाथुवाः रत्नकाजी महर्जनं न्हापा फुसा व्यक्तिगत नामय् हे जग्गा थःपिनिगु नामय् कायेत स्वःगु खःसां अदालतया आदेशं जग्गा कायेमफुगुलिं आः मस्जिद थुगु थाय् धकाः विवाद हयाच्वंगु खँ धयादीगु दु ।<eot>येँ – स्वनिगलय् निषेधाज्ञा हाकनं थप याःगु दु । म्हिगः येँ, यल व ख्वपया सीडीओपिनि मंकाः बैठकं आः वइगु जेठ ३१ गते तक निषेधाज्ञा थप याःगु खः । वंगु वैशाख १६ गते निसें स्वनिगलय् निषेधाज्ञा तःगु खःसा वयां लिपा जेठ २० गते तक थप याःगु खः ।
आः निषेधाज्ञा थप जूसां किराना पसः, सफू पसः, निर्माण सामग्री ल्ह्ययेगु व विकास निर्माणया ज्या धाःसा याके बीगु खँ धाःगु दु । आः शुक्रवाः निसें सुथय् ९ बजे तक किराना पसः लिसें मोटर, मोटरसाइकल दयेकीगु वर्कशप, सफूपसः नं चायेके दइगु जूगु दु ।<eot>ख्वना – ख्वनाय् फास्ट ट्याक लँ दयेकेगु नीति सरकारं कब्जा यानातःगु जग्गाय् बुँथुवाः व स्थानीय जनतां थनिंनिसें वा पीगु सुरू याःगु दु । तर वाः पिउथाय् दंगा प्रहरी वयाः पंवयेवं तनावया स्थिति ब्वलना च्वंगु दु ।
स्थानियतय्सं फास्ट ट्याक सुरू जुइगु थाय् धयातःगु जिराे किलाे लागाय् वाःपीगु न्हयाकूगु खः । थाैं सुथय् सत्याम्हं मल्याक स्थानीय ख्वनावासित वयाः वा पिउवःगु खःसा वाः पिउ वयेवं दंगा प्रहरी वःगु खः ।
वाःपिउ वयाच्वंम्ह स्थानीय कृष्ण डंगाेलया कथं प्रहरी वयाः वाः पिइकेमबित जबर्जस्ति यानाच्वंगु दुसा किसानतय्सं नं पुलिसयात ख्याना छ्वयाच्वंगु दु । वय्कःया कथं आः नीम्ह नीन्याम्हति दंगा प्रहरी वयाच्वंगु दु ।
स्थानीय मिसा मिजं मस्त लिसें जनप्रतिनिधिपिं तकं वाः पिइत वयाच्वंगु दु । प्रहरींं पनाच्वंसां ट्याकटरं बुँ पालेगु, वाः पीगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
खाेकना जनसराेकार समितिया आह्वानय् वाः पीगु ज्या न्ह्याकूगु खःसा थाैं २०-३० राेपनी जग्गाय् वाःपीगुु लक्ष्य तयातःगु दु । वाः पीगु ज्या कन्हय् कंस नं निरन्तर न्ह्याइगु खँ धाःगु दु । थाैं न्हिनय् तकया दुने प्रहरीयात घ्वाना घ्वाना जूसां २५ राेपनअं बुँइ वाःपी धुंकूगु दु ।
स्थानीयत विस्थापित जुइकथं सरकारं जग्गा अधिकरण यानाः लँ दयेकूगु धासें ख्वनावासिपिंसं ताः ई न्ह्यवनिसें फास्ट ट्याकया विराेध यानावयाच्वंगु दु । सरकारं निजगढ तक वनीगु थ्व लँया सुरूवात विन्दु हे ख्वनाय् दयेकाःः सलंसः राेपनी जग्गा अधिकरण याःगु खः । सतक सुरू जुइगु विन्दु न्हापा सेनां क्याम्प हे दयेकाः च्वनाच्वंगु खःसा आः सेना थनं भचा च्वय् स्थायी संरचना दयेकाः च्वनाच्वंगु दु ।<eot>ख्वप – वइगु असार २ गते जुइगु ख्वप सांस्कृतिक ज्याझ्वःया तयारी अन्तिम चरणय् थ्यंगु दु । ख्वप मिडिया सर्कलया ग्वसालय् ख्वप सांस्कृतिक ब्वज्याया नामं जुइगु ज्याझ्वलय् थीथी कलाकारतय्सं थःपिनिगु सांगीतिक प्रस्तुति बीगु नापं हुलाप्याखं नं न्ह्यब्वइगु व उकिया निंतिं तयारी अन्तिम चरणय् थ्यंगु ग्वसाः खलकं जानकारी बिउगु दु ।
ख्वप नगरपालिकाया प्रमुख सुनील प्रजापतिया प्रमुख आतिथ्यता व नांजाःम्ह ख्यालिजुजु मदनकृष्ण श्रेष्ठया विशेष आतिथ्यताय् जुइगु ज्याझ्वलय् स्वनिगःया नांजाःपिं कलाकारतय्सं थःपिनिगु सांगीतिक प्रस्तुति न्ह्यब्वइगु जूगु दु ।
ज्याझ्वलय् नेपालभाषाया नांजाःपिं म्येँ हालामिपिं सत्यनारायण मानन्धर, सतिश महर्जन, सुरज व्यञ्जनकार, राजेश हाडा, रवि हाडा, लक्ष्मण पलिखेल, अनिता लोहला लगायतया कलाकारं म्येँ हालाीगु ज्याझ्वलय् थीथी हुलाप्याखं नं न्ह्यब्वइगु जूगु दु ।
ज्याझ्वः ताःलाकेया निंतिं छगू व्यवस्थापन समिति हे गठन यानाः ज्याझ्वःया तयारी तीव्र रुपं न्ह्यानाच्वंगु सर्कलया अध्यक्ष राजु मानन्धरं कनादिल । ख्वपय् नेवाः कलाकारतय् म्हसीका न्ह्यब्वयेगु ल्याखं न्हापांखुसी उकथंया ज्याझ्वः यायेत्यनागु जानकारी ग्वसाः खलकं बिउगु दु ।<eot>ख्यालः नाटकया छता विधा ख। थ्व विधाय् न्हीकिगु भाव दयेकिगु कुतः जुइ। ख्यालः याइम्ह कलाकारयात ख्यालःमि धाइ। थ्व विधाय् थीथी विषयय् ख्यालं खँ, थी-थी कथंया ख्यलि, ध्याचू आदि ज्वलं ब्वयेगु जुइ। समसामयिक संकिपा, नाटक, रेदियो व तेले-भिजनया ज्याझ्वलय् थ्व छता सिक्क लोकंह्वागु विधा ख। ख्यालःया थी-थी उपविधात दु। छुं उपविधाय् अभिनय यायेगु जुइ धाःसा मेगुलि दना ख्यालःखँ कनेगु (स्त्यान्द अप कमेदि) जुइ। साहित्यय् नं ख्यालः छता वृहद ख्यः ख।<eot>किपू – अलकत्राय् प्लाष्टिक ल्वाकछ्यानाः किपुली दयेकूगु पीच तज्याना वयेवं म्हिगः उकिया प्राविधिक जाँच शुरु याःगु दु । प्लाष्टिक ल्वाकछ्यानाः दयेकूगु पीच पोखराय् तसकं बल्लाःगुलिं किपुली नं प्रयोगया रुपय् नयाँ बजाः वनेगु ध्वाखाया लँपुइ पीच याःगु खः । थ्व पीच सफल जूसा लँ बल्लाइगु व किपूया प्लास्टिकया समस्या नं छुं भचा समाधान जुइगु आशा नगरपालिकां काःगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – स्वनिगलय् त्वनेगु लःया समस्या समाधानया निंतिं छगू जक विकल्पया रुपय् न्ह्यःने वयाच्वंगु मेलम्चीया लः स्वनिगलय् हयेत अझं ई काइगु जूगु दु। राष्ट्रिय गौरवया प्राथमिकताय् लानाच्वंगु व बहुचर्चित नापं बहुप्रतिक्षित मेलम्ची खानेपानी आयोजनाया लः स्वनिगलय् स्वला लिपा जक वइगु सम्भावना खने दयाच्वंगु दु ।
आयोजनाया सुरुबय् च्वंगु गेटया फ्रेम हिलेमाःगु व उकिया निंतिं ई काइगु जुइवं तत्काल मेलम्चीया लः स्वनिगलय् वइगु सम्भावा मदुगु खँ धाःगु दु। छुं ई न्ह्यः जक सुरुबय् लः परीक्षण यायेगु झ्वलय् गेटया खापा तज्यानाः दुर्घटना जूगु खः । उगु दुर्घटनाय् निम्हेसित उद्धार याःगु खःसा छम्ह सीगु खः । मेम्ह छम्ह धाःसा वेपत्ता जूगु खः । दुर्घटनया छानविन यायेत खानेपानी मन्त्रालयया सहसचिव रमाकान्त दवाडीया संयोजकत्वय् गठन
याःगु समितिं सुरुबय् दुने तयेमाःगु गेट पिने तःगुलिं दुर्घटना जूगु निष्कर्ष पिकाःगु खः ।
खतुं खानेपानी मन्त्रालयं वंगु आर्थिक दँया असार मसान्तया दुने मेलम्चीया लः स्वनिगलय् हयेगु व पाइपया परीक्षण यायेगु लक्ष्य काःगु खः । वयां लिपा वइगु मोहनिया इलय् स्वनिगःवासीया छेँय् छेँय् बहुप्रतिक्षित मेलम्चीया लः वितरण यायेगु लक्ष्य कयातःगु खःसा मेलम्चीया सुरुबय् लः परीक्षण यायेगु झ्वलय् जूगु दुर्घटनाया कारणं हाकनं मेलम्चीया लः हयेगु योजना छुं ईया निंतिं लिज्याः वंगु खः ।
दुर्घटना जूगु सुरुबय् गेट दुनें चायेके जीकथं जडान यायेगु डिजाइन यानातःगु खःसां पिने चायेके जीकथं जडान यानातःगु सीदुगु दु। दुर्घटना जूगु थासय् च्वंगु गेट उगु हे थासय् तयाः आः फ्रेम जक स्यंकाः न्हूगु जडान याइगु जूग दु। उकिया निंतिं भारतीय निर्माण कम्पनी प्राविधिकत वयाः निर्माणस्थल वनाः स्वया वंगु खः । कम्पनीलिसे न्हूगु गेट दयेकेत सम्झौता नं जुइधुंकूगु दु। न्हूगु फ्रेम दयेका हःसां नं उकियात जडान यायेत ई काइगु मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु ।
मन्त्रालयया प्रवक्ता रितेशकुमार शाक्यया कथं फ्रेम जोडे जुइत झण्डै २८ न्हु ई काइ । फ्रेम जडानया निंतिं सुरुब दुने आवश्यक संरचनाया नं निर्माण प्रक्रिया न्ह्याकीगु जुयाच्वंगु दु। फ्रेम व गेटया अध्ययनया निंतिं आयोजनाया परामर्शदाता कम्पनीं थप विज्ञत हयेगु तयारी याःसां नं निषेधाज्ञाया कारणं वये फयाच्वंगु अवस्था मदयाच्वंगु नं सीदुगु दु ।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं मंगलबाः ४,५५१ म्हसिगु परीक्षण याःबलय् ५२२ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने ५७८ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ५५ द्वः ६६६ थ्यगु दु। नेपालय् ५,२२५ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु ।<eot>भारत व चीनया दथुइ लानाच्वंगु भौगोलिक ल्याखं चिधंगु देय् भूटानं निगू तःधंगु जःलाखःला देय् दथुइ जुयाच्वंगु सीमा विवादय् थः कानाच्वंगु महसुस यानाच्वंगु दु । भारतलिसे बांलाःगु स्वापू दुगु भूटानया पूर्वी भागय्लाःगु क्षेत्रय् न्हापा खास हे विवाद मदुगु खः । तर अनया वन्यजन्तुतय् आश्रय स्थल जुयाच्वंगु छगू राष्ट्रिय निकुञ्जय् लाःगु क्षेत्रय् चीनं आकाझाकां दावी याःगुलिं भूटान अजू चाःगु खः ।
भुटानया यक्व टिप्पणीकारत थ्व बारे बांलाक न्ववाये चाहे मजू, तर अप्वःसिनं धाःसा भारतलिसे जुयाच्वंगु सीमा विवादय् वयाच्वंगु गतिरोधय् बेइजिङ्गं भुटानयात नं सालेत्यंगु तायेकाच्वंगु दु ।
भुटान मुक्कं ७ लाख ५० हजार जनसंख्या दुगु चिकिचाधंगु देय् खः । वंगु अप्रिल लिपा विश्वया दकलय् अप्वः जनसंख्या दुगु निगू देय् चीन व भारतं सीमा अतिक्रमणया आरोपा प्रत्यारोपया दथुइ सीमा क्षेत्रय् द्वलंद्वं सेना परिचालन यानाच्वंगु दु । झिंप्यंगू देय् लिसे सीमा स्वाःगु चीनं अप्वः थें देय् लिसे सीमा विवाद मिले यायेधुंकूगु दु । भारत व भूटान धाःसा अपवाद जुयाच्वंगु दु । थुपिं निगू देय् लिसेया विवादस्पद क्षेत्रयात कयाः जुयाच्वंगु वार्ताय् छुं प्रगति जुइ फयाच्वंगु मदु ।
भूटानयात हीचायेकेगु चीनया कुतः
वंगु जुन महिनाय् संरक्षण सम्बन्धी छगू भर्चुअल सम्मेलनया झ्वलय् बेइजिङं न्हापांखुसी भूटानया पूर्वी भागय्लाःगु थ्यंमथ्यं ७४० वर्ग क्षेत्रय् न्यनाच्वंगु साकतेङ क्षेत्रय् दावी याःगु खः । थिम्पु सरकारं थ्व क्षेत्रय् न्ह्याकेमाःगु छुं परियोजनाय् ग्वाहालि बीत अमेरिकाय् च्वंगु छगू वातावरण सम्बन्धी पुचः ‘ग्लोबल इन्भाएरोमेन्ट फ्यासिलिटी’यात इनाप यायेवं चीनया प्रतिनिधितय्सं थ्व क्षेत्र विवादीत जूगुलिं छुं नं कथंया ग्वाहालि बीमजिउगु खँ धाःगु खः ।
भूटानं धाःसा चीनया दावी अस्वीकार यासें निगू देय् दथुया सीमायात कयाः २४ क्वःतक जूगु वार्ताय् थ्व क्षेत्र बारे गुबलें खँ पिहां मवःगु धाःगु दु । वंगु जुलाई महिनाय् जक चीनया विदेश मन्त्रालयया प्रवक्तां चीन व भूटान दथुइ सीमांकन अझं ल्यं दनिगु व मध्य, पूर्वी व पश्चिमी क्षेत्रया सीमा विवादीत खः धकाः धायेवं चीनं साकतेङ क्षेत्रय् दावी याःगु धयागु खँय् छुं दुविधा मजुल । पूर्वी भाग धायेवं साकतेङ क्षेत्र हे लाः वः ।
चिनियाँ अधिकारीतय् दावी याःगु कारण भूटानयात हीचायेकेगु कुतः जुइमाः । भारतयात दबाब तयेगु निंतिं चीनं थ्व पलाः ल्ह्वंगु खँ धाइ । थिम्पु व बेइजिङ दथुइ सन् १९८४ निसेंया सीमा वार्ता विशेषत पश्चिमय् च्वंगु २६९ वर्ग किमि व उत्तरय् च्वंगु ५०० बर्ग किमीइ जक केन्द्रीत जुयाच्वंगु दु । चीनया फुक्कं आधिकारिक नक्सां नं साकतेङयात भूटानया हे ब्व धकाः क्यनाच्वंगु दु । तर चीन व भारत दथुइ स्वदँ न्ह्यः भूटान नाप स्वाःगु त्रिदेशीय सीमा दोक्लाम (दोङलाङ) क्षेत्रयात कयाः विवाद जुइवं चीनया थ्व पलाः न्ह्यःने वःगु खनेदु । उबलय् चीनं थ्व त्रिदेशीय सीमाय् लाःगु महत्वपूर्ण थासय् लँ दयेकेत्यंगु खः । थ्व थाय्यात भूटानं दावी यानाच्वंगु दु, अले भूटानया थ्व दावीइ भारतं चिनियाँ फौजयात हे चुनौति बिल । भारतया निंतिं थ्व थाय्या तच्वःगु रणनीतिक महत्व दु । भविष्यय् यदि चीन लिसे ल्वापु जुल धाःसा चिनिया पक्षं थ्व थाय् थःगु नियन्त्रणय् कायेफु धयागु भारतयात ग्याःचिकु दु । भारतं थःगु स्वार्थया निंतिं भूटानयात साथ बिउगुलिं आः भारतयात दबाबय् दयेगु निंतिं चीनं भूटानया मेगु सीमाय् नं दावी याःगु भारतीय व भूटानीत धापू दु ।
दिल्लीया जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयया प्राध्यापक संगीत थपलियां धयादी, ‘भूटानयात जक मखु भारतयात नं दबाबय् तयेगु चीनया थ्व तरिका खः । साकतेङ क्षेत्रया भूभाग भारतया अरुणाञ्चल प्रदेशया सीमा लिसे स्वाः, गन चीनं दावी याना वयाच्वंगु दु । अरुणाञ्चल प्रदेशया विस्तार कथं बेइजिङ साकतेङयात स्वइ ।’
तर बेइजिङय् च्वंगु चिङ्खुवा विश्वविद्यालयया इन्ष्टिच्यूट अफ बेल्ट एन रोड इनिशिएटिभया शोधकर्ता डा. लु याङया धाःसा बिस्कं हे बिचाः दु । ‘सीमायात कयाः चीनं भूटानयात क्वःत्यलेत स्वःगु मखु । भूटान व चीनया सीमा विवाद चीन व भारतया सीमा विवाद लिसे बिस्कं तयाः स्वये मफइगु जूगुलिं अथे खनेदुगु खः ।’
बेइजिङ याःगु दावीयात कयाः वय्कलं धयादी, ‘चीन–भारतया पूर्वी सीमाया समाधान धयागु भूटान–चीनया सीमाया समाधान पूर्वसर्त खः ।’<eot>श्रीपञ्चमी हिन्दू व बौद्ध धर्मयु छगु नखः खः। थ्व नखले विद्यायु देवी सरस्वती व द्य मञ्जुश्रीयु हनेज्या व पुज्या जुइ। थ्व दिं खुनु मस्तेत च्वयेगु व ब्वनिगु विद्या शुरु यायेत बांलागु दिंया रुपय् कायेगु या। हिन्दू धर्मय् थ्व दिं खुनु शुभ ज्या यायेत साइत स्वयेम्वागु धैगु चलन दु। थ्व हे हुनिइ नेपाःया थीथी थासय् दूगु ससुमांद्यः व बोधिसत्त्व मञ्जुश्रीया देगलय् थ्व दिं खुनु यक्व मस्त व थी-थी दँया मेमेपिं मनुत वनिगु या। थ्व दिं खुनु नेपाःया राष्ट्राध्यक्षं हनुमानध्वखा लाय्‌कूलि वसन्तश्रवण यायेगु चलन नं दु।<eot>एजेन्सी – मध्य क्रोएशियाय् ६.४ रेक्टर स्केलया भुखाय् ब्वःगु दु । भुखाय् लानाः म्हिगः सनिलय् तक न्हय्म्हेसिया ज्यान वंगु व तःम्ह घाःपाः जूगु खबर वःगु दु। मध्य क्रोएशियाया पेट्रेनिया धाःथासय् छम्ह झिंनिदँ दुम्ह मचाया ज्यान वंगु खँ क्रोएशियाया प्रधानमन्त्रीं भुखाय् ब्वःगु थाय्यानिरीक्षण लिपा धाःगु दुसा थुकिया लिक्कसं लाःगु ग्लीना सहरय् न्याम्हेसिया ज्यान वंगु खँ उपप्रधानमन्त्रीं धयादीगु दु । अथेहे मेम्ह छम्ह जाजीनामाय् च्वंगु छगू चर्चया भग्नावशेषय् लूगु खः ।
पेट्रेनियाया मेयरया कथं सहरय् थ्यंमथ्यं ब्वछि ब्व ध्वस्त जूगु दुसा ल्हानाच्वंपिं मनूतय्त धमाधम उद्धार ज्या जुयाच्वंगु दु । भुखाय्या धक्का क्रोएशियाया राजधानी जाग्रेव लिसें जःलाखःला देय् बोस्निया, सर्विया व इटलीइ थ्यंक महसुस जूगु खँ धाःगु दु ।
‘जिमिसं कारय् ल्हानाच्वंपिं मनूतय्त पिने पिकया च्वनागु दु’ पेट्रेनियाया मेयरं स्थानीय टिभीयात धयादीगु दु, ‘थन सामान्य त्रास खनेदु । मनूत थःथितिपिं मालेगु ज्याय् लगे जुयाच्वंगु दु ।’ नीद्वःम्ह जक च्वनीगु थ्व सहरय् मंगलवाः भुखाय् ब्वःबलय् मेयर संचारकःमितलिसे खँ ल्हानाच्वंगु खः । उबलय् भुखाय्या धक्का सामान्य जक खनेदुगु खः । तर क्षति धाःसा यक्व जूगु खँ धाःगु दु ।
‘छेँया टायलत फुक्क तज्याःगु दु, नये त्वनेगु दक्व वनाच्वंगु दु’ स्थानीय ७२ दँया स्थानीयं समाचार संस्था एएफपीलिसे खँ ल्हासें धाःगु दु, ‘जिपिं चाहे जुयाः नं छेँ दुने दुहां वनेगु अवस्था मदु । थन मत मदु ।’ जर्मन रिसर्च सेन्टर फर जीओसाइन्सेसया कथं स्थानीय ई कथं मंगलवाः न्हिनय् ११ः१९ बजे भुखाय् ब्वःगु खः ।<eot>एजेन्सी – अमेरिकाया न्याय मन्त्रालय व संघीय जाँच ब्युरो (एफबीआईं) वंगु वालय् अमेरिकी संसद भवन क्यापिटल हिलय् आक्रमण याःपिंविरुद्ध फौजदारी मुद्दाय् अनुसन्धान सुरु यासें थुकी संलग्नपिंत आत्मसमर्पण यायेत धाःगु दु ।
अनुसन्धान अधिकारीपिंसं थःपिंके छगू लाखं मल्याक डिजिटल प्रमाणत नागरिकतय् पाखें चूलायेधुंकूगु खँ धाःगु दु। अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावय् त्याम्ह जो बाइडेन विजय जूगु प्रमाणित यायेगु निंतिं संसद निगुलिं सदनया मंकाः बैठक जुयाच्वंगु इलय् राष्ट्रपति ट्रम्पया समर्थकतय्सं क्यापिटल हिलय् हिंसा न्यंकूगु खः । थ्व हिंसाय् लानाः न्याम्हेसिया ज्यान वंगु खः । अमेरिकी अनुसन्धान अधिकारीतय्सं थ्व घटनाय् १६० म्हं मल्याक मनूतय् विरुद्ध फौजदारी अनुसन्धान सुरु यानागु खँ धाःगु दु।
कोलम्बियाया कार्यवाहक महान्यायाधिवक्ता माइकल शेरवीनं हिंसा न्यंकूपिं विरुद्ध आक्रमण व विद्रोहया षडयन्त्र याःगु अभियोग बीगु व थ्व अभियोगय् नीदँ तक जेल सजाँय जुइफुगु खँ धाःगु दु। एफबिआईं क्यापिटल हिल घटनाय् संलग्न मनूतय्त कानुन पालना याइगु निकाय समक्ष उपस्थित जुइत इनाप याःगु दु । एफबिआईया वाशिंगटन ज्याकूया सहनिर्देशक स्टिभन डुआन्टानों घटनाय् संलग्नपिं डिसी त्वःता वनेधुंकूगु जूसां उमि छेँय् हे प्रहरी वयेफुगु खँ धाःगु दु ।
अथेहे सिनेटर चक सुमरं घटनाया इलय् क्यापिटल हिल भवनय् दुपिंत हवाई यात्रा यायेमदइकथं प्रतिबन्ध तयेत संघीय सरकारयात इनाप याःगु दु। थ्व घटनायात प्रोत्साहित याःगु द्वपनय् राष्ट्रपति ट्रम्प विरुद्ध नं डेमोक्र्याट सांसदतय्सं महाभियोग तयेधुंकूगु दु ।<eot>एजेन्सी – प्रहरी हिरासतय् छम्ह २३ दँया ल्याय्म्ह सीवं बेल्जियमया राजधानी ब्रसेल्सय् सलंसः मनूत सतकय् कुहां वयाः हिंसात्मक प्रदर्शन याःगु दु। थ्व हुलदंगाया झ्वलय् प्रदर्शनकारीतय्सं बेल्जियमया जुजु फिलिपया गाडी मिप्वालं कयेकूगु दु। हुलदंगा जुयाच्वंगु थासय् कयातःगु छगू भिडियोय् जुजुया गाडीइ मिप्वालं कयेकूगु खनेदुगु खः । उगु गाडी ब्रसेल्सं राजदरवारपाखे लिहां वनाच्वंगु खः । प्रदर्शनकारीतय्सं छगू प्रहरी ज्याकुथि नं मि च्याकाबिउगु दुसा सतकय् नं तोडफपोड याःगु दु । शनिवाः सनिलय् कोरोना नियन्त्रणया निंतिं लागु यानातःगु प्रतिबन्ध उल्लंघन याःगु आशंकाय् उम्ह ल्याय्म्हयात ज्वंगु खः ।<eot>एजेन्सी– युरो कपया स्पेन व स्वीडेन दथुया कासा गोलरहित बराबरीइ क्वचाःगु दु । थुगुसीया युरो कपया थ्व न्हापांगु गोलरहित बराबरी कासा जूगु दु । कासा जःछि स्पेनं स्वीडेनयात दबाबय् तयातःसां गोल धाःसा याये मफुत । थुकिं यानाः स्पेनया हे सेभिल्लाया मैदानय् जूगु कासा स्पेनया समर्थकतय् निंतिं निराशाजनक जूगु दु ।
थ्व कासा बराबरीइ जुइवं समूह ई पाखे स्लोभाकियाया निंतिं तःधंगु फाइदा जुइगु खनेदुगु दु । समूह ई इ स्लोभाकिया न्हापांगु चरणं हे पिहां वनीगु कथं अनुमान यानातःगु टिम खः, तर स्लोभाकियां थःगु न्हापांगु कासाय् पोल्यान्डयात बुकाः थ्व समूहय् शीर्षस्थानय् च्वंगु दु ।
सोमवाः चान्हय् जूगु कासाय् स्पेनं गोलया निंतिं तःगू हे कुतः याःगु खःसा स्वीडेनया गोलकिपर रोबिन्सनं उकियात असफल यानाच्वन । स्पेनयात थ्व कासाय् गोल स्कोरया कमी खनेदुगु दु । बक्स दुने तःगू हे मुभ जूसां पोस्टय् दुछ्वयेत सुं हे कासामि सफल मजुल ।<eot>चीनया निंतिं गुप्तचरी याःगु द्वपनय् अमेरिका डिफेन्स इन्टेलिजेन्स एजेन्सीया छम्ह पुलांम्ह कर्मचारीयात ज्वंगु दु । अमेरिकी न्याय मन्त्रालयं ५८ दँया रोन रक्वेल ह्यान्सेनयात ज्वनाः हिरासतय् कयागु खँ धाःगु दु । ह्यान्सेन अमेरिकाया बाह्य गुप्तचरी निकायया छम्ह पुलांम्ह कर्मचारी खः ।
चीनपाखे वनेत्यंगु इलय् ह्यान्सेनयात सियाटलया विमानस्थलं ज्वंगु खः । ह्यान्सेनं चीनया निंतिं अमेरिकाया गुप्तचरी यानाः च्यागू लाख डलर दां काःगु न्याय मन्त्रालयं दावी याःगु दु । तर चीनया छम्ह सैनिक अधिकारीं न्याय मन्त्रालयया थ्व धापूयात गैरजिम्मेवारीपूर्ण धकाः खण्डन याःगु दु ।
ह्यान्सेनयात सन् २०१३ निसें २०१७ तक निरन्तर अमेरिकी सैनिक व गुप्तचर गतिविधि लिसे सम्बन्धित सम्मेलनय् ब्वति कयाः अनया जानकारी चीनया सम्पर्क सूत्रयात बिउगु द्वपं बियातःगु दु ।अमेरिकी सहमहान्यायधिवक्ता जोन डेमेर्सं ह्यान्सेनं राष्ट्रिय सुरक्षायात धोखा बिउगु खँ धाःगु दु ।
चीनया निंतिं जासुसी याःगु द्वपनय् ह्यान्सन स्वयां न्ह्यः नं मेपिं तःम्ह अमेरिकी अधिकारीतय्त ज्वनेधुंकूगु दु । सिआईएया पुलांम्ह कर्मचारी जेरी चुन सिङयात नं थ्व हे महिनाय् चीनया निंतिं अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा सम्बन्धी जानकारी मुंकूगु द्वपं बियाः ज्वंगु खः । अथेहे चीनयात थज्याःगु हे जानकारी मिउगु द्वपनय् सीआईएया हे पुलांम्ह कर्मचारी केभिन म्यालोरी थौंकन्हय् भर्जिनियाय् मुद्दा फयाच्वंगु दु ।<eot>“नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ धयातःथें लक्ष्मीयात पूजा यायेगु म्हपूजा याइबलय्थें मन्दः च्वया उगु मन्दलय् थःथःगु छेँया परम्पराया छसिकथं लः प्वताय्, अबीर, ताय्, वा, हाकुमुस्या, ग्वःमाय्, आखे, मन्दःया दुने चिकंमन्दः थानाः मन्दः च्वयेगु याइ । लः मन्दःया च्वसं प्वताय् वा अबीरं मन्दः च्वयाः उकि द्यःने तःसि, ख्वःसिं, स्यंगुलि, केरा, सुन्तलासि, पासि, हलुवावेद, स्याउ, चाकुसि आदि फलफूलया नापनापं खेलुइताः, क्वखा, लक्ष्मीस्वां, गोदावरी स्वां आदि स्वां तयाः तःसि ब्वया लक्ष्मीद्यःयात आराधना यानाः पूजा यायेगु याइ । लक्ष्मीपूजाबलय् दुम्ह लक्ष्मी द्यःयात सफा यानाः लक्ष्मीद्यः दुथाय् न्हूगु भ्वँया लक्ष्मीद्यः तिकाः पूजा यायेगु याइ । पूजाधुंकाः म्हपूजा यायेबलय्थें लक्ष्मीयात नं खँय् सगं, धौ सगं, मन्दलय् ब्वयातःगु तःसि नापंया फलफूलया सि सगं छायेगु याइ ।
पूजा सिधल धायेवं “नेपाल वर्ष क्रिया” सफुतिइ न्ह्यथना तःथें तुं चय्प्यता घासा तयाः थाय्भु तयेगु याइ । थाय्भुइ विशेष यानाः मोहनीबलय् स्याकुत्याकुकुन्हु स्वनातःगु ‘वा’यात बजि ल्हुयाः बजि, खंलायात सुकुला दयेकाः थाय्भुइ बजि व ला तयेगु याइ । लक्ष्मीपूजा कौलाकृष्ण अमाइकुन्हु जूगुलिं येँया बजारय् विशेष यानाः अमाइकुन्हु मेय्, दुगु, खसि आदि स्यानाः ला मीगु मयाः । अथे जूगुलिं मोहनीबलय् हे माःगु ला व बजि दयेकेगु जूगु खः । गुम्ह गुम्हसिया मोहनीबलय् वा स्वनेगु मयासे बजि हे स्वनेगु याइपिं नं दु । थथे स्वनातःगु बजि बिशेष यानाः थः छेँजः दुनेयापिं जःपिनि हे जक नयेगु याइ, पिनेयापिन्त नकेगु चलन मदु । लक्ष्मीपूजा यानाः छाइगु थाय्भुइ हलुलप्ते तयाः बजिं त्वःपुइगु याइ । थाय्भुइ म्वःसिप्वः, मरिचरि आदि परिकारया ब्यञ्जन तयेगु नं चलन दु ।
लक्ष्मीद्यःयात छाःगु सि सगं खेँ सगं वँउ–पाउँ, लाग्वः लापिनिसें धौ, म्वःसिप्वः, मरिचरि प्रयान्त दुगु थाय्भुइ किजापूजाया कन्हय्कुन्हु लक्ष्मीद्यः क्वकायेगु धकाः लक्ष्मीद्यः पूजा यानाः म्ह्याय्मचा, भिनामचातय्त सःता छेँया जः सकसितं प्रसाद बीगु चलन दु ।
लक्ष्मीद्यः पूजा यानाः छेँजःपिनि लक्ष्मीपूजाया सिन्हः तिनाः गुम्हसिया भ्वय् नयेगु चलन दुसा गुम्हसिया समेबजि नयेगु चलन दु ।
लक्ष्मीपूजा याइबलय् छेँजःपिनि थःगु इच्छा कथं लक्ष्मीद्यःयात ध्यबा छायेगु नं चलन दु । गुम्ह गुम्हसिया लक्ष्मीपूजा याइबलय् दच्छिया दुने पिहाँवःगु लुँम्वः, वहःम्वः, दां छानाः दँय्दसं पिहाँवःगु दां संचय यायेगु चलन दु । लक्ष्मीद्यःयात छाःगु दां लिकायेगु चलन मदु । तसकं हे मजिमगाःसा बाय् खाचो जुलसा जक लिकयाः खर्च यायेगु याइ, मखुसा हतपतं खर्च याइमखु । थ्व छगू कथं दां मुनेगु अर्थात् छगू प्रक्रिया नं खः ।
व्यापारीतय् दच्छिया आय–व्ययया खाता क्वचायेकेगु व न्हूगु खाता छ्यलेगु याइपिं दु । नेपाल संवत् कथं थःगु आय–व्ययया खाता छ्यलिपिनि धाःसा लक्ष्मीपूजाकुन्हु पुलांगु खाता क्वचायेका म्हपूजा अर्थात् लक्ष्मीपूजाया कन्हय् कुन्हुनिसें व्यापारया आय–व्ययया लागि न्हूगु खाता छ्यलेगु चलन दु ।
लक्ष्मीया प्रतीककथं लक्ष्मीया मूर्ति वा दां, लुँ, ज्वाहारात आदियात नं पूजा यायेगु चलन दु । थ्व फुक्क वस्तु सम्पन्नता चिं खः । उलि जक मखु दां तैगु, लुँ वहः तिसा तैगु सेफ, दराज कन्तुर आदियात लक्ष्मीया वासस्थान धकाः नं पूजा यायेगु चलन दु । तःतःच्वंक धनीपिन्संनिसें गरिबपिन्सं तक नं थःथःगु आत्मसन्तोष कयाः लक्ष्मीयात पूजा यायेगु चलन दु ।<eot>स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु जीवन्त नापं अमूर्त संस्कृति अले दक्ले ताः हाकःगु् जात्रा कथं नालातःगु बुंगद्यःया रथ जात्रा खः । थीथी समुदायपाखें थीथी नामं पूजा आजा याना वयाच्वंम्ह बुंगद्यः खः । नेवाःतय्सं बुंगद्यः नापनापं लोकनाथ नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अथे हे बौद्धमार्गीतय्सं लोकेश्वर, अवलोकितेश्वर, पद्मपाणी, धया वयाच्वंगु दु । उगु हे कथं हिन्दू धर्मालम्वीतय्सं रातो मच्छिन्द्र नाथ धायेगु याना वयाच्वंगु दु । शैवतय्सं (नाथ सम्प्रदाय) मच्छिन्द्रनाथ् धायेगु याना वयाच्वंगु दु । उगु हे कथं वैष्णवी सम्प्रदायपाखें विरन्चीनारायण द्यः नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । बुंगद्यःयात सहकालया द्यः, बर्षाया द्यः नापं अन्नया द्यः नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । थीथी धर्मालम्वी व सम्प्रदायपाखें थःथःगु कथं बुंगद्यःयात ब्याख्या याना वयाच्वंगु दु अले सकलसिनं थःपिनिगु द्यः कथं नाला वयाच्वंगु दु ।
अथे थीथी समुदायपाखें थःथःगु कथं हना वयाच्वंगु दुसां नेवाःतय्सं विशेष महत्व बिया वयाच्वंगु खने दु । स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु मंकाः द्यः कथं नालातःगुदु बुंगद्यःयात । बुंगद्यःया जात्रा धइगु यलया नेवाःत नाप जक मखु स्वनिगःया फुक्क धाइथें नेवाःत नाप स्वापू दयाच्वंगु दु । अन्नया द्यः कथं नालातःम्ह बुंगद्यःया जात्रा क्वचाये धुंकाः बुंगया नेवाःतय्गु थःगु हे कथंया संस्कृति दु । बुंगद्यःया रथ जात्रा धइगु द“य् दसं यलय् जुइगु खःसा झिंनिद“य् छकः धाःसा बुंगंनिसें यलय् तक रथ जात्रा याना हयेमाःगु चलन दु । सामान्यतया बुंगद्यःया रथ जात्राया झ्वलय् दक्ले लिपांगु दिं धइगु यलया ज्याउला ख्यालय् भोटो क्यनीगु अर्थात प्वाकलं क्यनीगु जात्रा खः । अथे भोटो क्यनेगु ज्या क्वचायेवं जात्रा क्वचाइ धकाः मनूतय्सं थुइका वयाच्वंगु खः ।
बास्तवय् भोटो क्यनेगु ज्या क्वचायेवं बुंगद्यःया रथ जात्रा ला क्वचाइ तर द्यःखःजात्रा धाःसा तसकं ताःहाकः यायेमाःगु चलन दु । व नं भोटो क्यनीगु जात्राया हे दिनय् बहनी खः । यलया ज्याउला ख्यालंनिसें बुंगय् तक द्यःखः क्वबिया जात्रा याना यंकीगु खः । उगु इलय् बुंगलय् च्वंपिन्सं सवा लाख छ्वाली च्याका लँ स्वःवनेमाःगु चलन दु ।
द्यःखः जात्रा गुगु कथं जुइ ?
बुंगद्यःया रथ जात्रा क्वचाःगु हे दिनय् ज्याउला ख्यलंनिसें बुंगद्यःयात खतय् तया जात्रा याना यंकेमाःगु चलन दु । अथे जात्रा याना यंकीगु इलय् च्याम्ह पाञ्जुपिन्सं बाहेक मेपिन्सं द्यःखः कुबिइ मजिउ । उगु इलय् मेमेपिन्सं द्यःखः कुबिया यंकीपिन्त थिइ तकं मजिउ धाइ । जात्रा ज्याउला ख्यलं यलया भणिमण्ल, नखुपात,यम्पाद्यः लगा, नखु, भैसिपाटी, ख्वकना वनेगु दुपाः, छ्वासिपोट, ताफल, ग्वान्न, ईखा जुया बुंगःया देगलय् यंकेमाःगु चलन दु ।
द्यःखः जात्राया इलय् छु छु याइ ?
अथे बुंगद्यःया द्यःखः क्वबिया वनेगु ज्या च्याम्ह पान्जुपिन्सं याइगु खः । द्यःखः जात्रा याना यंकीगु इलय् दक्ले न्ह्यःने गुरुजुया पल्टन च्वनीसा अनं लिउने ग्वाःपाःलाः अर्थात पाःलाः गुरुजुं ज्वाला न्ह्याय्कं क्यना, बज्र ज्वना गं थाना वनेगु याइ । अनं ल्यूने जक द्यःखः दइगु खः । बुंगद्यःया मूर्ति दुगु उगु खः कुबिया यंकेगु झ्वलय् जवं खवं निम्ह यलया तःबहाःया गुथियापिन्सं च्वाम्वलं गायेका वनी । अले मेपिं निम्ह पान्जुपिन्सं धाःसा द्यःखःया जवं खवं च्वंगु गं थाथां वनीगु खः ।
द्यःखः गन गन दिकी ?
बहनी जुइगु उगु कथंया द्यःखः जात्राया झ्वलय् निश्चित थासय् जक द्यःखः दिकेमाःगु चलन दु । ज्याउलाख्यलं कुबिया यंकूगु उगु द्यःखः यलया भणिमण्डलय् छकः दिकेमाःगु चलन दु । अनं लिपा छसिं कथं नेखु, भैसिपाटी, छ्वासिपोट, चांफल, बुंगया ग्व्ँँन्नय् व ईखाय् दिके माःगु चलन दु । मेमेगु थासय् दिके मजिउ धाइ ।
बुंगःया पाञ्जुपिं
बुंगद्यःया पाञ्जुपिं धायेबलय् मूल रुपं पुजारीत खः । थुपिं फुक्कं हे बुंगयापिं हे खः । पाञ्जुपिं मध्ये नं शाक्य अर्थात बरे थरयापिं नीप्यम्ह अले बज्राचार्य अर्थात गुरुजुपिं न्हय्म्ह दइ । पाञ्जुपिं मुक्कं याना स्वीछम्ह दइगु खःसा बुंगद्यः नापं याना स्वीनिम्ह दइगु खः । थुपिं स्वीनिम्ह पाञ्जुपिं मध्ये शाक्यत बुंगद्यःयाथाय् जक जुइसा गुरुजुपिं धाःसा अनया भैलःद्यःयाथाय् पूजा यायेत नापं पचिंगाः अर्थात जगिशालय् पूजा यायेत खः । पचिंगाः धइगु बुंगय् च्वंगु बुंगद्यः दुगु लागाय् दु । बुंगद्यःया देगः दुगु लागायात स्थानीयभासं देउलय् धाइ । बुंगद्यःया देगः न्ह्यःने च्वंगु गाः हे पचिंगाः खः । उगु पतिंगालय् ३३ कोटी द्यः दु धकाः धाइ । सुं नं मनुखं बुंगद्यः व अनया भैलः द्यः अर्थात भैरवयात पूजा यायेगु ज्या जुल धाःसा बुंगय् च्वंम्ह व हे बुंगद्यः नाप स्वापू दुपिं पाञ्जुपिन्सं हे पूजा यायेमाःगु चलन दु । बुंगद्यः स्वीनिता नाप तसकं स्वानाच्वंगु दु । स्वीनिकु हाकःगु बुंगद्यःया रथ खः ।
छ्वालिप्वाः च्याका लँ स्वः वनीगु
बुंगद्यःया रथ जात्रा ज्याउला ख्यलय् क्वचाये धुंकाः खतय् तया कुबिया बुंगद्यःयात जात्रा याना यंकेगु झ्वलय् नेखु लागाय्तक वया बुंगया नेवाःतय्सं लँ स्वःवयेगु याइ । बुंगया छेँखाप्वाः पतिकं मनूत छ्वालि प्वाः च्याकाः अथे लँ स्वः वइगु खः । सकलसिनं छ्वालिप्वाः च्याका वइगुयात छ्वालिप्वाः च्याका लँ स्वःवनेगु धाइ । उगु इलय् सलंसःम्ह मनूत वया अथे लँ स्वः वइगु खः । छ्वालिप्वाः ता ई तक च्याकेमाःगु जुया न्हाय्पं कथि दुने तया ताः हाकः जुइगु छ्वालिप्वाः दयेका च्याका वइगु खः । अले गुलिं गुलिसिनं छ्वलिप्वाः कलि कलि हे नं ज्वना वइ । छ्वालिप्वाः त्याका वनीगुयात सवा लाख छ्वालिप्वाः च्याकेगु धाइ । लँ धुच्छिं हे छ्वालिप्वाः च्याका द्यःखः कुबिया यंकूपिन्त छगू कथं बुंगया स्थानीयवासीतय्सं लसकुस याना यंकीगु खः । बहनी जूगुलिं लँ क्यना यंकेगु कथं अथे चलन यानातःगु खः ।
उगु इलय् बुंगया नेवाःत जक मखु थौंकन्हय् ख्वनाया नेवाःत नं यक्व हे छ्वालिप्वाः च्याका वयेगु यानाहःगु दु । सलंसःम्ह मनूतय्सं अथे छ्वालिप्वाः च्याका बुंगद्यःया जात्रायात बुंगय् यंकीगु इलय् लँय् लँय् नं उगु हे कथं छ्वालिप्वाः च्याकाच्वंपिं दइ । अझ बुंगय् ला त्वाः त्वालय् हे च्याका च्वंगु दइ । छगू कथं अजूचाइपुगु दृष्य अबले खनी ।
न्हापा न्हापा जूसा बुंगया लिक्क च्वंगु छ्वासिपोटय् तक वया जक छ्वालिप्वाः च्याकाः लँ स्वःवइगु चलन दुगु खः । उकिं आः तक नं बुंगःद्यःयात लसकुस याना काःवइगु इलय् व हे छ्वासिपोटय् तक जक बुंगया सांस्कृतिक बाजं ज्वना लँ स्वःवयेगु यानाच्वंगु दु । बुंगया धिमे, धाः, काहां, नाय्खिं नापं मेमेगु बाजं तकं थाना लँ स्वः वयेगु याना वयाच्वंगु दु । आः धाःसा नेखुइ तक हे वनेगु यानाहःगु दु । थनि झिंन्यादँ न्ह्यः तक छ्वासिपोटय् तक जक वना लँ स्वःवनीगु खः । लिपांगु इलय् वया भैसीपाटीया नेवाः मखुपिन्सं तकं थःपिनिगु लागाय् थ्यंकाः छ्वालिप्वाः च्याका बुंगद्यःयात लसकुस यायेगु यानाहःगु दु ।
भौ ब्वःबिइगु चलन
अथे छ्वालिप्वाः च्याका बुंगद्यःया जात्रायात यंकीगु झ्वलय् छ्वालिप्वाः च्याकाः वःपिन्सं भौ ब्वःबिया यंकीगु चलन दु । बुंगद्यवं न्ह्यलापिनिगु चिप नया वल धकाः अथे बुंगद्यःयात हे ब्वः बिया यंकेगु चलन धइगु भौ ब्वःबिइगु चलन खः धाइपिं नं मदुगु मखु । बास्तवय् भौ ब्वःबिइगु इलय् न्हापा न्हापा जूसा छ्वालिप्वाः च्याकाः कयो भौ धाइगु खः । अले गुलि गुलिसिनं छ्वालिप्वाः च्याका कयो भू नं धाइगु खः । आः वया उकिया अपभ्रष जुया छ्वालिप्वाः च्याका पये भौ धकाः तकं हालाःवनेगु यानाच्वंगु दु । वास्तवय् अथे भौ ब्व बिया वनीगु चलन धइगु वा वयेमा धइगु अर्थय् खः धकाः पाञ्जु कपिल गुर्जु धयादीगु दु ।
मेमेथाय् च्वंपिं मूस्याः च्याका वनीगु
बुंगयापिन्सं अथे छ्वालिप्वाः च्याका लँ स्वः वइगु खःसा अर्थात लँ क्यं वइगु खःसा मेमेगु थासय् च्वंपिन्सं धाःसा मूस्याः च्याका बुंगद्यःया द्यःखः ल्यूल्यू वनेगु चलन दु । विशेष याना यल, थिमि नापं ख्वपयापिं दर्जनौं दर्जन मनूतय्सं मूस्याः च्याका वनीगु खः । अले गुलिं गुलिसिनं धाःसा धुं धुपाय् तकं च्याका वनेगु यानाच्वंगु दु । छ्वालिप्वाः च्याकूपिं न्ह्यःने न्ह्यःने जुइसा मूस्याः च्याका वंपिं ल्यूने ल्यूने जुइ ।
बुंगद्यःयात बुंगय् दुकाइगु
बुंगद्यःया देगः दुगु लागा देउलय् नं दक्षिणपाखे ध्वाखा दु । थौंकन्हय् उगु ध्वाखा मदये धुंकल । अय्नं स्थानीय मनूतय्सं धाःसा ध्वाखा हे धायेगु याना वयाच्वंगु दु । उगु लागायात स्थानीय मनूतय्सं ईखाय् धायेगु याना वयाच्वंगु दु । जब बुंगद्यःया द्यःखः ईखाय् थ्यनी अबले थकालिम्ह पाञ्जुया जहान आर्थात थःपानेजु नकिं नं लसकुस याना दुकायेमाःगु चलन दु । जवं खवं त्वाःदेवा च्यकाः, सुकुन्दा च्यकाः दुकायेमाःगु चलन दु । अबले न्हूम्ह भम्चा दुकाये थें याना ईका पःकां पूजा याना बुंगद्यःयात विधिपूर्वक दुकाइगु खः । बुंगद्यःयात मा ताचां तकं साला देउलय् यंकेमाःगु चलन दु । उकियात बुंगद्यःयात लसकुस यायेगु धाइ ।
कीगः तनेगु
बुंगद्यःयात देगय् स्थापना याये धुंकाः थःपान्जुया नकिं नापं पान्जुपिन्सं कीगः तनेमाःगु चलन दु । जाकीं बुंगद्यःयात पूजा याइगु यात हे कीगः तनेगु धया वयाच्वंगु दु । थुगु ज्याय् थकालि पान्जुया नकिं व पान्जुपिं बाहेक मेमेपिं सहभागी जुइमखु ।
प्यन्हु बिचाः वनीगु
बुंगद्यःया भोटो जात्रा क्वचाःगु अर्थात बुंगद्यःयात बुंगय् यंकूगु प्यन्हु दुखुन्हु प्यन्हु बिचाः वनीगु चलन दु । विशेष याना यल, येँ, ख्वप नापं थीथी गामय् च्वंपिं मनूत प्यन्हु बिचाः वनेगु धकाः बुंगय् वनीगु खः । अबले सांस्कृतिक बाजं नापं थाना वनेगु यानाच्वंगु दु । अथे प्यन्हु बिचाः वइगु इलय् यलया काय्गः ननिया मनूत वया अन होम यायेगु नापं पूजा यायेगु तकं याइ । उखुन्हु यलया तःबहाः गुथि अर्थात यलया बुंगद्यःया देगः दुगु लागाया गुथियारतय्सं नं विशेष कथंया पूजा याः वयेमाःगु चलन दु । अले भैलः द्यः अर्थात भैरवयाथाय् जीव बलि तकं बिइमाःगु चलन दु । अथे प्यन्हु बिचाः वइगु दिनय् बुंगद्यःयात कुबिया हःपिं पाञ्जुपिन्सं भैलः द्यःयाथाय् क्षमा पूजा यायेमाःगु चलन नं दु । अथे क्षमा पूजा याये धुंकाः इमि भ्वय् नयेमाःगु चलन दु ।
थुगु कथं बुंगद्यःया रथ जात्रा जुइ धुंकाः द्यःखः जात्रायाना बुंगय् तक यंकीगु थःगु हे कथंया चलन दु । छ्वालिप्वाः च्याकाः छगू कथं बुंगद्यःयात व बुंगद्यःयात कुबिया वइपिं मनूतय्त लँ क्यनेगु ज्या बुंगय् च्वंपिन्सं आः तक नं यानाच्वंगु दु । अजू चाइपुगु कथंया जात्रा व संस्कृति हना वयाच्वंगु थुगु चलन धइगु थःगु हे पहःया चलन खः । विशेष याना बुंगया नेवाःत नाप स्वानाच्वंगु थुगु संस्कृति नं अमूर्त नापं जीवीत संस्कृति खः । उकिं बुंगद्यःया जात्राया थ्व छगू नं महत्वपूर्णगु पक्ष खःसा थज्वःगु संस्कृतियात कया नं अध्ययण अनुसन्धन यायेमाःगु थौंया आवश्कता खः धाःसां छुं पाइमखु ।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं आइतबाः ६,४९५ म्हसिगु परिक्षण याःबलय् १,०९६ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। उकिं मध्ये लिपांगु २४ घाैदुने स्वनिगलय् ४८४ म्हसिके कोरोना भाइरसया स‌क्रमण पुष्टि जुगु दु। येँय् ३५१, यलय् ७४ व ख्वपय् ५९ म्हसिके संक्रमण पुष्टी जुगु खः।
वंगु २४ घाै दुने १,७५२ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख २५ द्वः ८०५ थ्यगु दु। नेपालय् १३,५८२ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी- ताइवानं चीनलिसे ल्वायेफइगु व थःपिनिगु रक्षाया निंतिं न्हूगु लडाकु विमान ‘भाइपर’ सार्वजनिक याःगु दु ।
ताइवानया दक्षिण–पश्चिमय् च्वंगु चियाइ नांयागु हवाइ अड्डाया आकाशय् अपग्रेड यानातःगु एफ–१६ लडाकु विमान ‘भाइपर’ ब्वयेकूगु खः । विमान ब्वयेकेगु झ्वलय् सैन्य क्षमताया नं प्रदर्शन याःगु खः । सीएनएनं बिउगु जानकारीकथं निगू दर्जनसिबें अप्वः एफ–१६ विमानं ब्वति काःगु खः ।
९० या दशकय् अमेरिकायाके न्यानाकाःगु एफ–१६ ए÷बी लडाकु विमानयात अपग्रेड यानाः भाइपर विमान दयेकूगु खः । ताइवानया आधिकारीक समाचार संस्था सेन्ट्रल न्यूज एजेन्सीं बिउगु जानकारीकथं अपग्रेड विमानय् अत्याधुनिक राडार सिस्टम व न्हूगु ‘मिशन कम्प्युटर जडान यानातःगु दु । सन् २०२३ तकया दुने १४१ गः विमान दयेकीगु खँ समाचारय् धयातःगु दु ।
चीन लिसे थौंकन्हय् तनाव अप्वयाच्वंगु झ्वलय् ताइवानं चीनयात हे लक्षित यानाः थुगु लडाकु विमान सार्वजनिक<eot>मंसिर २४ - खुदँया मिसा मचायात स्याःगु द्धपनय् नुवाकोटया किस्पाङ गाउँपालिका–५ या १९ दँया सपना तामाङयात ज्वगु दु।
रसुवाया कालिका गाउँपालिका–१ फैलिगाङया मचा सुमिना तामाङयात अपहरण याना स्याःगु सपना तामाङयात द्धप बियातगु दु। आइतबाःनिसें तनाच्वम्ह मचाया म्हिगः न्हिनय् सिम्ह लुगु खः।आइतबाः सुथय् स्कुल वम्ह मचा बहनीतक छेँय् लिहाँमवसेलिइ परिवारं माःगु खः। परिचय सिइमुदम्ह छम्ह मिसां मचायात यंकुगु हल्ला फैले जुसेलिइ मचाया परिवारं अस्थायी प्रहरीचौकी ग्राङय् उजुरी ब्यूगु खः।
तामाङं मचायात अपहरण याना स्याःगु जुइफुगु तर अनुसन्धानलिपा जक थथे हे खः धकाः धायेफइगु प्रहरी नायब उपरीक्षक इन्द्र सुवेदीइ धयादिल।<eot>सामाजिक सञ्जाल फेसबुकया थ्यंमथ्यं स्वंगू करोड प्रयोगकर्तातय् व्यक्तिगत विवरण ह्याकरतय्सं ह्याक याःगु खँ पिहां वःगु दु । फेसबुकं छुं ई न्ह्यव तिनि थः न्यागू करोड प्रयोगकर्तातय् विवरण ह्याकरतय् पहुँचय् दुगु खँ धाःगु खः । तर आः फेसबुकं निगू करोड ९० लाख प्रयोगकर्तातय् व्यक्तिगत विवरण जक ह्याकरतय्सं खुयाकायेत सफल जूगु खँ धाःगु दु ।
फेसबुकया उपाध्यक्ष गाए रोसेनं धाःगु दु, ‘जिमिसं नकतिनि सिइका कथं सोचे यानागु स्वयां म्हो जक प्रयोगकर्तातय्थाय् ह्याकरत थ्यंगु लानाच्वन ।’वय्कलं म्हमसिउपिं मनूतय्सं थ्यंमथ्यं छगू करोड ५० लाख फेसबुक प्रयोगकर्तातय् नां, फोन नम्बर व इमेल ठेगाना खुया कायेधुंकूगु दु । अथेहे मेपिं छगू करोड ४० लाख प्रयोगकर्तातय् विवरण नं जोखिमय् दु ।
फेसबुकया कथं ह्याकरतय्सं फेसबुक प्रयोगकर्तातय् लिंग, धर्म, गृहनगर, जन्ममिति, थाय्बाय् व नकतिनि चाःहिलावःगु थाय् विवरण नं मुंकूगु दु । तर थ्व साइबर आक्रमणं फेसबुकं हे संचालन याना वयाच्वंगु मेसेन्जर, मेसेन्जर किड्ज, इन्स्टाग्राम, ह्वाट्सएप, ओक्युलस, वर्कप्लेस, पेजेज, पेमेन्टय् धाःसा लिच्वः मलाकूगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>स्वास्थ्य ज्याकु यलंख शुक्रबाः बहनी अद्यावधिक यागु विवरण कथं यल महानगरपालिका व महालक्ष्मी नगरपालिकाया थीथी ठासय् च्वपिं २२ म्हसिके कोरोना पोजिटिभ खनेदुगु दु ।
यल महानगरपालिकाया ६ म्ह मिसा व ७ म्ह मिजं याना शुक्रबाः १३ म्हसिके कोरोना पुष्टि जुगु खः सा महालक्ष्मी नगरपालिकाया ४ म्ह मिसा व ५ म्ह मिजं याना ९ म्हसिके नं कोरोना खनेदुगु दु। थ्वनापं यलय् कोरोना संक्रमितया ल्याः ४३५ म्ह थ्यगु दु।<eot>झिनिदँया जात्रा बाहेक मेबलय् खुला बुगंय् व खुला यलय् द्ययात विज्याकिगु चलन कथं थौ बुगद्ययात यलय् विज्याकेत्यगु खः। तर थुगुसिइ कोरोना भाइरस संक्रमणया जोखिमया कारण लिबाक्क रथजात्रा क्वचायेकाः वंगु भदौ २९ गते जक बुंगद्ययःयात बुंगय् बिज्याकुगुलिइ ३ लाति जक अन तया थौं तःबहालय् विज्याकेत्यगु खः। ज्योतिषतयसं तबहालय् हयेत थौया साइत पिकागु खः ।
थौ द्ययात जात्रा याना न्हिनय् प्यताईपाखे तबहालय् हयेत तयारी जुगु बुगंद्यया पान्जु कपिलमुनी बज्राचार्य धयादिल ।<eot>लियोनल मेस्सीं ह्याट्रिक यायेवं सेल्टा भिगोयात ४–१ गोलं बुकाः बार्सिलोनां ला लिगाय् शीर्षस्थान कायम हे याःगु दु । मेस्सीं निगू गोल आकर्षक फ्रिकिकपाखें याःगु खःसा छगू पेनाल्टि पाखें याःगु खः । कासाया २३ औं मिनेटय् मेस्सीं पेनाल्टि पाखें न्हापांगु गोल यासें बार्सायात अग्रता बिउगु खःसां लुकास ओलाजां कासाया ४२ औं मिनेटय् फ्रिकिक गोल यासें कासा बराबरीइ हःगु खः ।
थ्वयां प्यंगू मिनेट लिपा हे हाफ टाइमया इन्जुरी इलय् मेस्सीं नं फ्रिकिक पाखें हे आकर्ष गोल यासें बार्सायात हाकनं अग्रता बिउगु खः । लिपांगु हाफ सुरु जूगु स्वंगू मिनेट लिपा हे मेस्सी हाकनं गोल यासें ह्याट्रिक पूवंकलसा थप छगू गोल कासाया ८५ औं मिनेटय् सर्जियो बुस्क्वेट्सं याःगु खः ।
थ्वयां न्ह्यव बार्साया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी रियल म्याड्रिडं नं इबरयात ४–० गालं बुकूगु खः । थ्व विजय छुं ईया निंतिं रियल ला लिगाया शीर्ष थासय् वःगु खःसां बार्सां नं विजय चूलाकेवं बार्सा हे हाकनं गोल अन्तरया ल्याखं शीर्षस्थानय् वःगु खः । बार्सा व रियल निगुलिंया १२–१२ गू कासा लिपा २५–२५ अंकं दु ।
बार्सा गोल अन्तरया ल्याखं जक न्ह्यःने दु ।रियलया निंतिं करिम बेन्जमां निगू, सर्जियो रामोसं छगू व फेडेरिको भाल्भेर्डें छगू गोल याःगु खः । बेन्जमां छगू व रोमासं छगू गोल पेनाल्टिपाखें याःगु खः ।<eot>थ्व वालय् छपू न्हूगु नेवाः म्यूजिक भिडियो पितब्वज्या जूगु दु । पुलांम्ह म्ये हालामि पुष्प नारायण मानन्धरं हाला तःगु “थौं जिं छन्त म्हगसय् खना” बोलया म्येया म्यूजिक भिडियो पितब्वज्या जूगु खः ।
पुष्प नारायण माननधरं च्वया वय्कलं हे लय् तयादीगु थ्व म्ये न्येयदं न्ह्यः हे पिदने धुंकुगु म्ये खःसा आः वया न्हू कथं रेकर्ड जूगु खः ।
म्येया पितब्वज्याय् येँया वडा नं. १३ वडाया नायः ध्रुव मानन्धर मू पाहाँ कथं झायादीगु खःसा नेपालभाषाया न्हापांगु म्यूजिक भिडियो निर्देशक विजय रत्न असंबरे व नेवाः टिभी एचडीया नायः नविन जोशी विशेष पाहाँ कथं झायादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् मूपाहाँ व विशेष पाहाँपिं जाना मंका कथं पितब्वज्या यानादीगु खः । सुरेन्द्र मानन्धरं निर्देशन यानादीगु थुगु म्ये आयुष महर्जनं छायाँकन यानादीगु खःसा इन्द्र मानन्धरं सम्पादन यानादीगु खः ।
भूपालमान सिंहं संगीत संयोजन यानादीगु थुगु म्ये किरण जोशी, सुजना बज्राचार्य, पुष्प नारायण मानन्धर, राधिका मानन्धर , विमला मानन्धर व ध्रुव कपाली पिन्सं अभिनय याना तःगु दु ।<eot>येँ – नेवाः भासं न्ववाःगु खँ थःथम्हं अंग्रेजीं अनुवाद जुइगु प्रणाली विकास यायेत थौंकन्हय् जुयाच्वंगु कुतः अतिकं सकारात्मक ढंगं न्ह्याः वनाच्वंगु खँ थुकी संलग्न विज्ञतय्सं धाःगु दु । थ्व ज्या न्ह्याकेत थौंकन्हय् झिद्वः खँपु (वाक्य) मुंकेगु ताः तयाः ज्या न्ह्यानाच्वंगु खःसा मुक्कं निलाया दुने ९,६०० गू वाक्य मुनेधुंकूगु दु । आः मेगु ४०० गू खँपु नं याकनं हे मुने सिधइगु आशा जुयाच्वंगु दु ।
नेपालभाषा टाइम्सया ‘अमेरिकाय् नेवाः’ खँल्हाबल्हा ज्याझ्वलय् ब्वति कासें थुगु गुगल ट्रान्सलेशन ज्याझ्वःया प्राविधिक विज्ञपिं उज्वल राजभण्डारी, दिपेश शाक्य व संयुक्त श्रेष्ठपिंसं थ्व खँ धयादीगु खः ।
थ्व ज्याया लागिं खँपु मुंकेत वंगु निला न्ह्यवंनिसें नेपालभाषा ख्यःया थीथी मनूतय्सं न्हिंन्हिं बहनी मुनाः मंकाः कथं ज्या यानाच्वंगु दु । ज्याया ग्वसाः गुगलपाखें याःगु खःसां उकियात ताःलाकेगु लागिं समुदाय हे जानाच्वंगु कारणं याकनं लक्ष्य पूवनेत्यंगु खँ गुगलया इन्जिनीयर उज्वल राजभण्डारीं कनादिल ।
अथे हे मेम्ह विज्ञ दिपेश शाक्यं आः नेपालभाषायात म्वाका तयेगु खःसा इन्टरनेटय् थुकिया पहुँच मदयेकुसें मगाः धासें थ्व ज्यापाखें नेपालभाषायात परन्तु तक ल्यंकेगु ज्या याइ धयादिल ।
थ्व परियोजना सफल जुल धाःसा कन्हय् वनाः थवंथवय् भाः मथूपिं निम्ह मनूतय् दथुइ नं याउँक खँल्हाबल्हा याये फइगु खँ धाःगु दु । अमेरिकाय् च्वंम्ह नेवाः भाय् मसःम्ह छय्नं अंग्रेजीं न्ववाःसां नेपालय् च्वंम्ह अंग्रेजी मथूम्ह अजिं नेवाः भासं हे उकियात ग्रहण यानाच्वंगु दइ । भाय् मथुइ धकाः संवाद त्वाःथले माःगु आवश्यक मजुइगु खँ राजभण्डारीं कनादिल ।
उकथं हे भाषिक अभियन्ता संयुक्त श्रेष्ठं थ्व ज्या ताःलात धाःसा कन्हय् वनाः नेवाः भासं दयेका तःगु फिल्म स्वयेबलय् स्वतः हे अंग्रेजी सवटाइटल वइगु व उकी अलग्ग सवटाइटल तयाच्वने म्वाःलीगु खँ कनादिल ।
नेपालभाषाय् छगू हे खँग्वःया तःगू मछि अर्थ दइगु (गथे कि ‘वा’) कारणं गुगलं उकियात गय् यानाः सही अर्थ पिकयाः अनुवाद याइ ले धइगु न्ह्यसः पिहां वयाच्वंगु खँ कँसें श्रेष्ठं थ्व समस्या समाधान यायेगु लागिं गुगलय् फयांफछि अप्वः डाटा इन्ट्री यायेमाःगु व गुलि अप्वः डाटा इन्ट्री उलि हे अप्वः थ्वं ‘करेक्ट’ उच्चारण याइगु जूगुलिं झीसं उकी नं ज्या यायेमाःगु खँ कनादिल ।<eot>येँ- पेट्रोल व ग्याँसया भाः थकाःगु विरोधय् एमाले समर्थित अखिलं म्हिगः आरआर क्याम्पस न्ह्यःने प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाया पुत्ला च्याकूगु दु । आयल निगमं बुधवाः जा थुइगु ग्याँसय् ७५ तका, डिजेल व पेट्रोलय् स्वतका भाः थकाःगु खः । प्रदर्शनया झ्वलय् विद्यार्थीतय्सं ‘नाफा घाटा मसिउ, थकाःगु भाः माने याये मखु’ च्वयातःगु प्लेकार्ड ब्वया वःगु खः ।
पेट्रोलियम पदार्थया भाः थकाःगु विरोधय् सत्तारुढ दल समर्थित विद्यार्थी संगठनतय्सं नं विरोध याइगु जूगु दु । सत्तारुढ खुगू विद्यार्थी संगठनं भाः क्वमकाल धाःसा थनिंनिसें आन्दोलन यायेगु ख्याच्वः बिउगु खः । उमिसं म्हिगः उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयया सचिवयात ज्ञापन पौ बिसें तत्काल भाः क्वकायेत माग याःगु खः ।
थ्वहे झ्वलय् माओवादी विप्लव पुचलं थ्वहे वइगु कार्तिक ३० गते नेपाल बन्दया घोषणा याःगु दु । विप्लप पुचलं म्हिगःनिसें चरणबद्ध आन्दोलन यासें ३० गते नेपाल बन्द घोषणा याःगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – देशय् ब्वलंगु लिपांगु राजनीतिक घटनाक्रमयात कयाः चीनपाखें आः तक छुं कथंया अभिव्यक्ति मबिउगु खँय् थन आश्चर्य प्वंका हःगु दु । निम्ह अध्यक्षतय् विवादं यानाः तज्यायेत्यंगु नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीयात बचे यायेगु लागिं चीनं थःगु सक्रियता क्यनेगु याना वयाच्वंगु खः ।
नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) या निम्ह अध्यक्ष दथुइ विवाद ब्वलंगु इलय् नेपाःया निंतिं चिनियाँ राजदूत होउ याङछी सक्रिय जूगु खःसा थुपालय् धाःसा वय्कः नं सुम्क च्वंगुलिं थन थीथी कथंया आशंका नं ब्वलंगु दु । थ्व इलय् चिनियाँ राजदूत याङछीं मौन च्वनादीगु खँय् नेपाःया निंतिं भारतया पुलांम्ह राजदूत रेन्जित रें धाःसा भारतीय पत्रिका ‘दि इकोनोमिक टाइम्स’य् छपु च्वसु च्वयाः नेकपाया निगू गुट दथुइ ब्वलंगु विवाद ज्यंकेगु निंतिं चीनं याःगु सहजीकरण असफल जूगु टिप्पणी यानादीगु दु ।
रें च्वयादीगु दु, ‘गबलय् तक चीनं ओलीयात समर्थन यानाच्वंगु खः, उबलय् तक फुक्कं पाय्छि जुयाच्वंगु खः, तर गबलय् प्रम ओलीं चीनया चिउताः मदुसां नं नेकपा एकीकृत जुइ धइगु तायेकल, ओलीं थःगु रणनीति हीकल ।’ रें थःगु च्वसुइ नेपालय् ब्वलनाच्वंगु भारत विरोधी राष्ट्रवादयात ओलीं तच्वयेकूगु व आः उकियात हीकाः भारतलिसे सम्बन्ध सुधार यायेत्यंगु दु धासें ओलीया थ्व सुधारयात भारतं सकारात्मक रुपं कायेमाःगु खँ न्ह्यथनादीगु दु ।
नेपाःया घटनाक्रमयात कयाः चिनियाँ सरकारी माध्यमं छुं कथंया प्रतिक्रिया बियाच्वंगु मदुसां नं नेपाःया घटनाक्रमयात कयाः चीन सरकारया आधिकारिक ख्वाःपौ ‘ग्लोबल टाइम्स’य् नेपाःविज्ञं छपु च्वसु च्वयाः नेपाःया राजनीति आः अस्थिरता व अनिश्चयया लँपुइ वनेत्यंगु टिप्पणी याःगु दु । छेङदु इन्स्टिच्युट अफ वर्ल्ड अफेयर्सया अध्यक्ष लोङ छिङचुनं च्वःगु उगु च्वसुइ धयातःगु दु, ‘ओली व दाहाल नेतृत्वया पुचः निगू कम्युनिष्ट पार्टीइ विभाजन जुइफु, थ्व नेपाःया राजनीतिक भविष्य व कम्युनिष्ट पार्टीया निंतिं प्रतिकूल जुइफु ।’
उगु च्वइसु छिङचुनं न्ह्यथनातःगु दु, ‘संसद भंग यायेगु निर्णयं देशय् तःधंगु अशान्ति ब्वलंकेफु लिसें वइगु चुनावय् गुगुं नं दलं बहुमत हयेफइ मखु, अले नेपालय् न्हापा थें तुं गठबन्धनया सरकार नीस्वनेफु, गुकिया कारणं यानाः सरकार हिलेगु ज्या जुयाच्वनी ।’
च्वसुइ छिङचुनं चीन नेपालय् छुं गुगुं पार्टीया सरकार वयेमाः धइगु चाहना मदु धासें तर नेपालय् स्थीर सरकारया पक्षय् दुगु खँ नं न्ह्यथनातःगु दु । च्वसुइ नेपालय् स्थीर सरकार दत धाःसा नेपाः व चीनया दथुइ सम्बन्ध अझ क्वातुइ धासें चीनं नेपालय् स्थीर सरकार दयेमा, बारम्बार परिवर्तन मजुइमा, फुकस्यां लबः कायेमा धइगु चाहे जुयाच्वंगु खँ नं न्ह्यथनातःगु दु । च्वसुइ नेपाःया गुगुं नं दलयात चीनं गुगुं कथंया दबाब मबिउगु, ग्वाहालि मयाःगु व गुगुं नं खँय् बाध्य मयाःगु दावी नं यानातःगु दु ।<eot>एजेन्सी- भारतया प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीं दछि न्ह्यवंनिसें किसानतय्सं विरोध यानावयाच्वंगु स्वंगू विवादास्पद कानुन खारेजया घोषणा याःगु दु । शुक्रवाः सुथय् राष्ट्रया नामय् सम्बोधन यासें प्रधानमन्त्री मोदीं कानुन खारेज जूगु घोषणा याःगु खः ।
प्रधानमन्त्री मोदीं स्वंगुलिं कानुन लित कयागु व थ्व हे महिनाया अन्तय् जुइगु संसद सत्रय् स्वंगुलिं कृषि कानुन रद्द यायेत संवैधानिक प्रक्रिया पुरा यायेगु नं धाःगु दु । मोदीं किसानया फाइदाया निंतिं हे कानुन हयागु तर किसानतय्त थःपिंसं थुइके मफुगु नं धाःगु खः । किसान संगठनतय्सं थ्व घोषणयात थःपिनिगु विजय धकाः धाःगु दु ।
दछि न्ह्यवंनिसें विवादास्पद कानुनया विरोध यानाः द्वलंद्वः किसानतय्सं राजधानी दिल्लीया सिमानाय् धर्ना बियाच्वंगु खः । किसानतय्स कानुनं यानाः कृषिइ निजी क्षेत्रया बर्चस्व जुइगु व किसानतय्गु आम्दानीइ असर लाकीगु व थपिनिगु उत्पादनया न्यूनतम मूल्य नं मवइगु धासें विरोध यानावयाच्वंगु खः ।
भारतया मन्त्रीतय्सं धाःसा कानुन किसानया निंतिं फाइदा जुइगु दाबी याना वयाच्वंगु खः । किसान व सरकारया दथुइ तःक्वः हे वार्ता जूगु खःसां वार्ता असफल जुयाच्वंगु खः । आन्दोनलया नेता राकेश टिकैतं कानुन कथं संसदीय प्रक्रिया पूमवंतले आन्दोलन न्ह्याना हे च्वनीगु नेता टिकैतं धाःगु दु ।
कानुन लित कायेधुकाः काँग्रेसया नेता राहुल गान्धीं किसानतय्त बधाई बिउगु दु । अथे हे पश्चिम बंगालया मुख्यमन्त्री ममता बनर्जी व दिल्लीया मुख्यमन्त्री अरविन्द केजरीवालं नं किसानतय्त बधाई बिसें लसता प्वंकूगु दु ।
कानुन लित कायेगु खँय् टसमस हे मजुयाच्वंगु मोदी सरकारं उत्तर प्रदेश व पन्जाबय् जुइत्यंगु विधानसभाया चुनाव न्ह्यः थथे कानुन लित कायेगु घोषणा याःगु धाःसा अर्थपूर्ण खनेदुगु विश्लेषकतय्सं धाःगु दु ।<eot>भदाै २३ - येँन्या: नख हनेत थनिगु यःसिँ दयेकेत माःगु सिमा कायेत थाै नालाया य:सिँगुँइ सम्वन्धित गुथियारत वंगु दु । दँय् दसं यंलाथ्व दुतिया खुन्हू यःसिँया लागि सिमा पालेत राज्यया प्रतिनिधीकथं राजखड्ग सहित गुथि संस्थानया प्रतिनिधी, पुजारी छम्ह व गुर्जुपल्टन नापं केन्द्रीय मानन्धर संघया दुज:तय्गु टोली नालाय् वनीगु चलन दु। हनुमानध्वाखां नालाय् गुँइ वनेत थाै सुथसिया १०ः५२ या साइत दुगु खः।
थाैंया दिनय् यःसिँ दयेकेत सिमा क्वथलिगु खः। यक्व याना बहनीया साइत दइगुलिइ थाैं सिमाय् घाः जक याइसा कन्हय् सुथय् सिमा पालाः हइगु खः। येँन्या:बले य:सिँ थनेत मा:गु फुक्क व्यवस्था येँया सायमितयसं यानावयाच्वंगु दु।
थुगुसिइ आश्विन २ गते शनिवाः सुथसिया ६ः५१ ताःइलय् यःसिं थनिगु साइत नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिइ ब्यूगु दु।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – ने.सं. ११४१ न्हूदँ व शंखधर दिवसया लसताय् येँ मनपा २० वडाय् शंखधर तांम्वः रामघाटय् च्वंगु शंखधरया झ्वाताय् स्वां देछासें दिवस हंगु दु । स्थानीयबासिन्दा लोककवि राजभाइ जकःमिया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् येँ मनपा २० वडाया नायः राजेन्द्र मानन्धर मूपाहाँ कथं झायादीगु खः । ज्याझ्वलय् शंखधरया झ्वाताय् मूपाहाँ स्वां देछायेगु ज्या जूगु खः । स्वां देछायेगु ज्याझ्वः धुंकाः जूगु सहलह मुँज्यां लोककवि जकःमिया संयोकजत्वय् शंखधर स्मृति प्रतिष्ठान स्वनेगु क्वःज्यूगु दु। नापं स्थानीयबासिन्दापिनि इनापय् रामघाटय् विश्वसम्पदा ध्वाखा दयेकेगु खँ मूपाहाँ मानन्धरं कनादिल ।<eot>येँ – येँ क्षेत्र नं. ८ या संघीय सांसद जीवनराम श्रेष्ठया पहलय् स्वयम्भुया आनन्दकुटी विद्यापिठ स्कलय् ५० बेडया आइसोलेसन तयार याःगु दु । स्कुलया ज्याख्यलय् मदुगु भवनय् थ्व आइसोलेसन तयार याःगु खः । सांसद श्रेष्ठं सरकारं डाक्टर नर्सया व्यवस्था यानाबिल धाःसा थ्व आइसोलेसन तुरुन्त संचालन यायेत तयारी अवस्थाय् दुगु खँ धयादीगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् सांसद श्रेष्ठया हे पहलय् येँ क्षेत्र नं. ८ या थीथी थासय् निःशुल्क मास्क, साब्वं वितरण जूगु दु । कोरोना भाइरस बारे सचेतना न्यंकेगु ताः तयाः सांसद श्रेष्ठपाखें मास्क, साब्वंया लिसें कोरोना सम्बन्धी जानकारीबियातःगु पात्रो वितरण याःगु खः । चःमित, विजेश्वरी, मखं लागाय् शुक्रवाः मास्क वितरण याःगु खःसा थ्व ज्या निरन्तर न्ह्याइगु खँ वय्कलं धयादीगु दु । अथेहे वय्कलं छेँय् हे आइसोलेसनय् च्वनाच्वंपिं संक्रमिततय्त नापलानाः पौष्टिक नसाज्वलं नं वितरण यानादीगु दु ।
मास्क व सांब्व वितरण ज्याझ्वलय् येँ महानगरपालिका १५ वडाया अध्यक्ष ईश्वरमान डंगोल लिसें दुजःपिनि नं उपस्थिति दुगु खः ।<eot>भारतया अतिकं लोकंह्वाःगु संकिपा “शोले”या रिमेक याःगु द्वपनय् निर्देशक रामगोपाल बर्मां झिगू लख तका हर्जाना पुलेमाःगु जूगु दु ।
“रामगोपाल बर्माकी आग” नामं “शोले”या रिमेक याःगु पुष्टी जुइधुंकाः शोेलेया निर्माता रमेश सिप्पीया छेँजःयात बर्मां झिगू लख तका दां हर्जाना पुलेमाःगु जूगु खः ।
न्यायाधीश मनमोहन सिंहं ब्यूगु आदेशय् बर्मां प्रतिलिपी अधिकारसम्बन्धी कानूनया उलंघन याःगु न्ह्यथनातःगु दु । पुलांगु फिल्मया निर्माता व लेखकया अनुमति मकाःसे फरक नामं रिमेक याःम्ह बर्माया नैतिक आचरणय् तकं न्यायाधीशं न्ह्यसः तयादीगु खः ।
“रामगोपाल बर्माकी आग”या प्रचार हलंज्वलनय् थ्व पुलांगु शोलेया रिमेक हे खः धैगु क्यनेगु कुतः यानातःगु दु धकाः न्यायाधीशं धयादीगु दुसा “थुगु संकिपाया पटकथा, चरित्रपिं निसें कया संगीत व ब्याकग्राउण्ड म्यूजिक तकं पुलांगु शोलेया नक्कल यानातःगु दु । थुकी प्रतिलिपी अधिकार ऐन आकर्षित जुइ ।” धकाः न्यायाधीश सिंहं धयादीगु दु ।
निर्देशक रामगोपाल बर्माया संकिपा रिलिज न्ह्यः हे रमेश सीप्पी अदालतय् वंगु खः । न्हापां शोले नां तया हे संकिपा रिलिज यायेत्यंम्हं बर्मां लिपा नां हिला संकिपा रिलिज यायेत्यंगु खः ।<eot>निगुलिं मुलुकया साझा सीमानाय् मंगलवाः ल्वापु जूगु अन्तर्राष्ट्रिय समाचार माध्यमं जानकारी ब्यूगु दु । उगु ल्वापुइ थःपिनि ७ म्ह सैनिकया ज्यान वंगु व १० म्ह सैनिक घाःपाः जूगु अजरबैजानया रक्षामन्त्रालयं जानकारी ब्यूगु दु ।
आर्मेनियाली अधिकारीया कथं थःपिनिगुपाखें छम्ह सैनिकया ज्यान वःगु व १३ म्ह सैनिक कब्जाय् लाःगु धाःगु दु । अथेहे,थःपिनि २४ म्ह सैनिक तनाच्वंगु अधिकारीपिन्सं जानकारी ब्यूगु दु ।
निगुलिं पक्षं थःथवय् ल्वापु सुरु याःगु द्वपं ब्यूगु अलजजिरां धाःगु दु । रुसी रक्षामन्त्री सर्गेइ शोइगुं निगुलिं मुलुकया रक्षामन्त्रीलिसे खँ ल्हायेधुंकाः मंगलवाः बहनी हे ल्वापु अन्त्य जूगु बुखँइ् न्ह्यथनातःगु दु ।
आर्मेनिया व अजरबैजान पूर्व सोभियत संघय् आबद्ध मुलुक खः । नागोर्नो काराबाख क्षेत्रयात कयाः निगुलिं मुलुकदथुइ वंगु दँ तकं लडाइँ जूगु खः । वंगु दँया ल्वापुइ लानाः थ्यंमथ्यं ७ हजार मनूतसें ज्यान गुमेयाःगु खः ।<eot>येँ – विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्याःगु थनया हनुमानध्वाखा लाय्कू लागाया सम्पदात धमाधम दयेकेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु । थुगु क्षेत्रय् २७ गू सम्पदा पुनर्निर्माण सम्पन्न जुइधुंकूगु दु । थन दुगु ७० गू सम्पदामध्ये १२ गू बाहेक मेगु फुक्क हे २०७२ सालया भुखाय् क्षति जूगु खः । भुखाचं क्षतिग्रस्त याःगु ५८ गू सम्पदामध्ये थौंकन्हय् ११ गूया पुनर्निर्माण जुयाच्वंगु खँ हनुमानढोका दरबार हेरचाह अड्डां धाःगु दु । कोरोनां यानाः नं छुं ज्या लिबाःगु खः ।<eot>हलिंया थीथी देशय् थें यलय् नं ‘आर्कियोलोजी गार्डेन’ दय्केगु वाङमय शताब्दी पुरुष वरिष्ठ संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीया म्हगस अझं मवंनि। यल दरबार क्षेत्रय् दुगु भन्दाः क्यब आर्कियोलोजी गार्डेन दय्केत पाय्छि जूगु २०१८ सालय् पुरात्तत्व विभागया निर्देशक जुसांनिसेंया जोशीया निष्कर्ष खः। व क्यबया क्षेत्रफल करिब १५ रोपनी दु। इतिहास व पुरातत्वया अध्ययन अन्वेषण याइपिनिगु निम्तिं ‘आर्कियोलोजी गार्डन’ या तःधंगु महत्व दइगु वरिष्ठ संस्कृतिविद् जोशीया धापू दु।
जोशीया कथं उखेंथुखें ह्वलातःगु, लँय् अनं थनं तयातःगु प्राचीन मूर्ति, शिलापत्र व मेगु ऐतिहासिक सामग्रीयात संरक्षण जुइगु कथं थुगु क्यब दय्केगु अवधारणाया मू ज्या खः। आर्कियोलोजी गार्डेनया अवधारणा वरिष्ठ संस्कृतिविद् जोशीं ह्वःताः चूलातल्ले पुरातत्व विभाग, संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक मन्त्रालय व यल महानगरपालिकायात सार्वजनिक रुपं तया वयाच्वनादीगु दु।
अष्ट्रेलिया, अमेरिका व फ्रान्सलिसें हलिमय् थीथी देशय् थें यलया भन्दाःक्यबय् ‘आर्कियोलोजी गार्र्डेन’ या रुपय् विकसित याय्फःसा राष्ट्रया हे गौरव थहांवनीगु जोशीया बिचाः दु। ‘इतिहासया निम्तिं, संस्कृतिया निम्तिं प्राज्ञिक क्षेत्रय् अध्ययन व अन्वेषण याय्त थ्व थाय् तसकं पाय्छि जुइगु निर्देशक जुयाबलय् निसेंया जिगु सोच खः। जि यलयाम्ह मनू, जिगु छेँ नं थन लिक्क हे दु। अथे जुयाः नं थ्व थाय्या महत्वबारे नं स्यू।’ पाटन संग्रहालय विकास समितिया २४ क्वःगु वार्षिकोत्सवया उलेज्या यासें जोशीं धयादिल, ‘मेगु देशय् थें तःधंगु मखुसां भन्दाःक्यबं गुलि जग्गा कयातःगु दु, उकी क्यबया नं शोभा च्वनीगु कथं थाय्थासय् वांछ्वयातःगु, उखेंथुखें लानाच्वंगु, गनं अवशेषया रुपय् लानाच्वंगु सिँ, ल्वहँया मूर्तित हयाः थन तय्दःसा बांलाइगु जिगु बिचाः खः।
‘१५ दँ न्ह्यः थन ब्रिगेडियर जनरलया हुकुम चले जुइगु । ब्रिगेडियर जुइगुलिइ दक्वं राणा पृष्ठभूमिया जुइगु । भन्दाःक्यब क्षेत्रय् राणातय्सं ठेक्काय् तरकारी पीगु। सरकारी सम्पत्तिइ उमिसं मोज याइगु’, जोशीं धयादिल, ‘अथेजुयाः लथालिंग लानाच्वंगु क्यबयात पुरातात्विक क्यबया रुपं विकास याय्माःगु बिचाः थः निर्देशक जुयाबलय् तत्कालीन शिक्षामन्त्री परशुनारायण चौधरीयात नापलानाः धयागु खः। वय्कलं जिगु प्रस्तावयात सकारात्मक रुपं कयादिल। व धुंकाः मन्त्रिपरिषदं पास याकाः क्यब दय्कूगु खः। गनं लूगु मूर्तित छगू निगू थन तःगु नं खः।’ उगु इलय्या सन्दर्भ न्यंकुसें जोशीं धयादिल, ‘ई लिसें शासन व्यवस्था ह्यूसां थ्व अवधारणां मूर्त रुप चूलाकेमफुनि।’
‘आः ला देशय् स्वंगू तहया सरकार दु, संघ, प्रदेश व स्थानीय तह । गुगुं छगुलिं ला थ्व विषयस च्यूताः तःसां जिल ।’ जोशीं धयादिल । प्यदँ न्ह्यः जूगु समितिया २१क्वःगु वार्षिकोत्सवय् नं जोशीं थ्व हे खँ नवानादीगु खः । २०७६ सालय् यल महानगरपालिकां जोशीया शतवार्षिर्की हनेगु झ्वलय् जोशीया थ्व अवधारणायात तिबः जुइगु कथं थ्व् क्यब उलेज्या याय्गु ज्याझ्वः न्ह्यःने हःगु खः । जोशीया अवधारणा पूवंकेत महानगरपालिकां स्यल्लाःगु पलाः ल्ह्वनेगु मेयर चिरिबाबु महर्जनं तःक्वः हे सार्वजनिक रुपं नवानादीगु दु । व प्रतिबद्धता अझं नं व्यवहारय् पूवंकेम्वाःगु भाषणय् लिकुंवंगु दु।
थौंकन्हय् फ्रान्स भ्रमणय् दीम्ह मेयर महर्जनं अन जोशीया झ्वाता दय्केगु धकाः चर्चा यानाच्वंबलय् स्वदँ न्ह्यःया पूमवंनिगु प्रतिबद्धतां हिस्यानाच्वंगु कार्यपालिका दुजःतय्सं हे धयाच्वंगु दु । थुगु अवधारणायात गम्भीर रुपं काय्गु संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन सचिव यादव कोइरालां धयादिल ।<eot>जुम्लाय् वासः याकाच्वपिं झिंच्याम्ह अस्पताल डिस्चार्ज जुसेलिइ लायेका वपिनिगु ल्याः ६०२ थ्यगु खः । कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान शिक्षण अस्पतालया आईसियूलय् वासः याकाच्वपिं झिंच्याम्हसिगु रिपोट नेगेटिभ वसेलिइ इमित छेँय् छ्वयागु धकाः जुम्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारी भूपेन्द्र थापां धयादिल । म्हिगतक ५८४ म्ह लायेका छेँय् वगुलिइ आः १८ म्ह थप जुगु खः।
थुथाय् देयन्यकया थीथी अस्पतालयया आइशोलेसनय ३४७० म्हसिया वास जुयाच्वंगु दु।
म्हिगः कोरोना विशेष अस्पताल जनकपुरं स्वीम्ह डिस्चार्ज जुगु खः। अथेहे येँया बलम्बुं येँया छम्ह मिसाः डिस्चार्ज जुयादिगु दु । बाँकेय् नीगुम्ह डिस्चार्ज जुगु मन्त्रालययाा प्रवक्ता डाक्टर जागेश्वर गौतमं धयादिल। अथेहे धरानं झापाया नीच्याम्ह लायेका छेँय् वंगु दु। दाङय् वासः याकाच्वपिं बर्दियाया प्यम्ह व जिल्ला अस्पताल दैलेखं छम्ह याना न्याम्ह लायेका छेँय् वंगु खः।<eot>अष्ट्रेलियाया भिक्टोरियाय् भुखाय् ब्वःगु दु । स्थानीय ई कथं सुथय् ९ ता ईपाखे भुखाय् ब्वःगु अष्ट्रेलियया संचारमाध्यमं जानकारी ब्यूगु दु ।
सुथय् ६ रेक्टरस्केलया भुखाय् ब्वःगु व भिक्टोरियाया लिसें सिड्नी, क्यानबेरा व तास्मानियातक भुखाय् धक्का महसुस जूगु खः ।
९ ता ईपाखे ब्वःगु भुखाय् लिपा मेगु कम्पन नं महसुस जूगु खः ।
छुं थासय् आवासीय छेँत दुंगु लू सार्वजनिक जूसां नं भुखाचं गुलि क्षति यात धैगु जानकारी मवःनिगु स्थानीय संचार माध्यमं न्ह्यथंगु दु ।
भुखाय् ब्वःगु क्षेत्रया नागरिकपिन्त सुरक्षित जुइत व मछिंगु अवस्थाय् लाःसा उद्दारया नितिं तयार जूगु अनया सरकारं धाःगु दु । भुखाय् लिपा सुनामी वइगु खतरा मदूगुलिं ग्याःचिकुइ च्वनेम्वाःगु धासें जनतायात सान्त्वना ब्यूगु दु ।<eot>यल- यल महानगरपालिकाया सतकय् थीथी थासय् ततःग्वःगु ल्वहंतय् सन्देशमूलक आखः च्वयाः छाय्पीगु ज्या जूगु दु । महानगरया सतकय् थीथी थासय् ट्राफिक सचेतना सम्बन्धी सन्देश च्वयेगु ज्या जूग खः ।
यल महानगरपालिकां कोरोना पनेत निषेधाज्ञा तयातःगु व सतक व्यस्त मजुइगु ईया सदुपयोग यासें उकथं सतकय् ट्राफिक सचेतना सम्बन्धी सचेतनामूलक खँग्वःत च्वयाः सतकयात आकर्षक दयेकेगु ज्या याःगु खः ।
यल महानगरपालिका प्रमुख चिरिबाबु महर्जनं सतकया न्ह्यःने लाःथाय् लाक्वपाक्व धंगं वांछ्वयातःगु फोहर मुनेगु व यल देय्यात आकर्षक खने दयेकेगु ल्याखं सतकया दथुइ च्वंगु ग्रीनवेल्टय् ततःग्वःगु ल्वहंतय् उकथं सचेतना सम्बन्धी सन्देशमूलक आखः च्वयेगु ज्या जूगु जानकारी बियादिल ।
सवारी चालक व लँजुवाःतय् निंतिं ट्राफिक सचेतना ब्वलंकेकथं सन्देशमूलक खँग्वः, खँपुत च्वयेगु ज्या जूगु जानकारी यल महानगरीय प्रहरी प्रमुख सिताराम हाछेथुं कनादिल । वय्कःया कथं महानगर दुनेया करिब २०० स्वयां अप्वः ल्वहंतय् उकथंया खँग्वः च्वयेगु ज्या जूगु दु । यल महानगरया सतकय् च्वंगु ग्रीनबेल्टय् च्वंगु ल्वहंतय् ‘नमस्कार ज्वज्वलपा’, ‘बिस्तारै जानुस’, ‘सुरक्षित यात्रा गरौं’, ‘सुरक्षित रुपमा बाटो काटौं’ थेंज्याःगु सन्देशमूलक खँग्वःत च्वयातःगु दु ।<eot>नेपाःया आदिवासीतय्सं थःगु संस्कार व परम्पराकथं मौलिक रुपय् अतिकं न्ह्यइपुसेच्वंक हना वयाच्वंगु घ्यःचाकु संल्हू व माघे मेलाया महात्म्य अतिकं महत्वं जाः । स्वनिगःया आदिवासी नेवाः व तराईया आदिवासी थारुतय्सं घ्यःचाकु संल्हूयात थःथःगु रितिरिवाज कथं तःजिक हना वयाच्वंगु दु । अथे हे, मेगु जातितय्स नं थःथःगु हे संस्कार व परम्परा कथं हना वयाच्वंगु दु । माघ महिनाया संल्हू घ्यःचाकु नयाः हनेगु संल्हू खः । अथे जुयाः थुगु संल्हूयात घ्यःचाकु संल्हू नं धाइगु खः । दक्षिणायनय् दुम्ह सुद्र्यः थ्व कुन्हुनिसें उत्तरायणय् सरे जुयावइ ।
१२ लाय् दइगु १२ राशी कथं माघ महिना मकर राशीइ लाइगुलिं माघ संल्हूयात मकर संल्हू वा मकर संक्रान्ति नं धाइ । थुकुन्हुनिसें चा चीहाकः जुजुं वनी, थ्व प्रकृतिया नियम हे खः । नेवाः संस्कार कथं घ्यःचाकु संल्हू कुन्हु चाकुइ हाम्वः तयाः दय्कातःगु लड्डु नय्माःगु व थीथी कथं हाम्वः छ्यले माःगुलिं थ्व संल्हूयात नेवाःतय्स हाम्वः संल्हू नं धाय्गु याः । थ्व कुन्हु भतीचा अम्बःचुं बुलाः म्वःल्हुइमाःगु, हाम्वः तयाः चिकं बुलेमाःगु, काय् म्ह्याय्पिन्त मामं छ्यनय् हाम्वः तयाः तूया चिकं थाकेमाःगु, हाम्वः तयाः पितृ तर्पण याय्माःगु, हाम्वः मिइ क्वय्केमाःगु, हाम्वः नय्माःगु अले हाम्वः दान याय्माःगु नेवाः संस्कार व परम्परा दु ।
थथे थीथी कथं हाम्वः छ्यलेमाःगुलिं हे थ्व संल्हूयात हाम्वः संल्हू नं धाइगु खः ।चिकुलाया ई जुया नं म्ह चिकुं पुनाच्वनीगुलिं लुमुगु वसतं पुनाः म्हयात क्वाकातय् मालीगु अले क्वाःजः दइगु नसात्वँसा नयाः च्वनेमाःगुलिं व तागतया आपूर्ति यानाः म्हयात स्वस्थ यानातय्त हना वयाच्वंगु थ्व घ्यःचाकु संल्हूकुन्हु म्हयात अतिकं फाइदा दइगु घ्यःचाकु, तरुल, पलः, न्यानापं सम्हय्बजि नयाः नखः हनेगु झी पुर्खातय्सं दय्कातःगु थ्व चलन वैज्ञानिक दृष्टिकोणं नं पाय्छि खनेदु । चिकुलाया इलय् म्हयात मदय्क मगाःगु क्वाःजः, तागत व म्ह धिसिलाका तय्त थीथी कथंया नसा त्वँसा दय्काः नय्गु चलन झी पुर्खातय्सं न्ह्याका वयाच्वंगु थ्व नखः नेवाः संस्कार नाप हे स्वापू दुगुलिं नं थुकिया तःधंगु महत्व दुगु खः ।थ्व नखः हनेगु झ्वलय् नेवाःतय्गु छेँखापतिकं सुथ न्हापां सुचुपिचु याइ, नीसी यानाः द्यःपूजा याइ । द्यः पूजा याय्बलय् नं घ्यःचाकु, न्या, तौला व सम्हय्बजि छाइ ।
अथे हे, पितृ तर्पण याय्बलय् नं घ्यःचाकु, तौला, न्या, सम्हय्बजि, जाकि, पलः, माय् आदि तयाः दान बीगु याइ । नेवाःतय्सं नखःचखः हनीबलय् दक्कले न्हापां द्यःपूजा यानाः पितृयात तर्पण यानाः वा पितृ भाग छखे तय्धुंकाः जक नखः हनेगु झ्वलय् थःथिति व पासाभाईपिन्त नं ब्वनाः भ्वय् नकेगु चलन नं नेवाः संस्कृति दुने लाः ।छेँय् दुपिं काय् म्ह्याय्पिन्त मामं छ्यनय् चिकं थाकेगु चलन दुसा बियाछ्वय् धुंकूपिं म्ह्याय्मस्तय्त नं थुकुन्हु हे नखत्या ब्वनाः छ्यनय् चिकं थाकेगु चलन दु । बियाछ्वय् धुंकूपिं म्ह्याय् मस्तय्तसं मचा मबूतल्ले भाःतपिं थाय् घ्यःचाकु नय् मज्यू धयागु नेवाःतय् मान्यता दु । अथे हे, थ्व म्ह्याय् मचा नखः जूगुलिं जिलांजंपिं ससलय् वनाः नय्मज्यू, भार लाइ धयागु पुलांगु धापू नं दु । अथे जुयाः हे घ्यःचाकु संल्हू कुन्हु म्ह्याय् मस्त व भिनामस्त जक नखत्या वनी । थ्व कुन्हु सँन्या नय्माः धाइ ।
सँन्या नःसा शत्रु कमजोर जुइ धाइ । अथे हे, वाउँगु लाभाया छ्यं न्ह्यय्माः, शत्रुया छ्यं न्ह्ययागु ति जुइ धाइ । थ्व कुन्हु नय्गु पलः नं यलय् पलः हे माः धकाः मालाः मालाः सां न्याना हय्गु याइ । घ्यःचाकु व सम्हय्बजि नापं तःखाः, सन्याखुन्हा नं नय्गु याइ । नखः हनीबलय् घ्यःचाकु संल्हू कुन्हु सुथय् छेँजःपिं सकलें छथाय् तुं च्वनाः मकलय् मि च्याकाः उकी घ्यःचाकु, तरुल व दय्कातःगु नसा ज्वलंया छकू छकू छानाः सँन्या नं मिइ छानाः कुँ वय्की । थथे नेवाःतय् घ्यःचाकु संल्हू हनेगु संस्कार दया वयाच्वंगु दु ।सनातन संस्कृतिया अनुयायीतय्सं घ्यःचाकु संल्हू कुन्हु सुथ न्हापां खुसि, पुखू थज्याःगु पवित्र थासय् वनाः स्नान यानाः द्यःयात लः बीगु लिसें पितृतय्त तर्पण याइ धाःसा थ्वकुन्हु ब्रम्हू वा पुरोहितपाखें लय् महिता न्यनेगु नं चलन दु ।
लय् न्यनेगु वा न्यंकेगुया मू उद्देश्य ऋतु, तिथि व बारया जानकारी कालबिल याय्गु खः ।थ्व कुन्हु तराईया आदिवासी थारुतय्सं माघी संक्रान्ति वा तिला संक्रान्ति धकाः तःजिक धूमधाम नक्सां हनेगु याइ । थ्वकुन्हु थारुतय् न्हूगु दँ जूगुलिं न्यान्हुतक्क न्ह्यइपुसेच्वंक नखः हनेगु याइ । थारु समुदायया फाया ला नयाः धमार म्य् हालाः माघी हनेगु चलन दु ।मगः समुदायं धाःसा हराभरा जुइक उभेउली थःगु जीवनय् प्रवेश याःगु लसताय् घ्यःचाकु संल्हू हनी । थ्व नखःबलय् मगःतय्सं खास यानाः धनुषचरण म्हितेगु, छेलो कय्केगु, वनय् दुगु वनतरुल, भ्याकुर, गिठ्ठा, न्या, ला नय्गु अले माय्, जा व चि छथाय् तुं तयाः खिचडी दय्काः नय्गु व खिचडी हे पितृयात पिण्ड बीगु याइ ।
थ्वकुन्हु मगःतय्सं थः म्ह्याय्मस्त व इष्टमित्र पासाभाईपिन्त ब्वनाः भ्वय् नकेगु चलन दु । नेपाल सरकारं मिति २०६५ पौष २३ य् माघे संक्रान्ती मगर जातिका पनि राष्ट्रिय पर्व हुने धकाः निर्णय यानाः घोषणा जूगुलिं मगः जातिपिन्सं गौरव ताय्काः थ्व नखः राष्ट्रिय पर्वया रुपय् हना वयाच्वंगु दु ।माघीकुन्हु काभ्रेया पन्तिइ मकर मेला धकाः हनी । थ्व मेला लिच्छवीकालीन जुजु मानदेवया पालंनिसें न्ह्याःगु खः धाइ । थ्व संल्हूकुन्हु देय्या थीथी तीर्थय् माघ स्नानया मेला हे जुयाच्वनी । माघ स्नान धकाः म्वः ल्हुयाः मेला हनेगु झ्वलय् वागमती अंचलया त्रिशुली व तादी खुसिया दोभान देवीघाटय् व स्वनिगःया वागमती खुसि अले मनमती मनहरा खुसिया संगम शंखमूलय्, अथे हे नारायणी अंचलया त्रिशुली, कालीगण्डकी व राप्ती खुसिया त्रिवेणी देवघाटय् मेला जुइ । नारायणी अंचलया देवघाटय् मेलाय् ब्वति काय्त नेपाः भारतया द्वलंद्वः भक्तजनतय् भीड हे जुयाच्वनी ।
थ्व मेलाय् ब्वति काय्त व स्नान यानाः पितृ तर्पण बीगु नितिं छन्हु न्ह्यः हे देवघाटय् बासं च्वनीपिं द्वलंद्वः दयाच्वनी ।अथें हे, गुल्मी ऐतिहासिक, धार्मिक महत्व महत्व दुगु रुरु क्षेत्रय् नं माघ संल्हूया मेलाया निन्हु स्वन्हु न्ह्यःनिसें नेपाः व भारतया भक्तजनत वनेगु याइ । माघ संल्हूया मेलाय् ब्वति काय्त गुल्मी, पाल्पा व स्याङ्जाया संगम रुरु क्षेत्रय् भक्तजनतय् तःधंगु हे भीड जुयाच्वनी । वैसाख संल्हू, माघ संल्हू व हरिबोधिनी एकादशीकुन्हु विशेष यानाः तःधंगु मेला जुइगु थ्व रुरु क्षेत्र स्वंगू जिल्लाया संगम जूगु व थ्व हे क्षेत्र जुयाः कालीगण्डकी न्ह्यानाच्वंगुलिं नं स्वन्हुतक्क गण्डकय् स्नान यानाः अन दुगु ऋषिकेशव द्यःया दर्शन याय्वं दक्वं पापं मुक्त जुयाः मोक्ष चूलाइ धयागु जनविश्वास दु । अथेजुयाः रिडीया रुरु क्षेत्रय् दँय्दसं माघया १ गतेनिसें ३ गतेतक्क गण्डक स्नान याइपिं भीड हे जुयाच्वनी ।
ऋषिकेशव, भृंगतुंगेश्वर, रुरुकन्याया देगः, रामनाम स्तूप, मणि मुकुन्देश्वर, महाविष्णुया नापं दर्जनौं मल्याक्क यक्व देवालयत दुगु थ्व क्षेत्रयात नेपाःया वनारस नं धाय्गु याः । अथे हे, घ्यःचाकु संल्हूकुन्हु ख्वपया सिपाडोल गाविसय् दुगु आशापुरेश्वर महाःद्यःयाथय् नं मेला जुइ । थन नं तातापाक्कनिसें भक्तजनत वयाः मेलाय् ब्वति काः वइ । यक्वसिया आशा पुरा यानाबीम्ह थ्व आशापुरेश्वर महाःद्यःयाथय् भक्तजनतय्सं अतिकं श्रद्धा, भक्ति व विश्वास यानाः पूजा याय्त वय्गु याः । घ्यःचाकु संल्हूकुन्हु ख्वपय् दँय्दसं न्याम्ह दिपंकर बुद्ध भगवानया मूर्ति ब्वय्गु याइ ।
येँय् धाःसा १२ दँय् छकः स्वनिगःया दक्वं दीपंकर बुद्धया मूर्तित हनुमानध्वाखा लाय्कू न्ह्यःने घ्यःचाकु संल्हूया न्ह्यतकुन्हु ब्वय्गु याइ । मनूतय्गु हे आकारया ६÷७ फिटया दीपंकरया मूर्तित कन्हय्कुन्हु घ्यःचाकु संल्हूकुन्हु स्वयम्भूया भुइख्यलय् ब्वयाः सम्यक पूजा यानाः पञ्जरां पर्व न्याय्की । जुजुया नं उपस्थिती दइगु उगु सम्यक पूजाय् जुजुयात नं दीपंकर बुद्धया रुपय् हनाः पूजा याइगु खः । आः वयाः जुजु मदुगुलिं दीपंकर बुद्धया मूर्तित जक तयाः पंजरां पर्व हनेगु याइ ।माघ महात्म्य हनेगु झ्वलय् सक्वय् मिजंतय्सं अपसं च्वनाः अष्टमातृका देवीया आराधना यानाः म्ह दू दाय्गु व मिसातय्सं सहस्र जलधारा हाय्काः वज्रयोगिनी देवीयात क्षमा पूजा याय्गु याइ ।
माघ महात्म्य हनेगु धकाः स्वनिगःया त्वाःपतिकं सहस्र जलधारा हाय्काः तीर्थय् वनाः म्वः ल्हुयाः माघ महात्म्य भजन हालाः गां नगर परिक्रम याय्गु चलन दु । तर आः वयाः थ्व चलन यक्व थासय् तना वनेधुंकल । गनं गनं गामय् जक ल्यं दनि । सक्वय् धाःसा थ्व चलन आःतकं दनि । अथे हे, यलया थेच्वय् नं थ्व परम्परा आःतक ल्यं दनि । यलय् माघ महात्म्य परिक्रमा याइबलय् १० अवतार प्रदर्शन यानाः सवा लाख सहस्र जलधारा हाय्काः जात्रा हनेगु परम्परा दु ।
श्री स्वस्थानीया व्रत बाखं प्रारम्भ जुइगु दिंनिसें हे माघ महात्म्य शुरु जुइ । थ्व हे झ्वलय् थेच्वमितय्सं कुलद्यःया पूजा, वृहस्पति द्यःया जात्रा व माघ महात्म्य छक्वलं हनीगु जुयाः नं थुकिया विशेष महत्व दु । सुथंनिसें शुरु जुइगु थ्व जात्राय् जल छाय्त वनेगु धकाः अपसं च्वंपिं मिजंतय्सं सवा लाख जलधारा द्यःयात छाय्गु व अपसं च्वंपिं मिसातय्सं थःगु म्हय् देवा च्याकाः थेच्वया ब्रम्हायणी, बालकुमारी, नवदुर्गा व भैरव परिक्रमा यानाः अतिकं श्रद्धा भक्तिपूर्वक थेच्वया ज्यापुतय्सं जात्रा हना वयाच्वंगु दु । दश अवतार द्यः नं सम्मिलित यानाः हनीगुलिं नं थ्व जात्रा अतिकं न्ह्यइपुसेच्वं । कुलद्यः पूजा, माघ महात्म्य व वृहस्पति जात्रा नं जुइगुलिं थ्व थेच्वया जात्रायात छगू थेच्व स्वंगू जात्रा नं धाय्गु याः । थ्व जात्रा मल्लकालनिसें न्ह्याना वयाच्वंगु खः धाइ ।<eot>म्हिगः बहनी चन्द्रगिरी नगरपालिका वडा ल्याः ९ मच्छेगाँमय् न्ह्याःनाच्वंगु बा १७ ट २५४५ ल्याःया भ्यानं कुतुवया घाःपा जुयादिम्ह भोजपुरया ४० दँया गंगामाया रम्तेलया येँया महाकांलय् च्वंगु ट्रमा सेन्टरय् वासः जुयाच्वंगु प्रहरीइ धागु दु ।<eot>मे ग्रेगोरियन पात्रोयागु न्यागुगु ला खः। थ्व लायागु दक्ले न्हापायागु दिंयात अन्तरराष्ट्रिय श्रम दिं यागु रुपय् हनिगु चलन दु। थ्व लायागु दिं थुकथलं दु:-<eot>– हनुमानध्वाखा लाय्कुलिइ दुगु तलेजु देगलय् छकः गथांमुगः चः¥हेबलय् याइगु पवित्रारोहण पुजा दिके हे माल । गुथि संस्थानया ठेकेदारं म्ह्वः तौलयाम्ह अले ल्वगिम्ह दुगु बीवं तलेजुया पुजारीं पुजा हे दिकाब्यूगु खः । पुजाय् गुम्ह हाकुम्ह दुगु बलि बीगु खः । थुकियात ‘बेचोखो’ धाइगु खः ।
पर्वय् तलेजु भवानीया जनी हिलेगु व सब्बु चान्हय् मत च्याकेगु चलन दु । चः¥हेया कन्हय् न्हिनय् ‘योगिनी शक्ति’ पूजा यानाः जीवित देवी कुमारीयात विशेषकथंया भोजन व जनी छ्वय्गु याइगु खः । बलिया हे हुनिं देगलय् पूजा द्यूगु थ्व न्हापांगु घटना धाःसा मखु । वि.सं. २०१७ सालय् विवाह पञ्चमिइ याइगु पूजा नं द्यूगु खः । उगु इलय् ठेकेदारं इलय् हे बलि उपलब्ध मयाकूगु खः । विवाह पञ्चमिया पुजाय् ७म्ह दुगु, ६म्ह हँय् व म्येय् माः ।
– मोहनिया स्याकुत्याकुकुन्हु यलया पाटन दरबार क्षेत्रय् याइगु कालरात्री पूजा ठेकेदारं बलिया नितिं म्ह्वः तौलया म्येय् ब्यूगुलिं हे थगुने पुजा द्यूगु खः । तलेजु देगःया पुजारीं याइगु पुजाया नितिं ठेकेदारं २१गू निसें २२गू धार्नी दुम्ह म्येय् बीमाःगु व्यवस्था दुगु खः । तर १२गू धार्नीया जक उपलब्ध याकूगु खः ।
– अथे हे छकः ठेकेदारया लापरवाहीया हे हुनिं मोहनिया चः¥हेया चान्हय् पाटन दरबार क्षेत्रया मूचुकय् हुइकीगु थेच्वया नवदुर्गा प्याखं महुइकल । प्याखंया नितिं गुथि संस्थानं म्येय् व थुम्बा बीगु व्यवस्था दु । बलिया हुनिं प्याखं वि.सं. २०६९य् बन्द जूगु खः । उगु इलय् बन्द जूगु प्याखं वि.सं. २०७४ सालय् जक हाकनं न्ह्याकूगु खः ।
थ्व स्वंगू घटना दसु जक खः । ठेकेदारया लापरवाहीया हुनिं स्वनिगःया अप्वः धइथें जात्रा पर्व बुलुहुँ दिना वनाच्वंगु दु । हनुमानध्वाखास्थित तलेजुया पुजारी उद्धव कर्माचार्यं धयादी, “संस्थानया उद्देश्य बांलाः । तर कर्मचारी ठेकेदार खराब जूगुलिं स्यन ।” वय्कलं ठेकेदार व कर्मचारीयात कारवाही मजूगुलिं लापरवाही अप्वःगु धयादिल । “संस्थानय् राजनीतिक नियुक्तिं नं समस्या जुइगु याः, उकियात बन्द याय्माल” वय्कलं धयादिल, “देगलय् दँय्दसं २४गू तःधंगु व १३गू चीधंगु महत्वपूर्ण पर्व दु । ठेकेदारया हुनिं थुगु पर्वय् तकं लिच्वः लानाच्वंगु दु ।”
पाटन दरबारया तलेजु देगःया पुजारी नीरण राजोपाध्यायं थुगुसीया मोहनिया बलि दरबन्दीकथं उपलब्ध मयाकूसा कडा रुपं प्रस्तुत जुइत बाध्य जुइगु चेतावनि बियादिल । गुथि संस्थान, यल शाखा कार्यालय प्रमुख राजन भुजुं दरबन्दीकथंया जिन्सी सामान उपलब्ध याकेगु नितिं इलय् हे ठेकेदारयात उजं बीगु धयादिल । “दरबन्दीइ व्यवस्था दुगु स्वयां म्ह्वः बिल धाःसा कारवाहीया नितिं सिफारिस याय्गु जुइ” वय्कलं धयादिल । यलय् थुगु आर्थिक दँया नितिं दोपाया÷चौपायालिसें पूजा ज्वलं उपलब्ध याकेगु ठेक्का सुरेन्द्र अवालं २२गू लख २०६ तका दामं प्राप्त याःगु दु । अवालं म्येय्, खुम्ह दरबन्दीइ व्यवस्था दुकथं बीगु दावी यानादिल ।
जनप्रतिनिधिया आश्वासन हे जक
यल महानगरपालिका पाटन दरबार क्षेत्रय् पिदनीगु पायाः जात्रा व्यवस्था मुँज्याय् अप्वः धइथें गुथ्याःतसें जनप्रतिनिधिं आश्वासन जक बीगु धासें कुंखिन । यल महानगरया जनप्रतिनिधिं थगुनेया मुँज्याय् दरबार क्षेत्रलिसे सम्बन्धित जात्रापर्व व्यवस्थितकथं न्ह्याकेत अक्षय कोषया पलिस्था, गुथ्याःतय्गु बिमा व दरबन्दी धेबा ईकथं परिमार्जन याय्गु प्रतिबद्धता प्वंकूगु खः ।
खड्गी सेवा समिति यलया नायः अरोजकुमार खड्गीं धर्मयात कयाः दयाच्वंगु आस्थां म्ह्वः धेबां नं धर्म संस्कृति न्ह्याका वयाच्वंगु धयादिल । “थगुने यलया जनप्रतिनिधि थजाःगु हे मुँज्याय् अक्षय कोष, बिमा व दरबन्दी धेबा ईकथं परिमार्जन याय्गु प्रतिबद्धता प्वंकूगु खः । तर पूवंकेगु ज्या मजुल” वय्कलं धयादिल । चालंया चान्हय् जुइगु पायाः जात्राय् खड्गी समुदायं म्येय्या छ्यं क्वबीमाःगु चलन दु । थुकिया नितिं उमित गुथि संस्थानं प्यसः तका जक बिया वयाच्वंगु दु । वय्कलं निगू दशक न्ह्यः कायम जूगु दरबन्दी जनप्रतिनिधि वःगु स्वदँय् नं ईकथं परिमार्जन जुइमफूगु धयादिसें कुंखिनादिल ।
ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघया नायः कृष्णलाल महर्जनं नं जात्रा पर्वया स्थायी विकास याय्त कोष नीस्वनेमाःगु खँय् बः बियादिल । “थ्व थाकूगु ज्या नं मखु । ललितपुर महानगरया बोर्ड मुँज्यां क्वःछ्यूसा गाः” वय्कलं धयादिल । लिसलय् यल महानगरपालिकाया प्रमुख चिरीबाबु महर्जनं अक्षयकोष, गुथ्याःतय्गु बिमा व दरबन्दी थुगुसी कायम याय्गु प्रतिबद्धता प्वंकादिल । “थगुने बजेट दय्कूबलय् लिबाय् धुंकूगु हुनिं व्यवस्था याय्मफुत” वय्कलं धयादिल । जात्राय् खड्गी खलःया ८म्ह गुथ्याःत खटे जुइमाः ।
यल दरबारया मू छेँ अर्थात आगम छेँया पुजारी माधवश्याम शर्मां नं आश्वासन जक बियाः प्रतिबद्धता पूमवंकूगु धासें कुंखिनादिल । “संस्थानं देगः भाडाय् ब्यूगु दु”, वय्कलं धयादिल, “व्यक्तिगत खर्चं जात्रापर्व न्ह्याकेमाःगु बाध्यता दु” यल महानगरया उप–प्रमुख गीता सत्यालं थुगुसी मू छेँ अर्थात आगं छेँ न्ह्याथे यानाः नं पुनर्निर्माण याय्गु धयादिल । “थुकिया नितिं नं बजेट फ्याय्धुंकल” स्मारक संरक्षण तथा दरबार हेरचाह ज्याकू यलया प्रमुख सन्दीप खनालं जात्रापर्व न्ह्याकेगु नितिं माःकथं ग्वाहालि याय्त तयार दुगु धयादिल ।<eot>साउन ९ - नेपालय् शुक्रबाः १३३ म्हसिके कोरोना भाइरसया संक्रमण पुष्टि जुगु दु। थ्वनापं कोरोना संक्रमितया ल्याः१८,३७४ थ्यगु दु।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमं शुक्रबाः नियमित लाइभ अपडेटय् जानकारी बियादिगु खः। थुथाय् ५,३८३ म्ह सक्रिय संक्रमितया ल्याः दुगु मन्त्रालयं धागु दु।
लिपांगु २४ घाै दुने थप १०७ म्ह कोरोना संक्रमणमुक्त जुगु दु।थ्वनापं नेपालय् कोरोना संक्रमण जुया लायेकाः छेँय् वपिनिगु ल्याः १२,९४७ थ्यगु दु।
मन्त्रालयया कथं थाैं पर्साया छम्ह कोरोना संक्रमित सिगु दु। वंगु बुधबार श्वासप्रश्वासय् समस्या खनेदसेलिइ वीरगञ्जया गण्डक अस्पतालय् भर्ना जुम्ह ८५ दँया ज्याथी थाै सुथय् सीगु वयकलं धयादिल। थ्वनापं आःतक कोरोनाया कारण सिइपिनिगु ल्याः ४४ थ्यगु दु।<eot>एजेन्सी- पोर्चुगलया स्टार कासामि क्रिस्टियानो रोनाल्डों अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलय् दकलय् अप्वः गोल याःगु कीर्तिमान दयेकूगु दु । इरानया अली दाइं अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलय् १०९ गोल यानाः दयेकातःगु कीर्तिमान त्वाःथलाः रोनाल्डाें न्हूगु कीर्तिमान दयेकूगु खः । थ्व सिजनय् इटालियन क्लब युभेन्ट्सं थःगु पुलांगु क्लब म्यानचेस्टर युनाइटेडय् लिहां वंम्ह रोनाल्डाें विश्वकप छनोट कासाय् आयरल्याण्ड विरुद्ध निगू गोल यानाः न्हूगु कीर्तिमान दयेकूगु खः । आः रोनाल्डों अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलय् याःगु गोलया ल्याः १११ थ्यंगु दु ।
कासा लिपा रोनाल्डों थःम्हं कीर्तिमान त्वाःथलागुलिं जक मखु, विशेष स्थितिइ गोल यायेफुगुलिं लय्ताया धाःगु खः । ‘अन्तिम इलय् टिमया निंतिं निगू गोल याये खन, टिमयात सुभाय्, जि कृतज्ञ जुयाः’ रोनाल्डाें धाःगु दु ।<eot>इन्डोनेसियाया बयोबृद्ध सपरमान सोदीमेजों शनिवाः थःगु १४६ क्वःगु बुदिं न्यायेकल । वय्कःयात इतिहासया हे दकले बृद्ध मनू कथं दाबी याःगु दु ।
सोदीमेजोयाके इन्डोनेसियन म्हसीका पौ दु, गुकी वय्कःया बुदिं तिथि न्ह्यथनातःगु दु– ३१ डिसेम्बर १८७० । वयकलं थःथितिपिनिगु दथुइ च्वनाः इन्डोनेसिया सेन्ट्रल जाभाय् च्वंगु सेरागयन डिस्ट्रीक्टय् बुदिं न्यायेकूगु खः । बुदिंया पार्टीइ सोदीमेजोया छय् सुयोन्तो व वय्कःया जहान सुवर्नी लिसें इमि सन्तान एरिका कुर्नियावती व एनिसा कुर्तियावती नापनापं थःथितिपिनिगु उपस्थिति दूगु खः ।
१४६ दँया सोदीमेजोया १० म्ह दाजुकिजा व तःकेहेँपिं फुक्कं सीधुंकलसा प्यम्ह कलाःपिन्सं नं संसार त्याग यायेधुंकल । सोदीमेजोया काय् म्ह्याय्पिं नं थ्व संसार त्वःताः वनेधुंकल । आः वय्कःयात छय् व छुइपिनिगु छेँजःपाखें लहिनातःगु खः ।
पत्याः हे मजुइगु कथंया उमेरया जूसां नं १४६ दँया सोदीमेजो बृद्ध व्यक्ति आः तक नं थःहे न्यासी जुइफुनि । वय्कःया छम्ह छेँजः नं धयादी, “वय्कलं न्ह्याग्गु कथंया नसा नं नयादी व आःतक विरामी जुयाः द्यंगु नं मदुनि ।”
वय्कःया म्हसीका पौयात आधार माने यायेगु खःसा विश्वय् आःतकया हे दकले बृद्ध दाबी यानातःम्ह फ्रेन्च मिसा जेयन्ने काल्मेन्ट (गुम्हेसिया १२२ दँया उमेरय् मृत्यु जूगु खः)सिबें वय्कः यक्वः न्ह्यःने न्ह्याः वनेधुंकूगु दु ।
छय् सुर्यन्तोया कथं १२२ दँया उमेर पार यायेधुंकाः सोदीमेजो थःगु मृत्युया नितिं तयारी यानाः च्वनादीगु दु, तर मृत्युं वय्कःयात आःतक स्वःगु मदुनि । सुर्यन्तों धयादी, “वय्कलं २४ दँ न्ह्यः हे थःगु नितिं ग्रेभस्टोन (चिहानया स्तम्भ) दयेकाः तयादीगु दु । जिमिसं वय्कःया नितिं चिहानस्थल नं तयार यायेधुनागु दु, गुगु वय्कःया काय् म्ह्याय्पिनिगु लिक्क हे दु ।”
इन्डोनेसियाली अभिलेख ज्याकुथिया कर्मचारीं म्हसीका पौया आधारय् वय्कःया उमेर १४६ दँ जूगु धाःगु दु तर थुकिया स्वतन्त्र पुष्टि जुइ ल्यं दनि । वय्कः इतिहासया हे दकले बृद्ध मनू जूगु प्रमाणित यायेत वय्कःया भ्वँभिँतय्गु स्वतन्त्र परीक्षण यायेमालीगु जुइ । अथेला वय्कःसिबें न्ह्यः नाइजेरियाया जेम्स ओलोफिन्टुइ १७१ दँया व इथियोपियाया धाकाबो एब्बा १६३ दँया जूगु दाबी याःगु दु । तर इपिं निम्हेसिगु उमेर प्रमाणित यायेगु भ्वँत उपलब्ध जूगु मदु ।
छय्म्ह सुर्यन्तोया कथं थौंकन्हय्या दिनय् सोदीमोजो रेडियो न्यनाः दिं बिते याइ । मिखा कमजोर जूगुलिं वय्कलं टिभी स्वये मफु । लिपांगु ६ महिनानिसें वय्कःयात मेपिन्सं नसा नकेमाःगु व म्वः ल्हुकेमाःगु जूगु दु ।<eot>संयुक्त राष्ट्र संघ छगु अन्तरराष्ट्रीय संघ ख:| हलिम युद्ध २ धुंका देकुगु थ्व गुथियागु मू लक्ष्य हलिम शान्ति व सहकार्य ख:| थुकिगु मू थायबाय न्हु यर्क नगरय् दु| थ्व संघनाप स्वापू दूगु संघत थ्व कथं दु-<eot>छु छि न्ह्याथाय् वंसां मदिक्क सेल्फी खिचेयायेगु शौखिन खः ला ? यदि थथे खःसा होसियार जुयादिसँ न्हि । छाय् धाःसा सेल्फी खिचेयायेगु छिगु बानीं छिगु म्हगलय् बांमलाःगु लिच्वः लायेफु ।
ख्वाः सुख्खा जुइ
चिकित्सकपिनिगु कथं सेल्फीया लिच्वः छेंगुलि अप्वः लाइ । गुगु साइडपाखें छिं सेल्फी खिचेयाइ, उगु साइडया छेंगु मेगु साइडया तुलनालय् अप्वः सुख्खा जुइ ।
सेल्फीया हुनिं छिगु ख्वाःया छेंगु थुलि खराब जूवनी कि छुं नं क्रिम बाय् वासःया छ्यलाबुलां उकियात लंके फइमखु ।
मोबाइलपाखें सेल्फी कायेबलय् ख्वालय् लाइगु लिच्वः निभाःया जलं लाइगु लिच्वःसिबें खतरनाक जुइगु थीथी अनुसन्धानं क्यंगु दु ।
छेंगु कय् कुनि
मदिक्क सेल्फी कायेबलय् छिगु ख्वाःया छेंगु कय् कुनी । लिसें छेंगु छिपे जुइ । मोबाइल फोनपाखे पिहाँ वइगु जलं तप्यंक डीएनएस नं लिच्वः लाकी । गुकिं छेंगुया प्राकृतिक गुणय् हे लिच्वः लाकी ।
सेल्फाइटिस ल्वय्या शिकार
सेल्फी कायेगु बानी यदि लतय् हिल धाःसा छि सेल्फाइटिस ल्वय्या मारय् वयेफु । थ्व ल्वय्पाखें पीडित मिसाया दिमागय् सदां छगू भूत सवार जुइ कि गुगु थासय् सेल्फी कायेगु व गुलि याकनं सामाजिक संजालय् सेयर यायेगु धैगु । इमिगु ध्यान सेल्फी कायेगु व सामाजिक संजालय् सेयर यायेगुलि जक केन्द्रीत जुइ ।
आः नकतिनि अमेरिकन साइकोलोजिक एसोसिएसन (एपीए) पाखें औपचारिक रुपं ‘सेल्फाइटिस’ नांया विमारीबारे औपचारिक घोषणा याःगु खः । थ्व बिमारीइ छितः इलय ब्यलय् सेल्फी खिचेयायेगु मन जुइगु व उकियात गुलि फु उलि याकनं सामाजिक संजाल (फेसबुक, ट्वीटर) इत्यादीस सेयर यायेगु मन जुइ ।<eot>येँ -येँया थानकोटस्थित त्रिभुवन पार्कयात आः ‘राजनीतिक संग्रहालय’ दयेकीगु जूगु दु । बागमती प्रदेशया नीति तथा कार्यक्रमय् थ्व खँ उल्लेख यानातःगु दु । थुकिया लागिं येँ महानगरपालिकालिसे समन्वय यायेगु खँ कार्यक्रमय् धयातःगु दु ।
थौंकन्हय् त्रिभुवन पार्क थीथी कथंया हस्तक्षेपं यानाः व्यक्तिया कब्जाय् लाः वनाच्वंगु दु । अनया गुलिखे थाय् रिसोर्ट चायेकीपिनि कब्जाय् लानाच्वंगु दुसा गुलिं होटलवालातय्सं कयातःगु दु । अथे हे उगु क्षेत्रयात प्रहरीं नं थःगु मातहत लाकातःगु दु ।
उकिं थ्व फुक्कपाखें मुक्त यायेगु लागिं नं उगु थासय् राजनीतिक संग्रहालय दयेकेगु अवधारणा न्ह्यःने हःगु खः ।<eot>येँ– अल्भारो मोराटा व ओराएजबल नायक सावित जूगु कासाय् स्पेनं क्रोसियायात ५–३ गोलं बुंकाः स्पेन युरो कपया क्वार्टरफाइनलय् दुहां वनेत ताःलाःगु दु । कासाया सुरु पाखे हे स्पेनया गोलकिपर युनाइ सिमोन भिलेन सावित जूगु कासाय् मोराटा व आराएजबल एक्स्ट्रा इलय् विजयया निंतिं नायक सावित जूगु खः ।
थ्वयां न्ह्यःया कासाय् गोल याये मफयेवं आलोचना फयाच्वंम्ह मोराटां ३–३ गोलया बराबरीइ जुयाः कासा एक्स्ट्रा इलय् वंगु अवस्थाय् न्हापां गोल यासें स्पेनयात विजयया लँय् न्ह्याकूगु खः । कासाया सयौं मिनेटय् मोरोटां व १०३ औं मिनेटय् आराएज्बलं छगू छगू गोल याःगु खः । एक्स्ट्रा ई निगू गोल सहित थ्व छगू कासाय् च्यागू गोल जूगु खः । थुगुसीया युरो कपय् दकलय् अप्वः गोल जूगु थ्व हे कासा खः ।
कासाया २० औं मिनेटय् विपक्षीया दबाब मदुगु अवस्थाय् थःगु हे टिमया डिफेन्डरं बिउगु सामान्य पास बल गोलकिपर सिमोन थःगु तुतिं दिकेत स्वःगु खः, तर फ्लिक जुयाः थःगु हे पोस्टय् दुहां वनेवं स्पेन छगू गोलं लिउने लाःवंगु खः । तर३८ औं मिनेटय् सराबियां गोल यासें कासा बराबरीइ हयाबिल । निगूगु हाफ सुरु जूगु १२ मिनेट लिपा हे एज्प्लिक्वेटां गोल यासें स्पेनयात अग्रता बिलसा ७६ औं मिनेटय् फरान टोरेसं गोल यासें स्पेनयात थ्यंमथ्यं विजयया लँय् यंकूगु खः । तर लिपांगु २० मिनेट क्रोसियायात पने मफयेवं नियमित ९० मिनेटया कासा ३–३ या बराबरी जूवंगु खः ।
क्रोसियाया निंतिं कासाया ८५ औं मिनेटय् ओरसिकं व इन्जुरी ईया निगूगु मिनेटय् पासालिकं छगू गोल यासें कासा बराबरीइ यंकूगु खः । ओरसिकया गोलयात गोललाइन टेक्नोलोजि पाखें स्वयाः गोल बिउगु खः । स्पेनया पोस्टय् घाराघुरुया दथुइ बल गोलपोस्टया लाइनं दुने दुहां वंगु खः, तर गोल खःकि मखु धायेमफुगु अवस्थाय् गोललाइन प्रविधि पाखें गोल बिउगु खः । थ्व प्रविधि कथं यदि बल गोललाइन पार यानाः दुहां वन धाःसा रेफ्रीया घडी भाइब्रेट जुइ । रेफ्रीं थःगु घडी भाइब्रेट जूगु संकेत बिसें गोल बिउगु खः ।
आत्मघाती गोल यासें भिलेनया छवि दयेकूम्ह गोलकिपर सिमानं थौंया कासाय् स्वंगू प्यंगू उत्कृष्ट बचाउ नं याःगु खः ।<eot>येँ- जनबहाः द्यःया रथ दयेकेगु ज्या न्ह्याःगु दु । थ्वहे वइगु वैशाख ७ गते जनबहाः द्यः साले माःगुलिं रथ दयेकेगु ज्या न्ह्याःगु खँ सेतो मच्छिन्द्रनाथ रथ व्यवस्थापन समितिं कजिं नीलकाजी शाक्य कनादीगु दु । थुगुसी जात्राय् ब्वति काइपिसं अनिवार्य रुपं मास्क तयेमाःगु, जात्राया झ्वलय् हुलमुल मजुइकेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु खँ जात्रा व्यवस्थापन समितिया कजि लिसें २५ वडाया वडाध्यक्ष नीलकाजी शाक्यं ‘नेपालभाषा टाइम्स’यात कनादीगु दु ।
जात्राया निंतिं येँ महानगरपालिका स्वास्थ्य विभागलिसे सहकार्य यानाः निःशुल्क मास्क वितरण यायेगु व्यवस्था याइगु जूगु दु । उकथं हे रथयात्राया झ्वलय् कोरोना भाइरस संक्रमण मजुइकेत म्हो जक मनूत तयाः रथ सालेगु व्यवस्था यानागु जानकारी नं वय्कलं बियादिल ।
जात्रायात व्यवस्थित रुपं न्ह्याकेगु निंतिं थीथी उपसमिति नं गठन यानागु जानकारी नं अध्यक्ष शाक्यं बियादीगु दु ।
जात्राया झ्वलय् सामाजिक दुरी कायम यायेगुया लिसें द्यः सालेगु स्वयां झिंन्यागू मिनेट न्ह्यः हे थीथी सांस्कृतिक बाजायात न्ह्यःने छ्वयेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु दु । झिंन्यागू मिनेट न्ह्यः हे बाजा न्ह्याः वन धाःसा रथ सालेत अःपुइगु जूगुलिं अज्याःगु व्यवस्था यानागु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
जात्राया झ्वलय् मास्कया लिसें अनिवार्य रुपं सेनेटाइजर छ्यलेगु निंतिं माःगु व्यवस्था येँ महानगरपालिकां याइगु जूगु दु । वंगु दँय् हलिंन्यंकं कोरोना भाइरस न्यनावनेवं सरकारं याःगु ‘लकडाउन’ या कारणं जनबहाः द्यःया जात्रा मजूगु खःसा थुगुसी धाःसा जात्रा यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । थुगुसी जात्रा यायेगु निंतिं रथयात्रा व्यवस्थापन समितिं वंगु छुं न्हिं न्ह्यः जक जात्रा लिसे सम्बन्धित थीथी पुचः व जात्राया रुटय् लाःगु संघसंस्था लिसे सहलह ब्याकूगु खः ।
थुगुसी नं कोरोना भाइरसया संक्रमण अप्वया च्वंसां जिल्ला प्रशासनं जात्राया बारे छुं निर्णय याःगु मदुनि । बिस्काः जात्रा दिकेगु निर्णयया विरोध जूगु कारणं नं प्रशासन सुम्क च्वनाच्वंगु खनेदु ।<eot>येँ -भारतया थीथी प्रदेशय् च्वंपिं नेवाःतय्त येँय् हयाः नेवाः संस्कार, संस्कृति, भाय् व रहनसहन स्यनेज्या जुइत्यंगु दु । संस्कृतिविद् गणेशराम लाछिं उकिया तयारी यानादीगु खः । भारतीय नेवाःतय् बारे विशेष कक्षा न्ह्याकेगु निंतिं थ्वहे वइगु जुन २० निसें भारतया डुबर्सय् छगू सहलह जुइत्यंगु खँ नं वय्कलं कनादिल । भारतया थीथी च्यागू प्रदेश व भूटानया नेवाः प्रतिनिधितय् दथुइ भारतय् सहलह जुइगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
भारतया मणिपुर, नागाल्यान्ड, मेघालय, मेजोरम, अरुणाञ्चल, आसाम, सिक्किम, पश्चिम बंगाल व भूटानया नेवाःतय्सं उगु सहलहय् ब्वति काइ । भारतय् नेवाःतय् म्हसीका तना वनाच्वंगुलिं उकियात हाकनं पुनरोत्थान यायेगु कथं थ्व सहलह जुइत्यंगु खः । सहलहय् भारत व भूटानपाखें छगू प्रदेशं प्यम्ह प्यम्ह नेवाःतय्त नेपालय् हयाः तालिम बीगु योजना बारे बिचाः ब्याकी ।
थ्वहे झ्वलय् भारतया अरुणाञ्चलया नेवाःतय्सं थःगु जिल्लाय् दुपिं नेवाःतय्त स्वापू तः वा धकाः विज्ञापन यानाच्वंगु दुसा अथे मेमेगु प्रदेशया नेवाः संगठनतय्सं नं नेवाःतय् तथ्यांक मुंकेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु जानकारी नं भाजु लाछिं बियादीगु दु ।
नेपालय् लछि तक तयाः उमित नयेत्वनेगुया व्यवस्था लिसें तालिम बीगु ग्वसाः दु । थन तालिम कायेधुंकाः उमिसं हे थःथःगु लागाय् वनाः तालिम बीगु ज्या याइ । उकिया जिम्मेवारी नं भारतय् च्वंगु नेवाः संगठनं कायेमाःगु खँ भाजु लाछिं कनादीगु दु । भारतया थीथी प्रदेशय् नेवाः पहिचान मदयाः अनया नेवाःतय्त समस्या जुइवं उपिं थःपिं हे थुकथं नेवाः भाय् स्यनेगु लिसें तजिलजि सयेकेत उत्साहित जुयाच्वंगु दु । थनिं स्वला न्ह्यः जक भारतया आसामय् नं लाछिया हे नेतृत्वय् नेवाः तजिलजि ब्वज्या यायेगु ज्या जूगु खः ।<eot>थौंकन्हय् २१ औं शताब्दीइ विज्ञानं धर्म व थुकिया विषयस आपालं खोज व अनुसन्धान यानाच्वंगु दु । र्ध विज्ञानसिबें न्हापांनिसें हे अस्तित्वय् दूगु विधा नं खः । विज्ञान व प्रविधिं न्हियान्हिथं न्हून्हूगु तथ्य लुइकाः च्वंगु दु ।
थथे स्वयेबलय् हरेक क्षेत्र व खँय् विज्ञान आपालं न्ह्यःने लाःगु दु तर छुं थुज्वःगु धार्मिक रहस्य नं दु गन विज्ञान ल्यूने लाइ व विश्वासलिसें रहस्यं मनूयात अजू चायेकी ।
थथेहे भारतया विहारया राज राजेश्वरी त्रिपुर सुन्दरी नं विज्ञानयात हाथ्या बिइगु रहस्य जुयाच्वंगु दु । लुमंकाः दिसँ कि थुगु देगलय् गन मूर्तित नं मनूतथें खँ ल्हाइ । थ्व न्यनेबलय् थथे जुइकि मूर्तित थःथवय् खँ ल्हानाच्वंगु दु ।
बुखँतय्गु कथं थुगु देगःया दकले अजूचायापूगु मान्यता थुज्वःगु दु कि निस्तब्ध निशाय् अन पलिस्था यानातःगु मूर्तित च्याःगु सः वइ । सब्बु चान्हय् जब अनपाखें मनूत न्यासी वनी उबले थुग थासं सःत गुञ्जायमान जुइगु सः वइगु याइ ।
आपालं मनूतसें थ्व खँ न्हापांनिसें हे धयाः वयाच्वंगु खः तर गुलिस्यां भ्रम जूगु धयाः वयाच्वंगु खः । आः वैज्ञानिकपिन्सं नं थ्व खँ स्वीकार याःगु दु कि देगः परिसरय् सुं नं मदुगु इलय् नं सः गुञ्जायमान जुइगु याः । तन्त्र साधनाया नितिं छु प्रसिद्ध विहारया छगू जक राज राजेश्वरी त्रिपुर सुन्दरी देगलय् दर्शन याइपिं दर्शनार्थीया फुक्क मनोकामना पूवनीगु विश्वास यानातःगु दु ।
वैज्ञानिकपिनिगु अनुसन्धानया कथं अन सुं नं मदूगु अवस्थाय् नं खँग्वःत गुञ्जायमान सः वइगु याः । वैज्ञानिकपिन्सं थ्व खँ स्वीकार यायेधुंकूगु दु कि अन छुं नं छुं ला अचम्मया खँ सुलाच्वंगु दु ।
वैज्ञानिकपिं नं थुगु खँयात कयाः अजू चायाच्वंगु दु । थुगु देगःया निर्माण जूगु थ्यंमथ्यं ४०० दँ दयेधुंकल । थुगु देगलय् कलश पलिस्था यायेगु चलन विधान मदु । तन्त्र साधनापाखें हे अन माता भगवानया प्राण प्रतिष्ठा यानातःगु खः धाइ । तान्त्रिक हुनिं हे थुगु थासय् कलश पलिस्था जुइमखु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – नेपाल लिपि गुथिया ग्वसालय् थुगुसी नेपाल संवत् ११४१ न्हूदँया लसताय् जूगु भिंतुना आखः किपा च्वज्या कासाय्उ त्कृष्ट जूपिंत वंगु शनिवाः छगू बःचाधंगु ज्याझ्वःया दथुइ सिरपाः लःल्हायेगु ज्या जुल । गुथिपाखें थुगुसी न्हूदँया लसताय् सामाजिक संजाल फेसबुकया माध्यमं ‘नेपाल संवत् ११४१ न्हूदँया लसताय् भिंतुना’ धइगु आखः किपा च्वकासा ग्वसाः ग्वःगु खः ।
रञ्जना व नेपाल लिपिं च्वयातःगु आखःमध्ये उत्कृष्ट जूपिंत गुथिया थःगु हे ज्याकुथिइ सीमित व्यक्तिपिंत जक ब्वनाः सिरपाः लःल्हाःगु खः । कोरोना संक्रमणया जोखिमयात ध्यानय् तयाः गुथिया ज्यासना पुचः, सिरपाः ल्यज्या पुचः, सिरपाः त्याकादीपिं व गुथियात न्ह्याबलें ग्वाहालि याना वयाच्वनादीपिं सीमित व्यक्तियात जक ब्वनाः सिरपाः लःल्हायेगु ज्या जूगु खः ।
उगु आखः किपा च्वज्या कासाय् एलिसा महर्जन न्हाप, सानुमाया किला श्रेष्ठ लिउ व उषा गसि श्रेष्ठ लियांलिउ जुयादीगु खःसा वय्कःपिंत गुथिया नायः निरञ्जन तबःनं सिरपाः व दसिपौ लःल्हानादीगु खः । सिरपाःकथं न्हापयात न्याद्वः, लिउयात स्वद्वः व लियांलिउयात निद्वः तका सिरपाः लःल्हाःगु खःसा उत्कृष्ट झिम्हय् लायेत ताःलाःपिं मतिना महर्जन, सुरेश महर्जन, मणिराज मानन्धर, सहज ताम्राकार, कृष्ण चित्रकार, राजेन्द्र श्रेष्ठ व अमन शाक्ययात हःपाः सिरपाःकथं सफू, टिशर्ट लःल्हाःगु खः ।
अथे हे झिंखुदँ क्वय्या ब्वति कयादीपिं मध्ये दकलय् बांलाःगु आखःकथं सचेतना मानन्धरयात नं विशेष सिरपाः लःल्हाःगु खः । कासाया निंतिं लिपि स्यनामि विक्की वज्राचार्यया संयोजकत्वय् अनिल स्थापित व आनन्द वज्राचार्य दुथ्याःगु छगू ल्यज्या पुचः नं गठन यानातःगु खःसा ज्याझ्वलय्ल्य ज्या पुचःया कजि वज्राचार्यं लसकुस यानादीगु खःसा कासाय् गुकथं ल्यज्या जुल धइगु बारे दुजः स्थापितं जानकारी बियादीगु खः ।<eot>असोज २७ - कोरोना संक्रमणया अवस्था देयन्यक भयावह जुजु वनाच्वंगु दु। कोरोनाया संक्रमण दर थहाँवनाच्वंगु दु। थुथाय् कोरोनाया संक्रमण मुख्यतः स्वनिगः केन्द्रित जुगु दु। न्हियां न्हिथं देयन्यक संक्रमण जुगु ल्याःया बच्छिं मल्याक कोरोना संक्रमित स्वनिगलय् जक दु। स्वनिगलय् नं दकले अप्व येँय् महानगरय् संक्रमित दु।
थुथाय् स्वनिगःया ३ जिल्लाय् १४,२६७ म्ह सक्रिय कोरोना संक्रमित दुसाः येँय् जक १०,२९० म्ह, यलय् २,२९९ म्ह व ख्वपय् १,६७८ म्ह दु। स्वास्थ्य मन्त्रालयया कथं देयन्यकं थुथाय् ३३,८८० म्ह सक्रिय संक्रमित दु।
स्वनिगलय् जक आःतक ५७,६१७ म्हसिके कोरोना संक्रमण जुगु दु। थ्व ल्याः देयन्यकंया संक्रमित ल्याःया बच्छि मल्याकं खः। मन्त्रालयया कथं देयन्यकं संक्रमितया ल्याः १,११,८०२ म्ह दु।
स्वनिगलय् संक्रमणं सिइपिनिगु ल्याः नं यक्व हे दु। आःयात स्वनिगलय् कोरोनाया कारणं २१८ म्ह सिगु दु। येँय् १३२, यलय् ४६ व ख्वपय् ४० म्ह संक्रमणं सिगु मन्त्रालयया ल्याःचा दु। देयन्यकं कोरोनाया कारणं सिइपिनिगु ल्याःमध्ये स्वनिगलय् सिइपिनिगु ल्याः स्वःब्वय् छब्वं मल्याकं दु। देयन्यकं कोरोना संक्रमणं सिइपिनिगु ल्याः६४५ थ्यगु दु।<eot>येँ- शुक्रवाः व शनिवाः निन्हुयंकं जूगु विश्व नेवाः सम्मेलन म्हिगः क्वचाल । लिसें विश्व नेवाः दिवस नं हनेगु ज्या जूगु खः। आः दँय्दसं हरेक मार्च महिनाया अन्तिम शनिवाः विश्वन्यंकं हे हलिं नेवाः न्हि हनेगु परम्परा नं न्ह्याका यंकेगु घोषणा म्हिगः जूगु खः ।
म्हिगः सम्मेलनं ७ गू बुँदा दुगु छगू घोषणापत्र जारी यासें सम्मेलन समापन याःगु खः । घोषणापत्रय् दँय्दसं मार्चया अन्तिम शनिवाः हलिं दिवस न्हि हनेगु, विकासया नामय् स्वनिगया जनतायात विस्थापित याये कथं सरकारं हःगु योजनाया विरोधय् अन्तर्राष्ट्रिय रुपं दबाब सिर्जना यायेगु, नेपालय् ल्हाइगु फुक्कं भाय्यात ‘नेपाली भाषा’ हे धायेगु, नेवाः
साहित्य, कला, संस्कृति, पत्रकारिता विकासया लागिं ‘हलिं नेवाः कोष’ नीस्वनेगु, नेवाः वाङ्मययात अन्तर्राष्ट्रियकरण याना यंकेगु आदि खँ दुथ्याः ।
सम्मेलनया समापन यासें वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेशनया नायः सिजन श्रेष्ठं अर्गनाइजेशनया स्वक्वःगु मेगु तःमुँज्या व स्वक्वःगु विश्व नेवाः सम्मेलन आः नेपाःया स्वनिगलय् हे यायेगु जुइ धकाः नं घोषणा यानादिल ।
थनया नेपाः ब्यांक्वेटय् शुक्रवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं त्वाःदेवा मत च्याकाः सम्मेलनया उलेज्या यानादीगु खः । सम्मेलनय् विश्वया १७गू देय् प्रतिनिधिपिंसं ब्वति काःगु खः । सम्मेलन उलेज्या समारोहय् हे नेवाः आन्दोलनया हस्तीपिं सत्यमोहन जोशी, पद्मरत्न तुलाधर व माणिकलाल श्रेष्ठयात बेतालिं चिकाः हनेगु ज्या नं जूगु खः ।
उलेज्याय् थीथी व्यक्तित्वंपिंसं भिंतुना न्वचु बियादीगु खःसा प्रा.डा. त्रिरत्न मानन्धरं मूवक्ताया रुपय् न्वचु तयादीगु खः । सम्मेलनया लिपांगु न्हि म्हिगः स्वनिगलय् विकासया नामय् स्थानीय जनतायात उठिबास यायेगु ज्या जुयाच्वंगु खँयात कयाः ‘झीगु बसोबास, झीगु सरोकार’ विषयय् छगू प्यानल डिसकस ज्याझ्वः नं जूगु खः । सम्मेलनं नेवाः आदिभूमिं नेवाःतय् विस्थापित यायेगु ज्याय् राज्यं हयाच्वंगु थीथी ग्वसाःयात कडा रुपं प्रतिवाद यायेगु ज्या याःगु खः ।
नेपालय् थ्व ज्या जुयाच्वंगु हे इलय् विश्वया मेमेगु देशय् नं नेवाः दिवस हनेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।<eot>गोदावरी नगरपालिका वडा ल्याः १२ ज्याकुथिइ बुधबाः सूच जारी याना थःगु वडा सु नं कोरोना संक्रमित मदुगु धकाः स्पष्ट यागु दु।
म्हिगः स्वास्थ्य मन्त्रालयं नं नियमित पत्रकार सम्मेलनय् यल थप १० म्हसिके कोरोना भाइरस संक्रमित थप जुगु जानकारी ब्यूगु खसाः स्वास्थ्य ज्याकु यलं पितब्यूगु धलखँय् गोदावरी नगरपालिका ठेचोया २४ दँया मिजंयाके संक्रमण जुगु धकाः धागुलिइ थाै वडा ज्याकुथिइ थःगु वडा सु नं संक्रमित मदु धकाः स्पष्ट यागु खः।<eot>यदि छितः थः मतिनामि बाय् कलानापया स्वापू बल्लाका तयेगु व लिपातक नं क्वातुका तयेगु व आत्मीय दयेका तयेगु खःसा फेसबुकं वयात अनफ्रेन्ड याकनं यानादिसँ । मिसापिन्सं नं थः ब्वायफ्रेन्ड बाय् भाःतयात फेसबुकया फ्रेन्डलिष्टं डिलिट याना छ्वयादिसँ । छाय्धाःसा थःथवय् स्वापूयात बल्लाका तयेगु नितिं दम्पत्तिपिन्सं थःथःगु फेसबुकं डिलिट यायेमाःगु सुझाव मनोविज्ञतसें ब्यूगु दु ।
अमेरिकाया न्यूयोर्कया त्यपू जीवनया सम्बन्धया परामर्शदाता इयान कर्नरं थःगु अनुभव व छ्यलाबुलाया लिधँसाय् थुगु निष्कर्ष पिकाःगु खः । थःम्हं यानागु परिक्षणया झ्वलय् चीधंगु ईया नितिं फेसबुक अकाउण्ट चायेकाः थः कलायात फेसबुकय् पासा दयेकाबलय् उकें थःगु बैबाहिक त्यपु जीवनय् नकारात्मक लिच्वः लाकूगु अनुभव जुल वय्कलःयात ।
वय्कलं धयादी, “जिं थः कलानाप थ्व अनुभव यानाकि वास्तबय् जिमि कला फेसबुकय् जिगु पासा जुयाच्व धैगु चाहना जिके मन्त । जितः मेगु यक्व अतिरिक्त जानकारीत सिके दःसा ज्यू धैगु चाहना मन्त । जिं म्हो जानकारी अझ धायेगु खःसा अप्वः आश्चर्य व अनिश्चितता य्येकेगु याना ।”
कला नं थःयात थाके जूगु, न्हिं स्वकःतक कफी त्वनाच्वंगु धैगु खँ फेसबुकय् पोष्ट याःगु मखनेमा धैगु चाहना थःगु नुगलय् ब्वलनीगु अनुभव दु वय्कःयात । थथेहे चाहना व अनुभवलिपा फेसबुकया चीचाधंगु इलय् नं वं कलायात लिपा, अनफ्रेन्ड यात । उकिं त्यपु जीवनया स्वापुती न्ह्याइपुगु ई हयेगु खःसा व दिक्क जुइगु ईपाखें तापायेगु खःसा त्यपु जीवन हनाच्वंपिं दम्पतिपिन्सं थःथवय् फेसबुकपाखें डिलिट यायेमाःगु सल्लाह दु वय्कःया ।
लुमंकेबहःजू, विश्वय् थ्यंमथ्यं डेढ अर्व मनूतसें फेसबुक चले याइ । परामर्शदाता कर्नरया कथं दाम्पत्य जीवनय् थःथवय्या विषयस छुं आश्चर्य, अनिश्चितता व अनभिज्ञता जुइगु बांलाः जुइगु व थुकिं स्वापूयात बल्लाकेगु, विश्वासी व न्ह्याइपुगु लकस दयेकेगु याइ । तर जब छम्हं मेम्हेसिगु फुक्क, अझ धायेगु खःसा अनावश्यक खँ व खःगु मनोभावना तकं फेसबुकं जानकारी जुइ गबले स्वापू हे दिक्क जुइगु कथंया जुइ ।<eot>छगू ख्युंगु वस्तुं मेमेगु वस्तु स्वया म्हो फोतोन जक्क रिफ्लेक्ट याइ। अथे जुगुलिं व वस्तु मेमेगु वस्तु स्वया डिम खने दै। दसुया निंतिं छगू matte black पेन्टं खनिगु जः रिफ्लेक्ट याइ मखु अतः, थ्व ख्युंसे खने दै धाःसा छगू तुइसे च्वंगु पेन्टं यक्व खनिगु जः रिफ्लेक्ट याइ व झः-झः खने दै।[१]
लिधंसाEdit
↑ Mantese, Lucymarie (March 2000). "Photon-Driven Localization: How Materials Really Absorb Light". American Physical Society. Retrieved on 2007-01-21.<eot>येँ- यदि आः वइगु खुलाया दुने नं नेपाली कांग्रेसं अधिवेशन मयात धाःसा पार्टीया आधिकारिताय् हे संकट वइगु स्थिति ब्वलंगु दु । थुकिं यानाः पार्टीं आः वइगु खुलाया अन्तिम महिना भाद्रय् हे महाधिवेशन यायेगु कथं मिति प्रस्तावित याःगु दु । म्हिगः च्वंगु पार्टी कार्यसमितिया बैठकय् थ्व प्रस्ताव वःगु खः ।
कांग्रेस पार्टीया विधान कथं हरेक प्यदँय् छक्वः महाधिवेशन यायेमाःगु खः । तर इलय् महाधिवेशन याये मफयेवं थगुनेया पुस महिनाय् विशेष परिस्थिति धासें विधानया बः कयाः दछि लिपा जक महाधिवेशन यायेगु निर्णय याःगु खः । विधानय् उल्लेख यानातःगु विशेष परिस्थितिया बः कयाः दछि थपे याःगु उगु महाधिवेशन थ्वहे वइगु फागुनय् जुइमाःगु खः । तर कोरोनाया कारण क्यनाः व नं याये मफुत । थ्व ल्याखं विधान कथं पार्टीया महाधिवेशन प्यदँय् यायेमाःगु खःसां न्यादँय् नं महाधिवेशन मजू । संकटपूर्ण अवस्थाय् कांग्रेसं आः थःगु पार्टीया विधान मखु देय्या संविधानया बः काः वनेत्यंगु दु । नेपाःया संविधानय् हरेक पार्टीया महाधिवेशन न्यादँय् छक्वः याये हे माःगु व्यवस्था यानातःगु दु ।
छुं जुयाः न्यादँय् नं महाधिवेशन याये मफुत धाःसा उकी मेगु खुला तक थपे याये फइगु प्रावधान संविधानया राजनीतिक दल सम्बन्धी धारा २६९ या उपधारा ४ (ख) य् उल्लेख यानातःगु दु । आः कांग्रेसं संविधानया थ्वहे धाराया बः कयाः आः वइगु खुला दुने महाधिवेशन यायेगु बिचाः न्ह्यःने हःगु खः । थ्व खुला धइगु मेगु दँया भाद्रय् लाः वइ ।
थुकथं स्वयेबलय् कांग्रेसया महाधिवेशन हरेक प्यदँय् छक्वः जुइमाःगु खःसां नं पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा विधान विपरित न्यादँ सभापति जुयादीधुंकूगु दु । आः मेगु महाधिवेशन नं आकिवं भाद्रं तिनि जुइ धायेबलय् वय्कलं प्यदँया कार्यकाल दुगु सभापति पदय् न्यादँत्या च्वनीगु जुयाच्वंगु दु ।
यदि आः वइगु भाद्रं नं कांग्रेसया महाधिवेशन मजुल धाःसा पार्टीयात वैधानिक जक मखु संवैधानिक संकट हे वइगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु ।
महाधिवेशन छगू तक हे इलय् सम्पन्न याये मफुगुलिं सभापति शेरबहादुर देउवाया कडा आलोचना जुयाच्वंगु दु । पार्टी दुने वय्कःया प्रतिपक्षी जुयाच्वंपिं रामचन्द्र पौडेल लगायतया नेतातय्सं देउवाया थ्व तालं पार्टी बांलाक न्ह्याये मफइगु विश्लेषण न्ह्यःने तया हःगु दु । म्हिगः देउवा व पौडेलया नेतातय् दथुइ हे खँल्हाबल्हा यासें आः वइगु भाद्रया ७ निसें १० गते तक येँय् पार्टी महाधिवेशन यायेगु सहमति कायम याःगु खः ।<eot>गुगलया अन्तर्राष्ट्रिय कन्फ्रेन्स वइगु मे २८ निसें जुइत्यंगु दु । थुगु कन्फ्रेन्सय् गुगलं थःगु एन्ड्रोइड ६.० या घोषणा नं यायेत्यंगु दु । थ्वलिसें गुगलं छगू न्हू कथंया फोटो सेयर याइगु एप्स् नं न्ह्यब्वइगु जूगु दु गुगु गुगल प्लसया नेटवर्कय् लाइगु धाःसा जुइमखु । थुगु सर्भिसपाखें प्रयोगकर्तातयसं फेसबुक व ट्विटरय् थें सामाजिक संजालय् फोटो शेयर यायेफइगु सुविधा दइ । गुगलपाखे आपालं थुज्वःगु न्ह्याइपुगु खँत दु गुगु झी आपाःसिनं मस्यू । आः उमिबारे छुं छुं सीके ?
१. चकलेट व मिठाइपाखें एन्ड्रोइडया नां
एन्ड्रोइड अपरेटिङ सिस्टमय् थःत न्हापांगु थासय् तयातःगु दु । गुगलया एन्ड्रोइडया नांयात कयाः आपाःसिया मनय् धौबजि वालेफु, थुकिया नां छाय् न्ह्याबलें चकलेट वा मिठाइपाखें जुइ धकाः । गुगलया छम्ह कर्मचारी र्याण्डल सराफाया कथंं थ्व टिमवर्कया हुनिं खः । थ्व बारे आधिकारिक धापू पितवःगु मदुनि । एन्ड्रोइडं थःगु अपरेटिङ सिस्टमया नांयात छसिकथं अंग्रेजी अल्फाबेट
ABCD…कथं तयातःगु दु । आःतक वःगु एन्ड्रोइड एप्लिकेशनत Cupcake, Donut, Eclair, Froyo, Gingerbread, Honeycomb, Ice Cream Sandwich, Jelly Bean, KitKat व नकतिकि जक Lollipop
२. गुगल डूडल
गुगला न्हापांगु डूडल ‘बर्निङ म्यान फेस्टिभल’या निंतिं सन् १९९८ स दयेकूगु खः । थुकिं गुगलया सर्च पेजयात हे हीकाबिल । लिपा मे २०१२ निसें गुगलं थःगु डूडलयात न्हूगु रुप बिल, छगू गेम कथं । थ्व न्हापांखुसिइ खः कि प्रयोगकर्तातय्सं गुगलया डूडलनाप नं म्हिते जिल । थ्व एबअ mबल नांया भिडियो गेमया ३० दँ पूवंगु लसताय् दयेकूगु खः । उगु हे दँय् गुगलं थःगु न्हापांगु एनिमेटेड (कार्टुन) डूडल अपडेट यात । थ्व जोन लेननया ७० गू जन्मन्हिया लसताय् दयेकूगु खः ।
३. छगू मिलियन डलरय् मीत्यंगु गुगल
गुगलया न्हापांगु इलय् थुकिया संस्थापक सर्जी ब्रिन व लैरी पेजं गुगलयात मीत स्वःगु जुयाच्वन । उमिसं एक्साइट नांया छगू कम्पनीया सिईओयात नाप नं लायेधुंकूगु जुयाच्वन । उमिसं गुगलयात छगू मिलियन डलरय् मीत स्वःगु जुयाच्वन । तर उगु कम्पनीं केवल ७,५०,००० डालर जक बीगु धासेंलि थ्व मीज्या मजुल धाःसा लिपा वनाः गुगल विश्वव्यापी व तच्वकं नां जाल ।
४. गुगलया टिम
नोभेम्बर १९९९ स गुगलं थः कर्मचारीतयत नँसा नकेत छम्ह शेफ तल । चार्ली अइयर्स नांया उम्ह शेफं न्हापां ४० म्ह कर्मचारीतय् निंतिं जक खाना दयेकीगु खः । लिपा सन् २००६ तक थ्यंबलय् चार्ली गुगलयात त्वःताबिल व उबलय् तक वंं थःगु प्यंगू टिमया १५० शेफपाखें प्यद्वः मनूतय् लागि खाना दयेकीम्ह जुइधुंकूगु खः ।
५. गुगलं न्यानाकाःगु कम्पनी
गुगलया छगू न्ह्याइपुगु खँ छु धाःसा थ्व आपालं न्हूगु चिचीधंगु कम्पनीयात न्यानाः थःगु कम्पनीइ दुथ्याकाच्वंगु दु । सन् २०१० स गुगलं वाःपतिकं छगू छगू कम्पनीइ लगानी थप यानावन । थुकिया सुरुवात गुगल एनर्जीपाखे जूगु खः । अन लिपा नेक्स्ट एरा एनर्जी रिसोर्स व अनं ल्यू ग्लोब आइपी सोल्युशनलिसें आपालं कम्पनी न्यानाकाल । एन्ड्रोइड, मोटोरोला (थुकियात आः लेनाभों न्यायेधुंकूगु दु)। क्विकअफिस आदि कम्पनी न्यानाः थःगु कम्पनीं दुथ्याकाः यंकल ।
६. गल्तीं जूगु नां
गुगल सर्च इन्जिनया नांया स्पेलिङ वया संस्थापकपिनि गल्तीं लाःवंगु खः । धात्थें ला संस्थापकपिंसं GOOGOL नां तयेगु क्वःछ्यूगु खः तर स्पेलिङ मिस्टेक जुयाः थुकिया नां GOOGLE जुयाबिल ।
७. गुगलया न्हापांगु ट्विट
म्हो जक मनूतयसं स्यूकि गुगलं थःगु ट्विट कम्प्युटरया भाषा ० व १ छ्यलाः बाइनरी भाषाय् याःगु खः । व ट्विट थथे दु ।
“I’m 01100110 01100101 01100101 01101100 01101001 01101110 01100111 00100000 01101100 01110101 01100011 01101011 01111001 00001010.”
थुकिया अंग्रेजीइ im feeling lucky' खःसा गुगलया सर्च बटन लिक्कसं नं थ्व हे खँग्वः छ्यलातःगु खंकेफइ । थुकिइ क्लिक यायेवं फुक्क गुगल डूडलबारे सीकेफइ ।
८. गुगल मेल अर्थात् जीमेल
गुगलया ईमेल सर्भिस जीमेल १६ डिसेम्बर २००५ स लन्च जूगु खः । थुकियात ५० अलग अलग भाषाय् लन्च याःगु खः । जीमेलया आइडिया राजन सेठ नांयाम्ह मनूया खः गुम्ह गुगल कम्पनीइ जागिर नयेत अन्तर्वार्ता ब्यूवंबलय् वं ब्यूगु खः । थुगु आइडियात लिपा पाल बुचें आःया आकार बिल । न्हापा ला जीमेल गुगलया कर्मचारीतय् निंतिं जक दयेकूगु खःसा लिपा थुकियात विश्वव्यापी प्रयोगकर्तातय् निंतिं घोषणा याःगु खः ।
९. न्हापा स्क्रिनया खवय् गुगल लोगो
सर्च इन्जिनमध्ये गुगलया डिजाइन दकलय् बांलाःगु जुइफु । स्क्रिनया दथुइ गुगलया सर्चबार व उकिया च्वय् गुगल च्वयातःगु लुइ । तर न्हापांगु दिंनय् गुगलया थ्व लोगो स्क्रिनया खवय् पाखे दइगु खः । गुगलं थुकियात ३१ मार्च २००१ निसें दथुइ हःगु खः ।<eot>नेपाः गांया गां दुगु अशिक्षित वर्ग आपा दुगु देय् खःसा थनया सामाजिक व सांस्कृतिक संरचनाया कारणं नं थन यौनया विषयलय् खुलस्त जुया खँ ल्हाये फइगु अवस्था आःतक नं मदु । मस्तय् थःम्हं मस्यूगु खँत सयेके सिइके यायेगु थाय् मदु । अथे जूगुलिं मस्तय्त स्कूलय् हे यौन शिक्षा बिइमाः धइगु खँ वयाच्वंगु दु ।
यौन छगू प्राकृतिक नियम खः । थ्व सकसिया नितिं हे आवश्यक खँ खः । तर नं थुकिया विषयलय् ज्ञांया म्होतिं थीथी कथंया समस्या ब्वलने फु । अथे जूगुलिं यौनजन्य समस्यापाखें बचय् जुइगु नितिं यौन शिक्षा आवश्य जू धाइपिनिगु पुचः नं थन मदुगु मखु ।
सरकारं कक्षा ८ निसें यौनशिक्षा बिइगु छुं कुतः याःगु खःसां उकी यौनयात शरीर विज्ञानया छगू ब्वया रुपय् जक कयातःगु दु । मस्तय्गु नुगलय् बुयावःगु यौन जिज्ञासा, शरीरय् वयाच्वंगु ह्यूपाः, इमित वयेफूगु यौनजन्य समस्याया समाधान गुकथं यायेगु धइगु थौं हाथ्याया रुपय् वयाच्वंगु दु ।
उकें हे उमिसं मस्यूगु कारणं अज्ञानतावश मखुगु लँपु ज्वनिगु नं उतिकं हे सम्भावना दु । थुज्वःगु अवस्थाय् स्कूलं निसें हे यौन शिक्षा तयेगु खँ जोडतोडं जुयाच्वंगु दु ।
नेपाःथें ज्याःगु यौनया खँ ल्हायेत तकं प्रतिबन्ध थें जुयाच्वंगु समाजय् स्कूलय् हे यौनशिक्षा तयेगु खँ छगू चुनौतिया रुपय वयाच्वंगु दु । नेपाःया शहरी क्षेत्रया लागि यौनशिक्षा सामान्य आवश्कताया रुपय् खनेदुसां नं गामय् धाःसा थुकिं मेकथं हे लिच्वः लाकिगु ग्याःचिकु नं दयाच्वंगु दु ।
गुलिखे मनूतसें ला स्कूलय् यौनशिक्षा तयाबिल धाःसा थुकिं यानाः नेपाःसा सामाजिक संरचनाय् हे घाः लाइ धइगु बिचाः तयेगु याः । गुलिखे मनूतसें धाःसा मचाबलय्निसें हे उमिगु ध्यान यौनपाखे सालेगु यात धाःसा थुकिं यानाः अनैतिक यौन सम्बन्ध तयेगुलिइ ग्वाहालि जुइगु तकं धायेगु याः । उथें थन एड्स रोग व कण्डमया विज्ञापनय् यौन सम्बन्ध तःसां ज्यू तर कण्डमया प्रयोग अनिवार्य यायेमाः धयातःगुलिं नं थुज्वःगु सम्बन्ध तयेगु प्रवृत्ति अप्वयाच्वंगु दु ।
स्कूलय् यौन शिक्षा बिइगु धइगु हे विकृतिया विज्ञापन यायेगु खः धाइपिं नं दु । उज्वःपिन्सं मस्तय्त यौन शिक्षा बिइगु स्वयाः नं उमित बांलाःगु जीवन शैलीया बारे ज्ञान बिइमाः धइगु धापू तयेगु याः ।
तर आपा बुद्धिजीविपिनिगु धारणा धाःसा स्कूलय् यौन शिक्षा बिइमाः धइगु दु । उमिसं स्कूलया मस्तय्त यौन शिक्षा बिइगु यात प्रतिबन्ध तयेमज्यू तर उमित बिइगु शिक्षाया सामाग्री धाःसा सन्तुलित जुइमाःगु धापू तयेगु याः ।
नेपालय् म्होचा इलय् हे यौन सम्पर्क तयेगु बानीया विकास जुयाच्वंगु दु धाःसा म्होचा उमेरय् हे मां जुइगु प्रवृत्ति नं दयातुं च्वंगु दु । उथें हे एचआइभी÷एड्स थें ज्याःगु ग्यानापुगु ल्वय्या बिगबिगि नं दयाच्वंगु दु ।
थुज्वःगु अवस्थाय् मस्तय्त इलय् हे थुकिया बारे बांलाक्क ज्ञान मबिइगु खः धइगु जूसा उपिं उज्वःगु लँपुइ नं वनेगु गुकिया अन्त्य धइगु तसकं दुःखद् जक हे जुइ ।
थीथी यौन रोग बारे सचेत यायेगु लागि व उमिगु शरीरय् वयाच्वंगु स्वाभाविक ह्यूपाः छु–छु खः व अस्वाभाविक ह्यूपाः गुकथंया जुइ, सुरक्षित यौनसम्पर्क धइगु छु खः, असुरक्षित सम्पर्क जुल धाःसा गुज्वःगु लिच्वः वयेफु धइगु खँ बांलाक थुइकेगु लागि नं स्कूलय् बांलाक यौन शिक्षा बिइमाःगु खनेदयावःगु दु ।<eot>एजेन्सी – विश्वया ततःधंपिं हस्तीतय् ट्विट एकाउन्ट ह्याक जूगु दु। साइबर आक्रमणय् अमेरिकाया पुलांम्ह राष्ट्रपति बराक ओबामा लिसें राष्ट्रपतिया निंतिं डेमोक्य्राटिकया उम्मेदवार जो बाइडन, अर्बपतित जेफ बेजोस, एलन मस्क, बिल गेट्स, माइकल ब्लुमबर्ग, र्यापर कानियवेस्ट थेंज्याःपिं हस्तीत लाःगु दु ।
अथेहे उबर व एपल थेंज्याःगु संस्थाय् ह्याकरतय्सं आक्रमण याःगु खँ धाःगु दु। ह्याकरतय्सं ओबामा, बाइडन व वेस्टया खाताय् मखुगु ट्विट छ्वयाः मनूतय्के द्वःछि डलर क्रिप्टोकरेन्सी चन्दा कथं बीत धयातःगु खः । बिल गेट्सया ट्विटरय् च्वयातःगु दु, ‘जितः सकस्यां मेपिंत बीत इनाप याना च्वनी, व आः उगु ई वःगु दु। जितः १००० डलर छ्वयाहजि, जिं २००० छ्वया हये ।’
थ्व सन्देश लिपा उमिसं छ्वयाहःगु बिटक्वाइन खाताय् छगू लाख डलर जम्मा जुयधुंकूगु खँ धाःगु दु। टेस्ला व स्पेस एक्स कम्पनीया प्रमुख एल मस्कया आधिकारिक ट्विटय् नं थज्याःगु म्यासेज छ्वयाः डिजिटल वालेटया लिंक नं छ्वयाहःगु खः । उकी बाघौ दुने छ्वयाहःगु फुक्क बिटक्वाइनया भुक्तानी दोबर यायेगु खँ धयातःगु खः । थुपिं ट्विटर वःगु छुं ई लिपा हे चिइकाछ्वःगु खः । टि्वटरपाखें प्रमाणित यायेत टिकमार्क बियातःगु थुपिं खाताय् आः थप ट्विट याये मजिइकेधुंकूगु दु ।
बिबिसीं धाःकथं ट्विटरय् थथे बिटक्वाइन निदुगं यायेगु धकाः सन्देश वइगु काण्ड न्हापां निसें जुया वयाच्वंगु घटना खः । तर तःधंगु ल्याखय्सा र्वजनिक व्यक्तितय् खाता ह्याक जूगु धाःसा थ्व न्हापांगु घटना जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – सुस्त जुयाच्वंगु नेपालभाषाया छधाःप्याखं (नाटक) मञ्चन ज्याझ्वःयात हानं न्ह्याकेगु लागिं नेपालभाषा एकेडेमिं पहल शुरु याःगु दु । आः नेपालभाषाय् न्हापा थें हे छधाः प्याखंया धेंधेंबल्लाः यायेगु, सार्वजनिक प्रदर्शन यायेगु व नाटक ख्यःलिसे आवद्ध च्वमि, खलः पुचः व प्याखंम्वःतय्त सक्रिय यायेगु कथं एकेडेमिं ज्याझ्वः दयेकेगु तयारी यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु  ।
थ्व झ्वलय् शुक्रवाः एकेडेमिं छधाः प्याखं च्वइपिं न्हूपिं व पुलांपिं च्वमिपिं लिसे छगू अन्तक्र्रिया यासें थःपिनि ग्वसाः बारे जानकारी याकूगु खः । लिसें थ्व अभियानयात ताःलाकेगु लागिं सकल प्याखं च्वमिपिंसं छधाःप्याखं च्वयाः ग्वाहालि यायेत नं इनाप याःगु खः ।
जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठया सभा–पतित्वय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् सदस्य सचिव मल्ल के. सुन्दरं प्रदेश सरकारपाखें एकेडेमियात प्राप्त जूगु अनुदानपाखें थ्व ज्याझ्वः यायेत्यनागु जानकारी बियादीगु खः । आः वइगु जेष्ठ दुने छधाःप्याखं दबुली न्ह्यब्वयेगु खँ नं अन जूगु खः ।<eot>ललितपुर महानगरपालिका वडा १६ या ग्वसालय् थुगु वडा ब्यापि म्येहालामि व प्याखंहुलामिपिनिगु कासाया ग्वसाः ग्वःगु दु । येँयाःया लसताय् जूगु सांस्कृतिक ज्याझ्वः व ललितपुर महानगरपालिका १६ वडापाखें पुनःनिर्माण जूगु नागबहाःया गगन बाटिका उलेज्या ज्याझ्वःस थुगु कासाया घोषणा जूगु खः । १६ वडा कलाकार समितिं न्ह्याकीगु थुगु कासाय् ब्वति कायेत थःम्हं हालागु म्ये व प्याखं हुलागु भिडियो कलाकार समितिया इमेल पबबिपबचकबmष्तष्ज्ञटmिउ२नmबष्।िअयm य् छ्वयादीगु बाय् वडाय् दुथ्याकादीफइ धाःगु दु । थुगु कासाय् न्हाप लाःपिन्त २५÷२५ द्वः, ल्यू लाःपिन्त १५÷१५ द्वः, लियांल्यू लाःपिन्त १०÷१० द्वः नगद सिरपानापं मेमेगु ल्वःवनापुसे सिरपाया जानकारीबिसें टप भ्यूज हःम्ह कलाकारयात नं सिरपा बीगु धाःगु दु । कासाया टप १० कासामिपिन्त कला यात्रा अझ धिसि धायेमा धकाः टे«निङ प्याकेजय् नं दुथ्याकीगु जूगु दु ।
थुगु कासाया समापन धाःसा ने।सं। ११४२ न्हूदँया लसताय् जुइगु सांस्कृतिक ज्याझ्वलय् जुइ । सिरपा त्याकादीपिनिगु नां घोषणानापं सिरपाः लःल्हायेगु ज्या जुइगु थुगु ज्याझ्वलय् वरिष्ठ कलाकार हनानापं १६ वडाया लोकंह्वाःपिं कलाकारपिंपाखें म्ये, हुलाप्याखं थें जाःगु प्रस्तुति नं दइ ।
१६ वडाया कलाकार समितिया दुजःपिं म्हसीकूसे थुगु हे समितिया न्हापांगु ज्याझ्वःकथं जूगु सांस्कृतिक ज्याझ्वलय् १६ वडाया लोकंह्वाःपिं कलाकारपिं भूपेन्द्र बज्राचार्य, नील शाक्य, सुरजवीर बज्राचार्य, सुलिन्द्र शाक्य, निर्मलरत्न शाक्य, अमर चित्रकार, अमोघवीर बज्राचार्य, भूषण बज्राचार्य, जितेन शाक्य, रेजिना बज्राचार्य, पद्म शाक्य, नदिम शाक्य, रेण्डर ब्याण्डं म्ये न्ह्यब्वयादीगु खः । अनुप शाक्य व सलोना बज्राचार्यं न्ह्याकादीगु थुगु ज्याझवलय् इम्पल्सपाखें निसिला शाक्य, दिया शाक्य, अर्चा बज्राचार्य, निभाः बज्राचार्य, हितेषा शाक्य, निष्ठा बज्राचार्यनापं प्रलिसा शाक्य, प्रतीक, समृद्धि, कृष्णा, प्रजीन, सोनिया, संयुक्ता शर्मा, साइरा महर्जनं हुलाप्याखं न्ह्यब्वयादीगु खः ।
थुगु ज्याझ्वःसिबें न्ह्यः गगन बाटिकाया उलेज्याया मूपाहां ललितपुर महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं स्मार्ट सिटी दयेकेगु अभियानय् नागबहाःया गगन बाटिका दसू खः धयादिसें थुकिं थःनं उत्साहित जुयागु कनादिल । ज्याझ्वलय् लसकुस यासें १६ वडा अध्यक्ष निर्मलरत्न शाक्यं गगन बाटिका पुनःनिर्माण क्वचाःगुया लसता प्वंकूसें १६ वडाया हे मेगु सांस्कृतिक महत्वं जाःगु न्याखाचुक व इलांननि पुनःनिर्माण नं याकनं क्वचाइगु खँ कनादिल । वय्कलं १६ वडाया कलाकारपिन्त तिबः जुइकथं समिति दयेकागु व थीथी ज्याझ्वः ग्वसाः ग्वयावनेगु नं कनादिल । थुगु ज्याझ्वलय् गगन बाटिका पुनःनिर्माणया संयोजक रविन्द्र शाक्यं थुगु पुनःनिर्माणय् योगदान यानादीपिनिगुबारे कनादीगु खःसा १६ वडा कलाकार समिति संयोजक सुरजवीर बज्राचार्यं वडाया ग्वसाःकथं थुगु समितिं याइगु थीथी ज्याझ्वःया खँ कँसे कलाक्षेत्र विकासया नितिं स्थानीय तहया तिबः दयेमाःगुपाखे ध्यानाकर्षण याकादिल ।<eot>नेपालय् संस्कार संस्कृतिइ जन्मंनिसें मृत्युतकय् मनूया स्वअस्तित्व व गुण स्मृतिया लागि अनेक पर्व न्ह्याकाच्वंगु दु। बौया ख्वाः स्वय्गु छगू पर्व खः । पर्व धैगु धर्मकार्य वा उत्सव आदि याय्गु ई पुण्य दिन, विशिष्ट दिन व अवसर खः। झीथाय् अनेक पर्वत कुलिकुलि दु। न्हिन्हिं ख्वाः स्वयाः खँ ल्हानाच्वनाम्ह अबुयात अबुया ख्वाः स्वय्गु धकाः विशेष दिन क्वःछिनाः अबुया मर्यादा कायम यानातःगु खः। तिथि कथं भाद्र कृष्ण औंसीयात थ्व दिन नालातःगु दु । बौयात मर्यादा व गुणकथं आकाश समान धैतःगु दु। काय्म्ह्याय् संरक्षणय् दक्वकथंया जिम्मा अबुं कयाः इमित ब्वलंकी इमित जीवनय् भिंगु लँपुइ तैबी।अबुया सन्तुष्टियात चिरस्थायि कथंया सम्मानया भावना जागृत याय्गु हे थ्व पर्वया पवित्र ध्येय खः । काय्म्ह्याय् मस्त व बौया बिचय् प्रेम, सद्भावना व ममताया सुखानुभूति ज्वीगु स्वभाविकताकथं थ्व पर्व सृजना जूगु खः । अबु जन्मदाताजक मखु कर्तव्यनिष्ठताया प्रतिमूर्ति खः।
थ्व दिं कुन्हु अबुया जीवन गुजाराया लागी आवश्यकताया वस्तु पुरय् यानाः मचाः मगाःगुलिं ज्वीगु तकलिफं मुक्त लिपाया क्लेशं जाःगु खायूगु खँत तंकेगु कथंया थ्व बेला खः । ईब्यः थथ्याःक्वथ्याः जुयाः थौंकन्हय् थ्व पर्वय् श्रद्धां मखु, औपचारिकता निभय् यानाः ख्वाः स्वयेगु धकाः हनीपिं दै वःगु दु। अबुया पालि भ्वपुयाः शारीरिक, मानसिक, आध्यात्मिक खँया मतलब व रहस्य गाकं दुगु खँ धैच्वनेगु ई मखुत ला धैथें थौं जुयावःगु दु । मस्तय्सं पालि भ्वप्वीगु चलन मदय् धुंकल।अबुयात धन्यवाद व त्जबलप थयग मबम धकाः आशीर्वादया लिसः बीपिं दय्धुंकल। थौंकन्हय् संस्कृति धकाः परम्परा जक धानय् याइपिं आपाः दै वःगु दु । परम्परा धकाः माःगु माछि खँयात त्वःताः ई व्यःया कथं मल्वय् धुंकूगु खँयात प्रोत्साहित यानाः अनावश्यक भ्वासिपहलं सभ्यताया खँय् हे हास्यास्पद ज्वीकथं संस्कृतिया मौलिकताय् हे लिच्वः लाइकथं व्यवहार खनेदैवैच्वंगु दु। संस्कृति मनूया आचरणया जग खः, समाजगत, जातिगत, राष्ट्रगत पहिचान खः। परंपरा धाःगु भिंगु ज्या त्वःतेमते, कुलवंश नाश याये मते धाःगु खः। थौकन्हय् परम्पराया खँत देखावाकथं ब्वय्त, म्हिते थें न्ह्याइपुकेत जुयाः भिंगु उद्देश्यप्रतिया हार्दिकता कम जुयाः वनाच्वंगु दु।
परंपरा व संस्कृति धकाः म्हुतुइ जक दनि, याय्माःगु धाथेंया व्यवहार पानावनाच्वंगु दु। पुस्तान्तरित याय्माःपिं भविष्यया कर्णधार मस्त पारिवारिक स्नेह व ममतां हे तापाइ कथंया चलन वैच्वंगु दु। मचांनिसें दे केयर सेन्टरय् तय्गु । होस्तलय् बोर्डिङ्गय् तय्गु । विदेशय् ब्वंके छ्वय्गु व ज्या याके छ्वय्गु जुल कि थः मचा सन्तानयात थःपिंगु परम्परा संस्कारय् गुबलय् तय्गु स्यने कने थ्वीकेगु यानाः व्यवहारय् गुबलय् तय्गु । मचांनिसें हे मां अबुनाप तापानाः नय्, त्वने, ब्वने व्यवहारय् च्वंसेंलि मां अबुप्रतिया आपसय् स्नेह, ममता व श्रद्धाया व्यवहार गुकथं क्वातुकेबीगु ज्वी । मस्तय्त ब्वलंकेकथं बौपिनि हे आशय व स्वभाव पासेंलि मचायाके कूलछेँया सांस्कृतिक परम्परा व हसिबसिया खँ ला स्वतः हे त्वःफीगु जुल । थौंकन्हय् ब्वनेकुथिइ नं ममतामयी सन्तुलित पारिवारिक जीवनया व्यवहारया खँ स्यनीगु मखसे थःथःगु ब्वनेकुथिया नां तय्त प्रतिष्ठा जोगय् याय्कथं मस्तय् परीक्षा परिणामय् डिस्टिंक्सन वयेके माथंया स्यनेकने यायगुली जोड बीगु । सामाजिक संस्कार, कुलाचार व्यवहार धैगु मस्तसें मचांनिसें थःगु समाजय् च्वनाः स्यना काइगु खः थःगु पनया अभ्यास स्वतः जुयावनीगु खः । मचातय् सही तौर तरिकाया व्यवहार कनेसाथ मांअबुं सचय् याकाः मस्त कःघाइगु खः । अथे मां अबुं मस्त कःघाय्कथंया खँत थौं मजुयावनाच्वंगु दु।
मस्तसें मचांनिसें अबुनापया सम्बन्ध व व्यवहारया खँ न्यने स्यने मदुगुलिं मस्त थःपिनि पपू बुल कि थःथम्हं ब्वैवनीगु । कलाः व्याः यानाः मचाखाचात दत धाय्व अबुयात हे पंगलः ताय्कीगु । उकीसनं बौ भचा ज्याथः जुल कि वृद्धाश्रमय् वाय् यंकीगु । अबु ज्वी धुंकूम्ह थम्हं कतिलाःपाकः व्यवहार यानाः अबुयात पन्छय् याइगु खँय् चलाक जुयागु धकाः च्वनीगु । लिपा थम्हं थः अबुयात याना थें थःपिनि काय्पिनिपाखें अथे हे दुःख भोगय् याय्मानि धकाः भ्याः हे बिचाः मयासे बुझक्कड जुयाः धुक्क च्वनीगु । बौयाः ख्वाः स्वय्गु अबु म्वानाच्वंबलय् जीवितावस्थाय् वैगु गुणया अनुमोदन याय्गुकथं आज्ञापालन याय्गु खँ लुमंकेगु खः । थ्व परंपरायात कजय् याय्गु खः । सांस्कृतिक परंपराकथं नं अबुयात अग्रपंक्तिइ तःगु खः । मस्तसें थःपिं नं अबु ज्वीगु भागीदार खः धकाः थःम्ह अबुयात आकाश समान धाःगु खँ थ्वीका वनेगु खः।
थौकन्हय् आस्थाया विषयय् खँ ल्हाय्बलय् अबु नं फर्मल (औपचारिक) थें जुयावनाच्वंगु न्ह्यथने वहःकथंया खँ जुयाव्यूगु दु । काय्पिनिगु बिचय् अंशवन्दाय् पक्षपात यात धकाः अले थःगु सुरक्षाय् अप्वः संपत्ति काल धकाः अबु खनाः तंचायाः अबुया ख्वाः हे मस्वैपिं दु । अबु मदैबलय् मितकं मतैपिं व श्राद्ध तकं मयाइपिं दु । धर्मपुत्र धकाः लहिनातःपिसं नं अबुया ख्वाःस्वैपिं नं दु । टेष्टट्यूबं बूपिं मस्तय् थःत ब्वीत बीज ब्यूम्ह मनू अबु मजुसे मांया भाःत अबु जुया च्वंगु दु । मचां अबु धकाः वैत हे ख्वाः स्वैगु खः । मामं अबुया नां मकँसे तःपिं मस्तय् अबुया ख्वाः हे स्वय् म्वाःगु नं दु।
बौया ख्वाः स्वय्गु पर्व दिं कुन्हु अबु मदय् धुंकूपिं काय्म्ह्याय्पिसं तीर्थय् श्राद्ध यानाः बाय् छेँय् च्वनाः श्राद्ध यानाः बाय् पुरोहितयात सिदादान बियाः जूसां अबुयात लुमंकाः ख्वाः स्वय् विधि हनेगु याइ । झीथाय्यापिनि गोकर्ण तीर्थय् वनाः श्रद्धाञ्जली बी । अन
उत्तरवाहिनी खुसिइ म्वःल्हुयाः गोकर्णेश्वर, पार्वती व गदाधर दर्शन याइगु खः । थथे याइगु पितृतर्पणया लागि खः । गोकर्णेश्वरय् भगवान्या मूर्ति व विष्णुपादका नं दु । मदय् धुंकूपिनिगु दछिइ छकः श्राद्ध याइगु धैगु मदुम्हसित न्हि न्हि लुमंके कथं खः छाय्कि मनूया दछि, पितृतय् न्हिछि धाइ । थ्व बौया ख्वाःस्वय्गु पर्व दिनयात कुशेऔंसी नं धाइ । जालन्धरया सतीम्ह कलाः“वृन्दा” यात विष्णुया मायारुपं सतीत्व लुटय् यानाव्यूगुलिं वृन्दां विष्णुयात घाँय् ज्वीमा धकाः सराः ब्यूगुलिं विष्णु कुश घाँय् जूगु धकाः कुशया विशेषता व वयानाप स्वापू दुगु पुराण व किवदन्तीत आपांल दु।
बौया ख्वाः स्वय्गु पर्व गुणानुस्मरण दिवस खः । कृतज्ञताया दिवस खः । मनूत भावना, धारणा व पाक्ष्नाय् जीवन हनाच्वंगु ज्वीगु खः । धर्मशास्त्र व जीवनभवचक्रया खँ कथं मनूया पुनर्जन्म ज्वीगु खँय् सित धाय्व शरीर फेरय् ज्वीगु खः । सीम्हसिगु म्ह जन्मपतिं कीट, पतंग पशु पंछि न्ह्याम्ह जुजुं वनेफु । थुकथं दक्व प्राणीत अबु ज्वी फुगु धैथें ज्वी । पुनर्जन्मकथं जन्मपतिकं छगू हे रुप काल ज्वी धैगु सीमखु । उकं मदुम्हं गुगु स्वरुपय् त्वःतूगु खः वहे रुप न्ह्याबलें लुमंके भनं थगे बौया ख्वाः स्वय्गु आदि मनूया थःया अस्तित्वया खँ जुयाच्वंगु धकाः धाय्थाय् छिं।
२१ औ शताव्दी धकाः थाय्बाय् अवसथा व्यवस्थाया विचाः मयासे ह्यूपाःया खँ हालाज्वीगु थुगु यलय् झीथाय् थें याःगु म्हुतुइ हे संस्कृति परम्परा धकाः हालाज्वीगु थासय् नं अबु जूम्हसिनं मस्त कत्ताय्फैगु इै मखैवंगु व कत्ताय्गु वातावरण नं तैतं वंगुलिं थुज्वःगु बौया ख्वाः स्व्गथें याःगु संस्कार संस्कृति, परंपरा व गर्व खः धकाः ल्यंकेगु जुल धाःसा समाजं हे थुकथंया अवस्था व्यवूथायउात कःघाय्गु यानाः बौ जूपित व वौया संस्काया थौंतयका अवस्थायत कःघाय्गु ज्वीमाःगु जुल । धाथेंया ‘पुं’ नामगु नरकं अबुयात बचय् याइम्ह “पुत्र” खः धकाः शास्त्रय् धैतःकथं उज्वःपिं भद्रपिं काय्मस्तसें “बौ” खँया हे स्वत्वया लागी देश समाजय् हे कःघाय्माःगु ज्वीगु थौंया अवस्था जूवःगु दु।<eot>थौं सुथय् दार्चुलां महेन्द्रनगर पाखे वनाच्वंगु ना ८ ख ६१३२ ल्याःया बस दुर्घटना जूगु खः । दुर्घटनाय् लाना घाःपाः जुपिन्त वासःया नितिं धनगढी यंकूगु दु ।
बस सतकं सच्छिगु मिटर क्वय् कुतुवंगु प्रदेश ट्राफिक ज्याकू अत्तरियां न्ह्यथंगु दु । बसय् ३२म्ह सवार दूगु प्रहरी धाःगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं कोरोना भाइरसया महामारीया इलय् झीगु संस्कृति, जात्रापर्व संयमित जुयाः हनेमागु खँ धयादीगु दु । ‘थज्याःगु महामारीयात हल्काकथं कायमजिउ । करं यायेमाःगु जात्रापर्वत विधि पूवंका ‘सर्टकटं’ क्वचायेकेमा । थुगुसिया कात्तिक प्याखं निन्हु जक मञ्चन यानाः सिधयेकल, थ्व तसकं बांलागु दसु खः’, शताब्दीपुरुष जोशीं धयादिल ।
नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू कोभिड १९ सचेतना कमिटीं न्ह्याका वयाच्वंगु फेसबुक लाइभ ज्याझ्वःया २५ ब्वः थ्यंगु लसताय् शनिवाः शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीनाप यानादीगु खँल्हाबल्हाया झ्वलय् वय्कलं थ्व खँ धयादीगु खः । हलिंयात आक्रान्त याःगु कोरोना भाइरसया संक्रमण तब्याना वंगुलिं नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूपाखें थ्व महामारीबारे सर्वसाधारणतय्त सूचं बीगु लिसें सचेत यायेत प्रजित शाक्यया संयोजकत्वय् कोभिड १९ सचेतना कवः गठन जूगु खः । थ्व कमिटीया दुजलय् रचना श्रेष्ठ, मिना वज्राचार्य, तेजनाराण महर्जन, अनुप प्रधान व हसना लवजू दु ।
शताब्दी पुरुष जोशीं थः नं कोभिड १९ महामारीया इलय् छेँ नं पिहां मवनागु खँ न्ह्यथँसें थ्व ईया सुदपयोग यानाः अङ्ग्रेजी भाषं निगू व मेगु न्यागू सफू तयार यानागु जानकारी नं बियादीगु खः । ‘यल महानगरपालिकां जिगु सछिदँ बुन्हि हनेगु झ्वलय् जिगु नामं २५००, १००० र १०० तकाया सिक्का पिकाल, अथेहे झितका वंगु हुलाक टिकट पिकायेगु कुतः यानाच्वंगु दु । थुकीया पलेसा पुलेकथं यलया थीथी विषयय् न्यागू सफूतयार यानागु खः । थ्व सफू यल महानगरपलिकापाखें पिकायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु’ वयकलं धयादिल ।
संस्कृतिविद् जोशी थःम्हं तयार यानागु ‘ललितपुर ए सिटी अफ डान्स, ड्रामा एन्ड म्युजिकु सफूयात कयाः यक्व उत्साहित जुयाच्वनादीगु दु । शताब्दीपुरुष जोशीया कथं थ्व सफूपाखें यलया इतिहासबारे यक्व खँ सिइकाकायेफइ ।
खँल्हाबल्हाया झ्वलय् नेवाःतय्सं थःगु मांभासं खल्हायेगु म्हो जुयावंगु खँय् नं शताब्दीपुरुष जोशीं चिन्ता प्वंकादिल । ‘नेवाः भाय् न्ववायेगु निरन्तर जुइमाल । सच्छिमध्ये स्वीन्याम्ह नेवाःतय्सं नेवाः भाय् नमवाये धुंकल । थः मस्तय्त ‘बेसिक’ खँ सां स्यनेमाल । झीगु नखःचखः, जात्रापर्व बारे ज्ञान बिमाल । मखुसा झीगु भाषा नं संस्कृत व पालि भाषा थें मृतभाषा जूवनी’ वय्कःया धापू दु ।
अथेहे नेपाःया तथ्याङ्कविद्या कथं नं म्हसिका दुम्ह जोशीं २०७८ सालया जनगणनाय् यथार्थ विवरणया लागि झी नेवाःत थः हे सचेत जुइमाःगु खँ नं धयादीगु दु ।
नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया नायः सुरजवीर वज्राचार्यं कोभिड १९ सचेतना कवलं न्ह्याका वयाच्वंगु ज्याझ्वःया २५ ब्वः थ्यंगु छगू ‘माइलस्टोन’ खः धासें थुकिया निरन्तरताया कामना यानादिल ।<eot>विद्रोही तालिवान पुचलं अफगानिस्तान त्याकागु घोषणा याःगु दु । तालिवान लडाकुपिं राष्ट्रपति ज्याकुथिइ दुहाँ वनेधुंकाः त्याःगु घोषणा याःगु खः ।
अलजजिरा न्यूज नेटवर्कया छगू भिडियो फुटेजय् तालिवान लडाकुपिनिगु तःधंगु पुचः राष्ट्रपति भवनया दुने खनेदु । मेगु छपाः किपातय् इपिं ल्वाभःलिसें राष्ट्रपति च्वनीगु कुर्सीइ च्वनाच्वंगु खनेदु ।
तालिवानया छम्ह प्रवक्तां अलजजिरायात धाःगु दु, ‘अफगानिस्तानय् युद्ध क्वचाःगु दु । जिमिगु देशया मुक्ति व जिमि जनताया स्वतन्त्रता जिमिसं प्राप्त यानागु दु ।’
विद्रोहपाखें २० दँ लिपा हाकनं सत्ताय् थ्यंगु तालिवानं थौं ‘इस्लामिक एमिरेट अफ अफगानिस्तान’ घोषणा याइगु अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेन्सीपिन्सं न्ह्यथंगु दु ।
तालिवान पुचः आइतवाः राजधानी काबुल दुहाँ वयेखतं राष्ट्रपति असरफ घानीं देस त्वःतूगु खः । उपराष्ट्रपतिं नं देस त्वःतूगु हल्ला जूसां नं वं थःम्हं काबुल जक त्वःतागु व अफगानिस्तानय् हे दूगु धाःगु दु ।<eot>येँ – बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री कालय् जूगु बिप्पा सम्झौता निष्क्रिय जुइवं भारतं लगानी सम्बन्धी मेगु सन्धिया प्रसताव याःगु दु । थ्व प्रस्तावय् भारत बिप्पाय् स्वयां भचा क्वमिलु जूगु खनेदुगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु ।
भारतं प्रस्ताव याःगु न्हूगु सन्धीयात कयाः वइगु असोज तकया निंतिं निर्णय यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । आः भारतं छ्वयाहःगु मस्यौदाय् क्षतिपूर्ति लगायतया विषयय् लचिलो खनेदुगु खँ अधिकारीतय्सं धाःगु दु । भट्टराईया पालय् जूगु लगानी प्रवद्र्धन तथा संरक्षण सम्झौता (बिप्पा)य् दुथ्यानाच्वंगु क्षतिपूर्ति लगायतया खं नेपालय् तसकं विवाद जुयाच्वंगु खः ।
नेपालं आः भारतलिसे थज्याःगु लगानी सम्बन्धी सम्झौता यायेबलय् मेमेगु देय् लिसे नं छगू हे कथं सम्झौता यायेफइ कथं तयारी यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । नेपालय् बंगलादेश, कतार, मलेसिया लगायतया देशं लगानी यायेत तयार जुयाच्वंगु दु ।
‘थुगुसी भारतं छ्वयाहःगु मस्यौदा तुलनात्मक रुपं लचिलो खनेदुगु खँ उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयया प्रवक्ता गोपीकृष्ण खनालं धयादीगु दु । वय्कलं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु ‘भारतं बिप्पाया पलेसा द्विपक्षीय लगानी सन्धि धयागु न्हूगु नां बियाः मस्यौदा छ्वयाहःगु दु । बिप्पाय् लगानी सुरक्षा, क्षतिपूर्ति व समयसीमा लगायतया खँ दुथ्यानाच्वंगु खः । थ्व पालय् थुपिं खँय् निगुलिं पक्षयात सहज जुइकथं मस्यौदा वःगु दु ।’
भारतया लिसें मेमेगु देय्लिसे थ्व सम्झौता यायेफत धाःसा थौंकन्हय् नेपालं फयाच्वंगु व्यापार घाटा म्हो यायेफइगु खँ धाःगु दु । भारतं छ्वयाहःगु मस्यौदायात कयाः असार तकया दुने छु गथे यायेगु धयागु क्वःछिनाः असोज तकया दुने सम्झौताय् हस्ताक्षर यायेगु कथं ज्या जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
भारतीय प्रधानमन्त्रीया लिपांगु नेपाः भ्रमणया इलय् ताःई न्ह्यवनिसें ज्यंके मफयाच्वंगु मुद्दा असोज तकया दुने ज्यंकेगु सहमति जूकथं द्विपक्षीय लगानी सन्धिया निंतिं तयारी जूगु खः ।<eot>हलिउडया गायिका लिसें कलाकार जेनिफर लोपेजं वंगु मार्च १९ कुन्हु ब्यूगु छगू स्टेज शो थौंकन्हय् तसकं बयबय् जुयाच्वंगु दु । अमेरिकन आइडलया निंतिं याःगु उगु स्टेजशोलय् छ्यलातःगु लाइटिङ (जःया प्रोजेक्शन)या हुनिं थ्व शो बयबय् जूगु दुसा थुकिया भिडियो सामाजिक संजालय् भाइरल तकं जूगु दु ।
२० फिट ब्यास दुगु तुयुगु लं (गाउन)यात बँय् ब्वयाः अले याःगु शोलय् लँनय् यानाक्यंगु जःया प्रोजेक्शनयात प्रविधिया बांलाःगु छ्यलाकथं कयातःगु दु । थुकथंया शो यायेगु आइडिया नं जेनिफर लोपेजया हे जूगु खँ सीदुगु दु ।
अमेरिकन आइडलया जज नं जुयादीम्ह लोपेजं उगु शोलय् पिदनेत्यंगु एनिमेटेड फिल्म ‘होम’या म्ये ‘फिल दि लाइट’ हाःगु खः । लोपेजया लँनय् उगु फिल्मया भिडियो तकं प्रोजेक्शन जूगु खः ।
थ्वयां न्ह्यः थुगु म्ये अफिसियल भिडियो नं युट्युबय् तयेधुंकूगु दु । थुगु एनिमेटेड फिल्मय् लोपेजया लिसें मेम्ह लोकंह्वाःम्ह गायिका रिहानाया नं सः दुथ्यानाच्वंगु दु ।<eot>प्रदेश ३ ०१००३ क ४५६३ ल्याःया टिपरया ठक्करं बा २९ प १४७९ ल्याःया मोटरसाइकलया चालक ख्वपया ५५ दँया अनिल गौतम सिगु महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखां धागु दु । गौतमयात म्हिगः बहनी ९ः४५ पाखें टिपरं ठक्कर ब्यूगु खः । वयक वासया झ्वलय् सिभिल अस्पतालय् सिगु प्रहरीं धागु दु ।<eot>आइस हकी छगू कथंया पुचः कासा ख। थ्व कासाय् निगु खलःतयेसं च्वापुलि छपु आइस हकी कम्पोजिट स्टिक छ्यला प्रतिद्वन्दी खलःया पोष्टय् पक दुछ्वया गोल यायेत स्वै।<eot>ह्यंग्वा छगू कम्बस्तिबल हाकुगु वा ब्राउन-हाकुगु सेदिमेन्तरी ल्वंह ख। थ्व ल्वंह कोल बेद वा कोल सिम्स नांया सतहय् दयाच्वनि। ह्यंग्वाया कडा रुप दसि-एन्थ्रासाइत मेतामर्फिक रकया दसि ख। थ्व रुप उच्च तापक्रम व प्रेसरया लिच्वया रुपय् दयावइ। ह्यंग्वा प्राथमिक रुपय् कार्बनं निर्मित जुइ। नापं थ्व पदार्थय् मेमेगु तत्त्व दसु हाइद्रोजन व छुं मात्राय् सल्फर, अक्सिजन व नाइत्रोजन नं दयाच्वनि।<eot>नेपाली संकिपा ख्यःया नांजाःम्ह हिरोनी (नायिका) गौरी मल्लं कलाकारपिन्त बिइगु छुं नं उपाधि क्वःयात हेलमेट पुइकेगुथें जुइमज्यूगु लिसः ब्यूगु दु । नेपाली संकिपाया थां कथं कयातःपिं निम्ह हिरो शिव श्रेष्ठ व भुवन केसीं छगू ज्याझ्वलय् गौरी मल्लयात ‘महानायिका’ धाःगु खः । वहे समारोहस उपस्थित जूम्ह गौरी मल्लं धाःगु दु, ‘छुं नं उपाधि धानेयायेफइगु जुइमाः । उपाधिया नितिं उम्ह व्यक्ति लायक नं जुइमाः । उपाधि काइम्ह व्यक्तिं नं उपाधिया नितिं थः लायक जू कि मजू धकाः अन्तरबोध यायेत आवश्यक जू ।’
हिरोनी गौरी मल्लं थःम्हं ज्या सुरु यानाःबलय् उपाधि दइ धैगु आशां ज्या मयानागु तकं स्पष्ट याःगु दु । गौरीं धाःगु दु, ‘जिं ज्या सुरु यानाबलय् छुं उपाधि दइ धकाः यानागु मखु । बुलुहुँ ववं थन वयागु खः । जितः ला थ्व देसय् छुं नं उपाधिया औचित्य दुथें मताः । थन ला उपाधि धयागु छुं नं किपाःयात अंगलय् सजेयानाः पूजा यायेगुथें जक जूगु दु । उकिं, जितः थुज्वःगु उपाधि माःगु नं मदु । झीपिं ज्या याइपिं मनूत खः, झीत ज्या ब्यूसा गाः ।’
गौरी मल्लं थौं न्वःवानागु खँत कन्हयया पुस्ताया नितिं इतिहास जुइगु जूगुलिं सोच विचाः यानाः जक न्वःवायेमाःगु व उपाधि बिइमाःगु धाःगु दु । गौरीं धाःगु दु, ‘झीसं राणाकालय् सुनां सुयात स्यात, मखना । तर, सफू दुने छु च्वयातःगु खः, उकियात स्वीकार याना । राजदरबार हत्याकाण्डय् नं छु न्यना, वहे विश्वास याना ।’
आःया ३० वा ५० दँ लिपाया पुस्तां आः धाःगु खँयात हे मानेयाइगु गौरी मल्लया तर्क दु । गौरीं धाःगु दु, ‘छुं नं श्रृंगार, अलंकार सही मनूयात बिइमाः । प्यम्हेसित लयेतायेकेगु नितिं उपाधि बियां छु यायेगु ? थौं झीसं न्वःवाःगु खं कन्हयया पुस्ताया मनस्थिति हिली । जितः थुज्वःगु खँय् फिटिक्क नं रुची मदु ।’
गौरी मल्लं कलाकारपिन्सं थुज्वःगु उपाधिया ल्यूने जुइगु सिबें नं ज्यां प्रमाणित यायेगुपाखे सोचेयायेमाःगु सुझाब ब्यूगु दु । गौरीं थःम्हं न त जुजुया पाखें न त छुं सरकारया पाखें छुं सम्मान मकयागु धासें न्ह्यस तल, ‘छु जि सम्मानया नितिं लायक जू ला ? पक्का नं जू जुइ । तर, कायेमखंसां नं जितः छुं दुःख मदु । स्वकुमिपिन्सं बिइगु स्नेह हे दकले तःधंगु सम्मान व उपाधि खः ।’<eot>हंगकंगय् अभियुक्त सुपुर्दशी सन्धी सम्बन्धी विधेयक स्थगित काःसां अझं प्रदर्शन धाःसा दिउगु मदुनि । हंगकंगया प्रमुख कार्यकारी क्यारी लामं विधेयक स्थगित यायेगु घोषणा याःसां प्रदर्शनकारीतय्सं आइतवाः नं सतक कब्जा याःगु दु । प्रदर्शनकारीतय् दावी कथं आइतवाः २० लाख प्रदर्शनकारीत सतकय् वःगु खः ।
यदि थ्व दावी सत्य जुल धाःसा हंगकंगया इतिहासय् हे आःतकया दकलय् तःधंगु प्रदर्शन जुइ । प्रहरीं धाःसा आइतवाःया प्रदर्शनय् थ्यंमथ्यं साढे ३ लाख जक प्रदर्शनकारी दुगु खँ धाःगु दु । थ्व विधेयकय् हंगकंगया अभियुक्तयात मुद्दाया पुर्पक्षया निंतिं चीनय् सुपुर्दर्गी यायेदइगु व्यवस्था यानातःगु दु ।
थ्व व्यवस्थायात कयाः हे तच्वःगु विरोध जूगु खः । आइतवाः जूगु प्रदर्शन लिपा नं यक्व हे प्रदर्शनकारीत चच्छि सतकय् हे च्वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । उमिसं थाय्थासय् सतकय् पंगः नं तयाबिउगु खः । अथे खःसां वातावरण धाःसा शान्त हे दुगु खँ प्रहरीं धाःगु दु । थ्वयां न्ह्यव बुधवाः जूगु प्रदर्शनय् प्रहरीं रबरया गोलीं कयेकूगु खः ।
शनिवाः जूगु प्रदर्शनय् धाःसा छम्ह प्रदर्शनकारी दयाः सीगु खः । आइतवाःया प्रदर्शनय् वया सम्मानय् प्रदर्शनकारीतय्सं तुयुगु स्वां ज्वनाः वःगु खः ।थ्व प्रदर्शन तच्वयेवं हंगकंगया अधिकारीतय्सं विधेयक स्थगन यानागु घोषणा याःगु खः । प्रदर्शनकारीतय्सं धाःसा विधेयक लित हे कायेमाःगु माग यानाच्वंगु दु ।
हंगकंगया नेतृ लामं विधेयक प्रस्ताव यानागु खँय् क्षमा नं फ्वनेधुंकूगु दु । तर हंगकंगय् चिनिया प्रभाव अप्वयेकेत्यंगु धासें प्रदर्शनकारीतय्सं लामया राजीनामा नं माग यानाच्वंगु दु ।
छम्ह ६७ दँया प्रदर्शनकारी मालें बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धाःगु दु, ‘क्यारी लामं हंगकंगवासीया इच्छा आकांक्षायात बेवास्ता यानाच्वंगु दु । ’
थ्वहे दथुइ न्यादँ न्ह्यव जूगु ‘कुसा आन्दोलन’या न्ह्यलुवा विद्यार्थी नेता जोशुवा वोङयात नं सोमवाः त्वःतूगु दु । वं नं क्यारीया राजीनामा माग याःगु दु ।<eot>येँ – नेपाःया अपराध ख्यलय् दकलय् ज्यंके मफुगु मुद्दा जुयाः चर्चाय् वयाच्वंगु निर्मला पन्तया बलात्कार लिपा हत्या सम्बन्धी प्रकरणय् निर्मलाया मां दुर्गादेवी पन्तं थःगु पुलांगु बयान हिउगु दु । वय्कःया थ्व बयान हिलेगु ज्याया नापनापं निर्मला प्रकरणय् न्हूगु ‘ट्विस्ट’ वःगु टिप्पणी नं याना हःगु दु ।
नांजाःगु अनलाइन पत्रिका ‘अन– लाइन खबर’ लिसे खँ ल्हायेगु झ्वलय् दुर्गादेवी पन्तं थःगु पुलांगु धापूयात हिलाः थः म्ह्याय् निर्मलायात स्याःम्ह मनू कञ्चनपुरय् हे च्वंम्ह दिलीपसिंह बिष्ट जुइमाः धकाः बिचाः तयादीगु खँ पिहां वःगु दु । लुमंकेबहः जू, दिलीपसिंह बिष्टयात प्रहरीं शुरुइ हे निर्मलायात स्याःम्ह धकाः ज्वंगु खःसा बिष्टं प्रहरी हिरासतय् निर्मलायात थम्हं स्यानागु खः धकाः साबिती बयान समेत बिउगु खः ।
तर स्थानीय मानव अधिकारकर्मीतय्सं दिलीपसिंह बिष्ट मानसिक सन्तुलन स्यंम्ह मनू जूगुलिं प्रहरीं धाथेंयाम्ह अपराधी बचे यायेत वयात ज्वनाः फँसे याःगु खः धासें विरोध याना हल । वयां लिपा वयागु डीएनए नं मिले मजू धइगु रिपोर्ट वयेवं प्रहरीं वयात त्वःता छ्वःगु खः ।
निर्मलाया मां दुर्गादेवीं दिलीपसिंह मुख्यम्ह अपराधी मखु धकाः सकस्यां धाःगुलिं अबले थम्हं नं खः हे धकाः न्ववानागु व प्रहरीं धाःगु खँ स्वीकार याये मते धकाः थःत निर्मलायात न्याय माल धकाः आन्दोलन यानाच्वंपिं आन्दोलनकारी व मानव अधिकारकर्मीतय्सं दबाब बिउगुलिं थः सुम्क च्वनागु खः धयादीगु खँ नं समाचारय् धयातःगु दु ।
दिलीपसिंहयात ज्वनाः यातना बिल धइगु द्वपं बियाः एसपी डिल्लीराज बिष्ट लगायत च्याम्ह प्रहरी विरुद्ध दुर्गादेवीं मुद्दा तःगु खः । म्हिगः तिनि अदालतं थुकी प्रमाण मगाः धासें थ्व च्याम्ह मध्ये खुम्हेसित धरौटी कयाः त्वःतेत आदेश बिउगु दु । दिलीपसिंह बिष्टं प्रहरी हिरासतय् बिउगु बयानया भिडियो स्वयाबलय् धाथेंयाम्ह अपराधी वहे खः थें च्वना वःगु व थौंकन्हय् दिलीपसिंह थःगु छेँया जःखः चाःहिउ वयाच्वंगुलिं थः झन् ग्यानाच्वनागु खँ नं कनादीगु दु ।
दुर्गादेवीं उकुन्हु तक निर्मला मदुगु खँय् सरकारं बी धाःगु क्षतिपूर्ति नं मकाःगु खःसा आः क्षतिपूर्तिया लागिं निवेदन नं बिउगु दु । सरकारं पन्तयात १८ लाख तका दां बी धाःगु खः । दुर्गादेवीं बयान हिलाः न्ववाःगुलिं थ्व मुद्दां मेगु मोड काइगु अनुमान याना हःगु दु ।<eot>पुलांगु नेवाः बस्ती बोडेया नेवाःतय्सं हुइका वयाच्वंगु प्याखं गुंलागा दुतियाया बाचाइलंनिसें न्ह्याइगु खसा थुगुसिइ वइगु साउन २१ गते लागु दु। मध्यपुर नगरपालिका प्याखं न्हयाइगु जानकारी बिसें प्याखँ क्यनिगु लँय् तयातगु निर्माण सामाग्री, नीजि सवारीसाधनया पाकिङ्ग लगायत चिकेत नगरबासीतयत इनाप यागु दु। थुगुसिइ कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिमया कारण यक्व जात्रा लगायत अमूर्त सम्पदात प्रभावित जुयाच्वगु इलय् नगरपालिका थुगु प्याखं संचालन जुइगु सूचं पितब्यूगु खः।
थ्व प्याखं बोडेया मे प्वाः खनीगु जात्रा लिपाया तःधंगु प्याखं व जात्राकथं नं कयातःगु दु । सापारुया कन्हय् खुनु बाचाइलंनिसें न्ह्याइगु नीलबाराही प्याखं सुथय्, न्हिनय् व चान्हय् त्वाःत्वालय् हुला क्यनी। बोडेया लाछिं न्ह्याकाः लाय्कूछेँ, विष्णुघाट, महालक्ष्मी, भाँगुत्वाः, खोँसीत्वाः, नीलबाराही जुसें नारायणद्यःयाथाय् थ्यंकाः क्वचायेकीगु परम्परा दु।<eot>नेपाल संवत ११४१ पोहेलाथ्व नवमि माघ ७ गतेया दिनय् नेवाःतय्सं झिंछक्वःगु नेवाः एकता दिवस आन्दोलन कथं हंगु खः । अबले ख्वना घोषणा पौ नं जारी याःगु खः । न्यागू बुँदाया उगु घोषणापतिइ नेवाः स्वायत्त राज्य प्राप्तिया आन्दोलनं दिपाः मकाःनिगु घोषणा याःगु खः । अथे हे नेवाः भूमिइ नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु ज्याया विरुद्ध एकीकृत नेवाः आन्दोलन यायेगु घोषणा याःगु खः ।
नेवाःतय्त छुं नं कथंया विभाजन यायेगु षडयन्त्रया विरुद्ध सचेत जुयाः न्हापांनिसें कुबिकातःगु थजाः क्वजाःया जातीय विभाजन अस्वीकार यासें उकिया अवशेषयात न्हंकाः छ्वयेगु निंतिं मंकाःगु कुतः यानावनेगु प्रतिबद्धता प्वंकाः घोषणा याःगु खः । नेवाः एकताया आधार नेपालभाषा, नेवाः संस्कृति व नेवाः सम्पदा खः । थुकिया रक्षाया निंतिं छप्पँ छधी जुयाः न्ह्याः वनेगु घोषणा याःगु खः ।
अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन १६९ नापं आदिवासी अधिकार सम्वन्धी संयुक्त राष्ट्रसंघीय घोषणा पौ युएनडिप कार्यान्वयन याकेत मेमेगु आदिावासी जनजातितनाप छप्पँ जुया वनेगु घोषणा याःगु खः ।
लखौं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःत दशरथ रंगशालाय् मुंगु न्हि खः पोहेलाथ्व नवःमि । जनस्तरपाखें नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा याःगु अले नेवाःतय्गु दथुइ विभेद मदु धकाः घोषणा याःगु दिं । पोहेलाथ्व नवःमि । उगु हे दिंयात लुमंकाः दँय्दसं नेवाः एकता दिवस हना वयाच्वंगु दु ।
दँय्दसं नेवाःतय्सं नेवाः एकता दिवस तिथि कथं उत्सवया रुपय् हना वयाच्वंगु दु । थुगुसी नं उगु हे कथं हनी तिनि । तर थुगुसी पोहेलाथ्व नवःमि थज्वःगु दिं ला गुगु दिंयात उत्सवया रुपय् हने हे फइमखु नेवाःतय्सं । व धइगु थुगुसी पुष २७ गते लाःगु दु । पुष २७ गते धइगु नेवाःतय्गु राज्य लाकाः काःम्ह अले नेवाःतय्त दमन याःम्ह नापं नेवाः विरोधी कथं म्हसिउम्ह पृथ्वीनारायण शाहया बुदिंया दिं । पृथ्वी नारायाण शाहं गुगु कथं गोरखा राज्य विस्तार यानाः नेवाःतय्त अन्यायय् यायेगु शुरु यात थौं तक नं नेवाः विरुद्ध उगु हे कथंया गतिविधि जुयाच्वंगु दु धकाः नेवाःतय्सं थुइका वयाच्वंगु दु ।
थुगुसी नेवाः एकता दिवस पोहेलाथ्व नवःमि पुष २७ गते उत्सवया रुपय् हन धाःसा उकिया सन्देश धइगु पृथ्वी नरायाण शाहया बुदिं हंगु कथंया सन्देश वनीगु अवस्था दु । राज्यं पृथ्वी नारायण शाहया बुदिंयात राष्ट्रिय एकताया दिवसया रुपय् हना वयाच्वंगु खःसा नेवाःतय्सं पुष २७ गतेयात हाकुगु न्हिया रुपय् कया वयाच्वंगु दु । मेमेपिं आदिवासी जनजातितय्सं नं पुष २७ गतेयात पृथ्वी जयन्ती धकाः राष्ट्रिय एकता दिवसया रुपय् गबलें हनेगु मयाः । पृथ्वीनारायण शाहया इलंनिसें हे आदिवासी जनजातितय्त राज्यं दमन यायेगु शुरु याःगु जूगुलिं हाकुगु दिंया रुपय् नाला वयाच्वंगु खः ।
स्वनिगःया आदिवासी नेवाःत नापनापं मेगु आदिवासी तामाङ्गतय्सं आःया वागमती प्रदेशया नां पहिचानया आधारय् तयेमाः धकाः ता ई न्ह्यवंनिसें सः थ्वयेका वयाच्वंगु खः । तर शासक वर्गं ला व हे पुष २७ गतेया दिनय् हे लाकाः नेवाः नापं तामाङ्गतय्गु भावनाय् लिच्वः लाकेगु कथं पहिचान विनाया वागमती प्रदेश धकाः नां तःगु खः । उकिं नं सीदु कि नेवाः आदिवासी जनजातितय्सं पृथ्वीनारायण शाहया बुदिंयात सामान्य रुपं नाला यंकेगु कुतः यात धाःसां थःत जूगु दमन ल्वःमंकेगु थें जुइ । नेवाः व आदिवासी जनजातियात दमन याःम्ह व्यक्ति धयाम्ह पृथ्वी नारायण शाह हे खः धकाः प्रमाणित यायेगु ज्या पुष २७ गते वागमती प्रदेश धकाः नां तयेगु ज्या याःगुलिं नं स्पष्ट जू । उकिं पृथ्वी नारायण शाहयात शासक वर्गं गुगु कथं कयाच्वंग दु धकाः अःपुक थुइकेफु ।
लिपांगु इलय् वयाः पृथ्वीनारायण शाहया जयजयकार याइपिं सतकय् झन् झन् सक्रिय जुयावःगु दु । उमिसं छ्यं ल्ह्वना हःगु दु । थुकिया मूल कारण धइगु हे वर्तमान राजनीतिक दलया नेतात खः । नेतातय्सं आदिवासी जनजातिया भावनाया अःखः अले नश्लीय चिन्तन दयेका ज्या याःगु नापं आदिवासी जनजातियात निगूगु दर्जाया नागरिक यानातःगुलिं हे थौं हाकनं जुजुवादीतय्सं छ्यं ल्ह्वाना हःगु खः ।
वास्तवय् थ्व देय्या राष्ट्रवादी धयापिं थनया आदिवासीत खः । आदिवासीतय्सं हे भूमि ल्यंकातःगु खः । आदिवासीतय्सं हे विश्वया न्ह्यःने पहिचान बियाच्वंगु खः । थुगु कथंया खँयात हाकुतिनाः नेतात अप्रत्येक्ष रुपं जुजुवादीयात हे बल जुइगु कथंया लँपुइ वंगुलिं समस्या ब्वलंगु खः ।
आः नेवाः एकता दिवस हनेगु सन्दर्भय् नेवाःतय्सं पुष २७ गते छु यायेगु धकाः बहस यायेमाःगु ई वःगु दु । उत्सवया रुपय् हन धाःसा जुजुवादीतय्गु ज्याझ्वः थें च्वनीगु अले नेवाः एकता दिवस हनेगु ज्या मयात धाःसां मजिउ । उकि आवंनिसें हे थुगुसीया झिंनिक्वःगु नेवाः एकता दिवस हनेगु बारे बहस सुरु यायेमाःगु ई वःगु दु ।
न्हापाया दँय् नेवाः समाज दुनेया फुक्क जातीय संगठन, नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं नीस्वंगु मंकाःगु मोर्चानिसें नेवाः अधिकारया नितिं सः थ्वयेका नापं आन्दोलन याना वयाच्वंंगु खलः पुचः नापं दुथ्याकाः नेवाः एकता दिवस आन्दोलनया रुपय् हंगु खः । अले ख्वना घोषणा पौ नं जारी याःगु खः । थुगुसी व हे ख्वना घोषणा पौयात कार्यान्वयन यायेगु कथंया सन्देश बिइगु ज्याझ्वः यानाः नेवाः एकता दिवस हनेगु गुलि तक पाय्छि जुइ धकाः बहस यायेमाःगु दु । थुगुसी संयुक्त राष्ट्रसंघंं आदिवासीतलिसे राज्यं न्हूगु सम्झौता यायेमाःगु कथंया सन्देश बियाः विश्व आदिवासी दिवस हंगु दु । उकिं थुगुसी नेवाःतय्गु मुद्दा नापं विश्व आदिवासी दिवसया झ्वलय् बिउगु नारायात ध्यानय् तयाः आन्दोलन कथं हनेगु नितिं थनिनिसें बहस यायेमाःगु ई वःगु दु ।<eot>ख्वप – राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं म्हिगः कतिंपुन्हि पुन्हु थनया नवदुर्गा द्यःछेँय् वयाः दर्शन यानादिल । २०४५ सालय् जुजु बीरेन्द्रं नवदुर्गा द्यःयाथाय् पुजा यायेगु परम्परा शुरु याःगु खः । उकियात गणतान्त्रिक राष्ट्रपतितय्सं नं निरन्तरता बिउगु खः । थ्व झ्वलय् राष्ट्रपति भण्डारी थुगुसी न्याक्वःखुसी नवदुर्गाया द्यः दर्शन यायेत ख्वपय् झाःगु खः ।
राष्ट्रपति सवारी जुइगु जुइवं न्हिनय् १ बजेनिसें लँ बन्द यानाः एम्बुलेन्स, दमकल व थीथी कथंया सवारी साधनत फुक्कं येँनिसें ख्वप तकं बन्द यानातःगु खः । निजी व सार्वजनिक सवारी साधनं लय् जुइपिं नापं सर्वसाधारणयात तक नं पनातःगु खः । सवारी चले जुइगु थासय् व नवदुर्गा द्यःयाथाय् कडा सुरक्षा ब्यवस्था याःगु खः ।
थुलि कडा सुरक्षा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिङपिनयात तकं मदुगु खँ मनूतय्सं धाःगु दु । द्यः गणयापिंत नं दुने हे कुनातःगु खः । पिने धाःसा थीथी सरकारी संघ संस्थाया प्रतिनिधित जक च्वने बिउगु खः । अन समाचार संकलनया लागिं वःपिं पत्रकारतय्त तकं दुमकाःगु खः।
प्रेस पास क्यनाः दुहाँ वनेत स्वःपिं पत्रकारतय्त तकं निघौ आसे धकाः पना बिउगु खःसा प्रेस पास क्यनाः न्ह्यःने वनेत्यंपिंत नं सुरक्षाकःमितय्सं लित छ्वया बिउगु खः । नवदुर्गा द्यःछेँय् राष्ट्रपति भण्डारीं नवदुर्गा गणया नायः बुलाल वनमालायात नापलानादीगु खः । वयां लिपा द्यः गणयात खाम सहित पुजा यानादीगु खः । वय्कः द्यः खिउँकाः तिनि द्यःथासं पिहां झाःगु खः ।<eot>येँ – कोरोना भाइरसं सुयातं भेदभाव याइमखु धायेगु या । तःमि, नांदाःम्ह वा शक्तिशाली मनूत तकं थ्व ल्वचं कयाच्वंगुलिं मनूतय् हैसियत स्वयाः जुइगु ल्वय् मखु धकाः कोरोना भाइरसयात धायेगु यानाच्वंगु खः । तर उलिं हे थुकीया पूवंक खँ धाइमखु । यदि छम्ह मनू गरिब वा अल्पसंख्यक समुदायया खःसा वयात भाइरसया जोखिम अप्व दुगु खँ छगू तथ्यांकं क्यंगु दु । उगु तथ्यांकया कथं भाइरसपाखें संक्रमित जक मखु उम्ह मनूया सीगु सम्भावना नं उलि हे अप्व दु ।
आः तकया तथ्यांक कथं कोरोनाया कारणं अश्वेत समुदायया अमेरिकीत दकलय् अप्व सीगु दु । अमेरिकाया लुजियाना छगू अज्याःगु राज्य खः गन कोरोनाया कारणं दकलय् अप्व सीपिं अश्वेत समुदायया दु । नकतिनि सार्वजनिक जूगु तथ्यांक कथं अन सीपिं ७० प्रतिशत मनूत अश्वेत समुदाययापिं खः । तर उगु राज्यय् अश्वेत समुदायया जनसंख्या जम्मा एक तिहाई जक दु ।
अमेरिकाय् जक मखु, अज्याःगु हे संकेत बेलायतय् नं खनेदु । अन नं कोरोनाया बिरामीत श्वेत समुदायापिं स्वयां अश्वेत व एशियाली देय्या मनूत अप्व दु ।
छाय् थथे जुयाच्वन ले? साधरणतया मनूतय् आर्थिक व सामाजिक अवस्था बांमलापिंत थ्व ल्वचं अप्व प्रभावित यानाच्वंगु दु । विज्ञतय् कथं अमेरिकाय् अश्वेत समुदायया सामाजिक व आर्थिक अवस्था बांलामजूगु व गुणात्मक रुपं बांलागु स्वास्थ्य क्षेत्रय् उमिगु पहुँच मदु ।
अमेरिकाया एलर्जी व संक्रामक ल्वया राष्ट्रिय संस्थानया प्रमुख डा. एन्थोनी फाउसीं अल्पसंख्यतय्त अप्व ल्वचं कयाच्वंगु स्वीकार यानादी । वय्कलं धयादी, ‘झीसं स्यू की अल्पसंख्यकत उकी नं अफ्रिकन-अमेरिकनतय् दथुइ मधुमेह, उच्च रक्तचाप, दमया ल्वय् तसकं अप्व ।’
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थ्व तसकं तःधंगु हाथ्या खः तर अफ्रिकन-अमेरिकनतय्त सरकारं फक्व ग्वाहालि याइगु बचं बियादीगु दु ।
उखे अश्वेत समुदाययापिंसं थःपिं समर्थन जक मालाच्वंगु मखसें ज्या जुइमाः धइगु पक्षय् दुगु धयाच्वंगु दु । छम्ह अश्वेत अमेरिकीं धयादी, ‘आः गुलि नं मनूत सीत उमित सम्मान यायेगु खःसा आः मेगू महामारीया निंतिं आवंनिसें हे तयारी यायेगु खः ।’
थ्व अवस्था धाइगु कोरोना भाइरसं झीगु निंतिं हःगु छगू तसकं गम्भीर न्ह्यसः ख: । सायद कोरोना भाइरसं स्यनाच्वंगु थीथी पाठ मध्ये थ्व नं छगू जुइ ।<eot>ख्वप – तःदँ न्ह्यवनिसें ग्वय्स्वांया खेती याना वयाच्वंपिं चाँगुनारायण नगरपालिका ९ ताथली बालात्वाःया बासिन्दात थौंकन्हय् ग्वय्स्वांमाः हनेगु व बजारय् यंकेगु ज्यां लिमनाच्वंगु दु । थन हे च्वनीम्ह बिनिता बालाया छेँजःपिं सकलें थ्व इलय् ग्वय्स्वांमाः हनेगु व बजारय् यंकेगु ज्याय् हे व्यस्त जुयाच्वंगु दु ।
बिनिता जक मखु बालात्वाःया बनमाला व मेमेगु जातियापिं नं थःगु बुँइ ह्वयेकागु ग्वय्स्वां हनेगु व मी यंकेगुली व्यस्त जुयाच्वंगु दु ।
स्वन्ति वयेधुंकल । स्वन्तिबलय् स्वां मी मफतकि दक्वं सितिं वनी उकिं थनया ६० खा छेँया छेँजःपिं ग्वय्स्वां थ्वयेगु, माः हनेगु व बजारय् मीयंकेगु ज्याय् व्यस्त जुयाच्वंगु खः ।
थनयापिंत वा दुकायेगु स्वयां नं स्वांमाः हनाः मीत व्यस्त जुयाच्वंगु खँ स्थानीय सन्तमाया बालां कनादिल । झिदँ न्ह्यव तक थनया बनमालातय्सं जक स्वां खेती याना वयाच्वंगु खःसा थौंकन्हय् स्वां पियाः हे गाक्क आम्दानी यायेफइगु व छक्वलं निगू बाली यायेफइगु जूगुलिं थनया मेमेपिं किसानत नं स्वां पिइगु ज्याय् आकर्षित जुयाच्वंगु दु ।
न्हिछिया दुने छम्हेसिनं सछि निसें सत्या तक स्वांमाः हनेगु यानाच्वंगु दु । थौंकन्हय् ला सुथं निसें चान्हय् तक हे स्वांमाः हनेगु, बजारय् थ्यंकेगु ज्याय् हे स्थानीयत लगे जुयाच्वंगु दु । व्यापारीत नं गामय् हे स्वांमाः व स्वां कायेगु यानावंगुलिं गुलिसिनं व्यापारीतय्त हे स्वांमाः हनाः बियाछ्वयेगु नं यानाच्वंगु दु ।
व्यापारीतय् माग कथं तकं स्वांमाः हनेमफयाच्वंगु खँ उमिसं धयाच्वंगु दु ।सन्तमायां धयादीगु दु,‘ग्वय्स्वांमालं आत्मनिर्भर यानाबिउगु दु । मोहनी स्वन्तिया निंतिं मेथाय् खर्च माःवनेमाःगु अवस्था मन्त । नखःचखः हनाः नं गाक्क ध्यबा बचे यायेफु । वा मसइगु थासय् स्वये हे यइपुसेच्वंक स्वां ह्वया वःगु खनाः हे जिमिसं नं स्वां पिइगु सुरु यानागु खः । ’
ग्वय्स्वांमाः पिनातयाथासय् हे मेमेगु जातया स्वांया लिसें मुस्याः, कःनि नं पी जिउगुलिं निगू बाली छक्वलं दुकायेगु ज्या यायेदइ । छगू रोपनी जग्गाय् स्वां पिल धाmसा छगू लाख तक आम्दानी जुइगुलं नं किसानत आकर्षित जुयाच्वंगु दु । किसानतय्सं चार आनां निसें न्यागू रोपनी जग्गाय् तक स्वां बाली याना वयाच्वंगु दु ।
ख्वपया सूर्यविनायक नगरपालिका ७ या गुण्डु व चाँगुनारायण नगरपालिका ९या ताथली स्वां बालीया निंतिं नांजाःगु थाय् खः । ख्वपय् थौंकन्हय् थ्यंमथ्यं न्यासः हेक्टर बुँइ स्वां बाली जुइगु जुयाच्वंगु दु । ख्वपय् उत्पादन जुइगु स्वां स्वनिगः लिसें थीथी जिल्ला व विदेशय् तकं निर्यात जुयाच्वंगु दु ।
गामय् थ्यंक व्यापारीत वयाः स्वां काःवइगुलिं नं स्थानीय किसानतय्त सहज जुयाच्वंगु खँ गरिबसँग विश्वेश्वर कृषि समूहया संयोजक मन्सरा मिश्रं कनादिल । वि.सं. २०६० इ स्थानीय विकास कोषं स्वांखेतीया निंतिं तालिम व स्वांमाः बिइधुंकाः किसानत स्वां खेती यायेत आकर्षित जूगु खः ।
वैशाख–जेठ महिनाय् पिउगु ग्वय्स्वांमाः साउनं थ्वयाः असोज दुने मीगु यानाच्वंगु दु । साउन निसें कात्तिक तक हे स्वां थ्वयेफइ ।
छेँय् थ्यंकः स्वांमाः काःवइपिं व्यापारीतय्सं छमाःया २० निसें २५ तका तक पुलाच्वंगु व थः हे बजारय् वनाः मीवन धाःसा ५० तका तक कायेफइगु जुयाच्वंगु दु ।
ग्वय्स्वांमाः कायेगु निंतिं साउन निसें हे व्यापारीतय् वयेगु सुरु जुइगु खँ ताथलीया सरिता बालां कनादिल । खेती यायेत अःपुगु व आम्दानी नं यक्व जुइगु जूगुलिं थौंकन्हय् बनमाला बाहेक मेमेगु जातयापिंसं नं स्वां खेती अप्वयेकाहःगु दु<eot>वंगु चान्हय् जूगु छनौट चरणया लिपांगु कासात त्याका स्पेन, सर्विया व क्रोएसियां आकिवं कतारय् जुइगु विश्वकप फुटबलय् थाय् पक्का याःगु खः । विश्वकप छनौट अन्तर्गत युरोपेली पुचः ए या कासाय् पोर्चुगलयात २ग्रू–१गू या गोल अन्तरं बुका सर्विया तप्यंक विश्वकपय् ल्यगु दु ।
बूगु लिसें पोर्चुगलं धाःसा विश्वकपय् थाय् दयेकेत प्ले अफ् म्हितेमाःगु जूगु दु । उखे पुचः बि या लिपांगु कासाय् स्विडेनयात १गू–०या गोल अन्तरं बुका स्पेन नं विश्वकपय् ल्यगु दु । पुचः एच य् रुसयात १गू–०या गोलं त्याका क्रोएसिया नं विश्वकपय् छनौट जुइत ताःलात ।
वंगु चान्हय् मेगु कासाय् जर्मनीं अर्मेनियायात ४गू–१गूया गोल अन्तरं बुकुबल् रिपब्लीक अफ आयरल्याण्डं लक्जेम्बर्गयात ३गू–०या गोल अन्तरं त्याकुगु दु । जर्मनी थ्वयान्ह्यः हे कतार विश्वकपया नितिं छनौट जुइधुंकुगु खः ।<eot>नगुतय् वायुमण्डलया अध्ययन याइपिं वैज्ञानिकपिनिकथं क्षुद्र ग्रह ल्वहंया जुयाच्वनी, तर थुकी यक्व लः नं दइ ।
थुगु लिच्वःया लिधंसाय् थ्व न्ह्यसःया लिसः लुइके फइ कि पृथ्वीइ गनं लः वल ?
वैज्ञानिकपिनि अनुमान दुकि झीगु आकाशगंगाय् यक्व क्षुद्र ग्रह थुज्वःगु दइ गुकी यक्व अप्वः लः दु । थ्व लखं ग्रहय् लःया आपूर्ति याइ व जीवनयात न्ह्याकी ।
ब्रिटेनया वा‘रिक यूनिवर्सिटीया अनुसन्धानकर्ता रोबर्तो राडीं धयादी, “जिमिगु अनुसन्धानं लुइकागु दु कि गुकथंया यक्व लः दुगु क्षुद्र ग्रहया खँ जुयाच्वन, उज्वःगु शुद्र ग्रह झीगु सौर्यमण्डलय् यक्व अप्वः ल्याखय् लुया वःगु दु ।”
खतुं अनुसन्धानकर्तापिनि न्ह्यःने दकलय् तःधंगु न्ह्यसः थ्वहे दु कि पृथ्वीइ लः गनं वल ?
यक्व न्ह्यः पृथ्वी तसकं सुख्खा व बंजर इलाका जुइफु, थुकिया टक्कर गुगुं यक्व लः दुगु क्षुद्र ग्रहलिसे जुल जुइ अले वधुंकाः उगु ग्रहया लः पृथ्वीइ वल जुइ ।
थःगु थुगु अनुसन्धानयात विश्वसनीय दयेकेत राडीयात थ्व क्यनेमाःगु खः कि यक्व लः दुगु क्षुद्र ग्रहतय्गु उपस्थिति सामान्य खँ खः । थुकिया निंतिं वयात पुलांगु नगुया बारे जानकारी माल ।
गुबले नगु थःगु अन्तपाखे न्ह्याइबलय् व तुयूगु उंया चीधंगु नगुइ हिली । उकिया आकार चिग्वः जूसां उकिया गुरुत्वाकर्षण बलय् गुगुं म्होति वइमखु । वं थःगु जःखः जुयाः नीगु क्षुद्र ग्रह व का‘मेट्सयात थःगु वायुमंडलय् सालेगु तागत दइ ।
थुगु ठक्करं सीके फु कि थ्व ल्वहं छुकिं दयाच्वंगु खः । अक्सिजन व हाइड्रोजन थुज्वःगु रसायनिक तत्व अलग अलग ढंगं जःयात नाली ।
राडीया अनुसन्धान दलं नष्ट जुयाच्वंगु नगुइ लाइगु जःया प्याटर्नया अध्ययन याःगु दु । कनेरी द्वीप समूहय् च्वंगु विलियम हर्शेल टेलीस्कोपया ग्वाहालिं थ्व अध्ययन याःगु खः ।
राडी व उमि ग्वाहालिमिपिसं न्यासः प्रकाश वर्ष तापाक्क नष्ट जुयाच्वंगु नगुतय् अनुसन्धान याःगु दु । वय्कलं उखेंथुखें न्यनाच्वंगु क्षुद्र ग्रहतय् रासायनिक संतुलनयात अनुमान यायेत कुतः यात । उमिसं लुइकल कि उकी ल्वहं बाहेक लःया अप्वः मात्रा दु ।
रोयल अस्ट्रोनामिकल सोसायटीया मासिक नोटिसय् थुपिं अनुसन्धानकर्तापिसं च्वःगु दु कि यक्व लः दुगु क्षुद्र ग्रह आकाशगंगाया निगूगु ग्रहततक लः थ्यंकी ।
राडीया निश्कर्ष दु, “यक्व क्षुद्र ग्रहय् लः दुगुलिं जिमिगु उगु बिचाःयात बः ब्यूगु दु कि झीगु महासागरय् लः शुद्र ग्रहलिसे ल्वानाः वःगु खः ।”
हालया दँय् अंतरिक्ष वैज्ञानिकपिसं झीगु सौर्यप्रणाली पिने यक्व ग्रहत लुइकूगु दु । केपलर टेलीस्कोपं जक द्वःछिं मल्याक ग्रहत लुइकूगु दु ।
थुपिं पिनेया ग्रहय् जीवन दये नं फु । यदि उमि आकार पृथ्वीया समान जुल व थ्व थःगु नगुया ‘गोल्डीलक्स जÞोन’य् दुसा, अर्थात् पृथ्वीया कथं हे, गन क्वाःजः न यक्व अप्वः न यक्व म्हो जुइ, अन जीवनया सम्भवना दयेफु ।
शोधया सहलेखक व यूनिभर्सिटी अफÞ वोरिकया प्रोफेसर बोरिस गैनसिकयाकथं लःदुगु क्षुद्र ग्रहतसें सम्भवतः थुज्वःगु ग्रहतक नं लः थ्यन जुइ ।
झीसं थ्व स्यू कि लः बिना जीवनया अस्तित्वया कल्पना याये फइीमखु । खतुं गैनसिक थ्व नं माने याइ कि यदि गुगुं पिनेया ग्रहय् जीवन दुसा उकियात लुइकेगु तसकं थाकुगु ज्या जुइ ।<eot>भदाै १९ - नेपाःया ङातापोँल देगःया किपा दूगु फ्रान्सया हुलाक टिकट अनलाइनय् मिइत तयातःगु दु। फ्रान्सं ख्वपया ङातापोँल देगःया किपाः दुगु हुलाक टिकट सन् १९९१ पाखें पिकागु खः।
ख्वपय् जुजु भूपतिन्द्र मल्लं दयेकूगु उगु देगःया किपाः दुगु हुलाक टिकट फ्रान्सं सन् १९९१ या नोभेम्बर २३ य् प्रयोगय् हःगु कोल्नेट डटकमं न्ह्यथंगु दु। आः वहे टिकट अमेरिकी ई-कमर्स साइट ईबे डटकम य् मिइत तयातःगु दु। गुकिया भाः १.२७ डलर (आःयागु सटही दरय् १४७ तका) तयातःगु दु । ईबे डटकमय् तयातःगु टिकट बिक्री मजुनिइ धासाः ईबेया बेलायती आउटलेट इबे डटया डट युके य् तयातगःगु धासाः निला न्हय् जुन १९ य् हे मिइधुक्कुगु दु।
फ्रान्स नेपालं दौँत्य सम्बन्ध स्थापना याःगु ४ गूगु देय् खः। नेपाल व फ्रान्सया औपचारिक सम्बन्ध स्थापना जूगु ७२ दँ थ्यगु दु। निगूगु विश्वयुद्धलिपा सन् १९४९ अप्रिल २० य् नेपाल व फ्रान्सदथुइ औपचारिक कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना जूगु खः।
खँय्तला सन् १८५०-५१ य् जूगु जंगबहादुरया बेलायत व फ्रान्स भ्रमण नं छगू कथंया सम्बन्ध स्थापना हे खः। तर, सन् १९४९ या हे सम्बन्धयात औपचारिक व आधिकारिक कथं कायेगु याः।<eot>येँ – सशस्त्र प्रहरीं दार्चुलाया व्यास गाँउपालिका-१या छाङ्गरुलय् बुधवाः सीमा निगरानी चौकी (बिओपी) स्थापना याःगु दु ।
भारतं नेपाःया लिपुलेकया लँपु जुयाः सतक निर्माण यानाः उल्लेज्या तकं याःगुलिं सरकारं अन सशस्त्र प्रहरीया पुचःयात छ्वःगु खः । लिपुलेक क्षेत्रया सीमाया सुरक्षा यायेगु निंतिं बुधवाः सशस्त्र प्रहरी बलया पुचः अन थ्यंकूगु खः । नेपाली सेनाया हेलिकप्टरं सशस्त्रया प्रहरी निरीक्षक मिलीबहादुर चन्दया नेतृत्वय् २५म्ह सशस्त्र प्रहरीया पुचः दार्चुलाय् वंगु खः ।
सशस्त्रं स्थापना याःगु बिओपी विवादीत कालापानीया क्षेत्र स्वयां १२ किलोमिटर थुके खः । उगु थासय् न्हापा नेपाल प्रहरीयाया चौकी जक दुगु खः ।<eot>येँ महानगरपालिका–१० छेँ दुम्ह थौं कन्ह्यः यलया सानागाउँ च्वनाच्वम्ह ५१ दँ दुम्ह दुर्गा शाही सापकोटायात प्रहरीं ज्वःगु दु। उच्च अदालत पाटनय् वयागु विरुद्ध मंसिर १६ गते बैंकिङ कसुर मुद्दाय् न्ह्यन्हु कैद व १३ लाख ६५ हजार रुपैयाँ जरिवाना यायेगु फैसला न्यकूगु खः।
अदालतया फैसलालिपा फरार जुयाच्वम्ह सापकोटायात यलया सानागामय् सुलाच्वंगु अवस्थाय् केन्द्रीय अनुसन्धान व्युरो टोलीं बुधबाः नियन्त्रणय् काउगु खः। थःगु खाताय् माक्को ध्यवा मदुम्ह सापकोटां २०७५ साल कात्तिक ६ गते रकम भुक्तानीया लागि हिमालयन बैंक लिमिटेडया चेक काटे याना बिउगु खः।
वयात ज्वना फैसला कार्यान्वयनया लागि बुधबाः काठमाडौं जिल्ला अदालतय् पेश याउगु खः धका ब्यूरों जानकारी बिउगु दु।<eot>बैशाख ३१ - नेपालय् थप निम्हसिके संक्रमण पुष्टि जुगु दु । न्हूपिं थप जुपिं संक्रमितय् नेपालगञ्ज व कपिलवस्तुया छम्ह छम्ह मिजंत जुगु स्वास्थ्य मन्त्रालयया प्रवक्ता डा बिकास देवकोटां धयादिल ।
नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका वडा ल्याः ८ या ३६ दँया मिजयाके संक्रमण पुष्टि जुगु खः। धुलिखेल अस्पतालय् याःगु परीक्षणय् लिच्व पोजिटिभ वगु स्वास्थ्य मन्त्रालयं धागु दु । अथेहे कपिलवस्तुया २२ दँया मिजंयाके न संक्रमण पुष्टि जुगु खः । थ्व नापं नेपालय् संक्रमितया ल्या २१९ थ्यगु दु । इमिगु स्वास्थ्य अवस्था सामान्य जुगु प्रवक्ता देवकोटां धयादिल ।
प्रवक्ता देवकोटां नेपालय् स्वास्थ्यकर्मीतयत न कोरोना संक्रमण खनेदुगु धासें कोरोना जाँचया लागि स्वास्थ्यकर्मीया लागि आवश्यक सामाग्री गाक्क दुगु धासें सेवाय् निरन्तर जायेत न इनाप यानादिल ।<eot>येँ । प्यलाः ताहाकगु बन्दाबन्दीलिपा बिहीबाःनिसें देँन्यंकया होटल सञ्चालनय् वगु दु । कोभिड–१९ सङ्क्रमणया हनिं जुगु बन्दाबन्दीपाखें अप्वः प्रभावित जुगु होटल सुरक्षा मापदण्ड छ्यला सञ्चालन जुईत्यंगु खः ।
सरकारं साउन १५ गतेनिसें होटल तथा रेस्टुरेन्ट सञ्चालनया अनुमति बिईधुंका नेपाःया होटल चागु दु धैगु सन्देश बिइगु तातुना होटल सञ्चालन जुई त्यंगु होटल एसोसिएसन अफ नेपाल ९हान०या न्हापांम्ह न्वकु विनायक शाहं जानकारी बियादिल । होटल सञ्चालनय् हसाः नं थुगु अवस्थाय् अप्वः ल्याखय् पर्यटक वइगु खनेमदु, वय्कलं धयादिल, यद्यपि सरकारं अनुमति ब्युगु अवस्थाय् नेपाःया होटल बन्द मजु धैगु सन्देश राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रूपय् बिइत न सञ्चालन यायेत्यंगु खः ।
बिहीबाःनिसें होटल तथा रेस्टुरेन्ट सञ्चालन जुसाः न तारे होटलं धासाः १० प्रतिशत जक सेवा सञ्चालन याइगु जुगु दु । होटल सञ्चालनय् अप्वः खर्च मालिगु तर उगु कथं ग्राहकया सम्भावना मदुगुलिं दक्वः सेवा बिया सञ्चालनय् हयेत समस्या जुइगु व्यवसायीया धापु दु ।
यद्यपि चिँधंगु व मध्यमस्तरया होटलं धासाः सेवा बिईफुगु अवस्था दुगु शाहया धापु दु । वय्कया कथं थ्वः अवस्थाय् स्वास्थ्य प्राथमिकताय् दुगुलिं दक्वः स्वास्थ्य मापदण्ड पालना याना जक सेवा सञ्चालन यायेत थः दुजः होटलतयेत हानं सुचँ ब्युगु दु । थुकिं न्हापा नेपाल पर्यटन बोर्डं होटल तथा रेस्टुरेन्ट सञ्चालनया लागिं स्वास्थ्य ‘प्रोटोकल’ सार्वजनिक नं यायेधुंकुगु दु । साउन १५ गतेनिसें होटल सञ्चालनया अनुमति ब्युसाः नं थुकिं न्हापा नं गुलिं होटल सञ्चालनय् वयेधुंकुगु दु। खासगरी विदेशपाखें उद्धार याना हपिं नेपालीयात क्वारेन्टाइन स्थलया रूपय् सरकारं तोकेयागु होटल सञ्चालनय् वगु खः ।<eot>वंगु सेप्टेम्बरय् जूगु आम निर्वाचनय् छुं नं पार्टीैं बहुमत हयेमफयेधुंका सत्ता हस्तान्तरणय् लिबानाच्वंगु इलय् स्कोल्जं बहुमतया नितिं आवश्यक ल्याः मुंका सरकारया नेतृत्वया नितिं दाबी पेश यानादीगु खः ।
आःया छुं वालय् जर्मन संसदं बहुमत सिद्ध याना स्कोल्जं एंजेला मर्केल कार्यकालया अन्त्य यानादी । स्कोल्जयात फेडरल डेमोक्रेटिक व ग्रीन पार्टीं समर्थन याइगु जूगु दु ।
जर्मनीलिसें मुक्कं युरोप हाकनं कोरोनाया भुमरिइ तक्यंगु इलय् सत्ता कःघायेत थ्यंकादीम्ह स्कोल्ज व सहयात्री दलतयेसं घरेलु समस्या, युरोपेली युनियनया भूमिका व विश्व सम्बन्धया खँय् मंका ज्याझ्व नं सार्वजनिक याःगु दु ।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं सोमबाः ८४२ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने ८४२ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ३६ द्वः ५७३ थ्यगु दु। नेपालय् १०,९५५ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु ।<eot>देय् समृद्धि व विकासया नितिं विद्यमान जुयाच्वंगु बेरोजगारयात न्हंकेगु नितिं जिगु उम्मेदवारी खः । थुगु क्षेत्रय् कलकारखाया विकास याय्फत धाःसा थाय्थासय् विकास जुइगु व थुकिया आवश्यकतायात कयाः जिं उम्मेदवारी बियागु खः ।
जिगु प्रमुख प्रतिद्वन्दी धाय्गु खःसा बामगठबन्धनया उम्मेदवार खः । जिगु धरातल नं एमाले हे खः ।
जिं प्रतिबद्धताय् झिंनिगू बुँदात तयातयागु दु । उकी नं मू धइगु जलास्येँ व क्यान्सर ल्वचं कयाच्वंपिनिगु नितिं ग्वाहालिकथं महिनाया छगू लखतका बीगु कथं कोष दय्केत्यनागु दु । आःयात थ्व ज्या थुग क्षेत्रय् केन्द्रीत जुइगु खःसा लिपा थुकियात मेमेगु थासय् नं विस्तार यानायंकेगु खः ।
अथेहे जग्गा दर्ता सम्बन्धि सरकारं गुगु नीति हयाच्वंगु दु । थः यःबलय् चाय्केगु, थः यःबलय् बन्द याय्गु थ्व ज्या तसकं मिले मजू । थ्व जनताया मौलिक हक अधिकार जुयाच्वंगु दु । थ्व न्ह्याबलें चाय्माः । अथेहे बाँडफाँड नं बन्द यानाच्वंगु दु, उकियात नं चीकेगु जुइसा जग्गाय् गुगु द्वैध स्वामित्व दयाच्वंगु खः, जग्गा धनी व मोहीया खँ जुयाच्वंगु दु, उकियात स्वदँया दुने निर्मूल हे याय्गु जुइ ।
अथेहे ट्राफिक समस्या झीगु तःधंगु समस्या मध्ये छगू खः । थ्व ज्या भित्री शहरय् ज्यंकेगु अवस्था मदु । तर थुगु क्षेत्रय् लाःगु सोह्रखुट्टेनिसें बालाजु बाइपासतक फ्लाइ ओभर निर्माण याय्फत धाःसा थुकिं आः येँ जुयाच्वंगु जामयात न्हंकेत यक्व हे ग्वाहालि जुइगु खना । याय्माःगु ज्या यक्व दुसा मू एजेण्डाकथं थुकियात न्ह्यब्वयागु जुल ।<eot>असोज २ - स्वनिग:या त:धंगु नख: येँन्या: थौं विधिवत्‌रूपं सुरु जुल। येँया हनुमानध्वाखाय् सुथसिया ६ः५१ मीनेटया साइतय् य:सिं थना: येँन्या:नख: सुरु जूगु ख:।
येँन्या: नख: शुरु जूगु चिं कथं येँया बसन्तपुरय् हनुमानध्वाखा अड्डाया प्रतिनिधि, कुमारीछेँया चिताइदार, गुथि संस्थानया पदाधिकारी व गुरुज्यूया पल्टनया उपस्थितिइ य:सिं थनेगु चलन दु। काभ्रेया नालाया य:सिंगुँइ कयाह:गु स्वीनिकु ल्हा: ता:हाक:गु य:सिं वंगु कायाष्टमीखुनु हनुमानध्वाखाय् थ्यंकेह:गु ख:।
थ्वहे झ्वलय्, हनुमानध्वाखाय् थें यल, ख्वप किपू पन्ति नुवाकोट, मकवानपुर गढी, लिसें पुलांगु दरवार लागाय् नं य:सिं थनेगु चलन दु। येँन्या: सुरु जूगु चिंकथं त्वा:त्वालय् नं यँमा:द्य: स्वनेगु याइ। न्हापा पालिजा:स्वां कायत व:म्ह ईन्द्रयात गथु छम्हसिनं ज्वना: चिनात:गु बाखंया आधारय् नेवा:तयसं येँन्या:बले त्वा:त्वालय् यँमा:द्य: थनीगु ख:।
येँन्या: नख:या झ्वलय् दशावतार प्याखं, द्य:प्याखं, भद्रकाली व लाखे प्याखं नं पिथनेगु चलन दु। य:सिँ थनेधुंका: कुमारी, भैरव व गणेशयात थ्यंमथ्यं स्वीताजिया अष्टमंगल मरि देछाइ।
अथेहे, येँन्या:या आकर्षणकथं जुयाच्वंगु पुलुकिसि, लाखे लिसें सव:भक्कु प्याखं नं थौं हे पिदनी। न्हिनय् मजिपा:या लाखे व हल्च्वया सव:भक्कु प्याखं पिदनीगु येँन्या: नख: व्यवस्थापन समितिइ धागु दु । थौं न्यतं सव:भक्कु प्याखं पिदनी। उखे, सनिलय् येँया किलाघलं पुलुकिसि पिथनेत्यंगु दु।
न्हापा ईन्द्रं पालिजा: स्वां कायत भौक्यबय् थ: ऐरावत किसियात त्व:ता: किलाघ:या जंगलय् स्वां थ्व:व:गु बाखं दु। उबले गथु छम्हसिनं ईन्द्रयात ज्वना: चिनातसेंलि ईन्द्रयात मा-मां ऐरावत किसि उखेथुखे चा:ह्यूजूगु प्रतिककथं पुलुकिसि पिथनीइ।<eot>असोज १४ - जिल्ला प्रशासन ज्याकु येँय् नं हन्चा चान्हय् १२ ताः इनिसें लागू जुइकथं म्वाःमदयेकं मनूत म्वः म्वः जुइगु, मेला व महोत्सव यायेत रोक तःगु दु।
येँय्या प्रमुख जिल्ला अधिकारी गोविन्दप्रसाद रिजालं जारी याःगु आदेशय् छेँय् पिने मनूत मुनेमदइगु, सभा जुलुस यायेमदइगु, जात्रा महोत्सव व भ्वँय् थज्याःगु यायेमदुगु धागु खः।
मेगु आदेश मवतलेंया लागि थज्याःगु व्यवस्था लागू याःगु खः। कोभिड-१९ या सङ्क्रमण दनिगुलिं न्ह्यनेवयाच्वंगु नखःचखः नं साङ्केतिक रुपय् जक हनेत आदेशय् धयातगु दु।<eot>बुल्गेरियाया छगू सतकय् न्ह्यानाच्वंगु बसय् मिँ च्यानाः दुर्घटना जूगु दुसा उगु दुर्घटनाय् लानाः कम्ती नं ४६ म्हयात्रुपिनिगु ज्यान वंगु दु । सीपिं आपालं उत्तरी म्यासेडोनियाया पर्यटक जूगु अनया अधिकारीपिन्सं जानकारी ब्यूगु दु ।
बुल्गेरियाया राजधानी सोफियां ५४ किलोमिटर तापाक्क च्वंगु स्टुमा हाइवेस न्ह्यानाच्वंगु इलय् चान्हय् २ ता इलय् बसय् मिँ च्याःगु व वधुंकाः बस फातापूगु अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेन्सीं न्ह्यथंगु दु ।
दुर्घटनाय् लानाः ज्यान गुमेयाःपिंमध्ये मचाखाचात तकं दु । बुल्गेरियाया आन्तरिक मामिला मन्त्रालयया सुरक्षा विभागया प्रमुख निकोलाई निकालोभं च्यानाः तच्वकं घाःपाः जूपिं ७ म्हेसित अस्पताल यंकूगु बीटिभीयात धाःगु दु ।
दुर्घटनाय् लाःगु बसय् ५३ म्ह यात्रु च्वनावंगु खः । उत्तरी म्यासेडो नियाया विदेशमन्त्री बुजार ओस्मानीया कथं टर्कीया इस्तानबुलय् विदा न्यायेकाः राजधानी स्कोप्जेपाखे लिहाँ वयेगु झ्वलय् पर्यटक ज्वनावःगु बस मिँ च्यानाः फातापूगु खः ।
सोफियाय् च्वंगु उत्तरी म्यासेडोनियाया दूतावासं दुर्घटनाय् ज्यान गुमेयाःपिं थः नागरिकपिं जूगु धाःगु दु ।<eot>येँ – भाषा आयोगं थीथी प्रदेशय् सरकारी ज्याखँया भाषा निर्धारण यासें सरकारयात बिउगु प्रतिवेदन कार्यान्वयन याकेत म्हिगः संस्कृति मन्त्री प्रेम आलेमगरयात नापलानाः इनाप यायेगु ज्या जुल ।
आयोगं सिफारिस याःगु ११ गू भाषालिसे सम्बन्धित खलः पुचःया प्रतिनिधितय्सं मन्त्री आलेमगरयात नापलानाः आयोगया प्रतिवेदन कार्यान्वयन यायेत इनाप याःगु खः ।
भाषा आयोगं बिउगु प्रतिवेदन लःल्हाना काःसां सरकारं आः तक उगु प्रतिवेदन सार्वजनिक तकं याःगु मदुनि । उकिं सरकारं उकियात थःगु कथं नाला कायेत नं भाषिक समुदायया प्रतिनिधितय्सं इनाप याःगु खः ।
११ गू भाषिक समुदायया प्रतिनिधि–तय्सं मन्त्री आलेयात ध्यानाकर्षण पौ लःल्हासें आयोगया प्रतिवेदन कार्यान्वयन यायेगु लागिं भाषा सम्बन्धी कानून दयेकेत इनाप याःगु खः । आयोगया प्रतिवेदनय् आयोगं बिउगु सिफारिसयात कानून दयेकाः जक लागू याये फइ धकाः च्वयातःगु दु । उकिं प्रदेश सरकारयात थुकिया कानून दयेकाः लागू याकेगु लागिं आवश्यक पहल याना बीत नं वय्कःपिंसं मन्त्री आलेमगरयात इनाप याःगु खः ।
११ गू भाषिक खलः पुचःतय्सं थ्व स्वयां न्ह्यः प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवायात नं थ्व सम्बन्धी ध्यानाकर्षण पौ बीधुंकूगु दु ।
थ्व धुंकाः आः प्रतिनिधिसभाया सांसदतय्त नं नापलानाः थुकिया बारे ध्यानाकर्षण यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
भाषा आयोगं याःगु सिफारिस कार्यान्वयन याकेगु सवालय् संघीय सरकारलिसे ११ गू भाषिक समुदायं पहल यानाच्वंगु दुसा प्रदेशय् अन कार्यान्वयन जुइगु भाषिक समुदायतय्सं पहल यानाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी – अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं जर्जिया राज्यया उच्च निर्वाचन अधिकारीयात वंगु नोवेम्भरय् जूगु राष्ट्रपति चुनावया लिच्वः उल्टे यायेत माक्वः मत मालेत धाःगु कल रेकर्ड सार्वजनिक जूगु दु। वाशिंगटन पोस्टं सार्वजनिक याःगु रेकर्डय् ट्रम्पं जर्जियाया सेक्रेटरी अफ स्टेट ब्राड रफेन्सपोगरयात धाःगु खः, ‘जितः मात्र ११७८० भोट माःगु दु ।’ रफेन्सपोगरं थुकिया लिसलय् राष्ट्रपतियात जर्जिया लिच्वः सही जूगु धयाच्वंगु रेकर्डय् तायेदु ।
रिपब्लिकनतय्सं त्याका वयाच्वंगु जर्जियाय् थुगुसी जो बाइडेनं त्याकूगु ख । वाशिंगटन पोस्टं सार्वजनिक याःगु टेपया छकू अंशय् ट्रम्पं रफपेन्सपोगरयात दबाब बीगु व ह्ययेकेगु कुतः यानाच्वंगु सीदु। ट्रम्पं जर्जिया चुनावय् थः हे त्याःगु धकाः बः बियाः रफेन्सपोगरयात छिं हाकनं मतगणना यानागु धकाः धाःसां छुं गलत जुइमखु धयाच्वंगु तायेदु ।
रफेन्सपोगरं धाःसा लिसलय् धाःगु दु, ‘छिगु चुनौति धयागु छु खः राष्ट्रपतिजु, छिके दुगु तथ्यांक गलत खः ।’ ट्रम्पं उबलय् फुल्टोन काउन्टीइ मतपत्र खुनाबिउगु व अन चुनावी मेसिनरीयात नं चिइकूगु हल्ला जूगु खँ धाःगु खः । थ्व लिपा राष्ट्रपतिं कानुनी परिणाम फयेमालीगु धम्की बिउगु खः । ट्रम्पं धाःगु खः ‘छिं सिउला अन उमिसं छु यात धयागु व छितः उकिया रिपोर्टिब यानाच्वंगु मदु । थ्व अपराधिक ज्या खः । छिं थथे जुइके बीफइमखु। थ्व छि व छिगु वकिल रायनया निंतिं तःधंगु खतरा खः ।’ थ्व लिपा ट्रम्पं थःत थप ११७८० मत माःगु धाःगु खः । थुलि मत दत धाःसा जर्जियाय् ट्रम्पया मत २४ लाख ७३ हजार ६३४ मत जुइ, गुगु बाइडेन स्वयां छगू भोटं अप्वः खः ।
राष्ट्रपति ट्रम्पं चुनावय् व्यापक धाँधली जूगु द्वपं आः नं बिया वयाच्वंगु दु, तर वय्कलं थुकिया प्रमाण धाःसा छुं बीफयाच्वंगु मदुनि । चुनाव आयोगं अमेरिकाया ५० गुलिं राज्यया चुनावी लिच्वःयात प्रमाणित यायेधुंकूगु दु । अमेरिकी कंग्रेसं वइगु जनवरी ६ तारिखय् चुनावी लिच्वः प्रमाणित यायेत्यंगु दु ।
राष्ट्रपतिइ त्याःम्ह बाइडेनं वइगु जनवरी २० य् राष्ट्रपतिया शपथ ग्रहण यायेत्यंगु दु । मेखे जर्जिया राज्यपाखें निम्ह सिनेटर ल्यःगु निंतिं थौं मतदान जुइत्यंगु दु । थ्व मतदानया लिच्वलं सिनेटय् निगू पार्टीया शक्ति सन्तुलन गथे जुइ धयागु सीदइ । यदि निम्हं डेमोर्क्याट उम्मेदवार त्यात धाःसा सिनेटय् रिपब्लिकन व डेमोर्क्याटया सिनेटरतय् ल्याः बराबर जुइ । अथे जुल धाःसा थन डेमोक्र् याट उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसया मत निर्णायक जूवइ ।<eot>मिसातय्सं गुगुकथंया लिपिस्टिक तइ उकिं हे क्यनाबिइ उमिगु यौन इच्छा । थ्व खँया अनुसन्धान अमेरिकाया छगू कम्पनी याःगु खः । उगु कम्पनी उत्पादन याःगु लिपिस्टिक मिसातय्सं तयेवं हे यौनया इच्छा छु खः थ्व सिइकीगु खँ धाःगु दु । क्यालिफोर्नियाया छगू कम्पनी उत्पादन याःगु लिपिस्टिक मिसातय्सं थःगु म्हुतुसिइ तयेव हे मिसाया मुडकथं रङ्ग हिलावनी । थुकिं हे थः मिसा पार्टनरया लागि मानसिकरुपं तयार दु कि मदु थ्व खँ सिइदइ ।
अनुसन्धानय् लगे जूपिं मनूतय्सं धाइकथं उगु लिपिस्टिक तये धुंकाः यौन इच्छा अप्वल धाःसा लिपिस्टिकया रङ्ग गाढा जुइ व यौन इच्छा मदुबलय् लिपिस्टिकया रङ्ग फिक्का जुइ । थ्व लिपिस्टिकया प्रयोगं मिसातय्त यौन इच्छायात सिइकाः मिजंतय्सं यौनक्रिया यायेफइ । थुकिं यानाः मिसातय् नं मयःमयः बलय् मिजंतय्सं यौन सम्पर्क नितिं याइगु ज्याखँ पाखें मुक्त जुइगु खँ नं धाःगु दु । १२ पाउण्ड मूल्य तूगु थुगु लिपिस्टिक अमेरिका व बेलायतया नांजाःगु लिपिस्टिक जुइ धुंकूगु दुसा थुकिया माग मेमेगु देसय् नं उलि हे अप्वः दइगु पक्का खनेदुगु दु । तर नेपालय् वल धाःसा थ्व लिपिस्टिकया खपत गुलि जुइ थ्व धाःसा आः धाये फइगु खनेमदु ।<eot>चाक धाःगु द्वि-आयामिक आधारभूत आकार ख। थ्व आकार छगू निश्चित फुतिं सकल दिशाय् समान हाकलं तापानाच्वंगु अल्याख फुतितयेगु पथ ख। थ्व आकारया दथुया फुतियात चाकःया केन्द्र (दथु) धाइ। चाकःया फुतितयेगु लंयात चाकःया परिधि धाइ। केन्द्रं परिधि तक्कया तप्यंगु हाकःयात चाकःया रेदियस वा त्रिज्या धाइ। चाकया परिधिया निगु थासय् थिया चाकया केन्द्रं वनिगु तप्यंगु ध्वःयात चाकया व्यास धाइ। व्यास त्रिज्या स्वया नि हाकः ताहाक जुइ। चाकःया आकारय् छता हे कुं मदूगु वा अल्याख सिक्क चिधंगु कुं दया च्वंगु धका थुयेछिं।<eot>बैशाख २५ - प्राचिन, ऐतिहासिक दोलखाया भीन्द्यःयात चःति वगु दु । भीमेश्वर नगरपालिका वडा ल्याः २ य् दुगु भीन्द्यःयात थौं न्हिनय् १२ ताई जुया १५ मिनेटनिसें मदिक्क चःति वयाच्वंगु भीमेश्वर मन्दिर गुठी तथा पुजा व्यवस्थापन समितिया अध्यक्ष भरत श्रेष्ठं जानकारी बियादिल।
सकारात्मक वा नकारात्मक परिर्वतन, अनिष्टया घटनाया पुर्वसुचकया रुपय् काइगु भीन्द्योयात चःति वइबलय् भक्तजनत मुनाः गं थाइगु, धुपाँय् मत च्याकिगु व देगःया मू पुजारी पङखां गायेकिगु याइ।द्यःयात चःति वसेलिं देगः जख यक्व ल्याखँय् स्थनीयवासी व भक्तजनत मुनाच्वंगु दु।
द्यःया जवं व देपापाखें चःति वयाच्वगु श्रेष्ठं धयादिल । भीन्द्यःयात चःति वलकि देशय् अनिष्ट वा अशुभ जुइगु धार्मिक मान्यता दु । जःवपाखें चःति वसाः जुजुपक्षयात व देपापाखें चःति वसाः जनतायात अनिष्ठ जुइगु धार्मिक मान्यता दु।
थ्वया न्हय् २०७७ मंसिर ९ गते भीन्द्यःयात चःति वगु खः । वयां न्हय् २०७६ फागुन ८ गते १७ क्वःखुसि भीन्द्योयात चःति वगु खः। अबलें १ घाै व १५ मिनेटतक चःति वंबलय् देशय् कोरोना भाइरसया महामारी दुहाँवगु जनविश्वास दु। थ्वया न्हय् नं २०६२/०६३ या जनआन्दोलनया लच्छि न्हय्, तत्कालिन जुजु विरेन्द्र बंशनाश जुइ लत्याति न्हय् व १९९० सालया भ्वखाय् ब्वये न्हय् नं द्यःयात चःति वगु नायः श्रेष्ठं धयादिल ।<eot>येँ- कोरोना संक्रमण कारणं काभे्र जिल्लाया ऐतिहासिक नेवाः वस्ती पन्तिया जात्रा थुगुसी नं मजुइगु जूगु दु । कोरोना भाइरस संक्रमणया जोखिमया कारणं थुगुसी नं जात्रा दिकेगु निर्णय सरोकारवालातय् मुँज्यां याःगु खः ।
दँय्दसं तछलाथ्व पुन्हि (ज्यापुन्हि)कुन्हु जुइगु पन्तिया जात्रा थगुने नं कोरोना संक्रमणया जोखिमया कारणं मजूगु खः । जात्राया विषयय् पन्ति नगरपालिकालिसें जात्रालिसे सम्बन्धित सरोकारावालतय् दथुइ मुँज्या च्वनाः कोरोना संक्रमणया जोखिम कायम हे जूगुलिं जात्रा मयायेगु निर्णय याःगु खः ।
थगुने नं कोरोना संक्रमणया उच्च जोखिमया कारणं क्षमा पुजा जक यानाः सिधयेकूगु खःसा थुगुसी नं जात्राया दिंकुन्हु साधारण पुजा जक यानाः सिधयेकेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु दु ।
पन्तिइ ज्यापुन्हिकुन्हु जात्रा जुइगु खःसां थन जुइगु जात्रा स्वन्हुतक जुइ । थन जुइगु जात्रा स्वयेत काभे्र जिल्लान्यंकं व स्वनिगःया थीथी थासं नं आपालं मनूत वयेगु याः ।
जात्रा धायेवं हे म्वः म्वः मनूत वइगु, दर्शनार्थी व भक्तजनतय् ल्याः नं उतिकं अप्वइगु जूगुलिं कोरोना संक्रमणया जोखिमयात ध्यानय् तयाः थुगुसी जात्रा यासे क्षमा पुजा जक यानाः सिधयेकेगुकथं तयारी जुयाच्वंगु दु ।
पन्तिया जात्राया इलय् वा वइ धइगु जनविश्वास दुसा जात्राया इलय् मुख्य रुपं महाद्यः, भद्रकाली व इन्द्रेश्वरया खः सालीगु चलन दु ।<eot>टोकियो ओलम्पिकय् अमेरिकां सर्वाधिक स्वर्ण त्याकूगु दु । लिपांगु दिं अमेरिकां स्वंगू स्वर्ण त्याकाः चीनयात ल्यूने लाकूगु खः । अमेरिकां ३९ स्वर्ण त्याकूगु दुसा चीनं ३८ स्वर्णलिसें अमेरिकाया ल्यूने लाःगु दु ।
पदक धलखय् २७ स्वर्णया लिसें जापान स्वंगूगु थासय् २२ स्वर्णया लिसें बेलायत प्यंगूगु थासय् व २० गू स्वर्णया लिसें रुस न्यागूगु थासय् लाःगु दु । रुस डोपिङ प्रतिबन्धया हुनिं रुसी ओलम्पिक कमिटीया नामय् सहभागी जूगु खः ।
कोरोना भाइरसया महामारीया हुनिं दच्छि लिपा जक ग्वसाः ग्वःगु टोकियो ओलम्पिकय् दर्शकपिं प्रत्यक्ष रुपं स्वयेगुपाखें बञ्चित जूगु दु । तर, कासामिपिन्सं करोडौं करोड दर्शक टेलिभिजनय् स्वयाच्वंगु थुइकाः हौसलाया लिसें म्हितूगु दु ।
थुगुखुसिया ओलम्पिकय् स्वीमिङ, एथ्लेटिक्स, सुटिङ, डाइभिङ, जिम्न्यास्टिक, भारोत्तोलनथें जाःगु कासाय् विश्व कीर्तिमान कायम जूगु दु ।
एथ्लेटिक्सया चीहाकःगु दूरीइ जमैकाया वर्चश्व जुल । स्वीमिङ व एथ्लेटिक्सय् अमेरिकाया वर्चश्व छुं कमजोर जुल । तर, अमेरिकां १२८ गू पदक एथ्लेटिक्सय् जक त्याकलसा स्वीमिङय् ५० गू पदक त्याकल ।
दक्षिण एसियापाखें भारतं जक ओलम्पिकय् पदक त्याकल । भारतं छगू स्वर्ण, निगू रजत व प्यंगू काँस्यया लिसें ४८ गू थासय् लायेत ताःलाःगु दु । टोकियो ओलम्पिकय् भारतं आःतकया हे सर्वाधिक पदक त्याकूगु दु ।
नेपालं ओलम्पिकय् छुं नं पदक त्याकूगु मदु । नेपाली पौडीबाजपिन्सं राष्ट्रिय कीर्तिमानय् धाःसा सुधार याःगु दु । थ्व हे नेपाःया सफलता जुल ।<eot>येँ – असन इन्भेस्टमेन्ट कम्पनीं ल्याय्म्हतय् बिचाः योजना, सल्लाह, सुझाव व प्रतिक्रिया कायेगु निंतिं ल्याय्म्हतलिसे अन्तक्र्रिया याःगु दु ।
कम्पनीया संचालक चन्द्रबीर सिंह तुलाधर संयोजक जुयाः याःगु उगु अन्तक्र्रियाय् रिना बनियां असं बजारय् झी पुर्खापिंसं गुकथं व्यापार याइगु खः धयागु इतिहास व आःया इलय् न्हू पुस्तां गुकथं व्यापार यायेफइ धयागु बारे उत्प्रेरणा बियादीगु खः ।<eot>अभिव्यक्त खँ स्पष्ट रूपय् खनेफैगु जुइफु। थन्यागु एक्जियमया छगु दसु विरोधाभासया सिद्धान्त ख, गुकिलिं धाइ कि छगु अभिव्यक्त व उकिया विपरीत निगु हे छकलं छगु हे थासय् पाय्छि जुइ फैमखु।<eot>व्यवसायीतयसं थःयत्थे लःया भा थकासेलिइ वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता हित संरक्षण विभागं व्यवसायीतलिसें सहलह ब्याकाः थकागु भाः लितकायेगु याना आःयात थमकायेगु सहमति याःगु खः। विभागया सूचना अधिकारी रवीन्द्र आचार्यया कथं व्यवसायीतयसं थकागु भाः आःयात लितकया सार्वजनिक सूचं जारी यायेगु सहमति जुगु खः।
थ्वया न्हय् नेपाल बाेटल वाटर उद्योग सङ्घं वंगु असोज १८ गतेनिसें जारया लःया भाः थकायेगु निर्णय याःगु खः।<eot>शनिबाः क्वचाःगु नेवाः मस्तय्गु प्रतिभामूलक धेँधेँबल्लाखय् थुगुसी सामाखुसीया १०दँया आर्या श्रेष्ठ मिस लिटिल नेवाः नेपाल ११४१ जुइत ताःलाःगु दु ।
नेपाःया हे तःधंगु मौलिक सांस्कृतिक धेँेधेँबल्ला मिस नेवाःया ग्वसाः खलः नेप्लिज फेसन होमं जमलया राष्ट्रिय नाचघरय् ग्वसाग्वःगु थुगुसीया मिस लिटिल नेवाः नेपाल ११४१ या उपाधि आर्या श्रेष्ठ जूगु खः । आर्यां उपाधि लिसें फोटोनेनिक व पब्लिक च्वाइस अवार्ड तकं थःगु यायेत ताः लाःत ।
ज्याझ्वलय् मू निर्णायक अशोक बाबु श्रेष्ठं न्यंगु “नेवारी कला, संस्कृति व संस्कार छाय् महत्वपूर्ण जुई” धैगु न्ह्यसःलय् “तजिलजि धैगु मनुपिन्सं दयेकातःगु छगू घटक ख, गुगु मानव सभ्यता व उपिनिगु म्हसिकाया अस्तित्वया नितिं दयेकोतःगु खः । थुकिइ झिसं न्ववायेगु भाषा, झिसं न्येकेगु जात्रा व नखः, झिगु समाजय् नालाच्वंगु भेषभूषा रीतिरिवाज थे्र जाःगु मूर्त व अमूर्त सम्पदा दुथ्यानाच्वंगु दु । यदि संस्कृति मदल धाःसा मनुपिनिगु थःगु समुदाय व समाजय् सामाजिक म्हसिका दइमगु” धैगु लिसः बिया निर्णायकपिनिगु नुगः त्याकूगु खः । वय्कयात उपाधि लिसें ध्येबा २५द्वः नं लःल्हागु दु ।
अथेहे १३क्वःगु संस्करणया मिस लिटिल नेवाः नेपाल प्रतियोगिताय् प्रनिधि फस्टर रनर्रअप लिसें सोसियल वेलफेयर एम्बेस्डर चिफ, रिकृष्ण डंगोल सेकेन्ड रनर्सअप व नयना शाक्य मिस ट्यालेन्टया उपाधि त्याकूगु दु । उपिन्सं १५द्वः व १०द्व ध्येबाया सिरपा तकं त्याकूगु दु । अथेहे सिचु मानन्धर मिस ट्यालेन्ट फस्ट रनर्सअप व सारिका श्रेष्ठ मिस ट्यालेन्ट सेकेन्ड रनर्सअप लिसें वेष्ट स्माइल ल्यःगु दु ।
नेवाः मस्तयेगु आत्मविश्वास, बुद्धि लिसें नेवारी तजिलजि, भाषा व कलाया बारे ज्ञान बिइगु एवं लःल्हायेगु मू आज्जुं दँयेंदसं मिस लिटिल नेवाः नेपालया ग्वःसाग्वया वयाच्वंगु दु ।
ज्याझ्वःया मू पाहाँ येँ महानगरपालिकाया मेयु विद्यासुन्दर शाक्यं थुजागु ज्याझ्वलं नेवाः संस्कार व संस्कृतियात म्वाकातयेत बः बिइगु धयादिल । ज्याझ्वःया मिस नेवाः या फस्ट रनर्सअप प्रिया तण्डुकार व चार्मिङ पर्सनालिटि प्रजिता श्रेष्ठया कोरियोग्राफी व रोजिन शाक्यया संचालनय् क्वचाःगु खः ।<eot>थाैं रसुवाय् न सङ्क्रमण खनेदसेलिइ देयन्यक काेराेना फैले जुगु स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयं धागु दु।
शनिबाः रसुवाया ९ म्हनापं ५५४ म्हसिके काेराेना पुष्टि जुसेलिइ सङ्क्रमितया ल्याः १२,३०९ म्ह थ्यगु खः। देयया थीथी प्रयोगशालाय् याःगु परीक्षणय् १२० म्ह मिसा व ४३४ म्ह याना ५५४ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु मन्त्रालयं धागु दु।
लिपांगु इलय् १३६म्ह कोरोना लायेकाः डिस्चार्ज जुयावंगु दु। थ्वनापं नेपालय् कोरोना सङ्क्रमणपाखें लायेका वपिनिगु ल्याः २८३४ म्ह थ्यगु दु।
थ्वहे दथुइ कोरोनां सिइपिनिगु ल्याः २८ थ्यगु दु। कैलालीया गोदावरी नगरपालिका ७ या ५० दँ मिजं चितवन मेडिकल कलेजय् वासःया झ्वलय् सीगु व वयकयाके सङ्क्रमण खनेदुगु मन्त्रालयं पुष्टि याःगु दु।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं आइतबाः २,९४६ म्हसिगु परीक्षण याबलय् स्वनिगलय् ५५ लिसें देयन्यकं ११९ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने २६० म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ६८ द्वः ०७२ थ्यगु दु। नेपालय् १,८१९ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु।
वंगु २४ घाै दुने कोरोना संक्रमणं ३ म्ह सिगु दु। थ्वनापं कोरोना सङ्क्रमणं सिइपिनिगु ल्याः २,०३८ थ्यगु मन्त्रालयं धागु दु।<eot>बैशाख २१ - कोरोनाया उपचारलिपा लायेका छेँय् छ्वम्ह रौतहटया छम्ह मिजंयात हाकनं कोरोना संक्रमणया शंकाय् ७ न्हू लिपा नारायणी अस्पतालय् यंकुगु दु । कोरोना भाइरसया संक्रमण पुष्टि जुसेलिइ रौतहटया इशानाथ नगरपालिका ८ या उम्ह मिजंयात बैशाख २ गते नारायणी अस्पतालय् भर्ना याःगु खः ।
नारायणी अस्पतालया आइशोलेशनय् १२ न्हू तक तम्ह वयकया पीसीआर परीक्षणया स्वकःगू, प्यक्वःगू व न्याक्वःगू रिपोर्ट नेगेटिभ वसेलिइ अस्पतालं बैशाख १४ गते डिस्जार्च यागु खः । तर छेँय् छ्वगु छवाः मदुबलय् वयकयात शनिबाः चान्हय् हाकनं रौतहटय् च्वगु छेँय् न अस्पतालय् हयाः आइशोलेशन वार्डय् तगु खः । अस्पतालया मेसु डा. मदन कुमार उपाध्यायं वयकयाके लक्षण लिथ्वगुलिइ हाकन आइसोलेसनय् तयाःगु धयादिल।
स्रोतया कथं छेँय् वंगु स्वन्ह् लिपा वंगु बुधबाः नारायणी अस्पतालं छेँय् वपिं स्वास्थ्यकर्मीतयसं वयकयागु खै, न्हिं व हिंया नमुना संकलन याना लिहाँवगु खःसाः शनिबाः बहनी छेँय् न एम्बुलेन्सय् तयाः नारायणी अस्पताल यंकुगु खः ।<eot>मंसि्र ११ - भारतया दक्षिणी क्षेत्रय् तसकं वर्षालिसें वगु निवार नांया शक्तिशाली ग्वफसं अनया जनजीवन प्रभावित जुगु दु।
दक्षिण भारतया तमिलनाडु व पोन्डीचेरीया गुलिखे क्षेत्रय् तसकं वर्षालिसें तीव्र गतिया फय् ‘निवार तुफान’ प्रवेश याःगु खः। ग्वफसं प्रभावित अनया १००० छेँय् परिवारयात सुरक्षित ठासय् तयेयंकुगु दु ।
ग्वफसं याना सडक अवरुद्ध जुगु दुसाः गुलिखें छेँय्या पाै ब्वयेकायंकुगु दु। ठाय् ठासय् सवारी साधनत सिमां ल्हागु दु।
ग्वफय् आः चेन्नई व महाबलीपुरमतक थ्यगु भारतीय सञ्चारमाध्यमतयसं धागु दु। भारतीय मौसम विभागया कथं ग्वफय् प्रतिघण्टा १२० निसें १४५ किलोमिटरया दरं न्ह्यावनाच्वंगु दु।<eot>एजेन्सी – रुसी न्यू एजेन्सी इन्टरफेसं स्वास्थ्य मन्त्रालययात उद्ढृत यासें रुसं कोरोना विरुद्धया भ्याक्सिनया न्हापांगु ब्याचया उत्पादन क्वचायेकूगु खँ धाःगु दु। अन्तर्राष्ट्रिय समुदायं रुसी भ्याक्सिनयात कयाः शंका प्वंकाच्वंसां रुसं थ्व भ्याक्सिनया उत्पादन सुरु याःगु खः ।
विश्वय् कोरोना विरुद्धया भ्याक्सिन सुनां न्हापां दयेकी धयागु होडया दथुइ रुसं न्हापांखुसी उत्पादन न्हापां सुरु याःगु खः । थ्व भ्याक्सिन अगस्ट महिनाया हे अन्त तकया दुने बजारय् वइगु खँ धाःगु दु। थ्व भ्याक्सिन स्वंगूगु चरणया परीक्षण न्ह्यः हे उत्पादन सुरु याःगु खः ।
इन्टरफेस न्यूज एजेन्सिया कथं मस्कोया गामेलाय इन्ष्टिच्यूटं थ्व भ्याक्सिन वइगु डिसेम्बर-जनवरी महिनाय् लछिया ५० ल्याखया मात्राय् उत्पादन सुरु जुइ । अमेरिका व ब्राजिलं थ्व भ्याक्सिन थःपिंथाय् छ्यलेत अस्वीकार यायेधुंकूगु दु। भारतं धाःसा थ्व भ्याक्सिन छ्यलेगु बारे छुं न्ववाःगु मदुनि । थौंकन्हय् दकलय् अप्वः कोरोना संक्रमण अमेरिका, ब्राजिल व भारतय् जुयाच्वंगु दु ।<eot>स्वीडेनया थिंक ट्यांक धाइगु ‘स्टकहोम इन्टरनेशनल पीस रिसर्च इन्ष्टिच्यूट’ सिप्रीं वंगु सोमवाः पिकाःगु छगू वार्षिक रिपोर्ट कथं विश्वय् परमाणु हतियारया ल्याः अप्वया वःगु दु । रिपोर्ट कथं सन् २०२१ या सुरुपाखे परमाणु हतियार धारक गुंगू देय्तय्के यानाः मुक्कं १३ हजार ८० गू परमाणु हतियार दु । विश्वया अमेरिका, रुस, चीन, बेलायत, फ्रान्स, इजरायल, पाकिस्तान, भारत व उत्तर कोरियायाके जक परमाणु हतियार दु । थुपिं देय्तय्के दुगु हतियार मध्ये ३ हजार ८२५ गू हतियार तुरुन्त प्रहार यायेफइ कथं तयारी अवस्थाय् तयातःगु दु । थ्व मध्ये अमेरिका व रुसं जक निद्वःगू हतियार हाइ अलर्ट मोडय् तयातःगु दु ।
गुंगू देय् मध्ये दकलय् अप्वः रुसयाके ६ हजार २५५ गू परमाणु हतियार दुसा अमेरिकायाके ५ हजार ५५० गू हतियार दु । रुस व अमेरिका धुंकाः दकलय् अप्वः चीनयाके परमाणु हतियार दु, तर रुस व अमेरिकाया ल्याखय् धाःसा तसकं हे म्हो जक दु । चीनयाके थौंकन्हय् ३५० गू परमाणु हतियार दु ।
सन् २०२० व २०२१ या तुलना याना स्वयेगु खःसा रुस व अमेरिकाया परमाणु हतियार म्हो जूगु दुसा चीन, भारत व पाकिस्तानया परमाणु हतियार धाःसा अप्वःगु दु । रुसया थगुने स्वयां १२० गू हतियार म्हो जूगु दुसा अमेरिकाया २५० गू हतियार म्हो जूगु दु ।
तर थ्व दछिया दुने चीनय् स्वीगू परमाणु हतियार थप जूगु दुसा भारतया खुगू व पाकिस्तानया न्यागू परमाणु हतियार थप जूगु दु । उत्तर कोरियायाके दुगु हतियारया थ्याक्क तथ्यांक धाःसा मदु । तर वयाके ४० निसें ५० गू परमाणु हतियार दुगु अनुमान दु । थ्व दछिया दुने जक वं झिगू थप हतियार दयेकूगु अनुमान दु ।
फ्रान्सयाके २६० गू व इजरायलयाके ९० गू परमाणु हतियार दु ।
धेंधेंबल्लाः मखु
परमाणु हतियार तसकं विध्वंशक हतियार खः । ७५ दँ न्ह्यः जापानया हिरोशिमा व नागासाकिइ अमेरिकां याःगु परमाणु आक्रमणया घाः आःतक नं लंगु मदुनि । उबलय्या कन्नाचायापुगु दृश्यं आःतक नं मनूतय्त चिंक मिंकाच्वंगु दु । अथे खःसां थौंकन्हय् परमाणु हतियार दयेकेगु होड जुयाच्वंगु खँ चिन्ता प्वंका वयाच्वंगु दु ।
मेखे परमाणु विज्ञतय्सं धाःसा थ्व परमाणु हतियार अप्वया च्वंगु छुं हतियार दयेकेगु धेंधेंबल्लाःया कारणं मखुकि नियमित प्रक्रिया कथं जक खः धाःगु दु । परमाणु हतियार दयेकेगु छगू संयन्त्र दयेधुंकाः उकियात आकाझाकां दिकाः, लिपा हाकनं संचालन यायेगु धयागु जुइमखु । थ्व संयन्त्रय् नियमित ज्या जुयाच्वनेमाः, थ्व हे कारणं जक हतियार अप्वःगु खः धयागु उमिगु धापू दु ।
अर्बौं डलर खर्च
थौंकन्हय् विश्व कोरोना महामारीं यानाः आक्रान्त जुयाच्वंगु दु । थ्व महामारीं यानाः विश्वया यक्व हे देय्या अर्थतन्त्र स्यनाच्वंगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् नं थ्व गुंगू देय्तय्सं परमाणु हतियारया निंतिं अर्बौ डलर खर्च यानाच्वंगु दु ।
नोबेल शान्ति पुरस्कारं सम्मानित जुयधुंकूगु छगू संस्था इन्टरनेशनल क्याम्पेन टु एबोलिस न्यूक्लियर वेपन्स (आइसिएएनं) छुं ई न्ह्यः पितबिउगु रिपोर्ट कथं सन् २०२० य् जक थ्व देय्तय्सं परमाणु हतियारया निंतिं ७२ अर्ब ६० करोड डलर खर्च याःगु दु । थ्व ध्यबा सन् २०१९ या स्वयां १ अर्ब ४० करोड डलरया ल्याखं अप्वः खः । रिपोर्ट कथं थ्व महामारीया इलय् नं परमाणु हतियारं दकलय् अप्वः खर्च याःगु देशय् अमेरिका दकलय् न्ह्यःने दुसा थ्वयां लिपा चीन दु ।
अमेरिकां दछिया दुने ३७ अर्ब ४० करोड डलर खर्च याःगु दुसा चीनं १० अर्ब १० करोड डलर, रुसं ८ अर्ब डलर, बेलायतं ६ अर्ब २० करोड डलर, फ्रान्सं ५ अर्ब ७० करोड डलर, भारतं २ अर्ब ४० करोड डलर, पाकिस्तानं १ अर्ब डलर व उत्तर कोरियां ६६ करोड ७० लाख डलर खर्च याःगु दु ।
परमाणु हतियार : शान्तिया हतियार
परमाणु हतियार तसकं विध्वंशक हतियार खःसां थुकियात परमाणु वैज्ञानिकतय्सं धाःसा ‘शान्तिया हतियार’ वा ‘वेपन्स अफ डेटरेन्स’ (युद्ध पनिगु हतियार) धायेगु यानाच्वंगु दु । भारतया ‘मिसाइल म्यान’ धाइम्ह वैज्ञानिक व पुलांम्ह राष्ट्रपति अब्दुल जे कलाम कथं थःपिंके परमाणु हतियार दत धाःसा मेगु देशं आक्रमण याइमखु, उकिं थ्व ‘शान्तिया हतियार’ खः । तःधंगु युद्ध जुल धाःसा थःगु देशय् परमाणु आक्रमण यायेफु धयागु ग्याःचिकुं परमाणु हतियारधारी देय्तय्त काचाक्क सुनां नं आक्रमण याइमखु, अथे जूगुलिं थ्व हतियारयात वेपन्स अफ डेटरेन्स धाइगु विज्ञतय् धापू दु ।
परमाणु हतियारयात कयाः भारत व चीनया ‘नो फस्र्ट युज’ नीति दु । थ्व नीति धयागु थःम्हं न्हापां प्रहार मयायेगु नीति खः । अमेरिका, रुस, बेलायत, फ्रान्स, उत्तर कोरिया धाःसा आःतक नं थ्व नीति दुने वःगु मदुनिसा पाकिस्तान व इजरायल धाःसा थ्व नीतिइ अस्पष्ट हे खनेदयाच्वंगु दु ।
विश्वया निंतिं खतरा
थौंकन्हय् परमाणु हतियारयात कयाः मूख्य चिन्ता धयागु पश्चिमी देय्तय्सं नो फस्र्ट युज नीतियात नालामच्वंगुलिं खः । परमाणु हतियार यक्व दु वा म्हो दु धयागु खं छुं पाकी मखु । मुख्य खँ थुकियात छ्यलीगु नीतिया खः । छाय्धाःसां परमाणु हतियार छगू हे विनाशया निंतिं कुगाः, उकिं हतियारया ल्याः उलि महत्वपूर्ण मखु, महत्वपूर्ण थ्व हतियार छ्यलेगु नीतिया खः ।
परमाणु हतियारयात वेपेन्स अफ डेटरेन्स धाःसां विश्वया निंतिं धाःसा खतराया हे दुगु विज्ञतय् धापु दु । जापान नेता व हिरोशिमाया गभर्नर हिदेयिको युजाकीं थःगु छगू लेख ‘ए मेसेज फ्रम हिरोशिमा अन द रियालिटी अफ एटोमिक बम्बिङ’य् थ्व अप्रशांगिक जुइधुंकूगु खँ धयादीगु दु । वय्कःया कथं थ्व सिद्धान्त अमेरिका व सोभियत संघ दथुइ जुयाच्वंगु शीतयुद्धया ईया खः । थ्व सिद्धान्त पूवंक अनिश्चित पूर्वानुमानय् आधारित खः । वर्तमान अवस्थाय् विकसित जुयाच्वंगु न्हूगु प्रविधि व भौगोकिल राजनीतिक परिस्थितियात स्वयेबलय् न्यूक्लियर डेटरेन्सया सिद्धान्तं भविष्यय् परमाणु युद्ध जुइमखु धयागु धायेफइमखु ।
अथेहे बेलायती थिंक ट्यांक इन्टरनेशनल इन्ष्टिच्यूट फर स्टे«टेजिक स्टडीजं पिहांवःगु छगू रिपोर्टय् नं सन् २०१९ या फेब्रुअरीइ पुलवामाय् जूगु आक्रमण लिपा भारत व पाकिस्तान दथुया तनाव गुगु स्तरय् थ्यन व स्वयेबल् निगू देय् दथुइ परमाणु युद्ध मजुइ धायेफइमखु धकाः न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>आईसीसी मिसा टी–ट्वान्टी विश्वकप एसिया छनोटया स्वंगूगु कासाय् नेपामि मिसातय्गु क्रिकेट पुचलं थौं कुवेतविरुद्ध धेंधेंबल्ला यायेत्यंगु दु ।
कासा दुबईया आईसीसी एकेडेमी ग्राउन्डय् सुथय् जःछिपुलाः ११ताः ईलय् न्ह्याइगु जूगु दु । ग्लोबल छनोटया सम्भावना कायम यानातयेत नेपालं कुवेतविरुद्ध कासा त्याकेमाः ।
सन् २०१९ लय् जूगु कासाय् नेपालं कुवेतयात ३०गू रनं बुकूगु खः । धेंधेंबल्ला अन्तर्गत न्हापांगु कासाय् नेपाः हङकङनाप ६गू विकेटं बूगु खः । तर, नेपालं निगूगु कासाय् भुटानयात ८गू विकेटं बुकाः विश्वकपया ग्लोबल छनोटया नितिं सम्भावना म्वाकूगु दु ।
उखय् कुवेतं धाःसा थःगु निगुलिं कासा बूगु दु । कुवेत, भुटानलिसे ४०गू रन अले मलेसियानाप ८१गू रनं बूगु खः । छनोटअन्तर्गत युएई मदिक्क निगू कासा त्याकाः प्यंगू ल्यानाप धलःया शीर्ष थासय् थ्यंगु दु ।
छगू–छगू कासा त्याकूगु नेपाः, मलेसिया, हङकङ व भुटानं ज्वःलाक्क निगू–निगू ल्या दयेकूसां नेट रनरेटया लिधंसाय् नेपाः निगूगु, मलेसिया स्वंगूगु, हङकङ प्यंगूगु अले भुटान न्यागूगु थासय् दु ।
धेंधेंबल्लाया प्यंगूगु कासा नेपालं वइगु शुक्रवाः अर्थात कन्हय् मलेसियाविरुद्ध अले न्यागूगु कासा आइतवाः युएईविरुद्ध म्हिती । त्याकामि पुचः विश्वकपया ग्लोबल छनोटय् थ्यनी ।<eot>सकसिनं सिउगु हे खँ खः कि मि स्याये मालकि मिइ लः लुनाबिइ अथवा अखं छ्वाकाबिइ । गनं छेँ मिं नल धाःसा दमकलं लखं छ्वाकाः हे मि स्याइगु खः । दमकल मदुथाय् मिं नल धाःसा मनूतय्सं घलं, बाल्टिनं हे लः लुनाः मि स्यायेगु कुतः याइ । अथे लः लुना बिइवं मि गथे जुयाः सीगु जुइगु हला ?
लखं मि गुकथं स्याइ धयागु खँ थुइके न्ह्यः थ्व खँ नि थुइकेमाः कि मि च्याइगु हे गथे जुयाः ? मि च्यायेत स्वंगू शर्त पूवनेमाः गुुगु थुकथं दु –
१) गंगु च्याइगु वस्तु गथे कि सिँ, कोइला, भ्वं आदि दइगु
२) मियात च्यानावयेत अक्सिजन ग्याँस दयाच्वनीगु
३) क्वाःजः अर्थात गर्मी दयाच्वनीगु । क्वाः जलं यानाः हे च्याइगु वस्तु थःगु ज्वलनांक (Ignition Point) तक थ्यनीगु खः । न्ह्यागु वस्तु नं छगू निश्चित तापमानय् थ्यनकि च्याना हे वइ । थ्व हे तापमनयात वस्तुया ज्वलनांक धकाः धाइगु खः । गब्ले वस्तुया तापमान ज्वलनांकय् थ्यनी, अब्लें व वस्तु च्याना वइ, अले व वायुमण्डलय् दुगु अक्सिजनया ग्वाहालिं च्यानां तुं च्वनी ।
मि स्यायेगु खःसा अक्सिजनयात इंधन तक वने मफयेक पना बिइमाः । छाय्कि छुं नं वस्तु अक्सिजन मदयेकं च्याये फइ हे मखु । अले मेगु खँ इंधनया तापमानयात गुगुं नं उपाय छ्यलाः कम यानाबिल धाःसां नं मि च्यानावने फइमखु । मिइ लः लुनाबिइबलय् इंधनया तापमानय् वयागु ज्वलनाकं कुहां वइ । छाय्कि लखं लःया गर्मी त्वनाकाइ ।
थ्व हे कारण खः कि मि लः लुनाबिलकि मि सिनावनी । लःयात तच्वःगु धारया रुपय् लुनाबिलकि ला मि झन हे याकन सी । तर लुमंके माःगु छता थ्व खः कि छगू विशेष कथं च्याइगु मियात लखं नं स्याये फइमखु । दसुया निंतिं पेट्रोल अथवा ग्रीज च्यात धाःसा लखं स्याये फइमखु ।
छ्याकि थ्व पदार्थ लः स्वयां हलुका जुइ । लः लुनाबिलकि थ्व लःया द्यःने द्यःने ल्यहेँ ल्यहेँ पुयावइ । अले च्यानाः तुं च्वनी । थज्याःगु मि स्यायेत मेगु हे कथंयागु मि स्यायेगु (Fire– extiguishers) छ्यली ।<eot>थौं ३० जून २०१५ यात मेमेगु दिंसिबें भचा ताःहाकः जुइ । अमेरिकाया स्पेस एजेन्सी नासां याःगु दाबी कथं थप छगू सेकेण्ड (लीप सेकण्ड) थप जुइगु हुनिं थौंया न्हि मेमेगु न्हिसिबें छगू सेकेण्ड ताःहाकः जुइ ।
ग्रीन बेल्टया नासाया गोडार्ड स्पेस फ्लाइट सेन्टरया कथं पृथ्वी चाःहिलेगु थौं भचा म्हो जुइ, गुकियात लीप सेकेण्ड धाइगु खःसा ।
पृथ्वीं थःगु अक्षय् सूर्ययात प्यखेरं चाःहिलाच्वनी । छचाः पूवंक चाःहिलेवं दच्छि फुगु धाइ । लिसें पृथ्वी थः नं चाःहिलाच्वंगु दु गुकिं छन्हु क्वचाइगु संकेत याइ । थुकिया हे आधारय् छन्हुया घण्टा, मिनेट व सेकण्डय् हिलीगु खः । पृथ्वीं सूर्यया प्यखेरं चाःहिलीगु ईयात सोलार टाइम धाइ । सोलार टाइमया निताजि दइ । छताजि एपेरेन्ट व मेताजि मीन टाइम । सूर्य २४ घौलिपा थःगु न्हापांगु स्थितिइ थ्यनी । आपालं घडी मीन टाइम कथं ई धाइगु खः ।
पृथ्वीं सूर्ययात चाःहिलीगु व थः नं चाःहिलीगु हिसाबं ईया मापन याःगु खः । ईया मापन सिजिएम नांया पदार्थया अणुपाखें याइ । सिजिएमया अणुइ निश्चित संख्याय् जुइगु कम्पनपाखें छगू सेकेण्डया ई मापन याइगु खः । इन्टरनेशनल एटोमिक ईया गणना २७० घडिपाखें याइगु खः । थुगु घडिं वइगु संकेतयात इन्टरनेशनल ब्युरो अफ वेट्स एण्ड मेजरमेन्टया सर्भरय् छ्वइ । थुुगु सर्भर फ्रान्सय् दु । अनंलिपा इन्टरनेशनल एटोमिक ईया गणना जुइगु खः । एटोमिक घडीं मापन याइगु सेकेण्ड दक्वसिबें सटीक वा एक्युरेट जुइ । थ्व एटोमिक घडीं पायछि ई क्यनाच्वंगु दु । सलंसः दँ न्ह्यवनिसें थुकिइ हेरेफेर याःगु मदुनि ।
न्हियान्हिथं छ्यलीगु ईया मानक कोआर्डिनेटेड युनिभर्सल टाइम (युटिसी)या आधारय् याइगु खः । थुगु प्रणाली दकलय् न्हापां १ जनवरी १९६० स छ्यलाय् हःगु खः । नेपाःया निंतिं युटिसी ई खुघौ व झिंन्याघौ मिनेट न्ह्यःने लाः । दच्छिया दुने समयया गणना याइ । लीप सेकेण्डया गणना याये अःपु मजू । व्यावहारिक जीवनय् छगू सेकेण्डया ई मदु थें च्वं तर कम्प्युटर व इन्टरनेट प्रणालीं थुकिं तःधंगु लिच्वः लाकेफु । सन् २०१२ स लीप सेकेण्ड थप याःबलय् उबलय् मोजिला, रेडलाइट व लिंक्डइन थेंजाःगु वेबसाइट क्र्याश जूगु खः ।<eot>येँ -ताः ई लिपा चाःगु तातोपानी नाका हाकनं नीन्हुया निंतिं बन्द जुइत्यंगु दु । सीमाय् च्वंगु मितेरी ताँ दयेके माःगु जूगुलिं थनिंनिसें नाका बन्द यायेमाःगु खँ तातोपानी भन्सार कार्यालयं धाःगु दु ।
खुसिबालं क्षति याःगु ताँ दयेकेगु निंतिं नीन्हु तक नाका बन्द जुइफइगु खँ चिनियाँ पक्षं धाःगु खँ भन्सार प्रमुख लालबहादुर खत्रीं जानकारी बियादीगु दु । न्हापा हे वःगु खुसिबालं क्षति याःगु भाग दयेके सिमधःगुलिं हाकनं दयेकेत नाका बन्द यायेमाःगु खः ।
ताँ मर्मतया निंतिं नाका बन्द जुइगु जूगुलिं लँय् दुगु सामान हथासं दुकायेमाःगु खँ धाःगु दु । प्राविधिक हयाः चिनियाँ पक्षं ताँया जाँच यायेधुंकाः ताँ मर्मत यायेगु ज्या न्ह्याइगु खँ धाःगु दु ।
नेपाः व चीनया व्यापारिक नाका जुयाच्वंगु तातोपानी भन्सार २०७२ सालया भुखाय् लिपा बन्द जुयाच्वंगु खःसा उकिं यानाः नेपाःया व्यापारीतय् आयात याःगु आपालं सामान पनाच्वंगु खः । वयां लिपा कोरोना संक्रमणया कारणं हाकनं नाका बन्द जुइवं नेपाःया व्यापारीतय् अर्बौं तकाया सामान भन्सार नाकाय् थानाच्वंगु खःसा उकियात अःपुक नेपाः दुत हयेमाःगु माग नेपाःया व्यापारीतय्सं याना वयाच्वंगु खः ।
आः हाकनं तातोपानी भन्सार बन्द जुइवं मेगु नाकां सामान हयेगु निंतिं थीथी कथंया समस्या ब्वलनेफुगु खँ व्यापारीतय्सं धाःगु दु ।<eot>अनलिपा सीम्हसिया पहिचान सिइदुगु खः। बोहरा नयाँ बजार लागाया छगु उद्योगय् ज्या याइम्ह जुगु व अपराध अनुसन्धान महाशाखाया टोली गोंगबुँइ वना अनुसन्धान शुरू यागु धकाः प्रहरीइ धागु दु ।<eot>यल (नेपालभाषा टाइम्स) – नेपाल संवत् ११४१ न्हूदँ नेवाः कलाकारतसें छगू बिस्कं कथंया ज्याझ्वः यानाः न्यायेकीगु जूगु दु । न्हूदँ ११४१ या लसताय् सकलें नेवाः कलाकारतय्सं नेपाल संवत्या प्रवर्तक नापं राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाया किपा दुगु ध्वाँय् सकल नेवाः कलाकारपिंसं थःथःगु छेँय् ब्वयाः न्हूदँया लसता हनीगु जूगु दु । थुकथं हे सकलें नेवाः कलाकारत मुनाः ऐतिहासिक रुपं छगू नेवाः भ्वय् न्यायेकाः न्हूदँ हनेत्यंगु दु ।
विश्वय् महामारीया रुपय् न्यना वनाच्वंगु कोभिड-१९ या उच्च संक्रमण व जोखिमयात ध्यानय् तयाः स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्डयात हाचां मगासे व्यवस्थित रुपं न्हूदँ हनेगु निंतिं नेवाः कलाकारतय् दथुइ छगू सहलह मुँज्या जूगु खः । सहलह मुँज्याय् क्वःछिउगु निर्णय कथं वइगु ने.सं. ११४० कौलागा द्वादशि (कात्तिक २७) गते विहीवाः वाब्मय शताब्दीपुरुष डा. सत्यमोहन जोशीया छेँय् शंखधरया ध्वाँये ब्वयेकाः ज्याझ्वः शुरु याइगु जूगु दु। अथे हे ने.सं. ११४० कौलागा त्रयोदशि, क्वःपुजा (कात्तिक २८) गते शुक्रवाःकुन्हु सकल कलाकार मुनाः न्हूदँया भिंतुना कालबिल यायेकथं यलया शंखम्वलय् च्वंगु दरवार ब्यांक्वेटय् नेवाः भ्वय् यायेगु क्वःछिउगु दु ।<eot>कार्तिक ५ - ख्वपया चाँगुनारायण नगरपालिकां नगरदुने सञ्चालन जुयावयाच्वगु फा (बंगुर) फार्म चिकेत निर्देशन ब्यूगु दु।
फायागु फार्मं नगरदुने फोहोरप्रदूषण अप्वयेकूगु व स्थानीयया स्वास्थ्य अवस्थाय् प्रतिकूल असर लाकूगु धासें पालिकां अथे निर्देशन ब्यूगु खः।
चाँगुनारायण नगरपालिकां नगरसभापाखें निर्णय यानाः नगरदुने दर्ता यानाः व दर्ता मयासें सञ्चालन जुयाच्वंगु फुक्कं फायागु फार्म चिकेत धागु दु।
स्थानीय बासिन्दां फायागु फार्मपाखें फोहोररप्रदूषण अप्वगु व उगु फार्म बन्द यायेत माग वगुलिं पालिकां थथे निर्णय याःगु नगरपालिकाया प्रशासन शाखाया अधिकृत निलाकुमारी घिमिरें धयादिल । वय्कलं सूचं पिहाँवगु ३० न्हू दुने फार्म चिकेमाःगु व उकिया जानकारी नगरपालिकाय् बिइमाःगु धयादिल।<eot>ना ६ ख ४०१६ ल्याःया कन्टेनरया ठक्करं झापाया ३१ दँया अशोक ताजपुरिया सिगु महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखां धागु दु। वयक शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जय् वासःया झ्वलय् आइतबाः सिगु खः। कन्टेनर चालकयात प्रहरीइ ज्वगु दु।<eot>एसिया विश्वया दक्ले तधंगु व दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु महाद्वीप ख। पृथ्वीया ८.६ प्रतिशत क्षेत्रफल थ्व महाद्वीपय् ला (वा भूमिया २९.४% क्षेत्र)। थ्व थासे थ्यं-मथ्यं ४० लख मनुत अर्थात पृथ्वीया ६०% मनु जनसंख्या नं दु।
पृथ्वीया मानचित्रय् एसिया
एसियाया निगु-फुति समानान्त‍र प्रोजेक्सन
थ्व महाद्वीपय् मूथाय् पूर्वी गोलार्ध व उत्तरी गोलार्धय् ला। पारम्परिक कथं एसियायात अफ्रिका-युरेसियाया थाय् गुकिया पश्चिमी भाग युरोपनं ओगटेयाना च्वंगु दु - सुएज नहरया पूर्वय् लागु, युराल पर्वतया पूर्वय् दुगु, काउकासस पर्वत, क्यास्पियन सागर व हाकु सागरया दक्षिणय् दुगु क्षेत्र ख। थुकिया पूर्वय् प्रशान्त महासागर ला। दक्षिणय् भारतीय महासागर ला, व उत्तरय् आर्क्टिक महासागर ला।
थ्व महाद्वीपय् क्षेत्र व विविधता स्वेबिले एसिया – क्लासिकल एन्टिक्विटी निसेंया छगु तोपोनिम – छगु निश्चित क्षेत्र स्वया नं सांस्कृतिक विचाः ख। थ्व थासय् छगु स्वया अप्व भौगोलिक अवस्था व यक्व भौगोलिक क्षेत्रत दु।[१][२] (स्वयादिसँ एसियाया उपक्षेत्र, एसियामि मनुत)।<eot>काचाक्क स्वयेगु खःसा नुगःचु व यौन उत्तेजना धइगु तसकं बिस्कंबिस्कं विषयबस्तु खः । थुपिं निता थवंथवय् सम्बन्धित जू धइगु खँ थुथाय् वैज्ञानिकतसें अध्ययन यानाः धाःगु दु ।
वैज्ञानिकतय् छगू पुचलं याःगु ताजा अध्ययनं म्हो यौन उत्तेजना जुइपिन्त नुगःचुया ल्वय् जुइफइगु आपा सम्भावना दु धइगु क्यंगु दु । वैज्ञानिकतसें यौन उत्तेजना म्हो जूपिं अले डाइभिटिजं ग्रस्त मिजंतय्त नुगःचु सम्बन्धी गम्भीर ल्वय् जुइफइगु सम्भावना क्यंगु दु । थुगु अध्ययनं छु क्यंगु दु धाःसा डाइभिटिज जूपिंन्त स्वयाः यौन उत्तेजनायात निरन्तर यायेमफुपिन्त नुगःचुया ल्वय् जुइफइगु सम्भावना निदुगं आपा दइ धइगु क्यंगु दु ।
वैज्ञानिक अध्ययनं मनूया हिइ चिनिया मात्रा अप्वइगु कारणं याना थुकथंया ल्वय् जुइगु खः । थुकिं रक्त कोशिकायात नष्ट यानाबी । वैज्ञानिकतसें यौन उत्तेजनायात निरन्तरता बिइ मफुपिंसं थुगु ल्वय्या वासः अनिवार्य याकेमाः धाःगु दु । थ्व स्वयाः न्ह्यः याःगु अध्ययनं छु ख“ न्ह्यःने वःगु खः धाःसा टाइप–टू डाइभिटिजं ग्रस्त मनूतय्न नुगःचुया ल्वय् जूपिन्त करिव स्वदँ न्ह्यः निसें हे सामान्य रुपमा यौन सम्बन्धी ल्वय् जुयाच्वंगु दइ ।
थुगु न्हुगु अध्ययनं थीथी ल्वयया सम्बन्धयात विस्तारं जाँचबुझ यायेगु ज्या याःगु दु । २३०६ मनूतय् दथुइ वैज्ञानिकतसें थीथीकथंया अध्ययन याःगु खः ।
थुपिं मध्ये करिव ६ सः मनूत न्हापांनिसें यौन उत्तेजनायात निरन्तरता बिइ मफइगु ल्वचं ग्रस्त खःसा थुपिं मध्ये सुं मनूयात थ्व स्वयाः न्ह्यः गुगुं नं कथंया नुगःचु सम्बन्धी ल्वय्या लक्षण तकं खनेमदुगु खः । प्यदँ लिपा उपिं मध्ये १२३ म्ह मनूतय् गुगुं नं कथंया नुगःचुया ल्वय् पाखें ग्रस्त जुल । अध्ययनकथं गुम्ह मनूत यौन रोगपाखें ग्रस्त जुयाच्वंगु खः उमित सामान्य मनूतयत स्वयाः नुगःचुया ल्वय् जुइगु सम्भावना निदुगं आपा दुगु खः ।
चाइनिज यूनिभर्सिटी अफ हंगकंगया मू सोधकर्ता डाक्टर पीटर छुन यिप तांगं धाःगु दु कि यौन उत्तेजनायात निरन्तरता बिइमफुपिं व नुगःचुया ल्वचं ग्रस्त मनूतय्त स्वास्थ्य सेवा बिइगु लागि उमित संगठित यायेमाः लिसें उमित सचेत नं यायेमाः । मेगु छगू अध्ययनय् इटलीया प्यंगु स्वास्थ्य केन्द्रया ३०० थुज्वःपिं मनूतय् अध्ययन याःगु खः सुयात कि डाइभिटिज जूगु खः । नापं उमिगु नुगःचु सम्बन्धी ल्वय् प्रारम्भीक अवस्थाय् दुगु खः ।<eot>साउन २९ - लुँवहँया तिसाः न्याना धिबाः मपुसें बिस्यू वम्ह झापाया शारदा मगरयात महानगरीय अपराध महाशाखाया टोलीं ज्वगु दु।
न्हू बानेश्वरया रमिता रञ्जित श्रेष्ठया उजुरीया आधारय् मगरयात ज्वनागु धकाः महाशाखाया प्रहरी उपरीक्षक ईश्वर कार्की जानकारी बियादिल। मगरं सिखः, लुँया लकेट, चुरा, लुँ व हिराया अंगु थज्याःगु तिसा दयेकुगु व छगु सहकारी संस्थाया ४ लाख ३६ द्वः तका बराबरया नक्कली चेक बिया ठगे यागु प्रहरीं धागु दु।
झापा शान्तीनगर वडा ल्याः ६ छेँय् जुया थुथाय् येँय् महानगरपालिका वडा ल्याः ३१ न्हू बानेश्वरय् च्वनाच्वम्ह २९ दँया शारदा मगरं मेपिन्त नं झंग लागु जुइफुगुलिइ ठगीइ लापिन्त उजुरी बिइत नं अपराध महाशाखां इनाप यागु दु।<eot>भ्वँत-थनया स्वह्राःत्वाः धाःगु थासय् छेँ दनेत जग म्हूबलय् पुलांगु सम्पदा लुया वःगु दु । अन जवंखवं तयातःपिं ल्वहंया निम्ह सिंह लिसें लुखाया न्ह्यःने तयातःगु ल्वहंपाः लुया वःगु खः ।
अन लुया वःगु थ्व ज्वलंया आधारय् उगु थासय् छुं बौद्ध बहाः ल्हानाच्वंगु जुइमाः धकाः अनुमान याःगु दु । उगु थासय् ल्हानाच्वंगु उगु थाय् भ्वँतया गुंगू बहाः मध्ये छगू जुइमाः धकाः नं अनुमान याना हःगु दु । भ्वँतय् दुगु गुंगू बहाः मध्ये थ्व क्वता बहाः, तःबहाः अथवा थाःबहाः मध्ये छगू जुइमाः धइगु नं अनुमान याःगु दु । उगु थासय् न्हापा नं छेँ दुगु खःसा आः उगु छेँ थुनाः न्हूगु दनेगु ज्या जूबलय् थ्व सम्पदा लुया वःगु खः ।<eot>येँ – नेपालय् कोरोना भाइरसया ‘न्हूगु भेरियन्ट’ लूगु सम्बन्धी जानकारी बीत नेपालं बेलायत सरकारयात माग याःगु दु । नेपालय् कोरोनाया न्हूगु भेरियन्ट लूगु धासें बेलायतं पिहां वइगु ‘डेली मेल’ पत्रिकां कभर स्टोरी दयेकूगु खःसा वयां लिपा थीथी अनलाइन पोर्टलतय्सं उगु हे समाचारयात माध्यम दयेकाः थःगु अनलाइनय् समाचार तयाहःगु खः ।
म्हिगः स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया प्रवक्ता कृष्ण पौडेलं नेपालय् न्हूगु भेरियन्ट लूगु बारे जानकारी बीत बेलायतया इन्टरनेशनल हेल्थ रेगुलेसनयात ईमेलपाखें पौ च्वयादीगु खः । बेलायती सञ्चार माध्यमं च्वःगु समाचारयात कयाः जानकारी बीगु झ्वलय् वय्कलं धयादिल, ‘बेलायती सञ्चार माध्यमं नेपालय् न्हूगु भेरियन्ट लूगु दाबी याःगु खनिं । तर थुकिया बारे जिमित जानकारी मदु । नेपालं बेलायत वंपिंके डेल्टा बी.१.६१७.२ न्हूगु भेरियन्ट लूगु दु । थ्व भारतीय भेरियन्ट खः । शायद उकियात हे नेपाःया भेरियन्ट धाःगु जुइफु ।’
बेलायती सञ्चार माध्यमय् वःगु समाचारं थःपिं अजूचाःगु खँ कँसें वय्कलं धयादिल, ‘नेपालय् अल्फा व डेल्टा भेरियन्ट लूगु दु, तर आकाझाकां न्हूगु भेरियन्टया खँ वःगुलिं जिपिं नं अजू चायाच्वना । उकथं हे विश्व स्वास्थ्य संगठनं नं नेपालय् न्हूगु भेरियन्ट लूगु जानकारी थःपिंत मदुगु खँ धायेधुंकूगु दु ।’
मन्त्रालयया प्रवक्ता पौडेलं नेपालय् गुगु भेरियन्ट न्यना वनाच्वन धइगु बारे नियमित अध्ययन जुयाच्वंगु खँ धासें भेरियन्ट लुइकेत जिन सिक्वेन्सिङ जुयाच्वंगु दु तर न्हूगु भेरियन्ट लूगु बारे धाःसा थःपिंके जानकारी मदुगु खँ स्पष्ट यानादीगु दु ।
‘डेली मेल’ पत्रिकां पोर्चुगलय् ‘नेपाल भेरियन्ट’ लूगु दु, अथे जुयाः पोर्चुगलयात ग्रीन जोनं चीकेमाः धकाः समाचार च्वःगु खः । पत्रिकाय् नेपालय् उत्परिवर्तित जूगु कोरोना युरोपेली देशय् न्यना वंगुलिं बेलायतं पिने चाःहिउ वनीपिंत हाथ्या वये फइगु ख्याच्वः समेत बियातःगु खः ।
‘डेली मेल’ पत्रिकाया आलोचना
बेलायती पत्रिकाय् पिहां वःगु उगु समाचारयात कयाः नेपालय् गाक्कं आलोचना जूगु दु । पत्रिकां सनसनी पिकायेत जक अज्याःगु समाचार च्वःगु खँ नेपाःया विज्ञतय्सं धाःगु दु । नेपाः व बेलायत दथुइ सरकारीस्तरय् कोभिड सम्बन्धी सुचं कालबिल जुया वयाच्वंगु दुसां बेलायत सरकारं छ्वयाहःगु छुं नं सुचनय् थज्याःगु खँ धाःसा दुमथ्याःगु खँ नेपाःया अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।
विज्ञतय्सं धाः कथं नेपालय् आः तक बेलायतय् खने दुगु अल्फा भेरियन्ट व भारतय् खने दुगु डेल्टा व कापा भेरियन्ट खने दत धइगु खँ पुष्टि जूगु दु । नेपाः हे उद्गमस्थल जूगु न्हूगु भेरियन्ट आः तक लूगु मदुनि । अथे खःसां नेपालं न्हूगु भेरियन्ट लुइफु धकाः जीन सिक्वसेन्सिङ यायेगु ज्या धाःसा जुया हे च्वंगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>जेठ ५ - सोमवाः सुथय् थप गुम्ह कोरोना संक्रमित पुष्टी जुगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयया सहप्रवक्ता डाक्टर समीरकुमार अधिकारीया कथं थप गुम्हसिके संक्रमण पुष्टी जुगु खः । थ्व नापं नेपालय् संक्रमितया ल्याः ३०४ थ्यगु दु ।<eot>येँ– कांग्रेस नेता नवीन्द्रराज जोशीयात ब्रेन ह्यामरेज जुयाः अस्पताल भर्ना याःगु दु । बिहिवाः बहनी ब्रेन ह्यामरेज जूगुलिं वय्कःयात नर्भिस अस्पतालय् भर्ना याःगु खः । वय्कःया अवस्था गम्भीर जूगु व शल्यक्रियाया तयारी जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । जोशीया न्ह्यपुइ हि जाःगु खँ चिकित्सकतय्सं धाःगु दु । स्वास्थ्य समस्या खनेदयेवं वय्कःयात वीर अस्पताल यंकूगु खःसा ब्रेन ह्यामरेज जूगु सिइवं हाकनं नर्भिक यंकूगु खँ धाःगु दु ।
नेता जोशी नेपाली कांग्रेसया केन्द्रीय दुजः, पुलांम्ह उद्योगमन्त्री व येँ महानगरपालिकाया पुलांम्ह उपमेयर खः ।<eot>प्रत्येक वर्षया श्रावण शुक्ल पुन्हिया अवसरय् गुंपुन्हि हनेगु प्रचलन दुगु खः । थुगु दिन आत्माया शुद्धीकरण व शरीरया रक्षाया लागिं ब्राह्मण पुरोहितया ल्हातं नाडीइ रक्षाबन्धन चिइगु प्रचलन समेत दु । तागाधारीं कश्यप, अत्रि, भारद्वाज, गौतम, जमदग्नि, विश्वामित्र व अरुन्धतीनापं सप्तऋषियात तर्पण बिइगु जुगुलिं गुंपन्हियात ऋषि तर्पणी नं धाइगु याई । थुगु दिन यलःया कुम्भेश्वर, रसुवाया गोसाइँकुण्ड, नुवाकोटया देवीघाटनापंया धार्मिक क्षेत्रय् तधंगु मेला जुई । तर, थ्वः वर्ष कोरोनाया हुनिं दक्वः मन्दिर बन्द जुगुलिं व संक्रमण फैलेजुयाच्वंगु हुनिं छेँ हे च्वना हनेत सरकारं इनाप यागु दु ।
अथेहे, तराई क्षेत्रय् तता केहेंपिसं थः दाजुकिजाया नाडीइ दीर्घायु तथा सुस्वास्थ्यया कामना यासें राखी चिइगु चलन दु । तर लिपांगु वर्षय् पहाडी क्षेत्रय् नं राखी चिइगु यागु दु । थुखे, नेवाः समुदायं धासाः थुगु नखःयात गुन्हु पुन्हीया रुपय् हनिगु याई । थौंया दिन माय्, मुस्या, केगु, मुः, चना, सिमी, भुति नापं गुगु प्रकारया गेडागुडी ल्वाकछ्याना दयेकातगु क्वाँटी नयेगु चलन दु ।<eot>एजेन्सी । जापानं सर्गतय् वइगु मोटरसाइल निर्माण याःगु दु । छगू स्टार्टअप कम्पनीं उगु सर्गतय् वइगु मोटरसाइकल दयेकूगु खः ।
थुगु ब्वइगु मोटरसाइकलय् गया यात्रा यायेत धाःसा थ्यंमथ्यं ८गू क्वःति १६गू लखः नेपाली ध्यबाः मालिइ । जापानय् धाःसा थुकीया मू ६गू लखः ८०द्वः डलर तःगु दु ।
होभरबाइकया “एक्सटुरिज्मो लिमिटेड एडिशनं” जापानी बजारय् हःगु निर्माता एएलआई टेक्नोलोजीं आः मनुपिन्सं कार त्वताः थःपिनिगू उत्पादन छ्यलिगु मनंतुंगु दु । कम्पनीया लगानीकर्ता मित्सुविसु व नाजाम्ह फुटबल कासामिं केइसुके होन्डा याःगु विविसि न्ह्यथंगु दू ।
थुःगु मोटरसाइकल छक्व्ः चार्जयावलय् सच्छिःगु किलोमिटर प्रतिघन्टा या गति ४०गु मिनेट तक ब्वय् फैगू कम्पनी न्ह्य्थंगू दु । वइगु दँया दुने छम्हेसिनं गयेफइगु ३सः केजीया तौल दुपिन्त लक्षित याना निसः ग होभरबाइक उत्पान यायेगु नं उगु कम्पनी न्ह्यथंगु दु ।
देय्या लिमलाःगु सतकय् च्वये ब्वयेत अनुमति मबिउगु जापानी कानुनया हुनिं टोकियो थें जाःगु शहरय् धाःसा उगु उडान अनुमति काये थाकूगु दु । अथेसां उद्धार ज्याय् न्ह्यज्याइपिन्त धाःसा उगु बाइक छ्यलाबुलाय् याकेगु आशा कम्पनीं याःगु दु ।<eot>येँ – लायन्स क्लब अफ काठमाडौं ब्लड सर्कलया ग्वसालय् विश्वया दकलय् तजाःगु थासय् हिदान यानाः छगू कीर्तिमान कायम याःगु दु । लायन्स क्लबं सोलुखुम्बुया सल्लेरीइ २,३५० मिटर च्वय् हिदान यानाः उगु कीर्तिमान कायम याःगु खः ।
क्लबं सोलुखुम्बुया सल्लेरीइ च्वंगु यो· स्टार क्लबलिसे सहकार्य यानाः उगु हिदान याःगु खः । ज्याझ्वलय् ७१ म्हेसिनं हिदान याःगु जानकारी क्लबं बिउगु दु ।
विश्वय् नेपाःयात थीथीकथं म्हसीका वयाच्वंगु खःसा आः वयाः हिदानया ल्याखं नं नेपाःयात म्हसीका कुतःकथं थुकथं दकलय् तजाःगु थासय् हिदान ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वयागु क्लबया चार्टर्ड प्रेसिडेन्ट अनिलरत्न तुलाधरं कनादिल । वय्कलं आः गिनिज बुक अफ वल्र्ड रेकर्डय् दुथ्याकेत पहल यायेगु नं कनादिल ।
विश्वया दकलय् तजाःगु च्वापुगुँ सगरमाथां नेपाःयात म्हसीका वयाच्वंगुलिं आः व हे थासय् विश्व कीर्तिमानी हिदान ज्याझ्वःया नं कीर्तिमान तयेगु थःपिनिगु कुतः जूगु वय्कलं धयादिल ।
तसकं ख्वाउँगु थाय्, ब्लड बैंक व आवश्यक प्राविधिक जनशक्ति तकं मदुगु थासय् हिदान यायेगु स्वयं हे चुनौतिपूर्ण जूसां सकसिगुं आवश्यक ग्वाहालिं हे थ्व ज्या ताःलाकेत सफल जूगु वय्कःया धापू दु ।
हिदान ज्याझ्वलय् सल्लेरीस्थित जनपथ, सशस्त्र प्रहरी, स्थानीय खेलकुद समितिलिसें मेमेगु संघसंस्थां नं सहकार्य याःगु खः । संकलन जूगु हि येँय्तक हयेगु निंतिं तारा एअरं आवश्यक ग्वाहालि याःगु खः ।<eot>जलजला गाउँपालिका–४ य् च्वम्ह २८ दँ दुम्ह बिष्णु आचार्य प्रहरी ज्वःगु दु। मोबाइलय् अश्लिल भिडियो क्यना उम्ह मचायात यौन दुब्र्यहार यानाच्वंगु सूचनाया आधारय् वयात वंगु सोमबाः प्रहरीं ज्वंगु खः।
वयात ज्वना बालयौन दुरुपयोग सम्बन्धी मुद्दाय् जिल्ला अदालत पर्वतय् न्यान्हुया म्याद थप अनुमति कया आवश्यक अनुसन्धान जुयाच्वंगु जिल्ला प्रहरी कार्यालय पर्वतं धाउगु खः।<eot>अमेरिका । आर्थर गन उपनामं चर्चित नेपाली युवा दिवेश पोखरेल अमेरिकाया लोकंह्वागु रियालिटी सो अमेरिकन आइडलया उपविजेता जुइत सफल जुगु दु ।
अमेरिकन आइडलया १८औं सिजनय् वय्क उपविजेता जुइत सफल जुगु खः । विजेता धासाः २१ वर्षकी जस्ट साम जुगु दु । थौं जुगु फाइनल राउन्डय् भोटिङया आधारय् साम अमेरिकन आइडल घोषित जुगु खः ।
थुकिं न्हापा दिवेशयात उपाधिया दाबेदारया रुपय् स्वगु खः तर टप २ थ्यम्ह पर्याप्त भोट मवयेधुंका उपाधि त्याकेत धासाः वञ्चित जुगु दु ।
तर नं दिवेश अमेरिकन आइडलया फाइनलय् थ्यम्ह न्हापांम्ह नेपाःमि जुगु दु ।
येँ जन्म जुम्ह दिवेश सन् २०१४ य् अमेरिका वगु खः । कन्सासया विचिटाय् च्वनिम्ह दिवेश २ वर्षनिसें संगीतया ख्यलय् दु ।
उपाधि विजेता जस्ट सामया वास्तविक नाँ समन्था डियाज खः । न्यु्योर्क निवासी वय्क लाइबेरियन मूलया अश्वेत में हालामिँ खः ।<eot>थौंकन्हय् अधिकमास न्ह्यानाच्वन । आः न्ह्यानाच्वंगु अनला धइगु अधिकमास जुल । थुग ला धइगु लगभग स्वदँय् छकः वइ, गुगु झिंस्वंगूगु ला खः । दच्छिया झिंनिला दइ । थ्व सकसिनं स्यूगु हे खँ खत । तर लगभग स्वदँय् छकः धाःसा झिंस्वला गथे जूवइगु खः व खँ धाःसा गुलि गुलिसिया नितिं मस्यूगु वा अजूचायापुगु खँ तक्कं जुइफु ।
झीसं दच्छिया ३६५न्हु दइ धकाः धयाच्वना । थ्व झीसं धयागु धइगु सूर्यमानया लिधंसाय् खः । तर चन्द्रमानया लिधंसाय् स्वल धाःसा दच्छिया ३५४न्हु जक दइ । थ्व ल्याखं चन्द्रमान व सूर्यमानया दथुइ दच्छिया दुने ११न्हु पाइगु जुल । थुकथं पाःगुया हुनिं ३२ला १६न्हु व ४ घडिलिपा लच्छि अप्वः पिहांवइगु खः । स्वदँय् छकः थुकथं लाःवइगु अधिकमासय् छुं नं भिंगु ज्या, इहिपा, कय्तापूजा आदिलिसें कयाः थुगु हे लाय् बार्षिक श्राद्ध अथवा छुं नं कथंया ततःधंगु पूजा नं यायेमज्यूगु मान्यता दु । उलि जक मखु, न्हूगु छेँ वा बुँ न्यायेगु, न्हूगु छेँय् दुहां वनेगु, न्हूगु ज्या न्ह्याकेगु वा न्हूगु ज्याये लगानी यायेगु तक्कं मज्यू धकाः थीथी पुराणय् न्ह्यथनातःगु दु । उलि जक मखु, थुगु लाय् ला न्हूगु लँ न्यायेगु वा फीगु तक्क नं यायेमज्यू धकाः गुलिखे धार्मिक सफुतिइ धयातःगु लुइकेफइ । अथेजुयाः थुगु लाय् थुकथंया छुं नं ज्या याइमखु ।
थुगु लाय् न्हूपिं त्यपु नापं च्वनेमज्यू धइगु नं मान्यता दु । न्हूपिं त्यपु नापं च्वनाः गर्भधारण जूसा उगु इलय् गर्भय् च्वंम्ह मचाया उसाँय् अवस्था बांमलाइगु, छेँया भौमचा थःछेँय् मवं वा छेँय् हे च्वनाच्वंसा माजुयात व भाःतयात मभिं जुइगु आदि आदि खँत नं समाजय् प्रचलित दु । थुकथं अधिकमासय् थीथी ज्यात यायेमत्यःगु वर्णन थीथी पुराणय् व झीगु समाजय् न्यने, स्वयेफइ । थज्याःगु त्यःमत्यःया ल्याखं अधिकमासयात समाजय् अधिकमासयात मभिंगु ला कथं नं कायेगु याः ।
थुगु लाय् बूदिं लाःसां उकिया पाय्छि लच्छि लिपा जक बुदिं न्यायेकी, थुगु लाय् याइमखु । लय्या श्राद्ध धाःसा पनीमखु । तर दकिला धाःसा झिंनिगूगु लाय् यायेुधुंकाः नं झिंस्वंगूगु लाय् हाकनं छकः याइ । नखःचखःया खँ ल्हायेबलय् अधिकमास धुंकाःया हरेक नखःचखःत १०न्हुनिसें २०न्हु ल्यूने लाःवनी । थुगु लाय् बिशेष यानाः नारायण द्यःयात पुज्यायेगु चलन दु ।
लगभग स्वदँय् छकः थुगु ला वइगु खः । झिंनिला दइगु थासय् दच्छिया झिंस्वला जुयाः लच्छि अप्वः वइगु कथं हे थुगु लायात अधिकमास धायेगु याःगु खः । व हे कथं थुगु लायात पुरुषोत्तम मास धकाः नं धायेगु याः । थुकियात पुरुषोत्तम मास छाय् धाल धैगु खँय् नं छगू न्ह्यइपुस्सेच्वंगु किम्वदन्ति समाजय् प्रचलित दु । ‘धयावःकथं दच्छिया दुने हरेक लाया थःथःगु स्वामी दु । तर स्वदँय् छकः वइगु झिंस्वंगूगु लाया धाःसा सुं नं स्वामी मदु । थुकथं थः स्वामी मदयाः निराश जुयाच्वंम्ह अधिकमास अथवा झिंस्वंगूगु ला नारायणद्यःयाथाय् वन । अले थः स्वामी मदुगु व थःत नं मेमेगु लातय्त थें स्वामी क्वःछिनाबीत इनाप यात । थुगु खँय् नारायणद्यवं थःगु थीथी रुपमध्ये छगू पुरुषोत्तम हे अधिकमासया स्वामी जुयाबीगु खँ धाल । थुकथं अधिकमासया स्वामी पुरुषोत्तम जुल । व पुरुषोत्तम स्वामी जूगु ला जुयाः थुकियात पुरुषोत्तम मास धायेगु यात ।’ थ्व हे कथं अधिकमास वा पुरुषोत्तम मासया स्वामी नारायणद्यः जूगुलिं हे थुगु लाय् बिशेष यानाः नारायणद्यः पुज्यायेगु चलन दुगु खः ।
नेवाःतय् धाःसा थुगु लाय् बिशेष यानाः मच्छेगामय् मच्छेनारायणद्यः दर्शन याः वनेगु चलन दु । खास यानाः थुम्ह द्यःया नां मत्स्य नारायण खः । व हे मत्स्य खँग्वः अपभ्रम्स जुजुं मच्छेनारानद्यः धायेगु जुयावन । सत्ययूगय् नारायणद्यवं लोकया उद्धार यायेत न्याया अवतार कयाबिज्याःगु धइगु बाखं दु । व हे न्याया अवतारयात मत्स्यनारायण धाइगु खः । नारायणद्यवं मत्स्य अवतार कयाबिज्याःगु थाय् मच्छेगां हे खः धइगु बिश्वास समाजय् दु् । व हे कथं अन नारायणया मत्स्यनारायण अवतारया देगः नं स्थापना यानातःगु दु । मलमासय् सकसिया व हे थासय् वनाः मत्स्यनारायण दर्शन याःवनेगु याइ । मत्स्यनारायण द्यःया आराधना याइगु ला जुयाः थुगु लाय् न्या नयेमज्यू धइगु नं मान्यता दु ।
अथर्ववेदयु थुगु लायात इश्वरया आवास गृह नं धयातःगु दु । अथे हे शिवपुराणय् अधिकमास धइगु साक्षात शिवया हे स्वरुप नं धयातःगु दु । अधिकमासयात बिशेष यानाः पुजा आराधना यायेगु, दानपुण्य यायेगु ला कथं ब्याख्या यानातःगु दु । मेगु सच्छिदँय् यानागु दानपुण्यया धर्म अधिकमासय् छन्हु याःगु दानपुण्यं हे प्राप्त जुइगु धयातःगु दु । अय्जूगुलिं थुगु लाय् आपाःसिया दानपुण्य हे यायेगु याइ । म्वःल्हुयाः नारायणद्यः दर्शन यायेगु, मेपिन्त दानपुण्य यायेगु आदि थुगु लाय् याःसा तःधंगु धर्म लाइगु धार्मिक विश्वास दु ।
थुगु सकतां खँत स्वयेबलय् अधिकमासयात छुं नं कथं मभिंगु ला कथं कायेमाःगु आवश्यकता मदु । झीसं न्हियान्हिथं गुलि बांलाःगु वा गुलि बांमलाःगु ज्या याइ, उकिया ल्याःचाः झीके हे दयाच्वनीमखु । जीवनया छुं ई झीसं मेपिनिगु नितिं नं बिचाः यायेत, मेपिन्त ग्वाहालि यायेत आदिया नितिं नं फ्यायेमाः । अधिकमासं झीत व हे शिक्षा बियाच्वंगु खनेदु । थीथी कथंया त्यःमत्यःया नियमं स्वदँय् छकः जूसां झीसं सात्विक जीवन हनेत प्रेरित याःगु खः । खालि नखःचखः यानाः न्ह्यइपुकेगु, थीथी उत्सव न्यायेकाः थःपिनि जक लसता हनेगु स्वयां बरु स्वदँय् छकः जूसां थःगु आवश्यकता, थःगु मनंतुना ल्वःमंकाः मेपिन्त नं ग्वाहालि यायेगु, मेपिनिगु आवश्यकताया वस्तु दान यानाः ग्वाहालि यायेगु यायेमाः ।
गन तक्क मभिं धायेगुया खँ खः, झीगु धार्मिक समाजय् झीसं द्यः पुज्याना च्वना, द्यःया नामय् हे त्यःमत्यः, ज्यूमज्यूया खँ ल्हानाच्वना सा स्वयम् नारायणद्यः स्वामी जुयाच्वंगु, शिवया स्वरुप हे नालातःगु अधिकमास गुकथं मभिं जुइ । अय्जूगुलिं थुगु लाय् छुं नं मभिं जुइगु, व थुगु लायात बांमलाःगु ला कथं बिचाः यानाच्वनेमाःगु खनेमदु ।
खँ वैज्ञानिक व सामाजिक शिक्षा दुगु हे खः । झीगु धार्मिक समाजय् थुज्वःगु खँयात धर्मय् चिनाः झीत धार्मिक रुपं स्यनातःगु जक खः । थज्याःगु चलनयात बांलाक दुवाला स्वत धाःसा उकी लुयावइगु धइगु ला सामाजिक शिक्षा हे खः ।<eot>नेपालय् दयावयाच्वंगु थीथी सांस्कृतिक पर्वतमध्ये ल्होछार वा लोसार दकले पुलांगु पर्व खः धकाः धायेगु याः । नेपालय् तामाङ, ह्याल्मोपिन्सं न्यायेकीगु ल्होछार (लोसार) व मुस्ताङ, डोल्पा, मुगुइ न्यायेकीगु रुङ पर्व चीनय् चिनियाँपिनसं न्यायेकीगु बसन्त उत्सव व परम्परागत ‘सिननियन’ न्हूदँ पर्व छन्हुं हे न्यायेकाः वयाच्वंगु दु ।
चीनय् थुगु न्हूदँ न्यायेकेगु परम्परा थौंसिबें ४७०० दँ न्ह्यः सिया साम्राज्यकालय् हे प्रचलनय् वयेधुंकूगु पुरातात्विक अभिलेखय् लुयावइसा चीनया तत्वीय खगोल व ज्योतिषशास्त्रया इतिहास अझ वसिबें न्ह्यःया अर्थात् ६,००० दँ पुलांगु कथं कयातःगु दु । तिब्बती खगोल व ज्योतिषशास्त्रया खँ ल्हायेबलय् तिब्बतय् ज्युङची अर्थात् तत्वीय खगोलशास्त्र व ज्योतिषशास्त्र तिब्बती न्हापांम्ह जुज ङ्याखारी छेन्पोया काल इसापूर्व निगूगु शताब्दीइ हे छ्यलाबुलाय् वयेधुंकूगु खनेदु । अथेसां नं तिब्बतय् खासयानाः न्हय्गूगु शताब्दीइ तिब्बती जुजु स्रङचङ गम्पोया लानि चिनियाँ राजकुमारीं थःलिसेलिसें हे थुुगु ज्योतिष व खगोलशास्त्र दुतहःगु खँ नं इतिहासय् न्ह्यथनातःगु लुयावइ ।
उकिं थुगु परम्परायात इपिं चीनपाखें वःगु जूगुलिं नाग्ची (हाकू ज्योतिष) धाइ । थथेहे भारतीय गणीतीय ज्योतिष व खगोलशास्त सन् १०२७ तद्नुसार अग्नी खराचा दँय् संस्कृत भाषाय् जूगु कालचक्र तन्त्रपाखें स्वंगू अध्यायत १. बाह्य, २. आन्तरिक व ३. वैकल्पिक कालचक्र तन्त्र (तिब्बतीयन एस्ट्रोनोमि एन्ड एस्ट्रोलोजी ः १२ः१९९५) तिब्बतीं अनुवाद जुइधुंकाः थुगु ज्योतिष परम्परायात कार्ची (तुयू ज्योतिष) धकाः तिब्बतय् छ्यलाबुला यायेगु व अभ्यास यायेगु प्रचलन न्ह्याःगु खः ।
थुगु हे इलंनिसें तिब्बती चन्द्र पात्रोया दिं संसारया मेगु पात्रो परम्पराय् सिबें बिस्कं व ब्यागलं जूवंगु इतिहास लुयावइ । नेपाःया हे खँ ल्हायेबलय् येँया स्वयम्भू स्तूपाया सन्मुख च्वंगु मल्लकालय् पलिस्था जूगु बज्रधातु मण्डला (तःग्वःगु बज्र) क्वय् च्वयातःगु चिनियाँ तत्वीय खगोलशास्त्र व ज्योतिषशास्त्रया संकेतं नेपालय् यक्व न्ह्यःनिसें हे थुगु परम्परा प्रचलनय् वयेधुंकूगु खँ पुष्टि जू । स्वयम्भू स्तूपाय् तत्वीय आधारय् गणना याइगु काल अर्थात् ई, दिं, ला(महिना) व दँ थुइकीगु तत्वीय खगोल व ज्योतिषशास्त्रया १२ म्ह जीवजन्तत १. छुँ, २. द्वह, ३. धुँ, ४. खराचा, ५. ड्राइगन, ६. ताहा, ७. सल, ८. फइ, ९. माकः, १०. चखुं (चरा), ११. खिचा व १२. फा (बँदेल)या चित्र तत्वत कियातःगु दु ।
थुगु तत्वीय खगोलशास्त्रया संवत् संकेत तःग्वःगु बज्र (बज्रधातु मण्डला)सिबें नं न्हापा हे पलिस्था यानातःगु खँ बज्रधातु मण्डलाया परिधिइ कियातःगु अभिलेखं हे पुष्टि याइ । छाय्धाःसा बज्र उगु थासय् लिपा जक निर्माण याःगु खः । स्वयम्भूया पूर्वाभिमुख च्वंगु थ्व तत्वीय संवत संकेतया दँ चक्रया १२ औं तत्व बँदेल (फा)या चित्रं नेपालय् तामाङ नापंया आदिवासीपिन्सं सदियौंनिसें धयावयाच्वंगु व हनाः वयाच्वंगु फाबासिम्बु व फाबा सीङगुन अर्थात् फाग ल्होमा (बादेल दँय्) उत्पन्न जूगु धैगु मौखिक कथनयात थ्व तत्वीय संवत संकेतं प्रमाणित याइ । थुकिं स्वयम्भू स्तूपाया पलिस्थाया काल वा इतिहास नेपालय् लिपिया छ्यलाबुला जुइगु न्ह्यःहे जूगु खः धैगु मेगु ऐतिहासिक तथ्ययात तकं संकेत याः ।
अथेहे, बौद्ध स्तूपाया नामाकरण ज्यारोङ खास्योरं नं थ्व स्तूपा तत्वीय संवतया दँ चक्र कथं ज्या (चरा) दँय् दूगु धैगु संकेत याःगु दु । थ्व निगू पुरातात्विक महत्वया बौद्ध धर्मया स्मारकतय्गु नामं नं नेपालय् प्राचीनकालनिसें हे तत्वीय दँ चक्र परम्परा अर्थात् ल्होछार (लोसार)य् आधारित तत्वीय संवतया छ्यलाबुला जूगु तथ्यं प्रमाणित याः ।
थुगु प्रमाणिक तत्वीय खगोल व ज्योतिषशास्त्रया नेपालय् अभ्यास व छ्यलाबुला जूगु तथ्यतय्गु आधारय् तुलनात्मक अध्ययन यायेगु खःसा नेपालय् तामाङ, योल्मो नापंया समुदाय थौं नं चिनियाँपिन्सं न्यायेकीगु दिं हे ल्होसार न्यायेकीगु व थुकिया छ्यलाबुला विधि व परम्पराया अभ्यास आदि इत्यादीयात स्वयेबलय् समानता हे जूगुलिं नं नेपालय् थ्व तत्वीय खगोल व ज्योतिषशास्त्र परम्पराय् आधारित काल गणना पद्दतिया दँ (ल्हो, लो) हिलीगु उत्सव थौंसिबें ५,००० दँ न्ह्यःनिसें हे प्रचलनय् वयेधुंकूगु व वयाच्वंगु खँ अःपुक हे अनुमान यायेफइ ।<eot>एसिया विश्वया दक्ले तधंगु व दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु महाद्वीप ख। पृथ्वीया ८.६ प्रतिशत क्षेत्रफल थ्व महाद्वीपय् ला (वा भूमिया २९.४% क्षेत्र)। थ्व थासे थ्यं-मथ्यं ४० लख मनुत अर्थात पृथ्वीया ६०% मनु जनसंख्या नं दु।
पृथ्वीया मानचित्रय् एसिया
एसियाया निगु-फुति समानान्त‍र प्रोजेक्सन
थ्व महाद्वीपय् मूथाय् पूर्वी गोलार्ध व उत्तरी गोलार्धय् ला। पारम्परिक कथं एसियायात अफ्रिका-युरेसियाया थाय् गुकिया पश्चिमी भाग युरोपनं ओगटेयाना च्वंगु दु - सुएज नहरया पूर्वय् लागु, युराल पर्वतया पूर्वय् दुगु, काउकासस पर्वत, क्यास्पियन सागर व हाकु सागरया दक्षिणय् दुगु क्षेत्र ख। थुकिया पूर्वय् प्रशान्त महासागर ला। दक्षिणय् भारतीय महासागर ला, व उत्तरय् आर्क्टिक महासागर ला।
थ्व महाद्वीपय् क्षेत्र व विविधता स्वेबिले एसिया – क्लासिकल एन्टिक्विटी निसेंया छगु तोपोनिम – छगु निश्चित क्षेत्र स्वया नं सांस्कृतिक विचाः ख। थ्व थासय् छगु स्वया अप्व भौगोलिक अवस्था व यक्व भौगोलिक क्षेत्रत दु।[१][२] (स्वयादिसँ एसियाया उपक्षेत्र, एसियामि मनुत)।<eot>येँया मौलिक नखः यँेयाः खः । येँयाः नाप स्वाःगु थीथी कथंया संस्कृति सुरु जूगु विषययात न्यंकं बाखंत दु । न्यंकं बाखं कथं स्वर्गय् इन्द्रया मांयात अपसं च्वनेगु नितिं पालिजाः स्वां माःगु अले येँया मरु सतः लागाय् वया पालिजाः स्वां इन्द्रं खुया काःगु जुया ज्वना चिनातःगु खः धाइ । थ्व हे बाखंया आधारय् इन्द्रजात्रा सुरु जूगु कथं नालातःगु दु । अथे हे इन्द्र जात्राया झ्वलय् तत्कालिन अवस्थाय् येँया जुजु जयप्रकाश मल्लयात षडयन्त्र याना अपदस्त याःगु अवस्थाय् वय्कःया प्यदँ दुम्ह काय्यात गद्दिइ तयाः कुमारी जात्रा सुरु याःगु कथं नालातःगु दु । लिपा पृथ्वी नारायण शाह नं नेपाः एकिकरणया नमाय् येँयाःया क्वनेयाः खुन्हु दिनय् हे षडयन्त्रमुलक कथं आक्रमण याना त्याकाः थः राजगद्दिइ च्वने धुंकाः हाकनं कुमारी जात्रा न्यायेके बिउगु धकाः धाइ । थुगु कथं ऐतिहासिक घटनानाप नं स्वानाच्वंगु येँयाः थौंया इलय् छगू तःधंगु उत्सवया रुपय् न्ह्यानाच्वंगु दु ।
येँय् दसं वइगु येँयाः मू आकर्षण धइगु कुमारी, भैरव व गणेशया रथ जात्रा खःसां नं मेमेगु कथंया यक्व हे गतिविधि नं जुयाच्वंगु दु । इलय् ब्वलय् थीथी कथंया सांस्कृतिक गतिविधि थप यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दुसा अथे हे गुलिं गुलिं सांस्कृतिक व धार्मिक ज्याझ्वः दिना तकं वने धुंकूगु अवस्था दु । येँयाःया इलय् मूल रुपं केन्द्रविन्दु जुइगु लागा धइगु हनुमानध्वाखानिसें बसन्तपू तक खः । येँयाः सुरुंनिसें अन्तिम दिं तकं बसन्तपूनिसें हनुमानध्वाखा लागा तक केन्द्रविन्दु जुइ । अले क्वनेयाः कुन्हु न्हूघः लागा खःसा थःनेयाः कुन्हु वंघः लागा अले नानिचायाः कुन्हु धाःसा किलाघः लागा खः ।
दीप्याखं
येँयाः सुरु जुइगु संकेत धइगु दीप्याखं खः । किलाघःया ज्यापुतय्सं क्यना वयाच्वंगु थुगु प्याखंयात देवी प्याखं नं धायगु याना वयाच्वंगु दु । ञलाथ्व सप्तमीया चान्हय् अर्थात अष्टमीया सुथय् दक्ले न्हापां किलाघःया ज्यापुतय्सं किलाघः कुमारीयात न्ह्यःने तया किलाघः लागाय् दीप्याखं क्यनेमाःगु चलन दु । खिं बाजंया तालय् भैरव, कुमारी, चन्दी, दैत्य, कवं, बेत्ता, ख्याःया दुगु थुगु प्याखनय् मूल रुपं कुमारीं दैत्ययात बध यायेत स्वइगु इलय् दबुलिं दैत्य विस्युं वनीगु खः । अथे हे कवं व ख्याकं धाःसा स्वकुमिपिन्त न्ह्याइपुकेगु ज्या याइ । अथे हे येँया हनुमानध्वाखा लागाय् यःसिं थनीगु ई अर्थात ञंलाथ्व द्वादशी खुन्हु नं दीप्याखं अन हुइकेमाःगु चलन दु ।
उगु हे कथं क्वःने याः अर्थात ञंलागा चर्तुदशी खुन्हु कुमारी, भैरव व गणेशया रथ सालाः हइगु इलय् क्वने लागाया न्हूघः लागाया दबुलिइ प्याखं क्यनेमाःगु चलन दु । येँयाःया झ्वलय् थनेयाः खुन्हु अर्थात ञंलागा पुन्हि खुन्हु थाय्मरुया दबुलिइ व वंघः आजुद्यया न्ह्यःने दीप्याखं क्यनेमाःगु चलन दु । अथे हे नानिचायाः खुन्हु किलाघः लागाय् दीप्याखं क्यनेमाःगु चलन दु । क्वनेयाः, थनेयाः व नानिचायाःया झ्वलय् गुगु थाय्यात केन्द्रविन्दु नालातःगु खः उगु थासय् कुमारी, भैरव व गणेशया रथ थ्यनीगु इलय् उगु कथंया प्याखं क्यना च्वनेमाःगु चलन दु ।
यःसिं
येँयाःया छगू महत्वपूर्णगु पक्ष धइगु यःसिं खः । ञंलाथ्व दुतिया खुन्हु साइट स्वया येँया साय्मित हनुमानध्वाखाया नासः द्यः दुगु चुकय् वनेमाःगु चलन दु । अन यःसिं काःवनीपिन्त बेतलिं चिका सिन्हः तिका बिधाई यायेगु याइ । गुरुजुया पल्टन सहित नालाया यःसिं गुँइ वनेगु याइ । यःसिं गुँइ वना कन्हय् खुन्हु निपाः ल्हाःतं ज्वने मफुगु अले तप्यंगु थ्यंमथ्यं स्वीनिकू हाकःगु सिमा ल्येगुयाइ । उगु सिमायात पूजा याना दुगु छम्ह बलि बिइगु तकं याइ । अले लुँपा वहःपापाखें उगु सिमा पालेगु भाय् याइ । अनं लिपा जक पां पालेगु याइ । अनं लिपा उगु यःसिंम्ह हस्ते हाइस्ते याना सलाः हइ । अथे यःसिं सालाः हया ख्वप, थिमि जुया येँयाः भोटाहिति लागय् यंकेमाःगु चलन दु ।
स्वच्छन्द भैरव ब्वज्या
यःसिं हनुमानध्वाखाय् थनेगु ज्या जूगु हे दिं अर्थात ञंलाथ्व द्वादशीया दिनय् हनुमानध्वाखाया गद्दि बैठक न्ह्यःने स्वच्छन्द भैरवया मूर्ति पूजा आजा याना प्रदर्शन याइगु चलन दु । उखुन्हुनिसें लगातार रुपं येँयाःया अन्तिम दिं तक नं स्वच्छन्द भैरवया मूर्ति प्रदर्शन यानातइ ।
स्वेत भैरव
यःसिं थंगु दिनय् हे हनुमानध्वाखया स्वेत भैरवया आकर्षक मूर्ति नं ब्वज्या सुरु जुइ । थीथी कथंया तिसां तिइकाः अथे मूर्ति ब्वज्या याइगु खः । यःसिं थनीगु कुन्हु हे बहनी स्वेत भैरवयात विशेष कथंया पूजा आजा याना बहनी हाथु हायेकीगु चलन दु । हाःगु थ्वँ अर्थात थ्वँ हायेकीगु जुया हे उकियात हाथु हायेकेगु धाइगु खः । उखुन्हु स्वेत भैरवया पुजारीतय्सं समेबजि तकं बिइगु चलन दु । अबले ल्यासे ल्यायेम्हतय्सं लाछकू वयेक समेबजि धकाः समेबजि कायेगु तकं याइ । अले गुलिं गुलिसिनं हाथु त्वनेगु तकं याइ । च्यान्हु तक लागातार रुपं अथे प्रदर्शन याइगु खः ।
इन्द्र ब्वज्या
यःसिं थंगु दिनय् हे मरु सतः न्ह्यःने इन्द्रया मूर्ति ब्वज्या नं याइ । इन्द्र ब्वज्यायात इन्द्राद्यः ब्वयेगु धकाः नं धाइ । बाखं कथं पालिजाः स्वां खुयाः काःम्ह धकाः इन्द्रयात चिना सकलसिनं खने दयेक खः हे ग्वयाः अथे प्रदर्शन याना तइगु खः । अथे हे वंघः नापं थीथी थासय् तकं उखुन्हुनिसें हे इन्द्रयात ब्वज्या यायेगु सुरु याइ ।
आजुद्यः ब्वज्या
यःसिं थने धुंकाः उखुन्हु हे येँया थीथी थासय् थीथी आकृतिया आजु द्यःयात नं ब्वज्या सुरु याइ । अले न्हिया न्हिथं पूजा यायेगु तकं याइ । गनं गनं सिँयागु अले गनं गनं धाःसा चायागु आजु द्यः ब्वइगु नाप नापं हाथु हायेकेगु तकं याइ ।
पुलुकिसि प्याखं
येँयाःया छगू आकर्षक जुयाच्वंगु प्याखं धइगु पुलुकिसि प्याखं खः । किलाघःया स्थानीयवासीतय्सं प्याखं ल्हुइका वयाच्वंगु पुलुकिसि नं यःसिं थंगु दिनंनिसें हे न्हिया न्हिथं पिकाइगु खः । इन्द्रं तुयुम्ह किसि गयाः येँय् पालिजाः स्वां खूवःगु खः धकाः बाखंया आधारय् हे अथे तुयुम्ह किसियात चाःहिइकेगु याना वयाच्वंगु खः । पंयागु चिचीबाला जुइक दयेकातःगु पंबालायात पुलु धाइगु खःसा व हे पुलुं दयेकातःगु किसि जुया हे पुलु किसि धाःगु खः धाइ । अले पुलु किसिया दुने मनूत च्वना धाः बाजंया तालय् मूस्याः च्याका न्ह्याइपुक प्याखं ल्हुइका हया बहनी जुइवं हनुमानध्वाखा लागा नापं बसन्तपू लागाय् तकं यंकेमाःगु चलन दु । पुलुकिसि येँयाःया झ्वलय् कुमारी, गणेश व भैरवया रथ जात्रा न्ह्यः न्ह्यः यंकेमाःगु चलन दु । पुलुकिसि प्याखं नं येँयाः क्वचाइगु दिन तक हे न्हिया न्हिथं हे पिकया हनुमानध्वाखय् यंकेमाःगु चलन दु ।
सवःभकु प्याखं
यःसिं थंगु दिनंनिसें हे हल्चोया पुतवार समुदायपाखें येँयाःया झ्वलय् सवःभकु प्याखं पिकायेगु याइ । थुगु प्याखंयात भैरवया प्याखं नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । बाजंया ताल हे घिन्दलि सिन्ताङ धकाः थाइगु जुया पुलां पुलांपिंम मनूतय्सं थुगु प्याखंयात घिनदलि सिन्ताङ प्याखं नं धायगु याना वयाच्वंगु दु । थुगु प्याखनय् मूल रुपं सवः, भकु व भैरव याना स्वम्ह प्याखंम्वःत दइ । थ्व ख्वाःपाः प्याखं खः । थुगु प्याखं नं येँयाःया अन्तिम दिं तक नं न्हिया न्हिथं पिकायेमाःगु नापं हनुमानध्वाखा लागाय् यंकेमाःगु चलन दु । अले येँयाःया झ्वलय् क्वनेयाः, थनेयाः नापं नानिचायाः कुन्हु रथ जात्रा न्ह्यः न्ह्यः क्यना वनीगु चलन दु ।
लाखे प्याखं
येँया न्हूघः लागाया लाखे छेँय् नं पिकाइम्ह लाखे धइगु मजिपाः लाखे खः । मजिपाःया लाखे जूगुलिं थुम्ह लाखेयात मजिपाः लाखे नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । यःसिं थनीगु दिनय् लाखे छेँय् पूजा याना उखुन्हुनिसें हे लाखे प्याखं नं पिथनेगु याइ । तसकं ग्यानपुसे च्वंगु नापं आकर्षक जूगु लाखेया ख्वाःपाः पुया हुइकीगु उगु प्याखनय् छम्ह झ्यालिंचा नं दइ । लाखे व झ्यालिंचाया दथुइ म्हता म्हिताः प्याखं क्यनेगु याइ । मजिपाः लाखे नं येँयाःया झ्वलय् जक पिकाइगु खः । अले क्वनेयाः, थःनेयाः नापं नानिचा याःया इलय् कुमारी, भैरव, गणेशया रथ न्ह्यः न्ह्यः लाखे प्याखं ल्हुइका यंकीगु चलन दु ।
महांकाल प्याखं
येँयाःया झ्वलय् हे यःसिं थंगु दिनंनिसें ख्वपपाखें हनुमानध्वाखाय् महांकाल प्याखं क्यंवयेमाःगु चलन दु । थीथी द्यःया ख्वाःपाः पुया हुइगु थुगु प्याखं द्यः प्याखं खः । सांस्कृतिक बाजंयात तालय् महालक्ष्मी, महाकाली व कुमारीया प्याखं क्यनेगु याइ । थुगु प्याखं नं येँयाः क्वमचातले हे बहनी बहनी हनुमानध्वाखा लागाय् क्यनेमाःगु चलन दु ।
दश अवतार
यःसिं थंगु दिनय्े हे बसन्तपुरया कुमारी छेँ लिक्क च्वंगु देगलय् दस अवतार क्यनेगु याइ । विष्णुया थीथी कथंया झिगू अवतारयात न्हिया न्हिथं क्यनीगुयात हे दश अवतार क्यनेगु धाइ । मत्स्य अवतार, बराहा अवतार, वामन अवतार लागायत विष्णुया झिगू अवतार धकाः मनू हे द्यः जुया क्यनेगु चलन दु ।
ग्वरः च्याकीगु
यंलागाः द्वादशीया दिनंनिसें न्हिया न्हिथं हनुमानध्वाखा लागाय् मत च्याकीगु चलन दु । ग्वरः मत च्याकीगु जुया उगु मतयात ग्वरः मत धइगु खः । जात्राया इलय् छगू कथं जः बिइत नापं बांलाकेगु नितिं अथे ग्वरः मत च्याकेगु याना वयाच्वंगु खः धाइ । सिँयागु देगः थें दयेका प्वाः प्वाचाय् पाल्चाय् इताः तया च्याकीगु मतयात हे ग्वरः मत धइगु खः । थुगु कथंया मत नं येँयाः ज्वःछि हे च्याकीगु खः ।
बाखादे आजु
येँया वंघः लागां पूर्वपाखेयाम्ह आजु द्यः धाइगु बाखादे आजु खः । विशेष याना साय्मितय्सं थःपिनिगु पूर्खा कथं नालातःम्ह बाखादे आजुयात ञंलागा द्वादशीया दिनय् बहनी वंघः आजुद्यःया न्ह्यःने पूर्वपाखे स्वका थापन याइगु खः । विधिपूर्वक पूजा याना तुयुगु कापतं त्वःपुया आजुद्यःया ख्वाःपाः पित यंकीगु अले खतय् तया ब्वज्या याइगु खः । अबले हाथु हायेकेगु नाप नापं समेबजि तकं बिइगु याइ ।
कुमारी तलेजुइ प्रवेश
यंलाथ्व द्वादशीया दिनय् हे कुमारीयात कुमारी छेँय् नं तलेजुइ यंकेमाःगु चलन दु । तलेजुइ यंकाः विशेष कथं पूजा आज याइगु चलन दु । येँयाःया झ्वलय् कुमारयात जात्राय् आमन्त्रण यायेगु कथं अथे पूजा याना वयाच्वंगु खः धाइ ।
वंघः आजु
यंलाथ्व द्वादशीया चान्हय् वंघलय् वंघः आजु ब्वज्या यायेमाःगु चलन दु । आकश भैरव नं धायेगु याना वयाच्वंगु वंघः आजु धाइगु अनया ज्यापुतय्गु पुर्खा धकाः धाइ । वंघः आजुया द्यःछेँय् नं मूर्ति लिकया खतय् द्यःने तया पूर्वपाखे स्वका थापना यायेगु याइ । अथे वंघः आजु खतय् द्यःने थापना याये धुंकाः हाथु हायेकेगु नं याइ । वंघः आजु व बाखादे आजुया मिखा चूलाके मजिउ धाइगु मान्यता दु ।
उपाकु वनीगु
यंलाथ्व द्वादशी कुन्हु हे दच्छिया दुने मदुपिं मनूतय् छेँजःपिं उपाकु वनीगु चलन दु । येँया थीथी चैत्य नापं पीगं द्यःयाथाय् पजुया याना वनेगुयात हे उपाकु वनेगु धाइगु खः । मरु ख्यः क्यब, चसांद्वँ, कंगः, न्यत, थँहिति, कमलादी, भोताहिति, महाबौद्ध, धरहरा, गणबहाल, न्हूघः, भिंन्द्यः लगायतया थासय् चाःहिला हाकनं मरुख्यः क्यबय् हे क्वचायेकीगु चलन दु ।
बलं भ्वय्
कुमारी जात्राया झ्वलय् कुमारी, भैरव व गणेद्यःया रथ सालीपिं नापं रथ नाप स्वापू दुपिं गुथि नापं गुथियारपिन्त जक कुमारी छेँय् नकीगु भ्वय् हे बलं भ्वय् खः । बल पिकायेगु अर्थात बलया नितिं नकीगु कथंया भ्वय् जुया हे सायद् बलं भ्वय् धाःगु खइ । उगु भ्वय् कुमारी जात्रा अर्थात क्वनेयाःया छन्हु न्ह्यः बहनी नकीगु भ्वय् खः ।
क्वने याः
येँयाःया झ्वलय् ञंलाथ्व चर्तुदशी खुन्हु क्वनेयाः खः । राष्ट्र प्रमुखया उपस्थितिइ बसन्तपू लागांनिसें हे क्वनेयाः सुरु जुइगु खः । गणेश, भैरव व कुमरीया रथ साला क्वनेपाखे यंकीगु जात्रायात हे क्वनेयाः धाइगु खः । रथ जात्रायात न्हूघः, ब्रम्हत्वाः, हिउमत जुया चाःहिइका हाकनं बसन्तपुलिइ हे थ्यंकीगु चलन दु । अबले गुरुजुया पल्टन थाना यंकीगु खःसा वसिबें न्ह्यःन्ह्यः सवः भकु प्याखं ल्हुइका, पुलुकिसि प्याखं ल्हुइका नाप नापं लाखे प्याखं ल्हुइका यंकीगु खः । द्वलंद्वःम्ह मनूतय्गु उपस्थिति दइगु थुगु इलय् थीथी कथंया सांस्कृतिक बाजं तकं थाना यंकीगु चलन दु । उकुन्हु ह्यूमत लागाय् कलात्मक ह्यूमत छेँय् मत हिइका तइगु खः । अथे मत हे हिइका तइगु जुया हे उगु लागायात हिउमत धाःगु खः ।
दागिं
येँयाःया झ्वलय् जब क्वःनेयाः क्वचायेका बसन्तपुलिइ रथ जात्रा थ्यनी अबले मरु सतः लागां पिकाइगु छगू महत्वपूर्णगु संस्कृति खः दागिं पिकाइगु । दागिं धइगु इन्दया मां खः । बाखं कथं इन्द्र पालिजाः स्वां काःवःम्ह स्वर्गय् मवयाः इन्द्रया मां हे वया इन्द्रयात माःवःगु खः धाइ । तुगुगु ख्वाःपाः पुयातःम्ह दांगि नाप नापं अबले दच्छिया दुने मदुपिं मनूतय् छेँजःपिं तकं गुता बीबः ह्वला नाप नापं वनीगु चलन दु । अथे दागिं दक्ले न्हापां थःने लागाय् चाःहिलीगु चलन दु । अनं लिपा हाकनं क्वने लागा चाःहिला मरु सतः लागाय् हे वया क्वचायेकी ।
बौमत
बौमत भइगु विशेष प्रकारया मत खः । इन्द्रया अबु मत च्याका थः अबुयात माःवःगु जुया हे उगु मतयात बौमत धाःगु धाइ । मरु सतलं पिकइगु उगु मत धइगु पं बालय् पाल्चा च्याका वनीग मत खः । तसकं ताःहाकः जुइक पंया बालाय् तया मत च्याका वनीगु हे बौमत खः । इन्द्रयात मांमं जक मखु बाम्हं नं माःगु अले अबले मत च्याका माःवंगु जुया हे बौमत धाःगु धाइ । जब दागिं थःने लागा चाःहिलाः क्वने लागाय् वनी अले बौमत धाःसा थने लागाय् वनी । साय्मितय्सं पिकाइगु थुगु बौमत व दागि नापलाके मजिउ धइगु मान्यता दु । बौमत थःने लागाय् चाःहिलाः क्वने लागा नं चाःहिली । अले मरु सतः लागाय् हे वया बौमत नं क्वचायेकीगु चलन दु ।
थःने याः
येँयाःया झ्वलय् थःनेयाःया कन्हय् खुन्हु क्वःने याः खः । ञंलाथ्व पुन्ह खुन्हु थःने याः खः । क्वनेयाः कुन्हु थें हे थःने याः कुन्हु नं सवभकु, लाखे, पुलुकिसि प्याखंया ल्यूल्यू गणेश, भैरव व कुमारीया रथ साला यंकीगु खः । सांस्कृतिक बाजं थाना न्ह्याइपुक जात्रा याइगु झ्वलय् थनेयाःया झ्वलय् जब रथ जात्रा वंघलय् थ्यनी अबले वंघः आजु द्यःयाथाय् हाथु हायेकीगु चलन दु । येँयाःया झ्वलय् थनेयाः नं बसन्तपुलिं सुरु याना थाय् थासय् चाःहिइका बसन्तपुलिइ हे थ्यंकाः क्वचायेकीगु खः ।
सादान
नानिचायाःया निन्हु न्ह्यः तृतिया खुन्हु बसन्तपूया कुमारी छेँया पिने दबुलिइ सादान याइगु चलन दु । गद्दि बैठकया न्ह्यःने गणेश, भैरव व कुमारीया यन्त्र दुगु दबुलिइ हे आचाजुतपाखें पुजा याइ । अनं लिपा पूर्वया कुनय् च्वना सरकारपाखें वइम्ह ब्रम्हुपाखें सादानया पुजा याइगु खः । साया न्हय्पनय् सःखी खिपः चिना कुमारीया छेँया झ्यालं यंकाः कुमारीयात ज्वंका याइगु पुजा हे सादान खः ।
चक्र पुजा
सादान याइगु दिनय् हे बहनी चक्र पुजा याइगु चलन दु । कानफतात वया तेपय् जल गुम्ब तयाः कुमारी छेँया कुनय् पुजा याना बलि बिइगु ज्या याइ । उखुन्हु हे कुमारीया छेँय् बसुन्धरा पुजा नं याइ । बज्राचार्यतपाखें पञ्चबुद्ध पुजा याइगु खः ।
नानिचायाः
येँयाःया झ्वलय् ञंलागा तृतिया कुन्हु नानिचा याः । थुगुन्हु नं बसन्तपुलिंनिसें हे सांस्कृतिक बाजं थाना न्ह्याइपुक रथ जात्रा याइगु खः । लाखे, सवःभकु, पुलुकिसि प्याखं ल्यूल्यू सालाः यंकीगु नानिचा याः खः । विशेष याना किलाघः लागवायत केन्द्रविन्दुया रुपय् नालातःगु दु । उखुन्हु किलाघः लागाय् चाःहिइका बसन्तपुलिइ हे हया क्वचायेकीगु चलन दु । नानिचा याः हे येँयाःया दक्ले लिपांगु दिं खः । नानिचा याः क्वचाःगु दिनय् हे येँयाः क्वचाइगु खः । लिपांगु इलय् वया नेपाल संवत ११३४ सं निसें नानिचा याः कुन्हु मिसापिन्सं कुमारी, भैरव व गणेद्यःया रथ सालेगु यानाहःगु दु ।<eot>एजेन्सी- तालिबानतय्सं निन्हुया दुने निगू प्रान्तीय राजधानीइ कब्जा याःगु दु । आफगानिस्तानया दक्षिण पश्चिमय् लाःगु निम्रोज प्रान्तया जारन्जयात शुक्रवाः कब्जा काःगु २४ घौ लिपा हे उत्तरी क्षेत्रय् च्वंगु जोजन राज्यय् च्वंगु सेबर्घान शहर नं कब्जाय् काःगु खः । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमतय्सं बिउगु जानकारीकथं अफगानीस्तानया कुन्दुज व लस्कारगाहय् नं भिडन्त जुयाच्वंगु दनि ।
सेबर्घान शहरया गर्भनर कादेर मालियां बिउगु जानकारीकथं सरकारी सेना व अधिकारीत उत्तरी अफगानिस्तानया विमानस्थलय् बिसिउँ वःगु दु । प्रान्तया काउन्सिलर विस्मिल्लाह साहिलं बिउगु जानकारीकथं तालिबानतय्सं गभर्नरया ज्याकुथिइ, प्रहरी हेडक्वार्टर व कारागार कब्जाय् काःग दु । तालिबानतय्सं विज्ञप्ति पिकयाः सेबर्घान शहर थःपिनिगु कब्जाय् वःगु धायेधुंकूगु दु । थुखे अफगानिस्तानया गृहमन्त्रालयं थप सेना व विशेष फौज छ्वयेत्यंगु दु ।
ग्रामीण क्षेत्रय् कब्जा कयावयाच्वंपिं तालिबानतय्स आः प्रान्तीय शहरत नं कब्जाय् कायेत स्वयाच्वंगु दु । वंगु शुक्रवाः तालिबानतय्स दक्षिण पश्चिमय् लाःगु निम्रोज प्रान्तया जारन्जयात कब्जाय् काःगु खःसा थ्व प्रान्तया बेसक्याम्पय् युद्ध जुयाच्वंगु मदिउनि ।
अमेरिकाया सेना अफगानिस्तानं लिहां वनेगु शुरु यासां निसें तालिबानतय्सं थीथी थाय् कब्जाय् कायेगु यानाहयाच्वंगु दु । अफगानिस्तानया निंतिं संयुक्त राष्ट्रसंघीय दूत डेब्रा लायन्सं अफगानिस्तानय् जुयाच्वंगु युद्ध विनाशकारी जुइधुंकूगु व अफगानिस्तान गम्भीर विनाश पाखे वनाच्वंगुलिं संयुक्त राष्ट्रसंघीय सुरक्षा परिषदं शहरी क्षेत्रय् जुयाच्वंगु युद्धयात पनेत वक्तव्य जारी यायेमाःगु धाःगु दु ।<eot>झीसं म्हिगःतिनि तिंख्यलय् सल ब्वाकेगु पर्व हना । उगु दिं नेपाली सेनाया जवानतय्सं सलय् गयाः थीथी करतब नं क्यन । तर सलयात प्रशिक्षित याये गुलितक अःपु । छु सल धात्थें बुद्धिमान खः ला । सल सम्बन्धी जूगु छगू अनुसन्धान व उकिया लिच्वः विषय थन छुं न्ह्यथने ।
सलयात मनूतय्सं आःसिबें खुद्वःदँ न्ह्यः लहिधुंकूगु खः । उबलय्निसें सलं मनूया निंतिं आपालं ज्याख्यलय् वयाच्वंगु दु ।
तर आःतक नं सलं मनूया इशारा, हाउभाउ गुकथं सीकाः काइ, थ्वबारे अनुसन्धान जूगु मदुनि ।
थौंतक सलं मनूतय्गु छुं छुं संकेतयात थुइकेफइगु खँ दु । तर सलं थःत इनाम ब्यूगु सीवं तिनि थुपिं संकेतया प्रतिक्रिया बीगु खः ।
थ्वसिबें न्ह्यःतक सलयात भौ वा च्वले थें मनूतय्गु इशारा थुइकाः कायेफुम्ह जन्तु कथं कयातःगु खः । गुगु इशारा सलयात तप्यंक ब्यूगु जुइमाः वा मजुइमाः ।
सन् २००४ स जूगु छगू अध्ययन कथं सलयाके सर्ट टम मेमोरी दइ । तर सलयाके भविष्यबारे विचाः यायेफइगु क्षमता मदु धयातःगु दु । थुगु अध्ययनय् सलं थःत ब्यूगु ज्या यायेगु निंतिं थुगु सर्ट टर्म मेमोरी छ्यलीगु धयातःगु दु ।
सलय् याःगु प्रयोग
इटालीया वैज्ञानिकतय् छगू पुचलं लुइकूगु दु कि सलं मनूतय्गु इशारा थुइकीगु जक मखु थःगु अनुभवया आधारय् उकिया प्रतिक्रिया नं बी ।
थुगु अध्ययनय् दुथ्याःम्ह युनिभर्सिटी अफ पीसाया डा. पाउलो बारागलीया कथंं मनूतय्गु निंतिं थुइकेगु धयागु अःपुगु खँ खः तर जनावरतय् निंतिं थ्व उलि सामान्य खँ मखु । यदि जनावरं झीसं धाःकथं ज्या मयानाच्वन धाःसा थुकिया मतलब व असक्षम मखु । थुलि धाःसा सम्भव जुइफु कि झीसं बिचाः याःसिबें मेगु हे ज्याखँय् वं बिचाः यानाच्वंगु दइ ।
थुगु अध्ययनया लिच्वः एप्लाइड एनिमल बिहेभियर साइन्स जर्नलय् पिथंगु दु ।
छगू प्रयोगय् सलःया बिस्कं–बिस्कं प्रजातिया २४ म्ह सलयात छगू बाल्टिनदुने सुचुकातःगु गाजर मालेगु निंतिं प्रशिक्षित यात । अनं लिपा इमित १२–१२ म्हेसिया निब्वय् थलाबिल ।
न्हापांगु पुचःया सलतय्त अःखतं तयातःगु बाल्टिन दुने गाजर मालेगु ज्या बिल । थ्वसिबें न्ह्यः छम्ह मनुखं बाल्टिन दुने गाजर सुचुकूगु लू इमित क्यंगु खः ।
मेगु पुचःया सलतय्त नं अःखः तयातःगु बाल्टिनय् गाजर मालेगु ज्या बिल तर उमित मनूपाखें गाजर सुचुकुगु लू मक्यं । लिच्वः कथं गुगु सलतय्त मनुखं गाजर सुचुकुगु लू क्यंगु खः उगु पुचःया सलं गाजर मालेगु ज्या मेगु पुचःसिबें ताःलाक यात ।
थुुगु प्रयोग तःकःतक यायेधुंकाः अनुसन्धानकर्तातय्सं सीकल कि सलं उगु हे थासय् न्हापां स्वयेगु यात गुगु थासय् न्हापा गाजर सुचुकूगु लू उमित क्यंगु खः । थुकिं सीदु सलयात छुं ईतक लुमंकातयेगु शक्ति दु ।
अथेहे सलं थम्हं दयेकीगु रणनीतियात हीकूगु नं खनेदत । मनूया संकेत व इनामया लोभय् थुकथं रणनीति हीकूग लुइकूगु दु । डा. बारागलीया कथं थ्व जानकारीइ वःगु न्हापांगु रिसर्च खः गुकिं धाइ कि सलं मनूया व्यवहारपाखें सूचना कयाः ज्या याइ व छुं छुं थाकुगु इलय् थःगु अनुभवयात छ्यलाः थःगु व्यवहार व रणनीति नं हिइकेफु ।<eot>माघ १४ - लच्छि ताःहाकःगु श्री माधव नारायण स्वस्थानी ब्रत लिसें सालीखुसि मेला न्ह्याकेगु झ्वलय् थौं बहनि चिभ्वय् नकेगु व जल कायेगु ज्या जुइत्यंगु दु ।
दँय्दसं पोहेलाथ्व पुन्हि मिला पुन्हिनिसें सिल्लाथ्व पुन्हितक न्ह्याइगु लच्छिया स्वस्थानी धलं कन्हय्निसें शुरु जुइत्यंगु दु। थौं धलं दनीपिन्त चिभ्वय् नकीगु सक्वया संस्कृतिकःमि प्रकाश मान सक्वं धयादिल । धलं दनीपिन्सं लच्छितक चि त्वःतेमाःगुुलिं माधव नारायणया धलं दनीपिन्त चि तयाः भ्वय् नकीगु खः। झिंछलातक ब्रम्हपुरय् बिज्याकातःगु माधव नारायणया मूर्तियात थुगुसि कजिया छेँय् हयाः विशेष पूजा यानाः न्हिनय् चिभ्वय् नकाः शाली खुसिइ च्वंगु द्यः तइगु फल्चाय् बिज्याकीगु नं संस्कृतिकःमि सक्वं धयादिल ।
थ्वहे दथुइ, थुगुसि सक्वया नारीखुसिइ लच्छि ताःहाकःगु माधव नारायण स्वस्थानी धल न्यय्म्हसित जक दंकेबिइत्यगु दु। श्री माधव नारायण स्वस्थानी धलं व नारीखुसि सुधार समितिया कन्हय् धलं दनिपिनिगु म्हिगः कोरोना परीक्षण यागुलिइ न्येम्हसिगु रिर्पोट नेगेटिभ वगु दु । थुगुसि धलं दनाः अप्सं च्वनीपिन्त पिसिआर व एण्टीजेन लिसें निमोनिया लक्षणया नं परीक्षण यानाः मेमेगु ल्वय् नापं दु वा मदु स्वयाः मदुसा जक अप्सं च्वनाः धलं दनेगु धलखय् तयेगु नियम दयेकातःगु दु। संस्कृति व परम्परा ल्यंकाः जनस्वास्थ्यया नं रक्षा यायेगु तातुनाः थथे यानागु समितिया नायः मिजेन्द्र काजी श्रेष्ठं धयादिल।
थ्वहे झ्वलय् अप्सं च्वनीपिं थौं बहनि तक सक्वय् बासं च्वनेत वइ। नेवा भासं नारी खुसि धाइगु शाली खसिइ लच्छितक कजिया परिवारया मिजंपिन्सं द्यःयात न्ह्याथाय् यंकूसां ल्यूल्यू वनाः विचाः यायेमाःगु चलन दु । अप्सं जःछि मिसापिं सक्वया प्यंगू ध्वाका दुने बासं च्वनेमाःगु चलन दुसा मिजंपिं माधव नारायण नापं स्थानीय धलंपुइ च्वनेगु याइ ।<eot>हंगकंगय् प्रहरी व प्रदर्शनकारी दथुइ हिंसात्मक झडप जूगु दु । सुपुर्दगी सम्बन्धी छगू प्रस्तावित कानुनया विरोधय् लाखौं मनूत प्रदर्शनय् कुहां वःगु खः । प्रदर्शनकारीतय्त थ्व प्रस्तावित कानुनं चीनयात हंगकंगय् च्वंपिं थः राजनीतिक विपक्षीयात निसाना दयेकी धयागु चिन्ता जुयाच्वंगु दु ।
चिनियाँ सञ्चारमाध्यमतय्सं हंगकंगय् जूगु प्रदर्शनय् विदेशी शक्तिया ल्हाः दुगु द्वपं बिउगु दु । विदेशी शक्तितय्सं चीनयात चोट बीत हंगकंगय् विध्वंश हयेत स्वःगु खँ अनया सरकारी संचारमाध्यमं न्ह्यथँगु दु ।तुयुगु लँ पुनावःपिं प्रदर्शनकारीतय्सं तच्वःगु गर्मी जूसां ताःई तक प्रदर्शन याःगु खः ।
प्रदर्शनय् तःधंगु ल्याखय् व्यवसायी, कानुनया विद्यार्थी, धार्मिक समूह व प्रजातन्त्रया पक्षधरतय् सहभागी दुगु खँ धाःगु दु । हंगकंगया नेत्री क्यारी लामं धाःसा विरोध जूसां सुपुर्दगीया योजना लित मकायेगु खँ धाःगु दु । सोमवाः संवाददातातलिसे खँ ल्हासें हंगकंगया कार्यकारी प्रमुख ल्यामं थ्व कानुन आवश्यक दुगु खँय् बः बिसें थुकी मानवाधिकारया रक्षा जुइगु खँ धयादीगु दु ।
प्रर्दशनकारीतय्सं विरोध ¥यालीं झिगू लाख मनूत सहभागी दुगु खँ धाःगु दु । निगू दशक लिपा हंगकंगय् थज्याःगु तःधंगु प्रदर्शन जूगु खः । तर प्रहरीं धाःसा थ्व प्रदर्शनय् निगू लाख ४० हजार जक मनूत सहभागी जूगु खँ धाःगु दु । आयोजकतय् अनुमान ठीक खःसा सन् १९९७ य् हंगकंग चीनयात हस्तान्तरण याःबलय् जूगु प्रदर्शन धुंकाः थ्व दकलय् तःधंगु प्रदर्शन जुइ ।
¥याली क्वचायेधुंकाः प्रहरी व सयौं प्रदर्शनकारी दथुइ झडप जूगु खः । ख्वाःपाः पुनातःपिं प्रदर्शनकारीतय्सं प्रहरी तयातःगु बार चिइकाः विधान परिषदय् दुहां वनेगु कुतः याःगु खः । थ्व लिपा प्रहरीं अश्रुग्यास कयेकाः लाठी चार्ज याःगु खः ।<eot>अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) या ग्वसाःलय् जुइत्यंगु उलेज्या कासाय् यलःया निगू टोली सातदोबाटो युथ क्लब व फ्रेण्ड्स क्लब दथुय धेंधेंबल्ला जुइ ।
न्हिने ४ ता ई जुया ४५ गू मिनेटय् न्ह्याइगु उलेज्या कासा फ्लड लाइटय् म्हितकिगु जूगु दु । निन्हूगु दिंनिसें हरेक दिं निगू कासात जुइ । मुक्कं ९१ गू कासा जुइगु लिगय् ‘ए’ डिभिजनया १४गू क्लबया धेंधेंबल्ला जुइत्यंगु दु ।
थ्वखुसिइया लिगया दक्वःलय् लिउने लाइगु निगू टिम रेलिगेसनय् लाना ‘बी’ डिभिजनय् कुहाँवनिइ । लिगया थ्वयान्ह्यःया सिजनया उपाधि मछिन्द्र क्लबं त्याकुगु खः । थ्व खुसिइया लिग त्याकामिं ७५गू लख ध्यबा सिरपाः चूलाकिइ ।
अथेहे ल्यु त्याकामिं ५०गू लख चूलाकिबलय् ३गूगु थासय् लाइगु टिमं २५गू लख तका चूलाकिइ । हरेक कासाया त्याकामिं ५०द्वः तका चूलाकिइ । कासा ज्वलिन्ज्वः जूसा निगुलिं टोलीं २५द्वः २५द्वः तका चूलाकिइ ।<eot>शुक्रबाः सनिलय् म्हपूजाया तयारी यानाच्वंगु इलय् यलया चक्रबहिलिइ चिब्यागु गल्ली दुने लाःगु छेँया स्वतजालय् जा थुइगु ग्यास सिलिन्डर बिस्फोट जूगु प्रहरीं न्ह्यथंगु दु ।
सीपिंलय् ६५ दँया छेँथुवाः लक्ष्मीकृष्ण ताम्रकार, ३५ दँया भौम्ह रचना ताम्रकार, ३५ दँयाम्ह हे म्ह्याय् अञ्जना ताम्रकार व १० दँया छय्म्ह निर्जल ताम्रकार लाःगु दु । घटनाय् ४२ दँया काय्म्ह निरज ताम्रकार व ३२ दँया भौम्ह सिर्जना ताम्रकार तसकं घाःपाः जूगु दु ।
उमित वासः यायेत पाटन अस्पतालय् भर्ना याःगु दु । ग्यास विस्फोट धुंकाः च्याःगु मिं छेँ नं च्यानाः पूवंक हे क्षति जूगु दु । घटना जूगु इलय् छेँय् ११ दुगु खः । न्याम्हेसित धाःसा सकुशल उद्धार यानागु प्रहरीं न्ह्यथंगु दु ।<eot>अथेहे निर्माण क्षेत्रय् नं ४न्हू ज्या बन्द याःगु दु । न्हू दिल्लीया मूख्यमन्त्री अरविन्द केरजरीवालं तच्वगु प्रदुषणया लिच्वः मस्तयेत लाके मबिइत ब्वनेकु क्षेत्र बन्द यानागु धासें प्रदुषण लकडाउन यायेगु विषयलय् नं सहलह जुयाच्वंगु धयादीगु दु ।
सरकारी ज्याकुत नं छेँपाखें हे न्ह्याकेत धाःगु दुसा निजी ब्यापारिक क्षेत्रयात नं फचिं फत्तले छेँपाखें न्ह्याकेत धाःगु दु । कार्खाना व सवारी ज्वलंपाखें ब्वलंगु कुँ लिसें कृषि क्षेत्रं ब्वलंगु प्रदुषणं दिल्लीया सर्ग त्वपूगु दु ।
दँय्दसं हिउँदय् थुगु झ्व अप्वइगु याःगु दु । शनिबाः भारतीय सर्वोच्च अदालतं प्रदुषण नियन्त्रणया नितिं लकडाउन यायेत नं सरकारयात छ्याता बिउगु दु । सर्वोच्च अदालतया छ्यातालय् सहलह जुयाच्वंगु धका मूख्यमन्त्री केजरीवालं थ्वयान्ह्यः गबलें नं प्रदुषण लकडाउन मजूगुलं सरोकारवालातय्लिसेया सहलहलिपा निर्णय कायेगु धयादीगु खः ।
अथेहे भारतीय प्रदुषण नियन्त्रण वोर्डं नं प्रदुषण नियन्त्रणया नितिं कठोर पलाःया नितिं तयार जुइत धाःगु दु । उगु वोर्डं फयेया कमजोर गतिया हुनिनं म्होतिइ नोभेम्बर १८ सिवें न्हापा प्रदुषण म्हो जुइगु संभावना मदूगु धाःगु दु ।<eot>छुं दिं थुखे सलहया पुच गनं नं खनेमदुगु, सिपिं सलह लुगु व मदिक्क वा वयाच्वंगुलिइ नं नेपाः वपिं सलह आः सक्रिय जुइगु सम्भावना क्वचागु प्लान्ट क्वारेनटाइन तथा विषादी ब्यवस्थापन केन्द्रया प्रमुख सहदेव हुमागाईं नं धयादिल। बाग्लुङया ढोरपाटन क्षेत्रय् यक्व ल्याखँय् सलह सीगु लुगु वयकलं धयादिल। अथेहे कालीकोट, रुकुम, मुस्ताङलगायतया ठासय् नं पुच थ्यसाः नं ख्वाउगु मौसमं याना थः हे सीगु जुइफुगु वयकलं धयादिल।
नेपाः दुहाँवपिं ८० लखति सलह चिचिधंगु पुचलय् विभाजन जुया देयया ५५ गू जिल्लाय् थ्यगु खः। सलहं दाङ, प्युठान, मकवानपुर, अर्घाखाँची व पाल्पाय् यक्व क्षति याःगु प्लान्ट क्वरेण्टीन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्रं धागु दु।<eot>एजेन्सी – अमेरिकी राष्ट्रपतिया शपथ यायेधुंकाः राष्ट्रपति जो बाइडनं थः रुसी समकक्षी भ्लादिमिर पुटिनलिसे न्हापांखुसी टेलिफोन संवाद यानादीगु दु। थ्व झ्वलय् बाइडेनं चुनावय् हस्तक्षेपया विषयय् चेतावनी बिउगु खँ ह्वाइट हाउसं धाःगु दु। मंगलवाः न्हिनय् जूगु थ्व खँल्हाबल्हाय्रु सय् जुयाच्वंगु विपक्षीतय् प्रदर्शन व आणविक सम्झौता सुरु यायेगु बारे नं सहलह जूगु खँ ह्वाइटहाउसं धाःगु दु। रुसं पितबिउगु वक्तव्यय् पुटिनं बाइडनयात बधाई बिउगु खँ धयादीगु दु ।
ह्वाइटहाउसं पितबिउगु वक्तव्यय् कथं निम्ह राष्ट्रपति दथुइ अमेरिकी सफ्टवेर कम्पनी सोलारविन्डय् जूगु साइबर आक्रमण, अफगानिस्तानय्च्व नाच्वंपिं अमेरिकी सेनाविरुद्ध रुसं मू तोके याःगु धकाः वयाच्वंगु समाचार व एलेस्की नभाल्नीयात जूगु विष हमलाया विषयय् सहलह जूगु खः । क्रेम्लिनं धाःसा निगू देय् दथुइ स्वापू सामान्यिकरण यायेगु विषयय् ध्यानाकर्षण जूगु व निगू देय्या स्वार्थयात सम्बोधन यायेगु खँ धाःगु दु। मस्कों थःपिंसं विश्वया सुरक्षा व स्थिरता कायम याना तयेगु विशेष जिम्मेवारी दुगु खँयात ध्यान तयाच्वनागु खँ धाःगु दु ।<eot>असोज ३ - येँय् महानगरपालिका वडा २१ य् दुगु इनाखा गणेद्यःया देगःया पुनःनिर्माण क्वचाःगु दु। पुनःनिमार्ण जूगु देगःया येँय् महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य व संघीय संसद लिसें पूर्व मन्त्री कृष्णगोपाल श्रेष्ठं मंकाः कथं म्हिगः यानादीगु खः।
उलेज्या लिपा नवासें मेयर शाक्यं येँय्या ऐतिहासिक सम्पदायात धार्मिक पर्यटनलिसें स्वाकाः मौलिक पहिचानया व स्थानीयया आयय् थकायेगु निगुलिं ज्या छक्कल सञ्चालन यायेगु नीतिकथं महानगरं ज्या यानाच्वगु धयादिल। वयकलं विवाद मदुगु सम्पदाया मर्मत, सम्भार वा पुननिर्माण जुइधुक्कुंगु धासें विवाद दुगु व गुठी संस्थान, पुरातत्व विभागलगायत निकायलिसें स्वामित्व जुयाः महानगरया ल्हातय् मदुगु सम्पदाय् ज्या यायेमखंगु धयादिल । वयकलं इनाखा गणेद्यःया देगः लिक्क दुगु सवल बहालय् दुगु २१४ दँ पुलांगु नासः देगःया नं उलेज्या यानादीगु खः। अथेहे वडा १२ य् दुगु पुखुसी महाद्यःया देगःया नं पुनःनिर्माणलिपा उलेज्या जुइधुक्कुंगु दु।
ज्याझ्वलय् पूर्वमन्त्री कृष्णगोपाल श्रेष्ठं येँय् महानगरपालिकां न्ह्याकूगु सम्पदा निर्माण–पुर्ननिर्माणया अभियानय् थःम्ह नं ग्वाहालि यायेगु प्रतिवद्धता प्वकादिल।
देगः पुननिर्माणअन्तर्गत न्हापांगु चरणय् ६६ लख ६२ द्वःतकाया ज्या जूगु खःसाः थुकिइ येँय् महानगरपालिकां ५५ लख तका उपलब्ध याःगु खः। उपभोक्ता समितिया अध्यक्ष महेन्द्रमान सिंह डंगोलया कथं निगूगु चरणय् १४ लख तकातिया ज्या जूगु दु। गुकिं महानगरं थप ६ लख ९९ द्वःतका उपलब्ध याःगू खः। पुननिर्माणया लागि इनाखा युवा क्लवं नं लागत सहभागिता याःगु धागु दु।
देगःया पुजारी राजु डंगोलया कथं थुगु देगः ३०० दँति पुलांगु खः।
ज्याझ्वलय् देगः पुननिर्माणय् ग्वाहालि यापिं दाता व स्थानीययात हनापौ लःल्हागु खः। ज्याझ्वलय् वडाध्यक्ष उदयचुडामणि बज्राचार्यनापं जनप्रतिनिधितय्गु ब्वति दूगु खः।<eot>जेठ ८ - नेपालं एकतर्फी रुपं संशोधित न्हूगु नक्सा जारी याःगु धासें भारतं थ्व थपिन्त मान्य जुइमखु धकाः धागु दु । भारतीय विदेश मन्त्रालयं प्रेस विज्ञप्ति पिकया न्हूगु नक्साया बारेय् प्रतिक्रिया बिउगु खः ।
भारतीय विदेश मन्त्रालयया प्रवक्ता अनुराग श्रीवास्तवं नेपालं जारी याःगु न्हूगु नक्साय् भारतीय क्षेत्रया छुं छुं भाग भारतया जुगु धयादिल । एकतर्फी ज्या तथ्यय् आधारित मजुगु व द्विपक्षीय सम्झौता विपरीत दुगु विज्ञप्तीइ न्ह्यथनातगु दु । नेपाल सरकारं भारतया सम्प्रभुता व क्षेत्रीय अखण्डताया सम्मान यायेमाः धागु दु ।<eot>साक्षात भगवानयात हे जेलय् सुनां तये फइ ? धैगु तायेकाच्वनादियागु खःसा अवश्य थ्व खँ ब्वनादिसँ । भारतया विहारय् च्वंगु मधुवनी जिल्लाय् भगवान हुनमानयात जेल तःगु दु ।
मधुवनीया नवटोली गामय् भगवान हनुमानयात प्रहरीं ज्वनाः यंकाः कैद याःगु दु । खँ जग्गा जमिन सम्बन्धी विवादया खः । तर थुकिया सजायँ हनुमानं भोगे यायेमाल ।
नवटोली गामय् छगू समाधिस्थलया जमिनया विषययात कयाः विवाद ब्वलंगु खः । निगू जातिया मनूतदथुइ जमिन कब्जा याःगु विषयस विवाद जुयाः छगू समुदायया मनूतसें चांचां उगु विवादित जग्गाय् देगःया निर्माण यानाः हनुमानया मूर्ति पलिस्था याःगु खः ।
थथे देगः व हनुमानया मूर्ति पलिस्था यायेधुंकाः मेगु समुदायया मनूतसें सुथय् अजूचायापूगु कथं सुथय् उगु विवादित जग्गाय् देगः व हनुमानया मूर्ति खन । इमिसं असन्तुष्ट प्वंकल व प्रहरीइ उजुरु बिल । प्रहरी घटनास्थलय् थ्यंकाः देगलय् तयातःगु हनुमानया मूर्ति ल्ययेथनाः यंकल ।
हनुमानया मूर्तियात प्रहरीं मधुवनी नगर प्रहरीचौकीइ हे तयातःगु दु । विचरा निगू जातिया थःथवय् ल्वापुइ भगवान हनुमान प्रहरीया ल्हाःतं ज्वनाः यंका प्रहरी चौकीइया खोरय् च्वनेमाःगु दु ।<eot>बैशाख ५ - थौं विश्व सम्पदा दिवस हनाच्वंगु दु। दँय् दसं अप्रिल महिनाया १८ तारिखय् थुगु दिवस हनिगु खः। दिवसया झ्वलय् नेपालय् नं सम्पदा संरक्षणय् बः बिया थीथी ज्याझ्वः जुइगु खः।
विश्व सम्पदा दिवस सन् १९८२ निसें हनावयाच्वंगु खः। स्वनिगः व लुम्बिनी लागायात संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय शैक्षिक, वैज्ञानिकलिसें सांस्कृतिक संघठन युनेस्कों सांस्कृतिक सम्पदा लागाया रुपय् सूचीकृत याःगु दु।स्वनिगःनापं येँय्, यल व ख्वपया ७ गू सम्पदा दुथ्याकाःतगु दु।
२०७२ सालया भ्वखाचं नेपाःया महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक सम्पदाय् क्षति याःगु खः। भ्वखाचं ३२ जिल्लाया द्वोछिति सम्पदाय् क्षति यागुलिं आःतक ४९० पुनर्निर्माण जूगु दुसा मेगु ल्यदनिगु सम्पदा पुनर्निर्माणय् यक्व ई काःगु दु।
दुनावंगु व स्यंगु सम्पदा इलय् हे पुनर्निर्माण मजूगुलिं सम्पदाया महत्त्व पाः जूगु दुसाः गुलिखे लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यगु दु। पर्यटन व्यवसायलय् नं असर जूगु दु । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण लिसें पुरातत्व विभागं सम्पदाया पुनर्निर्माण व संरक्षणय् निरन्तर ज्या जुयाच्वंगु व फुक्कं सम्पदाया पुनर्निर्माण व जिर्णोद्धार छक्कंल यायेफैमखु धागु दु।
महत्त्वपूर्ण धरोहरया रुपय् दुगु रानीपुखु पुनर्निर्माण जुइधुक्कुंगु दुसाः धरहराया पलेसाः दयेकूगु भ्यूटावर वइगु ११ गते प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीइ उलेज्या यानादिइत्यगु दु । सिंहदरबारया मुख्य प्रशासनिक भवनया उत्तर, दक्षिण व पूर्वया ज्या क्वःचायेकाः प्रधानमन्त्री लिसें मन्त्रिपरिषद्या ज्याकु अन हे तयेधुक्कुंगु दु। मरूसतः व बुंगद्यःया देगः थज्याःगु सम्पदाया ज्या जुयाच्वंगु दु।
२९४ गुम्बाया मर्मत सम्भार जूगु राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणं धागु दु। सांस्कृतिकलिसें पुरातात्विक सम्पदाया जिर्णोद्धार व पुनर्निर्माणय् लिबासाः नं भ्वखाय् लिपाया पुनःर्निर्माणया झ्वलय् महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हासिल जूगु राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणया प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुशील ज्ञवालीइ धयादिल।
खुयाः अमेरिका थ्यकेधुक्कुंगु दुर्लभ मूर्तियात छुं दिं न्हय् लितहगु दु। नेपाः हयेत तालाःगु लक्ष्मी-नारायण मूर्तियात पुरातत्व विभागं जिम्मा कयाः सुरक्षित यानाः तयेत पाटन सङ्ग्रहालयय् छ्वगु खः। डल्लास म्युजियम अफ आर्टय् २०७७ साल मंसिरय् उगु मूर्ति लुगु खः।<eot>कोभिड १९ को महामारीया कारण देश संकटय् लानाच्वगु व यक्व ल्याखँय् नागरिकतयत ल्हाम्हुतु चुलाकेत थाकुया च्वगु अवस्थाय् जनप्रतिनिधितयसं मोहनी भत्ता कायेगु उपयुक्त मजु धासें वयलकं थःगु खाताय् वयेधुक्कुगु धिबाः लितबिइगु धकाः वयकलं धयादिगु दु।
लिसें वयकलं फुक्क सांसदतयत मोहनी भत्ता लितबिइत व प्रदेश सरकारयात फुक्क अनावश्यक खर्च पाःयाना कोभिड १९ नियन्त्रण व उपचारय् छ्यलेत न इनाप यानादिगु दु।<eot>यँ – युरो कपया दावेदार जर्मनी आत्मघाती गोलया कारणं थःगु न्हापांगु कासाय् पराजय फयेमाःगु दु । मंगलवाः चान्हय् जूगु कासाय् जर्मनीयात फ्रान्सं १–० गोलं बुकूगु खः । कासाया २० औं मिनेटय् जर्मनीया डिफेन्डर म्याट्स हुमेल्सं बल क्लियर यायेगु झ्वलय् थःगु हे पोस्टय् बल दुछ्वया बिउगु खः ।
गु्रप अफ डेथया रुपय् कयातःगु समूहय् एफय् थःगु न्हापांगु कासाय् पराजय फयेमालेवं जर्मनीयात विजेता व उपविजेता जुयाः निगूगु चरणय् वनेत कठीन जुइगु खनेदुगु दु । थ्वयां न्ह्यः थ्व समूहय् जूगु कासाय् पोर्चुगलं हंगेरीयात ३–० गोलं बुकूगु खः । फ्रान्स नं त्याःसां थ्व समूहय् गोल अन्तरया ल्याखं पोर्चुगल न्ह्यःने लाःगु दु ।
आः समूह एफय् पोर्चुगल व फ्रान्सया ३÷३ ल्यां जूगु दुसा जर्मनी व हंगेरीया शून्य शून्य दु । युरो कपय् प्यंगू टिमय् थःगु समूहय् स्वंगूगु थासय् लाःसां नकआउट चरणय् दुहां वनेफइगु प्रावधान दुगुलिं थ्व समूहं जर्मनी, फ्रान्स व पोर्चुगल स्वंगूलिं निगूगु चरणय् दुहां वनीगु अनुमान यानातःगु दु । युरोया प्रावधान कथं समूह चरणय् स्वंगूगु थासय् लाःगु प्यंगू उत्कृष्ट टिम निगूगु चरणय् दुहां वनेखनी ।<eot>नेपालय् निजी ख्यःपाखें संकिपा दयेकेन्ह्यःया शाही नेपाल चलचित्र संस्थानया “सिन्दुर संकिपा निसें नेपाली चलचित्रय् म्ये हालादिम्ह सुष्मा श्रेष्ठ अर्थात् पुर्णिमा, नेवाः कूलय् जन्म जुयादिम्ह छम्ह ल्वकं ह्वाम कलाकार खः ।
वय्कलं जूनी, तिलहरी, सिमाना, अवतार, चेलीबेटी चोखो माया, सन्तान कन्यादान थें जाःगु सलंस नेपाली संकिपातय् थःगु सः बियादिगु दु । वय्कलं ११दँ निसें हे हिन्दी संकिपालय् म्ये हालादिगु ५०दँ सिबें अप्वः दयेधुंकुगु दु ।
नेपाःया तसकं ल्वकंह्वाम्ह गायक नारायणगोपाललिसें न्हापांगु युगल म्ये हालादिम्ह पूर्णीमां बलिउडया महान गायक मोहम्मद रफी, मुकेश, किशोर, कुमार सानु लिसे तकं म्ये हालादिगु दु । आरडी बर्मनया संगीतय् “बालिका बधू” या म्ये “बडे अच्छे लगते हो....” वय्कया तसकं ल्वकं ह्वाःगु म्ये खः धाःसा आरडी बर्मनया संगीतय् क्या हुवा तेरा वादा..... वय्कया लुमंकेबःगु मये खः ।
राजकपूर निर्देशित संकिपा धरमकरमय् वय्कलं मुकेशलिसे ‘इक दिन जब बिक जाए’ धाःगु म्ये हालादिगु खः धाःसा मोहम्मद रफी व सुमन कल्याणपुरलिसे सन् १९६९ नोभेम्बरय् अन्दाज फिल्मया नितिं शंकर जयकिशनया संगीतय् हैना बोलो बोलो धाःगु म्ये हाला मचा म्ये हालामिखय् नां जाःगु खः । ५२दँय न्ह्य रेकर्ड जूगु थ्व पूर्णीमाया न्हापांगु म्ये खः । पूर्णीमाया सन् १९५९ सेम्टेम्बर ६ तारिखय् भारतया मुम्बईया दादरया डाक्टर पाटकर अस्पतालय् बूगु खः ।
पूर्णीमां थः छेँजया विरोधया बाबजुद फेनोग्राफरया रेकर्डिस्टया काय् हरिश चन्द्रलिसे इहिपा यानादिगु खः । थ्व इहिपा हे वय्कयात अभिशाप सावित जुल । वय्कया भाःतया छेँ अपमान, बेइज्जत व शोषण बाहेक छुं नं मन्त । वय्कयात थः मिजं मदूगु ईलय् छेँ अपमानितकथं छेँ पिथना हल । व लिपाः गर्भवती पुर्णीमा थःछें लिकसं बालं च्वना बेरोजगार भाःतलिसे च्वन, थ्व ईलय् गर्भवती नं जुल ।
सन् ९०या दशकय् पूर्णीमा बलिउडया छम्ह नां जाम्ह म्ये हालामि जुलयादिल । चने कि खेत में, तू तू तारा, शाम है धुआँ धुआँ, सरकाइलो खटिया थें जाःगे म्ये पाखें वय्क प्रख्यात जुयादिल । अन्नू मल्लिकया संगीतय् माँ फिल्या बरसात में जब आयेगा सावन का महिना धाःगु म्ये तसकं चर्चित जुल ।
थ्वहे ईलय् टिप्स कम्पनीया रमेश तुर्रानीसितलिसें छगू एल्बमन पिकाःगु खः । नां, दाम व ख्याति घय्पुनां निम्हम सन्तानयाया जन्म बिल । वय्कया छम्हेसियागु कमाई नं थः भाःत निम्ह काय्पिन्त लःहिना न्ह्यनाच्वन ।
ईं न्ह्यना हे वन वय्कया काय्पिनिगु नं इहिपा नं जूल । थम्हेसिन म्ये हाला हे मेगु छेँ नं दयेकल । तर छन्हु वय्कया भाःतं वय्कलं कमय् यानातःगु ध्येबा दक्वः थःगु नामय् यात । न्हूगु छेँ नं श्रीमान व काय् भौ मिलेजुया काय्धुंकल । छन्हू थः काय् भौ, भात मिलेजुया वय्कया छेँ पिथनाहल । थौं पूर्णीमा बम्बई छम्ह नातेदारया छेँ शरणार्थी कथं च्वनाच्वनादिगु दु ।
छम्ह म्ये हालामिया हैसियतं वय्कलं कमेयानादिगु छगः ध्येबा नं वय्कयाके मदु । न्हापांगु लकडाउन् वय्कल थःगु छेँ हे पिहाँवयेमाःगु खः । निगूगु लकडाउनय् वय्क हाकनं ज्याया नितिं झाःगु दु । भाःत व काय्पिंविरुद्ध मुद्दा तकं तयादिगु दु ।<eot>युएईया दुबइय् वंगु चान्हय् जूगु फाइनल कासाय् न्युजिल्याण्डयात ८ गू विकेटं बुका अष्ट्रेलियां न्हापांखुसिइ मिजंतये टि ट्वेन्टी क्रिकेट विश्वकप त्याकुगु खः ।
कासाय् न्हापा व्याटिङ याःगु न्युजिल्याण्डं क्वजिनातःगु २०गू ओभरय् ४ गू विकेट तंका सच्छि व ७२गू रन दयेकुगु खः । उमिगु नितिं केन विलियाम्सनं ८५गू रन दयेकुबलय् अष्ट्रेलियाया जोस हेजलउडं ३ गू विकट काःगु खः ।
लिसःलय् सच्छि व ७३ गू रनया आज्जु अष्ट्रेलियां १९गू ओभरय् २गू विकेट तंका पूवंकुगु दु । अष्ट्रेलियायात त्याकेत मिचेल मार्शं अविजित ७७गू रन मुंबलय् डेभिड वार्नरं ५३गू रनया योगदान बिउगु दु ।
कासा बूगुलिसें न्युजिल्याण्डया न्हापांखुसिइ टि–ट्वेन्टी विश्वकप त्याकेगु म्हगस धाःसा पूमवन । वंगु जुनय् न्युजिल्याण्डं विश्व टेष्ट क्रिकेट च्याम्पियनसिपया उपाधि त्याकुगु खः ।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयया कथं येँय् ५०३, यलय् ९१ व ख्वपय् ५१ म्ह सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। म्हिग येँय् ६०९, यलय् ९५ व ख्वपय् ५१ म्हसिके याना स्वनिगलय् ७५५ म्हसिके कोरोना भाइरस पुष्टि जुगु खः।
थ्वहे दथुइ, शुक्रबाः नेपालय् कोरोना भाइरसया सङ्क्रमितया ल्याः ७०,६१४ म्ह थ्यगु दु। वंगु २४ घाै दुने १,३१३ म्हसिके कोरोना भाइरसया सङ्क्रमण पुष्टि जुगु मन्त्रालयं धागु दु।
वंगु २४ घाै दुने १,४५५ लायेका लिहाँवसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः ५१,८६६ थ्यगु दु। नेपालय् आः १८,२९९ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् दु। अथेहे वंगु २४ घाै दुने ६ म्ह सिसेलिइ कोरोना सङ्क्रमणपाखें सिइपिनिगु ल्याः ४५९ थ्यगु मन्त्रालयया प्रवक्ता डाक्टर जागेश्वर गौतमं धयादिल।<eot>चैत २५ - सरकारं अन्तराष्ट्रिय उडान व अवतरण थप बाछि स्थगित यायेगु निर्णय यागु दु। सिंहदरबारय् मंगलबाः च्वंगु कोरोना नियन्त्रण तथा रोकथाम उच्चस्तरीय समन्वय समितिं वइगु बैशाख १८ अर्थात अप्रिल ३० तारिख तक अन्तराष्ट्रिय उडान स्थगित यायेगु निर्णय यागु खः । बैठकं आन्तरिक उडानया बारेय् धासाः सहलह जुयाच्वगु धागु दु । मेगु देशय् कोरोनाया संक्रमण कायम दुगु व नेपाल न उच्च जोखिमय् दुगु धासें उडान थप बन्द यायेगु निर्णय जुगु प्रधानमन्त्री लिसें मन्त्रिपरिषद ज्याकुया सचिव नारायणप्रसाद बिडारीं धयादिल ।
वयकलं मेडिकल सामानत नेपाल सरकारं बिशेष परिस्थीतिइ नाला काइगु विधिया आधारय् न्याइगु व स्वास्थ्य मन्त्रालयया समन्वयलय् आवश्यक सामानया पहिचान याना नेपाली सेनामार्फत जि टु जी मार्फत न्यायेगु निर्णय जूगु कथं ज्या जुयाच्वगु धयादिल । वयकलं यक्व प्रभावित जुगु ठासय् र्यापिड टेष्ट सुरु जुइधुक्कुगु धयादिल ।<eot>एजेन्सी- म्यानमारया सैन्य अदालतं अमेरिकी पत्रकार ड्यानी फेन्स्टरयात ११ दँया जेल सजाय बिउगु दु । फेन्स्टरयात अध्यागमन कानुन उल्लंघन याःगु, गैरकानूनी संगठन दयेकूगु व सेनाया विरुद्ध विद्रोह यायेत प्रोत्साहन याःगु द्वपं दु । फेन्स्टरयात देशद्रोह व आतंकवादया द्वपं नं बियातःगु दुसा थ्व मुद्दाया फैसला जूगु मदुनि । थ्व द्वपं पुष्टि जुल धाःसा फेन्स्टरयात आजीवन कारावास जुइ ।
अमेरिकी पत्रकार फेन्स्टर अनलाइन पत्रिका फ्रन्टिअर म्यानमार’या प्रबन्ध सम्पादक खः । फेन्स्टरयात वंगु मे महिनाय् याङ्गुन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलं ज्वंगु खः ।
अनलाइन पत्रिका ‘फ्रन्टिअर म्यानमारं’ बिउगु जानकारीकथं पत्रकार फेन्स्टर न्हापां स्वतन्त्र समाचार साइट ‘म्यानमार नाउ’य् ज्या यानाच्वंम्ह खः । फेन्स्टरयात बिउगु दक्व द्वपं म्यानमार नाउय् ज्या यानाच्वंबलय्यागु खः । फेन्स्टरं सन् २०२० जुलाइलय् म्यानमार नाउपाखें राजीनामा बियाः प्र्रmन्टिअर म्यानमारय् वःगु व मे महिनाय् फेन्स्टरयात ज्वंबलय् फ्रन्टिअरया निंतिं ज्या यानाच्वंगु ९ महिना दुगु नं ‘फ्रन्टिअर म्यानमारं’ धाःगु दु । फेन्स्टरयात लाःगु द्वपनं वयात दोषी ठहर यायेगु आधार मदुगु नं फ्रन्टिआरं धाःगु दु ।
म्यानमारय् च्वंगु अमेरिकी दुतावासं धाःसा छुं नं प्रतिक्रिया बिउगु मदुनि । म्यानमारय् फेबु्रअरी २०२१ य् सेनां कू याःगु खः । कू लिपा म्यानमारया नेतातय्त ज्वना जेलय् तयातःगु दु । कूया विरोधय् जूगु प्रदर्शनय् ११७८ म्ह मनू सीधुंकूगु दुसा न्हय्द्वः सिबें अप्वः मनूतय्त ज्वनातःगु दु ।<eot>अफगानिस्तानय् तालिवानी समूह नं मिसापिन्त नं अध्ययनया नितिं विश्वविद्यालय वनेत अनुमति बिइगु निर्णय याःगु दु । तालिवानया सत्ता वयेधुंकाः मिसापिन्त विश्वविद्यालय वनेत प्रतिबन्ध तइगु आशंकाया दथुइ इमिसं विश्वविद्यालय वनेदइगु धाःगु खः ।
तर, छगू हे कक्षा कोथाय् मिसा व मिजंपिन्त नापं तये धाःसा मदइगु तालिवान सरकारया उच्च अधिकारीपिन्सं जानकारी ब्यूगु दु । विश्वविद्यालयस मिसापिन्त मिजंपिंसिबें ब्यागलं तयेत तालिवान सरकारया न्हूम्ह शिक्षामन्त्रीं निर्देशन ब्यूगु दु ।
विश्वविद्यालयस मिसापिन्त नं छ्वयेगु निर्णययात तालिवानया थ्वसिबें न्ह्यः सन १९९६ निसें २००१ तकया शासन व्यवस्थासिबें लचक जुइगु संकेतया रुपं काःगु दु । न्हापांगु शासनकालय् अफगानिस्तानय् मिसा व मिसामचापिन्त विश्वविद्यालय व विद्यालयस वनेत प्रतिबन्ध तःगु खः ।
विश्वविद्यालययात लिंगया आधारय् वसः सम्बन्धी न्हूगु नियम लागु नं यायेगु तालिवानं जानकारी ब्यूगु दु । उच्च शिक्षासम्बन्धी मन्त्री अब्दुल बाकी हक्कानीं विद्यार्थीपिन्त अध्यापन याकेगु विषयया समीक्षा यायेगु नं जानकारी ब्यूगु दु ।
तालिवानं मिसापिन्त शिक्षा व रोजगारीइ प्रतिबन्ध मतयेगु जानकारी ब्यूगु दु । तर, वंगु अगस्त १५ स सत्ता थःपिनिगु ल्हातय् कायेधुंकाः तालिवानं सुरक्षा अवस्थायाय् सुधार मवःतलेतक स्वास्थ्यकर्मीबाहेक मेमेपिं मिसापिन्त ज्यापाखें तापाक्क हे च्वनेत निर्देशन ब्यूगु दु ।
तालिवानया न्हापांगुखुसिया थःपिनिगु शासनकालय् सिबें छुं लचक जूसां नं निवर्तमान सरकारसिबें आःया सरकार कठोर खनेदूगु दु ।
तालिवानं थ्यंमथ्यं लच्छि न्ह्यः निर्वाचित सरकारयात अपदस्थ यानाः सत्ता कब्जा याःगु खः । प्रदेश राजधानीत कब्जा यायां केन्द्रीय राजधानी कब्जा यायेगु पलाः न्ह्याकेधुंकाः तत्कालीन राष्ट्रपति अशरफ घानीं देय् त्वःताः बिस्यु वनेधुंकाः सत्ता तालिवानया ल्हातय् लाःगु खः । इमिसं आः ‘कामचलाउ सरकार’ दयेकूगु दुसा मेगु आपालं ज्यात अन्यौल खनेदूगु दु ।<eot>(ललेन्द्र शाक्यया च्वसां पिज्वःगु थुगु चिनाखँ ने.सं. ११३६ कौलागा चतुर्दशी (२०७३ कार्तिक १३ गते) शनिवाः खिचापूजाया दिं किपूया १ वडा बाघभैरव प्रजा दबुलिइ प्याखं दबू किपूया ग्वसालय् जूगु ‘न्हूदँ व शंखधर साख्वाः’या विषयस जूगु चिनाखँ धेंधेंबल्ला कासाय् न्हाप लाःगु चिनाखँ)<eot>येँ – कोरोना संक्रमणया कारणं एसईई परीक्षा स्थगित जुइगु जूसां राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डं धाःसा न्हापा कयातःगु शुल्क लित मबीगु जूगु दु । परीक्षाया निंतिं बोर्डं विद्यार्थीतय्के म्हतिं न्यासः तका शुल्क काःगु खः ।
परीक्षा स्थगित जुइवं ध्यबा लित बीमाः धकाः अभिभावकतय्सं माग यानाच्वंसां बोर्डं धाःसा सरकारी कोषय् वनेधुंकूगु ध्यबा लित बीत कानुनी समस्या दु धासें तत्काल ध्यबा लित बी मफइगु खँ धाःगु दु ।
नेपाल अभिभावक महासंघया अध्यक्ष सुप्रभात भण्डारीं परीक्षाया निंतिं म्हःगु ध्यबा परीक्षा हे स्थगित जुइवं लित बीमाः धकाः माग यानादीगु दु । थगुने नं एसइईया परीक्षा स्थगित जुइवं अबल् कयातःगु ध्यबा लित बीमाःगु खँ जूगु खःसा उगु इलय् अर्थ मन्त्रालयं राज्यकोषय् दाखिला जुइधुंकूगु ध्यबा लिकाये मजिउ धासें ध्यबा लितकायेगु खःसा कानुन हे संशोधन यायेमाः धाःगु खः । महासंघ अध्यक्ष भण्डारीं धाःसा थ्व खँयात जनता ठगे यायेगु ज्या खः धयादीगु दु ।
वय्कलं कनादीकथं अभिभावकतय्सं थ्व ध्यबा मबीगु खःसा उगु ध्यबायात शिक्षाया क्षेत्रय् हे खर्च यायेत सुझाव बियाच्वंगु दु, तर सरकारं धाःसा उकी नं ध्यबान बियाच्वंगु मदु ।<eot>येँ – गण्डकी प्रदेशय् पोखरा लिपा दकलय् अप्वः पर्यटक वइगु बन्दीपुरय् पर्यटनया मेगु आकर्षण कथं मिनी ग्रेटवाल दयेकेगु शुरु याःगु दु । दयेकेज्या क्वमचाःनिवं हे बन्दीपुर चाःहिउ वइपिं आन्तरिक पर्यटकत थन छक्वः वनेगु यानाच्वंगु दु । निगूत्या किलोमिटर ताःहाकः जुइगु थ्व मिनी ग्रेटवाल चीनया नांजाःगु ग्रेट वाल पहः वयेक दयेकाच्वंगु दु । करिब १५ करोड तका खर्च जुइगु थ्व ज्याया लागिं पर्यटन मन्त्रालयपाखें नं बजेट फ्याःगु दु । स्थानीय थानामाईया देगलंनिसें मुकुन्देश्वरी पार्क तक थ्व ग्रेटवाल न्ह्याइ । थ्व पःखाःया नां नं ‘मुकुन्देश्वरी पःखाः’ तइगु खँ धाःगु दु ।<eot>लिपांगु २४ घण्टाय् ४,७१२ म्हसिया नमूना परीक्षण यायेगु झ्वलय् २७२ म्ह कोभिड सङ्क्रमितखनेदुगु दु । सङ्क्रमितमध्ये दकलय् अप्वः येँ ८९, यलय् १८ व ख्वपय् ११ म्ह दु ।
स्वास्थ्य व जनसङ्ख्या मन्त्रालयया कथं वंगुु २४ घण्टाय् ८ म्ह मदुगु दुसा ७७७ म्ह सङ्क्रमण पाखें मुक्त जुगु दु ।<eot>सिन्धुपाल्चोकया हेलम्बु गाउँपालिका सरसिङय् स्वम्ह मस्त च्यानाः सीगु दु । सन्च तामाङया गोठ च्याःबलय् स्वम्ह मस्त उकी लानाः सीगु जिल्ला प्रहरी ज्याकू सिन्धुपाल्चोकं न्ह्यथंगु दु ।
सीपिंलय् सन्च तामाङया काय् ६दँया मनोज तामाङ, सुकुमान तामाङया काय् ५दँया मनिस तामाङ व साईला तामाङया काय् ५दँया दिल बहादुर तामाङ लाःगु दु । मस्त गोठय् म्हिताच्वंगु इलय् गंगु हः च्याःगु धाःगु दु ।
स्थानीय व प्रहरीया ग्वहालिइ बहनी मि पूवंक नियन्त्रणय् वःगु खः । घटना सम्बन्धय् थप अनुसन्धान जुयाच्वंगु प्रहरीं न्ह्यथंगु दु ।<eot>बुधवाः कागेश्वरी मनहरा ९ या सुन्दरचोकय् च्वंगु तरकारी बजाः लिक्क बोरिङ म्हुइगु झ्वलय् ग्यास पिहाँ वःगु खः । स्थानीयपिन्सं छेँ दयेकेत माःगु लःया व्यवस्था यायेगु नितिं बोरिङ म्हुइगु झ्वलय् ग्यासत्याः पिहाँ वःगु खः । बुधवाः न्हिनय् १२ ता ईनिसें ग्यास पिहाँ वःगु स्थानीयपिन्सं धाःगु दु ।
सुरुया प्यघौतक तिव्रगतिं सुख्खा ग्यास जक पिहाँ वःगुलिं सनिलया ४ ता ईनिसें प्याःगु नाःथें च्वंगु वस्तु तकं पिहाँ वःगु खः । ग्यासलिसें पिहाँ वःगु उगु नाःथें जाःगु प्याःगु वस्तु जःखःया छेँय् थ्यनेधुंकाः स्थानीय ग्याःचिकुइ लाःगु खः ।
ग्यास पिहाँ वःगु सम्बन्धय् सुरक्षाकःमिपिन्त तत्काल हे खबर याःसां नं नियन्त्रणया नितिं आःतक छुं पहल मजूगु स्थानीयपिन्सं धाःगु दु । भूगर्भ विभागपाखें प्रतिनिधिपिं वःसां नं छुं प्रतिक्रिया मब्यूसे अथें हे ग्यास नियन्त्रण जुइ धकाः लिहाँ वंगु स्थानीयया धापू दु ।
बोरिङ म्हूबलय् ग्यास पिहाँ वयेधुंकाः न्हिनय् जःखःया थ्यंमथ्यं १ किलोमिटर क्षेत्रय् धुलं गःगु खःसा सनिलय् पिहाँ वःगु नाःथें जाःगु प्याःगु बस्तु लिक्क च्वंगु छेँय् कुतुंवयाः फोहर जूगु खः ।<eot>असोज २ - नेवाः न्ह्यलुवाः, मानवाधिकारकःमी, वरिष्ठ साहित्यकार मल्ल के सुन्दरया न्हूगु उपन्यास ‘सेप्टेम्बर १७’या विमोचन जूगु दु । नेपालभाषा एकेडेमीया उपकुलपति साहित्यकार यज्ञरत्न धाख्वाःया नायःसुइ न्ह्यागु ज्याझ्वलय् जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठं विमोचन यानादीगु खः। थुगु सफू नेपालभाषा एकेदेमिइ पिकागु खः।
ज्याझ्वलय् न्ववानादिसें उपन्यासकार मल्लं थःम्हं गुलि नं सफू च्वयाः थःगु नां च्वनेमाः धकाः च्वयागु मखुसें थःगु मांभाय्या निंतिं च्वयागु धयादिल।
विमोचित उपन्यासया बारे टिप्पणी यानादिसें लोकसाहित्यविद् मदनसेन वज्राचार्यं नेपालभाषां पिहां वःगु थ्व छगू अन्तर्राष्ट्रियस्तरया उपन्यास जूगु खँ धयादिल ।
उपन्यासकार मल्लया नेवाः भासं पिहांवःगु थ्व न्यागूगु उपन्यास खः । थ्वयां न्ह्य वय्कःया नसना, व लँपु: थ्व पलाः, द पोस्टर, शंखधर साख्वाः उपन्यास पिहाँवयेधुंक्कुंगु दु।<eot>येँ – प्रधान–मन्त्री केपी ओलीं भृकुटीमण्डपय् जूगु सार्वजनिक आमसभापाखें माधव नेपाल, झलनाथ खनाल लगायतया नेतातय्त चैत्र ७ गते च्वनीगु पार्टीया केन्द्रीय बैठकय् ब्वति काः वा धकाः सार्वजनिक रुपं ‘ब्वनापौ’ छ्वयेवं आः नेकपा (एमाले) छप्पँ मजुइगु जकं खः लाकि धइगु आशंका तःधं जुया वंगु दु ।
एमाले अध्यक्ष एवं प्रम ओलीं अथे खुल्ला रुपं बैठकय् ब्वति काः वा धकाः आह्वान यायेवं उगु बैठकय् ब्वति काः वनेगु लाकि मवनेगु धकाः ‘निर्णय’ यायेत माधव–झलनाथ पुचलं नं चैत्र ४ व ५ गते थःगु पक्षया कार्यकर्तातय् राष्ट्रिय भेला सःतूगु दु ।
प्रम ओलीयात काउन्टर बीगु रणनीति दयेकाच्वंपिं माधव–झलनाथ पुचलं थःगु शक्ति परीक्षण यायेगु ल्याखं नं ४–५ गतेया थ्व भेला सःतूगु अनुमान याःगु दु । यदि भेला तःधं जुयाः उत्साहजनक जुल धाःसा ओली विरुद्ध मेगु पलाः ल्ह्वनेगु तकया बिचाः माधव–झलनाथ पुचलं दयेकाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
प्रम ओलीं नं माधव–झलनाथ पुचलं यायेत्यंगु थ्व भेलायात कयाः छुं टिप्पणी याःगु मदुनि । विज्ञ सूत्रतय् अनुमान कथं ओलीं नं माधव–झलनाथ पुचःयाके गुलि शक्ति दनि धकाः परीक्षण यायेगु लागिं भेला याके बीगु बिचाः यानाच्वंगु खनेदु । माधव पुचःयात आः गज्याःगु व्यवहार याना वने माली धइगु रणनीति नं ओलीं उगु भेला स्वयेधुंकाः जक तय याइगु खँ धाःगु दु ।
प्रम ओलीं बैठकया एजेण्डा उल्लेख यासें पौ बियाः सःतेमाःगु पार्टीया केन्द्रीय बैठक तकं सार्वजनिक मञ्चं आह्वान याःगुलिं थ्व नेपाल–खनाल पुचःयात याःगु अपमान खः धकाः तायेकूगु दु । ओलीया आशय आः नेपाल–खनाल पुचः एमालेय् दुहां मवःसां जिउ धइगु आशय खनेदु धाःगु दु । तर नेपाल–खनाल पुचलं नं एमाले थःपिनिगु नं पार्टी जूगुलिं याउँक त्वःते मजिउ धइगु बिचाः तयाच्वंगु दु ।<eot>वय्क आइतबाः सुथय् मुम्बाईस्थित थःगु हे छेँ यःगानाच्वंगु अवस्थाय् लुयावगु भारतीय सञ्चारमाध्यमं धागु दु ।
३४ वर्ष दुम्ह सुशान्तं छु हुनिं आत्महत्या यात धैगु विषयलय् छुं मस्युनी।
राजपतं खुला ह्योनिसें डिप्रेसनय् दुगु धासें प्रहरीं डिप्रेसनया हे हुनिं वय्कलं आत्महत्या यागु जुइफुगु प्रारम्भिक अनुमान यागु दु ।
टेलिसिरियलपाखें करिअर सुरुवात यानादिम्ह वय्कलं न्हापांगु सिरियल ‘किस देशमे हे मेरा दिल’य् अभिनय यानादिगु खः । वय्कया विशेष परिचय धासाः एकता कपुरया धाराबाहिक सिरियल ‘पवित्र रिस्ता’पाखें दुगु खः ।
उकिंलिपाः वय्क ‘काइ पो चे’पाखें बलिउडय् प्रवेश यागु खः । उकिं वय्कया अभिनयया यक्वः निकै चर्चा जुगु खः । उकिंलिपाः ‘शुद्ध देशी रोमान्स्’, भारतीय क्रिकेट टिमया पूर्वकप्तान एमएस धोनीया बायोग्राफीं आधारित फिल्म ‘एमएस धोनी स् द अन टोल्ड स्टोरी’, ुपिकेु, ुसोन चिडिया औरु छिछोरी’ थःजागु संकिपाय् ज्या यानादिगु खः ।<eot>दच्छिया निक्वः चैत व असोजं हनीगु दुर्गा पूजाया विशेष महत्व दुगु शास्त्रय् न्ह्यथनातःगु दु।असोजय् हनीगु मोहनीं सिबें कम महत्वया धयातःसां थौं नं अजिमातय् देगलय् बली बियाः पूजा आराधना याइगु चलन दु । चैत्र दशैं खुन्हू सुथनिसें येँया दक्षिणकाली, शोभाभगवती, गुह्येश्वरी, नंसाः भगवती, संकटा, कालिकास्थान लगायत शक्तिपीठय् मनूत म्वःम्वः जूइगु खः।<eot>विश्वक टि ट्वेन्टी क्रिकेट धेंधेंबल्लाया फाइनल कासाय् थौं अष्ट्रेलिया व न्युजिल्याण्ड दथुइ कासा जुइत्यंगु दु ।
युएईया दुबइलय थौं बहली ७ ता ई जुया ४५ गू मिनेटय् फाइनल कासा न्ह्याइ । सेमिफाइनलय् इंग्ल्याण्डयात बुका न्युजिल्याण्ड व पाकिस्तानयात लिउने लाका अष्ट्रेलिया फाइनलय् थ्यंगु खः ।
निगुलिं टोली न्हापांखुसिइ टि–ट्वेन्टी विश्वकप क्रिकेटया उपाधि त्याकेगु अभियानय् दु । फाइनल कासायात अष्ट्रेलियाया स्यल्लागु ब्याटिङ लाइन विरुद्ध न्युजिल्याण्डया स्यल्लागु बलीङ दथुया धेंधेंबल्लाया रुपय् स्वगु दु ।<eot>येँ – खुसि दोहन याइपिं माफियातय्सं शालिग्राम लुइगु खुसि काली गण्डकीय नं बांमलाक दोहन यानाच्वंगु दु । सार्वजनिक खरिद ऐन, संघीय व प्रदेश सरकारया इनाप व अदालतया आदेश तकं माने मयासें एक्स्क्याभेटर थेंज्याःगु ततःधंगु उपकरण यानाः काली गण्डकी खुसिं फि व गिटी लिकायाच्वंगु खः ।
देय्न्यंकं दछिया स्वला तक छुं नं खुसी व खुसि सिथं फि, गिटी उत्खनन यायेमदइगु नियम दुसां पश्चिम नेपाःया थीथी जिल्लाय् धाःसा अज्याःगु नियमया उल्लंघन जुयाच्वंगु दु । काली गण्डकी खुसिइ नं थज्याःगु नियम तकं वास्ता मयासे फि व गिटी लिकयाच्वंगु खः ।
वातावरण संरक्षणया लिसें खुसिबाहाः वइगु जोखिम न्यूनिकरणया निंतिं संघीय व प्रदेश सरकारं असार निसें भदौ तक खुसि उत्खनन मयाकेत देय्न्यंकंया प्रशासन कार्यालयय् पत्राचार यानातःगु दुसा मुस्ताङ निसें क्वय्या जिल्लाय् थुकिया अवज्ञा यासें उत्खनन यानाच्वंगु खः।
शालिग्राम लुइगु नांजाःगु काली गण्डकी खुसि मुस्ताङ्गं बहाः वयाः नारायणी खुसिइ ल्वाकज्या वनीगु खः । थ्व खुसिया म्याग्दी, बाग्लुङ व पर्वत जिल्लाय् अप्वः धयाथें अवैध उत्खनन जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
उच्च अदालतं बाग्लुङ नं नदीजन्य सामग्री उत्खनन मयायेत आदेश बियातःगु दुसां पर्वत, म्याग्दीया लिसें मेमेगु जिल्लाय् अदालतया आदेश हे अटेर यानाः फि व गिटी लिकायेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ स्थानीयतय्सं धाःगु दु ।
क्रसर व्यवसायी, गिटी, फिया ठेकेदारतय्सं निषेध यानातःगु इलय् नं चान्हय् चान्हय् हे तःधंगु ल्याखय् खुसिइ जथाभावी उत्खनन यानाः फि, गिटी लिकयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
स्थानीय सरकार संचालन ऐन २०७४ पाखें ल्वहं, गिटी, फि उत्खनन व उपयोगया निंतिं दर्ता, अनुमति, नवीकरण, खारेजी व व्यवस्थापनया जिम्मा गाउँपालिका व नगरपालिकायात बियातःगु दु । तर गुलिखे थासय् स्थानीय तह व स्थानीय प्रशासनया मिलमतोय् हे खुसिइ अवैध दोहन ज्या जुयाच्वंगु दु ।
पर्वतया जलजला गाउँपालिकाया कार्यवाहक अध्यक्ष भीष्म मल्लं थज्याःगु अवैध ज्या पनेत प्रहरी हे असहयोग यानाच्वंगु खँ धयादिल । तर पर्वत जिल्लाया प्रहरी प्रमुख भुवनेश्वर तिवारीं धाःसा प्रहरीपाखें छुं नं कमजोरी मजूगु दावी यानादीगु दु ।
लाक्वपाक्व नदीजन्य पदार्थ लिकातकि खुसि तजाः जुयाः लःया बहावया धार हे हिलीगु व भूक्ष्य अप्वयाः दुर्घटना जुयाच्वंगु खँ वन तथा वातावरण मन्त्रालयं धाःगु दु ।<eot>नेवाःतय्सं मोहनि नखः तःजिक हना वयाच्वंगु दुसा नेवाः मखुपिं विशेष याना हिन्दुतय्सं दशैं धकाः तःजिक नखः हनाः वयाच्वंगु दु । आः वया मोहनि नखःयात हे दशैं कथं हना वयाच्वंगु दु । थः म्ह्याय् मस्त व भिना मस्तय्त तकं नःलास्वां बिया ध्यबा बिइगु तकं चलन यानाहःगु दु । उकिं याना झन नेवाःतय्सं हनीगु मोहनि नखः खः ला कि दशैं खः धकाः तकं थुइके मफयावनाच्वंगु दु ।
मोहनि व दशैंयात गुलि गुलिंसिनं छगू हे कथं ब्याख्या याना वयाच्वंगु दु । स्वयेबलय् दशैं व मोहनि नखः हनीगु विधि तकं छुं छुं ज्वः लानाच्वंगु खनेदु । गथेकि नखःया नितिं नःलास्वने पारुखुन्हु नेवाःतय्सं नःलास्वनेगु धाइ अले मेपिन्सं घटस्थापना धाइ । नःलास्वनेगु व घटस्थापना यायेगु विधि व दिं वहे खनेदु । अले वहे नःलास्वांयात हे प्रसादया रुपय् कायेगु तकं याइगु चलन नं ज्वःलाःगु खने दु । अय्नं मेमेगु खँय् धाःसा पानाच्वंगु नं खनेदु । उकिं थौंया इलय् मोहनि नखः दशैंया बारे पाःगु खँ सीकेमाःगु आवश्यकता दु । दशैं व मोहनि नखःया दार्शनिक पक्ष नापं हनीगु विधिया बारे नं सीकेमाःगु आवश्यकता दु ।
छु खः दशैं ?
सप्तमी ः दशैंया इलय् विशेष याना सप्तमीखुन्हु फुलपाति छेँय् छेँय् दुथ्याकीगु चलन दु । अथे फुलपाति गुंगू प्रकारया दुथ्याकी । अले सप्तमीखुन्हु हे बहनी नव दुर्गादेवी थापना याइगु चलन दु । गुलिं गुलिंसिनं धाःसा अष्टमीखुन्हु जक अथे नवदुर्गाया थापना याइगु चलन दु ।
अष्टमी ः दशैं नखः हनीपिन्सं अष्टमीखुन्हु विशेष याना नवदुर्गाया पुजा याइ । नवदुर्गाया किपाः बाय् मूर्तियात हे मूल रुपं पुजा याइगु खः । उखुन्हुयात कालरात्री नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अथेहे ज्याभः नापं थःपिनिगु जीवनय् प्रयोगय् वइगु सामानत नं पुजा याइगु चलन दु । गथेकि मेसिन, ज्याभः ल्वाभः, सफू आदि पुजा याइ ।
नवमी ः थुखुन्हु दशैं नखः हनीपिं नेवाः मखुपिं हिन्दूतय्सं अष्टमीखुन्हुथें हे जीवनय् प्रयोग जुइगु ज्याभः, नवदुर्गादेवीयात विधिपूर्वक पुजा याइगु चलन दु । मूल रुपं वहे नवदुर्गा देवीयात पुजा याइगु हे दशैंया विशेषता कथं नाला वयाच्वंगु दु ।
दशमी ः दँय् दसं पारुंनिसें दशमीतकयात नालाः दशैं हना वयाच्वंगु दु । दशैंया मूल दिन कथं दशमीयात हे नालातःगु दु । थुखुन्हु विजयादेवीया पुजा याइगु चलन दु । पुजविधि कथं थुखुन्हुयात विसर्जन यायेगु धकाः नं धाइ । अले थःसिबें थकालिपिंपाखें ह्याउँक सिन्हः तिनाः आशिर्वाद कायेगु, नःलास्वां छुइगु चलन दु । विशेष याना कपाः छगलं हे ह्याउँक जाकि सिन्ह तिना थःपिन्सं हनेबहःपिंपाखें सिन्हः तिइत वनेगु नापं आशिर्वाद कायेत वनेगु याइ । थुखुन्हु अथे सिन्हः तिउ वनेत सःता च्वनेमाःगु आवश्यकता मदु । छगू कथं हिन्दु धर्मया दर्शन कथं विजय जूगु उत्सवया रुपय् नालाः अथे दशैं नखः हनीगु खः । असत्ययात सत्यं त्याकूगु कथं नालाः दशैं हनी । उकिं हे जुइमाः थुकियात विजयादशमी धाःगु ।
दार्शनिक पक्ष ः विजया दशमी अर्थात दशैं नखः हिन्दु धर्मालम्वीतय्गु दर्शन कथं सत्यं त्याकूगु नापं थःपिं नं न्ह्याबलें विजय जुया वनेफयेमाः धकाः आशिर्वाद कायेगु अले आदर्शवादी सिद्धान्त कथं अथे दशैं नखः हना वयाच्वंगु दु ।
छु खः मोहनि नखः ?
सप्तमी ः थुखुन्हु नेवाःतय्सं बास्तवय् छुं हे यायेम्वाः । पृथ्वीनारायण शाह नं त्याके धुंकाः खय् ब्रम्हुतय्गु चलन कथं हे थाय् थासय् भुयू फसि धकाः फुलपाति पालेगु चलन याना वयाच्वंगु दु । छेँय् छेँय् धाःसा छुं हे यायेम्वाः ।
अष्टमी ः अष्टमीयात नेवाःतय्सं कूछि भ्वय् धायेगु याना वयाच्वंगु दु । थःपिनिगु जीवनय् माःगु ल्वाभः ज्याभः, सफू तयारी अवस्थाय् दु ला मदु धकाः स्वया आः न्हू अन्न वा दुकायेगु ई वइन धकाः ल्वाभः व ज्याभः नापं थीथी ज्वलं धुकू क्वथाय् थापना याना वहे क्वथाय् च्वना थःगु कुलया फुक्क दुजःपिं झ्वःलकं च्वना भ्वय् नयेगु याइ । कूलया भ्वय् जूगुलिं हे कूछि भ्वय् धाःगु खः । अथे थापं याइगु इलय् छुं नं द्यःया मूर्ति बाय् किपाः थापं याइगु मखु । छगू कथं आः छेँय् अन्न गुलि दनि रु धकाः अन्नयात नं तयेगु नापं ल्वाभःया अवस्थायात थुइका न्हूगु वा दुकायेगु नितिं समान तयारी अवस्थाय् तया सहलह ब्याकेगु भ्वय् कथं नया वयाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु मोहनि नखःया तसकं महत्वपूर्णगु दिं कथं कूछि भ्वय्यात नालातःगु दु ।
नवमी ः अष्टमीखुन्हु थापना यानागु सामानयात पूजाआजा यायेगु ज्या जुइ । मोहनि सिन्हः फयेगु याइ । अले जीव वली बिइगु याइ । नेवाः संस्कृति कथं पंचतत्वयात महत्व बियातःगु कथं जीव बलि बाय् खँय् बलि बिइगु याइ । तन्त्रसाधन याना पुजा याइगु जुया हे जुइ सायद थुखुन्हुया हाकूगु सिन्हःयात मोहनि सिन्हः धाइगु । तन्त्रनाप स्वापू दुगुलिं मोहनि सिन्हः तीगु हे मोहनि नखःया विशेषता खः ।
नवःमीखुन्हु जीव बलि बिइ धुंकाः उखुन्हु हे बहनी बलि ब्यूम्ह जीवया सी इना बिइगु याइ । कुलया फुक्कं च्वना थकालिंनिसें सी इना बिइगु याइ । गुलि गुलिसियां नवःमीखुन्हु हे नःलास्वां छुइगु याइ ।
दशमी ः नवःमी खुन्हु पुजायागुयात समापन यायेगु कथं पूजा याना नःलास्वां छुइगु याइ । दशमीखुन्हु मोहनी नखःया मेगु खास छुं नं याइमखु । मोहनि नखःया झ्वलय् थः म्ह्याय् मस्तय्त सःताः जा नकेगु, भ्वय् नकेगु याइ । उकिया नितिं नं नखःयात सःते हे माःगु चलन दु । सःतेगु मयायेकं भ्वय् वनेगु याइमखु ।
दार्शनिक पक्ष ः मोहनि नखःया दर्र्शिनक पक्ष धैगु छुं विशेष द्यःयाके बरदान कायेगु कथंया आदर्शवादी सिद्धान्त ज्वनाच्वंगु मदु । छुं नं द्यःयात पुजा याइगु चलन मदु । बरु थःपिनिगु जीवनय् माःगु सामनयात हे द्यः भाःपिया आः तयारी याना न्ह्याः वनेगु संघर्षवादी सिद्धान्तयात नाला वयाच्वंगु दु । न्हूगु अन्न दुकायेगुु अन्तिम ई वयाच्वंगुलिं आः न्हूगु दँया नितिं सकलें गुगु कथं मंकाः जुया न्ह्याः वनेगु धकाः सहलह ब्याकीगु छगू महत्वपूर्णगु नखःया रुपय् वयाच्वंगु खने दु ।
नेवाः संस्कृतिया दर्शन कथं संघर्षवादी सिद्धान्तयात नाला वयाच्वंगु दु मोहनि नखःया झ्वलय् । उकिं मोहनि नखः व दशैंया दथुइ दार्र्शिनक पक्षं पानाच्वंगु दु । दार्शनिक पक्ष पानाच्वंगुयात थुइका मोहनि नखः व दशैं धैगुु छगू हे मखु धकाः थुइकाः थःपिनिगु मौलिक पहिचानयात पिब्वयेगु कथं न्ह्याः वनेगु खँय् संस्कृतिविद्तय्सं पित हया थुइका बिइमाःगु आवश्यकता दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) ( मोहनि नखःया लिसें म्हिगःनिसें नवरात्र नं सुरु जूगु दु। मोहनीया थ्व नवरात्रया इलय् थीथी शक्तिपीठय् वनाः द्यः दर्शन याःवनेगु परम्परा जुया वयाच्वंगु दु। तर थुगुसी मोहनीबलय् वनेमाःगु मूमू शक्तिपीठय् धाःसा द्यः दर्शन यायेमखनीगु जूगु दु ।
कोरोना महामारीया कारणं थुगुसी फुक्क धयाथें आजु अजिमा द्यःयाथाय् दर्शन बन्द जुइगु जूगु दु। मोहनीया चालं कुन्हु वनीगु गुह्येश्वरी नं बन्द जुइगु खँ पशुपति विकास कोषं धाःगु दु। अथेहे पशुपति क्षेत्र दुने लाःगु जयबागेश्वरी द्यःयाथाय् नं बन्द जुइगु जूगु दु। कोरोनाया संक्रमण तच्वया वयाच्वंगु अवस्थाय् द्यःया दर्शन याःवनेबलय् जुइफुगु भीडया कारणं संक्रमण झन तच्वयेफु धकाः गृह मन्त्रालयं ७७ गुलिं जिल्लाय् शक्तिपीठत मचायेकेत निर्देशन बियातःगु दु ।
थ्व हे झ्वलय् येँया मू मू शक्तिपीठत मैतीदेवी, नक्सा भगवती, शोभा भगवती, दक्षिणकाली आदि शक्तिपीठत मचायेकेगु खँ धाःगु दु। मोहनीया न्हापांगु न्हि नलास्वां पीकुन्हु म्हिगः भद्रकालीइ धाःसा भक्तजनतय् हूलमूल खनेदत। थन लाइन तयाः सकसितं द्यः पुज्याके बिउगु दु। मेखे मैतीदेवी, शोभाभगवती धाःसा मचाल ।
वंगु चैतय् नेपालय् कोरोना संक्रमित खनेदयेवं याःगु लकडाउन सुरु जूसां निसें देय्न्यंकं द्यः, देगलय् नित्य पुजा बाहेक दर्शन फुक्क बन्द यानातःगु खः । आः मोहनीबलय् नं नित्य पुजा बाहेक द्यःयाथाय् पुज्या वनेगु बन्द जुइगु जूगु खः । थीथी शक्तिपीठत बन्द जूसां येँया छुं छुं द्यःयाथाय् धाःसा पुजाआजा न्ह्याना वयाच्वंगु दु। येँया पचली आजुया मू जात्रा मोहनी सुरु जूगु न्यान्हुया न्हिकुन्हु पचिमह्रः कुन्हु जुइ । थुगुसी पचलीया जात्रा चिधंक जूसां यायेगु खँ पचलि जात्रा व्यवस्थापन समितिं धायेधुंकूगु दु ।
थ्वहे दथुइ विश्व हिन्दू महासंघं मोहनीया इलय् शक्तिपीठत चायेकेत माग याःगु दु। भौतिक दूरी कायम यानाः स्वास्थ्य सुरक्षाया विधि नालाः देय्न्यंकंया शक्तिपीठ चायेकेमाःगु माग महासंघं यानाःगु दु । थ्वहे दथुइ थुगुसी चालं कुन्हु राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्रीं न्हापा थें सर्वसाधारणयात सिन्हः मतीकीगु जूगु दु। अथेहे पुलांम्ह जुजु ज्ञानेन्द्रं नं सिन्हः मतिकेगु खँ धाःगु दु ।<eot>चीनया साक्सी प्रान्तया अन्साइ गामय् त्वनेगु लःया निंतिं आपालं ध्यबा फुकाः तुं खन । तर उगु तुंपाखें त्वनेज्यूगु लः धाःसा मवल । अनं वःगु लः ग्यास व पेट्रोल नवयाच्वन । मि तयेबलय् ला लःद्यःने ह्वाराक्क हे मि च्यात ।
स्थानीयतय् धापू कथं लिक्कस दुगु छगू पेट्रोल पम्पपाखें दुनं दुनं ज्वःगु पेट्रोलं यानाः थथे लः प्रदूषित जूगु खः । तर पेट्रोल पम्पया थुवालं धाःसा थुकियात माने यानाच्वंगु मदु ।
चीनया स्थानीय अधिकारीतय् धापू कथं भूमिगत चिकंया भण्डार ७५० निसें ४५०० मिटर दथुइ जुइ । तर थन तुं खंबल ४६ मिटरसिबें अप्वः तःजाः मजूगुलिं थ्व प्राकृतिक चिकंया भण्डार जुइमफुगु खँ धाःगु दु । थुकिया बारे अन सरकारी तवरं अनुसन्धान न्ह्याकेधुंकूगु दु ।<eot>येँ – वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी व वय्कःया जहान राधादेवी जोशीं थः मदयेधुंकाः थःगु शरीर चिकित्सा विज्ञान प्रयोगात्मक अध्ययनया निंतिं दान यायेगु घोषणा यानादीगु दु । म्हिगः येँय् छगू ज्याझ्वलय् जोशी तिपुलिं थःपिनिगु शेष लिपा चिकित्सा विज्ञान प्रयोगात्मक अध्ययनया निंतिं किष्ट मेडिकल कलेजयात अर्पण यायेगु जानकारी बियादीगु खः । जोशी तिपुलिं किष्ट मेडिकल कलेजयात च्वयाबिउगु शरीर दान यायेगु मञ्जुरीपत्रय् हस्ताक्षर नं यानादीगु दु ।
वय्कःपिंसं थः काय् अनुराज जोशीया सहमतिइ हस्ताक्षर यानादीगु खः । शताब्दीपुरुष जोशीं थःगु शरीर ताःआयु कथं म्वायेत सफल जूगु खँय् अध्ययन यायेगु ज्याय् ग्वाहालि जुइमा धकाः स्वेच्छां दान यानागु खँ कनादीगु दु ।
शरीर दान घोषणा ज्याझ्वलय् यल महानगर पालिकाया मेयर चिरीबाबु महर्जनं शताब्दीपुरुष जोशीं शरीर दान यानाः बांलाःगु ज्या यानादीगु खँ कनादिल । मेयर महर्जनं धयादिल, ‘वय्कलं थःगु जीवनय् आपालं इतिहास च्वयादीगु दु, फुकसिया गौरव, प्रेरणा व आर्दश वय्कः जुयादीगु दु ।’<eot>भारतया राजधानी दिल्लीपाखें ३०० किलोमिर तापाक्क च्वंगु राजस्थानया अबलरय् छगू पुलांगु किल्ला दु । थ्व किल्ला आः भग्नावशेषया रुपय् लानाच्वंगु दु । थ्व खण्डहर छुं इलय् धाःसा छगू भव्य व मनूतसें जाःगु क्षेत्र खः ।
थ्व इलाकाय् सोमेश्वर, हनुमान, कृष्ण, देवी आदिया दर्जनौं देगःत दु । भगवानै भगवानया दथुइ च्वंगु थ्व थाय् धाःसा भुताहा थाय्या नामं नांजाः । थ्व थासय् छुं नं भवनय् पलि धाःसा मदु । तर अजूचायापूगु खँ छु धाःसा फुक्क देगः चुस्त अवस्थाय् दु ।
थ्व थाय्यात श्राप लाःगुलिं भुताहा थाय् धैगुलि विश्वास यानातःगु दु । थुगु थासय् महल दूगु थासय् मिसाम्ह गुरु बालुनाथ च्वनीगु खः । वं उगु महल दयेकूगु इलय् थःगु ध्यान भंग याइगु जूगुलिं अन छुं नं महल मदयेकेत ख्याच्वः ब्यूगु खः ।
यदि थःगु ध्यान भंग याःसा फुक्क सहर ध्वस्त जुइगु ख्याच्वः वं ब्यूगु खः । तर वयागु खँयात सुनानं ध्यान मबिल व अन भवनत दयेकल । गुकिया हुनिं गुरुं श्राप बिल व चांचां उगु थाय् मशानघाटथें जुल ।
उगु थाय्यात छम्ह तान्त्रिकं नं श्राप ब्यूगु हुनिं थःथवय् ध्वस्त जुयाः खण्डहरय् हिउगु विश्वास यानातःगु दु ।
उम्ह तान्त्रिकं उगु किल्लाय् वइपिं सुं नं मनूतसें पुनर्जन्म काये मखनेमा धैगु श्राप ब्यूगु खः । वहे हुनिं उगु क्षेत्रय् अकालय् ज्यान वंपिं मनूतय्गु आत्मां मुक्ति कायेमखन व पुनर्जन्म तकं कायेमखंबलय् आपालं मृतात्मात आः नं भड्के जुयाच्वंगु विश्वास यानातःगु दु ।
उगु थासय् सनिल जुइखतं मनूत वनेत ग्याइगु खः । सरकारी अधिकारीं नं अन बहनिया इलय् वनेत निषेध यानातःगु दु । उगु थासय् चा च्वनिपिं मनूत सुं नं म्वाःम्ह जुया लिहां वनीमखूगु स्थानीय बासिन्दां धाःगु दु । म्वाःम्ह जुयाः लिहां वःपिं मनूत नं मानसिक रुपं विक्षिप्त जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>साउन २५ – वंगु चैत ११ निसें बन्द जुगु ताःहाकगु दुरीया यातायात लिसें आन्तरिक हवाई उडान भदौ १ गतेनिसें चायेकेगु धकाः थ्वया न्हय सरकारं निर्णय याःगुलिइ आ मचायेकिगु जुगु दु ।
कोभिड—१९ संकट व्यवस्थापन सेन्टर, सीसीएमसीया आइतबाः च्वंगु बैठकं भदौ १ निसें चायेकेगु धासाः थ्व सेवा थप बाछिया लागि स्थगित यायेगु प्रस्ताव याःगु खः।
सिसिएमसीया थ्व प्रस्तावय् आः मन्त्रिपरिषदं निर्णय याइ । मन्त्रिपरिषदया वंगु साउन ५ गते च्वंगु बैठकं प्यला ताःहाकगु लकडाउन अन्त्य याना अन्तर जिल्ला यातायात, बाह्य लिसें अन्तरिक हवाई उडान, स्कुल भर्ना लगायतया गतिविधि भदौ १ गतेनिसें चायेकेगु निर्णय याःगु खः ।
लिपांगु छुं दिंनिसें स्वनिगलिसें देयन्यक कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिम अप्वगु धासें सिसिएमसीइ वइगु भदौ १ गतेनिसें खुला यायेगु धागु फुक्कं भदौ १५ तक मचायेकेगु प्रस्ताव तयार याःगु खः । बैठकं बैंक, संघ संस्थाय् ५० प्रतिशत जक कर्मचारी ज्याय् सतेगु व ५० प्रतिशतयात छेँय् तया ७ वा १५ न्हूइ पाः बिइत प्रस्ताव याःगु दु। थ्वबारे औपचारिक निर्णय कन्हय् सोमबाः च्वनिगु मन्त्रिपरिषदया बैठकं जुइ धयातगु दु। बैठकं स्थानीय तहया समन्वयलय् थप आइसोलेसन व क्वारेन्टिन स्थलत व्यवस्था यायेगु निर्णय यागु दु ।
देयया थीथ् जिल्लाय् संक्रमितया ल्याः अप्वयावंगुलिइ आइसोलेसनया अभाव खनेदुगुलिइ स्थानीय तह व जिल्ला संकट व्यवस्थापन केन्द्रया समन्वयलय् आइसोलेसन व क्वारेन्टिनया थप व्यवस्था यायेगु निर्णय यागु प्रधानमन्त्रीलिसें मन्त्रिपरिषद ज्याकुया सचिव महेन्द्रप्रसाद गुरागाईं धयादिल ।<eot>फागुन २८ - वरिष्ठ साहित्यकार मोक्ष बहादुर अमात्यया हाइकु सफू तिकि तिकि व म्येया सिडि छ व जि विमोचन जुगु दु। बिहिवाः शिलाचह्रेया दिं खुन्हु साहित्यकार डा हिमांसु थापाया मू पाहाँसूई येँय् जुगु ज्याझ्वलय अमात्यया सफू व म्येया सिडि विमोचन जुःगु खः ।
ईलोंहँ प्रकाशन प्रालिया नायः नरेशबिर शाक्य्या सभानायूई जुगु ज्याझ्वलय् साहित्यकारपिंं यज्ञरत्न धाख्वाः, डा पुष्पराज राजकिर्णीकार, सुरेश प्रधान लगायतं सफूया बारे थःथःगु खँ तयादिगु खः।
वरिष्ठ संगितकार अमरराज राजोपाध्यायं म्येया सिडिया बारे खँ तयादिगु खः। ज्याझ्वलय् साहित्यकार अमात्यं थःगु सफू व म्येया बारे चर्चा यानादिगु खःसा ईलोंह प्रकाशनया ब्यवस्थापक दर्शनविर शाक्यं प्रकाशनं याना वयाच्वंगु सफूयाबारे जानकारी बियादिगु खः।
सफू व म्येया सिडि ईलोंह प्रकाशनं पिकागु खः। थ्वया न्हय् साहित्यकार अमात्यया जनबहाद्यःया बाखँ, छंगु हे नामय् कृतित पीथने धुंंक्कुंगु दु।<eot>येँ – राष्ट्रियसभाया खाली जुयाच्वंगु छगू सिटया लागिं कन्हय् मतदान जुइत्यंगु दु । बागमती प्रदेशपाखें थुकी मतदान यायेगु लागिं मतदातात प्रदेश राजधानी हेटौंडा वने मालीगु जूगुलिं मतदान यायेत थाकुइफुगु खँ धाःगु दु । मतदानया लागिं हेटौंडाया भूटनदेवी मावियात मतदान केन्द्र दयेकातःगु दु ।
थौंकन्हय् कोरोना महामारी न्यना वनाच्वंगु कारणं यक्व मनूत छथाय् च्वनाः मतदान यायेगु तकं जोखिम जुइ फइगु खँ धाःगु दु । खतुं प्रदेशसभां मतदानय् वइपिं मतदातातय्सं ७२ घौ न्ह्यः यानातःगु पीसीआर टेस्टया रिपोर्ट क्यनेमाःगु व्यवस्था याःगु दु । यदि मतदाता कोरोना संक्रमित जुयाच्वन धाःसा वयात अलग्ग तयाः मतदान याकेगु व्यवस्था यानातःगु दु ।
अथे हे थौंकन्हय् लकडाउनया कारणं यानाः आपालं मतदातात हेटौंडा तक वनेत तकं थाकुइगु खँ नं धाःगु दु । थुकी मतदान यायेत बागमती प्रदेशय् लाःगु १३ गू जिल्लाया सांसद, प्रदेश सभा सांसद लिसें स्थानीय तहया प्रमुख व उपप्रमुखत हेटौंडा थ्यंकेमाः ।
थ्वहे झ्वलय् एमालेया विवाद समाधान जुइगु सम्भावना खने दयेवं आः माधव नेपाल पुचःया समर्थन कयाः उम्मेदवारी बिउम्ह डा। खिमलाल देवकोटाया बारे छु यायेगु धइगु न्ह्यसः पिहां वःगु दु । एमालें आधिकारिक रुपं गृहमन्त्री रामबहादुर थापायात उम्मेदवार दयेकूगु दु ।
म्हिगः थापा माधव नेपालया छेँय् वनाः भोट फ्वनादीगु खः । तर नेता नेपालं बचं धाःसा बियामदीगु खँ सीदुगु दु । नेपाल पक्षया सांसद जीवनराम श्रेष्ठं धाःसा आः थापा हे थःपिनिगु नं उम्मेदवार जुइगु कारणं भोट थापायात हे बीमाः धकाः छगू अनलाइनयात बियादीगु अन्तर्वार्ताय् धयादीगु दु ।<eot>भदाै १५ - नेपाल राष्ट्र बैंकं प्रचलनय् हयेमछिंगु पुलांगू, गुनाच्वंगु, ज्याख्यलय् मदुगु पुलांगु नोटपाखें ब्रिकेट दयेकेगु प्रविधि हःगु दु। नेदरल्यान्डं न्हापांखुसि हःगु थ्व प्रविधिया प्रयोगं आः प्रचलनय् हयेमछिंगु नोटयात छ्वयेकाः पिहाँवइगु नौयात इन्धनया रूपय् प्रयोग जुइगु ब्रिकेट दयेकुगु खः।
न्हापां चलनचल्तीइ हयेमछिंगु नोटयात छ्वयेका छ्वइगु खः।
नेदरल्यान्डया छगू कम्पनीलिसें सन् २०२० जूगु सम्झौताकथं ८ मेशिन हयेगु सहमतिकथं आः थ्यकंवगु ४ मेशिनपाखें न्हापांगु चरणय् येँय्, विराटनगर, वीरगञ्ज व नेपालगञ्जय् जडान यानाः छ्वयेकूगु नोटपाखें ब्रिकेट उत्पादन याःगु नेपाल राष्ट्र बैंक, मुद्रा व्यवस्थापन विभागया प्रमुख रेवतीप्रसाद नेपालं धयादिल ।
वय्कया कथं थुगु मेशिनपाखें येँय् ब्रिकेट उत्पादन सुरु जुइधुक्कुंगु दुसाः नेपालगञ्ज लगायत मेथाय् नं उत्पादन शुरू जुइ।
न्हापांखुसि छ्वयेकूगु ४०० बन्डल नोटं ४०० केजीति नौ पिहाँवगु दु। नोटया आकारकथं नौया परिणाम फरक जुइगु वय्कया धापू दु। उकियात छ्यला ब्रिकेट उत्पादन याःगु खः।<eot>येँ – नेपाली कांग्रेसया सभापति शेरबहादुर देउवां भारतं जारी याःगु न्हूगु राजनीतिक नक्साय् नेपाः सरकारया समेत सहमति दये फइगु द्वपं बियादीगु दु । पोखराय् जूगु चुनावी सभायात सम्बोधन यायेगु झ्वलय् वय्कलं उगु द्वपं बियादीगु खः । वय्कलं सभाय् न्ववायेगु झ्वलय् धयादी, ‘भारतं नेपाःया सीमा मिचे याःगु इलय् प्रधानमन्त्री छाय् सुम्क च्वनाच्वन ?
गनं प्रधानमन्त्री ओलीया हे सहमतिइ हे जकं भारतं न्हूगु नक्सा जारी याःगु मखु ला ?’मेखे नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालं भारतं जारी याःगु राजनीतिक नक्सायात कयाः नेपालं थःगु धापू स्पष्ट यायेधुनागु खँ धयादीगु दु । बाग्लुङया बुर्तिवाङय् जूगु चुनावी सभाय् न्ववायेगु झ्वलय् वय्कलं उगु खँ धयादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् न्ववासें दाहालं भारतलिसे नेपाःया सीमा समस्या पुलांगु हे समस्या खः धासें सरकारं समस्या ज्यंकेगु निंतिं कुतः यानाच्वंगु खँ धयादिल ।
वय्कलं धयादी, ‘भारतं पिथंगु नक्साय् कालापानी क्षेत्र, लिपुलेक, लिम्पियाधुरा तकया भूभाग भारतय् क्यनातःगु दु, गुकियात कयाः जिमिसं थ्व जिमित मान्य जुइमखु धायेधुन, थुकिया निंतिं गुगुं नं कथंया पहलकदमी कायेत तयार दु ।’वय्कलं आः जनता छप्पँ जुयाच्वंगु नं राष्ट्र हे छधी जूगु खः धासें पार्टी व सरकारं राष्ट्र व राष्ट्रियता बल्लाकेगु निंतिं कुतः यायेगु खँ नं धयादीगु दु ।<eot>कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिका गागलफेदीइ म्हिग बहनी कुतुवगु चलखँ ल्हाना २२ दँया नवराज गुरुङ सीगु प्रहरीं धागु दु। प्रहरीया कथं लँय् न्यासी जुयाच्वम्ह गुरूङयात चलखँ ल्हागु खः।<eot>संजीव कुमार – भारतीय फिल्म उद्योगया छम्ह ज्वःमदुम्ह अभिनेता । थुम्ह ज्वःमदुम्ह अभिनेता मदुगु उकुन्हु न्यान्हु न्ह्यव स्वीन्हय्दँ क्यन । संजीव कुमार मुक्कं ४७ दँया वैशय् ६ नोवेम्भर १९८५ इ थ्व संसारयात अलबिदा धयावंगु खः ।
बागू दशक हे जीवन हनेमखंसां थुम्ह अभिनेतां भारतीय सिनेमायात बागू दशकया बछि अथे धयागु २५ दँ बिया वन, अले थ्व २५ दँया दुने वं भारतीय सिनेमाया दर्शकतय् दथुइ थज्याःगु छाप तयावन कि व मदुगु ३६ दँ दयेधुंकाः नं वयात सुनां ल्वःमंकेफुगु मदुनि । २५ दँ तक वयागु अभिनय क्षमतां दर्शकतय्त मोहित हे यानातल, अले थ्व दथुइ वं भारतीय फिल्म उद्योगय् ज्वःमदुगु फिल्मत बियावन ।
थःगु ईया स्टार कलाकार संजीव कुमारया जीवन नं भारतीय मसाला फिल्मया बाखं थें हे जुल । फिल्मी संसारय् नगू थें थिनाच्वंगु इलय् वयात अय्लाः त्वनेगु लत जुल, अले त्वनेगु व त्वंकेगुली हे पासापिं दथुइ घेरे जुयाच्वन, तर जीवनया अन्तिम इलय् धाःसा याकःचा हे ल्वय् लिसे ल्वायेमाल ।
फिल्मया बाखं थें हे संजीवं थःगु जीवनय् यक्व हे संघर्ष यायेमाल । व मचाबलय् हे वया अबु मंत । वया मामं वयात संघर्ष यायां हे ब्वलकंल । वया मांया वयात ब्वंकाः डाक्टर वा वकिल दयेकेगु इच्छा, तर वया धाःसा फिल्मपाखे नुगः क्वसाः, उकिं फिल्म म्हितेगु निंतिं संघर्ष यात । वया अभिनयप्रति लगाव खनाः वया मामं नं वयात ग्वाहालि हे यात । अभिनयया तालिमया निंतिं वया मामं थःगु तिसा मियाः ध्यबा बिल । अभिनयया तालिम कायेधुंकाः थिएटरय् म्हितुम्हितुं फिल्मया निंतिं संघर्ष यानाच्वन ।
वं थःगु फिल्म क्यारियर बी ग्रेडया फिल्मं सुरु याःगु खः, तर थःगु अभिनय क्षमताया ग्वाहालिं स्टारडम चूलाकल, अले अमिताभ बच्चन, शत्रुघन सिन्हा थेंज्याःपिं कलाकार दुथ्याइगु मल्टिस्टारर फिल्मय् नं दकलय् अप्वः पारिश्रमिक काइम्ह जुयाबिल । थ्व सफलता वयात छक्वलं ह्वाट्ट हे वःगु धाःसा मखु, थुकिया निंतिं पलाःपलाः पतिकं संघर्ष यायेमाल । फिल्मय् ज्या मालाच्वंम्ह संजीवयात सन् १९६० इ सुनील दत्त व आशा पारेख थेंज्याःपिं स्टार कलाकारतलिसे फिल्म म्हितेगु ह्वःताः ला चूलात, तर हम हिन्दीस्तानी नांया थ्व फिल्मय् वयागु रोल धाःसा मुक्कं २ सेकेन्डया हे जक जुल । थ्व लिपा वं फिल्म निर्देशक निर्मातातय्थाय् धावय् जुइगु सुरु यात, अले थिएटरय् नं म्हिता हे च्वन ।
फिल्मया निंतिं संघर्ष यानाच्वंम्ह वं थःगु फिल्मी नां छुइगु निंतिं नं उतिकं हे संघर्ष यायेमाल । संजीवया धाथेंया नां ला हरिहर जेठाला जरीवाला खः । फिल्मया निंतिं संघर्ष यानाच्वंगु इलय् वयात थःगु नं फिल्मी नां तयेमाः थें ताल । वया मांया नां शांताबेन जरीवाला खः । उकिं वं थःगु नां ‘एस’ आखः पाखें हे तयेगु क्वःछित । उगु इलय् दिलिप कुमार व अशोक कुमारपिंसं तसकं सफलता चूलाकाच्वंगु ई, उकिं वं थःगु नांया लिउने ‘कुमार’ घाकेगु क्वःछित, अले नां तल –संजय कुमार ।
सन् १९६४इ वयागु निगूगु हिन्दी फिल्म ‘आओ प्यार करें’ रिलिज जुल । थ्व फिल्मय् वयागु नां संजय कुमार धकाः हे वःगु खः । थ्व लिपा वयात कमाल अमरोहीं शंकर हुसैन नांया छगू फिल्मया निंतिं अनुबन्ध यात । अमरोहीयात संजय कुमार धयागु नां उलि ज्वं थें मताल, अले अमरोहीं वयागु फिल्म नां गौतम राजवंश धकाः तयाबिल । उगु इलय् अमरोहीं पाकिजा फिल्म दयेकाच्वंगु जुयाच्वन ।
अमरोही पाकिजा फिल्मय् थुलि डुबे जुल कि वं संजीवयात कयाः दयेकेधाःगु फिल्मया छुं शट्स सुटिङ्ग यानाः अथें त्वःताबिल । थ्व ल्याखं गौतम राजवंश धयागु नां नं वयागु निंतिं उलि फापे मजुल ।
थ्वहे दथुइ सन् १९६४ इ वःगु ‘दोस्ती’ फिल्म सुपरहिट जुल, अले थुकिया छम्ह हिरो संजय खान तसकं लोकं ह्वात । संजय खानया न्ह्यःने संजय कुमार धयागु नां चले जुइगु खनेमंत । अथे जूबलय् हरिहर जेठालालं थः थिएटरया पासापिंलिसे सल्हा यानाः संजीव कुमार धकाः नां तल । संजीव कुमारया नामं सन् १९६५ इ दकलय् न्हापांगु फिल्म ‘निशान’ पिदन । तर थ्व फिल्मं वयात फाइदा मजुल ।
सन् १९६८ इ वःगु संघर्ष फिल्मय् संजीव कुमार दिलिप कुमारया न्ह्यःने थःगु शानदार अभिनय न्ह्यब्वल । थ्व फिल्म लिपा वं लिफः स्वयेम्वाःल, अले मेगु झिंन्हय्दँ तक भारतीय फिल्मय् सफलताया सवाः कयाच्वन । थ्व झ्वलय् वं बक्स अफिसय् सफल जुइगु फिल्म जक मखु लीकं पिहां वनाः गजब गजबयागु फिल्म म्हितल, गुगु फिल्म धाथें धायेगु खःसा उगु ई स्वयां तसकं न्ह्यःने न्ह्याःवंगु फिल्मत खः ।
सन् १९७० इ पिदंगु ‘खिलौना’ फिल्मय् मानसिक ल्वगिया भूमिकां वयात तःधंगु नां बिल, अले सन् १९७२ य् पिदंगु ‘कोशिश’ फिल्मय् नवाये मफुम्ह लाटाया भूमिका म्हिताः थःगु मिखां जक जादूइ अभिनय न्ह्यब्वल ।
थःगु फिल्म क्यारियरया झ्वलय् संजीव कुमार थःत गुबलें नं छगू भूमिका चिनातयेगु मयाः । वं थःगु इमेजयात वास्ता मयासे विविध कथंया भूमिका म्हिताः क्यन । छगू इलय् ला ‘अनामिका’य् वं जया भादुडीया प्रेमी जुयाः म्हितलसा व हे इलय् ‘परिचय’ फिल्मय् जया भादुडीया हे अबुया भूमिका म्हिताबिल । उलि जक मखु शोले फिल्मय् जया भादुडीया ससः अबुया भूमिकाय् खनेदयेकः वल ।
त्रिशुल व शोल थेंज्याःगु मल्टिस्टार फिल्मय् थःगु अभिनयं दर्शकतय्त मोहित यानाच्वंगु इलय् वं मेखे ‘नइ दिन नइ रात’ थेंज्याःगु छगू फिल्मय् गुंगू भूमिका म्हिताः सकसितं अजू चायेकाबिल । सन् १९७७ य् सत्यजीवत रेया ‘शतरंज के खिलाडी’ थेंज्याःगु फिल्मय् तसकं म्हो जक ध्यबा कयाः म्हितल । अले ‘अंगूर’ थेंज्याःगु गज्जबया कमेडी फिल्मय् नं खनेदयेकः वल ।
सन् १९६० निसें १९८५ तकया २५ दँया फिल्मी क्यारियरय् संजीव कुमारं १५३ गू फिल्मय् ज्या याःगु खः । बी ग्रेडया फिल्मं दुहां वःम्ह वं ‘दस्तक’ व ‘कोशिश’ फिल्मया निंतिं राष्ट्रिय पुरस्कार नं त्याकल ।
थःगु फिल्मी जीवनया इलय् संजीव कुमारया नां नूतन, हेमा मालिनी, सुलक्षण पंडीत थेंज्याःपिनि अभिनेत्रीतय् लिसे लभ अफेयरया चर्चा नं जुल, तर वं सुयालिसे नं ब्याहा मयाः । फिल्म ख्यलय् तःधंगु सफलता चूलाकूसां प्रेम सम्बन्धय् धाःसा व असफल हे जुल, अले थःगु याकः जिन्दगी म्वायेगु झ्वलय् व अय्लाःया नशाय् दुबिउगु वन ।
संजीव कुमार न्हापां निसें हे नुगःचू सम्बन्धी ल्वचं ग्रस्तम्ह जुयाच्वन । अय्लाःया नशां वयागु ल्वय् झन तच्वयेकाबिल, अले ३७ दँ जक दुबलय् हे वयात न्हापांगु हृदयघात जुल । अय्सां वं थःगु जीवनशैली महिउ, गुकिं यानाः याकनं हे वयात निक्वःगु हृदयघाट जुल । थ्व लिपा अमेरिका वनाः ओपन हार्ट सर्जरी याकल ।
अमेरिकां लिहां वयेधुंकाः आः पूवंक ठीक जुइगु आशा यानातःगु खः, तर विरामी जूगुलिं थानाच्वंगु ज्या पूवंकेमाःगु व निर्मातातय्सं हे ज्याय् लिहां वयेत यानाच्वंगु इनाप यानाच्वंगुलिं संजीव कुमार बांलाक आराम हे मकासे ज्याय् लिहां वन । बाइपास सर्जरी यानाः गाक्क आराम तकं कायेमखंगुलिं वयागु ज्यान हे काल । सन् १९८५ या नोभेम्बर ६ कुन्हु न्यादँ न्ह्यः वया मां मदुगु हे न्हि कुन्हु लाका वं थ्व संसार त्वःता वन ।
थःगु ज्यां गुबलें त्यान्नु मचाःम्ह संजीव कुमार जीवनीयात कयाः छुं ई न्ह्यव जक छगू सफू पिहां वःगु दु । ‘एन एक्टर्स एक्टर’ नांया थ्व सफू हनीफ जावेरी व सुमंत बत्रां च्वःगु खः । थ्व सफूया निंतिं अन्तर्वार्ता कायेगु झ्वलय् संजीव कुमारया छम्ह पासा व कलाकार दिनेश हिंगू उमित धाःगु खः ‘यदि वं ब्याहा याःगु जूसा आःतकं म्वानाच्वंगु खइ । वं आराम धयागु हे यायेमसः । बाइपास सर्जरी लिपा नं लगातार ज्या यानाच्वन । फिल्म निर्मातात नं वयागु निधनया जिम्मेवार खः ।’<eot>येँ – वइगु आर्थिक दँ २०७५÷७६ य् देशय् निर्माण जुयाच्वंगु मुक्कं झिंच्यागू आयोजना क्वचायाः केन्द्रीय प्रणालीइ ७५४ मेगावाट मत थप जुइगु जूगु दु । चालु आर्थिक दँय् हे क्वचायेकेगु आज्जु तयातःगु आयोजना थुगु दँय् क्वचाइगु जूगुलिं वइगु दँय् मत उत्पादन अप्वइगु जूगु खः ।
नेपाल विद्युत प्राधिकरणं तयार याःगु न्हूगु प्रक्षेपन कथं वइगु दँय् सार्वजनिक निजी साझेदारीइ ४५६ मेगावाटया माथिल्लो तामाकोशी व १४।८ मेगावाटया माथिल्लो सान्जेन आयोजनाया ज्या क्वचाइगु जूगु दु । मेगु ल्यं दनिगु २८५ मेगावाट क्षमताया निजी लगानीं दयेकाच्वंगु क्वचाइगु खँ नेपाल विद्युत प्राधिकरणं धाःगु दु ।
आः आज्जु तयातःगु फुक्कं आयोजना क्वचाल धाःसा केन्द्रीय प्रसारण लाइनय् २ हजार मेगावाट थ्यनीगु खँ धाःगु दु । चालु आवय् २५० मेगावाट मत उत्पादन यायेगु आज्जु तयातःगु खःसा सार्वजनिक व निजी क्षेत्रपाखें १०० मेगावाट जक मत उत्पादन जूगु दु । थुकी मध्ये निजी आयोजनापाखें ७० मेगावाट व विद्युत प्राधिकरणया लगानीइ चमेलिया ३० मेगावाट मत उत्पादन जूगु खः ।
थ्व स्वयां न्हापा छगू दर्जन स्वयां अप्वः आयोजना क्वचायाः ६६१ मेगावाट मत उत्पादन जुइगु अनुमान याःगु खः । चालु आर्थिक दँय् छुं आयोजना दयेकेगु ज्या लिबाःगुलिं यानाः लक्ष्य कथं मत उत्पादन यायेमफुगु खः ।प्राधिकरणया कथं ताः ई लिपा केन्द्रीय प्रसारण लाइनय् माग स्वयां १०० मेगावाट मत अप्वःगु दु ।
थौंकन्हय् मतया माग १२०० मेगावाट दुसा आपूर्ति धाःसा १३०० मेगावाट जुयाच्वंगु दु । थुकिं भारतं ५०० मेगावाट मत आयात जुयाच्वंगु दुसा आन्तरिक उत्पादन ८०० मेगावाट जुयाच्वंगु दु । नेपाः आः मतय् आत्मनिर्भर जुया वनीगु लँपुइ थ्यनाच्वंगुलिं याकनं हे भारतं जुयाच्वंगु आयात म्हो यायेगु योजना नं प्राधिकरणं दयेकाच्वंगु दु ।<eot>मंसिर १- खड्गी ग्वाहाली पुचः येँ महानगरपालिका वडा ल्याः१५ या ग्वसालय् नेपाल संवत ११४१ न्हू दँ व स्वन्ति नखःया लसताय् स्वयम्भुया भुईख्यलय् भिन्तुना कालबिल ज्याझ्वःलिसें हना ज्याझ्वः जुगु दु ।
ज्याझ्वलय् नेपालमण्डल टेलिभिजनया पत्रकार राकेश खड्गीयात हंगु खः। अथेहे ज्याझ्वलय् येँय् महानगरपालिका वडा ल्याः १५ दुने च्वनाच्वंपीं थीथी ख्यलय् याःगु योगदान बियावयाच्वपीं व्यक्तित्वःतयत हंगु खः। हनाःज्याझ्वलय् मूपाहाँ प्रतिनिधिसभाया सांसद जिवन राम श्रेष्ठं हनाःपौ व मतिनाःया चिं लःल्हानादिगु खः ।
ज्याझ्वलय् सांसद श्रेष्ठं १५ वडा दुने च्वनाः थीथी ख्यलय् योगदान बियावयाच्वंगु धैगु खड्गीतयगु जक गौरबया विषय मजुसें वडा ल्याः १५ या हे गौरब जुगु धयादिल । अथेहे वय्कलं वडा ल्याः १५ य् कोभिड अस्पताल दयेकेत्यनागुलीं स्वास्थ्य क्षेत्र कार्यरत ब्यक्तितयसं अस्पतालय् थपीन्सं फुचाःगु ग्वाहाली यायेत नं इनाप यानादिल ।
ज्याझ्वलय् ग्वाहाली पुचःया कजी किरण शाहीं ग्वाहाली पुच खड्गीतयेगु सामाजिक , शैक्षिक , व आर्थिक क्षेत्रय् थःवं थः दथुइ ग्वाहाली व उत्थान यायेगु नितिं निस्वनागु धयादिल ।
पुचःया कजी शाहीया सभानायसूई जुगु ज्याझ्वलय् वडा ल्या १५ या नायः ईश्वरमान डंगोल लगायत थीथी व्यक्तित्वःतयगु उपस्थिती दुगु खः ।<eot>उत्तरायण खँग्वःया भासिक अर्थ उत्तर पाखे वनिगु ख। थ्व खँग्वःयात आपालं ऋतु परिवर्तन नाप छ्यलीगु या। मकर संक्रान्ति निसें सूर्द्य सर्गतय् दक्षिण दिशां उत्तरपाखे वनिगु अवस्थायात उत्तरायण धाइ। इशाया ४गू वा ५गू सदीइ रचित सूर्य सिद्धान्त धाःगु सफूलि उत्तरायनयात मकर संक्रान्ति निसें कर्कट संक्रान्ति तकया ईया रुपय् परिभाषित यानातःगु दु।
खँग्वःयागु उत्पत्ति व छ्येलेज्याEdit
थ्व खँग्वः निता संस्कृत खँग्वः उत्तर (अर्थ: यंता) व आयन (वनिगु ज्या) स्वाना बुयावःगु ख। थ्व खँग्वः नेपालभासय् पाहाँ खँग्वया रुपं छ्यलीगु या।<eot>न:लास्वनेगु दिं खुनु प्यूगु न:लास्वां थौं थीथी शक्तिपीठय् देछाय्‌गु चलन दु। थौं हे दशैंघर व कोत लिसें थीथी शक्तिपीठय् हँय्, दुगु, खा व म्येय् बलि बिया: विशेष पुजा व सप्तसती पाठ याइ। भुयूफसि, तु, वा लैं पालेगु चलन दु सा नवरथ वनेगु झ्वलय् थौं सुथय् कंग:, लखुतीर्थया निधानतीर्थय् नन्दोपनन्द नागराजया पुजा जुइगु खः।
पुराण कथं महानवमीया दिं चामुण्डादेवीं रक्तबीज असुरयात संहार या:गुलिं थौंया दिंया विशेष महत्व दु। दानवीय शक्तियात दैवी शक्तिं संहार या:गु दिंया प्रतिक कथं थौं थीथी शक्तिपीठय् बलि बीगु चलन दु। थौं हे हनुमानध्वाखा लायकू लिसें नेपाली सेनाया व्यारेकय् नं बाजं थाना: बलि सहित जंगी निशानपुजा व कोतपूजा जुइगु खः।
थौं हे थ:थ:गु सवारी साधनयात नं बलि बिया: पुजा यायगु चलन दु। थौ नेवातय्सं छेँय् छेँय् चिधिपि मिसा मचायात मयूरया आसन दयेका न्ह्याउँगु लँ फिकाः समा याना कुमारी पुजा याइगु चलन दु ।
स्वनिग:या स्वगुलिइ तलेजु दर्शन यायत सर्वसाधारणया लागिं चायेकिगु परम्परा दु। महानवमी खुनु तलेजु भवानी साक्षात प्रकट जुइ धैगु जनविश्वासं दु । झिंन्हयगूगु शताव्दीइ जुजु जयप्रकाश मल्लं तलेजु भवानीनाप जू म्हितीगु बाखं दु। किम्वदन्तीकथं जुजुं तलेजुयात बांमला:गु दृष्टीं स्व:गुलिं अनं बिलिन जूगु धकाः धाइ। जुजु जयप्रकाशं क्षमा फ्वंबले तलेजुं दच्छिया छन्हु जक थ: प्रकट जुइगु व थ:गु प्रतीककथं कुमारी माजु पलिस्था यायगु सल्लाह ब्यूगु ख:। वहे कथं महानवमीखुनु तलेजु भवानी प्रकट जुइगु विश्वास दु। दकलय् न्हापां ख्वपय् तलेजु भवानी पलिस्था या:गु ख:। लिपा नेपा:गा: स्वंगू राज्य जुसेंलि येँ व यलय् नं तलेजु भवानी पलिस्था या:गु ख। एकान्तकुमारी कथं पुज्याइम्ह ख्वपया कुमारी हे न्हापा मूलकुमारी ख:। तर राजधानी येँय् चीकुसेंलि आ:वया: मूलकुमारी येँयाम्ह कुमारी हे जूव:गु ख:। जुजु रत्न मल्ल दकले न्हापा तलेजु भवानीया देगः दयेकुगु जुसाः न आःयागु देगः जुजु महिन्द्र मल्लं झिखुसः व नीइदँय् दयेुकगु खः ।
अथे हे थौ हे कुमारी माजुयात तलेजु भवानीया दर्शन याके यंकेगु परम्परा दु। कुमारीयात तलेजु भवानीया हे छगू शक्तिया रुपय् पुज्यायेगु याः ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं थीथी खोप केन्द्रय् झायाः अनुगमन यानादीगु दु । ६० दँ निसें ६४ दँ तकया नागरिकतय्त मंगलवाः निसें कोभिड १९ विरुद्धया चिनियाँ खोप भेरोसिल बीगु सुरु याःगु खः ।
खोप केन्द्रया अनुगमन यायेगु झ्वलय् महानगर प्रमुख शाक्यं ६० निसें ६४ दँ तकया सकसिनं खोप कयादीत इनाप यानादीगु दु । ‘काठमाडौं महानगरपालिकां ३२ गुलिं वडाय् खोप केन्द्र तःगु दु, थःत गन अःपु अन वनाः खोप कयादीत इनाप याना । खोप कायेत थःगु हे वडाय् वनेमाः धयागु मदु, न्ह्याथाय् वनाः काः वंसां जिउ’ वय्कलं धयादीगु दु ।
आः खोप बीगु उमेर समूहयापिं सुं नं त्वःमफिइमा धकाः त्वाःत्वालय् वनाः माइकिङ यानाः जानकारी बिइगु याना च्वनागु खँ नं वय्कलं धयादीगु दु । ‘जिमिसं छेँय् छेँय् वनाः खोप अभियानय् सहभागी जुइत इनाप यानाच्वनागु दु । उकिं थ्व पालय् खोप कायेत सुं त्वःफिइमखु धयागु जिमिगु विश्वास दु’ वय्कलं धयादिल । वय्कलं थ्व पालय् महानगरया छगू लाखम्हेसित खोप बीगु लक्ष्य दुगु खँ नं धयादील ।<eot>येँ – राजनीतिक ल्वापुख्यापु बाहेक मेगु कारणं विश्व दबुली खास चर्चा मजुइगु अफ्रिका महादेशय् बुद्ध धर्म प्रवेश जूगु सछिदँ क्यंगु लसतायात विशेष रुपं हनीगु जूगु दु ।
थ्वहे वइगु डिसेम्बर ४ निसें ६ तारिख तक अफ्रिकाया तान्जानियाया दर ए–सलाम नगरय् छगू विश्व सम्मेलन हे यासें थ्व लसता हनेत्यंगु खः । उकी विश्वया थीथी देय्यापिं १०० म्ह वरिष्ठ भन्तेपिंत ब्वनातःगु दु । उकी नेपाःपाखें भिक्षु तपस्सीधम्म महास्थविरं ब्वति कया बिज्याइगु खँ सीदुगु दु । ग्वसाः खलकं नेपाःया अखिल नेपाल भिक्षु महासंघयात नं ब्वनापौ छ्वयाहःगु खः । सम्मेलनय् नेपाःपाखें सम्बोधन यायेगु लिसें नेपाःया चचा प्याखं नं क्यनीगु ग्वसाः दु ।
सन् १९२० य् तत्कालीन बेलायती उपनिवेशय् लानाच्वंगु तान्जानियाय् ज्या यायेत हयातःपिं श्रीलंकाया ४०० म्ह मनूतय्सं अन बुद्ध धर्मया पुसा पिउगु खः । लिपा श्रीलंकाया भन्तेपिं गुणपाल व लोकनाथ थेरों अन औपचारिक रुपं बुद्ध शासन शुरु यानादिल । आः तान्जानिया लगायत अफ्रिकाया मेमेगु नं देशय् बौद्ध विहारत पलिस्था जुयाच्वंगु दु । उकी मध्ये कंगोया बौद्ध विहारयात बुद्ध जन्म भूमि नेपाःयाम्ह हे बुद्ध मूर्ति माल धाःगुलिं भिक्षु तपस्सीधम्मं ४ फिट जाः दुगु छगू मूर्ति छ्वया बिज्याःगु दु ।<eot>छवाः न्ह्यः जक रिकर्ड याःगु ‘भिं जुइमखु स्व हिपा कर्म’ बोलया म्येया म्यूजिक भिडियो शनिवाः क्वचाःगु दु ।
मोहनदेवी महर्जनं च्वयादीगु व लसय् हनादीगु उगु म्येय् स्वयं म्येच्वमि व लय् चिनामि मोहनदेवी महर्जनलिसें नानीमैंया महर्जनं सः बियातःगु दु ।
बरिष्ठ च्वमि निर्देशक कलाकार पवन जोशीया निर्देशनय् निर्माण जूगु उगु म्ये सुरेन्द्र श्रेष्ठं संगीत संयोजन यानादीगु खःसा छायांकन व सम्पादन राजेश शाक्यं यानादीगु दु ।
किपूया रमणीय थासय् लिसें विहार व कमल पुखू बिहारय् छायांकन याःगु उगु सन्देशमूलक भजन म्ये ‘भिं जुइमखु स्व हिपा कर्म...’ म्यूजिक भिडियोय् म्येहालामिपिं नानीमैंया महर्जन व मोहनदेवी महर्जनया मू भूमिका लिसें वय्कःपिन्सं जीवन्त अभिनय यानादीगु खँ निर्देशक पवन जोशीं जानकारी बियादीगु दु ।
ज्ञान महर्जनया निर्माता जुयाः निर्माण जूगु उगु भजन म्यूजिक भिडियो याकनं हे हाईलाइट्स नेवार यूट्युब च्यानलय् अपलोड जुइगु जानकारी नं निर्देशक जोशीं बियादीगु दु ।<eot>बैशाख २७ - भारतं दार्चुलाया लिपुलेक जुया मानसरोवर स्वाइगु लँ दयेकुगु विरोधय् प्रदर्शनय् कुहाँवपिं ब्वमितयत प्रहरीं नियन्त्रणय् काःगु दु । माइतीघर मण्डलाय् भारतं नेपाली भूमिइ लँ दयेकुगु तर नेपाल सरकार सुंम्क च्वनाच्वंगु विरोधय् प्रदर्शन यागु खः । १३ म्ह प्रदर्शनकारीतयत प्रहरीं ज्वना भ्यानय् तया यंकुगु खः ।
भारतं नेपाली भूमि कालापानी, लिपुलेक जुया चीनया तिब्बतय् च्वंगु धार्मिकस्थल मानसरोवर वनिगु सडकमार्ग शुक्रबाःनिसें सञ्‍चालनय् हगु खः । नेपाली पक्षलिसें छुं न सल्लाह मयासे एकति ढंग दयेकुगुु उगु लँ शुक्रबाः भारतया रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहं दिल्लीं भिडियो कन्फरेन्समार्फत उलेज्या यानादिगु खः ।<eot>न्यूयोर्कय् च्वनावयाच्वगु सोलुखुम्बुया दूधकुण्ड नगरपालिका–२ जुनबेसीया छगू हे परिवारया ३ म्ह सिगु युनाइटेड शेर्पा एसोसिएशनं (यूएसए) धागु दु।
लःवाः वयाः आङ गेलु लामा, वय्कया जहान मिङ्मार शेर्पा व १९ लाया काय् लोप्साङ लामा सिगु एसोसिएशनं धागु दु। सोलुखुम्बुया दूधकुण्ड नगरपालिकां नं वय्कपिं सिगु पुष्टि याःगु दु।
अमेरिकाया उत्तर–पूर्वी राज्यय् आइडा ग्वफसं यानाः तसकं वा वसेलिं लः वाः वगु खः। थुकिं यानाः न्यूयोर्क व न्यूजर्सी दकलें यक्व प्रभावित जूगु दुसाः लःवाःवया आःतकः ४१ म्ह सिगु पुष्टि जूगु दु।<eot>कोरोना भाइरसया संक्रमणया कारणं जात्रा चिहाक यायेगु सहमती कथं थाैं द्यःयात बुंगय् विज्याकुगु खः । सुथसिया १०ः०५ निसें १०ः२० या साइत दुने रथयात संकुगु खसाः न्हिनय् द्यःयात रथं कुहाँविज्याकुगु खः। अनंलिपा खटय् विज्याका पुच्वं जावलाख्यः , नख्खु जुकाः बुंगय् लिहाँविज्याकुगु खः।
वंगु भदौ २१ स्वास्थ्य मापदण्ड पूंवका व्यवस्थित कथं बुंगद्यःया रथ व चकबाःद्यःया रथ साला याः न्याकुसेलिइ २२ गते भुज्या हना द्यःयात बुंगलय् लित विज्याकेत साइत स्वगु खः। अबले थौंया साइत पिहाँवगु खः ।<eot>'''बेसबल''' छगू ब्याट व बल कासा ख। थ्व कासा ९म्ह कासामिया निगु खलःया दथुइ म्हिति। थ्व कासाया उद्देश्य फतिंफत्तले अप्व रन कायेगु ख। रन कायेत प्रतिद्वन्दी खलःया पिचरं वांछ्वगु बलयात हिटरं ब्याटं क्यका ९०फुटया दायमन्दया प्यकुं सिथय् दूगु प्यंगु बेसय् ब्वाँये वनिगुया। पिचरं धाःसा थी-थी कथं हिटरयात आउट यायेगु कुतः याइ। ब्याटिङ्ग खलःया कासामिं ४गुलि न्ह्यागु नं बेसय् दिइ छिं। लिपा ब्याटिङ्ग खलःया कासामिं थःगु खलःया कासामिं बल थ्वाइबिले वा मेमेगु कारणं बेस हिलेफै। फिल्डिङ्ग खलं स्वम्ह हिटरतयेत आउट यायेधुंका निगु खलं ब्याटिङ व फिल्डिङ्ग हिली। ब्याटिङ्गया छगू पाःयात छगू इनिङ्ग धाइ। छगू प्रोफेसनल कासाय् गुंगु इनिङ्ग दै।दकले अप्व रन दूगु खलं कासा त्याइ।
बेसबल पुलांगु ब्यात व बल कासां विकास जुल। थ्व कासाया प्रारम्भिक रुप १८गु शताब्दीइ इंग्ल्यान्दय् बुयावल। प्रवासीतेसं थ्व कासा इंग्ल्यान्दं उत्तर अमेरिकाय् थःनापं यंकल। १९गु शताब्दीया उत्तरार्धय् थ्यंबिलय् थ्व कासायात मनुतेसं संयुक्त राज्य अमेरिकाया राष्ट्रिय कासाया रुपय् कायेगु यात। आःवया थ्व काअसा उत्तर अमेरिका नापं मध्य अमेरिका, दक्षिण अमेरिका, क्यारिबियन, पूर्व एसिया (जापान व कोरिया) व युरोपय् नं म्हितिगु या।<eot>बेलायतं हंगकंगय् लागू याःगु न्हूगु राष्ट्रिय सुरक्षा कानूनया मुद्दायात कयाः वया लिसें थःपिनिगु प्रत्यर्पण सन्धि अनिश्चितकालया निंतिं निलम्बन यायेगु घोषणा मंगलवाः यात । हंगकंगय् लागू याःगु सुरक्षा कानूनया मुद्दाय् बेलायत व चीनया दथुइया स्वापुतिं यक्व हे हिउपाः वःगु खनेदयाच्वंगु दु। थ्वयां न्ह्यव थ्व निगू देय्या स्वापू धाःसा थथे मखु ।
वंगु निगू दशक दुने बेलायत व चीन दथुइ आर्थिक स्वापुति तःधंगु सुधार जूगु दु। सन् २००० य् चीन बेलायतया २६ औ ं निर्यात बजाः जुयाच्वंगु खः, तर आः थ्व खुगूगु थासय् थ्यं वयेधुंकूगु दु। निगू देय् दथुया व्यापार वंगु छुं दँ न्ह्यवनिसें कीर्तिमानी स्तरय् बांलानाच्वंगु दु। थुकी दकलय्भौ तिक निर्माणया आयोजना व शिक्षाय् तःधंगु भूमिका दु ।
तर टेलिकम नेटवर्कय् बेलायती सरकारं चीनिया कम्पनी हुवावेया ५ जी सम्बन्धी प्रविधि व मेसिनरी सामान छ्यलेगु खँय् थःगु निर्णय हिलेवं निगू देय् दथुइ तनाव तच्वयेकाबिउगु दु। थज्याःगु अवस्थाय् निगू देय् दथुइ आर्थिक स्वापुतिं वयाच्वंगु फाइदाय् आः खतरा खने दया वयाच्वंगु दु। वंगु दँय् चीन बेलायतया खुगूगु दकलय् तःधंगु निर्यात बजाःगु जूगु खः । बेलायतया राष्ट्रिय तथ्यांक विभागया कथं थ्व व्यापार ३०.७ अर्ब पाउण्डया तक थ्यनेधुंकूगु खः । चीनया निंतिं बेलायतं निर्यात जुइगु थ्व कीर्तिमानी स्तरया खः । २०१८य् थ्व २३.४ अर्ब पाउण्ड थ्यंगु खः । अथेहे आयातया मामिलाय् नं चीन बेलायतया प्यंगूगु दकलय् तःधंगु देय् जुयाच्वंगु खः । सन् २०१९ य् चीनं बेलायतय् जुइगु आयात २ ९ अर्ब पाउण्ड दुगु खः ।
बेइजिङ्गया चियुंग कंग ग्रेजुएट स्कूल अफ बिजनेशय् अर्थशास्त्रया प्राध्यापक लेस्ली यंगं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें निगू देय् दथुइया तनाबया असर व्यापारय् लाये मजिउगु खँ धयादी । वय्कलं निगू देय् दथुया तनावं बेलायतय् उच्च शिक्षा काःवनीपिं चिनियाँत व बेलायतय् हब दयेकीपिं चिनिया कम्पनीतय्त तःधंगु असर लायेफुगु खँ धयादी ।
बेलायतय् भौतिक निर्माणय् चीनया तःधंगु भूमिका दु। थुकी न्यूक्लियर पावर सम्बन्धी आयोजना तकं लाः । समरसेटय् २० अर्ब पाउण्डया लगानीइ हिंकले पोइन्ट न्यूक्लियर पावर स्टेशन दयेकेगुली चीनया जनरल न्यूक्लियर पावर (सीजीएनं) आंशिक रुपं वित्तीय ग्वाहालि नं यानाच्वंगु दु। चीनया थ्व सरकारी कम्पनीं सुफोल्कया सायजवेलय् च्वंगु मेगु छगू प्लान्टय् २० प्रतिशत शेयर तयेफुगु अवस्था दु। अथेहे गुलिखे न्यूक्लियर पावर प्रोजेक्टसय् ज्या यानाच्वंगु छगू एकाइलय् थ्व कम्पनीया बहुमत शेयर दु ।
अथेहे चीनया सरकारी कम्पनी सावरेन वेल्ट फन्ड चाइन इनभेस्टमेन्ट कर्पोरेशन (सीआइसी)या थेम्स वाटरय् ८.७ प्रतिशतया शेयर दु। अथेहे लन्दनया हिथ्रो विमानस्थलया स्वामित्वया हक दुगु कम्पनीइ नं सिआइसीया १० प्रतिशत लगानी दु। बेलायतया नर्थ सी आयल प्रोडक्सनय् नं चीनया नेशनल अफशोर आयल कर्पोरेशन (सीएनओओसी)या शेयर दु ।
बेलायतया विश्वविद्यालयय् चिनियाँ विद्याथीतय् ल्याः २००६या स्वयां स्वदुगं अप्वयेधुंकूगु दु। नेशनल इन्ष्टिच्यूट अफ इकोनोमिक्स एण्ड सोशल रिसर्च (एनआईआईएसआर)या तथ्यांकं स्वयेबलय् थ्व खँ सीदइ । बेलायतया विश्वविद्यालय व स्कूलय् ट्युसन शुल्कया निंतिं जक चिनियाँ विद्यार्थीतय्सं दँय् १.७ अर्ब पाउण्डया योगदान यानाच्वंगु दु। उकिं विज्ञतय्सं यदि चिनियाँ विद्यार्थीतय्त बेलायतय् वयेत पन धाःसा बेलायतया विश्वविद्यालयतय्सं तःधंगु आर्थिक नोक्सानी फयेमालीगु चेतावनी बियाच्वंगु दु ।
संघाइया मार्केट इन्टेलिजेन्स फर्म इमर्जिङ्ग स्ट्रेटेजीया प्रवक्ताया कथं विदेशी विद्यार्थी मध्ये चीनं वनीपिं विद्यार्थीतय् ल्याः दकलय् अप्वः दु। थज्याःगु अवस्थाय् बेलायतया शैक्षिक संस्थांय् बांमलाःगु असर लायेफु। विश्वविद्यालयतय्सं थःपिनिगु लागत पिकायेत हे मेगु कमाइया स्रोत माले मालेफु । थ्व हे दथुइ ब्रिटिस काउन्सिलं निगू देय्या तनावया कारणं चिनियाँ विद्यार्थीतय्त पितिनेगु छुं नीति मदुगु खँ धाःगु दु। काउन्सिलया प्रवक्तां बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘तत्कालिन राजनीतिक अवस्थाया कारणं विद्यार्थीतय् विदेशय् च्वनाः ब्वनेगु ताःहाकःगु इलय् लिच्वः लाइगु खनेमदु। बेलायत न्ह्याबलें चिनियाँ विद्यार्थीतय् निंतिं महत्वपूर्ण थाय् जुयाच्वंगु दु।’
वंगु मार्चय् जक बेलायती स्टिल कम्पनीयात चीनया जिंग्या गु्रपं न्यानाकाःगु दु। थुकिं यानाः कम्पनीया स्वद्वलं मल्याक रोजगार बचे जूगु दु। चीनिया कम्पनीं थःपिंसं न्यानागु कम्पनीयात अझ आधुनिक दयेकेत १ अर्ब पाउण्डं मल्याक थप लगानी यायेगु खँ धायेधुंकूगु दु। अथेहे ब्लाय्क क्याब दयेकीगु एलटीआईइात नं चीनया कम्पनी गिलिं न्यानाकाःगु दु। थुकिया लिसें उल्वरह्याप्टन वान्डर्स फुटबल क्लबयात नं चीनया फोसुन इन्टरनेशनलं न्यानाकाःगु दु ।
टेक्नोलोजी कम्पनी हुवावे बेलायतय् छगू हाइप्रोफाइल व ताःई न्ह्यव निसें लगानी यानाच्वंगु कम्पनी खः । बेलायतय् हुवावेया सम्बन्ध सन् २००५ निसें हे दु। तर आः हुवावेया ५ जी प्रविधी बेलायतय् वइमखुत, अय्सां नं आः नं गुलिखे हुवावेया प्रविधिं बेलायतय् ज्या यानाच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् दकलय् चर्चाय् वयाच्वंगु कम्पनी हुवावे जूसां बेलायतय् ज्या यानाच्वंगु हुवावे छगू जक टेक्नोलोजि कम्पनी मखु, मेगु नं यक्व थज्याःगु कम्पनी दु गुकिं बेलायत व चीनयात स्वानातःगु दु। चीनया बेलायती हाइटेक कम्पनीपाखेया आकर्षण गुलि दु धयागु खँ ला सन् २०१७ य् चिप दयेकीगु इमैजिनेशन टेक्नोलोजीयात न्यानाकाःगुलिं नं खनेदु ।
खय्त ला बेलायतय् वयाच्वंगु अप्वःथें लगानी कम्पनी चिनियाँ कम्पनी व चिनियाँ सरकारया एकाई जुयाच्वंगु कम्पनी दु, तर बेलायती कम्पनीत नं चीनय् म्हो मजू । एनर्जी कार उत्पादन, फर्मास्युटिकल्स व फाइनेन्सियल सर्भिस थेंज्याःगु क्षेत्रय् बेलायती कम्पनी उल्लेख्य मात्राय् दु। वंगु दँय् जक जर्मनीइ चीनया राजदूतं ख्याच्वः बिसें धाःगु खः, यदि जर्मनीं ५ जी नेटवर्कय् हुवावेयात प्रतिबन्ध तल धाःसा जर्मनीया कार कम्पनीतय्सं नं बांमलाःगु लिच्वः फयेमाली ।
थ्व धापू पिहां वयेवं चीनं मेमेगु देशय् नं थज्याःगु ज्या यायेफु धयागु ग्याःचिकु ब्वलंगु दु। संघाइलय् च्वंगु मार्केट इन्टेलिजेन्स फर्म इमर्जिंग स्ट्रेटेजीया प्रवक्ताया कथं चिनियाँत राष्ट्रिय हीतया आधारय् सुयातं बहिष्कार यायेगु खँय् तसकं न्ह्यःने लाः । तर चीनया ब्रिटिश च्याम्बर अफ कमर्सया म्यानेजिङ्ग डाइरेक्टर स्टिभन लिंचयात थज्याःगु अवस्था वयेगु पाखें बचे जुइगु विश्वास दु। वय्कलं धयादीगु दु, ‘बेलायती अटोमोटिव म्यानुफ्याक्चर्सयात बेलायती सरकारया निर्णयया कारणं निशानाय् लाकीमखु धयागु विश्वास दु ।’<eot>न्हापा नेपाः हिन्दू अधिराज्य जुयाच्वंगु अवस्थाय् सिलाचः¥हे अर्थात शिवरात्रीयात नेपालय् छगू तःजिगु न्हिकथं हनीगु खः ।
खय्तला थन धर्म निरपेक्षताया घोषणा जुइधुंकूगु दु । अथेजूसां सरकारं सिलाचः¥हे खुन्हु बीगु विदायात निरन्तरता बिया हे तःगु दु धाःसा सिलाचः¥हे खुन्हु महाद्यःया भक्ततय्गु ये“ पशुपतिइ लहर थें वइगु ज्या जुया हे च्वंगु दनि ।
थ्व छगू धार्मिक आस्था खः । सुं नं सम्प्रदायया धार्मिक आस्थाय् घाः लाकेगु यायेमज्यू । न्ह्याम्हसियां धार्मिक संस्कारयात आस्थायात सकारात्मक रुपं कायेमाः ।
थन ख“ धर्मया सकारात्मक पक्ष जुयाच्वंगु दु मेखे सिलाचः¥हेया न्हि छगू कथं धायेगु खःसा गजि सालेगु मं दुपिनि नितिं चाहिं छगू धर्मप्रति आस्था स्वयां गजिप्रति मतिना क्यनेगु दिंया रुपय् विकास नं जुयावयाच्वंगु खनेदु ।
गजि महाद्यःया यःगु त्वंसा । धानापं धाइ, महाद्यःया ज्याथ थुसा गसा, धुंया छेंगु पुंसा, गजि, धतुर, भांग नसा धकाः । सिलाचः¥हे महाद्यःया न्हि ।
अले महाद्यःयात यःगु नसामध्ये छता गजि । उगु कारणं न्हापांनिसें धर्मया नामय् महाद्यःयात गजि धतुर, भाङ छायेगु यानावयाच्वंगु खः । तर थौंकन्हय् वयाः गजिगुलुतय् नितिं थुगु न्हि गजि सालाः न्ह्यइपुकेगु न्हिया रुपय् नं विकास जुयावनाच्वंगु दु ।
पशुपति महाद्यःया भक्ततय्सं ताःईतक लाइन च्वनाः दर्शन यायेगु ज्या नं जुयाच्वनी धाःसा मेखे हुलहुल ल्याय्म्ह ल्यासेत बाबाजीतय् नाप गजि न्यानाः गजि सालाः न्ह्यइपुका नं च्वनी ।
खय्तला न्हापा गजि थें ज्याःगु नसालु त्वंसायात सरकारं छुट बियातःगु खः । लिपांगु इलय् वयाः थुकियात लागु वासःया वर्गय् लाकाः सरकारं खुलेआम गजि प्रयोग यायेगुली प्रतिबन्ध तयेधुंकूगु स्थिति दु । तर थुज्वःगु अवस्थाय् नं पशुपति विकास कोषं बाबाजीतय् नितिं गजिया व्यवस्था यायेमाःगु बाध्यता नं दु ।
मेखे थुगु इलय् स्वनिगलय् दुहा“ वइपिं यक्व बाबाजीपिसं गजि ज्वनाः नं वयेगु याः । उकिं नं थुुगु न्हि जक मखु सिलाचः¥हेया जःखः जय सम्भो थ्व नामय् ल्याय्म्ह ल्यासेत पशुपतिइ गजी त्वनाच्वंगु नं खनेदु ।
नेपाःया निताजि ख“ विश्वय् प्रख्यात ह“ थौंकन्हय् । दकलय् तजाःगु च्वापुगुं माउण्ट एभरेष्ट अले नेपाःया गजि । डेनमार्कय् चुच्वंम्ह छम्ह नेपाःमिया अनुभव खः थ्व । डेनमार्कया छगू थासय् गजि त्वनेगु फ्रि जोन दु ह“ ।
थुगु थासय् नेपाःया गजि धाल कि तसकं प्रख्यात ह“ । थुकथं नेपाःया प्रख्याति थौंकन्हय् विदेशय् गजि नाप नं स्वानावःगु खनेदु । महाद्यःया यःगु नसा गजिं थुकथं विश्वय् प्रसिद्धी कमे याइगु सामान्य हे ला खः नि धइथें नं च्वनेफु । तर थुकिं नेपाःया विश्वय् छवि गुकथं विकास जुयावनाच्वन धकाः नं स्पष्ट जुयावनाच्वंगु दु ।
सिलाचः¥हे महाद्यःया दिं । गुलिखे नेवाःतय्सं नं थुकियात हना वयाच्वंगु खः ।
बहनी जुल कि धुनी च्याकाः कःनि मुस्या सियाः हलिमलि नं इनाः नयेगु यानावयाच्वंगु खः । अले थुकियात हनेत त्वाःत्वालय् सिं, ध्यबा मुंकाः नं वयाच्वंगु खः तर लिपांगु इलय् थ्व नं विसंगतिया रुपय् पिहा“ वःगु दु ।
जगाः कायेगु नामय् थासंथाय् पनाः जबर्जस्ती चन्दा म्हइपिं छथ्वः जमात नं पिहा“ वयाच्वंगु दु ।
थुकथं सिलाचः¥हे धर्मया नामय् विसंगति बढे जुयावनाच्वंगु न्हियाकथं नं खनेदु ।
छखे गजि गुलुतय्सं देय्या कानुनयात उल्लंघन यासें महाद्यःया प्रसादया नामय् गजि सालाचवनीगु मेखे गुण्डात सिलाचः¥हेया जगाः कायेगु नामय् मनूतय्त ख्यानाः जुल ला चन्दा कयाः दुःख ब्यू वइगु । गणेद्यःयात चिकुल, महाद्यःयात इकुल सिं निका फ्वने ति धकाः फ्वं वइगु जगाः संस्कृति थौंकन्हय् ‘का गुलि बीगु’ धकाः तप्यंक चन्दा पाय्ड न्ह्यःने दिकाः जबर्जस्ती ध्यबा म्हयेगु दिं नं जुयावःगु दु ।
गजि संस्कृतिया इतिहास नेपालय् यक्व पुलां । थुकियात वासःया रुपय् कयातःगु खः । सन् ७० या दशकय् विश्वय् हिप्पीवाद सुरु जूबलय् नेपाः गजि ह्यासिस त्वनीपिनि नितिं स्वर्गया रुपय् नं वर्णन जूवंगु खः ।
तर आः थुकी प्रतिबन्ध तये धुंकूगु अवस्थाय् नं महाद्यःया प्रसादया नामय् गजिया दुरुपयोग जुयाच्वंगु दु । सिलाचः¥हे ला महाद्यःया भक्ति याइपिं स्वयां गजिया भक्ति याइपिनि नितिं तःजिगु नखःया रुपय् विकास जुयावनाच्वंगु दु ।<eot>येँ- कोरोनाया निगूगु लहरया संक्रमणं यानाः थुगुसी जुइमाःगु राष्ट्रिय जनगणना अभियान नं प्रभावित जूगु दु । कोरोनाया निगूगु लहरव्यापक रुपं न्यना वनेवं वंगु बैशाख १६ गतेनिसें तयातःगु निषेधाज्ञा जारी हे दु । प्रत्येक झिदँय् छक्वः जुइगु राष्ट्रिय जनगणना अभियान सामान्य अवस्था जूगु खःसा थ्व इलय् जनगणना काइपिं गणकत छेँय् छेँय् वयेधुंकीगु खः । पूर्वनिर्धारित ज्याझ्वः कथं वंगु जेठ २५ गतेनिसें जनगणना अभियान न्ह्याकाः असार ८ गतेया दुने क्वचायेकेमाःगु खः ।
तर कोरोना महामारीया कारणं थुगुसी थ्व राष्ट्रिय अभियान प्रभावित जूगु दु । थुकथं क्वःछिनातःगु इलय् राष्ट्रिय जनगणना अभियान न्ह्याके मफुगु इतिहासय् थ्व न्हापांखुसी जूगु खँ केन्द्रीय तथ्यांक विभागं धाःगु दु । विभागया सूचना अधिकारी तीर्थराज चौलागाइँया कथं राष्ट्रिय जनगणना अभियान क्वःछिनातःगु तिथिइ न्ह्याये मफुगु थ्व न्हापांगु घटना खः ।
वय्कःयाकथं कोरोना महामारीया कारणं नेपालय् जक मखुसें विश्वया न्यागू दर्जन स्वयां अप्वः देशय् जनगणना कायेगु ज्या प्रभावित जूगु दु । यदि स्थिति सामान्य जुया वन धाःसा वइगु साउनया मध्यनिसें असोज मध्यतकया दुने जनगणना कायेगुकथंया तयारी जुयाच्वंगु जानकारी विभागं बिउगु दु ।
कोरोना संक्रमणया कारणं चालु आर्थिक दँय् जनगणना कायेगु ज्या न्ह्याके मफइगु जुइवं आः मेगु आर्थिक दँय् बजेट व्यवस्थापन यानाः जनगणना कायेगु कथंया तयारी जुयाच्वंगु विभागं स्पष्ट याःगु दु । जनगणनाया निंतिं सुपरी– वेक्षक व गणकयात ‘रिफ्रेसमेन्ट’ तालिम बीमाःगु जूगुलिं नं ई काइगु खँ विभागं न्ह्यथंगु दु ।
देय् न्हूगु संरचनाय् वनेधुंकाः न्हापांखुसी कायेत्यंगु जनगणनाया निंतिं न्हय्गू प्रदेश व न्हय्न्हय्गुलिं जिल्लाय् ज्याकू तकं चायेकाः च्याद्वःम्ह सुरपरीवेक्षक व स्वीगुद्वलं मल्याक गणक छनोट यानाः जिल्ला व स्थानीय तहलय् जुइगु तालिम तकं बिया तयेधुंकूगु दुु । नेपालय् वि.सं. १९६८ निसें प्रत्येक झिदँय् छक्वः जनगणना कया वयाच्वंगु दुसा थुगुसी झिंनिक्वःखुसी जनगणना कायेत्यंगु खः।<eot>सीपिंलय् बसय् सवार निम्ह मिजं जूगुलिइ उमिगु सनाखत जुइ फूगु मदुनि । जनकपुरं येँय् वयाच्वंगु ना ७ ख ८७६ ल्याःया रात्रि बसयात अःखः दिशां वंगु ट्रकं ठककर बिउबलय् दुर्घटना जूगु खः । दुर्घटनाय् घाःपाः जूपिनि हेटौँडाया अस्पतालय् वासः जुयाच्वंगुृ दु ।
अथेहे कैलालीइ वंगु चान्हय् छम्ह ल्याम्हयात स्यागु विरोधय् स्थानीयं पूर्वपश्चिम राजमार्ग अवरुद्ध याःगु दु । कैलाली, लम्कीया भुपेन्द्र बडुवालयात वंगु चान्हय् टीकापुर नगरपालिका–१ य् छुरां सुया स्यागु खः ।
अपराधीयात ज्वना कारवाही यायेत माग यासें स्थानीय वासिन्दां लम्कीचुहाय् राजमार्ग अवरुद्ध याःगु खः । राजमार्ग अवरुद्ध जुइधुंका सवारी ज्वलंत लम्कीइ हे दिकातःगु दुसा सलंसः यात्रुत अलपत्रय् लाःगु दु ।
मंगलबाः चान्हय् टीकापुरया सिद्धार्थ होटल लिक्कसं निगू पुचः दथुइ जूगु ल्वापुइ २२दँया बडुवालयात छुरां सुया स्यागु खः । प्रहरीं स्यागुलिइ दुथ्यागु आशंकाय् ४म्हसित नियन्त्रणय् कया अनुसन्धान न्ह्याकुगु दु ।<eot>येँ – कोभिड १९ या संक्रमण अप्वया वनाच्वंगु नेपालय् थुगुसी थगुने स्वयां मस्तय्त संक्रमण जुइगु अप्वःगु दु । थगुने फुक्कं संक्रमितत मध्ये २० दँ स्वयां क्वय्यापिं संक्रमितत ८ प्रतिशत स्वया म्हो जक दुगु खः । तर थ्व पालय् थ्व उमेर समूहया संक्रमिततय् ल्याः १० प्रतिशत स्वयां अप्वः खनेदये धुंकूगु खँ इपियोडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाया निर्देशक डा. कृष्णप्रसाद पौडेलं धयादीगु दु ।
वय्कःया कथं स्वनिगलय् आः कोभिड खनेदुपिं न्हूपिं संक्रमितत मध्ये १० निसें २० दँ तकयापिं थ्यंमथ्यं १० प्रतिशत दुसा झिदँ क्वय्यापिं ६ प्रतिशत दु । डा. पौडेलं थ्व पालय् शहरय् च्वंपिं मस्तय्त अप्वः संक्रमण खनेदया वःगु जानकारी नं बियादीगु दु । पोखराय् आः खनेदुपिं न्हूपिं संक्रमित मध्ये १८ दँ स्वयां क्वय्यापिं ५० प्रतिशत दु ।
आःया तथ्यांक स्वयेबलय् मस्तय्त संक्रमण अप्वया वयाच्वंगुलिं स्कूलत बन्द यायेगु हे बांलाइगु स्वास्थ्यविद्तय् धापू दु । वंगु वालय् जक कोरोना संक्रमणया कारणं कान्ति बाल अस्पतालय् छम्ह मचा सीगु खः । स्कूलया कक्षा क्वथाय् वा बसय् मस्तय्त २ मिटर तापाक तये मफइगु खँ धासें स्वास्थ्यविद्तय्सं मस्तय्त संक्रमणपाखें बचे यायेगु खःसा आःयात स्कूल बन्द यायेगु हे दकलय् बांलाःगु उपाय जुइगु खँ धाःगु दु ।
स्वास्थ्यविज्ञतय्सं थ्व पालय् मस्तय्त कोभिडया लक्षण नं मेगु कथं हे खनेदुगु खँ धाःगु दु । न्हापा संक्रमण जुल धाःसा तसकं ज्वर वइगु, सुक्खा मुसु वइगु व सासः ल्हाये थाकुइगु, सवाः कायेमफइगु जुइगु खः । थ्व पालय् धाःसा झाराबान्ता जुइगु, तसकं कमजोर जुइगु व तसकं त्यान्नु चायेकीगु लक्षण खनेदइ ।<eot>हङकङया मू भूमि चीनं हङकङय् जुयाच्वंगु सरकारी विरोधी प्रदर्शन छगू भयावह घटना जूगु खँ धासें थुकीं कानुनी शासनय् गम्भीर लिच्वः लाकूगु खँ धाःगु दु । चीनया हङकङ व मकाउ मामिलाय् स्वइगु ज्याकूया प्रवक्तां छगू वक्तव्य जारी यासें धाःगु दु, ‘जिमिसं आशा याना… नागरिकत कानुनी शासनया पक्षय् दनी जुइ ।’
काचाक्क वक्तव्य पितमबिइगु देय् चीनं हङकङ मामिलाय् धाःसा छगू विज्ञप्ति हे जारी यानाः ‘कट्टरपन्थी तत्वतय्सं यानाच्वंगु खराब व आपारिधिक ज्या’ धासें थुकिया न्दिा याःगु दु ।हङकङय् वंगु च्यावाः न्ह्यवनिसें लगातार सरकार विरोध प्रदर्शन जुयाच्वंगु दु । वंगु शनिवाः व आइतवाः नं प्रजातन्त्र पक्षधर प्रदर्शनकारी व प्रहरी दथुइ हिंसात्मक झडप जुइवं चीनं थ्व वक्तव्य जारी याःगु दु ।
प्रहरीं हङकङय् च्वंगु चीन सरकारया ज्याकुथिइ दुहां वनेत स्वःपिं प्रदर्शनकारीतय्त अश्रुग्यास व रबरया गोली कयेकूगु खः । हङकङय् वाःया लिपांगु न्हि कुन्हु सरकारविरुद्ध व प्रजातन्त्रया पक्षय् प्रदर्शन जुयाच्वंगु च्यावाः थ्यनेधुंकूगु दु । हङकङ विश्वया हे सुरक्षित सहर मध्ये छगू लाः ।
तर थन थौंकन्हय् जुयाच्वगु प्रदर्शनया झ्वलय् प्रहरी व अपराधिक समूह धयातःपिं ख्वाःपाः पुनातःपिं प्रदर्शनकारी दथुइ हिंसात्मक झडप जुयाच्वंगु दु । आइतवाः जूगु प्रदर्शनय् सहभागीतय्सं थीथी थासय् पंगःत तयाः स्वतन्त्र हङकङया नारा थ्वयेकूगु खः । प्रदर्शनकारीतय्त चीनया स्वापू ज्याकुथिइ दुहां वनेमफयेकं सलंसः प्रहरीं घेराबन्दी याःगु खः ।
उगु ज्याकू भवन बचे यायेत भवनयात प्लाष्टिकया बार तयाः पनेगु निसें भवनया न्ह्यःने लुखाय् च्वंगु चिनियाँ प्रतिकयात नं प्लाटिकं बेरे यानाः सुरक्षित याःगु खः । थ्वयां न्ह्यव वंगु आइतवाः प्रदर्शनकारीतय्सं चिनिया प्रतीकय् हाखः पानाबिउगु खः । थ्वहे दथुइ चिनियाँ अधिकारीतय्सं थ्व घटनायात बेइजिङया प्राधिकारय् हाथ्या जूगु धासें थुकियात सह्य जुइमखु धाःगु दु ।
चिनिया अधिकारीतय्सं बेइजिङया प्राधिकारय् हस्तक्षेप धाःसां चिनियाँ सेना धाःसा परिचालन जुइगु सम्भावना मदुगु खँ धाःगु दु । हङकङ सरकार व प्रहरीं नं सेना परिचालन यायेगु छुं बिचाः मदुगु खँ धायेधुंकूगु दु । तर हङकङ सरकारयात सार्वजनिक सुव्यवस्था कायम यानातयेत व विपदय् राहतया निंतिं चिनिया जनमुक्ति सेनायात ग्वाहालिया निंतिं सःते फइगु व्यवस्था धाःसा हङकङया कानुनय् दु ।<eot>नेकपा एमाले स्थानीय तहया प्रमुख व उपप्रमुखतय्गु भेला थौं सोमवाः सुथं निसें न्ह्यागु दु । उगु पार्टीया पाखें स्थानीय तहया निर्वाचित प्रमुख व उपप्रमुखतय्त आः जुइगु स्थानीय तहया निर्वाचन व पार्टी म्हितेमाःगु भूमिकायात कयाः माः कथंया निर्देशन बिइगुजुगु दु ।
एमाले विभाजन लिपा स्थानीय तहलय् पार्टीया अवस्था व उकिया नितिं तय यायमाःगु रणनीतिया कयाः सहलह नं ब्याकेत्यंगु दु ।
उगु भेलायात हिनय्१ बजे लिपा पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीं सम्बोधन यायेगु ज्या झ्वःतयातःगु दु। । नेकपा एमाले आइतवाः जक विधान महाधिवेशन क्वचाःकुगु खः ।<eot>किपू – किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् जुइगु ‘कीर्तिपुर सिंगिङ आइडल–११४१’या निंतिं सिग्नेचर म्युजिक तयार याःगु दु । किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् किपू नगरया ल्याय्म्हपिं म्येँ हालामिपिंत प्रोत्साहित यायेकथं उगु ज्याझ्वः यायेत्यंगु खः ।
सांगीतिक ख्यलय् ल्याय्म्ह पुस्तायात आकर्षित यायेकथं नगरपालिकां उकथंया कासा यायेत्यंगु खःसा कासाया प्रचार प्रसार यायेगु ल्याखं सिग्नेचर म्युजिक तयार याःगु खः ।
सिग्नेचर म्युजिक तयार लिपा आः किपूया थाय्थासय् कासा सम्बन्धी जानकारी बीगु ल्याखं उगु म्युजिकयात प्रयोग यायेगु ग्वसाः खलकं जानकारी बिउगु दु ।
नांजाःम्ह लय्चिनामि हरिशरण साय्मिया संयोजकत्वय् छगू समिति गठन यानातःगु दुसा समितिइ किपूया नांजाःपिं म्येँ हालामिपिं सतिश महर्जन, रानीशोभा महर्जन, दिपा महर्जन, रत्नशोभा महर्जन, सविन श्रेष्ठ, न्हुछे दर्शनधारी, रीता महर्जन, स्वस्ति महर्जन, कृष्णहरि महर्जन लगायतया कलाकारपिं दुजःकथं च्वनादीगु दु ।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं आइतबाः १,६६९ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। उकिं मध्ये लिपांगु २४ घाैदुने स्वनिगलय् ९५७ म्हसिके कोरोना भाइरसया स‌क्रमण पुष्टि जुगु दु। मन्त्रालयया कथं येँय् ७३३, ख्वपय् ५३ व यलय् १३१ म्ह संक्रमित थप जुगु दु।
अथेहे वंगु २४ घाै दुने ५,६९९ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः १ लख ९९ द्वः ०२४ थ्यगु दु। नेपालय् १९,९६३ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु ।<eot>लिपांगु पीसीआर परीक्षणय् नेगेटिभ रिपोर्ट वसेलिइ वयक सोमबाः संक्रमणमुक्त जुयादिगु खः । वयकलं सामाजिक सञ्जालमार्फत् थः कोरोनामुक्त जुगु जानकारी बियादिगु खः। वयकया जहान अन्जिका श्रेष्ठ वंगु शुक्रबाः १९ न्हूखुन्हू कोरोना संक्रमणमुक्त जुयादिगु खः।
संक्रमण जुसेलिइ जटिल स्वास्थ्य अवस्थाया दथुइ वयकया वासः यलया इमाडोलय् च्वंगु किस्ट अस्पतालय् जुगु खः। वयकयाके वंगु भदौ २९ गते कोरोना पुष्टि जुगु खः ।<eot>येँ- येँ महानगरपालिका २० वडाया तःब्व भिंद्यः त्वाः मिसा पुचःया दँमुँज्या वंगु शनिवाः जुल । उगु दँमुँज्यां पुचःया न्हूगु ज्यासना पुचः नं ल्यःगु खः ।
न्हूगु ज्यासना पुचलय् मैंया महर्जनयात नायःकथं ल्यःगु दुसा न्वकु छोरी महर्जन, छ्याञ्जे निभा डंगोल दांभरिं तारा महर्जन, लिउछ्याञ्जे शान्ति महर्जन व लिउ दांभरिं शर्मिला महर्जनयात ल्यःगु दु ।<eot>सिन्धुली छेँय् जुया वहे हे छेँय् ज्यामी ज्या याइम्ह ३५ दिँतया निरुता तामाङ सिगु प्रहरीइ धागु दु। दयेकाच्वंगु छेँयया पिनेया ब्वःय् प्लास्टर यायेगु झ्वलय् थःम्ह पलातयाच्वंगु रडं चुलुया क्वय् कुतुवसेलिइ वयकयात चाबहिलय् च्वगु मेडिकियर अस्पताल यंकुगुलिइ अनं सिगु महानगरीय प्रहरीवृत्त बौद्धया प्रहरी नायब उपरीक्षक नवीन कार्कीं धयादिल।<eot>माघ २८ - महाकवि सिद्धिदास महाजुं न्ह्याकादीगु नेवाः छन्द कविता जागरण अभियानयात निरन्तरता विइगु आजुंनापं बीगु तातुनाः नेवाः छन्द कविता पुनर्जागरण अभियान न्ह्याकिगु जुगु दु।
येँया रामघाट त्वालय सोमबाः पोहेलागा द्वादशी खुन्हू नेवाः छन्द कविता प्रेमीपिनिगु मुँज्यां थथे अभियान न्हयाकेगु निर्णय यागु खः। मुँज्याय् लोककवि राजभाइ जकःमिंं नेवाः छन्द कविता पुनर्जागरण अभियानया अवधारणा पौ न्ह्यब्वयादीगु खः। द्वलंद्वः दँ न्ह्यःनिसे नेवाः पुर्खां संरक्षण यायां वयाच्वंगु छन्द शास्त्र न्हू पुस्तायात हस्तान्तरण व पुस्तान्तरण यानाः नेपालभाषा पद्य साहित्य धुकू च्वजायेकेगु हे अभियानया मू उदेश्य खः धैगु खँ थ्व अवधारणाय् न्ह्यब्वयातःगु दु । मुज्याय वःगु सुझावयात दुथ्याकाः अवधारणा सर्वसम्मतं पारित याःगु खः ।
अथेहे मुज्यां नेपालभाषा पद्य कविताय् तःजिक योगदान यानादीपिं पुलांपिं कविपिन्त सम्मान यायेगु व न्हू च्वमिपिन्त प्रोत्साहन बीगु ग्वसाः दुगु थुगु अभियान राष्ट्रिय स्तरय् जक मखु थौंया न्हूगु प्रविधि छ्यलाः अन्तर्राष्ट्रिय् स्तरय् तक थ्व अभियान न्ह्याकेगु लिसें याकनं हे “कलकल” नांगु नेवाः छन्द काब्यिक पौ पिथनेगु व छन्दवद्ध चिनाखँ स्यनेकने ज्याझ्वः न्ह्याकेगु नं निर्णय याःगु दु ।
छन्दकविताया अभियान न्ह्याकेत लोककवि जकःमिया कजिसुइ विमला मानन्धर, रत्नकाजि मन, मचाराजा महर्जन, डा. सुमन मानन्धर, अन्जना तम्रकार व राधेश्याम महर्जन दुथ्याःगु ज्यासना पुचः नीस्वगु दु।<eot>कार्तिक ५ - चीनय् कोरोना भाइरस संक्रमणया प्रकोपं हाकनं प्रभाव क्यनेगु शुरू याःगु दु। लिपांगु इलय् चीनय् लगातार संक्रमितया ल्याः अप्वयाच्वगु दु।
थुकिया कारण चिनियाँ सरकारं सतर्कता नालाः थीथी कडा कदमत न्ह्याकेगु शुरू याःगु दु। यक्व उडानत रद्द याःगु दुसाः थीथी क्षेत्रया स्कूलत नं बन्द यायेगु शुरू याःगु दु।
अप्वयावगु संक्रमणया कारण छियान व लोङहोउ क्षेत्रय् ६० प्रतिशत उडानत रद्द याःगु दुसाः छुं छुं ठासय् हाकनं लकडाउन याःगु दु।
चीनया उत्तर व उत्तर पश्चिमी शहरय् संक्रमण दर तिब्र जूगु दु। पिने वपिं यात्रुतयगु कारण कोराना हाकनं वगु धकाः धागु दु।
गुकिंया कारण फुक्कं पर्यटन क्षेत्रयात बन्द यानाः मास टेस्टिङ न्ह्याकेधुकुंगु दु। मनोरञ्जन स्थलत नं बन्द याःगु दुसाः छुं छुं क्षेत्रय् लकडाउन लागू याःगु दु।
चीनया लोङहोउ क्षेत्रय् मनूतय्त छेँय् नं पिहाँ मवयेत अपील याःगु दु। छेँय् नं पिहाँवयेमाःपिन्त कोभिडया नेगेटिभ रिपोर्ट क्यनेत धागु दु।<eot>बैशाख १६ - कोरोना भाइरसया जोखिम न्यूनीकरणया लागि सरकारं थनिनिसें लकडाउनयात थप क्वाःतुकिगु जुगु दु । सोमबाः फुक्कं जिल्ला प्रमुख जिल्ला अधिकारीयात परिपत्र जारी याना गृह मन्त्रालयं लकडाउन थप क्वाःतुकेत निर्देशन ब्युगु खः। गृह मन्त्रालयं लकडाउनया इलय् प्रशासनपाखें अनुमति कया जक सवारी न्ह्याकेत निर्देशन ब्युगु खः। अथेहे प्रहरीं म्वाः मदयेकं छेँय् न पिहाँमवयेत न इनाप यागु दु । प्रहरीं दैनिक ३५० मल्याकं सवारीयात नियन्त्रणय् कयाच्वंगु दु ।
थुथाय् स्वनिगः दुने १,१०० ट्राफिक प्रहरी पाः तयातगु दु। सरकारं वंगु चैत ११ गतेनिसें शुरु याःगु लकडाउन वइगु वैशाख २५ गतेतकया लागि थप याःगु खः।<eot>येँ– सक्वय् दँय्दसं जुइगु बज्रयोगिनी उग्रताराया द्यः जात्रा नं दिउगु दु । सरकारं कोरोना भाइरसया संक्रमणया खतरा कारणं लकडाउन यानातःगु व कोरोनाया संक्रमणया खतरा नं दुगुलिं द्यः जात्रा दिकूगु खः ।
शंकरापुर नगरपालिकाय् च्वंगु सर्वपक्षीय बैठक लिपा द्यःजात्रा दिकेगु क्वःछिउगु खँ जात्रा व्यवस्थापन समितिया संयोजक मीजेन्द्रकाजी श्रेष्ठं धयादीगु दु ।
बज्रयोगिनीया जात्रा दँय्दसं चैत्र शुक्ल पुन्हि निसें च्यान्हु तक न्ह्याइगु खः । थ्व जात्रा कलिगत संवत् १८१८ य् जुजु शंखदेवया पालं निसें न्ह्याना वयाच्वंगु विश्वास यानातःगु दु । थ्व जात्राया इलय् वज्रयोगिनी उग्रतारा द्यःया लिसें चैत्य, सिंहीनी, ब्याघ्रिनी द्यःयात खटय् तयाः सक्व देय् चाःहिकेगु याइ ।
स्वद्वः व स्वसः दँ ताःहाकःगु इतिहास दुगु थ्व जात्रा आःतक स्वक्वः जक स्थगित जूगु खँ धाःगु दु । थ्वयां न्ह्यः छक्व जुजु रणबहादुर शाहया पालय् तःकैया ल्वयया महामारी जुयाच्वंगु इलय् व वि.सं. १९७० इ वज्रयोगिनी देगलय् मिं नःगु इलय् जात्रा दिकूगु इतिहास दु ।<eot>येँ – नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नाफा)या प्राज्ञलिसें कलाकार सुष्मा राजभण्डारीया किपा रुसया छगू म्युजियमय् तःगु दु । प्राज्ञ राजभण्डारीं च्वयादीगु गणेद्यःया किपायात रुसया ‘एसियन म्युजियम’य् तःगु खः ।विश्वय् लोकंह्वाःगु रुसया उगु म्युजियमय् थम्हं सिर्जना याःगु चित्रं नेपाःया प्रतिनिधित्व यायेखंगु खँय् लसता प्वंकादिसें प्राज्ञ राजभण्डारीं थ्व नेपाः व नेपाःमिया निंतिं हे गौरव जूगु खः धयादिल ।
एसियाया थीथी देय्या नांजाःपिं व अग्रज कलाकारतय् कलाकृति तयातःगु म्युजियमय् नेपाःयापाखें कलाकार राजभण्डारीया उगु किपा निक्वःखुसी दुथ्याःगु प्रतिष्ठानं जानकारी बिउगु दु ।थ्व स्वयां न्ह्यः तात्कालीन जुजु महेन्द्रं रुसया भ्रमण यानादीगु इलय् वय्कःलिसें भ्रमण पुचलय् दुथ्याःम्ह वरिष्ठ कलाकार चन्द्रमान सिंह मास्केया कृति म्युजिमय् तःगु खः ।
थ्व हे झ्वलय् कलाकार राजभण्डारीं रुसया राजधानी मस्कोय् वंगु जेठ २२ निसें ३२ गतेतक थःगु झिंखुक्वःगु एकल चित्रकला ब्वज्या नं यानादीगु खः । ब्वज्याय् वय्कःया थीथी स्वीपाः स्वयां अप्वः कृति दुथ्याःगु खःसा छुं चित्र विदेशी कूटनीतिक नियोग, विदेशी कलाकारलिसें गैर आवासीय नेपाःमिं तकं न्याना काःगु खः ।<eot>यल- थ्वहे वइगु वैशाखं ९९ दँय् थ्यनीम्ह वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीयात यल महानगरपालिकां छगः गाडी, छम्ह चालक व छम्ह सुरक्षा गार्डया व्यवस्था याःगु दु ।
उमेरं ९९ दँ थ्यनेधुंकूम्ह जूसां थःत ब्वना हइगु हरेक ज्याझ्वलय् थ्यंकादीम्ह भाजु जोशीयात उखें थुखें जुइत अःपुइमा धकाः यल महानगरपालिकां थ्व व्यवस्था याःगु खः । थुकिं भाजु जोशीया सक्रियतायात अझ च्वन्ह्याकीगु आशा यल महानगरपालिकां याःगु दु ।
यल महानगरपालिकां शताब्दी पुरुष जोशीया निंतिं मारुति ८०० गाडीया व्यवस्था याःगु खः । ४ लटया पुलांगु गाडी बिउगुलिं धाःसा यल महानगरपालिकाया आलोचना नं जुयाच्वंगु दु । पुलांगु गाडी जूगुलिं वय्कः च्वना वनाच्वंगु इलय् लँय् दथुइ हे स्यनाः दुःख बीगु खःला धयागु चिन्तां यल मनपाया आलोचना जुयाच्वंगु खः ।
मेखे गुलिसिनं शताब्दी पुरुष थेंज्याःम्हेसिन राष्ट्रं हे सम्मान यायेमाःथाय् महानगरपालिकां आःयात थुलि सां बिउगु नं बांलाःगु खँ जूगु धासें यल महानगरपालिकाया च्वछायेगु ज्या नं जूगु दु । छुं हे मदुगु अवस्थाय् थुलि दुगु नं बांलाःगु बिचाः नं वयाच्वंगु दु ।<eot>नेपाःया उत्तरी नाका रसुवागढीपाखें विद्युतीय माइक्रोबस आयात याःगु दु । सहरी क्षेत्रयात केन्द्रीत यानाः व्यवसायीपाखेंआयात याःगु २२ गः माइक्रोबस बुधवाः सनिलतक नेपाः दुहाँ वःगु दु । माइक्रोबसया सिट क्षमता १२ सिट दु ।
चीनं न्हिथं सवारीसाधन आयात जुयाच्वंगु व मोहनीया जःखः दुहाँवःगु माइक्रोबसया भन्सार प्रक्रिया पूवंकाः गन्तव्यपाखे छ्वयेधुनागु रसुवा भन्सार ज्याकुथिया सुचं अधिकारी नरेन्द्रप्रसाद चौधरीं जानकारी ब्यूगु दु ।
मोहनी न्ह्यः हे १०० गः विद्युतीय कार आयात जूगु खःसा लिपांगु इलय् माइक्रोबस आयात जुइगु क्रम अप्वःगु भन्सार ज्याकुथि टिमुरं जानकारी ब्यूगु दु ।
सहरी क्षेत्र केन्द्रीत यानाः आयात याःगु माइक्रोबसया पांग्रा चीजाःगु हुनिं कच्ची सतकं येँय् हयेत अतिकं चुनौती जूगु सवारी चालकपिन्सं प्रतिक्रिया ब्यूगु दु । रसुवागढीनिसें गल्छीतकया आपालं सतकय् अप्वः गाःगी दूगुलिं चीग्वःगु व चीजाःगु सवारीसाधन सहज रुपं हयेत अप्वः सहजग जुइमाःगु धाःगु दु ।
मोहनी न्ह्यः आयात जूगु चीग्वःगु कथंया छुं सवारीसाधन धाःसा मालधनी लिसें वया प्रतिनिधि मथ्यंबलय् भन्सार हाताय् थन्केजुयाच्वंगु दु । विद्युतीय सवारीसाधनया आयातं प्रदूषणया न्यूनीकरण लिसें सहरी क्षेत्रया लकस (वातावरण)या स्वच्छता अप्वइगु व पेट्रोलियम पदार्थपाखें चलेजुइगु यात्रुबाहक साधन क्रमिक रुपं चिलाः वनीगु धाःगु दु ।
सवारीसाधनय् दइगु ब्याट्री छक्वः चार्ज यायेधुंकाः प्यघौतक गाइगु जूगुलिं विना आवाज सहरी क्षेत्रया यात्रा अतिकं सहज जुइगु जानकारी ब्यूगु दु ।
आर्थिक दँ २०७७÷०७८ या साउननिसें आःतक ९०० सिबें अप्वः चीग्वःगु व तःग्वःगु सवारीसाधन आयात जूगु भन्सार ज्याकुथिं जानकारी ब्यूगु दु । आयात जूगु सवारीसाधनपाखें नियमकथं भन्सार शुल्कबापत ६५ करोडसिबें अप्वः राजस्व तकं दाखिला जुइधुंकूगु भन्सार अधिकारीं जानकारी ब्यूगु दु ।<eot>न्हिनय् स्वास्थ्य मन्त्रालयं नं यलय् ३० म्ह संक्रमित थप जुगु जानकारी ब्यूगु खसाः बहनी स्वास्थ्य ज्याकु यलं ३३ संक्रमित थप जुगु धलः पितब्यूगु खः।
शुक्रबाः लुपिं ३३ कोरोना संक्रमित मध्ये यल महानगरपालिकाया २८ म्ह, महालक्ष्मी नगरपालिकाया ४ म्ह व बागमति गाउँपालिकाया छम्ह जुगु स्वास्थ ज्याकुथिइ धागु दु । ज्याकुया कथं थाैं १५ म्ह मिसा व १८ म्ह मिजंत थप जुगु खः।<eot>नेपाः व भारतदथुइ जुइगु निगू अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण फुटबल कासाय् स्वकूमिपिन्त दुकायेगु निर्णय याःगु दु । कासाया न्हापांगु दिं बुधवाः पत्रकार सम्मेलनय् अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)या नायः कर्माििछरिङ शेर्पां स्वकूमिपिन्त दुकायेगु नितिं प्रशासन व कोभिड १९ संकट व्यवस्थापन केन्द्र सीसीएमसीपाखें अनुमति कायेधुनागु जानकारी ब्यूगु दु ।
शेर्पां बुधवाः जक स्वकूमिपिं दुकायेगु नितिं अनुमति पौ कयागु व थ्यंमथ्यं ५ हजार १०० म्ह स्वकूमिपिं दुकायेगु योजना दूगु जानकारी ब्यूगु दु ।
शेर्पां धाःगु दु, ‘स्वकूमिपिं दुकायेगु नितिं सीसीएमसीपाखें अनुमति लिसेंया पौ वःगु दु । ५ हजार १ सयम्ह स्वकूमिपिन्त दुकायेगु योजना दु । कोभिड १९ विरुद्धया निगुलिं डोज खोप कायेधुंकूपिं वा पीसीआर नेगेटिभ रिपोर्ट दुपिं स्वकूमिपिन्त जक दुकायेगु जुइ ।’
शेर्पां रंगशाला दुहाँ वयेगु नितिं न्यागुलिं गेट खुल्ला जुइगु नं जानकारी ब्यूगु दु ।
शेर्पां सरकार व फिफा एएफसीं क्वःछ्यूगु फुक्क मापदण्ड पूवंकाः जक कासा संचालन यायेगु धाःगु दु । कासा स्वयेगु नितिं अनलाइनपाखें टिकट न्यायेफइगु नं शेर्पां जानकारी ब्यूगु दु ।
पत्रकार सम्मेलनय् एन्फाया न्वकू व मैत्रीपूर्ण अन्तर्राष्ट्रिय कासाया कजि उपेन्द्रमान सिंहं आयोजनाया फुक्क तयारी पूवनेधुंकूगु धाःगु दु । सिंहं धाःगु दु, ‘जिमिसं फुक्क कथंया सुरक्षा सावधानीया नितिं तयारी पूवंकेधुनागु दु । जिमिसं सरकारं क्वःछ्यूगु फुक्क स्वास्थ्य आचारसंहिताया पूर्ण पालना यायेगु जुइ ।’
साफ च्याम्पियनसिपया तयारीइ दूगु नेपाः व भारतदथुइ बिहिवाः व आइतवाः यानाः निगू मैत्रीपूर्ण कासा जुइत्यंगु दु । कासा येँया त्रिपुरेश्वरय् च्वंगु दशरथ रंगशालाय् सनिलया ५ः३० ता इलय् सुरु जुइ ।<eot>मनूतय् अनेकथंया सोख दयाच्वनी । अले व हे सोख नं तसकं अजू चायापुगु जुयाच्वनी । गुलिं ला पत्या यायेत तकं थाकु । गुलिं विश्वास हे याये फयाच्वनी मखु । थज्याःगु हे सोखया दथुइ लिपांगु इलय् भारतया छम्ह मनू चर्चाय् वयाच्वंगु दु । ‘इन्डिया टुडे’ नाां पत्रिकाया कथं प्रशान्त लक्ष्मण सप्कल नांया छम्ह मनुखं थःगु म्हया लभगभ दक्वं धइथें ब्वय् लुँया प्रयोग यानातःगु दु ।
प्रशान्त थम्हं पुनीगु वसः बाहेक मेगु थःगु म्हय् गन तक छिं अन तक हे लुँया प्रयोग यानातःगु दु । छगू ल्याखं धायेगु खःसा वयाम्ह म्हधुछिं लुँ हे लुँ जक दु धाःसा पाइमखु । न्यनेबलय् पत्याः यायेथाकु तर थ्व यथार्थ हे खः । प्रशान्त न त सुं सेलिब्रिटी खः न त उच्च घरानिया, न त सम्भ्रान्त परिवारयाम्ह हे खः ।
भारतया छगू मध्यम वर्गया प्रशान्तं थःगु म्हया दक्वं धइथें ब्वय् लुँ प्रयोग यानाः सकसितं अजू चायेका बिउगु दु । खतुं प्रशान्त पेशां व्यापारी खः । तर व गरिबतय् निंतिं धकाः चायेकातःगु छगू संस्थापाखें कल्याणकारी ज्या नं यायेगु यानाच्वंगु दु । छगू सामान्य व मध्यम वर्गीय परिवारया जुयाः नं म्हधुछिं हे धइथें लुँया ज्वलं दुगु विषयय् वयागु धापू दु, ‘लुँलिसे जिगु मचांनिसे हे अत्याधिक रुपं लगाव व मोह दु ।’
प्रशान्त जब छेँय् नं पिहां वइ । अबलय् वयागु म्हय् थ्यंमथ्यं न्यागू केजी लुँया थीथी ज्वलं म्हय् दयाच्वनी । प्रशान्तं गःपतय् क्वखानातःगु थःगु नांया अंग्रेजी आखः ‘पी’या लकेट, ब्रासलेट, स्पोर्टस लाकामय् स्टड, घडीइ जक लुँया प्रयोग यानाच्वंगु मखु । वया निपा ल्हाःया झिपतिनय् नं लुँया हे जक अंगू दुसा वयाके दुगु आइफोनया ‘कभर’ नं लुँया खःसा दकलय् मध्ये आकर्षण वयागु गःपतय् च्वंगु सिख खः ।
छाय्कि व सिखः झ्वाट्ट स्वयेबलय् गलबन्दीथें च्वनेफु । प्रशान्त थथे लुँया प्रयोग याःगु यक्व मदुनि करिब दछि ति हे जक दत । सन् २०१८ निसें लुँया प्रयोग यायेगु यानाहःगु खःसा व थः न्ह्याथाय् वंसां नं आकर्षणया केन्द्रविन्दु जुयाच्वंगु दु ।भारतय् थुकथं म्हधुछिं लुँया प्रयोग याःम्ह प्रशान्त न्हापांम्ह व्यक्ति धाःसा मखु ।
थ्व स्वयां न्ह्यः दत्ता फुगे नांया मनुखं ला लुँया ज्याकेट हे दयेकाः फिना जूगु खः । दत्तां मिसातय्त प्रभावित यायेत धासें लुँया ज्याकेट, लुँया हे तांख, तःपु मछिं हे थीथी डिजाइनया लुँया सिखः, लुँया अंगू, लुँयागु हे पेटी, निपां ल्हातय् तःपू हे थीथी डिजाइनया लुँया ब्रासलेट न्ह्याना जूगु खः ।
थथे हे लुँया प्रयोग यायेगुलिइ सौखिन व्यक्तिमध्ये छम्ह खः भारतया नांजाःम्ह संगीतकार व म्येँ हालामि बप्पी लहरी । वयागु म्हय् नं न्ह्याबलें आपालं लुँया तिसा ज्वलं दयाच्वनी ।<eot>वंगु चान्हय् जूगु कासाय् स्पेनिस क्लब भिल्ला रियलयात २गू–०या गोल अन्तरं बुका युनाईटेड लिपांगु १६गूलिइ थ्यंगु खः । भिल्लाया मैदानय् युनाईटेडयात त्याका बिइत क्रिस्टियानो रोनाल्डो व जाडोन सान्चों छगू छगू गोल याःगु खः ।
कासाया न्हापांगु हाफ गोल मजूसें क्वचागुलिइ निगूगु हाफया ७८ गूगु मिनेटय् रोनाल्डाें गोल याना टोलीयात अग्रता बिउगु खः । थुगु गोललिसें रोनाल्डों व्यवसायिक कासा करिअरय् ७ सः व ९९ गू गोल पूवंकुगु दु ।
कासाया ९० गूगु मिनेटय् सान्चों गोल याना युनाईटेडयात २गू–०या गोल अन्तरं त्याकाबिउगु खः । कासा त्यागु लिसें पुचः एफया युनाईटेडं ५गू कासाय् १०गू ल्याः मुना शीर्ष थासय् थ्यंगु दु ।<eot>दुर्गालाल श्रेष्ठया म्ये — ‘घाः जुयाः जक ख्वइगु खः जि ।’ तर नेवाःत थौं घाः जुयाः नं ख्वय् मसयाच्वन । स्याःगु नं स्याःगु थें मच्वना च्वन । पचासौं हजार नेवाःतय्त प्रत्यक्ष प्रभाव लाइकथं, वनं थःगु पुख्र्यौली धाय्गु व हे छेँतकं सतक विस्तारया नामय् धमाधाम थुनेगु यानाच्वनं नेवाःत थः हे दनाः राज्यया विरुद्ध आन्दोलन मयासेंलि आः ला मजिल धकाः थनया छपुचः ल्याय्म्हत दनावःगु खनेदत ।
उमिसं मेगु छुं हे मयाः । थःगु ल्हातिइ दुगु कम्प्युटर वा मोबाइलय् अले उकी न्हिछिं चछिं सनाच्वनेगु खँलाबँला यानाच्वनेगु सामाजिक सञ्जालय् इन्टरनेट हडताल याय्गु क्वःछित । अगस्ट १, २०१७ कुन्हु दक्वस्यां थःगु वालय् मेगु छुं पोस्ट मयाय्गु, हयासट्याग सेभनेपाभ्याली (#SaveNEpaValley) जक तय्गु धइगु सूचं अनं हे वल । यूट्युबय् नं क्यनाहल । गुलिस्यां थू धाल, गुलिस्यां मथू धाल । प्रचार यानाजूपिन्सं हे बांलाक्क मथू । गथे सः, अथे धयाजुल ।
मनूत जगाजग तान्वय्क निभालय् दँ वलं, भाषण व नाराबाजी यातं ला छुं मजू, आः व ल्याय्म्ह ल्यासेतय्सं मोबाइलय् कुतिकुति सनेवं छुं जुइला धइगु मतिइ यक्वस्या वंगु खः । स्वभाविक खः, थ्व भर्चुअल हडतालं सरकारया छाःगु छ्यंगुलिइ कुतिं न्याय्गु धइगु उलि अःपूगु खँ मखु ।
धाधां निम्ह प्यम्ह – रुकसाना कपाली व सुमन महर्जन व उमि पासापिनिगु जक कुतलं धाय्माल – छक्वलं हे फेसबुक व ट्वीटर चलेयाइपिनिगु ल्हाती ल्हाती थ्व जानकारी उघरिमय् हे न्यन । याय्माः धाइपिं, यानाच्वये धाइपिं अले यानां छु जुइ धाइपिनिगु दथुइ नं छगू न्हूगु प्रयोगकथं थ्व ज्या नं न्ह्यात ।
न्ह्यात जक छु, ब्वाँय् हे वन । छक्वलं फेसबुकय् थःगु प्रोफाइलय् हाकुगु खबरदार च्वयातःगु किपा तःपिं अले वालय् नं ह्यासट्याग तःपिं अले व हे झ्वलय् सतक अतिक्रमणया पोस्टय् मातुमालाः हे ह्यासट्याग तःपिं म्वःम्वः हे लुत । न्ह्याथे यानाः जूसां सुयातं हानी मयासे थःगु समस्या जनताया दथुइ तय्गु अले सः तसः यानाः प्रशासन वा राज्य वा सम्बन्धित निकायया मिखाय् तक थ्यनेगु थ्व उपाय प्रभावकारी दु धइगु नं थनं खनेदत ।
गनं गनं जनजातित व खय् बर्मूतय् दथुइ थ्व खँ जुल । छाय् यानागु धकाः न्यनाहल, धाय्फूपिन्सं उमित उमिसं थुइगु भासं लिसः नं बिल । उमिसं नं गनं गनं थःगु किपा हे ह्यूपिं, वालय् ह्यासट्याग याःपिं खन । अले सतक विस्तारया आगं थूपिं अले पीडिततय्त ग्वाहालि हे यानाच्वंपिं गैरनेवाःतय्सं ला थ्व ज्याय् ऐक्यबद्धता क्यनीगु जु हे जुल ।
स्वनिगः, नेपाः जक धइगु हे मन्त, देसय् विदेसय् च्वंपिं नेवाःतय्सं नं थुकियात सकारात्मककथं काःगु खनेदत, उमिगु सहभागिता नं ला च्वछाय्बहःजू । छन्हुया दुने हे उल्लेख्य उपलब्धि खनेदत । मेगु छन्हु नं तनेगु खँ जुल । उकुन्हु नं अजाःगु हे प्रतिक्रिया वल । सफल जूगु ताय्कल, यद्यपि गुलि ह्यासट्याग जुल, गजाःगु लिच्वः लात धइगु तथ्यांक सार्वजनिक जूगु खनेमदुनि ।
गन गजाःगु आन्दोलन यातकि उकिया छु प्रभाव जुइ धइगु गनं हे भौतिकशास्त्रया सिद्धान्तथें न्ह्याथासं व हे लिसः वइगु सिद्धान्त मदु । नेकपा माओवादी जनयुद्धया नामय् जूगु १७द्वः मनूतय्गु हत्याया कारण जुल, मनूत न्हापांगु संविधानसभां संविधान च्वयाच्वंबलय् आदिवासी जनजातितय्सं थीथी जिल्लाय् व स्वनिगः केन्द्रित जुयाः नं आन्दोलन याःगु हे खः, थारुतय्सं थःगु भूमिया माग याःगु नं छगू सशक्त विद्रोहया चिं हे खः, मधेस आन्दोलनं उलिमछि जनधनया क्षति यात, संविधान पित ब्यूबलय् नं ला बासः मनूतय्गु लास लँय् छ्यालब्याल जूगु खः ।
छु झीत माःगु सकतां दत ला ? थ्य न्ह्यसः झीगु न्ह्यपुइ न्ह्याबलें प्यपुनाच्वनी । आन्दोलनया झ्वलय् थ्व इन्टरनेट हडताल नं छगू आन्दोलन हे खः, आन्दोलन हे जक खः ।
चालिसौं वर्षनिसें लँ तब्याः याय्गुया नामय् सरकारं नेवाःतय्गु छेँ थुनाच्वन । थ्व दुने व्यवस्था परिवर्तन जुल, जुजु हे गद्दी त्वःता वन । दर्जनौं मन्त्री वल । उकी दुने नं हरेक मन्त्री परिषदय्पजनीइ लाकाः नेवाःत छम्ह निम्हसां मन्त्री दय्केगु गबलें मत्वःतू । नेवाःतय्गु समस्या नेवाःतय्सं जक ज्यंकीगु धइगु नं मखुगु खँ जुल । सरकारय् वनेखन कि झीगु समस्या सफाचट जुइक हलजुइ धइगु नं गलत साबित जुल ।
नेवाः मन्त्रीत गथे वन अथे हे लिहां वल, नेवाःतय्गु छेँय् डोजर वइगु समस्या गथे खः, अथेहे जुयाच्वन । च्याला गुलातक मन्त्री जूम्ह नेवाः नं नं जिं थ्व कारण समस्या ज्यंके मफुत धकाः धाः मवः, पुलिं चूमवः । झीसं आः नं नेवाःतय्गु थ्व समस्या ज्यंके मफइपिं मन्त्रीतय्त थःगु नांया ल्यूने नेवाः पहः दुगु थर दुगुया कारण हे जक ख्येँय् सगं बीगु अले फेसबुकय् भिंतुना बीगु मत्वःतानि ।
उपिं मन्त्री जुयावनेखनीगु अले झी नेवाः हे जक जुयाच्वनेमालीगु अवस्थाया अन्त जुइगु गनं नं लक्षण खनेमदुनि । अले अथे जूसेंलि मन्त्री वा राज्यं वा सरकारं नेवाःतय्गु सम्पत्तिया हक, आदिवासी जनजातिया जमीनय् दय्माःगु हक सुनां हयाबिइ धइगुया लिसः सुनां नं बीगु खँ हे मजुल ।
नेवाः नेतृत्वया खँ ल्हानाच्वनेगु हे नं बेकार जुइधुंकल । आः ला निभाःथें छर्लङ्ग जूगु दु कि झीसं सुयात झी नेता, मसिहा धयाच्वना, उपिं हे खः झीत मुलय् तयाः गःकीपिं धकाः । भषिक अधिकारया खँ, नेवाः राज्यया म्हगस अथवा आः नेवाः वयाः सतक विस्तारय् नेवाःत विस्थापित जूपिं जुइमा — नेवाःतय्त माःथाय् नेवाः नेतात दइमखु, बरु इमि मनू मुंकाः भाषण याय्मास्ति वल कि झी लापा थाय्त वनीपिं दास जक जुयाच्वना । जनताया मनय् गुगु स्याः दु, आन्दोलन याय्गु दासि दु, उकियात थःगु नेतृत्वय् वनेगु स्वार्थया नितिं हे जक नं क्यास याय्गु हुति मदु उमिके ।
धयाच्वनेम्वाःल आः, कि थीथी नेवाः भाषा, जाति, धर्म, संस्कृति व पहिचान धकाः संस्था चाय्काः घ्वातुघ्वानाः नायः जुइपिं व धित्तुधिनाः केन्द्रिय सदस्य जुयाजुइपिं दक्व जनताया नामय् छुं यानाक्यने मफूपिं नामर्दत जक खः धकाः । मखुसा थःगु नुगलय् क्वाःगु हि छफुति जक दुगु खःसा उमिसं कि छुं याय् धकाः ख्वःवइगु जुइ, कि सलिंचाय् लः तयाः सीगु जुइ । नेवाःतय्गु अस्तित्व हे न्हनाच्वंगु खनाः नं झ्यालय् च्वनाः स्व जक स्वयाच्वनीपिन्त अले भाइकाजी तिवारीयात टाइम टाइमय् खबर थ्यंकाच्वनीपिन्त हे झी नं नेवाः नेता धाय्मालाच्वंगु दुःखद अवस्था दु ।
नेवाःतय्त चाकु सवाः फ्य्य्काः छगू छगू सस्ंस्था घय्पुनाच्वनेगु अले नेवाः विराधी ज्या याइथाय् सुम्क जक च्वनाः कमिसन नय्गु हे उमिगु पेशा खः धकाः जनतां थुइधुंकल । कन्हय् नेवाःतय्गु छेँया द्यःने अलकत्रा लायातःगु तबालागु लँ जुइबलय् थ्व लँ तबाला याय्गुली जिगु नं भूमिका दु धकाः धाय्मफय्मा धकाः सुवाः बीगु बाहेक आः उमित मेगु धाय्गु छुँ ल्यं मदय्धुंकल, झी आपां कय्केगु वा हाकः इकेगु तक नं ह्याउ मदुपिं पीडिततय्के ।
सडकविस्तार पीडित संघर्ष समितिं याःगु स्वनिगः बन्द, वयां लिपा कथित मंकाः संघर्ष समितिया एकता दिवसया नाटक अले थ्व इन्टरनेट हडतालय् जाबो थःगु वालय् ह्यासट्याग तकं तय् भाःमखंपिं नेवाः नेतातय्गु सक्कली ख्वाःपाः आः हाकनं यच्चुक खनेदुगु दु । थ्व मेगु ऐतिहासिक सफलता जुल इन्टरनेट हडतालया ।
न्ह्यागु जूसां थ्व हडतालं न्हूगु जागरुक, शिक्षित व सबल युवा पिँढीयात नेतृत्वय् वनेगु लुखा चाय्काब्यूगु दु । थ्व हे बहानाय् उपिं संगठित जूगु दु । आन्दोलनय् दक्वस्यां जोश उलि हे मदय्फु, व हे कारण भचा भचा असमझदारी नं ब्वलनेफु । अथेसां आः राज्यया अतिक्रमणपाखें पीडित जनतां सुयागु भर काय्गु धकाः मालास्वःबलय् सुं लूगु दु । उमिसं आः थःगु चाकःयात इन्टरनेटय् जक सीमित मयासे सतकय् वय्गु, हय्गु वा यंकेगुपाखे हे पलाः न्ह्याकल धाःसा सम्पूर्ण नेवाःत उमिलिसे धइगु खँय् सुनां नं शंका याय्म्वाः ।
ग्वंगः महाय्कं नं सुथ जुइत्यंगु दु । न्हूगु पिँढीया ग्वंगः माखातय्त सलाम । खनेदय्क हे फेसबुक हाकुसे च्वनावल । छगू कथंया आक्रोश, असन्तुष्टी, विद्रोह खनेदत । फेसबुकय् व ट्वीटरय् हे जक छाय् मजुइ ।<eot>येँ- अन्ततः एमाले व माओवादी केन्द्र विभाजन जुयां तुं त्वःतल । थ्व पार्टी एकीकरण जुयाः सरकार गठन याःगु इलय् थ्वयात दक्षिण एशियाया हे दकलय् तःधंगु कम्युनिष्ट पार्टी धइगु उपमा बिउगु खः । तर थ्व पार्टीयात प्राप्त जूगु थुगु उपमा धाःसा ताःई टिके जुइ मफुत ।
नेपाःया वामपन्थी राजनीतिया विश्लेषकतय् बिचाः कथं नेकपा विभाजन जुयाः हानं एमाले व माओवादी केन्द्र तुं जूवंगु थ्व घटनायात ओली व दाहालया ल्वापु कथं जक थुइकेगु उचित जुइ मखु । थुकिया लिउने अन्तर्राष्ट्रिय चलखेल समेत दयेफुगु अनुमान उमिसं याना हःगु दु ।
एकीकृत नेकपायात राजनीतिक रुपं विभाजन यायेत जूगु कुतः असफल जुइवं मेगु हे लँपुपाखें जूसां थुकियात विभाजन यानां तुं त्वःतूगुलिं थुकिया लिउने तःधंगु हे राजनीतिक चलखेल जूगु दयेमाः धइगु नं विश्लेषण यायेत थाकु मजू ।
लुमंकेबहः जू, एमाले व माओवादी केन्द्र छप्पँ यायेगु लागिं उगु इलय् जःलाखःला देय् चीन दकलय् सक्रिय जूगु खः । वंगु पुस महिनाय् प्रधानमन्त्री केपी ओलीं संसद भंग याःगु इलय् नं चिनियाँ प्रतिनिधि मण्डल हे नेपाः वयाः निगू पार्टीयात मिले यायेगु कुतः याःगु खः । उगु इलय् चीनं संसद बचे यायेगु स्वयां नं एमाले व माओवादीया एकता बचे यायेत विशेष कुतः याःगु खः ।
संसद पुनस्र्थापना जुइवं नेकपायात हानं एकीकरण याइपिनि कुतः हानं तीव्र जुया वल । तर उगु कुतलं सफलता ल्हातय् लाके न्ह्यः हे सर्वोच्च अदालतं पार्टी विभाजनया राजनीतिक फैसला याना बिल ।
नेकपा कम्युनिष्ट पार्टीयात एकीकृत यायेगु ज्याय् चीनया ल्हाः दुगु व चीनं उकी ल्हाः तःगुया कारण एमसीसीयात असफल यायेत खः धइगु विश्लेषण दु । आः नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया थ्व एकता त्वाःदःगुया अर्थ नेपाःया आन्तरिक राजनीतिइ थःगु भूमिका क्यनेगु चिनियाँ कुतः विफल जूगु खः धकाः नं थुइका हःगु दु । नेपाःया आन्तरिक राजनीतिं चीनयात अलग यायेगु थ्व कुतःया लिउने एमसीसीया साझेदार देय्त अमेरिका व भारत दयेमाः धइगु खँय् शंका मदु ।
लिपांगु इलय् नेपालय् विकसित जूगु थ्व राजनीतिक घटनायात कयाः आः तक चीन व भारतं छुं हे प्रतिक्रिया बिउगु मदु । अथे खःसां भारतलिसे सतीपिं धइगु द्वपं दुपिं जसपाया छुं नेतातय्त प्रम ओलीलिसे जानाः सरकार दयेकेगु धकाः खँल्हाबल्हा याःगुलिं धाःसा थ्व चलखेलया भू सी दया वःगु विश्लेषण नं याना हःगु दु ।<eot>जेठ २४ - कोरोना भाइरसया न्हूगु न्हूगु लहर वइबलय् मस्तेत लिच्व लाकिइ धकाः धासेलिं शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुइ मस्तेगु लागि ४ आइसीयू व १२ बेडया आइसोलेसन फ्यागु दु ।
थ्वया न्हय् टेकु अस्पतालय् कोरोना संक्रमित मस्तेगु लागि छुं नं व्यवस्था मदुगु खः ।
कोरोना भाइरसया स्वगूगु लहर वयेफूगु सम्भावनायात बिचाः यानाः अस्पतालय् मस्तेगु लागि बेड फ्यागु अस्पताल स्रोतं धागु दु। थुथाय् अस्पतालय् कोभिड बिरामीया लागि धकाः ४५ बेडया आइसोलेसन, २८ आइसीयू व २१ भेन्टिलेटर दु।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं स्वगूगु व प्यगूगु लहर वयेफूगु व थुपिं लहरय् मस्त अप्व जोखिमय् लायेफूगु धासें आवश्यक तयारी यायेत अस्पतालतय्त निर्देशन ब्यूगु खः । थ्वहे निर्देशनकथं टेकुइ बेड फ्यागु खः।
मन्त्रालयं देयन्यकंया फुक्कं अस्पतालयात २० प्रतिशत शैय्या कोभिड संक्रमित मस्तेगु उपचारय् प्रयोग जुइकथं तयारी अवस्थाय् तयेत निर्देशन ब्यूगु खः।<eot>जेठ ११ - क्वारेन्टीनय् च्वनाच्वम्ह थःथितियात धकाः छेँय् कयातगु अयलाः यंकुम्हसित स्थानीय प्रशासनं ५ द्वःतका जरिबाना याःगु दु।
राप्ती नगरपालिका-३ या २५ दँया कुमार थपलियायात जरिबाना यानागु धकाः जिल्ला प्रशासन ज्याकुया सूचना अधिकारी ईश्वर सिंखडां जानकारी बियादिल ।
वयकया कथं बुद्धशान्ति माविलय् तयातगु क्वारेन्टीनय् च्वनाच्वंम्ह थःथितियात छेँय् कयातःगु अयलाः यंकाच्वंगु इलय् थपलियायात वंगु जेठ ८ गते प्रहरीइ नियन्त्रणय् कया प्रशासनय् लःल्हागु खः ।<eot>एजेन्सी – इजरायलया गठबन्धन सरकारं मंगलवाः देय्या संसद विघटन यानाबिउगु दु । गठबन्धन सरकारं संसद भंग यानाबिइवं इजरायलय्नि दँया दुने प्यक्वःखुसी निर्वाचन जुइगु जूगु दु । संसदं बजेट पारित यायेमाःगु समयसीमा पूवंकेमफयेवं प्रधानमन्त्री नेतान्याहुं संसद भंग यानादीगु खः । आः वइगु दँ सन् २०२१या मार्च २३ पाखें चुनाव जुइफुगु सिएनएनं धाःगु दु ।
प्रधानमन्त्री नेतान्याहु व वय् कःया प्रतिद्वन्द्वी रक्षामन्त्री बेनी गान्ट्जया नेतृत्वय् गठबन्धनं २०२० या बजेट स्वीकृत यायेगु सोमवाः चान्हय् तकया म्याद पार यानाः संसद स्वतः भंग यायेत बाध्य याःगु खः । प्रधानमन्त्री नेतान्याहु व गठबन्धन सरकारया सांसदतय्सं वं वयात वं वयात दोष बीगु यानाच्वंगु दु ।
कोरोना भाइरसउया महामारीया अवस्थाय् नेतान्याहुंयात हाकनं चुनाव यायेत बाध्य यानाबिउगु दु । नेतान्याहुविरुद्ध लानाच्वंगु भ्रष्टाचारया मुद्दा आः झन तच्वया वइगु खनेदु ।<eot>झिंछक्वःगु नेवाः एकता दिवस हना मंकाः ग्वसाः खलःया ग्वसालय् म्हिगः येँय् जूगु पत्रकार सम्मेलनय् कन्हय् जुइगु दिवसया बारे जानकारी बिउगु खः । थुगुसीया नेवाः एकता दिवस थौंकन्हय् नेवाः आन्दोलनया केन्द्र जुयाच्वंगु खोनाया खुदोलय् हनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।
म्हिगः पत्रकार सम्मेलनय् इना बिउगु प्रेस विज्ञप्तिइ संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाः दुने नेवाः स्वायत्त राज्य सुनिश्चित जुइमाःगु माग यानातःगु दु । उकथं हे नेवाःतय् थीथी संगठनं थौंकन्हय् थीथी मुद्दायात कयाः यानाच्वंगु आन्दोलनयात मंकाः आन्दोलनया रुपय् न्ह्यःने यंकेगु कथं नं कन्हय् मंकाः कथं नेवाः एकता दिवस हनेत्यनागु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।<eot>येँ- संवैधानिक इजलासया न्यायाधीशतय्त कयाः वःगु विवाद लिपा आः गठन जुइगु न्हूगु संवैधानिक इजलासय् वरिष्ठताया आधारय् प्रधानन्यायाधीश चाेलेन्द्र शम्शेर जबरा, न्यायाधीशपिं दीपककुमार कार्की, मीरा खड्का, हरिकृष्ण कार्की व विश्वम्भरप्रसाद श्रेष्ठ च्वनीगु जूगु दु । तर हरिकृष्ण कार्की थ्व स्वयां न्ह्यः लाःगु मुद्दाया इजलासय् दुगु खःसा वय्कःया विरुद्ध नं न्ह्यसः ब्वलनेवं वय्कः इजलासय् मच्वनेगु घोषणा यानादीगु खः । उकिं थ्व पालय् नं वय्कः च्वनीगु सम्भावना मदु । यदि मच्वन धाःसा वयां क्वय्याम्ह न्यायाधीश इश्वरप्रसाद खतिवडाया पाः वइ ।
न्ह्यःया संवैधानिक इजलासय् प्रधानन्यायाधीश जबरा लिसें तेजबहादुर केसी व बमबहादुर श्रेष्ठ नं संसद विघटनया पक्षय् वनीगु सम्भावना दुगु खः । थ्व ल्याखं बहुमतया आधारय् संसद विघटनयात सदर याइगु सम्भावना नं दुगु खः । तर आः न्हू गठन जुइगु संवैधानिक इजलासय् सु गुखे दु धइगु सी मदुनि । प्रधानन्यायाधीशया लाइनय् दीम्ह दीपककुमार कार्कीयात प्रन्या जबराया प्रतिद्वन्द्वी कथं कायेगु याः ।<eot>ये“– डिफेन्डिङ्ग च्याम्पियन पोर्चुगलयात स्वक्वःतकया युरो च्याम्पियन जर्मनी ४–२ गोलं बुकूगु दु । समूह एफ या शनिवाः चान्हय् जूगु कासाय् जर्मनी ४ गोलं त्याःसां प्यंगू गोल धाःसा पोर्चुगलं यात, निगू विपक्षीया पोस्टय्, निगू थःगु पोस्टय् ।
कप्तान रोनाल्डों कासाया १५ औं मिनेटय् न्हापांगु गोल यासें साविक विजेता पार्चुगलयात अग्रता बिउगु खःसां मेगु निगू गोल धाःसा पोर्चुगिज डिफेन्डरतय्सं थःगु हे पोस्टय् यात ।
कासाया ३५ औं मिनेटय् जूगु गोलयात न्हापां जर्मनीया फरवार्डर किया हार्भेजया नामय् बिउगु खःसां लिपा भिएआर पाखें स्वयाः थुकियात आत्मघाती गोल बिउगु खः । पार्चुगलया रुबिन डियासं बल क्लियर यायेत स्वःबलय् थःगु हे पोस्टय् बल दुछ्वःगु खः । थ्वयां ४ मिनेट लिपा नं पोर्चुगलपाखे छगू गोल जुल, गुगु गोल नं पोर्चुगिज डिफेन्डर गुरेइरों बल क्लियर यायेगु झ्लय् थःगु हे पोस्टय् याःगु खः ।
न्हापांगु हाफय् छगू गोलं न्ह्यःने लाःगु जर्मनीं निगूगु हाफ सुरु जुइवं आक्रमण सुरु यासें खुगू मिनेट दुने मेगु छगू गोल यात । थ्व गोल धाःसा हार्भेजया नामय् हे लात । थ्वयां ९ मिनेट लिपा कासाया ६० औं मिनेटय् गोसेन्सं थप छगू गोल यासें जर्मनीया नामय् प्यंगू गोल थ्यंकाबिल ।
कासाया ६७ औं मिनेटय् पोर्चुगलया निंतिं डिएगो जोटां छगू सान्त्वना गोल यात । जोटायात गोलया निंतिं रोनाल्डों असिस्ट याःगु खः । थ्वयां न्ह्यः रोनाल्डों याःगु गोलय् जोटां असिस्ट याःगु खः । जर्मनी विरुद्ध याःगु गोल युरो कपय् रोनाल्डोया व्यक्तिग १२ औं गोल खः । रोनाल्डो युरोय् दकलय् अप्वः गोल याःम्ह कासामि जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ-संसद विघटनया कारणं विवादय् वयाच्वंगु सरकार मिसा सम्बन्धी छगू नियमया कारणं हानं तःधंगु आलोचनाया शिकार जूगु दु । ४० दँ क्वय्यापिं सुं नं मिसा विदेश भ्रमण वनेगु खःसा परिवार व वडा कार्यालयया स्वीकृति कायेमाः धकाः हयेत्यंगु नियमं यानाः सरकारया आलोचना जूगु दु ।
सरकारया अध्यागमन विभागं थ्व नियम दयेकाः सरकारयात प्रस्ताव याःगु खः । थौंकन्हय् ४० दँ स्वयां क्वय्यापिं मिसापिं विदेशय् शोषणय् लानाच्वंगुलिं उमित बचे यायेगु लागिं थज्याःगु नियम हयागु खँ तकं विभागं धाःसां मिसातय्सं धाःसा मिसातय्त बन्दी दयेकेगु ताः तयाः सरकारं थज्याःगु नियम हःगु दावी याःगु दु । थुकियात कयाः नेपाः जक मखु विदेशय् च्वंपिं नेपाःमि मिसातय्सं तकं विरोध याना हःगु दु ।
नेपाःया मिसात नेपालय् हे सुरक्षित मजुयाच्वंगु अवस्थाय् सरकारं विदेशय् नेपाःमि मिसातय् सुरक्षा बारे नियम दयेकेगु हास्यास्पद खँ जूगु बिचाः नं मनूतय्सं तयाहःगु दु । सरकारया थ्व नियम कानुनी लिसें व्यवहारिक रुपं समेत पाय्छि मजूगु खँ धाःगु दु ।<eot>मंसिर १ - येँया न्हूपुखु रानीपुखुलिइ च्वगु बालगोपालेश्वर देगः थौं व कन्हय् चालिगु जुगु दु । किजापूजाया लागि थौं व कन्हय् देगः चालिगु जुगु खः ।
२०७२ सालया भ्वखाचं पूर्णरूपय् क्षति याःगु रानीपुखु व बालगोपालेश्वर देगःया पुनर्निर्माणया ज्या क्वःचासेलिइ थुगुसिइ देगलय् हे वना दर्शन यायेगु व्यवस्था याःगु खः । बालगोपालेश्वर देगलय् दाजुकिजामदुपिं व तताकेहेँमदुपिं मुना सिन्ह तिकिगु चलन दु। येँय् महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं पुनर्निर्माणया ज्या ताःहाक जुगुलिइ बन्द जुयाच्वंगु देगः किजापूजाया झ्वलय् थौ व कन्हय् चालिगु धयादिल । प्रमुख शाक्यं थौं किजापूजा याइपिनिगु लागि थौं व कन्हय् याइपिनिगु लागि कन्हय् दर्शनया व्यवस्था जुगु धयादिल । किजापूजाया लागि महानगरपालिकां देगः व पुखुयात समाः यानातगु दु । स्वयंमसेवक परिचालन याना दर्शन यायेत वइपिनिगु लागि ज्वर नापे यायेगु व मास्क नं बिइगु महानगरपालिकाया प्रमुख शाक्यं धयादिल ।
भ्वखाय् लिपाया ५ दँतक दँय् दसं बालगोपालेश्वर देगःपिने सिन्ह तिइगु व्यवस्था यागु खः। दँय् दसं किजापूजा खुन्हू जक चालिगु थ्व देगलय् थुगुसिइ ५ दँ लिपा दर्शनार्थीत देगलय् वने खनिगु जुगु खः । अथेहे ग्वलय् च्वगु खञ्जनेश्वर महाद्ययःया देगःलय् नं तताकेहेँ दाजुकिजा मदुपिन्सं पूजा व दर्शन याना सिन्ह तिइगु प्रचलन दुगु संस्कृतिविद् डाक्टर गोविन्द टण्डनं धयादिल ।<eot>आः वाइफाइ दकले महत्वपूर्ण न्हिथंया आवश्यकता जूगु दु । छगू अध्ययन कथं ४० प्रतिशत मनूत सेक्स, चकलेट व अय्लाःथें जाःगु मानवीय आवश्यकता व नसाज्वलंसिबें वाइफाइयात अप्वः महत्व ब्यूगु सीदूगु दु ।
वाइफाइ कनेक्टिभिटी सेवा प्रदायक आइपासं युरोप व अमेरकाया १७,०० म्ह मनूत व्यवसायिक मनूतय्गु दथुइ याःगु अध्ययनं थुज्वःगु क्यंगु खः । उगु झ्वलय् उपिं मनूतय्त मानवीय आवश्यकता व विलासीताया वस्तु व वाइफाइयात इमिसं बिइगु महत्व गुलि दु धकाः सीइकेगु याःगु खः । वहे झ्वलय् सहभागीपिन्सं दकले अप्वः महत्वपूर्ण चिजयात १ ल्याः ब्यूगु खःसा दकले कम महत्वपूर्ण चिजयात ४ ल्याः ब्यूगु खः ।
लिच्वः कथं ४०.२ प्रतिशत अर्थात् दकले अप्वः मनूतसें वाइफाइयात दकले अप्वः महत्वपूर्ण चिजया रुपं स्वीकार याःगु दु । वाइफाइया न्ह्यःने सेक्स नं महत्वहीन जूगु दु व केवल ३६.६ प्रतिशतं जक सेक्सयात दकले अप्वः महत्वपूर्ण कथं काःगु दु । १४.३ प्रतिशतं चकलेटयात व ८.९ प्रतिशतं अय्लाःयात दकले अप्वः चिजया रुपं काःगु दु ।
आइपासया मू व्यवसाय अधिकृत प्याट ह्युमं धाःगु दु, “वाइफाइ केवल इन्टरनेट कनेक्टिभिटीया दकले अप्वः लोकप्रिय माध्यम जक जूगु मदु मेमेपिं आपालं मानवीय आवश्यकता व लक्जरीयात नं लिपा लाकूगु दु ।”
छुं दँ न्ह्यःतक मनूतसें सेक्स, चकलेट व अय्लाःयातसिबें वाइफाइयात अप्वः महत्व ब्यूगु दु धैगु खँ कल्पना पिनेया खँ जुल । तर आः मास्लोया आवश्यकता पदसोपानय् इन्टरनेट दकले अप्वः आधारभूत तहलय् लाःगु दु ।
वाइफाइ नं थुलि अप्वः महत्व काःगुया हुनिं चाहिँ थुकिं झीगु न्हिथं जीवनय् लिच्वः लाकूगु हे खः ।
उल्लेखित अध्ययनय् सहभागी याकूपिंमध्ये स्वंगू चौथाई नं वाइफाइपाखें थःगु जीवनय् सकारात्मक प्रभाव लाकूगु धाःगु दु ।
अध्ययन कथं आः आपालं मनूत चाःहिलेगु योजना दयेकूसां तकं होटलय् वाइफाइ कनेक्सन जूमजूगु धैगु आधारय् च्वनेगु प्रबन्ध याइगु जूगु दु ।<eot>अमेरिकाया फ्लोरिडाय् माइकल नांया समुद्री वाफसं विध्वंस न्यंकूगु दु । फ्लोरिडाया तटय् थ्यंमथ्यं २५० किलोमिटर प्रतिघण्टाया वेगं फय् संगु खँ धाःगु दु । तच्वःगु फसं यानाः समुद्री लःब तसकं च्वय् थ्यंक थहां वइगु खतरा नं ब्वलनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।थ्व वाफय्यात तसकं शक्तिशाली वाफय्या धलखय् दुथ्याकूगु दु । थ्व वाफसं मेक्सिको बीचय् बुधवाः सनिलय् विनाश न्यंकूगु खँ धाःगु दु ।
सामाजिक सञ्जालय् वयाच्वंगु तस्बिरय् थ्व वाफसं अन न्यंकूगु विध्वंस क्यनाच्वंग्ु दु । फ्लोरिडाया गभर्नर रिक स्कटं थप तच्वःगु विध्वंस न्यंकेफुगु चेतावनी बिउगु दु ।अनया लाखों मनूतय्त सुरक्षित थासय् यंके धुंकूगु दु । गभर्नरं स्कटं छेँय् च्वनाच्वंपिंत नं छेँनं पिहां मवयेत इनाप याःगु दु । थनया स्कुल व ज्याकूत छवाःया निंतिं बन्द यायेधुंकूगु दु । फ्लोरिडां आपतकालिन स्थितिया घोषणा यायेधुंकूगु दुसा थुकिया जःखः राज्य अलाबामा व जर्जियां नं आपतकालिन स्थिति घोषणा यायेधुंकूग्ु दु ।<eot>राष्ट्रिय टेवुलटेनिस हल लैनचौरय् न्हय्क्वःगु जुनियर कराँते च्याम्पियनसिप न्ह्याःगु दु। नेपाल सितेरियो कराँते संघया ग्वहालि व ठमेल डोजोया ग्वसालय् न्ह्याःगु च्याम्पियनसिपय् नेपालं ४सः व भारतं ५५ म्ह कासामिं ब्वति कयाच्वंगु दु।
कासा ज्वलं लःल्हानाः च्याम्पियनसिपया उलेज्या यासें येँ महानगरया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं कासाया इलय् कासामिं धेंधें बल्लाः याय्गु व वयांलिपा सौहार्द सम्बन्ध दय्केगु आचरण मेगु क्षेत्रं सय्केमाःगुलिइ बः बियादिल। आयोजक कमिटीया नायः सन्तोष श्रेष्ठं उमेर पुचः व तौल पुचः, मिसा व मिजं यानाः प्यंगू पुलचय् धेंधें बल्लाः जुइगु जानकारी बियादिल।
उमेर पुचलय् ८दं क्वय्या मचातय्गु न्हापांगु पचुः दय्कातःगु दुसा निदँ पाकाः १८दँतक्कया कासामिं ब्वति कयाच्वंगु द । तौल पुचःपाखे २० के. जी. स्वयां म्ह्वः तौल दुपिनिगु न्हापांगु पुचः दय्कूगु दु। व धुंकाः हरेक ५ के. जी. पाकाः ८० के. जी. तक्कयात तौल पुचलय् वर्गीकरण याःगु दु । कासाया लागिं येँ महानगरपालिकां ५ लाख तका आर्थिक अनुदान ब्यूगु दु ।<eot>युरोपय् कोरोना संक्रमण नियन्त्रणया नितिं न्हूगु स्वास्थ्य मापदण्ड लागू जुइधुंका युरोपया थी थी थासय् सडक ब्वज्या जूगु दु ।
ब्वज्या हिंसात्मक नं जुयावंगु दु । नेदरल्याण्डय् कोरोना नियन्यत्रणया नितिं सरकारं न्हूगु स्वास्थ्य मापदण्ड लागू यायेधुंका आक्रोशित जूपिं सर्वसाधारण व प्रहरी दथुइ वंगु चान्हय् ल्वापु जूगु दु ।
ल्वापुं तच्वगु रुप काःबलय् द हेग, रोटरडम लिसेंया शहरय् दंगा न्यंगु दु । प्रहरीं ब्वज्यामितयेत गोलीं कयेकेधुंका सर्वसाधारण झं उग्र जूगु दु । उमिसं बाचाय् थाय् थासय् आगजनी व तोडफोड याःगु दु ।
उगु झ्वलय् बागु दर्जन प्रहरी घाःपाः जूगु व दर्जन अप्वः ब्वज्यामियात नियन्त्रणय् काःगु दु । शक्रुबाः चान्हय् नं थाय् थासय् ब्वज्या जूगुलिइ प्रहरीं लाठीचार्ज याःगु लिसें आपालंसित नियन्त्रणय् काःगु खः ।
नेदरल्याण्डसं कोरोना संक्रमण तच्वयेधुंका आंशिक लकडाउनया नीति अवलम्बन याःगु दु । खोप मकाःपिन्त छेँय् हे सीमित यायेगु सरकारी नीतिया विरोधय् शान्तिपूर्ण ब्वज्या जुयावःगुलिइ शनिबाः सनिलय्निसें विुरोध आक्रोशय् हिउगु खः ।
प्रहरीं न्ह्योनेलाथें ज्वनेगु, पसलेतयेत दुब्र्यवहार यायेगु व लँजुवातयेत यःयःथे चेकजाँच यायेगु न्ह्याकेधुंका सर्वसाधारण आक्रोशित जूगु खः ।
अथेहे अष्ट्रियाय् नं आंशिक लकडाउनया विरोध याना द्वलंद्वःम्ह मनूत सडकय् कुहाँवःगु दुसा इटली व क्रोएसियाय् नं तच्वकं ब्वज्या जूगु दु । फ्रान्सय् नं सडक ब्वज्या जुइगु ग्याचिकुं सुरक्षा ब्यवस्था तच्वयेकुगु दु ।<eot>येँ – थुगुसी ब्वलंगु कोरोना महामारीइ भारतय् थें नेपालय् नं सी उइथाय् हे मदयेक मनूत सीगु खः लाकि धइगु संकेत ब्वलंगु दु । पशुपतिया विद्युतीय शवदाह गृहय् उइगु लागिं हयातःगु लाश यक्व दयेवं सेनां अन नापसं च्वंगु खुल्ला थासय् हे चिता दयेकाः सी उइगु शुरु याःगु दु । म्हिगः जक अन कोरोनां कयाः सीपिं प्यम्ह मनूया सी उइगु ज्या याःगु खः ।
थगुने जूगु कोरोना महामारीया इलय् कोरोनां कःपिं विरामीत यक्व दुसां येँया गनं नं घाटय् सी उइगु ज्या धाःसा उलि मजूगु कारणं उकियात आश्चर्यया विषय कथं काःगु खः । थुगुसी धाःसा कोरोनां कयाः सीपिं मनूत अप्वयाः उइगु थाय्या समेत समस्या जूगु दु । भारतय् नं थथे हे उइगु समस्या जुयाः लाश पँ पँ चिनाः समेत उइगु ज्या याःगु खः ।
नेपालय् कोरोनां कयाः सीपिंत उइगु ज्या सेनां यायेगु यानाच्वंगु दु । म्हिगः न्हिछिया दुने जक नेपाली सेनायात कोरोनां कयाः सीपिं ३७ म्ह मनूया लाश उइगु लागिं फोन वःगु खः । उकिं नं थ्व अवस्थायी व्यवस्था याःगु खः ।
\थ्वहे झ्वलय् महोत्तरीइ वंगु बुधवाः कोरोनां कयाः सीम्ह छम्ह मनूया सनां वंपिं ३१ म्हेसिके कोरोना भाइरस खने दुगु दु । महोत्तरीया छगू हे गांया ३१ म्हेसिके कोरोना खने दयेवं गामय् त्रास ब्वलंगु दु । अनया मनरासिस्वा नपा–९ स्थित बथनाहा गामय् थज्याःगु घटना जूगु खः । बुधवाः सीम्ह ६६ दँया छम्ह मनूया सनां वंपिं ७० म्ह मध्ये ४५ म्हेस्यां पिसिआर जाँच याःगुलिं ३१ म्हेसिके कोरोना पोजेटिभ खनेदुगु खः ।<eot>साउन १७ गते पाटन अस्पतालय् भर्ना जुम्ह संक्रमितया आइसीयूलय् उपचाररत अवस्थाय् म्हिगः न्हिनय् सीगु वयकलं धयादिल। सुगर व प्रेसरया समस्या खनेदुम्ह वयकयात श्वास–प्रश्वासया समस्या खनेदसेलिइ पाटन अस्पतालय् हगु खः।
कन्ट्याक्ट ट्रेसिङया झ्वलय् वयकया ५५ दँया ततायाके नं कोरोना संक्रमण खनेदुगु व वयकया अवस्था धासाः सामान्य जुगु यल स्वास्थ्य ज्याकु स्रोतं धागु दु।<eot>ख्वप – थनया सल्लाघारीइ च्वंगु खुल्ला ख्यःया नाप जांच याइगु जूगु दु । ख्वप नगरपालिका वडा नं. १ सल्लाघारीइ च्वंगु खुल्ला ख्यः (चौर)या हाकनं नाप जांच यायेत्यंगु खः । थौंकन्हय् नेपाल ट्रष्टया नामय् दुगु उगु खालीगु थाय्यात कयाः नाप जांच यायेगु छगु सहमति जूगु खः ।
ख्वप नगरपालिकाया प्रमुख सुनील प्रजापति व नेपाल ट्रष्टया सचिव गजेन्द ठाकुर दथुइ वंगु शुक्रवाः जूगु छगू भेटघाटया इलय् सल्लाघारीया खालीगु थाय्या क्षेत्रफल यकीन यायेत हाकनं नाप जांच यायेगु सहमति जूगु खः । नगरप्रमुख प्रजापतिं बियादीगु जानकारीकथं ख्वप नगरपालिका व नेपाल ट्रष्टया मंकाः रोहबरय् नापी कार्यालयमार्फट नापजाँच यानाः सीमा संकलन यायेगु निर्णय जूगु खः ।
सरकारी पर्ती जग्गाय् अतिक्रमण जुया वनाच्वंगुलिं सल्लाघारीया उगु खालीगु थाय्या संरक्षण यायेमाःगु आवश्यकतायात वाःचायेकाः नगरपालिकां करिब ९८ गू लाखया लागतय् जग्गाया पूर्व, पश्चिम व दक्षिणपाखे सीमांकन यानाः पःखालं ग्वयेगु ज्या न्ह्याकाच्वनागु नगरप्रमुख प्रजापतिं जानकारी याकादीगु खः ।
वय्कलं तत्कालीन राजदरवारं स्थानीय म्हय्, किसानया उगु जग्गायात वि.सं. २०२६ सालय् जग्गाधनीयात छपीया १२००÷– व तःसिंयात च्यासः तका बियाः जबरजस्ती अधिग्रहण याःगु धासें उगु जग्गा जनताया अधिकत हितया निंतिं प्रयोग यायेत धासें नगरपालिकायात हे बीत नं माग यानादीगु दु ।
जनताया भावनाकथं उगु जग्गाय् नगरपालिकां ख्वप विश्वविद्यालय स्थापना यायेगु लक्ष्य कयागु जानकारी वय्कलं बियादीगु दु । उगु भेटया इलय् ट्रष्टया सचिव ठाकुरं नेपाल सरकारया स्वामित्वय् दुगु उगु जग्गाया संरक्षण यायेमाःगु आवश्यक जूगु व उगु जग्गा संरक्षण याःगुलिं ख्वप नगरपालिकायात सुभाय् देछासे वइगु दिनय् उगु जग्गाया उपयोगया बारे नगरपालिका व ट्रष्टया दथुइ समन्वय यानाः न्ह्याः वनेगु जुइ धयादिल ।
१०८ रोपनी क्षेत्रफलया उगु जग्गा सरकारया सम्पत्ति जनताया हे सम्पत्ति जूगु धासें उकिया संरक्षण यानाः जनताया हितय् अधिकतम सदुपयोग यायेत जूगु संरक्षणया ज्या सकारात्मक जूगु नं वय्कलं धयादिल ।<eot>किपू (नेपालभाषा टाइम्स) – थौंकन्हय् आधुनिक व न्हू न्हूगु पहःया छेँ दनेगु प्रचलन वयाच्वंगु दु। पुलांगु व परम्परागत छेँया थासय् थुकथं न्हूगु व आधुनिक छेँ दयेकेगु होडबाजी जुयाच्वंगु इलय् किपुलिइ धाःसा पुलांगु छेँ दनीपिं छेँथुवाःयात सम्मानया परम्परा न्ह्याकूगु दु ।
किपू नगरपालिका वडा नं. ६ स्थित पांगा लाछिइ जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ उकथं पुलांगु व परम्परागत पहलं छेँ दंपिं छेँथुवाःयात सम्मानलिसें पुरस्कार नं वितरण याःगु खः । वंगु शनिवाः थनया पांगालाछिइ जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ नेवाः परम्परागत शैलीं छेँ दयेकूपिं छेँथुवाःयात सम्मानलिसें पुरस्कार वितरण याःगु खः ।
२०७२ साल बैशाख १२ गतेया विनाशकारी तःभुखाचं क्षति जूगु छेँयात स्थानीय पांगा विकास केन्द्रया प्राविधिक ग्वाहालिं लोप जुया वनाच्वंगु परम्परागत नेवाः शैलीया छेँ दनेत प्रोत्साहित याःगु खः । केन्द्रया प्राविधिक ग्वाहालिं छेँ निर्माण याःपिंत सम्मान व पुरस्कार वितरण याःगु खः । किपू नगरपालिकाया प्रमुख रमेश महर्जनं छगू ज्याझ्वःया दथुइ परम्परागत छेँ दंपिंत सम्मान व पुरस्कार वितरण यानादीगु खः । ज्याझ्वलय् नवासें किपू नगरप्रमुख महर्जनं नेवाः परम्परागत छेँया थःगु हे मौलिकता दुगु खँ न्ह्यथनादिल । वय्कलं परम्परागत नेवाः शैलीया छेँय् छेँदि, मातं, च्वतँ व बैगः दइगु व थुकी प्रत्येक तँ (तल्ला)या थःथःगु हे महत्व दुगु नं धयादिल ।
थौं अति विकसित धयाच्वंगु अमेरिका थेंज्याःगु देशय् तकं बांलाक छेँ दनेगु ज्या मजुयाच्वंगु इलय् झी थाय् थःगु हे मौलिकतां जाःगु सम्पदाया विकास जुइधुंकूगु खँ न्ह्यथनादिसें नगरप्रमुख महर्जनं धयादिल, ‘झीगु हे सम्पदा, धरोहर स्वयाः इन्जिनियरिङ सयेकाः इमिसं थःगु छेँ दयेकल, तर थौं झीगु देय्या इन्जिनियरतय्सं अनया इन्जिनियरिङ सयेकाः वयाच्वन, थ्व गज्याःगु विडम्बना !’
ज्याझ्वलय् सम्पदाविद् रविन्द्र पुरीं निक्वःगु विश्वयुद्धया इलय्तक झीगु स्वनिगः विश्वया हे निगूगु दकलय् तःधंगु सम्पदा क्षेत्र जुया वयाच्वंगगुलिइ लिपांगु ५०-६०या थुखे ९५ प्रतिशत स्वयां अप्वः अज्याःगु सम्पदात लोप जुया वनेधुंकूगु धयादिल । लिसें वय्कलं आः ल्यं दुगु सकतांकथंया सम्पदायात संरक्षणया निंतिं कुतः यानाच्वंगुलिं किपू नगरपालिका व विकास केन्द्रयात सुभाय् नं देछानादिल ।
पांगा विकास सरोकार केन्द्रया अध्यक्ष प्रशान्त महर्जनया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् पर्यटन व्यवसायी शेखर सिंह डंगोलं परम्परागत नेवाः शैलीया छेँ सम्बन्धी थःगु प्रतिवेदन न्ह्यब्वयादीगु खः । ज्याझ्वलय् पुलांम्ह राज्यमन्त्री दिलिप महर्जन, किपू नगरपालिका वडा नं. २या अध्यक्ष रमेशमान डंगोलया नं उपस्थिति दुगु खः ।
नेवाः शैलीया छेँ निर्माणयात ग्लोबल रनर्स स्वीडेनया ग्वाहालिं स्वंगू वर्ग विभाजन यानातःगु खःसा न्हापांगु वर्गय् लाःपिं झिंस्वम्हेसित ख्वीद्वःतका, निगूगु वर्गय् लायेत सफल जूपिं खुम्हेसित च्याद्वःतका व स्वंगूगु वर्गय् लायेत ताःलाःपिंत प्रशंसा पत्र लःल्हाःगु खः ।<eot>थाैया दिं दिंलाथ्त पारू खुन्हू दिलाद्य:यात क्वदुवातं लाना हइगु ख। थुगुसिइ बुंगद्यः यलया तबहालय् विज्याकातगुलिइ अन हे दिलाद्यःयात विज्याकुगु खः । तर थुगुसिइ मनूत म्वः म्वः जुइ मज्यूगुलिइ साधारण किसिमं जक द्यः कया हगु दु। दिलाच:ह्रय् पुलावनेधुंका: का:वनीम्ह द्य: जूगुलिं दिलाद्य: धयात:गु खः। बुंगद्य: का:वनेगु हे प्रकृया व विधीं दिलाद्य: कयाहइगु ख:।<eot>येँ -वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीया झ्वाता फ्रान्सया छगू शहरय् तयेगु बारे फ्रान्सया मेयर व यल महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जन दथुइ हस्ताक्षर जुइगु जूगु दु ।
यल महानगरपालिकाया प्रवक्ता राजु महर्जनं नेपालभाषा टाइम्सयात बियादीगु जानकारी कथं वंगु २४ गते मेयर महर्जन फ्रान्स झाःगु खः । फ्रान्सय् देय्न्यंकंया मेयरतय् सम्मेलनय् मूपाहां कथं मेयर महर्जन उखे झाःगु खःसा थुकिया दथुइ शताब्दी पुरुष जोशीया झ्वाता अन तयेगु बारे समझादारी जुइत्यंगु खः ।
उकथं हे फ्रान्सया छम्ह विशिष्ट व्यक्तिया झ्वाता नं यल महानगरपालिका दुने तयेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । तर सुयागु झ्वाता तयेगु धइगु बारे स्पष्ट मजूनिगु खँ धाःगु दु ।
थःथःगु देय्या साहित्य व संस्कृतिया क्षेत्रय् योगदान याःपिं व्यक्तित्वया झ्वाता तयेबलय् अपनत्व व घनिष्टता अप्वयेकेत ग्वाहालि जुइगु खँ यल महानगरपालिकां धाःगु दु ।
मेयर महर्जनं नेपाःया नीन्यागू स्वयां अप्वः स्थानीय तह व फ्रान्सया थीथी स्थानीय तह दथुइ भगिनी सम्बन्ध स्थापना यायेगु ज्याय् समन्वय याना वयाच्वनादीगु खः ।<eot>एजेन्सी- अस्टे्लियां विद्यार्थीतय्गु निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय सिमाना चायेकीगु २० ला लिपा विद्यार्थीतय्गु निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय सिमाना चायेकीगु जूगु दु । कोरोना महामारीया कारणं बन्द जुयाच्वंगु सिमाना थ्व हे वइगु डिसेम्बर १ तारिख निसें चायेकेत्यंगु खः । सोमवाः पत्रकार सम्मलेनय् नवासें अस्टे«लियाया प्रधानमन्त्री स्कट मोरिसनं विद्यार्थी, शरणार्थी, व्यापारिक भिसा दुपिं व दक्ष ज्यामितय्त अस्टे«लियाय् प्रवेशया अनुमति बिइगु धाःगु दु । अथे हे दक्षिण कोरिया व जापानया पयर्टकतय्त अस्टे«लिया प्रवेशया अनुमति बिउगु दु ।
अस्टे्लिया वनेत अस्टे्लिया सरकारं मान्यता बिउगु कोरोना विरुद्धया खोप कायेधुंकूपिं जुइमाः । अस्टे्लियां फाइजर, जोन्सन एण्ड जोन्सन, एस्ट्रजेनेका व मोर्डेना खोपयात मान्यता बिउगु दुसा चीनं दयेकूगु खोपयात मान्यता बिउगु मदु ।
अस्टे्लिया वइपिं विद्यार्थीतय्सं क्वारेन्टाइनय् च्वनेमाः कि म्वाः धयागु निर्णय धाःसा स्थानीय सरकारं याइगु जुइ । क्यापिटल टेरिटोरी, न्यू साउथ वेल्स व भिक्टोरिया राज्यं पूर्ण खोप कायेधुंकूपिंसं क्वारेन्टाइनय् च्वनेम्वाः धकाः निर्णय यायेधुंकूगु दु ।
अस्टे्लियाया गृहमन्त्रालयं पिकाःगु सुचंकथं २८गू थीथी शीर्षकया भिसावाहक विदेशी नागरिकतय्सं डिसेम्बर १ तारिखनिसें अस्टे«लियाय् वनेखनी । मन्त्रालयं पिकाःगु सुचनय् विद्यार्थी, दक्ष ज्यामि, शरणार्थी, मानवीय, वर्क एण्ड होलिडे आदि शीर्षक दु ।
अस्टे्लिया सरकारं थःपिनिगु अर्थतन्त्र बांलाकेगु निंतिं थ्व पलाः ल्ह्वंगु खः । प्रधानमन्त्री मोरिसनं अर्थतन्त्र व ज्यामितय्गु परिपुर्ति यायेत थ्व पलाः आवश्यक जूगु धाःगु दु । अस्टे्लियाय् विद्यार्थीतय्सं जक २५ अर्ब अमेरिकी डलर योगदान यानावयाच्वंगु दु ।
थौकन्हय् नेपालय् च्वंपिं थ्यंमथ्यं न्याद्वः नेपाली विद्यार्थीतय्सं नेपालय् च्वना हे अस्टे«लियाया विश्वविद्यालयपाखें अनलाइन क्लास कया वयाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी÷ अर्जेन्टिनाया स्टार कासामि लियोनल मेसीं पिएसजीइ वयेधुंकाः फ्रेन्च लिग वानय् डेब्यु गोल याःगु दु । पीएसजीया निंतिं च्याम्पियन्स लिगय् गोल यायेधुंकूसां फ्रेन्च लिगय् धाःसा मेसीं गोल यायेमफुनिगु खः । शनिवाः बहनी फ्रेन्च लिगया कासाय् पीएसजीं नान्टेसयात ३–१ गोलं बुकेगु झ्वलय् मेसीं लिगय् न्हापांगु गोल याःगु खः ।
कासाय् पीएसजीया निंतिं न्हापांगु गोल फ्रान्सया स्टार कासामि केलिएन एमबाप्पे याःगु खः । अथे हे नान्टेसया डेनिसं आत्मघाती गोल याःगु खः । नान्टेसया रान्डलं टिमया निंतिं छगू गोल याःगु खः । थ्व कासाय् पीएसजीया गोलकिपर केयलर नाभासं ह्याउँगु कार्ड नःगु खः ।
थुखे इंग्लिस प्रिमियर लिगय् खराब प्रदर्शन यानाच्वंगु म्यानचेस्टर युनाइटेडया मुख्य प्रशिक्षक ओल गन सोल्सार बर्खास्त जूगु दु । झिम्ह कासामिइ सीमित जूगु युनाइटेडयात वाटफोर्डं ४–१ गोल बुकूगु खः । युनाइटेड बुइवं क्लबया आकस्मिक बैठक च्वनाः सोल्सारयात बर्खास्त यायेगु निर्णय याःगु खः । बर्खास्तलिपा क्षतिपूर्तियात कयाः नं खँल्हाबल्हा जूगु दु । सोल्सारया प्रशिक्षणय् युनाइटेडं म्हितूगु लिपागुं न्यागू कासा मध्ये प्यंगुलिइ युनाइटेड बूगु खः । शनिवाः बहनी जूगु लिगया मेगु कासाय् लिभरपुल आर्सनलयात ४–० गोलं व चेल्सी लेस्टर सिटीयात ३–० गोलं बुकूगु दु ।<eot>थाैं विहिबाः यलया मंगलय् च्वंगु मणिमण्डप पाटीइ बुंगद्यःया ज्योतिष खलया ज्योतिष कीर्तिकिरण जोशी व पूर्ण मङ्गल जोशीइ द्यःयात बुंगं यलय् विज्याकेत साइत स्वयादिगु खः।
बुंगद्यःयात वइगु मंसिर २३ गते यलय् विज्याकेत साइत पिहाँवगु बुंगद्यःया रथ दयेकेज्याया सिँज्याकःमी नायः दिलकुमार बाराही धयादिल।
थथे द्यःयात यलय् विज्याकिगु सुथय् पूजा याना सनिलपाखें खटय् तया द्यःयात पश्चिम लुखां तःबहालय् विज्याकीगु परम्परा दु।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं सोमबाः ३,३९९ म्हसिगु परीक्षण याःबलय् ४८८ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने ५२७ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ५८ द्वः ९६८ थ्यगु दु। नेपालय् ४,३७३ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु ।<eot>माया लहना अमेरिकाया छगू सभ्यता ख। थ्व सभ्यता मध्य अमेरिकाय् पलिस्था जूगु ख। थ्व लहना छगू मेसोअमेरिकन लहना ख गुकिया विकास माया जातिया मनूतेसं याःगु ख। थ्व लहना कोलम्बस-पूर्वया छगू जक विकशित लिपि- किपा-लिपि वा हायेरोग्लाइफिक लिपि(hieroglyphic script)या निंतिं नांजाः। माया किपा लिपियात माया लिपि धैगु या। नापं, थ्व लहना थःगु कला, वास्तु, गणित, पात्रो, व खगोलया ज्ञानया निंतिं नं नांजाः। माया लहना वर्तमान दक्षिणपूर्व मेक्सिको, ग्वातेमाला, बेलिज व हन्दुरस व एल् साल्भादोरया पश्चिमी क्षेत्रय् दूगु ख। थ्व क्षेत्र युकातान प्रायःद्वीपया उत्तरी समथल व सियरा माद्रेया उच्चभूमिइ व दक्षिणया प्रशान्त महासागरीय तटया समथर भूमिइ ला।<eot>नेकपा एमालें झिक्वःगु राष्ट्रिय महाधिवेशनय् जुइगु निर्वाचनया मतदानया लागिं सच्छिगः इलेक्ट्रोनिक भोटिङ मेसिन (इभिएम) छ्यलीगु जूगु दु ।
महाधिवेशनय् छन्हुं हे मतदान व लिच्वः सार्वजनिक यायेगु कथं तयारी जूगु व व हे कथं इभिएम छ्यलेत्यंगु महाधिवेशन मूल व्यवस्थापन समितिं न्ह्यथंगु दु । एमालेया झिक्वःगु राष्ट्रिय महाधिवेशन चितवनय् मसिर १० निसें १२ गतेतक्क जुइ । छम्ह प्रतिनिधियात मतदान यायेत म्ह्वतिं बाघौ बीगु अनुमान याःगु दु । उकिया लागिं सम्बन्धित कम्पनीयात तयारीयात लागिं जायेत धाःगु दु ।
गुक्वःगु महाधिवेशनय् इभिएम छ्यलेगु विषयस सहमति मजुबलय् नेतृत्वया चुनावय् मतपत्रया हे व्यवस्था याःगु खः । निर्वाचनया लिच्वः वयेत छवाः ब्यूगु खः । झिक्वःगु महाधिवेशनय् द्वःछि ९सः व ९९ प्रतिनिधिया ब्वति दइ ।
वंगु लाय् गोदावरीइ जूगु विधान महाधिवेशनं पारित याःगु न्हूगु विधानया व्यवस्था कथं झिक्वःगु राष्ट्रिय महाधिवेशनं नायः, बरिष्ठ न्वकूलिसें न्याम्ह न्वकू, मू छ्यान्जे, ल्यू मू छ्यान्जे व न्हय्म्ह छ्यान्जे यानाः १५ पदाधिकारी लिसेंया २सः व २५ दुजःया केन्द्रीय कमिटी निर्वाचित याइ । केन्द्रीय दुजलय् खुलापाखे ९८, समावेशीपाखे ६६ व भूगोलपाखे ४६ यानाः २सः व १० निर्वाचित जुइ ।
अथे हे, महाधिवेशनं १५ दुजःया अनुशासन आयोग व केन्द्रीय लेखा आयोग नं ल्यइ । स्वब्वय् छब्व मिसालिसें नेपालया सामाजिक व वर्गीय विविधताया प्रतिनिधित्व जुइगु कथं केन्द्रीय कमिटी समावेशी यायेगु व्यवस्था विधानय् दु ।
एमालें १० गते नारायणी खुिस सिथय् उद्घाटन व सौराहाया हात्तिसारं नेतृत्व ल्ययेत बन्दसत्र यायेगु तयारी याःगु दु । ११ गते मनोनयन व प्रतिनिधितय्त इभिएम मतदान यायेत अभ्यास व १२ गते मतदान जुइ ।<eot>नेवाः आन्दोलन मूलतः प्रतिक्रियात्मक आन्दोलन जूगु व थुकिया निश्चित रणनीति, कार्यनीति व कार्यदिशा जक मखु निश्चित स्वरूप नं मदुगु विज्ञतय्गु धापू दु । नेपाल भाषाया पुलांगु गौरवपाखें अभिप्रेरित मातृभाषानुरागीतसें साहित्य सेवाया माध्यमंहे थुकियात न्ह्याकेगु ज्या जुल धकाः धाःसां पाइगु खनेमदु । नेपालभाषाया माध्यमं च्वःगु खँय् तकं शासकतसें अनेक कथं दुःख बीगु थ्व इलय् झी अग्रजपिसं साहित्य सेवाया नितिं संघर्ष यायेमाःगु जक मखसें शासकपिं पाखें कसा नं फयेमाल । निरंकुश शासकतय्गु हुनिंहे साहित्य सेवाहे नं छगू अवज्ञा आन्दोलन जुल । मेखे नेपाल भाषा, संस्कृतिया पुलांगु गौरव व मातृभाषानुराग अभिप्रेरणाया स्रोत जक मखसें सर्जकतय्गु सिर्जना व खँल्हाबल्हाया विषयवस्तु नं जुल ।
चन्द्र शम्शेरं नेपालभाषां च्वयातःगु नेपालभाषां च्वयातःगु भ्वंत सरकारी ज्याय् प्रमाण मजुइगु यानाव्यूगु, पञ्चायती सरकारं २०२२ सालंनिसें नेपालभाषाया समाचार चीकूगु थुज्वःगु खं यानाः नेवाःतसें थःपिन्तहे बेदखल यायेत स्वःगु चायेकल । अले थःपिनिगु अस्तित्वया निम्तिं मातृभाषां शिक्षाया निम्तिं नं नेवाःत गाक्क सनाजुल । थुथाय् थ्यंबलय् झीगु आन्दोलन भाषिक आन्दोलनया रूपय् खनेदत । विशेषतः पञ्चायतं छगू जक भाय्यात कय्च्यानाः मेमेगु भाय्यात मदयेका छ्वयेगु कुतः याःगु विरुद्ध नेवाःत संगठित जूगु खनेदु । अले जनस्तरंहे भाषा, साहित्य, संगीत, पत्रकारिता ख्यलय् नेवाःतसें सरकारी संरक्षण दुगु खँय् भाय् नाप धेंधें बल्ला यायेत स्वःगु नं खनेदु ।
राणाकालया लिपांगु इलय् वयाः नेपालय् राजनीतिक जागरण नं वल, राणा शासन क्वथलेगु अले प्रजातन्त्र स्थापना यायेगु धकाः हे संगठनत नं चाल । थुकी झी नेवाः अग्रजत नं न्ह्यचिल । तर राजनीतिक दलया गुगु घोषित ध्येय दु, उकथंया ध्येय झीसं नं तयेमाः धइगु चेतना झीके मन्त । झीपिं निश्चित ध्येय ज्वनाः मखु, झीगु आन्तरिक अभिप्रेरणा, लगाव व भावनाया निम्तिं जक न्ह्यानाच्वना । थ्व खँयात झीसं स्वीकार यायेहेमाः
थुथाय् तक थ्यंबलय् झीसं चायेकं मचायेकं, घोषित व अघोषित छुकिया निम्तिं आन्दोलन यानाच्वना ले धकाः दुवालेबलय् निता खँ झीगु न्ह्यःने दं वइ । दक्कय् न्हापां ला झीसं झीगु भाषा, संस्कृतिया पुलांगु गौरवयात पुनस्र्थापित यायेत कुतः यानाच्वनागु दु, । थुकियात सत्ता गुकथं बेदखल यानाहयाच्वन, उकिया विरुद्ध ल्वाना वयाच्वनागु दु । मेगु ला झीसं घोषित रूपंहे झीगु आन्दोलनयात भाषिक आन्दोलन, भाषिक अधिकारया आन्दोलन व भाषिक समानताया निम्तिं जुयाच्वंगु आन्दोलन धयावयाच्वनागु दु ।
नेपाःया भाषा धइगु नेपाल भाषा खः, नेपाःया लिपि धइगु नेपाल लिपि खः, नेपाःया संस्कृति धइग नेपाल संस्कृति खः । झीगु भाषा, लिपिहे दर्ता यानाः नेपालं संयुक्त राष्ट्रसंघय् दुजः जुइफुगु खः । अथे जूगुलिं थुकियात मान्यता दयेमाः धइगु झीगु आग्रह नं जुल । थ्व वास्तवय् झीगु गौरवया खँ खः व थुकियात मान्यता दयेमाः धइगु झीगु दुनुगःया खँ नं जुल । थथे अवस्थाया हुनिं झीसं नेपाल संवत्यात जक राष्ट्रिय संवत् जुइमाः धइगु माग न्ह्यब्वया व भाषाया सवालय् समानताया माग याना । तर पुलांगु नेपाल मण्डलया गुगु मूलधार नेपाल भाषा, नेपाल लिपि व नेपाल संस्कृतिं प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु खः उकियात शासकतसें मूलधारया रूपय् मान्यता बीगु अले आःया नेपाःया सीमानान्यंक स्थापित यायेत स्वइगु धइगु ला गुगुं सम्भावना दुगु खँहे मजुल । शासकत मुक्कं स्वतन्त्र शासकहे जक मखु, भाषा, धर्म, संस्कृतिपाखें निरपेक्ष नं मखु, अथे जूगुलिंं इमिसं मूलधारयात प्रतिस्थापन यायेत स्वइगु स्वाभाविक खँ खः । तर झीसं शासकतय्त निरपेक्ष शासक खन व इमिसं मयाः धाल । धात्थें ला राज्य निरपेक्षहे जुइमाः, राज्य स्वतन्त्रहे जुइमाः तर राजनीति थूपिं सकसिनं स्यू, थ्व वास्तवय् सम्भव मजू । राज्यं थःत स्वतन्त्र खः, सकसिंगु मंकाः खः धकाः क्यनेत धाःसा स्वइ । राजनीति मूलभूत रूपं शक्ति सन्तुलनया ल्याखंहे न्ह्याइ । ंतर थौंतक नं झीसं शक्ति सन्तुलनया ल्याखं मखसें जुजुयाके प्रजागणंं फ्वनेगु, शासितं शासकयाके फ्वनेगु थुज्वःगु राजनीति जूवन । झीसं शासक मानसिकतां पावर शेरिङ्गया राजनीतिइ नं ल्हाः मतया ।
आः थ्व सकतां खँयात मूल्यांकन यायेमाःगु दु । आत्मसमीक्षा यायेमाःगु दु । थ्व ई धइगु नेवाःत हाःनाः मदुपिं थें जुयाच्वंगु दु, थःहे छूं जुइगु खः धइगु खँय् नं झीके उलि ज्ञान नं मदु ।
अथे जूगुलिं नेवाः ख्यलय् आन्दोलनया रणनीतिक पक्षय् विचाः जुइमाल, कार्यनीतिक पक्षय् विचाः जुइमाल व कार्यदिशाय् नं स्पष्ट जुइमाल ।
दक्कय् न्हापां ला नेवाः आन्दोलनया लक्ष्य नं निर्धारित जुइमाल । थुकिया निम्तिं नेतृत्वदायी संगठन नं माल । थ्व सकतांया निम्ति विचारय् स्पष्टता जुइमाल । न्हाषां ला झीगु आन्दोलन पुलांगु गौरवया पुनस्थापनाया निम्ति खः कि रु बेदखल जूगुया पीडाया अभिव्यक्ति जक खः कि रु अथे धइगु खः धाःसा ला थ्व गुगुं आन्दोलनहे मजुल । हानं महिला आधिकारवादी, मानवअधिकारवादी धाःथें अधिकारमुखी आन्दोलन खः कि रु
नेपाल संवत् आन्दोेलन न्ह्याःगु इलय् तक थ्व पुलांगु गौरवया पुनस्र्थापना व भाषिक अधिकारया आन्दोलनया रूपय् न्ह्याःगु खः ।नेवातय्संआन्दोलनया ल्याखं जातिया भाषिक, आर्थिक, सामाजिक अधिकारया वकालत नं यात । अले जनजाति आन्दोलनय् नं दुथ्यात । थथे जूबलय् थीथी आदिवासी जनजाति जनतां ह्वंगु मुद्दाय् नं नेवाःत दुथ्यात । तर थ्व नेवाः भावना अनुकूल जू कि मजू रु थुकिया नं मूल्यांकन मजू । तर तथ्य खँ छु धायेबलय् जनजातिया आन्दोलनय् नेवाः सहभागिता ल्याः मदुकथं जक जुयावयाच्वन ।
अन्तिमय् वनाःनेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति नीस्वनाः नेवाः स्वायत्त राज्यया निम्तिं आन्दोलन नं न्ह्यात । नेवाःतय्गु अभूतपूर्व सहभागिताय् नेवाः स्वायत्त राज्य घोषित जुयाः उकिया संबिधानय् सुनिश्चित यायेगु निम्तिं आन्दोलन न्ह्यात । तर न्हापांगु संविधान सभाया विघटनया ल्यूहे थ्व आन्दोलन दु ला दु धइथें जक जूवन ।
पुलांगु गौरव व भाषिक समानताया निम्ति आन्दोलन यानाच्वंपिं नेवाःत मेमेगु जातितसेंं राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक अधिकारया सवाल पिथंबलय् उकीहे ब्वाँय् वंगु व माओवादीं स्वायत्त राज्यया सवाल हःबलय् उकीहे झीपिं ब्वाँय् वनागु जक मखुला रु थुपिंहे खँत झीसं थःगु आवश्यकता चायेकाः न्ह्याः वनेफयेकेमाःगु खः वा झीगु आवश्यकताया पहिचान यायेबलय् मेगुहे खँ लुयावइगु खः रु थ्व खँ नं झीसं विचाः यायेमाःगु दु ।<eot>चितवनय् जुइगु झीक्वःगु राष्ट्रिय महाधिवेशनय् पार्टी पदाधिकारीइ समानुपातिक सहभागिता जुइगु कथं उम्मेदवारी बिइगु तयारी याउगु दु।
केन्द्रीय, स्थायी व पदाधिकारी न समावेशी जुइ माःगु व उकिया लागि मिसापि न प्रतिस्पर्धामा वनेमाःगु कथं छलफल जुयच्वंगु दु। एमालेया १५ म्ह पदाधिकारीपि मध्ये म्हति न न्यागु पदय् मिसापिन्स उम्मेदवार बिइगु तयारी जुयाच्वंगु दु।
उम्मेदवारी बिइगु तयारी यानाच्वपि अष्टलक्ष्मी शाक्य व राधा ज्ञवालीं उपाध्यक्षय् बिइगु तया।री दु। अथेहे उपमहासचिवय् विन्दा पाण्डे व सचिवय् पद्मा अर्याल व शिवमाया तुम्बाहाङ्फे न उम्मेदवारी बिइत्यंगु दु।<eot>मनूतय्गु मिखाया रेटिनाया ल्यूने छगू थुज्वःगु प्रोटिन तत्व दुगु लुइकूगु दु, उकिं मनूतय्गु खुगूगु इन्द्रिय नं दुगु मानय् याये फइगु छगू न्हूगु अध्ययनं धाःगु दु । थ्व प्रोटिनं चुम्बकीय क्षेत्र म्हसिके फुगु लुइकूगु दु । उकिं थुकियात म्याग्नेटोसेन्टरया् रुपय् ज्या याये फुगु तत्वया रुपय् पहिचान याःगु दु ।
मासाच्यूसेटस् मेडिकल कलेजया स्टेभेन रेपोर्टं लाइभ साइन्स पत्रिकायात धाःगु दु, ‘थुकिं छगू न्ह्यसः थंगु दु कि झीसं खुगूगु इन्द्रियया बारेय् हाकनं छकवः विचाः यायेगु कि मयायेगु ? जीवजन्तुत गुकथं बाय् हिली धइगु ख“ महत्वपूर्ण खः धकाः मानय् याइ, सायद थ्व प्रोटिनं मनूतय्त नं चुम्बकीय क्षेत्र पत्ता लगय् यायेगु महत्वपुर्ण ज्या यानाच्वंगु दयेमाः ।’
न्हापाया अनुसन्धानतय्सं समुद्री काउलीत व बाय् हिलीपिं पंछीतय्गु बारेय् तथ्यत पत्ता लगय् याये धुंकूगु दु । थुकिया लिसें चुम्बकीय क्षेत्र पत्ता लगय् याये फुगु क्षमतां छुं ख“ सिइदइगु ख“य् नं ग्वाहालि बियाच्वंगु दयेफु । रेपोर्टं धाइ, ‘झीसं छुं नं ज्वलंयात गुकथं खनी धइगु ख“यात चुम्बकीय क्षेत्रया को–अर्डिनेट प्रणालीइ हिलाः चित्र दयेकाः क्यने फइ । दिक् व काल (ई) दुने ज्वलंतय्त झीसं गुकथं खनी धइगु ख“ आः झीसं न्हापा गुबलें विचाः मयानागु ढंगं थुइकेत आः ग्वाहालि जूगु दु ।’
चुम्बकीय क्षेत्र पहिचान याये फुपिं जीवजन्तुतय्गु इन्द्रिय क्रिप्टोक्रोम्स धइगु छगू प्रोटिन तत्वय् दइ धाइ, आः थ्व मनूतय्के नं लूगु दु – न्यूरो बायोलोजिष्ट रेपोर्टं धयादी ।
न्हापाया व्यवहारीय अनुसन्धानतय्सं मानिसतय्सं चुम्बकीय क्षेत्र पत्ता लगय् याये फइमखु धकाः क्यंगु खः व थ्व क्षमता विवादया हे विषय जुयावयाच्वंगु दु । थ्व प्रमाण नं दयाच्वंगु दु कि जैव चुम्बकीयत्वं झीगु मिखायागु प्रकाश प्रणालीइ लिच्वः लाकी ।
मनूतय्गु थ्व इन्द्रिय दु कि मदु धकाः थुइकेगु नितिं रेपोर्ट व वय्कःया ग्वाहालिमिपिसं सिसाबुसाय् दाइपिं जंगली भुजिंतय्के थुकिया परीक्षण याःगु खः । उपिं भुजिंतय्त निथ्वः यानाः छथ्वःयात उमिगु क्रिप्टोक्रोम गथे खः अथेहे तयाः परीक्षण याःगु खःसा मेगु थ्वःयात उकिया थासय् मनूया प्रोटिन तयाः परीक्षण याःगु खः ।
उमिसं व भुजिंतय्त टी आकारया चक्कर भा“डाय् तयाः परीक्ष्ँण याःगु खः । व चक्कर भाडायात क्वायलं हिनातःगु खः ताकि उकिइ विद्यूत प्रवाह यायेवं हे चुम्बकीय क्षेत्र उत्पन्न जुइमाः । उगु टीमं गुगु पाटाय् चुम्बकीय प्रवाहय् गुलि मात्राय् प्रवाह छ्वयेगु धइगु ख“ बिस्कं बिस्कं दयेकातःगु खः । उमिसं पृथ्वीया चुम्बकीय क्षेत्रया शक्तिया च्यादुगंतक अप्वः मात्राया चुम्बकीय क्षेत्र सिर्जना याःगु खः ।
थुकी मनूतय्गु क्रिप्टोक्रोम दुपिं भुजिंतय्सं जक चुम्बकीय क्षेत्र प्रतिया संवेदनशीलता दुगु व्यवहार क्यन । उमिसं उज्वःगु चुम्बकीय क्षेत्रपाखें छलय् जुइत, बचय् जुइत स्वल । गुबले उकिइ चाकुगु वस्तु तयाः सवाः कायेकल, उगु इलय् चुम्बकीय क्षेत्रय् हे चाकुगु दइ धकाः उकिया हे आधारय् चाकुगुलिइ भुलय् नं जू वल । थ्व प्रोटिनं हाकनं व“चुगु रंगय् जक ज्या यात । ‘नेचर कम्यूनिकेशन’या जुन २१ अंकय् थ्व अनुसन्धानया पूर्ण विवरण छापय् जूगु दु ।<eot>थौंकन्हय् ३ नम्बर प्रदेश व थुगु प्रदेशया मुख्यमन्त्री जुयादीम्ह ब्यक्तित्वया बारे नेवाः ख्यलय् तसकं बहस जुयाच्वंगु दु । ३ नम्बर प्रदेशया मुख्यमन्त्री नेवाः मय्जु अष्टलक्ष्मी शाक्य यायेमाली धकाः एमालेया ब्रम्हू नेतात जानाः ब्रम्हूयात हे त्याकल धाइपिं दु । अथे हे एमाले दुने माधव नेपाल गुट जुयाः बूगु अले केपी ओली गुट त्याःगु धाइपिं दु । उगु हे कथं नेवाः जूसां नं नेवाःतय्गु नितिं आः तक छुं हे मयाःम्ह जूगुलिं शाक्य बूगु धाइपिंनिसें नेवाः हे जुयाः नं नेवाःया विरुद्ध उम्मेदवार जूम्ह ब्रम्हूया समर्थक व प्रस्तावक तकं नेवाः जूगुलिं नेवाःतय्सं हे शाक्ययात मत मबिउगु खः धाइपिं नं दु ।
थुगु ल्याखं स्वल धाःसा एमाले दुनेया अन्तर विरोध, नेवाः व ब्रम्हूया दथुइ अन्तरविरोधया झ्वलय् हे ब्रम्हू नेता ३ नम्बर प्रदेशया मुख्यमन्त्री जुल धकाः धायेछिं । नेवाः व तामाङतय्गु बाहुल्यता दुगु कथं नालातःगु अले नेवाःत मुख्यमन्त्री जुइगु संभावना दुगु प्रदेश धइगु हे ३ नम्बर प्रदेश खः । अले मेगु प्रदेशय् ला म्हगस तकं खंकेम्वाःगु जुयाः हे नेवाःतय्सं थुगु प्रदेशय् मुख्यमन्त्री नेवाः हे जूसा जिउ धकाः तायेकीगु स्वाभाविक हे खः । नेवाः व तामाङतय्सं थःपिनिगु नितिं छुं हे मजुल धकाः तायेकी धकाः एमाले व माओवादी केन्द्रया शीर्ष नेतातय्सं ३ नम्बर प्रदेशया सभामुखय् नेवाः व उपसभामुखय् तामाङयात ल्ययेगु ज्या तकं याःगु दु ।
थुकिया अर्थ नेवाः व तामाङत पहिचानया नितिं दना वल धाःसा कन्हय् ज्यामछिनेफु धइगु तायेकाः अथे सभामुख व उपसभामुख पदया निंतिं जक ल्यःगु धायेछिं । कार्यकारी पदय् ब्रम्हू अले मानार्थ कथंया पदय् जक नेवाः व तामाङयात ल्यःगु धइगु नेवाः व तामाङतय्त तं मचायेकेगु निंतिं खः धकाः अःपुक हे धायेछिं ।संघीय संरचनाय् वने धुंकाः मुलुकय् न्हय्गू प्रदेश दयेकूगु खःसा न्हय्गू मध्ये २ नम्बर प्रदेश बाहेकया अवस्था स्वल धाःसा फुक्क धइथें ३ नम्बर प्रदेशया अवस्था थें हे खः । मेमेगु प्रदेशय् मेमेगु जानजाति, मधेसी नापं उत्पीडित समुदायपाखें अप्वः बसोवास यानाच्वंगु खःसा ३ नम्बर प्रदेशय् नेवाः व तामाङतय्गु जनसंख्या अप्वः दुगु अवस्था खः ।
मुख्यमन्त्रीया सवालय् छगू हे कथंया मुल समस्या जुयाच्वंगु खनेदु । अले आशां द्याःगु खनेदु उत्पीडित समुदाय । प्रदेशया मुख्यमन्त्री जक मखु आः प्रदेशया नांया सवालय् नं उज्वःगु हे कथंया समस्या अवश्य नं वइ । आः तक प्रदेशया नां १ निसें ७ तक तयातःगु दुसा उगु प्रदेशया नां आः पहिचानया आधारय् तयेगु ज्या अःपुक जुइगु अवस्था मदु धकाः धायेछिं । ३ नम्बर प्रदेशया हे सवालय् जक स्वल धाःसां नं नांया सवालय् तःधंगु मतभिन्नता दु । नेवाः न्ह्यलुवातय्सं ३ नम्बर प्रदेशया नां नेवाः तामाङ प्रदेश धकाः नां तयेमाः धयाच्वंगु दुसा गुलिं गुलिसिनं धाःसा नेपालमण्डल प्रदेश धकाः नां तयेमाः धयाच्वंगु दु ।
कन्हय् वनाः नेवाः व तामाङतय्गु ब्यागलं ब्यागलं कथंया प्रदेश दयेकेत जीक नेवाः तामाङ प्रदेश नां तयेमाः धायेगु याना वयाच्वंगु खःसा गुलिं गुलिसिनं धाःसा ऐतिहासिक नां नेपालमण्डल तयेमाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । नेवाः तामाङ प्रदेश धकाः नां तयेगु धइगु जातीय पहिचानया आधारय् तामाङत व नेवाःत जाना वनेगु कथंया नां खःसा नेपालमण्डल धइगु ऐतिहासिक भूगोलया नां खः । थ्व हे दथुइ पशुपति प्रदेश, नारायणी प्रदेश, बागमती प्रदेश, स्वयम्भू प्रदेश, मञ्जुश्री प्रदेश नां तयेमाः धकाः तकं तर्क तयाच्वंगु दु । खस आर्यतय्सं जक मखु नेवाःतय्सं तकं थुकी बहस यानाच्वंगु दु ।
पशुपतिनाथया देगः दुगुलिं पशुपति प्रदेश धायेमाःगु, थुगु प्रदेशया दकले तःधंगु खुसि नारायणी जूगुलिं नारायणी प्रदेश धायेमाःगु, बागमती सभ्यता विकास जूगुलिं बागमती प्रदेश धायेमाःगु, स्वयम्भूया चैत्य दुगुलिं स्वयम्भू प्रदेश धायेमाःगु, स्वनिगःया लः पितछ्वयेगु ज्या याःगुलिं मञ्जुश्री प्रदेश धायेमाः धकाः तर्क तयेगु यानाच्वंगु दु । थ्व धइगु भूगोल, धर्म, खुसि लगायतया नां स्वानाः नेवाः पहिचानयात प्राथमिकताय् मतसे नां तयेमाः धाइपिनिगु तर्क खः । थौंया इलय् ३ नम्बर प्रदेशया नां छु तयेमाः धकाः सुनां गुकथं धयाच्वन उमिसं थःथःगु चेतना स्तर कथं अले राजनीतिक पार्टी व नेतातय्गु प्रभावया आधारय् धयाच्वंगु खनेदु ।
वास्तवय् नेपालय् संघीयता हयेमाःगु धइगु खुसिया निंतिं मखु, धर्मया निंतिं नं मखु अले भूगोलया निंतिं नं मखु । थन च्वंपिं उत्पीडित समुदाययात न्ह्यःने यंकेगु निंतिं, मधेसी, आदिवासी जनजातितय्गु अधिकार स्थापित यायेगु नितिं हे खः । थौं नां वा प्रदेशया मुख्यमन्त्रीया बारे गुगु कथं नेवाः समाज दुने बहस जुयाच्वन अले टिप्पणी यायेगु ज्या जुयाच्वन वास्तवय् थ्व छगू कथंया तत्कालिन विषय जक खः । दीर्घकालीन रुपं स्वयेगु खःसा मूल विषय ला संविधान हे खः । संविधानं खस आर्ययात न्हापांगु दर्जाया नागरिक दयेकूगु अले आदिवासी जनजातियात निगूगु दर्जाया नागरिक दयेकूगुलिं हे खः ।
खस आर्यया परिभाषा हे संविधानय् दुगु अले आदिवासी जनजातिया परिभाषा आः ऐनं यायेमालीगु अवस्था ब्वलंगु दु । देय्या मूल कानून धइगु संविधान खः अले वहे संविधान अन्तर्गत दयेकीगु क्वय्यागु कानून धइगु ऐन खः । आः आदिवासी जनजाति दुने नेवाःत नं लाः धकाः परिभाषा यायेगु ज्या ऐनं याइ । उकिं थौंया इलय् तत्कालया विषयया कया बहस यायेगु ज्या जक मखु दीर्घकाल कथं वनेगु नितिं पहिचानया मुद्दायात थुइकेगु, भ्रमय् लानाच्वंपिं नेवाःतय्त भ्रमं मुक्त यायेगु, दलया नेतातपाखें आशा यानाः नेवाः नुगः त्वःताः वनाच्वंपिंत नेवाः नुगः ब्वलंके बीगु नाप नापं थःपिनिगु हक अधिकारया नितिं थुइकेगु अभियान न्ह्याकेमाःगु अवस्था दु । अधिकारया नितिं माःगु कथंया संघर्ष यायेगु नितिं वातावरण तयार यायेमाःगु अवस्था दु ।<eot>चार्ल्स डार्विन छम्ह नांजाम्ह वैज्ञानिक खः। वेकयागु विकासवादी सिद्धान्त नं विज्ञानयागु दिशानिर्देशय् छगु तधंगु ग्वाहालि बिगु दु। वेकलं अल्फ्रेड रसेलनाप जाना च्वयादिगु "ओरिजिन अफ स्पिसिज" विज्ञानयागु दक्ले महत्वपूर्ण सफूय् छगु खः। वेकलं बिगल नां यागु जहाजय् च्वना हलिमयु यक्व थासे झायादिल। हलिमयागु भ्रमण धुंका वेकलं छुं सिद्धान्त देका दिल। वेकयागु सिद्धान्त थ्व कथंयागु दु-<eot>देगलय् च्वनीपिं द्यःपिन्त स्वां, जाकि, सिन्हः व थीथी प्रसाद छायेगु याइ । वस्त्र, आभुषण व द्रव्य अर्पण नं याइ । तर भारतय् छगू थुज्वःगु द्यःया देगः दु गन द्यःयात लाकांमाः क्वखायेकेगु याइ ।
कर्नाटकया गुलबर्ग जिल्लाय् च्वंगु लकम्मा द्यया देगः दु । अन दँय् दसं लाकां पर्वया ग्वसाः ग्वइ । अले उगु पर्वय् द्यःयात लाकां चप्पल छायेगु नितिं तापाक्कंनिसें मनूत वयेगु याइ ।
द्यःयात लाकां छाइगु उगु पर्वय् खासयानाः गोला बी नांया गांया मनूत आपालं सहभागी जुइ । अजूचायापूगु परम्पराया हुनिं थुगु पर्व नां जाः ।
दँय् दसं दिपावलीया खुन्हुया दिं पर्वया ग्वसाः ग्वइ । मनूत देगः पिनेच्वंगु छम्हा सिमाय् लाकां चप्पल व लाकांमाः हनाः यःखायेगु याइ । अले द्यःयाके आशिर्वाद फ्वनी । लिसें द्यःयात शाकाहारी व मांसाहारी भोजनया भोग नं बिइ ।
थथे द्यःयात लाकां चप्पल छायेबलय् द्यवं मनूतय्त बांमलाःगु खराब शक्तिपाखें रक्षा याइगु विश्वास यानातःगु दु । लिसें थथे लाकां चप्पल छाय्बलय् तुति व जँ स्याइगु ल्वय्या समस्या लनीगु विश्वास नं यानातःगु दु । उु देगलय् हिन्दु जक मखु मुसलमानपिं तकं लाकां चप्पल छायेत वयेगु याः । जनश्रुति कथं भक्तजनपिन्सं छाःगु लाकां चप्पल क्वखाया द्यः चान्हय् गांन्यंकं चाःहिलाः मनूतय्गु रक्षा याइ ।<eot>येँपाखें थ्यंमथ्यं ७ किमि जक तापाःगु ऐतिहासिक नगर किपू । किपू नगरय् परम्परांनिसें न्ह्यानावयाच्वंगुु थीथी महत्वं जाःगु संस्कृति दु । उगु महत्वं जाःगु संस्कृतिमध्ये १२ दँय् छक्वः पिलू वइगु बाघभैरव प्याखं नं खः । थ्व प्याखं गथु (माली÷मालाकार)समुदाय न्ह्यब्वइगु जुगुलिं थुगु बाघभैरव प्याखंयात गथु प्याखं धायेगु याना वयाच्वंगु खः ।
किपुली प्रत्येक १२ दँय् छक्वः न्ह्यब्वइगु द्यः प्याखं अर्थात् बाघभैरव प्याखं (गथु प्याखं) थुगु दँय् नं मोहनीया चालंखुन्हु (टिकाखुन्हु) निसें क्यनेगु याइ । थुगु प्याखं क्यनेगु तयारीया नितिं वंगु गथांमुगःया दिंनिसें किपूया १ वडा थांबहाः त्वालय् स्यनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । लुमंकेबहःजू, थुगु थांबहाः त्वालय् १२ दँय् छक्वः न्ह्याबलें थुगु प्याखं स्यनेगु याइ ।
किपू लागाया माली समुदायं न्ह्यब्वया वयाच्वंगु थुगु प्याखं किपू नपा १ वडा सतःक्व त्वालय् स्वक्वः, १ वडाया हे मल्लकालीन दरबार लागा लाय्कू त्वालय् छक्वः, येँया हनुमानध्वाखाय् छक्वः व यलया लाय्कू दरबार स्क्वायर लागाय् छक्वः यानाः मुक्कं न्याक्वः तक क्यनेमाःगु चलन जुयाच्वंगु दु ।
थुगु प्याखं क्यनेगु झ्वलय् बहनी÷चान्ह्य क्यनीगुयात चाखः व न्हिनय् क्यनीगुयात न्हिखः धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
थथेहे, किपूया पांगा व नगामय् नं स्थानीयया इनापय् थुगु प्याखं क्यनेगु याना वयाच्वंगु दु ।
मालाकार व माली नं धाइगु गथु समुदायं क्यनीगु थुगु तान्त्रिक प्याखं देसय् च्वंगु बांमलाःगु तत्वयात दैत्य भाःपिया बुकीगु(पराजित याइगु) हसना बिइगु प्याखं खः बाघभैरव प्याखं ।
मोहनीया चालंनिसें भलभल अष्टमिया दिंतक क्यनीगु थुगु प्याखंया नितिं ख्वप जिल्लाया मध्यपुर थिमिइ ख्वाःपाः दयेकेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु । थुगु प्याखंया नितिं प्रत्येक १२ दँय् न्हूगु ख्वाःपाः दयेके माः । छाय्धाःसा थुगु प्याखं क्यनीगु लिपांगु चरणय् किपूया १६ वडा नगामं द्यःपिन्त “सी जा” नकाः हइ । अले किपूया थासं थासय् उपिं द्यःपिं सीगु बाखं दु । अले अथे सीपिं द्यःपिन्त किपूया १ वडा लाय्कू त्वालय् झ्वःलाक्क थ्येना तइ । अले २ वडा द्यःध्वाखाया दीपय् यंकाः सी उइ यंकी, अथे धैगु उगु ख्वाःपाः उइ यंकी । थुगु प्याखनय् गणेश छम्ह सी मखु । गणेशं हे सकल द्यःया ख्वाःपाःयात मिँ तयेगु याइ । थ्वहे हुनिं प्रत्येक दँय् थुगु प्याखंया नितिं न्हूगु ख्वाःपाः दयेकेमाःगु चलन न्ह्यानाः वयाच्वंगु खः । थुगु प्याखंया मू द्यः धैम्ह भैरव खः । थुम्ह भैरव द्यः सीगु झ्वलय् १६ वडा नगामंनिसें वया १ वडा बाघभैरव देगःया मन्दलय् वया सी ।
मल्लकालीन इलंनिसें न्ह्याःगु थुगु प्याखनय् भैरव, गणेश, ब्रम्हायणी, गंगा, कुमारी, बिष्णु, बाराही, इन्द्रायणी, काली, सिघ्रिनी, ब्याघ्रिनी, स्वेत भैरव व चिचापाःगु ख्वाःपा कथितिया महाःद्यः यानाः १३ म्ह द्यःपिं दइ । तर प्याखनय् ११ म्हेस्यां जक प्याखं हुली । थथे ११ म्ह प्याखंम्वःतसें प्याखं हुलीगु याइसां भैरव जुइम्ह हे स्वेत भैरव जुइगु व चिचापाःगु ख्वाःपा कथितिया महाद्यःया ख्वाःपाः जक प्याखं हुइकेगु थासय् न्ह्यःने तयातइ ।
थुगु प्याखंया गुरुपिं बेखालाल माली, प्रेमबहादुर माली, सुर्जमान माली व राजकुमार मालीपिं खःसा प्याखं हुलीपिं अमित माली, सुरेश माली, युवन माली, मिलन माली, मिरन माली, सरोज माली, प्रशान्त माली, जगतशेर माली, सचिन माली, विजेन माली व अमीत माली खः । प्याखंया प्याखंम्वःपिं नैकाप, मच्छेगां, नगां, खासिबजाः, समल, छुगांयापिं खः ।
लुमंकेबहःगु खँ, थुगु प्याखनय् दकले न्हापां किपूया पःमा (प्रधान) पिनिगु पूजा विना थुगु प्याखं न्ह्याइमखु । उकिं थुगु प्याखंया इतिहासय् किपूया गथुपिं जक मखु पःमाःपिनिगु नं विशेष भूमिका दु ।<eot>फ्रान्सया लवाउ सहरय् जुयाच्वंगु छगू उत्खन्नय् २५०० दँ पुलांगु कब्रिस्तानं पिहांवःगु कंकाल खनाः पुरातत्वविदत हे अजू चाल । थुम्ह कंकालयात लुँ वहःया तिसाज्वलं पूवंक हे तीकातःगु जुयाच्वन । तिसाज्वलं मदुगु कंकालया छगू ब्व मदु ।
थ्व कंकाल सुयागु धकाः आःतकं सीकेमफुनि । अनुमान कथं सुं तःधंम्ह योद्धा वा राजकुमार वा राजकुमारीया जुइफु धयातःगु दु । पुरातत्वविदतय् कथं थ्व कंकाल इसापूर्व ५ या खः । फ्रान्सया थुगु लवाउ सहर लिक्कसं ट्रोयसय् नं उत्खनन याःबलय् थथे हे कंकाल लुइकूगु दु ।
कंकालया गःपतय् लुँया ५८० ग्रामया तिसा दु । अथेहे कंकालया नाडिइ लुँया ब्रासलेटलिसें तलबार छपु नं दुगु जुयाच्वन । थुकिं नं सीदु कि थ्व कंकाल सुं राजकुमार वा राजकुमारी वा महान योद्धाया जुइफुगु अनुमान यानातःगु दु । तर पूवंक शोध क्वचायेकाः जक थुकिया लिच्वः वइगु पुरातत्वविदतसें धाःगु दु । थुगु मालेज्यायात पुरातत्वविदसं असाधारण मालेज्या धयाच्वंगु दु ।<eot>येँ-लन्डनय् च्वंगु नेपाःया दूतावासं अनया ‘डेलि मेल’ पत्रिकां पिकाःगु नेपाः सम्बन्धी समाचारयात कयाः आपत्ति प्वंकूगु दु । ‘डेली मेलं’ नेपालय् कोरोनाया न्हूगु भेरियन्ट लूगु धकाः समाचार पिथंगु खः । लिसे नेपाःया न्हूगु भेरियन्टं बिदा न्यायेकेत पिहां वनीपिं बेलायती जनतायात लिच्वः लाये फइगु ख्याच्वः नं समाचारय् बियातःगु खः ।
दूतावासं याःगु खण्डनय् धयातःगु दु, ‘ ‘डेली मेल’या समाचार आधारहिन दु, नेपालय् आः तक अल्फा (बी १.१.७), डेल्टा (बी १.७१२.२) भेरियन्ट जक लूगु दु । थ्व निगुलिं उत्परिवर्तन नेपालय् जूगु मखु, विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओं) नं नेपालय् न्हूगु संस्करणया भेरियन्ट उत्पत्ति जूगु धइगु समाचारया खण्डन यायेधुंकूगु दु ।’<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं आइतबाः ३,३९९ म्हसिगु परीक्षण याःबलय् २५९ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। उकिं मध्ये लिपांगु २४ घाैदुने येँय् ९९, ख्वपय् ९ व यलय् १८ याना स्वनिगलय् १२६ म्हसिके कोरोना भाइरसया स‌क्रमण पुष्टि जुगु दु।
वंगु २४ घाै दुने ५१३ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ५८ द्वः ४४१ थ्यगु दु। नेपालय् ४,४२२ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु ।<eot>बैशाख ११ - शनिबाः स्वनिगलय् जक ८७२ म्ह संक्रमित थप जूगु दु। थुकिइ मध्ये ६४४ म्ह येँय् , १४१ म्ह यलय् व ८७ म्ह ख्वपय् थप जूगु खः। थ्वनापं लिपांगु २४ घौदुने देयन्यकं २,६१८ म्हसिके कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) संक्रमण पुष्टि जूगु दु।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं २,४८६ म्हयाके पिसिआर विधिपाखें व १३३ म्हयाके एन्टिजेन विधिपाखें परिक्षण याबलय् कोरोना संक्रमण पुष्टी जूगु खः।
थुथाय् १६,८२८ म्ह सक्रिय संक्रमित अवस्थाय् दु। शनिबाः देयन्यकं ३६८ म्ह कोरोना संक्रमणमुक्त जूगु मन्त्रालयं धागु दुसाः कोरोना संक्रमणं १४ म्ह सिगु दु। थ्वनापं आःतक कोरोनां सिइपिनिगु ल्याः ३,१३६ थ्यगु दु।<eot>भदाै २४ - अन्ततः कानूनी आदेश कथं यलया पुच्वय् समय् फल्चा पुनःनिर्माण यायेत जग शिलान्यास जूगु दु। समय् फल्चाया शिलान्यास यल महानगरपालिकाया मेयर चिरीबाबु महर्जन थौं सुथय् यानादिगु खः। फल्चा न्हापाः दुगु हे ठासय् पुलांगु स्वरुपय् दयेकेमाःगु माग तयाः स्थानीय बासिन्दालिसें सम्पदाप्रेमीतयसं ताःई न्हय् निसें मागः यानावयाच्वगु खः।
सर्वोच्व अदालतं २०६५ बैशाख १२ गतेया फैसलाय् साविकया फल्चा पुनःनिर्माण यायेबलय् सुनां नं पने मज्यूगु धागु खः। प्राचीन स्मारक ऐन २०१३ मथं पुलांगु स्वरुपय् फल्चा निर्माण यायेबलय् नगर विकास मापदण्ड व सार्वजनिक सडक ऐन, २०१९ लागू मजुइगु धकाः नं फैसलाय् धागु खः। वहे मर्मकथं पुलांगु हे स्वरुपय् उखेथुखे मजुइकं समय् फल्चा पुनःनिर्माण यायेमाःगु सम्पदाप्रेमीतयगु माग तगु खसाः यल महानगरपालिकां वंगु भदाै ३ गते शिलान्यास यायेत तयारी नं याःगु खः। तर अन नापं च्वंगु संस्थां ललितपुर जिल्ला अदालतय् फल्चा दयेके मबिइत अन्तरिम आदेश माग यानाः निवेदन तसेलिं यल महानगरपालिकां शिलान्यासया ज्याझ्वः दिकूगु खः।
म्हीगः मंगलबाः ललितपुर जिल्ला अदालतय् फल्चा दयेके पनेत अन्तरिम आदेश मबिसेलिं थौं सुथय् फल्चाया शिलान्यास याःगु खः। पुच्वय् दुगु समय् फल्चाय् बुंगद्यःया रथया जात्राया इलय् समयबजी नकिगु खःसा नापं च्वंगु घमा फल्चाय् रथया घमा तइगु खः। विसं २०२९ पाखें तक समय् फल्चा दुगु स्थानीयं धागु दु।
पुच्वया स्थानीय मनूतयसं ४७ दँ न्हय् निसें मौलिक ठासय् समय् फल्चा दयेकेत सघर्ष यानाच्वंगु खःसाः २० दँ तक कानूनी उपचारया लागि संघर्ष याःगु खः।<eot>भाषायागु खँग्व च्वेत छ्येलिगु चिं तेत आखः धाइ। आखयागु छगु मंकायात लिपि धाइ। हलिमे येक्व कथंयागु लिपितः छ्येलातगु खने दु। आखयात च्वे नं क्वे, जवलं देपा, देपालं जव आदि कथलं च्वे छि।<eot>साउन ७ - नेपालय् बुधबाः १०० म्हसिके कोरोना भाइरसया संक्रमण पुष्टि जुगु दु। थ्वनापं कोरोना संक्रमितया ल्याः१८,०९४ थ्यगु दु।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमं बुधबाः नियमित लाइभ अपडेटय् जानकारी बियादिगु खः। लिपांगु २४ घाै दुने थप २०७ म्ह कोरोना संक्रमणमुक्त जुगु दु।थ्वनापं नेपालय् कोरोना संक्रमण जुया लायेकाः छेँय् वपिनिगु ल्याः १२,६८४ थ्यगु दु।
थुथाय् ५,३७० म्ह सक्रिय संक्रमितया ल्याः दुगु मन्त्रालयं धागु दु। मन्त्रालयया कथं आःतक कोरोनाया कारण सिइपिनिगु ल्याः ४२ थ्यगु दु।<eot>कम्प्युटर वा ल्यापटपया डाटा छगू थासं मेथासय् यंकेमाःसा वा चीकेमाःसा थौंकन्हय् दकलय् अःपुगु धइगु हे पेनड्राइभ खः । पेनड्राइभ थुलि लोकंह्वानाच्वंगु दु कि न्हापा छ्यलावयाच्वंगु सिडी, डिभिडीयात पेनड्राइभं बुलुहुँ विस्थापित यायेधुंकल । खल्तिइ हे न्ह्यनीगु व आपालं तःधंगु चीधंगु साइजय् दुगु पेनड्राइभं ज्यायात तसकं हे अःपुका ब्यूगु दु ।
पेनड्राइभ लोकंह्वानावःलिसे थुकिया स्वरुप नं आपालं ह्यूपाः वल । स्वयादिसँ, पेनड्राइभ गुज्वःगु आकारय् वःगु दु ।<eot>नेकपा एमालेया अध्यक्ष लिसें पुलांम्ह प्रधानमन्त्री केपी ओलीं सम्पत्ति शुद्धकिरण (मनि लाउन्डरिङ) सम्बन्धी नीति हिले फइगु संकेत बिउगु दु । म्हिगः नेपाल चेम्बर अफ कमर्सया न्हू निर्वाचित पदाधिकारीपिंत पार्टी ज्याकुथी भिंतुना बीत ग्वसाः ग्वःगु ज्याझ्वलय् न्ववासें वय्कलं थ्व संकेत बियादीगु खः ।
वय्कलं थःपिनि सरकार वयेवं छक्वःया निंतिं स्वयम् सम्पत्ति घोषणा याकाः उगु ध्यबायात लगानी यायेगु वातावरण दयेकेगु बारे सोचे यायेमाःगु खँ धयादीगु खः । वय्कलं सम्पत्ति शुद्धीकरण सम्बन्धी आः नेपालं नालाच्वंगु नीति छुँया गःपतय् धराप तयेगु थेंज्याःगु ज्या जक जूगु खँ नं धयादिल । नेपाःया व्यापारीतय्सं ताः ई न्ह्यवंनिसें स्रोत खुले मजूगु सम्पत्ति सार्वजनिक यायेमाःगु माग याना वयाच्वंगु खःसा तत्कालीन इलय् डा. बाबुराम भट्टराई अर्थमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् स्वयम् सम्पत्ति घोषणा यायेगु ज्या जूगु खः । थ्व ज्याया कारणं अबले डा.भट्टराईया आपालं प्रशंसा जूगु खः ।
अध्यक्ष ओलीं न्ह्यःने धयादिल, ‘लगानीयात मनि लाउन्डरिङ माने यायेगु कि मयायेगु ? लाउन्डरिङया न्हूगु परिभाषा छु खः ? यदि मजिउगु खःसा थुकिया परिभाषा हिउसां जिउ ।’
अध्यक्ष ओलीं छगू निश्चित ई बियाः सम्पत्तिया अभिलेखीकरण याकेबीगु संकेत नं बियादीगु दु । वय्कलं छगू कट अफ प्वाइन्टयात आधार दयेकाः सुचुका तःगु ध्यबायात शुद्धीकरण यायेगु व सरकारं उकी कर कायेगु जुइ धायसें यदि थथे याये मफुत धाःसा थ्व ध्यबा क्यासिनोय् वनी धयादिल ।
तर विज्ञतय्सं धाःसा सम्पत्ति शुद्धीकरण यायेगु ज्या उलि अःपु मजूगु खँ धाःगु । मनि लाउन्डरिङ सम्बन्धी कानून नेपालं थःगु देय्या निंतिं जक दयेकूगु मखुसे अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलिसे प्वंकूगु प्रतिवद्धताय् आधारित जूगुलिं थ्व ज्या उलि अःपू मजूगु विज्ञतय् धापू दु ।
विश्वय् मनि लाउन्डरिङयात सामान्य विषय मखुसें गम्भीर अपराधया रुपय् कायेगु यानाच्वंगु दु । विशेष कथं आतंकवादी पुचःतय्सं थीथी कथं आर्जन यानातःगु ध्यबा शुद्धीकरण यायेगु ज्या जुयाच्वंगु व उकिं आतंकवादयात प्रश्रय बियाच्वंगु धासें थुकियात गम्भीर अपराध तायेकेगु यानाच्वंगु दु । वंगु छुं दँ न्ह्यः मनि लाउन्डरिङ सम्बन्धी कानुनी प्रबन्ध मयाःगु धासें एफएटीएफं नेपाःयात हाकुगु धलखय् तयेगु लिसें अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारय् प्रतिबन्ध तयेगु ख्याच्वः समेत बिउगु खःसा हाकुगु धलखय् मलायेमा धकाः नेपालं हथाय् हथासं सम्पत्ति शुद्धीकरणया कानून दयेकेगु लिसें विभाग तकं गठन याःगु खः ।<eot>येँ – संघीय समाजवादी फोरमया नेतृत्वय् न्ह्यानाच्वंगु प्रदेश नं. २ या सरकारयात बियातःगु समर्थन लित कायेगु थःपिनि छुं हे ग्वसाः मदुगु खँ राष्ट्रिय जनता पार्टीं धाःगु दु ।
म्हिगः च्वंगु राजपा अध्यक्ष मण्डलया बैठकं प्रदेश २ या सरकारपाखें थःपिं गुगुं हालतं नं पिहां वयेगु जुइ मखु धकाः निर्णय याःगु खः । थ्व सरकार जनादेशपाखें निर्माण जूगु जुयाः
थःपिं थ्वपाखें पिहां मवयेगु निर्णय बैठकं याःगु खः । लिसें बैठकं थ्व सरकारया विरुद्ध छुं नं कथंया टिकाटिप्पणी मयायेत नं पार्टीया नेता व कार्यकर्तातय्त निर्देशन बिउगु दु ।
म्हीग तिनि उगु पार्टीया महासचिव मनिष सुमनं संसफो संघीय सरकारय् प्रवेश जूगु कारणं प्रदेशय् संसफोया सरकारयात बिया तयागु समर्थन लित कायेगु जुइ धकाः न्ववानादीगु खः ।
संसफो संघीय सरकारय् वंसां प्रदेशय् थःपिंत छुं लिच्वः लाइ मखु धासें बैठकं मुख्यमन्त्री लालबालु राउतया विरुद्ध छुं न्वमवायेत नं निर्देशन बिउगु दु । छुं जुयाः प्रदेश सरकारं राजपालिहां वल धाःसा संसफोया सरकारयातनेपाल कम्युनिष्ट पार्टीं समर्थन याइगु खँ दु । यदि नेकपां समर्थन यात धाःसा थ्व सरकारयात नं दुई तिहाई बहुमत प्राप्त जुइ ।<eot>कुमारी छेँ नेसं ८७७ य् दयेकूगु खः । थ्वयां प्यदँ लिपा ने।सं। ८८१ स कुमारी बहाःयात राजकीर्ति मनोरम विहार दयेकल । तर थथे विहार खःसां नं आःतक नं उगु विहारय् बुद्धपूजा जूगु खँ झीसं मस्यूनि । उकिं दकले न्हापां वंगु शनिवाः यँलागा नवमीकुन्हु थुगु विहारय् हनेबहःम्ह धम्मावती गुरुमांया लिसें न्याम्ह भिक्षुणीपिं व अथेहे श्रद्धेय हनेबहःम्ह गुणघोष भन्तेया लिसें धर्ममूर्ति भन्ते, स्वभित भन्ते, भद्दिय भन्ते व कौण्डण्य भन्तेपिनिगु नेतृत्वय् बुद्धपूजा यायेगु ज्या जुल ।
लसताया खँ खः, थुगु विहार गुकी कुमारी माजु च्वनाः बिज्याइ । उगु विहारय् बुद्धपूजा व भजन न्यंकेगु ज्या जुल ।
कुमारी माजुयात पूजाआजा यायेबलय् शाकाहारी पूजा ज्यू कि मज्यू धकाः न्यनाबलय् ज्यू धकाः धाःगुलिं जिमिसं शाकाहारी कथंया पूजा याना । कुमारी माजुयात मालीगु न्हियान्हिथंया सच्छि व झिंछगू बस्तुत नं देछाना । थ्व पूजा यायेगु विचाः जितः छगू ला विहार जुया नं आःतक बुद्धपूजा मयाःगु धैगु सियाः यायेगु मन जूगु खःसा मेता आः जुयाच्वंम्ह कुमारी माजु जिमिगु कूलया म्ह्याय् मचा खः ।
येँया २१ वडा कीर्तिपूण्य महाविहार लगंबहाःया म्ह्याय् मचा कुमारी जूगु लसताय नं थ्व ज्याझ्वः यानागु खः । जिमिगु पुस्ताया कीर्तिपूण्य महाविहारया शाक्य कूलवंशया न्हय्गु पुस्ताया म्ह्याय् मचा खः । थ्वहे लसतां भय् बियाः तःजिक कुमारी माजुयात पूजाआजा यायेगु ज्या जुल ।
अथेहे, कुमारी माजुयात अग्ग महागन्थवाचक शासनधज्ज धम्माचार्य भिक्षुणी धम्मावती गुरुमांया ल्हाःतं हनापौ नं देछनागु खः ।
कुमारी च्वनीगु आसनय् पूजा यायेगु ज्या जूगु खःसा कुमारी माजुयात धम्मावती गुरुमांया ल्हाःतं १११ गू थीथी वस्तु नं देछानागु खः ।
अथेहे, यलया हःखाया भौमचा मैंया शाक्यं नराँ याःगुलिं वय्कःयात नं हनाचिं लःल्हानागु खः । लिसें मेपिं १९ म्ह नं हनापौ लःल्हानागु खः ।
कुमारी छेँय् २५७ दँ लिपा दकले न्हापांगुखुसि थेरवादी परम्परा कथं बुद्धपूजा व बुद्ध ध्वायँ ब्वयेकेगु ज्या जुल । थुगु भिंगु ज्या तःजिक यायेदूगुलिं सकलसित साधुवाद ।
( थेरवाद बुद्धधर्मया उपासक लिसें बौद्धधर्मया अध्ययन अनुसन्धानया व्यक्तित्व शान्तरत्न शाक्यलिसे जूगु खँल्हाबल्हाया लिधंसाय् न्ह्यब्वया । )<eot>मोहनी नखःया इलय् यल जिल्ला दुने लाःगु नेवाःतय्गु पुलांगु वस्ती ख्वनाय् जात्रा याइगु चलन दु । सिकाली माजु आर्थत सिकाली द्यःया जात्रा याइगु खः ख्वनाय् ।
अथे मोहनी नखःया इलय् अन जात्रा याइगु जुया यक्वसिनं मोहनी नखः मदुगु वस्ती धइगु ख्वना खः धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । न्यंकं बाखं कथं येँया क्वःने लागायापिं हे ख्वयाः ख्वया खुसि सिथं सिथं वना च्वंवंगु अले अनहे वस्ती दयेका च्वंगु नेवाः वस्ती जूगुलिं हे ख्वना धाःगु धाइ ।
स्थानीय मनूतय्गु धापू कथं ख्वनाया आःया वस्ती जुइ न्ह्यः न्हापा ख्वनां भच्चा तापाक्क कुदेशय् वस्ती दुगु अले लिपा मल्लकालय् वया जक आःया ख्वना वस्तीया रुपय् विकास जूगु धाइ । १३ औं शताब्दीइ कुदेशय् वस्ती जूगु लिपा १५ औं शताब्दीइ वया जक आःया ख्वनाया वस्ती जूगु खः धाइ ।
स्थानीय मनूतय्सं ख्वनाया सिकाली प्याखं रत्न मल्लया इलंनिसें सुरु जूगु धाइसा वसिबें न्ह्यः हे अन भेलु अर्थात भैलः द्यःया जात्रा अर्थात भैरवया जात्रा दुगु खः धाइ । येँया क्वने लागायापिनि भैलः द्यःया जात्रा जुइगु इलय् हे ख्वनाय् नं जात्रा जुइगु जुया ख्वना व क्वःने लागा नाप तसकं स्वापू दु धकाः धाइ । लिपा वना मल्लकालय् जक ख्वाःपाः प्याखं दुगु खः धाइगु मान्यता दु । मल्लकालय् हे व्यवस्थिति वस्तीया रुपय् विकास जूगु ख्वनाय् मोहनी नखःया इलय् मूल रुपं भैलः द्यः, अष्टमातृका गण नापं थीथी द्यःया द्यःखः जात्रा नापनापं ख्वाःपाः पुया प्याखं ल्हुइगु तकं याइगु खः ।
ख्वनाय् प्याखं व जात्रा
ख्वनाय् दँय् दसं कौलाथ्व पारु अर्थात नःलास्वनेगु पारुकुन्हु तःगुथि, सलां गुथिया प्यम्ह प्यम्ह कुमारतपाखें फुक्क छेँखाप्वाः पतिकं पुजा काइगु चलन दु । अले उगु पुजा बहनी जुइवं सिकाली ख्यलय् वना अनया सिकाली द्यःयाथाय् पूजा याइगु खः । अथेहे दुतियाकुन्हु नं पुजा कया सिकाली ख्यलय् हे वना पुजा याइगु खः । अले तृतियाकुन्हु नं पुजा फया न्हिच्छि हे अपसं च्वनी । तृतियाकुन्हु देशं पिने तःगुथि, सलां गुथि व जः गुथि अर्थात जम्मु गुथिपाखें च्वख्वः फल्चा न्ह्यःने छम्ह छम्ह थुम्यय् बलि बिइमाःगु चलन दु । अथे स्वंगू गुथिपाखें बली विउपिं स्वम्ह थुम्यय् मध्ये तःगुथि व सलां गुथिपाखें स्याःपिं म्यय्या हि च्याम्ह कुमारतय्सं पाः भुचाय् तया सिकाली ख्यलय् द्यःयाथाय् यंकेमाःगु चलन दु ।
अथेहे जःगुथिया हि धाःसा अनं तुं सिकाली माजुया नामय् छ्वाकाः छ्वइगु चलन दु । उगु कथं थुम्यय्या हि यंके धुंकाः सिकाली ख्यलय् च्वंम्ह सिकाली द्यःयाथाय् स्वगंगू हे गुथियापिं च्वना विशेष कथंया पुजा याइ । उगु पुजायात गोप्य व तान्त्रिक पुजा नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अनं लिपा थुम्यय्या ला जात्रा याना देशय् दुत हइगु नापं थःथःगु गुथिइ विशेष पुजा याना दुकाइगु चलन दु । उखुन्हु हे चान्हय् व हे थुम्यय्या लाया छ्वयेला छुया नइगु जुया छ्वय्ला भू नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
छेँखाप्वाः पतिकं चौथि कुन्हु छ्वय्ला भू मानेयाइ । अथेहे चौथिकुन्हु स्वंगू हे गुथिपाखें हाकनं छम्ह छम्ह म्यय् थःथःगु गुथिया न्ह्यःने स्यायेगु याइ । अले बहनी वहे म्यय्या ला तया गुथियारतय् भ्वय् नइगु खः । चौथिकुन्हु हे स्वंगू गुथिपाखें क्वंद्यः अर्थात भैरव स्थापना यायेगु ज्या याइ । तःगुथिपाखें ख्वना देगः अर्थात सिकालीया देगलय् अले सलां गुथि व जः गुथिपाखें थःथःगु गुथिया थकालीया छेँय् अथे भेलु थुइगु अर्थात क्वंद्यः स्थापना याइगु खः । क्वंद्यः स्थापना याइगु धइगु बास्तवय् भेलु थुइगु अर्थात थ्वँ थुइगु खः ।
अथेहे पंचमी खुन्हु मूल जात्रा याइगु चलन दु । सिकाली देगय् च्वंगु मूर्ति लिकया द्यःखतय् तइ । अले पूजाआजा यायेगु ज्या जुइ । अनं लिपा ख्वनाया द्यःप्याखं क्यनीपिं पीखुम्हेसिया गुथि अर्थात रुद्रायणी गुथिपाखें नं पुजा याइ । पुजा क्वचाये धुंकाः भ्वय् नयेगु याइसा चान्हय् जुइवं द्यःखः कुबिया बाजागाजा थाना जात्रा याइगु खः । उगु इलय् स्वंगू हे गुथिपाखें थापं याःगु भेलुद्यः कथं स्वंगः स्वंगः भेलु हया नं जात्रा याइगु खः । अले चान्हय् हे भेलु द्यः नापं द्यःखः तकं कुबिया सिकाली ख्यलय् यंकीगु खः । अन होम नं याइ । होमया इलय् स्वंगू हे गुथिपाखें छम्ह छम्ह दुगु तकं बलि बिइगु याइ । उगु इलय् ख्वनाया मूल प्याखं कथं नालातःगु द्यःप्याखं तकं ल्हुइकेगु ज्या याइ । झिंप्यम्ह द्यःपिं सत्य कुमार, हनुमान, गणेद्यः, कुमार, रुद्रायणी, कुमारी, ब्रम्हायणी, विष्णुवी, इन्द्रायणी, बाराही, काली, महालक्ष्मी व महाद्यःया ख्वाःपाः पुया प्याखं ल्हुइ । उगुहे इलय् सिकाली ख्यलय् द्यः ल्ह्वंब्वाकेगु धकाः तिंतिं न्हुइकेगु तकं याइ । अथेहे अन स्वंगू हे गुथिपाखें विलभद्र महांकालयात तकं प्याखं ल्हुइकेगु ज्या याइ ।
चान्हय् प्याखं ल्हुइकेगु नापं भ्वय् नयेगु ज्या सिकाली ख्यलय् याइगु खःसा अनं लिपा षष्ठिखुन्हु सुथय् फुक्कं द्यः नापं द्यःखः व भैलः द्यः तकं वस्तीइ हयेगु याइ । वस्तीइ नं प्याखं ल्हुइकेगु निसें जात्रा यायेगु तकं याइ । वस्तीइ नं द्यःल्ह्वंब्वाकेगु ज्या जुइ ।
उगुहे कथं सप्तमीकुन्हु रुद्रायणी गुथिपाखें च्वय्लाछिं क्वय्लाछि तक द्यःप्याखं ल्हुइका यंकी । अले क्वय्लाछिया दबुलिइ न्हिच्छि धाइथें प्याखं ल्हुइकेगु ज्या याइ ।
अले अष्टमीकुन्हु द्यःखः जात्रा याना दक्ले लिपा च्वय्लाछिया रुद्रायणीया देगलय् द्यः स्थापना याना क्वचायेकी । नवःमि कुन्हु थःथःगु छेँय् नं द्यःयात पुजा वनी । अथे पुजा वने न्ह्यः थःथःगु छेँय् दुगु कापः थायेगु तान अर्थात तांगा पुजा यायेगु अले मोहनी सिन्हः फ्वयेगु तकं याइ । दक्ले लिपा नवःमिकुन्हु पुजा क्वचायेका मोहनी भ्वय् धकाः भ्वय् नयाः जात्रा नापं मोहनी नखः क्वचायेकेगु ख्वनाया नेवाःतय्सं याना वयाच्वंगु दु ।
ख्वनाय् मोहनी नखः नापया स्वापू
मोहनीया इलय् ख्वनाय् जात्रा जुइगु जुया गुलिं गुलिसिनं ख्वनाय् मोहनी नखः मदु धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु खः । वास्तवय् जात्रा नापं थौंकन्हय् ख्वनाय् च्वंपिन्सं हनाच्वंगु संस्कृतियात स्वल धाःसा थौंकन्हय् तक नं मोहनी नखःया इलय् द्यःखः जात्रा अले ख्वाःपाः जात्रा दुसा अथेहे थापं यायेगु, कूछि भ्वय् नयेगु चलन धाःसा अवश्य नं मदु । ख्वनाय् च्वंपिं सुनां नं नःलेस्वां पिइगु ज्या याइमखु । नःलेस्वां पिइगु ज्या मयाइगु जुया हे मोहनी नखः मदु धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु खः ।
ख्वनाया नेवाःतय्सं नवःमि अर्थात स्याक्वःत्याक्व खुन्हु बुँज्याया नितिं छ्यलीगु सामान व ल्वाभःयात पुजा याइगु चलन मदु । अले अष्टमीखुन्हु नं थापं याइगु चलन मदु । नवःमिखुन्हु कापः थाइगु तान अर्थात तांगा धाःसा पुजा याना वयाच्वंगु दु । अले मोहनी सिन्हः फया मोहनी सिन्हः तिनाः मूल रुपं रुद्रायणी अर्थात सिकाली द्यःयाथाय् पूजा याःवनीगु चलन दु । अले नवःमिखुन्हु मोहनी भ्वय् नइगु चलन दु ।
थुगु ल्याखं स्वयेगु खःसा ख्वनाय् मोहनी नखः मदु धकाः धायेफइगु अवस्था धाःसा मदु । बरु मोहनीया इलय् थापं यायेगु नःलेस्वां पिइगु चलन धाःसा मदु । उकिं ख्वनाया नेवाःतय्सं मोहनीया इलय् थःगु हे कथं नखः नापं जात्रा हनाच्वंगु दु धकाः धायेफइगु अवस्था दु ।
सापारु कुन्हु थापं याइगु चलन
ख्वनाया नेवाःतय्सं दँय् दसं सायाः अर्थात सापारुखुन्हु थःपिनिगु जीवनय् प्रयोग जुइगु फुक्क कथंया ज्याभःनिसें ल्वाभः तक थापं याइगु चलन दु । न्हापा न्हापा ख्वनाया नेवाःतय् बुँसिबें अप्वः बाली दुगु खः धाइ । अले बालीइ पिइगु वायात वला पिइगु धाइ । अथे वला लइगु धइगु सापारु लिपा खः । उकिं हे बुँज्या नाप स्वापू दुगु कथंया ज्याभःनिसें ल्वाभः तक सापारुकुन्हु पूजा याइगु चलन खः । अले वला लइगु खः ।
अथेहे मेमेथाय् च्वंपिं अप्वः याना नेवाःतय्सं मोहनी धुंकाः जक वा लइगु खः । अले मोहनीया इलय् वा लःवनेगु नितिं माःगु फुक्क कथंया सामान थापं याइगु खः अष्टमीकुन्हु । अले मोहनी नखः धुसांनिसें हे वा लयेगु सुरु याइगु खः । थुगु ल्याखं स्वयेगु झ्वलय् थापं याइगु धइगु बुँज्याया नितिं माःगु कथं सामान तयार यायेगु कथंया नखःया रुपय् कयातःगु खः धकाः धायेफइगु अवस्था दु ।
थुगु कथं ख्वनाया नेवाःतय्सं मोहनीया इलय् थापं मयाइगु अले थःगु हे स्थानीय द्यःया जात्रानिसें प्याखं क्यनेगु याना वयाच्वंगु धइगु अनया विशेषता जुयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइमुखु ।<eot>एजेन्सी- बेलायतया वैज्ञानिक–तय्सं १५ मिनेटया दुने कोरोना संक्रमण सीकेफइगु डिभाइस दयेकागु दावी याःगु दु । थ्व डिभाइसया नां कोभिड अलार्म खः । लण्डन स्कुल अफ हाइजीन एण्ड ट्रपिकल मेडिसिन व डुरहम युनिभर्सिटीया वैज्ञानिकतय्गु अनुसन्धानं थ्व डिभाइस दयेकूगु खः । वैज्ञानिकतय्सं धाःकथं थुकिं ९८ निसें १०० प्रतिशत तक सकारात्मक लिच्वः बी ।
थ्व अनुसन्धानया न्हापांगु पलाः जूगु व भविष्यय् वयेफइगु महामारीयात ज्या वइगु नं वैज्ञानिकतय्सं धाःगु दु । थ्व डिभाइसं छ्यंगू व सासलं पिहां वइगु रसायनं संक्रमित म्हसीकी । कोरोना जूपिनिगु म्हं पिहां वइगु गन्धंयात डिभाइसया सेन्सरं म्हसीकीगु खँ वैज्ञानिकतय्सं धाःगु दु ।<eot>यलय् च्वगुु निसः व नीनिन्यागुलिइ मल्याकः कृष्णद्यःयाथाय् द्वलंद्वः भक्तजनतयसं मंकाःकथं पुज्याइगु चलन दुगु खसाः थुगुसिइ कोरोना भाइरसया संक्रमणया जोखिमया कारण पूजा साधारण कथं जक जुगु खः।
१६ म्ह भक्तजन वना यलया च्यागू त्वाःया मू मू च्याम्ह कृष्णद्यःयागु जक पुजा यायेगु ज्या जुगु ग्वसात्वाःपाखें रूपककान्त राजोपाध्यायं धयादिगु दु।
वि सं १९८८ सालंनिसें न्ह्याःगु कृष्ण पूजाया व्यवस्थापनया जिम्मा पालंपाः यलया च्यागू त्वालं कया वयाच्वंगु खः। थुगुसिइ कृष्ण पूजा न्ह्याकेगु जिम्मा नकबहि पिम्बहाः त्वाःया खः।<eot>असार ६ - नेपालय् थाैं थप ३३१ म्हसिके कोरोना संक्रमण पुष्टि जुगु दु। थ्व नापं कोरोना संक्रमितया ल्याः ८६०५ थ्यगु मन्त्रालयं धागु दु ।
मन्त्रालयया प्रवक्ता डा.गौतमं लिपांगु २४ घाै दुने देयया थीथी जिल्लाय् ३३१ म्हसिके कोरोना भाइरस ल्वय् (कोभिड १९) या पुष्टि जुगु दु। वयकलं नियमित प्रेस बिफिङया झ्वलय् मोरङ, पर्सा, धनुषा, राैतहट,कपिलबस्तु, बर्दिया लगायतया ठासय् कोरोना पोजेटिभ पुष्टि जुपिं ३३१ म्ह थप जुगु जानकारी बियादिल। थ्वंनापं कोरोना संक्रमितया ल्याः ८६०५ म्ह थ्यगु दु।<eot>एजेन्सी – भारतया आन्ध्रप्रदेशय् अन्धविश्वासया कारणं मांअबुं हे थः निम्ह जवान म्हयाय्पिंत त्रिशुलं तियाः स्यानाबिउगु दु। आन्ध प्रदेशया चित्तुर जिल्लाय् शिक्षक पुरुषोत्तम नायक व वया कलातं थः २२ दँ व २७ दँ दुम्ह म्ह्याय्पिंत स्यानाबिउगु खः । प्रहरीं मांअबु निम्हेसितं हिरासतय् कायेधुंकूगु दु ।
प्रहरीं थ्व घटनाय् सीम्ह चीधिकःम्ह म्ह्याय् साईं दिब्यां स्वन्हु न्ह्यः फेसबुकय् याःगु छगू पोस्टयात नं प्रमाण कथं काःगु दु। दिव्यां स्वन्हु न्ह्यः थःगु पोस्टय् च्वःगु खः, ‘शिव वल, आः ज्या पूवन ।’ प्रहरीया कथं हत्या जुइ छुं ई न्ह्यः उमिगु छेँय् पिनेयापिं मनूत नं वःगु खनेदु । अन्धविश्वासया शिकार जूपिं मांअबु निम्हं धाःसा समाजयात परिवर्तन यायेमाःगु ज्या शिक्षण पेशाय् लगे जुयाच्वंपिं खः । अबुम्ह पुरुषोत्तम सरकारी महिला डिग्री कलेजया उपप्रधानाचार्य खःसा वया कलाः पद्मजमा छगू निजी स्कूलया प्रिन्सिपल जुयाच्वंम्ह खः । उमि हत्या जूम्ह तःधिकःम्ह म्ह्याय् स्नातक ब्वनातयेधुंकूम्ह खःसा चिधिकःम्ह म्हयाय् बीए यानातःम्ह खः ।
छुं महिना न्ह्यव जक न्हूगु छेँय् सरे जुया वःपिं उपिं थःगु छेँय् अप्वः धयाथें पुजा यानाच्वनीगु खँ स्थानीय मनूतय्सं धाःगु दु। हत्या जूगु आइतवाः चान्हय् उमिगु छेँय् पुजा जुयाच्वंगु खः । उमिसं चिधिकःम्ह म्ह्याय् दिव्यायात त्रिशुलं तियाः स्याःगु खःसा तःधिकःम्ह म्ह्याय्यात डम्बलं छ्यानाः स्याःगु खः । उमिगु हत्या लिपा अबुम्हेसिनं हे प्रहरी व थःलिसे ज्या याइपिंत जानकारी बिउगु खः । प्रहरी घटनास्थलय् थ्यंबलय् तक निम्ह म्ह्याय्पिं सीधुंकूगु खःसा चिधिकःम्ह म्ह्याय् म्हेसिया सीम्ह पुजा क्वथाय् व तःधिकःम्ह म्ह्याय्या सीम्ह न्हापांगु तँय् लुइकूगु खः ।<eot>बुंगद्यःया रथ जात्रा दँय् दसं यलय् अले झिंनिदँय् छकः बुंगंनिसें यलय् तक हइगु चलन दु । थ्यंमथ्यं १६ सय दँ न्ह्याःनिसें हे बुंगद्यःया रथ जात्रा न्ह्याःगु खः धाइ । बुंगंनिसें यलय् तक दँय् दसं रथ जात्रा याना हयेगु थाकूगुलिं थनि ४ सय दँ न्ह्यः यलया जुजु श्रीनिवास मल्लया इलंनिसें जक अथे झिंनिदँय् छकः बुंगंनिसें अले दँय् दसं यलय् यायेगु चलन न्ह्याकूगु खः । रथ जात्राया झ्वलय् बछलाथ्व पारु खुन्हु रथय् बुंगद्यःयात तइगु चलन दु । न्हापा न्हापा जूसा उखुन्हु हे बुंगंनिसें यलय् हइगु चलन दुगु खःसा उकिया संकेत कथं उखुन्ह पसुकां सालेगु भाय् यानाच्वंगु नं मदुगु मखु । जब तृतिया फुना चौथि क्यनी उगु इलंंनिसें बुंगद्यःया रथ जात्रा सुरु जुइ । दक्ले न्हापां बुंगद्यःया जात्राया झ्वलय् पूच्वंनिसें गाःबहाः तक यात्रा याइगु खः । थनि निगू दशक न्ह्यः तक उगु रथ यात्रायात येँमित वना हे सालीगु खः । गाःबहाः तकया जात्रा अर्थात गाःबहाः याः धाइगु यमितय्गु धाइ अले स्वर्गलोकया यात्रा धाइ । गांबाहाः लागांनिसें नुगः लागा तकया यात्रायात ख्वपया जनताया जात्रा धाइ । न्हापा न्हापा ख्वपय् च्वंपिं हे वया रथ साला यंकीगु खः ।
थुगु जात्रा ख्वापया जुजु नरेन्द्रदेवया नामाय् जुयाच्वंगु खःसा थुगु जात्रायात मत्र्यलोकया यात्रा धाइगु चलन दु । नुगःलागांनिसें लगं जुया इति त्वालय् तक यंकीगु जात्रा धाइगु यलय् च्वंपिनिगु जात्रा खः । यलया ललित ज्यापुया नामय् यानातःगु थुगु जात्रायात पाताललोककया जात्रा धाइ । यलया इति त्वालंनिसें ज्याउलाख्यः तकया जात्रायात किपूमितय्गु जात्रा धाइ । किपुलिइ च्वंपिं बाजं थाना वना रथ साः वनेमाः । किपू नाप नापं न्हय्गांया जात्राया रुपय् नालातःगु दु । थुकियात ल्यंदुपिं फुक्क जीव अर्थात प्राणीया जात्राया रुपय् नालातःगु दु । यला पूच्वय् च्वंपिं नं किपुलिइ नं वनाच्वंगु जुया पूच्वय् रथय् द्यः तइगु इलय् वा अनं सालाः यंकीगु इलय् अनया नेवाःतय्सं नखःया रुपय् हनाच्वंगु मदु । बुंगद्यःया रथ ज्याउलाख्यलय् थ्यंगुया स्वन्हु दुखुन्हु बहनी पूच्वया मलेकु धाइपिं स्यस्यःतय्संं जा ह्वलयेगु ज्या याइ । जा थुया जात्रा हे याना चान्हय् अन द्यःयात छायेगु नाप नापं जा ह्वलयेगु याइगु जुया हे उगु ख्यःयात जाह्वाला ख्यः धाधां ज्याउलाख्यः अले धाधां आः वया ज्याउलाखेल धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु खने दु । अबले हे चान्हय् पान्जु व गुरुजुपिनिगु कलापिं अर्थात नकिंपिन्त चचा हाला दिगिदिगि खाकीगु याइ उकियात हे नकिं खाकेगु धाइगु खः ।
बुंगद्यःया रथ जात्राया झ्वलय् सामान्यतया बुंगद्यःया रथ ज्याउलाख्यलय् थ्यंगुया प्यान्हु दुखुन्हु दक्ले लिपांगु जात्रा कथं भोटो क्यनीगु अर्थात प्वाकलं क्यनीगु जात्रा खः । भोटो क्यनीगु जात्रायात नेवाःतय्सं न्हापांनिसें हेलागुजि लं क्यनीगु जात्रा धायेगु याना वयाच्वंगु खः । हेरा दुगु लं जूगुलिं हेलागुलि लं धाःगु अले प्वाकलं थें च्वंगुलिं प्वाकलं धाःगु नापं लिपांगु इलय् वया भोटो धायेगु याना हःगु खयेमाः ।
प्वाकलंया न्यकं बाखं
न्हापा न्हापा कर्कोट नागराजाया जहान म्ह मफाया वासः यायेत मनूत माः जूगु जुयाच्वन । अले बुँइ ज्या यानाच्वंम्ह ज्यापु छम्ह खना उम्ह ज्यापुयात तःधंपुखू दुनेया कर्कोट नागराजाया दरबारय् ब्वना यंकल । नागया कलायात मिखा स्याःगुलिं वासः यायेमाःगु जुया छुं नं याये मसया हे थःगु न्हय्पनय् च्वंगु खिति तुइका बिल अले व तयेवं धात्थें लन । उग्रिमय् हे बरदान फ्व धाल । नागं फिनातःगु तसकं ज्वालाज्वाला थियाच्वंगु प्वाकलं हे फ्वन । कर्कोट नागराजां बिया हल । उगु प्वाकलं द्यागिमय् तया ज्या यानाच्वंगु अवस्थाय् भूत वया खुया यंकल । ज्याउला जात्राया दिनय् भूतं उगु प्वाकलं फिना वल । प्वाकलं अर्थात भोटो सुयागु धइगु खँय् विवाद जुल अले सुना नं प्रमाण बिइ मफुगुलिं बुंगद्यःया हे जिम्माय् तयेगु ज्या जूगु खः । उकिं हे ज्याउला जात्राया दिनय् उगु प्वाकलं अर्थात भोटो क्यना वयाच्वंगु खः धाइ । प्वाकलं अर्थात हेलागुलि लं क्यनीगु जात्रायात हे भोटो जात्रा धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु खः ।
हेलागुलि लं अर्थात भोटो गज्वःगु खः ?
ज्याउलाख्यलय् जात्राया दिनय् क्यना वयाच्वंगु हेलागुलि लं अर्थात प्वाकलं धइगु हाकूगु कापतय् हिरा मोति, रत्न, ह्याउँगु थी नापं लुँया जरी तकं तयातःगु प्वालाप्वाला थिइगु लं खः । जरी प्यंकुंलाःगु कथंया खः । उगु भोटोय् दक्ले अप्वः जरी हे तयातःगु खने दु । प्वाकलं अर्थात भोटो धायेगु याना वयाच्वंसां बास्तवय् व प्वाकलं थें न्ह्यःने व लिउने दुगु प्वाकलं थें जाःगु धाःसा मखु । न्ह्यःनेया छगू ब्व जक खः । उगु प्वाकलनय् पुथु नं मदु । अले न्ह्यःने जक ज्वालाज्वाल थीगु खःसा ल्यूनेपाखे सामान्य कथंया खः । कापःया ल्याखं उगु लं म्हिचां लिकायेवं काचकुच गनं नं जुया मच्वनीगु ख्वातुसे च्वंगु कथंया खः । हेलागुलि लं अर्थात प्वाकलं थ्यंमथ्यं बागू किलो बराबरया तौल दु । पाःया ल्याखं धायेगु खःसा न्यादँ खुदँ दुम्ह मचां फिइगु प्वाकलंया न्ह्यःनेच्वंगु ब्व थें जक खः । ककु लाइगु थासय् लुँयागु स्वां थें जुइक तयातःगु दुसा प्वाकलंया ब्या छकू हाकः जुइसा च्वं क्वय्या हाकः धाःसा छकुत्या हाकः जुइ । हेलागुलि लं अर्थात भोटोयात ह्याउँगु म्हिचा दयेका तया तइगु खः । पुथु म्हिचा थें निखेरं सालेगु खिपः मखुसे छखें जक सालेगु खिपः तयाततःगु विशेष प्रकारया उगु मिता खः । प्वाकलं धाःसा म्हिचाये तयेत स्वबः जुइक लःथ्याना तयातइगु खः । अले म्हिचाय् झौ छाप अर्थात लालमोहर तया तइगु खः ।
भोटो गुगु कथं क्यनी ?
बुंगद्यःया मखुसां बुंगद्यः नाप नापं हे दइगु उगु कथंया बहुमुल्य प्वाकलं अर्थात हेलागुलि लंयात क्यनेगु ज्या दँय् दसं यलया ज्याउलाख्यलय् व झिंनिदँय् छकः बुंगया ज्याउला ख्यालय् क्यनेगु याना वयाच्वंगु दु । यलया ज्याउला ख्यालय् भोटो क्यनेगु झ्वलय् दक्ले न्हापां पुथु दुगु म्हिचां लिकाये त्यल धकाः राष्ट्रप्रमुखयात क्यनेगु याइ । गुथि संस्थानया प्रतिनिधि अथे म्हचा क्यनेवं राष्ट्रप्रमुखं छ्यं संके धुनेवं झौ छाप तयातःगुयात लिकया भोटा म्हिचां लिकया दक्ले न्हापां बुंगद्यःयात क्यनी । अनं लिपा राष्ट्र प्रमुखयात पश्चिमपाखे क्यनी । अले रथया पश्चिम, दक्षिण, पूर्व व उत्तर दिसाया द्यःया जवय् कुनय् च्वना क्यनेगु याइ । अनं लिपा हाकनं अथे हे फुक्क दिसाय् द्यःया खवय् कुनय् च्वना क्यनेगु याइ । अथे हे दथुइ च्वना नापं याना फुक्क दिसाय् च्वना स्वक्वः स्वक्वः तक क्यनी । अले दक्ले लिपा म्हचाय् तया म्हिचा नापं राष्ट्र प्रमुखयात क्यनेगु याइ । अनंलि झौछाप अर्थात लालछाप तया द्यःयाथाय् तइगु खः । थुगु कथं भोटो क्यनेगु ज्या दँय् दसं याना वयाच्वंगु दु ।
प्वाकलं निगः देगलय् तइगु
छुं नं द्यःया समान्य कथं छगः जक देगः दइगु खः । तर बुंगद्यःया देगः धाःसा निगः दु । यलया तःबाहालय् छगः अले बुंगय् छगः याना निगः देगः दु । दच्छिया दुने निगः हे देगलय् खुला÷खुला ई बुंगद्यःयात तइगु चलन दु । उत्तरयाण धकाः यःमरि पुन्हिनिसें बुंगद्यःयात यलया तःबहालय् च्वंगु देगलय् अले सूर्य दक्षिणायण धकाः ज्यापुन्हिनिसें बुंगय् च्वंगु देगलय् तइगु चलन दु । छम्ह हे द्यःयात दच्छिया दुने हे निगः देगलय् तइगु संभवत थ्व हे छगू जक चलन जुइमाः । अथे छु देगलय् द्यः तइगु इलय् ज्याउला जात्राया इलय् क्यनीगु भोट अर्थात हेलांगुलि लं नं तया तइगु खः । प्वाकलं अर्थात हेलांगुलि लं दुगु सेफ बुंगद्यःया नापं हे तयेमाःगु चलन दु ।
हेलागुलि लं सुरक्षाया भाला
हेलागुलि लं अर्थात भोटो सुरक्षाया भाला बुंगद्यःयात बिया तःगु खः धाइ । सुयागु खः धकाः धाये मफुगु अवस्थाय् बुंगद्यः नापं हे तया तइगु धइगु हे बुंगद्यःयात सुरक्षाया भाला बियातःगु खः धाइ । बुंगद्यःया प्वाकलं मखुसां नं उकियात सुरक्षाया भाला धाःसा बुंगद्यःयात हे बियातःगु खः धकाः पान्जुपिन्सं तकं स्वीकार यायेगु याना वयाच्वंगु दु । बुंगद्यः गन गन तइ अन अन अन हे भोटो तया तयेमाःगु चलन दु । अथे हे झिंन्यान्हुया छकः बुंगद्यःया पाःलाः हिलेगु याइसा उगु इलय् व हे भोटोयात झौछाप तयातःगुयात नं स्वयेगु व पाःलाःम्हेसित सुरक्षाया नितिं लःल्हाना बिइगु ज्या गुथि संस्थानं याना वयाच्वंगु दु । प्रत्येक चःह्रेया दिनय् हे अथे बुंगःया पुजारी कथं पाः हिलेगु ज्या याना वयाच्वंगु दु । बुंगद्यःया पाञ्जुपिं धायेबलय् मूल रुपं पुजारीत खः । थुपिं फुक्कं हे बुंगयापिं हे खः । पाञ्जुपिं मध्ये नं शाक्य अर्थात बरे थरयापिं नीप्यम्ह अले बज्राचार्य अर्थात गुरुजुपिं न्हय्म्ह दइ । पाञ्जुपिं मुक्कं याना स्वीछम्ह दइगु खःसा बुंगद्यः नापं याना स्वीनिम्ह दइगु खः । व हे स्वीछम्हेस्यां हे बुंगद्यःयाथाय् च्वनेगु पाः कयाच्वनीसा इमिसं बुंगद्यःया परिवार कथं नाला वयाच्वंगु दु । अले भोटो अर्थात प्वाकलं नं बुंगदेवं सुरक्षाया भाला कयातःगु जूसां नं बास्तवय् पान्जु व गुरुजुपिन्सं हे व्यवहारीक रुपं सुरक्षाया भाला कया कया वयाच्वनागु खः धकाः धाइ । देगलय् लाइगु इलय् जक मखु रथय् द्यः लाइगु इलय् नं उगु हे कथं भोटोयात सुरक्षा याना तयेगु ज्या याइ ।<eot>किपू – किपू नगरपालिकां पत्रकारिता विषयय् स्नातकोत्तर यायेगु निंतिं छात्रवृत्ति बीगु जूगु दु । किपू नगरपालिकाया ग्वाहालिं सन्ध्या टाइम्स पिथना प्रा.लि.या ग्वसालय् आइतवाः निसें किपुली सुरु जूगु पत्रकारिता तालिमया उलेज्या यानादिसें किपू नगरपालिकाया मेयर रमेश महर्जनं थ्व खँ धयादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् न्ववानादिसें मेयर महर्जनं किपूबारे प्रचार प्रसार यायेगु लिसें पत्रकारिता ख्यलय् स्थानीय व्यक्तिया शीप विकास यायेगु ताः तयाः तालिम संचालन यानागु खँ धयादीगु खः । ‘किपू नगर देय्या राजधानी येँय् दुने हे लाःगु नगर खःसां प्रचार प्रसारया म्होतिं यानाः थ्व नगर ध्याकुनय् लानाच्वंगु दु । उकिं किपूया प्रचारप्रसार यानाः किपुली पर्यटकीय विकास यायेगु निंतिं स्थानीय मनूत हे सक्षम जुइमा धयागु ल्याखं थ्व तालिम न्ह्याकागु खः’ वय्कलं धयादीगु दु । थ्व तालिम प्रारम्भिक तालिम जक जूसां लिपा थप तालिम बीफइगु लिसें किपू नगर दुनेया सुनां नं पत्रकारिता विषयय् स्नातकोत्तर यायेगु मं दुसां वयात किपू नगरपालिकापाखें छात्रवृत्ति बीगु खँ नं वय्कलं धयादीगु खः ।
किपू नगरपालिका भवनय् जुयाच्वंगु थ्व तालिमय् किपूया झिगुलिं वडायापिं सहभागी जुयाच्वंगु दुसा मू प्रशिक्षक कथं नेपालभाषा टाइम्सया सम्पादक सुरेश मानन्धरं तालिम बियाच्वंगु दुसा पाहाँ प्रशिक्षक कथं कान्तिपुर न्हिपौया सहायक सम्पादक हिमेश वज्राचार्यं तालिम बीगु ज्याझ्वः दु ।<eot>रथय् दशमी तिथि खुन्हू घचा स्वाइगु परम्परा दुगुलिइ थौ दशमी खुन्हू रथय् घचा स्वाःगु खः । लकडाउनया कारण दिनाच्वंगु बुंगद्यःया रथ दयेकेगु ज्या वंगु असार १० गतें सुरु जुगु खः ।<eot>चैत २७ - ख्वपय् थनिनिसें बिस्काः जात्रां औपचारिक रुपय् निरन्तरता कागु दु । कोरोना भाइरसया कारणं थुगुसिया बिस्का जात्रां औपचारिक रुपं जक जुसाः न सांस्कृति व परम्परां धासाः निरन्तरता कागु खः। थाै रथया पूजा याना जात्राया सुरुवात यागु खसाः थीथी गुठितयसं न भैलद्यःया देगलय् पूजा यागु खः ।
थुगुसिइ बिस्काः जात्राया रथ धासाः सालिमखुसाः यसिं थनिगु परम्परां धासाः निरन्तरता काइगु जुगु दु । वइगु ३० गते भेलुखेलय् रथ साला थ्यकेधुक्का यसिं थनिगु व वया कन्हय् खुन्हू खाइ, सन्हू खुन्हू पूजा याना सनिलय् यसि क्वथलिगु परम्परा दु ।
तर थुगुसिइ धासाः भेलुखेलय् सिया ५५ ल्हाः ताहाकगु यसि मथसे साँस्कृतिक परम्परायात निरन्तरता बिया यसिंया प्रर्तिमूर्ती कथं लुँया यसिं थनेत तयारी जुगु धकाः गुठी संस्थान ख्वपःया प्रमुख आनन्द कर्मचार्यं धयादिल । जात्राया चहल पहललिसें मनूत म्वः म्व जुइगु थाैया दिं खुन्हू आ ख्वप सुनसान जुयाच्वगु दु ।<eot>येँ – पुलांम्ह प्रधानमन्त्री लिसें नेकपाया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डं जनयुद्ध लिपा नं वयेमाःगु गुलिखे अधिकार मवःगु कारणं शान्ति प्रक्रियाया सूत्रकार पद्मरत्न तुलाधर थः खनाः तम्वयाच्वंगु खँ कनादीगु दु । भाजु तुलाधरया ज्याःजंक्वया लसताय् ‘शान्ति प्रक्रियाय् पद्मरत्नया भूमिका’ विषयय् म्हिगः जूगु गोष्ठीइ न्ववासें वय्कलं थ्व खँ कनादीगु खः ।
यदि पद्मरत्न मदुगु खःसा जनयुद्ध लिपाया राजनीतिक कोर्श आः थें मजुइगु बिचाः नं वय्कलं प्वंकादिल । नेकपाया नेता वामदेव गौतमं शान्ति प्रक्रियायात सफल यायेगु ज्याय् गिरिजाप्रसाद कोइराला, प्रचण्ड व माधव नेपालया तःधंगु भूमिका दुसा वय्कःपिंत सहज यायेगु ज्या तुलाधरं यानादीगु खः धयादिल ।
नेवाः न्ह्यलुवा मल्ल के. सुन्दरं नेवाःतय् पहिचान वयेक ३ नम्बर प्रदेशया नां तयेफुसा जक शान्ति प्रक्रियाया उपलब्धी सार्थक जुइ धयादिल । लक्ष्मीदास मानन्धरया सभापतित्वय् जूगु उगु सभाय् पूर्व सभामुख दमननाथ ढुंगाना व पूर्व महा–न्यायाधिवक्ता मुक्ति प्रधानं नं न्ववानादीगु खः ।<eot>कार्तिक २५ - स्वन्तिया लागि मिइगु चाःया पाल्चाया बजाः ख्वपय् सुनसान जुगु दु। तार्इतकया लकडाउन व कोरोनाया ग्याचिकुंया कारण पाल्चाया उत्पादन कम जुसेलिइ थुगुसिइ ख्वपय् पाल्चाया बजाः सुनसान जुगु खः।
स्वन्तिया इलय् ख्वपया पोटरी स्क्वायरय् पाल्चा न्यायेत वइपिंनिगु चाप न्हापां न्हापां तसकं यक्व दइगु खसाः थुगुसिइ सुनसान जुगु पाल्चा व्यवसायीतयसं धागु दु। छखें चाःया मू नं थहाँवगु दु। न्हापा ४,५ द्वःतका तुगु चाः थुगुसिइ ६ द्वः जुगुलिइ नं पाल्चाया बजाः मदुगुलिइ उत्पादन मयानागु धकाः ब्यवसायी कृष्णचन्द्र प्रजापतीइ धयादिल । चाःया पाल्चा दयेकेबलय् सिबें नं मेमेगु चाःया थलबल दयेकेबलय् फाईदा जुइगु वयकलं धयादिल । थगुने ३,४ लख तकाया पाल्चाया ब्यापार जुगुलिइ थुगुसिइ अन्तिमतक ५०, ६० द्वः तकाति जकया पाल्चाया ब्यापार जुइगु अनुमान यानागु धकाः व्यापारी राकेश प्रजापतिइ धयादिल।
अथेहे मेम्ह ब्यवासायी विष्णुलक्ष्मी प्रजापतिइ न्हापान्हापां २ तकातकय् मिउगु पाल्चा थुगुसिइ १ तकाय् बिउसाः नं न्यावपिं मदुगु धयादिल ।
चाइनिज झिलिमिलि मतया प्रभाव लागु ब्यवसाययात थुगुसिइ लकडाउनं झनं असर यागुलिइ पाल्चा ब्यवसायीत मारय् लागु दु ।<eot>ओखलढुंगा छेँय् जुम्ह २२ दँया पवित्रा कार्कीयात एसिडं केकुगु धकाः प्रहरीं धागु दु । कार्कीयात किपूलिइ च्वंगु अस्पतालय् यंकुगु महानगरीय प्रहरी परिसर, येँया प्रमुख श्याम ज्ञवालीइ जानकारी बियादिल।<eot>दुसे नयेजिगु छगू प्रकारया कि ख। दुसे थी-थी कथंया जुइ। दुसे पोषणया छगु तःधंगु भाग ख, थुकिया बच्छि सर्भिङय् प्रोटिनया स्व ग्राम व फाइबरया 1 ग्राम दै। थुकिया छगु सर्भिङय् 0.6 मिलिग्राम नः दै। ख्वला मलिकाःगु दुसेयात येय्‌पु दुसे धाइ।<eot>कापः धाःगु का थाना दयेकातःगु छता वस्तु ख। कापःया यक्व छ्यलाय् दकलय् साधारन छ्यला वसः देकेत ख। कापतं वसः देकिगु ज्यायात सुज्या(Tailoring) धाइ।<eot>येँ -थुगुसी वःगु खुसिबालं आपालं जनधनया क्षति जूगु मेलम्ची क्षेत्रय् आः प्राकृतिक विपत्ति लिपा राजनीतिक व स्थानीय कचवं नं पिहां वःगु दु । खास यानाः खुसिबालं पीडित जूपिं स्थानीयवासीयात राहत इनेगु ज्याय् राजनीति जुल धकाः विवाद जूगु दु । शुक्रवाः मेलम्चीया स्थानीय इन्द्रेश्वर माविइ राहत इनेगु ज्या जूथाय् एमाले समर्थित अनेरास्ववियुया ब्यानर ब्वये हल धकाः ल्वापु जुल । ल्वापुं यानाः अन राहत इनेगु ज्या तकं स्थगित यायेमाःगु खः ।
अन थीथी निकायपाखें मुंकाहःगु राहत एकद्वार प्रणालीपाखें इनेगु धकाः तयारी जूगु खःसा अन अनेरास्ववियुया ब्यानर खनेवं मेगु पार्टीया कार्यकर्तां उकिया विरोध याःगु खः । राहत इनेगु खँय् ल्वापु जूबलय् अन राहत सामग्री बियाहःपिं छुं दातात नं न्ह्यःने हे दुगु खः । थःपिंसं बीत्यनागु राहतयात कयाः राजनीतिक कार्यकर्तातय्सं विवाद याःगु खनाः थःपिंत दुःख जूगु खँ उमिसं धाःगु दु । ल्वापु जुयाः राहत इने मफुसेंलि तुरुन्त मेगु ब्यानर तयाः तिनि इनेगु ज्या जूगु खः । ल्वापु पनेत प्रहरीं हस्तक्षेप यायेमाःगु खः ।
मेखे पीडितया नामय् राहत इनेगु ज्या फुक्क मेलम्चीइ जक जुयाच्वन धाःसा मेगु क्षतिग्रस्त लागा हेलम्बु गाउँपालिकाया पीडित जनतां दुःख प्वंकूगु दु । थःपिं थौंकन्हय् नये मखनाच्वंगु दुसां राहत इनीपिं दातात व सरकारी निकायत खालि मेलम्ची बजारय् च्वनाः बजारय् च्वंपिंत जक राहत बियाच्वन धकाः उमिसं दुःख प्वंकूगु दु । राहत इनेगु व क्षतिया विवरण कायेगु ज्या तकं मेलम्ची बजारय् बैठक च्वनाः तयार यानाच्वन धकाः नं गाउँपालिका अध्यक्ष निमा ग्याल्जिन लामां द्वपं बियादीगु दु । राहत इनेगु ज्याय् पक्षपात यात धकाः च्वय् गामय् च्वंपिं पीडित जनतां नुगलय् स्याकाच्वंगु खँ नं अध्यक्ष लामां कनादिल ।
पीडितपिंत राहत बीगु धकाः थौंकन्हय् मेलम्ची भीड जुइक मनूत वयाच्वंगु खँ सिन्धुपाल्चोकया सिडिओ अरुण पोखरेलं धयादीगु दु । थौंकन्हय् अन न्हिछिया स्वद्वलं मल्याक युट्युबर, पत्रकार, राहत बीपिं वयाच्वंगुलिं स्थानीय पीडिततय्त झन जक सास्ती जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । युट्युबरतय्सं घेरे यानाः न्यने कने यानाच्वंगुलिं पीडितत थःपिनिगु छेँया सामान चीके तकं मलानाच्वंगु दु ।
पीडितया नामय् चन्दा मकायेत ख्याच्वः
थ्व हे दथुइ सिन्धुपाल्चोकया जिल्ला प्रशासन कार्यालयं मेपिंके चन्दा कयाः राहत इनेगु ज्या मयायेत इनाप याःगु दु । खुसिबालं पीडितपिनि नामय् चन्दा कयाजूगु सिल धाःसा १ लाख जरिवाना व निदँया जेल सजायँ जुइगु ख्याच्वः नं बिउगु दु ।<eot>येँ -त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलं २ किलो लुँ सहित निम्हेसित ज्वंगु दु । नेपाल एयरलाइन्सया जहाजपाखें दुबर्इं वःपिं सिताराम चौधरी व सरोज सहनीयात विमानस्थल पिने च्वंगु पार्किङं ज्वंगु खः ।
लुँ ज्वनाः वयाच्वंगु दु धइगु गोप्य सुचं वयेवं विमानस्थलय् जहाज दिके न्ह्यः हे निगरानी यानाः उमित ज्वंगु खः । प्रहरीया कथं निम्हेस्यां लुँयात झोल दयेकाः कट्टुइ चिना हःगु खः । प्रहरीं लुँ थें खनेदुगु वस्तु बरामद जूगु धासें उकियात परीक्षण यानाः जक धाये फइगु खँ धाःगु दु । ज्वंपिं निम्हं वैदेशिक रोजगारीं लिहां वःपिं खः ।
वैदेशिक रोजगारय् वंपिं आपालं नेपाःमि लुँ तस्करतय्सं बिउगु प्रलोभनय् लानाः उकथं लुँ तस्करीया ज्याय् संलग्न जुयाच्वंगु दु । विशेष यानाः खाडी देय् व मलेसियां लिहां वःपिं मनूतय्त उकथं लुँ बियाः छ्वयाहयेगु यानाच्वंगु दु ।<eot>प्यक्वःगुखसि मिसा एसियन कप म्हितेगु आज्जुलिसें उज्वेकिस्तान थ्यंकूगु नेपाली राष्ट्रिय मिसा फुटबल टिम न्हापांगु कासाय् हे फिलिपिन्सलिसे बुइधुंकाः सुरुं हे धक्का लात ।
समूह एफ अन्तर्गत उगु कासाय् नेपालं सुरुइ हे अग्रता काःसां नं लिपांगु इलय् कःघाये मफुबलय् निगू गोल नयेमाःगु खः ।
स्वंगू टिम जक दुथ्याःगु पुचलय् नेपालं मंगलवाः हङकङलिसे म्हितीगु जूगु दु । समूह विजेता जुयाः एसियन कपय् छनोट जुइगु सम्भावना कायम यायेत नं नेपाःयात मंगलवाः स्पष्ट रुपं त्याके हे माःगु जूगु दु ।
समूह विजेता जक मेगु दँया एसियन कपय् छनोट जुइगु जूगुलिं नेपाःया नितिं मंगलवाःया कासा महत्वपूर्ण जूगु दु ।
३२ दँ लिपा हङकङलिसे म्हितीगु
नेपाःया राष्ट्रिय मिसा फुटबल टिमं ३२ दँ लिपा हङकङलिसे म्हितेत्यंगु खः । सन् १९८६ स हङकङय् हे जूगु एफसी वुमेन्स च्याम्पियनसिपपाखें नेपाली मिसा टिमं अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलय् डेब्यु याःगु खः । गन न्हापांगु कासाय् हे नेपाः हङकङलिसे १–० गोल अन्तरं बूगु खः ।
उकिया स्वदँ लिपा सन् १९८९ स जूगु एसियन च्याम्पियनसिपय् नं नेपाः हङकङलिसे ३–० गोल अन्तरं बूगु खः । उकिया ३२ दँ लिपा मंगलवाः नेपाः व हङकङ आमने सामने जुइत्यंगु खः ।
मंगलवाः उज्वेकिस्तानया तास्केन्दय् च्वंगु जेएआर रंगशालाय् नापलाःबलय् हङकङ पुलांगु हे लिच्वः दोहोरे यायेगु आज्ुइ दुसा न्हापांगुखुसि हङकङयात बुकेगु दाउ काःगु नेपालं । कासा नेपाःया ई कथं न्हिनय् ३ः४५ ता इलय् सुरु जुइ ।
राष्ट्रिय टिमं हङकङयात मबुकूसां नं नेपाःया एपीएफ टिमं धाःसा मैत्रीपूर्ण कासाय् हङकङयात ३–१ गोल अन्तरं बुकूगु खः । उगु कासा म्हितूपिं सुं सुं कासामि आः राष्ट्रिय टिमय् तकं दु ।
बांलाःगु लिच्वः हइगु आशा
न्हापांगु कासाय् फिलिपिन्सविरुद्ध त्याकेत लिक्क थ्यंसां नं बूबलय् नेपाली टिमलिसें मू प्रशिक्षक ग्यारी फिलिप्स निराश जूगु खः । एन्फाया प्राविधिक निर्देशकतकं जुयाच्वंम्ह ग्यारीं नेपाली कासामिपिंके अन्तर्राष्ट्रिय म्याचया अनुभवया कमी जूगु धाःगु दु ।
अथेहे, गोलकर्ता विमला चौधरी व डिफेन्डर पूजा रानां घाःपाः नःगुलिं नं नेपाःयात लिच्वः लाकूगु खः ।
निगूगु कासा धाःसा प्रशिक्षक ग्यारीं नं बांलाःगु लिच्वः हइगु आश याःगु दु । वं नेपालं त्याकेगु नितिं हे म्हितीगु धायेत्यंगु खः ।
अथेहे, कप्तान रेनुका नगरकोटें नं न्हापांगु कासाय् थःहे कःघायेमफयाः गोल नेयेकाःगु व निगूगु कासाय् व कमजोरी सुधार यानाः म्हितेगु धाःगु दु ।
नेपाःया मिसा टिमं सन् १९८६ व १९८९ लिसें १९९९ यानाः स्वक्वःतक एसियन च्याम्पियनसिप म्हितूगु खः । उगु ई छनोट म्हितेम्वाःगु जूगुलिं नेपालं तप्यंक एसियन च्याम्पियनसिप म्हितूगु खः ।
तर आः धाःसा छनोट चरण म्हितेमाःगु खः । मिसा विश्वकपया नितिं तकं एसियन कप छनोटया आधार दूगुलिं एसियन कपय् छनोट मजूगु टिम धाःसा विश्वकप होडपाखें स्वतः पिहाँ वनी ।
नेपालं हङकङविरुद्ध त्याकूसा जक एसिया कप थ्यनीगु सम्भावना कायम जुइ । बराबरी वा हारं धाःसा नेपाः समूह चरणपाखें पिहाँ वनी ।
यदि नेपालं हङकङयात बांलाःगु लिच्वलय् बुकेगु व हङकङं फिलिपिन्सयात नं बकूसा स्वंगुलिं टोलीया समान ३ ल्याः जुइ । थुज्वःगु अवस्थाय् नेपाः शीर्ष थासय् लाइगु सम्भावना नं दइ । तर, उकिया नितिं मंगलवाः नेपालं हङकङयात बुके हे माःगु अवस्था दु ।
हङकङया नितिं धाःसा न्हापांगु कासा जूगुलिं न्ह्याग्गु लिच्वः वःसां नं छनोटया सम्भावना कायम हे जुइ । थुगु समूहया शीर्ष टोल ीजक मेगु दँ भारतय् जुइगु एसिया कपय् छनोट जुइ ।<eot>विश्व जलवायु हिउपालय् दक्वःलय् अप्वः भूमिका दूगु अमेरिका व चीनं जलवायु हिउपा संकट ज्यंकेगु नितिं नापं जाना ज्या यायेगु घोषणा याःगु दु ।
सन् २०१५य् फ्रान्सय् जूगु तापमान वृद्धियात १गू फुति ५गू डिग्री सेस्लियस दुने हे तयेगु आज्जु चूलाकेगु नितिं वइगु दशकय् नापं जाना ज्या यायेगु सहमति चीन व अमेरिकां याःगु खः । स्कटल्याण्डया ग्लास्गो शहरय् न्ह्यानाच्वंगु जलवायु हिउपा सम्बन्धि सम्मेलनया झ्वलय् निगू देशं मंका वक्तब्य पिथना थुकथं प्रतिवद्धता न्ह्यथंगु खः ।
उमिसं आज्जु चूलाकेगु नितिं जुइगु कुतःयात निदुगं यायेगु नं धाःगु दु । चीनया वरिष्ठ जलवायु वार्ताकार सिए छेनहुवां पेरिस प्रतिवद्धता व आः जुयाच्वंगु ज्यापहः दथुइ तःधंगु गाः दूगु धइगु खँ निगुलिं पक्षं नालाकाःगु धयादील ।
वयेकया कथं पेरिस प्रतिवद्धताया कार्यान्वयनया नितिं स्यल्लागु कार्ययोजना दयेकेत निगुलिं देशं नापं जाना ज्या याइगु जूगु दु ।
अथेहे अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनया जलवायु सम्बन्धि विशेष दूत जोन केरीं चीनलिसे सहमति अविश्वासया वातावरण क्वपालेगु पलाः जूगु धका थुकिं राष्ट्रसंघीय सम्मेलनयात सुथांलाकुगु प्रतिक्रिया बियादील ।
थुगु हे विषयलय् अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेन व चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ दथुइ वइगु वालय् भर्चुअल वार्ता जुइफइगु नं न्ह्यथंगु दु । सम्मेलनया झ्वलय् चीन व अमेरिका दथुइ सहमति जुइधुंका राष्ट्रसंघीय महासचिव एन्टोनियो गुटेरसं नं लसता प्वंकादीगु दु ।
हलिंमय् जुयाच्वंगु कार्बन उत्सर्जनय् ४०गू प्रतिशत भूमिका अमेरिका व चीनया दु । तर थुपिं निगू देय् हे आःतक्क जलवायु हिउपाया संकट पनेगु प्रतिवद्धतात कार्यान्वनयय् मू पंगःजुयावःगु दु ।<eot>बाँडेगाँ, सिभिलचोक ठैबय् खिपं, ड्रम, साइकल व ल्वहँ थज्याःगु सामान तया स्थानीयबासिन्दा सोमबाः सुथंनिसें लँ बन्द याःगु खः । ताः ईनिसें लँ पीच यायगु धासाः नं ठेकेदारं ज्या मयासेलिं लँ बन्द यानाः आन्दोलन यायेमाःगु स्थानीय धागु दु । लँय् ग्राभेल जक लानातःगुलिं लँधुछि गाः वनाः लँय् जुइमछिंगु स्थानीयं धागु दु।
गोदावरी नगर १४ या वडाध्यक्ष जगतनाथ महर्जनं कच्ची लँय् धुँ व कुँ ब्वःया मनूत च्वने मफूगु अवस्था वयेधुक्कुंगु दु। ठेकेदारं मंसिरतकया दुने लँय् पीच यायेगु आश्वासन ब्यूगु धासें वय्कलं कन्हय् निसें ज्या मयासाः स्थानीयं अझं लँ बन्द यानाः आन्दोलन यायेत बाध्य जुइ धयादिल।
निर्माण सुरु जूगु ५ दँय् दयेधुंकुसाः नं थ्व लँय् पीच मजुनिइ। थ्व लँ निर्माणया ठेक्का सम्झौता २०७३ साल असारय् जूगु खसाः सिएम कन्टक्सनं लँ पीच यायेगु ठेक्का काःगु खः।<eot>जापानया छगः देगलय् छगू बिस्कं कथंया स्मारक दयेकूगु दु । थ्व स्मारक कीतय् लुमन्तिइ दयेकूगु खः गुपिं मनूया ल्हातं अकालय् सीमाल ।
थुगु स्मारकय् ल्वहँतय् गयाच्वंम्ह झिंगुर थेंजाःम्ह तःधिकःम्ह कीया मूर्ति दयेकूगु दु गुकियात तारया पंजलं घेरे यानातःगु दु ।
जापानया क्योडो न्युज एजेन्सीया कथं उगु स्मारकया ल्यूने एनाटोमिस्ट ताकेशी योरोया परिकल्पना दु । योरो कीतयत अतिकं मतिना याइम्ह खः । योरोया कथं थुगु स्मारकं कीतय् आत्मायात शान्ति बी । थुकिं पर्यावरणप्रति जागरुकता नं थनाबी ।
दक्षिणी टोकियोया केन्चोजी देगलय् वंगु बिहीवाः थुगु स्मारकया उलेज्या याःगु खः । उगु ज्याझ्वलय् योरोया लिसें ५० म्हेसिनं ब्वति काःगु खःसा बौद्ध भिक्षुपिंसं अन बौद्ध सूत्र नं पाठ याःगु खः ।
अमेरिकाय् नं दु कीया स्मारक
थुज्वःगु हे कीतय् स्मारक अमेरिकाया अल्बामा प्रान्तया इन्टरप्राइजेज सहरय् नं दु । उगु स्मारक नं छम्ह कीया लुमन्तिइ दयेकातःगु खः । सन् १९१९ स दयेकूगु थुगु स्मारकय् छम्ह मिसां झिंगुर प्रजातियाम्ह कीयात ल्हातं ल्ह्वनातःगु दु । न्हापा थुज्वःगु कीतय् प्रकोपं उगु थासय् जुइगु कपायया खेती बर्बाद यानाबिल । अनं लिपा मेगु खेती यानाः थनया बस्ती समृद्ध जूगुलिं थुम्ह कीयात लुमन्तिइ स्मारक दयेकूगु खः धाइ ।<eot>ब्रिटेनया छगू मरीन एशोसियशनया कथं सच्छि व च्यादँ न्ह्यः समुद्रय् वांछ्वयातःगु छगः सिसीइ तयातःगु हसना(सन्देश) संसारया हे दकले पुलांगु हसना खयेफु धकाः अनुमान याःगु दु ।
उत्तरी समुद्रय् सन् १९०४–१९०६ पाखे समुद्रय् वांछ्वःगु उगु सिसी जर्मनीया ऐमरुम वीचय् छम्ह मिसां लुइकूगु खः ।
थुगु सिसीया दुने तयातःगु पोष्टकार्डय् च्वयातःगु दु कि थुगु सिसीया हसना लुइके खतं थुकियात ब्रिटेनया मरीन बायोलोजिकल एशोसियशनयात लःल्हाना ब्यु ।
थुगु एशोसियशन धाःगु दु कि थुगु सिसी छगू शोध अनुसन्धान यायेगु नितिं समुद्रय् वांछ्वःगु थ्यंमथ्यं द्वःछि गः सिसीत मध्येया छगः खः ।<eot>घटना पथरी मोरङया खः, वंगु जेठय् सीत धकाः दाहसंस्कार यायेधुंकूम्ह पथरी, शनिश्चरेया भूपाल अधिकारी म्वानाच्वंगु अवस्थाय् गामय् दुहाँ वःबलय् गामय् च्वंपिं अजू चाःगु दु ।
इलाका प्रहरी ज्याकू पथरीया प्रहरी निरीक्षक रमेश बस्नेतया कथं च्याला न्ह्यः पथरी शनिश्चरे–१ य् च्वंगु शान्ति सामुदायिक वनय् लुयावःगु सीम्हया कंकाल (क्वँय्) व वसः १८ दँ दुम्ह भूपाल अधिकारीया जूगु छेँजःपिन्सं पुष्टि यायेधुंकाः प्रहरीं सीगु पुष्टि यानाः दाहसंस्कार याकेब्यूगु खः ।
भूपाल अधिकारीया छेँजःपिन्सं प्रहरीइ ब्यूगु जाहेरीया आधारय् प्रहरीं भूपाल सीधुंकूगु पुष्टि यानाः अन्त्येष्टि याःगु च्याला लिपा म्हिगः सोमवाः शनिश्चे–५ या भूपाल अधिकारी म्वाःम्ह जुयाः पथरी, शनिश्चरे वःगु दु । सुस्त मनस्थितिया भूपाल थ्वसिबें न्ह्यः भारत थ्यंगु सीदूगु दु ।
पथरीया प्रहरी निरीक्षक बस्नेतया कथं ट्याक्टरय् मजदुरीया ज्या यानाः वयाच्वंम्ह भूपाल जेठ १५ निसें २० गतेया दथुइ गायब जूगु खः । प्रहरीया ह आग्रहस अधिकारी छेँजःपिन्सं उगु कंकाल ल्हाकूगु खः । भूपाल ट्याक्टरं कुतुं वनाः सीगु द्वपं भूपालया छेँजःपिन्सं बिइधुंकाः प्रहरीं उगु हे इलय् भूपालं ज्या याइगु ट्याक्टरया चालकयात ज्वनाः कर्तव्य ज्यान मुद्दा दर्ता यानाः कारवाहीया प्रक्रिया न्ह्यःने यंकूगु खः ।
भूपाल म्वानाच्वंगु अवस्थाय् लुयाः वयेधुंकाः उगु कंकाल सुयागु खः धैगु विषयस मेगु अनुसन्धान यायेमाःगु विषय जूगु प्रहरी निरीक्षक बस्नेतया धापू खः ।
सीधुंकूम्ह काय् म्वाःम्ह जुयाः लिहाँ वयेधुंकाः छेँजः दुने लसता ब्वलंगु दु । तर, किरिया यायेधुंकूम्ह मनूयात छेँय् तयेमज्यूगु धासें गामय् च्वंपिन्सं विरोध यायेधुंकाः काय्म्ह भूपालयात छेँय् तयेत मछिनाच्वंगु छेँजःपिन्सं धाःगु दु ।
भूपाल अधिकारी लुयावःगु सीखतं हे गांया मनूतसें छेँय् तयेमज्यूगु धासें दबाब बियाच्वंगु भूपालया मां मनमाया अधिकारीं धाःगु दु । मनमायां धयादी, ‘सुनां छु धाइ, व न्यनेमखु, जि काय् जिं छेँय् हे यंकाः तये ।’<eot>नापी विभागया ज्याकु मीनभवनय् सगरमाथाया उचाइ घोषणालिसें सम्मान ज्याझ्वःयायेत्यगु खः। विभागया उपमहानिर्देशक सुशील नरसिंह राजभण्डारीया कथं मंसिर २३ गते जुइगु ज्याझ्वलय् घोषणा जुइ।
सन् २०१५ स् ब्वगु भ्वखाचं याना हिमाली भेगया उचाइलय् असर लागु तथ्य नापी विभागया अध्ययनं क्यगु दु । थ्वहे कारणं सगरमाथाया जाः च्वय् क्वय् जुइगु जुइफुगु अनुमानया आधारय् नेपालं न्हापाखुसि थःगु हे स्रोत साधनय् सगरमाथाया उचाइ मापन याःगु खः।<eot>जाजरकोटया भेरीमालिका नगरपालिका–६ या भीमा वली आः १२० दँय् च्वनाच्वंगु दु । थःम्हं बुइकूपिं १२ म्ह काय्–म्ह्याय्मध्ये ९ म्ह काय्–म्ह्याय्पि सीधुंकल । तर भीमा वली धाःसा आःतकनं म्वाना हे च्वंगु दु ।
१२० दँया भीमा वलीं आःतकनं थःम्हं छुयातःगु कःनि व सियातःगु मुस्या नयेफूगु खँ कनादीगु दु । मिखां मखंम्ह व न्हाय्पं मताःम्ह वलीयात न्वःवायेत धाःसा छुं समस्या खनेमदु ।
६ म्ह काय् व ६ म्ह तःकेहेँ म्ह्याय्पिन्त जन्म ब्यूम्ह वलीं थःम्हं कालयात नं त्याकेधुनागु धयादी । लिपांगु १२ क्वःम्ह सन्तानया रुपं कान्छाम्ह काय् टीकाराम वलीयात २०१६ सालय् जन्म ब्यूगु वय्कलं जानकारी बियादिल ।
जा नयेबलय् थःत ककुइ थाइगु धयादीम्ह भीमा वलीं कःनिया मरी दुरुइ फ्वयाः नये अःपूगु खँ कनादी । प्रायः मेमेगु नसापाखें थःत ख्वाउँइगु धयादीम्ह १२० दँया वलीयात च्या धाःसा न्हियान्हिथं त्वने हे माःगु धयादी ।
न्हिथं जा नयेबलय् धौ, दुरु नं नयाच्वंम्ह वलीं चाउचाउ नयेत नं थःत अतिकं यःगु धयादीम्ह वलीं नापलाः वइबलय् सकसित उज्वःगु उपहार ज्वनाः वयेत सल्लाह बियादी ।
छगू शताव्दीसिबें अप्वः उमेर थ्यंम्ह वलीं थःम्हं जन्म बियापिं १२ म्ह सन्तानमध्ये आः निम्ह काय् व छम्ह म्ह्याय् जक म्वानाच्वंगु दनिगु जानकारी बियादिल । म्वानाच्वंपिं मध्ये काय् हरिबहादुर वली व टीकाराम वली खःसा म्ह्याय् ओइली खत्री खः ।
मेमेपिं ९ म्ह तःकेहेँ व दाजुकिजापिं थ्वसिबें न्ह्यः हे सीधुंकल । बि.सं. २०५२ सालय् नेपाली नागरिकताया प्रमाणपत्र दयेकूम्ह वलीं नेपाल सरकारपाखें बिइगु ज्येष्ठ नागरिक भत्तां थःम्हं फिइगु वसः व नयेत चिनी, च्यापति न्यायेगुलिं खर्च यायेगु खँ कनादिल ।
वय्कःया जन्म बि.सं. १९५२–५३ सालपाखे जूसां नं नागरिकता दयेकूबलय् बि.सं. १९७५ साल च्वयातःगु वय्कलं धयादिल ।<eot>ततःधंगु पार्टीं मिसा प्रतिनिधि बियाच्वंगु मदु । बच्छि सर्ग न्यनाच्वंपिं मिसापिं धयाच्वंगु दु, तर प्रतिनिधिसभाय् क्षेत्र नं ९ स जिलिसें निम्ह जक उम्मेदवार दु, ततःधंगु पार्टीं । मिस्तय्गु सः नं संसदय् थ्वय्केमाः, केन्द्र स्तरय् नं थ्यंकेमाः अले झीगु हक अधिकारया नितिं दनाच्वनागु जुल । मिसापिनिगु सः सरकारी निकाय, राजनीतिक नियुक्तिइ मिस्तय्गु नं न्यय्गू प्रतिशततक सहभागिता याकेगु नितिं प्रतिबद्धतां नं वयागु जुल ।
अथेहे स्थानीय निकायस नं स्थानीय जनजातिया नियुक्तिया नितिं नं सः तय्माल झीसं । स्थानीय निकायस स्थानीय मनूत थ्यनाच्वंगु मदु । अथेहे शिक्षा क्षेत्रय् सुधार याय्गु, सरकारी स्कूलया शैक्षिकस्तर थकाय्गु नितिं बः बीमाःगु दु । अले सांस्कृतिक ख्यलय् न्ह्यज्यानाच्वनागु जूगुलिं नं सांस्कृतिक सम्पदा, संस्कृति, परम्परा, गुथि सञ्चालन बैज्ञानिककथं यानाः सञ्चालन व सहभागिताया नितिं भत्ताया व्यवस्था यानाः न्ह्याकेमाःगु हुनिं जिं उम्मेदवारी बियागु जुल । सम्बन्धित निकायस झीगु सः थ्यंकेगु नितिं झीपिं हे न्ह्यज्याय्माःगु आःया आवश्यकता खः ।
अथेहे भुखाचं प्रभावित जूगु थुगु प्रदेशय् सांस्कृतिक सम्पदात मौलिककथं पुनःनिर्माण याय्गु तातुनां जिगु उम्मेदवारी खः । अथेहे जनसंख्याया आधारय् समानुपातिक प्रतिनिधित्व याय्माःगु ख, तर यानाच्वंगु मदु । आःयागु नेपाल सरकारय् उकिया नितिं समतामूलक समृद्धि व सुशासन कायम यानाः जनआकांक्षाकथं ज्या याय्गु नितिं जिगु उम्मेदवारी खः ।
प्रमुख प्रतिद्वन्दी धइगु नेपाली कांग्रेस व बाम गठबन्धनया उम्मेदवार हे खः । नेपाली कांग्रेसया उम्मेदवार निक्वःतक थुगु क्षेत्रं त्याना वनेधुंकूम्हखः । जिपिं घरदैलो वनाबलय् निक्वःतक त्याय्धुंकाः नं जनआकांक्षा, जनभावनाकथं ज्या यानाच्वंगु मदु धइगु यक्व हे गुनासो न्यना । अथेहे बाम गठबन्धनपाखें उम्मेदवारकथं गुम्ह वयाच्वंगु दु, वय्कः निक्वःतक पराजित जुइधुंकूम्ह खः ।
आःतक नं नेकपा एमाले अर्थात बाम गठबन्धनपाखें मेम्ह सुं हे नेतृत्व याइम्ह मदुगुकथं वय्कःयात हे थनाच्वंगु अवस्था दु । जनभावनां छु धयाच्वंगु दु धाःसा निक्वःतक उम्मेदवार बियाः नं ताःमलाःम्ह मनूयात थनाच्वंगु दु । उकिं थुगु क्षेत्रपाखें उम्मेदवार सु ल्यय्गु धइगु खँ वयाच्वंगु दु । जिपिं राजनीतिइ प्रवेश जुयाः छुं याय् धइगु, संसदय् छुं याइपिन्त हे त्याकेमाः धइगु मतदातापिनिगु खँ वयाच्वंगु दु, थुगु क्षेत्रय् ।
न्ह्याग्गु नं राजनीतिक क्षेत्रय् बच्छि सर्गः न्यनाच्वंपिं धाइपिं मिसापिन्त प्रत्यक्ष निर्वाचनया प्रतिनिधिसभाय् तकं थनाच्वंगु मदु । प्रत्यक्ष निर्वाचनय् मुक्कं १५गू प्रतिशत जक बियाच्वंगु दु । समानुपातिक प्रतिनिधि धयाः जक वयाच्वंगु दु, अले ३३गू प्रतिशत लगभग थ्यनीगु जक अवस्था दु । थ्व हे झ्वलय् संघीय समाजवादी फोरमया एजेण्डाकथं प्रतिनिधिसभाय् मिस्तय्गु उपस्थिति ३३गू प्रतिशत व समानुपातिकय् ५०गू प्रतिशत बीगु प्रतिबद्धताकथं जिं सरकारी क्षेत्रय् अथेहे राजनीतिक नियुक्तिइ ५०गू प्रतिशततक थ्यंकेगु नितिं सः थ्वय्केगु जुइ ।
नेवाः आदिभूमिकथं जुयाच्वंगु थुगु प्रदेश नामाकरण झीगु पहिचान दइकथं जुइमाःगु खँय् बः बियाच्वना । जिमिगु नारा हे ‘नेपालमण्डल झीगु पौरख, नेपालभाषा झीगु गौरब’ खः । थुकथं हे न्ह्याःवनेगु जुइ । अथेहे भुखाचं क्षतिग्रस्त जूगु झीगु साँस्कृतिक सम्पदात मौलिक शैलिं हे पुनःनिर्माण याय्गु ज्या जुइसा सरकारं झीके कर कयाच्वंगु दु । थुगु करया छुं प्रतिशत बृद्धावस्थाया नितिं फ्याय्त माग याय्गु जुइ ।
सामाजिक क्षेत्रय् न्ह्यज्यानाच्वनागु जूगुलिं सांस्कृतिक गुथि चले याय्त भत्ताकोषया व्यवस्था याय्गु अथेहे स्वास्थ्य बिमा, निःशुल्क वासः याय्दइगु लिसें सहुलियतदरं सेवा काय्दइगु अत्याधुनिक अस्पतालया नितिं माग याय्गु जुइ । छगू क्षेत्रय् ज्याथःजिथिपिनिगु नितिं व्यवस्थित ढंगं सञ्चालन जुइगु ज्येष्ठनागरिक सेवा केन्द्रया स्थापना याय्गु जुइ ।
सरकारं त्रिभाषीय नीति लागू याय्धुंकूगु अवस्थाय् थुकियात कार्यान्वयन यानाः सरकारी काजकाजय् नेपालभाषा छ्यय्केगु नितिं पहल याय्गु जुइ । अथेहे मिसापिं सांस्कृतिक, सामाजिक रुपं न्ह्यज्यानाच्वंगु दु । थुकिया दसू येँयाःयात काय्फू । तर मिस्तय्त धाःसा राजनीतिक क्षेत्रय् उपेक्षित यानातःगु अवस्थाय् थुगु क्षेत्रय् यंकेगु नितिं बृद्धिविकासया नितिं पहल याय्गु जुइ ।<eot>थिंलाथ्व अस्तमिया दिं किपूया ९ वडाय् च्वंगु नगामय् ‘धाल्चा खाकेगु’ जात्रा जुइ । थुगु जात्रा नगांया पीगं बालकुमारी द्यःया न्ह्यःने चान्हय् जुइगु जात्रा खः ।
बज्राचार्य गुरुजुपाखें तान्त्रिक विधि कथं पूजाआजा यानाः न्याम्ह मनूपिनिगु ल्हातय् चीग्वःगु धाल्चा ज्वंकाः खाकीगुयात नगांया धाल्चा खाकेगु जात्रा धाइगु खः ।
येँ देय्या केन्द्र कथं कयातःगु मरुसतः (काष्ठमण्डप)पाखें थ्यंमथ्यं ६ किलोमिटर दक्षिणय् लाःगु ऐतिहासिक शहर किपूया दक्षिणपाखें च्वंगु नगाउँ, स्थानीय भाषां नगांया नामं म्हस्यू । थ्यंमथ्यं २५० घरधुरी दूगु उगु नगां, तुलनात्मक रुपं चिचाकूगु जूसां नं सांस्कृतिक रुपं विशेष महत्व दूगु छगू मध्यकालीन बस्ती खः । थौंकन्हय् थ्यंमथ्यं १५०० जनसंख्या दूगु उगु बस्तीया रैथाने बासिन्दा धैपिं ज्यापु व मालाकारपिं हे खः । तर विगत छुं दशकनिसें मेमगु समुदायया नेताःत लिसें आपालं गैरनेवाःतय्गु बसोबास नं अप्वयाः वयाच्वंगु दु ।
नगांया ऐतिहासिकतायात पुष्टि यायेगु आःतक लुयावःगु पुलांगु पुरातात्विक श्रोतयात वर्णन यायेबलय् पशुपतिनाथया संग्रहय् दूगु ने.सं. ६६८ या छगू ताम्रपत्रय् स्वनिगःया थीथी थाय्या नां न्ह्यथनातःगु झ्वलय् नकग्राम खँग्वः न्ह्यथनातःगु दु । इतिहासविद् धनबज्र बज्राचार्यं उगु नकग्राम हे थौंकन्हय्या नगां धकाः न्ह्यथनादीगु दु । थ्व आधारय् नगां बस्ती थौंसिबें ४७० दँ न्ह्यः हे अस्तित्वय् वयेधुंकूगु खनेदु । तर नगां बस्तीया विकास गुबले व गथे जुयाः जुल धैगु खँ आःतक नं अनुसन्धानया हे विषयया रुपं लानाच्वंगु दु । थुगु बस्ती चीधंगु जूसां नं परम्परागत नेवाः बस्ती दुने दइगु प्रायः फुक्क कथंया धार्मिक, सांस्कृतिक व लौकिक बास्तु संरचनाया लिसें अभौतिक सांस्कृतिक सम्पदायुक्तं जाः ।
स्वनिगःया दक्षिण पश्चिम भेगय् प्रचलित न्हय्गां जात्राया झ्वलय् मंसीर शुक्ल अस्तमिया दिं मूयाःया रुपं न्यायेकीगु नगांया बालकुमारी जात्राया विशेषता धैगु अस्तमिया बहनी बालकुमारी पीगनय् न्यायेकीगु धाल्चा खाकेगु परम्परा खः । विधिवत रुपं थ्व जात्रा मंसीर शुक्ल पंचमिया अर्थात् नितँया दिं भेलुथ्वँ (छगू कथंया थ्वँ) दयेकेगु ज्यापाखें न्ह्याइ । थुगु दिं प्यम्ह जात्रा पाःलापिं मध्ये जेष्ठ पाःलाया छेँय् मेपिं स्वम्ह पाःलापिनिगु सहभागिताय् विधिवत रुपं भेलुथ्वँ दयेकेगु याइ । वधुंकाः सप्तमिया दिं गां न्यंकं रंगीबिरंगी ध्वजापटाकां समाः यायेगु याइ व छेँ चुकय् लिपपोट याइ । छेँय् छेँय् तःखा खुनेगु याइ । थथे उगु दिं उत्सुकताया लिसें छ्वय्लाभू अर्थात जात्राया पूर्वसन्ध्या भ्वय् नयेगु याइ ।
मूयाः अर्थात् अस्तमिया दिं सुथनिसें हे छेँछेँपाखें लाछिइ च्वंगु बालकुमारी द्यःछेँय् पूजा यायेगु याइ । सनिलय् द्यःछेँय् च्वंम्ह बालकुमारीया मूर्तियात खतय् तयाः बाजागाजा लिसें जात्रा यानाः देउलय् च्वंगु पीगनय् यंकी । बालकुमारीया मूर्तियात पीगंया गर्भगृहय् थापना यायेधुंकाः जात्रा पाःलाया छेँपाखें पूजा हइ, वधुंकाः नितँया दिं थूगु भेलुथ्वँ पीगनय् हइ । बालकुमारीया विधिवत पूजा यायेधुंकाः जात्राया मू आकर्षणया रुपं दूगु धाल्चा खाकेगु प्रक्रिया न्ह्याइ । धाल्चा खाकेगु छगू परम्परा तान्त्रिक विधिपाखें योगिनीपिन्त जागेयानाः कम्पन याकेगु अर्थात् खाकेगु छगू तान्त्रिक पद्धति खः, गुकियात योगिनी खाकेगु नं धाइ । थथे योगिनी खाकेगु परम्परा सब्बु चान्हय् होम यानाः हे क्वचायेकेमाः धैगु मान्यता दयाः वयाच्वंगु दु ।
नगांया योगिनी खाकेगु परम्परा गुबलेनिसें न्ह्यात धैगु खँ पाय्छि कथं धायेफूगु अवस्था मदु । थथे धाल्चा खाकेगु प्रचलन थुगु भेगय् नगां बाहेक मेगु थासय् मदु । तर थुज्वःगु हे कथंया विधि बुंगद्यः करुणामयया भोटो जात्राया न्हापांगु चा यलया ज्यावलाख्यलय् पाञ्जु नकिं खाकेगु धकाः बुंगमतिया पुजारी गुरुमापिन्त योगिनीया रुपं खाकेगु प्रचलन दु । थथे योगिनी खाकेगुया मू आज्जु गां बस्तीयात भूत–प्रेत आदिपाखें बचेयायेगु नितिं खः धैगु विश्वास यानातःगु दु । नगामय् धाल्चा खाकेगु प्रक्रियाय् नगां देय् गुथिया दिक्षा प्राप्त गुथ्याःपिं मध्ये प्रत्येक न्यादँ न्याम्हेस्यां फुकि कवःया आधारय् पाः फयेगु याइ ।
बालकुमारीया फुक्क पूजा विधि क्वचायेधुंकाः धाल्चा खाइपिं न्याम्हं अग्नीकुण्डया जःखः ज्येष्ठताया क्रमय् च्वनी ।
गुरुजुं योगिनी खाइपिं न्याम्हेसित विधिवत रुपं तयार याकी । वधुंकाः थ्वँ–अय्लाः, हि, दुरु व धौ तयातःगु छगः छगः धाल्चा न्याम्ह योगिनीपिनिगु ल्हातय् तयाबिइ । वधुंकाः न्याम्हेसिगु ल्हातय् पंचरंगी का चिनाबिइ । वधुंकाः गुरुजुं ताः (छगू कथंया ताल बाजा) या तालय् चचाम्ये हालेगु याइसा काहाँ बाजा पुइगु सुरु याइ लिसें नायःखिं बाजा थायेगु याइ ।
थुखे चचाम्येया सुरय् धाल्चा ज्वनातःपिनिगु ल्हा बुलुहुँ खानाः हइ । थथे छसिंकथं योगिनीपिनिगु ल्हाः खाइगु गति तीव्र जुयावइ । गुबलें गुबलें चाल्चा दुने दूगु तरल पदार्थत पिने पिहाँ वइगु कथं ल्हाः उच्च गतिइ खाइगु याइ । थथे धाल्चा खाकेगु ज्या थ्यंमथ्यं १५ निसें २० मिनेटतक जुयाच्वनी । गुरुजुं चचाम्ये हालेगु क्वचायेधुंकाः उगु धाल्चायात विधि कथं पूजा यानाः लाकाः कायेगु याइ । थथे धाल्चा लाकाः काइबलय् योगिनीपिं न्ह्यलं चाःपिंथें झसंग वनेगु याइ ।
योगिनी खाकेगु प्रक्रिया क्वचायेधुंकाः योगिनीपिं लिसें पाःला गुथ्याःपिं, गुथि नायः व गुरुजुयात चतांमरी व समेबजि प्रसादया रुपं इनाबिइ । लिसें धाल्चा खाकेगु जात्रा स्वयाच्वंपिन्त नं चतांमरी व समेबजि प्रसादया रुपं इनाबिइ व योगिनी खाकेगु अर्थात् धाल्चा खाकेगु जात्राया सकतां ज्या क्वचायेकेगु याइ ।
कन्हय् कुन्हु नवमिया दिं न्हिनय् नगांया थीथी बाजं खलःत बाजागाजालिसें बालकुमारीया पूजा यायेत वइ । थ्वहे झ्वलय् देय् गुथिया नायःया पाखें नं पूजा वइ ।
वहे दिं सनिलय् बालकुमारीया मूर्तियात न्हापांगु दिंथें खतय् तयाः बाजागाजा लिसें जात्रा यानाः द्यःछेँय् हइ । बालकुमारीया खः ज्वलापौ धैगु थासय् थ्यनेधुंकाः अन छुं ईया नितिं खः दिकेगु याइ ।
प्यम्ह जात्रा पाः काइपिं पाःलापिं मध्ये ज्येष्ठ पाःला जोडीं बालकुमारीयात पूजा यायेधुंकाः ज्येष्ठ जोडी लिसें बालकुमारीयात चोखो जूगु कापः लानाः द्यःछेँय् दुकायेगु याइ ।
थथे बालकुमारीयात दुकायेधुंकाः वहे चा गुरुजु, देय् गुथिया नायः लिसें जात्रा पाःलापिं च्वनाः न्हापांगु दिं बालकुमारीयात बलि ब्यूम्ह दुगुया सिकाःभू यायेगु याइ ।
नगांया जात्राया समापन दसमिया दिं नगां देय् गुथिया फुक्क गुथ्याःपिं द्यःछेँया चपालय् मुनेगु याइ । उगु दिं न्हूपिं गुथ्याःपिन्त विधि कथं दुकायेगु याइ । गुथिलिसे सम्बन्धित विषयस सहलह ब्याकेमाःगु जूसा गुथ्याःपिं दथुइ सहलह यानाः निर्णय यायेगु याइ ।
गुथिया दच्छिया आयव्ययया ल्याःचाः न्यंकेगु याइ व दकलें लिपा फुक्क गुथ्याःपिन्त जात्राया दिं बलि ब्यूम्ह दुगुया ला लिसें छ्वय्ला, चतांमरी व समेबजि लिसें भेलुथ्वँ प्रसादया रुपं इनाः नकी । वधुंकाः वइगु दँया जात्रा पाःलापिन्त पाःब्व व गुथिया थलबलत लःल्हानाः जात्राया सकतां विधि क्वचायेकेगु याइ ।<eot>येँ -सरकारं घोषणा याःगु चुनावं देशय् कोरोनाया महामारी अझ तच्वयेका बीगु ख्याच्वः स्वास्थ्यविद्तय्सं बियाहःगु दु । जःलाखःला देय् भारतय् तकं थीथी प्रदेशय् याःगु चुनावया कारणं अन कोरोनाया महामारी तच्वया वंगु खः धकाः सरकारया आलोचना जुयाच्वंगु दु ।
नेपालय् कोरोना महामारी विरुद्ध न्ह्यःनेया झ्वलय् सक्रिय जुयाच्वंपिं ९ म्ह चिकित्सकतय्सं थन छगू मंकाः वक्तव्य जारी यासें आः नेपालय् जुइत्यंगु थ्व चुनावं नं महामारी न्यंका यंकेफु धासें थ्व चुनाव बहिष्कार यायेत इनाप याःगु दु ।
थज्याःगु महामारीया इलय् चुनाव यायेगु छुं नं कथं पाय्छि मखु धासें चुनाव यायेगु सरकारया घोषणायात नं आलोचना यानातःगु दु ।
प्रम ओलीं धाःसा महामारीया इलय् नं आवश्यक जुल धाःसा चुनाव याये फइगु खँ धयातःगु दु । वंगु जेठ ७ गते वालुवाटारय् याःगु पत्रकार सम्मेलनय् न्ववासें वय्कलं यदि संसद विघटन जुयाः चुनावय् वनेमाःगु अवस्था वल धाःसा सामाजिक दूरी कायम यानाः जूसां मतदान याके फइगु खँ कनादीगु खः ।
महामारीया इलय् नं भारत व अमेरिकाय् चुनाव जूगु खँ न्ह्यथँसें वय्कलं आः वइगु फागुण तक स्थानीय तहया चुनाव मयासें मगाःगु अवस्था दुगु खँ नं कनादीगु खः । उगु इलय् वय्कलं वंगु पुस ५ गते थम्हं संसद भंग यायेगु धकाः यानागु निर्णय गलत जू थें थःत गबलें नं मताःगु खँ पत्रकारतय्त कनादीगु खः ।
म्हिगः वय्कलं पत्रकारतलिसे खँ ल्हासें चुनाव न्ह्यः फुक्क हे जनतायात खोप बी सिधयेकेगु ग्वसाः बारे कनादीगु दु ।<eot>थ्व नापं नेपालय् संक्रमितया ल्याः ४४४ थ्यगु दु। स्वास्थ्य मन्त्रालयया सहप्रवक्ता डा. समिर कुमार अधिकारी १७ म्हसिके संक्रमण जुगु पुष्टी यानादिगु दु ।<eot>भूतकाल निगु संस्कृत खँग्वः भूत व काल जाना बुगु खँग्वः ख। भूतया अ‍र्थ न्हापायागु व कालया अर्थ ई ख। अतः, भूतकाल धागु न्हापाया ई नाप स्वापू तइगु ख।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – विभाजित नेकपाया निगुलिं पुचलं पार्टी व चुनाव चिं दावी यासें निर्वाचन आयोगय् लिसः छ्वःगु दु। तर आयोगया प्रवक्ता राज कुमार श्रेष्ठं उकी च्वयातःगु विवरण बारे धाःसा छुं धाःगु मदुनि ।
ओली पुचःया नेता सुवास नेम्वाब आयोगय् वनाः थःपिनिगु पौ लःल्हाःगु खः । वय्कलं सञ्चारकर्मीलिसे खँ ल्हासें आयोगं माग याःगु भ्वं व न्यंगु न्ह्यसःया लिसः बियागु खँ धयादीगु दु। मेगु पुचःया नेता लिलामणि पोखरेलं धाःसा थःपिंसं बीमाःगु विवरण न्हापा हे बीधुनागु जानकारी पौ जक बियागु खँ धयादीगु दु। आयोगं पुस २३ गते निगुलिं पुचःयात राजनीतिक दल सम्बन्धी नियमावलीया नियम २५ कथं न्हय्न्हुया दुने विवरण पेश यायेत निर्देशन बिउगु खः । आयोगं क्वःछिनातःगु म्यादया अन्तिम न्हि कुन्हु निगुलिं पुचलं लिसः छ्वःगु खः । आः आयोगं निगुलिं पुचःया विवरण स्वयाः निर्णय बीगु खँ धाःगु दु ।
सीदु कथं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं छ्वःगु पती थःगु पार्टी आधिकारिक जूगु दावी धासें मेपिंसं छ्वःगु अभिलेखीकरण यात धाःसा आयोगं हे पार्टी एकता भंग याःगु घोषणा याये माली धयातःगु दु । ओलीया ११ पृष्ठ ताःहाकःगु पती धयातःगु दु, ‘पुष्पकमल दाहाल समेतं आयोगय् पौ च्वयाः पार्टी विभाजनया ल्याखं पत्राचार याःसां नं नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) विभाजन जूगु मदु, व मखु ।’
पार्टीया न्हापांम्ह अध्यक्षया नातां पार्टी एकीकरणया मर्म कथं व विधान कथं नीस्वंगु केन्द्रीय कमिटीइ प्रचण्ड निम्हम्ह अध्यक्ष व माधव नेपाल वरिष्ठ नेता जूगु खँ नं पती धयातःगु दु। प्रचण्ड-माधव पुचलं पेश याःगु माइन्युटय् हस्ताक्षर याःपिं मध्ये अप्वःस्यां थम्हं सःतागु बैठकय् हस्ताक्षर याःगु दावी नं यानातःगु दु। पार्टीया न्हापांम्ह अध्यक्ष थः हे जूगुलिं थः हे आधिकारिक जूगु दावी नं उकी यानातःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् पुलांम्ह प्रमुख निर्वाचन आयुक्त नीलकण्ठ उप्रेतीं आयोगयात उपलब्ध याकूगु केन्द्रीय दुजः व पदाधिकारीया बहुमतया आधारय् नेकपा वैधानिक जुइगु खँ धयादीगु दु। छगू टेलिभिजन ज्याझ्वलय् न्ववासें वय्कलं थःगु आधिकारिक परिचय पत्रसहित वःपिं केन्द्रीय सदस्यया बहुमत गन दु वं हे नेकपाया नां, चुनाव चिं व ध्वाँय् काये दइगु कानुनी प्रक्रियाव प्रचलन दुगु खँ कनादीगु दु ।
वय्कलं निर्वाचन आयोगय् दर्ता याकूगु विवरणय् ४४१ म्ह केन्द्रीय दुजः दुगु व उकी सुयागु बहुमत दु वहे आधिकारिक जुइगु खँ नं धयादीगु दु। प्रचण्ड-नेपाल पुचलं थ्व ४४१ म्ह केन्द्रीय दुजः मध्ये थःपिंके २ ९५ म्ह दुगु दावी याना वयाच्वंगु दु। ओली पक्षं धाःसा केन्द्रीय दुजः १५०२ म्ह सदस्यीय दयेकूगु दुसा उकियात हे थःपिनिगु आधिकारिक केन्द्रीय समिति खः धकाः दावी यानाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी÷ ताजिकिस्तानय् जुइगु एएएफसी यु–२३ छनोट कासाय् सोमवाः नेपाः व इरान दथुइ धेंधेंबल्लाः जुइत्यंगु दु । समूह ‘बी’इ लाःगु नेपालं इरानलिसे सोमवाः स्थानीय ईकथं ४ः४५ ताः इलय् म्हिती । नेपाःया यु–२३ या टिम वंगु मंगलवाः एएएफसी यु–२३ छनोट कासा म्हितेत ताजिकिस्तान वंगु खः । नेपाःया टिमय् साफ च्याम्पियनसिप म्हितूगु सिनियर टिमया खुम्ह कासामि दुथ्याः । टिमया प्रशिक्षक बालगोपाल महर्जन खः । नेपालं ताजिकिस्तानय् शनिवाः इन्डोनेसिया नाप छगू मैत्रीपूर्ण कासा नं म्हितेधुंकूगु दु ।
कासाय् नेपाः २–० गोलं बूगु खः । एएफसी यु–२३ छनोट कासाय् नेपाः दुथ्याःगु पुचलय् ताजिकिस्तान, इरान व लेबानान दु । सोमवाः इरानलिसे न्हापांगु कासा म्हितेधुकाः नेपालं निगूगु कासा अक्टोबर २८ य् ताजिकिस्तानलिसे व अक्टोबर ३१ य् लेबनानलिसे म्हिती ।
ताजिकिस्तानय् आइतवाः जूगु प्रि–म्याच कन्फरेन्सय् नेपाःया मुख्य प्रशिक्षक बालगोपाल महर्जनं विपक्षी टिम बल्लाःसां नेपालं नं बांलाःगु प्रदर्शन याइ धाःगु दु । नेपाःया स्वंगुलिं विपक्षी टिम बल्लाःगु टिम जूगु वास्तविकताया थःपिंसं स्वीकार यानागु, तर फक्व बांलाक म्हिताः बांलाःगु लिच्व हयेगु महर्जनं धाःगु दु । प्रशिक्षक महर्जनं छुं कासामि साफ च्याम्पियनसिप म्हितावःगुलिं तयारीया निंतिं ई म्हो जक दूगु नं धाःगु दु । टिमया कप्तान व गोलकिपर अर्पण कार्कीं टिम तयारी बांलाःगु व कासा म्हितेत तयार दुगु धाःगु दु । कप्तान कार्की इन्डोनेसियालिसे जूगु मैत्रीपूर्ण कासां थःपिंत ग्वाहालि याःगु नं धाःगु दु ।
छनोटय् शीर्ष जूगु टिमं एएफसी यु–२३ एसियन कप छनोट म्हितेखनी । अथे हे निगूगु थासय् लाःगु प्यंगू टिम नं एसियन कप छनोटय् छनोट जुइ । एसियन कप छनोटया निंतिं ४१ गू टिमयात ११ गू पुचलय् विभाजन यानातःगु दु । यु २३ एसियन कप सन् २०२२ जुन १ तारिख निसें १९ तारिख तक उज्जवेकिस्तानय् जुइ । नेपालं आतक छनोट पार याःगु मदुनि ।<eot>इलाका प्रहरी ज्याकु टाँडीया कथं रत्ननगर ३ शान्तिचोक लिक्कसंया किराना पसःया गोदामय् सुचुकातःगु उगु परिमाणया चरेश बरामद याःगु खः । च्यवनप्रासया सच्छि व ९२गः बट्टाय् ३२गू कार्टुनय् प्याक यानातःगु अवस्थाय् प्रहरीं चरेश लुइकुगु खः ।
रत्ननगर १५ माधवपुरया उद्धब अधिकारीं विष्णु पन्तया छेँ बालं कया संचालन याःगु गोदामय् चरेश लूगु खः । गोदामय् चरेश दूगु जानकारी अधिकारीं हे प्रहरीयात बिउगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>एजेन्सी- बेलायतं युरोकप २०२० या फाइनल व सेमिफाइनल कासा रंगशालाय् वयाः स्वयेत ६० द्वः दर्शकतय्त प्रवेशया अनुमति बिइगु जूगु दु । बेलायत सरकारं लण्डनया वेम्बली स्टेडियमय् जुइगु फाइनल व सेमिफाइनलया दर्शकतय्त प्रवेश अनुमति बिइगु निर्णय याःगु खः । थ्व ल्याः वेम्बली स्टेडियमया क्षमताया ७५ प्रतिशत खः ।
युईएफएया अध्यक्ष अलेक्जेन्डर कफेरिनं थ्व बांलाःगु ज्या जूगु धाःगु दु । अध्यक्ष कफेरिनं यक्व समर्थकतय्सं अन्तिम स्वंगू कासा वेम्बली स्टेडियमय् स्वयेखनीगु नं धाःगु दु । कासा स्वःवनीपिं दर्शकतय्गु कोरोनाया रिपोर्ट नेगेटिभ जुइमाः । अथे मखुसा कोरोना खोपया निगुलिं डोज कायेधुंकूगु जुइमाः । अथेहे स्टेडियम वइपिंसं कोरोना सम्बन्धी दक्व नियमया पालना यायेमाःगु युईएफइएं धाःगु दु ।
युरोकपया समुह “डि”इ च्वंगु इंग्ल्याण्ड, क्रोएसिया व चेक गणतन्त्र युरोकपया नकआउट चरणय् थ्यंगु दु । मंगलवाः चान्हय् जूगु कासाय् इंग्ल्याण्डं चेक गणतन्त्रयात बुकाः नकआउट चरणय् थ्यंगु खःसा क्रोएसियां स्कटल्याण्डयात बुकाः नकआउट चरणय् थ्यंगु खः । चेक गणतन्त्रं युरो कपया नियमकथं उत्कृष्ट स्वंगुली लानाः नकआउट चरणय् थाय् दयेकूगु खः । थ्व समुहं स्कटल्याण्ड धेंधेंबल्लाखं पिने लाःवंगु दु ।
इंग्ल्याण्डं चेकयात १–० गोलं बुकूगु खः । इंग्ल्याण्डया निंतिं कासाया छगू जक गोल रहिम स्ट्रर्लिङं १२ औं मिनेटय् ज्याक ग्रेलिसया पासय् याःगु खः । इंग्ल्याण्डं समुह चरणय् निगू कासा त्याकूगु खःसा छगू बराबरी म्हितूगु खः । इंग्ल्याण्डं न्हापांगु कासाय् क्रोएसियायात बुकूगु खःसा स्कटल्याण्डलिसे बराबरी म्हितूगु खः । इंग्ल्याण्डलिसे अन्तिम कासाय् बूगु चेक गणतन्त्र उत्कृष्ट स्वंगुलिइ लानाः नकआउटय् थ्यन । चेकं स्कटल्याण्डयात बुकूगु खःसा क्रोएसियालिसे बराबरी म्हितूगु खः ।
मंगलवाः चान्हय् जूगु मेगु कासाय् क्रोएसियां स्कटल्याण्डयात ३–१ गोलं बुकल । क्रोएसियाया निंतिं कासाया १६ औं मिनेटय् भ्लासिक, ६२ औ मिनेटय् कप्तान लुका मोडरिक व ७७ औ मिनेटय् इभान पेरिसिकं गोल याःगु खः । स्कटल्याण्डया निंतिं ४२ औं मिनेटय् म्याक ग्रेगोर टिमया निंतिं छगू गोल याःगु खः ।<eot>छम्ह शल्यचिकित्सकया निंतिं मनूया संवेदनशील ब्वया अपरेशन यायेगु धइगु तसकं थाकुगु ज्या खः व न्ह्यपुया संवेदनशीलता दकल अप्वः जुइ । तर आः याकनं हे डाक्टरपिसं न्ह्यपुया क्यान्सरग्रस्त कोशिकात म्हसीकाः उज्वःगु कोशिकायात बांलाक्क चीके फइगु जुइत्यंगु दु व थुगु ज्याया निंतिं डाक्टरतय्त छगू ग्यानापुगु विषं ग्वाहालि बीगु धाःगु दु ।
न्ह्यपुया क्यान्सरया उपचार तसकं जटिल जुइ व उकिया निंतिं थाकुगु अपरेशन छगू जक विधि दु । गुकिया निंतिं अनुभवी व तसकं जःगु ल्हाः माः व उकिया लिसें आवश्यकता जुइ गुकिं फुक्क क्यान्सर कोशिकात म्हसीका चीके फु ।
अमेरिकाया सिएटलय् च्वंगु फ्रेण्ड हचिंसन क्यान्सर रिसर्च सेन्टरय् मचाक्यान्सरया डाक्टर जिम ओल्सन थ्व थाकुगु ज्यालिसे ताः इलंनिसें ल्वानावयाच्वंगु दु । वय्कलं आः छगू न्हूगु प्रविधिया विकाश याःगु दु गुगु न्ह्यपुया क्यान्सरया वासलय् यक्व ग्वाहालि जुइ व थुकिया श्रेय वनी बिच्छीया विषयात ।
जिम ओल्सनया कथं बिच्छीया बिषं तयार याःगु वासःया नां खः, ट्युमर पेन्ट ।
उगु वासः क्यान्सर जूगु कोशिकाय् शल्यक्रिया याये छन्हु न्ह्यः इन्जेक्सनपाखें बिइ । थ्व वासः बिइवं क्यान्सरयात क्वथिना छ्वइ । थुकिं चिकित्सकयात क्यान्सर जूगु कोशिका व स्वस्थ कोशिका म्हसीकेत अःपुइ ।
तसकं विषालु व खतरनाक प्रजातिया डेथ स्टकर विच्छीया विष पाखें उगु रङ्गवाला वासः तयार याःगु खः ।
ओल्सनयाकथं हि व न्ह्यपुया दथुइ दइगु जैविक सीमाया हुनिं गुगुं वासःयात न्ह्यपुइतक थ्यंकेत थाकुइ । थ्वहे ख“यात ध्यानय् तयाः वय्कःयाके बिच्छीया विषयात छ्यलेगु बिचाः वल ।
थ्व विधिया छ्यलां न्ह्यपुया क्यान्सरया निदान सुरुवाती इलय् हे यायेफइगु व क्यान्सर म्हसीकेगु निंतिं माःगु निद“या ई बचत जुइगु ओल्सनया दाबी दु ।
ओल्सनं थ्व वासःया छुंइ सफल परिक्षण याःगु दु । अमेरिकी नसा व वासः प्रशासनं मनूयात तकं थ्व वासःया यायेगु अनुमति बिइ धुंकूगु दु ।
ओल्सनं क्यान्सरया वासः यायेत मेमेगु थीथी आधुनिक विधितय्गु आविष्कार यायेगु ज्या तकं यानाच्वनादीगु बीबीसीं धाःगु दु ।
शोधकर्ता ओल्सनं थःगु शोध परियोजनाया नां भायोलेट तयादीगु दु । भायोलेट छम्ह क्यान्सर ल्वगि ल्याय्म्हया नां खः, गुम्ह क्यान्सरया हे हुनिं मदुगु खः । वं थः सी न्ह्यः थःगु न्ह्यपु क्यान्सरया हे बारे अनुसन्धान यायेत दान ब्यूगु खः ।<eot>फिनल्यान्ड [ˈfɪnlənd] (help·info), आधिकारिक कथं गणतन्त्र फिनल्यान्ड छगू नर्डिक देय् ख। थ्व देय्‌ उत्तरी युरोपया फेन्नोस्क्यान्दिया क्षेत्रय् ला। थ्व देय्या सीमाय् स्विदेन (पश्चिम), रुस (पूर्व) व नर्वे (उत्तर) ला धाःसा इस्तोनिया दक्षिणय् फिनल्यान्दया खादिया मेगु सिथय् ला। थ्व देय्या राजधानी हेल्सिन्की ख।
थ्व देय्या कूल जनसंख्या करिब ५।३ मिलियन दु। थ्व जनसंख्या आपालं दक्षिणी क्षेत्रय् अवस्थित दु। [१] थ्व देय् युरोपया ८गु दक्ले तःधंगु देय् व युरोपया दक्ले म्हो जनघनत्त्व दूगु देय् ख। थ्व देय्‌या अधिकांश मनूतेगु मांभाय् फिन्निश भाषा ख। थ्व भाय् फिन्नो-उर्गिक भाषा परिवारया छगू भाय्‌ ख व इस्तोनियन भाय्‌ ज्व। थ्व भाय् युरोपेली संघया ४ता गैह्र भारोपेली भासय् छगू ख। थ्व देय्‌या निगुगु आधिकारिक भाय् स्विदिश भाय् ख। थ्व भाय् ५.५ प्रतिशत मनूतेसं ल्हाइगु या।[३] फिन्ल्यान्द छगू संवैधानिक लोकतन्त्र ख। संवैधानिक रुपय् थ्व देय् संसदीय गणतन्त्र ख। थ्व देय्‌या सरकार हेल्सिन्किइ आधारित दु। नापं, थ्व देसय् ४१५ नगरपालिकात दु। सकल जनसंख्याया १/३ जनसंख्या वृहद् हेल्सिंकिइ च्वनि। नापं, थ्व क्षेत्रं देय्‌या एक तिहाइ आर्थिक उत्पाद दयेकी।
फिन्ल्यान्द ऐतिहासिक रुपय् स्विदेनया भूभाग व सन् १८०९ निसें रुसी साम्राज्यया भूभाग जुल। सन् १९१७स रुसं स्वतन्त्रता घोषणा यासें थ्व देय् स्वतन्त्र जुल। स्वतन्त्रता नापंया गृहयुद्ध, सोभियत संघ व नाजी जर्मनी नापया युद्ध धुंका शीत युद्धय् थ्व देय् तठस्त च्वन। फिन्ल्यान्दं सन् १९५५स संयुक्त राष्ट्र संघ व सन् १९९५स युरोपेली संघया सदस्यता काल। Finland has been ranked the second most stable country in the world, in a survey based on social, economic, political, and military indicators.[४]
Finland has seen very good results in many international comparisons of national performance such as the share of high-technology manufacturing, public education, health care, the rate of gross domestic product growth, and the protection of civil liberties.[५]<eot>मक्कल निधि मैयाम नांया दल चायेकाः कमल हसन चुनावय् सक्रिय जूगु दु । थुगुखुसिया स्थानीय चुनावय् कमल हसनया दल याकःचा धेंधेंबल्लाय् वइगु जूगु दु । कमल हसन चुनावी अभियानय् दु ।<eot>थ्वया न्हय् खोप केन्द्र दुगु ३२ वडाया खोप केन्द्र व छुं छुं थप याःगु केन्द्रय् वइगु सोमवाःतक १८ दँ च्वय्यापिं फुक्कं नागरिकयात लक्षित यानाः भेरोसेलया न्हापांगु मात्रा खोप ज्याझ्वः सञ्चालन जूगु खः।
खोप कायेत परिचय सिइदइगु फोटोदुगु परिचयपत्र व विद्युतीय दर्ता नम्बरनापं सतिगु खोप केन्द्रय् वनेत महानगरपालिकां इनाप याःगु दु। खोप ज्याझ्वः सुथसिया १० ताःनिसें न्हिनय् ४ ताःइतक सञ्चालन जुइगु महानगरपालिकां धागु दु।<eot>थौं विश्वया ध्यान अफगानिस्तान पाखे दु । २० दँ लिपा अनया तालिबानी विद्रोहीतय्सं हाकनं राज्य कब्जा याःगुलिं आः अफगानिस्तानय् दुपिं थःगु देय्या नागरिकयात लित हयेगु, तालिबानयात गुकथं स्वयेगु अले आः अफगानिस्तानय् छु जुइ धयागु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । नेपाःया सन्दर्भय् नं अफगानिस्तानय् दुपिं नेपाःमि लित हयेगु नितिं सरकारं तयारी यानाच्वंगु दु धयाच्वंगु दुसा खास हे ठोस पलाः ल्ह्वंगु खनेमदुनि । अफगानिस्तान नं स्वइगु दिल्ली स्थिति नेपाःया दुतावासलिसे स्वापू दुपिं वैधानिक रुपं वानाच्वंपिं झिंन्यासः नेपाःमित अफगानिस्तानय् दुगु खँ सरकारं धाःगु दु । उमित नेपाः लित हयेगु निंतिं सरकारं तयारी याःगु खँ वःगु दु । तर वैदेशिक रोजगारय् चासो तयाच्वंपिं मनूतय् कथं धाःसा अवैधरुपं अफगानिस्तान वनाच्वंपिं जक हे न्याद्वलं मल्याक नेपाःमित दु ।
वैधानिक रुपं वनाच्वंपिं जूसां अवैधानिक रुपं वनाच्वंपिं जूसां सकल नेपाःमिपिंत सुरक्षा यायेगु व उमित नेपाः लित हयेगु दायित्व सरकारया खः । सरकारं थुकियात ध्यान तयाः याकनं ज्या यायेमाःगु अवस्था खः । तालिबानीतय्सं नं अफगानिस्तानय् दुगु विदेशी कुटनीतिक नियोग अधिकारीतलिसें अन ज्या याः वयाच्वंपिं विदेशीतय्त छुं मयायेगु व उमित लिहां वने बिइगु खँ धायेधुंकूगु दु । उकिं नेपाल सरकारं आः तुरन्त हे अन दुपिं नेपाःमितय्त लित हयेगु पहल याये हे माःगु दु । लिपा वनाः तालिबानतय्सं थः यःगु कानून लगे यानाः विदेशीतय्त अफगानिस्तानं पिहां वयेत समस्या नं यानाबीफु ।
तालिबानतय्सं अफगानिस्तानया सत्ता कब्जा याये धुंकाः आः अन दुपिं नेपाःमिपिंत छु याइ ? धयागु चासो नं झीके दु । निश्चित रुपं अमेरिकी गठबन्धनया पक्षय् ग्रिनजोनय् ज्या यानाच्वंपिं नेपाःमिप्रति तालिवानीतय् आक्रोस दयेफु । उकिं थ्व इलय् नेपाः याकःचिया पहलं जक मगायेफु । तालिबानलिसे हे स्वापू दुपिं चीन व पाकिस्तानलिसे खँ ल्हाना नेपाःमिपिंत सुरक्षित यायेगु वातावरण दयेकेमाः । नेपाःमित अफगानिस्तानया आन्तरिक राजनीतिप्रति निरपेक्ष दु धकाः तालिबानतय्त विश्वास बिइगु कथंया सन्देश छ्वये माःगु दु ।
तालिबानयात स्वयेगु दृष्टिकोण भारत व चीनया फरक फरक दु । भारतं अमेरिकी मिखां स्वयेगु यानाच्वंगु दु । भारतं तालिबानतय् कारणं जम्मु कास्मिरय् समस्या वयेफु धकाः तायेकीगु स्वभाविक हे खः । उकिं तालिबानयात भारतं अःपुक स्वीकार याइगु अवस्था मदु । तर सत्ता हे कब्जा याये धुंकूगु अवस्थाय् पिने च्वनाः उमित अस्वीकार याइपिं नाप स्वापू तया वन धाःसा नेपाःया नितिं बांलाःगु लिच्वः मलायेफु । निवाः न्ह्यः जक तालिबानी नेतात चीनय् वंगु अले अन लसकुस याःगु समाचार दु ।
चीन जक मखु तालिबानतलिसे पाकिस्तानया स्वापू नं उलि हे बांलाःगु खनेदु । पाकिस्तान सार्कय् दुथ्यानाच्वंगु देय् खः । अफगानिस्तान नं छगू इलय् सार्क संगठनय् दुथ्याःगु देय् खः । उकिं नेपाःमितय्त सुरक्षित यायेगु नितिं थ्व इलय् नेपाल सरकारं भारतीय दुतावासलिसे जक मखु चीन व पाकिस्तानी दुतावासलिसे नं स्वापू तयाः तप्यंक हे अफगानिस्तानया तालिबानतलिसे नं स्वापू तयेमाःगु आवश्यकता दु । अफगानिस्तानया काबुलय् च्वंगु अमेरिका, बेलायत व क्यानडाया दूतावासय् ज्या याइपिं नेपाःमितय्त लित हयेगु निंतिं सम्बन्धित देय्या दुतावास नापनापं चीन व पाकिस्तानलिसे नं स्वापू तयाः तप्यंक हे तालिबानलिसे खँल्हायेमाःगु आवश्यकता दु ।
तालिबानयात आः गुगु कथं स्वयेगु धयागु सवालय् विश्वय् छगू कथं बहस नं सुरु जूगु दु । नेपालय् नं थुगु कथंया बहस सुरु जूगु दु । न्हापा न्हापा तालिबानयात अमेरिकां आतंककारी घोषणा यानातःगु खः । उकिं पश्चिमी मुलुकं अथे हे तायेकाच्वना । भारतं नं उकियात साथ बियाच्वन । आः २० दँ लिपा अमेरिकी सेना हे अफगानिस्तानं लिहां वयेमाःगु अवस्था वल । तालिबानतय्सं देय् हाकनं कब्जाय् काल । न्हापा तालिबानतय्सं निरंकुश शासन संचालन यात । मिस्तय्त यक्व हे विभेद यात । धार्मिक कट्टरता क्यन । अपराधीतय् छ्यं पालेगु, ल्हाः हे ध्यनेगु थेंजाःगु क्रूर शैलीया सजाय बीगु नं यात । उकिं यानाः तालिबानयात विश्वं स्वयेगु दृष्टिकोण हे फरक जूगु खः । आः २० दँ लिपा हाकनं सत्ता ल्हातय् लायेधुंकाः तालिबानत न्हापा थें हे क्रूर जुइ लाकि छु जुइ धयागु खँय् सकसिया मिखा वनाच्वंगु दु ।
मानव अधिकार, लोकतन्त्र, राजनीतिक प्रणाली छु याइ धइगु सकसिगु चासोया विषय जुयाच्वंगु दु । उकियात कया थःथःगु कथंया व्याख्या यायेगु व तर्क तयेगु यानाच्वंगु दु । लिपांगु इलय् वयाः तालिबान धइपिं अनया आदिवासीत नाप जानाः राष्ट्रियताया निंतिं विद्रोह यानाच्वंगु शक्ति खः धाइपिं नं पिहांवःगु दु । विदेशी हस्तक्षेपया विरुद्ध ल्वाभः ज्वनाः संघर्ष यानाच्वंपिं धार्मिक अतिवादीत खः धकाः नं धायेगु यानाहःगु दु । न्ह्यागु हे जूसां अनया जनतां तालिबानयात साथ बिउगु धइगु उपिं राष्ट्रवादी जुयाः क्यनाच्वंपिं खः । थ्व हे कारणं हाकनं सत्ता कब्जा यायेत सफल जूगु खः ।
उमिसं आः न्हापासिबें फरक कथं शासन संचालन याइ धकाः नं अनुमान जुयाच्वंगु दु । न्हापा अनुभवपाखें पाठ सयेका आः सत्ता संचालन बांलाक याइ धकाः नं धायेगु यानाहःगु दु । अथते खःसां आःतक तालिबानतय्सं अनया आदिवासीतय्त गज्याःगु व्यवहार याइ धयागु स्पष्ट जूगु मदुनि । आदिवासीतय्गु नं साथ कयाः सफल विद्रोह याःपिं तालिबानतय्सं आः आदिवासीतय्त छु गज्याःगु व्यवस्था याइ धकाः नं विश्वया आदिवासीतय्सं चिउताः तयाच्वंगु दु ।
तालिबानीत सत्ताय् वये धुंकाः आः नेपालं नं तालिबानयात स्वयेगु मिखा हिलेमाःगु अवस्था दु । चीनया मिखा व भारतया मिखां स्वयेगु याये मजिउ । तालिबानयात पूर्ण रुपं समर्थन यायेगु व पूर्ण रुपं विरोध यायेगु मिखां स्वयेमज्यू । अफगानिस्तानय् विद्रोही शक्ति सत्ताय् वयेधुंकाः उमित गुकथं स्वयेगु धकाः सरकारं थीथी राजनीतिक दलतय्लिसे ब्यापक सहलह ब्याकेमाःगु आवश्यकता दु ।<eot>यल – ताःईया सहलह लिपा बुंगद्यःया जात्रा थुगुसी बःचाहाकः यानाः सिधयेकीगु जूगु दु । सल्लाह कथं म्हिगः बुंगद्यःयात रथय् बिज्याकूगु दु । आः वइगु शनिवाः पूच्वय् छकूचा द्यः सालाः वयां लिपा बुंगय् लित यंकेगु सहमति जूगु दु । थ्व ल्याखं थुगुसी नं बुंगद्यःया भोटोजात्रा धाःसा मयाइगु जूगु दु ।
बुंगद्यः जात्राया निंतिं कुदुवालं कलश कया हयेधुंकूगु दु । कुदुवालं कलशय् तयाः हःगु लः बुगद्यःया तुतिइ अर्पण यायेधुंकाः बुंगद्यःयात तःबहालं प्यम्ह पाहाजुपिंसं कुबियाः रथय् तये यंकूगु खः ।
बुंगद्यः रथय् बिज्याकेगु साइत म्हिगः सुथय्या हे जूगु खःसां रथ दयेके ज्या क्वमचाःगुलिं सुथय् द्यःयात संकेगु जक ज्या जूगु खँ दैवज्ञ ज्योतिषि कीर्तिकिरण जोशीं कनादीगु दु । रथय् दयेके क्वचायेधुंकाः सनिलय् बुंगद्यःयात रथय् बिज्याकूगु खः ।<eot>येँ- उमेरं गुंगू दशक थ्यनेधुंकूम्ह गुह्येश्वरीराज मानन्धरया सलय् दाफा म्येँ मुना पिहां वःगु दु । दाफा बाजं व दाफा संस्कृति लोप जुया वनीगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु इलय् थुकिया संरक्षण यायेगु तातुनाः मानन्धरं थःगु सलय् ऐतिहासिक परम्परागत नेपालभाषाया म्येँ ‘दाफा म्येँ मुना’ पिथनादीगु खः । दाफा संस्कृतिपाखें न्हू पुस्ता तापाना वनाच्वंगु इलय् थुकियात ल्यंका तयेगु व प्रवद्र्धन यायेगु तातुनाः मानन्धरं ८९ दँया उमेरय् थःगु याकः सलय् उगु म्येँ मुना पिथनादीगु खः ।
वंगु शनिवाः जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् वय्कःलिसें मूपाहां वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी, विशेष पाहां नेपालभाषा परिषद्या पुलांम्ह नायः, साहित्यकारलिसें बौद्ध विद्वान फणिन्द्ररत्न वज्राचार्य, मेम्ह विशेष पाहां धर्मोदयसभाया अध्यक्षनापं बौद्ध विद्वान यज्ञमानपति वज्राचार्यं मंकाःकथं उगु दाफा म्येँ सार्वजनिक यानादीगु खः ।
प्रा. डा. सिलु मानन्धर वज्राचार्यं लसकुस यासें न्ह्याःगु ज्याझ्वलय् न्हूकथं म्येँ सार्वजनिक यायेगु ज्या जूगु खः ।
आतक जुया वयाच्वंगु स्वयां बिस्कं धंगं दाफा म्येँ मुनाया कभर ब्वज्या यानाः म्येँ सार्वजनिक याःगु ज्याझ्वलय् ज्याथम्ह म्येँ हालामि मानन्धरं हालादीगु बसन्त रागया ‘श्यामसुन्दर वसन्त बेलस …..’ म्येँया म्युजिक भिडियो नं सार्वजनिक याःगु खः ।
म्येँ हालामि मानन्धरं मूपाहां जोशीयात दोसल्ला न्ययेकाः हनेज्या यानादीगु ज्याझ्वलय् मूपाहांपाखें थीथी त्वाः गुथि खलःया दाफा म्येँया गुरुपिंत दोसल्ला न्ययेका हनेज्या यानादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् मूपाहां, पाहांपिंसं दाफा म्येँया उपादेयताया बारे थःथःगु नुगःखँ कनादीगु खःसा म्युजिक भिडियोया कलाकार, प्राविधिकपिंत मतिनाया चिं नं लःल्हाःगु खः । ज्याझ्वलय् प्रा. डा. पुष्कर वज्राचार्यं सुभाय् देछानादीगु खः ।
८–१० दँ दुबलय्निसें तवालय् दाफा म्येँ हालेगु याना वयाच्वनादीम्ह मानन्धरं थौंतकं उकिया रियाज यायेकथं म्येँ हालेगु याना वयाच्वनादीगु दुसा वय्कलं ८८ दँ उमेरय् दाफा म्येँ रिकर्ड यानाः थःगु ८९ दँया बुन्हिकुन्हु लाकाः म्येँ सार्वजनिक यानादीगु खः ।
दाफा म्येँ म्येँचाःया रुपय् पिमथँसे यु ट्युबय् न्यने फइकथं सार्वजनिक याःगु खःसा दाफा म्येँया संगीत संयोजन हरिशरण साय्मिं यानादीगु खः ।<eot>असोज २६ - कोरोनाया जोखिम कम जूजु वंगुलिं थुगुसिइ महानवमी खुन्हू हनुमानध्वाखा लाकुलिं दुगु तलेजु भवानीया देगः चायेकिगु जूगु दु।
दँय् दसं काैलाथ्व नवमी अर्थात महानवमी खुन्हू जक भक्तजनया लागि खुला याइगु तलेजु भवानी देगः थगुने कोरोना जोखिम यक्व दुगुलिं बन्द याःगु खः। थुगुसिइ यक्वसियां खोप कायेधुकुंगु व जोखिम नं कम जुगुलिं खुला यायेत तयारी जूगु हनुमानढोका दरबार हेरचाह अड्डाका ज्याकु प्रमुख सन्दीप खनालं धयादिल।
थ्वहे दथुइ तुलजा भवानीयात नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिइ ब्यूगु साइतकथं थाै सुथसिया ७ः११ ताः हनुमानध्वाखा लाकुलिं दुगु मूचुकय् यात्रा याकूगु दु। तुलजा भवानीयात सुथसिया ८ः४४ ताःया साइतय् स्थिरासनय् विज्याकूगु ज्याकु प्रमुख खनालं धयादिल।
तलेजु भवानीयात मूचुकय् विज्याकाः महाअष्टमीया चान्हय् कालरात्रि पूजा नापं ५४ दुकुचा व ५४ म्येया बलिनापं पूजा यायेत तयारी जूगु दु।<eot>यल- वंगु बुधवाः निसें थनया कात्ति दबुली क्यना वयाच्वंगु कात्तिप्याखं थौं क्वचायेत्यंगु दु । थुगुसी छवाःयंकं जक थ्व प्याखं क्यंगु खः ।
थौं विष्णुया नरसिंह अवतार क्यनाः थ्व प्याखं क्वचायेकी । म्हिगः मंगलवाः बिष्णुया बराह अवतार प्रदर्शन जूगु खः ।
न्हिंन्हिं बहनी लिबाक क्यनीगु थ्व प्याखनय् वराह व नरसिंह अवतार स्वयेगु लागिं यक्व मनूत वयेगु याइ । थुकी नरसिंहं हिरण्यकश्यपुयात प्वाःफायाः वध याइगु दृश्य क्यनीगु खः । न्हापा न्हापा थ्व दृश्य क्यनीबलय् गबलें गबलें हिरण्यकश्यपु जुइम्ह पात्रया धाथें हे ज्यान तकं वने फुगु खँ पुलांपिं मनूतय्सं कनेगु याः ।
कात्तिप्याखं नेपाः जक मखु विश्वया हे नाट्य परम्पराया लागिं छगू अजूचायापुगु प्रस्तुति खः । थनिं ३८० दँ न्ह्यः हे थुलि व्यवस्थित नाटक न्ह्यब्वयेगु नेपाःया नाट्यकला विश्वया लागिं हे छगू न्ह्यथनेबहःगु प्रस्तुति जूगु खँ वरिष्ठ संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीं कनादी ।
यलया जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लं देश व जनताया कल्याण जुइमा धइगु ताः तयाः थ्व प्याखं क्यनेगु शुरु याःगु खः । अबलय् २७ न्हु तक क्यनीगु थ्व प्याखंया श्रष्टा व प्रवर्तक सिद्धिनरसिंह मल्लया शिक्षा गुरु पं. हरिवंश उपाध्याय व दीक्षा गुरु विश्वनाथ उपाध्याययात माने याइ । थ्व कार्तिक लछि क्यनीगु जूगुलिं थुकियात ‘कात्ति प्याखं’ धाःगु खः ।<eot>येँ – थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु जनगणना कायेगु ज्याय् थाय्थासय् भाषा व धर्मया नां च्वयेगु ज्याय् गणकतय्सं थः यत्थे च्वया यंकेगु यानाच्वंगु लुइवं आदिवासी जनजाति–तय्सं आपत्ति प्वंकूगु दु ।
जनगणना काः वइपिं गणकतय्सं बौद्ध धर्म च्वयेमाःथाय् हिन्दू च्वया बीगु व भाषाया सवालय् नं छेँथुवालं छु धाःगु खः व मच्वसे थः यत्थे ‘नेपाली’ च्वयेगु यानाच्वंगु लूगु दु । गनं गनं मनूतय्सं धाःगु लिसः खुरुक्क मच्वसे वयात थःगु बिचाः न्ह्यःने तयाः गणकतय्सं वहस यानाच्वंगु नं लूगु खँ धाःगु दु ।
अथे हे यलय् जनगणना काःवःम्ह छम्ह गणकं ८४ गू न्ह्यः दुथाय् छुं भचा जक न्यनाः बाँकी छेँय् च्वनाः भरे यायेगु धकाः लिहां वंगु खँ सम्बन्धित मनूतय्सं धाःगु दु । पिनेया छुं छुं जिल्लाय् गणकतय्सं सिसा कलमं तथ्यांक च्वया यंकूगु खँ नं पिहां वःगु दु ।
गणकतय्गु थज्याःगु हे खँयात कयाः राष्ट्रिय तथ्यांक विभागया ध्याना–कर्षण यायेगु लागिं म्हिगः आदिवासी जनजाति महासंघ लगायत थीथी जातीय पुचःया प्रतिनिधितय्सं विभागया महानिर्देशक नेबिनलाल श्रेष्ठयात नापलाःगु दु ।
उगु इलय् जनजाति प्रतिनिधितय्सं थीथी थासय् जुयाच्वंगु अज्याःगु घटनाया धलः हे न्ह्यब्वसें उकियात पनेत इनाप यानादीगु खः । गणकतय्सं अज्याःगु बदमासी याना जुल धाःसा अप्रिय घटना समेत जुइफु धासें विभागं तुरुन्त हे थुकी थःगु ध्यान बीत नं माग याःगु खः ।
वय्कःपिनि खँ न्यनेधुंकाः विभाग महानिर्देशक श्रेष्ठं थुकिया बारे तुरुन्त हे सम्बोधन यायेगु खँ कनादीगु खः । थुकिया बारे आः विभागं छगू विज्ञप्ति हे जारी यानाः वा गणकतय् नामय् निर्देशन जारी यानाः जूसां अज्याःगु ज्या याके मबीत पहल यायेगु जुइ धकाः कनादीगु खँ नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकारं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।
म्हिगः विभागय् महानिर्देशक श्रेष्ठ नापलायेत जनजाति महासंघया नायः जगत बराम नापं नेवाः, मगर, गुरुङ, तामाङ, शेर्पा, थामी लगायतया जातीय खलःतय् प्रतिनिधित वंगु खः ।
लमजुङय् गणकयात ज्वन
छेँथुवाःतय्सं धाःगु विवरण मच्वसे मेगु विवरण च्वया यंकूगु खँयात कयाः म्हिगः लमजुङय् छम्ह गणकयात स्थानीय मनूतय्सं ज्वंगु दु । बीना थापा नांयाम्ह उम्ह गणकयात स्थानीय गुरुङ समुदायया मनूतय्सं ज्वनाः प्रहरीयाथाय् यंकूगु खः ।
उम्ह गणकं छम्ह स्थानीय मनूया तथ्यांक कायेगु झ्वलय् मनुखं थःगु धर्म बौद्ध खः धायेक धायेक हे हिन्दू धकाः च्वया बिउगु खँ धाःगु दु । सम्बन्धित मनुखं धायेक धायेक हे थः यत्थे मेगु तथ्य च्वयेवं वयात ज्वनाः प्रहरीयाथाय् यंकूगु खः ।
गलत तथ्यांक च्वल धकाः स्थानीय मनूतय्सं गणकयात हे ज्वनेवं विवाद ब्वलंगु खः । वयां लिपा अनयाम्ह सीडीओ व प्रहरी समेत वयाः गणकयात छु यायेगु धकाः सहलह जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>न्हूगु भाःकथं पेट्रोलया खुद्रा बिक्री मूल्य १०८ तका थ्यगु दुसाः डिजेल व मचिकंया भाः ९१ तका थ्यगु निगमं धागु दु। डिसेम्बर १ य् आईओसीपाखें वःगु न्हूगु भाःधलःकथं चिकंया भाः थहाँवगु कथं स्वचालित मूल्य कार्यान्वयन कार्यविधिकथं भाः समायोजन जुगु निगमया दाबी दु।<eot>येँ – जातीय भेदभाव यानाः दलितयात क्वथा बालं मबिउ धइगु द्वपनय् प्रहरी हिरासतय् लाःम्ह मय्जु सरस्वती प्रधानया समर्थनय् यलया थीथी जातीय खलः पुचःत दना वःगु दु । यलया थीथी जातीय खलः पुचःया प्रतिनिधितय् दथुइ म्हिगः ज्यापु समाजया ज्याकुथी जूगु छगू मुँज्यां मय्जु प्रधानया समर्थनय् वक्तव्य पिकायेगु व माल धाःसा सतकय् वयाः आन्दोलन समेत यायेगु निर्णय याःगु दु ।
जातीय खलः पुचःया वर्तमान संयोजक कथं रंजितकार समाजं सःतूगु उगु भेलाय् मय्जु प्रधान विरुद्ध तःगु थ्व मुद्दा स्वनिगःया समग्र नेवाःतय्गु हे विरुद्ध याःगु प्रहार खः धइगु ठहर यासें थुकियात मंकाः कथं प्रतिकार यायेमाःगु खँ पिहां वःगु खः । सुं नं मनूयात छेँय् बालं तयेगु वा मतयेगु धइगु छेँथुवाःया मानव अधिकार जूगु कारणं अज्याःगु खँयात जातीय विभेद धइगु नामय् मुद्दा तये मदइगु खँ नं भेलाय् पिहां वःगु खः । राज्यपाखें यानातःगु थीथी विभेदं यानाः थौं छेँय् बालं तयाः जीवन गुजारा यायेमाःगु नेवाःतय्गु बाध्यता जुयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें भेलाया वक्तातय्सं नेवाःतय्गु थ्व आय स्रोतय् समेत आक्रमणया कुतः जूगु निन्दनीय खः धकाः बिचाः तयादीगु खः ।
भेलाय् सहभागी जुयादीम्ह नेवाः अभियन्ता राजाराम तण्डुकारं ‘नेपालभाषा टाइम्स’यात जानकारी बियादीकथं थज्याःगु हे समस्या यलया छेँथुवाःतय्त नं मवयेमा धकाः आः हे सतर्क जुइगु निंतिं यल महानगरपालिकाया मेयर व यलया सीडीओयाथाय् वनाः ज्ञापनपत्र बीगु निर्णय नं भेलां याःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् प्रहरी हिरासतय् लानाच्वंम्ह मय्जु प्रधानयात कन्हय् त्वःतेगु खँ जुयाच्वंगु सीदुगु दु । उकिया लागिं कानून व्यवसायी नरेश श्रेष्ठ लगायतया पुचः सक्रिय जुयाच्वंगु दु । यदि वय्कःयात कन्हय् तक नं मत्वःतल धाःसा कंस स्वनिगःया नेवाःतय्सं सतकय् प्रदर्शन यायेगु तयारी यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
मय्जु प्रधान नेपाःया मिसा फुटबलया पुलांम्ह राष्ट्रिय कासामि खः । वय्कः नांजाःम्ह पत्रकार रमा सिंह, प्रहरी अधिकृत किरण वज्राचार्यपिंलिसे फुटबल म्हितीम्ह खः ।
वय्कः विरुद्ध मुद्दा तःम्ह पत्रकार रुपा सुनार जात व्यवस्था उन्मुलन मोर्चा, नेपाल नांगु संस्थाया बागमती–गण्डकी सम्पर्क समितिया संयोजक जुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु । उगु समिति वैज्ञानिक समाजवादी पार्टी नांगु छगू पार्टीया भातृ संगठन खः । उगु समितिं सुनारया समर्थनय् पिकाःगु वक्तव्यय् वय्कःयात ‘कमरेड’ धकाः सम्बोधन यानातःगु दु ।<eot>सिल याःगु लागाय् उखेथुखे यायेमइगु कथं प्रतिबन्ध तगुलिइ नागरिकयात थःगु छेँय् नंं पिहाँवइगु फोहोर थःथाय् हे व्यवस्थापन यायेत महानगरया वातावरण विभागं इनाप याःगु खः । येँय् महानगरया ३२ गू वडा मध्ये कोरोना जोखिम अप्वगु छुं छुं लागाय् सिल याःगु दु।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया बुधबाः न्हिनय् जुगु नियमित प्रेस ब्रिफिङय् प्रवक्ता प्रा.डा जागेश्वर गौतमं उगु जानकारी बियादिगु खः। थाैं थप जुपिं संक्रमितलिसें देयन्यक कोरोना संक्रमितया ल्याः ३४,४१८ थ्यगु दु।<eot>जेठ ३- शनिबाः हाकन निम्ह कोरोना संक्रमित पुष्टी जुगु दु । महोत्तरीया ५२ दँया मिजं व काभ्रेया २६ दँया मिजंयाके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयं धागु दु । थ्व नापं नेपालय् संक्रमितया ल्याः २७८ थ्यगु दु । थ्वया शनिबाः न्हय् स्वम्ह व खुम्ह याना गुम्ह थप जुगु खः ।<eot>येँ – स्वनिगःया स्थायीय सरकारं ट्यांकर पाखें लः ढुवानी यानाच्वंगुलिं कायेत्यंगु कर चिइकेत माग याःगु दु । स्वनिगलय् लः ढुवानी यानाच्वंगु ट्यांकर व्यवसायीतय्सं सोमवाः छगू पत्रकार सम्मेलन यासें स्थानीय सरकारं कायेत्यंगु कर मकायेत इनाप याःगु खः । कर चिइकेबीगु निंतिं ट्यांकर व्यवसायीतय्सं छगू मंकाः संघर्ष समिति हे दयेकाः ढुवानी कर चिइकेबीगु निंतिं संघर्ष यानाच्वंगु दु ।
संघर्ष समितिया संयोजक उज्ज्वल शाक्यं पत्रकार सम्मेलनय् न्ववासें ट्यांकर व्यवसायीतय्सं व्यवसायी कर व आयकर बुझे यानाच्वंगु अवस्थाय् हाकनं मेगु थीथी नामं कार काये दइमखु धासें थज्याःगु करं उपभोक्तातय्त मार लाइगु व व्यवसायय् नं लिच्वः लाइगु खँ धयादीगु दु ।
पत्रकार सम्मेलनय् उद्यमीतय् भावना बुझे मजुसे कर जक कायेगुयात धाःसा फुक्क धयाथें उद्योग बन्द जूवनीगु अवस्थाय् वइगु खँ नं धाःगु खः । स्थानीय सरकारं काइगु थज्याःगु करया भार फुक्क उपभोक्तायात हे लाःवनीगु जूगुलिं व्यवसायीतय्सं कर मकायेत इनाप यानाच्वंगु खः ।
चालु आर्थिक दँ निसें स्वनिगःया स्थानीय सरकारं छगः ट्यांकरं स्वसः निसें न्यासः तका तक ढुवानी कर कयाच्वंगु खँ व्यवसायीतय्सं धाःगु दु । थौंकन्हय् स्वनिगलय् जक न्हय्सःगः ट्यांकर–तय्सं न्हि ५ करोड लिटर लः वितरण यानाच्वंगु खँ नं पत्रकार सम्मेलनय् जानकारी बिउगु खः ।<eot>सरकारं आवंनिसें ६५ दँ थ्यनकि हे वृद्ध भत्ता बीगु क्वःछिउगु दु । बुधवाः च्वंगु मन्त्रिपरिषदया बैठकं आवंलि ६५ दँ थ्यनेवं हे वृद्धभत्ता बीगु क्वःछिउगु खः । थ्वयां न्ह्यव ७० दँ दुपिंत जक बृद्ध भत्ता बिया वयाच्वंगु खः ।
अथेहे सरकारं भुखाचं पीडित व खुसिबालं पीडितपिंत थप छगू लाख अनुदान बीगु नं क्वःछिउगु दु । थ्वयां न्ह्यव भुखाचं पीडितपिंत छेँ दनेगु निंतिं स्वंगू लाख तका अनुदान बीगु क्वःछिनातःगु खः ।<eot>मंसिर ८ - ख्वपया छगू सामुदायिक गुँइ (वन) मनूया कवं लूगु दु। म्हिगः चाँगुनारायण नगरपालिका वडा ल्याः ९ ताथलीया ठूलोपाखा सामुदायिक वनय् मनूया कवं लूगु महानगरीय प्रहरी परिसर ख्वपया प्रहरी नायब उपरीक्षक दीपक गिरीइ धयादिल।
कवं आमलीया सिमा क्वय् लूगु व सिमाया कचाय् जुटया खिपं चबुयाच्वंगु अवस्थाय् लूगु प्रहरी नायब उपरीक्षक गिरीइ धयादिल। घटनास्थलं एचपी इन्भेन्ट च्वयातःगु हाकूगु रंगया म्हिचाः, चेक सर्ट, चक्कु, प्लाष्टिकया फिता, प्लास्टिकय् प्वःचिनाःतःगु रुद्राक्ष, वाः चुलेगु ब्रस, मास्क, पत्रिकाया टुक्रा, खरानी रंगया गोल्डस्टार लाकां, सुप्रिम च्वयातःगु तूयुगु टिसर्ट, गोल्ड ओरिजिनल च्वयातःगु हाकूगु ज्याकेट व खरानी रंगया पाइन्ट लूगु वय्कलं धयादिल। प्रहरीइ कवं पोष्टमार्टमया लागि ख्वप दुवाकोटया केएमसी अस्पतालय् छ्वगु दु।
थज्याःगु हुलिया वा लं फिनातःम्ह मनू तनाच्वंगु जुसाः प्रहरी वृत्त जगाती वा ख्वप परिसरय् स्वापू तयेत प्रहरीइ इनाप याःगु दु।<eot>वंगु चान्हय् जूगु पुचःया लिपांगु लिपांगु कासाय् मारिनोयात १०–० या तब्यागु गोल अन्तरं बुकाः इंग्ल्याण्ड विश्वकपया ल्यज्याय् लाःगु खः । थ्व पुचलय् निगूगु थासय् लाःगु पोल्याण्डं प्ले–अफ् म्हितेमालीगु जूगु दु ।
वंगु चान्हय् हे जूगु मेगु कासाय् बुल्गेरियायात ४–० गोलं बुकाः स्विट्जरल्याण्ड नं विश्वकपय् दुहांवंगु दु । निगूगु थासय् लाःगु इटाली प्ले अफय् लिकुन । युरोपियन च्याम्पियन इटालीयात वंगु चान्हय् नर्दन आयरल्याण्डं गोल मजूगु ज्वलिंज्वलय् पंगु खः ।
विश्वकप ल्यज्याया हे मेगु कासाय् स्कटल्याण्डं डेनमार्कयात २–० गोलं बुकाः अष्ट्रियां मल्दोभायात ४–१ गोलं अले हंगेरीं पोल्याण्डयात २–१ ले गोलं बुकाबिल । विश्वकप ल्यज्या अन्तर्गत युरोपेली पुचःया ल्यं दुगु ल्यज्या कासात थौं चान्हय् जुइ ।<eot>हिन्दुस्तान टाइम्सय् म्हीगः बुधबार शिशिर गुप्तां लिसें tfipost.com य् म्हिगः अक्षय नराङ्गं च्वगु समाचार भ्रामक व काल्पनिक जुगु धासें नेपाली सेनां आपत्ति प्वकुगु खः । म्हिगः बहनी विज्ञप्ति पिकया नेपाली सेनां थुपिं समाचारप्रति ध्यानाकर्षण जुगु व थुपिं समाचार भ्रामक, दुरासयपूर्ण, काल्पनिक व निराधार जुगु स्पष्ट याःगु खः । नेपाली सेनां थुपिं समाचारं निगु मित्र राष्ट्र लिसें विशिष्ट ऐतिहासिक सम्बन्ध दुगु निगु सेनादथुइया स्वापू व विश्वासय् नकारात्मक असर थ्यकेगु उद्धेश्यपाखें प्रेरित जुगु न धागु दु ।
राष्ट्रिय एकता थप क्वातुकेमागु आःयागु इलय् विभाजन हयेगु व नेपाली सेनायात म्वाःमदुगु विवादय् सालेगु मनसायं फैले यागु थज्यागु अफवाहलय् विश्वास मयायेत आम पाठक लिसें स्वाभिमानी नेपाली नागरिकयात सेनां इनाप यागु दु । नेपाली सेना नेपाःया संविधान कथं नेपाल सरकारपाखें प्राप्त वैधानिक निर्णय व निर्देशन पालना यायेत न्ह्याबलें कटिबद्ध जुगु विज्ञप्तिइ न्ह्यथनातगु दु ।
अथेहे विज्ञप्तिइ वइगु दिनय् न थीथी माध्यमं नेपाल, नेपाली नागरिक व नेपाली सेना सम्बन्धि थज्यागु अफवाह फैले यायेत कुत जुइफुगुलिइ सचेत व सजग जुइत नेपाली सेनां इनाप याःगु दु ।<eot>येँ- मासंगाः नेवाः पुचलं वंगु लक्ष्मीपुजाकुन्हु छगू ज्याझ्वःया दथुइ येँ महानगर २५ वडाअध्यक्ष नीलकाजी शाक्य व निगुलिं मोहदापाखें सगरमाथाया सफल आरोहण यानादीम्ह पत्रकार कल्पना महर्जनयात हनेज्या याःगु दु ।
पुचःया नायः नरेश महर्जनया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् विश्वया दकलय् तजाःगु च्वापुगुँ सगरमाथाया उत्तर व दक्षिण निगुलिं मोहदापाखें सफल आरोहण यानादीम्ह पत्रकार महर्जनयात नीन्याद्वः तका दांलिसें हनापौ लःल्हाःगु खः । सगरमाथाया सफल आरोहणलिसें वल्र्ड बुक अफ रेकर्डय् तकं थःगु नां दुथ्याकेत ताःलाःम्ह पत्रकार आरोही महर्जनयात पुचःया नायः महर्जनं हनापौ लःल्हानादीगु खःसा उगु इलय् नायः महर्जनं थःगु व्यक्तिगत रुपं नं नीन्याद्वः तका दां लःल्हानादीगु खः । आरोही महर्जनयात उगु इलय् गुथि अस्टे«लियापाखें प्राप्त छगू लख तका दां नं लःल्हाःगु खः ।
ज्याझ्वलय् येँ महानगरपालिका २५ वडाअध्यक्ष शाक्ययात नं हनापौ देछासे हनेज्या याःगु खः । वडाअध्यक्ष शाक्य नकतिनि क्वचाःगु नेपाली कांगे्रस येँ महानगर समितिया सभापति पदय् अत्याधिक मतं विजयी जुयादीगु लसताय् हनेज्या याःगु खः ।
पुचःया लिउ छ्याञ्जेलिसें लोकंह्वाःम्ह कलाकार राजु महर्जनं लसकुस यासें न्ह्याःगु ज्याझ्वलय् सम्मानित व्यक्तित्वपिंसं नं नुगःखँ तयादीगु खः ।<eot>जेठ ५ - सरकारं जारी यानातःगु लकडाउनया ईलय् नं स्वनिगः पिने मनूत दुहाँवयाच्वंगुलिइ नाका सिल यायेत नेपाल सरकारयात येँय् महानगरपालिकां इनाप यागु दु। महानगरपालिकाया म्हिगः च्वंगु ४६ क्वःगु विशेष बैठकं नाका सिल यायेत सरकारयात इनाप यायेगु निर्णय जुगु धकाः महानगरं विज्ञप्ति पिकया जानकारी बिउगु खः।
महानगरया प्रवक्ता इश्वरमान डंगोलया ल्हाचिं दुगु विज्ञप्तिइ कोरोना संक्रमण रोकथाम व नियन्त्रणया लागिं सरकारं जारी यानातःगु लकडाउनया ईलय् न स्वनिगलय् दुहाँवइगु नाकाय् मजिमगाःगु सेवाया निंतिं जारी यानातःगु सवारी साधन व पास दुरुपयोग याना मनुत दुहाँवयाच्वंगुलिइ संक्रमणया खतरा झन अप्वःगु धासें लकडाउन ज्वछि दक्वं नाका सिल यायेत नेपाल सरकार, गृह मन्त्रालय व जिल्ला प्रशासन ज्याकुयात इनाप यायेगु निर्णय जुगु धकाः न्हयथनातगु दु ।
अथेहे लकडानउनया ईलय् सुं नं मजिमगाःगु ज्याया लागिं स्वनिगलय् वयेमाःसा प्रस्थान बिन्दुइ हे वयात संक्रमण मदुगु पुष्टि जुइगु दसिपौ घाका छ्वया हयेगु व्यवस्था यायेत न सरकारयात इनाप यानातगु दु ।नेपाल सरकारं जारी यागु कोेरोना भाइरस सम्बन्धी क्वारेन्टाइन सञ्चालन लिसें व्यवस्थापन यायेत दयेकुगु मापदण्ड, २०७६ कथं थःगु क्षेत्रय् आवश्यक ल्याँखय् क्वारेन्टाइन सञ्चालन व व्यवस्थापन यायेत लिसें माःकथंया सःशुल्क क्वारेन्टाइन न सञ्चालनया व्यवस्था यायेत इनाप यानातःगु दु ।
अथेहे मजिमगाःगु सार्वजनिक सेवाय् दुपिं जनप्रनिधि, कर्मचारी, स्वास्थ्यकर्मी, सञ्चारकर्मी, सुरक्षाकर्मी व स्वयमसेवकपिन्त निःशुल्क व सर्वसाधारणया लागिं निःशुल्क व सशुल्क जुसा दंकः कोरोना भाइरस सम्बन्धी परीक्षणया व्यवस्था यायेत नं सरकारयात इनाप यायगु बैठकं निर्णय याःगु दु।
विज्ञप्तिइ स्वनिगलय् दुहाँ वइपिनिगु पालिका, वडा, त्वाः, स्वापू नं. व छेँय् थुवाया नां दुगु विवरण महानगरया सम्वन्धित वडा ज्याकुयात उपलब्ध याकेत जिल्ला प्रशासन ज्याकुयात इनाप यायेगु खँ न्ह्यथना तःगु दु ।
लक डाउनया श्रमदानय् आधारित राहत ग्वाहालि यायेगु कार्यविधि तयार यायेगु, खुइगु घटना, घरेलु हिंसा, मानसिक ल्वय् थेंज्यागु सामाजिक समस्याया सम्भावना ब्वलनेफुगुलिं उकियात पनेत सुरक्षा निकायया भूमिका व सक्रियता प्रभावकारी यायेत गृह मन्त्रालययात इनाप यायेगु धागु दु।
लकडाउन ज्वछि न्हिया न्हिथं माःगु नसाज्वंलया आपूर्ति व्यवस्था सहज दयेकेत थःगु क्षेत्र दुने वासः, ग्यास व त्वनेगु लंया पसः वाहेक मेगु नसाज्वलं, फलफूल व तरकारी पसः न्हिया न्हिथं सुथय् १० बजेतक्क सञ्चालन याकेत आवश्यक समन्वय सम्वन्धित निकायपाखें यायेगु व वडा समितिं लकडाउन ज्वछि विदेश वा स्वनिगः पिनें थःगु वडाय् च्वंवपिं मनूतयगु विवरण मुंकेगु व निगरानी यायेगु , स्वास्थ्य परीक्षणया विवरण अद्यावधिक यायेगु व उकि सम्बन्धी एकीकृत विवरण वडा ज्याकुपाखें प्रशासन विभागय् दुतिनेगु लिसें संक्रमण रोकथाम व नियन्त्रणया लागिं महानगरपाखें जुगु ज्याया अनुगमन याना उकिया प्रतिवेदन नियमित रुपं प्रमुखसमक्ष पेश यायेत नं महानगरं अनुगमन समितियात निर्देशन बिइगु धकाः विज्ञप्तिइ धयातगु दु ।<eot>येँ – माओवादी केन्द्रं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात बियातःगु समर्थन लितमकाःतले कांग्रेसं सरकार गठन यायेगु निंतिं पहल मयायेगु खँ
नेपाली कांग्रेसया सभापति शेरबहादुर देउवां धयादीगु दु । वय्कलं म्हिगः धरानय् कार्यकर्तापिंत सम्बोधन यायेगु झ्वलय् उगु खँ धयादीगु खः ।
वय्कलं कार्यकर्तायात सम्बोधन यायेगु झ्वलय् माओवादी केन्द्रया समर्थन वर्तमान प्रधानमन्त्री ओलीयात दुगुलिं तत्काल सरकार क्वःथले मफइगु खँ धासें धयादिल, ‘सर्वोच्च अदालतया फैसलां नेकपायात एमाले व माओवादी केन्द्र दयेका बिल । निगुलिं पार्टी सरकारय् दु, अथे जुयाः थ्व मंकाः सरकार खः; प्रचण्डं थःगु पार्टीया मन्त्रीपिंत लित सःतूगु मदुनि, प्रम ओली माओवादी केन्द्रया मन्त्री चीकूगु मदुनि ।’
वय्कलं थीथी सञ्चार माध्यमय् शेरबहादुर देउवां प्रधानमन्त्री दतं नं पद मकासे च्वनाच्वन धइगु खँ वयाच्वंगु दु धासें धयादिल, ‘गबलय् तक माओवादी केन्द्रं थःगु समर्थन लित काइमखु उगु इलय् तक जिं थम्हं यःसां नं प्रधानमन्त्री जुइगु सम्भावना मदु ।’
सभापति देउवां थज्याःगु अवस्थाय् थः फँसे जुइ फइगु सम्भावना दु धासें उकथं थः फँसे जुइगु ज्या थःगुपाखें मजुइगु खँ नं धयादीगु दु । वय्कलं धयादिल, ‘आःया इलय् प्रधानमन्त्री ओलीयाके बहुमत दु, वय्कःयाके बहुमत दुगु इलय् निहुँ मालेगु ज्या यायेमजिउ; गबलय् तक बहुमतया सरकार दइ, उगु इलय् तक निहुँ मालेगु ज्या याये मजिउ, झीपिं विपक्षी खः, थ्व इलय् संगठन दयेकेगु खः, ल्वायेगु ई मखु ।’
सभापति देउवां प्रधानमन्त्रीया निंतिं थः सिना मजुयागु खँ धयादिसें यदि प्रधानमन्त्री जुइमाःगु अवस्था वल धाःसा थः बिसिउँ वनेमखु नं धयादीगु दु ।
सभापति देउवा प्रधानमन्त्री जुइगु स्वयां नं आः वइगु भदौ महिनाय् जुइगु धयातःगु पार्टीया महाधिवेशनय् पार्टी हे कब्जा यायेगु कथं थःत न्ह्यःने वनाच्वंगुलिं यानाः नं वय्कः आः थथें प्रधानमन्त्री जुइत अनिच्छुक जुयाच्वंगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।<eot>नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टिमया मू प्रशिक्षक अब्दुल्लाह अल्मुताइरीं स्वदँया सम्झौता पतिइ ल्हाःचिं तःगु दु । आः अल्मुताइरी सन् २०२४ तक राष्ट्रिय टिमया मू प्रशिक्षक जुइ ।
मू प्रशिक्षक अल्मुताइरीया कथं १ नोभेम्बरनिसें न्ह्याःगु न्हूगु सम्झौता २०२४ या अन्त्यतक कायम जुइ । वं न्ह्यःने धाःगु दु, ‘जिमिसं बांलाःगु फुटबलया नितिं बांलाःगु लकस (वातावरण) दयेकेते सहलह यानागु दु । यक्व खँ मेगु मिसा लिग न्ह्यायेधुंकाः प्रष्ट जुइ ।’
माल्दिभ्सय् जूगु साफ च्याम्पियनसिपया फाइनल कासा म्हितेन्ह्यः अल्मुताइरीं नेपाः त्वःतेगु घोषणा याःगु खः । तर, अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)या नायः कर्मा छिरिङ शेर्पां कतार थ्यंकाः नापलाःगु लिसें कतार फुटबल एशोसिएसनलिसे जूगु सहलह लिपा मू प्रशिक्षक अल्मुताइरी न्हूगु सम्झौताया नितिं सहमत जूगु खः ।
परीक्षण काल पूवंकागु धासें मू प्रशिक्षक अल्मुताइरीं मिलेजुयाः फुटबल विकासय् ज्या याये चाहेजूगु धाःगु दु । ‘जि प्रशिक्षक खः, फुटबलय् ज्या याये चाहेजू’, अल्मुताइरीं धाःगु दु ।
तर थःगु व्यक्तिगत जीवनयात कयाः टिकाटिप्पणी मयायेत वं आग्रह याःगु दु । मू प्रशिक्षक अल्मुताइरीं न्ह्यःने धाःगु दु, ‘जिं छु पुना, गुज्वःगु सँ स्टाइल याना, जिगु जीवनबारे न्वःवानादीमते । जिगु ज्याय् छुं दुसा धयादिसँ ।’<eot>बैशाख १२ - थाै बछलाथ्व पारू, यलय् बुंगद्य:यात रथय् बिज्याकेमाःगु दिं। बुंगद्यःयात जीवन्यास यायेगु निंतिं क्वदुवालय् हगु कलश तःबहालयय् हयेधुक्का विधिपूर्वक द्यःपुज्यानाः जीवन्यास यायेगु ज्या जुइ । अन लिपां बुंगद्यःयात थौं विधिपूर्वक देगलं पितबिज्याकाः पुच्वय् विज्याकेमागु परम्परा दु । तर पूच्वय् बुंगद्य:या रथय् दयेकेगु ज्या लकडाउनं याना मजुगुलिइ सनिलय् त:बहालं बुंगद्य:या मूर्तीयात खतय् तया: पूच्वय् दयकाच्वंगु रथय् विज्याकेमाःगु ज्या धासाः जुइमखुगु जुगु दु। आ द्यःयात गन तयेगु धकाः खँ जुयाच्वगु दु।
थ्व सम्वन्धय् द्यःया विधि पूवंके माःगुलिं थौं द्यःयात देगलं पित बिज्याकाः तःबहालय् दुने हे च्वंगु भजन फल्चाय् बिज्याकेगु धकाः गुथिं संस्थानं यल निर्णय यागु धकाः ज्योतिष दैवज्ञ कीर्तिमदन जोशीं धयादिल। तर थ्व खँय् थपिनिगु सहमती मदुगु धकाः धासें वयकलं द्यःयात परम्परा कथं पुच्वय् यंका रथया पलेसाः खतय् तुं तया पुच्वय् च्वगु जोगाम्बर द्यः नाप तयेगु विकल्प वियागु धकाः धयादिल। तर थ्व खँय् गुथि संस्थान, ललितपुर जिल्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारीपाखें द्यःया सुरक्षाया समस्या वइ धकाः धागु धकाः वयकलं धयादिल। वयकया कथं द्यःया न्ह्यागु न ज्या तिथि कथं यायेमागु जुगुलिं थाैया दिं दच्छि लिपा जक वइगु व लिपा हाकन शुक्र अस्त जुइगु , अनलिपा सूर्य ग्रहण न दुगुलिइ साइत पिकायेत न मछिगुलिइ रथ मदुसाः न पुच्वय् खतय् विज्याका तसाः लिपा साइतया निति समस्या वइमखुगु वयलकं धयादिल।<eot>यक्व लिपा नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् नियात्रा धकाः न्हूगु सफू दंवःगु दु । छम्ह कवि, व व स्वयाः नेपालभाषा ख्यलय् छम्ह भाषिक न्ह्यलुवाःकथं म्हसिका तयाम्ह डा. पुष्पराज राजकर्णिकारजुं थ्वपालय् मतिइ मतयाथें न्हूगु विधाय् थःत प्रस्तुत यानादीगु दु । वंगु पलिस्थाया बाखं ब्वनेज्याझ्वःया दथुइ निबन्धकार पद्मरत्न तुलाधरजुं चिखिफ्यनादीगु वय्कःया नियात्रा सफू “जिगु निक्वःगु अमेरिका भ्रमण व स्वानावंगु खँ” मार्फत वय्कलं थःगु सिर्जनाया ख्यःयात न्हूगु विधापाखे नं तब्या यानादीगु जुल ।
झी न्हूगु छुं छगू सफू पिदनकि बासःदँनिसें वहे स्टेरिओटाइप भावनाप्वंकेगु चलन दु — थ्व विधाय् झी लिउने लानाच्वन, थ्व पिदंगु बांलात । थुलि धायेवं झीगु दायित्व पूवनीगुथें तायेके मालाच्वंगु दु । झीके कविता मगाः, उपन्यास मगाः, प्याखं मगाः, निबन्ध मगाः धाधां छु गाः धकाः हे धायेगु मदयावनी । अथेसां गाकेगु पाखे ध्यान वनाच्वनीमखु, ज्या जुयाच्वनीमखु । थ्वहे झ्वलय् मगाः धाधां मगानाच्वंगु नियात्रापाखे मेगु छगू सफू झी न्ह्यःने दंवल । वइगु धासेंनिसें पियाच्वनागु सफू ल्हातिइ लायेवं मब्वँसे च्वने मफुत । ब्वनेधुंकाः मनय् छता निता खँ बुयावल । मच्वसे नं जि च्वने मफुम्ह । थुकियात समालोचना वा अथेहे छुं मधाथे छम्ह सामान्य पाठकया प्रतिक्रियाया रुपय् जक कयादीत जिगु इनाप दु ।
झी नेपाःमि, अले उकिसं मध्यम व उच्च मध्यम वर्गय् लाःपिं नेवाःत अमेरिका वनेधालकि लःलः धाः । वनाच्वंगु हे दु, गुम्हं छु यायेत,गुम्हं छु जुयाः । अन नं छगू नेपाल दयेधुंकल, नेपालमण्डल बनेजुइ धुंकल । थज्याःगु देसय् थःगु पारिवारिक मिलनया सिलसिलाय् परिवारलिसें नितान्त व्यक्तिगत ज्या ज्वनाः अमेरिका झाःम्ह राजकर्णिकारजुं थःगु थुगु यात्रायात आखःग्वलय् थानादिल । छगू न्हयइपुसेच्वंगु, यइपुसेच्वंगु अले हिसिचा दूगु लुमन्तिया किपाः च्वयादिल । सन्दर्भय् वःगु यात्रायालिसें च्वमिया नुगलय् लेहँलेहेँ बुयावयाच्वंगु पुलांगु यात्राया लुमन्ति छगू न्ह्यइपुगु तँसा खः ।
यात्राया दौरानय् वय्कलं यानादीगु वर्णन रोमाञ्चक व ज्ञानवद्र्धक जू । गन वना, सु नाप, छु खन, छु नया इत्यादि सामान्य यात्रीया दैनिक दिनचर्यायात खँग्वलय् हनाः छपु ल्वःवनापुसेच्वंगु शव्द दृष्यचित्रया निर्माण जूगु दु । उकियालिसें वय्कलं नापालानादीपिं अमेरिकाय् हे बसोबास यानाच्वंपिं नेवाःतय्गु वर्णन जुयाच्वंगु व वर्णन याये आवश्यक मतायेकूपिं पात्रतय्गु जीवनशैलीया झाका थुकिया छगू त्वःफिके मजिउगु पक्ष खः । गुलि चीहाकलं अन च्वंवने हथाय्पिं अले अन च्वंपिं थःमस्तय्त नापलायेत नेपाः त्वःताः अमेरिका थ्यंकवनेमाःपिं बुराबुरित अले हानं अन च्वनाः नं नेपाःयात लुमंकाः च्वनेमाःपिनिगु मनस्थितियात थियादीगु दु । अन च्वनीपिनि वा च्वने मास्तिवःपिनि छगू छगू क्वातुगु त्वहः दु । वय्कलं कुला हे दी, “मस्तय्गु निंतिं थन च्वनेमाः धाइगु । यक्व मनूतसें थथेहे धायेगु याः । तर जिं मथू, थ्व मस्तय्गु भविष्य धैगु छु ? गज्याःगु भविष्य खः ? गथे ल्हातय् लाइगु खः ? जिं मथू ।”
मुकं ६० पेज जक दूगु सफुतिइ नं तःगु मछि हे लुमंकेबहःगु जक मखु ल्वमंके मफइगु तार्किक व मार्मिक प्रसंगत दुथ्यानाच्वंगु दु । अनया द्यःगः, नेवाः ज्याझ्वः, थः नेवाःभाय् मल्हाइम्ह काय्, नेवाः देय् दबूया आःया अवस्था, अमेरिकाय् मस्तय् मांभाय् स्यनेत बिउगु हःपाः, ज्यलावंम्ह मनूया लुमन्ति, फ्वगिंत, समलिंगित, स्वास्थ्य सेवा, म्ह्याय्म्हं रविशंकरयाके मांबौ लछि अप्वः च्वनेमा धकाः फ्वंगु अले सीमाविहिन विश्वया सौरकल्पना इत्यादि । छपु पुलांगु व छपु न्हूगु कविता नं वय्कःयागु थुकिइ फ्वसाकथं हे लानाच्वंगु दु ।
थन छखें छखें देश काल व परिस्थितियात कयाः छम्ह विद्वान अर्थशास्त्रीया विचारया तरंग वयाच्वनी, छखें छम्ह जिम्मेवार अले म्ह्याय्या तसकं यःम्हअबुया भावना बाः वयाच्वनी । वय्कःयात वय्कःया विद्यार्थीतय्सं, समकालीन अर्थविद्तय्सं, राष्ट्रबंैकया कर्मचारीतय्सं व भाषाख्यलय् जुयाच्वनीपिन्सं थःथःगु कथं वय्कलं वयेके बिउगु लागादुने म्हसियाच्वंगु दइ, तर थन व स्वयाःपाक्क वय्कःया परिवार व पारिवारिक दिनचर्यालिसे ब्वमिपिन्सं वय्कःयात नापलायेखनी । झी दक्वसित वय्कलं थःगु छेँय् हे पाहाँ सःतादिइ, साक्क कौला याकादी । वय्कःलिसेया ब्वमिपिनिगु स्वापू छकलं अनौपचारिक जुइ, क्वातुइ ।
अमेरिकाय् वनाःच्वःगु तम्हसियागु च्वखँ ब्वना । गुम्हस्यां तारिफ याइ, गुम्हस्यां थुकलं बिइ । थुकिया सकारात्मक सन्देश धइगु वय्कलं हे लुमंकादीकथं थौंकन्हय् सेवा निवृत जुइधुंकूपिं बुराबुरित थःम्ह्याय् वा भौया मचाबुइबलय् ग्वाहालि यायेत वनी अले अन म्हाइपुका च्वनी, तर वय्कः धाःसा अथे म्हाइपु मतायेकुसें अनया वातावरणयात आत्मसात् यानाः सकारात्मक धारणा ज्वनाः लिहाँ झाःगु दु ।
हरेक यात्रा च्वमियाथःथःगु शैली दइ, दयावइ । थन वय्कलं छाय् खः मसिउ छगू खँयात कुचाकुचा थलाः न्ह्यखँ, न्हिखँ अले लिखँ धकाः ब्वथलादिल । अथे धयागु वर्णन व बिचाःयात ल्वाकछ्यायेगु पक्षय् वय्कः मदु । वय्कलं थन थःगु अनुभव व विचारयात नापनापं यंकेगु पलेसा गज्याःगु पृष्ठभूमिइ अमेरिका वनेगु व्यवस्था जुल धकाः धयाः हानं लिखँ धकाः अमेरिकायात कयाः थःगु विचार वा धारणायात अलग्ग हे थाय् बियादिउगु दु । अले अथे जुयाः ब्वना वनेबलय् च्वमियागु थःगु निजिविचारयात थाय् फतंफतले न्ह्यमब्वयेगु शैली खनेदु उकिं हे वय्कलं उगु ब्वयात अलग्ग हे लिखँ धकाःतयादीगु खनेदु ।
गनं यात्राय् वर्णन माः, विस्तृत जानकारी माःधाइपिं दइ, गनं मिखां खंगु मखु, मनया भावना उलेमाः धाइपिं दइ । थःथःगु विचार ला दया हे च्वनी । हरेक च्वमि स्वतन्त्र व्यक्ति खःसा वयागु च्वयेगु नं बिस्कं पहः दयाच्वनी । ब्वमितय् नं गुलिसितं गज्याःगु यइ, गुलिसितं गज्याःगु यइ । थःथःगु सवाः दयाच्वनी । थ्व नं छगू कथंया पहः जुयाबिल । चिचिहाकलं माःमाःगु खँ धायेगु, यक्व कनाः मच्वनेगु । डायरी कथं हे न्ह्यां वनाच्वंगु दुसां गनं न्हियान्हिथंया खँ दु, गनं मदु । माःमाःगु, लुमंगु जक च्वयाः सिधयेका दिउगु दु, उल्लेखनीयताःगु घटनाया जक विवरण बियादिउगु जुइफु ।
नियात्रा व नियात्रायाबारे च्वयातःगु ब्वँब्वं आः थुकियात नियात्रा धायेगु थुकियात मधायेगु धकाः हे धाये मसयावन । दक्व यात्राया सफू नियात्रा खः, दक्व नियात्रा छताथें च्वनीमखु, थीथीकथं थीथी शैलीं च्वयातःगु दक्व नियात्रा थःथःगु हे स्वभावं बांलाइ धइगु जिगु तिसिना खँ जुल । वय्कःया थःगु कथंया शैली दु – सरल, सरस अले दक्वसितं यइकथंया । झ्यातुगु थाकुगु खँ वय्कलं कनामदी । वहे खँ नं अःपुक कनेगु शैली दु वय्कःया । न्ह्याम्हस्यां न्ह्यागु शैलीं च्वःसां थ्व विधाया झीगु भण्डार चिधंगुलिं थुखेपाखे ल्हाः न्ह्याये माल धइगु मतिइ तयाः हे थ्व च्वयादिउगु दकलय् च्वछायेबहःगु पक्ष तायेका ।
व स्वयाः महत्वपूर्ण खँ वय्कःथज्याःम्ह भाषा, विचार, ज्ञान, शैली व भावना सकतां दुम्ह च्वमिं थःगु सछिन्हु तःहाकःगु यात्रायात छाय् थपाय्जि चिकी हाकलं क्वचायेकादिल धइगु जूवःगु दु । ल्हाः दुम्ह च्वमि अमेरिका थ्यनीगु, नियात्रा च्वये धकाः हे फय्तुइगु तर बःचा हे हाकः धायेमाःगु सफू जक झीत बिइगु — थुकिया कारण मालाच्वनी, छम्ह ब्वमिं ।
नेवाःभाय्या सफू न्याः मदु, ब्वं मदु जुयाच्वंगु अवस्थाय् वय्कलं थ्व सफूयात आल्पसें हे चिपँ यानाः सितिकं इनेबहःगु जक वा न्यानाः स्वथना तइपिनि नं नुगः मस्याइगु दयेका दिइगुया कारणया लिउने नं थ्वहे झीगु ब्वमिपिनिगु अवस्थां वय्कःया अचेतनं ख्वाख्वाः यानाच्वंगुलिं मखयेमाःगु मदु । न्ह्याम्हस्यां सफू च्वयाः कि ध्याकुन्चाय् स्वथनातइ, कि त सितिं हे इनाबिइ । च्वयेगु धइगु थःगु सन्तोष व भतीचा सामाजीकरणया मौका जक जुयाच्वंगु दु । अथेसां मच्वयेगु वा पतिहाकलं च्वये सिधयेकेगु समाधान मखयेफु । फुपिन्सं ब्वमितय्त प्वाःजायेक च्वया मबिल धाःसा न्हूपिन्सं च्वयेगु हःपाः गनं काइ ? थ्व विषयय् थौं साहित्यजगतया गन्यमान्यपिन्सं गंभीर जुयाः बिचाः यायेमाःगु अवस्था दु ।<eot>बैशाख १७ - नेपालय् कोरोना सङ्क्रमितया ल्याः ५७ म्ह थ्यगु दु । बुधबाः थप स्वम्हसिके कोरोना भाइरस संक्रमणया पुष्टि जुगु दु । थ्वयां न्हयः वीरगन्ज ३ छपकैयाया सरसफाई कर्मचारीयात संक्रमण पुष्टि जुसेलिं इमिगु सम्पर्क मांमां याःगु पिसिआर परीक्षणय् थप ३ म्हसिके संक्रमण पुष्टि जुगु नारायणी अस्पतालं धागु दु। राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला, टेकुइ याःगु परीक्षणय् बाराया २ म्ह व पर्साया छम्हसिके पोजेटिभ वगु खः । संक्रमितत जितपुर सिमरा नगरपालिकाया ४३ दँ, सिम्रौनगढया ३१ दँ व वीरगञ्ज-२ छपकैयाया ४६ दँया मिजं जुगु अस्पतालं धागु दु। बिरगञ्जया सिद्धार्थ स्कूलया क्वारेन्टाइनय् च्वनाच्वम्ह छम्ह व सिमरा क्वारेन्टाइनय् च्वनाच्वपिं निम्ह याना थप ३ म्हसिके कोरोना संक्रमण खनेदुगु खः। थ्वयां न्हयः न रौतहटया २४ व ३५ दँया निम्ह मिजंयाके मंगलबाः कोरोना संक्रमण खनेदुगु खः।<eot>माघ १३ - नेपाल राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी संघया ग्वसालय् थुगुसिया एनएनआईपीए स्पोर्ट्स अवार्ड मध्यपुर थिमिइ जुइगु जुगु दु। ज्याझ्वः वइगु फागुन ८ य् निगु पुखुलिइ जुइ।
थुगुसिइ निसें अवार्डय् ‘राइजिङ प्लेयर अफ द इयर’ विधा थप याःगु दु । छम्ह मिसा व छम्ह मिजंयात थुगु अवार्ड लःल्हाइ। अवार्डया उत्कृष्ट मिसा व मिजं कासामीयात छगू/छगू लख तका बिइगु जुगु दु। अथेहे छम्हसित गजराज जोशी आदर्श खेलाडी व छम्हसित खेलकुद पत्रकार सिरपा नं बिइगु जुगु दु।<eot>अल्मुताइरीं नेपालय् कासामिलिसें खेलकुद पदाधिकारीपिनिगु मानसिकता नं परिवर्तन जुइमाःगु अभिव्यक्ति बिइधुंकाः विवाद जूगु खः । मू प्रशिक्षकं थथे न्वःवायेगु अनुशासन उल्लंघन जूगु धासें अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)या बरिष्ठ न्वकू पंकजविक्रम नेम्वाङ लिसेंया पिन्सं कारवाहीया माग याःगु खः ।
प्रशिक्षक अल्मुताइरीं धाःसा थःम्हं लिपांगु स्वंगू दशकय् नेपाः व मेगु एसियाली देसया फुटबल गुकथं विकास जूगु दु धैगु जक धायेत्यनागु स्पष्टीकरण ब्यूगु दु । वं सामाजिक संजाल फेसबुकय् च्वःगु दु, ‘जि शुभेच्छुक व फुटबलयात माया याइपिं परिवारलिसे सहलह यानाबलय् जिगु धापूया गलत अर्थ जूवंगु महसुस जूगु दु । वप्रति जिं क्षमा फ्वनाच्वना ।’
वं न्ह्यःने धाःगु दु, ‘नेपाली जनता, विशेष यानाः पूर्व कासामि व प्रशिक्षक वा सुनां जिगु सोचबारे गलत थुइकल, इपिं फुक्कप्रति क्षमाप्रार्थी जुया ।’
थःम्हं सुं सुयाप्रति नं गलत नियत मतयागु व नेपाली फुटबल टिमलिसे स्वानाच्वने दूगुलिं लसता पिज्वःगु तकं मू प्रशिक्षक अल्मुताइरीं धाःगु दु ।<eot>येँ- नेपालय् कोरोना भाइरसया संक्रमण अप्वया वन धाःसा उकियात पनेगु निंतिं हाकनं लकडाउन याये मालीगु अवस्था वये फइगु खँ स्वास्थ्य मन्त्रालयया सहप्रवक्ता डा. समीरकुमार अधिकारीं धयादीगु दु । म्हिगः मन्त्रालयं ग्वसाः ग्वःगु नियमित पत्रकार सम्मेलनय् न्ववासें वय्कलं उगु खँ धयादीगु खः ।
वय्कलं कनादी कथं थौंकन्हय् स्वनिगलय् संक्रमण अप्वया वनाच्वंगु मू कारण म्वाःसां म्वाःसां यानाच्वंगु भिडभाड, मास्क तयेत क्यनाच्वंगु अनिच्छा, सामाजिक दूरी कायम मयाइगु व अप्वया वनाच्वंगु भ्वय् खः ।
वय्कलं धयादिल, ‘लकडाउन यायेगु सरकारया आज्जु मखु, तर सरकारं परिस्थिति कथं नीतिगत निर्णय यानाः संक्रमणया चक्र पनेमाः, संक्रमण नियन्त्रण यायेत जूसां ‘लकडाउन’ यायेमालीगु अवस्था वयेफु ।’ वय्कलं आः न्ह्यःने वयाच्वंगु होलि नं छेँय् च्वनाः जक न्यायेकेत व सतकय् वयाः भिडभाड मयायेत इनाप यानादीगु दु । भारतय् न्यना वनाच्वंगु संक्रमण नेपालय् दुहां मवयेमा धकाः भारतलिसे स्वाःगु नाका सुरक्षा व हेल्प डेस्क सक्रिय रुपं सञ्चालन यायेत निर्देशन बीधुनागु खँ नं कनादिल । वय्कःया कथं भारतय् कोरोना संक्रमणया ल्याः अप्वयेवं नेपाः लिहां वइपिनिगु भिड नं अप्वया वनाच्वंगु दु । उकियात पनेत नं स्वास्थ्य मापदण्ड नालेत निर्देशन बीधुंकूगु दु ।
भारतया थीथी राज्यय् कोरोना संक्रमण अप्वयेवं विज्ञतय्गु सुझाव कथं सरकारं उगु निर्देशन जारी याःगु खः । नेपाःलिसे स्वाःगु भारतया उत्तर प्रदेश, बिहार व पश्चिम बंगालय् कोरोना संक्रमणया ल्याः अप्वया वनाच्वंगु दु । उकथं हे स्वनिगलय् नं वंगु छवाःया दुने संक्रमित अप्वया वनाच्वंगु दु ।
भारतय् लिसे नेपालय् संक्रमित अप्वया वनाच्वंगु मू कारण न्हूगु भेरियन्ट जुइ फइगु आशंका नेपाःया विज्ञपिंसं याःगु दु ।
विश्वव्यापी रुपं कोराना भाइरसया खोप विकास जुइवं आपालं मनूतय्सं स्वास्थ्य मापदण्ड नालेगु ज्या त्वःतूगुलिं यानाः आः विश्वन्यंकं हे कोरोना भाइरसया न्हूगु भेरियन्ट विकास जूगु खः । गुकिं यानाः आः छक्वः हाकनं विश्व हे कोरोना भाइरसं प्रभावित जुइ फइगु खँ स्वास्थ्यविद्तय्सं धाःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् लिपांगु नीप्यघौया दुने नेपालय् १४५ म्ह कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु दु । सहप्रवक्ता अधिकारीया कथं देय्न्यंकं प्रयोगशालाय् याःगु ३९६३ नमूना परीक्षणय् १४५ म्ह संक्रमित लूगु खः । उकी मध्ये स्वनिगलय् जक ६३ म्ह संक्रमित थप जूगु दु । उकी नं येँय् जक ५३ म्ह, यलय् च्याम्ह व ख्वपय् निम्ह संक्रमित लूगु खः ।
उकथं हे प्रतिनिधिसभा, शिक्षा तथा स्वास्थ्य समिति अन्तर्गतया उपसमितिं संक्रमण व महामारी भविष्यय् वये फइगु सम्भावनायात ध्यानय् तयाः उपचार यायेत व संक्रमण नियन्त्रणया निंतिं झिंच्यागू बुँदे सुझाव बिउगु दु ।
कोरोना भाइरस कोभिड–१९ सम्बन्धय् सरकारं याःगु ज्याया बारे अनुगमन यायेत नीस्वंगु उपसमितिं म्हिगः थःगु प्रतिवेदन न्ह्यब्वसें देय्न्यंकंया अस्पतालय् संक्रमण रोग सम्बन्धी निश्चित शड्ढयाया एकाइ व्यवस्थापन यायेत नं सुझाव बिउगु दु । सिंहदरवारय् म्हिगः च्वंगु बैठकय् उपसमितिया संयोजक जीवनराम श्रेष्ठं समितिया सभापति जयपुरी घर्तीयात अध्ययन प्रतिवेदन हस्तान्तरण यायेगु झ्वलय् उगु सुझाव बिउगु खः ।
आइसोलेसन दयेकेगु तयारी
थ्वहे झ्वलय् गृह मन्त्रालयं देय्न्यंकंया क्वारेन्टाइन व आइसोलेसन सेन्टर अवस्थाया बारे विवरण मुंकेगु ज्या शुरु याःगु दु । भारतय् कोरोना भाइरसया संक्रमण अप्वयेवं नेपालय् नं क्वारेन्टाइन व आइसोलेसन मालेफु धासें विवरण संकलन यायेगु ज्या न्ह्याकूगु खँ मन्त्रालयया प्रवक्ता चक्रबहादुर बुढां कनादीगु दु । वय्कलं देय्न्यंकंया ७७ जिल्लाया क्वारेन्टाइन व आइसोलेसन सेन्टरया बारे विवरण अपडेट याकेगु निंतिं परिपत्र यानागु खँ धयादीगु दु ।
वय्कलं धयादिल, ंस्वास्थ्य मन्त्रालयया विज्ञप्तियात ग्वाहालि जुइ कथं भिडभाड जुइगु व अप्वः मनू मुनीगु गोष्ठी नं मयायेत धयागु, लिसें थ्वहे विषययात कयाः जिल्ला संकट व्यवस्थापन केन्द्रयात जानकारी याकेत नं धयागु दु ।’पतिइ सीमा नाकाय् वये–वने याइपिनिगु अभिलेख तयेत व स्वास्थ्य जाँच यायेत नं निर्देशन बियागु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>थाैं यलय् गोदावरी नगरपालिकाया १९ व ३३ दँया निम्ह मिजंपिं व यल महानगरपालिकाया ३५ दँया मिजं व ४७ दँया मिसायाके कोरोना संक्रमण पुष्टी जुगु स्वास्थ्य ज्याकु यलं धागु दु।<eot>चिनिया राष्ट्रपति सी जिनपिङं हंगकंगय् जुयाच्वंगु विरोध प्रदर्शनकारीतय्त संकेत यासें चीन विभाजन यायेगु कुतःयात दमन यायेगु कडा चेतावनी बियादीगु खँ धाःगु दु । चीनया सरकारी टेलिभिजन सीसीटिभीया कथं नेपाःया राजकीय भ्रमणय् दुगु इलय् हे आइतवाः सीं उगु प्रतिक्रिया बिउगु खँ धाःगु दु । सी आइतवाः नेपालं हे स्वदेश लिहां वनेधुंकूगु दु ।
वय्कलं चीनयात विभाजन यायेत जुइगु कुतः ‘त्यलातःगु म्हगः व त्वःधूगु क्वँचय्’ परिणत जुइगु ख्याच्वः बियादीगु खँ सीसीटिभीं धाःगु दु ।हंगकंगय् आइतवाः नं शान्तिपूर्ण ¥याली पिकाःगु खःसां प्रदर्शनकारी व सुरक्षाकर्मी दथुइ धाःस झडप जूगु खः ।
चिनियाँ सरकार पक्षय् दुगु धयातःगु सार्वजनिक यातायातया स्टेशन, पसलय् प्रदर्शनकारीतय्सं आक्रमण याःगु खः । आइतवाः जूगु झडपय् हंगकंग मेट्रो रेल सेवाया २७ गू स्टेशन बन्द याःगु खः । प्रहरीं प्रदर्शनकारीविरुद्ध तसकं म्हो जक बल प्रयोग यानागु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ । इङ्ग्लिस प्रिमियर लिगया उपाधि लिभरपुलं त्याकुगु दु । म्हिँग चान्हें जुगु कासाय् लिगया निगुगु स्थानय् दुगु म्यानचेस्टर सिटी चेल्सीनापं पराजित जुईधुंका लिभरपुलं लिग उपाधि त्याकुगु खः ।
म्हिँग चान्हें जुगु कासाय् चेल्सीं सिटीयात १ या विरुद्ध २ गोलं बुकुगु खः । स्टामफोर्ड ब्रिजय् जुगु कासाय् क्रिस्टियन पुलिसिकं घरेलु टोली चेल्सीयात अग्रता ब्युगु खः । पुलिसिकं ३६ औं मिनेटय् गोल यागु इलय् चेल्सी न्हापांगु हाफय् छगु गोलं न्ह्योने लातः ।
निगुगु हाफय् केभिन डि ब्रुइनं गोल यासें सिटीयात बराबरीं हलः । ब्रुइनं ५५ औं मिनेटय् गोल यागु खः । तर, कासाय् ७८ औं मिनेटय् विलियनया गोलय् चेल्सीं कासाय् हाकनं
अग्रता कालः । कासाःया ७७ औं मिनेटय् फर्नान्डिनो रेड कार्ड कया पिनेवनेधुंका १० कासामि सीमित सिटीं गोल गोल याये मफुत । व, चेल्सीं २÷१ गोल अन्तरया जित लिकातः ।
चेल्सीनापं सिटी पराजित जुईधुंका लिभरपुलं प्रिमियर लिगया उपाधि त्याकुगु दु । ३१ कासाय् ८६ अंक हगु लिभरपुलं लिग उपाधि सुनिश्चित याना समान ३१ कासाः म्हिता ६३ अंक जोडेयागु म्यानचेस्टर सिटी निगुगु स्थानय् दु । अथेहे ५५ अंक जोडेयागु लेस्टरसिटी स्वंगुगु स्थानय् दुसाः चेल्सी न्याँगुगु स्थानय् दु ।
थ्वः नापं लिभरपुलं ३० वर्षलिपा प्रिमियर लिगया उपाधि त्याकुगु खः ।
लिभरपुलं उपाधि त्याकेधुंका हजारौं ल्याखय् समर्थक लिभरपुलया घरेलु मैदान एनफिल्डय् जम्मा जुगु खः । आधा घन्टा दुने हे प्रविबन्धया बावजुत २ हजार स्वयाँ अपवः समर्थक एनफिल्डय् जम्मा जुगु धागु दु ।<eot>सगरमाथाया च्वकाय् मनू थ्यगु लुमन्तिइ मे २९ यात दिवस कथं हनिगु खः। सन् १९५३ या मे २९ तारिखय् न्हांपाखुसि सगरमाथाया च्वकाय् मनू थ्यगु खः । व खुन्हू नेपाःया तोञ्जिङ नोर्गे शेर्पा व न्यूजील्याण्डया नागरिक सर एडमण्ड हिलारी न्हांपाखुसि सगरमाथाया च्वकाय् थ्यगु खः ।
अनलिपा सुरु जुगु आरोहणय् लिपागु निगू दशकय् यक्व आकर्षण अप्वगु दु । तालिम प्राप्त शेर्पा, अनुकूल कापं व उच्च प्रबिधिया कारण आरोहणय् सहजतालिसें आरोहीत अप्वगु खः ।
तर थुगुसिया वसन्त ऋतुइ सगरमाथा नापं नेपाःया फुक्क हिमाल सुनसान जुगु दु। कोरोना भाइरस संक्रमणया ग्याचिकुं यात्रा दिनाच्वगुलिइ आरोही वयेफुगु मदुसाः सरकारं फुक्क हिमाल आरोहणया ज्या थुगु मौसमया लागि बन्द याःगु दु । आरोहण मजुगुलिइ सगरमाथा सिबे क्वय् खुम्जुङ, नाम्चे, लुक्ला लगायतया ठायया होटलत न सुनसान जुगु दु । वसन्त ऋतुइ २० द्वःया ल्याखँय् विदेशी पर्यटक थ्यनिगु खुम्बु क्षेत्रय् थगुने फागुन महिनाय् छुं छुं पर्यटक वसाः न अनलिपा सु न मवगु नाम्चेया पर्यटन व्यवसायी लामाकाजी शेर्पां धयादिल ।<eot>एजेन्सी- इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहु १२ दँ लिपा सत्तां पिने लाःगु दु । इजरेली संसद्ं प्रधानमन्त्री कथं दक्षिणपन्थी राष्ट्रवादी नेता नाफ्ताली बेनेटयात प्रधानमन्त्री ल्ययेवं नेतान्याहुया ताःहाकःगु शासनकाल क्वचाःगु खः । बेनेटं सोमवाः हे ‘हिउपाःया निंतिं वःगु सरकार’या नेतृत्व यासें शपथ ग्रहण यानादीगु दु ।
संसदय् जूगु चुनावय् बेनेट मुक्कं छगू मतं जक त्यानाः गठबन्धन सरकारया प्रधानमन्त्री जूगु खः । मतदानय् बेनेटयात ६० मत वःगु खःसा नेतान्याहुयात ५९ मत वःगु खः ।
न्हूगु सरकारया निंतिं जूगु गठबन्धनया सहमति कथं बेनेट वइगु २०२३ या सेप्टेम्बर तक जक प्रधानमन्त्री जुयादी । थ्व येश अटिड पार्टीया नेता लाएर लापिड मेगु निदँया निंतिं प्रधानमन्त्री जुयादी ।
इजरायलय् आःतक दकलय् अप्वः ई तक प्रधानमन्त्री जुयादीम्ह नेतान्याहुं संसदय् न्ववासें जिपिं हाकनं लिहां वये तिनि धयादीगु दु ।
ताःई लिपा सत्तां पिने लाःसां नेतान्याहुं आः नं सुम्क धाःसा मच्वनीगु खँ धाःगु दु । वय्कलं आः न्हूगु सरकार दयेकेत जूगु गठबन्धन त्वाःथलेगु कुतः यानाः थःगु न्हूगु गठबन्धन दयेकेगु तयारी याइगु अनुमान दु । न्हूगु सरकारया गठबन्धनय् तःगू बिचारधारायापिं तःगू पार्टी दुगुलिं थ्व गठबन्धन ताःई तिके मजुइगु नेतान्याहुया विश्वास दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – बाखं च्वमि सुरेश शाक्य ‘लप्ते’ या बाखं मुना सफू ‘किचलं दाःगु भाग्य’ या पितब्वज्या जूगु दु । येँ महानगरपालिकां न्ह्याका वयाच्वंगु मेट्रो एफएमया नेपालभाषा ज्याझ्वलय् सफूया पितब्वज्या याःगु खः ।
मेट्रो एफएमय् सोमवाःपतिकं न्ह्यनाच्वंगु ‘साहित्य ख्यः’ ज्याझ्वलय् साहित्यकार शरद कसाः नं सफूया पितब्वज्या यानादीगु खः । सफूया पितब्वज्या यासें वय्कलं समीक्षा नं यानादीगु खःसा बाखनय् दयेमाःगु थीथी पक्षयात कयाः नं नुगःखँ प्वंकादीगु खः । पितब्वज्या जूगु सफुतिइ च्वमि शाक्यया इलय् व्यलय् पिहां वःगु व न्हूगु यानाः झिंखुपु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु ।<eot>विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओं) कोरोनाया न्हूगु ताजिया भाइरसं सन् २०२० य् स्वयां नं सन् २०२१य् झन् थाकुकीगु ख्याच्वः बिउगु दु । कोरोनाया थ्व न्हूगु ताजिया भाइरस न्हापाया स्वयां झन संक्रामक जूगुलिं डब्ल्युएचओं थ्व ख्याच्वः बिउगु खः । बेलायतय् न्हापांखुसी खनेदुगु थ्व भाइरस आः न्ययेगू देशय् न्यना वनेधुंकूगु दुसा बे लायतय् थ्व न्हूगु भाइरसया कारणं मृत्युदर उच्च जुयाच्वंगु दु । अथेहे दक्षिण अफ्रिकाय् खनेदुगु भाइरसया मेगु स्ट्रेन नं नीगू देशय् न्यनेधुंकूगु दु ।
थ्वहे दथुइ जापानय् खनेदुगु मेगु न्हूगु भाइरसं थप चिन्ता तच्वयेकाबिउगु दु । जापानय् प्यम्हेसिके हाकनं मेगु न्हूगु भाइरस पत्ता लगे जूगु खः । थुपिं मनूतय्त ब्राजिलय् संक्रमण जूगु अनुमान यानातःगु दु । न्हूगु ताजिया भाइरसयात कयाः चिन्ता तच्वःगुया स्वंगू कारण दु । विज्ञतय् कथं थ्व न्हूगु भाइरसं मेगु कोरोना भाइरसयात तीव्रगतिं विस्थापित यानाच्वंगु दु, थुकी खनेदुगु उत्परि वर्तनं भाइरसया महत्वपूर्ण धयातःगु ब्वयात हे परिवर्तन यानाबिउगु दु । अथेहे प्रयोगशालाय् यानास्वःगु परीक्षण कथं छुं छुं उत्परिर्वतनं मनूतय् शरीरय् दइगु कोषय् संक्रमण यायेत थ्व
भाइरसयात थप सहज जुइगु खनेदुगु दु । तर विज्ञतय्सं आः विकसित याःगु खोप धाःसा थ्व न्हूगु भाइरसविरुद्ध नं उतिकं हे प्रभावकारी जुइगु तायेकाच्वंगु दु ।<eot>अफगानिस्तान थौंकन्हय् तःधंगु युद्धया ध्वपँय् दुना वनाच्वंगु दु । तालिवानतय्सं धमाधम अफगानिस्तानया प्रान्तीय राजधानीत थःपिनि कब्जाय् कया वनाच्वंगु दुसा सरकारी सेना निरीह जुया वनाच्वंगु दु । शुक्रवाः तकया दुने तालिबानतय्सं अफगानिस्तानया ३५ गू प्रान्त मध्ये झिंछगू थःपिनिगु कब्जाय् कायेधुंकूगु दु । आः गुगु रफ्तारं तालिबानत न्ह्याः वनाच्वंगु थ्व स्वयेबलय् निवाः स्ववाः दुने हे तालिबानतय्सं संघीय राजधानी काबुल हे कब्जा काइगु अवस्था थ्यनाच्वंगु दु ।
तालिबानत छाय् बल्लाना वयाच्वन
तालिबानत थुकथं न्ह्याः वयेफुगु मू कारण धयागु अमेरिकी नेतृत्वया सेना लिहां वनेगु सुरु याःगुलिं खः । अमेरिकां थ्व हे अगस्टया अन्त तकया दुने थःपिनि पूवंक सेना अफगानिस्तानं लित यंकेगु धयातःगु दुसा धमाधम लित यंकेगु ज्या नं यानाच्वंगु दु । आःतक ९० प्रतिशत धयाथें अमेरिकी सेना अफगानिस्तानं लिहां वनेधुंकूगु दु ।
अन्तर्राष्ट्रिय सेनाया नेतृत्व यानाः नीदँ न्ह्यवंनिसें अफगानिस्तानय् तालिबानत लिसे ल्वाना च्वंपिं अमेरिकी सेना लिहां वनेगु सुरु यायेवं तालिबानं थःपिनिगु आक्रमण तच्वयेका हःगु खः । अमेरिकी नेतृत्वया गठबन्धन सेनाया साथ मदयेवं अफगानिस्तानया सरकारी सेना कमजोर जूवंगु दु । अफगानिस्तानया प्रमुख राजमार्गय् सरकारी सेनाया ल्हातं त्वःफिना वनाच्वंगु दु । थुकिं यानाः नं तालिबानतय्त रणनीतिक रुपं बल्लाका बिउगु दु ।
मेखे कान्दाहार थेंज्याःगु रणनीतिक शहर कब्जा यायेगु निंतिं पाकिस्तानं तालिबानयात ग्वाहालि याःगु द्वपं अफगान सरकारं बियाच्वंगु दु । अथेहे प्रान्तीय गभर्नरतय्सं तालिबान लिसे ल्वाः हे मल्वासे आत्मसमर्पण यानाच्वंगु दु । गुकिं यानाः तालिबान झन् झन् बल्लानाच्वंगु दुसा तालिबान लडाकुत धमाधम प्रमुख शहरत कब्जा यानाः न्ह्याः वनाच्वंगु दु ।
कान्धार सहर ला तालिबानतय्सं ल्वाः हे मल्वासे नियन्त्रणय् काःगु धाइ । थनया वरिष्ठ कबायली नेता व स्थानीय प्रभावशाली नेतातय्सं सरकारी सेनायात आममाफी बीगु शर्तय् तालिबानय् थःपिनि क्षेत्र लःल्हानाबिउगु खः । थनया गभर्नर रोहुल्लाह खानजादं स्थानीय नेतातय्सं हे सैनिकतय्त मल्वायेत इनाप याःगु खँ धयादीगु दु ।
सरकारी सेना बमलागु छगू कारण धयागु अफगानिस्तानय् थीथी प्रान्तय् शासन न्ह्याकाच्वंपिनि दथुइ हे थःथवय् स्वापू बांमलाःगुलिं नं खः । थीथी प्रान्तय् सत्ताय् दुपिं थीथी जातिया कबालिय नेतातय् दथुइ मेलमिलाप मदु, गुकिं यानाः तालिबान विरुद्ध उपिं एकजुट जुइफयाच्वंगु मदु ।
तालिबानत मुक्कं १ लाख ५० हजार लडाकु दु धाइ, मेखे अमेरिकां प्रशिक्षण बियातःपिं सरकारी सेना २ लाख ९० हजार दु । अथे खःसां तालिबान लडाकुतय्सं सरकारी सेनायात चातुवानाच्वंगु कारण प्रहरी व सेनाय् दुगु तःधंगु भ्रष्टाचार नं खः ।
अफगानिस्तानया राष्ट्रिय सुरक्षा निर्देशनलायया पुलांम्ह प्रमुह रहमतुल्ला नबीलं फेसबुकय् छगू पोस्ट यानाः धाःगु दु, सरकारं द्वःछिम्ह मिलिसियाया निंतिं खर्च जूगु धाःसां अन निसःम्ह जक दइ, मेगु ध्यबा दक्व दुरुपयोग जुइ ।
सरकारया थज्याःगु हे अक्षमतायात तालिबानतय्सं तसकं प्रचार नं यानाच्वंगु दु । गुकिं यानाः आम जनताया सरकारी प्रति विश्वास म्हो जुयावन, अले उमिसं तालिबानतय्त हे साथ बियाच्वन । थज्याः थज्याःगु कारणं नं तालिबानतय्सं छवाःया हे दुने झिंछगू प्रान्तीय राजधानी कब्जा यायेत ताःलाःगु दु ।
अमेरिकां छु धाल
अफगानिस्तानय् शान्ति कायम यायेगु निंतिं अमेरिका व तालिबानतय् दथुइ कतारया दोहाय् जुयाच्वंगु वार्ताया झ्वलय् अमेरिकी सेना लित यंकेगु सहमति जूगु खः । थ्व सहमति कथं अमेरिकी सेना लितयंकेगु सुरु जुइवं तालिबानतय्सं अफगानिस्तानय् आक्रमण तच्वयेका हलसा थीथी थाय् धमाधम थःपिनि कब्जाय् कयाहल । थ्व ल्वापुं यानाः अफगानी जनतां तच्वःगु सास्ती नयेमालाच्वंगु दु । कट्टरपन्थी तालिबान दुहां वयेवं थीथी प्रान्तया जनता बिसिउँ वनाः मेथाय् शरण काः वनेमालाच्वंगु दुसा कब्जा काःगु थासय् तालिबानतय्सं थःपिनिगु कट्टर धार्मिक नियम लागू याना हयेधुंकूगु दु ।
अमेरिकी सेना लिहां वनेगु सुरु जुइवं हे तालिबानतय् आक्रमण तच्वया वयेवं अमेरिकाया निर्णयया विश्वन्यंकं हे तःधंगु आलोचना जुयाच्वंगु दु । अमेरिकां अफगानिस्तानयात दथुइ त्वःताथकल धकाः सकसिनं कुंखिनाच्वंगु दु । अथेसां अमेरिकां थःपिनि सेना लित यंकेगु निर्णय धाःसा लित मकायेगु खँ धाःगु दु । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनं अमेरिकां थःपिनिगु निर्णय कथं अगस्त ३१ तकया दुने अफगानिस्तानय् दुपिं फुक्क अमेरिकी सेना लित यंकेगु जुइ धाःगु दु । बाइडेनं धाःगु दु, ‘अमेरिकां थःगु निर्णय हिली मखु, तर अफगानिस्तानय् शान्ति कायम यायेगु निंतिं माःगु ग्वाहालि याइ व यानाच्वनागु नं दु । आः तालिबानयात पनेगु खःसा अफगानिस्तान थःपिंसं हे कुतः यायेमाः, थःपिं हे ल्वायेमाः । उकिं निंतिं सकलें छप्पँ जुइमाः । अमेरिकां अफगान सेनायात बिया वयाच्वंगु तलब खर्च, नयेत्वनेगु खर्च फुक्कं बिया हे च्वनी ।’
टर्कि व तालिबान आमने सामने
अमेरिकी सेना लिहां वनीगु जुइवं टर्कि अफगानिस्तानयात मेगु देय्लिसे स्वाइगु राजधानी काबुलया अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलयात थःपिंसं रक्षा यायेगु धाःगु दु । अमेरिकी सेना लिहां वनीगु जुइवं हे टर्किं काबुलया विमानस्थलया रक्षा थःपिंसं यायेगु प्रस्ताव तःगु खः ।
टर्किया रक्षामन्त्री हुलुसी अकरं पाकिस्तान स्थित थःपिनि दूतावासय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् न्ववायेगु झ्वलय् काबुल विमानस्थल टर्किं स्वयेगु कथं खँल्हाबल्हा न्ह्यानाच्वंगु दु धयादीगु खः । वय्कलं काबुलया विमानस्थल खुल्ला जुइमाः धासें यदि थ्व विमानस्थल नं बन्द जुल धाःसा अफगानिस्तानय् छुं नं कुटनीतिक अभियान नं न्ह्याकेफइमखु धाःगु दु ।
टर्किया थ्व प्रस्तावयात कयाः धाःसा तालिबानत तम्वयाच्वंगु दु । तालिबानं अफगानी भूमिइ टर्किस सेना क्वमकायेत धम्की बीधुंकूगु दु । तालिबानया छम्ह प्रवक्तां अमेरिकी ब्लुम्बर्ग न्यूजलिसे खँ ल्हासें टर्किस सेना दुहां वयेगु थःपिनिगु सम्प्रभुता, क्षेत्रीय अखण्डता व राष्ट्रिय हितया अःखः खः धासें यदि वल धाःसा उकिं गम्भीर परिणाम फयेमाली धाःगुदु ।
अफगान सरकारं धाःसा टर्किस सेनायात थःपिंसं लसकुस यायेगु धाःगु दु । अफगान सरकारं धाःगु दु, ‘खय्त ला विमानस्थलया रक्षा यायेगु ज्या अफगान सेनाया खः, अथे खःसां सुनां जिमित ग्वाहालि याये धाल धाःसा उकियात जिमिसं लसकुस हे यायेगु जुइ ।’
टर्कियात विमानस्थल छाय् माःगु ?
अफगानिस्तानया राष्ट्रिपति भवन लिसें अप्वःथें दूतावासया लिक्क लाःगु काबुल विमानस्थल रणनीतिक रुपं तसकं हे महत्वपूर्ण खः । थ्व एयरपोर्ट हे अफगानिस्तानयात विश्वलिसे स्वानातःगु दु । अफगानिस्तानय् जुयाच्वंगु युद्धया झ्वलय् अन मानवीय ग्वाहालि छ्वयेगु छपु जक लँ धयागु नं थ्व हे विमानस्थल खः । यदि थ्व विमानस्थलय् नं तालिबान लडाकुतय् कब्जा जुल धाःसा छगू कथं अफगानिस्तानया विश्वलिसेया स्वापू नं त्वाःदः वनी ।
टर्किया निंतिं अफगान शरणार्थी थःपिंथाय् वयेके मबिइगु निंतिं नं थ्व विमानस्थल महत्वपूर्ण जू । यदि विमानस्थल चालाच्वन धाःसा मानवीय ग्वाहालि यंकाच्वने फइ, अथे जुल धाःसा यक्व मनूत बिसिउँ वयेमालीगु अवस्था जुइमखु । गुकिं यानाः टर्किइ शरणार्थी समस्या तच्वइमखु । शरणार्थी समस्यापाखें बचे जुइगु निंतिं नं टर्किं थ्व विमानस्थल संचालन जुयाच्वनेमाः धया वयाच्वंगु खः ।
संयुक्त राष्ट्र संघया कथं थ्व इलय् अफगानया बछि जनसंख्या अर्थात १ करोड ८० लाख मनूतय्त ग्वाहालिया आवश्यक दु । न्यादँ स्वयां क्वय्यापिं मस्त कुपोषित जुयाच्वंगु दु । यदि थज्याःगु हे अवस्था जुयाच्वन धाःसा अफगानिस्तानं यक्व मनूत शरणार्थीया रुपय् टर्किइ दुहां वनेगु कुतः यायेफु । अफगानी जनतायात थःपिनिगु हे देशय् तयातयेगु खःसा अन निरन्तर मानवीय सहायता छ्वया हे च्वनेमाली । अथे ग्वाहालि छ्वयेगु लँपु धयागु थ्व विमानस्थल हे खः । उकिं टर्कि थ्व विमानस्थल तालिबानतय् कब्जाय् मवनेमा धयागु चाहे जुयाच्वंगु दु ।
सरकार छु यानाच्वन ?
तालिबानतय् नियन्त्रणतच्वया वयेवं राष्ट्रपति अशरफ गनीया सरकार तालिबानतय्त ह्ययेकेगु कुतलय् दु । थ्व झ्वलय् दोहाय् गनी सरकारया प्रतिनिधिं तालिबानतय्त सरकारय् सहभागी जुइत प्रस्ताव तःगु खबर पिहां वःगु दु । तालिबान लडाकुतलिसे ल्वानाच्वंपिं अफगानी सेना थीथी थासं बिसिउँ वनेमाःगु अवस्था वयेवं तालिबानयात ह्ययेकेगु कुतलय् गनी सरकारं थ्व प्रस्ताव तःगु खः । दोहाय् सरकारी प्रतिनिधिं तालिबानयात सरकारय् दुहां वयेत इनाप यासें गठबन्धन सरकार न्ह्याकेगु प्रस्ताव तःगु खँ पिहां वःगु खः । तर थुकिया स्वतन्त्र पुष्टि धाःसा जूगु मदुनि ।<eot>थ्वनापं नेपालय् कोरोना जुया लायेका वंपिनिगु ल्याः आःतक २१,४१० थ्यगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलय् सोमबाः जुगु नियमित प्रेस ब्रिफिङय् प्रवक्ता प्रा.डा जागेश्वर गौतमं उगु जानकारी बियादिगु खः।<eot>गृह मन्त्रालयं ७७ गु जिल्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारीयात परिपत्र याना थनिनिसें लागू जुइकथं गाडीया पास वितरण मयायेत निर्देशन बिउगु खः । थ्वनापं अत्यावश्यक ज्याबाहेकया लागि थ्वया न्हय कागु पास नं रद्द जुगु गृह मन्त्रालयया प्रवक्ता चक्रबहादुर बुढां धयादिल । वयकया कथं कोरोनाया संक्रमण अप्वयाच्वगुलिइ जिल्ला स्तरया पास वितरणय् रोक तगु दु ।
थ्वया न्हय सरकारं अत्यावश्यक ज्याया लागि छगु जिल्लां मेर्गु जिल्ला वनेत गाडीया पास वियावयाच्वगु खः । तर आः अत्यावश्यक बाहेकया लागि गाडीया पास बन्द जुगु गृह मन्त्रालयं धागु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – नागढुंगा सुरुङ मार्ग दयेकेगु खँयात कयाः स्थानीय वासिन्दां पंगः थनेगु ख्याच्वः बिउगु दु । आयोजनाया परामर्शदाता ज्याकू न्ह्यःने प्रदर्शन यासें स्थानीय वासिन्दां निन्हुया दुने थःपिनिगु माग पूमवनीगु खःसा सुरुङ मार्ग निर्माणय् अवरोध यायेगु ख्याच्वः बिउगु खः ।
चन्द्रागिरी नगरपालिका वडा नम्बर २ या अध्यक्ष गोपी सुर्खेतीया नेतृत्वय् प्रदर्शन याःगु पुचलं उगु ख्याच्वः बिउगु दु । पुचलं थीथी न्यागू माग नं तःगु दु । थःपिनिगु माग न्ह्यब्वयेगु झ्वलय् उमिसं आयोजना दयेकेगु झ्वलय् जुइगु क्षतिया तत्काल क्षतिपूर्ति जुइमाःगु, परापूर्वकालंनिसें प्राकृतिक रुपय् संरक्षण जुयाच्वंगु त्वनेगु लः न्हापा थें निःशुल्क उपलब्ध याके बी माग याःगु दु ।
उकथं हे स्थानीय वासिन्दायात रोजगारी बीमाःगु, विशेष प्रभावित क्षेत्र घोषणा यायेमाःगु, अज्याःगु प्रभावित थासय् फुटबल मैदान दयेकेमाःगु, सतक निर्माण यायेमाःगु माग नं यानातःगु दु। अथे हे सिँचाइ व्यवस्था जुइमाःगु, सुरुङमार्ग च्वय्या जग्गाया क्षतिपूर्ति बीमाःगु माग तसें थ्व माग पूमवंकल अन धाःसा ज्या याके मबीगु ख्याच्वः उमिसं बिउगु दु ।<eot>एजेन्सी – बेलायतय् कोरोनाया छगू न्हूगु ताजिया भाइरस खनेदयेवं तःगू देशं बेलायत भ्रमण व बेलायतं वइगु उडानय् प्रतिबन्ध तःगु दु। थ्व न्हूगु भाइरस झन याकं संक्रमण जुइगु कथंयागु जूगु व नियन्त्रणं पिहां वनाच्वंगु विवरण सार्वजनिक जुइवं बेलायत भ्रमणय् धमाधम प्रतिबन्ध तयाहःगु खः ।
आयरल्यान्ड, जर्मनी, फ्रान्स, इटली, नेदरल्यान्ड व बेल्जियमं बेलायतं वइगु फुक्क कथंया उडान दिकाबीधुंकूगु दु। मेखे फ्रान्सं युरो टनेलपाखें जुइगु रेल सेवा दिकूगु दु। विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओं) कोरोनाया थ्व न्हूगु ताजिया भाइरसयात कयाः बेलायतया अधिकारीतलिसे खँ जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु। थ्व भाइरस न्हापा स्वयां झन तीव्रगतिं न्यना वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । तर थ्व तसकं घातक धाःसा मजूगु तायेकाःगु दु ।
बेलायत बाहेक थ्व न्हूगु ताजिया भाइरसया म्यूटेशन अर्थात उत्परिर्वत नेदरल्यान्ड, डेनमार्क व अस्ट्रेलियाय् नं खनेदुगु खँ डब्ल्यूएचओं धाःगु दु। थ्व न्हूगु भाइरसं आः विकास याःगु कारोना भाइरसया खोपय् फरक प्रतिक्रिया क्यंगु नं छुं प्रमाण मलूनिगु खँ धाःगु दु । थ्व भाइरस पनेगु निंतिं बेलायतया लन्दनस्थित दक्षिण पूर्वी भागय् कडा प्रतिबन्ध तःगु दु ।
थ्व हे डिसेम्बरया सुरु पाखे छुं नमूना परीक्षण यानास्वःबलय् बेलायतय् थें हे ज्याःगु न्हूगु भाइरस खनेदयेवं डच सरकारं प्रतिबन्ध तःगु खः । थ्व भाइरस नियन्त्रण यायेगु निंतिं सम्भव दुगु फुक्क कथंया कुतः यायेमाःगु खँ डच सरकारं धाःगु दु । बेलायतं वइपिं मनूपाखें न्यना वनेफुगु थ्व भाइरस नियन्त्रण यायेगु निंतिं युरोपेली संघया दुजः देय्त जानाः आवश्यक उपाय नालीगु खँ नं डच सरकारं धाःगु दु । थ्व भाइरस विरुद्ध रणनीति दयेकेत सोमवाः युरोपेलीसंघया राजदूततय् आपतकालीन बैठक जूगु दु ।
बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसनं न्हूगु ताजिया भाइरस पुलांगु भाइरस स्वयां ७० प्रतिशत अप्वः सरे जुइगु कथंयागु जूगु खँ धाःगु दु। बेलायतया प्रमुख मेडिकल अफिसर प्राध्यापक क्रीस ह्विटीं थुकिया विकास क्रमं स्थिति झन खराब यायेफुगु धाःगु दु ।<eot>येँ – नेपाल संवत्या प्रवर्तक शंखधर साख्वाः–यात सरकारं राष्ट्रिय विभूति घोषणा याःगु न्हिया लुमंतिइ कन्हय् शंखधर दिवस हनीगु जूगु दु । शंखधर दिवसया लसताय् कन्हय् सथय् थनया लखुतीर्थय् शंखधरया लुमंतिइ छगू विशेष ज्याझ्वः याइगु जूगु दु । राष्ट्रिय न्हूदँ समारोह समितिया इनापय् स्थानीय खलः पुचःतय्सं उगु ज्याझ्वः यायेत्यंगु खः ।
अथे हे कन्हय् न्हिनय् थनया शंखधर पार्क (पुलांगु रत्न पार्क) दुने पलिस्था यानातःगु शंखधर साख्वाःया झ्वाता क्वय् नं विशेष ज्याझ्वः याइगु जूगु दु । उगु ज्याझ्वः लिपा सनिलय् शंखधरया झ्वाता जःखः मत च्याकाः दीपावली याइगु नं ज्याझ्वः दु ।
थ्वहे झ्वलय् नेपाल संवत्या न्हूदँ ११४२ क्यंगु लसताय् नेवाः स्यनामितय्सं शंखधर पार्कय् थौं भिंतुना कालबिल ज्याझ्वः याइगु जूगु दु । येँ महानगरपालिकां ब्वंकेगु शुरु याःगु स्थानीय पाठ्यक्रम ब्वंकीपिं स्यनामितय्सं उगु ज्याझ्वः ग्वसाः ग्वःगु खः । ज्याझ्वलय् येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य मूपाहां कथं झायादी ।<eot>चिकुला वा हेमन्त खुगु ऋतुइ छगू ऋतु ख। थ्व चिकुइगु ऋतु ख। उत्तरी गोलार्धय् व दक्षिणी गोलार्धय् चिकुइगु ला धाःसा पा।
खँग्वःयागु उत्पत्तिEdit
हेमन्त खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल। चिकुला धाःगु खँग्वः नेपालभाषाया निग्वः खँग्वः चिकु व ला स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। चिकुइगु लायात हे चिकुला धका धागु ख।<eot>नेपाःया प्यम्ह प्रमुख महत्वं जाःपिं करुणामय लोकेश्वरपिं मध्ये कान्तिपुर येँदेय्या आर्यावलोकितेश्वर नं छम्ह खः । थुम्ह लोकेश्वरयात नेवाः समुदायपिन्सं ‘जनबहाः द्यः’ धायेगु प्रचलन दु । खस भाषां ‘सेतो मच्छिन्द्रनाथ’ धायेगु याइ । थुम्ह द्यःयात जमलं हःगुलिं ‘जनबहाः द्यः’ धाःगु खः ।
आर्यावलोकितेश्वर जनबहाः द्यःया थःगु हे ऐतिहासिक विशेषता दु । खय्तला जनबहाः द्यःया पलिस्था जुइन्ह्यः हे कनकचैत्य महाविहारया पलिस्था जुइधुंकूगु खः । थुगु विहारयात प्राचीन इलय् कोलियग्राम जमलग्रन्थि विहार धाइगु खः । थुकिं यानाः नं मच्छिन्द्रनाथयात जमलेश्वर आर्यावलोकितेश्वर अमोघपाश लोकेश्वर नं धायेगु यानातःगु खः ।
तुयूगु श्वेतवर्ण आर्यावलोकितेश्वर जूगुलिं सेतो मच्छिन्द्रनाथ धाःगु खः । थुम्ह द्यःया मिखा चिचा ग्वः । मूर्ति पूर्वाभिमुख जू । जव ल्हाःतं अभय वरदान बियातःगु दुसा खवगु ल्हाःतं पलेस्वां ज्वनातःगु दु । ध्यान मुद्राय् च्वनाः मत्र्य मण्डलय् स्वयाच्वंगु दु ।
थुम्ह जनबहाः द्यवं थःम्हं निर्वाण वा बुद्धत्व प्राप्त यायेत सुमार्ग क्यनाच्वंगु जूसां गबलेतक सकल प्राणीया उद्धार जुइमखु उबलेतक थुगु जगतय् सकल प्राणीपिं मिखां मखनीगु कीचातय्गु तकं निर्वाण लाभ भयपाखें मुक्त मजूतले थःम्हं बुद्धत्व प्राप्त यायेमखु धकाः मत्र्यमण्डलय् स्वयाः महाकरुणा तयाः अधिष्ठान याःगुलिं करुणामयं क्वय् स्वयाच्वंगु धायेगु प्रचलन दु ।
थुम्ह लोकेश्वर मूर्तिया छ्यनय् अमिताभ बुद्धया मूर्ति दु । जव–खव निगू चिधिकःपिं वाउँगु व तुयूगु मूर्तित तयातःगु दु । गुकियात आर्यतारा व पद्मताराया रुपं कयातःगु दु । निम्हं ताराया मां आर्यावलोकितेश्वर जनबहाः द्यः खः धकाः धायेगु प्रचलन दु ।
थुम्ह करुणामय लोकेश्वर जगतसत्व प्राणीया उद्धार यायेगु वाचा यानाः सृष्टि जूगु खः । तर, वसपोलं नुगलं सोचेयाःगु कथं जगतसत्व प्राणीया उद्धार यायेमफूबलय् करुणां निगू फुति ख्ववि हायेकूबलय् निम्ह तारा उत्पन्न जूगु खः धैगु धापू दु ।
थुपिं निम्ह तारापिं करुणामयं पूवंके मफूगु आज्जुयात पूवंकेत सृष्टि जूगु खः धकाः धायेगु चलन दु । ताराया प्रतीक जूगुलिं तिब्बती लामापिन्सं आर्यावलोकितेश्वरयात ‘जामन कार्पोभ’ तुयूगु ताराया रुपं मानेयायेगु यानाः वयाच्वंगु दु । इमिसं लोकेश्वरयात अतिकं श्रद्धाभावं माने यायेगु यानाच्वंगु दु ।
आर्यावलोकितेश्वरया विशेषता ः
आर्यावलोकितेश्वर जनबहाः द्यः करुणामययात अमोघपाश लोकेश्वर नं धायेगु चलन दु । अष्टमिया दिनय् श्री अमोघपाश लोकेश्वरया व्रत च्वनेगु परम्परा थौंतक नं उलि हे श्रद्धाभाव तयाः न्यायेकाः वयाच्वंगु दु । थुगु अष्टमिया उपोषध व्रत च्वनाः अल्याख फल दइ धैगु जनश्रुति दु । थुगु व्रत सम्बन्धय् वाशिष्ठावदान व बडिकया बाखं धायेगु परम्परा नं दु ।
जनबहाः द्यःया धार्मिक मान्यता कथं थनया स्वंगू ततःधंगु लुँया मत च्याइबलय् ल्वगिया अवस्था व वया भाग्यया निर्धारण जुइ धैगु लोकोक्ति दु । गथेकि थनया मत च्याकेबलय् छुं पंगः मवःसे बुलुहुँ च्यानाः वन धाःसा ल्वगि मनूया ल्वय् न्हनीगु व म्वाइगु सम्भावना दु धैगु दु ।
यदि छुं विध्नवाधा वयाः मत च्याकेगु इलय् पूवंक मच्यात व दथुइ हे मत सित धाःसा ल्वगिया अवस्था नाजुक जुइ व म्वाये मफइगु संकेत याइ धैगु दु ।
उकिं थुम्ह करुणामय जनबहाः द्यःयात जन्मराजया रुपं माने यानातःगु दु । यदि सुना नं श्राद्ध पिण्ड पूजा याये मलात धाःसा व मफुसा सीपिनिगु नामय् ‘निसलाः’ बिइगु व मेगु पूजा हलंज्वलंत थुम्ह द्यःयात छायेगु याइ । जन्मन्हिया लसताय् लाकाः श्रद्धालु भक्तजनपिं जनबहाः द्यःयाथाय् मत च्याकः वयेगु परम्परा नं सदियौंनिसें न्ह्यानाः वयाच्वंगु दु ।<eot>बेलायतया छगू मिसातय् स्कुलया सिनियर विद्यार्थीपिंत चीहाकःगु स्कर्ट (मिनीस्कर्ट) फीत प्रतिबन्ध तःगु दु । आः उमिसं साधारण सूट फिइमाली व म्हो जक मेकअप छ्यलेमाली ।
हार्टफोर्डशायरया ए लेभलया मिसा विद्यार्थीतय् निंतिं चीहाकःगु स्कर्टय् प्रतिबन्ध तःगु खः । स्कुलया प्रधानाध्यापिका रोज हार्डीं ‘सोबर’ सूटया निंतिं न्हूगु ड्रेसकोड व म्हो मेकअपय् बः ब्युसें स्मार्ट लनं प्रोफेशनल व लक्ष्य केन्द्रित व्यवहार क्यनी धयादिल । आखः ब्वनेगुली प्रतिबद्ध जुइत थुकथंया प्रतिबन्ध तयेमाःगु वयकःया धापू दु ।
स्थानीय पत्रिका ‘द टेलिग्राफ’या खबर कथं धाःसा थ्व निर्णय अभिभावकपिंसं ययेकाच्वंगु मदु । उमिसं विद्यार्थीपिनि स्वतन्त्र अभिव्यक्तिइ व स्वतन्त्रताय् बीत माग याःगु दु । अभिभावकपिंसं स्कुलयात छपौ च्वयाः थःपिं थुज्वःगु निर्णयपाखें अजू चाःगु व थः मस्तयत थुज्वःगु साधारण व अप्रचलित ड्रेसकोड बीमाःगु छाय् धकाः लिसः फ्वंगु दु ।<eot>दछिन्यंक किपु देय् थःगु हे तजिलजिं, थःगु हे हिसिं त्वयाच्वनी । गुंला, यंला अले कछलां किपुली फल्चाय् बांलाक दाफा म्यँे ताये दयाच्वनी । थन थकालिपिं लिसें ल्याय्म्हपिं म्ये हालाः, बाजं थानाच्वंगु खने दइ । थुगु इलय् मोहनि व स्वन्ति नखलं छेँ–छेँय् थःगु नस्वाः ह्वलाच्वनी ।
नेवाः समुदायसं परम्परागत रुपं न्ह्याकावःगु सांस्कृतिक व सांगीतिक सम्पदा हे दाफा खः । किपुया त्वाःत्वालय्, फल्चाफल्चाय् थ्व सम्पदा सामाजिक, साहित्यिक व सांस्कृतिक जीवन जुयाः म्वानाच्वंगु दु । थुकिं शब्दयात संगीतलिसे ह्वंकाः इतिहासयात वर्तमान लिसे स्वाकाः तःगु दु ।
सकतां धयाथें नखःचखःया छगू सिलसिला दइ । अथे हे झीगु समाजय् नं सकसियां थःथःगु दायित्व दइ । दाफा संस्कृतियात म्वाका वयाच्वंगु आखाछेँ दुने नं तजिलजिया छगू वार्षिक व सामाजिक क्रम दइ । झीसं छेँय्–छेँय् मोहनि नखः हनी थें दाफा खलःया आखाछेँय् नं गुरू व शिष्यपिनि मंकाः कथं मोहनि नखः हनी । थ्व सकल ज्याझ्वःयात दाफा खलःया थकालिपिंसं, गुरूपिंसं निर्देशन याइ । अथे जुयाः दाफा खलकय् मंकाः भावना जक मखु, सामाजिक सम्बन्ध नं ह्वयाच्वंगु दइ । गथे मोहनिबलय् छगू कुलयापिं मुनाः कुलछि भ्वय् याइ, अथे हे तुं आखाछेँय् नं सकलें मुनाः थापं तयेगु व चालं क्वकायेगु याइ ।
किपुली दाफा संस्कृति म्हिगःया लुमन्ति जक मखुसे थौंकन्हय्या यथार्थ नं खः । बाज्यापिं नकतिनिया मस्तलिसे मुनाः दाफा म्ये हालाच्वंगु, थिथि बाजंया तालय् सः तनाच्वंगु लू किपुया दाफा संस्कृतिं क्यनाच्वंगु दु । कलाया मिखां स्वःसा थ्व वास्तुकलाया संरक्षण यायेगु दीर्घकालीन उपाय खः । संगीतया मिखाय् थ्व मल्लकालीन शास्त्रीय संगीतया निरन्तरता खः । मानवशास्त्रया ल्याखं दाफा सामाजिक जीवनया सक्रिय अभिव्यक्ति खः । छम्ह सामान्य लँजुवाःया मिखाय् थ्व धार्मिक भावनाया अभिव्यक्ति खः ।
दाफा संस्कृतियात कुलाः स्वयेबलय् थुकी निगू आयाम सीदयेक खनेदइ । छगू सामाजिक अभिव्यक्तिया आयाम खःसा मेगु दुनेया मंकाः कुतःया आयाम । झीसं खनाच्वंगु हिसि दुगु फल्चा दाफा संस्कृतियात ब्वयेगु दबू खः । थन दाफाम्ये हालीगु याइ, बाजं थायेगु याइ, गुरुं शिष्ययात स्यनाबीगु सकल शिक्षायात थन बांलाक ब्वयेगु जुइ, उकिया निरन्तर अभ्यास यायेगु ज्या जुइ ।
फल्चाय् गुलि नं बांलाक संस्कृतिया स्वां ह्वइ, थुकिया पुसा मुना तइगु थाय् धयागु आखाछेँ खः । थन पुलांगु पुस्तां थकालिपिं, बाज्यापिं व गुरूपिंसं विधिकथं नासः द्यःया साधना यानाः न्हूगु पुस्तायात बाजं स्यनेगु ज्या जुइ । थात्थें धायेगु खःसा आखाछेँ छगू शिक्षालय खः ।
पिनेच्वंगु फल्चाया आयाम ला मिखां तप्यंक हे खने दइ, तर आखाछेँ दुनेया साधना व परिश्रम दाफा संस्कृतिया अभ्यास याइपिंत जक सुलभ जुइ । आखाछेँ जीवन्त संग्रहालय खः, छम्ह नच्चाम्ह शिष्यया ताल बोल छुं मिलय् मजूगु न्हापांगु कुतःया सःनिसें जीवनया उत्तराद्र्धय् थ्यंकाः दाफाया बांलाक अभ्यासं परिपक्व जुयाः मेगु पुस्तायात स्यनेत ल्वःगु परिपक्वगु सः तक आखाछेँया अंगलय् थ्वयाच्वनी ।
आखाछेँया अमूर्त आयामयात अझ विशेष रुपं ब्वइगु धयागु थन मुनाच्वंगु पुलांगु दाफा सफू व बाजं खः । दाफा म्यँे व थीथी बाजं बोल सहित स्यनेगु ज्या आखाछेँय् आःतक न्ह्यानाच्वंगु दु । थनया शिक्षाया माध्यम नेपालभाषा खः । नेपालभासं हे दाफा थायेगु व म्यँे हालेगु स्यनेकनेगु ज्या जुइ ।
म्येँ स्वयेगु खःसा गुलिं नेपालभासं, गुलिं संस्कृत भासं अले गुलिं मैथिली भासं दु । थ्व झीगु भाषिक अन्तक्र्रिया व सहिष्णुताया चिं खः । नेपालभाषायात स्थानीय रुपं शिक्षाया माध्यमय् गुकथं स्वाके फइ धयागु खँ झीसं झीगु हे आखाछेँ जक स्वःसां गाः । थन दुने आःतक ल्यनाच्वंगु सलंसः दँ पुलांगु सफू, उकी संकलित जुयाच्वंगु शब्दं हे दाफा परम्परा गुलि सफल अले निरन्तर जुइफु धकाः क्यनाच्वंगु दु ।
दाफा आखाछेँ निसें फल्चा तक निरन्तर विस्तार जुयाच्वंगु दु । कला, साहित्य, संस्कृति स्वता ह्वनाः छगू सम्पदा जुयाः न्ह्यानाच्वंगु दु । थुगु परम्परागत शिक्षायात थौंकन्हेया औपचारिक शिक्षाय् स्वाकेगु तःधंगु अवसर व सम्भावना दु । थनया विद्यालय, कलेजय् अले विश्वविद्यालयय् झी थाय्या हे विषयवस्तु छ्यलाः मस्तय्त निसें थकालिपिंत तक शिक्षित याये ज्यू ।
दाफाया फल्चा दुने धार्मिक ज्याखं जक जुइमखु, थन छम्ह मचां निसें कयाः गृहिणीतकयात माःगु शिक्षाया दु । संस्कृतिया मूर्त–अमूर्त आयामया सहकार्य दु, समाजया विविध खँया समन्वय दु । दाफा संस्कृतिया पुसायात बिचाः यानातःगु आखाछेँयात सामाजिक शिक्षालय कथं विकास याये ज्यू । झीथाय्या विडम्बना हे धायेमा, थःगु हे धुकुती च्वंगु सफू ब्वनेत नं सुं छम्ह विदेशी सःतेमाःगु अवस्था दु, झीगु फलय् थ्वयाच्वंगु साहित्य थुइकेत तकं मेगु भाय्या लिधंसा कायेमाःगु स्थिति दु ।
दाफा म्येँ खालि थुइके थाकुगु जक जुइमाः धयागु मदु । किपूया तःननि दाफा खलःया निपु म्येँया उदाहरण स्वये । न्हापा वागमति येचुबलय् किपुलीं स्वयेबलय् स्रष्टाया मनय् गुलि धार्मिक भावना लुया वल जुइ ! उकिं वं थःगु भाव फुक्क मुनाः ‘जय जय वागमति’ दाफा म्येँ चिनाः वंगु दु । अथे हे लोकंह्वाःगु चिलन्चो चैत्य सुथय् चाःहिलेबलय् प्यखेरं खनेदुपिं तथागत लुमंकाः ‘जगत्पाल विहारसं’ दाफा म्ये च्वयाः वंगु दु । थ्व साहित्यिक आयाम किपूया हे फलय्, त्वालय् लुयावःगु खः । थ्व हे झ्वलय् किपूया यक्व दाफा खलकं संस्कृत भाषाया वैष्णव साहित्यया महŒवं जाःगु गीत गोविन्द नं संग्रहित जुयाच्वंगु दु । आखः हे स्यनेगु जूसां, म्येँ जक स्यनेगु जूसां किपुली धुकू जायेक विषयवस्तु अझ नं दनि ।
दाफा संस्कृति आःतक म्वानाच्वंगु दु, थुकिया श्रेय सकल नेपाःमितसें दाफा संस्कृतिया गुरूपिंत बीमाः । वय्कःपिनिगु अथक अले सतत कुतलं यानाः हे खत, झीसं आःतक दाफाया सः न्यने खंगु । छुं नं औपचारिक शिक्षा मदुसां, अझ बांलाःगु वातावरण मदुसां साःप हे मिहेनत यानाः तःगूमछि दाफाया सफूयात गुरूपिंसं सुरक्षित यानादीगु दु । थःम्हं फयांफतले गुरूपिंसं शिक्षा, ज्ञानयात न्हूगु पुस्तायात स्यनेगु प्रयत्न यानादीगु दु । जीवनया गुंगू दशक पार यानाः दीधुंकूम्ह किपू‚ थांबहाः दाफा खलःया हनेबहम्ह गुरू चक्रमान महर्जनं धयादिल, “जिं दाफा निकः, धिमे निकः, बाँसुरी स्वकः स्यने धुन, न्हूपिंसं सयेकीगु खःसा अझ नं स्यनेफु ।”
दाफा सयेकीपिं नं मदुगु मखु । तःननिया हे खँ भतिचा तने । तःननि दाफा खलकं नकतिनि मस्त, ल्याय्म्ह ल्यासे व मिसापिंत बाँसुरी स्यन । उकी स्वये जिइक सहभागिता दु । सयेके धुंकाः वय्कःपिंसं नं पूजा यानाः बांलाक बाजं नं थाना दिल । अथे हे किपुया हे ह्वाकुंचाय् मांपिं, मस्त सकलें जानाः बाँसुरी सयेकादीगु दु । सामाजिक शिक्षाया छगू क्रम थःथःगु कुतलं न्ह्यानाच्वंगु दु ।
ह्वाकुंचा व मेमेगु त्वालय् च्वंगु गुँदे दापा खलःया ल्याय्म्हम्ह दुजः भाजु न्हूजः महर्जनया अनुभव थन सान्दर्भिक जुइ । खँ ल्हानाबलय् वय्कलं धयादिल, “किपुली हे भदौबलय् जुइगु बाघभैरवया जात्राय् सुथं निसें बाजं थाःवनेगु याना, तर थुगु परम्पराया बारे स्कुलय् गनं नं औपचारिक कथं सयेके सीके मखं । आखः ब्वने बलय् थःगु थाय्या भाय्, तजिलजि नापं ब्वने दःसा जिमितः नं यक्व अःपुइगु जुइ ।”
थन थाय्लाक्क किपू नगरपालिकाया भूमिका तःधंगु जुइ । किपूया सकल आखाछेँ जक परिचालन याये फःसा, उकियात सामुदायिक शिक्षालय कथं झीसं विकास याये फःसा दाफा संस्कृति जक मखु समग्र नेवाः समुदायया हे विकास जुइगु खना । थौंकन्हय् किपू नगरपालिकां फल्चा दयेकेगु व ल्ह्वनेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु, थ्व साःप हे बांलागु खँ खः । थज्याःगु पलाः निरन्तर न्ह्याके हे माः । आः मूर्त निसें अमूर्त सम्पदा तक नं भिंकेगु बिचाः यायेमाःगु व पलाः न्ह्याकेगु माःगु दु ।
दाफाया स्यनेकनेगु ज्याय् न्हूगु पुस्तां थःम्हं फुगु कुतः यानाच्वंगु दु । झीसं थ्व मिहेनतयात बांलाक सम्बोधन याये फत धाःसा दाफा संस्कृतिइ हे न्हूगु आयाम वयेफु । न्हापा–न्हापा दाफा स्यनीबलय् आखः मच्वसे बाजंया बोल जक न्यनाः सयेके माः । सम्भवतः न्हापा भाषिक दमनया झ्वलय् आखः स्यनेत ब्वनेत बन्देज याना तःबलय् दाफाया बोल लिपिबद्ध मयाःगु जुइफु । च्वये–ब्वनेगु सिकं न्यनाः हे सयेकेगु परम्परा पुलांगु जूगुलिं नं दुथें–फुथें संस्कृतिया संरक्षण याना तःगु नं जुइफु ।
आःयागु लकस सहज जुयावःगु दु, समाजया ख्वाः हिलाः वःगु दु । झीसं थुकियात नं वाः चायेका न्हूगु पुस्ताया कुतःयात हःपा बीमाः । गुँदे दापा खलःया हे ल्याय्म्ह भाजु रुमिन महर्जनं धयादिल, “जिं थःम्हं सयेकागु बाजंया बोलयात टाइप यानाः मुनाः, क्वकालिपिं किजापिंत नं स्यनाबलय् इनाः बिया । थुलि यानाबलय् लिखित रुपं हे दाफाया संगीत व साहित्य स्यनेकने ज्या यक्व बांलाःगु दु ।”
दाफा खलः दुने पुलांगु आखलं च्वयाःतःगु सलंसः दँ पुलांगु साहित्यया सम्पदा दु । झीसं प्वःचिनाः जक तल धाःसा थ्व सम्पदा नं किलं नयाः तना वनि धकाः ग्यायेमाःगु अवस्था दु । थ्व इलय् यायेमाःगु धयागु झी हे मस्तय्त ह्ययेकाः हःपा बियाः न्हापाया फुक्कं साहित्यिक सम्पदाया अभिलेखीकरण यायेगु खः । थथे यानाः छगू दाफा खलःया साहित्य मेगु दाफा खलकं नं स्वयाः सीकाः संवाद व संवद्र्धन यायेगु अवस्था तयार जुइ ।
थुज्वःगु हे छगू कुतः तःननि दाफा खलःपाखें जुयाच्वंगु दु । सतोरी सेन्टर अफ आर्ट्सं दाफा धुकूया अवधारणा दयेकाः तःननि दाफा खलःलिसे ज्या सनाच्वंगु दु । थ्व हे झ्वलय् थकालिपिंसं नुगलय् मुंकाः तःगु लालाहिरा प्याखं न्यनाः रेकर्ड याना हानं च्वयेगु ज्या जुइ धुंकल, गीत गोविन्दया न्यापु म्यँेया अभिलेखीकरण, नेपालभाषाया नीच्यापु दाफा म्येया नं अभिलेखीकरण व खय् भासं अनुवादया ज्या नं क्वचाये धुंकल । थ्व लिसें नीखुपु दाफा म्येँ बांलाक रेकर्डिङ यायेगु ज्या नं जुइ धुंकल ।
थुकथं मुनाः यंकेगु झीगु सम्पदा तःननि निसें कयाः सकलसिगु धुकू जुइ धुंकल । सुनां नं स्वयेगु, न्यनेगु, ब्वनेगु, अझ बांलाक अनुसन्धान हे यायेगु खःसा छगू प्राथमिक स्रोत झीके दत ।
दाफा संस्कृति धात्थें हे दाफा–स्वां थें खः । थुकिया हिसि व महत्ता नेवाः समुदायया तःधंगु धरोहर खः । थुकी पुलांगु खँ जक लुमंकेगु मखु, कुतः यात धाःसा न्हूगु रचना दुथ्याकेगु सम्भावना नं दु । झीसं आधुनिक प्रविधि बांलाक छ्यलाः थःगु सः व थःगु नुगःयात दाफाया म्येँय् तने माःगु दु । थथे याये फत धाःसा न्हूगु पुस्तायाके थःगु सम्पदाप्रति छगू अपनत्वया विकास जुइ ।
थ्व इलय् दाफा स्यनादीपिं, सयेकेत उत्सुकपिंत ऊर्जा बीफत धाःसा, आखाछेँयात बांलाक बिचाः याये फत धाःसा, नगरपालिकां लिधंसा बीफत धाःसा, जुयाच्वंगु कुतःयात समुदायसं हे थौंकन्हय्या आवश्यकता कथं संस्थागत याये फत धाःसा झीगु दबू हानं झःझः धाइ, जीवन्त जुइ । दाफा संस्कृतियात बांलाकेत ज्या सनादीम्ह तःननि दाफा खलःया अभियन्ता रवीन्द्र महर्जनया खँ थन लुमंके बहःजू, “न्हापा किपुली हे ३०–३५ दाफा खलः दु धाइ, आः मुस्किलं १९–२० जक दनि । झी सकसिनं मंकाः कुतः याये फःसा दाफा संस्कृतिया स्वर्णयुग आः नं सम्भव जू नि ।”
किपुली बांलाक फल्चात दनाच्वंगु दु, उकी दाफाया सः नं न्ह्याइपुक्क थ्वयाच्वंगु दु । लसताया खँ, थन स्यनादीपिं नं दु, सयेकीपिं नं दु । थ्व सुन्दर समागम, थ्व भिंगु संयोग निरन्तर जुइमाः, थुकियात किपु नगरपालिकां बांलाक तिबः बीमाः । न्हापाया पुस्तां अनवरत मिहेनत यानाः सलंसः दँ तक दाफा संस्कृतियात म्वाकादिल, झीसं न्हूगु प्रविधि छ्यलाः थुकी अझ बांलाःगु खँ तनाः, द्वलंद्वः दँ तक थुकियात म्वाकाः तये फयेमा ।<eot>नेपालय् एसएलसीया लिच्वः याकनं हे पिदनेत्यंगु दु । अले दँय्दसं एसएलसीया लिच्वः पिदनेधुंकाः न्यनेमालीगु छगू दुःखद् बुखँ धयागु ब्वमिपिसं याइगु आत्महत्याया खः । जाँचय् छगू वा निगू विषय फेल जुयाः थःगु जीवनयात हे सितिकं छ्वइपिं उज्वःपिनि निंतिं भारतया राजस्थानय् च्वंम्ह ८१ दँ दुम्ह शिवचरण यादव (श्योराम) छगू दसु जुइफु । गुम्हसिनं झिगूगु तगिं पास यायेगु निंतिं आःतक ४६ क्वः जाँच बीधुंकूगु दु, अथेनं ताःलाये मफुनि । थुगुसी राजस्थान शिक्षा बोर्डया झिगू तगिंया जाँचय् ७८ प्रतिशत ब्वमिपिं ताःलाःसां यादव धाःसा ताःमलाः । व ४६ क्वःगु खुसिइ फेल जूगु दु । ८१ दँ दुगुलिं वया लुमन्ति नं उलि बांमलाये धुंकल अथे नं व हारे मचाः ।
अलवरया खोहरी गांया शिवचरण यादव थुगुसी सामाजिक विज्ञान छगू त्वःताः फुक्क विषयलय् फेल जूगु दु । अंग्रेजीइ ला शुन्य नम्बर हःगु दु । खोहरीया डा. नरेश यादवयाकथं शिवचरणं दँय्दसं तसकं मेहनत याइ तर न्ह्याबलें फेल हे जुइ । झिगू तगिं पास जुइकाः जक इहिपाः याये धयाच्वंम्ह वया आःतक इहिपा जुइमफुनि ।
अनया छम्ह शिक्षक कंवर सिंहं मचाबलय् शिवचरण थःपिन्त ब्वनेत ग्वाहालि याइगु व ब्वंकेगु ज्या नं याः । उबलेनिसें हे वं जाँच बियाच्वंगु धयादी ।
छेँय् सुं मदुगुलिं देगलय् च्वनीम्ह वया फिसया व्यवस्था गांयापिसं हे यानाबीगु यानाच्वंगु दु । थम्हं दकलय् म्हो ल्याः हःगु विषयलय् जक ध्यान केन्द्रित यानाः ब्वनीगु जूगुलिं न्ह्याबलें छगू विषय पास जुयाः मेगु विषय फेल जुइगु जुयाच्वंगु दु ।<eot>अफगानिस्तानया हेलमण्ड प्रान्तय् तालिवानं दारी चायेगुलि रोक तःगु दु । दारी चायेगु इस्लामिक कानूनया उल्लंघन जुइगु धासें तालिवानं दारी चायेगुलि रोक तयेगु निर्णय याःगु खः ।
तालिवानया धार्मिक प्रहरीं थ्व नियम पालना मयाइपिन्त सजाय बिइगु धाःगु दु । अफगानिस्तानया राजधानी सहर काबुलया सुं हमाजं नं थःपिन्त थुज्वःगु हे कथंया निर्देशन वःगु धाःगु दु ।
थ्व निर्देशनयात हे अफगानिस्तानय् तालिवानया पुलांगु शासन हाकनं लिहाँ वःगु रुपं थुइकूगु दु । थ्वसिबें न्ह्यः तालिवानं थुगु खुसिया तालिवानया शासन न्हापायाथें मजुइगु व कठोर कानून लागू मजुइगु धाःगु दु ।
थ्वसिबें न्ह्यः शनिवाः जक तालिवानं व्यवसायीया अपहरणय् दुथ्याःगु द्वपनय् प्यम्हेसित स्यानः इमिगु सीम्ह सार्वजनिक थासय् यःखाःगु बुखँ वःगु खः ।
थुज्वःगुलि तालिवानं हाकनं मेगु कडा कानून लगेयायेगु सुरु याःगु खः । हेलमण्ड प्रान्तया सैलुन पिने ख्याच्वःलिसेंया सुचं तिकाः सँ व दारी चायेगु विषयस शरिया कानून पालना यायेत निर्देशन ब्यूगु दु ।
काबुलया छम्ह सैलुन न्ह्याकाच्वंम्ह हजामं थःत नं तालिवानं फोन यानाः सँ चाकेबलय् अमेरिकी स्टाइल पालना मयायेत व दारी मचाकेत निर्देशन ब्यूगु धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी- बेलारुसं आप्रवासी संकटया मामिलाय् युरोपेली संघं थःपिंत प्रतिबन्ध तल धाःसा ग्यासया आपूर्ति पनेगु ख्याच्वः बिउगु दु । पोल्याण्डलिसे स्वानाच्वंगु बेलारुसया पश्चिमी सिमानाय् इराक, सिरिया व यमनं वःपिं द्वलंद्वः शरणार्थीत तसकं ख्वाउँगु मौसमय् अलपत्रय् लानाच्वंगु दु । सिमानाय् हिमपात जुयाच्वंगु दुसा तापक्रम शून्य डिग्रीसिबें क्वय् दु । युरोपेली संघया अधिकारीतय्सं बेलारुसं संकटयात ल्ह्वनाच्वंगु, मानवअधिकारया हनन याःगु व सुरक्षा अवस्था स्यंकूगु द्वपं बिउगु दु, तर बेलारुसं धाःसा थ्व द्वपं अस्वीकार यानाच्वंगु दु ।
आप्रवासी संकटयात कयाः बेलारुसयात युरोपेली संघं सोमवाः निसें प्रतिबन्ध तइगु अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमं जानकारी बिउगु दु, तर बेलारुसया राष्ट्रपति लुकासेन्कों थःपिंत प्रतिबन्ध तल धाःसा कडा लिसः बीगु ख्याच्वः बिउगु दु । बेलारुसं युरोपय् वनीगु ग्यास पाइपलाइनयात संकेत यासें राष्ट्रपति लुकासेन्कों युरोपय् जिमिसं यानाः मत च्यानाच्वंगु दु, लुमुयाच्वंगु दु धासें उकिं जिमित ख्याच्वः बीमते धासें अःखःबतं ख्याच्वः बिउगु खः ।
‘जिमिसं ग्यासया आपूर्ति पनाबिल धाःसा छु जुइ ? अथे जुयाः पोल्याण्ड, लिथुआनिया व खालि ल्हा च्वनाच्वंपिं देय्या नेतृत्वं नवाये न्ह्यः छकः बिचाः यायेत जिं सल्हा बी’ राष्ट्रपति लुकासेन्कों धाःगु दु ।<eot>येँ – भारतया पुलांम्ह विदेशी सचिव श्यामशरणं नेपाःलिसे चीनं कम्युनिष्ट पार्टीया परिवार थेंज्याःगु व्यवहार यानाच्वंगु बिचाः तयादीगु दु । भारतया ‘दि प्रिन्ट अनलाइन’लिसे खँ ल्हासें शरणं उगु खँ धयादीगु खः ।
नेपाःया निंतिं पुलांम्ह राजदूत समेत जुयादीम्ह शरणं नेपालय् अप्वया वनाच्वंगु चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीया गतिविधियात भारतं होसियारीपूर्वक स्वयेमाःगु बिचाः नं न्ह्यःने तयादीगु दु । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘नेपाःया राजनीतिक घटनाक्रमय् हस्तक्षेप यायेत चीनं पार्टीया डेलिगेशन छ्वल । चीनं नेपाःलिसे कम्युनिष्ट पार्टीया परिवारलिसे डिल याये थें यानाः कम्युनिष्ट पार्टीया लियाजों विभागं छगू टिम नेपाः छ्वल ।’ तर थुखेपाखे सुनां नं ध्यान मबिउ धासें वय्कलं चीनं नेपाःलिसे राज्य–राज्य दथुइ थेंज्याःगु व्यवहार यायेमाःगु खँ नं धयादीगु दु ।
वय्कलं नेपाःलिसे चीनं पार्टी–पार्टीया स्वापू दु धइगु कथं सम्बन्ध स्थापित यायेत स्वयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें थ्व भारतया लागिं बांलाःगु संकेत मखु धयादीगु दु । चीनं मेगु देय्तलिसे राज्य–राज्य तहलय् सामान्य सम्बन्ध कायम यायेत चाहे जुइगु याःसां नेपाःलिसे धाःसा व स्वयां बिस्कं कथं सम्बन्ध क्यनेत चाहे जुयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें शरणं उकियात भारतं सतिक च्वनाः स्वयेमाःगु बिचाः नं तयादीगु दु ।
वय्कलं नेपाःया लिपांगु राजनीतिक अवस्था तसकं तरल स्थितिइ लाः वंगु व थुकी भारत सम्बन्धी नेपाःया नीति समेत छुं हद तक दुविधाय् लाःवंगु खँ नं धयादीगु दु । लिपांगु इलय् नेपालय् राजतन्त्रवादी व हिन्दूवादीतय्सं थःपिनि गतिविधि अप्वयेका यंकाच्वंगु खँ नं शरणं विशेष रुपं न्ह्यथनादीगु दु ।
वय्कलं धयादी, ‘राजतन्त्र पक्षधर भावना लिपांगु इलय् छुं हद तक अप्वया वनाच्वंगु दु । छुं ई न्ह्यः नेपालय् राजतन्त्र लित हयेगु निंतिं राजधानी येँय् तःधंगु प्रदर्शन नं जूगु दु ।’ नेपाःया थ्व अवस्था प्रति भारतया छु बिचाः दु व गज्याःगु बिचाः तयेमाः धइगु खँ धाःसा वय्कलं उल्लेख यानामदी ।
अथे खःसां वय्कःया थ्व धापुतिं नेपालय् जुयाच्वंगु राजतन्त्र पक्षधर प्रदर्शनयात भारतं नजरअन्दाज याःगु मदु धइगु संकेत बिउगु खँ थनया राजनीतिक वृत्तं धयाहःगु दु ।<eot>बूबः, बोतानी कथं, धाःगु Fabaceae (वा लेगुमिनोसा) परिवारया स्वांमा वा थ्व परिवारया स्वांमाया सि वा पु ख। थन्यागु स्वामातयेत इमिगु कि (दसु माय्, भुति, कय्‌गु, कीगु), चौपायाया निंतिं भुसा व घाँय्, व चाया उर्वर-शक्ति तःच्वयेकिगु वांगु गोबरया निंतिं बुइकिगु या। बूबः स्वांमात इमिगु सिम्बायोतिक नाइत्रोजन-फिक्सिंग ब्याक्तेरियां दयेकिगु रुत नोद्युल (root nodules)या निंतिं नांजा। नांजाःगु बूबलय् alfalfa, clover, peas, beans, lentils, lupins, mesquite, carob, मुस्या, व बरां ला। फकंमा (Gleditsia वा Robinia), wisteria, व केन्चकी कफित्रि (Gymnocladus dioicus) नं बोतानी कथं बूबलय् ला वः। [१]<eot>नेपाःया पुलांपिं शाह जुजु व भारतया उत्तर प्रदेशय् लाःगु गोरखनाथ मठया दथुइ पारिवारिक व विशेष स्वापू दु । व हे स्वापूया लिधंसाय् गोरखनाथ मठय् पुलांपिं शाह जुजुपिंत विशेष थाय् बीगु व शाह जुजुतय्सं नं मठयात तसकं महत्व बीगु यानाच्वंगु दु । व हे गोरखनाथ मठया पुजारी योगी आदित्यनाथं ला ज्ञानेन्द्र शाह नेपाःया जक जुजु मखसे १०० गू करोड जनताया हिन्दू सम्राट धकाः तकं धायेगु यानाच्वंगु जुल । प्यदँ न्ह्यः नेपालय् जूगु अन्तर्राष्ट्रिय विश्व हिन्दू सम्मेलनया झ्वलय् वय्कलं नेपाःया पहिचान धइगु हे हिन्दू राजसंस्था, हिन्दू राष्ट्र व हिन्दू जनता खः धकाः धयाथकूगु खः ।
उत्तर प्रदेशया मुख्यमन्त्री जुइ न्ह्यः जूगु उगु सम्मेलनय् ब्वति कयादीम्ह योगी आदित्यनाथं राजसंस्था नेपाःया आवश्यकता खः धासें उकियात पुनःस्थापना यायेत अपिल तकं यानादीगु खः । वय्कलं धयादीगु खः, ‘नेपाःयात छगू नेपाल, श्रेष्ठ नेपाल, सामथ्र्य नेपालकथं न्ह्याकायंकेगु खःसा शाह राजवंशप्रति सम्मानया भाव प्वंकेगु नापं आदर यानाः उगु परम्परायात पुनःजीवित यायेगु प्रत्येक हिन्दूतय् दायित्व खः ।’
छगू सार्वभौम देशय् मेगू देय्या छम्ह पुजारी व राजनीतिक नेता योगी आदित्यनाथ वयाः देय्या आवश्यकताया बारे विवादास्पद संबोधन यानादीगु खः । छुं ई लिपा नेपाःया सिमानाय् लाःगु उत्तर प्रदेशया मुख्यमन्त्री आदित्यनाथ जुइगु जुइवं नेपाःया जुजुवादीत व हिन्दूवादीत तसंक उत्साहित नं जूगु खः । उत्साहित थ्व अर्थय् कि भारतया छगू राज्यया मुख्यमन्त्रीया साथ दत धाःसा थन हाकनं राजतन्त्र पुनःस्थापना यायेफइला, धर्मनिरपेक्ष राज्ययात हीकाः हिन्दू राष्ट्र घोषणा यायेफइला धकाः खः । मुख्यमन्त्री जुइधुंकाः मर्यादाया हिसाबं मेगु देय्या बारे पिने न्ववायेगु अशोभनीय ज्या जुइगु खःसां योगी आदित्यनाथया मनशाय छु खः धइगु प्रष्ट जू । मुख्यमन्त्री जुइधुंकाः नं पुलांम्ह जुजु ज्ञानेन्द्रयात नाप लायेगु, हिन्दू राष्ट्र बारे न्ह्यथनेगु नापं नेपाःया सीमा बारे विवादास्पद खँ पिहां वयाच्वंगु हे जुल ।
जनताया जनआन्दोलनपाखें निर्देशित व जनप्रतिनिधितय् सर्वोच्च संस्था संसदपाखें राजतन्त्रया अन्त्य यायेधुंकूगु अवस्थाय् आम जनताया समर्थन मदयेवं जुजुवादीतय्सं थःगु समर्थनया निंतिं देय् दुने स्वयां देय् पिनेया ‘पावर’ छ्यलेगु कुतः जुयाच्वंगु खत । वहे ‘पावर’ उत्तर प्रदेशया मुख्यमन्त्रीया अभिव्यक्तिपाखें इलय् ब्यलय् वइगु खः । हिन्दूत्वया नामय् राजनीति यानाच्वंगु भारतीय जनता पार्टी व राष्ट्रिय स्वयमसेवक संघ (आरएसएसं) नेपाःयात हिन्दू अधिराज्य व हिन्दू जुजुयात बल बीगु यानाच्वंगु खत । व हे दलनाप आवद्ध योगी आदित्यनाथपाखें वयाच्वंगु अभिव्यक्ति छम्ह व्यक्तिया मखसें भारतया संस्थापन पक्षया नं खः धकाः थुइके फु ।
राष्ट्रवादया खँ केवल विदेशी शक्तितय्सं राजतन्त्र व हिन्दू राज्यया पक्षय् याःगु समर्थनया जक मखु । स्वयम शाह जुजुत गुलि तक राष्ट्रवादी खः, थ्व हे नं छगू विषय खः । सन् १९६२या चीन–भारत युद्ध लिपा नेपाःया कालापानी क्षेत्रय् भारतीय सेनां थःगु उपस्थित क्यंगु खः । नेपाःया भूमिइ भारतीय सेनां क्याम्प दयेकाः च्वनेगु अनुमति स्वयम तत्कालीन जुजु महेन्द्रं बिउगु खः । थुगु विषयय् जानकारतय्सं धायेगु याः कि जुजु महेन्द्रया निजी सामान दिल्लीं छुटे याकेगु निंतिं वय्कलं भारतीय सेनायात नेपालय् च्वनेत स्वीकृति बिउगु खः । थःगु व्यक्तिगत स्वार्थ पूर्तिया निंतिं देय्या भूभागय् जुजुं विदेशी सेनायात थाय् बिउगु खः । थ्व विषय गुलि सत्य खः व खोजया विषय जुइफु । तर छता सत्य खँ छु खः धायेबलय् नेपाःया भूमीइ विदेशी सेनायात च्वने बिउम्ह जुजु महेन्द्र हे खः ।
शाहवंशया इतिहासय् अझ लिउने वनाः स्वयेगु खःसा पृथ्वीनारायण शाहं गुबलय्निसें राज्य विस्तार यात अबलय्निसें नेपाःया राष्ट्रियता कमजोर जूगु व विदेशी हस्तक्षेपया सुरुवात जूगु खनेदु । सन् १८१४–१८१६या युद्धलिपा बेलायतनाप जूगु सुगौली सन्धीं राष्ट्रिय अस्मिताया रक्षा यायेमफुत । वयां लिपा नेपालय् बेलायती रेजिडेन्सीयात स्थायी रुपं तयेगु निर्णयनिसें कयाः नेपाःया मन्त्रिपरिषद्या मुँज्याय् तकं भारतीय प्रतिनिधि च्वनेगु व्यवस्था जुल । सन् १९५०य् नेपाल–भारत दथुइ जूगु शान्ति सुरक्षा सन्धीं नेपाःया सार्वभौमसत्ताय् लाकूगु लिच्वःनिसें कयाः सन् १९६५लय् भारतनाप जूगु हातहतियार सन्धीं यानाः नेपाःया राष्ट्रिय सुरक्षाया विषयय् तकं नेपाः भारतय् निर्भर जुइमाःगु अवस्था वल । थुपिं फुक्कं जुजुतय्सं प्रत्यक्ष शासन यानाच्वंगु इलय् नेपाःया सार्वभौसत्ताय् लाकूगु गम्भीर लिच्वःत खः । नेपाःया स्वाधीनता, अखण्डता व सार्वभौमसत्तायाय् दकलय् अप्वः गुबलें लिच्वः लाःगु दुसा व जुजुतय् शासनया इलय् लाःगु दु ।
आः थन लाक्क नेपालय् हाकनं जुजु माल, हिन्दू राज्य घोषणा यायेमाल धाइपिंत न्ह्यसः – जुजु व हिन्दू राज्यया आवश्यकता नेपाःमियात खः कि विदेशी शक्ति केन्द्रयात ? जुजुवादीतय्सं नकतिनि येँनापं झापा, चित्तवन, रुपन्देही लगायतया थासय् याःगु प्रदर्शन देय्या माग खः कि विदेशीतय् माग ? थःपिंत राष्ट्रवादी धायेगु अले देय् व जनताया जनआन्दोलनं स्थापित याःगु मुद्दा स्वयां प्रतिगामी मुद्दाय् प्रदर्शन यायेगु गुलि तक राष्ट्रवादी खः ? देय्या राष्ट्रिय स्वाधीनताय् गम्भीर लिच्वः लाकूपिं जुजु व राजतन्त्रया पक्षय् आन्दोलन यानाच्वंपिं गुलि राष्ट्रवादी ? देय्या जनताया इच्छा व चाहना स्वयां अप्वः विदेशीतय् इशाराय् चले जुइगु राजसंस्थाया पुनःस्थापना यायेमाः धइगु सः गनं हाकनं वहे विदेशी शक्तिया लिधंसाय् जकं थ्वयाच्वंगु खःला ?
यदि अथे मखसें देय् व जनताया पक्षय् बिचाः यानाः आन्दोलन जुयाच्वंगु खःसा प्रतिगामी माग तयाः मखु देय्या राष्ट्रिय एकता व अखण्डता क्वातुकेग निंतिं अग्रगामी मुद्दा ज्वनाः सतकय् कुहां वःसा बेस जुइ । ‘चिहानमा गएर हड्डि फुक्दैमा लाश फर्किंदैन’ धाःथें सीधुंकूगु संस्था पुनःजीवित यायेगु स्वयां संघीय लोकतान्त्रिक व्यवस्थाय् मगाः मचाःगु मुद्दायात क्वातुकाः देय्यात बल्लाकेगुपाखे आन्दोलित जूसा बांलाइ ।
जुजुवादीतय्सं आः लोकतन्त्र व प्रजातान्त्रिक अधिकारया कुण्ठित जूगु व उकिया निंतिं नं राजतन्त्रया पुनःस्थापना यायेमाःगु खँ नं ल्ह्वनाच्वंगु जुल । लुमंकेमाःगु खँ छु धायेबलय्, जुजुया प्रत्यक्ष शासनया इलय् लोकतन्त्र व गणतन्त्रया नां तकं कायेमदु तर थौं संविधान अःखः राजतन्त्रया माग यानाः प्रदर्शन यायेगु तकं छुट दु । उकिं जुजुया शासनकाल गुलितक लोकतान्त्रिक खः उकिया बारे चर्चा यानाच्वने माःगु मदु ।
अले आःया व्यवस्थाप्रति आस्था तइपिंसं राजतन्त्रया विरोध यानाच्वंगुप्रति जुजुवादीतय्सं चिउताः तयाच्वने माःगु आवश्यक नं मदु । जुजुया प्रत्यक्षया शासनकालय् मनूतय्त अत्यावश्यक फोन व इन्टरनेट थेंज्याःगु आधारभूत सुविधापाखे तकं बञ्चित यानातःगु खः । थौं ‘राजा आउ, देश बचाउ’ धकाः आन्दोलन यानाच्वंपिंसं यदि थःपिं फोन सुविधा व इन्टरनेटपाखें ब्यागलं च्वने फइमखु धकाः धाइसा लोकतान्त्रिक शक्ति स्वयां न्हापां जुजुया शासनया विरोध व हे जुजुवादीत स्वयमपाखें जुयाच्वंगु दु । उकिं नेपालय् हाकनं जुजु गुलि आवश्यक धकाः जुजुवादीतय् व्यवहार स्वयमं धयाच्वंगु दु । मेपिंसं थुकि न्ववनाच्वने माःगु आवश्यकता मदु ।<eot>वंगु चान्हय् जूगु कासाय् रियाल मड्रिडं ग्रानाडायात वयागु हे मैदानय् ४–१ गोलं बुकाबिल । रियालया लागिं मार्को एसेन्सीयो, नाचो, भिनिसियस जुनियर व फर्लान्ड मेण्डीं १, १ गोल यात ।
ग्रानाडाया लुइस सुवारेजं १ गोल लितबिल । वंगु बहनी हे जूगु मेगु कासाय् रियाल सोसीडाड भ्यालेन्सीयालिसे गोल मजूगु ज्वलिंज्वः म्हितेधुंकाः रियाल मड्रिड शिर्ष थासय् थहांवंगु खः ।
१३ कासां रियाल मड्रिडया ३० ल्याः दुसा छगू कासा अप्वः म्हितूगु सोसीडाड २९ ल्याःलिसें निगूगु थासय् दु । १३ कासां २० ल्याः मुंकूगु बार्सिलोना खुगूगु थासय् दु ।<eot>बैशाख ४ - नेपाल आयल निगमं हाकनं पेट्रोलियम पदार्थया भाः थकागु दु। शनिबाः चान्हय्सिया १२ ताइलंनिसें लागू जुइकथं पेट्रोल व डिजेल/मचिकं लिटरय् १ तका थकागु खः।
न्हूगु भाःकथं स्वनिगःया लागि न्हूगु खुद्रा बिक्री मूल्य पेट्रोलया लिटरया १२१ तका व डिजेल/मचिकंया १०४ तका थ्यगु दु। निगमया कथं आन्तरिक उडानया लागि प्रयोग जुइगु हवाई इन्धनं लिटरया २ तका थहाँवना ७६ तका कायम याःगु दु।
एलपी ग्यास व अन्तर्राष्ट्रिय उडानया लागि प्रयोग याइगु हवाई इन्धनया भाः धासाः च्वय्क्वय् जूगु मदुगु निगमं धागु दु।<eot>येँ -प्यक्वःगु हलिं नेवाः दिवस तःजिक हनीगु जूगु दु । थ्वहे वइगु मार्चया अन्तिम शनिवाः कुन्हु येँया बसन्तपुली न्हिछियंकं थीथी ज्याझ्वः यासें थ्व दिवस हनेत्यंगु खः । ज्याझ्वलय् थीथी ख्यःया च्याम्ह नेवाः व्यक्तित्वपिंत हनीगु नं ज्याझ्वः दु ।
मंगलवाः पत्रकार सम्मेलन यासें बिउगु जानकारी कथं येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य मू पाहाँ कथं झायादीगु ज्याझ्वलय् सर्वोच्च शिखर सगरमाथा उत्तर व दक्षिण निगुलिं मोहडां गयेत ताःलाःम्ह न्हापांम्ह मिसा पत्रकार कल्पना महर्जनयात हनीगु जूगु दु ।
अथेहे नांजाःम्ह म्ये हालामि मदुम्ह रमेश ताम्राकारया लुमन्तिइ नीस्वंगु सिरपाः नं थ्व हे ज्याझ्वलय् न्हापांखुसी लःल्हाइग्ु जूगु दु ।
ज्याझ्वःया झ्वलय् नेपालभाषा साहित्य विशिष्ट योगदान बियादीपिं नेवाः पुर्खापिनि किपा प्रदर्शनी नं याइगु जूगु दु ।<eot>बड्की (अंग्रेजी:Badki), नेपा:यागु कर्णाली अञ्चलयागु जुम्ला जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६३६ खा छेँ दु।<eot>मुरली भञ्ज्याङ (अंग्रेजी:Murali Bhanjyang), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३५८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मुरली भञ्ज्याङ यागु जनसंख्या ७४६३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>सुत्तपिटक बौद्ध ग्रन्थ तिपितकया छगु भाग ख:। थुकिलि सुत्त वा सुत्रत मुंकातःगु दु। सुत्तपिटकयात ५गु निकायय् बायातःगु दु। थ्व निकायत दीघनिकाय, मज्झिमनिकाय, संयुत्तनिकाय, अङ्गुत्तरनिकाय व खुद्दकनिकाय ख। दीघनिकाय धाःगु ताःहाकःगू सुत्ततेगु निकाय ख धाःसा मज्झिमनिकाय मध्यम व खुद्दक निकाय चिहाकःगु सुत्ततेगु निकाय ख। अङ्गुत्तरनिकायय् ल्या कथंया सुत्त दु। संयुत्तनिकायय् छगू हे विषयय् थी-थी उपदेश दूगु "संयुक्त" सुत्तत दु।<eot>नारायण (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>बिक्रम सम्बत छगु सम्बत खः। थ्व सम्बत भारतीय जुजु बिक्रमादित्ययागु नां न न्ह्यथंगु खः। थ्व छगु सौर्यमांस सम्बत ख:। थ्व सम्बतयागु छ्येलेज्या भारतीय उपमहाद्वीपय् व विशेषयाना नेपा:य् जुगु खने दु। थ्व सम्बतयागु ला थुकथलं दु:<eot>राग बसन्त मुखारी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>रतनपुर (अंग्रेजी:Ratanpur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८२२ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५२४७५५ उत्तर व देशान्तर ८६.८१२७४० पश्चिम खः (33.524755° N 86.812740° W)। थ्व थासे ३८८२८५२८४ वर्ग मिटर (१४९.९१७७९३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५२७०७३८ वर्ग मिटर (२.०३५०४३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कोरियन भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् कोरिया प्रायद्विप ख। थ्व भाषायात निगु हे कोरियाय् आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ ७.७कोटी दु।<eot>अमेरिकाय् नं नेपाःमि कोरोनां मन्त | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
पाँचथर छेँ दुम्ह ५० दँ दुम्ह अनिल सुब्बाया सोमबाः न्यूयोर्कया अस्पतालय् उपचारया झ्वलय् मृत्यु जूगु दु ।
अमेरिकाय् कोरोना संक्रमणं नेपाःमि मदूगु थ्व न्हापांगु खसि खः । थ्व न्ह्यः बेलायतय् नं छम्ह नेपाःमिया कोरोनाया हुनिं मृत्यु जूगु खः ।
येँ व ख्वपया न्यागु उद्योगं विषाक्त रसायनयुक्त स्यानिटाइजर याःगु धाःसें कारबाही याःगु दु । औषधि व्यवस्था विभागया प्रयोगशालय् याःगु परीक्षणय्...
स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयं कोभिड १९ विरुद्धया खोपया निगुगु मात्रा ८ वा निसें १२ वा दथुइ बीगु निर्णय याःगु दु । थ्व न्ह्यः मन्त्रालयं...
नेपालय् बर्डफ्लु दुहाँवःगुलिं ला बाँलाक्क बुका जक नयेत चिकित्सकं छ्याता ब्यूगु दु । बर्डफ्लु पन्छीपाखें मनुयात सरे जुइगु ल्वय् जुइगुलिं विशे...
कार्तिक ३ गते आइतबार, व हे इलय् निथाय् निगु कथंया ज्याझ्वः जुल । हलिं नेवाः गुथिया ग्वसालय् तिथिमितिइ जुयाच्वंगु अन्यौलयात कयाः सहलह जुल...<eot>तँय् छता तेक्स्ताइल फाइबर ख। थ्व फाइबर फइ व मेमेगु छुं गृहस्थिकरण याःगु प्राणीतयेगु सं नं दयेकिगु ख। तँय् थें न्याःगु मेमेगु फाइबरय् क्याशमिर तँय् (च्वापुगुं दुगुया सं), मोहेर (दुगु) qiviut (मस्क अक्स), विकुन्या (vicuña), अल्पाका (alpaca) व क्यामेल (camel) उंथया थी-थी प्रजातिं व एंगोरा तँय् (एंगोरा खराचा) ला।[१]
तँय्‌या थी-थी गुणया कारणं थ्व सं वा भुत्ला स्वया पा। थुकिया क्रिम्प, इलास्तिसिति, व क्लस्तर आदि थुकिया मू पाःगु गुण ख। [२]<eot>राग कुकुभ बिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>भारत छगु दक्षिण एसियाली देय् ख। थ्व देय्‌य् प्राचीन भारतीय सभ्‍यताया यक्व थाय् ला। थ्व देय् हलिमया दक्ले तःधंगु प्रजातान्त्रिक देय् ख। थ्व देय् चीन धुंका दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु देय् ख। क्षेत्रफलया आधारय् थ्व देय् ७गु दक्ले तधंगु देय् ख।
भौगोलिक कथं हिमालय नं भारतीय पेनिसुलायात मध्य एसिया स्वया बायातगु दु। थ्व देय्‌या पूर्वय् बंगालया खाडी, पश्चिमय् अरब सागर व दक्षिणय् भारतीय महासागर ला।
थ्व देय् पूर्ण रूपय् उत्तरी व पूर्वी गोलार्धय् ला। थ्व देय्‌ ८°४' व ३७° ६' १ अक्षांश उत्तर, व ६८°७' व ९७°२५' पूर्व देशान्‍तरय् ला [१]। थ्व देय्‌या स्‍थायी ई लागा जी एम टी + ०५:३० ख। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ३.३ मिलियन वर्ग किलोमिटर दु[२]। थ्व देय्‌या टेलिफोन कोड +९१ ख। थ्व देय्‌या समुद्रतट ७,५१६.६ किलोमिटर दु गुकिलि मू भूमि, लक्षद्वीप, व अण्‍डमान व निकोबार द्वीपसमूह नं निनातगु दु[३]।
श्रीलंका भारतया समुद्रया संकीर्ण नहरं बायातगु दु। थ्व पाल्‍क स्‍ट्रेट व मनारया खाडी नं देकातगु दु[४]।
भारतया जनसंख्‍या १ मार्च, २००१ कथं १,,०२८ मिलियन (५३१.१ मिलियन मिजं व ४९६.४ मिलियन मिसा) ख[११]। थ्व देय्‌या जनसंख्‍या वृद्धि दर १.९३ प्रतिशत ख[१२]। थ्व देय्‌या जन्‍म दर २४.८ व मृत्यु दर ८.९ ख।
थनया संम्‍भावित जीवन दर : ६३.९ दं (मिजं) ६६.९ दं (मिसा) ख[१३]। थ्व देय्‌या लिंग अनुपात २००१या जनगणना कथं ९३३ ख।
भारतया संविधानं २२ राष्‍ट्रीय भाषातेत मान्‍यता बियातगु दु गुकिलि हिन्‍दी संघया राजभाषा ख[१५]। थ्व अतिरिक्त ८४४ मेमेगु भाषा देय्‌या थी-थी थासय् छ्येलिगु या। भारत यागू मू भाय्:-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.९२३१४२ उत्तर व देशान्तर १०९.०८८२६५ पश्चिम खः (36.923142° N 109.088265° W)। थ्व थासे ३६८६०७५४ वर्ग मिटर (१४.२३२०१७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५९६७ वर्ग मिटर (०.००६१६५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.२६२६९५ उत्तर व देशान्तर ११६.८४४६१८ पश्चिम खः (34.262695° N 116.844618° W)। थ्व थासे ८९८९११८ वर्ग मिटर (३.४७०७१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५०९८ वर्ग मिटर (०.००१९६८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपाः, अन्तरिम संविधान कथं नेपा राज्य[१] ([neˈpaːl] (help·info)) छगु दक्षिण एशियाली भूपरिवेस्थित हिमाली देय् खः । नेपाःया उत्तरय् चीनया स्वशासित क्षेत्र संदेय् (तिब्ब्त) ला धा:सा दक्षिण, पूर्व व पश्चिमय् भारत ला: । नेपाःया ८०% स्वयां अप्व नागरिकतयेसं हिन्दू धर्म हनि । थ्व: प्रतिशत भारतयागु स्वया अप्व:, अतः नेपाः हलिमयागु हे दक्ले अप्व प्रतिशत हिन्दू धर्मावलम्बी दुगु देय् नं खः । नेपाःयागु भौगोलिक विभिधता अतिकं उल्लेखनीय जू । थन तराईयागु ताहान्वइगु ख्यः निसें ख्वाउगु हिमालययागु च्वापुगुंतक्क दु । हलिमया दक्ले त:जागु १४ च्वापुगुं च्वका मध्ये च्यागु नेपालय् ला गुकी हलिमया दक्ले त:जागु च्वका सगरमाथा (नेपाल व चीनयागु सिमाना लागाय् दुगु) नं छगु खः । नेपाःयागु राजधानी व दक्ले तधंगु शहर येँ खः । मेमेगु मू शहरय् भरतपुर, बिराटनगर, यल,ख्वपःभैरहवा, वीरगञ्ज, जनकपुर, पोखरा, नेपालगञ्ज, व महेन्द्रनगर ला: । नेपाः धागु खंग्वयागु उत्त्पत्तियागु बारेय् छुं प्रमाण मदु, तर छगु नांजागु बाखं कथं थ्व खँग्व ने मुनि व पाल (गुफा) खँग्व स्वाना दयावगु खः ।
निरन्तर कथलं जुजुतेगु अधिने च्वना बायेगु व जायेगु ताहाकगु तर सम्पन्न इतिहास दुगु आ नेपाः धका म्हसीकिगु थासे वि. स. २०४६ सालयागु आन्दोलन धुंका संवैधानिक राजतन्त्रयागु नीति अवलम्बन जुल। तर थ्व धुंका नं राजसंस्था छगु महत्त्वपूर्ण व अस्पष्ट परिधि व शक्ति दुगु संस्थायागु रूपे दयाच्वन। थ्व व्यवस्थाय् दुबिले न्हापा संसदीय अनिश्चितता व सन् १९९६ निसेंयागु ने.क.पा.(माओवादी)यु जनयुद्धयागु कारणं राष्ट्रिय अनिश्चितता खने दत। माओवादीतेसं राजनीतियागु मूलाधारं बायावना भूमिगत कथलं राजतन्त्र व मूलाधारयागु राजनैतिक दलतेगु बिरुद्धय् गुरिल्ला युद्ध न्ह्येथन। इमिसं नेपाःयागु सामन्ती व्यवस्था (इमिगु कथलं थुकिलि राजतन्त्र नं ला) वांछया छगु माओवादी देय् पलिस्था यायेगु प्रण यागु दु। थ्व हे कारणं नेपायागु गृहयुद्ध न्ह्येथन गुकिलिं याना १३,००० मनुत सी धुंकल। थ्व विद्रोहयात दमन ययेगु पृष्ठभूमिय् जुजु नं सन् २००२य् संसदयागु विघटन याना निर्वाचित प्रधानमन्त्रीयात अपदस्त याअत। अले जुजु नं प्रधानमन्त्री मनोनित यासें शासन यात। सन् २००५य् वेकलं छकलं संकटकालयागु घोषणा याना सकल कार्यकारी शक्ति कयादिल। सन् २००६यागु लोकतान्त्रिक आन्दोलन (जनाअन्दोलन-२) धुंका जुजुनं देय् यागु सार्वभौमसत्ता जनतायात हे हस्तान्तरण याआदिल व अप्रिल २४, २००६य् भंग जुगु संसदयात पूनर्स्थापना यानादिल। मे १८, २००६य् थगु न्हुगु सार्वभौमता छ्येला न्हुगु प्रतिनिधि सभां जुजुयागु अधिकार चाना छ्वल व नेपाःयात छगु धर्मनिरपेक्ष देय् घोषणा यात। आ याकनं हे देय् यागु न्हुगु संविधान देकिगु संविधान सभायागु चुनाव जुइगु भलसा जुय च्वंगु दु।
हिमालय लागाय् मनुत च्वने न्ह्येथंगु ९,००० दं दुगु खंयात नेपाः स्वनिगले लुयवगु नवपाषाण ज्याब्वतेसं पुष्टि याई। संदे-बर्मेली मूलयागु जुइफुपिं मनुतेगु नेपाले २,५०० दं न्ह्य निसें च्वनेज्या जुल।[२]
ईशापूर्व १५०० नापं इन्डो-आर्यन जातितेगु स्वनिगले दुहांवगु खने दु। थ्यं-मथ्यं ईशापूर्व १००० नापं चिधंगु देय् त व देय् पुचःतेगु पलिस्था जुल। सिद्धार्थ गौतम (ईशापूर्व ५६३–४८३) अन्यागु हे छगु वंश, शाक्य वंशयागु राजकुमार खः। वेकलं थगु राजकाज त्वता तपस्वीयागु जीवन हनादिल व वेक बुद्ध यागु नामं लोकंह्वात।
ईशापूर्व २५० तक्क, थ्व थासे उत्तर भारतयागु मौर्य साम्राज्ययागु प्रभाव खने दत व लिपा ४गु शताव्दिय् गुप्तवंशयागु अधिनय् कठपुतली देय् जुवन। थ्व थासे ५गु शताब्दीयागु उत्तरार्धय् वया लिच्छबीतेसं राज्य यात। ८गु शताव्दीयागु उत्तरार्धय् लिच्छवि वंशयागु अस्त जुल व सन् ८७९ निसें नेवा युग न्ह्येथन, अथे जुसां इमिगु नियन्त्रण सकल् देय् गुलि दुगु ख उकिलि छुं यकिन मदु। ११गु शताव्दियागु उत्तरार्धय् दक्षिण भारतं वगु चालुक्य साम्राज्ययागु प्रभावे नेपाःयागु दक्षिणी भूभाग ला वन। चालुक्यतेगु प्रभावे अब्लेयागु राज धर्मधर्म बुद्ध धर्मयात त्वता जुजुतेसं हिन्दू धर्मयागु पालना यात व नेपाले धार्मिक परिवर्तन जुल।
१३गु शताव्दियागु पूर्वार्धय् संस्कृत खंग्व मल्ल जात जुगु नायतेगु उदय जुल। न्हापा इमिगु सत्ता उदयमान जुइ, तर लिपायागु २०० दंय् जुजुतेसं शक्ति छधि याई। १४गु शताव्दीयागु उत्तरार्धय् देय् यागु यक्व थाय् छगु हे राज्ययागु क्वे ला वल। तर थ्व छगु राज्य चीहाकगु ई तक्क जक्क म्वात। १४८२य् थ्व देय् स्वंगुगु देय् य् बाया वन - येँ, यल, व ख्वप – गुकियागु दथुई लिपा तक्क मेल जुइ मफुत।
१७६५य्, गोरखायागु जुजु पृथ्वीनारायण शाहनं भारतिय जुजुत नाप हतियार व सहयोग कया व जलाखला भारतीय देय् तेगु तटस्थता न्याये धुंका स्वनिगले आक्रमण यात। येक्व हि बाहा वने धुंका व ल्वाये धुंका, वेकलं ३ दं लिपा नेपाःयात थगु तुति क्वे लाका दिल। वेकलं येँ देय् य् येँन्या बिले हमला याना सकल मनुत जात्रा न्याका च्वंबिले थगु सेना कया येँयागु राजसिंहासनय् च्वना दिल। थ्व झाकायात न्हुगु नेपाःयागु बुगु ईयागु रुपे कायेगु या।
संदे नाप हिमाली लंयागु नियन्त्रणयु लागि नेपाःयागु विवाद जुल। उकियागु लागि जुगु ल्वापुय् चीननं संदेय् यागु ग्वाहालियात वबिले नेपाः ल्युने चीना वने माल। नेपाःयागु लागा नापंयागु चि-चि धंगु देय् तेत थगु क्वे लाकिगु झ्वले जुगु ब्रिटिस इस्ट इण्डिया कम्पनी नापयागु चीहाकगु तर येक्व हि-बाहावंगु एङ्गलो-नेपाल ल्वापु (१८१५–१६)य् नेपालं थगु २/३ बुं बेलायतीतेत बी माल तर थगु स्वतन्त्रता धासा तयातेफत।
जुजु खलःतेगु दथुई गुटबन्दीयागु कारणं बेलायतनाप यागु ल्वापु लिपा अस्थायित्व खने दत। गगनसिंह खवासयात स्यागु खेँ कोतपर्व जुवन धासा शासन याना च्वंम्ह लानी नं सेनानायक जङ्गबहादुरयात पदच्युत यायेगु षडयन्त्रयु खं सीके धुंका भण्डारखालपर्व जुवन। जङ्गबहादुरनं त्याये धुंका राणा खानदान न्ह्येथनादिल व राणा शासन पलिस्था यानादिल। जुजुयात नांय् जक्क सिमित याना प्रधानमन्त्री पदयात शक्तिशाली व वंशानुगत यायेगु ज्या अब्ले जुल। राणातेसं ब्रिटिसतेत न्ह्याबिलें समर्थन यात व ब्रिटिसतेत १८५७यागु सिपाहीं रेबेलियन (प्रथम भारतीय स्वतंत्रता संग्राम), व लिपा निगु हे हलिम युद्धय् ग्वाहालि यात। सन् १९२३य् संयुक्त अधिराज्य व नेपाःदथुई आधिकारिक कथलं मित्रतायागु सम्झौताय् हस्ताक्षर जुल, थुकिलिं नेपायागु स्वतन्त्रतायात संयुक्त अधिराज्यनं म्हसीकिगु पुष्टि यात।
१९४० दशकयागु उत्तरार्धय् लोकतन्त्र-समर्थित आन्दोलनतेगु न्ह्येथनेज्या जुल व राजनैतिक पार्टीत राणा शासनयागु बिरुद्धय् वल। वहे ईले चीननं १९५०य् संदेय् कब्जा यात गुकियागु कारणं अप्वयावगु सैनिक गतिविधि क्वचायेकेयात भारतं नेपाःयागु स्थायित्वय् ध्यान बियाहल। थुकियागु लिच्वयागु कथलं जुजु त्रिभूवनयात भारतं समर्थन याना १९५१य् सत्ता बिईकल, व न्हुगु सरकार देकेज्या जुल, गुकिलि नेपाली काङ्ग्रेस पार्टीयागु सहभगिता नं दत। जुजु व सरकार दथुई येक्व दंयागु शक्ति संघर्ष धुंका, १९५९य् जुजु महेन्द्रनं लोकतान्त्रिक अभ्यास क्वचायेका "निर्दलीय" पञ्चायत व्यवस्था पल्स्था याना थमेसियां हे शासन यानादिल। सन् १९८९यागु "जनआन्दोलन"नं राजतन्त्रयात संबैधानिक सुधार यायेगु व बहुदलीय संसद देकेयात बाध्य यात[३] व मे १९९१य् कृष्णप्रशाद भट्टराई अन्तरिम सरकारयागु प्रधानमन्त्री जुयादिल, न्हुगु संविधानयागु देकेज्या जुल व संसदयागु लागि लोकतान्त्रिक चुनाव जुल। नेपाली काङ्ग्रेस नं देय् यागु लोकतान्त्रिक चुनावय् बहुमत हल व गिरिजाप्रशाद कोइराला प्रधानमन्त्री जुल।
नेपाः अन्दाजी प्येकुंलागु आकारयागु दु। नेपाःयागु हाक करिब ८०० किलोमिटर (५०० मा) व ब्या २०० किलोमिटर (१२५ मा) दु। नेपाःयागु सकल लागा १४७,१८१ वर्ग किलोमिटर (५६,८२७ sq मा)दु। नेपाः भौगोलिक हिसाबं ३ गु भागय् बाये छिं: हिमाली क्षेत्र, पहाड, व तराइ क्षेत्र। थ्व क्षेत्रत पूर्व-पश्चिम दिशाय् देय् दछि दु व थ्व क्षेत्रतेत नेपाःयागु मू खुसितेसं थय्-थासे बायातगु दु।
भारतनाप स्वानाच्वंगु तराइ ख्यः भारतीय-गंगा ख्यःयागु उत्तरी भाग खः। थ्व भागयागु सिंचाई व भरणपोषणय् स्वंगु खुसियागु मू ल्हा दु, थ्व खुसित ख-: कोशी, गण्डकी (भारतय् गण्डक खुसि), व कर्णाली खुसि। थ्व भूभाग ताहान्वगु व संतृप्त जु।
पहाडी भूभागय् १,००० निसें ४,००० मिटरतक्कयागु (३,३००–१३,१२५ फू) जा दुगु गुंत ला। थ्व थासे महाभारत लेक व सिवालिक श्रृखला (चुरिया) नांयागु निगु चिजागु पहाडी श्रृखला मू श्रृखला ख। पहाड क्षेत्रे नेपाः स्वनिग नं ला। थ्व स्वनिग नेपाःयागु दक्ले उर्वर व शहरी क्षेत्र खः। पहाडी क्षेत्रय् स्वनिगत स्वया २,५०० मिटर (८,२०० फिट) च्वेयागु थासे जनघनत्व म्हो दु।
हिमाली क्षेत्रे हलिमयागु दक्ले तज्जागु च्वापुगुंत ला। थ्व थाय् यागु उत्तरय् चीनयागु सिमानाय् हलिमयागु तज्जागु च्वका, सगरमाथा ८,८४८ मिटर (२९,०३५ फि) ला। हलिमयागु ८,००० मिटर स्वया तजागु १४ गु च्वकाय् ८ गु नेपाःयागु हिमाली क्षेत्रय् ला। कञ्चनजङ्घा, हलिमयागु स्वंगुगु तज्जागु च्वका नं थ्व हे हिमाली क्षेत्रय् ला। नेपाःयागु सकल भौगोलिक क्षेत्रे मू समस्याय् छगुयागु रुपे गुं-विनास खना वगु दु गुकिलिं याना भूक्षय व इकोसिस्टमयागु स्येनेज्या जुया च्वंगु दु।
नेपाः व बंगलादेशयागु सिमाना मथ्युसां थ्व निगु देय् २१ किलोमिटर (१३ माइल)यागु छगु चिहाकगु चिकेन्स् नेक धागु क्षेत्रनं बायाच्वंगुदु। थ्व क्षेत्रयात स्वतन्त्र-व्यापार क्षेत्र देकिगु कुत जुया च्वंगु दु।
हलिमयागु तज्जागु च्वका सगरमाथा नेपाः व संदेय् यागु सिमानाय् ला। थ्व च्वापुगुं नेपाःलं दक्षिण-पूर्वी रिज(ridge)नं गयेत प्राविधिक कथलं अपु। थुकिलिं याना सकल दं व थासे यक्व पर्यटक मू वै। मेमेगु गैगु च्वापुगुंय् अन्नपुर्ण च्वापुगुं(१,२,३,४), अन्नपुर्ण श्रृंखलाय् ला।
नेपाःयागु जनसङ्ख्यायागु ७६% नं बुंज्या याइ व कुल ग्राह्यस्थ उत्पादनयागु ३९% योगदान बी धासा सेवानं ३९% व उद्योगनं २१% बी। देय् यागु उत्तरी २/३ भागय् दुगु पहाडी व हिमाली थासे भूभागं याना लं व मेमेगु संरचना देके थाकु व ध्येबा नं अप्व वं। सन् २००३ तक्कय् पीच-सतकतेगु कुल हाक ८,५०० किमि स्वया भतिचा अप्व व दक्षिणय् दुगु रेल्वे-लाइनयागु कुल हाक ५९ किमि जक्क दु। ४८ धावनमार्ग व उकिलि १० गुय् कालोपत्र दुगुलिं हवाईमार्ग धासा सुथांला। थन प्रति १९ मनुतेगु लागि १ टेलिफोन दु। तार जडान सेवा देशे दक्व थासे मदु व शहरय् व जिल्ला सदरमुकामय् अप्व केन्द्रित दु। सेवाय् जनतातेगु पहुँच अप्वगु दु व दनावगु मोबाइल (वा तार-रहित) सेवायागु स्थिति धासा देशेदक्व थासे बांला। सन् २००५य् १,७५,००० इन्टरनेट जडान जुइधुंकुगुदु। तर "सङ्कटकाल" लागू जुइधुंका छुं ई फोन सेवा अवरूद्ध जुल। छुं अन्योल धुंका नेपाःयागु निगुगु बृहत जनआन्दोलनं जुजुयागु निरङ्कुश अधिकार क्वचायेका सकल इन्टरनेट सेवा सुचारू यात।[४]
नेपाःयागु भूपरिबेस्टित स्थिति[५] व प्राविधिक बिपन्नता अले ताहाकगु द्वन्दनं अर्थतन्त्रयात पूर्णरूपं विकाशशील जुइ मब्युनि। नेपालं भारत, जापान, संयुक्त अधिराज्य, अमेरिका, युरोपेली संघ, चीन, स्वीजरल्याण्ड व स्क्यानडेभियन देय् नाप वैदेशिक ग्वाहालि काई। आर्थिक दं २००५/०६य् सरकारयागु बजेट करिब १.१५३ अर्ब अमेरिकी डलर यागु जुल, तर कुल खर्च १.७८९ अर्ब जुल। १९९० दशक यागु अप्वगु मुद्रा स्फीति दर क्वहां वयार २.९% थ्यंगु दु। येक्व दं निसें नेपामी मुद्रा रूपैयाँयात भारतीय रूपैयानाप हिलेदर १.६य् स्थिर तयातगु दु। १९९० दशकय् अपुइकुगु मुद्रा बिनिमय दर निर्धारण नीतियागु कारणं विदेशी मुद्रायागु हाकुगुबजार लगभग क्वचाल। छगु दिर्घकाकीन आर्थिक सम्झौता नं भारतनापयागु बांलागु स्वापूयात टेवा बल्लाकुगु दु।
जनतातेगु दथुई सम्पत्ति वितरण मेमेगु विकसित अव् विकासोन्मुख देय् तेगु थें च्वं: च्वेयागु १०% गृहस्थी नाप कूल राष्ट्रिय सम्पतियागु ३९.१%य् नियन्त्रण दु धासा निम्नतम १०% नाप २.६% जक्क नियन्त्रण दु।
नेपाःयागु १ कोटी तियागु कार्यबलय् दक्ष ज्याकमित सिक्क हे म्हो जु। ८१% कार्यबलयात कृषिनम्, १६% सेवानं, व ३% उत्पादन/कला-आधारित उद्योगनं ज्या ब्युगु दु। कृषी उत्पादनत - मूतवलं भारत सीमा नापंयागु तराईक्षेत्रय् खेती याइगु खने दु व मू बुंज्या ख: जाकी, कनि, छो, उखु, दुरु देकिगु व मे लहिनिगु। उद्योगय् जुट, उखु, सुर्ति व अन्न नापंयागु मू कृषी प्रशोधनयागु ज्या यायेगु जुइ। नेपाःयागु बांलागु भूदृश्य व आजुचाइगु संस्कृतियागु लिच्वयागु कथलं पर्यटनय् यक्व संभाव्य दु, तर थ्व निर्यातमुलक उद्योगयात राजनैतिक घटनातेसं सिक्क हे स्येंकाच्वंगु दु। बेरोजगारी व अल्परोजगारीयागु अनुपात जनसङ्ख्यायागु कार्यबल-आयुयागु बच्छि थ्यं। अथे जुगुलिं अप्व नेपामि ज्या मालेयात भारत, खाडी देय् व मलेसिया वनि। [६] भारतीय व ब्रिटिस सैनिकय् ज्यायाईपिं गोर्खाली सेनातेगु मार्फत नेपालं दंय्-दच्छि ५ कोटी अमेरिकी डलर आम्दानि याई। गोर्खाली सेनायात कौशल व बहादुरीयागु लागि म्हसीकि। पर्सियन खाडी व मलेसिया, गन करिब ७ लखः नेपामि श्रमिकत ज्या याना च्वंगु दु, नं छ्वैगु ध्येबा नापं कुल रेमिट्यान्स करिब १ अर्ब डलरयागु हाराहारीय् दु।
सन २००५यागु लागि नेपाःयागु कुल ग्राह्यस्त उत्पादन (GDP) अनुमान ३९ अर्ब डलर स्वया अप्व (पर्चेजिङ पावर प्यरिटि समायोजित) दु, गुकिलिं थुकियात हलिमयागु हे ८३गु तधंगु अर्थतन्त्र देकुगु दु। प्रति-मनु आय करिब १,४०२ डलर दु,
नेपाः १४ अञ्चल, ७५ जिल्ला ५ विकास क्षेत्रय् व ७ राज्य बायातःगु दु। सकल जिल्लाय् छम्ह जिल्ला प्रमुख दैगु प्रावधान दु। जिल्ला प्रमुखया ज्या जिल्लाय् विधान व शान्ति बहाल यायेगु खः व सरकारी मन्त्रालयतेगु ज्याय् ग्वहालि यायेगु खः।<eot>संस्कृत हलिंया दकलय् पुलांगु भासय् छगू भाय् खः। थ्व भाय् इण्डोयोरोपियन् भाय् परिवारयागु इण्डोआर्यन् कचाय् ला:। थ्व भासय् हिन्दू धर्म, बुद्ध धर्म व जैन धर्मया यक्व धार्मिक ग्रन्थ च्वयातःगु दु। थ्व भाय्‌यात भारती, सुरभारती, अमरभारती, अमरवाणी, सुरवाणी, गीर्वाणवाणी, गीर्वाणी, देववाणी, देवभाषा, दैवीवाक्‌ इत्यादि नामं नं म्हसीकिगु या।<eot>मुम्बई भारत यु दक्ले तधंगु महानगर खः व हलिमयागु दक्ले तधंगु महानगरय् छगु खः। मुम्बई भारतयु पश्चिमी तटय् लाः। थ्व सहर[महाराष्ट्र]] राज्य यु राजधानी खः। थ्व सहर छगु द्वीपय् स्थित दु। मुम्बई भारतयु आर्थिक राजधानी खः। मुम्बईयागु संकिपा उद्योग बलीवुड यु नामं लोकंह्वा।
ई सं १९९५ स्वया न्हापा थ्व सहरयु नां अंग्रेजीय् ‘बम्बे’ व हिन्दीय् ‘बम्बई’ खः। आ थुकिगु अधिकारिक नां ‘मुम्बई’ खः । मुम्बईयु परम्परागत व पुलांगु नां मुम्बई हे खः। थ्व नां थ्व थासे हनिगु देवी मुम्बादेवीयु नामं तगु खः। १६गु शताब्दीय् पोर्तुगालीतेसं मुम्बईयात बोम बहिआ नां बिल। अंग्रेजतेसं थ्व नगरय् अधिकार याना मुम्बईयु नां हिला बोम्बे याना बिल।
मुम्बई न्हापा मुम्बईयागु न्हेगु चीधंगु द्वीपतेसं दया च्वंगु खः। मुम्बई सम्राट अशोकयु साम्राज्ययु भाग खः। ई सं १५३४ य् पोर्तुगालीतेसं गुजरातयु जुजु बहादुर शाह नाप मुम्बईयु अधिकार काल। ई सं १६६१ तक्क थ्व द्वीप पोर्तुगालीतेगु ल्हाते लात। १६६१ य् थ्व द्वीप केथरीन डे ब्रगान्जा व इंग्ल्यान्ड यु चार्ल्स द्वीतीययु इहिपाय् क्वस कथलं बिल। चार्ल्स नं ई सं १६६८ य् थुकियात ईस्ट इंडिया कम्पनी यात बाहाले बिल। थ्व द्वीपतेगु दछियागु लब्व सान्हि पाउन्ड य् बाहाले ब्युगु खः। ईस्ट इंडिया कम्पनी नं थन थगु बन्दरगाह देकल व १६६१ निसें १६७५यागु दुने (१४ दंय्) मुम्बई यु जनसंख्या १०,००० नं थाहां वना ६०,००० थ्यन। इ सं १६८७ य् ईस्ट इंडिया कम्पनी नं थगु मुख्यालय सूरत नं हिला मुम्बई यात। मुम्बईयागु न्हेगु चीधंगु द्वीपतेत स्वाना छगु यायेगु ज्या ई सं १८१७य् न्ह्यथन व ई सं १८४५य् क्वचाल। ई सं १८५३य् भारतयागु न्हापाअंगु रेल मुम्बई व ठाणेयागु दथुइ न्ह्यथन। ई सं १८५७ तक्क मुम्बई नगर ईस्ट इंडिया कम्पनी तेगु ल्हाते लानाच्वन। व धुंका थुकिगु शासन अंग्रेजतेगु ल्हाते ला वन।<eot>माकत लाल काय् सःपिं खः । लाल काय् सःसां थुकथं माक दुबेजुया स्यूगु खना स्थानियतयेसं माकया सामुहिक आत्महत्या कथं शंका याःगु दु । तर विज्ञतयेगु धापु धासा पाः, थ्व आत्महत्या मखु । माकत लाल कायेसःसेंलि दुबे जुइमखु । पुखुलिइ दूषित पदार्थ वा विष दुगुलिं इपिं स्यूगु अनुमान विज्ञतयेगु दु । थ्व विषयलय् अनुसन्धान यायेमाःगु इमिगु धापु दु ।
वन्यजन्तुत आत्मविनाशकारी व्यवहार (सेल्फ डिस्ट्रक्टिभ बिहेभियर) दुपिं खः । जीवनया छगु इलय् देहत्याग यायेफु । झी थाय् थज्यागु घटना न्यनातयागु दुसां थुकिया गहन अध्ययन धासा जूगु मदु । वन्यजन्तुं आत्महत्या याइगु सम्बन्धय् संसारय् यक्व अनुसन्धान जूगु दु । इकोलोजिस्ट नापं त्रिवि केन्द्रीय वातावरण विज्ञान क्याम्पसया उपप्राध्यापक मनकुमार धमलाया कथं स्तनधारी जीवं सुंनं हिंस्रक वा थःस्वयां बल्लाम्ह जीवया न्ह्यः प्राण त्वते फु । डल्फिन, माक, किसि थें जाःपिं स्तनधारी जीव थःगु छेंजःया सुं दुजः सितकि शोकय् च्वनि । शोकय् दूगु इलय् न हे मनसे सीपिं यक्व जीव दु । थुपिं पुचःया सुं दुजः सितकि नापसं वनिगु, सालिगु वा सिम्ह ज्वना वनीगु याइ । थथे जीवतयेसं सामूहिक आत्महत्या हे याःगु घटना धासा दुर्लभ जूगु वयेकःया धापु दु । पुचःया सुंयात बचेयायेत स्वइबलय् ज्यान वनेफूगु वयेकया धापु दु ।
आत्ते जुया, न्यासि ववं, बिस्यू ववं वा भीर, सिमां आदि तजाःगु थासं कुतुंवना जीवत सीगु विज्ञतयेगु धापु दु ।
लकडाउनया ई नापं नेपाल भाषा ख्यलय् बांलाःगु हे प्रगति जूगु खनेदु । थ्व हे झ्वलय् थौं गुलि न्हयपुइसे च्वं बोलया म्येया म्यूजिक भिडियो पितब्यूग...
नेवाः देय् दबुया दांभरी अन्जीता खड्गीयात हे दांभरी यानाः ज्या यायेत येँ जिल्ला प्रशासन ज्याकुथिं वंगु शुक्रवाः उजं ब्यूगु दु । थ्व नापं ...<eot>भगवान बुद्ध महापरिनिर्वाण जुई धुंका थी थी कथंया संस्कृति व परम्परा तयेगु विकास जुल । अथेसां नं क्वय् न्ह्यथना तःगु मूल शिक्षा त दक्व परम्पराय् नं उत्थेहे मूल शिक्षाया रूपय् अवलम्वन याना तःगु दु ।
दुःख समुदय सत्य - दुःखया कारण तृष्णा खः । अर्थात् छुंनं विषय वस्तुस यःगु वा मयःगु भाव तया ब्यवहार यार्इगु ।
दुःख मदयेकेयात गौतम बुद्धं ८ता स्वापू दूगु लं क्यनादिगु दु। थ्व ८ता लं शील, समाधि व प्रज्ञाय् बायेछिं।
बौद्ध धर्मले दक्ले प्रथमिक इयम धागु मध्यम मार्ग ख:| मध्यम मार्ग बुद्ध नं बोधि प्राप्त याये स्वया न्ह्य प्रतिपादित याना दिगु ख:| मध्यम मार्गयात अतिवादी मजुइगु व मध्यम रूपं व्यसन कथं यागु आनन्द व सीगु थें न्यागु भक्ति यागु दथुयागु लं धाई|थुकिया दुने क्वे बियातगु विषयत: ला
बुद्ध धर्मय् संघया तःधंगु महत्त्व दु। भिक्षुत संघय् च्वनिगु व संघं हे धम्म पालना यायेगु जूगुलिं संघयात बुद्ध व धर्मनाप त्रिरत्नय् नालातःगु दु। कालान्तरय् मू संघ थी-थी वैचारिक व स्थानीय व्यवहारया आधारय् थीथी कचाय् बायावःन। आःया ईलय् ल्यनाच्वंगु बुद्ध धर्मया संघय् थेरवाद, महायान व बज्रयान दकलय् तःधंगु संघत ख। थाय्‌कथं, बिहार व गोम्पाया आधारय् संघ थीथी कचाय् बायाच्वंगु दु। हलिमय् थथे थाय्‌थासय् व थीथी भाय्, तजिलजि, लहनाय् थ्यनेधुंका नं बुद्ध धर्म सकल संघय् छुं आधारभूत समानता खनेछिं। छुं संघतेसं बुद्ध धर्मया छुं छगू पक्षय् अप्व जोड बियातःगु दै धाःसा छुं संघं मेगु पक्षयात। बुद्धं थःगु ईलय् धर्मया छुं नियमयात हिलाछ्वयेछिंगु धका धयाबिज्यागुलिं संघतेत परिस्थिति अनुसार सनेत वैधानिकता ब्युगु दु।
बुद्ध धर्मया मू ग्रन्थ त्रिपिटक ख। थ्व ग्रन्थ भगवान बुद्ध मदयेधुंका वसपोलया भिक्षुतेसं वसपोलया सकल धम्मयात सूत्रबद्ध यानातःगु सूत्रतेगु मंका ख। थ्व ग्रन्थय् सुत्ततेत वग्ग, वग्गतेत निकाय व निकायतेत पिटकय् मुंकातःगु दु। थन्याःगु स्वंगु पिटकतेत मुंका त्रिपिटक (स्वंगु पिटक) दयावःगु दु।
त्रिपिटकया न्हापांगु खण्ड विनय पिटक ख। थुकिलि भिक्षु, भिक्षुणी व अनागारिकातेसं पालना यायेगु नैतिक नियम दु। थ्व ग्रन्थ अनुसार भिक्षुतेगु व्यवहारय् दूगु विभिन्न समस्यातेत समाधान यायेत बुद्धं थीथी नियम पलिस्था यानादिल, गुकियात लिपा थ्व ग्रन्थय् समाविष्ट याना तल।
त्रिपिटकया मेगु खण्ड सुत्त पिटक ख। थुकियात संस्कृतय् सुत्र पिटक धायेगु नं या। थुकिया भाषिक अर्थ सुकाया धक्की ख। थ्व ग्रन्थय् मूलःतः बुद्धया उपदेश दु। थ्व पिटकयात यक्व उपविभाजनय् विभक्त यानातःगु दु। थ्व ग्रन्थया सकल उपविभाजनया मंका सूत्र १०,००० स्वया अप्व दु।
त्रिपिटकया स्वंगु खण्ड अभिधम्म पिटक ख। थुकियात अभिधर्म पिटक नं धायेगु या। थ्व ग्रन्थ थाय्‌, संस्कृति व संस्करण अनुसार पाःगु खने दु। थेरवादया पाली ग्रन्थय् अभिधम्म पिटकय् ७गु सफू दु। सर्वास्तिवाद(Sarvāstivāda)य् नं थ्व पिटकय् ७गु सफू दु। छुं साधारण सामग्री व विचारय् सर्वास्तिवादया अभिधम्म पिटक मूल पाली ग्रन्थनाप मेल नःसां थ्व सफू पालीया सफूस्वया यक्व पा। बौद्ध धर्मया मेमेगु प्राचीन संघय् नं अभिधम्म पिटक दूगु जुसां आःया ईले अन्यागु ग्रन्थ तनावने धुंकल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०५९४६२ उत्तर व देशान्तर ११७.३९८७२८ पश्चिम खः (34.059462° N 117.398728° W)। थ्व थासे १५४५७७१९ वर्ग मिटर (५.९६८२५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८१२९ वर्ग मिटर (०.००३१३९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.११५०२३ उत्तर व देशान्तर ८०.६३१९२५ पश्चिम खः (28.115023° N 80.631925° W)। थ्व थासे ७८२१०४२२ वर्ग मिटर (३०.१९७२१४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३७०५२४५ वर्ग मिटर (५.२९१६२५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सल्लेरी ३ (अंग्रेजी:Salleri), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सल्लेरी ३ यागु जनसंख्या ३८२३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>कछलागा १३, ११३६: नेपालभाषाया भाषासेवी, साहित्यकार प्रेम सायमिया थौं सुथ छगु हाथ्याय आकाझाकां मन्त । थौं सुथय् येँया ग्वंगःबु पाखें साइकल गयाः न्हियान्हिथं थें स्वयम्भू वनेगु झ्वलय् वय्कःयात बालाजुइ छगः ट्रीपरं ठक्कर नकूगु खः । ठक्कर नयेवं घाःपाः जूम्ह भाजु सायमियात टिचिङ अस्पतालय् यंकूगु खःसा अन वय्कः मदूगु न्ह्यथंगु ख: । वय्कःया सीम्ह पोष्टमार्टम यायेगु नितिं त्रि.वि. शिक्षण अस्पतालय् तयातःगु दु ।<eot>उर्दू भाषा भारत व पाकिस्तानय् छ्येलिगु छगु भारोपेली भाषा खः। थ्व भाय्‌ हिंद-इरानी शाखाया छगू हिंद-आर्य भाषा ख। थ्व भाषाया निर्माण भारतय् दिल्ली सल्तनत व मुग़ल सलतनतया राजय् खरीबोली धाःगु हिंदी भाषाय् फारसी, अरबी व तर्कीय भाषाया प्रभावं जूगु ख।
मांभाय्‌ कथं उर्दू हलिमया नीगूगु दक्ले तधंगु भाषा ख। थ्व भाषा पाकिस्तानया राष्ट्रिय भाषा व भारतया २३ सरकारी भाषाय् छगू ख।
उर्दू व हिंदी भाषा सिक्क मेल नं। उर्दू व हिन्दीइ पाःगु मू खं लिपि व प्रभाव ख। उर्दू नस्तलीक लिपिइ च्वइ धाःसा हिन्दी देवनागरी लिपिइ च्वइ। उर्दूइ अरबी व फारसी खँग्वः आपालं छ्येलि धाःसा हिंदीइ संस्कृत खँग्वः अप्व छ्येलि।<eot>३१ वर्षयु आयुय् सद्दाम हुसेन नं जनरल अहमद अल बक्र नाप जाना इराकयु सत्ता थगु यात। १९७९य् वेकः थ हे इराकयु राष्ट्रपति जुया दिल। सन् १९८२यु इराकयागु दुजैल नरसंहारय् वेकःयात फाँसीयागु सजायं ब्युगु खः।<eot>जापानय् जुइगु ओलम्पिक स्थगित | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
बेलायत, अस्ट्रेलिया व क्यानडां जापान ओलम्पिकय् ब्वति कायेत कासामि मछ्वयेगु घोषणा याःसेंलि ओलम्पिक स्थगित जूगु खः । जापानी प्रधानमन्त्री व अन्तराष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटीया अध्यक्षया सहमतिइ वैगु जुलाई २४ निसें जुइत्यंगु ओलम्पिक कासा स्थगनया निर्णय याःगु खः ।
जापानी प्रधानमन्त्री सिन्जो आबें सोमबाः संसदय् ओलम्पिक स्थगित यायेमाःगु न्ह्यथंगु खः । थ्व न्ह्यः जापानी प्रधानमन्त्री ओलम्पिक कासा मदीगु धासें तयारी यानाच्वंगु खःसा थीथी देसं थुकिया विरोध तकं याःगु खः ।<eot>राग सौराष्ट्र टङ्क छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 29.8° N 76.38° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २२० मिटर (७२१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कैथल शहरयागु जनसंख्या ११७,२२६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कैथल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>स्वयम्भू महापुराणकथं नेपाःगाः नागवासदह जुयाच्वंबलय् थुकी बुयावःगु पलेस्वानय् उत्पत्ति जुम्ह स्वयम्भू ज्योतिरूप दर्शन यायेत महाचीनं वःम्ह मञ्जुश्रीनं चोवाहाया ल्वहं तछ्यानाः लःपित छ्वयाःथन मनूत च्वने ज्यूगु बस्ती दयेकल । थःनापं ब्वनाहयापिं मनूतय्त थन हे तोताः धर्माकरयात मञ्जुपटन नगरया जुजु याना थकल । उर्वर भूमि व सुन्दर स्थान जूगुलिं उत्तरपाखें मंगोलियन त व दक्षिणपाखें आर्यत वयाः थन च्वंवल । थुपिं निखलसिगु सम्मिश्रणं ‘नेवाः’ जाति दयावःगु खः धयागु विद्वान्तय् धापू दु। [१]
आ वया थ्व जातिया जनसंख्या ड्यालास, ह्युस्टन, शिकागो, न्युयर्क, लन्दन, सिड्नी आदि नगरय् नं अप्वया वइच्वंगु दु।
नेवाःतेगु समाज यक्व जातय् बायातःगु दु। जातया आधार ज्याया कथं तयातगु दु। नेवातेगु समाज सञ्चालन यायेगुलि गुथिया तःधंगु ह्या दु।
नेवाःतेगु मू भाषा नेपालभाषा ख। आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ भाषा व अंग्रेजी भाषा थें न्यागु भाय्‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु।
थ्व जातिया अर्थतन्त्र नेपाःया मेमेगु जातिस्वया च्वे ला। नेपा़ःया सरकारं थ्व जातियात उन्नत समूहय् सूचिकृत यानातगु दु।
नेवा:तेसं आपातं हिन्दू धर्म वा बौद्ध धर्म मानेयाइ। मेमेगु धर्म गथेकि ॐ शान्ति,ख्रीस्ट धर्म,इस्लाम, व मेमेगु धर्म नं छ्यलाबुलाय् दु। थौंकन्ह्य् नस्तिकता दुपिं नेवाःत नं दु। नस्तिकता दुपिं नेवाःत यक्व मरु तर क्रोजन कपाली छम्ह खः।<eot>कतार (अरबी : قطر) अरब प्रायद्वीपया उत्तर पूर्वी तटय् स्थित छगू चिधंगु प्रायद्वीप देय्‌ ख। थ्व देय्‌या दक्षिणय् साउदी अरब, व मेगु स्वंगु हे दिशाय् फारसया खाडी दु। छगू चिकंतम्हि देय्‌या कथं कतार हलिमया दुनिया निगु (प्रति व्यक्ति कूल ग्राहस्थ उत्पाद कथं) तम्हि देय्‌ ख। सन् १७८३य् कुवेतया अल खलीफ वंशं थन शासन न्ह्यथंगु ख। तत्पश्चात थ्व थाय्‌ टर्कीया अधीनय् दयाच्वन। न्हापाया हलिम हताः धुंका थ्व थाय्‌ ब्रिटेनया संरक्षणय् वन। सन् १९७१य् स्वतन्त्रता दयेधुंका सन् १९७२इ खलीफा बिन हमदया शासन न्ह्यथन।
कतार नां थौंकन्हेया "जुबारा" नांया नगरया प्राचीन नां "कतारा" नं उत्त्पत्ति जूगु धैगु विश्वास दु। प्राचीन समयय् कतारा थ्व क्षेत्रया महत्वपूर्ण बन्दरगाह व नगरया रुपय् दयाच्वन। "कतारा" खँग्वः टोल्मीं दयेकादिगु अरब प्रायद्वीपया मानकिपाय् दक्ले न्हापा खंगु ख।<eot>मध्वाचार्य (सन् १२३८- सन् १३१७) वेदान्तशास्त्रया प्रवर्तक ख। "'आनन्दतीर्थ"' वय्‌कःया मेगु नां ख। नारायणपण्डिताचार्यया 'मध्वविजय' ग्रन्थय् श्रीमध्वाचार्यया जीवनचरित्र च्वयातःगु दु। भारतया दर्शनशास्त्रय् ’द्वैतम्’ विशिष्ट शास्त्रय् ला। थ्व शास्त्रया प्रधान आचार्य मध्वाचार्य ख। हिन्दू धर्मय् वय्‌कःयात वायु व भीम अवतारया रुपय् नं म्हसीकिगु या।<eot>SEOUL – झीत थ्यंगु बुखँय् वंगु अप्रिल २६ तारिख आइतवाकुन्हु कोरियाया राजधानी सोःल शहरया जोग्‍येसा बुद्ध विहारया प्राङ्गणे शान्तिया प्रतीक भगवान् गौतम बुद्धया २५५३ दँया जन्‍म जयन्‍ती झःझः धायक हंगु न्यनेदु। थ्व ज्याझ्वय् कोरियाया नेवाःपुचःया दुजःपिनिगु पाखेँ तःधंगु गुहालि दूगु खँनँ न्यने दु।<eot>कुष्टगि तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया कोप्पल जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>अर्जुन चौपरी (अंग्रेजी:Arjun Chaupari), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु स्याङ्जा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३५७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अर्जुन चौपरी यागु जनसंख्या ६४१२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४४%, व मिसात ५६% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.५८१००५ उत्तर व देशान्तर ११८.१००६०३ पश्चिम खः (34.581005° N 118.100603° W)। थ्व थासे २७१८४७५४९ वर्ग मिटर (१०४.९६०९३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५२६०५ वर्ग मिटर (०.१३६१४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>द्वपं तया सुयातं अख्तियारं मज्वंसे विशेष अदालतय् मुद्धा दर्ता यानाच्वंगु दु । लिपांगु इलय् थथे द्वपं लापिंसं आत्महत्या यायेगु झ्वः अप्वगु दु । थ्व न्ह्यः त्रिभुवन विश्वविद्यालय् कर्मचारी भर्नाया नितिं काःगु परीक्षाया लिसःपौ परीक्षणय् अनियमितता याःगु द्वपनय् रामबहादुर पाण्डें वंगु साउन २ गते आत्महत्या याःगु खः ।<eot>लिपांगु २४ घौ दुने आःतकया दकलय् अप्वः ११ द्व व ५७५ पिसिआर परीक्षण याःगु दु । थुकि ५९४ म्हेसिके कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) या संक्रमण पुष्टि जूगु दु ।
थ्व नापं संक्रमितया ल्याः २५ हजार ५५१ थ्यंगु दु । उकि १०० म्हेसिया मृत्यु जूगु दुसा १० द्व ७७ म्ह डिस्चार्ज जूगु दु । उकि शुक्रबाः २४० म्ह डिस्चार्ज जूगु खः ।<eot>अनन्तपुर जिल्लायागु अक्षांश १३'४०' निसें १५'-१५' उत्तर व देशान्तर ७६'-५०' व ७८'-३०' पूर्वय् ला ।[१]थ्व थाय् अनन्तपुर जिल्ला अन्तर्गतय् लागुलिं थ्व थाय् नं थुलि हे भौगोलिक को-अर्डिनेट दुने ला। थ्व थाय्‌यागु सिमाना थ्व कथलं दु
थ्व थासे छ्येलिगु मू भाय् तेलेगु ख। तेलेगु बाहेक थन अंग्रेजी, हिन्दी, उर्दू आदि भाय् नं छ्येलिगु खने दु।<eot>ज्यामिरे ४ नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ज्यामिरे ४ यागु जनसंख्या ३७०९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>कोरोना भाइरसया प्रकोपयात ध्यानय् तयाः सरकारं भ्रमण वर्ष २०२० स्थगित यायेत्यंगु दु । आइतबार सनिल बालुवाटारय् च्वंगु मन्त्रिपरिषद् बैठकं भ्रमण वर्ष २०२० यात स्थगित यायेगु निर्णय याःगु खः ।
पर्यटनमन्त्री योगेश भट्टराईया अध्यक्षताय् कोरोना भाइरसया विश्वव्यापी प्रभाव व मन्त्रालय व अन्तर्गतया निकायपाखें यायेमाःगु रोकथाम नापं पूर्वतयारीया ज्या सम्बन्धय् च्वंगु मूज्यां उगु निर्णय याःगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.६६३००३ उत्तर व देशान्तर ८५.८२६६६४ पश्चिम खः (33.663003° N 85.826664° W)। थ्व थासे ११७६५१३२० वर्ग मिटर (४५.४२५४३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८५७०० वर्ग मिटर (०.०३३०८९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रहाफ (अंग्रेजी:Rahaph), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६९१ खा छेँ दु।<eot>हिन्दू धर्म (संस्कृत: सनातन धर्म) हलिमया फुक्क धर्म मध्ये दक्कले पुलांगु धर्म खः । थ्व वेदय् आधारित धर्म खः, गुकी थ: दुने यक्व थीथी उपासना पद्धति, मत, सम्प्रदाय, व दर्शन दु । थ्व धर्म हलिमया स्वंगूगु तधंगु धर्म खः, तर थुकिया अप्व: उपासक ल्या: भारत य् दु । नेपाल जनसंख्या प्रतिशतया ल्याखं हलिमय् दक्कले अप्व हिन्दू धर्मावलम्बी प्रतिशत दुगु देय् खः । थ्व धर्मय् यक्व द्यतयेगु पूजा जुसां, थ्व एकेश्वरवादी धर्म खः ।
भारत (व आधुनिक पाकिस्तानी क्षेत्र)यागु सिन्धु घाटी सभ्यता य् हिन्दू धर्मयागु यक्व चीं खने दु । थुकी छगू अज्ञात मातृदेवीयागु मूर्ति, शिव पशुपति थें न्यागु देवतायागु मुद्रा, लिंग, पीपलयागु पूजा, इत्यादि प्रमुख दु । इतिहासकारतयेगु छगू दृष्टिकोण कथं थ्व सभ्यतायागु अन्तपाखे मध्य एशियाय् नं छगू मेगु जातियागु आगमन जुल, गूगु जातिं थ:पिन्त आर्य धका म्हसीकी, व संस्कृत नांयागु छगू भारोपेली भाषा खंल्हाइ । छगू मेगु दृष्टिकोण कथं सिन्धु घाटी सभ्यता या मनूत स्वयं हे आर्य खः व इमिगु मूथाय् भारत हे खः ।
आर्यतयेगु सभ्यतायात वैदिक सभ्यता धाइ । छगू दृष्टिकोण कथं थ्यंमथ्यं १७०० ईसापूर्वय् आर्य अफ्गानिस्तान, कश्मीर, पंजाब व हरियाणाय् च्वनेगु न्ह्याकल । अब्ले निसें व मनूत (इमिगु विद्वान ऋषि) थ:गु द्य:तयेत प्रसन्न यायेत वैदिक संस्कृतय् मन्त्र रचना यात । न्हापा प्यंगु वेद रचित जुल, गुकी ऋग्वेद प्रथम खः । व धुंका उपनिषद थें न्यागु ग्रन्थ वल । बौद्ध व जैन धर्म बाये धुंकावैदिक धर्मय् यक्व हिलावन । न्हूपिं द्य: व न्हूगु दर्शन न्ह्यथन । थुकथं आधुनिक हिन्दू धर्मयागु पलिस्था जुल ।
हिन्दू छगु फारसी खंग्व खः । हिन्दू थ:गु धर्मयात सनातन धर्म वा वैदिक धर्म धायेके ययेकी । ऋग्वेदय् यक्व सप्त सिन्धु यागु उल्लेख जूगु दु -- व थाय् गन आर्य दक्कले न्हापा बस्ती दयेकूगु खः । संस्कृतय् सिन्धु खंग्वयागु निगु मू अर्थ दु -- न्हापांगु, सिन्धु खुसिया नां, थ्व लद्दाख व पाकिस्तानय् न्ह्याइ व निगूगु, गुगुनं खुसि वा ल: सम्पदा । ऋग्वेदयागु खुसिस्तुतिया कथं व न्हयेगूगु खुसित जुइफु सिन्धु, सरस्वती, झेलम (वितस्ता), शुतुद्रि (सतलज), विपाशा (व्यास), परुषिणी (रावी) व अस्किनी (चेनाब) । हिन्द आर्य भाषायागु [ स: ] ध्वनि ईरानी भाषायागु [ ह ] ध्वनिइ अप्वकथं न्ह्याबलें पाना वनी (भाषाविद कथं) । अथे जुगुलिं सप्त सिन्धु अवेस्तन भाषा (पारसीतयेगु धर्मभाषा) य् वना हप्त हिन्दु स हिलावंगु जुइ फु (अवेस्ता : वेन्दीदाद, फ़र्गर्द 1.18) । थ्व धुंका: ईरानी तयेसं सिन्धु खुसिया पूर्वय् च्वनिपिंत हिन्दु नां बिल। मुस्मां सुल्तानतयेसं भारतय् शासन याये धुंका इमिसं भारतयागु मू धर्मावलम्बीतयेत हिन्दू धायेगु न्ह्याकल ।
हिन्दू धर्मग्रन्थ उपनिषदयागु कथं ब्रह्म परम तत्व खः (थ्व त्रिमूर्ति द्य ब्रह्मा मखु) । व हे जगतयागु सार खः, जगतयागु आत्मा खः। व हलिमया आधार खः । वं हे हलिमया उत्पत्ति याइ व हलिम नष्ट जुइबले उकिं हे तना वनीगु जुइ । ब्रह्म छगु, व छगु जक्क दइ । व विश्वातीत नं ख: । व परम सत्य, सर्वशक्तिमान व सर्वज्ञ खः । व कालातीत, नित्य व शाश्वत खः । व परम ज्ञान खः । ब्रह्मया निगु रूप दु : परब्रह्म व अपरब्रह्म । परब्रह्म असीम, अनन्त व रूप विहीन ख: । व फुक्कं गुण दुम्ह् जुइ, तर वयाके अनन्त सत्य, अनन्त चित्त व अनन्त आनन्द दइ । ब्रह्मया पूजा जुइ मखु छाय् धा:सा, व पूज्य स्वया च्वय् व अनिर्वचनीय खः । वयागु ध्यान याइ । प्रणव ॐ ब्रह्मवाक्य हइ, थुकियात फुक्कं हिन्दू परम पवित्र खंग्व कथं हनी । ब्रह्मयागु परिकल्पना वेदान्त दर्शनयागु केन्द्रीय स्तम्भ खः ।
ब्रह्म व ईश्वरय् छु सम्बन्ध दु, थुकी हिन्दू दर्शनयागु सोच बिस्कं खनेदु। अद्वैत वेदान्त या कथं गब्ले मानवं ब्रह्मयात थ:गु मननं सीकेगु कुत: याइ, अब्ले ब्रह्म ईश्वर जुइ, छाय् धा:सा मनू माया (मतिना) या छगू जादुया शक्तिया वशय् च्वनी । अर्थात गब्ले माया (मतिना)या न्हायेकनय् ब्रह्मया किच: दइ, अब्ले ब्रह्मया प्रतिविम्ब, प्रतिबिम्ब जुया: झीत ईश्वरयागु रूप क्यनी । ईश्वरं थ:गु थ्व जादु शक्ति "माया (मतिना)"नं हलिमया सृष्टि याइ व उकिं शासन याइ । ईश्वर छगू नकारात्मक शक्तिनापं जूसां मतिनां उकी थ:गु कुप्रभाव तये फइ मखु । मतिना ईश्वरयागु दास खः, तर झी जीवतयेगु स्वामिनी खः । अथे ला ईश्वर रूपहीन खः, तर मतिनाया हुनिं (कारणं) झीत यक्व द्य:तयेगु रूपय् प्रतीत जुइ फु । थुकिया लिच्व: वैष्णव कथं व दर्शन कथं ईश्वर व ब्रह्मय् छुं मपा - व विष्णु (वा कृष्ण) हे ईश्वर खः । न्याय, वैषेशिक व योग दर्शनया अनुसार ईश्वर छगू परम व सर्वोच्च आत्मा खः, व चैतन्यं युक्त व हलिमया स्रष्टा व शासक खः ।
ईश्वर सगुण जुइ। व स्वयंभू व हलिमया हुनि (स्रष्टा) खः । व पूजा व उपासनाया विषय खः । व पूर्ण, अनन्त, सनातन, सर्वज्ञ, सर्वशक्तिमान व सर्वव्यापी ख: । व राग-द्वेष स्वया च्वय् जुइ, तर थ:गु भक्तनाप प्रेम याना दि व अमित: कृपा तइ । वइगु ईच्छा बिना थ्व हलिमय् छुं जुइ मखु । व हलिमय् नैतिक व्यवस्थायात कायम याना तइ व जीवतयेत इमिगु कर्मकथं सुख-दु:ख प्रदान याइ । श्रीमद् भागवत गीताया कथं हलिमय् नैतिक पतन जुइ बले वयेक ईलय् ब्यलय् धरतिइ अवतार (गथे कि कृष्ण) रूप कया: झाइ । ईश्वरयागु मेमेगु नां खः परमेश्वर, परमात्मा, विधाता, भगवान । थ्व हे द्य:यात मुस्मा तयेसं (अरबीय्) अल्लाह, (फारसीय्) खुदा, ख्रिस्टी(अंग्रेज़ी) गड, व यहूदी (इब्रानीय्) याह्वेह धाइ ।
अद्वैत वेदान्त, भगवद् गीता, वेद, उपनिषद्, आदि कथं फुकं देवी-देवता छगु हे परमेश्वरया थीथी (विभिन्न) रूप खः (ईश्वर स्वयं हे ब्रह्मयागु रूप खः) । निराकार परमेश्वरया भक्ति यायेगु निंतिं भक्तं थ:गु नुगलय् भगवानयात प्रिय रूपं स्वइ । ऋग्वेद कथं, "एकं सत विप्रा बहुधा वदन्ति", अर्थात छगु हे परमसत्ययात विद्वानतयेसं यक्व नामं लुमंकी ।
हिन्दू धर्म कथं दक्वं मनुतयेगु छगू अभौतिक आत्मा दइ, गुपिं सनातन व अमर जुइ । हिन्दू धर्म कथं मनूतय् जक मखु दक्वं पशु, पंछि व वनस्पति वा दक्वं जीवय् आत्मा दइ । मानव जन्मय् थ:गु कर्म कथं आत्मां मेगु जीवया म्ह धारण याइ । बांलागु ज्या याइपिनिगु आत्मा स्वर्गय् वनि धा:सा बांमलागु ज्या याइपिनिगु आत्मा नर्कय् वनि । जन्म मरणयागु सांसारिक चक्र मोक्ष दय् धुंका सिधइ । व धुंका आत्मां थ:गु वास्तविक सत्-चित्-आनन्द स्वभावयात न्ह्याबलेंया निंतिं कया च्वनी । मानव योनि हे छगू थन्यागु जन्म ख: गन मनूया पाप व पुण्य निगुलिं कर्मं थ:गु फल बी व गनं मोक्ष प्राप्ति याय् फइ ।
श्रुति हिन्दू धर्मया सर्वोच्च ग्रन्थ खः । थुकी दुने प्यंगु वेद दै : ऋग्वेद, सामवेद, यजुर्वेद व अथर्ववेद । थ्व वेदयात् श्रुति छाय् धाइ धा:सा हिन्दूतयेगु मान्यता दु कि थ्व वेदतयेगु परम्परा ऋषितयेसं ध्यान याना न्यंका न्ह्यथंगु खः । वेदतयेत श्रवण परम्पराया कथं गुरूं शिष्यतयेत बीगु जुइ । दक्वं वेदय् प्यंगु भाग दु :
श्रुति मखुगु दक्वं हिन्दू धर्मग्रन्थ स्मृति खः, छाय् धा:सा थुकी व बाखंत दइ गुकी मनुतयेसं पुस्तौं पुस्ता निसें लुमंकातःगु लिपा जक च्वयातःगु खः । फुक्कं स्मृति ग्रन्थतयेसं वेदयागु प्रशंसा याइ । थुमित: वेदस्वयां क्वयेयागु स्तर बियातइ, तर थ्व ब्वनेत: अ:पु व अधिकांश हिन्दुतयेसं ब्वनीगु मू सफू खः । मू स्मृतिग्रन्थ थथे दु :
प्राचीन कालय् आर्यतयेसं वैदिक मन्त्र व अग्नि-यज्ञ पाखें यक्व द्य:तयेगु पूजा यागु खने दु । आर्य द्य:तयेगु मूर्ति वा मन्दिर नं यक्व दुगु खने मदु। मू आर्य द्य:त खः : देवराज इन्द्र, अग्नि, सोम व वरुण । इमिगु लागि वैदिक मन्त्र ब्वनेज्या व अग्निइ घ्य:, दूरु, धौ, जौ, इत्यागि या आहुति बीगु ज्या जुइ । प्रजापति ब्रह्मा, विष्णु व शिवया व ईलय् म्हो हे जक उल्लेख जुगु खने दु ।
यक्व हिन्दू द्यःया मूर्ति छ्यला: पूजा याइ । इमिगु लागि मूर्ति छगू अ:पुगु साधन खः, थुकी छगु निराकार ईश्वरयात छुं नं य:गु सुन्दर रूपय् खंके फइ । हिन्दू मनूतयेसं वास्तवय् लोहं व नंया पूजा याइमखु, गथे कि छुं मनुतयेसं थुइ । मूर्ति हिन्दुतयेगु लागि इश्वरया भक्ति यायेगु छगु साधन जक खः ।<eot>नेपालभाषाया छम्ह सशक्तम्ह कवि गिरिजा प्रसाद जोशी ४९ दँया बैसय् २०४४ साल भाद्र २२ गते येँयापुन्हिकुन्हु बहनिसिया ९:३० ताईलय् टिचिङ अस्पतालय् दिवंगत जुयादिगु खः । वय्क मदया नेपालभाषाया जक मखु नेपाःया भाषा साहित्य ख्यःया नितिं अपूरणीय क्षति जुगु दु । थुगु च्वसुई वय्कःया सामान्य परिचय बीकथं वय्कःया जीवनी उलेगु कुतः यानागु दु ।
“जीवनय् थम्हं अनुभव यानाः सृजना यायेगु साहित्य हे च्वन्ह्याई” धकाः इलय् ब्यलय् धयादीम्ह वय्कलं थःगु जीवनय् थीथी लजगाः यानादिल । २०१२÷१३ साल पाखे वयकलं पिपा जागिर नया दिल । अथेहे टक्सारय् खरदार जुयादिल । २०१७ सालय् रोड ट्रान्सपोर्ट अर्गनाईजेसनय् नोकरी यानाः हेटौँडाय् तःदँ च्वनादिल । न्ह्याग्गु ज्या याना जुसां न्ह्याथाय् वंसां थःगु मांभाय्या सेवा यायेगु ज्याय् धाःसा वय्कः गब्लें ल्यूने लाःगु खनेमदु । हेटौँडाय् नं वय्कलं नेपालभाषा ख्यः चकंकेत अनया मनूनय्त सचेत याना मुंकादिल ।
२०१७ सालय् वय्कःया इहिपा मय्जु हरिमाया श्रेष्ठ नापं जुगु खः वय्कलं थः जहान हरिमाया जोशीया काय्पिं कुञ्ज जोशी व यचु जोशी अले म्ह्याय्पिं अमृत लक्ष्मी जोशी व सुविस्ता जोशीयात त्वःता झाःगु खः ।
नेपालभाषा ख्यलय् वय्कःया सृजना २०१३ साल न्ह्यः हे जुगु खनेदु । २०१३ सालय् त्रिचन्द्र कलेजय् जुगु साहित्य सम्मेलनय् दक्कले न्हापा सिरपा त्याकादिल । वयां ल्यू नं वय्कलं थीथी थासय् थःगु रचनाय् सिरपा त्याकूगु न्यनेदु । सक्वय् दबु प्याखं ख्यलय् वय्कलं दँय्दसं थें प्याखं च्वयाः, प्याखं स्यना, म्ये च्वयाः, म्ये हाला अभिनय यानाः तःधंगु योगदान बिया झागु खः । २०१८ सालय् चिराग सफूकुथी स्वनेगु, २०३२ सालय् जयबली क्लब स्वनेगुलिइ भूमिकाम्हिता भाषा ख्यलय् उगु संस्थातय्त न्ह्यज्याकेगु ज्या यानादीगु नं लुमंके बहजु ।
थः हेटौँडाय् च्वनादिगु इलय् अन नेपालभाषाया पुचः स्वनेगु, नेपालभाषाया थीथी गतिविधी न्ह्याकेगुलिसें हस्तलिखित पौ पिथनेगु व “गथु” रजिष्टर पौ पिथनेगुलिई नं वय्कःया ल्हाः दु ।
भाग्योदय हाईस्कूलय् मास्टर जुयाः वसेंलि वय्कलं सक्वय् न्हू प्रतिभात ब्वलंकेत थःगु ई क्षमता, जाँगर व जोस सकतां छ्यलादिल । भाग्योदय स्कूलय् वय्कलं विद्यार्थीतय् चेतनाया स्तर थकायेगु ताः तयाः इलय् ब्यलय् थीथी ज्याझ्वःत न्ह्यब्वया दी । गब्लें साहित्य मुंज्या, गब्लें बादविवाद, गब्लें वक्तृत्वकला प्रतियोगिता आदि । वय्कःया अज्यागु ज्याझ्वःलं विद्यार्थीतय् दथुई उत्साह उमंगनापं जोश व जाँगर थनाब्यू । विद्यार्थीतय् दथुइ छगु कथं वय्कलं हलचल हे हयाबिल । तर पञ्चायती राजनीतिइ महत्वपूर्ण थाय.् कयाच्वंम्ह भूतपूर्व मन्त्री जोगमेहेर सञ्चालक समितिया अध्यक्ष जुयाच्वंगु उगु स्कूलय् वय्कःया थ्व ज्याझ्वःत स्वतन्त्रं न्ह्याकेत थाकुल । आखिरय् दिकेत बाध्य जुल ।
साहित्य, संगीत, कला व नृत्य ख्यलय् उतिकं प्रतिभा दुम्ह गिरिजा भाग्योदय स्कूलया बुदिँ हनेगु झ्वःलय् जुगु ज्याझ्वःलय् स्कूलय मिसा मस्तय्त थःपिसं हे लय्चिनाः न्हून्हूगु म्ये स्यना, हुला प्याखं स्यना २०२७÷२८ सालपाखे पिब्वगु ज्याझ्वः नं सक्वय् न्हुगु थालनी यानादिगु खः । वय्कःया म्येत अन तच्वकं लोकप्रिय जुल । लिपा स्कूलं बुदिँ हनेगु ज्याझ्वः हे दिका बिल, छाय् छाय् जुइक ।
सक्वं पिने येँ, यलः, ख्वपय् अले थीथी मेमेगु नेवाः बस्तिइ गन गन वय्कःया कृतित थ्यंगु दु अन अन नं वय्कःया व्यक्तित्वं मनूतय्त तच्वकं प्रभावित याःगु खनेदु । नेपालभाषाया गुगु नं दबुलिइ थ्यनकिं हे वय्कलं तच्वकं विवादास्पद न्हून्हूगु खँत ल्हानाः मनूतय्त न्ह्यपु चाचाहिका बी धुंकी । उकिं वय्कःयात थः चर्चाय् वयेत न्हून्हूगु विवादया खँत ल्हाना जुइम्ह ‘रजनीश’ पहःम्ह मनू धकाः तकं मनूतय्सं धाःगु न्यनेदु ।
वय्कःया उपन्यास ‘सिलुस्वाँ’ पिदना उकिया आलोचना चर्चा परिचर्चा न्ह्यज्यासेंलि नेपालभाषा ख्यलय् सिदयेक छक्वः कवि गिरिजा विरोधी व गिरिजावादीया ध्व थ्यंक खनेदन । नेपालभाषा ख्यःया छथ्वस्यां वय्कःया कृतित मब्वनेगु, मब्वंकेगु, मन्यायेगु ममीगु थ्यंक घोषणा यात धकाः उब्ले तच्वकं बय्बय् जुल । थुकिं नं वय्कः चर्चित जुल ।
थःगु जीवनया प्रारम्भिक इलय् अर्थात् वय्कलं साहित्य सृजनाया ज्या न्ह्याकुसांलिसें स्पष्ट राजनीतिक बिचाः वय्कःयाके दु धायेगु पक्षय् जि मदु । तर वय्कलं थीथी थास्य् पिब्वयादीगु विचार अले सृजनायाना दिगु साहित्यय् लेँहेपुया च्वंगु भाव व बिचालं धाःसा वय्कः न्ह्याब्लें हे निर्धा, सोझा, सिधा, गरिब, शोषित, पीडित जनताया उज्वल भविष्यया नितिं निरन्तर चिन्तित व्यक्ति कथं खनेदु ।
माक्र्सवाद प्रति वय्कःया स्पष्ट झुकाव वय्कलं च्वयादीगु ‘मन्त्र’ खण्डकाव्यस व्यक्त जुयाच्वंगु झीसं खना । ‘देगः’ पतिइ समालोचक जगदिश चित्रकारयात च्वयादिगु लिसलय् नं वय्कलं थःगु राजनैतिक विचाः स्पष्ट व्यक्त याना दिगु दु ।
दक्कले लिपा, वय्कःया जीवनय् अन्तिम रुपय् सार्वजनिक मूज्याय् ९ ततला ११०७ कुन्हु सक्वय् प्रगतिशील साहित्यिक समाजया ग्वसालय् जुगु लय् साहित्य मूँज्याय् थ्यंका वय्कलं भाषाय् सना च्वंपिंसं तप्यंक राजनीति यायेमाःगु बिचाः व्यक्त यानादीगु खः । अन वय्कलं ‘झी भाषाया अधिकारया निंतिं हाला च्वनापिं लिचिलेगु खँ मदु, झीसं तप्यंक राजनीति याना च्वना धकाः न्ह्यचिलेमाः । राजनीति ल्हातय् लाका च्वंपिसं मनपरी यानाच्वंगु दु । भिंगु बिचाः दुपिंसं राजनीति मयाकं भाषाया अधिकार कायेफइ मखु उकिं राजनीति हे झीसं थःगु ल्हातय् लाके माः ।’ धयादीगु खः ।
वास्तवय् कवि गिरिजा मांभाय्या मतिनां झूचाःम्ह व्यक्ति खः । जिन्दगीभर वय्कःया चिन्तनया विषय मांभाय् गुकथं च्वन्ह्याकेगु धयागुलि हे जक जुयाच्वन । न्ह्याम्ह मनू वय्कःया थाय् थ्यंसां नेपाःया उपेक्षित भाषातय् मर्म प्वंकेगु अले उपेक्षित भाषा भाषीया जनतातय्के चेतना थना भाषा च्वन्ह्याकेगु बिचाः वय्कलं व्यक्त यानादी ।
९ तछलागा ११०७ स सक्वय् जुगु प्रसासया गोष्ठिइ हे वय्कलं अन्तिम रुपय् भाषा नीति सम्बन्धी थःगु स्पष्ट धारणा न्ह्यब्वया झाःगु दु । अन वय्कलं त्रिभाषीय सूत्रया उल्लेखयासेँ “नेपाः थुज्वःगु थीथी भाषा दुगु देशय् फुक्क भाषायात ब्वलंकेगु निंतिं त्रिभाषीय सूत्र कथं ब्वनेकुथिइ शिक्षाया माध्यम मां भाषायायेगु अले प्रत्येक विद्यार्थीं देशय् दुनेया छिमेकी भाय् छगु व देशं पिनेया अन्तर्राष्ट्रिय भाषा छगू अनिवार्य स्यनेगु व्यवस्था यायेमाः ।” धयादीगु खः । भाषा सम्बन्धी वय्कःया थुगु धारणा नेपाः थुज्वःगु बहुभाषीय देशया निंतिं नाले बहगु प्रगतिशील विचार खः ।
कवि गिरिजां ४९ दँया चिकिचा हाकःगु जीवनय् नं ल्हा, म्हुतु चुलाकेगु लजगा यानाः नं ७० गुति सफूतिं मयाक सृजना याना वंगु धलः खनेदये धुंकुगु दु । अझ बांलाक्क माला स्वत धाःसा मेमेगु कृतित नं पिमदनी धकाः धायेमफु । काव्य, प्याखं, उपन्यास, म्ये सफू याना आतले पिदने धुंकुगु सफुतय् धलः थथे खः ।
थ्वया बाहेक वय्कलं स्वंगू फिल्म स्क्रिप्ट नं च्वयादिगु दु । चिपः निपः, लँपु व छगू नां प्राप्त मजू । थुपिं मध्ये छगू भिडियो फिल्म दयेकेत वय्कः थः हे जुयाः करिब आधा घण्टाया सुटिङ्ग नं सिधयेका दीगु खः । तर लिपा दिगु दितं जुल ।
थुकथं वय्कःया ३८ गु अप्रकाशित सफूतय् धलः खने दवःगु दु । अथे हे वय्कःया तना वंगु सफू धकाः क्वयेच्वंगु सफूतय् धलः पिदंगु दु–
थुपिं बाहेक वयकःया मेमेगु सफूत दइमखुत धकाः झीसं आः थथें धायेफइमखु । वय्कःया कृतितय् धलः विस्तृत रुपं पिथनेगु आवश्यक दु । नापं नेपालभाषा ख्यःचकंकेगु ताः तुना स्थापित जुगु थीथी संस्था अझ नेपालभाषा मंकाः खलकं वय्कःया पिमदनीगु सफूत पिथनेत विशेष कुतः यायेमाःगु खनेदु ।
वय्कःया थीथी कतितय्गु चर्चा थ्व बःचाहाकःगु च्वसुइ मखु ब्यागलं हे जुइमाःगु आवश्यक । उकिं कृतितय् चर्चा थन थुलि हे जक याये ।
कवि गिरिजा नेपालभाषा ख्यःया न्ह्याब्लें थिना च्वनिम्ह नगु खः । वय्कःया व्यक्तित्व अले कृतितय्सं वय्कःयात गब्लें हे झ्वाः मजुइगु स्वाँ याना ब्यूगु दु ।
वय्कःया दक्कले तःधंगु विशेषता खः– वय्कःया न्ह्यने वइपिं न्ह्याम्हसितं तच्वकं उत्साहित यानाः खँ ल्हायेगु । केवल वय्कः थः हे जक विख्यात साहित्यकार जुयाः सिना वनेगु चाहना गब्ले याना मदी । नेपालभाषाय् यक्व न्हू प्रतिभा ब्वलंकेगुलिइ नं वय्कलं उतिकं थःगु योगदान बियादिगु दु । वय्कःया महत्वपूर्ण उपदेश खः “जीवन व्यर्थय् फुसां मृत्यु सितिकं छ्वयेमते” न्ह्याब्लें वय्कलं भिंगु ज्या याना भिंगु लँय् वनाः सीत ग्यायेमते धका हे स्यना च्वनिगु । ‘का मस्त भाषा देश व जनताया निंतिं छिमिसं छुं नं छुंयाये माः’ धायेगु वय्कःया बानी हे ।
वय्कःया मेगु कमजोरी खः थःगु तर्क थःम्ह हे त्वाल्हाय्गु, मचायेक तर्क यायेगु प्रवृत्ति । थःपिसं ल्हानागु खँ तकं ल्वमंका तर्क याना च्वनेगु बानी । थुकिंयाना वय्कः अस्थिर विचारम्ह मनू धकाः आलोच्य जूगु दु ।
वय्कःया मेगु घाटक कमजोरी जूगु दु त्वनेगु बानी । खय्त वय्कलं “हाइ हाइ रे थ्वँया बात्चा” सफू च्वये न्ह्य अनुभव मुनेत थ्वँ, अय्ला त्वनेगु याःगु धैगु खँ न्यने दु । तर उगु सफू पिदना लिपा अझ वय्कःया जीवनया अन्तिम दँय् तक नं त्वनेगु बानिं वय्कःयात मत्वतल । दँ दँ प्वाथय् अल्सर ल्वय्लहिना नं त्वनेगु बानि त्वतेमफुम्ह कवि गिरिजायात मृत्युया अन्तिम इलय् थ्यंबले प्राण घातक क्यान्सर जँलास्यँय् थ्यंक न्यने धुंगु लुइकुगु खः । थुकथं प्राणघाटक त्वनेगु कासा म्हिता वय्कलं थःगु जीवनया आयु हे त्वाल्हाना अय्ला, थ्वँयात त्वंका छ्वगु दु । शायद थुलि बिचाः याःगु जूसा अझ ... छुँ दँ कवि गिरिजा झीगु न्ह्यःने दनाच्वंगु स्वये दइगु खइ । तर ... थ्व मात्र आ म्हगस हे जक जुल गुब्लें पुवने मफइगु ।
थ्व बःचाहाकःगु चवसुइ बहुप्रतिभाशाली कवि गिरिजाया सकतां पक्षय् पूवंक उलेगु सम्भव नं मखु अथे यायेगु जिगु उद्देश्य नं मखु । थुकिं संक्षिप्त रुपय् वय्कःया जीवनया थीथी पक्षय् उलेगु हे जिगु मू ताः खः । वय्कःया जीवनया विविध पक्षय् विस्तृत रुपय् पिथनेगु जुल धाःसा हे जक झीसं वय्कःया बारे उप्वः ज्ञान कायेफइ ।
देश समाज व भाषाया बारे निरन्तर चिन्तितम्ह कवि गिरिजा पाखें झीसं थुइकेगु अले वय्कःयात सम्मानयाये धैगु हे जिं स्वये वय्कःया ताः पूवंके निंतिं झी समर्पित जुइगु खः । गुकथं वय्कलं निस्वार्थ भावं थःगु व्यक्तिगत महत्वाकांक्षा त्वःताः मांभाय्, नेपालभाषा अले गरिब, शोषित, पीडित, सोझा सिधा, निर्धा जनताया उज्वल भविष्य दयेकेया निंतिं थःगु शीप, पतिभा, जोश, जाँगर व ई छ्यलावन उकथं हे थ्व ख्यलय् च्वंपिन्सं संगठित ढंगं स्यल्लागु कुतः याना वनेत तल्लिन जुइमाः । थुलि जुसा हे जक कवि गिरिजायात झीसं श्रद्धाञ्जवली द्यछानागु सार दइ, नत्र मखु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.43° N 79.97° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १९ मिटर (६२ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नेल्लोर शहरयागु जनसंख्या ३७८,९४७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नेल्लोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>बुंचः वा वाउँचा वा उंचः धाःगु हः दूगु स्वामा ख गुकियात तरकारीया रुपय् नयेछिं। गब्ले-गब्लें थुकिया दँ व कचा नं नयेछिनि। थन्यागु वांउचा वा बुंचः यक्व प्रकारया स्वामां नं वःसां थ्व सकलतयेत छगु हे प्रकारं दयेकेछिंगुलिं व अथे-अथे थें च्वनिगुलिं थुपिंत बुंचः वा वाउँचा धाइ।
करिब द्वछि प्रजातिया स्वामाया हः वाउँचाया रुपय् नइगु या। थन्याःगु यक्व स्वामात म्हो जक्क म्वाइगु चिहाकःया स्वामा दसु- क्वबि, तेत्युस, पलः, तुकं क्वबि आदि जुइगु या। सिमा वा सिं दूगु स्वांमाय् नयेछिंगु हः दूगु माय् Adansonia, Aralia, Moringa, Morus, व Toona मू प्रजाति ख।
भुसाया रुपय् छ्यलिगु यक्व बालीया हः नं मनुतयेसं नयेछिं। थन्यागु चीज धाःसा तर अनिकाल बिलय् जक्क नइगु या। थुकिया दसुया रुपय् alfalfa, clover, व यक्व घाँय्त, छ्वः व बार्लेया हः आदि ला। थन्यागु माय् यक्व पौष्टिक तत्त्व दइगु जुसां थन्यागु माय् दूगु उच्च फाइबरया कारणं नइगु मया। थुकियात नसा संसोधन याना चुं दयेका, सुक्खा याना, वा क्यला जुस दयेका नयेछिं।<eot>राग आनन्दीकल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>दर्वङ (अंग्रेजी भाय:Darwang), नेपायागु धवलागिरि अञ्चलयागु म्याग्दि जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे716खा छेँ दु।<eot>बेरिलियम छगु रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया चिं Be व आणविक ल्याखं ४ ख। छगु बाइभ्यालेन्ट तत्त्व, तात्त्विक वेरिलियम छगु स्टील खरानी रंगया बल्लागु, याउंगु व ब्रिटल अल्कालाइन अर्थ धातु ख। थ्व तत्त्वया मू छ्येलेज्या अलोइ बल्लाकिगु थासे जुइ।<eot>स्वन्तिया निन्हुया दिं नेपाल सम्वत ११४१ न्हु दँया लसताय् न्हू प्रतिभा कथं किशोर महर्जनं पलाः न्ह्यचिलादीगु दु । यइपुगु सलय् ‘ओ मैंचा, मुसुमुसु न्हिलाः’ बोलया म्यूजिक भिडियो थौं छगु ज्याझ्वःया दथुइ पितब्यूगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 15.48° N 78.48° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २०३ मिटर (६६६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नन्द्याल शहरयागु जनसंख्या १५१,७७१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६३% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नन्द्याल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 25.97° N 84.87° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५२ मिटर (१७० फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मर्हौरा शहरयागु जनसंख्या २४,५३४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ४२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ५४% दु, व मिसातेगु साक्षरता २९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मर्हौरा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>कर्नूलु जिल्लायागु अक्षांश १५.५०' निसें १५.८३' उत्तर व देशान्तर ७८.०३' व ७८.०५' पूर्वय् ला ।[१]थ्व थाय् कर्नूलु जिल्ला अन्तर्गतय् लागुलिं थ्व थाय् नं थुलि हे भौगोलिक को-अर्डिनेट दुने ला। थ्व थाय्‌यागु सिमाना थ्व कथलं दु<eot>सन् १९५०या दशकय् लोकंह्वागु, पूनर्जागरण सन् १९८०या दशक व सन् २०१०या दशकया पूर्वार्ध, कल्त फलोविंग दूगु
रकाबिली रक एन्द रोल संगीतया दकले न्हापांगु शैलीइ छगू ख। थ्व संगीत सन् १९५०या दशकया पूर्वार्धय् न्ह्यथंगु ख।
"रकाबिल्ली" धाःगु खँग्वः निपु खँग्वः रक व हिलबिल्ली स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। हिलबिल्लीया अर्थ थ्व खँग्वलय् कन्त्री संगीतनाप स्वाःगु संगीत ख (गुकियात सन् १९४० व सन् १९५०या दशकय् हिलबिल्ली धाइगु या)। नां कथं थ्व संगीत थ्व निगु विधा व नापं वेस्तर्न स्विङ्ग, हङ्की-तङ्क, रिदम एन्द ब्लुज, बूगी-वूगी, [[एपेलेचियन संगीत] आदिया प्रभाव थुकिलि खनेदु। छुं नांजाःगु अपवाद बाहेक थ्व संगीत दक्षिणी संयुक्त राज्य अमेरिकाय् दकले न्ह्यः उत्पत्ति जूगु ख।
थ्व संगीतया प्रभाव व लोकप्रियता सन् १९६०या दशकय् म्हो जुयावन तर सन् १९७० व सन् १९८०या दशकय् धाःसा थ्व संगीत हानं नांजाल।<eot>ज्ञानपीठ सिरपा (ज्ञानपीठ पुरस्कार) भारतया छगू साहित्यिक सिरपा ख। थ्व सिरपा भारतया संविधानं भारतीय भाषा धका नालातःगु सकल भासय् भारतीय नागरिकतेसं च्वयातःगु साहित्यिक रचनातेगु दथुइ दकलय् बांलाःगु रचनायात ल्यया बीगु छगू सिरपा ख।<eot>आसामी भाषा छ्गु भाषा खः| थ्व भाय् मू हिन्द-आर्य भाषाय् दकलय् पूर्वया भाषा ख। थ्व भाय् उत्तरपूर्व भारतया आसाम राज्यय् ल्हाइ। आसामय् थ्व भाय् राज्य भाषा ख। अरुणाचल प्रदेशया थाय्-थासय् व उत्तरपूर्व भारतया थाय्‌थासय् नं आसामीभाषी मनु दु।असमीया थें न्यागु नागामिज नांया छगू मिश्रित भाषा नागाल्यान्दय् छ्यलिगु या। भूटानय् नं थ्व भाय् छ्यलिगु या। असमय् आया ईलय् असमीया भाषी १.३० कोटि दु धाःसा सकल हलिमय् करिब २ कोटि दु। थ्व भाषा पूर्वी नागरीया आसामी लिपिइ च्वइगु या।<eot>मंसिर ७ - कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) विरुद्धया खोप दयेकाच्वंगु अमेरिकी कम्पनी मोडेर्नां कोरोना खोप ३२ निसें ३७ डलरय् मिइगु धागु दु।
खोपया भाः गुलि परिणामया लागि सम्झौता खः धइगु खँय् नं निर्भर जुइगु कम्पनीया सीईओ स्टेफान बान्सेलं धयादिल । वयकया कथं थुगु खोपया भाः फ्लुया खोपया भाःति जक तुइ। फ्लुया खोपया भाः १० निसें ५० डलरया दथुइ जुयाच्वंगु वयकया धापू दु ।
थ्वया न्हय् वंगु सोमबाः मोडर्नालिसेंया वार्ताय् ब्वति कपिं ईयूया अधिकारीतयसं युरोपेली कमिसनं २५ डलरसिबें कम भावय् कोरोना खोप न्यायेत कुत यानाच्वंगु धागु खः। तर बान्सेलं धासाः आःतक छुं नं सम्झौता मजुगु धागु दु ।
मोडेर्नां थःगु खोप कोरोना संक्रमण नियन्त्रणया लागि ९४.५ प्रतिशत प्रभावकारी जुगु दाबी याःगु दु । ईयू नं मोडेर्नाया खोप न्यायेत कुत यानाच्वंगु दु।<eot>फ्रान्सं दोहा जुया चैत ४ य् येँ वःम्ह मिसायाके संक्रमण पुष्टि जुइधुंका उगु हे विमानं वःपिं प्रदेश २ या ३३ म्ह माला ज्वरो, हि व खै परीक्षण याःगु खः । सिरहाया छम्हेसित ज्वरो वःगुलिं टेकुइ छ्वयातःगु दु ।<eot>मनुया क्वतः मनुया क्वँय्‌ पुचःया छगू महत्त्वपूर्ण पुचः ख। थ्व पुचलय् ख्वाः पुचः व न्हेपु पुचः याना निगु पुचःया क्वँय् दै।
थ्व क्वें पुचलं न्ह्यपूयात संरक्षित याइगु व ख्वाया आकार बीगु ज्या याइ। नापं थ्व पुचःया क्वेतयेगु थःथया थगु ज्या दु।<eot>चन्तित्त वेळै (तमिल भाषा:சந்தித்த வேளை) छगू तमिल भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् २०००य् पिहांवगु खः।<eot>मे ग्रेगोरियन पात्रोयागु न्यागुगु ला खः। थ्व लायागु दक्ले न्हापायागु दिंयात अन्तरराष्ट्रिय श्रम दिं यागु रुपय् हनिगु चलन दु। थ्व लायागु दिं थुकथलं दु:-<eot>मित्यल (अंग्रेजी:Mityal), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५७० खा छेँ दु।<eot>सेप्टेम्बर ग्रेगोरियन पात्रोयागु गुंगु ला खः। पुलांगु प्राचीन रोमन पात्रोयागु कथलं थ्व ला न्हेगुगु जुलिं थ्व लायात सेप्टेम्बर (ल्याटिन भायः सेप्टेमः न्हे) धका धागु खः। थ्व लाय् ३० न्हु दु। थ्व लायागु दिंत थु कथलं दु :-<eot>प्रजाति धागु थन्यागु छगु प्राणीयागु पुचः ख गुकिलि मिजं व मिसा प्राणी नं यौन सम्बन्ध तया मचा बुइके फुम्ह प्राणी देके फै। दसु मनुयागु प्रजाति।<eot>सानागाउं (अंग्रेजी:Sanagau), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४८० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सानागाउं यागु जनसंख्या २६१२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>प्लट वा बाखंया सार (Plot): प्लट काल्पनिक विधाया छगू वृत्तान्तात्मक पक्ष ख। बाखं दयेकीगु झकातेगु झ्वलं प्लट दयावइ। झकातेगु झ्वलं दयेकीगु स्वरुप, झकाया प्रभाव व कारक घटना, दर्शकं बाखँ स्वयेगु/खनिगु रुप वा संयोगात्मक रुपय् स्वानाच्वंगु झकातेसं प्लट दयेकी।
पूर्वाभास (Foreshadowing): बाखनय् छ्येलीगु छगू प्रविधि। थुकिया ग्वहालि कया ब्वमिं बाखनय् लिपा छु जुइ धका अनुमान यायेफै।
बाखँ थकायेगु (Rising action): थीथी झकात झ्वलं ब्वया बाखँया छगू भावयात गाढा याना ब्वंमियात रोमाञ्चित याना यंकिगु ज्या
थाकाः तयेगु (Suspense): झ्वलय् थीथी झका दुथ्याना बाखँ थकाये धुंका उत्कर्षय् थ्यने न्ह्यः, छुं बाखनय् ब्वमितेत थथे थःकाःगु रोमाञ्चित अवस्थाय् थाकाः तयेगु तत्त्वयात सस्पेन्स धाइ।
उत्कर्ष (Climax): बाखँ थकाकां ब्वमियात दकलय् रोमाञ्चित विन्दुइ थ्यंकीगु जुइ। थथे बाखँ थकाकां यंकिबिलय् थ्यनीगु दकलय् चरम रोमाञ्चक क्षणयात उत्कर्ष धाइ।
नायक/मू पात्र (Protagonist): बाखँया लक्ष्य ब्वयेत छ्येलीगु पात्र। बाखनय् थ्व हे पात्रया छुं गुण, व्यक्तित्त्व आदि ब्वया बाखंया सार कनातःगु दइ।
परास्त पात्र (Foil): मू पात्रया व्यक्तित्त्व वा गुण ब्वयेत छ्येलीगु पात्र। थ्व पात्र मू पात्रनाप धेधेबल्ला यासें बुइम्ह पात्र ख।<eot>मन्नाकपाडी (अंग्रेजी:Mannakapadi), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मन्नाकपाडी यागु जनसंख्या ३५६९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>जर्मनी, आधिकारिक कथं संघीय गणतन्त्र जर्मनी छगु पश्चिमी-मध्य युरोपेली देय् ख। थ्व देय्‌यु उत्तरय् उत्तर सागर, डेनमार्क, व बाल्टिक सागर, पूर्वय् पोल्यांड, व चेक गणतन्त्र, दक्षिणय् अस्ट्रिया व स्विट्जरल्यांड, पश्चिमय् फ्रान्स, लक्जेम्बर्ग, बेल्जियम व नेदरल्यांड ला।
जर्मनी छगु १६गु देय्‌तेगु संसदीय संघीय गणतन्त्र ख। थ्व देय्‌यु राजधानी बर्लिन ख। छगु राष्ट्र-देय्यु कथं थ्व देय्‌यु एकिकरण फ्र्यांको-प्रसियन युद्ध बिले १८७२ य् जुल। हलिम युद्ध २य् बुइ धुंका थ्व देय् विभाजित जुल व १९९०य् हानं एकिकरण जुल। थ्व देय् युरोपेली संघयु पलिस्था सदस्य ख। नापं थ्व देय्‌यु ८२ मिलियन जनसंख्या कथं थ्व देय् इ यु राष्ट्रय् दक्ले अप्व मनुत दुगु देय् नं ख। [२]
संघीय गणतन्त्र जर्मनी छगु आधुनिक तधंगु शक्ति ख। थ्व देय् संयुक्त राष्ट्र संघ, नेटो, जी८, जी ४ राष्ट्रतयु सदस्य ख व हलिमे डिफेन्सय् खर्च याइगु देय्‌तेगु धलखे ४गु थासे लाः वः।[३][४] जर्मनी हलिमयु ३गु दक्ले तधंगु अर्थतन्त्र ख (नोमिनल जि डि पि कथं) व हलिमया २गु दक्ले तधंगु वस्तु निर्यातक देय् ख। [५] २००७य् थ्व देय्‌ युरोपेली काउन्सिल व जी ८ निगुलिंयागु हे रोटेटरी प्रेजिडेन्सी कःघाना च्वंगु दु।<eot>राग पूर्वकल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>राग रेबती कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>विजय राग छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु। थ्व राग दाफाय् थाइगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५५५६०५ उत्तर व देशान्तर १२१.४६८९२६ पश्चिम खः (38.555605° N 121.468926° W)। थ्व थासे २५१६३७५०७ वर्ग मिटर (९७.१५७७८९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५३९५२४७ वर्ग मिटर (२.०८३११७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तिलोत्तमा नगरपालिकाय् लाइगु ६ गु लेन सतकया डिभाइडरय् ब्वयातःगु बुद्धया झ्वातायात वंगु बुधबाः बहनी म्हमस्युपिं मनुतयेसं तछ्याना वाँछ्वःसां आःतक दाेषी ज्वने मफुनि ।
सतक छायेपीकथं व बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीया म्हसिकाया नितिं खुगु लेन सतकया दथुइ डिभाइडरय् योगिकुटी निसें मंगलापुरतक स्वसः मिटर दुरीया फरकय् नगरपालिकां २२गु बुद्धया मूर्तित तयातःगु खः । लुम्बिनी भ्रमण वर्षया लसताय् वंगु बैसाख १ गते प्रदेश ५ सरकारया उद्योग, पर्यटन, वन तथा वातावरण मन्त्री लीला गिरीं मुर्ति अनावरण यानादीगु खः । बुद्ध मूर्ति स्थापनाया नितिं नगरपालिकां ५० गु लख तका बजेट फ्याःगु खः ।
थ्व दथुइ खुम्ह दुजःया मालेज्या पुचः तकं दयेकुगु दु ।इलाका प्रहरी ज्याकु बुटवलया मू प्रहरी नायब उपरीक्षक भिमलाई भट्टराईया नेतृत्वय् पुचः दयेकुगु खः ।
डीएसपी भट्टराईया कथं थुगु घटना विशुद्ध आपराधिक जूगु दाबी यानादिल । खुगु लेनया सतकय् सीसीटीभी मदया दोषी मालेत इ काइगु न्ह्यथनादिल ।
छें तयातःगु सीसीटीभी स्वबलय् चान्हसिया निता इलय् सतकय् छगु गाडी ब्वाँय् वंगु खनेदुसां मूर्ति तोडफोड जूगु खनेमदु ।
बुद्धमुर्ति तोडफोडयात नगरपालिकां थःगु लोकंह्वाःगु ज्यां आत्तेजुया विकासविरोधी तत्वं नियोजित व संगठितरुपं घटना याःगु क्वछ्यूगु दु । मूर्ति तोडफोडलिपा च्वंगु तिलोत्तमा नगर कार्यपालिकाया आकस्मिक मुँज्यां उगु घटनाया निन्दा व भर्त्सना याना राष्ट्रिय विभुति, शान्तिया अग्रदुत, महामानव गौतमबुद्धया मूर्तिइ जूगु तोडफोडं कानुनी राज्यया उपहास याःगु व सकल नगरबासीयात दुःखी दयेकुगु क्वछ्यूगु दु । थ्व घटनाजूसां कोटिहवातक थप बुद्धमूर्ति तयेगु नगरपालिकाया योजना महिलेगु व बुद्धमूर्तिया सुरक्षाया नितिं विशेष व्यवस्था नगरपालिकां यायेत्यंगु दु ।<eot>अटोम्यान साम्राज्य वा उस्मानी साम्राज्य (उस्मानी तुर्क भाषा:دولت علیہ عثمانیہ "दौलत अलैहि उसमानिया") सन् १२९९निसें सन् १९२२ तक्क दूगु छगू मुस्मां सल्तनत ख। थ्व सल्तनतया पलिस्थामि, जुजु व सञ्चालक टर्क जातिया मनु ख। थःगु दक्ले प्रभावशाली ईले (१६गु निसें १७गु शताब्दीइ) थ्व सल़्तनत स्वंगु महादेशय् फैलेजुयाच्वन। थ्व देय्‌य् दक्षिण पूर्वी यूरोप, पश्चिमी एसिया व उत्तरी अफ्रिकाया यक्व थाय्‌ थ्व राज्यया अन्तर्गतय् लात। थ्व देय्‌या सीमाना पश्चिमय् जिब्राल्टर स्ट्रेट, पूर्वय् इरान व उत्तरय् अस्ट्रीयाया सीमाना, स्लोभाकिया व करीमया (आया यूक्रेन) निसें दक्षिणय् सूडान, सोमालिया व यमन तक्क थ्यं।
सलाजक रुमया सल्तनतया पतन धुंका अनातूलियाय् केन्द्रिकृत शक्ति मन्त। शक्तिया कासा कथं थी-थी थासय् थी-थी चिधंगु राज्यतयेगु पलिस्था जूवन। थन्यागु चिधंगु राज्यतयेगु पलिस्था जुल। थथे पलिस्था जूगु राज्यत ग़ाज़ी अमारातया नामं नांजा। सन् १३०० तक्क बैजन्टाइन साम्राज्यया अधीनय् दूगु अनातूलिया १०गु ग़ाज़ी अमारातय् विभक्त जुल। थ्व हे अमिरातय् छगू पश्चिमी अनातूलियाय् छगू राज्य उस्मान प्रथमया जुयाच्वन। उस्मानया नामं हे थ्व राज्यया नां वःगु ख। सन् १२८१य् अर्तग़रल मदयेधुंका थ्व राज्य उस्मान प्रथमया ल्हातय् लावन। वय्‌कलं सन् १२९९इ सलजोक़ी सल़्तनतं स्वतन्त्रता घोषणा याना उस्मान प्रथमं उस्मानी साम्राज्यया जग दयेकल। उस्मान प्रथमं थ्व चिधंगु राज्यया सीमा बैजन्टाइन साम्राज्यया सीमा तक्क थ्यंकल व थःगु देय्‌या राजधानी बरसाय् हिलाछ्वल। उस्मान प्रथमयात तर्कतयेसं सिक्क मानेया। वय्‌कःया साम्राज्यया आधारय् हे वय्‌कः मदूगु छगू शताब्दीया दुने उस्मानी सल़्तनत पूर्वी भूमध्यसागर व बाल्कन क्षेत्र तक्क थ्यन। थ्व राज्यया सीमा फैलेजुइगु थ्व क्रम उस्मानया उत्तराधिकारीतयेसं नं निरन्तरता बिल। अथे जुसां सन् १४०२इ तेमुरलेनं अनातूलियाय् आक्रमण यात व उस्मानी सुल्तान बाएजीद प्रथम युद्ध बुया बन्दी जुल। थ्व धुंका उस्मान राज्यय् अस्थिरता श्रृजना जुल। बाल्कनया थेसालोनिनि, म्यासेडोनिया व कोसोभो थ्व राज्यं सन् १४०२इ बाया वन तर लिपा थ्व भूभाग मुराद २नं सन् १४३० व १४५०य् हानं साम्राज्यय् लाकल।
बाएजीद प्रथमया बन्दीकरण धुंका वःगु उस्मान साम्राज्यया अस्थिरता गृहयुद्धय् हिलावन। थ्व गृहयुद्ध सन् १४०२ निसें सन् १४१३ तक्क जुयाच्वन। थ्व युद्धय् बाएजीदयअ काय्‌पिंसं उत्तराधिकारीया नियुक्तिया विषयय्‌ थः-थः दथुइ ल्वात। थ्व साम्राज्यया ल्वापु बाएज़ीद प्रथमया काय्‌ मेहमेद प्रथम सम्राट जुइ धुंका क्वचाल। वय्‌कःया छये मेहमेद द कन्क्वेररं राज्य व राज्यया सामरिक शक्तियात पुर्नसंरचना याना थःगु न्हुगु संरचनाया दसु मे २९, सन् १४३१य् २१दँया उमेरय् कन्स्ट्यान्टिनोपोल त्याना क्यनादिल। कन्स्ट्यान्टिनोपोल त्यायेधुंका उस्मान साम्राज्यया राजधानी अन हे हिलाछ्वल। कन्स्ट्यान्टिनोपोल पूर्वी रोमन साम्राज्यया राजधानी जूगुलिं थ्व नगर त्यायेधुंका मेहमेद २नं थःगु नां केजर-इ-रुम (Kayser-i Rûm)य् हिलाछ्वल। थ्व नां प्राचीन रोमन साम्राज्यया आधिकारिक भाषा ल्याटिन भाषाया Caesar Romanus अर्थात रोमन जुजुया नामं तःगु ख। युरोपय् धाःसा व ईले उस्मान साम्राज्य छगू गैह्र युरोपेली मुस्मां साम्राज्यया रुपय् चित्रित जुयाच्वन। पूर्वी रोमन साम्राज्यया मू बासिन्दा यवनतयेसं व युरोपया मेमेगु शक्तितयेसं उस्मानतयेगु थ्व न्हुगु नांयात मानेमया। नापं, पूर्वी रोमन साम्राज्यया वास्तविक उत्तराधिकारीया रुपय् रुसी जारतयेसं थः जूगु अडान काल। थःयात रोमन साम्राज्यया वैधानिक उत्तराधिकारी साबित यायेत मेहमेदं पश्चिमी रोमन साम्राज्ययात नं थःगु अधीनय् यायेगु विचारं पश्चिमी रोमन साम्राज्यया राजधानी रोम केन्द्रित आक्रमण न्ह्यथन। सन् १४८०या जुलाई २८य् उस्मानी सेनां इटाली प्रायद्वीपया ओट्रान्टो व अपोलया नगर थःगु अधीनय् लाकल। सन् १४८१या मे ३ खुनु मेहमेद मदेये धुंका इटाली कब्जा यायेगु थःगु योजना क्वचायेकल।<eot>सेर्तुङ (अंग्रेजी:Sertung), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७८९ खा छेँ दु।<eot>कृष्णा जिल्लायागु अक्षांश १५.४३' निसें १६.१०' उत्तर व देशान्तर ८०.००' निस ८१.३३' पूर्वय् ला ।[१]थ्व थाय् कृष्णा जिल्ला अन्तर्गतय् लागुलिं थ्व थाय् नं थुलि हे भौगोलिक को-अर्डिनेट दुने ला। थ्व थाय्‌यागु सिमाना थ्व कथलं दु<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५३५५८६ उत्तर व देशान्तर १२२.०३३६२९ पश्चिम खः (37.535586° N 122.033629° W)। थ्व थासे ३६१९०५९९ वर्ग मिटर (१३.९७३२६९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६५४९९ वर्ग मिटर (०.०२५२८९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>खन (अंग्रेजी भाय:Khan), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु अर्गाखाँची जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे929खा छेँ दु।<eot>अल्मोडा जिल्ला भारतया उत्तराखण्ड राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया पूर्वय् पिथौरागढ जिल्ला, पश्चिमय् गढवाल, उत्तरय् बागेश्वर जिल्ला व दक्षिणय् नैनीताल जिल्ला ला। थ्व जिल्लाया मू नगर अल्मोडा नगर ख।<eot>लिपांगु स्वघाै नेपाःया मध्य लागा चितवन,मकवानपुर व स्वनिगः नापंया लागाय् मध्यम वर्षा जुयाच्वंगु दु । आःया स्वघाै पूर्वानुमान कथं प्रदेश ५ व कर्णाली प्रदेशया पहाडी लागाय् तकं मध्यम वा वय्फुगु व सतर्क जुइत माैसम पुर्वानुमान महाशाखां न्ह्यथंगु दु । जन धनया तकं क्षति जुइफुगुलिं सतर्क जुइत इनाप याःगु खः ।
चक्रवात ‘फानी’या हुनिं थुकथं माैसम ह्यूपा जूगु खः । भारतया ओडिसाया ततीय लागाय् दुहाँवंगु थुगु चक्रवात बुलुहुँ बंगलादेशपाखे स्वया वनाच्वंगु व नेपालय् दुहाँ वइगु सम्भावना आः तक सीमदूगु महाशाखां न्ह्यथंगु दु ।
थ्व हे हुनी थाैं व कन्हे थुकिया प्रभाव स्वनिगलय् खनेदइगु व नेपाःया पुर्वीय लागाय् यक्व प्रभाव खनेदइगु महाशाखां न्ह्यथंगु दु ।
फानीया लिच्वः कथं पुर्वया हिमाली लागाय् वा फय् नापं तच्वकं च्वापु गाइगु जुगुलिं अन हेलिकप्टर वा मेगु उडान मयायेत व पर्यटक तयेत तकं थाैं व कन्हे मयंकेत महाशाखा इनाप याःगु दु ।<eot>युएई च्वंपिं निम्ह नेपाःमियात जुयाच्वंगु कोरोना संक्रमण लंगु दु । नेपालं वंपिं इपिं निम्हसित वंगु छुं वा न्ह्यः कोरोना संक्रमण जूगु खःसा वासः यायेत अस्पतालय् यंकुगु खः । युएईया आधिकारिक वक्तव्यय् निम्ह नेपाःमि नापं छम्ह इरानीया कोभिड १९ लंगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>मोहनयल (अंग्रेजी:Mohanyal), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७३२ खा छेँ दु।<eot>युग निर्माण योजना गायत्री तपोभूमि छगू प्रकाशन पुचः ख। थ्व प्रकाशन पुचलं थी-थी कथंया सफूत ध्वायावया च्वंगु दु।<eot>लेह (सेँ भाषा: གླེ་) भारतयागु जम्मू व कश्मीर राज्ययागु लेह (लद्दाक) जिल्लायागु छगु सहर खः। थ्व नगर न्हापा हिमाली राज्य लद्दाखया राजधानी ख। थ्व नगरय् आतक्क नं लद्दाखया न्हापाया जुजुतेगु लाय्‌कु, लेह लाय्‌कु, खने दु। थ्व लाय्‌कु पोताला लाय्‌कु थें च्वं।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 34.17° N 77.58° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३४८७ मिटर (११४४० फुट) च्वे ला। थनया औशत वार्षिक वा ९० मिमि दु। थनया तापक्रम चिकुलाय् −२८ °से निसें ताहान्वैबिले ३३ °से तक्क थ्यनि।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं लेह शहरयागु जनसंख्या २७,५१३ खः।[२] थुकिली मिजंत ६१%, व मिसात ३९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया लेह यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>किपू केन्द्र जुया ४.७ या भ्वखाय् | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नकतिनि ६:२८ बजे किपू केन्द्र जुया ४.७ रेक्तरया भ्वखाय् ब्व:गु दु । युएसजिएसया कथं २८.७ किमि जमिनं क्वय् थ्व भ्वखाय् ब्व:यु ख: ।<eot>नर्वे छगू नर्दिक, एकात्मक, संवैधानिक राजतन्त्र ख। थ्व देय्याभूभागय् स्क्यान्डिनेभियन प्रायद्विपया पश्चिमी लागा, जान मायेन, व आर्क्टिक आर्किपेगालो स्भालभार्द व बुभेत टापू ला। [४] नर्वेयाअ कूल क्षेत्रफल 385,252 square kilometres (148,747 sq mi) व जनसंख्या करिब ४९लखः ९०द्व दु। [५] थ्व देय् युरोपया दकले म्हो जनघनत्त्व दूगु देय्या धलःय् निगु थासय् ला। थ्व देय्या पश्चिमया यक्व सीमा स्विडेननाप स्वा। थ्व देय्या उत्तरपश्चिमी भूभागया दक्षिणी सीमाय् फिनल्यान्द ला धाःसा पूर्वय् रुस ला। थ्व देय्या दक्षिणय् स्कागेर्राक जलसंयोग पुलाः देनमार्क थ्यं। थ्व देय्या राजधानी ओस्लो ख।<eot>मंबू वा मंबूइगु वा Edema (ग्रीक भाषा οἴδημα—oídēma, "swelling"[१]) छता चिकित्साया लक्षण ख। थ्व अवस्था इन्तरस्तिसियमय्, छ्यंगु स्वया दुने वा म्हया क्याभितिइ असाधारण कथं ति जाया वया जुइ।<eot>(नेपालभाषा आन्दोलनया बारे सानुराजा शाक्यया ने.सं. ११३१ बछलागा पिदंगु सफू ‘नेपालभाषा आन्दोलन’ सिइकेत झीसँ ब्वने हे माःगु तायेका व सफुतिं ल्हययाः कयागु खः –सम्पादक)
नेपालभाषा मंकाः खलकं ग्वसाः ग्वःगु नेपालसंवत् ११०० न्हुदँ सार्वजनिक रुपं हनेगु निर्णय ऐतिहासिक खः । भाषिक व साहित्यिक गतिविधी जक लिकुनाच्वंगु नेवाः आन्दोलनयात सांस्कृतिक आधारय् नं नेवाःतय्त थनेगु ग्वसाकथं मंकाःखलकं न्हूदँ ११०० हनेगु कुतः याःगु खः । मंकाःखलकं न्हापांगु न्हूदँ हनेगु ज्याझ्वलय् नेवाःतय् सहभागिता गुकथं वइ धैगु ग्याःचिकुं याना ग्वसाखलकं चिकिचाधंगु थासय् जक न्याय्के माली धकाः थँहितिया श्रीघः विहार भिंतुना सांस्कृतिक जुलुस पिथना अन हे क्वचाय्केगु ग्वसाः ग्वयातःगु खः । तर ग्वसाः खलकं विचाः हे याय् मफय्क मनूत बाजागाजा नापं जुलुसय् ब्वति काःवःबले च्वनेथाय् मदयाः विहारं पिनेतकं थ्यन ।
नेपालभाषा मंकाः खलः सन १९७९ स्वंगु खः । काठमाडौं उपत्यकाया नेवाःतय् चिचीधंगु क्लब, सफुकुथि, खलःपुचःयात छथाय् तयाः मोर्चा दय्केत मंकाः खलःया नामं संगठित जुल । थ्वया न्हापांगु ज्या थ्व फुक्क खलः पुचःयात छथाय् तयाः न्हूदँ हनेगु खः, तर थ्व ज्या दच्छिया दुने दकले तःधंगु प्रभावकारी ज्याझ्वः जुयाबिल । न्हूदँया लसताय् नेपाःगाःया स्वंगुलिं शहरय् मोटरसाइकल ¥याली यात । थ्व मोटरसाइकल ¥याली सफल व यक्वसिया ध्यान सालेत सफल जुल ।” नेपालभाषाया साहित्य, नेपालभाषाया पत्रपत्रिका थ्यंके मफुगु सन्देश नेवाः लगायत नेवाःया जनता दथुइ थ्यंकेगु ज्या न्हूदँया ज्याझ्वलं यात ।
त्यछिंत्यः फ्वनेगु, लिपि कक्षा, साहित्यिक ज्याझ्वः, पत्रिका पिथनेगु स्वयां शिक्षित व अशिक्षित नेवाःतय् थाय् दथुइ थ्यंकेगु प्रभावकारी ज्याझ्वःया रुपय् मोटरसाइकल -याली जुल ।
नेपालसंवत्या मुद्दा भाषिक मुद्दा स्वया पाः । उकिं विराटनगर, वीरगञ्ज, भोजपुरय् जुइगु न्हूदँ ज्याझ्वः नेपालीभासं यात ।
नेपालसंवत् ११०० दँ क्यंगु लसताय् म्हपूजाखुन्हु सुथय् पिदंगु भिंतुना जुलुस येँया थःनेंनिसें क्वःनेथ्यंक छस्वां जुइक ताःहाःगु खः । उबलेया प्रशासनं प्रहरी हस्तक्षेप याय्त स्वःबलय् उकिया प्रतिरोध याय्त द्वलंद्वः मनूतय्गु भीड न्हयःने वःगु खः । नेपालसंवत् ११०० दँय् नेवाःतसें राष्ट्रियताया नितिं अभूतपूर्व एकता प्रदर्शन याःगु दँ खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 19.2° N 73.88° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६८९ मिटर (२२६० फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जुन्नर शहरयागु जनसंख्या २४,७४० खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जुन्नर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>मुण्डक (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>ख्वनाय् वृहत वाः पीगु ज्याय् प्रहरीं दमन याःगु दु । अश्रुग्यास नापं लाठि चार्जयाःगु प्रहरीं वा पीगु ज्याय् पंग ठंगु दु । स्थानिय वासितयेसँ प्रहरीया अवरोधया दथुइ वा पीगु ज्या यानाच्वंगु खःसा, प्रहरीं पनेत स्वःगु खः । थ्व दथुइ विवाद अप्वया सशस्त्र प्रहरीं लाठि चार्ज नापं अश्रुग्यास प्रहार तकं याःगु खः ।
झडपया दथुइ अभियन्ता विद्या श्रेष्ठ घाःपा जूगु दु । श्रेष्ठयात प्रहरीया पुचलं लाठिचार्ज याना घाःपा याःगु खः । नापं वयेकःयात दुव्र्यवहार तकं याःगु श्रेष्ठं न्ह्यथनादिल । नागरिकया अधिकारया वकालत यानागु इलय् राज्यं दमन याःगु धाःसें वयेकलं थुकिया विरोधं निरन्तरता काइगु न्ह्यथनादिल ।
वा पीज्याया नितिं संयोजन यानादीम्ह नेपाल डंगोलं थःपिंसं अधिकारया नितिं आन्दोलन यानागु व प्रहरी दमनया लिसः सरकारयाके कायेगु न्ह्यथनादिल । अधिकार मदुतले थःपिं सुम्क मच्वनेगु वयेकलं न्ह्यथनादिल ।<eot>लिथियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>कोरोना (कोभिड–१९) खःला धैगु आशंकाय् प्यम्हसित टेकुस्थित सहिद शुक्रराज ट्रपिकल व सरुवा रोग अस्पतालया आइसोलेसन वार्डय् तयातःगु दु । थ्वमध्ये स्वम्ह चीनं लिहाँवःपिं नेपामि खःसा छम्ह चिनियाँ नागरिक खः ।
कोरोना प्रभावित देसं लिहाँवःपिं इपिं ज्वरो वयेधुंका आइसोलेसनय् तया परीक्षण न्ह्याकूगु खः । इमिगु लाः व हिया नमुना संकलन याना ल्याबय् छ्वयेधुंकुगु दु । थुकिया नतिजा थौं वइगु केन्द्रं न्ह्यथंगु दु ।
ज्वरो वया क्यं वःपिं इपिं विमानस्थलं हःपिं मखुसे थःगु छें लिहाँ वये धुंका ज्वरो वःथें च्वना थःथम्हं अस्पतालय् क्यंवःपिं खः । निर्वाध रुपं कोरोना संक्रमित देसं नेपामि व विदेशीत नेपाः वयाच्वंगु इलय् थथे सिकं वा मसिकं ल्वय् ज्वनावःपिं गुलि दइ ? थ्व न्ह्यसःया लिसः सुनां बी । विश्व स्वास्थ्य संगठनं नेपाःयात अति जोखिम देया धलखय् तयेधुंकुगु दु । थज्यागु इलय् झी थः हे कोरोनाया संक्रमणपाखे बचे जुइत सचेत जुइमाःगु दु । विदेशं वःपिं स्यूसा तुरुन्त अस्पतालय् वना क्यनेत नेवाः न्यूजया इनाप दु ।<eot>बृहदेश्वर वा बृहदीश्वर देग तमिलनाडुयागु तंजौरय् स्थित छगु हिन्दू दे्गः ख। थुकियागु देकेज्या १०गु शताब्दीय् जुगु खः।
थुकियात तमिल भाषाय् बृहदीश्वर यागु नामं म्हसीकि। थुकियागु देकेज्या 1003-1010 ई. दथुई चोल शासक राजाराज चोल १ नं याकुगु ख। वेकयागु नामे थुकियात राजराजेश्वर यागु नां नं बियातगु दु। थ्व थगु ईयागु हलिमे दक्ले तधंगु संरचनाय् छगु ख। थुकिगु १३जागु भवन थ्यंमथ्यं ६६मिटर दु। देगः महाद्ययागु आराधना यागु लागि समर्पित दु।<eot>वोप्लुखा (अंग्रेजी:Woplukha), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४९९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं वोप्लुखा यागु जनसंख्या २६३१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>थ्व छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.०३१९४६ उत्तर व देशान्तर १०७.३११९४ पश्चिम खः (38.031946° N 107.31194° W)। थ्व थासे २१७०१७६ वर्ग मिटर (०.८३७९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७६४६ वर्ग मिटर (०.०१०६७४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कडप जिल्लायागु अक्षांश १३.४३' निसें १५.१४' उत्तर व देशान्तर ७७.५५' व ७९.२९' पूर्वय् ला ।[१]थ्व थाय् कडप जिल्ला अन्तर्गतय् लागुलिं थ्व थाय् नं थुलि हे भौगोलिक को-अर्डिनेट दुने ला। थ्व थाय्‌यागु सिमाना थ्व कथलं दु<eot>पिप्रा(पुर्व) (अंग्रेजी:Pipra(Purba)), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पिप्रा(पुर्व) यागु जनसंख्या ३४५२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>निगाली (अंग्रेजी:Nigali), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९०८ खा छेँ दु।<eot>हिन्दी सांवैधानिक तवलं भारतयागु प्रथम राजभाषा खः व भारतय् दक्ले अप्व ल्हाइगु व थुइगु भाषा खः। हिन्दी व थुकिगु बोलीतः उत्तर व मध्य भारतय् विविध प्रान्तय् ल्हाइ। २६ ज्यानुवरी ई सं १९६५य् हिन्दीयात भारतयागु आधिकारिक भाषा यु दर्जा बिल।
भाषाविद कथं हिन्दी व उर्दू छगु हे भाषा खः। हिन्दी देवनागरी लिपिय् च्वइ व खंग्व यक्व संस्कृत नं वगु दु। उर्दू नस्तालिकय् च्वइ व खंग्वय् यक्व फारसी व अरबी भाषातेगु असर दु। व्याकरणीय कथं उर्दू व हिन्दीय् यक्व समानता दु। छुं खास ध्वनित उर्दूय् अरबी व फारसी नं कयातगु दु व थ्व हे कथलं फारसी व अरबीयागु छुं खास व्याकरणीय संरचना नं छ्येलातगु दु।
२५० बी. सी. - आदि संस्कृतयागु विकास। (आदि संस्कृत नं बिस्तारं १०० बी. सी. तक्क प्राकृततेगु थाय् काल।)<eot>गुप्त राजवंश वा गुप्त वंश प्राचीन भारत यागु छगु मू राजवंश खः। थ्व वंशयागु ई यात भारतयागु स्वर्ण युग धका हनि।<eot>लोथार (अंग्रेजी भाय:Lothar), नेपायागु नारायणी अञ्चलयागु चितवन जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे664खा छेँ दु।<eot>मोत्सार्तं थःगु बाल्यकालय् हे थःगु अद्भुत प्रतिभा साल्ज्बर्गय् क्यनादिल। मचाबिले हे किबोर्द व भायोलिन थायेसःम्ह वय्कलं न्यादँ दुबिलेहे युरोपमि राजशाहीपिनिगु थासय् बाजं थाय्गु व संगीत रचना यायेगु यानादिल। १७दँ दुबिले वय्कः साल्जबर्गया राजसभाया संगीतकार जुयादिल व लिपा अधीर जुया बांलाःगु पदवीया निंतिं चाहिलादिल। चाहिलेबिले नं वय्कलं थी-थी कथंया संगीत रचनायानादिल। सन् १७८१इ भियनाय् चाहिलादिबिले वय्कःयात वय्कःया साल्जबर्गया पदवीं पिथन। वय्कः भियनाय् हे च्वनिगु निर्णय यानादिल। भियनाय् वय्कलं यक्व नां दयेकादिल तर आर्थिक सफलता धाःसा दयेकेमफयादिल। वय्कःया भियनाकालया उत्तरार्धय् वय्कलं यक्व नांजाःगु सिम्फोनी, कन्सर्तो, ओपेरा व रेकिएमया छुं भाग (थ्व रचना वय्कः मदियादि बिलेतक नं पूमवं) रचना यानादिल। वय्कःया अल्पायुया मृत्युया बारेय् यक्व विचाः व तर्क न्ह्यथंगु दु। वय्कःया छम्ह कला व निम्ह काय् दु।
मोत्सार्तं मेमेपिं नाप अथक कथं सय्कादिल व प्रतिभा व शैलीया परिपक्वता दयेकादिल। वय्कलं हल्का व सुन्दर निसें ख्युं व भावुक शैली तक्क विकास यानादिल। वय्कःया कालान्तरय् पाश्चात्य संगीतय् प्रभाव प्रगाढ दु। बेट्होफ़नं थःगु प्रारम्भिक रचना मोत्सार्तया छत्रछाँयाय् यानादिल व जोसेफ हेय्दनं वय्कःया बारेय् च्वयादिगु दु कि "वइगु सन्ततिं थन्यागु प्रतिभा हानं १०० दँ तक्क खनिमखु" ("posterity will not see such a talent again in 100 years.") [३]<eot>यलया डि.ए.भी स्कुलया बुद्ध हलय् जुइगु उगु धेँधेँबल्ला कासाय् फाइनलया नितिं मुक्कं झिगु स्कुल थ्यंगु ग्वसा खलकं जानकारी बिउगु दु । एम्स एकेडेमी, ब्राईट फ्युचर, डिलाईट, ऐडेन गार्देन, ग्रेस एकेडेमी, क्षितिज, नेपाल डन बस्को, न्यु सुम्नीमा, श्री भोटाङ देवी व विद्या सदन स्कुलया विद्यार्थी पिन्सं थःगु प्रतिभा न्ह्यब्वयेत्यंगु दु।
म्हसिका एजुकेशन एण्ड इन्टरटेन्मेन्टपाखें शिक्षा मुलक व मनोरञ्जनात्मक ज्याझ्वःत यक्वः न्ह्यवः निसें याना वयाच्वंगु दु । अथेहे थीथी ज्याझ्वः यायेगु झ्वलय् थीथी ब्वनेकुथीइ व्वनिपिं ब्वनामीपिन्त नं हःपा बिईमाःगु ताय्का थूगु ज्याझ्वः यायेत्यनागु ज्याझ्वःया संयोजक सागर महर्जनं कनादिल । थूगु ज्याझ्वलय् थीथी व्वनेकुथीया ब्वनामिपिन्सं नेपाः दुने दूगु थीथी साँस्कृतिक नापं लोक हुला प्याखँ क्यनिगु ग्वसा दु ।
थूगु ज्याझ्वलय् न्हाप लाःगु पुचःयात स्वुई द्वः तका पुरस्कार तया तःगु दुसा, ल्युलाःगु पुचःयात नीद्वः अथेहे लियाँल्यु लाःगु पुचःयात झिद्वःतकाया पुरस्कार व्यवस्था याना तःगु दु ।
आपा: धैथें जुईगु स्कुल स्तरिय धेँधेँबल्लाखय् अभिभावक पिन्सं स्वेमखनिगुयात ध्याने तसें म्हसिका एजुकेशन एण्ड इन्टरटेन्मेन्ट पाखें जुईत्यंगु थूगु धेँ धेँ बल्लाय् सच्छीया टिकट कया ज्याझ्वः स्वये दईगु व्यवस्था याना तःगु दू ।<eot>वरिष्ठ साहित्यकार मदनमणि दीक्षितया थाैं बिहिबाः सुथः निधन जूगु दु । वयेक थाैं सुथ ३ व ४ बजेया दथुइ मदूगु छेंजःपिंसं धाःगु दु। वयेक ९६ दँया जुयादि ।<eot>अमदावाद जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>पागनाथ (अंग्रेजी:Pagnath), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३८९ खा छेँ दु।<eot>तेल्घा (अंग्रेजी:Telgha), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६६७ खा छेँ दु।<eot>बधरमल (अंग्रेजी:Badharamal), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २५१८ खा छेँ दु।<eot>लकडाउन उल्लङ्घन याःगु धाःसें प्रहरीं चिकित्सकयात दाःगु घटना सार्वजनिक जुइधुंका लम्सालयात रानीपोखरीया महानगरीय प्रहरी आयुक्तया ज्याकुथिइ साःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.३९६३८ उत्तर व देशान्तर १०७.०८७०१६ पश्चिम खः (39.39638° N 107.087016° W)। थ्व थासे १७४२६११९ वर्ग मिटर (६.७२८२६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २६७४९ वर्ग मिटर (०.०१०३२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७५९२८३ उत्तर व देशान्तर ११८.०८२३९६ पश्चिम खः (33.759283° N 118.082396° W)। थ्व थासे २९८००३०१ वर्ग मिटर (११.५०५९६१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४४४२८४१ वर्ग मिटर (१.७१५३९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लहै (अंग्रेजी भाय:Lahai), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे892खा छेँ दु।<eot>अलास्का संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगु एक्स्क्लेभ व छगु राज्य ख। थ्व थाय् क्यानाडाया पश्चिमय् उत्तर अमेरिकाया दक्ले सुदुर उत्तर पश्चिमय् ला। थ्व राज्य सं॰ रा॰ अमेरिकाया दक्ले तधंगु क्षेत्रफल दुगु राज्य, व हे देय्‌या दक्ले तज्जागु च्वापूगुं दुगु राज्य, जाय् दक्ले अन्तर दुगु राज्य, दक्ले extensive wilderness दुगु रज्य, दक्ले अप्व पुकु, शोरलाइन (shoreline), व वेटल्यांड (wetlands) दुगु राज्य व दक्ले म्हो जनघनत्व दुगु राज्य ख।
अलास्का जुगु आःया क्षेत्र सं॰रा॰अमेरिकां रुसनाप अक्टोबर १८ १८६७य् $७२,००,०००य् न्यागु ख। थ्व भूमि यक्व प्रशासनिक हिलेज्या धुंका १९१२य् अर्गेनाइज्द तेरितरी जुल व ज्यानुवरी ३, १९५९य् स॰रा॰अ॰या ४९गु राज्य जुल। अलास्का धागु नां अलेउतया alaxsxaq धागु खँग्वः नं वगु ख। थ्व खँग्वःया अर्थ "मू भूमि" (the mainland) ख वा "the object towards which the action of the sea is directed" वा "व वस्तु गुकिया तर्फ समुद्रया ज्या निर्देशित जुया च्वंगु दु" ख।[३]<eot>जाँते (अंग्रेजी भाय:Jante), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे405खा छेँ दु।<eot>थ्व गां दूगु थाय्‌ थी-थी कालय् विभिन्न जुजुतयेगु अधीनय् लाःगु खने दु। विभिन्न बौद्ध-हिन्दू राज्यतयेगु प्रभाव धुंका थ्व थासय्‌ मुगल व ब्रिटिशतयेग प्रभाव जू्गु खने द। भारतया स्वतन्त्रता धुंका सन् १९५६इ पलिस्था जूगु मध्यप्रदेशय् थ्व थाय्‌ लाःवन। सन २००० नोभेम्बर १ खुनु छत्तीसगढ राज्य पलिस्था जुइ धुंका थ्व थाय्‌ छत्तीसगढ राज्यय्‌ लातः।
थ्व थाय्‌या मू भाय्‌ छत्तीसगढी ख। थुकियात हिन्दीया छगू भाषिकाया रुपय्‌ नं कायेगु या। थ्व थासय् सनातन धर्मया प्रभाव दु।<eot>बालाजी लेदा श्री वेंकटेश्वर महत्यं छगु तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३९य् पिहांवगु खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.९७२०५ उत्तर व देशान्तर १२२.०२६२५२ पश्चिम खः (36.97205° N 122.026252° W)। थ्व थासे ३२४६०१३० वर्ग मिटर (१२.५३२९२७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७९६२७४५ वर्ग मिटर (३.०७४४३३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दँय्दसं थें थुगुसी नं नेपाल संवत् ११३९ न्हूदँया लसताय् थ्वहे वइगु ने.सं. ११३९ कछलाथ्व पारु (कात्तिक २२ गते) कुन्हु येँया बसन्तपुली न्हूदँया मू समारोह यायेगु ज्याझ्वः क्वःजीधुंकूगु खः । मदुम्ह भाजु तुलाधर प्रति सम्मान देछाये कथं वकुन्हुया ज्याझ्वः स्थगित याःगु खः ।
स्थगित जूगु ज्याझ्वःत मदुम्ह भाजु तुलाधरया झिंस्वन्हुया पूण्यतिथि लिपा मेगु अनुकुल न्हि कुन्हु ग्वसाः ग्वयेगु निर्णय नं बैठकं याःगु दु ।<eot>रुथेनियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया चिं Ru व एतमिक ल्या ४४ ख। थ्व छगू दुर्लभ संक्रमण धातु (rare transition metal) ख। थ्व धातु तत्त्वमांय् प्लातिनम पुचलय् ला। प्लातिनम पुचःया मेमेगु धातु थें हे रुथेनियम धातुं नं आपा रसायननाप प्रतिकृया याइमखु। थ्व तत्त्वया खोज कार्म अर्न्स्त क्लाउसं सन् १८४४स केजन राज्य विश्वविद्यालयय्(Kazan State University) यानादीगु ख। रुथेनियम आपालं प्लातिनमया खानीइ गौणतत्त्वया रुपय् दयाच्वनि। आपा रुथेनियमयात इलेक्त्रिकल ज्याभलय् व थिक-फिल्म रेजिस्तरय् छ्येलीगु या। थुकियात प्लातिनम मिस्रधातुइ रसायनिक क्यातालिस्तया रुपय् नं छ्येलीगु या।<eot>सुरेन्द्रनगर जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>नोबल ग्यास (noble gases) धागु पिरियोदिक तेबलया छगू तत्त्व पुचः (ग्रुप) ख। मानक क्वाजः व चापय् थ्व तत्त्वपुचःया सकल तत्त्व रङ्गहीन, बासहीन, मोनोएतमिक रुपय् सिक्क हे म्हो रसायनिक प्रक्रियाय् ब्वति काइगु थ्व पुचःया पुचःगुण ख। प्राकृतिक रुपय् दयाच्वनिगु खुगु नोबल ग्यासत हिलियम (He), नियोन (Ne), आर्गन (Ar), क्रिप्टन (Kr), जेनन (Xe), व रेदियोएक्तिभ रेडन (Rn) ख।
पिरियोदिक तेबलया न्हापांगु खुगु पिरियदय् नोबल ग्यासत पाय्‌छिकथं ग्रुप १८य् ला। थ्व स्वया लिपाया पिरियदय् धाःसा विकिरणशीलताया कारणं ग्रुप १४या तत्त्व फ्लेरोभियमं ग्रुप १८या तत्त्व उनउनअक्टियमया थासय् नोबल ग्यासया छुं प्रकृति क्यनिगु या। [१] [२] नोबल ग्यासतयेसं साधारण कथं सिक्क हे तच्वगु अवस्था मदइबिलय् तक्क मेगु तत्त्व नाप स्वापू तैमखु। थ्व कथं स्वापू मतइगु जूगुलिं थ्व ग्यासतयेत रसायनिक प्रकृया मजुइमाःगु थासय् छ्यलिगु या। दसु: आर्गनयात चिमय् तङ्ग्स्तेन बाला अक्सिकरण पनेत छ्यलि; नापं, हेलियमयात सिक्क गावंगु समुद्रय् वनिपिं दाइभरतयेगु सासः ल्हाइगु ग्यासय् अक्सिजन व नाइट्रोजन विशाक्तता म्हो यायेत छ्यलि।
नोबल ग्यासतेगु गुणतेत एतमिक संरचनाया आधुनिक विचाःतेसं बांलाक्क व्याख्या यागु दु: थुमिगु भ्यालेन्स इलेक्त्रोनया पिनेया शेल "पूर्ण" जूगुलिं थ्व तत्त्वपुचःया पुचःतेसं रसायनिक प्रक्रियाय् ब्वति मकाइगु या। थ्व सकल तत्त्वपुचः छ्यला छुं सलय् जक्क कम्पाउन्द दयेकेफूगु अवस्था दु। छुं नं नोबल ग्यासया नाइगु फुति व दाइगु फुति सिक्क नापं ला, थ्व फुतित 10 °C (18 °F) स्वया म्हों पा; अर्थात, थ्व तत्त्वपुचःया तत्त्वत सिक्क हे म्हो क्वाजलय् जक्क ति रुपय् दयाच्वनि।<eot>नेपाः देया हे नामं पलिस्था जूया हलिमय् च्वंगु छगु हे छगु जक संवत नेपाल संवतया न्हूदँ क्यंगु दिं थनया वसन्तपुरय् थीथी ज्याझ्वः न्ह्याका न्हूदँ हनेगु ज्या जूल ।<eot>भवानियापुर (अंग्रेजी भाय:Bhawaniyapur), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु बाँके जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे643खा छेँ दु।<eot>हेलेना मोन्तानाया राजधानी ख। थ्व नगर समुद्र सतह स्वया १२३७ मितर च्वय् अवस्थित दु। थ्व नगरयात क्विन अफ रकिज (रकिजया लानि) नं धाइगु या।<eot>एटा जिल्ला भारतया राज्य उत्तर प्रदेशया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला अलिगढ विभागय् ला। थ्व जिल्लाय् स्वंगु तहसील दु-<eot>बनौलाअ (अंग्रेजी:Banaula), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४२ खा छेँ दु।<eot>च्वापुगुँ चोमोलुङ्मा हलिंया दकले तज्जाःगु च्वापुगुँ ख। च्वापुगुँ चोमोलुङ्मा हिमालयय् ला। थ्व करिब 8,848.86 metres (29,031.7 ft) [१]8 डिसेम्बर 2020 [२] जाः।
थुकिया च्वका नेपाः व चीनया सीमाय् ला। थ्व 'देथ जोन' स्वयां च्वय् लाः गनया फसय् अक्सिजन सासः ल्हायेत गाक्क दैमखु। साधारन कथं अक्सिजन माक्स छ्येलाः थ्व च्वापुगुँ गइगु या। 'देथ जोन' च्वापुगुँं चोमोलुङ्माया समुद्र स्तर स्वयां २५,००० फित च्वय् लाःगु थाय् खः।
८ जुन, १९२४स, जॉर्ज लेइ म्यालारी व वय्कःया गुं गइगु पासा एंड्रयू इरविन च्वापुगुं चोमोलुङ्माया च्वकाय् थ्यनिगु कुतः यानादिल। वय्कःपिं खसुइ तनादिल व सन् १९९९स म्यालोरीया म्ह लुइकुबिले तक्क इमिगु बारेय् छुं हे मसिल। म्यालोरी व इरविन मदये स्वया न्ह्यः च्वाकाय् (मेपिं मनुत स्वया २९ दं न्ह्यः) थ्यं कि मथ्यं धका थौंतक्क सुंनानं हे पक्का कथं मस्यु।
३१दँया च्वकाय् मनु थ्यंकिगु ब्रिटिश परीक्षणया लिच्वया कथं सन् १९५३या मे लाय् न्युजिल्याण्डया सर एडमन्ड हिलारी व शेर्पा तेनजिङ नोर्गे च्वापुगुं चोमोलुङ्माया च्वकाय् थ्यनादिल। ब्रिटिशतयेसं सन् १९२१स गलुभाःया च्वाकाय् थ्यनिगु कुतः यात व दकले यथार्थवादी कुतः धाःसा सन् १९२२स न्ह्यथन।<eot>मिसिसिपी खुसि उत्तर अमेरिकाया दकलय् तःधंगु खुसि व्यवस्था ख। [३] [४] थ्व खुसिया उद्गम निसें विसर्जन तक्कया सकल खण्ड संयुक्त राज्य अमेरिकाया दुने ला। थ्व खुसि पश्चिमी मिनेसोटाय् उत्त्पत्ति जुसें दक्षिण पाखे 2,530 miles (4,070 km) बाहा वनि। [५] थ्व खुसि मिसिसिपी खुसि देल्ताय् मेक्सिकोया खाडीइ क्वचाइ। थ्व खुसि व थुकिया सहायक खुसित संरा अमेरिकाया रक्की च्वपुगुंझ्वः व एपेलेचियन च्वापुगुंझ्वःया दथुइ लानाच्वंगु ३१गु राज्यय् बाहावनाच्वंगु दु। थ्व खुसिया छुं सहायक खुसि क्यानादातक्क थ्यं। थ्व खुसि हलिंया ४गुगू दकलय् ताहाकःगु व १०गु दकलय् तःधंगु खुसि ख।
अमेरिकाया आदिवासीत मिसिसिपी खुसि व थुकिया सहायक खुसितयेगु सिथय् ताःहाकःगु ई निसें बसोबास यानाच्वंगु इतिहास दु। आदिवासीत आपालं सिकारी, सापु व बुँज्याय् आधारित लहनाय् म्वानावंगु खनेदु। युरोपमित करिब १५००स थ्व खुसि दूगु थासय् थ्यंलिसें थ्व खुसिया रुपरेखा हिलावन। दकलय् न्ह्य थ्व खुसिं न्हु स्पेन, न्हु फ्रान्स व न्हापाया संयुक्त राज्यया सीमा निर्धारण यात। लिपा थ्व खुसि परिवहन व सञ्चार माध्यमया रुपय् पलिस्था जुल। १९गु शताब्दीइ म्यानिफेस्ट देस्तिनीया उत्कर्षय् मिसिसिपी व थी-थी पश्चिमी सहायक खुसितयेसं (दसु मिसौरी खुसि) पश्चिमी संयुक्त राज्य अमेरिकाय् बसोबास विस्तार यायेय ग्वहालि यात।<eot>मल्हानामा (अंग्रेजी:Malhanama), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मल्हानामा यागु जनसंख्या ३९२८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>द्रौपदी वस्त्रापहरणं (तेलेगु भाषा:ద్రౌపదీ వస్త్రాపహరణం ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३६य् पिहांवगु खः।<eot>सौकत (अंग्रेजी:Soukat), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १२८९ खा छेँ दु।<eot>नेपाः भाय् (नेवा: भाय्, नेवाल भास, नेपाल भास) नेपाल देसया या छगू प्रमुख भाय् ख: । थ्व भाय् नेपालमण्डल ( स्वनिग: नापं थीथी थाय्), काभ्रेपलान्चोक, द्वाल्खा, पाल्पा, भोजपुर व नेपालया मू (प्रमुख) बजार व नगरया नापं भारतया आसाम, दार्जीलिङ्, सिक्किम, आदि व चीनया ल्हासा (तिब्बत) तकं थासय् छ्यलाच्वंगु दु |
तिब्बत बर्मेली भाषा परिवार अन्तर्गत लिपिवद्ध साहित्यया इतिहास दुगु भाय् मध्यय् नेपालभाषा नं छगू खः । प्राचीनकालंनिसें नेपालभाषा च्वज्याय् थीथी कथंया लिपिया छ्यलाबुला जुयाच्वंगु दु । थ्व सकतां लिपि नेपाःय् हे विकसित जूगु जुयाः थ्व सकतां लिपियात समग्र रुपं नेपाल लिपि धकाः धायेगु याः।
नेपालय् हे विकास जूगु धकाः धाये बहःगु नेपाल लिपिया दक्कलय् न्हापांगु छ्यला ने.सं. २८ य् लंकावतार नांया ग्रन्थय् खनेदु । थ्व लिपियात सामान्य रुपं नेवाः आख: धकाः नं धायेगु चलन दु । थ्व प्राचीन प्रचलित लिपि खः । थ्व लिपिपाखें नवौं शताव्दीपाखे प्रचलित लिपिया जन्म जुल । प्रचलित लिपियात हे थीथी कथं च्वया यंकेगु क्रमय् रंजना लिपि, भुजिंमोल लिपि लगायत झिंनिगू कथंया लिपिया विकास जूगु खनेदु । थ्व सकतां लिपियात समग्र रुपय् नेपाल लिपि धायेगु याः ।
नेपालभासय् च्वयातःगु साहित्ययात नेपालभाषा साहित्य धाइ। प्राचीन संस्कृत ग्रन्थत थुइकेत टीकाया रुपय् वा भाय्‌हिला शुरु जूगु नेपालभाषा साहित्यया ख्यः वर्तमान ईलय् वयाः सिक्क चकंगु दु। हलिं साहित्यय् खनिगु आपालं विधाया ज्या नेपालभाषा साहित्यय् नं जूगु खनेदु। थःगु ताःहाकःगु इतिहासय् नेपालभाषा साहित्यं यक्व उतारचढाव खंगु दु। लिच्छविकालय् लिपिबद्ध वाङ्मयया शुरुवात काल निसें आःतक्कया युगय् थ्व भासं नेपाःया राजभाषा निसें कया प्रतिबन्धित भाय् तक्कया अवस्था खंगु दु। थन्याःगु ताःहाकः इतिहासया झ्वलय् नेपालभाषायात थुइकेत नेपालभाषा साहित्ययात प्राचीन, माध्यमिक व आधुनिक यासें स्वंगु विधाय् बायेछिं। नेपालभाषाया थीथी साहित्यिक विधा थ्व कथं दु-<eot>मोलिब्देनम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया तत्त्व ल्या ४२ ख। थ्व तत्त्वया नां नव-लातिन भासाया मोलिब्देनम(molybdaenum) खँग्वलं बुयावःगु ख। थ्व खँग्वः प्राचीन ग्रीक भासाया मोलिब्दोस (Μόλυβδος) खँग्वलं बुयावःगु ख। थ्व ग्रीक खँग्वःया अर्थ लिद तत्त्व ख। थ्व धातु खानिइ लिद थें च्वनिगुलिं थुकिया नां अथे जुवंगु ख। थ्व धातु इतिहासय् प्राचीनकालनिसें हे म्हस्यूगु धातु जुसां थ्व धातु तत्त्व खः धैगु खँ कार्ल विल्हेम स्किलजुं सन् १७७८स दकलय् न्ह्यः सीकादीगु ख। थ्व धातुया शुद्ध रुप दकलय् न्ह्यः सन् १७८१स पितर ज्याकब हेल्मजुं प्रशोधित यानदीगु ख।
मोलिब्देनम हलिमय् प्राकृतिक रुपय् स्वतन्त्र धातुया रुपय् दयाच्वनिमखु। थ्व धातु खानिइ थीथी अक्सिदेतिभ अवस्थाय् दयाच्वनि। स्वतन्त्र तत्त्वया रुपय् थ्व धातुया रुप वहः थें च्वनि। थ्व धातु तच्वःगु मिजलय् जक नाइगु जूगुलिं थ्व धातुयात थीथी कथंया मिस्रधातु दयेकेत छ्येलीगु या।<eot>पिप्रा (अंग्रेजी:Pipra), नेपा:यागु जनकपुर अञ्चलयागु महोत्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३८९ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.7° N 87.22° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १०१ मिटर (३३१ फुट) च्वे ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२५३९१७ उत्तर व देशान्तर ८७.५९२३५२ पश्चिम खः (33.253917° N 87.592352° W)। थ्व थासे ३७८९५५५७ वर्ग मिटर (१४.६३१५५७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६०६९९ वर्ग मिटर (०.२१६४८७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.२९३२८९ उत्तर व देशान्तर ९१.५७२३३६ पश्चिम खः (36.293289° N 91.572336° W)। थ्व थासे ५१५०३६६४ वर्ग मिटर (१९.८८५६७७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२४७०३६ वर्ग मिटर (०.८६७५८५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जिन्क छगु मध्यम स्तरय् रियाक्सन याइगु वचुस्से-तुयुगु धातु ख। थ्व मोइस्ट वायुय् टार्निश जुइ व वायुय् वांगु जः वेक छ्वै, व थुकिलिं जिंक अक्साइड देकी। थ्व तत्त्व अम्ल, अल्काली व मेमेगु अधातु नाप रसायनिक स्वापू देकी। शुद्ध मजुगु जिंक डाइलुट अम्ल नाप रियाक्ट याना हाइड्रोजन पिकाइ। जिंकयागु छगु सामान्य अक्सिडेसन स्टेट +२ ख। १०० °से निसें २१० °से तक्क जिंक म्यालिएबल जुइ व अपुइक हे येक्व आकारे ढालेयाये छिं। २१० °से स्वया च्वे थ्व तत्त्व ब्रिटल जुइ व केकी बिले पल्भराइज्ड जुइ।<eot>सेप्तेम्बर २५ ग्रेगोरीयन पात्रोया अनुसार दंया २६८गु (लीप दंया २६९गु) दिं ख। दंय् थ्व धुंका मेगु ९७ न्हु ल्यं दै।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५६.८०४४१४ उत्तर व देशान्तर १३२.९४२०१३ पश्चिम खः (56.804414° N 132.942013° W)। थ्व थासे ११३५९४३३० वर्ग मिटर (४३.८५९०१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६४८९७७ वर्ग मिटर (२.१८१०८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>चालकया लापरबाहीया हुनिं सिन्धुपाल्चोकया सुकुटेय् १७ म्हसिया ज्यान वंगु प्रहरीया प्रारम्भिक अनुसन्धानं क्यंगु दु ।
पक्का सतकय् घुम्ती व चिब्याःगु थासय् तकं तच्वकं ब्वाकुगुलिं बस दुर्घटना जूगु प्रहरीया क्वछिना खः । बिपरित दिशां वयाच्वंगु माेटरसाइकल छलय् यायेत स्वतले बस खुसिइ कुतु‌ंवना १७म्ह स्यूगु खःसा ५०म्ह घापा जूगु दु ।
गम्भिर घापा जूम्ह चालकया धासा उद्दार याःगु दु । न्हापां स्वास्थ्य उपचार महत्वपूर्ण जूगुलिं बयान मकायागु जिल्ला प्रहरी ज्याकु, सिन्धुपाल्चोकया छम्ह अधिकृतं न्ह्यथंगु दु ।
सिन्धुपाल्चोकया प्रमुख जिल्ला अधिकारी गोमादेवी चेम्जोङया कथं १५ म्ह घटनास्थलय् मदुगु खःसा निम्ह उपचारया झ्वलय् मदुगु खः ।
गुदँ न्ह्यः थुगु हे इलय् थुगु हे थासय् जलविरें यें वयाच्वंगु बस दुर्घटना जुया २६म्ह यात्रु मदुगु खः । २५ भदाै २०६७य् उगु हे थासय् बस दुर्घटना जुया उबलय् यक्ह हे बेपत्ता जूगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४२५८०४ उत्तर व देशान्तर ११९.७१४१८९ पश्चिम खः (34.425804° N 119.714189° W)। थ्व थासे ४९१४८५८४ वर्ग मिटर (१८.९७६३७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५८१०२८३२ वर्ग मिटर (२२.४३३६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>निजामावाद (अंग्रेजी:Nizamabad), भारतयागु आन्ध्र प्रदेश राज्ययागु निजामाबाद जिल्लायागु छगु सहर इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 16.53° N 78.67° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३९५ मिटर (१२९५ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं निजामावाद शहरयागु जनसंख्या २८६,९५६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६४% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया निजामावाद यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>इलेक्ट्रोम्याग्नेटिजम व इलेक्ट्रोनिक्सय् इन्डक्ट्यान्स धाःगु कन्डक्टर वस्तुया भौतिक गुण ख गुकिया लिच्वःया कथं कन्डक्टरया बाहां थःइ व नापंया वस्तुइ भोल्तेज दयेकी। थःगु हे दुने दयेकिगु भोल्तेजयात सेल्फ इन्दक्त्यान्स धाइ धाःसा नापंया वस्तुइ दयेकिगु भोल्तेजयात म्युचल इन्दक्तेन्स धाइ।<eot>कार्पस मनुया नारिया क्वँय्‌तयेगु छगू पुचः ख। थुकिलि ४गु क्वँय्‌तयेगु निहाकः क्वँय् पुचः दु। थ्व क्वँय् पुचलं रेदियस व अल्नायात मेताकार्पसनाप स्वाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८२०१८१ उत्तर व देशान्तर १०५.६४९३४९ पश्चिम खः (39.820181° N 105.649349° W)। थ्व थासे ७९२१३४५ वर्ग मिटर (३.०५८४४९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५९१७ वर्ग मिटर (०.००६१४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>चाक धाःगु द्वि-आयामिक आधारभूत आकार ख। थ्व आकार छगू निश्चित फुतिं सकल दिशाय् समान हाकलं तापानाच्वंगु अल्याख फुतितयेगु पथ ख। थ्व आकारया दथुया फुतियात चाकःया केन्द्र (दथु) धाइ। चाकःया फुतितयेगु लंयात चाकःया परिधि धाइ। केन्द्रं परिधि तक्कया तप्यंगु हाकःयात चाकःया रेदियस वा त्रिज्या धाइ। चाकया परिधिया निगु थासय् थिया चाकया केन्द्रं वनिगु तप्यंगु ध्वःयात चाकया व्यास धाइ। व्यास त्रिज्या स्वया नि हाकः ताहाक जुइ। चाकःया आकारय् छता हे कुं मदूगु वा अल्याख सिक्क चिधंगु कुं दया च्वंगु धका थुयेछिं।<eot>हम्पी मध्यकालीन हिन्दू राज्य विजयनगर साम्राज्यया राजधानी ख। तुंगभद्रा खुसिया सिथय् स्थित थ्व नगर आ हम्पी (पम्पा नं पिहां वःगु) नामं म्हस्यु व आ केवल खंडहरतयेगु रूपय् जक्क अवशेष दु। थुकियात स्वयेबिले प्रतीत जुइ कि न्हापाया इले थन छ्गु समृद्धशाली लहना दयाच्वं। भारतया कर्नाटक राज्यय् स्थित थ्व नगर युनेस्को द्वारा हलिं सम्पदा थाय्या धलखे तयातःगु दु।[१] दंय्-दच्छि थन द्व्लंद्व ल्याखँय् पर्यटक व तीर्थ यात्री वै। हम्पीया विशाल फैलाव गोल चट्टानतयेगु टीलय् विस्तृत दु। स्वनिगः व टीलतयेगु दथुइ न्यास स्वया अप्व स्मारक चिं दु। थुकिली देगः, लाय्कू, तहख़ाना, जल-खंडहर, पुलां बजाः, शाही मण्डप, गढ, राजकोष आदि असंख्य भवन दु।
हम्पीइ विठाला देगः परिसर नि:संदेह दकले बाँलाःगु स्मारकय् छ्गु ख। थुकिया मू हलय् दूगु ५६ स्तम्भतयेत ल्हातं थाय्बिले उकिलिं संगीत लहर पिहां वै। आया पूर्वी भागय् नांजाःगु शिला-रथ दु गुकि न्हापा धात्थें हे लोंहया घःचालं सं। हम्पीइ थन्यागु यक्व आश्चर्य दु। दसुया कथं थनया जुजुतयेत अनाज, लुं व तकाय् लहिना उकियात गरीब मनुतयेत बीगु या। लानितयेगु निंतिं दयेकातःगु स्नानागार थीथी कलां सुसज्जित जु। थ्व बाहेक कमल महल व जनानखाना नं थन्याःगु आश्चयय् ला। छ्गु बांलाःगु नित्जाःगु थाय् गुकिया लं ज्योमेट्रिक ढँगं दयेकातःगु दु व जः व फे हयेत स्वाँया हः थें याना दयेकातःगु दु। थनया किसिछेंया ध्वखा व गुम्बज आर्कुयट जु व नगरया शाही ध्वखाय् हजारा राम देगः दु।[२]<eot>येँ महानगरपालिकानापं स्वनिगलय् कोरोना संक्रमण अप्व खनेदयाच्वंगु दु । व जुया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं सतर्कता अप्वयेकेत अपिल याःगु दु । लकडाउन मदयेवं स्वनिगलय् पिनं वःपिनि ल्याः अप्वया जोखिम अप्वःगु मेयर शाक्यं न्ह्यथनादिल । थज्याःगु इलय् सतर्क जुइगुया मेगु विकल्प मदुगु वयेकलं कनादिल ।
संघीय सरकारं स्वनिगः दुहाँ वय् धुंका पीसीआर यायेगु व उपचार यायेगु स्वयाँ प्रवेश विन्दुं हे नियन्त्रण यायेमाःगुलिइ ध्यान बीमाःगु न्ह्यथनादिल । थःपिंसं न्हापानिसें थ्व हे खँ लिसा कयाच्वनागु तकं वयेकलं न्ह्यथनादिल ।<eot>ज्वजलपा TXiKiBoTजु! विकिपिडियाय् छित लसकुस दु। छिगु योगदानया निंति सुभाय् देछाना च्वना । छिं थ्व थाय् यहेका दि व थ्व थासय् छिगु योगदान दया च्वनि धैगु भलसा जिं कया। छित ग्वहालि जुइफुगु छुं पौस क्वय् ब्वया तगु दु:
थ्व छिगु ग्लोबल खाताया छगू खाता खःसा, छिगु मू खाताय् थ्व खातायात लिङ्क यानादिसँ। (If this is a part of your global account, please link your userpage to your main user page, if possible.)<eot>औपचारिक भाय इस्पान्योल। छुं स्वशाषित क्षेत्रय् आरानिज, बास्क, कातालान व गालिसियन भाय् नं आधिकारिक भाय्‌या रुपय् छ्येलिगु या।
स्पेन, आधिकारिक कथं "स्पेन राजतन्त्र" (स्पेनया भासय्: Reino de España, चिहाकलं España) छगू दक्षिण युरोपेली देय् खः। थ्व देय्‌या निता भूभाग उत्तर अफ्रिकाय् नं दु। थ्व देय् राजनैतिक कथं संवैधानिक राजतन्त्र ख:। आइबेरियन प्रायद्विपया स्वंगु देय्-स्पेन, पोर्तुगाल व एन्दोराय् दकलय् तःधंगु देय् थ्व हे खः। ग्यालिसियाया पश्चिम व दक्षिणय् स्पेन व पोर्तुगलया सीमा स्वा। थ्व देय्‌या दक्षिणय् जिब्राल्टर जलसन्धि ला धाःसा उत्तरपूर्वय् पाइरिनी पर्वतमालाय् फ्रान्स व एन्दोरा ला। थ्व देसय् भूमध्यसागरया ब्यालेरिक टापू, आन्ध्र सागरया क्यानारी टापू व भूमध्यसागरय् जिब्राल्टर नापंया प्लाजाज् दे सोबरानिया धाःगु टापू नं ला। थ्व देय्‌या उत्तरपूर्वय् पाइरिनीइ लिभिया धाःगु थ्व देय्‌या चिधंगु नगरया फ्रान्सेली भूभागं प्यखें घेरेयानातःगु दु।
स्पेन छगु संवैधानिक राजतन्त्र खः। थन राष्ट्राध्यक्ष छम्ह वंशानुगत जुजु दु व नि बःया संसद दु। मन्त्रिमण्डलया अध्यक्ष मन्त्रिपरिषदया नायः जुइ। थ्व देय्‌या संसदय् ३५० सदस्य दु|
व्यवस्थापिक कथं स्पेनयात ५०गु प्रान्तय् विभाजन यानातःगु दु। प्रान्तत जानाः १७गु स्वशाषित समाज व २गु स्वशाषित नगर दयेकी।
युरोपेली संघया तथ्याङ्कया निंतिं प्रादेशिक इकाइया नामाकरण (Nomenclature of Territorial Units for Statistics) कथं थ्व देय्‌या इकाइत थ्व कथं दु
मूल स्पेनय् यक्व तःजाःगु पठार व पर्वःझ्वःत, दसु: पाइरिनी, सियरा नेभेदा दयाच्वंगु दु। थन्याःगु तःजाःगु थासं यक्व खुसि उत्पत्ति जुइ, दसु ताजो, एब्रो, डुएरो, ग्वाडियाना ग्वादालकुइभर आदि।
स्पेनया अर्थतन्त्र मिश्रित स्रोतं दयाच्वंगु दु। थ्व देय्‌या मंका ग्राहस्थ उत्पादन तच्वः। थ्व देय्‌या मुद्रा युरो खः।
स्पेनया जनघनत्व ८७.८ प्रति वर्ग किमि दु। जनघनत्व थाय्‌कथं पाः। राजधानी माद्रिद व समुद्र सिथय् यक्व मनूत च्वनिगु या।
थ्व देसय् यक्व तजिलजिया मनुत दु। कास्ताइल, कातालान, बास्क, गालिसियन आदि जातीय व तजिलजि थनया मू जातीय म्हसीका ख।<eot>येँयाः बसन्तपुरये सारथी नेपाल व AHF या ग्वसाले जुगु छगु ज्याझ्वलय् बिश्व कन्डम दिबस हंगु दु। थ्व ज्याझ्वलय् पदयात्रा नं जुगु दु। पदयात्रा बसन्तपुरं सुरू जुया झोछें ,ओमबहाल, लगन, जैसीदेवल ,चिकंमुगल,ओमबहाल गल्ली, धर्मपथ, जुद्ध सालिक जुसें बसन्तपुर वया क्वचागु खः। थौं ग्वसाः ग्वःगु ज्याझ्वलय् सारथी नेपालया नायो भाजुं कन्डमया बारे जानकारी बिगु आज्जु कथं थ्व ज्याझ्वः ग्वसाः ग्वःगु खँ नं कनादिगु दु।थ्व ज्याझ्वलय् पाँहा पिन्स कन्डम इनिगू ज्या: न यागु दु।<eot>छहरा (अंग्रेजी भाय:Chhahara), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1037खा छेँ दु।<eot>फागुन ११ - चैनपुरय् दुगु श्रेष्ठ आयल सप्लायर्स मि नया पूवकं हे नष्ट जुगु दु। चैनपुर–७ य् दुगु सप्लायर्सय् मंगलबाः सुथय् मिं नगु दुसाः अन कार्यरत कर्मचारी सविन श्रेष्ठ घाःपा जुगु दु।<eot>प्यकुं वा चतुर्भुज छगु रेखाशास्त्र यागु आकार ख। थ्व आकारय् प्येंगु कोण व प्येंगु रेखा दै। थ्व आकार दक्ले आधारभूत आकारय् छगु ख। थ्व आका‍रय् हे अप्व छें, क्वथा आदियागु देकेज्या जुइ।
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। संस्कृतय् र्हुकियात चतुर्भुजेन धका धाइ। लिपा थ्व खँग्व तत्सम खँग्वया रुपे नेपाल भाषे छ्येलेज्या जुल।<eot>राग कौशिक ध्वनि छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>बलिया जिल्ला भारतया उत्तरप्रदेश राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू नगर बल्लिया, बाँसडीह, बेल्थरा रोड, चटबारा गांव, मणियार आदि ख। ‎<eot>बोलिभार जहांनिया परिवार बास्क कन्ट्रीया छगू चिधंगु गामं वःगु ख। थ्व गांया नां बोलिबार जुगुलिं थ्व परिवारया नां बोलिभार जूवन [१]। बोलिभार परिवार भेनेजुयलाय् १६गु शताब्दीइ च्वं वन।
थ्व परिवारया छुं भाग सम्पत्ति भेनेजियेलाया अरोआ खुसिया लुं व तामाया खानीं वःगु ख। १६३२इ थ्व थासय् लुं दक्ले न्ह्यः लिकाःगु जुल, लिपा थ्व थासय् तामा दुगु तथ्य खने दत। १६००या लिपाया इले थ्व थाय्‌या तामयात "Cobre Caracas"या नामं छ्य्‌लिगु जुल। थ्व खानी लिपा सिमोन बोलिभारया परिवारया सम्पत्ति जुवन।
लिपा, थःगु क्रान्तिकारी जीवनय्, बोलिभारं थःगु खानीया आम्दानी दक्षिण अमेरिकी क्रान्तिकारी युद्धया निंतिं छ्य्‌लादिल। छुं मनुतेसं धाःसा वय्‌कःया परिवार तःमि जुइ न्ह्यः हे सम्भान्त जुगु धका धाइ। दसुया निंतिं १५७५य् देकुगु क्याराकासया क्याथेद्रलय् सिमोन बोलिभारया परिवारया निंतिं छगू चिधंगु क्याथेद्रल देका तःगु खने दु।<eot>अंधेरी (नारायणस्थान) (अंग्रेजी:Andheri (Narayansthan)), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५७३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अंधेरी (नारायणस्थान) यागु जनसंख्या २६७० खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>जोर्दन मध्यपूर्वय् लाःगु छगू देय् ख। थ्व देसय् हाशेमाइत वंशया जुजुतेसं राज यानाच्वंगु दु। थ्व देय् जोर्दन खुसिया पूर्वय् ला व थुकियात न्हापा त्रान्सजोर्दन नं धाइगु या। थ्व देय्‌या मू भाय् अरबी ख। थनया मू धर्म मुस्मां धर्म ख।
हलिम हताः १य् केन्द्रिय शक्तितेत बुकेधुंका ब्रिटिश व फ्रेञ्च म्यान्देतं उस्मान साम्राज्यया अधीनय् लानाच्वंगु अरब देय्‌तेत तर्किश जातिया बाहुल दूगु उस्मान साम्राज्यं स्वतन्त्र यासें थ्व देय्‌या पलिस्था जूगु ख।
थ्व देय् मध्य पूर्वय् ला। थ्व देय्‌ जोर्दन खुसिया पूर्वय् ला। थ्व देय्‌या पश्चिमय् इजरायल, उत्तरपश्चिमय् लेबानन, उत्तरय् सिरिया, उत्तरपूर्वय् इराक, पूर्वय् व दक्षिणपूवय् साउदी अरब, दक्षिण पश्चिमय् मिस्र ला।<eot>थां धाःगु आर्कितेक्चर व स्त्रक्चरल इन्जिनियरिङ्गय् थन्यागु संरचनात्मक तत्त्व ख गुकिलि तेला च्वेया संरचनाया भार क्वेया संरचनाय् थ्यंकी। थ्व छता तेलेज्याया कुचा ख।<eot>वइगु नोवेम्बरय् येंय् ग्लोबल नेपाल सुपर स्टार अवार्ड घोषणा जुइत्यंगु दु। उगु ज्याझ्वलय वयेकपिन्सं छगु छगु लख तका ल:ल्हाय्त्यन्गु ख: ।
ग्लोबल नेपाल नेटवर्कया ब्वनाय् नेपाल भाषा सिनेमाया कलाकारपिंत प्रोत्साहन कथं अवार्ड ल:ल्हाय्त ३० लख तकाया अक्षय कोष दयेके त्यंगु दु। छम्ह मिजं व छम्ह मिसा कलाकारयात दछीइ छगु छगु लखया थुगु सिरपा ल:ल्हायेत्यंगु ख: ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश १९.६४९९७३ उत्तर व देशान्तर १५५.९९४०२८ पश्चिम खः (19.649973° N 155.994028° W)। थ्व थासय् ९१९५०५३७ वर्ग मिटर (३५.५०२३०२ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ११०२७४२३ वर्ग मिटर (४.२५७७१२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दोभान (अंग्रेजी भाय:Dobhan), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1226खा छेँ दु।<eot>राग मुद्राकी टोडी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>क्वय् या सदन प्रतिनिधिसभां जेठ ३१ गते सर्वसम्मतिया आधारय् पारित जूगु विधेयकय् उकिया कन्हेकुन्हु राष्ट्रियसभाय् सहलह जूगु खः ।<eot>झीसँ मस्यूगु सयका, स्यूगु स्यना यंकेनु। झीगु भास, नेपालि (खस भास, खय् भाय् ) भास मखु। झीगु भासला, नेपाल भास (नेपाः भाय्, नेवाः भाय्) खः। इन्डियाँ वःगु देवनागर लिपि, झीगु लिपि मखु। झीगु लिपिला द्वलँदँ पुलाँगु इतिहास दूगु प्रचलित लिपि, रञ्जना लिपि खः। नेपाःया दकले न्हापांगु नेपाल भास माध्यमया स्कूल जगत सुन्दर ब्वने कुथिँ, मस्तेतः, प्रचलित लिपि, रञ्जना लिपिँ नेपाल भास, साहित्य व संस्कृति स्यना च्वंगुदु। व स्कूल नापँ सहलह याना दिल धाःसा “नेवाः लागाय् नेवाः स्कुल” या अभियाननं न्याक्कहे बाँलायफु। थुज्वोगु अभियान बाँलाना वन धाःसा नेवाः समाजया भविष्य अवश्यनं बाँलाइ धैगु विश्वास याना च्वना।
झी “दनेवाः” झी नेवाःत जक मखु सुनाँ “उपलब्धि याये धुन्गु सफलताय धक्का परे”यायगु झीगु उद्देष्य मखु। अले “झीसं मस्तयत नेवाः भाय स्यनेगू धायेवँ, अंग्रेजी बा नेपाली भाषां खँ ल्हाये मज्यु” धैगु बिचाः झीगु मखु। झीगु बिचा थ्वहे खःकि, खस भास, अंग्रेज भास जक मखु थःगु माँभास दकले न्हापाँ सयकेगु, अले थःगु माँ भास देवनागर (कतपिनिगु) आखलँ मखुसे, थःगुहे (प्रचलित) लिपिँ ब्वनेगु । अथेयायफत धाःसा, कतपिनिगु भास सयकाया मतलब दइ। थुजोगु खँय् झी सकलेँ सचेत जुयगु। अथेयात धाःसा झीतः हे बाँलाइ धैगु बिचा जक खः। झीगु चिकिचाधंगु प्रयास यात थुइका दी धैगु आसा दु।<eot>रुस वा रसिया छगु त्रान्सकन्तिनेन्तल देय् ख। थ्व देय् उत्तरी युरेसिया (एसिया व युरोप)य् ला। १,७०,७५,४०० वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफल दुगु थ्व देय् हलिमया दक्ले तधंगु देय् ख। हलिमया २गु तधंगु देय् क्यानादा स्वया थ्व देय् थ्यं-मथ्यं २ गुना तधं। थ्व देय्‌य् यक्व मात्राय् खनिज व उर्जा स्रोत दु। [१] रुसया जनसंख्या हलिम देय्‌ कथंया जनसंख्याय् ९गु दक्ले तधंगु जनसंख्या ख। रुसया लागाय् नर्वे, फिनल्यान्ड, इस्टोनिया, ल्याट्भिया, लिथुआनिया, पोल्यान्ड, बेलारस, युक्रेन, ज्योर्जिया, अजरबैजान, कजाखस्तान, चीन, मङ्गोलिया, व उत्तर कोरिया ला। थ्व देय्‌यात संयुक्त राज्य अमेरिका (अलास्काय्), स्वीडेन, व जापाननाप चिधंगु लया पुचः (क्रमशःबेरिङ स्ट्रेट, बाल्टिक समुद्र, व La Pérouse स्ट्रेट)नं बायातगु दु।
रुसया बिघटन धुंका वगु न्हुगु देय् रुसी संघ सोभियत संघ थें ग्रेट पावर जुया पिहां वल।[२] थ्व देय्‌यात उर्जा सुपरपावरया कथं नं काय्‌गु या। थ्व देय्‌यात सोभियत युनियनया उत्तराधिकरीया कथं संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा काउन्सिलय् स्थायी सिट ब्युगु दु नापं कूटनीतिक रुपय् नं थ्व देय्‌यात सोभियत संघया उत्तराधिकारीया कथं काय्‌गु या। थ्व देय् हलिमया आणविक शक्ति दुगु देय्‌य् छगु ख। रुस कमनवेल्थ अफ इन्डिपेन्डेन्ट स्टेट्सया मूओ देय्‌ व जी८या छगु सदस्य नं ख।
रुस न्हापा मंगोलतेगु अधीनय् लागु छगु युरोपेली देय् ख। लिपा रसियनतेसं मंगोलतेत पितनाछ्वया थगु देय् देकुगु ख। रुसयागु जुजुतेत जार धका धाइ। जारतेत बोलिसेभिक पार्टी नं क्रान्ति याना बुके धुंका थ्व देय् सोभियत संघयागु मू खण्ड जुल। सोभियत संघयागु विघटन धुंका रुस गणतन्त्रयागु पलिस्था जुल।
थ्व देय् उत्तर गोलार्धयागु उत्तरी थासे ला। युरोप व एसियायागु दक्ले उत्तरयागु थाय् थ्व हे देय्‌यागु अधीने ला। थ्व देय्‌यागु मू सहर मस्को व सन्त पिटरबर्ग ख। थ्व देय्‌यागु मू खुसि भोल्गा ख।<eot>कोरोना भाइरसया संक्रमणया कारणं जात्रा चिहाक यायेगु सहमती कथं थाैं द्यःयात बुंगय् विज्याकुगु खः । सुथसिया १०ः०५ निसें १०ः२० या साइत दुने रथयात संकुगु खसाः न्हिनय् द्यःयात रथं कुहाँविज्याकुगु खः। अनंलिपा खटय् विज्याका पुच्वं जावलाख्यः , नख्खु जुकाः बुंगय् लिहाँविज्याकुगु खः।
वंगु भदौ २१ स्वास्थ्य मापदण्ड पूंवका व्यवस्थित कथं बुंगद्यःया रथ व चकबाःद्यःया रथ साला याः न्याकुसेलिइ २२ गते भुज्या हना द्यःयात बुंगलय् लित विज्याकेत साइत स्वगु खः। अबले थौंया साइत पिहाँवगु खः ।<eot>'''अतरपुर''' ([[अंग्रेजी भाय|अंग्रेजी]]:Atarpur), [[नेपा:|नेपा:यागुया]] [[बागमती अञ्चल]] अञ्चलयागुया [[सिन्धुपाल्चोक जिल्ला|सिन्धुपाल्चोक]] जिल्लायागुजिल्लाया छगु [[गाँ विकास समिति]] खः। थ्व थासेगाविस सदरमुकाम चौतारा स्वया ७ ३०५किमि खातापाक्क छेँला। दु।
थ्व गाविसया क्षेत्रफल २३.३४ वर्ग किमि दु<ref>[http://merosindhu.com/vdcdetails.php?vid=1 मेरोसिन्धु]</ref>। थ्व गाविसया सिमाना थ्व कथं दु-
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अतरपुर यागु जनसंख्या १६०९ खः।<ref name="census">{{cite web | accessdate = मार्च ९ | accessyear = २००७ | url = http://www.cbs.gov.np/Population/National%20Report%202001/VDC.pdf | title = नेपा: जनगणना २००१}}</ref> थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु। थ्व थासय् ३०५ खा छेँ दु। थ्व गाविसया अधिकांश जनसंख्या नेवाःतेगु दु।<eot>बुधबार येँय् वम्ह नरवणें थीथी ऐतिहासिक सम्पदा व पशुपतिनाथ नापं कुमारीया दर्शन याःगु खः । भ्रमणया निगुगु दिं थाैं (बिहीबाः) वयेकः शीतलनिवासय् राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीपाखें नेपाली सेनाया मानार्थ महारथीया सम्मान कायेत्यंगु खः ।
नेपाली सेनाया कथं सन् १९५० निसें निगु देसं मानार्थ सेना प्रमुखया सम्मान बीगु चलन न्ह्यकाच्वंगु दु । अथेहे राणा प्रधानमन्त्री वीर शमशेरया पालंनिसें थ्व परम्पराया सुरुवात जूगु धाइ । तत्कालीन व्रिटिस इन्डियाया गोर्खा सैनिकयात थःगु मातहतय् ज्या याकेत प्रोत्साहन कथं मानार्थया सम्मान बीगु चलन न्ह्याःगु खः । राणा शासनया इलय् जंगबहादुर, रणदीप नापं गार्खालीयात ‘लाहुर’वनेत निरुत्साहित यायेगु नीति काःगु खः । वीर शमशेरया पालय् धाःसा ब्रिटिस इन्डियां सम्मानया प्रलोभन क्यना लाहुरय् यंकुगु खः । जंगीअड्डाया अभिलेख कथं भारत स्वतन्त्र जुइ न्ह्यः हे नेपाः व भारतया सैनिकदथुइ थवंथवय् देया भ्रमण यायेगु ज्याय् सुरुवात वयेधुंकुगु खः ।<eot>एनातोमिक रुपं आधुनिक मनूइ थ्व कवं स्क्यापुलायात क्वय्‌या लपु (रेदियस व अल्ना दूगु)नाप स्वाइ। थ्व क्वँय्या स्वंगु खण्ड दु। च्वय्‌या शिराय् चाकःलाःगु छ्यं, चीब्यागु गःपः, व निता चीग्वःगु ग्वारा (त्युबरकल, वा त्युबरोसिति) दयाच्वनि। थ्व क्वँय्या म्ह च्वय् बेलनाकार व क्वय् स्फटिक आकार (स्वकुं) जुइ। क्वय्‌या भागय् निता इपिकोन्दाइल, निग्वः प्रोसेस (त्रक्लिया व क्यपिचुलम), व स्वह्वः फोस्सा (रेदियल फोस्सा, कोरोनोइद फोस्सा, व ओलेक्रेनन फोस्सा) दइ। एनातोमिकल गःपः नापं थ्व क्वँय्य् ग्रेतर व लेसर त्युबरकलया दथुइ संकुचित भाग वा सर्जिकल गःपः धाःगु मेगु छता गःपः दु। थ्व थासय् साधरनरुपय् अप्व फ्राक्चर जुइगुलिं थ्व थासं सर्जनतेगु ध्यान सालाकाइगुलिं थ्व थाय्‌या नां अथे जूवंगु ख।
एक्जिलरी नसा प्रोक्सिमल कुंइ ब्वहया गर्दलनापं ला। ह्युमरस ग्लेनोह्युमरल स्वाय् दिस्-लोकेत जुसा एक्जिलरी नसा वा एक्जिलरी आर्तरीइ घाःपाः जुइगु यक्व सम्भावना दइ। थन्यागु दिस्-लोकेसनया संकेत व लक्षणय्‌ साधारन ब्वहया रुपरेखा पाइगु व एक्रोमियनया क्वय्‌ थियेबिलय् गाः वनिगु ख।
रेदियल नसा ह्युमरस नापं दयाच्वनि। ह्युमरसया मिदशाफ्तय् रेदियल नसां ह्युमरस क्वँय्या पोस्तेरियरं एन्तेरियर भागय् स्पाइरल ग्रुभ य् वइ। ह्युमरसया थ्व थासय् फ्राक्चर जुसा रेदियल नसाया घाःपा जुइफु।
ह्युमरसया दिस्तल कुंइ चुल्या नापं दयाच्वनिगु अल्नार नसायात गबिलें जनमानसया भासय् ख्यालि क्वँय् ('the funny bone') नं धाइगु या। थ्व नसायात थ्व थासय् कयेकेबिलय् तिनिक्क च्वनिगु ("ख्यालि" भाव), व गबिलय् यक्व स्याइगु नं या। थ्व नसा मिदियल इपिकोन्दाइलया पोस्तेरियरय् ला व चुल्याया घाःपाय् अपुइकः हे प्रभावित जुइफु। [१]
देल्तोइद लाया ओरिजिनेसन क्ल्याभिकलया ल्यातरल तृतीयांश, एक्रोमियन व स्क्यापुलाया दुगःया च्वकाय् जुइ। थुकिया इन्सर्सन ह्युमरसया देल्तोइद त्युबरोसितिइ जुइ व थुकिया ज्या ब्वहया एब्दक्सन, एक्स्तेन्सन व सर्कमदक्सन ख। सुप्रास्पाइनेतस नं स्क्यापुलाया दुगलय् ओरिजिनेत जुइ। थ्व लाधि नं ह्युमरसया ग्रेतर त्युबरकलय् इन्सर्त जुइ व ब्वहया एब्दक्सनय् ग्वहालि याइ।
इन्फ्रास्पाइनेतस व तेरेस माइनरया इन्सर्सन ग्रेतर त्युबरकलय् जुइ व थ्व लाधितेसं ह्युमरसया ल्यातरल व एक्स्तर्नल रोतेसनय् ग्वहालि याइ। थुकिया विपरित सबस्क्यापुलारिस ला लेसर त्युबरकलय् इन्सर्त जुइ व ह्युमरसया मिदियल वा आन्तरिक हिंकाय् ग्वहालि याइ।
प्यता लाधि सुप्रास्पाइनेतस, इन्फ्रास्पाइनेतस, तेरिस माइनर व सबस्क्यापुलारिस स्वाना छता मस्कुलोलिगामेन्तस गर्दल दयेकी गुकियात रोतेतर कफ धाइ। थ्व लाप्वाँय्‌या ज्या सिक्क सनेफूगु तर अस्थीर ग्लेनोह्युमरल स्वायात स्थिरता बीगु ख। मेमेगु लाधि नं ल्ह्वनिगु/सालिगु, तिइगु/घ्वाइगु ज्याय् प्रतिभारया रुपय् छ्यलिगु या।
आदिम जीवाश्म एम्फिबियनय् च्वय् वा क्वय्‌या शिराय् शाफ्त मदइगु व दःसां म्हो जक्क दइगु व इमिगु ल्हा-तुति बःचा हाकः जुइगु या। आपालं म्वानाच्वंपिं पेपांचूइ धाःसा मनुया थें हे न्याःगु ह्युमरस दयाच्वनि। यक्व रेप्ताइल व छुं आदिम म्यामलय् क्वय्‌या शिराय् तःग्वःगु ह्वः वा फोरामेन दयाच्वनि गुकिलिं नसा व हिध्वंत जुयाच्वनि।[२]<eot>एजेन्सी-युरोपियन च्याम्पियन्स लिगया मंगलवाः चान्हय् जूगु कासाय् पिएसजी व लिभरपुल विजयी जूगु दु । च्याम्पियन्स लिगया नकआउट चरणया न्हापागुं लेगय् फ्रेन्च क्लब पिएसजीं स्पेनिस क्लब बार्सिलोनायात व लिभरपुलं जर्मनया लाइपजिगयात बुकूगु खः। लिभरपुलं लाइपजिगयात वयागु हे ख्यलय् बुकेगु झ्वलय् शून्यया विरुद्ध निगू गोल यात । कासाया न्हापागुं हाफ बराबरी जूगु खःसा निगूगु हाफया ५३ औं […]
येँ – येँ महानगरपालिकाया ग्वाहालिइ मेयर कप क्रिकेट कासा जुइगु जूगु दु । नेपाल क्रिकेट संघ क्यानया व्यवस्थापनय् जुइगु थ्व धेंधेंबल्लाः ५०-५० ओभरया एकदिवसीय स्वरुपया जुइ । कासा थ्व हे चैत मसान्त तकया दुने न्ह्याइगु खँ धाःगु दु । कासाया निंतिं म्हिगः येँ महानगरपालिका व क्यान दथुइ छगू सम्झौता जूगु दु । सम्झौता कथं येँ महानगरपालिकां थ्व कासाया निंतिं
येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – नेपालं एसियन महिला भलिबल च्याम्पियनसिप म्हितीगु निश्चित जूगु दु। चीनया ग्वसालय् थ्व हे दँय् जुइत्यगुं एसियन महिला भलिबल च्याम्पियनसिपय् नेपालं नं ब्वति काइगु पक्का जूगु खँ भलिबल संघया अध्यक्ष मनोरन्जन रमण शर्मां धयादीगु दु। कासा अगष्ट २८ निसें जुइत्यंगु दु । थुगु च्याम्पियनसिपय् दक्वं यानाः १६ गू टिमं धेंधेंबल्लाः याइ । […]
येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – साफ च्याम्पियन्सशीप फुटबल कासा आकिवं बंगलादेशय् जुइगु जूगु दु। दक्षिण एशियाली फुटबल महासंघ (साफ)या कार्यकारी समितिया सोमवाः च्वंगु भर्चुअल बैठकय् साफ च्याम्पियनशीप कासा २०७८ कात्तिक २८ निसें मंसिर ११ तक यायेगु क्वःछिउगु खः । थुगुसी हे जुइमाःगु थ्व कासा कोरोना महामारीया कारणं लिछ्यायेमाःगु खः । बैठकं साफया उमेर समूहया थीथी कासा […]<eot>रोवा (अंग्रेजी:Rowa), नेपा:यागु कर्णाली अञ्चलयागु मुगु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२३ खा छेँ दु।<eot>संक्रान्ति बजार (अंग्रेजी:Sankranti Bazar), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु तेरथुम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं संक्रान्ति बजार यागु जनसंख्या ३५५० खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं कोरोना संक्रमितया ल्या २४५ हे जूगु न्ह्यथंगु खः । छुं ई न्ह्यः न्याम्ह थप जुया २५० थ्यंगु जानकारी ब्यूगु मन्त्रालयं उपिं न्याम्ह पुलांपिं हे कोरोना संक्रमित जूगु व प्राविधिक कारणं हाकनं स्वाके लाःगु धासें भुलसुधार याःगु दु ।<eot>मनु हिन्दू धर्मया छम्ह पात्र ख। हिन्दू धर्म कथं वय्‌कः न्हापाम्ह मिजं ख व वय्‌कलं मनुस्मृति च्वयादिल। वय्‌कःया वंशज थ्व कथं दु-<eot>"अम्ल" धाःगु खँग्वः संस्कृत शब्दं वःगु ख। रसायन शास्त्रय् दुथने धुंका थ्व खँग्वःयात निश्चित रसायनिक अर्थय् छ्येलिगु या। अम्लयात परिभाषित यायेगु प्यंगु साधारण प्रकृया दु:
मोनोप्रोटिक अम्ल थन्यागु अम्ल ख गुकिलिं केमिकल डिसोसियसन (वा आयोनाइजेसन)य् छगू अम्ल प्रति मोलेक्युल दान यायेफु। दसु (HAया चिं दुगु अम्ल स्वयादिसँ):
थ्व कथंया अम्लया साधारण दसुलि खनिज अम्ल (गुकिलि हाइड्रोक्लोरिक अम्ल (HCl) व नाइट्रिक अम्ल (HNO३) ला) ख। मेगु थासय् अर्‍ग्यानिक अम्लय् थ्व खँग्वः छगू कार्बोक्सिल पुचः दूगु अम्लया निंतिं छ्येलि गुकियात गबिलें-गबिलें मोनोकार्बोक्सिलिक अम्लया नां नं बिइगु या। दसुया अर्‍ग्यानिक अम्लय् फर्मिक अम्ल (HCOOH), एसेटिक अम्ल (CH३COOH) व बेञ्जोइक अम्ल (C६H५COOH) ला।
अम्ल यक्व थासय् छ्य्‌लेछिं। अम्लयात आपालं खतं व मेमेगु धातुया करोजन (corrosion) लिकायेत पिक्लिङ प्रकृयाय् छ्येलि। अम्लयात वेट सेल ब्याट्रीइ इलेक्ट्रोलाइटया कथं नं छ्येलिगु या, दसु स्ल्फ्युरिक अम्लयात कार ब्याट्रीइ छ्यलि।<eot>लक्जेम्बर्ग पश्चिम युरोपय् अवस्थित छगू भूपरिवेष्ठित देय् ख। थ्व देय्या सीमाय् बेल्जियम, फ्रान्स व जर्मनी ला। थ्व देय्य् निगु मू क्षेत्र दु। थ्व क्षेत्रत उत्तरय् Oesling व दक्षिणय् गुटल्याण्ड ("बांलाःगु देय्") ख। [३] लक्जेम्बर्गया जनसंख्या ५ लखः १२ द्व ३५३ दु (फेब्रुवरी २०११ कथं)[४] धाःसा क्षेत्रफल २५८६ वर्ग किमि दु। [५]
प्रतिनिधिमूलक लोकतन्त्र व संवैधानिक राजतन्त्र दूगु थ्व देय्या मू नायः ग्र्याण्ड ड्युक ख। थ्व देय्या ग्र्याण्ड ड्युक हलिमय् ल्यं दनिम्ह छम्ह जक्क सार्वभौम ग्र्याण्ड ड्युक ख। थ्व देय् हलिमया दकले विकशित देय्य छगू देय् ख। थ्व देय्य् उत्कृष्ट अर्थतन्त्र व हलिम मौद्रिक कोषकथं हलिमया हे निगुगु दकले उच्च जिडिपि पर क्यापिटा दु। थ्व देय्या ऐतिहासिक व सामरिक महत्त्व थनया रोमन साम्राज्यया दुर्ग व फ्राङ्किश जुजुतयेगु किलां क्यं। स्पेन युरोपया प्रमुख सामरिक शक्तिकेन्द्र जुबिले थ्व देय् स्पेनी लंपुइ छगू मू किल्लाया रुपय् दयाच्वन।
थ्व देय् युरोपियन युनियन, नेटो, ओइसिडि, संयुक्त राष्ट्र संघ, व बेनेलक्सया सदस्य ख। थ्व देय्या भौगोलिक अवस्थितिया कारणं थ्व देय्या संस्कृति रोमान्स व जर्मनिक युरोपया ल्वाकाज्यागु संस्कृति दु। थ्व देय् छगू त्रिभाषिय देय् ख। थ्व देय्या आधिकारिक भाषा लक्जेम्बर्गिश, फ्रेञ्च व जर्मन भाषा ख। थ्व देय् धर्म निरपेक्ष जुसां थनया मू धर्म रोमन क्याथोलिक ख।<eot>माघ २६ - यलया मंगल लायकु लागाय् दुगु ज्वाला नरसिंह देगः जीर्णोद्धार यायेत ४७ ताजिया न्हूगु अप्पा दयेकिगु जुगु दु।
न्हापा दुगु अप्पा देग जीर्णोद्धारय् प्रयोग यायेमछिगुलिइ न्हूगु दयेकेत्यगु खः। देगया बुर्जा थुनेगु झवलय् १०८ ताजिया अप्पा लुगु दु। उकिमध्ये ४७ ताजिया न्हूगु अप्पा दयेकेमागुलिइ छगू–छगू नमूना लिकया दयेके बियागु धकाः साइट इञ्जिनीयर प्रणाम होरां धयादिल । अप्पा घरायसी प्रयोजनय् प्रयोग याइगु सिबे पाःगु व चिपाः जुगुलिइ दयेकेत नं न्हूगु ताँचा दयेकेमाःगु वयकलं धयादिल। बुर्जा क्वय् याःगु बिम लेभल थुंबलय् आः ४७ ताजिया न्हूगु दयेकेमाःगु खनेदुगु खः । जीर्ण जुगु फुक्कं भाग थुथुं वंगु इलय् अझ एक तिहाइ न्हूगु दयेकेमाःगु अनुमान याःगु होरां धयादिल ।
न्हापा देगलय् प्रयोग जुगु ल्वहँ, सिँ थज्यागु सामान हाकनं प्रयोग याये छिनिगु वा मछिनिगु धइगु खँ थुनेधुक्का तिनी सिइदइगु मंग टोल सुधार सङ्घया अध्यक्ष किरणमान प्रधानं धयादिल। देगः निर्माण यायेत महानगरपालिकां २० लख तका उपलब्ध याकुगु खः ।
अथेहे थनिनिसें देगलय् स्काफोल्डिङया ज्या याना बुर्जाया भाः थुना क्वफायेगु व २, ३ लाय् न्हूगु अप्पा तयार जुया वलकि देग दनेगु ज्या शुरु जुइगु काठमाडौँ भ्याली प्रिजर्भेशन ट्रष्ट (केभिपिटी)का देशीय निर्देशक डा रोहितकुमार रञ्जितकारं धयादिल।<eot>पशु धयागु छ्गू जीव ख: सुनां थःगु नसा थःथम्हं देकीमखु। आःराया नितिं पशुत मेमेगु जीवयातः नै। पशुया द्वलन्द्वः खालत दु। मनुतेसं छुं पशुतेत गृहस्थीकरण याना लहिनातयेगु या। थन्यागु पशुतयेत चौपाया धाइ। थथे पशु लहिनिगु ज्यायात जवाःज्या धाइ।<eot>भर्जिल सिस्‌अल्पाइन गौलय् म्यान्टुवा नापंयागु एन्डेजयागु छगु गांय् बुयादिगु ख। थ्व थाय् आयागु इटालीय् ला। वेकयागु पुर्खातेगु बारेय् येक्व जानकारी मदु। छुं शास्त्रीतेगु कथलं वेक बुगु थाय् व वेकयागु हरफय् "केल्टिक" स्ट्रेनयु आधारे वेकयात केल्टिक नश्लयागु मनु ख धका धागु दु धासा मेपिन्सं भाषिक वा जातीय आधारे वेकयात एट्रस्क्यान वा अम्ब्रियन जुइफुगु विचा तगु दु। वेकयागु नांयागु आधारे मनुतेसं वेक रोमन उपनिवेषकतेगु सन्तान ख धका विष्लेषण नं जुगु दु। तर छुं नं आधुनिक विचातेत वेकयागु च्वसु वा अब्लेयगु दस्ताबेजं पूर्ण समर्थन मया।
भर्जिलं थःगु प्राथमिक शिक्षा ५दं दुबिले न्ह्येथनादिल। वय्‌कः लिपा रोमय् र्हेटोरिक, चिकित्सा, व खगोल सीकेत वनादिल, तर वय्‌कलं रोमय् दर्शन ब्वनादिल। थ्व इले, सिरो इपिक्युरियनया पाठशालाय् दुबिले वय्‌कलं चिनाखँ च्वये न्ह्येथनादिल। वय्‌कःया थ्व ईयागु छुं चिनखँ आःतक्क नं दनि तर थ्व चिनाखँत नक्कली जुइफु धइगु यक्वया विचा दु। 'क्याटालेप्टन', धाःगु १४पू चीहाकगु चिनाखँया मुनेज्याया सफूलि छुं चिनाखँ वय्‌कया जुइ फुगु, मेगु छगु क्युलेक्स (पत्ति) धागु चिनाखँमुना भर्जिलं १गु शताब्दी एडीइ च्वयादीगु धइगु विश्वास दु। थ्व शंकास्पद चिनाखँ पुचःयात एपेन्डिक्स भर्जिलियाना धाइ।
इ॰ पू॰ ४२इ जुलियस सिजरयात स्यापिं मार्कस जुनियस ब्रुटस व गायस केसियस लङ्गिनस तेत युद्धय् बुइके धुंका लिहांवपिं सेनातेसं इमिगु जग्गाय् च्वं वल। थ्व हे झ्वले भर्जिलया मन्तुवा नापंया छें नं इमिसं कयाबिल। थ्व हे वातावरण व ग्रामीण जीवनयागु मेमेगु पक्षयात स्वाना वय्‌कलं एकोलग्स धाःगु वय्‌कया दक्ले न्ह्यःया चिनाखँ च्वयादिल व मध्य ३० बीसीइ पिकानादिल।
भर्जिल मेसिनाजतेगु पुचःया छम्ह सदस्य जुयादिल। थ्व पुचः अक्टेभियनयागु agent d'affaires ख व इमिसं मार्क एन्थोनीया खलःयात कमजोर यायेत रोमन च्वमितेत अक्टेभियनया पहं लिनेगु ज्या यानादिल। वय्‌कलं थ्व हे झ्वले होरेस व भेरियस रुफुज (वय्‌कलं एनीड क्वचायेकेत ग्वाहालि यानादीपिं) नापलानादिल। एकोलग्स सीधेके धुंका वय्‌कलं इ॰ पू॰ ३७–इ॰ पू॰ २९इ ज्योर्जिक्स ("बुंज्याय्"), च्वयेगु सिधेकादिल व थुकियात वय्‌कलं मेसीयन्सतेत देछानादिल।
अक्टेभियनं एन्टोनीयात एक्टियनया युद्धय् इ॰ पू॰ ३१इ बुकादीधुंका "अगस्टस"या नां कयादिल व भर्जिलयात थःगु शासनया बांलागु खँ तया छपु काव्य च्वयेयात दबाब बियादिल।<eot>कार्ल स्याण्डबर्ग (ज्यानुवरी ६, सन् १८७८ – जुलाई २२, सन् १९६७) छम्ह अमेरिकन च्वमि, चिनाखँमि व सम्पादक ख। वय्‌कःयात वय्‌कःया चिनाखँया निंतिं आपालं लुमंकिगु या। वय्‌कलं ३क पुलित्जर सिरपा त्यानादिल । थुकिलि निगु सिरपा वय्‌कःया चिनाखँया निंतिं व छगू अब्राहम लिङ्कनया जीवनीया निंतिं ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.२५७७६३ उत्तर व देशान्तर १२२.०५४२५६ पश्चिम खः (38.257763° N 122.054256° W)। थ्व थासे ९७५२३९०१ वर्ग मिटर (३७.६५४१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८२०२ वर्ग मिटर (०.०१८६११ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व च्वसु विकिज्याझ्वः दँया छगु भाग ख। थ्व ज्याझ्वलं दँ नाप स्वापू दुगु च्वसुतेत व्यवस्थित यायेत कुतः यानाच्वंगु दु। छिं थ्व कुतले ब्वति कयादीत थ्व खँलाबँलाया च्वसु पौयात सम्पादन यानादिसँ वा विकिपिडिया:विकिज्याझ्वः दँय् बिझ्यावना ग्वहालि यानादिसँ वा खँलाबँलाय् ब्वति कयादिसँ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.७५९८८१ उत्तर व देशान्तर १२२.४३७३९२ पश्चिम खः (37.759881° N 122.437392° W)। थ्व थासे १२०९३८१०७ वर्ग मिटर (४६.६९४४६६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४७९७२३५४५ वर्ग मिटर (१८५.२२२३०४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>उपत्यका नगरपालिका फोरोमया छ्याता कथं गृह मन्त्रालयं स्वनिगः दुहाँ वैगु नाका बन्द याःगु दु । स्वनिगःया जनघनत्व अप्वःगु कारणं अत्यावश्यक बाहेक स्वनिगलय् प्रवेश निषेध याःगु दु । दुहाँ वैपिंत स्रोतय् हे पनेगु व सुला सुला वैपिंत तकं पुर्णरुपं बन्द याःगु दु ।
गृह मन्त्रालयया शाखा अधिकृत गणेश तामांगं जारी याःगु सुचँ कथं स्थानिय तह नं थःगु लागाय् दूगु होटल, पार्टि प्यालेस, सामुदायिक भवन व मेमेगु थाय् यात क्वारान्टाइन कथं छ्यले फइ ।<eot>मोहनी थौं निसें | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
देय्दसं कौलाथ्व प्रतिपदानिसें पुन्हितक न्यायेकिगु महान् नखः मोहनी थौं निसें न्ह्यात । नलास्वां पिया विधिवत रुपं मोहनी नखः न्ह्याकेगु याइ । शुद्धाशुद्धियाना कयाहःगु फी छ्व ह्वला नलास्वां पीगु याइ । थौं थुकथं पीगु नलास्वांयात दशमीकुन्हु चालं याना क्वकाय्गु याइ । थःजा पिंनि ल्हातं सिनं, नलास्वां प्रसाद कथं ग्रहण याइ । माहनी न्यायेकेत मोहनी सिन्ह तयेहेमा ।
कुल परम्परा व थाय् कथं छ्व नापं मेमेगु अन्न नं नलास्वां कथं पीगु यानाच्वंगु खनेदु । नलास्वनेगु न्हि निसें चालं तकया ईयात नवरात्र नं धाइ । थुगु इलय् दुर्गादेवीया विशेष आराधना जुइ । थौं नलास्वनेगु साइत सुथ ७ बजे जुया १५ मिनेटय् दुगु नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं न्ह्यथंगु दु ।<eot>कोयम्बत्तूर् (अंग्रेजी भाय:Coimbatore, तमिल भाषा:கோயம்புத்தூர்) वा कोभइ (Kovai, கோவை), भारतया तमिलनाडु राज्यया कोयम्बत्तूर जिल्लाया कर्पोरेसनाधीन इलाका खः। थ्व नगर भारतया तमिल नाडु प्रदेशया स्वंगुगु दक्ले तधंगु नगर ख[१][२]। थ्व नगर कोयम्बत्तुर जिल्लाया सदरमुकाम नं ख।
नोय्यल खुसिया सिथय् अवस्थित थ्व नगर थःगु टेक्स्टाइल कारखाना, इञ्जिनियरिङ फर्म, अटोमोबाइल पार्ट म्यानुफ्याक्चर, उसाँय्‌या सुविधा, कोङ्गु तमिल आदिया निंतिं नांजा।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 11.0° N 76.97° E ।[३]थ्व थाय्यागु उचाइ खः ३८० मिटर (१२४६ फिट)। थ्व नगर तमिलनाडुया कोङ्गु नाडु क्षेत्रय् ला।
सन् २००१या जनगणना कथं [४] कोयम्बत्तुरया जनसंख्या ९३०,८८२ दु [५]। थुकिलि मिजं ५२% व मिसा ४८% दु। थ्व नगरया साक्षरता प्रतिशत ७८% दु (भारतया राष्ट्रिय साक्षरता ५९॰५% स्वया अप्व)। मिजंतेगु साक्षरता प्रतिशत ८१% व मिसातेगु साक्षरता प्रतिशत ७४% दु। थनया कूल जनसंख्याय् ११% ६ दँ स्वया क्वकालि दु।<eot>द दिस्त्रक्सन अफ युरोपियन ज्युज सन् १९६१स इतिहासकार राउल हिल्बर्गनं पिथनादिगु छगू सफू ख। वय्‌कलं थःगु सफू सन् १९८५स हानं पुनर्लोकन यानादिया उकियात न्हुगु स्वंगु खण्डया संस्करणय् लिकानादिल। थ्व सफूयात होलोकस्तया दकलय् न्हापांगु विस्तृत विवरणया रुपय् नालेगु या। होलोकस्त इतिहासकार माइकल आर मारस (द होलोकस्त इन हिस्त्री)या कथं थ्व सफू पिथने स्वया न्ह्यः नाजीतयेसं यहुदीतयेगु नरसंहारया बारेय् वृहद जनतयेगु न्ह्यःने पाश्चात्य व पूर्वी निगु हे जगतय् म्हो जक्क सूचं दयाच्वन।<eot>वल्‍लभीपुर तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>पाकिस्तान दक्षिण एसियाया छगु देय् ख:। थ्व देय् यागु राजधानी इस्लामावाद ख:। थ्व देय्‌या पूर्वय् भारत, उत्तरय् चीन व पश्चिमय् अफ्गानिस्तान व इरान व दक्षिणय् अरबी सागर ला। पाकिसतानया अर्थ "पाक" वा शुद्ध मनु च्वनिगु थाय्‌ ख। थ्व नां चौधरी रहिमत अली नं देकूगु ख।
सन् १९४७स्वया न्ह्यः आःया भारत, पाकिस्तान व बंगलादेश बेलायतया उपनिवेश जुया च्वन। भारतया स्वतन्त्रता संग्राम बिले भारतया मुस्मातेसं थःगु निंतिं छगू मेगु हे देय्‌या मांग यात। थ्व आन्दोलनया नेतृत्व मुहम्मद अली जिन्नाहजुं याना दिल। थ्व कथं १४ अगस्ट १९४७ खुनु पाकिस्तानया पलिस्था जुल।
सन् १९४७य् पलिस्था जुइ धुंका सन् १९४८ तक्क पाकिस्तानय् यक्व समस्या वल। 1948य् मोहम्मद अली जिन्नाह मन्त। वय्‌कः धुंका पाकिस्तानया सत्ता लिआकत अली खानया ल्हातय् ला वन। सन् १९५१य् लिआकत अली खानयागु हत्या जुल। सन् 1951 निसें 1958 तक्क सरकारत वैगु वनिगु ज्या जुया च्वन। सन् 1956य् पाकिस्तान गणतन्त्र घोषित जुल।सन् १९५८य् पाकिस्तानय् मार्शल लः लागू जुल।
पाकिस्तान दक्षिण एसियाया पश्चिमी क्षेत्रया छगू देय्‌ ख। पाकिस्तानया दक्षिणी क्षेत्र मैदानी व उत्तरी क्षेत्र पहाडी दु। पाकिस्तानया दक्ले तःधंगु खुसि सिन्धु खुसि ख। थ्व खुसि पाकिस्तानया उत्तरं न्ह्यथना सरहद, पञ्जाब व सिन्ध जुया अरबी सागरय् थ्यनि।
जनसंख्या कथं पाकिस्तान हलिमया ६गु तःधंगु देय्‌ ख। नापं थ्व देय्‌या जनसंख्या सिक्क याकनं अप्वया च्वंगु दु। ।
पाकिस्तानया राष्ट्रिय भाषा उर्दू ख। अथे जुसां ज्याकुथिलि आपालं अंग्रेजी भाषा नं छ्येलिगु यारते हैं। पाकिस्तानय् उच्च शिक्षा ब्वनिगु भाषा नं अंग्रेजी हे ख। थ्व निगु बाहेक थ्व देशय् पञ्जाबी, सराइकी, सिन्धी, गुजराती, बलोची, बराहवी, पशतो व हिन्द्को आदि भाषा नं छ्येलिगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 28.83° N 76.4° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २०० मिटर (६५६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कलानौर शहरयागु जनसंख्या १६,८४७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कलानौर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>मलयालम् (മലയാളം,मलयाळम्‌) वा कैरली (കൈരളി,कैरळि) भारतया केरल प्रान्तय् ल्हाइगु प्रमुख भाषा ख। थ्व द्रविड भाषा-परिवारया दुले ला। केरल स्वया पिने थ्व भाय् तमिलनाडुया कन्याकुमारी व उत्तरय् कर्नाटकया दक्षिण कन्नड जिला, लक्षद्वीप तथा अन्य मेमेगु देसय् च्वनिपिं मलयालित दूगु थासय् ल्हाइगु या। मलयालम भाषा केरलया राज्य भाषा ख। थ्व भाय् द्रविड परिवारया भाषाय् छगू ख। मलयालम भाषाया उत्त्पत्तिया बारेय् यक्व सिद्धान्त प्रस्तुत यानातःगु दु। छगू मत कथं भौगोलिक कारणं आदि द्रविड भाषां मलयालम छ्गू स्वतन्त्र भाषाया कथं विकसित जुयावःगु ख धका नालाः का। थुकिया विपरीत मेगु मत कथं मलयालम तमिलं व्युत्पन्न जूगु भाषा ख। थ्व ख्यले थ्व निगु दक्ले प्रबल बिचा ख। सकल विद्वानतेसं थ्व धाःसा मानेया कि भाषाया परिवर्त्तनया कारणं मलयालमया उत्त्पत्ति जुयावल। तमिल व संस्कृत निगु भाषाया मलयालम भाषा नाप तःधंगु स्वापू दु। मलयालमया मौखिक साहित्य शताब्दियौं पुलां जु। तर साहित्यिक भाषाया रूपं धाःसा थुकिया विकास १३गु शताब्दी निसें जुयावःगु ख। थ्व कालय् च्वयातःगु 'रामचरितम'यात मलयालमया आदि काव्यया कथं कायेगु या।
मलयालम, भाषा व लिपिया दृष्टिं तमिल भाषाया सिक्क नापं ला। थ्व भासय् संस्कृतया प्रभाव ईसा पूर्व १ सदी निसें जूगु खनेदु। संस्कृत खँग्वःतेत मलयालम शैली अनुकूल दयेकेत संस्कृतं अवतरित खँग्वःतेत संशोधित याःगु दु। अरबत नाप ताहा ई तक्क बनेज्या स्वापूं अरबी व लिपा अंग्रेजी तथा पोर्चुगिज उपनिवेशवादया असर नं थ्व भाषाय् खनेदु।
मलयालमया संधि-विच्छेद जुइ - मलै (मूलशब्द : मलय - अर्थ : पर्वत) + अळम (मूलशब्द : आलयम - अर्थ : स्थान)। थ्व भाषाया भाषिक मनू भारतया पश्चिमी घाटय् च्वनि, थ्व हे कारणं थ्व नां वःगु ख। थुकिया पाय्‌छि उच्चारण ’मलयाळम्’ जुइ।<eot>सरदार हुकम सिंह भारतया संविधान सभाया छम्ह सदस्य ख। वय्‌कः पूर्वी पंजाब क्षेत्रया प्रतिनिधित्त्व याना संविधान सभाया सदस्य जुया दिगु ख।<eot>दबू वा दबलि प्याखं म्हितेत वा ल्हुइत दयेकातःगु थाय् ख। नापं थ्व खँग्वलं प्याखं विधा नाप स्वापू दूगु कलायात नं थुइकि। दबूलिइ प्याखं क्यनेस्वया न्ह्यः प्याखं बुल्हाइगु व दबू लिउने प्याखंम्वःतय् समा याइगु थाय्‌यात आखा वा आखाक्वथा धाइ।[१] थन्यागु आखाक्वथात दूगु छेंयात आखाछें धाइ। थी-थी कासाया मनुं स्वे जिक्क धेंधेंबल्ला यायेगु थाय्‌यात नं दबू हे धाइ। थन्यागु दबूयात कासादबू धाइ।<eot>पलेस्वाँ छगू प्रकारया स्वां ख। थ्व स्वां थी-थी कथंया दु। थ्व स्वांयात हिन्दू व बुद्ध धर्मय् थी-थी चीजया चिंया रुपय् नालिगु या।<eot>सत्यजित राय (बांग्ला: সত্যজিৎ রায় शॉत्तोजित् राय्) (मे २ १९२१–अप्रिल २३ १९९२) छम्ह भारतीय संकिपा निर्देशक खः। वेकयात २०औं शताब्दी यागु दक्ले बालाम्ह संकिपा निर्देशकय् छम्ह यागु रुपे कायेगु या।[१] वेकयागु जन्म कला व साहित्ययागु हलिमे नांजागु कोलकाता यागु छगु बंगाली परिवारय् जुगु खः। वेकयागु शिक्षा प्रेसिडेंसी कलेज व विश्व-भारती विश्वविद्यालयय् जुल। वेकलं थगु करियरयागु न्हेथनेज्या चित्रकार यागु रुपे याना दिल। फ्रांसे संकिपा निर्देशक जां रन्वार नापलाना व लंडनय् इटालियन संकिपा लाद्री दी बिसिक्लेत्ते (Ladri di biciclette, बाइसिकल खुं) स्वे धुंका संकिपा निर्देशन यायेत कुत याना दिल।
राय नं थगु जीवनय् ३७ संकिपायागु निर्देशन यानादिल, थुकिलि फिचर फिल्म, वृत्त चित्र व लघु फिल्म ला। वेकयागु न्हापांगु संकिपा पाथेर पांचाली (পথের পাঁচালী, लंयागु गाथा) यात कान फिल्मोत्सव य् “दक्ले बांलागु मानवीय प्रलेख” सिरपा नापं ११गु अन्तरराष्ट्रीय सिरपा त्या फत। थ्व संकिपा अपराजितो (অপরাজিত) व अपुर संसार (অপুর সংসার, अपुयागु हलिम) नापं वेकयागु नांजागु अपु त्रयीय् मुंकातगु दु। राय संकिपा देकेज्या नाप स्वापू दुगु येक्व ज्या थमेसियां हे याना दि — वेकलं बाखं च्वेगु, कलाकार मालिगु, पार्श्व संगीत च्वेगु, चलचित्रण, कला निर्देशन, सम्पादन व प्रचार सामग्री यागु देकेज्या नं याना दि। संकिपा देकेस्वया अतिरिक्त वेक बाखंमि, प्रकाशक, चित्रकार व संकिपा आलोचक नं खः। रायनं जीवनय् येक्व सिरपा त्यानादिल गुकिलि एकेडेमी सिरपा व भारत रत्न नं दु।<eot>सेम्जोङ (अंग्रेजी:Semjong), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८३४ खा छेँ दु।<eot>मनु न्हेपु मनूया म्हय् दयाच्वंगु छता म्हकुचा ख। थ्व छगू जटिल व महत्वपूर्ण म्हकुचा ख| थ्व कुचां मनूया मेमेगु म्हकुचातेगु ज्या निर्धारण यायेगु निसें मनूया भाव, लुमं, चेतना व मेमेगु मानवीय व्यक्तित्त्व आदि खं नं निर्धारण याइ।
न्हेपुयात क्वतलं तपुयातइ| क्वतःया क्वँय् व न्हेपुया दथुइ स्वभः भुंसा दयाच्वनि। थन्यागु भःतेत मेनिञ्जेस् धाइ| मेनिञ्जेसतेगु नांया ल्युने "मातर" वा "मेतर" धाःगु खँग्वः स्वानातइगु या। थ्व स्वभः भुंसातेगु नां थ्व कथं दु-
न्हेपुया हि सर्कल अफ विलि धाःगु आर्तरीतेगु पुचलं वयाच्वनि| न्हेपुयात माःगु नसा थ्व हे आर्तरिपुचलं न्हेपुइ थ्यनि। न्हेपुं म्हया मेगु कुचानाप स्वापूतयेत न्हेपुलिं थीथी नर्भ पिहांवइ। अथे ला न्हेपुं हर्मोन छ्येला नं मेमेगु म्हकुचात नाप स्वापु तयेफु। न्हेपुलिं पिहां वइगु नसातेत क्रेनियल व स्पाइनल नसाय् बायेछिं। क्रेनियल धाःगु १२ज्व नर्भतेगु पुचः ख| थ्व नसा न्हेपुलिं हे छकलं पिहां वया म्हया थीथी कुचाय् वनि। स्पाइनल धाःगु नसा धाःसा न्हेपुलिं दुगःस्यः जुसें दुगःक्वतं पिहां वया म्हया कुचाय् वनि।
म्हया मेमेगु कुचाय् थें हे न्हेपुयात नं थी-थी ल्वचं कायेफु। थ्व म्हकुचायात कायेगु छुं ल्वय्‌त थ्व कथं दु-<eot>वडोदरा जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>पातादेवल (अंग्रेजी:Patadewal), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पातादेवल यागु जनसंख्या २३९९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>राजकोट जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>मंगोलिया (मंगोल भाषा: Монгол улс,) पूर्व व मध्य एशियाय् अवस्थित छगू भूपरिवेष्टित देय्‌ ख। थ्व देय्‌या सीमाना उत्तरय् रूस, दक्षिण, पूर्वी व पश्चिमय् चीननाप स्वा। मङ्गोलियाया सीमा कजाखस्ताननाप मस्वासां थ्व देय्‌या दक्ले पश्चिमी क्षेत्र कज़ाख़िस्तानया पूर्वी क्षेत्र स्वया २४ माइल (३८ किमी) जक्क तापा। देय्‌या राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर उलान बाटोर ख। थ्व नगरय् देय्‌या करिब ३८% जनसंख्या अवस्थित दु। मङ्गोलियाय् संसदीय गणतन्त्र दु।<eot>रमरोसन (अंग्रेजी:Ramarosan), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८२४ खा छेँ दु।<eot>कुन्ताबंडली (अंग्रेजी भाय:Kuntibandali), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे489खा छेँ दु।<eot>चीनया सँदेय् भूभागय् शदीयौं न्ह्यः निसें बुद्ध धर्मया प्रभाव जूगु खनेदु। थनया बुद्ध धर्मयात सँदेय्‌या बुद्ध धर्म धाइ। थ्व बुद्ध धर्म बज्रयानया छगू मू केन्द्र ख। नापं, थ्व धर्म सँदेसं पिने मङ्गोलिया, रुसया थीथी थासय्, भारतया सिक्किम, अरुणाचल प्रदेश, लद्दाख, हिमाचलप्रदेश, भूटान नापं नेपाःया थीथी थासय् नं दयावःगु दु।
न्यिङ्मा संघय् खुता मू मां गोप्मात दु। थ्व संघया मेमेगु गोम्पात थ्व हे खुता गोम्पाया कचाया रुपय् पलिस्था यायेगु चलन दु। न्यिङ्माया खुता गोम्पा थ्व कथं दु-
साम्ये सँदेय्‌या दकलय् न्हापांगु गोम्पा ख। थ्व गोम्पा गुरु पद्मसम्भव व शान्तरक्षितं पलिस्था यानादीगु ख। लिपा, थ्वः गोम्पा साक्य संघं कालः।
काग्यु संघया गोम्पाया आपालं सँदेय्‌या पूर्वया खामय् ला। त्सुर्फु व रालुङ धाःसा सँदेय्‌या दथुइ ला। काग्यु गोम्पात थ्व कथं दु-
गेलुग क्वय् बियातःगु धलखय् दकलय् न्हापाया स्वंगु गोम्पातेत "महान स्वंगु गोम्पा" धकाः म्हसीकिगु या, थ्व स्वतां हे ल्हासा नापं ला:
संदेय्‌या संघयात अति सरल रुपय् क्वसं चित्रित यानातःगु दु। थ्व सिक्क हे सरलीकृत कुतः ख व थुकिया अपवादत दु।<eot>धमान्दा-उ०त०२ भारतया उत्तराखण्ड राज्यया गढवाल मण्डलया पौड़ी जनपदया यमक॓शवर तहसीलया छगु गां ख। सकल भारतया ६३८५९६ गां व उत्तराखण्डया १६८२६ गाम्य थ्व नं छगू ख। [१] थ्व थासय् गढवाली मनुतेगु उपस्थिति दु। थ्व थासय् भारोपेली भाषा परिवारया पहाडी भाषाया गढवाली भाषा आपालं छ्येलिगु या।<eot>महुवा तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>अजिङ्गर वा पाइथनिदे छगू विष मदुगु सर्पतेगु परिवार ख। थ्व सर्प अफ्रिका, एसिया व अस्ट्रेलियाय् खने दु। थ्व परिवार दुने हलिमया दक्ले तधंगु सर्पत ला। आतक्क थ्व परिवारय् ८गु जेनस व २६गु प्रजातित लुयावगु दु।[२]
थ्व प्राणीयात मनुतेसं यक्व स्यायेगु या। अतः, भारतीय पाइथन पाइथन मोलुरस थें न्यागु प्राणीत आ म्हो जुया वना च्वंगु दु।
थ्व प्रजातिया मिसातेसं खेँ थ्वइ। अतः, थ्व ओभिप्यारस ख। थ्व गुणं याना थ्व सर्प व बोइदे सर्प पा। बोइदे सर्पं आपालं मचा बुइकी (ओभोभिभिप्यारस)।
थ्व परिवारया यक्व प्रजातित एक्जोटिक पाल्तुया कथं बनेज्या जुगु खने दु। अथे जुसां थ्व परिवारया तधंगु प्राणीत लहिनिबिले होस तय् मा। थ्व परिवारया तधंगु प्राणीतेसं थगु मालिकयात स्यागु प्रमाणत खंगु दु।[४]
अजिङ्गरत बोआनाप मेमेगु सर्प वा प्राणीत नाप स्वया अप्व मिलेजु। छुं वैज्ञानिक कथं अजिङ्गरत बोआ परिवारया उप-परिवार ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.११५६४३ उत्तर व देशान्तर ११४.५८८६५५ पश्चिम खः (35.115643° N 114.588655° W)। थ्व थासे ११७१४५४५८ वर्ग मिटर (४५.२३०११६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८८७२९४ वर्ग मिटर (०.७२८६८८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पुलांम्ह अर्थमन्त्री नापंं अर्थविद डा बद्रीप्रसाद श्रेष्ठया निधन जुगु दु । वय्क ८७ दँय् मदुगु खः । ताः र्इ निसें थीथी ल्वचं कःम्ह श्रेष्ठ साेमबार मदुगु खः । मदुम्ह श्रेष्ठ नेपालया न्हापांगु पुस्ताया अर्थशास्त्री जुयादी ।
वय्कलं च्वयादीगु एन इन्ट्रोडक्सन टु नेपलिज इकोनोमी नांया सफू नेपाःया अर्थशास्त्रया अद्ययनया नितिं मदय्कं मगाःगु न्ह्यथना दु ।
पुलांम्ह जुजु ज्ञानेन्द्रं देकुगु मन्त्रीपरिषदय् वय्क अर्थमन्त्री तकं जुयादीगु खः । लोकेन्द्रबहादुर चन्द प्रधानमन्त्री जूगु इलय् २०५९ मंसिर २ निसें २०६० जेठ २० गतेतक वय्कलं अर्थमन्त्रालय कःघागु खः ।
वय्क अर्थमन्त्री जूगु र्इलय् राष्ट्रबैकय् कार्यकारी निर्देशक जुयादिम्ह डा युवराज खतिवडायात योजना आयोगया दुजः देकादीगु खः । खतिवडा अाः अर्थमन्त्री जुयादी ।<eot>टर्की छगू युरेसियाया देय्‌ ख। थ्व देय्‌ दक्षिणपूर्वी एसियायाएनाटोलिया प्रायद्वीप व दक्षिणपूर्वी युरोपया बाल्कन क्षेत्रया थ्रेस (रुमेलिया) लागाय् अवस्थित दु। टर्कीया सीमाय् ८गु देय्‌ ला: बुल्गेरिया (उत्तरपश्चिमय्); ग्रीस पश्चिमय्; ज्योर्जिया उत्तरपूर्वय्; आर्मेनिया, अजरबैजान (नखिच्हेवान "Nakhichevan"या एक्सक्लाभ) व इरान पूर्वय् व इराक व सिरिया दक्षिणपूर्वय्। भूमध्य सागर व साइप्रस थ्व देय्‌या दक्षिणय् एजियन सागर पश्चिमय्; व कृष्ण सागर थ्व देय्‌या उत्तरय् ला। एनाटोलिया व थ्रेसया दथुइ मरमाराया सागर व टर्किश स्ट्रेट्स (बोस्पोरस व डार्डानेल्स ला)। टर्किश स्ट्रेट एसिया व युरोपया सीमा नं ख। टर्की थ्व स्ट्रेटया निखें दूगुलिं थ्व देय्‌ अन्तरमहादेशीय राष्ट्र ख।[३]
थ्व देसय् इतिहासय् बैजन्टाइन साम्राज्य, उस्मान साम्राज्य थें न्याःगु साम्राज्यत दयाच्वन। २०गू सदीइ वया हलिम हता १ धुंका उस्मान साम्राज्यया विघटन नापं गणतन्त्र टर्कीया पलिस्था जुल। थ्व देय्‌या अबु धकाः हनातःम्ह केमेल अतातुर्कजुं थ्व देय्‌या आधुनिकिकरणय् तिबः बियादिल।
टर्कीयात ७गु क्षेत्र व ८१गु प्रान्तय् बायातःगु दु। सकल प्रान्तयात विभाजन याना कूल ९२३ जिल्ला दयेकातःगु दु।<eot>दर्शन व ज्ञान ख गुलिं परम सत्य व प्रकृतियु सिद्धांतत व इमिगु कारणतेत विवेचना याइ। दर्शन यथार्थता यु जाच यायेगु छगु दृष्टिकोण खः।
थ्व दर्शन पराविद्या, गुगु खंग्वतेगु पहुंच स्वया पारी दु, यागु ज्ञान थेथे दृष्टिकोणतेगु न्ह्यने याइ। सकल दर्शनय् मेमेगु दर्शन दे फु, दसु वेदान्तय् यक्व मत दु।<eot>तेहरान इरान व इरानया तेहरान प्रान्तय् लाःगु इरानया राजधानी ख। करिब ८४,२९,८०७ जनसंख्या नापं [३] (सन् २००६या जनगणना कथं ७७,११,२३० जनसंख्या व २२,६७,८९२ परिवार)[४] थ्व नगर इरानया दकले तःधंगु नगर व मध्य-दक्षिण एसियाया दकले तःधंगु नगरय् छगू व हलिमया १९गु दकले तःधंगु नगर ख।<eot>हलिंया एसिया महादेशया नेपाः देय्या राजधानी येँया पश्चिम लागाया चन्द«गिरी व दहचोक डाँडाया दथुचाय् च्वंगु करिब ४३.९ वर्गा कि.मि. क्षेत्रफल दुगु ऐतिहासिक महत्वया चिधंगु बस्तीया बलम्बुयात थीथी नामं म्हसिकेगु याइ, बलँबुं, बलम्बु, बलबु, भास्तिपुर व भेल्बु तक धकाः धायेगु याइ ।
विशुद्ध नेवाः बस्ती बलम्बुइ स्यस्यः व ज्यापुतयेगु बाहुल्य अप्वःसां कौ, नौ, लवः, जुगी, सायमि, खुसःतयेगु देसय् दुने बसोबास जुयाच्वंगु दु धाःसा ब्रम्हु, क्षेत्री व मगःतयेगु धाःसां देसं पिने बस्तीइ जुयाच्वंगु खनेदु । धायेतःला मध्यकालया इतिहास पुइके बलय् थनया स्थानिय बासी धकाः ज्यापु वा महर्जन जाति हे खः धैगु उल्लेख दु । (प्राचिन नेपाल,चक्रमेहर बज्राचार्य)
बलम्बु स्थाननामकोषया लिपांगु बु या संस्कृतं भूमि धैगु जुइ (कृष्ण प्रकाश श्रेष्ठ), तर न्हापांगु बल या बिष्लेषण कथं छुं नं थासय् संरक्षणया हेतु शक्तिपीठ पूजा यायेगु याइ, धैगु मतलव देवी वा अष्टमात्रिका आरधना । किम्बदन्ती कथं न्हापा सतुङ्ग, बालागाँ व किपुल्चाय् च्वपिं थःगु गुथिं दँय् छक्वः चान्हे बलम्बुइ महालक्ष्मी वा शक्तिपीठ पूजा याः वइ, थनं महालक्ष्मीया देगः परिसरय् च्वनाः आराधना यायेगु याइ, छाय् धासा इमिगु गामय् महालक्ष्मी मदु, तर देवी वा अष्टमात्रिका पूजन व बलम्बु महालक्ष्मीया शतिm व करुणाया महिमाया उद्धार स्वरुप नं थनं चान्हे बाय् हे च्वनांसां श्रद्धा देछाइगु धैगु आधार दु, बल धाःगु गुथिया आशय थनं स्वाःगू दु (शान्त प्रकाश श्रेष्ठ, थानकोट) । थ्व आधार किपूल्चाय् च्वंपिं सिथि नखः बले ग्वःजा छाःवैगु, व वहे इलय् सतुङ्गयापिं बौ ह्वःवइगु धकाः बलम्बु महालक्ष्मीयात सिरपाः ब्यू वःगु व थ्व अनिबार्य खः धका पुष्टि नं जुगु दु ( सानु श्रेष्ठ, बलम्बु, दुवाः गुथि ) ।
जात्रा व उत्सव धायेसातं छुं नं कथंया बिजय वा हर्षया लिच्वः खः, थुकी सांस्कृतिक व धार्मिक महत्व उलि हे दयाच्वनि, लिसें उगु थाय् बिषेशयात नं तसकं हःपाः बियातइ ।
बलम्बुया ऐतिहासिकता थनया लोकोक्ति वा किम्बदन्ती जक मखु सांस्कृतिक रहनसहनपाखें नं स्पष्ट जु । थनं अप्वः नेवाःतय्गु बस्ती जुगुलिं दँय् छक्वः मोहनि वाः स्वन्ति सियां तःजिक बलम्बु गांया करिब मध्य थासय् अवस्थित महालक्ष्मीया जात्रा यायेगु याइ ।
बलम्बु जात्रा गबले नसें, छाय् न्ह्यात, सुनां, व गथेयाना धैगु सम्बन्धि छुं हे लिखित प्रमाण वा अभिलेखः मदु धैगु जनबासीतय्सं धाःगु दु, अझ बलम्बुया थकालीतसें तकं थ्व देगः सुयागु पालय्, सुनां दयेकुगु खः धकाः धायेमफुगु अवस्था दु । तर छगू जिवित परम्पराकथं बलम्बु महालक्ष्मी जात्रा दँय् दँसं कार्तिकशुक्ल (कछलाथ्व) अष्टमी, नवमि, दशमि याना स्वन्हुतक तःजिक हनीगु परम्परा दु ।
धायेतला जनमानसं बलम्बु जात्रायात महालक्ष्मी जात्रा धकाः सम्बोधन यायेगु याइ, तर बास्तबिकता भचा मेथे हे दु, बलम्बुइ इष्टदेवी वा आजुद्यः धकाः महालक्ष्मी खःसां थन मूजात्रा धकाः कुमारी द्यःया जुइगु याइ । जात्रा संचालन पद्धति बिचाः याइबले कुमारी पूजा न्ह्योने लाः वइ धाःसा लिपा लिनि महालक्ष्मीया पूजा अर्चना यायेगु प्रावधान दु । सायद कुमारी द्यःया खः मदुगुलिं कुमारी जात्रा धकाः मधाःगु न जुइफु, तर थुकिं छु अनुमान यायेफइ धाःसा द्यःपिनिगु छगू समझदारीया छगू दसू नं खः धाःसा बलम्बु जात्राया छगू महत्वपूर्ण तर आःतक सुलाच्वंगु सत्य छाय् कुमारी जात्रा धकाः मधाःसे लिप्त जुयाच्वंगु ? धैगु नं सिके मानिगु ।
जात्राय् छगू पद्धति वा न्हापा निसें लिपातकया प्रकृयागत जुयाच्वनि । न्ह्याथाय् जात्राय् नं शक्तिया प्रतिक दयाच्वनि, उकि मूल द्यः, सुनां, गथेयाना धैगु छगू परम्परा दइ । बलम्बु जात्रा कार्तिक शुक्ल अष्टमी, नवमि व दशमि याना स्वन्हुयंकं जात्रा मानेयाइगु चलन दु । चिकुलाया आगमनं हे न्ह्याइगुलिं थुगु जात्राया नं बिस्कं थाय् जनमानसयाके दु । महालक्ष्मी जात्रा धाःसां मूलतः कुमारी पूजा अर्चना जुइ धाःसा, अले गणेश व महालक्ष्मी जात्रा याइ । उकिं थुकियात कुमारी महालक्ष्मी जात्रा धायेगु उपयुक्त जुइ ।
बलम्बु गांया सम्पूर्ण धार्मिक व सांस्कृतिक ज्याझ्वः न्ह्याकेत छगू द्यः गुथि धकाः दु, थ्वः बलम्बुया स्यस्यःतय्गु छगू तःधंगु गुथि खः । धायेतला थुपिं न्हापा यलय् नं वया च्वंपिं, थनया दक्व सांस्कृतिक उत्थानया नितिं भाला बियातःगु (सानु श्रेष्ठ, देबबहादुर श्रेष्ठ, लक्ष्मीबहादुर श्रेष्ठ) धाइ । द्यः गुथि अन्तर्गत नं दुवाः, लौ व चालं गुथि धकाः स्वंगू ताःजि कथं ब्वथलातःगु दु ।
बलम्बु जात्रा धाःसा दुवाः गुथि अन्तर्गत ९ म्ह संचालन जुइगु खः । महालक्ष्मी द्यःया मुक्कं ज्याखँया दुने पिने व पूजा दुवाः गुथिया जात्रा पाला नं यायेगु याइ धाःसा कुमारी द्यःयात पित हयेधुंकाः संरक्षक व पाःला धकाः बलम्बुया ७ म्हया पुचः दूगु ज्यापुतय्गु थकाली गुथिं याइ । निगू गुथि नं दँय् दसं पाःला कथं पाःहिलेगु याइ व उगु ल्याखं दच्छि दुने द्यः व सांस्कृतिक न्ह्याकेगु भाला वहे पाःलापाखें याइ (सिथि नखः, चालं, जात्रा, योमरी पुन्हि, गठांमो) ।
बलम्बु जात्रा तसकं न्यायेकेगु नितिं ऐतिहासिक परम्परा दुगु वः नेपाः देय्या थीथी थासय् न्ह्याइगु जात्रा मध्ये तसकं लिमलाःगु, चिकुलां व मोहनि स्वन्ति लिसें झ्वः छुनाः वइगु मुखाःअष्टमीकुन्हु जुइगु पर्व खः । दुवाः गुथिपाखें जात्रा क्वछितः जात्राया छुं दिं न्ह्यो ब्रम्हूया थाय् वनां साइत स्वकेगु चलन दु । पूजा ज्वलंनिसें जात्राया मुक्कं व्यबस्था दुवाः गुथिया जात्रा पाःला नं हे यायेमाः । जब साइत क्वजिइ तबजक जात्रा गबले धैगु सुचं गामय् छ्वयेगु धैगु प्रचलन दु (देब बहादुर श्रेष्ठ, बलम्बु) ।
थुगु दिं दुवाः गुथिया पाला नं चोखो वा शुद्ध जुया, सकल गुथियार नापं पूजा ज्वलं सहित, निखार हाकुम्हः दुगु, बलि बियेत छम्ह मेय् व पृथ्वी नं उब्जनि जुगु जति फुक्कं बुबः वः बीबः (१०८ थरी, ६४ । ६४ सलिंचाः) अले पन्चामृत तयार याना मध्यान्हः चान्हे बलम्बुया पिंगलास्थानय् होम याः वनिगु प्रचलन दु । ज्यापु गुथियापिं मेय् ज्वना, दुवाःतसें हाकुम्ह दुगु यनि । महालक्ष्मी धैम्ह दानब वा दैत्य संहार याःम्हं व मेय्या प्रतिक कथं दानव कयातगु जुइफु, सायद अष्टमात्रिका जगेयायेगु व शक्ति पिथनेगु छगू तान्त्रिक बिधि नं थुकि दुगु जुइफु, सत्ययुगय् न्हापा दक्वं तान्त्रिक वा बैदिक जुयाच्वंगु जुइ धैगु भनाइ स्थानियया दु (ज्ञान बहादुर श्रेष्ठ) । अझ जनबिस्वास कथं थुगु दिन तसकं ज्ञानापुइ, बलम्बुयापिं सकस्यां हे स्यू थुगु पूजा वंगु व पूजा बिधि स्वये मत्यः उकिं न्यनागु कथं सुं न लिपा छेँ नं पिहां वइ मखु । थुगु दिन बलि बिइम्ह मेय्यात ह्वंकुलि मेय् धकाः धाइ, थुकि तसकं हे बिस्कं कथंया तान्त्रिक व बिशेष कथंया पूजा अर्चना सत्य युगंनिसें थौंतक नं यथावत दु धैगु अनुमान यायेगु थाय् दु, मज्यू व मत्यः धैगु या सत्यता नं ल्यंदनिगु किम्बदन्ती व बिस्वास प्रकट जुगु दु (बासु देव श्रेष्ठ) ।
जब सकलें गुथियार पूजाया हलंज्वलं लिसें पीगनय् थ्यनी, द्यःया शक्ति जगेयाना बिशेष तान्त्रिक बिधिं चच्छि जाग्राम जुया कां बाजा पुया होम याइ, अनंलि अन यंम्ह हाकुम्ह दुगुया बलि बिइ तर बिष्कं कथंः, धाःगु कथं उम्ह दुगुया बलि बिइत सकलसियां धकि तया पूजा याना, बँय् मतःसे बलि बिइ, उम्ह दुगुयात १०८ कुचा याना होम व पूजा अर्चना याइ । पूजा धुंकाः सकस्यां समे नयेगु याइ ,अले हाकनं अनं यंम्ह ह्वंकुलि मेय्, सायद होम याना स्याइम्ह जुगुलिं ह्वंकुलि धाःगु जुइफुगु अनुमान अनया बासुदेब श्रेष्ठं यानादीगु दु । तर थ्व नं तसकं तान्त्रिक बिधिं जाःगु पूजा खः, न्यनागु कथं न्हापा शतिmं हे उम्ह मेय्यात हाकनं जिबित याना कन्हे कुन्हु महालक्ष्मी मन्दिर परिसरय् हया हाकनं छक्वः स्याइगु धैगु दु ।
उकिं उम्ह मेय्यात पूजा सिधये धुंकाः सुथय् गुथ्याःतसें हे थ्यंमथ्यं म्वाःम्हथें याना स्वाना यंकि, अले यंम्ह मेय् जिबित हे हयागु धैगु भान बिइत गुथ्याःत हे मेय्थें हालावइ । सायद थौंकन्हे उकियात म्वाकेगु संभव मदु जुइ । थथे चच्छि पूजा व होम याइबले, गुथ्याःतसें न्ह्यलं ब्वायेमज्यू धैगु भनाइ दु ।
समे नयाः सुथया प्रहरय् सकलें लिहां वइ । थुकथं अष्टमीया दिंया होम धुंकाः जात्राया तयारी कथं मेगु ज्याझ्व कन्हे कुन्हु तयार याइ । अनुमान कथं पीगं धैगु भैरब वा द्यःपिनिगु थाय्, शतिm प्राप्त जुइगु थाय् उकिं होम धैगु जात्रा सुरु जुल धकाः सकल भूतप्रेत, द्यः पिचास, पितृयात समग्रं देय्या उन्नति वा रक्षाया कामना यासें जात्राया निमन्त्रणा बिइगु तान्त्रिक बिधि जुइमा धैगु जिगु धापू खः ।
थुगु दिं स्थानियबासीपिन्सं छेँ यचूपिचू याना जात्राया तयारी स्वरुप तःखाः खुनेगु, पाहाँ सतेगु याइ । बलम्बु जात्राया बिशेषता धैगु तःखाः नं खः, नेपाल सम्बत सुरुया लगतै दकले न्हापा यकिं नं चिकुला जुगुलिं बालांक तःखाः ख्वइ । नेवाःतय्गु भ्वजय् तसकं थुकिया महत्व दु, स्वास्थ्यया दृष्टिकोणं तसकं भिंगु व बांलाःगु ।
मू याः धैगु बिशेष कथंया दिं खः, थ्व दिं धैगु स्थानियबासीतय्गु जात्रा धाइ, अले स्थानिय भाषं नखः धाइ, अष्टमीकुन्हु जागृत यापिं द्यःपिन्त प्रत्येक छेँखां थीथी पूजा ज्वलं तया मू द्यःया लिसें सकल धार्मिक द्यः देगलय् पूजा याइ ।
किम्बदन्ती कथं वा धाःगु न्यनागु कथं जब स्वां कुतुं वइ अले दकले न्हापां गणेशया खः अले महालक्ष्मीया खः सुथय् करिब ४।५ ता इलय् चाःहिकेगु याइ ।
नेवाःतय्गु दँय् छक्वः वइगु तःधंगु नखः, उकिं सकल जनतातसें थःथिति, जःलाखःला, पासापिं सकलसित जात्राय् समाबेश यायेगु याइ, छगू ला संस्कृति कालबिल अले बलम्बुया तजिलजि ब्वयेगु नं कुतः धैगु खः । उकिं जात्राया आकर्षण तसकं अप्व दु, अले तःधंगु जनबिस्वास व जनसहभागिता थनं खंकेफइ । थुकिं बलम्बुया सांस्कृतिक, धार्मिक, एतिहासिक, तान्त्रिक व सामाजिक इतिहास क्यनांच्वंगु थुगु जात्रां बलम्बुयात हे संरक्षण यानातगु खनेदु ।
छगू धापू कथं बलम्बुया जात्रायात लाटीमलः जात्रा धाइ । लाटीमलःया शाब्दिक अर्थ ला सिइ मदु, तर जनभनाइ कथं न्हूदँ व कार्तिक मंसिर जःखः, असारं प्यूगु वाः लयेगु इलय् मनूतये ज्यां लिमला बले हथासं जात्रा न्यायेकेमाः, अझ मोहनि स्वन्ति नखः नं आर्थिक नं कमजोर जुयाच्वंगु इलय् जात्रा जुइगु उगु सत्य युगय् सकल थाय् च्वंपिं द्यःपिनिं सहलह जुया दकले न्हापा सुनां जात्रा पाः फयेगु, व नं मुखाः अष्टमीकुन्हु, धैगु अष्टमी मध्ये दकले तः धंगु व कडागु धाइ ।
बलम्बुया महालक्ष्मीं आँट याना जिं हे न्हापलाक पाःफयेगु धकाः जात्रा सहर्ष स्वीकार याःगुलिं थनया महालक्ष्मीयात तसकं पराक्रमी व शक्तिशाली द्यः कथं नालातःगु दु धासा थःहे न्ह्यचिला थाकुगु आँट याःगुलिं लाटीया संज्ञा बिया लाटीमलः धागु धैगु लोकबिस्वास दु ।
अथेतुं स्थानिय बासिन्दाया कथं ल्हुतिअजिमाया जात्रा बलय् बखुं, चखुं, अले ताहा छज्वः छज्वः होम यायेत तइ, उगु इलय् होम याःबले लाःया ति छ्वः म्हुया बलम्बुइ लाःवःगुलिं लाटीमलः धाःगु न्यनागु दु (देब बहादुर)।
छगू महत्वपूर्णगु दसू धैगु, महालक्ष्मीया देगः नं खः, कलात्मक शैलीया थ्व देगः महालक्ष्मीया हे कृपां २०७२ सालया भुखाचं नं छु स्यंके मफू धैगु बिस्वास नं दु ।
थुकथं अत्याचारं मुक्त यागु दिं व उकिया सिरपाः कथं छु यायेगु धैगु न्यंबले उगु दिं सिथिनखःया दिं लाःगु जुयाच्वनं, उकिं किपुल्चां दँय् दंसं ग्वःजाः छाः वइ । ( सानु श्रेष्ठ, पूर्ण महर्जन, ७८) ।<eot>स्वीदँ निसें दिनाच्वंगु यलया लाखे प्याखँ वंगु गथांमुगः बलय् पिहाँवल । दयेदसं गथांमुगः निसें इन्द्रजात्रातक थीथी थासय् लाखे प्याखँ क्यनेगु परम्परा दुसां यलय् थ्व द्यूगु स्वीदँ स्वयां अप्व दूगु खः ।
थुगु प्याखँ गथांमुगः चर्तुदशी, वया कन्हेकुन्हु, कृष्णाष्टमी, क्वातिपुन्हि व येंया बलय् क्यने त्यंसां यलय् गनं नं सःतुसा वनेगु तयारी दुगु नृत्य निर्देशक नाप कलाकार उत्तम रत्न शाक्यं न्ह्यथनादिगु देशसंचारं न्ह्यथंगु दु ।<eot>नेवाः पत्रकारपिनिगु राष्ट्रिय संगठन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया न्याक्वःगु दँमुज्या व कार्यकारिणी सभा जुइगु जूगु दु ।
ने.सं. ११३७ यंलाथ्व एकादसि (भाद्र १७ गते) शनिवाः येँया टेकुइ च्वंगु सासा ब्यांक्वेटय् सुथसिया ११ ता इलय् जुइगु जानकारी पत्रकार दबू नं जानकारी ब्यूगु दु ।
उगु ज्याझ्वलय् दबूया सकल जः दुजःपिं लिसें पार्षद, सल्लाहकार व शुभचिन्तकपिन्त सहभागी जुइगु नितिं दबू नं इनाप याःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.२७५२४२ उत्तर व देशान्तर ११९.२२८०४८ पश्चिम खः (34.275242° N 119.228048° W)। थ्व थासे ५४५५९५८५ वर्ग मिटर (२१.०६५५७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३००२१४०७ वर्ग मिटर (११.५९१३३१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>११०७८ म्ह मनु क्वारान्टाइनय् तयातःगु दुसा १३ कोरोना जूपिं डिस्चार्ज जूगु दु । थ्व नापं डिस्चार्ज जूपिनि ल्याः २१९ थ्यंगु दु ।<eot>थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.53° N 88.08° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १०१ मिटर (३३१ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भद्रपुर न. पा. यागु जनसंख्या १८,१४५ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>अर्मा (अंग्रेजी:Arma), नेपा:यागु राप्ती अञ्चलयागु रुकुम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५९३ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७९३२९५ उत्तर व देशान्तर ८३.७१०७९ पश्चिम खः (33.793295° N 83.71079° W)। थ्व थासे २६८२७२५२ वर्ग मिटर (१०.३५८०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २८३३४३ वर्ग मिटर (०.१०९३९९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दँय् चीहाकःगु दिं थाैं | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
याेमरि पुन्हियात झीस‌ं दकलय् ताःहाकःगु चा कथं कयाच्वना । तर हलिंन्यंकं थाैं डिसेम्बर २२ यात दँया दकलय् चीहाकःगु दिं कथं काइ ।<eot>दिपिका-रनबीर ब्याहा कात्तिकय् ? | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
दिपिका पदुुकाेण व रनबीर सिंहया फ्यानतय्त बामलागु खबर दु । बलिउडया थुपिं निम्हं कलाकारया फ्यानतय्त निराष याना ब्याहा याय्त्यंगु दु । व नं कात्तिकय् । कात्तिकय् ? क्या फसाद ।
भारतय् कात्तिकय् ब्या याय्मज्यूगु चलन मदु जुइका । थुकि अजु चाय्म्वा । नेपालय् इम्सं ब्या याय्त वय्त्यंगु मखु । थःपिनिगु सम्बन्धया विषयलय् सुंम्क च्वंपिं थुपिं थःपिनिगु ब्याहाया साइत वःगु धाेषणा हे याःगु दु ।
थःथःगु सामाजिक सञ्जालय् दिपिका व रनबीरं ब्याहा १४ व १५ नाेभेम्बरय् जुइगु धाेषणा याःगु खः । १४ व १५ नाेभेम्बर धाःगु २८ व २९ कात्तिक खः । ब्याहा गन जुइ धका थाय् धासा क्वछिउगु मदुनि (नेपालय् मजुइमा) ।
रनबीर व दिपिकाया नापं म्हितुगु फुक्क संकिपा सुपरहित हे जुगु दु गथेकि गाेलियाेंकि रासलिला रामलिला, बाजिराव मस्तानि व पद्मावत । सुपरहित जाेडिकथं कयातःगु थ्व जाेडिया सम्बन्धया बारे यक्व हे खँ पिहाँ वयाच्वंगु खःसा अा इमिगु म्हुतुप्वाः तीगु अवश्व जुइ तर न्ह्यसः ब्वलनि कात्तिकय् हे छाय् ?<eot>केवलकार २० दँ न्ह्यः अस्ट्रियाया डोप्पलमेरं देकुगु खः ।उगु कम्पनीं ईलय् ब्यलय् केवलकारया अवस्था अनुगमन यानावयाच्वंगु दु । थ्व हे झ्वलय् प्राविधिक टोली वःगु, इमिगु हे निगरानीइ मर्मत जुइगु र मर्मतलिपा नियमित सञ्चालनय् वइगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>येँ, नेपाल मण्डल – ३० दँ मयाक्क नेपाःया आदिवासिजाति झी नेवाः नायःनकिँ मयेजु पिनिगु आन्दोलनया प्रभावँ नेपाल संवतयात राष्ट्रिय संवतकथँ मान्येता प्राप्तजुइधुंका जूसाँ, नेपाल संवतया न्हिल्या गथेयाना छ्येलेगु धइगु मथुया च्वंगु इलय्, झीतः वैज्ञानिक आधारकथँ नेपाल संवत छ्येलेगु सिष्टम् दूगु क्यालेण्डर पिहाँ वयेधुंकुगु दु। नेपाल मैत्री अध्ययन मणडल, थँहिति, येँ पाखेँ दँयेदसँ नेपाल संवत क्यालेण्डर पिकना वया च्वंगु थासय् थुगुसी पिहाँवःगु क्यालेण्डर, नेपाल संवतया तिथिजक मखुसे न्हियान्हिथँ न्हि ल्याखायेगु विधिँ जागु क्यालेण्डर खः। नाँजापिँ कम्प्यूटर इन्जिनयर देवदास मानन्धर व समिर कर्माचार्य भाजुपिनिगु बिचाः व संपादने पिहाँवःगु दु।<eot>छेस्कम (अंग्रेजी भाय:Chheskam), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे738खा छेँ दु।<eot>वंगु दँ निसें व्यवसायिक उडान न्ह्याकूगु बेलुन नेपालं वइगु सेप्टेम्बरनिसें बेलुन ब्वयेकेत्यंगु बेलुन नेपालया नायः बिक्रम बाडें कनादीगु दु ।
वंगु दँ पर्यटकीय लागाय् न्हूगु साहसिक कासा कथं हट एयर बेलुन न्ह्याकूगु बेलुन नेपालं ससक्त ज्याझ्वत न्ह्याकाः नेपाःयात साहसिक कासाया गन्तव्य दयेकेगु आज्जु काःगु नायः बाडें कनादिल । थ्व सिजनया बुकिङ नं चाःगु दु ।
बेलायतया सफल व्यवसायी नापं एनआरएन युके इण्ङल्याण्ड राज्य परिषद नायः पदया उम्मेदद्वार श्रेष्ठं महोत्सवया निंतिं बेलायतय् च्वंम्ह ब्यवसायिक पाईलटतलिसे नं सहलह जुयाच्वंगु कनादिल । थुगु कासा दँय्दसं हने फइगु तर सरकारं ग्वाहालि व सहकार्य याये माःगु धासें सरकारया ग्वाहालि दुसा दँय्दसं थुगु महोत्सव ग्वसाः ग्वयेगु न्ह्यथनादिल।<eot>सुरत जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>सामवेद हिन्दू धर्मया श्रुति परम्पराया प्यता वेदय् छता खः। हिन्दु शास्त्रय थ्व वेद संगीत व मन्त्रया वेद ख। थ्व वेदयात द्वितीय वेद नं धाइगुया। सामवेद वैदिक संस्कृतय् च्वयातःगु ग्रन्थ ख। सामवेदय् १,८७५पू मन्त्र दु। थ्व वेदय् अधिकांश श्लोक ऋग्वेदया हे श्लोक दुथ्यानातःगु दु।<eot>यम्घा (अंग्रेजी:Yamgha), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८८३ खा छेँ दु।<eot>थौंकन्हे नेपाःया नितिं तःधंगु खतरा भारत जुयाच्वंगु दु । सीमा विवादया खँ दहे दु, व बाहेक तधंगु ग्याः चिकु कोरोना संक्रमण हे खः । नेपाःया तराईया जिल्लाय् तःधंगु मात्राय् कोरोना संक्रमण लुइधुंकल । इपिं मध्ये यक्व धैथें भारतं लिहाँ वःपिं हे खः । अन्तराष्ट्रिय उडान बन्द जूगु इलय् व चीनया नाका बन्द जुयाच्वंगु इलय् कोरोना प्रकोपया दृष्टिं नेपाःया खतरा धैगु हे भारत खः । अल्याख मनुत भारतया सीमाय् नेपाः दुहाँ वयेत पियाच्वंगु न्यनेदु । गुलि मनुत खुँ लँ जुया वयाच्वंगु दु । अज्यापिं मनुतयेगु पहिचान याना क्वारान्टाइनय् छ्वयेगु जिम्मा नेपामिया ब्वलय् वःगु दु । सुरक्षाकर्मिया मिखा लाना दुहाँ वःपिंत म्हसिकेगु छगुयाँ छगु माध्यम स्थानिय जुयाब्यूगु दु । अपरिचित जुइमा वा म्हस्यूम्ह हे छाय् मजुइमा, आपुलुखुँ खने दःसा प्रहरी वा प्रशासनयात खबर याना परिक्षण व क्वारान्टाइनय् तयेकेगु हे आःया नितिं धाथेंगु उपाय जुइफु ।
थुखे कोरोनाया ग्याचिकु अप्वयाच्वंगु इलय् भारतय् धाःसा कोरोनाया राज जुयाच्वंगु दु । न्हिथं स्वद्व स्वयाँ अप्व न्हूपिं कोरोना संक्रमित लुयाच्वंगु दु । परिक्षणया मात्रा भारतय्नं अप्वयेकेमाःगु माग वयाच्वंगु हे दु । लाखौंया संख्याय् कोरोना संक्रमित जुइफूगु अनुमान यानाच्वंगु दु । गुगु अनुमान सार्थक जुयाच्वंगु नं दु । मंगलबाः न्हिछि दुने भारतय् ३,५२४ म्हेसित कोरोना पुष्टि जुल । भारतय् मुक्कं ७४,२९२ म्हेसित पुष्टि जुइधुंकुगु दुसा २,४१५ मनुतय् ज्यान वनेधुंकुगु दु । विश्वया धलखय् भारत १२ गुगु थासय् लाय् धुंकल । थ्व हे ल्याखँय् वनेगु खःसा भारतं चीनयात बुकिगु नितिं स्वन्हु हे म्वाः । ११ गुगु थासय् दूगु चीनय् मुक्कं ८२,९१९ कोरोना पिडित जूगु खःसा आः अन लगभग कोरोना नियन्त्रण यायेधुंकुगु दु । मंगलबाः छम्ह जक न्हूम्ह कोरोना पिडित चीनय् खनेदूगु खः ।<eot>चक्कर (अंग्रेजी भाय:Chakkar), नेपायागु जनकपुर अञ्चलयागु धनुषा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे967खा छेँ दु।<eot>ज्वजलपा Purbo Tजु! विकिपिडियाय् छित लसकुस दु। छिगु योगदानया निंति सुभाय् देछाना च्वना । छिं थ्व थाय् यहेका दि व थ्व थासय् छिगु योगदान दया च्वनि धैगु भलसा जिं कया। छित ग्वहालि जुइफुगु छुं पौस क्वय् ब्वया तगु दु:<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.६४१८१७ उत्तर व देशान्तर ८०.३९११०५ पश्चिम खः (27.641817° N 80.391105° W)। थ्व थासे २८६७९८४६ वर्ग मिटर (११.०७३३५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८००१५९ वर्ग मिटर (१.८५३३५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मैनामियानी (अंग्रेजी:Mainamiani), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८४६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मैनामियानी यागु जनसंख्या ४९७७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>यलया निदँया मचायाके कोरोना | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
यलय् निदँ व खुला दुम्ह मचायाके कोरोना पुष्टि जूगु दु । ब्रेन ट्युमर जूम्ह मचा मेडसिटी अस्पतालय् ट्युमरया शल्यक्रिया याये न्ह्यः कोरोना परीक्षण याःगु इलय् रिपोर्ट पोजेटिभ वःगु खः । मचाया ट्राभल हिस्ट्री नं मदुगु व सुं संक्रमितनाप प्रत्यक्ष सम्पर्कय् मवःगु चिकित्सकं न्ह्यथंगु दु ।
अथेहे मेम्ह छम्ह असार ८य् माल्दिभ्सं वःम्ह मिजँ खः । मेम्ह छम्ह असार ६ गते दुबई नं वःम्ह व निम्ह भारतया गोरखपुरं वःपिं निम्ह मिजँ खः ।<eot>वस्तुपरक निबन्धयात परात्मक, विषय–प्रधान व निर्वैयक्तिक निबन्ध नं धाइ । थ्व वर्गय् वय्कःया साहित्य, भाषा, इतिहास व संस्कृतिया विषयय् च्वयातःगु निबन्धत लाइ । अनंलि थाय् थासय् साहित्य सम्मेलन जुइबलय् वय्कलं बियादीगु भाषणत नं थुकिइ दुथ्याकेछिं । वय्कःया स्वंगू दर्जन कृतित मध्ये पद्य बाहेक मेगु गुलि नं वय्कलं च्वयादिल, व थःत म्हसिकेगु बाहेक मेगु दक्वं हे नेपालभाषाया इतिहास, साहित्य व संस्कृति म्हसिकेत हे च्वयादिल धाःसा अत्युक्ति जुइथें मताया ।
१.१. भाषा साहित्य व समालोचना ः मांभाय्या सेवा हे थःगु जीवनया छगू जक आजु तायेकादीम्ह चित्तधरजुं गुलि मांभाय्यात तःमि यायेत धकाः हे च्वयादिल । थम्हं जक च्वयां मगानाः म्हसिक्व, धायेजिक्वसित च्वयेत प्रेरणा बियादिल । मच्वः धकाः तंचायादिल, ब्वःबियादिल, च्वयेधुंकूगु स्यंकल धकाः दुखं तकं च्वनादिल । थज्याम्ह व्यक्तित्वं च्वयेगु विषय थःगु मांभाय् हे ल्यलसा छु आश्चर्य । उकिं विशेष यानाः वय्कःया गद्य लेखन नेपालभाषा व संस्कृतिया विविध आयामयाता कयाः अध्ययन अनुसन्धान व मसिउ, मथूपिन्त थःगु मांभाय् म्हसिका बिइथें च्वयादीगु खनेदु । थुकिया छगू मुना “झीगु साहित्य” (नेसं १०७४) खः । नेपालभाषा साहित्यया इतिहास सम्बन्धी लेखया संग्रह धकाः धयातःगु थ्व सफुतिइ वय्कलं नेपालभाषायात सर्वसाधारण व विद्वतवर्गया पुचलय् थ्यं, थथे जुयाः थ्यं धकाः थुइकेत नेपालभाषाया पुलांगु साहित्य, पुलांपिं व थःगु समकालीन साहित्यकार पिनिगु म्हसिकाया लिसें नकतिनि पिहाँ वःगु कृतितय्गु समालोचनात्मक टिप्पणी दुथ्यानाच्वंगु दु । उकिं मगानाः वय्कलं थुकिया तँसा हानं पिकानादिल ।
भाषा साहित्य बाहेक वय्कःया निबन्धया मू विषयवस्तु नेपालभाषाया इतिहास व संस्कृति जुयाच्वनी । वय्कःया थज्याःगु निबन्धं थःगु ख्वाःथम्हं मखनाच्वंपिं नेवाःतय्त न्हाय्कं क्यनेथें उमित थःगु इतिहास व संस्कृति गुलिं जाः धकाः ध्वाथुइकी, गर्व याकी । “नेपाल संस्कृति” (नेसं १०९२) छगू वय्कःया अज्याःगु निबन्ध पुचः खः गुकी वय्कःया संस्कृतिप्रतिया मतिना खनेदयाच्वंगु दु । थुकिइ झी, गुथि, नेपाल संगीत, ख्येँ, पर्सिया बाखनय्, पुँज्या, लपते आदि निबन्धत दुथ्याः । समग्रकथं धायेगु खःसा थुकिइ वय्कःया नेवाः जात्रा, नखःचखः, संस्कार, संस्कृति, कला, संगीत, नसात्वँसा, तिसावसः, चित्रकारिता आदिया महत्व थुइकेगु ज्या थज्याःगु निबन्धं यानाच्वंगु दु ।
अथे हे वय्कःया मेगु सपूm “नेपालभाषा साहित्यया जातः” (नेसं १०९१) खः । थुकिइ नेपालभाषाया वाङ्मय धायेल्वःगु पुलांपुलांगु वंशावली, अभिलेख, पौराणिक बाखं, म्ये, धार्मिक दर्शन, पुजाविधि अदि पूवंक व आंशिककथं न्ह्यब्वयादीगु दु । नेसं २२४या अभिलेखया अंश निसेंया दसु बियाः नेवाः भाय् गबलय् छु छु ख्यलय् गन गन छ्यलेगु याः धकाः वय्कलं संक्षिप्त हे जूसां जानकारी बियाः नेवाःभाय् व नेवाःतय्गु संस्कृति व संस्कृति विश्वय् नेपाःया न्हाय्म्वाकेत सक्षम दु धकाः वय्कलं सिद्धयानादिल । बहुप्रतिभाशाली चित्तधरजुया थ्व छगू कथंया विशेषीकृत लेखनया लागा खः अले थ्व मिखाकुलिं स्वयेबलय् वय्कःया थ्व लागाया ज्ञान सुं संस्कृतिविद् वा पुरातत्वविद्या स्वयाः म्हो मजू ।
२.१ आत्मकथा /न्हिपौः नेपालभाषा साहित्यय् आत्मकथा च्वयादीपिं निम्हप्यम्ह साहित्यकार दुने चित्तधर लाः । वय्कःया “जिगु जातः” न्हिपौ वा डायरीया शैली च्वयादीगु अज्याःगु ज्वःमदुगु विधाया सपूm खः गन झीसं वय्कःया तसकं नीजि खँनिसें वय्कःयात यःगु मयःगु व नेपालभाषा साहित्यया प्रवाह व प्रवृति जक मखु समस्त नेपाःया राजनीतिया हे ख्वापाः ब्वयाबिउगु दु ।
२.२ पत्रसाहित्य ः चित्तधरजुया इलय् संचारया छगू जक माध्यम पौ च्वयेगु खः । वय्कः तीर्थयात्रा, सपूm पिथनेगु व बनेज्याया झ्वलय् पिनेपिने वनाच्वने मालीगु जुयाः इलय् ब्वयलय् पौच्वयेगु जुयाच्वनी । थः स्वय्म सिर्जनशील व्यक्ति जूगुलिं वय्कःया पतिइ जानकारीया लिसें शैलीगत व सिर्जनात्मक सवाः दयाच्वनीगु स्वभाविक खः । विशेष यानाः वय्कःया तिरिमय्जुयात पिनेवनेबलय् थी थी थासं लुमंकाः च्वयादीगु पौत उल्लेखनीय जू । थज्याःगु पौ थी थी कृतिइ विषय प्रसंगय् न्ह्यब्वयेगु ज्या वय्कलं यानादी । गथेकि वय्कः चीन चाःहिउझाःबलय् थः जहान ज्ञानप्रभायात लुमंकाः च्वयादीगु पौत खः ।
२.३ यात्रासाहित्य ः नेपालभाषाय् थी थी विधाया साहित्य मदु धकाः चिउताः तयादीम्ह चित्तधरजुं छु छु विधाया सपूm मदु व व विधाय् च्वसा न्ह्याकादी । थः थी थी ज्याय् पिने पिने झयाच्वनेमाःम्ह जुयाः अज्याःगु यात्राय् मंकादीगु अनुभवयात थी थी थासय् प्वंकादी । थ्व हे झ्वलय् वय्कलं नेसं १०७६य् चीन चाःहिउवनागु संस्मरण “महाचीने नेपाल संस्कृति” (नेसं १०८४) पिथना दिल । चीनया विभिन्न शहरय् खंगु बाबांलाःगु व न्ह्यइपुगु अले विशेष यानाः बौद्ध संस्कृति व स्मारकत खनाः प्रभावित जुयाः वय्कलं च्वयादीगु यात्रानिबन्धया मुना थ्व सपूm खः ।
थज्याःगु वय्कःया निबन्धत थी थी स्वरुपय् थी थी पत्रपत्रिकाय् पिदनाच्वंगु दु । समस्त रुपं धायेगु खःसा थ्व विधाय् वय्कलं थःगु निजात्मक अभिव्यक्तिया लिसें धर्म, कला, संस्कृति, साहित्य व राजनीतिया विषय् दुग्यंगु निजी विचारत नं न्ह्यब्वयादीगु दु ।
औपचारिक शिक्षा धकाः सामान्य जक कयादीगु खःसां वय्कःया विलक्षण प्रतिभाया कारणं अज्याःगु लेखनय् वय्कःया थी थी ख्यलय् दूगु दुग्यंगु ज्ञान, अनुभव, विचार व मार्गनिर्देशनं अज्याःगु निबन्धत सदाकालीन जुयाच्वंगु दु । माःथाय् माःकथं वय्कः कालात्मक, वैज्ञानिक, तार्किक जुयादी । थम्हं थियागु विषयय् सतही गफ जक मयासें छम्ह प्राज्ञिक व्यक्तिथें अनुसन्धानात्मक जुयादी । अथे हे निजात्मक ख्यलय् नं उकथं हे सिर्जनात्मक, भावुक, संवेदनशील व व्यवहारिक जुयादी । हानं वय्कः छम्ह ज्वःमदुम्ह काव्यकार जूगुलिं वय्कःया संस्कृत शब्दप्रतिया मोह यक्व कविताय् लुइ, तर वय्कःया निबन्धय् धाःसा थुकिया तुलनाय् तसकं हे सरल व खँल्हाबल्हाया भासं च्वयातःगु खनेदु । न्ह्याम्हस्यां थुइगु भासं माःथाय् माक्व जक प्राविधिक शब्द बियाः खँ ध्वाथुइकेगु वय्कःया शैली व प्रतिभा उल्लेखनीय जू ।
थुकथं नेपालभाषाय् चित्तधरया हे च्वसां शुरु जूगु निबन्ध विधा छगू युगय् तसकं च्वन्ह्याःगु खः । निबन्ध विधाय् हे थःगु च्वसायात तक्यंकातःपिं च्वमित खनेदत, निबन्धया हे सपूmत पिदन, पत्रपत्रिकाय् नं निबन्धयात विशेष थाय् दत । वथेंतुं थ्व विधां थी थी सिरपाः नं त्याकल । तर थौंकन्हय्या समसामयिक नेपालभाषा साहित्ययात वृहंगम दृष्टिं स्वल धाःसा थन थ्व विधाया विकास जुयाच्वंगुलिइ सन्तुष्ट जुइथाय् मदु । आः निबन्धया जक सपूm पिदने थाकु, निरन्तर निबन्ध जक च्वयाच्वनीपिं च्वमिपिं नं लुइके थाकु । विधागत ल्याखं हे स्वःसां थ्व विधाया च्वमिपिन्सं समयानुकूल विकास वा प्रगति हयाच्वंगु दु धकाः आः पिदनाच्वंगु निबन्धत स्वयाः धायेथाय् मदु । थ्व थौंया यथार्थ खः ।
थज्याःगु अवस्थाय् चित्तधरया बुदिंया सन्दर्भय् वय्कलं थ्व विधाय् यानादीगु योगदानयात नुगलय् तयाः नं झीसं थौं नेपालभाषाया निबन्ध विधापाखे अझ अप्वः मन क्वसायेकेफत धाःसा नेपालभाषा साहित्य धाथें म्वानाच्वन, प्रगतिया लँय् न्ह्यज्यानाच्वन धकाः च्वमिपिं व ब्वमिपिं लय्तायेखनी ।
(सन् १०१३ जून ८ कुन्हु लिबि–च्वसा दबू यलया ग्वसालय् कविकेशरी चित्तधर हृदयया १०७ कःगु बुदिंया लसताय् हृदयया निबन्ध व समसामयिक नेपालभाषा निबन्ध बारे जूगु ज्याझ्वलय् प्रस्तुत ज्यापौ )<eot>तिकुलिया (अंग्रेजी:Tikuliya), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५६४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तिकुलिया यागु जनसंख्या ३०७९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।<eot>रक संगीतया यक्व विधा दु। थन्यागु विधा संगीतया प्रकार, संगीत दयेकिगु थाय्, संगीत वःगु युग आदि थी-थीया आधारय् दयावःगु ख। छुं मू विधा थ्व कथं दु-
ब्लुज-रक: ब्लुज् संगीतया प्रभाव दूगु रक। अथे ला रक संगीत हे ब्लुज व मेमेगु विधा ल्वाकजाना बुयावःगु संगीत ख। अथे जुसां थ्व विधाय् ब्लुजया "स्त्रक्चर्द" रुप दइ।
ब्रिटिश इन्भेजन: बेलायती ब्यान्दतेसं हलिमया रक संगीतय् नेतृत्त्व काःगु ईयात ब्रितिश इन्भेजन धाइ। थुकिया दकलय् बांलाःगु दसु बितल्सया काल ख।
सिकानो रक वा चिकानो रक: चिकानो लातिन अमेरिकी मूल संस्कृतिनाप स्वापू दूगु खँग्वः ख। थ्व हे संस्कृतिया सांगीतिक प्रभाव दूगु रक
डेट्रोइट रक: दित्रोइत संरा अमेरिकाया छगू औद्योगिक नगर ख। थ्व नगरं छगू ईलय् हलिमय् दकलय् नांजाःगु रक ब्यान्दत पिकाल। दित्रोइतय् आधारित ब्यान्द व अन्यागु ब्यान्द पहःया रकयात दित्रोइत रक धाइ।
गराज/ग्यारेज रक: अमेरिका व बेलायतया उदयोन्मुख कलाकारतेसं थःगु छेँया गराजय् हे थःगु संगीत न्ह्यथना लिपा हलिमया रकय् प्रभाव यायेफत। थन्यागु ब्यान्दतेत गराज रक धाइ। दसुया रुपय् द हाइभ्सयात कायेछिं
ग्ल्याम रक: रक संगीतय् यक्व समाः याना समाः ज्वलं यक्व छ्यला संगीत प्रदर्शन याइगु विधा। थ्व विधा ८०या दशकय् अप्व खनेदत व थ्व विधाय् किबोर्दया छ्यला नं यक्व याइगु या। दसु: देफ लेपर्द, किस, एरोस्मिथ।
हार्ड रक: निता वा अप्व गितार छकलं छ्यला तःसलं थाइगु विधा। थ्व विधा व हेभी मेतल विधाय् यक्व समानता दु। दसु-दिप पर्पल, आइरन मेदन,<eot>रानागाउं (अंग्रेजी:Ranagau), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रानागाउं यागु जनसंख्या २९६२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>पंदौन (अंग्रेजी:Pandaun), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५५ खा छेँ दु।<eot>गुथि विधेयकया न्यूयोर्कय् विरोध | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेवाः गुथिं न्यूयोर्कय् गुथि विधेयक विरुद्ध जुलुस पिकाःगु दु । वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेसनया नायः सिजन श्रेष्ठया पाहाँसुइ वंगु जुन २२ तारिखय् जुलुस पिहाँ वःगु खः । नेपालय् गुथि विधेयक विरुद्ध आन्दोलन जुयाच्वंगु इलय् म्हिगः थथे जुलुस पिहाँवःगु खः । आन्दोलनया झ्वलय् जूगु बल प्रयोग व आन्दोलनकारी जूगुलिं नेपाःया गृह मन्त्रीया राजिनामा व आन्दोलनकारीपिंत सामन्ती धाःगुलिं सञ्चारमन्त्रीया तकं राजिनामा माग याःगु दु ।
गुथि जग्गाय् सरकारं ततःधंगु भवन दयेकूगु, लँ तब्या यायेत स्थानियया छेँ थुनेगु ज्या याःगु व आःवयाः गुथि संरचनायात हे हस्तक्षप याना नेवाः पहिचान व अस्तत्वयात हे आघात याःगु नेवाः गुथि, न्यूयोर्कया न्वकु विजय मान सिंहं न्ह्यथनादिल । नेवाः त नेपालय् जक मखु संसारं हे दनेमाःगु सिंहं आह्वान यानादिल । थ्व आन्दोलन पहिचानया जूगुलिं गैर नेवाःत, आदिवासि, जनजातिपिंसं समर्थन यायेमाःगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । भ्रष्ट नेतापिंत च्वनाच्वंगु थासय् वना खबरदारी यायेमाःगुलिइ वयेकलं बः बियादिल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.३४२६४३ उत्तर व देशान्तर १६२.६७२६६६ पश्चिम खः (60.342643° N 162.672666° W)। थ्व थासे ३०८८४४२७० वर्ग मिटर (११९.२४५४४४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३९४९३५ वर्ग मिटर (०.१५२४८५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राग नायकी कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थौं बुंगद्यः जात्राया लिपांगु दिं, ५ ता इलय् भोटो क्यनि | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
किंवदन्ती कथं तौदहया कर्कोटक नागराजया महारानीया मिखाय् ल्वय् जुया लंके मफयाच्वनि । व इलय् वासः याके फुम्ह सु दै धका कर्कोटक नागराज मनु रुप कया माःवइ बलय् छम्ह ज्यापुं जिं फु धका महारानीया मिखा लंका बीगु व लयेताया कर्कोटक नागराजं यःगु फ्वं धाइबलय् कर्कोटक नागराजं फिनातःगु रत्नं जाःगु भोटो फ्वनि । थौं कन्हे क्यनिगु भोटो कर्कोटक नागराजं उम्ह ज्यापुयात ब्यूगु भोटो हे खः । गरिबम्ह ज्यापुं भोटो फिना जूगु व बुँइ ज्या यायेत त्वःतुगु इलय् खुया यंकुगु जुयाच्वनि । किंवदन्ती कथं बुँइ चाःह्यूवम्ह ख्याकं भोटो यंकुगु जुयाच्वन । बुंगद्यःया जात्रा स्वः वयेगु झ्वलय् ज्यापुं ख्याःयात भोटो नापं ज्वनि । तर बल्लाम्ह ख्याः नाप थःगु भोटो काय् फइमखु । ल्वानाच्वंगु इलय् थुगु भोटोया दाबी निम्हस्यां याःगुलिं प्रमाण बल्लाम्हसित बीगु खँ कथं जुजुया न्ह्यःने बीगु धका बुंगद्यःयात जिम्मा बी । प्रमाण अभावं न ज्यापुं काये फत न ख्याकं ।<eot>थम्पल छाप (अंग्रेजी:Thampal Chhap), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं थम्पल छाप यागु जनसंख्या ३६५३ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>कँय् युग मनू विकासक्रमया छगू युग ख। थ्व युगय् मनूतेसं ल्वहँ नापं धातुया छ्यला याये सयेकल। थ्व युगय् मनूतेसं कँय् छ्येला थीथी ज्याभः, ल्वाभः आदि दयेकल। थ्व युग नः युग वयेधुंका क्वचाल। कँय् निता धातु, ली व जस्ता ल्वाकछ्याना दयेकी। कँय् धातुइ साधारन कथं गुता भाग ली व छता भाग जस्ता जुइ। कँय् युग हलिमय् मूलतः एसिया, अफ्रिका व युरोपय् खनेदत।<eot>बकचोल (अंग्रेजी:Bakachol), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७४ खा छेँ दु।<eot>श्रीकालहस्ति मण्डल (तेलुगु: శ్రీకాళహస్తి ) भारतया आन्ध्रप्रदेश राज्यया चित्तूर जिल्लाया छगु नगर मण्डल ख। थ्व मण्डलया नां थ्व थासय् दूगु श्रीकालहस्ति देगःया नामं वःगु ख।<eot>कोर्त्राङ (अंग्रेजी भाय:Kortrang), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे419खा छेँ दु।<eot>उत्तराखण्ड वा उत्तराञ्चल भारतया उत्तरय् स्थित छगू राज्य ख। सन् २००० व सन् २००६या दथुइ थ्व राज्यं उत्तराञ्चल नां छ्यल धाःसा नोभेम्बर ९ सन् २०००खुनु उत्तराखण्ड भारत गणराज्यया २७गु राज्यया रूपय् पलिस्था जुल। राज्यया पलिस्था यक्व दँया आन्दोलन धुंका जूगु ख। थ्व प्रान्तय् वैदिक संस्कृतिया दक्ले महत्त्वपूर्ण तीर्थस्थलय् छुं तीर्थस्थल ला।
उत्तराखण्डया सीमाय् उत्तरय् सँदेय्‌ व पूर्वय् नेपाः ला धाःसा पश्चिमय् हिमाचल प्रदेश व दक्षिणय् उत्तर प्रदेश ला। पारम्परिक हिन्दू ग्रन्थत व प्राचीन साहित्यय् थ्व क्षेत्रयात उत्तराखण्ड धका म्हसीकिगु या। संस्कृतय् उत्तराखण्डया अर्थ उत्तरी क्षेत्र वा भाग ख।
ज्यानुवरी २००७य् स्थानीय मनुतयेगु भावनायात आत्मसात याना राज्यया नां आधिकारिक रुपय् उत्तराञ्चलं हिला उत्तराखण्ड यात। देहरादून उत्तराखण्डया अन्तरिम राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर ख। थ्व नगर गैरसैण तहसीलया अन्तरगतय् ला।
थ्व थाय्‌या दक्ले प्राचीन वर्णन स्कन्द पुराणय् यानातःगु दु। स्कन्ध पुराणय् हिमालययात न्यागु भौगोलिक क्षेत्रय् थ्व कथं बायातःगु दु:-
पौराणिक ग्रन्थ कथं कुर्मांचल क्षेत्र मानसखण्डया नामं नाजा। पौराणिक ग्रन्थय् उत्तरी हिमालयय् सिद्ध गन्धर्व, यक्ष, किन्नर जातितयेगु श्रृष्टि व थ्व श्रृष्टिया जुजु कुबेर धका धयातःगु दु। कुबेरया राजधानी अलकापुरी (बद्रीनाथ स्वया च्वे) धका नं धया तःगु दु। पुराणतयेगु अनुसार जुजु कुबेरया राज्यय् आश्रमय् ऋषि-मुनि तप व साधना यानाच्वनिगु या।
अंग्रेज इतिहासकार कथं हुण, सकास, नाग, खस आदि जाति हिमालय क्षेत्रय् च्वनिगु या। तर पौराणिक ग्रन्थय् केदार खण्ड व मानस खण्डया नामं थ्व क्षेत्रया व्यापक वर्णन यानातःगु दु। थ्व क्षेत्रयात देव-भूमि व तपोभूमि तक्क धयातःगु दु।
मानस खण्डया कुर्माञ्चल व कुमाऊँ नां चन्द जुजुतयेगु शासन कालय् प्रचलित जूगु ख। कुर्माञ्चलय् चन्द जुजुतयेगु शासन कत्यूरी धुंका न्ह्यथना सन् १७९० तक्क दयाच्वन। सन् १७९०इ नेपाःया गोरखा सेनां कुमाऊँय् आक्रमण याना कुमाऊँ राज्ययात थःगु आधीनय् तल। नेपामितयेसं कुमाऊँय् सन् १७९० निसें सन् १८१५ तक्क शासन यात। सन् १८१५य् अंग्रजनाप सन्धि यायेधुंका गोरखा सेना नेपाल लिहांवन। अंग्रजतयेसं कुमाऊँया शासन चन्द जुजुतयेत बिया कुमाऊँयात ईस्ट इण्डिया कम्पनीया अधीनय् तल। थ्व कथं कुमाऊँइ अंग्रेजतयेगु शासन १८१५ निसें न्ह्यथन।
ऐतिहासिक विवरणतयेगु कथं केदार खण्ड यक्व गढ(किल्ला)य् विभक्त जुयाच्वन। थ्व गढतयेत थी-थी जुजुतयेसं थःगु अधीनय् तयातल। इतिहासकारतयेगु अनुसार पंवार वंशया जुजुं थ्व गढतयेत थःगु अधीनय् एकीकृत याना गढवाल राज्यया पलिस्था यात व श्रीनगरयात थःगु राजधानी दय्‌कल। केदार खण्डया गढवाल नां वबिले प्रचलित जुल। सन् १८०३य् नेपाःया गोरखा सेनां गढवाल राज्यय् आक्रमण याना गढवाल राज्ययात थःगु अधीनय् लाकल। थनया जुजुं नेपाःया गोरखा सेनाया अधिपत्यं राज्ययात मुक्त याकेयात अंग्रजतयेगु ग्वहालि फ्वन। अंग्रेज सेनां नेपाःया गोरखा सेनायात देहरादूनया नापं सन् १८१५य् ल्वाना बुकल। गढवालया तत्कालीन महाराजां थ्व युद्धय् सिधःगु ध्येबा अंग्रेजतयेत पुले मफुलिं अंग्रजतयेसं सकल गढवाल राज्य जुजुयात मबिसें अलकनन्दा मन्दाकिनीया पूर्वया भाग ईस्ट इण्डिया कम्पनीया शासनय् तल व गढवालया जुजुयात टिहरी जिल्ला (वर्तमान उत्तरकाशी सहित)या भू-भाग जक्क लितबिल। गढवालया तत्कालीन महाराजा सुदर्शन शाहं डिसेम्बर २८ १८१५ खुनु टिहरी नांया थासय् (भागीरथी व मिलंगनाया दोभानय् दूगु छगू चिधंगु गां)य् थःगु राजधानी पलिस्था यात। छुं दं धुंका वय्‌कःया उत्तराधिकारी महाराज नरेन्द्र शाहं ओडाथली नांया थासय् नरेन्द्र नगर नांया छगू न्हुगु राजधानी पलिस्था यानादिल। सन् १८१५ निसें देहरादून व पौडी गढवाल (वर्तमान चमोली जिल्ला व रूद्र प्रयाग जिल्लाया अगस्तमुनि व ऊखीमठ विकास खण्ड सहित) अंग्रेजतयेगु अधीन व टिहरी गढवाल महाराज टिहरीया अधीन जुवन।
भारतीय गणतन्त्रय् टिहरी राज्यया विलय सन् १९४९या अगस्टय् जुल व टिहरीया तत्कालीन संयुक्त प्रान्तयात छगू जिल्ला घोषित यात। भारत व चीन युद्वया पृष्ठभूमिइ सीमान्त क्षेत्रतयेगु विकासया दृष्टिं सन् १९६०इ स्वंगु सीमान्त जिल्ला उत्तरकाशी, चमोली व पिथौरागढया पलिस्था जूवन।
सन् १९६९ तक्क देहरादूनयात त्वता उत्तराखण्डया सकल जिल्ला कुमाऊँ कमिश्नरीया अधीनय् लानाच्वन। सन् १९६९इ गढवाल कमिश्नरीया पलिस्था जुवन गुकिया मुख्यालय पौडी दयेकल। सन् १९७५य् मेरठ कमिश्नरीइ दयाच्वंगु देहरादून जिल्लायात गढवाल मण्डलय् सम्मिलित यायेधुंका गढवाल मण्डलया जिल्लातयेगु ल्याखँ न्या जुवन व कुमाऊं मण्डलय् नैनीताल, अल्मोडा, पिथौरागढ याना स्वंगु जिल्ला सम्मिलित जुल। अस्न् १९९४य् उधमसिह नगर व सन् १९९७य् रूद्रप्रयाग, चम्पावत व बागेश्वर जिल्लातयेगु पलिस्था धुंका उत्तराखण्ड राज्य गठन स्वया न्ह्यः गढवाल व कुमाऊँ मण्डलय् क्रमशः खु-खु जिल्ला दत। उत्तराखण्ड राज्यय् हरिद्वार जनपद सम्मिलित जुइधुंका राज्यया पलिस्था लिपा गढवाल मण्डलय् ७ व कुमाऊँ मण्डलय् ६ जिल्ला दत। ज्यानुवरी १, सन् २००७ निसें राज्यया नां उत्तराञ्चलं हिला उत्तराखण्ड जुवन। राज्यया पलिस्था दिवस नोभेम्बर ९इ हनिगु या।
उत्तराखण्डयात निगु मण्डलय् बायातःगु दु: कुमाऊँ व गढ़वाल। थ्व निगु मण्डल क्रमशः राज्य के पूर्वी व पश्चिमी भागय् ला।
थ्व निगु मण्डलय् गढ़वाल मण्डल, जनसंख्या व क्षेत्रफल नितांया हे दृष्टिं कुमाऊँ मण्डल स्वया तःधं। गढ़वाल मण्डलया कुल क्षेत्रफल ३२,४४८.३ (६०.६७%) वर्ग किमी दु धाःसा कुमाऊँ मण्डलया २१,०३४.७ (३९.३३%)। नापं, राज्यया आपालं जनसंख्या गढ़वाल मण्डलय् च्वं। राज्यया कुल ८४,८९,३४९ जनसंख्याय् ४९,२५,३८० (५८.०२%) मनु गढ़वाल मण्डलय् व ३५,६३,९६९ (४१.९८%) मनु कुमाऊँ मण्डलय् च्वं।<eot>मदिक्क वा वया बागमतीइ तधंगु खुसिबाः वयाः रौतहट व सर्लाहीया बासिन्दायात सुरक्षित थासय् वनेत सरकारं इनाप याःगु दु ।
स्थानिय बासिन्दायात मोबाइलय् सुचं तकं छ्वयेधुंकुगु दु ।अथेहे, रातु, खाँडु, लालबकैया, गागन, त्रियुगानापं चुरेपाखें वइगु खुसिइ कन्हेतक हे सतर्कता कायेत अपिल याःगु दु । झापा, मोरङ, सुनसरी व चितवननिसें नवलपरासीतक चुरेपाखें वइगु खुसिइ सतर्कता माःगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>जीवनपुर (अंग्रेजी भाय:Jeewanpur), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1723खा छेँ दु।<eot>युरोपियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया रसायनिक चिं Eu व एटमिक ल्याखँ ६३ ख। थ्व तत्त्वया नां युरोप महादेशया नामं वःगु ख।
युरोपियम रेर अर्थ तत्त्वय् दक्ले रियाक्टिभ तत्त्व ख। थ्व तत्त्व वातावरणय् छकलं अक्सिडाइज जुइ व थुकिया लनापया रियाक्सन क्याल्सियमया थें न्यागु जुइ। थ्व धातुया ठोस रुपयात मिनरल चिकंनं भुनातःसां थुकिलि शाइन दैमखु। युरोपियम वायुइ १५०-१८०डि॰से॰य् च्याइ। थ्व तत्त्व लिड ति हे कडा जु व सिक्क डक्टाइल नं जु। युरोपियम छगू धातु ख व थ्व ८०जिपास्कलय् १.८ केल्भिनय् सुपरकन्डक्टर जुइ। [२]<eot>जयजयवन्ति राग छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु। थ्व राग दाफाय् छ्यलिगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.०८३९२६ उत्तर व देशान्तर ८२.७५३९४७ पश्चिम खः (28.083926° N 82.753947° W)। थ्व थासे ४६४०४३५७ वर्ग मिटर (१७.९१६८२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२४५३५४६ वर्ग मिटर (८.६६९३६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>संयुक्त राष्ट्र संघ छगु अन्तरराष्ट्रीय संघ ख:| हलिम युद्ध २ धुंका देकुगु थ्व गुथियागु मू लक्ष्य हलिम शान्ति व सहकार्य ख:| थुकिगु मू थायबाय न्हु यर्क नगरय् दु| थ्व संघनाप स्वापू दूगु संघत थ्व कथं दु-<eot>सों (अंग्रेजी: लंग्स) छगु स्वासप्रस्वासयागु अंग खः। मनुय् निगु स्वं दै। जव स्वंय् स्वंगु व देपा स्वंय् निगु लोब दै। लोबतेत फिज्यरं बायातइ। छगु उसायं जागु स्वं गुलाफी रंगयागु जुइ धासा कुं अप्व दुगु थासे च्वनिम्ह मनुयागु स्वं हाकुसे च्वनि। थ्व अंग मनुयागु जीवनयागु लागि सिक्क हे मागु अंग ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 15.25° N 75.25° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६१५ मिटर (२०१७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कुन्दगोल शहरयागु जनसंख्या १६,८३७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६४% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कुन्दगोल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>समितिया बुधबाः सिंहदरबारय् च्वंगु मूँज्यां यलया खोना व बुङ्गया स्थानीय जनताया मागया सुनुवाइ यायेत उगु लागादुने लाःगु थुगु द्रुतमार्गया बुधबाः स्थलगत अनुगमन यायेगु क्वःछ्यूगु खः ।
खोना व बुङ्गया स्थानीयं जग्गाया मुआब्जा खःगु ढंगं मब्यूगु धासें न्याय बीत माग यासें राज्य व्यवस्था व सुशासन समितिइ उजुरी ब्यूगु खः । उगु उजुरीयात सम्बोधन यायेत थःपिं स्थलगत अवलोकन याय् त्यनागु समितिया दुजः पम्फा भुसालं न्ह्यथनादिल ।<eot>नेपाःया घिमिरें भारतय् उपाधी त्याकल | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
वंगु वैसाखय् रेडियन्ट ईभेन्ट म्यानेजमेन्ट एजेन्सीया ग्वसालय् येँय् जूगु लिटिल प्रिन्स एन्ड प्रिन्सेज नेपाल व टिन प्रिन्सेज डिभाया त्याकामिपिसं भारतय् किड्स फेसन रनवे प्रतिस्पर्धाय् ब्वति काःगु खः । नेपाःया त्याःपिं कासामिया ल्याखं न्याम्ह प्रतिस्पर्धीपिन्त रेडियन्ट ईभेन्ट म्यानेजमेन्टं भारतय् थुगु कासाय् ब्वति काःगु खः । नेपालं प्रतिस्पर्धाय् ब्वति काःपिं न्याम्हं प्रतिस्पर्धी खालि ल्हातं लिहाँ मवः ।<eot>मुक्सर (अंग्रेजी:Muksar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२३ खा छेँ दु।<eot>संयुक्त राज्य अमेरिका (वा संयुक्त राज्य, युएस, युएसए, वा अमेरिका) ५०गु राज्य व छगू संघीय जिल्ला दूगु छगू संघीय संवैधानिक गणतन्त्र ख। थ्व देय्या मू भूभाग उत्तर अमेरिकाय् ला धाःसा हवाइ राज्य प्रशान्त महासागरय् ला। थ्व देय्या मू भूभागया उत्तरय् कॅनडा, दक्षिणय् मेक्सिको, पूर्वय् अटलांटिक महासागर व पश्चिमय् प्रशान्त महासागर ला। थ्व देय्या अलास्का राज्य धाःसा उत्तर अमेरिकाया उत्तरी लागाय् ला। अलास्काया पूर्वय् कॅनडा, पश्चिमय् बेरिंग स्ट्रेट धुंका रुस ला। हवाइ राज्य धाःसा छगू आर्किपेगालो ख। थ्व राज्य मध्य प्रशान्तय् ला।
३.७९ मिलियन वर्ग माइल वा ९.८३ वर्ग किमि क्षेत्रफल दूगु व ३१०मिलियन जनसंख्या दूगु थ्व देय् क्षेत्रफल व जनसंख्या निगुलिं कथं हलिमया दक्ले तःधंगु देय्य् छ्गू देय् जुवः। थ्व राष्ट्रय् हलिमया यक्व थासं जुइगु इमिग्रेसनया कारणं थ्व राष्ट्र हलिमया दक्ले बहुजातीय व बहु सांस्कृतिक राष्ट्रय् छगूया रुपय् पलिस्था जूगु दु। [२] संयुक्त राष्ट्र अमेरिकाया अर्थतन्त्र हलिमया दक्ले तःधंगु राष्ट्रिय अर्थतन्त्र ख। सन् २०१०या एस्टिमेसन कथं थ्व देय्या कूल जिदिपि $१४.७८० त्रिलियन (नोमिनल जिदिपिया २३% व पर्चेजिङ पावर प्यारिटी कथं हलिमया २०% ) दु। [३][४]
१९गु शताब्दीइ संयुक्त राष्ट्र अमेरिकां आदिवासीतयेगु ट्राइबयात उठिबास याना, फ्रान्सनाप लुइजियाना न्याना, स्पेननाप फ्लोरिडा न्याना, ओरेगन काउन्टीया छुं भूभाग संयुक्त अधिराज्यनाप न्याना, एल्टाक्यालिफोर्निया व न्यु मेक्सिको मेक्सिकोनाप न्याना, अलास्का रुसनाप न्याना व टेक्सास गणतन्त्र व हवाई गणतन्त्रयात परास्त याना थःगु क्षेत्रफल बिस्तार यात। बुंज्याय् आधारित दक्षिणी व उद्योगय् आधारित उत्तरी राज्यतयेगु दासप्रथाय् जूगु असहमतिं व राज्यया अधिकारया असहमतिं अमेरिकी गृह हता सन् १८६०या दशकय् न्ह्यथन। उत्तरया विजयं थ्व राष्ट्रया विभाजन पन व संविधानया १३गु संशोधनं दासप्रथा क्वचाल। १८७०या दशकं थ्व राष्ट्रया अर्थतन्त्र हलिमया हे दक्ले तधंगु जुवन।[६] स्पेनी-अमेरिकी हता व न्हापांगु हलिम हतां थ्व राष्ट्रयात छगू सामरिक शक्तिया रुपय् पलिस्था यात। लिउ हलिम हताया लिच्वया कथं थ्व देय् हलिमया न्हापांगु आणविक शक्ति दूगु देय् व संयुक्त राष्ट्र संघया स्थायी सदस्य जुवन। शीत हता व सोभियत संघया विखण्डनं थ्व देय्यात हलिमया छगू जक्क सुपरपावरया रुपय् पलिस्था यात। हलिमया कूल सैन्य खर्चया ४३% थ्व देशं थःगु सेनाय् जक्क याइ। नापं थ्व देशं हलिमया अर्थ, राजनीति व संस्कृतिया नेतृत्त्वदायी भूमिका नं म्हिताच्वंगु दु। [७]
संयुक्त राज्यय् पूंजीवादी मिश्रित अर्थतन्त्र व्यवस्था दु। थ्व व्यवस्थायात प्रचुर प्राकृतिक स्रोत, उच्च कोटीया भौतिक पूर्वाधार, व उच्च उत्पादकत्त्वं ग्वहालि याःगु दु। [१४] अन्तराष्ट्रिय मौद्रिक कोषया कथं संराया $१५.१ ट्रिलियनया कुल ग्राहस्थ उत्पादन सकल हलिम उत्पादनया बजाः एक्स्चेञ्ज दरय् २२% जुवं व पर्चेज पावर प्यारिटी अनुसार १९% थ्यं। [३] मेमेगु देय् स्वया तःधंगु अर्थतन्त्र जुसां युरोपेली संघया तुलनाय् संरा अमेरिकाया राष्ट्रिय जिडिपि (पिपिपि) ५% कम दु। [१५] थ्व देय् जिडिपि पर क्यापिटा (नोमिनल) कथं ९गु थासय् व जिडिपि पर क्यापिटा कथं ६गु थासय् ला। [३] संरा डालर हलिंया प्राथमिक रिजर्भ करेन्सी ख। [१६]<eot>प्यापिलोमा छगू प्रकारया बिनाइन इपिथेलियल ट्युमर ख। [१] थ्व ट्युमर एक्जोफाइटिकल्ली पतिं थें न्यागु प्रकारय् बुया वै।
थ्व खँग्वलं थाय्‌ कथं ह्युमन प्यापिलोमा भाइरसया संक्रमण वा मेमेगु अवस्था दसु कोरोइड प्लेक्सस प्यापिलोमा आदियात इंगीत यायेफु।<eot>बांलेक (अंग्रेजी:Banlek), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८७१ खा छेँ दु।<eot>कच्छ जिल्ला भारत देय्या गुजरात राज्यया दकले तःधंगु जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल ४५,६१२ चो.कि.मी दु।थ्व जिल्ला लेह धुंका भारत देय्या दकले तःधंगु जिल्ला ख। प्राचीन महानगर धोळावीरा कच्छ जिल्लाया खडीर प्रदेशय् ला।
अबडासा, मांडवी, भुज, मुन्द्रा, अंजार व रापर गुजरात विधानसभाय् खुगु धारासभा थाय् दु। थ्व जिल्लाया मू नगर अंजर, भचौ, भुज, कन्द्ला, मन्द्वी, मुन्द्रा आदि खः।
इतिहासय् १६ जून १८१९ खुनु कच्छय् भुखाय् वन। ज्यानुवरी २६, २००१य् वःगु तःधंगु भुखाय्या केन्द्र कच्छ ख। कच्छया १८५ दँया भूस्तरशास्त्रीय इतिहासय् थ्व दकले तःधंगु भुखाय् ख।<eot>फिपू (mica) सालुसे च्वंगु सिलिकेत फिया पूतेगु छगू पुचः ख। थ्व पुचलय् यक्व पूर्ण बेसल क्लिभेज दूगु खनिजत दु। थ्व पुचःया सकल फि मोनोक्लिनिक (monoclinic), दु व मित्थाषट्भुज (pseudohexagonal) क्रिस्तल दयेकिगु पाखे उन्मुख जु। नापं, थ्व पुचःया कम्पाउन्दतेगु रसायनिक संरचना ज्व।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५३१९३९ उत्तर व देशान्तर ८६.६८६८१६ पश्चिम खः (33.531939° N 86.686816° W)। थ्व थासे २३२३१९८१ वर्ग मिटर (८.९६९९१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१४९८ वर्ग मिटर (०.००८३०० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सूर्द्य छगु नगु खः। थ्व नगु पृथ्वीयागु दक्ले नापं यागु नगु खः। थुकिगु दथुइ हाइड्रोजन व हेलियम वायु दु। थ्व नगुय् जुया च्वंगु न्युक्लियर फ्युजियन रसायनिक प्रक्रिया नं उत्पत्ति जुगु उर्जा ज: व तापयागु रुपे पृथ्वी तक्क थ्येनि। वैज्ञानिकतेगु कथलं थ्व छगु मध्यम ग्वयागु नगु खः।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं महोत्तरी, धनुषा, अछाम व मोरङ जिल्लाय् छम्ह छम्ह याना प्यम्ह मनु सीगु खः ।
अथेहे महोत्तरीया मटिहानी नगरपालिका ६ या ४५ दँया मिजँ साउन २५ गते मदुगु खः । क्षयरोग व चिनिल्वचँ ग्रसित वयेकःया राज जानकी अस्पतालय् उपचारया झ्वलय् मदुगु खः ।<eot>मालतीकोत (अंग्रेजी:Malatikot), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३८५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मालतीकोत यागु जनसंख्या २२०६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>ब्राह्मण (बर्मू,विप्र,द्विज,द्विजोत्तम,भूसुर ) हिन्दू समाजय् छगु जाति खः। ब्राह्मणयात विद्वान, सभ्य व शिष्टयागु कथलं हनिगु परम्परा दु | ऐतिहासिक कथलं हिन्दू समाजय् व्यवसाय-आधारित प्यंगु वर्ण दै। व वर्णतः खः- ब्राह्मण ( आध्यात्मिकतायागु ज्याकमि), क्षत्रिय (धर्म रक्षक),वैश्य (बनिया व कॄषक वर्ग) व शूद्र (शिल्पी,श्रमिक समाज)। न्हापा:-न्हापा: मनुयागु विशेषता, आचरण व स्वभाव नं वयागु जाति निर्धारित जुगु खने दु। विद्वान, स्यंकमि, पंडित, बुद्धिजीवी, वैज्ञानिक व ज्ञान-अणवेषी ब्राह्मणयागु श्रेणीय् तयातगु दु।
यस्क मुनियागु छगु निरुक्तयागु कथलं - ब्रह्मम् जानति इति ब्राह्मणम् -- ब्राह्मण व ख सुनां ब्रह्म ( अंतिम सत्य, ईश्वर वा परम ज्ञान) स्युगु दै।| अथे जुगुलिं ब्राह्मणयागु अर्थ खः - "ईश्वर ज्ञाता" । तर वास्तविकताय् हिन्दू समाजय् ऐतिहासिक कथलं पारंपरिक पुजारी व पंडित हे ब्राह्मण जुगु खने दु। व नं थौंकन्हे ला यक्व ब्राह्मण धर्म-निरपेक्ष ज्या याना छ्वंगु दु व इमिगु धार्मिक परम्परा इमिगु जीवन नं तना वना च्वंगु दु।
ब्राह्मण समाजयु इतिहास प्राचीन भारतयागु वैदिक धर्म नं न्ह्यथनि। मनु स्मॄति कथलं आर्यवर्त वैदिक मनुतेगु बूं खः। ब्राह्मण व्यवहारयागु मू श्रोत वेद खः। ब्राह्मणतेगु सकल सम्प्रदायतेसं वेद नं प्रेरणा काई। पारम्परिक तवलं छु विश्वास दु धासा वेद अपौरुषेय ( सुनां नं च्वगु मखु) व अनादि खः। थ्व अनादि सत्ययागु प्राकट्य खः गुकिगु वैधता शाश्वत दै। वेदतेत श्रुतियागु कथलं हनि ( श्रवण हेतु , थ्व मौखिक परम्परायु द्योतक खः)।|
धार्मिक व सांस्कॄतिक; रीति व व्यवहारय् विवधतायागु कारणं व थें-थें कथंयागु वैदिक विद्यालयत: व इमिगु सम्बन्ध नं याना ब्राह्मण समाज विभिन्न उपजातिय् बाया च्वंगु दु। सूत्र कालय् लगभग १००० ई.पू. निसें २०० ई.पू.य् वैदिक अंगीकरणयु आधारय्, ब्राह्मण थें-थें शाखाय् में बाया वन। नांजापिं विद्वानतेगु नायज्याय् छगु हे वेदयागु थें-थें नांयागु पृथक-पृथक शाखातः देकेज्या जुलः। थ्व प्रतिष्ठित ऋषितेगु शिक्षायात सूत्र धका म्हसीकी। प्रत्येक वेदय् थगु सूत्र दै। सामाजिक, नैतिक व शास्त्रानुकूल नियम दुगु सूत्रतेत धर्म सूत्र धाइ, आनुष्ठानिक तेत श्रौत सूत्र व छें विधिशास्त्रयागु व्याख्या याइगु यात गॄह् सूत्र धाइ। सूत्र सामान्यतया पद्य वा मिश्रित गद्य-पद्यय् च्वयातगु दै।
हिन्दू ब्राह्मणतेसं थगु धारणा स्वया अप्व धर्माचरणयात महत्व बीमा। थ्व धार्मिक पन्थतेगु विचा: खः। धर्माचरणय् मू खं खः यज्ञ यायेगु। दिनचर्या थ्व कथंयागु दु - मो ल्हुइगु, सन्ध्यावन्दनम् , जप , उपासना , व अग्निहोत्र । लिपायागु निगु आ छुं परिवारय् जक्क जुइ। ब्रह्मचारी अग्निहोत्र यज्ञयु थासे अग्निकार्यम् याई। मेमेगु रीतितः अमावस्य तर्पण व श्राद्ध खः।
आधुनिक भारत व नेपालयागु देकेज्यायागु यक्व क्षेत्र गथे कि साहित्य , विज्ञान व प्रविधि, राजनीति , संस्कॄति , पाण्डित्य, धर्मय् ब्राह्मणतेगु योगदान दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.६५५१३५ उत्तर व देशान्तर ८०.२५४१३६ पश्चिम खः (26.655135° N 80.254136° W)। थ्व थासे ८०४२५९८० वर्ग मिटर (३१.०५२६४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८१०५७७ वर्ग मिटर (०.३१२९६६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिथि नखः, म्ह्याय् मचा नखः, कुमार छाय् पुज्याइ | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
थौंया दिं तुं, बुंगा, पुखुलिइ पूजा याना सरसफाई यायेगु चलन दु । थुकथं फुक्क मुना पूजा याना आवलिं फोहोर मयाकेत धार्मिक व सांस्कृतिक रुपं बाध्याकारी जुइगु संस्कार देकातःगु खः । सिथि नखः बलय् सरसरफाई यायेधुंका छुं दिं लःया मुहान छ्यलय् मज्यूगु वा संकेमज्यूगु परम्परा दु ।
सिथि नखः या दिनय् भ्वय् नयेगु चलन दुसा नखत्या सःतेमागु चलन नं दु । थौं हे ख्वपया चासखेलय् चण्डीदेवीया पूजा जुइ।
छें प्रवेश द्वारय् तइगु च्यागु पलेस्वाँया किपा व धातुया कलात्मक अभिव्यक्तिं कुमारया प्रतिक धाइ । कुमार कार्तिकेय महाद्यः व गंगाया काय् कथं कयातःगु दु । तारकासुरया वध याम्ह कुमारया खुगः छ्यँ दुगु व गंगा खुसि सिथय् बूगु पुराणय् च्वयातःगु दु । थ्व अर्थय् गंगाया स्वरुप कुमार कार्तिकेय लः व शुद्धतानाप अन्र्तसम्बन्ध यानातःगु दु ।<eot>ब्वहः स्वया क्वँय् क्ल्याभिकल, स्क्यापुला, व ह्युमरस व थ्व क्वँय्‌त नाप स्वापू दूगु लाधि, प्याथः, सेँप्वाँय् जाना दयेकातःगु म्हया छगु कुचा ख। थ्व स्वकु क्वँय्‌तयेगु आर्तिकुलेसनं ब्वहः जोर्नी दयेकी। ब्वहःया मू जोर्नी ग्लेनोह्युमेरल जोर्नी ख गुकियात ब्वहः जोर्नी नं धाइगु या। एनाटोमीइ ब्वहः जोर्नीयात ह्युमरस व स्क्यापुला स्वाइगु थाय्म् वा हुमरसया छ्यं ग्लेनोइद फोस्साय् स्वाइगु थाय्‌यात ब्वहः जोर्नी धाइ।[१] The shoulder is the group of structures in the region of the joint.[२]
थ्व जोर्नीइ निता कथंया मुरुक्वँय् दु। थुकिलि छता मुरुक्वँय् क्वँय्‌त स्वाइगु थासय् दयाच्वनि, व थुकियात आर्तिकुलर मुरुक्वँय् धाइ। थुकिलिं ब्वहःया क्वँय्‌तयेत सनेयात ग्वहालि याइ। थ्व मुरुक्वँय् ज्यलावंगु प्रक्रियां (आर्थ्राइतिस) ब्वहः संके थाकुइ व संकेबिलय् स्या नं स्याइ। ल्याब्रम (labrum) धाःगु मेगु कथंया मुरुक्वँय् ख। थ्व आर्तिकुलर मुरुक्वँय् स्वया पा। थ्व मुरुक्वँय् अप्व रेशादार जुइ व ग्लेनोइद सकेतया नापं जक दइ। [३]<eot>सुवनौली (अंग्रेजी:Suwanauli), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०९ खा छेँ दु।<eot>कोन्स्कोवोला (Końskowola, IPA : [kɔɲskɔ'vɔla]) दक्षिण पूर्वी पोल्यान्डय् दुगु छगु गां खः। थ्व पुलावी व कुरोव्यागु दथुई कुरुका खुसियागु सिथे ला।<eot>बनरझुला (अंग्रेजी:Banarjhula), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७९८ खा छेँ दु।<eot>बडेगाउं (अंग्रेजी:Badegau), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११०६ खा छेँ दु।<eot>राग साँझ हिन्दोल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>अल्ट्राभायोलेट छगु कथंयागु विकिरण खः। थ्व सोलार स्पेक्ट्रमय् भायोलेट नापं वइ। थुकियात पराबैजनी विकिरण धका नं धाइ।
थ्व विकिरणयागु अप्व प्रभाव जुलकि क्यान्सर जुइफु। अप्व याना भुयु मनुतेत थुकिलिं असर याइ। सुर्द्ययागु थन्यागु किरणं क्यान्सर जुगु खनेदु।<eot>मन्त्रिपरिषद मुँज्यां लकडाउन जेठ २० तक ताःहाक यायेगु निर्णय याःगु दु । सरकारं थ्व न्ह्यः जेठ ५ गतेतक लकडाउन कायम याःगु खः ।
कोभिड १९ सम्बन्धी उच्चस्तरीय समन्वय समितिं लकडाउन ताःहाकेत सिफारिस याःगु खः । समितिया आइतबार च्वंगु मुँज्यां लकडाउन ताःहाकेगुया विकल्प मदुगु निष्कर्ष पिकाःगु खः ।
लिपांगु इलय् कोरोना संक्रमण अप्वःगु व मनु तकं स्यूगुलिं सरकार लकडाउन ताःहाकयेगु निर्णयलय् थ्यंगु खः ।<eot>नेपाल सम्बत ११३३ येंलागा दुतिया, नेपालभाषाया महाकवि सिद्धिदास महाजुया १४६ औं बुंदि । सिद्धिदास महाजु नेपालभाषाया महाकवि खः। सिद्धिदास महाजु नेपाल भाषा साहित्य इतिहासया पुर्नजागरण कालया चिनाखँमि खः। थ्वय् कलं ५० गू मल्याक नेपाल भाषाया कृति च्वयादीगु दु । नेपालभाषाय् आधुनिक कथं चिनाखँ च्वयेगु ज्या न्ह्याकादीम्ह मनू वय्‌कः हे खः। वय्‌कलं नेपालभाषाय् आधुनिक बाखंया विधा नं न्ह्याकानादिल। व‌य्‌कलं रामायण थेंन्यागु महाकाव्य नेपालभाषाय् हिलादिया साहित्यया हलिमय् नेपालभाषायात योगदान यानादिल ।
वय्‌कःया जन्म ने॰स॰ ९८७ यंलागाः दुतिया खुनु जुगु खः। वय्‌कःया अबु लक्ष्मीनारायण महाजु व मां हर्षलक्ष्मी महाजु खः। वय्‌कःया थाय्‌बाय्‌ क्वाछेँ ननि, केल त्वाः, येँ ख। वय्‌कःया तिरिमय्‌जु गंगादेवी/ हाकुनानी खः । वय्‌कः मदुगु तिथि ने॰स॰ १०५० कछलागा बालाचह्रे खुनु ख।<eot>सल्यानकोत (अंग्रेजी:Salyankot), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०५६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सल्यानकोत यागु जनसंख्या ५५३८ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>त्रिमूर्ति निकेतनया संस्थापक व अध्यक्ष श्रीमती इन्दिरा प्रसाईया नायःसुइ च्वंगु निकेतनया बैठकं थ्व खँ निणर्य याःगु खः ।<eot>वीडेनया विशेषज्ञपिसं २४ द“ ताःहाकःगु अध्ययन लिपा ल्याय्म्ह बलय् सुगठित म्ह दुपिं मिजंतय्गु आयू मेपिनिगु स्वयां अप्वः दइगु निष्कर्ष पिकाःगु दु । थुगु अध्ययनय् ज्या याःपिं मनूतय् निष्कर्ष दु कि सुगठित म्ह सुस्वास्थ्यया प्रतिक खः । उमिसं गुपिं...
जीवन अजूचायापु । जीवन रहस्यया भण्डार, जीवन दर्शनय् अनेक खँ जीवन मस्यूनिबलय् ‘जीवन पासा ’ उल्लेख जुयाच्वंगु दु । गुलिखे धार्मिक शास्त्रय् जीवन निन्हुया मेला धयातःगु दु । जीवन छु खः थन थुकिया परिभाषा मालेगु स्वयागु चाहिं मखु । वास्तविक खँ जीवन छु खः...
छुं ई न्ह्यः वैज्ञानिकतय्सं याःगु छगू अनुसन्धानय् कम्प्यूटरया कीबोर्डय् असंख्य मात्राय् किटाणुत दयाच्वनीगु खँ सार्वजनिक याःगु यक्व मदुनि । आः वयाः हाकनं वैज्ञानिकतय्सं याःगु मेगु खोजय् मोबाइल फोन ट्वाइलेट स्वयां नं फोहर जुइगु खँ धाःगु दु । मोबाइलं...
भारतय सन् २००२ स जूगु सर्भेलय् ८७ प्रतिशत मनूतसें थःपिंधर्म माने याईपिं धाःगु खः, तर थ्व लाः आः याइपिं धाःगु खः, तर थ्व ल्याः आः म्हो जुयाः ८१ प्रतिशतय कुहां वःगु दु । थुकिया अर्थ अन धर्म माने याना धाःपि मनूत न्हय्दँया दुने छ प्रतिशतं कुहां वःगु दु...
वाःका छाय् वल ? छुकिया छाय्, वल धासेंलि वल का । तर पासापिं वाःकाः धयागु अथें हे वइगु चाहिं मखु का । थुकिया लिउने नं वैज्ञानिक कारण दु । वैज्ञानिक तथ्यं जाःगु थुगु जानकारीं छितः वाःकाः वइगुया धाथेंया कारण छु खः धयागु खँ सीकेबी ।वाःकाः वइगुया दक्वं...
न्ह्यखं हलिमय् हे छगू पुलागुं व तःजिगु मानव सभ्यताकथं थःयात म्हसीकावयाच्वंगु नेवाः सभ्यताया लागा थौंकन्हय् नेपालमण्डलय् जक लिकुनामच्वंसेँ हलिंया कूकुंलामय् विस्तार जुयेधुंकल । गुँ इलय् थी थी थासं नेपाः गालय् मुंवःपिनिगु सम्मिश्रणकथं अस्तित्व ब्वलंगु...
न्हय्गू फाइदा: तांन्वःगु महिनाय् प्याजयात अतिकं फाइदाजनक कथं कयातःगु दु । कच्यूगु प्याजयात न्हिथंया ज्यःना व बेलिलिसे दुथ्याकाः भपियादिल धाःसा थुकिं थीथी कथंया स्वास्थ्य समस्यायात राहत बिइ । थुकी दइगु एन्टी इन्फ्लामेटरी, एन्टी एलर्जिक व एन्टी...
नेवाः तजिलजिइ छ्यलातइगु थी थी तिसा छ्यनय् तिइगु तिसा सिन्चा शिरबन्दी बुलिं लुँस्वां मोतासा९सतफली० न्यापुसिखः सप्वःतिसा कपालय् तिइगु लुँसिन्हः लुँचिं दृष्टि न्ह्याय्पनय्...
– डेविड राबसनछु छितः थथे बिचाः वः कि जीवनया दकलय् बांलाःगु ई बिते जुइ धुंकल ? थुज्वःगु यक्व धापू बने जूगु दु कि जीवन ४० वर्ष धुंकाः न्ह्याइ, आः ६० वर्ष न्हापाया ५० वर्षया बराबर हे खः ..... तर सत्य छु खः ? जीवन म्वायेगु बांलाइगु दँ छु खः ? बीबीसी...
ख्येँया फुक्क ब्वयात झीगु जीवनय् छ्यलाबुलाय् हयेफु । सीकादिसँ, छिगु नितिं ज्याख्यलय् वःगु ख्येँ ख्वलाया विषयस टिप्स ः म्हगःया छुं ब्व बाय् छुं अंगय् ल्वाभःपाखें घाः जुल धाःसा मनाःतःगु ख्येँया झिल्लीयात घाः जूगु थासय् तयाँ तिकादिसँ, थुकी दूगु...
थीथी विषयवस्तुत छगू हे बराबर मदु, उमिगु भिन्नता व विरोधाभास नं दुगु खँय् स्वीकार यायेगु पूर्वशर्तय् थथे थीथी विषयवस्तुया मध्ये बांलाःगु पक्षयात कःघायेगु व न्हूगु विषयवस्तु सिर्जना यानाः विकास यानावनेगु हे चीनियाँ शान्तिपूर्ण समावेशी संस्कृतिया मूल...
– प्रेमशान्ति तुलाधर –चीन स“य्भाय् खलःया न्यागू लिपिवद्ध दसि दुगु भाय् मध्ये नेपालभाषा नं छगू खः । नेपाल लिपि नेपालभाषाया नितिं जक गौरवया बिषय मजुसे नेपाःया नितिं हे गौरवया प्रतिक जूगु दु । नेपाः देशं संयुक्त राष्ट्र संघया दुजः जुइत इनाप पौ...
– छुया, दाया, ध्यना लुँ भिं गभिं पारख यानाः स्वये थें हे कुल, शील व ज्यां मनू पारख याना स्वयेमाः ।– ज्या ब्वया सेवक भिंमभिं स्वयेगु, दुःख जुइबलय् दाजु किजा भिं मभिं स्वयगु, तःधंगु विपत्ति जुइबलय् पासापिं म्हसीकेगु, धन मदइ बलय् कला थ जू मजू स्वयेगु...
अमेरिकायात विश्वया दकलय् धनी अले सभ्यतय्गु देय्या रुपय् कायेगु याना वयाच्वंगु दु । सभ्य धकाः संसारय् नां जाःसां यौनया मामलाय् उदार अमेरिकीत यौनरोगं ग्रस्त जुयाच्वंगु छगू अध्ययनं क्यंगु दु । अमेरिकाया प्यब्वय् छब्व मिसातय्त यौनरोग जुयाच्वंगु छगू...
छगू अनुसन्धान पुचलं मनूत स्वस्थ व सक्रिय जुयाच्वनेत भतिचा अय्लाः नं नसात्वंसाया धलखय् लाकेगु बांलाइ धकाः प्रतिवेदन पिकाःगुदु । नापं ठीक्क मात्राय् अय्लाः त्वनिपिनिगु आयु नं ताहाः जुइगुखं उगु अनुसन्धानय् क्यनतातःगुदु । नुगःचु सम्बन्धि छगू युरोपियन...
छम्ह शल्यचिकित्सकया निंतिं मनूया संवेदनशील ब्वया अपरेशन यायेगु धइगु तसकं थाकुगु ज्या खः व न्ह्यपुया संवेदनशीलता दकल अप्वः जुइ । तर आः याकनं हे डाक्टरपिसं न्ह्यपुया क्यान्सरग्रस्त कोशिकात म्हसीकाः उज्वःगु कोशिकायात बांलाक्क चीके फइगु जुइत्यंगु दु व...
नेवाःतय्गु ज्याथः जिथि जंंक्वः न्याक्वःतक याइगु परम्परा दु । थ्व नेवाःतय्गु मौलिक संस्कृति खः । थुकियात ज्याजंक्वः धायेगु याः ।नेवाःतय्गु न्याक्वः तक याइगु ज्याजंक्वया नां, दँया धलः थथे दु – न्हापांगु भीमरथारोहण, ७७ दँ, न्हय्ला, न्हय्न्हु निक्वःगु...
जिं न्यनागु दु, माओत्सेतुङं थः मचाबलय् जूगु घटनायात कयाः च्वःगु दु – जिमि मांया छगू बगौचा दु । उगु बगैचाय् ततःधंगु स्वां ह्वयेकेगु याः, थथे ततःधंगु स्वां ह्वःगुलिं तापाकं तापाकं वयाः उगु स्वां स्वयेत वइ । तसकं लय्ताइ, स्वां खनाः अजू चाइ । छकः जिमि...<eot>स्क्यापुला धागु छगु क्वें खः। थ्व छगु स्वकुंलागु क्वें खः। थ्व क्वेंय् स्वंगु कोण, स्वंगु प्रोसेस (कोराकोइड, एक्रोमियन व स्पाइन अफ स्क्यापुला) व स्वंगु साइड दै। थ्वं मनुयागु ल्हायात ट्रंकय् स्वायु ज्या याइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.६४४४२३ उत्तर व देशान्तर ९१.२६१२९४ पश्चिम खः (35.644423° N 91.261294° W)। थ्व थासे १५३४१०२० वर्ग मिटर (५.९२३२०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५४७८० वर्ग मिटर (०.०२११५१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लक्ष्मी पुजाया इलय् नेपालभाषा संकिपाया लक्ष्मीलिसेया खँल्हाबल्हा | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
म्यूजिक भिडियोया सुपरस्टार रुपेन्द्र श्रेष्ठ नाप ज्वःलाका नकतिनि हे जक यचुगु भ्वतय् म्ये च्वया बोलया म्ये पितब्यूगु दु । अथेहे रुपेन्द्र नाप हे ज्वःलाका जमाना मभिं स्व छुं वा न्ह्यः वःगु खः ।
नेवाः न्यूजनाप आराध्या लक्ष्मीं थःगु निर्देशन यात्रा व निर्देशन याःगु म्यूजिक भिडियो जमाना मभिं स्व या विषयलय् खँल्हाबल्हा याःगु दु । जमाना मभिं स्व म्ये राबिन्सन कंसाकार व सुमन मानन्धरया सलय् थ्वःगु दुसा सुरज वीर बज्राचार्यया च्वसा व जुगल डंगोलया संगीत दु । थुकि छाँयांकन, सम्पादन वरिष्ठ सम्पादक सोहन मानन्धरया दुसा परिकल्पना, कोरियाग्राफि नापं निर्देशन आराध्या लक्ष्मी खड्गीयागु दु ।
म्येया खँग्व कथं हे कन्सेप्ट तयार जूगु ख: । सचेत जुया जुइमाःगु सन्देश थूगु म्ये बियागु दु । छम्ह मिजँ नं थःम्हँ ययेकाम्ह मिसायात जमाना मभिंगु व होस याना जुइत सल्लाह ब्यू ब्यूं थःगु मतिना तकं प्वंकुगु म्येया खँग्वयात न्ह्यइपुगु तरिका प्रस्तुत यायेगु कोसिस यानागु खः । मिजँया मतिनाया खँ न्यना छेँ धायेकः वःसा म्हाः धाये मखु धका स्वीकृति ब्यूगु तकं क्यंगु दुसा माया प्रितिया खँ जक ल्हाना मिजँ तयेसं झंग लाइगु खँ तकं खँग्वलय् दु । मिजँ नं मिसायात हयेकुगु व अन्तिमय् व्यवहारिक देके कथं इमिगु मतिना सफल जूगु व ब्याहा जूगु क्यनागु दु । थुकि बाँलागु हसना वनेफु धका हे थज्यागु कन्सेप्ट तयागु खः । कन्सेप्ट न्यंका म्ये च्वमि सुरज दाइयात सुरु व अन्तय् डाइलग नं च्वकागु खः । सकस्यां ययेकादिल ।
म्यूजिक भिडियोलय् थुकथं डाइलग तया संकिपा थें देकुगु अपायेसकं खनेमदु नेपालभाषा ख्यलय् । थुकि छु धयादि ?
म्यूजिक भिडियो भचा भचा पाये हे माः । नेपाली म्ये स्वयेबलय् डाइलगत दूगु झीसँ खना । थुकि नं छगु कुतः यानागु दु । बाखनं फ्वंगु थें तायेका । हिसि दुम्ह मयेजु धका मिसाया ल्यू ल्यू जुइगु स्वयाँ बाखँ दयेका मिसाया ल्यू छाय् वन ले धका क्यनागु खः । जि थः नं टिकटक दयेका च्वनाम्ह नापं थौं कन्हे टिकटकया ट्रेन्ड जूगुलिं लँय् थ: य:थे टिकटक दयेके बलय् जुइफुगु दुर्घटनाया विषयलय् थ्व म्यूजिक भिडियो देकागु खः । फुक्कस्या जिवनय् हिरो वयाः बचे याइ मखु । सुनसान थासय् वना याकबुक चुलबुल जुइमज्यू । जमाना मभिं स्व ।
धाथें टिकटक दयेकागु खः तर निभालं याना मोबाइल हाकुक वल । टिकटक पोष्ट नं यानागु दु । मखुसा थन स्वयादिसँ ।
दकलय् न्हापा खस नेपाली म्ये कलाकार कथं ज्या यानागु खः । अञ्जु पन्तया म्ये यानागु खः । वयाँ लिपा स्टेज ज्याझ्वःत याना । अनंलि नेपालभाषाया म्युजिक भिडियो यानागु खः । निगुगु म्युजिक भिडियो निसें हे कोरियोग्राफि यानागु खः । डान्स टिचर तकं जुयागुलिं याये अपुल । वयाँ लिपा मेपिंत नं कोरियोग्राफि स्यनाबिया । लिबाय् धुंका संकिपाया म्ये जिं हे निर्देशन यायेगु ह्वःता संकिपाया निर्देशक नापं जिमि गुरु राजेशमान सिंहं बियादिल । रवि डंगोल नापया म्यूजिक भिडियोयात नं जिं निर्देशन याये खन । उकि नं डाइलग तयागु दु । उगु म्ये बाँलाःसा छुं ई लिपा जक लिकायेगु धका तयातःगु दु । न्हापांनिसें निर्देशनय् मन क्वसाःम्ह खः जि ।
आःयात म्यूजिक भिडियो हे यानाच्वनागु दु । बाँलाम्ह निर्देशन, कोरियोग्राफर नापं कलाकार हे जुयाच्वने । भविष्यय् डान्स सेन्टर चायेकेगु बिचा दु । स्वय् छु जुइ ।<eot>मलक्का जलसन्धि हलिमया छगु मू जलसन्धि ख। हलिमया दकलय् अप्व मालवाहक लःखः जुइगु जलसन्धि थ्व हे ख। थ्व जलसन्धि मलेसिया, इन्दोनेसिया व सिंगापोरया सिथय् ला।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं बिहिबाः ३,४५१ म्हसिगु परीक्षण याबलय् देयन्यकं ९६ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। उकिंमध्ये स्वनिगलय् ४२ म्हसिके संक्रमण पुष्टी जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने १११ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ६९ द्वः ५०५ थ्यगु दु। नेपालय् १,६०३ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु।
वंगु २४ घाै दुने कोरोना संक्रमणं ३ म्ह नं सिगु दु। थ्वनापं कोरोना सङ्क्रमणं सिइपिनिगु ल्याः २,०५८ थ्यगु मन्त्रालयं धागु दु।<eot>थ्व उसायं विज्ञानयागु छगु ख्य: ख| थुकिलि वास छ्येला मनु यागु उसायं भिंकिगु व ल्वे लंकिगु ज्याखं जुइ| विज्ञानया दुने थ्व म्वाम्ह विज्ञानले व ज्या नापं स्वापु दुगु विज्ञानया दुने चिकित्सा विज्ञानये थ्व ज्याखं ला|
थ्व ज्या चिकित्सक तेसं वो मे पिं उसायं पेसाकमी (संयुक्त उसायं ज्याकमी) गथे कि नर्स, फार्मासिस्ट आदि तेसं यायेगु ज्या ख:| ऐतिहासिक कथं स्वेगु ख सा न्हापा न्हापा वास चिकित्साले विध्यावारिधिया पिं मनु तेसं जक्क उपचारया ज्या यागु खने दु| उपचारया ख्य:ले ज्या याई पिं क्लिनिसियन् त धा पिं चिकित्सक, नर्स व मेडिकल असिस्टेन्ट ख:| थ्व ख्य:ले ज्या याये त छगु औपचारिक तालिम काय मा|थ्व ज्या सिक्क हे संवेदनशील जुगु लीं येक्व दे ये थुकिया संवन्धले थी-थी कथंया विधान व नीति त नं देका तगु दु|<eot>यलबर्गा तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया कोप्पल जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>इमा छगू प्रकारया पंक्षी ख। थ्व छगू प्रकारया शिकारी पंक्षी ख। थ्व पंक्षी एसिपित्रिदे (Accipitridae) परिवारया थी-थी नापंया स्वापू दूगु जेनेराय् ला। थ्व प्राणीया ६० स्वया अप्व प्रजातिइ आपालं प्रजाति युरेसिया व अफ्रिकाय् ला। [१] थ्व लागा स्वया पिने थ्व प्राणीया निगु जक्क प्रजाति बाल्द इगल व गोल्देन इगल उत्तर व मध्य अमेरिकाय् व स्वंगु प्रजाति अस्ट्रेलियाय् खनेदु।<eot>ज्ञानया परिभाषा इपिस्तेमोलोजीया ख्यःया दार्शनिकतयेगु दथुइ जुयाच्वंगु बहसया छ्गु विषय ख। शास्त्रीय परिभाषा, प्लेटो द्वारा वर्णित तर अंततः प्लेटों समर्थन मयाःगु, [३] अनुसार छ्गु अभिव्यक्ति ज्ञान जुइत स्वंगु मापदण्ड पूवंकेमा: थ्व उचित, सत्य व मानेयाःगु जुइमा। छुं विज्ञतयेगु दावा दु कि थ्व स्वंगु अवस्था जक्क दया मगाः, गुकियात कथित रुपं Gettier केसं ब्वइ। थुकिया मेमेगु विकल्प नं प्रस्तावित जूगु दु, गुकिलि रबर्ट Nozickया ज्ञानं सत्य ट्रयाक यायेमाःगु तर्क व साइमन ब्ल्याकबर्नया अतिरिक्त आवश्यकताया तर्क आदि ला। रिचर्ड Kirkhamया मत अनुसार झिगु ज्ञानया परिभाषाया निंतिं विश्वासया दसिंयात उकिया सत्यता मा। [४]
यक्व विज्ञत थीथी कथंया च्वसुयात ज्ञान हस्तांतरणया दकले व्यापक व महत्वपूर्ण उपकरणया रुपय् कायेगु यासां च्वगु खँग्वःया उपयोगिताय् बहस जुइ यः व समाजय् थुकिया प्रभावया बारेय् मिश्रित विचाः दु।
अनुभवया माध्यमं उत्पन्न जूगु ज्ञानयात ज्ञान "a posteriori" धाइ गुकिया अर्थ लिपा ख। "a posteriori" थें न्याःगु खँग्वःया शुद्ध अस्तित्वया मतलब थ्व जुइ कि थुकिया छ्गु समकक्ष नं दु। थ्व केसय् थुकिया उल्ता "a priori" जुइ गुकिया अर्थ न्हापा ख। छुं नं अनुभव याये स्वया न्ह्यः दैगु ज्ञानया अर्थ छु जुइ धाःसा छुं "अनुमान" मनुतयेसं बियातःगु थें याना कायेमा। दसुया निंतिं यदि छितः छ्गु मेचया बारेय् सुनां छुं धया च्वंसा छिगु निंतिं थ्व खँ स्पष्ट दु कि मेच 3 दि अन्तरिक्षय् दु। थ्व ज्ञान मनुं "ल्वमनेफैगु" ज्ञान मखु, थन तक्क कि एम्नेजिया पीडित मनुं अन्तरिक्ष 3 दिइ अनुभव याइ। स्वयादिसं: a priori व a posteriori।[citation needed]
इपिस्तेमोलोजीया छ्गु कचा आंशिक ज्ञानय् केन्द्रित दु। आपालं अवस्थाय्, छ्गु सूचं डोमेन पूवंकः थुइ सम्भव मजु; झिगु ज्ञान न्ह्याबिलें अपूर्ण वा आंशिक जुइ। आपालं वास्तविक समस्यात समस्याया सन्दर्भ व समस्याया सूचं आंशिक रुपं थुया हल यायेमा, थ्व छ्गु ब्वानाकुथिइ हल याइगु ठेट गणितया समस्यातयेगु विपरीत जुइ, गन कि दक्वं सूचं बियातःगु जुइ व थःयात समस्या हल यायेत माःगु दक्वं सूत्रतयेत पूवंगु स्यनातःगु जुइ।[citation needed]
थ्व विचाः बाउन्देद रयासन्यालितिइ नं दै गुकिलि थ्व मान्यता दु कि वास्तविक जीवनया परिस्थितिइ मनुतयेके आपालं सीमित जानकारी जक दै व निर्णय तदनुसार हे दयेकि।
यहूदी परम्पराय् ज्ञान (हिब्रू דעת da'ath:) मनुं कायेफैगु दकले मूल्यवान गुणय् छ्गु ख। चौकस यहूदीतयेसं Amidahय् न्हिछिया स्वकः जप याइ "छिं वइगु ज्ञान, समझ व विवेक बिया झीतः दया यानादिसं। Exalted are you, विद्यमानम्ह, ज्ञानया अनुग्रह दाता।" तनखय् धयातःगु दु कि, "छम्ह बुद्धिमान मनुं शक्ति लाभ याइ, व ज्ञान दुम्ह मनुं थःनाप शक्ति तयातइ" व "ज्ञान लुं स्वया च्वे ल्ययेगु जुइ"।
↑ प्लेटोया Theaetetus य् सुकरात व Theaetetus ज्ञान या स्वंगु परिभाषातयेगु बारेय् खँ ल्हाइ: ज्ञान धाःगु छुं नं मखु , मात्र धारणा,सत्य निर्णयया रूपय् ज्ञान, व अंतय्, सत्य निर्णय with an accountया रूपय् ज्ञान। थ्व सकल परिभाषात असंतोषजनक धका क्यनातःगु दु।
↑ थ्व "पिनेया हलिं"इ छम्ह हे प्रानीया दुने दैगु मेमेगु उपव्यवस्था दयेफु -दसु थी-थी पियाजेतियन चरणनाप स्वापू दैगु थी-थी "मानसिक स्तर"। संज्ञानात्मक विकासया सिद्धान्त स्वयादिसं।<eot>दूरदर्शी यंत्र पाखें सूर्यया सतह ध्यान पूर्वक स्वल धाःसा उकी हाकु हाकुगु दाग खनेदइ । थज्याःगु दाग ग्यालिलियों थम्हं हे दयेकूगु दूरबीनं स्वयाः दकलय् न्हापां सन् १६१० य् खंकूगु खः । अज्याःगु दाग सूर्यया पालापाला थीगु सतहय् हाकुक प्वाःप्वाः गनाच्वंगु थें खनेदइ । थज्याःगु दागयात (Sun Spots) धकाः धाइ । आधुनिक वैज्ञानिक सिद्धान्त कथं अज्याःगु […]
छम्ह बाचखुं सिमाय् स्वः दयेकाः आनन्दं च्वनेगु यानाच्वंगु दु। छम्हु व नयेत्वनेगु चक्करय् अन्न बाली बांलाक सयाच्वंगु बुँइ थ्यंकःवन । अन मोजं नये त्वने खंबलय् व साप लय्ताल । अप्वः लय्लय्ताःबलय् वया बहनी थःगु स्वलय् लिहां वनेमानि धयागु हे ल्वःमन । वं अनयः च्वनाः न्ह्याइपुक न्हि छ्यानाच्वन । थुखेर सनिलय् छम्ह खराचा उगु सिमा दुथाय् […]<eot>नेपालभाषा संगीत ख्यलय् नांजाम्ह म्ये हालामी राेजी डंगाेल श्रेष्ठया थाैं बिहिबाः स्वता इलय् राष्ट्रिय नाचघरय् याक सांगितिक ज्याझ्व जुइत्यंगु दु । नेपालभाषाया ६ पू व नेपाली भाषाया ४ पू म्ये न्ह्यब्वइगु ज्याझ्वःया नां ‘सूर–साधना’ तयातःगु दु ।
राष्ट्रिय नाचघरया ग्वसालय् लाःया दकले लिपांगु बिहिवाः प्रतिभावान संगीतकःमिपिनिगु सांगितिक ज्याझ्वः जुयावयाच्वंगु दु । सांगितिक ज्याझ्वलय् प्रवेश शुल्क तयातःगु मदु ।<eot>इजराइलयागु पलिस्था आधुनिक हलिमयागु इतिहासयागु छगु सिक्क हे विवादास्पद ज्या खः। डेविड बेन गुरियननं यानादिगु ऐतिहासिक घोषणायात इजराइलयागु आधिकारिक पलिस्थायागु कथलं कायेगु या।
हलिम युद्ध नसि व नाजीतेसं यहुदीतेगु नरसंहारया लिच्वयागु रुपे जुगु खः। थ्व ज्याझ्वय् हलिमे यक्व थासेयापिं यहुदीतेगु सक्रिय भूमिका दु। बेन गुरियन थें न्यापिं नेतातेगु नेतृत्वय् इजरायलं थगु नुगु देय् यागु पलिस्था यानादिल।<eot>पर्साय् सीम्हय् कोरोना पुष्टि | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
पर्साय् सिनाच्वंम्ह मनुयाके कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु दु । वीरगञ्जया घण्टाघरय् सिनाच्वंगु अवस्थाय् लूम्ह २५ दँया मिजँयाके कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु खः । थ्व न्ह्यः नेपालय् कोरोना संक्रमणं १६ म्ह सीधुंकुगु दु ।
सिम्हेसिया नां व थाय्बाय् धाःसा सीमदुनि । सीम्ह पोष्टमार्टमलिपा नं नारायणी अस्पतालय् तयातःगु दु । म्हमस्यूगु सिम्ह जूसां अस्पतालं स्वाब संकलन याःगु खःसा पीसीआर रिपोर्ट पोजेटिभ वःगु नारायणी अस्पतालया पीसीआर ल्याब स्रोतं न्ह्यथंगु दु ।<eot>फागुन १० - पशुपति महाद्यःथाय् दुगु ज्योतिर्लिङ्गया क्वय् लुँया जलहरी तयेन्हय् वहँया जलहरी मर्मतया लागि क्षमापूजा शुरु जुगु दु। क्षमापूूजा कसं बुधबाःतक जुइगु पशुपति क्षेत्र विकास कोषं धागु दु ।
रणबहादुर शाहया शासनकालय् तगु वहँया जलहरी जीर्ण जुया जल, पञ्चामृतलगायत पशुपतिमहाद्यःथाय् छागु हलंज्वलं ज्वःया दुनेतक थ्यनाच्वंगु दु । दँ दँ निसें यायेमफुगु जलहरी मर्मत याना उकिया च्वय् लुँया जलहरी तयेन्हय् क्षमापूजा शुरु जुगु खः। छवा दुने लुँया जलहरी तयेगु याना ज्या जुयाच्वंगु दु ।
थ्वहे दथुइ, पशुपति लागाय् सिलाचःरेया तयारी सुरु जुगु दु । न्हापा न्हापा दच्छि न्हय् हे भारतया थीथी अखडां साधुसन्त पशुपति लागाय् वइगुलिइ थुगुसिइ आःतक नं मवनिगु कोषं धागु दु। थुगुसिइ फागुन २७ गते सिलाचरे लाःगु दु।
कोरोना महामारीया कारण थुगुसिया सिलाचःरेबलय् न्हापां थें मनूत म्वः म्व मजुइगु अनुमान दुगु कोषया दुज छयाञ्जें प्रदीप ढकालं धयादिल । अथे खसाः नं देगलय् वइपिं फुक्कं भक्तजनतयत धासाः दर्शन याकेगु याना कोषं तयारी शुरु याःगु दु । भारत व नेपाःया थीथी अखडां सिलाचःरेबलय् पशुपति वइपिं साधुसन्तया धल कोषय् न्हापांलाक्क हे थ्यनिगु खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.८२४४७१ उत्तर व देशान्तर ८२.५९५२६८ पश्चिम खः (29.824471° N 82.595268° W)। थ्व थासे ४७७९५३६० वर्ग मिटर (१८.४५३८९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७७०२९ वर्ग मिटर (०.०२९७४१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.३३०७३५ उत्तर व देशान्तर १११.२२९६५२ पश्चिम खः (32.330735° N 111.229652° W)। थ्व थासे १४३९४३७०५ वर्ग मिटर (५५.५७६९७८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३६५३९ वर्ग मिटर (०.०५२७१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मम्मल्लपुरम (अंग्रेजी:Mamallapuram), भारतयागु तामिल नाडु राज्ययागु कान्चीपुरम जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 12.63° N 80.17° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १२ मिटर (३९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मम्मल्लपुरम शहरयागु जनसंख्या १२,०४९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७४% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६६% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मम्मल्लपुरम यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>राग सामन्त सारं छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>मनूया क्वतःदुने व न्हेपू पिनेसं न्हेपूयात भुनातैगु भुसायात मेनिञ्जेस धाइ। थ्व मेनिञ्जेसय् ब्याक्तेरियां संक्रमण याना जुइगु ल्वय्‌यात ब्याक्तेरियल मेनिञ्जाइतिस धाइ। थ्व ल्वचं काइबिलय् मनूयात तःच्वलं छ्यँ स्याइगु, वाकवाकी जुइगु व ल्ह्वइगु, जः स्वये थाकुइगु (Photophobia), ज्वरः वइगु आदि लक्षण खनेदै।<eot>वोपुङ (अंग्रेजी:Wopung), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४८६ खा छेँ दु।<eot>धिमे (अंग्रेजी भाय:Dhime), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे967खा छेँ दु।<eot>राग फिरोजखानी टोडी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>रेडियम छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। थ्व धातु मानक क्वाजः व चापय् झझखाइगु, वहःथें-तुइसे च्वनिगु, व भति-भति रियाक्टिभ जुइय। [१] केमिकल रियाक्सनय् थ्व धातुं थःगु निगु भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन अपुइक हे त्वता +2 चार्जया क्याटआयन जुइ। [२] थ्व धातुया दकले पिनेया इलेक्ट्रोन एस अर्बाइटलय् लाःगु जुगुलिं थ्व धातु पिरियोडिक टेबलया s-ब्लकय् ला। [१][३][४]थ्व धातु पृथ्वीइ प्राकृतिक रुपय् दु।[५]<eot>रखा बांग्देल (अंग्रेजी:Rakha Bangdel), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५७४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रखा बांग्देल यागु जनसंख्या २८६६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>विल्हेम वेन छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>थेलिया (अंग्रेजी:Theliya), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १००१ खा छेँ दु।<eot>भक्तप्रह्लाद (तेलेगु भाषा:భక్తప్రహ్లాద ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३१य् पिहांवगु खः। थ्व संकिपाया निर्देशक एच.ऎं.रॆड्डि, ऎल्.वि.प्रसाद्(सहाय निर्देशक), निर्माता	एच.ऎं.रॆड्डि, पटकथा सुरभि नाटक समाजमु, मू कलाकार	मुनिपल्लॆ सुब्बय्य, सुरभि कमलाबायि, षिंडे कृष्णारावु, ऎल्.वि.प्रसाद्, दॊरस्वामि नायुडु, बी.वि.सुब्बारावु, चित्रपु नरसिंहारावु आदि ख। थ्व संकिपाया संगीत निर्देशक हॆच्.आर्.पद्मनाभशास्त्रिं व छायांकन	गोवर्धन् भायि पटेल् जुं यानादिल। थ्व संकिपाया रिलिज तिथि	सेप्टेम्बर १५, सन् १९३१ ख धाःसा संकिपाया अवधि	108 मिनेट व भाषा तॆलुगु ख। थ्व संकिपाया बजेट 20 लखः ख।<eot>सोमबाः झिद्वः अप्व कोरोनाया संक्रमण पुष्टि जूगु अमेरिका बन्द जुइगु दे मखुगु अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं न्ह्यथनादिगु दु । कोरोना भाइरसया संक्रमणयात गम्भिर रुपं मकाःगु द्वपं वयाच्वंगु इलय् राष्ट्रपति ट्रम्पया थज्यागु खँ पिहाँवःगु खः । आर्थिक अवस्था डामाडोल मजुइकेत पसः तकं चायेकेमाःगु वयेकःया धापु दु ।
चिनिया भाइरस धयाच्वंम्ह ट्रम्पं चिनिया मुलया अमेरिकी नागरिकयात जूगु भेदभाव व हिंसात्मक गतिविधिं याना एसियाली मुलया नागरिकयात सुरक्षित यायेमाःगु व भाइरस वःगुलि इमिगु ल्हा मदुगु तकं न्ह्यथनादीगु दु । ट्रम्पया विवादीत धापुया हुनिं अमेरिकाय् थुकथं हिंसात्मक घटना तिव्र जूगु खः ।<eot>पञ्चशील बुद्ध धर्मय् आस्था दूपिं मनुतयेसं काइगु शील वा नियम ख। थन्यागु न्यागु शील दुगुलिं थुकियात पञ्चशील धाइ। पञ्चशील थ्व कथं दु-
पञ्चशीलया मू भाव तिपितकय् थाय्‌थासय् खनेदु। अङ्गुत्तरनिकायया अट्ठकादिनिपातय् दूगु दुच्‍चरितविपाकसुत्तय् थ्व शीलतयेगु वर्णन यानातःगु दु। नापं, अंगुत्तरनिकायया हे दशकनिपातया जाणुस्सोणिवग्गोय् नं पञ्चशीलया भाव दु। सुत्तपिटकया खुद्दकनिकायया खुद्दकपाठय् दशसिक्खापदं धका १०ता शील बियातःगु दु। थ्व शीलया न्हापांगु ५ता पञ्चशील ख।<eot>नञ्जनगूडु (अंग्रेजी:Nanjangud) भारतया कर्नाटक राज्यया मैसुर जिल्लाया छगू नगर ख। थ्व नगरयात "दक्षिण काशी"या नामं नं म्हसीकिगु या। नञ्जनगूडु तालुकया मू कार्यालय दूगु थ्व नगर "Temple Town"या नामं नं नांजा।
थ्व नगरया अक्षांश व देशान्तर 12.12° N 76.68° E दु।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय्‌ ६५७ मिटर (२१५५ फुट) च्वे ला।
थ्व नगरया साक्षरता प्रतिशत ६८% दु गुकिलि मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु व मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतया साक्षरता प्रतिशत ५९.५% स्वया थ्व थाय्‌या साक्षरता अप्व दु।<eot>अगष्ट १ कुन्हु हानं सुथंनिसें जिगु छ्यं स्यात । क्यामराया कार्डय् च्वंगु फोटो ल्यापटपय् मन्ह्यन — थाय् मदु धाल । ल्यापटपय् च्वंगु डाटा हार्डड्राइभय् तये धकाः हयां रिड यात, राइट मयाः । चःति हे वल । फोटो मकासे च्वनेफइ ला? अहं ! आः गन वनाः कार्ड न्यायेगु ? ओहो, थ्व दक्व ग्याजेटत मदु सा गुलि ज्यूगु नि, न रहे बाँस न बजे बाँसुरी । न्हापा न्हापा यात्रा याइपिनि भ्वं छकू कलम छपु दु सा गाः, आः जुलं मिखां खँक्व माः । दक्वदिक्व धू मुनेगु द्यांचाय् वांछ्वयाबी ला धैथें जुयावल, तर ल्हाः गय् न्ह्याइ हानं? थ्व हे खः जिगु सम्पत्ति । थ्व म्हगसया संसारय् बितेयानागु निन्हु प्यन्हु न्ह्यलय् खः ला ज्वलय् खः ला मस्यूनि जिं । छेँय् वनाः थ्व कार्डय् फोटो दइ ला मदइ ला । न थ्व दक्वं म्हगस हे जकं खः ला? अथे खःसा न्ह्यलं हे मचायेमा भगवान् ! थन जिं म्हस्यूपिं भगवानपिं दु ला मदु ला मस्यू, तर जिगु आस्तिक जुइत स्वयां नं मफयाच्वंगु मिखां येँय् फोहर द्वँया लिक्क न्हाय् कय्कुंकाः भुगुलुं च्वनाच्वंपिं द्यःत मालाच्वन, झ्यालं खनेदयाच्वंगु व यचुसेपिचुसेच्वंगु बगिंचाय्, सतकय् ।
थौं समुद्रय् वनेगु दिं । नेपालंनिसें हे समुद्रय् थःत थुनेखनीगु जुयाः मन चंचं धायाच्वंगु जिगु । समुद्र — हिमालयया कापिइ लाःगु नेपालय् बूम्ह जुयाः समुद्रया लु जक नुगलय् वयेवं जिगु नुगलय् म्हय्खा प्याखं हुली । स्वनिगःया दक्व पुखूपाखूत नं स्कूल, नगरपालिका, व्यापार प्रवद्र्घन व छु छु मस्यु धाःगु संस्थाया कुदृष्टि लानाः स्वाहा जूगु जक मखु, स्थानिय मनूतय् हे पुखुलिइ लः वनीगु निकासय् पिल्लर दुगु छेँ दनेगु हू वःगुलिं व सार्वजनिक पुखू तकं म्हासेयानाः व्यक्तिगत दय्कूगुलिं लः स्वयेत म्हगसय् वनेमालेधुंकल । हानं उकिसं एशियन बैंकं ध्यबाया खुसिबाः वय्कलं नं केयूकेएलं छेँय् प्यन्हुया छकः, व नं सुद्ध चान्हय् जक लः वइगु थासं वयाम्ह जितः मिखाय् मन्ह्यंक लः स्वयेमास्तिवयाच्वंगु उलिथुलि मदु ।
सुथंनिसें जि व उर्सुला समुद्रय् वने हथाय् चायाच्वना, नवीन म्हाः धयाच्वंम्ह जूसां गनं वनेथाय् मदुगुलिं जिपिंनाप वयेमाल । जिमि न्हापा ला समुद्रकिनारया स्टेशन तक बसं वनेगु खँ जुयाच्वंगु खः । तर पिटरं अन तक गाडीइ तयाबी धाःबलय् अगःचा मालां द्यःगःचा लुल ।
लिक्कसं क्ल्याम्पनबोर्ग (Klampenborg) या प्रख्यातगु बेलेभ्यू (Bellevue) समुद्रतटय् जिपिं दनाच्वनागु जुयाच्वन । अथे धैगु कोपेनहागनया उत्तरय् लाःगु समुद्रकिनारया छगू बस्ती खः । दच्छिया न्यागू लाख पर्यटकत सालेगु शक्ति दुगु थ्व समुद्रतट डेनमार्कया प्रख्यात समुद्रतट मध्ये छगू खः ।
थःगु नितिं छुं न्याये मयःसां छेँजःया निंतिं धाःसा खँक्व यंकेमास्तिवइगु । थ्व गज्याःगु माया? थनया लगभग हरेक वस्तु नेपालय् न्यायेगु दु, व हे वस्तु नेपालय् दं, थनं यंकेत गधालं थें भारी क्वबीमानि, छुं न्यायेत जिके दुगु यूरोयात क्रोनरय् हिलेमानि, अले २० प्रतिशत सितिकं कर पुलेमानि धकाः सीक सीकं नं पनेमफु । उगुंथुगुं न्यानाः थःत गधा दय्काः वया ।
छेँय् थ्यंबलय् बहनी हे जुल । पिटर व लोना जिमित पियाच्वन । वा वःबलयय् जिपिं समुद्रय् हे तिनि जुइ धकाः उपिं ला ग्यानाच्वंगु जुयाच्वन का ।
बहनी छझाः लिङबीया किल्ला स्वःवना । जिपिं च्वनाच्वनागु थाय्या उलि लिक्क अज्याःगु संरचना दु धकाः जिमिसं बिचाः हे यायेमफयाच्वंगु । थ्व थाय्यात युद्धकालय् थीथी कथं उपयोगु याःगु जूसां आः धाःसा याकःबाकः वयेगु हे थाय् मखु थें च्वंक निर्जन जुयाच्वन । अंगलय् मथूगु भासं उगुंथुगुं च्वयातःगु स्वयाः पिटर व लोना मुसुमुसु न्हिलाच्वन, जिपिं मथूपिनिगु लागि कालो अक्षर भैंसी बराबर !<eot>उगु सिरपा ने.सं. ११३९ स पिदंगु दबुलिइ सिरपाया नितिं दुतिंगु नेपालभाषाया सफूमध्ये च्वमि कर्माचार्यया ‘इलं न्यंगु न्ह्यसः’ उत्कृष्ट जुया: सिरपा त्याकेत ता:ला:गु ल्यज्या पुचःया दुजः मल्ल के सुन्दर व पूर्णकाजि ताम्राकारं कनादीगु ख: ।
मदुम्ह साहित्यकार रामशेखर नकःमिया नामय् कीर्ति तयेया नितिं वय्कःया छेँजःपाखेँ लःल्हागु २ लख तका नापं थीथी कथं मुंगु दां मा मस्यनीगु कथं बैक दाखिला याना छगू कोष दयेकेज्या जूगु नं ग्वसाः खलकं धा:गु दु ।<eot>कसेनी २ (अंग्रेजी भाय:Kaseni), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे927खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७३९२५६ उत्तर व देशान्तर ८४.१६५७८१ पश्चिम खः (33.739256° N 84.165781° W)। थ्व थासे २४७४५१९७ वर्ग मिटर (९.५५४१७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२८३८८ वर्ग मिटर (०.०४९५७१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>२०६८ फागुन २५ गते-न्युज अफ टोखाया अडियो ब्लग न्ह्यब्वयेगु झ्वलय् नेपालभाषाया महाकवि व नांजाःम्ह साहित्यकार गिरिजाप्रसाद जोशीया बहुचर्चित उपन्यास ‘विपात्र‘ कथहं न्ह्यब्वये त्यनागु दु । थ्व उपन्यास दक्कले न्हापां ने. सं. १०९९ य् लुमन्ति खलःपाखें पिथंगु खः । थुगु उपन्यास भाजु सुरजवीर वज्राचार्यजुं वाचन यानाः न्ह्यब्वयादी । उपन्यासया निगु व सोगु ब्व न्यनेत क्वय्‌या प्लेयर क्लिक यानादिसँ ।<eot>खुदँया तपस्यालिपा ३५ दँया बैशय् इशापूर्व ५२८ स भारतया बोधगयाय् वैशाख शुक्ल पुन्हिया दिनय् सिद्धार्थ गौतमयात बुद्धत्व प्राप्ति जुया बुद्ध जूगु खः ।
३६ दँया बैशय् सारनाथय् गौतम बुद्धं न्हापांगु खुसिइ न्याम्ह शिष्ययात प्रवचन ब्यूगु खः । बुद्धत्व प्राप्तिलिपा आर्य अष्टाङ्गिक मार्ग व पञ्चशीलया उपदेश बियादीगु खः ।
बुद्धं ब्यूगु उपदेश कथं संसार दुःख हे दुःखं व्याप्त, दुःखया कारण दु, दुःखया अन्त्य न दु व दुःखया अन्त्यया उपाय वा लँपु नं दु । जन्म, व्याधि, जरा व मृत्युया प्यंगु सत्ययात बुद्धं व्याख्या याःगु दु । अथेहे, पञ्चशील धैगु खुयाः मकायेगु, मखु खँ मल्हायेगु, व्यभिचार मयायेगु, मद्यपान मयायेगु व हिंसा मयायेगु खः । मानव समुदायया लागि मदयेकं मगाःगु उपदेश ब्यूगुलिं हे बुद्धयात एसियाया नगु धयातःगु दु ।
स्वाँया पुन्हिया त्रिसंयोगया लसताय् हलिंन्यंकं थीथी ज्याझ्वः जुयाच्वंगु दु । नेपालय् बुद्धजन्मस्थल लुम्बिनी, बुद्धया क्रिडास्थल शुद्धोधनया दरबार लागा दुगु तिलौराकोट व कपिलवस्तु लागा, बुद्धया अस्ति धातु दुगु रामग्राम, पाजुया थाय् देवदह नापंया लागा नापं बौद्ध गुम्बा, विहारय् भव्य रुपं बुद्धजयन्ती न्यायेकाच्वंगु दु ।<eot>खांभा तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>राग लक्ष्मी कल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>वलसाड जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.४७३४२१ उत्तर व देशान्तर १५१.२०१४२७ पश्चिम खः (60.473421° N 151.201427° W)। थ्व थासे १७९१९०५२९ वर्ग मिटर (६९.१८५८५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४८४८८२ वर्ग मिटर (०.९५९४१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>येँ -मेलम्चीया लः परीक्षण याइबलय् येँया बागमति खुसिइ खुसिबाः वये फइगु खँ धाःगु दु । मेलम्ची खानेपानी विकास समितिं सुरुङ परीक्षणया झ्वलय् छ्वया हइगु लः तप्यंक बागमति खुसिइ वइगु जूगुलिं सजग जुइत नं इनाप याःगु दु । वंगु फागुन १० गते निसें मेलम्ची खुसिया लः सुन्दरीजलय् छ्वया हयेगु क्रम शुरु जूगु खः । सुरुङं वःगु छुं प्रतिशत लः […]
येँ (नेपालभाषा टाइम्स)नेकपा विप्लव पुचःया महासचिव नेत्रविक्रम चन्द थौं सार्वजनिक जुइत्यंगु दु । म्हिगः सरकार व विप्लव पार्टी दथुइ स्वंगू बुँदे सहमति जुइधुंकाः प्रधानमन्त्री केपी ओली व विप्लव छगू हे दबुली दनाः सरकार व नेकपा दथुइ जूगु सहमति सार्वजनिक यायेत्यंगु खः । वंगु बुधवाःनिसें सरकार व चन्द पुचः दथुइ वार्ता जूगु खः । वार्ताय् चन्द पुचः हिंसात्मक लँपु […]<eot>छगु दँ दुने मदुपि थः छेँजया लुमन्तिइ हनिगु थ्व साया नखः नेवाः तयगु छगु थगुहे पहया नखः ख । येँया जुजु प्रताप मल्लं न्ह्याका थकुगू थ्व नखः थौं तक्क वबले यक्को हे ह्यूपा व सां थ्वया मूस्वरुप आतक्क न अथेहे तिनी । साया नेवाः तयसं दे न्यंकहे थगु बस्ती दुथाय तक्क तजीक हना वया च्वंगू दु ।<eot>थवीर पात्र महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>कर्ट गोडेल छम्ह नां जाम्ह गणितिज्ञ खः। वेकयात टाइम पत्रिका नं २०औं शताब्दीयु दक्ले तधंगु वैज्ञानिकय् छम्ह धका धागु दु।<eot>जामनगर जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>होमर सिम्प्सन द सिम्प्सन्स्या मू पात्रय् छम्ह ख। वय्कः सिम्प्सन्स् परिवारया मू मिजं ख। वय्कःया अबु अब्राहम सिम्प्सन, कला मार्ज सिम्प्सन, काय् बार्ट सिम्प्सन, व म्ह्याय्त लिजा व म्यागी सिम्प्सन ख।<eot>बंगाली भाषा(बंगालीइ:বাংলা ভাষা वा बांला भाषा) दक्षिण एसियाया पूर्वय् अवस्थित बङ्गाल धाःगु भौगोलिक क्षेत्रया स्थानीय भाषा ख। थ्व क्षेत्र वर्तमानय् राजनैतिक रुपय् स्वाधीन राष्ट्र बंगलादेश व भारतया राज्य पश्चिम बङ्गालय् विभाजित दु। बंगाल नापं थ्व भाषा भारतया त्रिपुरा राज्य, असम राज्यया बराक उपत्यका व अन्दमान द्विपपुचःय् नं ल्हाइगु या। पालि व प्राकृत भाषां बुयावःगु बंगाली भाषाय् संस्कृतया प्रभाव दु। बंगाली भाषा करिब २८ कोटि मनूतेगु मातृभाषा ख व हलिंया दकलय् प्रचलित भाषाय् थ्व भाय् ४ निसें ७गु थासय् ला। बंगाली भाषा बंगलादेशया प्रधान भाषा व भारतय् हिन्दी धुंका दकलय् अप्व ल्हाइगु भाय् ख। असमीय़ा भाषा व बंगाली भाषाय् यक्व समानता दु।
प्रथम सहस्राब्दिया अन्तय् पालि व प्राकृतया बिभिन्न अपभ्रंशं आधुनिक पूर्व इन्दो-आर्य भाषापुचःया भाय् बुयावल। थ्व भासय् बंगाली भाय् नं छगू ख। छुं भाषाविद् कथं ५०० इसं निसें बंगाली भाषा दयावःगु धैगु नं विचातैगु या। ६गू शताब्दीया मागधि अपभ्रंशं थ्व भाय् बुयावःगु धैगु मान्यता दु। बंगाली भाषाया इतिहासयात साधारणतया स्वंगु भागय् बायेगु या-
मध्य बंगाली (१४००–१८०० इसं) — थ्व समयया मू च्वखँय् चण्डीदासया श्रीकृष्णकीर्तन प्रसिद्ध जु; खँग्वःया लिपा वैगु "ओ" सः लोप जूगु; यौगिक क्रियाया प्रचलन; फारसीया प्रभाब अप्व दूगु। छुं भाषाविदतेसं थ्व युगयात आदि व अन्त्य भागय् बायेगु या।
राढी भाषिका पश्चिम बङ्गालया बर्धमान, बाँकुड़ा (पूर्व), हुगली, हाओड़ा, कलकाता, उत्तर व दक्षिण चब्बिश परगणा, नदीय़ा व मुर्शिदाबाद जिल्लाय् थ्व उपभाषा प्रचलनय् दु। थ्व भाषिकाया खँग्वलय् 'ओ' व 'औ' रूपया उच्चारण मेमेगु भाषिका स्वया पा। दसु- ओतुल >औतुल, पागोल > पागौल, मत> मतो। बहुबचनय् 'गुलि', 'गुलो' व अन्य कारकेर बहुबचनय् 'देर' बिभक्ति छ्येलीगु या।
बङ्गाली भाषिका आधुनिक बंगलादेशया मू उपभाषा ख। ढाका, मय़मनसिंह, कुमिल्ला, यशोर, खुलना, फरिदपुर, बरिशाल, नोय़ाखालि अञ्चलय् थ्व भाषिका ल्हाइगु या। थ्व भाषिकाय् ए >एय्आ (केन > क्यान ) , उ >ओ (मुला > मोला), ओ >उ (दोष >दुष) ध्वनि परिवर्तन जू। गौणकर्मय् 'रे' बिभक्ति छेलीगु या।
कामरूपी भाषिका पश्चिम बङ्गालया जलपाइगुड़ि, कोचबिहार, त्रिपुरा, रङ्गपुर व बंगलादेशया सिलेट, काछाड़ अञ्चलय् प्रचलित भाषिका ख। बरेन्द्री व बङ्गाली उपभाषाया मिश्रणं थ्व भाषिकाया रुप काःगु दु। थ्व भाषिकाय् "र" व "ड", "न" व "ल"- सः हिलेगु जुइ। दसु- बाड़ि > बारि, जननी > जलनी। यौगिक क्रिय़ापदय् 'खोय़ा' धातु व्यवहारय् खनेदु। दसु- राग करा >आग खोय़ा।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.०१००४६ उत्तर व देशान्तर ८२.५७२८१५ पश्चिम खः (28.010046° N 82.572815° W)। थ्व थासे ६१३१३९४५ वर्ग मिटर (२३.६७३४४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९२८०८८ वर्ग मिटर (०.७४४४३९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>द्यया मूर्ति पलिस्था याना पुज्याइगु थाय्‌यात देगः धाइ। थाय् व द्य कथं देगःया आकार पाइ। देगः आपालं हिन्दू धर्मावलम्बीतेसं देकिगु जुसां बौद्ध व जैन धर्मावलम्बीतेसं नं देगः देकिगु या। मेमेगु धर्मय् द्यःयात लुमंकिगु व आस्था प्वंकेयात मेमेगु कथंया भवनत देकिगु जुइ। छगू देगले आपालं द्यया मूर्ति व द्यया शक्ति ब्वइगु थी-थी कथंया ज्याब्वः, मन्त्र, किपा आदि तयातगु दै।
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् देवलःया रुपय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।<eot>रामायण चिनाखँमि व ऋषिवाल्मीकिजुं करिब २५० ई. पू.स रचना यानादीगु संस्कृतभाषाया छगु महाकाव्य खः। थ्व महाकाव्यय् २४,००० श्लोक दु। थ्व महाकाव्य हिन्दू धर्मया स्मृतिया छगु अंश खः। थ्व महाकाव्यय् रघुवंशया जुजु रामया बाखँ कनातःगु दु। रामायणय् न्हेगु अध्याय दु। रामायणया अध्याययात काण्ड धाइ।
हिन्दू बाखँ कथं भगवान राम विष्णुया अवतार खः। थ्व काव्ययात थीथी "काण्ड" धैगु पुचलय् बायातःगु दु। थ्व महाकाव्यया काण्डत थ्व कथं दु-
हलिमया थीथी थासय् थ्व महाकाव्य भाय्‌हिला जुइ धुंकूगु दु। नेपालभासय् नेपालभाषाया महारथि सिद्धिदास महाजुजुं सिद्धिरामायण च्वयादीगु दु। हलिमय् थीथी भासय् थ्व महाकाव्य थ्व कथं दु-<eot>लिपांगु २४ घौ दुने २ द्व ९४६ म्हेसिया जक नमुना परीक्षण जूगु दु गुकि ७१ म्ह मिसा व १०० म्ह मिजँ याना १७१ म्हेसित कोरोना भाइरस (कोभिड १९) पुष्टि जूगु दु । थ्व धैगु ५.८ प्रतिशत संक्रमण खः ।
थ्व नापं संक्रमितया ल्याः २ गु लख ७१ द्व २८९ म्ह थ्यंगु दु । थ्वमध्ये २ लख ६६ द्व ८५९ म्ह संक्रमणमुक्त जूगु दुसा २ द्व ३० म्ह स्यूगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.७८८१३९ उत्तर व देशान्तर ११५.५५७९६६ पश्चिम खः (32.788139° N 115.557966° W)। थ्व थासे २४८०७२०० वर्ग मिटर (९.५७८११४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०३९४२ वर्ग मिटर (०.०४०१३२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बसन्त राग छपु राग ख। थ्व राग वसन्त ऋतुइ थाइगु जुलिं थुकियात वसन्त राग धाःगु ख। थ्व रागया आरोहय् ५ गु व अवरोहय् ७गु स्वर दै। अतः, थ्व ओड़व संपूर्ण जातिया राग ख। थ्व रागयात प्रसन्नता व प्रफुल्लताया रागया कथं हनिगु या। थ्व राग हालिबिले व न्यनिबिले नुगः प्रसन्न जुइ धैगु विश्वास दु।
थ्व छगू सिक्क पुलांगु राग ख। शास्त्र कथं थ्व राग वसन्त हिंडोलया नापंया राग ख। रागमालाय् थ्व रागयात हिंडोलया काय्‌ धका हनातःगु दु।<eot>नेपालं अपुक हे कुवेतयात बुकुगु दु । शनिबार सुथः जूगु कासाय् नेपां कुवेतयात ७ गु विकेटं बुकल । कुवेतं न्हापा ब्याटिंग याना १४२ रनया आज्जु ब्यूगु खःसा नेपालं १६ ओभरय् स्वंगु विकेट तंका १४३ रन देकल ।
नेपाः त्यायेत कप्तान पारस खड्कां शानदार प्रदर्शन याःगु खः । पारसं ४२ बलय् ६८ रन थ्वात । पारसं ११ चौका १ छक्का कयेकुगु खः । थ्व नापं पारस टी–ट्वान्टी अन्तराष्ट्रिय कासाय् स्वंगु अर्धशतक दयेकुम्ह न्हापाम्ह नेपाली कासामी जूगु दु ।
कासाय् शरद भेसवाकरं अविजित ३८ रन व ज्ञानेन्द्र मल्लं १९ रन दयेकुगु खः । टस बुना न्हापा ब्याटिङ याःगु कुवेतं २० ओभर म्हता ९ विकेट तंका १४१ रन दयेकुगु खः ।
सिंगापुरय् जुयाच्वंगु आईसीसी टी–ट्वान्टी विश्वकप ल्ययेज्याय् एसिया फाइनलय् नेपाःया स्वंगुगु कासा जूगु खः । त्याय् नापं नेपाःया ग्लोबल ल्ययेज्याय् थ्यनेगु सम्भावना बल्लागु दु । नेपालं आइतबाः आयोजक सिंगापुरनाप लिपांगु कासा म्हितेत्यंगु दु । सिंगापुरयात बुकुसा नेपाः ग्लोबल ल्यायेज्याय् थ्यनि ।<eot>आइतबाः २४ घौ दुने २१३ म्ह कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु । थ्व नापं नेपालय् संक्रमितया ल्याः ३४४८ थ्यंगु दु ।<eot>न्यु जिल्यान्द दक्षिण पश्चिमी प्रशान्त महासागरय् निगु तधंगु व यक्व चिधंगु तापूइ अवस्थित छगू देय् ख। थ्व देय्या जनजाति माओरीतयेगु भाषाय् थ्व देय्या नां आओतेअरोआ Aotearoa ख गुकिया अर्थ ताःहाकःगु तुयु सुपाँय्या देय् ख। रेल्म अफ न्युजिल्यान्दय् कूक तापु व निउइ (स्वसाशित व स्वतन्त्र सम्बन्धित) व तोकेलाउ व रस दिनेन्देन्सी (न्युजिल्यान्दया एन्तार्क्तिकाय् दावी यानातःगु थाय्) नं ला।
थ्व देय् थःगु भौगोलिक सूदुरताया निंतिं नांजा। थ्व देय् अस्त्रेलिया स्वया करिब २००० किमि तापा व थ्व देय्या नापं या थाय् उत्तरय् न्यु क्यालेदोनिया, फिजि व तोङ्गा ख। थ्व देय्या मू जनसंख्या युरोपेली पूर्खौलीया जुसां थन माओरी व गैह्रमाओरी पोलिनेसियन व एसियन माइनोरिति नं दु। थ्व देय्या लानि एलिजाबेथ २ ख। वय्क देशय् मदैबिले थ्व देय्या राष्ट्राध्यक्षया भूमिका गैह्र राजनैतिक गभर्नर जेनेरलं यानादि। लानिया भूमिका सांकेतिक जक्क ख व वय्कःया छुं वास्तविक अधिकार मदु। [३] राजनैतिक शक्ति लोकतान्त्रिक रुपं निर्वाचित संसदं सरकार प्रमुख प्रधानमन्त्रीया नेतृत्त्वय् याइ।<eot>संगकोश (अंग्रेजी:Sangkosh), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०६४ खा छेँ दु।<eot>धेधेबल्लाया नामय् जुयाच्व‌ंगु ठगीया पर्दाफास | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
गायन कला विकासया नामय् नेपाल गोल्डेन आइडल सिजन ६ जुयाच्वंगु दु । एनटिभीप्लस नापं गोल्डेन स्टार टिभी अनलाइन च्यानलं प्रशारण जुयाच्वंगु थुगु धेधेबल्लाखय् नं थथे हे खनेदत । थःगु कला पितब्वया सलंसः मध्ये टप ६ थ्यनेत ताःलाम्ह बाल प्रतिभा स्रजल महर्जन नापं मेपिं प्रतिस्पर्धीप्रति आयोजकं ५०० स्वयां अप्व मूया टिकट मीमाःगु व ध्यबा संकलनयाय् माःगु दबाव ब्यूगु, प्रतिस्पर्धीयात दुब्र्यवहार याःगु नापं यें, चितवन, इटहरी नापं थीथी च्यागु थासय् जुगु सांगीतिक यात्राय् मनकुगु, द्यनेगु व्यवस्था मयाःगु नापंया धेधेबल्लाया हाकुगु ब्वः पिंहावःगु दु । सांगीतिक यात्राया दौरान गनया प्रतिस्पर्धी खः उगु थाय्या ज्याझ्वःया फुक्क ब्यवस्थापन व आवश्यकता पूर्ति प्रतिस्पर्धीं थःम्हं याय्माःगु शर्त तःसेंलिं प्रतिस्पर्धि स्रजल महर्जनया बाः सुरोज महर्जनं पत्रकार सम्मेलन याना हे थःत जूगु दबाब व चिन्ता न्ह्यब्वयादिल ।
नेपालभाषाया मचा म्ये धाल जित नेवाःया गायक स्रजल सुरशाला आइडलपाखें जनमानसय् पिलूवःगु खःसा प्रतिभा अझ विकास जुइधका हे अध्ययनरत ब्वनेकुथि ज्ञान निकेतन स्कुलया प्रस्तावय् थुगु धेधेबल्लाखय् ब्वति काःगु खः । प्रतिभा विकासया नामय् यक्व हे दुख ब्यूगु व लिपांगु इलय् सहनशक्ति स्वयां अप्व हे अन्याय जूगुलिं थःपिंसं धेधेबल्ला त्वतेत बाध्य जुगु महर्जनं न्ह्यथनादिल ।
ग्वसा खलकं रियालिटी शोया नामय् ध्यबाः जक नयेत स्वइगु व शारिरीक नापं मानसिक तनाव बीगु प्रवित्तिया नांगां प्याखँ थुकिं सीकेफइ । अभिभावकपिनि मनय् असन्तुष्टि, पीडा दुसां थः मस्तय्गु भविष्यया नितिं हे अन्यायविरुद्ध सः ल्व्हने फयाच्वंगु मदु । थुकिया हे लवः ग्वसा खलकं कयाच्वंगु दु । लिपांगु इलय् टिकट मी फूगु हे त्याय् बुइया गणना जुयाच्वंगु दु । हानं टिकट मिया त्याइगु नं ग्यारेन्टि मदइगु थज्यागु धेधेबल्ला ठगी मखुला ? थ्व खँ पक्का नं बिचा याय् बह जू ।<eot>फतेपुरा तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>केरल (केरलम्) (मलयालम भाषा:കേരളം) भारतया छगू प्रान्त ख। थुकिया राजधानी तिरुअनन्तपुरम् (त्रिवेन्द्रम) ख। थ्व राज्यया मू भाषा मलयालम भाषा ख। हिन्दू धर्म व मुस्मां धर्म नापं थनः ख्रिस्टी धर्मया नं तःधंगु जनसंख्या दु। भौगोलिक कथं केरल भारतया दखिन-पश्चिमी सीमाय् अरब सागर व सह्याद्रि पर्वत श्रृंखलाया दथुइ ला। थ्व राज्यया क्षेत्रफल ३८८६३ वर्ग किलोमीटर दु। थःगु संस्कृति व भाषाया वैशिष्ट्यया कारणं म्हसीकिगु भारतया दखिनय् स्थित प्यंगु राज्यय् केरल छगू ख । थ्व राज्यया मू जलाःखला राज्य तमिलनाडु व कर्नाटक ख। पोंडिच्चेरी (पुतुच्चेरी) राज्यया मय्यष़ि (माहि) नामं म्हसीकिगु थाय्‌ नं केरल राज्यया अन्तर्गतय् ला। अरब सागरय् स्थित केन्द्र शासित प्रदेश लक्षद्वीपया भाषा व संस्कृतिया दृष्टिं केरल नाप बल्लागु स्वापू दु। स्वतंत्रता प्राप्ति न्ह्यः केरलय् जुजुतेगु शासन दयाच्वन। जुलाई १९४९य् तिरुवितांकूर व कोच्चिन शासनयात स्वाना 'तिरुकोच्चि' राज्यया पलिस्था जुवन। व ईले मलबार प्रदेश मद्रास राज्य (आःया तमिलनाडु)या छगू जिल्ला जक्क जुयाच्वन। नोभेम्बर १९५६य् तिरुकोच्चि नाप मलबारयात स्वाना आःया केरलया पलिस्था जुल।
पौराणिक बाखँकथं परशुरामं थःगु परशु लखे वांछःबिले वःहे आकारया भूमि समुद्रं पिहांवल व केरल अस्तित्वय् वल। थन १०गु शताब्दी ईसा पूर्व निसें मनु दूगुया प्रमाण लूगु दु।
केरल खँग्वःया व्युत्पत्तिया बारेय् विद्वानत छगूमत मदु। "चेर - स्थल", 'कीचड' व "अलम-प्रदेश" खँग्वः स्वाना केरल खँग्वः दयावःगु धैगु विश्वास दु। केरल खँग्वःया छगू मेगु अर्थ ख : - समुद्रं पिहां वःगु भूभाग। केरल राज्यय्‌ समुद्र व पर्वतया संगम थाय्‌यात नं केरल धैगु या। प्राचीन विदेशीतेसं थ्व थाय्‌यात 'मलबार'या नामं सम्बोधित यानातःगु दु।
केरलया ४१गु खुसित पश्चिमी दिशाय् स्थित समुद्र वा पुखुलि स्वा वनि। थुकिया नापं पूर्वी दिशाय् बाहा वनिगु स्वंगु खुसि, छुं पुखु व नहर आदि नं थ्व राज्यया जलसम्पदाया अङ्ग ख।
केरलया आर्थिक व्यवस्थाय् कृषिया तधःगु योगदान दु। मानव विकास परिमापकया आधारभूत डेटा कथं केरलया उपलब्धि बांला। थ्व कथं भारतया अन्य राज्यया तुलनाय् जनसंख्या वृद्धि दर म्हो जूगु, औसत जनघनत्त्व अप्व जूगु, आपाःगु आयु-दर, बांलाःगु स्वास्थ्य चेतना, म्हो शिशु मृत्यु दर, अप्व साक्षरता, प्राथमिक शिक्षाया सार्वजनिकता, उच्च शिक्षाया सुविधा आदिं थ्व राज्ययात आर्थिक कथं बांलागु संकेत ब्यु।
थ्व राज्यय् फुटबल, भलिबल, एथलेटिक्स आदि आधुनिक कासा म्हिति। भारतया धावक पी.टी. उषा केरलया नांजाम्ह कासामि ख।
केरलया भाषा मलयालम भाषा ख। थ्व भाय् द्रविड परिवारया भाषाय् छगू ख। मलयालम भाषाया उत्त्पत्तिया बारेय् यक्व सिद्धान्त प्रस्तुत यानातःगु दु। छगू मत कथं भौगोलिक कारणं आदि द्रविड भाषां मलयालम छ्गू स्वतन्त्र भाषाया कथं विकसित जुयावःगु ख धका नालाः का। थुकिया विपरीत मेगु मत कथं मलयालम तमिलं व्युत्पन्न जूगु भाषा ख। थ्व ख्यले थ्व निगु दक्ले प्रबल बिचा ख। सकल विद्वानतेसं थ्व धाःसा मानेया कि भाषाया परिवर्त्तनया कारणं मलयालमया उत्त्पत्ति जुयावल। तमिल व संस्कृत निगु भाषाया मलयालम भाषा नाप तःधंगु स्वापू दु। मलयालमया मौखिक साहित्य शताब्दियौं पुलां जु। तर साहित्यिक भाषाया रूपं धाःसा थुकिया विकास १३गु शताब्दी निसें जुयावःगु ख। थ्व कालय् च्वयातःगु 'रामचरितम'यात मलयालमया आदि काव्यया कथं कायेगु या।
केरलया अधिकांश मनु द्रविडिय वंशया ख व इमिगु मातृभाषा मलयालम ख। अथे जुसां केरलय् आर्य, अरबी, यहूदी व मिश्रित वंशया मनु नं दु। केरलया निगुगु तधःगु वर्ग आदिवासीतेगु ख। केरल राज्यया रुपय् सन् १९६१य् पलिस्था जुसां आःया केरलया अन्तर्गतय् दूगु प्रदेशया जनगणना १८८१ निसें दूगु खने दु। अनुमानया कथं १७गु शताब्दीया प्रारम्भय् केरलया जनसंख्या लगभग ३० लख दु। १८५०य् थ्व जनसंख्या ४५ लखः थ्यंवन, १८८१य् जनसंख्या अझ अप्वया वन। १९०१य् जनसंख्या ६४ लख जुवन व १९९१य् २९१ लख जुवन। २००१या जनगणना कथं केरलया जनसंख्या ३१८४१३७४ दु।
आयुर्वेदिक परम्परां थ्व राज्यय् उसाँय् पर्यटनया कथं ग्वहालि नं या। थनया 'पंचकर्म चिकित्सा' आयुर्वेदिक चिकित्साया छगू मू पर्यटकीय आकर्षण ख।<eot>पार्वती मावियात न्यागु थान कम्प्यूटर व च्यागु ब्वनेकुथिया ७०म्ह ब्वनामीतय्त वसः व स्टेशनरी लःल्हागु प्रतिष्ठानया नायः सुजाता श्रेष्ठं न्ह्यथनादिल ।<eot>नर्सिंहपुर (अंग्रेजी:Narsimhapur), भारतयागु मध्य प्रदेश राज्ययागु नर्सिंहपुर जिल्लायागु छगु सहर इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.95° N 79.2° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३४७ मिटर (११३८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नर्सिंहपुर शहरयागु जनसंख्या ४६,१२० खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नर्सिंहपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>लुङ (अंग्रेजी भाय:Lung), नेपायागु राप्ती अञ्चलयागु प्युठान जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे837खा छेँ दु।<eot>सीपिंत साया न्हिप्यं ज्वंका वैतरणी पार याकिगु धार्मिक विश्वास दु । थ्व हे विश्वासया लिधंसाय् साया न्ह्याकुगु खः । राजा प्रताप मल्लं काय् मदया थः लानी तच्वकं शोकं कःगुलिं थःपिनि काय् जक मखु देसय् यक्व काय्पिं मदुगु दसु क्यने कथं थुगु सापारु न्ह्याकुगु धापु दु । थुकिं नं लानिया मन शान्त मजुया थीथी प्रहसन व व्यङ्ग्यात्मक याकेत उजं ब्यूगु कथं जात्राया प्रचलन जुगु खः ।
थौं हे झ्वलय् येँया बाहाबहिलिइ बहिद्यः ब्वयेगु चलन दु । बहिद्यः स्वः वनेगु कथं गुँला बाजं थुगु बहाः बहिलिइ चाहिकिगु चलन दु ।<eot>इटालीइ कोरोना भाइरस(कोभिड–१९) या संक्रमणं ३७ म्ह चिकित्सकया मृत्यु जूगु दु । हलिंया आधुनिक स्वास्थ्य व्यवस्था मध्यया छगु इटालीइ, चिकित्सकपिंत संक्रमितया अप्वःगु ल्याया हुनिं तसकं थाकुयाच्वंगु न्ह्यथंगु दु । म्हिगः जक कोरोना संक्रमणया कारणं छम्ह नर्सं आत्महत्या याःगु दु । संक्रमित ल्याः अप्वयाच्वंगु इलय् थःम्हं ल्वय् सारेयाये फूगुलिं उम्ह नर्सं आत्महत्या याःगु सीदुगु दु । इटालीइ बिहिबाःतक ७ द्व ५ सः व ३ म्हसिया मृत्यु जूगु दुसा संक्रमितया ल्याः ७४ द्व ३ स व ८६ म्ह अथेहे ९ द्व अप्व मनुतयेत लंगु दु ।<eot>द राइजिङ्ग नेपाल छगू नांजागु बुखँपौ ख: । थ्व बुखँपौ नेपाःया दक्ले पुलांगु अङ्ग्रेजी दैनिक बुखँपौ ख: ।
नेपालय् अङ्ग्रेजी भाषाय् ब्वनीपिंत व देसं पिनेया मनुतेत नेपाःया बारे बुखँत इनेगु या निंति थ्व बुखँपौया पलिस्था जूगु ख: ।<eot>सुर्मा (अंग्रेजी:Surma), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५३ खा छेँ दु।<eot>थोरियम छगू प्राकृतिक विकिरणात्मक रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया चिं Th व एटमिक ल्या ९० ख। थ्व तत्त्व सन् १८२८य् म्हसीकुगु ख। थ्व तत्त्वया नां नोर्स धर्मया पल्पसाया द्यः थोरया नामं तःगु ख।
प्रकृतिइ थ्व तत्त्व थोरियम-२३२या रुपय् दयाच्वनि व थ्व तत्त्व ध्वगिया अल्फा तत्त्व पिकाइ गुकिया हाफलाइफ करिब १४.०५ बिलियन दँ दु। पृथ्वीइ थ्व तत्त्व युरेनियम स्वया करिब ३ गुना अप्व दु। थ्व तत्त्व मोनाजाइद फिं रेर अर्थया निष्काषणया बाइ प्रडक्टया रुपय् दै। थ्व तत्त्वयात न्हापा-न्हापा ग्यास म्यान्टलय् जःया स्रोतया रुपय् छ्येलिगु या। तर लिपा थुकिया विकिरण शक्ति म्हसीकेधुंका थ्व छ्यला मदयावन।<eot>टोलिदेवल (अंग्रेजी:Tolidewal), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६८३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं टोलिदेवल यागु जनसंख्या ३९७६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>माकःफ्वंसि वा Annona reticulata Annonaceae परिवारया छता देसिदुअस वा सेमि-एभरग्रिन सिमा ख। [४] थ्व सिमा थुकिया सिया निंतिं नांजा। थ्व सि थ्व हे जेनसया मेगु प्रजातिइ नं सैगु या, दसु: A. cherimola[५] व A. squamosa[६]। थ्व सिया सवा चाकुसे च्वनि।<eot>अर्नमरामपुर (अंग्रेजी:Arnamarampur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अर्नमरामपुर यागु जनसंख्या ३२१२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.85° N 80.92° E ।[२]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १३१ मिटर (४२९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं लखनऊ शहरयागु जनसंख्या २,२०७,३४० खः।[३] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया लखनऊ यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>ब्वह ताःहाकःगु तुति दूगु छता तटीय झंगः ख। थ्व झंगः Ardeidae परिवारया दुनेया झंगः ख। थ्व परिवारया ६४ता प्रजाति आःतक्क लूगु दु। थ्व परिवारया दुने निता जेनेरा दु- आर्दिया (Ardea) व एग्रेता (Egretta)। थ्व निता जेनेराय् स्पष्ट भिन्नता मदु व Ardeidae परिवारया प्रजातितयेत गुगु जेनेराय् तयेगु धाइगुलि विज्ञतयेगु एकमत मदु। अथे जुसां न्हापा ब्यागु प्रजातिया रुपय् नालातःगु परिवार Cochlearidae,बोत-बिल्द हेरोन (Boat-billed Heron)यात धाःसा Ardeidae परिवारय् दुथ्यागु दु।<eot>हलिमय् थौं कन्हे खँल्हाबल्हा जुइगु वा बुखँ वइगु छता हे जक खँ जुयाच्वंगु दु कोरोना भाइरस वा कोभिड १९ । मंगलबाः आः तक मुक्कं च्यागु लख मनुतयेत थूगु ल्वचं कयेधुंकुगु दु । अःपुक छम्ह मनुखँ मेम्ह मनुयात थूगु ल्वचं कइगु व आःतक वासः देके मफूगुलिं विश्व हे आक्रान्त जुयाच्वंगु दु । मुक्कं ३८, ७२१ मनुत आःतक सीधुंकुगु अवस्थाय् थौंकन्हे थूगु भाइरसया मारय् अमेरिका, इटाली व स्पेन लानाच्वंगु दु ।
दकलय् अप्व प्रभावित अमेरिकाय् आः तक १० लाख मनुया परिक्षण जुइधुंकुगु दुसा छगु लख खुइन्याद्व मल्याक मनुत संक्रमित जूगु लूगु दु । न्हियां न्हिथं छगु लख मनुतयेत परिक्षण जुयाच्वंगु अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं घोषणा यानादीगु दु । कोरोना ल्वगितय् नितिं अस्पताल नापं द्वलंद्वः भेन्टिलेटरया उत्पादन यानाच्वंगु अमेरिकां थूगु भाइरसयात याकनं निर्मुल यायेगु धयाच्वंगु दु ।
नेपाःलय् आ लकडाउन जुयाच्वंगु दु । थन आःतक न्याम्ह मनुत संक्रमित खनेदत सा लगभग १२ म्ह शंकास्पदपिंत आइसोलेसनय् तयातःगु दु । विश्व स्वास्थ्य संगठनया छ्याता कथं लकडाउन जूसां थूगु भाइरसयात बुकेत यायेमाःगु टेष्ट वा परिक्षण नेपालय् पर्याप्त जुयाच्वंगु खनेमदु । थाै‌ं स्वास्थ्य मन्त्रालयया सुचं कथं न्हिया ६७ मनुतय् परिक्षण जुयाच्वंगु दु । म्हिगःतक ९९३ मनुया परिक्षण जूगुलिइ थाैं वया १०६० थ्य‌ंगु दु ।
विदेशं वःपिं मनुतय् दथुइ थूगु भाइरस खनेदयाच्वंगु दुसा वयेकपिंसं थःथितिपिंत थुगु भाइरस सारेयाःगु अनुमान याःसां अज्यागु ल्वगि लुइके मफुनि । उकिनं कोरोना आशंका याना थीथी ल्वगियात लापरवाही याना सिनाच्वंगु दु । सामान्य ज्वर वया मनु सिनाच्वंगु इलय् कोरोना हे प्रमाणित जूसा ल्वचं सीसां मसीसां लापरवाहिं हे सीगु निष्चित दु ।<eot>थौं होली पर्व । हिमाली नापं पहाडी लागाय् रंगया पर्व होली धुमधाम कथं न्यायेकी । तर थुगुसि हलिंन्यंकं जुयाच्वंगु कोरोनाया प्रकोपया कारणं येँया होली धाः सुनसान खनेदुगु दु । न्हापा जूसा होली सुरु जुइ न्ह्यः हे होलीया माहौल जुइगु । तर थौं होलीया दिं हे सुनसान खनेदु । नेपालय् कोरोनाया संक्रमण खने मदुनि । तर थ्व औपचारिक रुपं तथ्यांक मवःगु खः । झीके अज्यागु संरचना मदु गुकिं हरेक मनुया तथ्यांक कायेफइ । व हे जूगुलिं कोरोना नेपालय् दु मदु थथें धाय् मफूगु खः । उकि नं विदेशं वःपिं मनुत व पर्यटकतय् ल्याः उलि हे मात्राय् दु । नेपालं पिहाँ वंपिंत कोरोना खनेदूगु बुखँ झन ग्याःचिकु ब्वलंगु दु । ज्वर वय् साथ क्यं वनेगु बानी मदुगुलिं गुलि संक्रमित मनुत थुखे उखे जुयाच्वन धैगु नं तथ्यांक मदु ।
सचेत जुया थः व थः स्याःन्याःपिंत थूगु संक्रमण पाखें बचे यायेगु हे बांलागु ज्या जुइ । अझ थूगु भाइरसं ज्याथ जिथि व मस्तयेत ग्यानापुगुलिं थःगु स्वास्थ्य व सरसफाइया भरपुर ध्यान बीमा । हाछिउँ तय् बलय्, मुसु तय् बलय् रुमाल वा ल्हातं त्वपुइगु, ल्हाः इलय् ब्यलय् सिलेगु, हाइजिनय् बिचा यायेगु याःसा थुगु संक्रमण बिकराल रुप काइमखु । झी सचेत जुइनु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.०९२६५३ उत्तर व देशान्तर ८८.२४४३१५ पश्चिम खः (31.092653° N 88.244315° W)। थ्व थासे ६३२३६२८० वर्ग मिटर (२४.४१५६६५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६६००२७ वर्ग मिटर (०.२५४८३८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भास्कुलर माय्, साधारनकथं, हा धाःगु माया चाक्वसं दैगु कुचा ख। थ्व माया हः मदूगु दं मदूगु कुचा ख। थुकिया मू ज्या थ्व कथं दु-<eot>रेजिस्तर छता प्यासिभ, निगु तर्मिनल दूगु, इलेक्त्रिकल भः ख गुकिलिं विद्युतीय प्रतिरोधनया सिद्धान्तयात सर्कित इलेमेन्तय् छ्यलि।
रेजिस्तरं बाहा वनिगु करेन्त रेजिस्तरया तर्मिनलया दथुया भोल्तेजया दाइरेक्त प्रपोर्सनय् दइ। थ्व स्वापूयात ओमया नियमय् थथे याना क्यनेछिं
रेजिस्तरया तर्मिनलया दथुया भोल्तेल व सर्कितया करेन्तया मात्राया अनुपात सर्कित (वा रेजिस्तर)या रेजिस्त्यान्स ख। छुं छगु रेजिस्तरय् थ्व रेजिस्त्यान्स भोल्तेज स्वया स्वतन्त्र व मपाइगु (constant) धका नालेगु या।<eot>हिमालय एशियायागु छगु पर्वत श्रृङ्खला ख। हिमालय खंग्व संस्कृत भाषा यागु हिम व आलय धागु खंग्व स्वाना बुगु ख, गुकिगु अर्थ ख 'च्वापुयागु छेँ'। हिमालय पर्वतमाला संदे प्लाटु व भारतीय उपमहाद्वीपयार भायेगु ज्या याई। हिमालय पर्वतमालानं स्वंगु मू खुसि न्ह्येथनि।<eot>कोरोनाभाइरस (कोभिद-१९) महामारिया बारे झीगु दुजःत , इमेगु माचाछि व पासापिन्तः ग्वहालि यासें सुचं इनेगु नितिं थुगु हेल्पलाइन नम्बरया ब्यवस्था यानागु दु ।
छिगू उसाँय् (स्वास्थ्य) बारे मेमेगु छुं सीकेमाःगु दःगु जिमेगु दांगदर पुचःयातः छ्वयाहये माःसा थन तियादिसँ ।
छिगू लजगाःया ग्वहालि नितिं बेलायत सरकारं छु गथे नीति दयेकाच्वंगु दु धकाः सीकेतः जिमेगु विग्य पुचः छ्वयाहयेमाःसा थन तियादिसँ ।<eot>रोमानी भाय् छगु भारोपेली भाय् खः। थ्व भाय् विषेश याना रोमा जातितेसं छ्येलि। थ्व भाय् संस्कृत भाय् व संस्कृत भाय् नं बुया वगु मेमेगु भाय् त नाप मिले जु वः। थ्व भाय् हलिमय् यक्व थासे विषेश याना पूर्वी व दक्षिण युरोप, अमेरिका, मध्य पूर्व थें न्यागु थासे छ्येलि। रोमा जाति भारतय् उत्त्पति जुया पश्चीम पाखे च्वं वंगु जुगुलिं भारत निसें युरोपतक्क यक्व थासे थ्व भाय् यागु छ्येलेज्या रोमा जातियागु मनुतेगु ल्याखं कथं जुगु खने दु। थ्व भाय् यागु थगु हे लिपि मदु। अथे जुसां आ यागु ईले थ्व भाय् ल्याटिन, देवनागरी, सिरिलिक, युनानी थें न्यागु लिपिय् च्वेगु ज्या जुगु दु|<eot>नायकवाडा (अंग्रेजी:Nayakwada), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८१० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नायकवाडा यागु जनसंख्या ४७०२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>वर्तमान सरकारं असन्तुष्ट स्थानीय जनताया विरोध अवरोध तथा आक्रोशया बावजुद अप्पर कर्णाली आयोजना भारतीय लगानीकर्ता जीएमआरपाखें कार्यान्वयन याकेगु कुतलय् सेना परिचालन यायेगु धाःगु दु । आयोजना निर्माण सम्पन्न जुसा सुख्खायामय् दइगु ३६ मेगावाट निःशुल्क उर्जा किसिया म्हुतुइ जी जुइ अले नेपाःया विद्युत संकट निवारण जुइमखु निकासीमुलक जूगु कारणं । उिकं बिद्युत संकट भारतय् मखु नेपालय् न्हंकेत थुकिया कार्यान्वयन यायेमाः धाइपिन्त विकास विरोधीया छाप तयाः दंक बिजुली भारतयात उपलब्ध याकेगु प्रपंच जुयाच्वंगु दु । थुिकं नेपालय् माक्वः बिजुली उपलब्ध याकाः औद्योगिकरण यानाः रोजगारी दयेकाः विदेश पलायन जुयाच्वंिपं ल्यासे ल्यायम्हतय्त मुलुकय् लित हये चाहेमजूिपं छथ्व मनूत तसकं लय्तया च्वंगु दु । सुदूर पश्चिमााचल व मध्य पश्मिााचलया भाग्यरेखा दयेके फइगु थ्व आयोजना स्थल गुगु प्रकृितंे नेपाःयात बियातःगु ज्वःमदुगु बरदान खः यात गलतरुपं भारतया िभंया िनंितं छ्यलाच्वन । थुिकं थुगु आयोजनाया पृष्ठपोषकतय्सं उगु लागायात मध्ययुगिन अवस्थाय् हे तयातयेगु मनसुवा दयेकाच्वंगु खनेदु ।
अन्तरिम संविधानया धारा १४७ से सेना लगायतया सम्बन्धय् "२०६३ साल मङ्सिर ५ गतेया विस्तृत शान्ती सम्झौताय् न्ह्यथना तःकथं जुइ" धका न्ह्यथनातःगु दु अले उगु शान्ती सम्झौताया दफा ४.६ "नेपाली सेना ब्यारेक दुने सीमित जुइ" धयागु खँ न्ह्यथनातःगु कारणं थ्व आयोजनाय् सेना परिचालन यायेगु असंवैधानिक खः । एमाओवादी नापं संलग्न थ्व सरकारं थुजोगु निर्णय यायेगु अजूचायापूगु खँ खः ।
लुमंके मागु खं थ्व दु कि भारतया उर्जा संकट निवारण यायेत नेपाली सेना परिचालन यानाः नागरिकतय्त गोिलं कयेकेगु खँयात छुं नं कथं जायज धायेफइमखु । नेपाःया विद्यमान बिद्युत संकट निवारण यायेत निर्माणाधिन आयोजनय् पंगः तलधाःसा तक सैनिक कारवाहिया औचित्य खंके फइ । थज्याथाय् संविधान नापं उल्लधंन यानाः सुयात लय्तायेकेत सेना परिचालन यायेत्यंगु खः धयागु न्ह्यसः ब्वलनी ।
स्थानीय जनता छाय् छुकथं असन्तुष्ट जुयाच्वन धयागु खँयात कयाः समाधान यायेगु पाखे मवसें सेना परिचालन यायेगु व गोली चलेयायेगु खँ अतीवादी बिचाः खः । लुमंके बहःजु नेपाःमि गोली फयेत नं तयार जुईपं खःधयागु खँ १० वर्ष "जनयुद्ध" क्यने धुंकूगु दु ।
मेखे नेपाःया हितय् दयेकीगु आयोजनाया खँय् नेपाली जनतां थःगु धयागु भावना तइ अले माःकथं ज्या पूवंकेत ग्वहालि जक मखु लगानी तकं यानाः तिवः बिइ धयागु खँ माथिल्लो तामाकोशी आयोजनया विरोध मयागु व अन सेना परिचालन यायेमाःगु अवस्थां पुष्टि यायेधुंकूगु दु ।
मनसून नकतिनि शुरु जूगु दु माक्वः वा वःगु मदुनी । औसत बहाव २ लाख क्युसेक स्वयां अप्वःजुइगु कोशी खुसीई वंगु वालय् १ लाख क्युसेक लः बाः मवनीबलय् हे कोशी वेँय् जुल धाल, अले स्थानीय बासिन्दा आक्रान्त व त्रसित जुल । लुमंकेमा कि कोशी वँय्चाःगु मदुनी । सन् १९६८ स ९ लाख क्युसिके स्वयां अप्वः बहाव जुयाः खुसी बाः वःगु कोशीया बहाव १९८० स ८ लाख क्युसेक स्वयां आपालं अप्वः ।
तर थुलि धयां समस्या हे मदुगु मखु । २०६५ भदौया खुसी बहाःया बिभिषिकाय् स्थानीय मनूत जक लाःगु मखुसे बिजुलीया थां नं क्वःदःगु कारणं लोड सेिडंगय् अत्याधिक बृद्धि जुयाः मेमेथासय् च्वंिपं मनूत नं थुिकं प्रभावित जुल । तर उगु इलय् नं लःया बहाव २ लाख क्युसेक मथ्यं धात्थें खुसी बाः वःगु मखु ।
थथे छाय् जुल धकाः उपो कपाः स्याकेमाःगु मदु । मातृका कोईराला नेतृत्वया सरकारया इलय् सरकारपाखें २०११ साल बैशाखय् योजना विकास मन्त्री महावीर सम्शेरं ल्हाःिचं तःगु कोशी सम्झौताया धारा १(क) बमोजिम हनुमाननगर स्वयां च्वये बांध दयेकेगू खः । थ्व सम्झौताया मू आज्जु हे विहारया ख्वबी नां बियातःगु थुगु खुसीया कारणं विहारय् वइगु खुसी बाः पनेगु व विहारय् हे िसंचाई यायेगु खः ।
लुमंके माः कि बांधदयेकुगु कारणं हे बांधं तुं लः साला कयाः वा थुजोगु हे छुं तरीकां खुसी बाः नियन्त्रणय् वइगु मखु । बांधया ज्या खुसी न्ह्यानाच्वंगु लः च्वये तटीय इलाकाय् पनाः/खुनाः क्वयेया तटीय ख्यःयात खुसीबालं बचे यायेगु खः । कोशी नदीया बांध नेपाल भारत सीमाना लिक्क दयेकीगु जूगु कारणं कोशी बहाव अप्वइगु इलय् नेपाः दुनेया भूमिइ लः मुनीगु व बिहार खुसी बाःपाखें बचे जुइगु खः । उिकं बिहारयात खुसी बापाखें बचे यायेत बांधयात नेपाः दुनेया च्वये तटीय क्षेत्र डुबान जुइगु लः मुनीगु खुसी बाः वइगु धयागु गाक्क नया प्वाः जाःगुली अजू चाये थें जुइगु खः ।
सायद थ्व हे खँ थुइकाः मातृका कोईरालां थः सिइगु ई स्वयां खुला न्ह्यःनेपाल टेलिभिजनय् ब्यूगु छगू अन्तर्वाताय् "कोशी सम्झौताय् तःधंगु राष्ट्रघाट जुल" धकाः स्वीकार याःगु जुइमाः ।
तर हाकूगु सुपाँय् पिने नं तुयूगु चाः दइ धयाथें कोशी सम्झौताय् भारतं कोशीया लखय् नेपाःया सार्वभौमसत्ता स्वीकार याःगु लुमंके बहः जु । धारा ४(क) स कोशी नदीं नेपाल सरकारं िसंचाइ लगायतया फुक्कं कथंया उपभोग्य उपयोगया िनंितं लः लिकयाः छ्यलेफइगु ब्यवस्था दु, अले ल्यंदनीगु लखय् जक भारतया हक लगे जुइगु ब्यवस्था दु । कोशी आयोजना अन्तर्गत दयेकूगु पूर्वी तथा पश्चिमी नहरं सिचाई यायेगु व कटैयाय् बिजुली उत्पादनय् प्रतिकूल प्रभाव मलाइकथं जक नेपालं कोशीया लः छ्यलेफइ धयागु आशयया तक नं गनं पनातःगु मदु ।
थ्व हे प्रावधानं यानाः कोशी व थुकिया फुक्कं सहायक नदीया लखय् नेपाःया सार्वभौम अधिकार सुरक्षित जुयाच्वंगु दु । छुं नं कथंया आयोजना परियोजना दयेकेगु निसें िसंचाई थें जाःगु लःया खपत याइगु प्रयोजनया आयोजना दयेकेत नेपाः स्वतन्त्र दु ।
थुजोगु पृष्ठभूमिइ नेपाःया जमिन लखय् दुनीकथं भारतया खुसी बाः पनेगु िनंितं बांध दयेके ब्यूगु खँय् सम्झौता याःगुिलं मातृका कोइरालायात गुलि कुं खिनेगु ज्या जुल व स्वयां आपालं वय्कःयात च्वछायेमाः कि कोशी नदीया लखय् नेपाःया सार्वभौमसत्ता ल्यंकेत ताःलागु खँय् । वय्कःया आत्मया शान्तीया िनंितं परमेश्वरयात प्रार्थना याये ।
तर अप्पर कर्णाली आयोजना सम्बन्धय् जूगु सम्झदारीपत्रया दफा ३७ स च्वये व क्वये तटीय क्षेत्रय् छुं नं आयोजना दयेकेत पनातःगु दु । उदाहरणार्थ जुम्लाया बासिन्दां तीला नदीया लः छ्यलेत छुं नं कथंया िसंचाई आयोजना न्ह्याकेदइमखु । तसर्थ कोशी व गण्डक सम्झौता स्वयां थ्व आयोजनाया िनंितं जूगु सम्झदारीपत्र नेपाःया भविष्यया िनंितं अतिकं घातक दु । नेपाःया विद्युत संकट निवारणार्थ निर्माण जुइगु आयोजना वा नेपाः दुनेया मेमेिपं जनता लाभान्वित जुइकथं थ्व आयोजना स्थलया च्वयेया व क्वयेया तटीय क्षेत्रया जनतां त्याग यायेगु बंचित जुइगु स्वीकार्य जुइफु, घ्यः थःगु हे भागय् लाःगु ल्याखं । तर भारतयात लाभान्वित जुइकथं थ्व आयोजना थाय्या च्वये व क्वयेया तटीय इलाकाया जनतायात लः व बिजुलीया उपयोग उपभोगं बंचित यायेगु खँ कदापि उचित धाये फइमखु । थज्यागुलि कर्णाली नदीया लखय् नेपाःया सार्वभौम अधिकारय् किचः वइकथं जुइगु सम्झदारीपत्र छुं नं हालतय् नेपाली जनता, विशेष यानाः थ्व खुसीया जलधार क्षेत्रया जनतायात स्वीकार जुइ फइमखु ।
सम्झदरीपत्रं कानूनी मान्यता कायेफइमखु धयागु सर्वमान्य सिद्धान्त खः । रितपूर्वकया कानूनी सम्झौता वा करारनामां जक कानूनी मान्यता कायेफइ । तर थ्व सम्झदारीपत्रया मेगु पक्ष जक मखु थ्व गलत आयोजनाया पृष्ठपोषक नेपाःमित नापं थ्व सम्झदारीपत्रय् छुं नं कथंया हेरफेर, परिवर्तन, संशोधन यायेत मानेजुयाच्वंगु मदु । नेपाःया स्वार्थ सम्बद्र्धन यायेकथं नं हेरफेर, परिवर्तन, संशोधन यायेत सुं सुं नेपाःमित हे तयार मजूगु खँ अजू चायेका ब्यूगु दु ।
मेखे थ्व सम्झदारी यात यथास्थितिइ कार्यान्वयन यायेगु खः धयागु खःसा च्वये न्ह्यथना थें िसंगै कर्णाली नदीया लखय् नेपाःया सार्वभौमसत्ता ल्हातं वनीगु अवस्था दु । थज्यागु इलय् नं थ्व सम्झदारीपत्रया सँ छपु नं हिइकेमखु धका धाइपिनिगु बौद्धिकताय् न्ह्यसः अस्वाभिक मखु ।
थ्व सम्झारीपत्रयात अपरिवर्तनिय तायकीिपं हे संविधानया धारा १५६ अन्तर्गत संसदीय अनुमोदन आवश्यक मदु धायेगु क्रमय् थुकियात बाध्यात्मक कानूनी करारनामा मजूगु खँ न्ह्यथनेत न्र ल्यूनेमलाः । सम्झदारीपत्रकथं थ्व आयोजनाया क्षमता ३ सय मेगावाट खः । आः ९ सय मेगावाट क्षमता जुइगु खँ सार्वजनिक जूगु दु, गुगु खँ परिवर्तन लिपा सम्झदारीपत्रय् संशोधन मयासें संभव मदु । आः न्ह्यसः ब्बलनी कि भारतयात दंक उच्च गुणस्तरया, अप्वः बिजुली उपलब्ध याकेत थ्व सम्झदारीपत्रय् संशोधन यायेज्यू, तर नेपाःया स्वार्थ सम्बद्र्धन जुइकथं छुं नं परिवर्तन यायेत अनिच्छुक । अर्थात नेपाःया स्वार्थया सम्बन्धय् सम्झदारीपत्र अपरिवर्तनिय, भारतया हित सम्बद्र्धनया िनंितं परिवर्तन यायेफइगु जुयाः निपु म्येया दोधारे खँ जक मखसे थुजोगु खँ नेपाःया हितया िनंितं जुयाच्वंगु खःकि मेपिनिगु निितं धयागु न्ह्यसः सशक्त कथं ब्वलंगु दु । थुजोगु हे बौद्धिक दरिद्रता खिम्ती तथा भोटेकोशी आयोजनाया सन्र्दभय् नं खनेदुगु खः । थुिपं निगुिलं आयोजनाय् बिद्युत खरिद सम्झौता थुकिया लगानीकर्ताया हितय् संशोधन यायेगु ज्या जूगु खःसा थुिपं सम्झौता संशोधन यायेमज्यू धयागु धारणा नेपाली कर्मचारीतन्त्र व राजनीतिकर्मीत पाखें वयेगु यानाच्वंगु दु ।
स्पष्ट दु भारतीय नागरिकं अप्पर कर्णालीया सन्दर्भय् थज्यागु खँ ल्हाइगु इलय् इमीगु थःगु देशभक्ती खनेदु । तर नेपाली नागरिक, नेपाली करदाताया ध्यबां तलबभत्ता नईपं कर्मचारीतन्त्र तथा नीति निर्मातातय्सं, अले नेपाःया हित यायेत कटिबद्ध धयातःिपं राजनीतिककर्मीतय्सं थुजोगु खँ ल्हाइगु इलय् देशभक्ती खनेदइ कि मदइ धयागु न्ह्यसः नं लिसः मदु कथं जुयाच्वंगु दु ।<eot>मू खुसि: आरणा खुसि, उमा खुसि, काटेपूर्णा खुसि, कापरा खुसि (खापरा खुसि), गाडगा खुसि, खंडू खुसि, खोलाट खुसि, चंद्रभागा खुसि, चुडामण खुसि, तापी खुसि, तिगरी खुसि, पूर्णा खुसि, पेंढी खुसि, बुरशी खुसि, भावखुरी खुसि, भुलेश्वरी खुसि, वर्धा खुसि, वान खुसि, शहानूर खुसि, सिपना खुसि, सुरखी खुसि।<eot>पोखरी (अंग्रेजी:Pokhari), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५३३ खा छेँ दु।<eot>अट्टिला छम्ह हनजुजु ख:। वय्‌कलं पूर्वीय व पश्चिमी रोमन साम्राज्ययात कमजोर याना रोमन साम्राज्यया पतनय् ग्वाहालि यानादिल| रोमयात छचाख्यलं थःगु सेनां घेरा तया वय्‌कलं रोमय् आक्रमण यायेत्यंबिले पोप लियो प्रथमया मध्यस्तताय् जूगु खँल्हाबल्हाया लिच्वया कथं रोम नगर गबिलें नं वय्‌कःया अधीनय् मलात|वय्‌कया साहस व नीतिं पश्चिमी युरोपय् रोमया अधिपत्य म्हो जूवन| थुकिया लिच्वःया कथं लिपा गःथ (जाति), भ्याण्डल (जाति) व मेमेगु बर्बरीय जातितयेसं रोमन साम्राज्ययात ध्वस्त यानाबिल व युरोपय् छगु एकिकृत नियन्त्रण मदया युरोप हाकु ईय् थ्यन।<eot>सम्बत धागु दंयागु ल्याखं तेगु छगु प्रणाली खः। हलिमय् यक्व थासे यक्व कथं यागु सम्बततेगु छ्येलेज्या जुयाच्वंगु दु। हलिमय् छ्येलिगु सम्बततः थु कथलं दु:-<eot>राग लक्ष्मीटोडी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.२४५८४९ उत्तर व देशान्तर १२२.६३१२७६ पश्चिम खः (38.245849° N 122.631276° W)। थ्व थासे ३५७३८९६४ वर्ग मिटर (१३.७९८८९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७०८७९ वर्ग मिटर (०.१०४५८७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बनय्‌ज्या (Business) वा एन्तरप्राइज वा फर्म छगू थन्यागु संस्था ख गुकिलिं ग्राहकनाप वस्तु, सेवा वा निगुया हे कारोबार याइ। [१] छगू पूंजीवादी अर्थतन्त्रय् बनय्‌ज्याया भूमिका प्रधान जुइ। थन्यागु अर्थतन्त्रय् आपा बनेज्या निजी स्वामित्व व प्रशासन दूगु व फाइदामुखी संस्थानं याइ। बनेज्या नन-प्रोफिट वा राज्य-सञ्चालित व राज्यया स्वामित्त्व दूगु नं जुइफु। यक्व मनुतयेगु स्वामित्त्व दूगु बनेज्यायात कम्पनी नं धायेगु या। कम्पनीया थःगु हे निश्चित अर्थ नं दु। बनय्‌ज्या याइम्ह मनुयात बनय्‌मि धाइ धाःसा बनय्‌ज्या याइगु थाय्‌यात बनय्‌कुथि धाइ। भिंगु बनय्‌ज्यामितेसं थःगु सामानय् तैगु चिंयात बनय्‌चिं (Trademark) धाइ। बनय्‌ज्याय् छगू जक्क खलं एकाधिकार यायेगु अवस्थायात यकःति धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.१०५९२३ उत्तर व देशान्तर ९४.००८७२४ पश्चिम खः (36.105923° N 94.008724° W)। थ्व थासे २९०२२३४३ वर्ग मिटर (११.२०५५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०१०५७ वर्ग मिटर (०.११६२३९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>'लमि' स्वनिगलय् वल | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेवाः संकिपाया इतिहासय् पोखरां न्हापांगु खुसिइ दय्कुगु संकिपा 'लमि' । नेवाः संकिपात उलि बजारय् खने मदयाच्वंगु इलय् न्हूगु सवाः ज्वना वःगु दु। पारिवारिक कचवं नापं ब्याहा यायेबहम्ह म्याय्यात लमिं धाः वय्धुंका छु जुइ ? ब्याहा धुंका थम्हं धाःथेंयाम्ह भात मन्त धासा मिसाया छु भावना जुइ ? कथा बस्तुं गुकथं हिलावनी ? थ्व फुक्क सीकेया नितिं यक्व मनुत आतुर जुयाच्वंगु दु। संकिया त्रेलर पिहाँवय् साथ सामाजिक सञ्जाल क्वाकुगु थुगु संकिपा धाथें गथे च्वं फुक्कस्यां पियाच्वंगु दु। न्हूपिं कलाकारत कया निर्माण जूगु थुगु संकिपातय् पोखरा व सुर्खेतया वस्तीया दृश्यत कयातःगु दु। विक्रम उदास, जितेन्द्र नापित, अञ्जली महर्जन, नापंया मू भुमिका दु।
पोखराया न्हापांगु नेवाः संकिपा थ्व हे लमि नेवाः संकिपा राष्ट्रिय दबूया ग्वसालय् वैगु जेठ ११ गते शनिबाः ११ः४५ ता इलय् सिटिम्याक्स हल, बागबजारय् क्यनेत्यंगु दु। पाेखराया कलाकार व प्राविधिकतय्सं दय्कूगु थुगु संकिपाया निर्देशक यादव दास भोछिभ्वय जुयादीगु खः । नेवाः संकिपाया बजार ब्यबस्थापनय् नेवाः संकिपात पोखराय् तकं क्यनेज्या जुयाच्वंगु दु। थ्व इलय् पोखराया थुगु संकिपा स्वनिगलय् क्यनेज्या नं न्ह्याकुगु दु। शनिवाःपतिकं छगू शो लमि क्यनेज्या याय् त्यंगु दबुया नायः रत्नकाजी महर्जनं न्ह्यथनादिल ।<eot>नवसारी जिल्ला भारतया पश्चिम भागय् दूगु राज्य गुजरातया दक्षिण भागय् लाःगु छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू नगर नवसारी नगर ख। थ्व जिल्लाया उत्तरय् सुरत जिल्ला, पूर्वय् डांग जिल्ला व दक्षिणय् वलसाड जिल्ला ला धाःसा पश्चिमय् अरबी समुद्र ला। थ्व जिल्लाय् पश्चिम रेल्वेया महत्त्वपूर्ण स्टेसन ला।<eot>छथाय् छगू समुद्रया दुनेया तसकं बांलाःगु दरवारय् समुद्रया जुजु थः न्याम्ह म्ह्याय्पिंलिसे च्वनाच्वन । वया म्ह्याय्पिं न्याम्हं न्यामिसात खः, अथे धइगु जँ स्वयाः क्वय् न्याया न्हिपं थें जक दुपिं ।
वया दक्व ततापिं दच्छि दच्छि जक पाः । इमित भिंmन्यादँ दयेधुंकाः जक समुद्रया सतहलय् लालकायेगु अनुमति दइ । दक्वं थःथःगु झिंन्यादँया बुदिं सिधल कि समुद्र सतहलय् वनी, अले छेँय् थः केहेंपिन्त अन अय् दु थय् दु धकाः बाखं कनी । कान्छिम्हसित मचाबलय् वया ततापिन्सं समुद्र सतहया व मनूतय्गु बाखं कनीगु वया न्यनेयः ।
अजिं वयात कन, “मनूतय् न्यामनूतय्गु ३००दँया जीवन स्वयाः तसकं चिहाकःगु जीवन दइ । न्यामनूत सित धायेवं समुद्रया फिंज जुयावनी । तर मनूतय् गुबलें मफुइगु आत्मा दयाच्वनी, अले व स्वर्गय् वनी । ”
मचाम्ह न्यामिसां राजकुमारयात थः दय्केत व वयागुथेंज्याःगु गुबलें मफुइगु आत्मा कायेत समुद्रया जादुगरनी नापलात । वं धाल, “जितः नं मनूया थें सित कि आत्मा जुइगु शक्ति ब्यु । ”
वं मचाम्ह न्यामिसायात वासः बिल, अले धाल, “थ्व वासः त्वन कि छंगु तुति ला दइ, तर छं थःगु संसारयात मन्त्रमुग्ध याइगु सः दुगु मे ध्यनाः बीमाली । अले हानं छकः मनू जुइधुन कि व हानं समुद्रय् दुने लिहां वयेफइमखु । ”
दरवारय् जब राजकुमारया अबुं वयात थः जःलाखःला जुजुया म्ह्याय्लिसे इहिपा या धाल, वं न्यामिसायात थ्व खँ कन, “जिं अथे यायेमखु, छाय्धाःसा जिं व राजकुमारीलिसे मतिना मयाना ।” थ्व खँ न्यनाः न्यामिसां व राजकुमारं थःत मतिना याना धाइ धकाः च्वन, तर वं ला देगलय् च्वंम्ह मिसायात जक मतिना याना धाल । वं थःत व हे मिसां थःगु ज्यान बचेयाःगु धकाः च्वनाच्वंगु खनी । वं व हे मिसालिसे इहिपाया घोषणा याइ ।
राजकुमारया इहिपा जुल, उखे मचाम्ह न्यामिसाया नुगः तज्यात । वं राजकुमारया निंतिं न्यामिसाया जीवन त्वःतागु व थाकुक प्याखं हुलागु पीडा कयागु लुमंकल । व दुःखय् दुन, अले थःगु मृत्यु पियाच्वन ।
वया ततापिन्सं वयागु नुगःया घाः स्यू । उमिसं थःगु ताताःहाकःगु सँ बियाः समुद्री जादुगरनीयाके जादुइ चुपि कयाहल । उमिसं वयात धाल, “यदि छंं थ्व चुपिं राजकुमारयात सुयाः वयागु हिं थःगु तुति प्याकेखन धाःसा छ हानं न्यामिसा हे जुइ, छंगु दक्व दुःख फुइ, अले ल्यंदुगु जीवन लसतां जाइ । ”
सिरेनेटायागु शरीर फिंजय् तना ला वन, तर मदयाः धाःसा मवं, बरु वं सुद्र्यःया क्वाःजः काल, अले आत्मा जुल । व आः फय्या म्ह्याय् जुल । मेमेपिं फय्या म्ह्याय्पिन्सं धाल, “छ अथे जुयावल, छाय्धाःसा छं गुबलें मसीगु आत्मा जुइत फक्व मिहेनत याःगु खः। आः छं ३००दँ तक बाबांलाःगु ज्या यात धाःसा छं थःगु आत्मा कायेखनी । छं छम्ह भिंम्ह मचा लुइकल कि छं दच्छि म्हो जक प्यूसा गाइ । अले, यदि छ ख्वल धाःसा छंगु छफुति ख्वबिया हानं मेगु लच्छि अप्वः पी माली । ”<eot>माघ ९-पाँचथरय् मतिनामीयात गोलीइ केकाः स्याना बिस्यू जुयाच्वम्ह छम्ह मिजंयात प्रहरीइ १० दँया लिपा येँय् नं ज्वगु दु।
२०६७ य् पाँचथरया छगू होटलय् कुमुकहाङं सामान्य विवाद जूबलय् मतिनामीयात गोलीइ केकुगु खः। छेँय्नय् गोलीइ लाना वं मिसा अन ग्वारा तुलेसातकि येँय् बिस्यू वया सुला च्वंगु प्रहरीया अनुसन्धानं सिइदुगु खः ।<eot>भीमा खुसि थ्व जिल्लाया दकलय् तःधंगु खुसि ख। भीमा खुसिया उद्गम भीमाशंकर धाःगु खेड तालुकाया थासं जु। थ्व खुसि धुंका मेमेगु खुसिइ मांडवी, कुकडी खुसि ,मीना ,घोड खुसि ,भामा ,इन्द्रायणी,पवना खुसि, मुळा खुसि, मुठा खुसि, कऱ्हा ,नीरा आदि ला।<eot>हङकङ चीनयागु छगु विशेष थाय् ख। थ्व थाय् न्हापा ब्रिटिशतयेगु अधीनय् ला। हङकङ हलिंया दकलय् नांजाःगु नगरय् छगू नगर ख। थ्व नगर हलिंया छगू मू व्यापारिक केन्द्र ख।<eot>नेपालय् थप न्हेम्ह कोरोना भाइरस पुष्टि जूगु दु । थ्व नापं नेपालय् कोरोना संक्रमितया ल्याः १०९ थ्यंगु दु ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं उदयपुरया भुल्केय् ३, कपिलवस्तुइ ३ व पर्साया छपकैयाय् छम्ह न्हूपिं संक्रमित लूगु खः ।<eot>मार्कु (अंग्रेजी:Marku), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४४२ खा छेँ दु।<eot>हिन्दी प्रचारिणी समिति, कानपुर छगू प्रकाशन पुचः ख। थ्व प्रकाशन पुचलं थी-थी कथंया सफूत ध्वायावया च्वंगु दु।<eot>कात्यायन (करिब ३शदी इपू) छम्ह संस्कृत भाय्‌लचंमि, गणितज्ञ व वैदिक पण्डित ख। वय्‌कः प्राचीन भारतय् म्वानादिल। वय्‌कःया नांजाःगु ज्या थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.४२१८४१ उत्तर व देशान्तर ८५.३३६४३४ पश्चिम खः (31.421841° N 85.336434° W)। थ्व थासे १०४०८६५३ वर्ग मिटर (४.०१८८०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.५०४१९७ उत्तर व देशान्तर ८६.३३४१२० पश्चिम खः (32.504197° N 86.334120° W)। थ्व थासे १८२५५०६२ वर्ग मिटर (७.०४८३१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३६२८५ वर्ग मिटर (०.१६८४५१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>क्वँय्‌नाप स्वापू दूगु एनातोमिक खँग्वः आपालं एनातोमिक शब्दावलीइ थुइगु जुइ। थन्यागु आपालं खँग्वः ग्रिक व लातिन भासां बुयावःगु दु।
हाकः ब्याः स्वया अप्व दूगु चाकःलागु क्वँय्। थ्व परिभासा क्वँय्‌या आकारया आधारय् बियातःगु ख। अथे जूगुलिं हाकः लहिना स्वयेबिलय् चिहाकःगु क्वँय् नं ताःहाकः क्वँय् धका कायेछिं। ताःहाकः क्वँय् ल्हातय् दूगु ह्युमरस, अल्ना, रेदियस व तुतिइ दूगु फिमर, तिबिया व फिबुला ख। नापं पतिंया मेटाकार्पल, फ्यालिञ्जेस व तुतिपतिंया मेटाटार्सल व फ्यालिञ्जेस नं ताःहाकः क्वँय् ख। ताःहाकःगु क्वँय् नं ला संकुचन जुइबिलय् थिँभःया ज्या याइ। [१]
आकारय् क्युब थें न्यागु क्वँय्‌यात चिहाकः क्वँय् धाइ। थन्यागु क्वँय्‌या हाकः, ब्या व फि ज्वलं नःगु जुइ। मनुया म्हय् दूगु चिहाकःगु क्वँय् ल्हाया कार्पस व तुतिया तार्सस ख। चिहाकःगु क्वँय् नं म्हयात स्थिरता बी व सनेत ग्वहालि याइ।[१]
पाचिगु क्वँय् धाःगु पाचिंगु व चिब्यागु क्वँय् ख। थन्यागु क्वँय् बेक्वःगु नं जुइफु। एनातोमिक कथं मनुया क्वतःया क्वँय्‌त, स्क्यापुला, स्टर्नम व बपिक्वँय् पाचिगु क्वँय् ख। पाचिगु क्वँय्‌तेसं लाधियात स्वायेगु पा व म्ह दुनेया कुचातेत रक्षा यायेगु ज्या याइ। [१]
आकारया आधारय् थुये वा म्हसीके मछिंगु क्वँय्‌यात अनाकार क्वँय् धाइ। थन्यागु क्वँय्‌तेगु आकार जटिल जुइ व साधारन रुपय् परिभासित याये थाकुइ। दसुया निंतिं दुगःक्वँय् कायेछिं गुकिलिं मनुया दुगःयात रक्षा याइ। मनुया ख्वाया यक्व क्वँय् (विशेष रुपं स्य दूगु क्वँय्) अनाकार क्वँय् ख। [१]
सिसामोइद क्वँय् धाःचु चिग्वःगु, चाकःलागु क्वँय् ख। थ्व क्वँय् आकार हाम्वःया आकारया जूगुलिं थुकियात (sesame+oid) सिसामोइद धका नां ब्युगु ख। थन्यागु क्वँय् यक्व चाप दूगु कुं नाप स्वागु तेन्दनय् बुयावइ। सेसामोइद क्वँय् नं तेन्दनय् लाइगु दबाबयात म्हो याना तेन्दनया रक्षा याइ। थन्यागु क्वँय् मनुया ज्या कथं ल्हा, तुति व पुलिइ बुयावइ। दक्वं मनुइ दइगु सेसामोइद क्वँय् पतेला ख।[१]
कन्दाइल (condyle) धाःगु क्वँय्‌या च्वकाय् पिहांवःगु छगू चाकःलागु सिथ ख। थन्यागु सिथया कुचां मेगु क्वँय् नाप आर्तिकुलेसन यायेत ग्वहालि याइ। [२] इपिकोन्दाइल धाःगु कोन्दाइल नापंया छता कुचा ख, दसु ह्युमरसया मिदियल इपिकोन्दाइल। [३] थन्यागु खँग्वःत आपालं ग्रीक भासं वःगु व मेगु भासय् पाहां खँग्वःया कथं छ्यलातःगु जुइ। [४] [lower-alpha १]
दायाफाइसिस (diaphysis) क्वँय्‌या ताःहाकःगु, धस्वःगु मू म्ह; प्राइमरी अस्सिफिकेसन (primary ossification)या थाय्। अंग्रेजीइ shaft धका नं धाइ।<eot>विजापुर जिल्ला भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया बेलगावि विभागया छगु जिल्ला ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>भारतया लखनउ पाखें नेपाःया नितिं बसय् वयाच्वंम्ह छम्ह ल्यायेम्हया बसय् हे मृत्यु जुल । जेठ १० गते भारतं लिहाँ वयेगु झ्वलय् मदुम्हेसिया सीम्ह एम्बुलेन्सय् तया नेपाः हल । नेपाः वयेधुंका मदुम्हेसिया स्वाब संकलन याना परीक्षण याःगु इलय् कोरोना पोजेटिभ खनेदूगु पुष्टि थौं स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु ।
भारतय् सीसां नेपालय् पुष्टि जूगुलिं नेपाःया कोरोनाभाइरसं सीपिनि ल्याः ६ म्ह थ्यंगु खः । अर्घाखाँचीको भूमिकास्थान नगरपालिकाया ३० दँया मिजँ नेपाः लिहाँ वयेगु झ्वलय् ज्वर व वान्ता वया छक्वलं बसय् मदुगु खः ।
मदुम्ह नापं एम्बुलेन्सय् नेपाः लिहाँ वःपिं निम्हसिया धाःसा कोरोना नेगेटिभ वःगु दु । मदुम्ह नाप सम्पर्कय् वःपिं मेपिं मनुत क्वारेन्टाइनय् दूगु तकं न्ह्यथंगु दु ।<eot>हाथियाही नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु रौतहट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६८१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हाथियाही यागु जनसंख्या ४२७६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>सत्यवती (अंग्रेजी:Satyawati), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५३३ खा छेँ दु।<eot>प्रविधि धाःगु बिज्ञानयात व्यवहारय् छ्यलिगु ख्यः ख। थ्व ख्यलय् न्हुगु आविष्कार, ज्या यायेगु न्हुगु व अःपूगु पह आदिया मालेज्या व उकियात न्हि-न्हिया जीवनय् छ्यलिगु ज्या जुइ।<eot>अकादमी सिरपा (The Academy Awards) वा अस्कर्स (The Oscars) (आधिकारिक नां सन् २०१३स द अकादमी अवार्दसं द अस्कर्सय् पूनर्स्थापित याःगु)[१] संकिपा ख्यलय् भिंगु ज्या याइपिं संकिपामितेत हनिगु छगू वार्षिक अमेरिकन सिरपा समारोह ख। थ्व सिरपाय् थीथी ख्यलय् भिंगु ज्या याइपिन्त छगू प्रतिमा देछाइगु या। थ्व प्रतिमायात आधिकारिक कथं अकादमी अवार्द अफ मेरित (Academy Award of Merit) धाइगु याःसां थुकिया ल्वकंह्वागु नां अस्कर ख। थ्व सिरपाया पलिस्था सन् १९२९स हलिवुद रुजवेल्त होतेलस जूगु ख। थ्व सिरपाया व्यवस्थापन अकादमी अफ मोसन पिक्चर आर्तस् एन्द साइन्सेस् (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) वा AMPAS धाःगु संस्थां याइ।[२][३]
थ्व सिरपा देछाना समारोह दकलय् न्ह्यः सन् १९५३स तेलेभिजनं क्यनिगु यात। आः वयाः थ्व देछाना समारोह हलिंया २०० स्वया अप्व देसय् प्रत्यक्ष प्रशारण जुइगु जुयावःगु दु। [४] अस्कर्स मनोरञ्जनया ख्यलय् बीगु हलिंया दकलय् पुलांगु सिरपा समारोह नं ख। थ्व हे सिरपाया समान तेलेभिजनय् एमि सिरपा (Emmy Awards), दबूख्यलय् तोनि सिरपा (Tony Awards), व संगीत ख्यलय् ग्रामी सिरपा (Grammy Awards) बीगु या।[५] अकादमी सिरपायात हलिंया दकलय् नांजाःगु व प्रतिष्ठित संकिपा सिरपा समारोहय् छगूया रुपय् कायेगु या।[६]<eot>मीमांसा दर्शन हिन्दू धर्मया खुगु मू दर्शनय् छगू ख। थ्व दर्शनया प्रवर्तक जैमिनी ख। पक्ष-प्रतिपक्षयात कया वेदवाक्यतेगु निर्णीत अर्थया विचाः यायेगु ख्यःयात "मीमांसा" धाइ। थ्व विचाः पूर्व आर्य परम्परा निसें हे दयाच्वन। थुकियात सामवेदया आचार्य कृष्ण द्वैपायनया शिष्यतसें सूत्रबद्ध याःगु ख। सूत्रय् पूर्व पक्ष व सिद्धान्तया रूपय् बादरायण, बादरि, एतिशायन, काष्र्णाजिनि, आत्रेय, आश्मरथ्य, आलेखन, लाबुकायन व कामुकायन महर्षितेत उल्लेख यानातःगु दु। थुकिया विस्तृत विवेचन सूत्रतेगु भाष्यवार्तिकाय् यानातःगु दु।
थ्व सूत्रग्रन्थय् सूत्रतयेगु पुनरुक्तित यक्व दु, दसु "लिंगदर्शनाच्च" सूत्र ३०कः व "तथा चान्यार्थदर्शनम्" २४क वः। थथे हे मेमेगु सूत्र नं हानं-हानं वः। थ्व ग्रन्थय् थ्व आचार्यतेगु नां दु -बादरायण (५क), बादरि (५कः), ऐतिशायन (३कः); कार्ष्णाजिनि (२कः), लावुकायन (१क), कामुकायन (२क), आत्रेय (३क), आलेखन (२क)। थ्व नापं जैमिनिं थःगु नां मीमांसासूत्रय् ५क च्वयादिगु दु।
बाखँया रुपय् जैमिनियात, जनमेजयया सर्पयज्ञय् "ब्रह्मा" दयेकातःगु दु(महाभारत, आदिपर्व 53.6)। युधिष्ठिरया सभाय् वय्‌कः नं दि (महाभारत, सभापर्व, 4.11) व शरशय्याय् दूगु भीष्मपितामहयात वय्‌कलं नापलावंगु धका च्वयातःगु दु (महाभारत, शांतिपूर्व 47.6)। पुराणय् च्वयातःगु दु कि जैमिनि "वज्रवारक" ख। (शब्द कल्पद्रुम, प. 345 बंगला संस्करण)<eot>येँ – स्वस्थानी व्रत क्वचायेकेगु झ्वलय् माघ शुक्ल पुन्हि शनिवाः कुन्हु बाग्लुङय् ‘लँ दायेगु’ धर्म हंगु दु । झिंखुदँ न्ह्यव निसें दिनाच्वंगु थ्व धर्म हनेगु ज्या नेवाः ल्याय्म्ह पुचः बाग्लुङया संयोजनय् जूगु खः । शनिवाः कुन्हु पवित्र कालीगण्डकी खुसिं निसें बाग्लुङ बजाः तक लँय् तुयु कापःया बासा लानाः ‘लँ दायेगु’ धर्म हंगु खः । ‘लँ […]
ख्वप- थनया नवदुर्गा द्यःप्याखंया देवगणयात सक्वय् बिज्याकूगु दु । सक्वय् प्यन्हुतक प्याखं क्यनेमाःगु परम्पराकथं वंगु शुक्रवाः हे नवदुर्गा द्यःगंछियात बिज्याकूगु खः। सक्वय् नं नवदुर्गा द्यःया न्या लाकेगु जात्राकथं वंगु आइतवाः साल्खा त्वालय्, सोमवाः क्वाथस्थित तलेजुइ न्या लाकेगु जात्रा जूगु खः। नवदुर्गा द्यः प्यन्हुतक थन च्वनेधुंकाः न्यान्हुकुन्हु चाँगुनारायण यंकेगु चलन दु । सक्वय् थौंकन्हय् माधवनारायणया धलं दनेगु ज्या […]
येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – सक्वय् थनिंनिसें श्री माधवनारायणया धलं दनेगु ज्या न्ह्याःगु दु। दँय्दसं पोहेलाथ्व पुन्हि (मिलापुन्हि)निसें सिल्लाथ्व पुन्हि (सीपुन्हि)तक थन श्री माधवनारायणया धलं दनेगु लिसें नारीखुसिइ तःधंगु मेला जुइ । थ्व झ्वलय् धलं दनीपिं व्रतालुपिंत म्हिगः चि भ्वय् नकेगु लिसें जल कायेकेगु ज्या जूगु खः । लछियंकं धलं दनेगु झ्वलय् धलं दनीपि व्रतालुपिंसं चि […]
येँ- थौं मिला पुन्हि । थनिंनिसें छेँय् छेँय् स्वस्थानीया बाखं कनेगु शुरु जुइ । नेवाःतय् छेँय् मिला पुन्हिनिसें सिपुन्हि तक लछियंकं स्वस्थानीया बाखं कनेगु चलन दु । थ्व बाखं कनीबलय् छुस्यामुस्या छानाः नयेगु नं चलन दु । लिसें थनिंनिसें हे सक्वया नांजाःगु नारी खुसिइ माधवनारायणया धलं दनेगु नं चलन दु । अन थ्व लछियंकं तःधंगु मेला जुइ । अथे हे ख्वपय् […]<eot>हिलियम छगु रसायनिक तत्त्व खः। थ्व पिरियोडिक टेबलया निगुगु तत्त्व ख। थुकिया रसायनिक चिं He ख। पृथ्वीया वातावरणय् थ्व तत्त्व ग्याँस अवस्थाय् दयाच्वनि। थ्व छगू निष्क्रिय ग्याँस वा नोबल ग्याँस (Noble gas) ख। थ्व रंगहीन, गन्धहीन, स्वादहीन, विष-हीन (नॉन-टॉक्सिक) ग्याँस ख। थ्व ग्याँसया एटमिक ल्या २ ख। सकल तत्वय् थुकिया बिलिङ्ग पोइन्ट (boiling point) व मेल्टिङ्ग पोइन्ट (melting point) दक्ले म्हो दु। हिलियमयात पदार्थतयेत सिक्क म्हो तापय् तयेत व ख्वाँकेयात छ्येलि; दसु- सुपरकण्डकटर तारतयेत १.९ डिग्री केल्विन तक्क ख्वांकेयात।
सन् १८६८इ सूर्द्यःया सूर्यग्रहण जूबिले सूर्द्यया वर्णमण्डलया स्पेक्ट्रमय् छगू म्हासुगु रेखा खने दत। थ्व रेखा सोडियमया म्हासुगु रेखा स्वया पा। जानसेन नं थ्व रेखाया नां डी3 तयादिल व सर जे. नार्मन लोकयर थ्व परिणामय् थ्यनादिल कि थ्व रेखा पृथ्वीइ मदूगु तत्वया ख। वय्‌कलं हिलियम (ग्रीक खँग्वः अर्थ: सूर्द्यःया तत्त्व)या नामं थ्व तत्त्वया नां तयादिल। सन् १८९४य् सर विलियम रामजेम नं क्लीभाइट नांया खनिजं पिहां वःगु ग्याँसया परिक्षण याना सिद्ध यानादिल कि थ्व ग्याँस पृथ्वीइ नं दु। क्लीभाइटयात सल्फ्यूरिक एसिडनाप् क्वाका व लिपा क्वीवाइटयात निर्वातय् क्वाका थ्व ग्याँस प्राप्त जुल। थ्व ग्याँसय् २० प्रतिशत नाइट्रोजन दयाच्वन। नाइट्रोजनयात लिकाना ग्याँसया स्पेक्ट्रम परीक्षण याःबिले स्पेक्ट्रमय् डी3 रेखा लुत। लिपा छुं उल्कापिण्डय् नं थ्व ग्याँस दूगु खँ न्ह्यःने वल। रामजे व ट्याभवर्सं थ्व ग्याँसयात यक्व परिश्रम व सूक्ष्मतां परीक्षा याना लुइकल कि थ्व ग्याँस पृथ्वीया वायुमण्डलय् नं दु। रामजे व फ्रेडेरिक सोडीं रेडियोएक्टिभ पदार्थतयेगु स्वत:विघटनं प्राप्त उत्पादय् नं थ्व ग्याँस लुइकल। वायुमण्डलय् दक्ले म्हो मात्रा (18,600य् छगू भाग), छुं मेमेगु खनिज, दसु बोगेराइट व मोनेजाइटं पिहां वइगु ग्याँसय् थ्व लुतः। मोनोजाइटया प्रति १ ग्रामय् १ घन सेमी ग्याँस लुइ। पेट्रोलियम कूपों नं पिहाँवःगु प्राकृतिक ग्याँसय् थुकिया मात्रा १ प्रतिशत निसें कया ८ प्रतिशत तक्क दइ।<eot>थौंकन्हय् थुगु संस्थाया ४५ गू देसय् यानाः मुक्कं १५ लाख दुजःत दु । थ्व संस्था इसाई धर्म अन्तरगत प्रोटेस्टेन्ट समुदायलिसे स्वापू दु । थुगु चर्चय् क्रिस्‌मस व इस्टर पर्व हनीमखु । थ्व चर्च भारतय् सन् १९३२ स पलिस्था जूगु खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.६३०३१२ उत्तर व देशान्तर ८७.०४६४८६ पश्चिम खः (30.630312° N 87.046486° W)। थ्व थासे ११३२५२५३ वर्ग मिटर (४.३७२७०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५४३३४८ वर्ग मिटर (०.२०९७८८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>टोक्यो (जापानी: 東京, उच्चारणः तोउक्योउ) जापानया राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर ख। थ्व जापानया होन्शू द्वीपय् ला व थ्व नगरया जनसंख्या लगभग ८६ लखः दु। टोक्यो क्षेत्रय् दूगु १.२८ कोटी व उपनगरीय क्षेत्रतयेत स्वाना थन अनुमानित ३.७ कोटी मनुत च्वनि। अतः, थ्व हलिमया दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु महानगरीय क्षेत्र ख। टोक्यो लगभग ८० किमीया क्षेत्रय् अवस्थित दु व थ्व क्षेत्रफलया दृष्टिं नं हलिमया दक्ले तःधंगु नगरीय क्षेत्र ख।
टोक्यो हलिमया दक्ले विकसित नगरय् छगू ख। थ्व नगर जापानया राजनीतिक, आर्थिक, व सांस्कृतिक गतिविधितयेगु मू केन्द्र नापं हलिमया छगू मू आर्थिक केन्द्र नं ख। थ्व हलिमया दक्ले तःधंगु महानगरीय अर्थव्यवस्था नं ख गुकिया कूल ग्राहस्थ उत्पादन, क्रय शक्तिया आधारय् सन् २००५य् १,१९१ अर्ब डलर जुयाच्वन। न्यूयर्क नगर व लण्डननाप जाना थ्व हलिम अर्थव्यस्थायात संचालित याइगु इञ्जिन ख व थ्व नगरयात अल्फा+ नगरया दर्जा प्राप्त दु। थी-थी संस्थातयेसं याकुगु सर्वेक्षणय् लगातार टोक्योयात हलिमया दक्ले थिकेगु महानगर जूगु खँयात पुष्टि या।<eot>वेद खँग्वः संस्कृतया "विद्" धातुं बुयावःगु खः। विद्‌या अर्थ सीकिगु, ज्ञान इत्यादि ख। वेद हिन्दू धर्मया प्राचीन पवित्र ग्रन्थतेगु मंका-नां खः। वेदयात श्रुति धकाः म्हसीकिगु नं या। वेदया मन्त्रतेत परमेश्वर (ब्रम्हां) प्राचीन ऋषितेत अप्रत्यक्ष कथं तपस्या याना च्वंबिलय् कनादिगु धैगु विश्वास दु। वेद प्राचीन भारतया वैदिक कालया वाचिक परम्पराया भिंगु कृति खः। थ्व कृति ३०००-४००० दं निसे दयाच्वंगु दु। वेद हिन्दू धर्मया सर्वोच्च व सर्वोपरि धर्मग्रन्थ खः।
वेदयु संहिताय् मंत्राक्षरय् दंगु व क्वदगु ध्व दसु "क॑" तया इमित उच्च, मध्यम, वा मन्द संगीतमय सः उच्चारण यायेगु संकेत बियातगु दु। थुकियात उदात्त, अनुदात्त व स्वारित यु नां बियातगु दु। थ्व सः यक्व पुलांगु ई निसें प्रचलित दु व महामुनि पतंजलि नं थगु महाभाष्य य् इमिगु मू-मू नियमतेत समावेश यागु दु।
सकल वेदयागु प्येंगु भाग दु। न्हापायागु भाग (संहिता) बाहेक हरेकय् टीका वा भाष्य यागु स्वंगु स्तर दै। फुक्कं मंका कया थ्व ख:
थ्व ४ भाग सम्मिलित रूपं श्रुति यागु नामं म्हसीके छिं। थ्व हिन्दू धर्मयु सर्वोच्च ग्रन्थ खः। बाकी ग्रन्थ स्मृति यु अन्तर्गत वै।<eot>चिडिपानी (अंग्रेजी भाय:Chidipani), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे922खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.२४१५९ उत्तर व देशान्तर ८०.८३३१५८ पश्चिम खः (27.24159° N 80.833158° W)। थ्व थासे १०६८६७७२ वर्ग मिटर (४.१२६१८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९६३८२ वर्ग मिटर (०.०३७२१३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>येँ, नेपाल मण्डल – संविधान घोषणाया सवाल व राज्य पुनर्संरचनाया सवाल यात कयाः नेवाः जागरण मञ्चँ म्हिगः थनया क्षेत्रपाटी पार्टी प्यालेसय् छगू अन्तर्क्रिया ज्याझ्वः यात। ऊगु ज्याझ्वलय् नेकपा एमालेया केन्द्रीय दुजः राजेन्द्र श्रेष्ठँ, न्हूँगु संविधान इलय् हे घोषणा यायेमफुगु हुनिं न्हूँगु संघीय राज्य व्यवस्थाय् ग्वःगु प्रदेशया निर्माण यायेगु धइगु खँय् दलतय्गु दथुइ छगू हे विचाः मवःगु व जातीयताया आधारय् प्रदेश निर्माण यायेमज्यू धइगु विचाः नेपाली कांग्रेसँ तयाच्वंगुलिं नं इलय् घोषणा यायेमफुगु विचाः तयादीगु खः। अथेहे ऊगु अन्तर्क्रिया ज्याझ्वलय् एकीकृत माओवादीया सभासद् दिलीप महर्जनं संविधान इलय् घोषणा यायेमफुगु हुनिं अझ नं प्रतिक्रियावादी शक्ति व विदेशी शक्तिया चलखेल दुगुलिं जूगु विचाः प्वंकादिसें अझ नं संघर्षया आवश्यकता दुगु विचाः प्वंकादिल।<eot>सिन्धु स्वनिगः सभ्यता(३३००-१७०० ई.पू.) हलिमया प्राचीन खुसि स्वनिगः सभ्यताय् छगू मू सभ्यता ख। थ्व हडप्पा सभ्यता व सिन्धु-सरस्वती सभ्यताया नामं नं नांजा। थुकिया विकास सिन्धु व घघ्घर/हकडा (प्राचीन सरस्वती)या सिथय् जूगु ख। मोहनजोदाडो, कालीबङ्गा , चन्हुदाडो , रन्गपुर , लोथल , धोलावीरा , राखीगरी , दैमाबाद , सुत्कन्गेदोर, सुरकोतदा व हडप्पा थ्व सभ्यताया मू केन्द्र ख। भारतया ब्रिटिश राजय् जूगु उत्खननया आधारय् पुरातत्वविद व इतिहासकारतेगु अनुमान दु कि थ्व छगू सिक्क विकसित सभ्यता ख व थ्व नगर यक्व ईले पलिस्था व पतन जूगु दु।<eot>शुक्रबाः ताहचलय् जनप्रभात माविया न्हूगु भवन शिलान्यास यासें श्रेष्ठं गुणस्तरीय शिक्षा थःगु निर्वाचन प्रतिबद्धताय् तकं दुगु न्ह्यथनादिल । ‘सरकारया तःधंगु बजेट शिक्षाय् वनाच्वंगु दु तर गुणस्तरीय शिक्षाया नितिं थिकेगु प्राइभेट ब्वनेकुथिइ वनेमाःगु अवस्थाया अन्त्य याना सरकारी ब्वनेकुथिइ ब्वनेया नितिं धेंधेंबल्ला याय्मागु अवस्था ब्वलंकेगु जिमिगु कुतः दु ।’ वय्कलं न्ह्यथनादिल, ‘येँया ब्वनेकुथिइ खाली थाय् मदुगुलिं ब्वनामितय् समग्र विकासय् समस्या जुयाच्वंगुलिं उखेपाखे नं बिचा याय्गु जुइ ।’<eot>धकु (अंग्रेजी भाय:Dhaku), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे317खा छेँ दु।<eot>साम्राज्य धाःगु थी-थी जाति, राज्य, वर्ण आदिया मनूत छगू हे केन्द्रिकृत शक्ति (साधारण रुपं सम्राट) वा नियमया अधीनय् दयाच्वनिगु छगू राजनैतिक इकाइ ख। हलिंया देय्‌त थ्व इकाइया आधारय् दयेमा धाःगु विचाः साम्राज्यवाद ख।
साम्राज्य छगू संस्कृत खँग्वः ख। थ्व खँग्वःयात यक्व भासय् तत्सम खँग्वया रुपय् छ्येलिगु या। नेपालभासय् थ्व खँग्वःयात पाहां खँग्वःया रुपय् छ्येलिगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.५६६३६७ उत्तर व देशान्तर ८५.२५१३ पश्चिम खः (31.566367° N 85.2513° W)। थ्व थासे ४०३०१९४५ वर्ग मिटर (१५.५६०६६९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२०३८३ वर्ग मिटर (०.०४६४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व ग्रन्थयात ५पू सफूति बायातःगु दु। प्रथम सफूयात ११ अध्याय, सफू २यात ५ अध्याय, सफू ३यात ४ अध्याय, सफू ४यात ९अध्याय, सफू ५यात ३ अध्यायय् विभाजित यानातःगु दु। सफू १य् श्रमया विभाजन, श्रम विभाजनया सिद्धान्त, श्रम विभाजनय् बजाःया प्रभाव, ध्येबाया उत्पत्ति व छ्येला, वस्तु व श्रमया वास्तविक व नामांकित मू व ध्येबाया मू, बजाःया वस्तुया भाःया थीथी भाग, वस्तुया प्राकृतिक व बजाः भाः, श्रमया ज्याला, स्तकया नाफा, थीथी ज्याय् दयाच्वंगु ज्याला व नाफा, बुंया बालं आदि विषयय् च्वमिं थःगु विचाः प्वंकादीगु दु। सफू २स स्तकया प्रकृति, संकलन व नियोजनया वर्णन यानातःगु दु। सफू३स थी-थी देसय् समृद्धिया प्रगतिया वर्णन यानतःगु दु। थ्व सफूति रोमन साम्राज्यया पतन धुंकाया बुंज्याया पतन, रोमन साम्राज्य धुंकाया थीथी नगर व देय्‌या उदय, थीथी नगरया बनेज्याया देय्‌या विकासय् असर आदि विषयय् थीथी बिचाः कनातःगु दु। सफू४स राजनैतिक अर्थशास्त्र पद्धतिया बारेय् वर्णन दु धाःसा सफू ५स सार्वभौम व राष्ट्रमण्डलया राजस्वया बारेय् च्वयातःगु दु।<eot>यल महानगरपालिका वडा नं १६ या ग्वसालय् शुक्रबाः वडाया निसः व स्वीच्याम्ह ज्याथजिथि नागरिकया हनाज्याझ्वः जूगु दु ।
यल पाटनढोकाय् ग्वसाग्वःगु ज्याझ्वलय् ‘ज्येष्ठ नागरिकया सम्मान, सभ्य समाजया स्वाभिमान’ नारा नापं हनेज्या याःगु खः ।
७७ दँय् ज्याजंकु, २ दँय् निक्वःगु जंकु व ८ दँय् स्वक्वःगु जंकु क्वचापिं ज्याथजिथियात हंगु ज्याझ्वःया कजि वडा दुजः पञ्चबज्र बज्राचार्य जुयादीगु खः ।
ज्याथजिथिया नितिं ज्ञानमाला भजन, धार्मिक पाठ, प्रवचन नापं अभिमुखीकरण ज्याझ्वः ग्वसाग्वःगु खः । उगु इलय् भिक्षु कौण्डन्यं शील सदाचार बियादीगु खः ।<eot>संखेडा तालुका भारतया गुजरात राज्यया वडोदरा जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८७३४१८ उत्तर व देशान्तर १०५.०५७२२२ पश्चिम खः (39.873418° N 105.057222° W)। थ्व थासे ८१५९८८९४ वर्ग मिटर (३१.५०५५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५१४५५८ वर्ग मिटर (१.३५६९७८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>फेब्रुवरी ग्रेगोरियन पात्रोयागु निगुगु ला खः। थ्व लायागु नां ल्याटिन भाय् यागु खंग्व "फेब्रुवा" नं वगु खः। प्राचीन रोमयागु पुलांगु पात्रोय् थ्व ला मदु। लिपा वया ज्यानुवरीयात दंयागु न्हापांगु ला देकु बिले थुकित दंयागु दक्ले लिपायागु लायागु रुपय् तेगु ज्या जुल। थ्व ला दक्ले न्हापा २९ न्हुयागु लायागु रुपय् पात्रोय् तल। लिपा थ्व लायागु छन्हु अगस्टय् तेधुंका थ्व लाय् ३दंय् २८न्हु व लीप दंय् २९न्हु जु वलः। थ्व लायागु दिं त थुकथलं दु:-<eot>न्यामति तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया दावणगेरे जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>स्पेनय् सीपिनि ल्या प्यद्व पुल, अमेरिकाय् द्वःछि पुल | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
इटालीधुंका युरोपया दकलय् अप्व कोरोना प्रभावित दे स्पेनय् आः तक ४ द्व व ८९ म्ह मनु सीगु दु । लिपांगु २४ घौ दुने ६६५ मनु मदुगु खःसा थ्व ल्याः बुधबाःया स्वयां छुं म्हो खः । बुधबाः सीपिनि ल्या दकलय् अप्व ७३८ जूगु खः । स्पेनय् बिहिबाः हे ६ द्व ६ स व ७३ म्ह न्हूपिं संक्रमित खनेदूगु खः ।
उखे अमेरिकाय् बिहीबाःतक द्वःछि व ३७ म्ह सीगु दु । अमेरिकाय् आःतक ६८ द्व न्यासः व ९४म्ह संक्रमित जूगु दु । बुधबाः हे जक १३,३५५ कोरोनाया न्हूपिं ल्वगि खनेदूगु खः ।<eot>म्वामितेगु थी-थी गुणकथं वैज्ञानिक आधारय् थी-थी पुचलय् बायेगु ज्यायात जैविक वर्गीकरण धाइ। थ्व वर्गीकरणया मू भाग थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 32.37° N 75.52° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३०७ मिटर (१००७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कथुरा शहरयागु जनसंख्या ४०,००६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६७% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कथुरा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>भौतिका शास्त्र छगू प्राकृतिक विज्ञान ख गुकिलि छुं नं वस्तु[१] व उकिया स्पेस व ईलय् मोसन, व थ्व नाप स्वापू दूगु उर्जा व बल यात सीकेत स्वइ। [२] अझ वृहद कथं धायेगु खःसा थ्व विज्ञान ब्रह्माण्ड गथे सनाच्वंगु दु धका स्वयेत याइगु प्रकृतिया साधारण एनालाइसिस ख।[३][४][५] भौतिकशास्त्र छगू आधारभूत प्राकृतिक विज्ञान ख। थ्व विज्ञान प्रकृतिया सिद्धान्त सीकिगु ज्या नाप स्वापू दूगु विज्ञान ख। भौतिकशास्त्रं प्रकृतिया आधारभूत घटक (दसु पदार्थ, उर्जा, अन्तरिक्ष, व ई) व इमिगु आधारभूत अन्तरक्रियाया विश्लेषण याइ। नापं, थ्व विषयय् थन्यागु घटकतेगु ज्ञान कायेगु पद्धतिया विश्लेषण नं जुइ।
भौतिक शास्त्र धाःगु प्रकृतिया व्यवस्थित, आनुभविक सीकेज्या व थन्यागु सीकेज्यां लुयावःगु ज्ञान निता हे ख। भौतिक शास्त्रीया दकलय् महत्त्वपूर्ण ज्या धाःगु प्राकृतिक हलिंइ दयाच्वंगु प्यातर्नत (patterns) लुइकिगु व अन्यागु प्यातर्नतेगु आधारय् हलिं संकिगु आधारभूत नियम लुइकिगु ख।
शास्त्रीय यान्त्रिकि वा क्लासिकल मेक्यानिक्स धाःगु भौतिक शास्त्रया छगू ख्यः ख। थ्व ख्यः व क्वान्तम मेक्यानिक्स जाना मेक्यानिक्स ख्यः दयेकि। मेक्यानिक्स धाःगु छुं नं वस्तुइ तिबःया प्रभाव सीकिगु दुसिका ख। थ्व ख्यःया छुं आधारभूत सिद्धान्त थ्व कथं दु-<eot>सन् १८०७: कंग्रेसं संयुक्त राज्य अमेरिकाय् दासतेगु आयातयात मेगु दँ निसेँ लागू जुइगु रुपय् अवैधानिक घोषित याइ।<eot>हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतय्या छगू नांजाःगु राग भैरवी राग ख। सङ्गीतसमयसारग्रन्थ “देवादि प्रार्थनायाम्” आदिइ थुकियात स्पष्टं च्वयातःगु दु। थ्व राग करूणरस, भक्तिरसयुक्त दु। कर्णाटक शास्त्रीय सङ्गीतय् सिन्धुभैरवीराग थ्व हे राग ख। थ्व रागय् षड्ज, पञ्चम स्वर नापं मेगु कोमलस्वर दु। वादिमध्यमः व संवादि षड्जः स्वर दु। प्रायः सुथया ईलय् राग हालिगु यासां थ्व राग न्ह्याबिलय् नं हालेछिं। सङ्गीतसम्प्रदाय् सङ्गीतसभाया अन्तिमय् थ्व राग हालिगु या। शास्त्रीय सङ्गीत स्यापेक्षय् आपालं गझल्, ठुम्री, भजन्,टप्पादिषु आदि रागस्य छ्यलातःगु खनेदु।<eot>वइगु दीगु जुयाच्वंगु मनसुनी वा हाकनं तच्वइगु मौसमविदतयेसं न्ह्यथंगु दु । असार २६, २७ व २८ गते मदिक्क वःगु वां मध्य व पूर्वया खुसिबाः तच्वया तराई लागा लखय् दुंगु खः । वयांलिपा म्हाे जूगु वा शनिबाःनिसें हाकनं तच्वयेगु लँपुइ वंगु मौसमविद् मञ्जु बासीं न्ह्यथनादिल ।
शनिबाः व आइतबाः धुंका सोमबार तक थ्यनिबलय् मनसुनी वा तच्वइगु सम्भावना दूगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । मध्य व पूर्वया यक्व धैथें थासय् तच्वयेक वा वइगु वयेकलं न्ह्यथनादिल ।
विशेषयाना स्वनिगलय् आःया छुं दिं तसकं वा वइगु मौसम पूर्वानुमान महाशाखा‌ं न्ह्यथंगु दु । छुं दिं तसकं वा वया स्वनिगःया तःधंगु व चिधंगु खुसिइ वरियाँ वयेफूगु वयेकलं न्ह्यथनादिल ।
मनसुनया न्यूनचापीय रेखा नेपाःया दक्षिणय् दुसां बङ्गालया खाडीं नेपाः दुहाँ वःगु जलवाष्पयुक्त फय् व स्थानीय फय्या असरं मध्य व पूर्वय् मनसुन हाकनं सक्रिय जूगु वयेकया धापु दु । आःया स्वन्हु देया थीथी लागाय् तसकं वा वइगु भविष्यवाणी महाशाखां याःगु दु । अचानक वा वइगु व दीगुलिं बाग्मती, विष्णुमती नापंया खुसिइ लःया जाः थाहांक्वाहां वनीगु महाशाखां न्ह्यथंगु दु ।
साउन ८ व ९ ताका मध्य व पूर्वी लागाया खुसिइ बहाव तच्वइगुलिं सतर्क जुइत महाशाखा धाःगु दु । मदिक्लक वा वइगुलिं पहाडी लागाय् चलःया उच्च सम्भावना दुगु मौसमविदया धापु दु ।<eot>महाभेलाया उलेज्यालिपा न्हापांगु दिंया सत्र थौं ताःईतक विकास यायेगु आज्जुया नितिं मिसा सशक्तिकरणया बिषयलय् सहलह जुइ ।<eot>६ द्व ३७ गु नमुना परीक्षण याःगु इलय् नेपालय् २१० म्ह कोरोना संक्रमित लूगु दु । थ्व नापं कुल संक्रमितया ल्याः १९ द्व २ स व ७३ थ्यंगु दु । अथेहे ४९ म्हेसिया ज्यान वंगु दुसा १४ द्व २१ डिस्चार्ज जूगु दु । लिपांगु २४ दुने आइसोलेसन सेन्टरं १४६ म्ह डिस्चार्ज जूगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.३२४१ उत्तर व देशान्तर ११९.३०७३४७ पश्चिम खः (36.3241° N 119.307347° W)। थ्व थासे ७४०११८०४ वर्ग मिटर (२८.५७६११८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११९२० वर्ग मिटर (०.००४६०२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मशदेव (अंग्रेजी:Mashdev), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३९१ खा छेँ दु।<eot>वलन्त (अंग्रेजी:Walant), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६३२ खा छेँ दु।<eot>ज्याझ्वलय् पुलांम्ह सभामुख दमननाथ ढुंगानां मदुम्ह पदमरत्न नेपाःया लोकतान्त्रिक आन्दोलन, भाषिक आन्दोलन व म्हसिकाया आन्दोलनय् याःगु योगदान लुमंकादिल । ब्रदर बुक्सं बजारय् हःगु सफुया मू ३२५ तका तयातःगु दु ।<eot>कोरोना भाइरसया संक्रमण मजुइकेगु नितिं नेपाल सरकारं थीथी नियम व निर्देशन जारी यानाच्वंगु इलय् येँया महांकाल, पाःला द्यः नापं तेबहाल व वटुया भद्रकालीया देगः भक्तजनया नितिं बन्द याःगु दु । वडा नं २२या वडाध्यक्ष चिनिकाजी महर्जनं जारी यानादीगु सुचं कथं कन्हे शुक्रबाः निसें देगःत बन्द यायेत्यंगु खः ।
देगलय् नित्य पुजाया नितिं जक चायेकीगु व संक्रमण नियन्त्रणया नितिं थुकथं बन्द यानागु न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>राग दुर्गा कल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>गंजरी (अंग्रेजी:Ganjari), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४२४ खा छेँ दु।<eot>जैल्वाड (अंग्रेजी भाय:Jailwang), नेपायागु राप्ती अञ्चलयागु रोल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे519खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 16.78° N 80.85° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ८८ मिटर (२८८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नुज्विद शहरयागु जनसंख्या ५०,३३८ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नुज्विद यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>ईश उपनिषद् वा ईशोपनिषद् छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख। थुकिया श्लोक मू उपनिषद् व शुक्ल यजुर्वेदय् छ्य्‌लातगु खने दु।
ईशोपनिषद् खँग्वः निगु संस्कृत खँग्वः ईश व उपनिषद् जाना दयावगु खँग्वः ख। थ्व खँग्वःया अर्थ ईश वा इश्वरया उपनिषद् ख। थ्व उपनिषद्‌य् इश्वर धागु द्य स्वया नं च्वेयाचु शक्ति व सकल हलिमया परम शक्तिया कथं चित्रित यानातगु दु। थ्व काव्यय् ईश्वरयात पूर्ण व सर्वशक्तिमानया स्वामीया रुप बियातगु दु।<eot>गुथि संस्थानया ठेकेदारया लापरवाहीं झन्दै द्यूगु तलेजुया गथांमुगः पुजा | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
पुजाया नितिं माःगु व्यवस्था याःगु खःसां गुथि संस्थानया पदाधिकारीतयेसं फोन मल्ह्वंगु व लिपा प्रशासक नारायण च‌ौधरीं यें शाखाया जिम्मा धका पंछेजूगु खः । गुथि संस्थान येंया प्रमुख बैकुण्ठ रेग्मीं ९ः३०य् पुजाया हलंज्वलं हःगु व १०ः३० ता इलय् जक पुजा न्ह्याःगु खः ।
यें शाखां गुथिया कामकाज स्वय्त ठेकेदारयात जिम्मा ब्यूगु तर नियुक्ति धासा मब्यूगुलिं ठेकेदारं मस्वया थथे कचवं पिहाँवःगु खः । थुगु पुजा महिन्द्र मल्लया पालय् थापना जूगु खः । गुथि संस्थानया ठेक्का प्रवृत्तिं गुथि नाप नापं सँस्कृति हे अस्तव्यस्त जुइगु अवस्था वःगु सञ्चारकःमि सिंहया धापु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.५५९२३८ उत्तर व देशान्तर १०५.०७८३०२ पश्चिम खः (40.559238° N 105.078302° W)। थ्व थासे १२०५४६२३३ वर्ग मिटर (४६.५४३१६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५४६६०६ वर्ग मिटर (०.५९७१४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>चिकं निर्यात याइगु देय्‌तेगु गुथि (अंग्रेजी: Organization of the Petroleum Exporting Countries) ओपेक १२गु देय्‌या छगू कार्टेल ख। थ्व गुथिइ अल्जेरिया, एंगोला, इक्वेडर, इरान, इराक, कुवेत, लिब्या, नाइजेरिया, कतार, साउदी अरेबिया, संयुक्त अरब इमिरेट्स, व भेनेजिएला ला। थ्व कार्टेलं थःगु मूज्याकुथि सन् १९६५ निसें भियनाय् तयातःगु दु[१] ।थ्व गुथिं ई-ईले थःथःगु देय्‌या चिकं मन्त्रीतेगु बैठक याइगु या। इन्डोनेसियां सन् २००८य् थःगु चिकंया निर्यात स्वया आयात अप्वःगुलिं थ्व गुथि त्वताछ्वल, तर लिपाया ईले थःगु चिकंया निर्यात आयात स्वया अप्वःसा थुकिया सदस्यता हानं कायेगु वचं याःगु दु [२]।<eot>लस एञ्जिलस् संयुक्त राज्य अमेरिकाया क्यालिफोर्निया राज्यया छगु सिटी ख। थ्व नगर न्युयर्क धुंका संयुक्त राज्य अमेरिकाया दकलय् चकंगू नगर ख। थ्व नगर दक्षिण क्यालिफोर्नियाय् ला। थ्व नगर क्यालिफोर्निया राज्यया दकलय् तःधंगु नगर ख। थ्व नगर प्रशान्त महासागरया सिथय् दयाच्वंगु चकं ख्यलय् ला। थ्व ख्यःया पूर्वय् ३००० मितर तक जाःगू गुं-च्वापुगुंया झ्वः दयाच्वंगु दु। थ्व नगरया मू-नगरक्षेत्र १२१० वर्ग किमिय् विस्तारित दु। थ्व नगर लस एञ्जिलस काउन्तिइ ला। थ्व काउन्ति अमेरिकाया दकलय् यक्व जनसंख्या दूगु काउन्ति ख।
थ्व शहरया अक्षांश ३४.०८६१५९ उत्तर व देशान्तर ११८.३७५९८४ पश्चिम खः (34.086159° N 118.375984° W)। थ्व थासय् १२१४८९७९५८ वर्ग मिटर (४६९.०७४७४४ वर्ग माइल) बं दु धाःसा ७५६७०५७२ वर्ग मिटर (२९.२१६५७२ वर्ग माइल) ल दु[५]।<eot>अगस्ता संयुक्त राज्य अमेरिकाया मेइन राज्यया राजधानी ख। नापं थ्व थाय् केनेबेक काउन्तीया मुख्यालय व मेइनया जनसंख्या केन्द्र ख। [५] सन् २०१०या जनगणनाय् थ्व नगरया जनसंख्या १९,१३६ दु। थ्व जनसंख्या नापं थ्व नगर भर्मोन्तया मोन्तपेलियर व साउद देकोताया पियर धुंका अमेरिकाया दकलय् म्हो जनसंख्या दूगु राजधानी ख। केनेबेक खुसिया सिथय् लाःगू थ्व नगर युनिभर्सिटी अफ मेइन एट अगस्ताया छेँ नं ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.०५०७०६ उत्तर व देशान्तर ८१.१०३७६२ पश्चिम खः (32.050706° N 81.103762° W)। थ्व थासे १९३५८१३६९ वर्ग मिटर (७४.७४२१८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८७१६३६२ वर्ग मिटर (३.३६५४०६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अथेहे प्रधानमन्त्री ओलीं इजरायलया ७२ क्वःगु स्वतन्त्रता दिवसया लसताय् भिन्तुना तकं देछानादीगु थःगु ट्विटरय् उल्लेख यानादीगु दु । इजरायलया कृषि प्रविधि नेपाः दुत हयेगु विषलय् खल्हाबल्हा जूगु प्रधानमन्त्री ओलीं न्ह्यथनादीगु दु ।
कोरोना विरुद्ध नापं ल्वायेगु व वयाँलिपा आर्थिक रुपान्तरनय् नापं न्ह्यायेगु खँय् तकं सहलह जूगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>सिद्ध (अंग्रेजी:Siddha), नेपा:यागु जनकपुर अञ्चलयागु धनुषा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८६२ खा छेँ दु।<eot>वीरकोत (अंग्रेजी भाय:Birkot), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे727खा छेँ दु।<eot>देय्न्यंकंया नेवाः पत्रकारतय्गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया थौ शनिवाः न्याक्वःगु दँ मुँज्याय् तःजिक न्यायेका न्याम्ह पत्रकारतय्त सिरपाः लःल्हागु दु । वाङमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीया मू पाहाँसुइ जुगु उगु ज्याझ्वलय् येँ महानगरपालिकाया मेयर बिद्यासुन्दर शाक्य मू उपस्थिति युयादिगु खः ।
अथे हे नेवाः पत्रकारतय्गु नितिं ग्वाहालि यायेत पत्रकारिता कल्याणकारी कोष नं घोषणा याःगु खः । ज्याझ्वः दबूया नायः श्रीकृष्ण मर्हजनया सभापतित्व जुगु खः ।<eot>थप ७ संक्रमित लुत, नेपालय् ८२ थ्यन | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
मंगलबार भेरी अस्पताल नेपालगञ्जय् याःगु परीक्षणय् २२, ३० व ४० दँया मिजं व ९, ३२, ३४ व ५५ दँया मिसाय् कोरोना पुष्टि जूगु खः । फुक्कसिया स्वास्थ्य सामान्य जूगु मन्त्रालय नं न्ह्यथंगु दु ।<eot>राग नागध्बनि कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५३१५८१ उत्तर व देशान्तर १०४.८०१६५७ पश्चिम खः (39.531581° N 104.801657° W)। थ्व थासे ५२२७२८७ वर्ग मिटर (२.०१८२६७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८८६९ वर्ग मिटर (०.००३४२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>युरेथ्रा (युनानी ουρήθρα - ओउरेथ्रा) छगू धों ख। थ्व धों नं युरिनरी ब्लाडरयात म्ह स्वया पिनेनाप स्वाइ। युरेथ्राया ज्या निगु हे लिंगय् च्व फायेगु व मिजंय् सेमेन पिहां छ्वेगु ख।
मिजंमनुतेगु युरेथ्राया हाकः ८ इञ्च (१७.५-२० सेमि) जुइ। थ्व पेनिसया अन्त्यं पिनेनाप कम्युनिकेट याइ। युरेथ्रां च्व व सेमेनया निकास याइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६२.६५५६५९ उत्तर व देशान्तर १६०.२०९२३७ पश्चिम खः (62.655659° N 160.209237° W)। थ्व थासे २४५९९४२३ वर्ग मिटर (९.४९७८९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६३२७१९३ वर्ग मिटर (२.४४२९४३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विकिपिडिया , ल्यारी स्यांगर नं नाँतगु बहुभाषिक, वर्ल्ड वाइड वेब-लिधंसा यागु, सितिंगु स्रोत हलिमसफू ज्याखँ खः। विकिपिडिया स्वयमसेवकतेसं मंका कथलं च्वइ व सम्पादन याई; थुकिगु च्वसुत वेबयागु एक्सेस दुगु न्ह्यामेसियां नं याये ज्यु। विकिपिडिया नां विकि व "इन्साइक्लोपिडिया" स्वाना देकुगु ख। थुकिगु मू सर्भर ताम्पा, फ्लोरिडाय् दु धासा मेमेगु तसाँ सर्भर एम्स्टरड्याम व सोलय् दु।
विकिपिडिया अंग्रेजी विकिपिडियायागु रुपे ज्यानुवरी १५, २००१य् न्ह्येथंगु ख। थ्व हलिमसफू न्युपिडिया, छगु विषेशज्ञतेसं च्वैगु व आ मदुगु हलिमसफूयागु पलसाय् देकुगु ख। थ्व ज्याखँ आ जिम्मी वेल्सं देकुगु नन प्रोफिट गुथि विकिमिडिया गुथि नं सञ्चालन याना च्वंगु दु। थुकिलि आ २५० भाय् य् ६० लख स्वया अप्व च्वसु दु।[३] विकिपिडिया बिस्तारं नांजाया वैच्वंगु दु [४] व आ इन्टरनेटयागु दक्ले अप्व मनुतेसं स्वैगु १२गु वेबथाय् य् विकिपिडिया नं छगु ख।[५]
विकिपिडियायागु विश्वसनियया व एक्युरेसीयागु बारेय् न्ह्येसत नं वगु दु।[६] थ्व वेबथाय् यात उकिगु हुल्याहापनायागु सिकार,[७] uneven quality, systemic bias and inconsistencies,[८] व सम्पादन प्रक्रियाय् कन्सेन्ससयात क्रिडेन्सियल स्वया अप्व हनिगु थें न्यागु खँयागु लागि आलोचना यागु दु।[९] स्वयमसेवकतेसं देकातगु विकिपिडियायागु कन्टेन्ट नियम[१०] व उप-ज्याखँतेसं थ्व आलोचना व अन्यागु मज्युगु ज्यातेत मदेकेत कुत याना च्वंगु दु।[११] निगु सोधपत्रतेसं विकिपिडियय् हुल्याहापना ताहा ई तक्क ल्यं मदैगु निष्कर्श पिकागु दु[१२] व विकिपिडिया मेमेगु अनलाइन हलिमसफू थें हे एक्युरेट जुगु दावी यागु दु।[१३]
किपाय् विकियागु स्वाइगु स्वभाव क्येनातगु दु ; पौत यक्व हे स्वाना च्वनि, थुकिलिं याना सम्बन्धित च्वसुय् वेने अपुइ
विकिपिडिया नं विकि सफ्टवेर छ्येला यक्व च्वमितेत हलिमसफूय् छकलं च्वेफैगु व डेटाबेस हिले फैगु व्यवस्था याना बी। सम्बन्धित च्वसुत हाइपरलिंक छ्येला मेमेगु वेबथासे क्रस-रिफरेन्सथें याना स्वाना तगु दु। विकिपिडियाय् थगु हे विषय व्यवस्था दु; च्वसुतेत माले अपुइगु पुचः व्यवस्थाय्[१४] व्यवस्थित यानातगु दु। इन्साइक्लोपिडिया ब्रिटानिका यागु प्रोपिडियायागु आउटलाइन अफ नलेजय् नं थन्यागु हे व्यवस्था दु तर व व्यवस्था थें कडा हायरार्‍की थन मदु। विकिपिडियय् छगु विषयय् सतही कथलं स्वेत दबूयागु नं व्यवस्था दु।[१५]
सम्पादन याये यपिन्त खाता चायेकेयात प्रोत्साहित याइ, गुकिलिं इलित न्हु च्वसु देकिगु, च्वसु यागु नां हिलेगु, व छ्येलेमि प्राथमिकता मुंकिगु अवसर बी। तर, च्वमितेसं सम्पादन खाता मचायेकुसें नं याये छिं; अथे याये बिले इमिगु आइ पी थायबाय छ्येलेमियागु नांयागु थासे मुना च्वनि।[१६] विकिपिडियायागु पुलांगु सम्पादनत नं मुना च्वनि, व ईयागु आधारे "सम्पादन इतिहास" पौय् दया च्वनि, थुकिलिं पुलांगु संस्करणयागु पौ स्वेत अपुइकी।
विकिपिडियायागु हिलेज्यात पीर रिभ्यु मजुसें छकलं अन्तरजालय् खने दै। विकिपिडियायागु सिद्धान्त कथं बांलागु मतिदुगु मनुतेगु दथुइ मध्यस्तता मदुगु मंकाज्या नं बिस्तारं हलिमसफूयागु ब्या, जा व एक्युरेसी थकाई, व गाक्क ई ब्युसा, सत्य नं त्याई व चीधंगु मखुगु खं नं मिलेयाना येंके फै।[१७] अतः, विकिपिडिया नं न्ह्यामेसित नं सम्पादन याये बी, अपबादयागु रुपे छुं थन्यापिं छ्येलेमि दु सुनां विकिपिडियायात ता ई तक्क बाँमलाक्क छ्येला यंकुगु दु, इमित ताहाकगु मध्यस्तता धुंका सम्पादन यायेगु अधिकार लित बी। अथे हे सकल च्वसुत सम्पादन याये छिं तर छुं च्वसुत च्वमितेगु वादविवाद व यक्व हिल्याहापना नं याना छुं ई यागु लागि सम्पादन याये मज्युगु याना तगु दे फु। विकिपिडियाय् छुं नं च्वसु "सिधगु" वा "पू वंगु" गब्लें नं जुइ मखु।<eot>सिरोसिस छगू मेदिकल अवस्था ख। थ्व अवस्था क्रोनिक सें ल्वेया लिच्वः ख गुकिलि सेंया तन्तुयात फाइब्रोसिस, स्कार तन्तु व रिजेनेरेटिभ नोदुलं रिप्लेस याइ। [१][२][३] थ्व रिप्लेसमेन्टं सेंया ज्या यायेगु क्षमता म्हो यानाबि। सिरोसिस आपालं मद्यपान, हेपाटाइटिस बि, हेपाटाइटिस सि व नन-अल्कोहोलिक फ्याटि लिभर डिजिजय् खनेदै। अथेजुसां थ्व ल्वेया यक्व मेमेगु कारण दु। थ्व ल्वेया छुं कारण अन्वेषणया क्रमय् मलुइफु। कारण मलुगु सिरोसिसयात इदियोप्याथिक धाइ।
सिरोइस खँग्वः यवन भाषाया κιρρός [किर्होस] अर्थात म्हासुगु, tawny (ल्वचं काःगु सेंया म्हासुगु-अरेंज रंग) व अंग्रेजी मेदिकल सफिक्स -osis स्वाना दयावःगु ख। थ्व अवस्थाया ज्ञान न्हापानिसें दःसां रेने लेनेकं थ्व अवस्थाया नां सिरोसिस धका तयादिगु ख। वय्कःया सन् १८१९या ज्याय् थ्व अवस्थायात नामांकृत याःगु खनेदु। नापं, थ्व हे ज्याय् वय्कलं स्थेथोस्कोपया नं वर्णन यानादिल।[४]<eot>भ्रूणशास्त्र (अंग्रेजी: Embryology) धागु दक्ले तधंगु अर्थले प्राणी यागु प्राण न्ह्येथेईगु अर्थात छगु कोष यागु अवस्थानिसें उकिगु वयस्क अवस्थातक्क उकिगु म्हे जुइगु परिवर्तनयागु सीकेज्या ख:| तर ज्याझ्वया अर्थले प्राणी बुइ न्ह्य तक्क यागु परिवर्तन यात जक्क थ्व शास्त्रले सीकेज्या याई|
जंक्वें दुगु पशु (अंग्रेजी:Vertaebrata)ले छम्ह न्हुम्ह प्राणीया विकास जुईत छगु मिसा जर्म कोष (ओभम्)यात छगु मिजं जर्म कोष (स्पर्म्याटोजूआ)नं फर्टिलाईज यायेमा| ओभम् धागु छगु न्युक्लियटेड कोष ख:| थ्व फर्टिलाईज जुइधूंका म्हयागु थीथी कथंया तन्तु व अंग थुकिलीं हे बुया वै| थथे बुया वैगु निगु प्रकृयाया लीच्व ख:| व निगु प्रकृयाय सेग्मेन्टेसन व डिफ्रेन्सियसन ख:|
अत:, फर्टिलाईजेसन जुगु ओभम् येक्व सेग्मेन्टेसन जुया येक्व कोषत देकी| दक्ले न्हापा ला फुकं कोषत छता थें हे खने दै| तर लिपा कोष नीगू कथंया जुया वनी| थ्व नीगु कथं ख-
जर्म कोष, थ्व कोषत प्रजनन ग्रन्थिले थाई — मिस्तले ओभरीले व मिजंले टेस्टेसले— व जातीयागु अमरत्व यागु लागी थयित देछाई<eot>लापा लेपिदोप्तेरा (Lepidoptera) अर्दरया ब्वइपिं रंगीविरंगी कीतयेगु छता परिवार दुनेया की ख। थ्व परिवारय् लापा व moth ला।<eot>मगध बुद्धकालीन १६गु आर्य महाजनपदया छ्गू जनपद ख। थ्व जनपदया मू क्षेत्र गङ्गा स्वया दक्षिणया बिहारया क्षेत्र ख। थ्व जनपदया राजधानी न्हापा राजगृह (वर्तमान राजगीर) व लिपा पाटलिपुत्र (वर्तमान पटना) जुवन। मगधं लिच्छवि व अङ्ग राज्य अधिग्रहन याना वर्तमान बिहार व बङ्गालया अधिकांश भूभाग थःगु अधीनय् लाकूगु खनेदु। [१] थ्व धुंका मगधं वर्तमान पूर्वी उत्तरप्रदेश व उडिसायात थःगु अधीनय् लाकूगु खनेदु। प्राचीन मगधया उल्लेख रामायण, महाभारत, पुराण आदिइ जूगु खनेदु। थ्व जनपदया उल्लेख बौद्ध व जैन ग्रन्थ व स्तोत्रय् नं यक्व हे जूगु खनेदु।
मगधया दकले पुलांगु वर्णन अर्थववेदय् जूगु खनेदु। थन थ्व थाय्यात अङ्ग, गान्धार, व मुजावत नापं उल्लेख याःगु खनेदु। भारतया निगु मू धर्म बुद्ध धर्म व जैन धर्मया विकास मगधय् जूगु खनेदु धाःसा भारतया निगु मू साम्राज्य मौर्य साम्राज्य व गुप्त साम्राज्य नं मगधं हे वःगु खनेदु। थ्व निगु साम्राज्यया कालय् प्राचीन भारतया विज्ञान, गणित, ज्योतिष, धर्म, दर्शन आदिया यक्व विकास जूगु खनेदु। अतः, थ्व कालयात भारतया सुवर्णकाल नं धायेगु या। मगध राज्यय् गणतान्त्रिक समुदाय दसु राजकुमार व गां-गाम्य् थः-थःगु हे ग्रामक प्रमुख सहितया पञ्चायत दूगु खनेदु। राज्य संरचना प्रशासन, न्याय व सैन्य ज्याय् विभक्त जूगु खनेदु।<eot>दुर्गास्थान (अंग्रेजी भाय:Durgasthan), नेपायागु महाकाली अञ्चलयागु बैतडी जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे659खा छेँ दु।<eot>मुंगेर जिल्ला भारतया बिहार राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला बिहारया दक्षिणी भागय् ला व थुकिया मुख्यालय गंगा खुसिया दक्षिणी तटय् स्थित दु। थ्व जिल्लाया मू नगर असरगञ्ज, जमलपुर, खडगपुर, मुंगेर आदि ख।
थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल १४१९.७ वर्ग किमि दु। बिहारया क्षेत्रया ३.३% क्षेत्र थ्व जिल्लाय् ला। थ्व जिल्ला २४डि २२' व २५डि ३०'उत्तरी अक्षांश व ८५डि 30' निसें ८७डि ३'पू देशान्तरय् ला। मुंगेर जिल्ला समुद्रसतह स्वया औसतय् ३० निसें ६५ मिटर च्वे ला। थ्व जिल्लाया औसत वार्षिक वर्षा १२३१ मिमी दु।
थ्व जिल्लाया मुंगेर, बरियारपुर, जमलपुर, धरहरा, खडगपुर, तेतिया बम्बार, तारापुर असरगञ्ज व संग्रामपुर नांया ९गु ब्लकय् विभक्त दु ख। थ्व जिल्लाय् करिब ९०३ गां दु।<eot>किपूया नवोदित मचा म्येहालामि एरोन महर्जन विश्व मातृभाषा दिवसया विशेष ज्याझ्वलय् थःगु मांभाय् नेपालभाषाया म्ये हालाः दबुली दंगु दु ।
किपूया हे संगीतकःमि भुवन महर्जनं च्वयादीगु व लसय् हनादीगु लिसें नांजाःम्ह संगीत संयोजक जीवित जल्मीं संगीत संयोजन यानादीगु ई शीर्षकया ...हायेकाः नइगु ई, म्हिताः नइगु ई...बोलया म्ये एरोन महर्जनं आकर्षक बांलाःगु सलं हालादीगु खः ।
भुवन महर्जनया हे च्वसाय् व लसय् एरोन महर्जनया मां शीर्षकया नेपालभाषाया म्ये रिकर्ड क्वचायेधुंकूगु दुसा याकनं हे म्यूजिक भिडियो निर्माणया नितिं पलाः न्ह्याकाच्वंगु दु ।
आः म्यूजिक भिडियोया रुपं पिदनेत्यंगु एरोनया मां शीर्षकया म्ये किपूया हे नांजाःम्ह संगीतकःमि श्याम नेपालीया काय् प्रिन्स नेपालीं संगीत संयोजन यानादीगु दुसा उगु म्येय् थीथी बाजात लोकंह्वाःगु फ्युजन ब्याण्ड कुटुम्ब ब्याण्डया दुजःपिन्सं थानादीगु दुसा किपूया हे नांजाःम्ह संगीतकःमि राजेश महर्जन नेवाः नं विशेष ग्वाहालि यानादीगु दु ।
१२ दँया एरोन महर्जन थौंकन्हय् आइडियल मोडल स्कूलय् खुगू तगिमय् ब्वनाच्वंगु दु । किपू नगरपालिका ९ वडा तःगःवपि बादेगां न्हूबजारया निवासी एरोनया छेँजः दुने थः बाज्या नं भजन क्षेत्रपाखेया संगीतकःमि खः ।
अथेहे, एरोनया मां राज्यलक्ष्मी व अबु जनक महर्जनया नुगः दुनेनिसेंया हे आज्जु धैगु थः काय् एरोनयात छम्ह कुशल बांलाःम्ह म्येहालामिया रुपं संगीत ख्यलय् स्थापित यायेगु खः धैगु भाव एरोनया मांअबुं पिज्वयेकाः दीगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.१२२८८१ उत्तर व देशान्तर १०२.७२४८८५ पश्चिम खः (40.122881° N 102.724885° W)। थ्व थासे ६२९९५०१ वर्ग मिटर (२.४३२२५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३५०३ वर्ग मिटर (०.००५२१४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरया अक्षांश २४.५५९१६६ उत्तर व देशान्तर ८१.७८४०३१ पश्चिम ख (24.559166° N 81.784031° W)। थ्व थासय् ०१५३९९६६४ वर्ग मिटर (५.९४५८४४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३७७७९६७ वर्ग मिटर (१.४५८६८१ वर्ग माइल) ल दु[३]। थ्व थाय् कन्तिनेन्तल स्ंयुक्त राज्य अमेरिकाया दकलय् दक्षिणय् लाःगू थाय् ख।<eot>भगवतीपुर नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६९६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भगवतीपुर यागु जनसंख्या ४४३५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>चतुआर्यसत्य (पालि भाय्:चत्तारि अरियसच्‍चानि) वा प्यंगु आर्य सत्य बुद्ध धर्मया छगू मू सिद्धान्त ख। थुकिलि दु:ख आर्यसत्य, समुदय आर्यसत्य, निरोध आर्यसत्य व मार्ग आर्यसत्य ला। बुद्ध धर्म कथं ४ता मू सत्य वा खःगु खँ दु। थ्व सत्यत थ्व कथं दु-<eot>थ्वहे ऐतिहासिक बाखँया लिधंसाय् वासुपासां च्वयातःगु कृति “भैरव सिंह” उपन्यासया लिधंसा कया दयेकातःगु संकिपा खः कीर्तिपुर—द लिजेण्ड अफ कीर्तिलक्ष्मी” ।
थ्व खस नेपाली भाषां दयेकूगु फिल्म खः । आः तक च्यारिटी शोलय् जक लिकुना च्वंगु थ्व फिल्मया आपालं आपा च्यारिटी शो जुइ धुंकुगु दुसाः आः वया थ्व फिल्म असारया १३ गतेनिसे देय् न्यंकं रिलिज जुइत्यंगु दु।
नेपाःया ईतिहासया छगु हाकुगु पाना कथं कयातःगु पृथ्वीनारायणं किपू त्याकूगु घटनाया ज्वलन्त लु कःघाना तःगु थ्व फिल्म नेपाली फिल्मया स्वकुमिया निंतिं न्हूगु सवाः जुइगु दावी निर्देशक प्रदिप खडगीं याना दिल । नेपाःया इतिहासय् नुगः क्वसाःपिनिगु निंतिं नं थ्व संकिपा अध्ययनयय छगु न्हूगु पलाः जुइगु न्ह्यथनादिल ।
कीर्तिलक्ष्मी यात छम्ह काल्पनिक पात्रया रुपय् जक मखसे छम्ह ऐतिहासिक वीराङ्गना धका नाले धुंकुगु अवस्थाय् थ्व छगु स्वयेबहगु फिल्मया रुपय् सकसिनं येकीगु आश फिल्म पुचलं याना च्वंगु दु।<eot>वर्ल्द वाइद वेब धाःगु थः-थःय् स्वानाच्वंगु हाइपरतेक्स्तया छगू जाः ख। थ्व जाःयात इन्तरनेतं छ्यलेछिं। वेब ब्राउजर छ्यला मनूतेसं वेबपेज स्वयेफै। थन्यागु वेबपेजय् आखः, पाठ, किपा, संकिपा व मेमेगु मल्तिमिदिया वस्तुत दयाच्वनि। नापं, हाइपरलिङ्क छ्यला थन्याःगु छगू पतिं मेगु पतिइ चाहिले नं छिं। सामान्य भासय् इन्तरनेत व वर्ल्द वाइद वेबया अर्थ यक्व मपाः। अथे जुसां, वास्तवय् इन्तरनेत धाःगु हलिमय् दूगु यक्व कम्प्युतरतेगु छगू नेतवर्क व्यवस्था ख। वर्ल्द वाइद वेब धाःसा थ्व नेतवर्क व्यवस्थाय् सनिगु छगू सुविधा ख।<eot>श्रीकाकुलम् जिल्ला भारतया आन्ध्र प्रदेश राज्यया छगु जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया जिल्लाकोड १ ख। थ्व जिल्लाय् ३७ मण्डल दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 13.55° N 76.01° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७६३ मिटर (२५०३ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कदुर शहरयागु जनसंख्या ३०,८०२ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कदुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>आणंद जिल्ला भारत देय्या पश्चिम भागया राज्य गुजरात राज्यया मध्य भागय् दूगु छगू जिल्ला ख। आणंद नगर थ्व जिल्लाया मू नगर ख। इ. स. १९९७इ खेडा जिल्लां बाया थ्व जिल्ला पलिस्था जुल।<eot>क्यानाडा उत्तर अमेरिकाय् स्थित छगू सार्वभौम राज्य खः। थ्व देय्या राजधानी ओटावा व दकले तःधंगु नगर टोरन्टो ख। थ्व देसय् १०गू प्रान्त व ३गू क्षेत्र दु। थ्व देय् एत्लान्तिक महासागरं प्रशान्त महासागर तक्क थ्यं। थ्व देय्‌या उत्तरय् आर्तिक महासागर ला। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ९.९८ मिलियन वर्ग किमि (३.८५ मिलियन वर्ग माइल) दु। थ्व क्षेत्रफल नापं थ्व देय् हलिंया दकलय् तधं (कूल क्षेत्रफल) देय्‌या धलखय् निगु थासय् ला।
थ्व देय्या दकलय् चकंगु नगर तोरन्तो ख। थ्व देय्या मेमेगु मू नगरय् अःतावा, भ्यान्कुभर, मोन्त्रियल, एद्मन्तन, क्याल्गेरी आदि ला।<eot>त्रिपिटक (पाली भाषा :तिपिटक)बौद्ध धर्मया मूल ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थयात स्वंगु खण्डय् विभक्त याना तःगु दु। [१] [२] थ्व ग्रन्थ भगवान बुद्ध मदयेधुंका वसपोलया भिक्षुतेसं वसपोलया सकल धम्मयात सूत्रबद्ध यानातःगु सुत्ततेगु मंका ख। थ्व ग्रन्थय् सुत्ततेत वग्ग, वग्गतेत निकाय व निकायतेत पिटकय् मुंकातःगु दु। थन्याःगु स्वंगु पिटकतेत मुंका त्रिपिटक (स्वंगु पिटक) दयावःगु दु।
तिपिटक भगवान बुद्धं क्यनादीगु धम्मयात मुंकातःगु छगू मंका ख। भगवान बुद्धया परिनिर्वाण धुंका वसपोलया उपदेशतेत थी-थी सूत्रय् लुमंकेगु ज्या भिक्षुतेसं मंकाकथं यानादिल। भगवान बुद्धया धम्मया थी-थी पक्षयात लुमंकातयेगु ज्या थी-थी भिक्षुतेसं यानादिल। थथे लुमंकिगु ज्या यानादीपिं भिक्षुत थ्व कथं दु [३] -<eot>विकिपिडिया, ल्यारी स्यांगर अं नांत:गु बहुभाषिक, वर्ल्ड वाइड वेब-लिधंसायागु, चकं स्रोत हलिमसफू खः । विकिपिडिया स्वयमसेवकतयेसं मंका: कथं च्वइ व सम्पादन याइ; थुकी च्वसुत वेब (ईन्टरनेट)य् पहुंच (एक्सेस) दुपिं न्ह्याम्हसिनं नं तये ज्यू । विकिपिडिया नां विकि व "इन्साइक्लोपिडिया" स्वाना दयेकूगु ख: । थुकिया मू सर्भर ताम्पा, फ्लोरिडाय् दु धाःसा मेमेगु ग्वाहलि (तँसा) सर्भर एम्स्टरड्याम व सोलय् दु ।
विकिपिडिया अंग्रेजी विकिपिडिया कथं जनवरी १५, २००१य् न्ह्यथंगु ख: । थ्व हलिमसफू न्युपिडिया, छगू विषेशज्ञतेसं च्वइगु व आः मदुगु हलिमसफूयागु पलसाय् दयेकूगु ख। थ्व ज्याखँ आा जिम्मी वेल्सं देकुगु नन प्रोफिट गुथि विकिमिडिया गुथि नं सञ्चालन याना च्वंगु दु। थुकिइ आः २७६ भाय् य् १ क्वःति ७० लख स्वया अप्वः च्वसु दु।[१] विकिपिडिया बिस्तारं नांजाया वैच्वंगु दु [२] व आः इन्टरनेटयागु दक्ले अप्वः मनुतेसं स्वैगु १२गु वेबथाय् य्
विकिपिडियायागु विश्वसनियया व एक्युरेसीयागु बारेय् न्ह्येसत नं वगु दु।[४] थ्व वेबथाय् यात उकिगु हुल्याहापनायागु सिकार,[५] uneven quality, systemic bias and inconsistencies,[६] व सम्पादन प्रक्रियाय् कन्सेन्ससयात क्रिडेन्सियल स्वया अप्व हनिगु थें न्यागु खँयागु लागि आलोचना यागु दु।[७] स्वयमसेवकतेसं देकातगु विकिपिडियायागु कन्टेन्ट नियम[८] व उप-ज्याखँतेसं थ्व आलोचना व अन्यागु मज्युगु ज्यातेत मदेकेत कुत याना च्वंगु दु।[९] निगु सोधपत्रतेसं विकिपिडियय् हुल्याहापना ताहा ई तक्क ल्यं मदैगु निष्कर्श पिकागु दु[१०] व विकिपिडिया मेमेगु अनलाइन हलिमसफू थें हे एक्युरेट जुगु दावी यागु दु।[११]
विकिपिडिया नं विकि सफ्टवेर छ्येला यक्व च्वमितेत हलिमसफूय् छकलं च्वेफैगु व डेटाबेस हिले फैगु व्यवस्था याना बी। सम्बन्धित च्वसुत हाइपरलिंक छ्येला मेमेगु वेबथासे क्रस-रिफरेन्सथें याना स्वाना तगु दु। विकिपिडियाय् थगु हे विषय व्यवस्था दु; च्वसुतेत माले अपुइगु<eot>धुवाकोत (अंग्रेजी भाय:Dhuwakot), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1009खा छेँ दु।<eot>येँ, नेपाल मण्डल – जनजाति व मधेशी पार्टीत थौंकन्हय् संकटय् दु । संकटय् दुसां यक्व कचामचाय् कुचा दलाच्वंपिं मधेशी व जनजाति पार्टीत एकताबद्ध जुया वनेगु स्वयां झन् विभाजित जुया वनाच्वंगु स्वयेबलय् पहाडी खस आर्य समुदायया प्रभुत्व दुगु दलतसें नेपालय् अथें राज याये फुगु मखुगु जुयाच्वन धइगु सी दइ ।<eot>नोबेल सिरपा (स्विडिश: Nobelpris नोबेलप्रीस) स्वीडेनयागु वैज्ञानिक अल्फ्रेद नोबेलयागु लुमन्तिय् दं १९०१य् न्ह्यथंगु छगु सिरपा खः। थ्व सिरपा सकल दंय् शान्ति, साहित्य, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, चिकित्सा विज्ञान व अर्थशास्त्रय् सर्वोत्कृष्ट योगदान यात लल्हायेगु जुइ।
अल्फ्रेद नोबेल नं थगु सकल जिन्दगीय् मंका ३५५ आविष्कार यागु खः गुकिली १८६७य् डायनामाइटयागु आविष्कार नं छगु खः। डिसेम्बर १८९६य् वेक मदुबिले वेक युरोपयागु दक्ले तम्हि मनुय् छम्ह जुल। ज्यानुवरी १८९७य् वेकयागु वसीयत न्ह्यने व बिले सी दत कि वेकलं थगु सम्पत्तियागु दक्ले तधंगु अंश छगु गुथि देकेयात बायातगु खनी। वेकयागु इच्छा कथं थ्व धेबायागु ब्याजं सकल दंय् मानवजातियागु कल्याणकारी ज्या याईपिन्त हनिगु ज्या जुल।
२९ जून १९००य् नोबेल फाउन्डेशनयागु पलिस्था जुल व १९०१य् दक्ले न्हापांगु नोबेल शान्ति सिरपा रेड क्रसयागु पलिस्थामि जां हन्री दुनां व फ्रेंच पीस सोसाइटीयागु पलिस्थामि मू-नाय फ्रेडरिक पैसीयात मंका कथलं लल्हात।<eot>स्याइगु क्याम्प नाजीतेसं यहुदीतेत स्यायेत देकातगु नरसंहार थाय् खः। थन्यागु थाय् छ्येला नाजीतेसँ यक्व यहुदीतेत स्यात।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.११११७५ उत्तर व देशान्तर १०४.९६०९६७ पश्चिम खः (40.111175° N 104.960967° W)। थ्व थासे २२३०८७०३ वर्ग मिटर (८.६१३४३९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २३६१७० वर्ग मिटर (०.०९११८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.८७१७७५ उत्तर व देशान्तर १२२.२७४६०३ पश्चिम खः (37.871775° N 122.274603° W)। थ्व थासे २७०८८८५७ वर्ग मिटर (१०.४५९०६७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८७६९३८४ वर्ग मिटर (७.२४६९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिंहदरबारय् थाैं च्वंगु समितिया मुँज्यां नेपाःया सांस्कृतिक व राष्ट्रिय हितया प्रतिकूल असर लाकेगु आज्जुं उगु ज्याझ्वः प्रेरित जूगु धासें ज्याझ्वः पनेत सरकारयात उजं ब्यूगु खः । भारतीय निजी कम्पनी बिजक्राप्ट इन्टरनेशनल प्राइभेट लिमिटेडयात नेपालं आइफा सिरपा ज्याझ्वः यायेत बीगु खँय् नेपाल सरकार व उगु संस्थानाप जुइगु सम्झौताया मस्यौदा नेपाःया स्वाधिनता, स्वतन्त्रता व अस्मिताय् ध्वइगु समितिं ठहर याःगु दु ।
सम्झौताया मस्यौदाय् नेपाल सरकारं कःघाइगु आर्थिक दायित्व यक्व हे अनुचित व अस्वभाविक कथं तधं व नेपाःया आर्थिक अवस्थाया दृष्टिकोणं बामलाःगु समितिं क्वछ्यूगु दु । मुँज्यां सरकारनाप ज्याझ्वःया पुवंगु जानकारी माग यायेगु क्वछ्यूगु दु ।
बैठकय् छुँ सांसदतयेसं आइफा अवार्डय् जुइगु खर्चं देया ढुकटी हे सिधइगु धासें सांसदतयेसं व्यापक विरोध याःगु खः । विवादय् वःगु आइफा अवार्डया जनस्तरं तकं व्यापक विरोध जुयाच्वंगु दु ।<eot>कोलिक्कोट जिल्ला (मलयालम भासय् उच्चारण:कोळिक्कोट) भारतया केरलया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लायात न्हापा क्यालिकट धाइगु या। थ्व भारतया छगू ऐतिहासिक नाविक व्यापार केन्द्र ख।<eot>भारतया मध्यप्रदेश १०गु विभागय् विभक्त दु । थ्व विभागतयेगु दुने यक्व जिल्ला दु। सकल मध्यप्रदेशय् ५० जिल्ला दु ।
भोपाल जिल्ला मोरेना जिल्ला अशोकनगर जिल्ला अलिराजपुर जिल्ला बालाघाट जिल्ला बेतुल जिल्ला रेवा जिल्ला छतरपुर जिल्ला अन्नुपुर जिल्ला देवास जिल्ला
विदिशा जिल्ला ----- ग्वालियर जिल्ला इन्दौर जिल्ला मण्डला जिल्ला ----- ----- टीकमगढ जिल्ला ----- शाजापुर जिल्ला<eot>गोकुल (अंग्रेजी:Gokul), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु मथुरा जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.45° N 77.72° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १६३ मिटर (५३४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गोकुल शहरयागु जनसंख्या ४०४१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५५%, व मिसात ४५% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६८% दु, व मिसातेगु साक्षरता ४९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया गोकुल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>ड्रग ओभरडोज' छगु मेडिकल अवस्था ख। थ्व अवस्थाय् मनुयात छुं ल्वय्‌या निंति बियातगु वासः अप्व सेवन याना मनुयागु उसाँय्य् नकारात्मक असर खने दै।<eot>कोलोर्यादो छगू संयुक्त राज्य अमेरिकाया राज्य ख। थ्व राज्यया यक्व भूभागय् रक्की च्वापुगुं व उत्तरपूर्वी क्षेत्रय् कोलोर्यादो प्लातु ला धाःसा पश्चिमी क्षेत्रय् ग्रेत प्लेन्स ला। कोलोर्यादो पश्चिमी युएस व माउन्तेस राज्यया छगू राज्य ख।
थ्व राज्यया नामाकरण कोलोर्यादो खुसिया नामं वःगु ख। न्हापाया स्पेनी अन्वेषकतयेसं थ्व खुसियात थ्व खुसि सिथया ह्यांगु चा खना स्पेनी भाषां रियो कोलोरादो वा ह्यांगु कोलोरादो चा (स्पेनी भाषाय् छगू कथंया चा)या नामं नामांकरण याःगु ख। अगस्त १, १९७६ खुनु अमेरिकी राष्ट्रपति उलिसेस एस ग्रान्तं छगू प्रोक्लेमेसनय् हस्ताक्षर यानादिया कोलोरादोयात ३८गु राज्य दयेकादिल। कोलोरादो संयुक्त राज्य अमेरिकाया स्वतन्त्रता घोषणाया १००गु दँय् पलिस्था जुगु राज्य जूगुलिं थ्व राज्ययात सेन्तेनियल स्तेत (१०० जयन्ति राज्य) नामं नं म्हसीकिगु या।
कोलोरादो थःगु थी-थी कथंया च्वापुगुं भूमि, गुं, पथार, मेसा, क्यान्यन, उच्च मैदान, खुसि, मरुभूमि आदिया निंतिं नांजा। सन् २०१०या जनगणना कथं थ्व राज्यया जनसंख्या अप्रिल १, २०१०इ 5,029,196 दु धाःसा जनसंख्या वृद्धिदर 16.92% (२०००या जनगणना धुंका) दु। देनभर थ्व राज्यया राजधानी व दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु नगर ख। थ्व राज्यया मनुतयेत कोलोरादान्स धाइ। [१][२]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९३४७१८ उत्तर व देशान्तर १०५.१६२७८६ पश्चिम खः (39.934718° N 105.162786° W)। थ्व थासे १०२३९९१९ वर्ग मिटर (३.९५३६५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४९७८१ वर्ग मिटर (०.०१९२२१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मेघालय भारतया उत्तर-पूर्वी राज्य खः। मेघालययु क्षेत्रफल लगभग २२,४२९ वर्ग किलोमीटर दु। थ्व थाय् यागु जनसँख्या २,१७५,००० दु2000। थुकिगु उत्तरय् असम राज्य ब्रम्हपुत्र खुसिपारि लाः धासा दक्षिणय् बांग्लादेश दु। थनयागु राजधानी शिलोंग खः। शिलोंगयु जनसँख्या थ्यंमथ्यं २६०,००० दु। मेघालय न्हापा असम राज्ययु छगु थाय् खः २१ ज्यानुवरी १९७२य् थ्व थाय् प्रान्त जुलः।<eot>प्रशान्त महासागर या पूर्वी तथा पश्चिमी सिथय् थुकिगु लगभग छगु निरन्तर श्रंखला खने दु, गुकिलि मेरियाना गर्त दक्ले तज्जा। थ्व विश्वया दकले गाः वंगु गर्त ख । थ्व फिलिपिन्सया पश्चिमय् स्थित दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.६९२१४८ उत्तर व देशान्तर ११४.६१५३८९ पश्चिम खः (32.692148° N 114.615389° W)। थ्व थासे २७६२२२३३७ वर्ग मिटर (१०६.६५००४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७३८६६ वर्ग मिटर (०.०६७१३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>एसि/डिसि छगु हार्ड रक मेहालामि पुचः ख। थ्व पुचयु पलिस्था सिड्नी, अस्ट्रेलियाय् १९७३य् एंगस यंग वमाल्कम यंग नं यानादिगु ख। थ्व पुचःयात हेभी मेटल न्ह्येथनिगु पुचःय् छगुयु कथलं नं हनि। थ्व पुचः व मेमेगु पुचः दसु- लेड जेप्लिन, डीप पर्पल व ब्ल्याक साबाथतेसं हेभी मेटलयात हलिमे नांजायेकिगु ज्या यागु ख। [३] थ्व पुचःयु पुचमितेसं धासा न्ह्याबिलें थगु संगीतयात "रक एन्ड रोल"यु रुपे कायेगु या।[४]<eot>गुवाहाटी (अंग्रेजी:Guwahati), भारतया आसाम राज्यया कामरुप जिल्लाया छगू महानगर ख। थ्व नगर प्राचीन कालय् "प्रागज्योतिषपुर" नामं नांजाः। थ्व उत्तर-पूर्व भारतया दकलय् तःधंगु महानगर क्षेत्र व कोलकाता व पटना धुंका पूर्व भारतया ३गूगु दकलय् तःधंगु नगर ख। थ्व नगरयात उत्तर-पूर्व भारतया प्रवेशद्वार नं धाइगु या। सन् २०११स जनगणना कथं थ्व नगरया जनसंक्ख्या २,५०८,२०१म्ह दु। थ्व दशकय् गुवाहाटीय् यथेष्ट भौगोलिक व जनसंख्या परिवर्तन जूगु दु। प्राचीन प्रागज्योतिषपुर कामरूप राज्यया राजधानी ख। आःतक्क नं थ्व नगरय् पुलांगु मठ-मन्दिर खनेदु। कामाख्या देगः, उमानन्द देगः, नवग्रह देगः, शुक्रेश्वर देगः, बशिष्ठ देगः, दौल गोबिन्द देगः आदि थ्व नगरया छुं देगःत ख।
गुवाहाटी महानगरया दक्षिणय् ब्रह्मपुत्र खुसि, उत्तरय् छिलङर पर्वः, पूर्वय् लोकप्रिय़ गोपीनाथ बरदलै अन्तराष्ट्रीय़ बिमानस्थल व पश्चिमय् नारेङ्गी ला। ब्रह्मपुत्रया उत्तर सिथय् दूगु उत्तर गुवाहाटीया रुप हिलावनाच्वंगु दु। गुवाहाटी पौर निगमया अधीनय् थ्व थाय् प्रशासित जु। थ्व पौर निगमया अधीनय् २१६ बर्गकि:मि: व गुवाहाटी महानगर उन्नय़न प्राधिकरणया अधीनय् ३४० बर्गकि:मि: लागा ला।
गुवाहाटी उत्तर-पूर्व भारतया छगू प्रधान वाणिज्यिक व शैक्षिक केन्द्र ख। थ्व नगरय् आइआइति गुवाहाटी (IIT) व मेमेगु नांजाःगु ब्वंकुथित दु। गुवाहाटी उत्तर पूर्व भारतया महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक, राजनैतिक, प्रशासनिक केन्द्र ख।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गुवाहाटी शहरयागु जनसंख्या ८०८,०२१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५५%, व मिसात ४५% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया गुवाहाटी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>तिरहुत विभाग भारतया बिहार राज्यया छगू विभाग ख। थ्व विभाग बिहारया गंडक खुसि व गंगा खुसिया दथुया उत्तरी मैदानी क्षेत्रय् ला। थ्व विभाग अन्तर्गत पश्चिमी चम्पारन जिल्ला, पूर्वी चम्पारन जिल्ला, मुजफ्फरपुर जिल्ला, सीतामढी जिल्ला, शिवहर जिल्ला व वैशाली जिल्ला ला।
थ्व जिल्लाया नां तिरहुत खँग्वलं वःगु ख। थ्व खँग्वः संस्कृत खँग्वः तीरभुक्ति वा खुसिया सिथय्‌ नं व्युत्पन्न जूगु ख। खुसितयेगु दथुइ लाःगु थाय्‌ जूगुलिं थ्व थाय्‌या नां तीरभुक्ति जूवंगु धइगु विश्वास दु।
हिन्दू धार्मिक ग्रन्थ कथं थ्व थाय्‌ राजर्षि जनकद्वारा शासित विदेह प्रदेश (गुकिलि हिमालयया क्वे तराईय् पूर्वी नेपाः निसें कया गंगाया उत्तरया सकल मैदानी भाग ला)या भाग जुयाच्वन। बुद्धकालीन युगय् थ्व थासय् वैशाली महाजनपद थ्व थासय् दयाच्वन। थ्व ईले थ्व विभाग दूगु थासय् जैन धर्मया तीर्थङ्कर भगवान महावीर व बौद्ध धर्मया संस्थापक बुद्ध थ्व थासय् वःगु धया थी-थी ग्रन्थय् च्वयातःगु दु।
गंगा, गंडक व कोशी खुसिं घेरेयानातःगु थ्व थाय्‌ सन् १८५८ तक्क बंगाल प्रान्तया भागलपुर प्रमण्डलया अङ्ग जुयाच्वन। संथाल विद्रोह धुंका तिरहुतयात पटना प्रमण्डलय् स्वानाबिल। सन् १८७५य् दरभङ्गायात तिरहुतं बाया स्वतन्त्र जिल्ला दयेकाबिल। १९गु शताव्दीया उत्तरार्द्धय् थ्व लागाय् अकाल जुल। थ्व धुंका बङ्गालया लेफ्टिनेण्ट गभरनर सर एण्ड्रू फ्रेजरं तिरहुतयात अलग प्रशासनिक इकाई दयेकेमाःगु आवश्यकता खन। सन् १९०८या ज्यानुवरीइ भारतया तत्कालीन गभर्नर जेनरलया मन्जूरी धुंका तिरहुत प्रमण्डल पलिस्था जुल गुकिलि सारण, चम्पारन, मुजफ्फरपुर व दरभङ्गा जिल्ला सम्मिलित व मुजफ्फरपुर मुख्यालय जूवन।
थ्व प्रमण्डलया लगभग समथल ख्यले हिमालयं उत्पत्ति जूगु खुसि तयेगु सञ्जाल दू व बुँ उपजाऊ दु। थ्व थासय् शीतोष्ण कटिबंधय् बुइगु लगभग सकल बाली बू।
अं, लिचि, केरा व कस्ति तिरहुतया मू उत्पादन ख। उद्योगया म्हो जक्क विकाश व ज्याया सीमित अवसर दूगुलिं थ्व थाय्‌या आपा मनु भारतया मेमेगु थासय् पलायन जू।<eot>गंगा खुसि | यमुना खुसि | ब्रम्हपुत्र खुसि | बेतवा खुसि | नर्मदा खुसि | गोदावरी खुसि | कावेरी खुसि | गंडक खुसि | कोशी खुसि | बागमती खुसि | सरयू खुसि | रावी खुसि | व्यास खुसि | सतलज खुसि | खडकई खुसि | सुवर्णरेखा खुसि | क्षिप्रा खुसि | हुगली खुसि | सोन खुसि | दामोदर खुसि | केन खुसि<eot>पश्तो भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् अफगानिस्तान व पाकिस्तान ख। थ्व भाषायात अफगानिस्तानय् आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्या ४-६ कोटी दु।<eot>कार्डियोथोर्‍यासिक सर्जरी शल्य चिकित्सायागु छगु ख्यः खः। थ्व ख्यले मनुयागु नुग व नुगपा: नाप स्वापू दुगु शल्यक्रिया याई।<eot>तळाजा तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५२५२५७ उत्तर व देशान्तर ८९.१३२५४८ पश्चिम खः (38.525257° N 89.132548° W)। थ्व थासे १९४२९०५० वर्ग मिटर (७.५०१५९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५३८३१ वर्ग मिटर (०.१३६६१५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>द्रौपदी मानसंरक्षणं (तेलेगु भाषा:ద్రౌపదీ మానసంరక్షణం ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३६य् पिहांवगु खः।<eot>ज्वजलपा VolkovBotजु! विकिपिडियाय् छित लसकुस दु। छिगु योगदानया निंति सुभाय् देछाना च्वना । छिं थ्व थाय् यहेका दि व थ्व थासय् छिगु योगदान दया च्वनि धैगु भलसा जिं कया। छित ग्वहालि जुइफुगु छुं पौस क्वय् ब्वया तगु दु:<eot>हलिं नेवाः गुथिया ग्वसालय् जुयाच्वंगु अन्तर्राष्ट्रिय नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन भाद्र ७ गते तक जुइत्यंगु दु । सम्मेलनया झ्वलय् अप्वःगु उत्सुकता व ब्वतिकापिनिगु चापं याना निन्हु थप यायेमाःगु ग्वसाः खलकं न्ह्यथंगु दु । गुथिया ग्वसालय् वंगु भाद्र १ गते जुमय् हे वाङमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं सम्मेलनया उलेज्या यानादीगु खः । सम्मेलन न्यान्हुया नितिं क्वःछिनातःगु खः ।
न्हिथं २० म्ह दे दुने व पिनेया साहित्यकारपिंसं नेपालभाषा नापं मेमेगु भाषं थःगु रचना वाचन यानाच्वंगु दुसा अनुवाद रचना तकं न्ह्यब्वयाच्वंगु दु । ज्याझ्वः जुमय् न्हिथं बहनी ५ः४५ निसें ८ बजे तक जुयाच्वंगु दु । ज्याझ्वःयात हलिं नेवाः गुथिया फेसबुक पेजय् प्रत्यक्ष प्रशारण यानाच्वंगु दु ।<eot>राग मार्गहिन्दोल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>मैनाकाडेरी (अंग्रेजी:Mainakaderi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मैनाकाडेरी यागु जनसंख्या ३५७५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>तर लिपा सार्वजनिक जूगु पतिइ भट्टराई प्यंगुगु नम्बरय् लाःगु दु । राजपा नेता महन्थ ठाकुरं बाबुरामयात थः स्वयाँ च्वय् तयेत अस्वीकार यायेधुंका भट्टराई तँचाःगु खः ।
निर्वाचन आयोगय् दर्ता जूगु पतिइ भट्टराई ठाकुरलिपा निगुगु नम्बरय् तयातःगु खः । तर भट्टराई थःम्हं निगु नम्बरय् मच्वनेगु बरु उपेन्द्र यादव व अशोक राईलिपा प्यंगुगु नम्बरय् च्वनेगु धाःगु खः । लिपांगु इलय् पुर्व प्रधानमन्त्री भट्टराईया नां टिपेक्स तया अशोक राई व राजेन्द्र महतोया दथुइ तयेत यंकुगु खः ।
जसपाय् सछि व ५१ म्ह दूगु राजनीतिक समिति, ७०१ म्हेसिया केन्द्रीय कमिटी व निम्ह अध्यक्षया सामूहिक निर्णयया आधारय् न्ह्यायेत्यंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.७५३३९९ उत्तर व देशान्तर ८०.९३३६ पश्चिम खः (26.753399° N 80.9336° W)। थ्व थासे १२११४९९४ वर्ग मिटर (४.६७७६२६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५५५४४ वर्ग मिटर (०.०२१४४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>काफी राग हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीतया छगू महत्वपूर्ण राग ख। थ्व काफ़ी थाटया प्रमुख राग ख। थ्व रागया भारतीत लोक संगीत नाप क्वातुगु स्वापू दु। अथे जूगुलिं यक्व हिन्दी लोकम्ये दसु-होली, टप्पा दादरा कीर्तन व भजन थ्व रागय् हालिगु या। थ्व रागया जाति संपूर्ण संपूर्ण ख व गांधार व निषाद कोमल जुइ।<eot>पुल्लेताला (अंग्रेजी:Pulletala), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४१७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पुल्लेताला यागु जनसंख्या २६२८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.०२०९१८ उत्तर व देशान्तर १०७.४२१५१७ पश्चिम खः (37.020918° N 107.421517° W)। थ्व थासे १३६४०१९१ वर्ग मिटर (५.२६६५०७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८५१८७ वर्ग मिटर (०.०७१५०१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>म्हिगः जक सर्लाहीं सरकारी गाडीइ च्वना येँ वःपिंत हाकनं सर्लाही हे लितछ्वःगु दु । जोखिम अप्वःगु धाःसें सर्लाहीया होरैता नगरपालिका २ या स्वम्ह मनु येँ थ्यंगु खः । सर्लाहीं थः काय् व म्हाय् नापं छम्ह मिसा येँ थ्यंगु खः ।
थूगु घटनाया बुखँ पिहाँ वयेधुंका प्यखेरं थुकिया विरोध जूगु खः । वयाँ लिपा मिसाया भाःत येँ च्वनाच्वंगु खःसा मिसा नापं भातम्हेसित नं सर्लाही हे लित छ्वःगु खः ।
सर्लाहीं येँ वःपिं इपिं शुरुइ येँ २३ वडा ओमबहालय् बालं च्वनाच्वंगु थासय् वःगु खः । तर स्थानीयं विरोध याःसेंलि वडाध्यक्ष मचाराजा महर्जन व नेपाल प्रहरीया पहलय् टेष्ट यायेत अनं छ्वःगु खः । तर इपिं अनं २२ वडा वटु टोलय् गोडामय् च्वं वंगु खः । वटु त्वालय् नं स्थानीय नापं मच्छिन्द्र क्लवया युवातयेसं लकडाउनया इलय् सरकारी गाडीं तराईपाखें मनु हःगु धासें विरोध याःगु खः ।
अन नं स्थानीयया विरोध लिपा प्रहरीं टेकुया राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाय् परिक्षणया नितिं यंकुगु खः । बुधबाः आरडिटी परिक्षण नेगेटिभ वःसां पीसीआर विधिं याःगु परिक्षणया रिपोर्ट धाःसा मवःनि धाःगु दु ।
लिपांगु इलय् तराईया छुं जिल्लाय् कोरोनाया संक्रमण अप्वयाच्वंगु दुसा उखँ मनुत चाँ चाँ येँ वयाच्वंगु दु । थुकियात हे पनेत येँ मनपा उपमेयर हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठं थःहे थानकोट नाकाय् वना निरिक्षण यानादीगु दु । येँ मनपा मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं तकं येँ पिनं छगः नं गाडि वयेके मबीगु न्ह्यथनादीगु दु ।<eot>त:भुखाचँ स्यंकूगु झी छेँ, देगल, बहा, बही, वँ ज्यान कागु द्वलँद्वलया नेपालमि तयेगु मूवंगु ज्यान, उकीँयाना उसाँय् मदेका च्वने मागु, देसे सरकार दुसाँ मसनीगु ल्हाथेँ नेपालमितयेत ज्या मव:गु सरकार, राहतया लागी विदेसँ खर्बँ गुहालि व:सा पीडिततयेगु ल्हाती जाकि १ किलो व चाउचाउ २ पुरि हे काय् खँपिँ दुला मदुला धैगु खँ ञनेबले त:भुखाचँला नेवा:मितयेत त:धंगु महा विनास याना ब्यूगु खनेदु। अयनँ थ्व देसया सुपुत्र बुद्धयागु “उप्पाद वय धम्मिनो” धैगु उपदेस लुमंकेगुसा, गथे “उत्पादन (जन्म जूगु) छुँ वस्तुदुसा स्येनावनीगु उकीया स्वभाव ख:” अथेहे झीगु देसय् उत्पादन जूगु छेँ, देगल, बहा, बही व मनूत छथ्व:या नास जुया वन। थ्व सत्ययात थुइका, मदया वँपिँ य:पिँ परिवारयात सुखावती भुवनय् बास लायेमा धका मनँतुसेँ, स्यंगु भवनयात हानँ थनेगु कुत: झीसँ यायेमागु दु, यायेनँ फु। झीके उलि शक्ति तनावंगु मदुनि। अयनँ न्हापाथेँ दुनावंगु भवनयात न्हापाथेँ हे दयेकेगु लाकि, २१ सदीयात लोयेक ता:यू दनाच्वनीगु जक मखुसे मनूतेत न्हापासिबे आरामदायी कथँ च्वनेजीक छेँ दनेगु लाकि धका बानलाक बिचा:यायेगु आवस्यकता दु। थ्व खँय् ञिम्ह स्वम्ह इन्जिनियरतेगु छ्याताकथँ मंका छेँ दयेका च्वनेगु निर्णय या:गु ञनादया लसता वयेका च्वना। थ्व ज्या तसकनहे बानलागु ज्या जुयेफु। नापँ, छगु त्वायापिसँ मेगु त्वातनापनँ सहलह दयेका समन्वय् याना झीगु पुलानगु सहर छगुलिँहे झीगु जक मखुसे झी मचाखाचातयेत याउँक च्वने जीक दयेके फत धा:सा लुँई नस्वा: तनेगु जुइ।
अपार्टमेन्ट इन्क्लेव धैगु दसूकथँ कनेगुसा व बहा, बहीया स्वरूप ख:। थउँ कन्हे थाय् थासय् बहा बही मधा:साँ अपार्टमेन्ट क्याम्प दयेका च्वनीगु व्वयवस्था यक्व दये धुंकल। थुकीयात भतीचा एडवान्स् यायेफत धा:सा झीगु पुलानगु तजिलजिकथँ दयेकात:गु छेँयात न्हूकथँ दयेके जीगु जुइ। छगु दसू बियेगुसा, येँया हनुमान ध्वाका लिक्क लागु मखन वा मखँबहा, मखँ बहीयात दथुइलाक तया बिचा: यायेगुसा, व बहा बहीयात लागायात पेखेरँ चकंकेगु म्होजूसा आ:या लागा सिबे दोब्बर जक जूसा त:धँ यायेगु। थथे त:धँ यायेबले वनीगु जग्गायात पलेसा अपार्टमेन्ट दयेका इना बियेगु। मखँ बहायातन वहे संकल्प कथँ त:धँ यायेगु। वंगलँनिसे यतखा तक्क वनीगु लँ तब्बाला याना मरु वनेगु लँ तबालायायेगु। अथे यायेबले वनीगु जग्गाया पलेसा अपार्टमेन्ट बियेगु। थ्व लागाया दथुइ, व्यापार यायेगु थाय् दकले क्वय् वा मखँया सूपरमार्केटथेँ तल्ला पतिकँ पस: तयेगु। अयनँ व्यापार भवन व च्वनेगु भवन अलग्ग यायेगु जक मखुसे लागा हे व्यापार व च्वनेगु अलग्ग याये फयेकेमा। थथे अलग्ग जुल धा:सा व्यापारँ वैगु अनावस्यक लिच्वकथँ झीगु भास, तजिलजियात जुइगु हानि मदेकेफु। च्वनेगु थाय् यात सुरक्षित यायेफु।
मनूतेत थ:गु जीवन याउँक हनेत मदेक मगागु थीथी वस्तुतय् दथुइ, ल:, मत व ग्यास मदेक मगाय् धुंकल। थ्व सुविधानँ थीथी लागाय् अलग्गहे प्रबन्ध यायेफु। थुकीयात मागु, ज्ञान, सहलह झीगु लागापतिकँ दयेके फत धा:सा, ल: अड्डा, मत अड्डा वा ग्यास पसले वना “कारे” धका बिन्ति या: वने मालीमखु। थुकीया मेगु अर्थ ख: थ:गु छेँ थ:पिसँ दनेथेँ, थ:गु त्वा:, लागा थ:पिसँ हे दनेमाल, दनेफु धैगु हसना ख:। थथे त्वालँत्वा: झीसँ दयेके फत धा:सा स्यंगु झीगु स्वनिग:यात न्हूगु यायेफु। थ्वहे हसना मखुला त:भुखाचँ झीत थुगुसी ब्यूगु?<eot>पुदुक्‍कोट्टई जिल्ला भारतया दक्षिणी राज्य तमिलनाडुया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया आधिकारिक भाय् तमिल भाषा ख।<eot>सम्मेलनय् मन्त्री त्रिपाठीइ खोप न्यायेगु लागि आवश्यक प्रक्रिया न्ह्यावंगु व खोप न्यायेत भारतया सेरम इन्स्टिच्युटयात अग्रिम रकम बिइधुनागु धयादिल।
स्वास्थ्य मन्त्रालयं सेरमं उत्पादन याःगु कोभिसिल्ड खोप २० लख मात्रा न्यायेत्यगु खः । नेपालय् वइगु फागुन २३ गतेनिसें निगूगु चरणया खोप अभियान न्ह्यानाच्वंगु दु। उगु अभियानय् ६० दँसिबें च्वय् यापिं मनूतयत खोप बिइगु जुगु दु।
थुथाय् न्हापांगु चरणया निगूगु प्राथमिकताय् लापिन्त खोप बियाच्वंगु दु। सरकारी कर्मचारी, बैंकया कर्मचारी, जनप्रतिनिधि लगायतया मनूतयत बियाच्वगु दु। निगूगु प्राथमिकताया मनूतयत फागुन ८ तक खोप बिइ।
नेपालय् माघ १४ गतेनिसें खोप अभियान सुरु जुगु खः। अभियानया सुरुवातय् स्वास्थ्यकर्मी, सफाइकर्मी, एम्बुलेन्स चालक, शव व्यवस्थापक लगायतयात खोप बिइगु जुगु दु। आःतक नेपालय् २ लख ६३ द्वःलं मल्याक मनूतयत खोप बिइधुक्कुंगु दु। तर सुयात नं कडा किसिमया असर धासाः खनेदुगु मदु।<eot>ल्व्हंल्वय् (Obesity) म्हया दा तस्कं अप्वया उसाँय् मभिनिगु, मनुया आयु म्हो जुइगु व/वा ल्वचं कइगु (उसाँय्‌या समस्या वइगु) छता चिकित्सा शास्त्रया अवस्था ख। [१][२] मनुया बदि मास इन्देक्स (BMI)[३] छ्यला मनुयात ल्व्हंल्वचं काःगु दु-मदूगु स्वयेगु याइ। बदि मास इन्देक्स धाःगु मनुया तौलयात धिकःया स्क्वायरं दिभाइद याना वःगु छगू रेसियो ख। थ्व रेसियो ३०kg/m2 स्वया अप्व दःसा मनुयात ओबिस धाइ।
ल्व्हंल्वचं काःगु मनुतयेत नुगःया ल्वय्, ताइप २ दायबितिज, अब्स्त्रक्तिभ स्लिप अप्निया, छुं क्यान्सर, व अस्तियोआर्थ्राइतिस आदि थें न्यागु थी-थी ल्वचं कायेगु व थ्व ल्वय्‌त तच्वःया सीगु सम्भावना अप्व दु। [२] ल्व्हंल्वय्‌या दकलय् साधारन कारणय् अप्व नयेगु, म्हो शारीरिक व्यायाम यायेगु, वंशानुगत सम्भावना आदि मू कारण ख। छुं अवस्थाय् धाःसा जीन, इन्दोक्राइन व्याधि, वासः वा मानसिक ल्वचं नं ल्व्हंल्वय् जुइफु। म्हो जक्क नःसां पाचन बिस्तारं जुया ल्व्हनिगु धैगु विचाः समर्थन यायेगु दसिं मगा। साधारणकथं ल्व्हंपिं मनुतयेत इमिगु अप्वःगु बदि मास इन्देक्सया कारणं म्ह्वय् अप्व उर्जा मा।[४][५]
ल्व्हंल्वय्‌या मू निदान अप्सं च्वनिगु व शारीरिक व्यायाम ख। अप्व उर्जा दूगु नसाः दसु दा व चिनि म्हो जक्क नया दायतरी फाइबर अप्व दूगु नसाः नया थ्व ल्वय् नियन्त्रण यायेछिं। ल्व्हंल्वय् विरोधी वासःत नं विकशित जूगु दु। थन्यागु वासलं मनुयात नेप मत्यायेगु व दाया स्वसन म्हो याइ। नसाः, व्यायाम व वासलं ल्व्हंल्वय्‌यात मथ्युसा ग्यास्त्रिक बलुन वा बेरियात्रिक सर्जरी छ्यला प्वाया आयतन म्हो यायेगु वा आन्द्राया हाकः चिहाकेगु याना मनुयात याकनं हे प्वा जायेकिगु वा नसांः म्हो जक्क पोषक तत्त्व स्वसन यायेगु अवस्था दयेकेछिं। [६][७]
हलिमय् हे ल्व्हंल्वय् मनु मदइगु छगू पनेछिंगु कारणय् मू कारण ख। थ्व ल्वचं कापिं ल्वमितेगु (तःधंपिं व मस्त) ल्या अप्वया वैच्वंगु दु। उसाँय् थुवातेसं थ्व ल्वय्‌यात २११गु शदीया दकलय् च्युता यायेमाःगु सार्वजनिक उसाँय्य् छगूया रुपय् कयाच्वंगु दु। [८] सामाजिक कथं, न्हापा न्हापा कूलीनता, वैभव व प्रजननशीलताया चिंया रुपय् कयातःगु ल्व्हनिगु अवस्था आधुनिक हलिमय् वया लांछनीय व मभिंगु चिंया रुपय् खनावःगु दु। [२][९] सन् २०१३स अमेरिकन मेदिकल एसोसियसनं तच्वःकं ल्व्हंगु अवस्थायात ल्वय्‌या रुपय् परिभाषित याःगु दु। [१०][११]<eot>यल (नेपालभाषा टाइम्स) – नेपालभाषा परिषद्या ग्वसालय् छगू ज्याझ्वःया दथुइ स्वम्ह च्वमिया स्वंगू सफू पितब्वज्या जुल । वंगु मगलवाः थनया सातोआकी भवनय् जूगु ज्याझ्वलय् उगु सफू पितब्वज्या याःगु खः…
येँ – स्वस्थानी व्रत क्वचायेकेगु झ्वलय् माघ शुक्ल पुन्हि शनिवाः कुन्हु बाग्लुङय् ‘लँ दायेगु’ धर्म हंगु दु । झिंखुदँ न्ह्यव निसें दिनाच्वंगु थ्व धर्म हनेगु ज्या नेवाः ल्याय्म्ह पुचः…
ख्वप- थनया नवदुर्गा द्यःप्याखंया देवगणयात सक्वय् बिज्याकूगु दु । सक्वय् प्यन्हुतक प्याखं क्यनेमाःगु परम्पराकथं वंगु शुक्रवाः हे नवदुर्गा द्यःगंछियात बिज्याकूगु खः।
एजेन्सी – चीनय् ८० म्ह स्वयां अप्वः मनूतय्त कोरोनाभाइरसविरुद्धया नक्कली खोप दयेकूगु द्वपनय् ज्वंगु दु । चीनया सरकारी सञ्चारमाध्यमतय्सं धाः कथं राजधानी बेइजिङ व पूर्वी चीनया थीथी थासय् छापा…<eot>बागमती अञ्चल Template:Lang-en नेपालया १४ अञ्चल मध्ये छगु ख । थ्व अञ्चलयागु पुर्वे जनकपुर अञ्चल, पश्चिमे गण्डकी अञ्चल, उत्तरे चीनया तिब्बत व दक्षिणे नारायणी अञ्चल लाई।<eot>कालिकास्थान (अंग्रेजी भाय:Kalikasthan), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे606खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७५९५०६ उत्तर व देशान्तर ८४.४०३१७६ पश्चिम खः (33.759506° N 84.403176° W)। थ्व थासे ३४१२२२९०६ वर्ग मिटर (१३१.७४६९०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७५४७४९ वर्ग मिटर (०.६७७५१२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्मृति हिन्दू धर्मय् वेदधुंका च्वगु थीथी धर्म ग्रन्थ ख। थ्व धर्म ग्रन्थतयेगु भाषा वेद स्वया सरल व थुइत वेदस्वया अःपुगु रुपय् निर्माण जुल।<eot>इङ्का साम्राज्य[२] (क्वेशा: Tawantinsuyu तावान्तिसुयु) प्रि-कोलम्बियन अमेरिकाया दकले तःधंगु साम्राज्य ख। [३] थ्व साम्राज्यया प्रशासनिक, राजनैतिक, व सामरिक केन्द्र आधुनिक पेरुया कस्को ख। इङ्का सभ्यता धाःसा पर्वः पेरुं करिब १३गु शताब्दीइ न्ह्यथंगु ख।
थ्व साम्राज्यया आधिकारिक भाषा क्वेशा भाषा ख। तर थ्व भाषाया यक्व भाषिका व स्थानीय रुप साम्राज्य दछि हे ल्हाइगु खनेदु। इङ्कातयेसं थःगु साम्राज्ययात तावान्तिन्सुयु (Tawantinsuyu) धाइगु या। [४] गुकिया अर्थ प्यंगु क्षेत्र वा प्यंगु मंका प्रान्त ख।
थ्व साम्राज्यय् थी-थी कथंया पुजा यायेगु चलन दयाच्वन गुकिलि स्थानीय पवित्र हुआका (Huaca) मू ख। तर, इङ्का नेतृत्त्वं इन्ति (सूर्द्यः) यात हनेत प्रोत्साहन बियातल। नापं, इमिसं मेमेगु सम्प्रदाय, दसु पाचामामा (Pachamama)यात थःगु अधीनय् तयातल।.[५] इङ्कातयेसं जुजुयात सापा इङ्का वा सूर्द्यया मचाया रुपय् हनिगु यानाच्वन।[६]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.5° N 77.68° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १७४ मिटर (५७० फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मथुरा शहरयागु जनसंख्या २९८,८२७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६१% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६७% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मथुरा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>साहेबगञ्ज (अंग्रेजी:Sahebganj), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु सुनसरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६४३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं साहेबगञ्ज यागु जनसंख्या ३४२६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>राग आलाहिया-बिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>सुनाँ गनँ, छु देःसे च्वनादीपि नेवाःतेसँ वा नेपाःमितेसं नेपाल संवत राष्ट्रीय संवत पुनर्संचालन जूगु खुसियालि मानेयागु बुखँ झीगु थ्व ब्लःगँ न्ह्यथनेगु रहर यानाच्वना। – The Newah
ने सं राष्ट्रीय संवत जुल। थ्वला तस्कँ बाँलागु खँहे जुल। अज्जनं झी सजग् जुयेमानि, नेवाः मखुपिन्तः सचेत यायेमानि। पञ्चाङग पात्रे नेपाल संवतयातः छ्यालब्याल यानातःगु नमुना व दसू छकः ब्वये। नेपाल संवत ११२९ कछलाथ्व पारु धकाः मच्वःसे, नेपाल संवत कार्तिक शुक्लपक्ष कछलाथ्व धका छेला च्वनतिनि। थ्व पञ्चाङगे जक मखु कान्तीपुर दैनिक पत्रिकाय् स्वयादिसँ। शुक्ल व कृष्ण पक्षया थासे थ्व व गा धका छेलेगु सुझाव बिये माःथेँ च्वँ। सुभाय् !<eot>रुपाटार (अंग्रेजी:Rupatar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२७ खा छेँ दु।<eot>तम्लिडा (अंग्रेजी:Tamlida), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४७५ खा छेँ दु।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – ओली पुचःया केन्द्रीय दुजः महेश बस्नेतं प्रदेश सरकारया अधिकार क्वपाले माःगु बिचाः तयादीगु दु। स्वंगू तहया सरकार मध्ये प्रदेश सरकार कमजोर जूगुलिं आः थुकियात थप कमजोर यायेमाःगु बिचाः वय्कलं तयादीगु खः । म्हिगः विराटनगरय् पत्रकारतलिसे खँ ल्हासें वय्कलं स्थानीय तहया प्रमुख व उपप्रमुखपाखें संघीय सरकार गठन यायेमाःगु बिचाः तयादीगु खः । अज्याःगु सरकारं संघीय सरकार व स्थानीय तहया बजेटय् समन्वय यायेगु, स्थानीय तहया ज्याया मनिटरिब व विकासया पहल यायेमाःगु सुझाव नं वय्कलं बियादीगु दु ।<eot>राग अरुण मल्लार छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>रानीगञ्ज (अंग्रेजी:Raniganj), नेपा:यागु जनकपुर अञ्चलयागु सर्लाही जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९३४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रानीगञ्ज यागु जनसंख्या ५१५२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>नेपालय् आःतक १६ द्व ८ स ९८ म्हेसिया पीसीआर प्रविधिं कोरोना संक्रमण परीक्षण याःगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं वंगु २४ घौ दुने ५८९ म्हेसिया पीसीआर प्रविधिं परीक्षण जूगु दु । तर म्हिगः थ्व ल्याः ८१७ थ्यंगु खः ।
लिपांगु इलय् विदेशं परीक्षण किट हःगुलिं सरकारं पीसीआर परीक्षण अप्वयेकूगु दु । नापं पुल टेष्ट यायेगु न्ह्यथंगु दु । तर व कथं ल्याः धाःसा अप्वःगु खने मदु । प्रारम्भिक चरणय् जूगुलिं म्हो जूगु व याकनं परिश्रण ल्याः अप्वइगु आशा जक काये थाय् दु ।
नेपालय् आःतक कोरोना संक्रमितया ल्याः ११० दु । गुकि ७८ म्ह मिजं व ३२ म्ह मिसा खः । प्रदेश १ य् ३५, प्रदेश २ लय् ३१ व बागमती प्रदेशय् ७ म्ह संक्रमित दु । अथेहे गण्डकी प्रदेशय् २, प्रदेश ५ य् ३० व सुदूरपश्चिम प्रदेशय् ५ म्हसिके खनेदूगु खः । आःतक ३३ म्ह उपचार याना छेँ लिहाँ वंगु दुसा, ७७ म्ह थीथी अस्पतालय् उपचार यानाच्वंगु दु । वीरगञ्जय् २७, विराटनगरय् २१, बुटवलय् ६, नेपालगञ्जय् २४ व भरतपुरय् छम्हसिया उपचार जुयाच्वंगु दु ।<eot>नगुमाः वा पात्रो धागु न्हि, वा, ला आदि स्वेयात दयेकातःगु छगू ई लहिनिगु व्य्वस्था ख। हलिमय् दकलय् प्रचलित नगुमांया छुं दसु थ्व कथं दु-<eot>हर्निया धागु तन्तु, स्ट्रक्चर वा अंगयागु पार्टयु, उकियात भुनातगु मस्कुलर तन्तु वा मेम्ब्रेनं प्रोट्युजन जुइगु खः (definition from MeSH)। हर्नियायु स्वम्गु पार्ट दै: ओरिफिस , हर्नियल स्याक, व उकिगु कन्टेन्ट।<eot>पचली भैरव गुथियार नापं सम्पदा अभियन्तापिंत प्रहरीं मालाच्वंगु जानकारी वःगु दु । थौं सुथः पचली भैरव गुथिया जग्गा स्थानिय स्कूलं अतिक्रमण याःगुलिं स्थानियवासी, गुथियार नापं सम्पदाप्रेमीत जाना जग थुनेगु ज्या याःगु खः । वयाँलिपा प्रहरीं उगु थाय्यात नियन्त्रणय् काःगु खः ।
थ्व हे झ्वलय् सम्पदा अभियन्ता विध्या श्रेष्ठ फेसबुक पाखें थःपिं असुरक्षित जूगु पोष्ट यानादीगु दु । लिसें वयेकलं फुकसित साथ बीत इनाप यानादीगु दु । थ्व विषयलय् थप जानकारी कायेगु झ्वलय् वयेकलं आन्दोलनकारीपिंत सादा पोशाकय् प्रहरीतयेसं फोटो क्यना मालाच्वंगु जानकारी बियादिल । गुथियार नापं आन्दोलनय् दुथ्यापिंनि छेंछें वना प्रहरीं धर्ना बियाच्वंगु व थःपिं असुरक्षित जूगु वयेकलं कनादिगु दु । थ्व झ्वलय् सकसित ग्वाहालिया इनाप तकं वयेकलं यानादीगु दु ।<eot>दूरदर्शन भारतया सरकारी तेलेभिजन संस्था ख। थ्व संस्थां दूरदर्शनया नामं थी-थी कथंया च्यानलत सञ्चालन यानाच्वंगु दु।<eot>सावरकुंडला तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>नेफ्रलजि धाःगु जलासें सीकिगु चिकित्साया शास्त्र ख। थ्व शास्त्रय् जलासेंया संरचना, ज्या, ल्वय्, ल्वय् लंकिगु पद्धति, प्रक्रिया, वासः आदिया सीकिगु ज्या जुइ।<eot>जीवप्रविधि (Biotechnology) धागु जीवविज्ञानयागु छगु न्हुगु व सिक्क हे ज्या लगु जुगु छगु ख्यः खः। थ्व ख्यले जीवशास्त्र व प्राणी यात प्राविधिक तवलं भिंकिगु कुत जुइ।<eot>गढ (अंग्रेजी भाय:Gadha), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे694खा छेँ दु।<eot>भेन्त्रिकुलर फिब्रिलेसन छगू चिकिक्सा शास्त्रया अवस्था ख। थ्व छगू कथंया अरिदमिया ख। थ्व अवस्थाय् नुगःया भेन्त्रिकलया सेंया धड्कन अव्यवस्थित जुइ। अतः, भेन्त्रिकलया नुगःसें संकुचन जुइगु थासय् थ्वइ व हिया संचालन बांलाक्क जुइ फैमखु। थ्व अवस्थाय् नुगःया धड्कन दयाच्वंसां साधारण मनुतयेसं क्यारोतिद व फेमोरल थें न्याःगु मू हि धमनीइ नादी लुइकेफैमखु। थन्याःगु अरिदमिया इसिजिं सीकेफै। भेन्त्रिकुलर अरिदमिया छगू चैकित्सिक आकस्मिक अवस्था ख। थ्व अवस्थाय् आधारभूत जीवन सहायता (Basic Life Support)या ग्वहालि मालि छाय् धाःसा अरिदमिया छुं सेकेन्द स्वया अप्व जुवंसा अवस्था स्यना असिस्तोल (साधारण भाषाय् इसिजिया फ्ल्यातलाइन)य् परिणत जुइफु। थ्व अवस्थां छुं सेकेन्द वा मिनेतया अन्तरालय् कार्दियोजेनिक शक, प्रभावशाली हि परिचालनया अवरोध, व सदेन कार्दियाक देथ जुइफु। थ्व अवस्था छुं मिनेत तक्क (करिब ५ मिनेत) सेरेब्रल हाइपोक्सिया याःसा ल्वचं काम्ह मनुयागु न्ह्यपुइ अपरिवर्तनीय क्षति जुइफु। आपालं, थ्व अवस्था न्ह्यथंगु ९० सेनेन्दय् नुगःसेंया संकुचनयात साइनस रिदमय् परिणत यायेमफुसा ल्वमि मदयेफु।<eot>मसिना (अंग्रेजी:Masina), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु रुपन्देही जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२३ खा छेँ दु।<eot>पाजुरा (अंग्रेजी:Pajaru), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १००३ खा छेँ दु।<eot>पान्सेरा (अंग्रेजी:Pansera), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८०५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पान्सेरा यागु जनसंख्या ४४३३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>स्नायु प्रणाली मूलभूतरुपय् धाःगु मनूया म्हय् दयाच्वँगु म्हकुचाया थी-थी सूचं छगू थासं मेगु थासय् यंकिगु छगू केन्द्रिकित व्यवस्था ख। मनूया स्नायु प्रणालीयात केन्द्रिय वा सेन्त्रल नर्भस सिस्तम व परिधीय वा पेरिफेरल नर्भस सिस्तमय् बायेछिं।<eot>राग कौशिक रञ्जनी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>चीनया राजवंश धाःगु चीनया थीथी भूभागय् ऐतिहासिक रुपय् दूगु राजवंशत ख। ऐतिहासिक रुपय् चीनय् यक्व राजवंशत दयाच्वन। चीनया इतिहासय् छगू राजवंश सिधयेधुंका मेगु राजवंश बुयावइगु परम्परा प्रागैतिहासिक काल निसें राष्ट्रवादी कालतक्क दया हे च्वन।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.९७२४५७ उत्तर व देशान्तर १२२.८३१४०९ पश्चिम खः (38.972457° N 122.831409° W)। थ्व थासे ८३७५१२९ वर्ग मिटर (३.२३३६५६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४६५४ वर्ग मिटर (०.००१७९७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.१६५४५१ उत्तर व देशान्तर ८५.६१०५२५ पश्चिम खः (30.165451° N 85.610525° W)। थ्व थासे १०२६१५५० वर्ग मिटर (३.९६२००७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४१८४३० वर्ग मिटर (०.१६१५५७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मार्च ग्रेगोरियन पात्रोयागु स्वंगुगु ला खः। थ्व लायागु नां ल्वापु(युद्ध)यागु रोमन द्यः मार्स (मंगल)यागु नां नं वगु खः। थ्व लायागु दिं त थुकथलं दु:-<eot>पवेरा (अंग्रेजी:Pawera), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६९ खा छेँ दु।<eot>हिण्डोल राग हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतया छगू नांजाःगु राग ख। थ्व उत्तराङ्गप्रधान राग ख। थ्व राग प्रभातकालीन राग ख अर्थात थ्व राग सुथय् हालिगु या। थ्व रागय् वीररसप्रधान रस दु। थ्व राग तीव्रमध्यम प्रकारया राग ख। रागया जीवभूत वादिस्वर धैवतः (ध) ख धाःसा संवादिस्वरः गान्धारः (ग) ख। थ्व राग "कल्याणथाट" गणया दुने ला। ’ध्रुपद’ तथा ’धमार’ शैलीइ आपालं थ्व राग छ्यलिगु या। ’भरत’ तथा ’हनुमतमतयोः’ प्रकारया मूलभूत ६पु राग थ्व राग नाप अन्तर्भूत राग ख।<eot>स्प्रिङ्गफिल्ड संरा अमेरिकाया इलिनोइ राज्यया ३गुगु व वर्तमान राजधानी ख।थ्व नगर साङ्गामन काउन्टीया काउन्ती सिट नं ख। ११६,२५० जनसंख्या दूगु थ्व नगर इलिनोइया खुगु दकले तःधंगु नगर व शिकागो नगर लागा स्वया पिने इलिनोइया २गु दकले तःधंगु नगर नं ख। [४] मध्य इलिनोइस थ्व दकलय् तःधंगु नगर ख। संयुक्त राज्य अमेरिकाया नांजाम्ह भूतपूर्व राष्ट्रपति अब्राहम लिंकनया मू राजनैतिक जीवन थ्व हे नगरय् व्यतित जूगुलिं थ्व नगरयात लिंकनया नगरया नामं म्हसीकिगु नं या। थ्व नगरय् लिंकन सफूधुकू, लिंकन म्युजियम, लिंकन समाधि, लिंकनया छें आदि थी-थी अब्राहम लिंकननाप स्वापू दूगु थाय् दयाच्वंगु दु। थ्व नगरय् वाशिंग्तन पार्क धाःगु पार्क दु। नापं नगरया दक्षिण-पूर्व भागय् स्प्रिंग्फिल्द दह नं दयाच्वंगु दु। थ्व नगरय् साउदर्न इलिनोइ विश्वविद्यालयया स्कुल अफ मेदिसिन अवस्थित दु।<eot>राग होसेनी कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>आखःतेगु अर्थपूर्ण मंकायात खँग्वः धाइ। खँग्वः भाषाया अर्थपूर्ण आधारभूत इकाइ ख। छुं खँग्वः जाना खँत्वा(phrase) दयावइ। छुं त्वहलय् खँ ल्हानाच्वंगु जुसा अन्याःगु त्वहया खँग्वःयात खँच्वः धाइ। खँग्वःयात झ्वलाक्क अर्थ नापं मुनातःगु सफूयात खँग्वःधुकू वा खँग्वःमुना धाइ। खँग्वः थी-थी कथंया जुइ। हलिमय् दूगु वा मदूगु छुं नं वस्तु वा विषयया निंतिं छ्यलिगु खँग्वःयात नां धाइ। नां खँग्वःया पलेसा छ्यलीगु खँग्वःयात मंकाःनां धाइ। नां व मंकाःनांया लू थुइकाः उकिया गुण कनीगु खँग्वः ब्वाय्‌सु खः। नां व मंकाःनामं याइगु ज्यायात थुइकेगु खँग्वःयात यासु धाइ। यासुया गुणयात क्यनिगु खँग्वः क्रियाविशेषण ख।<eot>अबुल कलाम आज़ाद भारतया संविधान सभाया छम्ह सदस्य ख। वय्‌कः संयुक्त प्रांत क्षेत्रया प्रतिनिधित्त्व याना संविधान सभाया सदस्य जुया दिगु ख।<eot>कार्दियोलजि धाःगु नुगःया ल्वय् सीकिगु चिकित्साया ख्यः ख। थ्व ख्यलय् नुगः व भास्कुलर सिस्तमया सीकेज्या जुइ। थ्व ख्यःया थीथी कचा दु, दसु- इलेक्त्रोफिजिओलजि, इन्तर्भेन्सन कार्दियोलजि, पेदियात्रिक कार्दियोलजि आदि।
नुगः भारा-भारा मिनिगु छगू ताल दु। थ्व ताल स्यंसा नुगलं थःगु ज्या यायेफैमखु। नुगलं थःगु हि संकिगु ज्या याये मफैगु अवस्थायात कार्दियाक अरेस्त धाइ। कार्दियाक् अरेस्त थी-थी कारनं जुइफु।
नुगलय् जुयाच्वनेमाःगु इलेक्त्रिकल ज्या मजुइगु अवस्थायात असिस्तोली धाइ। थ्व अवस्थाय् इलेक्त्रोकार्दियोग्रामय् छ हाकः ग्वतुलाच्वंगु ध्वः जक खनेदै। अथेजूगुलिं थुकियात फ्ल्यातलाइन नं धाइ।
इलेक्त्रोकार्दियोग्रामय् पल्स दयेमाःगु रिदम दयाः नं पल्स मदयाच्वंगु अवस्थायात पल्स्‌लेस इलेक्त्रिकल एक्तिभिति धाइ।
नुगःयात निभः अंगः दूगु छता भुंसा भुनातै। थ्व भुंसायात पेरिकार्दियम धाइ। थ्व भुंसाया पिनेया भाग छासे च्वनि गुकियात फाइब्रस पेरिकार्दियम धाइ धाःसा नुगः नापंया अंगः पेचुसे च्वनि व थुकियात सिरस पेरिकार्दियम धाइ। पेरिकार्दियमय् जुइफूगु छुं ल्वय् थ्व कथं दु-
नुगलय् हि छगू हे दिशाय् बाहा वंकेत प्यता भाल्भ दयाच्वनि। थन्याःगु भाल्भं हि बाहा ल्युने वनिगु पने मफुसा उकियात रिगर्जितेसन वा इन्सफिसियन्सि धाइ धाःसा भाल्भ चिप्वा जुया हि न्ह्यःनेया दिशाय् बाहा वने मफैगु अवस्थायात स्तेनोसिस धाइ।
बुइबिलय् दयाच्वनिगु नुगःया संरचनात्मक ल्वय्‌तेत कन्जेनाइतल हार्त दिफेक्त (Congenital heart defect) धाइ।<eot>माझाकोत ३ (अंग्रेजी:Majhakot), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११५६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं माझाकोत ३ यागु जनसंख्या ६१०६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>रिसिदह (अंग्रेजी:Risidaha), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लाया छगु गाँ विकास समिति खः । थ्व थासय् ६८७ खा छेँ दु ।<eot>राग जयजय बिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.७७१०८८ उत्तर व देशान्तर ८४.९७१५५३ पश्चिम खः (34.771088° N 84.971553° W)। थ्व थासे ५१३४५५२७ वर्ग मिटर (१९.८२४६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३९१३८ वर्ग मिटर (०.०१५१११ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८१९९६२ उत्तर व देशान्तर १०५.११०९७५ पश्चिम खः (39.819962° N 105.110975° W)। थ्व थासे ८४५७९३५४ वर्ग मिटर (३२.६५६२७३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८५४१० वर्ग मिटर (०.१८७४१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.००७७६१ उत्तर व देशान्तर ११८.४००९०५ पश्चिम खः (34.007761° N 118.400905° W)। थ्व थासे १३२४५८२५ वर्ग मिटर (५.११४२४२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३२४२ वर्ग मिटर (०.०१६६९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बस्तिपुर नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०६० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बस्तिपुर यागु जनसंख्या ५४८६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>सुयागु नीति खः, व हे नेता जुइमाः धइगु सिद्धान्त अक्सर राजनीति ख्यलय् न्यनेदु। न्हापा अथे जू जुइ, तर लिपा मजुयाः हे थ्व खँ पिहां वःगु खः । अथे हे सामाजिक व विकास ख्यलय् नं सुयागु अवधारणा व कार्यक्रमया प्रस्ताव खः, वयात हे ज्या याके बीमाःगु धइगु दु। तर थ्व ख्यलय् नं मेपिनिगु अवधारणा व कार्यक्रम प्रस्ताव खुयाः पहुँच दुपिंसं ज्या जुकेगु याःगु खँ नं न्यनेदु। थथे जूबलय् न राजनीति थासय् लाइ, न त विकासया ज्या हे थासय् लाइ । नेपालय् थथे हे जुयाच्वंगु दु ।
पंचायतकालय् महापंच, बहुदल वयेधुंकाः दलया नेता हाकनं जुजुं ल्ययेकाः नं मन्त्री हे नयेगु प्रवृत्तिया दसु कायेत जिउम्ह मनू ला कमल थापा हे खः । तर थुमिके मेगु छगू नं प्रवृत्ति दु, व छु धायेबलय् मजिउ इलय् तक जक थुमिसं खोल पुनाः जुइ, मौका लात धाःसा थःगु सक्कलि ख्वाःपाः नं क्यनी । राजनीतिइ मेगु छगू खँ नं उत्तिकं प्रचारित जू- छुं नं न्हूगु विचाः वल धाःसा संस्थापन पक्षं उकियात ख्यानाछ्वइ, लिनाछ्वइ, व हे विचालं जनताया दथुइ हा काल, व बल्लात धाःसा संस्थापन पक्षं उकियात थःगु अनुकूल दयेकाः थःपिंसं हे छ्यली व विचाः हःपिं मनूतय्त बेदखल यानाछ्वइ । थुकिं यानाः हे वास्तवय् सुयागु नीति, विचाः व सिद्धान्त खः, इमिसं हे नेतृत्व काये मफइगु खः । थौं गणतन्त्र व संघीयता सुयागु एजेन्डा खः, इमिगु हे नेतृत्व कायम मदु। अझ सच्चा देशभक्तया नं नेतृत्व मदु, सच्चा गणतन्त्रवादी नं नेतृत्व मदु, सच्चा धर्मनिरपेक्षतावादीया नं नेतृत्व मदु। थ्व हे कारण थौं संघीयता, गणतन्त्र व धर्मनिरपेक्षता जक मखु, राष्ट्रियता तकं धरापय् लाःगु खः ।
थ्व वास्तवय् संस्थापन पक्ष जुइगु व नेतृत्व यायेगु सवालय् आन्दोलनकारीतय्गु कमजोरीया कारण नं जुयाच्वंगु खः । उकिं सुयागु विचाः खः, वयागु हे नेतृत्वय् आन्दोलन व वयागु हे नेतृत्वय् संस्थापन जुइमाःगु थौ ंया आवश्यकता खः ।<eot>मस्कुलर प्रणाली मनूम्हय छगू म्हकुचा पुचः ख। थ्व म्हकुचापुचलय् कवँ लाधी, पेचूगु लाधी (smooth muscle) व नुगः लाधी (muscle) ला। थ्व म्हकुचापुचलं म्ह संकिगु, म्हया मुद्रा व आसन दयेकिगु व म्हय् हिबाहा संकिगु ज्या याइ। जँक्वँय् दूगु म्वामिइ लाधी कुचापुचःयात साधारनकथं स्नायु प्रणालीं व्यवस्थित याइ। अथेजुसां नुगःलापुचः धाःसा थमंतुं हे सञ्चालित जुइ। कवं प्रणालीनाप सहकार्य यासें थ्व प्रणालीं मस्कुलोस्केलितल सिस्तम वा कवँ-लाधी व्यवस्था दयेकी।<eot>थ्व पौ वाऩम् वचप्पटुम् (सन् २००४या संकिपा) च्वसुया सुधारया निंतिं खँल्हाबल्हा यायेत देकाःतःगु खँल्हाबल्हा पौ ख।<eot>रक्षाबन्धन वा नूतन यज्ञोपवित गोबर, नाै व सप्तमृत्तिकां त्रिवेणी दोभान, पुखु, खुसि वा लःया मेगु स्रोतय् म्वः ल्हुया चोखो व शुद्ध जुइगु परम्परा दु ।<eot>मेल्बिसौनी (अंग्रेजी:Melbisauni), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मेल्बिसौनी यागु जनसंख्या २७५१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४५%, व मिसात ५५% दु।<eot>रसायनशास्त्र (मिस्र kēme "केम" अर्थात् पृथ्वी) पदार्थ (व उर्जा)या संरचना, व्यवहार, स्वरूपनाप स्वापू दूगु विज्ञान ख। थ्व शास्त्रय् वस्तुया गुण व रासायनिक प्रतिक्रिया बिले वैगु परिवर्तनया नं सीकेज्या जुइ। थ्व छगू भौतिक विज्ञान ख गुकिलि थीथी परमाणु, अणु, मोलेक्युल, क्रिस्टल व वस्तु/पदार्थया धीतेगु अलग्ग तया वा नापं तया अध्ययन जुइ। थ्व विज्ञानय् ऊर्जा व एन्ट्रोफीया रसायनिक प्रक्रियाय् जुइगु सहजता(spontaneity)या सम्बन्धया अवधारणातेगु नं सीकेज्या जुइ। आधुनिक रसायन शास्त्र अल्केमीनं रासायनिक क्रान्ति (१७७३) धुंका विकसित जूगु ख।
रसायन विज्ञानया उत्पत्ति छुं प्रथा,दसु अल्केमी आदिं वःगु ख। थन्याःगु प्रथा हलिमया थीथी थासय् विशेषकर मध्य पूर्वय् यक्व सहस्राब्दीयौं निसें अभ्यास यानाच्वंगु खने दु।
झीसं साधारणतया छ्येलिगु वस्तुतेगु संरचना व झी साधारण रुपय् सम्पर्कय् वइगु वस्तुतेगु गुण इमिगु दुने दैगु रसायनिक वस्तुतेगु गुण व इमिगु दतुइ दैगु स्वापूया लिच्वः ख। दसुया कथं स्टिल नः स्वया कडा दु छाय्‌धाःसा स्टिलया अणु थःथः दथुइ स्वाना अप्व कठोर क्रिस्टलिय ल्याटिस देकी, सिं याकनं छ्वइ वा याकनं अक्सिडेसन जुइ छायेधाःसा थुकिलिं छगू निश्चित तापक्रम स्वया च्वे थमंतुं अक्सिजननाप रसायनिक प्रक्रिया यायेफु, चिनी व चि लखे ल्वाकज्याइ छायेधाःसा थुमिगु थःगु आणविक / आयोनिक गुण थन्याःगु दु कि परिवेश परिस्थितिइ भङ्ग हे सम्भव जुइ।
रसायन शास्त्रय् अध्ययन जुइगु परिवर्तन रसायनिक पदार्थतेगु दथुइ वा पदार्थ व उर्जाया दथुइ जुइगु अन्तरक्रियाया लिच्वः ख।पारम्परिक रसायन शास्त्रय् प्रयोगशालाय् पदार्थतेगु दथुइ प्रयोगशाला ग्लासवेर छ्येला जुइगु अन्तरक्रियाया अध्ययन जुइ।
रसायनिक प्रक्रियाय् छगू वा यक्व पदार्थ मेमेगु पदार्थय् परिवर्तन जुइगु प्रक्रिया ख। रसाननिक प्रक्रियायात छगू प्रतीकात्मक रासायनिक समीकरणया माध्यमं चित्रित यायेछिं।छगू रसायनिक समीकरणय् समीकरणयअ देपा व जवःय् दूगु अणुतेगु ल्याखँ आपालं समान जुइ।छगू पदार्थय् जुइफैगु रसायनिक प्रक्रिया व अन्याःगु रसायनिक प्रक्रियाय् जुइगु उर्जा परिवर्तनयात छुं आधारभूत नियमतेसं निर्धारित याइ। थन्याःगु नियमतेत रसायनिक नियम धाइ।
रसायन शास्त्रयात विज्ञानया पाठ्यक्रमया रुपय् माध्यमिक व उच्च माध्यमिक विद्यालय व प्रारम्भिक कलेज स्तरय् अभिन्न अङ्गया रुपय् ब्वंकिगु या। थ्व स्तरय् थुकियात आपालं "सामान्य रसायन शास्त्र"या रुपय् ब्वंकिगु या गुकिलि विविध मूलभूत अवधारणातेगु म्हसीका यायेगु जुइ। थुकिलिं छम्ह छात्रयात थ्व विषयय् उपयोगी कौशल व उपकरणतेगु ज्ञान बीगु जुइ गुकिया आधारय् छम्ह विद्यार्थीं विशिष्टिकृत विज्ञानया सीकेज्या व रसायन शास्त्रया थीथी उपशाखाया अध्ययन यायेफै। रसायनिक अनुसन्धान याइपिं वैज्ञानिक,तेत केमिस्ट धाइ। अधिकांश केमिस्ट छगू या अप्व उपशाखाया विशेषज्ञ जुइ।<eot>राकम कर्णाली (अंग्रेजी:Rakam Karnali), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३३२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रकम कर्णाली यागु जनसंख्या १८०३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९९५०७८ उत्तर व देशान्तर १०५.१००५२७ पश्चिम खः (39.995078° N 105.100527° W)। थ्व थासे २२९२३१३३ वर्ग मिटर (८.८५०६७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६१४९२ वर्ग मिटर (०.०६२३५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् नकतिनि क्वचाः नेपालभाषा चिहा संकिपा कासा नकतिनि क्वचाल । थुगु चिहा संकिपा कासाय् डेल्टा मल्टिमिडिया प्रोडक्सनया न्ह्यब्वया ‘साःगः’ न्हाप, नेवाः युट्युबया न्ह्यब्वया ‘आजुद्यः’ ल्यू, शशीकला मानन्धरया न्ह्यब्वयाः ‘लाखेपाः’ लियांल्यू व फोकस पिक्चर्सया न्ह्यब्वया ‘न्हयेका सिँ’ यात हःपाः सिरपाः लात । चिहा संकिपा ‘साःगः’या निर्देशक प्रदीप खड्गी लिसे उदेन न्हूसाय्मिं सिरपाः त्याकूगु चिहा संकिपायात कयाः यानादीगु खँल्हाबल्हा :
साःगः चीहाः संकिपा छगू साइकोलोजिकल ड्रामा खःसा थुकिया प्रस्तुतिकरणय् छगू बिस्कं पहः दु। गथेकि थुकिया हरेक पात्रयात न्ह्यब्वया मनोवैज्ञानिक रुपं न्ह्यब्वयागु दु। छगू ऐतिहासिक घटनाक्रमयात मनोवैज्ञानिकढंगं न्ह्यब्वयेफुगु हे थुकिया सशक्त पक्ष खःसा कलाकारया बजोड अभिनय मेगु पक्ष खः । संकिपाय् गुगु सिनेम्याटिक, रिजोलुसन बीत स्वयागु दु, उकिया हे कुतलं व संकिपा किपू नगरपालिका चीहाः संकिपाय्न्हा प लायेत ताःलाःगु खयेमाः धइगु जिगु बिचाः खः ।
छुं नं संकिपां छगू सन्देश ज्वनातःगु दइ । साःगः चीहाः संकिपाय् बियातःगु सन्देश धइगु बांमलाःगु ज्या गथेकि कुकर्म यातकि न्ह्यागु हे याःसां नं मेपिंत जक मखु स्वयम थःत नं भिं जुइमखु धइगु सन्देश दु। प्याखनं बीत स्वःगु सन्देश नं थ्व हे खत ।
थ्व संकिपापाखें किपूमि जक मखु सकल नेपाःमिपिंत किपूया बाखं सदृश्य कनेगु कुतः यानागु दु । बाखनं गुलि थुइकेगु कुतः याइगु खः, उकियात संकिपापाखें अझ ध्वाथुके फइ धइगु जिगु विश्वास खः। उकिं किपूया विषयय् गुलि नं न्यनाखँ दु, उकी थप खँ सीकेफत वा सीके फइ धइगु जिगु विश्वास खः ।
सफल ला पक्का हे जूगु दु। मजूगु खःसा चिहा संकिपा कासाय् न्हाप लाइ हे मखुत नि । सिरपाः ला अथें बीमखु नि ! जिगु निंतिं थ्व छुं नं संस्थां बिउगु साधारण सिरपाः मखु, थ्व राष्ट्रियस्तरया सिरपाः खः, उकिं जि थः सफल जूगु तायेकाच्वना ।
जि छम्ह प्रयोगात्मक संकिपा दयेके न्ह्याःम्ह खः । उकिं वइगु फागुन तकया दुने ‘साइन्स फिक्सन’ श्रृंखला ओटीटी प्लेटफर्मय् रिलिज यायेगु तयारी यानाच्वना ।<eot>थ्व भुति थें न्यागु आकारयागु जुइ। थुकियागु निगु पा, निगु सीमा व निगु पोल (च्वेयागु व क्वेयागु) दै। थ्व अंग एब्डोमेनय् पेरिटोनियमयागु ल्युने जंक्वेंयागु निखें दया च्वनि। थुकित दायागु धी व लूज कनेक्टिभ तन्तु नं भुना तगु दै। जव जलासें देपा जलासें स्वया भतिचा च्वे दया च्वनि। थ्व १२गु थोर्यासिक जंक्वे निसें ३गु लम्बर जंक्वें तक्क दया च्वनि। छगु जलासेंयागु हाकः १२सेमि, ब्या ६ सेमि व ३सेमि फि दै। देपायागु जलासें देपायागु स्वया भतिचा चीफि व ताहाक जुइ।<eot>चिकुला वा हेमन्त खुगु ऋतुइ छगू ऋतु ख। थ्व चिकुइगु ऋतु ख। उत्तरी गोलार्धय् व दक्षिणी गोलार्धय् चिकुइगु ला धाःसा पा।
हेमन्त खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल। चिकुला धाःगु खँग्वः नेपालभाषाया निग्वः खँग्वः चिकु व ला स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। चिकुइगु लायात हे चिकुला धका धागु ख।<eot>राग सिन्धु-भैरबी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६६.२५६७०८ उत्तर व देशान्तर १४५.८१५३१९ पश्चिम खः (66.256708° N 145.815319° W)। थ्व थासे १५८५७५८१ वर्ग मिटर (६.१२२६४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७०५१३५ वर्ग मिटर (०.२७२२५४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ललितविस्तर सूत्र बुद्ध धर्मया महायान संघया परम्पराय् च्वयातःगु छगू महाकाव्य ख। थ्व महाकाव्यया खण्डत थ्व कथं दु [१]-<eot>Welcome to Raj Shrestha's Personal WEB Log 2: झीगु ख: नेपाल संबत धइगु राष्ट्रिय भावना - लसय् हंगु विरोध
भाजु रामकृष्ण दुवालजुं थुगु म्ये हाला दीगु खः । थुगु म्येया च्वमि भाजु दुर्गालाल श्रेष्ठ खः । थुगु म्ये 'लसय् हंगु विरोध' म्येचालय् नं दुथ्याःगु दु ।<eot>भरुच जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>राग काफि-कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>डांडागांउ गाविस (अंग्रेजी भाय:Dandagaun), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1047खा छेँ दु।<eot>नामेटार (अंग्रेजी:Nametar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३६२ खा छेँ दु।<eot>हक्का भाषा छगू चिनिया भाषा ख। थ्व भासा दक्षिणपूर्वी चीनय् व चीनं मेमेगु थासय् थ्यंगू हक्का जाति (दसु अमेरिका, अस्त्रेलिया, ब्रिटेन, मलेसिया आदि) थ्यंगु थासय् नं ल्हाइगु या। मन्दारिन, मिन, यु, शियांग आदि नापं मू चिनिया भासिक कचाय् छगू ख।<eot>सिमा (अंग्रेजी:Sima), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६३ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.७४०८७९ उत्तर व देशान्तर १०८.०६३४२३ पश्चिम खः (38.740879° N 108.063423° W)। थ्व थासे १३७७५२४१ वर्ग मिटर (५.३१८६५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५२०९१४ वर्ग मिटर (०.२०११२६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विनय पिटक बौद्ध धर्मया छगू ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ त्रिपिटकया स्वंगु भागया छगू भाग ख। थ्व ग्रन्थ भिक्षु, भिक्षुणी, अनागारिका आदितेगु संघनियम नाप स्वापू दूगु ग्रन्थ ख। संस्कृत, पालि व मेमेगु प्राचीन बौद्ध ग्रन्थया भाषा कथं विनयपिटकया अर्थ अनुशासनया टोकरी ख। भगवान बुद्धया परिनिर्वाण धुंका वसपोलया उपदेशतेत थी-थी सूत्रय् लुमंकेगु ज्या भिक्षुतेसं मंकाकथं यानादिल। भगवान बुद्धया धम्मया थी-थी पक्षयात लुमंकातयेगु ज्या थी-थी भिक्षुतेसं यानादिल। थथे लुमंकिगु ज्या यानादीपिं भिक्षुइ विनयपिटक लुमंकादीपिं आचार्यत थ्व कथं दु[१]: १.भिक्षु उपाली, २. भिक्षु दासक, ३. भिक्षु सोणक, ४. भिक्षु सिग्गव, ५. भिक्षु मोग्गलिपुत्ततिस्स।<eot>अफ्रिकन युनियन (अंग्रेजीइ AU, मेमेगु आधिकारिक भाषाय् UA) छगू अन्तरसरकारी संस्था ख। थ्व संस्थाय् अफ्रिकाया ५२गु सार्वभौम राष्ट्र सदस्य दु। जुलाई ९, सन् २००२ खुनु न्ह्यथंगु [३] थ्व संस्था अर्गेनाइजेसन अफ अफ्रिकन युनिटीया उत्तराधिकारी ख। थ्व संघया दक्ले महत्त्वपूर्ण निर्णय असेम्ब्लीं कायेगु या। असेम्ब्लीया बैठक खुलाय् छकः देय्‌तेगु राष्ट्राध्यक्ष व सरकारया नायःतेगु दथुइ जुइ। संघया सेक्रेटेरियट अफ्रिकन युनियन कमिसनया ज्याकुथि अदिस अबाबा, इथियोपियाय् दु। फेब्रुवरी २००९या युनियनया बैठक लिब्याया नेता गदाफीया नेतृत्त्वय् जुल। थ्व सम्मेलनय् अफ्रिकन युनियन कमिसनयात अफ्रिकन युनियन अथोरिटी दयेकिगु निर्णय जुल। [४]
एयुया थी-थी संस्थातेगु लक्ष्य अफ्रिकाया राजनैतिक, सामाजिक व आर्थिक एकता तीव्र यायेगु, अफ्रिकायात व अफ्रिकाया मनुतेत असर याइगु मुद्दाय् अफ्रिकाली मंका अडानया प्रवर्धन व संरक्षण यायेगु, अफ्रिकाय् शान्ति व सु‍रक्षा दयेकिगु व लोकतान्त्रिक संस्था, बांलागु प्रशासन व मानव अधिकारयात प्रवर्धन यायेगु ख।
एयुइ राजनैतिक व प्रशासनिक निगु हे क्षेत्रया संलग्नता दु। थ्व संघया उच्चतम् निर्णयकर्ता असेम्ब्ली अफ अफ्रिकन युनियन ख। थ्व असेम्ब्लीया सदस्य अफ्रिकाया सकल देय्‌या राष्ट्राध्यक्ष वा सरकारी प्रमुखत जुइ। आया ईले थ्व असेम्ब्ली लिब्याया नेता मुअम्मर अल गदाफीया नेतृत्त्वय् सनाच्वंगु दु। वय्‌कःयात असेम्ब्लीया १०गु साधारण सभां ज्यानुवरी २००९इ निर्वाचित याःगु ख। एयुइ प्रतिनिधि निकाय वा प्यान अफ्रिकन पार्लियामेन्ट नं दु गुकिलि २६५ सदस्य दु। थ्व सदस्यत अफ्रिकाया थी थी देय्‌या राष्ट्रिय संसदं त्याना थ्व संसदय् थ्यनि। प्यान अफ्रिकन पार्लियामेन्टया आःया अध्यक्ष इद्रिस न्देले मूसा ख।<eot>छम्पी (अंग्रेजी भाय:Chhampi), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु यल जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे868खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६५.५३३४६१ उत्तर व देशान्तर १४४.६९५६५० पश्चिम खः (65.533461° N 144.695650° W)। थ्व थासे ६४२१८९७१८ वर्ग मिटर (२४७.९५०८४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३८७४९१३ वर्ग मिटर (१.४९६११२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.७८७६७६ उत्तर व देशान्तर ८०.२२४१४५ पश्चिम खः (25.787676° N 80.224145° W)। थ्व थासे ९२३९२६१९ वर्ग मिटर (३५.६७२९९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५०७४५९३६ वर्ग मिटर (१९.५९३११६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपालय् संक्रमितया ल्याः ३५७ थ्यंगु दु । बाँकेय् थप ४७ म्हेसिके कोरोना भाइरस (कोभिड(१९) या संक्रमण पुष्टि जूगु दु । भेरी अस्पतालया प्रयोगशालाय् १९० म्हेसित याःगु परीक्षणय् ४६ म्ह मिजंपिं व छम्ह मिसाया रिपोर्ट पोजेटिभ वःगु खः । अथेहे मोरंगया छम्ह मिजँ, गुल्मिया ४१ दँया मिजँ, धनुषा, रौतहत, दांग व धादिंगया छम्ह छम्ह मिजँ याना मुक्कं ५३ म्ह न्हूपिं कोरोना पोजिटिभ खनेदूगु दु ।<eot>चिङ काल आधिकारिक रुपय् चीनया अन्तिम जहानिया काल ख। थ्व कालय् चीनया उतरया मञ्चुरियाया शासकतयेसं चीनय् शासन यात।<eot>थ्व छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। थ्व धातु मानक क्वाजः व चापय् झझखाइगु, वहःथें-तुइसे च्वनिगु, व भति-भति रियाक्टिभ जुइय। [१] केमिकल रियाक्सनय् थ्व धातुं थःगु निगु भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन अपुइक हे त्वता +2 चार्जया क्याटआयन जुइ। [२] थ्व धातुया दकले पिनेया इलेक्ट्रोन एस अर्बाइटलय् लाःगु जुगुलिं थ्व धातु पिरियोडिक टेबलया s-ब्लकय् ला। [१][३][४]थ्व धातु पृथ्वीइ प्राकृतिक रुपय् दु।[५]<eot>फसय् ब्वइगु खःयात फय्‌खः वा एअरक्राफ्ट वा वायुयान धाइ। आःया प्रविधिइ थन्यागु खः पृथ्वीया वातावरणय् दयाच्वंगु फसय् ब्वइगु या। थन्यागु खः वातावरणया वायुयात छ्येला ब्वैगु या। वातावरणय् वायु मदयेक नं ब्वयेफैगु रकेत, थ्व हिसाबय्, फय्‌खः स्वया पा। थ्व खः नाप स्वापू दूगु दक्वं मानवीय ज्यायात उड़यन धाइ। फय्‌खः संकिम्ह मनू वा कम्प्युतरयात एभियतर धाइ। सन् १९६०तक्क मनु मदूगु एअरक्राफ्टयात द्रोन धाइगु याःसां ६०या दशकय् थुकियात अनम्यान्द एरियल भेहिकल धका म्हसीकिगु जुया वल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.३९१३४३ उत्तर व देशान्तर ८६.९५६५६९ पश्चिम खः (33.391343° N 86.956569° W)। थ्व थासे १०५४२०१४५ वर्ग मिटर (४०.७०२९४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७४१६९ वर्ग मिटर (०.०६७२४७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भगवान बुद्धं थःगु जीवनया ४५दँ तक्क थःमं थूगु धर्म प्रचार यानाबिज्यात। थ्व नापं व थ्व धुंका बुद्ध धर्मय् यक्व घटना जूगु दु। बुद्ध धर्मया मू घटनाया आधारय् बुद्ध धर्मया इतिहासयात थ्व कथं बायेछिं-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.१५६५९४ उत्तर व देशान्तर १०८.७२४५५४ पश्चिम खः (39.156594° N 108.724554° W)। थ्व थासे १५३७८२४८ वर्ग मिटर (५.९३७५७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२१८९५ वर्ग मिटर (०.०८५६७४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अमेरिकन फुटबल (अंग्रेजी: American football) ११म्ह कासामिया निगु खलतयेगु दथुइ म्हितिगु छगू लोकंह्वागु कासा ख। थ्व कासाय् निगु हे खलःया उद्देश्य भकुंग्वारायात मेगु खलःया "ऍण्ड ज़ोन" (endzone, अंत क्षेत्र)य् थ्यंका अंक कायेगु ख।
थ्व कासाय् बल दूगु खलं बल ज्वना ब्वहांवना वा थःगु खलःमितयेगु दथुइ बल वांछया थःगु प्रतिद्वन्दी खलःया एन्दजोनय् थ्यंकिगु कुतः याइ। छुंजुया बल दूगु खलःया सुं नं कासामिं बल ज्वना गोलया ध्वयात पार याःना प्रतिद्वन्दी एन्दजोनय् थ्यनि वा एन्दजोनया दुने दुम्ह थःगु खलमियात बल पास बिफःसा वा ख्यलय् गोलया ध्वया ल्युने दूगु निगु खम्बाया दथुलिं तुतिं प्यंका बल छ्वयेफःसा अथे यायेफःगु खलःयात अङ्क दै। बल मदूगु खलःया ज्या घ्वाना, क्वदयेका वा वांछगु बलयात ज्वना बल यायेत थःगु ल्हातय् तयेगु व प्रतिपक्षी खलःयात थःगु एन्दजोनय् वयेमबीगु ख।<eot>राग नाचाडी टोडी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>स्वन्ति नखःया खिचा पुजा थाैं | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
खिचा पुजा यमपञ्चकया निन्हुया दिनय् यायेमाःसां तिथि घटबढ जुया स्वन्हुया दिं लाःगु नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं न्ह्यथंगु दु ।
कार्तिक कृष्ण चतुर्दशीया दिं खिचायात साःसाःगु नसा नकुसा यमराजया द्वारपाल खिचां यमलोक वनेगु इलय् लँ चिलाबी धैगु धार्मिक विश्वास दु । थ्व हे विश्वास नापं खिचापुजा यानावयाच्वंगु दु ।<eot>महानाउर (अंग्रेजी:Mahanaur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८९७ खा छेँ दु।<eot>हील (अंग्रेजी भाय:Heel), नेपायागु धवलागिरि अञ्चलयागु बाग्लुङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे626खा छेँ दु।<eot>लिम्पटार (अंग्रेजी भाय:Limpatar), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे435खा छेँ दु।<eot>कछलाथ्व पारु नेपाल सम्बतया छन्हु ख। नेपाल सम्बत कथं थ्व दँया न्हापांगु दिं ख। थ्व दिं खुनु जूगु घटना थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.९०१२१८ उत्तर व देशान्तर ८०.२५०८२४ पश्चिम खः (25.901218° N 80.250824° W)। थ्व थासे ११२१७९४१ वर्ग मिटर (४.३३१२७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३७१४९२ वर्ग मिटर (०.१४३४३४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अ‍राल सागर (Kazakh: Арал Теңізі, Aral Tengizi, Uzbek: Orol dengizi, Russian: Аральскοе мοре, Tajik/Persian: Daryocha-i Khorazm, Lake Khwarazm) मध्य एसियाय् दुगु छगू भूपरिवेस्टित बेसिन ख। थ्व कजाखस्तान व उज्बेकिस्तानया दथुइ ला। थ्व खँग्वःया अर्थ "तापूतेगु सागर" ख। थ्व लखे १,५०० स्वया अप्व १ हेक्टर स्वया तधंगु तापूत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.४३७९०४ उत्तर व देशान्तर १०८.०३३७६९ पश्चिम खः (39.437904° N 108.033769° W)। थ्व थासे २०९०४२८८ वर्ग मिटर (८.०७११९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६६३१७९ वर्ग मिटर (०.२५६०५५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जापानी भाय् (日本語 निहोन्गो, पूर्व एसियायगु त:धंगु भाय् ख व मुख्यत: जापानय् अले १२.५ करोड मनुतय्सं खँ ल्हाई। जापानय् थ्व रास्ट्रभासा ख।<eot>सिद्धेश्वर ३ (अंग्रेजी:Siddheswor), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९३६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सिद्धेश्वर ३ यागु जनसंख्या ४३५५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>अस्पताय च्वना च्वम्ह कलाम्हं, भात म्ह कान्छा नुग: मछी वया ख्वालय,खने दु ।ता ई दय धुंकुगु ल्वचं कगु ।बास मयागु न मखु याका हे च्वंगु दु ।अयन वया ल्वय क्वलाइगु नां हे मका ।बास नया च्वंगु दु ,लाय छक ला वना च्वंगु दु।
ल्याब या रिपोर्त पिया च्वंम्ह कान्छा मिखाय ग्वग्वधा।कलाया ख्वा स्वय थाकुया वगु दु,खसुंभुंगु थे खिमुसे च्वं ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 25.35° N 72.62° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १७८ मिटर (५८३ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जलोर शहरयागु जनसंख्या ४४,८२८ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ४६% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जलोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.३९०३२३ उत्तर व देशान्तर १०५.११६५५९ पश्चिम खः (38.390323° N 105.116559° W)। थ्व थासे १०५३९३९० वर्ग मिटर (४.०६९२८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६९५२ वर्ग मिटर (०.००६५४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थुम पखर (अंग्रेजी:Thum Pakhar), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९३२ खा छेँ दु।<eot>८४ दँया टिलबहादुर गुरुंग, वया २२ दँया भौ आइतकुमारी गुरुंग व १३ दँया छय् उषा गुरुंग सोमवाः सुथय् छेँय् हे सिनाच्वंगु अवस्थाय् लुयावःगु प्रहरीं जानकारी ब्यूगु दु ।
एसपी सुरेन्द्र बहादुर गुरुंगं धाःगु दु, सुथय् ताउतक नं छेँया खापा मचाःगु व मनूतय्गु चहःपहः नं मखनेधुंकाः गामय् च्वंपिन्सं लुखा चायेकाः स्वःबलय् स्वम्हं सिनाच्वंगु अवस्थाय् खंगु खः । जिमित खबर वयेधुंकाः बारपाकया पुचः घटनास्थल थ्यंकूगु खः ।
सिनाच्वंपिनिगु म्हुतुं ब्वाया (फिज) वयाच्वंगुलिं विषालु च्याउ नयाः ज्यान वंगु जुइफूगु अनुमान याःगु एसपी गुरुंगं धाःगु दु ।
एसपी गुरुंगं धाःगु दु, जौबारीपाखें थप प्रहरी पुचः घटनास्थलपाखें वंगु दु, पोष्टमार्टम लिपा सीगुया हुनिं सीदइ ।<eot>‘राष्ट्रिय भिटामिन ए’ ज्याझ्वः नापं किमिया वासः व बालभिटा तकं नकेत्यंगु दु । सरकारं दँयेदसं न्हापांगु चरणय् कात्तिक २ व ३ गते व निगुगु चरण वैशाख ६ व ७ गते याना निगु खुसि ज्याझ्वः न्ह्याकावयाच्वंगु दु ।<eot>मोहिनी भस्मासुर (तेलेगु भाषा:మోహినీ భస్మాసుర ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३६य् पिहांवगु खः।<eot>राग आभोगी कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६६.८९७१९२ उत्तर व देशान्तर १६२.५८५४४४ पश्चिम खः (66.897192° N 162.585444° W)। थ्व थासे ६९९४१७२९ वर्ग मिटर (२७.००४६५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४२८२१४९ वर्ग मिटर (१.६५३३४७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कटुन्जे (अंग्रेजी भाषा:Katunje) नेपाया बागमती अञ्चलया धादिङ जिल्लाया छगू गाँ विकास समिति खः। थ्व थासय् 1363खा छेँ दु।<eot>हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीत भारतीय शास्त्रीय संगीतया छगू प्रकार ख। थ्व संगीत उत्तर भारत, पाकिस्तान, बंगलादेश, नेपाः आदि थासय् नां जाः।
भारतीय शास्त्रीय संगीतय् ७गु सःयात मू सःया रुपय् नालातःगु दु। थ्व न्हेगु सः क्रमशः षडज् (सा), ऋषभ (रे), गान्धार(ग), मध्यम(म), पंचम(प), धैवत्(ध) व निषाद(नि) ख। थन्यागु सः स्वाना बुयावैगु झ्वःयात राग धाइ। सःतेगु आधारभूत प्रकार कथं राग थी-थी प्रकारया थाटय् आधारित जुइ। थाट कथंया छुं नांजाःगु राग थ्व कथं दु-
हिन्दुस्तानी संगीत तःधंगु भौगोलिक क्षेत्रय् विस्तृत जूगुलिं कालांतरय् थुकिलि यक्व भाषिक व शैलीगत परिवर्तन वल। थ्व कथं थःथःगु विशेषता दूगु परम्परागत संगीत पुचः बुया वल। थःथे परम्परागत कथं थःथःगु प्रकारं संगीत सीकिगु-स्यनिगु संस्थागत रुपयात घराना धाइ। हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीतय् घरानातेगु थः-थःगु विशिष्ट शैली दयाच्वनि। नापं, थ्व संगीतया गुरु-शिष्य परम्पराय् प्रत्येक गुरु वा उस्तादं थःगु हाव-भाव व शैली थःगु शिष्यतेगु पुचःयात स्यनिगु या। घराना क्षेत्र विशेषया प्रतीक जक मखुसें व्यक्तिगत पहःया म्हसीका नं ख।<eot>शुक्रबार जुगु कासाय् एपीएफं पुलिसयात २ -० गोल अन्तरं बुकुगु दु। थ्व नापं थ्रीस्टार क्लब सहिद स्मारक ए डिभिजन लिग फुटबलया लियाँलिउ जुगु दु। अथे पुलिस प्यंगूगु थासे लागु दु। त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालाय् जुगु कासाय् एपीएफ पाखें अन्तिम ८ मिनेटय् निगु गोल यागु ख:। ८२ क्वगु मिनेटय् गणेश लावती व ८८ क्वगु मिनेटय् राजेन्द्र रावलं गोलयासें एपीएफ यात त्याकुगु ख:। मंगलबार जुगु कासाय् पुलिस यात २ -० गोल अन्तरं बुकुसें मनाङ मर्स्याङ्दी क्लबं ७५ लाख नगद व उपाधि त्याके धुंकुगु दु ।<eot>नेपाल संवत राष्ट्रिय न्हूदँ समारोह समिति ११३९ छगू ज्याझ्वःया दथुइ वंगु मंगलबाः निस्वंगु खः । थीथी खलः पुचः पाखें उपस्थित ७० म्हसित दुजःकथं तःगु खःसा दुजःतय् पाखें न्हूम्ह नायः ल्यय्ज्या जुगु खः ।<eot>कुसुमखोला (अंग्रेजी भाय:Kusumkhola), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे401खा छेँ दु।<eot>हयग्रीवोपनिषत् छगू उपनिषद ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला। [१] थ्व वेद अथर्ववेदया अन्तर्गतय् ला। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>सन् २००६ - हज यात्राया लिपांगु दिं खुनु मक्काया मीनाय्‌ सैतानया प्रतीकयात लोंह कयेकिगु चलनया हूनिइ जूगु हुलय्‌ ३४५ मुस्मांत मदूगु व २९० घाःपा जूगु।<eot>दब्लिन आयरल्यांडयागु राजधानी ख। थ्व छगु मू युरोपियन सहर ख। थ्व नगरय् अंग्रेजी, आइरिश गेलिक आदि भाषा छ्यलि।<eot>कनकगिरि तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया कोप्पल जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>पुराण ग्रन्थ वैदिक कालया उत्तरार्धय् च्वयातःगु छगू सनातन धर्मया ग्रन्थतयेगु मुना ख। थ्व ग्रन्थ स्मृति विभागया अन्तर्गतय् ला। थुकिलि हिन्दू देवी-द्यःतेगु व पौराणिक मिथकतेगु बांलाक्क वर्णन ब्युगु दु।
पुराण खँग्वः ‘पुरा’ व ‘अण’ खँग्वः स्वाना उत्पन्न जूगु खँग्वः ख। थुकिया शाब्दिक अर्थ -‘पुराना’ वा ‘प्राचीन’ ख। ‘पुरा’ खँग्वःया अर्थ अनागत व अतीत ख धाःसा ‘अण’ खँग्वःया अर्थ दाइगु वा कनिगु ख। पुरातन अथवा अतीतया तथ्य, सिद्धांत, शिक्षा, नीति, नियम, घटना आदिया विवरण बीगु सफू पुराण ख। हिन्दू मान्यता कथं सृष्टिया रचनाकर्ता ब्रह्माजीं सर्वप्रथम रचना यानादिगु धर्मग्रंथया नां पुराण ख। सनातन धर्मय् पुराणयात सृष्टिया प्रारम्भ निसें हनाच्वंगु धैगु विश्वास दु। अथे जुसां ऐतिहासिक दसिंकथं स्वेगु खःसा थ्व सिक्क लिपाया जक्क ग्रन्थमाला ख।<eot>बुढाथुम (अंग्रेजी भाय:Budhathum), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे844खा छेँ दु।<eot>लुङरा (अंग्रेजी भाय:Lungra), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे786खा छेँ दु।<eot>सन् १९३७- चीन व जापानया दथुइ जूगु नानजिङया युद्ध जापानीतयेसं त्यागु। थ्व धुंका ताःई तक्क नरसंहार व अत्याचार जूगु।<eot>नेपालभाषा ख्यलय् दकलय् यक्व विधाय् ब्यूगु न्हापांगु सिरपा नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्डस् २०१९समापन समारोह थौं फागुन १६ गते जुइत्यंगु दु ।
थूगु अवार्ड ज्याझ्वः वंगु माघ १० गते क्वचाःगु खः । उगु ज्याझ्वःयात सुथां लाक्क क्वचायेकेत ग्वाहालि यापिं व्यक्तित्वलिसें संघसंस्था व संचारमाध्यमयात सुभाय् लिसें दसिपौ लःल्हायेगु नापं समापान यायेत्यनागु संसार क्रियसन्सया क्रिएटिभ डिरेक्टर स्वतन्त्र संसार महर्जनं न्ह्यथनादिल ।
येँया भृकुटी मण्डपय् च्वंगु नेपाल पर्यटन बोर्डया हलय् १२ता इलय् ज्याझ्वः न्ह्यायेत्यंगु दु । शहरी विकास राज्यमन्त्री रामवीर मानन्धर मूपाहाँसुइ जुइत्यंगु समापन समारोह जुइत्यंगु खः । स्वास्थ्य अवस्था ताःमलाःसां तःधंगु ज्या यानादीगुलिं कलाकार स्वतन्त्र संसार महर्जन प्रशंसाया पात्र जुयादीगु दु । वयेकः ताःइलंनिसें स्पाइनल ट्यूमरया कारणं बेडरेष्टय् च्वनच्वनादीगु खः । न्हापांगु अप्रेशन ताःमलाःगुलिं निक्वगुखुसि अप्रेशन यायेत आर्थिक मुंकाच्वनादीम्ह महर्जन उगु अप्रेशन ताःलाकेत थीथी ज्याझ्वः याना आर्थिक मुंकाच्वनादीगु दु ।<eot>उगु इलय् राजदूत शाक्यं दुई संस्था दथुइ जूगु सम्झौताया नितिं भिंतुना बियादिसें निगु देया आर्थिक विकासय् सहकार्य यायेत अझ सहज जुइगु न्ह्यथनादिल । उगु इलय् राजदूत शाक्यं नेपाः व इजरायलया मिसा उद्यमीया सशक्तीकरणय् ज्या यायेमाःगु खँय् जोड बियादिल ।
उगु इलय् नेपाःया नितिं इजरायली राजदूत बेनी ओमेरं निगु संस्था दथुइ जूगु सम्झौताय् खुशी व्यक्त यासें नेपाः व इजरायलया आर्थिक विकासय् थप ग्वाहालि आदान प्रदान जुइगु न्ह्यथनादिल ।<eot>आतङ्कवाद छगु राजनैतिक प्रकृया ख। थ्व प्रकृयाय् थःगु माग पूरा यायेत मनुतेत ख्यायेगु, दायेगु, स्याइगु आदि पद्धति छ्य्‌लि।<eot>राग कोहल कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.३०४७६४ उत्तर व देशान्तर १२२.२९८८८५ पश्चिम खः (38.304764° N 122.298885° W)। थ्व थासे ४५८३६१५८ वर्ग मिटर (१७.६९७४४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २३७७४८ वर्ग मिटर (०.०९१७९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कंमा वनस्पति परिवार Cactaceaeया Caryophyllales अर्दरय् लाइगु स्वांमातेगु पुचः ख। कंमाया प्राकृतिक थाय् दक्षिणय् अमेरिकाया पातागोनिया निसें उत्तरय् पश्चिमी क्यानादा तक्क ख। Rhipsalis baccifera धाःसा प्राकृतिक रुपय् हे अफ्रिका व श्रीलङ्काय् बुया वः।<eot>छुं नं सफू, पर्चा, तुतः, च्वसु आदियात कल छ्यला भ्वंतय् मसीं च्वयेगु ज्यायात ध्वायेज्या धाइ। थ्व ज्या आपालं च्वयातःगु खँयात तःच्वलं यक्व मनुतयेत इनेयात याइगु ख। थ्व ज्या सफू पिथनाया दकले मू ज्या ख।<eot>बुद्ध गौतम गोत्र जुगुलिं वसपोलया नां सिद्धार्थ गौतम धाइगु या। वसपोलया जन्म लुम्बिनी, कपिलवस्तु ,लुम्बिनी,नेपाःय् जुगु ख। दक्षिण मध्य नेपाःया लुम्बिनीइ सम्राट अशोकं स्वङ्गु शताब्दी ईसा पूर्वय् बुद्ध बूगु स्मृतिइ छगु स्तम्भ दयेकादिगु दु।
सिद्धार्थया अबु शुद्धोदन छम्ह शाक्य जुजु ख। परम्परागत बाखं कथं सिद्धार्थया मां मायादेवी वसपोल चिधंबिले हे मदिया दिल। छम्ह ऋषिं जुजु शुद्धोधनयात बुद्ध छम्ह महान जुजु वा छम्ह महान साधु जुई धका धाःगु पाली ग्रन्थय् च्वयातःगु दु। थ्व भविष्यवाणी न्यना जुजु शुद्धोदानं थःगु सामर्थ्यं फक्व सिद्धार्थयात दुःखं बायेगु कुतः यानादिल।<eot>लोमान्थाङ (अंग्रेजी भाय:Lomanthang), नेपायागु धवलागिरि अञ्चलयागु मुस्ताङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे180खा छेँ दु।<eot>कालेकांडा (अंग्रेजी भाय:Kalekanda), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे423खा छेँ दु।<eot>ईं धाःगु छकथंया ल्हा-ज्याभः ख। थ्व ज्याभःयात बुंज्याय् घाँय्, कि व स्वांमा चायेत छ्यलिगु या। साधारनकथं थ्व ज्याभः छगू चाकुलाःगु नःयात त्वाल्हाना पूमवंगु चाकुला दयेका दुनेया भाग पाचुसे च्वंक दयेकातइ। हलिमय् यक्व कथंया ईं छ्यलातःगु खनेदु। नः युग न्ह्यथंगु ई निसें थौंतक्कया ईलय् सच्छिक्व कथंया प्रादेशीक ईं नः छ्यला व लिपा स्तिल छ्यला दयेकूगु दु।<eot>नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया छ्याञ्जे केके मानन्धरं न्ह्याकादीगु उगु ज्याझ्वलय् नेपालभाषा टाइम्सया सम्पादकया लिसें नेवाः पत्रकार दबूया सल्लाहकार लिसें सुरेश किरण मानन्धर मूपाहाँ कथं झायादीगु खःसा वयकलं नेपालभाषा पत्रकारिताया महत्व व अवस्थाया विषयवस्तुयात कःघाना थःगु खँ तयादीगु खः ।
नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया वरिष्ठ न्वकु नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठया संयोजकत्वय् न्ह्याःगु थुगु ज्याझ्वलय् थीथी वक्तापिन्सं मातृभाषाया पत्रकारिताया महत्वया विषययात कयाः थःथःगु खँ तयादीगु खः । उगु ज्याझ्वलय् सभानायःया थासं नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया नायः सुरज वीर बज्राचार्यजुं थःगु न्वचु बियादीगु खः । वयकलं थःगु न्वचुया झ्वलय् मांभाय्या माध्यमं पत्रकारिता याना दीपिन्त सुभाय् नं देछाया च्वना धयादिसें नेपालभाषाया माध्यमं जुयाच्वंगु पत्रकारिता व्यवसायिक जुया न्ह्याः वनेमाःगु खँय् नं बः बियादीगु दु । नापं झी नेवाःतय्त न्ह्याथाय् च्वंसां नं हाथ्यात दयाच्वंगु दु । उकिं हाथ्यायात चीका न्ह्याय्माःगु आवश्यकता नजं कनादिल । वयकलं नेवाः पत्रकार दबूपाखें न्ह्याकूगु खँनं कनादिसें मातृभाषा सम्मेलन यानागु खँ नं उलादिल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.२३४६५९ उत्तर व देशान्तर ८०.१२५६१५ पश्चिम खः (26.234659° N 80.125615° W)। थ्व थासे ५३२३१२३८ वर्ग मिटर (२०.५५२६९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४१४५५८१ वर्ग मिटर (१.६००६१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जिब्राल्टर आइबेरियन प्रायद्वीप व युरोपया दक्षिणी सिथय् भूमध्य सागरया मूलुखास दूगु छगु स्वशाषित ब्रिटिश विदेशी क्षेत्र ख। 6.843 वर्ग किलोमीटर (2.642 वर्ग माइल)य् दयाच्वंगु थ्व थाय्या सीमा उत्तरय् स्पेननाप स्वा। जिब्राल्टर ऐतिहासिक रुपय् ब्रिटेनया सामरिक बलया निंतिं छगु महत्वपूर्ण आधार जुयाच्वंगु दु व शाही नौसेना (Royal Navy)या छगु आधार ख।
जिब्राल्टरया संप्रभुता आंग्ल-स्पेनी विवादया छगु मू मुद्दा जुयाच्वंगु दु। उत्रेच्त सन्धि 1713या अनुसार स्पेनं ग्रेट ब्रिटेनया श्रीपेचयात थ्व थाय् बियातःगु ख, तर स्पेनं थ्व क्षेत्रय् थःगु अधिकार व्यक्त यासें थ्व थाय् लितबीतः माग तःगु दु। जिब्राल्टरया बहुसंख्यक मनुतयेसं थ्व प्रस्ताव नापं मंका संप्रभुताया प्रस्तावया विरोध याःगु दु।
थ्व चट्टानी प्रायद्वीप ख। थ्व स्पेनया मूल स्थल स्वया दक्षिणपाखे समुद्रय् पिहांवः। थुकिया पूर्वय् भूमध्यसागर व पश्चिमय् ऐलजेसियरासया खाडी ला। सन् १७१३ निसें थ्व अंग्रेजी साम्राज्यया उपनिवेश व नांजाःगु छाउनीया रूपय् दयाच्वन।
जिब्राल्टरया चट्टानी प्रायद्वीपयात लोंह (दी रॉक) धाइगु या। थन चट्टान समुद्रया तलं छकलं थाहांवःगु खनेदु। थ्व चट्टानी स्थलखंड उत्तर-दक्षिण जुइगु चिब्याःगु शृंखलां दथुइ बायातःगु दु, गुकिलि थीथी च्वकात नं दु। चट्टानत चूनलोंहं दयेकातःगु ख, गनकि थाय्-थासय् प्राकृतिक गुफात दयाच्वंगु दु। छुं गुफाय् प्राचीन जीव-जन्तुतयेगु चिं नं लुयावःगु दु।
जिब्राल्टर नगर न्हुगु नगर ख। प्राचीन नगरया प्राय: दक्वं पुलांगु महत्वपूर्ण छें हताः(१७७-८३)य् सिधया वन। वर्तमान नगर 'रक'या उत्तर-पश्चिमी भागय् ३/१६ वर्ग माइलया क्षेत्रफलय् अवस्थित दु। थुकिया नापं समुद्रया छुं भाग अधिग्रहण याना ख्यले हिलाछ्वःगु दु। नगरया मू बनेज्या भाग पाचुगु थासय् ला। पाचुया उत्तरपाखे तज्जाःगु भेभिक्वःगु थासय् मनुतयेगु छें व दक्षिणया पाखे सेनाया ज्याकुथि व छाउनी ला। थन छगु सैनिक हवाई अड्डा नं दु। जिब्राल्टर न्हापा ह्यंग्वाःया बनेज्याया मू केन्द्र ख, लिपा चिकंनं जहाज सनिगु जुया थ्व बनेज्याय् आ यक्व मन्दी वःगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 21.52° N 70.47° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १०७ मिटर (३५१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जुनागढ शहरयागु जनसंख्या १६८,६८६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७३% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७७% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६७% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जुनागढ यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>फिल्टर प्लान्ट देकेत प्रदेशं वैगु आर्थिक दँया नीति व ज्याझ्वःया बजेट विनियोजित याःगु सांसद् शाक्यं न्ह्यथनादिल । सांसद् शाक्यया कथं प्रदेशं १ करोड ७५ लख बजेट फ्याःगु दु ।
थुकिं लःया हाहाकार समाधान जुइगुलि सांसद शाक्य ढुक्क जुयादिल । नापं नापसं च्वंगु वडाय् तकं लः इने फैगु न्ह्यथनादिल । थ्व वडा नापं १५, १८, १९ व २० वडाय् नं त्वनेगु लःया समस्या दु ।<eot>भूपाली राग हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतया कश्चन प्रसिद्ध राग ख। थ्व रागया प्रशस्तकाल सन्ध्याकाल ख। ६ निसें ९ वादनपर्यन्तं काल ख। थ्व राग शान्त रसया राग ख। थ्व "वैराग्यप्रतिपादक" राग ख। भजनय्, भक्तिगीतय्, भावगीता आदिइ थ्व राग छ्यलिगु या। थ्व रागया "भूपराग" थ्व कथं दु।<eot>मेदिया (अंग्रेजी:Media), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६८ खा छेँ दु।<eot>थारुतेगु मू भाय् थारु भाषा ख। आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ, हिन्दी व अंग्रेजी थें न्यागु भाय्‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु।<eot>ब्रह्मपुर (अंग्रेजी भाय:Brahmapur), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे814खा छेँ दु।<eot>जुनागढ जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख, थ्व जिल्ला सोमनाथ मंदिर, एशीयाली सिंह व गिरनार पर्वतया निंतिं नांजा। जुनागढ जिल्लाया मू नगर जुनागढ नगर ख, थ्व नगर छगू ऐतिहासिक नगर व छगू महानगरपालिका ख। नाप्ं, थ्व जिल्लाया मेमेगु नगरय् वनथली, वेरावाल, विशावदर, बान्त्वा, चोरवाद, जोशीपुरा, केशोद, कोदिनार, मनवदर, मांगरोल आदि ला। पोरबंदर, अमरेली, राजकोट जुनागढ जिल्लाया नापं ला। थ्व जिल्लाया दक्षिणय् अरबी समुद्र ला। सन् २००१या जनगणना कथं थ्व जिल्लाया जनसंख्या २४,४८,१७३ दु गुकिलि २९ % नगरीय व ल्यं ग्रामीण जनसंख्या ख।<eot>चिनिया लिपि थी-थी चिनिया भाषा व जापानी भाषा च्वयेयात छ्यलिगु लिपि ख। जापानी व चिनिया च्वयेगु लिपि भति भति पा। नितां हे लिपि पुलांगु चिनिया लिपिं वःगु लिपि ख। पुलां लिपियात अपुइका आःया चिनिया लिपि दयेकूगु ख।<eot>अनन्तपुर जिल्ला (Anantapur or Anantapuram) दक्षिण भारतया आन्ध्र प्रदेश राज्यया छगु जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा तेलुगु भाषा, उर्दू व अंग्रेजी ख। थ्व जिल्लाय् ८६६ गाँ दु।<eot>किपु नगरपालिकां आ.व.२०७७÷०७८ य् पारित नीति व ज्याझ्वःयात कार्यान्वयनय् यंकुगु दु । नगरयात हरित सतक व खाद्य सतकया अवधारणा हःगु दु । नेपालय् थ्व कथंया अवधारणा हःगु न्हापांगु नगरपालिका किपु नगरपालिका जूगु दु । वडा नं. ४ ज ९ या फय्खा नगरया लँपुइ वृक्षारोपण याना खाद्य सडक देकेगु ज्या जुल ।
राष्ट्रिय वनस्पति उद्यान, गोदावरीया प्रमुख दिपक लामिछानें नगरयात खाद्य सतक देकेगु न्हूगु बिचाः हःगुलिं किपु नगरपालिकायात सुभाय् देछानादिल । थज्याःगु स्वाँमा अत्यन्त महत्वपूर्ण जूगु व विदेश निर्यात यायेज्यूगु उत्कृष्ट ५ गु थासय् लाःगुलिं स्याहार यायेत इनाप यानादिल । ज्याझ्वलय् उप–प्रमुख खड्कां नगरपालिकां ज्याझ्वःया बारे ध्वाथुइकादीगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 24.78° N 85.0° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १११ मिटर (३६४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गया शहरयागु जनसंख्या ३८३,१९७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६०% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया गया यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थौं Voice of nepal या पत्रकार समेलन जुगु दु। कलश़ इभेन्ट्सया ग्वसाले व namastektm.com या सहकार्य संचार, संगीत व समाजसेवाय् मन कोसापिन्त Voice of nepal पाखें सम्मान याय् त्यंगु दु । थ्व हे वइगु फागुन १३ गते काठमाडौँ मलय् थ्व ज्याझ्व: जूईगु जानकारी कलश़ इभेन्ट्सया नायो भाजु रामेश्वर श्रेष्ठ ब्युगु दु। थुगुसिया सम्मान बिगत निगु दशक निसें पत्रकारिता ख्यलय् योगदान याना वयाच्वंह भाजु नरेश भटराईयात बीगु ग्वसा खलकं न्ह्यथंगु दु। वय्क यक्व न्ह्य निसें इमेज एफ एम ९७.९ य् सुभ-दिन ज्याझ्व: न्ह्याकावया च्वंगु दु। नापं उगु ज्याझ्वलय् भैरव बैंडया बिशेष प्रस्तुति नं दैगु न्ह्यथंगु दु। ज्याझ्व: या मू पाहाँ कथं मह जोड़ी वैगु नं पत्रकार नापलाय् ज्याय् न्ह्यथंगु दु। थुगु ज्याझ्व: या तप्यंक प्रसारण नेपाली संचार रेडियो, मेलबोर्न अस्ट्रेलियां जुइगु नं न्ह्यथंगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५९.६४३०५९ उत्तर व देशान्तर १५१.५२५९०० पश्चिम खः (59.643059° N 151.525900° W)। थ्व थासे २७४०७८७१ वर्ग मिटर (१०.५८२२३९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०६९७८४५ वर्ग मिटर (११.८५२५०५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं बुधबाः देयन्यकं १२५ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने ९१ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ६९ द्वः ३९४ थ्यगु दु। नेपालय् १,५२१ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु।
वंगु २४ घाै दुने कोरोना संक्रमणं छम्ह नं सिगु मदु। थ्वनापं कोरोना सङ्क्रमणं सिइपिनिगु ल्याः २,०५५ थ्यगु मन्त्रालयं धागु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६४.५०३८७७ उत्तर व देशान्तर १६५.३९९४०९ पश्चिम खः (64.503877° N 165.399409° W)। थ्व थासे ३२४५४९२३ वर्ग मिटर (१२.५३०९१६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २३४८७२०८ वर्ग मिटर (९.०६८४६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>साधारन भासय्, तापाक्क दूगु वस्तु नापं थेँ खंकाबिगु भःयात लुसाः धाइ। लुसालं विद्युतचुम्बकिय विकिरण (जः)यात मुंका तापाःगु वस्तुयात तःधं याना क्यनि। हलिंया दकलय् न्हापांगु लुसाः नेदरल्यान्दस्य् १७गु शताब्दीया पूर्वार्धय् दयेकूगु ख। थुकिलि खाःया लेन्स छ्यलातल। वर्तमानय् लुसाःयात पृथ्वीया सतही व खगोलीय पिण्ड स्वयेत छ्यलिगु या।<eot>धोदासाइं (अंग्रेजी भाय:Dhodasain), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे785खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६१.५८१७३२ उत्तर व देशान्तर १४९.४५२५३९ पश्चिम खः (61.581732° N 149.452539° W)। थ्व थासे ३०३४३००१ वर्ग मिटर (११.७१५४९९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८२३९३९ वर्ग मिटर (०.७०४२२७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>खय् भाय् छगु भारोपेली भाय् खः। थ्व भाय्‌यागु छ्येलेज्या नेपाः, भारत, भूटान आदि थें न्यागु थासे जुगु खने दु। थ्व भाय् नेपाःयागु देय् भाय् नं खः।
खय् भाय् थःगु मांभाय् कथं ल्हाइमखुपिं बा थःगु ल्यू भाय् कथं छ्यलीपिं दथुइ थःगु कथंया हे कचा भाय् ब्वलंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.४५९२३५ उत्तर व देशान्तर १०५.०७८५२४ पश्चिम खः (39.459235° N 105.078524° W)। थ्व थासे २५१४८६४५ वर्ग मिटर (९.७०९९४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३२७०६९ वर्ग मिटर (०.१२६२८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सूचना प्रविधिया थौंया ईयात ल्वयेक न्ह्याः वनेत नं नेवाःत उतिकं सक्षम खः । थ्व गुगुं हाथ्या मखु, स्वाभाविकता खः । याकनं नं पिदनीगु, थःत यःगु, ल्वःगु इलय् स्वयेदइगु अले अभिलेख नं अःपुक हे स्वये दइगु जुयाः नं थुकथं अनलाइन मिडिया गति न्ह्याःवंगु खः । न्हूगु पुस्ताया खँ ल्हायेगु खःसा अनलाइन मिडिया छगू दैनिक आवश्यकताया रुपय् स्थापित नं जुइधुंकूगु दु ।
थुकिं नं नेवाः अनलाइन छाय् माल धइगु खँ झीगु न्ह्यःने स्पष्ट जुइ । झीगु थःगु खँया सम्प्रेषण यायेगु अले देय् दुने व हलिंया खँयात झीगु थःगु हे भाय्या माध्यमं सम्प्रेषण यायेगु हे थुकिया ताः खः । हानं थौंकन्हय् गुगु पहिचानया सवाल पिथनाच्वंगु दु, थ्व ल्याखं स्वयेगु खःसा नेवाः अस्तित्व व पहिचानया निंतिं नं नेवाः अनलाइनया उतिकं महत्व खनेदइ । वस्तुतः नेपाः दुनेया नेवाःतसें थौंतक नं गुगु अस्तित्व व पहिचान कायम यानावयाच्वंगु दु, थुकियात संचारख्यलय् नं ल्यंका तयेगु लँपु धइगु नं ‘नेवाः अनलाइन’ जुइमाः ।
थ्व न्हूगु पुस्तालिसें स्वापू तयाः नेवाः भावनायात हस्तान्तरण यायेगु निंतिं नं उतिकं उपयोगी सिद्ध जुइ धइगु जिमिगु विश्वास दु ।<eot>बन्दुक बारे स्यूपिं स:पिं नेवा:त यक्व दु । तर बन्दुक या खँ ल्हायेगु धैगु झीगु समाजय् आ: नं 'तबू' ख:। अथे जुया स:स्यूपिन्सं थ्व बारे गनं हे खँ ल्हा:गु मदु ।
तर थ्व विचा: छुं उग्र सोचाइ मखु । थ्व विचा: झीगु समाज या क्रान्तिकारी डिस्कोर्स नं मखु । थ्व विचा: वास्तवय् झीगु संस्कृतिया दुने हे परापूर्वकाल निसें दैच्वंगु छगू अभिन्न ब्व: (अंग) ख:। झीसं शायद व पाखे ध्यान मब्यूगु जक ख:।
झीगु द्य: स्वया दिसँ, नख: स्वया दिसँ, जात्रा स्वया दिसँ, संस्कार स्वया दिसँ - ज्याभ: व ल्वाभ: दक्वं थासय् दु । अधिकांश द्य:त थ:हे असिमित शक्तिया विम्ब ख:सां तबि इमिगु ल्हातिइ खड्ग, त्रिशुल, चक्र, थें जा:गु पुलांगु जमानाया 'बन्दुक' ज्वंका:त:गु दु । झीगु पुजा-आराधना 'शक्ति' केन्द्रित खनेदु, 'शक्ति'या स्रोत झीसं जमानाअनुसार या 'बन्दुक' यात माने यानातयागु दु।
अर्थात, यदि झीसं झीगु संस्कृति छाय् मानेयाना च्वनागु ख: धैगु खँ थुल धा:सा थथे झीगु संस्कृति पाखें झीत समय-सापेक्ष सुसंस्कृत व सशक्त जुयेगु शिक्षा बियाच्वंगु दु धैगु खँ झीसं सयेका: काये फै।
तर अथे मयासें 'भौचा चिना सराद्दे यायेगु' कथं व हे पुलांगु क्वपुंगु अव्यवहारीक चलनयात संस्कृतिया नामय लुतु लुया निरन्तरता बियेगु धका: जड सोचाइ तया च्वनेगु धैगु झीसं थ:त थ:म्हं तुं गालय् थुनेगु ज्या निरन्तर जुया वनीइ । शक्तिया स्रोत पुजा मयासें पुलांगु ज्यालगे मजूगु प्रविधिया पुजा याना च्वन धा:सा झीगु जीवनदर्शन झीत सफलता मखु असफलता पाखे हे थ्यंका: बिइ।
झीसं झीगु जडसंस्कार त्याग यायेमा:। संस्कार व दर्शन यात समयसापेक्ष सुधार यायेमा:। आगं द्य:या थासय् स्वथना तयागु खतं न:गु खड्ग या ई जमाना मखये धुंकल । व खड्गयात मा:कथं क्षमा-पुजा व सुभाषपुजा याना आगमं बिदा बियेगु ई वयेधुंकल । व थासय् आ: न्हूगु जमानाया आवश्यकता थुइका: थ:थ:गु क्षमता कथं शक्तिया स्रोत 'बन्दुक' स्वना पुजा यायेगु संस्कार दयेके माल। आगमय् पुजा यायेबलय् सिन्ह: अबिर तिकेगु मखु, बन्दुकया पार्टपुर्जा लिकया चिकं इला: मेन्टिनान्स याना भ्वय् नयेगु संस्कार दयेका माल।
थजा:गु चलन हयेफुसा झीसं आगं द्य: दँय् दसं पुजा याना च्वनागु या अर्थ दै । मखुसा व हे खतं न:गु खड्ग पुज्याना 'भौचा चिना सराद्दे याना' जुया पितृ पिनिगु नुग: ख्वयेका: च्वनागु झीसं वा: चायेके फै मखु ।
चेपाङ या छेँय् नेपाल सरकारं मि तया बिल । न्हापा पञ्चायत कालय झापाय् नेपाल सरकारं किसि यंका सन्थाल, राजवंशी आदिवासी पिनिगु छेँ थुनाब्यूगु ख:। झोडा काण्ड धैगु व दमन आ: सकसिनं ल्व:मन जुइ। स्वनिगलय् लँ तब्याकेगु नामय् नेवा: तय्‌गु इलाकाय् डोजर आतंक न्यनाच्वंगु हे दु। ग्वलय् २०५६ सालपाखे नेवा:त थनाछ्व:बलय '२० मिनेट भित्र सबै खाली गर' धका: बन्दुक क्यना सिपाही त वयेवं अनं नेवा:त बाध्य जुया थ:गु थाय्‌बाय् त्व:ता: वनेमाल । व इलं निसें हे सकलें नेवा:त थ्व मामिलाय् छधिछप्पं जुइमाल न्हां धैच्वनापिं झी, आ:तक या अवस्था खनीबलय् सन्तोष यायेगु थाय् हे मदु ।
स्वनिगलय् आ: करीब १२ लाख ति छेँ दु । मेगु ४ लाख ति छेँ आ: दयेका: च्वंगु दु । अर्थात १६ लाख ति छेँ दु स्वनिगलय । तर नेवा: स्वामित्त्व दुगु छेँ धा:सा करीब अढाइ लाख ति जक ख:। बाँकि दक्वं छेँ या मालिक आप्रवासी गैर नेवा:त ख:। थाय् थासय् दयेका च्वंगु न्हू छेँ अधिकांश स्वनिगलय् दुहाँ व:गु २-३ दशक मदुपिं आप्रवासी पिनिगु छेँ ख:। टहरा, सुकुम्बासी छाप्रा आदि अस्थायी बसोबास यात नं छेँ या मान्यता बियेगु जुल धा:सा थ्व आँकडाया अझ विकराल रुप खने दै ।
नेवा: बजार बस्ति या दथुइ लानाच्वंगु थ:गु कूल छेँ मिया: भतीचा तापाक्क छेँ दयेका: च्वं वनीपिं नेवा:त समाजं अलगथलग जुयावनाच्वंगु दु । अधिकांश इपिं झन झन आर्थिक दबावय् वनाच्वंगु दु । आ:या हे अवस्था निरन्तर जुल धा:सा मेगु ८ दँ १० दँ दुने इपिं अनया छेँ नं मिया वनेमालीगु बाध्यता फयेमालेफु ।
स्वनिगलय् नेवा:तय्‌त प्रताडित यायेत थ्वभनं दुहाँ वयाच्वंपिं खँय् बर्मू त इमिगु हे थासय् धा:सा प्रशासनया पकड मन्त कि धराशायी जुइगु अवस्थाय् वनाच्वन हँ धैगु न्यना ताज्जुब चाल।<eot>मिसिसिपी छगू सं रा अमेरिकाया राज्य ख। थ्व राज्य दक्षिणी संयुक्त राज्यय् ला। थ्व राज्यया राजधानी व दकले तःधंगु नगर ज्याक्सन ख। थ्व राज्यया नां मिसिसिपी खुसिया नामं वःगु ख। थ्व खुसि थ्व राज्यया पश्चिमी सीमानां बाहावं। मिसिसिपी खँग्वः एनिशिनाबे भाषाया खँग्वः misi-ziibi मिसि-जिब्बी नं वःगु ख गुकिया अर्थ तःधंगु खुसि ख। थ्व राज्यय् यक्व जंगल दु। मिसिसिपी देल्ता क्षेत्रय् धाःसा जंगल फडानी याना कपाय्या खेति १९गु शताब्दी निसें न्ह्यथंगु दु। वर्तमानय् थ्व राज्यया क्याटफिश लहिनेज्यां संरा अमेरिकाया दकले अप्व क्याटफिश उत्पादन या। [६] थ्व राज्यया चिं म्याग्नोलिया ग्रान्दिफ्लोरा सिमा ख।<eot>सा धाःगु दुरु बिइगु छगू प्रकारया मनुं लहिनातःगु चौपाया ख। थ्व पशु Bovinae उपपरिवारया छगू पशु ख, नापं Bos जिनसया दकलय् साधारण कथं दयाच्वंगु प्राणी नं ख। थ्व जातियात मंका कथं Bos primigenius धाइगु या। थ्व जातिया मिजंयात बसा (व द्वहँ) धाइ धाःसा मिसायात मासा धाइ। बसायात बुंज्याय् बुं पालिगु वासा सालेत छ्यलि धाःसा मासायात दुरुया निंतिं लहिनि। हलिंया यक्व तजिलजिइ थ्व चौपायाया सांकेतिक अर्थ दु। नापं, हलिंया थाय्‌थासय् थ्व पशुया ला नं नइगु या। थ्व पशुं पिकाइगु सःयात आभ्वं धाइ।[२] नापं, मचाम्ह सायात आभ्वंचा नं धाइगु या। नेवाः तजिलजिइ सा सिक्क हे नापंया प्राणी जूगुलिं सा थें हे न्यागु मेमेगु प्यपां चुइगु प्राणीतयेत नं थी-थी सा धका नां बियातःगु दु। दसुया निंतिं कस्तूसा, चुसा, च्वाम्वःसा, तेन्हुसा कायेछिं। सायात लहिनिपिं मनुतेत साजवाः (स्वयादिसँ:जवाः) धाइ धाःसा सा लहिनिगु थाय्‌यात सागः धाइ।<eot>वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसन (WHO) हलिमय् उसाँय्‌या समन्वय यायेगु अभिभारा कयाच्वंगु संयुक्त राष्ट्र संघया छगू विशेष एजेन्सी ख। अप्रिल ७ १९४८य् पलिस्था जूगु थ्व गुथिया मू-थाय्‌बाय्‌ जेनेभा, स्विजरल्याण्डय् दु। थ्व संस्थां लीग अफ नेसनस्‌य् पलिस्था जूगु द हेल्थ अर्गेनाइजेसनया स्रोत व जिम्मेवारी कया ज्या न्ह्यथंगु ख।
थ्व संस्थाया विधान कथं थ्व संस्थाया उद्देश्य "is the attainment by all peoples of the highest possible level of health." (सकल मनुतेसं दक्ले च्वेया दर्जाया उसाँय् कायेफैगु) ख। [१] थ्व गुथिया मू ज्या ल्वेनाप ल्वाइगु, विशेषयाना मू संक्रमक ल्वे, व हलिमया मनुतेत साधारण उसाँय्‌या बारेय् प्रचार यायेगु ख।
वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसन संयुक्त राष्ट्र संघया उत्त्पत्तिकाल निसें दयाच्वंगु संस्थाय् छगू ख। प्रथम हलिम उसाँय् दिवस (अप्रिल ७, १९४८)य् संयुक्त राष्ट्र संघया २६गु सदस्य राष्ट्रतेसं थ्व संस्थायात मान्यता बी धुंका थ्व संस्थाया विधान आधिकारिक कथं न्ह्यथन[२]। थ्व जुइ स्वया न्ह्यः थ्व संस्थाया ज्या व लीग अफ नेसन्‌स्‌ हेल्थ अर्गेनाइजेसनया ल्यं दनिगु ज्या सन् १९४६इया वर्खाय् च्वंगु अन्तराष्ट्रिय उसाँय् कन्फरेन्सं देकूगु इन्टेरिम कमिसन (Interim Commission)या अधीनय जुयाच्वन[३]। इन्टेरिम कमिसनया ज्या थ्व संस्थायात लल्हाइगु ज्यायात संयुक्त राष्ट्र संघ जेनेरल एसेम्ब्लीया छगू रेजोलुसनं वैधानिकता बिल[४]। फ्रेञ्च Office International d'Hygiène Publiqueया इपिडेमियोलोजिकल सेवायात इन्टेरिम कमिसन अफ द वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसनय् धाःसा ज्यानुवरी १ १८४७य् सम्मिलित यात [५]।
सार्स, अउल, एड्स आदि थें न्याःगु संक्रमक ल्वेतेगु महामारीयात निगरानी यायेगु अन्तराष्ट्रिय कुतःतेत समन्वय यायेगु नापं वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसनं थन्यागु ल्वे पुनेमबीगु व ल्वे लंकिगुया कार्यक्रमतेत नं स्पोन्सर या। थ्व संस्थां सुरक्षिण व भलसाकायेज्युगु खोप, वासः, फार्मास्युटिकल डागग्नोस्टिकस् आदि देकिगु व इनिगु ज्या नं या। २ दशक स्वया अप्व स्मलपक्सनाप ल्वाये धुंका थ्व संस्थां १९८०य् थ्व ल्वे निवारण जूगु घोषणा यात - थ्व घोषणा मनुया इतिहासय् मानवीय कुतलं ल्वे निवारण जूगु दक्ले न्हापांगु झाका ख।
थ्व संस्थां छुं दँया दुने पोलियो निवारण यायेगु संकल्प काःगु दु। थ्व संस्थां अक्टोबर ३, २००६ निसें जिम्बाब्वें हलिमया दक्ले न्हापांगु आधिकारिक एचआइभी/एड्स टूलकिट एन्डोर्सयाना थ्व टुलकिटयात अन्तराष्ट्रिय स्तर देकुगु दु। [६]
ल्वे निवारणय् थःगु ज्या नापं थ्व गुथिं मेमेगु यक्व उसाँय्‌-स्वापू दूगु अभियान न्ह्यःथनेगु या दसु- सि व तरकारी नयेगु अभियान, सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन निरुत्साहित यायेगु अभियान आदि।
WHO मू-ज्याकुथि जेनेभाय् सन् २००७, फेब्रुवरीइ जूगु विज्ञतेगु सहलह ज्याझ्वले विज्ञतेसं प्यान्डेमिक इन्फ्लुएन्जा खोप विकासय् उत्साहजनक सफलता जूगु कार्यपत्र क्यनेज्या जुल। थ्व ख्यले ४० स्वया अप्व क्लिनिकल ट्रायलत जुयाच्वंगु वा सिधेधुंकल। आपालं विज्ञतेसं म्हफुम्ह वस्यकतेत फोकस याःगु दु। छुं कम्पनीतेसं वस्यकय् सेफ्टी एनालाइसिस यायेधुंका एल्डर्ली व मचाय् नं क्लिनिकल ट्रायल न्ह्यथंगु दु। सकल खोप आःतक्क सुरक्षित व सकल एज ग्रुपय् बांलाक्क tolerated जूगु खने दु। [७]
६०औं वर्ल्ड हेल्थ असेम्ब्लीया सहकार्यय् WHO नं छगू global plan of action on workers' health ड्राफ्ट यागु दु। थुकिलिं ज्याकुथिइ उसाँय्‌ संरक्षण व सम्बर्धन यायेगु, अकुपेसनल उसाँय् सेवातेगु ज्या बाँलाकिगु व थुकिया access अप्वगिकु, व ज्यायाइपिनिगु उसाँय्‌यात मेमेगु नियम अन्तरगत नं लाकिगु कुतः याःगु दु। WHOनं थ्व कुतःयात जोड बीमागु कारण अकुपेसनल हजार्ड पनेत ज्याबीगु इन्टरभेन्सनत दुसां ज्यायाइपिनिगु उसाँय् अवस्था व इमिगु अकुपेसनल रिस्कय् एक्स्पोजरय्, देय्‌दुने व देय्‌दथुइ व्यवस्थाय् तःधंगु खाडल दु गुकिलिं थ्व व्यवस्थायात बांलाक्क ज्यायायेत थाकुयाच्वंगु दु। WHO कथं हलिमया वर्कफोर्सय् छगू चिधंगु खण्डं जक्क अकुपेसनल हेल्थ सर्भिस उपभोग यायेखंगु दु। थ्व एक्सन प्लानं ज्यायाइपिनिगु उसाँय्‌या थीथी पक्षनाप स्वापो तइ गुकिलि अकुपेसनल हजार्डया प्राथमिक पनेज्या, ज्यायाइगु थासय् उसाँय्‌या संरक्षण व प्रवर्धन, जागीरया शर्त, व उसाँय् व्यवस्थां ज्यायाइपिनिगु अवस्थाया बांलागु रेस्पोन्स ला।[१०]
WHOया धाःगु मिसन नापं अन्तराष्ट्रिय सन्धितेगु यक्व जिम्मेवारी नं थ्व संस्थाइके दु। दसु Single Convention on Narcotic Drugs व Convention on Psychotropic Substances कथं WHO नं साइकोएक्टिभ वासःया वैज्ञानिक व चिकित्सा अभमूल्यनयात स्वायेगु व थन्याःगु वासःतेगु नियमिकरण यायेमा। अतः, WHO नं राष्ट्रिय वासः नियम-निर्माणय् नं निरिक्षकया ज्या याइ।
WHO नं International Classification of Diseases (ICD)यात नं पालना याइ। ICDया १०गु संस्करण, वा ICD-10, सन् १९९२इ प्रकाशित जुल व थुकिया मालेछिंगु संस्करण WHO वेबथासय् दु। लिपाया संस्करण इन्डेक्स्ड दु व हार्ड-कपि संस्करणय् दु। WHO नं थ्व कथं छगू चीजया निगु थासय् छकलं हे निगु वर्गीकरण याये मबीगु प्रावधान दु।
WHO नं इसेन्सियल वासःया छगू नमुना धलः नं संकलित याइ। थ्व वास सकल देय्‌या उसाँय्‌ व्यवस्था ख्यलं साधारण जनयातेत उपलब्ध व न्यायेफैगु यायेमा।
WHOया अर्थ थुकिया सदस्य देय्‌ व दानकःमितेगु पाखें वइ। आःया ईले वया WHOया ज्या आपालं कोल्याबरेसनय् जुइ; WHO नं आ थ्यं-मथ्यं ८०गु थन्याःगु पार्टनरशिपय् गैह्र-सरकारी संस्थात व वासः उद्योगनाप ज्या यानाच्वँगु दु , नापं बिल एण्ड मेलिन्दा गेट्स फाउन्डेसन व रकःफेलः फाउन्डेसनया ग्वहालिइ नं ज्या यानाच्वंगु दु। WHOया निंतिं स्वयंसेवक स्तरय् राष्ट्रिय व स्थानीय सरकार, फाउण्डेसन व NGO, मेमेगु UN संस्था, निजी क्षेत्र आदिया योगदान १९३ देशं वइगु आर्थिक योगदान स्वया अप्वःगु दु। [११]PDF (30.1 KB)
वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसनं नकतिनि "सुर्तीजन्य पदार्थ मुक्त कार्य क्षेत्र"या सिद्धान्तयात प्रवर्दन यायेत चुरोस त्वनिपिं मनुतेत भर्तीइ प्रतिबन्धित याःगु दु [१२]। थ्व संस्थानं सन् २००३य् सफलतापूर्वक १६८ देय्‌तेत Framework Convention on Tobacco Controlय् हस्ताक्षर याकुगु दु। [१३] थ्व कन्भेन्सन सकल देय्‌य् सूर्तीया नकारात्मक असरयात म्हो यायेत क्वात्तुगु नियम देकिगु व उकिया अबलम्बन याकेगु कुतः यायेत देकुगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.33° N 87.33° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २९ मिटर (९५ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं खरगपुर शहरयागु जनसंख्या २०७,९८४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६४% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७५% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया खरगपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>कजाख्स्तान (कजाख: Қазақстан / Qazaqstan, रूसी:Казахстан / Kazakhstán) युरेशियाय् स्थित छगू देय्‌ ख। क्षेत्रफलया आधारय् थ्व हलिमया दक्ले तःधंगु भूपरिवेशष्ठित व ९गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या राजधानी उलमाती ख। थ्व देय्‌या राजभाषअ कजाख भाषा व रूसी भाषा ख।
मध्य एशियाय् छगू तःधंगु भूभाग दूगु थ्व देय्‌ न्हापा सोभियत संघया भाग ख। सन् १९९१इ सोभियत संघया विघटन धुंका थ्व देशं दक्ले लिपा थःगु स्वतन्त्रता घोषित यात। सोभियत प्रशासन बिले थन यक्व महत्त्वपूर्ण परियोजनात सम्पन्न जुल गुकिलिं यक्व रकेटया प्रक्षेपण निसें कयार ख्रुश्चेवया भर्जिन भूमि परियोजना आदि ला। देय्‌या अधिकांश भूमि स्तेपिज घांय् ख्यः, जंगल व गुं लागां भुनातःगु दु।
(२) बइकोनुर नगरया विशेष दर्जा दु छाय्‌धाःसा थ्व नगर कजाख्स्तानं रुसयात लीजय् बियातःगु दु व थ्व नगर व बइकोनुर कस्मोड्रोम सन् २०५० तक्क लीजय् दयाच्वनि।<eot>मिखा मनुयागु छगु सेन्स अर्ग्यान खः। मिखा नं जः उर्जायागु निस्चित वेभलेन्थतेत न्ह्येपूय् येंकियु ज्या याई। अथे न्ह्येपूय् येंकेयात मिखा नं जःयात मुंकिगु, मुंकुगु जःयागु उर्जायात रसायनिक उर्जाय् हिलिगु व हिलावंगु रसायनिक उर्जायात न्ह्येपू तक्क येंकिगु ज्या याई।
मनुयागु मिखा धाय् बिले मिखाग्व व उकियात ज्वनातःगु मिखाह्वलय्(अर्बिटय्) दयाच्वंगु मेमेगु संरचनात थुइ। तर मिखायात सीकेबिलय् मिखाग्वयात जक्क मिखा धका कायेगु या। मिखापुसाया सं (मिचुलु वा मिमिसँ वा Eyelashes) व मिखाफुसि(Eyebrow) भौतिक रुपं मिखानापं लाःगू निता संपुचः ख।
थ्व मिखायागु दक्ले पिनेयागु म्युकस मेम्ब्रेन खः। कन्जंक्टिभा धागु खंग्व क्न्जोइन खंग्व नं बुयावगु खःज़् थ्व मिखासीयागु ल्युनेयागु थासे व मिखाग्वयागु दक्ले न्ह्यनेयागु थासे ला। थुकिलि एपिथेलियल, एडेनोइड व फाइब्रस तह दै। थुकियागु निगु भाग दु। व खः-
कर्निया छगु ट्रान्स्प्यारेन्ट, अभास्कुलर संरचना खः। थ्व मिखायागु एन्टेरियर १/६ थाय्‌य् दया च्वनि। थ्व संरचनायागु न्यागु तह दु। थुकियागु तहतः थ्व कथलं दु-
स्क्लेरा धागु कर्नियायु ल्युनेयागु ५/६ मिखाग्व भुनातैगु छगु ओप्याक फाइब्रस संरचना खः। थुकिलि स्वंगु तहत दै। थुकियागु तहतेगु नां इपिस्क्लेरल तन्तु, स्क्लेरा प्रपर व ल्यामिना फुस्का खः।
युभियल तन्तु धागु मिखायागु हिधोंत दुगु भास्कुलर संरचना खः। थ्व तन्तुयात थाय् कथलं स्वंगु भागय् बाय् छिं। व स्वंगु भाग खः- आइरिस, सिलियरी बडी व कोरोइड।
आइरिसय् सिलियरी व प्युपिलरी भाग दु। सिलियरी बडीय् सुप्रासिलियरी ल्यामिना, स्ट्रोमा, पिग्मेन्टेड इपिथेलियमयागु तह, नन-पिग्मेन्टेड इपिथेलियमयागु तह व इन्टर्नल लिमिटिङ मेम्ब्रेन दु। कोरोइडय् सुप्राकोरोइडल ल्यामिना, स्ट्रोमा व बेसल ल्यामिना दु।
युभियल ट्र्याक्टयात हि बीगु धों शर्ट पोस्टेरियर सिलियरी आर्टरी, लङ्ग पोस्टेरियर सिलियरी आर्टरी व एन्टेरियर सिलियरी आर्टरी खः। आइरिसयागु दथुयागु होयार प्युपिल वा मिखायागु नानी धाई। थ्व होयागु डायामिटरयात आइरिसयागु कन्स्ट्रिक्सन व डाइलेटेसन नं तप्वा व चीप्वा याई। आइरिसय् दुगु पिग्मेन्ट नं याना मनुयागु मिखायागु रङ्ग पाई। भुयु मनुतेगु आइरिसय् म्हो जक्क पिग्मेन्ट दै धासा हाकुपिं हप्सीतेगु मिखाले येक्व पिग्मेन्ट दै।
मिखायागु लेन्स छगु ट्रान्स्प्यारेन्ट, बाइकन्केभ वस्तु खः। थ्व वस्तुयात लेन्स क्याप्सुल, इपिथेलियम व लेन्स फाइबर नं देकातई। लेन्सय् क्याटाराक्ट जुया मनुनं मखने फु।<eot>अस्ट्रीयाम्ह आर्कड्युक फ्रान्ज् फर्डिन्यान्ड इतिहासय् न्हापाया हलिम हताःनाप स्वापू दूम्ह मनु ख। वय्‌कःया हत्यां थ्व हताः न्ह्यथन।<eot>बबला (अंग्रेजी:Babala), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५५६ खा छेँ दु।<eot>भावन (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.8° N 74.13° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४५ मिटर (१४७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कर्वार शहरयागु जनसंख्या ६२,९६० खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ८०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८५% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कर्वार यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>रुपज्योतिया थ्व धापु कथं ध्यबा काम्ह छम्ह तर थःके ध्यबा दुगु हुनिं नापं नेवाः त सोझा धका हे थुकथं थःत फसय् यायेत स्वःगु खः । अःपुक हे ध्यबा कायेफइगु धका थःत कुंगु तर थःम्ह बामलाःगु मयानागु न्ह्यथनादिल । थःके याउँक ध्यबा काये मफूगुलिं थः म्हाय्यात नं ज्वंगु व छेंया सकल जः बिरुद्ध मुद्दा दर्ता याःगु वयेकःया दाबी दु । छुं दिं न्ह्यः जक पद्म ज्योतिया नामय् तकं पक्राउ पुर्जि जारी जूगु दु ।
स्याकार कम्पनीं ल्याण्डमार्क डेभलपर्सया सेयर न्यानातःगु दु । जग्गाय् ल्हाः तयेत थुगु कम्पनी नाप कारोबार याःगु खः । थ्व हे ल्याण्डमार्क डेभलपर्सया जग्गाय् छें दनेत सीई कन्ष्ट्रक्सनं ठेक्का काल । सीई कन्ष्ट्रक्सनया ज्या ल्याण्डमार्कं ब्यूगु जग्गाय् छें दनेगु जक खः । शम्भु फुयाँलं थुकिया ज्या यात । थ्व झ्वलय् थुगु कम्पनीं ल्याण्डमार्क मार्फत जग्गा न्यायेमी यायेगु यात । फुयाँलं ल्याण्डमार्क डेभलपर्सया १९ नम्बर प्लट बिगेन्द्रकृष्ण मल्लयात क्यन । तर ल्याण्डमार्क मार्फत उगु जग्गा ममीगु खँ जुल । थुखे आर्थिक अभावय् लानाच्वंगु सीई कन्ष्ट्रक्सनया फुँयालं ध्यबाः थम्हं कया छ्यःगु जुयाच्वन । न्यं हे मन्यंसें मल्लया १ करोड २६ लाख कया सीई दुकाल । व हे बमोजिम भ्वँ नं यात । थुगु ध्यबा सीई कन्ष्ट्रक्सनं काःगु व ध्यबा सुरक्षित जूगु भ्वँ तकं यात । काःगु ध्यबा डेभलपर्सया लगानीकर्ता रुपज्योतियात ला छु डेभलपर्सयात तकं मब्यूसे फुँयालं छ्यल । रुपज्योतियात उगु प्लट मीगु नितिं ध्यबा कयागु जानकारी तकं मबिल । उगु जग्गा डेभलपर्सं मेम्हसित हे मियाबिल ।
थुखे मल्लं गुण्डा निसें माओवादी कार्यकर्ता निसें थीथी पार्टिया नेतात तकं छ्यला धम्की बीगु सुरु यात । थुखे फुँयालया तकं मिलेमतो खनेदत । व हे कारणं ध्यबा काम्ह फुँयालयात त्वता तप्यंक रुपज्यातियात मल्लं धम्की बिल । थ्व हे झ्वलय् स्वंगु करोडय् रफादफा यायेगु खँ तकं तम्ह फुँयालयात मल्लं मिलेयायेगुसा थःगु भागं मिलेया धका तँम्वय् कल । मल्लयात छ्यला फुँयालं हे फाइदा कायेत स्वयाच्वंगु जकं खःला धका रुपज्योतिया शंका दु । प्रतिष्ठित नेवाःयात फसय् यायेबलय् नेवाः त छधि जुइ धका मेम्ह नेवाः छ्यःगु तकं जुइफु । थुकि सुया सुया ल्हाः दु व ला इलं उजागर याइ हे तिनि । रुपज्योति उकि ढुक्क जुयादी । थःत न्ह्याक्व सास्ती याःसां न्यायया जीत जुइगु वयेकया विश्वास दु ।
थुकिया विरुद्ध सर्वोच्च अदालतय् मुद्दा दायर याःगु खःसा सर्वोच्चं रित खारेज याःगु खः । थ्व झ्वलय् रुपज्योति सिंगापुरय् दुगु खः । थः लिहाँ वःसा ज्वनीगु सिकंसिकं वयेक थःगु तालिका कथं हे नेपाः लिहाँ झाल । एयरपोर्टय् च्वनाच्वंपिं प्रहरी न्ह्यःने थः हे वना निर्दोश जूसां आत्मसमर्पन यानादिल । थःत नेपाःया कानुनय् विश्वास दूगुलिं थम्हं आत्मसमर्पन यानागु वयेकलं न्ह्यथनादिल । तर प्रहरी वयेक नापनापं वयेकःया म्हाय्यात तकं हिरासतय् काल ।
प्रतिष्ठित व्यक्तित्व जुया नं हिरासतय् च्वनेत तयार जुयादिम्ह वयेकयात उमेरया कारणं स्वास्थ्यय् समस्या मजुइमा धका अस्पतालय् चछि च्वनेत प्रहरीं छ्याता ब्यूगु खः । तर वयेकलं थः विपश्यना गुरु जुयागुलिं मखुगु खँ ल्हाये मज्यूगु व थःत अज्यागु तधंगु ल्वचं मकःगुलिं अस्पताल मवनेगु न्ह्यथनादिल । म्ह्याय् व वयेक निम्हसित हे दरबारमार्गया चौकिइ चछि तइगु जुल । तर ख्वाउँगु चौकिया क्वथां बहनी जुया वःलिसें वयेकयात स्वास्थ्यय् समस्या खनेदत । वयेकया म्ह्याय्यात तकं मुसु वैगु समस्या खनेदत । थःगु म्ह्याय्या नितिं वयेकलं अस्पतालया व्यवस्था यानाबीत प्रहरी प्रसासनयात इनाप यानादिल । न्हापा हे अस्पतालया छ्याता ब्यूगु प्रहरी प्रशासनं छुं ई लिपा यंके मफइगु खँ न्यंकल । निम्हसित चछि चौकिइ हे च्वनेमाःगु जुल । थः म्ह्याय् चछि मुसु तया ख्वाउँगु चौकिइ च्वनेमालि बलय् छम्ह बौया गुलि सास्ति जुल जुइ व ला रुपज्यातिं जक स्यू । थः छेंजःयात पिडा बिया रुपज्योतियात गलय् यायेगु मल्लया कुतः धासा ताः मलात । विपश्यना ध्यानया गुरु रुपज्यातिं थःत दुख मजूगु खँ कनादि । अन्यायया साथ बिया थः कमजोर मजुइगु तकं वयेकलं कनादिल ।
वंगु बिहीबार पक्राउ जुम्ह रुपज्योतियात निक्वगु खुसि म्याद थपया नितिं आइतबार यें जिल्ला अदालतय् यंकल ।
मन्द मुस्काननापं प्रहरीया गाडीं अदालत परिसरय् क्वहाँ झाल । थःत न्याय दैगुलिइ वयेक ढुक्क । तर न्यायाधीश ओमप्रसाद अर्यालया इजलाशं ज्योतियात थप न्यान्हु हिरासतय् तया अनुसन्धान यायेत उजं बिल । थःगु वकालत थःम्हं हे याम्ह रुपज्योतिं अदालतय् थःत कुने म्वाःगु १८गु कारण तकं पेश यानादिल । तर प्रहरीं अनुसन्धान यानाच्वंगु धासें वयेकयात हिरासतय् तयेगु अनुमति इजलाशं बिल ।
‘जित कुनेमाःगु छुं कारण मदु । श्रीमान, जि बिस्युँ वनीम्ह मनु मखु । बिस्युँ वनीम्ह जुसा नेपाः वयेमते धाःसां जि सिंगापुरं बिहीबार वया । विमानस्थलं ज्वना हल । थ्व मेगु छुं विषय मखु, ज्योति परिवारया इज्जतय् बलात्कार जूगु खः । जि विरुद्धला उजुरी बिल तर, जिगु छेंया मेपिं १० म्हस्यां नं ठगी यात धका धयातःगु दु । जिमि म्ह्याय्, केंहे सु छें नं पिहाँ तकं वइमखु इम्त तकं ठगीया द्वपं बियातःगु दु ।’
ज्योतिं उजुरी लाय् न्ह्यः हे विगेन्द्र कृष्ण मल्लयात बीमाःगु छगु करोड २६ लाख यें जिल्ला अदालतय् दाखिला यानागु व आःतक उगु ध्यबा मकाःगु दाबी यानादिल । ‘जि ल्याण्डमार्फ डेभलपर्सया सञ्चालक नं मखु, थज्यागु अवस्थाय् जित गुकथं ज्वने ज्यू श्रीमान ? वयेकलं अदालतयात न्ह्यसः तयादिल ।
१८गु धलःया लिखित लिसः ज्वना वःसां न्यायाधीश ओमप्रसाद अर्यालं आःया नितिं भ्वँया अर्थ मदुगु धासें अनुसन्धानया झ्वलय् तयेत छ्याता बियादिल ।
थुलिमछि खँ पिहाँवल । तर छु रुपज्योति धाथें निर्दोश हे खः ला । थुकिया प्रमाण नं वयेकयाके दु । वयेकलं बियादीगु थुगु भ्वँतय् विजयकृष्ण मल्लया ध्यबा सीई कन्ट्रक्सन याके सुरक्षित दूगु धयातःगु दु । अझ उगु ध्यबा गुबलय् धाल उबलय् बीगु धका शम्भु प्रसाद फुँयालं ल्हाचिं तकं तयातःगु दु । लुमंकेमा थ्व भ्वँ दुसां तबि रुपज्योतिं मुद्दाय् फसय् मजुइत थम्हं नं अदालतय् १ करोड २६ लाख बुझेयाये धुंकुगु दु । थः निर्दोश जूगु स्यूसां नं कानुनी झमेलाय् मलायेमा धका वयेकलं थथे ध्यबा बुझेयाःगु खः । थुगु भ्वँतय् थुकथं च्वयातःगु दु :
थ्व भ्वँतं प्रष्ट सी दु, रुपज्योतियात तःगु मुद्दा फर्जि खः । सुरक्षित रकम व न्ह्याबले कासां ज्यूगु व्यवस्था यानातःसां ध्यबा लित मकायेगु व ठगि मुद्दा तयेगु सुनियोजित षडयन्त्रला ख हे खत उकि नं थुगु षडयन्त्रय् प्रहरीया छ्यलाबुला तकं जूगु सीदत । थुकिं सम्मानित अदालतयात गुमराह याःगु निचोड झीसँ पिकाये फू । अदालतया अपमान थुकिं मजुइमा ।
थःत बी फक्व दुख ब्यूसां थः लिचिले मखु धासें हसमुख रुपज्योतिं थुम्सं थःत यक्व दिं कुने मफइगु न्ह्यथनादिल । थ्व मुद्दां न्याकनं न्हूगु रुप काइगु व थःगु पक्षय् वयेधुंका सुसु थूगु षडयन्त्रय् सामेल जूगु छर्लंग जुइगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । थःम्हं म्हूगु गालय् सुसु लाइ व ला सम्मानित अदालतं याइगु अनुसन्धानं क्यनिहे तिनि । उकि नं थुगु मुद्दां गज्यागु नजीर बी ? स्वये हे मानी । दुख बीगु आज्जुं सुयातं फसय् यायेगु खःसा अपूक याये फै धैगु नजीर वनी कि सुनां फसय् यायेत स्वल वयात निदुगं सजाय जुइ धैगु नजीर जुइ । कानुनी राज्यय् न्यायया जित अवश्य जुइ ।<eot>झी कवि केशरी चित्तधर हृदयया १०७ दँ बुन्हि मंगलवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ हन । थ्वहे लसताय् नेपालभाषा परिषदं छगू तःजिगु समारोह यासें चित्तधर हृदयया बुन्हिया नापं थी थी सिरपाः लःल्हाःगु दु ।
कबि चित्तधर हृदयया बुदिंया झ्वलय् येँया कालिमाटी दुगु वय्कःया झ्वाताय् श्रद्धाया स्वां देछायेगु ज्या जूगु खः ।<eot>घिर्नी छगू धुरीइ स्वानातःगु चक्का ख। चक्काया परिधिइ सनिगु खिपः वा बेल्तयात संका थ्व ज्याभः छ्यलिगु जुइ। [१] घिर्नीया छ्यला थी-थी कथं सामान ल्ह्वनेत, बल तयेत, शक्ति सञ्चार यायेत जुइ।
घिर्नीतयेत मुना ब्लक व त्याकल दयेकिगु जुइ गुकिलिं तधंगु बलयात मेक्यानिकल एद्भान्तेज बी। घिर्नीतयेत मुना बेल्त व चेन द्राइभय् छगू रोतेतिङ्ग शाफ्टं मेगु शाफ्टय् बल सञ्चार नं यायेछिं। [२][३]<eot>तुर्मखाद (अंग्रेजी:Turmakhad), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६१५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तुर्मखाद यागु जनसंख्या ३३६६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>कोरोना भाइरस खनेदूगुया दोष सुयागु ? अन्तिम उपाय लकडाउन तैगु । | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
कोरोना भाइरसया संक्रमण नेपालय् निक्वःगु खुसिइ खनेदत । फ्रान्सं नेपाः वःम्ह १९ दँया ब्वनामियात चैत ९ गते कोभिड १९ पोजितिभ जूसेंलि टेकु अस्पतालया आइसोलेसनय् चैत १० गते भर्ना याःगु खः । थ्व दथुइ संक्रमितया छेँजः, थःथिति व नापलाःपिं मेपिंत क्वारेन्टाइनय् तयेत सरकार न्ह्यच्यूगु दु ।
तर लिबाय् धुंकल ? व हे जुया चैत ११ सुथ खुता इलं निसें नेपाःयात लकडाउन यायेत्यंगु दु । आः अत्यावश्यक बाहेक छें नं पिहां वय् दइमखु । छम्ह मनु संक्रमित जुइ साथ नेपाः छगुलिं लकडाउन यायेमाल । थ्व पक्का नं थप संक्रमण जुइके मबीत बांलाःगु पलाः खः । तर दे हे लकडाउन यायेमाःगु स्थिति गुकथं वल ? थुकिया दोष सुनां कायेगु ?
चैत ४ गते नेपाः लिहांवम्ह ब्वनामी चैत ६ गते थः नापं फ्रान्सं लिहांवम्ह भियतनामया पासायात कोभिड १९ संक्रमण जूगु सीका टेकुइ परिक्षणया नितिं वंगु खः । थःत छुं नं लक्षण मक्यंसां शंकाया भरय् क्यं वंगु खःसा वयेक संक्रमित जूगु सीदुगु खः । थ्व दौरान वयेक छेँ हे क्वारान्टाइनय् च्वनाच्वंगु धाःगु दु । आः वयेक अस्पतालय् उपचार यानाच्वंगु दु । थुकथं विदेशं वःपिं तर लक्षण मक्यंपिं कोरोना संक्रमित नेपालय् गुलि दइ ? इमिगु अनुगमन सरकारं गुबलय् याइ ? इपिं नापनापं थःथिति, पासाभाइया अनुगमन गथे याइ ?
हलिंन्यंकं महामारीया संज्ञा काःगु कोभिड १९या संक्रमण नेपालय् न्हापा हे खनेदूगु खः । चीनया उहानं नेपाः वःम्ह छम्ह मनुखय् कोरोना संक्रमण खनेधुंका हे सरकारं कडाइ यायेमाःगु खः । तर उम्ह मनु लना वंगु व थप संक्रमण जूपिं खनेमदुगुलिं अवस्थायात सामान्य कथं काल । चीनया उहानं नेपामिपिंत उद्धार यायेधुंका नेपाः कोरोनाया नितिं तयार जूगु हसना वंगु खः । तर लिपा सरकारं क्वारान्टाइन तय् मफइगु व थः हे स्व क्वारान्टाइन च्वनेमाःगु धाःसें लाचारी क्यन । थ्व हे लाचारीया लिच्वः आःया लकडाउन खः । विदेशं वःपिं छुं मनुतयेत क्वारान्टाइन तयेत कन्जुस्याँइ याना आः ३ करोड नेपामिया भविष्यय् ग्रहण लाःगु दु ।
विश्व महामारी जुइकथं बांलाःगु पला न्ह्याकाच्वंगु नेपाल सरकारया थूगु निर्णय गलत साबित जुल । विदेशं वःपिंत अनिवार्य स्वक्वारान्टाइन च्वनेमाःगु निर्णय याःसां इमिगु अनुगमन जुइ मफुत । थुकिया नितिं चीनं उद्धार याःगु थें जाःगु ब्यवस्था फुक्कसित याःगु जूसा थौं लकडाउन यायेमालिगु अवस्था सायद मवइगु खः । विदेशं वःगु भाइरसयात नेपाः दुकायेगु हे दकलय् तःधंगु कमजोरीया प्रदर्शन जूगु दु ।
थ्व दथुइ स्वास्थ्य मन्त्री न्ह्यचिला कोरोना भाइरसया थुम्ह ल्वगियात थःपिंसं अस्पतालय् यंकागु सगौरव रुपं न्ह्यथनादिल । छुं दिं न्ह्यः छेँ पाँहा वःगुलिं कोरोनाया विषयय् नवाय् मखु धाःम्ह वयेकलं पाहाँचह्रेया दिं हे कोरोना खनेदुम्ह मयेजु गःगु फयेखः (हवाइजहान)या फुक्क यात्रीयात माला क्वारान्टाइनय् तयेगु घोषणा यानादिल ।<eot>नेपालय् थप ७ म्ह कोरोना संक्रमित लूगु दु । थ्व नापं संक्रमितया ल्याः २५० थ्यंगु दु । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रलायं जारी याःगु निगु विज्ञप्तिइ थुकिया पुष्टि याःगु दु ।<eot>सम्राट चंद्रगुप्त मौर्ययागु राज्यकाल भारतीय इतिहासय् छगु सुवर्णकालयागु कथलं काइ। ख्रि.पू. ३२२ दंय् आर्य चाणाक्य वा कौंटिल्य (अर्थशास्त्र यागु न्हापायागु ग्रंथयागु रचनाकार)यागु ग्वाहालि नं वेक जुजु जुल।
चंद्रगुप्त मौर्यायागु जन्म गन जुल धैगु प्रमाण बांलाक्क मलुनि। यक्व इतिहासकारतेगु कथं मयुर लहिनि पिंथाय् बुया वेक चाणक्यनाप विंध्य पर्वत प्रदेशय् नापलाना दिल। तर मेपिनिगु मते चंद्रगुप्त नंद राजपुत्र व मुरा नां जुम्ह दासीयागु काय् खः व अथे जुगुलिं चाणक्य नाप पासा जु वनः।
चंद्रगुप्तयागु जन्मयागु विषयय् एकमत मदुसां वेकयागु ज्याय् व सक्षमताय् फुकेसिगु एकमत दु। नंद घरानाय् जुजु जुइ धुंका चंद्रगुप्ता नं राज्ययागु लागा तक्कुइकलः। वेकलं युनानी जुजु सेलूकस मेसेडोनियन यात बुइके धुंका चाणक्ययागु ग्वाहालिं वेक नाप वेकयागु कन्या इहिपायाना न्हुगु मित्रता देकादिल। वेकयागु प्रसिद्धिं याना प्राचीन इजिप्ट व सिरियानं थगु राजदूत भारतय् तेगु व्यवस्था देकल।<eot>दिल्ली (पंजाबी: ਦਿੱਲੀ , उर्दू: دلی , IPA: [d̪ɪlːiː]) , जलाखलाया छुं जिल्ला नापं भारतया राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र ख। थुकिलि न्हु दिल्ली नं ला। थ्व ऐतिहासिक पुलांगु दिल्लीया लिपा पलिस्था जूगु ख। थ्व नगरय् केन्द्र सरकारया यक्व प्रशासन संस्थात दु । औपचारिक रूपं न्हुगु दिल्ली भारतया राजधानी ख। १४८३ वर्ग किलोमिटरय् दयच्वंगु दिल्ली भारतया स्वंगु दकले तःधंगु महानगर ख। थनया जनसंख्या लगभग १ कोटी ७० लख दु। थन ल्हाइगु मू भाषात हिन्दी , पंजाबी , उर्दू , व अंग्रेज़ी ख। दिल्लीया ऐतिहासिक महत्त्व उत्तर भारतय् थ्व नगर अवस्थित थाय्या कारणं जूगु खनेदु। थ्व थाय्या दक्षिण पश्चिमय् अरावली गुं व पूर्वय् यमुना खुसि ला , गुकिया सिथय् थ्व नगर दयाच्वन । थ्व प्राचीन समयय् गंगाया ख्यः निसें जुया वनिगु वाणिज्य लंय् लाइगु छगू मू खण्डय् अवस्थित नगर ख । [२]
यमुना खुसिया सिथय् स्थित थ्व नगरया गौरवशाली पौराणिक इतिहास दु । थ्व भारतया अतिप्राचीन नगर ख । थुकिया इतिहासया प्रारम्भ सिन्धु स्वनिगः सभ्यता नाप स्वा। हरियाणा या आसपासया क्षेत्रतय् जूगु म्हुयेज्या निसें थ्व खँया दसु लूगु ख। महाभारत कालय् थ्व नगरया नां इन्द्रप्रस्थ जुयाच्वन । दिल्ली सल्तनत या उत्थान नापं हे दिल्ली छगू मू राजनैतिक , सास्कृतिक व वाणिज्यिक नगरया रूपय् दयावल । [३] थ्व नगरय् यक्व प्राचीन व मध्यकालीन भवनत व उकिया अवशेषत खनेदु । १६३९इ मुगल बादशाह शाहजहाँ नं दिल्लीइ हे छगू अंगलं घेरेयानातःगु नगरया निर्माण याकल व १६७९ निसें १८५७ तक्क मुगल साम्राज्य या राजधानी नं जुल ।
१८गु व १९गु शताब्दीइ ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी नं लगभग सकल भारतयात थःगु कब्जाय् काल । थ्व ईले ब्रिटिशतयेसं न्हापा कोलकाता यात थःगु राजधानी दयेकल । १९११ य् अंग्रेजी सरकारं दिल्लीयात हे हानं राजधानी दयेकिगु घोषणा यात । थुकिया निंतिं पुलांगु दिल्लीया दक्षिणय् छगू न्हुगु नगर न्हुगु दिल्लीया निर्माण न्ह्यथन । अंग्रेजतयेसं निसें १९४७ य् स्वतंत्रता प्राप्त जुइधुंका तक्क न्हुगु दिल्लीयात भारतया राजधानी घोषित याना वनिगु ज्या जुल।
महाभारतय् दिल्लीयात प्राचीन इन्द्रप्रस्थ (पाण्डवतेगु राजधानी) यागु कथलं कयातगु दु। झिंगुगु शताब्दीयागु आरम्भ तक्क दिल्लीय् इन्द्रप्रस्थ नांयागु गाँ दुगु नं खः।
पुरातात्विक कथलं थनयागु दक्ले न्हापायागु प्रमाण मौर्य-काल (ई पू ३००) नापंयागु दु। अबले निसें आतक्क थन निरन्तर जनसंख्या दुगु प्रमाण दु। ई सं १९६६य् लुयावगु अशोकयागु छगु शिलालेख (ई पू २७३ - ई पू ३००) दिल्लीयागु श्रीनिवासपुरीय् लुयावगु दु। थ्व प्रसिद्ध लौह-स्तंभ यागु नामं लोकंह्वागु शिलालेख आ कुतुब-मीनारय् तया तगु दु। थ्व स्तम्भयात अनुमानत: गुप्तकाल (ई सं ४००-६००)य् देकुगु व लिपा झिगुगु शताब्दीय् दिल्लीय् हगु अनुमान दु। अशोकयागु निगु मेमेगु शिलालेख लिपा फिरोजशाह तुफलफ नं दिल्लीय् हगु दु।
चंदरबरदाई यागु पृथवीराज रासो यागु स्वना दिगुलिं राजपूत जुजु अनंगपाल यात दिल्लीयागु संस्थापकयागु कथलं काइ। वेकलं हे 'लाल-कोट' यागु पलिस्था याकादिल व लौह-स्तंभ दिल्ली हयादिल धागु जनश्रुति दु। दिल्लीय् राजपूततेगु शासनकाल ई सं ९०० निसें ई सं १२०० तक्क जुगु विश्वास दु। 'दिल्ली' वा 'दिल्लिका' खंग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्हापा उदयपुरय् प्राप्त शिलालेखय् लुगु खः, थ्व शिलालेखयागु ई ई सं ११७० नापंयागु निर्धारित यागु दु। १३१६ तक्क थ्व थाय् हरियाणायागु राजधानी जुई धुंकुगु खने दु। ई सं १२०६ लिपा दिल्ली सल्तनतयागु राजधानी यागु कथलं खिलजी वंश, तुगलक वंश, सैयद वंश व लोधी वंश नापं छुं मेमेगु वंशन नं थननं शासन यात।
आधुनिक दिल्ली जुइ स्वया न्ह्य दिल्ली न्ह्येक उजाड जुया हानं पलिस्था जुगु मान्यता दु, थ्व मान्यतायात ग्वाहालि याइगु अवशेष नं दु। दसु-
पुलाँगु किला (शेरशाह सूरी) व दीनपनाह (हुमायूँ; निमेसिनं हे छगु हे थासे देकुगु गनकि पौराणिक इन्द्रप्रस्थ दुगु विश्वाद दु। (१५३८-१५४५)
झिंन्हेगुगु शताब्दीयागु दथुइ मुगल सम्राट शाहजहाँ (१६२८-१६५८)नं न्हेगु पटक दिल्ली पलिस्था यानादिल। आ वया थ्व थाययात शाहजहानाबाद यागु नामं नं म्हसीकल। थौं कन्हे नं थुकिगु छुं भाग पुलांगु दिल्लीयु रूपे सुरक्षित दु। थ्व नगरय् ऐतिहासिक धरोहर आतक्क नं सुरक्षित दु गथे कि लाल किला। शाहजहाँ नं थगु राजधानी आगराय् मयंकुबिलेतक्क (ई सं १६३८) पुलाँगु दिल्ली मुगलतेगु राजधानी जुया च्वन। औरंगजेब (१६५८-१७०७)नं शाहजहाँयात गद्दी नं चीका थयात शालीमार बागय् जुजु घोषित यात।
१८५७यागु आन्दोलन क्वथने धुंका अंग्रेजतेसं बहादुरशाह जफरयात रंगून पीतना छ्वल व भारत पूवंक अंग्रेजतेगु अधीनय् वन। प्रारम्भय् इलिसं कोलकातानं शासन यात तर ई सं १९११य् औपनिवेशिक राजधानीयात दिल्लीय् स्थानांतरित यात। व धुंका थ्व थाय् यात तधंगु स्तरे महानगरयागु पुर्ननिर्माण जुल।
मुम्बई धुंका भारतयागु दकले तधंगु व्यापारिक महानगरय् दिल्ली छगु खः। देय् य् प्रति मनु औसत आययागु दृष्टि नं थ्व भारतयअगु दक्ले तमि नगरय् छगु खः। १९९० धुंका दिल्ली विदेशी निवशकतेगु यगु थाय् जु वन। आ वया यक्व बहुराष्ट्रीय कम्पनितः दसुःपेप्सी, गैप, इत्यादि नं दिल्ली व वयागु नापंयागु क्षेत्रय् थगु मुख्यालय चायेकल। क्रिसमस खुनु २००२य् दिल्लीयागु महानगरी क्षेत्रय् दिल्ली मेट्रो रेल यागु शुभारम्भ जुल।
भारतया राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्लीयात सकल ९ जिल्लाय् बायातःगु दु। दक्वं जिल्लाय् १ उपायुक्त नियुक्त दु व दक्वं जिल्लाय् ३गु उपजिल्ला दु। सकल उप जिल्लाया १म्ह उप जिल्लाधीश नियुक्त दु। दक्वं उपायुक्त मंडलीय अधिकारीतेगु अधीनय् च्वना ज्या याइ। क्वसं दिल्लीया जिल्ला व उपजिल्लातेगु धलः बियातःगु दु:-<eot>साइबेरियाया मानाकिपा (गाढा ह्यांगु रंगय् साइबेरिया नांया संघीय राज्य दु, तर ह्यांगु व संत्रासी रंग दूगु दक्वं क्षेत्र ऐतिहासिक साइबेरियाया भागया रुपय् कायेगु या
साइबेरिया (रूसी: Сибирь, सिबिर) छगु विशाल व विस्तृत भूक्षेत्र ख गन करिब दक्वंथें उत्तर एशिया ला। थ्व रूसया मध्य व पूर्वी भाग ख। सन् 1991 तक्क थ्व सोभियत संघया भाग जुयाच्वन। साइबेरियाया क्षेत्रफल 131 लखः वर्ग किमि दु। तुलनाया निंतिं सकल भारतया क्षेत्रफल 32.8 लखः वर्ग किमि दु , अर्थात साइबेरिया भारत स्वया प्यक्वः तःधं। अथे जुसां साइबेरियाया मौसम व भूस्थिति थुलि चरम जु कि थन 4 कोटी मनु जक्क च्वं, गुकि सन् 2011स उडिसा राज्यया जनसंख्याति जक्क ख।
करिब 25 निसें 50 कोटी दं न्ह्यः (वा पृथ्वीइ मनुत विकशित जुइ स्वया यक्व न्ह्यः), साइबेरियाया यक्व क्षेत्रय् ग्यान्पुगु ज्वालामुखी मुइगु जुयाच्वन व थ्व क्रम करीब 10 लखः दं तक्क जुया हे च्वन। थुकिलिं पृथ्वीइ दूगु 90% जीवतयेगु नस्ल सिना वन धइगु विश्वास दु।[१] साइबेरियाया पठारया बुं थ्व हे मुइज्यां पिहांवःगु लाभाँ दयावल।
साइबेरियाय् करिब 40,000 दं निसें मनुतयेगु उपस्थितिया चिं दु। ईनापं थन थी-थी जातित च्वन वा बुयावल, गुकिलि यॅनॅत, नॅनॅत, एवेंक, हूण, स्किथी व उईगुर ला। 13गु शताब्दीइ साइबेरियाय् मंगोलतयेसं कब्जा यात व 14गु शताब्दीइ छगु स्वतन्त्र साइबेरियामि राजतन्त्र पलिस्था जुल। मंगोलतयेगु दबावं बैकाल पुखुनापं च्वंपिं याकुत मनुत उत्तरपाखे वना च्वं वन।[२] थ-थःगु थासं थन वया मंगोलतयेसं पश्चिमपाखे रूसय् हमला यायेगु यानातल। 16गु शताब्दीइ रूसया शक्ति तच्वया वल व इपिं पूर्वपाखे च्वंवल। न्हापा बनेज्यामि व म्हो सैनिक साइबेरिया थ्यन, व इमिगु लिउ रूसी सेनां थन वया ज्याकुथि व सिंया किल्ला दयेकल। 17गु शताब्दीया दथुइ तक्क रूसी नियन्त्रण बिस्तार जुया प्रशान्त महासागर तक्क थ्यन। सन् 1709स साइबेरियाया कूल रूसी नस्लया जनसंख्या 2,30,000 दत।[३]
19गु शताब्दीया अन्त तक्क साइबेरिया छगु ल्युलाःगु व म्हो जनसंख्या दूगु क्षेत्र जुयाच्वन। थन रूसया शाही सरकारं थःगु राजनैतिक कैदीतयेत छ्वयेगु यानातल, छाय्धाःसा थन द्वलंद्व माइल तक्क च्वापुं भुनातःगु ख्यः सुं नं कैदीतयेसं बिसुंवना पुलावने मफु। 1891-1916या कालय् ट्रान्स-साइबेरियन रेलमार्ग दयेकल गुकिलिं रूसया औद्योगिकी-पूर्ण पश्चिमी भागयात साइबेरिया नाप स्वानाहल। ईनापं साइबेरियाया जनसंख्या अप्वया वल। थनया दकले तःधंगु आर्थिक व्यवसाय बुंइ क्वसं धातुत, ह्यंग्वा व मेमेगु पदार्थत पिकायेगु ख।
साइबेरियाया छगु प्रशासनिक विभागया नां साख़ा गणतंत्र ख, गन दूगु ओय्म्याकोन नगरय् −71.2°सेण्टिग्रेड तक्कया दकले म्हो तापमान खने दु, गुकिया आधारय् थुकियात हलिंया दकले चिकुगु नगरया कथं नालेगु या।
साइबेरियाय् जनसंख्याया औसत घनत्व 4 व्यक्ति प्रति वर्ग किलोमीटर जक्क दु। तुलनाया निंतिं सन् 2011या जनगणनाय् भारतया बिहार राज्यया जन-घनत्व 1102 मनु प्रति वर्ग किमि दु। थनया आपलं मनु रूसी ख, वा युक्रेनियन मूलया मनु ख सुनां रूसी पहिचान नालाकाल। साइबेरियाय् लगभग प्य लखः जर्मन मूलया नं मनुत दु। इमिसं नं रुसी पहिचान आत्मसात यानातःगु दु। साइबेरिया रूसया भाग 17गु शताब्दी धुंका जूगु ख व रूसी थ्व क्षेत्रय् अबिले निसें हे वःगु ख। व स्वया न्ह्यः थन यक्व जनजातित च्वानिगु या, इमिगु वंशज आतक्क नं थन हे दनि। इपिंइ बुरयात, तूवाई, याकूत व साइबेरियामि ततार मनु ला। बुरयातत व याकुततयेगु जनसंख्या प्य-प्य लखः स्वया अप्वः। थन छुं मेमेगु आदिवासी जातितयेगु चिधंगु जनसंख्या नं दु, दसु- केत, एवेंक, चुकची, कोरयाक, युकाग़ीर, आदि।<eot>'''पाहां चह्रे''' वा '''पासा चह्रे''' नेपालमन्दःया छगू तःधंगु नखः ख। थ्व नखलय् थीथी थासय् जात्रा, [[दबू प्याखं|दबूप्याखं]], लुकुमांद्यःया पुजा, सल ब्वाकिगु आदि यासें हनिगु या। थ्व नखः [[चिल्लागा चःह्रे]] नापं स्वन्हु तक्क हनिगु जुइ। थ्व नखलय् थःगु छेँय् पाहांतेत सःतिगु व भ्वय् नकिगु चलन दु। थ्व स्वन्हु तक्क हनिगु नखः ख। थ्व नखःया न्हापांगु दिं खुनु लुकुमहाद्यः पुज्याइगु या। थ्व दिंयात नायः दिवसया रुपय् नं हनिगु या। थ्व हे दिं खुनु बहनिया न्यतय् श्वेतकाली (न्यतमरु अजिमा)या प्याखं शुरु जुइ। थ्व धुंका निन्हु खुनु लुमरी(लुमढी) अजिमा (भद्रकाली), कङ्गः अजिमा (चामुन्दा,चन्देश्वरी, कंकेश्वरी), म्हयपि अजिमा (ज्ञानेश्वरी), मय्‌ति अजिमा(पञ्चकुमारी, मैतिदेवी), बसला अजिमा (बसलादेवी), तकति(तखति)अजिमा (नीलबाराही) व ङ्यतमरुअजिमा (श्वेतकाली, नरदेवी)या जात्रा जुइ। थ्व जात्राय् येँया तिंख्यलय् खः ल्वाकिगु जुइ। थ्व दिं खुनु न्हिछिं न्यतमरु अजिमाया प्याखं जुयाच्वनि। थ्व जात्राया स्वन्हु खुनु [[असं|असनय्]] लुमढी अजिमा, कंगः अजिमा व तेबहाः अजिमाया खः ल्वाकाः, चतांमरी छायाः जात्रा जुइ। पाहांचःह्रेय् थीथी थासय् यःसिं थनिगु नं तजिलजि दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.९३१२७४ उत्तर व देशान्तर ८८.७५०१५१ पश्चिम खः (41.931274° N 88.750151° W)। थ्व थासे ३२६६२५७० वर्ग मिटर (१२.६११०८९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २०२३१ वर्ग मिटर (०.००७८११ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.९३४६२१ उत्तर व देशान्तर १०५.०१७६४५ पश्चिम खः (38.934621° N 105.017645° W)। थ्व थासे २९५३४३७ वर्ग मिटर (१.१४०३२८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३६४ वर्ग मिटर (०.०००५२७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मेसोअमेरिका धाःगु मध्य अमेरिकाया छगू क्षेत्र ख। थ्व क्षेत्रय् कोलम्बस व स्पेनी औपनिवेशकाल स्वया न्ह्यः निसें लहना दयाच्वन। थ्व क्षेत्र मेक्सिको, बेलिज, ग्वातेमाला, होन्दुरस, कोस्ता रिका,एल साल्भादोर, निकारागुआ आदि देसय् ला।<eot>साइकोलोजीइ लुमन्ति प्राणीया सूचं व अनुभव स्वथनिगु, धरण यायेगु व लिहां हयेकेफैगु क्षमता ख। लुमन्तिया पारम्परिक सीकेज्या दर्शनया विधाय् न्युमोनिक (mnemonic) प्रविधि आदि नाप न्ह्यथंगु ख।
लिपांगु १९गु शताब्दीइ वैज्ञानिकतयेसं लुमन्तियात कग्निटिभ साइकोलोजीया प्यारादाइमय् अध्ययन यात। लिपांगु दशकय् थ्व कग्निटिभ न्युरोसाइन्सया छगू मू थां जूगु दु।<eot>क्लोरोप्लास्ट धाःगु वनस्पति सेल व मेमेगु युकेरियोटिक सेलय् दैगु छगू अर्‍ग्यानेल ख। थ्व अर्‍ग्यानेलया ज्या फोटोसिन्थेसिस याकिगु ख। क्लोरोप्लास्टं जः उर्जायात छ्येला वःगु फ्रि उर्जायात एडिनोसिन ट्राइफस्फेटय् स्वथनिगु व एनएडिपियात एनएडिपिएचय् हिलिगु जटिल प्रक्रिया फोटोसिन्थेसिस याइ।[१]
क्लोरोप्लास्ट धाःगु खंग्वः युनानी खँग्वः क्लोरोस अर्थात वांगु व प्लास्ट अर्थात एन्टिटि स्वाना वःगु खंग्वः ख। क्लोरोप्लास्ट प्लास्टिड नां दूगु अर्‍ग्यानेल क्लासया छगू सदस्य ख।<eot>आमहारिक भाषा (आमहारिक लिपि: አማርኛ आमारिन्ना) इथियोपियाय् प्रचलित छगु सेमेतिक भाय् ख। थ्व इथिओपियन अर्थदक्स गिर्जाघरया साहित्यिक भाषा गि'इज भाषा नाप स्वापू दुगु भाय् ख। सकल हलिमय् थ्व भाय् २ कोटि मनुतेसं छ्येलि। थ्व भाय् छ्येलिपिं १ कोटि ७० लखः मनू इथियोपियाय् जक्क दु।
१३गु शताब्दीया अन्त बिलय् आम्हरिक भाषा इथिओपियाया शासक पुचःया भाय् जुवन। १७गू शताब्दीइ ८०पू स्वया अप्व भाय् दुगु इथियोपियाया लिंगुवा फ्रांका वा सार्वजनिक भाषाया रुपय् थ्व भाय् पलिस्था जुल। १९गू शताब्दीइ प्रथम सरकारी ज्याया निंतिं च्वयेगु भाषाया हिसाबं थ्व भाय् छ्येला हल। सब-सहारा अफ्रिकाय् दकलय् साहित्यसमृद्ध भाषाय् आमहारीक छगु ख।
तिग्रिनिया व अंग्रेजी नापं आमहारिक इथिओपियाया सरकारी भाषा ख। थ्व देय्‌या प्रशासन, जनमाध्यम, वाणिज्य व ब्वंकिगु भाय् नं थ्व हे ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८४२३४७ उत्तर व देशान्तर ८७.२७७१७४ पश्चिम खः (33.842347° N 87.277174° W)। थ्व थासे ६९५९३०८९ वर्ग मिटर (२६.८७००४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०७८५ वर्ग मिटर (०.०११८८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>'''केम्पे गौडा प्रथम''' वा '''हिरिय केम्पे गौडा''' दक्षिण भारतया [[विजयनगर साम्राज्य]]या छम्ह सामन्त ख। वय्‌कलं थःगु शासनकालय् सन् १५३७स [[बेङ्गलूरु|बंगलूरु]] नगर पलिस्था यानादिल। नापं, नगरया प्यखें किल्ला दयेका छगू सामरिक दृष्टिकोणं सबल नगर दयेकादिल। वय्‌कलं थ्व नगरय् बनय्‌ज्यामि, शिल्पी, बुंज्यामि आदितेसं अपुइकः थःगु ज्या यायेछिंगु वातावरण दयेकादिल। थ्व रुपय् वय्‌कःया ज्या नेपाःया [[गुणकामदेव]]या [[येँ जिल्ला|येँ]]या पलिस्था थें हे च्वं। नापं, प्रचलित बाखँनय्, गुणकामदेवयात थें हे केम्पे गौडायात नं कान्ति वा लक्ष्मी देवी म्हगसय् म्हंगु धैगु खं कनातःगु दु।<eot>चिनाखँमि धागु खँग्व नेपाल भाषाय् थमंतु बुया वगु खँग्व खः। खँयात छगु कथलं चिना च्वैम्ह च्वमियात चिनाखँमि धाई।<eot>माईदी (अंग्रेजी:Maidi), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १९९४ खा छेँ दु।<eot>फुंगा धाःगु द्यने वा ग्वतले बिलय् छ्यं दिकेगु छगू लासा ख। फुंगा आपालं कपाय् वा मेमेगु नायुगु वस्तुयात कापतं भुना दयेकातइ।<eot>इरान छगु मध्य-एसियाली देय् खः। इरान छगू प्राचीन लहना व समृद्ध तजिलजि दूगु देय् ख। स्वद्वदँ स्वया ताहाकःगु इतिहास दूगु थ्व देसय् थीथी राजवंशं शासनयासें हलिंया इतिहासय् थःगु पृथक पहिचां दयेकूगु दु। वर्तमानय् थ्व देय् छगु सिहा मुस्मां बाहुल देय् ख। थ्व देय्या मूनगर तेहरान ख।
थ्व देय् प्राचीन ई निसें हे सिक्क नां जागु देय् खः। थ्व देय्‌यात न्हापा न्हापा पर्सिया धका नं धाई। थ्व देय्‌या जुजुतेगु वंशया बाखनय् आधारित काव्य शाहनामे थ्व देय्या छगू ऐतिहासिक दस्ताबेज ख। थ्व देसय् यक्व प्रभावशाली साम्राज्यत दयेधुंकल दसु- सासानी साम्राज्य।
थ्व छगु मध्य एसियाली देय् खः। थ्व देय्या पूर्वय् पाकिस्तान व पश्चिमय् इराक ला। थ्व देय्या दक्षिणय् पर्सियन खाडि ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२०६५४० उत्तर व देशान्तर ८७.५३४६०७ पश्चिम खः (33.206540° N 87.534607° W)। थ्व थासे १४५६६२८८० वर्ग मिटर (५६.२४०७५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७०८७६१२ वर्ग मिटर (१०.४५८५८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिम्चौर (अंग्रेजी:Simchaur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६१ खा छेँ दु।<eot>नेपालय् जनसंख्याया १० प्रतिशत मनुतय्त मधुमेह वा चिनिल्वय् जुगु अनुमान यानातःगु दु । थुगु दँ हलिं चिनिल्वय् दिवसया नारा ‘मधुमेह : हरेक छेंजःया सरोकार’ तयातःगु दु । दँय्दसं नोभेम्बर १४ यात चिनिल्वय् दिवसका कथं न्यायेकाच्वंगु दु ।<eot>गदकोत (अंग्रेजी भाय:Gadakot), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1048खा छेँ दु।<eot>चिनिया भाषा धाःगु चीनय् आपालं हान मनूतेसं ल्हाइगु भाय्‌ ख। भाषिक रुपय् थ्व भाय्‌या थीथी कचायात पृथक भाषा धका कायेछिंसां चीनय् सांस्कृतिक रुपय् छगू हे भाषाया भाषिका धका म्हसीकिगु या। थ्व भाषाया मू भाषिका मन्दारिन, वु, गान, शियाङ्ग, मिन, हक्का, युए, जिन्, हुइझाउ, पिङ्हुआ आदि दु। थ्व भाय् हलिंया दकलय् प्रचलित भासय् छगू ख। मांभाय्‌या रुपय् थ्व भाय्‌यात छगू हे भाषाया रुपय् कायेगु खःसा थ्व हलिंया दकलय् अप्व मनूतेगु मां भाय् ख। थ्व भाय् चीन-संदेय्‌ भाषिक कचाया दकलय् अधिक मनूतेसं ल्हाइगु भाषा नं ख।<eot>रामनगर मिरचैया (अंग्रेजी:Ramnagar Mirchaiya), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १७३२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रामनगर मिरचैया यागु जनसंख्या ९३८६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।<eot>हाकनं वल लिउने च्वनिपिंसं हेलमेट पुइमाःगु व्यवस्था | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
स्वनिगलय् निचाः सवारी साधन मोटरसाइकल व स्कुटरया लिउने च्वनिपिंसं हानं हेलमेट पुइमालिगु जुगु दु । थाैं महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखां येँय् याःगु पत्रकार सम्मेलनय् थ्व नियम हाकनं न्ह्याकेत्यंगु न्ह्यथंगु खः ।
महाशाखां यातायात व्यवस्था ऐनय् संशोधन याना हेलमेट मपूसेंमगाःगु व्यवस्था यायेत यातायात व्यवस्था विभागय् इनाप याःगु दु । थ्व न्ह्यः २०६५ सालय् महाशाखां निचाः गःपिं, लिउने च्वंम्ह नापं, हेलमेट पुइहे माःगु व्यवस्था याःगु खः । ऐन मदय्कं निगु हेलमेटया नियम हःगु धका विरोध जूसेंलि महाशाखां नियम चीकुगु खः।
अथेहे महाशाखां स्वनिगलय् सवारी चाप ब्यबस्थित यायेत मोबाइल एप छ्यलाबुलाय् हयेत्य‌गु दु । जिआइएस प्रविधिया आधारय् एपं स्वनिगःया ट्राफिक जाम, डाइभर्सन नापंया अतिकंमाःगु सुचं १५ मिनेट पतिकं बीगु न्ह्यथंगु दु।<eot>'''उणर्च्चिकळ् ''' ([[तमिल भाषा]]:உணர்ச்சிகள் ) छगू [[तमिल भाषा]]या नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् [[सन् २००५|२००५]]य् पिहांवगु खः।<eot>तेक्सास संयुक्त राज्य अमेरिकाया क्षेत्रफल व जनसंख्या निगु हे कथं २गु दकले तःधंगु राज्य ख। नापं मू अमेरिकी भूभागय् थ्व दकले तःधंगु राज्य ख। थ्व राज्यया नां काद्दो भाषाया खँग्वः तेयास "Tejas" नं वःगु ख। थ्व खँग्वःया अर्थ पासा वा अलाइ "allies" ख। थ्व खँग्वः स्पेनीतयेसं काद्दोतयेगु पूर्वी तेक्सासया वस्तीयात बियातःगु नां ख। [१०] दक्षिण मध्य संयुक्त राज्य अमेरिकाय् अवस्थित थ्व राज्यया दक्षिणय् मेक्सिको, पश्चिमय् न्यु मेक्सिको, उत्तरय् ओक्लाहोमा, उत्तरपूर्वय् आर्कान्सः व पूर्वय् लुइजियाना ला। थ्व राज्यया कूल क्षेत्रफल 268,820 square miles (696,200 km2) दु व जनसंख्या २ कोटी ५१ लखः दु। [११]
ह्युस्तन तेक्सासया दकले तःधंगु व संरा अमेरिकाया प्यंगु दकले तःधंगु नगर ख धाःसा सान आन्तोनियो राज्यया २गु व देय्या ७गु दकले तःधंगु नगर ख। द्यालास–फोर्त वर्थ मेत्रोप्लेक्स व ग्रेतर ह्युस्तन देय्या ४गु व ६गु दकले तःधंगु महानगर ख। मेमेगु मू नगरय् एल पासो, अस्तिन (राज्यया राजधानी) आदि ला। थ्व राज्ययात लोन स्तार राज्य (Lone Star State) वा याकः नगु राज्य नं धाइगु या। थ्व नां नं थ्व राज्यया स्वतन्त्र गणतन्त्रया रुपय् पलिस्था जुइधुंकुगु इतिहास व राज्यया मेक्सिकों स्वतन्त्रताया निंतिं संग्रामयात मनन याइ। लोन स्तार तेक्सासया राज्यया ध्वाँय् व राज्यया छापय् नं खनेदु। [१३]<eot>विजयरत्न असंबरे छखा छेँ । अन छेँय् छम्ह मां व काय् जक दु । मां व काय् दथुइ तसकं दुखसुख ब्या । इमिगु माया मतिनायात आपासिनं छगू दसू कथं कायेगु नं याः । इमित मगाःमचाः धइगु छुं नं मदु । निछा नयेत थाकु मजु । अभाव छुं मदु । बुलुहुँ मांम्ह छेँय् भौमचा...
–ललेन्द्र शाक्य वंगु दँया पर्यटन दिवसया झ्वलय् किपुली किपू नगरपालिकां नं तःजिक पर्यटन दिवस न्यायेकूगु खः । किपूया १ वडा लायकू त्वालय् ऐतिहासिक पर्यटन दिवस सभा नं जूगु खः । किपूया नगां–पांगाय् नं तःजिक हे पर्यटन दिवस झःझः धायेक न्यायेकाः उगु पर्यटन...
च्वमि : राज महर्जन पाल्चाय् मत सिइमज्युपाल्चाय् मत च्यानाच्वनेमाः, छाय् धाःसा थौं जिंमृत्युया खँ ल्हाये ययेकागु मदुबरु जिबनया खँ ल्हाये ययेकागु दु । च्यानाच्वंगु पाल्चा,लँपुतिइ न्ह्यानाच्वन धाःसालँजुवाया नितिं जः जुइ । च्यानाच्वंगु पाल्चा,लँपुतिइ...
राज महर्जन प्राणमाया थः भाःत तच्वय्क म्ह मफया हस्पितलय् हयेमाःबले तक नं थःम्हं छेँ नं पितिनाम्ह काय् राजेशयात सतके मछ्व । प्राणमायाया दतफत छम्ह हे जक काय् राजेश । तर राजेशं थःगु सिबें क्वय् जातयाम्ह मिसा ब्याहा यायेगु धिपि क्यंबले प्राणमायां याउक...
केदार सितु न्यादँ खुदँ लिपा नापलानाबलय् व गाक्कं पानाच्वनेधुंकल । वयागु छ्यनय् तपुलि मदु ।कपालय् सिन्हः मदु ।तपाः लंसुर्वाःया थासय् पाइन्ट सर्ट ।तुतिइ पालिस तयाः थीकातःगु छ्यंगू लाकां ।खँ ल्हाइगु पह नं न्हापा स्वयाः गाक्कं पानाच्वनेधुंकल । न्हापा खँ...
शहीद !हरिकृष्ण डंगोल भराय्धंगु छकू कोथा ! कोथाय् झ्याः मदु । यद्यपि भेन्टिलेसन तयातःगु दु । सायद थ्व भूमिगत कोथा खः । कोथाया दक्षिणपाखे छपाः फोटो दु, फोटोय् स्वांमाः क्वखाय्का तःगु दु । अले फोटोया क्वःसं प्यपाः पाल्चाय् मतः च्याकातःगु दु । व हे...
हरिकृष्ण डंगोल ( थौंकन्हय् मनी, हङग्री ........ धायेमाःगु अवस्थाय् जि मदु । छम्ह कुइरेया दयां बाय् माया वनाः बियाथकूगु दांप्वःया लिधंसाय् जि छुं दिं न्हयःनिसें लङ्ग रुटया बसय् यात्रा यानाच्वनागु दु । छुं दिं न्हापातक जि ठमेल, बसन्तपुर, झोछेंया...
कृष्णभक्त बोडे सुथसिया च्या नापनापं अखबार स्वयेगु बानिं अखबार न्यायेत पसलय् वनाम्हेस्या ब्वयातःगु छगू न्हूगु दँपतिइ खय् मिखा जूवन । थय्क धलः पौ छु स्वया पासा अरबिन्दया नं बाखं दूगु जुयाः व दँपौ छगू नं न्यानाहया । छेँय् थ्यनेवं अखबार हे...
पद्मरत्न तुलाधरछगू पेग व्हिस्कि सकसिनं त्वनेमाः धकाः जिं सिफारिस याये त्यनागु, प्रेस्क्राइब यायेत्यनागु वा सल्लाह बीत्यनागु मखु । अय्लाः, थ्वँ धइगु फयांफछि मत्वंसां हे ज्यू धइगु जिगु नं क्वातुगु बिचाः खः । व्हिस्कि जक मखु, बीयर व वाइन नं मत्वंसां...
लोककवि राजभाई जकःमिं कविकेशरी चित्तधर हृदयया ११२ क्वःगु बुदिँया लुमन्ति थःगु चिनाखँ न्ह्यब्वयादीगु दु । लोककवि जकःमिं थीथी इलय् थीथी व्यक्तित्वपिनिगु लुमन्ति चिनाखँ न्ह्यब्वयेगु यानाः वयाच्वनादीगु दु । ( स्वयादिसँ भिडियो कविकेशरी हृदयया लुमन्ति...<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.६७३४५४ उत्तर व देशान्तर ९४.१२७३३९ पश्चिम खः (33.673454° N 94.127339° W)। थ्व थासे १८४१७४०७ वर्ग मिटर (७.१११००१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९२८१४ वर्ग मिटर (०.०३५८३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मेदिनिपुर (अंग्रेजी:Medinipur), भारतयागु पश्चिम बंगाल राज्ययागु मेदिनिपुर जिल्लायागु छगु सहर इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.43° N 87.33° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २४ मिटर (७८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मेदिनिपुर शहरयागु जनसंख्या १५३,३४९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७१% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मेदिनिपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>काठमाडौं नेवाः किन्दरगार्डेनया प्रिन्सिपल राजेन्द्र महर्जनं थौंकन्हेया ल्यासे ल्याम्हत मोबाइलय् तक्यना ई फुकाच्वंगु न्ह्यथनादिल । गोर्जियस इन्टिच्यूट अफ फेसन टेक्नोलोजी (गीफ्ट नेपाल)या ग्वसालय् जूगु हना ज्याझ्वःलय् महर्जनं थुगु इन्टिच्यूटं सराहनीय ज्या याःगु न्ह्यथनादिल । युवा वर्गयात थुकथं शीपमूलक ज्याय् लगेजुइगु ह्वःता ब्यूगु व थनयापिं न्हूगु पुस्ता सृजनशील ज्याय् जूगु खनाः थः तसकं लय्ताःगु वय्कलं न्ह्यथनादिल ।
दोलालघाटय् जूगु ज्याझ्वः धुंका पाहाँ नापं गीफ्ट नेपाल परिवारं न्ह्यइपुक पिकनिक तकं न्यायेकुगु खः । गीफ्ट नेपालया दँय्दसं थीथी ज्याझ्वः दथुइ थुकथं आउटडोर सुट नापं पिकनिक न्यायेका वयाच्वंगु दु ।<eot>थप ९ म्ह कोरोना पुष्टि, ख्वपय् हाकनं खनेदत कोरोना, ५१६ थ्यन | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेपालय् हाकनं ९ म्ह संक्रमण पुष्टि जूगु दु । स्वनिगलय् थप छम्हेसिके कोरोना खनेदत । ख्वपय् थप छम्हेसिके कोरोना पुष्टि जूगु स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं पुष्टि याःगु दु । ख्वपय् ४२ दँया मिसायाके कोरोना पुष्टि जूगु दुसा मकवानपुरय् ५४ दँया मिसायाके कोरोना खनेदत ।<eot>अंग्रेजी छगू पश्चिम जर्मानिक भाषा ख। थ्व भाषा दकलय् न्ह्यः एङ्ग्लो-स्याक्सनतेसं मध्यकालीन इंग्ल्यान्दय् ल्हाइगु जुसां आः वया थ्व भाय् हलिंया लिङ्गुआ फ्राङ्का जूगु दु। [२][३] थ्व भाय् हलिंया यक्व देसय् प्रथम भाषाया रुपय् छ्यलिगु या। थ्व देय्‌या धलखय् संयुक्त अधिराज्य, संयुक्त राज्य अमेरिका, क्यानादा, अस्त्रेलिया, गणतन्त्र आयरल्यान्द, न्यु जिल्यान्द व छुं क्यारिबियन देय्‌त ला। नापं, थ्व भाय् करिब ६०गु देय्‌या आधिकारिक भाषा नं ख। थ्व भाय् मन्दारिन चिनिया व स्पेनी भाषा धुंका हलिंया दकलय् अप्व मनूतेगु मांभाय् नं ख।[४] थ्व भाय् हलिमय् व्यापक रुपय् निक्वगु भाय्‌या कथं सयेकिगु या। नापं, थ्व भाय् संयुक्त राष्ट्र संघ, युरोपियन युनियन, कमनवेल्थ अफ नेसन्स आदि अन्तराष्ट्रिय संघ-संस्थातेगु (यकःति वा मंका) आधिकारिक भाषा नं ख।
अस्त्रेलिया, क्यानादा, गणतन्त्र आयरल्यान्द, न्यु जिल्यान्द, बेलायत, संयुक्त राज्य अमेरिका, व मेमेगु देय्
अंग्रेजी भाषाया शुरुवात एंग्लो-स्याक्सन राज्यय् (वर्तमान इंग्ल्यान्द व दक्षिणपूर्व स्कतल्यान्द) जूगु ख। १७गु शदीनिसें २०गु शदीतक्क हलिमय् ग्रेत ब्रितेन, संयुक्त अधिराज्य व बेलायती साम्राज्यया व्यापक प्रभावं थ्व भाय् हलिमय् यक्व थासय् थ्यन।[५][६][७][८] नापं, संयुक्त राज्य अमेरिकाया प्रभावशाली मिदिया व प्रविधिया[९] कारणं अंग्रेजी हलिंया यक्व थासय् अन्तराष्ट्रिय संवादया भाय् जूगु दु। [१०][११]
ऐतिहासिक रुपं अंग्रेजीया उद्गम् पुलां अंग्रेजीया क्वातुक स्वापू दूगु भाषिकातेगु संयोजनं जूल। थुकियात ग्रेत ब्रितेनया पूर्वी तटय् जर्मानिक आप्रवासी(एंग्लो-स्याक्सन)तेसं ५गु शदीइ हल। अंग्रेजीइ थ्व भाय्‌या नां इंग्लिश (English) धाःगु खँग्वः एङ्ग्लेस(Angles) खँग्वलं वःगु ख,[१२] एङ्ग्लेस खँग्वः इमिगु पुर्ख्यौली क्षेत्र एङ्गेल्न् (वर्तमान Schleswig-Holstein) धाःगु थाय्‌या नामं वःगु ख। थ्व भासय् पुलां नर्स भाय्‌या प्रभाव भाइकिंग अधिग्रहणया हुनिइ ९गु व १०गु शदीइ जूगु खनेदु।
११गु शदीइ इंग्ल्यान्दयात नर्म्यानतेसं त्याकेधुंका थ्व भासय् नर्म्यान फ्रेञ्चया तःच्वगु प्रभाव लात। थ्व ईलय् अंग्रेजीइ नर्म्यान फ्रेञ्चं प्रचुर शब्दावलीया आयात जुल; नापं, अंग्रेजी छगू रोमान्स भाय्‌ मखुसां थ्व ईलय् खँग्वःया विन्यास आदि लातिनं बुयावःगु रोमान्स भाय्‌त थें जुवन।[१३][१४] थन्यागु नर्म्यान प्रभावित अंग्रेजीयात मध्य अंग्रेजी धाइ। दक्षिण इंग्ल्यान्दय् १५गु शदीइ खनेदूगु "तःच्वःगु यासु हिला" (Great Vowel Shift) मध्य अंग्रेजीं आधुनिक अंग्रेजीइ भाय्‌ हिलावंगु यक्व ऐतिहासिक झाकाय् छगू मू झाका ख।
एङ्ग्लो-स्याक्सनया आन्तरिक खँग्वः, नर्म्यान फ्रेञ्चया पाहां खँग्वः नापं छुं अंग्रेजी खँग्वःया जरा लातिन भाषाय् दयाच्वंगु दु। थ्व भाय् ऐतिहासिक रुपय् ख्रिस्त धर्म व युरोपेली बौद्धिक वर्गया भाय्‌ जूगुलिं थ्व प्रभाव खनेदूगु ख। [१५] नापं, लातिन भाषाया खँग्वः वर्तमान ईलय् नं वैज्ञानिक व प्राविधिक शब्दावलीइ वयाप्त दु।<eot>थ्व थाय्या प्राचीन नां ऋषिपतन (इसिपतन वा मृगदाव) (हरिनतयेगु गुं) ख। ऋषिपतनया अर्थ ‘ऋषिया पतन’ ख गुकिया अर्थ व थाय् ख गन छम्ह बुद्धं गौतम बुद्ध लिपाया सम्बुद्धि जुइगु खं सिइका निर्वाण प्राप्त यानादिल। मृगतयेगु विचरण यायेगु थाय् जूगुलिं थ्व थाय्यात मृगदाव धाइगु या। थुकिया वर्णन निग्रोधमृग जातकय् नं व। आधुनिक नां ‘सारनाथ’या उत्पत्ति ‘सारंगनाथ’ (मृगतयेगु नाथ) अर्थात् गौतम बुद्ध नं वःगु ख।
बुद्धया न्हापांगु उपदेश (करिब ५३३ इपू ) स्वया ३०० दँ धुंका तक्क थ्व थाय्या इतिहास अज्ञात दु। थ्व समयया छुं नं अवशेष आःतक्क मलुनि। सारनाथया समृद्धि व बुद्ध धर्मया विकास दकलेन्ह्यः अशोकया शासनकालय् जूगु खनेदु। वसपोलं सारनाथय् धर्मराजिका स्तूप, धमेख स्तूप व सिंह स्तम्भ दयेकादिल। अशोकया उत्तराधिकारीतयेगु शासनकालय् हानं सारनाथ अवनतिइ अग्रसर जुवन। प्रथम शताब्दी ई. नापं उत्तर भारतय् कुषाण राज्यया पलिस्था धुंका छकः हानं बुद्ध धर्मया उन्नति जुवन। कनिष्कया राज्यकालया स्वंगु दँय् भिक्षु बलं थन छगू बोधिसत्व झ्वाता पलिस्था यानादिल ।<eot>मेय् (Bubalus bubalis) गृहस्थीकरण यानातःगु दक्षिण एसिया, दक्षिण पूर्व एसिया निसें बोर्नियो तक्क दूगु छता चौपाया ख। थ्व प्राणीयात बुँज्याय् सउवायेत, ला व दुरुया निंतिं लहिनिगु या। थ्व प्राणीया जंगली प्रजाति १९गु शताब्दीइ उत्तरी अस्ट्रेलियाय् नं थ्यन व न्यु गिनिया, त्युनिसिया व उत्तरपूर्वी अर्जेन्तिनाय् नं थ्व प्राणीया चिधंगु बथान दु। थुकिया निगु पुचःया वर्णन दु- झ्वास्या मेय् व खुसि मेय् पुचः।[१] हलिमय् करिब १३० मिलियन लहिनातःगु मेय्‌ दु। थ्व प्राणीइ मनुत मेगु छुं प्राणीइ स्वया अप्व निर्भर दु। [२]
दक्षिण पूर्वी एसियाय् मू रुपय् दूगु बंमेय् (Bubalus arnee)तयेत मेय् स्वया पाःगु प्रजातिया रुपय् कायेगु या। बंमेय् छता लोपोन्मुख प्रजाति ख। ४००० जक्क जनसंख्या व २५०० स्वया म्हो वस्यक जनसंख्या नापं बंमेय् आइयुसिएनया लोपोन्मुख धलखय् सन् १९८६ निसें दयाच्वंगु दु। थुकिया जनसंख्या ह्रास लिपांगु २४-३० दँय् करिब ५०% दु।[३] बंमेय् मेय्‌या प्राचीन तपाय् जुइफू। [४]
भारत व चीनय् मेय्‌या गृहस्थीकरण करिब क्रमशः ५००० व ४००० दँ न्ह्यः शुरु जुल। संरचना व व्यवहारया मापदण्ड कथं मेय्‌या निगु प्रकार म्हसीके छिं – दक्षिण एसिया व पश्चिमय् बाल्कन्स व इतालीतक्क दूगु खुसि मेय् व आसाम निसें दक्षिण पूर्व एसिया व पूर्वय् चीनया याङ्जे खुसितक्क दूगु झ्वास्या मेय् ।[५] मेय्‌या गृहस्थीकरणया उत्पत्ति छगू खुला न्हेसःया रुपय् दयाच्वंगु दु। फाइलोजेनेतिक मालेज्याया अनुसार झ्वास्या मेय् चीनय् उत्त्पत्ति जूगु व खुसि मेय् भारतय् उत्पत्ति जूगु ख। [६]
अफ्रिकी मेय्‌या उत्पत्तिया बारेय् यक्व सूचं मदु। थ्व प्रजातिया Syncerus caffer मेय्‌नाप सतिकं स्वापू मदु।[७]<eot>प्राचीन मिस्र पूर्वी उत्तर अफ्रिकाय् अवस्थित छगू प्राचीन सभ्यता ख। थ्व सभ्यता नाइल खुसिया सिथय् (थौं कन्हेया मिस्रदेय्‌य्)य् न्हापा दूगु ख। थ्व सभ्यताया पलिस्था करिब ३१५० इपूइ निसें जूगु खने दु। [१] थ्व सभ्यताया राजनैतिक एकिकरण थःने व क्वःने मिस्रया एकिकरण नापं न्हपांम्ह फारोया ईले जुल व ३गु सहस्राब्दी तक्क थ्व सभ्यताया विकास जुल।[२] थ्व साम्राज्यया इतिहासय् स्थायी राजतन्त्र व थन्यागु स्थायी युगया झ्वले दधुइ छुं अवधिया आंशिक अस्थिरताया ई वा इन्टरमिदियत अवधि याना निगु मू प्रकारया खण्ड खने दु। प्राचीन मिस्रं थःगु उत्कर्ष विन्दू न्हुगु अधिराज्यया ईले थ्यंगु खने दु। थ्व युग धुंका थ्व सभ्यता बिस्तारं ह्रास जुया वंगु खने दु। थ्व उत्तरार्धया ह्रास जुयावंगु युगय् मिस्रयात यक्व विदेशी शक्तितयेसं थःगु अधीनय् लाकल व फारोया शासन अन्तःत आधिकारिक कथं ३१ इपूइ न्हापां रोमन साम्राज्यया मिस्र कब्जा नापं क्वचाल। थ्व धुंका मिस्र रोमन साम्राज्यया छगू प्रान्तया रुपय् जक्क दयाच्वन। [३]
प्राचीन मिस्रया मानकिपा। थ्व किपाय् दाइनेस्तिक युग (Dynastic period) क. ३१५० BC निसें ३० इपू)या मू नगर व थाय्‌ क्यनातःगु दु।
प्राचीन मिस्रया लहनाया सफलता आंशिक रुपं नाइल खुसि स्वनिगःया परिस्थितितयेगु अनुकूल थ्व लहना धलेजुगुलिं जूगु ख। थ्व उब्जाउ स्वनिगले अपेक्षाकृत खुसिबाहा व नियन्त्रित ह्वज्याया कारणं माःगु स्वया अप्व खाद्यान्न उत्पादन जुल। अधिक खाद्यान्नं सामाजिक विकास व संस्कृतियात तेवा बिल। संसाधनतयेगु अधिकताया कारणं केन्द्रिकृत प्रशासनया विकास जुल। प्रशासनं स्वनिगः व नापंया मरुभूमिइ खनिज दोहन, स्वतन्त्र लेखन प्रणालीया पलिस्था, सामूहिक निर्माण व बुंज्या ज्याझ्वःया संगठन, आस-पासया क्षेत्रनाप बनेज्या, व विदेशी शत्रुततेत बुकिगु व मिस्रया प्रभुत्वयत क्वातुकिगु विचाःदूगु सेनायात प्रायोजित यात। थन्यागु ज्या प्रेरित यायेगु व कःघायेगु जिम्मा सम्भ्रान्त च्वमि, धार्मिक गुरु व प्रशासकतयेगु जुयाच्वन। थ्व सकल व्यवस्था छम्ह फारोया शासनया अधीनय् जुयाच्वन। फारोयात धार्मिक विश्वासया छगू विस्तृत प्रणाली नाप स्वाना मिस्रया मनुतयेगु एकता व ग्वहालि न्ह्याबिलें फारोयात दइगु प्रणालीया विकास जुल।[४][५]
प्राचीन मिस्रया लहनाया यक्व उपलब्धिइ उत्खनन, सर्वेक्षण व विशालकाय पिरामिड, द्येगः व ओबिलिस्क थें न्याःगु संरचना दयेकिगु निर्माण प्रविधि ला। गणितया छगू प्रणाली, व्यावहारिक चिकित्सा व्यवस्था, ह्वज्या व्यवस्था व बुँज्या प्रविधि, न्हापांगु ज्ञात पोत,[६] मिस्रया चाया भ्यगः व खा प्रौद्योगिकी, साहित्यया न्हुगु रूप, व आःतक्क स्युगुलि दक्ले न्हापांगु शान्ति सन्धि नं थ्व सभ्यताया हे देन ख। [७] थ्व कथं मिस्रं इतिहासय् छगू स्थायी छाप तःगु दु। थ्व लहनाया कला व स्थापत्ययात व्यापक रूपं छ्येलिगु व थ्व सभ्यताया प्राचीन वस्तुतयेत उत्कृष्ट लहनाया चिंया कथं हलिमया थी-थी थासय् यंकिगु ज्या नं जुल। थ्व लहनाया भगनावशेषतयेसं यात्री व च्वमितयेगु कल्पनायात शताब्दीयौं तक्क प्रेरित यानाच्वंगु दु। प्रारम्भिक आधुनिक कालय् प्राचीन वस्तु व उत्खनन प्रति छगू न्हुगु सम्मानं मिस्र व मिस्र सभ्यताया वैज्ञानिक शोध व थनया सांस्कृतिक धरोहरया अपेक्षाकृत अधिक प्रशंसायात प्रेरित यागु दु।[८]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.१२१९९ उत्तर व देशान्तर ११७.२९६८११ पश्चिम खः (33.12199° N 117.296811° W)। थ्व थासे ९६९५७१३४ वर्ग मिटर (३७.४३५३६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८६९०१४७ वर्ग मिटर (३.३५५२८५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बज्रयान बौद्ध धर्मयागु छगु यान(शाखा) खः। सैद्धान्तिक रुपय् थ्व शाखा महायान नाप मिले जु। तर थ्व यानय् तन्त्र विद्या छ्येला बोधिसत्व व निर्वाण याकनं हे हासिल याये फैगु धागु छगु विश्वास दु।<eot>कुशकोत (अंग्रेजी भाय:Kushkot), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे699खा छेँ दु।<eot>तेक्नेसियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया रसायनिक चिं Tc व एतमिक ल्या ४३ ख। सकल आइसोतोम रेदियोएक्तिभ जूगु तत्त्वतेगु पुचलय् थ्व दकलय् याउंगु तत्त्व ख। रेदियोएक्तिभ जूगुलिं थ्व तत्त्व स्थिर मजु। सकलथें हे तेक्नेसियम कृत्रिम पद्धतिं दयेकीगु या। प्राकृतिक रुपय पृथ्वीया सतहय् थ्व तत्त्व सिक्क म्हो मात्राय् जक दु। प्राकृतिक अवस्थाय् थ्व तत्त्व युरेनियम खानीइ युरेनियमया विखण्डन पदार्थ (spontaneous fission product) वा मोलिब्देनम खानीया न्युत्रोन क्याप्चरया लिच्वया रुपय् दयाच्वनि। वहः रंगया थ्व क्रिस्तलाइन त्रानजिसन धातुया रसायनिक गुण रेनियम व म्यांग्यानिजया दथुइ ला।
तेक्नेसियमया आपा गुण दिमित्रि मेन्दलीवं थ्व धातुया खोज स्वया न्ह्यः हे वर्णन यानादील। मेन्दलीवं थःगु तत्त्वमांय् रिक्त थाय् खना थ्व थासय् एकाम्यांग्यानिज ekamanganese (Em) तत्त्व दयेमा धकाः थःगु प्रस्ताव तयादिल। सन् १९३७स तेक्नेसियम (तेक्नेसियम-९७ आइसोतोप) हलिंया दकलय् न्हापांगु मूलभूत कृत्रिम तत्त्वया रुपय् उत्पादित जुल। कृत्रिम तवलं दयावःगुलिं थ्व तत्त्वया नां ग्रीक खँग्व τεχνητός (अर्थ: कृत्रिम)य् -ium स्वाना थ्व तत्त्वया नां वःगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.५२८०९९ उत्तर व देशान्तर ८०.०७६३६३ पश्चिम खः (26.528099° N 80.076363° W)। थ्व थासे ४११२२१३४ वर्ग मिटर (१५.८७७३४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९६५६४१ वर्ग मिटर (०.३७२८३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>एनाफाइल्याक्सिसयात "छकलं न्ह्यथनिगु व ज्यान वनेफुगु छगू गम्भीर एलर्जिक रियाक्सन"या कथं परिभाषित यायेछिं। [१] थ्व ल्वचं थी-थी कथंया लक्षण क्यनेफु गुकिलि च्वासुइगु र्याश, कथु मनावइगु, व ब्लड प्रेसर म्हो जुइगु मू लक्षण ख। थ्व ल्वेया मू कारणय् किलं न्याइगु, नसाः, वासः आदि ला।
मिजंमचाया ख्वाया एञ्जियोइदिमाया कारणं ख्वा मनावया मचां थःगु मिखा हे चायेकेमफु। थ्व प्रतिक्रिया एलरजेनया अनावृतिया कारणं जूगु ख।
प्याथोफिजियोलोजिक स्तरय् एनाफाइल्याक्सिस इम्युनोलोजिक वा नन-इम्युनोलोजिक कारणं व्हाइत ब्लड सेलं पिकाइगु थी-थी कथंया मेदियतरया ज्याया लिच्वः ख। थुकिया दायग्नोसिस आपालं अवस्थाय् अस्पतालय् थ्यनिबिलेया ल्वमिया लक्षणया आधारय् जुइ। थ्व ल्वेया मू वासः इपिनेफ्रिनया इञ्जेक्सन ख। थ्व नापं मेमेगु वासः नं यायेमा।
हलिमय् ०.०५–२% जनसंख्याय् जीवनय् छुं अवस्थाय् एनाफाइल्याक्सिस जूगु खनेदु। थ्व ल्वेया नां यवन भाषाया खँग्वः ἀνά एना, विरुद्ध, व φύλαξις फाइल्याक्सिस, रक्षा स्वाना पलिस्था जूगु ख।<eot>चाहिलिगु धाःगु परिवहन याना मनुतेसं थाय् हिलेगु ज्या ख। यात्रा आपालं न्ह्याइपुइकेगुया निंतिं (पर्यटनया रुपय् वा म्हस्युपिं मनु नापलायेत), बनेज्याया निंतिं वा कम्युटिङया निंतिं यायेगु जुइ; तर मेमेगु कारण दसु मेगु थासय् च्वं वनिगु (माइग्रेसन), युद्धं बिसुवनिगु आदि कारणया निंतिं नं यायेफै। यात्रा न्यासेवना, मोटरय् च्वना, जहाजय् च्वना वा मेमेगु गाडीइ च्वना यायेछिं।<eot>मूपाहाँ तुलाधरजुं विहांचुलि लसय् छपु थःगु छन्दवद्ध कविता म्ये न्ह्यब्वसें छन्दया महत्वबारे थःगु धारणा न्ह्यब्वयादीगु खः नापं वय्कलं थ्व पुनर्जागरण अभियान नेपालभाषा पद्य साहित्यया इतिहासय् छगू तःजिगु महत्वपूर्णगु ज्याझ्वः खः धयादिसे सफलताया निंतिं भिन्तुना नं देछाल ।
अभियानया कजि व ज्याझ्वःया सभापति लोककवि राजभाइ जकःमिं अभियानया अवधारणा न्ह्यब्वयेगु भ्mवलय् सलंसः दँ न्ह्यःनिसें नेवाः पुर्खां संरक्षण याना वयाच्वंगु झीगु छन्द शास्त्रीय कविता न्हूगु पुस्तायात हस्तान्तरण यायेगु हे अभियानया मू आज्जु खः धाल ।
अभियानया मूपुचः दुजः ज्ञानेन्द्र बज्राचार्यजुं लसकुसं न्वचु व दुजः राधेश्याम महर्जनजुं ज्याझ्वःया उदेश्यवारे थःगु नुगः खँ न्ह्यब्वल ।
निगूगु चरणया ज्याझ्वःकथं ब्वनेकुथियां झिंपेम्ह ब्वमिपिन्त प्रशिक्षक राजभाइ जकःमीजुं नेवाः छन्द कविता स्यने, कने, ब्वने नां तयाः प्रशिक्षण ज्याझ्वः न्ह्याकादीगु खः । थ्व प्रशिक्षण स्वन्हुतक न्ह्याइ । ग्वसाःखलःया धापू कथं ब्वमिपिन्त छन्दया ज्ञान व नेवाः छन्द कविता ब्वनेगु (वाचन कला) स्यनेगु ज्या ज्वीगु नापनापं थ्व प्रशिक्षण स्वनिगःया मेमेगु ब्वनेकुथिइ नं न्ह्याका वनेगु ग्वसाः दयेका तःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५८३२३५ उत्तर व देशान्तर १२२.३६३६९१ पश्चिम खः (37.583235° N 122.363691° W)। थ्व थासे ११२२६४१६ वर्ग मिटर (४.३३४५४४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३९३६८४ वर्ग मिटर (१.६९६४११ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>संगीत धाःगु कलाया छगू विधा ख। थ्व विधाय् सः व शान्त (मौन) अवस्था छ्यला कलाकृति दयेकिगु याइ। संगीतय् प्यता मू तत्त्व दु-
रिदम (rhythm) वा लय; व थ्व नाप स्वापू दूगु विषय दसु तीव्रता (tempo), मितर (meter), व आर्तिकुलेसन (articulation),
हलिमया थी-थी संस्कृतिइ थी-थी कथंया संगीत दु। नापं, संगीतया परिभाषा व सिद्धान्त नं थाय्‌ व तजिलजि कथं पा। संगीतयात शास्त्रीय संगीत व लोक संगीतय् बायेछिं। शास्त्रकथं सीका-ब्वना सीकिगु संगीत शास्त्रीय संगीत खः धाःसा न्ह्याइपुइकेत पिकाइगु संगीत लोक संगीत ख।
संगीतया आधारभूत इकाइ नोत ख। नोत धाःगु छपू सः ख। संगीतय् नोत धाःगु भाषाय् उच्चारण इकाइ (syllable)थे ख। थन्याःगु सःया फ्रिक्वेन्सी (आवृत्ति) गुलि "क्वय्" वा "च्वय्" दु धका दाय्‌गु दासुयात पिच(Pitch) वा स्वरमान धाइ। पिच छगू अवधाराणात्मक गुण ख। पिचया दाकू दःसां आपालं मनूतेसं सःया पिच मेगु सःनाप दानास्वया तिनि क्वय् वा च्वय् धायेफइ। थीथी सः जाना गथे खँग्वः दयावइ, अथे हे थीथी नोत जाना मेलोदि दयेकि। अतः, मेलोदि धाःगु छझ्वलय् थाइगु थीथी पिचया नोत ख। थुकियात पिच व रिदमया मिस्रन नं धायेछिं। थीथी नोत, झ्वलय् मखुसें, छकलं थाःसा थुकियात हार्मोनि धाइ। गितारया कर्द हार्मोनिया छगू दसु ख। थी-थी झ्वलय् थाइगु थी-थी मेलोदि जानाः छगू धुन(tune) दयेकि। छुं नं म्येय् छगू स्वया अप्व मेलोदि छकलं थाइगु वा हालिगु जुसा उकियात पोलिफोनिक धाइ। राउन्द (Round) व फ्युग (Fugue) पोलिफोनिक संगीतया दसु ख।
संगीतय् समय अन्तरालया यक्व महत्त्व दु। छगू हे नोत थी-थी अन्तरालय् थाइबिलय् उकिया रञ्जनात्मक प्रभाव पाइ। अतः, संगीतय् समय अन्तरालया नं निश्चित शब्दावली व सिद्धान्त दु। संगीतय् समयया आधारभूत इकाइ बित (Beat) ख। छगू बितय् निश्चित नोत थाइगु जुइ। बित स्त्रेस्द वा अन-स्त्रेस्द जुइफु। मू बित (major "beat")तेगु दथुया समय अन्तरालयात रिदम (Rhythm) धाइ। छगू रिदमय् छझ्वः सः व मौनता दइ। बिततेगु झ्वःयात पल्स(Pulse) धाइ। नोततेगु गतियात तेम्पो (Tempo) धाइ। नोतया गति बितं निर्धारण याइगु जुलिं तेम्पोयात बित्स् प्रति मिनत(BPM)य् दाय्‌गु याइ।
सःया मात्रा वा तःसः/चीसः धका सीकिगु गुणयात दाइनामिक्स(Dynamics) धाइ। पाश्चात्य संगीतय् दाइनामिक्सया स्तर दाय्‌त इतालियन खँग्वः छ्यलिगु या। थथे छ्यलिगु पि-या-नो(“pi-AH-no”)दाकू क्वसं बियातःगु दु-
तिम्बर (Timbre) सःया छगू भौतिक गुण ख। सः धाःगु छुं वस्तुया कम्पनं पिहां वइगु उर्जा ख। थी-थी वस्तुया कम्पनं पिहां वःगु सः छता हे जुइमखु। दसु- गितार व सितारं छगू हे म्ये छकथं हे थाःसां गितार व सितारया सः पाइ। थी-थी वस्तुया कम्पनं सःय् वइगु भिन्नताया थ्व हे गुणयात तिम्बर धाइ।
तेक्स्चर (Texture) छुं नं धुनया सघनताया मापक ख। थुकिलिं छगू धुनय् गुलि तहःया बाजं थानातःगु दु धका लना स्वइ। छुं साधारण तेक्स्चर थ्व कथं दु-
बाइफोनिक (Biphonic) निता स्पष्ट सः दूगु क्वय्‌या सलय् द्रोन (drone) वा स्थीर पिच दूगु धाःसा मेगु सलं उकिया च्वय् अझ वृहद् मेलोदि दयेकि।
होमोरिदमिक (Homorhythmic) अनेक सलय् समान रिदमिक वस्तु सकल भागय् दयाच्वनि। थुकियात कर्दल "chordal" नं धाइगु या। थुकियात होमोफोनिया अवस्था वा ब्यागलं अवस्था नितां रुपं कायेगु या। च्वय् स्वयादिसँ<eot>राग उत्तरी गुणकेली छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>राग शुद्ध मल्लार छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>जगनाथ (अंग्रेजी भाय:Jaganath), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे427खा छेँ दु।<eot>थउने सन् २०१९ सं नेपालय् न्हापांगु खुसिइ जूगु गौरबयाः स्तोनवाल विद्रोहया न्ययेक्वःगु बुदिंया कन्हे खुनु लाकाः न्यायेकागु खःसां सन् २०२० निसें थ्व दिं हिलाः जुन महिनाया निक्वःगु सन्चरबाः हनेगु जुल । थ्वखुनु यायेगु धकाः क्वःछीतः थउने वःगु सुझाब कयाः सहलह जुल । सन्चरबाः लाकू सा सकसियां ब्यर दइ खुनु लाइ अलय् यक्वसिया लिलाइ धकाः थुखुनु याये त्यनागु खः । अथेतुं सन्चरबाः जुल कि लँय् यक्व मतर नं दइमखु अलय् लँ याउँइगु जुयाः नं थ्वः लिच्वः कयागु जुल । मौसमया बारे नं वःगु सुझाबं यानां थथे क्वःछिनागु खत । आः गुखुनु छु जुइ धकाः ला पायछि धाये थाकु, अयेनं जुन २९ तारिख आपलं असारया दथुइ लाःगु अलय् झी परम्परागत ग्यां कथं वबलय् आपलं वा वइगु सम्भावना अप्वःगुलिं थुगु कथं क्वःछिनागु खः । थ्व खँ समाजिक संजालय् तयाबलय् नं आपलं मनूतयेसं सन्चरबार हे लाकूसा ज्यू धकाः धाःगु खः ।<eot>नेवाः पुचः युएईया योमरी पुन्ही | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेवाः समुदायया तःधंगु नखः योमरी पुन्हिया लसताय् मिसा पुचः अबुधाबीया संयोजनय् ८ डिसेम्बर २०१७ या दिनय् नेवाः पुचः युएईकया मूमू व्यक्तित्वपिनिगु उपस्थितिइ पिकनिकया ग्वसाग्वःगु दु । युएईलय् च्वना नं संस्कृतिया जगेर्ना याःगु व अन चिचादनाच्वंगु नेवातय्त म्हसिकेगु नापं सतिकेगु व पासाभाइया भाव विकास नापं ग्वाहालि बीगु ताःतुनां थुगु ज्याझ्वःया ग्वसा ग्वःगु खः । ज्याझ्वलय् पुचःया वर्तमान नापं निवर्तमान नायःपिं, केन्द्रिय दुजःपिं नापं मिसा पुचःया सकल पदाधिकारीपिं, थकालि, संरक्षक, सल्लाहकारपिं, संस्थापकपिं नापनापं नेवाः पासापिनि उपस्थिति दुगु खः ।
नेवाः पुचः युएईया अबुधावी मिसा पुचः या नायः हिमालयश्वरी श्रेष्ठं उगु मिसा पुचःया गठन व गतिविधि नापं पुचःया दुजःपिनिगु म्हसिका बियादिल । थ्व झ्वलय् मिसा पुचः अबुधाविं म्ह पूजा निसें यानावयाच्वंगु गतिविधि, निगुगु नेपाली म्युजिक भिडियो अवार्ड ज्याझ्वलय् योमरी स्टल तयाः नापं मेगु थासं संकलन यानागु दां मदुम्ह अष्टमी गुरुङया छेंजःयात लःल्हाय्गु न्ह्यथनादिल । अथेहे मिसा कोष थापना यानागु व मेमेगु समाजसेवाया ज्या नं यानावैच्वंगु न्ह्यथनादिल ।<eot>चीहाः संकिपा कासाया लिच्वः थाै‌ं २४ गते | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेपालभासा चीहाः संकिपा कासा ११३९ य् मुक्कं १६गु चीहाकःगु संकिपा दुथ्यागु दु । थुकिया लिच्वः थाैं कार्तिक २४ गते बीगु ग्वसा खलकं न्ह्यथंगु दु । कार्तिक २१, २२ व २४ गते स्वनिगःया स्वथाय् क्यनेत्यंगु थुगु संकिपात क्यनेज्या या दकलय् लिपांगु दिं त्याः बुया लिच्व बीत्यंगु खः ।
दकलय् न्हापां २१ गते यलया ग्वार्कोय् क्यंगु थ्व १६ गु सकिंपा २२ गते ख्वपया बाराही मुभिजय् क्यने धु‌ंकुगु दु । थाैं लिपांगु दिं बालाजुया अष्ट नारायणय् सुथसिया ७ः३० ता इलय् क्यने त्यंगु दु । क्यने ज्या क्वचायेधुंका सिरपा लल्हायेगु ग्वसा खलकं घाेषणा याःगु दु । दछि न्ह्यः जूगु कासाय् १० गु चीहाकःगु संकिपा दुहाँ वःगु खःसा थुगुसि ल्याः अप्वःगु दु ।
थुगुसि निम्ह डाइरेक्टरं ह्यात्रिक याःगु दु । प्रज्वल शाक्यया घात, लसता व लिच्यूगु स्वचेतना दुत्युंगु दुसा योवन शाक्यया आस्था, ध्वः छध्वः रेखां क्यूगु व ह्याउँगु हि दुतिउँवःगु दु ।<eot>संपूर्ण रामायणं (तेलेगु भाषा:సంపూర్ణ రామాయణం ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३६य् पिहांवगु खः।<eot>‘थ्व रुप जीर्ण जुयावनीगु ल्वगीया छेँ, अतिकं नवःगु शरीर त्वःताः मरणय् जीवन अन्त्य जुइ’ थ्व धम्मपदया बुद्धवर्गय् दुथ्याःगु छपू गाथा खः । झीगु शरीर ल्वचं तापाक च्वने थाकु। झीत साधारण ल्वचं जक मखु, ग्यानापुगु ल्वचं तकं कइ । तर सुयात गबले गुगु ल्वचं कइ धइगु खँ धाये थाकु। गुलिं जन्मंनिसें ल्वगी जुइ । गुलिं ल्याय्म्ह […]
येँ महानगरपालिकां नेपालभाषायात आधिकारिक भाषाया मान्यता बिउगुया विरुद्ध मुद्दा जुयाच्वंगु इलय् न्यायाधीशतसें धाःगु खः – ‘संविधानय् हे देवनागरी लिपिइ नेपाली भाषा सरकारी कामकाजया भाषा जुइ धकाः च्वयातसेंलि जिमिसं ला व हे स्वयाः फैसला बीगु खः । मेगु खँ जिमिसं मसिउ।’ थुकिया मतलब नेवाःतसें थःगु अधिकार कायेगु खःसा राज्ययात हे धायेमाल, अले संविधानय् हे च्वकेमाल । […]
खरीबोट झीगु, खः थ्व नागरिक मञ्च न्हंकां त्वःते, तंकां त्वःते निरंकुशतन्त्र भाषा, भूमि, संस्कृति हे झीगु थःगु शान म्वाकां त्वःते म्वाकां त्वःते झीगु पहिचान तिंख्यः थ्व सैनिकया खः हे मखु मञ्च देशद्रोही नेतातय् यानांत्वःते अन्त्य । – लोककवि राजभाइ जकःमि तिंख्यः स्वनिगःया छगू तःधंगु ऐतिहासिक थाय् खः । सांस्कृतिक व ऐतिहासिक महत्व दुगु थाय् क्षेत्रफलया […]<eot>नेपा: ले न्हिने यु ३:३४ ता ई ल्ये भु खा: वोन्गु दु | थ्व भु खा: मु: नुवाकोट ये वोन्गु व यें न थ्व भु खा: चागु दु सां आ तकः सुं घा: पा: मजुगु सिगु दु |
नेपाःया राजधानी व मू-नगर येँया लुँहिति, त्रिपुरेश्वर व बालाजुइ बम मुल। निम्ह मनूत मन्त व यक्व घाःपा जुल। थ्व ज्यायात निगु मधेसी खलःतेसं यागु दाबी यानाच्वंगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.११८९७ उत्तर व देशान्तर ८१.००२९०६ पश्चिम खः (29.11897° N 81.002906° W)। थ्व थासे ६३९८८५२५ वर्ग मिटर (२४.७०६१०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५०९९२५८ वर्ग मिटर (१.९६८८३५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सखुवा धमौरा (अंग्रेजी:Sakhuwa Dhamaura), नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु रौतहट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १५५५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सखुवा धमौरा यागु जनसंख्या ८८६० खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>'अपार्थेईड (अफ्रिकान्स:Apartheid अर्थ भिन्नता / "separateness") दक्षिण अफ्रिकाय् १९४८ निसें १९९४तक्क छ्येलातगु छगु रङ्ग विभेद नीति खः। अपार्थेईट नीति दक्षिण अफ्रिकाय् युरोपेली मूलया मनुतेत वैधानिक कथं आर्थिक व राजनैतिक पकड देकातेत देकुगु ख।
थ्व नीतिय् मनुतेत वैधानिक तवलं नश्लीय आधारय् बायातै। थन्यागु नश्लय् मू नश्ल- भुयु, हाकु, भारतीय व रङ्गीय ख। थ्व नश्ल कथं मनुतेत भौगोलिक रुपे बाय्‌गु ज्या जुल। हाकु मेजोरिटी वैधानिक कथं निश्चित "होमल्यांड"या नागरिक जुल। होमल्यांड म्हो सार्वभौम दुगु देय्‌या रुपय् तःसां थुकिगु छ्येलेज्या अमेरिकाय् इन्डियन रिजर्भेसन व अस्ट्रेलियाली/क्यानाडाली एबोरिजिनल रिजर्भ थें जक्क जुल। वास्तवय् अधिकांश हाकु जनसंख्या थन्यागु होमल्यांडय् गब्लें मच्वं।
व्यवहारय् थ्व नीतिं अ-श्वेत/गैह्र भुयु मनुतेत भुयुतेगु थासे च्वंगु हे जुसां मतदान ज्यां पनिगु ज्या जुल। इमिगु मतदानया अधिकार तापागु थासे, इपिं गब्लें मवंगु थासे कुण्ठित यानाबिल। शिक्षा, उसांय्, व मेमेगु सार्वजनिक सुविधातेत पृथक तर समान धका तयातल, तर हाकु मनुतेत बियातगु थन्यागु सुविधा अप्व याना म्हो खनेदु।<eot>तिमिल्सैन (अंग्रेजी:Timilsain), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३७३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तिमिल्सैन यागु जनसंख्या २०२२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४४%, व मिसात ५६% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५४८७१४ उत्तर व देशान्तर १०४.८५०९६९ पश्चिम खः (39.548714° N 104.850969° W)। थ्व थासे १९७१२०२५ वर्ग मिटर (७.६१०८५६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४९२ वर्ग मिटर (०.०००९६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपालभाषा विकिपिडियाय् छ्येलातःगु देवनागरी इन्पुट व्यवस्था क्वे बियातःगु दु। थ्व व्यवस्था कथं देवनागरीइ दूगु व नेपालभाषाय् मछ्येलिगु आखःतेत नं इन्पुट व्यवस्थाय् दुथ्यागु दु। थ्व व्यवस्थाया बारेय् बिचाः तयेत वा खँल्हाबल्हा यायेत थ्व पौया खँल्हाबल्हा पतिइ स्वापू तयादिसँ।<eot>देसया प्रमुख प्यंगु राजनीतिक दलया शीर्ष नेतात मंका मुँज्या च्वना न्हूगु संविधान सभा चुनावय वनेगु निर्णय यागु जुल । संविधान सभाया चुनावय वनेत संवैधानिक प्रावधान व उकि वनेत वया च्वंगु पंगयात कया संविधानविद् पूर्णमान शाक्य नाप सहलह । वयक संविधान निर्माणया निति विधि तयार यायेगु पुचःया दुजः जुया ज्यायाना दिगु खः ।<eot>नेपाःया आदिवासीतय्गु मानव अधिकार सम्बन्धी वकिलपिनिगु पुचः लाहुर्निपया भीम राई प्रशिक्षण बियादीगु उगु ज्याझ्वलय् दबूका थीथी लागाया प्रतिनिधिपिं, कानुन व्यवसायीपिंनापं थ्यंमथ्यं ७० म्हस्या ब्वतिकयादीगु खः ।
खोना, बालाजुथें जाःगु थीथी थासय् विकासया नामं जुयाच्वंगु विनासया बारे थीथी मनूतसें तयादीगु न्ह्यसःया लिसःनं प्रशिक्षक राईनं बियादीगु दु ।<eot>सिंगापुरया संस्कृतय् अर्थ सिंहतयेगु थाय्‌ ख। थ्व नगरयात सिंहतयेगु नगरया कथं नालेगु या। थ्व थासय् यक्व धर्म हनिपिं, थी-थी देय्‌या संस्कृति, इतिहास व भाषाया मनु छधि जुया च्वंगुदु। मू कथं थन चिनिया व अँग्रेजी भाषा चलनचल्तीइ दु। आकारय् मुंबई स्वया चिधंगु थ्व देशय् च्वनिपिं करीब ३५लखः जनसंख्याय् चिनी, मलेय व भारतीय मू ख।
दक्षिण-पूर्व एशियाय्, निकोबार द्वीपपुचः स्वया करिब १५०० कि.मी. तापाक्क छगू चिधंगु व विकसित देय्‌ सिंगापुर न्हापाया २०गु शताब्दीया उत्तरार्धय् पर्यटन व व्यापारया छगू मू केन्द्रया रूपय् पलिस्था जूगु दु। आधुनिक सिंगापुरया पलिस्था सन् १८१९य् सर स्टेमफोर्ड रेफल्सं याःगु ख। वय्‌कःयात इस्ट इण्डिया कम्पनीया अधिकारीया कथं दिल्लीइ स्थित तत्कालीन भिसेरोइं कम्पनीया व्यापार बांलाकेया निंतिं सिंगापुर छ्वःगु ख। सन्‌ १९६५य् मलेशियां बायावना न्हुगु सिंगापुर राष्ट्रया उदय जुल।<eot>लीलीया तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>क्षेत्रफल व जनसंख्‍याया दृष्टिकथं अफ्रिका एशिया धुंका दक्ले तःधंगु महाद्वीप ख। छुं इतिहासकार कथं थ्व महाद्वीपय् दक्ले न्ह्यः मनुया विकास जुल व थनं हे मनु वना मेमेगु महाद्वीपय् च्वं वन। थ्व मतया आधारय् थ्व महादेशयात मानव सभ्‍यताया जन्‍मभूमि नं धाइगु या। थ्व महादेशय् हलिमया निगु प्राचीन सभ्यता (मिस्र व कार्थेज)या विकास जुल।
अफ्रीकाय् भौगोलिक विविधता दु। पूर्वय् स्थित सेरेनगेती व क्रुजर राष्ट्रिय उद्यानय् वन्‍य जीवन खने दु। थन जलप्रपात व वर्षावन नं खने दु। थ्व महाद्वीपया सहारा मरुस्‍थल हलिमया दक्ले तःधंगु मरुभूमि ख। थ्व महादेशया दक्ले तज्जागु च्वका किलिमेन्जेरो ख। थ्व च्वका छगू सुषुप्‍त ज्वालामुखी ख। युगान्डा, ताजानिया व केन्याया सीमाय् स्थित विक्‍टोरिया झरना फ्रेश वाटरया पृथ्वीया निगुगु दक्ले तःधंगु व अफ्रिकाया दक्ले तःधंगु झरना ख। थ्व झरना हलिमया दक्ले ताःहाकःगु खुसि नाइलया लया स्रोत ख।
अफ्रीका महाद्वीपया नामाकरणया बारेय् यक्व धारणा दु। १९८१य् पिथंगु छगू शोध कथं अफ्रिका खँग्वःया उत्पत्ति बरबर भाषाया खँग्वः इफ्री वा इफ्रान नं जूगु ख गुकिया अर्थ गुफा ख, अफ्रिकाया गुफाय् च्वनिपिं जातितेगु सन्दर्भय् थ्व अर्थ पिथंगु ख।[३] छगू मेगु धारणा कथं प्राचीन अफ्रिकी नगर कार्थेजनापं च्वनिपिं मनुतेत "अफ्री" धाइगु या। कार्थेजय् वचिले प्रचलित फेनेसियन भाषा कथं अफ्री खँग्वःया अर्थ धू ख। कालान्तरय् कार्थेज रोमन साम्राज्यया अधीनय् ला वन व रोमन भाषाया नगरया मनुतेत तैगु प्रत्यय -का (-ca)यात अफ्रीनाप स्वाना अफ्रिका खँग्वःया पलिस्था जुल।[४]
अफ्रिकाया इतिहासयात मनु विकासया इतिहास नं धायेछिं। अफ्रिकाय् १७ लखः ५० द्व दँ न्ह्यः दूगु आदि मानवया नामकरण होमो इरेक्टस अर्थात दनाच्वंगु जंक्वें मनु जुवन।[५] होमो सेपियेन्स वा प्रथम आधुनिक मानवया उत्त्पत्ति करिब ३० निसें ४० द्व दँ न्हापा जूगु ख।[६] लिखित इतिहासय् दक्ले न्हापा वर्णन जूगु सभ्यताय् छगू मिस्रया सभ्यता ख। थ्व सभ्यता थ्व हे महादेशया उत्तर पूर्वी क्षेत्रया नाइल खुसिया स्वनिगले ईसा स्वया ४००० दँ न्ह्यः पलिस्था जूगु ख। थ्व सभ्यता धुंका थी-थी सभ्यता नाइल खुसिया स्वनिगः नापं न्ह्यथन व सकल दिशाय् पुनावन। प्रारम्भिक काल निसें हे थ्व सभ्यतातेसं उत्तर व पूर्वया युरोपीय व एशियाली सभ्यता व जातिनाप परस्पर सम्बन्ध दयेकिगु ज्या यात गुकिया लिच्वःया कथं थ्व महादेशं न्हूगु संस्कृति व धर्म म्हसीकल। ईसास्वया छगू शताब्दी न्ह्यः तक्क रोमन साम्राज्यं उत्तरी अफ्रिकाय् थःगु उपनिवेश दयेकल। ख्रिस्टी धर्म लिपा थ्व हे साम्राज्यया लंपु जुया अफ्रिका थ्यन। इसा स्वया ७गु शताब्दी धुंका मुस्मां धर्मं अफ्रिकाय् व्यापक रूपं प्रभाव क्यन व न्हुगु संस्कृति दसु पूर्वी अफ्रिकाया स्वाहिली व उप-सहारा क्षेत्रया सोङ्घाई साम्राज्ययात दयेकल। इस्लाम व इसाई धर्मया प्रचार-प्रसारं दक्षिणी अफ्रिकाया छुं साम्राज्य दसु घाना, ओयो व बेनिनयात थी मफल व थ्व साम्राज्यतेसं थःगु छगू विशिष्ट अफ्रिकी म्हसीका दयेकातल। इस्लामया प्रचार नापं 'अरब दास व्यापार' नं न्ह्यथन गुकिलिं युरोपमि देय्‌तेत अफ्रिकाय् आकर्षित यात व अफ्रिकायात छगू युरोपेली उपनिवेश दयेकिगु ज्या याकल। १९गु शताब्दीया पूर्वार्धया औपनिवेशिक काल १९५१य् लिब्याया स्वतन्त्रता नापं म्हो जुया वन व सन् १९९३ तक्क आपालं अफ्रिकी देय्‌त उपनिवेशवादं मुक्त जुल। २०गु शताब्दीइ अफ्रिकी राष्ट्रतेगु इतिहास सैनिक क्रान्ति, युद्ध, जातीय हिंसा, नरसंहार व तःधंगु मानव अधिकार हननया घटना नं जाःगु दु।<eot>येँ थौंकन्हे सील यानातल । तर मनुत स्वनिगलं पिनं जक मखु देशं पिनं तकं वयाच्वंगु दु । थ्व हे घटना म्हिगः मंगलबाः जुल । गोवा वनाच्वंपिं न्याम्ह मिजँ व छम्ह मिसा नेपामित येँया क्षेत्रपाटिइ च्वंगु कन्या मन्दिर मा.विइ क्वारान्टाइन तयेत हल । खुसिबुँइ बालं च्वनाच्वंपिं इपिं गोवाः नेपाः दुहाँ वःगु खःसा नागढुंगाय् प्रहरीं नियन्त्रणय् कया क्षेत्रपाटिया क्वारान्टाइनय् तय् हःगु खः । येँया घना वस्ती दुने थुकथं क्वारान्टाइन तय् ज्यू कि मज्यू न्ह्यसः द हे दु । थ्व दौरान स्थानियतयेसं थ्व खँ सीका थुकिया बिरोध याःसेंलिं थौं बुधबाः इपिं न्याम्हसित टेकु अस्पतालया क्वारान्टाइनय् तयेत यंकुगु दु । इमिगु टेष्ट थौं याइगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>इन्दोर (अंग्रेजी:Indore), भारतयागु मध्य प्रदेश राज्ययागु इन्दौर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.72° N 75.83° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५४६ मिटर (१७९१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं इन्दोर शहरयागु जनसंख्या १,५९७,४४१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७८% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया इन्दोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>झार्लाङ (अंग्रेजी भाय:Jharlang), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे715खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४८.२४८७२८ उत्तर व देशान्तर ११६.३०९२१४ पश्चिम खः (48.248728° N 116.309214° W)। थ्व थासय् १०३८८५८ वर्ग मिटर (०.४०११०५ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ३६९४१ वर्ग मिटर (०.०१४२६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कालागाउं (अंग्रेजी भाय:Kalagau), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे552खा छेँ दु।<eot>ॐ छगू धार्मिक चिं ख। थ्व चिं हिन्दू धर्म, बौद्ध धर्म, जैन धर्म व सिख धर्मय् छ्येलिगु या । थ्व चिं यक्व स्तोत्र, मन्त्र व वेद ब्वने स्वया न्ह्यः नं छ्येलिगु या। माण्डुक्य उपनिषद ॐया विवरणया निंतिं च्वयातःगु ग्रन्थ ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.१०८५४१ उत्तर व देशान्तर ८५.५९४३०७ पश्चिम खः (31.108541° N 85.594307° W)। थ्व थासे २४६१८४३३ वर्ग मिटर (९.५०५२३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५१८० वर्ग मिटर (०.००२००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जलपादेवी (अंग्रेजी भाय:Jalapadevi), नेपाया सेती अञ्चलया अछाम जिल्लाया छगू गाँ विकास समिति खः। थ्व थासय् ५२८खा छेँ दु।<eot>खानीछाप (अंग्रेजी भाय:Khanichhap), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे455खा छेँ दु।<eot>थला रैकर (अंग्रेजी:Thala Raikar), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६८८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं थला रैकर यागु जनसंख्या ४१३६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>सोलापुर जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य महाराष्ट्रया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला महाराष्ट्रया दक्षिणय् ला। थ्व जिल्लाय् पंढरपूर (महाराष्ट्रया कुलदैवता व दक्षिण काशी नामं प्रसिद्ध) व अक्कलकोटसारया देगः ला।
थ्व जिल्लायात प्यंगु उपविभागय् विभक्त यानातःगु दु। सोलापूर उपविभागय्	उत्तर सोलापूर तहसील, दक्षिण सोलापूर तहसील, अक्कलकोट तहसील व बार्शी तहसील ला। पंढरपूर उपविभागय्	मंगळवेढा तहसील, पंढरपूर तहसील व सांगोला तहसील ला। माढा(कुर्डुवाडी) उपविभागय्	मोहोळ तहसील, मढा तहसील व करमाळा तहसील ला। माळशिरस उपविभागय्	माळशिरस तहसील ला। थ्व जिल्लाया सकल तहसील थ्व कथं दु-<eot>मार्मिङ (अंग्रेजी:Marming), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७२ खा छेँ दु।<eot>नारायणपुर १ (अंग्रेजी:Narayanpur), नेपा:यागु राप्ती अञ्चलयागु दाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २१०८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नारायणपुर १ यागु जनसंख्या १२,९६९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>ओमान अरबी प्रायद्वीपया दक्षिण-पूर्वय् स्थित छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌ सउदी अरबया पूर्व व दक्षिणय् अरब सागरया सीमाय् अवस्थित दु। संयुक्त अरब अमीरात थ्व देय्‌या उत्तरय् ला।
ओमानया सकल जनसंख्या करिब २५ लखः दु। थ्व देशय् आप्रवासीतयेगु यक्व जनसंख्या दु। लगभग सकल जनसंख्या मुस्मां धर्म पालना याइ गुकिलि इबादीतयेगु जनसंख्या दक्ले अप्व दु।
ईसापूर्व ६गु शताब्दीनिसें ७गु शताब्दीतक्क थ्व थासय् इरान (फारस)या स्वंगु वंशतयेसं शासन यात - हखामनी, पार्थियन व सासानी। न्हेगु शताब्दीइ मुहम्मदया जीवनकालय् हे ओमानय् मुस्मां धर्म थ्यन। सन् १५०८-१६४८ तक्क थन पोर्चिगिजतयेगु उपनिवेश दयाच्वन। थ्व उपनिवेश भास्कोदेगामां भारतया मालेज्या यायेधुंका समुद्री लंपुइ नियन्त्रणया निंतिं दयेकातःगु ख। पोर्चुगलय् स्पेनया अधिकार दयेधुंका थ्व थासं पोर्चुगिजत लिहां वने माल। थ्व धुंका ओमानीतयेसं पूर्वी अफ्रिकी तटीय प्रदेशय् नं पोर्चुगिजतयेत बुका छ्वल।<eot>लिम्बू नेपाःया छगु मू जनजाति ख। थ्व जाति नेपाया पूर्वी पहाडी लागाय् बसोबास याइ। वि सं २०५८या जनगणना कथं थ्व जातिया नेपालय् जनसंख्या ३,५९,३३७ दु। [१] थ्व जातिया थःगु हे भाषा, धर्म , लिपि व संस्कृति दु।
थ्व जातिया बुइबिले निसें सी बिले तक्कया थःगु हे संस्कृति दु। थ्व जातिया आपालं संस्कृति नेपाःया मेमेगु संस्कृति नाप मेल न। थ्व जातिइ मनु सित्यनिबिले बन्दुक मुइका मलामी वनेयात मनुतयेत सःतिगु याइ। मनु सी धुंका छ्वेकिगु चलन मदु व छगू चिहान खना मुइगु याइ। मनु मुइबिले इमिगु गुभाजु फेदाङ्वां मुन्धुम पाठ याना सीगु घोषणा याइ व मुइगु जुइ।[१]
लिम्बूतयेगु मू प्याखँ च्याब्रुङ, धाननाच आदि ख।[१] च्याब्रुङ धाःगु छगू धिमे थें न्यागु बाजं ख। च्याब्रुङ प्याखंय् थ्व बाजं थाना इहिपाबिले प्याखं ल्हुइगु या। धाननाचय् ल्याम्ह ल्यासे प्याखँ ल्हुइगु या। लिम्बू जातिइ फ्वना इहिपा, खुया इहिपा, जारी इहिपा व मतिना इहिपा याना प्यंगु कथंया इहिपा जुइ। लिम्बूतेगु तङ्नाम धाःगु नखः जुइ। मू तङ्नामय् सिसेक्पा तङ्नाम, कक्फेक्वा तङ्नाम, चेरेङ्नाम तङ्नाम व बलिहाङ तङ्नाम ला।
थ्व जातिया मू भाषा लिम्बू भाषा ख। थ्व भाषा लिम्बू लिपि (सिरिजङ्गा लिपि)य् च्वइ। आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ भाषा व अंग्रेजी भाषा थें न्यागु भाय्‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु।
लिम्बूतयेसं किरात धर्म पालना या। थ्व छगू एनिमिस्ट धर्म ख। थ्व धर्मय् प्रकृतिपुजा व पुर्खापुजा जु। थ्व धर्मया मू धा‍र्मिक ग्रन्थ मुन्धुम ख। लिम्बू तयेसं पितृपूजा, अजिमा थें न्यागु ह्युमा हिमदाङमा, खुसि देवी नाम्फुन्योक, गुंद्यः सिबुङमा, ल्वहंद्यः लुङुबुङवा व चाद्यः खाङबुङवायात पुज्याइगु या। नापं पाथीभरायात च्वापुगुं द्यःया कथं नालेगु या।[१]
थ्व जातिया मू पेशा बुँज्या व पशुपालन ख। पशुइ सा, मे, फै, दुगुचा, खा, फा आदि लहिनिगु या। नापं थ्व जातिं ब्रिटिश व भारतीय सेनाय् सिपाहींया ज्या नं या।<eot>लेसोथो आधिकारिक कथं लेसोथो राज्य, छगू भूपरिवेष्ठित व दक्षिण अफ्रीका गणतन्त्रंप्यखें घेरे यानातःगु छगू देय्‌ ख। ३०,००० वर्ग किमी क्षेत्रफल दूगु थ्व देय्‌या अनुमानित जनसंख्या १,८००,००० दु। देय्‌या राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर मासेरु ख। थ्व देय्‌ राष्ट्रमण्डलया सदस्य ख। लेसोथोया शाब्दिक अर्थ "सेसोथो ल्हाइपिनिगु थाय्‌" ख। देय्‌या ४०% जनसंख्या अन्तर्राष्ट्रीय गरीबी रेखा स्वया क्वे $ १.२५ स्वया म्हो प्रतिदिं आमदनी याइपिं दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४७.६९२८४५ उत्तर व देशान्तर ११६.७७९९१ पश्चिम खः (47.692845° N 116.77991° W)। थ्व थासय् ३४००३४१४ वर्ग मिटर (१३.१२८७९२ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा १२१०३७० वर्ग मिटर (०.४६७३२६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>वंगु शनिबा: स्वनिगं पिने हेटौंडाय् जूगु थुगु धेंधेंबल्ला नेपाल भाषा ,कला ,संस्कृति न्हू पुस्तायात स्यना यंकेगु ताःतुना कथं जूगु ख: । थुकिइ प्रिया शाही न्हाप जुया: उपाधि त्याकेत ताला:गु खः। वयकयात ४० द्व:तकाया नगद सिरपा व गिफ्ट हायम्पर ब्युुुुगु ख: ।
लुक्स फेसन होमया ग्वसालय् जूगु थुगु ज्याझ्वलय् फस्त रनर अप लूनिभा: श्रेष्ठं, सेकेण्ड रनरअपया उपाधि मनिका खड्गीं त्याकुगु खः । वयकपिन्त छसीकथं २० द्वः , व १५ द्वः तका लिसें गिफ्ट ह्याम्पर सिरपा लःल्हागु खः।
खयतला थ्व ज्याझ्व:या फाइनल वंगु चैत्र महिनाया ८ गते जुइकथं क्वःछिना तःगु ख: । कोरोना महामारीया कारणं थुकथं लिछ्याना: जक यागु ख: ।<eot>लयती (अंग्रेजी भाय:Layati), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे399खा छेँ दु।<eot>कम्प्युटिङय्, बूटलोडर धाःगु बूटस्ट्रापिङ प्रक्रिया ख गुकिलिं छ्यलामिं कम्प्युटर सिस्तम चायेकिबिलय् अपरेटिङ्ग सिस्टमयात शुरु याइ।
थ्व प्यारादक्सया समाधान बूतस्त्राप लोदर वा बूत लोदरनांया चिधंगु कम्प्युतिङ्ग प्रोग्राम छ्यला जुइ। थ्व प्रोग्रामया छगू जक्क ज्या मेगु सफ्तवेयर लोद याना अपरेतिङ्ग सिस्तम शुरु यायेगु ख। आपालं, मल्तिपल-स्तेज बूत लोदर छ्यलाय् वः, थन्याःगु प्रोग्रामय् थी-थी चिहाकःगु प्रोग्रामतयेसं छगूलिं मेगुयात सःता उकिया दकलय् लिपाया प्रोग्रामं अपरेतिङ्ग सिस्तम लोद याइ। बूतस्त्राप लोदर धाःगु नां छमेसियां थःयात हे बूतस्त्राप छ्यला सालाच्वंगु किपालं वःगु नां ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.०१२९१३ उत्तर व देशान्तर ८०.३१३६८९ पश्चिम खः (26.012913° N 80.313689° W)। थ्व थासे ८५६१०३०४ वर्ग मिटर (३३.०५४३२५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५७८४२३ वर्ग मिटर (१.३८१६३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>चन्नगिरि तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया दावणगेरे जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>शून्यता बुद्ध धर्मया छगू विचाः ख। थ्व विचाःया पलिस्थामि नागार्जुन ख। प्रज्ञापारमिताया हृदयसुत्रय् थ्व विचाः कना तःगु दु।<eot>समितिया थाै च्वंगु मुँज्यां वइगु कात्तिक २३ गते सुथः ११ ता र्इवना ५५ मिनेटय् किजापुजाया साइत बांलाइगु क्वछ्यूगु दु ।<eot>रुपनगर (अंग्रेजी:Rupnagar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९५७ खा छेँ दु।<eot>राग जलधर केदारा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>अल्बानिया गणराज्य उत्तरपूर्वी यूरोपय् लाःगु छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌या बुँसीमाय् उत्तरय् [कोसोभो]], उत्तरपश्चिमय् मोन्टेनेग्रो, पूर्वय् भूतपूर्व यूगोस्लाभिया, व दक्षिणय् युनान ला। तटीय सीमाय् दक्षिण पश्चिमय् एड्रियाटिक सागर व आयोनियन सागर ला।
अल्बानिया छगू संसदीय लोकतन्त्र व संक्रमणकालीन अर्थव्यवस्था दूगु देय्‌ ख। अल्बानियाया राजधानी तिराना लगभग ८,९५,००० मनुतेगु नगर ख। थ्व नगरय् देय्‌या ३६ लख जनसंख्याया छगू चौथाई मनु च्वं। नापं थ्व नगर अल्बानियाया वित्तीय केन्द्र नं ख। खुला बजाः सुधारया कारणं विदेशी निवेशया निंतिं देय्‌या अर्थव्यस्था चाःगु दु व मूकथं उर्जाया विकास व परिवहन आधारभूत अर्थतन्त्रया कथं विकशित जुयाच्वंगु दु।
निगु व प्यंगु शताब्दी तक्क थ्व थाय्‌ रोमन साम्राज्यया भाग जुयाच्वन। थुकिया मेगु १००० दँ तक्क थ्व युनानी भाषा नवाइपिं ओस्ट्रोमिरिजतेगु भाग जुयाच्वन। स्कान्दरबर्गं थःगु मृत्यु तक्क अल्बानियां टर्कतेत पिथना छ्वेयात कुतः याना दिल। वय्‌कःयात आः अल्बानियाया राष्ट्रीय नायकया कथं हनिगु या। थ्व धुंका लगभग ५०० दँ तक्क थ्व थासय् टर्कतेगु आधिपत्य जुयाच्वन। टर्कतेगु अधिपत्यया अन्त बाल्कन युद्ध धुंका जुल व अल्बानिया १९१२य् छगू स्वतन्त्र देय्‌ जूवन।
सेप्टेम्बर १९९८य् छम्ह मू नेता आजेम हज्दारीया हत्याया प्रयास जुल। थ्व धुंका थन दंगा जुलठे। फातोस नानो विदेशय् बिस्वन व वय्‌कःया थासय् छम्ह मेम्ह समाजवादी नेता पान्देली माज्को सत्ताय् वल।
अल्बानिया नेटो व युरोपीय संघया सदस्य जुइत स्वयाच्वंगु दु व थ्व देशं अफ्गानिस्तान व इराकय् अमेरिकी सेनाया समर्थन याना च्वंगु दु। युरोपीय संघ, विश्व बैंक आदि संस्थां अल्बानियाया समस्यातेत कया थुकिया आलोचना याःगु दु। तर लिपाया छुं दँय् थ्व देशय् जूगु विकासं याना युरोपीय संघं अल्बानियायात अप्व सहयोग यायेगु प्रण याःगु दु।
आः वया देय्‌य् बहुदलीय व्यस्थायात सुदृढ यायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु, तर देशय् आ नं यक्व आर्थिक समस्या जुयाच्वंगु दु दसु- निवेश मगाःगु , आधारभूत संरचना मगाःगु व विद्युत आपूर्ति मगाःगु। थ्व नापं थन भ्रष्टाचार, अवैध अर्थव्यस्था व संगठित अपराधया नं समस्या दु। २००५य् थ्व समस्या समाधान यायेया निंतिं छुं पहल जुसां थुकिया यक्व उत्साहवर्धक परिणाम मवनि।
बाल्कन प्रायद्वीपया स्वंगु दक्ले तःधंगु व गाःवंगु टेक्टोनिक दह आंशिक रूपं अल्बानियाय् ला। देय्‌या उत्तरपश्चिमय् स्थित श्कोदेर दहया सतह ३७० किमि२ निसें ५३० किमी२ तक्क दु। थ्व १/३ अल्बानियाय् व शेष मोण्टेनेग्रोय् ला। थ्व दहय् अल्बानियाया तट ५७ किमि दु। अर्किड दह देय्‌या दक्षिण-पश्चिमय् ला व थ्व अल्बानिया व म्यासिडोनियाया दथुइ बायाच्वंगु दु। थुकिया अधिकतम जा २८९ मीटर दु। थन थी-थी कथंया वनस्पति व जीव दु। अर्किड दहया प्राकृतिक व ऐतिहासिक महत्वया कारणं थ्व दह युनेस्कोया संरक्षण धलःय् ला।
अल्बानियाय् राष्ट्रपति राष्ट्र प्रमुख ख। थ्व पदया निर्वाचन कुभेन्दी पपुलर वा विधानसभाद्वारा जुइ। विधानसभाया १५५ सदस्यतेगु निर्वाचन सकल न्या दँय् जुइ। राष्ट्रपतिद्वारा सरकारया मन्त्रीतेत ल्यइ व थुमिगु मू मन्त्रीयात अल्बानियाया प्रधानमन्त्री दयेकी।
मन्त्रीपरिषदः मन्त्रीपरिषद प्रधानमन्त्रीद्वारा सुझाव ब्युगु, राष्ट्रपतिद्वारा नामित जूगु, व संसदद्वारा स्वीकृत जूगु मनुतेगु पुचः जुइ।
देशय् चिकं व प्राकृतिक ग्यासया छुं भण्डार दु तर चिकं दयेकिगु धाःसा केवल ६,४२५ ब्यारल प्रतिदिं दु। प्राकृतिक ग्यासया उत्पादन लगभग ३ करोड़ घनमिटर दु व थ्व मात्रा राष्ट्रिय माग पूवंकेयात गा। मेमेगु प्राकृतिक संसाधनय् ह्येंग्वा, बक्साइट, सिजः, व नया अयस्क ला।
बुंज्या दक्ले मू आर्थिक ख्यः ख। थ्व ख्यले देय्‌या ५८% कार्यशक्ति क्रियाशील जुयाच्वंगु दु व थुकिलिं कुल ग्राहस्थ उत्पादनया २१% भाग उत्पन्न याइ। अल्बानियाय् पर्याप्त मात्रा छो, कःनि, बजां, न्या (हलिमय् १३गु थाय्‌), व फिगया उत्पादन याइ।
अल्बानिया छगू बहुजातीय देय्‌ ख: ९४% मनुतेगु मूल अल्बानियामि ख। थ्व निगु मू खलःय् बानच्वंगु दु - घेस (उत्तर) व तोस्क (दक्षिण), व भौगोलिक कथं स्कुम्बिन खुसिं थ्व निगु क्षेत्रतेत बायातःगु दु। मेमेगु जातीय पुचले युनानी (२%), आर्मेनियामि (३%), रोमा, सर्ब व म्यासेडोनियामि (१%) ला।
१९१३इ जूगु विभाजन धुंका यक्व अल्बानियामि नापंया देय्‌ दसु कोसोभो, म्यासेडोनियाया पश्चिमय् , उत्तरी युनान आदिइ च्वनिगु या। १९१२-१३इ लण्डनय् जूगु राजदूत सम्मेलनय् जूगु सन्धिया कारणं अल्बानियाया नापंया देय्‌तेत अल्बानियां थःगु ४०% भूभाग व जनसङ्ख्या बी माल।
अल्बानियाया प्रवासी दक्ले अप्व युरोपय् दु। करिब १/३ अल्बानियामि विदेशय् च्वनि। सन् २००६इ लगभग ९,००,००० अल्बानियामि अल्बानिया स्वया पिने च्वंगु तथ्याङ्क दु गुकिलि आपालं निगु सीमाया देय्‌ - इटाली व युनानय् च्वंगु दु। थुकिया मू कारण अल्बानियाया शेष युरोपया तुलनाय् जीवन स्तर म्हो जूगु तथ्य ख। परिणाम कथं देय्‌या सकल जनसंख्याय् नं १९९१ व २००१या दथुइ जन्म दर सन्तुलित जुसां जनसंख्या १,००,००० क्वांवन। आ नं थ्व देशं प्रवासन जुयाच्वंगु दु।
थौंया अल्बानियाय् धार्मिक महत्त्व सिक्क म्हो जु व ताःहाकया ई निसें थन मुस्मां व ख्रिस्टीत शान्तिपूर्ण रूपय् च्वनाच्वंगु दु।
अल्बानियाया मू भाषा अल्बानिया भाषा ख। थ्व छगू भारोपेली भाषा ख। थ्व अल्बानिया अतिरिक्त म्यासेडोनिया, मोण्टेनेग्रो, कोसोभो, व इटालीया अर्बेरेश (Arbëresh) व यूनानया अर्वानितेस (Arvanites)य् नं ल्हाइ। थ्व भाषाया निगु मू प्रकार दु:
सन् १९०९य् थ्व भाषायात औपचारिक रूपय् ल्याटिन लिपिइ च्वयाहल व द्वितीय विश्व युद्धया अन्त निसें कया १९६८ तक्कय् कोसोभो, म्यासेडोनिया व मोण्टेनेग्रोय् च्वनाच्वंपिं अल्बानियामितेसं थ्व आधिकारिक कथं छ्येला हल। १९७२य् साम्यवादया उत्थान धुंका थ्व भाषायात न्हु गति दत व थौं थ्व अल्बानियाया आधिकारिक भाषा ख।<eot>खल्ते (अंग्रेजी भाय:Khalte), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1365खा छेँ दु।<eot>सत्यदेवी (अंग्रेजी:Satyadevi), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सत्यदेवी यागु जनसंख्या ३५७७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४५%, व मिसात ५५% दु।<eot>कयल्पट्टिनम (अंग्रेजी:Kayalpattinam), भारतयागु तामिल नाडु राज्ययागु तूथुकुडी जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 8.57° N 78.12° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६ मिटर (१९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कयल्पट्टिनम शहरयागु जनसंख्या ३२,६७२ खः।[२] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कयल्पट्टिनम यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>न्वकू छकथंया ज्याभः ख। थ्व ज्याभः स्वकुंलाःगु जुइ। थन्याःगु स्वकुंलाःगु रुपय् निपा पाःलूगु ख्वाः स्वाना धाः दयेकि। थ्व ज्याभः खुथि साधारण ज्याभःय् छथि ख। थुकियात छधी जुयाच्वंगु धीयात फायेत, सामान ल्ह्वनेयात, वा सामानयात थासय् तयेत आदि ज्याया निंतिं छ्येलि। थुकिलिं तःधंगु क्षेत्रफलय् छ्य्‌लातःगु बलयात इन्क्लाइन्ड सतहया पर्पेन्दिकुलय् छ्वया ज्या याइ। थ्व ज्याभःया मेक्यानिकल एड्भान्टेज थुकिया हाकः व ब्याया अनुपातं निर्धारित याइ। तःधंगु कोण दूगु चिहाकःगु न्वकूं ज्या याकनं याइ तर थन्यागु न्वकूलि चिधंगु कोण दुगु (ताहाकःगु न्वकूइ) स्वया अप्व बल बीमा।
न्वकूया उत्पत्तिया बारेय् अप्व जानकारी मदु छाय्‌ धाःसा थुकिया छ्य्‌ला ९००० दँ स्वया अप्व न्ह्यः निसें जुया च्वंगु दु। प्राचीन मिश्रया खानिइ तामाया वेज लोहं तछ्यायेत छ्य्‌लातःगु खनेदु। सिंया न्वकूलि लः तया मना लोहं फायेत छ्येलातःगु नं खने दु। छुं अमेरिकी आदिवासीतेसं एन्त्लर न्वकू छ्य्‌ला क्यानु, छेँ व मेमेगु सिंया वस्तु देकातःगु खने दु।
दसुया कथं पाः, स्प्लिटिङ्ग मौल, फाइगु न्वकू आदि कायेछिं। वेजयात झ्यात्तुगु वस्तु ल्ह्वनेयात, वा वस्तुया जाले चिधंगु सुधार यायेत (बस्तु व बंया दथुइ वेज तया) नं छ्येलेछिं। थुकियात शिम धका धाइ। चक्कु, कैंची, चिजेल, व वायात नं गब्लें गब्लें वेजया कथं छ्येलेछिं। अथेजुसां थ्व ज्याभःत आधारभूत कथं चाइगु ज्याभः ख।
कांटा वा नकिंयात नं न्वकूया प्रकारया कथं कायेछिं। नकिंयात घनं केइकिबिले सिंइ स्लाइस याइ धाःसा बोल्टयात धाःसा घ्वाय् मछिं। थुकिया कारण छु खः धाःसा नकिं छगू वेज व व बोल्ट वेज मखु। नकिं छगू फुतिइ ट्यापर जुयाच्वंगु दइ व थ्व फुति स्वया च्वय् थ्व तःब्या जुइ।
न्वकूया मेक्यानिकल एड्भान्टेज पाःलूगु साइडया हाकःयात न्वकूया तःब्याःगु क्षेत्रया ब्यां बिभाजन याना लिकायेछिं। अतः, न्वकूया सूत्र थ्व कथं दु :
मेगु कथं धायेगु खः सा न्वकूया हाकःयात न्वकूया दक्ले अप्वःगु ब्यां बिभाजन याना न्वकूया मेक्यानिकल एड्भान्टेज लिकायेछिं।<eot>जेशिकां न्ह्योत्तु न्ह्यगु चिकेन चिल्ली नयगु वयागु रहर खः । जेशिकां पिचि पिचि फाइगु इ घुट्केगु वया रहर जुया बिइ । जेशिका म्हं मफया लासाय् ग्वारातुला च्वंगु सिइवं वयात जेशिका नाप लाय् हथाय् जुइ ताकी जेशिकाया फुक्क ल्वय् थगु शरीरय् साला काय् मास्ते वइ ।
न्ह्याग्गु थजु , मनुतयसं सक्कसिनं खंक ट्याटू किइ थ यज्यूया । तर वं थगु नुगलय् जेशिकाया ट्याटु किया तःगु दु । द्यंसा दंसा जेशिका वया म्हुतुइ । म्हगसय् नं जेशिका मात्र जेशिका । प्राय म्हगस यथार्थ थें जुया बिइ । उंके व म्हगस खना ग्याइ । अयनं वं धाइ –
तर वयागु यक्व म्हगस पुवंगु दु वास्तविक जिन्दगीइ । गुलि म्हगस जेशिकाया साथ बिना अपूर्ण जुइ । व हे थुइका मनमनं धाइ –
जिं वया बाखं च्वया च्वना । वया प्रेम थुइका बाखं किया च्वना । गुलि घटनाक्रमत न्येनेवलय् जितः ताइ । थन पूर्व जन्म दु । पूर्वजन्मया आभाष जुइगु यक्व घटनाक्रम त लुया च्वन । गनं गब्लें जुइधुंकुगु घटना त थें जागु घटना लुया च्वनी । उंकेला वं तकोमछी धागु दु –
” परिस्थिती हे थुजोगु वल । जि थ: यस्सें वने त्यनागु मखु । सायद आ झीगु मिलन जुइ मखुत । तर , जिगु जिन्दगीइ छ न्ह्याब्लें याद जुया दं वया च्वनी । जिगु नुगलं छ गब्लें तनी मखु । स्वः , जिगु जिन्दगीइ छ जक मखु । मेपीं नं दु । जीं जि मां बाया मन तयमा । उंके थुइकी , जिं थः मां बाया मन तयगु लागी छंगु मन तछ्याना वना च्वना “
बाय् न्ह्यः दक्कसिवे लिपांगु इलय् जेशिकां थथे हे धया वन । जेशिकां वयात ब्यूगु दक्कसिवे लिपांगु प्रवचन थ्वः हे खत ।
” जिन्दगी स्वघौया संकिपा मखु । वास्तविक जिन्दगीइ आपलं संघर्ष यायमाली । आपलं यथार्थ कुबिइ माली । कुविया च्वना । मतिना गन मिलन जक खः धका ? दक्कसिवे तधंगु मतिना ला बियोगय् दै । बियोग लिपाया भोगाइ दुनेया हरेक उतार चढाव बास्तविक जिन्दगी अले मतिना जुया विइ । जेशिकां गुलि थाकुकः बिदा फ्वन जुइ । वया मन नं गुलि ख्वल जुइ बाय् त्यंवलय् । जितः थगु सिवें यक्व वया पिर दु । व गुगु कथं क्रुर जुया वंसा व प्रति जि सदैव ऋणी जुया च्वने । वया जिन्दगीइ वयफूगु हरेक पंग त जिं सामना याय् । तर वयात गब्लें नं छुं जुइके मखु । छायकी व जिगुम्ह उर्जा खः । प्रेरणा खः । जिं वयागु हरेक निर्णय स्विकार याय् हे मा छायकी जिगु अथाह प्रेम जिन्दगीभर जागृत याना तयमा । व प्रेम छु प्रेम गन जिं वया कुतःलय् साथ मबिइगु खसा । सम्भवतः पुनर्जन्मय् नं जिपीं थथे हे बाय् मालेफू । थ्वः हे जिमीगु प्रेम जुइ । तर जिगु प्रेम गब्ले नं तनी मखु न्हनि मखु । “
वया खं न्येना च्वनाम्ह जिगु मिखां ख्वबी धाः हाया च्वन । तर व धासा अतिकं सहज जुया थगु खं तया च्वन । अतिकं सरल रुपं थगु प्रेम वं ब्वया च्वन । अयनं ,<eot>नेपालभाषाया पत्रिका ख्यलय् न्हूगु पहः ज्वनाः पिहांवःगु वाःपौ लहना थौं खुदँ फुनाः न्हय्दँ क्यंगु दु । अर्थात थनिं खुदँ न्ह्यः अर्थात २०७० साल फागुण २७ गते अर्थात थौंया हे दिनस थुगु वाःपौया शुभारम्भ जूगु खः । छिकपिनिगु लुखाखलुइ थ्यंकः वःगु खः । उगु इलय् नेपालभाषाया आपालं बुखँत पिहां वयाच्वंगु खःसां नं नेपालभाषाया ख्यलय् ज्या यानाच्वंपिं ब्यक्तित्वपिनिगु म्हसीका नं झीसं नेवाःख्यलय् सनाच्वंपिन्त बीमाः धइगु ल्याखं न्हूगु सोच ज्वनाः वय्कःपिनिगु ब्लो–अप पिथनेगु ज्या न्ह्याकागु खः ।
न्हापा ब्लो–अप धाय्वं कलाकारपिनिगु किपा जक खः धइगु मानसिकता दयाच्वनीगु खः । नेपालभाषा ख्यलय् सनाच्वंपिं, थःगु जीवन पानाच्वंपि, आर्थिक, भौतिक वा साहित्य, भाषाख्यः आदिइ थःगु जीवन फुकाच्वंपिं आपालं नेवाः न्ह्यलुवा अथे हे कार्यकर्तात दु । तर अजाःपिं ब्यक्तिपिनिगु नां न्यंगु जूसां नं उमिगु म्हसीका सीकेदुसा ज्यू ला धइगु छगू इच्छा दयाच्वनी ।
लहनाया थ्व ज्या छगू सकारात्मक जूसां नं नेपालभाषाया ख्यलय् गुकथं बुखँत प्रवाह याय्माःगु खः, विश्लेषणात्मक बुखँयात थाय् बीमाःगु खः, उलि बी फयाच्वंगु मदु । अथे खःसा मानवीय श्रोत व साधनकथं फयांफक्व थुगु ज्याय् न्ह्यज्यानाच्वंगु दु लहना । लहना वाःपतिइ दुथ्यानाच्वंगु च्वसुयात कयाः खास हे प्रतिकृया वय्गु मयाःसां नं गुलि नं प्रतिकृया वःगु दु, अप्वः धइथें सकारात्मकढंगं वःगु दु । थुकिंयानाः नं लहनायात निरन्तरता बीगु ज्याय् तिबः जूवनाच्वंगु दु ।
नेपालभाषाया पत्रिका ख्यलय् छगू हाथ्याः जुयाच्वनीगु खः, पत्रिकायात निरन्तरता बीगु । नेपालभाषा पत्रिका ख्यलय् गुलि नं पत्रिका पिलूवःगु दु, व दथुइ हे अलप जुयावनाच्वंगु झी सकस्यां खना च्वनागु दु, भोगे यानाच्वनागु दु । थ्व हे हुनिं जुइमाः, शुरु थुगु वाःपौ पिथनागु इलय् नं विषययात स्वयां नं थुकियात निरन्तरता बीफइगु खः वा मखु धइगु खँय् आपालं मनूतसें आंकलन याःगु खः ।
तर पाठकवर्गपिनिगु मतिना धाय्माः, च्वमिपिन्सं निरन्तरकथं थुगु वाःपौया नितिं बियादीगु च्वसु अले थुगु पत्रिका पिथनेगु नितिं मज्जिमगाःगु आर्थिक श्रोतया नितिं निरन्तर विज्ञापन बियाः ग्वाहालि यानादीपिं सकल विज्ञापन दातापिनिगु कुतः धाय्मा, सकसिगु उलि हे ग्वाहालिं यानाः थुगु वाःपौ थौंतक निरन्तररुपं न्ह्यज्यानाच्वंगु दु । अर्थात निरन्तरताया नितिं न्ह्यज्यानाच्वंगु छगू दसि जुयाच्वंगु थुगु लहना वाःपौयात उलि हे मतिना यानादीपिं पाठकवर्ग, च्वमिपिं, विज्ञापन दाता अले प्रत्यक्ष, अप्रत्यक्षकथं ग्वाहालि यानादीपिं सकलसित लहना वाःपौपाखें यक्व यक्व सुभाय् देछानाच्वना ।<eot>गणतन्त्र दक्षिण अफ्रिका अफ्रिकाया दक्षिणी भागय् दुगु छगु देय् ख। थुकिगु लागाय् नामिबिया, बोत्स्वाना, जिम्बाब्वे, मोजाम्बिक, स्वाजील्यांड, व लेसोथो ला। दक्षिण अफ्रिका कमनवेल्थ अफ नेसनस्या सदस्य ख। थ्व देय्‌यात अफ्रिकाया सामाजिक व आर्थिक कथं दक्ले विकशित देय्‌या रुपय् काय्‌गु या।<eot>देय् प्रतिनिधिसभा विहिन अवस्थाय् लायेधुंकाः सर्वोच्च अदालत व सुरक्षा निकाय अतिकं शक्तिशाली जूगु दु । देसया राजनीतिक भविष्य हे अदालतया ल्हातय् थ्यंगु दु ।
सर्वोच्च अदालतं प्रतिनिधिसभा विघटनविरुद्ध लाःगु रिटय् याइगु फैसलां देसया राजनीतिक भविष्य निर्धारण याइ । उकिं बल अदालतया कोर्टय् थ्यंगु दु ।
प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबरा देसया दकले शक्तिशाली पात्र जूवंगु दु । वं छिइगु पलाखं देसयात छगू दिशा बिइफइगु जूवंगु दु ।
सेनापति पूर्णचन्द्र थापां लिपांगु इलय् कडा अभिव्यक्तित बियाः वयाच्वंगु दु । जंगी अड्डां सीमा सुरक्षाय् नं सेनाया भूमिका मालेगु ज्या न्ह्याकाः हःगु दु । मेखे, सेना लिपांगु राजनीतिक घटनाक्रमप्रति अतिकं सजग जुयाच्वंगु खनेदु ।
राजनीतिक अस्थिरता अप्वयाः वंबलय् नेतात कमजोर जुजुं वनाच्वंगु दु । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली स्वयं कमजोर जुजुं वनाच्वंगु खनेदयावःगु दु । वं संवैधानिक निकायस नियुक्तिइ नं प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबरायात भागबण्डा यात । आः सेनाया चाहना नं धमाधम पूवंकेगु ज्या यानाः वयाच्वंगु दु ।
अदालत व सेना शक्तिशाली जुजुं वंबलय् प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबरा व प्रधानसेनापति पूर्णचन्द्र थापां सन्देश बिइगु कथं नापलायेगु ज्या याःगु दु । थुकिं देसय् शक्ति राजनीतिज्ञपाखें अदालत व सुरक्षा निकायपाखे केन्द्रित जुजुं वंगु खनेदु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८३९६८४ उत्तर व देशान्तर ११८.२५९५८८ पश्चिम खः (33.839684° N 118.259588° W)। थ्व थासे ४८८००८२२ वर्ग मिटर (१८.८४२१०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३२०३०४ वर्ग मिटर (०.१२३६७ वर्ग माइल) ल दु[८]।<eot>नेवाः तयगु राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबू या तमूज्या जुइत्यंगु दु । उकिं न्हूम्ह नेतृत्व न ल्यइगु जुगु दु । थुकियात कया मेट्रो एफएम न्येनामि तयगु धापु । आ नेतृत्व गुकथं वने मालि ? श्रीकृष्ण महर्जन नाप न्येनामि पिनिगु सहलह ।<eot>तिरुच्चिराप्‍पल्‍ली जिल्ला भारतया दक्षिणी राज्य तमिलनाडुया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया आधिकारिक भाय् तमिल भाषा ख।<eot>२०१०- इराकया राजधानी बगदादय् होटलतयेत निशाना या ३ग मिनी बसय् बम मुइकूगु। थुकिलि म्हो स्वया म्होय् नं ३६ मनु मदूगु व ७१ मेमेपिं घाःपा जूगु।<eot>मंगलसेन (अंग्रेजी:Mangalsen), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १६६३ खा छेँ दु।<eot>त्रियुगा नगरपालिका (अंग्रेजी:Triyuga), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु नगरपालिका खः। थ्व थासे १०५०६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं त्रियुगा नगरपालिका यागु जनसंख्या ५५,२९१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>नेपालभासय् च्वयातःगु साहित्ययात नेपालभाषा साहित्य धाइ। प्राचीन संस्कृत ग्रन्थत थुइकेत टीकाया रुपय् वा भाय्‌हिला शुरु जूगु नेपालभाषा साहित्यया ख्यः वर्तमान ईलय् वयाः सिक्क चकंगु दु। हलिं साहित्यय् खनिगु आपालं विधाया ज्या नेपालभाषा साहित्यय् नं जूगु खनेदु। थःगु ताःहाकःगु इतिहासय् नेपालभाषा साहित्यं यक्व उतारचढाव खंगु दु। लिच्छविकालय् लिपिबद्ध वाङ्मयया शुरुवात काल निसें आःतक्कया युगय् थ्व भासं नेपाःया राजभाषा निसें कया प्रतिबन्धित भाय् तक्कया अवस्था खंगु दु। थन्याःगु ताःहाकः इतिहासया झ्वलय् नेपालभाषायात थुइकेत नेपालभाषा साहित्ययात प्राचीन, माध्यमिक व आधुनिक यासें स्वंगु विधाय् बायेछिं।
प्राचीनकालया नेपालभाषाया दसुत थीथी अभिलेख, थ्यासापौ आदिइ लुइगु या। नेपालभाषा प्राचीनकालय् संस्कृत भाषा नापं छ्येलातःगु खनेदु। संस्कृत ग्रन्थया अर्थ थुइकेत व संस्कृत ग्रन्थतेत भाय्‌हिलाः नेपालभासय् च्वयेगु ज्या जूगु खनेदु। नापं, प्रशासनिक व बनेज्याया थीथी दस्ताबेज नं नेपालभासय् च्वयातःगु खनेदु। नेपालभाषाया प्राचीनकालया सफूलि हरमेखला (बंगाली तन्त्रया सफूया भाय्‌हिला), नारदस्मृति, अमरकोषया नेपालभासय् टीका, गोपालराजवंशावली आदि मू ख। [१] थी थी विधाय् थ्व कालखण्डय् च्वयातःगु छुं सफूत थ्व कथं दु-
नेपालभासय् उपन्यास छगू न्हूगु विधा ख। थ्व विधा आधुनिककालय् वयाःतिनि शुरु जूगु ख। नेपालभासय् च्वयातःगु छुं उपन्यास थ्व कथं दु-<eot>अमरेली तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>मज्झिमनिकाय बुद्ध धर्मया मू सफू त्रिपिटकया सुत्त पिटकया ५गु खण्डय् छगू ख। थ्व ग्रन्थ दीघनिकाय स्वया चीहाकःगु व खुद्दकनिकाय स्वया ताहाकःगु १५२ पु सूत्रयागु संग्रह खः। [१] त्रिपिटकय् मज्झिमनिकायया स्थान सर्वोच्च दूगु व त्रिपिटक व बौद्ध साहित्यया मेमेगु निकाय नष्ट जुया वंसां मज्झिमनिकाय ल्यना च्वन धाःसा थुकिं हे नं झीत बुद्धया व्यक्तित्त्व, वसपोलया दर्शन व शिक्षायात म्हसीकेत थाकुइ मखु। [१] [२] थ्व सफूलिं बुद्धया इलय्‌या राजनैतिक, सामाजिक, आर्थिक व साँस्कृतिक खँ अध्ययन अनुसन्धान याइपिं साधकपिंत, विद्वानपिंत, विद्यार्थीपिंत व सर्वसाधारण जिज्ञासुपिंत अबिलेया ऐतिहासिक प्रामाणिक लिधंसा जुइ। [१]
मज्झिमनिकाय मूल–पण्णासक, मज्झिम–पण्णासक उपरि–पण्णासक कथं स्वब्व थला तःगु दु। सूत्र अनुसारं १२ पु सूत्र दुगु १४ गूगु वर्ग व १० पु १० पु सूत्रत दुथ्याना च्वंगु १४ गू वर्ग नापं याना जम्मा १५ गू वर्ग दु ।[१] थ्व कथं थ्व ग्रन्थय् जम्मा १५२ पु सूत्त दु। [१] थ्व निकायया विभाजन थ्व कथं दु [३]<eot>अतिचौर (अंग्रेजी:Atichaur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२४ खा छेँ दु।<eot>असुरकोत (अंग्रेजी:Asurkot), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु अर्गाखाँची जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४३४ खा छेँ दु।<eot>रक संगीत पाश्चात्य प्रख्यात संगीतया छगू विधा ख। थ्व संगीत मेनस्ट्रिमय् सन् १९६०या दशकय् थ्यंगु ख। थ्व संगीतया मूल सन् १९४० व सन् १९५०या दशकया रक एण्ड रोल, रिदम एण्ड ब्लुज्, कण्ट्री संगीत व छुं मात्राय् पाश्चात्य लोक संगीत, ज्याज व पाश्चात्य शास्त्रीय संगीत ख।
रकया सः आपालं गिटार, ड्रमसेट व किबोर्डय् आधारित जुइ। ब्याक बिट रिदम गिटार, ब्यास गिटार, ड्रम व किबोर्डं पिकाइ। गिटार व किबोर्ड नापं स्याक्सोफोन व हार्मोनिकाया छ्येला नं जुइ। थुकिया दक्ले शुद्ध रुपय् थ्व संगीतय् "स्वंगु कर्ड, छगू बल्लागु, इन्सिस्टेन्ट ब्याक बिट व छगू क्याची मेलोडी" दै। [१]<eot>तिङला (अंग्रेजी:Tingla), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८२९ खा छेँ दु।<eot>इराक एशिया महाद्वीपय् स्थित छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌या दक्षिणय् साउदी अरब व कुवेत, पश्चिमय् जोर्डन व सीरिया, उत्तरय् टर्की व पूर्वय् इरान ला। दक्षिण पश्चिमया दिशाय् थ्व देय्‌ पर्सियन खाड़ीनाप नं स्वा। दजला व फुरात थ्व देय्‌या निगु मू खुसि ख। थ्व देय्‌य् हे मेसोपोटामियाया लहनाया उदय जूगु ख।
इराकया इतिहासय् असीरियाया पतन धुंका विदेशी शक्तितयेगु प्रभुत्व दयाच्वन। फारसी शासनय् दयेधुंका (७गु शताब्दी तक्क) थ्व देय्‌य् अरबतयेगु प्रभुत्व दत। अरब शासनया ईले थन मुस्मां धर्म वल व बग्दाद अब्बासी खलिफातया राजधानी जूवन। १३गु शताब्दीइ मङ्गोल आक्रमणं बग्दादया पतन जुल व उकिया छुं दँ धुंका टर्कतयेगु (उस्मानी साम्राज्य) प्रभुत्व थन दत। वर्तमानय् अमेरिकाया नेतृत्वय् नेटोया सेनाया थन उपस्थिति दु।
राजधानी बग्दाद बाहेक थ्व देय्‌य् बसरा, किरकुक व नजफ मेमेगु मू नगर ख। थ्व देय्‌या मू भाय्‌ अरबी व कुर्दी भाषा ख तर थ्व देय्‌य् थ्व निगु हे भाषायात संवैधानिक मान्यता मब्युनि।
इराकया इतिहासया आरम्भ बेबिलोनिया व नापंया क्षेत्रय् पलिस्था जूगु छुं मेमेगु सभ्यतात नाप जुल। लगभग ५००० ईसापूर्व निसें सुमेरियाया सभ्यता थ्व क्षेत्रय् दयाच्वन। थ्व धुंका बेबीलोनिया, असीरिया व अक्कदया राज्य दत। थ्व ईया सभ्यतायात पश्चिमी देय्‌या छगू महान सभ्यताया कथं नालेगु या। थुकिया मू कारण थ्व ख कि आधुनिक च्वेगु व्यवस्थाया विकास दक्ले न्हापा थ्व हे थासय् जूगु ख। थ्व बाहेक थन विज्ञान, गणित व छुं मेमेगु विधाया प्रारम्भिक सीकेज्या दूगु प्रमाण नं थन लूगु दु। थुकियात महत्त्वपूर्ण नालेगु मेगु मू कारण मेसोपोटामिया (आधुनिक दजला व फुरात खुसिया स्वनिगःया क्षेत्र)यात प्राचीन ख्रिस्टी व यहूदीतयेगु पूर्वजतयेगु बसोबासया थाय्‌ धका दूगु विश्वास ख। प्रारम्भया यूरोपीय इतिहासकारीय्सं बाईबलया आधारय् इतिहासया पलिस्था ४४०० ईसापूर्वय् जूगु विश्वास याःगु खने दु। थ्व कारणं बेबीलोन (गुकियात बाबिली सभ्यता नं धाइगु या) व मेमेगु सभ्यतातयेत हलिमया दक्ले पुलांगु लहनाया रुपय् कायेगु यात। आधुनिक वैज्ञानिक प्रविधितयेसं युरोपेली इतिहासकारतयेगु थ्व धापूयात मखुगु प्रमाणित याये धुंका थ्व थाय्‌यात आवया यहूदीतयेगु व ख्रिस्टीतयेगु (व मुस्मांतयेगु छुं) धर्मगुरुतयेगु (पैगम्बर व मसीहा)या मू-थाय्‌ जक जूगु खंय् अधिकांश इतिहासकार सहमत दु।
फारसया हखामनी (एकेमेनिड) शासकतयेगु शक्तिया उदय ईसाया खुगु शताब्दी पूर्व जुयाच्वंबिले इमिसं मीदितयेत व लिपा असीरियाइतयेत बुका आधुनिक इराकय् कब्जा याःगु इतिहास दु। अलेक्जेण्डरनं ३०० इसापूर्वय् फारसया शाह दारा तृतीययात यक्व युद्धय् बुका फारसी साम्राज्यया पतन यानादिल। थ्व धुंका इराकी भूभागय् यवन व इमिगु सहायकतयेगु व लिपा रोमनतयेगु आंशिक प्रभाव दत। रोमनतयेगु शक्ति थःगु चरमय् दूबुलि (१३० इस्वी) थ्व थाय्‌ फारसया सासानितयेगु अधीनय् दयाच्वन।
अरबतयेगु प्रभुत्व तच्वया वयेधुंका (६३०0 इस्वी) थ्व थाय्‌ अरबतयेगु शासनय् वल। फारसय् नं अरबतयेगु प्रभुत्व दत व सन् ७३५य् बग्दाद इस्लामी खलिफातया राजधानी जूवन। थ्व लागा मुस्मांतयेगु केन्द्र जुल व बगदादय् मुस्मां सभ्यताया विद्वानतयेसं सफूधूकुत दयेकल। मुस्मां धर्मया प्रसार जुयाच्वंबिले बग्दादया महत्व तच्वया वल। सन् १२५८य् मङ्गोलतयेसं बग्दादय् कब्जा यात। इमिसं भयंकर नरसंहार यात व सफूधूकुयतेत छ्वयेकाबिल।
उस्मानी टर्क (अटोमन)तयेसं १६गु शताब्दीया अन्तय् बग्दादय् थःगु अधिकार दयेकल। थ्व धुंका फारसया सफवी वंश व टर्कतयेगु दथुइ बग्दाद व इराकया मेमेगु थाय्‌या निंतिं संघर्ष जुयाच्वन। टर्क अधिक शक्तिशाली जुल व लिपा नादिर शाहनं न्ह्याक्व हे टर्कतयेगु विरुद्ध आक्रमण यासां वय्‌कलं थनया महत्वपूर्ण नगरयात थःगु अधीनय् लायेके मफुत।
सद्दाम हुसैनया उदय आधुनिक इराकी इतिहासय् प्रमुखताया रुपय् नालेगु या। वय्‌कलं बाथ पार्टीया सहारां थःगु राजनैतिक यात्रा न्ह्यथनादिल। वय्‌कलं न्हापा ला इराकयात छगू आधुनिक राष्ट्र दयेकिगु कुतः यानादिल व लिपा कुर्द व मेमेपिनिगु विरुद्धय् हिंसात्मक नरसंहार याकल। लिपा अमेरिकाया नेतृत्वय् नेटोया सेनातयेसं सन् २००३य् इराकय् आक्रमण याना सद्दामयात बन्दी यात व लिपा छगू मुद्दाय् सद्दाम हुसेनयात फांसी बिल।<eot>कोल्ड बर्न धागु छगु मेडिकल इमर्जेन्सी ख। थ्व अवस्था च्वापू वा यक्व ख्वांगु वस्तुइ मनु वा प्राणीया म्ह लाःसा जुइ। थ्व अवस्था च्वापुगुँ गैपिं पर्वतारोहीतेगु ल्हातय् अप्व खने दु।<eot>बंमेय् (Bubalus arnee) वा अर्ना छगू तःधंगु बोभाइन प्राणी ख। थ्व प्राणी दक्षिण व दक्षिण पूर्व एसियाय् च्वं। थ्व छगू लोपोन्मुख प्रजाति ख। थुकियात आइयुसिएनं सन् १९८६ निसें लोपोन्मुख धाःगु ख। वबिले थ्व प्राणीया जनसंख्या ४००० स्वया म्हो व २५०० स्वया म्हो वस्यक प्राणी दयाच्वन। थुकिया जनसंख्या ह्रास लिपांगु २४-३ दंय् करिब ५०% दु।[१]<eot>गोवा भारतयागु छगु राज्य खः। गोवा भारतौ क्षेत्रफलया दृष्टीं दकलय् चिधंगु व जनसंख्या कथं प्यंगूगु दकलय् चिधंगु (सिक्कीम, मिजोरम व अरुणाचल प्रदेश धुंका) राज्य ख। थ्व राज्य भारतया पश्चिम सिथय् ला। थ्व राज्यया उत्तरय् महाराष्ट्र, पूर्व व दक्षिणय् कर्नाटक, व पश्चिमय् अरबी समुद्र ला। मार्च ११ १९९३ खुनु गोवायात स्वतंत्र राज्यया दर्जा दत। पणजी शहर गोवाया राजधानी व राज्यया दकलय् तःधंगु शहर ख। वास्को दे गामा व पोर्तुगिजतेगु ऐतिहासिक प्रभाव दूगु मडगांव थनया मेगु महत्त्वपूर्ण नगर ख। इस्वीया झिन्न्यागु शदीइ पोर्चुगिजत बनय्‌ज्याया निंतिं गोवाय् थ्यंगु ख। व धुंका थ्व थाय्‌ इमिसं थःगु अधीनय् तयातल। सन् १९६१स भारतं गोवायात मुक्त याना थनया ४५० दँया पोर्चुगिज शासन सिधयेकल।
थ्व राज्यया मू झ्वालाय् केसरवल झ्वाला, अर्वलम झ्वाला, दुधसागर झ्वाला आदि ला। गोवाय् निगु जिल्ला दु- उत्तर गोवा व दक्षिण गोवा। गोवाय् १२ तालुका दु। थनया तालुकात थ्व कथं दु-<eot>श्रीपुरजब्दी (अंग्रेजी:Sripurjabdi), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु सुनसरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १८९० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं श्रीपुरजब्दी यागु जनसंख्या १२,९३७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>किसि छम्ह प्राणी खः। जमिनय् म्वानाच्वंगु दक्ले तधंगु प्राणी थ्व हे खः। किसिया मचायात तानांकुलु वा किसिचा धाइ। किसि लहिनिगु थाय्‌यात किसिगः धाइ। किसिया निगु प्रजाति दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 28.98° N 77.7° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २१९ मिटर (७१८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मीरट शहरयागु जनसंख्या ९३,१७० खः।[२] थुकिली मिजंत ५८%, व मिसात ४२% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७३% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७८% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६७% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मीरट यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>नवथाना (अंग्रेजी:Nawathana), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३४७ खा छेँ दु।<eot>तत्त्वमां वा पिरियोडिक टेबल रसायनशास्त्रय् छ्येलिगु छगु मां ख:| थ्व टेबलय् सकल रसायनिक तत्त्वतेत ईमिगु गुणया कथं थी-थी तत्त्व-पुचलय् बायातैगु या| तत्त्वमांया च्वसं क्वय्‌या (धःस्वःगु) पुचःयात ग्रुप धाइ धाःसा जवं खवःया पुचःयात पिरियद धाइ।<eot>गणित छगू विज्ञानया ख्यः ख। थ्व ख्यया विकास एब्स्ट्र्याक्सन व लजिकल कारणयात छ्येला ल्याखाइगु, गणन याईगु, लनिगु निसेंकया भौतिक वस्तुया स्वरूप व गति निर्धारण याइगु तक्क थ्यन। गणितय् छुं न विचाः यात अध्ययन याना उकिगु सत्यतायात एक्जियोम व परिभाषा नं विस्तारिकरण (डिडक्सन्) यायेगु लक्ष्य जुई।
सामान्य गणितया ज्ञान यक्व हे थासय् छ्यलातगु खने दु। इतिहासय् स्वे बिले हलिमय् यक्व थासय् थन्यागु ज्ञान दुगु व उकिगु छ्येलेज्या जुगु खने दु। प्राचीन मिश्र, मेसोपोटामिया, भारत, युनान आदि थाय्‌यागु सफूलि गणितया सामान्य विचाःया परिमार्जन यानातगु दु। मध्यकालय् गणितया सिक्क हे म्हो विकास जुल। १६गु शताव्दी पाखेया पुनर्जागरण धुंका जुगु न्हूगु वैज्ञानिक विकासं गणितया जग पलिस्था यायेधुंका हानं छकः गणितया द्रुत गतिय् विकास जुया वगु खने दु।
थौंकन्हे गणित हलिमया यक्व ख्यःले छ्येला जुया च्वंगु दु| दसु- विज्ञान, यन्त्रशास्त्र, चिकित्सा, अर्थशास्त्र आदि। थन्यागु कथं मेमेगु ख्यःले जूगु गणितया छ्येलाज्यायात व्यवहारिक गणित धाइ। थन्यागु छ्येलाज्यां गणितीय आविष्कारयात ग्वहालि याना च्वंगु दु व ई-ईले गणितय् न्हूगु ख्यः देकेयात नं ग्वहालि यानाच्वंगु दु। गणितिज्ञतेसं शुद्ध गणित वा गणितया विकास जक्क याइगु तर छुं व्यवहारिक अर्थ मदुगु ख्यले नं मालेज्या याइ। थन्यागु ख्यःतेगु व्यवहारिक अर्थ भविष्यय् मनुतेसं पिकाइ।
"रेखाशास्त्रयागु अबु" धका नं नांजाम्ह प्राचीन युनानी गणितीज्ञ युक्लिडयात राफेलं देकुगु किपा द स्कूल अफ् एथेन्सय् क्यनातःगु दु।
गणित यागु विकासयात न्ह्याबलें तनाच्वनिगु एब्स्ट्र्याक्सनयागु क्रम वा विषय वस्तुयागु परिमार्जनयागु कथलं स्वे छिं| दक्ले न्हापांगु एब्स्ट्र्याक्सन अंक हे जुइ मा| निगु स्याउ व निगु सन्त्रासीया दथुई छुं मंका दु धैगु विचायागु चेतना मनु जातियागु लागि क्रान्तिकारी विचा ख:| थ्व धुंका भौतिक वस्तुयात निने सैगु क्षमता, द्रव्य वस्तु गथे कि न्हि, मौसम, दं आदियागु ल्याखं तेगु क्षमतायागु विकास जुल| अंक गणित, रेखा गणित व धुंका विकास जुल|
व धुंका च्वेगु वा अंक मुना तेगु व्यवस्था गथे कि इन्का साम्राज्यले छ्येलिगु आंकिक डेटा मुंका तैगु यन्त्र क्वीपु यागु विकास जुल| ल्या खाइगु येक्व प्रविधि तेगु अले विकास जुल:|
इतिहासयागु न्ह्येथाईगु ई निसें गणितयागु प्रमुख शास्त्रत: करयागु गणनयाययेगु, बनेज्या यायेगु, अंकतेगु सम्बन्ध सीकिगु, जग्गा दानास्वेगु, खगोलीय गतिविधि सीकिगु थें न्यागु ज्यायागु लागि विकास जुल:| थन्यागु आवस्यकताया कथं गणितयात मात्रा, स्वरूप, खगोल (सर्ग) व परिवर्तन धागु प्येंगु ख्य:ले बाये छिं|
व धुंका गणित येक्क्व परिमार्जित जुल| गणित व विज्ञानयागु सम्बन्ध सुमधुर कथं न्ह्यने वन| छगु शास्त्र मेगु यागु परिपूर्वक जुल| गणितीय मालेज्यात: अप्वया वल व आ नं वयाच्वंगु दनि|
गणितयागु उत्पत्ति मात्रा, स्वरूप, खगुल, परिवर्तह नाप स्वागु थाकुइगु समस्या नापं जुई| न्हापा थन्यागु समस्या बनेज्याले, बुं दाइगु आदिले खने दत, व धुंका खगोले व आ विज्ञानयागु न्ह्यागु नं ख्यले| गणितदुने न थौकन्हे गणितयागु येक्व ज्या दु!<eot>शिवलिङ्ग (अंग्रेजी:Shivaling), नेपा:यागु महाकाली अञ्चलयागु बैतडी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५८८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं शिवलिङ्ग यागु जनसंख्या ३५२२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.४४९१०८ उत्तर व देशान्तर १२१.८२६८७२ पश्चिम खः (38.449108° N 121.826872° W)। थ्व थासे १७१३४५२१ वर्ग मिटर (६.६१५६७६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५७०३० वर्ग मिटर (०.०६०६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>म्यान्मार एशियाया छगु देय् ख। थुकिया आधुनिक अंग्रेजी नां म्यान्मार ख। थुकिया पुलांगु अंग्रेज़ी नां बर्मा ख गुगु नां थनया दकले अप्व जनसंख्या दुगु नस्ल बर्मीया नामं वःगु ख। थुकिया उत्तरय् चीन, पश्चिमय् भारत, बंगलादेश व हिन्द महासागर व दक्षिण व पूर्वया दिशाय् थाइल्यान्द देय् ला। थ्व देय्ं भारत व चीनया दथुइ छगु मध्यस्त राज्यया ज्या नं या। थुकिया राजधानी नाएप्यीडॉ व दकले तःधंगु नगर देय्या पुलांगु राजधानी यांगुन ख, गुकिया पुलांगु नां रंगुन ख।
बर्मी भाषाय्, म्यानमारयात म्यनमाह ( ) वा बामा( )या नामं म्हसीकिगु या। ब्रिटिश राज धुंका थ्व देय्यात अंग्रेजीइ बर्मा धाइगु यात। सन् १९८९स देय्या सैनिक सरकारं पुलांगु अंग्रेजी नां हिला पारम्परिक बर्मी नां तयाछ्वल। थ्व कथं देय्या नां म्यान्मार व न्हापाया राजधानी व दकले तःधंगु नगर रंगुनयात यांगुन नां बिल।
म्यानमार दक्षिण पूर्व एशियाया निगुगु दकले तःधंगु देय् ख, गुकिया कुल क्षेत्रफल ६,७८,५०० वर्ग किलोमिटर दु। म्यानमार हलिंया पीगु दकले तःधंगु देय् ख। म्यानमारया उत्तर पश्चिमी सीमा भारतया मिजोरम, नागाल्यान्द, मणिपुर, अरुणाचल प्रदेश व बंगलादेशया चटगांव विभाग नाप स्वा। उत्तरय् देय्या दकले ताःहाकःगु सीमा चीनया तिब्ब्त व युनान प्रान्त नापला। म्यान्मारया दक्षिण-पूर्वय् लाओस व थाइल्यान्द देय् दु । म्यान्मारया तट रेखा (१,९३० किलोमिटर) देय्या कुल सीमाया स्वंगु भागय् छगु भाग जु। बंगालया खाडी व अंडमान सागर देय्या दक्षिण पश्चिम व दक्षिणय् क्रमशः ला। उत्तरय् हेंगडुआन शान पर्वंः चीननाप सीमा दयेकि।
म्यान्मारय् स्वंगु पर्वः शृंखला दु गुकि हिमालयं न्ह्यथना उत्तरं दक्षिण दिशाय् वं। थुकिया नां रखिने योमा, बागो योमा व शान पठार ख। थ्व श्रृंखलां म्यान्मारयात स्वंगु खुसि तन्त्रय् बाइ। थुमिगु नां ऐयारवाडी, सालवीन व सीतांग ख। ऎयारवाडी म्यान्मारया दकले ताःहाकःगु खुसि ख। थ्व २,१७० किलोमिटर ताःहाकः जु। मरतबनया खाडी इ क्वबाये स्वया न्ह्यः थ्व खुसि म्यान्मारया दकले उब्जाऊ बुं जुया वनि। म्यान्मारया आपालं जनसंख्या थ्व खुसिया सिथय् च्वनि गुकि रखिने योमा व शान पठारया दथुइ ला।
2. पूर्वया शान उच्च प्रदेश - थ्व करिब 3,000 फुट तक्क तज्जाःगु छगु पठार ख गुकि दक्षिणय् टेनैसरिम योमा तक्क थ्यं।
3. मध्य म्यान्मार - थ्व देय्या मू बुंज्याप्रदेश ख गुकि पूर्वय् सैलवीन व पश्चिमय् इरावदी व उकिया सहायक चिंद्विन आदि खुसिं घेरे जुयाच्वंगु दु।
4. दक्षिणय् इरावदी व सितांग खुसितयेगु डेल्टा प्रदेश - इरावदी व सितांगया चिजाःगु स्वनिग सिक्क उपजाऊ जु। डेल्टा प्रदेश करिब 10,000 वर्ग माइलय् फैलेजु। थ्व हलिंया तःधंगु जाकि बुइकिगु क्षेत्रय् छगु ख व थन यक्व नांजाःगु बंदरगाह नं दु। इरावदी खुसि ख्यःया पश्चिमी भागं बाहा वना बंगालया खाडीइ क्वबाइ।
म्यान्मारयात न्हेगु राज्य व न्हेगु मण्डलय् बायातःगु दु। गुगु क्षेत्रय् बर्मी मनुतयेगु जनसंख्या आपाः उकियात मण्डल धाइ। राज्य धाःसा छुं विशेष जातीय अल्पसंख्यकतयेगु मातृभूमि दूगु मण्डल ख ।
सेप्तेम्बर, 1987 - मुद्रा अवमूल्यन जुया द्वलंद्व मनुतयेगु बचत स्वाहा जुल गुकिया लिच्वलय् सरकार विरोधी ब्वज्या तच्वलः।
मे, 2003 - जुंटा व एनएलडी समर्थकतयेगु दथुइ ल्वापू धुंका सूकीयात तथाकथित सुरक्षाया निंतिं हानं हिरासतय् काःगु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१५६०९८ उत्तर व देशान्तर ११८.१३१८०८ पश्चिम खः (34.156098° N 118.131808° W)। थ्व थासे ५९८२२५२९ वर्ग मिटर (२३.०९७६०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९३५२५ वर्ग मिटर (०.०७४७२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>काउच ख्यालिखं द सिम्प्सन्‌स्‌यागु छगु मू ख्यालिखं खः। थ्व ख्यालिखं न्ह्याबलें छगु न्हुगु भाग न्ह्येथने त्यं बिले क्येनि। थुकिलि सिम्प्सन्स परिवारयागु सकल सदस्य छकलं काउचय् च्वनिबिले जुइगु खंयागु ख्यालिखं जुइ।<eot>थःगु हे वडाय् दूगु राष्ट्रिय माविइ क्वारेन्टाइन व्यवस्थापन यानाच्वंम्ह वयेक छक्वलं बेहोस जूगु खः । ५८ दँया रानायात सेती प्रादेशिक अस्पतालय् वासः याकेत यंकेगु झ्वलय् चान्हय् करिब १२ ता इलय् वयेकःया मृत्यु जूगु खः ।<eot>नेपाःगाःया आदीबासी नेपार जातिं थःगु सभ्यताया विकास क्रमलिसे मेमेगु ख्यलय् थें हे वाद्य ख्यलय् नं गाक्कं विकास याःगु दु। थःगु जातिया उत्पतिइ भगवान कृष्ण व मञ्जुश्रीया बाखं स्वाइपिं थुमिसं थनया थीथी बाजंया उत्पतिइ नं कृष्ण द्यः, मञ्जुश्रीपिनिगु हे नां स्वाये हयेगु याः।
थःत थः गुरु अभयाकर बज्राचार्यं कनातःगु धकाः जुजु श्रीनिवास मल्लयात यल न्याखाचुक त्वाःया कुलापाद बज्राचार्यं कंगु बाखन य् नेपालय् बाजंया अभ्युदयया खँ थुकथं न्ह्यथनातःगु दु–न्हापा छुं भिंगु दिनय् स्वर्गलोकय् देवदेवीपिं प्याखं हुयाः पोंगा पुयाः पंचबाजा थाना गन्धर्व किन्नर धाः पिन्सं उत्सव याःगु तन्त्रयान मन्त्रया खँ बोलि फसं पुइकाहःगु शब्द आकाशवाणी उतर चीन देशं बिज्याःम्ह महापुरुष महामञ्जुश्री गुरु बोधिसत्वं न्यनाच्वंगुलिं वसपोलं सीकाकाःगु खः। वसपोलं थ्व थः शिष्यपिं शान्तिकराचार्य व गुणाकराचार्यपिन्त स्यना बिज्यात। लिपा शान्तिकराचार्यं थः शिष्य वन्धुदत बज्राचार्य व श्री गुणदत्ताचार्ययात नं स्यनाः कनाः पुस्तक क्रमशः प्रकाश जुयावःगु कुलापाद थःके नं दुगु खँ बाखनय् धयातःगु दु।
नेवाःतय्सं थाना वयाच्वंगु पश्चिमा बाजं भगवान कुष्ण दयेकूगु नं धायेगु यानाच्वंगु दु। अथे हे मेगु छपु बाखं कथं महाद्यः व भगवतिया कोखं छम्ह मचा बुसेंलि उम्ह मचा महाद्यः व भगवति गुम्हसिनं कायेगु धैगु ल्वापुु जुल। ल्वापु मज्यनेवं निम्हसिनं नं थःपाखे सात्तु साःबलय् उम्ह मचाया ला जक छखे व क्वँय् जक छखे बायाः ख्याः व कँलाय् उत्पति जुल। थुकिं विरक्त जुयाः महाद्य छगः सिँग्वः बाजंया रुपय् थानाच्वन, धाइ वहे बाजं धिमय् खः। थुकथं नेवाःतय्सं थाना वयाच्वंगु बाजंया उत्पतिया बाखं थीथी द्यःतनाप स्वानाः नवाःतय्गु बाजं थुलि पुलां धकाः क्यनेत्यंगु आभाष जू।
माःछि अनुसन्धान मजूगु र प्रामाणिक श्रोतया अभावं नेवाःतय्गु वाद्य परम्परा थुलि हे पुलां बा थ्व बाजं थुलि पुलां धकाः क्वःछिइ थाकुसां आःतक लूगु ऐतिहासिक प्रमाणया आधारय् नेवाःतय्गु वाद्य परम्परा लिच्छवि इलय् थ्यंकाः यक्व व्यापक व व्यवस्थित जूगु खंकेफु। अन्दाजी न्यागूगु शदीया पशुपति मृगस्थलिया ल्वहं मूर्तिइ खिं बाजं थानाच्वंगु आकृति कियातःगु लूगु दु।
शक संवत् ५२६ या लेलेया अंशुवर्मा – शिवदेवया ल्वहंपौ नं झीगु वाद्य प्राचीनताया दसि खः। भट्टारक महाराज श्री शिवदेवया स्वीकृतिइ श्री महाशामन्तांशुवर्मां न्हापाया जुजुपिं व साधुपिन्सं कल्याणया निंतिं तयावंगु दत्त मेपिंपाखें आक्षेप मजुसें चीरकालतक उगु कीर्ति ल्यना च्वनेमा धैगु हेतुं मेमेगु गौष्ठिका, पाञ्चाली थें वादित्र गोष्ठि (बाजं गुथि) या लागि बुँ ञदान याःगु उगु ल्वहंपतिइ कियातःगु दु। थुकथं झिंप्यसः दँ स्वया न्ह्यः हे झीगु बाजं प्रस्तुति व परम्परा व्यवस्थित जूगु खनेदु।
मल्ल इलय् अनेक प्याखंत दयेकूगुलिं व जात्रा अप्वयावःगुलिं नं वाद्य ख्यः झन ब्यापक जुइखन। थ्व इलय् वाद्य ख्यः च्वन्ह्याकेत मल्ल जुजुपिन्सं न्ह्यथनेवहःगु ज्या यानावंगु दु। जयस्थिति मल्लं जाति विभाजन याःबलय् छ्यंगुलिं भुनाः बाजं दयेकेगु ज्या याइपिं कुलु, मुहालि पुइपिं कुसले, काहाः पुइपिं टेपोच व खुसल जातिया व्यवस्था याःगु खः। यल जुजु योगनरेन्द्र मल्लं थःगु ध्यबा व सिजःपतिइ थःत संगीतार्वणवपारंग उपाधि छ्यलातःगु दु। अथे हे येँया जुजु प्रताप मल्लं नं थःम्हं शास्त्रसंगीतादिपारंग उपाधि ग्रहण याःगु दु। मल्ल जुजुपिं थः स्वयम कलानुरागी व कलाकार जूगुलिं व इलय् नेवाःतय्गु वाद्य ख्यः चकंकेत तिबःजूवन।
शाह जुजु पृथ्वीनारायण शाहं थःगु दिव्योपदेशय् पिने देय्या बाजं प्याखं थःगु देशय् दुमकायेगु व मनोरञ्जनया निंतिं थनया हे (नेवाःतय्गु हे) बाजं प्याखं छ्यलेगु नीति नालेगु खँय् बः बियातःगु दु।राणा इलय् बाछइ बाजं (बादशाही बाजं) दुतिसेंलि थुकिया प्रत्यक्ष प्रभाव नेवाःतय्गु वाद्य परम्पराय् नं खनेदत। मुहालिया थाय् बुलुहुं ट्रम्पेट व क्लारिनेटं काल। येँय् लाखे प्याखं सुद्धा ब्याण्ड बाजा थानाः हुइकेगु चलन खनेदत। भम्चा काःवनेत थाइगु क्ंवचाखिं बाजं नं झं झं प्रचलन मवये धुंकल। थुकिया थाय् नं ब्याण्ड बाजां काये धुंकल। थुकियालिसे हार्विन व तमलं नं नेवाःतय् दथुइ हा काये धुंकल।
अथे ला नेवाःतय्सं थाना वयाच्वंगु सकतां बाजं थःम्हं हे सृजना याःगु धाये मछिनेफु। पोंगायात सकस्यां नेपाःया मौलिक बाजं धकाः च्वनी तर पोंगा सम्भवतः मध्य एशियापाखें पूर्व जुजुं थन वःगु बाजं खः। मृदंग (गुकियात पखावाज नं धायेगु याःह्भारतया भरत नाट्यम, कत्थक व ध्रुपद म्येय् नं प्रचलितगु बाजं खः। दाफा खिंयात देसि खिं नं धायेगु याः। थ्व बाजं पिनें वःगु मखुसा देसि खिं मधाइगु खइ। वेद, रामायण, महाभारत व पुराणय् दुन्दु, दुन्दुभ, दुन्दुभि, भेर, भेरि, आडम्वर आदी नां न्ह्यथनातःगु नगरा बाजं अरब, अफि्रका, एसिया, यूरोप व अमेरिकाय् नं प्रचलितगु बाजं खः। नगरा दुथ्याःगु पञ्चै बाजाया उत्पति मध्यपूर्वया मिल्त्री ब्याण्ड (तब्ल खान) पाखें जूगु खः, गुकियात इस्लामिक आक्रमणकारीतय्सं झिंछगूगु शदीइ भारत यंकल अले शंभवतः राजपूत शरनार्थीतलिसे झिंप्यंगूगु शदीइ नेपालय् थ्यन।
नगरा, नाय्खिं पञ्चैबाजं दमाइतय्सं नं थाःसां इमिगु बोल, ताल व पहः स्वया नेवाःतय्सं थाइगुलिइ यक्व अन्तर दु। थ्व हे अन्तर मृदंग व मेमेगु बाजनय् नं दु। छता छु खँ निर्विवाद कथं खनेदु धाःसा नेवाःतय्सं पिनेया बाजं नालाकाःसां थःगु कथं परिमार्जित याना प्रयोग व बोल, ताल, राग आदीइ मौलिक स्वरुप ब्यूगु दु। मृदंगय् नासःपाखे खौ मतसें नेवाःतय्सं दंगः बाजं दयेकल। मृदंगया मृ आखःलिकयाः हे दंगःबाजं दयेकूगु खः। अथे हे भारतया अमिर खुसरों (सन् १२५३–१३२५) मृदंया नासः व मांकाःयात निब्व यानाः नास ब्वया तमल व मांकाःया बाम दयेकल धैगु खँय् यक्व विद्धानत सहमत जूगु दु। थ्व निगलं बाजंया संयुक्त रुप कथं नेवाःतय्सं क्वंचाखिं दयेकाः छगः हे बाजनय् तमल व बाम निताजिया नं सः पिहां वइ कथं विकास याःगु खनेदु। इमिसं बाजं जक मखु बल्कि थःम्हं हे न्हूगु ताल व बोल नं दयेकल। मल्ल इलय् बाजंया न्हूगु बोल चिनाः बोल ताल च्वया थकूगु गुलिखे ग्रन्थ राष्त्रिय अभिलेखालय, आशा सफूकुथि व व्यक्तिगत संग्रहलय् सुरक्षित जुयाच्वंगु दु। राष्त्रिय अभिलेखालयस दुगु मृदंगवोध ग्रन्थया उल्लेख थुथाय् महत्वपूर्ण जुइगु ताया।
मृदंगबोध ग्रन्थय् श्री श्री जितामित्र मल्ल देवन तेधा प्याखन दयका जुरो धकाः संवत ८०८ कार्त्तिक वदिया तिथि उल्लेख यानातःगु दु। थ्व ग्रन्थय् प्याखंया थीथी ताललिसे गनथाय् छु यागेगु धैगु नं उल्लेख यानातःगु दु, गथे–चुनापाकुया नित्यकर्म याये, फेतुयाव, दाङाव उतिं..........., चाम्हर गारे (च्वाम्वःगाले), पेकुनस ल्हुय (प्यकुनय् ल्हुये) व मेमेगु। दक्कले लिपा ४७ पु म्ये व २३ लु दुगु कथा धयातःगु प्याखं व व स्वया न्ह्यः कामल, मदारसा, एकतारि, दमयन्ति, नालद, विश्वामित्र, महदेव, इन्द्रसेन राजा, कारनमि, विष्णु आदि पात्र दुगु प्याखंया नं खिं बोल दुथ्याःगु थ्व ग्रन्थय् देवल्हाय(द्यःल्हाये), चोव(च्वः), पलताल (प्रताल), जति, लाङ जति (लां जति), एक ताल, रुपक, मिन, उद्यान, तेतालि, उल्हास, चरक, चउतार, कलेस व मेमेगु ताल अले जाक (जाः), गति, छादा, घोक, मुछा व मेमेगु प्राविधिक शब्द दुथ्याःगु दु। छगू अध्याय सं ८७८ पौष शुक्ल १ व मेेगु ८७८ माघ कृष्ण ८य् क्वचायेकातःगु थ्व ग्रन्थया च्वमिया नां स्यामदास उल्लेख जूगु दु। राष्त्रिय अभिलेखालयस हे दुगु मृदंगााध्याय, मृदंगालक्षणाध्याय, मृदंगाानुकरण, मेगु मृदंगाध्याय, वाद्यभेद ग्रन्थ संस्कृत भासं च्वयातःगु दु। सूची कथं राष्त्रिय अभिलेखालयस दुगु १२३ संगीत सम्बन्धी ग्रन्थय् ९गू ग्रन्थ मृदंग बाजं विशेषया दुसा बाजं विशेषया मेमेगु ग्रन्थ खनेमदु। आशा सफूकूथिया सफू धलःकथं अन खिं बोल, खिं बोलि, प्वंगा बोलि व पँय्ताः बोलिनाप यानाः बाजं बोलिया १४ गू ग्रन्थ दु।
बाजं बोलि च्वयेगु परम्परा मल्ल इलय् हे खनेदःसां नेवाःतय्सं बाजं स्यनेगु सयेकेगुलिइ मौखिक परम्परा हे कन्य्च्याना वयाच्वंगु दु, गुगु आःतक नं न्ह्यानाच्वंगु दु। चिचिहाकःगु तालत लिसे ततःहाःगु ग्वारा तालत सकतां हे थौतक न्वय्वयेका थायेगु यानाच्वंगु दु। बास्तवय् नेवाःतय्सं थःगु जीवनय् बाजंयात थुलि प्यपुंकातःगु दु कि दक्व धैथें सांस्कृतिक, धार्मिक, रीतिथिति, ब्यवहार व कर्मकाण्डय् बाजं छ्यलाः वयाच्वंगु दु। थुकथं बाजंया छ्यलाबुला यक्व हे जुइगु जूगुलिं बाजंया बोल ल्वःमनी धैगु इमित चिन्ता हे मदु, अले इमिसं बोलत च्वया तयेगु आवश्यकता नं मतायेकू।
क्रतुपतिं, ला पतिं जक मखु न्हिच्छिया नं छगू छगू पहरय् उकथंया हे राग, म्ये हालीपिं नेवाःतय्सं बाजं नं ई कथं हे थायेगु याः।नेवाःतय् दथुइ दक्कले प्रचलितगु बाजं धिमय् खः। धिमय् मुख्यतः ज्यापुतय्सं थाइगु बाजं खः। यद्यपि थ्व बाजं मेगु जातिं नं थाः अथेसां धिमय् धायेवं हे ज्यापू लुमनी अले ज्यापु धायेवं धिमय्, मानौं धुपिं पयार्यवाची खँग्वःत खः। हरेक तःधंगु जात्रा धिमय्या सलं सकसितं जुरुजारुं थनाबिइ। गुंला लछि स्वनिगः व स्वनिगलं पिनेया छुं थासय् नं न्हियान्हिथं सुथय् मुख्य यानाः धाः व नाय्खिं थानाः द्यः, देगः, बहाः, चाःहिली। गुंलां थाइगु जूगुलिं हे विशेषतः धाःयात गुंला बाजं धया वयाच्वंगु दु। गुलालिसे धाः दीपऒ्ढर पुजा, बहाःपुजा, थीथी उत्सव व ख्वपया भैलः प्याखं, थिमिया महाकाली प्याखं, भैलःप्याखं, सक्वया देवी प्याखं, ब्वदेय्या द्यः प्याखं, पन्तिया देवी प्याखं, थाय् थासय्या लाखे प्याखं व मेमेगु प्याखनय् नं छ्यः। नाय्खिं बाजं न्हापा देशय् सुचं बिइत नं छ्यलेगु याइगु खः, थ्व बाजं गुंलां व मेमेगु जात्रां अले सिथं यंकेबलय् सी बाजंया रुपय् नं छ्यः। पश्चिमा व दाफा खिं बाँसुरी बाजंलिसे व थाय् थासय्या प्याखनय् नं छ्यः, विशेष याना दाफा भजनय् थाइगु जूगुलिं दाफा खिं नां जूवंगु खः। धोलक धल्चा भजनय् थायेगु याइ। बाँसुरि बाजंनाप नं धोलक थाः, बाँसुरिनाप हे मगःखिं नं थायेगु याः। थुलि बाहेक नं धिमय्, धाः, पश्चिमा (मृदंग), नाय्खिं, क्वंचाखिं, कान्तां दबदब, पस्ताः खिं, नगरा, धोलक थीथी बाजंयात छथाय् तयाः नौ बाजंया नामय् थायेगु यानाच्वंगु दु। थनथाय् बाजंया निगू अर्थयात थुइके आवश्यक जू। बाजंया तप्यंगु अर्थ छुं छता बाजं खःसा ब्यापक अर्थ छता मुख्यगु बाजं व वलिसे थाइगु बाजंया पुच खः। गथे कि धिमय् बाजं धायेवं धिमय् अले धिमय्लिसे थाइगु भुस्याः, छुस्याः, कँय्पि सकतांया पुचःधकाः नं ध्वाथू। उकि धिमय् बाजं धायेवं धिमय् बाजं छगः जक बा धिमय्, भुस्याः, छुस्याः, कँय्पि अथे हे धाः बाजं धायेवं धाः, भुस्याः, ताः, मुहालि आदि बाजं पुचः थथे हे मेमेगुलिइ नं थुकथंया बाजं पुचः थुइकेगु आवश्यक जू।
म्ये, प्याखं, नखःचखः व जात्रां लिसेलिसे मनूया जीवनया त्वाथः त्वाथःया कर्मकाण्डय् नं बाजं उतिकं छ्यला वयाच्वंगु दु। मचा बुइ। मचा बुयाः खुन्हु, च्यान्हु, झिन्हु दुबलय् वयात पोंगाया सः न्यंकेगु याइ। पांगाया रामकृष्ण दुवालजुया धापू कथं मचा बुइवं छेँय् वयाः पोंगा पूवइपिं थौंतक पांगाय् दनि। थथे पोंगाया सः न्यंकेगुया अर्थ मनूया भाय् शब्दार्थ मथूपिं मचातय्त इमिगु न्हूगु लोक (पृथ्वी)या खँ न्यंकेगु खः हं। शब्दं व्यक्त याये मफइगु खँ व धाये मज्यूगु वा मेपिन्सं तायेके मज्यूगु तन्त्र, मन्त्र, तुतः–पोंगा पुयाः धायेज्यू धाइ। कय्ता पुजा व बरे छुइगु ज्याय् नं बाजं थानाः देय् चाःहिइकेगु याः। ज्यापुतय्गु वःलाः तयेगु तजिलजि नं धिमय् बाजंनाप स्वापू दु। वःलाः तये धुनेवं तिनि येँय् ज्यापु काय् मस्तय्त माधिमय् स्यनेगु याइ।जुगितय् काय्मस्तयत कय्तापुजा हे मुहालि पुइगु स्यनाः पिथनेगु खः। भम्चा काःवनेत विशेष यानाः ज्यापुतय्सं क्ंवचाखिं व बय् छ्यली। जंक्व याइबलय् नं बाजं थानाः देय् चाः हिइकेगु याः। थुलि धुंकाःनं मनू सिइबलय् सिथं यंकेत तकं सी बाजंया रुपय् नाय्खिं थाकाः व काहा पुइकाः सिथं यंकेगु चलन दु। सी बाजं (थन विशेष काहाः बाजं) यात इन्द्र बाजं नं धायेगु याः। सीम्ह मनू स्वर्ग बास लायेका धकाः काहाःपुयाः इन्द्रयात इनाप याःगु खः धैगु लोकोक्ति दु। नायखिं बाजं थाइपिं छगू अल्लग हे जात दु थें काहाः पुइपिं नं अल्लग हे जात काबुजा दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८४०७३५ उत्तर व देशान्तर १०४.९०११३९ पश्चिम खः (39.840735° N 104.901139° W)। थ्व थासे ६६९३६९५४ वर्ग मिटर (२५.८४४५०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२९०६ वर्ग मिटर (०.००४९८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अर्नहा १ (अंग्रेजी:Arnaha), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८१९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अर्नहा १ यागु जनसंख्या ४६१७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>थौं विश्व फोटोग्राफी दिवस न्यायेकुगु दु । दयेदसं अगस्ट १९ या दिं थुगु दिवस न्यायेकि । सन् २०१० निसें थुगु दिवस नेपालय् न्यायेकुगु खः ।
हलिमय् न्हापागु किपा सन् १८२६ य् फ्रान्सय् काःगु खः । उगु इलय् जोसेफ नाइस्फोर नाइप्सीं हेलियोग्राफीया ग्वाहालिं न्हापांगु किपा काःगु खः । हेलियोग्राफी धागु नं फोटोग्राफीया छगु प्रक्रिया खः ।
अष्ट्रेलियाया फोटोग्राफर कोस्र्के आराया कुतलं औपचारिक रुपं थुगु दिवस न्यायेकुगु खः । सन् १८३९ अगस्ट १९ य् फ्रान्स सरकारं फोटोग्राफी विधायात न्हापांगु खुसिइ मान्यता ब्यूगु दिंयात दँयेदसं विश्व फोटोग्राफी दिवस कथं न्यायेकुगु खः । नेपाललय् धासा वैशाख १३ गते फोटो पत्रकारिता दिवस न्यायेकि । नेपाःया पत्रकारिता इतिहासय् न्हापांगु खुसि विसं १९८४ वैशाख १३ गते गोरखापत्रय् किपा छापे जूगु सन्दर्भयात कया थुगु दिं फोटो पत्रकारिता दिवस न्यायेकाच्वंगु दु ।<eot>थाक्रे (अंग्रेजी:Thakre), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १५९९ खा छेँ दु।<eot>गेँसु छगु प्रकारया तिबः ख। थ्व तिबलं याना मात्रा दूगु वस्तुं थःगु मात्रा अनुसार मेमेगु मात्रा दूगु वस्तुयात थःनापं सालाकायेगु कुतः याइ। न्हिन्हिया जीवनय् थ्व तिबःया यक्व प्रभाव खनेदु। वस्तुतयेत वस्तुया तौल थ्व हे तिबलं बी। बँग्वारा(पृथ्वी)या गेँसुं बँग्वाराय् दयाच्वंगु दक्वं वस्तुतेत थःपाखय् सालिगु याइ। छुं वस्तुया तौल धाःगु व वस्तुया मात्राय् बँग्वारां गेँसु तिबः छ्येला सालिगु प्रक्रियाया लिच्वः ख। थ्व तिबःया कारणं हे पृथ्वीइ वस्तुयात त्वतेबिले वस्तु बँय् कुतुंवनि। गेँसुं ह्वलाच्वंगु वस्तुयात छधि याना छगू पिण्डया रुप बि। अतः, पृथ्वी, सुर्द्यः, व खगोलया सकल पिण्डया आकार थ्व हे बलं निर्धारण याइ। थ्व हे बलया कारणं पृथ्वीं सूर्द्यःयात चाहिलि धाःसा तिमिलां पृथ्वीयात चाहिली। समुद्रया ज्वारभाटा, नगुतयेगु ताप व पृथ्वीइ खनेदूगु यक्व अवस्था थ्व हे बलया लिच्वया रुपय् दइच्वनि। प्रकृतिइ दूगु प्यंगु आधारभूत बलय् थ्व छगू ख। प्रकृतिया प्यंगु बलय् गुरुत्वाकर्षण, विद्युतचुम्बकत्व, बल्लागु व बमलागु आणविक बल ला। थ्व प्यंगु बलय् दकले बमलागु बल गुरुत्वाकर्षण ख। आधुनिक भौतिक शास्त्रं थ्व बलयात आइन्स्टाइनया सामान्य सापेक्षतावादया सिद्धान्तं परिभाषित याइ गुकिया कथं थ्व बल जड वस्तु (इनर्सियल वस्तु) निर्धारण याइगु अन्तरिक्ष समयया वक्रताया लिच्वः ख। सरल न्युटनया ब्रह्माण्डिय गुरुत्वाकर्ष्णया नियमं सकल थें भौतिक अवस्थाया स्थिति निर्धारण या।<eot>दिमान (अंग्रेजी भाय:Diman), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे666खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८९७४१८ उत्तर व देशान्तर १०४.९८१८९१ पश्चिम खः (39.897418° N 104.981891° W)। थ्व थासे १९२१४१८४ वर्ग मिटर (७.४१८६३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७४५१८ वर्ग मिटर (०.०६७३८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मिश्र (मिश्री भाषा: km.t ; कोप्टिक भाषा: Ⲭⲏⲙⲓ Kīmi ; अरबी भाषा: مصر मिश्र ; मिश्री अरबी: मेश्र), आधिकारिक कथं अरब गणतन्त्र मिश्र, छगु उत्तर अफ्रिकी देय् ख। थ्व देय्‌य् सिनाइ पेनिन्सुला नं ला, गुकिलिं थ्व थाय्‌यात एसियानाप स्वाइ। १,००१,४५० वर्ग कि॰मि॰(३८६,५६० वर्ग माइल) दुगु मिश्रया पश्चिमय् लिब्या, दक्षिणय् सुडान, पूर्वय् गाजा पट्टि व इजरायल ला। थ्व देय्‌या उत्तरी तटय् भूमध्य सागर ला धाःसा पूर्वया तटय् ह्यांगु सागर ला।
मिश्र अफ्रिकाया दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु देय्‌य छगु ख। थ्व देय्‌या ७८ मिलियन जनताय् अप्व जनता नाइल खुसिया सिथय्‌या थ्यंमथ्यं ४०,००० वर्ग किमि लागाय् च्वनि। मिश्रय् थ्व थासय् जक्क बुंज्यायाय्‌छिं।[२] थ्व देय्‌या अप्व थाय् सहारा मरुभूमिय् ला व अन म्हो जक्क बस्ती दु। थ्व देय्‌या अप्व नागरिक नगरीय क्षेत्रय् बसोबास याइ गुकिलि कायरो, अलेक्जेन्ड्रिया व नाइल डेल्टाया नापं दुगु मेमेगु नगर ला।<eot>जनघनत्व धागु जनसंख्या प्रति वर्ग थाय् खः। थ्व छगु मापक खः। थुकिगु छ्येलेज्या जनगणना व मेमेगु तथ्यांक नाप स्वापू दुगु ख्यले जुई।<eot>मराठी भाषा छगू भारोपेली भाषा ख। थ्व भाय् भारतया मू २२ राष्ट्रिय भाषाय् छगू ख। थ्व भाय् महाराष्ट्र व गोवा राज्यया आधिकारिक भाषा ख। मातृभाषीतेगु ल्याखँ कथं मराठी हलिंया १५गू व भारतया ४गूगू दकलय् तःधंगु भाय् ख। मराठी भाय्‌ ल्हाइपिलिगु ल्या ९कोटी दु। थ्व भाय् ९गू शदीपाखें प्रचलित जुयावःगु ख। मराठी भाषा संस्कृतं बुयावःगु महाराष्ट्री प्राकृत व अपभ्रंशं बुयावःगु ख। मराठी भाषा भारत स्वया पिने मरिशस, पाकिस्तान व इजरायलय् नं ल्हाइगु या। नापं विश्वव्यापिकरणं थ्व भाय् संयुक्त राज्य अमेरिका, संयुक्त अधिराज्य, अस्ट्रेलिया, संयुक्त अरब अमिरात, दक्षिण आफ्रिका, सिंगापूर, जर्मनी आदि थासय् नं ल्हाइगु जूगु दु। भारतय् महाराष्ट्र स्वया पिने थ्व भाय् गोवा, कर्नाटक, गुजरात, आंध्र प्रदेश, मध्य प्रदेश, तमिलनाडू, छत्तीसगढ राज्य, दमण व दीव, दादरा व नगर हवेलीया केन्द्रशासित प्रदेशय् नं ल्हाइगु या। मराठी भाषाया यक्व जनसंख्या दूगु थासय् बडोदा, सुरत, दक्षिण गुजरात व अहमदावाद (गुजरात राज्य), बेळगांव, हुबळी- धारवाड, गुलबर्गा, बिदर, उत्तर कर्नाटक (कर्नाटक राज्य), हैदराबाद (आंध्र प्रदेश), इन्दौर, ग्वालियर (मध्य प्रदेश) व तंजावर (तमिलनाडू) आदि ला।
मराठवाडी - महाराष्ट्र-कर्नाटक सीमावर्ती भागया उस्मानाबाद व लातूर जिल्लाय् ल्हाइगु भाषिका। यक्व थासय् क्रियापदय् कन्नड भाषाया प्रभाव खनेदु। उर्दूया प्रभाव खनेदु।
झाडीबोली - भंडारा, गोंदिया, चंद्रपूर व गडचिरोली ४गू जिल्लाय् दूगु भूप्रदेश 'झाडीपट्टी'या भाषिका। मराठीया न्याता बाआखः "ण", "छ", "श", "ष" व "ळ" झाडीबोलीइ छ्येलिमखु। मराठीया आद्यग्रंथ मुकुंदराजकृत 'विवेकसिंधू'य् दूगु मेमेगु थासय् मल्हाइगु यक्व खँग्वः झाडीबोलीइ दयाच्वंगु।
नागपूरी - पूर्वय् विदर्भया नागपूर, वर्धा, चंद्रपूरया यक्व भाग व गडचिरोलीया यक्व भाग, भंडारा (गोंदिया) जिल्लाय् ल्हाइगु भाषिका। थ्व मध्य प्रदेशया शिवनी, छिंदवाडा, बालाघाट व रायपूरया थाय्‌थासय् नं प्रचलित दु। वऱ्हाडी व झाडीबोलीया यक्व खँग्वः थ्व भाषिकाय् दूगु। नागपुरीयात वऱ्हाडी भाषिका नाप स्वाना नागपुरी बोली स्वतन्त्र भाषिका मखःगु धैगु नं मत दूगु। न्हूगु विचारानुसार थुकियात स्वतन्त्र भाषिकाया रुपय् कायेगु। थ्व भाषिकाय् हिन्दी खँग्वःतेगु यक्व प्रभाव दूगु।
अहिराणी - जळगाव जिल्ला सावळदबारा, बुलढाणा जिल्ला, मलकापूरया मध्य प्रदेशया बऱ्हाणपूर, शहापूर, अंतुर्ली आदि विस्तृत भूप्रदेशय् थ्व भाषिका प्रचलित जूगु। खँग्वलय् नाद व लय तयाः ल्हाइगु हे थ्व भाषिकाया वैशिष्ट्य ख। भालचंद्र नेमाडे, ना. धों. महानोर, के. नारखेडे आदि च्वमितेगु यक्व साहित्य थ्व हे भाषिकाय् दयाच्वंगु।
चंदगडी - कर्नाटक-महाराष्ट्र सीमावर्ती प्रदेशया यक्व गामय् ल्हाइगु भाषिका। कोल्हापूर जिल्लया भागय् थ्व छगू प्रचलित भाषिका जूगु। मराठी, कन्नड व कोकणी भाषाया समिश्रण दूगु। चंदगढ तालुकया पश्चिम भाग, दोडामार्ग-सावंतवाडी तालुकया सीमाया गां, आजरा तालुकया दक्षिण भागया गामय् कोकणीया प्रभाव दूगु। चंदगढया पूर्व भागय् व बेळगाव परिसरया गामय् कन्नड भाषाया प्रभाव दूगु।
वऱ्हाडी - बुलढाणा, वाशिम, अकोला, यवतमाळ, अमरावती व वर्धा जिल्लाय् वऱ्हाडी भाषिका ल्हाइगु या। म्हाइंभटया 'लीळाचरित्र' मराठी भाय्‌या प्रथम गद्यग्रंथ ख। थ्व ग्रन्थ वऱ्हाडी बोलीइ च्वयातःगु दु। महानुभाव पंथया अनेक रचना थ्व भासय् च्वयातःगु दु। थ्व भाषिकाय् मराठीया 'ड'यात 'ळ', 'ळ'यात 'य' जुइगु या। दसु- 'नदीच्या गायात, गाय फसली' (नदीच्या गाळात गाय फसली)। फारसी व हिन्दीया प्रभाव थ्व भाषिकाय् यक्व खनेदु।
देहवाली - भिल्ल समाजय् थ्व भाषिका ल्हाइगु या। गुजराती व हिन्दी भाषाया थ्व भाषिकाय् यक्व प्रभाव दु। भाषिकाय् गुजराती थें हे खँपु दु। महाराष्ट्रया धुळे, नंदुरबारया भागय् थ्व भाषिका ल्हाइगु या। थ्व भासय् खळवाड व मेवासी निता प्रकार दु। देहवालीया मू सलय् 'ळ', 'क्ष' व 'ज्ञ' व्यंजन मदु। तर, 'छ', 'श' व 'ष' दक्वं 'स' हे जुवनि।
कोल्हापुरी - कोल्हापुर भागय् ल्हाइगु भाषिका। थ्व लयात्मक रुपय् ल्हाइगु भाषिका ख। थुकिलि कोकणी भाषाया प्रभाव दु।
बेळगावी - बेळगावया सीमाभागय् ल्हाइगु भाषिका। थ्व भाषिका कन्नड, चंदगडी, कोल्हापुरी, कोकणी आदि अनेक भाषा-भाषिकाया मिश्रण ख।<eot>घोडे महादेव नेपा:यागु कर्णाली अञ्चलयागु जुम्ला जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३४१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं घोडे महादेव यागु जनसंख्या २०५८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।<eot>नर्थ क्यारोलिना संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगू राज्य ख। थ्व राज्य संरा अमेरिकाया दक्षिणपूर्वी क्षेत्रय् ला। थ्व राज्यया सीमाना दक्षिणय् दक्षिण क्यारोलिना व ज्योर्जिया, संयुक्त राज्य अमेरिका, पश्चिमय् टेनिसी, व उत्तरय् भर्जिनियानाप स्वा। उत्तर क्यारोलिनाय् १००गु काउन्टी दु। [५] थ्व राज्यया राजधानी रेली ख धाःसा दक्ले तःधंगु नगर चार्लोट ख। वंगु ५ दशकय् उत्तर क्यारोलिनाया अर्थतन्त्र परिमार्जन जुया टोबाको व फर्निचरय् आधारित अर्थतन्त्रं इञ्जिनियरिङ, जीवप्रविधि, व फाइन्यान्सय् आधारित अर्थ जूवंगु दु। [६][७]
नर्थ क्यारोलिना भौगोलिक कथं विविध जा दूगु राज्य ख। थ्व राज्यया उचाइ समुद्री सतह निसें माउन्ट मिशेलया च्वका वा ६६८४ फिट तक्क थ्यं। [८] थ्व राज्यया तटीय समथर भूमिइ एट्लान्टिक महासागरया यक्व प्रभाव दु। थ्व राज्यया आपालं थाय् उष्ण सब्ट्रपिकल मौसम क्षेत्रय् ला। तटीय क्षेत्रस्वया ३०० माइल दुने हिमाली लागाय् धाःसा मौसम सबट्रपिकल हाइल्याण्ड मौसम जुवनि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 25.9° N 91.88° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४८५ मिटर (१५९१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नोङपोह शहरयागु जनसंख्या १३,१६५ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६१% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नोङपोह यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>अस्ट्रिया (जर्मन: Österreich एओस्तेराइख, अर्थात पूर्वी राज्य) मध्य यूरोपय् स्थित छगू भूपरिवेष्ठित देय् ख। थ्व देय्‌या राजधानी भियना ख। थ्व देय्‌या मू व राजभाषा जर्मन भाषा ख। देय्‌या आपा भाग एल्प्स् पर्वतं भुनातःगु दु। यूरोपीय संघया छगू देय्‌या कथं थ्व देय्‌या मुद्रा युरो ख। थ्व देय्‌या सीमा उत्तरय् जर्मनी व चेक गणराज्यनाप, पूर्वय् स्लोवाकिया व हंगरीनाप, दक्षिणय् स्लोभकिया व इटलीनाप व पश्चिमय् स्विटजरल्याण्ड व लिश्टेनश्टाइननाप ला। थ्व देय्‌ञा उदभव ९गु शताब्दी बिले थःने व क्वने लागाय् जनसंख्या अप्वया दूगु ख। Ostarrichi खँग्वः दक्ले न्ह्यः ९९६इ पिथंगु आधिकारिक च्वसुइ खने दु। थ्व लिपा Österreich एओस्तेराइखय् हिलावन।<eot>खप्तड (अंग्रेजी भाय:Khaptad), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे261खा छेँ दु।<eot>गुणकलि राग छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु। थ्व छता वीर रस प्रधान राग ख।<eot>"एमाले यात गृह बिगु सहमति जुगुमरु", न्हूम्ह प्रधानमन्त्री सुशिल कोइराला धागु दु। संविधानसभाया न्हु बानेश्वर जुगु बैठक लिपा पत्रकारतलिसें खँल्हानादिसें थो खँ धयादिगु ख:। थ्वहे झ्वले वेकलं याकनं हे न्हु सरकार गठन जुइगु खँ न जानकारी बियातःगु खः ।नापं विनाविभागीय मन्त्री ,कांग्रेसया बार्ता टोलीया दुज डा. रामशरण महतं एमाले यात गृह बीगु छुं कथंया खँ मजुगु जानकारी बियादीगु खः।<eot>थौं सोमबाः नेसं ११३९ कछलाथ्व दशमी (२०७६ साल बैशाख ३० गते) वाङ्गमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीया शताब्दी जन्मन्हि । थ्व हे लसताय् देसं विदेसं भिन्तुना देछाय्गु झ्वः न्ह्यानाच्वंगु दु । सामाजिक सञ्जाल बुदिंया हुनिं तसकं क्वानाच्वंगु दु । यल महानगरपालिकाया ग्वसालय् तःधंगु ज्याझ्वः यलय् ग्वसाग्वयातःगु दु । यल नगरपालिकां नगर दुने थौंयागु दिं सार्वजनिक बिदा तकं घोषणा यानातःगु दु ।
थ्व झ्वलय् सगरमाथा, हलिंया दकलय् तजाःगु थाय, वा हलिंया च्वकां तकं बुदिंया भिन्तुना वःगु दु । छुं ई न्ह्यः सगरमाथाया सफल आरोहन याना न्हपापाम्ह सगरमाथाया सफल आरोहणयाम्ह न्हापाम्ह न्याम्ह मिसा पत्रकार मध्य छम्ह जुइत ताःलाम्ह पत्रकार मय्जु कल्पना महर्जनं सगरमाथाया आरोहणया झ्वलय् सत्यमोहन जोशीया सछि दँया भिन्तुना देछानादीगु दु । सत्यमोहन जोशीया किपा सगरमाथाय् थ्यंकेगु आज्जु तकं ज्वना आरोहन यानाच्वनादिम्ह कल्पना महर्जनं बुदिंया लसताय् थुकथं भिन्तुना देछानादीगु खः ।
शिक्षापाखें बालविवाह उन्मूलन अभियान ज्वना कल्पना महर्जन थुगुसिया सगरमाथा आरोहण यानाच्वनादीगु दु । यल महानगरपालिकां सत्यमोहन जोशीया सछि दँ हना ज्याझ्वलय् यल महानगरपालिकाया ध्वाँय् व सत्यमोहन जोशीया किपा सगरमाथा थ्यंकेगु आज्जू कयातःगु दुसा । थुगु आज्जू महर्जनं पुवंकेत्यंगु दु ।<eot>सोडियम छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>फइ (Ovis aries) छता प्यपांचूगु, रुमेन दूगु (रुमिनेन्त), स्तनधारी पेपांचू ख। मेमेपिं रुमिनेन्त थें थ्व प्राणी नं अर्दर Artiodactylaया दुने ला। "फइ" धाःगु नां यक्व प्रजातिया ओविसतयेत छ्यलेछिंसां वास्तविक रुपय् थ्व नां Ovis ariesया निंतिं आपालं छ्यलिगु या। करिब १ अर्ब स्वया भतिचा अप्व जनसंख्या दूगु थ्व प्रजाति दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु फइ नं ख।
फइ न्हापा-न्हापा युरोप व एसियाय् दूगु जंगली mouflonया सन्तति ख। थ्व प्राणी दकलय् न्हापां बुंज्याया निंतिं गृहस्थीकरण याःगु प्राणीइ छगू ख। थ्व प्राणीयात ऊन, ला (ल्याम्ब, हगेत, मतन) व दुरुया निंतिं ग्राहस्थीकरण याःगु ख। फइया ऊन दकलय् अप्व छ्यलिगु प्राणीया फाइबर ख। थुकियात शियरिंग याना सञ्चय यायेगु या। थुकिया मचाया लायात ल्याम्ब व तःधिम्ह प्रानीया लाःयात मतन धाइ। थ्व प्राणीयात थौंया हलिंइ ला, ऊन, दुरु, छ्यंगु व वासः आदि जांचेयायेत नमुना प्राणीया निंतिं लहिनिगु या।
फइ जवाःज्या हलिंया यक्व थासय् लजगाया रुपय् याइगु छता ज्या ख। थ्व ज्यां हलिंया यक्व लहनाय् आधारभूत हिउपा हःगु दु। आधुनिक युगय् अस्त्रेलिया, न्यु जिल्यान्द, दक्षिण व मध्य अमेरिकी देय् व बेलायती तापूइ फइ जवाःज्या आपालं याइगु खनेदु। बुंज्याया इतिहासय् छता मू पशु जूगुलिं फइया मनू लहनाय् थःगु हे थाय् दु। लहिना पशुया रुपय् जक्क मखुसें हलिंया थीथी तजिलजिइ फइयात सांस्कृतिक रुपय् रुपान्तरण व चित्रण नं यानातःगु दु।<eot>हामादान प्रान्त इरानयागु छगु प्रान्त खः। थ्व प्रान्तया मू नगरय् हमदान, तोयुसुरकान, नेआवनद, मलाएर, असद आबाद, बीआर, फ़ामनीन, रज़न व कबूद राएइंग ख।<eot>तुलाधर मस्तिष्कघातया समस्यालिपा वंगु शुक्रबार अस्पताल भर्ना जुगु खः । तुलाधरया उपचारय् डाक्टर आर.के. अग्रवाल व राजीव झा नापंया पुच खतेजुयाच्वंगु अस्पतालं न्ह्यथंगु दु ।
भाजु तुलाधरया पिसाब म्हो जूगु व किड्नीइ इन्फेक्सन खनेदूगुलिं डाइलेसिस याःगु खः । वय्कःयात आः सीसीयूलय् तयाः वासः यानाच्वंगु दु । वयेकया स्वास्थ्य बांलानाच्वंगु स्राेतं न्ह्यथंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.१८१४२६ उत्तर व देशान्तर ९४.१४५९२ पश्चिम खः (36.181426° N 94.14592° W)। थ्व थासे ८१०७६१०३ वर्ग मिटर (३१.३०३६६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २८९९७ वर्ग मिटर (०.०१११९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>हथं धाःगु ब्वाज्या व इगु छता सी ख।[३] थ्व सीयात न्हापा साब्वंय कथं नं छ्यलिगुलिं थुकियात साब्वंसि नं धाइगु या।<eot>राग शुद्ध कल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>नेवाः संगीत धाःगु नेवाः लहनाय् विकशित जूगु, नेवाः लहनां नालाः काःगु व नेवाः लहनां प्रभाव याःगु संगीत ख। थ्व संगीतय् थी-थी कथंया विधात दु। दाफा संगीत व चर्या गीति नेवाः संगीतया शास्त्रीय संगीत ख। नापं, मेमेगु लोक संगीत, आधुनिक संगीत, पाश्चात्य संगीत नं नेवाः संगीतय् खंगु दु।<eot>क्वतेक च्वंपिनिगु सः थ्व क्वतेल तई गुलि ? त्वाप्वः हे तिकःतसां स्व चिल्लाय् दङ् हालि । विचया ह्यु–मता खः थ्व स्वयेक सुनं कुनी ? ह्युपाया लुमुगु जः थ्व स्वयेक सुनं पानी ? युगं बिउगु हःपा थ्व…	
(का. रोहितं च्वया द्यूगु ‘स्तालिनया जीवनी’ खय् आधारित) रुसया तिफलिसया गोरी धायगु शहरे २१ डिसेम्बर १८७९ खुन्हुँ स्तालिनया जन्म जूगु खः । वयकया मांयागु नां एकातेरिना खः सा बौयागु नां…<eot>बार्सेलोना स्पेनया क्यातालोनिया क्षेत्रया छगू नगर ख। थ्व नगरया मू भाषा क्यातालान ख। थन स्पेनी व फ्रेञ्च भाषा नं यक्व मनुतयेसं थु।<eot>मंगलटार (अंग्रेजी:Mangaltar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४२१ खा छेँ दु।<eot>बिन्ध्यवासिनी (अंग्रेजी भाय:Bindhyawasini), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे519खा छेँ दु।<eot>कट्रा (अंग्रेजी:Katra), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु शाहजहाँपुर जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.52° N 82.02° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १११ मिटर (३६४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कट्रा शहरयागु जनसंख्या २६,३७१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ३७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ४४% दु, व मिसातेगु साक्षरता २९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कट्रा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>बुद्ध धर्मया मू ग्रन्थ तिपितकया सुत्तपितकया खुद्दकनिकायया बुद्धवंश वग्गया निगुगु सुत्त सुमेधपत्थनाकथाय् १०गु पारमिताया वर्णन यानातःगु दु। थ्व कथं १०गु पारमिता क्वय् बियातःगु दु [२]-<eot>येँ, नेपाल मण्डल – नेवाः बौद्धतये तःधँगु धार्मिक नखः पञ्चदान म्हीग झःझःधायेक हन। तथागत दीपंकरयातः लुमंका (५) ञाता प्रकारया अन्न वाः, जाकि, छ्व, केँ, व चि दान यायेगु यात पञ्चदान धाइ। थ्व पञ्चदान नेवाः बौद्ध पुचःया दुने वज्राचार्य, बुद्धाचार्य व शाक्य पिसँ ग्रहण याना बिज्याइगु दान खः। पञ्चदान, येँ, यल ख्वपे नापँ नेवाः बौद्धत दुथाय् हनेगु याः। झीगु बौद्ध नखःलँ जाःगु गुँला लच्छिया दुने बहाःबही द्यः ब्वयेगु, बुद्ध विहार परीक्रमा, शुद्धगु जलँ चिभाद्य सिलेगु आदि नापँ मतया वनेगु, थीथी नखःया दथुइ पञ्चदान नखःनँ नाँ जाःगु नखःखः। झीगु गुँला नखःथेँ क्रिस्चियन्तेसँनं लेन्ट् धइगु नखः लच्छियंक हनेगु याः।
पञ्चदानयागु थूगुहे लसताय् नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघया ग्वसालय् लुम्बिनीस “वज्रयान महाविहार” दयेकेतः गुहालि यायेगु लक्ष ज्वना पञ्चदानया यात्रा जुल। सुथय् ८ (च्या) ता इलय् थँबहीया भगवान बहालँ न्ह्याःगु, थ्व ज्याझ्वः सन्ध्या ६ः३० ता इले जमः बहाः, जमल् थ्यंका क्वचाल।<eot>विकिरण चिकित्सा छगू कथंया चिकित्सा पद्धति ख। थ्व पद्धतिइ रेदियोएक्तिभ विकिरण छ्‌यला क्यान्सर थें न्यागु ल्वय् लाय्‌किगु वा असर म्हो यायेगु जुइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.४४६८ उत्तर व देशान्तर १०५.२२८३०५ पश्चिम खः (38.4468° N 105.228305° W)। थ्व थासे ३११२४४९३ वर्ग मिटर (१२.०१७२३४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७११२ वर्ग मिटर (०.०१०४६८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.८३८७९ उत्तर व देशान्तर १०६.१३२८८६ पश्चिम खः (38.83879° N 106.132886° W)। थ्व थासे ८९०२०४३ वर्ग मिटर (३.४३७०९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१९५ वर्ग मिटर (०.०००८४७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिख धर्म भारतयागु पञ्जाब नं बुयावगु छगु धर्म खः। थ्व धर्मय् छगु हे ईश्वर यात हनि, तर वेकयात हनेयात झिम्ह गुरुतेगु ग्वाहालियात महत्त्वपूर्ण कथलं काइ। इमिगु धर्मग्रन्थ गुरु ग्रंथ साहिब खः। अप्व सिख पंजाब (भारत)य् दु।
गुरु ग्रन्थ साहिब सिख धर्मयागु प्रमुख धर्मग्रन्थ खः। थुकिगु संपादन सिख धर्मयागु न्याम्हम गुरु श्री गुरु अर्जुन देव जी नं यानादिगु खः। गुरु ग्रन्थ साहिब जीयागु न्हापांगु प्रकाश अगस्ट १६, १६०४य् हरिमंदिर साहिब अमृतसरय् जुगु खः। १७०५य् दमदमा साहिबय् दशमेश पिता गुरु गोविंद सिंह जी नं गुरु तेगबहादुर जी यागु ११६खंग्व तना थुकियात पूवंका दिल, थुकिलि मंका १४३० पौ दु।
गुरुग्रन्थ साहिबय् सिख गुरुतेगु जक्क उपदेश मखु, मेमेगु हिन्दू व मुस्लिम भक्ततेगु वाणी नं दु। थुकिलि जयदेवजी व परमानंदजी थें न्यापिं ब्राह्मण भक्ततेगु वाणी नं दु धासा जाति-पांति यागु आत्महंता भेदभाव नं ग्रस्त तत्कालीन समाजय् क्वह्यंगु जातितेगु प्रतिनिधि दसु कबीर, रविदास, नामदेव, सैण जी, सघना जी, छीवाजी, धन्ना तेगु वाणी नं दु। न्यागुगुं ईले नमाज ब्वनिगुलि भलसा तैपिं शेख फरीदयागु श्लोक नं गुरु ग्रंथ साहिबय् दु।<eot>च्वापुहुर छगु प्रकृतिया झका ख। थुकिया स्वापू च्वापुनाप दु। च्वापुगुंइ यक्व च्वापु दइ बिले थी-थी कारनं छुं च्वपु क्वंहा वयेफु। थुकियात च्वापुहुर धाइ। थुकिलिं च्वापु कासा म्हितिपिं कासामि तयेत व च्वापुगुंइ च्वानिपिं मनुतयेत यक्व खतरनाक परिस्थिति हयेफु।
युरोपय् च्वापुहुर ज्वखिम व्यापक रूपय् क्वसं च्वःगु दापुइ ल्यायेगु या। थुकियात सन् 1993या अप्रिलय् न्हापा छ्येलातःगु गैर मानक राष्ट्रीय दापु त्वता छ्येलाहःगु ख। एकरूपता तनेत थुकिया वर्णन मे 2003य् पुनरावलोकन यात।pdf
1 - म्हो साधारण कथं च्वापुगाइगु स्थिर जु। तस्कं पाःलूगु थासय् सिक्क च्वापु गाइबिले[2] त्वता च्वापुहुर साधारणकथं सम्भव मदु। छकलं जुइगु च्वापुहुर चिधंगु (sluffs) जक्क जुइ। सामान्यतया, सुरक्षित स्थिति दइ।
2 - नियन्त्रित छुं पाःलूगु थासय् च्वापु मध्यम स्थिर जुइ।[1] मेमेगु थासय् यक्व हे स्थिर जुइ। झ्यातुगु [2] भारं, विशेषयाना छुं म्हस्युगु धंगु पाय्, क्वथ्येलि बिले च्वापुहुर न्ह्यथने फु। छकलं तच्वःगु च्वापुहुरया अपेक्षा मजु।
3 - मध्यम [1] यक्व पाःलाःगु थासय् च्वापु मध्यम कथं वा कमजोर रुपय् जक्क स्थिर। यक्व पाःलाःगु थासय् याउंगु जक्क भार [2] लासां च्वापुहुर न्ह्यथनि। छुं पाःलाःगु थासय्, मध्यम वा तःधंगु चवापुहुर छकलं जुइफु।
4 - तच्वः आपा पाःलागु थासय् [1] च्वापु यक्व स्थिर मजु। याउंगु जक्क भारं[2] नं यक्व थासय् च्वापुहुर न्ह्यथनेफु। छुं थासय्, यक्व मध्यम वा गब्लें छकलं तच्वःगु च्वापुहुर जुइफु।
याउंगु: छम्ह स्कियर वा स्नोबोर्दर मदसें smoothly linking turns, स्कियर वा स्नोबोर्दरतयेगु पुचः गनकि निम्ह मनुतयेगु दथुइ कम्तीं हे 10मि तापा,च्वापुलाकां न्ह्याना च्वंम्ह छम्ह मनु।
4 - तच्वःगु पाःया क्वसं लाइगु पाचुगु बुँइ (30° स्वया सिक्क म्हो धेचुगु) कम्तीइ 50 मिटर हाकः तक्क थ्यं, स्वनिगःया गालय् तक्क थ्यनेफु। तःधंगु ट्रक, तःख्खागु छेँ, गुं लागा आदि थुने वा स्यंकेफु। हाकः > 1000 मिटर<eot>नेरापा व निर्वाचनया परिणामया ब्याख्याना वेभय् तयादीगुलिं यक्को यक्को सुभाय् द्यछानाच्वना । समानुपातिक पाखेया मत ल्याखाय् क्वचा:सां वेभसाइटय् मतःनिगुलिं छित अथे भ्रम जूगु जुइ । समानुपातिकय् यल क्षेत्र नं २ नं ३५३४ व ३ नं १७३९ वःगु दु । अथे हे यें पाखें समानुपातिकय् दक्कले मत वःगु क्षेत्र नं ८ पाखें ६२७७ खः । मेमेगु सुचं निर्वाचन आयोग पाखें का:गु हे खइ धयागु भलसा कया ।
नेपाल भासया प्रयोग जुईमा। जिँ न्हापा: इङग्लिसँ च्वयागु कारण भाजु रमेश श्रेष्ठनँ इङग्लिस प्रयोग यागुलिँ ख:। आवँनिसेँ नेपाल भास प्रयोग यायेगु जि्गु बिचाः दु।<eot>हेन्री बेक्वेरल छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>कदमबास (अंग्रेजी भाय:Kadambas), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे695खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.०२१४६७ उत्तर व देशान्तर ८०.१७४९१ पश्चिम खः (26.021467° N 80.17491° W)। थ्व थासे ७०८१०२८३ वर्ग मिटर (२७.३४०००४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८९४९९०५ वर्ग मिटर (३.४५५५७८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९४८०६५ उत्तर व देशान्तर ११७.३९६१२७ पश्चिम खः (33.948065° N 117.396127° W)। थ्व थासे २०२२७३२४९ वर्ग मिटर (७८.०९८१४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७१८५७९ वर्ग मिटर (०.२७७४४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जेठ २१ - कोरोना भाइरसया संक्रमणया पाःयायेत जुयाच्वंगु लकडाउनया कारण प्रभावित जुगु कला प्रदर्शनीयात निरन्तरता बिइगु लागि निगुगू भर्चुअल कला प्रर्दशनी जुइत्यंगु दु।
थ्वया न्हय न्हापांगु भर्चुअल कला प्रर्दशनी वंगु जेठ १ निसें सुरू जुगु खसाः उकिइ १९ म्ह कलाकारतयगु कोरोना व लकडाउनयात केन्द्रित याना दयेकातगु कला प्रदर्शनीइ तगु खः ।<eot>येँया दक्षिणपाखे लाःगु छगू गां । प्रकृतिं व गांलिसे त्वाय्चिना तःगुलिं व थाय् तसकं न्ह्यइपुसे च्वं । गामय् दुहांवनेबलय् जःखः झ्वःलिंझ्वः छेँ । मूलं दुहांवनाः जवपाखे स्वयाः वनेबलय् दुने तःकूगु चकंगु लाछिं तय्जु याःवइ । अन थ्यनेवं खनेदइ – देपापाखे छगू पुखू, वयां च्वय् तुंथि, तुंथिया भचा उज्यां छगू सतः, सतःया न्ह्यःनेसं नारांद्यःया देगः । जवपाखे झ्वःलिं छेँ, गुगुं सँझ्याः दुगु, गुगुं बज्रं पानातःगु स्वयेबलय् किपा थें । व थाय्या दकलय् मू आकर्षण धयागु पश्चिमपाखे दुगु पूर्व स्वयाच्वंगु प्यतँजाःगु कलात्मक नासःछेँ, गन व थासय् न्ह्याइगु सकतां जात्रा पर्वया बाजं थायेगु स्यनेगु, अभ्यास यायेगु व बाजं ज्वलं तयेगु थाय् खः । व छेँया ल्यूने दुगु लँपु, व लागाय् च्वंपिनिगु बुँइ वनेगु लँपु खः । लाछिया न्ह्यःने जवय् खवय् दुगु मेगु लँपु धाःसा व हे गांया मेमेगु त्वालय् लाकः वनेगु लँपुत खः । चकंगु व तकूगु लाछि जूगुलिं व त्वाःया नां हे लाछि त्वाः जूवंगु खः । थ्व हे लाछित्वाःया झिंच्यादँ दुम्ह नच्चा ल्याय्म्हम्ह जःलाखःला गांया झिंखुदँ दुम्ह दानमाया इहिपा यानाः ह्वंकेहःगु खः ।
भ्वंभिं याये धुनेवं दानमाया निखाछेँया तलब बी म्वाःम्ह भ्वातिं सरह जुल । भुतू ज्या यायेगु, सुचुपिचु यायेगु, मस्त स्वयेगु फुक्कं जिम्मा दानमायाया हे कपालय् । ज्या यायेत कुचाइम्ह ला ख हे मखु, अले मस्त नं थः हे छय्पिं ला खःनि धयाथें उसिमचासे उमि खिच्व कयाः तकं उमित ब्वलंकल । लच्छि पुलांगु छेँय् च्वनेगु व लच्छि न्हूछेँय् च्वनेगु वयात करं क्यंगु जुल । म्वायेगु निंतिं नं वयात थ्व बाध्यता हे जुल । गथे गथे पुलांगु छेँ त्वःताः न्हू छेँय् वनेमाल कि दानमायाया पलाः हे ललद्याः । न्हूछेँ चीधिकःम्ह भौया छेँ जुल । अन च्वनेबलय् तःकः हे जुइ धुंकल, काय् भौ निम्हां बहनी पिने नयावया धकाः बुरिम्ह मांयात कःनि मुस्या निगः न्ह्यचीका बीगु । भौम्हेसिनं काय्म्हेसित धयाच्वंगु नं ताइगु, “आः दुरु थिके जुल, दुरु तयाः च्या चि नं त्वनेगु मखु, मचायात जक एवरि-डे दुरु न्यानाहचि ।” सोझाम्ह दानमायायात थजाःगु खँ नं खः थें तायावइगु । वयात अन्याय जूगु, वयात नके स्याःगु वं छुं छुं हे मस्यू । मांयात सितिकं नकेमाःथें च्या छगू हे सारा त्वंकेगु जुयावल । न्ह्यागु जूसां व ला सह याइम्ह हे जुल । तर नयेगु म्हो व ज्या आपाः जूबलय् वया शरीर धमाधम कमजोर जुजुं वन । भचाभचा म्हां मफया वन । नये नी नं अपाय्च्वः कथुं कुहां मवन । अय्सां वया पुलांछेँय् च्वनेबलय् भचा मन याउँ । ज्या ला थन नं मयाःसें मगाः । फुसां मफुसां सना हे च्वनी । अथेसां थन च्वनेबलय् जःलाखःलात नापलाइ । न्हापांनिसें च्वनाच्वनागु छेँ जूगुलिं अपाय्च्वः न्हि छ्वयेत थाकु मजू । वयात जुयाच्वंगु दुःख धाःसा जःलाखःलां स्वयेफुगु मखु । स्वये मफयां छु याये? यायेफुगु नं ला छुं मखुत । लोकाचार व सहानुभूति बाहेकं मेगु छु यायेफइ? लाछिइ मुनीपिं मिस्तय् दानमायाया बारेय् अले वं दुःख स्यूगु खँय् जक ‘चचच’ यानाः नुगः मछिंका च्वनी ।
छक्वः तःधीम्ह काय्म्हेसिथाय् च्वनाच्वंगु लच्छि दत खनी । तःधीम्ह काय्म्हं वया किजायात फोन यानाच्वंगु दानमायां ताल, “हंचा बहनी मांयात काःवयेगु ल्वःमनी खं ला, लच्छि दत ।” ‘लच्छि दत’ थ्व खँग्वलं दानमायाया नुगलय् छुरां ती थें झ्वाझ्वा सुल । थ्व खँग्वः लिपा किजाम्हेसिथाय् च्वने धुंकाः वं नं दाजुम्हेसित फोनं धयाच्वंगु ताइगु जुल, “लच्छि दत …… …… …… ……” काय्पिनिगु थजाःगु खँ न्यनाः वया तसकं नुगलय् स्यात । छाति पँम्हुइ थें जुल । ओहो ! काय्पिन्सं जितः छन्हु हे उप्वः लही मज्यूगु ला? छन्हु हे ल्याखय् मतल बा ! छुं जुयाः ज्या याकेत तयातःम्ह च्यः दुसा वयात तकं थुलि ब्यवहार याइमखु जुइ । जि ला मनू जक मखु, उमित बुइकातयाम्ह मां खः मां । थौं छम्ह मांयात हे थुलि अपमान, थुलि हेला ! लहिनातःम्ह खिचायात हे थथे हेपे याइमखु जुइ । जिं झन काय्पिन्त विश्वास यानागु ला उमिसं अःखतं जितः विश्वासघात यात । आः जि गथे याये? जिगु थ्व दुःख गन वनाः प्वंके? सुयात ब्वये? दानमायां सहः यानां सह याये हे मफुत । लुमंलुमं नुगः हील । “छं दुःख सी धकाः जक साप पीर जि” भक्तमानं धाःगु थ्व खँ जक लुमंकाः याकःचा हे व हिहीललं ख्वल । नुगः मछिंकाः ख्वल । ताउत हे ख्वयाच्वन । ख्वयाच्वन ।
पासा, जी थ नं प्लेजिअरिस्म या तसक्कं विरोधी मनु ख: | जीं थ्वो बाखं साभार याना श्रोत न ध्वाथुइक खुले यानागु नं ख: | जीं कपि/पेस्ट यानागु इले मेगु छु-छु कोलम खने दत: | उगु कोलम म्हुइगु ज्या: यानावले साभार नं म्हुना वंगु जीं विचा गाके मफुत | उकिया नितिं क्षमा फ्वने | लिप छुं दिं न्ह्यो जक: थ्वो बाखं छक हाकन: स्वेगु इले जक जीं श्रोत मदुगु याद दयवं हे जी छिकपिंत साभार दे छासें श्रोत खुलेयाना | जीत थ्वो खं या जानकारी वियादिगु नितिं शुभाय |<eot>रघुवंशम् संस्कृत भाषाया महाकवि कालिदासजुं च्वयादीगु छगू महाकाव्य खः। रघुवंशम् २९पू सर्गात्मक छगू लालित्यपूर्ण महाकाव्य खः, महाकवि कालिदासया। थुकिलि रघुवंशया बाखं कनातःगु दु। १०पूगु सर्ग निसें १५गू सर्गतक्क रामया बाखं वर्णन यानातःगु दु। थुकिलि रामवंशया खं कनातःगु दु। अन्तिम सर्गय् अग्निवर्णया राज्याभिषेकेण नापं थ्व कृति क्वचाइ। कालिदास अग्निवर्णया कालया जूगुलिं थ्व काव्य थ्व ईलय् क्वचाःगु धैगु मत दु। मेगु मत कथं कालिदासं रघुवंशया मेगु सर्ग च्वयादीगु तर लुयामवःगु धैगु नं मत दु। थ्व काव्यय् बियातःगु रघुवंशया जुजुतेगु वर्णन रामायण वर्णित स्वया पाः। तर, वायुपुराण-वर्णितानुसार रामवंशावली व रघुवंशवर्णित - वंशावली सामञ्ज जु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.53° N 76.35° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६६८ मिटर (२१९१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जगलुर शहरयागु जनसंख्या १४,७४१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जगलुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०८४९१८ उत्तर व देशान्तर १०४.८०२९९६ पश्चिम खः (40.084918° N 104.802996° W)। थ्व थासे १०२९६७१७ वर्ग मिटर (३.९७५५८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९५७२८ वर्ग मिटर (०.०३६९६१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दर्ख (अंग्रेजी भाय:Darkha), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1062खा छेँ दु।<eot>पाक जलसन्धि भारतया तमिलनाडु राज्य व श्रीलङ्काया मन्नार जिल्लाया दथुइ दयाच्वंगु छगू जलसन्धि ख। रामसेतू थ्व हे जलसन्धिइ ला। थ्व जलसन्धिं उत्तरपूर्वया बंगालया खाडीयात पाक बे जुसें दक्षिणपश्चिमया मन्नारया खाडीनाप स्वाइ।[१] थ्व जलसन्धिया ब्याः ३३ निसें ५० किमि दु।[२] थ्व जलसन्धिइ थी-थी खुसि क्वचाइ, दसु तमिलनाडुया वैगै खुसि। थ्व जलसन्धिया नां बेलायती राज बिलय्‌या मद्रास प्रेजिदेन्सीया गभर्नर, रॉबर्ट पाक (Robert Palk),या नामं तःगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३१७४९२ उत्तर व देशान्तर १२२.०४१९४९ पश्चिम खः (37.317492° N 122.041949° W)। थ्व थासे २८३३३४४८ वर्ग मिटर (१०.९३९६०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६०७ वर्ग मिटर (०.००२१६५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गंगा देवी महर्जनया न्हापांगु याकः म्ये धाथें जित यःगु खःसा | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
म्ये हालामि गंगा देवी महर्जनया धाथें जित यःगु खःसा बोलया न्हापांगु याकः म्ये पिहाँवःगु दु । मंगलबार उगु म्येया म्यूजिक भिडियो युट्युबय् पितब्वःगु खः । लोककवि राजभाइ जकमीं च्वयादिगु म्येयात राजु सिंहं संगीत तयादिगु खःसा जुगल डंगोलं एरेन्ज यानादिगु खः ।
म्ये हालामि महर्जनं थ्व स्वया न्ह्यः त्योछिंत्यो, छ दने जि नं दने जुरुक्क झी फुक्क दने, नापं न्यापु पुचः म्येय् थःगु सः बी धुंकुगु दु । अथेहे जय जय श्री संकटा भगवान बोलया भजन म्ये नं याकः सलय् पिहाँवय्त्यंगु म्ये हालामिं न्ह्यथनादिल । वय्क श्री संकटा राजकृत भजन खलकय् नं आबद्ध जुयादि ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.52° N 75.8° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५४० मिटर (१७७१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हरिहर शहरयागु जनसंख्या ७५,०४२ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७३% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७८% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया हरिहर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>क्यापासिट्यान्स छगू बियातःगु इलेक्ट्रिकल पोटेन्सियलय् स्वथनातःगु (वा बायातःगु) इलेक्ट्रिकल चार्जया मात्राया आंकलन ख। थुकिया दक्ले साधारण रुप टु-प्लेट क्यापासिटर ख। यदि प्लेटय् दूगु चार्ज +Q व −Q, व V प्लेटतेगु दथुया भोल्ट जुसा, क्यापासिट्यान्स थ्व कथं लिकायेछिं<eot>ज्यानुवरी ग्रेगोरियन पात्रोयागु दक्ले न्हापांगु ला खः। थ्व लायागु नां रोमन द्य: (जेनस)ज्यानसयागु सम्मानय् जानुवरी धका तगु खः। जेनस सर्गःया ध्वखाया द्यः ख। प्राचीन रोमया पुलां नगुमांय् थ्व ला ११गु ला जुयाच्वन। तर न्हूगु प्राचीन रोमन पात्रोय् वया थ्व लायात दंयागु दक्ले न्हापांगु ला देकल। थ्व लायागु दकलय् न्हापांगु दिंयात न्हुदंयागु नखः यागु रुपे माने याई।<eot>तर तःधिकः जुया वःलिसे मखूगु संगतय् लात मचा । मांम्ह छम्हेस्यां काय्या करतूतयात भौचां खि त्वपू थें त्वपुया जुइगु । उप्वः माया याना जूगु हुनिं ध्वगीगु खेँय् स्यं थें स्यनावन ।
छन्हु सुथय् पिहां वनेत्यंम्ह काय्यात अबुम्ह “हनिचा बहनी लिबाक्क तक पिने च्वंच्वनेगु मखु । जिगु छेँ धर्मशाला मखु ,न्ह्यःने लाःगु इलय् दुहां वयेत । थः यत्थे यायेगु मंदुसा जिगु छें पिहां वनाछ्व । लँ तप्यं । “
दानबीर न्हिल, धाल “बेमान फै । जिगु हि चःति हायेकाः धस्वाका तयागु छेँ थ्व । छंगु सँ छपु नं योगदान मदु थ्व छेँय् । छु फुँइ याना छं ?”
अले न्वात “जिं प्लस टू पास यानाबलय् छ बुरा लय्तायाः जिगु श्री सम्पत्ति धाक्व जि याकः काय्यात धकाः जिगु नामय् थ्व छेँ नामसारी याना बियागु ल्वःमन ला छं ? आः छिपिं पिहां वनेगु कि जितः पित छ्वयेगु ?” धाःबलय् अबुम्ह व लालपुर्जा खँबलय् छुं हे न्ववाये मफुत । याग्ला प्याग्ला हे वन । प्यखेरं ख्युंसे च्वना वः थें तायेकल ।<eot>रौता (अंग्रेजी:Rauta), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११९० खा छेँ दु।<eot>कार्दियाक अरिदमिया छगु अवस्थातेगु पुचः खः। थुकिलि नुगःयागु मसल कन्ट्र्याक्सन इरेगुलर वा सामान्य स्वया तच्व वा म्हो जुइ। थ्व अवस्था मंकायागु लागि कार्डियाक डिसरिदमिया प्राविधिक कथलं पायछि खंग्व खः, छये धासा अरिदमिया धागु रिदम हे मदुगु अवस्था खः। छुं कार्दियाक अरिदमियां मनूया प्राण वनेफु व थन्यागु अरिदमियातेत मेदिकल इमर्जेन्सीया रुपय् कायेगु या। मेमेगु अरिदमियां धाःसा नुगः भाराभारा मिंगु चाइगु, नुगः याकनं संगु चाइगु आदि लक्षण क्यनिगु या।<eot>सलाङ (अंग्रेजी:Salang), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०१४ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.००३१७८ उत्तर व देशान्तर ८७.९९६४१८ पश्चिम खः (42.003178° N 87.996418° W)। थ्व थासे २८५९१४२६ वर्ग मिटर (११.०३९२१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५७८२७ वर्ग मिटर (०.०६०९३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>उर्मा (अंग्रेजी:Urma), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३८७ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.२४४८६३ उत्तर व देशान्तर १२२.०१७०४८ पश्चिम खः (38.244863° N 122.017048° W)। थ्व थासे १०३८९५०७ वर्ग मिटर (४.०११४११ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०८८४१ वर्ग मिटर (०.०४२०२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 29.68° N 76.98° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २२८ मिटर (७४८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कर्नाल शहरयागु जनसंख्या २१०,४७६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कर्नाल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>मस्को (रुसी भाषा: Москва) रुसया राजधानी ख। थ्व रुसया दकलय् तःधंगु नगर नं ख। थ्व नगरया मू भाषा रुसी ख। थ्व नगर इस्तर्न अर्थोदक्सी ख्रिस्ती धर्मया छगू केन्द्र नं ख। थ्व नगर हलिमया दकलय् महत्त्वपूर्ण नगरय् छगू ख। थ्व नगरया इतिहास ताःहाकः। नेपोलियनं थ्व नगर कायेत स्वबिलय् थ्व नगरया सकल नगरबासीतयेत नगरं पिने लिकागु इतिहास दु। थ्व हे कारणं नेपोलियनया पतन जूवन।<eot>नेपाः बहुजातीय, बहुधार्मिक व बहुसांस्कृतिक देय् खः । थ्व तथ्य नेपाःया संविधानया प्रस्तावनाय् हे उल्लेख जुयाच्वंगु दु । संविधानया थ्वहे मर्म कथं नेपाःया सञ्चार ख्यलय् वर्ग, क्षेत्र व भाषा संस्कृतिया जनताया सः थ्वयेकेमाःगु थौंया आवश्यकता खः । थ्वहे आवश्यकता सम्बोधन यायेत मातृभाषाया पत्रकारिताया अत्यन्त महत्वपूर्ण भूमिका दु । नेपाःया संविधानं न नेपालय् ल्हाइगु फुक्क भाषायात राष्ट्र भाषा खः धकाः स्वीकार याःगु अवस्थाय् मातृभाषाया पत्रकारितायात प्रवद्र्धन यायेगु सञ्चार क्षेत्रया दायित्व न खः । थ्व परिप्रेक्ष्यय् ईमेज च्यानलं थीथी राष्ट्र भाषाय् समाचार बुलेटिन प्रशारण यानाः थ्व क्षेत्रय् देय्या उदाहरणीय टेलिभिजन यायेगुपाखे सोच परिलक्षित यायेमाःगुलिइ अःखतं बहनीया नेपालभाषाया समाचार बुलेटिन बन्द यायेगु निर्णय सर्वथा अनपेक्षित ज्या खः । थ्व ज्यां सम्बन्धित भाषाया तःधंगु ल्याखय् दुपिं स्वकुमिपिन्त जक मखुसें समावेशी सञ्चारया नितिं क्रियाशील सकलेंसिया गम्भीर यानाब्यूगु दु ।
थ्व समाचार बुलेटिन नेपाली सञ्चार क्षेत्र समावेशी यायेगु कोणं न अत्यन्त महत्व जूगुलिं थ्व निर्णयलं ईमेज च्यानल थःगु गौरवमय इतिहास व समावेशिताया मानकं लिच्यूगु खः कि धकाः जिमिसं थुइकाच्वना ।
अतः देय्न्यंकंया नेवाः पत्रकारपिनिगु राष्ट्रिय संगठन व नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघया छगु घटक संगठनया रुपय् दुगु थ्व पत्रकार राष्ट्रिय दबूलिं थुगु निर्णयप्रति पुनर्विचार यानादिसँ धकाः जोडदार अपिल यानाच्वंगु जुल ।<eot>मर्तादी (अंग्रेजी:Martadi), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११०९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५१९४८८ उत्तर व देशान्तर १०४.७६५८३३ पश्चिम खः (39.519488° N 104.765833° W)। थ्व थासे ३७७७५८७६ वर्ग मिटर (१४.५८५३४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८६९० वर्ग मिटर (०.०१८७९९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गोरखपुर (अंग्रेजी:Gorakhpur), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु गोरखपुर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.76° N 83.37° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७० मिटर (२२९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गोरखपुर शहरयागु जनसंख्या ६२४,५७० खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया गोरखपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>जवाःज्या धाःगु पशुतयेत मनुया फाइदाया निंतिं लहिनिगु व पशुयागु विचा यायेगु ज्या ख। थुकियात सेलेक्तिभ ब्रिदिंग (selectively breeding) छ्येला पशुतयेगु ज्या वःगु गुणतयेत अप्वइकिगु,[१] व बुंज्याय् छ्यलेज्युगु गुण भिंक कायेगु ज्या नं ख।[२] साधारनकथं हलिमय् सा, मे, दुगु, फै, फा, खिचा, उंथ, सल, किसि, गरा आदिया जवाःज्या याइ।<eot>फुलखर्क (अंग्रेजी:Phulkhark), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८७२ खा छेँ दु।<eot>थुगु च्वसुइ नेपाल सम्बतया इतिहास सम्बन्धिया नेपालभास च्वसुतय्‌गु धलः तयातयागु खः । मेमेगु भासं नं थ्व धलः दु । नेपालभास नेपाल लिपिं, खय् भाय् व अङ्ग्रेजि भाय् । झीगु information (आरकाइभ)<eot>कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) या संक्रमण हलिंन्यंकं जुयाच्वंगु दु । ग्याःचिकु अप्वयाच्वंगु इलय् येँ महानगरपालिकां बृहत जनचेतनामूलक ज्याझ्वः यायेत्यंगु दु । वंगु शुक्रबार राष्ट्रिय सभागृहलय् काठमाडौं महानगरपालिकां ग्वसाः ग्वःगु कोरोना व डेंगु ल्वय्या महामारीसम्बन्धी बृहत जनचेतना ज्याझ्वलय् येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं ३२ गु वडाय् जनचेतनामुलक ज्याझ्वः ग्वसाः ग्वय्त्यनागु न्ह्यथनादिल । सामाजिक सञ्जाल व छुं मिडियाय् वःगु म्वाःमदुगु हल्लां ग्याय् म्वाःगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । दक्व नापं जाना थज्यागु महामारीं गुकथं बचे जुइगु व व्यवस्थापन यायेगु पाखे जुइमाःगुलिइ जोड बियादिल । कोरोनाया हल्लां हाकु बजाः तकं अप्वःगु वयेकलं दाबी यानादिल । ताल्ला नापं डेंगेया महामारी अप्वइगु जूगुलिं सचेत जुइत तकं इनाप यानादिल । महामारी जुलकि नियन्त्रण पिने वनेफूगु जूगुलिं महामारी जुइके मबीत जनचेतनामुलक ज्याझ्वः यायेत्यनागु वयेकलं न्ह्यथनादिल ।<eot>योमरी जाकिचुंया देयेकी। बुंज्या याईपिन्सं वा: दुकया भकारी जायेकेगु ई जुगुलिं व अन्नया दुख मजुइमा धैगु मंतुना कथं थ्व नख: न्यायेकी। उकें थुकियात धान्यपुन्ही नं धाई। मचां निसें बुराबुह्रीतक य:गु जुगुलिं थुकिया नां य:गुमरि(योमरी) जुगु धाई।<eot>२०७२या पराकम्प ५ रेक्टरया भ्वखाय् | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
भ्वखाय् ब्वःगु चाल ला छिं ? धादिङया कुम्पुर केन्द्रविन्दु जुया भ्वखाय् ब्वःगु दु । शुक्रबाः निता इ वना च्यागु मिनेटय् ५ रेक्टर स्केलया भ्वखाय् ब्वःगु खः ।
थ्व नं २०७२ वैशाखया गोरखा भ्वखाय्या हे पराकम्प जूगु राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्रं न्ह्यथंगु दु ।<eot>राग रामदासी मल्लार छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३९२६४ उत्तर व देशान्तर १२२.०८२०२३ पश्चिम खः (37.39264° N 122.082023° W)। थ्व थासे ३१२४३८७० वर्ग मिटर (१२.०६३३२६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४४६२५९ वर्ग मिटर (०.१७२३०२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>उपन्यासकार नापं कीर्तिपुर सन्देश साप्ताहिकाय प्रंकाशक नजरराम महर्जनया सभापतित्वय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् कीर्तिपुर सन्देश साप्ताहिकाया सम्पादक श्रीकृष्ण महर्जनं लसकुस न्वचू बियादीगु खः । उगु ज्याझ्वलय् लसकुस ्न्वचू बिइगु झ्वलय् सम्पादक महर्जनं कीर्तिपुर सन्देश पहिचानया आधारय् संघीयताया नितिं पिकया वयाच्वनागु खः धयादिसें उपन्यासकार महर्जनं आः तकया दुने नेपालभाषाया उपन्यास ख्यलय् यानादीगु योगदानयात कया चर्चा यानादिल । मूपाहां संस्कृतिविद सत्यमोहन जोशीं थःगु मांभाषं साहित्य सृजना यायेमाःगु खँय् बः बियादिसें आःया अवस्थाय् थःगु मांभाषं साहित्य सृजना याःसां नं अन्तर्राष्टिय स्तरया सिरपाःत लाइ धयादिल । बांलाःगु साहित्य सृजना यात धाःसा अन्तर्राष्टिय स्तरया सिरपाःया नितिं सिफारिस यायेत नेपालभाषा एकेदमि तयार दु धकाः नं धयादिल । वय्कलं थःगु भाषं सृर्जना यायेगु द्कले अःपूगु नापं थःगु अनुभूति न्ह्यब्वये फइगु खँ न्ह्यथसें नेवाःतय्सं थःपिनिगु समाज, संस्कृतिया चित्रण याइगु कथंया मौलिक साहित्य सृजना यायेमाः धकाः बः बियादिल ।
उगु समारोहलय् उपन्यास पिथनेत माःगु कथंया दां ग्वहालि यानादीम्ह ई. दुर्कमान महर्जनयात मूपाहां जोशीं हना पौ लःल्हानादीगु खः । अथे हे कीर्तिपुर सन्देश साप्ताहिक पत्रिकाय् आः तक नियमित रुपं च्वसु च्वयादीपिं नापं स्तम्भकारतय्त कदरपौ तकं लःल्हाःगु खः । भरत महर्जनं न्ह्याकादीगु उगु ज्याझ्वलय् सम्मनित व्यक्तित्व दुर्कमान महर्जन, कवि राजभाई जकःमि, स्तम्भकार शरवकुमार महर्जनपिन्सं नं थःथःगु नुगः खँ प्वंकादीगु खः ।<eot>थ्वहे झ्वलय् पत्रकार दबूपाखें थीथी ज्याझ्वः न्ह्याकाः वयाच्वंगु दु । थ्वहे मिडिया फेस्टिबल प्रचार प्रसारया झ्वलय् आइतवाः छगू ज्याझ्वः जूगु दु । उगु ज्याझ्वः कथं नेवाः पत्रकारिता ख्यः च्वन्ह्याकेगु आज्जुं गोल्डेन डायमण्ड एण्ड ज्वेलरी व नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू दथुइ छगू सम्झौता जूगु खः ।
यलया १२ वडा हःखाय् च्वंगु उगु गोल्डेन डायमण्ड एण्ड ज्वेलरीं नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूनापं सहकार्य याना देय् न्यंकंया थीथी जिल्लाय् पत्रकारिता तालिम न्ह्याकीगु प्रतिबद्धता प्वंकूगु दु । व्यवसायिकलिसें सामाजिक उत्तरदायित्वया अवधारणाकथं नेवाः पत्रकारिता ख्यलय् दक्ष पत्रकार ब्वलंकेत दच्छिया दुने कम्ती नं न्यागू तालिमलिसें थीथी ज्याझ्वः न्ह्याकेत उगु ज्वेलरीपाखें आर्थिक ग्वाहालि याइगु सम्झौताय् न्ह्यथनातःगु दु ।
भाजु ज्यापुं समावेशी सञ्चारया नितिं न्हापांगु मिडिया फेष्टिभल जुइत्यंगु इलय् ह्वःताः चूःलागु थुगु ग्वाहालिया विशेष महत्व दुगु न्ह्यथसेंं थुगु पलाखं पत्रकार दबूया संस्थागत विकासय् धिसिलाक्क न्ह्यांवनेत लिधंसा जुइगु खँ न्ह्यथनादिल ।
पोहेलागा पंचमि (पुस २२ गते) शनिवाः जुइगु न्हापांगु मिडिया फेष्टिभलया ल्यू कजिः राजेश बज्राचार्यं लसकुस यानादीगु उगु ज्याझ्व: नेवाः पत्रकार दबूया केन्द्रिय छ्याञ्जे के.के. मानन्धरं न्ह्याकादीगु खः ।<eot>नेपालभास धैगु खँग्वयात गैर नेवा:तेसँ जक मखु झी नेवा:तेसँहे थीथीकथँ च्वयेगु याना च्वंगु बारे छत्वाचा मंखना च्वया च्वना।
गैरनेवा:तेसँ नेवारी, नेवार भाषा धका च्वयेगु यासाँ स्यूपिसँ “नेपालभाषा” धका हे च्वइपिँ दु। खसभास न्हिपौ गोरखापत्र, अन्नपूर्ण, कान्तिपुर थेँ जागु अखबारे नेपाल भासयात खसभासँ “नेपालभाषा” धका च्वयेगु या:। झी नेवा:तेसँ नेपालभासयात “नेवारी” धका च्वइपिँ म्हो धाय् थाय् दुसाँ नेवारभाषा धैगु खँग्व: च्वया हया च्वंगु खनेदु। लायकू पौ छगु दसू ख:। अज नेवा:तेसँ हे खसभासँ च्वइबले थ:गु माँ भासयात नेवारभाषा धका च्वइगु याना वया च्वंगु दु। अले नेपालभासयात अंग्रेजभासँ च्वइबले Nepal Bhasa धका आपालं च्वइगु खने दुसा, Nepal Bhasha धका च्वइपिँनँ दु। गुबलेँ Nepalbgasa धका टाइपिङ मिस्टेक जूसाँ मतलव तय् मलागु दसूनँ खनेदया वया च्वंगु दु।
झीगु नेपालभासया बारे भचा अनुसन्धान याना स्वल धा:सा थउँकन्हय् छ्येला च्वंगु खँग्वत व ऐतिहासिक कथँ छ्येलात:गु मुल खँग्वत पाना वनाच्वंगु दु। अयनँ थ्व खँग्वत गथे पा: धका पिचुकहे सीके अ:पु।
२) नेपालभाषायात “नेपा:भाय्” धायेगु चलन “नेपालभास” धैगु च्वसाभासया खँग्व:यात चीहा:याना धायेगु चलनकथँ “नेपा:भाय्” जूवंगु खनेदु।
३) “नेपा:भाय्” धैगु खँग्व: सिबेनँ “नेवा:भाय्” धका धायेगु चलन “नेपाल” यात “नेवाल” धाइगु मेगु चलन कथँ नेवाल भास –> “नेवा:भाय्” जू वना च्वंगु खनेदु।
थथे नेपालभास खँग्व: गथे पाना च्वन धका पिचुक सीकेफत धा:सा पिचुक छ्येलेगु बानि दया वैगु खंकेफु। थुकीयात चीहाकेक धायेगुसा
अले अंग्रेज भासँ नेपालभास खँग्व:यात कया “Nepal Bhasa”धका आपासिनँ छ्येलाच्वंगु दु। थुज्व:कथँ छसीकथँ खँथुइका काय् फत धा:सा नेपालभास धैगु खँग्व छ्येलेबले अलमल जुइमखु।
मेगुखँ झी झी नेवा:तयसँ पिचुक झीगु खँग् छ्येला मयन धा:सा गैरनेवा: तेसनँ ल्वाक:ब्वाक: यानाहे छ्यलीगु याइ। थउँकन्ह्य् अथेहे जुया च्वंगुदु। उकीँ थुकीयात भिंकेगु आवस्यकता दु। थथे सुना भिंकेफुले धाय् बले दकले न्हापाँ सफू, पत्रिकाय् च्वसू, चिनाखँ, बुखँ इत्यादिया च्वमिपिसँ। अले कम्प्यूटर व इन्टरनेटया प्रभावँ झी सकलेँ च्वमिपिँ थेँ हे जुइ धुंकल। झीसँ च्वइगु ईमेल, फेसबुकथेँ जागु समाजसञ्जालँ झीसँ च्वयेगु खँ तुरुन्तहे द्वलँद्व: मनूतेगु मिखाय् न्ह्यने खने दयेका बी फय् धुंकल। अले झीसँ छु च्वल वहे मेपिसँ (विस्कँयाना ख:मखु मस्यूपिसँ) अथेहे छ्यला यनी। उकेँ झीसँ पायछि जुइक च्वय् फत धा:सा नेपालभास थकायेगु त:धंगु देन जुइफु। पायछि जूमजू ल्या मतल धा:सा नेपालभासयात क्वफायेगु ज्या जुइफु।
छगु न्हूगु दसू ख: मोबाइले नेपालभासँ बुखँ पिकायेगु ज्या। थ्व ज्या नेपालभास थकायेगु लागी त:जिगु तिब: जू वँ। अयनँ उकीया नाँ “नेवा न्यूज” धका त:गु पायछि मजू। नेपालभास खँग्व:यात झीसँ (विस्कँयाना सञ्चारक:मिपिसँ) पायछिकथँ छ्येले फयेकेमा। मखुसा अर्थया अनर्थ जू वनी। “नेवा न्यूज” धैगु खँग्वलँ याना “नेपालभास बुखँ” धैगु खँग्वयात पुलाँ प: वयेकेगु जुइफु। उकीँ थुकीयात “नेपालभास बुखँ” वा “बुखँ नेपालभासँ” धका भिंकेफत धा:सा नेपालभास खँग्वयात मोबाइल मार्फत थकायेगु जुइफु। मखुसा क्वफायेगु जुइफु। झीसँ यानागु समालोचनायात ख:कथँ कायेफत धा:सा थथे ई कया थ:गु विचा: प्वंकेगु ज्याया अर्थ दैगु खना। सञ्चारक:मि, पत्रकारक:मितेगु ज्या समाजय् वैगु भास, तजिलजि, धर्मया विचलनयात भिंकेगु लक्ष जुइमागु दु। सञ्चार, पत्रकारिता धैगु व्यापार मखुसे सेवा ख:। सितिकँ यायेगु जक सेवा मखु। सेवायानाया मेवा सवा: कायेगु अस्वाभाविक मखु। भास सम्बन्धि यानागु छगु न्हूगु अनुसन्धानँकथँ “भास धैगु छगु आर्थिक उत्पादन” कथँ केने फूगु दु। “भासयात बानलाक छ्येलेफत धा:सा, व आर्थिक उत्पादन जक मखुसे राजनैतिक, व्यापारिक शक्ति (बल) या उत्पादक” तकँ यायेफु। थुकीयात बानलाक छ्येलेफत धा:सा उकीया लिच्व: चीधँ मजू।
सुवन् जु । छपिनिगु च्वसा च्वछाय् बहजु यक्व बाँला जु ।छपिनिगु लेख ब्वना, नेपालभाषा प्रतिया छिगु अथक लगाव व ज्या खना नुग चकनिसा भाषा प्रतिया मोह न क्वातुका बिइगु या ।
नेपालभाषा ल्हाइपिंस थ्व खं अवश्य नं थु: जुईमा तर थुइके बी मागु धैगू खस नवाइपिं नेवा: तय् त ख:।आ इमिसं धासा नेपालभाषा च्वयातगू बाग: मिखां मस्वइगु ।
नेपालभासया मू थूपिँ माँ अबुया अभावनँ छगु समस्या कथँ कायेज्यू। अयनँ माँअबूँ नेपालभास मस:साँहे नेपालभास सयेकीपिँ नेवा: काय् म्ह्यायपिँ मदुगु मखु दु। अयनँ ल्याकथँ तसकन हे म्हो। फतिँफत्तले नेपालभास ल्हायेगु स्येनेगु ज्याय् झी सकलेँ जाय् फत धा:सा भविष्यय् छन्हु नेवा: युवा युवतिपिसँ थ:गु माँभासया मू थुइका काइतिनि धैगु विस्वास यायेनु।<eot>प्रोस्थेसिस धाःगु म्हय् मदयाच्वंगु अङ्गया थासय् अङ्ग थें ज्यायायेगु व अङ्ग थें हे खनिगु स्वायेगु यन्त्र ख।<eot>कल्यान (अंग्रेजी भाय:Kalyan), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु सुर्खेत जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे804खा छेँ दु।<eot>माग्मा (अंग्रेजी भाय:Magma), नेपायागु राप्ती अञ्चलयागु रुकुम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे928खा छेँ दु।<eot>दसेरा (अंग्रेजी भाय:Dasera), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1165खा छेँ दु।<eot>कोह्लापुर (अंग्रेजी:Kolhapur), भारतयागु महाराष्ट्र राज्ययागु कोल्हापुर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 16.7° N 74.22° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५४५ मिटर (१७८८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कोह्लापुर शहरयागु जनसंख्या ४८५,१८३ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ८०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कोह्लापुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 30.48° N 74.52° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १८४ मिटर (६०३ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मुक्तसर शहरयागु जनसंख्या ८३,०९९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मुक्तसर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>नेपालय् कोरोना भाइरसविरुद्धया खोप अभियान थौं सुथः १० बजे न्ह्यायेत्यंगु दु । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं बालुवाटारं भर्चुअल रुपं येँया ११ गु अस्पतालय् थ्व अभियान न्ह्याकेत्यंगु दु ।
शुक्रराज टेकु अस्पतालया निर्देशक डा. सागर राजभण्डारीं टेकु अस्पतालया न्हापांगु खोप कायेगु घोषणा यानादीगु दु । अथेहे निगुगु नम्बरय् डा. अनुप बास्तोलां खोप तयादीत्यंगु दु ।
छगु खोप बुथं छन्हुं १२० निसें १२५ म्हेसित खोप बीगु स्वास्थ्य मन्त्रालयया प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमं न्ह्यथनादिल ।
खोप ऐनया २०७२ या दफा २८ य् उपचार व क्षतिपूर्तिसम्बन्धी व्यवस्था यानातःगु दु । गुकि खोपं गम्भीर असर याःसा क्षतिपूर्तिया व्यवस्था यायेमाःगु च्वयातःगु दु । तर थ्व ऐन हाचां गाया खोप कया अंगभंग जूसा वा मृत्यु जुया खोप ऐनया आधारय् क्षतिपूर्ति माग मयायेमा धका सरकारं खोप कार्डय् मञ्जुरीनामाया व्यवस्था याःगु दु । नेपाल सरकारं कोभिड १९ विरुद्ध उपलब्ध याःगु खोप जिं राजीखुशी कयागु दु व लिपा छुं भवितव्य जुया छुं जूसा सुयातं दोष मबीसे स्वयं जिम्मेवार जुइ धका मञ्जुरीनामाय् च्वयातःगु दु ।<eot>किपूलिइ तःतधंगु उद्योग, कलकारखाना थापना जुल धाःसा पर्यटन उद्योग प्रर्वद्धन यायेगुलिइ अझ अप्वः बः दइगु खँ न्ह्यःथंसें किपूया पर्यटकीय गन्तव्ययात प्रचार प्रसार यायेगु संचारमाध्यम व पत्रकारया धर्म खः थुकिइ खःगु कथं भुमिका म्हितेत सञ्चारकःमिपिन्त इनाप नं यानादिगु दु ।
किपूयात सांस्कृतिक व पर्यटकीय नगरया रुपय् विकासयायेगु तातुनां नगरपालिकाया ज्या न्ह्यानाच्वंगु जानकारी ब्यूसें ध्यानाचाे (चम्पादेवी) केवलकारया स्थापनाया नितिं अध्ययन जुयाच्वंगु व स्वलाया दुने थुकिया प्रतिवेदन वइगु खँ धयादिल । यदि थ्व ज्या जुल धाःसा ५१ प्रतिशत नगरपालिकाया शेयर व ४९ प्रतिशत थीथी संघ, संस्थाया लगानी जइगु खँ जानकारी नं बियादीगु दु ।
उगु हे ज्याझ्वलय् न्वंवायेगु झ्वलय् किपू नगरपालिका संस्कृति, ललितकला व पर्यटन विषय समितिया कजि रमेशमान डंगोलजुं किपूया इतिहासय् उल्लेख जुयाच्वंगु ऐतिहासिक थाय्याःगु संरक्षणय् थःपिन्सं बः बियाच्वनागु ख‘ कनादिसें संचार माध्यमया ग्वहालिं जक थःपिनिगु योजना पूवनिगु धयादिल ।
नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबुया नायः श्रीकृष्ण महर्जनया सभा नायःसुइ न्ह्याःगु खः । किपूयात म्हसिका बिइगु इतिहास लेखन, सम्पदा निर्माण व संस्कृतियात ल्यंका तयेगु ज्याय् नगरपालिकां नापं न्ह्यावनेत सञ्चारमाध्यम नाप सहकार्य यानाः वनिगु खँय् विश्वस्त जुगु खँ प्वंकादिल । ज्याझ्वलय् केन्द्रीय दुजःपिं, यें, यल व ख्वप जिल्लाया पदाधिकारीपिनिगु नं उपस्थिति दुगु खः ।
किपू नगरपालिकाया गुहालिइ नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू केन्द्रया ग्वसालय् जुगु उगु हे ज्याझ्वलय् सगरमाथा गयेत ताःलाःपिं पत्रकारपिं कल्पना महर्जन व पूर्णिमा श्रेष्ठयात दोसल्ला न्ययेकाः हंगु खः । अन्तरक्रिया ज्याझ्वलय् मय्जुपिन्सं सगरमाथा गयागु अनुभव कनादीगु खः ।<eot>ने.सं. ११३२, तछलागा चर्तुदशी (२०६९ असार ४) । नेकपा एमाले नेता, बुद्धिजीवी लिसें पुंलाम्ह सभासद प्रा.डा. मंगलसिद्धि मानन्धर नाप सहलह । एमाले आदिवासी जनजाति मुद्दायात प्राथमिकता मब्युगु । अले थ्व हे कारणं संविधानसभा विघटन जुगु लिसें थिथि कथंह खं तया एमालेया आदिवासी जनजाति तयसं केन्द्रीय स्तरया बैठक, थिथि बैठक बहिष्कार याना वयाच्वंगु दु । थ्व हे झ्वलय् असन्तुष्ट पक्षया खं तयगु अले थपिनिगु खं नं तयेकेगु, उकियात छगु निश्कर्ष पिकया, थपिनिगु धारणा न्ह्यब्वयगु नितिं थौं राष्ट्रिय स्तरया कार्यकर्ता भेला तया तगु दु । थ्व भेलाय् पार्टीया उपाध्यक्ष अशोक राई लिसें थिथि आदिवासी जनजाति नेता तयसं बहिष्कार याइगु खं चर्चाय वया च्वंगु दु । धा थें थौं या बैठकय् मवन धासाः वयक पिंस गज्यागु द्वपं फयमालि ? अथवा थुकिं गज्यागु लिच्व लाइ ? गुकथं एमाले दुनेया आदिवासी जनजाति तयसं एकल जातीय पहिचान सहितया संघीयता नितिं गुकथं आवाज ब्वलंका च्वंगु ख, थुकि गुकथंया लिच्व लाइ, थ्व विषयलय् केन्द्रित जुया थ्व सहलह ब्याकुगु दु ।<eot>तेलुगु (तेलुगु भाषा:తెలుగు) भारतया आन्ध्रप्रदेश राज्य व यनम जिल्लाया आधिकारिक भाषा ख। थ्व भाषा आन्ध्रप्रदेश नापंया राज्य छत्तीसगढ, कर्नाटक, महाराष्ट्र, उडिसा व तमिलनाडुइ नं छ्येलिगु या। तेलुगु भारतया निगुगु दक्ले तधंगु मांभाय् ख धाःसा एथ्नोलग कथं थ्व हलिमया १३गु दक्ले अप्व छ्येलिगु भाषा ख। [१] थ्व भाषा भारतया २१गु आधिकारिक भाषाय् छगू ख। [२] नापं थ्व भाषा भारतया ४गु प्राचीन भाषाय् नं छगू ख। [३][४]
मध्य द्रविडियन भाषापरिवारय् तेलुगु साहित्यिक इतिहास दूगु छ्गू जक्क छगू भाषा ख। थ्व भाषाय् संस्कृत व प्राकृतया यक्व प्रभाव दु। [५] [६] नापं हैदराबाद क्षेत्रय् ल्हाइगु भाषाय् उर्दूया यक्व प्रभाव दु।तेलुगु भाषाया खँग्वः आपालं माआखःय् क्वचाइ। थ्व कारणं थ्व भाषायात पूर्वया इतालियानो नं धाइगु या।[७][८][९][१०] ११गु शताब्दीतक्कया तेलुगु साहित्यया दसु लूगु दु। थ्व भाषाया प्राचीन रुपया दसु सन् २००तक्कया खंगु दु। [११][१२] प्राचीन तेलुगु ब्राह्मी लिपिइ च्वइगु या।<eot>येँ, नेपाल मण्डल – नेपाः देया अतिकं हनेवहम्ह झी सत्यमोहन जोशीजुया स्वक्वगु जंक्वय् ब्वतिकायेदया, न्यनेदया सकसिनँ अहो भाग्य तायेकूगु दु। झी The Newah पाखेँया भिन्तुना नापँ वयकःया भीँउसाँय् ताःआयु व सुखया भिन्तुना देछागु हसना दुथ्याका च्वना।
(हनेबहम्ह सत्यमोहन जोशीजुया ८८ दँ ८ ला व ८ न्हु क्यमगु लसताय् नेवाः परम्पराकथँ स्वकःगु जन्क्व हनादीसे। किपाः सुभाय् श्रुति श्रेष्ठ, ईकान्तिपूर २६ जनुवरि २००९)
“वयेकःया बारे मनूतयेसँ यक्व न्यनातःगु दु। तर प्रत्यक्ष खनी अले उपिं चकित जुइ। वास्तवय् सत्यमोहनजु छम्ह चमत्कारिक हे व्यक्तित्व खः।वयकः म्हिगः चयेच्यादँ, च्याला व च्यान्हु क्यंगु लसताय् स्वकःगु जंक्व हना दिल। थपाये हाकःगु वैंशय् नं वयेकःयाके दूगु थ्व गुगुँ शारीरिक मानसिक ल्यायेम्हसू खः व खनाः अजू मचाइपिं मनूत म्हो हे दइ। न्हिंन्हिं कोशौं न्यासि वनेफु। तँ गयेफु। च्वयेफु। ब्वनेफु। न्यनेफु। भाषण् यायेफु। निर्णय् यायेफु। वयेकःयात म्हसिउपिंसं वयेकः आः तक तसकं उसाँय् मदुगु धइगु मसिउ। वय्कः धाथें थथे गय् सक्रिय जुयादी फत, बिचाः याइपिनि लागिं व छगू खोजया विषय खः।”
“नेपालभासाय् वयेकःया तःधंगु योगदान दुसां खय् भासाय् नं वयेकःया भूमिका म्हो मजू। खय् भासँ कृति च्वयाः वयेकलं स्वक्वः तक मदन पुरस्कार त्याकादीगु दु। थ्व सिरपाः स्वक्वः त्याकादीम्ह वयेकः हे याकः व्यक्तित्व खः।”<eot>बद्धु (अंग्रेजी:Baddhu), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८२७ खा छेँ दु।<eot>बुइकूगु, सुक्खा कि मेमेगु नसा स्वया यक्व रुपं भिं। थन्यागु नसा स्वथने, छ्यले व छथासं मेथासय् यंके अपु। थन्यागु नसां मेक्यानिकल हार्भेस्तिंग, नसाया आयात-निर्यात, तच्वःगु प्रशोधन व औद्योगिक बुँज्या यायेछिंगु वातावरण दयेकाब्युगु दु। अथे जूगुलिं, तःधंगु परिमाणय् जाकि, छ्व, कःनि, मुस्या आदिया कायेबिये यायेछिंसां तःधंगु परिमाणय् वाउँचा, उंचःआदिया धाःसा कायेबिये व स्वथनेज्या अपुक्क याये मछिं। [२]
छख्यः बुंइ बुइगु कि कथं पुलिगु करयात किप्यं धाइगु या। थ्व हे किप्यं खँग्वःयात आःवया सकल कथंया बुं कर(Land Tax)या निंतिं छ्यलिगु या।<eot>यमाःद्यः हिन्दू धर्म कथं स्व‍गया जुजु ख। वय्‌कः छम्ह देवगणया द्य ख। यमाःद्यया बाहान ऐरावत किसि ख। इन्द्रया अस्त्र बज्र ख। वय्‌कःयात अप्वयाना अप्सरातेगु प्याखं आदिइ मुग्ध जुम्ह जुजुया रुपय् चित्रित याइ।<eot>पोरबन्दर जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>गंल्वय् (ट्युबरकुलोसिस) छगु ल्वे ख:| थ्व ल्वे माइकोब्याक्टेरियम ट्युबरकुलोसिस नांयागु अ म्ल फास्ट ब्याक्टेरिया नं याई| माइकोब्याक्टेरियायागु मेमेगु प्रजाति नं न थ्व ल्वे याके फु| अन्यागु मेमेगु प्रजातितेत अटिपिकल माइकोब्याक्टेरिया धाई|
थ्व ल्वे हलिमे येक्व हे थासे खने दु| न्हापा छक मनुयागु बसे वे धुंकु थ्व ल्वे एच आई भीयागु प्रकोप व रेजिस्ट्यान्ट उपप्रजातियागु विकासंयाना हानं महामारी जुइत्येंगु दु|थ्व ल्वे नं येक्व मनु तेत स्याई व व स्वया येक्वमनुतेत प्रभावित याई|
थ्व ल्वे फे नं पुनि| ल्वे दुम्ह मनु नं मुसुल्हाई बिले किटाणुत थगु वातावरणले छ्वैइ| थन्यागु किटाणु मेम्ह मनुयागु सास प्रणालीले वना अन म्वाये फसा व मनुयात नं ल्वे पुनि|<eot>दहोद जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>बेतालि धाःगु छ्यनय् चीनिगु छता कापःया तपुलि ख। थन्यागु "तपुलि" भारत, नेपाः, फिलिपिन्स, पाकिस्तान, अफगानिस्तान, मध्यपूर्व, उत्तर अफ्रिका आदि थासय् चीनिगु या। सिख धर्मावलम्बीतयेगु निंतिं थ्व छता धार्मिक ज्या ख।<eot>हरिहरपुर ६ (अंग्रेजी भाय:Hariharpur), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु सुर्खेत जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे781खा छेँ दु।<eot>सरस्वतीनगर (अंग्रेजी:Saraswotinagar), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५२३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सरस्वतीनगर यागु जनसंख्या ३२४७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>यल जिल्लाया केन्द्र यल नगर ख। थ्व नगरयात न्हापा नगर व लिपा उप-महानगर घोषणा यात। सन् २०१४ तक्क थ्व जिल्लाय् यल नगर नापं मेमेगु गाविस दयाच्वन। सन् २०१४ तक्कया थ्व जिल्लाया गाविसतेगु धलः थ्व कथं दु-<eot>सन् २८० (CCLXXX ) जुलियन नगुमाया बिहिबाः न्ह्यथंगु छगू अधिवर्ष ख। अबिलय् थ्व दंयात मेसाला व ग्रेतसया काउन्सुलशिपया दं (वा दं १०३३ Ab urbe condita ) धका म्हसीकिगु या। मध्यकालीन युगया उत्तरार्धय् एनो दोमिनि नगुमा युग युरोपय् प्रचलित जुइधुंका थ्व दंयात सन् २८० धका म्हसीकिगु यात।
रोमन क्षेत्र फ्र्याङ्कतेगु हमलाया निरन्तर भयय् दयाच्वनि। गउलया नगरतयेत रक्षात्मक पःखाः दना बल्लाकिगु ज्या जुइ।<eot>मनुया कवं मनुया म्हय् दूगु थीथी क्वँय्तयेगु छपुचः ख। थ्व कवं पुचलं थीथी ज्या ब्यु। थुकिया ज्याय् मनुया म्हयात संरचना बीगु, थीथी ज्या यायेत म्हया थिंभःया ज्या यायेगु, क्वँय् दुने हि दयेकिगु, क्याल्सियम स्वथनातयेगु आदि ज्या ला।<eot>औराही २ (अंग्रेजी:Aurahi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८७७ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.६२८४४९ उत्तर व देशान्तर ७२.७७०७१४ पश्चिम खः (41.628449° N 72.770714° W)। थ्व थासे १३६३२८८९ वर्ग मिटर (५.२६३६८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४०२२०९ वर्ग मिटर (०.१५५२९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सँ मनू व स्तनधारी प्राणीतेगु म्हय् (मनुइ विशेषयाना छ्यनय्) खनेदैगु सी धुंकुगु कोष ख। थुकिया रुप का थें जुइ व ताःहाक जुया बुया वइ। चिमिसँ, छ्वलःसँ, धुसँ, पाखासँ, मिमिसँ छुं प्रकारया सँ ख। [१] सँ कुलिचिने नं यः। कुलिचिंगु सँयात सँकुलि धाइ। हलिमय् सकल थें तजिलजिइ ताःहाकःगु सँ चायेगु चलन दु। छुं तजिलजिइ सँ खायेगु नं चलन दु। दक्षिण एसियाया यक्व तजिलजिइ मिजंमचाया छता चुडाकर्मय् सँ खायेमा। ताःहाकःगु सँ चिगु कायात सँचिका वा सचिका धाइ। हलिंया यक्व तजिलजिइ, विशेषयानां मिसातेसं सँ ताःहाकः लहिनिगु चलन दु। थथे लहिनातःगु सँयात चिना सपः (सतभत) देकिगु चलन नं दु। छ्यनय् सं मदूपिं, वा सौन्दर्यताया निंतिं मनूतेसं नकलि सँ छ्यनय् तयेगु नं या। थन्यागु नकलि सँयात सतानि धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.४७७३३३ उत्तर व देशान्तर १०४.९११८१२ पश्चिम खः (40.477333° N 104.911812° W)। थ्व थासे ३७९३७७९४ वर्ग मिटर (१४.६४७८६५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८०१०७५ वर्ग मिटर (०.३०९२९७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गजुरी (अंग्रेजी भाय:Gajuri), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1601खा छेँ दु।<eot>एम्पायर स्टेट बिल्डिङ्ग छगु १०२जाःगु स्काइस्क्रेपर ख। थ्व छेँ मिदताउन म्यानह्यातन, न्युयर्क सिटीइ फिफ्त एभेन्यु व ३४थ् स्ट्रिट, म्यानह्यातनया इन्तर्सेक्सनय् ला। थुकिया रुफ हाइत १,२५ फिट (३८१ मितर) दु धाःसा एन्तेना स्पाइर नापं थुकिया जाः १,४५४ फित (४४३.२ मितर) दु।[६] थुकिया नां न्युयर्कया निकनेम एम्पायर स्टेटं वःगु ख। थ्व छेँ हलिंया दकले तजाःगु बिल्डिङ्गया रुपय् ४०दँ तक्क अर्थात थुकिया सन् १९३१स निर्माण निसें सन् १९७२या वर्ल्ड ट्रेड सेन्टरया नर्थ बिल्डिङ्गया निर्माणतक्क जुयाच्वन। सेप्टेम्बर ११या आक्रमण धुंका थ्व बिल्डिङ्ग हानं छक न्युयर्कया दकले तजाःगु बिल्डिङ्ग जुवन। तर वान वर्ल्द ट्रेड सेन्टरया निर्माण धुंका हानं छक थ्व बिल्डिङ्ग न्युयर्कया दकले तजाःगु बिल्डिङ्ग मजुल।[१०] एम्पायर स्टेट बिल्डिङ्ग आःया ईले निर्माण पूवनेधुंगु बिल्डिङ्गय् विलिस टावर, शिकागो व ट्रम्प टावर शिकागो धुंका संरा अमेरिकाया दकले तज्जाःगु बिल्डिङ्ग ख।<eot>ओदेसि वा ओडेसी प्राचीन ग्रीसया छगू महाकाव्य ख। थ्व महाकाव्य चिनाखँमि होमरं च्वयादीगु धैगु विश्वास दु। नापं, होमरं मेगु महाकाव्य इलियाद नं च्वयादीगु धैगु विश्वास दु। थ्व महाकाव्य माइसिनियन ग्रीसया मौखिक परम्पराय् आधारित पद्य कृति ख। थ्व पद्य परम्परा करिब ११गू शदी इपू निसें न्ह्यथंगु धैगु विश्वास दु। थ्व महाकाव्यया मू नायः ओदिसियस (Odysseus) ख। वय्‌कःयात लातिनभासय् युलिसेस (Ulysses) धका नं म्हसीकिगु या। थ्व छगू साहित्यिक ग्रन्थ ख व थुकिया ऐतिहासिकया पुष्टि मजुनि।
थ्व तःधं-चिनाखँया मू बाखँ त्रोजन हताः धुंकाः ओदिसियस्‌ थःगु छें इथेका (Ithaca) लिहांवैगु समुद्र मार्गया यात्रा ख।[१] त्रोजन हताःया बाखँ धाःसा इलियाद महाकाव्यय् कनातःगु दु। ओदिसियस् लिहां वयाच्वंबिलय् वय्‌कःया छेँय् वय्‌कःया कलाः पेनेलोपे(Penelope)नाप इहिपा यायेत वयाच्वंगु मिजंत नाप पेनेलोपेया संघर्ष, इमिगु काय् तेलेमाचोस् (Telemachos)या थः अबुया मालेज्याया बाखँ नं थ्व महाकाव्यय् दुथ्यानातःगु दु।
यात्राय् ओदिसियस व वय्‌कःया मनूतेसं थी-थी कथंया राक्षस व मेमेगु यक्व ग्यानापूगु व रोमाञ्चकारी अवस्था पुलाः वंगु खँ थ्व महाकाव्यया मू विषय ख। ओदिसियसया यात्रा वृत्तान्तय् ओदिसियसं नापःलाःपिं छुं पात्र व थ्यंगु छुं थाय् थ्व कथं दु-<eot>मार्पक (अंग्रेजी:Marpak), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८०७ खा छेँ दु।<eot>अर्ब विजया (अंग्रेजी:Arba Vijaya), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु कास्की जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अर्ब विजया यागु जनसंख्या ३५२७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.75° N 72.68° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २१ मिटर (६८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं खेदा शहरयागु जनसंख्या २४,०३४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७७% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया खेदा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>खोडासदेवी (अंग्रेजी भाय:Khodasadevi), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे654खा छेँ दु।<eot>ग्यास्ट्रोइन्टेस्टिनल सिस्टम प्राणीतेगु पाचननाप स्वापूदुगु छगु अंग व्यवस्था खः। थ्व व्यवस्थायागु म्हय् सिक्क अप्व ज्या दु।<eot>लाडटाङ (अंग्रेजी भाय:Langtang), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु रसुवा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे143खा छेँ दु।<eot>गां धागु मनुतेगु छगु कथंयागु वस्ती ख। थ्व बस्ती सहर स्वया चीधंसां छगु मानवीय सभ्ययाय् देमागु दक्ले आधारभूत भौतिक सुविधात थन दै।<eot>डांडाखली (अंग्रेजी भाय:Dandakhali), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु सुर्खेत जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे110खा छेँ दु।<eot>थ्व पौ तुनि मण्डल, पूर्व गोदावरी जिल्ला च्वसुया सुधारया निंतिं खँल्हाबल्हा यायेत देकाःतःगु खँल्हाबल्हा पौ ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.६३१७५ उत्तर व देशान्तर ८१.८५७०९६ पश्चिम खः (26.63175° N 81.857096° W)। थ्व थासे ८२४३५५६० वर्ग मिटर (३१.८२८५४९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२२५०३२७ वर्ग मिटर (८.५९०९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दुसिका विचाः, अवलोकन, अध्ययन, व प्रयोगय् आधारित छगू व्यवस्थित ज्ञान वा विद्या ख। दुसिकाय् छुं नं विषयया प्रकृति थुइका व प्रकृतिया सिद्धान्त दयेकिगु जुइ। दुसिका खँग्वःया छ्येला ज्ञानया थन्याःगु शाखाया निंतिं यायेछिं गुकिलि तथ्य, सिद्धान्त, पद्धति व प्रयोगया आधारय् छगू व्यवस्थित ज्ञानया पलिस्था जुइ। थ्व कथं धायेछिं कि न्ह्याःगु नं विषयया व्यवस्थित ज्ञान हे दुसिका ख।
प्राकृतिक दुसिका: प्राकृतिक दुसिका प्रकृति व भौतिक हलिमया व्यवस्थित ज्ञान ख। दुसिका खँग्वःया छ्येला आपालं प्राकृतिक दुसिकाया निंतिं याइगु या। थुकिया ३गु मू कचा भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र व जीवशास्त्र ख। थ्व नापं मेमेगु मू कचाय् खगोलशास्त्र आदि ला।
निगमनात्मक प्रणाली: निगमनात्मक प्रणाली छुं थन्याःगु विद्यातयेगु पुचः ख गुकिलि दर्शन व दुसिकाया विषयय् तर्क व गणनाया सिद्धान्तया छ्येला जुइ। थुकिलि गणित व तर्क ला।<eot>राग पूरिया कल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.२२७२२५ उत्तर व देशान्तर ८५.४०७२५८ पश्चिम खः (31.227225° N 85.407258° W)। थ्व थासे २२४३३५६४८ वर्ग मिटर (८६.६१६४८२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५१६८१० वर्ग मिटर (०.१९९५४१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पारागोन प्रोटालस फाउण्डेशन (पिपिएफं) क्रान्तिकारी छात्रवृत्ति कोष “आशा दि होप” शनिबाः घोषणा याःगु दु । थुगु कोषं नेपाःया भविष्य हीलिगु दाबी तकं यानातःगु दु ।
मतिनां हलिमय् ह्यूपा हय्फू धैगु विश्वासं पोर्टालस, पोर्टल्याण्डया क्रिस्टोफर बक व येँया तिलगंगाय् च्वंगु पारागन पब्लिक स्कुलया निर्देशन शाकिर उद्दिनं सन् २०१९य् पिपिएफ चाय्कुगु खः । मिस्तय्त स्वाधिन दय्का भविष्यय् नेपाःयात नेतृत्व बी फयेकेगु आज्जु ज्वना चाय्कुगु खः । थ्व ज्याझ्वलं सरकारया फुक्क मस्तय्त शिक्षा बीगु नितियात ग्वाहालि याइगु न्ह्यथंगु दु । थुकिं सामाजिक, भावनात्मक नापं नैतिक शिक्षाया ग्वाहालिं केजी निसें १२ तकया कक्षा काय्त्यंगु दु ।
जीवनय् मस्तय्गु मिखाय् आशा व इमिगु चाहनां हे थुगु छात्रवृत्ति निर्धारण याइगु बकं न्ह्यथनादिल । पिपिएफं मस्तय्त थःगु जीवन नापं समाज व देसय् ह्यूपा हय्त ह्वःता ब्यूगु व थुकिं सकारात्मक ह्यूपा वइगु आशा तकं यानादिल ।<eot>सरकार (Government) धाःगु देय्या स्रोत, साधनयात देय्या हितय् छ्यलेयात दयेकातःगु छगू प्रकारया मानवीय संस्था ख। थ्व संस्था आधारभूत रुपय् व्यवस्थापिका, कार्यपालिका व न्यायपालिकाया मंका रुप ख। सरकारया ज्या देय्‌या वैधानिक संरचना दयेकिगु, उकियात पालना यायेगु व माःगु थासय् वैधानिक संरचना हिलेगु ख।<eot>आदिलाबाद जिल्ला भारतया तेलंगाणा राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मुख्यालय आदिलाबादु ख। थ्व जिल्लाया मेमेगु मू नगरय् निर्मल्, मंचिर्याल, बॆल्लंपल्लि, बासर, भैंसा, बोथ्, कागज्‌नगर्‌, उट्नूरु आदि ला। थ्व जिल्लाया देगलय् बासर ज्ञान सरस्वति देवालयम् छगू नांजाःगु देगः ख। पर्यटकीय रुपय् थनया कुंटाल झ्वाला, पॊच्चॆर झ्वाला, निर्मल् आदि नांजाः। थ्व जिल्ला लोकसभा क्षेत्र	आदिलाबादय् ला धाःसा शासनसभा(राज्यसभा)य् थ्व जिल्लाया सिर्पूर्, चॆन्नूर्, बॆल्लंपल्लि, मंचिर्याल, आसिफाबादु, खानापूर्, आदिलाबादु, बोथ्, निर्मल् व मुधोल् क्षेत्र ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश उत्तर व देशान्तर पश्चिम खः (° N ° W)। थ्व थासे ३०२.१३१६६ वर्ग मिटर (३३.४३३२७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४.३४७२५५ वर्ग मिटर (८२.०२२०४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपालभाषा धाथें लाेपाेन्मुख भाषा खः । थाैं कन्हेया मस्तयेसँ भाय् मल्हाये धु‌कल । थ्वया लिपाया पुस्तां खँ ल्हाय् मसइगु जक मखु मथुइगु न‌ जुइ धु‌कल । थथे भाय् त्वता वना कथं लिपाया पुस्ताय् थथे आत्मग्लानी मवइ धाय् मफु । विधान थें थः हे स्वचेतना जागृत याना भाय् मसः धका सुम्क मच्वंसें थः हे अग्रसर जुया भाय् स्यना कायेगु पलाखय् अग्रसर यायेत थुगु चिहाकःगु संकिपातं हसना बियाच्वंगु दु ।
दछि न्ह्यः नेपालभाषा चिहाकः संकिपा धेंधेंबल्ला कासाय् दुथ्याःगु संकिपा स्वचेतना रेडियाे उपत्यका ८७‍‍.६ मेगाहर्जया नेपालभाषा प्रमुख नापं नेवा न्यूजया सञ्चालक प्रज्वल शाक्यया परिकल्पना, बाखँ नापं निर्माण व निर्देशनय् पिहाँवःगु खः । क्यामरा नापं सम्पादन फाेटाे पत्रकार अनुप प्रधानं कःघागु खः ।
भाषा म्वाकेगु अभियान कथं दयेकुगु थुगु संकिपातय् विधान तुलाधरं विधान कथं ज्या यानादीगु दुसा । तःधिकम्ह विधान कथं सञ्चारकर्मि विगेन तुलाधरं ज्या यानादीगु दु । विधान विगेनया काय् भाजु खः ।<eot>ग्वःपुसा वा ग्वः धाःगु बोतानीइ स्वामाय् नसा स्वथनेत थी-थी कथं परिमार्जित जूगु संरचना ख। स्वांमातेसं थन्यागु संरचनातयेत चिकुला वा सुक्खा लाय् म्वायेत, मेगु ऋतुइ ह्वयेत व अमैथुमिक कथं न्हुगु मां बुइकेत छ्यलि। [१] हि स्वांमाय् आपालं निथासय् दै- माया जराय् व स्तेम (कचा)।<eot>सुदा (अंग्रेजी:Suda), नेपा:यागु महाकाली अञ्चलयागु कञ्चनपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २९०९ खा छेँ दु।<eot>ख्वप जिल्लाया थिमिया न्हूगु गठ्ठाघर छेँ दुम्ह थौंकन्हय् बय् बय् जुयाच्वनादीम्ह म्ये हालामि कल्पना श्रेष्ठ पेशागत रुपं छम्ह शिक्षिका खः । थौंकन्हय् म्येहालामि श्रेष्ठ थिमिया शंखधर मेमोरियल स्कूलय् साइन्स टिचरया रुपं ज्या यानाच्वनादीगु दु । वय्कः...
(यल महानगरपालिका ४ वडाय् लाःगु धोबिघाटया राम खड्गी व सुर्जलक्ष्मी खड्गीया म्ह्याय् आराध्यालक्ष्मी खड्गी थौंकन्हय् यलया पूर्णचण्डीइ च्वंगु विद्या विकास बोर्डिङ्ग स्कूल व यलया हे थसिखेलय् च्वंगु बर्नबी बोर्डिङ्ग स्कूलय् नृत्य शिक्षिका जुयाः थौंकन्हय्...
नीन्यादं न्हेव हनेबहम्ह पद्मरत्न तुलाधरजुं बालगोपाल श्रेष्ठया नापंया खंल्हाबल्हा धयादिगु खं (नेपाल भासायात सरलिकरणया अभियान कथं थुगु चोसुइ विसर्ग गननं छेलागु मदु । मचिंकुसें चोया नं छता हे उच्चारण जुइगु फुक्क हे खंगोत चिंकेगु तोतागु दु । अथेहे...
महेन्द्ररत्न शाक्य, काठमाडौं सुनचाँदी व्यवसायी महासंघया नायः । वय्कलं थौंकन्हय् लुँ तस्करया अनुसन्धानया विषयस जुयाच्वंगु ज्याखँयात कयाः थःगु नुगःखँ प्वंकादीगु दु । अथेहे, सोमवाः येँया विशाल बजारया लिसें स्वंगू पसलय् खानतलास यायेगु नामय् पसःया सामान...
साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेशनया नायः लक्ष्मीदास मानन्धरं भारतं ‘चि’ मिइगु नितिं साल्ट ट्रेडिङयात थीथी इलय् थीथी कथं ग्वाहालि याःगु अनुदानयात शेयरय् परिणत याये मफइगु खँ धयादीगु दु ।छथ्वः व्यापारीपिं थ्व इलय् साल्ट टे«डिङ कर्पोरेशन लिमिटेडय् भारत सरकारं...
येँ देय्या लू येँ देय्या नापनापं लाःगु तःजाःगु थासं अतिकं न्ह्याइपुक्क खनेदु । तःजाःगु छेँया कःसि च्वनाः अथे क्वय्या लू स्वये फइ । अथेहे, येँ देय् नं थथे थीथी लागां न्ह्याइपुक्क स्वयेदु । स्वयादिसँ स्वयम्भूया ल्यूने सीतापाइलाया च्वकां खनेदूगु येँ...
ईलोहँ मचा लय्–पौया पिकाकः ईलोहँ प्रकाशनपाखें थ्वहे वइगु शनिवाः नेपाः ब्यांक्वेटय् निक्वःगु स्वनिगःब्यापी स्कूल स्तरीय नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन ज्याझ्वः याइगु जूगु दु । अथेहे उगु हे न्हिइ मचा लय्–पौ ईलोहँ पिदंगु १८ दँ क्यंगु लसताय् थीथी ज्याझ्वः नं...
सरकारं मंगलवाः घोषणा याःगु आर्थिक दँ २०७५–०७६ या बजेटयात कयाः थीथी ख्यलं थःथःगु कथं प्रतिक्रिया प्वंकाच्वंगु दु । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया नेता व कार्यकर्तापिन्सं थुगु वजेटयात नेपाःया विकासया नितिं तःधंगु योजनासहित वःगु बजेट जूगु प्रतिक्रिया...
येँ महानगरपालिका २२ वडाय् लाःगु ऐतिहासिक सम्पदा धरहरा जःखः थीथी व्यवसाय यायेगु आज्जुं दयेकातःगु पसःक्वः, तहरा, फुटपाथ व होटल शनिवाः बहनीनिसें येँ महानगरपालिकां डोजर हयाः चीकूगु दु । धरहरा संरक्षण यायेगु नितिं छगू नीजि कम्पनीयात थ्वया न्ह्यः भालाः...
छिगु नां छु खः ? जिगु नां योसिदा काकुको खः । छि ग्व दं दत ? जि ७४ दँ दत । छितः छुकिया क्यान्सर जुगु व गबले निसें क्यान्सर जुगु खः ? जितः १७ दँ न्हयः निसें पाठेघरया क्यान्सर जुगु खः । क्यान्सर जुल धका सिइवं नर्भस मजुला ? क्यान्सर जुल धका स्यु बलय...
(रविन्द्र शाही, थौंकन्हय् संकिपा ख्यःया छम्ह लोकं ह्वाह्वां वयाच्वनादीम्ह संकिपा निर्देशक खः । वय्कः मध्यपुर थिमिया हातिमहाकांलय् जन्म जुयादीगु खः । वय्कलं दकले न्हापां ‘ध्यबाया शक्ति’ दबू प्याखनं थःगु कलायात्रा न्ह्याकादीगु खः । वय्कलं छ्यूगु...
नेपालभाषा ख्यलय् न्हापांगु ज्याझ्वः मिसेस नेवाः धेंधेंबल्ला कासाय् न्हाप जुइत ताःलाःम्ह रेजिना शाक्य यलया न्ह्यःखा कःनिबहालय् च्वंम्ह खःसा थौंकन्हय् वय्कः मंगलबजारय् च्वना च्वनादीगु दु । वय्कःया थःछेँ ख्वपया बंशगोपाल खः । वंगु शुक्रवाः जूगु मिसेस...<eot>पंचमहल जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>सेरा (अंग्रेजी:Sera), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०३ खा छेँ दु।<eot>क्ल्याभिकल मनुया म्ह्यया छगू ताःहाकःगु क्वँय् ख। थ्व कवंलं स्क्यापुलायात स्टर्नमय् स्वाइ। मनुया म्ह्यय् थ्व हे छगू जक्क ताहाकःगु होरिजोन्टल कवँ ख। थ्व कवलं ब्वहः व पेक्तोरल गर्दल दयेकी। थ्व क्वँय्यात ल्हातँ नुगःपाया च्वे थी छिं। थ्व क्वँय्या नाँ ल्यातिन भाषाया "क्लाभिकुला" (clavicula) खँग्वलं वःगु ख गुकिया अर्थ चिधंगु ताःचा ख। थ्व क्वँय् थःगु धुरीइ चाहिलिगुलिं व रोमन ध्वखाया ताःचा थ्व थें च्वंगुलिं थुकिया नां थथे जुवंगु ख।<eot>राग नागस्बराबली छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>बेसबल छगू ब्याट व बल कासा ख। थ्व कासा ९म्ह कासामिया निगु खलःया दथुइ म्हिति। थ्व कासाया उद्देश्य फतिंफत्तले अप्व रन कायेगु ख। रन कायेत प्रतिद्वन्दी खलःया पिचरं वांछ्वगु बलयात हिटरं ब्याटं क्यका ९०फुटया दायमन्दया प्यकुं सिथय् दूगु प्यंगु बेसय् ब्वाँये वनिगुया। पिचरं धाःसा थी-थी कथं हिटरयात आउट यायेगु कुतः याइ। ब्याटिङ्ग खलःया कासामिं ४गुलि न्ह्यागु नं बेसय् दिइ छिं। लिपा ब्याटिङ्ग खलःया कासामिं थःगु खलःया कासामिं बल थ्वाइबिले वा मेमेगु कारणं बेस हिलेफै। फिल्डिङ्ग खलं स्वम्ह हिटरतयेत आउट यायेधुंका निगु खलं ब्याटिङ व फिल्डिङ्ग हिली। ब्याटिङ्गया छगू पाःयात छगू इनिङ्ग धाइ। छगू प्रोफेसनल कासाय् गुंगु इनिङ्ग दै।दकले अप्व रन दूगु खलं कासा त्याइ।
बेसबल पुलांगु ब्यात व बल कासां विकास जुल। थ्व कासाया प्रारम्भिक रुप १८गु शताब्दीइ इंग्ल्यान्दय् बुयावल। प्रवासीतेसं थ्व कासा इंग्ल्यान्दं उत्तर अमेरिकाय् थःनापं यंकल। १९गु शताब्दीया उत्तरार्धय् थ्यंबिलय् थ्व कासायात मनुतेसं संयुक्त राज्य अमेरिकाया राष्ट्रिय कासाया रुपय् कायेगु यात। आःवया थ्व काअसा उत्तर अमेरिका नापं मध्य अमेरिका, दक्षिण अमेरिका, क्यारिबियन, पूर्व एसिया (जापान व कोरिया) व युरोपय् नं म्हितिगु या।
संयुक्त राज्य अमेरिका व क्यानादाय् थ्व कासाया व्यवसायिक संघयात मेरज लिग बेसबल(MLB) धाइ। मेजर लिग बेसबल न्यास्नल लिग(NL) व अमेरिकन लिग(AL)य् विभाजित दु। थ्व नितां हे लिगय् स्वंगु दिभिजन दु: इस्त, वेस्त व सेन्त्रल। मेजर लिग च्याम्पियनया निर्णय प्लेअफ धुंका जुइगु वर्ल्द सिरिजय् जुइ। थ्व कासाया व्यवसायिक रुपयात जापानय् नं अथे हे कथं सेन्त्रल लिग व प्यासिफिक लिगय् बायातःगु दु। अथे हे क्युबाय् नं वेस्त लिग व इस्त लिग धका निपुचः लिगय् टिमतेत बायातःगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.२९३९९ उत्तर व देशान्तर ११०.८८३८७२ पश्चिम खः (32.29399° N 110.883872° W)। थ्व थासे ११५१८८६६५ वर्ग मिटर (४४.४७४५९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०४८१८ वर्ग मिटर (०.११७६९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तन्तु सीकिगु दक्ले अप्व छ्य्‌लिगु ज्याब्वःत व्याक्स ब्लक, तन्तु स्तेन, व जः माइक्रोस्कोप ख। आयागु इले इलेक्त्रोन माइक्रोस्कोप, इम्युनोफ्लोरेस्सेन्स व फ्रोजन सेक्सनया विकासं थ्व शास्त्रयात ग्वहालि यागु दु। थ्व ज्याब्वःत छ्य्‌ला तन्तुया उसाँय् दुबिले व मदु बिलेया संरचना स्वे ज्यु। थुकिलिं याना क्लिनिकल डायग्नोसिस पाय्‌छि यायेत व प्रोग्नोसिस भिंकेत ग्वाहालि नं या।
सकल बहुकोषीय पशुया म्हय् प्यंगु कथंया तन्तु दै। थ्व प्यंगु कथंया तन्तुतेसं सकल अंग, संरचना व म्हया मेमेगु वस्तुत देकी। थ्व प्यंगु कथंया तन्तुत खः
वनस्पति तन्तु मू कथं स्वंगु तन्तु व्यवस्थाय् बायातगु दु। थ्व खः इपिदर्मिस, ग्राउन्द तन्तु, व भास्कुलर तन्तु। थ्व स्वगुलिंया मंकायात बायोमास धाइ।<eot>जैसलमेर (अंग्रेजी:Jaisalmer) भारतया राजस्थान राज्यया जैसलमेर जिल्लाया छगु सहर इलाका खः। भारतया सुदूर पश्चिमय् अवस्थित धारया मरुस्थलय् जैसलमेरया पलिस्था भारतीय इतिहासया मध्यकालया प्रारम्भय् करिब सन् ११७८ ई यदुवंशी भाटीया वंशज रावल-जैसलद्वारा जूगु ख। रावल जैसलया वंशजतेसं भारत गणतन्त्रय् हिलिगु ई तक्क वंशक्रम भंग मजुइकः ७७० दँ तक्क शासन यात। जैसलमेर राज्यं भारतया इतिहासया यक्व काल खंगु दु। सल्तनतकालया करिब ३०० दँया इतिहासय् थ्व राज्यं मुगल साम्राज्य स्वया पृथक थःगु अस्तित्व दयेकातल। भारतय् अँग्रेजी राज्यया पलिस्था निसें समाप्ति तक्क नं थ्व राज्यं थःगु अस्तित्व तयातल। भारतया स्वतन्त्रता धुंका थ्व राज्य भारतीय गणतन्त्रय् विलीन जुल। भारतीय गणतन्त्रय् विलीनकरणया ईले थ्व ‍आज्यता भौगोलिक क्षेत्रफल १६,०६२ वर्ग माइल दयाच्वन। मरुभूमिया विषम परिस्थितिइ स्थित जुगुलिं थ्व थाय्‌या जनसंख्या २०गु शताब्दीया प्रारम्भय् ७६,२५५ जक्क दयाच्वन।[१]
जैसलमेर जिल्लाया भू-भाग प्राचीन कालय् ’माडधरा’ वा ’वल्लभमण्डल’या नामं नांजाः। महाभारतया युद्ध धुंका तःधंगु ल्याखँय् यादव थ्व थासय् वःगु व च्वंगु विश्वास दु।[२]थन यक्व बांलाःगु लाय्‌कू (हवेलि) व जैन देगःया पुचः दु, थ्व देगः व लाय्‌कू १२गु व १५गु शताब्‍दीया दथुइ दयेकूगु ख।[३]
जैसलमेर भारतया पश्चिम भागय् स्थित थार मरुभूमिया दक्षिण पश्चिमी क्षेत्रय् ला। थ्व शहरया अक्षांश व देशान्तर 26.92° N 70.9° E ख।[४]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २२९ मिटर (७५१ फुट) च्वे ला।
थ्व थसय् तापाक्क तक्क स्थाई व अस्थाई फिया तःज्जाःगु टील दु। थ्व टील फेनापं थःगु थाय्‌ हिलाच्वनि। थ्व टीलतेगु दथुइ थाय्‌थासय् लोंहया पठार व गुं नं दु। थ्व सकल लागाया ढाल सिन्धु खुसि व कच्छया रण पाखे अर्थात पश्चिम-दक्षिणय् ला।
जैसलमेर राज्यया सकल भागय् फि व लोंह दूगुलिं थनया तापमान मे-जुनय् अधिकतम ४८० सेन्टीग्रेड व डिसेम्बर-ज्यानुवरीइ न्यूनतम ४० सेन्टीग्रेड दयाच्वनि। थ्व सकल प्रदेशय् लया स्थाइ स्रोत मदु। वा वइबिले छुं थासय् ल मुनि। थनया तुंथिया आपालं ल खारा दु व वा वैबिले एकत्र यानातःगु ल हे छगूजक्क उपभोग्य लया स्रोत ख।
थनया साक्षरता प्रतिशत ६४% दु थुकिलि मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु व मिसातेगु साक्षरता ५०% दु। सकल भारतया साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जैसालमेरया साक्षरता अप्व दु।<eot>हर्पनहल्ली (अंग्रेजी:Harpanahalli), भारतयागु कर्णाटक राज्ययागु दवनागिरि जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.8° N 75.98° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६३३ मिटर (२०७६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हर्पनहल्ली शहरयागु जनसंख्या ४१,८८९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ५५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ४८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया हर्पनहल्ली यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>आयोडिन छगु रसायनिक तत्त्व खः। थ्व तत्त्वयु चिं I खः व एटोमिक ल्याखँ ५३ खः। रसायनिक तवलं, आयोडिन दक्ले म्हो रियाक्टिभ ह्यालोजेन ख। थ्व एस्टाटिन धुंका दक्ले इलेक्ट्रोनेगेटिभ ह्यालोजेन खः। आयोडिन प्राथमिक कथं वासः, किपा व रंगय् छ्येलि। अप्व प्राणीय् थ्व तत्त्व म्हो मात्राय् मा।
मेमेगु ह्यालोजेन(पिरियोडिक टेबलयु ग्रुप VII)तेसं थें आयोडिनं डाइएटोमिक मोलेक्युलत देकी, अतः, थुकिगु मोलेकुलर फर्मुला I२ खः।<eot>थुगु ज्याझ्वः म्ये रेकर्डिङ सुविधा सहज मजूबलय् छकू कोठाय् वाद्यवादकपिंनाप म्येहालामि अले मेगु कोठाय् प्राविधिक च्वनाः रेकर्ड जूगु म्ये “ओ प्रिय लिफः स्वया”या नामं थुगु ज्याझ्वः न्ह्याइ । म्येहालामि स्वयम्भूराज शाक्यनापं सपनाश्रीया सः दुथ्याःगु, विरेन शाक्य व शान्त शाक्य च्वयादीगु अले विरेन शाक्यं लसय् हनादीगु खः ।<eot>नेपालभासा यागु छगु तसकं पुलांगु (थौंकन्ह्य) लयपौयात थुगुसिया प्रेस काउन्सिल भाषागत सिरपा लल्हाइगु जुगु दु । उगु लयपौया सम्पादक रुक्मिणी श्रेष्ठ नाप सहलह ।<eot>मोतिहार भारतया बिहार राज्यया पूर्व चम्पारण जिल्लाया छगू नगर ख। थ्व नगर पूर्वी चम्पारण जिल्लाया मुख्‍यालय ख। बिहारया राजधानी पटना स्वया १७० किमि तापाक्क लाःगु थ्व थाय्‌ नेपाःया सीमाय् ला। धार्मिक ग्रन्थ कथं थ्व जुजु जनकया राज्यया छगू भाग ख। महात्‍मा गान्धीनं थःगु राजनीतिक आन्दोलन थ्व हे थासं न्ह्यथंगु ख।
थ्व नगरया अक्षांश व देशान्तर 26.65° N 84.92° E ख । [१] समुद्र सतह स्वया थ्व थाय्‌ ६२ मिटर (२०३ फुट) च्वे ला।
भारतया सन् २००१या जनगणना कथं मोतिहारी नगरया जनसंख्या १०१,५०६ दु।[२] थ्व जनसंख्याय् मिजं ५४% व मिसा ४६% दु।
थ्व नगरया साक्षरता प्रतिशत ६९% दु गुकिलि मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु धाःसा मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतया साक्षरता प्रतिशत ५९.५% स्वया मोतिहारया साक्षरता अप्व दु।<eot>गुरुङ जातिया मू भाषा गुरुङ भाषा ख। थ्व भाषा देवनागरी लिपि व सेँ लिपिइ च्वइ। आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ भाषा व अंग्रेजी भाषा थें न्यागु भाय्‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु।<eot>विद्युतचुम्बकत्त्व धाःगु प्राकृतिक विज्ञानया भौतिक शास्त्रया दुनेया छगू ख्यः ख। थ्व ख्यलय् विद्युतीय चार्ज दूगु वस्तुतयेगु सीकिगु ज्या जुइ। थन्यागु चार्ज दूगु वस्तुतयेगु तिबः व उकिया ख्यःया थी-थी विषयया बारेय् थ्व विज्ञानय् सीकिगु जुइ। विद्युत चुम्बकीय तिबः प्रकृतिइ खनेदइगु प्यता तिबःय् छता ख। थ्व तिबः, बल्लागु, बमलाःगु व गेंसुया तिबः प्रकृतिया प्यता तिबः ख।<eot>मस्तामाण्डौ (अंग्रेजी:Mastamandau), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६८२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मस्तामाण्डौ यागु जनसंख्या ३४११ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>नेपाःया नेता त भारतय वना सहलह ब्याकेगु यात परराष्ट्रविद् हिरण्यलाल श्रेष्ठं गुकथं थुइकादिगु दु । थुकिइ भारतया चाहना छु ख धइगु विषययात कया वयकनापया सहलह मेट्रो एफएमया श्रीकृष्ण महर्जनजुं यानादिगु ।<eot>जल्पाचिलाउने (अंग्रेजी भाय:Jalpachilaune), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे667खा छेँ दु।<eot>बार्थोलोमियु जोजो "बार्ट" सिम्प्सन द सिम्प्सन्सया सिम्प्सन्स परिवारया छम्ह काल्पनिक मू पात्र ख। थ्व पात्रया सः कलाकार न्यान्सी कार्टराइटं बियादिगु ख। थ्व पात्र टिभिइ दकलय् न्ह्यः सन् १९८७या एप्रिल १९स प्रशारन जूगु गुडनाइट सिम्प्सन्सय् वःगु ख। बार्टया परिकल्पना व दिजाइन कार्टूनिस्ट म्यात ग्रोनिंगं यानादीगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.१३५७६३ उत्तर व देशान्तर ८०.१४१८१ पश्चिम खः (26.135763° N 80.14181° W)। थ्व थासे ८२१७७४४६ वर्ग मिटर (३१.७२८८९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १११०२३४३ वर्ग मिटर (४.२८६६३९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>वब्रस स्पुङस दगोन (खँग्वः कथं “जा ग्वारा” गोम्पा[१][२]), च्वापुगुँ गेफेलया क्वे अवस्थित छगू गोम्पा ख। थ्व गोम्पा गेलुगपा पन्थया स्वंगु महान ब्वँकुथि गोम्पाय् छगू ख। गेलुगपाया मेगु निगु मू गोम्पा गान्देन व सेरा गोम्पा ख।
वब्रस स्पुङस दगोन सँदेय्या गोम्पाय् दकले तधंगु गोम्पा ख। थ्व गोम्पा गाम्बो उत्से गुंइ ल्हासा स्वया ५किमि पिने ला।
फ्रेदी स्पेन्सर च्यापम्यानया सन् १९३६-३७या सँदेय् भ्रमण धुंका वय्कलं च्वयादिगु वर्णन कथं थ्व गोम्पा हलिमया दकले तःधंगु गोम्पा ख। वबिले थ्व गोम्पाय् ७,७०० भिक्षु च्वनाच्वंगु जुसां थी-थी ईले थ्व गोम्पाय् १०द्व भिक्षुतक्क नं च्वंगु खँ उल्लेख यानातःगु दु। [३]<eot>लोहजरा (अंग्रेजी:Lohajara), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे 944 खा छेँ दु।
नेपा:यागु दं २००१ यागु जनगणना कथं लोहजरा यागु जनसंख्या ५३२३ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।==लिधंसा==<eot>त्रिकोला (अंग्रेजी:Trikola), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७९४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं त्रिकोला यागु जनसंख्या ४०६५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>एपेन्डिसाइटिस भर्मिफर्म एपेन्डिक्स इन्फ्लामेसन जुइगु छगु अवस्था खः[१]। थ्व अवस्थायु माइल्ड केसतेत छुं हे मयासें नं लनेफु धासा सिक्क हे तच्वगु अवस्थाय् इन्फ्लेम्ड एपेन्डिक्सयात ल्यापारोटोमी वा ल्यापारोस्कोपी याना लिकाय् माली। थ्व अवस्था मलंकुसा मनु पेरिटोनाइटिस व शकय् वना सी तक्क नं फु।[२]<eot>लेबानन (अरबी भाषा: لبنان लुब्नान), आधिकारिक कथं लेबानिज गणतन्त्र (अरबी भाषा: الجمهورية اللبنانية), छगु चीधंगु, येक्व गुं(पहाड) दुगु मध्य पूर्वी देय् ख। थ्व देय् भूमध्य सागरया पूर्वय् ला। थ्व देय्‌या लागाय् सिरिया (उत्तर व पूर्व) व इजरायल (दक्षिण) ला। लेबाननया ध्वांय्य् छमा सेडार वांगु रंगय्, तुयु परिभेषय् देकातगु दु, थुकिगु च्वे व क्वे निगु होरिजन्टल ह्यांगु स्ट्रिप दु। थ्व देय्‌यागु पन्थीय विभिधतां याना थ्व देय्‌य् छगु विषेश राजनैतिक व्यवस्था छ्येलातगु दु। थ्व व्यवस्थायात कन्फेसन्यालिजम धाइ। थ्व व्यवस्थां राजनैतिक शक्ति भिन्न पन्थय् फक्व समान कथं इनिगु कुतः यागु दु। [१]<eot>विकिपिडिया छगू सहकार्यय् सम्पादित हलिमसफू ख। थ्व हलिमसफूलि छिं सम्पादन यायेछिं। थ्व ट्युटोरियलं छितः छम्ह विकिपिडियामि जुइयात ग्वहालि याइ।<eot>बराह (अंग्रेजी भाय:Baraha), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे651खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.११२९८१ उत्तर व देशान्तर ८८.२६१२२७ पश्चिम खः (40.112981° N 88.261227° W)। थ्व थासे ४३९९६५८० वर्ग मिटर (१६.९८७१७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९४९२ वर्ग मिटर (०.०२२९७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९०६९१४ उत्तर व देशान्तर ११८.०८३३९८ पश्चिम खः (33.906914° N 118.083398° W)। थ्व थासे २५०७९७८२ वर्ग मिटर (९.६८३३५८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३७५३७ वर्ग मिटर (०.०५३१०३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>यम्खा (अंग्रेजी:Yamkha), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६११ खा छेँ दु।<eot>पश्चिमबङ्ग भारतया पूर्बाञ्चलया छगू राज्य ख। थ्व राज्य भारतया ४गु दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु राज्य ख। [३] पश्चिमबङ्ग भारतया जिडिपिया ३गु दक्ले अप्व अवदानकारी राज्य ख।[४] थ्व राज्यया पूर्वय् बंगलादेश, उत्तरपूर्वय् आसाम, उत्तरय् भुटान व सिक्किम, उत्तरपश्च्मिय् नेपाः पश्चिमय् बिहार व झारखण्ड व दक्षिणपश्चिमय् उडिसा ला।<eot>आइस हकी छगू कथंया पुचः कासा ख। थ्व कासाय् निगु खलःतयेसं च्वापुलि छपु आइस हकी कम्पोजिट स्टिक छ्यला प्रतिद्वन्दी खलःया पोष्टय् पक दुछ्वया गोल यायेत स्वै।<eot>झीगु कला, झीगु भाय्, झीगु संस्कृति सदाँ म्वाकातयेतः, छिकपिसँ यानावया च्वंगु, च्वछाय् बहःगु ज्यायातः प्रणाम दु।
सकल लोकया भिन्तुना पलिस्था जूगु नेपाल विभूति शंखधरकृत नेपाल संवत ११३० क्यंगु लसताय् छिस्करयात जिगु दुनुगलँ निसेँ भिन्तुनादु।<eot>ठुलाछाप (अंग्रेजी:Thulachhap), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०८ खा छेँ दु।<eot>तिमुर छम्ह मंगोल ख। वय्‌कःया लक्ष्य गेंगिश खाननं पलिस्था यानादिगु मंगोल साम्राज्ययात पुनर्स्थापना यायेगु ख। [१३] न्हापायापिं मंगोल जुजु स्वया तिमुर थःगु धर्मं याना पाः, तिमुर मुस्मां धर्म हनिम्ह मनु ख व थःगु खलः व वय्‌कलं थःगु जीवनकालय् थःगु मंगोल भारदारतयेत मुस्मां धर्मय् हिलाछ्वल।[१४] वय्‌कःया सेना बहुजातीय सेना ख। थःगु जीवनय् वय्‌कः मुस्मां हलिमया दकलय् शक्तिशालि शासक जुयादिल, वय्‌कलं मिस्र व सिरियाया मम्लुकतेत, उदयीमान उस्मान साम्राज्य व पतन जुयाच्वंगु दिल्लीया सल्तनतयात थःगु जीवनकालय् बुकादिल। तिमुरं ख्रिस्ति नाइत्स हस्पितलरतेत स्मिर्नाय् बुकादिल व थःयात गाजीया रुपय् क्यनादिल।[१५] थःगु शासनया अन्तय् तिमुरं मंगोलतयेगु ल्यंगु चागाताइ खानेत, इल्खानेत, गोल्देन होर्दतेत थःगु अधीनय् लाकल धाःसा युवान साम्राज्ययात नं पुनर्स्थापना यायेगु कुतः यानादिल।<eot>महाभारतया भीमसेन व नेवाः तयेगु भिन्द्यो छम्ह हे मखू । भारतवर्षय् गन नं महाभारतया भीमसेनयात अलग्ग हे कथंह पुजा यायेगु वा महत्व बिया तगू मदु । भिमसेनया अस्तित्व धैगु हे पंचपाण्डवया जेठाम्ह युधिस्थिरया न्ह्योने ल्युने जक दं वइ । थगु ताकत क्यनेगु बाहेक भिमसेनया राजनीतिक व आर्थिक छुं हे कथंह मेगु पक्षय सक्रियता मदु । थ्व झिसं महाभारत ब्वना स्वल धासा बांलाक्क हे ध्वाथुइके फइ । भारतवर्षय तक्क नं भिमसेनया अलग्ग हे मूर्ति वा मन्दिर दयेका पुजा याना वया च्वंगु इतिहासय् मदु ।
अथे जुसां नेपालय् जक भिमसेनयात् नेवाः तयसं बनेज्या सुथां लाकिम्ह भिन्द्यो कथंह कायेमागु छुं आवश्यकता खने मदु । महाभारतया भिमसेन नेपाः गालय् वया थन छुं कथंया ज्याः याना वन धैगु खँ महाभारतया गन नं उल्लेख याना तगु खने मदु । खः महाभारत युद्ध लिपा छुं दँ हस्तिनापुरय् राज्ययाना युधिस्थिर थ किजापिं व द्रौपदी नापं हिमालय पर्वत प्रस्थान यात धका उल्लेख दुसां अन नेपाः गालय् थ्यंका थनया धर्म संस्कृति, जनजीवनयात हे प्रभाव लाइ कथंह छुं ज्याः यात धैगु उल्लेख खने मदु । उपिं राजनीतिं सन्यास कया म्वाम्वाकं स्वर्ग प्रस्थानया नितिं हिमालय यात्राय जक वगु खने दु । उपिं महाभारत ग्रन्थय् उल्लेख याना तगु कथंह धायेगु खःसा जूम्हिता बुइधुंकालि बनबास लिपा चिहाकगु गुप्तबासया नितिं नेपाः गालय् वल धका नं उल्लेख मदु । यदि पंचपाण्डव त व कौरवया गुप्तचरत नेपाः गालय् थ्यंक वगु ख सा उकिया छुं छुं दसु थन दये हे मागु खः । अझ भिमसेनया भूमिका धैगु उगु हिमालय महाप्रस्थान यात्राय् युधिस्थिर नाप न्हापालाक्क द्रौपदी लंय् क्वदबलय् द्रौपदीया छु द्वबिद्व दु ? नहकुल व सहदेवपिं छाय् झिपिं नाप वये मफुत ? अर्जुनया दोष छु ख ? अलय् लिपालाक्क थ न क्वदसेलिं जिगु छु गल्ती जुल छाय् जि म्वाम्वाकं स्वर्गय वये मखन ? धका न्यनेगु बाहेक मेगु छुं मदु । महाभारतया भिमसेनं थगु दे हस्तिनापुरय हे अनया जनताया आर्थिक अवस्था बांलाकेत व्यापार, व्यवसाय यायेमा धका स्यना वंगु मदुसा व नेपाः गालय् वया नेवाः बन्जा तयेत ल्हासाय् बनेज्या याना थःगु देया दुगुक्वें बल्लाकि धका स्यना थकुगुलिं वःयात नेवाः तयसं थःगु आजुद्यो भापिया थःगु छेँ छेँ, पसः पसःलय् देदेगलय् वयागु भव्य मूर्ति दयेका तसंक भव्य कथंह तान्त्रिक विधि कथंह जात्रा न्यायकल धायेगु छगु कोराकल्पना सिवे मेगु मखु धासाः पायछि मजु धका कुंखिने फइमखु । भिमसेन थगु जीवनया अन्तिम क्षणय् हिमालय पर्वत प्रस्थानया नितिं जक वम्ह जूगु, गुकि महाभारत ग्रन्थय् उल्लेखित दु, वं नेवाः तयेत तिब्बत नाप व्यापार या धका गुकथं धाल जूइ, मखुला थ्व अजूचाइपूगु खँ । महाभारत युद्ध त्याकेधुंका लिपा न नेपाःनाप हस्तिनापुरया छुं हे सम्बन्धया उल्लेख मदु गुकि छगु अजूचाइपूगु खँ ख । नेवाः तयेत उलिमछि गुणयाना वम्हेस्यां छु नेपाःयात चटक्क हे ल्वमंका छ्वल ला ?
महाभारतय् उल्लेख जूया च्वंगु विराटपर्वय पाण्डव त गुप्तबासया सिलसिलाय् जुजु विराटया राजदरवारय् गुप्त भेष कया सुला च्वंगू उल्लेख दु । जुजु विराटया राज्य आयागु नेपाःया विराटनगर खः धका धयातगु न दु । विराट जुजुया राजदरवारय् भिमसेन व पंचपाण्डवपिं च्वना च्वंगु व अन द्रौपदीयात सासना बियाच्वंम्ह किचकयात भिमसेनं बध यात धका धया तगु न दु । यदि थ्व खँ सत्य खःसा झिसं मेगु खँ, गुकि छु धाइधासाः दोलखाया नेवाः भाय्यात पंचपाण्डव अन गुप्तवास च्वंबलय थपिं दथुइ खँल्हाबल्हा यायेत दयेका थकुगु गुप्त भाषा खः धका धाइ, थ्व धापु गलत खः धका धायेमा । यदि अथे खःसा पंचपाण्डव त गुप्तवास च्वना वंगु थासय व भाय् न अनयापिं मनू तयेत स्यना वंगु न जूया च्वन । दोलखाया भिन्द्यो जगप्रसिद्धम्हं, दोलखाया नेवाः भाय् यदि भिमसेनया गुप्त भाषा खःसा छाय् व विराटनगरय् प्रचलित मजुल वा छाय् व भाय् हस्तिनापुर लिहांवने धुंका भारतवर्षय मेगु राष्ट्रिय भाषा कथंह पि मब्वल ? भारतवर्षया इतिहास दुने व भाय् गन वन ? छु दोलखाया नेवाः तयेत जक व भाय सुटुक्क स्यना थकुगु खः ला ? थुलि थाकुक दयेका थकुगु भाय् म्वाम्वाकं पाण्डव तयसं परित्याग यातला ? थम्हेस्या दयेका थकुगु भाय् छु जुल धका हान छक स्व वये म्वाला ?
छाये थथे मजूल ? छायेकि थ्व दोलखाया भिन्द्योयात महाभारतया भिमसेन प्रमाणित यायेगु नितिं दोलखाया नेवाः भाय्, गुगु भाय् येँ यल ख्वप सिवें पाः, व भाय् यात गुप्तवासकालीन पंचपाण्डव तयेगु गुप्त भाषा कथंह हिलेगु छगु तधंगु द्वं खः । वास्तवय् दोलखाया नेवाः भाय् नेपालभाषाया छगू पुलागुं प्राचीन स्वरुप ज्वना थौं तक्क न म्वाना च्वंगु भाय खः । व भाय्लय छाय् संस्कृतया प्रभाव खने मदु गुकि भिमसेनया भाय् खःसा अवश्य न खने दयेमागु खः । दोलखाया नेवाः तयसं ल्हाये सगु व भाय् हस्तिनापुरया जनता तयसं न ल्हाये सये फयेमा धका पंचपाण्डव तयसं विचा मया जूइला ?
अझ मेगु द्वं धैगु ला भिमसेनया काय घटोटकचया काय धका यलम्बरयात धायेगु खः । (भाजु विजय शर्मा राजोपाध्यायया च्वसु भिन्द्यो वा भिमसेनलाई नेवारहरु आफ्ना पुर्खा देवता मान्दछन् फेसबुकय् अक्टोबर ३१, २०१३) किराती जुजु यलम्बरयात नेवाः तयेगु पुर्खा कथंह नाला कया तःगु दु । जुजु यलम्बर महाभारतकालीन जुजु खः धका धाइगु या । थ्व जुजु महाभारत युद्धय् ब्वति का वंबलय कृष्णं छल यना छ्योँ ध्यना स्याःगु, व हे छ्योँ आकाशमार्गं वया वंघलय् आकाश भैरव कथंह स्थापित जुल धयातगु दु । यदि भिमसेनया छ्य जुजु यलम्बर खःसाः छाय् थ्व जुजुं पाण्डवया पक्षय युद्ध मल्वात ? छाय् कृष्णं उइगु छ्योँ ध्यने माल ? जुजु यलम्बरयात भिमसेनया छ्य दयेकेगु खःसाः वया नां छाये महाभारत ग्रन्थय् दुमथ्यात ? उलिमछि सछि सछिम्ह कौरव तयेगु नां दुगु महाभारत ग्रन्थय जुजु यलम्बर, पंचपाण्डव तय् छय्, नेपाःगालय् शासन याना च्वम्ह छम्ह शक्तिशालीम्ह जुजु, गुम्ह खना स्वयम् भगवान कृष्ण हे ग्यात, उम्हेस्या नां दुथ्याके म्वा ला ? अये महाभारतया च्वमि ?
किराती जुजु यलम्बरयात भिमसेनया छय् दयेकिगु कुतः धैगु नेवाः तये आजुबराजु महाभारतया भिमसेन खः धैगु पुष्टिया नितिं खः गुगु तच्वकं हे मखुगु खँ खः । वास्तवय् नेवाः तयसं हना वया च्वम्हं भिन्द्योया मूस्वरुप धैगु तिब्बतया ल्हासाय् दु । (भाजु कल्याणमित्रं च्वया दिगु, सन्ध्याटाइम्सय् प्रकाशित च्वसु ) नेवाः तयेगु बनेज्या ल्हासा नाप हे यक्को दु धैगु इतिहास कथंहे प्रमाणित न खः । थःगु व्यापार, व्यवसाय सुथां लाकिम्ह, न्ह्याबले भिं याइम्ह भिन्द्योयात नेवाः तयसं हना वया च्वंगु दु । भिन्द्योया किपा स्वयबलय अन गन नं व किपा महाभारतया भिमसेनया खः धका धायेगु आधार मदु । व किपालय् मेपिं पंचपाण्डव त मदू । भिन्द्योया येँ भिन्द्योत्वाःलय् च्वंगु मूर्तिइ नाप नापं मेमेपिं तान्त्रिक देवीदेवतापिं खः । अन प्यम्ह हे जक मूर्ति पलिस्था याना तगु दु । युधिस्थिर धयातम्ह न मदु । उकिं भिन्द्योया किपा व भिन्द्यो मूर्ति महाभारतया भिमसेनया मखु । छाय धासा महाभारतया भिमसेन जूइगु छगु हे जक आधार धैगु अन युधिस्थिर, द्रौपदी व मेपिं स्वम्ह किजापिं न अवश्य दये हे मा । छायकि महाभारतग्रन्थय् भिमसेनया छुं हे स्वतन्त्र अस्तित्व मदु । कलाः छम्हला न्याम्ह न्याम्हेस्यां इने मापिं, थ दाजुं छु धाल व हे भापिइ मापिं, थ मानप्रतिष्था, राज्य व कलाः तकं धर्मया नामय् बरः तइपिं मध्ये छम्ह भिमसेन गनं झि, आत्मसम्मान व स्वाभिमानं जापिं नेवाः तय् आजुद्यो, झि भिन्द्यो थ्व गुबलसं जूइफइ मखु, जुइफइ मखु । धौख्यःयात धुलिखेल धायेथें झि भिं याइम्ह द्यो भिन्द्योयात भिमसेन धाये दैमखु । सुभाय् ।
नेवातयसं पुज्याइम्ह भिंद्यः व महाभारतया भिमसेन छम्ह हे मखु धइगु खँ जक वल । नेवातयसं पुज्याइम्ह भिंद्यःया विस्तृत नालीबेली (वयागु देय, माबौ, काल, विशेषता, योगदान) न वये माल । व भिंद्यः ल्हासाय गन थाये दु ? अनयापिं संयतयसं न वयात पुज्याला ? छाय वं नेवातयत जक कृपा याःगु जुइ ? नेपादे न्यंक दुगु भिंद्यःया मुर्ति छाय महाभारतया भिमसेनया प्रतिरुप कर्थ जक दयेका तःगु ? ल्हासाय च्वनिम्ह भिंद्यःया स्वरुप गथे च्वं ? इतिहासय छाय व भिंद्यः बारे गनं न्ह्यथना मतःगु ? थिपिं बारे न विवरण वये माल ।<eot>महाभारत हिन्दू धर्मया छगू मू महाकाव्य ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ स्मृतिया अन्तर्गतय् ला। थ्व काव्यग्रंथ भारतीय उपमहाद्वीपया छगू अनुपम् धार्मिक, पौराणिक, ऐतिहासिक व दार्शनिक ग्रन्थ ख। हलिंया दकलय् ताःहाकःगु साहित्यिक ग्रन्थय् छगू थ्व ग्रन्थ हिन्दू धर्मया मुख्यतम ग्रन्थय् छगू ख। थ्व ग्रन्थयात छुं हिन्दूतेसं पञ्चम वेद धका नं नालिगु या।[१] यद्यपि, थ्व ग्रन्थयात साहित्य इतिहासया दकलय् अनुपम् कृतिइ छगूया रुपय् नालिगु या। थ्व ग्रन्थ प्राचीन भारतया इतिहासय् आधारित बाखँ कनातःगु दु। थ्व ग्रन्थया दुने हिन्दू धर्मया पवित्रतम ग्रन्थ भगवद्गीता सम्माहित दु। सकल महाभारतय् करिब १,१०,००० श्लोक दु[२], महाभारत यूनानी काव्य इलियड व ओडिसी स्वया १०क्वः ताःहाकः।[३][४]
हिन्दू मान्यता, पौराणिक सन्दर्भ व स्वयं महाभारतया अनुसार थ्व काव्यया रचनाकार वेदव्यास ख। थ्व काव्यया रचयिता वेदव्यासजुं थःगु थ्व अनुपम् काव्यय् वेद, वेदाङ्गत व उपनिषदतेगु गुह्यतम् रहस्यतेगु निरुपण यायेगु कुतः यानादीगु दु। नापं, थ्व काव्यय् न्याय, शिक्षा, चिकित्सा, ज्योतिष, युद्धनीति, योगशास्त्र, अर्थशास्त्र, वास्तुशास्त्र, शिल्पशास्त्र, कामशास्त्र, खगोलविद्या तथा धर्मशास्त्रया नं विस्तारित वर्णन यानातःगु दु।[५]
महाभारतयात थीथी भागय् बायातःगु दु। महाभारतया थन्याःगु भागयात पर्व धकाः धाइगु या। महाभारतय् १८ पर्व व १०० उपपर्व दु। [६]<eot>रमजान उर्दू क्यालेण्डरकथं हिजरी संवत् १४४० खःसा रमजान ला गुँगूगु ला खः । रमजान लछिइ मुस्मातय् दकलय् तधंगु ग्रन्थ कुरान पुवंगु व थुगु ला अल्लाहया स्वइगु विश्वास दु । दान बीगु, गरीब व दीनदुःखीयात सेवा यायेगु व जकात बीगु थुकिया तधंगु विशेषता खः ।<eot>फिनल्यान्ड [ˈfɪnlənd] (help·info), आधिकारिक कथं गणतन्त्र फिनल्यान्ड छगू नर्डिक देय् ख। थ्व देय्‌ उत्तरी युरोपया फेन्नोस्क्यान्दिया क्षेत्रय् ला। थ्व देय्या सीमाय् स्विदेन (पश्चिम), रुस (पूर्व) व नर्वे (उत्तर) ला धाःसा इस्तोनिया दक्षिणय् फिनल्यान्दया खादिया मेगु सिथय् ला। थ्व देय्या राजधानी हेल्सिन्की ख।
थ्व देय्या कूल जनसंख्या करिब ५।३ मिलियन दु। थ्व जनसंख्या आपालं दक्षिणी क्षेत्रय् अवस्थित दु। [१] थ्व देय् युरोपया ८गु दक्ले तःधंगु देय् व युरोपया दक्ले म्हो जनघनत्त्व दूगु देय् ख। थ्व देय्‌या अधिकांश मनूतेगु मांभाय् फिन्निश भाषा ख। थ्व भाय् फिन्नो-उर्गिक भाषा परिवारया छगू भाय्‌ ख व इस्तोनियन भाय्‌ ज्व। थ्व भाय् युरोपेली संघया ४ता गैह्र भारोपेली भासय् छगू ख। थ्व देय्‌या निगुगु आधिकारिक भाय् स्विदिश भाय् ख। थ्व भाय् ५.५ प्रतिशत मनूतेसं ल्हाइगु या।[३] फिन्ल्यान्द छगू संवैधानिक लोकतन्त्र ख। संवैधानिक रुपय् थ्व देय् संसदीय गणतन्त्र ख। थ्व देय्‌या सरकार हेल्सिन्किइ आधारित दु। नापं, थ्व देसय् ४१५ नगरपालिकात दु। सकल जनसंख्याया १/३ जनसंख्या वृहद् हेल्सिंकिइ च्वनि। नापं, थ्व क्षेत्रं देय्‌या एक तिहाइ आर्थिक उत्पाद दयेकी।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१७०९३९ उत्तर व देशान्तर ११८.२५००८१ पश्चिम खः (34.170939° N 118.250081° W)। थ्व थासे ७९३७१३३९ वर्ग मिटर (३०.६४५४४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६४४७८ वर्ग मिटर (०.०२४८९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अंकलेश्वर तालुका भारतया गुजरात राज्यया भरुच जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयया कथं येँय् स्वम्ह व ख्वप व यलय् छम्ह छम्ह याके संक्रमण पुष्टि जूगु दु ।
थ्व नापं मुक्कं संक्रमितया ल्याः ४०७ थ्यंगु दु । मन्त्रालयया कथं संक्रमण ३६ जिल्लाय् थ्यंगु दु । थुकिइ ३७ म्ह लना छेँ लिहाँ वंगु दुसा निम्हेसिया मृत्यु जूगु दु ।<eot>कोरोना भाइरस महामारी सुरु जुइवं चिकित्सकतय्सं कोरोना संक्रमण जूपिंत पल्स अक्सिमिटर छगू न्यानाः छेँय् हे तयेत सुझाव बिउगु दु । अस्पतालय् भर्ना यायेम्वाःपिं कोरोना संक्रमितत छेँय् हे च्वनाः वासः याकाच्वनीगु अवस्थाय् अक्सिजनया मात्रा स्वयेगु निंतिं थ्व यन्त्र न्यायेत धाइगु खः । थ्व यन्त्रया मू ज्या धयागु हे हिइ अक्सिजनया मात्रा गुलि दु धकाः स्वयेगु खः । कोरोना संक्रमण […]
कस्ति धरतीइ दइगु दकलय् पुलांगु चाकुगु चीज खः । कस्ति यक्व हे चीजय् छ्यलेगु याः । स्वास्थ्यया निंतिं थ्व तसकं हे निं । कस्तिया नियमित सेवन यानाच्वन धाःसा उकिं झीगु म्हयात गाक्क हे फुर्ति, शक्ति व ऊर्जा बियाच्वनी । कस्तिं म्हयात स्लीम दयेकाः बांलाकातइ । कस्तिं ल्ह्वंपिनिगु तौल क्वकयाबीसा गंसिपिनिगु तौल थकयाबी । चाकुगु कस्तिया […]
मञ्जु महर्जन जिगु म्हसीका जितः म्हसीकेत छिकपिं यक्व तापाक्क वनेम्वाः । न्हापा न्हापा जितः छिकपिंसं छिगु छेँया झ्यालं क्वस्वइबलय्‌ हे खं जुइमाः, छिगु क्यबय्‌या कुंचाय्‌ नं जितः खं जुइमाः, अले छिकपिंसं जितः लँय्‌ वनेबलय्‌ नं नाप लाःगु जुइमाः, तर थौंकन्हय्‌ जितः नापलायेत अथें अःपु मजू । लँय्‌ छथाय्‌–निथाय्‌ जक नापलाइ । जितः नापलायेत ला आः […]
गाजरयात झी म्हासुलैं धायेगु नं चलन दु। गाजर खास यानाः चिकुलाया तरकारि खःसां थ्व दछियंकं हे दु। गाजर नयाया यक्व हे फाइदा दु। थ्व नयेबलय् चाकुसे च्वनीगु जक मखु, थुकी क्यालोरी नं तसकं कम जक दु। गाजर कचिकं नं नयेजिउ, अले थुकियात सूप, सलाद, तरकारि आदिइ छ्यलेजिउ। चिकुलां गाजरया हलुवा दयेकाः नं नयेगु याः । […]<eot>दकले न्हापाया अल्जेरियाया मनुत फिरन्ते मनुत ख। थनया मनुतयेगु स्वापू थ्व ईया सभ्यता यवन व रोमन नाप दयाचवन। थ्व थाय् उर्वर जुयाच्वन व थनया मनुत सलगयिगुया निंतिं नांजा। उत्तर अफ्रिकाया थ्व मनुत लिपा छपंजुया "बरबर" धैगु राष्ट्र जुवन। ६०० इपू निसें थ्व थासय् कार्थेजियन नाविकतयेसं जहाजं बस्ती पलिस्था यात। ताःई तक्क बनेज्या धुंका बरबरत कार्थेजियनतयेगु दास जुवन। लिपा कार्थेजियनतयेगु सेनाय् बरबरतयेगु संख्या अप्वयेधुंका बरबरतयेसं न्हापांगु पुनिक हताःय् कार्थेजियनतयेत बुका थःगु स्वतन्त्रता स्थापित यात।
कार्थेजियनतयेगु कमजोरी खना रोमनतयेसं थ्व थासय् हमला याना थ्व थाय्यात थःगु अधीनय् लाकल। तथापि, १४६इ कार्थेज ध्वस्त जुइधुंका बरबरतयेसं थःगु कथं चिधंगु राज्य सञ्चालन यात। थन्यागु राज्य ७गु शताब्दीया मध्यय् अरब मनुत वःगु ईतक्क दयाचव्न।
मुस्मां अरब ७गु शताब्दीई थन थ्यना थनया मनुतयेत इस्लामय् हिलाछ्वल। व थुंका थ्व थाय् मुस्मां अरब साम्राज्यया अधीनय् लावन। सन् ७५१य् अरब साम्राज्यय् ल्वापु जुइधुंका थनया स्थानीय बरबरतयेसं हानं थःगु राज्य दयेकल। थ्व राज्यय् अलग़ालबा, इल्मो हद वन, अब्दुह लो दीद, ज़ीरीवन, रसतमियों, हमीदियों व फ़ातिमी वग़ैरा मू ख।<eot>संसद सचिवालयया मिसा कर्मचारीयात यौन दुव्र्यहार याःगु द्वपं वयेवं पार्टिया उजं कथं सभामुख पदं राजिनामा ब्यूम्ह कृष्णबहादुर महरां सुरक्षा व गाडीया सुविधा लित ब्यूगु दु । अथेहे सरकारी निवास नं न्याकनं त्वतीगु जूगु दु ।
महरां सुरक्षाया नितिं क्याप्टेनया नेतृत्वय् १७ म्ह सैनिक व प्रहरी निरीक्षकया नेतृत्वय् ११ म्ह प्रहरी सुरक्षाय् तःगु खः ।
सरकारी निवास त्वतेत बालं च्वनिगु नितिं छें मालाच्वंगु न्ह्यथंगु दु । छें लुइ साथ सरकारी निवास त्वतीगु स्रोतं न्ह्इथंगु दु ।
दुव्र्यवहारय् लाम्ह मिसां धासा थःत महरां अथे छुं मयाःगु निवेदन प्रहरीयात लःल्हाःगु दुसा थः भात नापं सम्बन्ध विछेडया भ्वं तकं याये धुंकुगु दु । प्रहरीयात उजुरी मब्यूम्ह पिडित धाम्ह रोशनी शाहीं मंगलबार भिडियो अन्तर्वार्ताय् थःत महरां बलात्कार यानां शारीरिक हिंसा तकंयाःगु द्वपं ब्यूगु खःसा बुधबाः मेगु भिडियो अन्तर्वार्ताय् थःम्हं अथे मधयागु व पत्रकारं उखेथुखे याना च्वःगु धाःगु खः । शाहीया हिलावंगु बयानं याना प्रहरीं अनुसन्धान न्ह्याके मफयाच्वंगु दु ।<eot>थाैं ‘तमु ल्होसार’ न्याय्काच्वन | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
थाैं ‘तमु ल्होसार’ । गुरुङ समुदायया न्हू दँ । दँय् दसं पुस १५ यात तमु ल्हाेसार कथं न्यायेकि । ‘ल्हो’ या अर्थ दँ व ‘सार’ या अर्थ हिलिगु खः ।
येंया तिंख्यलय् गुरुङ समाजया विशेष ज्याझ्वः थुगु दँ नं जुयाच्वंगु दु । थ्व नापं गुरुङ बाहुल्य दुगु लमजुङ, गोरखा, तनहुँ, स्याङ्जा, मनाङ, कास्की, पर्वतनापंया जिल्लाय् थुगु पर्व हर्साेल्लासनापं न्यायेकाच्वंगु दु ।
पुस १५ गतेया चा दकलय् ताहा जुइगु व थ्वयांलिपा म्हाे जुयावनीगु विश्वास नापं थुगु पर्वया महत्व दयाच्वंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.२८४०९१ उत्तर व देशान्तर ८१.३९६०७४ पश्चिम खः (30.284091° N 81.396074° W)। थ्व थासे १९८९६४५१ वर्ग मिटर (७.६८२०६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६९८८६०८ वर्ग मिटर (१४.२८१३८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दुनी (अंग्रेजी भाय:Duni), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे408खा छेँ दु।<eot>लकडाउनया इलय् ‘छन्त जिगु माया मदुला’ ‍(भिडियाे नापं) | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
कोरोना संक्रमणं लकडाउन जुयाच्वंगु इलय् विक्रम संवतया न्हूगु दँ २०७७या लसताय् नेपाल भाषाया म्युजिक भिडियो ‘छन्त जिगु माया मदुला’ पितब्वःज्या जूगु दु । धर्म महर्जनया कर्णप्रिय सलय् दूगु थूगु म्येयात ईलोहं प्रकाशनं थःगु युट्युब च्यानलं प्रिमियर याःगु खः । थूगु म्येय् किशोर चिपालु, रविना तुलाधर व विपश्यना शाक्यया अभिनय दु ।<eot>थ्व पुचलय् क्वय्‌र वा यचा क्वसाः, जाः म्हसिका व यचिं तजिसु कथं ध्याकुनय् लाकातःपिं सम्बन्धिया च्वसुत स्वानातःगु दु ।<eot>गीताञ्जलि (बंगाली भासय्: গীতাঞ্জলি वा गीताञ्जोलि) रबीन्द्रनाथ ठाकुरजुं च्वयादीगु छगू काब्यग्रन्थ ख। थ्व काव्यय् सकल १५७पू गीतिकविता संकलित यानातःगुदु। थ्व चिनाखँमुनाय् तत्कालीन बंगालय् प्रचलित ब्राह्म-भावनात्मक भक्तिमूलक रचना मुंकातःगु दु। सन् १९०८-०९स थी-थी पत्रपत्रिकाय् थ्व चिनाखँमुनाया चिनाखँ पिथंगु खः। सन् १९१०स गीताञ्जलि चिनाखँमुना सफूया रुपय् पिथनिगु ज्या जुल।
१९१२ सालय् रबीन्द्रनाथ ठाकुरया संग अफारिंग्स् (अंग्रेजी: Song Offerings) काव्यग्रन्थ पिथन। थ्व सफूलि ठाकुरजुं गीताञ्जलि व थःगु मेमेगु समसामयिक चिनाखँमुनाया चिनाखँ भाय्हिलेगु ज्या यानादिल। सन् १९१३स अंग्रेजी काव्यग्रन्थया निंतिं वय्कःयात साहित्य नोबेल सिरपा लःल्हातः।
१९०८ सालया मोहनि (बंगालय् दुर्गापुजा) बिलय् रबीन्द्रनाथ ठाकुर शिलाइदह थ्यंकादिल। वय्कलं अन थ्व काव्यया न्हापांगु चिनाखँ च्वयादिल। थ्व चिनाखँमुनाया चिनाखँ शिलाइदह, शान्तिनिकेतन व कोलकाताय् रचित जूगु ख। रबीन्द्रनाथ ठाकुरजुं थःगु काव्य गीताञ्जलि व मेमेगु चिनाखँमुनायात अंग्रेजीइ थमंतुं भाय्हिलादिल। मूल बंगाली काब्यग्रन्थया अन्तर्गतया ५३पू चिनाखँ संग अफारिंग्स संकलनय् प्रकाशित जूगु दु।<eot>खलड्गा (अंग्रेजी भाय:Khalanga), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1842खा छेँ दु।<eot>बाबरा तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>सत्यमाेहनया धाथेंया बुदिं थाैं | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
शताब्दी वाङ्गमय पुरुष सँस्कृतिविद सत्यमाेहन जाेशीया तिथि कथंया बुदिं थाैं बछलागा नवमी कुन्हु हनाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् यलया मंगलबजारय् बुदिं हनाया ज्याझ्वः तकं ग्वसा ग्वःगु दु । नेसं १०३९ बछलागा नवमी कुन्हु बुम्ह जाेशीयात वंगु बैशाख ३० गते बिक्रम संवत कथं शताब्दी बुदिं हंगु खःसा थाैं नेपाल संवत कथं बुदिं हनाच्वंगु दु ।
नेवाः तय्सं तिथि कथं बुदिं हनिगु जुगु ल्याखँ खें सगँ कयाः धाथेंया बुदिं थाैं हनाच्वंगु खः । वंगु बैशाख ३० गते यल मेयर चिरिबाबु महर्जनया संयाेजकत्वय् बग्गीतया जाेशीया दे परिक्रमा याःगु खःसा यलय् सार्वजनिक बिदा तकं ब्यूगु खः ।<eot>खुलामञ्च वा सार्वजनिक थासय् मखु पार्टि प्यालेसय् व्यवस्थित याना नकेमाःगु, खर्च महानगरं याइगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
येँ महानगरपालिका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं महानगर लागा दुनेया थीथी सार्वजनिक व भिडभाड जुइगु थासय् निःशुल्क खाना नकाच्वंगु ज्यायात पार्टि प्यालेसय् यायेत इनाप यानादीगु दु । थुकि पार्टि प्यालेसय् जुइगु खर्च महानगरं व्यवस्था याइगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । मेयर शाक्यं नयेमखंपिंत नकाच्वंपिंत नके मबिल धका बय् बय् जुयाच्वंगु इलय् पत्रकार सम्मेलन यासें वयेकलं स्वनिगलय् सुं नयेमखंकाच्वनेम्वाःगु न्ह्यथनादिल ।
थःगु नांया नितिं वा मेगु स्वार्थया नितिं मखुसा थुकथं धू ब्वइगु थासय् वा हुल जुइगु थासय् मयाःसे व्यवस्थित कथं पार्टि प्यालेसय् यायेत इनाप यानादिल । थुकिया नितिं थःपिंसं नं व्यवस्था यानागु व नकाच्वंपिं स्वयंसेवक व अभियन्तानाप सहलह ब्याकाच्वनागु न्ह्यथनादिल । बल जफतं नकाच्वंपिंत मपनेगु तकं वयेकलं न्ह्यथनादिल ।
येँ राजधानी जूगु व सम्वेदनशील थाय् जूगुलिं थुकिया साैन्दर्ययात तकं ध्यान बीमाःगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । खुलामञ्चय् हे नकेमाःगुया धका अडान कायेमाःगु जरुरत मदुगु तकं वयेकलं कनादिल । वयेकलं लकडाउन जूछि येँ महानगरपालिकां ३२ गु वडापाखें नय् मखंपिं, बेरोजगार, अशक्त व असहाययात राहत वितरण यानागु लुमंकादिल । महानगरपालिकां छगु लख ५० द्व स्वयाँ अप्व छेँजःयात राहत वितरण व निगु लख ५० द्व अप्वःयात नकेगु ज्या याःगु न्ह्यथनादिल ।
सतकय् थुकथं नयेमखँपिं धका क्यना इमि बाखँ मिया हलिमय् ऐतिहासिक व साँस्कृतिक शहर नापं नेपाःया हे म्हसिका धका कयाच्वंगु येँयात कुरुप क्यनेगु व फ्वगिंतयेगु शहर धका हलिमय् म्हसिकेगु कुतः जुयाच्वंगु वयेकलं द्वपं तकं बियादिल । विदेशी आर्थिक ग्वाहालिया नितिं थज्यागु ज्या जुयाच्वंगु जुइफुगु तकं वयेकलं आशंका यानादिल । थुकिंयाना विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेपामिपिंसं विदेशीतय् नाप मिखा ल्वाका खँ ल्हाय् फइला धका तकं वयेकलं न्ह्यसः तयादिल ।<eot>जोगीमारा (अंग्रेजी भाय:Jogimara), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1157खा छेँ दु।<eot>२०गु शताब्दीया क्याम्बोडियाया कम्युनिष्ट शासक। २०गु शताब्दीइ दकले अप्व मनु स्यागु शासनया धलखे वय्‌कःया नां सिक्क च्वे ला।<eot>तमिल भाय (தமிழ்) छगु द्रविडिय भाषा खः। थ्व भाय् तमिल जातियागु मनुतेसं अप्वयाना छ्येलि। वर्तमान हलिमय् दयाच्वँगु द्रविदियन भासय् थ्व भाय् दकलय् तःधंगु भाय् ख।
संगम साहित्य (तमिल भासय्: சங்க இலக்கியம், सङ्ग इलक्कियम्) प्राचीन तमिल साहित्यया छगू कालखण्ड ख। थ्व साहित्यया मू कालखण्ड करिब ३००इपू निसें ३००इसं तक दयाच्वन। थ्व साहित्यिक कालखण्डय् तमिल भासय् ४७३ चिनाखँमिं च्वयातःगु २३४१ चिनाखँ लूगु दु। थ्व ४७३चिनाखँमिइ १०२म्ह अज्ञात दु। [५] वर्तमानकालय् दूगु संगम साहित्यया अधिक भाग तृतीय संगम कालया रचना ख। दक्षिण भारतया प्राचीन इतिहास थुइकेतः थ्व साहित्यं ग्वहालि या। थ्व साहित्यय् साहित्यकालया स्वंगु राजवंशया नां वर्णन यानतःगु दु: चोल, चेर व पाण्ड्य। संगम साहित्य च्वमित पाण्ड्य शासकतेगु संरक्षणय् दयाच्वंगु तमिल चिनाखँमितेगु पुचः ख। कुल ३ संगमय् प्रथम संगम मदुराइस अगस्त्य ऋषिया अध्यक्षताय् जूगु ख। शिलप्पादिकारम्, जीवक चिन्तामणि, तोल्क्पियम्, मणिमेखले छुं महत्वपूर्ण संगम महाकाव्य ख। जुजु व सामान्ततेगु आश्रयाधीन सभाय् एकतृत जुइपिं चिनाखँमितेसं करिब १००० दँतक्क मदुराइया छथासय् वया संगम यासें चिनाखँ संकलन यायेगुलिं थ्व साहित्ययात 'संगम' धाःगु ख। थ्व साहित्यया छम्ह चिनाखँमि तिरूवल्लूवरया त्रिकुरल हलिमय् नांजाः व थ्व ग्रन्थयात मेमेगु भासय् नं भाय्‌हिला याःगु दु। संगम साहित्य धार्मिक मजुसें अबिलय्‌या तमिलमन्दःया मतिना, हताः, प्रशासन आदि विषयय् केन्द्रित जु। संगम साहित्यय् ३०,००० पंक्ति चिनाखँ दु। थ्व चिनाखँतेत २ता पुचलय् मुंकातःगु दु। थ्व निता पुचः पतिणेण्मेल्कणक्कु (பதினெண்மேல்கணக்கு) व पतिणेण्कील्कणक्कु (பதினெண்கீழ்கணக்கு)। पतिणेण्मेल्कणक्कुयात ऐट्टुत्तॊकै (எட்டுத்தொகை) व पत्तुप्पाट्टु (பத்துப்பாட்டு) धाःगु पुचलय् बायातःगु दु।
तमिल भाषा तमिल लिपिइ च्वैगु या। तमिल लिपि ब्राम्हि लिपिं बुयावःगु लिपि जूगुलिं थ्व लिपिइ ब्राह्मिया मेमेगु कचालिपिइ थें हे माःआखः व बाःआख दु। थ्व लिपि व देवनागरीया आखः थ्व कथं दु।<eot>नेवाःत वास्तवय् छगू राष्ट्रया रुपय् विकास जुइधुंकूपिं समुदाय खः । थुकी मंगोल मूलया मनूत नं दु, आर्य मूलया मनूत नं दु । धर्मया ल्याखं हिन्दू नं दु, बौद्ध नं दु । हानं संस्कारया ल्याखं गुलिं सीम्ह छ्वयकीपिं नं दु, गुलिं थुनीपिं नं दु । उत्पत्ति जूगु थाय्या ल्याखं गुलिं गनं, गुलिं गनं थीथी इलय् स्वनिगलय् दुहांवःपिं दु । थौंकन्हय् खनेदयेक धाःसा थीथी जात दयाच्वंगु दु । उगु जात मूलतः पेशाया आधारय् विभाजित जुयाच्वंगु खनेदु । थ्वहे ल्याखं थजातक्वजात धइगु भावना व थःपिं हे तःधं धइगु भावना नं नेवाः समाज ब्याप्त जुयाच्वंगु दु ।
थुकी परम्परागत रुढीवादी परम्परा व उकथंया चिन्तनं मुख्य भूमिका म्हिताच्वंगु दु धाःसा हिन्दू वर्णाश्रम धर्मयात प्रश्रय बी न्ह्याःपिं धार्मिक कट्टरपन्थीत व थुज्वःगु विभेदपाखें हे लवः कयाः शासन सत्ताय् गुगुं आ“च मवयेकेगु नितिं थुगु विभाजनयात पाय्छि तायेकीपिसं थुकी गोडमेल व मलजल यानावयाच्वंगु दु ।
नेवाःतय्गु दथुइ थवंथवय् सम्पर्क सम्बन्ध विकास यायेत व थुकथं नेवाः एकतायात बल्लाकेत दकलय् तःधंगु पंगः हे थ्व जातीय विभाजन जुयाच्वंगु खनेदु ।
अथेजूगुलिं नेवाः एकताय् मुख्य पःखाः व पंगः धइगु जात–जातया विभाजनया पःखाः खः । थुकी परम्परागत रुपं दयाच्वंगु विभेद व विभाजनयात नं छखे क्वःथलेमाःगु ज्या दु धाःसा उकथंया विभाजनयात मलजल बीगु कथंया गुगुं षडयन्त्र वा चालबाजीयात नं निस्तेज यायेगु झी सकसियां ज्या खः ।
बम्र्हूतय्सं जिमिसं आखः ब्वना, लोकसेवा बियाः जागिर नया का धकाः धाःगुया विरुद्ध नेवाःतय्सं नं थःगु हे ब्वनेगु, लोकसेवाय् वनेगु ख“ नं आमरुपं सीकेबीगु पूर्वाधार नं तयार जुइमाल अले व तयार मजूतले आः सल्लाह यानाः नं समावेशी याये माल धकाः झीसं धयाच्वनागु दुसा झी दुने नं थ्व ख“यात सल्लाह याः जूसा सुनिश्चित यायेमाःगु दु । व अथे जुयाः नं च्वंगु दु । नेपाः दुनेया विभाजन व विभेद चीकेगु नितिं थ्व नं छगू विचाः मयासें मगाःगु ख“ खः ।
वयांल्यू २ नम्बरय् वयाः नेवाःतय्त विभाजन यानाच्वगु पःखाः धइगु राजनीतिक विभाजन हे खः । नेवाःत गुलिं कांग्रेस, गुलिं कम्यूनिष्ट व गुलिं न्हापा पञ्चायत ९आः छुं भचा जुजुवादी० जुयाः नं थवंथवय् मिले जुइमफयाच्वंगु दु ।
म्हिगःया इलय् भाषा जाति सम्बन्धय् सचेतना तयाः सनीपिं आपाः हे वामपन्थी ख्यःया मनू लाःगुलिं प्रजातान्त्रिक विचाःया पासापिसं थुकी चासो मतःगु जक मखु, पार्टीपाखें हे सञ्चालित नं खंकल । हानं पार्टीतय्सं नं थःगु पक्षय् मनूत खाकेत उकथंया संयन्त्र दयेकाः ज्या याःगु नं खनेदत । थुकी छगूकथं नेवाःत थीथी राजनीतिक दलया जुयाः थवंथवय् उगु हे ल्याखं विभाजित जुइगु आरोपप्रत्यारोप याइपिं जुल धाःसा दलया नेतृत्वं नं भाषिक व जातिय सेन्टिमेन्टयात थःगु पार्टीया पक्षय् भोट व कार्यकर्ता खाकेगु रणनीतिकथं छ्यलेगु ज्या नं जुयाच्वंगु दु ।
राजनीतिक दलबन्दीं थुकथं असर लाकूबलय् अधिकार कायेगु ला गन खः गन, सामान्य ज्याझ्वलय् नं मनू खाइगु मखाइगु, आरोप–प्रत्यारोप जुइगु जुल । नेपालभाषा मंकाः खलकं व्यक्तिगत सदस्यता नं बीगु जुसेंलि थुकी प्रजातान्त्रिक ख्यःया पासापिं नं दुहां वयेत स्वःगु तर वय्कःपिन्त विश्वास बीमफयाः नेपालभाषा प्रजातान्त्रिक खलः, नेवाः गुथि आदि नं गठन जूगु झीसं स्यूगु हे ख“ खः ।
( भाजु मल्ल के। सुन्दरया थुगु च्वसु तःदँ न्ह्यः अप्सरा वाःपौलय् पिदँगु खःसा ई कथं आः नं सान्दर्मिक जुगुलिं हानं पिथंनाःगु जुल – स. )<eot>असार ८ - हलिं नेवाः दबू, अमेरिका कचाया ग्वसालय् नेपालभाषाया मिसा च्वमिपिंनिगु बाखंया समीक्षा ज्याझ्वः जुगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६४८९२ उत्तर व देशान्तर १०५.०१७६८१ पश्चिम खः (39.64892° N 105.017681° W)। थ्व थासे ५७०२५९९ वर्ग मिटर (२.२०१७८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९६३९४ वर्ग मिटर (०.०३७२१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दया रत्न शाक्यया हलिं नेवाः दबुया नायः मजुइगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
हलिं नेवाः दबूया बरिष्ठ न्वकू दया रत्न शाक्यं नायः पद मकाइगु जूगु दु । थ्व नापं वर्तमान नयाः सिजन श्रेष्ठं पूर्ण कार्यभार काये खनीगु जूगु दु । दबुया वंगु मार्चय् जूगु तःमूज्याय् सिजन श्रेष्ठ व दया रत्न शाक्य पालंपा नायः जुइगु सहमति जूगु खः । दत्या लिपा नायः पद कायेगु योजना दुम्ह शाक्य पद त्याग यानागु वक्तव्य वंगु शनिबाः पितबियादिल ।
थःगु पारिवारिक कारण व व्यवसायया कारण क्यना हलिं नेवाः दबूया पदत्याग यानागु खः धकाः वय्कलं धयादीगु दु । थ्व वक्तव्य नापं दबुलिइ नायः पदयात कयाः ब्वलंगु विवाद समाधान जूगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.०४६३८ उत्तर व देशान्तर ८७.६९४६०८ पश्चिम खः (42.04638° N 87.694608° W)। थ्व थासे २००६२२७९ वर्ग मिटर (७.७४६०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६०८५१ वर्ग मिटर (०.०२३४९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कथावत्थु वा कथावत्थुपालि त्रिपिटकया अभिधम्म पिटकया छगू खण्ड ख। थ्व खण्ड त्रिपिटकय् तृतीय संगायन धुंका मोगलिपुत्त तिस्सं दुथ्यानादीगु ख। बुद्धया महापरिनिर्वाणया १००दँ धुंका वज्जिपुत्तक भिक्षुतेसं संघया अनुशासनयात उल्लंघन यासें 'महासांघिक' नामक सम्प्रदाय पलिस्था यात। महासांघिकं ५ता मेगु कचा बुयावल। बुद्ध धर्मया प्रथम संगायनय् छगू निश्चित रूप दूगु जुसां सम्राट अशोकया इलय् तक थ्व धर्मय् ११ सम्प्रदाय बुयावल। ई.पू.३गू शताब्दी तक बुद्ध धर्मय् कुल १८सम्प्रदाय दयाच्वन। थीथी कचाय् धर्मया अर्थ व नियम बांलाक्क पालन मजूगुलिं सम्राट अशोकं तृतीय संगायन याकादिल। थ्व संगायनया नेतृत्त्व मोगलिपुत्त तिस्स भन्तें यानादिल। वय्‌कलं १८सम्प्रदायय् १७सम्प्रदायया दार्शनिक सिद्धान्ततेत निराकरण यानादिल व थुकियात कथावत्थु नांया ग्रन्थय् पिथनादिल। थ्व संगायना निसें थ्व ग्रन्थ अभिधम्मपिटकय् दुथ्याःगु जुल।
थ्व ग्रन्थय् विरोधी सम्प्रदायतेगु २१६ सिद्धान्तया खण्डन यानातःगु दु, गुकियात २३ अध्यायय् विभक्त यानातःगु दु। थ्व ग्रन्थय् विरोधी सम्प्रदायतेगु नां च्वयातःगु मदु। थ्व सम्प्रदायतेगु नां ५गूगु शताब्दीइ भिक्षु बुद्धघोषं च्वयादीगु 'कथावत्थु अट्ठकथा' नांया ग्रन्थय् लुइकेछिं। अट्ठकथाय् निराकृत २१६ सिद्धान्तयात १७निकाय थी-थी रूपनाप स्वानातःगु नं दु। कथावत्थुया प्रभाव लिपाया ग्रन्थ दीपवंस व महावंसय् नं खनेदु। प्रथम ईस्वी शताब्दीइ रचित मिलिंद पञ्हया मू पात्र भिक्षु नागसेनय् नं कथावत्थुया पर्याप्त प्रभाव दूगु खनेदु।<eot>गंगा खुसि भारतया दक्ले महत्वपूर्ण खुसि ख। थ्व खुसिया कुल हाकः २,५१० कि.मि दु। थुकिलि २,०७१ कि.मि भारतया अन्तर्गतय् व शेष भाग बंगलादेशया अन्तर्गतय् ला। गंगा खुसिया यात्रा भारतया उत्तराखण्ड राज्यया पश्चिमी हिमालय नं न्ह्यथना बंगालया खाडीया सुन्दरवन (डेल्टा)य् क्वचाइ। थ्व यात्राय् थ्व खुसिं थःगु सहायक खुसि नापं सन्हि लख वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलया उर्वर ख्यःया रचना याइ। गंगाया थ्व ख्यले यक्व सघन जनसंख्या च्वनिगु या। थ्व खुसिया अधिकतम जा १०० फ़िट (३१ मि) दु। थ्व भारतया प्राकृतिक सम्पदा नापं समाज, साहित्य, संस्कृति व अर्थ व्यवस्थाया महत्त्वपूर्ण केन्द्र नं ख। भारतय् थ्व खुसियात छगू पवित्र खुसिया कथं हनिगु या व थुकिया उपासना माँ व देवीया रूपय् याः। भारतीय पुराण व साहित्यय् थःगु सौन्दर्य व महत्वया कारणं हानं हानं आदरणीय कथं वंदित गंगा नदी प्रति हलिमया यक्व साहित्यय् प्रशंसा व भावुकतापूर्ण वर्णन यानातःगु खने दु।
उत्तर भारतया मैदानय् बाहा वयाच्वंगु गंगाय् थुकिया यक्व सहायक खुसित स्वाई व थुकिया प्रवाहय् न्ह्यथनि। थ्व खुसिइ न्या व बीतेगु यक्व प्रजाति दु व फ़्रेश वाटरय् म्वाइगु दुर्लभ सोंस नं थ्व खुसिइ दु। थ्व खुसिं कृषि, पर्यटन, साहसिक कासा तथा उद्योगतेगु विकासय् महत्त्वपूर्ण योगदान बियातःगु दु व थःगु तटय् पलिस्था जूगु नगरतेगु जलापूर्ति नं या। थुकिया तटय् विकसित धार्मिक स्थल व तीर्थ भारतीय सामाजिक व्यवस्थाया विशेष अंग ख। थुकिया च्वे द्येकातःगु तां, बाँध व खुसि ज्याझ्वःतेसं भारतया विद्युत व लया कृषि सम्बन्धित आवश्यकतातेत ग्वहालि याइ। गंगाया थुलि महत्त्व दुसां थुकिया प्रदूषणयात पनेफ़ूगु अवस्था मदु। अथे जुसां थ्व खुसियात अप्व प्रदुषित मयाकेयात यत्न जुयाच्वंगु दु व सफा यायेगु यक्व परियोजनातेगु क्रमय् नोभेम्बर,२००८य् भारत सरकारद्वारा थुकियात भारतया राष्ट्रीय खुसि घोषित याःगु दु।[१][२]
गंगा खुसिया प्रधान शाखा भागीरथी ख। थ्व खुसि कुमायूँया हिमालयय् गोमुख नामक थासय् गंगोत्री च्वापुखुसिं पिहांवइ।[३] गंगाया थ्व उद्गम स्थलया जाः ३१४० मिटर दु। थ्व थासय् गंगाजीयात देछानातःगु छगू देगः नं दु। गंगोत्री तीर्थ, नगर स्वया १९ कि.मी. उत्तरय् ३८९२ मी.(१२,७७० फी.)या जाःय् थ्व च्वापुखुसिया म्हुतु दु। थ्व च्वापुखुसिया हाकः २५ कि.मि. ब्या ४ कि.मी. व जाः लगभग ४० मि. दु। थ्व च्वापुखुसिं भागीरथी छगू चिधंगु गुफां न्ह्यथनि। थुकिया स्रोत ५००० मी. ऊँचाईय् स्थित छगू बेसिन ख। थ्व बेसिनया मूल पश्चिमी ढलानया संतोपंथया च्वकाय् दु। गौमुखया लंय् ३६०० मि. जाःगु चिरबासा ग्रामं गोमुख च्वापुखुसि खने दु।[४] थ्व च्वापुखुसिइ नन्दा देवी, कामत पर्वत व त्रिशूल पर्वतया च्वापु नाया वइ। यद्यपि गंगाया आकार वैबिले तक्क थ्व खुसिलि यक्व चिधंगु खुसि स्वायेधुंकि। अथेजुसां थ्व खुसिया ६ तःधंगु व इमिगु सहायक ५ चिधंगु खुसिया भौगोलिक व सांस्कृतिक महत्त्व अप्व दु। अलकनन्दाया सहायक खुसि धौली, विष्णु गंगा व मंदाकिनी ख। धौली गंगाया अलकनंदा नाप विष्णु प्रयागय् संगम जुइ। थ्व १३७२ मी. ऊँचाईय् स्थित दु। २८०५ मी. जाय् नन्द प्रयागय् अलकनन्दाया नन्दाकिनी खुसिनाप संगम जुइ। थ्व धुंका कर्ण प्रयागय् अलकनन्दाया कर्ण गंगा वा पिंडर खुसि नाप संगम जुइ। ऋषिकेश स्वया १३९ कि.मी. तापाक्क रुद्र प्रयागय् अलकनन्दा मन्दाकिनीनाप स्वाइ। थ्व धुंका भागीरथी व अलकनन्दा १५०० फीटय् स्थित देव प्रयागय् संगम जुइ।<eot>Welcome to Raj Shrestha's Personal WEB Log 2: यंलाथ्व नवमी : नेवा: देय् दबू भंग जूगु दिं; नेवा:तय् लागिं मेगु ’हाकुगु न्हि’
लिपा, दुने जूगु गोप्य सहलहय् ब्वति कयादीम्ह छम्ह प्रतिनिधी भाजुं धयादिल, “जिमित ला खालिगु पानाय् सही याकेबिल। यायमखु धयां सही यायत वाध्य यात। निर्णय छगू पानाय् च्वया: सही मेगु हे पानाय् याकल। व नं माईन्यूटय् मखु।छु धाय्‌गु, देय् दबूया प्रमुख मनूतयसं हे अथे यात। सुम्क सही यानावया का।” नापं दीम्ह मेम्ह प्रतिनिधी मयजुं, “अनिश्चितकालतकया लागिं छता यानादीमते” धका: विन्ति यानादिल। तर मुख्य मनूतयसं हे धासेंलि थम्हं छुं हे यायगु थाय् मदुगु उम्ह प्रतिनिधी भाजुं धयादिल।
विस २०५६ सालया जेठ १८ गते ब्रम्हूतयगु कारणं नेवा:तयसं थौं तकं उगु दिंयात हाकुगु न्हि कथं हनाच्वनेत वाध्य जूगु ख:। तर दुर्भाग्यया खँ, थौं झी नेवा:तयगु हे कारणं झीसं हानं छक: मेगु हाकुगु न्हि हनेमालीगु अवस्था ब्वलन। थन जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठया म्ये छपु लुमंसे वल ...<eot>नेपालय् थीथी ईलय् गाविसतयेत नगरय् परिणत यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। थ्व धलः सन् २००१या जनगणना कथंया गाविसतेगु धलः ख। वर्तमानय् नगरय् हिलावनेधुंकूगु गाविसत दःसा अन्याःगु गाविसया सिथय् छगू कोष्ठक "(वर्तमानय् मदूगु)" चिं तयाः गाविस मदयावने धुंकूगु व ऐतिहासिक कारणं जक्क थ्व धलखय् दुथ्याःगु धका क्यनेगु कुतः यानातःगु दु।<eot>राष्ट्रियसभा‌ं गुठी विधेयक सर्वसम्मतं लित काःगु दु । भूमि व्यवस्था तथा सहकारी मन्त्री पद्मा अर्यालं विधेयक लित कायेगु प्रस्ताव न्ह्यब्वःगु खः । 'जनताया भावना कदर याना न्ह्यब्वयागु विधेयक लित कयाः माःगु सहलह व परामर्श यायेगु निर्णय जूगु' जानकारी ब्यूसें विधेयक लित कायेगु नितिं मुँज्याय् प्रस्ताव न्ह्यब्वःगु खः ।
विधेयक जेठ ६ गते राष्ट्रिय सभाय् न्ह्यब्वःगु खःसा जेठ १३ गते सामान्य सहलह जूगु खः । विधेयकय् सांसदतयेसं खुगु संशोधन तकं दर्ता याःगु खः । तर यें विधेयकविरूद्ध व्यापक प्रदर्शन जूसेंलि सरकारं विधेयक लित काःगु खः ।<eot>अजरबैजान (गणतन्त्र अजरबैजान) युरेशियाया दक्षिणी कफकाजया दक्ले तःधंगु व दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु देय्‌ ख। पूर्वी युरोप व पश्चिमी एशियाया दथुइ लाःगु थ्व देय्‌या पूर्वय् क्यास्पियन सागर, उत्तरय् रूस, पश्चिमय् टर्की, उत्तर पश्चिमय् जर्जिया, पश्चिमय् आर्मेनिया व दक्षिणय् इरान ला। थ्व देय्‌या क्षेत्रफलय् क्यास्पियन सागरया ३० वर्ग किलोमीटरया ल नं ला। थ्व देय्‌ छगू धर्मनिरपेक्ष व युनिटरी गणतन्त्र ख।
"अजरबैजान" नांया उद्गमयात कया यक्व कथंया अवधारणात प्रस्तुत जूगु दु। थन्याःगु अवधारणाय् दक्ले प्रचलित अवधारणा कथं थ्व देय्‌या नां "अट्रोपटन" खँग्वःलं वःगु ख। अट्रोपट फारसी अकामीनाईड राजवंशया ईया छगू क्षत्रपति ख। वय्‌कःयात अलेक्जेण्डर महाननं आक्रमण याना बुकल व अट्रोपटनयात स्वाधीनता दत। व ईले थ्व क्षेत्र मीदिया अट्रोपाटिया वा अट्रोपाटीनया नामं नांजाःगु जुयाच्वन।
अजरबैजानय् प्रारम्भिक मानव बस्तितयेगु चिं पाषाण युग धुंकाया ईया खनेदु। ५५० ईसापूर्वय् एक्यूमेनिडा राजवंशं थ्व क्षेत्र त्याये धुंका पारसी धर्मया उदय जुल व लिपा थ्व क्षेत्र अलेक्जेन्डर महानया साम्राज्यया भाग जूवन व लिपा वय्‌कःया उत्तराधिकारी, सेलियूसिडा साम्राज्यया भूभाग जूवन। अल्बानियामि ककेशन मनुतयेसं ४गु शताबदी ईसापूर्वय् थ्व क्षेत्रय् छगू स्वतन्त्र अधिराज्यया पलिस्था यात। ९५-६७ ईसापूर्वय् टिगरानीस २ महाननं थ्व राज्य थःगु अधिकारय् लाकल।<eot>माघ २८ - महाकवि सिद्धिदास महाजुं न्ह्याकादीगु नेवाः छन्द कविता जागरण अभियानयात निरन्तरता विइगु आजुंनापं बीगु तातुनाः नेवाः छन्द कविता पुनर्जागरण अभियान न्ह्याकिगु जुगु दु।
येँया रामघाट त्वालय सोमबाः पोहेलागा द्वादशी खुन्हू नेवाः छन्द कविता प्रेमीपिनिगु मुँज्यां थथे अभियान न्हयाकेगु निर्णय यागु खः। मुँज्याय् लोककवि राजभाइ जकःमिंं नेवाः छन्द कविता पुनर्जागरण अभियानया अवधारणा पौ न्ह्यब्वयादीगु खः। द्वलंद्वः दँ न्ह्यःनिसे नेवाः पुर्खां संरक्षण यायां वयाच्वंगु छन्द शास्त्र न्हू पुस्तायात हस्तान्तरण व पुस्तान्तरण यानाः नेपालभाषा पद्य साहित्य धुकू च्वजायेकेगु हे अभियानया मू उदेश्य खः धैगु खँ थ्व अवधारणाय् न्ह्यब्वयातःगु दु । मुज्याय वःगु सुझावयात दुथ्याकाः अवधारणा सर्वसम्मतं पारित याःगु खः ।
अथेहे मुज्यां नेपालभाषा पद्य कविताय् तःजिक योगदान यानादीपिं पुलांपिं कविपिन्त सम्मान यायेगु व न्हू च्वमिपिन्त प्रोत्साहन बीगु ग्वसाः दुगु थुगु अभियान राष्ट्रिय स्तरय् जक मखु थौंया न्हूगु प्रविधि छ्यलाः अन्तर्राष्ट्रिय् स्तरय् तक थ्व अभियान न्ह्याकेगु लिसें याकनं हे “कलकल” नांगु नेवाः छन्द काब्यिक पौ पिथनेगु व छन्दवद्ध चिनाखँ स्यनेकने ज्याझ्वः न्ह्याकेगु नं निर्णय याःगु दु ।<eot>प्राणीं थःथें न्याःगु मेगु प्राणी बुइकिगु प्रक्रियायात मचा बुइकिगु धाइ। थ्व ज्या निता प्रकारं जुइफु- मैथुनिक प्रजनन व अमैथुनिक प्रजनन।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.३९९८५८ उत्तर व देशान्तर ११०.७८१५७ पश्चिम खः (33.399858° N 110.78157° W)। थ्व थासे ४६६६६१३८ वर्ग मिटर (१८.०१७८९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २०५५४ वर्ग मिटर (०.००७९३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बैकाल पुखु (रूसी: о́зеро Байка́л ओज़ेरो बयकाल, बुर्यात: Байгал нуур बयगाल नुउर, अर्थ: प्रकृति पुखु) हलिंया दकले प्राचीन व गाःवंगु पुखु ख। थ्व पुखु ३ कोटी दं निसें लगातार दयावैच्वंगु दु व थुकिया औसत गाः ७४४.४ मिटर दु। अथेजुसां क्यास्पियन सागर हलिंया दकले अप्व लः दूगु पुखु ख, थुकिलि बैकालया ल्या निगु थासय् ला। क्यास्पियनया लः खारा जु, अतः, बैकाल हलिंया दकले तःधंगु फ्रेश वाटरया पुखु नं ख। यदि च्वापुइ धी जुयाच्वंगु लः व बुंया दुने स्वथनाच्वंगु लः ल्या मखायेगु खःसा हलिंया सतहय् दूगु २०% फ्रेश वाटर थ्व हे छगु पुखुलि दु। बैकाल पुखु रूसया साइबेरिया क्षेत्रया दक्षिण भागय्, रूसया निगु राज्यत (इरकुत्स्क ओब्लास्त व बुर्यात गणतन्त्र)या सीमाय् ला।
थ्व पुखुयात युनेस्कोनं हलिंया प्राकृतिक सम्पदा धलखे ल्या खाःगु दु। थ्व पुखुया हाकः ६३६ किलोमिटर दु व थ्व पुखुलि हलिंइ दूगु त्वनेज्युगु लःया न्यागु भागय् छगु व रूसय् दूगु त्वने ज्युगु लःया ९०% भाग लः दु। थ्व पुखुलि लुइगु यक्व जीव, व यक्व वनस्पतित हलिंइ गनं मलू।[१] बैकालया दकले गाःवंगु थाय् १,६४२ मिटर (वा ५,३८७ फुट) दु व थुकिया लः हलिंया दक्वं पुखुया लखे दकले सफा नालेगु या। थ्व पुखुया अकार छगु चिब्याःगु, ताःहाकःगु न्हुगु तिमिला थें च्वं।<eot>थोक्सेल (अंग्रेजी:Thoksel), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०८ खा छेँ दु।<eot>रिस्कु (अंग्रेजी:Risku), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १४१८ खा छेँ दु।<eot>चक्रासन खँग्व संस्कृतं तत्सम खँग्वया रुपे नेपाल भाषाय् वगु ख। थ्व खँग्व निगु संस्कृत खँग्व "चक्र" व "आसन" स्वाना बुयावगु ख।<eot>लिपि धाःगु भाषायात च्वयेगु चिंतेगु पुचः ख। छम्ह मनूं मेम्ह मनू नाप विचाः कायेबिये यायेत सः छ्यला दयेकातःगु पद्धति भाषा खः धाःसा अन्याःगु सःतेत स्वेछिंगु (वा ब्रेल लिपिइ जुसा थिया थुइफूगु) व्यवस्था लिपि ख। लिपि धाःगु खँग्वः संस्कृत खँग्वः "लिप्य" नं वःगु ख। लिपे याइगु खँ हे लिपि ख। भाय्‌या छगू हे खँयात छगू लिपिं मेगु लिपिइ हिलेगु ज्यायात लिपिहिला धाइ। हलिमय् थी-थी कथंया लिपि दयाच्वंसां हलिंया सकल लिपियात निश्चित परिधि दुनेतया क्वय्‌या पुचलय् बायेछिं-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.४४५१४७ उत्तर व देशान्तर ८१.७७९२३४ पश्चिम खः (32.445147° N 81.779234° W)। थ्व थासे ३२४२६८४६ वर्ग मिटर (१२.५२००७६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४७९२० वर्ग मिटर (०.०९५७२२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् नकतिनि क्वचाः नेपालभाषा चिहा संकिपा कासा नकतिनि क्वचाल । थुगु चिहा संकिपा कासाय् डेल्टा मल्टिमिडिया प्रोडक्सनया न्ह्यब्वया ‘साःगः’ न्हाप, नेवाः युट्युबया न्ह्यब्वया ‘आजुद्यः’ ल्यू, शशीकला मानन्धरया न्ह्यब्वयाः ‘लाखेपाः’ लियांल्यू व फोकस पिक्चर्सया न्ह्यब्वया ‘न्हयेका सिँ’यात हःपाः सिरपाः लात । चिहा संकिपा ‘लाखेपाः’या निर्माता व कलाकार शशीकला मानन्धर लिसे उदेन न्हूसाय्मिं सिरपाः त्याकूगु चिहा संकिपायात कयाः यानादीगु खँल्हाबल्हा :
थम्हं सिउगु विषयवस्तु जूसा भचा अःपु मखुसा थाकु। उकिसनं संकिपा व चिहा संकिपाया निंतिं बाखं जक च्वयां मगाः । गथे संकिपाया निंतिं स्क्रिप्ट च्वइ, चिहा संकिपाया निंतिं नं स्क्रिप्ट च्वयेमाः । बाखं च्वये अःपु तर संकिपाया स्क्रिप्ट च्वये थाकु। मेहनत यक्व माः । यक्व खँय् ध्यान बीमाः ।
न्यना तयाकथं न्यासः दँ न्ह्यःया छपु लोकबाखं खः ‘लाखे पाः’ । च्यादँ ति न्ह्यः किपुलिइ फेस्टिभल न्यायेकूबलय् जि चाःहिउ वनागु। अबलय् किपू देय् या सांस्कृतिक पक्ष, धार्मिक पक्ष, ऐतिहासिक पक्ष बारे आपालं ज्ञान, जानकारी काये खन । उकीमध्ये जितः छथाय् ‘लाखेपाः’ धकाः च्वनाच्वंम्ह छम्ह मनू खनाः अजू चाल । व दृश्य जिगु मनय् थिल । अथवा धाये छगूकथं बाखनं नुगलय् थिल । अबलय् निसें ‘लाखेपाः’ जिगु नुगलय् च्वनाच्वंगु खः । किपू नगरपालिकानाप स्वापू दुगु बाखंया लिधंसाय् चिहा संकिपा कासा ग्वसाः ग्वःबलय् जिं व हे ‘लाखेपाः’ लोकबाखंया लिधंसा कयाः स्क्रिप्ट च्वयागु खः ।
जिं छुं कमिकमजोरी दुगु थें मतायेका । निर्देशक आर्यम नकःमिया निर्देशन च्वन्ह्याः, सोहन मानन्धरया छाँयाकन/सम्पादन नं च्वन्ह्याः । सकलें कलाकारं उतिकं बांलाक मेहनत व अभिनय याःगु दु। जिगु अभिनयया नं तारिफ जूगु दु। बरु संकिपाय् मखु, व्यवस्थापन पक्षया कमि कमजोरी दुगु जिं तायेका । गुगु उद्देश्यं थ्व संकिपा दयेकादिल, व गुलितक पूवंकेत सफल जूगु तायेकादिया किपू देय् व अनया जनताया रक्षा यायेत इन्द्रायणी मातां भूमिका म्हितूगु बाखं ‘लाखेपा’ जितः यःथें सकसितं यइ धइगु मती तयागु खः । इन्द्रायणी माताया मू भूमिकाय् जि थः हे म्हितागु खः । संकिपाया निर्माण नं जि थम्हं हे यानागु खः । निर्देशन याये मफुगुलिं थुकिया भाला आर्यम नकःमियात बियागु खः । न्हाचः धया थें स्वकुमिपिंसं बांलाः धाःगु व वय्कःपिंसं फंफं भिंतुना जिगु म्हिचाये तया बिउगुलिं हे जिं सफल जूगु तायेका ।
स्क्रिप्ट च्वयेत यक्व मेहनत यानागु दु । अनुसन्धान व न्यनेकने नं यानागु दु। शुटिब नं किपूया थीथी थासय् यानागु। संकिपाय् आवश्यककथं किपूया जुजु, मन्त्री, सिपाही, जनता, लाखे, म्येय् (जनावर) नं पात्रया रुपय् दुथ्याकाः १५ मिनेट दुने न्ह्यब्वयेगु कुतः यानागु दु। थुलि यायेधुंकाः किपूया सांस्कृतिक पक्षयात न्ह्यब्वयेत गुलि सफल जुल धकाः किपूया स्वकुमिपिंत नं न्यनेमानि ।
१५ मिनेटया जक संकिपा दयेकेमाःगु शुटिब यानाबलय् १७ मिनेट दः वल । छुं कलाकारया संवाद व दृश्य लिकायेमाल । थ्व भचा सुख मदुगु खँ जुल ।<eot>जर्मन भाय् (डोएच्Deutsch, [dɔɪ̯tʃ] (help·info)) छगु भारोपेली भाय् खः। थ्व भाय् हलिमय् दक्ले अप्व मनुतेसं ल्हाइगु भाय्‌य् छगु ख। थ्व भाय् जर्मनी, अस्ट्रिया आदि देय्‌य् छ्य्‌लिगु या।<eot>खट राग हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतय् छपू राग ख। थ्व राग आसावरि थाट् गणया राग ख। थ्व रागया वादिस्वर धैवतस्वर ख धाःसा संवादिस्वर गान्धारस्वर ख। थ्व रागया प्रशस्तकाल सुथ ख। थ्व करुण रस प्रधान राग ख।<eot>मीनाक्षी देगः चेन्नई स्वया थ्यं-मथ्यं ४६० किलोमीटर तापाक्क दुगु मदुरैय् अवस्थित दु। थ्व देगःयागु देकेज्या पांडिया जुजुतेसं यागु खः। थ्व देगःयागु मू खापा पूर्वय् स्वः। थ्व देगले देवी मीनाक्षी व सुन्दरेश्वर शिवजी द्ययु मूत्तितः प्रतिष्टित याना तगु दु।<eot>सक्वय् बज्रयोगिनीया मू जात्रा जुयाच्वन | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
सक्वय् च्यान्हु तक जुइगु बज्रयोगिनी मू जात्रा आः जुयाच्वंगु दु । थुगु जात्रा वंगु बैशाख ६ गते न्ह्याःगु खः । जात्रा न्ह्याःगु प्यन्हुया दिं थौं मूजात्राया रुपय् बज्रयोगिनीया मुर्तिनापं स्वयम्भू चैत्यः, सिंहिणी, ब्याघ्रिनी व अमोघसिद्धिया मूर्तियात नं खटय् तया बाजं नापं साँखु चाहिकिगु परम्परा दु । थ्व जात्राया झ्वलय् बज्रयोगिनी देगलं बज्रयोगिनीया लुँ सियातगु प्रतिमूर्ति, सिंहिनी, व्याघ्रिनी व स्वयम्भू चैत्य यानाः प्यगुं मूर्ति निगु किलोमीटर क्वय् च्वंगु साँखु बजारय् यंका नगर परिक्रमा याइ । थ्व नापं न्हापा बसुन्धरा माजुयात तकं जात्रा याना परिक्रमा याकि । स्थानिय पवन लाल श्रेष्ठया कथं न्हापा थुगु जात्राय् बसुन्धरा माजुयात जक नगर परिक्रमा याकीगु खः । बज्रयोजिनीयात उग्रतारा कथं बौद्धमार्गीतय्सं कयाच्वंगु दुसा हिन्दुमार्गीतय्सं गुकियात दुर्गाया रुप कथं कयाच्वंगु दु ।
जात्राया लागि च्यान्हू न्ह्यः न्याम्ह थाकुली व गुर्जु नापं स्थानीय नगरबासीया पाखे ध्यबा व ग्वय् तयाः स्वयम्भू चैत्य व मूल बज्रयोगिनी देवीयात ब्वनेमागु परम्परा दु । व नापं येंया बसन्तपुरय् तकं ब्वनेमागु परम्परा दु । न्हापा येंया लिपाम्ह मल्ल जुजु जयप्रकाश मल्लया पालय् तक जुजु थः हे उपस्थित जुया जात्रा याय्मागुलि लिपा जुजुं थःगु तरवार जक छ्वया हःगुलिं आः नं जुजुया तरवार साक्षी तया जक जात्रा याय्गु परम्परा ल्यनाच्वंगु दु ।
स्वद्व व स्वसः दँ न्ह्यः साँखु महानगर स्थापनाया लसताय् जुजु शङ्खरदेवं थुगु जात्रा न्ह्याकुगु किंवदंति दु । न्ह्यय्गाः जात्रा कथं प्रसिद्ध थुगु जात्रा आः धासा साँखुइ जक ल्यनाच्वंगु श्रेष्ठं न्ह्यथनादिल । जात्राया झ्वलय् याय्माःगु यक्व खँ त बुलुहुँ तनावनाच्वंगु वय्कलं न्ह्यथनादिल । गुठि संस्थान, शंकरापुर नगरपालिका नापं स्थानियवासिया आर्थिक ग्वाहालिं जात्रा न्ह्यानाच्वंगु तर ग्वाहालि अझ नं अपुग जुगु न्ह्यथनादिगु दु । तामाङ्ग समुदायया तकं न्यायेकेमाःगु थुगु जात्राया बारे अझ अप्व अनुशन्धान व अध्ययन जुइमाःगु आवश्यकता अझ नं ल्यनाच्वंगु दु ।<eot>बर्खास्त जूपिं बिष्ट व भट्ट अदालत वनीगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
पासाया छें वने धका पिहाँवंम्ह पन्तया छन्हुलिपा अर्थात वंगु साउन ११ गते भीमदत्त नगरपालिकाया तुक्यबय् बलात्कारलिपा हत्या जूगु अवस्थाय् सीम्ह लूगु खः । एसपी विष्ट उगु इलय् कन्चनपुरया प्रमुख व भट्ट घटना लागाया इलाका इन्चार्ज खः ।
घटनायात कयाः प्रहरी प्रधान ज्याकुथिं प्रहरीया भूमिका सम्बन्धय् अनुसन्धान यायेत एआईजी धिरु बस्नेतया संयोजकत्वय् छानविन समिति गठन याःगु खः । गृह मन्त्रालय नं सहसचिव हरिप्रसाद मैनालीया संयोजकत्वय् छानबिन समिति देकुगु खः । मैनाली नेतृत्वय समितिं प्रहरीं घटनाया अनुसन्धानय् तच्वकं लापरबाही याःगु क्वछ्यूगु खः । घटना जूगु ९२ न्हुतक ७ गु छानवीन समिति देकेधुंकुगु दु । तर अझनं अभियुक्त सीके फुगु मखुनि ।<eot>रक्षेश्वर महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>ल्हासा नेवाःतय् पुचलय् छथ्वः थज्याःपिं मुस्मांत लानाच्वंगु दु, गुम्हेसिया राष्ट्रियता नेवाःत नापनापं नेपाललिसे स्वानाच्वंगु दु । खय्त ला न्हापा नेपाल मण्डलया अन्तिम अधिराज रत्न मल्लया पालं (ने.सं. ६०२–४०) ‘यवन’ धयापिं मुस्मांत नेपालय् प्रवेश जूगु संकेत भाषा वंशावलीकारं लुमंका बीगु दु । थ्व धयागु सँदेश लिसे वनेज्याया प्रसंगय् हे थन मुस्मांतय्गु प्रवेश सम्भव जुइ । नेपालया […]<eot>बाहुनीडांडा (अंग्रेजी:Bahunidanda), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बाहुनीडांडा यागु जनसंख्या २६९८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>देय्न्यंकंया नेवाः पत्रकारतय्गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया भदौ १७ जुइगु न्याक्वःगु दँमुँज्याय् न्याम्ह पत्रकारतय्त सिरपाः लःल्हायेगु निर्णय याःगु दु ।
नेवाः पत्रकारतय्त हःपाः बिइगु नापं सम्मान यायेगु कथं अथे सिरपाः बिइगु निर्णय यानागु खः धकाः धाःगु दु । थुगुसीया दँमुँज्या नापं कार्यकारिणी सभाय् नेवाः पत्रकारतय्गु नितिं ग्वाहालि यायेत पत्रकारिता कल्याणकारी कोष तकं घोषणा याइगु जूगु दु ।
उगु दँमुँज्याय् स्वनिगःनापं स्वनिगः पिनेया थीथी जिल्लापाखें पत्रकार दबूया जिल्ला कचापाखें नं ब्वति काइगु जूगु दु ।<eot>नालन्दा प्राचीन बुद्ध धर्म सीकिगु छगु तःधंगु थाय् ख। थ्व थाय्‌ आःया भारतया बिहार राज्यय् ला। थ्व थाय्‌यात हलिंया दकले न्हापांगु विश्वविद्यालयय् छगुया रुपय् नालेगु या। थ्व ब्वंकुथि दकले तच्वःगु अवस्थाय् थन द्वलंद्व भिक्षु व शिष्यत च्वनिगु या।<eot>सोनिगामा (अंग्रेजी:Sonigama), नेपा:यागु जनकपुर अञ्चलयागु धनुषा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११२७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सोनिगामा यागु जनसंख्या ६५६३ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>पाणिनि (५०० ई पू) संस्कृत व्याकरण यु विद्वान खः। वेकयागु जन्म उत्तर पश्चिम भारतयु गांधारय् जुगु खः। वेकयागु व्याकरणयागु नां अष्टाध्यायी खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 29.32° N 76.32° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २२७ मिटर (७४४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जिन्द शहरयागु जनसंख्या १३६,०८९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७५% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६१% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जिन्द यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>पोखरा नगरपालिका (अंग्रेजी:Pokhara), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु कास्की जिल्लायागु छगु उपमहानगरपालिका खः। थ्व थासे ३७३०५ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 28.23° N 83.98° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ८९५ मिटर (२९३६ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पोखरा नगरपालिका यागु जनसंख्या १५६,३१२ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>गाजियाबाद जिल्ला उत्तर प्रदेशया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया नां थ्व जिल्लाया पलिस्थामि गा़जी़-उद्-दीनया नामं वःगु ख। गा़जी़-उद्-दीनं थ्व नगरया नां थःगु नामं गाजीउद्दीननगर धका तःगु ख। लिपा थ्व नां गाजियाबाद जुवन। थन उन्नत स्तर दूरसंचार प्रशिक्षण केन्द्र (ALTTC) ला। थ्व भारतया उत्तरप्रदेशया छगू तःधंगु औद्योगिक नगरया रुपय् लं व रेलं स्वानातःगु दु। थ्व जिल्लाय् निगु तहसील दु- गाजियाबाद तहसील व मोदीनगर तहसील। थ्व जिल्लाया मू नगर थ्व कथं दु-<eot>थौं सुथ ६ ता इलय् वय्कः मदुगु न्ह्यथंगु दु । मदुम्ह नकमिया ख्वप क्यान्सर अस्पतालय् न्हासय् क्यान्सरया उपचार जुयाच्वंगु खः ।
विसं १९९४ जेठ १८ गते बुम्ह वय्कलं नेपालभाषाया न्हापांगु टेलिफिल्म १२ बजे देकादिगु खः । वय्कलं नेपालभाषाया नांजागु संकिपा राजमति च्वयादिगु खः । मदुम्ह नकःमि २०१२ सालं निसें कला साहित्य व मनाेरञ्जन लागाय् सक्रिय जुयावयाच्वनादिगु दु । वय्कःया बागु दर्जन मल्याक सफु पिहाँवय्धुंकुगु दुसा दर्जनं मल्याक नाटक म्हितादिगु दु । वय्कलं छुँ सँकिपा तकं म्हितादिगु दु ।<eot>वैगु स्वन्हु देशभर ह्यूपा वयेत्यंगु दु । छुं थासय् तच्वकं वा वैगु जुगुलिं सतर्क जुइत जल तथा मौसम विज्ञान विभागया मौसम पूर्वानुमान महाशाखां इनाप याःगु दु ।
शुक्रबाः वा वय् नापं खुसिया लःया बहाव अप्वइगु, भूक्षय जुइगु, चलः वनीगु, सतक व हवाई यातायात प्रभावित जुइगु, धः व लःया निकास बामलाःगु थासय् डुबानतकं जुइफूगु न्ह्यथंगु दु । शुक्रबाः कन्काई, बागमती, पश्चिम राप्ती खुसिया बहाव अप्वइगु व छुँ सहायक खुसिइ सतर्कताया तहतक थ्यनीगु जुगुलिं सजग जुइत इनाप याःगु दु । नापं वैगु स्वन्हुतक कोशी, नारायणी, कर्णाली व महाकाली खुसिइ लःया बाः अप्वइ ।<eot>मतिना धागु छगु बःलाःगु भावना खः गुकें छम्ह जीव वा वस्तु नापं नुगलंनिसें बांलाः तायेगु व आकर्षित जुइगु खः। मतिनायातः मनूतेगु दयाया स्वभाव नं धाः।<eot>नाम्जुङ (अंग्रेजी:Namjung), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु गोर्खा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६४ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.७८९७२४ उत्तर व देशान्तर १६१.७७९३३२ पश्चिम खः (60.789724° N 161.779332° W)। थ्व थासे ११३३३४०५५ वर्ग मिटर (४३.७५८५२५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३१२०९३० वर्ग मिटर (५.०६६०२० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कॊप्पळ तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया कोप्पल जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>तिलथी (अंग्रेजी:Tilathi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०९ खा छेँ दु।<eot>नेपलमण्डलया झी नेवा:तयसं मातृशक्तिपिं द्य: तयत:अजिमा धया भापिया श्रध्दाभक्ती याना वयाच्वंगु दु । अजिमा खँग्व " अजि " व " माँ " खँग्वया योगं पुवंगु ख: । मांयानं माँयात झीसं अजि धायगु याना वयाच्वंगु दु । अथे जुगुलिं अजिमा धायवलय अजिया नं माँ जुई । थुकथं झिसं थनया मातृद्य:पिन्त थम्ह अजिमाया नं माँ भापिया * अजिमा * धया हना मानेयाना वयाच्वंगु खनेदु । झी नेपा:मिंतयगु संस्कृती मध्य झीसं हना वयाच्व्नागु छगु संस्कृती अजिमापिं नं ख: । अजिमाद्य: बाँस जुयाच्वंगु थाययात झीसं शक्ति पिठ कथं हनाबनायाना वयाच्वनागु दु ।<eot>धर्म धाःगु जीवन हनेत मनुतेसं दयेकातःगु छुं विश्वास व्यवस्था ख। हलिमय् यक्व कथंया धर्म दु। छुं धर्म थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.९७८८१२ उत्तर व देशान्तर ८०.२८२४८९ पश्चिम खः (25.978812° N 80.282489° W)। थ्व थासे ७६४०२७३४ वर्ग मिटर (२९.४९९२६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३८८७९७७ वर्ग मिटर (१.५०११५६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.५३०५१३ उत्तर व देशान्तर १६५.१०३२१५ पश्चिम खः (60.530513° N 165.103215° W)। थ्व थासे ८५६७२७९३ वर्ग मिटर (३३.०७८४५२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०६०२५५१८ वर्ग मिटर (४०.९३६६८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>माेहनीया सप्तमी निसें सुनसान थें जुगु येंय् नखः न्यायेका मनुत लिहाँ वयाच्वंगु दु । शनिबाः छन्हूं हे १२ द्व ७८९ सवारीं छगु लख न्हय् द्व ३४८ यात्रु स्वनिगलय् दुहाँ वःगु महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाया सहायक प्रवक्ता दामोदर सिलवालं न्ह्यथनादिल । अाइतबाः बहनीतक थ्व ल्याः अल्याख अप्वइगु अनुमान दु ।
अथेहे न्हय् द्व ३४८ सवारीइ ६० द्व ३६८ यात्रु स्वनिगलं पिहाँ वंगु दु । विजयादशमी न्ह्यः स्वनिगलं पिहाँवंगु सवारीया ल्याः अप्व दुगु खःसा अाः दुहाँ वइपिनि ल्याः अप्व दु । थाैं निसें सरकारी ज्याकूतकं चाःगुलिं यात्रुया आगमन बुलुहुँ अप्वगु महाशाखां न्ह्यथंगु दु ।
थ्व दथुइ नखःया मौका कयाः भाः अप्वय्कुपिं ५१५ गु स्वयाँ अप्व सवारीयात कारवाही याःगु यातायात व्यवस्था विभागं न्ह्यथंगु दु । विभागं फ्याःगु स्वयां दोब्बरतक भाः कयाः यात्रु ठगे याःगु प्रवक्ता गोकर्णप्रसाद उपाध्याय नं न्ह्यथनादिल ।<eot>किरणचोक (अंग्रेजी भाय:Kiranchok), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1051खा छेँ दु।<eot>पेन्सिलभेनिया संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगू राज्य ख। थ्व राज्य संयुक्त राज्य अमेरिकाया उत्तरपूर्वय्, मध्य-एत्लान्तिक व ग्रेत लेक क्षेत्रय् ला। थ्व राज्यया सीमाय् दक्षिणपूर्वय् देलावेर, दक्षिणय् मेरिल्यान्द, दक्षिण-पश्चिमय् वेस्त भर्जिनिया, पश्चिमय् ओहायो, उत्तरपश्चिमय् आइरी पुकु व ओन्तारियो, क्यानादा, उत्तरय् न्यु यर्क व पूर्वय् न्यु जर्सी ला। एपेलाचियन पर्वत थ्व राज्यया दथुं वं।
पेन्सिल्भेनिया संरा अमेरिकाया ३३गु दकलय् तःधंगु व ६गु दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु राज्य ख। नापं थ्व राज्य ९गु दकलय् अप्व जनघनत्त्व दूगु राज्य नं ख। थ्व राज्यया दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु ४गु नगर फिलादेल्फिया, पित्सबर्ग, एलेनताउन व इरि ख। थ्व राज्यया राजधानी ह्यारिसबर्ग ख। पेन्सिल्भेनियाया इरि खुसिइ 51 miles (82 km) हाकः तट दु धाःसा देलावेर इस्तुअरीइ 57 miles (92 km) हाकःगु तटीय क्षेत्र दु। [५] थ्व राज्य अमेरिकाया ऐतिहासिक १३गु उपनिवेशय् छता ख।<eot>रसायनिक तत्त्व धागु छगु कथंया अणु ख। थन्यागु अणुतेत इमिगु आणविक ल्याखं नं परिभाषित याइ। आणविक ल्याखं धागु अणुया न्युक्लियसय् दुगु प्रोटोनया ल्या ख। थ्व खंग्व छगु हे प्रोटोन ल्या दुगु शुद्ध रसायनिक वस्तुयात इंगीय यायेत नं छ्येलि। [१]
तत्त्वया साधारण दसु हाइड्रोजन, नाइट्रोजन, कार्बोन आदि ख। सकलय् २००७ तक्कय् ११७ तत्त्वत लुयावगु दु। थुकिलि ९४ प्राकृतिक ख धासा आणविक ल्याखँ ८२ वा अप्व (बिस्मुथ व लिपाया तत्त्वत) मनुनं देकुगु ख। थ्व नापं, तत्त्व ४३ व ६१ (टेक्नोसियम व प्रोमेथियम)या स्थायी आइसोटोप मदु। थ्व निगु तत्त्व प्रकृतिय् ध्वगिना वनि। आणविक ल्याखं ९४ तक्कया तत्त्वतेगु स्थायी न्युक्लियस मदुसा थ्व ल्याखं तक्कया तत्त्वत प्रकृतिय् युर्‍यानियम व थोरियमया ध्वगीगु प्रकृयाय् प्राकृतिक तवलं दयाच्वनि। [२]
सकल रसायनिक वस्तुय् थ्व तत्त्वत दै। न्हुगु तत्त्वत इ-इले अप्राकृतिक न्युक्लियर रियाक्सननं बुया वया च्वंगु खने दु।
'तत्त्व' धागु खंग्व संस्कृतं वगु ख। पाश्चात्य हलिमे युनानी दार्शनिक प्लेटोनं ३६०य् छगु खंल्हाबंल्हा ज्याझ्वले इनर्ग्यानिक व अर्ग्यानिक तत्त्वतेगु बारेय् धयादिगु खं तत्त्वया बारेय् दक्ले पुलांगु मुनातगु दस्ताबेजय् छगु ख। प्लेटो कथं सकल तत्त्वया चिधंगु पार्टिकलया विशेष आकार दै : टेट्राहेड्रन (मि), अक्टाहेड्रन (वायु), आइकोसाहेड्रन (ल), व क्युब (पृथ्वी)[३]
छगु तत्त्वया आणविक ल्याखँ थुकिलि दैगु प्रोटोनया ल्या बराबर जुइ। दसु- सकल कार्बोन अणुया आणविक न्युक्लियसय् ६गः प्रोटोन दै, अथे जुगुलिं कार्बोनया आणविक ल्याखँ (Z)=६ ख। थन्यागु अणुय् न्युट्रोनया ल्याखं पाय्‌फु, थथे न्युट्रोनया ल्याखँ पागु अणुतेत आइसोटोप धाइ।<eot>शताब्दी पुरुष संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीया १००दँ क्यंगु लसताय् दछिदुने थीथी ज्याझ्वः यायेगु तातुना कथं संस्कृतिविदया किपा सगरमाथाय् थ्यंकेगु आज्जु तकं कयातःगु खःसा थुगु आज्जु तकं पुवंगु दु । पत्रकार महर्जनं यल महानगरपालिकाया लाेगाे व शताब्दी पुरुष जाेशीया किपा दुगु ध्वाँय् तकं सगरमाथाय् थ्यंकुगु खः ।
थ्व अभियान नापनापं मू अभियान कथं शिक्षाया माध्यमं बालविवाह रोकथाम अभियान- २०१९ न्ह्याःगु दु । शिक्षाय् जाेड बिया जनचेतना अभिबृद्धि यानायंकेगु व नेपालं हे बालविवाह उन्मुलन यानायंकेगु नितिं थुगु अभियान यायेमाःगु व थ्व तधंगु अभियानया नितिं तधंगु हे ज्या यायेमाःगुलिं थुगु आरोहन यानागु कल्पना महर्जनया धापु दु । सगरमाथा त्याये नापं समाजया कुरिति बालबिवाह नं त्यायेत हाैसला दइगु वयेकं न्ह्यथनादिगु खः । सगरमाथा च्वका गय् बलय्या सँघर्ष थें हे बालबिवाहया उन्मुलन जुइगु महर्जनं सगरमाथा गय् न्ह्यः न्ह्यथनादीगु खः ।<eot>पाँचखाल (अंग्रेजी:Panchkhal), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु काभ्रे जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २३६४ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.65° N 85.62° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ८४१ मिटर (२७५९ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पाँचखाल यागु जनसंख्या ११,८७२ दु।[२] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.०३८७२७ उत्तर व देशान्तर १०८.५२५९३९ पश्चिम खः (39.038727° N 108.525939° W)। थ्व थासे १३९०४८८२ वर्ग मिटर (५.३६८७०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८३०८५ वर्ग मिटर (०.१८६५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गणपति (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>रानी वन (अंग्रेजी:Raniban), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६६ खा छेँ दु।<eot>सोमबाः उपत्यका नगरपालिका फोरमया मुँज्यां संक्रमण अप्वःगुलिं १५ भदौतक निषेधाज्ञा तयेत सिफारिस याःगु खः । मंगलबाः जिल्ला कोभिड–१९ क्राइसिस म्यानेजमेन्ट सेन्टर (डीसीसीएमसी) व स्वनिगःया मेयरपिं दथुइ जूगु सहलह लिपा निषेधाज्ञा अप्वयेकेगु सिफारिस याःगु खः ।
थूगु इलय् वासः, नसा व अत्यावश्यकीय वस्तु न्यायेगु ज्या बाहेक पिहाँ वय् मदइगु न्ह्यथंगु दु । पिहाँ वयेत मास्क अनिवार्य तयेमा ।<eot>पुनामा (अंग्रेजी:Punama), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११३३ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९५३३५३ उत्तर व देशान्तर ८४.५४०६१४ पश्चिम खः (33.953353° N 84.540614° W)। थ्व थासे ५६६८८१३७ वर्ग मिटर (२१.८८७४१३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५४०७४ वर्ग मिटर (०.०५९४८८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विरातनगर, सिमरा, भद्रपुर व भरतपुर विमानस्थल बन्द जूगु दु । बन्द जूगुलिं यें वइपिं व यें नं पिहाँ वनीपिं यात्रुत विमानस्थलय् दीमाःगु दु । तर त्रिभुवन अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थलं धासा उडान ठप्प मजूगु न्ह्यथंगु दु ।
छुं इ मौसमया कारणं उडान प्रभावित जूसां ठप्प मजूगु विमानस्थलं न्ह्यथंगु दु। अन्तरराष्ट्रिय उडान धासा द्यूगु मदु ।<eot>लिपांगु हलिम हताः धुंका संयुक्त राज्य अमेरिका व सोभियत संघया दथुइ ख्वांगुया वंगु स्वापूं हलिमय् हःगु ध्रुवीकृत अवस्थायात शीत हताः धाइ।<eot>३ नं प्रदेश सरकारं सीपिनि नामय् १ लाख बीगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
प्रदेश नं ३ या मन्त्रिपरिषदया मुँज्यां प्रदेशया खुसिबाः पिडितया नितिं राहतया घोषणा याःगु दु । मुख्यमन्त्री नापं मन्त्रिपरिषदया नायः डोरमणि पौडेलया नायःसुइ च्वंगु मुँज्यां प्रदेश ३ य् वःगु खुसिबाःया कारण मदुपिनिगु छेंजःयात छम्हसिया छगु लख राहत बीगु घोषणा याःगु दु । नापं प्रदेश सरकारया मातहतय् दुगु अस्पतालय् घाःपा जूपिनि सितिकं उपचार यायेगु निर्णय याःगु दु ।
सरकारया मातहतय् मदुगु व मेगु अस्पतालय् उपचार याका घाःपा जूपिनि उपचार खर्च छम्हसिया २५ द्व बीगु घोषणा याःगु आन्तरिक मामिला तथा कानूनमन्त्री शालिकराम जम्कट्टेलं न्ह्यथंगु दु । मुँज्यां खुसिबाः व चलखं याना मदुपिंत श्रद्धाञ्जली देछासें घाःपा जूपिनि शीघ्र स्वास्थ्य लाभया कामना तकं याःगु दु ।<eot>भुट्टर (अंग्रेजी भाय:Bhuttar), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे625खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०४०३६९ उत्तर व देशान्तर १०५.०५७६५९ पश्चिम खः (40.040369° N 105.057659° W)। थ्व थासे २४४८९६१४ वर्ग मिटर (९.४५५४९३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २०६५७६ वर्ग मिटर (०.०७९७५९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>द्वारी (अंग्रेजी:Odhari), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४४३ खा छेँ दु।<eot>भरत मुनि प्राचीन भारतया छम्ह नांजाम्ह विद्वान ख। वय्‌कलं संस्कृतय् च्वयादिगु ग्रन्थ नाट्यशास्त्रम् वा नाट्यशास्त्र शदीऔं तक्क दक्षिण एसियाया कलाया थी-थी विधाया मू ग्रन्थ जुयाच्वन। थ्व ग्रन्थय् संगीत, नाटक, प्याखँ, अभिनय आदि थी-थी विषयय् थी-थी खँ व नियम च्वयातःगु दु। नापं, थ्व ग्रन्थय् थी-थी सिद्धान्त बियातःगु दु गुकिया आधारय् लिपा भारतया थीथी थासय् थीथी कथंया प्याखँ, नाटक, म्ये आदिया संस्कृति दयावल। थ्व सफूलिं भारतीय उप-महाद्वीपया संस्कृतिइ यक्व प्रभाव याःगु दु। थ्व सफू सामवेदया आधारय् च्वःगु गन्धर्ववेदया आधारय् च्वयातःगु धैगु मान्यता दु।
भरतमुनिं २०० इपू निसें २०० इसं दुने थःगु नांजागु ग्रन्थ च्वयादिगु विश्वास दु। थ्व हे आधारय् वय्‌कः थ्व ईलय् हे म्वानादिगु खः धइगु भलसा कायेछिं। वय्‌कलं नाट्य शास्त्र वय्‌कःस्वया न्ह्यःया गन्धर्व वेदया आधारय् च्वयादिगु खः। गन्धर्व वेद सामवेदया परिमार्जनया रुपय् च्वयातःगु व उकिलि ३६,००० श्लोक दुगु विश्वास दु। [१]थ्व नाट्य वेद तर थौं तक्क मलुनि।
भरतमुनिया नाट्यशास्त्र स्वया पिने ऐतिहासिक प्रमाण मदु। तर, थ्व सफूलि न्हापाया श्लोकय् लिपा वइगु श्लोकया बारेय् च्वयातःगु व नापं भाषिक एकरुपता दूगुलिं थ्व ग्रन्थ छम्ह हे मनु (व ग्रन्थय् उल्लेख याःथें) भरतमुनिं च्वयातःगु ख धइगु विश्वास दु।[२]
वय्‌कलं च्वयादिगु नाट्यशास्त्रम्‌य् थी-थी ईलय् थीथी टीका व तंसा बीइगु ज्या जुया शास्त्रीय संगीतय् यक्व विकास जुल। अभिनवगुप्तया अभिनवभारती थ्व सफूया दकलय् नांजाःगु तंसा ख। दसु- थ्व सफूलि मदूगु रस, शान्त रस अभिनवगुप्तं तना नवरस दयेकादिल। नेपालभाषाय् च्वयातःगु नाट्य ख्यःया दकलय् न्हापांगु सफू थ्व हे सफूया तंसा/वर्णन संगीत चन्द्र ख। थ्व सफू ख्वपया जुजु जगज्योति मल्ल व वय्‌कःया मन्त्री वंशमणि झां च्वयादिगु ख।[३]<eot>चित्तधर चुक, येँ, नेपाल मण्डल – झीगु माँमाय् नेपाल भास व साहित्ये दकले ताहाकःगु चिनाखँ “सुगत सौरभ” च्वयादिया नाँ जाम्ह, नापँ आपालँ चिनाखँ, बाखँ, च्वया झीगु भास व साहित्ययातः तःधँगु योगदान बियादीम्ह कवि केसरी चित्तधर ह्रदय (सन् १९०६-१९८२) यागु योगदानयात सम्मान यासे वयकःया झ्वाता (सालिक) प्रधान मन्त्रि पुष्प कमल दहाल प्रचन्डँ म्हिगः सुथय् कालिमाति चुके उलादीगु थ्व बुखँ नेपाःदे व विदेसे च्वनाच्वँपि झी नेवाःतेगु लागी छगु तःधँगु लसताया खँ खः।
झी चित्तधरजुया थ्व झ्वाता दयेकेत जूगु खर्च ९,३२,००० तकाया दाँ, वयकःया भिंचा केशरी लक्ष्मी मानन्धर मयजु व येँ महानगरपालिकाँ तयादीगु खःसा, झ्वाता निर्माण समिति, नेपाःया माराथन तारा बैकुन्ठ मानन्धर भाजुया अध्यक्षताय् स्वंगु खः। लुमंके बहजू, सन् १९९२ (झिंगुसः व गुइनिदेँ), नँ नेपाल सरकारँ झी चित्तधरजुयागु किपा दूगु हुलाक टिकट दयेका वयकःयात सम्मान याना बिल।
झी कविकेसरि चित्तधरँ नेपालभास साहित्ययात न्हूगु तत्व दुथ्याका दिसे, न्हूगु पहः स्वानादिल। भासया उत्थानयात संगठित योगदानया आवश्यकता खंकादिसे, नेवाःपासापिँनापँ सन् १९५१ (झिंगुसः व न्येःछदेँ), नेपाल भास परिषद पलिस्था याना दिल। झीगु भाय् नेपाल भास व साहित्यया उत्थानयालागी चिनाखँ, बाखँ च्वया यानादीगु योगदान जक मखुसे, थःगु छेँ बुँ सम्पत्ति नापँ भासया लागी त्याग यानादिल। थ्व थउँया समाजे नेपाल भासया लागी तस्कँहे च्वछाये बहगु सेवा व योगदान खः। वयकलँ च्वयादीगु चिनाखँ, बाखँ गुलि स्वयेफत धाःसा उलिहे झीगु भासयातः वयकःयागु गुलि योगदान दु धइगु सीइके फइ। “सुगत सौरभ” छगुला झी सकसिनँ मस्वःसे हे मज्यूगु ताहा चिनाखँ खः। -The Newah
कवि (चित्तधर हृदय) या झ्वाता उलेज्या न्येने दया नुगलय् लसताँ भय् भय् बिल। कविया झ्वाता थेँ वयकःया समकालीन साहित्यकःमिपिनिगु नाँ स्वनिगःया ल्यँदनिगु दोपताय् तयेगु आजु नेवाःतेसँ यायेमाल। सुभाय् !
सुभाय् सकल: ग्वाहालीमी भाजु-मयजु पिन्त । रत्नपार्कय् सिद्दिदासया झ्वाता तयेगु विचा नं तसकं हे बांला ।
नेपाल सम्वतयात राष्ट्रीय मान्यता दये धुंकल । थ्व सम्वतयात छ्येलेगु झीगु नं दायित्व ख: । व्यवहारिक नं जुइगु मौलिकता नं ल्यंका तयेया निंतिं क्वय् न्ह्यथना कथं नेपाल सम्वत छ्यले फइ ।
नेपाल मणडले नेवाः थाँपिनिगु सालिक स्वय् दयाः सकल नेपाःमिपिनि लसता वःगु दयेमाः। नेपाल मण्डल नेवाःलागा खः धइगु थुइकेतःनं नेवाः न्ह्यलुवाःतेगु सालिक थन दयेहेमाः। न्हापाला थथे याकेहे मब्यू। बिहे ब्यूसानं ध्याकुँचाय् जक। धर्मादित्य धर्माचार्यया सालिक मावँसा पुल्चुके (पुल्चोःके) थःहे तनी बरु धर्मादित्यया सालिक लुइमखुथेँ च्वँ। धर्मादित्यया सालिक तयेगु गनँ चकँगु थाय् मदुला?<eot>सहजपुर (अंग्रेजी:Sahajpur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११६२ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४८.२७५६०३ उत्तर व देशान्तर ११६.५५९१५१ पश्चिम खः (48.275603° N 116.559151° W)। थ्व थासय् १०११०५२४ वर्ग मिटर (३.९०३६९५ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा २१६६७७९ वर्ग मिटर (०.८३६५९८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.९०७०३२ उत्तर व देशान्तर ८१.२१६३४५ पश्चिम खः (28.907032° N 81.216345° W)। थ्व थासे ९२६६४२५८ वर्ग मिटर (३५.७७७८७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६५८६२१९ वर्ग मिटर (२.५४२९५३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश १९३७.५४८४६८ उत्तर व देशान्तर ५७.०७९८७११३५.३३१७५७ पश्चिम खः (1937.548468° N 57.079871135.331757° W)। थ्व थासे ३६५० वर्ग मिटर (५०१८२२७२८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७४४३५७७०६३ वर्ग मिटर (२८७३.९८१२९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिन्हः धाःगु कपातय् ब्वयेत तइगु रंग, जाकि आदिया छगू चिं ख। थ्व चिं नेवाः तजिलजि, हिन्दू, बुद्ध धर्म, सिख व किरात धर्मय् छ्यलिगु या। नेवाः तजिलजिइ छ्येलिगु सिन्हः आपालं जाकि सिन्हः वा रंग सिन्हः जुइ। अबिर व थी-थी रंग सिन्हलय् तयेगु चलन दु। मिसातेसं समाःया निंतिं थीथी कथंया सिन्हः छ्येलिगु नं या। हलिंया मेमेगु थासय् सिन्हःयात तिलकम्, तिलक, टिका, बिन्दि आदि थीथी नामं म्हसीकिगु या।
हिन्दू धर्मय् सिन्हःया थीथी सांस्कृतिक महत्त्व दु। सिन्हःयात दुमिखा (स्वंगुगु मिखा) दूगु थाय्‌या रुपय् कायेगु या। थुकियात चैतन्य दूगु थाय्‌या चिंया रुपय् कायेगु या। नापं, हिन्दू धर्मया थी-थी वर्ण, सम्प्रदाय आदिया चिंया रुपय् नं सिन्हःयात कायेगु या। शैव सम्प्रदायया हिन्दूतेसं विभूतियात स्वब्याः ध्वः सालाः उकिया दथुइ कुमकुमया फुति तसें त्रिपुण्ड्र धाःगु सिन्हः तीगु याइ। वैष्णवतेसं इमिगु सम्प्रदायया पवित्र खुसि वा थाय्‌ दसु वृन्दावन, यमुना खुसि आदिया चायात चन्दननाप ल्वाकछ्याना निहाकः ध्वः सालाः ध्वःतयेत क्वसं स्वानाः छगू "U" आकारया सिन्हः दयेकि। थुकियात ऊर्ध्वपुण्ड्र तिलक वा ऊर्ध्वपुण्ड्र सिन्हः धाइ। गनेद्यःया भक्ततेसं रक्तचन्दनया ह्यांगु फुतिया सिन्हः तीगु या। शाक्त परम्पराया अनुयायीतेसं कुमकुमया ह्यांगु फुति वा हाकः ध्वःया सिन्हः तीगु या।
सिन्हःयात दक्षिण एसियाय् समाःया रुपय् नं छेलिगु या। दक्षिण एसियाया भारत, नेपाः, बंगलादेश, श्रीलङ्का, भुटान व दक्षिण पूर्वी एसियाया मलेसिया, सिंगापोर आदि थासय् समाः सिन्हः छेलिगु या। थन्यागु सिन्हः हिन्दी भाय्‌या खँग्वः "बिन्दि" नामं नांजाः। थ्व खँग्वः संस्कृतया खँग्वः बिन्दू वा फुति खँग्वलं वःगु ख। परम्परागत कथं वयाच्वंगु थ्व समाःज्या बलिवुद व न्हूगु भारतीय मिदियाया ग्वहालिं यक्व प्रचलित जुयावःगु दु। समाः सिन्हः मिसातयेसं, विशेषयाना इहिपा जुइधुंकूगु मिसातेसं, तीगु या। थन्यागु सिन्हः गम दयाच्वंगु स्तिकर थें न्यागु जुइ। थुकिलि थी-थी कथंया ब्वः कला दयेकातःगु दइ।<eot>बाकु (अंग्रेजी:Baku), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९०४ खा छेँ दु।<eot>गुलु ल्वय् वा एडिक्सन धागु छुं नं चीज अप्वेक याइगु ल्वय् ख। सामान्य कथं अय्‌लाःगुलु, कागुलु, गजिगुलु, झ्वामगुलु, थ्वँगुलु, नगुलु, ह्वागुलु आदि अप्वेक यायेगु अवस्थात खनेदु। [१] वासःय् निर्भर जुइगु छगु अवस्थायात वासःगुलु धायेछिं।<eot>रेने डेस्कार्टेस् (मार्च ३१, १५९६ – फेब्रुवरी ११, १६५०),ल्याटिन नां: रेनेटस कार्टेसियस, छम्ह सिक्क प्रभावशाली फ्रान्सेली दार्शनिक, गणितिज्ञ, वैज्ञानिक, व च्वमि खः। वेकयात "न्हुगु दर्शनयागु फाउन्डर" व "न्हुगु गणितयागु फाउन्डर" नं धाई। वेक वैज्ञानिक क्रान्तियागु छम्ह नाय खः।<eot>गुरूपिन्त येँ मनपां दँय् २५ द्वः भत्ता बीगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
येँ, येँ महानगरपालिकां येँया परम्परागत बाजागाजा संरक्षण याय्गु ज्याय् ज्वःमदुगु याेगदान बिया वयाच्वनादीपिं गुरूपिन्त दँय् २५ द्वः तका गुरू भत्ता बीगु जूगु दु । ज्यापु संस्कृति विकास काेषया ग्वसालय् थाैं जूगु मंकाः गुरू हनेज्या व झिंन्याक्वःगु राष्ट्रिय ज्यापु दिवसयात सम्बाेधन यासें मेयर विद्या सुन्दर शाक्यं थुगु घाेषणा यानादीगु खः । वय्कलं मनपां बीगु थुगु भत्ता वितरणया निंतिं काेषयात मूगुरूपिनि नां उपलब्ध याकेत इनाप यानादिसें परम्परांनिसें न्ह्याका वयाच्वंगु त्वाःबहाःया मूगुरूपिनि सम्मानकथं थुगु ध्यबा लःल्हाय् त्यनागु कनादिल । वय्कलं परम्परागत बाजं संरक्षण याय्गु ज्याय् न्ह्यचिलाच्वनादीपिं मेमेगु जातिया खलःपाखें नं परम्परांनिसें न्ह्यानावयाच्वंगु बाजंया गुरूपिनि नां उपलब्ध याकेत इनाप यानादिल ।
ज्यापु संस्कृति विकास काेषं दँय्दसं गुरूपुन्हीया लसता लाकाः येँ देय्या परम्परागत ६३ त्वाःया गुरूपिन्त हनेगु ज्या न्ह्याकावयाच्वंगु दु । काेषपाखें दँय्दसं यःमरि पुन्ही खुनु राष्ट्रिय ज्यापु दिवस हनावयाच्वंगु दुसा थुगुसी १५ क्वःगु राष्ट्रीय ज्यापु दिवसया पाःब्व धर्मचक्र तःननि खलः त्वाः गुथियात लःल्हात । पाःब्वकथं खलःयात दसिपाै व छगू लख तकाया चेक लःल्हाःगु खः ।
ज्याझ्वलय् नुगः खँ तयादिसें ज्यापु महागुथि नेपाः केन्द्रीय तयारी समितिया नायः राजभाइ जकःमिं जिल्ला प्रशासन कार्यालय येँय् तत्कालीन श्री ज्यापु महागुथि नेपाः व ज्यापु महागुथि छगू हे जुयाः ज्यापु महागुथि नेपाः दर्ता जुइधुंकूगु खँ कनादिल । वय्कलं ज्यापु जातिया राष्ट्रिय संगठन ज्यापु महागुथिया थःगु हे भवन मदुगुलिं येँ मनपालिसे थुकिया निंतिं सहलह यानागु व मनपां भवन दय्केत जग्गा दत धाःसा अार्थिक ग्वाहालि बीगु बचं ब्यूगु खँ नं न्ह्यथनादिल ।
ज्याझ्वलय् लसकुस यानादिसें काेषया न्वकु सन्तकुमार महर्जनं गुरूपिं विनाः त्वाःया संस्कृति परम्परा ल्यंके मफइगु जूगुलिं वय्कःपिंसं तन मन धन बियाः गुगु सेवा यानादीगु दु उकिया हे कदरकथं काेषपाखें थ्व चीधंगु ज्याझ्वः ग्वसाःग्वयाः गुरूपिन्त हनागु खँ कनादिल ।
ज्याझ्वलय् काेषया दुजः सत्यनारायण डगाेलं काेषया सुदृढीकरणया निंतिं भावी याेजना व उकिया कार्यविधि न्ह्यब्वयादीगु खःसा वय्कलं हे हनेज्या सुथांलाकेत ग्वाहालि यानादीपिन्त सुभाय् नं देछानादीगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.७७०१४४ उत्तर व देशान्तर ८०.३४५९१७ पश्चिम खः (25.770144° N 80.345917° W)। थ्व थासे ११४०३६७४ वर्ग मिटर (४.४०२९८३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २९४९७२ वर्ग मिटर (०.११३८८९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपाली ईकथं शुक्रबाः सुथसिया २:४५ ताईलय् पर्सिभिअरन्स रोभरं मंगल ग्रहया सतहलय् अवतरण यागु विविसीइ धागु दु । सन् १९७० लिपा मंगल ग्रहय् जीवनया सम्भावना मालेगु नासाया थ्व न्हापांगु कुत खः। ६ गः घचाः दुगु अमेरिकी अन्तरिक्ष यान पर्सिभिअरन्स ७ लाया दुने ४७ करोड किलोमिटर यात्रा याना मङ्गल ग्रह थ्यंगु खः । अन्तरिक्ष यान मंगल ग्रहलय् अवतरण यायेन्हय् वैज्ञानिकतयसं तसकं थाकुगु चुनौती मङ्गल ग्रहया सतहलय् सुरक्षित अवतरण यायेगु हे जुगु धागु खः।<eot>मिस्टर् रोमियो (तमिल भाषा:மிஸ்டர் ரோமியோ) छगू तमिल भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९९६य् पिहांवगु खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६६.९१७५७९ उत्तर व देशान्तर १५६.९०६८२९ पश्चिम खः (66.917579° N 156.906829° W)। थ्व थासे ४१७०९०६० वर्ग मिटर (१६.१०३९५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८८८७५१ वर्ग मिटर (०.७२९२५१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जलपाईगुढी (अंग्रेजी:Jalpaiguri), भारतयागु पश्चिम बंगाल राज्ययागु जलपैगुढी जिल्लायागु छगु सहर इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.52° N 88.73° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७५ मिटर (२४६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जलपाईगुढी शहरयागु जनसंख्या १००,२१२ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ८०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जलपाईगुढी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>एलेन मातिसन त्युरिङ्ग (Alan Mathison Turing), OBE, FRS (जुन २३, सन् १९१२-जुन ७, सन् १९५४) छम्ह बेलायती गणितज्ञ, तर्कविद्, क्रिप्त्‌एनालिस्त, कम्प्युतर साइन्तिस्त, व दार्शनिक ख। वय्‌कया कम्प्युटर विज्ञानया विकासय् तःधंगु ल्हा दु। वय्‌कलः अल्गोरिदम व कम्प्युतेसनया आधारिक रुप त्युरिङ्ग मेशिनय् बियादिल। थ्व मेशिनयात दकलय् न्हापांगु साधारण ज्या कम्प्युटरया रुपय् कायेगु या। [२][३][४] त्युरिङ्गयात यक्व विज्ञतेसं सैद्धान्तिक कम्प्युतर विज्ञान व आर्तिफिसियल इन्तेलिजेन्सया अबुया रुपय् नालेगु या। [५]<eot>अरेञ्ज काउन्ति संयुक्त राज्य अमेरिकाया क्यालिफोर्निया राज्यया छगू काउन्ति ख। सन् २०१०या जनगणना कथं थ्व काउन्ति लस एञ्जिलस व सान दिएगो काउन्ति धुंका क्यालिफोर्नियाया दकलय् अप्व जनगणना दूगु काउन्ति ख।<eot>थ्व निद्वःदँया लिखित इतिहास दूगु नेपाः गालय् थी थी वंशयापिं जुजुपिन्सं शासन यानावन । गुलिस्यां थुकियात छाय्पित, गुलिस्यां भज्यंक स्यंकल । नेपाः नेपाः हे जुयाच्वन । थुकिं क्यं नेपाः धइगु देश नेपाः नां दुपिं जातियागु खः अले उमिगु हलिमं च्वछायातःगु विविधतां जाःगु धर्म संस्कृति, विज्ञान व दर्शनया लिच्वः खः । थज्याःथाय् छम्ह निम्ह लोभीपापीतय्सं जुजु जुयागु ढोंग यानाः आततायी रुपं आक्रमण यानाः मिहेनत याये म्वायेक थनया श्री सम्पत्तिइ मोज यायेदइगु व लुँया सिंहासनय् च्वनेगु लोभ यायेगु तःधंगु खँ मखु । गुलिं सफल जुइ, गुलिं असफल जुइ ।
सफल जुइगुया कारण थःगु पराक्रम नं जुइफु, वा थनया हे अबु मलिउ ब्वाःजु लिउपिं जनता वा जनप्रशासन चलेयाइपिं निम्ह प्यम्ह गद्दारत नं जुइफु । न्ह्यागु न्ह्याथे जूसां थौंया नेपाःया यथार्थ थ्व हे खः कि थौं थ्व सभ्यता व संस्कृतिया खानी धइगु स्वाहाने दूगु छेँय् तकं च्वनेमलंपिं असभ्यतय्गु ल्हातिइ लाःवन । उमिगु शासनसत्ताया पालिक्वय् भ्वपुइत झी नेपाः÷ नेवाःत बाध्य जुल ।
म्वद्वँ मखंपिन्सं जाकिद्वँ खन धाःथें उमिसं थन वयाः थनया भाषा, धर्म, संस्कृति व सभ्यतायात नामेट यायेत थःगु धुर्त न्ह्यपुया छगू छगू पुर्जायात छ्यल । उपिं बलालां वन, झीके थःके दूगु शक्ति व क्षमता न्हापं खतं ननं वन । अन्ततः झी थ्व स्वनिगःया ल्वहँयात वा सइगु चा दयेकूपिं नेवाःत छम्हूचा न्हनावनेत्यंपिं प्रजाति जुल, झीगु द्वलंद्वः दँया लिखित इतिहास दूगु भाय् थौं तनावनी धइगु खतराय् लाःगु भाय् जुल ।
न्हापान्हापाया खँ धर्म संस्कृति जक धाइ । राज्यं हे न्हापाया बांमलाःगु दक्व च्वइपिं अले लिपाया बांमलाःगु दक्व तपुइपिं कथित जागिरे इतिहासकारतय्गु बटालियत तयार याइ, उमित माःमाःगु तकमा व सिरपाउ बियाः उमिगु सरस्वतीयात न्यानाकाइ । अज्याःपिं न्यानातःपिं दास इतिहासकारपिन्सं खःगु गबलें च्वइमखु, मखुगु च्वच्वं उमिगु च्वसा गबलें ब्यक्वइमखु । मस्तय्त मस्तय्त थ्व हे ब्वंकी, कि नेपाः न्हापा कुचा कुचा जुयाः नेपाःमितय्सं दुख सिउगुलिं पृथ्वी नारायण शाहं उमिगु गामय् च्वंम्ह गोरखनाथया धउ नयाः थन नेपाःया जुजु जुल ।
अले धाइ – व नेपाः त्याकूगु मखु, एकिकरण याःगु, व नं विदेशीतिय्सं त्याकाकाइ धकाः बचेयाःगु । थम्हं त्याकेदुसा एकीकरण, मेपिन्सं त्याकाकाःसा लाकाकाःगु धइगु तर्कया लिउनेया घचायापूगु यथार्थ थूसां मथू यानाच्वनेत झी बाध्य ।
थौं पञ्चायती व्यवस्था क्वदलाः बहुदलीय व्यवस्था वःगु जक मखु, आः ला जुजु हे नं थःगु धनप्वः ज्वनाः अनथन मदयेक सामान्य जनता धायेकाः जनताया निगाहय् च्वनाच्वनेमाःगु दु । तर नं अज्याःपिं छपुचः मनूत मेबलय् ला मेबलय् , थ्व उमिगु पुष २७ धाःगु दिनय् लाकाः उमि पृथ्वी नारायण शाहयात झी दक्वस्यां हनाबनातयाबिउ धइगु भावं मछाः मजुसे सतकय् हे दंवयाच्वंगु दु ।
उमिसं मसिउ जुइ, उमि व पृथ्वी नारायणयात किपुली ला लँय् जुक्वस्यां थुकलं बियाथिकी धकाः । प्रतीकात्मक ढंगंसां थौं थ्व आप्रवासनया राजतन्त्रया विरोध थनया जनतां यानाहेच्वंगु दु । राजसत्ताया किचः मदयेकाः तकं जनतां व जुजुपिन्त माफी बिउगु मदुनि, बिइमखु । ध्यबाय् बिकेजुइपिं कथित इतिहासकारपिन्सं च्वयेमफुसां थनया त्वाःत्वालय्, गल्लिगल्लिइ पृथ्वी नारायण शाहं गज्याःगु तक यानाः थ्व लुँथज्याःगु स्वनिगःयात थःगु दयेकल, अले वया लिपाया सन्तानं नं थनया जनतायात गुलि तक सासना बिल धइगु चखिनाच्वंगु दु ।
आः व जुजु मदयेधुंकाः नं जुजुयात म्वाकेत स्वयाच्वंपिं, संघीयत गणतन्त्रया सलगयाः उपप्रधानमन्त्री तक जुइखंपिं जुजु ज्ञानेन्द्रया गृहमन्त्रीतय्सं आः नं जालझेल यानाच्वंगु दु – उमिगु कथित संस्थातय्सं पर्चा ह्वलाच्वंगु दु, फेकबुकया वालय् थःगु घृणित महात्वाकांक्षाया ध्याच्वः छ्वाकाच्वंगु दु । गुम्हस्यां राष्ट्रिय एकताया चिंयात छगू भाषा छगू जातिया जक जुजुयात धाइ, गुम्हस्यां राजतन्त्र लिहाँ वयेकेगु धाइ, गुम्हस्यां पृथ्वी नारायण शाहया किपा नोटय् तयेमाः धाइ । गुलि न्यनाच्वनेगु झीसं?
थौं गणतन्त्रया नामय् सत्ताय् थ्यंपिं मन्त्रीतय् हे छम्ह आततायी जुजुया प्रति थज्याःगु मोहयात सामान्य रुपं कायेफइमखु । छम्ह मनू जुजुभक्त जुइफु, थःगु सरकार बल्लाकेत प्रधानमन्त्रीं वयात क्याबिनेटय् थ्यंके नं फु तर उकिया अर्थ देय्या स्वंगू करोड सार्वभौमसम्पन्न जनता देय्या विविध जात जनजातिया अस्तित्वया शत्रुयात आः नं घय्पुनाच्वनेमाः, वयात ययेकातःपिं वयागु लाकां फ्ययाः हे राजनीति यानाच्वंपिन्त समर्थन यानाच्वनेमाः धइगु मदु ।
थौंया जनता पञ्चायती शिक्षा ब्वनावःपिं मखु । उमित नेपाःया इतिहास ब्वनेत त्रिभुवन विश्वविद्यालयं दयेकातःगु पाठ्यक्रम जक ब्वनाः लुमधं । पृथ्वीनारायण शाह धइम्ह गज्याःगु पृष्ठभूमिया शासक खः, वयागु राज्य वया इलय् गथेच्वं, वं छाय् स्वनिगलय् लोभ यात, गज्याःगज्याःगु कुकृत्य यानाः स्वनिगः त्याकाकाल, अले थन वयेधुंकाः नं वं छु छु अमानवीय ज्या यात धइगु देशी विदेशीपिन्सं च्वयातःगु दु, आः पृथ्वी नारायण शाह धइम्ह मनू छुं रहस्य मखुत । हानं थ्व गणतन्त्रय् सु जुजुयात गज्याःगु सम्मान बिइमाः धकाः जनतां निर्णय याइ, दछि निदँ जनतायात हायेकाः ख्वयेकाः सिंह दरवार कब्जा याइपिं जातया भरय् शासन याइपिं मनूतयत्सं याइमखु ।
आः पृथ्वी नारायण शाहया हाखः इलातःगु ख्वाःपाः मियाः शासन याये धाइपिन्सं जनताया शक्तिया अवमूल्यन याःगु अले जनता हे सार्वभौम खः धइगु धु्रवसत्ययात बेवास्ता याःगु ठहर जुइ । उमित जनतां याकनं हे खःगु लँपु क्यनीगु दु, मक्यँसें मगाः ।<eot>छुं नं न्हूगु तजिलजिइ मनू थ्यनिबिलय् दकलय् न्ह्यः खनिगु तजिलजिया मू तत्त्वय् छता नसात्वँसा ख। नसात्वँसायात यक्व चीजं असर याइ, दसु भूगोल, लःया मात्रा, मौसम आदि। अथेजुसां छुं वस्तु दःसां मनूतेसं सांस्कृतिक आधारय् भोग मयायेगु चलन नं दु। थन्यागु उपभोग यायेगु व मयायेगुया आधारय् नसात्वँसायात थ्व कथं बायेछिं-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४४९०७९ उत्तर व देशान्तर ११९.२४६६५४ पश्चिम खः (34.449079° N 119.246654° W)। थ्व थासे ११४८५०८० वर्ग मिटर (४.४३४४१४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६८३७ वर्ग मिटर (०.०१४२२३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>केल्टिक राष्ट्र वा केल्टिक राष्ट्रत उत्तर पश्चिमी युरोपय् केल्टिक संस्कृति व भाषा ल्यनाच्वंगु भूभाग ख। थ्व खँग्वलय् राष्ट्रयात मनुतयेगु समान पहिचान, भाषा व संस्कृतिया पुचःया कथं वर्णन जु व सार्वभौमसत्ता सम्पन्न स्वतन्त्र राष्ट्रया रुपय् वर्णन मजु।<eot>थ्व प्रान्तया मौसम ताहा न्वइगु व सुक्खा जु। समुद्र नापंया थासय् धाःसा मौसम अप्व सुक्खा मजु। ताहान्वइगु मौसम(मे-जुन)य् थनया तापक्रम अप्वैगु व चिकुला(डिसेम्बर ज्यानुवरी)इ मौसम हल्का म्हो जुइगु खने दु। जैकबाबाद थःगु तापक्रमया निंतिं नांजाः। जुलाई व अगस्तय् मौनसूनया मौसम जुइ। सिन्धय् औसतय् वार्षिक न्हे इञ्च वा वै। सिन्धया उत्तरया कोह खैर थरया बाज़ क्षेत्र समुद्र सतह स्वया ६००० फुट च्वे ला व थन चिकुलाय् आपालं च्वापु गाइगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५७९७१६ उत्तर व देशान्तर १०५.१०३९४८ पश्चिम खः (39.579716° N 105.103948° W)। थ्व थासे २५२४६२६९ वर्ग मिटर (९.७४७६३९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११९०० वर्ग मिटर (०.००४५९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मल्लार राग छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु। थ्व राग दाफाय् हालिगु या।<eot>तल्मुद यहुदी धर्मया ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ रब्बाइनिक यहुदी धर्मया दकलय् केन्द्रिय ग्रन्थ ख। थुकियात परम्परागत रुपय् शास (Shas वा ש״ס) धका नं म्हसीकिगु या। शास धाःगु शिशा सेदारिम (shisha sedarim)या चीहाकःगु रुप ख। शिशा सेदारिमया अर्थ खुता आदेश ख। साधारण कथं तल्मुद धकाः म्हसीकिगु ग्रन्थ बेबिलोनियन तल्मुद ख। थ्व स्वया न्हापाया संस्करण "जेरुसालेम तल्मुद" धैगु ग्रन्थ नं दु।
तल्मुदय् निता भाग दु। थुकिया न्हापाया भाग मिश्नाः (Mishnah वा משנה) ख। मिश्नाःय् रब्बाइनिक यहुदी धर्मया मौखिक परम्पराय् आधारित खँयात संक्षिप्तय् च्वयातःगु दु। तल्मुदया लिपांगु भाग गेमारा (Gemara) ख गुकिलि मिश्नाःय् च्वयातःगु खँया विस्तारित वर्णन दु। तल्मुद धाःगु खँग्वःयात मिश्नाः जक्क वा मिश्नाः व गेमारा नितां थुइकेत छ्येलिगु या।
सकल तल्मुदय् ६३पु आलेख दु। सामान्य कथं ध्वानातःगु प्रतिइ थ्व सकल आलेख करिब ६,२०० पौस दयाच्वनि। थ्व ग्रन्थ तनाइतिक हिब्रु (Tannaitic Hebrew) व अरामाइक (Aramaic) भासय् च्वयातःगु दु। तल्मुदय् द्वलंद्व रब्बाइतेगु थीथी विषयय् विचाः व शिक्षा मुंकातःगु दु। थ्व ग्रन्थय् मुंकातःगु विषयय् हलख (Halakha) (विधान), यहुदी आचार (Jewish ethics), दर्शन, चलन, इतिहास, विद्या आदि विषय दु। तल्मुद सकल यहुदी विधि-विधानया आधार ख व दकलय् यक्व उद्धरण जुइगु रब्बाइनिक ग्रन्थ नं ख।<eot>पाल्पा जिल्ला नेपाःया पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया छगू पहाडी जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम तानसेन नगरपालिका ख।<eot>येँ, नेपाल मण्डल – झी द नेवा:, थीथीया अर्थदूगु नाँया ब्लग ख:सा, नेपाल भासँ पिहाँवया च्वंगु हलिमय् छगु हे जक ब्लग ख:। नेपाल भास, संस्कृति नापँ झीगु माँदेसया लागाया अधिकार बारे स:तया वया च्वनागु थउँ स्वदँफुना पेदँक्यन। थथे यायेफूगु छिकपिँ सकसिगु थीथीकथँया लुमुगु गुहालि दूगुली हे ख:। दुनुगलँ निसेँ सुभाय् देछाना च्वना। – झी द नेवा:
विनोदजु, छिगु भिन्तुना नापँ झीगु ब्लगया संवृद्धिया लागी छ्याता प्वंका दिल। यक्व सुभाय्। झीगु थ्व ब्लग झी सकसिगु देस, भास, जातिया लागि ज्यावैगु बुखँ व बिचाखँ सकसितँ इनेगु ब्लग ख:। उकेँ झी झी थ:थ:पिसँ गुलि सहयोग यायेफु उलिहे थुकीया ज्या वइ। – झी द नेवा:<eot>नेपाल आर्ट काउन्सिल बरबमहलय् जुया च्वंगु थ्वहे भाद्र १२ गते तक्क जुइगु हरिप्रसाद शर्माया चित्रकला प्रदर्शनी स्वये धुंका जिगु मनय लुया वगु भावना थन ब्वया च्वना।
नेवाः मखुसां नेवाः तयगु कला संस्कृति व सभ्यता यात थगु कलाकारिता पाखें जीवन्त न्हब्ययादिम्ह कलाकार भाजु हरिप्रसाद शर्मायागु कुतः तसकं च्वछाय्बह जु।
छखे कोत पर्वय् महारानी नांगागु तरवार ज्वना पिहाँ वया च्वगुं दुसा मेखे जंगबहादुर बेलायतय् छम्ह मयजुनाप मतिनाया चिं ह्यांगु गुलाफ ल ल्हाना च्वगुं दु।<eot>अर्केस्त्रा धाःगु इतालियन भासं बुयावःगु छगू खँग्वः ख गुकिया अर्थ, समकालीन परिपेक्षय्, बाजंतेगु तःधं मुना जुइ। पारम्परिक रुपय् थन्याःगु बाजंमुना पाश्चात्य शास्त्रीय संगीत थाइगु याइ। परम्परागत रुपय् अर्केस्त्राय् तार बाजं (भायोलिन वा बेला, भायोला, चेलो]], दबल ब्यास), ली बाजं (brass), सिंफय् बाजं (woodwinds), थाइगु बाजं (percussion instruments) , किबोर्द बाजं आदि ला। अर्केस्त्रा खँग्वः इतालियन भासय् ग्रीक खँग्वः ὀρχήστρα (orchestra) जुया थ्यंगु ख। ग्रीक भासय् थ्व खँग्वःया अर्थ दबूया न्ह्यःनेसं लाःगु प्याखँ क्यनीगु भाग ख।<eot>स्वनिगलय् छन्हुं सित कोरोना जूपिं स्वम्ह, नेपालय् छन्हुं न्याम्ह | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
यलया किस्ट अस्पतालय् उपचार यानाच्वंम्ह कोरोना भाइरस संक्रमित सोमबार सुथः आइसियूलय् मदुगु खः । काभ्रे पाँचखालया ६८ दँया मिसा आइतबाः न्हिनय् छातीया संक्रमण व निमोनियाया उपचार याकेत अस्पताल वंगु खः ।
थ्व नापं नेपालय् कोरोनां मदुपिनि ल्याः ८१ थ्यंगु दु । स्वास्थ्य मन्त्रालयया तथ्यांकय् धनुषा व काभ्रेया अपेडट मजुगुलिं ७९ जक क्यनाच्वंगु दु ।<eot>हेरिटेज राइड २०७६ यलया मंगलबजारय् यल महानगरपालिका मेयर चिरिबाबु महर्जनया मूपाहाँसुइ क्वचाःगु दु । थौं सुथः येंया बसन्तपुरया महाद्यः पार्वति देगलं न्ह्याःगु थुगु हेरिटेज राइडं हनुमानध्वाखा दरबार निसें स्वयम्भू तकया सम्पदा मार्ग जुया यात्रा सुरु यागु खः । वयांलिपा पशुपति, बौद्ध, चाँगुनारायण, ख्वप दरबार लागा, जुया यल दरबार लागाय् क्वचाय्कुगु खः ।
गैर सरकारी गैर नाफामूलक संस्था टूर डे लुम्बिनीया ग्वसालय् न्याक्वगु खुसिइ विश्व सम्पदा धलखय् सुचिकृत सम्पदा यात्रा कथं जुगु थुगु साइकल यात्रा थुगु सम्पदाया पौराणिक, ऐतिहासिक, पुरातात्विक नापंया सांस्कृतिक महत्वया बारे जनचेतना बीत ग्वसा ग्वःगु खः ।<eot>स्वदेश व विदेशय् च्वनादिइपिं परोपकारी समाजसेवा व दयालु मन दुपिं नेपामिपिं थ्व महत्वपूर्ण अभियानय् सलंग्न व सहभागि जुया: नेवा: अधिकार व एकताया नितिं योगदान व तिब: बीगु वयेकया विश्वास दु ।
थुकि मुंगु व खर्च जूगु फुक्क दांया ल्याःचाः सामाजिक संजाल फेसबुकपाखें पारदर्शिता यायेगु खँ कनादिसें नेवाः अधिकार व नेवाः एकताया नितिं जक उगु दां खर्च यायेगु वयेकलं न्ह्यथनादिल ।
थुगु आर्थिक अभियानय् आर्थिक कजिकथं नेपालय् कुमुद श्रेष्ठ च्वनादीगु दु । वय्कः नेपालभाषा मचा सिरपाःया संस्थापक दुजः नं खः ।
अथेहे, विदेशपाखें धासा शाक्य हे च्वनादीगु दु । ग्लाेबल नेपाः नेटवर्कया कजि शाक्यं थ्व न्ह्यः नेपालभाषा मचा सिरपा वितरण यानादीगु दुसा नेवाः सुपरस्टारया धाेषणा यानादीगु दु ।<eot>तिखाटार (अंग्रेजी:Tikhatar), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११७३ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.३२९११६ उत्तर व देशान्तर ८६.६५०८४५ पश्चिम खः (33.329116° N 86.650845° W)। थ्व थासे २६०१३०३१ वर्ग मिटर (१०.०४३६८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११५१७० वर्ग मिटर (०.०४४४६७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व विकिपिडियाय् आ:तक छगू हे च्वसुयात "बांलागु" धका घोषणा मयानी । तर आतक दुगु च्वसू दकलय् पूवंगु च्वसु थ्व कथं दु-
छुं विषयय् माःगु आधारभूत विषयवस्तु गाक्क दूगु च्वसुत। भाषिक शुद्धता व वर्णविन्यास स्वयेधुंका थ्व च्वसुतेत बांलाःगु च्वसु धका धायेछिनि।<eot>बांझ (अंग्रेजी:Banjh), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७४४ खा छेँ दु।<eot>येँ, नेपालमण्डल – भुखाय् ब्वया बुद्ध बूगु थ्व नेपालदेसया छथ्व: जनयात दुख जुया च्वंगु इलय् मेथ्व: पासापिसँ उद्धार याना च्वंगु खना छेँ दुनाव:गु स्वयागु थ्व मिखाय् मव:गु ख्वबि मचायक कुतुँ वल। थ्व ज्याय् भन्तेपिनिगु सक्रियात खनानँ श्रद्धाया स्वाँ मचायक हे झीगु नगले ह्वया च्वन। अले मचायकहे थथे मती वल। बुद्धबूगु, वस्पोलँ बोधिज्ञान कै बिज्यागु व …<eot>कठ (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>वीरपथ (अंग्रेजी भाय:Birpath), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे425खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८७९९१४ उत्तर व देशान्तर ११७.९२८७४९ पश्चिम खः (33.879914° N 117.928749° W)। थ्व थासे ५७४९६६५४ वर्ग मिटर (२२.१९९५८३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७७०३२ वर्ग मिटर (०.०२९७४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>युफ्रेटस पश्चिम एसियाया दक्ले ताःहाकःगु व सिक्क महत्त्वपूर्ण खुसि ख। टिग्रिस खुसि नापं युफ्रेटस खुसिं प्राचीन मेसोपोटामियाया सभ्यताया म्हसीका बी। थ्व खुसि टौरस च्वापुगुं उत्त्पत्ति जुया सिरिया व इराकं बाहावनि। थ्व खुसि शाट अल-अरबय् टिग्रिसनाप स्वाना पर्सियन खाडीइ लावनि।<eot>इरानया तथ्याङ्क विभाग अनुसार[१] थ्व देय्‌या प्रशासनिक विभाग थ्व कथं दु (मार्च २००५ वा इरानी तिथि १३८३ कथं):<eot>सुदाप (अंग्रेजी:Sudap), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु तेरथुम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५८ खा छेँ दु।<eot>तिजली (अंग्रेजी:Tijali), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०२ खा छेँ दु।<eot>गिरिजायागु व माकुने या आन्द्रा स्वाःगुदु। उकीँहे, थ्व झेल्ल्या ज्या जुया च्वंगु खः। थुकीयात गुलि याकनं थुइकल, उलिहे सकसितँ बाँलाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.६०३४८३ उत्तर व देशान्तर १२१.८९१००९ पश्चिम खः (37.603483° N 121.891009° W)। थ्व थासे ८४९८६८७९ वर्ग मिटर (३२.८१३६१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २८७६४ वर्ग मिटर (०.०१११०६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.१३४७९२ उत्तर व देशान्तर १२१.६२६२०१ पश्चिम खः (39.134792° N 121.626201° W)। थ्व थासे २४२५८९०० वर्ग मिटर (९.३६६४१४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६६५५५ वर्ग मिटर (०.०६४३०७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पालीताणा तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>राग कौशिकी कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>ओलिगाउं (अंग्रेजी:Oligau), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६९९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.४७६३७९ उत्तर व देशान्तर १०६.८२६६५४ पश्चिम खः (40.476379° N 106.826654° W)। थ्व थासे २६०४१८५१ वर्ग मिटर (१०.०५४८१५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२७७९ वर्ग मिटर (०.००४९३४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>न्हापा मचा मचा बलय् धायेमाल, जि नं साप चित्र च्वयेन्ह्याः । छेँय् ब्वःबिइक ब्वःबिइक द्यःया चित्र च्वयाच्वनेगु । अबलय् हे नां न्यनातयागु जिं वय्कःयागु । जिं मचायेक जिमि प्रेरणाया द्यः, प्रेममान ।
प्रेमया मेगु नां प्रेममान । व हे ख्वाः , व हे सँया स्टाइल, त्यलाःगु मिखा, दारि भचा भचा किनाच्वंगु दु मन्चाय्, आः ला तुइसेच्वं । न्हयाथेच्वंसां व हे प्रेममान । लासाय् थःगु लिक्क आइपड व मोबाइल द्यतनाच्वना । वासःइसः थःथःगु पाः पियाच्वन । न्हासय् प्यपुनाच्वंगु अक्सिजनया पाइप बँय् हितुमतुहिनाः अंगःलिक्क धंकातःगु अक्सिजनया सिलिण्डरय् स्वचानाच्वंगु दु — वय्कःया भासं धायेगु अःसा बबर समशेरया ग्वाय् । झ्यालय् पर्दा चायेला तिइला यानाः यगानाच्वन ।
दक्वस्यां वय्कःयात ल्वःमंकूसां वय्कलं धाःसा दक्वसित लुमंकातयातःगु दनि । फेसबुक मार्फत हे जूसां नेपालभाषा आन्दोलन व साहित्यिक गतिविधिलिसे परिचित जुयादी । हाइकु, गजल इत्यादिया विषय् भचा खँ जुल । न्हून्हूगु ज्याझ्वः दक्वं सिउ । थौंकन्हय्या नेपालभाषाया अवस्थाया व भाषा आन्दोलनया बारे वय्कःया खँ बुयावयाच्वन । जिगु मतिइ व हे जक खँ लुयावयाच्वन । व गज्याःगु इरेजर जुइ , सुयात सुयात हुयाछ्वये धुंकल जुइ, आः सुयागु सुयागु पाः जुइ, हुइकावनेगु ।<eot>ग्याब्रियल लिपम्यान छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>कुशीनगर (अंग्रेजी:Kushinagar), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु कुशीनगर जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कुशीनगर शहरयागु जनसंख्या १७,९८२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कुशीनगर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६१५८८८ उत्तर व देशान्तर १०४.९११४४७ पश्चिम खः (39.615888° N 104.911447° W)। थ्व थासे २१०००१५७ वर्ग मिटर (८.१०८२०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२५३५ वर्ग मिटर (०.००४८४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राग बागेश्रीबाहार छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>अशोकपुर बल्कावा (अंग्रेजी:Ashokpur Balkawa), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८०५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अशोकपुर बल्कावा यागु जनसंख्या ४७८७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।<eot>मत्तिम बिर्ता (अंग्रेजी:Mattim Birta), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९१० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मत्तिम बिर्ता यागु जनसंख्या ४९८६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थुमकोडांडा (अंग्रेजी:Thumakodada), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु कास्की जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९०१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं थुमकोडांडा यागु जनसंख्या ३९२५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>मेरी क्युरी, Maria Salomea Skłodowska-Curie छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>भीमटार नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७३४ खा छेँ दु।<eot>सल्यानटार (अंग्रेजी:Salyantar), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १४५८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सल्यानटार यागु जनसंख्या ७६५८ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>दायोद छगु इलेक्ट्रोनिक भः ख। थ्व भलं करेन्टयात छगु जक दिशाय् बा वने बी। इलेक्त्रोनिक्सय् दायोद निगु-तर्मिनल इलेक्त्रोनिक कम्पोनेन्त ख गुकिलि असिमेत्रिक त्रान्सफर गुण दै। थुकिलि छगू दिशाय् करेन्तया निंतिं म्हो (वा ०) प्रतिरोध/रेजिस्त्यान्स दइ धाःस मेगु दिशाय् सिक्क अप्व (आदर्श रुपय् अल्याख) प्रतिरोध दइ। थौंकन्हे छ्यलिगु दकलय् साधारण दायोद सेमिकन्दक्तर दायोद ख। थ्व दायोद छगु सेमिकन्दक्तरया क्रिस्तलिन तुक्रा ख। थुकिलि निगु इलेक्त्रिकल तर्मिनलय् स्वानातःगु निगु p-n जंक्सन दै। [१] भ्याक्युम त्युब दायोद धाःगु नेगु दायोदय् धाःसा निगु इलेक्त्रोद (छता प्लेत एनोद व हितेद क्याथोद) दूगु भ्याक्युम त्युब दइ।<eot>थुम्की (अंग्रेजी:Thumki), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु कास्की जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८३५ खा छेँ दु।<eot>मुनुवा (अंग्रेजी:Munuwa), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १६९९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मुनुवा यागु जनसंख्या ११,९३९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>साहित्य धाःगु कलाया छगू ख्यः ख। थ्व ख्यः खँग्वःनाप स्वापू दूगु ख्यः ख। खँग्वःतेत कलात्मक पहलं प्वंकिगु कलाया ख्यः साहित्य ख। खँग्वःतेत म्हुतुं ल्हाया वा च्वया छ्येलेछिं। अथे हे कथं साहित्यया नं म्हुतुं ल्हाइगु साहित्य व च्वया थःगु खं अभिव्यक्त याइगु साहित्य यासें निता रुप दु। मनू लहनाया आपालं कालखन्दय् सः मुंकेगु प्रविधि मदूगुलिं च्वया अभिव्यक्त याइगु साहित्य वा "च्वसु साहित्य" साहित्यया मू ख्यःया रुपय् विकशित जुल। च्वसु साहित्ययात गद्य व पद्य साहित्यय् बायेछिं। प्राचीन कालया आपालं साहित्य पद्य साहित्य जुयाच्वन। थन्यागु साहित्यय् इलियाद, ओदिसि, महाभारत, रामायण, वेद आदि ला। च्वयेगु माध्यम बांलाक्क विकशित मजुबिलय् मनूतेत लुमंके अपुइकेत म्येया पहलं थन्यागु साहित्य विकास जुया वल। च्वयेगु माध्यम सरल जुइधुंका गद्य साहित्यया यक्व विकास जुल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.९५६२९३ उत्तर व देशान्तर १२१.७४५४३३ पश्चिम खः (36.956293° N 121.745433° W)। थ्व थासे २५०३८७२८ वर्ग मिटर (९.६६७५०७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४८४२६९ वर्ग मिटर (०.५७३०७९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राग दरवारी-कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>आधुनिक उच्च रचनाया पढाईया वय्‌कः अग्रणी ख व यक्व मनु दूगु नगरय् बांलाःगु स्थिति दयेकेयात वय्‌कः समर्पित जुयादिल। वय्‌कःया ज्यार्य न्या दशकय् निहित दु व वय्‌कःया भवन केन्द्रीय युरोप, भारत, रूस व उत्तर व दक्षिण अमरीकाय् दु। वय्‌कः छम्ह नगर नियोजक, चित्रकार, मूर्तिकार, च्वमि, व आधुनिक फर्नीचर रचनाकार नं ख।<eot>मुलपानी ३ (अंग्रेजी:Mulpani), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मुलपानी ३ यागु जनसंख्या ४१८५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८०४१३३ उत्तर व देशान्तर ११८.१५८०२८ पश्चिम खः (33.804133° N 118.158028° W)। थ्व थासे १३०६४०७९३ वर्ग मिटर (५०.४४०६९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३९९५४१४१ वर्ग मिटर (१५.४२६३८१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपा: ब्यान्केतय् जुइगु ग्लोबल नेपाल सुपरस्टार अवार्ड ज्याझ्वलय् उगु ग्वाहालि लःल्हाय्त्यंगु खः । नोवेम्बर २८ तारेख आईतवारया दिं सिन कोईवा स्थित ठमेल हलय् च्यारिटी बजाः क्वचाःगु खः । मुक्कं २७६ गु हलंज्वलं मिया १५६०० येन अन मुंगु खः।
नेपाःया आर्थिक अवस्था बामलापिंत ग्वाहालि कथं द्वलंद्व बांबालागु वसः व मेगु हलंज्वलं च्यारिटी बजाःया नितिं जापानीतय्सं उपलब्ध याःगु ग्लोबल नेपाल नेटवर्कया संयोजक सुनिल कुमार शाक्यं न्ह्यथनादिल ।<eot>भावनगर जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>जेठ ११ - लकडाउनया कारणं दिपा कागु सः छगु फरक अभिब्यक्तिया ज्याझ्वलं निरन्तरता काःगु दु। ज्याझ्वलं प्रविधी मार्फत शनिबाः निरन्तरता काःगु खः ।
लकडाउन न्ह्यःया नियमित ज्याझ्वःया स्वरूपय् हे शनिबाः जुगु ज्याझ्वःलय् स्वम्ह च्वमिपिन्सं बाखं ब्वनादिगु खः। ज्याझ्वलय् कबिन्द्रलाल प्रधान , दिब्या बज्राचार्य व पुर्ण मुनकमिं म्हतिं न्यापू न्यापू याना झिंन्यापू बाखं वाचन याना दिइगु खः ।
सः छगु फरक अभिव्यक्तिया वइगु ज्याझ्वःयात न थज्यागु हे प्रविधिमार्फत न्ह्याकेगु कुतः जुइ धका ग्वसा खलकं धागु दु ।
यलया स्वम्ह साहित्यकारपिं सुधिर ख्वबी , नरेश अमात्य व सुनिल बज्राचार्यपिनिगु मंका कुतलं लय् लय् पतिक नियमित रूपं न्ह्यानावयाच्वंगु सः छगु फरक अभिब्यक्तिया ज्याझ्वः लकडाउनया कारणं निकः दिपा कागु खः ।<eot>राग रक्तहंस सारं छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>बिन्ध्यबासिनी (अंग्रेजी भाय:Bindhyabasini), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे545खा छेँ दु।<eot>एल्कालाइ धातु पिरियोडिक टेबलया रसायनिक तत्त्वतेगु छगू पुचः ख। थ्व पुचः पिरियोडिक टेबलया न्हापांगु पुचः ख। थ्व पुचलय् दूगु तत्त्वत, शुद्ध रुपय्, वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ। थन्यागु तत्त्वया दकलय् पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुमिगु रसायनिक प्रतिक्रियाय् थिमिसं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुमिगु चार्ज +1 जुइ। थिमिसं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थ्व तत्त्वतयेत पेट्रोलय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्वत सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जोगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थुपिंसं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय् दइबिलय् थिपिं छकलं हाकुसय् च्वनि। थिपिं नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>ढोला (अंग्रेजी भाय:Dhola), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे885खा छेँ दु।<eot>सांख्य खुगु हिन्दू दर्शनय् छगू ख। सांख्य दर्शनया प्रतिपादक कपिल मुनि जूगु विश्वास दु। कपिलमुनिं सांख्यया २४गु तत्त्व वर्णन यानादीगु ख। थ्व छगू कट्टर द्वैत सिद्धान्तया दर्शन ख व थुकिलि अद्वैत वेदान्तया विपरीत मान्यता तयातःगु दु। 'सांख्य'या शाब्दिक अर्थ - 'संख्या सम्बन्धी' ख। थ्व दर्शनया दकलय् प्रमुख धारणा सृष्टि "प्रकृति-पुरुष" जुया दयावःगु धैगु धारणा ख। प्रकृति (यानि पञ्चमहाभूतों से बनी) जड़ है और पुरुष (यानि जीवात्मा) चेतन । योग शास्त्रया ऊर्जा स्रोत (ईडा-पिङ्गला), शाक्तया शिव-शक्तिया सिद्धान्त थुकिया समानान्तर खनेदु। थ्व सिद्धान्त कथं जीव धाःगु पुरुषयात प्रकृति नाप मोहं स्वाना तःगु अवस्था ख। थ्व दर्शनय्, थ्व स्वापू सिधःगु अवस्थायात मोक्ष धाइ।
प्रकृति धाःगु पुरुष त्वता हलिंया सकल तत्त्व ख। थ्व हलिंया न्हापांगु तत्त्व ख, अथे जुगुलिं थुकियात प्रधान धाइ। थ्व अचैतन्य जूगुलिं थुकियात "जड" नं धाइगु या। प्रकृतिया स्वंगु गुण दइ- सत्व, रजस व तमस्।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.४९९१८७ उत्तर व देशान्तर १२२.२६३२७८ पश्चिम खः (37.499187° N 122.263278° W)। थ्व थासे १५३२२९६८ वर्ग मिटर (५.९१६२३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २५९४४ वर्ग मिटर (०.०१००१७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गोरखाय् ला न्यायेगु, मीगु, नेय्गु वा पशुपन्छी लहीत तकं प्रतिबन्ध याःगु दु । सुनां नं लाः न्याना नःगु स्यूसा न्येय् द्व (५०,०००) तका जरिवाना यायेत्यंगु दु । गाेखराया चुमनुब्री गाउँपालिका–४ य् थज्यागु प्रतिबन्ध तःगु खः । वडाध्यक्ष पेमा डुन्डुप लामाया कथं ‘सुनानं काटमार याःगु घटनाबारे सुचं ब्यूसा १५ द्व तका सिरपा तकं बीगु जुइ । थ्व नियमबारे गाउँपालिका व प्रहरीयात तकं जानकारी बीधुंकल ।
वयेकया कथं जरिबानाबापत मु‌ंगु ध्यबा अहिंसा अभियानय् खर्च यायेगु जुइ । ‘थःपिनिगु वडा दुने स्याना नयेगु कथं पशुपक्षी न्यायेमी मयायेत जलाखला वडायात तकं पत्राचार यानागु दु’, वयेकलं थप धयादिल, ‘झीगु वडादुने लाः नयेगु नितिं पशुपन्छी न्यायेमी जुइ हे मखु । थ्व नियमया गाउँपालिकान्यंक प्रशंसा जुगु दु ।’
लिपांगु इलय् पर्यटकीय लागा जुगुलिं होटलय् पिनेया गाँया व्यवसायी वयाः सुलासुला काटमार याःगु व लाया व्यापार, व्यवसाय याःसेंलि नियम देकेमाःगु नाम्रुङया लाक्पाडुन्डुप लामां न्ह्यथनादिल । उगु गामय् छम्ह निम्ह इसाई बाहेक फुक्क बुद्ध धर्मावलम्बी खः ।
उगु लागायात हिंसामुक्त देकेत मनास्लु संरक्षण लागा आयोजनां तकं ग्वाहाली याःगु दु । आयोजनां न्हेगुलिं वडाय् सिकार निरुत्साहित यायेगु ज्याझ्व यानावयाच्वंगु आयोजना प्रमुख नरेन्द्र लामां न्ह्यथनादिल । वयेकया कथं अहिंसा अभियानयात राष्ट्रियस्तरय् हे प्रचारप्रसार यायेत ग्वाहाली यायेगु ज्याझ्वःत तकं दु ।<eot>बलात्कारया द्वपं नापं कृष्णबहादुर महराविरुद्ध प्रहरीइ उजुरी लाःगु दु । आः महरायात प्रहरीं ज्वना अनुसन्धान न्ह्याकिगु सम्भावना अप्वगु दु ।
न्हापांगु खुसि १३ असोजय् शाही‌ थःत बलात्कार याःगु धासें सञ्चारमाध्यमय् वःगु खः । वयाँ लिपा महराया राजीनामा वःगु खःसा वयां लिपा शाहिया बयान हिलावंगु खः । भात नाप सहलह यायेगु धाम्ह शाहीयात भातमं पारपाचुके यायेगु धासेंलि हानं शाहीं प्रहरीयात उजुरी तःगु खः ।
प्रहरीया कथं थ्व विषयलय् विस्तृत अनुसन्धान जुयाच्वंगु दु । कल डिटेल रेकर्ड (सीडीआर), सीसी टीभी फुटेज व मेमेगु प्राविधिक पक्षया विश्लेषण जुयाच्वंगु प्रहरीया दाबी दु । फाेरेन्सिक जाँच तकं जुइगु धाःगु दु ।<eot>लिउ हलिम हताः छगू हलिम स्तरया हताः ख। थ्व हताः सन् १९३९ निसें सन् १९४५ दथुइ जुल। थ्व हलिम हताःय् हलिमया सकल शक्तिशाली राष्ट्रनाप हलिमया सकल थें देय्‌तयेसं ब्वति काल। थ्व हताः निगु विपरित सामरिक गठबन्धन एलाइज अफ वर्ल्ड वार २ व एक्सिस पावरया दथुइ जूगु ख। थ्व हताःया झ्वलय् १०० मिलियन स्वया अप्व सैन्य पदाधिकारी परिचालन जुल गुकिंलि थ्व हताःयात मानव इतिहासया दक्ले तःधंगु सैन्य परिचालन व दक्ले तःधंगु हताः दयेकल। हताःया चरम ईले हताःया मू ब्वतिकामि दयेतयेसं थःगु सकल आर्थिक, औद्योगिक व वैज्ञानिक क्षमता हताःया निंतिं हे छ्यलेमाला थ्व हताःय् सैन्य व नागरिक स्रोतया भिन्नता मदयावन। थ्व हताःया झ्वले ७० मिलियन स्वया अप्व मनुतयेसं थःगु जीवन त्याग यायेमाल गुकिंलिं याना थ्व हताः मानव इतिहासया हे दक्ले अप्व मनु मदूगु ल्वापुया कथं पलिस्था जूवन। [१]<eot>उसाँय् बामलाःगुलिं वय्कःयात शुक्रबाः सनिल माइतीघरया अन्नपूर्ण न्यूरो अस्पतालय् भर्ना याःगु दु । वय्कःयात आईसीयूलय् तःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.४८४२८३ उत्तर व देशान्तर १२०.६७२४८६ पश्चिम खः (35.484283° N 120.672486° W)। थ्व थासे ६९२४५६८४ वर्ग मिटर (२६.७३५९०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०००८६ वर्ग मिटर (०.०३८६४३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राग शुक्लबिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>सर्लाहीया मलंगवानिसें यें वयाच्वंगु बस धादिङय् दुर्घटना जुया स्वम्हसिया ज्यान वंगु दु । १४ म्ह स्वयां अप्व घाःपा जूगु दुसा दर्जनस्वयां अप्व यात्रु खुसिइ तनाच्वंगु आशंका दु ।
धादिङय् कार्यरत नेपाल प्रहरीया एसपी राजकुमार बैदवारं दुर्घटनाय् स्वम्ह स्यूगु पुष्टि याःगु खः । सीपिनि सनाखत मजूनि ।
दुर्घटनामा घाःपा जूपिं १६ म्ह मध्ये छुं गम्भीर अवस्थाय् दूगु व उद्धार याना थीथी अस्पतालय् छ्वःगु जिल्ला प्रहरी कार्यालय, धादिङं न्ह्यथंगु दु ।
बसय् ३८ यात्रु सवार जूगु खः । ३ म्ह स्यूगु, १६ म्ह उद्धार जूगु दुसा ल्यंदुपिं यात्रु त्रिशूली खुसिइ तनाच्वंगु खः ।
बस सतकं थ्यंमथ्यं निसः मिटर क्वय् त्रिशूली खुसिइ कुतुवंगु खः । चालक न्ह्यःवगुलिं दुर्घटना जूगु प्रहरीया प्रारम्भिक अनुमान दु । व थप अनुसन्धान जुयाच्वंगु प्रहरी‌ं न्ह्यथंगु दु ।<eot>बेनिन आधिकारिक रुपय् गणतन्त्र बेनिन छगू पश्चिम अफ्रिकी देय्‌ ख। थ्व देय्‌या पश्चिमय् टोगो, पूर्वय् नाइजेरिया, उत्तरय् बुर्किना फासो व नाइजर व दक्षिणय् Bight of Benin ला।
थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ११०००० किमि२ दु धाःसा जनसंख्या ८,५०००,००० दु। थ्व देय्‌या राजधानी पोर्टो-नोभो जुसां सरकारी ज्याकुथि आपालं कोतोनोउइ ला।
सन् १९६० निसें सन् १९७२ तक्क थ्व देय्‌य् लोकतान्त्रिक सरकार दयाच्वन। थ्व धुंका सन् १९७२ निसें सन् १९९१या दथुइ थन मार्क्सवादी-लेनिनवादी विचारधाराया सामन्ती शासन जुल गुकिलिं क्रुरताया शासननापं अर्थव्यवस्था नं डामाडोल यानाबिल। सन् १९९१य् बहुदलीय निर्वाचन जुल। थ्व देय्‌या करिब १/३ जनसंख्या गरिबी रेखाया क्वे ला व प्रतिदिं $ १.२५ स्वया म्हो आर्जन याइ। [३] थ्व देय्‌या मू आम्दानीया स्रोत सब्स्टिनेन्स बुँज्या व कपाय्‌ ख।<eot>दुबईय् ८अर्ब दलरय् ६ दँय् दय्‌कूगु ८२४ मितर जाःगु १६८जा दूगु हलिंया दकलय् तःखागु छेँ बुर्ज ख़लीफ़ाया उद्घाटन जूगु।
भारतय् स्तक एक्सचेञ्ज बोर्द अफ इन्डियाया आदेशं शेयर बजाःतेगु चायेकिगु ई घौछि न्ह्यः सुथः ९ता ईलय् याःगु।<eot>भाय् तः: यक्व स्लाभिक भाषा, व न्हापायागु सोभियत संघनं बायावगु देतः (स्वयादिसं सिरिलिक छ्येलिगु भाषातः)
सिरिलिक लिपि (उच्चारण: /sɪˈrɪlɪk/, azbuka नं धाई, छगु लिपि ख। थ्व लिपि पूर्वी युरोपय् अप्व छ्येलि। स्लाभ जातियागु मनुतः नाप थ्व लिपियागु स्वापु सिक्क क्वातुसेच्वं।<eot>रियो दि ज्यानेरियो ब्राजिलया मू नगर ख। थ्व नगरया मू भाषा पोर्चुगिज ख। नापं, थ्व नगरय् स्पेनी व अंग्रेजी भाषा थुपिं मनुत नं दु।<eot>एल साल्भाडोर छगु मध्य अमेरिकी देय् ख। थ्व देय्‌ ग्वाटेमाला व होन्डुरसयागु दथुइ उत्तर प्रशान्त महासागरयागु सिथे ला।<eot>दुर्गा भवानीया मूर्ति चुइकेगु झ्वलय् कपिलवस्तुया कृष्णनगरय् विवाद जुया कपिलवस्तु जिल्ला प्रशासन ज्याकुथिं कफ्र्यु तःगु दु ।
ल्याम्हत दथुइ ल्वापु जुगुलिं अाइतबार सनिल ५ ता इनिसें मेगु उजं मवःतले कफ्र्यु लागु याःगु खः । तनावग्रस्त जूसेंलिं जिल्ला प्रहरी ज्याकू तौलिहवां थप सुरक्षाकर्मी छ्वःगु खः ।
प्रजिअ पोखरेलया कथं सामान्य विषय जुसां हिंसा जुइगु अाशंकां ‘कफ्र्यु’ जारी यानागु न्ह्यथनादिल । वयेकया कथं निन्हुतक ज्यंकेत स्वःसां कुतः ताः मलाःगुलिं थथे उजं बियागु न्ह्यथनादिल ।<eot>कोलम्बियाया बगोटाया एल डोराडो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलय् चेकिङ यानाच्वंगु इलय् प्रहरी अधिकृतयात छगः ब्यागया क्वय्या ब्व भचा अजीव कथंया ताल । एक्स रे मेसिनं नं ब्यागय् तयाहःगु कापया दथुइ हाकुगु रंगया छुं वस्तु खनेदत । ब्याग चायेकाः स्वःबलय् उकी फोटो कायेगु फिल्म (रिल)या बट्टा खनेदत, तर बट्टा चायेका स्वःबलय् उकी रिल छतिं मदु। उकी दुने ला तस्कर यायेगु निंति लोप जुइत्यंपिं ब्यांचिया छगू प्रजाति तयातःगु जुयाच्वन ।
ब्यांचिया तस्करी धयागु खँ न्यनेबलय् अजू चाइ, छाय्धाःसा झीथाय् ब्याँचा न्ह्याथाय् नं याउँक खनेदु। थज्याःपिं ब्यांचा तस्कर यानाः छु दइ धयाथें जुइ । तर थ्व तस्कर यानाहःगु ब्यांचा सामान्य ब्यांचा मखु, थ्व ब्यांचा छम्हेसिया हे तस्करी बजारय् निद्वः डलर (२ लाख ४० हजार तका) तू । तस्कर यानाहःगु ब्यांचात गुलिं हाकुगु, म्हासुगु ध्वःध्वः दुपिं, गुलिं ब्यांचा चमकदार सन्तरासि रंगया दु। थुपिं ब्यांचा स्वयेबलय् गुलि आकर्षक खनेदु, उलि हे ग्यानापुक विषालु नं खः । कोलम्बियाया प्रहरीया कथं थ्व प्रजातिया ब्यांचा कोलम्बियाया प्रशान्त क्षेत्र कोको व भ्यालि डेल कोका क्षेत्रं लाना हयाः जर्मनी यंकेत्यंगु खः ।
कोलम्बिया ब्यांचिया यक्व विविधता दुगु संसारया निगूगु देय् खः । थन दइम्ह पोइजन डार्ट ब्यांचा धर्ती दुपिं तसकं विषालु जीवत मध्ये छगू खः । युरोप व अमेरिकाया संग्रहकर्तातय् थज्याःपिं ब्यांचायात लहिनातय् शौक दु, उकिं हे थुपिं ब्यांचिया तस्करी जुइगु खः ।
थ्व छम्ह ब्यांचिया म्हय् थुलि विष दइकि उकिं झिम्ह मनूतय्त याउँक हे स्यनाबीफु। थुपिं ब्यांचात थःगु रंगया कारणं तसकं आकर्षक जुइ, तर थ्व हे आकर्षण उमिगु प्रजातिया निंतिं खतरा जुयाच्वंगु दु। थ्व हे आकर्षण कारणं तस्करतय्सं थज्याःपिं ब्यांचात तस्कर याना वयाच्वंगु दु। जर्मनीया हम्बोल्ट इन्ष्टिच्यूटया शोधकर्तातय्सं याःगु छगू अध्ययन कथं कोलम्बियाय् २०० प्रजातिया उभयचर लोप जुइगु अवस्थाय् दु, उकी मध्ये अप्वः धयाथें ब्यांचात हे लानाच्वंगु दु ।
थथे ब्यांचात लोप जुया वनीगु खतरा अप्वया वःगुलिं कोलम्बियाय् हे थज्याःपिं ब्यांचिया वैध प्रजनन ज्या सुरु जूगु दु। टेसोरोस डि कोलम्बिया नांया थ्व प्रजनन केन्द्र लोप जुइत्यंपिं ब्यांचिया वैध प्रजनन यानाः संग्रहकर्तातय्त मिइगु याइ । थथे मीबलय् अवैध रुपं तस्कर यानाहःगु ब्यांचिया स्वयां तसकं दंगु भावं न्याये दइ ।
टेसोरोसया संस्थापक इवान लोजानो कोलम्बियाय् ताःहाकःगु कानुनी प्रक्रिया पूवंकेधुंकाः वैध रुपं प्रजनन यानाः ब्यांचा मीगु सुरु याःगु खः । लोजानं थौंकन्हय् न्हय्गू प्रजातिया ब्यांचिया प्रजनन यानाः अमेरिका, युरोप व एशियाय् निर्यात यानाच्वंगु दु । संग्रहकर्तातय् दथुइ दकलय् अप्वः कोलम्बियाया ओफगा नांया ब्यांचिया माग दु। थ्व ब्यांचां अनिषेचित ख्येँ नयेगु याइ । लोजानोया कथं दकलय् खतराय् दुगु ब्यांचिया प्रजाति थ्व हे खः ।<eot>भिक्टोरिया संयुक्त अधिराज्ययाम्ह छम्ह लानि खः। वेकयागु ईले हलिमे औद्योगिक क्रान्ति जुयाच्वंगु जुल। यक्व मनुतेसं वेकयागु ई यात बेलायतयागु इतिहासय् दक्ले महत्त्वपूर्ण ईय् छगु यागु रूपे काई।<eot>सालिग्राम (अंग्रेजी:Saligram), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु पर्वत जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सालिग्राम यागु जनसंख्या ३०२१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४५%, व मिसात ५५% दु।<eot>मनुया जाति, नश्ल, छ्येंगुया रंग आदिया आधारय् भेदभाव याइगु प्रथायात रंगभेद धाइ। इतिहास कथं अमेरिका व युरोपय् थ्व प्रथा यक्व खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.३४८२५७ उत्तर व देशान्तर १०५.०८९०९५ पश्चिम खः (40.348257° N 105.089095° W)। थ्व थासे ९७७३८८० वर्ग मिटर (३.७७३७१६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५८२०३ वर्ग मिटर (०.०२२४७२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छाङ (अंग्रेजी भाय:Chhang), नेपायागु गण्डकी अञ्चलयागु तनहू जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1318खा छेँ दु।<eot>गैंडा झी थाय् जक दइगु व थुकिया नां थनयापिंसं ब्यूगु कथं जुइमाःगुलि वयेकलं बः बियादिल । वयेकलं विश्वया तजागु च्वापुगुँया नां माउण्ट एभरेष्ट मखसे सगरमाथा जूगु नं न्ह्यथनादिल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 12.97° N 77.23° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ९२५ मिटर (३०३४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मगदी शहरयागु जनसंख्या २५,००० खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६०% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मगदी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>भारतीय पौराणिक काव्यय् लङ्काया वर्णन यानातःगु दु। इतिहासकारतेगु विचाः अनुसार श्रीलंकाया आदिवासी व दक्षिण भारतया आदिवासी छगू हे कुलया मनुत ख।
प्राचीन काल निसें श्रीलंकाय् शाही सिंहलवंशया शासन दयाच्वन। ई-ईले दक्षिण भारतीय राजवंशतेसं नं थ्व थासय् आक्रमण याःगु इतिहास दु। ई पू स्वंगु शताब्दीइ मौर्य सम्राट अशोकया काय्‌ महेन्द्रं थन बौद्ध धर्म हःगु ख।<eot>सकाला (अंग्रेजी:Sakala), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८३९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 20.85° N 72.92° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ९ मिटर (२९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नव्सरी शहरयागु जनसंख्या १३४,००९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७६% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नव्सरी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>झीपिं नेपाल सम्बतया छ्यलाबुला याइगु मिपुचः खः । झी सक्रिय रूपं नेपाल सम्बतया औपचारिक मान्यताया नितिं वकालत यानाच्वना अलय् थःगु न्हियान्हि जिबनय् छ्यलाबुला यानाच्वना । #JheeguNepalSambat
६) फ्रायेन्की फ्रान्ज २२ धलको, येँ जिं फयांफक्व फुक्क ख्यलय् नेपाल सम्बत छ्यले । इतिहासया फुक्क ख्यलय् ब्याक्क छ्यलाबुला दयाच्वंगु नगुमाः छ्यलेगु जिगू गौरब खः । झीसं थुकेतः झीगु न्हियान्हि सफू पौ अलय् बनेज्याय् छ्यलाः थुकेया छ्यलाबुला ब्याकेफै । औपचारिक ज्याखँय् नं छ्यलेज्यू । थःगु सम्पदा म्हालासालाया नितिं जायेनु ।
९) रुक्शना कपाली २१ यल जि ज्या यानाच्वनागु मिवां (मानव अधिकार) ख्यलय् खः । नेसं ११३७ निसें सक्रिय जुयाच्वनागु जि ज्यासनाच्वनागु थिथि पुचलय् व थःगु ब्यक्तिगत ज्याखँत् ताकं पौ च्वयेमाली बलय्, छुं दस्तावेज दयेकिमाली बलय्, छुं च्वसु च्वयेमालीबलय्, छुं प्रतिवेदन दयेकीबलय् नेपाल सम्बत जिं न्ह्याबलें छ्यला । नेवाःत जक्क मदुगु पुचलय् विसं व इसं नापं नेसं नं तयेमाः धकाः तयेकाच्वनागु दु धाःसा नेवाःत जक्क दूगु पुचलय् बा छुं पुचः नापं स्वापू मतःसे थः याकचां यानाच्वनागु ज्याय् जिं मेगु सम्बत हे मछ्यला, नेपाल सम्बत जक्क तया । वडा, नगरपालिकाय् बीगु निबेदन निसें सिंहदबारय् छ्वयेगु, संसदय् छ्वयेगु, मन्त्रीपरिषद ज्याकुथिइ छ्वयेगु इत्यादि भ्वँतय् थिथि पुचः पाखें छ्वःसा नेपाल सम्बत नं च्वयेगु अलय् थः याकःचाया सरोकार जूसा नेपाल सम्बत जक्क च्वयेगु यानाच्वना । जिगू व्यक्तिगत प्रतिवेदन, निवेदन, लयागत थःम्हं वनां दर्ता याकीबलय् आः ताक्क आपलं सरकारी निकायतय्‌सं रोकतोक मयाः । गुलिस्यां थन विसं नं च्व धकाः धाइ । जिं म्हां हे धया च्वयेगु मयाना । छाय् धाःसा जिगू बिचालय् अन विसं मिति च्वयेखतुवं नेसं मिति ला ‘दु ला दु’ थें जक्क जूवनिं । अज्याःगु निवेदनया लिसः बीबलय् गुलिस्यां ‘छिगू निवेदन थ्व मितिइ जिम्तः वल’ धकाः इमेगु ज्याकुथिइ निवेदन दुतिंगु विसं मिति च्वयाः हइ धाःसा गुलिस्यां ‘छिगू नेसं थ्वथ्व मितिया निवेदन’ धकाः जिं पौसं च्वयागु नेसं मिति हे च्वया हइ । तर थुके हात्था मवःगु मखु । जि थःहे थापंमि जुयाच्वनागु छगू संस्थाय् मेपिं दुजःत लिसें सहलह ब्याकाः जिम्सं नेपालभास नं छ्यलेगु अलय् नेपालभासया निवेदन, दस्तावेज लगायतय् नेपाल सम्बत हे छ्यलेगु धकाः क्वःछिना । थ्व संस्थाय् नेसं ११३९ निसें थथे यानाच्वना । तर मेगु साल नेसं ११४० थ्यंबलय् व नेपाल सम्बत जक्क छ्यलाः तयागु अभिलेखत उखे थुखे लाःवन । नेपाल सम्बतय् तिथि जक्क दैगुलिं उकेया आधारय् तिथि तुत-फुत जुयाच्वनिंगु जुयाः हिसाब किताब पाय्‌छि मजुसें उकें तस्कं गन्जागोलया माहोल हल । अझ नेसं ११४०सं छ्गू महिना अप्वः जुइगु अलय् थुगुसिया व महिनाया गन्तित मेगु सालं छु यायेगु धकाः नं खँ वल । अनं हाकनं नगुमाः पुइकाः इसंया मिति च्वये हे माल । यद्यपि अज्याःगु समस्या आः नेसं ११४१ निसें ‘न्हिल्याः’ प्रणालिं यानां जुइमखुत । थ्व न्हिल्याः प्रणाली छताजिं हे न्ह्यानाच्वंगु अलय् तुत फुतया समस्या मवइगुलिं थुकें थथे संस्थागत ज्याय् सनाच्वंपिन्तः नं नेपाल सम्बत हात्था मदयेक छ्यलेफैगु जुल । नेपाल सम्बत छ्यलेगु ज्या न्ह्यानां हे च्वंगु दु अलय् न्ह्यानां हे च्वनिं ।<eot>मल्हनियाखोरी (अंग्रेजी:Malhaniyakhori), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मल्हनियाखोरी यागु जनसंख्या ३९०१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>रामसिखर झला (अंग्रेजी:Ramsikhar Jhala), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १८२४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रामसिखर झला यागु जनसंख्या १३,५६० खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>ताय्‌गःसिमा वा Arecaceae छता बोतानिकल परिवार ख। थ्व परिवारया सिमातयेत ताय्‌गः वा पाम (palms) धाइगु या। [१]) थ्व परिवार छता स्वां ह्वइगु सिमाया परिवार ख। थ्व परिवार मोनोकोतिलिदन अर्दर Arecalesया छता जक्क स्वां ह्वइगु परिवार ख। थ्व परिवारय् करिब २०२ जेनस दु धाःसा करिब २६०० प्रजाति दु। थ्व सिमात आपालं त्रपिक, सबत्रपिक व ताःहान्वःगु तेम्परेत मौसमय् म्वाइगु या। आपालं ताय्‌गःसिमात थुकिया कचाः मदूगु म्हया च्वय्‌ दइगु तःधंगु सदावहार हः नं म्हसीकेफै। तर, थुकिया अपवाद यक्व दु व थ्व परिवार दुने थी-थी कथंया भौतिक संरचना दूगु सिमात दु। भौतिक संरचना जक्क मजुसें थ्व सिमाया थाय्‌बाय्‌ नं सिक्क पाः। थ्व परिवारया सिमा रेनफरेस्त निसें मरुभूमि तक्क खनेदु।<eot>जनलिबंदली (अंग्रेजी भाय:Janalibandali), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे563खा छेँ दु।<eot>राग सुहा कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>सरस्वती हिन्दू धर्मय् विद्या, संगीत, कला, व विज्ञानया देवी ख। वय्‌कः ब्रह्मा नापं दइ व वय्‌कःयात ब्रह्माया शक्तिया रुपय् नं कायेगु या। वय्‌कःया ज्ञानं ब्रह्मां ब्रह्माण्ड दयेकूगु धैगु बाखँ दु। वय्‌कः"सरस्वती", "लक्ष्मी" व "पारवती" त्रिदेवीया छम्ह देवी ख। हिन्दू विश्वास कथं वय्‌कःपिं स्वम्हसिंयां त्रिदेव "ब्रह्मा", "विष्णु" व "शिव"यात ब्रह्माण्ड दयेकिगु, संकिगु व स्यंकिगुलि ग्वहालि यानादि। [१] वय्‌कःयात जैन धर्मय् नं पुज्याइगु या। [२]
सरस्वती बुद्ध धर्मय् नं देवीया रुपय् कायेगु या। वय्‌कःयात गौतम बुद्धया शिक्षायात स्येकेत ग्वहालि याइम्ह व धर्म रक्षा याइम्ह देवीया रुपय् कायेगु या। बर्मेली भाषाय् वय्‌कःयात थुराथदी (သူရဿတီ, pronounced: [θùja̰ðədì] or [θùɹa̰ðədì]) वा तिपितक मेदओ (တိပိဋကမယ်တော်, pronounced: [tḭpḭtəka̰ mɛ̀dɔ̀]), चिनियाय् Biàncáitiān (辯才天), थाइ भाषाय् सुरासवादी (สุรัสวดี) व जापानी भाषाय् बेन्जाइतेन (弁才天/弁財天) धाइ।<eot>डब्ल्यूएचओं भारतया सीरम इन्स्टिच्युटं उत्पादन यानाच्वंगु कोभिशील्ड व दक्षिण कोरियाया अस्ट्राजेनेका–एसकेबायों उत्पादन याःगु खोपयात सूचीकृत याःगु खः। नेपालय् थुथाय् भारतं अनुदानय् बियातगु कोभिशिल्ड खोपपाखें खोप अभियान संचालन जुयाच्वंगु द ।
कोभिशिल्डया प्रभावकारिता ६३ प्रतिशत लुगु व १८ दँ च्वय्यापिं फुक्कसियां कायेछिंगु डब्ल्यूएचओं धागु दु। कोभ्याक्स सुविधाया खोपयात नं लक्षित याना सरकारं वइगु २३ गतेनिसें ज्येष्ठ नागरिकयात खोप बिइगु सुरु यायेत तयारी याःगु दु ।<eot>ज्याम्रुड नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १५१७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ज्याम्रुड यागु जनसंख्या ७९२० खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>इम्फाल (अंग्रेजी:Imphal), भारतयागु मणिपुर राज्ययागु इम्फाल पश्चिम व इम्फाल पूर्व जिल्लायागु छगु सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 24.82° N 93.95° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७८६ मिटर (२५७८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं इम्फाल शहरयागु जनसंख्या २१७,२७५ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया इम्फाल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>झी सकसिनं बाखं छपु न्यनातःगु दयेमाः। पंचतन्त्रया थ्व बाखनय् निम्ह माकलं खुवा छप्वः लाका हइ। सुनां गुलि नयेगु धयागु खँय् ल्वापु जुइ। अन हे छम्ह भौचा वइ। वं ल्वापुया खँ थुइकी अले वं तराजु छगू हयाः ‘जिं छिमित तराजुइ लनाः बराबर इना बी, ल्वाये मते’ धाइ। निम्हं पत्याः जुयाः भौचित खुवा प्वः लल्हाइ। भौचां खुवा बराबर यानाः तराजुइ लनी, अले इमित क्यनाः छपा तराजुइ भचा अप्वः जुल, अप्वःगु बछि याये फइ मखु, उकिं जिं नये मजिउ ला धाइ, निम्हेस्यां जिउ धाइ। व नयेधुंकाः हाकनं तराजुया मेगु पाताय् खुवा अप्वः वंगु निम्ह माकलं खनी। अप्वः दुगु हाकनं भौचां नयेगु खँ हइ। अथे यायां फुक्कं हे खुवा भौचां नया वनी। निम्हं माकः हिस्स जुइ। थ्व बाखं खःसां आः नेपाःया आदिवासीतय्गु निंतिं धाःसा यथार्थ जुइत्यंगु दु। तःदँ न्ह्यः आम मनूतय्त बौद्धिक ज्ञान बीत च्वयातःगु बाखं थौं वास्तविकताय् हिलावलं नं मनूतय्सं आत्मसात यायेमफयाच्वन ।
थःपिनिगु अधिकार व म्हसीका लिसें म्वायेगु म्हगस खनाच्वंपिं नेपाःया आदिवासी जनजातितय्गु स्थिति आः थुपिं हे निम्ह माकःतय्गु हालत जुइगु निश्चित दु। नेपाःया आदिवासीतय्गु आत्म पहिचानयात न्हंकाः सलसंदँ तक छथ्वः मनूतय्सं सत्ता न्ह्याकाच्वंगुया विरोधय् मुलुकय् संघीय राज्य प्रणाली हयेगु निंतिं द्वलंद्वः मनूतय्गु प्राण आहुति यानाः, एकछत्र राज्य सत्ता न्ह्याकाच्वंपिं शाह जुजुतय्त वांछ्वयाः मुलुकयात गणतन्त्र घोषणा यात। मुलुक संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र जुइगु निर्णय नं जुल, तर सत्ताय् हालीमुहाली यानाच्वंगु छगू वर्ग व पुचलं संघीयतायात न्ह्याबलें हे नकारात्मक रुपं प्रचार यात। संघीयतां मुलुक विखण्डन जुइगु खँ हयाः संघीयता पक्षधरतय्त हतोत्साहित याना जुल। तर देय्या अधिकांश जनता संघीयता पक्षधर जुइवं तसकं चलाखीपूर्ण रुपं नेपाःयात १४ गू संघीय प्रदेशय् विभाजन यानाः नेपाःया न्हू खाका तयार यानाहल। थ्व ज्या नेपाःया ततःधंगु धाःगु पार्टीया नेतृत्वय् जूगु खः ।
नेपाःया राजनीति ब्रम्हू वर्गया ल्हातिइ दु। थ्वहे ब्रम्हू व खसतय्सं शाह जुजुया लिधंसाय् नेपाःया बहुसंख्यक आदिवासीतय्त राज याना वयाच्वंगु खः। विडम्वनाया खँ धायेमाः न्ह्यःने खनेदुम्ह जुजुयात चीकेत ला सफल जुल, तर लिउने सुलाच्वं जुजुतय्त धाःसा अझं थी फयाच्वंगु मदुनि। वर्तमान परिपे्रक्षय् नेपाःया फुक्कं महत्वपूर्ण निर्णय याइपिं राजनैतिक पार्टीया शीर्ष नेतात जुयाच्वंगु दु। अले थुज्वःगु राजनैतकि पार्टीया नेतृत्व, चाहे व न्ह्यागु हे सिद्धान्तय् न्ह्यानाच्वंगु छाय् मजुइमा थुकिया नेतृत्व ब्रम्हूतय्सं हे यानाच्वंगु दु। थ्व कारणं थुमिसं थःपिनि अस्तित्व न्ह्याबलें हे शीर्षस्थ थासय् तयेगु कुतः यानाच्वंगु दु ।
नेपाःया न्हू प्रादेशिक संरचनाय् निगू कथंया सिमांकन नक्सा दयेकाः राज्य पुनः संरचना समितिं न्ह्यःने हल। वास्तवय् थ्व निगुलिं सीमांकन षडयन्त्रया रुपय् वःगु खँ आदिवासी जनजातितय्सं थुइके माः। थ्व सिमांकन मध्ये न्ह्यागु हे पारित जूसां थुकिं ब्रम्हूत हे त्याइगु निश्चित खः। न्हापां जातीय राज्यया अवधारणायात न्हंकेगु कुतः यायेकथं खुगू प्रदेशया अवधारणा पारित यायेगु कुतः जुल, थ्व असफल जुल। आः १४ गू प्रदेशया अवधारणा न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। आदिवासी जनजातितय्गु म्हसीकाया आधार धयातःगु थ्व १४ गू प्रदेशया सिंमाकनयात दकलय् अप्वः विरोध नं आः आदिवासी जनजातिय्सं हे यानाच्वंगु दु ।
ततःधंगु पार्टी दुने ब्रम्हूतय्गु नेतृत्वया प्रभावय् राज्य विभाजन याःपिंसं ब्रम्हूतय्गु सहुलियतया निंतिं नारायणी प्रदेश खडा याना बिल। खसतय्गु निंतिं सुनकोसी प्रदेश दयेकल। थुपिं जातितय्सं थःपिनि निंतिं खडा याःगु राज्यया बारे गनं नवानाच्वंगु खने मदु जबकि जातीय अस्तित्व मालाच्वंपिं देय्या आदिवासी नेवाः व तामांग जाति थःपिनि भूभागयात कयाः हालाच्वंगु दु। मगरात व थरुहत हालाच्वंगु दु। लिम्वुवान व खम्वुवान ल्वायेत तयार जुयाच्वंगु दु। थुज्वःगु विभाजनं अन्तत नेपाः दुने जातीय राज्यया सम्भावना मदु व नेपाःयात संघीय व्यवस्था पाय्छि मजू धकाः जक पुष्टि याना बी। शासनसत्ताय् हालीमुहाली जुयाच्वंगु जातिं थज्याःगु चलाखीपूर्ण खेल म्हितूगु सकस्यां थुइकेमाः ।
आःया १४ प्रदेश विभाजन छुं नं कथं पाय्छि मजूगु खँयात नेवाः राज्यया परिकल्पना यानाच्वंपिं आन्दोलनकारीतय्सं नं थुइके हथाय् जू। केवल जातिया नामय् ‘नेवाः राज्य’ वा अन्य जातिया नामं राज्य जक नामाकरण जुयां थुकिया लिच्वः नेवाःतय्सं वा आदिवासी जनजातितय्सं विचाः यानाकथं ल्हातय् लाके फइ मखु। आदिवासी जनजातितय्सं थःपिनि पहिचान ल्यंकेगु अभियानया पंगः सु खः धयागु खँ थुइकेमाःगु दु। आदिवासी जनजातितय्गु नामय् निर्माण जुइगु राज्य दुने हरेक कथंया विवाद ल्यनाच्वनीगु, आदिवासी जनजातितय्गु भूभागयात हे कुचा यानाः गुगुं हे कथं पाय्छि मजूगु ब्रम्हू व खसतय्गु राज जुइकथं निर्माण जुइत्यंगु नारायणी व सुनकोसी प्रदेशया औचित्यबारे नं थःपिनि पार्टी नेतृत्व दुने न्ह्यसः तयेगु आँट जातीय राज्यया पक्षधरतय्सं याये फयेकेमाः। राज्य निर्माणया भूभाग व मेमेगु खँयात कयाः छथ्वः आदिवासीं मेगु आदिवासीलिसे ल्वायेत तकं तयार जुइगु, आदिवासी जनजातित थःथःपिनि पार्टीया निर्णय धकाः स्वजाति दुने हे विवाद तच्वयेकाः पार्टीया पक्षधर जुइगु तर ब्रम्हू व खसतय्सं षडयन्त्रपूर्वक थःपिनि हे भूभाग कयाः विवाद यायेत तिबः बियाच्वंगु खँय् सजग जुइगु आवश्यकता वाःमचाःगु नं विडम्वना हे धायेमाली ।
आःया आवश्यकता धयागु हाकनं छकः देय्या बहुमत जुयाच्वंगु आदिवासी जनजातित फुक्कं छथाय् च्वनाः थःपिनिगु म्हसीका सहितया राज्यसत्ता निर्माण यानाः न्हू नेपाः निर्माण यायेगु खः। षडयन्त्रपूर्वक छथ्वः मनूतय्सं चलाखिपूर्ण रुपं संघीयताया विरोधय् न्ह्याकाच्वंगु पलाःयात असफल यायेगु खः। थुकिया उत्तम लँपु फुक्क आदिवासी जनजाति छथाय् च्वनाः ब्रम्हू व खसतय्सं यानाच्वंगु षडयन्त्रयात असफल यायेगु हे थःपिं सफल जुइगु खः धकाः थुइकेमाःगु दु ।
तामाङतहे मदुगु व तामाङत सिबे नेवाःत आपादूगु नेवाः लागा नाप स्वाःगु थाय् बाय् नेवाःतयेगु मखु धका बय् बय् याना जुइपिँ थज्यापिँ नेवाः नेतातय् पाखेँ नेवाःया भीँ जुइमखु।<eot>बेला व बेलागः वा भायोलिन छता तार बाजं ख। थुकिलि आपालं प्यपु तार दै गुकियात पर्फेक्त फिफ्तय् त्युन यानातःगु दै। थ्व बाजं भायोलिन परिवारया दकलय् चिधंगु व तच्वःगु-पिच दूगु बाजं ख। थ्व परिवारया मेमेगु बाजंलय् भायोला व शेलो थें न्यागु बाजं दु।
थ्व बाजंयात अनौपचारिक रुपय् फिदल नं धाइगु या। भायोलिन धाःगु नां धाःस मध्य लातिनया खँग्वः vitula नं वःगु ख गुकिया अर्थ तार दूगु बाजं ख;[१] थ्व हे खँग्वः जर्मनिक भाषातय्‌गु खँग्वः "fiddle"या नं स्रोत ख।[२] बेलाया युरोपय् प्राचीन इतिहास दुसां थुकिया आधुनिक रुप व गुण १६गु शताब्दीया इतालीइ दयावःगु ख। थ्व धुंका छुं परिमार्जन १८गु व १९गु शताब्दीइ नं जुल।<eot>बनकरिया नेपाःया छगू जनजाति ख। थ्व जनजाति आपालं मकवानपुर जिल्लाय् च्वनि। थ्व नेपाःया लोपोन्मुख जनजातिइ छगू ख।
थ्व जातिया बस्तीत मकवानपुरयअ हाडीखोला गाविस ७या ट्वाङरा डाडा ख[१] । थ्वबाहेक चौरबेसी, सुनखोला चुरे स्वनिगः आदिइ नं थ्व जातिया बस्ति खने दु[२] । ट्वाङरा डा"डाय् इमिगु ८ छेँखा दु[३] ।
थ्व जातितेसं चेपाङ जातिनाप मिलेजुइगु भाषा ल्हाइ[६] । आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ भाषा‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु।
बनकरिया जातिया अर्थतन्त्र सिक्क कमजोर दु। इमिसंरू पंया थुन्चे, डोको, डालो, हासा, कोक्रो आदि देका मीगु ज्या याइ[७]। मूलप्रवाहया अर्थतन्त्रय् थ्व जाति मवःनि। थ्व जातिं जंगलय् दूगु नसा मुंका व जीविका जक्क सनेत गाक्क बुंज्या याना च्वनिगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४३.४९१७७५ उत्तर व देशान्तर ११२.०३२५०९ पश्चिम खः (43.491775° N 112.032509° W)। थ्व थासय् ४४२०६३४८ वर्ग मिटर (१७.०६८१६७ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ७५३११३ वर्ग मिटर (०.२९०७७९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं बिहिबाः ३,२१८ म्हसिगु परीक्षण याबलय् देयन्यकं ११० म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। उकिंमध्ये स्वनिगलय् ५३ म्हसिके संक्रमण पुष्टी जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने १०२ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ६९ द्वः ५०५ थ्यगु दु। नेपालय् १,५३३ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु।
वंगु २४ घाै दुने कोरोना संक्रमणं ४ म्ह नं सिगु दु। थ्वनापं कोरोना सङ्क्रमणं सिइपिनिगु ल्याः २,०६५ थ्यगु मन्त्रालयं धागु दु।<eot>नेवाः खाजा व मेमेगु खाद्य परिकार याना न्यागु स्टल तय्त्यंगु दु । अथेहे इलाननीइ कलाकारतय्सं धातुया मूर्तिइ बुट्टा कियाः जीवन्त प्रदर्शनी याय्त्यंगु दु ।
नकबहील टोल सुधार समितिया सहग्वसालय् उगु बहीलय् महोत्सव ईतक थीथी बूबःया मण्डः ब्वय्त्यंगु दु । सकिमना पून्हिया दिं ब्वइगु हलिमलि नं थन ब्वय्त्यंगु दु ।
विश्वसम्पदा धलखय् लाःगु कृष्ण देगः निसें हिरण्यवर्ण महाविहार (गोल्डेन टेम्पल), यशोधर महाविहार, रत्नाकर महाविहार नापंया लिच्छिवकालीन बौद्ध विहार, थीथी मूर्त, अमूर्त सम्पदा थुगु हे वडाय् लाःगु दु । कात्ति प्याखँ, अष्टमातृका प्याखँ थें मल्लकालीन प्याखँ थुगु वडां सञ्चालन जुयावयाच्वंगु दु । थुकियात हे ध्यानय् तयाः वडायात सांस्कृतिक, हस्तकलाया वडा कथं विकास याय्गु आज्जु कयागु वडाअध्यक्ष शाक्यं न्ह्यथनादिल । थुगु महोत्सव रणनितिक सुरुवात जूगु व थ्व महोत्सव धुंका नं थुगु लागायात कला व सँस्कृतिया थाय् दय्केगु ग्वसा दुगु वय्कलं बः बियादिल ।
नेपाल हस्तकला महासंघया नायः सुरेन्द्रभाई शाक्यं कला नगरी घोषणा जूगु इलय् यलया कला,संस्कृति व कालिगढतयेगु हितका नितिं थ्व प्रेरणा जुइगु विश्वास व्यक्त यानादिल । वय्कलं घोषणा कथं हस्तकलाया प्रर्वद्धनया नितिं ठोस ज्या याना क्यनेगु ई वःगु न्ह्यथनादिल ।<eot>पातालकोत (अंग्रेजी:Patalkot), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पातालकोत यागु जनसंख्या २१७६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 30.8° N 75.17° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २१७ मिटर (७११ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मोगा शहरयागु जनसंख्या १२४,६२४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६६% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मोगा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>गनपाउडर सल्फर, ह्यंग्वा व पोटासियम नाइट्रेट (KNO3)या छगू मिश्रण ख। थ्व वस्तु छकलं छ्वै व क्वागु ठोस व वाष्प पिकाया मुइ। थ्व वस्तुया थ्व हे प्रकृतिया कारणं थुकियात फायरआर्मय् प्रोपेलेन्ट व आतिशवाजीइ पाइरोटेक्निक कम्पोजिसनया रुपय् छ्यलिगु या।<eot>अगिनचोक (अंग्रेजी:Aginchok), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८१२ खा छेँ दु।<eot>खुब्ज (अरबी भाषा: خبز) छगू अरब खँग्वः ख। अरबी भाषाय् थ्व खँग्वःया अर्थ छोचुंमरी ख। गैह्र-अरबी भाषाय् धाःसा थ्व खँग्वः अरबी प्रकारया चकंमरीया निंतिं छ्येलि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१८९४८९ उत्तर व देशान्तर ११८.८७५०५३ पश्चिम खः (34.189489° N 118.875053° W)। थ्व थासे १४२०८७४४६ वर्ग मिटर (५४.८६०२७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४०५४२७ वर्ग मिटर (०.१५६५३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व दिं ग्रेगोरियन पात्रोयागु छगु दिं खः। थ्व दिंयात अन्तराष्ट्रिय मजदूर दिवसया कथं नं हनिगु या। थ्व दिं खुनु जुगु ऐतिहासिक घटनातः थु कथलं दु:
८८० – द Nea Ekklesia Constantinopleया पलिस्था, थ्व गिर्जाघरया नमुनाय् लिपाया दक्व क्रस-इन्-स्क्वायर अर्थोडक्स गिर्जाघरत देकिगु जुल।<eot>झासु वा आराम धागू थःगु साधारण ज्या यात छुं ई तक्क मयासें च्वनिगु अवस्था ख। थ्व अवस्थाय् मनुनं म्हयात थाकुइगु ज्या मयासें साधारण जैविक प्रक्रिया जक्क यानाच्वनि। झासु फियेगु मनुया उसाँय्‌या निंतिं माःगु प्रक्रिया ख।
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या नेपालभाषाय् निता रुपय् याःगु खनेदु। छता रुप झासु लने व मेगु रुप झासु फिये ख। [१]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.२६४२५६ उत्तर व देशान्तर १०३.६८९९२५ पश्चिम खः (39.264256° N 103.689925° W)। थ्व थासे ४७९७७८१ वर्ग मिटर (१.८५२४३४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८६९ वर्ग मिटर (०.०००३३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सर आर्थर इग्नेटियस कोनान डोइल, डेपुटी ल्युटिनेन्ट (२२ मे १८५९ – ७ जुलाइ १९३०) छम्ह बेलायती च्वमि ख। वय्‌कःया दक्ले नांजाःगु बाखँमुना जासुस शर्लक होम्स (गुकियात अपराध फिक्सनय् छगू तःधंगु इनोभेसनया कथं कायेगु या) व प्रोफेसर च्यालेञ्जरया एड्भेञ्चर ख। वय्‌कः छम्ह prolific च्वमि ख। वय्‌कःया मेमेगु च्वसुलि विज्ञान फिक्सन बाखँ, ऐतिहासिक उपन्यास, नाटक व रोमान्स, चिनाखँ, व सत्यकथा आदि ला।<eot>नेपाल टेलिकमं थगु दच्छी क्यंगु लसताय घोषणा यागु राजधानीया थीथी थासे फ्रि-वाइफाइ हटस्पट बिहीबारनिसें सुरु यागु दु । येँया सार्वजनिक थासय वाइफाइ हटस्पट जोन देयका टेलिकमं सितिकं वाइफाइ सेवा ब्युगु दु ।<eot>सेन्त पितर्सबर्ग रुसया छगू मू नगर ख। थ्व नगर मस्को धुंका रुसया दकलय् महत्त्वपूर्ण नगर ख। थ्व नगरयात सोभियत संघ्या ईलय् लेनिनग्राद नं धाइगु या। थ्व नगरया मू भाषा रुसी भाषा व मू जाति रुसी मनु ख।<eot>थ्व दिं ग्रेगोरियन पात्रोयागु २०८औं (२०९औं लीप दंय्) दिं खः। थ्व दिं खुनु जुगु ऐतिहासिक घटनातः थु कथलं दु:
1663 - बेलायती संसदनं न्याभिगेसन ऐन १६६० पारित याई, थ्व ऐनयागु कथं अमेरिकी उपनिवेशय् यंकिगु फुकं मालसामान अंग्रेजी जहाजय् अंग्रेजी बन्दरगाह नं छ्वे मालि।<eot>नां व मंकाःनामं याइगु ज्यायातः थुइकेगु खँग्वः हे यासु खः। यासुया थीथी प्रकार दयेफु, दसु-बायासु (Auxillary verb)।<eot>नन्दीगड (अंग्रेजी:Nandegada), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५८७ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.१९९१६ उत्तर व देशान्तर १११.६३०९९१ पश्चिम खः (35.19916° N 111.630991° W)। थ्व थासे १६४६७०१३२ वर्ग मिटर (६३.५७९४९६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९५४११ वर्ग मिटर (०.०३६८३८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सम्भावित महामारी विरुद्ध सचेत व सतर्क जुयाः प्रतिरोध यायेमाःगु थ्व अवस्थाय् नगरवासीयात जुइ फइगु छुं नं कथंया समस्या व मगाःमचाःया इलय् ग्वाहालि यायेत येँ महानगरपालिकाया सम्पूर्ण जनप्रतिनिधि व कर्मचारीवर्गयात सतर्क अवस्थाय् च्वनाच्वनेत नं निर्देशन बियाच्वना ।<eot>फ्लामेङ्को म्ये, संगीत व हुलाप्याखं दूगु छगू मनोरञ्जनया विधा ख। थ्व कला स्पेनय् सिक्क प्रचलित जु व हलिमय् नांजाः। थ्व कला एन्दालुसिया, स्पेनय् बुयावःगु ख। थ्व कलाया विकासय् एन्दालुसियाया जिप्सि (रोमा)तयेसं महत्त्वपूर्ण भूमिका म्हितूगु दु।[१] 'फ्लामेङ्को' धाःगु खंग्वः दकलय् न्ह्यः १८गु शदीया उत्तरार्धय् च्वयातःगु लूगु दु, तर थ्व कला थ्व स्वया नं पुलांगु धैगु यक्व मनूतेगु विश्वास दु।
फ्लामेङ्कोय् अकोस्तिक गितारया संगीत, म्ये हालिगु, तालि थाइगु, तुति बस्वाइगु, कास्तानेत आदि छ्येलिगु या। थ्व प्याखं मिजं व मिसातेसं परम्परागत स्पेनी वसः फियाः ल्हुइगु या। थ्व प्याखंया निर्धारित मात्रा (tempo) मदु। थ्व प्याखं तःच्वलं वा बिस्तारं वनेफु, व क्वचायेस्वया न्ह्यः उत्कर्षय् (climax) थ्यनि।
फ्लामेङ्कोया रुप समयनापं विस्तारित जुया वयाच्वंगु दु। न्हापाया ईलय् (१८गु शदी तक्क), थ्व कलाय् म्ये हालिबिलय् गितार थाइगु मया। १९गु शदीइ वयातिनि म्येय् गितार दुथ्याना वल। १९गु शदीया उत्तरार्धय् वया तिनि याकः गितार फ्लामेङ्को प्रदर्शनय् थाइगु जुयावल। [२]<eot>ग्याना वा ग्या छगू मानव भावना ख। दूगु वा मदूगु कारणं मनुया नुगलय् दयावइगु च्युतापूर्ण भाव ख। थ्व भावनाय् मनुया नुगः भाराभारा मिनिगु, चःति वइगु, मिखाया प्युपिल दाइलेत जुइगु आदि खनेदइ। थीथी मनुत थीथी खँ वा अवस्थानाप ग्याइगु या। यक्व मनुत मुनाच्वंगु थासय् न्ह्यःने वना खँल्हायेत ग्याइगु दकलय् साधारण रुपया ग्यानापुइगु अवस्था ख। साधारण अवस्थाय् ग्याइगु भावं मनुयात जुइफैगु विपत्तिं शसंकित याइ। मेमेगु चीजय् थें हे थ्व भावना नं यक्व जुया मनुया न्हि-न्हिया ज्याय् हे तक्यनिगु जुसा थुकियात निदान यायेमा। थुकिया निंतिं न्युरोलोजिस्त व साइकियात्रिस्ततयेगु ग्वहालि कायेगु जुइ।<eot>पोखरी २ (अंग्रेजी:Pokhari), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७७५ खा छेँ दु।<eot>नेपाः संगीतख्यःया छम्ह साधक पन्नाकाजी शाक्य थाै‌ं सुथय् मन्त । वय्‌कः थाै‌ सुथय् ५ बजे ति थःगु हे छेँय् मदुगु खः ।
सुथय् सामान्य मुसु वःगु व वय्‌कःया तःधिकःम्ह काय् प्रतिक शाक्य‌ं क्वाःलः दाय्‌काः त्वंकूगु खःसा वयां छु‌ं र्इ लिपा स्वः वंगु इलय् म्हुतु वां खाया च्वंगुलिं स्वः वंगु इलय् मदयाच्व‌ंगु सियाः गुरुजु सःताः क्यनागु व मन्त धाःगुलिं थःपिनि संस्कारकथंया ज्या याय्‌त टेकुइ हयागु वय्‌कःया माइलाम्ह काय् म्येहालामि प्रवेशमान शाक्यं कनादिल ।
मदुम्ह शाक्य‌ं नेपालभाषाया अापालं लाेकंह्वाःगु म्येत हालादीगु दुसा वय्‌कलं विश्वन्तरया मचादानय् राजकुमार, कुनालय् नायिका, "महासत्व"य् महासत्वया हे भूमिका म्हितादीगु दु ।
रेडियो नेपालं ०२२ सालय् ग्वसाःग्वःगु आधुनिक गीत प्रतियोगीताय् नारायणगोपाल संगीतय् न्हाप जूगु खःसा पन्नाकाजी गायनपाखे न्हाप जूगु खः । अनंलिपा वय्‌कलं मविवि शाहया जक निगू दर्जन‌ं मल्याक म्ये हालादीगु काय् प्रवेशमान शाक्यं कनादीगु दु ।<eot>बाजुरा अस्पतालया आइसोलेसनय् २ दँया मिसा मचा कोरोना जुया मन्त | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
बाजुराया सदरमुकाम मार्तडीया जिल्ला अस्पतालया आइसोलेसनय् तयातःम्ह निदँया मिसामचाया कोरोना संक्रमणं मृत्यु जूगु अस्पतालं पुष्टि याःगु दु । बुढीगंगा नगरपालिका–१ छेँ दुम्ह मचाया आइतबाः सुथः मृत्यु जूगु खः । सीम्ह मचाया स्वाब संकलन याना पीसीआर परीक्षणया नितिं धनगढी प्रयोगशाला छ्वःगु खः ।
बुढीगंगा नगरपालिका–१ घुरालसैना माविया क्वारेन्टाइनय् मचायात माँबौ नापं तयातःगु खः । मचा नापं माँयाके तकं कोरोना पुष्टि जूगु दु ।
मचायात झारा जूगु खःसा ज्वरो व सासः ल्हाय् थाकुगु खः । अवस्था यक्व चिन्ताजनक जुया म्वाके मफूगु चिकित्सकतयेसँ न्ह्यथंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.५८०९९२ उत्तर व देशान्तर ८६.९८३३९२ पश्चिम खः (34.580992° N 86.983392° W)। थ्व थासे १३८३२७०३५ वर्ग मिटर (५३.४०८३६९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६८०१७८६ वर्ग मिटर (६.४८७२०६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९४२३०३ उत्तर व देशान्तर ८६.४७८७७४ पश्चिम खः (33.942303° N 86.478774° W)। थ्व थासे ३९७४१४८२ वर्ग मिटर (१५.३४४२७३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९९४०६ वर्ग मिटर (०.०७६९९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पेरु छगू पश्चिमी दक्षिण अमेरिकी देय् ख। थ्व देय्या उत्तरय् इक्वेदर व कोलम्बिया, पूर्वय् ब्राजिल, दक्षिणपूर्वय् बोलिभिया व दक्षिणय् चिली ला। थ्व देय्या पश्चिमय् प्रशान्त महासागर ला।
पेरुया आया भूभागय् न्हापा हलिमया दकले पुलांगु लहनाय् छगू नोर्ते चिको लहना दयाच्वन। लिपा वना कोलम्बसपूर्वया अमेरिकी साम्राज्यया दकले तःधंगु साम्राज्य, इङ्का साम्राज्य, नं थ्व हे देय् दूगु भूभागय् दयाच्वन। १६गु शताब्दीइ स्पेनमितयेसं थ्व थाय्यात थःगु अधीनय् लाकल व पेरुया भिसेरोइया पलिस्था यात। थुकिया अधीनय् दक्षिण अमेरिकाया यक्व उपनिवेशत लानाच्वन। सन् १८२१इ पेरुया स्वतन्त्रता धुंका थ्व देशं राजनैतिक अस्थीरता, आर्थिक अस्थीरता जुजुं आर्थिक समृद्धताया युगय् आःवया थ्यं वःगु दु।<eot>नेपाल संवत ११३४ ह्नूदँया लसताय् सकसितँ दुनुगलँ निसे भिन्तुना दु। थुगुसीया झीगु दँपौ सम्पादन भचा लिपालाना च्वंगु दु। याकनय् पिहाँ वैगु दु।<eot>अङ्गुत्तरनिकाय अर्थ "छपुलिं अप्वइगु संग्रह," वा भाषान्तरणय् "क्रमिक संग्रह" वा "ल्या उपदेश") छगु बौद्ध ग्रन्थ ख। थ्व सुत्त पिटकया न्यागु निकायय् प्यंगुगु संग्रह ख। सुत्तपिटक थेरवाद पालि तिपिटकया स्वंगु पिटकय् छगु ख। थ्व निकायय् बुद्ध व वसपोलया चेलातयेसं व्युगु द्वलंद्व उपदेश मुंकातःगु दु। थ्व उपदेशतयेत झिञ्च्यागु निपात वा सफूलि उकिलि दूगु धम्मया वस्तुतयेगु ल्या कथं बायातःगु दु।
अङ्गुत्तरनिकाय संस्कृतय् आधारित प्रारम्भिक बुद्ध संघय् दूगु सुत्र पिटिकाया एकोत्तर आगम (छपू उपदेशं ताहाकइगु)नाप मेल नं गुकिया छुं अंश आःतक्क संस्कृतय् लूनि। छगु पूर्ण संस्करण चिनिया अनुवादय् Zēngyī Ahánjīng (增一阿含经)या नामं आःतक्क म्वानि; थ्व पाठ महासांघिक वा सर्वस्तवादी पूरालोकनया ख धैगु विश्वास दु। केवन कथं "पालि व सर्वास्तिवादी संस्करणय् यक्व भिन्नता दु, छगुलि दूगु सूत्रया स्वंगु भागय् निगु भाग मेगु संस्करणय् मदु, गुकिलिं क्यनि कि सूत्र पिटकया यक्व भाग लिपाया ईलेतक्क दयावःगु मदु।" [१]<eot>रुम (अंग्रेजी:Room), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३३१ खा छेँ दु।<eot>देवीस्थान ४ (अंग्रेजी भाय:Devisthan), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे402खा छेँ दु।<eot>होन्नाली (अंग्रेजी:Honnali), भारतयागु कर्णाटक राज्ययागु दवनागिरि जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.25° N 75.67° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५४० मिटर (१७७१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं होन्नाली शहरयागु जनसंख्या १५,५७४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया होन्नाली यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ:गु पहिचान सहितया राज्य प्राप्तिया नितिँ व:गु थूगु अवसरय् नेपा: पार्टि नापँ न्ह्यावनेत आव्हान – Nepal Lipi<eot>माझीगाउं (अंग्रेजी:Majhigau), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं माझीगाउं यागु जनसंख्या ४०९९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>नरम्यान एफ र्‍याम्से छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>वाशिङ्गतन संयुक्त राज्य अमेरिकाया प्रशान्त उत्तरपश्चिमय् लागु छगू राज्य ख। थ्व राज्यया उत्तरय् ब्रितिश कोलम्बिया, दक्षिणय् ओरेगन, पश्चिमय् प्रशान्त महासागर व पूर्वय् आइदाहो ला। थ्व राज्य वाशिङ्गतन भूभागया पश्चिमी भागं दयेकुगु राज्य ख। वाशिंगतन भूभाग धाःसा अरेगन सीमा विवाद धुंका जूगु ओरेगन सन्धिया लिच्वःया कथं बेलायतं सन् १८४६इ त्वता वंगु भूभाग ख। थ्व राज्ययात सन् १८८९इ संघय् ४२गु राज्यया रुपय् सामिल यागु ख।<eot>Template:मार्च कैलिन्डर मार्च ३ ग्रेगोरियन पात्रो कथं दंया 62गु व (लीप दंया 63 गु) दिं ख। दंय् थ्व धुंका मेगु 32 न्हु ल्यं दनि।
2009 - वर्गमूल दिवस, गुकिलि दंया लिपांगु निता अंकतयेगु वर्गमूल दिं व लाया क्रमांक बराबर जुइ। अगलामेगु वर्गमूल दिवस अप्रिल 4, 2016 (04-04-16) खुनु जुइ।<eot>थुलियम छता रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया रसायनिक चिं Tm व एतमिक ल्या ६९ ख। थ्व तत्त्व ल्यान्थानाइद झ्वःया १३गु व एन्तेपेनल्तिमेत तत्त्व (antepenultimate element) ख। मेमेगु ल्यान्थानाइद तत्त्व थें हे थ्व तत्त्वया दकलय् साधारण अक्सिदेसन अवस्था +3 ख, थ्व अवस्था थुकिया अक्साइद, ह्यालाइद व मेमेगु कम्पाउन्दय् खनेदु। थुकिया एक्वस सोलुसनय् ल्यान्थानाइदया मेमेगु कम्पाउन्दत थें हे थ्व तत्त्वया कम्पाउन्दं नं लःया मोलेक्युल नाप स्थीर थुलियम कम्पाउन्द दयेकि।<eot>छ्यं धाःगु मनू व मेमेगु पशुपिनिगु म्हया दकलय् सेफालिक भाग ख। छ्यंयात ख्वाः, कपाः, नेताः, न्हेक्वः (मनः) आदि थीथी कुचा दयाच्वनि। मिखा, न्हाय्‌पं, न्हाय्, म्हुतु थें न्यागु ज्ञानेन्द्रियत छ्यनय् हे दयाच्वनि।<eot>भारतीय चिकित्सक सुश्रुत (६०० बि सि) नं आ वाराणासी दुगु थासे शल्यक्रिया यायेगु व स्येनेगु ज्या यागु खने दु। वेकलं च्वयादिगु सुश्रुत संहितानं वेकयागु शल्यक्रियायागु ज्ञानयु बारेय् येक्व खँ सीके छिं। थ्व सफू शल्यचिकित्सायागु दक्ले पुलाँगु सफू खः। थ्व सफूय् वेकलं येक्व ल्वेयागु बिस्तारय् जांच, डायग्नोसिस, उपचार, व प्रोग्नोसिसया वर्णन व प्लास्टिक सर्जरी, दसु- कस्मेटिक सर्जरी व राइनोप्लास्टीयागु वर्णन याना दिगु दु।[१]
सुश्रुतयागु शल्यचिकित्साय् दुगु येक्व प्रारम्भिक योगदाअनयागु लागि वेकयात "शल्यचिकित्सायागु अबु" धका नं हनातगु दु। वेकयागु संहिताय् छुं भाग १गु शताब्दी तक्क्यागु नं खनेदु। अतः, छुं विषेशज्ञतेसं थ्व सफूय् मेमेपिं मनुतेगु नं योगदान दुगु विचाः तगु दु। सुश्रुत प्लास्टिक सर्जरी व कस्मेटिक सर्जरीयागु नं जन्मदाता खः। वेकयागु फोरहेड फ्ल्याप राइनोप्लास्टी (स्यंगु न्ह्याययात कपायागु छ्येंगु तया देकिगु) पद्दति अब्लेयागु अपराधयागु दण्ड कथं न्ह्याय चानाबीगु ज्या नं याना दयावल। थ्व पद्दति आयागु आधुनिक शल्यक्रियाय् नं छ्येलातगु दु। थ्व ज्ञान भारतय् १८गु शताब्दीयागु उत्तरार्ध तक्क नं दुगु खंयात अब्लेयागु जेन्टलम्यान्‌स्‌ म्यागाजिनं(अक्टोबर १७९४) पुष्टि यागु दु।
सुश्रुत संहिताय् बावल स्वायेगु, प्रोस्ट्रेट ग्रन्थि लिकायेगु, क्याटार्‍याक्ट लेन्स लिकायेगु, एब्सेस पिकायेगु थें न्यागु खं च्वयातगु दु।
अन्वेषकतेसं प्राचीन मिश्रय् २६५० बी सीयागु प्रथम मोलार वायागु जरायागु क्वे निगु हो दुगु म्यान्डिबल लुइकुगु दु। थुकिलिं एब्सेस दुगु वा लिकाइगु पद्दतियात ईंगीत याई। न्हुगु उत्खनन कथं पिरामिड देकुपिं ज्यामिय् न्ह्येपू शल्यक्रिया याना व ज्यामि नि दं लिपा तक्क म्वागु प्रमाण लुगु दु।[पुष्टि(साइटेसन) मागु]
आयागु ईले शल्यचिकित्सकतेत विशेष चिकित्सक धका हना तसां थ्व पेशायागु न्ह्येथनेज्या मेगु हे ख्यलं जुगु खः। युनानी संस्कृति कथलं मनुतेसं मनुयागु म्ह चायेके मज्यु, व हिपोक्र्याटिक शपथ नं चिकित्सकतेत शल्यचिकित्सा ज्यायात चेतावनी ब्युगु खने दु। विषेश कथलं, cutting persons laboring under the stone (अर्थात लिथोटोमी, "जलासेंयागु शल्यक्रियायागु ज्या व हे ज्याय् पोख्त मनुतेत त्वता बी मा" धैगु धारणा खने दु। शल्यचिकित्सायागु ज्ञान म्हयात बानास्वया जक्क वई, थ्व विज्ञान अब्लेयागु येक्व उसांयकमितेत मयगु खने दु।[पुष्टि(साइटेसन) मागु]
हुवा तुवो पूर्वी हान व स्वंगु राजशाही ई यागु छम्ह नांजाम्ह चिनियामि चिकित्सक खः। वेक एनेस्थेसिया छ्येला शल्यक्रिया यानादिम्ह दक्ले न्हापायाम्ह मनु खः। वेकलं आधुनिक चिकित्सा स्वया १६०० दं न्ह्य एनेस्थेसिया छ्येला दिगु खः।[पुष्टि(साइटेसन) मागु]<eot>हेइलोङजियाङ (help·info) (simplified Chinese: 黑龙江省; traditional Chinese: 黑龍江省; pinyin: Hēilóngjiāng Shěng) चीनया छगू प्रान्त ख। थ्व प्रान्त चीनया उत्तरपूर्वय् ला।"हेइलोङजियाङ"या अर्थ हाकुगु मलः खुसि ख। थ्व नां अमुर खुसिया चिनिया नां ख। थ्व प्रान्तया छगू आखःया नां 黑 (पिनयिन: Hēi हेइ) ख। थ्व प्रान्तया मञ्चु नां सहलियान उला Template:MongolUnicode (अर्थ, "हाकुगु खुसि") व मङ्गोल भाषाय् नां "कारामोरिन" (Qaramörin) ख।
थ्व प्रान्तया दक्षिणय् जाइलिन, पश्चिमय् भित्री मङ्गोलिया, व उत्तर व पूर्वय् रुस ला। थ्व प्रान्तयात रुसनाप बाइगु खुसि अमुर खुसि ख।<eot>पंचन (अंग्रेजी:Panchan), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३४४ खा छेँ दु।<eot>तिरूवण्‍णामलई जिल्ला भारतया दक्षिणी राज्य तमिलनाडुया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया आधिकारिक भाय् तमिल भाषा ख।<eot>सारफेरी (अंग्रेजी:Satphari), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५५ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९५३१४८ उत्तर व देशान्तर ८५.९३५८६८ पश्चिम खः (33.953148° N 85.935868° W)। थ्व थासे ४१६२५२५४ वर्ग मिटर (१६.०७१६०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३९९३१ वर्ग मिटर (०.०५४०२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तोलेनी (अंग्रेजी:Toleni), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९७७ खा छेँ दु।<eot>निरौली (अंग्रेजी:Nirauli), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४९६ खा छेँ दु।<eot>एम. एन. पब्लिशर्स एण्ड डिस्ट्रीब्यूटर छगू प्रकाशन पुचः ख। थ्व प्रकाशन पुचलं थी-थी कथंया सफूत ध्वायावया च्वंगु दु।<eot>पलः (Spinacia oleracea) छता नयेज्युगु स्वांह्वइगु स्वांमा ख। थ्व स्वांमा Amaranthaceae परिवारया स्वांमा ख। थ्व स्वांमा मध्य व दक्षिण पश्चिम एसियाया मू स्वांमा ख। थ्व छगू वार्षिक (गबिलें निदँ तक्क दइगु) स्वांमा ख। थुकिया हाकः ३० सेमि तक्क जुइफु। तेम्परेत थासय् थ्व स्वांमा चिकुलाय् नं म्वायेफु। थुकिया हः अल्तरनेत, सादा, ओभेत निसें स्वकुंलाःगु व २–३० सेमि हाकः व १–१५ सेमि ब्या दै। थुकिया हः जरा नापं तफि व च्वका नापं चिफि जुइ। थुकिया स्वां बांलाक्क मखनिगु, म्हासु-वांगु, ३–४ मिमि व्यास दइ। थ्व लिपा करागु व सुक्खा सिया ५-१०ग्व पु दूगु पुचलय् दयाच्वनि।<eot>आर्य आष्टांगिक मार्ग वा च्याता सुथांलाःगु लं (पालि: अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो) धागु बुद्ध धर्म कथं आर्यधर्मया च्याता लं ख। दुःख मदयेकेयात गौतम बुद्धं ८ता स्वापू दूगु लं क्यनादिगु दु। थ्व ८ता लं शील, समाधि व प्रज्ञाय् बायेछिं।
सम्यक संकल्प धाःगु मभिंगु विचाः त्वताः सकल प्राणीपिन्त भिनिगु विचाःतयेगु संकल्प ख। थ्व संकल्पय् स्वता खँ दु[१]<eot>कुइका (अंग्रेजी भाय:Kuika), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे729खा छेँ दु।<eot>सेप्टेम्बर १६ ग्रेगोरियन पात्रो कथं दँया २५९गु (लीप दँय् २६०गु) दिं ख। थ्व दिं धुंका दँय् १०६न्हु ल्यं दैतिनि।<eot>न्हूँ नेपाः निर्माणया लागि स्वन धाःगु माओवादी नेतृत्वाय न्हूँ सरकारँ ईन्द्रजात्रा थेँ जाःगु नेपाःया अति विशिष्ट राष्ट्रीय नखः पुलाँगु नेवाः सांस्कृतिक नखःया लागी बिईगु सरकारी खर्च कटौत यागु गुगुँ प्रयास खः, उकियातः नेवा: जागरण मन्च जपानँ घोर भ्रत्सना यागु दु।
मञ्चया नायः सुनिल कुमार शाक्यँ छगु प्रेस बक्तव्य पिकासे, बजेतया खर्च कटौति यायेगु नामे याःगु सरकारया थ्व हठात व अविवेकी निर्णयया हुनिं नेपाःया आदिवासी जाति नेवाः जातिया भावनाय् तःदंगु असर परे जूगु दु, गुकिँ याना सकल नेवाः जाति आन्दोलित जुइमाःल धकाः धयाःतःगु दु। थुकेँ नेवाः जातिया भावनायातः जक तिरस्कार याःगु मखुसे, नेवाः जातिया अधिकार धमाधम हनन जूगु महसुस जुगु दु। । सरकारँ पुलाँगु नेवाः संस्कृतियातः अतिक्रमण व अधिकार हननया विरुद्ध सकल नेवाः जाति छप्पँ जुया गूगु विशाल विरोध प्रदर्शन यात, उकेँ आवँलि नेवाः जातिया हकहित हनन यायेगु स्वल धाःसा सकल नेवा: जाति चुप जुया च्वनीमखु धैगु खँ सपष्ट याना क्यंगु दु।
छगु वर्गया अन्याय अत्याचार विरुद्ध दंगु नेपाःमि जनता छगु वर्ग, छगु समूह जक मखुसे, नेपाःया सकल आदिवासी, जनजाति पतिँ दुथ्याःगु सकल नेपाःमित खः। न्हूँ स्वंगु वा भविष्ये स्वनीगु सरकारँ नेपाःमिया भास, संस्कृतिया संरक्षण नापँ उत्थान याना नेपाःयातः शान्तिपूर्ण देशे परिणत याये फयेमा धकानं थ्वहे नापँ भीँतुना च्वना धका बक्तव्ये धयाःतःगु दु।<eot>विज्ञान दक्ले तधंगु रुपय् प्रमाण बीफैगु कथं मुंकातःगु ज्ञानया व्यवस्था ख:। अझ कुण्ठित कथं धायेमाःसा विज्ञान धाःगु ज्ञान आर्जन याइगु छगू व्यवस्था ख। थ्व व्यवस्थाया जग ईम्पेरिसिजम्, प्रयोग, व पद्धतीय प्रकृतिवाद (अप्राकृतिकयात माने मयायेगु), व मनुतेसं मालेज्यां लुइकुगु ज्ञानया संघ ख। विज्ञान प्रकृतिया जटिलतायात सामान्य, सीकातगु व हानं क्येनेफैगु तवं थुइकिगु छगु कुत ख:।<eot>राग साबनी कल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>कुमपुर (अंग्रेजी भाय:Kumpur), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1775खा छेँ दु।<eot>ज्वजलपा Razorflameजु! विकिपिडियाय् छित लसकुस दु। छिगु योगदानया निंति सुभाय् देछाना च्वना । छिं थ्व थाय् यहेका दि व थ्व थासय् छिगु योगदान दया च्वनि धैगु भलसा जिं कया। छित ग्वहालि जुइफुगु छुं पौस क्वय् ब्वया तगु दु:<eot>पार्थेनन (ग्रीक: Παρθενών) छगु प्राचीन ग्रीक देगः ख। थ्व एक्रोपोलिस, एथेन्स, ग्रीसय् ला। थ्व देगः यवन देवी एथेनायात देछानातःगु ख। एथेनायात मनुतयेसं एथेन्सया दुगुद्यः नालेगु या। थुकिया दयेकेज्या ४४७ बिसिइ एथेनियन साम्राज्यया शक्तिया चरमविन्दूइ न्ह्यथन। थ्व प्राचीन गीसया आःतक्क दयाच्वंगु दकले महत्त्वपूर्ण स्मारक ख। थुकियात आपालं डोरिक अर्डरया विकासया लिच्वःया रुपय् नालेगु या। थुकिलि ब्वयातःगु शिल्पकला प्राचीन यवनया कलाया उत्कृष्टया रुपय् छुं विज्ञतयेसं नालेगु या। पार्थेननयात प्राचीन यवन व एथेनियन लोकतन्त्रया चिरस्थायी चिंया रुपय् नं नालेगु या। [३] नापं, थुकियात हलिमया दकले उत्कृष्ट सांस्कृतिक धरोहरया रुपय् नं नालेगु या। ग्रीसया संस्कृति व पर्यटन मन्त्रालयं आया ईले थुकिया आंशिक पुनर्स्थापना व छुं स्यंगु भागया स्थापना व स्थिरताया निंतिं छगू ज्याझ्वः संकाच्वंगु दु।[४]<eot>राग श्याम कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>रानीवन (अंग्रेजी:Raniban), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५२ खा छेँ दु।<eot>टेस्टिकुलर टर्सन छगू सर्जिकल इमर्जेन्सी ख। थ्व अवस्थाय् मिजं मनुया टेस्टेस थःगु एक्सिसय् चाहिला आपालं स्याइगु व हि नली अवरुद्ध जुइ। थ्व अवस्थाया आंकलन जुइधुंका अपरेसन याना अवस्था सुथां लाकी।<eot>मऊ जिल्ला भारतया उत्तरप्रदेश राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् ४ता तहसील दु-घोसी तहसील, मऊनाथ भंजन तहसील, मधुबन तहसील व मुहम्मदाबाद गोहना तहसील। थ्व जिल्लाया मू नगर थ्व कथं दु-<eot>बस्फरस जलसन्धि युरोप व एसियाया दथुइ दयाच्वंगु छगू जलसन्धि ख। बस्फरस, मार्मारा सागर व दार्दानेल्स जलसन्धिं तर्किश जलसन्धि दयेकि। थ्व जलसन्धि एसिया व युरोपया सीमाना ख। अन्तराष्ट्रिय नाविक ज्याया निंतिं छ्येलिगु दकलय् चिब्याःगु थ्व जलसन्धिं कृष्ण सागरयात मार्मारा समुद्रनाप स्वाइ, मार्मारा सागरयात दार्दानेल्सं एजियन सागर व भूमध्यसागर नाप स्वाइ।
बस्फरस जनसन्धिया सीमा उत्तरय् रुमेली फेनेरी (Rumeli Feneri) व एनादोलु फेनेरी (Anadolu Feneri)या जःछेँ व दक्षिणय् कदिकोइ इन्सिबुर्नु फेनेरी (Kadıköy İnciburnu Feneri)या जःछें नं निर्धारित याइ। थ्व परिधिया दुने थ्व जलसन्धिया हाकः ३१ किमि व ब्याः उत्तरय् ३३२९ मि व दक्षिणय् २८२६मि दु। थ्व जलसन्धिया द्कलय् चकंथासय् थुकिया ब्याः ३४२०मि दु धाःसा दकलय् चिब्याःगु थासय् थुकिया ब्या ७०० मि दु। दकलय् चिब्याःगु थासय् लःखः संकेत थाकु छाय् धाःसा थन लःखःयात ४५ दिग्रि चाहिके माः नापं थ्व थासय् बाहा ७-८नट थ्यनेफु। दक्षिणय् येनिकोइ (Yeniköy) धाःगु थासय् ८० दिग्रि तक्क लःखः चाहिके मा।
बस्फरस जनसन्धि १३ निसें ११० मितर तक्कया गालय् ला। औसतय् थ्व जलसन्धि ६५मितर गालय् दयाच्वंगु दु। थ्व जलसन्धिया दकलय् गाःवंगु थाय् कन्दिलि (Kandilli) व बेबेक (Bebek) धाःगु थाय्‌या दथुइ करिब ११० मितर गाः वंगु थाय् ख। थ्व जनसन्धिया दकलय् म्हो गाः वंगु थाय् कादिकोय् इन्सिबुर्नु (Kadıköy İnciburnu) नापंया उत्तरी थासय् करिब १८ मितरया व दक्षिणपाखे एसियान पोइन्त (Aşiyan Point)य् करिब १३ मितरया थाय् ख।[१] गोल्देन हर्न (Golden Horn) खुसिमुहान मू जलसन्धिं उत्पति जुइ। थुकिलिं दयेकातःगु खुसिचां पुलां इस्तान्बुलयात सामरिक दृष्टिं रक्षा याइ।
थ्व जलसन्धिया सिथय् दूगु बंय् यक जनघनत्त्व दु। थ्व जलसन्धिया निखें हे इस्तानबुल नगर दयाच्वंगु दु। थ्व नगरया जनसंख्या करिब १कोटि २०लखः दु। कृष्ण सागर व मार्मारा सागरया दथुइ घनत्त्वया आधारय् लः बाहावनिगु खं न्हापा निसें हे स्युगु खं ख। बस्फरस जुसें थथे बाहावनिगु लःया धाः स्वया तःधंगु हलिमय् ५ता जक्क खुसि दु।<eot>म्हिगः शनिवाः जूगु प्यक्वःगु साधारण सभा व तःमुँज्याय् उगु विहार सर्वसंघया थुगुसिइ एसइइ पास जूपिं अभ्युदय शाक्य व प्रणय शाक्ययात भिन्तुना देछासें हनेगु ज्या नं याःगु खः ।
अथेहे तुं उगु साधारण सभाय् ज्यासना पुचःया दुजः सुरेशकाजी शाक्यं लसकुस यासें ज्याझ्वः न्ह्याकुगु खःसा छ्याञ्जे पुरण शाक्यं वंगु दँया प्रतिवेदन व वइगु दँया कार्य योजना न्ह्यब्वःगु खः ।<eot>अनुष्का श्रेष्ठ थुगुसिया मिस नेपाल २०१९ जुइत ताःलाःगु दु । २५क्वःगु मिस नेपालया धेधेबल्लाखय् २४म्ह प्रतिस्पर्धीयात ल्यू लाका अनुष्कां मिस वल्र्ड नेपाः त्याःगु खः । ज्याझ्वलय् मू निर्णायक इला शर्मांया न्ह्यसः ‘झीसँ अधिकार स्वयां कर्तव्ययात ध्यान ब्यूसा संसार बांलाय् फु , छिगु थुकि छु बिचा दु ? धैगु न्ह्यसलय् 'थुगु खँ पक्का नं खः । झीसँ थःगु अधिकार जक कायेगु स्वयां झीसँ यायेमागु कर्तव्ययात अप्व बिचाः याःसा पक्का नं ह्यूपा वइ । अधिकार व कर्तव्य छगु हे सिक्काया निगु पाटा खः । झी मेपिंसं झीत छु याइ धका अप्व बिचा याइ तर ई वय् धुंकल झीसँ छु याना धका बिचाः यायेगु । झीगु अधिकार स्वत झीत दइ गुबलय् झीसँ झीगु कर्तव्य पुवंकि ।' लिसः नापं अनुष्का मिस नेपाल जुइत ताःलात ।
किपुया लेब्रोटरी स्कुलय् ग्वसाग्वगु ज्याझ्वलय् दिपक बज्रचार्यं ‘मनमगन’ व रचना गुरुङं अंग्रेजी म्ये हाःगु खः ।<eot>खगेंकोत (अंग्रेजी भाय:Khagenkot), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे675खा छेँ दु।<eot>चुंबक छगु प्रकारयागु वस्तु ख। थ्व प्रकृतियागु वस्तुय् मेमेगु चुम्बकिय वस्तुतेत थः दुगु थासे सालाकायेफैगु छगु गुण दु। चुम्बकीय गुणयागु आधारे वस्तुतेत स्वंगु भाये बाये छिं- प्याराम्याग्नेटिक, डायाम्याग्नेटिक व फेम्टोम्याग्नेटिक।<eot>एन्देज दक्षिण अमेरिकाया मू च्वापूगुं श्रृङ्खला ख। थ्व हलिंया दकलय् ताःहाकःगु कन्तिनेन्तल हिमश्रृङ्खला ख। थ्व पर्वतमाला दक्षिण अमेरिकाया पश्चिमी तटय् दयाच्वंगु तज्जागु भूमिया श्रृङ्खला ख। थ्व पर्वतमालाया हाकः करिब ७,००० किमि (४,३०० माइल), ब्या २०० किमि (१२० माइल) निसें ७०० किमि (४३० माइल) (१८° दक्षिण व २०° दक्षिण अक्षांशया दथुइ दकलय् तब्या), व औसत जाः करिब ४००० मि (१३,००० फित) दु। थ्व पर्वतश्रृङ्खला ७गु दक्षिण अमेरिकी देय् जुया वनि। थ्व देय्‌त भेनेजुएला, कोलम्बिया, इक्वेदर, पेरु, बोलिभिया, चिलि व अर्जेन्तिना ख।<eot>चीनय् महामारी व हलिंया ५७ गु स्वयां अप्व देसय् कोरोना भाइरसया संक्रमण जुयाच्वंगु दु । नेपालय् छम्हेसित संक्रमण पुष्टि जूगु दुसा वयेक उपचारलिपा क्वलाना छें लिहाँ वनेधुंकुगु दु ।<eot>विष्णु हिन्दू धर्म कथं त्रिमूर्तिय् छम्ह खः। वेक ईश्वरयागु स्वंगु रूपय् प्राणीतेगु संरक्षण यायेगु रूप खः। वेकयागु बारेय् च्वयातगु पुराणयात विष्णु पुराण धाई।<eot>नगरया लागाय् देकातगु तधंगु लुखायात ध्वखा धाइ। प्राचीन व मध्यकालय् थन्यागु ध्वखातेत नगरया रक्षाया निंतिं देकातैगु या।<eot>प्रतिनिधि सभाय् २७५ सांसद दुगुलिइ थाैं २५८ म्ह उपस्थित जुगु खः। उपस्थित फुक्कसियां संशोधनया पक्षय् मतदान याःगु खः। विधेयेक पारित जुसेलिइ संविधानया अनुसूचीइ दुगु नेपाःया नक्साय् लिम्पियाधुरा, लिपुलेकसहितया भूमि दुथ्यागु दु।
सरकारं थ्वया न्हय् हे नेपाःया न्हूगु राजनीतिक व प्रशासनिक नक्सा सार्वजनिक यायेधुक्कुगु दु। लिपुलेक व लिम्पियाधुरा क्षेत्र जुया भारतं कैलाश मानसरोवर वनिगु लँ वनिगु निर्माण याना उलेज्या यासेलिइ नेपाल सरकारं भारतलिसें गम्भीर असहमति प्वकुसें उगु क्षेत्र नेपाःया भूमि जुगु धासे. न्हुगु नक्सा जारी याःगु खः । वंगु नोभेम्बरय् भारतं लिम्पियाधुरा व लिपुलेक दुथ्याका न्हुगु प्रशासनिक नक्सा जारी याःबलय् न नेपालं विरोध याःगु खः।<eot>जलालाबाद 2 (अंग्रेजी:Jalalabad), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु बिज्नौर जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.12° N 79.78° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १३३ मिटर (४३६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जलालाबाद 2 शहरयागु जनसंख्या १६,११३ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ३९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ४४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ३३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जलालाबाद 2 यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>राजधानी छगू देय्‌, प्रान्त, क्षेत्र वा राज्यया थन्यागु क्षेत्र ख गुकिलिं व थाय्‌या उच्चतम स्थितिया आनन्द उपभोग याइ। आपालं थ्व थाय्‌ न्ह्याबिलें भौतिक कथं कार्यालय व संविधानद्वारा निर्धारित सरकारी केन्द्र आदि दूगु नगर जुइ। राजधानी धाःगु खँग्वः राज व धानी धागु निगु संस्कृत खँग्वः स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। एकात्मक राज्यय् "प्रशासनिक केन्द्र" वा अन्य समान खँग्वःतेत साधारणतया राजधानीया कथं कायेगु या।<eot>लिपांगु ६ हप्ताय् संक्रमितया ल्याः लगभग डबल जूगु दु । हलिमय् भाइरसनाप ल्वायेगु नितिं बाँलागु कुतः जूसां अझ न कोरोना भाइरसयात त्याकेत यक्व ई काइगु डा. टेडरोजं न्ह्यथनादिल ।<eot>अकोलवा (अंग्रेजी:Akolawa), नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु रौतहट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८०८ खा छेँ दु।<eot>ओडिशा भारतया पूर्वी तटय् लाःगु छगू राज्य ख। ओडिशा १ एप्रिल १९३६ खुनु छगू स्वतन्त्र प्रदेशया रुपय् पलिस्था जूगु ख। सकल दँ थ्व खुनु वा १ एप्रिलय् ओडिशा दिवस वा उत्कल दिवस हनिगु या। थ्व राज्य आपालं ओडिआ भाय् ल्हाइपिं मनुत दु । थ्व राज्य क्षेत्रफल कथं सकल भारतया गुंगु व जनसंख्या कथं ११गु थासय् ला।
हलिमया दकले तःधंगु बांध हीराकुद थ्व राज्यया सम्बलपुर जिल्लाय् ला। नापं थ्व राज्यय् यक्व पर्यटकीय थाय् दु। पुरी, कोणार्क व भुवनेश्वर थनया ऐतिहासिक व धार्मिक स्थल ख। थ्व स्वंगु थाय्या क्षेत्रफलयात भारतया सुवर्ण त्रिभुज नं धाइगु या। पुरीया जगन्नाथ देगः, कोणार्कया कोणार्क सूर्द्यः देगः, भुवनेश्वरया लिङ्गराज देगः, खण्डगिरि व उदयगिरि गुफा, धउलिगिरि, जउगडया अशोकया नांजाःगु व कटकया बारबाटि दुर्ग आदि भारतया मू ऐतिहासिक थासय् ला। बालेश्वरया चान्दिपुरया सामरिक डि.आर.डि.ओ ओ पि.एक्स.इ भारतया सेनाया छगू मू सामरिक केन्द्र ख। ओडिशाय् पुरी, कोणार्कया चद्रभागा, गञ्जामया गोपालपुर बेलाभूमि व बालेश्वरया चान्दिपुर व तालसारि बेलाभूमि बेलाभूमिइ ला ।<eot>आधुनिक दर्शन अनुसार ग्रह बृहस्पति वा पृथ्वी थें न्याःगु नगु चाहिलिगु छगु तःधंगु पिण्ड ख। थ्व छगु नगुया तुलनाय् चिग्वारा जुइ, व थुकिलीं जः दयेकेमफु। ग्रहत ग्वारा आकारया जुइ। ग्रहतयेत कक्षय् चाहिलिगु वस्तुतयेत तिमिला धाइ। सौर्य्य मण्डलय् च्यागु ग्रह दु। प्लूटोयात ग्रहया रुपय् न्हापा नालेगु या। अगस्त २००६स, अन्तरराष्ट्रीय खगोलीय संघया फैसला कथं थ्व छगु बागः ग्रह जुवन। सौर्य्य प्रणालीइ मेगु प्यंगु बागः ग्रह दु: सेरेस, मेकेमेक, इरिस, व हौमिया.
"प्लानेट" खंग्व यवन खंग्व πλανήτης (प्लानेतेस्) नं वःगु ख गुकिया अर्थ "फिरन्ते" वा "सनिगु वस्तु" ख। 1990या दशक तक्क मनुतयेसं सौर्य्य प्रणालीइ दुगु ग्रहया बारेय् जक्क सियाच्वन। जुन 2011स दुने मनुतयेसं 563 अन्य ग्रह म्हसीकल। [१] थ्व सकल न्हु ग्रहत मेगु नगुतयेगु परिक्रमा यानाच्वंगु दु: अतः, थिपिं एक्स्ट्रासोलार ग्रह ख। थ्व ग्रहतयेत "exoplanets" नं धायेगु या।
सौर्य मण्डलया ग्रह यवन, हिन्दु वा रोमन द्यःतयेगु नां ख। पृथ्वीया नां धाःसा पा। प्राचीन ईले मनुतयेत पृथ्वी बिस्कं ग्रह धका मच्वंगुलिं थथे जुगु ख। अथेजुसां पृथ्वीयात गब्लें छगु रोमन द्यः तेरा या नामं म्हासीकिगु या। अन्य भाषाय् दसु चिनिया आदिइ थी-थी नां बियातःगु खनेदु। तिमिलातयेत नं द्यःतयेगु व प्राचीन बाखंय् व शेक्सपियर द्वारा च्वयातःगु नाटकया नामं म्हसीकिगु या।
सौर्य मंडलया ग्रहतयेगु छगु धलः थ्व कथं दु। सूर्द्यःया नापं निसें तापाक्क तक्कया आधारय् थ्व धलः व्यवस्थित दु।
च्वापुंगु: गब्ले गब्ले स्वंगु प्रकारया ग्रह यम (यम आः वया ग्रह मखुसां) थें न्याःगु ग्रह मनुतायेसं ल्याखा। थन्यागु ग्रहय् आपालं च्वापु दयाच्वनि।<eot>अमेरिकी गृह हताः अमेरिकी संघ व संघ त्वता वंगु कन्फेदेरेत राज्यतयेगु दथुया हताः ख। थ्व हताःया यक्व कारणय् दासप्रथा मू कारण ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.४५१७३२ उत्तर व देशान्तर १०८.०५१५३ पश्चिम खः (39.451732° N 108.05153° W)। थ्व थासे ३०६१०३३ वर्ग मिटर (१.१८१८७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२४०२६ वर्ग मिटर (०.०४७८८७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.३३१०३५ उत्तर व देशान्तर ८०.६१३०३५ पश्चिम खः (28.331035° N 80.613035° W)। थ्व थासे १२६६७५१५ वर्ग मिटर (४.८९०९५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २६२८५२४६ वर्ग मिटर (१०.१४८७९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लुइजियाना संयुक्त राज्य अमेरिकाया दक्षिणी भागय् अवस्थित छगू राज्य ख। थ्व राज्य संयुक्त राज्य अमेरिकाया ३१गू दकलय् तःधंगु व २५गू दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु राज्य ख। थ्व राज्यया राजधानी ब्यातन रुज खः धाःसा दकलय् तःधंगु नगर न्यु अर्लिन्स खः। लुइजियाना संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगू जक्क थन्याःगु राज्य खः गन "काउन्ति" धाःगु प्रशासनिक इकाइ मदु। काउन्तिया थासय् थ्व राज्यय् "प्यारिश" धाःगु प्रशासनिक इकाइ दु। जनसंख्या कथं थ्व राज्यया दकलय् तःधंगु प्यारिश इस्त ब्यातन रुज खः धाःसा क्षेत्रफल कथं दकलय् तःधंगु प्यारिश Plaquemines ख।
थ्व राज्यया आपाः बुं मिसिसिपि खुसिं चुइकाहःगु चां दयाच्वंगु दु। अथे जूगुलिं थ्व राज्यय् यक्व देल्ता व झ्वास्या बुं दु। [७] लुइजियानाय् निता स्वकुंलाःगु देल्ता दु। थुकिलि चिधंगु देल्ताया स्वकुं मोन्रो (वाशिता प्यारिशया प्यारिश सित), श्रिवेपोर्त(क्यादो प्यारिशया प्यारिश सित) व अलेक्जेन्द्रिया (Rapides प्यारिशया प्यारिश सित) नगरतेसं दयेकि धाःसा तःधंगु देल्ता मोन्रो, लेक चार्ल्स, व ल्यु अर्लिन्सं दयेकि। थ्व देल्ता दूगु थासय् भिंगु दक्षिणी बायोता (biota) दु। थ्व बायोताय् इबिस (ibis), इग्रेत (egret) आदि झंगः खनेदु। नापं, थ्व थासय् यक्व प्रजातिया सिमा ब्यां (tree frog), न्या दसु-sturgeon व प्यादलफिश (paddlefish) आदि प्राणीत नं म्वाइगु या। थ्व लागाया तःजाःगु थासय् लङ्गलिफ् पाइन जंगल व प्याःगु सभाना बुं दु। थ्व थासय् यक्व वनस्पतिया प्रजाति दसु-अर्किद मा व बमू मा (carnivorous plants) दयाच्वंगु दु।[७]
लुइजियानाया छुं नगरीय वातावरणय् बहुसांस्कृतिक, बहुभाषिक सम्पदा खनेछिं। थ्व थासय् १८गू शदी निसें फ्रेञ्च, स्पेनी, आदिवासी अमेरिकी, अफ्रिकी आदि तजिलजि ल्वाकज्यानाः छगू भिंगु तजिलजि बुयावःगु दु। सन् १८०३स संयुक्त राज्य अमेरिकां थ्व थाय् न्याये स्वया न्ह्यः थ्व थाय् फ्रेञ्च व स्पेनी उपनिवेशया रुपय् दयाच्वन। थ्व नापं उपनिवेशवादीतेसं अफ्रिकी मूलया दासतेत ज्यामिया रुपय् थन १८गू शदीइ आयात यात। थथे वैपिं दासय् यक्व पश्चिम अफ्रिकाया छगू हे थासं वःगुलिं इमिगु संस्कार छुं रुपय् म्वानाच्वन। अमेरिकाया गृहयुद्ध धुंकाया इलय् एङ्ग्लो अमेरिकनतेसं अंग्रेजीकरणया सांस्कृतिक दबाब बियाहःल व सन् १९१५स थ्व राज्यया आधिकारिक भाय् अंग्रेजी जक्क दयेकल।[८] लुइजियानाय् अमेरिकाया मेमेगु दक्षिणी राज्यय् स्वया अप्व आदिवासी अमेरिकनतेगु जाति दु। थन्याःगु जातिइ ४ता जाति संघीय रुपय् म्हसीकातःगु, १०ता जाति राज्यं म्हसीकातःगु दु धाःसा ४ता जातियात छुं नं स्तरय् म्हसीकातःगु मदु।[९]
संयुक्त राज्य अमेरिकाया मेमेगु राज्यय् राज्ययात थीथी काउन्तिइ विभाजित यानातःगु दु। लुइजियानाय् धाःसा राज्ययात थीथी प्यारिशय् विभक्त यानातःगु दु। थ्व राज्यया प्यारिश थ्व कथं दु-<eot>मध्ययुगीन यूरोपय् सामन्तवाद छगु कानूनी व सैन्य रीति-रिवाज ख। थ्व ९गु निसें १५गु शताब्दी तक्क दयाच्वन। थ्व व्यवस्थाय् मूलरुपं ज्या याइगु व श्रमया पलेसा बुंयात थःगु अधीनय् तया व्यूत्पन्न समाजया प्यखें बुंनाप स्वापिं मनुतयेगु आदेशय् सनिगु प्रणाली ख। थुकियात अंग्रीजी फ्युदलिजम धाइ। फ़ियोडुम (जागीर) लातिन खँग्वलं व्युत्पन्न जूगु खँग्वः ख।[१]<eot>ल्वेशास्त्र (प्याथोलोजी) धागु चिकित्सायागु छगु ख्य खः। थ्व ख्यले ल्वेयागु बारेय् सीकेज्या जुइ। थ्व ख्यले प्यंगु मू ज्याखँ जुइ। व ख-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.६४३६३२ उत्तर व देशान्तर १२२.०७६९७१ पश्चिम खः (37.643632° N 122.076971° W)। थ्व थासे ११४८२२६०१ वर्ग मिटर (४४.३३३२५६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८४६१७९९ वर्ग मिटर (१८.७११२०६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थांती (अंग्रेजी:Thanti), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३९५ खा छेँ दु।<eot>कोरोना भाइरसया हुनिं दे थौं सुथः खुता इलं निसें छवाःतक लकडाउन जूगु दु । थ्व दथुइ थौंया घोडा जात्रा नं अन्यौलय् लाःगु दु । नेपाली सेनां घोडाया कर्तव क्यनेगु दिं कथं न्यायेका वयाच्वंगु घोडा जात्राया परम्परा ल्यंकातयेगु थ्व न्ह्यः निर्णय जूगु खः । राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री निसें उच्च पदस्थ पदाधिकारीं अवलोकन यायेमाःगु परम्परा दूगु थूगु जात्राय् जिवित देवी कुमारीं तकं आवागमन यायेमा । तर थूगु दँ कोरोनाया संक्रमणया ग्याःचिकुया दथुइ कुमारीया अवलोकन थ्व न्ह्यः स्थगित याःगु खः । अथेहे जात्राय् उच्च पदाधिकारीपिंत तकं मसःतेगु निर्णय याःगु खः । सेनां आन्तरिक रुपं यायेत्यंगु घोडा जात्रा नेपाल सरकारया लकडाउन निर्णयया हुनिं अन्यौल लाःगु दु । आःतक प्रधान सेनापतिपाखें उजं मवःगुलिं घोडा जात्रा जुइ मजुइ धाय् मफूगु छम्ह उच्च सेना अधिकारीं न्ह्यथंगु दु । निर्णय याकनं जुइगु वयेकःया धापु दु ।<eot>सुन्कुडा (अंग्रेजी:Sunkuda), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०३३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सुन्कुडा यागु जनसंख्या ५९१० खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>पुन्टा रक छगु कथंयागु रक संगीत खः। थ्व संगीत सेन्ट्रल अमेरिकायागु गरिफुना मनुतेगु पुन्टा रिदमय् आधारित दु।<eot>नेकपा प्रचण्ड माधव समूह नं थौं आइतवाः प्रतिनिधिसभा बैठक बहिस्कार याःगु दु । आइतवाः प्रतिनिधिसभाया बैठकय् सरकारं संसद मजुगु इलय् हःगु अध्यादेश पेश यायेगु कार्यसूची तःगुया...
वःगु लिपागु इलय् कोरोना संक्रमणपाखे निम्ह नेपाली सीउगु दु । गैरआवासीय नेपाली संघया स्वास्थ्य समितिया संयोजकया कथं कोरोना संक्रमणं निम्ह बेलायतय् च्वना वयाच्वपि मदुगु खः...
न्युजिल्यान्डय् ७ दशमलव २ म्याग्नेच्युडया शक्तिशाली भुखाय् ब्वःगु दु । भुखाचंया केन्द्रविन्दु जिस्बन शहरपाखें सच्छि व ७८गू किलोमिटर तापाःगु जमिनया क्वःय् लाःगु धाःगु...
पुखुली दुना ख्वपया महालक्ष्मीया छम्ह मिसा सीगु दु । ख्वप नगरपालिका–६ महालक्ष्मी धैगु थासय् च्वनिम्ह ५५दँया मैया सुवाल उगुहे थासय् च्वंगु ख्यौ पुखुचाय् दुना मंगलबाः...
स्पेनिस लिग फुटबलय् बार्सिलोनां ओसासुनायात २–०या गोल अन्तरं बुकुगु दु । वंगु चान्हय् ओसासुनाया ख्यःलय् जूगु कासाय् बार्सिलोनायात त्याकेत योर्डी अल्बा व इलाइज मोरिबां...
ब्राइटनयात बुका लेष्टर सिटी इंग्लीश प्रिमियर लिग फुटबलया निगूगु थासय् थ्यंगु दु । ब्राइटनया ख्यःलय् जूगु कासाय् लेष्टर सिटीयात त्याकेत केहेची इहिनाचो व ड्यानियल अमार्टें...
नेपालभासा संकिपा व संगीत ख्यलय् बिस्कं म्हसीका दूगु डेल्टा मल्टि मिडियां न्हापा दय्कूगु सर्गः मिला संकिपा दय्कूगु खः । आः प्रदीप खड्गी व भाईकाजी महर्जन नयन मिले जुया...
कला व संगीतया माध्यमपाखे मातृभाषाया सेवा याइपिनिगु कलाकारपिनिगु भावनायात दर्शक व श्रोतापिन्स थुइकेमाःगुलि बःबियादीगु दु। यलय् जुगु छगु ज्याझ्वलय् थःगु नँुगः तयेगु झ्वलय्...
संगीतकःमि नाप भजन संगीतया श्रष्टा मदुम्ह भीमबहादुर नकःमियात लुमन्ति छगु ज्याभ्वः जुगु दु। उगु ज्याझ्वलय् वक्तापिन्स नेपाली नाप नेपालभाषाया भजन नाप लोक संगीत तक विकासय्...
संसार क्रिएशनया ग्वसालय् नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्ड जुइत्यंगु दु । ग्वसाः खलकं पुसया निगूगु वाःपाखे थुगु ज्याझ्वः याय्त तयारी न्ह्यःने यंकूगु दु । थुगु...
दँय्दसं नेवाःतय्सं हनीगु महत्वपूर्ण तजिलजि मध्ये छगू सापारु खः । थुगुसी सापारु वइगु शुक्रबाः लाः । मदुपिनिगु लुमन्तिइ सा अथवा साया प्रतिमा दय्काःथीथी थासय् चाःहिकुसें...<eot>तोडी राग छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु। थ्व छगू करुण रस प्रधान राग ख।<eot>राग सुघराइ कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>यल —आ वाग्मती गाउँपालिकाया छु नं ज्याझ्वलय् प्रधानमन्त्री वा सरकारया उच्च पदस्थ मनु हे वःसां खादा क्वखाय्कि मखुत । गाउँपालिकां खादा, ब्याचनापंया हलंज्वलं छ्यले मदइगु निर्णय याःगु दु ।
गाउँपालिकाया निर्णयया धासा प्यखेरं विरोध जूगु दु । स्थानीयतयेसं बौद्ध धर्मया आस्थाय् छ्यलीगु वस्तु निषेध मज्यूगु सः तयाच्वंगु दु ।
‘थ्व निर्णय छु नं जातजाति, धर्म संस्कृति वा भाषाभाषीया भावनाय् लुफिं हाकेत मखु,’ वयेकलं थुइकादिल, ‘गाउँपालिका व वडा ज्याकुथिं ग्वसाः ग्वइगु ज्याझ्वलय् जक मितव्ययी प्रभावकारी व ई प्रभावित जुइगु खनेदया निर्णय यानागु खः ।’ वयेकलं मेगु संघसंस्थां ग्वसाग्वइगु ज्याझ्वलय् छ्यःसां मपाइगु न्ह्इथनादिल । ‘निर्णयया मखुगु टिप्पणी जुल,’ वयेकलं न्ह्यथनदिल, ‘मेपिनिगु लिउने मवंसे गाउँपालिकाया कार्यसम्पदनय् ग्वाहाली यानादीत इनाप यानाच्वना । ’<eot>पथरिया २ (अंग्रेजी:Pathariya), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २९४६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पथरिया २ यागु जनसंख्या १९,७३५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>बौद्ध धर्मावलम्बी थाय् कथं उत्तर बौद्ध (महायान) व दक्षिण बौद्ध (थेरवाद)य् बाय् छिं । उत्तरय् नं पूर्व सकल महायान दु धासा तिब्बत व नेपाः पाखे बज्रयान नं दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.१०७५३४ उत्तर व देशान्तर ८०.३८८१५१ पश्चिम खः (26.107534° N 80.388151° W)। थ्व थासे ६१५४२२२८ वर्ग मिटर (२३.७६१५८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६५१५४४७ वर्ग मिटर (२.५१५६२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मलाखेती (अंग्रेजी:Malakheti), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २५३२ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 28.83° N 80.52° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १८६ मिटर (६१० फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मलाखेती यागु जनसंख्या १५,६११ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.८१३०२५ उत्तर व देशान्तर ८०.१३४०६५ पश्चिम खः (25.813025° N 80.134065° W)। थ्व थासे १८२१६६२२ वर्ग मिटर (७.०३३४७७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०२३७८५३ वर्ग मिटर (११.६७४९०१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व दिं ग्रेगोरियन पात्रोयागु दिं खः। थ्व दिं खुनु जुगु ऐतिहासिक घटनातः थु कथलं दु:xjczccchxcchbxhxg vnncgggggggggzgzvdccvzbxjcxhavdxfGabsjs dbdbsgzc<eot>पायल (अंग्रेजी:Payal), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०७० खा छेँ दु।<eot>मतेला (अंग्रेजी:Matela), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३८१ खा छेँ दु।<eot>न्हापाया हलिम हताः सन् १९१४ निसें सन् १९१८ तक्कया छगू तःधंगु हताः ख। थ्व हताःय् हलिमया यक्व शक्तिशाली देय्‌तयेसं ब्वति काःगु दु। [१] थ्व देय्‌तयेसं निगु विरोधी पुचलय् थःयात दुथ्याकल:अलाइज व सेन्त्रल पावर्स। [२] थ्व हतालय् ६० मिलियन युरोपेली सैन्य पदाधिकारी नापं ७० मिलियन स्वया अप्व सैन्य पदाधिकारी परिचालन जुल। [३][४] करिब १५ मिलियन स्वया अप्व मनु स्युगु थ्व हताः मानव इतिहासया दक्ले घातक संघर्षय् छगू ख। [५] लिउ हलिम हताः न्हथने न्ह्यः तक्क थ्व हताःयात सकल हताः क्वचायेकिगु हताःया नामं नं नांजाल।<eot>दुर्गा भवानीया मूर्ति चुइकेगु झ्वलय् कपिलवस्तुया कृष्णनगरय् विवाद जुया कपिलवस्तु प्रशासनं तःगु कफ्र्यु सुथःनिसें थाैं न्हिनय् १२ ता तक चीकुगु दु । कर्फ्र्यु चिलेनापं जिल्लाया जनजीवन सामान्य जुगु दु ।
न्हापा नं थज्यागु कथंया घटना जुगु व नखचखबलय् प्रहरी प्रशासन संयमित जुइमागु अधिकारकर्मी रामदयाल ठाकुरं न्ह्यथनादिल ।<eot>टंकारा तालुका भारतया गुजरात राज्यया राजकोट जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>ख्वाः छ्यंया न्ह्यने दैगु म्हया छगु भाग ख। थ्व झिगु मेपिंनाप अन्तरक्रिया याइगु भाग ख। ख्वालय् स्वयेगु, नतुनिगु, न्यनिगु अंग दु। मनुया ख्वालय् व ख्वःया अंगतयेगु दुने सं, कपाः, मिखाफुसि , आइल्याश, मिखा, न्हाय्, न्हाय्पं , न्यता, म्हुतु, म्हुतुसि, वा, छ्येंगु, व मनचा आदि दै। ख्वाया प्राकृतिक रङ्गयात उं धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.४०३०६८ उत्तर व देशान्तर ९३.७३८४५ पश्चिम खः (36.403068° N 93.73845° W)। थ्व थासे १७५५१६४७ वर्ग मिटर (६.७७६७२९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६९५८६ वर्ग मिटर (०.१४२६९८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.१८९६४ उत्तर व देशान्तर ८२.६३९६५४ पश्चिम खः (30.18964° N 82.639654° W)। थ्व थासे २७३५६९७१ वर्ग मिटर (१०.५६२५८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३४७०७४ वर्ग मिटर (०.५२०१०८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 25.35° N 87.63° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३१ मिटर (१०१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मणिहरि शहरयागु जनसंख्या २१,७८३ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ४४% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ५२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ३५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मणिहरि यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>लकौरी डांडा (अंग्रेजी भाय:Lakuri Dada), नेपायागु जनकपुर अञ्चलयागु दोलखा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे830खा छेँ दु।<eot>एक्युट प्यान्क्रियाटाइटिस प्यान्क्रियाया छगू याकनं जुइगु इन्फ्लामेसन ख। थ्व ल्वे तच्वइबिले उपचार याःसां मृत्युदर अप्व दु। थ्व ल्वेया मन्द रुपयात कन्जरभेटिभ रुपं निल पर ओरम व IV फ्लुइड रिहाइड्रेसनं गाःसा थुकिया तःच्वगु रुपयात ICUय् भर्ना यायेगु निसें सर्जरी नं मालेफु।<eot>दिल्ली सरकारं एयेलाखय् ७० प्रतिशतया कोरोना विशेष शुल्क लागू याःगु दुसा थौं मंगलबाः निसें लागू जूगु दु ।
सोमबाः निसें देन्यंकं लकडाउनय् छुं राहत ब्यूसेंलि दिल्ली सरकारं एयेला पसः चायेकेगु निर्णय याःगु खः । वयाँलिपा बहनी हे कोरोना शुल्क कायेगु निर्णय याःगु खः ।
कोरोनाभाइरसया हुनिं जुयाच्वंगु लकडाउनय् सरकारया खर्च अप्वयाच्वंगु व थूगु पलाखँ सरकारया राजस्व अप्वइगु अनुमान यानातःगु दु ।<eot>उदासीपुर (अंग्रेजी:Udasipur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९६७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं उदासीपुर यागु जनसंख्या ७८७७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.५७८२५५ उत्तर व देशान्तर ११७.११७१११ पश्चिम खः (32.578255° N 117.117111° W)। थ्व थासे ११०५४२६० वर्ग मिटर (४.२६८०७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६५१३५५ वर्ग मिटर (०.२५१४९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपाःया नितिं प्रशान्त महतं सर्वाधिक ४० रन दयेकूगु खसा दिपक बोहरां २३, विशाल विक्रम केसीं १७ व निखिलकुमार सिंहं १३ रन दयेकेधुंकाः मेमेपिं कासामिं बांलाक्क रन दयेके मफुत ।नेपालं थुगुखुसि नं उपाधि थःगु हे कब्जाय् तयेगु लक्ष्य कागु दुसा थुखे, मलेसिया नं नेपाःयात बुकाः उपाधि त्याकेगु लक्ष्यय् दु<eot>माघ ८ - छवाः न्हय् निसें चिकुलिइ उसाय् भचा बामंलागुलिइ आः बाङ्मय् शताब्दी पुरूष संस्कृतिविद्सलिसें नेपालमण्डल टेलिभिजनया सल्लाहकार सत्यमोहन जोशीया उसाँय् बालानावगु दु।
छवा न्हय् निसें १०१ दँया जोशीयाके ख्वाउलिइ सामान्य स्वास्थ्य समस्या खनेदुगु खः। आः प्रेसर नं नर्मल जुया उसाय बालानावगु परिवारं धागु दु।
यलया किष्ट मेडिकल कलेजं शताब्दी पुरूष व वयकया जहान राधादेवी जोशीया आजीवन स्वास्थ्य उपचार निःशुल्क यानाच्वंगु दु। मेडिकल कलेजं वयकपिनिगु छेँय् हे वना स्वास्थ्य परिक्षण यायेगु यानाच्वंगु दु।
थाैं सुथय् नं किष्ट मेडिकल कलेजया प्रिन्सिपल प्राडा बालमानसिंह कार्कीइ वयकपिनिगु स्वास्थ्यबारे जानकारी कयादिगु दु।<eot>तर, छानविन समितिं उगु लागाया क्लोज सर्किट (सीसी) क्यामरा फुटेजय् प्रहरीं धाः कथं छुं मदुगु न्ह्यथंगु दु । उगु लागाया सर्वसाधारणयात तकं घटनाबारे जानकारी मदु । बरु छुं मनुया धापु कथं घटना सुन्धाराय् जुइफुगु न्ह्यथंगु दु ।
अभियुक्त र सवारीसाधन मज्वंकं पत्रकार सम्मेलन याना गाडी नम्बर सार्वजनिक याना आरोपित बिस्युवनेत मौका ब्यूगु न्ह्यथंगु दु । अथेहे सवारीसाधनया नम्बर तकं मखुगु नम्बर लूगु दु । थापाथलीया ट्राफिक प्रहरीयात ब्यूगु नं कैलालीइ दुगु यातायात व्यवस्था ज्याकुथिया रेकर्डं क्यंगु दु । गाडीबारे नाकाय् कार्यरत प्रहरी अधिकृतयात तकं लिबाक्क रिपोर्टिङ याःगु लूगु दु ।
बिस्युंवने नापं गोली कयेका गाडीयात नियन्त्रणय् फैगु जूसां प्रहरीं छाय् ध्यान मबिल धैगु रहस्यमय जूगु अधिकृतया धापु दु । येँ प्रहरी व महानगरीय प्रहरी वृत्त, दरबारमार्गया नियत खः वा लापरबाही धैगु छानविन समितिया अन्तिम प्रतिवेदनं सीदइ ।<eot>एथ्मोइद क्वँय् मनु कवं व्यवस्थाया छगु क्वें ख। थ्व क्वें खप्परय् दै। थ्व क्वंय्‌या दुने एथ्मोइड एअर सेल दै।<eot>बाजुराया बडिमालिका नगरपालिका–२ भौनेराय् दूगु सत्यवादी माध्यमिक ब्वनेकुथिइ देकातःगु क्वारेन्टिनय् ४५ दुम्ह मिजँ नं वंगु जेठ ३० आत्महत्या याःगु खःसा वयेकः नं कोरोना संक्रमित जूगु बिहिबाः पुष्टि जूगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 25.43° N 78.58° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २८५ मिटर (९३५ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं झांसी शहरयागु जनसंख्या ३८३,२४८ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७१% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया झांसी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>स्वनिगलय् ९ म्ह कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु । येँ व ख्वपय् प्यम्ह प्यम्ह कोरोना पोजिटिभ खनेदूगु दुसा यलय् छम्ह पुष्टि जूगु दु ।
येँय् निम्ह मिसा, निम्ह मिजँ, ख्वपय् छम्ह मिसा, स्वम्ह मिजँ व यलय् छम्ह मिजँ कोरोना पोजिटिभ खनेदूगु खः ।<eot>सत्य युग धागू हिन्दू धर्म कथं छगू युग ख। थ्व युगय् मनुतेत पाप व पुण्यया अप्व मतलब दै। मनुत धार्मिक ज्या याइ।
थ्व युगय् ज्ञान, ध्यान वा तप प्राधान्य जु। प्रत्येक प्रजा पुरुषार्थसिद्धि याना कृतकृत्य जुइगुलि, अत: थ्व "कृतयुग" धका म्हसीकल। धर्म चतुष्पाद (सर्वत: पूर्ण) दु। मनुया धर्मशास्त्र थ्व युगय् छगू अवलंबनीय शास्त्र ख। महाभारतय् थ्व युगया विषयय् थ्व विशिष्ट मत दु कि कलियुग धुंका कल्कीद्वारा थ्व युगया पुन: स्थापना जुइ (वन पर्व 191/1-14)। वन पर्व 149/11-125)य् थ्व युगया धर्मया वर्ण द्रष्टव्य जु।<eot>नालाङ (अंग्रेजी:Nalang), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १६०७ खा छेँ दु।<eot>रिलु (अंग्रेजी:Rilu), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७७ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.८६३४४३ उत्तर व देशान्तर १०४.७९१९१४ पश्चिम खः (38.863443° N 104.791914° W)। थ्व थासे ४८१०७६८६६ वर्ग मिटर (१८५.७४४८२४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १००९८४५ वर्ग मिटर (०.३८९९०३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>शीहोर तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.२४६२५९ उत्तर व देशान्तर ८०.२१२३४३ पश्चिम खः (26.246259° N 80.212343° W)। थ्व थासे २२८१२२५२ वर्ग मिटर (८.८०७८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४४७३५६ वर्ग मिटर (०.१७२७२५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>यःता भर्जिनिया संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगु राज्य ख। थुकिया राजधानी व दकले तःधंगु नगर चार्ल्सटन ख। थुकिया नांयात आपालं संक्षिप्तय् डब्ल्यू Va. वा WV जक्क च्वैगु या।
यःता भर्जिनियायात आपालं "पर्वतीय राज्य" धैगु या छाय् धाःसा थ्व राज्य पूर्ण रुपय् एपेलेचियन पर्वत शृंखलाय् ला व राज्यय् यक्व गुँ व च्वापुगुँ दु। राज्यया दकले तज्जागु गुं Spruce Knob ख गुकि समुद्र स्तर स्वया 4863 फीट च्वे ला। थ्व राज्यय् ओहायो, पोटोम्याक, कानाह्वा, व Monongahela सहित यक्व खुसि दु।<eot>महाराष्ट्र भारतया छगू प्रान्त खः। थ्व भारतया दक्षिण-मध्यय् लाः। थ्व भारतयु दक्ले तमि राज्यय् छगु खः। थुकिगु राजधानी मुम्बई खः। मुम्बई भारतया आर्थिक राजधानी नं खः।
महाराष्ट्रया जनसङ्ख्या सन २००१1य् 96,752,247 दु, हलिमय् ११गु जक्क थन्यागु देय् दु गनयागु जनसँख्या महाराष्ट्र स्वया अप्व दु। थ्व राज्ययु देकेज्या मे १, इ सं १९६०य् मराठी भाषी मनुतेगु माँगय् जुगु खः। पुणे व नागपुर महाराष्ट्रयु मेमेगु मू शहर खः।<eot>बैशाख शुल्क अक्षय तृतीया खुनुनिसे च्यान्हु तक याइगु लुँभूया श्री महालक्ष्मी व श्री महाभैरवया जात्रा तसकं हे न्ह्याइपुगुलिं स्वनिग जक मखु स्वनिगलं पिने पोखरा विराटनगर, भोंत, नाला आदि थासय् च्वपिं मनूत न थ्व जात्रा स्वयत व । थ्व जात्रावले यायमागु व यानातःगु छुछु चलन दु धैगु खँ थन न्ह्यथनेगु जुइ ।
मुख्य याना फरक जुगु चलन न्ह्यथने । न्हापा जात्राया छ्वयलाभु खुनु बहनी देचाहिला देया मनुतयत् छम्ह ध पालें “कन्हयनिसें जात्रा शुरु जुइगुलीं देशवार तयसं थःथः गु छें लँ व चुक आदि दक्व सफा याना दिसँ” धका चोयक वैगु चलन दु । तर आ थ्व चलन मन्त ।जात्रा ज्वछि जात्रा याइपिं द्योत दक्व देगः पिने खटय तया जात्रा यायमाःगुली थ्वया भालकया द्योया सुरक्षा याइपिं दुइया परिवार खः । थ्व चलन न आः मन्त । १५–२० वर्ष न्ह्यवनिसें उमिसं थगु संख्या कम जुया वंगु अले यक्व परिवार निसन्तान जुया वंगुली द्योया जिम्मा काइपिं मदया जात्रा यायत हे तस्सकं समस्या जुल ।
अबले लुभूयापिं भद्रभलादमी तयसं गथे याना जात्रा न्ह्याकेगु धका ः सल्लाह साउती याना अन हे देशय च्वपिं छगु स्यस्यः परिवारया दाजुकिजा (मूख्याम्ह बेखानारयण श्रेष्ठ) पिसं थगु देश व थगु देया संस्कृतिया माया याना इमिसं जात्रावले द्योया जिम्मा कया जात्रा न्यायकीगु भाला काल । झण्डै झण्डै जात्रा नख हनेगु ज्या मजुइगु समय पार जुया मद्युसे दयदंस जात्रा हनेज्या जुया वल । लिपा हाकन द्यो खुया यनीगु भय नं जिम्मा कायत यपिनं ग्यात । थ्व सुरक्षाया भाला देशय् च्वपिं ल्यायम्हतः व प्रहरी प्रशासनं जिम्मा कया मद्दत याना जात्रा न्यायकल ।
तर जिगु विचा कथं फया फतले वहे दुइया परिवारयात जिम्मा बीफुगु जूसा तस्सकं हे बाँलाइगु ख । लुभू देशय दुईत मदुसा मेगु थासय च्वपिं दुइतयत हया सां ज्या चलय यायमागु ख । छाय धासा इमिसं याइगु मेगु काँ पुइगु ज्या सुनानं मे पिसं मया । अथे जुगुली आःतक जात्रावले काँ पुइगु चलन न मदया वनः । यदि उपिं दुसा थ्व मौलिक संस्कृति जगेर्ना जुया च्वनिगु ख कि ?
अथे हे जात्रावले जात्रा याइपिं गुलि द्योतयगु देखः दुगु ख व दक्वं आमदु थ्वया कारण खः जात्रावले जिम्मा काइपिं मनुतयसं चिकिचा धिकपिं द्योतयगु भाला मकागुलिं ख । थुकिं याना छगु ला मस्तयसं याइगु जात्रा यायमन्त धासा मेगु जात्राया शोभा तना वन । थ्वैत हाकन बांलाकेत गुली न जात्रा यायमा पिं द्योंिप दु वयागु भाला काइपिन्त हपा विया सुरक्षा व्यवस्था क्वातुकेमाः । थुकियात २४ सै घण्टा प्रशासन पुलिस पा तयगु व्यवस्था याना इमित स्थानीय युवक तयत न्ह्यब्वया ग्वाहालि वीफुसा ज्यू ।
मेगु तना वंगु थिति खः जात्रा शूरु जुइत द्याछें चुकय होम याइगु ज्याझ्वः । थ्व चुजुया मयागु कारण सीका थ्व ज्या हनेगु यात धासा जात्रा पूवनाः शोभा अप्व जुइ ।
(थाैं न निसें न्ह्यायेमाःगु थ्व जात्रा थुुगुसिइ कोरोना भाइरसया संक्रमण पनेत लकडाउन जुयाच्वंगुलिइ स्थगित जुगु दु।)<eot>माइक्रोबायोलोजी वा सूक्ष्मजैविकी मिखां साधारणकथं मखनिगु सूक्ष्मजीवतयेगु अध्ययन यायेगु शास्त्र ख। थ्व शास्त्रय् छगू कोशिकीय वा सूक्ष्मदर्शीय कोशिका-समूह प्राणीतयेगु सीकेज्या जुइ।[१] थ्व शास्त्रय् युकेर्‍योट दसु कवक व प्रोटिस्टा, व प्रोकेर्‍योट, दसु ब्याक्टेरिया व आर्किया आदिया सीकेज्या जुइ। भाइरसतयेत स्थायी जीव वा प्राणी मधासां थ्व शास्त्रया अन्तर्गतय् इमिगु नं सीकेज्या जुइ।[२] संक्षेपय् सूक्ष्मजैविकी थन्याःगु सजीवतयेगु सीकेज्या ख गुकियात नांगा मिखां खने फैमखु। सूक्ष्मजैविकी छगू तःधंगु ख्यः ख। थ्व ख्यले भाइरोलोजी, कवक विज्ञान, परजीवी विज्ञान, ब्याक्टेरिया विज्ञान, व यक्व मेमेगु शाखा दु। सूक्ष्मजैविकीइ तत्पर मालेज्या जुयाच्वनि व थ्व ख्यः अनवरत प्रगतिइ अग्रसर दु। आ तक्क मनुतयेसं हलिमया सकल सूक्ष्मजीवय् छगू प्रतिशतया अध्ययन याःगु जुइमा।[३] सूक्ष्मजीव थ्यंमथ्यं स्वसः दँ न्ह्यःनिसें खंगु जुसां जीवविज्ञानया मेमेगु ख्यः दसु पशु विज्ञान वा पादप विज्ञानया अपेक्षाय् सूक्ष्मजैविकी थःगु अति प्रारम्भिक स्तरय् दयाच्वंगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.२७०६५८ उत्तर व देशान्तर ८०.२५९१६३ पश्चिम खः (26.270658° N 80.259163° W)। थ्व थासे ६१९२३७७७ वर्ग मिटर (२३.९०८९०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६१४१४४ वर्ग मिटर (०.२३७१२२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ल्वे धागु म्ह वा नुग मफैगु ख:| थे मफुया व मनुयात वा व नापं गु पिं मनुपिन्त मछिनिगु(डिस्कम्फर्ट), ज्या या मफैगु (डिस्फन्क्सन) व नुगमछिनिगु (डिस्ट्रेस्) जुई|<eot>सर्कुलेतरी सिस्तम प्राणीतयेगु अंगतयेगु छगू समुच्चय सिस्तम ख गुकिलिं म्हया कोशिकातयेगु दथुइ पोषक तत्वतयेगु यातायात याइ व पोषक तत्त्वयात इनि। थ्व सिस्तमं ल्वचं म्हयात रक्षा याइगु व म्हया ताप एवं pH स्थिर दयेकातइ। अमिनो अम्ल, विद्युत अपघट्य, ग्यास, हर्मोन , हि कोशिकात तथा नाइट्रोजनया अपशिष्ट उत्पाद आदि थ्व तन्त्रं यातायात याइ। केवल हि-वितरण नेटवर्कयात छुं मनुतयेसं वाहिका तंत्रया कथं नालेगु व मेमेपिं विदतयेसं लसीका तंत्रयात नं थ्व हे सिस्तमय् सम्मिलित याइ।
मनु व मेमेगु भर्तिब्रेत तयेगु सर्कुलेतरी सिस्तम 'बन्द सिस्तम' ख अर्थात थ्व व्यवस्थाय् हि गब्लें नं थःगु धमनि, शिरा, एवं केशिकाया जाल स्वया पिने वनिमखु। इन्भर्तिब्रेततयेगु सर्कुलेतरी सिस्तम धाःसा 'खुला सिस्तम' जुइ।
वाहिकातंत्र नुगः, धमनिय तथा शिरातयेगु पुचःया नां ख। धमनि व शिरातयेगु दथुइ केशिकातयेगु विस्तृत पुचः नं थ्व हे तन्त्रया भाग ख। थ्व तंत्रया ज्या म्हया सकल भागय् हि थ्यंकिगु ख गुकिलिं म्हयात पोषण ऑक्सीजन दयेफै। थ्व तंत्रया केंद्र नुगः ख गुकिलिं हियात निरंतर पंप यानाच्वनि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.२१४१०४ उत्तर व देशान्तर १०६.९४५२८८ पश्चिम खः (39.214104° N 106.945288° W)। थ्व थासे ६५९९७२७९ वर्ग मिटर (२५.४८१६९३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२९६७७ वर्ग मिटर (०.०८८६७९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ब्यांपासि द्कलय् न्ह्य ब्रितानी, फ्रान्सय् सन् १७५०स दशकय् पूर्वी उत्तर अमेरिकाया Fragaria virginiana व चिलिं सन् १७१४स Amédée-François Frézierजुं हःगु Fragaria chiloensisया हाइब्रिदया रुपय् सय्कूगु ख। [१]
Fragaria × ananassa प्रजातिया बुंज्यां थ्व स्वया न्ह्यःया १७गु शताअब्दीया वुदल्यान्द स्त्रःबेरीया व्यापारिक बुंज्या क्वचाय्कल। [२]
प्राविधिक कथं , ब्यांपासि छता मंका एसेसरी सि ख, गुकिया अर्थ छु ख धाःसा थ्व सिया लस्सा दूगु भाग स्वांमाया ओभरीं मखुसें ओभरी ज्वनिगु रिसेप्तेकलं वइ।[३] थुकिया पिनेया सतहय् खनिगु पु थें न्याःगु ग्वचात वास्तवय् पु मजुसें स्वांया ओभरी ख व उकिया दुनेतिनि पु दयाच्वनि। [३]<eot>महोत्सवय् छगु करोड ५०गु लखया कारोवार | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
हेटौँडाया उत्तरी क्षेत्रय् थाहा नगरपालिकाया ग्वसालय् थाहा महोत्सव मेलाय् न्याय्मियया नितिं सर्वसाधारण म्वःम्वः मुंगु दु ।
बुँज्या र पर्यटनया विकास व प्रवद्र्धन यायेगु तातुना नापं वंगु शनिबाः निसें ग्वसाग्वःगु उगु मेलाय् छगु करोड ५०गु लख तका बराबरया कारोवार जुगु न्ह्यथंगु दु । स्थानीय कृषि उत्पादन, फलफूल, सिंया सामग्री, थलबल, हस्तकलाया सामग्री, घरेलु उद्योगं उत्पादित थीथी सामग्रीया प्रदर्शनया नितिं मेलाय् थीथी २३० स्टल तयातःगु महोत्सव ग्वसा खलकं न्ह्यथंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.३५७२७६ उत्तर व देशान्तर ११९.०३१६६१ पश्चिम खः (35.357276° N 119.031661° W)। थ्व थासे २९२९२४३३७ वर्ग मिटर (११३.०९८७२४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३३६६८८७ वर्ग मिटर (१.२९९९६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५३६९९२ उत्तर व देशान्तर १०७.७८२७०९ पश्चिम खः (39.536992° N 107.782709° W)। थ्व थासे ११११२६११ वर्ग मिटर (४.२९०६०३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०२२९९ वर्ग मिटर (०.०३९४९८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>धुस्सा (अंग्रेजी भाय:Dhussa), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1174खा छेँ दु।<eot>भैरव राग हिन्दूस्थानी संगीतया छगू राग ख। थ्व भैरवथाटया अबु राग ख। थ्व उत्तराङ्ग प्रधान राग ख। थ्व राग गम्भीर कथं हाः सा वीररस पिहांवइ । ध्रुपद शैलीइ थ्व राग आपालं छ्यलि। कर्णाटकसङ्गीतय् थ्व रागयात "मायामाळवगौळ" धका म्हसीकिगु या। सङ्गीत अध्ययनया आरम्भय् थ्व राग स्यनि। थ्व रागया वादिस्वर द्वैतः दु। थुकिया संवादिस्वर वृषभः ख। मध्यमात् वृषभाय मीण्ड(शास्त्रीयभाषां) मनोरञ्जक रसोत्पत्ति याइ। हनूमान् मतानुसार थ्व प्रथमप्रहरस्य राग ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.५४५४९८ उत्तर व देशान्तर ११०.२७६५ पश्चिम खः (31.545498° N 110.2765° W)। थ्व थासे ३९७४६८५३३ वर्ग मिटर (१५३.४६३४६५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७३४५३ वर्ग मिटर (०.०२८३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – कोरोना विरुद्ध खोपया निंतिं नेपालं भारतयाके ग्वाहालि मफ्वनीगु जूगु दु। स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री हृदयेश त्रिपाठीं न्हापांगु चरणया खोप न्यायेगु निंतिं ध्यबाया व्यवस्था जुइधुंकूगुलिं भारतयाके ग्वाहालि मकायेगु खँ धयादीगु खः ।
वय्कलं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें अर्थ मन्त्रालयं खोपया निंतिं ४८ अर्ब ध्यबा फ्यायेधुंकूगु जानकारी बियादिल । तर स्वास्थ्य मन्त्रालयं हे थ्वयां न्ह्यः खोप न्यायेगु निंतिं खोप कोषय् योगदान यायेत सार्वजनिक आह्वान हे याःगु खः। खोप न्यायेत सार्वजनिक आह्वान यानाः ध्यबा फ्वन धकाः सरकारया आलोचना नं जुयाच्वंगु खः । मन्त्री त्रिपाठीं धाःसा सरकारं ध्यबाया व्यवस्था यायेधुनागु जूसां गुलिखे संस्थातय्सं ध्यबा बीगु इच्छा क्यनाच्वंगुलिं जक थज्याःगु सुचं पिकायेमाःगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं खोप न्यायेत ग्वाहालि वइगु ध्यबा एकद्वार प्रणालीं वयेमाः धकाः जक थ्व सुचं पिकायेमाःगु स्पष्टीकरण नं बियादीगु दु ।
सरकारं नेपाःया ७२ प्रतिशत जनसंख्यायात खोप बीगु योजना दयेकाच्वंगु दु । १४ दँ स्वयां क्वय्यापिं व प्वाथय् दुपि मिस्तय्त थ्व खोप बी मजिउ । अथेहे थ्व खोप स्वेच्छिक जुइगु, सुयातं जबर्जस्ती खोप मबीगु खँ नं मन्त्री त्रिपाठीं धयादीगु दु। खोप बीमाःपिं ७२ प्रतिशत जनसंख्या मध्ये २० प्रतिशत खोप कोभ्याक्स सुविधा अन्तर्गत नेपाःयात वइ । न्हापांगु चरणय् वइगु थ्व खोपया ३ प्रतिशत अग्रपंक्तिइ ज्या यानाच्वंपिं स्वास्थ्यकर्मी व सुरक्षाकर्मीतय्त बीसा १७ प्रतिशत खोप ५५ दँ स्वयां च्वय् यापिंत बीगु खँ धाःगु दु ।<eot>गर्खकोत (अंग्रेजी:Garkhakot), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७९१ खा छेँ दु।<eot>मल्क्वाङ (अंग्रेजी:Malkwang), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु म्याग्दि जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३२७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मल्क्वाङ यागु जनसंख्या १६१७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>फागुन १० - छेँय् खर्चया लागि वा छुं नं व्यावसायिक ज्याया लागि बैंक व वित्तीय संस्थाय् वनेमाःगु बाध्यताया अन्त्य जुगु दु।
छगू कल फोन याःगु भरय् हे त्यासा कायेफइगु सुविधा विस्तार जुजु वनाच्वंगु दु। फोनपाखें त्यासा कायेगु सुविधाप्रति आकर्षण नं अप्वगु दु। आःतक नबिल बैंक, लक्ष्मी बैंक व कुमारी बैंकं फोनपाखें त्यासा कायेफइगु सुुविधा ब्यूगु दु। नेपालय् न्हापांखुसि शुरु जुगु फोन लोनमार्फत १०० न्हूलय् कूल १००० म्हसियां त्यासा कागु दु। निजी क्षेत्रया सेवाप्रदायक एफवान सफ्टं विकास याःगु फोन लोन सुविधाय् बैंकिङ व कर्पोरेट क्षेत्रय् ज्या याइपिं व्यक्तिइ आकर्षण खनेदुगु खः ।
बैंकय् खाता दुपिं मनूतयसं आवश्यकताकथं त्यासाः मोबाइलपाखें कायेफइ । बैंकय् नियमित कारोवार यागु व क्रेडिट हिस्ट्री बालापिं ग्राहकतयत थज्याःगु सुविधा ब्यूगु सम्बन्धित बैंकं धागु दु। बैंकं २ लख तकातक त्यासा बिइगु यानाच्वंगु दु। बंैकय् खाता दुपिन्सं थःगु मोबाइल बैंकिङमार्फत निवेदन ब्यूगु छुं मिनेटय् हे ग्राहकया खाताय् त्यासा उपलब्ध जुइ । थुकिया लागि बैंंकतक वनेमाःगु व बर तयेमाःगु झन्झट न ंदइमखु । त्यासा कायेत इच्छुक ग्राहकं छुं नं कागजी प्रक्रिया म्वायेकं हे थःगु मोबाइल बैंक एपया प्रयोग याना त्यासा कायेत निवेदन बिइफइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९३१८१७ उत्तर व देशान्तर १०५.०६५९१९ पश्चिम खः (39.931817° N 105.065919° W)। थ्व थासे ७०२२३२५६ वर्ग मिटर (२७.११३३५२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८७९५२१ वर्ग मिटर (०.३३९५८५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>परिवार थेरवादी विनय पिटकया अन्तिम वा स्वंगुगु सफू ख। थ्व सफूलि विनयपिटकया न्हापाया निगु सफू, सूत्तविभंग व खन्धकया सारांश व विनय पिटकया नियमतेगु मुख्यतः प्रबोधात्मक विश्लेषण दु। श्रीलंकाय् थ्व सफूलि थेरवादीगुरुतेगु नांया धलः नं दूगुलिं थ्व सफू मेमेगु सफू स्वया लिपा जक्क दयावःगु धैगु विश्वास दु। श्रीलंकाय् इपू प्रथम शताब्दीइ जूगु प्यंगूगु परिषद बिले पालीया मौखिक परम्परायात लिपिबद्ध यायेगु झ्वले थ्व सफू दयावःगु धैगु विद्वानतेगु विचाः दु।<eot>१८० देमध्ये ११३ क्वःगु थाय् कयाच्वंगु नेपाः थुगु दँ भ्रष्टाचार व्याप्त देया ११७ क्वःगु थासय् थ्यंगु दु ।
थूगु दँ १०० पूर्णांकय् नेपाः ३३ अंक जक काःगु दु । वंगु दँ नेपाःया अंक ३४ खः । टान्सपरेन्सी इन्टरनेसनल, नेपाःया नायः पद्मिनी प्रधानाङ्ग थाय् स्वयाँ स्कोर महत्वपूर्ण जूगु न्ह्यथनादिल । स्कोर ५० च्वय् दुसा दे भ्रष्टाचार व्याप्तय् लाइमखु ।<eot>मनुया दुगःयात भुनातःगु क्वँय्‌यात दुगः क्वँय् धाइ। [१] थ्व क्वँय्‌तयेगु पुचलं मनुया म्हयात धस्वायेत ग्वहालि बी। थ्व एक्जियल क्वँय् पुचःया छपुचः क्वँय् ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.२०७३०९ उत्तर व देशान्तर ८१.०३७९ पश्चिम खः (29.207309° N 81.0379° W)। थ्व थासे १५१९७२६४४ वर्ग मिटर (५८.६७६९६८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६१९७७६७ वर्ग मिटर (६.२५३९९३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कुंकावाव तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>रुम्जाटार (अंग्रेजी:Rumjatar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६९१ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.3° N 86.55° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १२०५ मिटर (३९५३ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रुम्जाटार यागु जनसंख्या २९७१ खः।[२] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>उगु इलय् बंगलादेशयात पूर्वी पाकिस्तान धाइगु खः । सन् १९९९ नोभेम्बर १७ स युनेस्कों नं थुगु दिंयात विशेष दिंया रुपं स्वीकार याःगु खः । लिपा सन् २००० स संयुक्त राष्ट्र संघं तकं थुगु दिंयात मातृभाषा दिवसया रुपं आह्वान यायेधुंकाः हलिंन्यंकं थुगु दिवस न्यायेकेगु प्रचलन जूगु खः ।<eot>पोरबंदर तालुका भारतया गुजरात राज्यया पोरबन्दर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>बिल गेट्स् छम्ह सफ्टवेर बनेज्या याइम्ह हलिमयागु दक्ले तम्हि मनुय् छम्ह ख:। वय्‌कः माइक्रोसफ्त कर्पोरेसनया पलिस्थामि ख।<eot>खरी (अंग्रेजी भाय:Khari), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे952खा छेँ दु।<eot>मन्त्रिक (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>लभ्रा (अंग्रेजी भाय:Labhra), नेपायागु कर्णाली अञ्चलयागु जुम्ला जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे433खा छेँ दु।<eot>माघ ५ - च्यालातक न्हयाइगु ख्वपया मल्लकालीन नवदुर्गा प्याखं अर्थात् न्या लाकेगु जात्रा घ्यचाकुनिसें सूर्यमढीइ शुरु जुगु दु।
जात्रा घ्यचाकु सन्हूनिसें न्ह्यागु खः। न्हापांगु चरणय् वइगु माघ १५ गतेतक ख्वप नगरपालिकाया थीथी ठासय् सञ्चालन याइगु परम्परा दु । ख्वप नगरपालिकाय् जक २१ ठासय् प्रदर्शन याइगु थ्व जात्रा मदिक्क दत्तात्रय, क्वाठण्डौ, गछेँलगायतया ठासय् सञ्चालन जुइ ।
ख्वाःपा पुया १९ म्ह द्यःत दुथ्याइगु थुगु प्याखंनय् भैरव, महाकाली, बाराही, गणेश, ब्रह्मायणी, कुमारी, महेश्वरी, भद्रकाली, इन्द्रायणी, दुम्भसिंह, महादेव व श्वेतभैरव द्यःत दुथ्याः। अथेहे जात्राय् खे बजा, त बाजा व कांबाजं पुइगु व महालक्ष्मी अर्थात् सिफोद्यो ब्वबिइपिं स्वम्ह दइ । जात्राय् दर्शकतयसं सूचि पुया हायेकिगु व द्यःतयसं लिनाछ्वइगु चलन दु। थथे लिइबलय् द्यःतयसं ज्वन धाय् धिबाः छायेमाःगु परम्परा दु।<eot>ख्मेर साम्राज्य क्याम्बोडियाया प्राचीन साम्राज्य खः। थ्व हलिंया नांजाःगु साम्राज्यय् छगू ख। थ्व साम्राज्ययागु ईले हे अंकोरवाटया देगः देकुगु खः। थ्व हलिमया दकलय् तःधंगु हिन्दू देगःपुचः खः।<eot>फुलवारी (अंग्रेजी:Phulwari), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३२२६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं फुलवारी यागु जनसंख्या १९,०२० खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>पन्ता परमचिवम् (तमिल भाषा:பந்தா பரமசிவம்) छगू तमिल भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् २००३य् पिहांवगु खः।<eot>म्याक्जिलरी साइनस वा एन्ट्रम अफ हाइमोर मनुया छ्य्‌नय् दइगु छज्व साइनस ख। थ्व साइनस म्याक्जिलरी क्वेंया दुने दै। थ्व साइनसय् साइनुसाइटिस जुइगु सम्भावना अप्व दु। थ्व साइनसया एन्ट्रम च्वय् वना जक्क चाइगुलिं थुकिया सेक्रिसनत पिहां वनेयात ग्र्याभिटीया बिरोधय् थुकिया दुनेया ह्वतय् दैगु ब्रश बोर्डर्ड कोषं ज्यायाये मा।<eot>गलः धाःगु छगू प्रकारया ल्वय् ख। थ्व ल्वय् ग्रन्थि नाप स्वापू दूगु ल्वय् ख। थुकिलि थाइरोइद ग्रन्थि हाइपरत्रफी जुइ। थ्व आयोदिन मगाना जुइगु ल्वय् ख।<eot>थ्व दथुइ अमेरिकाय् सीपिनि ल्याः च्याद्व थ्यंगु दु । अमेरिकाय् १३ लख ४७ द्व व ४११ मनुतयेत कोरोना संक्रमण जूगु दु ।थ्व धैगु ५‍.९ प्रतिशत मृत्युदर खः ।<eot>ह्यारिस्बर्ग पेन्सिल्भेनियाया राजधानी ख। सन् २०११या जनगणना कथं थ्व नगरया जनसंख्या ४९,६७३ दु। थ्व जनसंख्या नापं थ्व नगर पेन्सिल्भेनियाया ९गु दकलय् तःधंगु नगर ख। [५] ह्यारिस्बर्ग Dauphin County[६]या काउन्ती सित नं ख। थ्व नगर सस्केहाना खुसिया पूर्वी तटय् फिलादेल्फिया स्वया 105 miles (169 km) पश्चिम-उत्तरपश्चिमय् व पित्स्बर्ग स्वया 204 miles (328 km) पूर्वय् ला।<eot>ब्रह्मपुर गञ्जाम जिल्लाया दकलय् तःधंगु नगर ख। थ्व जिल्लाया प्रशासनिक मुख्यालय छत्रपुर ख। सदर थनया मू थाय् ब्रह्मपुर, छत्रपुर व भञ्जनगर ख।
थ्व जिल्ला ओड़िशाया दक्षिण-पश्चिम भागय्, कोरापुट जिल्ला नापं १९.१४' अक्षांश व ८२.३२ देशान्तरय् ला। समुद्र सतह स्वया थ्व 1,876 feet (572 m) च्वय् ला धाःसा थ्व थाय्‌या क्षेत्रफल ८०७०.६ बर्ग कि.मि. दु। [१]<eot>राणि प्रेमलत (तेलेगु भाषा:రాణి ప్రేమలత ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३५य् पिहांवगु खः।<eot>राग शुद्ध बिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>मिथुअवा (अंग्रेजी:Mithuawa), नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु रौतहट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५७७ खा छेँ दु।<eot>थ्व जनजाति ताप्केगोला धागु थासय् च्वंगुलिं थ्व जातियात ताप्केगोला धागु ख [२] । थ्व जाति छगू लिम्बु जाति हे ख [३] । थ्व जातियात स्थानीय भाषे ध्योक्पया धाइ [४] ।
थ्व जातिया जनसंख्या म्हो खने दु। तोप्केगोला ३०/४० परिवार जक्क दुगु छगू गाँ जुगुलिं थ्व जातिया जनसंख्या म्हो जुगु धायेछिं [५] ।
थ्व जातिया मू भाषा किरांत भाषा अन्तर्गतया भाषा ख। आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ भाषा व अंग्रेजी भाषा थें न्यागु भाय्‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.५५६०४ उत्तर व देशान्तर ७३.०३८३२७ पश्चिम खः (41.55604° N 73.038327° W)। थ्व थासे ७३९९६३५३ वर्ग मिटर (२८.५७०१५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९०८७९८ वर्ग मिटर (०.३५०८८९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तालेगाउं (अंग्रेजी:Talegaun), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तालेगाउं यागु जनसंख्या २६०८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>राग देवगिरि बिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>नेपाली व भारतीय मोडलतय्गु सहभागिता दूगु फेसन शो शैलीइ क्वचाःगु उगु मोडल कासाय् नेपाली फेसन कोरियोग्राफर व संचारकःमि रोजिन शाक्यया संचालन व कोरियोग्राफी दुथ्याःगु खः ।
कासाय् नेपाःया रविन घिसिङ व जिनी लिम्बु पाङ्मा विजेता जूगु खः । आकृति सुवेदीं धाःसा भोटिङया आधारय् विजेताया ताज पूगु खः ।
नेपालय् च्वंगु प्रोमोटिङ सोलुसन मोडलिङ एजेन्सीं भारतया मुम्बईस च्वंगु वन आई डेस्टिनी क्रियसनया सहकार्यस न्ह्याकूगु उगु ज्याझ्वलय् भारतीय टेलिभिजन सिरिज, वेभ सिरिज व थिएटरय् अभिनेत्रीया रुपं ज्या यानाच्वंम्ह नेपाली सुन्दरी सभ्यता गिरी शो स्टपरया रुपं उपस्थित जूगु खः ।
ज्याझ्वःयात थिीथी बलिउड हुलाप्याखं ब्वज्यां मनोरञ्जनात्मक याःगु खः । ज्याझ्वलय् नेपालय् च्वंगु सजिनाज् क्रियसन व वन्डर भाइब्स क्रियसनया थीथी आकर्षक पहिरनत न्ह्यब्वःगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.७५१०४७ उत्तर व देशान्तर १२०.४९७८९३ पश्चिम खः (34.751047° N 120.497893° W)। थ्व थासे ५७१३१५०० वर्ग मिटर (२२.०५८५९६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७५३२७ वर्ग मिटर (०.०६७६९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लाज्या धाःगु थःगु नुगः हयेकेत, थःगु लाःगु ईलय् याइगु ज्या ख। लाज्याया दसुया रुपय् चाहिलिगु, थी-थी सामान मुंकिगु, क्रियतिभ व कलात्मक ज्या यायेगु, कासा म्हितिगु आदि कायेछिं। छता हे लाज्याय् हानं-हानं ब्वति कया मनुतयेसं व ख्यःया ज्ञान व कौशल कायेफु। साधारणतया, थ्व कथं नुगः हयेकेत जक्क यायेगु ज्यायात अमेचर धाइगु या।<eot>शिकागो संयुक्त राज्य अमेरिकाया इलिनोई राज्यया छगु सिटी ख। थ्व नगरयात संरा अमेरिकाया निगुगु नगर नं धाइगु या। जनसंख्या कथं न्युयर्क व लस एञ्जेलेस धुंका थ्व संरा अमेरिकाया दकले तःधंगु नगर ख।
थ्व शहरया अक्षांश ४१.८४०६७५ उत्तर व देशान्तर ८७.६७९३६५ पश्चिम खः (41.840675° N 87.679365° W)। थ्व थासय् ५८८२७०५४७ वर्ग मिटर (२२७.१३२५३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७७९०५७४ वर्ग मिटर (६.८६८९७९ वर्ग माइल) ल दु[४]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.३१११४७ उत्तर व देशान्तर ७२.९२३१५ पश्चिम खः (41.311147° N 72.92315° W)। थ्व थासे ४८८२१५०२ वर्ग मिटर (१८.८५००८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६२७२१८ वर्ग मिटर (१.४००४७७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कोरोनासुर | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
न्हापा थज्यागु यक्व त्रास वःगु खः । पृथ्वी लोकय् असुरतय् तच्वकं मिखा वं । त्रिलोक विजय यायेफुपिं असुरत यक्व हे दु । कोरोनासुरं स्वर्गलोक व पाताललोक त्याकल मत्याकल धका अन मवंकं सिकेमफुगुलिं मनुष्य जिं थुलि जक धायेफु, थुकिं पृथ्वीलोक त्याके धुंकल । थ्व खँ नं छन्हु कोरोना पुराणय् वैतिनि जुइ ।
न्हापा थथे हे फुक्क द्यः बिस्यू वनेमायेक असुर वःगु खः । भष्मासुर । थुम्ह भष्मासुरं सुयात थिल व भष्म जुइगु । व वरदान ब्यूम्ह महाद्यः । वरदान बिया थः हे बिस्यूवनेमाःगु इलय् लुकुमाःद्यः धका झी पुज्यानाच्वनेमाःगु । थुकथं भगौडा द्यःत पुज्यायेगु चलन वःगु खः । उगु इलय् छम्ह भष्मासुर खना त्रिलोक हे सुलेमाल । न्ह्यःने सु वल वैत वं थिलकि भष्म जुइगु । भष्मासुरयात सुनां थिलकि भष्म जुइ मखु तर भष्मासुरं थिल कि भष्म जुइ । थ्व हे बरदान दूगुलिं विष्णुं छल याना भष्मासुरयात थम्हं थःयात थिका अन्त्य याःगु खः ।
उकथं हानं मेम्ह असुर वल, रक्तबिज । थुम्ह रक्तबिज गुबलें नास मजुइगु । हिया कण दतले हानं पुनर्जिवित जुइगु । छम्हं मेम्ह जुजुं ग्वा ग्वा जुइगु । थ्व वरदान दुम्ह रक्तबिजयात कालीं स्यात । रक्तबिजया छप्ति हि दतले त्वना कालीं संहार याःगु खः ।
आः थ्व कोरोनासुरया खँ ल्हाय् । थ्व कोरोनासुर भष्मासुर व रक्तबिजया नं बाज्या जुयाच्वन । थ्वं सुयात थिल वयात जक भष्म याइगु मखु सुनां थुयात थिल वैत तकं भष्म याइगु जुयाच्वन । व हिसाबं भष्मासुर स्वयाँ तसकं ग्यानापुम्ह । उलि जक मखु थ्व रक्तबिज थें हिया कणं बुयावै जक मखु उगु हिं हे सरेजुइम्ह लानाच्वन । थ्व हे जुया थ्व कोरोनासुरया न्ह्यःने जक वने वं जि हे धाइपिं नं सी हे धाइगु जुयाच्वन । न विष्णु हे प्याखँ ल्हुया कोरोनासुरयात छल याय् फु । नं कालीं थ्वया हि त्वना परास्त यायेफु । माःद्यः नापं विष्णु व काली नं गुप्तबास च्वने माल । अझ ला द्यः त थवं थवय् ग्याना याक याक सुलाच्वन । छुं नं द्यः दुने दुबिया थ्व कोरोनासुर काल जुया वय् फूगु शक्ति दयाच्वन ।
नेवाःतय् छगु अजु चायापुगु चलन दु । तापाम्ह द्यः स्वयाँ सतीम्ह भुत ज्यू धैगु धापु झीथाय् लागु जू । सुनां दुख बी वैत पुज्यायेगु चलन दु झीथाय् । उबलय् लाखे नं दुख बिल, लाखे पुज्यात, लाखे शान्त जुल । भुतं दुख बिल, भुतयात बौ बिल, भुत शान्त जुल । छन्हु कोरोनासुरयात खुसि यायेगु जुक्ति नं लिकाइतिनि जुइ ।
थ्व कोरोनासुरया तान्डव जुयाच्वंगु इलय्, द्यः त गुप्तवास कयाच्वंगु इलय्, थज्याम्ह असुरयात थज्यागु वरदान ब्यूम्ह सु खः धैगु मालेज्या धाःसा सुनां याय् मफु । प्रकृतिया सन्तान थुम्ह असुर वयेवं छता खँ धाःसा प्रमाणित जूगु दु । प्रकृति बाँलाना वंगु दु । खने मदुपिं जन्तु खने दयावःगु दु । लकस भिनावंगु दु । सर्ग चालावंगु दु । खुसि यचुयावंगु दु । पशुपक्षि चँचँ धाःगु दु । गनं मनु व द्यःया सन्त्रासं प्रकृतियात जुयाच्वंगु हानिं यानां प्रकृतिं हे थःगु थाय् क्यनेत कोरोनासुर हःगु खःला । आखिर द्यः जुइमा मनु जुइमा प्रकृतिया हे सृष्टि खः । आः थन न्ह्यसः वयेफु द्यवं प्रकृति देकुगुला, प्रकृतिं द्यः देकुगुला । मनुनं द्यः देकुगुला, द्यवं मनु दयेकुगु । न्ह्यागु हे जुइमा, प्रकृति दया मनुया अस्तित्व दु । मनु दया द्यःया अस्तित्व दयाच्वन । मखुसा जीवजन्तुंला द्यःयात पत्या याइमखु ।
कोरोनासुर घमण्डी असुर खः । दकलय् बल्लाम्ह जूगुलिं थ्वं शिकार मालाच्वने म्वाः । शिकार थ्वै थाय् हे वइ । थ्व हे थुकिया तःधंगु कमजोरी खः । कोरोनासुर पाखें तापाय्गु नितिं थ्व दुबीपिं पाखें तापायेमा । कोरोनासुर सुयाके दुबिनाच्वन सुनां सी मखु । व जुया आःयागु ई दक्वसिके तापायेगु खः ।<eot>लाठी तालुका भारतया गुजरात राज्यया अमरेली जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>सासानी साम्राज्य वा नव-पर्सियन साम्राज्य,[८] जनसाधारणया भासय् इरानशहर[१] व मध्य पारसी भासय् एरान व न्हुगु पारसी भासय् इरानशहर् वा इरान [९] इस्लाम स्वया न्ह्यःया दकलय् लिपांगु इरानी साम्राज्य ख। थ्व साम्राज्य थीथी इरानी शासकतयेगु अधीनय् सन् २२४ निसें सन् ६५१ इसं तक्क दयाच्वन। [२][१०] पार्थियन साम्राज्यया उत्तराधिकारीया रुपय् पलिस्था जूगु थ्व साम्राज्य बैजन्ताइन साम्राज्यनापं पश्चिमी एसिया व मध्य एसियाया मू शक्तिया रुपय् ४००दं तक्क दयाच्वन।[११]
Late Antiquity बिलय्‌या सासानी साम्राज्य इरानया दकलय् महत्त्वपूर्ण व प्रभावशाली ऐतिहासिक ईया रुपय् नालेगु या व इस्लामी कब्जा स्वया न्ह्यःया लिपांगु दकलय् शक्तिशाली साम्राज्यया रुपय् नं थ्व साम्राज्ययात नालेगु या।[१२] यक्व रुपय् सासानी कालं प्राचीन पारसी लहनाया दकलय् बांलाःगु पक्ष न्ह्यब्वंगु दु। थ्व कालय् पर्सियां प्राचीन रोमन संस्कृतियात नं प्रभावित याःगु दु। [१३] सासानी लहनाया तजिलजि थ्व साम्राज्यया भूभाग स्वया सिक्क तापाःगु थासय् दसु पश्चिमी युरोपय्,[१४] अफ्रिकाय्,[१५] चीनय् व भारतय् नं थ्यंगु खनेदु।[१६] थ्व साम्राज्यं मध्यकालीन युरोपेली कला व पूर्वी एसियाली मध्यकालीन कलाय् नं थःगु प्रभाव तःगु खनेदु। [१७] इस्लामी साम्राज्यय् थ्व साम्राज्य धुंका खंगु यक्व इस्लामी तजिलजि दसु वास्तु, चिनाखँ, व मेमेगु सभ्य पक्षत थ्व हे साम्राज्यं हस्तान्तरण जूगु खनेदु।[१८] थ्व साम्राज्यया पतन जुइधुंका नं थ्व साम्राज्य संगठन, न्याय, राज्यशासन आदिया निंतिं पारसी-अरब चलनय् छता दसूया रुपय् पलिस्था जुयाच्वन व लिपाया साम्राज्य दसु अब्बासिद खलिफात, उस्मान साम्राज्य, सफाभी साम्राज्यया निंतिं राजकीय आदर्शया रुपय् दयाच्वन।[१९]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 10.58° N 79.65° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३ मिटर (९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मनाली शहरयागु जनसंख्या २८,१७४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७५% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६७% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मनाली यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>समितिया न्हापांगु मूज्याया लछि लिपा समितिं मन्त्रालययात छ्याता न्ह्यब्वयेत्यंगु दु । उगु आधारय् गुठी नापंया भूमि विधेयक मन्त्रालयं तयार याइ । राष्ट्रियसभाय् सरकारं गुठी विधेयक लित कायेधुंका गुठीनापं एकीकृत भूमि सम्बन्धी विधेयक हयेत मन्त्रालयं तयारी याःगु दु । उगु सन्दर्भय् गुठीयार, सरोकारवाला, समाजसेवी, नागरिक समाज, संघर्ष समितिया पदाधिकारीपिं, जनप्रतिनिधिपिं नाप मन्त्रालयं थ्व न्ह्यः इलय् ब्यलय् सहलह यायेधुंकुगु दु ।
गुथि विधेयकया विरुद्ध माइतिघर मण्डलाय् मानव सागर कुहाँवयेधुंका विधेयक स्थगित जूगु खःसा गुथि व्यवस्थापन यायेत थुकथं छ्याता कायेत थूगु समिति दयेकुगु खः ।<eot>होमर (युनानी भाय:Ὅμηρος होमेरोस्) छम्ह नांजाम्ह प्राचीन युनानी चिनाखँमि ख:। परम्परागत रुपय् करिब ८गू शताव्दी ईपूस म्वानादिम्ह वय्कलं "ईलियाड" व "ओडिसी" रचना यानादिगु धैगु विश्वास दु। युनानी बाखँ कथं होमर छम्ह कां मनु ख:। वय्कःया जन्म आयोनिक तापूइ जूगु धैगु विश्वास दःसां निश्चित रुपय् गन जूगु धैगु दसु मदु। हानं, विज्ञतेसं "होमर" धाःम्ह छम्ह मनू जूगु वा प्राचीन महाकाव्य ब्वनिपिं मनूतेगु पुचः खः धाइगु विषयय् नं विवाद दु।
प्राचीन ग्रीक भासय् "होमेरोस" धाःगु "अपहरित मनु" ख:। छपू सिद्धान्त कथं थ्व नां होमेरिडे अर्थात अपहरित वा युद्धबन्दी मनूया खँग्वलं उत्पत्ति जूगु ख। प्राचीन ग्रीसय् युद्धबन्दीपिन्त ऐतिहासिक काव्यत: लुमंका तयेगु व कनिगु ज्या बिया तःगु जुइमा धैगु, थ्व सिद्धान्तया विश्वास दु|
इलियाड व ओडिसीछम्ह हे मनूं च्वःगु धैगु विषयय् विवाद दु। छुं विज्ञतेसं ला ओडिसी काव्य हे छम्ह मनूं च्वःगु मखु धैगु विचाः तःगु दु।<eot>स्यःक्वँय् दूगु प्राणीया एनातोमीइ बपिक्वँय् (Latin: costae) धाःगु याक्वः व बेक्वः दथुया क्वँय् पौ ख। [१] थ्व क्वँय्‌तयेसं बपिदानी वा बपि दयेकी। अप्व भर्तेब्रेत्सय् थुकिलिं नुगःपा घेरेयाना सोंतयेत सासः ल्हायेत ग्वहालि याइ। थ्व क्वँय्‌तयेसं सों, नुगः, व मेमेगु आन्तरिक अंगतयेगु रक्षा याइ।<eot>सुबेदा (अंग्रेजी:Subeda), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७३३ खा छेँ दु।<eot>अंगुर छगु कथंया सि ख। थ्व सीयागु झोल दयेका उकी मर्चा तया अयला नं दयेकिगु चलन दु। अंगुर मा छगू क्रिपर ख। थ्व मा मेमेगु बल्लागु वस्तुयाके बः कया च्वय् च्वय् तक्क गसि गयावनी ।<eot>निस्कोत (अंग्रेजी:Niskot), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु म्याग्दि जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०६ खा छेँ दु।<eot>७७गुलिं जिल्ला : भिटामिन ए व किमिया वासः | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
मस्तय्त कुपाेषण जुइ मबीत ४१ जिल्लाय् पाेषणयुक्त तत्व बालभिटा नं भिटामिन ए व किमि वासः नापं बियागु न्ह्यथंगु दु ।<eot>राग पूर्व कल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९३८१६४ उत्तर व देशान्तर ११८.१३०८०१ पश्चिम खः (33.938164° N 118.130801° W)। थ्व थासे ३२१६५५२१ वर्ग मिटर (१२.४१९१७८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३११८३ वर्ग मिटर (०.१६६४८१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्तार वार्स धाःगु जर्ज लुकासजुं दयेकादीगु छगू नांजाःगु संकिपाझ्वः ख। थ्व संकिपा झ्वः छगू काल्पनिक ब्रह्माण्डय् दयाच्वनि।<eot>नेपाल भाषा, साहित्य व संस्कृति नापं थिथि ख्यलय् यक्को सिरपा बिया वया च्वंगु दु । थिथि ख्यलय ज्यासनामि तयत हपाः बिइकथं उगु सिरपा बिया वया च्वंगु न खः । थुकि झ्वलय दक्कले अप्व धनराशी दुगु, दँये निम्हेसित वा निम्ह खलः पुचः यात छगु छगु लख धेबा लल्हायेगु सिरपा नारायणदेवी–तीर्थनारायण सिरपाया घोषणा जूगु दु । नेवाः देय् दबूया खुक्वःगु तःमुँज्या नापं दबूया झिंच्याक्वगु बुंदिया लसताय थ्व सिरपा लःल्हायेगु जुगु दु । थुकियात कया सिरपा पलिस्था याना दिपिं मध्ये नारायणदेवी–तीर्थनारायणया काय्म्हायेपिं मध्ये छम्ह डा. सुमित्रा मानन्धर नाप मेट्रो एफएमया श्रीकृष्ण महर्जनजु याना दिगु सहलह ।<eot>श्रीचौर (अंग्रेजी:Shreechaur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४७ खा छेँ दु।<eot>राग सुघराइ टोडी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०६५४८२ उत्तर व देशान्तर १०५.१८७५२३ पश्चिम खः (40.065482° N 105.187523° W)। थ्व थासे १६६०२५९३ वर्ग मिटर (६.४१०२९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७९८१३ वर्ग मिटर (०.०३०८१६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सखर (अंग्रेजी:Sakhar), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु स्याङ्जा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११०४ खा छेँ दु।<eot>बमङमकट्टि (अंग्रेजी:Bamangamakatti), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११७७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बमङमकट्टि यागु जनसंख्या ६९६७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.५७६६०६ उत्तर व देशान्तर १२२.३७०३२५ पश्चिम खः (40.576606° N 122.370325° W)। थ्व थासे १५१३५४५५६ वर्ग मिटर (५८.४३८३२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०९६९१४ वर्ग मिटर (१.१९५७२५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तसर्पु (अंग्रेजी:Tasarpu), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९२८ खा छेँ दु।<eot>दच्छि तिनि दुम्ह छम्ह मचा हत्या याःगु द्वपनय् प्रहरीं रुपन्देहीइ मचाया मांअबुलिसें न्याम्हेसित गिरफ्तार याःगु दु । रुपन्देहीया मायादेवी गाउँपालिका ३ हरहरवाय् च्वंगु छेँपाखें हे मचाया मां २१ दँया प्रेमा यादव, वया ससःबु ५५ दँया बुद्धिराम यादव, ससःमां...
गोरखाया बारपाक सुलिकोट गाउँपालिका १ बारपाकय् छगू हे छेँजःया स्वम्ह सिनाच्वंगु अवस्थाय् लुयावःगु दु । ८४ दँया टिलबहादुर गुरुंग, वया २२ दँया भौ आइतकुमारी गुरुंग व १३ दँया छय् उषा गुरुंग सोमवाः सुथय् छेँय् हे सिनाच्वंगु अवस्थाय् लुयावःगु प्रहरीं...
काभ्रेपलाञ्चोकया चौंरीदेउराली गाउँपालिका ५ य् नेकपाया केन्द्रीय नेता च्वनावंगु गाडी वंगु चान्हय् तोडफोड यानाः मिँ तयेगु कुतः याःगु दु । गाउँपालिकाया ५ नम्बर वडा कमिटी विस्तार यायेगु थौं सोमवाःया ज्याझ्वःया नितिं अन वंम्ह नेता बास च्वंगु छेँ लिक्क...
मकवानपुरय् बरामद १८ क्वीन्टल गजि च्याकाः लिहाँ वयाच्वंगु प्रहरी पुचःयात स्थानीयपिन्सं आक्रमण यायेधुंकाः स्थिति नियन्त्रणय् कायेत प्रहरीं हवाई फायर याःगु दु । इलाका प्रहरी ज्याकुथि नेवारपानीं खटेजूगु पुचःयात राक्सिरांग गाउँपालिका १ कुपिनटारय् आक्रमण...
बैतडीया १७ दँया मिसामचा भागरथी भट्टया बलात्कार लिपा हत्या जूगु १७ न्हु दिनय् थौं शुक्रवाः अन्तिम दाहसंस्कार जुइत्यंगु दु । गोठलापानीपाखें शवयात्रा यानाः सेराय् च्व.गु महाकाली घाटय् अन्तिम संस्कार याइगु जूगु दु । बैतडीया दोगडाकेदार गाउँपालिका ७...
येँया गुह्येश्वरी देगः लिक्क बागमती खुसि सिथय् छम्ह मनूया हत्या जूगु दु । येँ ७ वडा छेँ दुम्ह ४९ दँया राजुमान श्रेष्ठया हत्या जूगु सीधुंकाः प्यम्हेसित प्रहरीं ज्वंगु येँ प्रहरी परिसर टेकुया एसएसपी अशोक सिंहं जानकारी ब्यूगु दु । प्रहरीं शनिवाः खुसि...<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०५२८११ उत्तर व देशान्तर ११७.६२७८६१ पश्चिम खः (34.052811° N 117.627861° W)। थ्व थासे १२८९३९९६९ वर्ग मिटर (४९.७८४००२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९००९० वर्ग मिटर (०.०७३३९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कोरोना भाइरस संक्रमणया हुनिं तयातःगु लकडाउनया कारणं वयेक थः माःया अन्तिम संस्कारय् वने मफूगु पारिवारिक स्रोतं न्ह्यथंगु भारतीय सञ्चारमाध्यमय् न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७०६३३७ उत्तर व देशान्तर १०५.१०२८५९ पश्चिम खः (39.706337° N 105.102859° W)। थ्व थासे १०७७२१४०५ वर्ग मिटर (४१.५९१४६९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२६२५४६ वर्ग मिटर (०.८७३५७४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छत्तीसगढ भारतया छगू राज्य ख। छत्तीसगढ राज्यया पलिस्था नोभेम्बर १ सन् २००० खुनु जूगु ख। थ्व राज्य भारतया २६गु ‍राज्य ख।<eot>रुगिन (अंग्रेजी:Rugin), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५९ खा छेँ दु।<eot>श्याम राग छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु। थ्व राग दाफाय् हालिगु या।<eot>प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र भूमि व्यवस्थामन्त्री पद्मा अर्यालं गुथि विधेयक २०७५ लित कयागु घोषणा यायेधुंका राष्ट्रियसभां १० गते विधेयक लित कायेगु तयारी याःगु दु । वंगु मंगलबाः विधेयक लित कयागु घोषणा याःगु सरकारं स्वन्हु लिपा जक पौ छ्वःगु खः । भूमि व्यवस्था मन्त्रालयं वंगु शुक्रबाः विधेयक लितकायेगु औपचारिक पौ राष्ट्रियसभाय् छ्वयेधुंका राष्ट्रियसभां १० गते प्रक्रिया न्ह्यःने यंकीगु जूगु खः । राष्ट्रियसभा मुँज्या १० गतेया नितिं सःतातःगु कारणं उगु दिं न्ह्यः विधेयक लित काय् मज्यूगु खः ।
गुथि विधेयक २०७५ य् राष्ट्रियसभाय् थ्व न्ह्यः सैद्धान्तिक सहलह जुया संशोधनया प्रक्रिया क्वचाःगु खः । तर विधेयकया विरोध जूगु कारणं विधेयकया प्रक्रिया न्ह्यःने वने मफुत ।<eot>राग आडाना कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>वर्ल्ड नेवा: अर्गनाइजेसन युएसए च्याप्टरया ग्वसालय् साहित्यकार केशरमान ताम्राकारया संयोजनय् शनिबा मिसा बाखंच्वमिपिनिगु निक्वःगु अनलाइन बाखं मूज्या जुगु खः ।<eot>लःखः धागु छगु खः खः। थ्व लखे चले जुइ। तःधंगु लःखः छ्यला समुद्र पुलेछिं। चि-चि धंगु लःखःतेत नांचा वा क्वना धाइ। न्हापाया लःखःत लखय् लेहेँ पुया(float) वनिगु जुसां न्हूगु लःखःत धाःसा लखय् दुने हे लाल्काया वनेफु (दसु: सबमरिन)।<eot>भलयडांडा (अंग्रेजी:Valayadanda), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १४६५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भलयडांडा यागु जनसंख्या ८२७७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>चार्ल्स डार्विन छम्ह नांजाम्ह वैज्ञानिक खः। वेकयागु विकासवादी सिद्धान्त नं विज्ञानयागु दिशानिर्देशय् छगु तधंगु ग्वाहालि बिगु दु। वेकलं अल्फ्रेड रसेलनाप जाना च्वयादिगु "ओरिजिन अफ स्पिसिज" विज्ञानयागु दक्ले महत्वपूर्ण सफूय् छगु खः। वेकलं बिगल नां यागु जहाजय् च्वना हलिमयु यक्व थासे झायादिल। हलिमयागु भ्रमण धुंका वेकलं छुं सिद्धान्त देका दिल। वेकयागु सिद्धान्त थ्व कथंयागु दु-<eot>ल्ह्वकफाक[१] वा कोलेरा वा हैजा धाःगु ताःतूया कुचा स्मल इन्तेस्ताइनय् भिब्रियो कोलेरे ब्यायाक्तेरियाया संक्रमण ख। थ्व ल्वय्‌या मू लक्षण लःथें न्यागु फाक व ल्ह्वक ख। थ्व ल्वय् तःच्वया दिहाइद्रेसन जुया जलासें स्यंकी।[२] थ्व ल्वय्‌ संक्रमित खिया पदार्थ लः व नसाय् ल्वाकज्याना, अन्याःगु लः वा नसा, त्वना वा नया पुनिगु या। ल्ह्वक व फाक अप्व जुया तीब्र रुपं दिहाइद्रेसन, इलेक्त्रोलाइत इम्ब्यालेन्स, व मृत्यु जुइफु। थ्व ल्वय्‌या प्राथमिक उपचार ओरल रिहाइद्रेसन थेरापी ख, गुकिलिं मनुया म्हय् लः व लवण (इलेक्त्रोलाइत)या मात्रा पूनर्स्थापित याइ। ल्वय्‌ सिक्क तःच्वसा वा याकनं सुधार यायेमाःसा इन्त्राभिनस फ्लुइद नं बी छिं। ल्वय्‌ सिक्क हे तःच्वसा ल्वय्‌या काल म्हो यायेत वा ल्वय्‌या प्रभाव म्हो यायेत एन्तिबायोतिक नं बि छिं। थ्व ल्वय्ं हलिमय् ३०-४० लखः मनुयात प्रभाव याइ व करिब १ लख-१३० द्वं मनुतेत स्याइ।as of 2010[update] कोलेरा इपिदिमियोलोजीइ सीकूगु दकलय् पुलांगु ल्वय्‌य् छता ल्वय् ख।<eot>बज बज (अंग्रेजी भाय:Budge Budge), भारतयागु पश्चिम बंगाल राज्ययागु दक्षिण नीप्येंगु पर्गानत जिल्लायागु सहर इलाका खः।<eot>कल्लेरी (अंग्रेजी भाय:Kalleri), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1727खा छेँ दु।<eot>रायल (अंग्रेजी:Rayal), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०११ खा छेँ दु।<eot>बोटाद तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>ओन्देया नारायण परिवार क्लबया ग्वसालय् क्लबया हे स्वास्थ्य केन्द्रय् जूगु शिविरय् सर्भाइकल क्यान्सर स्क्रिनिङ जूगु खः ।
समाजसेवाया निंतिं हे थःपिसं थुज्वःगु शिविर दँय्दसं यानावयाच्वनागु क्लबया नायः प्रचण्डमान बज्राचार्यं न्ह्यथनादिल ।<eot>गजरा (अंग्रेजी भाय:Gajara), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे362खा छेँ दु।<eot>पचनली (अंग्रेजी:Pachanali), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५७८ खा छेँ दु।<eot>गढडा तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>नागप्‍पट्टिणम जिल्ला भारतया दक्षिणी राज्य तमिलनाडुया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया आधिकारिक भाय् तमिल भाषा ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.०७९७८१ उत्तर व देशान्तर १०८.६४०९ पश्चिम खः (39.079781° N 108.6409° W)। थ्व थासे ३८५६७४६४ वर्ग मिटर (१४.८९०९८२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७०८३२४ वर्ग मिटर (०.६५९५८८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>डेनभर संयुक्त राज्य अमेरिकायागु कोलोर्याडो राज्ययागु छगु सिटी खः। थ्व नगर कोलोर्‍याडो राज्यया दक्ले तःधंगु नगर ख। थ्व नगर रकी च्वापुगुंया सिथय् दक्षिणी प्लेट खुसिया सिथय् ला। थ्व नगर समुद्र सतह स्वया सिक्क च्वे लाःगुलिं थ्व नगरयात द माइल हाई सिटी वा माइल तज्जाःगु नगरया नामं नं म्हसीके फु। डेन्भरया राज्य राजधानी भवनय् स्थित छगू फुती थ्व ५,२८० फीट (१,६०९ मीटर) जाः। डेनभर, डेनवर ब्रोङ्कोस फुटबल टीमया गृहनगर ख।
थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७२६२८७ उत्तर व देशान्तर १०४.९६५४८६ पश्चिम खः (39.726287° N 104.965486° W)। थ्व थासे ३९७१७६१९२ वर्ग मिटर (१५३.३५०५९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४१०९३५४ वर्ग मिटर (१.५८६६३१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रेस्पिरेतरि सिस्तम धाःगु, साधारण अर्थय् मनू व पेपांचू पशुतेगु म्हय् दयाच्वंगु फय् हिलिगु म्हकुचातेगु छपुचः ख। साधारणतया सासः ल्हाइगु (breathing)यात हे थ्व व्यवस्थाया ज्या खः धका मनूतेसं थुइकिगु या, तर सासः ल्हाइगु धाःसा फय्‌ हिलिगु व्यवस्थाया छगू भाग जक्क ख। निश्चित रुपय् धायेमासाः थ्व म्हकुचातेगु पुचलं वातावरण व मनूया सर्कुलेतरि सिस्तमया दथुइ वायु कायेबियेगु ज्या याइ। मनू व मेमेगु दुरुपा दुपिं पशुइ सासः ल्हाइगु कुचापुचलय् फय्‌लं कुचाः (airways), सों, व फय्‌या बाहा निर्धारण याइगु सासः लाधि(respiratory muscles) मू ख। मनूतेसं सासः ल्हाइबिलय् वातावरणया फय् न्हासं व म्हुतुं फय्‌धों जुसें सोंय् थ्यनि। मनूतेगु निगु सों दूगुलिं थ्व तःधंगु फय्‌धों निता सोंय् वनेत निता चिधंगु धोंय् बाइ। सोंय् थ्यनेधुंका हानं सोंया थीथी थासय् थ्यनेत थ्व निता धोंत चिचिधंगु धोंय् बायावनि। थथे बायावंगु धोंत सिक्क चिपुया वनेधुंका आखिरय् फय् हिलेगु थाय् वा एल्भियोलस धाःगु छगू ग्वल्लागु थासय् थ्यनि। एल्भियोलस क्यापिलरि धाःगु दकलय् चिपूगु हिधोंया स्वापूलि दयाच्वनि। एल्भियोलस व क्यापिलरि नितां हे सालुसे च्वंगु छता कोषं जक्क दयाच्वंगु संरचना जूगुलिं थ्व थासय् अक्सिजन व कार्बोन दाइअक्साइद दिफ्युजन जुसें वातावरण व हिया दथुइ हिलिगु ज्या जुइ। थ्व कथं रेस्पिरेतरी सिस्तमं हि व वातावरणया दथुइ फय् हिलेगु ज्याय् ग्वहालि याइ। थ्व म्हकुचा पुचलं म्हया एसिद-बेसया मात्रा संतुलनय् तयेत नं ग्वहालि याइ।
मनू व यक्व मेमेगु पशुइ फय्‌ हिलिगु व्यवस्था (respiratory system)यात च्वय्‌ (फय् बाहावनिगु) व क्वय् (फय् हिलिगु थाय्) धाःगु निगु भागय् बायेछिं। मनूया रेस्पिरेतरि सिस्तमय् फय् थ्व झ्वलय् वातावरणं दुहां वनि-<eot>कारटगि तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया कोप्पल जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>दाहोद तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>पौभा धाःगु छगू प्रकारया चित्रकला ख। थ्व चित्रकला बुद्ध धर्मया धार्मिक पक्ष ब्वयेत नेपाः, संदेय्, भुटान, मङ्गोलिया, भारत व हिमाली बौद्ध तजिलजि दूगु थासय् दयेकिगु या।<eot>चिकंसि वा चिचा कँसि वा लुचि छता चाकुगु सि दैगु सिमा व थ्व सिमाय् बुइगु सिया नां ख। थ्व माया वैज्ञानिक नां Litchi chinensis ख। थ्व मा Litchi जेनसया छता जक्क प्रजाति ख। थ्व मा वैज्ञानिक वर्गीकरणय् हथं परिवारया दुने ला।<eot>फाेहाेर ल्ह्वनेगु न्यान्हुनिसें बन्द, कर्फ्यू तयासां वान्छ्वइगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नुवाकोटया सिसडोलबासीं येंया फोहोर ज्वना वःगु गाडीयात पंगु दु । सिसडोलया ल्यान्डफिल्डसाइट प्रभावित लागाया स्थानीयबासी प्यन्हु न्यान्हुनिसें आन्दोलनय् दु । प्रभावित लागाया बासिन्दायात बियावयाच्वंगु क्षतिपूर्ति अप्वयेकेमाःगु, ल्यं दुगु अधिग्रहण यायेमाःगु नापंया माग तःगु दु ।
थुकिं येंया सतकय् मुनाच्वंगु फोहोर व्यवस्थापन थाकुगु दु । शनिबाः धासा प्रहरी परिचालन याना ६० गु गाडीया फोहोर वांछ्वःगु दु । थ्व झ्वलय् फोहोर ज्वना वःगु गाडीयात स्कर्टिङ याःगु प्रहरी व स्थानीयबासीदथुइ सामान्य झडप जूगु खः । छुं स्थानीय व प्रहरी घाःपा जूगु दु ।
यें महानगरपालिकाया वातावरण विभाग प्रमुख हरिकुमार श्रेष्ठं इलय् व्यलय् सहलहया नितिं सःतूसां स्थानीयबासी मवःगु न्ह्यथनादिल । थःपिं मागबारे सम्बोधन यायेगु प्रक्रिया न्ह्यःने यंकेत तयार जुयागु वयेकलं न्ह्यथनादिल । पंग थनेगु ज्या मद्यूसा प्रहरीया स्कर्टिङय् फोहोर वान्छ्वयेगु व उकिं नं मज्यूसा स्थानीय प्रशासननाप सहलह याना कर्फ्यु तयेगु वयेकःया धापु दु । महानगरपालिकां ककनी गाउँपालिकाका जनप्रतिनिधिनाप नं सहलह याःगु दु । फोहोर वांछ्वयेगुलि पंग मथनेगु व स्थानीयया माग प्रक्रियां हे सम्बोधन यायेगु सहमति जूगु दु । तर, स्थानिय थःगु माग सम्बाेधन मजूतले पंग थनेगु धयाच्वंगु दु । स्थानीयपाखें लिखित कथं छुं नं माग धासा मवःनि ।<eot>अब्स्ट्रेटिक्स धाःगु मचा बुइकिगु व प्रजनन नाप स्वापू दूगु विज्ञान ख। थ्व विज्ञानय् मचाबुइन्ह्य व मचाबुइ धुंकाया विभिन्न खण्डयात सीकिगु व ल्वे लंकिगु जुइ।<eot>युरोपेली शास्त्रीय संगीत छगू शास्त्रीय संगीत कला ख। थ्व पश्चिमी संस्कृतिया धार्मिक व धर्मनिरपेक्ष संगीतं उत्त्पत्ति जूगु वा उकिइ आधारित करिब ११गु शताब्दी निसें थौंतक्कया संगीतकला व संस्कृति ख। [१] थ्व संगीतया केन्द्रिय मापदण्ड करिब १५५० निसें १९००इ संहितावद्ध जुवन। थ्व कालयात कमन प्राक्टिस पिरियड धाइ।
युरोपेली संगीतया मेमेगु संगीत स्वया पृथक पक्ष थ्व संगीतया १६गु शताब्दी निसें न्ह्यथंगु सांगीतिक संकेतन (musical notation) व्यवस्था ख। [२] पाश्चात्य स्टाफ नोटेसनयात संगीतज्ञतयेसं संगीत प्रदर्शकयात पायेछि स्वरमान (Pitch), सःगति (tempo) व मापक (meter), बीतः, थी-थी लय व संगीतया छगू भागयात पायेछि निष्पादन यायेत छ्येलातःगु खनेदु। थुकिलिं इम्प्रोभाइजेसन व एद लिबितम ad libitum थें न्यागु सांगीतिक आलंकरणया संस्कृतियात म्हो जक्क थाय् ब्यु। थन्यागु संस्कृति गैह्र-युरोपेली शास्त्रीय संगीत, दसु भारतीय शास्त्रीय संगीत , जापानी शास्त्रीय संगीतय् व आधुनिक संगीतय् खनेदु। [३][४][५]
युरोपय् युरोपेली "शास्त्रीय संगीत" खँग्वःया छ्येला १९गु शताब्दीतक्क मजूगु खनेदु। थ्व ईले बाख निसें बिथोवेनतक्कया संगीतयात सुवर्ण युगया रुपय् नालेत थ्व खँग्वः छ्यलाहःगु ख। [६]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 18.33° N 72.96° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७ मिटर (२६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मुरुद शहरयागु जनसंख्या १२,५५१ खः।[२] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मुरुद यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.५८८६५९ उत्तर व देशान्तर ८८.०४७२६७ पश्चिम खः (41.588659° N 88.047267° W)। थ्व थासे १८३४८१०५ वर्ग मिटर (७.०८४२४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २९७७३ वर्ग मिटर (०.०११४९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७४९८२४ उत्तर व देशान्तर ८४.७२३१९ पश्चिम खः (33.749824° N 84.72319° W)। थ्व थासे ५५३७३९२९ वर्ग मिटर (२१.३७९९९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३४०५०७ वर्ग मिटर (०.१३१४७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अलीराजपुर जिल्ला भारतया मध्य प्रदेश राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया गठन १७ मे, सन् २००८स [१] जूगु ख। थ्व जिल्लाय् ५५१ गां दु।[१] थ्व जिल्लाय् निगु विधानसभा क्षेत्र दु	: अलिराजपुर व जोबट धाःसा ६गु बिकासखन्ड दु : अलिराजपुर, सोण्डवा, कट्ठिवाडा, भाभरा, जोबट व उदयगढ। थ्व जिल्लाय् प्रहरी अनुभाग २, थाना १२, व चौकी १० दु। [१] थ्व जिल्लाय् १गु नगरपालिका (अलिराजपुर) दु धाःसा २गु नगरपंचायत दु: भाभरा, व जोबट। थ्व जिल्लाया मेमेगु मू तथ्याङ्क थ्व कथं दु[१]<eot>सोबिबोर स्याइगु क्याम्प नाजीतेसं यहुदीतेत स्यायेतः देकातगु क्याम्प खः। थ्व क्याम्प नं यक्व यहुदीतः पिने वने सफल जुगु दु।<eot>युरेसिया युरोप व एसियाया मंका जमिन ख। [१][२][३] थ्व थाय्‌या नां युरोप व एसिया खँग्वः स्वाना दयेकूगु ख। आपालं उत्तरी व पूर्वी गोलार्धय् अवस्थित थ्व थाय्‌या पश्चिमय् एत्लान्तिक महासागर, पूर्वय् प्रशान्त महासागर, उत्तरय् आर्क्तिक महासागर, दक्षिणय् अफ्रिका, भूमध्य सागर, प्रशान्त महासागर व हिन्द महासागर ला।[४] थ्व महादेशया उपविभाजन, ऐतिहासिक व सांस्कृतिक कथं युरोप व एसियाय् यानातःगु दु। अथे जुसां थ्व निता महादेशतयेत भौतिक रुपय् बाइगु निश्चित सीमाना मदू।[३]
युरेसियाया कूल क्षेत्रफल करिब ५,२९,९०,००० वर्ग किमि वा पृथ्वीया सकल जमिनया ३६.२% दु। थ्व क्षेत्रफलय् करिब ४.६ बिलियन मनु दु। थ्व जनसंख्या सकल मनु जनसंख्याया ७२.५% ख। थ्व क्षेत्रय् मनुतयेगु बसोबास करिब ६०,००० निसें १,२५,००० दं न्ह्यः जूगु ख। [५][६]<eot>क्यानाडाया प्रधानमन्त्री आइसोलेसनय् च्वनिगु, अमेरिकाया राष्ट्रपतिं कोरोनाया टेष्ट याइगु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
हलिंया शक्तिशाली देया शक्तिशाली प्रमुखत कोरोनाया चपेताय् लाःगु दु । क्यानाडाया प्रधानमन्त्री जस्टिन त्रुडिउ कोरोनाया कारणं आइसोलेसनय् च्वनेत्यंगु दु । आइसोलेसन धैगु मेपिं सुयातं नापमलाःसे छें च्वनेगु खः । वयेकः थःत कोरोना भाइरस मदुसां कला सोफी ग्रीगोर त्रुडिउयात कोरोना भाइरस खनेदुगुलिं थुकथं छें हे याकःचा च्वनेत्यंगु खः । वयेकः छें च्वना हे ज्या यायेत्यंगु दु ।
उखे अमेरिकाय् संकतकाल लागु याःगु दु । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं कोरोना भाइरसया ल्वगि अप्वःगुलिं थुकथं संकतकाल लागु यानादीगु खः । ब्राजिलया उच्च पदस्त अधिकारी नापं अष्ट्रेलियाया गृहमन्त्री नापलानादीम्ह ट्रम्पं थः नं कोरोना भाइरसया नितिं हि जाँच यायेगु न्ह्इथनादीगु दु । वयेकलं नापलानादीपिं उच्चपदस्तपिंके नै कोरोना संक्रमण खनेदूगु खः । थ्व न्ह्यः अमेरिकां बेलायत बाहेक युरोपया दक्वं उदान रद्द यानादीगु खःसा बेलायतया उदान नं रद्द यायेगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.३४१०५६ उत्तर व देशान्तर ८९.०९०८३४ पश्चिम खः (41.341056° N 89.090834° W)। थ्व थासे १६४३६७०६ वर्ग मिटर (६.३४६२४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४०७७६ वर्ग मिटर (०.०९२९६४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>प्लाज्मा थेरापीं भारतय् छम्ह कोरोना संक्रमित लना अस्पतालं डिस्चार्ज जूगु दु । दिल्लीया ४९ दँया कोरोना पोजिटिभ मिजंयात म्याक्स अस्पतालय् थूगु प्रविधि छ्यःगु खः । ४ अप्रिलय् लक्षण खनेदुम्ह वयेकःयात भर्ना यायेधुंका झन स्थिति स्यनावंगु खः ।
वयेकःयात निमोनिया खनेदूगु खः । वयाँलिपा ८ अप्रिलय् वयेकःयात भेन्टिलेटरय् तयातःगु खः । अवस्था बामलाना वंसेंलि छेँजःया इनाप कथं चिकित्सकं प्लाज्मा थेरापीया माध्यमं उपचार न्ह्याकूगु खः । भारतय् थ्व हे न्हापांगु खुसि प्लाज्मा थेरापिं कोरोनाया उपचार याःगु खः । वयेकःयात १४ अप्रिलय् प्लाज्मा ब्यूगु खः ।<eot>पिएटर जीम्यान छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.६७९५२३ उत्तर व देशान्तर ८८.१०३२८० पश्चिम खः (30.679523° N 88.103280° W)। थ्व थासे ३०५३६७५१४ वर्ग मिटर (११७.९०३०६१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०७५६७०६२ वर्ग मिटर (४१.५३१८७७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 15.63° N 74.52° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६४९ मिटर (२१२९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं खानापुर शहरयागु जनसंख्या १६,५६३ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७४% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६८% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया खानापुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.५५८७३८ उत्तर व देशान्तर १५१.२२९६१६ पश्चिम खः (60.558738° N 151.229616° W)। थ्व थासे ७७४३४२१४ वर्ग मिटर (२९.८९७५१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४५८५६०३ वर्ग मिटर (५.६३१५३३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बोलिभिया, आधिकारिक कथं गणतन्त्र बोलिभिया क्वेचा भाषा: बुलिब्या (Bulibya), अय्‌मारा भाषा: वुलिव्या (Wuliwya), सिमोन बोलिभारया नामे नामांकरण यागु देय्‌ छगु भूपरिवेष्ठित देय् ख। थव देय् दक्षिण अमेरिकाय् ला। थ्व देय्‌या लागाय् ब्राजिल उत्तर व पूर्वय्, पाराग्वे व अर्जेन्टिना दक्षिणय्, व चिली व पेरु पश्चिमय् ला।<eot>न्या (पुलां भाय्: ङा) धागु छगु कथंयागु लखय् म्वाइगु प्राणीतेगु छगू पुचः खः। न्या जातिया प्राणीपुचलय् दुगःक्वँय् दूगु व लखय् सासः ल्हायेफूपिं प्राणीत ला। थन्यागु प्राणीपिनिगु म्हय् लखय् म्वायेत कत्ला आदि थीथी संरचना दयाच्वनि।<eot>खुद्दकनिकाय बुद्ध धर्मया सुत्तपिटकया छता निकाय ख। थ्व निकायय् भगवान बुद्धया चीहाकःगु सुत्तत मुंकातःगु दु। थ्व निकायय् खुद्दकपाठ, धम्मपद, उदान, इतिवुत्तक, सुत्तनिपात, विमानवत्थु, पेतवत्थु, थेरगाथा, थेरीगाथा, अपदान (१ व २), बुद्धवंस, चरियापिटक, जातक (१ व २), महानिद्देस, चूळनिद्देस, पटिसम्भिदामग्ग, नेत्तिप्पकरण, मिलिन्दपञ्ह व पेटकोपदेसय् बायातःगु दु। बुद्धधर्मय् नांजाःगु मंगलसुत्र, जातककथा आदि थीथी सुत्र थ्व खण्डय् दुथ्यानातःगु दु।<eot>चैत २७ - यलय् बुंगद्यःया न्हवं लिपा रथ दयेकेगु ज्या छु जुइधकाः अन्याैलाता ब्वलनाच्वगु इलय् ज्यापू समाज यलय् च्वंगु बैठकं थ्व सम्वन्धय् निर्णय यागु दु । कोरोना भाइरसया संक्रमण पनेत सरकारं तयातगु लकडाउन चिलाःवनेधुक्का तिनी बुंगद्यःया रथ दयेकिगु जुगु दु । विहिबाः सरोकारवाला निकाय, गुथियार लगायत फुक्क सहभागी बैठकं थथे निर्णय यागु खः । बुंगद्यःया रथ द्यःया न्हवं खुन्हू साइत पुजा याना कन्हय् खुन्हू हामो कि ताना पुच्वलय् दयेकिगु खः । तर थुगुसिइ वगु विषम परिस्थिति याना सरकारं तःगु लकडाउन चिलावनेधुक्का क्षमा पुजा याना रथ दयेकेगु ज्या यायेगु निर्णय जुगु दु ।
२०७७ सालया बुंगद्यःया जात्रा वइगु बैशाख १२ गते द्यःयात रथय् विज्याका १५ गतेनिसें शुरू जुइगु पात्रोय् न्ह्यथना तगु दु ।<eot>थ्व पौ राजमंड्रि मण्डल, पूर्व गोदावरी जिल्ला च्वसुया सुधारया निंतिं खँल्हाबल्हा यायेत देकाःतःगु खँल्हाबल्हा पौ ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५२८३७ उत्तर व देशान्तर ११२.०७६३ पश्चिम खः (33.52837° N 112.0763° W)। थ्व थासे १२२९८९३९२५ वर्ग मिटर (४७४.८६४७१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५८८०९५ वर्ग मिटर (०.२२७०६५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भण्डारा नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु चितवन जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २५७८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भण्डारा यागु जनसंख्या १४,३६८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>रुपन्देही जिल्ला नेपाःया पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया लुम्बिनी अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला तराईय् ला।
थ्व जिल्ला ८३डि१२'१६" निसें ८३डि३८'१६" पूर्वी देशान्तर व २७०२०' निसें २७०४७'२५" उत्तरी अक्षांशय् ला। थ्व जिल्लाया पूर्वय् नवलपरासी, पश्चिमय् कपिलवस्तु, उत्तरय् पाल्पा जिल्ला व दक्षिणय् भारतया उत्तर प्रदेश ला। गौतमबुद्धया जन्मस्थल लुम्बिनी थ्व जिल्लाय् ला। भूस्तरया जा कथं थ्व जिल्लाया दक्षिणय् समुद्र सतहस्वया १०० मिटर व उत्तरय् १२२९ मिटर जाः दु। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल १३६० वर्ग किलोमिटर दु।
थ्व जिल्लाया नांया बुद्धया जीवननाप स्वापू दु। गौतम बुद्धया मां मायादेवीं थ्व जिल्लाया देवदहया भवानीपुरय् बूगु ख। वसपोल सिक्क बांलाम्ह जूगुलिं वसपोलयात रुपीदेवी धयातल, रुपीदेवीं रुपिन्देही व रुपन्देही जूगु भलसा दु। नापं जुजु शुद्धोधनया लानि मायादेवी कोलिय राजकन्या जूगु व भगवन बुद्ध प्वाथय् दूबिले वसपोल थःगु थःछेँय् कोलियपिनिगु राज्यय् बिज्यानादिबिले छगू क्यवःय् विश्राम यानादिल। थ्व क्यबया नां वय्‌कःया नामं रुपादेवी जूवन। कालान्तरय् थ्व खँग्वः अपभ्रंश जुया रुम्विनी देई, रुमिनी देई जुया लुम्बिनी जुवन।
भौगोलिक कथं थ्व जिल्लायात चुरे क्षेत्र, भावर क्षेत्र व तराई मैदान याना स्वंगु भागय् बायेछिं। थ्व जिल्लाया सकल बुँइ ७१८७३ हे. बुँज्या यायेज्युगु, ३२००६ हे. गुँ व ल्यं दूगु क्षेत्रफल चट्टान, नगर, खुसि, चरनलागा आदिं भुनातःगु दु। तराई मैदान रुपन्देहीया अन्नया भण्डार ख व तराईं थ्व जिल्लाया सकल क्षेत्रफलया करिब ३/४ भाग भुनातःगु दु। जिल्लाया उत्तरी क्षेत्रय् दूगु चुरे क्षेत्रया भूभाग सिक्क म्हो दु। चुरेया यक्व लागाय् जंगल दु। थ्व जिल्लाया मू खुसि तिनाऊ, रोहिणी, दानव, पहेला, कञ्चन, कोठी, डण्डा, कोइलीमाई आदि ख।
जलवायु कथं थ्व जिल्लाया चुरे स्वया मेगु सकल भूभागय् उष्ण व उपोष्ण जलवायु दु। थनया तापक्रम अधिकतम ४३.७० से. व न्यून्तम ८.७५० से. रेकर्ड जूगु दु। थन वार्षिक वर्षा १३९१ मि.मि. जुइगु या। जिल्लाया चुरे व भावर क्षेत्र बाहेक मेमेगु क्षेत्र उर्वर जु।
राजनैतिक कथं थ्व जिल्लायात ५ निर्वाचन क्षेत्र, १७ इलाका, २ नगरपालिका व ६९ गा.वि.स.य् विभाजन याःगु दु।<eot>ग्वालियर (अंग्रेजी:Gwalior), भारतयागु मध्य प्रदेश राज्ययागु ग्वालियर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.22° N 78.18° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १९७ मिटर (६४६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ग्वालियर शहरयागु जनसंख्या ८२६,९१९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया ग्वालियर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>टोप्गच्छी (अंग्रेजी:Topgachchi), नेपा:यागु मेची अञ्चलयागु झापा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४१४२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं टोप्गच्छी यागु जनसंख्या २०,६१९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६२.०४५३०५ उत्तर व देशान्तर १६३.२१८६२९ पश्चिम खः (62.045305° N 163.218629° W)। थ्व थासे ११३८२९४१९ वर्ग मिटर (४३.९४९७८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६२१०५७४ वर्ग मिटर (६.२५८९३८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>झालोद तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>लःया निता तःधंगु स्थिर खण्डतयेत स्वाइगु चिब्याःगु लःबाला यात जलसन्धि (Strait) धाइ। आपालं थ्व खँग्वः महासागर, समुद्र आदि थें न्याःगु तः-तःधंगु स्थिर लः स्वाइगु लःबालाया निंतिं छ्येलिगु या। व्यवहारिक रुपय्, बनेज्याया निंतिं छ्येलिगु मालवाहक लःखः जुइछिंगु लःबालायात जलसन्धि धाइ।<eot>दोल्फु (अंग्रेजी भाय:Dolphu), नेपायागु कर्णाली अञ्चलयागु मुगु जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे132खा छेँ दु।<eot>राजपुर (अंग्रेजी:Rajpur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८०७ खा छेँ दु।<eot>नेवाः आइडल घोषणा | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
साँगितिक माहौल क्वाकेत आइडलया बांलागु प्रभाव खनेदु । अमेरिकन आइडल धुंका इडियन आइडलं गूगु लोकप्रियता काल व थौंकन्हे नेपाल आइडलं कयाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् आः नेवाः आइडल वयेत्यंगु दु । अमेरिकन आइडलया फ्यान्जाइज मखुसां थुगु नेवाः आइडल नेवाः भाषा व संगीत थकायेत अभुतपुर्व ह्वताः जुइगु आयोजक मध्येया मनोज नेवाः खड्गीं न्ह्यथनादिल । ईमेज च्यानलय् प्रशारण जुइगु थुगु नेवाः आइडलया ३३ ब्वः दइगु घोषणा जूगु दु ।
गाडि नापं नगद पुरस्कार नेवाः आइडलयात बीगु ग्वसा दुगु व ल्यू व लियांल्यू यात मोटरसाइकल व नगद पुरस्कारया व्यवस्था जुइगु पत्रकार सम्मेलन याना न्ह्यथंगु दु । निर्णायक सु जुइले धका न्यंगु न्ह्यसःया लिसलय् जजया निर्णय मजूसां न्ह्यू बज्राचार्य, दिपक बज्राचार्य, योगेश्वर अमात्य नापं पवित्र कसाःयात कायेगु व नापं मिसाम्ह निर्णायक तयेगु बिचा दुगु खँ आयोजकं न्ह्यथंगु दु । निर्णायकया बारे छवा दुने निर्णय जुइगु खड्गीं न्ह्यथनादिल ।
३ करोड ३२ लाखया अनुमानित खर्च नापं ज्याझ्वःया तयारी जुयाच्वंगु ग्वसाखलकं न्ह्यथंगु दु । देन्यंकया नेवाः तयेत ब्वति कायेकेगु ग्वसा दुगु थुगु नेवाः आइडलय् गैर नेवाः तयेसं ब्वति कासां नेपालभाषां म्ये हालेमाःगु व मेमेगु भाषां म्ये हासां निर्णयार्थ धासा नेपालभाषा हे माःगु न्ह्यथंगु दु ।<eot>सन् १०४६ - नासिर खुसरोनं थःगु ६दँया मध्यपूर्व भ्रमणया आरम्भ यात। थ्व धुंका वय्‌कलं [सफरनामा]] च्वयादिल। थ्व सफू पारसी भाषाया श्रेष्ठतम कृतिइ छगूया कथं कायेगु या।<eot>चिकित्सा विज्ञान प्रयोगात्मक ज्ञानया लागि वयकपिन्सं सिइधुक्कां थपिनिगु शरीर दान यानादिगु खः। सिइधुक्कां थपिनिगु शरीर किस्ट अस्पतालपाखें सञ्चालित मेडिकल कलेजयात दान बिइगु धकाः जोशीइ घोषणा यानादिगु खः। किस्ट अस्पतालं वयकपिनिगु निःशुल्क उपचार यानाच्वंगु दु।
छुं दिं न्हय् सरकारं जोशीया किपा दुगु हुलाक टिकट सार्वजनिक यागु खः। म्वाःबलय् हे हुलाक टिकट प्रकाशन जुम्ह सत्यमोहन जोशी न्हापांम्ह नागरिक जुयादिइ। अथेहे नेपाल राष्ट्र बैंकं वयकया किपा दुगु पाँयम्व सार्वजनिक यायेधुक्कुगु दु।<eot>यल / स्वनिगःया आदिवासी द्यःब्रम्हू राजोपाध्यायतय् कुसा संगठन राजोपाध्याय समाजया न्हूम्ह नायकथं कलाकार संजय शर्मा राजोपाध्याययात ल्यःगु दु । वंगु शन्चरबाः क्वचाःगु समाजया न्हय्क्वःगु दँमुँज्या व स्वक्वःगु तःमुँज्यां वय्कःयात समाजया न्हूम्ह नायकय् निर्विरोध ल्यःगु खः ।
व हे कथं स्वक्वःगु तःमुँज्यां ल्यःगु न्हूगु ज्यासना पुचलय् न्वकू रचना शर्मा राजोपाध्याय च्वनादीगु दुसा मू छ्यान्जेय् पत्रकार बिराजकाजी राजोपाध्याययात ल्यःगु दु । व हे कथं छ्यान्जेय् वन्दना राजोपाध्याय, दांभरिं उद्धव आचार्य राजोपाध्याय, ल्यू दांभरिंलय् चेतनादेवी शर्मा राजोपाध्याय च्वनादीगु दु ।
वयां न्ह्यः तःमुँज्याया उद्घाटन सत्रय् नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकारं राजोपाध्याय खँग्वलं स्वनिगःया नेवाःतय् गुरु पुरोहित कथं म्हसिका दुपिं द्यःब्रम्हूतय्गु विशिष्ट पहिचान कुबियाच्वंगु धासें सकल द्यःब्रम्हूतय्सं मेमेगु थर च्वःसां राजोपाध्याय नं तयेमाःगु खँय् बः बियादिल ।<eot>नागपुर (अंग्रेजी:Nagpur), भारतयागु महाराष्ट्र राज्ययागु नागपुर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 21.15° N 79.1° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३०४ मिटर (९९७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नागपुर शहरयागु जनसंख्या २,०५१,३२० खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नागपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>धनगढी नगरपालिका (अंग्रेजी भाय:Dhangadhi), नेपाया सेती अञ्चलया कैलाली जिल्लाया छगू नगरपालिका खः। थ्व थासय् ११७३८खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 23.43° N 84.68° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६४७ मिटर (२१२२ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं लोहारदगा शहरयागु जनसंख्या ४६,२०४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७१% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७६% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६६% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया लोहारदगा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.३९१५०२ उत्तर व देशान्तर ८१.५६६६५९ पश्चिम खः (28.391502° N 81.566659° W)। थ्व थासे ५१६१०६२५ वर्ग मिटर (१९.९२६९७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०८९८५२ वर्ग मिटर (१.१९२९९९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.४८२८८७ उत्तर व देशान्तर १२२.२३६००६ पश्चिम खः (37.482887° N 122.236006° W)। थ्व थासे ५०४४६२६८ वर्ग मिटर (१९.४७७४१४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३९०७५१२१ वर्ग मिटर (१५.०८६९८९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ऒरु नाळ् ऒरु कऩवु (तमिल भाषा:ஒரு நாள் ஒரு கனவு ) छगू तमिल भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् २००५य् पिहांवगु खः।<eot>गारीयाधार तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>नेपालय् बर्ड फ्लूया न्हापाम्ह शिकार | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेपालय् न्हापांगु खुसिइ मनुयाके बर्ड फ्लु लुगु दु । बर्ड फ्लु जुया काभ्रेया २१ दँ दुम्ह ल्याम्ह स्यूगु स्वास्थ्य मन्त्रालय नं बिहीबाः पत्रकार सम्मेलन याना न्ह्यथंगु दु ।
उम्ह ल्याम्हया नमूना परीक्षण यायेत जापान छ्वःगु खः । परीक्षणया रिपोर्ट वैशाख १७ गते वःगु खः गुकि बर्ड फ्लु पुष्टि जूगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३७१९९१ उत्तर व देशान्तर १२२.०२६०२ पश्चिम खः (37.371991° N 122.02602° W)। थ्व थासे ५६८१४९१७ वर्ग मिटर (२१.९३६३६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७९४४२० वर्ग मिटर (०.६९२८२९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मुढेगाउं (अंग्रेजी:Mudhegau), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४४८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मुढेगाउं यागु जनसंख्या २५८५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>येँ, नेपालमण्डल – पुलावंगु दँया बछला (वैसाख) य् ब्व:गु त:भुखाचं स्यंकूगु झीगु छेँ, देग:, बहा, बही व व त:भुखाचँ ज्यान का:गु द्वलँ द्व:या नेपा:मितेगु मूवंगु ज्यान, उकिँयाना: उसाँय् मदेका च्वने मा:गु, देसय् सरकार दुसाँ “मसनीगु ल्हा:” थेँ नेपा:मितयेत ज्या मव:गु सरकार, राहतया लागी विदेसँ खर्बँ खर्ब डलरया ग्वाहालि व:साँ पीडिततयेगु ल्हाती जाकि १ किलो व चाउ चाउ २ पुरि हे काय् खँपिँ दुला मदुला धैगु खँ ञनेबले त:भुखाचँला नेवा:मितयेत त:धंगु महाविनासहे याना ब्यूगु खनेदु। पुवंक स्वयेत: तभुखाचया हसना<eot>नगमंगल (अंग्रेजी:Nagamangala), भारतयागु कर्णाटक राज्ययागु मन्द्या जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 12.82° N 76.76° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७७२ मिटर (२५३२ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नगमंगल शहरयागु जनसंख्या १६,०५० खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७१% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६७% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नगमंगल यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>सिद्धार्थ (अंग्रेजी:Siddhara), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु अर्गाखाँची जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १४८९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सिद्धार्थ यागु जनसंख्या ९१२८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>फवाखोला (अंग्रेजी:Phawakhola), नेपा:यागु मेची अञ्चलयागु ताप्लेजुङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २५९ खा छेँ दु।<eot>राग कोमल आशावरी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>रूसी भाषा (Russian: русский язык,रूस्किय् यज़ीक् ) - पूर्वी स्लाभिक भाषाय् दकले प्रचलित भाषा ख। रूसी युरोपया छगु मू भाषा ख। नापं, हलिंया मू भाषातयेगु दथुइ थुकिया विशेष थाय् दु। भौगोलिक रुपं रूसी खंल्हाइपिनिगु आपा जनसंख्या युरोप स्वया एशियाय् दु।
रूसी भूतपूर्व सोवियत संघया सकल १५ सोभियत समाजवादी गणतन्त्रतयेगु राजकीय भाषा ख। सन् 1991स सोभियत संघया विघटन धुंका नं थ्व दक्वं आधुनिक स्वतन्त्र देय्य् नं थः-थःगु राष्ट्रीय भाषात नाप परस्पर आपसी व्यवहारया निंतिं स्वापू भाय्या रूपय् रूसी भाषा छ्येलिगु या। थ्व १५ देय्य् च्वानिपिं मनुतयेगु दथुइ नं यक्वया मांभाय् रूसी ख।
हलिंया थी-थी देशय् (इजरायल, जर्मनी, संयुक्त राज्य अमेरिका, क्यानाडा, टर्की, अस्ट्रेलिया आदि) भूतपूर्व सोभियत संघ वा रूसया प्रवासी च्वनिगु या, अन यक्व थासय् रूसी बुखँपौ पिथनि, व रूसी भाषाय् रेडियो व टिभि ज्याखं व ब्वंकुथिइ रूसी भाषा स्यनेगु या। छुं दं न्हापा तक्क पूर्वी यूरोपियन देय्या ब्वंकुथिइ रूसी भाषा विदेशी भाषाया रूपय् ब्वंकिगु या। सकल हलिमय् रूसी भाषाय् खंल्हाइ पिनिगु ल्या ३० - ३५ कोटी दु, गुकिलि 16 कोटीया थ्व भाय् माँभाय् ख। थुकिया आधारय् रूसी हलिंया अप्व मनुतायेसं ल्हाइगु भाषाय् न्यागुगु थासय् व संयुक्त राष्ट्र (UN)या आधिकारिक भाषाय् छगु ख।<eot>वाळोद तालुका भारतया गुजरात राज्यया तापी जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१२९५१ उत्तर व देशान्तर ११७.२९३१५ पश्चिम खः (34.12951° N 117.29315° W)। थ्व थासे १५२३२४२१९ वर्ग मिटर (५८.८१२७१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११२९९५४ वर्ग मिटर (०.४३६२७८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.४१७०९२ उत्तर व देशान्तर १२०.६४६०१४ पश्चिम खः (40.417092° N 120.646014° W)। थ्व थासे १५२८२६७७ वर्ग मिटर (५.९००६७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६०३७ वर्ग मिटर (०.०१३९१४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छाय् वा मवःगु स्यूला ? कारण थ्व खनि । | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
बंगालया खाडीइ न्यूनचापीय लागा दुगुलिं नेपालय् जलवाष्प युक्त वायु वय् मफूगु व थुकिंयाना वा वय् मफूगु मौसमविद समिर श्रेष्ठं न्ह्यथनादिल । मनसुन सक्रिय अवस्थाय् दुसां वायुलय् जलवाष्पया मात्रा म्हाे जुया मदिक्क वा वय् मफूगु वयेकया धापु दु ।
तर स्वनिगलय् धासा सुथ निसें हे निभाः त्वःगु दु । अथेहे पश्चिमया दिपायल, पूर्वी पहाडया छुं लागाय् नं निभा त्वःगु दु । पोखराया छुं लागाय् तकं मौसम सफा जूगु दु ।<eot>अर्खौले (अंग्रेजी:Arkhaule), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६४५ खा छेँ दु।<eot>प्राचीन यवन यवनया इतिहासया छगू लहना ख। थ्व लहना ८गु व ६गु शताब्दी ईपूया आर्काइक युग निसें १४६ इपू (कोरिन्थया ल्वापू धुंकाया यवनया रोमन कब्जा) तक्क अस्तित्वय् दूगु ख। थ्व कालखण्डया मध्यय् क्लासिक यवन ला। क्लासिक यवन युग ५गु व ४गु शताब्दी इपूइ अस्तित्वय् वःगु छगू कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् न्हापा एथेन्सया नेतृत्त्वय् यवनमि तयेसं पर्सियन अतिक्रमणयात परास्त यात। थ्व धुंका पलिस्था जूगु एथेन्सया स्वर्ण युग ४०४ इपूइ पेलेपोनेसियन युद्धय् एथेन्सया स्पार्ताया ल्हातं पराजयय् क्वचाल।
पार्थेनन एथेना देवीयात देछाना तःगु एक्रोपोलिस, एथेन्सया देगः। थ्व देगः प्राचीन यवनया दक्ले नांजाःगु संरचनाय् छगू ख।
क्लासिकल यवन संस्कृतिया थ्व धुंका शक्तिशाली जूगु रोमन साम्राज्यय् तधंगु प्रभाव लावन। रोमन साम्राज्यं यवन संस्कृतिया थी-थी संस्करण [[भूमध्यसागरीय क्षेत्र]य् व युरोपय् प्रचार यात। थ्व कारणं प्राचीन यवनयात पाश्चात्य संस्कृतिया आजुया रुपय् नालेगु या।<eot>थ्व थाय् य् न्हापा न्हापा निसें एबोरिजिनल मनुत च्वनावगु खः। लिपा थ्व थासे नेदरल्यान्ड व बेलायतीतेगु शासन जुलः।<eot>निम्हम्ह मचा बुइकेगु तयारीइ दुम्ह जहान मेघन मर्केलं राजदरबार लिहाँवनेत अस्वीकार यासेलिइ ह्यारी व मेघनया पदवी वंगु खः।
छुं लान्हय् वयकपिन्सं हे मानपदवी त्वताःगु घोषणा यासें अमेरिकाय् च्वंवसाः नं दरबारयापाखें आःतक मानपदवि कायमय् हे यानातगु खः। तर, शुक्रबाः महारानी एलिजावेथ द्वितीयं वयकपिनिगु मानपदवी खारेज जुगु घोषणा यानादिगु समाचारय् न्ह्यथनातगु दु।बेलायती राजदरबार बकिङ्घम दरबारं आःतक विचाराधीन अवस्थाय् दुगु वयकपिनिगु मानपदवी खारेज जुगु घोषणालिसें उकियात बेलायती राजसंस्थाया इतिहासय् लोमंकेमफइगु घटनाया रूपय् काःगु दु।
राजपरिवारया दुजया रूपय् वयकपिनिगु आः छुं नं जिम्मेवारी, दायित्व व अधिकारलिसें भूमिका नं मदइगु दरबारं धागु दु।
थगुने मार्चय् ह्यारी व मेघनं सामाजिक सञ्जालय् नं थःपिनिगु अन्तिम पोस्ट यासें बेलायती राज परिवारया वरिष्ठ दुजया रूपय् थपिनिगु भूमिका त्वःतेगु घोषणा यानादिगु खः।वयकपिं सामाजिक सञ्जालपाखें नं तापाक्क च्वनाच्वनादिगु दु। सामाजिक सञ्जालय् यक्व घृणा फयेमाःगुलिइ ह्यारी व मेघनं ट्वीटर, इन्स्टाग्राम, फेसबुकलगायतय सामाजिक सञ्जालय् थपिं प्रस्तुत मजुइगु निर्णय याःगु टाइम्स अफ लन्डनं च्वंगु दु।<eot>फ्रान्सेली गणतन्त्र छगू रिप्रिजेन्टेटिभ प्रजातन्त्र खः। थ्व देस‌य् युनिटरी अर्ध राष्ट्रपतिय गणतान्त्रिक शाषण दु। थ्व देय्‌या मू आदर्श मनू व नागरिकया अधिकारया घोषणाय् खने दु। थ्व छगू विकशित देय् खः। थ्व देय् या अर्थतन्त्र हलिमे खुगूगु थासय् दक्ले तधंगु ख। [६] फ्रान्स हलिमय् दक्ले अप्व मनूतेसं चाहिवैगु देय् ख। थ्व देशे दछिइ ७५ मिलियन स्वया अप्व पर्यटक (बनेज्या पर्यटक नं याना) वै। [७] फ्रान्स युरोपेली संघयु छगु पलिस्था यैगु देय् ख। थ्व युरोपेली युनियनयु दक्ले तधंगु क्षेत्रफल दुगु देय् नं ख। फ्रान्स संयुक्त राष्ट्र संघयु पलिस्थामि देय्, फ्रांकोफोनी, जी८, ल्याटिन युनियनयु सदस्य नं ख। थ्व छगु तधंगु शक्ति ख व संयुक्त राष्ट्र संघयु ५गु स्थायी सदस्यय् छगु ख। थ्व आणविक शक्ति दुगु देय् नं ख।
फ्रान्सया नां "फ्र्यांक्स"(Francs) खंग्वलं वगु ख। फ्र्यांक्सत जर्मनिक मनुत ख। थ्व मनूसं पश्चिमी रोमन साम्राज्य क्वचाय्‌ धुंका उत्तरी युरोप कब्जा यागु ख। अझ बांलाक्क स्वेगु खःसा पेरिस नापंया Île-de-France (प्रान्त) वास्तविक फ्रान्सेली शाही दिमेन्सेयु थाय् ख। दक्ले न्हापायाम्ह फ्र्यांक जुजु क्लोभिस १यात फ्रान्सेली जुजुतेगु आजु धका हनी।
मेत्रोपोलितन फ्रान्स पश्चिमी युरोपय् ला। अथे जुसां, फ्रान्सया उत्तर अमेरिका, क्यारिबियन, दक्षिण अमेरिका, दक्षिणी हिन्द महासागर, प्रशान्त महासागर, व एन्तार्क्तिकाय् नं भूमि दु।[८] थ्व लागातेगु सरकार थी-थी कथंया दु। छुं थासय् ओभरसीज दिपार्तमेन्त दु धाःसा छुं थासय् ओभरसीज कलेक्सिभिती।
मेत्रोपोलितन फ्रान्सया क्षेत्रफल ५४७,०३० वर्ग किलोमितर (२११,२०९ वर्ग माइल) दु।[९] थ्व कथं फ्रान्स युरोपियन युनियनया क्षेत्रफल कथं दक्ले तधंगु देय् ख। थ्व कथं फ्रान्स स्पेन स्वया भतिचा तधं। फ्रान्सय् यक्व कथंया भूमित दु। थन उत्तर व पश्चिमया तटीय फांट निसें दक्षिण-पूर्वया एल्प्स , मध्य-दक्षिणया मस्सिफ सेन्त्रल व दक्षिण पश्चिमया पारेनीज गुं श्रृङ्खला तक्क दु। ४,८०७ मितर (१५,७७०फुत) जाय् पश्चिमी युरोपया दक्ले तज्जागु च्वापुगुं मों ब्लां एल्प्स च्वापुगुँ श्रृङ्खलाय् फ्रान्स व इटालीया दथुइ ला।[१०] मेत्रोपोलितन फ्रान्सय् यक्व खुसित बाहा वइगु प्राकृतिक व्यवस्था दु। दसु- लोई खुसि, गाओंन्, सीन व र्‍होन। थ्व खुसितेसं मास्सिफ सेन्त्रल व आल्प्सयत बाइ। थ्व खुसित भूमध्यसागरय् कामाआज् (Camargue) जुया ल्वाकज्याइ। कामाआज् फ्रान्सया दक्ले म्हो जाय् दुगु थाय् ख। थ्व थाय् (२ मि / ६॰५ फुत समुद्री सतह) स्वया क्वे ला।[१०] क्रोसिका भूमध्यसागरीय तटय् ला।<eot>इ स १९४४य् अमरिकी पत्रकार लुई फिशर नाप खं ल्हाना दिया महात्मा गान्धी नं नेताजीयात देशभक्ततेगु देशभक्त धयादिगु खः।
नेताजी सुभाषचन्द्र बोसयु जन्म २३ ज्यानुवरी, इ सं १८९७ य् उडिसा यु कटक सहरय् जुगु खः। वेकयागु अबुयागु नां जानकीनाथ बोस व माँयागु नां प्रभावती खः।<eot>हन्ट्स्भिल संयुक्त राज्य अमेरिकायागु अलाबामा राज्ययागु छगु सिटी ख। थ्व नगरय् नासाया युएस स्पेस एन्द रकेत सेन्तर दूगुलिं थ्व नगरयात रकेत सिति नं धाइगु या।
थ्व नगर अक्षांश ३४.७१२३४१ उत्तर व देशान्तर ८६.५९६२९६ पश्चिमय् ला(34.712341° N 86.596296° W)। थ्व थासय् ४५०७७७२८४ वर्ग मिटर (१७४.०४६०९० वर्ग माइल) जमिन दु धाःसा ९९४३७७ वर्ग मिटर (०.३८३९३१ वर्ग माइल) ल दु[४]।<eot>इण्डोनेशिया गणराज्य दक्षिण पूर्व एशिया व ओशिनियाय् स्थित छगू देय्‌ ख। १७,५०८ द्वीपदूगु थ्व देय्‌या जनसंख्या लगभग २३ कोटी दु। थ्व हलिमया प्यंगु दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु व दक्ले अप्व मुस्मां जनसंख्या दूगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या राजधानी जकार्ता ख। देय्‌या जमीनी सीमा पापुआ न्यू गिनी, पूर्व तिमोर व मलेशियानाप स्वा धाःसा मेमेगु जःलाखःला देय्‌य् सिंगापोर, फिलिपिन्स, अस्ट्रेलिया व भारतया अंडमान व निकोबार द्वीपपुचःला।
७गु शताब्दी निसें हे इण्डोनेशिया द्वीपसमूह छगू महत्वपूर्ण बनेज्या क्षेत्र दयाच्वंगु इतिहास दु। व ईले श्रीविजय अधिराज्यया शासनय् चीन व भारतनाप थ्व देय्‌या व्यापारिक स्वापू दयाच्वन। स्थानीय शासकतयेसं शनै-शनै भारतीय सांस्कृतिक, धार्मिक व राजनीतिक प्रारुपयात ग्रहण यात व कालान्तरय् हिंदू व बौद्ध राज्यतयेगु उत्कर्ष जूवन। इण्डोनेशियाया इतिहासय् विदेशीतयेगु यक्व प्रभाव दु। थ्व थाय्‌या प्राकृतिक स्रोतया कारणं थ्व थासय् विशेषकथं बनेज्यामित यक्व वःगु खने दु। मुस्मां बनेज्यामितयेसं थः नाप मुस्मां धर्म थन हल व युरोपीय शक्तितयेसं थ्व टापूपुचले मसलाया बनेज्याया एकाधिकारया निंतिं थः-थः नाप यक्व ल्वाःगु खने दु। साढे स्वसः दँ तक्क डच उपनिवेश जुइ धुंका थ्व देशं लिउ हलिम हताः धुंका स्वतन्त्रता कायेफल।
शैलेन्द्र राजवंश इन्दोनेसियाया छगू प्राचीन राजवंश ख। थ्व राजवंशया उदय जावाय् ८गु सदीइ जुल। शैलेन्द्र राज्य बुद्ध धर्मया महायान संघया सक्रिय प्रवर्तक व विश्व प्रसिद्ध बोरोबुदुर चैत्य सहित मध्य जावाया केंदु समतल क्षेत्रय् शासन याःगु राजवंश ख। थ्व राजवंशया जुजुतेगु राजकाल थ्व कथं दु-
मजापहित साम्राज्यं इन्दोनेसियाय् १२९३-१५०० तक्क शासन यात। थ्व हिन्दू साम्राज्यय् थ्व देय् सुथां लातः व थ्व युगयात थ्व देय्‌या स्वर्ण युगया रुपय् कायेगु या। हयाम वुरुक थ्व साम्रज्यया दकलय् शक्तिशाली व सफल सम्राट ख। थ्व साम्राज्यया राजवंश थ्व कथं दु-
थ्व टापू व थ्व नापंया मेमेगु टापू देय्‌तयेगु नां भारतया पुराणय् दीपान्तर भारत (वा सागर पुला वनेमाःगु भारत) धका च्वयातःगु दु। युरोपया च्वमितयेसं १५० दँ न्ह्यः थ्व टापूपुचःयात इण्डोनेशिया (इंद= भारत + नेसोस = द्वीप या नामं) नां बिल। की हजर देवान्तर‎ न्हापाम्ह थन्याम्ह इण्डोनेशियामि ख सुनां थःगु देय्‌या निंतिं इण्डोनेशिया नां छ्येल। कावी भाषाय् च्वयातःगु भिन्नेक तुंग्गल इक (अनेकताय् एकता) थ्व देय्‌या आदर्श वाक्य ख।
थ्व देय्‌या मू भाषा बाहासा इंडोनेशिया ख। मेमेगु भाषाय् बाहासा जावा, बाहासा बाली, बाहासा सुण्डा, बाहासा मदुरा आदि ला। थ्व देय्‌या प्राचीन भाषाया का नां कावी ख गुकिलि देय्‌या मू साहित्यिक ग्रन्थत च्वयातःगु दु।<eot>हरिहर तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया दावणगेरे जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>प्रविधि गु कथं विकास जुयाच्वंगु दु यदि वहे कथं झिसं थपिंत न्ह्याके मफुत धासा झी झन् झन् ल्युने लाइ। भाषायात झिसं च्वया, ब्वना व नवाना हे म्वाकेगु ख:। ई नं मालाच्वंगु छु ख व झिसं वा चायेके हे मा। झिसं आ च्वयेगु, ब्वनेगु वा नवायेगु थाय् न हिले धुन्कुगु दु।
नेपाल भाषा यात यक्व स्वया यक्व साइबर स्पेसके हयेगु जिमिगु कुत ख :। जिमिगु पला न्ह्यानाहे च्वनि व आशा दु छि सकल पिनिगु हपा व साथ दया च्वनेमा।<eot>कालावड तालुका भारतया गुजरात राज्यया जामनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>पाल्चोक (अंग्रेजी:Palchok), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६५ खा छेँ दु।<eot>कोरोनाया कारणं न्हापांगु खुसि नेपामि मन्त | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
कोरोना भाइरस (कोभिड १९)या संक्रमणं न्हापांगु खुसि छम्ह नेपामि मन्त । ६६ दँ दुम्ह पूर्व गोर्खा सैनिक लीलाबहादुर राईया वेलायतय् मृत्यु जूगु पुष्टि जूगु दु । संखुवासभा छेँ जुया सपरिवार लण्डनं २१ किलोमिटर उत्तर पश्चिमय् च्वंगु ह्यारो सहरय् च्वनाच्वंगु खः ।
वयेक वंगु चैत ४ य् लण्डनया नर्थविक पार्क हस्पिटलय् मदुगु खःसा सीगुया कारण कोभिड १९ जूगु जानकारी वंगु शुक्रबार जक ब्यूगु खः ।<eot>राग सरफर्दा बिलाबल छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>आर्कान्सः संयुक्त राज्य अमेरिकाया दक्षिणी भूभागया छगु राज्य ख। थ्व राज्यया नां कापः आदिवासीतयेगु (Quapaw Indians) एल्गोन्कियन (Algonquian) नां ख। आर्कान्सःया सीमाना खुगु राज्यया सीमानाप स्वा। थ्व राज्यया उत्तरय् मिसौरी, पूर्वय् टेनिसी व मिसिसिप्पी, दसिणय् लुइजियाना, दक्षिण पश्चिमय् टेक्सास व पश्चिमय् ओक्लाहोमा ला। थ्व राज्यया पूर्वी सीमा आपालं मिसिमिप्पी खुसिं निर्धारणया। थ्व राज्यया वृहद भौगोलिक क्षेत्रफलय् ओजार्क्स व ओउचिया च्वापुगुं लागा निसें पूर्वी मिसिसिपी खुसिया क्षेत्र तक्क ला। थ्व राज्यया राजधानी व दक्ले तधंगु नगर लिटल रक ख।<eot>येँ, नेपाल मण्डल- न्हूगु नेपाःया न्हूगु संविधानय् नेवाः सः दुथ्याकेतः नेसं ११२९ प्वहेला २० (माघ ३ गते) या ११ता ईलय बसन्तपुरँ न्ह्याइगु नेवाः जुलुसय् व्वतिकयादियेतः, नेवाः स्वायत्त राज्य – मंकाः संघर्ष समितिया पाखै सकसितः ब्वनापौ छोयातःगु न्यनेदु।
ब्वनापौली धयातःगु दु, “नेपाःया न्हूगु संविधानय् नेवाःतयेगु हक, हीत व अधिकार संरक्षण व सुनिश्चित् यायेतः ‘नेवाःमंका अवधारणा’ व नेवाः आदिभूमि नेपाल मण्डलय् ‘नेवाः स्वायत्त राज्य’ घोषणा याकेत मुंकागु ‘ल्हाचिँ’यात झी सकल नेवाःतयेगु मंका सः (अभिमत) कथँ ‘संविधानसभाय’य् लःल्हाः वनेगु नेवाः जुलुसय् थःथःगु बाजँ, ध्वाँय्, प्लाकाःड आदि ज्वनाः सकसिनँ ब्वतिकयादिसँ। सकल व्यवसायीपिसँ थःगु ज्यासुलं तया झीगु थ्व मंका झ्याझ्वलय् ब्वति कयादीतनं इनाप याना” तःगु दु। थ्व जुलुसे झी सकल नेवाःत मवँसा, सुवनी? – The Newah<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.०८७३३६ उत्तर व देशान्तर ९२.४५३३१५ पश्चिम खः (35.087336° N 92.453315° W)। थ्व थासे ९०७७०५७७ वर्ग मिटर (३५.०४६७१७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५४९१२३ वर्ग मिटर (०.२१२०१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कट्टी (अंग्रेजी भाय:Katti), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे801खा छेँ दु।<eot>नेवाः रक नेपालभाषाय् आधारित रक विधा ख। थ्व येँय् केन्द्रित रक विधा ख। थ्व रकय् नेपालभाषाया छ्यला नापं नेवाः बाजं नं थाइगु या। थ्व रक विधाय् सन् १९७०या हिप्पी संस्कृतिया यक्व प्रभाव दु। मुक्ति एन्द रिभाइभल थ्व रकया छगू मू ब्यान्द ख। नापं, भीम तुलाधर, जेनिथ ब्यान्द, कब वेब, संजीव प्रधान, जेम्स प्रधान, नेवाः बिटल्स आदि मेमेगु लोकंह्वागु कलाकारत ख।<eot>स्वांमा (अंग्रेजी भाषा: Shrub) धाःगु स्वां ह्वइगु सिमा स्वया चिहाकःगु आपालं ६ मितर (२० फित) स्वया चिहाकःगु मा ख। यक्व प्रजातिया मा थाय् व अवस्था कथं सिमा वा स्वांमा जुया ह्वये फु। स्वांमातयेगु दथुइ २ मितर स्वया चिहाकःगु स्वांमातयेत चिहाकःगु स्वांमा धाइ। थन्यागु स्वांमाय् लाभेन्दर (lavender), भिङ्का (Vinca) आदि व आपालं केबः मा दसु -गुलाफ आदि ला। थन्यागु स्वांमातयेत बाचास्वांमा, सबश्रब वा झाः धाय्‌छिं।
बोतानी व इकोलोजीइ स्वांमा धाःगु निश्चित भौतिक संरचना दूगु मा ख। थन्यागु मा ८ मितर स्वया म्हो हाकःगु व च्वकाय् स्वया फुसलय् यक्व कचा दूगु मा ख।<eot>प्रतापापुर (अंग्रेजी:Pratapapur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १८९५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं प्रतापापुर यागु जनसंख्या १२,८३१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>प्रिक्यान्सरस अवस्था (वा प्रिम्यालिग्नेन्त अवस्था) धाःगु क्यान्सर जुइगु सम्भावना अप्व दूगु अवस्थातेत मंका नां ख। थ्व अवस्थातेत मलंकुसा, थन्यागु अवस्थां क्यान्सर यायेफु।<eot>थ्व गाविसय् सरसफाइया निंतिं शौचालय देकेज्याया अभियान कथं थ्व थाय्‌ राप्ती अञ्चलय् छगू उदाहरणीय गां जूगु दु। [१]<eot>रामपुरमल्हानिया (अंग्रेजी:Rampuramalhaniya), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११५० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रामपुरमल्हानिया यागु जनसंख्या ६१६५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।<eot>रोमानिया छगु युरोपेली देय् खः। थ्व देय्‌ युरोपया दक्षिण-पूर्वी भागय् ला। थ्व देय्‌या राजधानी व दकलय् तःधंगु नगर बुखारेस्त ख। रोमान्स भाय्-कचाया दकलय् पूर्वय् ल्हाइगु भाय् रोमानियन भाय् थ्व देय्‌या आधिकारिक भाय् ख।<eot>जनपद धाःगु राज्यया छगू इकाइ ख। प्राचीन दक्षिण एसियाय् थन्यागु जनपदत स्वाना दयावःगु महाजनपदतयेगु वर्णन दु। बुद्ध धर्मया ग्रन्थतेगु अनुसार अबिलय्‌या मू महाजनपद थ्व कथं दु-<eot>वय्कःया जीवनया मू ऐतिहासिक स्रोत प्लूटार्कया एंटनीया जीवन या अनुवादत ख।[१] एन्टनी एण्ड क्लियोप्याट्रा विलियम शेक्सपियरं सन् १६०३ व १६०७ दथुइ च्वयादिगु विश्वास दूगु नांजाःगु वियोगान्त ख। थ्व दकले न्ह्यः सन् १६२३स ध्वागु जुल।
क्लियोप्याट्रा वः ईया मिस्रया राजधानी अलेक्जान्द्रियाय् बुगु ख। वय्कः १८दं दुबिले वय्कःया अबु, सु जुजु नं ख, मदयादिल। वय्कः व वय्कःया किजा, टॉलेमी १३म्ह मिस्रया शासक जुयादिल। वय्कः लानी व वय्कःया किजा जुजु जुयादिल। वय्कःया किजा १२दं जक्क दूगुलिं वय्कः वास्तविक शासक जुयादिल।
क्लियोप्याट्रां दरबारियातयेगु दथुइ छुं शत्रु दयेकादिल। क्लियोप्याट्राया शासनकाल हिजडा पॉन्तियस (Pothinus)या नेतृत्त्वय् जूगु दरबारियातयेगु छगु षड्यन्त्रं क्वचाल। करिब ५१ से ४८ ईसा पूर्व दथुइ इमिसं क्लियोप्याट्रायात सत्ताच्यूत याना टोलेमीयात छम्ह जक्क शासक दयेकल। लिच्वःकथं, वय्कलं देय् त्वते माल। टोलेमी जुजु जुसां मचा जक्क जूगुलिं पॉन्तियस व उइगु पुचः मिस्रया धाथेंया शासक जुल।
व ईले निम्ह रोमन जनरलत रोमन गणराज्यया नेतृत्त्वया निंतिं ल्वानाच्वन। इपिं पम्पेइ व जुलियस सिजर ख। जुलियस सिजरं ४८ ई.पू.स यवनय् जूगु Pharsalusया ल्वापुइ पम्पेइयात बुकल। पम्पेइ Pharsalusनं मिस्रय् बिसुंवन व अन टलेमीया आदेशय् वय्कःयात स्यानाबिल।
तलेमी व वय्कःया समर्थकतयेसं सिजर प्रसन्न जुइ धैगु भलसा कासां थ्व छगू तःधंगु भूल जुवन। सिजरं थःगु विरुद्ध ल्वापिं यक्व सिनेटरतयेत माफी बिधुंकुगु जुल। वय्कःया उद्देश्य रोमय् शान्तिया वातावरणया जग दयेकिगु ख। पम्पेइया हत्यां सिजरया योजनायात दथुंइ चानाछ्वल। झन्, पम्पेइ छम्ह रोमन कन्सुल व सिजरया छम्ह जक्क म्ह्याय् जुलियाया विधुर जुयाच्वन। अझ, पोम्पेइयात थःगु 5म्हम कला व मस्तयेगु न्ह्यःने इपिं जहाजय् दुबिले व पम्पेइ जहाजं पिहां जक्क वःबिले स्यानाबिल। थुकिलिं पम्पेइया शक्तिशाली परिवार व समर्थकतयेसं सिजरयात गब्लें मल्वमंकिगु व न्हयाबिलें शत्रु जुइगु सुनिश्चित यात।
अले सिजर मिस्रया राजधानी अलेक्जेन्द्रियाय् वल। आर्थिक रुपं मिस्र रोमया मनुतयेत नकेत गाःक्क कि दूगु छगु अन्नभण्डार जुयाच्वन। क्लियोप्याट्रां सिजरयात वय्कःया थःगु हे आजूचाःगु पहलं लसकुस यानादिल। वय्कः छगु गलैंचाय् द्यनादिल। वय्कःया च्यतयेसं व्य्कःयात दुनेतया गलैंचा पिनें फ्येनाबिल। व गलैंचा सिजर च्वानाच्वंगु लाय्कूलि यंकल। गार्डतयेसं छुं मनुतायेसं छगू गलैंचा क्वाबिनाच्वंगु खन व इमित मदिकुसें वनेबिल। इमिसं व गलैंचा सिजर इथासय् थ्यंकल। अले क्लियोप्याट्रा गलैंचां पिहांवल। सिजर वय्कःनाप मतिनाय् क्वबाल व इपिं प्रेमी जुल। थ्व ईले क्लियोप्याट्रा २१दं व सिजर ५२दं जुयाच्वन।
सिजरियन बुजक्क बुबिले सिजरयात सिनेटय् स्यानाबिल। १५ मार्च, ४४ ई.पू.स क्लियोप्याट्रा व वय्कःया आसपासे रोमय् दुबिले हे सिजरयात स्यानाबिल। थ्व धुंका वय्कः मिस्रय् लिहांझाल।
सिजरया सेनापति मार्क एन्टनी व सिजरया वैध उत्तराधिकारी अक्टेभियन जाना सिजरया विरुद्ध षड्यन्त्र याइपिंगु पुचःयात बुकल। थ्व पुचःया नेतृत्त्व यापिं ब्रुटस व क्यासियस पूर्वी भूमध्य सागरय् थःगु सेना यंका अनया यक्व भूभाग थःगु अधीनय् नियन्त्रण यानातल। थ्व मुद्दा अंततः म्यासेडोनियाया फिलिप्पीया ल्वापुं सिधयेकल।
क्लियोप्याट्रा गुलि तःमि धइगु विषयय् यक्व बाखँत दु तर थुकिया वास्तविकताया बारेय् झी पक्का जुइ मफु। दसु, छपु बाखँ कथं वय्कलं थःगु छ्येंगु नाइसे च्वंकेत दुरूइ मोहो ल्हुइगु या। छपु मेगु बाखँ कथं वय्कलं एंटनीनाप वय्कलं दकले थिकेगु नसा दयेकेफु धका बाजी तल। बाजी त्यायेत वय्कलं छगु मोतिया न्ह्याय्पं बाली वाउँपाउँ(भिनेगर)इ ल्वाकछ्याना त्वनादिल।
↑ प्राचीन माउरीटानिया राज्य आयाःगु पश्चिम सहाराया दक्षिणय् एट्लाण्टिक तटय्, आधुनिक माउरीटानिया दूगु थासय् मला । अबिलेया राज्य आःया अल्जेरियादूगु थासय् दयाच्वंगु छगु बर्बर राजतन्त्र ख।<eot>दँ धाःगु छगु निश्चित कालखण्ड ख। थ्व कालखण्ड सौर्य वा चन्द्र नगुमां कथं पाइ। सौर्य कालखण्डय् पृथ्वीं सूर्द्यःयात छचाखेलं चाःहिलिगु ई यात दँ धाइ। चन्द्र नगुमांय् १२गु चन्द्रमास वा अधिवर्षय् १३गु चन्द्रमासं दँ दयाच्वनि।<eot>रोम इटालीयागु राजधानी व छगु ऐतिहासिक नगर ख। रोमन लहनाया उत्पत्ति थ्व हे नगरं जूगु ख। थ्व नगर ताइबर खुसिया सिथय् ला। थ्व नगरया मू भाशा इतालियन भाशा ख। भेतिकन सिति, हलिमया दकलय् चिधंगु देय् थ्व हे नगरया दुने ला।<eot>राष्ट्रियसभां बिहीबाः संविधान संशोधन विधेयक पारित याःगु दु । थ्व नापं लिपुलेक–लिम्पियाधुरानापंया भू–भाग कःघाना जारी याःगु नक्सा कथं निशान छाप संविधानय् हिलिगु जुइ ।
५७म्ह दुजः उपस्थित जूगु सभाय् ५७ म्ह सांसदं संशोधनया पक्षय् मतदान याःगु खः । सभामुख नापं ५८ म्ह दुगु सभाया सभामुखं विधेयक सर्वसम्मतं पारित जूगु घोषणा यानादीगु खः ।
प्रतिनिधिसभां वंगु जेठ ३१ गते सर्वसम्मतिइ पारित याःगु थूगु विधेयक थौं राष्ट्रियसभां नं पारित जूगु खः ।<eot>राजोपाध्याय समाजया न्याक्वःगु दँ मुँज्याया नितिं मूपाहाँ कथं वंगु शनिवाः मेयर महर्जन झाःगु खः । यलया ज्यावलाख्यलय् च्वंगु तकःद्यः उग्रचण्डीइ राजोपाध्याय समाजया नायः बरिष्ठ संगीतकःमि अमरराज शर्मा राजोपाध्यायया नायःसुइ ज्याझ्वः तःजिक क्वचागु खः । ज्याझ्वलय् समाजया मूछ्याञ्जे विराजकाजी राजोपाध्यायं
वार्षिक प्रतिवेदन न्ह्यब्वःगु खःसा आर्थिक प्रतिवेदन दाँभरी जयन्ती राजोपाध्यायं न्ह्यब्वःगु खः । उगु दँ मुज्याय् २०७४ सालय् एसईई ताःलाःपिं ब्वनामिपिन्त हंगु खः ।<eot>गल्धा (अंग्रेजी भाय:Galdha), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे683खा छेँ दु।<eot>बनौली (अंग्रेजी:Banauli), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८९२ खा छेँ दु।<eot>गुस्ताफ डेलेन् छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>कूक टापु (कूक टापु माओरी: Kūki 'Āirani) छगु स्वशाषित संवैधानिक राजतन्त्रिक व न्हु जील्यांड नाप स्वतन्त्र स्वापू तैगु टापुतेगु पुचः ख। थ्व १५गु चीधंगु देय् प्रशान्त महासागरय् ला। थ्व सकल देय्‌या मू भूमि २४० वर्ग किलोमिटर (९२.७ वर्ग माइल) दु। तर कूक टापुतेगु एक्स्क्लुसिभ आर्थिक क्षेत्र (EEZ) य् १.८ मिलियन वर्ग कि.मि. (०.७ मिलियन वर्ग माइल) सागरीय लागा ला।[१]<eot>शाहनामे वा शाह-नामा (पारसी भासय्: شاهنامه) वा जुजुतयेगु सफू छता पारसी भाषाया महाकाव्य ख। थ्व महाकाव्य चिनाखँमि फेर्दोःसीजुं करिब ९७७ निसें १०१० इसंया दुने च्वयादिगु ख। थ्व महाकाव्य इरानया देय्‌ काव्य ख। नापं, हलिमय् पारसी भाय्‌ ल्हाइगु थासय् थ्व काव्ययात तसकं हनिगु या। करिब ५०,०००पु हरफ दूगु [१] थ्व काव्यं पर्सियाया दन्त्य बाखँ व पारसी साम्राज्यतयेगु इतिहासयात ब्वया क्यं। थ्व काव्यं हलिंया पलिस्था निसें ७गु शताब्दीया पर्सियाया इस्लामी कब्जातक्कया बाखं कं।
थ्व ग्रन्थं पर्सियन तजिलजिया केन्द्रय् ला। थ्व ग्रन्थयात साहित्यिक नमुना व इरानया जातीय-राष्ट्रिय सांस्कृतिक म्हसीकाया रुपय् नालेगु या।[२] थ्व सफूलि पारसी धर्मावलम्बीतयेगु धर्मया उद्गम व थ्व धर्म हनिगु लिपांगु साम्राज्य सासानी साम्राज्यया पतन तक्कया बाखं कंगु व पारसी धर्मया पर्सियाय् प्रभाव क्यनातःगु जूगुलिं थ्व सफू वर्तमान पारसी धर्मावलम्बीतयेत सिक्क महत्त्वपूर्ण जू।
शाहनामेय् इरानी मनूतेगु जातीय बाखँ च्वयेगु कुतः जूगु दु। इरानय् मुस्मा जुजुतेसं थःगु कब्जा दयेकेधुंका च्वःगु थ्व ग्रन्थय् इरानीतेगु उत्पत्ति निसें मुस्मांतेगु अधिग्रहणकाल स्वया न्ह्यः तक्कया बाखं तयातःगु दु। थ्व ग्रन्थयात मिथक, शौर्य व ऐतिहासिक खण्डय् बायातःगु दु। थीथी कालखण्डय् थीथी राजवंशतेगु ईलय् जूगु बाखँ दु। थ्व ग्रन्थ कथं इरानय् पेशदादयान वंश (پیشدادیان) , कियानयान वंश (کیانیان), इशिकानयान वंश (اشکانیان)(पार्थियन) व सासानयान (ساسانیان) थें न्याःगु वंशत दयाच्वन।
थ्व कालखण्ड मेमेगु खण्ड स्वया चिहाकः। थ्व खण्डय् सकल २,१००पु हरफ दु। सकल ग्रन्थया हरफया थ्व ४% जक्क ख। थ्व खण्डय् बाखँ निश्चित व सरल रुपय् ब्वयातःगु दु। परमेश्वर व प्रज्ञायागु वन्दना यासें न्ह्यथंगु थ्व ग्रन्थं ससानी कालया हलिं व मनूया उत्पत्तिया बाखं कनि। थ्व म्हसीका धुंका कीवमरस (केयुमर्स) धापिं दकलय् न्हापाया मनू पर्वतय् च्वने धुंका जुजु जूगु व पेशदाद राजवंशया बाखं दु।
शाहनामेया बाखँ कथं कीवमरस (केयुमर्स) दकलय् न्हापांयाम्ह मनूतेगु जुजु ख। वय्‌कः गुफाय् च्वंसें तिँधुँया छ्येंगुया वसः पुनाः च्वनिम्ह मनू ख। थ्व बाखँ कथं अहुरा मज़्दा(परमेश्वर)या कृपां वय्‌कःयाके जुजुपिंके जक्क दैगु "फर" धाःगु आलौकिक रश्मि दयाच्वन। वय्‌कःया काय् सियामक (Siyāmak, سیامک) सकसितं नं ययाच्वन। थ्व खँ मयःगुलिं अह्रिमन (Ahriman) धाम्ह दैत्यं थःगु सेना दयेकल। सोरुस धाम्ह द्यः नं केयुमर्सयात थ्व खँ धाःबिलय् सियामकं थःगु सेना ज्वंसें अह्रिमननाप ल्वाः वन व दानवया ल्हातं सिनावन।
शाहनामेया २/३ भाग थ्व हे शौर्य गाथां जाःगु दु। मनोचेर(Manuchehr)या शासनं शुरु जूगु थ्व भाग एस्कन्दर (अलेक्जेन्दर)या पर्सिया कब्जा नापं क्वचाइ। सक (Saka) वा सिस्तानी (Sistānī) वीरतेसं पारसी साम्राज्य दयेकिगु ज्याय् दुगःक्वँय् जूगु भाव थ्व ग्रन्थं ब्यु। गर्शास्प (Garshāsp) व वय्‌कःया काय् नरिमान् (Narimān) व नरिमान्‌या काय् साम् (Sām), जुजु मनोचेरया सिस्तान शासन बिलय् मू अश्वरोही शूरवीर जूगु खं कनातःगु दु। मनोचेरया उत्तराधिकारी वय्‌कःया काय् ज़ाल, व छेय् रोस्तम् वीरतेगु वीर जूगु वीरगाथा कनातःगु दु। फरामुर्ज़(Farāmarz)या बाखँ नं कनातःगु दु।<eot>सर विलियम वालेस(१२७० – २३ अगस्त, १३०५) छम्ह स्कत नाइट ख। वय्कलं थःगु जीवनकालय् स्कटिसतेगु अंग्रेज विरुद्धया स्वतन्त्रता संग्राम नेतृत्त्व यानादील। १५गू सदीइ वय्कःया जीवनं प्रभावित ऐतिहासिक उपन्यास The Acts and Deeds of Sir William Wallace, Knight of Elderslie ब्लाइन्द ह्यारीं च्वयादिल। थ्व उपन्यास जीवनी स्वया नं किंवदन्ति बाखँया रुपय् च्वयातःगु जुल। वालेसया जीवनया यक्व खँ थ्व बाखनय् कनातःगु दु।<eot>बेलगावि जिल्ला वा बेलगांव जिल्ला भारतया कर्नाटक राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् कन्नड भाषा नापं मराठी भाषी मनुतयेगु बाहुल्यता दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.७५४९४५ उत्तर व देशान्तर ८०.४०३६११ पश्चिम खः (25.754945° N 80.403611° W)। थ्व थासे १९०१८०७१ वर्ग मिटर (७.३४२९१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९६८१९ वर्ग मिटर (०.२३०४३३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राणा सांगा (राणा संग्राम सिंह) (राज सन् १५०९-सन् १५२७) उदयपुरय् न्हापा दयाच्वंगु शिशोदिया राजवंशया जुजु ख। राणा सांगाया पूवंगु नां महाराणा सग्रामसिंह ख। राणा सांगां मेवाडय् सन् १५०९ निसें सन् १५२७ तक्क शासन यानादिल। थ्व थाय्‌ थौंया भारतया राजस्थान प्रदेशया मरुभुमिइ ला। राणा सांगा सिसोदिआ(सूर्यवंशी राजपुत) राजवंशी ख। राणा सांगां जुजु जुइ न्ह्यः थःगु किजापिन्त स्याना थः जुजु जुयादिल। राणा सांगां विदेशी आक्रमणकारीतेगु विरुध सकल राजपुतपिन्त छधी यानादिल। थुकिया निंतिं भारतय् वय्‌कःयात लुमंकिगु या। वय्‌कः छगू विश्वासघातया कारणं बाबुर नाप हतालय् बुयादिल तर थःगु शौर्यतां मेपिन्त प्रेरित यानादिल।
वय्‌कः राणा रायमल धुंका सन् १५०९स मेवाडया उत्तरधिकारी जुयादिल। वय्‌कलं दिल्ली, गुजरात, व मालवा मुगल बादशाहतेगु आक्रमणं थःगु राज्ययात रक्षा यानादिल। थ्व नापं वय्‌कःयात थःगु ईया दकलय् शक्तिशाली हिन्दू जुजुइ छम्हया रुप स्थापित जुयादिल।<eot>स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालया कथं देयन्यकं ९७ म्हसिके सङ्क्रमण पुष्टि जुगु खः। उकिंमध्ये स्वनिगलय् ३४ म्हसिके संक्रमण पुष्टी जुगु खः। वंगु २४ घाै दुने ११४ म्ह लंका अस्पतालं वसेलिइ डिस्चार्ज जुपिनिगु ल्याः २ लख ६९ द्वः ६१९ थ्यगु दु। नेपालय् १,५८३ म्ह सक्रिय सङ्क्रमित आइसाेलेशनय् च्वनाच्वंगु दु।
वंगु २४ घाै दुने कोरोना संक्रमणं ३ म्ह नं सिगु दु। थ्वनापं कोरोना सङ्क्रमणं सिइपिनिगु ल्याः २,०६१ थ्यगु मन्त्रालयं धागु दु।<eot>16गु शताव्दीइ पवित्र रोमन साम्राज्यं Pier Gerlofs Donia व Wijerd Jelckamaया नेतृत्त्वय्‌ जूगु फ्रिसियनतयेगु बिद्रोह झेलेयायेमाल। थ्व सन् 1515 निसें सन् 1523 तक्क चली.
भोल्टेयरं, फ्रेञ्च दार्शनिकं १८गु शताब्दीइ ख्यालं धयादिगु दु कि थ्व देय् न पवित्र, न रोमन, न साम्राज्य हे ख।<eot>नारायणपुर २ (अंग्रेजी:Narayanpur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १८०० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नारायणपुर २ यागु जनसंख्या ११,५६० खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>भुली (अंग्रेजी भाय:Bhuli), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे493खा छेँ दु।<eot>खंबावती राग हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतया छपु राग ख। थ्व राग खमाज थाट् गणया छगू प्रसिद्ध प्राचीन राग ख। बहनिया २ता प्रहरय् थ्व राग हालिगु या। थ्व सम्पूर्णषाडव जातिया राग ख। अवरोहय् वृषभस्वर पूर्णतया त्याग जुइ। “ग म स” हृदयभूतस्वर जुइ। थ्व रागया वादिस्वर षड्जः व संवादिस्वर मध्यमः ख। केचन वादिस्वरः गान्धारः, संवादिस्वरः षड्जः थुकिया अभिप्रयन्ति ख। थ्व करण रसय् विप्रलंभ श्रृङ्गार रस प्रधान राग ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.४८८२१७ उत्तर व देशान्तर ८२.५७७७४३ पश्चिम खः (27.488217° N 82.577743° W)। थ्व थासे ३१३५९८३० वर्ग मिटर (१२.१०८०९९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६०४६५४४ वर्ग मिटर (२.३३४५८४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>शुक्रबाः बहनी स्वास्थ्य मन्त्रालयं मकवानपुरया ५४ दँया मिसायाके कोरोना पुष्टि याःगु खः । उम्ह मिसा येँया महाराजगन्जस्थित मनमोहन कार्डियोथोरासिक एन्ड भास्कुलर ट्रान्सप्लान्ट सेन्टरय् वासः याकाच्वंगु सीदुगु दु । टिचिंग अस्पतालया मुटुरोग शाखा थूगु सेन्टरयात सील यायेगु विषयलय् धाःसा व्यवस्थापन पुचलं अझ निर्णय मकाःनि ।
न्हापा र्यापिड टेस्ट याःगु इलय् नेगेटिभ खनेदूगु खःसा लिपा पिसिआर परीक्षणं धाःसा कोरोना पोजेटिभ क्यंगु खः । वासः याकाच्वंम्ह कोरोना पोजिटिभ जुइधुंका चिकित्सक व कर्मचारी आइसोलेसनय् च्वनेत बाध्य जूगु दु ।
वयेकःया उसाँय् बाँलाना वंगुलिं आइसियूलय् हयेगु तयारी जुयाच्वंगु न्ह्यथंगु दु । थ्व न्ह्यः वयेकःया धड्कन नं कम व रक्तचाप नं कम जुयाच्वंगु खः ।
थ्व न्ह्यः, टिचिंगय् हे उपचाररत मचा, कर्मचारी व न्यूरो बिरामी कुरुवायाके तकं कोरोना संक्रमण खनेदूगु खः । अथेहे टिचिंगय् मचा बुइकुम्ह मिसा तकं कोरोनाया कारणं स्यूगु खः । कोरोना संक्रमण गुकथं जुल धैगु अन्यौल जुयाच्वंगु इलय्, अस्पतालं चिकित्सक, बिरामी व कर्मचारीया पूर्णरुपं पिसिआर टेष्टय् हेलचेक्राइ यानाच्वंगु दु । थुकथं आरडिटि टेष्टया जक भर जुया अस्पतालं कोरोना संक्रमण अप्वयेकीगु खतरा ब्वलंगु दु ।<eot>भुमेस्थान (अंग्रेजी भाय:Bhumesthan), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1747खा छेँ दु।<eot>नेवाःतय्गु थज्याःगु हे थीथी नखःचखः व मेला पर्व मध्ये गुलिखें मूमूगु नखःचखः व मेला पर्व नेवाः मखुपिनिगु चाड पर्व कुन्हु हे लानाच्वंगु दु अले गुलिं गुलिं जातियापिनि गोबर्द्धन पुजा धकाः सौ व बैल पुज्यायेगु चलन दु । अथेहे येँया नेवाःतय्गु तःजिगु नखः पाहांचःह्रेया कन्हय् कुन्हु नेवाःतय् त्वाःत्वाःलय् मह्रःजा नकेमाः, अले थ्वकुन्हु हे सरकारी स्तरं ‘घोडा जात्रा’ न्यायेका वयाच्वंगु दु ।
झी चथाःबलय् मेपिनि तीज पर्व हनीगु जुयाच्वंगु दु । थुकथं झीगु नखः कुन्हु हे मेपिनिगु चाड पर्व स्वत्तुमत्तुस्वानाः वयाच्वंगुलिं छखे झी दथुइ हे छगू थज्याःगु भ्रम ब्वलनाच्वंगु दु कि मेमेगु जातिं हना वयाच्वंगु व झीसं हना वयाच्वनागु नखःचखः, जात्रा, पर्व छता हे खः, खालि नां व हनेगु पहः जक पानाच्वंगु खः । मेखे सरकारी संचार माध्यमं याइगु प्रचार प्रसारया प्रभावय् लानाः झीसं नं मचायेक हे म्हपुजायात गोबर्द्धन पुजा, पाहांचःह्रेयात घोडा जात्रा, चथाःयात तीज धकाः धायेगु याना हयाच्वनागु दु । थ्वहे झ्वलय् गुलिख्य नेवाःतय्सं नेवाःतय्गु छगू तःजिगु नखः मोहनी धयागु नं मेमेगु जातिं हनीगु नखः, ‘दशैं’ खः धकाः थुइकेगु यानाहयेधुंकल । नेवाःतय्त लानाच्वंगु भ्रम मध्ये थ्व छगू तःधंगु हे भ्रम खः ।बाकीँ पुनो ब्लगबाट हेर्न यहाँ जानुहोस<eot>भावनगर तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>पहलमानपुर (अंग्रेजी:Pahalmanpur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १७०७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पहलमानपुर यागु जनसंख्या ११,८९२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>स्थापनाया खुदँ क्यंगु लसताय् नेपालभाषा लहना वाःपाैया शनिवार हना ज्याझ्वः याःगु दु । पत्रकारिता लागाय् मदिक्क सनाच्वनादिपिं खुम्ह पत्रकारतय्त पत्रकारिता पुरस्कार लःल्हागु दु ।<eot>भर्मिफर्म एपेन्डिक्स मनुया म्हया छगू भेस्टेजियल अंग ख। थ्व अंग सिकमया क्वे, स्वंगु टिनिया कोलाइ स्वाइगु थासय् दै।<eot>नेपाल संवत ११३५ चौला ४ (March 24, 2015) येँ, नेपाल मण्डल – जनजाति व मधेशी पार्टीत थौंकन्हय् संकटय् दु । संकटय् दुसां यक्व कचामचाय् कुचा दलाच्वंपिं मधेशी व जनजाति पार्टीत एकताबद्ध जुया वनेगु स्वयां झन् विभाजित जुया वनाच्वंगु स्वयेबलय् पहाडी खस आर्य समुदायया प्रभुत्व दुगु दलतसें नेपालय् अथें राज याये फुगु मखुगु जुयाच्वन धइगु सी दइ …<eot>लिपांगु २४ घाै दुने ३ द्व ११२ म्ह परिक्षण याःगु इलय् ५०२ म्ह कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) पाेजिटिभ वःगु दु । थुकि २०४ म्ह मिसा व २९८ मिजँ पाेजिटिभ वःगु खः । थ्व नापं नेपालय् संक्रमितया ल्याः २ लख ११ द्व ४७५ थ्यंगु दु । उकि १२४७ म्ह सीधुंकुगु दुसा १ लख ७९ द्व २४२ म्ह संक्रमणमुक्त जूगु दु । २४ घाै दुने २८७८ म्ह संक्रमणमुक्त जुइधुंकल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७३९९८३ उत्तर व देशान्तर १२१.८३५४६ पश्चिम खः (39.739983° N 121.83546° W)। थ्व थासे ७१८५७१५६ वर्ग मिटर (२७.७४४२०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६३८४ वर्ग मिटर (०.०१४०४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राग सरस्बतीरञ्जनी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>भगवान कृष्ण भगवान राम अवतार काःगु ईयात त्रेता युग धैगु खः। न्हापागु अवतार मत्स्य,अनलिप्पा कुर्म, तेस्रो अवतार बराह, प्यङ्गु अवतार नरसिंह न्यागु अवतार बामन, खुगु अवतार परशुराम, न्हयगु अवतार राम(थ्व हे अवतार काःगु समय यात हे त्रेता युग धैगु ख) व लिपाया च्ह्यागु अबतार बलराम,गुङ्गु अवतार बुद्ध, झिगु अवतार कल्कि ख। थ्व सकलयात दश अवतार धाई।<eot>शिकागो खुसिया उत्तरी कचा (जवःय् च्वय्) व मू कचा(जवःय् क्वय्)या दोभान (वुल्फ पोइन्त), थ्व निपु कचा स्वाना शिकागो खुसिया दक्षिणी कचा (देपाय्) दयेकी।
खुसि धागु प्राकृतिक कथं बुंया द्यनं बाहा वना च्वंगु लः ख। थुकिया स्रोत आपालं पुखु, च्वापुखुसि, झरना वा वा वइबिलय्‌या लः आदि जुइ। खुसि निगु प्रकारया जुइफु - न्ह्याबिलय् हे दइगु व वा वइबिलय् जक्क दइगु। न्ह्याबिलय् हे दइगु खुसिया स्रोत पुखु, च्वापुखुसि आदि जुइ व थन्याःगु खुसिइ न्ह्याबिलय् हे लः दयाच्वनि। वाः वइ बिलय् जक्क बाहा वइगु खुसि धाःसा वाया लखय् निर्भर जुइ। मनु म्वायेत लः मदयेकं मगागुलिं यक्व लहना खुसिया सिथय् दयाच्वं। अथे जूगुलिं खुसियात लहनाया आधारया रुपय् नं कायेगु या। चिधंगु खुसियात खुसिचा धाइ। च्वापुया खुसियात च्वापुखु (Glacier) धाइ।<eot>डिसेम्बर २७ य् हे फ्रान्सय् खनेदूगु खः कोभिड १९ | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
कोभिड १९ युरोपय् सन् २०१९ या २७ डिसेम्बर न्ह्यः थ्यंगु फ्रान्सया चिकित्सकं दाबी याःगु दु । फ्रान्सया छम्ह चिकित्सकं उगु दिं स्वास्थ्य परीक्षण याम्ह छम्ह निमोनिया संक्रमित ल्वगिया नमुना आः वया परीक्षण याना स्वः बलय् कोरोना पोजेटिभ खनेदूगु दाबी याःगु दु । वयेकःया दाबीया आधारय् कोरोना संक्रमण लछि न्ह्यः हे युरोपय् थ्यंगु जुइफूगु विश्व स्वास्थ्य संगठनं अनुमान याःगु दु ।
मंगलबार जेनेभाय् नवासें विश्व स्वास्थ्य संगठनया प्रवक्ता क्रिश्चियन लिन्डेमयरं उगु बुखँ थः अजु मचायागु न्ह्यथनादिल । वयेकलं मेगु देयात नं दूगु पुलांगु नमुनाया परीक्षण यायेत अपिल यानादिल । हलिंया फुक्क देसय् सन २०१९ नोभेम्बर व डिसेम्बरय् कयातःगु स्वास्थ्य परीक्षण नमुनाया हाकनं परीक्षण यायेत इनाप यासें कोरोना महामारीविरुद्ध स्पष्ट साझेदारी विकास ग्वाहालि जुइगु वयेकलं दाबी याःगु बिबिसीं न्ह्यथंगु दु ।<eot>महोत्तरीया प्रहरी उपरीक्षक श्याम अधिकारीया कथं बिहीबाः स्थानीय ४२ दँ दुम्ह सिकेन्द्र सिंह व ५५ दँ दुम्ह सुकदेव महारा मदुगु खः । थ्व न्ह्यः मंगलबाः व बुधबाः प्यम्ह अज्ञात रुपं मदूगु खः ।
स्यूगुया कारण अझ नं पुष्टि मजूसां विषाक्त एयेला त्वना मदुगु आशंका प्रहरी याःगु दु । प्रहरी उपरीक्षकया कथं सीम्हया पोस्टमार्टम धुंका जक कारण सीके फइगु न्ह्यथंगु दु । सीपिनि कोरोना परीक्षणया नितिं स्वाबया नमुना संकलन यायेधुंकुगु दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं यदि येँय् दुपिं विशिष्ट जनशक्तिं दायित्व कायेगु खत धाःसा थन सहरी सरसफाइया लिच्वः याकनं पिहां वइगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं येँय् देय् धइगु विशिष्ट व्यक्तित्वया बसोबास जुयाच्वंगुलिं सहर जूगुलिं इमिसं सहरी सरसफाइलय् दायित्व कायेगु खःसा येँ देय् याकनं हे स्वच्छ व सफा जुइ धयादिल । […]<eot>चण्डिका(बयलपात) (अंग्रेजी भाय:Chandika(Bayalpata)), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे470खा छेँ दु।<eot>मलुमेला (अंग्रेजी:Malumela), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३६१ खा छेँ दु।<eot>इनामे (अंग्रेजी भाय:Iname), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे529खा छेँ दु।<eot>यल महानगरपालिका विवादय् ,पुखु देकेमाःगु सः तम्ह प्रहरी प्रमुखया जागिर चत (भिडियाे नापं) | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
सर्वाेच्च अदालत‌ं तकं पुखु दयेकेमाः धका उजं ब्यूसां दयेके मफूगु पलेस्वाँ पुखुया जग्गाय् यल महानगरपालिकाया ज्याकू लानाच्वंगु दु । महानगरपालिकाया नापसं च्वंगु खालि जग्गाय् न्हापा थें पुखु दयेकेमा धका स्थानियवासीत कुहाँ वःगु दु । थ्व झ्वलय् स्थानियपिनि आन्दाेलनं याना महानगरपालिकाया जागिर नयाच्वंम्ह कर्मचारी निलम्बनय् लाःगु दु ।
यल पूच्वया अशोक स्तुपया न्ह्यःने यल महानगरपालिका लानाच्वंगु दु । थ्व पुखुया जग्गा खः । मेगु पुखुलिइ त्रिपद्म माध्यमिक ब्वनेकुथि दयेकातःगु दु । मेगुलि गाडी पार्किङ याकातःगु दु । महानगर छेंया लिउने चिकिचाधंगु स्विमिङ पुल थें जाःगु पुखु धासा महानगरं दयेकातःगु दु ।
लगंख्यःया सप्तपाताल पुखु हाकनं दयेकीगु हाैसला नापं क्वाःगु पूच्वःया स्थानियवासीपिंसं पलेस्वां पुखु दयेकेत सुशील श्रेष्ठया नायःसुइ संघर्ष समिति निस्वन । त्वाःया सकल वासीया इच्छा कथं त्वाः नायः कदमलाल महर्जन नं थुगु आन्दाेलनय् कुहाँ वल । तर यल महानगरपालिका, प्रहरी प्रमुख तकं जुयादिम्ह महर्जनयात महानगरं आन्दाेलनय् क्वाहाँ वंगुलिं निलम्बन यानाबिल । थः स्थानिय नातां पुखु दयेकेमाःगु पक्षय् दूगु तर आन्दाेलनय् थः प्रत्यक्ष मवंसां महानगरं कुनेगु ख्याच्वः तकं ब्यूगु व निलम्बन याःगु न्ह्यथनादिल ।
महानगरपालिकाया ज्याकु दुथाय् २०१२ सालय् पुखु त्वपूगु जुयाच्वन । २०४४ सालय् नगरपालिकाया नितिं ज्याकु दयेकल ।
आः बसपार्क दुगु थासय् पुखु दयेकेत उबलय् नगरपञ्चायत सभा २०२६ पाखें उजं तकं वःगु जुयाच्वन । थ्व विरुद्ध सर्वोच्च अदालतय् तःगु रितय् २०२९ सालय् सर्वोच्चं तकं पुखु दयेकेत उजं ब्यूगु जुयाच्वन ।
पुखु दयेके मफूगुलिं बुलुहुँ 'डम्पिङ साइट' कथं जूवंगु थुगु थाय् आः सुचुकुचु याना बसपार्कय् हिलाच्वंगु दु ।
पुखु दयेकेत ताकेता याःसा २०५४ सालय् सभागृह दयेकेत स्वःगु व शिलान्यास तकं याःसां स्थानीयया विराेधं दयेके मफूगु खः ।
पुखु दयेकेगु बजेत मगाःतले थुकियात अल्पकालीन पार्किङ देकेगु ज्या जुल । तर आः थ्व थाय् यात महानगरपालिकां लछिया छगु लख ६१ द्व तकाय् न्यादँया नितिं ठेक्का ब्यूगु दु ।
थ्व विषयलय् महानगर प्रमुख चिरिबाबु महर्जनं पार्किङ टेन्डर न्हापा नःत्वाः खलःया स्थानीययात बियागु तर आः अहिले टेन्डरया इ क्वचाया मेम्हेसित लाःगुलिं पुखुया विवाद हःगु न्ह्यथनादिल ।
मेयर महर्जनया कथं पुखु दयेकेत अध्ययन याना नक्सा निसेंया फुक्क योजना देकेमाःगु जुगुलिं इ काइगु न्ह्यथनादिल ।<eot>चिनाखँ साहित्यया छगू विधा ख। थ्व विधाय् सःया हिसि (ध्वनिसौन्दर्य वा phonaesthetics), सः व भाषाया प्रतीकात्मक रुप, मात्रा आदि छ्येला खनेदूगु व सामान्य अर्थ स्वया भावात्मक व प्रतीकात्मक चिन्तन ब्वयेगु ज्या जुइ।
चिनाखँया छगू ताःहाकःगु इतिहास दु। प्राचीन सुमेरया गिल्गमेशया काव्य आःतक्क लूगु दकलय् पुलांगु चिनाखँ ख। प्राचीन चिनाखँ व काव्य ख्यःया विकासय् लोक म्येया तःधंगु ल्हा दु। थुकिया दसुया रुपय् चीनया शिजिङ(Shijing)यात कायेछिं। नापं, लुमंका तयाः म्हुतुं कनिगु मौखिक परम्पराया नं थ्व साहित्यिक विधाया विकासय् यक्व प्रभाव दु। थुकिया दसुया रुपय् संस्कृतया वेद, जुरुआस्ता धर्मया गाथा, होमर सम्प्रदायया इलियाद व ओदिसि आदि कायेछिं। प्राचीनरुपय् चिनाखँयात एरिस्तोतलं थःगु एसिस्तोतलया पोएतिक्स् (Aristotle's Poetics)य् परिभाषित यायेगु कुतः जुल। थ्व कुतः भाय्‌या साहित्यिक पक्ष, दबूप्याखं, म्ये, ख्यालि आदिइ केन्द्रित जु। थ्व धुंकाया मेमेगु कुतःत हानं हानं दोहरे जुइगु, पद्यरुप, छन्द, व भाषिक सौन्दर्यय् केन्द्रित जुल व थन्यागु साहित्यिक ज्यां चिनाखँ व पद्ययात गद्य स्वया पृथक विधाया रुपय् पलिस्था यात।<eot>राष्ट्रिय जनगणना २०६८ कथ नेपालय् १२३ गू माभाय् प्रयोगय् दु । नेपालय् दुगु १०० मल्याक भाय् मध्ये यक्व लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यंगु दु । माभाय् संरक्षण यायेत ब्वनेगु सफू पिथनाः प्राथमिक तगिंनिसें हे ब्वंकेमाःगुलिइ भाषा न्ह्यलुवाःपिन्सं बः बियाच्वंगु दु । संयुक्त राष्ट्रसंघया इनापय् सन् २००० निसें माभाय् दिवस हनावयाच्वंगु खः।
सन् १९५२ स अबलेया पूर्वी पाकिस्तानया बंगलादेशी ब्वमितय्सं बंगाली भाय्यात मान्यता बिइमाःगु धासें याःगु आन्दोलनयात थौंया हे न्हि फेब्रुअरी २१ कुन्हु दमन जूगु खः । उकिया हे लुमन्तिइ बंगलादेशया प्रस्तावय् थ्व दिवस हनावयाच्वःगु खः।<eot>हलिमय् गनं मयाःगु ज्या नेपालय् याःगु दु । ज्ञानया कमिं हानिकारक विषादी मनुयात हे छ्वाकुगु दृश्य येँया गल्लीइ खनेदत । कोरोनाभाइरस सीगु बिचा याना मनुया म्हेय् हे डिसइन्फेक्सन याःगु खनेदत । थ्व दृश्य आइतबाः येँया न्युरोडय् तकं खनेदत ।
सतकया जवं खवं च्वना स्वयंसेवकं लँजुवातयेत स्प्रे यानाच्वंगु खः । विशेषज्ञतयेसं म्हेय् डिसइन्फेक्टेन्ट छ्वाका स्वास्थ्यय् थीथी समस्या खनेदइगु न्ह्यथंगु दु ।
डिसइन्फेक्सनं भाइरस मसीगु तर स्वास्थ्यय् धाःसा भने समस्या वैगु धाःसें थ्व ज्या थथें दिकेमाःगु इनाप यानादीगु दु । स्प्रे याना एलर्जी जुइगु नापं मिखा व श्वासप्रश्वासय् हे समस्या वैगु विशेषज्ञतय् धापु दु । सासलं केमिकल म्हेय् दुहाँ वना दमया समस्या वैगु विशेषज्ञया धापु दु ।
सरूवा रोग विशेषज्ञ डाक्टर शेरबहादुर पुनं भाइरस सी धैगु भ्रमं म्हेय् हे डिसइन्फेक्सन यायेगु व्यवहारिक मजूगु धापु तयादिल । छुं दिं न्ह्यः अमेरिकन राष्ट्रिपतिं डिस्इन्फेटेन्ट मनुयात इन्जेक्ट याना स्वयेगु धाःसेंलि आलोचित जुयादीगु खः ।
डिसइन्फेक्सन यक्व मनु जुइगु थाय् अस्पताल वा बैंकय् यायेमाःगु तर सडकय् यानाच्वंगुया तुक मदूगु वयेकलं न्ह्यथनादिल । भाइरसं बचे जुइत साबुँ लखँ ल्हाः सिलेगु वा स्यानिटाइजर छ्यलेगु हे उत्तम जुइगुलिइ जोड बियादिल ।<eot>यजुर्वेद हिन्दू धर्मया छगू महत्त्वपूर्ण श्रुति धर्मग्रन्थ ख। थ्व ४गु वेदय् छगू वेद ख। थुकिलि यज्ञया असल प्रक्रियाया निंतिं गद्य व पद्य मन्त्र दु। थ्व हिन्दू धर्मया ४गु पवित्रतम प्रमुख ग्रन्थय् छगू व ऋग्वेद धुंकाया दकलय् महत्त्वपूर्ण वेदया रुपय् नालिगु या- थ्व वेदय् ६६३ मन्त्र दु। अथे जुसां थुकियात ऋग्वेद स्वया अलग धका काइगु या छाय्‌धाःसा यजुर्वेद मुख्य रूपं छगू गद्यात्मक ग्रन्थ ख। यज्ञय् छ्यलिगु गद्यात्मक मन्त्रतेत ‘यजुस’ धाइ। यजुसया नामं हे वेदया नां यजुस+वेद(=यजुर्वेद) खँग्वःया संधि जूगु ख। यजुर्वेदया पद्यात्मक मन्त्र ॠग्वेद वा अथर्ववेदं कायातःगु दु।[१] थुकिलि स्वतन्त्र पद्यात्मक मन्त्र म्हो जक्क दु। थ्व वेदय् अधिकांशतः यज्ञत व हवनतेगु नियम व विधान दु। अतः, थ्व ग्रन्थ कर्मकाण्ड प्रधान ख। ॠग्वेदया रचना सप्त-सिन्धु क्षेत्रय् जूल धाःसा यजुर्वेदया रचना कुरुक्षेत्रया प्रदेशय् जुल।[२] छुं विज्ञतेगु मतानुसार थुकिया रचनाकाल १४०० निसें १००० ई.पू. दथुइ जूगु ख। यजुर्वेदया संहितात लगभग अंतिम रचित संहिता ख। थ्व संहितात ईसा पूर्व द्वितीय सहस्राब्दि निसें प्रथम सहस्राब्दीया आरंभिक सदिइ च्वयातःगु ख।[१] थ्व ग्रन्थय् भारतीय आर्यतेगु सामाजिक व धार्मिक जीवन खनेछिं। अबिलय्‌या वर्ण-व्यवस्था तथा वर्णाश्रमया लू नं थुकिलि दु। यजुर्वेद संहिताय् वैदिक कालया धर्मया कर्मकाण्ड आयोजन हेतु यज्ञ यायेत मंत्रतेगु मुना दु। यजुर्वेदय् निगु शाखा दु: दक्षिण भारतय् प्रचलित कृष्ण यजुर्वेद व उत्तर भारतय् प्रचलित शुक्ल यजुर्वेद शाखा।
यजुर्वेद कर्मकाण्ड नाप स्वापू दूगु वेद ख। थुकिलि थीथी यज्ञ (दसु अश्वमेध)या वर्णन यानातःगु दु। यजुर्वेद पाठ अध्वुर्य द्वारा याइ। यजुर्वेद ५ शाखाय् विभक्त दु-
यजुर्वेदया भाष्यकारय् उवट (१०४० ईस्वी) व महीधर (१५८८)या भाष्य उल्लेखनीय दु। इमिगु भाष्यं यज्ञीय कर्मतेगु संबंध क्यनातःगु दु। शृंगेरीया शंकराचार्यतेसं नं यजुर्वेद भाष्यतेगु विद्वत्ताया परम्परा तयातःगु दु।<eot>नेपाल आयल निगमं पेट्रोल, डिजेल व मचिक‌ंया भाः क्वपाःगु दु । हवाई ईन्धन व एलपी ग्यासया भाः धासा पाःगु मदु ।
निगमया कथं शनिबाः सुथःनिसें न्हूगु भाः कायम जूगु दु । पेट्रोलय् लिटरय् नितका व डिजेल व मचिकनय् छतका क्वपाःगु दु । आः पेट्रोलया भाः लिटरया सछि गुतका व छम्व (१०९‍‌.५) अथेहे डिजेल व मचिक‌ंया भाः गुइन्ह्येतका (९७) थ्यंगु दु ।
इण्डियन आयल कर्पोरेशनया १६ मे २०१९ य् दूगु न्हूगु भाः कथं थन पेट्राेलियम पदार्थया भाः समायोजन जूगु खः ।<eot>ढुंगाचल्ना (अंग्रेजी भाय:Dhungachalna), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे850खा छेँ दु।<eot>क्वारान्टाइनय् मुक्कं १,१९,१९२ मनुत च्वनाच्वंगु दु । उपचारया नितिं १,३४९ म्ह मनुत आइसोलेसनय् च्वनाच्वंगु दु । जम्मा छम्ह जक कोरोना लना डिस्चार्ज जूगु दु । आःतक २२० म्ह डिस्चार्ज जूगु दु । गुकि मिजँ १७२ व मिसा ४८ डिस्चार्ज जूगु खः ।
दैलेखया क्वारान्टाइनय् छम्ह व बाजुराया २ दँया मिसा मचाया मृत्यु कोरोनां संक्रमण जूगु मन्त्रालयं पुष्टि याःगु दु । थ्व नापं सीपिनि ल्याः ८ थ्यंगु दु ।<eot>लुँ रसायनिक चिं Au (ल्याटिन भाषा: औरम, aurum ) व रसायनिक ल्याखँ ७९ दूगु छगू रसायन ख। थ्व छगू उच्च मांग दूगु बहुमूल्य धातु ख। थुकियात मूर्तिकला, अलंकरण, तिसा आदिइ इतिहासया शुरुवात निसें हे उच्च कोटी बिया छ्येलातःगु खने दु। थ्व धातु nuggets वा grainया रुपय् लोंहय् व alluvial डिपोजिटय् आपालं लुइगु या। लुँ छगू ताकुगु (dense), नाइसेच्वंगु, रश्मियुक्त व ज्ञात धातुइ दक्ले अप्व लचक दूगु (malleable) व धालेयाछिंगु (ductile) धातु ख। शुद्ध लुँया फे, निभा व लखँ मस्येंकिगु व खतं मनैगु प्वाला-प्वाला थाइगु म्हासुइसे च्वंगु रंग व आलोकयात पारम्परिक कथं आकर्षक धका हनिगु या। थ्व छगू मौद्रिक धातु (coinage metal) नं ख व सन् १९७१य् ब्रेटन वुड्स व्यवस्थाया पतन स्वया न्ह्यः गोल्ड स्ट्यान्डर्डया आधार नं थ्व हे धातुं देकाःतल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.२७९५४७ उत्तर व देशान्तर ७३.०२५४१६ पश्चिम खः (41.279547° N 73.025416° W)। थ्व थासे ४४५०९९८१ वर्ग मिटर (१७.१८५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६३०३४५ वर्ग मिटर (०.२४३३७८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पुरैनी (अंग्रेजी:Puraini), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु बाँके जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६३९ खा छेँ दु।<eot>‘झीगु सम्पदाया संरक्षण झीसं हे यायेमाः, थुकियात ल्यंकेगु दायित्व नं झीगु हे खः’, येँ मनपा प्रमुख शाक्यं धयादिल, ‘थ्व दायित्वयात थुइकाः थःपिंसं भूमिका म्हिता वयाच्वनागु दु । यदि जिमिसं यानाच्वनागु ज्याखँय् चित्त बुझे मजूगु वा थुइके मफुगु छुं दुसा सहलह यायेत झासँ । तर खँ मथुइकुसे न्ह्यःने लाःथे नवानाबिल धाःसा उकिं मेगु अर्थ लगे जुइ । भ्रम ब्वलंकेगु ज्या यानादीमते ।’
रानीपुखूया सन्दर्भय् नं अथे जूगु व आः वयाः कमलपुखूया विषयय् नं उकथं हे भ्रम न्यंकेगु ज्या जुयाच्वंगु धासें वय्कलं शहरी लागाया दुनेया पहिचान धइगु हे अनया मूर्त अमूर्त सम्पदा व जीवन्त संस्कृति जूगुलिं सम्पदाया सवेदनशीलायात थुइकाः प्रतिक्रिया बियादीत नं इनाप यानादिल ।
वडाअध्यक्ष मचाराजा महर्जनं वडा दुने माग जुयाः वइगु छुं नं कथंया योजनायायात थातिं तयेगु ज्या जुइमखु धासें सम्पदा बचे यायेत, शहरी सुविधा थ्यंकेत व विपदया इलय् प्रतिकार्ययया ज्या यायेगु दुनेया शहरी लागाया दुनेया वडाया प्राथमिकताय् लाःगु ज्या खः धयादिल । त्वाःछेँपाखें जग्गा न्यानाः प्राप्त याःगु ३ आना जग्गाय् प्यतँत्या तल्लाया उगु छेँ १ करोड ३९ लाख लागतय् निर्माण यायेत्यंगु खःसा निर्माण पक्षं खरिद प्रक्रियाय् ८६ लाखं निर्माण यायेगु कबुल याःगु व वहे कथं सम्झौता नं जुइधुकूगु ज्याझ्वलय् जानकारी बिउगु दु ।<eot>ट्याब्लेट कम्प्यूट धैगु मोबाइल स्वयां तःधंगु टच स्क्रिन दुगु कम्प्यूटर खः । थुकिइ प्राय यानाः भर्चुअल कीबोर्ड दइ ।<eot>पुस २७ - सक्वय् दँय् दसं सञ्चालन जुइगु लच्छि ताःहाकगु माघ मेलाया तयारी सुरु जुगु दु। मेलाया तयारी यायेत निदँय् छक नेतृत्व परिवर्तन याइगु कथं थुगुसिइ मिजेन्द्रकाजी श्रेष्ठं नेतृत्व कयादिगु दु।<eot>१) थ्व रागयात राग कल्याणया नामं नं म्हसीकिगु या। थ्व रागया उत्पत्ति कल्याण थाटं जुइ, अतः, थुकियात आश्रय राग नं धाइगु या (छुं रागया उत्पत्ति थःगु हे नांया थाटं दःसा उकियात आश्रय राग धाइ)। मुगल शासन काल बिलय् मुस्मांतेसं थ्व रागयात राग यमन वा राग इमन धका म्हसीकल।
३) थ्व रागयात बहःनिया प्रथम प्रहर वा सनिलया इलय् हालिगु-थाइगु या। थुकिया आरोह व अवरोहय् सकल सः प्रयुक्त जुइ, अतः, थुकिया जाति सम्पूर्ण ख।
५) थ्व रागयात स्वतां हे सप्तकय् हालिगु-थाइगु या। यक्व राग मन्द्र, मध्य वा तार सप्तकय् जक्क यक्व हालिगु-थाइगु या, दसु- राग सोहनी तार सप्तकय् अप्व चकं जुइगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 23.98° N 85.35° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६०४ मिटर (१९८१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हजारीबाग शहरयागु जनसंख्या १२७,२४३ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७६% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७०% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया हजारीबाग यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>स्वास्थ्य मन्त्रालयया दैनिक मिडिया ब्रिफिंगय् थौं न्हिछि दुने खनेदूगु दक्व आरडिटि पोजिटिभ केसत हाकनं परिक्षण याना स्वःगु इलय् नेगेटिभ वःगु दु । याकनं याइगु परिक्षणयात आरडिटि परिक्षण धाइसा संकास्पद वा पोजिटिभ केसयात हाकनं पिसिआर विधिं परिक्षण याइ । थौं न्हिछि दुने ३६९ पिसिआर परिक्षण याःगु खःसा फुक्क हे नेगेटिभ नतिजा पिहाँवःगु खः । थौं न्हिछि दुने ३२०० आरडिटि परिक्षण याःगु दु । थौं हे विरगंजया छपकैयाय् ४०० म्हसित आरडिटि परिक्षण याःगु खःसा दक्व नेगेटिभ खनेदूगु खः । थन छुं दिं न्ह्यः स्वम्ह भारतीय कोरोना पोजिटिभ खनेदूगु खः । आरडिटि नेगेटिभ जूसां ढुक्क धाःसा जुइमज्यूगु स्वास्थ्य मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु । नेपाःन्यंकं ८ गु जिल्ला बाहेक फुक्क थासय् आरडिटि विधिं परिक्षण न्ह्याके धुंकुगु दु ।
उपत्यकाया १६ गु निजि अस्पतालय् तकं कोरोना क्लिनिक निर्माण यायेगु निर्णय जूगु दु । अथेहे स्थानिय सरकारनाप समन्वय याना उगु स्थानिय सरकारया मातहतय् दूगु अस्पतालया लिखत कायम यायेगु नापं चिकित्सकया ल्याः निर्धारण यायेगु न्ह्यथंगु दु । अथेहे स्थानिय तहलय् विदेशं वःपिंत क्वारान्टाइनय् च्वंगु मच्वंगु निगरानी यायेत तकं स्थानिय सरकारयात इनाप याःगु दु ।<eot>वरुनेश्वर नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७५३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं वरुनेश्वर यागु जनसंख्या ३४६४ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>राग बङ्गाल-भैरब छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.५१२१८९ उत्तर व देशान्तर ८८.९८८७०१ पश्चिम खः (40.512189° N 88.988701° W)। थ्व थासे ३५२७२८५१ वर्ग मिटर (१३.६१८९२४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६०७९३ वर्ग मिटर (०.०६२०८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपालको नयाँ नक्सा अंग्रेजीइ, राष्ट्र संघय् छ्वयेगु लँपु चाल | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नापी विभागं तयार याःगु नक्सा भूमि व्यवस्था मन्त्री पद्माकुमारी अर्यालं शुक्रबाः स्वीकृत याःगु खः । सन् १८१६ या सुगौली सन्धि नापंया तथ्य व प्रमाणया आधारय् सरकारं वंगु ८ जेठय् लिम्पियाधुरा नापंया नेपाली नक्सा सार्वजनिक याःगु खः ।<eot>यौन शिक्षाया प्रतिक गथांमुगः, यौन दुराचारयात छ्वासय् वाइगु परम्परा | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
गथांमुगःया थःथःगु कथं ब्याख्या जुयाच्वंगु दु । लाखे, भुत, नकारात्मक तत्व निसें थुकियात भिंगु तत्व कथं तकं नालाकयातःगु दु । दुवातय् मिजं वा मिसा गथांमुगः थनेगु चलन त्वाःत्वालय् परम्परा निसें न्ह्यानाच्वंगु दु । मिसा वा मिजं अंग खनेदयेक ब्वया थुकथं गथांमुगः दयेकातःगु दइ । गनं गनं नच्चापिंसं थज्यागु अंग भागियायेमा धका मछामछा भागि याकातःगु नं चलन दु ।
खयेतला झीगु सँस्कृतिइ लिंग पुज्यायेगु न्हूगु चलन मखु । महाद्यःया लिंग पुज्यायेगु चलन न्हापा नं दु आः नं उतिकं दु । तर यौन शिक्षाया प्रतिक कथं गथांमुगःयात कायेज्यू । बैश जायावःपिं मिसामस्तयेत मिजं अंग व मिजंमस्तयेत मिसा अंगया ज्ञान बीगु कथं थुगु दिंयात कायेज्यू । थ्व नापनापं यौनजन्य हिंसाया शिक्षाया नितिं तकं थुगु दिंयात छ्यलातःगु दु । मिजं जुइमा मिसा जुइमा गथांमुगलं यंकि बहनी बहनी याकचा पिहाँ वनेमते धका सन्देश बिइगु याइ । खिउँ थाय् भुतं ज्वनी धका यौनहिंसा वा बलात्कारया चेतावनी बियातःगु दु । खतराया चिं कथं गथांमुगलय् लिंगयात ह्याउँगु रंग इलातःगु दइ ।
छेंखांपत्तिं गथामुग वायेगु चलन दु । दुवातय् तयातःगु गथांमुगलय् थःगु सं वा वसःया कुचा तयेगु चलन दु । थुकिं झीके दूगु यौन दुराचारी वा दानव वायेगु यानाच्वंगु खः । दुवातय् तयातःम्ह गथांमुगःयात मि तया खुसितक साला वायेगु चलन दु । थ्व झ्वलय् त्वाःयापिंसं गथांमुगःयात म्हूतु ल्हायेगु निसें अप्पां कयेकेगु याइ । थुकिं यौन दुराचारयाइपिंत न्हिछि दुवातय् नांगा थना देसय् सकलसित क्यना बेज्जत याना दे निकाला याःगु शिक्षा वा चेतावनी कथं कायेफइ । गनं गनं दुवातय् गथांमुगःयात मिं च्याकिगु परम्परा तकं दु । थुकिं यौन दुराचारीतयेत ख्याच्व ब्यूगुला जु हे जुल नापं उगु त्वालय् च्वपिं वा ब्वतिकापिंत दुराचारया लिच्व क्यना अथे मयायेत निरुत्साहित यानाच्वंगु दु । झीथाय् नेता तयेगु पुतला च्याकेगु चलन दु । मसाल जुलुस वनेगु चलन दु । पुतला च्याकेगु व मसाल जुलुस परम्परागत रुपं गथांमुगःया दिनय् न्हापांनिसें नेवाःतयेसं यानावयाच्वंगु दु ।
देसय् थीथी थासय् बलात्कार व हत्याया गतिविधि अप्वया च्वंगु दु । म्हमस्यूपिं स्वयां म्हस्यूपिं पाखे थज्यागु अपराध जुयाच्वंगु दु । थज्यागु अपराध नेवाः समाजय् न्यून खनेदु । थ्व हुनिं यौन हिंसायात म्हो यायेगु नितिं गथांमुगः परम्परायात दे न्यंक हे थ्यंकेमाःगु जक खः ला?<eot>अव्यवस्थावाद छगु राजनैतिक विचा खः। थ्व विचाः कथं राज्यया अस्तित्व आवश्यक मदु व राज्य वा सरकार धाःगु हानिकारक जुइ व मनुया स्वतन्त्रतायात कुण्ठित याइ।<eot>राष्ट्रसङ्घीय मुख्यालय न्युयोर्कय् अनुमोदन जुगु उगु प्रस्तावं ल्वापू व वयाँलिपाया इलय् युवा पुस्ताया सुरक्षाया नापं शान्ति स्थापनाय् समाजया भूमिकायात केन्द्रय् तःगु दु ।
निर्णायक तहलय् युवा वर्गयात दुकायेत व शैक्षिक नापं व्यावसायिक क्षमता फक्व छ्यलेत प्रस्तावं हलिंया फुक्क देय् या सरकारयात प्रोत्साहन यागु दु । खुदँ न्ह्यः हलिंया थीथी ४० गु देय् या ७० गु सङ्घसंस्था व संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय निकाय नं उगु प्रस्ताव अनुमोदनया नितिं परिषदय् न्ह्यब्वगु खः ।<eot>कालिका ५ (अंग्रेजी भाय:Kalika), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे643खा छेँ दु।<eot>स्क्यान्दियम छता संक्रमण धातु पुचःया धातु ख। थ्व छता दुर्लभ पृथ्वी धातु ख। थुकिया अर्थ थ्व खः कि पृथ्वीइ स्क्यान्दियमया मात्रा म्हो जक्क दु। अथे जूगुलिं थ्व धातुया शुद्ध रुपया भाः थिकय् जु। थुकिया शुद्ध रुप सिक्क अस्थिर जु व वातावरणय् दूगु तत्त्व दसु अक्सिजननाप स्वापू तया कम्पाउन्द दयेकि। अथे जुइबिलय् थ्व धातुया प्वाला म्हो जुया खरानी रंगय् हिलावनि।
पृथ्वीइ दूगु स्यान्दियम मनूया निंतिं खतरा मजु छाय् धाःसा पृथ्वीइ थ्व तत्त्व यक्व मदु। आया ईलय् थुकिया यक्व ज्या नं मदु। थ्व तत्त्वया मू ज्या, सम्भवतः, मर्करी-भेपोर मतोया पुर्जा दयेकीगु ईलय् वै। थन्यागु मतो रंगशालाय् जः क्यनेत छ्येलि।<eot>केदार राग नेवाः संगीत व हिन्दुस्तानीशास्त्रीयसङ्गीतय् छगू राग ख। थ्व कल्याण थाट् गणया राग ख। थ्व शृङ्गार व वीर रस प्रतिपादक राग ख। थ्व रागया वादिस्वरः शुद्धमध्यम ख। थुकिया संवादिस्वर षड्जः ख।
नेवाः संगीतय् थ्व राग सनिलया ६ निसें ७तक्क हायेकी धाःसा हिन्दूस्तानी संगीतय् थ्व राग बहनिया ८ निसें १० तक्क हायेकि।<eot>साइकोलोजी धागु छगु एकेडेमिक व एप्लाइड विज्ञान खः। थुकिलि मनुयागु मानसिक ज्या व व्यवहारयागु वैज्ञानिक ब्वनेज्या जुइ।<eot>यलया लोकंह्वाःगु कात्ति प्याखँ न्ह्यात | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
ऐतिहासिक व धार्मिक महत्व दुगु यलया प्रसिद्ध कात्ति प्याखँ कछलाथ्व पञ्चमि कात्तिक २५ गते निसें न्ह्यात । प्याखँया न्हापांगु दिं सनिल बाथः प्याँख दुनेया ल्यवः लायेगु क्यंगु खः ।
न्हिथं सनिल कात्ति डबलिइ प्याखँ क्यनि । थुगुसि १२ न्हू जक क्यनिगु प्याखनय् मुक्कं १०० म्ह ब्वति काइगु समितिका अध्यक्ष किरण चित्रकारं । थुगुसि न्ह्यय् दँ लिपा ल्यव लायेगु क्यंगु दु सा खुसी छिकेगु क्यनेत्यंगु दु । विसं १६९७ स जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लं थुगु प्याखँ क्यंगु खः ।
विसं २००७ सालय् प्याखँ क्यने मफुगु खः । छुँ दँ न्ह्यः तक च्यान्हु झिन्हु जक क्यनाच्वंगु वंगु प्यदँ निसें १२ न्हु क्यनाच्वंगु दु ।<eot>येँ, नेपाल मण्डल – नेपालदेसया राष्ट्रीय संवत नेपाल संवत ११३६दँ क्यंगु न्हूदँया लसताय् “नेपाललिपि अनलाइन” व “लिपिपौ” जाना “नेपालभास नेपाललिपिँ हे च्वयेनु” मंका अभियान न्ह्याकीगु जूगु दु। थुगुसीया न्हुदँकुन्हु निसेँ हलिमय् न्हापाँगु व छगुहे जक “नेपाललिपि अनलाइन्” व नेपालय् छगुहे जक व न्हापाँगु “लिपिपौ” नाप जाना नेपाललिपि विकास यायेगु लक्षकया “नेपालभास नेपाललिपिँहे च्वयेनु” मंका अभियान न्हाके त्यंगु ख:। झीगु माँभास, देसभास, राष्ट्रभासकथँ नालात:गु नेपालभासयात नेपाललिपिँहे छ्येलेगु यायेनु। नेपाललिपि विज्ञ, यज्जु, ब्वमि सकसिगु गुहालि दत धा:सा नेपालभासया मूल आखल नेपाललिपिँ हे नेपालभास छ्येले फैगु ई याकनँ वयेफु। थज्व:गु लक्षकया “नेपाललिपि अनलाइन्” व “लिपिपौ” या दथुइ मैत्रि सन्धि जूगु दु।<eot>अन्तराष्ट्रिय मातृभाषा दिवसया लसताय् रत्नराज्यलक्ष्मी क्याम्पसय् वंगु फागुन ११ गते आइतवाः न्हापांगु शशी देवी हःपाः सिरपा लःल्हात । बि.ए. स्वंगुगू दँय् नेपाल भाषा कया ब्वनादिम्ह रितेश मल्लयात थूगु सिरपा लःल्हागु खः ।
नेपाल भाषा शिक्षक मदनसेन बज्राचार्यं थः तिरिमय्जु मदुगु लुमन्तिलिसें नेपाल भाषाया सम्बर्धन, प्रवर्धन यायेत थुगु सिरपा निस्वना दीगु खः । हःपाः सिरपा नीद्व तका नगदया खः ।
ज्याझ्वलय् मूपाहाँ कथं डा. महेशमान श्रेष्ठपाखें हनापौ लः ल्हाःगु खः । वयेेेकलं दकले अप्वः ल्याः हयादीपिं मध्ये छम्हेसित बि.ए. न्हापांगु, लिपांगु, स्वंगुगू व प्यंगुगु दँय् दक्व बिषयलय् पास जूगु लिधंसाय् सिरपा दाँ अप्वयेका बिइगु जानकारी बियादील ।
न्ह्यथनादिल । वइगु दँय् मास्टर्स तहलय् नेपाल भाषा दुथ्याकेगु खँय् क्याम्पस प्रशाषण सकात्मक जूगु न्ह्यथनादील ।
मूपाहाँ श्रेष्ठले थुगु अभियानय् सकृय जुयादीपिं ब्वनामिपिं व शिक्षिक पिनिगु कुतलं नेपाल भाषा कक्षा यायेफुगु धयागु छगू ऐतिहासिक लिसें महत्वपूर्ण ज्या जूगु न्ह्यथनादिल ।
वयेेकलं नेपाल भाषाया शिक्षा ख्यलय् पञ्चायतकाल सिबें नं थौंया थुगु ई बांमलाःगु काल जूगु खँ कुलादिल । उकिनं नेपालभाषाया नितिं छगू काल हे जुल धकाः नुगः खँ प्वंकादील ।
स्वबियू सदस्य मदन भण्डारीं ब्वनामिपिनिगु नितिं फूचाःथें ग्वाहालि यायेमखंगु खँय् दुखः प्वंकादिसें वय्कलं वइगु दिनसं नेपालभाषा ब्वनामिपिनिगु ग्वाहालि यायेत कुतः याना च्वनेगु धापू प्वंकादिल ।
ज्याझ्वलय् क्याम्पस सहायक प्रमुख गोबिन्द आचार्य, नेपाल भाषा शिक्षक डा. चन्द्र मान बज्राचार्य, शिक्षिका श्रीमिला सुवालं थःथःगु धापू प्वंकादीगु खः । ज्याझ्वलय् सभा नायः रीदेन महर्जनं अधिकारया नीति नेवाः लगायत आदिबासीतय्त जुया च्वंगु भाषिक लिसें थीथी समस्याय् राज्यपाखें विभेदय् लाकातःगु खँय् सकल छप्पं छधी जुया दनेमाःगु ई वःगु धासें थुगु अभियानया सकल भिंचितामि लिसें ग्वाहालिमिपिन्त सुभाय् देछासे ज्याझ्व क्वचायेकादीगु खः ।<eot>हलिंन्यंक न्यनाच्वंगु कोरोना भाइरस कोभिड १९ नेपालय् न्यंकेमबीगु नितिं थीथी थासय् थीथी कथंया तयारी जुयाच्वंगु दु । थ्व हे झ्वलय् गोदावरी नगरपालिका नं थुगु तयारीइ सक्रिय जूगु दु ।
थज्याःगु इलय् स्वास्थ्यकःमि व चिकित्सकया मनोबल थकायेगु खँय् थःपिन्सै विशेष ध्यान बियागु मेयर महर्जनया धापू दु ।
‘थुगु इलय् स्वास्थ्यकःमि व चिकित्सकयात माःगु थीथी स्वास्थ्य सामग्रीलिसें पिपिईया व्यवस्था यायेधुनागु दु । लिसें स्वास्थ्यकःमिया उच्च मनोवल कायम यानातयेत न्हिं न्यासः तका भत्ताया नं व्यवस्था यानागु दु’ महर्जनया धापू खः ।
लिसें वयकलं नगरपालिकाय् विदेशं वःपिं झन्डै ४० धइथें दुगु धासें व मध्ये ३०म्हेसिया स्वाब परिक्षण जुइधुंकूगु व ल्यं दुपिं १०म्ह नं होम क्वारेन्टाइनय् दुगु जानकारी बियादिल ।
गोदावरी नगरपालिकाय् कोरोनाया लक्षण दुपिं आःतक्क सुं हे मदुनिगु धासें सुं विरामी खनेदत धाःसा सितिकं वासः यायेगु नं वयकलं धयादिल । उकिया नापं सुयां मृत्यु जूसा मृतकया परिवारयात १० लख तका क्षतिपुर्ति उपलब्ध याकेगु नं वयकःया धापू खः ।
अत्यावश्यक ज्वलंया पसः चायेकेत ई क्वःछीबलय् झन भीडभाड अप्वइगु जूगुलिं खाद्यान्न, तरकारी, मेडिकल लगायतया पसः निर्वाध रुपं चायेकेबियागु नं वयकलं धयादिल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१९१२९२ उत्तर व देशान्तर ११९.१८२४९७ पश्चिम खः (34.191292° N 119.182497° W)। थ्व थासे ६५५६३६७७ वर्ग मिटर (२५.३१४२७८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २९२०६११८ वर्ग मिटर (११.२७६५४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>केवालपुर (अंग्रेजी भाय:Kewalpur), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1011खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.८८२३५८ उत्तर व देशान्तर १२२.१७५१२३ पश्चिम खः (37.882358° N 122.175123° W)। थ्व थासे ३२६०१०७४ वर्ग मिटर (१२.५८७३४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९४७५७ वर्ग मिटर (०.०३६५८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लीमखेडा तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>थ्व जिल्ला २६ डिग्री ३९' निसें २७ डिग्री १' १०" उत्तरी अक्षाँश व ८६ डिग्री ०' ९" निसें ८७ डिग्री १' ०" पूर्वे देशान्तरय् ला। [२] थ्व जिल्ला पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रया सगरमाथा जिल्लाय् ला। [३] थ्व जिल्लाय् महाभारत श्रृङखला निसें चुरे पर्वततक्कया भू-भाग ला। थ्व जिल्लाया सकल क्षेत्रफल २०६३ वर्ष कि.मि. दु। [४] क्षेत्रफल कथं थ्व जिल्ला नेपाःया २७गु, पूर्वाञ्चलया ४गु व सगरमाथा अञ्चलया निगु तःधंगु जिल्ला ख।[५]
थ्व जिल्लाया पूर्वय् सुनसरी व धनकुटा, पश्चिमय् धनुषा व सिन्धुली, उत्तरय् भोजपुर, खोटाङ व ओखलढुङ्गा व दक्षिणय् सिराहा व सप्तरी ला। महाभारत श्रृँखला व चुरे पहाड श्रृँखलां घीरेयानातःगुलिं थ्व जिल्लायात भित्री मधेशया कथं नालेगु या। थ्व जिल्लाया सकल भूभागय् भित्री मधेस ५२%, मध्य पहाडी क्षेत्र ४२% व तराइ व भाबर क्षेत्र ६% भू-भाग ला।
थ्व जिल्लाया सदरमुकाम त्रियुगा नगरपालिकाया गाइघाटय् ला। थ्व जिल्लायात ३ गु संसदिय क्षेत्र, ११ गु ईलाका, १ नगरपालिका व ४४ गु गविसय् बायातःगु दु। थ्व जिल्लाया गाविस व नगर थ्व कथं दु [६]-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८९९९१५ उत्तर व देशान्तर ११८.१६६६५१ पश्चिम खः (33.899915° N 118.166651° W)। थ्व थासे १२२५६७४१ वर्ग मिटर (४.७३२३५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७१६२१ वर्ग मिटर (०.१०४८७३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जीवशास्त्र (संस्कृतय् "जीव": म्वानाच्वंगु; "शास्त्र": "ब्वनेज्या") जीवनया सीकेज्या ख। थ्व एम्पिरिकल विज्ञानया छगु ख्यः ख। थुकिलि म्वानाच्वंगु प्राणी (आयागु व लोप जुइ धुंकुगु)तेगु संरचना, ज्या, विकास, उत्त्पत्ति, इभोलुसन, व डिस्ट्रिब्युसनयात सीकेगु कुतः जुइ। थ्व शास्त्रय् थी-थी कथंया जीवतेत गुणया आधारय्‌ बाय्‌गु व थी-थी कथंया प्राणीतेगु वर्णन याय्‌गु, इमिगु म्वाय्‌गु ज्या सीकिगु, थी-थी कथंया प्रजातिया उत्त्पतिया बारेय् सिकिगु व प्राणीतेगु वातावरण नापयागु सम्बन्ध सीकिगु ज्या जुइ।
जीवशास्त्र छगु तधंगु विषय जुगुलिं थुकिलि यक्व कथंया विशिष्ट ख्यःत दु। परम्परागत कथं जीवविज्ञानया ख्यःतेत प्राणीया आधारय् बाय्‌छिं:
जीवशास्त्र छगु एकिकृत विज्ञानया कथं दक्ले न्ह्य १९औं शताब्दीय् वगु ख। थ्व इले वैज्ञानिकतेसं सकल प्राणीतेगु छुं आधारभूत खं मिलेजुगु व थ्व आधारभूत खं नापं सीकुसा अपुइगु खं सीकल। थौं जीवशास्त्र छगु स्तरीय विषय जुगु दु। थ्व विषय ब्वंकुथि, विश्वविद्यालय, आदि थासय् ब्वंकिगु जु। नापं थ्व विषयय् लखौं-लख मालेज्या-पौ (research paper) नं ध्वाय्‌गु या।[१]<eot>पथेका (अंग्रेजी:Patheka), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७९० खा छेँ दु।<eot>मदिक्क वा वया देया थीथी थासय् वःगु खुसिबाः, चलः व डुबानं ४३ म्ह स्यूगु दु । खुसिबाः व चलखं २० म्ह घाःपा जूगु प्रहरी प्रधान ज्याकूया प्रहरी उपरीक्षक रमेश थापां न्ह्यथनादिल ।
वयेकया कथं आःतक देन्यंकं ४३ म्हसिया मृत्यु जूगु पुष्टि जूगु दु । आःतक द्वछि मल्याकया उद्धार यायेधुंकुगु दु ।<eot>यमजातकुडु सन् १९९९य् पिथंगु छगू तेलुगु भाषाया संकिपा ख। थ्व संकिपा एन शंकरया निर्देशन व श्री लक्ष्मी प्रसन्न पिक्चर्सया लगानीइ दयेकुगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.२७५७७२ उत्तर व देशान्तर ८०.३५५०२९ पश्चिम खः (27.275772° N 80.355029° W)। थ्व थासे १९५६४९२८२ वर्ग मिटर (७५.५४०६१३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २९७५०७९ वर्ग मिटर (१.१४८६८४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विज्ञान दक्ले तधंगु रुपय् प्रमाण बीफैगु कथं मुंकातःगु ज्ञानया व्यवस्था ख:। अझ कुण्ठित कथं धायेमाःसा विज्ञान धाःगु ज्ञान आर्जन याइगु छगू व्यवस्था ख। थ्व व्यवस्थाया जग ईम्पेरिसिजम्, प्रयोग, व पद्धतीय प्रकृतिवाद (अप्राकृतिकयात माने मयायेगु), व मनुतेसं मालेज्यां लुइकुगु ज्ञानया संघ ख। विज्ञान प्रकृतिया जटिलतायात सामान्य, सीकातगु व हानं क्येनेफैगु तवं थुइकिगु छगु कुत ख<eot>कोरोना भाइरसनाप चीनं सफलता कयाच्वंगु इलय् इटलीयात झत्का लाःगु दु । छन्हु हे ४७५ मनुत मन्त । इटलीइ आःतकया दकलय् यक्व मनुत स्यूगु थ्व हे खः ।
बीबीसीयाकथं, इटलीया लोम्बार्डी धाःथाय् हे ३१९ मनु स्यूगु खःसा मेपिं मेगु हे लागां स्यूगु खः । लोम्बार्डीयात कोरोनाया केन्द्रविन्दु कथं कयातःगु दु ।
थ्व नापं इटलीइ सीपिनि ल्याः २ द्व ९ स ७८ थ्यंगु दु । अझ ३५ द्व ७ स १३ मनु संक्रमित जुयाच्वंगु दुसा ४ द्व स्वयां अप्व मनुत उपचारलिपा छेँ लिहाँ वंगु दु ।<eot>कोरोना भाइरस (कोभिड १९) संक्रमणं ११ म्ह मदुगु स्वास्थ्य मन्त्रालयं पुष्टि याःगु दु । थ्व नापं नेपालय् कोरोनां मदुपिनि ल्याः १३७ थ्यंगु दु ।
पर्साय् २ म्हेसिया मृत्यु जूगु दु । अथेहे येँ, यल, मोरङ, मकवानपुर, दोलखा, प्युठान, धनुषा, सर्लाही व सप्तरीइ छम्ह छम्ह मदुगु खः ।
मोरङया बिराटनगर ६ सरोचियाया ४५ दँया मिजँ मन्त । भदौ ३ य् कोरोना संक्रमण पुष्टि जूम्ह वयेक होम आइसोलेसनय् मदुगु खः ।
पर्साया वीरगञ्ज महानगर १० रानीघाटया ४८ दँया मिजँ ३२ सउनय् वीरगञ्ज हेल्डकेयर कोभिड अस्पतालय् भर्ना जुया उपचार याकुयाकुं मदुगु खः ।
सप्तरीया ७७ दँया मिजँ बलम्बुया एपीएफ अस्पतालय् मन्त । ३० साउनय् येँ वःम्ह वयेकः ३२ गते कोरोना पुष्टि जूगु खःसा ग्रिनसिटीइ भर्ना जुया बिहीबाः जक बलम्बु यंकुगु खः ।
बुधबाः मदुम्ह धनुषाया नगराइन ३ फुलगामाया ५० दँया मिजँयाके नं कोरोना पुष्टि जूगु दु । बुधबाः प्रादेशिक अस्पताल, जनकपुरय् भर्ना जूम्ह वयेकः थप उपचारया लागि येँ हयेगु झ्वलय् लँपुइ मदुगु खः ।<eot>तिप्लिङ (अंग्रेजी:Tipling), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६३ खा छेँ दु।<eot>लुँया भाः धमाधम कुहाँ वयाः थौंतक दुने तोलाया ४८ द्वः जुइवं बजारय् लुँ न्याइपिं ग्राहकत अप्वःगु दु । तर बजारय् वन धाःसा लुँ न्यायेगु मदु । लुँ न्यायेत थीथी लुँ पसलय् लाइनतक च्वनेगु याःगु दु । लुँया भावय् थथे आकाझाकां यक्व कुहाँवंगु सम्बन्धय् कयाः...<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९७६०३५ उत्तर व देशान्तर १०५.१४४०६७ पश्चिम खः (39.976035° N 105.144067° W)। थ्व थासे २२०५७४०५ वर्ग मिटर (८.५१६४१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०२९९१ वर्ग मिटर (०.०३९७६५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>माइकलएंजेलो दि लोदोभिको बुओनारोट्टी सिमोनी (इटालियानो:Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni) (मार्च ६, १४७५ – फेब्रुवरी १८, १५६४), लोकभासय् माइकलएंजेलो, छम्ह इटालियन रिनायसान्स मूर्तिकार, किपामि, वास्तुशास्त्री व चिनाखँमि ख। युरोपया पूनर्जागरण कालय् कला क्षेत्रय् वय्‌कलं यानादीगु योगदानया निंतिं वय्‌कःयात लुमंकीगु या। कलाक्षेत्रय् वय्‌कलं ल्हा तयाःदीगु सकल हे ख्यलय् वय्‌कःया ज्या तसकं हे भिंगु जूगु विशेषज्ञतेगु विचा‌ः दु। वर्तमानय् दयाच्वंगु वय्‌कःया सकल ज्या (किपा, मूर्ति, स्थापत्य, चिनाखँ आदि) स्वयेबिलय् वय्‌कः १६गू शदीया दकलय् भिंकः दस्ताबेज दूम्ह कलाकारय् छम्ह खः। वय्‌कयाः दकलय् लोकंह्वागु निता ज्या, पियत व डेभिडया निर्माण वय्‌कः २०-४०दँ या दथुइ दयेकादीगु ख। वय्‌कलं थ्वःगु जीवनय् यक्व किपा दयेकामदीसां वय्‌कलं सिस्तिन् च्यापेलया सिलिंग व अल्तार अंगलय् दयेकादीगु (द लास्ट जज्मेन्ट) निताः अंगःकिपातेत (Fresco) पाश्चात्य जगतया दकलय् प्रभावशाली किपाया रुपय् कायेगु या। वय्‌कलं सेन्त पिटरया ब्यासिलिकाया दोम दयेकुसें पिलास्टर शैलीया आविष्कार याना दिल। थ्व आविष्कारं पाश्चात्य शास्त्रीय स्थापत्य हलिमय् छता क्रान्ति हे हलः।
पूनर्जागरण कालया मेमेपिं कलाकार स्वया भिन्न रुपय् वय्‌कः थगु जीवनय् हे प्रख्यात जुयादिल व वय्‌कःया निता जीवनी वय्‌कःया जीवनकालय् हे प्रकाशित जुल। वय्‌कःया छपू जीवनी जियोर्जियो भेसारीं च्वयादीगु दु। थ्व जीवनीइ वय्‌कःयात युरोपमि पूनर्जागरणया कलात्मक ख्यःया उत्कर्ष विन्दूया रुपय् नालाःतःगु दु। थ्व प्रस्तावित विचा वर्तमानया यक्व कला इतिहासकारतेसं नं आत्मसात यायेगु या। वय्‌कःया जीवनकालय् वय्‌कःयात एल् देभिनो (आलौकिक मनू)या उपमा बियातःगु दु।
वय्‌कःया जन्म सन् १४७५स तस्कनीइ क्याप्रेसे धाःगु अरेज्जो नापंया छगू थासय् जूगु ख। वय्‌कःया अबु लोदोविको दि लियोनार्दो दि बुओनारोटत्ति दि सिमोनी, क्याप्रेसेया रेसिडेन्त म्याजिस्त्रेत व चिउसीयायाम्ह पोडेस्ट पदवी ख। वय्‌कया मांया नां फ्रन्सेस्का दि नेरी देल् मिनियातो दि सिएना ख। तत्कालीन वंशावली कथं बुओनारोट्टीत काउन्टेस् तस्कानीयाम्ह मतिल्दाया वंश ख। वंशज कथं वय्‌कःपिं अबिलय्‌या नोबिलिटी ख:। तर, माइकलएञ्जेलों थःगु आपाः बाल्यकाल फ्लोरेन्सय् व्यतीत यानादिल। वय्‌कःया मां ताः ई तक्क ल्वचं कयाः मदयादी बिलय् वय्‌कः छम्ह जवाहरातमि (स्टोनकटर) नाप सेत्तिग्नानो नगरय् च्वना दिल| थ्व नगरय् वय्‌कःया अबुया छगु मार्बलया क्वारि व छुं बुं दयाच्वंगु जुल। वय्‌कलं छुं ई तक्क मानववादी फ्रान्सेस्को डुर्बिनोनाप व्याकरण सयेकादील व लिपा थःगु अबुया इच्छा विरुद्ध थःयात यःगु ख्यः चित्रकला व मूर्तिकलाय् बेर्टोल्डो दि जियोभानीया अधीनय् ज्या न्ह्यथना दिल|<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 12.31° N 76.65° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ७४० मिटर (२४२७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २०११ यागु जनगणना कथं मैसोर शहरयागु जनसंख्या ९२०,५५० खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७६% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७१% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मैसोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>छत्रे द्यौराली (अंग्रेजी भाय:Chhatre Dyaurali), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1506खा छेँ दु।<eot>डिसेम्बर ५ ग्रेगोरियन पात्रो कथं दँया ३३९गु (लीप दँय् ३४०गु) दिं ख। थ्व दिं धुंका दँय् २६दिं ल्यं दइ।
सन् १९९२- भारतया अयोध्या (उत्तर प्रदेश)य् लाःगु बाबरी मस्जिदया विवादास्पद ढांचा क्वथंगु। थ्व नापं भारतया थाय्‌थासय् दङ्गा जूगु।
२००६- जोसेफ कबीला कङ्गोया इतिहासया ४गु दशकय् कङ्गोया लोकतान्त्रिक ढंगं प्रथम राष्ट्रपति निर्वाचित जूगु।<eot>आर्यभट (४७६-५५०) प्राचीन भारतया छम्ह महान ज्योतिषविद् व गणितज्ञ ख। वय्‌कलं आर्यभटीय ग्रन्थया रचना यानादिल गुकिलि ज्योतिषशास्त्रया यक्व सिद्धान्त प्रतिपादन दु। थ्व ग्रन्थय् वय्‌कलं थःगु जन्मस्थान कुसुमपुर व जन्मकाल शक संवत् २९८ च्वगु दु। बिहारया वर्तमान पटनाया प्राचीन नां कुसुमपुर ख तर आर्यभटया कुसुमपुर दक्षिणय् दूगु खँ आ वया करिब सिद्ध जुइ धुंकल।
छगू मेगु मान्यता कथं वय्‌कःया जन्म महाराष्ट्रया अश्मक देय्‌य् जूगु ख। वय्‌कःया वैज्ञानिक ज्या राजधानीय् बांलाक्क जुइफैगुलिं वय्‌कः कुसुमपुरय् च्वना राजसान्निध्यय् थःगु रचना पूवंका दिल।
आर्यभटं च्वयातःगु स्वंगु ग्रन्थया जानकारी उपलब्ध दु। थ्व स्वंगु ग्रन्थ दशगीतिका, आर्यभट्टीय व तंत्र ख। विज्ञकथं वय्‌कलं छगू मेगु ग्रन्थ 'आर्यभट्ट सिद्धान्त' नं च्वगु दु। थ्व ईले थ्व सफूया ३४ श्लोक जक्क उपलब्ध दु। वय्‌कःया थ्व ग्रन्थ ७गु शताब्दीइ यक्व छ्येलातःगु खने दु। थ्व ग्रन्थ गथे जुया लुप्त जुवन धैगु विषयय् निश्चित जानकारी मदु।[१]
वय्‌कलं आर्यभटीय नांया महत्वपूर्ण ज्योतिष ग्रन्थ च्वयादिल गुकिलि वर्गमूल, घनमूल, सामानान्तर श्रेणी व विभिन्न प्रकारया समीकरणतेत वर्णन यानातःगु दु। वय्‌कलं थःगु आर्यभट्टीय नांया ग्रन्थय् कुल ३ पृष्ठ सीकिगु ३३ श्लोकय् गणितविषयक सिद्धान्त व ५ पृष्ठय् ७५ श्लोकय् खगोल-विज्ञान विषयक सिद्धान्त व थुकियात मालिगु यन्त्रयागु निरूपण यानादिल।[२] आर्यभट्ट नं थःगु थ्व चिधंगु ग्रन्थय् थः स्वया न्ह्य व लिपाया सिद्धान्ततेगु निंतिं नं क्रान्तिकारी अवधारणा ब्वयादिल।
भारतया इतिहासय् 'गुप्तकाल' वा 'सुवर्णयुग'य् मगधय् नालन्दा विश्वविद्यालय दयाच्वन। छगू प्राचीन श्लोककथं आर्यभट नालन्दा विश्वविद्यालयया कुलपति ख।
ज्योतिषय् वय्‌कलं सत्ययुग, त्रेता, द्वापर व कलियुगयात समान धयादिल। वय्‌कःकथं छगू कल्पय् १४ मन्वन्तर व छगू मन्वन्तरय् ७२ महायुग (चतुर्युग) व छगू चतुर्युगय् सत्ययुग, द्वापर, त्रेता व कलियुगयात समान धका धयादिल।
आर्यभट कथं छुं नं वृत्तया परिधि व व्यासया सम्बन्ध ६२८३२ : २०००० वै। थ्व हिसाब प्यंगु फुतितक्क पाय्‌छि जु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ७०.३२५४९ उत्तर व देशान्तर १४८.७११३८७ पश्चिम खः (70.32549° N 148.711387° W)। थ्व थासे १०७८१२०५७३ वर्ग मिटर (४१६.२६४६९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६७१५३९१९ वर्ग मिटर (१४१.७५८९२७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्पार्ता (दोरिक युनानी: Σπάρτᾱ Spártā, एत्तिक युनानी: Σπάρτη Spártē) छगू दोरियन युनानी सैन्य राज्य ख। थ्व राज्य दक्ले न्हापां लाकोनियाय् अवस्थित दुगु खने दु। थ्व सिटी-स्टेट सैन्य तालिमय् दक्ले न्ह्य लागुलिं थ्व राज्य युनानी साम्राज्यय् दक्ले बल्लागु सेना दुगु खने दु। एथेनियन साम्राज्य व एखेमेनिद साम्राज्य नाप युद्धय् त्याये धुंका थ्व राज्यं थःयात प्राचीन युनानया प्राकृतिक संरक्षकया कथं कायेगु यात।[१] Laconia or Lacedaemon (Λακεδαίμων) was the name of the wider city-state centered at the city of Sparta, though the name "Sparta" is now used for both. The Kings of Sparta were believed to be the direct descendants of Heracles.[२]
स्पार्ताया नगर लेकोनियन समथर बँया दक्षिणी भागय् युरोतास खुसिया जवःगु सिथय् दयाच्वन। स्पार्ताया स्वंगु सिथय् गुँ दूगुलिं सामरिक कथं थ्व थाय् महत्त्वपूर्ण जुयाच्वन।<eot>अहमदनगर जिल्ला आढळा खुसि, कुकडी खुसि, गोदावरी खुसि, घोडखुसि खुसि, ढोरा खुसि, प्रवरा खुसि, भीमा खुसि, मुळा खुसि(अहमदनगर जिल्ला), सीना खुसि, हंगा खुसि<eot>ग्वहालि मालाच्वंपिं विकिपिडियामितेगु पुचः। थ्व पुचःले सुं छम्ह नं छ्य्‌लामि दःसा वय्‌कःयात छिं फक्व ग्वहालि यानादीत इनाप दु।<eot>यें, सिल्ला थ्व पारु, ने.सं. ११३३, माघ २९ गते । नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग, पाटन संयुक्त क्याम्पसय् एम.ए. न्हापागु दँ ब्वना च्वनादिइपि ब्वनामि पासापिनिगु आशासफूकुथि, नेपाल भाषा परिषद् चाहिलेगु व भाषाविद् डा. तेजरत्न कंसाकारजु नाप सहलह यायेगु ज्याझ्वःलय जि छम्ह न हायमो पाहाँ जुसानं ब्वति काये दया साप लयताया । खतुं जि थुगु पुचलय दुथ्याम्ह मखुसां मयजु शर्मिला सुवालजुं थन्यागु ज्याझ्व जुवना च्वंगु दु धका सताः दिइगु नि वयक यात सुभाय बिया च्वना ।
जिगु नितिं छगु बिस्कया अनुभव न थ्वः खत, छायधासा न्हापा लिपा फेसबुकय् जक नाप लाइपिं पासापिं अन फेसटुफेस हे नापलाय् दया जि अजू चाया । नाप नापं नेपाल भाषा ख्यलय् गाक्क हे योगदान बिया दिइपिं व्यक्तित्व पिनिगु न्वचू, अनुभव व नेपालभाषा ख्यलया थी थी ब्यक्तित्व बारे सयेके दया जिं थत भाग्यमानी तायेका ।
जि छम्ह स्वतन्त्र लेखन याना च्वनागुलिं जित इतिहासबारे सयेके मागु यक्को हे जुल । थुकि हुनिलय इतिहास नाप नापं अभिलेखय् न च्युता दयावल । अथे जुबलय् यक्को अभिलेख नेपाल भाषाय न दुगु न्हापा न्हापा स्कूलय् दयँ छक्व क्याम्पसं पिहां वइगु नेपालभाषाया पत्रिका न ब्वनेगु बानी दुगु अले थगु मांभाय् सिइका तयेमा धइगु कथं नेपालभाषाय् जिगु च्युता यक्को दु । उकिं थुगुसि धासा जिं जनप्रशासन ब्वना च्वनागुलिं मेगु दँ नेपालभाषा ब्वनेगु मनतुना याना च्वनागु दु । स्वय् छु जुइ ।<eot>दह (अंग्रेजी भाय:Daha), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे658खा छेँ दु।<eot>म्याग्ना कार्टा, Magna Carta, वा म्याग्ना कार्टा लिबर्टेटम, Magna Carta Libertatum, वा स्वतन्त्रतातेगु तःधंगु चार्टर Great Charter of Freedoms, छगू अंग्रेजी वैधानिक चार्टर ख। थ्व चार्टरया दक्ले पुलांगु संस्करण सन् १२१५य् जारी जूगु ख। थ्व ल्याटिन भाषाय् च्वया तःगु दस्ताबेज ख व थुकिया नांयात साधारणकथं अंग्रेजीइ ग्रेट चार्टर धका अनुवादित याइ।
साधारण कथं म्याग्ना कार्टायात १२१५या छगू दस्ताबेजया रुपय् सीकिगु या तर थ्व दस्ताबेजय् समय नापं यक्व परिवर्तन वल, व इंगल्यान्ड व वेल्सया वैधानिक सफूलि दैगु म्याग्ना कार्टा सन् १२९७या संस्करण ख।<eot>राग श्यामकल्याण छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व ल्वे हलिमय् फुक्कं महादेश व फुक्कं थें हे देय् खने दे धुंकल। थ्व ल्वे अप्व याना ल्याम्ह तेके खनेदैगु जुसां फुक्कं दंपुच (एज ग्रुप) यागु मनुतेगु दथुइ थ्व ल्वे खने दु। हलिम उसायँ गुथिनं थ्व ल्वेयात प्यान्डेमिक धका धाय् धुंकल।
एच.आइ.भी संक्रमित मनुतेसं छ्येलेधुंकु सिरिन्ज (सुई) व छ्येंगुय् ह्व खनिगु मेमेगु धार दुगु ज्याब्वत छ्येला<eot>कूकनूर तालुका भारतया दक्षिणी राज्य कर्नाटकया कोप्पल जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाया मू ज्या बुंज्या, बनय्‌ज्या आदि ख। थ्व तालुकाय् द्रविड भाषा परिवारया कन्नड भाषा छ्यलिगु या। नापं, थन मेमेगु भाय्‌ ल्हाइपिं मनुत नं दु।<eot>सदेपानी (अंग्रेजी:Sadepani), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २५९२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सदेपानी यागु जनसंख्या १७,९५६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>रात्माटा (अंग्रेजी:Ratmata), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४८० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रात्माटा यागु जनसंख्या ३२६९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>दर्लामडांडा (अंग्रेजी भाय:Darlamdanda), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे548खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५३९५७५ उत्तर व देशान्तर १०७.३२९४४९ पश्चिम खः (39.539575° N 107.329449° W)। थ्व थासे १२४३२६०१ वर्ग मिटर (४.८००२५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २८७४३ वर्ग मिटर (०.०११०९८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 12.5° N 75.0° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १९ मिटर (६२ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कसरागोद शहरयागु जनसंख्या ५२,६८३ खः।[२] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७६% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कसरागोद यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>एबोर्सन (मचा क्वकायेगु) धयागु छगु जैविक प्रक्रिया खः। थ्व प्रकियाय् मचा मांयागु म्हं पिहां वइ । थ्व निगु कथंयागु जुइ फु-<eot>डिसेम्बर ३ ग्रेगोरियन पात्रो कथं दँया ३३७गु (लीप दँय् ३३८गु) दिं ख। थ्व दिं धुंका दँय् २८न्हु ल्यं दइ।
सन् १९७४- छगु डच यात्रीविमान श्रीलंकाया राजधानी कोलम्बोय् दुर्घटनाग्रस्त जूगु। थ्व झाकाय् सकल १९१ यात्री मदूगु।<eot>थौं (असोज ६, २०६९) नेवाः देय् दबूया खुक्वगु तःमुँज्या जुवना च्वंगु दु । देय् दबूया इतिहासय् दक्कले अप्वः गुम्ह (९) नेवाः न्ह्यलुवापिन्सं नेवाः देय् दबूया नायः पदय् थःगु उम्मेदवारी न्ह्यब्वयादिगु दु । वयकपि दथुइ न थ्वः ईलय नेवाः तयेगु दथुइ चर्चा जुयाच्वपिं निम्ह (२) उम्मेदवार, छम्ह – वर्तमान नायः नरेश ताम्राकार अले मेम्ह – देय् दबूया मूछ्याञ्जे जुया ज्याः यानादिइ धुंकुम्ह नायः पदया उम्मेदवार पवित्र बज्राचार्य जुयादिइ । वयकपिनि दथुइ कडा प्रतिस्पर्धा जुइगु खँ नेवाः ख्यलय् चर्चा जुया च्वंगु दु । नेवाः देय् दबूया न्हूगु नेतृत्वया नितिं दक्कले अप्व चर्चाय वया च्वना दिम्ह पवित्र बज्राचार्य नाप थौं मेट्रो एफएमया उदेन न्हूसायमिजु छ घौ तक सहलह ब्याका दिगु जुल । वयकलिसे नेवाः देय् दबूया वर्तमान अवस्था, दबूयात न्हाकेगु नितिं वयकया योजना लिसें वयकया उम्मेदवारीयात कया सहलह जुसेलिं न्येनामि पासापिनिगु जिज्ञासा यात कया वयक लिसे न्ह्यसलिस न जुगु जुल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७४०७१७ उत्तर व देशान्तर ११७.८८१४०८ पश्चिम खः (33.740717° N 117.881408° W)। थ्व थासे ७०२९९१०५ वर्ग मिटर (२७.१४२६३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६६४३४२ वर्ग मिटर (०.२५६५०४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नातिबज्रया सफूधुकु नेवाः भाय् या सफू पसः कथं जक लाेकंह्वाःगु मखसे भाषासेवी, साहित्यकार व न्ह्यलुवातय् मुनेगु थाय् कथं नं मदुम्ह बज्राचार्यं थापना यानादीगु खः ।<eot>ज्याझ्वलय् लसकुस न्वचु बिसें समाजया वरिष्ठ न्वकु सन्तमान महर्जनं ज्यापू समाजं यानावयाच्वगु ज्याखँया बारे जानकारी बियादिगु खः।
ज्याझ्वलय् नेपालमण्डल टेलिभिजनया अध्यक्ष रमेश महर्जनं नेपालमण्डलं न्हूगु न्हूगु ज्याझ्वःया खाका दयेकाच्वगु धासें फुक्कसित थःथगु ठासं नेपालमण्डल टेलिभिजनं छ्यलेत इनाप यानादिल।
ज्यापू समाजं थःलिसें सहकार्य दुगु संघसंस्थाय् न्हूपि पदाधिकारीत वइबलय् नेवाः परम्परा कथं संग बिया लसकुसलिसें भिन्तुना देछायेगु यानावयाच्वगु दु।<eot>लः(ख्वप भाषिकाय् नाः) धाःगु छगू प्रकारया केमिकल कम्पाउन्ड ख। थ्व कम्पाउन्डय् निगु हाइड्रोजन व छगू अक्सिजनया एटम दै।<eot>प्रशासकीय रूपय् श्रीलंका ९ प्रन्तय् विभक्त दु। थ्व ९ प्रान्तय् सकल २५ जिल्ला दु। थ्व जिल्लाया तहत मण्डलीय सचिवालय दु व इमिगु घटक इकाईयात ग्राम सेवक खण्ड धाइ।<eot>थ्व जिल्लाया नां थ्व जिल्लाया सदरमुकाम नगर उन्नावया नामं वःगु ख। करिब १२०० दँ न्ह्यः थ्व नगर दूगु थासय् जंगल दयाच्वन। गोडो सिंह नांयाम्ह छम्ह चौहान राजपूतं करिब १२गु शताब्दीया उत्तरार्धय् थ्व जंगल फाना सवाइ गोडो नांया छगू नगर देकल। नगर देकुगुया छुं ई धुंका हे थ्व नगर कन्नौज राजवंशतेगु ल्हातय् लाःवन। कन्नौजतेसं थ्व थासय् खण्डे सिंहयात राज्यपालया रुपय् नियुक्त याना थ्व थासय् छ्वयाबिल। खण्डेया छम्ह ल्युटिनेन्ट बिसेन राजपूत उन्वन्त सिंहं खण्डेयात स्याना थ्व थाय्‌ थःगु ल्हातय् कालः व थन छगू किला देका थ्व थाय्‌यात थःगु नामं उन्नाव धका नां बिल।
थ्व जिल्लाया आकार छगू प्यारलेलोग्राम थें च्वं। थ्व जिल्लाया सकल क्षेत्रफल ४५८९ वर्ग किमि दु। थ्व जिल्लाया अक्षांश २६°८'उ व २७°२'उ व देशान्तर ८०°३'पू व ८१°३'पू ख। थ्व जिल्लाया सीमा थ्व कथं दु-
थ्व जिल्लाया मू खुसि गंगा व साई नं थ्व जिल्लायात निगु मू भागय् विभाजित यानातःगु दु। थ्व निगु भागय् लोल्यान्ड व अपल्यान्ड ला।<eot>महादेवस्थान ५ (अंग्रेजी भाय:Mahadevsthan), नेपायागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1085खा छेँ दु।<eot>कपाय्‌ छगू कथंया कच्चा पदार्थ ख। थ्व पदार्थ कपाय्‌माँय् बुइ व थुकिया छय्‌ला वसः देकेयागु नापं यक्व ज्याया निंतिं जुइ। कपाय्‌या ग्वाय्‌ छ्येला का दयेकेछिं गुकियात थाना कापः दयेकि।
व्यवसायिक कथं हलिमय् प्यता प्रजाति कपाय्‌मा पिनिगु या। थ्व प्यतां हे कपाय् प्रजाति परापूर्व निसें गृहस्थीकरण यानातःगु खनेदु। थ्व प्रजातित थ्व कथं दु-
Gossypium barbadense (गसिपियम बार्बादेन्से) – ता-हाकःगु ग्वाय्‌दूगु कपाय्, दक्षिण अमेरिकाया आदिप्रजाति (हलिंया कपाय्‌ उत्पादनया ८%)
Gossypium arboreum(गसिपियम आर्बोरियम) – सिमाय् ह्वैगु कपाय्, भारत व पाकिस्तानया प्रजाति (हलिंया कपाय् उत्पादनय् २% स्वया म्हो)
हलिंया कपाय् उत्पादनय् न्हूगु हलिं(हर्सुतम् व बार्बादेन्से)या निता कपाय्‌या आधिपत्य दु। तर, पुलां हलिंया कपाय् सन् १९०० स्वया न्ह्यः तसकं छ्येलातःगु खनेदु। प्रकृतिइ कपाय्‌या ग्वाय् तुयु, सियु, गुलाफि व वांगु रङ्गय् बुइगु जुसां तुयु कपाय्‌या नाप मेगु कपाय्‌या जेनेतिक्स छ्यास्मिस जुइ धकाः मेमेगु रंगया ग्वाय्‌ दूगु कपाय् तुयु कपाय् दूगु थासय् पीगु मया।<eot>धनकुटा जिल्ला नेपाःया पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रया कोशी अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व छगू पहाडी जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम धनकुटा बजाः पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रया सदरमुकाम ख। विक्रम सम्बत २०१९ साल न्ह्यः थीथीए नामं नेपाःया प्रशासनिक एकाईया रूपय् दयाच्वंगु थ्व थाय् वि.सं. २०१९ साल बैशाख १ गते तत्कालीन जुजु महेन्द्रया शासनकालय् धनकुटा जिल्ला धकाः नामाकरण जूगु ख। थ्व जिल्लाया पूर्वय् तेह्रथुम व पाँचथर जिल्ला, पश्चिमय् भोजपुर व उदयपुर, उत्तरय् संखुवासभा जिल्ला व दक्षिणय् मोरङ व सुनसरी जिल्ला ला।
थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल ८९१ बर्ग किलो मिटर दु[२] । थ्व जिल्ला समुद्र सतह स्वया ३०० मिटरया भावर प्रदेश निसें २५०० मिटर च्वेया उच्च पहाडी भू-भाग तक्क ला [२]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४८९९६९ उत्तर व देशान्तर ११४.३०९०१९ पश्चिम खः (34.489969° N 114.309019° W)। थ्व थासे १११४७२६३१ वर्ग मिटर (४३.०३९८२५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६८२९२ वर्ग मिटर (०.०२६३६८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>श्रीगाउं (अंग्रेजी:Shreegaun), नेपा:यागु राप्ती अञ्चलयागु दाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १२१७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं श्रीगाउं यागु जनसंख्या ६६०२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>कामशास्त्रय् आधारित ग्रन्थ कामसूत्रया न्हापांगु खण्डया स्वंगुगु अध्यायय् वात्सायन मुनिं क्वसं बियातःगु ६४गु कलाया बारेय् च्वयादिगु दु [२]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.४३६९८८ उत्तर व देशान्तर ८७.२०९२७७ पश्चिम खः (30.436988° N 87.209277° W)। थ्व थासे ५८७८१३६२ वर्ग मिटर (२२.६९५६१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३९२०७४८ वर्ग मिटर (१६.९५७८९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ब्रह्माण्ड धागु सकल भौतिक वस्तुतेगु मंका खः। थुकिली सकल नगु, ग्रह, नेबुला व हमिले दुगु फुक्कं वस्तुत ला वै।<eot>पिएरे क्युरी छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>मौवाही (अंग्रेजी:Mauwahi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०४ खा छेँ दु।<eot>सुगर्खेल (अंग्रेजी:Sugarkhal), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २१३६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सुगर्खेल यागु जनसंख्या १२,७६२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>मोल्दोवा /mɔːlˈdoʊvə/,[५][६] आधिकारिक कथं गणतन्त्र मोल्दोवा (मोल्दोवन/Template:Lang-ro Template:IPA-ro) पूर्वी युरोपय् अवस्थित छगू भूपरिवेष्टित राष्ट्र ख। थ्व राष्ट्रया पश्चिमय् रोमानिया ला धाःसा पूर्वय्, दक्षिणय् व उत्तरय् युक्रेन ला। थ्व देय्‌या राजधानी किश्नाउ ख। थ्व देय् सोभियत संघया पतन जुया सन् १९९१स दयावःगु देय् ख। सन् १९९४या जुलाई २९स मोल्दोवाया संविधान स्वीकृत जुल।<eot>म्यांग्यानिज छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया रसायनिक चिं Mn व एतमिक ल्या २५ ख। प्रकृतिइ थ्व तत्त्व स्वतन्त्र रुपय् दयाच्वनिमखु। थ्व तत्त्व आपालं नँनाप खानीइ स्वानाच्वनि। थ्व तत्त्वं औद्योगिक मिश्रधातु दयेकेछिं। थ्व तत्त्व स्तेनलेस स्तिल दयेकेत छ्येलिगु या।<eot>कासिकांध (अंग्रेजी भाय:Kasikandh), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे683खा छेँ दु।<eot>येँया तिंख्यलय् थौ सुथः निसें बृहत हिदान ज्याझ्वः जुल । गिनिज वल्र्ड रेकर्डय् दकलय् अप्व हिदान याःगु रेकर्ड तय्त थीथी संघसस्थातय्सँ मंका कथं हिदान ग्वसाग्वःगु खः । छन्हु दुने हिदान याना नेपाःया नां हलिमय् थ्यंकेत ग्वाहालि जुइगु ग्वसाखलकं न्ह्यथंगु दु ।
नेपाःया स्वास्थ संस्थाय् म्हो जुयाच्वंगु हिया परिपूर्ति याय्त व नेपाःयात हलिमय् म्हसिकेगु नितिं तकं थुगु हिदान ग्वसाः ग्वयागु ब्लोदान येँ जिल्ला छ्याञ्जे अनिल तुलाधरं न्ह्यथनादिल ।<eot>नेपाः सरकारं नेपामी जनताया आधारभुत प्राथमिकता त्वनेगु लः बीफयाच्वंगु मदु । हलिमय् नेपाःयात जलस्रोतया तःमि दे कथं म्हसिउ तर बास्तबिकता धासा बिकराल दु । यक्व ई जुइधुंकल नेपामी जनतां त्वनेगु लः वइ धका मेलम्चीयात प्यूगु तर मेलम्चीया नामय् धु जक दत स्वनिगःवासियात ।
थुकियात निगु ब्वः कथं विभाजन याना निगु फेजय् क्वचाये केगु निर्णय जूगु खः । गुकि न्हापांगु फेजय् सिन्दुपल्चोकया अम्बमाथानय् डयाम दयेका मेलम्ची नदिं न्हिथं १७ करोड लिटर लः हयेगु व निगुगु फेजय् यांग्री व लार्के खुसिं १७–१७ करोड लः हयाः जम्मा ५१ करोड लः यें दुतहयेगु योजना दुगु खः । ज्या न्हयाकेत थुगु योजनायात निब्वय् त्वाथल । मेलम्चीनिसें येंतक २७.५६७ किलोमिटरया सुरुङ दयेके गु व सुन्दरीजलय् ट्रिटमेन्ट प्लान्ट देकेगु योजना दुगु खःसा निगुगु ब्वलय् पाइप लायेगु व लः वितरण केन्द्र दयेकेगु । नापं सितिं वंगु लःया व्यवस्थान यायेगु आज्जु दुगु खः ।
सम्झौता कथं थुगु योजना सन् २००७ य् क्वचाय् माःगु तर सन् २०१९ तक नं सिमधःगुया यक्व कारण दु । माओवादीद्वन्दया कारणं २००७ य् न्हयाय्माःगु थुगु योजना न्हयाय् मफत ।
आयोजनां सिएमसिया ज्या नं रद्द यात । २०७५ साल तक थ्यं बलय् थ्व योजनाय् ३५ दँ ज्या जूगु खनेदःसां यमितयेत त्वनेगु लः मवः । थुखे सरकारया खानेपानी मन्त्री बिना मगर धासा यक्व स्पीडय् ज्या जुयाच्वन धका संसदय् तवाना थःगु तारिफ थःम्हं यानाच्वन । जनता धासा काकाकुल जुयाच्वन ।
सरकारं मेलम्ची खानेपानी आयोजना निर्माण तत्काल न्हयःने यंकेगु क्वःछिउगु दु । मन्त्रिपरि षद्या छुं दिं न्ह्यः च्वंगु मुँज्यां मे लम्ची खानेपानी आयोजनाया ज्या थथें न्ह्याकेगु क्वछिउगु दु । मन्त्री मगरं फुक्क जनतायात त्वनेगु लः थ्यंकेगु अभियानय् केन्द्र, प्रदेश व स्थानीय सरकारया मंका प्रतिबद्धता व हातेमालोया आवश्यकता माःगु न्ह्यथनादिल । वैगु आर्थिक वर्षय् ९२ प्रतिशत व स्वदँ दुने शत प्रतिशत जनसंख्यायात त्वनेगु लःया सेवा बीगु आज्जु नापं फुक्कसिया सहकार्यय् थुगु आज्जु पुवंकेफइगु धापु दु ।
तर मेलम्ची गुबले वइ धैगु न्ह्यसःया लिसः सुयाकें मदु । जुइतला केपी सरकारं नेपालय् लः जहाज हयेगु खँ ल्हानाच्वंगु दु तर नेपामीया माग धासा छेंछेंया हितिइ यचुगु त्वनेज्यूगु लः जक दःसा गाः । तर न्यनाबीपिं सु ? व हे जुया जाग जाग नेपाली या नारा ज्वना स्वनिगःवासित लः त्वने दयेमाःगु अधिकारया लागी थापाथलीइ जेष्ठ ३२ गते ११ बजे वनेत्यंगु दु । दबाब मबीकं जी मखु । छु आः नं सुम्क च्वनेगु ला ? छिं नं दबाब बीगु कि मबीगु ? थापाथलीइ मुना यचुगु त्वनेगु लःया माग याये त उपत्यका खानेपानी पिडित दबाव समूह गठन याना सडक अदोलन यायेत्यंगु दु । गुलि अजु चायापुगु, त्वनेगु लःया माग यासें आन्दोलन हँ ? थ्व खानेपानि प्राधिकरणया नितिं हाँस्यास्पद खःकि सरकारया नितिं ? जिं स्वय् थ्व नेपाः देया नितिं हे हास्यास्पद खः ।<eot>ओलीं यें धु व कुँया समस्या म्हाे जुयावनाच्वंगु न्ह्यथंसें थःम्हं मास्क मतःसा ज्यूगु अवस्था वःगु धका नवाःगुया बचाउ यानादिल ।
समाजवादी पार्टीया नेतातयेत पार्टी दुतिनेगु ज्याझ्वलय् प्रधानमन्त्री ओलीं ‘आः मास्क मतःसे न्यासिवंसां ज्यू । थुकियात भिंका यंकाच्वनागु धयागु खः । तर वयाँलिपा सरकारया विरोध यायेत सुंसुं धासा मास्क तया जूगु दु ।’
‘मास्क तयेगु बानी बांला । जिगु तँ दुसा मास्क तयादिसँ । तर, थुकिं लँ सफा यायेगु ज्या दी मखु’, ओलीं न्ह्यथनादिल ।<eot>बुरुण्डी पूर्वी अफ्रिकाय् ग्रेट लेक क्षेत्रय् स्थित छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌या सीमाय् उत्तरय् रुवान्डा, दक्षिण व पूर्वय् तान्जानिया व पश्चिमय् कङ्गो ला। थ्व देय्‌ छगू भूपरिवेष्ठित देय्‌ ख, अथे जुसां थ्व देय्‌या दक्षिण-पश्चिम सीमाय् लेक तङ्गान्यिका नाप स्वापू दु। न्यागु दशक न्ह्यः देय्‌या पलिस्था बिले निसें हे थ्व देशय् त्वा, तुत्सी व हुतु जनजातितेगु अस्तित्त्व दु। थन जनजातितेगु दथुइ सन् १९९३ निसें सन् २००५ तक्क जूगु जातीय संघर्षं करिब २ लखः मनुत मन्त। सन् २००५ धुंका राजनैतिक स्थिरता वःगु व देय्‌य् प्रगति जूगु खने दु।<eot>त्रिवेणी (अंग्रेजी:Tribeni), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १४३८ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.92° N 87.17° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४५० मिटर (१४७६ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं त्रिवेणी यागु जनसंख्या ८०४१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>श्रीवेदमाता गायत्री ट्रस्ट, शान्तिकुज छगू प्रकाशन पुचः ख। थ्व प्रकाशन पुचलं थी-थी कथंया सफूत ध्वायावया च्वंगु दु।<eot>गोल्मा कम्पनी प्रा.लि., आर्टोम्यूज रेकर्डिङ स्टुडियो व आपालंसिगु ग्वाहालिइ थुगु कभर म्ये कासा यायेत्यंगु खः । थुगु कासाय् कासामिपिन्सं थःगु सलय् बूदिंया भिंतुना म्ये हालाः YouTube वा Facebook य् अपलोड यानाः लिङ्क यात फेसबुक पेज Budinya Bhintuna Mye Kasa वा तप्यंक (https://www.facebook.com/Surajbir123/) य् अपलोड यायेमा । उकी आधिकारिक नां, थाय्बाय् व फेसबुक आइडी नं दुथ्याकादीमाः । इफेक्ट मदुगु म्ये दुथ्याकेमागु लिसें नियम अखः गुगुं म्ये दुथ्यात धाःसा उकियात थुगु कासां पितनेगु ग्वसा खलकं न्ह्यथंगु दु । बूदिंया भिंतुना म्येया लिरिकल (शब्द सहित) भिडियो व काराओके ट्रयाक थन दु ।
ट्रयाक बाहेक गुगुं बाजं थानाः हाला रेकर्डेड भिडियो अपलोड जूगु नं मान्य जुइगु ग्वसा खलकं जानकारी ब्युगु दु । स्वम्ह जज दुगु प्यानलपाखें दकले बांलाक बूदिंया म्ये हालादीम्ह छम्हसित ल्यय्गु नं घोषणा जुगु दु । सिरपाकथं जुगल डंगोलया लय् व संगीत संयोजनय् नापं सुरजवीर बज्राचार्यया च्वसां पिज्वःगु म्ये छपु रेकर्डिङया ह्वताः बीत्यंगु दु । नापं चेज डिजिटल लिड टेलिभिजन छगः नं देछाइगु घोषण जुल । छम्हसिबें अप्वः बांलापिं म्येहालामिपिं दःसा उत्कृष्ट १०म्हसिगु एल्बम तयार जुइकथं म्येहालामि ल्यय्ज्या जुइगु नं ज्याझ्वलय् जानकारी ब्यूगु दु ।
थौं घोषणा जूगु कासाया लिंपागु ई माघ ८ (वसन्त पञ्चमी) गते तक जुइ । थुगु ई दुने म्ये पोष्ट यानादीफइ । कासाया अन्तिम दिन लिपा सिरपा घोषणा यासें सिरपाः देछायेगु छगू तःजिगु ज्याझ्वः नं यायेगु ग्वसाः खलकं न्ह्यथंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 14.42° N 74.4° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३ मिटर (९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कुम्ता शहरयागु जनसंख्या २७,५९७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७३% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कुम्ता यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>सोम्दिहा (अंग्रेजी:Somdiha), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु कपिलबस्तु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सोम्दिहा यागु जनसंख्या ५०१९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>सोपक (अंग्रेजी:Sopak), नेपा:यागु मेची अञ्चलयागु इलाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६१९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६३८९०५ उत्तर व देशान्तर १०५.३३६३१८ पश्चिम खः (39.638905° N 105.336318° W)। थ्व थासे २९९९७८३७ वर्ग मिटर (११.५८२२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६०४८७ वर्ग मिटर (०.०६१९६४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सुनिकोत (अंग्रेजी:Sunikot), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३०३ खा छेँ दु।<eot>सैंपासेला (अंग्रेजी:Sainpasela), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८७६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सैंपासेला यागु जनसंख्या ५४४५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.९७२६४७ उत्तर व देशान्तर ९२.०२२३२९ पश्चिम खः (34.972647° N 92.022329° W)। थ्व थासे ४९५१७१०८ वर्ग मिटर (१९.११८६६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२०२४५ वर्ग मिटर (०.०८५०३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मध्यहर्षही (अंग्रेजी भाय:Madhyeharsahi), नेपायागु कोशी अञ्चलयागु सुनसरी जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे827खा छेँ दु।<eot>येँ- पाहांचःर्‍हेया झ्वलय् जात्रा याइपिं स्वम्ह अजिमामध्ये लुमधि अजिमा (वतु भद्रकाली) द्यःयात न्हू दयेकूगु द्यःछेँय् बिज्याकेगु ज्या जूगु दु । वंगु माघ २ गते शुक्रवाः कुन्हु द्यः खलःया मिसापिं जानाः सुकुन्दा च्याकाः द्यःयात लसकुस यासें धार्मिक विधिपूर्वक न्हू दयेकूगु द्यःछेँय् द्यः बिज्याकूगु खः ।
येँ महानगरपालिकाया आर्थिक ग्वाहालिं पुनःनिर्माण सम्पन्न जूगु द्यःछेँय् द्यः बिज्याकूगुया कन्हय्कुन्हु वज्रयानी पुजाविधिकथं द्यःया न्यास पुजा याःगु खःसा उगु पुजा निन्हुतक न्ह्याःगु खः । लिसें उगु इलय् स्वीन्यागू लाख इताः मत नं च्याकूगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः द्यःछेँय् गजू छुइगु नापं पताः छायेगु ज्या नं जूगु खःसा पुलांगु शिलापत्र नं पलिस्था यायेगु ज्या जूगु खः ।
न्हूगु सिँ व दाचि अप्पा तयाः पुलांगु शैलीइ मुक्कं छगू करोड पीगू लाख लागतय् पुनःनिर्माण जूगु याःगु खः । द्यःछेँया पुनःनिर्माणयानिंतिं येँ मनपां ८६ गू लाख स्वीन्याद्वः आर्थिक ग्वाहालि याःगु खःसा ल्यं दुगु ध्यबा जनसहभागितापाखें वःगु जानकारी द्यःछेँ पुनःनिर्माण समितिया छ्याञ्जे दीपक महर्जनं बियादिल ।<eot>ने सं ११३० (२०६६) साल पोहेलाथ्व नवमी खुन्हु नेवा:समुदायं जनस्तरं नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यागु दिंया लुमन्तिइ दँय् दँय पोहेलाथ्व नवमी खुन्हु एकता दिवस हनावयाच्वंगु दु। एकता दिवसया लसताय् थौ नेवाः देय दबुया संयोजनय् यलय् खोनाय् विशेष ज्याझ्वः जुइत्यगु दु। आ झिंछता इलय् खोनाय् मुना खुदोलय विशेष ज्याझ्वः जुइगु ग्वसा खलक धागु दु।
नेवाः आन्दोलनयात थप सशक्त दयेकेगु दिंकथं थुगुसिया नेवाः एकता दिवसयात नेवाः आन्दोलन दिवस कथं हनीगु जूगु खः । थीथी नेवाः मुद्दायात कयाः आन्दोलन यानाच्वंगु बिस्कं बिस्कं संघसंस्था व मोर्चा सकलें छथाय् च्वनाः यलया खोनाया ऐतिहासिक सम्पदात न्हंकाः दयेकेत्यंगु फास्ट ट्र्याकविरुद्ध जुयाच्वंगु आन्दोलनय् ऐक्यवद्धता क्यँसें नेवाः एकता दिवस खोनाया खुदोलय् हनेत्यगु खः।<eot>रोमन साम्राज्य प्राचीन रोमन सभ्यताया छगु कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् सरकार अटोक्र्याटिक जुवन। थ्व कालखण्ड ५००दंया रोमन गणतन्त्र (५१०इ पू - १गु शताब्दी इ पू) धुंका वगु ख। रोमन गणतन्त्र गाइयस मारियस व सुल्लाया कन्फ्लिक्ट व पोम्पी महानया बिरुद्धया जुलियस सिजरया जनयुद्धं याना कमजोर जुवन।.[३] रोम गणतन्त्रं साम्राज्यय् वंगु तिथि थ्व हे धका मदु। तर थ्व हिउपाया निंति यक्व उम्मेद्वार झाकातेगु लिधंसा काय्‌गु या। थुकिलि जुलियस सिजरया पर्पेच्युवल कथं रोमन डिक्टेटरया पदय् मनोनयन (४४ इ पू), सिजरया उत्तराधिकारी अगस्टसया एक्तियमया ब्याटलय् विजय (सेप्टेम्बर २, ३१ इ पू), व रोमन सेनेटं अक्टेभियनयात मानार्थ (अनरिफिक) अगस्टस पद ब्युगु (ज्यानुवरी १६, २७ इ पू) दक्ले मू झाकात ख।[४]
ल्याटिन भाषाया खँग्वः ''इम्पेरियम रोमानम'' (रोमन साम्राज्य) हे ल्याटिन एक्स्प्रेसनय् दक्ले बांलाक्क स्युगु खँग्व जुइफु गन खँग्वः "imperium" वा इन्पेरियमयात रोमन साम्राज्यया दुने लाःगु हलिमया कथं ईंगीत यागु दु। अगस्टसया ई निसें रोमन साम्राज्यया पतन तक्कया दुने रोमं पश्चिमी युरेसिया व उत्तरी अफ्रिकायात डोमिनेट यात व थ्व साम्राज्यं थ्व थाय्‌या जनसंख्याय् मू जनसंख्या देकल। रोमन एक्स्पान्सन थ्व देय् साम्राज्यय् हिलेस्वया न्ह्य हे न्ह्यथंगु ख। थ्व साम्राज्यं थगु भूभागया च्वका सम्राट त्राजनया इले देसियाया कब्जा( इ सं१०६य्) धुंका थ्यन। थुकिया भूभागया दक्ले तधंगु बिले, रोमन साम्राज्यं थ्यंमथ्यं ५ ९०० ००० वर्ग किमि (२,३००,००० वर्ग माइल) भूक्षेत्रय् फैलेजुगु खने दु। हलिमया संस्कृतिय्, विधानय्, प्रविधिइ, कलाय्, भाषाय्, सैन्यय्, वास्तुय् आदि यक्व सभ्यताया ख्यले रोमन साम्राज्यया प्रत्यक्ष/परोक्ष प्रभाव आतक्क नं खने दनि।
↑ थ्व स्ट्रगलय् सच्छिऔं सांसदतेत स्यागु ज्या जुल व मेमेपिं सांसदत नं कालं सिना वन। अतः, रोमन सेनेटय् प्रथम त्रायमभाइरेत व लिपा द्वितीय त्रायमभाइरेतया पक्षधारीतेगु ल्याखं त्च्ववन।
↑ अक्टेभियनं आधिकारिक कथं थःमेस्यां रोमन साम्राज्य संरक्षण यानागु धका थगु अधिकारयात गणतान्त्रिक फर्मयात सुचुकातल। वय्‌कया इले गणतन्त्रय् थें हे कन्सुलत निर्वाचित जुया च्वन, व्यवस्थापिकायात प्लेबियनतेगु त्रिब्युनत वना हे च्वन, नापं सांसदतेसं (senators) रोमन क्युरियाया बारेय् वादविवाद याना हे च्वंगु खने दु। अथे जुसां लिच्वःय् सकल विषयय् प्रभाव व सकल विवादय् अन्तिम निर्णय अक्टेभियनया हे जुगु खने दु। थ्व प्रभावयात क्वातुक्क ज्व्नातेत वय्‌कलं माबिलेयात रोमन लिजियनया समर्थन कयादिगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.92° N 75.82° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४३२ मिटर (१४१७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जयपुर शहरयागु जनसंख्या २,३२४,३१९ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५९% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जयपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>नेपालय् आ: १२९ भाय् | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
नेपालय् १२९ भाय् नवाइपिं मनुत लूगु दु । खुगु न्हूगु भाय् म्हसिका जुगु दु । न्हूगु भाय् कथं राना थारू, नार फु, चुम (स्यार), नुब्री (लार्के), पोइके व सेराके (सेके) खः । थुगु भाय् कञ्चनपुर, मनाङ, गोरखा, डोल्पा व मुस्ताङय् कथहं नवाइगु लूगु खः ।
नेपाःया यक्व धैथें भाय् मौखिक परम्पराय् आधारित खः । च्वज्या अझ नं विकास मजूनि । भाषा आयोगं सोमबार राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी न्ह्यः न्ह्यब्वःगु वार्षिक प्रतिवेदनय् लूगु न्हूगु भाय् यात संस्थागत याःगु खः ।<eot>सरकारं थीथी च्वापुगुँया आरोहणया अनुमति ब्यूगु खः । अनुमतिकाःपिं आरोही आरोहणया तयारीइ दु । तर समन्वय समिति मूज्यां थ्व न्ह्यः ब्यूगु अनुमति रद्द यायेगु व न्हूगु अनुमति मबीगु क्वःछ्यूगु दु । नेपालय् ग्वसाग्वइगु अन्तराष्ट्रिय सभा–सम्मेलन व समारोह मयायेत सरकारं उजं ब्यूगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.४०३४४४ उत्तर व देशान्तर ७३.४६०६९८ पश्चिम खः (41.403444° N 73.460698° W)। थ्व थासे १०९०६७९७१ वर्ग मिटर (४२.१११३८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६६१२६९ वर्ग मिटर (२.१८५८२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मतिनाया खँ, म्हगसया खँ । मतिना मयाइपिन्सं छु म्हगस खनी जुइ? व म्हगस हे गज्याःगु जुइ, गन मतिना दइमखु जुइ? धाथें मतिना व म्हगसया स्वापू गज्याःगु जुइ? मतिनां म्हगसय् म्हंकीगु लाकि म्हगस हे नं मतिना बाहेक मेगु छुं जुइ? उकिं ला मतिना म्हगसथें क्यातुसे च्वनीगु । उकिसं मतिना थज्याःगु म्हगस । हे भगवान् । अले मतिनाय् झू मचाःपिन्सं छाय् म्हगसय् मतिना खनी जुइ? अले मतिनाय् हे म्हगस म्वानावइगु खःसा छाय् मेमेगु म्हगसं नं छकःनिकः थाथामाथा याःवइगु जुइ? गज्याःगु स्वर्गीय जीवन जुइगु जुइ, यदि मतिना म्हगसय् हे दनावइगु जूसा अले म्हगस न्ह्याबले मतिनाय् हे प्यपुनाच्वनीग् जूसा ।
छ हे मतिना ला? कि छं याःगुया भाव जक मतिना? कि छन्त लुमनेवं जिगु नुगय् वइगु भाव मतिना? कि छं जितः छु यानाबिल व मतिना? गथेकि सुथ् लूगु ह्याउँगु सुद्र्यः, वा सिच्चुक थियावनीगु सनिलया फय्? छ हे मदुसा न व सुथ ह्याउँसे च्वनं छुं जुइ, न सनिलया फसं जितः थियां छुं जुइ । यदि दक्व दिक्व छ हे खःसा हानं छाय् माल व सुथ, व सनिल? छ सर्गः, छ पर्वः, छ नगु, छ खसि । थ्व दक्व मतिना हे जकं मखुला? कि छं जिगु नुगलय् थिइवं जक जिं थ्व दक्व ययेकागु?
तर छं ला धइबिल, जिं दक्वदिक्व बिल धकाः । अजू चाः जि, छु बिल जुइ जिं छन्त । जि ला प्वंगु घः । जितः सुचुक्क त्वनाः हे नं छंगु प्याःचाः लनीमखु । जिगु किचः तकं मखंनि छं, छ लुधन धाल । जिं छुं बि हे मबिइकं छंके छु दइ जिगु? दत सा थ्व जिगु दोष मजुल, नालिस तःसां लगेजुइमखु थ्व ।
जिं सिउ ला, छं जितः मानिगु वा मेपिन्त सुयातं बियागु वा बिइ धइतयागु जक काःसा जिं लितकाये जुइ । अथे ला जिं थ्व हे मसिउ, कि छं धाथें जिकय् छु कया? जिं ला व थ्व हे धायेमफुत । तर खः, जिगु छुं धाःसा तंगु दु । सखे छं व हे यंकूगु ला जुइ नि । खःनि, छ हे छम्ह ला दुहाँ वल थन । अन छं लुखाखह्रुं हाचां मगाःनि, थनं जिगु जि मदयेधुंकल । गुलि चंख, हला छ ।
छ हे ला खःनि व काःम्ह, अले छं हे खः यंकूगु । अथे खःसा धयाबिउ जितः आः नकतिनि हे जिकय् थ्व गनं वल? थ्व ला सामान्य नियम मखुत । छं काल, छं यंकल । छंगु पाखें जिकय् छु वल जिं मखना, आः थ्व जिगु मुलय् गनं वल? थ्व का न्ह्यसः धइयगु । थ्व कुचुकुचु, थ्व सिचुसिचु, थ्व यचु यचु, न्ह्यलय् नं न्ह्यः मवयेगु, ज्वलय् नं म्हगसं त्ययेका च्वनेगु । थ्व हे मखुला छं जितः बियागु? थ्व दक्व जितः छं बिइ धकाः सिउगु सा लुखां दुकाये मखुगु छन्त । छुं मखुथें न्यंक वल, लिक्क फ्यतुल । छु याइ जुइ छं धकाः मतिइ मलूनि, गजब हे यात का छं । का धा, छु बिया छं जितः । छ्वय् मखुनि जिं छन्त, थ्व दक्व खँ मप्वःतले । थ्व ला अति हे जुल नि । छं बिल, जिकय् दत, तर नं जिं हे मसिउ जिं छु कया धइगु । सिलाचःह्रे वल, गनं दुरुइ तयाः भाङ जकं ला मत्वंका ला जितः?
जिं छन्त छुं हे ति मधया । अले बियागु हे छाय् जितः? आः न जिं लित बिइफु, न जिं जिकय् हे लुइके फु । मखु, छाय् बिइ जिं छन्त हानं? यदि व छंगु हे मखुसा? छं बिउगु खःसां मखुसां थ्व जिगु जुइधुंकल । आः जिकय् दुने लूइके धुन थ्व । थ्व जिगु हे जक जुल आः । जुइफु, छं पिनाबिल जुइ थ्व जिकय् । छं ग्वाकल जुइ, तर थ्व छंगु मखु, मखुत आः । लुखा जक चायेका बियागु, जिकय् मदु धाधां हे थ्व जिकय् हे खनेदयावल ।
आः छु? जिं छन्त जि दुने हे लुइके धुनसा छाय् जिं हानं पिने पिने माःवने? जितः छ माःगु हे नं छाय् आः, जब कि छ ला जिगु हे दुने सुलाच्वंगु दुसा । जिं मसिउ छं पाय्छि यातलाकि मयात । तर जिं खंक खंक हे जि मेम्ह जुयावन, दक्व दक्व हे मेगु जुयावन । जिं मसिउ, थ्व छ जिम्ह जुयाः लाकि जि छंम्ह जुयाः धइगु नं । दक्वदिक्वं हे न्हूगु, न्हूगु जुल । दक्वदिक्वं हे मतिना जुल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.३६८३८२ उत्तर व देशान्तर १०७.०३८२६३ पश्चिम खः (39.368382° N 107.038263° W)। थ्व थासे ४९७८४२३ वर्ग मिटर (१.९२२१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४७९६७ वर्ग मिटर (०.०१८५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>री गाउं (अंग्रेजी:Ree Gaun), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०५७ खा छेँ दु।<eot>वार्पटा (अंग्रेजी:Warpata), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७८ खा छेँ दु।<eot>पाकिस्तानय् च्वंगु केटु हिमालया हिउँदया यामय् न्हापांखुसीइ सुथांलाक्क आरोहण याना उमिसं इतिहास तःगु खः ।
थ्वहे ईलय् छम्ह स्पेनया पर्वतारोही च्वापुइ चुलुया सीइगु खः । काराकोरम पर्वत श्रृंखलाय् अन्तर्गतया केटु हिमाल पाकिस्तान व चीनया सीमाय् लानाच्वंगु दु ।<eot>जोगीदह (अंग्रेजी भाय:Jogidaha), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1088खा छेँ दु।<eot>देय् न्यंकंया नेवाः पत्रकारतय्गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूपाखें नेपाल पत्रकार महासंघया संस्थापक नायः सत्यनारायण बहादुर श्रेष्ठयात घोषणा यायेमाःगु माग याना आन्दोलन याइगु जूगु दु ।
आन्दोलनया तयारी कथं थ्वहे मंगलवाः सरोकारवाला पत्रकारतय्गु दथुइ अन्तक्र्रिया ज्याझ्वः यायेगु नापं आन्दोलनया ज्याझ्वः तकं घोषणा यायेगु तयारी याःगु दु ।
थुगु आन्दोलनय् नेपाःया आदिवासी जनजाति पत्रकारतय्गु मंकाःगु संगठन नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ नं नापनापं दइ धाःगु दु ।<eot>न्हूँगु जागरणया निम्ति जिमिगु हःपाः दु। थउँ कन्हे नेपाले नेवाःत थःगु भाय् तोःता खय् जुया च्वंगु दु। थ्व ट्रेन्डयातः नेवाः जागरण मञ्चँ पनायंके फःसा भविष्ये यक्को तिवः दइ। नेवाः भावना ल्यंकातयेतः मादेकँ मगागु पला जुइमा। दकले न्हापाँ खय् भाय् ल्हायेगु तोतेके माल। फुकसितँ बढाइ दु!<eot>धातु धागु छता प्रकारया तत्त्व ख। रसायनिक प्रकियाय् थन्यागु तत्त्वं थःगु इलेक्त्रोन अपुइकः हे त्वःते फु। थथे इलेक्त्रोन त्वःता धातुतसें धातुत्मक स्वापू दयेकी। धातु ताप व विद्युत वाहाया बांलागु सञ्चालक जुइ। नापं, धातुत झः-झः धाइगु नं या। साधारण तापक्रम व चापय् पारो त्वता मेमेगु दक्वं धातुत ठोस अवस्थाय् दयाच्वनि। धातुत ल्वाकछ्याना थीथी अलोय दयेकेछिं। धातुयात क्वाचा थासाय् थना थी-थी वस्तु दयेकेछिं। थन्यागु ज्यायात थँज्या (Casting (metalworking)) धाइ। धातुया थी-थी भौतिक गुणतेसं धातुतेगु ज्या निर्धारण याइ। यातुसेच्वनिगु (Ductile) पहः अप्व दूगु धातुतेगु तार दयेके अःपु।<eot>बागु मिलियन मनुया कोरोना संक्रमण | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
शुक्रबाः तक हलिंन्यंकं बागु मिलियन स्वयां अप्व जनसंख्या कोरोनाया संक्रमणं ग्रस्त जूगु दु । आःतकया तथ्यांक कथं ५३३,०१५ म्हेसित कोरोना भाइरस संक्रमण जूगु पुष्टि जूगु दु । थ्व ल्याः आःतक जूगु परिक्षणया नतिजा खः । परिक्षण जुइ ल्यंदुपिनि दुथ्याकेगु खःसा थ्व तथ्यांक अझ अप्वये फैगु विज्ञतयेगु धापु दु ।
तथ्यांक कथं छगु लख कोरोना भाइरस संक्रमित जुइत लगभग ६७ न्हु ब्यूगु खः । वयांलिपा थप छगु लख संक्रमण जुइत मुक्कं ११ न्हू जक ब्यूगु खः । उकिया ९ गुन्हु लिपा हे थप छगु लख संक्रमित खनेदूगु खः । तर थुकिया प्यन्हुलिपा हे छगु लख थप मनुत कोरोना पोजेटिभ खनेदत । थ्व ल्याः थप छगु लख थप जुया आःया ल्याः वयेत धाःसा निन्हुया ई जक काःगु खः ।
हलिंया प्यब्वय् छब्व जनसंख्या लकडाउनय् च्वनाच्वंगु इलय् कोरोना संक्रमितया ल्याः धाःसा बुलेट ट्रेन कथं अप्वयाच्वंगु दु । नेपालय् आःतक स्वम्ह काेराेना संक्रमित पुष्टि जूगु दु ।<eot>म्ह धाःगु म्वापु दुपिं प्राणीतयेगु भौतिक रुपं दयाच्वंगु कुचापुचःतेगु मंका ख। म्वानाच्वंपिं प्राणीतेसं थःगु म्वापु दयेकाच्वनेत थःगु वातावरण नाप थी-थी कथंया अन्तर्किया यायेमा। थन्यागु अन्तर्किया यायेत म्वापिं प्राणीपिके थी-थी कथंया भौतिक संरचनात दयाच्वनि। वातावरणनाप निश्चित अन्तर्किया यायेत निश्चित कथंया कुचात म्हय् दयाच्वनि। थन्यागु म्हकुचातेगु पुचःतयेत ज्याया आधारय् थी-थी म्हकुचा पुचलय् बायेछिं। साधारणतया प्राणीतेगु म्हय् दयाच्वनिगु म्हकुचा पुचःत थ्व कथं दु-
जिलंज्या म्हकुचा पुचः (Digestive system): वातावरणं नसा नया जिलेगु व म्हय् म्वागु वस्तु फायेगु ज्या याइगु म्हकुचा पुचः
फय् हिलेगु म्हकुचा पुचः (Respiratory system): वातावरणं माःगु फय् म्हय् कायेगु व म्हय् म्वाःगु फय् वातावरणय् छ्वयेगु म्हकुचा पुचः
मनूया म्ह छगू जटिल प्रक्रियां दयावइ। थ्व प्रक्रिया शूक्राणु(Sperm) व विम्ब कोष (Ovum) स्वाइगु प्रक्रिया फर्तिलाइजेसनं(Fertilization) न्ह्यथनि। थथे स्वाना दयावःगु कोषयात जाइगोत (Zygote) धाइ। फर्तिलाइजेसन धुंका कोषतेगु विभाजन जुइ। थथे विभाजन जुया छगू कोष निगु, निगु प्यंगु, प्यंगु च्यागु व च्यागु कोष झिंखुगु कोषय् विभाजित जुइ। थथे झिंखुगु कोषया अवस्थाय् कोषत छग्वारा जुया च्वनि। थ्व अवस्था तक्क कोषत बायाच्वंसां समग्र कोषतेगु आकार जाइगोतया आकार स्वया तधं जुइमखु। थथे आकार तधं मयाइगु कोष विभाजनयात क्लिभेज धाइ। नापं, थ्व झिंखुगु कोषया अवस्थायात मोरुला (Morula) धाइ। मोरुला अवस्था धुंका कोषपुचःया दथुइ छगू चाकलाःगु ह्वः दयावइ। थ्व ह्वःयात प्यखें कोषतेसं भुनाः थुकिया दुने ति जानावइ। थ्व प्रक्रियायात ब्लास्तुलेसन धाइ व थ्व प्रक्रियां दयावःगु तिं जाःगु ह्वःयात भुनातःगु कोषतेगु संरचनायात ब्लास्तुला (Blastula) धाइ। ब्लास्तुला दुनेया तिं जाःगु ह्वःयात ब्लास्तोसिस्त (Blastocyst) धाइ। नापं ब्लास्तुलाया कोषत विभाजन जुजुं झिंखुगुं स्वीनिगु कोष दयेकी। थथे कोषत विभाजन जुजुं वनिबिलय् ब्लास्तोसिस्तया दुने नं छभः कोष बुयावइ। थथे बुयावइगु कोषपुचःयात दुनेया कोषपुचः (Inner cell mass) वा इम्ब्रोयोब्लास्त (embryoblast) धाइ। फर्तिलाइजेसनया करिब २वाः धुंका इम्ब्रोयोब्लास्तय् कोषतेगु निभः दयावइ गुकियात इपिब्लास्त व हाइपोब्लास्त धाइ। फर्तिलाइजेसनया ३वाः धुंका थ्व कोषत स्वभः कोषपुचलय् विकशित जुइ धुंकि। मनूया म्हया सकल कुचा थ्व स्वभः कोषपुचलं दयावइ। थ्व स्वभः कोषपुचःतेगु नां एक्तोदर्म, मेसोदर्म व एन्दोदर्म ख।
एक्तोदर्म स्वपुचः कोषय् विभक्त जुइ। थ्व स्वपुचः सर्फेस एक्तोदर्म, न्युरल क्रेस्त व न्युरल त्युब ख। सर्फेस एक्तोदर्मं छ्येंगुया त्राइकोसाइत व केरातिनोसाइत दयेकि। नापं, थ्व हे सर्फेस एक्तोदर्मं एन्तेरियर पितुइतरीया गोनादोत्रफ, कर्तिकोत्रफ, थाइरोत्रफ, सोमातोत्रफ व लाक्तोत्रफ कोषत दयेकि।
म्ह छुकिलिं दयाच्वंगु दु धैगु बारेय् ऐतिहासिक रुपं यक्व कौतुहुलता दूगु खनेदु। तिपिटकया सूत्रपिटकया खुद्दकनिकायया खुद्दकपाठया छगू सुत्त द्वत्तिंसाकारो सुत्तय् थुकिया बारेय् बुद्धया ईलय् मनुतेगु थुइका स्वये छिं। थ्व सुत्तया शाब्दिक अर्थ म्हया ३२गु कुचा ख। अतः, थ्व सुत्तय् म्हया ३२गु अंग थ्व कथं वर्णन यानतःगु दु- [१][२][३]
म्हया बारेय् उत्सुकता दःसां म्हयात चायेका म्हया दुने छु दु धैगु खं स्वयेगु ज्यायात धाःसा हलिंया आपालं तजिलजिइ वर्जित यानातल। चिकित्साया अबु हिपोक्रेतिज्या ईलय् मनू सीधुंका नं मनूया म्ह चायेका स्वयेगु ज्यायात अबिलय्‌या तजिलजिइ बर्जित यानतल। प्राचीनकालया मेम्ह नांजाम्ह चिकित्सक ग्यालेनं धाःसा पेपांचूपिनिगु म्ह चायेका म्हया बारेय् थुइगु कुतः यानादिल। भेसालियसं सिक्क लिपा तिनि दि ह्युमानि कर्पोरिस् फाब्रिका वा मनूया म्हया संरचना धाःगु थःगु च्वखँय् दाइसेक्सन यासें म्हकुचाया बारेय् क्वातुगु प्रमाण क्यनादिल।<eot>ब्रहमसूत्र हिन्दु धर्मया खुगु दर्शनय् छगू ख। थुकिया रचयिता बादरायण खः। थुकियात वेदान्त सूत्र, उत्तर-मीमांसा सूत्र, शारीरिक सूत्र व भिक्षु सूत्र आदि नामं नं म्हसीकिगु या। थुकिलि यक्व भाष्य च्वयातःगु दु। ब्रह्मसूत्रय् ४गु अध्याय दु, गुकिया नां समन्वय, अविरोध, साधन व फल ख। प्रत्येक अध्यायया ४ पाद दु। सकलय् थुकिलि ५५५ सूत्र दु। वेदान्तया स्वंगु मू स्तम्भया रुपय् उपनिषद्, भगवदगीता व ब्रह्मसूत्रयात कायेगु या। थ्व स्वंगुयात प्रस्थान त्रयी धाइ।<eot>नेपालं न्हापांगु खुसि मिसा सर्कल कबड्डी धेधेबल्लाखय् ब्वति कायेत्यंगु दु । नेपाः नापं इन्दोनेसिया, इन्डिया, श्रीलंका, मलेसिया, पाकिस्तान, इराक व थाइल्याण्ड याना च्यागु देया कासामिपिंस थुगु कासाय् धेधेबल्ला यायेत्यंगु दु ।
मे ११ निसें १३ तक मलेसियाया क्वालालाम्पुरये जुइगु कासाय् नेपाया १२ म्ह मिसा कासामिपिंसं ब्वति काःगु दुसा ट्रेनिंग व मू कासाया नितिं दिल्ली रत्न तुलाधरं जर्सि प्रायोजन यानादिगु दु । कबड्डी व कुस्तीया मेल दुगु थुगु सर्कल कबड्डी बिस्कं कथंया कासा जुगु व थुगुसि नेपालं ऐतिहासिक ब्वति काःगु तुलाधरं न्ह्यनथादिल ।<eot>पत्रकारिताय् योगदान ब्यूपिन्त हःपाः कथं नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूलिं थीथी सिरपा लःल्हायेगु घोषणा याःगु दु । दबूया खुक्वःगु दँमुँज्याय् प्यम्ह पत्रकारपिन्त सिरपा बिइत्यंगु खः । पोहेलागा आमै सोमवाःकुन्हुच्वंगु सचिवालय मुँज्यां निर्णय यानाः मोफसलया छम्ह अले स्वनिगःया स्वम्ह पत्रकारपिन्त म्हतिं नगद झिद्वनाप सिरपा बिइत्यंगु दु ।
देय्न्यंकंया नेवाः पत्रकारपिनिगु मंका संस्था, नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया खुक्वःगु दँमुँज्या व विधान अधिवेशन वइगु माघ २६ गते शनिवाःकुन्हु येँया टेकुइ जुइत्यंगु दु ।<eot>त्रिपुरेश्वर (अंग्रेजी:Tripureswor), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं त्रिपुरेश्वर यागु जनसंख्या ३५१५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>मेइन संयुक्त राज्य अमेरिकाया न्यु इङ्गल्याण्ड क्षेत्रया छगू उत्तरपूर्वी राज्य ख। थ्व राज्यया पूर्व व दक्षिणय् एट्लान्टिक महासागर, पश्चिमय् न्यु ह्याम्प्शायर व उत्तरय् क्यानाडाया प्रान्त क्वेबेक (उत्तर पश्चिम) व न्यु ब्रस्विक (उत्तरपूर्व) ला। मेइन संरा अमेरिकाया दकले उत्तर व दकले पूर्व राज्य ख। थ्व राज्य थनया प्राकृतिक दृष्यया निंतिं नांजा। थ्व राज्यया समुद्र तट, चिज्जागु च्वका, गुं आदिया निंतिं थ्व राज्य नांजा। थ्व राज्य समुद्री नसाः दसु अमेरिकन लब्स्टर, क्ल्याम आदिया निंतिं नं नांजा।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४९७१३८ उत्तर व देशान्तर ९३.०५५३९३ पश्चिम खः (34.497138° N 93.055393° W)। थ्व थासे ८५१८६०९७ वर्ग मिटर (३२.८९०५३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०८८५२ वर्ग मिटर (०.११९२४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.४२२५९ उत्तर व देशान्तर १२२.१६५४१३ पश्चिम खः (37.42259° N 122.165413° W)। थ्व थासे ७११०७४७ वर्ग मिटर (२.७४५४७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९४४९७ वर्ग मिटर (०.०३६४८५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>किपू (नेपालभाषा टाइम्स) – थौंकन्हय् आधुनिक व न्हू न्हूगु पहःया छेँ दनेगु प्रचलन वयाच्वंगु दु। पुलांगु व परम्परागत छेँया थासय् थुकथं न्हूगु व आधुनिक छेँ दयेकेगु होडबाजी जुयाच्वंगु इलय् किपुलिइ धाःसा पुलांगु छेँ दनीपिं छेँथुवाःयात सम्मानया परम्परा न्ह्याकूगु दु । किपू नगरपालिका वडा नं. ६ स्थित पांगा लाछिइ जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ उकथं पुलांगु व […]
येँ- येँ महानगरपालिकां थः मातहत लाःगु स्कुलय् नेपालभाषा ब्वंकेगु लागिं शिक्षकतय्त तालिम बीपिं प्रशिक्षकतय्त म्हिगःनिसें तालिम बीगु शुरु यात । येँ मनपा शिक्षा विभागया ग्वसाः व नेवाः स्यनामि दबूया संयोजनकय् जूगु उगु तालिमया उलेज्या येँ मनपाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं यानादीगु खः । शिक्षा विभागया प्रमुख रामबाबु सुवेदीया सभापतित्वय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् २२ वडाया अध्यक्ष चिनिकाजी महर्जन नापं […]
येँ – बालाजुइ सतक विस्तार यायेत स्थानीयतय् छेँ थुनाः खाली यानातःगु जग्गाय् जस्तां घेरे याःगु तछ्याना बिउबलय् न्याम्हेसित ज्वना यंकूगु दु । थःपिनिगु जग्गाय् घेरे यानातःगु जस्ता तछ्यानाः लिकयाबिउबलय् जग्गा थुवाःत महेश्वर मानन्धर, मनोज श्रेष्ठ, रुचित श्रेष्ठ, भीमदेव श्रेष्ठ व मीन शाहीयात ज्वनायंकूगु खः । उमित आः महानगरी प्रहरी परिसर बालाजुइ तयातःगु दु । बालाजु […]<eot>बक्सा (अंग्रेजी:Baksa), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०९ खा छेँ दु।<eot>चकलेट (फ्रांसय्:सकोला) छगू कथंया कोकोवा दुगु चाकु मरि खः । थ्व चाकुमरि अप्व: याना युरोप व अमेरिकाय् नइगु जूसां हलिमय् सकल थासय् थ्व चाकुमरिया प्रकारत नयेगु चलन दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 23.43° N 85.32° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ६११ मिटर (२००४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कांके शहरयागु जनसंख्या १६,३९६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७५% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७०% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कांके यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>सान्तदा (अंग्रेजी:Santada), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५१ खा छेँ दु।<eot>मंगलबाः ११६ म्हेसिके कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयं न्ह्यथंगु दु । थ्व नापं नेपालय् कोरोना संक्रमितया ल्याः १७ द्व ६१ थ्यंगु दु । उकथं हे थ्व बुखँ तयागु ई तक हलिमय् १ करोड ३२ लख ६५ द्व निस व ९४ म्हसिके कोरोना पुष्टि जूइ धुंकुगु दु ।
नेपालय् ६ द्व ६ स ९५ म्ह संक्रमित आइसोलेनसनय् च्वनाच्वंगु दुसा ३४ म्ह मनुत डिस्चार्ज जूगु दु । डिस्चार्ज जूपिनि ल्याः १० द्व ३ स व २८ म्ह थ्यंगु दु ।<eot>वैज्ञानिक तवः धागु छुं फेनोमेनायात अनुसन्धान यायेगु, न्हुगु ज्ञान सीकिगु व न्हापाया ज्ञानयात भिंकिगु वा परिमार्जित यायेगु प्रविधिख। छगू अनुसन्धान वैज्ञानिक जुयेयात व अनुसन्धान अनुभव यायेछिंगु, इन्पेरिकल व लनेछिंगु प्रमाणय् आधारित जुया कारण आधारित सिद्धान्तया अधीनय् लायेमा।.[१] छगू वैज्ञानिक पद्धतिइ अध्ययन व प्रयोग/जाँचया डेटा मुंका, अध्ययनया विषययागु बारेय् विचाः(हाइपोथेसिस) देका व विचाःयात जाँचेयाइगु ज्या जुइ। [२]<eot>उगु उलेज्या जुइगु सिद्धिदासया म्येयात नांजाःम्ह संगीतकःमि जुगल डंगोलं लय् चिनादीगु दुसा वय्कलं हे संगीत संयोजन यानादीगु दु ।
नेपाःया ई कथं सनिलया ५ः४५ ता इलय् थौं बिहिवाः जूम एपपाखें न्ह्याइगु उगु ज्याझ्वलय् सहभागिताया नितिं जूम आइडी Zoom ID 875 2710 4249 व पासवर्ड Passcode 3hZPae ग्वसाः खलकं सार्वजनिक याःगु दु ।<eot>संयुक्त राष्ट्रीय मचा कोष संयुक्त राष्ट्र संघयागु मचातेगु व मचातेगु मांपिंत ग्वाहालि यायेगु ह(branch) ख:| थ्व गुथियागु पुलांगु नां युनिसेफ आ नं प्रचलनय् दु| थ्व कोषयागु मूज्यास न्हु यर्कय् दु|<eot>लाओजी चिनिया धर्म ताओ धर्मया प्रवर्तक ख। वय्‌कःया धर्मय् प्रकृतिवादयात विशेष महत्त्व बियातःगु दु। जीवनया अन्तय् वय्‌कः जंगलय् झाःगु धइगु कथन दु। बुद्ध धर्मया गौतम बुद्ध, कन्फ्युसियस धर्मया कन फुत्सु नापं वय्‌कः चिनिया धर्मया मू स्वम्ह मनुइ छम्ह ख।<eot>टेकुया डाक्टरयात हे डे‌गु | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
देन्यंकं थाकुगु ल्वय् जूसा उपचार यायेत वइगु थाय् टेकुया शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा अस्पतालया निम्ह चिकित्सकयाके डेंगु पुष्टि जूगु दु ।
वयेकया कथं डेंगुया ल्वगी अप्वसेंलि अस्पताल लागाय् हेल्थ डेक्स न्ह्याःगु दु । आकस्मिक कक्षय् उपचार याये मफुपिं लाेगियात उगु डेक्सय् तया उपचार याइ ।<eot>नुगःपा (ग्रीक: θώραξ, Latin: thorax) मनुया म्हया छगू भाग ख। थ्व भाग छ्यँ स्वया क्वे व एब्डोमेन स्वया च्वे लाइ।<eot>तनहुँ । चितुवाया आक्रमणपाखें तनहुँया शुक्लागण्डकी नगरपालिका–२ मसारय् बुधबाः चान्हें डेढ वर्षदुम्ह मचाः सीगु दु । सीम्ह उगु हे थाय्या विष्णुकुमार रानाया काय् रोहन राना जुगु इलाका प्रहरी कार्यालय बेलचौतारां धागु दु । छेँपिने च्यनाच्वंगु च्वनाच्वंगु इलय् चितुवाया आक्रमणय् लाना मचाः सीगु कार्यालयया प्रहरी निरीक्षक जगदीश रेग्मीं धयादिल । सीम्ह मचाःया शव छेँ स्वयाँ छुं…
येँ । संक्रमण रोकेयायेत देशया १४ जिल्लाय् आंशिक तथा पूर्ण रुपय् निषेधाज्ञा जारी यागु दु । गृहमन्त्रालयया कथं १४ मध्ये छुं जिल्लाय् जिल्लान्यंक व छुं जिल्लाय् आंशिक निषेधाज्ञा यागु दु । सप्तरी, बाँके, पर्सा, बारा, सर्लाही व स्याङ्जाय् जिल्लान्यंक निषेधाज्ञा जारी याग दु । पर्सा, बारा व सर्लाहीं मेंगु आदेश मजुतक्कया लागिं निषेधाज्ञा जुई धासाः…
येँ । सरकारं स्वनिगलय् हाकनं सञ्चालन जुइगु निजी तथा सार्वजनिक सवारी साधनय् जोर बिजोर प्रणाली लागू यागु दु । सरकारं बन्दाबन्दीया स्वरुप हिलाः आर्थिक गतिविधि अप्वकेगु कुतः याना नं लिपांगु ई कोरोना सङ्क्रमण जुसेलिं आवागमनय् कडाइ यासें सामूहिक भेला, भोय्, सेमिनारय् कडाइ यागु खः । गृह मन्त्रालयपाखें जारी विज्ञप्ति कथं थौंनिसें लागू जुइगु याना स्वनिगः…
येँ । साउन १५ मचाःनिसें बुढाबुढीतक्कया यःगु भोजन खीर नयाः साउन १५ हनिगु खः । असार १५ य् धऊ बजि नयेगु व ठीक लच्छिँलिपा साउन...
येँ । थौंनिसें गुँला पर्व शुरु जुगु दु । नेपाल सम्वतया गुँगु महिनाय् हनिगु जुया थुकिंयात गुँला पर्व धाइगु खः । हरेक वर्ष साउन शुक्ल पारुनिसें...<eot>जनलिकोत (अंग्रेजी भाय:Janalikot), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे395खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०५६५६३ उत्तर व देशान्तर ११७.१७१४४९ पश्चिम खः (34.056563° N 117.171449° W)। थ्व थासे ९१८५४२३५ वर्ग मिटर (३५.४६५१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६९३६७७ वर्ग मिटर (०.२६७८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रतनचा माझगाउं (अंग्रेजी:Ratancha Majhagau), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५९७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रतनचा माझगाउं यागु जनसंख्या ३२२१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.७७८८८८ उत्तर व देशान्तर ७२.५२३८४९ पश्चिम खः (41.778888° N 72.523849° W)। थ्व थासे १६७१४९८३ वर्ग मिटर (६.४५३६९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७१६०९ वर्ग मिटर (०.०२७६४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश उत्तर व देशान्तर ८४.९४०४२२ पश्चिम खः (° N 84.940422° W)। थ्व थासे १२२७३२०८ वर्ग मिटर (४.७३८७१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१६.०९१८८३ वर्ग मिटर (३२.४८९६०८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>शाहरेस्तान (शहरेस्तान) इरानया उपप्रान्तीय विभाग ख। थुकियात अंग्रेजीइ काउन्ति धाइ। इरान देय्‌या शाहरेस्तान थ्व कथं दु-<eot>कोलकाता कर्पोरेसनया ज्याया निंतिं अपुइकेया निंतिं थुकियात १५गु बरोय् विभाजित यानातःगु दु। सकल बरोय् कर्पोरेशन निर्धारित ल्याखँय् वार्ड दू। कलकाताय् सकलय् १४१गु वार्ड दु। थ्व हे वार्ड काउन्सिलया निर्वाचन क्षेत्रया कथं विवेचित दु। ७४या संविधान संशोधन ऐन कथं कर्पोरेसनं वार्ड कमिटि गठन यायेफु।<eot>तिबःतेत वस्तु घ्वायेगु वा सालिगु भौतिक सम्पदाया रुपय् परिभाषित यायेछिं। तिबःधागु गेँसु, चुम्बकत्त्व आदि थें न्याःगु वस्तुइ प्रवेग हयेफूगु भौतिक सम्पदाया लिच्वः ख।
भौतिक शास्त्रय् तिबः धाःगु वस्तु सनिगु अवस्था पाइगु छुं नं अन्तरक्रिया ख। [१] मेगु भासय् धायेमाःसा, तिबलं छगू मात्रा दूगु वस्तुया वेग हिलेफु। थन्याःगु हिलाय् सुंकः च्वनाच्वंगु वस्तुयात संकिगु, अर्थात वस्तुया प्रवेगय् हयेगु ज्या नं ला। न्हिन्हिया भासय् तिबःयात सालिगु वा घ्वाइगु अवधारणां थुइकेछिं। सकल तिबःया परिमाण व दिशा दइ। अतः, तिबः छगू दिष्ट (Vector) मात्रा ख। तिबःयात ल्या खायेगु/लनिगु एस आइ इकाइ न्युतन ख धाःसा तिबःया चिं F ख।
न्युतनया द्वितीय नियम अनुसार वस्तुइ दयाच्वनिगु कूल तिबः व वस्तुया मोमेन्तमया ईनाप हिलिगु गति बराबर जुइ। वस्तुया मात्रा स्थीर जुसाः थ्व नियम अनुसार वस्तुया प्रवेग वस्तुइ दयाच्वंगु कूल तिबःनाप समानुपातिक जुइ व थन्यागु प्रवेग तिबःया दिशाय् जुइ। नापं, वस्तुया मात्रा तिबःया विपरित समानुपातिक जुइ। थ्व खँयात सूत्रया रुपय् थथे क्यनेछिं:<eot>बद्गमा (अंग्रेजी:Badgama), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१४ खा छेँ दु।<eot>ग्रेत लेक्स वा लःरेन्सियन ग्रेत लेक्स उत्तरपूर्वी उत्तर अमेरिकाय् क्यानादा व संयुक्त राज्य अमेरिकाया सीमाय् लाःगु फ्रेशवातर पुखु ख। थ्व पुखु एत्लान्तिक महासागरनाप सेन्त लरेन्स सिवे व ग्रेत लेक्स वातरवें स्वा। ग्रेत लेक्सय् सुपेरियर पुखु, मिशिगन पुखु, ह्युरन पुखु, आइरी पुखु व अन्तारियो पुखु ला। ग्रेत लेक्स हलिमया दकलय् तःधंगु फ्रेशवातर पुखुपुचः ख। थ्व पुखुपुचलय् हलिमया २१% सतही फ्रेश वातर ला। [१][२][३] थ्व पुखुपुचःया सकल सतही क्षेत्रफल 94,250 square miles (244,106 km2) दु धाःसा थ्व पुखुलि दकलय् म्हो लः दइबिलय् थ्व पुखुया आयतन 5,439 cubic miles (22,671 km3) दु। [४] संयुक्त राज्य अमेरिकाय् थ्व पुखुपुचःयात नर्थ कोस्त वा (इस्त कोस्त व वेस्त कोस्त धुंकाया) थर्द कोस्त नं धाइगु या।
ग्रेत लेक्सया उत्पत्ति लिपांगु ग्लेसियल कालय् करिब १०,००० दँ न्ह्य जूगु ख। अबिलय् च्वापुपातां दयेकूगु बेसिनय् च्वापु नाया दयावःगु लखं थ्व पुखुपुचः दयावःगु ख। थ्व पुखुपुचः थ्व क्षेत्रया बनेज्याया मू स्रोत ख व नापं यक्व लखय् म्वाइपिं प्राणीतयेगु छेँ नं ख।<eot>रामपुर बिर्ता (अंग्रेजी:Rampur Birta), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७८७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रामपुर बिर्ता यागु जनसंख्या ४२३६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>तलुवा (अंग्रेजी:Taluwa), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०८ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २१.३९२५ उत्तर व देशान्तर १५८.०१०७१ पश्चिम खः (21.3925° N 158.01071° W)। थ्व थासय् ६६५६१२७ वर्ग मिटर (२.५६९९४५ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा १५९०१५ वर्ग मिटर (०.०६१३९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>निर्वाचन छगू प्रजातान्त्रिक राजनैतिक प्रकृया ख। थ्व प्रकृयाय् नागरिकतेसं मतदान याना थयात यगु उम्मेदवारयात पदय् आसीन याइ।<eot>थापापुर (अंग्रेजी:Thapapur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १८८८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं थापापुर यागु जनसंख्या १३,५५९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>यें महानगरपालिकाया उपमेयर हरिप्रभा खड्गीयात हृदयघात जूगु दु । बिहीबार बहनी हृदयघात जुइधुंका आः येंया नर्भिक अस्पतालय् सीसीयूलय् उपचार जुयाच्वंगु दु ।
खड्गीया ग्वाहालीमि कथं वयेकलं स्वास्थ्य सुधार जुयाच्वंगु न्ह्यथंगु दु । बिहीबाः बहनी वयेकयात हृदयघात जुया अस्पताल थ्यंकुगु खः । वयेकयात २४ घाैतक चिकित्सकयागु निगरानीइ तयेमाःगु व अस्पतालय् च्वना नुगःचु सम्बन्धी थप स्वास्थ्य परीक्षण यायेमाःगु न्ह्यथंगु दु । वयेक आः सामान्य नवाय् फूगु अवस्थाय् दु । ज्याया दबाबया कारणं वयेक छुं इ निसें तनाबय् लानाच्वंगु खः ।<eot>विष्फोटक पदार्थ धाःगु रसायनिक रुपं वा मेमेगु रुपं इनर्जेटिकल्ली अनस्टेबल जूगु वस्तु ख। थ्व वस्तुया अस्थिर अवस्थायात न्ह्यःथनिबिले थुकिलिं मुया ताप बीगु व चापया मात्राय् परिवर्तन यायेगु जुइ, गुकियात विष्फोटन धाइ। थथे विष्फोटन जुइ बिले तःधंगु सः वा मिया झिल्का नं खने फु। छुं नं वस्तुया मुइफइगु मात्रायात एक्स्प्लोसिभ चार्जय् दानिगु याइ।<eot>टेम्पोरल क्वें स्कलया साइडय् व बेसय् दैगु क्वें ख। थ्व क्वें सेरेब्रमया टेम्पोरल लोबया ल्याटरल्ली दै। थ्व क्वें नं ख्वाया टेम्पल धाःगु थाय्‌यात तव बि।<eot>सन् २००१या जनगणना कथं थ्व जातिया जनसंख्या ११७,६४४ दु। थ्व जनसंख्याया २०प्रतिशत स्वया म्हो साक्षर दु। नापं थ्व जातिया अप्व मनुत गरिबी रेखा स्वया क्वे ला[२] ।
भुजेल जातिया मू ज्या बुंज्या ख। थ्व जातिं कृषिप्रधान समाजय् माःगु ज्याभःत दसु हलो, दाम्लो, नाङ्लो, नाम्लो, मान्द्रो, भकारी आदि देकिगु वसः, सिलः सुइगु, गलैंचा निनिगु, पशु लहिनिगु आदि नं या। थौंकन्हे थ्व जातिं बनेज्या यायेगु व सरकारी जागिर नैगु नं या।
बागलुङ जिल्लाया भुजि व निशि लागा भुजेलया पुर्खेली थाय् ख धैगु विश्वास दु[३]। मध्य नेपाःया भुजि खुसिया नापं च्वनिगु जुलिं थ्व जातियात भुजेल धाःगु ख। थ्व जातिया मनुतेत भुजेल व घर्ती निगु हे धैगु चलन दु। छुं विज्ञतेसं धाःसा निशेलत घर्ती व भुजेलत खावा धैगु या[४]। मध्य पश्चिम नेपालय् मध्यकालय् खमे दूगु डोर राज्यय् थ्व जातिया बाहुल्य दुगु खने दु[५] । लिपा बांमल्हागु झाका जुइ धुंका थ्व जाति गण्डक खुसिया लागाय् च्वने न्ह्यथंगु ख धैगु विश्वास दु[६] । ऐतिहासिक व सांस्कृतिक कथं थ्व जाति मगर जाति नाप मिले जुगु खने दु [७] ।
थ्व जातिया भुजेल भाषा तिब्बती-बर्मेली भाषा परिवारया पूर्वी हिमाली खण्डया छगू भाषा ख[८]। थ्व भाषा चेपाङ भाषा नाप मिले जु[९] ।
थ्व जातिया परम्परागत धर्म प्रकृतिपुजा ख[१०] । थ्व धर्म आः वया लोप जुइ त्यंगु दु[११] । थौं कन्हे थ्व जातिइ हिन्दू धर्मया प्रभाव अप्व खनेदु। थ्व जातिं उधौली-उभौली व मंसिर पुन्हि हनिगु नं चलन दु।<eot>समाः धाःगु सुं नं मनु वा वस्तुयात बांलाकेगु ज्या ख। समाःज्याय् समाःमिया विचाः कथं म्हया कुचातयेत ब्वयेगु, मक्यनेगु, तिसा तिया आलङ्कारित यायेगु, कापः वा वसः, रंग आदि छ्येला स्वयेबिलय् भिंकिगु आदि ज्या जुइ। हलिंया अर्थतन्त्रय् थ्व ज्याया ख्यः छगू जटिल ख्यः जुइधुंकूगु दु। पाश्चात्य हलिमय् मिसातेगु समाःज्या छगू तःधंगु उद्योगया रुपय् पलिस्था जुइधुंकूगु दु। थ्व उद्योगय् म्हया कुचा कथंया विज्ञ (सं विज्ञ, छेंगु विज्ञ, ख्वाःया समाः विज्ञ आदि), थीथी अतर व नःस्वाइगु वस्तुया विशेषज्ञ, लाकां विज्ञ, वसः विज्ञ, निश्चित प्रकारया वसः विज्ञ, तिसा विज्ञ आदि थी-थी ख्यः पलिस्था जुइधुंकूगु दु।<eot>मौलाली (अंग्रेजी:Maulali), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५८१ खा छेँ दु।<eot>नयार्नम्तालेस (अंग्रेजी:Nayarnamtales), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नयार्नम्तालेस यागु जनसंख्या २५६३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४५%, व मिसात ५५% दु।<eot>बैरेनी (अंग्रेजी:Baireni), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २१३५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बैरेनी यागु जनसंख्या ११,८२१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>नेपामिपिनिगु निगुगु तःधंगु नखः स्वन्ति म्हिग निसें न्ह्यात । म्हिग छन्हु सकल नेपामिया स्वन्ति नापं हँसां थौं बहनी निसें धाःसा थाय् स्वया स्वन्ति पाय् त्यंगु दु ।
म्हिग क्वःयात पूजा याना न्हापांगु दिं क्वचाल । थुगुसि यमपञ्चक कात्तिक २७ गतेनिसें न्ह्याःगु दु । तर क्वःपुजा २८ गते लाःगु दु । अथेहे धनवन्तरि जयन्ती, धन त्रयोदशी व धनतेरस पर्व नं उगु हे दिं लाःगु दु । तिथि घटबढया कारणं थथे जूगु नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं न्ह्यथंगु दु ।
थौं १ः४९ बजेतक चतुर्दशी व वयाँलिपा औंसी तिथि जूगु जाेशीपिनिगु धाःपु दु । थ्व हे जुया येँ व थीथी थाय् या नेवाःत बाहेक नेपाःया दक्वस्याँ २९ गते औंसी तिथि लाका लक्ष्मीपूजा यायेत्यंगु दु । तर औंसी तिथिइ यायेमाःगु स्नान व दान धाःसा कन्हे कात्तिक ३० गते सुथः यायेमाःगु धाःगु दु ।
मंसिर १ गते नेपाल संवतया न्हूदँ धाःसा सकस्याँ मंका कथं हे हनेत्यंगु दु । प्रतिपदाया दिं सुर्द्य लूगु दिं न्हूदँ न्यायेकेमाःगु शास्त्रीय वचनकथं न्हूदँ हनेत्यंगु खः ।
मंसिर २ गते सुथः ७ः०४ बजेतक द्वितीया तिथि लाः । येँय् थ्व कुन्हु किजापुजा यायेत्यंगु दु । सरकारं मंसिर २ गते देन्यंकं सार्वजनिक बिदा बियातःगु दु ।<eot>अमरनाथ हिन्दूतेगु छगु मू तीर्थस्थल खः। थ्व कश्मीर राज्ययागु श्रीनगरशहरयु उत्तर-पूर्वय् १३५ किलोमीटर तापाक्क समुद्रजा स्वया १३,६०० फुटयागु ऊंचाईय् स्थित दु। अमरनाथ गुफा भगवान शिवयागु मू तीर्थ स्थलय् छगु खः।<eot>डल पुखु श्रीनगर, कश्मीरय् दूगु छगू नांजाःगु पुखु ख। १८ किलोमिटर क्षेत्रय् दयाच्वंगु थ्व पुखुइत स्वखेंर गुंतयेसं घेरेयानातःगु दु। थ्व जम्मू-कश्मीरया निगुगु दकले तःधंगु पुखु ख। थुकिलि झ्वालातयेसं ला लः व हे व नापं कश्मीर स्वनिगःया थी-थी झ्वाला वया थन स्वा वइ। थुकिया प्यंगु मू जलाशय गगरीबल, लोकुट डल, बोड डल व नागिन ख। लोकुट डलया दथुइ रूपलंक द्वीप स्थित दु व बोड डल जलधाराया दथुइ सोनालंक द्वीप ला। भारतया दकले बाँलाःगु पुखुलि थुकिया नां कायेगु या। नापं हे दूगु मुगल क्यबं डल पुखुया हिसी अतुलनीय खनेदु। पर्यटक जम्मू-कश्मीर वइगु व डल पुखु मस्वइगु आपालं मजु।[२]
डल पुखुया मू आकर्षणया थाय् थनया शिकारे वा हाउसबोट ख। पर्यटकत थ्व हाउसबोटय् च्वना पुखुया आनन्द कायेगु या। नेहरू पार्क, कानुटुर खाना, चारचीनारी आदि द्वीपत व हज़रत बल चाहिवनिगु थ्व हे शिकारय् यायेछिं। थ्व नापं पसः नं शिकारय् हे दयाच्वनि व शिकारेय् च्वना थी-थी सामान न्याये नं छिं। थी-थी कथंया स्वामांतयेसं पुखुया सुन्दरतायात तच्व्येकूगु दु। पलेस्वां, लखे बाहा वइच्वनिगु कुमुदनीं पुखुया हिसीयात झन बांलाकु। पर्यटकतयेगु निंतिं थी-थी कथंया न्ह्याइपुइकेगु साधन दसु कायाकिंग, केनोइंग, लखे सर्फिंग यायेगु व ऐंगलिंग (न्या लायेगु) थन दयाच्वंगु दु। डल पुखुलि पर्यटन बाहेक मुख्य रूपं न्या लाइगु ज्या जुइ।
आवागमन - डल पुखु थ्यनेत वायुयान द्वारा श्रीनगर जिल्लां २५ किमि तापाक्क दूगु बडगाम जिल्लाय् स्थित एयरपोर्टय् थ्यनेफै। नापंया रेल सेवा जम्मूइ ला व अनया नेशनल हाईवे एनएच1ए कश्मीर स्वनिगलय् भारतया मेमेगु भागं स्वा। थ्व पहाड़ी लागाय् थ्यनेत झि निसें झिन्निगु घौ तक्क मालिफु। थ्व यात्रा बिले पर्यटकतयेसं थनया नांजाःगु जवाहर गुफायात स्वयेछिं।<eot>डाडा पराजुल (अंग्रेजी भाय:Dada Parajul), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे939खा छेँ दु।<eot>कण्णॆतिरे तोऩ्ऱिऩाळ् (तमिल भाषा:கண்ணெதிரே தோன்றினாள்) छगू तमिल भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९९८य् पिहांवगु खः।<eot>देवगढबारिया तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>दिकुवा (अंग्रेजी भाय:Dikuwa), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे406खा छेँ दु।<eot>समुद्र पृथ्वीया सतहय् दयाच्वंगु बाहामवनिगु लःया मंका ख। हलिंया समुद्रया मानक सतहयात क्वथुलि (sea level) धाइ। [१]<eot>वयेकलं न्हापांगु खुसि शंखधर शाख्वाःया किपा तकं च्वयादीगु खःसा उगु किपा नेवाः देय् दबुयात लःल्हानादीगु खः ।<eot>मेपिं प्यम्ह युवा नं नापं वःगु सुचं वःगु व मालेज्या जुयाच्वंगु कपिलवस्तु प्रहरी प्रमुख जबरां न्ह्यथनादिल ।<eot>बस्ती (अंग्रेजी भाय:Basti), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे726खा छेँ दु।<eot>लुँया भा द्वःछि थिके जुल | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
लुँया भा थौं तोलाय् द्वःछि थिके जुल । लुँ थौं तोलाया ६१ द्व तका कारोबार जुयाच्वंगु नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघं न्ह्यथंगु दु ।
म्हिग तक तोलाय् ६० द्व तकाय् कारोबार जुयाच्वंगु लुँया भाः थौं द्वछि थहाँ वंगु खः । भारतीय रुपैयाँ बमलागुलिं व चीनं अमेरिकी सामानय् कर अप्वय्कुगुलिं अन्तर्रा्ष्ट्रिय बजारय् हे लुँया भाः थाहाँवंगु खः ।<eot>मसौरिया (अंग्रेजी:Masuriya), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २३९८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मसौरिया यागु जनसंख्या १६,२१६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>क्यापासितर (पुलांगु नां कन्देन्सर) इलेक्त्रिक फिल्दय् इनर्जी स्वथनेत छयलिगु छगू प्यासिभ निगु-तर्मिनल इलेक्त्रिकल कम्पोनेन्त ख। व्यवहारिक क्यापासितरया थी-थी रुप दु। अथे जुसां दक्वं क्यापासितरय् दाइइलेक्त्रिकं (इन्सुलेतर) बायातःगु निगु वा अप्व इलेक्त्रिकल कन्दक्तर दइ। धातुया निगु पाताचा चिब्याःगु इन्सुलेतिङ्ग फिल्दं बायातःगु रुपयात छगू साधारण दसुया रुपय् कायेछिं। यक्व साधारण विद्युतीय ज्याभलय् क्यापासितरत इलेक्त्रिक सर्कितया कथं छ्यलिगु या।
क्यापासितरय् निगु इलेक्त्रिकल कन्दक्तरतयेत नन-कन्दक्सन ख्यलं बायातइ। [१] थ्व कन्दक्सन मयाइगु ख्यःयात दाइइलेक्त्रिक धाइ। साधारण भासय्, दाइ इलेक्त्रिक छगू इलेक्त्रिकल इन्सुलेतर जक्क ख। दाइइलेक्त्रिक मिदियाया दसुया कथं खा, फे, भ्वं, भ्याक्युम, व सेमिकन्दक्तर दिप्लिसन क्षेत्र आदि काये छिं। छगू आदर्श क्यापासितर आइसोलेतेद व सेल्फ-कन्तेन्द जुइ, गुकिलि नेत इलेक्त्रिक चार्ज दइमखु व पिनेया इलेक्त्रिक ख्यःया छुं प्रभाव दइमखु। क्यापासितरया कन्दक्तरतयेसं, अथे जूगुलिं समकक्षी पाताय् समान व विपरित चार्ज दयेकातइ [२]व दाइइलेक्त्रिकं इलेक्त्रिक फिल्द दयेकी। क्यापासितरया ज्या अर्थात क्यापासित्यान्सयात फरादय् लनिगु याइ। एस आइ युनितय् छफराद क्यापासितान्स धाःगु सकल कन्दक्तर पाताय् छगु कोलम्ब चार्जं ज्याभलय् छभोल्त भोल्तेज दयेकी।[३]
क्यापासितर इलेक्त्रिक सर्कितय् इलेक्त्रिक फिल्दया छगू साधारण दसु ख। छगू आदर्श क्यापासितरया ज्या निरन्तर मपाक्क क्यापासित्यान्स C बीगु ख, क्यापासित्यान्स धागु सकल कन्दक्तरय् दइगु चार्ज ±Q व इमिगु दथुइ दइगु भोल्तेज V या अनुपात ख:[१]<eot>कोरोना भाइरसया संक्रमणया ग्याचिकुं याना थीथी जात्रा दिनाच्वंगु इलय् न्यत अजिमाया द्यः पिहाँ बिज्याःगु दु । पाहाँचह्रे कुन्हु थुकथ‌ं द्यः पिकायेगु याइ । जात्रा पर्व यायेबलय् म्वःम्वः मनु ममुंकेत येँ मनपां इनाप याःसां व नेपाल सरकारं २५ म्ह मनु अप्व ममुनेत इनाप याःसां द्यः पिहाँवःगु स्वयेत म्वः म्वः मनुत मुंगु खनेदत । नित्य पुजा निरन्तर यायेगु व सँस्कृतियात निरन्तरता बीगु क्वःछ्यूसां दर्शक व भक्तजनतयेसं थूगु इलय् जात्रा स्वःमवंसा बांलाइगु थीथी सरोकारवालातयेसं इनाप यानाच्वंसां न्ह्यागु जूसां जात्राय् मनुतय् रौनक खनेदयाच्वंगु दु । थ्व हे जुगुलिं नं थीथी जात्रा मयायेगु क्वःछ्यूगु दु ।<eot>येँया असँ, वँघः नापं दुनेया वस्तीया बँ पसः चीकेगु अभियान ५० न्हु थ्यंगु इलय् फुटपाथ व्यापारीत आक्रमणय् कुहाँवःगुलिं थःपिं स्तव्ध जुयागु थूगु अभियान न्ह्याकाच्वंगु जागरुक युवा समूहं न्ह्यथंगु दु ।
पुचलं कोरोना संक्रमणया जोखिमयात मध्यनजर याना वंगु ५० न्हुनिसें येँया दुनेया वस्तीइ फुटपाथ पसः चीकेगु अभियान न्ह्याकावयाच्वंगु दु । अस्तव्यस्त जुयाच्वंगु असँ, वँघः लागाय् पुचःया स्वयम्सेवक, नगर प्रहरी व नेपाल प्रहरी सुथः व बहनी लँ पसः चीका वयाच्वंगु दु ।
स्वयंसेवक वयेवं पसः चीकेगु व वनेवं पसः तयावयाच्वंपिं व्यापारीतयेसं वंगु शुक्रबाः धाःसा छक्वलं पुचःया स्वयमसेवकविरुद्ध प्रतिकारय् कुहाँवःगु खः । शनिबाः व आईतबाः ल्वाभः तकं ज्वना स्वयम्सेवकपिंत आक्रमण जूगु महर्जनं विज्ञप्ति पिकाना जानकारी बियादीगु दु ।
पुचःया दुजलं पसः तयेकुगु भ्रमपुर्ण प्रचार जूगु धाःसें पुचलं फुटपाथ पसलयात समर्थन मयाःगु व पसः तयेके मब्यूगु नं प्रष्ट याःगु दु । सतक लँय् जुइत खः व पुचःया सुं दुजलं पसः तयेके ब्यूगु स्यूसा पुचःया नियम कथं कारवाही यायेगु महर्जनं न्ह्यथनादीगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९७४१८४ उत्तर व देशान्तर १०४.८०९९२६ पश्चिम खः (39.974184° N 104.809926° W)। थ्व थासे ४४२३११५० वर्ग मिटर (१७.०७७७४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४१२२१ वर्ग मिटर (०.०५४५२६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बरामो नेपाःया पहाडी लागाया छगू जनजाति ख। थ्व जनजाति आपालं नेपाःया मध्य-पहाडी क्षेत्रय् बसोबास याइ [१]।
सन् २००१या जनगणना कथं थ्व जातिया जनसंख्या ७,३८३[२]। थ्व जाति नेपाःया मध्य-पहाडय् च्वनि। थ्व जनजाति आपालं गोरखा व तनहुं जिल्लाय् खने दु [३]। नापं थ्व जाति धादिङ, मकवानपुर व यल जिल्लाय् नं खने दु [४]।
थ्व जातिया अर्थतन्त्र मूल रूपं बुंज्याय् आधारित जुगु खने दु[५]। थ्व जातिं पशु लःहिनिगु, सिंकःमि, दकःमि आदि ज्या नं या[६]।
थ्व जाति थःगु जाति किरांत जातिं पिहां वःगु धका विश्वास या[७]। सुनुवार, सुरेल, जिरेल, राइ, लिम्बु आदि पहाडी जातित नाप थ्व जातिया स्वापू दु [८]।
बरामो जातिया थःगु हे भाषा दु। थ्व भाषायात ब्ल्कुरा धाइ[९]। थ्व भाषा तिब्बती-बर्मेली भाषा परिवारया छगू भाषा ख[१०]।
थ्व जनजाततिं प्रकृति पुजा व हिन्दू धर्मय् विश्वास याइ। थ्व जातिं पुज्याइगु मू द्यःत परिवारया द्यः, चण्डी, भुमे, गुं द्य आदि ख[११]। थ्व जातिइ धामी, झाँक्रीया नं चलन दु।
किरांत जातिइ दैगु सामुददायिक किपट बुंया प्रथा थ्व जातिइ नं खनेदु। थ्व जातिया संस्कृति मगर जाति नाप मिले जु[१२]। थ्व जातिं थःगु मचायात बूगु ५न्हु वा ११न्हुइ मचाजङ्को याइ[१३] । थ्व जातिं चेवार (बुसंखा) धाःगु पर्वय् पौ नं भिन्चाया सं खाना बि। थ्व जातिइ इहिपा आपालं परिवारं हे स्वया यानाबीगु चलन दु। थ्व जातिया चलन मगर जाति नाप मिले जु। थ्व जातिइ थःगु थःथिति (क्रस-कजिन म्यारेज) नाप नं इहिपा यायेगु चलन दु[१४]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८१८३१५ उत्तर व देशान्तर ११८.०३९०४५ पश्चिम खः (33.818315° N 118.039045° W)। थ्व थासे १७१२६३९५ वर्ग मिटर (६.६१२५३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३१७६८ वर्ग मिटर (०.०१२२६६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कोभिडं अमेरिकाय् थ्यंमथ्यं ३३ द्वःया मृत्यु, थूगु ला लकडाउन चीकेत ट्रम्पया निति | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
कोरोना भाइरस संक्रमणया हुनिं अमेरिकाय् २४ घौ दुने २१७४ म्ह सित । थ्व नापं अमेरिकाय् कोरोनां सीपिनि ल्याः ३२ द्व ८ स ६८ थ्यंगु दु । न्यूयोर्कय् जक ११ द्व ४ स ७७ म्हेसिया मृत्यु जूगु दु ।
जोन हप्किन्स विश्वविद्यालयया तथ्यांककथं अमेरिकाय् कोरोना संक्रमितया ल्याः ६ लख ६७ द्व २ स २५ थ्यंगु दु ।
थ्व दथुइ अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं धाःसा वैगु ला अमेरिकाय् लकडाउन चीकेगु न्हूगु रणनीति सार्वजनिक याःगु दु ।
राज्यया गभर्नरपिंत छगु निर्देशिका जारी यासें ट्रम्पं स्वंगु चरणय् लकडाउन चायेकेगु रणनीति न्ह्यःने हःगु दु । राष्ट्रपति ट्रम्पं छुं राज्यय् थूगु ला दुने हे लकडाउन चीके फइगु न्ह्इथनादिल ।
थूगु लाया लिपांगु ई तक अमेरिकाय् बेरोजगारीया दर २० प्रतिशततक थ्यनिगु अनुमान यानातःगु दु । लकडाउनं लागूऔषध दुव्र्यसनी, अयेलाया अप्व छ्यलाबुला, नुगःचुया ल्वगि व मेपिं शारीरिक व मानसिक समस्या अप्वयाच्वंगु न्ह्यथंगु दु ।
स्वस्थ नागरिकं निश्चित नियम पालना याना ज्याय् लिहाँ वनेमाःगु प्रस्ताव याःगु दु । स्वस्थ मनुखँ सामाजिक दूरी कायम याना ज्याय् वनेगु व अस्वस्थ जूसा छेँ हे च्वनेगु ट्रम्पया रणनीति दु ।
उखे गभर्नरतयेसं लकडाउन मचायेकेगु न्ह्यथंगु दु । ट्रम्प राष्ट्रपति जक खः जुजु थें वैगु फुक्क उजं पालना यायेम्वाःगु न्यूयोर्कया गभर्नर एंड्रयू कुओमों न्ह्यथनादिगु दु ।<eot>पादुका पट्टाभिषेकं (तेलेगु भाषा:పాదుకా పట్టాభిషేకం ) छगू तेलेगु भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९३२य् पिहांवगु खः।<eot>राग अलङ्क गुर्जरी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>मलेकपुर (अंग्रेजी:Malekpur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०२५ खा छेँ दु।<eot>जंग थापाचौर नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६८५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं जंग थापाचौर यागु जनसंख्या ४१६४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>नेवाःतय्गु थज्याःगु हे थीथी नखःचखः व मेला पर्व मध्ये गुलिखें मूमूगु नखःचखः व मेला पर्व नेवाः मखुपिनिगु चाड पर्व कुन्हु हे लानाच्वंगु दु अले गुलिं गुलिं जातियापिनि गोबर्द्धन पुजा धकाः सौ व बैल पुज्यायेगु चलन दु । अथेहे येँया नेवाःतय्गु तःजिगु नखः पाहांचःह्रेया कन्हय् कुन्हु नेवाःतय् त्वाःत्वाःलय् मह्रःजा नकेमाः, अले थ्वकुन्हु हे सरकारी स्तरं ‘घोडा जात्रा’ न्यायेका वयाच्वंगु दु । झी चथाःबलय् मेपिनि तीज पर्व हनीगु जुयाच्वंगु दु । थुकथं झीगु नखः कुन्हु हे मेपिनिगु चाड पर्व स्वत्तुमत्तुस्वानाः वयाच्वंगुलिं छखे झी दथुइ हे छगू थज्याःगु भ्रम ब्वलनाच्वंगु दु कि मेमेगु जातिं हना वयाच्वंगु व झीसं हना वयाच्वनागु नखःचखः, जात्रा, पर्व छता हे खः, खालि नां व हनेगु पहः जक पानाच्वंगु खः । मेखे सरकारी संचार माध्यमं याइगु प्रचार प्रसारया प्रभावय् लानाः झीसं नं मचायेक हे म्हपुजायात गोबर्द्धन पुजा, पाहांचःह्रेयात घोडा जात्रा, चथाःयात तीज धकाः धायेगु याना हयाच्वनागु दु । थ्वहे झ्वलय् गुलिख्य नेवाःतय्सं नेवाःतय्गु छगू तःजिगु नखः मोहनी धयागु नं मेमेगु जातिं हनीगु नखः, ‘दशैं’ खः धकाः थुइकेगु यानाहयेधुंकल । नेवाःतय्त लानाच्वंगु भ्रम मध्ये थ्व छगू तःधंगु हे भ्रम खः ।
धाथें ला दशैं व मोहनी नखःया दथुइ ज्वःलाःगु छतायां छता जक खँ थ्व खः कि थ्व निगुलिं नखः कौलाथ्व पारुं निसें शुरु जुइ, अले पुन्हिकुन्हु क्वचाइ । थ्व छता त्वःताः मेमेगू छुं हे खँ ज्वःलानाच्वंगु मदु ।
कौलाथ्व पारु कुन्हु झी नःलास्वां पिइ । नःलास्वां पिइधुंकाः सप्तमि तक झी छुं नं यायेम्वाः । अष्टमि कुन्हु कूछिभ्वय्, नःमि कुन्हु स्याक्वत्याक्व: व दशमि कुन्हु चालं क्वकाइ । येँय् क्वःने च्वंपिनि दकलय् तःधंगु नखः पंचमि कुन्हु याइ । पिचंमधः जात्रा धकाः उकुन्हु पचलि भैलःद्यःया जात्रा याइ, अले व जात्रा जुइगु क्वःनेया लागाय् च्वंपिं सकसियां मोहनिया मुख्यगु भ्वय् जुइ । थुकथं हे थःनेया असंत्वाः लागाय् च्वंपिनि दशमि कुन्हु छुं यायेम्वाः, उकुन्हु छन्हु सुलं च्वनाः एकादशी कुन्हु निति चालं क्वकाइ । अथे जुयाः थ्व न्हियात असं चालं धकाः धाइ । पिचंमधः व असंचालं न्यायेकीपिं त्वःताः मेपिं सकलें हे नेवाःतय् मुख्य मोहनि नखः अष्टमि, नःमि व दशमि हे खः । वयां लिपा चतुर्दशी कुन्हु तक नखत्या ब्वनेगु जुयां च्वनी अले चतुर्दशी कुन्हु तकया दुने ल्यनाच्वंगु नःलास्वां पिनागु चा व पुजा यानाः मुनाच्वंगु स्वां जाकि आदि फोहर दक्व मुनाः वाये यंकी । थुगु चतुर्दशीयात सीघःपुन्हि धाइसा थ्वयां कन्हय् कुन्हुयात कतिपुन्हि धाइ । थुकुन्हु छेँय् छेँय् आलःमत खाइ । थुकथं मोहनि क्वचाइ ।
दशैं व मोहनि पाःगु मेता छगू आधार नवरात्री नं खः । मेपिंसं नवरात्री धकाः न्हाचः धयाथें दुर्गाया गुंगू रुपयात गुन्हु तक पुज्यानाः आराधना उपासना याइगु खःसा झी नेवाःतय् थ्व गुन्हु अर्थात नवरात्री नवरथ वनेगु धकाः चान्हय् चान्हय् गूंगु हे तिर्थय् म्वःल्हू वनेगु याइगु खः । अथे म्वःल्हूवनेबलय् नं दुर्गापुजा यायेम्वाः ।<eot>ठुली पोखरी (अंग्रेजी:Thuli Pokhari), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु पर्वत जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६४४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ठुली पोखरी यागु जनसंख्या ३३१९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>यल / नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकारं सरकारं हाकनं गुठी विधेयक हयेगु तयारी न्हयाकेधुंकूगु धासें हाकनं थुकिया विरोधय् कुहांवयेगु नितिं तयार जुयाच्वनेत सकसितं आव्हान यानादीगु दु । राजोपाध्याय समाजया खुक्वःगु दँ मुँज्या व हना ज्याझ्वलय् दबूया नायः ताम्रकारं थथे धयादीगु खः ।
ज्याझ्वलय नवासें ताम्रकारं सरोकारवालातय्गु सलहल व ब्वति मदय्कं हयेत्यंगु गुठी विधेयक थःपिन्त गुगु नं हालतय् स्वीकार मजुइगु धयादिल । थुकिया विरोधय् हाकनं सडक क्वाकेमाःगु अवस्था वयेफुगु धासें दक्वं जातीय अले सामाजिक संघसंस्थात तयार जुयाच्वनेमागु धयादिल ।
स्वनिगःया द्यःब्रम्हू राजोपाध्यायतय्गु कुसा संगठनया रुपं राजोपाध्याय समाजया गठन २०६४ सालय् जूगु खः । समाजं दँय्दसं समाजयात थीथी कथं योगदान ब्यूपिं व्यक्तित्वयात हनावःगु दु ।<eot>पञ्जाब जनसंख्या अनुसार पाकिस्तानया दक्ले तःधंगु प्रान्त ख। पंजाबया मनुतयेत पंजाबी धाइ। पंजाबया दक्षिणय् सिंध, पश्चिमय् उत्तर पश्चिम सीमा क्षेत्र व बलोचिस्तान, उत्तरय् कश्मीर व ईस्लामाबाद व पूर्वय् हिंदूस्तानी पंजाब व राजस्थान ला। थ्व प्रान्तय् ल्हाइगु भाषा पंजाबी ख। पंजाबी नापं उर्दू व सरायकी नं ल्हाइगु या। पंजाबया राजधानी लाहौर ख। पंजाब फ़ारसी भाषाया निगु खँग्वः पंज वा न्या(५) व आब वा लः स्वाना वःगु खँग्वः ख। थ्व अर्थं थ्व थाय् न्यागु खुसि बाहा वनिगु थाय् ख। पञ्जाबया न्यागु खुसि थ्व कथं दु-
ब्रिटिश राजया पंजाबयात निगु भागय् बाया पूर्वी भाग भारतय् व पश्चिमी भाग पाकिस्तानय् आबद्ध याना थ्व प्रान्तया पलिस्था जूगु ख।
थ्व प्रान्तया मू नखः ईद अलफ़तर, ईद उल-अज़हा, शब-ए-बरात व ईद मीलाद उन्नबी ख। नापं रमज़ानया सकल लाया नं विशेष महत्त्व दु। बसंत ऋतुइ छगू नख पाकिस्तानय् पञ्जाबय् जक्क हनि। थ्व नखःय् मौसम बांलाना मनुतयेसं भुतुमाले ब्वयेकिगु व बांलाक्क नैगु या।
फेब्रुवरी स्वया न्ह्यः पंजाबय् यक्व चिकुइ व थ्व लाय् मौसम परिवर्तन जुइ। फेब्रुवरी निसें अप्रिल तक्क वसन्त जुइ व उकिया धुंका ताहान्वइ। ताहान्वइगु मौसम मेय् न्ह्यथना अक्टोबरय् क्वचाइ। जून व जुलाईय् दक्ले ताहान्वइ। सरकारी अधिकारी कथं पंजाबय् ४६से तक्कया तापमान खंगु दु।<eot>राग बिलासखानी टोडी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>फ्लोरिडा ( i/ˈflɒrɪdə/) संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगू दक्षिणी राज्य ख। थ्व राज्य देय्या दक्षिणपूर्वी तटीय लागाय् ला। थ्व राज्यया पश्किमय् मेक्सिकोया खाडी, उत्तरय् अलाबामा व ज्योर्जिया राज्य व पूर्वय् एट्लान्टिक महासागर ला। सन् २०१०या अनुमानित जनसंख्या १८,८०१,३१० अनुसार थ्व राज्य संयुक्त राज्य अमेरिकाया ४गुगु दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु राज्य ख।[६][७] ६५७५५ वर्ग माइल क्षेत्रफल दूगु थ्व राज्य क्षेत्रफल कथं अमेरिकाया २२गु दक्ले तःधंगु राज्य ख। थ्व राज्यया राजधानी ट्यालाहासी ख धाःसा दक्ले तःधंगु नगर ज्याक्सनभिल ख।
फ्लोरिदाया प्रायः थाय् मेक्सिकोया खादी, एत्लान्तिक महासागर व फ्लोरिदाया स्त्रेतया दथुइ ला। थ्व राज्यया भूगोलय् ताःहाकगु कोस्तलाइन, यक्व ल व हरिकेनया यक्व प्रभाव दु। अमेरिकाया मू जमिनय् दूगु राज्यय् फ्लोरिदाय् दक्ले ताःहाकगु ततीय क्षेत्र ला। थ्व राज्यया ततीय क्षेत्र करिब १३५० माइल दु। थ्व राज्यया यक्व क्षेत्रफल समुद्री सतहय् वा नापं ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.४९०९६६ उत्तर व देशान्तर ९०.५०२००६ पश्चिम खः (41.490966° N 90.502006° W)। थ्व थासे ४०४०२३७३ वर्ग मिटर (१५.५९९४४४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५७३७५२ वर्ग मिटर (०.२२१५२७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सोङ वंश (Chinese: 宋朝; pinyin: Sòng Cháo; Wade-Giles: Sung Ch'ao; IPA: [sʊ̂ŋ tʂʰɑ̌ʊ̯]) चीनया इतिहासय् सन् ९६० निसें सन् १२७९तक्क शासन याःगु छगू राजवंश ख। थ्व राजवंश न्यागु वंश व झिगु राजतन्त्रया काल धुंका पलिस्था जूगु ख। थ्व वंश धुंका युआन वंशया जुजुतयेसं चीनय् शासन यात। थ्व वंशया सरकारं इतिहासय् हे दकलय् न्हापांगु राष्ट्रिय बैंक नोट वा भोंया ध्येबा दयेकल। नापं, थ्व ईलय् चीनं थःगु न्हापांगु जलसेना दयेकल। थ्व वंशया शासन दूबिलय् बारुद, व न्हापांगु कम्पास दयेकल।<eot>हलिवुडय् म्युनिख नांया छगू संकिपाय् म्युनिखय् ओलम्पिक जुबिलय् इजरायली कासामितयेत प्यालेस्ताइनी आतङ्कवादीतयेसं याःगु हमलाया लिच्वः क्यंगु दु।<eot>जीवशास्त्रय विकासक्रम वा इभोलुसन धाःगु छगू प्रजातिया प्राणीया छगू पुस्तां मेगु पुस्ताय जैविक गुणय वइगु वंशानुगत हिउपा ख। थन्यागु हिउपा स्वंगु मू प्रक्रियां जुइगु या : भेरियसन (भिन्नता), प्रजनन व चयन। प्राणीइ दइगु जिन प्राणीतयेसं थःगु मस्तेत हस्तान्तरण याइ व थन्यागु जिनया अभिव्यक्तिं विकासक्रम न्ह्यथनि। थन्याःगु वंशानुगत गुण छगू जनसंख्याया दुने पाइ व प्राणीतयेगु गुणय् वंशानुगत भिन्नता दयाच्वनि। प्राणीतयेसं प्रजनन याइबिले इमिगु मचाय् मां-अबु स्वया पाःगु वा न्हुगु गुण दयेफु। थन्यागु वंशानुगत गुणय् भिन्नता निगु प्रक्रियां वयेफु- प्राणीया जिनय् म्युटेसन जुया वा जनसंख्या व प्रजातिया दथुइ जिनया बियेकाये ज्यां। मैथुनिय प्रजनन याइगु प्राणीइ जीनया न्हुगु मिश्रण आनुवंशीय पुनर्संयोजन (जेनेटिक रिकम्बिनेसनं) जुइफु गुकिलिं प्राणीतयेगु भिन्नता अप्वयका बी। सामान्य कथं थन्यागु प्रक्रियाया आवृत्ति अप्वसा वा म्हो जुसा विकासक्रम न्ह्यथनि।
प्राणीतयेगु विकासक्रम निगु मू पद्धतिं जुइ। प्रथम पद्धति प्राकृतिक चयन ख। थ्व प्रक्रियां याना वातावरणय् म्वायेत माःगु वंशानुगत गुण दुपिं प्राणी थःगु वातावरणय् बांलाक्क म्वाइ व अप्व मचा-खाचा दयेकि। थ्व कथं थन्यागु वंशानुगत गुण दुपिं प्राणीतयेगु जनसंख्या अप्वइ धाःसा वातावरणनाप मेल मजूगु गुण दुपिं प्राणीत बांलाक्क म्वायेखनि मखु, यक्व ल्वचं कइ व प्रजनन सापेक्षिक कथं म्हो जुइगुलिं बिस्तारं लोप जुजुं वनि व इमिगु वंशानुगत गुण बिस्तार म्हो जुया वनि। [१][२] थ्व प्रक्रिया न्थ्यथंगु यक्व ई व पुस्ता धुंका अनूकुलन जुयावनि। अनूकुलन प्रक्रिया गुणय् लगातार चिधंगु अनिश्चित हिउपां न्ह्यथनि व थन्याःगु ह्युपाय् प्राकृतिक चयन जुया वातावरणय् झन् बांलाक्क म्वायेफूगु प्राणीतयेगु पुचःतयेगु जनसंख्या अप्वइ।[३]
विकासक्रमया मेगु मू प्रक्रिया आनुवंशिक प्रवाह (जेनेटिक ड्रिफ्ट) ख। थ्व छगू स्वतन्त्र प्रक्रिया ख गुकिलिं छगू जनसंख्याय् गुणया आवृत्तिइ अनिश्चित हिउपा हइ। प्राणीत म्वाना प्रजनन याइबिले छगू निश्चित वंशानुगत गुण इमिगु सन्ततिइ हस्तान्तरण जुइगु संभावताया लिच्वया कथं आनुवंशिक प्रवाह जुइ। छगू पुस्ताय् प्रहावय् वैगु हिउपा म्हो जुसां पुस्तौं-पुस्ताय् थन्यागु हे म्हो हिउपा मुना वं-वं यक्व समय धुंका प्राणीइ तधंगु हिउपा वै। थन्यागु हिउपाया मंकां प्राणीया न्हुगु प्रजाति दया वै। [४] आ तक्क लूगु सकल प्राणीतयेगु संरचनाया अध्ययनं सकल प्राणी छगू हे प्रकारया प्राणीं उत्त्पत्ति जूया आनुवंशिक प्रवाहया कारणं भिन्नता दयावःगु धैगु खं क्यं। [१]
प्राणीइ इभोलुसन वंशानुगत गुणय् वइगु हिउपां जुइ। दसुया निंतिं मनुया मिखाया रंग छगू वंशानुगत गुण ख। थ्व गुण मनुतयेसं थःगु मां-अबुया गुणं इन्हेरिट याइ।[१४] इन्हेरिट याःगु गुणत जीनया नियन्त्रणय् दै व छगू प्राणीय् दइगु सकल जीनोमया सेटयात प्राणीया जिनोटाइप धाइ। [१५]
प्राणीया संरचना व व्यवहार दयेकिगु व खनेदैगु गुणतयेगु छगू पूर्ण सेटयात प्राणीया फेनोटाइप धाइ। थन्याःगु गुण प्राणीया वारावरण नापया अन्तरक्रियां निर्माण जुइ। [१६] मेगु कथं धायेगु खःसा प्राणीया एक्स्प्रेस जूगु जीनतयेगु पुचःया पूवंगु सेट हे प्राणीया फेनोटाइप ख। फेनोटाइप वातावरण कथं पाइगु जूगुलिं सकल प्राणीतयेगु फेनोटाइप पाइ। दसुया निंतिं निभाले च्वना हाकुइगु धाःगु निभाया जलं मनुया छ्यंगुलि लाइबिले मनुया छ्यंगुलि दइगु मेलानोसाइटतयेसं मेलानिन धाःगु हाकूगु पदार्थ पिकाना जुइगु प्रक्रिया ख। छगू हे जीन दुपिं मनुत (दसु आइडेन्टिकल ट्विन्स)नं छम्ह निभाले जक्क च्वन व मेम्ह निभा मदूगु थासय् च्वन धाःसा (मेलानिन दयेकेज्याय् छुं व्याधि मदुसा) निभाले च्वनिम्ह जुडुवा, छगू हे जीन दसां मेम्ह स्वया हाकुइ। अथे जुसां हानं निभाया गुलि जलं मनु गुलि हाकुइगु धइगु परिमाण धाःसा हानं मनुया जीनं हे निर्धारण याइ। दसुया निंतिं छुं मनुइ मेलानोसाइटं मेलानिन हे दयेकिमख्। थन्यापिं मनुतयेसं अल्बिनिजम धाःगु गुण इन्हेरिट याइ। थन्याःगु गुण इन्हेरिट यापिं मनुतयेगु छ्यंगु न्ह्याक्वः निभाले च्वंसा भुइसे हे च्वनि। मेलानिन मदूगुलिं जःया विकिरणं याइगु विध्वंसात्मक प्रक्रियां थन्यापिं मनुतयेत अप्व असर याइ। [१७]
वंशानुगत गुण छगू पुस्तां मेगु पुस्ताय् डिएनए धाःगु छगू मोलेक्युलया मार्फतं थ्यनि। थ्व मोलेक्युलय् जेनेटिक सूचंया सूत्र स्वथनाच्वंगु दै। [१५] डिएनए धाःगु छगू पोलिमर ख। थ्व पोलिमरय् प्यंगु प्रकारया बेस दै। डिएनएय् दैगु बेसतयेगु सिक्वेन्सं जेनेटिक सूचं निर्धारण याइ। थ्व प्रक्रिया छगू खँग्वल्य् आखःया सिक्वेन्सं खँग्वःया अर्थ निर्धारण याइगु थें हे ख। छगू फंक्सनल युनिट दयेकिगु डिएनए मोलेक्युलया सिक्वेन्सयात जीन धाइ। थी-थी जीनया थी-थी बेस सिक्वेन्स दै। सेल बायोलोजीइ डिएनएया छगू ताःहाकःगु कन्डेन्स्ड संरचनायात क्रोमोजम धाइ। छगू क्रोमोजमया निश्चित थाय्‌यात लोकस धाइ। छगू लोकसय् डिएनएया सिक्वेन्स मनुदथुइ पाःसा उकियात एलिल धाइ। अतः, एलिल धाःगु क्रोमोजमया छगू हे निश्चित थासय् दइगु व छगू हे ज्या याइगु जीन (दसु मिखाया रंग बीगु जीन)या थी-थी प्रकार ख। डिएनए श्रृङ्खलाय् म्युटेसन जुया एलिलय् हिउपा वयेफु। थथे म्युटेसन वःसा न्हुगु एलिलं प्राणीया फेनोटाइप वंशानुगत फेनोटाइप स्वया हिलाछ्वये फु।
एलिल व गुणया थ्व साधारण अन्तरक्रिया छुं थासय् पाय्‌छि जुसां यक्व गुण थ्व साधारण अन्तरक्रिया स्वया जटिल प्रक्रियां यक्व जीनया अन्तरक्रियां निर्धारण जुइ व सकल जीनया छुं भूमिका दःसां अन्ततः वैगु गुण धाःसा सकलया अन्तरक्रियाया लिच्वः जुइ। [१८][१९] थन्याःगु जटिल गुणतयेगु सीकेज्या धाःसा आःया समयया जेनेटिक मालेज्याया छगू मू ख्यः ख। जेनेटिक्सया छगू मेगु आजुचाइगु ख्यः इपिजेनेटिक्स ख गुकिलि वंशानुगत गुणय् जीनय् हिउपा मवेकःहे प्राणीया वंशानुगत गुणय् हिउपा वै। थ्व ख्यः नं जेनेटिक्सया छगू मू मालेज्याया ख्यः ख। [२०]
जेनेतिक भिन्न्ता प्राणीतयेगु जेनोमय् जुइगु अक्रमिक (random) म्युतेसनया लिच्वः ख। म्युतेसन धाःगु थी-थी कारणं (दसु- विकिरण, भाइरस, त्रान्स्पोजोन, म्युताजेनिक रसायन, मायोसिस व दिएनए रेप्लिकेसनय् जुइगु गलती आदि) प्राणीया दिएनए सिक्वेन्सय् वैगु परिवर्तन ख। [२५][२६][२७] म्युतेसन याकिगु तत्त्वयात म्युताजेन धाइ। थन्यागु म्युतेसनं दिएनए सिक्वेन्सय् थी-थी कथंया परिवर्तन हयेफु। म्युताजेन्सं छुं असर मयायेगु, जीनया उत्पादयात स्यंकिगु, जीनयात ज्या यायेमबिगु आदि हिउपा हयेफु। म्युतेसनं आपालं ध्वंसात्मक हिउपा हैगुलिं प्राणीतयेसं म्युतेसन म्हो यायेत थी-थी विकासक्रमात्मक पद्दति दयेकावःगु दु। [२५] अतः, म्युतेसन दर म्युतेसन याइगु तत्त्व व म्युतेसन पनिगु तत्त्वया लिच्वलं निर्धारण याइ। [२८] छुं प्रजाति दसु रेर्तोभाइरसय् यक्व म्युतेसन खनेदु व अन्यागु प्राणीतयेगु यक्व मचातयेके म्युतेतेद जिन दैगु या। [२९] थन्यागु तच्वः गतिया म्युतेसन थ्व प्राणीया निंतिं लाभात्मक जु छाय्धाःसा थ्व प्राणीं त्च्वःगु गतिं विकशित जुया मनुया प्रतिरोधात्मक व्यवस्थाया कारवाहीयात पनेफु व थन्यागु त्च्वःगु म्युतेसन मदूगु जुसा थ्व प्राणी लोप जुइत थाकू मजु।[३०]<eot>मश्तानाम्दली (अंग्रेजी:Mashtanamdali), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३७२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मश्तानाम्दली यागु जनसंख्या २००४ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>नवलपुर (अंग्रेजी:Nawalpur), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२७ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०७२५८२ उत्तर व देशान्तर १०४.६३९८९ पश्चिम खः (40.072582° N 104.63989° W)। थ्व थासे ६०१५७९५ वर्ग मिटर (२.३२२७१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५०३०८ वर्ग मिटर (०.०१९४२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कुलां धाःगु तापाक्क मिखा ब्वयेबलय् सर्गः नाप बुं, गुं, गुंच्वः, समुद्र, पुखु आदि छस्वा खने दइगु थाय् ख। [१]<eot>मल्हानिया गाम्हरिया (अंग्रेजी:Malhaniya Gamharia), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४१८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मल्हानिया गाम्हरिया यागु जनसंख्या २४४४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।<eot>वागालेक (अंग्रेजी:Wagalek), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१५ खा छेँ दु।<eot>राग पुष्प रञ्जनी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>रोकायागाउं (अंग्रेजी:Rokayagaun), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४८१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रोकायागाउं यागु जनसंख्या २६१८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>दासप्रथा हलिमं उन्मुलन जुइ धुंकुगु छगू अमानवीय प्रथा ख। थ्व प्रथाय् मनुयात न्याये-मिगु व मनु न्याइमेसियां थःगु दासयात स्यायेज्युगु अधिकार बियातःगु दु।<eot>राग सुरदासीमल्लार छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>गुग्लिमो मार्कोनी छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>मेटालिका छगु नांजाःगु हेभी मेटल ब्यांड खः। थ्व ब्याण्डया पलिस्था अमेरिकाया लस एञ्जेल्स, क्यालिफोर्नियाय् सन् १९८१य् जूगु खः। मेटलया हलिमे दक्ले नांजागु व सफल खलः थ्व हे खः।<eot>पुनर्निर्माणया ज्या २०७८ मंसिर तक्कय् क्वचाय्केगु आज्जु तःगु दु । महानगरपालिकां थ्वयां न्ह्यः हे लगं बहाः दुने हे दुगु दिगुद्यः नं पुनर्निर्माण याय्धुंकूगु दु । २०७२ सालया तःभुखाचं क्षतिग्रस्त जूगु दिगुद्यःया नं मेयर शाक्यं हे उलेज्या यानादीगु खः ।<eot>ल्याटिन (Latina लातीना) प्राचीन रोमन साम्राज्य व प्राचीन रोमन धर्मया राजभाषा खः। थौं-कन्हे थ्व भासा जनबोलीइ मदयेधुंकल। थथेकथं थ्व भाय् मृत भाषा जुसां थ्व भाय् रोमन क्याथोलिक चर्चया धर्मभाषा व भेटिकन सिटीया आधिकारिक राजभाषाया कथं आधिकारिक भाषाया रुपय् दयाच्वंगु दु। संस्कृत थें हे थ्व छगु शास्त्रीय भाषा खः। थ्व भाषा भारोपेली भाषा परिवारयागु रोमान्स कचाया अन्तर्गतय् ला। थ्व भासं हे फ्रेञ्च, इटालियानो, इस्पान्योल, रोमानियन व पोर्तुगेस भासात बुयावःगु खः। युरोपय् [ख्रिस्टी धर्म]]या प्रभुत्वया कारणं ल्याटिन मध्ययुगीन व पूर्व-आधुनिक कालय् सकल युरोपय् अन्तर्राष्ट्रीय भाषाया कथं चलनचल्तीइ स्थापित जुल। तत्कालीन युरोपया सकल धर्म, विज्ञान, उच्च साहित्य, दर्शन व गणितया सफू थ्व हे भासय् च्वयातःगु खँ थुकिया आधिकारिकता व प्रचलनया दसु ख।
थ्व भासाया थःगु हे लिपि, ल्याटिन लिपि, दु। थ्व लिपिया सकल आखःतेगु न्ह्याबिलें थें निश्चित उच्चारण जुइ। पूर्व-प्राचीन रोमन लिपि थ्व कथं दु
थ्व लिपिइ सःया च्वे समतल हाकः (Macron)या अर्थ दीर्घ सः जुइ, तर म्याक्रन न्ह्याबिलय् नं च्वयेमाःगु नियम धाःसा मदु। लिपा युनानी भाषाया पाहाँ-खँग्व आयातित यासें युनानी लिपिया थी-थी आखः थ्व लिपिइ दुथ्यातः। थथे दुथ्याःगु आखः थ्व कथं दु : K (क), Y (इयु), Z (ज)। बाआखः "उ"या लागि V प्रयुक्त जुल व सः "उ"या लागि U। थ्व धुंका J (य) व W (व) तनिगु ज्या जुल। लोअरकेस आखः (a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z) मध्ययुगय चलनचल्तीइ वल। पश्चिम व मध्य युरोपया दक्वं भाय् च्वयेत रोमन लिपि छ्येलीगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.८०७८२ उत्तर व देशान्तर १०५.५७८६४१ पश्चिम खः (40.80782° N 105.578641° W)। थ्व थासे ९४९७७३३० वर्ग मिटर (३६.६७०९५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४२५४३७ वर्ग मिटर (०.५५०३६४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.६९३७८७ उत्तर व देशान्तर १०४.६९८१५६ पश्चिम खः (38.693787° N 104.698156° W)। थ्व थासे ३६२५२२४३ वर्ग मिटर (१३.९९७०७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३८६५२ वर्ग मिटर (०.०१४९२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कनेक्तिकत उत्तरपूर्वी संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगू राज्य ख। थ्व राज्यया सीमाय् पूर्वत् रोद आइल्यान्द, उत्तरय् म्यासेच्युसेत्स, न्युयर्कया राज्य पश्चिमय् व दक्षिणय् ला।
थ्व राज्यया नां कनेक्तिकत खुसिया नामं वःगु ख। कनेक्तिकत खुसि छगू मू अमेरिकी खुसि ख गुकिलिं थ्व राज्यया राजधानी हार्तफर्दयात निगु भागय् बाइ। कनेक्तिकतया आपालं दक्षिणी व पश्चिमी भूभाग व थ्व राज्यया मू जनसंख्या न्यु यर्क महानगरया अधीनय् ला। कनेक्तिकतया ८गुइ ३गु काउन्ति ताथ्याङ्किक कथं न्युयर्क तथ्याङ्क क्षेत्रय् ला। थ्व क्षेत्रयात त्राइ स्तेत एरिया नं धाइगुया। कनेक्तिकतया केन्द्रिय जनसंख्या चेशायर, न्यु ह्याभेनय् दु। [९] थ्व थाय् नं त्राइ स्तेत एरियाय् हे ला।
कनेक्तिकत संराअमेरिकाया २९गु दक्कले अप्व जनसंख्या दूगु राज्य ख। थ्व राज्यया जनसंख्या ३।५ मिलियन दु। क्षेत्रफल कथं थ्व राज्य ४८गु दक्कले तःधंगु राज्य ख। अतः, थ्व राज्य ४गु दक्कले अप्व जनघनत्त्व दूगु राज्य नं ख। कन्स्तित्युसन (वा संविधान) राज्य, नतमेग राज्य व ल्यान्द अफ स्तिदि ह्याबित्स थ्व राज्यया मेमेगु नां ख। [१] थ्व राज्यं अमेरिकाया संघीय स्वरुप निर्धारण याइगुलि निर्धारक भूमिका म्हितुगु दु।
थ्व राज्यया दक्कले न्हापांगु वासी दच मनुत ख। दचतयेसं हार्तफोर्दया पार्क खुसि व कनेक्तिकत खुसिया दोभानय् चिधंगु व अप्व ई तक्क मम्वागु फोर्त हूप धाःगु थाय् पलिस्था यात। न्हापा बच्छि कनेक्तिकत दच कोलोनीया रुपय् न्यु निदरल्यान्द जुयाच्वन गुकिलि कनेक्तिकत व देलावेर खुसिया यक्व भूभाग ला।
थ्व राज्यया प्रथम तःधंगु वस्ती सन् १६३०इ अंग्रेजी मनुतयेसं दयेकल। तमस हुकरया नेतृत्त्वय् वःपिं मनुतयेसं म्यासेचुसेत्स बे कोलोनीं थन वया बस्तीया पलिस्था यात। थ्व बस्ती लिपा सेब्रुक कोलोनी व न्यु हाभेन कोलोनीनाप कनेक्तिकत कोलोनी जुवन। थ्व निगु कोलोनीं फन्दामेन्तल अर्दर्स अफ कनेक्तिकत जारी याना उत्तर अमेरिकाय् दक्ले न्हापांगु संविधान दयेकल। सन् १६६२इ थ्व स्वंगु उपनिवेश शाही चार्तरया अधीनय् छगू जुवन, थुकिया लिच्वः कथं कनेक्तिकत छगू क्राउन कोलोनी जुवन। थ्व कोलोनी बेलायती उपनिवेशतयेगु विरोधय् अमेरिकी स्वतन्त्रया संग्रामय् आन्दोलन याइगु १३गु उपनिवेशय् छगू ख।
कनेक्तिकत खुसि, तेम्स खुसि व लङ्ग आइल्यान्द साउन्दया बन्दरगाहतयेसं थ्व राज्ययात बल्लागु नाविक परम्परा ब्युगु दु। कनेक्तिकतया मेमेगु सांस्कृतिक उद्योगय् आर्थिक सेवा: दसु इन्स्योरेन्स कम्पनी, हेज फन्द आदि ला। सन् २०१०या जनगणना कथं थ्व राज्यय् दक्ले अप्व प्रतिव्यक्ति आय, मानव विकास परिसूचक (०.९६२), व दक्ले अप्व हाउसहोल्द इन्कम दु। [१०][११][१२] कनेन्तिकत छगू तःमि राज्य जुसां थ्व राज्यया नगरी, उपनगरी व ग्रामीन आय यक्व पा। नापं थ्व राज्यया नगरी गरिबी देय्या हे दक्ले अप्व दु गुकिलिं याना थ्व राज्यया छुं नगरतयेत देय्या हे दक्कले ग्यानापुगु नगरया रुपय् स्थापित याःगु दु।[१३][१४]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.०४६६६९ उत्तर व देशान्तर १०४.८२५३२१ पश्चिम खः (39.046669° N 104.825321° W)। थ्व थासे ६३७९३३९ वर्ग मिटर (२.४६३०७७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २२७६६ वर्ग मिटर (०.००८७९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>हलिंन्यंकं कोरोना संक्रमणया कारणं कोभिड १९ जूपिं मनुतयेगु ल्याः थौं ७० लख पुलेत्यंगु दु । थ्व इलय् कोभिड १९ या हुनिं सीपिनि ल्याः ४ लख पुले धुंकल । वल्र्डोमिटरया कथं कोभिड १९या कारणं सीपिनि ल्याः थौं आइतबाः सुथः ११ ता ई तक ४ लख २ द्व २ स ४१ थ्यंगु दु । अथेहे संक्रमितया ल्याः ६९ लख ८२ द्व ६१ थ्यंगु दु । वंगु निन्हुया तथ्यांक स्वयेगु खःसा न्हिथं संक्रमितया ल्याः छगु लख ३० द्व दु । थ्व ल्याखँ थौं हे संक्रमितया ल्याः ७० लख पुलि ।
नेपालय् म्हिगः ३२३ न्हूपिं संक्रमित पुष्टि जूगु खःसा लगभग छगु लख ६० द्व मनुत अझ नं क्वारान्टिनय् च्वनाच्वंगु दु । उखे कोरोनाया कारणं सीपिनि ल्याः १३ त्यंगु दुसा क्वारान्टिनय् सीपिनि ल्याः अप्वयाच्वंगु दु ।<eot>जैर (अंग्रेजी भाय:Jair), नेपायागु कर्णाली अञ्चलयागु हुम्ला जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे316खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.५३७४६३ उत्तर व देशान्तर ८२.९१८३५८ पश्चिम खः (32.537463° N 82.918358° W)। थ्व थासे ३४२०४९६८ वर्ग मिटर (१३.२०६६१३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६७४२५ वर्ग मिटर (०.०६४६४३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बेलादेवीपुर नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११४५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बेलादेवीपुर यागु जनसंख्या ८०४९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>तकुस्वां १००० प्रजाति दूगु स्वांमाया छथी जेनस ख। थ्व स्वांमा Ericaceae परिवारया सदाबहार वा देसिदुअस प्राणी ख। थ्व स्वांमाया आपालं प्रजातिया तकुगु स्वां दयाच्वनि। अथे जूगुलिं थुकियात तकुस्वां धाःगु ख। Azaleaतयेसं तकुस्वांया निता उप-जेनेरा दयेकी। थिपिंइ वास्तविक तकुस्वां स्वया न्याता जक्क एन्थर जूगुलिं पाःगु ख। थ्व स्वां नेपाःया राष्ट्रिय स्वां ख। थ्व स्वांमाया स्वां म्हासुक, ह्याउंक ह्वइ। [२]<eot>धुधारुकोत (अंग्रेजी भाय:Dhudharukot), नेपायागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे665खा छेँ दु।<eot>पाराकाट्ने (अंग्रेजी:Parakatne), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पाराकाट्ने यागु जनसंख्या ३९३१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>तर्किश भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् टर्की ख। थ्व भाषायात टर्कीइ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्या ८ कोटी ३० लखः दु।<eot>किपू नगरपालिकाया ग्वसालय् नकतिनि क्वचाः नेपालभाषा चिहा संकिपा कासा नकतिनि क्वचाल । थुगु चिहा संकिपा कासाय् डेल्टा मल्टिमिडिया प्रोडक्सनया न्ह्यब्वया ‘साःगः’ न्हाप, नेवाः युट्युबया न्ह्यब्वया ‘आजुद्यः’ ल्यू, शशीकला मानन्धरया न्ह्यब्वयाः ‘लाखेपाः’ लियांल्यू व फोकस पिक्चर्सया न्ह्यब्वया ‘न्हयेका सिँ’यात हःपाः सिरपाः लात । चिहा संकिपा ‘न्हेकासिँ’या च्वमि सुशील राजोपाध्याय लिसे उदेन न्हूसाय्मिं सिरपाः त्याकूगु चिहा संकिपायात कयाः यानादीगु खँल्हाबल्हा :
थ्व संकिपा आधुनिक परिवेशपाखें न्ह्याःवंगु दु। अले व हे परिवेशपाखें पुलांगु न्यनेकने बाखंयात स्वाना थौंयागु अवस्थाय् तक थ्यंकाः पूवनाच्वंगु दु ।
छुं नं खँयात सतहीरुपं जक स्वल धाःसा द्वनी । उकिया लिउने किनाच्वंगु अर्थयात नं बिचाः यायेमा । यदि बिचाः याये मफुत धाःसा ल्हातय् लायेधुंकूगु उपलब्धि नं छखे लायेयः धयागु सन्देश थ्व संकिपां बियाच्वंगु दु ।
न्हयेका सिँ संकिपाया बिषयवस्तु मुक्कं किपूयागु खः । थ्व संकिपा किपूमितय्सं छ्यलाबुलाय् हयाच्वंगु भाजंगाः दिपया बारे खः । भाजंगाः दिपया बारे अझं मसिउनिपिं यक्व दइतिनि । अज्याःगु खँ सकल संकिपा स्वकुमिपिनिपाखें प्रचार प्रसार जूगु दु धइगु जिं तायेका । थुकिं यानाः किपू व किपूमिपिंत स्वयेगु दृष्टि हे पाइ । थ्व खँ किपूमिपिनिगु निंति बांलाःगु पक्ष खः ।
खय्तला थ्व संकिपाया पृष्ठभूमि हे किपूया भाजंगाः दिपया खः, किम्वदन्तिया खः । दिपय् सी उइगु संस्कारया बिषयया खः । थजाःगु संस्कार गबलेनिसें न्ह्यात धयागु बारे छुं नं अभिलेख गनं नं च्वयातःगु मदु। उकिं थ्व छगू अलिखित इतिहास नं खः । अले अनुसन्धानया बिषय नं खः ।
थ्व संकिपाया आलेख जिं ज्यानागु खः । जिं यानागु अध्ययनया लिधंसाय् आलेख ज्यानागु जुल । अध्ययन याये मगाःगु नं खयेफु। अथे खःसा मगाःमचाः नं दयेफु। अले थुकी दुम्ह छम्ह पात्रया भूमिका नं जिं निर्वाह यानागु दु। थुकी नं मगाःमचाः दयेफु। स्वकुमिपिसं स्वयाः कुलादी धयागु भलसा कया ।<eot>सम्मेलनय् मनोरमा जोशी व पुचःया परम्परागत सांगीतिक हुलाप्याखँ दैसा साँस्कृतिक आदानप्रदान तकं जुइत्यंगु दु । सम्मेलनया मू आज्जु निगु देया युवा च्वमियात प्रेरणा बीगु जूगु ग्वसाखलकं न्ह्यथंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.१८३५४५ उत्तर व देशान्तर ८६.६०९३६५ पश्चिम खः (33.183545° N 86.609365° W)। थ्व थासे ३९३१०२०३ वर्ग मिटर (१५.१७७७५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९०८८४ वर्ग मिटर (०.०३५०९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६४.८३८०९२ उत्तर व देशान्तर १४७.७२६३७८ पश्चिम खः (64.838092° N 147.726378° W)। थ्व थासे ८२५०८८६८ वर्ग मिटर (३१.८५६८५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१०९६९३ वर्ग मिटर (०.८१४५५७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७७१३१७ उत्तर व देशान्तर १०५.०९६११७ पश्चिम खः (39.771317° N 105.096117° W)। थ्व थासे २३५४१८३० वर्ग मिटर (९.०८९५५२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३३३० वर्ग मिटर (०.०१६७३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मुडाभरा (अंग्रेजी:Mudabhara), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८१८ खा छेँ दु।<eot>थोक्सिला (अंग्रेजी:Thoksila), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३४५४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं थोक्सिला यागु जनसंख्या १९,२४६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>घुस्कुन नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु सिन्धुपाल्चोक जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२८ खा छेँ दु।<eot>सुनौला बजार (अंग्रेजी:Sunaula Bazar), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३८२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सुनौला बजार यागु जनसंख्या ७२२६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>तोसी (अंग्रेजी:Tosi), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०३ खा छेँ दु।<eot>नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया स्वक्वःगु तःमुँज्याया लिपांगु इलय् सहमति जुया सुरज वीर बज्राचार्य नायः जुयादीगु दु । त्याये नापं वयेकलं थःगु कार्यकालय् जिल्ला व स्वनिगःया नेवाः पत्रकार दथुइ एक्यबद्धता याना यंकेगु न्ह्यथनादिल । वयेकलं थःगु कार्ययाेजना तकं कनादिल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.४१११९९ उत्तर व देशान्तर १११.७४६४३८ पश्चिम खः (33.411199° N 111.746438° W)। थ्व थासे ३२३७१५८५९ वर्ग मिटर (१२४.९८७३९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५०५३८२ वर्ग मिटर (०.१९५१२९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>निगुलिं पुचलय् सहलह मगागु धासें थौंया मूँज्या अथें क्वचागु खः । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं वार्ता यायेत औपचारिक आह्वान यासेंलि मोर्चाया थौं च्वंगु मूँज्याँ सहलह यायेत च्वनेगु क्वछिउगु खः ।<eot>थाैं शनिबाः वरिष्ठ गायक स्वयम्भू राज शाक्यया याक सनिल जुइत्यंगु दु । 'जुजु वेयर्स ओ प्रिय लिफः स्वयाः' थाै‌ं सनिलया ५ बजे यलया हःखा त्वाया काेतय् जुइत्यंगु दु । थ्व निशुल्क कन्सर्ट खःसा थुकि न्हापा जुइगु दबु सांगितिक ज्याझ्वःया झलक बीगु कुतः दुगु गायक शाक्यया विश्वास दु। थ्व हे ओपन कन्सर्टया विषयलय् विगेन तुलाधर नाप शाक्यया जुगु खल्हाबल्हा थन न्ह्यब्वयाच्वना ।
कार्यक्रमया नितिं यक्व तयारी जुयाच्वंगु दु । कार्यक्रम यायेगु कुत जुल थुकिं एकदम प्रफुल्लित जुयाच्वंगु दु । थ्व ओपन शो खः । दक्वसिया न्ह्यः ने हालेगु शो खः । टिकट सिस्तम मखु थ्व । खुल्ला थासय् जिगु एकल ज्याझ्वःयात ग्वाहालि यापिं यक्व खना । सकलसिया ग्वाहालिं ज्या याये खन, मन आनन्दित जुयाच्वन । जिगु तन मन बिया जिं मेहनत यानाच्वनागु दु ।
हालेगु दौरान जिं पहाडय् नं हाला, खोंचय् नं हाला, गल्ली नं हाला, शहरय् हाला होटल दुने नं हाला, रेडियो नेपालय् नं हाला, चिचिधंगु थासय् नं हाला तःधंगु थासय् नं हाला । हाःगुया ल्याःचा हे मदय् धुंकल । इलामया पहाडय् जिं म्ये हालागु दु । थुलि थ्वल व थासय् । नेपाली म्ये हालागु थुलि ययेकल अनच्वंपिसं । जिगु हालेगु निरन्तरता थन नं याये दया आनन्द वयाच्वंगु हे दु ।
२०२६ सालय् जिं म्ये हालागु जुल । राष्ट्रिय नाचघरय् झिंनिदँ दुबलय् म्ये हालागु । व इलय् स्कूलयागु ज्याझ्वः । जित ब्वनायंकुम्ह जिमि अग्रज रत्नबेहोशी दाइ खः । जिगु स्कूलया संगीत गुरु खः वयेक । धिमे छगः व हार्मोनियमय् जिं जक हाला । हाहां २०३२ सालय् रेडियो नेपालय् नं जिं हाला । ३२ साल रेकर्ड यानागु खःसा व स्वयां न्ह्यः यक्व थाय् हाले नं । २०२६ साल निसें हालाम्ह थौं तक नं हाला हे च्वना । अझ नं हाला वनेगु कुतः याये ।
हालेगु ला अथेहे खः । नेपाली भाषय् टोन छगु जक पाः । संगीतमय खः । झीगु नेपालभाषाया खँग्वत थुलि ग्यसुला नेपाली भाषाया म्ये स्वया अप्व यः जित । नेपालीइ उच्चारण बिचा यायेमा । झी नेवाःतय् टोन वइ थ्व उलि मययेकु । थुकि होस याना बांलाक उच्चारण याना स्वर परिक्षा पास याना जिं नं ।
रेडियो नेपालय् २० निसें २५वटा रेकर्ड जुल जुइ । पिने ला स्वसः ति दइ । गुलि हाला व ला ल्याःचा हे मदु । गुलि म्ये ला तना वने धुंकल जुइ । जिं लोक हाला, आधुनिक हाला, नेवाः, नेपाली हाला, टेलिफिल्मय् हाला, नाटकय् हालागु दु, फिल्मय् हाला । नकतिनि प्रहरीयागु फिल्म कप्सया नितिं संगीत तयागु दु ।
जि सच्चा गायक जक खः । थ्व म्ये हालेगु बिधा जित तसकं यः । काचाक्क जिं संगीत मतया । न्हू न्हूपिंसं संगीत तयाब्यू धका इनाप याइ । तर जिं मतया । यक्व लिपा छपु म्ये संगीत तयास्वय् धका तया । जिं संगीत तयागु यक्व मदुनि । निखे स्वखे ल्हा तय्मखु धैगु बिचा । जिं छगु ज्या याय्, वैत पुरा याय् मखुसा जिं ल्हा तय् मखु । जिं संगीत तयागु च्यापु झिपु हे दइमखु ।
एकदम सत्य खः । जिमिसं थ्व खँ वाःचायेके धका गुलि जुया । थ्व चिज झीसँ यानावनेमाःगु खः । व्यवसायिक जुइमाल धका आः तिनि खँ जुयाच्वंगु दु । गनं गनं संगीत थूपिंसं, भावना थूपिंसं थ्व मज्यू धका धाः । खास ला सेवा जक जूवन । आःयापिं किजा केहेंपिंत जिं धाय् आः व्यवसायिक यायेहे मा । आयआर्जन याये हे मा । आः न्ह्याथाय् नं खर्च अप्व ।
न्हापा आः थें प्रविधि नं मदु । छें छें रेकर्डिङ्ग टेप दइ । उकि रेकर्ड यायेगु । रेडियो नेपालय् माक्व प्रविधि दुगु जुल । न्हापा रेकर्डिङ्गय् उलि क्वालिटि नं मदु । जिं उबलय् ओ प्रिय म्ये व म्येचा पिकानाबलय् झिन्याद्व जक खः ला खर्च जूगु । फ्लेक्स देकेबलय् कम्प्यूटर धाःगु मदु । ल्हातं आखः च्वय् माःगु । ह्याण्ड राइटिङ्ग याइम्हेसिथाय् वना, छगः छगः आखः च्वका हयाः क, ख, ग, आखः दक्व चाना, क्यासेटयु नमुना तया तिका, उकिया फोटो कया उकियात हे तपा याना प्रिन्ट यायेमा । तसकं थाकु । झितका दामं चक्का न्याना हयेगु, डब याना चक्का स्वीन्यातकां मीगु । हानं व नं थिके धाइगु । व इलय् भाव दु । नेपालभाषाया चलन मदु अपाय्सकं, न्यनेमाः धैगु भाव द । जिमिगु इलय् रेडियो नेपालय् हप्ताय् बिहिबाः छपु जक नेवाः म्ये हायेकि, फुलबारी ज्याझ्वलय् । झी अबुया पालय् जीवन दबु दू । पुरा नेवाः ज्याझ्वः दुगु । तर व कातेयाना बिल । न्हापा झी अग्रजपिसं यक्व संघर्ष यानादीगु दु । अग्रजपिनिगु दुख खनागुलिं झी नं थथे हे खः धैगु मनय् वैगु ।
प्रत्येक कलाकारया थज्यागु खँ न्यनेदु । छें दः अझ नं हाले मानिला धका धाइ । ए बा बा । जिं छाय् महाली । छं हायेकागु खःला, मेपिंसं हायेकुगु खःला । थ्व ला जिगु इच्छा खः धका धयाच्वनेमा ।
यक्व खः । उबलय् लुमं व ५५० काय्धुंका जिमी मांयात तलब फयाहयेधुन मांयात छु न्यायेगु धयाबलय् खाताय् तन्ना लाय् मागु दु धयादिल । अले जिं न्यायाहय् धका चाइनिज तन्ना न्यानाहयाः । उबलय् जम्मा २८ तका जक । समय पाइगु अवश्य जुइ । उबलय् हरेक ज्या ग्यसुंला । व ई संगीतया स्वर्णिम युग धासां ज्यू ।
बिकृति धयागु संगीतयात हल्का रुपं कयाच्वन । भजन हालातःपिं दु, म्ये हालातःपिं दु तर सुर हे मिले मजूगु नं खना । सः स्थिर मजू । हानं अज्यागु म्ये मिडियाय् हायेकाच्वंगु दु । ए बाबा, सेन्सर बोर्डथें दयेका थ्व म्ये हायेकेज्यू थ्व मज्यू धका वर्गिकरण यायेमा । पाय्छि मजूसा थ्वथ्व कारणं धका धया म्ये हालिम्हेसित भिंकेगु मौका बीमा ।
थ्व म्ये जिमिसं रिकर्डिङ्ग यानाबलय् अँगलय् सुकु ताना, बँय् सुकु लाना, कन्ट्रोल रुम मातनय् तयाः, च्वतय् माइक तया बाजं अन थाना लाइभ याना थ्व म्ये रिकर्ड यानागु खः । साउण्ड प्रुफ यायेत थज्यागु जुक्ति छ्यलय् माल । क्वालिटि दुगु जुगुलिं क्रोम चक्काय् झीसँ रिकर्ड याना । चान्हय् १२ बजय् गल्ली खिचा उइ धका पाः तया रिकर्ड यानागु म्ये खः थ्व । थ्व म्ये श्रीलंकाय् तकं थ्वयेकल ।
थुगु खल्काबल्हा रेडियाे उपत्यका ८७.६ मेगाहर्ज मेगाहर्जय् प्रशारित व तिकिझ्या वाःपतिइ प्रकाशित जुगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.०४४६३१ उत्तर व देशान्तर ८०.२८९५६६ पश्चिम खः (26.044631° N 80.289566° W)। थ्व थासे १६४३६८६२ वर्ग मिटर (६.३४६३०८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९०६३०४ वर्ग मिटर (०.३४९९२६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सहलकोत (अंग्रेजी:Sahalkot), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २९६ खा छेँ दु।<eot>थ्व दिं ग्रेगोरियन (ईश्वी सन् या) पात्रोयागु दिं खः। थ्व दिं खुन्हु जूगु ऐतिहासिक झाका (घटना) तः थुकथं दु:<eot>तधंगु रिफ्ट स्वनिग छगु तधंगु भौगोलिक बनावट खः। थुकिगु हाक करिब ६००० कि मि दु। थ्व दक्षिण पश्चिम एसियायागु उत्तरी सीरिया निसें पूर्वी अफ्रिकायागु मध्य मोजाम्बिक तक्क थ्यं। थ्व स्वनिगयागु ब्या ३० निसें १०० किमि तक्क दु व थुकिगु जा छुं सछि निसें द्वलंद्व मिटर तक्क दु। थुकिगु नां अनवेषक जोह्न वाल्टर ग्रेगोरीनं तयादिगु खः।
थुकिगु दक्ले उत्तरयागु भाग लेबाननयागु बेक्का स्वनिगलं वै। थ्व भागं लेबानन गुं व एन्टि-लेबानन गुंयात बाई। दक्षिणे थुकियात हुला स्वनिग धाइ व थिकिलिं ज्ञालिली गुं व गोलान हाइटयात बाई। अझ दक्षिणे, थ्व स्वनिगले जोर्डन खुसि ला वै। जोप्र्डन खुसि हुला पुखु जुया इजरायलयागु ज्ञालिली सागर जुसें दक्षिणे जोर्डन स्वनिग जुया इजरायल-जोर्डन सिमानायागु मृत सागरय् थ्यनि। मृत सागरं दक्षिणे, रिफ्टय् वादी अरबा व अकबायागु खाडी व लिपा ह्यांगु सागर ला वै।
ह्यांगु सागरयागु दक्षिणी भाग marks a fork in the rift। इथियोपिया व एरितृयायागु अफार त्रिभूज वा दानाकिल डिप्रेसन ट्रिपल जंक्सनयागु थाय् जुइफु। एडेनयागु खाडी रिफ्टयागु पूर्वी निरन्तरता खः - रिफ्ट दे स्वया न्ह्य अरबी प्रायद्विप अफ्रिकायागु न्येकु नाप स्वानाच्वंगु जुल व थ्व थासं मध्य महासाग‍रीय रिजयागु रुपे हिन्द महासागरय् निरन्तरता बी। दक्षिणपश्चिम दिशाय् थ्व तधंगु रिफ्ट स्वनिगयागु रुपे निरन्तर जुइ व एथियोपियाली हाइल्यान्डयात निगु भागय् बाई।
पश्चिमी रिफ्ट (अल्बर्टाइन रिफ्ट) अफ्रिकायागु छुं तधंगु गुंतेगु (दसु-भिरुंगा गुं, मितुम्बा गु व रुवेन्जोरी श्रृंखलायागु सिथे ला धासा। थुकिलि रिफ्ट स्वनिग पुखुत दु व थ्व पुखुलि हलिमयागु दक्ले गावंगु पुखु दसु-तांगान्यिका (१४७० मिटर), भिक्टोरिया आदि।<eot>उत्तरार्ध प्राचीन जापानी भाषा (中古日本語, chūko nihongo?) जापानी भाषाया छगु स्टेज ख। थ्व स्टेजया भाषाया छ्य्‌लेज्या ७९४ व ११८५या दुने जुगु खने दु। थ्व ई यात हेइयान युग धका धाय्‌गु या। थ्व भाषा प्राचीन जापानी भाषाया उत्तराधिकारी ख।
प्राचीन जापानी नं चिनिया लिपि थिंका छ्‌यलातगु जुसां प्राचीन कालया उत्तरार्धय् निगु न्हुगु लिपित विकशित जुल : हिरागाना व काताकाना। थ्व विकासं च्वेगु पद्धतियात अपुकल। गेन्जीया बाखं , पं चाइमेसिगु बाखं, इसेया बाखं आदि थें न्यागु साहित्य थ्व न्हुगु लिपिया विकास जुइ धुंका जुल व थुकिया विकास नापं जापानी साहित्यय् छगू न्हुगु काल वल।<eot>अनुपात छगु गणितीय विचाः ख। थुकियात अंग्रेजीइ रेसियो धाइ। थ्व निगु कम्पेयर यायेजूगु एन्टिटीया परिमाणया तुलना ख।<eot>म्वाय् वा केरा छता सि ख। थ्व हलिंया दकलय् तःज्जागु हर्ब (घाँय्) प्रजातिया माय् सइ। थ्व सिया ख्वला म्हासुसे व नयेगु सि तुयु जुइ।
म्वाय्-म्वाय् खाना सइगु जुजुलिं म्वाय् धाःगु नां वःगु ख। केरा खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् "कदलिफलम्‌"या कथं जूगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।
केरा वा केला खँग्वयागु छ्येलेज्या संस्कृतय् व संस्कृत नाप स्वापू दुगु व संस्कृत नं बुया वगु भाषे जुगु खने दु।<eot>संक्रमित व सीपिनि ल्याः अप्वःसेंलि ट्रम्प प्रशासनं बेलायत व आयरल्याण्डं अमेरिका वैगु व्यवसायिक उडान तकं बन्द याःगु दु । ट्रम्प प्रशासनं आन्तरिक यात्राय् तकं प्रतिबन्ध यायेत्यंगु दु । थ्व दथुइ अमेरिकाय् निद्व ९ स ९९ म्हसित कोरोना भाइरस दनेदतसा ४९ म्ह स्यूगु दु ।
उखे छुं दिं न्ह्यः ट्रम्प नापलाम्ह ब्राजिलया राष्ट्रपति जइर बोल्सोनारोय् धाःसा कोरोनाया पुष्टि जूगु दु । वयेकःया वंगु विहिबाः परिक्षण जूगु खः । बोल्सोनारोयात कोरोना भाइरस जूगु पुष्टि याये छुं ई न्ह्यः वयेकःया प्रेस सल्लाहकारय् तकं संक्रमणया पुष्टि जूगु खः ।
उखे स्पेनी प्रधानमन्त्री पेद्रो सान्चेजया तिरिमयेजु बेगोना गोमेजयात तकं कोरोना भाइरसं ज्वंगु दु । स्पेनय् आःतक १९३ म्हेसिया कोरोनां मृत्यु जूगु दुसा खुद्व २ स ५० म्हसित संक्रमण जूगु दु । स्पेनं बिहीबाः देन्यंकं ब्वनेकुथि बन्द याःगु दु । अथेहे सोमबारनिसें आन्तरिक एयरलाइन्स, रेल व डुङ्गा संचालकतयेत थःगु सेवा बछि कटौती यायेत धाःगु दु ।<eot>फिलिप लेनार्ड छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>हुनान (Chinese: 湖南; pinyin: Húnán (help·info)) चीनया दक्षिण मध्य क्षेत्रय् लाःगु छगू प्रान्त ख। थ्व प्रान्त याङ्त्से खुसि व दोङतिङ पुखु दक्षिणय् ला। पुखुया दक्षिणय् लाःगुलिं थ्व थाय्‌या नां हुनान जूवंगु ख गुकिया चिनिया भासय् अर्थ "पुखु स्वया दक्षिण" ख। [१] हुनानयात आधिकारिक रुपय् "湘" (pinyin: Xiāng)नं धाइगु या,[२] थ्व नां थ्व प्रान्त जुया बाहावनिगु खुसि शियाङ खुसिया नामं वःगु ख।
हुनानया उत्तरय् हुबेइ, पूर्वय् जियाङ्गशि, दक्षिणपूर्वय् गुआङदोङ, दक्षिणपश्चिमय् गुआङशि, पश्चिमय् गुइशाओ व उत्तरपश्चिमय् चोङचिङ ला। थ्व प्रान्तया राजधानी चाङशा ख।<eot>पँय्‌ताखिं (वा पस्ताःखिं वा क्वताःखिं) धाःगु पँय्‌ता नापं थाइगु छगः बाजं, निगः बाजं पेपुकातःगु, निखें थायेज्युगु बाजं ख। {{नेशको))<eot>फागुन ७ - येँया गुहेश्वरी देगलिक्क वाग्मतीइ शनिवाः छगू सिम्ह लुगु दु । फागुन १ य् लुगु सिम्ह येँय् –७ छेँय् जुम्ह ४९ दँया रजुनमान श्रेष्ठया जुगु प्रहरीइ धागु दु। छेँय् नं गाडी चले यायेगु सयेकेत वाग्मती करिडोर थ्यम्ह श्रेष्ठयात स्याना त्वताःतगु प्रहरीया अनुसन्धानं सिइदुगु दु। हत्याय् संलग्न ४ म्ह सित ज्वंगु महानगरीय प्रहरी परिसर येँया प्रहरी बरिष्ठ उपरिक्षक (एसएसपी) अशोक सिंहं धयादिल ।
रामेछापया लिखु तामाकोशी गाउपालिका–३ छेँय् जुम्ह १८ दँया विशाल तामाङ,सन्तोष तामाङ,सन्त कुमार तामाङ व २० दँया लाक्पा तामाङयात ज्वंगु खः। हत्या आरोपीत बौद्धया न्हूगु बस्तीइ वालं च्वनाच्वंगु खः ।
रजुनमान श्रेष्ठ न्हिंन्हिं सुथय् गाडी सयेकेगु लागि गुहेश्वरी करिडोरइ वनिगु जुयाच्वन। न्हिं न्हिं सुथय् ३ तानिसें ३ ३० या दथुइ गाडी ज्वना पिहाँवनिम्ह वयक फागुन १ य् धासाः चान्हयसिया १२ तापाखें हे मैजुबहालय् च्वंगु छेँय् नं गाडी ज्वना पिहाँवन।
दिव्यश्वरीइ लिहाँवबलय् उगु करिडोरय् १२ ४० मिनेटय् पाखें ४ म्ह मिजंतलिसें नाप लागु जुयाच्वन। लाक्पा तामाङनापंया ४ म्ह चावहिलया बेबिलोन डिस्कों पिहाँवया नयाँबस्तीइ न्यासी जुयाच्वगु जुयाच्वन।
आरोपीत ४ म्ह लिखु तामाकोशी गाउँपालिका–३ या जुगु व मोवाईल लाका कायेगु नियतं आक्रमण यागु खनेदुगु एसएसपी अशोक सिंहं धयादिल। दाःया न्यासी जुइमफुसेलिइ वाग्मतीइ तुना रजुनमान सिगु अनुसन्धानं सिइदुगु वयकलं धयादिल।
अनुसन्धान यांयां वंबलय् प्रहरीइ दकलें न्हापां विशालयात ज्वंन। विशालं बयानया झ्वलय् मेपिन्सं नं दागु धाल । अनलंलिपा विशाल बाहेक मेपिं ३ म्हसित न्हूगु बसपार्कया गेष्ट हाउसय् सुलाच्वंगु अवस्थाय् महानगरीय प्रहरी परिसर येँया टोलीइ ज्वंगु खः।
त्रिवि शिक्षण अस्पतालय् रजुनमानया सिम्ह पोष्टमार्टम याःगु दु । पोष्टमार्टमय् ‘लखय् तुना सिगु’ धकाः रिपोर्ट वगु दु।
सिम्हसिगु मोवाइल प्रहरीइ विशाल तामाङया डेरां बरामद यागु दु । हत्याय् संलग्न आरोपी मध्येया विशाल गाडी चालक खः ।<eot>थुगु म्येया च्वमि दुर्गालाल खःसा थुगु म्ये बिहांचुलि लसय् हालीगु खः । क्वये भाजु पवित्र कसाजुं भारतया सिक्किमय् सन् २०११ य सिद्धिदासमहाजुया सम्मानय हालादीगु थुगु म्ये न्ह्यब्वया तयागु दु । थुगु म्ये नेपालमण्डल डटकम पाखें साभार कयागु जूल ।<eot>औराही १ (अंग्रेजी:Aurahi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९१४ खा छेँ दु।<eot>आण्टिप्पट्टि अरचम्पट्टि (तमिल भाषा:ஆண்டிப்பட்டி அரசம்பட்டி) छगू तमिल भाषाया नांजागु संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् २००२य् पिहांवगु खः।<eot>उमराळा तालुका भारतया गुजरात राज्यया भावनगर जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>रुप्से (अंग्रेजी:Rupse), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३८३ खा छेँ दु।<eot>वंथली तालुका भारतया गुजरात राज्यया जूनागढ जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>मिला पुन्हि निसें सिपुन्हि तक न्ह्याइगु स्वाथानी धलं दनेगु ज्याः थुगुसी म्हिग निसें न्ह्यागु दु । सक्वया नादी खुशी माधनारां स्वस्थानी धलं दनेगु याई । निसियाना मोल्हुया चिभ्वय नया वयां कन्हे कुन्हु निसें जुईगु खः । थुगु धलं नदिगु झ्वःलय् वहे माधव नारांद्यः नाप नापं नियम कथं ज्यूपिं नेवाः, गैर नेवाः त नं स्वस्थानी धलं दनिगु खः । छेँ छेँ च्वना धलं दनिगु नियम स्वयां बिस्क. अले थाकुगु नियमय् च्वना सक्वया नादी खुशी सिथय् धं दनेगु ज्याः झ्वः सक्वया मौलिक संस्कृति कथं नां जाः न्हापासा मुक्क नेवाः तय्सं जक धलं दनिगु खःसा थौं कन्हे गैर नेवाः तयस्नै बिस्कं च्वना धलं दनेगु ज्याः याना वया च्वंगु खनेदु ।
भिं एकादशी कुन्हु निक मोल्हुया निक हे धलं दंका फलपूmल पालं याना चांगु बाय् च्वं वनी । वयां कन्हे कुन्हु भिं द्वादशी कुन्हु अनया साः दहलय् मोल्हुया धलं दंका दे चाहुइका सक्वय् पालं यायेत थ्यंक वई ।<eot>वन्नु कण्टु कीऴटक्कि (मलयालम भाषा:വന്നു കണ്ടു കീഴടക്കി) छगू मलयालम भाषाया संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९८५य् पिहांवगु खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.६३९६०५ उत्तर व देशान्तर ८२.६०८७१५ पश्चिम खः (29.639605° N 82.608715° W)। थ्व थासे ११६३३२७१८ वर्ग मिटर (४४.९१६३१५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७३१७०२ वर्ग मिटर (१.०५४७१६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>हेमोरेज धागु म्हयागु सर्कुलेटरी सिस्टम स्वया पिने हि वैगु प्रक्रिया ख। थ्व अप्वल कि छगु मेडिकल इमर्जेन्सी जुइफु।<eot>वर्ला (अंग्रेजी:Warla), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५६६ खा छेँ दु।<eot>भुवनपोखरी (अंग्रेजी भाय:Bhuwanpokhari), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु पाल्पा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे1155खा छेँ दु।<eot>धानपुर तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>नेपालगञ्ज नगरपालिका (अंग्रेजी:Nepalganj), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु बाँके जिल्लायागु छगु नगरपालिका खः। थ्व थासे १०५९२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नेपालगञ्ज नगरपालिका यागु जनसंख्या ५७,५३५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।<eot>बछलाथ्व तृतीयाया दिं थौं दान, होम, जप, तप याना अक्षय तृतीया न्यायेकाच्वंगु दु । अक्षय अर्थात् गुबलें नष्ट मजुइगु खः । हिन्दुशास्त्र कथं छगु महायोग खः अक्षय तृतीया । थुगु महायोग दँय् छक जक वइ । तर थौं छगु दशकलिपाया शुभ व अदभूत संयोग लाःगु दु । हिन्दु पञ्चांग व ज्योतिषाचार्यया कथं सूर्य, शुक्र, चन्द्र व राहु ग्रहया शुभ संयोग थौं दु । थुगु ग्रहया उपस्थिति उच्च राशीइ लानाच्वंगु दु । थ्व संयोग तसकं दुर्लभ व सौभाग्यशाली कथं काइ । थ्व न्ह्यः सन् २००३ य् जक थथे अदभूत संयोग लाःगु खः ।
थौं हे किराँत समाज सुधार दिवस तकं न्यायेकी । यर्जुुवेदय् किराँत खँग्व छ्यलातःगु दु व सँस्कृतय् थुगु खँग्वया अर्थ तसकं हंसमुख वा आकर्षक व बांलाम्ह मनु कथं थुइकेफइ । प्राचीन कालय् किराँत जुजुपिंसं शासन याःगु इतिहास दु । नेपालय् १९६३ दँ किराँत शासन दुगु खः । संस्कृतिविदतय् कथं उबलय्या किराँत आः डंगोल वा ज्यापूत हे खः । थौं यक्व ज्यापुतय् देपुजा नं हनाच्वंगु दु ।<eot>इजरायलया प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुया ज्याकुथिइ ज्या याइम्ह छम्हेसिके कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु दु । प्रधानमन्त्री ज्याकुथिं जारी याःगु विज्ञप्तिइ थ्वबारे अनुसन्धान जुयाच्वंगु उल्लेख याःगु दु ।
जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयया कथं इजरायलय् आःतक १७ द्व सछि व ६९ म्हेसिके कोरोना संक्रमण पुष्टि जूगु दुसा २ स ८५ म्हेसिया मृत्यु जूगु दु । लिपांगु इलय् इजरायलय् संक्रमित अप्वयाच्वंगु दु ।<eot>केलामंगलम (अंग्रेजी:Kelamangalam), भारतयागु तामिल नाडु राज्ययागु धर्मपुरी जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 12.6° N 77.85° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ८१० मिटर (२६५७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं केलामंगलम शहरयागु जनसंख्या १०,९९४ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६१% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६७% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया केलामंगलम यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>भगवती टोल नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु जाजरकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४९९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भगवती टोल यागु जनसंख्या २६६७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>विकिपिडिया छगू विकि ख व थ्व कथं थुकिया असंरक्षित पौयात सुना नं अपुइकः हे सम्पादन याना स्वथनेछिं। छिगु प्रथम सम्पादन धुंका छि नं विकिपिडियाया सम्पादक जुयादी!<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 23.6° N 72.95° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १२७ मिटर (४१६ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हिमतनगर शहरयागु जनसंख्या ५८,२६७ खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७७% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया हिमतनगर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.११६९८२ उत्तर व देशान्तर ८७.८६३८६६ पश्चिम खः (41.116982° N 87.863866° W)। थ्व थासे ३१७८८८६९ वर्ग मिटर (१२.२७३७५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२३२०३४ वर्ग मिटर (०.४७५६९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>हुला प्याखं (Dance) धागु संस्कृतिया छगू ख्यः ख। प्याखंय् म्हया अङ्गतेत संका छगू भावपूर्ण अनुभूति यायेगु ज्या जुइ। हुला प्याखं म्ह संका हुलिगु प्याखं ख। थ्व प्याखनय् खँल्हाइगु जुइमखु। लाखे प्याखं, चचा प्याखं, चुसाप्याखं, ज्यापुप्याखं, दाफाप्याखं, धिमय्‌प्याखं, नतुवाचाप्याखं, प्वःप्याखं, म्हय्‌लाप्याखं, येँद्या प्याखं थुकिया छुं दसु ख। [१]<eot>मेघ राग (मल्हार) नेवाः संगीत व हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतया छगू राग ख। थ्व काफि थाट गणया राग ख। थ्व करुण रस प्रतिपादक राग ख। थ्व रागया वादिस्वर षड्ज व संवादिस्वर पञ्चम ख। थ्व ओडवजातिया राग ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.६८१९०३ उत्तर व देशान्तर १२१.२१३८२४ पश्चिम खः (38.681903° N 121.213824° W)। थ्व थासे २५९६७९७३ वर्ग मिटर (१०.०२६२९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३३७९८४ वर्ग मिटर (०.१३०४९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>औरबर्नी (अंग्रेजी:Aurabarni), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु सुनसरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १४४५ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.६९४२ उत्तर व देशान्तर ९२.०९४८६ पश्चिम खः (34.6942° N 92.09486° W)। थ्व थासे १५४७३२१२ वर्ग मिटर (५.९७४२४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३४७९४३ वर्ग मिटर (०.१३४३४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राग मुद्राकी कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>नेपालभाषा चिहाः संकिपायात १६०० डलर | नेवा: न्यूज : नेपाल भाषाया च्वान्ह्यागु बुखं दबु | Newa News: No.1 Nepalbhasa news portal
वंगु दँय् जुगु नेपालभाषा चिहाः संकिपा धेधेबल्लाया संकिपात क्यना अमेरिकां १६०० डलर अर्थात थ्यंमथ्यं छगु लख न्हयेन्हय् द्व तका ल्ह्वंगु दु । अमेरिकाया थीथी ८ गु थासय् क्यना थुगु ध्यबा मुंकुगु खः । आइतबार छगु मुँज्याया दथुइ ग्वसाखलः व चिहाः संकिपाकमि पिनि दथुइ मुंगु दां लल्हाय्गु ज्या जुगु खः । धेधेबल्ला लिपा चिहा संकिपा थीथी थासय् क्यनेगु व क्यने धुंका आम्दानी ग्वसा खलः व संकिपाकमि दथुइ इनेगु सम्झौता कथं थुगु ज्या जूगु खः ।
अमेरिकाया थीथी थासय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय् थाय् वना थुगु संकिपा क्यनेज्या जुगु खः । हलय् क्यनेत थाकुगु व थ्व व्यक्तिगत कुतः जुगुलिं नेवाः तय् छें हे मनु मुंका धेधेबल्लाया गुंगु संकिपात क्यनेज्या जुगु ग्वसा परियोजनाकार अमेरिकाय् च्वनादिम्ह प्रविण ताम्राकारं न्ह्यथनादिल । ग्वसा खलकं पीगु प्रतिशत व संकिपाकमिपिंत ६० प्रतिशत आम्दानी इनेज्या जूगु खः ।
नेपालभाषाया ख्यलय् न्हूगु अभ्यास कथं थुगु संकिपा धेधेबल्ला जूगु निर्देशक रामकृष्ण खड्गी न्ह्यथनादिल । धेधेबल्लाखय् लियाँल्यू तकं जुयादिम्ह खड्गीं चिहाः संकिपाया सफलतां थःपिं उत्साहित जुयागु व थथेहे पुवंगु संकिपा त थुकथं हे अमेरिका व मेमेगु देसय् क्यनेगु लकस देकाबीत ग्वसाखलःयात इनाप तकं यानादिल ।
धेधेबल्लाखय् ल्यू लाःगु मिथ ० निर्देशक दर्शन शाक्यं थःपिंनिगु थुगु संकिपात थुकथं आम्दानी याःगु धैगु ब्लकबस्टर हिट धासां मपाइगु न्ह्यथनादिल ।
ग्वसाखलःया छम्ह दुजः संकिपाकमि नापं लोकंह्वाम्ह म्ये हालामी पवित्र कसां मेगु धेधेबल्लाया ई निला जक ल्यं दुगु व वर्कसप तकं यायेगु बिचा यानाच्वनागु न्ह्यथनादिल । ग्वसाखलःया मेपिं दुजःपिं नेपालभाषा टाइम्सया सम्पादक सुरेश किरण व भाषाह्यःमि सुमन श्रेष्ठं ब्वतिकापिंत सुभाय् देछानादिल ।
थुगुसि जुइगु चिहाः संकिपा धेधेबल्लाया नितिं प्रकाशित साहित्यया लिधंसाय् काय्मागु व २०गु मिनेत स्वयां ताहाक जुइमज्यूगु ग्वसाखलकं न्ह्यथंगु दुसा थुगु क्राइटेरिया तसकं अस्पष्ट जुगुलिं संकिपा देकेत यक्व हे थाकुइगु व चुनौति दइगु वंगु दँया चिहा संकिपा धेधेबल्लाखय् न्हाप लाःगु हासः मदुगु सःया निर्देशक सुनिता जुनुं न्ह्यथनादिल ।<eot>सेबुआनो भाषा, वा सुग्बोआनोन, छगु अस्ट्रोनेसियन भाषा ख। थ्व भाषा फिलिपिन्सय् थ्यं मथ्यं २०,०००,००० मनुतेसं छ्येलि। थ्व भाषा छगु बिसाया, भिसायन व बिनिसाया भाषा ख। थ्व भाषाया नां फिलिपिनी टापु सेबु टापुय् "आनो" वा "थ्व थाय्‌या" धागु नामं वगु ख।<eot>चक्वाः धाःगु छजाति झंगः ख।[१] थ्व झंगः Alaudidae परिवारय् ला। थ्व परिवारया सकल प्रजाति पुलां हलिमय् व उत्तर व पूर्व अस्त्रेलियाय् ला धाःसा छप्रजाति हर्न्द लार्क जक्क उत्तर अमेरिकाय् ला। थ्व झंगः यक्व थासय् म्वायेफःसां आपालं सुक्खा थासय् म्वाइगु या।<eot>अय्‌लाः धयागु छताजि कायेगु त्वँसा ख: । हलिमया यक्व संस्कृतिइ थ्व वा थजा:गु पदार्थ त्वनीगु चलन दु। थ्व त्वँसायात जाकि, छ्वः आदियात क्ववय्‌का दयेकिगु या। अय्‌ला दयेकिगु प्रक्रियायात "अय्‌लाः काये" धाइ। अय्‌ला यक्व त्वंसा उसाँय्‌ स्यनिगु या। थथे अय्‌लाः अप्व त्वना उसाँय् मफयेकिम्ह मनुयात अय्‌लाःगुलु धाइ। हलिमया यक्व देसय् थ्व छगू तःधंगु उसाँय् समस्या जुयाच्वंगु दु। अय्‌ला हलिंया यक्व थासय् तजिलजिया कथं मीगु व त्वनिगु या। थथे अय्‌लाः न्याना त्वनिगु व मनु मुना च्वनिगु थाय्‌यात अय्‌लासुलिं धाइ। कायेगु शक्ति कथं थी-थी रुपया अय्‌ला दयाच्वनि। लीलाः धाःगु सिक्क म्हो कायेगु अय्‌ला ख।<eot>नेकपा प्रचण्ड माधव पुचःया स्थायी कमिटी दुजः पम्फा भुसालं संविधानया हत्या याःम्ह प्रधानमन्त्रीं राजीनामा मब्यूसा १३ न्हुया दुने ककुतिनाः पिछ्वयेगु ख्याच्वः ब्यूगु दु । येँय् पिकाःगु विजय सभायात सम्बोधन यासें भुसालं भच्चा नं नैतिकता ल्यंदुसा तत्काल...
संसद पुनःस्थापना जूगु लसताय् नेकपा प्रचण्ड माधव पुचलं येँय् विजय जुलुस पिकाःगु दु । येँया थीथी थासं पिकाःगु जुलुस येँया शंखधर उद्यान शान्तिवाटिकाय् थ्यंकाः सभाय् परिणत जुइत्यंगु दु । सभायात नायःपिं निम्ह पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड व माधवकुमार नेपालं...
सर्वोच्च अदालतं संसद विघटनयात बदर यायेवं थौं नेकपा प्रचण्ड माधव पुचलं क्वछिनातःगु विरोध ज्याझ्वःयात बिजय सभाय् परिणत याःगु दु । थौं सुथ. निसें देय् न्यंक बिजयजुलुस पिदँगु दुसा येँय् हिनय् १२ बजे शंखधर पार्क बिजय् जुलुस पिकाइगु जुगु दु ।
देय् प्रतिनिधिसभा विहिन अवस्थाय् लायेधुंकाः सर्वोच्च अदालत व सुरक्षा निकाय अतिकं शक्तिशाली जूगु दु । देसया राजनीतिक भविष्य हे अदालतया ल्हातय् थ्यंगु दु । सर्वोच्च अदालतं प्रतिनिधिसभा विघटनविरुद्ध लाःगु रिटय् याइगु फैसलां देसया राजनीतिक भविष्य...<eot>गरबाडा तालुका भारतया गुजरात राज्यया दहोद जिल्लाया छगु तालुका ख। थ्व तालुकाय् प्राथमिक ब्वंकुथि, पंचायतघर, आंगणवाडी, डेरी आदि शैक्षिक, प्रशासनिक व आर्थिक थाय् दु। थ्व तालुकाय् बुंज्या, मजदुरी, पशुपालन आदि ज्या याइपिं मनुत दु। थ्व तालुकाया मू भाषा गुजराती ख। नापं थन हिन्दी नं थुपिं मनुत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.०८३९७ उत्तर व देशान्तर ८२.१२०६९७ पश्चिम खः (32.08397° N 82.120697° W)। थ्व थासे १९८८३०२० वर्ग मिटर (७.६७६८७७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८६२८२ वर्ग मिटर (०.०३३३१४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.१०८८२१ उत्तर व देशान्तर १०४.५२०२२८ पश्चिम खः (40.108821° N 104.520228° W)। थ्व थासे १४६१६१८ वर्ग मिटर (०.५६४३३४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८२३२ वर्ग मिटर (०.००७०३९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नौबिसे (अंग्रेजी:Naubise), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २७३० खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.72° N 85.15° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १०३६ मिटर (३३९८ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नौबिसे यागु जनसंख्या १४,६६८ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>मिलान इतालीया छगू नगर ख। जनसंख्या कथं थ्व नगर इतालीया दकले अप्व जनसंख्या दूगु नगरय् निगु थासय् ला। थ्व न्गर लोम्बार्दी क्षेत्र व मिलान प्रान्तया राजधानी ख। थ्व नगर दुनेया जनसंख्या करिब १३ लख दु धाःसा थ्व नगर व प्यखेंया नगरीय क्षेत्र (करिब मिलान प्रान्त व नापंया मोन्जा व ब्रायन्जाया छुं क्षेत्रया नगरी लागा)या जनसंख्या करिब ४० लख व जनघनत्त्व २००० मनु प्रति वर्गकिमि दु। [१]<eot>गोवर्धन (अंग्रेजी:Govardhan), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु मथुरा जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.5° N 77.47° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १७९ मिटर (५८७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गोवर्धन शहरयागु जनसंख्या १८,५१२ खः।[२] थुकिली मिजंत ५५%, व मिसात ४५% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७०% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया गोवर्धन यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>नीलकण्ठ (अंग्रेजी:Nilkantha), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु धादिङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २९७५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नीलकण्ठ यागु जनसंख्या १४,४८९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>मनु च्वनिगु थाय्यात छेँ धाइ । आपालं छखा छेँय् छगू परिवार च्वनिगु याइ । छेँया दुने मनु च्वयेयात थीथी क्वथा, स्वहाने, लबः, कःसि, बरन्दा, बाल्दरी आदि थाय् दइ । छेँया नापं क्यबः नं दयेफु । छेँया दुने द्यनिगु, बैथक, चःबि, भुतु, नयेगुक्वथा, स्वथनिगु क्वथा आदि क्वथा दयाच्वनि।
नेवाः छेँय् छेली, मातं, च्वतः व बइगः दइगु या । छेँ अपा, सिं बज्र, चा आदि छ्यला दयेकिगु जुइ। छेँया अंगःया ब्याः १-३ फित तक्क जुइ । थीथीकथंया झ्याः, तिकिझ्याः, संझ्या आदि छ्यलातःगु जुइ । गजू व च्वलामू (Spire) नं तयेगु या ।
जा पागु निता बंयात स्वाना पालूगु सतहय् मनु न्यासेवने छिंकः तकिं तया दयेकातःगु भःयात स्वाने धाइ। स्वानेय् तुति दिकेगु त्वाथःयात स्वानेपउ धाइ धाःसा ल्हा दिकेत वा ज्वनेत दयेकातःगु थाःचायात स्वानेबाः धाइ। [१] स्वाने थी-थी कथंया जुइफु। छुं स्वाने थ्व कथं दु-<eot>चिनियाँ भन्सा यार्डया श्रमिकपिं ल्होसार छुट्टइि वनेधुंकाः नेपाः व चीनदथुया निगुलिं ब्यापारिक नाका बन्द जूगु दु ।
कोरोनाया हुनिं दच्छि न्ह्यःनिसें पूर्ण संचालनय् वये मफूगु नाकापाखें सीमित रुपं जुयाच्वंगु आयात नं बिहिवाःनिसें बन्द जूगु रसुवागढी भन्सा ज्याकुथि प्रमुख रामप्रसाद रेग्मीं जानकारी ब्यूगु दु ।
भन्सार प्रमुख रेग्मीं धाःगु दु, चिनियाँ ज्याकःमिपिं ल्होसार छुट्टीइ वंगु खm, न्हिथं न्यागः कन्टेनरया दरं जुयाच्वंगु आयात नं आः ठप्प जूगु दु ।
चिनियाँ भन्सार अधिकारीलिसे जूगु खँलबल्हाय् अझ नं थ्यंमथ्यं झिन्हु आयात प्रभावित जुइगु जानकारी वःगु रेग्मीं धाःगु दु । वं धाःगु दु, ल्होसार न्यायेकेत चिनियाँपिं थःगु छेँय् लिहाँवंगु व वयेत झिन्हुया ई तुइगु जानकारी भन्सार अधिकारीपिन्सं ब्यूगु दु ।
कोरोनाया हुनिं बन्द जुयाः चालेत्यंगु रसुवागढी नाका वंगु कार्तिक १३ गतेनिसें एकतर्फी रुपं संचालनय् वःगु खः ।
ल्होसारया हे हुनिं तातोपानी नाका नं बन्द जूगु भन्सार ज्याकुथिं जानकारी ब्यूगु दु । ल्होसारया हुनिं चाइनिज व्यवसायी व श्रमिक बिदाय् वंबलय् शुक्रवाःनिसें आयात ठप्प जूगु तातोपानी भन्सार ज्याकुथि प्रमुख लालबहादुर खत्रीं जानकारी ब्यूगु दु ।<eot>स्पेनय् छम्ह कोरोना भाइरसं (कोभिड–१९) सित । कोरोनां स्पेनय् सीम्ह थ्व हे न्हापाम्ह खः । कोरोनां याना सीम्ह थ्व मनु नेपाः चाःहिला लिहाँवंम्ह खः ।
बेलायती पत्रिका डेली मेलया कथं थुम्ह मनु वंगु फ्रेबुअरी १३ य् भ्यालेन्सिया सिटी अस्पतालय् मंत । स्वास्थ्य अधिकारीं याःगु अनुसन्धानं उम्ह मनु कोरोना भाइरसं स्यूगु पत्ता लगे जूगु खः ।<eot>माेहनि क्वचाय् साथ ख्वपया बुँज्यामितय् बुँइ लिमलाःगु दु । नखतय् लिमलाइगु ला स्वभाविक हे खः । तर बुँइ वा सःसेलिं नखः यात नं थातय् तय् मालिगु जुयाच्वन । नेवाःतय् नखत्या वनेमाःसा गैर नेवाःतय् माेहनिया सिन्हं ती सिधःगु मखुनि । तर ख्वपमित धासा न्हिछि वाः ल्ययेत बुँइ ब्यस्त ।
थुगु दँ इलय् हे वा वया वा सल । तर मौसम स्यना प्वं गाया वा स्यनि धका माेहनी पुवंक क्वमचाःसां वा दुकाय्त्यंगु खः ।
थुगु दँ वा बाँलाक उत्पादन जुल, प्वं गाया स्यनिगु ग्याचिकुलिं वा दुकायेत हथाय् चायागु चागुनारायण–९ ताथलीया राजाराम श्रेष्ठं न्ह्यथनादिल ।<eot>हेरा कार्बोनया छगू एलोट्रोप खः। थुकिलि कार्बोनयागु सकल प्येंगु भ्यालेन्ट एलेक्ट्रोन को-भ्यालेन्ट बन्ड देका च्वनि। थन्यागु बोन्डंयाना थुकिया स्वरूप आइसोमेट्रिक-हेक्सोक्टाहेड्रल क्रिस्टल ल्याटिस जुइ। थुकिया कडापना व तच्वःगु जःया डिस्पर्सनं याना थुकियात औद्योगिक व तिसाय् छ्येलिगु या। हेरा प्रकृतिइ दैगु दक्ले कडा खनिज ख। साधारण हेरायात तच्वःगु प्रेसर व तच्वःगु तापक्रमया कम्बिनेसन बिया टाइप-II हेरा देकेछिं। थन्यागु हेरा मेमेगु हेरा स्वया अप्व कडा जुइ व थुकियात हार्डनेस गजय् छ्येलि।[२] आया ईले मात्र एग्रेगेटेड हेरा नानोरड (C60), अल्ट्राहार्ड फुलेराइट छ्येला देकातःगु वस्तु थ्व स्वया कडा जुगु पुष्टि जूगु दु।
हेरा धाःगु खँग्वः संस्कृत खँग्वः हिरा नं वःगु ख। प्राचीन भारतय् थुकियात धार्मिक वस्तुया रुपय् दक्ले न्ह्यः छ्यलातःगु खने दु। अब्लेया ई निसें हे थुकियात जेमस्टोनया कथं छ्येलातःगु खने दु। थुकियात ज्याभःया कथं छ्य्‌लिगु व्यवस्था नं प्राचीनकाल निसें हे जूगु खने दु। [४][५] १९गु शताब्दी निसें हेराया प्रसिद्धि अप्वया वल। थथे जुगुया मू कारण हेराया अप्वःगु सप्लाइ, बांलाःगु कटिङ व पलिशिङ प्रविधि, हलिम अर्थतन्त्रय् वृद्धि, व इनोभेटिभ व सफल विज्ञापन क्याम्पेन आदि ख। हेरायात साधारण कथं “प्यंगु C”इ जांचेयाइ : क्या‍रेट, क्ल्यारिटी, कलर, व कट।<eot>मनुयागु न्ह्यापं मनु म्हयागु छगु अंग खः। थ्व अंग सेन्सरी अंगय् छगु खः। थुकिगु ज्या स: यागु तरंगयात मनुयागु न्ह्यपु तक्क थ्येंकिगु खः।<eot>नल्गोन्डा (अंग्रेजी:Nalgonda), भारतयागु आन्ध्र प्रदेश राज्ययागु नालगोन्डा जिल्लायागु छगु सहर इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 17.05° N 79.27° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ४२१ मिटर (१३८१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नल्गोन्डा शहरयागु जनसंख्या ११०,६५१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८४% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७२% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नल्गोन्डा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>पूर्वी रोमन साम्राज्यं छुं ईया निंति थ्व थाय्‌यात पुनर्कब्जा यानाब्युसां थ्व साम्राज्य लिपा म्वाना मवल। पश्चिमी रोमन साम्राज्यया पतन धुंका पश्चिमी युरोपय् छगु न्हुगु युगया पलिस्था जुल। थ्व युगयात मध्य काल धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.७००१६४ उत्तर व देशान्तर ८६.३७६४६९ पश्चिम खः (34.700164° N 86.376469° W)। थ्व थासे ७२२६७३२ वर्ग मिटर (२.७९०२५७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।
पुल्लेताला (अंग्रेजी:Pulletala), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४१७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पुल्लेताला यागु जनसंख्या २६२८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>अपलोड, डिलिसन (हुइज्या), प्रोटेक्सन (संरक्षण), ब्लकिङ, व सीस-अप धलः। छिं थुकियात छगु धलःकथंय्, छ्येलिमि नां, वा स्वापूदुगु पौ कथं नं स्व्यादिफै।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४५.७६१०२३ उत्तर व देशान्तर ११६.३०१७६८ पश्चिम खः (45.761023° N 116.301768° W)। थ्व थासे १६९०८६ वर्ग मिटर (०.०६५२८४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अरुणाचल प्रदेश भारतया छगु उत्तरपूर्वी राज्य ख। थ्व प्रदेशया दक्षिणय् असम दक्षिणपूर्वय् नागाल्याण्ड, पूर्वय् म्यान्मार, पश्चिमय् भूटान व उत्तरय् तिब्बत ला। अरुणाचल प्रदेश छगू भारतीय राज्य जुसां चीनं थ्व राज्यया भूभागयात दक्षिणी सँदेय्‌या कथं नालिगु या। थ्व राज्यया राजधानी ईटानगरख। प्रदेशया मू भाषा हिन्दी व असमिया ख। अंग्रेजी भाषा नं थन ल्हाइगु या।
अरुणाचलया आपालं क्षेत्र हिमालयं भुनातःगु दु। तर लोहित, चाङलाङ व तिरप पतकाई पहाडी लागाय् ला। काङ्तो, न्येगी काङसाङ, मुख्य गोरीचन च्वका व पूर्वी गोरीचन च्वका थ्व लागाया हिमालयया दक्ले तज्जाःगु च्वका ख।
तवाङय् लाःगु बुमला नाका सन् २००६इ ४४दँय् दक्ले न्हापा बनेज्याया निंतिं चायेकल। निगु हे थाय्‌या बनेज्यामितयेत निखें हे प्रवेश दुथ्याइगु अनुमति ब्युगु जुल।
हिमालय पर्वतमालाया पूर्वी विस्तारं थ्व प्रदेशयात चीनं बाइ। थ्व पर्वतमाला नागाल्याण्ड स्वया वनि व भारत व बर्माया दथुइ चाङलाङ व तिरप जिल्लाय् छगू प्राकृतिक सीमाया निर्माण याना छगू प्राकृतिक बाधाया कथं ज्या याइ। थ्व गुँ हिमालय स्वया धाःसा चिज्जाः।
सन् २०१२ कथं अरुणाचल प्रदेशय् १७गु जिल्ला दु। थुकिलि आपालं जिल्लाय् जनजातितयेगु वसोवास दु। थनया जिल्लात थ्व कथं दु [५]:<eot>केन (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.१८८५९६ उत्तर व देशान्तर ७३.१९५९१५ पश्चिम खः (41.188596° N 73.195915° W)। थ्व थासे ४१४३८४०४ वर्ग मिटर (१५.९९९४५८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८८०१७७० वर्ग मिटर (३.३९८३८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ख्मेर साम्राज्य क्याम्बोडियाया प्राचीन साम्राज्य खः। थ्व हलिंया नांजाःगु साम्राज्यय् छगू ख। थ्व साम्राज्ययागु ईले हे अंकोरवाटया देगः देकुगु खः। थ्व हलिमया दकलय् तःधंगु हिन्दू देगःपुचः खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८६२६५३ उत्तर व देशान्तर ८४.३३३४५२ पश्चिम खः (33.862653° N 84.333452° W)। थ्व थासे १९८२२९४९ वर्ग मिटर (७.६५३६८४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४७००३ वर्ग मिटर (०.०५६७५८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४३.४७६२६८ उत्तर व देशान्तर १११.९६७९६४ पश्चिम खः (43.476268° N 111.967964° W)। थ्व थासय् ७५७२८८२ वर्ग मिटर (२.९२३९०६ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अन्नपूर्ण (अंग्रेजी:Annapurna), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु भोजपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३८३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अन्नपूर्ण यागु जनसंख्या १८२१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.१००८७६ उत्तर व देशान्तर ९२.९५७८४ पश्चिम खः (36.100876° N 92.95784° W)। थ्व थासे २८०९८९७ वर्ग मिटर (१.०८४९०७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कोयम्बत्‍तूर जिल्ला भारतया दक्षिणी राज्य तमिलनाडुया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया आधिकारिक भाय् तमिल भाषा ख।
थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.५९०२२४ उत्तर व देशान्तर ९०.२१४५२३ पश्चिम खः (35.590224° N 90.214523° W)। थ्व थासे २५२३८१३ वर्ग मिटर (०.९७४४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गनपाउडर सल्फर, ह्यंग्वा व पोटासियम नाइट्रेट (KNO3)या छगू मिश्रण ख। थ्व वस्तु छकलं छ्वै व क्वागु ठोस व वाष्प पिकाया मुइ। थ्व वस्तुया थ्व हे प्रकृतिया कारणं थुकियात फायरआर्मय् प्रोपेलेन्ट व आतिशवाजीइ पाइरोटेक्निक कम्पोजिसनया रुपय् छ्यलिगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७७७३१७ उत्तर व देशान्तर ८९.६८४३३४ पश्चिम खः (39.777317° N 89.684334° W)। थ्व थासे १६२३११३ वर्ग मिटर (०.६२६६८७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५६.८०४४१४ उत्तर व देशान्तर १३२.९४२०१३ पश्चिम खः (56.804414° N 132.942013° W)। थ्व थासे ११३५९४३३० वर्ग मिटर (४३.८५९०१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६४८९७७ वर्ग मिटर (२.१८१०८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>í í ü ó ó ő ó ö ő ú ü ú ú ó ö ö ó ö ő ó ü ó í ö ő ú ó í í ü ü ú ü ő í ü ő ú ő ü ű ó í ö ö í ó ő ú ü ó É ó í ü ó ó í ü ó í ó ü ó ú ö ü ö ú ó ö öí ő ü í<eot>अतिचौर (अंग्रेजी:Atichaur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२४ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५६.०००५२२ उत्तर व देशान्तर १६१.२०३५६१ पश्चिम खः (56.000522° N 161.203561° W)। थ्व थासे ३५०३१४६३६ वर्ग मिटर (१३५.२५७२४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५९००९१८१ वर्ग मिटर (६१.३९३७९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मलिका (अंग्रेजी:Malika), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८७९ खा छेँ दु।<eot>त्रिपिटक (पाली भाषा :तिपिटक)बौद्ध धर्मया मूल ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थयात स्वंगु खण्डय् विभक्त याना तःगु दु। [१] [२] थ्व ग्रन्थ भगवान बुद्ध मदयेधुंका वसपोलया भिक्षुतेसं वसपोलया सकल धम्मयात सूत्रबद्ध यानातःगु सुत्ततेगु मंका ख। थ्व ग्रन्थय् सुत्ततेत वग्ग, वग्गतेत निकाय व निकायतेत पिटकय् मुंकातःगु दु। थन्याःगु स्वंगु पिटकतेत मुंका त्रिपिटक (स्वंगु पिटक) दयावःगु दु।
त्रिपिटकया न्हापांगु खण्ड विनय पिटक ख। थुकिलि भिक्षु, भिक्षुणी व अनागारिकातेसं पालना यायेगु नैतिक नियम दु। थ्व ग्रन्थ अनुसार भिक्षुतेगु व्यवहारय् दूगु विभिन्न समस्यातेत समाधान यायेत बुद्धं थीथी नियम पलिस्था यानादिल, गुकियात लिपा थ्व ग्रन्थय् समाविष्ट याना तल।
त्रिपिटकया मेगु खण्ड सुत्त पिटक ख। थुकियात संस्कृतय् सुत्र पिटक धायेगु नं या। थुकिया भाषिक अर्थ सुकाया धक्की ख। थ्व ग्रन्थय् मूलःतः बुद्धया उपदेश दु। थ्व पिटकयात यक्व उपविभाजनय् विभक्त यानातःगु दु। थ्व ग्रन्थया सकल उपविभाजनया मंका सूत्र १०,००० स्वया अप्व दु।
त्रिपिटकया स्वंगु खण्ड अभिधम्म पिटक ख। थुकियात अभिधर्म पिटक नं धायेगु या। थ्व ग्रन्थ थाय्‌, संस्कृति व संस्करण अनुसार पाःगु खने दु। थेरवादया पाली ग्रन्थय् अभिधम्म पिटकय् ७गु सफू दु। सर्वास्तिवाद(Sarvāstivāda)य् नं थ्व पिटकय् ७गु सफू दु। छुं साधारण सामग्री व विचारय् सर्वास्तिवादया अभिधम्म पिटक मूल पाली ग्रन्थनाप मेल नःसां थ्व सफू पालीया सफूस्वया यक्व पा। बौद्ध धर्मया मेमेगु प्राचीन संघय् नं अभिधम्म पिटक दूगु जुसां आःया ईले अन्यागु ग्रन्थ तनावने धुंकल।
तिपिटक भगवान बुद्धं क्यनादीगु धम्मयात मुंकातःगु छगू मंका ख। भगवान बुद्धया परिनिर्वाण धुंका वसपोलया उपदेशतेत थी-थी सूत्रय् लुमंकेगु ज्या भिक्षुतेसं मंकाकथं यानादिल। भगवान बुद्धया धम्मया थी-थी पक्षयात लुमंकातयेगु ज्या थी-थी भिक्षुतेसं यानादिल। थथे लुमंकिगु ज्या यानादीपिं भिक्षुत थ्व कथं दु [३] -<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.७११९७७ उत्तर व देशान्तर ८५.०१८०९१ पश्चिम खः (30.711977° N 85.018091° W)। थ्व थासे ५६२२९५१ वर्ग मिटर (२.१७१०३४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २३२१७१ वर्ग मिटर (०.०८९६४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.४११४६६ उत्तर व देशान्तर ८३.३३१०५६ पश्चिम खः (31.411466° N 83.331056° W)। थ्व थासे ८४२१८११ वर्ग मिटर (३.२५१६८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८३९४० वर्ग मिटर (०.०३२४०९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>डच-फ्लेमिश भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.४७७०५६ उत्तर व देशान्तर ८०.७८८५९७ पश्चिम खः (28.477056° N 80.788597° W)। थ्व थासे ९८८९७०१ वर्ग मिटर (३.८१८४३५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.३८०८२२ उत्तर व देशान्तर १०४.८५१३१ पश्चिम खः (39.380822° N 104.85131° W)। थ्व थासे ८१८५७३५६ वर्ग मिटर (३१.६०५३०३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पोखरी २ (अंग्रेजी:Pokhari), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७७५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पोखरी २ यागु जनसंख्या ४१२८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५२५३७२ उत्तर व देशान्तर ८५.३४३२५७ पश्चिम खः (33.525372° N 85.343257° W)। थ्व थासे ४१०१३६९ वर्ग मिटर (१.५८३५४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ó í Á É Á Á ó É ó ó ő ő ü í ö ú ó ő ó ó í ő í ü ű ö ó í í í É ú ó ö ú í ó ü ó ó ü ő ö ő ü ő ű ü ő ú ő í ő ó ö ö í ö í ő ü í ö ö ő ü ó ü ü ó í ü ó ö í óí ö ő í ü ő ü ö ő ü ó őí ó ü í öí íí ó ü ő ó í ö ü<eot>लेबानन (अरबी भाषा: لبنان लुब्नान), आधिकारिक कथं लेबानिज गणतन्त्र (अरबी भाषा: الجمهورية اللبنانية), छगु चीधंगु, येक्व गुं(पहाड) दुगु मध्य पूर्वी देय् ख। थ्व देय् भूमध्य सागरया पूर्वय् ला। थ्व देय्‌या लागाय् सिरिया (उत्तर व पूर्व) व इजरायल (दक्षिण) ला। लेबाननया ध्वांय्य् छमा सेडार वांगु रंगय्, तुयु परिभेषय् देकातगु दु, थुकिगु च्वे व क्वे निगु होरिजन्टल ह्यांगु स्ट्रिप दु। थ्व देय्‌यागु पन्थीय विभिधतां याना थ्व देय्‌य् छगु विषेश राजनैतिक व्यवस्था छ्येलातगु दु। थ्व व्यवस्थायात कन्फेसन्यालिजम धाइ। थ्व व्यवस्थां राजनैतिक शक्ति भिन्न पन्थय् फक्व समान कथं इनिगु कुतः यागु दु। [१]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.०७२५४७ उत्तर व देशान्तर ९०.९५६८६५ पश्चिम खः (36.072547° N 90.956865° W)। थ्व थासे २९९७५२३६ वर्ग मिटर (११.५७३५०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व कासा- मांभाय् मेम कासाय् ब्वति कयादिसँ। थःगु मांभासं मीम दयेकादिसँ, हाय्‌सताय‌ग छ्यलादिसँ व हलिमय् मेपिं लिसें खँ ब्वकादिसँ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६८१९०८ उत्तर व देशान्तर १२०.९८४७३२ पश्चिम खः (39.681908° N 120.984732° W)। थ्व थासे ११६२६४२४ वर्ग मिटर (४.४८८९८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.२८३६८८ उत्तर व देशान्तर ८३.४७६७३६ पश्चिम खः (32.283688° N 83.476736° W)। थ्व थासे ११३५१२२६ वर्ग मिटर (४.३८२७३३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७६५३९ वर्ग मिटर (०.०६८१६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०००५८९ उत्तर व देशान्तर ९३.३३७३६२ पश्चिम खः (34.000589° N 93.337362° W)। थ्व थासे २०२३०६५ वर्ग मिटर (०.७८१११ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>क्ल्याभिकल मनुया म्ह्यया छगू ताःहाकःगु क्वँय् ख। थ्व कवंलं स्क्यापुलायात स्टर्नमय् स्वाइ। मनुया म्ह्यय् थ्व हे छगू जक्क ताहाकःगु होरिजोन्टल कवँ ख। थ्व कवलं ब्वहः व पेक्तोरल गर्दल दयेकी। थ्व क्वँय्यात ल्हातँ नुगःपाया च्वे थी छिं। थ्व क्वँय्या नाँ ल्यातिन भाषाया "क्लाभिकुला" (clavicula) खँग्वलं वःगु ख गुकिया अर्थ चिधंगु ताःचा ख। थ्व क्वँय् थःगु धुरीइ चाहिलिगुलिं व रोमन ध्वखाया ताःचा थ्व थें च्वंगुलिं थुकिया नां थथे जुवंगु ख।<eot>ग्वःपुसा वा ग्वः धाःगु बोतानीइ स्वामाय् नसा स्वथनेत थी-थी कथं परिमार्जित जूगु संरचना ख। स्वांमातेसं थन्यागु संरचनातयेत चिकुला वा सुक्खा लाय् म्वायेत, मेगु ऋतुइ ह्वयेत व अमैथुमिक कथं न्हुगु मां बुइकेत छ्यलि। [१] हि स्वांमाय् आपालं निथासय् दै- माया जराय् व स्तेम (कचा)।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७७५६९२ उत्तर व देशान्तर १०५.०५६१२२ पश्चिम खः (39.775692° N 105.056122° W)। थ्व थासे २३६५७३ वर्ग मिटर (०.०९१३४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>१ यारेन दक्कले त:धंगु सहर जुगुलिं गब्लें-गब्लें राजधानी कथं काये‌गु या:, तर औपचारिक कथं थ्व देय्‌या राजधानी मदु
नाउरु आधिकारिक नां गणतन्त्र नाउरु, छगू टापु देय् ख: । थ्व देय् दक्षिण प्रशान्त महासागरया माइक्रोनेसियाय् ला: । थ्वनाप दक्कले सत्तीगु थाय् किरिबाटीया बानाबा टापु ख: । थ्व टापू नाउरु स्वया ३००कि.मि. ड्यु पूर्वय् ला: । नाउरु हलिमया दक्कले चीधंगु टापू देय् ख: । थ्व देय्‌या क्षेत्रफल २१ वर्ग किलोमिटर (८.१ वर्ग माईल) जक दु । थ्व हलिमया दक्कले चीधंगु स्वतन्त्र गणतन्त्र व हलिमया छगुजक राजधानी मदुगु गणतन्त्र ख: । [१]
दक्कले न्हापां माइक्रोनेसियामि व पोलिनेसियामि तयेसं बसोबास या:गु थ्व टापुयात १९औं शताब्दी जर्मनीं उपनिवेश दयेकल । हलिम ल्वापू १ (न्हापांगु वर्ल्ड वार) धुंका: थ्व देय् लीग अफ नेशनस्या छगू भूभागया कथं अस्ट्रेलिया, न्यूजील्यान्ड, व संयुक्त अधिराज्य शाषनय् लात । हलिम ल्वापू२ स थ्व टापू जापनया अधीनय् लात । हलिम ल्वापू२ क्वचाय् धुंका: हाकनं थ्व टापु लीगया अधीनय् ला: वन । १९६८स नाउरुं थ:गु स्वतन्त्रता पलिस्था यात ।
नाउरु छगु फोस्फेट लोहं टापु ख: । १९०७ निसें थ्व देय्‌या मू निर्यात टापुया खानीं पिकाइगु खनिज हे जूगु खने दु ।[२] खानी सिधया वनाच्वंगु, वातावरणय् खानीया नकारात्मक असर व थुकिया नाफा म्हो जुया वनाच्वंगुलिं थ्व देय् नं मेमेगु कथं ध्यबा मुंकेत स्वयाच्वंगु दु । १९९०या दशकय् नाउरु छुं ईया निंतिं ट्याक्स हाभेन व मनी लौन्डरिंग थाय्‌या कथं विकशित जुल । २००१ निसें थ्व देसं अस्ट्रेलियाली सरकार नाप ध्यबाया ग्वाहालि (सहायता) कया: नाउरु डिटेन्सन सेन्टर दयेकल । थ्व डिटेन्सन सेन्टरं नाउरुं अस्ट्रेलिया विस्युंवनेत स्वइपिं शरणार्थीतयेत ज्वनातै ।
नाउरुइ दक्कले न्हापां माइक्रोनेसियन व पोलिनेसियन मनूतयेसं म्होति नं ३,००० दं न्ह्य: बसोबास न्ह्याकूगु खः [३]। थ्व टापुइ आदिबासीतयेसं १२गु बस्ती दयेका च्वंगु खने दु, थ्व खंयात नाउरुया ध्वाँचय् १२कुं दुगु नगु (तारा) तया ब्वयेज्या या:गु दु । नाउरुमितयेसं थ:गु टापुयात "नाओएरो" धका: नां बिल, "नाउरु" धा:गु खँग्वः लिपा "नाओएरो" खँग्वः अपभ्रंश जुया अंग्रेजी परिवर्तन जूव:गु ख: । नाउरुमितयेगु वंशज मिसातयेगु खलकं यंकीगु खनेदु । नाउरुमितयेसं नैक्या व पान्डानस टेक्टोरियस सि, नया: व इबिजा न्यायात बुवादा लगूनय् नी (फ्रेश) लखय् एक्लिमिटाइजेसन याना स्थायी नसात्वंसाया कथं विकास याना थ:गु जीविका न्ह्याकाच्वंगु खने दु[४] परम्परा कथं मिजंतयेसं जक रीफे न्या लायेगु ज्या यायेदु । मिजतयेसं थ्व ज्या क्यानु नांचा (नाउ) छ्यला: वा लहिनात:गु व तालिम बियात:गु ग्रेट फ्रिगेटबर्ड छ्यला च्वंगु खनेदु ।
बेलायती क्याप्टेन व व्हेल सिकारी जोह्न फेअर्न थ्व टापुइ थ्यंम्ह दक्कले न्हापांम्ह पश्चिमी मनू ख: । वयेक: थ्व थासय् १७९८य् थ्यंगु खः व थ्व थाय्‌यात "प्लीजेन्ट आइल्यान्ड"या नां बियादिल । १८३०या दशक निसें नाउरुया आदिवासीतयेगु युरोपियन व्हेलिंग शिप व बनियातनाप स्वापू न्ह्यात । थन्या:गु जहाजं टापुयात मा:गु सामानत ल्ह्ययेगु ज्या यात । लिपा थन बीचकोम्बरत व मेमेगु थाय् त्व:ता वःपिं मनूत नं च्वं वल । थ्व टापुया मनुतयेसं नसात्वंसानाप मादक पदार्थ पाम अय्‌ला व गोलिगठ्ठाया बनेज्या यात । थथे याना मुनात:गु गोलिगठ्ठा १०दंया नाउरुया आदिवासी ल्वापूस छ्य्‌लेज्या जुल । थ्व ल्वापू १८७८स न्ह्यात व थुकिया हुनिं (कारणं) थ्व टापुया जनसंख्या १४०० नं ९००स क्वहां वन । जर्मनीं थ्व टापु १८८८स काय् धुंका थ्व टापुयात जर्मनीया मार्शल टापु प्रोटेक्टोरेटया अधीनय् तल । जर्मनीतयेसं थ्व टापुयात "नावोदो" वा "ओनावेरो" या नां बिल । जर्मनीत थ्व टापुइ थ्यने धुंका थनया ल्वापु क्वचाल । ल्वापुया सामाजिक हिउपा लिच्व: कथं थ्व थासय् जुजुतयेगु शाषण पलिस्था जुल । जुजुपिं मध्ये दक्कले नांजाम्ह जुजु औवेयिदा ख: । ख्रिस्टी मिसिनरीत थ्व थासय् १८८८स गिल्बर्ट टापु नं वल ।[५]
थ्व थासय् फोस्फेट दुगु खं १९००स प्रोस्पेक्टर अल्बर्ट फुलर एलिस जूं दक्कले न्हापां सीकादिल । प्यासिफिक फोस्फेट ज्यासलं थ्व खानी १९०६ निसें छ्यल । १९०६स जर्मनी नाप छगु करार (एग्रीमेन्ट) याना थ्व ज्यासलं थ:गु दक्कले न्हापांगु शिप्मेन्ट कथं १९०७य् निर्यात यात ।[६] हलिम ल्वापु १ न्ह्याय् धुंका: थ्व टापु अस्ट्रेलियाली सेनां १९१४य् कब्जा यात । ल्वापु क्वचाय् धुंका लीग अफ नेशन पखें यु.के. यात थ्व लागाया ट्रस्टी म्यान्डेट बिल । १९२३स यु॰के॰ नं थ्व ट्रस्टी अस्ट्रेलिया व न्यूजील्यांड नाप बाय्‌गु निर्णय यात ।[७] थ्व स्वंगू देय्‌या सरकारं नाउरु सन्धि १९१९य् ल्हाचिं (हस्ताक्षर) तल । थ्व सन्धि कथं छगू ब्रिटिश फोस्फेट कमिसन नांया गुथि पलिस्था जुल । थ्व गुथिं नाउरुया फोस्फेट खानीया अधिकार ग्रहण यात ।
नाउरु छगू संसदीय व्यवस्था दुगु गणतन्त्र देय् ख: । थनया राष्ट्रपति देय्‌या नायो व सरकारया नायो नितां जुइ । छगू १८म्ह दुजः (सदस्य) दुगु युनिक्यामेरल पा‍र्लियामेन्ट स्वंदय् छक्वः निर्वाचित जुइ । संसदं छम्ह राष्ट्रपति निर्वाचित याइ व राष्ट्रपतिं छगु ५-६म्ह दुजः दुगु मन्त्रीमण्डल मनोनयन याइ । नाउरुइ राजनीतिक दलया औपचारिक संरचना मदु । थनया उम्मेदवारत अप्व याना स्वतन्त्र हे जुइ । आ:यागु संसदय् १८म्हय् १५म्ह स्वतन्त्र उम्मेदवार दु व आपालं गठबंधन थ:गु पारिवारिक स्वापूया आधारय् पलिस्था जुइ । [१२] थन दुगु ३गु सकृय राजनीतिक दलत डेमोक्र्याटिक पार्टी अफ नाउरु, नाउरु फस्ट व सेन्टर पार्टी (नाउरु) ख: ।
नाउरुया थ:गु हे सेना मदु, छगू अनौपचारिक सन्धिया आधारय् थ्व जिम्मेवारी अस्ट्रेलियां कःघाना च्वंगु दु । थन नागरिक तयेसं नियन्त्रित छगू चीधंगु प्रहरी बल दु ।[१]
नाउरुयात १४गु प्रशासनिक जिल्लाय् ब्वथलात:गु दु, थुकियात ८गु निर्वाचन क्षेत्रय् ब्वथलातःगु दु । थनया जिल्लात क्वये च्वया कथं ख: -
नाउरु व अस्ट्रेलियाया बांला:गु कुटनैतिक सम्बन्ध दु । अनौपचारिक रक्षा सन्धि नापं सेप्टेम्बर २००५य् निगु देय् दथुइ जुगु "मेमोर्‍यान्डम अफ अन्डर्‍स्ट्यांडिंग"या लिच्वया कथं अस्ट्रेलियां नाउरुयात आर्थिक ग्वहालि व प्राविधिक ग्वहालि नं यानाच्वंगु दु । थ्व ग्वहालि कथं अस्ट्रेलियां नाउरुयात बजेट देकेत छम्ह अर्थ सचिव, स्वास्थ्य व शिक्षा सल्लाहकार बिया ग्वाहालि यानाच्वंगु दु । थुकि पलेसा (बदलाय्) नाउरुं शरणार्थीतयेत अस्ट्रेलियाय् प्रकृया जुयाच्वंत्तलेयातः थ:गु देसय् तया तइ ।[१२] नाउरुया ध्यबा थ:गु हे मदु, अथे जुया: अस्ट्रेलियन डलर यात हे थ:गु ध्यबा कथं छ्यलाच्वंगु ख: ।
नाउरु छगु चीधंगु, खें बांलूगु (आकारया) टापु ख: । थ्व देय् पश्चिमी प्रशान्त महासागरय् इक्वेटर स्वया ४२कि मि (२६ माईल) तापाक्क ला: । थ्व टापुयात भिम्पुया श्रिंखलां (कोरल रीफं) चा:हुइक कुना (घेरेयाना)त:गु दु, भिम्पु श्रिंखला (कोरल रीफ) चीधंगु ज्वारभाताय् (लो टाइडय्) खनेदइ व पिन्याकलं डटेड दइ | भिम्पुया श्रिंखलां (रीफ)यात समुद्र पाखे तःजा:गु लखं (डीप वाटरं) यंकी धाःसा दुनेपाखें फिदुगु समुद्र सिथं (बीचं) । भिम्पुया श्रिंखलां (रीफ)या उपस्थितिं याना थ्व थासय् बन्दरबाह दयेके मछिं तर भिम्पुया श्रिंखलां (रीफ)य् १६गु मानव निर्मित नहरत दु गुकिं चीधंगु नांचा (नाउ) यात टापुइ वय्-वने यायेत अपुइकातःगु दु । १५०–३०० मि (थ्यंमथ्यं ५००–१०००फीट) ब्याया छगु उर्बर तटीय थाय् समुद्र सिथय् दु । भिम्पुया श्रिंखलां (कोरल क्लिफ) तयेसं दथुइच्वंगु प्लाटु (टापुया भासं टपसाइड)यात भुनात:गु दु । थ्व प्लाटुया दक्कले त:जा:गु थाय् समुद्र सतह स्वयां ६५मि.(२१३ फि) च्वये ला: । थ्व टापु उर्बर थाय् कोस्टल बेल्ट जक ख: गन नैक्यामाया बालि दइ । बुआदा लगूनयात चा:हुइकात:गु थासय् म्वा: (केरा), फंसि (कट्टहर); तरकारी, पान्डानस सिमा व टापुइ ह्वइगु हार्डवूड दसु- टोमानो सिमा पियेगु या । थ्व टापुयु जनसंख्या कोस्टल बेल्ट व बुआदा लागय् मेमेगु सिबे अप्वः दु ।
नाउरु प्रशान्त महासागरया ३गूगु त:धंगु फोस्फेट रक टापु मध्ये छगू ख:, मेगु निगू टापुत किरिबाटीय् बनाबा व फ्रेञ्च पोलिनेसियाय् मकातिया ख: । फोस्फेट रक टापु जूसां थ्व थाय्‌या फोस्फेट रिजर्भ सिधय् हे त्यंगु दु । प्लाटुया दथुइ फोस्फेट माइनिंगं छगू १५मि. (४९फिट)या दुरु (चून) लोहं दुगु उजाड भूमि जक ल्यंकूगु दु । छगू शताब्दीया खानीज्यां ४/५औं जमीन स्येंकुगु दु । खानीज्यां याना एक्स्क्लुसिभ इकोनोमिक क्षेत्रय् नं प्रभाव लाकूगु दु । व थासय् ४०% समुद्री (मरिन) जीवत लखय् व:गु सिल्ट व फोस्फेटं याना मदय् धुंकुगु विश्वास का:गु दु ।[२०]
नाउरुइ नीलः (फ्रेश ल:)या निश्चित मात्रा जक ल्यं दनि । छेंया क:सिइ वा वइबले फयात:गु ल: व छगू, जीर्ण डिस्यालिनेसन प्लान्टया भलसाय् थ्व देय्‌या ल:या आपूर्ति (गुजारा) जुया च्वंगु दु । नाउरु इक्वेडर व महासागरया नापं ला:गुलिं थनया मौसम न्ह्याबलें तस्कं ताहांन्व:गू व सुख्खा वायु (ह्युमिड) दु । थ्व टापुइ नोभेम्बर व फेब्रुवरीया दथुइ मनसूनया वागाइ । वार्षिक वृष्टि यक्व म्हो व एल निन्यो दक्षिणी अस्सिलेसननं तस्सकं प्रभावित जू । थन अनिकाल (खडेरी) जूगु नं यक्वं दसु (रेकर्ड) दु ।[३] थनया तापक्रम न्हिनय् २६ निसें ३५ डिग्री सेल्सियस व चान्हय् २५ निसें २८ डिग्री सेल्सियसया दथुइ लाइ । छगू टापु देय्‌ कथं नाउरु मौसम हिलेज्या व समुद्री सतह थाहां वइगु थें न्या:गु समस्यां खतराय् ला: । तर थ्व टापुइ थन्यागु खतराया मापन धासा याये थाकु, थ्व टापुया म्होतिं नं ८०% जमिन ल:या सतह स्वया भतिचा जक च्वयेला, तर थ्व थासय् फोस्फेट माइनिंगं जूगु प्रभावया पुनर्निर्माण ज्या सिमध: तल्ले मनूयाबस्ती दयेके छिनी मखु । [२०]
थ्व थासय् आदिवासी वनस्पति ६०गु जक्क रेकर्डेड भास्कुलर वनस्पति प्रजाति दु गुकी छगू नं एन्डेमिक मदु । नैंक्या कृषि, खानी व पिनें ह:गु प्रजातितयेसं थनया आदिवासी प्रजातियात बांमलाक्क स्येंकूगु दु ।[३] थ्व थासय् आदिवासी स्तनधारी जमिन प्राणी छथी हे मदु, थन छुंछुं आदिवासी झंगत दु, गुकी एन्डेमिक नाउरु रीड वार्ब्लर नं ला:, थन छुं की व कंगलि (गंगटो) ला: । पोलिनेसियन छुं, भौ, खिचा, फा व खा थ्व टापुइ मेमेगु थासं हया लहिनातःपिं जीवत खः ।
नाउरु हाउस मेल्बोर्नय् (दथुइ) । न्हापा नाउरु फोस्फेट रोयल्टी ट्रस्टया, थ्व भवनय् फ्लोरपेस नाउरु सकल टेरिटरी स्वयां निदुगं दु।
नाउरुया अर्थतन्त्र पूर्णरुपय् थें थनया म्हो जुया वनाच्वंगु फोस्फेट डिपोजिटय् आधारित दु व थनया मा:गु अप्व: वस्तु आयात यायेमा: ।[२१] चीधंगु मात्राय् खानीज्या आ नं एन.पी.सीं. यानाच्वंगु दनि । थनया सरकारं NPCया आयया छगु प्रतिशत नाउरु फोस्फेट रोयलिटीज्‌ ट्रस्टय् तइ । थ्व ट्रस्टं भविष्यकलीन लगनि (लंगटर्म इन्भेस्ट्मेन्ट)यात व्यवस्थापान याइ; थुकिया मू आज्जु (लक्ष्य) थनया मनुतयेत फोस्फेट रिजर्भ सिधय् धुंका नं छुं ग्वाहालि बीगु ख: । अथे जूसां बांमलागु लगनि (इन्भेस्ट्मेन्ट)या इतिहासं, अर्थ अव्यवस्थापन, म्वायेकं अप्व: ध्यबा छ्यलीगु व भ्रस्टाचारं ट्रस्टया पूंजि म्हो जुयावनाच्वंगु दु । दसुकथं-मेलबर्नया नाउरु हाउस २००४य् आर्थिक त्याया कारणं मी माल धाःसा एअर नाउरुया छगु बोइंग ७३७-४०० डिसेम्बर २००५य् अधिग्रहण जुल - तर थ्व विमानया थासय् २००६या जुनय् बोइंग ७३७-३०० मोडेलया जहाज वल व हवाई सुविधा हानं सुचारु जुल।[२२][२३] थ्व ट्रस्टया भ्याल्यू १९९१य् अस्ट्रेलियन डलर १,३०० मिलियनं २००२य् $१३८ मिलियनय् क्वहांवल।[२४] नाउरु थौंया ईलय् सरकारया आधारभूत ज्या हे न्ह्याकेमफुगु अवस्थाय् दु, थनया राष्ट्र बैंक इन्सोल्भेन्टय् दु व कुल गार्हस्थ उत्पादन म्हतिं (प्रतिव्यक्ति) US$५,००० प्रति दंय् क्वाहां व:गु दु । १९८०या दशकया पुर्वार्धय् थ्व देय्‌या कूल गार्हस्थ उत्पादन म्हतिं हलिमया हे दक्कले अप्व: दुगु ख: ।
थ्व टापुया कूल जनसंख्या १३,०४८य् ५८% नाउरुमि ख: धासा २६% मेमेगु प्रशान्त महासागरीय मूलयापिं मनूत ख: । ८% चीनी मूलया मनूत ख: धा:सा ८% युरोपियन मूलयापिं दु ।[१] नाउरुया आधिकारिक भाय् नाउरु भाषा , छगू प्रशान्त महासागरीय भाय् ख: । अंग्रेजी भाषा अप्व: छ्यलीगु खने दु व थ्व भाय् सरकारी व व्याबसायिक भाय् ख: ।
थ्व देय्‌या मू धर्म ख्रिस्टी धर्म ख: (२/३ ब्व प्रोटेस्टेन्ट, व १/३ ब्व रोमन क्याथोलिक गिर्जाघर) । थन बहाइ धर्मावलम्बिया नं छुं ब्व जनसंख्या दु । थनया संविधानं धर्म निरपेछ्यताया अधिकार प्रदान यानातःगु दु, तर सरकारं छुं धार्मिक पुचःतयेगु ज्या पनात:गु दु, दसुया कथं युशु ख्रिश्टया लिपाया दिंया सन्त व येहोभाया विट्नेस धा:गु निगू पन्थया ज्या सरकारं पनांत:गु दु । थ्व निगू देय्‌या यक्वं दुजः (सदस्य) पिनेयापिं ख: व इमित: नाउरु फस्फेट कर्पोरेसनं ज्याय् तयात:गु दु ।[२७]
नाउरुमित पोलिनेसियन व माइक्रोनेसियन नाविकतयेगु सन्तति ख: । इमिसं नाउरुया आदिवासी धर्मय् विश्वास याइ व इजेबोंग नंयाम्ह छम्ह मिसा द्यः व भूमिया आत्मा बुइतानीयात पुज्याइ । न्हापाया १२गु वस्ती निगू बस्ती २०औं शताब्दी लोप जुल । आंगम दिं अक्टोबर २६स निगूगु हलिम ल्वापू धुंका नाउरुमितयेगु १५०० स्वया म्हो जुगु जनसंख्या हानं सुथां लानाव:गुया निंतिं हनी । पाश्चात्य सामन्तीतयेगु प्रभावं थनयागु आदिवासी संस्कृति लोप जुयाच्वंगु प्रभाव थन खने दइ । छुंछुं पुलांगु चलन आ: नं दनि व छुं पुलांगु संगीत, कला व वास्तु, न्यांलायेगु आदि परम्परा धाःसा आ: नं ल्यनाच्वंगु दनि ।
अस्ट्रेलियामि नियम फूटबल नाउरुइ दक्कले लोकंह्वा:गु कासा ख: । थन थुकिया लीग धेंधेंबल्ला कासा नं जुइ गुकिइ न्हय्गु खल:नं ब्वति काइ । थुकिया फुक्कं कासा लिंकबेल्ट ओभल रंगशालाय् जुइ । थ्व रंगशाला थ्व देय्‌या छगू जक रंगशाला ख: । मेमेगु लोकंह्वागु कासाय् सफ्टबल, क्रिकेट, गल्फ, सेलिंग, टेनिस, फूटबल, आदि ला: । नाउरुं कमनवेल्थ धेधेबल्ला व ओलम्पिक कासाय् ब्वति कायेगु या: । थनयाम्ह भारोत्तोलक मार्कस स्टेफन छम्ह तस्सकं नांजाम्ह कासामि ख: । वयेकलं थनया २००३स जूगु आमनिर्वाचनय् त्याना आ: सांसद जुयाच्वंगु दु । नाउरुया निम्ह टेनिस कासामि डेविड देतुदामो व वयेक:या केंहें एन्जेलिटा देतुदामो थौंकन्हे छात्रवृतिइ अमेरिकाय् एथ्लेटिक्स ब्वना च्वंगु दु । डेविडजुं क्यामेरोन विश्वविद्यालय ओक्लाहोमां व एंजेलिटां कलिन काउन्टी टेक्सासया निंतिं म्हिताच्वंगु दु ।
थनया छगु सांस्कृतिक ज्याझ्वः नड्डी झंग समुद्रं लिहां वइबले ज्वनीगु ख: । सनिलय् व बहनि मनूत समुद्र सिथे सतर्क जुया थ:थ:गु जा: (जाल) ल्यासो झंग वइगु थासय् वांछवया तइ । नाउरुमि ल्यासो छपू खिप:या छगू सिथय् भार तया: दयेकात:गु दइ । झंग वइबले ल्यासो वांछवया व ल्यासों झंगयात लाइगु वा ल्यासों झंगयात भुना झंग बंय् कुतुं वइ । थथे याना ज्वंपिं झंगतयेत: थनयापिं मनूतयेसं स्याना लाया प्रकारया कथं दयेका नइ ।[३३]<eot>फोङ न्हा-के बाङ (Vietnamese: Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng) भियतनामया क्वाङ बिह्नप्रान्तया छगू राष्ट्रिय पार्क ख। थ्व पार्कय् ३०० गुफा दु गुकिया सकल हाकः ७० किमि दु। थ्व पार्कय् यक्व भूमिगत खुसि व जैविक विविधता दु। सन् २००३स युनेस्कों थ्व पार्कयात विश्व सम्पदा सूचीइ सूचीकृत याःगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६३.९७०९३५ उत्तर व देशान्तर १४९.१२६८६२ पश्चिम खः (63.970935° N 149.126862° W)। थ्व थासे १७३२७४३४९३ वर्ग मिटर (६६९.०१६०३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९१५५६१ वर्ग मिटर (०.३५३५०० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.६८४६६८ उत्तर व देशान्तर ८४.४७२४३४ पश्चिम खः (34.684668° N 84.472434° W)। थ्व थासे ५१२०६७६ वर्ग मिटर (१.९७७१०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७८३४ वर्ग मिटर (०.००३०२५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मल्हनियाखोरी (अंग्रेजी:Malhaniyakhori), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मल्हनियाखोरी यागु जनसंख्या ३९०१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.४१६४१६ उत्तर व देशान्तर ८७.०२४७३३ पश्चिम खः (32.416416° N 87.024733° W)। थ्व थासे ३५९०४४६९ वर्ग मिटर (१३.८६२७९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५०२६३५ वर्ग मिटर (०.५८०१७१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.५४५७०२ उत्तर व देशान्तर ९०.६४४३४६ पश्चिम खः (34.545702° N 90.644346° W)। थ्व थासे ११५०२०६८ वर्ग मिटर (४.४४०९७३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.१२६७९५ उत्तर व देशान्तर १२१.६४३१६६ पश्चिम खः (37.126795° N 121.643166° W)। थ्व थासे ३०२१३०६७ वर्ग मिटर (११.६६५३३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिग्मंड फ्रायड (ˈziːkmʊnt ˈfrɔʏt) (मे ६, १८५६-सेप्टेम्बर २३, १९३९) छम्ह अष्ट्रियन स्नायुशास्त्री (न्युरोलोजिस्ट) व साइकोलोजीयागु साइकोएनालाइसिस स्कुलयागु स्थापक खः। थ्व स्कुलयागु विशेष सिद्धान्त थ्व कथलं दु-
साइकिक एपाराटसनं प्राकृतिक रुपय् आकांक्षा (अप्व याना यौन व एग्रेसिभ)यात क्वत्येला तै, थुकिलिं याना थन्यागु आकांक्षात छगु वा अप्व विचायागु अचेतन व्यवस्था (अन्कन्सियस सिस्टम अफ आईडियाज्) यागु रुपे ल्येना च्वनि। अचेतन द्वन्द अप्व क्वतेला तैतसा म्हगसे, फ्रायडियन स्लिपय् व सिम्प्टमयागु रुपय् प्रकट जुइ फु।<eot>सन्धिखर्क (अंग्रेजी:Sandhikharka) नेपा:या लुम्बिनी अञ्चलया अर्घाखाँची जिल्लाया छगु गाँ विकास समिति ख। थ्व गाविस अर्घाखाँची जिल्लाया सदरमुकाम नं ख।
नेपाःया सन् २००१या जनगणना कथं सन्धिखर्कया जनसंख्या ८९२१ दु।[१] थुकिली मिजं ५०% व मिसा ५०% दु। थ्व थासय् १८७३ खा छेँ दु। Kharka Means - Residence of domestic animals<eot>सों (अंग्रेजी: लंग्स) छगु स्वासप्रस्वासयागु अंग खः। मनुय् निगु स्वं दै। जव स्वंय् स्वंगु व देपा स्वंय् निगु लोब दै। लोबतेत फिज्यरं बायातइ। छगु उसायं जागु स्वं गुलाफी रंगयागु जुइ धासा कुं अप्व दुगु थासे च्वनिम्ह मनुयागु स्वं हाकुसे च्वनि। थ्व अंग मनुयागु जीवनयागु लागि सिक्क हे मागु अंग ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.१४५६५३ उत्तर व देशान्तर ११०.९०१४२८ पश्चिम खः (32.145653° N 110.901428° W)। थ्व थासे २३९२१२३ वर्ग मिटर (०.९२३६०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छत्तीसगढ भारतया छगू राज्य ख। छत्तीसगढ राज्यया पलिस्था नोभेम्बर १ सन् २००० खुनु जूगु ख। थ्व राज्य भारतया २६गु ‍राज्य ख।<eot>बुलुबुलु वा बुलुबुलु वइगु (लातिन nausea, ग्रीक भाषा ναυσία - nausia नं[१] "ναυτία" - nautia, मोसन सिकनेस"[२][३]) छता मफूगु व याउंसे मच्वंगु अवस्था ख। थुकिलि प्वाया च्वयेया भागय् मफुथें जुया ल्ह्वयेमाथें च्वनि। [४] थ्व अवस्था आपालं ल्ह्वये स्वया न्ह्यः खनेदै तर न्ह्याबिलें अथे मजुइ नं फु।
यक्व ल्वय्‌य् बुलुबुलु वइगु जुगुलिं थ्व छता अस्पष्ट लक्षण ख। थ्व लक्षण खनेसाथ कि हे थ्व हे ल्वय् जूगु धका धाये छिनि मखु। बुलुबुलु वइगुया छुं कारणय् मोसन सिकनेस, इकुइगु, माइग्रेन, मुर्छा, प्वाथय् संक्रमण आदि ला। यक्व वासःया साइद इफेक्तया रुपय् बुलुबुलु मिनेफु, दसु-क्यान्सरया वासः। ग्याना, घचाना, दिप्रेसनय् वना नं बुलुबुलु वयेफु। [५][६][७]
बुलुबुलु मवयेकेत बीगु वासःतयेत एन्तिएमेतिक धाइ। थ्व पुचलय् दाइफेनहाइद्रामिन, मेतोक्लोप्रामाइद, अन्दान्सेत्रन आदि वासः ला।
राग लाजबन्ती छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.१७३४४१ उत्तर व देशान्तर ८०.५९६६७४ पश्चिम खः (28.173441° N 80.596674° W)। थ्व थासे ६१५४००६ वर्ग मिटर (२.३७६०७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २५६११०८ वर्ग मिटर (०.९८८८४९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व जातिया मू भाय्‌यात सुनुवार भाषा वा कोइचा धाइ। आ वया थ्व जातिया मनुतेसं खेँ भाषा व अंग्रेजी भाषा थें न्यागु भाय्‌ नं छ्य्‌लाच्वंगु दु। सुनुवार भाय् व नेपालभासय् छुं समानता दु। दसु, थ्व भाय् व नेपालभाषाया ल्या खायेगु व्यवस्था थ्व कथं दु-<eot>वलन्त (अंग्रेजी:Walant), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६३२ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८७९९१४ उत्तर व देशान्तर ११७.९२८७४९ पश्चिम खः (33.879914° N 117.928749° W)। थ्व थासे ५७४९६६५४ वर्ग मिटर (२२.१९९५८३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७७०३२ वर्ग मिटर (०.०२९७४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४६५७६२ उत्तर व देशान्तर ११०.१०४३८५ पश्चिम खः (34.465762° N 110.104385° W)। थ्व थासे ६३७०८८४५ वर्ग मिटर (२४.५९८१२४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४७.५०६४६४ उत्तर व देशान्तर ११६.००५५३५ पश्चिम खः (47.506464° N 116.005535° W)। थ्व थासय् ३४६६३२१ वर्ग मिटर (१.३३८३५४ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दुल्लु (अंग्रेजी भाय:Dullu), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे709खा छेँ दु।
राग बरारी छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.५३३४८३ उत्तर व देशान्तर ८५.८९४५९८ पश्चिम खः (34.533483° N 85.894598° W)। थ्व थासे १२८०७८६९ वर्ग मिटर (४.९४५१४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.१४९९२७ उत्तर व देशान्तर ८९.३६७४६२ पश्चिम खः (40.149927° N 89.367462° W)। थ्व थासे १५३२९६४२ वर्ग मिटर (५.९१८८०८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भौतिका शास्त्र छगू प्राकृतिक विज्ञान ख गुकिलि छुं नं वस्तु[१] व उकिया स्पेस व ईलय् मोसन, व थ्व नाप स्वापू दूगु उर्जा व बल यात सीकेत स्वइ। [२] अझ वृहद कथं धायेगु खःसा थ्व विज्ञान ब्रह्माण्ड गथे सनाच्वंगु दु धका स्वयेत याइगु प्रकृतिया साधारण एनालाइसिस ख।[३][४][५] भौतिकशास्त्र छगू आधारभूत प्राकृतिक विज्ञान ख। थ्व विज्ञान प्रकृतिया सिद्धान्त सीकिगु ज्या नाप स्वापू दूगु विज्ञान ख। भौतिकशास्त्रं प्रकृतिया आधारभूत घटक (दसु पदार्थ, उर्जा, अन्तरिक्ष, व ई) व इमिगु आधारभूत अन्तरक्रियाया विश्लेषण याइ। नापं, थ्व विषयय् थन्यागु घटकतेगु ज्ञान कायेगु पद्धतिया विश्लेषण नं जुइ।
भौतिक शास्त्र धाःगु प्रकृतिया व्यवस्थित, आनुभविक सीकेज्या व थन्यागु सीकेज्यां लुयावःगु ज्ञान निता हे ख। भौतिक शास्त्रीया दकलय् महत्त्वपूर्ण ज्या धाःगु प्राकृतिक हलिंइ दयाच्वंगु प्यातर्नत (patterns) लुइकिगु व अन्यागु प्यातर्नतेगु आधारय् हलिं संकिगु आधारभूत नियम लुइकिगु ख।<eot>ईटहरी नगरपालिका नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु सुनसरी जिल्लायागु छगु नगरपालिका खः। थ्व थासे ८६२४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ईटहरी नगरपालिका यागु जनसंख्या ४१,२१० खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.६२५५२१ उत्तर व देशान्तर ९०.०३१५१७ पश्चिम खः (40.625521° N 90.031517° W)। थ्व थासे ७२८३९६ वर्ग मिटर (०.२८१२३५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गुजरात भारतया दक्ले पश्चिमी राज्य ख। थ्व राज्यया पश्चिमय् अरबी समुद्र, उत्तरय् पाकिस्तान, उत्तर व उत्तरपूर्वय् राजस्थान, पूर्वय् मध्य प्रदेश व दखिणय् महाराष्ट्र राज्य व दमण व दीव व दादरा व नगर हवेली ला। थ्व राज्यया राजधानी गांधीनगर ख।
नर्मदा खुसि गुजरातया दकलय् तःधंगु खुसि ख। थ्व धुंका तापी व साबरमती खुसि गुजरातया तःधंगु खुसिइ ला। साबरमती गुजरातया दकलय् ताःहाकःगु खुसि ख। सरदार सरोवर योजना नर्मदा खुसिइ दयेकातःगु दु। नर्मदा खुसि १३१२ किमि ताःहाकः जु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१३६३४२ उत्तर व देशान्तर १०९.२७९२२७ पश्चिम खः (34.136342° N 109.279227° W)। थ्व थासे २९९०७३१६ वर्ग मिटर (११.५४७२८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५८५७४ वर्ग मिटर (०.१३८४४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पटेर्वा (अंग्रेजी:Paterwa), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पटेर्वा यागु जनसंख्या ३८५४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>जुलू भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.२५७४३७ उत्तर व देशान्तर १०५.९००५९१ पश्चिम खः (37.257437° N 105.900591° W)। थ्व थासे ३६४९०३६ वर्ग मिटर (१.४०८९०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४६९१२७ उत्तर व देशान्तर ८४.४३४०३९ पश्चिम खः (34.469127° N 84.434039° W)। थ्व थासे ८५४३००८ वर्ग मिटर (३.२९८४७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तिलेपाटा (अंग्रेजी:Tilepata), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८४७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तिलेपाटा यागु जनसंख्या ४६५० खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४३.०५२६२९ उत्तर व देशान्तर ११४.१५३०४१ पश्चिम खः (43.052629° N 114.153041° W)। थ्व थासय् १६८४०४० वर्ग मिटर (०.६५०२१२ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>राधोपुर (अंग्रेजी:Radhopur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६६२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं राधोपुर यागु जनसंख्या ३६०८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७२५९७५ उत्तर व देशान्तर ९२.६१७४६५ पश्चिम खः (33.725975° N 92.617465° W)। थ्व थासे २९८३१४८ वर्ग मिटर (१.१५१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>महायान बौद्ध धर्मया छगु मू मार्ग ख। थ्व मार्गया मूप्रभाव तिब्बत, चीन, भियत्नाम, जापान, कोरिया थें न्यागु देय्‌य् खनेदु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५७४७०४ उत्तर व देशान्तर ७५.५९३६३१ पश्चिम खः (39.574704° N 75.593631° W)। थ्व थासे ३२५४४७७ वर्ग मिटर (१.२५६५६१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २००९८१ वर्ग मिटर (०.०७७५९९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तार्केरबरी (अंग्रेजी:Tarkerabari), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४१० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तार्केरबरी यागु जनसंख्या २१६८ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.६३८४३२ उत्तर व देशान्तर ९४.१६७२१९ पश्चिम खः (35.638432° N 94.167219° W)। थ्व थासे ३६९४७२९ वर्ग मिटर (१.४२६५४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.८०६१५२ उत्तर व देशान्तर ७२.२५६१९८ पश्चिम खः (41.806152° N 72.256198° W)। थ्व थासे १४६८५३४९ वर्ग मिटर (५.६७००४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८७१४४ वर्ग मिटर (०.०३३६४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७७४६७ उत्तर व देशान्तर ९३.६८१४५१ पश्चिम खः (33.77467° N 93.681451° W)। थ्व थासे २५९७५५० वर्ग मिटर (१.००२९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.८२१७७७ उत्तर व देशान्तर ९१.४०९२०५ पश्चिम खः (34.821777° N 91.409205° W)। थ्व थासे २४२०६७२ वर्ग मिटर (०.९३४६२७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गोगनपानी २ नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५६६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गोगनपानी २ यागु जनसंख्या ३११८ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.३०४७६४ उत्तर व देशान्तर १२२.२९८८८५ पश्चिम खः (38.304764° N 122.298885° W)। थ्व थासे ४५८३६१५८ वर्ग मिटर (१७.६९७४४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २३७७४८ वर्ग मिटर (०.०९१७९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>प्यारासिटामोल (INN) वा एसेटामिनोफेन (USAN), छगु नांजागु एनाल्जेसिक व एन्टिपाइरेटिक वास खः। थुकिगु छ्येलेज्या ज्वर, छ्यं स्याइगु, व मेमेगु चीधंगु स्याइगुलि जुइ। प्यारासिटामोलयागु छ्येलेज्या अप्व स्याइगु थासय् नं जुइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.९७९८९ उत्तर व देशान्तर १२१.२६३९८४ पश्चिम खः (37.97989° N 121.263984° W)। थ्व थासे ३३५०९६४ वर्ग मिटर (१.२९३८१४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२०१२४८ उत्तर व देशान्तर ८७.१५०२४२ पश्चिम खः (33.201248° N 87.150242° W)। थ्व थासे ७२१७२६६ वर्ग मिटर (२.७८६६०२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३३०१९ वर्ग मिटर (०.०१२७४९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.९७०८९८ उत्तर व देशान्तर ८२.४६४६४ पश्चिम खः (27.970898° N 82.46464° W)। थ्व थासे २९०२४७०८२ वर्ग मिटर (११२.०६५०३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५१६०१३०५ वर्ग मिटर (५८.५३३५९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.०९४९७६ उत्तर व देशान्तर ८७.९८०८७३ पश्चिम खः (42.094976° N 87.980873° W)। थ्व थासे ४२५००४६८ वर्ग मिटर (१६.४०९५२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८००७० वर्ग मिटर (०.०३०९१५ वर्ग माइल) ल दु[१]।
बेलंपल्ले (अंग्रेजी भाय:Bellampalle), भारतयागु आन्ध्र प्रदेश राज्ययागु अदिलाबाद जिल्लायागु सहर इलाका खः।<eot>म्यान्मार एशियाया छगु देय् ख। थुकिया आधुनिक अंग्रेजी नां म्यान्मार ख। थुकिया पुलांगु अंग्रेज़ी नां बर्मा ख गुगु नां थनया दकले अप्व जनसंख्या दुगु नस्ल बर्मीया नामं वःगु ख। थुकिया उत्तरय् चीन, पश्चिमय् भारत, बंगलादेश व हिन्द महासागर व दक्षिण व पूर्वया दिशाय् थाइल्यान्द देय् ला। थ्व देय्ं भारत व चीनया दथुइ छगु मध्यस्त राज्यया ज्या नं या। थुकिया राजधानी नाएप्यीडॉ व दकले तःधंगु नगर देय्या पुलांगु राजधानी यांगुन ख, गुकिया पुलांगु नां रंगुन ख।
बर्मी भाषाय्, म्यानमारयात म्यनमाह ( ) वा बामा( )या नामं म्हसीकिगु या। ब्रिटिश राज धुंका थ्व देय्यात अंग्रेजीइ बर्मा धाइगु यात। सन् १९८९स देय्या सैनिक सरकारं पुलांगु अंग्रेजी नां हिला पारम्परिक बर्मी नां तयाछ्वल। थ्व कथं देय्या नां म्यान्मार व न्हापाया राजधानी व दकले तःधंगु नगर रंगुनयात यांगुन नां बिल।
म्यानमार दक्षिण पूर्व एशियाया निगुगु दकले तःधंगु देय् ख, गुकिया कुल क्षेत्रफल ६,७८,५०० वर्ग किलोमिटर दु। म्यानमार हलिंया पीगु दकले तःधंगु देय् ख। म्यानमारया उत्तर पश्चिमी सीमा भारतया मिजोरम, नागाल्यान्द, मणिपुर, अरुणाचल प्रदेश व बंगलादेशया चटगांव विभाग नाप स्वा। उत्तरय् देय्या दकले ताःहाकःगु सीमा चीनया तिब्ब्त व युनान प्रान्त नापला। म्यान्मारया दक्षिण-पूर्वय् लाओस व थाइल्यान्द देय् दु । म्यान्मारया तट रेखा (१,९३० किलोमिटर) देय्या कुल सीमाया स्वंगु भागय् छगु भाग जु। बंगालया खाडी व अंडमान सागर देय्या दक्षिण पश्चिम व दक्षिणय् क्रमशः ला। उत्तरय् हेंगडुआन शान पर्वंः चीननाप सीमा दयेकि।
म्यान्मारय् स्वंगु पर्वः शृंखला दु गुकि हिमालयं न्ह्यथना उत्तरं दक्षिण दिशाय् वं। थुकिया नां रखिने योमा, बागो योमा व शान पठार ख। थ्व श्रृंखलां म्यान्मारयात स्वंगु खुसि तन्त्रय् बाइ। थुमिगु नां ऐयारवाडी, सालवीन व सीतांग ख। ऎयारवाडी म्यान्मारया दकले ताःहाकःगु खुसि ख। थ्व २,१७० किलोमिटर ताःहाकः जु। मरतबनया खाडी इ क्वबाये स्वया न्ह्यः थ्व खुसि म्यान्मारया दकले उब्जाऊ बुं जुया वनि। म्यान्मारया आपालं जनसंख्या थ्व खुसिया सिथय् च्वनि गुकि रखिने योमा व शान पठारया दथुइ ला।
2. पूर्वया शान उच्च प्रदेश - थ्व करिब 3,000 फुट तक्क तज्जाःगु छगु पठार ख गुकि दक्षिणय् टेनैसरिम योमा तक्क थ्यं।
3. मध्य म्यान्मार - थ्व देय्या मू बुंज्याप्रदेश ख गुकि पूर्वय् सैलवीन व पश्चिमय् इरावदी व उकिया सहायक चिंद्विन आदि खुसिं घेरे जुयाच्वंगु दु।
4. दक्षिणय् इरावदी व सितांग खुसितयेगु डेल्टा प्रदेश - इरावदी व सितांगया चिजाःगु स्वनिग सिक्क उपजाऊ जु। डेल्टा प्रदेश करिब 10,000 वर्ग माइलय् फैलेजु। थ्व हलिंया तःधंगु जाकि बुइकिगु क्षेत्रय् छगु ख व थन यक्व नांजाःगु बंदरगाह नं दु। इरावदी खुसि ख्यःया पश्चिमी भागं बाहा वना बंगालया खाडीइ क्वबाइ।
म्यान्मारयात न्हेगु राज्य व न्हेगु मण्डलय् बायातःगु दु। गुगु क्षेत्रय् बर्मी मनुतयेगु जनसंख्या आपाः उकियात मण्डल धाइ। राज्य धाःसा छुं विशेष जातीय अल्पसंख्यकतयेगु मातृभूमि दूगु मण्डल ख ।
सेप्तेम्बर, 1987 - मुद्रा अवमूल्यन जुया द्वलंद्व मनुतयेगु बचत स्वाहा जुल गुकिया लिच्वलय् सरकार विरोधी ब्वज्या तच्वलः।<eot>नर्थ दाकोता संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगु राज्य खः। थ्व राज्यया उत्तरय् क्यानादा व दक्षिणय् साउथ देकोता ला। थ्व राज्यया राजधानी बिस्मार्क खः धाःसा थनया दकलय् तःधंगु नगर फार्गो खः।<eot>प्रजाति धागु थन्यागु छगु प्राणीयागु पुचः ख गुकिलि मिजं व मिसा प्राणी नं यौन सम्बन्ध तया मचा बुइके फुम्ह प्राणी देके फै। दसु मनुयागु प्रजाति।<eot>विकिपिडिया दुने स्वापू धयागु छगू भाषायागु विकिपिडियायागु पौय् तेगु स्वापू खः। । छुं अर्टिकल नापं सम्बन्धित मेमेगु आर्टिकलय् जानकारी दुसा थ्व स्वपू छ्यले ज्यू।<eot>पवेरा (अंग्रेजी:Pawera), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५७.७९३१०९ उत्तर व देशान्तर १५२.३९४१८८ पश्चिम खः (57.793109° N 152.394188° W)। थ्व थासे ८९५१२०३ वर्ग मिटर (३.४५६०७९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६१०२२१ वर्ग मिटर (१.३९३९१४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.५३८०५४ उत्तर व देशान्तर ८१.९०१५३३ पश्चिम खः (26.538054° N 81.901533° W)। थ्व थासे १०२९९६५९ वर्ग मिटर (३.९७६७२१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९४४० वर्ग मिटर (०.००३६४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपाः संगीतख्यःया छम्ह साधक पन्नाकाजी शाक्य थाै‌ं सुथय् मन्त । वय्‌कः थाै‌ सुथय् ५ बजे ति थःगु हे छेँय् मदुगु खः ।
सुथय् सामान्य मुसु वःगु व वय्‌कःया तःधिकःम्ह काय् प्रतिक शाक्य‌ं क्वाःलः दाय्‌काः त्वंकूगु खःसा वयां छु‌ं र्इ लिपा स्वः वंगु इलय् म्हुतु वां खाया च्वंगुलिं स्वः वंगु इलय् मदयाच्व‌ंगु सियाः गुरुजु सःताः क्यनागु व मन्त धाःगुलिं थःपिनि संस्कारकथंया ज्या याय्‌त टेकुइ हयागु वय्‌कःया माइलाम्ह काय् म्येहालामि प्रवेशमान शाक्यं कनादिल ।
मदुम्ह शाक्य‌ं नेपालभाषाया अापालं लाेकंह्वाःगु म्येत हालादीगु दुसा वय्‌कलं विश्वन्तरया मचादानय् राजकुमार, कुनालय् नायिका, "महासत्व"य् महासत्वया हे भूमिका म्हितादीगु दु ।
रेडियो नेपालं ०२२ सालय् ग्वसाःग्वःगु आधुनिक गीत प्रतियोगीताय् नारायणगोपाल संगीतय् न्हाप जूगु खःसा पन्नाकाजी गायनपाखे न्हाप जूगु खः । अनंलिपा वय्‌कलं मविवि शाहया जक निगू दर्जन‌ं मल्याक म्ये हालादीगु काय् प्रवेशमान शाक्यं कनादीगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६६.८८५८४६ उत्तर व देशान्तर १५७.१३७४५८ पश्चिम खः (66.885846° N 157.137458° W)। थ्व थासे २१६५१४०२ वर्ग मिटर (८.३५९६५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३२७०४८२ वर्ग मिटर (१.२६२७४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दकले न्हापाया अल्जेरियाया मनुत फिरन्ते मनुत ख। थनया मनुतयेगु स्वापू थ्व ईया सभ्यता यवन व रोमन नाप दयाचवन। थ्व थाय् उर्वर जुयाच्वन व थनया मनुत सलगयिगुया निंतिं नांजा। उत्तर अफ्रिकाया थ्व मनुत लिपा छपंजुया "बरबर" धैगु राष्ट्र जुवन। ६०० इपू निसें थ्व थासय् कार्थेजियन नाविकतयेसं जहाजं बस्ती पलिस्था यात। ताःई तक्क बनेज्या धुंका बरबरत कार्थेजियनतयेगु दास जुवन। लिपा कार्थेजियनतयेगु सेनाय् बरबरतयेगु संख्या अप्वयेधुंका बरबरतयेसं न्हापांगु पुनिक हताःय् कार्थेजियनतयेत बुका थःगु स्वतन्त्रता स्थापित यात।
कार्थेजियनतयेगु कमजोरी खना रोमनतयेसं थ्व थासय् हमला याना थ्व थाय्यात थःगु अधीनय् लाकल। तथापि, १४६इ कार्थेज ध्वस्त जुइधुंका बरबरतयेसं थःगु कथं चिधंगु राज्य सञ्चालन यात। थन्यागु राज्य ७गु शताब्दीया मध्यय् अरब मनुत वःगु ईतक्क दयाचव्न।
मुस्मां अरब ७गु शताब्दीई थन थ्यना थनया मनुतयेत इस्लामय् हिलाछ्वल। व थुंका थ्व थाय् मुस्मां अरब साम्राज्यया अधीनय् लावन। सन् ७५१य् अरब साम्राज्यय् ल्वापु जुइधुंका थनया स्थानीय बरबरतयेसं हानं थःगु राज्य दयेकल। थ्व राज्यय् अलग़ालबा, इल्मो हद वन, अब्दुह लो दीद, ज़ीरीवन, रसतमियों, हमीदियों व फ़ातिमी वग़ैरा मू ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.१५२०७४ उत्तर व देशान्तर ८०.५९५०९१ पश्चिम खः (28.152074° N 80.595091° W)। थ्व थासे ५५४१५१३ वर्ग मिटर (२.१३९५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२७२७४८ वर्ग मिटर (०.४९१४११ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>डेनभर संयुक्त राज्य अमेरिकायागु कोलोर्याडो राज्ययागु छगु सिटी खः। थ्व नगर कोलोर्‍याडो राज्यया दक्ले तःधंगु नगर ख। थ्व नगर रकी च्वापुगुंया सिथय् दक्षिणी प्लेट खुसिया सिथय् ला। थ्व नगर समुद्र सतह स्वया सिक्क च्वे लाःगुलिं थ्व नगरयात द माइल हाई सिटी वा माइल तज्जाःगु नगरया नामं नं म्हसीके फु। डेन्भरया राज्य राजधानी भवनय् स्थित छगू फुती थ्व ५,२८० फीट (१,६०९ मीटर) जाः। डेनभर, डेनवर ब्रोङ्कोस फुटबल टीमया गृहनगर ख।
थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७२६२८७ उत्तर व देशान्तर १०४.९६५४८६ पश्चिम खः (39.726287° N 104.965486° W)। थ्व थासे ३९७१७६१९२ वर्ग मिटर (१५३.३५०५९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४१०९३५४ वर्ग मिटर (१.५८६६३१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पाटण जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 29.1° N 75.97° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २०७ मिटर (६७९ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हान्सी शहरयागु जनसंख्या ७५,७३० खः।[२] थुकिली मिजंत ५४%, व मिसात ४६% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६१% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया हान्सी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७७६७९४ उत्तर व देशान्तर ९२.४८९७११ पश्चिम खः (33.776794° N 92.489711° W)। थ्व थासे ४९५१९८५ वर्ग मिटर (१.९११९७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४५४६० वर्ग मिटर (०.०१७५५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.०४१२४८ उत्तर व देशान्तर ८१.९५८९७८ पश्चिम खः (28.041248° N 81.958978° W)। थ्व थासे ११८७३१४५७ वर्ग मिटर (४५.८४२४७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४५३०३५८ वर्ग मिटर (५.६१०२०३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.१४२०७७ उत्तर व देशान्तर ११७.१७०२३३ पश्चिम खः (33.142077° N 117.170233° W)। थ्व थासे ६१५२५५३१ वर्ग मिटर (२३.७५५१४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७२१९३ वर्ग मिटर (०.०६६४८४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कोलकाता कर्पोरेसनया ज्याया निंतिं अपुइकेया निंतिं थुकियात १५गु बरोय् विभाजित यानातःगु दु। सकल बरोय् कर्पोरेशन निर्धारित ल्याखँय् वार्ड दू। कलकाताय् सकलय् १४१गु वार्ड दु। थ्व हे वार्ड काउन्सिलया निर्वाचन क्षेत्रया कथं विवेचित दु। ७४या संविधान संशोधन ऐन कथं कर्पोरेसनं वार्ड कमिटि गठन यायेफु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४७.३३३४२३ उत्तर व देशान्तर ११६.८८४३९३ पश्चिम खः (47.333423° N 116.884393° W)। थ्व थासय् २९२९८६९ वर्ग मिटर (१.१३१२२९ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.११४२७९ उत्तर व देशान्तर ९१.८२२७०३ पश्चिम खः (35.114279° N 91.822703° W)। थ्व थासे १३०४३९१ वर्ग मिटर (०.५०३६२८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४९९ वर्ग मिटर (०.०००९६५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.८३२९४ उत्तर व देशान्तर ८२.५०३६३१ पश्चिम खः (31.83294° N 82.503631° W)। थ्व थासे ४५२५८२१ वर्ग मिटर (१.७४७४२९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.४९५२३३ उत्तर व देशान्तर ८६.३६६५९२ पश्चिम खः (31.495233° N 86.366592° W)। थ्व थासे ७६५७९६७ वर्ग मिटर (२.९५६७५८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अलाबामा संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगु राज्य ख। थ्व राज्य दक्षिणी भागय् ला। थ्व राज्यया पश्चिमय् मिमिसिपी, उत्तरय् तेनिसि, पूर्वय् जर्जिया व दक्षिणय् फ्लोरिदा ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८४७३६५ उत्तर व देशान्तर ११८.११९८८९ पश्चिम खः (33.847365° N 118.119889° W)। थ्व थासे २४४२१६५५ वर्ग मिटर (९.४२९२५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८१८२८ वर्ग मिटर (०.०७०२०४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.४४८६११ उत्तर व देशान्तर १२२.७०४६४६ पश्चिम खः (38.448611° N 122.704646° W)। थ्व थासे १०३९२४५७१ वर्ग मिटर (४०.१२५५०३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६३८८३२ वर्ग मिटर (०.२४६६५४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बेतालि धाःगु छ्यनय् चीनिगु छता कापःया तपुलि ख। थन्यागु "तपुलि" भारत, नेपाः, फिलिपिन्स, पाकिस्तान, अफगानिस्तान, मध्यपूर्व, उत्तर अफ्रिका आदि थासय् चीनिगु या। सिख धर्मावलम्बीतयेगु निंतिं थ्व छता धार्मिक ज्या ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.३०६२४८ उत्तर व देशान्तर ८६.८१७५५१ पश्चिम खः (32.306248° N 86.817551° W)। थ्व थासे ७९३७१२ वर्ग मिटर (०.३०६४५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७५८६७ वर्ग मिटर (०.०२९२९२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कान्सास संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगु राज्य ख। थ्व राज्यया नां थ्व राज्यं बाहा वनिगु खुसि, कान्सास खुसि,या नामं तःगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६५.५३३४६१ उत्तर व देशान्तर १४४.६९५६५० पश्चिम खः (65.533461° N 144.695650° W)। थ्व थासे ६४२१८९७१८ वर्ग मिटर (२४७.९५०८४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३८७४९१३ वर्ग मिटर (१.४९६११२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २१.४८२२१६ उत्तर व देशान्तर १५८.०३९९५९ पश्चिम खः (21.482216° N 158.039959° W)। थ्व थासय् ५९२९८९२ वर्ग मिटर (२.२८९५४४ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पञ्चशील बुद्ध धर्मय् आस्था दूपिं मनुतयेसं काइगु शील वा नियम ख। थन्यागु न्यागु शील दुगुलिं थुकियात पञ्चशील धाइ। पञ्चशील थ्व कथं दु-
पञ्चशीलया मू भाव तिपितकय् थाय्‌थासय् खनेदु। अङ्गुत्तरनिकायया अट्ठकादिनिपातय् दूगु दुच्‍चरितविपाकसुत्तय् थ्व शीलतयेगु वर्णन यानातःगु दु। नापं, अंगुत्तरनिकायया हे दशकनिपातया जाणुस्सोणिवग्गोय् नं पञ्चशीलया भाव दु। सुत्तपिटकया खुद्दकनिकायया खुद्दकपाठय् दशसिक्खापदं धका १०ता शील बियातःगु दु। थ्व शीलया न्हापांगु ५ता पञ्चशील ख।<eot>आणंद जिल्ला भारत देय्या पश्चिम भागया राज्य गुजरात राज्यया मध्य भागय् दूगु छगू जिल्ला ख। आणंद नगर थ्व जिल्लाया मू नगर ख। इ. स. १९९७इ खेडा जिल्लां बाया थ्व जिल्ला पलिस्था जुल।<eot>सारफेरी (अंग्रेजी:Satphari), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सारफेरी यागु जनसंख्या २८९४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>बुडी मोरङ (अंग्रेजी भाय:Budi Morang), नेपायागु कोशी अञ्चलयागु धनकुटा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे796खा छेँ दु।<eot>तल्मुद यहुदी धर्मया ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ रब्बाइनिक यहुदी धर्मया दकलय् केन्द्रिय ग्रन्थ ख। थुकियात परम्परागत रुपय् शास (Shas वा ש״ס) धका नं म्हसीकिगु या। शास धाःगु शिशा सेदारिम (shisha sedarim)या चीहाकःगु रुप ख। शिशा सेदारिमया अर्थ खुता आदेश ख। साधारण कथं तल्मुद धकाः म्हसीकिगु ग्रन्थ बेबिलोनियन तल्मुद ख। थ्व स्वया न्हापाया संस्करण "जेरुसालेम तल्मुद" धैगु ग्रन्थ नं दु।
तल्मुदय् निता भाग दु। थुकिया न्हापाया भाग मिश्नाः (Mishnah वा משנה) ख। मिश्नाःय् रब्बाइनिक यहुदी धर्मया मौखिक परम्पराय् आधारित खँयात संक्षिप्तय् च्वयातःगु दु। तल्मुदया लिपांगु भाग गेमारा (Gemara) ख गुकिलि मिश्नाःय् च्वयातःगु खँया विस्तारित वर्णन दु। तल्मुद धाःगु खँग्वःयात मिश्नाः जक्क वा मिश्नाः व गेमारा नितां थुइकेत छ्येलिगु या।
सकल तल्मुदय् ६३पु आलेख दु। सामान्य कथं ध्वानातःगु प्रतिइ थ्व सकल आलेख करिब ६,२०० पौस दयाच्वनि। थ्व ग्रन्थ तनाइतिक हिब्रु (Tannaitic Hebrew) व अरामाइक (Aramaic) भासय् च्वयातःगु दु। तल्मुदय् द्वलंद्व रब्बाइतेगु थीथी विषयय् विचाः व शिक्षा मुंकातःगु दु। थ्व ग्रन्थय् मुंकातःगु विषयय् हलख (Halakha) (विधान), यहुदी आचार (Jewish ethics), दर्शन, चलन, इतिहास, विद्या आदि विषय दु। तल्मुद सकल यहुदी विधि-विधानया आधार ख व दकलय् यक्व उद्धरण जुइगु रब्बाइनिक ग्रन्थ नं ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.१३१६०२ उत्तर व देशान्तर ८७.७६१०२६ पश्चिम खः (42.131602° N 87.761026° W)। थ्व थासे ९७८२६२४ वर्ग मिटर (३.७७७०९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८४२५५ वर्ग मिटर (०.०७११४१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६१.७८५५२२ उत्तर व देशान्तर १६१.३३४०७४ पश्चिम खः (61.785522° N 161.334074° W)। थ्व थासे १४६६३७९५ वर्ग मिटर (५.६६१७२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३२१३२५ वर्ग मिटर (०.५१०१६६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.१५२९४१ उत्तर व देशान्तर ८१.७९८५१ पश्चिम खः (26.152941° N 81.79851° W)। थ्व थासे ३११४५१२७ वर्ग मिटर (१२.०२५२०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६१६११६९ वर्ग मिटर (२.३७८८४१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.४३४७२८ उत्तर व देशान्तर ८६.१०१२९९ पश्चिम खः (33.434728° N 86.101299° W)। थ्व थासे ६१८१९७५५ वर्ग मिटर (२३.८६८७४२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९०२४५ वर्ग मिटर (०.०७३४५४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बूबः, बोतानी कथं, धाःगु Fabaceae (वा लेगुमिनोसा) परिवारया स्वांमा वा थ्व परिवारया स्वांमाया सि वा पु ख। थन्यागु स्वामातयेत इमिगु कि (दसु माय्, भुति, कय्‌गु, कीगु), चौपायाया निंतिं भुसा व घाँय्, व चाया उर्वर-शक्ति तःच्वयेकिगु वांगु गोबरया निंतिं बुइकिगु या। बूबः स्वांमात इमिगु सिम्बायोतिक नाइत्रोजन-फिक्सिंग ब्याक्तेरियां दयेकिगु रुत नोद्युल (root nodules)या निंतिं नांजा। नांजाःगु बूबलय् alfalfa, clover, peas, beans, lentils, lupins, mesquite, carob, मुस्या, व बरां ला। फकंमा (Gleditsia वा Robinia), wisteria, व केन्चकी कफित्रि (Gymnocladus dioicus) नं बोतानी कथं बूबलय् ला वः। [१]<eot>संगीत धाःगु कलाया छगू विधा ख। थ्व विधाय् सः व शान्त (मौन) अवस्था छ्यला कलाकृति दयेकिगु याइ। संगीतय् प्यता मू तत्त्व दु-
रिदम (rhythm) वा लय; व थ्व नाप स्वापू दूगु विषय दसु तीव्रता (tempo), मितर (meter), व आर्तिकुलेसन (articulation),
हलिमया थी-थी संस्कृतिइ थी-थी कथंया संगीत दु। नापं, संगीतया परिभाषा व सिद्धान्त नं थाय्‌ व तजिलजि कथं पा। संगीतयात शास्त्रीय संगीत व लोक संगीतय् बायेछिं। शास्त्रकथं सीका-ब्वना सीकिगु संगीत शास्त्रीय संगीत खः धाःसा न्ह्याइपुइकेत पिकाइगु संगीत लोक संगीत ख।
संगीतया आधारभूत इकाइ नोत ख। नोत धाःगु छपू सः ख। संगीतय् नोत धाःगु भाषाय् उच्चारण इकाइ (syllable)थे ख। थन्याःगु सःया फ्रिक्वेन्सी (आवृत्ति) गुलि "क्वय्" वा "च्वय्" दु धका दाय्‌गु दासुयात पिच(Pitch) वा स्वरमान धाइ। पिच छगू अवधाराणात्मक गुण ख। पिचया दाकू दःसां आपालं मनूतेसं सःया पिच मेगु सःनाप दानास्वया तिनि क्वय् वा च्वय् धायेफइ। थीथी सः जाना गथे खँग्वः दयावइ, अथे हे थीथी नोत जाना मेलोदि दयेकि। अतः, मेलोदि धाःगु छझ्वलय् थाइगु थीथी पिचया नोत ख। थुकियात पिच व रिदमया मिस्रन नं धायेछिं। थीथी नोत, झ्वलय् मखुसें, छकलं थाःसा थुकियात हार्मोनि धाइ। गितारया कर्द हार्मोनिया छगू दसु ख। थी-थी झ्वलय् थाइगु थी-थी मेलोदि जानाः छगू धुन(tune) दयेकि। छुं नं म्येय् छगू स्वया अप्व मेलोदि छकलं थाइगु वा हालिगु जुसा उकियात पोलिफोनिक धाइ। राउन्द (Round) व फ्युग (Fugue) पोलिफोनिक संगीतया दसु ख।
संगीतय् समय अन्तरालया यक्व महत्त्व दु। छगू हे नोत थी-थी अन्तरालय् थाइबिलय् उकिया रञ्जनात्मक प्रभाव पाइ। अतः, संगीतय् समय अन्तरालया नं निश्चित शब्दावली व सिद्धान्त दु। संगीतय् समयया आधारभूत इकाइ बित (Beat) ख। छगू बितय् निश्चित नोत थाइगु जुइ। बित स्त्रेस्द वा अन-स्त्रेस्द जुइफु। मू बित (major "beat")तेगु दथुया समय अन्तरालयात रिदम (Rhythm) धाइ। छगू रिदमय् छझ्वः सः व मौनता दइ। बिततेगु झ्वःयात पल्स(Pulse) धाइ। नोततेगु गतियात तेम्पो (Tempo) धाइ। नोतया गति बितं निर्धारण याइगु जुलिं तेम्पोयात बित्स् प्रति मिनत(BPM)य् दाय्‌गु याइ।
सःया मात्रा वा तःसः/चीसः धका सीकिगु गुणयात दाइनामिक्स(Dynamics) धाइ। पाश्चात्य संगीतय् दाइनामिक्सया स्तर दाय्‌त इतालियन खँग्वः छ्यलिगु या। थथे छ्यलिगु पि-या-नो(“pi-AH-no”)दाकू क्वसं बियातःगु दु-
तिम्बर (Timbre) सःया छगू भौतिक गुण ख। सः धाःगु छुं वस्तुया कम्पनं पिहां वइगु उर्जा ख। थी-थी वस्तुया कम्पनं पिहां वःगु सः छता हे जुइमखु। दसु- गितार व सितारं छगू हे म्ये छकथं हे थाःसां गितार व सितारया सः पाइ। थी-थी वस्तुया कम्पनं सःय् वइगु भिन्नताया थ्व हे गुणयात तिम्बर धाइ।
तेक्स्चर (Texture) छुं नं धुनया सघनताया मापक ख। थुकिलिं छगू धुनय् गुलि तहःया बाजं थानातःगु दु धका लना स्वइ। छुं साधारण तेक्स्चर थ्व कथं दु-
बाइफोनिक (Biphonic) निता स्पष्ट सः दूगु क्वय्‌या सलय् द्रोन (drone) वा स्थीर पिच दूगु धाःसा मेगु सलं उकिया च्वय् अझ वृहद् मेलोदि दयेकि।<eot>संस्कृत हलिंया दकलय् पुलांगु भासय् छगू भाय् खः। थ्व भाय् इण्डोयोरोपियन् भाय् परिवारयागु इण्डोआर्यन् कचाय् ला:। थ्व भासय् हिन्दू धर्म, बुद्ध धर्म व जैन धर्मया यक्व धार्मिक ग्रन्थ च्वयातःगु दु। थ्व भाय्‌यात भारती, सुरभारती, अमरभारती, अमरवाणी, सुरवाणी, गीर्वाणवाणी, गीर्वाणी, देववाणी, देवभाषा, दैवीवाक्‌ इत्यादि नामं नं म्हसीकिगु या।<eot>थौंया इलय् मदयेकं मगाःगु आधारभूत आवश्यकताया विषय खः शिक्षा । न्हापा न्हापा जूसा मस्तय्त गज्याःगु शिक्षा बीगु धकाः मांअबुं बिचाः यायेमाः, चिउताः कायेमाः । थौं अज्याःगु चिउताः कयाच्वनेमाःगु आवश्यकता मांअबुयात मदये धुंकल । विद्यार्थी थम्हं हे गज्याःगु शिक्षा कायेगु अले छु विषय ब्वन धाःसा थः जीवनय् न्ह्याः वने फइ वा छम्ह सफल ब्यक्तित्वया पहिचान दयेके फइ, थःगु भविष्यय् थम्हं दयेके फइ धइगु खँय् विद्यार्थी स्वयमं बिचाः याये फइगु जुइ धुंकूगु दु ।
अध्ययनया निंतिं आपालं विषय दु । अध्ययन याःगु विषयं विद्यार्थीं थःगु भविष्यया लँपु क्वःछी । थ्व सकतां विषय दुने आवश्यक विषय मदुसा व छगू हे जक खः, गुगु मांभासं शिक्षा कायेगु खः । खतुं थ्व मांभासं शिक्षा कायेगु माध्यामिक तह व उच्च तहय् थ्यंकाः जक ल्ययाः ब्वनेगु ऐच्छिक विषय मखु । मांभासं शिक्षा कायेगु खँ विद्यार्थीया नैसर्गिक अधिकार खः । स्कुल जीवनया प्रारम्भिक इलंनिसें हे थुकिया व्यवस्था जुइमाः ।
स्कुल जीवनया प्रारम्भिक इलंनिसें हे मांभासं शिक्षा कायेमाःगु गुलि व्यापक जुया वनेमाःगु खः, उलि जुयाच्वंगु खनेमदु । अय्नं थौंया इलय् गुलि नं स्कुलय् मांभासं शिक्षा कायेगु व्यवस्था जुयाच्वन, उकी सन्तुष्टि जुइगु थाय् धाःसा दु । तर थ्व हे झीगु निंतिं पर्याप्त धाःसा पक्कां नं मखु ।तर नेवाः भाय् लगायत मेमेगु जाति, समुदायं मांभासं शिक्षा कायेगु समुचित व्यवस्था आतक नं जूगु धाःसा मदुनि ।
०४६ साल धुंकाः देशय् वःगु तःगूमछिं राजनीतिक हिउपाः लिसें संविधानय् तकं मांभासं शिक्षा काये दइ धइ धकाः ला उल्लेख जुयाच्वंगु दु तर दुर्भाग्यया खँ राज्यया छगू भाषा नीति व अव्यवहारिक शिक्षा नीतिया कारणं व्यावहारिक रुपं कार्यान्वयनय् वये फयाच्वंगु मदु । खतुं संविधानय् हे थज्याःगु खँ न्ह्यथने धुंकाः मांभासं शिक्षा काये दइगु व उकियात व्यवस्थित रुपं कार्यान्वयन याना यंकेमाःगु राज्यया प्रमुख दायित्व खः ।
०४६ सालया राजनीतिक हिउपाःलिसें देय्या संविधानय् व्यवस्था जूकथं दकलय् न्हापां जगतसुन्दर ब्वनेकुथिया पलिस्था यानाः मांभासं शिक्षा बीगु अभियानया शुरुवात जूगुया रुपय् जक मकासे मांभासं शिक्षा बीगु व्यवस्थाया जग तयेगु ज्याया रुप कायेमाः । थ्व छगू मातृभाषाप्रेमीतय् निंतिं उपलब्धि नं खत ।
अभियानया हे उपलब्धिया रुपय् कायेमाः कि थौं आपालं मस्तय्सं नेवाः भासं खँल्हाबल्हा यायेगु यानाहयाच्वंगु दु । चिधिकःपिं नच्चापिं मस्तय्सं नेवाः भासं खँ ल्हाःगु धइगु हे न्यने मदये धुंकूगु थासय् अभियानया कुतः धाथें च्वछायेबहःजू । थौं हरेक स्कुल गन मांभासं शिक्षा बीगु व्यवस्था जुयाच्वंगु दु, अज्याःगु स्कुलय् दुहां वनेबलय् धाथें अनया वातावरणं नेवाः भाय्या ल्यंकेया निंतिं जुयाच्वंगु कुतःयात कयाः भाषाप्रेमीत लय्ताइगु स्वाभाविक खः ।
छखे स्कुलय् ब्वनाच्वंपिं नच्चापिं केहेंकिजापिंनिगु मांभासं आखः ब्वने दइगु नैसर्गिक अधिकारयात अभियानं तिबः बिया वयाच्वंगु दुसा मेखे स्कुल जीवन सिधयेकाः क्याम्पसय् ब्वनीपिं विद्यार्थीतय् दथुइ धाःसा भाषिक विचलन वयाच्वंगु खनेदु । गुगु तसकं दुःखया खँ खः । खय्तला थौंकन्हय् अज्याःपिं ल्यासे ल्याय्म्हतय्के सांस्कृतिक अभिरुचि अप्वया वनाच्वंगु दु । छुं नं जात्रा, पर्व, सांस्कृतिक महोत्सव, उत्सव, सम्मेलन, इहिपा लगायतया मनोरञ्जनया ख्यलय् न्हू पुस्ताया आकर्षण अतिकं अप्वया वनाच्वंगु दु ।
गुगु सभा समारोह, गोष्ठि, सम्मेलन वा सांस्कृतिक जात्रा पर्व, नखःचखःया इलय् बाजं थानाः वइपिं धइगु ल्याय्म्ह पुस्ता हे खः ।ज्याझ्वः नेवाः, ग्वसाः खलः नेवाः, वसः नेवाः, बाजं नेवाः, बाजं थाइगु नेवाः म्येँ वा धुन, लकस नेवाः । थ्व सकतां नेवाःया दुने न्हू पुस्तां ल्हाइगु भाय् धाःसा नेवाः जुइ फयाच्वंगु मदु । थुकिया लिउनेया कारण धइगु छगू शिक्षा हे खः । थौंया नच्चापिं मस्तय्त गथे मांभासं शिक्षा बीगु अभियान न्ह्यानाच्वन । ल्याय्म्ह पुस्तां व अवसर कायेमखं । अले छेँया वातावरण नं नेवाःमय जुइ मफु ।
मांअबुं नेवाः भासं खँ ल्हासां न्हूपुस्तां नेवाः भाय् मल्हाः । मल्हाकू । भाय् थू ।उकिं गथे थौं नच्चापिं मस्तय्त मांभासं शिक्षा बीगु अभियान न्ह्यानाच्वन । अथे हे स्कुलया प्राथमिक, माध्यामिक व उच्च माध्यमिक तहय् नं थ्व अभियानयात न्ह्याकेमाःगु अति आवश्यक जुइधुंकूगु दु । नच्चापिं मस्तय् निंतिं स्कुल स्कुलय् न्ह्याका वयाच्वंगु अभियानय् हे जक झी सन्तुष्ट जुयाच्वने कदापि पाय्छि मखु । न्हापा न्हापा सरकारी स्कुलनिसें कयाः क्याम्पसय् तकं नेपालभाषा विषयय् ब्वने दुगु खः । तर थौं पूर्व प्राथमिक तहय् जक सीमित जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – चाबही–जोरपाटी–सक्व सतकखण्ड मर्मत याइगु जूगु दु । उगु सतकखण्ड मर्मत यायेगु ज्या जुयामच्वंगुलिं स्थानीयवासी जक मखसे उगु लँपु जुयाः न्हियान्हिथं वये–वने यायेमाःपिंसं तकं तसकं सास्ति फयेमालाच्वंगु खः ।निभाः त्वइगु इलय् तसकं धुफ्वः दनीगु व वा वइगु इलय् नं उतिकं हे ध्याचः जुयाः सास्ति फयेमालाच्वंगु उगु सतकखण्ड आः मर्मत यायेगु ज्या जुइत्यंगु खः ।
थ्व हे वइगु भदौ १२ न्ह्यः हे उगु सतकखण्ड मर्मत याइगु जूगु दु ।नेकपाया वरिष्ठ नेता नापं पुलांम्ह प्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपाल, भौतिक, पूर्वाधार व्यवस्था मन्त्री रघुवीर महासेठ लगायतया छगू पुचलं उगु सतकखण्डया स्थलगत निरीक्षण लिपा तत्काल मर्मत यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकेवं उगु थासं वये वने यायेमाःपिंत राहत चूलाइगु सम्भावना ब्वलंगु खः ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं नं थ्व स्वयां न्ह्यः वंगु साउन १५ गते सरकारोवाला उच्च सरकारी अधिकारीतय्त स्वनिगः दुनेया निर्माणाधीन सतकखण्ड मर्मत यायेगु व ह्याकिं वनाच्वंगु व गाः ल्हाकेत निर्देशन बियादीगु खः । प्रधानमन्त्रीया निर्देशन लिपा मन्त्री महासेठ व नेता नेपालसहितया छगू उच्चस्तरीय पुचलं उगु सतकखण्डया निरीक्षण याःगु खः ।
चाबहीनिसें सक्वतक करिब १२.५ किलोमीटरया उगु सतक मर्मत यायेगु ज्याय् स्थानीयवासीतय् विरोध याना वयाच्वंगुलिं न्ह्याये मफुगु खः । स्थानीयवासीतय्सं उचित मुआब्जाया माग यासें सतक निर्माणय् पंगः थना वयाच्वंगु खः । उच्चस्तरीय पुचलं इमिगु मागयात नं उचित संबोधन यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकूगु दु ।<eot>येँ – शुक्रवाः निसें येँय् जुइगु विश्व नेवाः सम्मेलनय् नेपाः लगायत १५ गू देय्या नेवाः प्रतिनिधिपिंसं ब्वति काइगु जूगु दु । सम्मेलनय् ब्वति कायेगु लागिं थीथी देय्या नेवाः प्रतिनिधिपिं येँय् थ्यंकः वयेधुंकूगु दुसा गुलिं लँय् हे लानाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
आः तक सीदु कथं सम्मेलनय् नेपाः लगायत भारत, बंगलादेश, यूएई, हंगकंग, जापान, बेलायत, स्पेन, पोर्चुगल, अमेरिका, क्यानाडा, नेदरल्याण्ड, वर्मा व थाइल्याण्डया प्रतिनिधिपिंसं ब्वति काइगु जूगु दु । अथे हे येँय् नेवाः दिवस हनीगु हे न्हि कुन्हु विश्वया करिब २० गू थासय् थीथी ज्याझ्वः यासें नेवाः दिवस हनीगु खँ नं सीदुगु दु । थुकी मध्ये अप्वः धइथें देशय् नेवाः मुना ज्याझ्वः यानाः नेवाः दिवस हनीगु ग्वसाः दु । थुकी मध्ये अमेरिकाया शियाटलय् ‘द लिजेण्ड अफ शंखधर’ संकिपा क्यनाः थ्व दिवस हनेगु ग्वसाः जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
अथे हे गनं सफू विमोचन व गनं पिकनिक ज्याझ्वः यानाः नं नेवाः दिवस हनेगु तयारी यानाच्वंगु खँ नं सीदुगु दु । येँ शुक्रवाः जुइगु सम्मेलनया उलेज्या वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं यानादीगु जूगु दु । निन्हुयंकं जुइगु ज्याझ्वलय् नेपाः लिसें थीथी देशय् च्वंपिं विज्ञपिंसं १८ गू ज्यापौ न्ह्यब्वइगु निश्चित जूगु दु । थुकी नेवाः संस्कृति, पत्रकारिता, मांभासं शिक्षाया अधिकार, नेवाः संगठन आदि विषयया ज्यापौत लानाच्वंगु दु ।सम्मेलन शुरु जुइ छन्हु न्ह्यः नेपालभाषा एकेदेमिं नेपाः ब्यांक्वेटय् स्वन्हुयंकं नेपालभाषा सफू ब्वज्या नं याइगु जूगु दु ।<eot>वा वइगु इलय् प्वं गाइगु, सामान्य खः । गबलें गबलें वा वइगु इलय् न्या, ब्यां, सर्प आदि कुतुं वइगु नं झीसं न्यना तयागु हे खः । तर सर्गतं लुँवह थेंज्याःगु जवाहरात कुतुं वःगु धइगु आतक न्यने नंगु मदुनि । यदि थ्व न्यनागु वा खनागु हे नं दुसा व काल्पनिक बाखं वा धार्मिक प्याखनय् जक सम्भव जुइ ।
तर हालसालय् सर्गतं लुँवहः कुतुं वःगु दु । छगू कथं वा गाःगु धाःसां पाइमखु । विश्वया हे दकलय् ख्वाउँसे च्वंगु थाय्कथं म्हसीया वयाच्वंगु साइबेरियाय् अज्याःगु हे घटना जूगु दु । साइबेरियाया आकाशय् छुं ठोस वस्तु कुतुं वल । व गुगुं च्वापुधी वा प्वं गाःगु हे खः न त वा वःगु हे खः । व ला सर्गतं कुतुं वःगु लुँवह खः ।
वास्तवय् खँ छु धाःसां साइबेरियाया याकुत्स विमानस्थलं कार्गो जहाजं उडान याःगु जुयाच्वन । गुगु जहाजय् ९.३ टन लुँवह दुगु खः । जहाजं उडान यायेगु झ्वलय् विमानस्थलया रनवेलय् लुँवहः कुतुं वयेगु शुरु जुल, थ्व क्रम जहाज च्वथ्यंक ब्वया वनाच्वंगु इलय् तकं जारी हे जुयाच्वन ।
साइबेरियाया विमानस्थलं करिब २० किलोमिटर तक धइथें जहाजं लुँवह कुतुं वयेगु क्रम जारी जुल ।साइबेरियाया विमानस्थलय् अवतरण यानाः इन्धन जायेकूगु छुं ई लिपा हे उडान याःगु निम्बु एअरलाइन्सया कार्गो जहाजया लुखा चाःगुलिं हे उकथं कच्चा लुवह कुतुं वःगु खः । थ्व क्रमय् करिब ३ टन बराबरया लुँवह जहाजं कुतुं वःगु खः ।<eot>येँ – सरकारं तुरुन्त खर्च व राजस्वया अनुमानित विवरण बुझे यायेत इनाप याःसां स्थानीय निकायतय्सं धाःसा तुरुन्त बुझे यायेफइमखु धाःगु दु । स्थानीय निकायय् थज्याःगु विवरण तयार याइपिं कर्मचारी तकं हे मदुगु कारणं धयातःगु इलय् विवरण बुझे यायेमफइगु जूगु दु ।
अर्थ मन्त्रालयं वइगु आर्थिक दँया बजेट दयेकेगु निंतिं सोमवाः फुक्कं स्थानीय निकाय अनुमानित विवरण बुझे यायेत परिपत्र याःगु खः । परिपत्रय् छवाःया दुने विवरण बुझे यायेत धाःगु खः । तर स्थानीय निकायं विशेष गाउँपालिकाय् सम्बन्धी कर्मचारी तकं मदुगु खँ धाःगु दु । गुलिखे गाउँपालिकातय्सं कर्मचारीत मदुगुलिं मेमेगु निकायया कर्मचारीया ग्वाहालि कयाः विवरण तयार यानाच्वनागु खँ धाःगु दु । अथेहे कानुनी अस्पष्टताया कारणं नं निर्धारित इलय् विवरण बुझे यायेत थाकुइगु खँ धाःगु दु ।
अन्तर सरकारी वित्त व्यवस्थापन ऐन कथं प्रदेश व स्थानीय तहं वइगु आर्थिक दँया खर्च व राजस्व प्रक्षेपण यानातःगु विवरण हरेक दँया पुस मसान्तय् हे बुझे यायेमाः । अर्थ मन्त्रालयं आःयात स्थानीय निकायपाखें जक थज्याःगु विवरण माग याःगु खः । प्रदेशसभा गठन हे मजूनिगुलिं प्रदेश सरकार तकं मदुनिगुलिं आःयात स्थानीय तहपाखें जक अज्याःगु विवरण माग याःगु खः । तर स्थानीय तहं नं विवरण बीत थाकुइगु खँ धयाहःगु खः । भरतपुर महानगरपालिकाया प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत प्रेमराज जोशीं धयादीगु दु, ‘कानुनय् दुगु निगू अर्थ लगे जुइगु व्यवस्थां जिमिगु फुक्क ज्यायात समस्याय् लाकाच्वंगु दु ।’
वय्कलं धयादीगु दु, ‘संघीय सरकारया कानुन व प्रादेशिक सरकारया कानुनलिसे दुविधा मजुइ कथं कानुन दयेकेमाः ज्या यायेत धयातःगु दु । थ्वलिसे अस्पष्ट जुइगु कानुन नं दयेकेमजिल । थीथी समस्याया कारणं थ्व ज्या धाःकथं न्ह्याः वनेफयाच्वंगु मदु ।’मेखे संचारमाध्यमपाखें जक अर्थमन्त्रालयं अज्याःगु विवरण माग याःगु धयागु जानकारी कायेखंम्ह नुवाकोटया किसपाङग गाउँपालिकाया प्रमुख छत्र लामां थःगु ज्याकुया निंतिं नियुक्त कर्मचारीत सदरमुकाम त्वःता वयेत माने मजूगुलिं समस्या जुयाच्वंगु खँ कनादिल ।<eot>तःदँ तक नेपालय् च्वनाः भाजु फेडरिक मोनोंभल तयार यानादीगु शोधग्रन्ध फ्रेञ्च भासं च्वयाः बुझे नं यानादीधुंकल । लिपा अंग्रेजी भासं उकिया उल्था यायेगु ज्या जुल । अंग्रेजी भासं थ्व सफू ‘भाइटालिटी अफ ल्यांग्वेज एण्ड रिलिजन एमोङ द बुद्धिष्ट नेवार्स इन द काठमाडौं भ्याली’ धइगु नां तयाः पिहां वःगु खः ।
आः लसताया खँ छु धायेबलय् थ्वहे सफू नेपालभाषां नं पिहां वइगु जूगु दु । अंग्रेजी सफूयात चीधं यासें उकी तुं नेपालभाषा नं तयाः सफू पिकायेत्यंगु खः । आः छखे अंग्रेजी व मेखे नेपालभाषा तयाः थ्व सफू पिहां वइ । थुकिया अनुवाद नेपालभाषाया च्वमि लिसें व्याकरणविद् बिष्णु चित्रकारं यानादीगु खः ।
नेवाः भासं थ्व सफूया नां ‘द मिसन अफ द नेवार्स ः अपहोल्डिङ नेपालभाषा एण्ड बुद्ध धर्म’ धकाः तःगु दु । थ्व सफूया प्रकाशक धाःसा वय्कः थः हे जुयादी । अध्ययन अध्यापनपाखें थःत प्राप्त जूगु छुं भचा ध्यबा वय्कलं थ्व सफू प्रकाशनय् खर्च यानादीत्यंगु खः । थम्हं अध्ययन यानागु भाय्या च्वन्ह्याकेगु लागिं थम्हं फुगु याये धइगु मती तयाः वय्कलं सफू प्रकाशन यायेगु मती तयादीगु खः ।
थ्व सफुली उकियात हे कयाः जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठं च्वयादीगु छपु कविता नं दुथ्याइ । भाजु फेडरिकया मेहनत व नेवाः भाय् प्रति वय्कःया मतिनायात च्वछायाः दुर्गालाल श्रेष्ठं उगु कविता च्वयादीगु खः । थ्व सफू सुरुइ फ्रेञ्च भासं पिहां वःगु खः । ला हर्माट्टन पब्लिकेशन पेरिसपाखें “Langue et religion au Népal. Les Néwar bouddhistes de la vallée de Kathmandu” धइगु नां तयाः पिहां वःगु खः ।
वयां लिपा वहे सफू अंग्रेजी भासं पिहां वल । आः नेवाः भासं पिकायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । फ्रान्सया मेपिं विद्वानतय्सं वय्कःया थ्व सफू व उकिया विषयवस्तुयात न्हूगु विषय धकाः ययेकादीगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु । आः नेवाः भासं पिहां वइगु सफूयात नं नेवाः ब्वँमितय्सं ययेकीगु वय्कःयात आशा दु ।<eot>वात दक्वं दोषया जुजु खः । थ्वं पित्त व कफया गतिविधियात नियन्त्रित व नियमित याइ । छिं मेमेगु दोषया निंतिं नं पिनेया वातावरणय् वातया तुलना फय्लिसे यायेफइ, गुकिं सुपाँय्यात छगू थासं मेगु थासय् बुलुहुं वा याकनं यंकेफइ । थुकथं हे शरीरय् वातं नं पित्त व कफया गतिविधियात सक्रिय व उत्तेजित याइ । थ्व मेन स्वीच बोर्ड थें खः । थुकियात ‘अन’ यायेवं हे म्ह छम्हंया गतिवधि शुरु जुयावनी । थ्व रक्त संचार व सासःया निंतिं जक मखु, दिमाग व म्हया ऊर्जाया मूलस्तरय् कोषया निंतिं नं मदयेक मगाः ।
– थःगु म्हयात क्वाकादिसँ । थ्व वातया निंतिं बांलाः, छाय्कि उकिया मू स्वभाव ख्वाउँ खः । ख्वाउँथाय् झायेमते, ख्वाउँक भपादीमते ।
– वातया उपचारया निंतिं खालि क्वाःगु झोल पदार्थ कयादिसँ, छाय्कि व वात प्रकृतियापिं मनूतय्त ज्या वःगु खः ।<eot>४) तौल क्वकायेगु खःसा ः सुथसिया इलय् ख्वाउँ लः त्वनेगु यातकि मेटाबोलिज्म २४ प्रतिशत तक अप्वइ, गुकिं यानाः तौल याउँक हे कम जुइ । अथेहे क्वाःलः त्वनेगु यात धाःसां नं अप्वःगु दाः कम जुइ, अले छिगु म्हया तौल कम जुइ ।
५) च्वया समस्या ः सुथय् खालि प्वाथय् त्वनागु लखं चछिया दुने दयावःगु हानिकारक तत्वयात छक्वलं हे च्वया माध्यमं पित छ्वयेगु ज्या याइ । थुकिया लिसें इलय् इलय् प्रशस्त मात्राय् लः त्वनेगु यानाच्वन कि च्व फायेबलय् हिइसे च्वनीगु, युरिन इन्फेक्सन व मेमेगु च्वया समस्या मदयावनी ।
८) ल्वय्लिसे ल्वायेगु क्षमताः लखं म्हय् म्वाःमदुगु तत्वयात ल्यंकातइमखु । अले म्हया दक्वं अंगयात स्वस्थ यानातइ । थुकिं म्हया ल्वय्लिसे ल्वायेगु क्षमता अप्वयेकाबी ।
९) न्हूगु तन्तु ः लखं हिइ हानिकारक तत्व ल्वाकज्याके बीमखु, अले उकिया शुद्धिकरणय् ग्वाहालि याइ, गुकिं यानाः न्हूगु तन्तु व मांसपेशी दयावयेगु प्रक्रिया न्ह्यानावनी ।<eot>भियतनाम इन्दोचीन प्रायद्विपया दकलय् पूर्वी देय् ख। सन् २०१२स थ्व देशय् ९०.३ मिलियन मनु दु। थ्व जनसंख्या कथं थ्व देय् हलिंया १३गु व एसियाया ८गु दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु देय् ख। भियतनामया शाब्दिक अर्थ "दक्षिणी भियत" ख। थ्व नां दकलय् न्ह्यः सन् १८०२स जुजु जिया लङ्गया ईलय् छ्यलाहःगु ख। थ्व नां लिपा सन् १९४५स लोकतान्त्रिक गणतन्त्र भियतनामया पलिस्था नापं हानं छ्यला वल। थ्व देय्‌या उत्तरय् चीन, उत्तरपश्चिमय् लाओस, दक्षिणपश्चिमय् क्याम्बोडिया व पूर्वय् दक्षिण चीन सागर ला। [५] थ्व देय्‌या सन् १९७६स पूर्नएकिकरण धुंका थ्व देय्‌या राजधानी हनोइ जूगु दु।<eot>फिल्मय् म्हितीपिं हिरोइन्तय् मतिनाया खँ पिहां वयांतु च्वनी । उमि गबलें सु नाप, गबलें सु नाप मतिनाया स्वां ह्वःगु खँ न्यने दयाच्वनी । मतिनाया दकलय् लिपांगु लिच्वः धइगु इहिपा खः । तर थथे ह्वःगु मतिनाया लिच्वः इहिपा मजुइ नं फु । अझ गुलिखे हिरोइनतय् ला वैंश वने धुंकाः तक नं इहिपा मजुइ यःसा गुलिसिया जूगु इहिपा नं त्वाःदलेयः ।
थौंकन्हय् अरुणिमा व रञ्जना निम्हं अमेरिकाय् च्वना वयाच्वंगु दु ।अमेरिकाय् हे च्वना वयाच्वंम्ह पुजा चन्दया धाःसा न्हापांम्ह जहान सुरज चन्दलिसे डिभोर्स जुयाः अमेरिकाय् च्वनाच्वंम्ह सिंगर राजु लामा लिसे इहिपा जुइधुंकल ।
थौंकन्हय् प्रियंकाया नां कलिउडया राइजिंग स्टार आशिरमान देशराजलिसे स्वाना वयाच्वंगु दुसा इमि दथुइ याकनं हे इहिपा जुइगु खँ दु । आ उमि दथुइ इहिपा जुइ वा मजुइ धइगु खँ चर्चाया विषय जुया च्वंगु दु ।
कलिउडया न्हूपुस्ताया हिरोइन मध्ये लाःम्ह शिल्पा पोखरेल नं डिभोर्स कयातःम्ह हिरोइन खः । डिभोर्स लिपा फिल्म ख्यलय् थःगु पलाः क्वातुके धुंकूम्ह शिल्पा पोखरेलया नां निर्माता छविराज ओझालिसे स्वाना वयाच्वंगु दु । इमि दथुइ यःत्यः जुया च्वंगु खँ नं दु । उलिजक मखसे इलय्ब्यलय् इमिगु इहिपाया खँ नं पिहां वयाच्वं । तर इहिपा धाःसा जूगु मदुनि । विशेष यानाः शिल्पाया फिल्म पिहां वइगु ई जुलकि शिल्पा व छविया इहिपाया खँ नं पिहां वइ अले फिल्म पिहां वयेधुंकाः व खँ क्वलाना वनी । थथे तःक्वः हे जुइधुंकूगुलिं आपासिनं इमि दथुया इहिपाया खँ धइगु इमिगु फिल्मया चर्चा अप्वयेकेत जक पिथनिगु चर्चा खः धकाः धायेगु याः ।
थःगु थातय् मलानाच्वंगु पलाः क्वातुकेत केकीं “कोहलपुर एक्सप्रेस” नांयागु छगु फिल्म नं दय्कल । तर उगु फिल्मया बनेज्या नं थातय् लाये मफुत ।
थुकथं फिल्मय् थःगु पलाः थातय् लायेमफुगुलिं यानाः आः केकीं इहिपा याना छ्वयेगु मति तःगु दु धइगु हुइनाभुइना ला दु तर सत्य खँ छु खः धइगु पिहां मवःनि ।
ब्रेकअप लिपा याकःचा च्वनाच्वंम्ह ऋचाया मेपिं सुं लिसे अफेयर जूगु खँ मदु । तर अय्सां अर्पण थापा नांयाम्ह छम्ह कलाकार व ऋचां आपालं फिल्मय् नापनापं ज्या याना वयाच्वंगु ल्याखं इमि दथुया स्वापुयात बेक्वः मिखा स्वइपिं नं दु , तर इमि दथुया स्वापुयात अफेयर हे खः धका धाःसा धाःगु मदुनि ।
इमि दथुइ ब्रेकअप जुइ धुंकाः सुषमाया नां मेम्ह हे मिजंलिसे स्वानावःगु खः तर सुषमाया थ्व स्वापु त्वाःदले धुंकल धाइ ।
थुकथं इमिगु स्वापु न्हियान्हिथं क्वातुना च्वंगु खनेदु । उलिजक मखसे पुजां आतक सुदर्शन थापालिसे बाहेक मेपिं निर्देशकलिसे फिल्म म्हितूगु मदुनि । थुकिं यानाः नं इमि दथुइ क्वातुगु स्वापु दु धइगु खँ पुष्टि जू ।
इहिपाया उमेरय् थ्यंका नं इहिपा मजूनिपिं हिरोइन मालेगु खःसा कलिउडय् मेमेपिं नं दु । उलिजक मखसे थौंकन्हय् याकः जीवन हना वयाच्वंपिं तर ह्वता चूलात धाःसा हाकनं इहिपा यायेगु मति तयाच्वंपिं नं दु ।
तर आः वयाः वयागु नुगः हिले धुंकल धइगु न्यनेदु । आ थःत ल्वम्ह मिजं दत धाःसा इहिपा यायेत तयार धकाः श्वेतां धायेगु याना हःगु दु ।
इहिपाया उमेरय् थ्यंकाः नं इहिपा मजूनिपिं हिरोइन मध्ये छम्ह निता ढुंगाना नं खः । निताया छुं दँ न्ह्यःतक आमेश भण्डारीलिसे अफेयर दुगु खःसा लिपा वना इमि दथुइ ब्रेकअप जूगु खः ।<eot>येँ – यातायात व्यवस्था विभागं यातायात क्षेत्रय् वयाच्वंगु सिन्डिकेट अन्त्य यायेत थ्व सम्बन्धी कार्यविधि संशोधन यानाः कडा प्रावधानत हयागु खँ धाःगु दु । न्हूगु कार्यविधिइ सार्वजनिक सवारी साधन अनिवार्य रुपं यातायात व्यवस्था विभागय् दर्ता मयात धाःसा रुट इजाजत खारेज यायेगु व्यवस्था यानातःगु दु । थुकिं छुं छगू संघ वा समितिया सिफारिसय् रुट परमिट बीगु व्यवस्था खारेज जूगु खँ विभागं धाःगु दु ।व्यवसायीतय्सं सरकारं यकःति ढंगं न्हूगु कार्यविधि हःगु धासें थुकियात थःपिंसं माने मयायेगु धम्की बिउगु दु ।थ्वयां न्ह्यः विभागं सिडिओय् दर्ता दुगु यातायात संघ वा समितिया सिफारिसय् रुट परमिट बीगु याना वयाच्वंगु खः । तर आः थथे दर्ता जुयाच्वंगु स्वसलं मल्याक समितितय्त सवारी तथा यातायात व्यवस्थापन सम्बन्धी ऐनं म्हमसिउ धासें विभागं थज्याःगु समितिया सिफारिसय् रुट परमिट मवइगु खँ धाःगु दु ।संशोधित कार्यविधि कथं आवंलि विभागय् दर्ता जूगु कम्पनीया सार्वजनिक सवारीसाधनयात जक रुट परमिट बी ।
यातायात व्यवसायीतय्सं थःपिनिगु मातहतय् दुगु गाडी जक चले याकेबीगु, मेगु गाडी चले तकं याके मबिइवं विभागं कार्यविधिइ संशोधन याःगु खः । यातायात व्यवस्था विभागया महानिर्देशक रुपनारायण भट्टराईनं धयादीगु दु, ‘समिति मातहतय् दुगु जक गाडी चले याकेबीगु, मेगु गाडी निषेध यायेगु थेंज्याःगु ज्या समितितय्सं यानाच्वंगु दु । सरकारं अर्बाैं लगानी यानाः दयेकूगु सतकय् व्यवसायीतय्सं सिन्डिकेट लागू यानाच्वन, आः थुकियात बन्द यानाबियागु दु ।’न्हूगु कार्यविधिं दँय् छगू अर्बं मल्याक राजश्व नं राज्यया ढुकुटी दुहां वइगु खँ धाःगु दु । थुकिया लिसें न्हूगु कम्पनीतय्त नं प्रतिस्पर्धात्मक रुपं व्यवसाय यायेत अःपुइ । मेखे नेपाल यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघया छम्ह उपाध्यक्ष रामप्रसाद सुवेदीं व्यवसायीतय् सहमति बिना हःगु थ्व नियम कार्यान्वयन जुइफइमखु धयादीगु दु । वय्कलं धयादीगु दु, ‘जिमिसं नं सरकारी निर्णय कथं, कानुन कथं हे गाडी चले यानाच्वनागु खः । छुं नं गाडी सरकारी नियम अःखः चले जूगु मदु । जिमिसं फुक्कं गाडी चले मयासें दिकाबिल धाःसा छु जुइ ?’ राजनीतिक संरक्षणया कारणं थज्याःगु यातायात समितितय्सं इलय् ब्यलय् सिन्डिकेट लागू याना वयाच्वंगु दु । थौंकन्हय् नं येँ नं बनेपा वनेगु रुटय् वःगु न्हूगु कम्पनी मयूर यातायातया बस चले याके मबियाच्वंगु दु । समितितय् थज्याःगु सिन्डिकेटया कारणं यात्रुतय्सं नं सुविधापूर्वक बस गये खनाच्वंगु मदु ।
थुकिं ठगी निन्त्रयण, सेवा प्रवाहय् गुणस्तर वृद्धि जुइगु खँ वय्कलं कनादिल। सम्बोधनया झ्वलय् वय्कलं विदेशय् थीथी मुद्दा लानाच्वंपिं नेपाःमि ज्यामिया मुद्दा नं सरकारं ल्वायेगु खँ धयादीगु दु। सरकारं वैदेशिक रोजगारया झ्वलय् थीथी देय्या जेलय् लानाच्वंपिनिगु मुद्दा ल्वायेगु व्यवस्था यायेत्यंगु खः। थौंकन्हय् थीथी देय्या जेलय् ३३५ म्ह नेपाःमि जेलय् लानाच्वंगु दु।वैदेशिक रोजगारय् वनेगु झ्वलय् चालु आर्थिक दँय् जक झिंच्यागू देशय् ७७७ म्ह नेपाःमिं ज्यान गुमे यायेमाःगु दु।<eot>येँ – नेपाली नसाज्वलय् प्रोटिनया मात्रा अभाज जूगु सरोकारवालातय्सं धाःगु दु । नेपाःमितय्सं नइगु नसाज्वलनय् प्रोटिनया मात्रा अभाव जूगु चितवनय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् सहभागि वक्तातय्सं धाःगु खः । जनचेतनाया कमिया कारणं नेपाःमितय्सं न्हियान्हिथं नइगु नसाज्वलनय् प्रोटिनया मात्रा गुलि दु धइगु खँ मापन याये मफुगु इमिसं धाःगु दु । नेपाल पोल्ट्री महासंघ, कृषि वन तथा वनविज्ञान विश्वविद्यालय, नेपाल भेटेरिनरी एशोसियसन व अमेरिकी सोयाबिन एक्सपोर्ट काउन्सिलया मंकाः ग्वसालय् जूगु ‘सकसिगुं निंतिं प्रोटिन’ विषयक कार्यशाला गोष्ठिइ सहभागि विज्ञतय्सं नेपाःमितय्सं न्हिथं उपभोग याना वयाच्वंगु नसाज्वलनय् प्रोटिनया मात्रा म्हो जुया वयाच्वंगु जानकारी बिउगु खः ।
न्हियान्हिथं पौष्टिकतत्वं शरीरयात आवश्यक रुपं सन्तुलन यायेगु जक मखसे उकिं मानव शरीरय् च्वंगु कोष, ला, क्वें, नसा, आदि निर्माणया निंतिं नं खर्च जुइगु सम्बन्धित सरोकारवालातय्सं धाःगु दु । प्रोटिन प्राप्त यायेत पशु व अन्नबालीयात प्रमुख आहारया रुपय् कायेगु याः शरीरया निंतिं आवश्यक अमाइनो एसिडया प्रमुख स्रोत पशुपाखें प्राप्त जुइगु नसाज्वलय् दइगु खः।<eot>येँ – साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेशन लिमिटेडया स्वामित्वय् दुगु खाद्य उद्योग लिमिटेडं वंगु आर्थिक दँ २०७३÷०७४ य् ६२ लाख तका खुद नाफा कमे यायेत ताःलाःगु दु ।अनावश्यक कर्मचारी कटौती, लागत खर्च म्हो यायेगु ज्या जूगुलिं यानाः उद्योग नाफाय् वंगु खँ धाःगु दु । वंगु दँय् कम्पनींं ३० करोड तकाया खाद्यन्नया कारोबार याःगु खः । कम्पनीया महाप्रबन्धक मुकुन्दप्रसाद जोशीं २०६३ सालय् छुं ई बन्द जुयाः सञ्चालनय् वःगु कम्पनीं आः तक घाटा मवंंनिगु खँ कनादीगु दु । आपालं सरकारी लगानी दुगु कम्पनी घाटाय् वनाच्वंंसां नं खाद्य उद्योग धाःसा वंगु झिंछदँ निसें निरन्तर नाफा वनाच्वंगु दु । वय्कलं धयादिल, ‘झिंछदँया दुने २ करोड २० लाखं निसें म्होति ४० लाख तका नाफाय् वनाच्वंगु दु ।’
कम्पनीयात नाफाय् यंकेगु निंतिं आधुनिक प्रविधि छ्यलेगुया लिसें बिलिङ प्रणालीयात नं नाला कायेगु ज्या जूगुलिं नं सफलता चूलाःगु खः । वय्कःया कथं आर्थिक दँ २०५८÷०५९ न्ह्यः नं कम्पनी नाफाय् सञ्चालन जुयाच्वंगु खः । वयां लिपा मैदाय् भ्याट लगे जूगु, बजारय् खनेदुगु न्यून विजिकरण, अस्वाभाविक प्रतिस्पर्धाया हुनिं २०६३ सालय् कम्पनी करिब झिंखुला बन्द जूगु खः । उकियात पुनः संरचना यानाः हाकनं कम्पनी सञ्चालनय् वःगु खः । देय् संघीयताय् वनेधुंकूगुलिं आः कम्पनीयात नं उगु हे कथं न्ह्याकेगु योजना जुयाच्वंगु जानकारी नं वय्कलं बियादिल ।
महाप्रबन्धक जोशीं वइगु न्हिं सरकारं खाद्य सम्बन्धी नालाकाइगु नीतिया आधारय् कम्पनीं माःगु प्लान्ट तयेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ कनादिल ।
वय्कलं धयादी, ‘जर्मनी व चेक गणतन्त्रं मेसिन न्यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । कम्पनीं मैदा, छुचुं, सुजीया लिसें बाई प्रडक्टया रुपय् चोकर उत्पादन यानावयाच्वंगु दु । कम्पनीं स्वदेशय् हे उत्पादन जूगु कच्चा पदार्थ छ्यलेगु यानाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>येँ – असं लागाय् गाडी बन्द याःगु खँयात कयाः ह्याउँनिभाः पुचलं येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्ययात म्हिगः छगू ज्ञापनपौ लःल्हात । असनय् गाडी निषेध यायेगु ज्यां उगु लागाया परम्परागत बजाःयात विस्थापित याइगु सम्भावना दु धासें पूर्ण गाडी निषेध मयायेत इनाप यानातःगु दु ।
उगु लागाय् गाडी वान–वे यायेगु, करया दायराय् मवःपिं बँपसःतय्त थना छ्वयेगु, अन पसः तयाच्वंपिं मनूतय्त नं कवः पिहां वयेत सामान ब्वयेके मबीगु, गाडी चले याके बिउसां दिके धाःसा मबीगु, लँजुवाः जुइमाःगु अलग्ग हे लँया व्यवस्था यायेमाःगु आदि सुझावत नं ज्ञापनपत्रय् न्ह्यथनातःगु दु । स्थानीय जनतायात लिच्वः लाइगु छुं नं निर्णय यायेत सम्बद्ध जनतालिसे सल्लाह यायेमाःगु खँ नं उकी धयातःगु दु ।<eot>येँ – नेपालं पिने थीथी देशय् नेवाः भाय् व संस्कृति बारे स्यनेकने यायेगु झ्वलय् भूटानया नेवाःतय्सं नं नेवाः भाय् सयेकेगु इच्छा प्वंकूगु दु ।
भूटानय् नेपाली मूलया मेमेगु जातियापिं थें नेवाः जातियापिं नागरिकत नं च्वनाच्वंगु दु । न्हापा न्हापा अनया ‘चार घरे’ धइगु थासय् प्यखा हे जक नेवाःत दु धाइ । निक्वःगु विश्व युद्धया इलय्् उपिं नं ख्वपं हे अन थ्यंकाः च्वनाच्वंगु खः । आः अन प्यसः व नीखा नेवाःतय् छेँ दु । तर सुनां हे नेवाः भाय् मल्हायेधुंकल ।
आः नकतिनि भूटानया नेवाः भाजु अजित प्रधान छवाःया लागिं नेपाः झाःगु खः । वय्कः थः ससःमां, ससःबौ लगायत स्वम्ह मस्तलिसे थन झाःगु खः । भूटानया न्हूगु पुस्ताया नेवाःतय्त नं मांभाय् स्यनेगु ताः तयाः वय्कःपिं थन झाःगु खः । थन वयाः वय्कःपिंसं भाषासेवी गणेशराम लाछियात स्वापू तयाः भाषा स्यनेगु बारे सहलह ब्याकादीगु खः । लिसें वय्कःपिं ख्वप, येँ व यलया थीथी लागा नं चाःहिलादीगुखः । वय्कःपिं नापं कैलाश धाःम्ह व वय्कःया डाक्टर कलाः नं दीगु खः । भूटानय् सरकारी जागिर दुगु जुयाः वय्कःपिंसं थन गनं नं थःगु म्हसीका धाःसा बिया मदीगु खँ धाःगु दु ।
येँ – दक्षिण एसियाय् दुरसञ्चारयात प्रभावकारी दयेकेगु आज्जु कथं येँ स्वन्हुयंकंया गोष्ठि न्ह्याःगु दु । गोष्ठिइ दक्षिण एसियाली क्षेत्रय् दुरसञ्चारयात गुकथं थप प्रभावकारी दयेकेफइ धइगु विषयय् थीथी देय्या विज्ञपिनि दथुइ सहलह जूगु खँ धाःगु दु । उगु सहलह ज्याझ्वलय् दुरसञ्चार फुक्कं गरिब जनतां सुलभ रुपय् छ्यले दयेमाःगु खँय् बः बिउगु दु ।
स्वन्हु तक न्ह्याइगु गोष्ठिइ नीति दयेकेगु लिसें उकिया कार्यान्वयन व सेवाय् बः बीगु खँ धाःगु दु । कार्यशालाय् दक्षिण एसियाया थीथी दुरसञ्चार विज्ञपिंसं कार्यपत्र प्रस्तुत याइगु खँ धाःगु दु । गोष्ठिइ दक्षिण एसियाया च्यागू देय् लिसें इरानया नं सहभागिता दु ।<eot>कोरियाया इतिहास विश्वया हे दकलय् पुलांगु इतिहास मध्ये छगू खः । इतिहासया आपालं थथ्याः क्वथ्याः पार यायां वनाः सन् १८९७ य् थ्यंकाः कोरियां आधुनिकीकरणया लँपु ज्वन । सम्राट गोजङया नेतृत्वय् कोरिया साम्राज्य पलिस्था जुल । थ्व साम्राज्यं आधुनिका विकासया ज्या नं शुरु याना यंकल । अबले उगु साम्राज्ययात रुसया समर्थन दुगु खः । तर सन् १९०४ य् रुस व जापान दथुइ जूगु युद्धय् रुस पराजित जुइवं कोरिया समेत जापानया प्रभावय् लाः वन ।
सन् १९०५ या नोभेम्बर कुन्हु कोरिया व जापान दथुइ छगू सम्झौता यासें कोरियायात जापानया अधिनय् तयेगु ज्या जुल ।
कोरियाय् धाःसा थ्व सम्झौताया विरोध जुयाच्वन । उमिसं कोरिया स्वतन्त्र हे जुइमाः धकाः माग याना हल । तर जापानं कोरियायात स्वतन्त्र यायेगु पलेसा थ्व देशयात थः दुने हे गाभे याना छ्वयेगु अभियान न्ह्याकल । कोरियाया अस्तित्व हे मदयेका छ्वयेगु निंतिं जापानं कोरियाली संस्कृति व भाषाय् प्रहार शुरु यात ।
निक्वःगु विश्वयुद्ध न्ह्यानावं वनाच्वंगु हे इलय् थ्व युद्धया पासा पुचः जुयाच्वंपिं अमेरिका, बेलायत व चीनया दथुइ सन् १९४३ या नोभेम्बर २२ कुन्हु कायरोय् जूगु बैठकय् अन्ततः कोरियायात जापानी उपनिवेशं मुक्त यानां तुं त्वःतेगु सहमति जुल । सन् १९४५ य् अमेरिकाया याल्ताय् जूगु मेगु बैठकय् आः कोरियायात जापानं मुक्त यानाः अमेरिका, सोभियत संघ, बेलायत व चीन लगायत प्यंगू देशया नियन्त्रणय् तयेगु व लिपा छगू स्वतन्त्र सरकार गठन यानाः कोरियाली जनतायात लित बीगु सहमति जुल ।
कोरियायात न्यादँ तक जक थःपिनि नियन्त्रणय् तयेगु उमिगु सहमति खः । तर थ्वहे दथुइ ब्वलंगु सोभियत संघ व अमेरिका दथुया शितयुद्धं कोरिया हस्तान्तरण यायेगु ज्या प्रभावित जू वन । निगू देय् तनावया हे लिच्वः कथं सोभियत संघं थःगु कब्जाय् लानाच्वंगु उत्तरी भूभागय् किम इल सुङया नेतृत्वय् कम्युनिष्ट सरकार गठन यात । उखे अमेरिकां थःगु कब्जाय् दुगु दक्षिणी भूभागय् चुनाव यानाः प्रजातान्त्रिक सरकार गठन याना बिल । सन् १९४८ य् निगू भूभागय् निगू हे सरकार गठन जुइवं कोरिया विधिवत् रुपं हे विभाजित जुयाः निकू जुल ।
खास यानाः सन् १९६० निसें न्ह्याकूगु विकासया ज्याखं यानाः दक्षिण कोरिया थौं एशियाया हे दकलय् विकसित देय् मध्ये छगू जुयाच्वंगु दु । उखे उत्तरय् धाःसा किम इल सुङं थःगु वंशया शासन न्ह्याकल । वयात तत्कालिन सोभियत संघं यक्व हे ग्वाहालि यात । सोभियत ग्वाहालि कयाः हे गरिब कृषिप्रधान देय् उत्तर कोरिया छगू औद्योगिक मुलुक जुइत ताःलात । अथे खःसां सन् १९७० निसें थ्व देय् दक्षिण स्वयां लिउने लाना वन ।
तर वंगु वालय् वय्कलं दक्षिण कोरियाया राष्ट्रपति मून जाए–इनलिसे उत्तरया सीमा पुलाः दक्षिण कोरियाया भूभागय् हे वनाः संवाद यायेवं धाःसा विश्वय् हे तःधंगु लसता ब्वलंगु दु । निगुलि देय्या राष्ट्रपतितय्सं थवंथः ल्हाः मिले यानाः थ्व लागाय् शान्ति स्थापना यायेगु आपालं सहमतित कायम याःगु दु । उमिसं छगू हे देशयात निकू याइगु इतिहासया गल्ती थ्व क्षेत्रय् हानं लिसा मकायेगु घोषणा यात । उमिगु थ्व कुतःयात दक्षिणया सहयोगी अमेरिका व उत्तरया सहयोगी चीनं नं लसकुस याःगु दु ।<eot>न्हापा एसएलसी व आः एसईई परीक्षा लिपा प्लस टु सिधयेकाः उच्च शिक्षा अध्ययनया निंतिं विदेशी वनीपिं विद्यार्थीतय् ल्याः लिपांगु इलय् तीव्ररुपं अप्वया वनाच्वंगु दु । आतकया दुने नेपाली विद्यार्थीत उच्च शिक्षा अध्ययनया निंतिं धकाः विश्वया ७२ गू देशय् तक थ्यनेधुंकूगु सीदुगु दु । देय् समृद्धिया लँपु न्ह्याः वनेगु धुंकूगु धकाः म्हगस क्यनेगु व खंकेगु ज्या जूसां देय्या […]
येँ – दक्षिण एसियाय् दुरसञ्चारयात प्रभावकारी दयेकेगु आज्जु कथं येँ स्वन्हुयंकंया गोष्ठि न्ह्याःगु दु । गोष्ठिइ दक्षिण एसियाली क्षेत्रय् दुरसञ्चारयात गुकथं थप प्रभावकारी दयेकेफइ धइगु विषयय् थीथी देय्या विज्ञपिनि दथुइ सहलह जूगु खँ धाःगु दु । उगु सहलह ज्याझ्वलय् दुरसञ्चार फुक्कं गरिब जनतां सुलभ रुपय् छ्यले दयेमाःगु खँय् बः बिउगु दु । ज्याझ्वलय् न्ववासें एसिया प्यासिफिकया महासचिव अर्विन […]
येँ – मजदुरतय् तलब लय् २० हजार थ्यंकेमाःगु माग मजदुर संगठनं यानाच्वंसां उद्योगीतय्सं उलिमछि तलब अप्वयेके मफइगु खँ धाःगु दु । न्हापा मजदुरतय् न्युनतम तलब ९ हजार ७ सय तका क्वःछिनातःगु खः । आः उमिसं २० हजार तका थ्यंकेमाःगु माग यानाच्वंगु दु । उद्योगीतय्सं मूल्यवृद्धिया आधारय् १२ प्रतिशत तक जक अप्वयेके फइगु खँ धाःगु दु । १२ प्रतिशत अप्वयेकेबलय् […]
येँ – वइगु साउन महिनां निसें मजदुरया तलब अप्वइगु जूगु दु । सरकारं निदँय् निदँय् मजदुरया तलब सामायोजन यायेगु व्यवस्था कथं गठन याःगु न्युनतम पारिश्रमिक निर्धारण समितिं छवाःया दुने न्हूगु तलबमान क्वःछिइगु तयारी यानाच्वंगु दु । श्रम मन्त्रालयं सहसचिव रामप्रसाद घिमिरेया संयोजकत्वय् गुम्ह दुजः दुगु पारिश्रमिक निर्धारण समिति गठन याःगु खः । मजदुर संगठनं न्युनतम पारिश्रमिक २० हजार […]<eot>येँ – नेपाल वायु सेवा निगमयात आः न्हूगु ढंगं न्ह्याके गु खँ निगमया महानिर्देशक सुगतरत्न कंसाकारं कनादीगु दु ।मंगलवाः ग्वसाः ग्वःगु पत्रकार सम्मेलनय् वय्कलं झिंस्वंगः विमान सहित निगमयात न्हूगु ढंगं न्ह्याकेगु खँ धयादीगु खः । थौंकन्हय् निगमं दँय् ४ लाख यात्रुयात सेवा बियाच्वंगु न्ह्यथनादिसें आः न्हूगु हःगु निगः वाइडबडी जहाजपाखें थप ४ लाख यात्रुयात सेवा […]
येँ – त्रिशुली जलविद्युत केन्द्रया उत्पादन गृहय् मंगलवाः मिं नःगु दु । जलविद्युत गृहपाखे ं उत्पादन जुइगु मतयात ट्रान्सफर्मर तक थ्यंकेत छ्यलीगु तारय् जडान यानातःगु बसबारय् मिंनःगु खः । मिंनयाः प्यंगः बसबार पूर्ण रुपं क्षति जूगु दु । जलविद्युत केन्द्रय् मिंनयेवं नुवाकोट न्यंकं मत सीगु खः । अन मत आपूर्ति यायेगु निंतिं केन्द्रीय प्रशारण लाइन लिसेस्वायेगु कुतःनं जुयाच्वंगु दु । उत्पादन गृहया प्रमुख […]
येँ – नेपाल धितोपत्र बोर्डं हरेक नेपालीयात अनिवार्य छगू हितग्राही (डिम्याट) खाता चायेके बीगु अवधारणा कथं ज्या न्ह्याकूगु दु । हरेक नेपाली नगारिकं धितोपत्र बजारय् सहभागी जुइदयेमा धयागु लक्ष्य तयाः थ्व ज्याझ्वः न्ह्याकेत्यनागु खँ बोर्डं धाःगु दु । बोर्डं वइगु आर्थिक दँया निंतिं सार्वजनिक याःगु धितोपत्र तथा वस्तु विनिमय बजार समबन्धी नीति व कार्यक्रमय् ‘छम्ह नेपाःमि, छगू […]
येँ – नेपालं न्यानाच्वंगु मतया भाः थकायेगु भारतीय प्रस्तावयात विद्युत प्राधिकरणया अधिकारीतय्सं अस्वीकार यानावःगु दु । शुक्रवाः भारतय् जूगु दुइपक्षीय बैठकय् बिहारं न्याना हयाःगु मतय् १५ निसें २० प्रतिशत भाः थकायेगु प्रस्ताव भारतीय पक्षं तःगु खः । तर बैठकय् सहभागी प्राधिकरणया अधिकारीतय्सं थुकियात अस्वीकार यायेवं मेगु बैठकय् समाधान मालेगु सहमति यासें बैठक क्वचायेकूगु खः । भाः थकायेगु प्रस्ताव […]<eot>येँ – मध्यपुर थिमि नगरपालिका प्रमुख मदनसुन्दर श्रेष्ठया छेँय् तोडफोड जूगु दु । वंगु बैशाख ८ गते छुं मनूतय् आक्रमणय् लानाः घाःपाः जुयाः वासः याकाच्वनादीम्ह प्रमुख श्रेष्ठया छेँय् उकथं तोडफोड याःगु खः । वय्कःयात थःगु छेँय् आक्रमण याःगु खःसा वयां लिपा घाःपाः जूम्ह वय्कः थौंकन्हय् नेपाल कोरिया मैत्री अस्पतालय् वासः याकाच्वनादीगु दु । प्रमुख श्रेष्ठया छेँय् सहकारी संचालन […]
येँ – २५६२ क्वःगु स्वांयाः पुन्हिया लसताय् नीलः समाज सेवा संघं श्रीघः विहारय् भगवान बुद्धया जीवनीया लिधंसाय् किपा बाखं ब्वज्या याःगु दु । समाजं दँय्दसं थें स्वांयाः पुन्हि कुन्हु थुगु किपा ब्वज्या याःगु खः । किपा ब्वज्याया झ्वलय् न्हिनय् उपासक उपासिकापिंत खिर भोजन नं याकूगु खः । नीलः बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाया ग्वाहालिं जूगु […]
किपू – बाहिरी चक्रपथयात कयाः म्हिगः थनया श्रीकीत्ति विहारय् सहलह मुँज्या जुल । नागरिक संवाद केन्द्रया ग्वसालय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् बाहिरी चक्रपथ व उकिं लाइगु लिच्वःया बारे सेभ नेपाल भ्यालीया कजि सुरज महर्जनं बिस्कं ज्यापौ न्ह्यब्वयादीगु खः । वय्कलं न्ह्यब्वःगु ज्यापती राज्यं न्यागः ध्यबा हे लगानी मयासे बाहिरी रिङरोडं आपालं जनता पीडित जुइमालीगु व थुकिं जनता स्वयां सरकारयात […]
येँ – थनया लगमय् च्वंगु भिमसेन थापाया दरवार सीलखाना थुनेगु ज्या न्ह्याःगु दु । छेँया कारणं यानाः लँजुवाःतय्त वये वनेत तकं ग्यानापुसें च्वंगुलिं छेँ थुनेगु ज्या न्ह्याकूगु खँ स्थानीय वडा ज्याकुथिं धाःगु दु । २१ वडाया वडाध्यक्ष उदयचुडामणि वज्राचार्यया कथं उगु छेँ गुगुं नं इलय् दुना वयेफइगु सम्भावना दुगुलिं आःयात जनताया सुरक्षाया निंतिं थुनेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ […]<eot>ब्राजिलियन स्ट्राइकर नेयमार विश्वया दकलय् थिकेम्ह कासामि खः । स्पेनिस क्लब बार्सिलोनां फ्रान्सेली क्लब पिएसजी वंबलय् नेयमार विश्वया दकलय् थिकेम्ह कासामि कथं वंगु खः । थुकिं हे सीदु नेयमार गुलि बांलाःम्ह कासामि धयागु खँ । चोटया कारणं स्वलाया आराम लिपा नेयमार विश्वकपया निंतिं तयार दु ।
सन् २०१४ या विश्वकपया सेमिफाइनलय् नेयमार चोटया कारणं म्हितेमफुत । थ्वहे कासाय् जर्मनीं ब्राजिलयात ७–१ गोलं बांमलाक बुकल । थःगु भुमिइ फयेमाःगु थ्व लज्जास्पद पराजय ल्वःमंकाः नेयमार आः ब्राजिलयात खुक्वखुसी विश्वकप जिेता दयेकेगु लक्ष्य ज्वनाः रुस थ्यनाच्वंगु दु ।
म्यानुयल नुयर जर्मनीया छम्ह उत्कृष्ट गोलकिपर खः । सन् २००९ निसें सिनियर जर्मनी टिमय् दुथ्याःम्ह नुयरयात विशिष्ट खेलया निंतिं ‘स्वीपर किपर’ धायेगु नं याः । बार्यन म्युनिखया नुयर सन् २०१४य् जर्मनीं विश्वकप त्याकूबलय् नं उगु टिमया छम्ह महत्वपूर्ण दुजः खः । थुबलय् नुयुरं उत्कृष्ट गोलकिपर जुयाः गोल्डेन ग्लोब त्याकूगु खः ।
चोटया कारणं नुयुरं थ्व विश्वकप म्हितेखनी लाकि खनीमखु धयागु अन्योल जुयाच्वंगु खः । थुगु सीजनय् वं बार्यनपाखें प्यंगू जक कासा म्हितल । तर अन्तिम इलय् नुयुरयात विश्वकप टिमय् दुथ्याकल । जर्मनीया कप्तान नुयुर आः विश्वकप उपाधी रक्षा यायेगु लक्ष्यसहित मैदानय् वइ ।<eot>थौंकन्हय् थीथी कासाय् नं म्याच फिक्सिंग जुइगु याना वयाच्वंगु व उकियात पनेत विश्व फुटबलया सर्वोच्च निकाय फिफां सफ्टवेयर तकं दयेके धुंकूगु जानकारी बियादिसें वय्कलं धयादिल, ‘सफ्टवेयरपाखें स्वाभाविक व अस्वाभाविक कासा पत्ता लगे याये फइ, थ्व प्रविधिपाखें थःपिं आः न्ह्याः वनेगु जुइ ।’
लिपांगु इलय् फुटबल कासाय् म्याच फिक्सिंग जुइगु द्वपं लानाच्वंगु धासें वय्कलं फुटबलय् नीतिगत पारदर्शीता दयेमाः धइगु खँय् न्हूगु नेतृत्व केन्द्रीत जुइगु नं धयादीगु दु । उकिया निंतिं विज्ञतलिसें सहलह यानाः उपयुक्त नीति दयेकेगु जानकारी बियादिसें एन्फाय् खने दुगु अनियमितता पनेत आर्थिक नियमावली जारी यानाः पारदर्शीता कायम यायेगु वय्कःया धापू दु ।
अध्यक्ष शेर्पां फुटबल प्रशासनयात सूचना प्रविधिइ यंकेगु विश्वास प्वंकादिसें क्लब दर्ता यायेगुनिसें कयाः कासामि दर्ता यायेगु ज्यातकं आः अनलाइनपाखें यायेगु व इमिसं क्लब परिवर्तन याइगु इलय् नं अनलाइनपाखें याये फइगु व्यवस्था यायेगु बारे नं जानकारी बियादीगु दु ।
नेपाली फुटबलया विकासया निंतिं क्लबयात नं आर्थिक व भौतिक रुपं समृद्ध याना यंकेगु थःगु लक्ष्य दुगु जानकारी बियादिसें आः विदाया दिनय् नं स्तरीय लिग कासा यायेगु तयारीइ थः वनाच्वनागु दु धयादिल । अध्यक्ष शेर्पां नेपाली कासामिं अझ नं लछिया छगूत्या लाख निसें निगू लाख तक कमे याये फइगु अवस्था दुगु नं धयादीगु दु ।<eot>येँ – काठमाडौं मोडेल स्कुलया थीथी तगिमय् ब्वनाच्वंपिं विद्यार्थीतय् दथुइ ‘काठमाडौं मोडेल याकः हुलाप्याखं कासा–२०१८’ जुल । स्कुलय् थीथी तगिमय् ब्वनाच्वंपिं विद्यार्थी दथुइ जुनियर व सिनियर यानाः निगू पुचलय् उगु कासा जूगु खः ।न्हापांगु चरणय् अडिसनं ल्यःपिं झिंच्याम्ह विद्यार्थी दथुइ उगु कासा जूगु खः । कासाय् जुनियरपाखे स्वंगूनिसें न्यागू तगिं तकया झिम्ह विद्यार्थीं ब्वति काःगु खःसा सिनियरपाखे खुगूनिसें […]
यल – नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू मिसा कवःया ग्वसालय् १०८ क्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवसया लसताय् लाकाः पत्रकारिताय् लैंगिक संवेदनशीलता विषयय् छगू अन्तरक्रिया ज्याझ्वः जुल । मिसा विरुद्धया विभेदया अन्त्यया निंतिं पत्रकारिताय् लैंगिक संवेदनशीलताया आवश्यक जूगु खँय् ज्याझ्वलय् सहभागि वक्तातय्सं बः बिउगु खः ।ज्याझ्वलय् नेपालभाषा टाइम्स न्हिपौया सम्पादक सुरेश किरण मानन्धरं मेमेगु ख्यःयात नं जवाफदेही जुइत बाध्य याइगु […]
जि मांया नां शीरकुमारि खड्गी, ब्वाया नां लक्ष्मीनारायण खड्गी खः । जिगु जन्म तापाहिति, यलय् जूगु खः । तापाहिति, अशोक हलया लिउनेसं लाः । १९९० साल माघ २ गते झीगु देय् तःभुखाय् ब्वःगु दिं जुल, वयां झिन्हु लिपा माघ १२ गते जि बूगु खः । जि मामं कनातःगु लुमंनि । अबलय् जिमिगु छेँ पुलांगु जूसां भुखाचं मदुं, भचा भचा जक […]
येँ – भारतया पूर्वोत्तर पहाडी राज्य आसामय् च्वंपिं नेवाःतय् पहिचान म्वाकेगु ताः तयाः नेपाःया छगू पुचः थौं उखे वनेत्यंगु दु । संस्कृतिविद् गणेशराम लाछिया नेतृत्वय् भाषा, लिपि, बाजं, नसात्वँसा आदि विषयया विज्ञपिं दुथ्याःगु १५ म्हेसिया छगू पुचः उखे वनेत्यंगु खः ।सिक्किमय् थें आसामय् नं स्थानीय नेवाःतय्त राज्य सरकारं घोषणा याना तःगु आदिवासी जनजातिया धलखय् दुथ्याकेगु लागिं थ्व […]
येँ – नेपालभाषाया चीहाकःगु संकिपा (शर्ट फिल्म) धेंधेंबल्लाः कासा याइगु जूगु दु । म्हिगः थन छगू मुँज्या यासें उकिया जानकारी बिउगु खः । उगु कासाय् न्हाप लाःगु शर्ट फिल्मयात ७५ हजार, लिउयात ५० हजार व लियां लिउ लाःगु निगूयात २५÷२५ हजार तका सिरपाः बीगु नं जानकारी बिउगु खः । ग्वसाः पुचलं आः वइगु स्वलाया दुने नेपालभाषायात च्वन्ह्याकीगु थिमय् […]<eot>नेपाःया संविधानं व्यक्तिगत सम्पत्तिया हक सुरक्षित यानातःगु दु । सुं नं नेपाःमिया सम्पत्ति रक्षा यायेगु दायित्व सरकारया खः । अय्नं नेपाःया स्वनिगः, गुगु कि नेवाःतय्गु आदिभूमि खः, अन नेवाःतय्गु सहमति हे मकासे विकासया नामय् योजना हयाः नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु कुतः लगातार राज्यपक्षं यानाच्वंगु खँ नेवाःतय्सं बांलाक हे थुइधुंकूगु दु ।
स्वनिगलय् अनियन्त्रित कथं सवारी साधन दुकायेगु, सवारी साधन हःगु बापत कमिसन नयेगु, छकूचा जग्गा स्वनिगलय् न्यायेगु अले छेँ दनाः गाडी चले यायेगु व गाडीयात हे लँ मगात धकाः हाकनं नेवाःतय्गु जग्गा सितिकं कायेगु नापं छेँ तकं थुना छ्वयेगु ज्या तःदँ न्ह्यवंनिसें याना वयाच्वंगु खः । उमिसं स्वनिगलय् बाहिरी चक्रपथ दयेकेगु, स्वनिगलंनिसें हे फास्ट ट्राय्क दयेकेगु, हाइटेन्सन लाइन विस्तार यायेगु, स्वनिगःया फुक्क थासय् हे सतक तब्या यायेगु, हाइवे लागाय् ला झन न्ह्यःनेलाःथे हे सतक तब्या यायेगु ज्या यानाच्वंगु खः ।
स्थानीय वा केन्द्रीय सरकारपाखें सतकया मापदण्ड क्वःछीफु । मापदण्ड तःगु धइगु स्थायी कथंया संरचना दयेकेगु नितिं नालेमाःगु छगू कथंया नियम जक खः । अले मापदण्डय् लानाच्वंगु जग्गा धाःसा स्वयं ब्यक्तियागु हे जुइ । मापदण्ड दुने लानाच्वंगु जग्गा सार्वजनिक नं जुइ मखु अले सरकारया नं जुइ मखु । व जग्गाय् सतक दयेकेगु खःसा जग्गाधनीयाके व जग्गा न्याना कायेमाः वा उकिया क्षतिपूर्ति चलन चल्ती कथं बीमाः अले स्वीकृत कायेमाः ।
थ्व धइगु सामान्य कथंया नियम खः । थ्व नियमयात तकं मनूतय्सं मथुयाः मापदण्ड दुने लाःगु जग्गा जुइवं हे सतक जुइ वा राज्यया जुइ धकाः तायेकाच्वंगु दु । वास्तविकता अथे मखु । सर्वोच्च अदालतं मुआब्जा व क्षतिपूर्ति बियाः जक सतक विस्तार या धाःसां नं उकियात स्वीकार मयासे मतापहः यानाः सर्वोच्चया पूर्ण पाठ वये न्ह्यः हे माक्व छेँ थुनेगु ज्या क्वचायेकेगु योजना सहित पहल जूगु खने दत । सर्वोच्चं फैसला याःगु च्याला दये धुंकूसां नं पूर्ण पाठ हयेगु ज्या गुकथं मजुयाच्वन थुकियात कयाः नं न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः ।
राज्य पक्षय् हालीमुहाली यानाच्वंपिं नश्लवादीतय्सं नेवाःतय्त विस्थापित यानाः स्वनिगः सकसिगुं खः धायेगु अले स्वनिगःया आदिवासीत नेवाः मखु धायेगु योजना हे दयेकाः सतक विस्तार यायेगु, बाहिरी चक्रपथ दयेकेगु, फास्ट ट्राय्क दयेकेगु ज्यायात तिब्रता बिया वयाच्वंगु खः । कानून व जनता तकं सः मन्यनेवं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःत अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन आइएलओपाखे वनेगु ज्या जूगु खः ।
थ्व कानूनयात नेपालं माने याःगु छगू दशक पुलेधुंकूगु दु । छगू कथं धायेगु खःसा नेपाःया जग्गा प्राप्ति ऐन २०३४ व सडक ऐन २०३१ सिबें नं तःधंगु कानून धइगु आइएलओ खः । आइएलओ न्ह्यःने वयेवं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु भूमिइ छुं नं कथंया योजना दयेकेगु खःसा दकलय् न्हापां उमिगु मन्जुरी कायेत बाध्य जुइ । उकिं यानाः विकासया नामय् कमिसन नयेगु ज्या यानाच्वंपिं मनूत आइएलओ न्ह्यःने वयेवं हीमी चाःगु खः ।
उकिं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्त आदिवासी धकाः हे स्वीकार मयात धाःसा थःपिंत ज्याछिनी धकाः उमिसं तायेकाच्वंगु खः । अले आदिवासीया सवालय् हे कन्फ्यूज यायेफत धाःसा थःपिनिगु योजना सफल जुइ धइगु तायेकाः नेवाःत स्वनिगःया आदिवासी खः कि मखु धकाः विवाद हयेगु योजना दयेकूगु खनेदु । लिपांगु इलय् वयाः उपत्यका विकास प्राधिकरणया प्रमुख गुम्हेस्यां सम्पदा विषयय् हे विद्यावारिधी यानागु धकाः दावी यानादीगु दु, भाईकाजी तिवारीं स्वनिगलय् नेवाःत आदिवासी मखु धकाः सार्वजनिक रुपं अभिब्यक्ति बियादीगु दु ।
वय्कलं स्वनिगलय् सुं नं आदिवासी मदु धकाः धयादीगुया तःधंगु अर्थ दु । नेवाःतय्त आदिवासी धकाः स्वीकार यायेगु अवस्थाय् आइएलओ १६९ आकर्षित जुइगु अले थःपिनिगु योजना असफल जुइगु तायेकाः हे वय्कलं नेवाःत आदिवासी मखु धयादीगु खनेदु । आदिवासी धइगु आदिकालंनिसें च्वना वयाच्वंपिं अले सम्बन्धित भूमिइ च्वनेगु लायक जुइक दयेकूपिं, थःगु हे भाषा, संस्कृति, सभ्यता दुपिं खः । प्राकृतिक विपत वइगु अवस्था अर्थात भुखाय् ब्वइगु इलय् नं थःगु हे भूमिया रक्षा याना च्वनीपिं हे आदिवासीत खः ।
नेपाःया संविधाननिसें ऐनय् तकं नेवाःत आदिवासी धकाः उल्लेख यानातःगु अवस्थाय् नं नेवाःत स्वनिगःया आदिवासी मखु धकाः गुकथं भाइकाजी तिवारीं न्ववानादिल थ्व धइगु नेवाःतय्त तःधंगु हाथ्या बिउगु खः । न्ववाःम्ह ब्यक्ति भाइकाजी जूसां थ्व धइगु छगू जक नश्लया राज्य संचालन यायेगु सोच दुपिं, नेवाः नापं फक्क आदिवासी जनजातियात तकं कमजोर यानाः न्ह्याबलें थःपिंसं जक राज्य संचालन यानाच्वनेगु सोच दुपिं मनूतय्गु प्रतिनिधित्व यानाः न्ववानादीगु खः ।
उकिं थ्व धइगु भाइकाजी याकःचिया खँ धकाः थुइकेगु कुतः यात धाःसा गलत जुइ । बास्तवय् नेवाःत स्वनिगःया आदिवासी मखु धकाः खँ पित हयेगु सवालय् नेवाः विरोधी राज्यसत्ता, राजनीतिक पार्टीया नेता, प्रशासनय् च्वंपिं नापं नश्लवादीतय्गु योजना हे खः धकाः थुइकेमाः । थुगु खँय् नेवाःत सचेत जुइमाः । अले सकल आदिवासी जनजातितलिसे जानाः न्ह्याः वनेगु नापं आदिवासी जनजातिया हक अधिकार नापनापं पहिचानया मुद्दा स्थापित यायेगु नितिं छप्पँ जुयाः न्ह्याः वनेमाःगु ई वःगु दु ।<eot>कृषि मन्त्रालयया कथं प्यदँ न्ह्यव सुरु याःगु बीमा योजनाय् आःतक च्याद्वः जक किसान आवद्ध जूगु दु । सरकारं थुगुसी जक हे नं करिब न्हय्गू करोड दां कृषि बीमाय् खर्च यायेगु योजना दयेकातःगु दु ।बाली किलं नइगु निसें वा, फय्, प्वं यानाः बाली नष्ट जुइगु जोखिम म्हो यायेत किसानतय्सं बीमा यायेमाःगु खँ कृषि मन्त्रालयं धयाच्वंगु दु । अथेखःसां किसानतय्सं थःपिनिगु बाली व पशुया बीमा गुकथं जुइ धयागु सीकेमफुनि ।
यक्व हे खेती जुइगु चितवनया हे किसानत तकं कृषि बीमा बारे बेखबर दु । चितवनया किसानतय्सं धाःगु दु, ‘थन बाली यानाच्वंपिं किसानतय्के गन वनाः बीमा यायेगु, थुकिया निंतिं छु छु माः धयागु तकं मसिउ । अथे जूगुलिं सुनां नं बीमा याःगु मदु ।’ न्हापा सरकारं बीमा प्रिमियरया ५० प्रतिशत तक पुलेगु यानाच्वंगु खःसा आः थुकियात अप्वयेका ७५ प्रतिशत यायेधुंकूगु दु ।
कृषकतय्त बीमा प्रिमियमय् सहुलियत बीत जक सरकारं न्हय्गू करोड दां फ्यानातःगु दु । थौंकन्हय् बीमाय् आवद्ध जुयाच्वंपिं अप्वः थें किसानत नं व्यवसायिक किसान जुयाच्वंगु दु । मन्त्रालयया कथं आः आवद्ध जुयाच्वंपिं च्याद्व किसान मध्ये न्याद्वः व्यावसायिक किसान दुसा स्वद्वः चिधंगु लागाय् खेती याइपिं किसान दु । नगदे बाली व तरकारीइ स्वयां नं पशु बीमाय् अप्वः किसान आकर्षित जुयाच्वंगु खँ मन्त्रालयया अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।<eot>विश्वकपया नकआउट चरणय् निगू गोल याःम्ह फ्रेन्च कासामि एम्बापें पेलेया रेकर्ड नापं बराबरी याःगु खः ।सन् १९५८ या विश्वकप फुटबलय् मात्र १८ दँया उमेरय् पेलें ब्राजिलया निंतिं खुगू गोल याःगु खः । पेलेया थ्व हे रेकर्डयात बराबरी यायेगु झ्वलय् फ्रेन्च कासामि एम्बापें रुस विश्वकपय् शनिवाः अर्जेन्टिना विरुद्ध जूगु नकआउट चरणया न्हापांगु कासाय् निगू गोल याःगु खः ।
एम्बापें जारी विश्वकपय् स्वंगू गोल यायेधुंकूगु दु ।एम्बापें अर्जेन्टिना विरुद्धया कासाय् ४ मिनेटया अन्तरय् निगू गोल याःगु खः । ६४ औं मिनेटय् न्हापांगु गोल याःम्ह एम्बापें निगूगु गोल ६८ औं मिनेटय् याःगु खः ।
रुसय् जुयाच्वंगु फिफा विश्वकप फुटबलया समूह चरणया सिधयाः नकआउट चरण शुरु जुइधुंकूगु दु । विश्वकपय् सहभागि राष्ट्रमध्ये बछि स्वयां अप्वः देय् लिहां नं वनेधुंकूगु दु ।
विश्वकपय् सहभागि राष्ट्र मध्ये छम्ह जक कासामिया आपालं चर्चा जुइगु न्हूगु खँ मखु । फुटबल कासा ‘टिम स्प्रिट’या कासा खयाः नं छम्ह जक कासामिया अप्वः चर्चा जुइगु छुं न्हूगु खँ मखये धुंकल ।
विश्वकपय् ब्वति कायेत रुसय् थ्यंकः वःगु इलंनिसें हे उपाधि दावेदार ब्राजिलया टीमयात ‘दकलय् स्टाइलिस टीम’या रुपय् कयातःगु दु ।
विश्वकपय् सहभागि जुइत रुस थ्यंकः वःगु इलय् ब्राजिलया सकलें कासामि, खेल पदाधिकारी, अफिसियलपिं वंचुगु सुट, सर्ट व टाई चिनाः वःगु खः ।
ब्राजिलया टीमया उकथंया प्रस्तुति स्वयेबलय् इपिं गुगुं कासाय् ब्वति कायेत वःगु स्वयां नं छुं सम्मेलनय् ब्वति कायेत वःगु थें खने दुगु खः । गुकिया कारणं स्टाइलिस टीमया रुपय् ब्राजिलया चर्चा जुयाच्वंगु खः ।
फ्रान्स विरुद्धया कासाय् मुक्कं कासा अवधिइ मैदानय् दुहां मास्चेरानों कासा सिधयेवं सन्न्यासया घोषणा याःगु खः । सन्न्यासया घोषणा यासें मास्चेरानों धाःगु दु, ‘आः जि छम्ह अर्जेन्टिनाया फुटबलया समर्थक व प्रशंसक जक खः, कासामिया रुपय् जिगु थ्व हे कासा लिपांगु जुल ।’<eot>वय्कःया कथं निला तक अभियान न्ह्याकेधुंकाः अनं लिपा पूवंक हे प्लाष्टिकया झोला आदियात प्रतिबन्ध तयेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु दु । प्लाष्टिकया कारणं नगर फोहोर खनेदुगुलिं प्याष्टिकया पलेसा मेगु विकल्प मालेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु । किपुली न्हापा नं थ्व अभियान न्ह्याःगु खःसा तःभुखाय् लिपा दिनाच्वंगु खः ।
उरुग्वेया छम्ह उत्कृष्ट गोलकिपर खः फर्नान्डो मुस्लेरा । राष्ट्रिय टिमपाखें मुस्लेरायात तःक्वः हे सःतूसां वयात थःगु डेब्यु कासा म्हितेत स्वदँ पीमाल । २००६ निसें राष्ट्रिय टिमय् दुसां मुस्लेरा सन् २००९ य् तिनि उरुग्वेपाखें थःगु न्हापांगु कासा म्हितूगु खः । ३२ दँया मुस्लेरा आतक स्वंगू कोपा अमेरिकाय् ब्वति कायेधुंकूगु दुसा विश्वकपय् नं थ्व वयागु स्वक्वःगु सहभागीता खः ।
दक्षिण अफ्रिकाय् जूगु विश्वकपय् मुस्लेरा दकलय् अप्वः ई तक गोल मनःम्ह कासामि जुयाः रेकर्ड नं तःगु खः । व समूह चरण स्वंगुलिं कासाय् छगू नं गोल मनःसा अन्तिम १६ या ६८ औं मिनेटय् तिनि गोल नःगु खः । थ्व विश्वकपय् नं समूह चरणय् छगू नं गोल मनःम्ह मुस्लेरा अन्तिम १६ य् वयाः तिनि गोल नःगु खः ।<eot>वंशीधर वज्राचार्य छन्हु छगू ज्याझ्वःया दथुइ डा. केशवमान शाक्यया ‘नेपाःमि शाक्यतय् गौतम बुद्धलिसे स्वापू’ धइगु १६ गू पेजया छगू सपूmचा बिसें ‘थुकी वज्राचार्यतय् बारे नं छुं खँ दु, छिं नं स्वःसां जिउ । स्वयाः कमेन्ट यानादिसँ ।’ धकाः बियाहल । ‘छिं च्वयादीगु च्वसुइ कमेन्ट याये माली हे मखुनि ।’ जिं थथे हे लिसः बियागु खः । निन्हु लिपा उगु सफूचा […]
कोरियाया इतिहास विश्वया हे दकलय् पुलांगु इतिहास मध्ये छगू खः । इतिहासया आपालं थथ्याः क्वथ्याः पार यायां वनाः सन् १८९७ य् थ्यंकाः कोरियां आधुनिकीकरणया लँपु ज्वन । सम्राट गोजङया नेतृत्वय् कोरिया साम्राज्य पलिस्था जुल । थ्व साम्राज्यं आधुनिका विकासया ज्या नं शुरु याना यंकल । अबले उगु साम्राज्ययात रुसया समर्थन दुगु खः । तर सन् १९०४ य् रुस व जापान […]
भारतया आसामया नेवाःत थःपिनि म्हसीका मालेगु झ्वलय् नेपाः थ्यंक वयाः झी नेवाःतय् बारे सयेके सीकेगु ज्या यानाः लिहां वंगु दु । भारतय् थःपिनिगु म्हसीका मदयाः आसाम राज्यपाखें कायेमाःगु छुं हे कथंया सुविधा काये मदयेवं अनया नेवाःत थःपिनिगु म्हसीका मालेमाःगु अवस्था वःगु खः । खतुं आसामया नेवाःत गबलेनिसें भारतय् वन धइगु खँ अनुसन्धानया हे विषय तिनि । तर उपिं […]
सन्दर्भ ः देशय् न्ह्यानाच्वंगु भर्ना अभियान डा. विजयप्रकाश सैंजु न्ह्यखँ करिब स्वंगू कोटी जनसंख्या दुगु नेपालय् ४७ प्रतिशत १८ दँ क्वय्यापिं मस्त दु । अथेहे मस्तय्गु परिभाषा नेपाःया बालबालिका ऐन २०४८ कथं १६ दँयात कायेगु खःसा थुुकिया ल्याः ४३ प्रतिशत दु । थ्व ल्याः धइगु मुक्कं जनसंख्याया अनुपातय् विश्वय् आपाः मस्तय्गु ल्याः दुगु देय्त मध्य नेपाः नं […]<eot>स्वदँय् छकः वइगु व झिंनिलाय् लछि अप्वः जुइगु ला खः अनला । थुगु दँय् बछला (जेठं) बुंगद्यःया प्वाकलं क्यनेगु जात्रा धुंकाः अनला शुरु जुइ धाःगु खः । वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीया धापूकथं अनला मधासे अनाला धायेमाः । जेठ २ गतेनिसें अनला शुरु जुइगु खः । अनला शुरु जुइबलय् छु छु यायेमाः, छु छु यायेमजिउ धइगु मनूतय् थःथःगु नुगलय् छगूकथंया जिज्ञासा ब्वलनीगु स्वाभाविक खः । आखिर छु खः थ्व अनाला ? थ्व छाय् वइ ?
दछिया झिंनिला दइ । मितिया ल्याखं बैशाख–जेठ महिना धइगु सुद्र्यःया गतिचक्रकथं सूर्य महिना खः । थ्व सौर्य पात्रोकथं धाइगु खःसा चन्द्रमासया पात्रोकथं तिथियात नालीगु थ्व ई बछला तछलां लाइगु खः । मिति व तिथि दिंया ल्याखं निगुलिं स्वीन्हुया दइ । थुकी तिथियात तिमिला (चन्द्रमा)या गतिकथं नष्ट जुइगु आधारय् ल्याः काइगु खः । थथे नष्ट जूगु न्हिं स्वदँय् थ्यंकः लछि अप्वः खने दइ, अले थुकियात हे अनला धाइगु खः ।
थ्व इलय् दछिया झिंस्वला क्यनीगु खः । चन्द्रमासकथंया पात्रोय् तिथि, शुक्लपक्ष व कृष्णपक्ष दइ । थुकथं स्वयेबलय् दछिया सामान्यतयाः झिंनिला दइ । उकी नीप्यंगू पक्ष (कृष्णपक्ष १२ व शुक्लपक्ष १२) दइ । तर अप्वः ला खनेदइगु ल्याःकथं झिंस्वला व पक्ष नीखुगू दइ । थ्व हे लछि अप्वः जूगु लायात अनला, मनमास नं धाइगु खः ।
अथे हे थ्व लछिया ईयात पुरुषोत्तममास धकाः नं धाइ । विकार वा साः जुइगुलिं थ्व लायात मलमास (साः जुयावनीगु, नष्ट जुया वनीगु जूगुलिं) धाःगु खः । थ्व लछिया दुने पुरुषोत्तम (भगवान ?) जुइगुलिं पुरुषोत्तममास नं धाःगु खः । थ्व लछिया ई दुने पुजाआजा, यज्ञ, होम, कय्तापुजा, इहि, इहिपा थें ज्याःगु भिंगु व साइतकथं यायेमाःगु ज्याखँत याये मजिउ धयातःगु दु ।
थुकथं हे सप्ताहया ज्या नं याये मजिउ धयातःगु दु । तर शरीर, चित्त भिंकेया निंतिं न्हियान्हिथं याइगु स्नान, मचाजंक्वया निंतिं थ्व अनला भिंगु लाकथं कयातःगु दु । थ्व अनलां मचाजंक्व याःपिं मस्त तसकं चलाख जुइगु व तसकं खँ सःपिं जुइ धइगु मान्यता दुगुु खनेदु । अथे हे अनलां दिवंगत जूपिं नं भिंपिं खः धइगु संस्कारगत मान्यता दु ।
सामान्यतयाः सौर्यमास व चन्द्रमासया महिना निगुलिं नापनापं न्ह्यानाच्वनीगु गति खः । न्हिया ल्याखं चन्द्रमासया महिनाय् नीगुन्हु व बान्हि (२९.५दिं) खनेदइ । व दछिया ३५४ न्हुया दिं जुइ । सौर्यमासकथंया दिनय् धाःसा दछिया ३६५ न्हु दइ । थुकथं स्वयेबलय् चन्द्रमास व सौर्यमासया दिनय् दछिया दुने झिंछन्हुया फरक खनेदइ, अले व स्वदँया दुने स्वीस्वन्हु खने दः वइ । थ्व हे अप्वः खने दुगु लछिया दिंयात अनला धयातःगु खः ।
थ्व धइगु झिंस्वला खः । थ्व चन्द्रमासकथंया पात्रोया छगू विशेषता नं खः । सौर्यमासय् झिंनिला हे जक जुयाच्वनीसा चन्द्रमासय् स्वदँय् छकः झिंस्वला जुइ । हरेक स्वदँय् लछि अप्वः जुयाः अनला क्यनीगु खः । चन्द्रमासय् लछिया ई शुक्लपक्ष पारुनिसें कृष्णपक्ष आमाइतक जुइ, थुकी संक्रान्ति खने दइमखु । चन्द्रमासया पात्रोकथं पारुयात संक्रान्तिकथं माने यानातःगु खनेदु । तर गबलें गबलें पारु निन्हु क्यन धाःसा उकियात क्षयमास धकाः धाइ । मास धइगु महिना, ला खः ।
सूर्य व चन्द्रमासया गतिकथं थथे जुइगु याः । गबलें न्हि ताःहाकः जुइगु व गबलें न्हि चीहाकः जुइगु स्थितिं थुकथंया हिसाब क्यनीगु खः । खास यानाः बैशाखनिसें असोजतकया दुने मनमास अथवा अनला लाइगु खः । थ्व चन्द्रमासया पात्रोया प्रभाव खः धयातःगु दु । थुकिं यानाः गुलिसितं भ्रम नं ब्वलंकाच्वंगु खनेदु । थीथी सफू व ग्रन्थय् नं फरककथंया धारणात खनेदु । थुकिया निंतिं ज्योतिषीतय्सं जक स्पष्ट याये फइगु खनेदु ।
थुगु दँ ने.सं. ११३८ (विसं २०७५) य् बछला धुनेवं अनला क्यनीगु जूगुलिं देशय् ल्वापुया स्थिति, राज्यपक्षं जनतायात दमन याइगु भय, खुँ–लुच्चातय्गु बिगबिगी व इमिगु बोलवाला जुइगु नापं नसात्वँसाया मूल्यवृद्धि थेंज्याःगु ग्यानापुगु स्थिति खने दइ धकाः धयातःगु दु ।<eot>येँ – सनराइज बैंकं स्कुलया मस्तय्सं च्वःगु थीथी चित्र तयाः वि.सं. २०७५या क्यालेन्डर पिकाःगु दु । बैंकं राष्ट्रिय न्हिपौत नागरिक, कान्तिपुर व अन्नपूर्ण पोस्टं वाःपतिकं पिकया वयाच्वंगु मचा विशेषांक नागरिक, कोपिला व अंकुरय् २०७४ सालया दछियंकं पिहां वःगु चित्र मध्ये झिंस्वपाः चित्रयात ल्ययाः क्यालेन्डरय् दुथ्याकूगु खः ।
सनराइज बैंकं वंगु स्वदँ न्ह्यवनिसें थथे मस्तय् चित्र दुथ्याकाः क्यालेन्डर पिकया वयाच्वंगु खँ कनादिसें बैंकया सिइओ रत्नराज वज्राचार्यं मस्तय् प्रतिभा पिब्वयेगु ताःतयाः बैंकं थुकथं क्यालेन्डरय् थाय् बिया वयाच्वनागु खँ कनादिल ।<eot>पाकिस्तानय् प्रहरीं मिस्तय् म्हं ‘स्पाइनल फ्ल्युड’ खुयाकाःगु द्वपनय् प्यम्हेसित ज्वंगु दु । थुपिं खुँतय्सं मिस्तय्त पंजाब सरकारपाखें आर्थिक ग्वाहालि कायेगु खःसा न्हापां हि जाँच यायेमाः धाइगु । अले हि लिकायेगु धकाः स्पाइनल फ्ल्युड लिकायेगु यानाच्वंगु खः । थुपिं खुँतय्सं झिंनिम्ह मिस्तय्पाखें थुकथं स्पाइनल फ्ल्युड खुयाकाःगु अनुमान यानातःगु दु, गुकी छम्ह नाबालिक मिसामचा नं लाः ।छम्ह झिंन्हय्दँया मिसायात हि लिकाये धकाः यंकाः स्पाइनल फ्ल्युड लिकाःगुलिं कमजोरी महसुस जुइवं थ्व गिरोहया बारे खँ पिहांवःगु खः ।
उमिसं पंजाब सरकारपाखें ब्याहायात बीगु क्वसः (दहेज)या फन्डपाखें ध्यबा कायेत हिया नमूना लिकायेमाः धकाः मिस्तय्त ह्ययेकीगु, अले हि लिकायेत अस्पतालया पलेसा छम्ह मिसाया छेँय् यंकाः स्पाइनल फ्ल्युड लिकायेगु यानाच्वंगु खः ।छु खँ स्पाइनल फ्ल्युड स्पाइनल फ्ल्युड छगू पारदर्शी द्रव्य खः, गुगु न्ह्यपु व जन्हुफाःया क्वँय्या प्यखेरं दइ । थुकिं छुं नं कथंया चोटपाखें बचे यायेत ग्वाहालि याइ । थुकियात स्पाइनल नलीइ मुलुं सुयाः लिकायेफइ । सामान्यतः थ्व छुुं परीक्षण यायेमाःसा हे जक लिकाइगु खः । तर आः स्पाइनल फ्ल्यु खुयाकाःपिंसं थुकियात छुकि छ्यलेगु निंतिं लिकाःगु खः धयागु धाःसा सीकेमफुनि । बजारय् थ्व छुयात, सुयात मी धयागु नं प्रहरीं सिइकेमफुनि । थ्व बारे छानविन यायेत सरकारं छगू कमिटी हे गठन याःगु दु ।<eot>मिरनपुर (अंग्रेजी:Miranpur), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु मुजफ्फरनगर जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 29.3° N 77.93° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २३० मिटर (७५४ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मिरनपुर शहरयागु जनसंख्या २६,१०१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ५३% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ४५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया मिरनपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>फिनल्यान्ड [ˈfɪnlənd] (help·info), आधिकारिक कथं गणतन्त्र फिनल्यान्ड छगू नर्डिक देय् ख। थ्व देय्‌ उत्तरी युरोपया फेन्नोस्क्यान्दिया क्षेत्रय् ला। थ्व देय्या सीमाय् स्विदेन (पश्चिम), रुस (पूर्व) व नर्वे (उत्तर) ला धाःसा इस्तोनिया दक्षिणय् फिनल्यान्दया खादिया मेगु सिथय् ला। थ्व देय्या राजधानी हेल्सिन्की ख।
थ्व देय्या कूल जनसंख्या करिब ५।३ मिलियन दु। थ्व जनसंख्या आपालं दक्षिणी क्षेत्रय् अवस्थित दु। [१] थ्व देय् युरोपया ८गु दक्ले तःधंगु देय् व युरोपया दक्ले म्हो जनघनत्त्व दूगु देय् ख। थ्व देय्‌या अधिकांश मनूतेगु मांभाय् फिन्निश भाषा ख। थ्व भाय् फिन्नो-उर्गिक भाषा परिवारया छगू भाय्‌ ख व इस्तोनियन भाय्‌ ज्व। थ्व भाय् युरोपेली संघया ४ता गैह्र भारोपेली भासय् छगू ख। थ्व देय्‌या निगुगु आधिकारिक भाय् स्विदिश भाय् ख। थ्व भाय् ५.५ प्रतिशत मनूतेसं ल्हाइगु या।[३] फिन्ल्यान्द छगू संवैधानिक लोकतन्त्र ख। संवैधानिक रुपय् थ्व देय् संसदीय गणतन्त्र ख। थ्व देय्‌या सरकार हेल्सिन्किइ आधारित दु। नापं, थ्व देसय् ४१५ नगरपालिकात दु। सकल जनसंख्याया १/३ जनसंख्या वृहद् हेल्सिंकिइ च्वनि। नापं, थ्व क्षेत्रं देय्‌या एक तिहाइ आर्थिक उत्पाद दयेकी।<eot>तनेज्या वा योगफल वा Addition गणितया छगू आधारभूत ज्या ख। योगफलय् निगु ल्याखँया मात्रा स्वायेगु ज्या जुइ। थ्व ज्याया चिं प्लस चिं (+) ख। दसुया निंतिं जवया किपाय् ३ + २ स्याउ ५ स्याउ बराबर जूगु क्यनातःगु दु। योगफल यक्व कथंया भौतिक व निराकार मात्राय् छ्यलेछिं। दसु: negative numbers, fractions, irrational numbers, vectors, देसिमल आदि।<eot>तिमिला(शशी) पृथ्वीयागु छगु जक्क प्राकृतिक उपग्रह खः। मेगुकथलं धायेबिले तिमिला छगु प्राकृतिक उपग्रह खः गुकिलिं ग्रहयात परिक्रमा याई। छुं ग्रहतेगु छगु स्वया अप्व तिमिला दै धासा छुं ग्रहतेगु छगु नं तिमिला दै मखु।
छगु ग्रहयु परिक्रमा याइगु पिण्डयात उपग्रह (अङ्ग्रेजी satellite, स्याटलाईट) धाइ। तिमिलातः प्राकृतिक उपग्रह खः। मनुतेसं रकेट छ्येला यन्त्रयात नं पृथ्वी छचाख्येलं कक्षय् परिक्रमा याकी। थन्यागु यन्त्रयात अप्राकृतिक वा मनुतेसं देकुगु उपग्रह धाइ।
तिमिला यागु ला धाइगु छगु रुप निसिं हान वहे रुप खनेगु ई ख। थ्व ई बले तिमिला यागु ख्वा चाकला खं चिःपा जुया हानं चाखला जुइ। थ्वइत प्यंगु वाः खं पुरा जुइ अले दाछि या झिंनेक जुइ(मलमास बले झिंस्वक)। तिमिलायागु ला सुर्द्ययागु ला स्वया भचा चीधंगु दु।<eot>नेपाः, अन्तरिम संविधान कथं नेपा राज्य[१] ([neˈpaːl] (help·info)) छगु दक्षिण एशियाली भूपरिवेस्थित हिमाली देय् खः । नेपाःया उत्तरय् चीनया स्वशासित क्षेत्र संदेय् (तिब्ब्त) ला धा:सा दक्षिण, पूर्व व पश्चिमय् भारत ला: । नेपाःया ८०% स्वयां अप्व नागरिकतयेसं हिन्दू धर्म हनि । थ्व: प्रतिशत भारतयागु स्वया अप्व:, अतः नेपाः हलिमयागु हे दक्ले अप्व प्रतिशत हिन्दू धर्मावलम्बी दुगु देय् नं खः । नेपाःयागु भौगोलिक विभिधता अतिकं उल्लेखनीय जू । थन तराईयागु ताहान्वइगु ख्यः निसें ख्वाउगु हिमालययागु च्वापुगुंतक्क दु । हलिमया दक्ले त:जागु १४ च्वापुगुं च्वका मध्ये च्यागु नेपालय् ला गुकी हलिमया दक्ले त:जागु च्वका सगरमाथा (नेपाल व चीनयागु सिमाना लागाय् दुगु) नं छगु खः । नेपाःयागु राजधानी व दक्ले तधंगु शहर येँ खः । मेमेगु मू शहरय् भरतपुर, बिराटनगर, यल,ख्वपःभैरहवा, वीरगञ्ज, जनकपुर, पोखरा, नेपालगञ्ज, व महेन्द्रनगर ला: । नेपाः धागु खंग्वयागु उत्त्पत्तियागु बारेय् छुं प्रमाण मदु, तर छगु नांजागु बाखं कथं थ्व खँग्व ने मुनि व पाल (गुफा) खँग्व स्वाना दयावगु खः ।
निरन्तर कथलं जुजुतेगु अधिने च्वना बायेगु व जायेगु ताहाकगु तर सम्पन्न इतिहास दुगु आ नेपाः धका म्हसीकिगु थासे वि. स. २०४६ सालयागु आन्दोलन धुंका संवैधानिक राजतन्त्रयागु नीति अवलम्बन जुल। तर थ्व धुंका नं राजसंस्था छगु महत्त्वपूर्ण व अस्पष्ट परिधि व शक्ति दुगु संस्थायागु रूपे दयाच्वन। थ्व व्यवस्थाय् दुबिले न्हापा संसदीय अनिश्चितता व सन् १९९६ निसेंयागु ने.क.पा.(माओवादी)यु जनयुद्धयागु कारणं राष्ट्रिय अनिश्चितता खने दत। माओवादीतेसं राजनीतियागु मूलाधारं बायावना भूमिगत कथलं राजतन्त्र व मूलाधारयागु राजनैतिक दलतेगु बिरुद्धय् गुरिल्ला युद्ध न्ह्येथन। इमिसं नेपाःयागु सामन्ती व्यवस्था (इमिगु कथलं थुकिलि राजतन्त्र नं ला) वांछया छगु माओवादी देय् पलिस्था यायेगु प्रण यागु दु। थ्व हे कारणं नेपायागु गृहयुद्ध न्ह्येथन गुकिलिं याना १३,००० मनुत सी धुंकल। थ्व विद्रोहयात दमन ययेगु पृष्ठभूमिय् जुजु नं सन् २००२य् संसदयागु विघटन याना निर्वाचित प्रधानमन्त्रीयात अपदस्त याअत। अले जुजु नं प्रधानमन्त्री मनोनित यासें शासन यात। सन् २००५य् वेकलं छकलं संकटकालयागु घोषणा याना सकल कार्यकारी शक्ति कयादिल। सन् २००६यागु लोकतान्त्रिक आन्दोलन (जनाअन्दोलन-२) धुंका जुजुनं देय् यागु सार्वभौमसत्ता जनतायात हे हस्तान्तरण याआदिल व अप्रिल २४, २००६य् भंग जुगु संसदयात पूनर्स्थापना यानादिल। मे १८, २००६य् थगु न्हुगु सार्वभौमता छ्येला न्हुगु प्रतिनिधि सभां जुजुयागु अधिकार चाना छ्वल व नेपाःयात छगु धर्मनिरपेक्ष देय् घोषणा यात। आ याकनं हे देय् यागु न्हुगु संविधान देकिगु संविधान सभायागु चुनाव जुइगु भलसा जुय च्वंगु दु।
हिमालय लागाय् मनुत च्वने न्ह्येथंगु ९,००० दं दुगु खंयात नेपाः स्वनिगले लुयवगु नवपाषाण ज्याब्वतेसं पुष्टि याई। संदे-बर्मेली मूलयागु जुइफुपिं मनुतेगु नेपाले २,५०० दं न्ह्य निसें च्वनेज्या जुल।[२]
ईशापूर्व १५०० नापं इन्डो-आर्यन जातितेगु स्वनिगले दुहांवगु खने दु। थ्यं-मथ्यं ईशापूर्व १००० नापं चिधंगु देय् त व देय् पुचःतेगु पलिस्था जुल। सिद्धार्थ गौतम (ईशापूर्व ५६३–४८३) अन्यागु हे छगु वंश, शाक्य वंशयागु राजकुमार खः। वेकलं थगु राजकाज त्वता तपस्वीयागु जीवन हनादिल व वेक बुद्ध यागु नामं लोकंह्वात।
ईशापूर्व २५० तक्क, थ्व थासे उत्तर भारतयागु मौर्य साम्राज्ययागु प्रभाव खने दत व लिपा ४गु शताव्दिय् गुप्तवंशयागु अधिनय् कठपुतली देय् जुवन। थ्व थासे ५गु शताब्दीयागु उत्तरार्धय् वया लिच्छबीतेसं राज्य यात। ८गु शताव्दीयागु उत्तरार्धय् लिच्छवि वंशयागु अस्त जुल व सन् ८७९ निसें नेवा युग न्ह्येथन, अथे जुसां इमिगु नियन्त्रण सकल् देय् गुलि दुगु ख उकिलि छुं यकिन मदु। ११गु शताव्दियागु उत्तरार्धय् दक्षिण भारतं वगु चालुक्य साम्राज्ययागु प्रभावे नेपाःयागु दक्षिणी भूभाग ला वन। चालुक्यतेगु प्रभावे अब्लेयागु राज धर्मधर्म बुद्ध धर्मयात त्वता जुजुतेसं हिन्दू धर्मयागु पालना यात व नेपाले धार्मिक परिवर्तन जुल।
१३गु शताव्दियागु पूर्वार्धय् संस्कृत खंग्व मल्ल जात जुगु नायतेगु उदय जुल। न्हापा इमिगु सत्ता उदयमान जुइ, तर लिपायागु २०० दंय् जुजुतेसं शक्ति छधि याई। १४गु शताव्दीयागु उत्तरार्धय् देय् यागु यक्व थाय् छगु हे राज्ययागु क्वे ला वल। तर थ्व छगु राज्य चीहाकगु ई तक्क जक्क म्वात। १४८२य् थ्व देय् स्वंगुगु देय् य् बाया वन - येँ, यल, व ख्वप – गुकियागु दथुई लिपा तक्क मेल जुइ मफुत।
१७६५य्, गोरखायागु जुजु पृथ्वीनारायण शाहनं भारतिय जुजुत नाप हतियार व सहयोग कया व जलाखला भारतीय देय् तेगु तटस्थता न्याये धुंका स्वनिगले आक्रमण यात। येक्व हि बाहा वने धुंका व ल्वाये धुंका, वेकलं ३ दं लिपा नेपाःयात थगु तुति क्वे लाका दिल। वेकलं येँ देय् य् येँन्या बिले हमला याना सकल मनुत जात्रा न्याका च्वंबिले थगु सेना कया येँयागु राजसिंहासनय् च्वना दिल। थ्व झाकायात न्हुगु नेपाःयागु बुगु ईयागु रुपे कायेगु या।
संदे नाप हिमाली लंयागु नियन्त्रणयु लागि नेपाःयागु विवाद जुल। उकियागु लागि जुगु ल्वापुय् चीननं संदेय् यागु ग्वाहालियात वबिले नेपाः ल्युने चीना वने माल। नेपाःयागु लागा नापंयागु चि-चि धंगु देय् तेत थगु क्वे लाकिगु झ्वले जुगु ब्रिटिस इस्ट इण्डिया कम्पनी नापयागु चीहाकगु तर येक्व हि-बाहावंगु एङ्गलो-नेपाल ल्वापु (१८१५–१६)य् नेपालं थगु २/३ बुं बेलायतीतेत बी माल तर थगु स्वतन्त्रता धासा तयातेफत।
जुजु खलःतेगु दथुई गुटबन्दीयागु कारणं बेलायतनाप यागु ल्वापु लिपा अस्थायित्व खने दत। गगनसिंह खवासयात स्यागु खेँ कोतपर्व जुवन धासा शासन याना च्वंम्ह लानी नं सेनानायक जङ्गबहादुरयात पदच्युत यायेगु षडयन्त्रयु खं सीके धुंका भण्डारखालपर्व जुवन। जङ्गबहादुरनं त्याये धुंका राणा खानदान न्ह्येथनादिल व राणा शासन पलिस्था यानादिल। जुजुयात नांय् जक्क सिमित याना प्रधानमन्त्री पदयात शक्तिशाली व वंशानुगत यायेगु ज्या अब्ले जुल। राणातेसं ब्रिटिसतेत न्ह्याबिलें समर्थन यात व ब्रिटिसतेत १८५७यागु सिपाहीं रेबेलियन (प्रथम भारतीय स्वतंत्रता संग्राम), व लिपा निगु हे हलिम युद्धय् ग्वाहालि यात। सन् १९२३य् संयुक्त अधिराज्य व नेपाःदथुई आधिकारिक कथलं मित्रतायागु सम्झौताय् हस्ताक्षर जुल, थुकिलिं नेपायागु स्वतन्त्रतायात संयुक्त अधिराज्यनं म्हसीकिगु पुष्टि यात।
१९४० दशकयागु उत्तरार्धय् लोकतन्त्र-समर्थित आन्दोलनतेगु न्ह्येथनेज्या जुल व राजनैतिक पार्टीत राणा शासनयागु बिरुद्धय् वल। वहे ईले चीननं १९५०य् संदेय् कब्जा यात गुकियागु कारणं अप्वयावगु सैनिक गतिविधि क्वचायेकेयात भारतं नेपाःयागु स्थायित्वय् ध्यान बियाहल। थुकियागु लिच्वयागु कथलं जुजु त्रिभूवनयात भारतं समर्थन याना १९५१य् सत्ता बिईकल, व न्हुगु सरकार देकेज्या जुल, गुकिलि नेपाली काङ्ग्रेस पार्टीयागु सहभगिता नं दत। जुजु व सरकार दथुई येक्व दंयागु शक्ति संघर्ष धुंका, १९५९य् जुजु महेन्द्रनं लोकतान्त्रिक अभ्यास क्वचायेका "निर्दलीय" पञ्चायत व्यवस्था पल्स्था याना थमेसियां हे शासन यानादिल। सन् १९८९यागु "जनआन्दोलन"नं राजतन्त्रयात संबैधानिक सुधार यायेगु व बहुदलीय संसद देकेयात बाध्य यात[३] व मे १९९१य् कृष्णप्रशाद भट्टराई अन्तरिम सरकारयागु प्रधानमन्त्री जुयादिल, न्हुगु संविधानयागु देकेज्या जुल व संसदयागु लागि लोकतान्त्रिक चुनाव जुल। नेपाली काङ्ग्रेस नं देय् यागु लोकतान्त्रिक चुनावय् बहुमत हल व गिरिजाप्रशाद कोइराला प्रधानमन्त्री जुल।
नेपाः अन्दाजी प्येकुंलागु आकारयागु दु। नेपाःयागु हाक करिब ८०० किलोमिटर (५०० मा) व ब्या २०० किलोमिटर (१२५ मा) दु। नेपाःयागु सकल लागा १४७,१८१ वर्ग किलोमिटर (५६,८२७ sq मा)दु। नेपाः भौगोलिक हिसाबं ३ गु भागय् बाये छिं: हिमाली क्षेत्र, पहाड, व तराइ क्षेत्र। थ्व क्षेत्रत पूर्व-पश्चिम दिशाय् देय् दछि दु व थ्व क्षेत्रतेत नेपाःयागु मू खुसितेसं थय्-थासे बायातगु दु।
भारतनाप स्वानाच्वंगु तराइ ख्यः भारतीय-गंगा ख्यःयागु उत्तरी भाग खः। थ्व भागयागु सिंचाई व भरणपोषणय् स्वंगु खुसियागु मू ल्हा दु, थ्व खुसित ख-: कोशी, गण्डकी (भारतय् गण्डक खुसि), व कर्णाली खुसि। थ्व भूभाग ताहान्वगु व संतृप्त जु।
पहाडी भूभागय् १,००० निसें ४,००० मिटरतक्कयागु (३,३००–१३,१२५ फू) जा दुगु गुंत ला। थ्व थासे महाभारत लेक व सिवालिक श्रृखला (चुरिया) नांयागु निगु चिजागु पहाडी श्रृखला मू श्रृखला ख। पहाड क्षेत्रे नेपाः स्वनिग नं ला। थ्व स्वनिग नेपाःयागु दक्ले उर्वर व शहरी क्षेत्र खः। पहाडी क्षेत्रय् स्वनिगत स्वया २,५०० मिटर (८,२०० फिट) च्वेयागु थासे जनघनत्व म्हो दु।
हिमाली क्षेत्रे हलिमयागु दक्ले तज्जागु च्वापुगुंत ला। थ्व थाय् यागु उत्तरय् चीनयागु सिमानाय् हलिमयागु तज्जागु च्वका, सगरमाथा ८,८४८ मिटर (२९,०३५ फि) ला। हलिमयागु ८,००० मिटर स्वया तजागु १४ गु च्वकाय् ८ गु नेपाःयागु हिमाली क्षेत्रय् ला। कञ्चनजङ्घा, हलिमयागु स्वंगुगु तज्जागु च्वका नं थ्व हे हिमाली क्षेत्रय् ला। नेपाःयागु सकल भौगोलिक क्षेत्रे मू समस्याय् छगुयागु रुपे गुं-विनास खना वगु दु गुकिलिं याना भूक्षय व इकोसिस्टमयागु स्येनेज्या जुया च्वंगु दु।
नेपाः व बंगलादेशयागु सिमाना मथ्युसां थ्व निगु देय् २१ किलोमिटर (१३ माइल)यागु छगु चिहाकगु चिकेन्स् नेक धागु क्षेत्रनं बायाच्वंगुदु। थ्व क्षेत्रयात स्वतन्त्र-व्यापार क्षेत्र देकिगु कुत जुया च्वंगु दु।
हलिमयागु तज्जागु च्वका सगरमाथा नेपाः व संदेय् यागु सिमानाय् ला। थ्व च्वापुगुं नेपाःलं दक्षिण-पूर्वी रिज(ridge)नं गयेत प्राविधिक कथलं अपु। थुकिलिं याना सकल दं व थासे यक्व पर्यटक मू वै। मेमेगु गैगु च्वापुगुंय् अन्नपुर्ण च्वापुगुं(१,२,३,४), अन्नपुर्ण श्रृंखलाय् ला।
नेपाःयागु जनसङ्ख्यायागु ७६% नं बुंज्या याइ व कुल ग्राह्यस्थ उत्पादनयागु ३९% योगदान बी धासा सेवानं ३९% व उद्योगनं २१% बी। देय् यागु उत्तरी २/३ भागय् दुगु पहाडी व हिमाली थासे भूभागं याना लं व मेमेगु संरचना देके थाकु व ध्येबा नं अप्व वं। सन् २००३ तक्कय् पीच-सतकतेगु कुल हाक ८,५०० किमि स्वया भतिचा अप्व व दक्षिणय् दुगु रेल्वे-लाइनयागु कुल हाक ५९ किमि जक्क दु। ४८ धावनमार्ग व उकिलि १० गुय् कालोपत्र दुगुलिं हवाईमार्ग धासा सुथांला। थन प्रति १९ मनुतेगु लागि १ टेलिफोन दु। तार जडान सेवा देशे दक्व थासे मदु व शहरय् व जिल्ला सदरमुकामय् अप्व केन्द्रित दु। सेवाय् जनतातेगु पहुँच अप्वगु दु व दनावगु मोबाइल (वा तार-रहित) सेवायागु स्थिति धासा देशेदक्व थासे बांला। सन् २००५य् १,७५,००० इन्टरनेट जडान जुइधुंकुगुदु। तर "सङ्कटकाल" लागू जुइधुंका छुं ई फोन सेवा अवरूद्ध जुल। छुं अन्योल धुंका नेपाःयागु निगुगु बृहत जनआन्दोलनं जुजुयागु निरङ्कुश अधिकार क्वचायेका सकल इन्टरनेट सेवा सुचारू यात।[४]
नेपाःयागु भूपरिबेस्टित स्थिति[५] व प्राविधिक बिपन्नता अले ताहाकगु द्वन्दनं अर्थतन्त्रयात पूर्णरूपं विकाशशील जुइ मब्युनि। नेपालं भारत, जापान, संयुक्त अधिराज्य, अमेरिका, युरोपेली संघ, चीन, स्वीजरल्याण्ड व स्क्यानडेभियन देय् नाप वैदेशिक ग्वाहालि काई। आर्थिक दं २००५/०६य् सरकारयागु बजेट करिब १.१५३ अर्ब अमेरिकी डलर यागु जुल, तर कुल खर्च १.७८९ अर्ब जुल। १९९० दशक यागु अप्वगु मुद्रा स्फीति दर क्वहां वयार २.९% थ्यंगु दु। येक्व दं निसें नेपामी मुद्रा रूपैयाँयात भारतीय रूपैयानाप हिलेदर १.६य् स्थिर तयातगु दु। १९९० दशकय् अपुइकुगु मुद्रा बिनिमय दर निर्धारण नीतियागु कारणं विदेशी मुद्रायागु हाकुगुबजार लगभग क्वचाल। छगु दिर्घकाकीन आर्थिक सम्झौता नं भारतनापयागु बांलागु स्वापूयात टेवा बल्लाकुगु दु।
जनतातेगु दथुई सम्पत्ति वितरण मेमेगु विकसित अव् विकासोन्मुख देय् तेगु थें च्वं: च्वेयागु १०% गृहस्थी नाप कूल राष्ट्रिय सम्पतियागु ३९.१%य् नियन्त्रण दु धासा निम्नतम १०% नाप २.६% जक्क नियन्त्रण दु।
नेपाःयागु १ कोटी तियागु कार्यबलय् दक्ष ज्याकमित सिक्क हे म्हो जु। ८१% कार्यबलयात कृषिनम्, १६% सेवानं, व ३% उत्पादन/कला-आधारित उद्योगनं ज्या ब्युगु दु। कृषी उत्पादनत - मूतवलं भारत सीमा नापंयागु तराईक्षेत्रय् खेती याइगु खने दु व मू बुंज्या ख: जाकी, कनि, छो, उखु, दुरु देकिगु व मे लहिनिगु। उद्योगय् जुट, उखु, सुर्ति व अन्न नापंयागु मू कृषी प्रशोधनयागु ज्या यायेगु जुइ। नेपाःयागु बांलागु भूदृश्य व आजुचाइगु संस्कृतियागु लिच्वयागु कथलं पर्यटनय् यक्व संभाव्य दु, तर थ्व निर्यातमुलक उद्योगयात राजनैतिक घटनातेसं सिक्क हे स्येंकाच्वंगु दु। बेरोजगारी व अल्परोजगारीयागु अनुपात जनसङ्ख्यायागु कार्यबल-आयुयागु बच्छि थ्यं। अथे जुगुलिं अप्व नेपामि ज्या मालेयात भारत, खाडी देय् व मलेसिया वनि। [६] भारतीय व ब्रिटिस सैनिकय् ज्यायाईपिं गोर्खाली सेनातेगु मार्फत नेपालं दंय्-दच्छि ५ कोटी अमेरिकी डलर आम्दानि याई। गोर्खाली सेनायात कौशल व बहादुरीयागु लागि म्हसीकि। पर्सियन खाडी व मलेसिया, गन करिब ७ लखः नेपामि श्रमिकत ज्या याना च्वंगु दु, नं छ्वैगु ध्येबा नापं कुल रेमिट्यान्स करिब १ अर्ब डलरयागु हाराहारीय् दु।
सन २००५यागु लागि नेपाःयागु कुल ग्राह्यस्त उत्पादन (GDP) अनुमान ३९ अर्ब डलर स्वया अप्व (पर्चेजिङ पावर प्यरिटि समायोजित) दु, गुकिलिं थुकियात हलिमयागु हे ८३गु तधंगु अर्थतन्त्र देकुगु दु। प्रति-मनु आय करिब १,४०२ डलर दु,
नेपाः १४ अञ्चल, ७५ जिल्ला ५ विकास क्षेत्रय् व ७ राज्य बायातःगु दु। सकल जिल्लाय् छम्ह जिल्ला प्रमुख दैगु प्रावधान दु। जिल्ला प्रमुखया ज्या जिल्लाय् विधान व शान्ति बहाल यायेगु खः व सरकारी मन्त्रालयतेगु ज्याय् ग्वहालि यायेगु खः।<eot>सा धाःगु दुरु बिइगु छगू प्रकारया मनुं लहिनातःगु चौपाया ख। थ्व पशु Bovinae उपपरिवारया छगू पशु ख, नापं Bos जिनसया दकलय् साधारण कथं दयाच्वंगु प्राणी नं ख। थ्व जातियात मंका कथं Bos primigenius धाइगु या। थ्व जातिया मिजंयात बसा (व द्वहँ) धाइ धाःसा मिसायात मासा धाइ। बसायात बुंज्याय् बुं पालिगु वासा सालेत छ्यलि धाःसा मासायात दुरुया निंतिं लहिनि। हलिंया यक्व तजिलजिइ थ्व चौपायाया सांकेतिक अर्थ दु। नापं, हलिंया थाय्‌थासय् थ्व पशुया ला नं नइगु या। थ्व पशुं पिकाइगु सःयात आभ्वं धाइ।[२] नापं, मचाम्ह सायात आभ्वंचा नं धाइगु या। नेवाः तजिलजिइ सा सिक्क हे नापंया प्राणी जूगुलिं सा थें हे न्यागु मेमेगु प्यपां चुइगु प्राणीतयेत नं थी-थी सा धका नां बियातःगु दु। दसुया निंतिं कस्तूसा, चुसा, च्वाम्वःसा, तेन्हुसा कायेछिं। सायात लहिनिपिं मनुतेत साजवाः (स्वयादिसँ:जवाः) धाइ धाःसा सा लहिनिगु थाय्‌यात सागः धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.६०७६३९ उत्तर व देशान्तर ८५.९१५५६३ पश्चिम खः (34.607639° N 85.915563° W)। थ्व थासे २२२६७२३ वर्ग मिटर (०.८५९७४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ताज़िकिस्तान (ताजिक भाषा:Ҷумҳурии Тоҷикистон, जम्हुरी तोजिकिस्तोन; रुसी भाषा: Республика Таджикистан, रेस्पब्लिका ताद्झिकिस्तान; फारसी भाषा: جمهوری تاجیکستان जम्हुरी-ए ताजिकेस्तान) मध्य एशियाय् स्थित छगू भूपरिवेष्टित देय्‌ ख। थ्व देय्‌ न्हापा सोभियत संघया भूभाग जुयाच्वन (Tajik Soviet Socialist Republic) व सोभियत संघया विघटन धुंका सन् १९९१य् थ्व छगू देय्‌ जुल। सोभियत संघं पृथक जुइ धुंका थ्व देय्‌ गृहयुद्धया मारय् (सन् १९९२ निसें सन् १९९७ तक्क) लात। थ्व देय्‌या कूटनीतिक-भौगोलिक स्थिति सिक्क महत्वपूर्ण जु। थ्व देय्‌या सीमा दक्षिणय् अफ्गानिस्तान, पश्चिमय् उज्बेकिस्तान, उत्तरय् किर्गिस्तान व पूर्वय् चीननाप स्वा। थ्व देय्‌ ताजिक नस्लया मनुतयेगु बाहुल्य दूगु देय्‌ ख। थ्व जातिया उत्त्पत्ति इरानय् जूगु ख। थ्व जातिं फारसीनाप स्वापू दूगु ताजिक भाषा नवाइ। थ्व भाषायात सीरीलिक लिपिइ (रुसी लिपि) च्वइगु या। थ्व देय्‌या राजधानी दुशाम्बे ख।
ताज़िकिस्तानया फारसी भाषाय् अर्थ ताजिकतयेगु थाय्‌ ख। ताजिक धाःगु खँग्वः गनं वल धैगु विषयय् छगू बाखँ दु। पामीर च्वापुगुँया च्वकायात 'ताज'(श्रीपेच) धका धाइगु या। थ्व थासय् मध्यकालीन युगय् मुस्मां तयेगु टर्क व इरानी नश्ल मू नश्ल जुयाच्वन। थ्व थाय्‌या इरानी मुस्मांत पामीर च्वापुगुंया नापं च्वनिगु जूगुलिं इमिगु नां ताजि (च्वकामि) धका जूवन। इरानी भाषाय् थनया निगु हे जातितयेत नापं धायेत व न्यनिबिले बांलाकेयात ताजिइ "क" तना ताज़िक-ओ-तुर्क (ताजिक व टर्क) धइगु खँग्वः चलनचल्तीइ वल। थ्व खँग्वलं थ्व थासय् च्वनिपिं इरानीतयेगु नां ताजिक जूवन धाःसा ताज़िक-ओ-तुर्क धाःगु खँग्वः फारसी इतिहासय् "सकल मनु" धका धायेत छ्येलिगु या।
आःया ईले ताजिक खँग्वःया छ्येला ताजिकिस्तानया सकल निवासीतयेगु निंतिं छ्येलाहःगु दु। अथे जुसां थ्व देय्‌या गैह्र ताजिक नश्ल दसु उज्बेक व रूसी मूलया मनुतयेत धाःसा थ्व खँग्वः मयः।
थ्व थासय् मानव बस्ती ईपू ४०००दँ निसें दयावःगु दु। महाभारत व थी-थी हिन्दू/बौद्ध ग्रन्थय् वर्णित महाजनपद कम्बोज व परम कम्बोज थ्व हे थासय् दूगु मान्यता नं दु। इरानया हख़ामनी शासनय् सम्मिलित यायेगु ईले थन बौद्ध धर्म नं वःगु खने दु। थ्व ईले बेबिलोनियानं छुं यहूदी नं थन वया च्वंगु खने दु। अलेक्जेन्डरया आक्रमणय् थ्व देय्‌ मला। ईपू ४गु शताब्दीया अन्तिम चौथाइ व निगु शताब्दी ईपूया प्रथम चौथाईइ थ्व थाय्‌ ब्याक्ट्रियन साम्राज्यया भाग जुयाच्वन। थ्व धुंका थ्व थाय्‌ सीथियन तुखरा व लिपा तुखरिस्तानया अन्तर्गतय् लात। चीनया हान वंशनाप नं थनया शासकतयेगु कूटनीतिक सम्बन्ध ईपू निगु शताब्दीइ जुल। थ्व ईले ब्याक्ट्रियाय् चीनिया पदाधिकारीत वया चीनया पश्चिमी लागा अवलोकन यायेवःगु खने दु।
७गु शताब्दीइ थ्व थासय् अरबतयेसं मुस्मां साम्राज्यया पलिस्था यात। इरानया सामानी साम्राज्यनं अरबतयेत परास्तयात व समरकन्द व बुख़ाराया पलिस्था यात। थ्व निगु हे नगर आ उज्बेकिस्तानय् ला। १३गु शताब्दीइ मंगोलतयेसं मध्य एसियाय् आक्रमण याबिले ताजिक क्षेत्र दक्ले न्हापां आत्मसमर्पण याइगु देय्‌य् छगू ख। १८गु शताब्दीइ रूसी साम्राज्यया विस्तार जुयाच्वंबिले फारसी साम्राज्य दक्षिणय् कुण्ठित जुल।
सन् १९९१य् सोभियत संघं स्वायत्तता प्राप्त जुइधुंका थ्व देय्‌य्‌ गृहयुद्ध जूवन। सन् १९९२ निसें सन् १९९७ तक्क थ्व देशय् गृहयुद्धया कारणं थ्व देय्‌या अर्थव्यवस्था चौपट जुल। सन् २००८य् वःगु भयंकर चिकुगु मौसमं नं थ्व देय्‌यात यक्व नोक्सान यात।
ताजिकिस्तान छगू भूपरिवेष्टित देय्‌ ख। थ्व देय्‌ क्षेत्रफल कथं मध्य एसियाया दक्ले चिधंगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या सतह पामिर च्वापुगुं भुनातःगु दु। थ्व देय्‌या ५०% स्वया अप्व थाय्‌ समुद्रसतह स्वया ३००० मिटर स्वया तज्जा। थ्व देय्‌या चिज्जागु थाय्‌ धाःगु उत्तरया फेर्गाना स्वनिगःया थाय्‌, दक्षिणी कोफार्निहोन खुसि व भख्श खुसि स्वनिग (निगु हे जाना अमु दरया) जक्क ख। थ्व देय्‌या राजधानी दुशानबे कोफार्निहोन स्वनिगःया दक्षिणी भीरय् ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.९८७८७२ उत्तर व देशान्तर ८६.५७१२४९ पश्चिम खः (31.987872° N 86.571249° W)। थ्व थासे १४६११०८१ वर्ग मिटर (५.६४१३७० वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>युरोपेली शास्त्रीय संगीत छगू शास्त्रीय संगीत कला ख। थ्व पश्चिमी संस्कृतिया धार्मिक व धर्मनिरपेक्ष संगीतं उत्त्पत्ति जूगु वा उकिइ आधारित करिब ११गु शताब्दी निसें थौंतक्कया संगीतकला व संस्कृति ख। [१] थ्व संगीतया केन्द्रिय मापदण्ड करिब १५५० निसें १९००इ संहितावद्ध जुवन। थ्व कालयात कमन प्राक्टिस पिरियड धाइ।
युरोपेली संगीतया मेमेगु संगीत स्वया पृथक पक्ष थ्व संगीतया १६गु शताब्दी निसें न्ह्यथंगु सांगीतिक संकेतन (musical notation) व्यवस्था ख। [२] पाश्चात्य स्टाफ नोटेसनयात संगीतज्ञतयेसं संगीत प्रदर्शकयात पायेछि स्वरमान (Pitch), सःगति (tempo) व मापक (meter), बीतः, थी-थी लय व संगीतया छगू भागयात पायेछि निष्पादन यायेत छ्येलातःगु खनेदु। थुकिलिं इम्प्रोभाइजेसन व एद लिबितम ad libitum थें न्यागु सांगीतिक आलंकरणया संस्कृतियात म्हो जक्क थाय् ब्यु। थन्यागु संस्कृति गैह्र-युरोपेली शास्त्रीय संगीत, दसु भारतीय शास्त्रीय संगीत , जापानी शास्त्रीय संगीतय् व आधुनिक संगीतय् खनेदु। [३][४][५]
युरोपय् युरोपेली "शास्त्रीय संगीत" खँग्वःया छ्येला १९गु शताब्दीतक्क मजूगु खनेदु। थ्व ईले बाख निसें बिथोवेनतक्कया संगीतयात सुवर्ण युगया रुपय् नालेत थ्व खँग्वः छ्यलाहःगु ख। [६]<eot>लाइबेरिया आधिकारिक कथं लाइबेरिया गणतन्त्र, अफ्रिकाया पश्चिमी तटय् स्थित छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌या सीमाय् सियरा लिओन, गिनी, कोटे डिभोरे व प्रशान्त महासागर ला।
थ्व मुक्त दासतेसं छगू प्रबुद्ध समाज दयेका सन् १८४७य् लाइबेरिया गणतन्त्रया पलिस्था यात व संयुक्त राज्य अमेरिकाया थें न्याःगु सरकार दयेकल। अमेरिकाया न्याम्हम राष्ट्रपति जेम्स मोनरोया नामं राजधानीया नांमोनरोभिया जुवन।
सन् १९८०इ सेनां कू याना राष्ट्रपति विलियम आर. टालबोर्टयात पदच्यूत यानाबिल। थ्व नापं हे अस्थिरताया ई न्ह्यथन। थ्व हे काण्डं लिपा गृहयुद्धया रुप धारण यात। थ्व गृहयुद्धय् द्वलंद्व मनुतेगु ज्यान वन व देय्‌या अर्थव्यवस्था धराशाही जुल। आः लाइबेरिया गृहयुद्ध व आर्थिक अव्यवस्थां थाहां वयेत स्वयाच्वंगु दु।<eot>वेद खँग्वः संस्कृतया "विद्" धातुं बुयावःगु खः। विद्‌या अर्थ सीकिगु, ज्ञान इत्यादि ख। वेद हिन्दू धर्मया प्राचीन पवित्र ग्रन्थतेगु मंका-नां खः। वेदयात श्रुति धकाः म्हसीकिगु नं या। वेदया मन्त्रतेत परमेश्वर (ब्रम्हां) प्राचीन ऋषितेत अप्रत्यक्ष कथं तपस्या याना च्वंबिलय् कनादिगु धैगु विश्वास दु। वेद प्राचीन भारतया वैदिक कालया वाचिक परम्पराया भिंगु कृति खः। थ्व कृति ३०००-४००० दं निसे दयाच्वंगु दु। वेद हिन्दू धर्मया सर्वोच्च व सर्वोपरि धर्मग्रन्थ खः।
वेदयु संहिताय् मंत्राक्षरय् दंगु व क्वदगु ध्व दसु "क॑" तया इमित उच्च, मध्यम, वा मन्द संगीतमय सः उच्चारण यायेगु संकेत बियातगु दु। थुकियात उदात्त, अनुदात्त व स्वारित यु नां बियातगु दु। थ्व सः यक्व पुलांगु ई निसें प्रचलित दु व महामुनि पतंजलि नं थगु महाभाष्य य् इमिगु मू-मू नियमतेत समावेश यागु दु।
सकल वेदयागु प्येंगु भाग दु। न्हापायागु भाग (संहिता) बाहेक हरेकय् टीका वा भाष्य यागु स्वंगु स्तर दै। फुक्कं मंका कया थ्व ख:
थ्व ४ भाग सम्मिलित रूपं श्रुति यागु नामं म्हसीके छिं। थ्व हिन्दू धर्मयु सर्वोच्च ग्रन्थ खः। बाकी ग्रन्थ स्मृति यु अन्तर्गत वै।<eot>तरुण धागु जीवनया छगू कालखण्ड ख। थ्व कालखण्डय् मनु ल्याम्ह/ल्यासे जुइ। थ्व कालखण्डया छुं निश्चित समयावधि मदुसां थ्व ई मचा धुंका व प्रौढ न्ह्यया छगू कालखण्डया कथं काय्‌गु या।
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् (तरुणः)[१]जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल। थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या संस्कृतय् व संस्कृत नाप स्वापू दुगु व संस्कृत नं बुया वगु भाषे जुगु खने दु।
दिनाङ्कः धाःगु संस्कृत भाषायागु खँग्वः खः। दिंयात अभिलेखीय संग्रहित यानातयेत छ्यलिगु रुपयात दिनाङ्क धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.९३३६४६ उत्तर व देशान्तर ७२.३७८१६७ पश्चिम खः (41.933646° N 72.378167° W)। थ्व थासे २०१९२२७५ वर्ग मिटर (७.७९६२८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६८८००९ वर्ग मिटर (०.२६५६४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व हलिमसफूइ आः तक्क दुगु च्वसु स्वय्‌त क्वय् बियातगु सन्‍दुकय् च्वसु न्ह्यथनिगु आखःयात माउसं तिया दिसँ। छुं छगु पुचः (क्याटेगोरी) नाप स्वापू दुगु च्वसुतेगु धलः स्वय्‌यात "पुचः"य् माउसं तिया दिसँ। ल्याखं नं न्ह्येथनिगु च्वसु स्वय्‌त ०-९य् माउसं तिया दिसँ।
कर्नाटक (कन्नड: ಕರ್ನಾಟಕ), वा कर्णाटक , दक्षिण भारतया छगु राज्य ख। थ्व राज्यया पलिस्था नोभेम्बर १, सन् १९५६खुनु राज्य पुनर्गठन अधिनियमया अधीनय् जूगु ख। न्हापा थ्व मैसूर राज्यया नामं नांजा। सन् १९७३स पुनर्नामकरण याना थुकिया नां कर्नाटक जुवन। थुकिया सीमा पश्चिमय् अरब सागर, उत्तर पश्चिमय् गोआ, उत्तरय् महाराष्ट्र, पूर्वय् आंध्र प्रदेश, दक्षिण-पूर्व य् तमिल नाडु व दक्षिणय् केरलनाप स्वा। थुकिया कुल क्षेत्रफल ७४,१२२ वर्ग माइल (१,९१,९७६ कि.मि.)²) दु; थ्व भारतया कुल भौगोलिक क्षेत्रया ५.८३% ख। २९ जिल्लानापं थ्व राज्य भारतया च्यागु दकले तःधंगु राज्य ख। राज्यया आधिकारिक व दकले आपालं ल्हाइगु भाषा कन्नड ख। कर्नाटक खँग्वःया उद्गमया यक्व व्याख्याय् दकले स्वीकृत व्याख्या थ्व ख कि कर्नाटक खँग्वःया उद्गम कन्नड खँग्वः करु, अर्थात हाकु वा तःज्जागु व नाडु अर्थात भूमि वा प्रदेश वा क्षेत्रं वःगु ख, गुकिया संयोजन करुनाडुया पूवंगु अर्थ हाकुगु भूमि वा तःजागु थाय् ख। हाकु खँग्वः थनया बयालुसीम क्षेत्रया हाकुगु चां वःगु ख व तःजागु देक्कनया पठारी भूमिं वःगु ख। ब्रिटिश राजय् थ्व थाय्या निंतिं कार्नेटिक खँग्वःया छ्यला याःगु दु, थ्व कृष्णा खुसिया दक्षिणपाखेया प्रायद्वीपीय भूमिया निंतिं प्रयुक्त दु, व मूलतः कर्नाटक खँग्वःया अपभ्रंश ख। प्राचीन व मध्यकालीन इतिहास स्वयेबिले कर्नाटक क्षेत्र यक्व तःधंगु शक्तिशाली साम्राज्यतयेगु क्षेत्र जुयाच्वंगु खनेदु। थ्व साम्राज्यतयेगु लाय्कूया विचारक, दार्शनिक, भाट व चिनाखँमितयेगु सामाजिक, साहित्यिक व धार्मिक संरक्षणय् थौंया कर्नाटक बुयावःगु ख। भारतीय शास्त्रीय संगीतया निगु हे रूप, कर्नाटक संगीत व हिन्दुस्तानी संगीतय् थ्व राज्यया महत्त्वपूर्ण योगदान दु। आधुनिक युगया कन्नड च्वमितयेसं दकले अप्व ज्ञानपीठ सम्मान त्याःगु दु। राज्यया राजधानी बंगलुरु नगर ख; थ्व भारतय् स्थित तःच्वगु आर्थिक व प्रौद्योगिक ख्यःया अग्रणी योगदानकर्ता ख।
क्लियोप्याट्रा ७ प्राचीन मिस्रया छम्ह नांजाम्ह मिसा शासक ख। हलिमया इतिहासय् हे दकले नांजापिं मिस्तय् वय्‌कः छम्ह ख। वय्‌कःयात वय्‌कःया रुप व राजशक्तिया निंतिं म्हसीकिगु या। वय्‌कःया शासन बिलय् दयेकूगु वय्‌कःया ख्वाः दूगु छगु सिक्का।
ग्वहालि दबू — छित छुं विषयय् जानकारी माःसा थन स्वापू तया दिसँ। विकिपिडियायागु स्वयंसेवकतेसँ छित माःगु जानकारी मालाबियादि।
सतः फल्चा — थ्व विकिपिडिया न्ह्यथनेयात व बाँलाकेयात बिचा तेगु व खँलाबँलायायेगु थाय् खः। थन विकिपिडियायागु प्राविधिक पक्ष व नियमयागु बारेय् नं खँलाबँला जुई।
सामाजिक दबू — विकिपिडियाय् जुयाच्वँगु ज्याखँ, स्रोत, यायेमागु ज्याखँ आदि मेमेपिं स्वयमसेवकतेत क्येनेयात तैगु थाय्। सतः फल्चाय् न्हुगु ज्यायागु बारेय् खँलाबँला याये धुंका उकीयात यायेत थन सुचँ बिया दिसँ।
विकिपिडियायात विकिमिडिया फाउन्डेसनं होस्ट याना तगु दु। थ्व फाउन्डेसन छगु नन-प्रोफिट गुथि ख:। थ्व गुथिं मेमेगु ज्याझ्वःयात नं होस्ट याना तगु दु। थ्व गुथिं होस्त यानातगु मू ज्याझ्वः थ्व कथं दु:
थ्व जाथाय् विकिपिडियाया नेपालभाषाय् च्वया तःगु संस्करण ख। नेपालभाषाया विकिपिडिया इन्क्युबेटरय् परिक्षणया रुपय् जुन ४, सन् २००६ निसें सञ्चालन जुल धाःसा आधिकारिक रुपय् अक्टोबर १, सन् २००६य् पलिस्था जुल। नेपालभाषाया विकिपिडियाय् आ तक्क ७२,२११ च्वसुइ ज्या जुयाच्वँगु दु। मेमेगु हलिमसफूइ दक्ले तधंगु हलिमसफू क्वे बिया तगु दु:<eot>युनानी भाषा (ελληνική γλώσσα छगू इण्डो-युरोपियन भाषा ख। थ्व भाषा करीब १.५-२.२ कोटी मनुतेसं ल्हाइ। आपालं थ्व भाषा युनान व साइप्रसय् छ्येलि तर अल्पमतीय कतहं हलिमया यक्व थासय् युनानी आप्रवासीतेसं छ्येलिगु या।
युनानी भाषा युनानय् युनानी लिपिइ ९गु शताब्दी निसें च्वैगु या, थ्व स्वया न्ह्यः थ्व भाषा लिनियर बी(१५-१३ इ पू)इ च्वैगु या। साइप्रसय् धाःसा थ्व भाषा ४गु शताब्दी ई पू निसें थ्व लिपि छ्येलाहःगु खनेद् दु, थ्व स्वया न्ह्यः साइप्रसय् साइप्रियट सिलेबरीइ थ्व भाषा च्वैगु या। युनानी साहित्यय् करिब ३०००दं निसें साहित्यिक ज्या जुयाच्वंगु खने दु।<eot>द्यः धालकि छुं हे म्वाम्ह व द्यःया नामय् न्ह्यागु नं याइम्ह मनुयात द्यःवँय् धाइ। थन्यागु पहःयात द्यःवँय् पहः धाइ।<eot>म्याग्दी जिल्ला नेपाःया धवलागिरी अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व छगू पहाडी जिल्ला ख। म्याग्दी जिल्लाया सदरमुकाम बेनी बजाः ख। जिल्लाया वर्तमान सिमाना २०३१ सालय् पर्वत व मुस्ताङं २० गाविस थ्व जिल्लाय् ल्वाक्जाय् धुंका जुगु ख[१]। थ्व जिल्लाय् आ ४० गाविस दु [१]।
थ्व जिल्ला न्हापा पर्वत राज्यया छगू भाग ख। २०१८ सालया जिल्ला विभाजनय् थ्व थाय्‌या नां दक्ले न्ह्य आधिकारिक कथं छ्यलातगु खने दु[१]। थ्व जिल्लाया नां थ्व जिल्लाया सकल थाय् हे थें बाहा वइगु खुसि म्याग्दी खुसिं जुवंगु ख।
दुर्गा सप्तसतीइ वणिर्त "जयन्ती, मंगला, काली, भद्रकाली, कपालिनी" धाइगु पादीशया देवी भगवतीया १०० नांय् छगू "मंगला" नां नं अपभ्रंश जुया थ्व खँग्वः बुयावगु ख।
मेपिंगु विचाय् म्याग्दी खुसिया पुलांगु नां "मायानदी" जुगुलिं थ्व खँग्वः अपभ्रंश जुया म्याङ्दी जुजुं म्याग्दी खुसि जुगु ख।
मगर लागाय् लाइगु थ्व जिल्लाया आपालं नां मगर भाषा कथं हे दयावगु खने दु। समालवंशी मल्लतेसं पर्वत राज्यया एकीकरण यायेन्ह्य थ्व खुसिया उद्गम निसें कालीगण्डकीय् विलय जुइगु सकल थाय् (ताकम, पुला व ज्यामरुककोट)य् थापातेगु राज्य जुगु खने दु। थापातेगु वंशावली कथं इमिगु क्षेत्रीय वंश बगाले थापा ख। थ्व थापापिं मगर जुसां भारतीय ब्राम्हणहरुतेइके यज्ञोपवित (जनै) ग्रहण याना थःयात क्षेत्री व ठकुरीइ रुपान्तरण यात। ताकम, पुला व ज्यामरुककोटय् राज्य याइपिं थापात जनै ग्रहण यायेन्ह्य "मेङ" जातिया मगर जुइमागु विश्वास दु। अतः, इमिगु राज्यय् बाहावइगु खुसियात मेङदी धागु जुल। मगरतेगु भाषाय् म्याग्दीयात "मेङदी" धाइ। थ्व हे मेङदी धागु खँग्वः नेपालभाषा व खेँ भाषाय् म्याग्दी जुवन।
विक्रम सम्बत २०१८ सालय् जिल्ला पलिस्था जुगु बिले थ्व जिल्लाय् २१ गा वि स दु। आ वया थनया गाविस ल्याखं ४१ जुगु दु[२]। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम बेनीबजाःया पश्चिमया म्याग्दी खुसि व उत्तरया काली खुसि नापलाइगु थासय् ला।
३२,३७९ मिसा व २६,४२४ मिजं जाना सकल ५८,८०३ म्ह आर्थिक कथं सक्रिय खने दु [३]। थ्व जिल्लाया मनुत बुंज्या, पशुपालन, ज्यालादारी, उद्योग, व्यवसाय, होटेल, मेकानिक्स, वैदेशिक रोजगार आदि ज्या याइ[३]। थ्व जिल्लाया ल्याम्हत ब्रिटिस गोर्खा व भारतीय सेनाय् वनिगु चलन दु। नापं खाडी देय्‌य् ज्या याये वनिगु चलन नं दु।
थ्व जिल्लाय् जातीय विविधता कथं भाषिक विविधता नं दु। आपालं मनुतेसं खेँ भाषा ल्हाइ। मेमेगु भाषाय् मगर भाषा, नेपालभाषा, छन्त्याल भाषा, थकाली भाषा व म्हो मात्राय् गुरुङ भाषा ल्हाइगु खने दु [३]।
हिन्दूतेसं बुइबिले छैठी यायेगु, न्वारान यायेगु, थगु परिवार पिने इहिपा यायेगु व सीबिले कालीगण्डकीया सिथय् वा नापंया खुसिया सिथय् सिमेसिगु नामं दाहसंस्कार यायेगु चलन दु। दाहसंस्कार याइ बिले उइगु वा ल्हाइगु चलन दु। सीधुंका नेवाः, क्षेत्री, ब्राम्हणतेसं छगू थें हे कथं पिण्डदान, द्रव्यदान, गौदान आदि यायेगु चलन दु धाःसा मगर, थकाली, गुरुङ जातिइ थगु परम्परा कथं काजक्रिया यायेगु चलन दु। इहिपाय् बाहुन, क्षेत्री व नेवाःतेगु मागी विवाहया चलन दु धाःसा मगर समुदायय् पौया म्ह्याय् इहिपा यायेगु व थकाली समुदायय् पौ व निनिया म्ह्याय् इहिप यायेगु चलन दु। आ वया मतिना इहिपा यायेगु चलन नं दयावगु दु।
थ्व जिल्लाया मनुतेसं भू-बनोट, जातीय विविधता व मौसम कथं वसः व भेषभुषा पुनेगु या। गुरुङ, मगरया मिसातेसं चोलो फीगु, बर्को (छेकी) फाइगु,पर्सी वा लुङ्गी सिनिगु, पटुका चीगु व पछ्यौरा छ्यने मजेत्रो देकिगु या [३] । न्हापायापिं मिसातेसं तिसाय् म्हुतुसी तक्क वैगु झुम्के बुलाकी न्ह्याइगु या[३]। बाहुन, क्षेत्री व वैश्यका मिसातेसं साधारण चोलो, ब्लाउज, सारी, पछ्यौरा, पटुका, पेटिकोट, लुङ्गी फीगु या। आ वया आधुनिक वसः फीगु नं या [३]। मिजंय् लेकाली भेगय् भोटो, कछाड फीगु चलन दु धाःसा तल्लो भेग व सदरमुकामय् दौरा, सुरुवाल, कोट, पाइन्ट, कमिज, जाँगे,टोपी व ब्राम्हणतेसं धोती चीगु या [३]।
शिख गाबिसया घोरेपानी जिल्लाया छगू पर्यटकीय थाय् ख। घोरेपानी स्वया ४५ मिनेट च्वे पुन हिल मेमोरियल भ्यू टावर ला। थ्व थासय् हलिमया दक्ले अप्व प्रजातिया लालीगुँरास व च्वापुगुं खने दु। सिंगा गाविसया तातोपानी कुण्ड, भू-तातोपानी गाविसया तातोपानी कुण्ड, दाना गाविसया अन्ध गल्छि, दाना गाबिसया रुप्से छहरा, गुर्जा गाबिसया ढोरपाटन आरक्ष व मुदी गाबिसया धवलागिरि च्वापुगुं (८१६७ मि.) मू पर्यटकीय थाय् ख[३]।
थ्व जिल्लाय् दैगु जंगली पशुय् कस्तूरी, थार, मृग,घोरल, झारल, नाउर, चितुवा, माक, धुं, भालु, दुम्सी, ब्वाँसो आदि दु धाःसा छेंय् लहिनिगु चौपायाय् सा, मामेँय्, दुगुचा, बाख्रा, फा, बंगुर,खच्चर, सल, गधा, चौरी आदि दु [३]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.२२९७२३ उत्तर व देशान्तर ९२.६८५३१ पश्चिम खः (36.229723° N 92.68531° W)। थ्व थासे ६५९०८६० वर्ग मिटर (२.५४४७४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नेपाःया सन् २००१या जनगणना कथं सलेनाया जनसंख्या ३१८५ दु।[१] थुकिली मिजं ४६% व मिसा ५४% दु। थ्व थासय् ५३८ खा छेँ दु।<eot>अरबी भाषा सामी हामी परिवार यु छगु भाषा खः। अरबी मुस्मां धर्म यु धर्मभाषा खः। थ्व भाय् य् हे क़ुरान-ए-शरीफ़ छ्वगु खः।
अरबी भाषा यात अरबी लिपिय् च्वै । थ्व लिपि जवं देपाय् च्वेगु जुइ। थुकिगु सकल मांआखः वा बाआखः यु लागि छगु जक्क आख दै।<eot>अल्ना (एल्बो बोन) छगू लङ्ग बोन ख। थ्व प्रिज्म्याटिक आकारया जुइ व फोरआर्मया मेडियल सिथय् दै। थ्व क्वें रेडियसया प्यारालल दयाच्वनि।<eot>माया लहना अमेरिकाया छगू सभ्यता ख। थ्व सभ्यता मध्य अमेरिकाय् पलिस्था जूगु ख। थ्व लहना छगू मेसोअमेरिकन लहना ख गुकिया विकास माया जातिया मनूतेसं याःगु ख। थ्व लहना कोलम्बस-पूर्वया छगू जक विकशित लिपि- किपा-लिपि वा हायेरोग्लाइफिक लिपि(hieroglyphic script)या निंतिं नांजाः। माया किपा लिपियात माया लिपि धैगु या। नापं, थ्व लहना थःगु कला, वास्तु, गणित, पात्रो, व खगोलया ज्ञानया निंतिं नं नांजाः। माया लहना वर्तमान दक्षिणपूर्व मेक्सिको, ग्वातेमाला, बेलिज व हन्दुरस व एल् साल्भादोरया पश्चिमी क्षेत्रय् दूगु ख। थ्व क्षेत्र युकातान प्रायःद्वीपया उत्तरी समथल व सियरा माद्रेया उच्चभूमिइ व दक्षिणया प्रशान्त महासागरीय तटया समथर भूमिइ ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.१३२१४४ उत्तर व देशान्तर ११०.८७७००३ पश्चिम खः (32.132144° N 110.877003° W)। थ्व थासे ११७२६४१ वर्ग मिटर (०.४५२७५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.६५७८३६ उत्तर व देशान्तर ८७.६०६०८४ पश्चिम खः (33.657836° N 87.606084° W)। थ्व थासे २८९४८५५४ वर्ग मिटर (११.१७७१०० वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५०२८ वर्ग मिटर (०.००५८०२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९८६४६१ उत्तर व देशान्तर ९०.७६५५८२ पश्चिम खः (39.986461° N 90.765582° W)। थ्व थासे २७८७२८२ वर्ग मिटर (१.०७६१७६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बनासकांठा जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>परिवार थेरवादी विनय पिटकया अन्तिम वा स्वंगुगु सफू ख। थ्व सफूलि विनयपिटकया न्हापाया निगु सफू, सूत्तविभंग व खन्धकया सारांश व विनय पिटकया नियमतेगु मुख्यतः प्रबोधात्मक विश्लेषण दु। श्रीलंकाय् थ्व सफूलि थेरवादीगुरुतेगु नांया धलः नं दूगुलिं थ्व सफू मेमेगु सफू स्वया लिपा जक्क दयावःगु धैगु विश्वास दु। श्रीलंकाय् इपू प्रथम शताब्दीइ जूगु प्यंगूगु परिषद बिले पालीया मौखिक परम्परायात लिपिबद्ध यायेगु झ्वले थ्व सफू दयावःगु धैगु विद्वानतेगु विचाः दु।<eot>अव्यवस्थावाद छगु राजनैतिक विचा खः। थ्व विचाः कथं राज्यया अस्तित्व आवश्यक मदु व राज्य वा सरकार धाःगु हानिकारक जुइ व मनुया स्वतन्त्रतायात कुण्ठित याइ।<eot>पःखाः नेपालभाषाया निगूगु टेली संकिपा खः। बाखंमि पुर्ण पथिकया निपु बाखं पःखाः व उदघाटनया लिधंसाय् दयेकूगु थुगु टेली संकिपाया निर्देशन रामशेखर नकःमिं यानादीगु खःसा निमार्ण अच्यूत ताम्राकारजुं यानादीगु खः।<eot>राग नेवाः व भारतीय शास्त्रीय संगीतय् सःतयेगु अभिव्यक्ति याइगु रुप ख। थी-थी कथंया सः छ्यला थी-थी कथंया राग दयावइ। रागय् "सारेगमपधनिसा" सः छ्यलि। सःया थीथी गुणया आधारय् थी-थी राग दयावइ। रागया जातिं रागय् गुलि सः दु धका धाइ। रागय् म्होय् नं ५ता सः व अप्वय् ७ता सः दइ। आरोहया अर्थ थाहां वनिगु व अवरोहया अर्थ कुहां वनिगु ख। संगीतय् सःतयेगु क्रम इमिगु ऊँचाई-निचाईया आधारय् तय जुइ। ‘सा’ स्वया तच्वःगु ध्वनि ‘रे’ या, ‘रे’ स्वया ‘ग’ व अथे जुजुं 'नि' या ध्वनि दकले तच्वगु जुइ। सः तच्वया वनिगुलिं सा-रे-ग-म-प-ध-नि-सां हालिगु यात आरोह व थुकिया विपरीतयात अर्थात सां-नि-ध-प-म-ग-रे-सायात अवरोह धाइ। आरोह-अवरोहय् न्हेगु हे सः दःसा राग ‘सम्पूर्ण जाति’ जुइ। ५ता सःजक्क दइबिलय् राग ‘औडव’ व ६ता सः दइबिलय् राग ‘षाडव’ जुइ। यदि आरोहय् ७ता व अवरोहय् ५ता सः दःसा राग ‘सम्पूर्ण औडव’ जुइ। थ्व कथं कुल ९ जाति दयेकेछिं गुकियात रागया उपजातित नं धाइगु या। साधारण गणितया हिसाबं स्वयेगु खःसा छपू ‘थाट’या ७ता सलं ४८४ राग दयेकेछिं। अथेजुसां दक्वं राग उलि प्रचलित मजु। आरोहय् ७ व अवरोहय् ७ सः दइबिलय् ‘सम्पूर्ण-सम्पूर्ण जाति’ दइ गुकिलिं छपू जक्क राग दयेकेछिं। अथे हे आरोहय् ७ व अवरोगय् ६ सः दइबिलय् ‘सम्पूर्ण षाडव जाति’ दइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.६६१४६३ उत्तर व देशान्तर ८१.३९२०१६ पश्चिम खः (28.661463° N 81.392016° W)। थ्व थासे २३०४१६६६ वर्ग मिटर (८.८९६४३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४४३५१७ वर्ग मिटर (०.५५७३४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गुवाहाटी (अंग्रेजी:Guwahati), भारतया आसाम राज्यया कामरुप जिल्लाया छगू महानगर ख। थ्व नगर प्राचीन कालय् "प्रागज्योतिषपुर" नामं नांजाः। थ्व उत्तर-पूर्व भारतया दकलय् तःधंगु महानगर क्षेत्र व कोलकाता व पटना धुंका पूर्व भारतया ३गूगु दकलय् तःधंगु नगर ख। थ्व नगरयात उत्तर-पूर्व भारतया प्रवेशद्वार नं धाइगु या। सन् २०११स जनगणना कथं थ्व नगरया जनसंक्ख्या २,५०८,२०१म्ह दु। थ्व दशकय् गुवाहाटीय् यथेष्ट भौगोलिक व जनसंख्या परिवर्तन जूगु दु। प्राचीन प्रागज्योतिषपुर कामरूप राज्यया राजधानी ख। आःतक्क नं थ्व नगरय् पुलांगु मठ-मन्दिर खनेदु। कामाख्या देगः, उमानन्द देगः, नवग्रह देगः, शुक्रेश्वर देगः, बशिष्ठ देगः, दौल गोबिन्द देगः आदि थ्व नगरया छुं देगःत ख।
गुवाहाटी महानगरया दक्षिणय् ब्रह्मपुत्र खुसि, उत्तरय् छिलङर पर्वः, पूर्वय् लोकप्रिय़ गोपीनाथ बरदलै अन्तराष्ट्रीय़ बिमानस्थल व पश्चिमय् नारेङ्गी ला। ब्रह्मपुत्रया उत्तर सिथय् दूगु उत्तर गुवाहाटीया रुप हिलावनाच्वंगु दु। गुवाहाटी पौर निगमया अधीनय् थ्व थाय् प्रशासित जु। थ्व पौर निगमया अधीनय् २१६ बर्गकि:मि: व गुवाहाटी महानगर उन्नय़न प्राधिकरणया अधीनय् ३४० बर्गकि:मि: लागा ला।
गुवाहाटी उत्तर-पूर्व भारतया छगू प्रधान वाणिज्यिक व शैक्षिक केन्द्र ख। थ्व नगरय् आइआइति गुवाहाटी (IIT) व मेमेगु नांजाःगु ब्वंकुथित दु। गुवाहाटी उत्तर पूर्व भारतया महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक, राजनैतिक, प्रशासनिक केन्द्र ख।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं गुवाहाटी शहरयागु जनसंख्या ८०८,०२१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५५%, व मिसात ४५% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७८% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८१% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया गुवाहाटी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>विनय पिटक बौद्ध धर्मया छगू ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ त्रिपिटकया स्वंगु भागया छगू भाग ख। थ्व ग्रन्थ भिक्षु, भिक्षुणी, अनागारिका आदितेगु संघनियम नाप स्वापू दूगु ग्रन्थ ख। संस्कृत, पालि व मेमेगु प्राचीन बौद्ध ग्रन्थया भाषा कथं विनयपिटकया अर्थ अनुशासनया टोकरी ख। भगवान बुद्धया परिनिर्वाण धुंका वसपोलया उपदेशतेत थी-थी सूत्रय् लुमंकेगु ज्या भिक्षुतेसं मंकाकथं यानादिल। भगवान बुद्धया धम्मया थी-थी पक्षयात लुमंकातयेगु ज्या थी-थी भिक्षुतेसं यानादिल। थथे लुमंकिगु ज्या यानादीपिं भिक्षुइ विनयपिटक लुमंकादीपिं आचार्यत थ्व कथं दु[१]: १.भिक्षु उपाली, २. भिक्षु दासक, ३. भिक्षु सोणक, ४. भिक्षु सिग्गव, ५. भिक्षु मोग्गलिपुत्ततिस्स।<eot>ल्वमि जलासेंय् कर्टेक्सया भुइसे च्वंक खने दु धाःसा ख्युंसेच्वंगु म्वानाच्वंगु मेदुलरी तन्तु नं खनेदु। थ्व जलासेँमि एक्युट किड्नी फेल्युअर तच्वना मदूगु ख।
एक्युट किड्नी इञ्जुरी (AKI), पुलां नां एक्युट रेनल फेल्युअर (ARF), [१] छगू तच्वलं जलासेंया ज्या मभिना वनिगु छगू ल्वे ख। थ्व ल्वेया कारण यक्व दु। यक्व कारण दुगुलिं थ्व ल्वेया कारणयात प्रेरेनल, रेनल व पोस्टरेनलय् बायेछिं। थ्व ल्वेया दायग्नोसिस ल्वेया लक्षण व लक्षणया आधारय् याइगु इन्भेस्तिगेसन, दसु ब्लद युरिया नाइत्रोजन व क्रियातिनिन तच्वइगु, वा घौछिइ ल्वमिया चोया मात्रा(जलासेंया च्व पिकाइगु क्षमता) आदिया आधारय् जुइ। थ्व ल्वे तच्वयावंसा थी-थीकथंया जटिलता वयेफु। दसुया निंतिं मेताबोलिक एसिदोसिस, हाइपरक्यालेमिया, युरेमिया, म्हया ति संतुलन, व मेमेगु अङ्गय् प्रभाव आदि कायेछिं। थ्व ल्वेया निदानया निंतिं कारण व गुलि तच्व व कथंया वासःयाये छिं। थुकिया निंतिं सपोर्तिभ केयर, फ्लुइद रिप्लेसमेन्ट आदि निसें कया जलासें हिलेगु चिकित्सा तक्क यायेछिं।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४३.३७९४९ उत्तर व देशान्तर ११२.१२३८४६ पश्चिम खः (43.37949° N 112.123846° W)। थ्व थासय् ३४२३६४३ वर्ग मिटर (१.३२१८७६ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>येँ जिल्ला नेपाया मध्य पहाडी लागाय् नेपाः स्वनिगया दूने दुगु सोङु जिल्लाय् छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला नेपाः स्वनिगःया पश्चिमय् ला। थ्व जिल्ला नेपाःया राजधानी जिल्ला ख। थ्व जिल्ला २७ ̊२७’ निसें २७ ̊ ४९’ उत्तर अक्षांश व ८५ ̊ १० ’ निसें ८५ ̊ ३२’ पूर्वी देशान्तरय् ला। थ्व जिल्लाया पूर्वय् ख्वप व काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला, पश्चिमय् धादिङ व नुवाकोट, उत्तरय् नुवाकोट व सिन्धुपाल्चोक व दक्षिणय् यल जिल्ला ला। थ्व जिल्लाया उत्तरया सीमाय् जर्क खुसि, सिन्धु खुसि व ठाडो खुसि व शिवपुरी लेकं थ्व जिल्लायात सिन्धुपाल्चोक, काभ्रेपलाञ्चोक व नुवाकोटया सीमा दयेकी। पूर्वया सीमाय् कात्तिके खुसि, मनोहरा खुसि व बागमति खुसिं थ्व जिल्लायात यल व ख्वप नाप बाइ, पश्चिमय् कालेफुखुसि, नागार्जुन गुं, दहचोक, चन्द्रागिरि च्वं नुवाकोट, धादिङ व मकवानपुर जिल्ला बाइ धाःसा दक्षिणय् महादेव टारया गुं, रातेमाटे खुसिं मकवानपुर जिल्ला न्संआप्ग थ्व जिल्लायात बायातःगु दु। थ्व जिल्लाया मू भूभागय् स्वनिगःया समथर बुं दु धाःसा छुं भूभगय् स्वनिगःया सीमाया गुं ला। थ्व जिल्लाया समथर थाय् समुद्र सतह स्वया ४,५०० फीट (१,३७२ मिटर) च्वे ला धाःसा गुं लागा ४,४२८ फीट ( १,३५० मिटर) निसें ८,९६२ फिट ( २,७३२ मिटर) च्वे तक्क थ्यं।
स्वयम्भू पुराण कथं मंजुश्रीं कच्छपाल गुँयात चन्द्रह्रास खड्गं पाला बिज्याना स्वनिग:या बस्ती न्ह्यज्याका बिज्या:गु खः । वसपोलं मन्जुपटन धका छगु थाय् (थौंकन्हय् यागु मजिपाः) नेपाःगा: या दक्कले न्हापांगु बस्ती दयेका बिज्यात । लिपा थ्व थाय् दक्षिण कोलीग्राम जू वन व कोलीग्राम धागु छगु सापूतयेगु बस्ती उत्तरय् दया वल । जुजु गुणकामदेवं थ्व निगु थाय् यागु दथुई लाक्क येँयागु पलिस्था याना दिल व १०,००० खा छें दुगु छगु नगर दयेका दिल । मल्लतयेगु राज्य विभाजन जुइ धुंका थ्व थाय् कान्तिपुर राज्ययागु राजधानी जुल । पृथ्वीनारायण शाह नं थ्व देय् त्याके धुंका थ्व थाय् यात नेपाःयागु राजधानी दयेका दिल ।
थ्व जिल्ला २७ डि. २७ मि. निसें २७ डि. ४९ मि. उत्तरी अक्षांशय् व ८५ डि. १० मि. निसें ८५ डि. ३२ मि. पूर्वी देशान्तरय् ला। थ्व जिल्लाया पूर्वय् ख्वप, दक्षिणय् यल व मकवानपुर, पश्चिमय् धादिङ, उत्तरय् रसुवा ला । समुद्री सतहस्वया १२६२ मिटरनिसें २७३२ मिटर तक्कया जाय् दूगु थ्व जिल्लाय् चन्द्रागिरी, शिवपुरी व नागार्जुन याना स्वंगु गुँच्वका ला । थ्व जिल्लाया अधिकतम तापक्रम जेठ आषाढय् ३७ डि. तक्क व न्युनतम तापक्रम पौष माघय् माइनस –(२०) डि.से. तक्क जूगु खने दु। थ्व जिल्लाया औषत वर्षा १७६.४ मि.लि. दु। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल ३९५ वर्ग कि.मि. वा ३९५०० वर्गहेक्टर दु। देय्‌या सकल क्षेत्रफलय् येँ जिल्लां ०.२७ प्रतिशत भाग कयातःगु दु।
सन् २०१४तक्क थ्व जिल्लाय् ५७ गाविस, १ महानगरपालिका व ११ नगरपालिका दयाच्वन। अबिलय्‌या थ्व जिल्लाया प्रशासनिक विभाजन थ्व कथं दु-
थ्व देगः येँ.म.पा. वडा ८य् ला। थ्व देगः हिन्दू धर्माबलम्बी व बौद्ध धर्मीतेगु महत्पूर्ण धार्मिक थाय्‌ ख। थ्व थासय् मार्ग कृष्ण चतुदर्शी खुनु दच्छि दुने मदुपिं थःथितितेगु सुथांलायेमा धका न्हेगु कथंया सतविज ह्वलिगु परम्परा दु। शिवरात्री खुनु थ्व थासय् तःधंगु ल्याखँले हलिमया शैवमार्गी थ्व देगले वैगु या।
थ्व चैत्य येँ.म.पा १५ वडाय् ला। थ्व चैत्यया वर्णन स्वयम्भू पुराणय् यानातःगु खने दु। थ्व चैत्य येँया पश्चिमय् दूगु मण्डपगिरी धाःगु गुंच्वकाय् ला। बुद्ध जयन्ति व गुंलाबिले थ्व चैत्यय् यक्व भक्तजन वैगु या। नापं वसन्तपञ्चमी खुनु थ्व चैत्यया पश्चिमय् दूगु मञ्जुश्री देगले यक्व भक्तजन वै।
थ्व चैत्य येँमपा ६वडाय् ला। थ्व नेपाःया दक्ले तधंगु ऐतिहासिक चैत्य ख। थ्व चैत्य "खसु"या ति (ल) तिसिना दयेकु जुया थ्व चैत्ययात खसुति धा-धां खास्ति नां जुगु ख।
थ्व देगः येँमपाय् ला। श्लेस्मान्तक गुँइ बागमती खुसिया दक्षिणतटय् दूगु थ्व देगः सतीदेवीयात देछानातःगु दु। थ्व थासय् सतीदेवीया गह्यपतन जूगु धैगु विश्वास दु। थ्व देगःयात भारतया कामरुप कामाख्या शक्तिपिठ धुंका दक्ले तःधंगु शक्तिपिठया कथं कायेगु या।
विष्णु द्यःया पाषाण मुर्ति दूगु थ्व देगः बुढानिलकण्ठ गाविसय् ला। येँदेय्‌ स्वया ८ कि.मी. उत्तरपश्चिमय् शिवपुरी गुँच्वकाया क्वे छगू पुखुया दथुइ थ्व मूर्ति दु। थ्व मुर्तिया दयेकेज्या मध्य ५गु शताब्दीइ जूगु विश्वास दु।
नेपाःगाया प्यता गुंइ थ्व छता ख। थुकिया च्वकायात जामाच्वः धाइ। थ्व गुंया नां महायान बुद्ध धर्मया छम्ह नांजाम्ह विज्ञ नागार्जुनया नामं तःगु ख। थ्व गुंया च्वकाय् चिकुलाय् च्वापु गायेगु या। थन छगु दरबार नं दु।
थ्व देगः दक्षिणकाली गाविसय् ला। येँया फर्पिङ लागाय् दूगु थ्व देगःले मंगोलमुखाकृत दूगु काली देवीया मूर्ति स्थापित दु। बैशाख १ गते व नवरात्रीय् थ्व देगले विशेष पूजा, जात्रा जुइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.४८१७६२ उत्तर व देशान्तर १२२.८९६२१५ पश्चिम खः (38.481762° N 122.896215° W)। थ्व थासे १०६१६४५८ वर्ग मिटर (४.०९९०३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.४२१२४७ उत्तर व देशान्तर ११०.९७५९९३ पश्चिम खः (32.421247° N 110.975993° W)। थ्व थासे ८२४३३९९७ वर्ग मिटर (३१.८२७९४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २५८२०२ वर्ग मिटर (०.०९९६९२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५९९६९१ उत्तर व देशान्तर १०५.०१०९२९ पश्चिम खः (39.599691° N 105.010929° W)। थ्व थासे ३५००४३८५ वर्ग मिटर (१३.५१५२६९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०५५७३१ वर्ग मिटर (०.४०७६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>प्राचीन व मध्यकालीन नेपालय् छ्यलातःगु लिपियात नेपाललिपि धाइ। थ्व लिपि ब्राम्हि लिपिं बुया वया नेपालय् विकशित जूगु व नेपाःया च्वयेगु पहः काःगु लिपित ला। वर्तमान नेपालय् दकलय् चलनचल्तीइ दूगु देवनागरी लिपि धाःसा थ्व पुचलय् मला। प्राचीन निसें मध्यकालीन नेपालय् थ्व लिपितयेगु यक्व छ्येलेज्या जुगु खने दु। व ईलय् च्वयातःगु शिलालेख, सफू, ताम्रपत्र, ताडपत्र आदिइ थ्व लिपित छ्यलातःगु खनेदु। थ्व लिपिं आपालं संस्कृत, पुलां नेवा व नेपालभाषाया च्वखँ च्वयातःगु दु। थ्व लिपित वर्तमान कालय् प्रायः लोप जुइ धुंकल। थ्व लिपितेत म्वाकेगु कुतः धाःस जुया च्वंगु दु। नेपाललिपिया छुं लिपिइ पत्रिका पिकायेगु, सफू पिकायेगु व थुकिगु कम्प्युटर फन्ट देकेगु ज्या जुइ धुंकुगु दु। छुं लिपिया युनिकोड नं दयेकिगु ज्या जुयाच्वंगु दु।
नेपाललिपि ब्राह्मि लिपिं बुयावःगु गुप्तलिपिया कचा लिपि ख। समय नापं थ्व लिपिइ थीथी परिवर्तन वल। थ्व लिपिया थीथी शैलीतेत नं "लिपि" हे धैगु या। विशेष रुपं थ्व लिपिया छ्यं पाःगु खनेदु। थ्व लिपिया कलात्मक रुपयात रञ्जना लिपि धाइ। थ्व लिपिया दकलय् प्रचलनय् वःगु रुपयात प्रचलित लिपि धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.९७५६२३ उत्तर व देशान्तर १२१.३००८६८ पश्चिम खः (37.975623° N 121.300868° W)। थ्व थासे १४१६९९५८६ वर्ग मिटर (५४.७१०५१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३२०८८४१ वर्ग मिटर (१.२३८९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.७६१२१४ उत्तर व देशान्तर ११२.०५४८३५ पश्चिम खः (34.761214° N 112.054835° W)। थ्व थासे १८९८१६२१ वर्ग मिटर (७.३२८८४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३८३१७८ वर्ग मिटर (०.१४७९४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ओहायो छगू मध्यपश्चिमी अमेरिकी राज्य ख। [१६] The 34th largest state by area in the U.S.,[१७] it is the 7th-most populous with nearly 11.5 million residents,[१८] थ्व राज्यय् यक्व अमेरिकी नगर व ७गु ५लख स्वया अप्व जनसंख्या दूगु महानगर ला। थ्व राज्यया राजधानी कोलम्बस ख। अंग्रेजीकृत ओहायोया नां इरोकोइ भाषाया खँग्वः ओ-हियो (अर्थ: तःधंगु खुसि) नं वःगु ख।[१९][२०][२१][२२][२३] थ्व राज्य न्हापा उत्तरपश्चिमी क्षेत्रय छगू भागया कथं दूगु ख। सन् १८०३या मार्च १ खुनु थ्व राज्य संघया १७गु राज्य व उत्तरपश्चिम अर्डिनेन्स कथंया प्रथम राज्यया रुपय् पलिस्था जुल। [८][२४] थ्व राज्यया उपनामया बारेय् यक्व मतभेद दसां ओहायोयात ऐतिहासिक रुपय् "बकियी राज्य" (ओहायो बकियी सिमाया नामं)या रुपय् नालेगु या।[१]<eot>ट्युमर धागु प्राणीयागु म्हःय् छुं न अन्यागु बुयावैगु कोषतः खः गुकिगु गति असामान्य तवलं अप्व जुइ व गुकिगु बुयावैगु तव साधारण कोषतः नाप मेल नै मखु।<eot>तिमुर छम्ह मंगोल ख। वय्‌कःया लक्ष्य गेंगिश खाननं पलिस्था यानादिगु मंगोल साम्राज्ययात पुनर्स्थापना यायेगु ख। [१३] न्हापायापिं मंगोल जुजु स्वया तिमुर थःगु धर्मं याना पाः, तिमुर मुस्मां धर्म हनिम्ह मनु ख व थःगु खलः व वय्‌कलं थःगु जीवनकालय् थःगु मंगोल भारदारतयेत मुस्मां धर्मय् हिलाछ्वल।[१४] वय्‌कःया सेना बहुजातीय सेना ख। थःगु जीवनय् वय्‌कः मुस्मां हलिमया दकलय् शक्तिशालि शासक जुयादिल, वय्‌कलं मिस्र व सिरियाया मम्लुकतेत, उदयीमान उस्मान साम्राज्य व पतन जुयाच्वंगु दिल्लीया सल्तनतयात थःगु जीवनकालय् बुकादिल। तिमुरं ख्रिस्ति नाइत्स हस्पितलरतेत स्मिर्नाय् बुकादिल व थःयात गाजीया रुपय् क्यनादिल।[१५] थःगु शासनया अन्तय् तिमुरं मंगोलतयेगु ल्यंगु चागाताइ खानेत, इल्खानेत, गोल्देन होर्दतेत थःगु अधीनय् लाकल धाःसा युवान साम्राज्ययात नं पुनर्स्थापना यायेगु कुतः यानादिल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४७.३१४८१४ उत्तर व देशान्तर ११६.५७०५१४ पश्चिम खः (47.314814° N 116.570514° W)। थ्व थासय् २८२१०३२ वर्ग मिटर (१.०८९२०७ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>यल नेपा: देय् या राजधानी लिक्कसं च्वंगु व निगूगु तधंगु सहर ख: । थ्व सहर नेपाःगा: स्वनिग:या छगु सहर नं खः । यल धाय् बले, यल जिल्ला, स्वनिग:या छगु सहर, यल उपमहानगरपालिका, आदि यक्वं थाय् यात ईंगित याये फु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.५३२९६५ उत्तर व देशान्तर ७२.७९९६४९ पश्चिम खः (41.532965° N 72.799649° W)। थ्व थासे ६१५००९२० वर्ग मिटर (२३.७४५६३९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०२६७८७ वर्ग मिटर (०.३९६४४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६१.७९३९९४ उत्तर व देशान्तर १४८.४८२७३३ पश्चिम खः (61.793994° N 148.482733° W)। थ्व थासे २०५६५९४०९ वर्ग मिटर (७९.४०५५४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१७९०७७ वर्ग मिटर (०.८४१३४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दबू प्याखं धाःगु दबुलिइ क्यनिगु प्याखं ख। थ्व प्याखनय् प्याखंया बाखः दै व थी-थी भाग दयेफु। नापं, मनुतेसं नवाइगु नं याइ। कःतू प्याखं, गुंपुनीप्याखं, छधाःप्याखं, पूधाप्याखं, मेप्याखं, येन्याःप्याखं थुकिया छुं दसु ख।[१]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८३१२१८ उत्तर व देशान्तर ११७.१२०१५३ पश्चिम खः (33.831218° N 117.120153° W)। थ्व थासे ८३८९५८७ वर्ग मिटर (३.२३९२३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिंगना (अंग्रेजी:Singana), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु बाग्लुङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६८६ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.७८१५४९ उत्तर व देशान्तर ११९.७९२११३ पश्चिम खः (36.781549° N 119.792113° W)। थ्व थासे २७०३००८२२ वर्ग मिटर (१०४.३६३७३५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११४१११० वर्ग मिटर (०.४४०५८५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थोमस एडिसन छम्ह नाँजाम्ह वैज्ञानिक खः। वेकलं थगु जीवनय् १००० स्वया अप्व वस्तुतेगु आविष्कार याना दिल। वेकयात विज्ञान हलिमय् दक्ले तधंपिं वैज्ञानिकय् छम्हयागु कथलं हनि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.७९६०३ उत्तर व देशान्तर ८७.९५५९६ पश्चिम खः (41.79603° N 87.95596° W)। थ्व थासे ४५०२९६५ वर्ग मिटर (१.७३८६०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७७९९ वर्ग मिटर (०.००३०११ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लोकहा (अंग्रेजी:Lokaha), नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु रौतहट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे 548 खा छेँ दु।
नेपा:यागु दं २००१ यागु जनगणना कथं लोकहा यागु जनसंख्या ३४८९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।==लिधंसा==<eot>भारतीय चिकित्सक सुश्रुत (६०० बि सि) नं आ वाराणासी दुगु थासे शल्यक्रिया यायेगु व स्येनेगु ज्या यागु खने दु। वेकलं च्वयादिगु सुश्रुत संहितानं वेकयागु शल्यक्रियायागु ज्ञानयु बारेय् येक्व खँ सीके छिं। थ्व सफू शल्यचिकित्सायागु दक्ले पुलाँगु सफू खः। थ्व सफूय् वेकलं येक्व ल्वेयागु बिस्तारय् जांच, डायग्नोसिस, उपचार, व प्रोग्नोसिसया वर्णन व प्लास्टिक सर्जरी, दसु- कस्मेटिक सर्जरी व राइनोप्लास्टीयागु वर्णन याना दिगु दु।[१]
सुश्रुतयागु शल्यचिकित्साय् दुगु येक्व प्रारम्भिक योगदाअनयागु लागि वेकयात "शल्यचिकित्सायागु अबु" धका नं हनातगु दु। वेकयागु संहिताय् छुं भाग १गु शताब्दी तक्क्यागु नं खनेदु। अतः, छुं विषेशज्ञतेसं थ्व सफूय् मेमेपिं मनुतेगु नं योगदान दुगु विचाः तगु दु। सुश्रुत प्लास्टिक सर्जरी व कस्मेटिक सर्जरीयागु नं जन्मदाता खः। वेकयागु फोरहेड फ्ल्याप राइनोप्लास्टी (स्यंगु न्ह्याययात कपायागु छ्येंगु तया देकिगु) पद्दति अब्लेयागु अपराधयागु दण्ड कथं न्ह्याय चानाबीगु ज्या नं याना दयावल। थ्व पद्दति आयागु आधुनिक शल्यक्रियाय् नं छ्येलातगु दु। थ्व ज्ञान भारतय् १८गु शताब्दीयागु उत्तरार्ध तक्क नं दुगु खंयात अब्लेयागु जेन्टलम्यान्‌स्‌ म्यागाजिनं(अक्टोबर १७९४) पुष्टि यागु दु।
सुश्रुत संहिताय् बावल स्वायेगु, प्रोस्ट्रेट ग्रन्थि लिकायेगु, क्याटार्‍याक्ट लेन्स लिकायेगु, एब्सेस पिकायेगु थें न्यागु खं च्वयातगु दु।
अन्वेषकतेसं प्राचीन मिश्रय् २६५० बी सीयागु प्रथम मोलार वायागु जरायागु क्वे निगु हो दुगु म्यान्डिबल लुइकुगु दु। थुकिलिं एब्सेस दुगु वा लिकाइगु पद्दतियात ईंगीत याई। न्हुगु उत्खनन कथं पिरामिड देकुपिं ज्यामिय् न्ह्येपू शल्यक्रिया याना व ज्यामि नि दं लिपा तक्क म्वागु प्रमाण लुगु दु।[पुष्टि(साइटेसन) मागु]
आयागु ईले शल्यचिकित्सकतेत विशेष चिकित्सक धका हना तसां थ्व पेशायागु न्ह्येथनेज्या मेगु हे ख्यलं जुगु खः। युनानी संस्कृति कथलं मनुतेसं मनुयागु म्ह चायेके मज्यु, व हिपोक्र्याटिक शपथ नं चिकित्सकतेत शल्यचिकित्सा ज्यायात चेतावनी ब्युगु खने दु। विषेश कथलं, cutting persons laboring under the stone (अर्थात लिथोटोमी, "जलासेंयागु शल्यक्रियायागु ज्या व हे ज्याय् पोख्त मनुतेत त्वता बी मा" धैगु धारणा खने दु। शल्यचिकित्सायागु ज्ञान म्हयात बानास्वया जक्क वई, थ्व विज्ञान अब्लेयागु येक्व उसांयकमितेत मयगु खने दु।[पुष्टि(साइटेसन) मागु]
हुवा तुवो पूर्वी हान व स्वंगु राजशाही ई यागु छम्ह नांजाम्ह चिनियामि चिकित्सक खः। वेक एनेस्थेसिया छ्येला शल्यक्रिया यानादिम्ह दक्ले न्हापायाम्ह मनु खः। वेकलं आधुनिक चिकित्सा स्वया १६०० दं न्ह्य एनेस्थेसिया छ्येला दिगु खः।[पुष्टि(साइटेसन) मागु]<eot>नेपालभाषाया छ्यलाबुला चकनाः वनाच्वंगु दु । थौंकन्हय् बुखँपौ, पत्रपत्रिका, सफू च्वज्याय् जक मखु इन्टर्नेट अनलाइन पौ, ब्लगय् नं थ्व छ्यः ।…<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.२४५८४९ उत्तर व देशान्तर १२२.६३१२७६ पश्चिम खः (38.245849° N 122.631276° W)। थ्व थासे ३५७३८९६४ वर्ग मिटर (१३.७९८८९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७०८७९ वर्ग मिटर (०.१०४५८७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नयेगु व त्वनिगु वस्तुयात नसात्वँसा (वा नसा जक्क) धाइ। छुं नं चीज नया प्राणीया म्हयात आहार ब्युसा अन्यागु वस्तुयात नसात्वँसा धाइ। नसा आपालं वनस्पति व पशुं कायेगु या। नसाय् कार्बोहाइद्रेत, दा, प्रोतिन, भितामिन, खनिज व लः दै। थन्यागु वस्तुयात प्राणीतेसं नया प्राणीतेगु कोषय् म्वायेत माःगु थी-थी ज्याया निंति छ्यलि। ऐतिहासिक रुपय् मनुतेसं सिकार व मुनेज्या वा बुंज्या याना नसा कायेगु याःसां आःवया आपाल मनुतेसं नसा नसा उद्योगं कायेगु या। उसाँय् मभिंकिगु नसायात कुफत धाइ।<eot>आइस हकी छगू कथंया पुचः कासा ख। थ्व कासाय् निगु खलःतयेसं च्वापुलि छपु आइस हकी कम्पोजिट स्टिक छ्यला प्रतिद्वन्दी खलःया पोष्टय् पक दुछ्वया गोल यायेत स्वै।<eot>अर्जेवा (अंग्रेजी:Arjewa), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु बाग्लुङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४५८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अर्जेवा यागु जनसंख्या २२३७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>दुसिका विचाः, अवलोकन, अध्ययन, व प्रयोगय् आधारित छगू व्यवस्थित ज्ञान वा विद्या ख। दुसिकाय् छुं नं विषयया प्रकृति थुइका व प्रकृतिया सिद्धान्त दयेकिगु जुइ। दुसिका खँग्वःया छ्येला ज्ञानया थन्याःगु शाखाया निंतिं यायेछिं गुकिलि तथ्य, सिद्धान्त, पद्धति व प्रयोगया आधारय् छगू व्यवस्थित ज्ञानया पलिस्था जुइ। थ्व कथं धायेछिं कि न्ह्याःगु नं विषयया व्यवस्थित ज्ञान हे दुसिका ख।
प्राकृतिक दुसिका: प्राकृतिक दुसिका प्रकृति व भौतिक हलिमया व्यवस्थित ज्ञान ख। दुसिका खँग्वःया छ्येला आपालं प्राकृतिक दुसिकाया निंतिं याइगु या। थुकिया ३गु मू कचा भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र व जीवशास्त्र ख। थ्व नापं मेमेगु मू कचाय् खगोलशास्त्र आदि ला।
निगमनात्मक प्रणाली: निगमनात्मक प्रणाली छुं थन्याःगु विद्यातयेगु पुचः ख गुकिलि दर्शन व दुसिकाया विषयय् तर्क व गणनाया सिद्धान्तया छ्येला जुइ। थुकिलि गणित व तर्क ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.८२०२८७ उत्तर व देशान्तर ८७.६६२८६० पश्चिम खः (34.820287° N 87.662860° W)। थ्व थासे ६४५७०६२५ वर्ग मिटर (२४.९३०८५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४६१७७ वर्ग मिटर (०.०९५०४९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बागलुङ जिल्ला नेपाःया पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रय् अवस्थित छगू जिल्ला ख। नेपाः दुनेया चिधंगु नेपाःया नामं नांजाःगु थ्व जिल्ला पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया छगू पहाडी जिल्ला ख।
छगू बाखँ कथं थ्व थासय् न्हापा यक्व धुं दयाच्वन। धुं यक्व दूगुलिं थ्व थाय्‌या मगराती जातितेसं छपं जुया धुंयात स्याइगु यात। इमिगु भाषाय् धुंयात बाघ धाइगु जुगुलिं थ्व थाय्‌यात 'बाघलुञ' वा 'ब्याघलु' जूजुं अपभ्रंश जुया बागलु्ङ जूवंगु खने दु।
१६द्व पर्वतया नामं नांजाःगु थ्व जिल्ला नेपाःया एकिकरण न्ह्यः चौबिसे राज्य अन्तर्गतय् दयाच्वन। व ईले थ्व जिल्लाय् लाःगु गल्कोट, विहुँकोट, संसारकोट अर्नाकोट व माझकोट नांजा।
१४गु शताव्दीइ जुम्लाया जुजुतयेसं थःगु राज्य विस्तार यानाच्वंगु ईले वि.सं. १४२९इ मलेबम् जुम्लाया जुजु जुल। वय्‌कलं पूर्वया यक्व राज्य त्यानादिल। बागलुङ जिल्लाया निशेल भुजेल धाःगु ४द्वं गुं लागाय् व ईले मगःतयेगु राज्य दयाच्वन। वः ईले रुकुमय् मलेबमया काय्‌ पिताम्बर व छे जैतुबमं शासन यानाच्वन। मगः जुजु तयेसं थ्व जिल्ला दूगु थाय्‌यात बांलाक्क संचालन यायेत रुकुमया राजधानी गोथामय् वना जुजु जैतुबमया ८म्ह किजा राजकुमारय् छम्ह फ्वन। जुजुं तःधिम्ह काय्‌ त्वता मेपिंइ न्ह्याम्ह यंकुसां जूगु आज्ञा बिल। आज्ञा ब्युगु चान्हे द्यनाच्वंगु थासय् माहिला राजकुमार आनन्दवमया छ्यं दूगु थासय् वन। थ्व खना वय्‌कःयात भुजेलतयेसं लुकुंछिना पर्वतय् यंकल। पर्वतेतयेसं थ्व जुजुयात स्वंगु नामं सःतिगु जुल- गोथामं वःगुलिं गोथम्ब, लुकुंछिना हःगुलिं पिठम्ब (खेँ भाषाय् जंयात पीठ्यु धाइ) व राजकुमारया नां आनन्द जूगुलिं आननद। जुजु नापं मुडुला कार्की रुचाल व पौडेलपिं नं जिल्लाय् वःगु किम्बदन्ती दु। वि.सं. १५१० नापं आनन्दवम सोलेपार पर्वतया जुजु जुल। वः ईले तक्क नं गल्कोट, विहुँकोट व चन्द्रकोटय् रजौटातयेसं शासन यानच्वन व अबिले बलेवा व बागलुङ माझकोटया अन्तरगतय् व थन्थाप चन्द्रकोटया अन्तर्गतय् लानच्वन।
आनन्द बम् व चन्द्रबम् धुंका डिम्ब नांया दिलिपं थःगु शासनकालय् विहुँकोट, गल्कोट व ताकमयात त्याना थःगु राज्ययात ४००० गुं नं १४००० गुंइ थ्यंकल। वय्‌कलं राज्यय् सु-व्यावस्था यायेत थ्वःगु माहिला किजायात डाँडाकोट, साहिँला किजायात विहुँकोट व कान्छा किजायात गल्कोटय् तयातल। जुजु डिम्व वर्षायामय् ढोरय् व चिकुलाबिले ताकमय् च्वना राज्य यानच्वन।
ह्यामिलटन कथं गल्कोट छगू चिधंगु राज्य ख गन ३००० छेँ दयाच्वन। जुजुया दरबार गुँया च्वकाय् लानाच्वन। व दरबारया प्यखें ५०० खरया झुपडी दयाच्वन। गलकोटय् ३गु ली(तामा) व १गु नया खानी दयाच्वन। खानीइ आधिकारिक मनुतयेसं जक्क ज्या यायेदयाच्वन। जुजुया वार्षिक आम्दानी रु. ३५००।- दयाच्वन। गल्कोट राज्यया बारेय् कर्क प्याटि्रकं धाःसा छगू तःधंगु नगरया रुपय् वर्णन यानादिल। वय्‌कःकथं गल्कोट नांया छगू तःधंगु किल्ला दयाच्वन। थ्व गल्कोट चौविसी जुजुतयेगु राज्यय् छगू जुयाच्वन।
छगू वंशावलि कथं जुजु डिम्बया ईले गण्डकी व कर्णाली प्रदेशया जुजुतयेसं दिल्लीया बादशाहयात न्या-न्या दँय् "सिर्तो" यंकिगु जुयाच्वन। थ्व सिर्तोय् थःगु राज्यया कस्तुरीया विणा, वाज, डाँफे, मयुर, धुंया छ्यँगु, पश्मिनाया गा आदि दयाच्वन। जुजु डिम्बं युवराज नागवमयात वि.सं. १५३०नापं दिल्लीइ छ्वयादिल। बादशाहं "मल्ल" धाःगु पदवी ब्युगुलिं युवराज नागवम वबिलेनिसें नागवम मल्ल जुल। वय्‌कःया ईले हे त्याःगु मादीखोला पूर्वया डाँडाकोटयात अनया क्षेत्रीतयेसं मल्ल राज्य धका नां तल। थ्व थाय् आःतक्क नं नांजा।
जुजु डिम्व १२० दँ तक्क म्वाःगु धैगु जनश्रुति दु। वय्‌कलं ८४ दँय् थःगु जेठा काय्‌ नागवम नं अस्वस्थ्य जूगुलिं छम्ह जक्क छेय्‌ प्रतापी नारायणयात वि.सं. १५९०नापं पर्वतया राज्य बिल। वय्‌कःया शासनकालय् थन यक्व जंगल दूगुलिं पशुपालन बांलात। नापं चि व लुं सँदेय्‌य् पैठारी जुल। प्रतापी नारायण मल्लं जुजु जुइवं हे पाल्पाली जुजु मुकुन्द सेनया म्ह्याय्‌नाप इहिपा यात। पाल्पामि जुजुं म्ह्याय्‌यात कालिका देवीया मुर्ति क्वसः बिया छ्वल। थ्व मुर्ति आ नं बागलुङ जिल्लाया सदरमुकाम बागलुङ बजार नापं कृष्ण गण्डकी खुसि व काठेखोलाया दोभाननापं छगू किसीसुँडे आकारया जंगलय् दूगु देगले कालिका भगवती देवीया कथं नांजा। देवीनाप पाल्पां खड्ग ज्वना वःगु खड्का क्षेत्रीयात थन पुजारी दयेकातल। जुजु प्रतापी नारायणं पलिस्था याःगु थ्व देगःया पूर्व ध्वखा चायेकेमज्युगु धइगु किम्बदन्ती दु। थ्व देगःया पूजा खर्चया निंतिं जुजुं छगू गुथिया पलिस्था यानादिल। जुजु प्रतापी नारायणया पाल्पानाप इहिपाया स्वापूं लिपा चौविसी राज्य पाल्पा व पर्वत बल्हाना वन। वय्‌कःया करिब ३० दँया शासनकाल धुंका थःगु जेठाम्ह काय्‌रा किरातीवम् मल्लयात गल्कोट, माहिला राजवम् मल्लयात पर्वत व कान्छा कल्याणवम् मल्लयात कास्कीया राज्य बिया थः काशीबास जुल।
बागलुङय् ३ संसदिय राजनीतिक क्षेत्र, १३ इलाका व ५९ गाविस दू धाःसा थ्व जिल्लाय् छगू नगरपालिका बागलुङ नगरपालिका दु। बागलुङ बजार जिल्लाया नापं धौलागिरी अञ्चलया नं सदरमुकाम ख।
सन् २००१या जनगणना कथं थ्व जिल्लाया सकल जनसख्या २६८९३७ दु। [२] थुकिलि मिसा १४५४०९ व मिजं १२३५२८ दु। अतः, थ्व जिल्लाया लैंगिक अनुपात ८५ (मिजं प्रति १०० मिसा) दु। [२] थ्व जिल्लाया सकल परिवार ल्याखँ ५३५६५ दु धाःसा औसत परिवार सख्या ५.०२ म्ह दु। [२]
थ्व जिल्लाया वाषिर्क जनसंख्या वृद्धि द १.४६ प्रतिशत दु व जनसख्या दोव्वर जुइत मालिगु ई ३१ दँ दु। [२] थ्व जिल्लाया जनघनत्व १५१ म्ह/वर्ग कि.मि दु। थ्व जिल्लाया नगरीय जनसंख्या ७.७५ प्रतिशत व ग्रामिण जनसंख्या ९२.२५ प्रतिशत दु।[२]
थ्व जिल्लाया साक्षरता प्रतिशत ५९.८२ दु गुकिलि मिसा साक्षरता प्रतिशतः ४८.३६ व मिजं साक्षरता प्रतिशतः ७१.२८ दु। थ्व जिल्लाया दक्ले अप्व साक्षरता प्रतिशत दूगु गाविस सिगाना (७३.४२) ख धाःसा दक्ले म्हो साक्षरता प्रतिशत दूगु गाविस राजकुत (२१.५३) ख।[३]
थ्व जिल्लाय् बागलुङ बजारय् छगू जिल्ला अस्पताल दु। थ्व जिल्लाय् ३ प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र कुश्मीशेरा, हरिचौर व वुर्तिवाङय् दु[५]। थ्व जिल्लाय् कूल ९ स्वास्थ्य चौकी दु व ४९ उपस्वास्थ्य चौकी दु। थ्व जिल्लाय् १ अञ्चल स्तरीय आयुर्वेदिक औषधालय (बागलुङ बजारय्) दु धाःसा गाविस स्तरय् ४ आयुर्वेदिक औषधालय क्रमशः दमेक, पैयुपाटा, विहु व जैदी वेलवगरय् दु[५]।<eot>वर्ल्द वाइद वेब धाःगु थः-थःय् स्वानाच्वंगु हाइपरतेक्स्तया छगू जाः ख। थ्व जाःयात इन्तरनेतं छ्यलेछिं। वेब ब्राउजर छ्यला मनूतेसं वेबपेज स्वयेफै। थन्यागु वेबपेजय् आखः, पाठ, किपा, संकिपा व मेमेगु मल्तिमिदिया वस्तुत दयाच्वनि। नापं, हाइपरलिङ्क छ्यला थन्याःगु छगू पतिं मेगु पतिइ चाहिले नं छिं। सामान्य भासय् इन्तरनेत व वर्ल्द वाइद वेबया अर्थ यक्व मपाः। अथे जुसां, वास्तवय् इन्तरनेत धाःगु हलिमय् दूगु यक्व कम्प्युतरतेगु छगू नेतवर्क व्यवस्था ख। वर्ल्द वाइद वेब धाःसा थ्व नेतवर्क व्यवस्थाय् सनिगु छगू सुविधा ख।<eot>नेपालभाषा (नेवा: भाय्, नेवाल भास, नेपाल भासा, Nepal Bhasa) नेपाल देसया या छगू प्रमुख भाय् ख: । थ्व भाय् नेपालमण्डल ( स्वनिग: नापं थीथी थाय्), काभ्रेपलान्चोक, द्वाल्खा,र पाल्पा, भोजपुर व नेपालया मू (प्रमुख) बजार व नगरया नापं भारतया आसाम, दार्जीलिङ्, सिक्किम, आदि व चीनया ल्हासा (तिब्बत) तकं थासय् छ्यलाच्वंगु दु |
तिब्बत बर्मेली भाषा परिवार अन्तर्गत लिपिवद्ध साहित्यया इतिहास दुगु भाय् मध्यय् नेपालभाषा नं छगू खः । प्राचीनकालंनिसें नेपालभाषा च्वज्याय् थीथी कथंया लिपिया छ्यलाबुला जुयाच्वंगु दु । थ्व सकतां लिपि नेपाःय् हे विकसित जूगु जुयाः थ्व सकतां लिपियात समग्र रुपं नेपाल लिपि धकाः धायेगु याः।
नेपालय् हे विकास जूगु धकाः धाये बहःगु नेपाल लिपिया दक्कलय् न्हापांगु छ्यला ने.सं. २८ य् लंकावतार नांया ग्रन्थय् खनेदु । थ्व लिपियात सामान्य रुपं नेवाः आख: धकाः नं धायेगु चलन दु । थ्व प्राचीन प्रचलित लिपि खः । थ्व लिपिपाखें नवौं शताव्दीपाखे प्रचलित लिपिया जन्म जुल । प्रचलित लिपियात हे थीथी कथं च्वया यंकेगु क्रमय् रंजना लिपि, भुजिंमोल लिपि लगायत झिंनिगू कथंया लिपिया विकास जूगु खनेदु । थ्व सकतां लिपियात समग्र रुपय् नेपाल लिपि धायेगु याः ।
द्वाल्खाली भाषिका,सिन्धुपाल्चोक पहरी भाषिका,तोताली भाषिका,चित्लांग भाषिका,येँ-यल-किपू भाषिका व ख्वप भाषिका थें भायलचं व खँग्व: दुगु पती भाषिकात यक्व दु। थुपिं भाषिका प्रमुख् मजुगु जुया: आपटतं ल्याखाइ मखु। तर थुपिं भाषिकातय् त: मान्यता मबिगु नं ज्वीमखु। थयौ भाषिका लुभु, बल्बु व स्वनिग:यागू पिने पिने ला:गु थसय् छ्यली। बन्दिपूर यागू भाय् पुलाङ्गु खोप नेवा: भाय् ख:। थथे हय् चि-चीधङ्गु भाषिकात यक्व हय् दु व मेमेगु भाषा यागु प्रभावय् झन मेमेगु भाषिकात दयावै। ईथनोलगयागु कथं नेपालभाषाया क्वय् बियात:गु भाषिकात दु-
येँ-यल-किपू नेपालभाषाया छगू भाषिका ख। थ्व भाय् येँ, यल व किपुलि ल्हाइ| थ्व भाषिका आप्तं छ्यली। थ्व भाषिकाय् नं येँ, यल व किपुलि भ:चाभ:चा पाइ। थ्व भाषिका नेपालभाषाया छगू मूल भाषिका ख:। थ्व भाषिकाय् हिन्दू व बौध धर्म बीच छुं भ:चा पाइ।
सिन्धुपाल्चोक पहरी भाषिका सिन्धुपाल्चोकय् च्वङ्गु पिन्सं ल्हाइ। थ्व भाय् आ: आपातं मरया:वन। थ्व थासय् आ: आपातं तामाङ् जाती च्वनी। थ्व भाषिका येँ-यल-किपू भाषिकायागु थें भायलचं दु।
नेपालभासय् च्वयातःगु साहित्ययात नेपालभाषा साहित्य धाइ। प्राचीन संस्कृत ग्रन्थत थुइकेत टीकाया रुपय् वा भाय्‌हिला शुरु जूगु नेपालभाषा साहित्यया ख्यः वर्तमान ईलय् वयाः सिक्क चकंगु दु। हलिं साहित्यय् खनिगु आपालं विधाया ज्या नेपालभाषा साहित्यय् नं जूगु खनेदु। थःगु ताःहाकःगु इतिहासय् नेपालभाषा साहित्यं यक्व उतारचढाव खंगु दु। लिच्छविकालय् लिपिबद्ध वाङ्मयया शुरुवात काल निसें आःतक्कया युगय् थ्व भासं नेपाःया राजभाषा निसें कया प्रतिबन्धित भाय् तक्कया अवस्था खंगु दु। थन्याःगु ताःहाकः इतिहासया झ्वलय् नेपालभाषायात थुइकेत नेपालभाषा साहित्ययात प्राचीन, माध्यमिक व आधुनिक यासें स्वंगु विधाय् बायेछिं। नेपालभाषाया थीथी साहित्यिक विधा थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.३५७२७६ उत्तर व देशान्तर ११९.०३१६६१ पश्चिम खः (35.357276° N 119.031661° W)। थ्व थासे २९२९२४३३७ वर्ग मिटर (११३.०९८७२४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३३६६८८७ वर्ग मिटर (१.२९९९६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ईस्पान्योल छगु आइबेरियन रोमान्स भाषा खः। थ्व भाय् हलिमयागु छगु मू भाय् खः। थ्व भाय् यात स्पेन व ल्याटिन अमेरिकाय् अप्व छ्येलि। थ्व भाय् लातिन लिपि छ्यला च्वयेगु या। थ्व भासय् च्वयेत लातिन लिपिइ छुं आखलय् चिं तनिगु या, दसु-ã(आन्)।
थ्व भासय् मेमेगु भासय् थें हे सकर्मक व अकर्मक, नियमित व अनियमित यासु दै। थ्व भासय् यासुत (-er), (-ir) व (-ar)य् क्वचाइगु स्वता रुप दै।<eot>अट्टिला छम्ह हनजुजु ख:। वय्‌कलं पूर्वीय व पश्चिमी रोमन साम्राज्ययात कमजोर याना रोमन साम्राज्यया पतनय् ग्वाहालि यानादिल| रोमयात छचाख्यलं थःगु सेनां घेरा तया वय्‌कलं रोमय् आक्रमण यायेत्यंबिले पोप लियो प्रथमया मध्यस्तताय् जूगु खँल्हाबल्हाया लिच्वया कथं रोम नगर गबिलें नं वय्‌कःया अधीनय् मलात|वय्‌कया साहस व नीतिं पश्चिमी युरोपय् रोमया अधिपत्य म्हो जूवन| थुकिया लिच्वःया कथं लिपा गःथ (जाति), भ्याण्डल (जाति) व मेमेगु बर्बरीय जातितयेसं रोमन साम्राज्ययात ध्वस्त यानाबिल व युरोपय् छगु एकिकृत नियन्त्रण मदया युरोप हाकु ईय् थ्यन।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.३७१९१९ उत्तर व देशान्तर ८६.९०८३८१ पश्चिम खः (34.371919° N 86.908381° W)। थ्व थासे ९५४१७७० वर्ग मिटर (३.६८४०९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मनुयागु न्ह्यापं मनु म्हयागु छगु अंग खः। थ्व अंग सेन्सरी अंगय् छगु खः। थुकिगु ज्या स: यागु तरंगयात मनुयागु न्ह्यपु तक्क थ्येंकिगु खः।<eot>मेइन संयुक्त राज्य अमेरिकाया न्यु इङ्गल्याण्ड क्षेत्रया छगू उत्तरपूर्वी राज्य ख। थ्व राज्यया पूर्व व दक्षिणय् एट्लान्टिक महासागर, पश्चिमय् न्यु ह्याम्प्शायर व उत्तरय् क्यानाडाया प्रान्त क्वेबेक (उत्तर पश्चिम) व न्यु ब्रस्विक (उत्तरपूर्व) ला। मेइन संरा अमेरिकाया दकले उत्तर व दकले पूर्व राज्य ख। थ्व राज्य थनया प्राकृतिक दृष्यया निंतिं नांजा। थ्व राज्यया समुद्र तट, चिज्जागु च्वका, गुं आदिया निंतिं थ्व राज्य नांजा। थ्व राज्य समुद्री नसाः दसु अमेरिकन लब्स्टर, क्ल्याम आदिया निंतिं नं नांजा।<eot>तत्त्वमां वा पिरियोडिक टेबल रसायनशास्त्रय् छ्येलिगु छगु मां ख:| थ्व टेबलय् सकल रसायनिक तत्त्वतेत ईमिगु गुणया कथं थी-थी तत्त्व-पुचलय् बायातैगु या| तत्त्वमांया च्वसं क्वय्‌या (धःस्वःगु) पुचःयात ग्रुप धाइ धाःसा जवं खवःया पुचःयात पिरियद धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.६७६३७० उत्तर व देशान्तर ८७.३०७९१४ पश्चिम खः (34.676370° N 87.307914° W)। थ्व थासे १३४७३३४ वर्ग मिटर (०.५२०२०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६९५० वर्ग मिटर (०.००२६८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पौवासेरा (अंग्रेजी:Pauwasera), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पौवासेरा यागु जनसंख्या २४५५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>छ्यं धाःगु मनू व मेमेगु पशुपिनिगु म्हया दकलय् सेफालिक भाग ख। छ्यंयात ख्वाः, कपाः, नेताः, न्हेक्वः (मनः) आदि थीथी कुचा दयाच्वनि। मिखा, न्हाय्‌पं, न्हाय्, म्हुतु थें न्यागु ज्ञानेन्द्रियत छ्यनय् हे दयाच्वनि।<eot>नेपा: ले न्हिने यु ३:३४ ता ई ल्ये भु खा: वोन्गु दु | थ्व भु खा: मु: नुवाकोट ये वोन्गु व यें न थ्व भु खा: चागु दु सां आ तकः सुं घा: पा: मजुगु सिगु दु |
नेपाःया राजधानी व मू-नगर येँया लुँहिति, त्रिपुरेश्वर व बालाजुइ बम मुल। निम्ह मनूत मन्त व यक्व घाःपा जुल। थ्व ज्यायात निगु मधेसी खलःतेसं यागु दाबी यानाच्वंगु दु।<eot>कात्सुशिका होकुसाइ(जापानी भासय् 葛飾北斎) इदो कालया छम्ह जापानमि कलाकार, उकियो-ए (ukiyo-e) किपामि व प्रिन्तमेकर ख। वय्‌कःया ईलय् वय्‌कः जापानया चिनिया किपाया विज्ञ नं ख। [१] इदो (वर्तमान टोक्यो)य् बुयादीम्ह होकुसाइयात वय्‌कःया सिंत्यालय् ध्वायातःगु (woodblock print) "फुजि च्वकाया सुइखुगु लू"(Thirty-six Views of Mount Fuji) किपाझ्वःया निंतिं म्हसीकिगु या। थ्व झ्वलय् वय्‌कःया सिक्क नांजाःगु "कानागावाया तःधं ज्वारभाट" (The Great Wave off Kanagawa)नं ला। होकुसाइं "फुजि च्वकाया सुइखुगु लू" जापानय् अबिलय् प्रवर्धन जूगु आन्तरिक पर्यटनया हुनिइ थःगु फुजि च्वापुगुं नापया व्यक्तिगत आकर्षणया लिच्वःया रुपय् दयेकादिल।[२] थ्व किपाझ्वलय् दूगु तःधं ज्वारभाट (The Great Wave) व यचुगु लखय् फुजि (Fuji in Clear Weather) सिक्क नां जाः। इतिहासविद रिचार्द लेनजुं थ्व विषयय् थथे धयादी “Indeed, if there is one work that made Hokusai's name, both in Japan and abroad, it must be this monumental print-series...”[३] होकुसाइया मेमेगु ज्या नं सिक्क हे महत्त्वपूर्ण जुसां थ्व ज्यां वय्‌कःयात अन्तराष्ट्रिय ख्याति बिल।<eot>छुं नं न्हूगु तजिलजिइ मनू थ्यनिबिलय् दकलय् न्ह्यः खनिगु तजिलजिया मू तत्त्वय् छता नसात्वँसा ख। नसात्वँसायात यक्व चीजं असर याइ, दसु भूगोल, लःया मात्रा, मौसम आदि। अथेजुसां छुं वस्तु दःसां मनूतेसं सांस्कृतिक आधारय् भोग मयायेगु चलन नं दु। थन्यागु उपभोग यायेगु व मयायेगुया आधारय् नसात्वँसायात थ्व कथं बायेछिं-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.४४८९८४ उत्तर व देशान्तर ८७.५१२२८७ पश्चिम खः (32.448984° N 87.512287° W)। थ्व थासे ३४५९१८२ वर्ग मिटर (१.३३५५९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.१८३५४५ उत्तर व देशान्तर ८६.६०९३६५ पश्चिम खः (33.183545° N 86.609365° W)। थ्व थासे ३९३१०२०३ वर्ग मिटर (१५.१७७७५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९०८८४ वर्ग मिटर (०.०३५०९१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.४८०६ उत्तर व देशान्तर ८८.४८२७४ पश्चिम खः (41.4806° N 88.48274° W)। थ्व थासे ८०१८७९ वर्ग मिटर (०.३०९६०७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.५३१५२७ उत्तर व देशान्तर ८२.५१९६३३ पश्चिम खः (29.531527° N 82.519633° W)। थ्व थासे ६१५२३४१ वर्ग मिटर (२.३७५४३२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सामवेद हिन्दू धर्मया श्रुति परम्पराया प्यता वेदय् छता खः। हिन्दु शास्त्रय थ्व वेद संगीत व मन्त्रया वेद ख। थ्व वेदयात द्वितीय वेद नं धाइगुया। सामवेद वैदिक संस्कृतय् च्वयातःगु ग्रन्थ ख। सामवेदय् १,८७५पू मन्त्र दु। थ्व वेदय् अधिकांश श्लोक ऋग्वेदया हे श्लोक दुथ्यानातःगु दु।<eot>फाल्गुन कृष्ण चतुर्दशी खुनु शिवरात्रि पर्व हनिगु जुइ। हिन्दू धर्म कथं सृष्टियागु प्रारंभय् थ्व हे खुनु चाने भगवान् शंकरयागु ब्रह्मा नं रुद्रयागु रूपे अवतरण जुल। प्रलय यागु ईले थ्व हे खुनु प्रदोषयागु ईले भगवान शिव ताण्डव याना ब्रह्मांडयात स्वंगुगु नेत्रयागु ज्वालानं समाप्त याना बी। थ्व हे कारणं याना महाशिवरात्रि यात कालरात्रि नं धाई।
छक पार्वतीजी नं भगवान शिवशंकरयात न्येन, 'थन्यागु छु श्रेष्ठ व सरल व्रत-पूजन दु, गुकिलिं मृत्युलोक यागु प्राणीतेसं छिगु कृपा सहज हे प्राप्त याये फै?' लिसय् शिवजी नं पार्वतीयात 'शिवरात्रि' यागु व्रतयागु विधान कना शिवरात्रियागु बाखं कना दिल।
माघ लाया कृष्ण पक्षय चतुर्दशी तिथियात महाशिवरात्रि पर्व धका हनिगु या। शास्त्रय् थ्व श्लोक च्वयातःगु दु-
शिवरात्रिइ उपवास, जागरणयात कि स्वर्ग वनेदै। सामन्यतया द्यः पुज्याइगु ई न्हिने लाः। तर, शिवरात्रि पर्वय् बहनि द्यः पुज्याइगु या। सम्पूर्ण अब्सं च्वना बहनि जाग्राम याइगु नं धयातःगु दु।<eot>सल्लेरी ३ (अंग्रेजी:Salleri), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सल्लेरी ३ यागु जनसंख्या ३८२३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>राकम कर्णाली (अंग्रेजी:Rakam Karnali), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३३२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रकम कर्णाली यागु जनसंख्या १८०३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>रावतकोट (अंग्रेजी:Rawat Kot), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८८७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रावत कोत यागु जनसंख्या ४७५९ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३८४५३ उत्तर व देशान्तर १२०.७२१५८२ पश्चिम खः (37.38453° N 120.721582° W)। थ्व थासे ८९८२२९८ वर्ग मिटर (३.४६८०८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मस्को (रुसी भाषा: Москва) रुसया राजधानी ख। थ्व रुसया दकलय् तःधंगु नगर नं ख। थ्व नगरया मू भाषा रुसी ख। थ्व नगर इस्तर्न अर्थोदक्सी ख्रिस्ती धर्मया छगू केन्द्र नं ख। थ्व नगर हलिमया दकलय् महत्त्वपूर्ण नगरय् छगू ख। थ्व नगरया इतिहास ताःहाकः। नेपोलियनं थ्व नगर कायेत स्वबिलय् थ्व नगरया सकल नगरबासीतयेत नगरं पिने लिकागु इतिहास दु। थ्व हे कारणं नेपोलियनया पतन जूवन।<eot>बालुवाटार (अंग्रेजी:Baluwatar), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५२० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बालुवाटार यागु जनसंख्या ३१३४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.९१००८२ उत्तर व देशान्तर १६१.२१८२८२ पश्चिम खः (60.910082° N 161.218282° W)। थ्व थासे ५०८९६४६ वर्ग मिटर (१.९६५१२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २८२३१४८ वर्ग मिटर (१.०९००२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नारायण नगरपालिका (अंग्रेजी:Narayan), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु नगरपालिका खः। थ्व थासे ३८५४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नारायण नगरपालिका यागु जनसंख्या १९,४४६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.५७६०९९ उत्तर व देशान्तर ९१.४६१३८ पश्चिम खः (34.576099° N 91.46138° W)। थ्व थासे ६६५८३८ वर्ग मिटर (०.२५७०८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्वीडेन, आधिकारिक कथं स्वीडेन राजतन्त्र (स्वीडिश भाषा: Konungariket Sverige (help·info)), छगू नोर्डिक देय् ख। थ्व देय् उत्तरी युरोपया स्क्यान्डिनेभियन पेनिन्सुलाय् ला। थ्व देय्‌या सिमानाय् नर्वे (पश्चिम), फिनल्यांड (उत्तरपूर्व), स्कागेराक, कात्तेगात व ओरेसन्द स्ट्रेटत (दक्षिणपश्चिम) व बाल्टिक सागर (पूर्व) ला। थ्व देय्‌या समुद्री सतहं डेनमार्क, जर्मनी, पोल्यांड, रुस, लिथुआनिया, लाट्भिया, व इस्टोनिया, नाप स्वापू दु। थ्व देय् डेनमार्क नाप दक्षिणपश्चिमय् ओरेसन्ड तां नं स्वाना च्वंगु दु। थ्व देय् १९९५ निसें युरोपेली संघया सदस्य जुयाच्वंगु दु। थ्व देय्‌या राजधानी स्टकहोम ख।<eot>मध्वाचार्य (सन् १२३८- सन् १३१७) वेदान्तशास्त्रया प्रवर्तक ख। "'आनन्दतीर्थ"' वय्‌कःया मेगु नां ख। नारायणपण्डिताचार्यया 'मध्वविजय' ग्रन्थय् श्रीमध्वाचार्यया जीवनचरित्र च्वयातःगु दु। भारतया दर्शनशास्त्रय् ’द्वैतम्’ विशिष्ट शास्त्रय् ला। थ्व शास्त्रया प्रधान आचार्य मध्वाचार्य ख। हिन्दू धर्मय् वय्‌कःयात वायु व भीम अवतारया रुपय् नं म्हसीकिगु या।<eot>तुतिया फिलाक्वय् क्रस-सेक्सनय् ३ता कम्पार्तमेन्त खनेदु: एन्तेरियर च्वसं देपाय्; ल्यातरल दथु देपाय्; दिप पोस्तेरियर दथुइ; सुपरफिसियल पोस्तेरियर क्वसं जवय्
मनूया एनाटोमीइ फिलाक्व वा पिलाक्व धाःगु तुतिया क्वय्‌या भागया ल्युनेया खण्ड ख। लाधि पुचः कथं फिलाक्व तुतिया पोस्तेरियर कम्पार्तमेन्त ख| फिलाक्वया निगु दकलय् तःधंगु लाभि जाना फिलाक्व लाभि वा काफ मसल दयेकि। थ्व लाभि ग्वालिइ एकिलिया तेन्दनं स्वाइ। फिलाक्वय् जुइफइगु स्थानीय ल्वचय् भेरिकोज भेन, दिप भेन थ्रम्बोसिस, कम्पार्तमेन्त सिन्द्रम, एकिलिज् तेन्दन रप्चर आदि मू अवस्था ख।
"फिला" धागु हिन्द-आर्य भाषाय् तुतिया ल्युनेया भाग ख। "फिला" स्वया क्वय्‌ लाइगु म्हया थाय्‌यात "फिला"य् "क्व" खँग्वः स्वाना फिलाक्व धाःगु खँग्वः बुयावःगु ख। "फि"यात "पि"य् हिला पिलाक्व धाइगु नं या।<eot>डाडा पराजुल (अंग्रेजी भाय:Dada Parajul), नेपायागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे939खा छेँ दु।<eot>पाट्ना (अंग्रेजी:Patna), नेपा:यागु लुम्बिनी अञ्चलयागु कपिलबस्तु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १११७ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.८४६१३ उत्तर व देशान्तर ८९.४८५११५ पश्चिम खः (41.84613° N 89.485115° W)। थ्व थासे १६३८४७६८ वर्ग मिटर (६.३२६१९५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०९१००० वर्ग मिटर (०.४२१२३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।
नन्दीगड (अंग्रेजी:Nandegada), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५८७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नन्दीगड यागु जनसंख्या ३३५६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>मुकाली (अंग्रेजी:Mukali), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५२५ खा छेँ दु।<eot>कालिका गाविस (अंग्रेजी भाय:Kalika), नेपाया भेरी अञ्चलया दैलेख जिल्लाया छगू गाँ विकास समिति खः। थ्व थासय् ३७९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.६२७९१ उत्तर व देशान्तर ११७.०४७९८८ पश्चिम खः (32.62791° N 117.047988° W)। थ्व थासे १२६५९०८५८ वर्ग मिटर (४८.८७७००६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६१११८६४ वर्ग मिटर (२.३५९८०४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.१२३३२७ उत्तर व देशान्तर ८५.५६६३५० पश्चिम खः (33.123327° N 85.566350° W)। थ्व थासे ३५७४७४५ वर्ग मिटर (१.३८०२१७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५०१७५ वर्ग मिटर (०.०५७९८३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व थाय्या प्राचीन नां ऋषिपतन (इसिपतन वा मृगदाव) (हरिनतयेगु गुं) ख। ऋषिपतनया अर्थ ‘ऋषिया पतन’ ख गुकिया अर्थ व थाय् ख गन छम्ह बुद्धं गौतम बुद्ध लिपाया सम्बुद्धि जुइगु खं सिइका निर्वाण प्राप्त यानादिल। मृगतयेगु विचरण यायेगु थाय् जूगुलिं थ्व थाय्यात मृगदाव धाइगु या। थुकिया वर्णन निग्रोधमृग जातकय् नं व। आधुनिक नां ‘सारनाथ’या उत्पत्ति ‘सारंगनाथ’ (मृगतयेगु नाथ) अर्थात् गौतम बुद्ध नं वःगु ख।
बुद्धया न्हापांगु उपदेश (करिब ५३३ इपू ) स्वया ३०० दँ धुंका तक्क थ्व थाय्या इतिहास अज्ञात दु। थ्व समयया छुं नं अवशेष आःतक्क मलुनि। सारनाथया समृद्धि व बुद्ध धर्मया विकास दकलेन्ह्यः अशोकया शासनकालय् जूगु खनेदु। वसपोलं सारनाथय् धर्मराजिका स्तूप, धमेख स्तूप व सिंह स्तम्भ दयेकादिल। अशोकया उत्तराधिकारीतयेगु शासनकालय् हानं सारनाथ अवनतिइ अग्रसर जुवन। प्रथम शताब्दी ई. नापं उत्तर भारतय् कुषाण राज्यया पलिस्था धुंका छकः हानं बुद्ध धर्मया उन्नति जुवन। कनिष्कया राज्यकालया स्वंगु दँय् भिक्षु बलं थन छगू बोधिसत्व झ्वाता पलिस्था यानादिल ।<eot>"अम्ल" धाःगु खँग्वः संस्कृत शब्दं वःगु ख। रसायन शास्त्रय् दुथने धुंका थ्व खँग्वःयात निश्चित रसायनिक अर्थय् छ्येलिगु या। अम्लयात परिभाषित यायेगु प्यंगु साधारण प्रकृया दु:<eot>मोनोप्रोटिक अम्ल थन्यागु अम्ल ख गुकिलिं केमिकल डिसोसियसन (वा आयोनाइजेसन)य् छगू अम्ल प्रति मोलेक्युल दान यायेफु। दसु (HAया चिं दुगु अम्ल स्वयादिसँ):
थ्व कथंया अम्लया साधारण दसुलि खनिज अम्ल (गुकिलि हाइड्रोक्लोरिक अम्ल (HCl) व नाइट्रिक अम्ल (HNO३) ला) ख। मेगु थासय् अर्‍ग्यानिक अम्लय् थ्व खँग्वः छगू कार्बोक्सिल पुचः दूगु अम्लया निंतिं छ्येलि गुकियात गबिलें-गबिलें मोनोकार्बोक्सिलिक अम्लया नां नं बिइगु या। दसुया अर्‍ग्यानिक अम्लय् फर्मिक अम्ल (HCOOH), एसेटिक अम्ल (CH३COOH) व बेञ्जोइक अम्ल (C६H५COOH) ला।<eot>अम्ल यक्व थासय् छ्य्‌लेछिं। अम्लयात आपालं खतं व मेमेगु धातुया करोजन (corrosion) लिकायेत पिक्लिङ प्रकृयाय् छ्येलि। अम्लयात वेट सेल ब्याट्रीइ इलेक्ट्रोलाइटया कथं नं छ्येलिगु या, दसु स्ल्फ्युरिक अम्लयात कार ब्याट्रीइ छ्यलि।<eot>मुक्सर (अंग्रेजी:Muksar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६२३ खा छेँ दु।<eot>हिन्दू धर्म (संस्कृत: सनातन धर्म) हलिमया फुक्क धर्म मध्ये दक्कले पुलांगु धर्म खः । थ्व वेदय् आधारित धर्म खः, गुकी थ: दुने यक्व थीथी उपासना पद्धति, मत, सम्प्रदाय, व दर्शन दु । थ्व धर्म हलिमया स्वंगूगु तधंगु धर्म खः, तर थुकिया अप्व: उपासक ल्या: भारत य् दु । नेपाल जनसंख्या प्रतिशतया ल्याखं हलिमय् दक्कले अप्व हिन्दू धर्मावलम्बी प्रतिशत दुगु देय् खः । थ्व धर्मय् यक्व द्यतयेगु पूजा जुसां, थ्व एकेश्वरवादी धर्म खः ।
भारत (व आधुनिक पाकिस्तानी क्षेत्र)यागु सिन्धु घाटी सभ्यता य् हिन्दू धर्मयागु यक्व चीं खने दु । थुकी छगू अज्ञात मातृदेवीयागु मूर्ति, शिव पशुपति थें न्यागु देवतायागु मुद्रा, लिंग, पीपलयागु पूजा, इत्यादि प्रमुख दु । इतिहासकारतयेगु छगू दृष्टिकोण कथं थ्व सभ्यतायागु अन्तपाखे मध्य एशियाय् नं छगू मेगु जातियागु आगमन जुल, गूगु जातिं थ:पिन्त आर्य धका म्हसीकी, व संस्कृत नांयागु छगू भारोपेली भाषा खंल्हाइ । छगू मेगु दृष्टिकोण कथं सिन्धु घाटी सभ्यता या मनूत स्वयं हे आर्य खः व इमिगु मूथाय् भारत हे खः ।
आर्यतयेगु सभ्यतायात वैदिक सभ्यता धाइ । छगू दृष्टिकोण कथं थ्यंमथ्यं १७०० ईसापूर्वय् आर्य अफ्गानिस्तान, कश्मीर, पंजाब व हरियाणाय् च्वनेगु न्ह्याकल । अब्ले निसें व मनूत (इमिगु विद्वान ऋषि) थ:गु द्य:तयेत प्रसन्न यायेत वैदिक संस्कृतय् मन्त्र रचना यात । न्हापा प्यंगु वेद रचित जुल, गुकी ऋग्वेद प्रथम खः । व धुंका उपनिषद थें न्यागु ग्रन्थ वल । बौद्ध व जैन धर्म बाये धुंकावैदिक धर्मय् यक्व हिलावन । न्हूपिं द्य: व न्हूगु दर्शन न्ह्यथन । थुकथं आधुनिक हिन्दू धर्मयागु पलिस्था जुल ।
हिन्दू छगु फारसी खंग्व खः । हिन्दू थ:गु धर्मयात सनातन धर्म वा वैदिक धर्म धायेके ययेकी । ऋग्वेदय् यक्व सप्त सिन्धु यागु उल्लेख जूगु दु -- व थाय् गन आर्य दक्कले न्हापा बस्ती दयेकूगु खः । संस्कृतय् सिन्धु खंग्वयागु निगु मू अर्थ दु -- न्हापांगु, सिन्धु खुसिया नां, थ्व लद्दाख व पाकिस्तानय् न्ह्याइ व निगूगु, गुगुनं खुसि वा ल: सम्पदा । ऋग्वेदयागु खुसिस्तुतिया कथं व न्हयेगूगु खुसित जुइफु सिन्धु, सरस्वती, झेलम (वितस्ता), शुतुद्रि (सतलज), विपाशा (व्यास), परुषिणी (रावी) व अस्किनी (चेनाब) । हिन्द आर्य भाषायागु [ स: ] ध्वनि ईरानी भाषायागु [ ह ] ध्वनिइ अप्वकथं न्ह्याबलें पाना वनी (भाषाविद कथं) । अथे जुगुलिं सप्त सिन्धु अवेस्तन भाषा (पारसीतयेगु धर्मभाषा) य् वना हप्त हिन्दु स हिलावंगु जुइ फु (अवेस्ता : वेन्दीदाद, फ़र्गर्द 1.18) । थ्व धुंका: ईरानी तयेसं सिन्धु खुसिया पूर्वय् च्वनिपिंत हिन्दु नां बिल। मुस्मां सुल्तानतयेसं भारतय् शासन याये धुंका इमिसं भारतयागु मू धर्मावलम्बीतयेत हिन्दू धायेगु न्ह्याकल ।
हिन्दू धर्मग्रन्थ उपनिषदयागु कथं ब्रह्म परम तत्व खः (थ्व त्रिमूर्ति द्य ब्रह्मा मखु) । व हे जगतयागु सार खः, जगतयागु आत्मा खः। व हलिमया आधार खः । वं हे हलिमया उत्पत्ति याइ व हलिम नष्ट जुइबले उकिं हे तना वनीगु जुइ । ब्रह्म छगु, व छगु जक्क दइ । व विश्वातीत नं ख: । व परम सत्य, सर्वशक्तिमान व सर्वज्ञ खः । व कालातीत, नित्य व शाश्वत खः । व परम ज्ञान खः । ब्रह्मया निगु रूप दु : परब्रह्म व अपरब्रह्म । परब्रह्म असीम, अनन्त व रूप विहीन ख: । व फुक्कं गुण दुम्ह् जुइ, तर वयाके अनन्त सत्य, अनन्त चित्त व अनन्त आनन्द दइ । ब्रह्मया पूजा जुइ मखु छाय् धा:सा, व पूज्य स्वया च्वय् व अनिर्वचनीय खः । वयागु ध्यान याइ । प्रणव ॐ ब्रह्मवाक्य हइ, थुकियात फुक्कं हिन्दू परम पवित्र खंग्व कथं हनी । ब्रह्मयागु परिकल्पना वेदान्त दर्शनयागु केन्द्रीय स्तम्भ खः ।
ब्रह्म व ईश्वरय् छु सम्बन्ध दु, थुकी हिन्दू दर्शनयागु सोच बिस्कं खनेदु। अद्वैत वेदान्त या कथं गब्ले मानवं ब्रह्मयात थ:गु मननं सीकेगु कुत: याइ, अब्ले ब्रह्म ईश्वर जुइ, छाय् धा:सा मनू माया (मतिना) या छगू जादुया शक्तिया वशय् च्वनी । अर्थात गब्ले माया (मतिना)या न्हायेकनय् ब्रह्मया किच: दइ, अब्ले ब्रह्मया प्रतिविम्ब, प्रतिबिम्ब जुया: झीत ईश्वरयागु रूप क्यनी । ईश्वरं थ:गु थ्व जादु शक्ति "माया (मतिना)"नं हलिमया सृष्टि याइ व उकिं शासन याइ । ईश्वर छगू नकारात्मक शक्तिनापं जूसां मतिनां उकी थ:गु कुप्रभाव तये फइ मखु । मतिना ईश्वरयागु दास खः, तर झी जीवतयेगु स्वामिनी खः । अथे ला ईश्वर रूपहीन खः, तर मतिनाया हुनिं (कारणं) झीत यक्व द्य:तयेगु रूपय् प्रतीत जुइ फु । थुकिया लिच्व: वैष्णव कथं व दर्शन कथं ईश्वर व ब्रह्मय् छुं मपा - व विष्णु (वा कृष्ण) हे ईश्वर खः । न्याय, वैषेशिक व योग दर्शनया अनुसार ईश्वर छगू परम व सर्वोच्च आत्मा खः, व चैतन्यं युक्त व हलिमया स्रष्टा व शासक खः ।
ईश्वर सगुण जुइ। व स्वयंभू व हलिमया हुनि (स्रष्टा) खः । व पूजा व उपासनाया विषय खः । व पूर्ण, अनन्त, सनातन, सर्वज्ञ, सर्वशक्तिमान व सर्वव्यापी ख: । व राग-द्वेष स्वया च्वय् जुइ, तर थ:गु भक्तनाप प्रेम याना दि व अमित: कृपा तइ । वइगु ईच्छा बिना थ्व हलिमय् छुं जुइ मखु । व हलिमय् नैतिक व्यवस्थायात कायम याना तइ व जीवतयेत इमिगु कर्मकथं सुख-दु:ख प्रदान याइ । श्रीमद् भागवत गीताया कथं हलिमय् नैतिक पतन जुइ बले वयेक ईलय् ब्यलय् धरतिइ अवतार (गथे कि कृष्ण) रूप कया: झाइ । ईश्वरयागु मेमेगु नां खः परमेश्वर, परमात्मा, विधाता, भगवान । थ्व हे द्य:यात मुस्मा तयेसं (अरबीय्) अल्लाह, (फारसीय्) खुदा, ख्रिस्टी(अंग्रेज़ी) गड, व यहूदी (इब्रानीय्) याह्वेह धाइ ।
अद्वैत वेदान्त, भगवद् गीता, वेद, उपनिषद्, आदि कथं फुकं देवी-देवता छगु हे परमेश्वरया थीथी (विभिन्न) रूप खः (ईश्वर स्वयं हे ब्रह्मयागु रूप खः) । निराकार परमेश्वरया भक्ति यायेगु निंतिं भक्तं थ:गु नुगलय् भगवानयात प्रिय रूपं स्वइ । ऋग्वेद कथं, "एकं सत विप्रा बहुधा वदन्ति", अर्थात छगु हे परमसत्ययात विद्वानतयेसं यक्व नामं लुमंकी ।
हिन्दू धर्म कथं दक्वं मनुतयेगु छगू अभौतिक आत्मा दइ, गुपिं सनातन व अमर जुइ । हिन्दू धर्म कथं मनूतय् जक मखु दक्वं पशु, पंछि व वनस्पति वा दक्वं जीवय् आत्मा दइ । मानव जन्मय् थ:गु कर्म कथं आत्मां मेगु जीवया म्ह धारण याइ । बांलागु ज्या याइपिनिगु आत्मा स्वर्गय् वनि धा:सा बांमलागु ज्या याइपिनिगु आत्मा नर्कय् वनि । जन्म मरणयागु सांसारिक चक्र मोक्ष दय् धुंका सिधइ । व धुंका आत्मां थ:गु वास्तविक सत्-चित्-आनन्द स्वभावयात न्ह्याबलेंया निंतिं कया च्वनी । मानव योनि हे छगू थन्यागु जन्म ख: गन मनूया पाप व पुण्य निगुलिं कर्मं थ:गु फल बी व गनं मोक्ष प्राप्ति याय् फइ ।
श्रुति हिन्दू धर्मया सर्वोच्च ग्रन्थ खः । थुकी दुने प्यंगु वेद दै : ऋग्वेद, सामवेद, यजुर्वेद व अथर्ववेद । थ्व वेदयात् श्रुति छाय् धाइ धा:सा हिन्दूतयेगु मान्यता दु कि थ्व वेदतयेगु परम्परा ऋषितयेसं ध्यान याना न्यंका न्ह्यथंगु खः । वेदतयेत श्रवण परम्पराया कथं गुरूं शिष्यतयेत बीगु जुइ । दक्वं वेदय् प्यंगु भाग दु :
श्रुति मखुगु दक्वं हिन्दू धर्मग्रन्थ स्मृति खः, छाय् धा:सा थुकी व बाखंत दइ गुकी मनुतयेसं पुस्तौं पुस्ता निसें लुमंकातःगु लिपा जक च्वयातःगु खः । फुक्कं स्मृति ग्रन्थतयेसं वेदयागु प्रशंसा याइ । थुमित: वेदस्वयां क्वयेयागु स्तर बियातइ, तर थ्व ब्वनेत: अ:पु व अधिकांश हिन्दुतयेसं ब्वनीगु मू सफू खः । मू स्मृतिग्रन्थ थथे दु :
प्राचीन कालय् आर्यतयेसं वैदिक मन्त्र व अग्नि-यज्ञ पाखें यक्व द्य:तयेगु पूजा यागु खने दु । आर्य द्य:तयेगु मूर्ति वा मन्दिर नं यक्व दुगु खने मदु। मू आर्य द्य:त खः : देवराज इन्द्र, अग्नि, सोम व वरुण । इमिगु लागि वैदिक मन्त्र ब्वनेज्या व अग्निइ घ्य:, दूरु, धौ, जौ, इत्यागि या आहुति बीगु ज्या जुइ । प्रजापति ब्रह्मा, विष्णु व शिवया व ईलय् म्हो हे जक उल्लेख जुगु खने दु ।
यक्व हिन्दू द्यःया मूर्ति छ्यला: पूजा याइ । इमिगु लागि मूर्ति छगू अ:पुगु साधन खः, थुकी छगु निराकार ईश्वरयात छुं नं य:गु सुन्दर रूपय् खंके फइ । हिन्दू मनूतयेसं वास्तवय् लोहं व नंया पूजा याइमखु, गथे कि छुं मनुतयेसं थुइ । मूर्ति हिन्दुतयेगु लागि इश्वरया भक्ति यायेगु छगु साधन जक खः ।<eot>नहर रिगौल (अंग्रेजी:Nahara Rigoul), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७५४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नहर रिगौल यागु जनसंख्या ४९३१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>जा पागु निता बंयात स्वाना पालूगु सतहय् मनु न्यासेवने छिंकः तकिं तया दयेकातःगु भःयात स्वाने धाइ। स्वानेय् तुति दिकेगु त्वाथःयात स्वानेपउ धाइ धाःसा ल्हा दिकेत वा ज्वनेत दयेकातःगु थाःचायात स्वानेबाः धाइ। [१] स्वानेयात ज्वनिगु थांयात गतां (Newel) धाइ।<eot>इक्लेम्प्सिया छगु तच्वगु प्वाथे दुबिलेयागु कम्प्लिकेसन खः। अप्व याना थ्व अवस्था प्रीइक्लेम्प्सिया धुंका जुइ।
यक्व अवस्थाय् जेस्टेसनल हाइपरटेन्सन व प्रोटिन्युरिया इक्लेम्प्सिया स्वया न्ह्य खने दै। तर थुकिगु दक्ले धाथें यागु लक्षण इक्लेम्प्टिक कन्भल्सन खः। थ्व कन्भल्सनयु प्यंगु अवस्था (स्टेज) दै। इडिमा जुगु मफुम्हपिन्त रेनल फेल्युवर वा पल्मोनरी इडिमा जुइफु। थुकिगु अवस्था थ्व कथलं दुः-<eot>थ्व ल्वे नं मां व मचा निमेसित हे स्याये फु। ५०म्हये १ म्ह मां व १४म्हय् छम्ह मचा दक्ले बाँलागु उपचार देकाः नं सी फु।<eot>वोपुङ (अंग्रेजी:Wopung), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४८६ खा छेँ दु।<eot>गणतन्त्र माली (फ्रेञ्च भाषा: Rpublique du Mali, अंग्रेजी: Republic of Mali) पश्चिमी अफ्रिकाया छगू भूपरिवेष्ठित देय्‌ ख। थ्व देय्‌ अफ्रिका महादेशया ७गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। मालीया सीमाय् उत्तरय् अल्जेरिया, पूर्वय् नाइजर, दक्षिणय् बुर्किना फासो व आइभोरी कोस्ट, दक्षिण पश्चिमय् गिनिया व पश्चिमय् सेनेगल व माउरीतानिया ला। उत्तरय् छगू सीधा हाकलं थुकिया सीमा दक्षिण सहारा तक्क थ्यं। दक्षिणय् थ्व देय्‌या आपालं मनुतेगु बसोबास दु व थुकिया सीमा नाइजर व सेनेगलय् ला। थ्व थासय् यक्व खुसि नं दु। फ्रान्सया सूडान उपनिवेशया भाग थ्व देय्‌ सन् १९५९इ माली गणराज्यया रुपय् स्वतन्त्र जुल्। थ्व देय्‌या राजधानी बमाको ख।
माली साम्राज्य(Mali Empire) पश्चिमी अफ्रिकाय् सन् १२३५ निसें १६४५ तक्क दयाच्वन। थनया मनुतेसं दयेकातःगु साम्राज्यय् घाना साम्राज्य (Ghana Empire), माली साम्राज्य व सोङ्घाइ साम्राज्य (Songhai Empire) ला। टिम्बक्टु (Timbuktu) थ्व साम्राज्यतेगु मू नगर ख। थ्व नगर सहारा मरुभूमिं जुइगु सकल बनेज्याया केन्द्र व धार्मिक केन्द्र नं ख।
थ्व थासय् फ्रान्सेलीतेगु प्रवेश सन् १८८०इ जुल व फ्रान्सेली उपनिवेश सेप्टेम्बर ८, सन् १८८०इ च्वेया सेनेगल (Upper Senegal)या रुपय् जूवन। लिपा अगस्ट १८, सन् १८९०इ थ्व थाय्‌या नां हिला फ्रान्सेली सुडान जूवन व केयिज (Kayes) थुकिया राजधानी जुल। अक्टोबर १०, सन् १८९९इ उपनिवेश भंग जुया ११गु दक्षिणी प्रान्त फ्रेञ्च गिनी, आइभोरी कोस्ट व दोहामबे जुवन। थुकिया निगु प्रान्त लिपा लिहां वल।
सन् १९०२इ उपनिवेशया भाग मजूगु जिल्ला सेनेगाम्बिया व नाइजर जूवन व लिपा सन् १९०४य् च्वेया सेनेगल व नाइजर जुल। थ्व धुंका पुलांगु नां हानं सन् १९२०इ पुनर्स्थापित जूवन।
पश्चिमी अफ्रिकाया भूपरिवेष्ठित थ्व देय्‌ हलिमया २४गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। थनया मौसम ताहान्वइगु व आद्र दु। थनया बुँ आपालं समथर जु व उत्तरी भागय् मरुभूमि ला। देय्‌या तःधंगु भाग दक्षिणी सहाराय् ला। थ्व थासय् पुइगु, धु दूगु हर्माटन हेज (harmattan haze) आपालं सुक्खा मौसमय् खने दु। अडरार देस इफोघास (Adrar des Ifoghas) उत्तर पूर्वी क्षेत्रय् ला गन यक्व चिधंगु वादी व ग्रेनाइटया गुं दु। थ्व देशय् यक्व प्राकृतिक सम्पदा दु दसु -लुँ, युरेनियम, फस्फोरस, काओलिनाइट, चि, चून आदिया खानी थ्व देशय् दु।
मालीयात ८गु क्षेत्र (régions) व छगू जिल्लाय् विभक्त यानातःगु दु । [४] Each region has a governor.[५] मालीया क्षेत्र तःधंगुलिं ४९ सरकल (cercle) दयेकातःगु दु, थ्व कथं मालीया सकल प्रशासनिक विभाग (arrondissement) २८८ दु। [६] थ्व देय्‌या क्षेत्र थ्व कथं दु-
थ्व देय्‌या राष्ट्र भाषा फ्रेञ्च ख। थन यक्व अफ्रिकी भाषा नं छ्येलिगु या। थुकिलि मू भाषा बम्बारा ख। थ्व भाषा थ्व देय्‌या स्वापू भाषा ख गुकियात ८० जनतां ल्हायेफु। थ्व देय्‌या ९० प्रतिशत जनसंख्या मुस्मां ख। ५ प्रतिशत प्रकृतिपुजारी ख धाःसा ५ प्रतिशत ख्रिस्टी धर्मावलम्बी ख। थ्व देय्‌या मू जाति थ्व कथं दु-<eot>बकचोल (अंग्रेजी:Bakachol), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७४ खा छेँ दु।<eot>मेधावी छगु संस्कृत भाषाया खँग्वः खः। थ्व खँग्वःयागु छ्येलेज्या येक्व सफू व स्तोत्रय् जुगु दु। थ्व खँग्वःया अर्थ "बौद्धिक क्षमता" दूम्ह ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश १९.७०५५२ उत्तर व देशान्तर १५५.०८५९१८ पश्चिम खः (19.70552° N 155.085918° W)। थ्व थासय् १४०६०९३४४ वर्ग मिटर (५४.२८९५७४ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा १०७४११९४ वर्ग मिटर (४.१४७१९८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>शूद्रमुनि सारळा दास ओडिया भाषाया महान साधक ख व पुलां ओडिया भाषाया तःधंम्ह धार्मिक साहित्यकार ख। वय्‌कः ओड़िशाया जगतसिंहपुर जिल्लाया "कनकबती पाटणा"य् बूगु ख। वय्‌कःया न्हापांगु नां "सिद्धेश्वर परिड़ा" ख। तर, लिपा सारला ठाकुराणीया नां कया "सारळा दास" नां जुवन।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.६४०६९ उत्तर व देशान्तर ११७.२८५८४२ पश्चिम खः (33.64069° N 117.285842° W)। थ्व थासे ४२२८५०९ वर्ग मिटर (१.६३२६३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>यःता भर्जिनिया संयुक्त राज्य अमेरिकाया छगु राज्य ख। थुकिया राजधानी व दकले तःधंगु नगर चार्ल्सटन ख। थुकिया नांयात आपालं संक्षिप्तय् डब्ल्यू Va. वा WV जक्क च्वैगु या।
यःता भर्जिनियायात आपालं "पर्वतीय राज्य" धैगु या छाय् धाःसा थ्व राज्य पूर्ण रुपय् एपेलेचियन पर्वत शृंखलाय् ला व राज्यय् यक्व गुँ व च्वापुगुँ दु। राज्यया दकले तज्जागु गुं Spruce Knob ख गुकि समुद्र स्तर स्वया 4863 फीट च्वे ला। थ्व राज्यय् ओहायो, पोटोम्याक, कानाह्वा, व Monongahela सहित यक्व खुसि दु।<eot>थ्व गां दूगु थाय्‌ थी-थी कालय् विभिन्न जुजुतयेगु अधीनय् लाःगु खने दु। विभिन्न बौद्ध-हिन्दू राज्यतयेगु प्रभाव धुंका थ्व थासय्‌ मुगल व ब्रिटिशतयेग प्रभाव जू्गु खने द। भारतया स्वतन्त्रता धुंका सन् १९५६इ पलिस्था जूगु मध्यप्रदेशय् थ्व थाय्‌ लाःवन। सन २००० नोभेम्बर १ खुनु छत्तीसगढ राज्य पलिस्था जुइ धुंका थ्व थाय्‌ छत्तीसगढ राज्यय्‌ लातः।
थ्व थाय्‌या मू भाय्‌ छत्तीसगढी ख। थुकियात हिन्दीया छगू भाषिकाया रुपय्‌ नं कायेगु या। थ्व थासय् सनातन धर्मया प्रभाव दु।<eot>द्यया मूर्ति पलिस्था याना पुज्याइगु थाय्‌यात देगः धाइ। थाय् व द्य कथं देगःया आकार पाइ। देगः आपालं हिन्दू धर्मावलम्बीतेसं देकिगु जुसां बौद्ध व जैन धर्मावलम्बीतेसं नं देगः देकिगु या। मेमेगु धर्मय् द्यःयात लुमंकिगु व आस्था प्वंकेयात मेमेगु कथंया भवनत देकिगु जुइ। छगू देगले आपालं द्यया मूर्ति व द्यया शक्ति ब्वइगु थी-थी कथंया ज्याब्वः, मन्त्र, किपा आदि तयातगु दै।
थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् देवलःया रुपय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।<eot>हिमाचल प्रदेशयात पूर्ण राज्यया दर्जा २५ जनवरी, १९७१ खुनु दत। अप्रैल 1948स थ्व क्षेत्रया 27,000 वर्ग कि.मी.स दूगु लगभग 30 रियासततयेत स्वाना थ्व राज्‍यतयेत केंद्र शासित प्रदेश दयेकल। 1954स ‘ग’ श्रेणीया रियासत बिलासपुरयात थ्व राज्यय् स्वायेधुंका थ्व राज्यया क्षेत्रफल तधना 28,241 वर्ग कि.मी. जुल। सन 1966स थुकिलि पंजाबया पहाड़ी क्षेत्र स्वाना थुकियात पुनर्गठन यात। थ्व धुंका थ्व राज्यया क्षेत्रफल 55,673 वर्ग कि.मी. जुल।
हिमाचलप्रदेशया मू ज्या बुंज्या ख। थ्व राज्यया अर्थव्‍यवस्‍थाय् बुंज्यां तःधंगु भूमिका म्हितु। थ्व राज्यया ६९% मनूतेसं थ्व ज्या या। बुंज्या व थ्व नाप स्वापू दूगु ख्यलं थ्व राज्यया कूल ग्राहस्थ उत्पादया २२.१ प्रतिशत दयेकु। कुल भौगोलिक क्षेत्र 55.673 लखः हेक्‍टेयरय् 9.79 लखः हेक्‍टेयर भूमि 9.14 लखः बुंज्यामितेगु अधीनय् ला। मध्यम व म्हो बुं दुपिं बुंज्यामित नाप करिब 86.4 प्रतिशत बुं दु। राज्‍यय् बुंज्याय् छ्यलातःगु भूमि 10.4 प्रतिशत जक्क दु। लगभग 80 प्रतिशत क्षेत्र वर्षा-सिंचित दु।
प्रकृतिं हिमाचल प्रदेशयात व्‍यापक कृषि जलवायु परिस्थिति ब्युगु दु गुकिया कारणं बुंज्यामितेसं थीथी सि सयेकिगु या। थ्व राज्यय् स्याउ, पासि, आडू, बेर, खूमानी, कागती, अं, लिचि, अमरूद, झरबेरी आदि सः। 1950य् 792 हेक्‍टेयर क्षेत्र बागवानीया अधीनय् लानाच्वंगु जुसां आःवया 2.23 लखः हेक्‍टेयरय् सि सयेकिगु या।<eot>इमा छगू प्रकारया पंक्षी ख। थ्व छगू प्रकारया शिकारी पंक्षी ख। थ्व पंक्षी एसिपित्रिदे (Accipitridae) परिवारया थी-थी नापंया स्वापू दूगु जेनेराय् ला। थ्व प्राणीया ६० स्वया अप्व प्रजातिइ आपालं प्रजाति युरेसिया व अफ्रिकाय् ला। [१] थ्व लागा स्वया पिने थ्व प्राणीया निगु जक्क प्रजाति बाल्द इगल व गोल्देन इगल उत्तर व मध्य अमेरिकाय् व स्वंगु प्रजाति अस्ट्रेलियाय् खनेदु।<eot>ख्यालः नाटकया छता विधा ख। थ्व विधाय् न्हीकिगु भाव दयेकिगु कुतः जुइ। ख्यालः याइम्ह कलाकारयात ख्यालःमि धाइ। थ्व विधाय् थीथी विषयय् ख्यालं खँ, थी-थी कथंया ख्यलि, ध्याचू आदि ज्वलं ब्वयेगु जुइ। समसामयिक संकिपा, नाटक, रेदियो व तेले-भिजनया ज्याझ्वलय् थ्व छता सिक्क लोकंह्वागु विधा ख। ख्यालःया थी-थी उपविधात दु। छुं उपविधाय् अभिनय यायेगु जुइ धाःसा मेगुलि दना ख्यालःखँ कनेगु (स्त्यान्द अप कमेदि) जुइ। साहित्यय् नं ख्यालः छता वृहद ख्यः ख।<eot>फुला भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>थ्व थासय् छ्यलिगु मू भाय् कुमाउं भाषा व गढवाली भाषा ख। थ्व बाहेक थन अंग्रेजी, हिन्दी, नेपाली आदि भाय् नं छ्येलिगु खने दु।<eot>क्षेत्रफल व जनसंख्‍याया दृष्टिकथं अफ्रिका एशिया धुंका दक्ले तःधंगु महाद्वीप ख। छुं इतिहासकार कथं थ्व महाद्वीपय् दक्ले न्ह्यः मनुया विकास जुल व थनं हे मनु वना मेमेगु महाद्वीपय् च्वं वन। थ्व मतया आधारय् थ्व महादेशयात मानव सभ्‍यताया जन्‍मभूमि नं धाइगु या। थ्व महादेशय् हलिमया निगु प्राचीन सभ्यता (मिस्र व कार्थेज)या विकास जुल।
अफ्रीकाय् भौगोलिक विविधता दु। पूर्वय् स्थित सेरेनगेती व क्रुजर राष्ट्रिय उद्यानय् वन्‍य जीवन खने दु। थन जलप्रपात व वर्षावन नं खने दु। थ्व महाद्वीपया सहारा मरुस्‍थल हलिमया दक्ले तःधंगु मरुभूमि ख। थ्व महादेशया दक्ले तज्जागु च्वका किलिमेन्जेरो ख। थ्व च्वका छगू सुषुप्‍त ज्वालामुखी ख। युगान्डा, ताजानिया व केन्याया सीमाय् स्थित विक्‍टोरिया झरना फ्रेश वाटरया पृथ्वीया निगुगु दक्ले तःधंगु व अफ्रिकाया दक्ले तःधंगु झरना ख। थ्व झरना हलिमया दक्ले ताःहाकःगु खुसि नाइलया लया स्रोत ख।
अफ्रीका महाद्वीपया नामाकरणया बारेय् यक्व धारणा दु। १९८१य् पिथंगु छगू शोध कथं अफ्रिका खँग्वःया उत्पत्ति बरबर भाषाया खँग्वः इफ्री वा इफ्रान नं जूगु ख गुकिया अर्थ गुफा ख, अफ्रिकाया गुफाय् च्वनिपिं जातितेगु सन्दर्भय् थ्व अर्थ पिथंगु ख।[३] छगू मेगु धारणा कथं प्राचीन अफ्रिकी नगर कार्थेजनापं च्वनिपिं मनुतेत "अफ्री" धाइगु या। कार्थेजय् वचिले प्रचलित फेनेसियन भाषा कथं अफ्री खँग्वःया अर्थ धू ख। कालान्तरय् कार्थेज रोमन साम्राज्यया अधीनय् ला वन व रोमन भाषाया नगरया मनुतेत तैगु प्रत्यय -का (-ca)यात अफ्रीनाप स्वाना अफ्रिका खँग्वःया पलिस्था जुल।[४]
अफ्रिकाया इतिहासयात मनु विकासया इतिहास नं धायेछिं। अफ्रिकाय् १७ लखः ५० द्व दँ न्ह्यः दूगु आदि मानवया नामकरण होमो इरेक्टस अर्थात दनाच्वंगु जंक्वें मनु जुवन।[५] होमो सेपियेन्स वा प्रथम आधुनिक मानवया उत्त्पत्ति करिब ३० निसें ४० द्व दँ न्हापा जूगु ख।[६] लिखित इतिहासय् दक्ले न्हापा वर्णन जूगु सभ्यताय् छगू मिस्रया सभ्यता ख। थ्व सभ्यता थ्व हे महादेशया उत्तर पूर्वी क्षेत्रया नाइल खुसिया स्वनिगले ईसा स्वया ४००० दँ न्ह्यः पलिस्था जूगु ख। थ्व सभ्यता धुंका थी-थी सभ्यता नाइल खुसिया स्वनिगः नापं न्ह्यथन व सकल दिशाय् पुनावन। प्रारम्भिक काल निसें हे थ्व सभ्यतातेसं उत्तर व पूर्वया युरोपीय व एशियाली सभ्यता व जातिनाप परस्पर सम्बन्ध दयेकिगु ज्या यात गुकिया लिच्वःया कथं थ्व महादेशं न्हूगु संस्कृति व धर्म म्हसीकल। ईसास्वया छगू शताब्दी न्ह्यः तक्क रोमन साम्राज्यं उत्तरी अफ्रिकाय् थःगु उपनिवेश दयेकल। ख्रिस्टी धर्म लिपा थ्व हे साम्राज्यया लंपु जुया अफ्रिका थ्यन। इसा स्वया ७गु शताब्दी धुंका मुस्मां धर्मं अफ्रिकाय् व्यापक रूपं प्रभाव क्यन व न्हुगु संस्कृति दसु पूर्वी अफ्रिकाया स्वाहिली व उप-सहारा क्षेत्रया सोङ्घाई साम्राज्ययात दयेकल। इस्लाम व इसाई धर्मया प्रचार-प्रसारं दक्षिणी अफ्रिकाया छुं साम्राज्य दसु घाना, ओयो व बेनिनयात थी मफल व थ्व साम्राज्यतेसं थःगु छगू विशिष्ट अफ्रिकी म्हसीका दयेकातल। इस्लामया प्रचार नापं 'अरब दास व्यापार' नं न्ह्यथन गुकिलिं युरोपमि देय्‌तेत अफ्रिकाय् आकर्षित यात व अफ्रिकायात छगू युरोपेली उपनिवेश दयेकिगु ज्या याकल। १९गु शताब्दीया पूर्वार्धया औपनिवेशिक काल १९५१य् लिब्याया स्वतन्त्रता नापं म्हो जुया वन व सन् १९९३ तक्क आपालं अफ्रिकी देय्‌त उपनिवेशवादं मुक्त जुल। २०गु शताब्दीइ अफ्रिकी राष्ट्रतेगु इतिहास सैनिक क्रान्ति, युद्ध, जातीय हिंसा, नरसंहार व तःधंगु मानव अधिकार हननया घटना नं जाःगु दु।<eot>मात्सुओ बाशो (松尾 芭蕉, मात्सुओ बाशो? १६४४ – २८ नोभेम्बर १६९४) जापानया इदो कालया दक्ले नांजाम्ह च्वमि ख। वय्‌कःया जीवनय् वय्‌कः कोल्याबरेतिभ रेन्गा फर्मया निंतिं नांजागु जुसां आ वया वय्‌कःयात हाइकुया मास्टरया कथं कायेगु या।<eot>म्ह धाःगु म्वापु दुपिं प्राणीतयेगु भौतिक रुपं दयाच्वंगु कुचापुचःतेगु मंका ख। म्वानाच्वंपिं प्राणीतेसं थःगु म्वापु दयेकाच्वनेत थःगु वातावरण नाप थी-थी कथंया अन्तर्किया यायेमा। थन्यागु अन्तर्किया यायेत म्वापिं प्राणीपिके थी-थी कथंया भौतिक संरचनात दयाच्वनि। वातावरणनाप निश्चित अन्तर्किया यायेत निश्चित कथंया कुचात म्हय् दयाच्वनि। थन्यागु म्हकुचातेगु पुचःतयेत ज्याया आधारय् थी-थी म्हकुचा पुचलय् बायेछिं। साधारणतया प्राणीतेगु म्हय् दयाच्वनिगु म्हकुचा पुचःत थ्व कथं दु-
जिलंज्या म्हकुचा पुचः (Digestive system): वातावरणं नसा नया जिलेगु व म्हय् म्वागु वस्तु फायेगु ज्या याइगु म्हकुचा पुचः
फय् हिलेगु म्हकुचा पुचः (Respiratory system): वातावरणं माःगु फय् म्हय् कायेगु व म्हय् म्वाःगु फय् वातावरणय् छ्वयेगु म्हकुचा पुचः
मनूया म्ह छगू जटिल प्रक्रियां दयावइ। थ्व प्रक्रिया शूक्राणु(Sperm) व विम्ब कोष (Ovum) स्वाइगु प्रक्रिया फर्तिलाइजेसनं(Fertilization) न्ह्यथनि। थथे स्वाना दयावःगु कोषयात जाइगोत (Zygote) धाइ। फर्तिलाइजेसन धुंका कोषतेगु विभाजन जुइ। थथे विभाजन जुया छगू कोष निगु, निगु प्यंगु, प्यंगु च्यागु व च्यागु कोष झिंखुगु कोषय् विभाजित जुइ। थथे झिंखुगु कोषया अवस्थाय् कोषत छग्वारा जुया च्वनि। थ्व अवस्था तक्क कोषत बायाच्वंसां समग्र कोषतेगु आकार जाइगोतया आकार स्वया तधं जुइमखु। थथे आकार तधं मयाइगु कोष विभाजनयात क्लिभेज धाइ। नापं, थ्व झिंखुगु कोषया अवस्थायात मोरुला (Morula) धाइ। मोरुला अवस्था धुंका कोषपुचःया दथुइ छगू चाकलाःगु ह्वः दयावइ। थ्व ह्वःयात प्यखें कोषतेसं भुनाः थुकिया दुने ति जानावइ। थ्व प्रक्रियायात ब्लास्तुलेसन धाइ व थ्व प्रक्रियां दयावःगु तिं जाःगु ह्वःयात भुनातःगु कोषतेगु संरचनायात ब्लास्तुला (Blastula) धाइ। ब्लास्तुला दुनेया तिं जाःगु ह्वःयात ब्लास्तोसिस्त (Blastocyst) धाइ। नापं ब्लास्तुलाया कोषत विभाजन जुजुं झिंखुगुं स्वीनिगु कोष दयेकी। थथे कोषत विभाजन जुजुं वनिबिलय् ब्लास्तोसिस्तया दुने नं छभः कोष बुयावइ। थथे बुयावइगु कोषपुचःयात दुनेया कोषपुचः (Inner cell mass) वा इम्ब्रोयोब्लास्त (embryoblast) धाइ। फर्तिलाइजेसनया करिब २वाः धुंका इम्ब्रोयोब्लास्तय् कोषतेगु निभः दयावइ गुकियात इपिब्लास्त व हाइपोब्लास्त धाइ। फर्तिलाइजेसनया ३वाः धुंका थ्व कोषत स्वभः कोषपुचलय् विकशित जुइ धुंकि। मनूया म्हया सकल कुचा थ्व स्वभः कोषपुचलं दयावइ। थ्व स्वभः कोषपुचःतेगु नां एक्तोदर्म, मेसोदर्म व एन्दोदर्म ख।
एक्तोदर्म स्वपुचः कोषय् विभक्त जुइ। थ्व स्वपुचः सर्फेस एक्तोदर्म, न्युरल क्रेस्त व न्युरल त्युब ख। सर्फेस एक्तोदर्मं छ्येंगुया त्राइकोसाइत व केरातिनोसाइत दयेकि। नापं, थ्व हे सर्फेस एक्तोदर्मं एन्तेरियर पितुइतरीया गोनादोत्रफ, कर्तिकोत्रफ, थाइरोत्रफ, सोमातोत्रफ व लाक्तोत्रफ कोषत दयेकि।
म्ह छुकिलिं दयाच्वंगु दु धैगु बारेय् ऐतिहासिक रुपं यक्व कौतुहुलता दूगु खनेदु। तिपिटकया सूत्रपिटकया खुद्दकनिकायया खुद्दकपाठया छगू सुत्त द्वत्तिंसाकारो सुत्तय् थुकिया बारेय् बुद्धया ईलय् मनुतेगु थुइका स्वये छिं। थ्व सुत्तया शाब्दिक अर्थ म्हया ३२गु कुचा ख। अतः, थ्व सुत्तय् म्हया ३२गु अंग थ्व कथं वर्णन यानतःगु दु- [१][२][३]
म्हया बारेय् उत्सुकता दःसां म्हयात चायेका म्हया दुने छु दु धैगु खं स्वयेगु ज्यायात धाःसा हलिंया आपालं तजिलजिइ वर्जित यानातल। चिकित्साया अबु हिपोक्रेतिज्या ईलय् मनू सीधुंका नं मनूया म्ह चायेका स्वयेगु ज्यायात अबिलय्‌या तजिलजिइ बर्जित यानतल। प्राचीनकालया मेम्ह नांजाम्ह चिकित्सक ग्यालेनं धाःसा पेपांचूपिनिगु म्ह चायेका म्हया बारेय् थुइगु कुतः यानादिल। भेसालियसं सिक्क लिपा तिनि दि ह्युमानि कर्पोरिस् फाब्रिका वा मनूया म्हया संरचना धाःगु थःगु च्वखँय् दाइसेक्सन यासें म्हकुचाया बारेय् क्वातुगु प्रमाण क्यनादिल।<eot>न्यु यर्क संयुक्त राज्य अमेरिकाया दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु नगर ख। [९][१०] नापं, थ्व नगर न्यु यर्क महानगर क्षेत्रया केन्द ख। थ्व महानगर हलिमया दकलय् तःधंगु नगरी क्षेत्रय् छगू ख। [११][१२][१३] थ्व नगरयात अंग्रेजीइ न्यु यर्क सिति (New York City) वा सिति अफ न्यु यर्क (City of New York) धाइ। [१४] थ्व नगरया नां थ्व नगर दूगु राज्यया नां न्यु यर्कनाप ज्वखाःगुलिं थथे धाइगु ख। [१५] हलिंया शक्तिशाली नगरया रुपय्[१६] न्यु यर्कं हलिमया बनय्‌ज्या, वित्त, मिदिया, कला, फेसन, मालेज्या, प्रविधि, ब्वनेज्या, व मनोरञ्जनय् यक्व प्रभाव या। संयुक्त राष्ट्र संघया मुख्यालय दूगु नगर[१७] जूगुलिं न्यु यर्क कूटनीतिया ख्यलय् महत्त्वपूर्ण नगर ख। [१८] नापं, थ्व नगरयात हलिमया सांस्कृतिक राजधानीया रुपय् नं वर्णन याःगु दु। [१९][२०][२१][२२]<eot>न्युटन (चींl: N) बलयागु एस आइ युनिट खः। थुकिगु नां आइज्याक न्युटनयु क्लासिकल मेक्यानिक्सयु योगदानयात हना "न्युटन" धका तगु खः।<eot>रंगारेड्डि जिल्ला दक्षिण भारतया तेलंगाणा राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल ७,४९३ वर्ग.कि.मी दु। सन् २००१या जनगणना कथं थ्व जिल्लाया जनसंख्या ३,५०६,६७० दु। थ्व जिल्लां हैदराबाद नगरयात प्यखें घेरेयानातःगु दु। हैदराबाद थ्व जिल्लाया सदरमुकाम ख।<eot>उर्दू भाषा भारत व पाकिस्तानय् छ्येलिगु छगु भारोपेली भाषा खः। थ्व भाय्‌ हिंद-इरानी शाखाया छगू हिंद-आर्य भाषा ख। थ्व भाषाया निर्माण भारतय् दिल्ली सल्तनत व मुग़ल सलतनतया राजय् खरीबोली धाःगु हिंदी भाषाय् फारसी, अरबी व तर्कीय भाषाया प्रभावं जूगु ख।
मांभाय्‌ कथं उर्दू हलिमया नीगूगु दक्ले तधंगु भाषा ख। थ्व भाषा पाकिस्तानया राष्ट्रिय भाषा व भारतया २३ सरकारी भाषाय् छगू ख।
उर्दू व हिंदी भाषा सिक्क मेल नं। उर्दू व हिन्दीइ पाःगु मू खं लिपि व प्रभाव ख। उर्दू नस्तलीक लिपिइ च्वइ धाःसा हिन्दी देवनागरी लिपिइ च्वइ। उर्दूइ अरबी व फारसी खँग्वः आपालं छ्येलि धाःसा हिंदीइ संस्कृत खँग्वः अप्व छ्येलि।<eot>चुवाश भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>मल्हानिया गाम्हरिया (अंग्रेजी:Malhaniya Gamharia), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४१८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मल्हानिया गाम्हरिया यागु जनसंख्या २४४४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।<eot>स्लोभेनियन भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>मैनाकाडेरी (अंग्रेजी:Mainakaderi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मैनाकाडेरी यागु जनसंख्या ३५७५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।<eot>नोभेम्बर ग्रेगोरियन पात्रोयागु झिंछगुगु ला खः। पुलांगु प्राचीन रोमन पात्रोयागु कथलं थ्व ला गुंगु जुलिं थ्व लायात नोभेम्बर (ल्याटिन भायः नोभेमःगुं) धका धागु खः। थ्व लाय् ३० न्हु दु। थ्व लायागु दिंत थु कथलं दु :-<eot>हिति छगू ति नियन्त्रण याइगु यन्त्र ख। पाइप तया लः वइगु हितियात कलहिति धाःसां थौं कन्हे थुकियात हिति जक्क धाइगु नं या।<eot>कटारी (अंग्रेजी भाय:Katari), नेपायागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे2812खा छेँ दु।
गेँसु छगु प्रकारया तिबः ख। थ्व तिबलं याना मात्रा दूगु वस्तुं थःगु मात्रा अनुसार मेमेगु मात्रा दूगु वस्तुयात थःनापं सालाकायेगु कुतः याइ। न्हिन्हिया जीवनय् थ्व तिबःया यक्व प्रभाव खनेदु। वस्तुतयेत वस्तुया तौल थ्व हे तिबलं बी। बँग्वारा(पृथ्वी)या गेँसुं बँग्वाराय् दयाच्वंगु दक्वं वस्तुतेत थःपाखय् सालिगु याइ। छुं वस्तुया तौल धाःगु व वस्तुया मात्राय् बँग्वारां गेँसु तिबः छ्येला सालिगु प्रक्रियाया लिच्वः ख। थ्व तिबःया कारणं हे पृथ्वीइ वस्तुयात त्वतेबिले वस्तु बँय् कुतुंवनि। गेँसुं ह्वलाच्वंगु वस्तुयात छधि याना छगू पिण्डया रुप बि। अतः, पृथ्वी, सुर्द्यः, व खगोलया सकल पिण्डया आकार थ्व हे बलं निर्धारण याइ। थ्व हे बलया कारणं पृथ्वीं सूर्द्यःयात चाहिलि धाःसा तिमिलां पृथ्वीयात चाहिली। समुद्रया ज्वारभाटा, नगुतयेगु ताप व पृथ्वीइ खनेदूगु यक्व अवस्था थ्व हे बलया लिच्वया रुपय् दइच्वनि। प्रकृतिइ दूगु प्यंगु आधारभूत बलय् थ्व छगू ख। प्रकृतिया प्यंगु बलय् गुरुत्वाकर्षण, विद्युतचुम्बकत्व, बल्लागु व बमलागु आणविक बल ला। थ्व प्यंगु बलय् दकले बमलागु बल गुरुत्वाकर्षण ख। आधुनिक भौतिक शास्त्रं थ्व बलयात आइन्स्टाइनया सामान्य सापेक्षतावादया सिद्धान्तं परिभाषित याइ गुकिया कथं थ्व बल जड वस्तु (इनर्सियल वस्तु) निर्धारण याइगु अन्तरिक्ष समयया वक्रताया लिच्वः ख। सरल न्युटनया ब्रह्माण्डिय गुरुत्वाकर्ष्णया नियमं सकल थें भौतिक अवस्थाया स्थिति निर्धारण या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.९०९०७८ उत्तर व देशान्तर ८३.३००८०८ पश्चिम खः (32.909078° N 83.300808° W)। थ्व थासे ६६२१९२२ वर्ग मिटर (२.५५६७३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०९७७२५ वर्ग मिटर (०.४२३८३४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.१२०९०३ उत्तर व देशान्तर ८८.५४५९०९ पश्चिम खः (39.120903° N 88.545909° W)। थ्व थासे २२४४७६१४ वर्ग मिटर (८.६६७०७३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५०४४४ वर्ग मिटर (०.०५८०८७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थाक्ले (अंग्रेजी:Thakle), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४७६ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.75° N 87.9° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २८२ मिटर (९२५ फुट) च्वे ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.२३०९४६ उत्तर व देशान्तर ९०.९५०७४१ पश्चिम खः (40.230946° N 90.950741° W)। थ्व थासे १८४७३८५ वर्ग मिटर (०.७१३२७९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पाणिनि (५०० ई पू) संस्कृत व्याकरण यु विद्वान खः। वेकयागु जन्म उत्तर पश्चिम भारतयु गांधारय् जुगु खः। वेकयागु व्याकरणयागु नां अष्टाध्यायी खः ।<eot>ह्यंग्वा छगू कम्बस्तिबल हाकुगु वा ब्राउन-हाकुगु सेदिमेन्तरी ल्वंह ख। थ्व ल्वंह कोल बेद वा कोल सिम्स नांया सतहय् दयाच्वनि। ह्यंग्वाया कडा रुप दसि-एन्थ्रासाइत मेतामर्फिक रकया दसि ख। थ्व रुप उच्च तापक्रम व प्रेसरया लिच्वया रुपय् दयावइ। ह्यंग्वा प्राथमिक रुपय् कार्बनं निर्मित जुइ। नापं थ्व पदार्थय् मेमेगु तत्त्व दसु हाइद्रोजन व छुं मात्राय् सल्फर, अक्सिजन व नाइत्रोजन नं दयाच्वनि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.१५५०१८ उत्तर व देशान्तर १०२.७१९१३८ पश्चिम खः (38.155018° N 102.719138° W)। थ्व थासे ९०३६०९ वर्ग मिटर (०.३४८८८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पिएरे क्युरी छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>तधंगु रिफ्ट स्वनिग छगु तधंगु भौगोलिक बनावट खः। थुकिगु हाक करिब ६००० कि मि दु। थ्व दक्षिण पश्चिम एसियायागु उत्तरी सीरिया निसें पूर्वी अफ्रिकायागु मध्य मोजाम्बिक तक्क थ्यं। थ्व स्वनिगयागु ब्या ३० निसें १०० किमि तक्क दु व थुकिगु जा छुं सछि निसें द्वलंद्व मिटर तक्क दु। थुकिगु नां अनवेषक जोह्न वाल्टर ग्रेगोरीनं तयादिगु खः।
थुकिगु दक्ले उत्तरयागु भाग लेबाननयागु बेक्का स्वनिगलं वै। थ्व भागं लेबानन गुं व एन्टि-लेबानन गुंयात बाई। दक्षिणे थुकियात हुला स्वनिग धाइ व थिकिलिं ज्ञालिली गुं व गोलान हाइटयात बाई। अझ दक्षिणे, थ्व स्वनिगले जोर्डन खुसि ला वै। जोप्र्डन खुसि हुला पुखु जुया इजरायलयागु ज्ञालिली सागर जुसें दक्षिणे जोर्डन स्वनिग जुया इजरायल-जोर्डन सिमानायागु मृत सागरय् थ्यनि। मृत सागरं दक्षिणे, रिफ्टय् वादी अरबा व अकबायागु खाडी व लिपा ह्यांगु सागर ला वै।
ह्यांगु सागरयागु दक्षिणी भाग marks a fork in the rift। इथियोपिया व एरितृयायागु अफार त्रिभूज वा दानाकिल डिप्रेसन ट्रिपल जंक्सनयागु थाय् जुइफु। एडेनयागु खाडी रिफ्टयागु पूर्वी निरन्तरता खः - रिफ्ट दे स्वया न्ह्य अरबी प्रायद्विप अफ्रिकायागु न्येकु नाप स्वानाच्वंगु जुल व थ्व थासं मध्य महासाग‍रीय रिजयागु रुपे हिन्द महासागरय् निरन्तरता बी। दक्षिणपश्चिम दिशाय् थ्व तधंगु रिफ्ट स्वनिगयागु रुपे निरन्तर जुइ व एथियोपियाली हाइल्यान्डयात निगु भागय् बाई।
पश्चिमी रिफ्ट (अल्बर्टाइन रिफ्ट) अफ्रिकायागु छुं तधंगु गुंतेगु (दसु-भिरुंगा गुं, मितुम्बा गु व रुवेन्जोरी श्रृंखलायागु सिथे ला धासा। थुकिलि रिफ्ट स्वनिग पुखुत दु व थ्व पुखुलि हलिमयागु दक्ले गावंगु पुखु दसु-तांगान्यिका (१४७० मिटर), भिक्टोरिया आदि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.२८१५१५ उत्तर व देशान्तर ७२.४०२०७४ पश्चिम खः (41.281515° N 72.402074° W)। थ्व थासे १९५९३७३ वर्ग मिटर (०.७५६५१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५२९५५४ वर्ग मिटर (०.२०४४६२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३४९२७ उत्तर व देशान्तर १०८.५७९२२५ पश्चिम खः (37.34927° N 108.579225° W)। थ्व थासे १४२४९२४० वर्ग मिटर (५.५०१६६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९०४४ वर्ग मिटर (०.०२२७९७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बलम्ता (अंग्रेजी:Balamta), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४८४ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.३८८३८२ उत्तर व देशान्तर ८०.६०३४९८ पश्चिम खः (28.388382° N 80.603498° W)। थ्व थासे ६०३६६३५ वर्ग मिटर (२.३३०७५८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३४३६ वर्ग मिटर (०.०१६७७१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>इ स १९४४य् अमरिकी पत्रकार लुई फिशर नाप खं ल्हाना दिया महात्मा गान्धी नं नेताजीयात देशभक्ततेगु देशभक्त धयादिगु खः।
नेताजी सुभाषचन्द्र बोसयु जन्म २३ ज्यानुवरी, इ सं १८९७ य् उडिसा यु कटक सहरय् जुगु खः। वेकयागु अबुयागु नां जानकीनाथ बोस व माँयागु नां प्रभावती खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५०३७६६ उत्तर व देशान्तर १२२.४७३२३ पश्चिम खः (37.503766° N 122.47323° W)। थ्व थासे १३९४९८९५ वर्ग मिटर (५.३८६०८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७६५८ वर्ग मिटर (०.००२९५७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जर्मनीया नांलाःगु कार निर्माता कम्पनी आउडीया प्रमुख रुपर्ट स्टाडलरयात सवारी प्रदूक्षण उत्सर्जन सम्बन्धी काण्डय् अनुसन्धान यायेगु निंतिं ज्वंगु दु । म्युनिखया अधिकारीतय्सं अनुसन्धानया झ्वलय् आवश्यक प्रमाणत नष्ट यायेफुगु खतरा दुगुलिं स्टाडलरयात ज्वनेमाःगु खँ धाःगु दु ।थ्व कम्पनीं दयेकूगु गाडीइ सवारी प्रदूषण उत्सर्जनया स्तर छले यायेगु निंतिं उपकरण जडान यानातःगु खः ।
स्वदँ न्ह्यव दकलय् न्हापां फोक्सवागन कारय् थज्याःगु उपकरण जडान यानातःगु लुइकूगु खः । आः फोक्सवागनया सहायक कम्पनी आउडी नं थ्व काण्डय् लाःवःगु खः । वंगु महिनाय् जक आउडीं थःपिनिगु ए सिक्स व ए सेभेन मोडलया ६० हजार डिजेल गाडीइ प्रदूषण उत्सर्जन सम्बन्धी समस्या दुगु स्वीकार याःगु खः । थ्वयां न्ह्यव नं आउडीं च्यागूत्या लाख गाडी थज्याःगु समस्या दुगुलिं बजारं लित यंकूगु खः ।
अमेरिकाय् िमउगु थ्यंमथ्यं खुगू लाख गाडीइ प्रदूषण स्तरबारे गलत जानकारी बीगु उपकरण जडान यानागु खँ फोक्सवागनं स्वीकार याःगु खः । फोक्सवागनं विश्वन्यंकं निर्यात जूगु छगू करोड झिगू लाख डिजेल गाडीइ थज्याःगु सफ्टवेयर जडान यानागु खँ स्वीकार यायेधुंकूगु दु ।
थ्व सफ्टवेयरं प्रदूषणया स्तर परीक्षण गुबलय् जुइ उबलय्.गाडीं जुइगु उत्सर्जन म्हो यानाबीगु खः । थज्याःगु सफ्टवेयर जडान यानातःगु गाडीं परीक्षण याइबलय् स्वयां सडकय् गुडे जुइबलय् ४० गुणा अप्वः प्रदूषण यायेगु यानाच्वंगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६४८९२ उत्तर व देशान्तर १०५.०१७६८१ पश्चिम खः (39.64892° N 105.017681° W)। थ्व थासे ५७०२५९९ वर्ग मिटर (२.२०१७८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९६३९४ वर्ग मिटर (०.०३७२१८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>इति राज महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>कम्प्युटर विज्ञान सूचना व संगणनयागु सैद्धान्तिक जगयागु सीकेज्या व कम्प्युटर ब्यवस्थाले उकिगु छ्येलेज्या ख:|[१][२][३] कम्प्युटर विज्ञानयागु येक्क्व उप-ख्यतं दु| व ख्यतेगु दथुइ छुं ख्य गथे कि कम्प्युटर ग्राफिकले निस्चित फलयागु संगणनयात जोड बि धासा मेगु लि गथेकि संगणन कम्प्लेक्स सिद्धान्तले संगणनयागु गुण नाप स्वापू तै| झन मेमेगु ख्यलं संगणनयागु छ्येलेज्यायागु चुनौतीतेगु बारेये जोड बी| गथे कि- प्रोग्रामिङ भाय सिद्धान्त ले संगणन वर्णनयायेगु तवयागु स्वीकेज्या जुइ धासा कम्प्युटर प्रोग्रामिङये निस्चित प्रोग्रामिङ भाय छ्येला निस्चित समस्यायागु हलयु मालेज्या जुइ|<eot>येँ – मुस्मां समुदायया तःधंगु नखः ईद कुन्हु बीगु याना वयाच्वंगु सार्वजनिक बिदा क्वपाःगुलिं म्हीग ईद नखः मुस्मां समुदायं वर्तमान सरकारया विरोध यासें न्यायेकल । मुस्मांतय् बाहुल्यता दुगु नेपालगञ्जय् ‘मुस्लिम विरोधी सरकार मूर्दावाद !’ धकाः च्वयातःगु ब्यानर सार्वजनिक रुपं तयेगु कुतः याःबलय् प्रहरीं हस्तक्षेप यानाः ब्यानर लिकायेगु ज्या समेत याःगु खः । प्रधानमन्त्री केपी ओलीं ईदया लसताय् बियादीगु भिंतुना समेत थःपिंसं स्वीकार मयानागु खँ मुस्मां धर्मगुरुपिंसं धाःगु दु ।
उखे ईदया लसताय् म्हिगः आइतवाः कुन्हु २ नम्बर प्रदेशया सरकारं बिउगु सार्वजनिक बिदायात केन्द्रलिसे स्वापू दुगु अदालत व सरकारी ज्याकूतय्सं ‘अस्वीकार’ याःगु दु । म्हिगः २ नम्बर प्रदेशय् बिदा धाःसां सरकारी ज्याकूत चायेकूगु खः ।<eot>बागमती अञ्चल Template:Lang-en नेपालया १४ अञ्चल मध्ये छगु ख । थ्व अञ्चलयागु पुर्वे जनकपुर अञ्चल, पश्चिमे गण्डकी अञ्चल, उत्तरे चीनया तिब्बत व दक्षिणे नारायणी अञ्चल लाई।<eot>आइ फोन एप्पल कर्पोरेसन नं पिकाःगु इन्टरनेट व मल्टिमिडिया दुगु स्मार्ट फोन खः । न्हापांगु आइ फोन ज्यानुवर ९, २००७ य् पिदंगु खः ।<eot>वर्तमानय् भारोपेली परिवारया भाय्‌‌तेगु उद्गम स्थलय् ल्हाइगु मू भाय्: अल्बानियन भाय् हेलेनिक भाय्‌पुचः (ग्रीक भाय्) इन्दो-इरानियन भाय्‌पुचः इतालिक भाय्‌पुचः (रोमान्स भाय्‌पुचः) केल्तिक भाय्‌पुचः जर्मनिक भाय्‌पुचः आर्मेनियन भाय् बाल्तो-स्लाभिक भाय्‌पुचः (बाल्तिक भाय्‌पुचः) बाल्तो-स्लाभिक भाय्‌पुचः (स्लाभिक भाय्‌पुचः) गैह्र-भारोपेली भाय्‌त फुति वा ध्वः दूगु थाय्‌ बहुभाषी थाय्‌त ख।
भारोपेली भाषापुचःया थीथी उपपुचलय् १०ता मू कचा दु। देविद एन्थोनि कथं, थ्व भाय्‌तेगु उद्गम तिथि अनुसार थ्व भाय्‌पुचः क्रमशः थ्व कथं दु:[१]
एनातोलियन भाय्‌पुचः (एसिया माइनर), दकलय् पुलांगु कचा। उद्गम करिब ४२००इपूइ जूगु।[१] लुवियन/हिताइतय् ब्यागलं खँग्वःत सेमितिक अकेदियन (पुलां असिरियन) ग्रन्थय् १९-२०शदी इपूइ खंगु व हित्ताइत ग्रन्थय् करिब १६५०इपू निसें खनेदूगु;[२][३] लिपांगु पूरातनकालय् (Late Antiquity) थ्व भाय्‌पुचःया भाय्‌त लोप जूगु।
तोकारियन भाय्‌पुचः उद्गम करिब ३७००इपूस जूगु,[१] आंशिक रुपय् निता भाषिका- तर्फानियन (Turfanian) व कुचियन (Kuchean)य् ल्यनाच्वंगु दसु करिब ६गू निसें ९गू शदी इसंय् लूगु। पुलां तर्कभासय् संगु उइगुर खागनेतं थ्व भाय्‌तेत सिथय् लाकूगु। करिब १०गू शदी इसंय् लोप जूगु।
जर्मनिक भाय्‌पुचः (प्रोटो-जर्मनिक भासं), करिब ३३००इपूइ न्ह्यथंगु,[१] दकलय् पुलां दसु रुनिक (runic) च्वखँय् लूगु। थ्व च्वखँ करिब २गू शदी इसंया ख। दकलय् पुलांगु स्पष्ट व एकरुपी च्वखँ ४गू शदीया गोथिक भाय्‌या च्वखँय् लूगु। पुलां अंग्रेजी पाण्डुलिपिया परम्परा करिब ८गू शदी निसें खनेदूगु।
इतालिक भाय्‌पुचः, थ्व भाय्‌पुचलय् लातिन भाय् व लातिनं बुयावःगु भाय्‌त (रोमान्स भाय्‌पुचः) ला। थ्व भाय्‌पुचः करिब ३००० इपूस खनेदत,[१] थ्व भाय्‌पुचःया ७गू शदी इपू निसेंया दसुत लूगु दु।
बाल्तो-स्लाभिक भाय्‌पुचः, करिब २८००इपूस उत्पत्ति जूगु,[१] यक्व भारोपेली भाषाविद्‌तेगु अनुसार[४] थ्व छगू फाइलोजेनेतिक इकाइ (phylogenetic unit) ख, छुं विज्ञ अनुसार थ्व समानता ताःईतक्कया भाय्‌-स्वापूं जूगु ख।
स्लाभिक भाय्‌पुचः (प्रोतो-स्लाभिक भासं उत्पति जूगु), ९गू शदी इसं निसेंया दसु दूगु (थ्व स्वया प्राचीन दसू स्लाभिक रुन व पुलां चर्च स्लाभोनिकय् दयेफूगु)<eot>थीथी कथंया तन्तु मंका ज्याया निंतिं स्वाना दयावःगु संरचनात्मक इकाइयात म्हकुचा (Organ) धाइ। म्वायेगु प्रक्रियाया दकलय् आधारभूत इकाइयात कोष (cell) धाइ। छगू हे प्रकारया कोषतेगु मुनायात तन्तु (Tissue) धाइ। थीथी कथंया तन्तुतेसं म्हकुचा/अङ्ग वा अर्ग्यान दयेकि। प्राणी हलिमय् दूगु छुं नं प्रकारया म्हकुचाय् ज्याया आधारय् निगु प्रकारया कोषत दयाच्वनि: मू ज्या याइगु कोष (parenchyma) व अन्यागु कोषतेत संरचनात्मक ग्वहालि बीगु कोष(stroma)।
मनूया म्हय् थीथी ज्याया निंतिं थीथी म्हकुचाया विकास जूगु दु। म्हय् माःगु निश्चित मंकाज्याया निंतिं थीथी म्हकुचा थीथी म्हकुचा पुचलय् मंकाकथं ज्या याइगु या।<eot>मम्लुक (अरबी: مملوك) ९गु निसें १६गु शताब्दीइ युद्धय् बुया इस्लाम धर्म धारण याना मुस्लिम खल़िफ़ा व अय्यूबी सुल्तानया निंतिं ल्वाइपिं मुस्मां दास सेना ख। थ्व सेनायात मेमेगु दासतेत थें न्याइगु व मीगु यासां मम्लुकतेत सेना जुगुलिं शस्त्र-अस्त्र धारण यायेगु अधिकार धाःसा बियातल। ख्रिस्टीनाप मुस्मांतेगु जूगु धार्मिक युद्ध क्रुसेड्सय् माम्लुकतेसं मुस्मांतेगु पक्षं ल्वाना ख्रिस्टीतेत बुकेयात ग्वहालि यात। समयनाप मम्लुकतेगु शक्ति नं अप्वया वन व लिपा मम्लुकतेसं राज्य शासन नं याःगु इतिहास दु गुकिलि मिस्रयात सन् १२५० निसें १५१७ तक्क मम्लूक सल्तनत छगू मुख्य दसु ख।
मम्लुक व्यवस्था ९गु शताब्दीया उत्तरार्धय् बग्दादया अब्बासी खलिफं न्ह्यथंगु ख। मम्लुक व्यवस्था थ्व स्वया न्ह्यः खलिफा अल मुतासिमं दयेकूगु गुलाम प्रथाया विकशित रुप ख। गुलाम प्रथा ८६०या दशकय् प्यम्ह खलिफातेगु दासद्वारा हत्या धुंका क्वचाल। थ्व हे दास प्रथायागु आधारय् मम्लुक प्रथा न्ह्यथन। मम्लुकतेत इमानदार तयेत युद्धय् बुपिनिगु मचातेत मचाबिले हे ज्वना मुस्मां देका इमित इमिगु खलिफाप्रति इमानदार दयेका तै। अब्बासीतेसं थःगु राज्यया सीमान्त क्षेत्र व नापंया क्षेत्रया काउसेकस (मू रुपं सर्कासियन व ज्योर्जियन), व उत्तरी लागाया कृष्ण सागरया गैह्र-मुस्लिम मनुतेगु मचातेत अथे याना प्रायः यंकूगु खने दु।
मम्लुक व्यवस्थां मम्लुक थुवातेत स्थापित शक्ति संरचनानाप छुं स्वापू हे मदूगु व थःगु मालिक नाप निष्ठावान दास सेना दयेकेयात ग्वहालि यात। गैह्र-मम्लुक सेना थःगु परिवार, थःगु जाति, थःगु थाय्‌ आदिनाप थःगु सुल्तान वा खलिफानाप स्वया अप्व निष्ठावान् जुइगु व सुल्तानतेगु अन्धभक्ति मयाइगु तथ्य व स्वतन्त्र नागरिकं खलिफा व सुल्तानया विरुद्धय् षड्यन्त्र यायेफैगु व नागरिकयात दण्ड बि थाकुइगुलिं थ्व दास सेना खलिफ/सुल्तानया निंतिं छगू तधंगु सैन्य एसेटया रुपय् स्थापित जुल।
मम्लुकत थःगु दुर्गय् दुने च्वनि व प्रायः ई थः दथुइय् हे च्वनि। इमिगु मनोरञ्जनय् वाया म्होय् नं निकः कासा धेधेबल्ला दसु धनुकाण्ड व अश्वकला आदि ला। न्हुम्ह मम्लुकयागु भर्ती व प्रशिक्षणं मम्लुक प्रथा म्वाका तल।
सैन्य शक्तिइ मेमेपिं सैन्य वल थें जुसां मम्लुकत सुल्तानया दासया रुपय् हे परिचालित जुइ। मम्लुकया देय्‌या समाजय् थःगु अस्तित्व दैमगु व सुल्तानया पिनेया शक्तिया रुपय् जक्क स्थापित जुया च्वनि। सुल्तानतेसं इमित थःगु प्रत्यक्ष हुकुमय् तयातै व स्थानीय खलःतेगु ल्वापुइ इमित छ्येलिगु या। सुल्तानया इच्छा कथं सुल्तानं इमित मुस्मां साम्राज्यया न्ह्यागु नं थासय् छ्वेफु।
सुल्तानतेगु दक्ले अप्व मम्लुक दःसां रजौटात दसु अमिरतेसं नं थःगु मम्लुक तैगु या। लिपा जुजुं यक्व मम्लुकत मुस्मां साम्राज्यय् तःधंगु पदय् आसीन जुवन व सेनाया नेतृत्त्व नं अधिग्रहण यायेगु क्षमता तल। मम्लुकया प्रा‍रम्भिक प्रथाकथं मम्लुक अबुया काय्‌नं थःगु अबुया पद काये मछिं व काय्‌नं हानं मम्लुक प्रशिक्षण कायेमा। तर लिपा वना मम्लुकत शक्तिया नापं थ्यने धुंका थ्व नियम हिला मम्लुकतेगु पद नं जहानिंया जुवन। शक्तिया नापंया च्वनिगु थन्यापिं मम्लुकतेसं थःगु स्वापू नं बल्लाका यंकल व लिपा मम्लुकत छगू शक्ति केन्द्रया रुपय् पलिस्था जूवन।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.८६९४०९ उत्तर व देशान्तर १०६.९८३६४५ पश्चिम खः (38.869409° N 106.983645° W)। थ्व थासे १८१३९५५ वर्ग मिटर (०.७००३७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>म्वाय् वा केरा छता सि ख। थ्व हलिंया दकलय् तःज्जागु हर्ब (घाँय्) प्रजातिया माय् सइ। थ्व सिया ख्वला म्हासुसे व नयेगु सि तुयु जुइ।
म्वाय्-म्वाय् खाना सइगु जुजुलिं म्वाय् धाःगु नां वःगु ख। केरा खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् "कदलिफलम्‌"या कथं जूगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।
केरा वा केला खँग्वयागु छ्येलेज्या संस्कृतय् व संस्कृत नाप स्वापू दुगु व संस्कृत नं बुया वगु भाषे जुगु खने दु।<eot>प्राचीन रोम इतालियन प्रायद्विपय् ८गु शताब्दी ईपूइ न्ह्यथंगु छगू प्राचीन जीवन्त लहना ख। भूमध्य सागरया सिथय् रोम नगरय् केन्द्रित थ्व लहना परिमार्जित जुया प्राचीन कालया दकले तःधंगु सभ्यताय् छगू जूवन। [१]
थ्व सभ्यताया करिब १२गु शताब्दीया अस्तित्त्वय् रोमन सभ्यता राजतन्त्रं कूलीनतन्त्रीय रोमन गणतन्त्र जुया निरंकुश रोमन साम्राज्य जुवन। थी-थी थाय्‌या मनुतयेत आक्रमण याना व सांस्कृतिक घुलन याना थ्व लहना दक्षिणी युरोप, पश्चिमी युरोप, एसिया माइनर, उत्तर अफ्रिका, उत्तर युरोपया भूभाग व पूर्वी युरोपया छुं भूभागयात थःगु अधीनय् लाकल। रोम सकल भूमध्यसागरीय क्षेत्रय् मू नगर व प्राचीन हलिमया छगू अहम् शक्ति केन्द्रया रुपय् स्थापित जुल। थ्व लहनायात थ्व स्वया न्ह्यः दूगु प्राचीन यवन लहनानाप स्वाना क्लासिकल एन्तिक्वितिया ग्रेको-रोमन हलिमया रुपय् नं कायेगु या।
प्राचीन रोमया लहना रोमनगरं विकशित जूगु ख। रोमया बाखंकथं थ्व नगरया पलिस्था ७५३ इपूस रोमुलस व रिमस धाःपिं निम्ह दाजुकिजां याःगु ख। थ्व दाजुकिजापिंत छम्ह मिसा-धुं लहिना तधंयाःगु धैगु खं बाखनय् कनातःगु दु। थ्व नगर गन दयेकिगु धैगु खँय् दाजुकिजाया ल्वापू जुया रोमुलसं रिमसयात स्याःगु धका बाखनय कनातःगु दु। रोमुलसया नामं थ्व नगरया नां रोम जुवन। थ्व नगरय नगरवासीतेत आकर्षित यायेत मेमेगु थासं पिथना छ्वपिं मनूतेत थ्व नगरय दुथ्याःगु बाखं दु।
प्राचीन ग्रीक इतिहासकार दायोनिसियसया बाखनय् त्रोजन हताः धुंका त्रोयया राजकुमार एसियासं (Aeneas) छपुचः त्रोयमि नापं समुद्रया लं जुया न्हूगु त्रोइ नगर पलिस्था यायेत थाय् मालाःच्वंबिलय् ताइबर खुसिया सिथय् थ्यन। थ्व थासय् थ्यंबिलय् थ्व पुचःया मिजंत समुद्र जुजुं मेगु थाय माःवनिगु बिचाः तल धाःसा मिस्तेसं धाःसा थ्व हे थासय् च्वनिगु बिचाः यात। थ्व पुचःया छम्ह रोमा धाम्ह मिसां दक्वं लःख छ्वेका थ्व हे थासय् च्वनिगु बिचाः तल। थ्व पुचःया मिजंत न्हापा तंचाःसां लिपा थ्व थाय् च्वनेत सेल्लाःगु थाय् धकाः सीका थ्व पुचलं थन हे नगर दयेकल। थ्व हे रोमा धाम्ह मिसाया नामं थ्व नगरया नां वःगु धैगु बाखनय् कनातःगु दु।
रोमन चिनाखँमि भर्जिलया महाकाव्य एनिदय् धाःसा त्रोयमि राजकुमार एनियसं मिसात ताइबर खुसिं समुद्रय लिहां मवनिगु खं न्यंसा ताइबर खुसिइ मच्वंगु व लिपा एनियसया वंशजत अल्बान (Alban) जुजु जूगु व थ्व हे अल्बान वंशजं रोमुलस बुयावःगु धका च्वयातःगु दु।
प्राचीन रोमया राजतन्त्रकालया यक्व च्वयातःगु दसु मदु। थ्व कालया अप्व खँ लिपाया गणतन्त्रकाल व साम्राज्यकालय् च्वयातःगु च्वखँया लिधंसाय् आधारित दु। थ्व कालया जुजुतेगु नां थ्व कथं दु-
716–673 इपू नुमा पम्पिलियस रोमया दकलय् महत्त्वपूर्ण धार्मिक व राजनैतिक संस्था थ्व जुजुं दयेकूगु धैगु या
रोमन गणतन्त्रकाल (लातिन भासय् Res publica Romana; प्राचीन लातिन भासय्: [ˈreːs ˈpuːb.lɪ.ka roːˈmaː.na]) प्राचीन रोमन लहनाया राजतन्त्र व साम्राज्य कालखण्डया दथुया कालखण्ड ख। थ्व कालखण्ड ५०९इपूस रोमन राजतन्त्रया पतन निसें २७इपूस रोमन साम्राज्यया पलिस्था तक दयाच्वन। थ्व कालखण्डय् थ्व लहनां थःगु प्रभाव बिस्तार यासें सकल भूमध्यसागरया प्राधान्य व दकलय् प्रभावशाली जुल।
थ्व कालखण्डय् रोमन सरकारया नेतृत्व निम्ह कन्सुल(consul)तेसं यायेगु व्यवस्था जुल। कन्सुलत दँय् दच्छि नागरिकतेसं निर्वाचित यायेगु व्यवस्था दयाच्वन। कन्सुलतेत नियुक्त म्याजिस्त्रेसतेगु सेनेतं सल्लाह बीगु व्यवस्था दयाच्वन। तत्कालीन रोमन समाज व राजनीति श्रेणीबद्ध कथं विभक्त निपुचःतेगु संघर्षं प्रभावित जूगु खनेदु। थ्व निपुचः प्यात्रिसियन(patrician) व प्लेबियन(plebeian) ख। थ्व निपुचलय् प्यात्रिसियनत रोमया कुलीन बुं-थुवातेगु पुचः खः। थ्व पुचःया मनूत रोमया पलिस्थामितेगु वंशज जुयाच्वन। प्लेबियनत धाःसा लिपा रोमय् वःपिं बहुसंख्यक साधारण नागरिक जुयाच्वन। गणतन्त्रकालया पूर्वार्धय् वैधानिक कथं हे रोमया उच्चतम् ज्या कुलीनवर्ग वा प्यात्रिसियनतेगु जक ल्हातय् बीगु नियम दयाच्वन। थ्व कालखण्डय् बिस्तारं थन्यागु नियमत भंग जुजुं वन। थ्व नापं प्लेबियन वर्गया परिवार नं रोमया उच्च वर्ग जुइगु लं चाल। गणतन्त्रया नायःतेसं जनसेवा व जनसंरक्षणया सेल्लाःगु परम्परा व नैतिक नियम दयेकल। थुकिया लिच्वःया कथं रोमन लहनां थीथी सामरिक र राजनैतिक सफलता ल्हालाके फत। रोमया यक्व वैधानिक व व्यवस्थापिक संरचना लिपा जस्तिनियन संहिता (Justinian Code) व नेपोलियोनिक संहिता (Napoleonic Code) थें न्याःगु थी-थी च्वखँय् लिपिबद्ध जूवन। वर्तमान युरोप व हलिंया आपा देसय् नापं आधुनिक अन्तराष्ट्रिय संघ-संस्थाय् थ्व लहनाया वैधानिक सूत्रया छाप वर्तमान इलय् नं खनेदु।
गणतन्त्रकालया न्हापांगु निगु शदीइ रोमन गणतन्त्रं रणनीति व कूटनीति छ्येला मध्य इतालिं थःगु प्रभाव सकल इतालियन प्रायद्वीपय् थ्यंकल। थ्व लिपाया सदीइ थ्व लहनां थःगु प्रभाव उत्तर अफ्रिका, आइबेरियन प्रायद्विप व वर्तमान दक्षिण फ्रान्सय् विस्तारित यात। थुकिया २ सदीइ १गू सदीया अन्त्यय् थ्व लहनां थःगु प्रभाव आधुनिक फ्रान्स, ग्रीस व पूर्वी भूमध्यसागरीय तटय् थ्यंकल। थ्व कालखण्डय् गणतन्त्रय् आन्तरिक कलह तच्वल गुकिया लिच्वःकथं छझ्वः गृहयुद्ध जुल। थ्व गृहयुद्ध जुलियस सिजरया हत्याय् क्वचाल। जुलियस सिजरया हत्या धुंका गणतन्त्र साम्राज्यय् परिणत जुल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.४६०२१६ उत्तर व देशान्तर ११९.८८२५९१ पश्चिम खः (37.460216° N 119.882591° W)। थ्व थासे ४६६५३३५३ वर्ग मिटर (१८.०१२९६१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २६६८९ वर्ग मिटर (०.०१०३०५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसन (WHO) हलिमय् उसाँय्‌या समन्वय यायेगु अभिभारा कयाच्वंगु संयुक्त राष्ट्र संघया छगू विशेष एजेन्सी ख। अप्रिल ७ १९४८य् पलिस्था जूगु थ्व गुथिया मू-थाय्‌बाय्‌ जेनेभा, स्विजरल्याण्डय् दु। थ्व संस्थां लीग अफ नेसनस्‌य् पलिस्था जूगु द हेल्थ अर्गेनाइजेसनया स्रोत व जिम्मेवारी कया ज्या न्ह्यथंगु ख।
थ्व संस्थाया विधान कथं थ्व संस्थाया उद्देश्य "is the attainment by all peoples of the highest possible level of health." (सकल मनुतेसं दक्ले च्वेया दर्जाया उसाँय् कायेफैगु) ख। [१] थ्व गुथिया मू ज्या ल्वेनाप ल्वाइगु, विशेषयाना मू संक्रमक ल्वे, व हलिमया मनुतेत साधारण उसाँय्‌या बारेय् प्रचार यायेगु ख।
वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसन संयुक्त राष्ट्र संघया उत्त्पत्तिकाल निसें दयाच्वंगु संस्थाय् छगू ख। प्रथम हलिम उसाँय् दिवस (अप्रिल ७, १९४८)य् संयुक्त राष्ट्र संघया २६गु सदस्य राष्ट्रतेसं थ्व संस्थायात मान्यता बी धुंका थ्व संस्थाया विधान आधिकारिक कथं न्ह्यथन[२]। थ्व जुइ स्वया न्ह्यः थ्व संस्थाया ज्या व लीग अफ नेसन्‌स्‌ हेल्थ अर्गेनाइजेसनया ल्यं दनिगु ज्या सन् १९४६इया वर्खाय् च्वंगु अन्तराष्ट्रिय उसाँय् कन्फरेन्सं देकूगु इन्टेरिम कमिसन (Interim Commission)या अधीनय जुयाच्वन[३]। इन्टेरिम कमिसनया ज्या थ्व संस्थायात लल्हाइगु ज्यायात संयुक्त राष्ट्र संघ जेनेरल एसेम्ब्लीया छगू रेजोलुसनं वैधानिकता बिल[४]। फ्रेञ्च Office International d'Hygiène Publiqueया इपिडेमियोलोजिकल सेवायात इन्टेरिम कमिसन अफ द वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसनय् धाःसा ज्यानुवरी १ १८४७य् सम्मिलित यात [५]।
सार्स, अउल, एड्स आदि थें न्याःगु संक्रमक ल्वेतेगु महामारीयात निगरानी यायेगु अन्तराष्ट्रिय कुतःतेत समन्वय यायेगु नापं वर्ल्ड हेल्थ अर्गेनाइजेसनं थन्यागु ल्वे पुनेमबीगु व ल्वे लंकिगुया कार्यक्रमतेत नं स्पोन्सर या। थ्व संस्थां सुरक्षिण व भलसाकायेज्युगु खोप, वासः, फार्मास्युटिकल डागग्नोस्टिकस् आदि देकिगु व इनिगु ज्या नं या। २ दशक स्वया अप्व स्मलपक्सनाप ल्वाये धुंका थ्व संस्थां १९८०य् थ्व ल्वे निवारण जूगु घोषणा यात - थ्व घोषणा मनुया इतिहासय् मानवीय कुतलं ल्वे निवारण जूगु दक्ले न्हापांगु झाका ख।
थ्व संस्थां छुं दँया दुने पोलियो निवारण यायेगु संकल्प काःगु दु। थ्व संस्थां अक्टोबर ३, २००६ निसें जिम्बाब्वें हलिमया दक्ले न्हापांगु आधिकारिक एचआइभी/एड्स टूलकिट एन्डोर्सयाना थ्व टुलकिटयात अन्तराष्ट्रिय स्तर देकुगु दु। [६]
ल्वे निवारणय् थःगु ज्या नापं थ्व गुथिं मेमेगु यक्व उसाँय्‌-स्वापू दूगु अभियान न्ह्यःथनेगु या दसु- सि व तरकारी नयेगु अभियान, सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन निरुत्साहित यायेगु अभियान आदि।
WHO मू-ज्याकुथि जेनेभाय् सन् २००७, फेब्रुवरीइ जूगु विज्ञतेगु सहलह ज्याझ्वले विज्ञतेसं प्यान्डेमिक इन्फ्लुएन्जा खोप विकासय् उत्साहजनक सफलता जूगु कार्यपत्र क्यनेज्या जुल। थ्व ख्यले ४० स्वया अप्व क्लिनिकल ट्रायलत जुयाच्वंगु वा सिधेधुंकल। आपालं विज्ञतेसं म्हफुम्ह वस्यकतेत फोकस याःगु दु। छुं कम्पनीतेसं वस्यकय् सेफ्टी एनालाइसिस यायेधुंका एल्डर्ली व मचाय् नं क्लिनिकल ट्रायल न्ह्यथंगु दु। सकल खोप आःतक्क सुरक्षित व सकल एज ग्रुपय् बांलाक्क tolerated जूगु खने दु। [७]
६०औं वर्ल्ड हेल्थ असेम्ब्लीया सहकार्यय् WHO नं छगू global plan of action on workers' health ड्राफ्ट यागु दु। थुकिलिं ज्याकुथिइ उसाँय्‌ संरक्षण व सम्बर्धन यायेगु, अकुपेसनल उसाँय् सेवातेगु ज्या बाँलाकिगु व थुकिया access अप्वगिकु, व ज्यायाइपिनिगु उसाँय्‌यात मेमेगु नियम अन्तरगत नं लाकिगु कुतः याःगु दु। WHOनं थ्व कुतःयात जोड बीमागु कारण अकुपेसनल हजार्ड पनेत ज्याबीगु इन्टरभेन्सनत दुसां ज्यायाइपिनिगु उसाँय् अवस्था व इमिगु अकुपेसनल रिस्कय् एक्स्पोजरय्, देय्‌दुने व देय्‌दथुइ व्यवस्थाय् तःधंगु खाडल दु गुकिलिं थ्व व्यवस्थायात बांलाक्क ज्यायायेत थाकुयाच्वंगु दु। WHO कथं हलिमया वर्कफोर्सय् छगू चिधंगु खण्डं जक्क अकुपेसनल हेल्थ सर्भिस उपभोग यायेखंगु दु। थ्व एक्सन प्लानं ज्यायाइपिनिगु उसाँय्‌या थीथी पक्षनाप स्वापो तइ गुकिलि अकुपेसनल हजार्डया प्राथमिक पनेज्या, ज्यायाइगु थासय् उसाँय्‌या संरक्षण व प्रवर्धन, जागीरया शर्त, व उसाँय् व्यवस्थां ज्यायाइपिनिगु अवस्थाया बांलागु रेस्पोन्स ला।[१०]
WHOया धाःगु मिसन नापं अन्तराष्ट्रिय सन्धितेगु यक्व जिम्मेवारी नं थ्व संस्थाइके दु। दसु Single Convention on Narcotic Drugs व Convention on Psychotropic Substances कथं WHO नं साइकोएक्टिभ वासःया वैज्ञानिक व चिकित्सा अभमूल्यनयात स्वायेगु व थन्याःगु वासःतेगु नियमिकरण यायेमा। अतः, WHO नं राष्ट्रिय वासः नियम-निर्माणय् नं निरिक्षकया ज्या याइ।
WHO नं International Classification of Diseases (ICD)यात नं पालना याइ। ICDया १०गु संस्करण, वा ICD-10, सन् १९९२इ प्रकाशित जुल व थुकिया मालेछिंगु संस्करण WHO वेबथासय् दु। लिपाया संस्करण इन्डेक्स्ड दु व हार्ड-कपि संस्करणय् दु। WHO नं थ्व कथं छगू चीजया निगु थासय् छकलं हे निगु वर्गीकरण याये मबीगु प्रावधान दु।
WHO नं इसेन्सियल वासःया छगू नमुना धलः नं संकलित याइ। थ्व वास सकल देय्‌या उसाँय्‌ व्यवस्था ख्यलं साधारण जनयातेत उपलब्ध व न्यायेफैगु यायेमा।<eot>WHOया अर्थ थुकिया सदस्य देय्‌ व दानकःमितेगु पाखें वइ। आःया ईले वया WHOया ज्या आपालं कोल्याबरेसनय् जुइ; WHO नं आ थ्यं-मथ्यं ८०गु थन्याःगु पार्टनरशिपय् गैह्र-सरकारी संस्थात व वासः उद्योगनाप ज्या यानाच्वँगु दु , नापं बिल एण्ड मेलिन्दा गेट्स फाउन्डेसन व रकःफेलः फाउन्डेसनया ग्वहालिइ नं ज्या यानाच्वंगु दु। WHOया निंतिं स्वयंसेवक स्तरय् राष्ट्रिय व स्थानीय सरकार, फाउण्डेसन व NGO, मेमेगु UN संस्था, निजी क्षेत्र आदिया योगदान १९३ देशं वइगु आर्थिक योगदान स्वया अप्वःगु दु। [११]PDF (30.1 KB)<eot>रेजिस्तर छता प्यासिभ, निगु तर्मिनल दूगु, इलेक्त्रिकल भः ख गुकिलिं विद्युतीय प्रतिरोधनया सिद्धान्तयात सर्कित इलेमेन्तय् छ्यलि।
रेजिस्तरं बाहा वनिगु करेन्त रेजिस्तरया तर्मिनलया दथुया भोल्तेजया दाइरेक्त प्रपोर्सनय् दइ। थ्व स्वापूयात ओमया नियमय् थथे याना क्यनेछिं
रेजिस्तरया तर्मिनलया दथुया भोल्तेल व सर्कितया करेन्तया मात्राया अनुपात सर्कित (वा रेजिस्तर)या रेजिस्त्यान्स ख। छुं छगु रेजिस्तरय् थ्व रेजिस्त्यान्स भोल्तेज स्वया स्वतन्त्र व मपाइगु (constant) धका नालेगु या।
थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.९८०९९५ उत्तर व देशान्तर ८९.२३६२४५ पश्चिम खः (40.980995° N 89.236245° W)। थ्व थासे ५७०००१ वर्ग मिटर (०.२२००७९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रुपन्देही जिल्ला नेपाःया पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया लुम्बिनी अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्ला तराईय् ला।
थ्व जिल्ला ८३डि१२'१६" निसें ८३डि३८'१६" पूर्वी देशान्तर व २७०२०' निसें २७०४७'२५" उत्तरी अक्षांशय् ला। थ्व जिल्लाया पूर्वय् नवलपरासी, पश्चिमय् कपिलवस्तु, उत्तरय् पाल्पा जिल्ला व दक्षिणय् भारतया उत्तर प्रदेश ला। गौतमबुद्धया जन्मस्थल लुम्बिनी थ्व जिल्लाय् ला। भूस्तरया जा कथं थ्व जिल्लाया दक्षिणय् समुद्र सतहस्वया १०० मिटर व उत्तरय् १२२९ मिटर जाः दु। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल १३६० वर्ग किलोमिटर दु।
थ्व जिल्लाया नांया बुद्धया जीवननाप स्वापू दु। गौतम बुद्धया मां मायादेवीं थ्व जिल्लाया देवदहया भवानीपुरय् बूगु ख। वसपोल सिक्क बांलाम्ह जूगुलिं वसपोलयात रुपीदेवी धयातल, रुपीदेवीं रुपिन्देही व रुपन्देही जूगु भलसा दु। नापं जुजु शुद्धोधनया लानि मायादेवी कोलिय राजकन्या जूगु व भगवन बुद्ध प्वाथय् दूबिले वसपोल थःगु थःछेँय् कोलियपिनिगु राज्यय् बिज्यानादिबिले छगू क्यवःय् विश्राम यानादिल। थ्व क्यबया नां वय्‌कःया नामं रुपादेवी जूवन। कालान्तरय् थ्व खँग्वः अपभ्रंश जुया रुम्विनी देई, रुमिनी देई जुया लुम्बिनी जुवन।
भौगोलिक कथं थ्व जिल्लायात चुरे क्षेत्र, भावर क्षेत्र व तराई मैदान याना स्वंगु भागय् बायेछिं। थ्व जिल्लाया सकल बुँइ ७१८७३ हे. बुँज्या यायेज्युगु, ३२००६ हे. गुँ व ल्यं दूगु क्षेत्रफल चट्टान, नगर, खुसि, चरनलागा आदिं भुनातःगु दु। तराई मैदान रुपन्देहीया अन्नया भण्डार ख व तराईं थ्व जिल्लाया सकल क्षेत्रफलया करिब ३/४ भाग भुनातःगु दु। जिल्लाया उत्तरी क्षेत्रय् दूगु चुरे क्षेत्रया भूभाग सिक्क म्हो दु। चुरेया यक्व लागाय् जंगल दु। थ्व जिल्लाया मू खुसि तिनाऊ, रोहिणी, दानव, पहेला, कञ्चन, कोठी, डण्डा, कोइलीमाई आदि ख।
जलवायु कथं थ्व जिल्लाया चुरे स्वया मेगु सकल भूभागय् उष्ण व उपोष्ण जलवायु दु। थनया तापक्रम अधिकतम ४३.७० से. व न्यून्तम ८.७५० से. रेकर्ड जूगु दु। थन वार्षिक वर्षा १३९१ मि.मि. जुइगु या। जिल्लाया चुरे व भावर क्षेत्र बाहेक मेमेगु क्षेत्र उर्वर जु।
राजनैतिक कथं थ्व जिल्लायात ५ निर्वाचन क्षेत्र, १७ इलाका, २ नगरपालिका व ६९ गा.वि.स.य् विभाजन याःगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.८५२८०३ उत्तर व देशान्तर ८२.२०८५९२ पश्चिम खः (27.852803° N 82.208592° W)। थ्व थासे ४२३३४२१४ वर्ग मिटर (१६.३४५३३२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५४५६८ वर्ग मिटर (०.०५९६७९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ब्राजिलयात क्वार्टरफाइनलय् २–१ गोलं बुकुसें बेल्जियमं विश्वविजेता टिमयाके दयेमाःगु क्षमताया छकुचा ब्व न्ह्यब्वःगु दु । थ्व विजय लिपा बेल्जियम थुगुसीया विश्वकप विजेताया प्रवल दावेदारया रुपं न्ह्यःने वःगु दु ।
रोबेर्टो मार्टिनेजया रेड डेभिल टिमं जापान विरुद्ध निगू गोलं लिउने लायेधुंकाः नं उत्कृष्ट पुनरागमन यानाः प्रि क्वार्टरफाइनल त्याकावःगु प्यन्हु लिपा न्याक्वःतकया विश्व विजेता ब्राजिलयात थःगु इतिहासय् निक्वःखुसी पराजित याःगु खः । थ्व विजय बेल्जियमं विश्वकप त्याकेफइ ला धकाः न्ह्यसः तयाच्वनीपिं आलोचकतय् निंतिं नं बांलाःगु लिसः जूगु दु ।
बेल्जियमय् दुथ्याःपिं कासामितय्त थौंकन्हय् स्वर्णिम पुस्ताया कासामि कथं कया वयाच्वंगु दु । अथे खःसां यक्वस्यां उमिगु मानसितायात कयाः न्ह्यसः तयाच्वंगु खः । ब्राजिल विरुद्ध जीत थज्याःगु न्ह्यसःया बांलाःगु लिसः जूगु खँ इंग्ल्यान्डया पुलांम्ह रक्षक रिया फर्नान्डिजं धाःगु दु ।
‘थ्व तसकं महत्वपूर्ण लिच्वः खः’ फर्नान्डिजं धाःगु दु, ‘निदँ न्ह्यव युरो कपय् निराश याःगुलिं यक्वस्यां बेल्जियम टिमया मानसिकतायात कयाः न्ह्यसः थना वयाच्वंगु खः ।’‘थ्व स्वर्ण पुस्ताया कासामिपिंसं ब्राजिलयात बुकाः थज्याःगु आलोचनाया बांलाःगु लिसः बिउगु दु । ब्राजिल विरुद्धया कासाय् गुकथं थःपिंत बल्लाःगु टिम कथं न्ह्यब्वल उकिं आः थ्व टिमं न्ह्याम्हेसितं बुकेफु धयागु क्यंगु दु’, फर्नान्डिजं धाःगु दु ।<eot>येँ– नेपाःया एभरेस्ट बैंकया सह–संचालक जुयाच्वंगु भारतया पञ्जाब नेशनल बैंकया मुम्बइस्थित ब्रीच क्यान्डी ब्रान्चय् ११,३६० करोड भारुया घोटाला जूगु दु ।
बैंकं छगू विज्ञप्ति जारी यासें धाःगु दु, ‘थ्व घोटालाय् जूगु कालबिल छुं विशेष मनूतय् फायदाया निंतिं जूगु दु । थुकी बैंकया कर्मचारी व बैंकय् खाता दुपिं ग्राहकतय् मिलोमतो दु । थ्व हे कालबिलया आधारय् मेमेगु छुं बैंकं नं छुं खातावालातय्त विदेशय् ध्यबा भुक्तान याःगु खनेदु ।’
पञ्जाब नेशनल बैंक भारतया तःधंगु बैंकत मध्ये छगू लाः । बैंकं घोटाला जूगु खँ धाःसां थुकी संलग्नपिनिगु नां धाःसा खुलस्त मयाःनि । तर बैंक थ्व बारे आवश्यक थासय् सुचं बीधुनागु व थुकी बैंकया जिम्मेदारी गुलि दुगु स्वयेमानिगु खँ धाःगु दु ।
थ्व बैंक भारतीय व्यवसायी नीरव मोदीं याःगु फर्जी कारोवारयात कयाः वंगु वालंनिसें तिनि छानविन जूगु खः । थ्वहे दथुइ थपाय्धंगु फर्जी कारोवारया खँ पिहांवःगु खः । वंगु वालय् छानविन सुरु याःपिं सिबीआईया अधिकारीतय्सं नीरव मोदी, वया किजा, कला व वया पार्टनरपिंसं पंजाब नेशनल बैंकपाखें २८० करोड ठगे याःगु खँ धाःगु दु । नीरव भारतय् नांजाःगु हिरा व्यापारी खः ।<eot>बेलटार नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २३७६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बेलटार यागु जनसंख्या १२,४४५ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>गंगा खुसि | यमुना खुसि | ब्रम्हपुत्र खुसि | बेतवा खुसि | नर्मदा खुसि | गोदावरी खुसि | कावेरी खुसि | गंडक खुसि | कोशी खुसि | बागमती खुसि | सरयू खुसि | रावी खुसि | व्यास खुसि | सतलज खुसि | खडकई खुसि | सुवर्णरेखा खुसि | क्षिप्रा खुसि | हुगली खुसि | सोन खुसि | दामोदर खुसि | केन खुसि<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.९३४६५१ उत्तर व देशान्तर ८२.२८९०७८ पश्चिम खः (27.934651° N 82.289078° W)। थ्व थासे ७४३८१२६५ वर्ग मिटर (२८.७१८७६८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४७१९७६ वर्ग मिटर (०.५६८३३३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.२०५४२४ उत्तर व देशान्तर १०८.७२७०८२ पश्चिम खः (37.205424° N 108.727082° W)। थ्व थासे ८९५१०९० वर्ग मिटर (३.४५६०३५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०६४६६३ उत्तर व देशान्तर ११७.१२०२४२ पश्चिम खः (34.064663° N 117.120242° W)। थ्व थासे १६१३२९६३ वर्ग मिटर (६.२२८९७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३७४७४ वर्ग मिटर (०.०१४४६९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.९३४७१८ उत्तर व देशान्तर १०५.१६२७८६ पश्चिम खः (39.934718° N 105.162786° W)। थ्व थासे १०२३९९१९ वर्ग मिटर (३.९५३६५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४९७८१ वर्ग मिटर (०.०१९२२१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>आखःतेगु अर्थपूर्ण मंकायात खंग्वः धाइ। खँग्वः भाषाया अर्थपूर्ण आधारभूत इकाइ ख। छुं खँग्वः जाना खँत्वा(phrase) दयावइ। छुं त्वहलय् खँ ल्हानाच्वंगु जुसा अन्याःगु त्वहया खँग्वःयात खँच्वः धाइ। खँग्वःयात झ्वलाक्क अर्थ नापं मुनातःगु सफूयात खँग्वःधुकू वा खँग्वःमुना धाइ। खँग्वः थी-थी कथंया जुइ। हलिमय् दूगु वा मदूगु छुं नं वस्तु वा विषयया निंतिं छ्यलिगु खँग्वःयात नां धाइ।नां खँग्वःया पलेसा छ्यलीगु खँग्वःयात मंकाःनां धाइ। नां व मंकाःनांया लू थुइकाः उकिया गुण कनीगु खँग्वः ब्वाय्‌सु खः। नां व मंकाःनामं याइगु ज्यायात थुइकेगु खँग्वःयात यासु धाइ। यासुया गुणयात क्यनिगु खँग्वः क्रियाविशेषण ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७३९९८३ उत्तर व देशान्तर १२१.८३५४६ पश्चिम खः (39.739983° N 121.83546° W)। थ्व थासे ७१८५७१५६ वर्ग मिटर (२७.७४४२०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६३८४ वर्ग मिटर (०.०१४०४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तजिलजि धागु मनुतेसं थःगु जीवन हनिबिले मालिगु स्वया मेगु याइगु ज्या ख। थन्यागु ज्यां मनुयागु नुगः लेताय्‌किगु व समाजयात बल्लाकिगु ज्या याइ। मनुतेसं यक्व कथंया संस्कृति हनि। थ्व पुचः मनुतेगु थी-थी कथंया तजिलजिनाप स्वापू दुगु च्वसुतेगु पुचः खः।<eot>एजेन्सी- अर्जेन्टिनी स्टार कासामि लियोनल मेसीं शनिवाःया कासाय् आइसल्यान्डया कासामित म्हितेगु स्वयां पनेगु निंतिं जक मैदानय् वःगुलिं थःपिंत थाकुगु खँ धाःगु दु । लिसें मेसीं थःगु पेनाल्टि पनाबिउगु खं थःत नं पीडा जूगु धाःगु दु ।
आइसल्यान्ड लिसे जूगु कासा निगूगु हाफय् मेसीं थ्वाःगु पेनाल्टि विपक्षी किपर हानेस हल्डर्सनं पनाबिइवं अर्जेन्टिनां न्हापांगु कासाय् बराबरीइ चित्त बुझे यायेमाःगु खः ।
थ्वयां छन्हु न्ह्यव जक मेसीया सदाबहार प्रतिद्वन्द्वी क्रिस्टियानो रोनाल्डों पेनाल्टि सहित ह्याट्रिक थ्वाःगुलिं नं आइसल्यान्डविरुद्धया कासाय् मेसी दबाबय् म्हितूगु खनेदुगु खः ।
‘पेनाल्टि मिस जूगुलिं जितः नं पीडा ला जूगु हे दु’ मेसीं धाःगु दु, ‘उपिं भचा जक खुल्ला जुयाः म्हितूगु, भचा जक म्हितेत थाय् बिउगु जूसा मेगु हे लिच्वः वइगु खः ।’<eot>वैशाखया लिपांगु वाः थ्यंलिसे तांन्वःगु अप्वया वःगु दु । गर्मीं थःगु साम्राज्य न्यंकाहःगु दु । थज्याःगु तांन्वःगु मौसमय् सिचुक छुं त्वने दःसा, छुं नये दःसा गुलि जिउ थें छितः नं जू जुइ । थज्याःगु इलय् छि न्ह्याथाय् थ्यंसां छिगु न्ह्यःने दइ – हिमालयन कुल्फी ।गर्मीं साम्राज्य न्यंका यंकाच्वं थें हिमालयन कुल्फीं नं नेपाः न्यंकं थःगु साम्राज्य न्यंका यंकाच्वंगु दु ।
‘उकिं नं छि न्ह्याथाय् थ्यंसां याउँक हिमालयन आइसया कुल्फी चूलाकेफइ । व नं दंक, भिंगु, साक्क’ कुल्फी उत्पादन याइगु हिमालयन आइसया प्रोपाइटर दुर्गालाल राजथलाया दावी दु, ‘जिमिगु कुल्फी स्वनिगःन्यंकं दक्वथासय् दु, अले नेपाःया पूर्व, पश्चिम दक्वथासय् वनाच्वंगु दु ।’
थ्यंमथ्यं नीदँ ति न्ह्यः थःगु छेँय् च्वंगु फ्रिजय् न्हापांखुसी कुल्फी जमे यानादीम्ह राजथलां उबलय् शायद हे जक सोचे याःगु खइ कि छन्हु थ्व हे कुल्फी नेपाःन्यंकं न्यना वनी धकाः ।ख्वपया कमलविनायकय् थः अबुजुया नपसः (चिकिचाधंगु होटल) दुगुलिं अन हे हुर्के जूम्ह भाजु दुर्गालाल राजथला २०५२ पाखे थःगु पुर्खौली छेँ ख्वप बालकोटया सिरुटारय् च्वंवल ।
अन हे चिकिचाधंगु किराना पसः चायेकल । मचाबलय् स्कुल वनेगु इलय् कमलविनायक, दत्तात्रयय् दयेकीगु कुल्फी नयाच्वंम्ह राजथलायात पसः चायेकेधुंकाः थःम्हं नं कुल्फी दयेकाः मीदःसा जिउ थें ताल । अले कमलविनायक, दत्तात्रयय् कुल्फी दयेकाच्वंगु स्वयागु भरय् थःगु छेँय् रिल बट्टाय् दुरु, खुवाः तयाः कुल्फी जमे यानादिल ।
न्हापांखुसी यानास्वःगु ज्या हे ताःलात । अले थःगु हे पसलय् तयाः छकूया न्यातका दामं मीगु सुरु यात । न्हिं सछि–सत्याकू दयेकीगु कुल्फी तुरुन्त हे चुइगु जुल । छुं दँ लिपा थःगु उत्पादन अप्वयेकादिल, अले साइकलय् तयाः न्ह्यनेसं लाःगु लोकन्थलीया छगू डेरी पसलय् नं तयेयंकल ।
लोकन्थलीइ थ्यंबलय् वय्कः उत्पादन कुल्फीया सवाः थःगु गामं पिहां वनाः बजार तक थ्यन । अले थनं निसें वय्कःया व्यापारं गति काल । लोकन्थली तक साइकलं थ्यंकूगु थ्व हे कुल्फीयात थौंकन्हय् च्यागः गाडीं देय्या थीथी थासय् थ्यंकाच्वंगु दु । लोकन्थलीं विस्तार कुल्फी थौंकन्हय् हिमालयन कुल्फीया नामं स्वनिगःन्यंकं जक मखु, विराटनगर, सिन्धुली, बर्दिवास, इटहरी, पोखरा, बाग्लुङ, वीरगन्ज, चपुर हेटौंडा थ्यनाच्वंगु दु ।
हिमालयन आइस सिजनया इलय् थौंकन्हय् न्हिं ६० निसें ८० हजार तक कुल्फी उत्पादन यानाच्वंगु दु । ‘माःसा न्हि निगू लाख तक उत्पादन यायेगु क्षमता दु’ भाजु राजथलां धाल । थःगु उत्पादनं बजाः काःगु कारण भाजु राजथलाया कथं थथे दु, ‘जिं गुणस्तरय् गुबलें सम्झौता मयानाः । सुरु उत्पादन यानाबलय् न्यातकां मियाच्वनागु कुल्फी थौैंकन्हय् नं न्यातकां मियाच्वनागु दु ।
‘थौंकन्हय् प्रत्यक्ष रुपं जिं पीम्हेसित रोजगारी बियाच्वनागु दु । अप्रत्यक्ष रुपं यक्वसित रोजगारी चूलानाच्वंगु दु’ राजथलां थः याकःचां सुरु यानागु उद्योगं थौंकन्हय् थःगु गामय् च्वंपिंत रोजगारी बीफुगु खँ लसतां न्यंकल । हिमालयनया उत्पादन विस्तार यायेगु झ्वलय् थुकिया लगानी जक प्यंगू करोडं मल्याक थ्यनेधुंकल ।
याकनं हे हिमालयन दुरु नं पित हयेगु तयारी यानाच्वंगु दु । प्याकेजिङ यायेगु मेसिन फुक्क हयेधुंकूगु दु । छुं ई लिपा बजारय् दुरु नं वइगु खँ उद्यमी राजथलां कन । घरेलु उत्पादनया रुपय् देन्यंकं सलंसः थासय् कुल्फी उत्पादन जुयाच्वंगु दु । तर थुपिं उत्पादन चिकिचाधंगु छगू लागाय् जक सीमित जुयाच्वंगु दु ।
भाजु राजथलाया कथं थथे कुल्फी देन्यंकं थ्यंगु शायद हिमालयनया हे छगू जक जुइमाः । ‘आइसक्रिम ला यक्व उत्पादन देन्यंकं वनाच्वंगु दु जुइ, तर घरेलु उत्पादन थेंज्याःगु कुल्फी थुकथं देन्यंकं थ्यंगु मेगु मदु जुइमाः’ राजथलाया बिचाः दु ।<eot>ख्वप – हाकुपतासी थेंज्याःगु पिनें वइगु आयातित पर्सिं यानाः तानं थानातइगु हाकुपतासी नं तनावनीगु अवस्थाय् थ्यनावःगु दु । अथे नं नखः,चखः व जात्राबलय् जक सिनेगु चलन जुइधुंकूगु हाकुपतासी आः व थेंज्याःगु हाकुगु पर्सिं यानाः मदया हे वनी ला धयागु अवस्थाय् थ्यंगु खः ।
हाकुपतासी थाइगु उद्योग म्हो जुयाः माग कथं उत्पादन मजूगुलिं नं आयातित पर्सिं थाय् कया हयाच्वंगु खः । स्वदँ न्ह्यव ब्वःगु तःभुखाचं हाकुपतासी थाइगु तःगु घरेलु उद्योग बन्द जूगु खः । गुकिं यानाः नं हाकुपतासीया उत्पादन म्हो जुयाच्वंगु खः ।
अथेहे पुलांगु तानत माला हाकुपतासी थायेगु कारखाना चायेकादीम्ह ख्वपया धीरेन्दं मुलं नं भुखाय् लिपा खास हे हाकुपतासी उत्पादन याये फयाच्वंगु मदु । तान थाइपिं हे मवःगुलिं वय्कःयात समस्या जुयाच्वंगु दु । वय्कलं धयादी, ‘मेसिनं थानातःगु हाकुपतासी, व थेंज्याःगु मेमेगु पर्सि व तानं थानातःगु परम्परागत हाकुपतासी दथुइ यक्व फरक दइ धयागु खँय् मनूत सचेत मदु । उकिं यानाः परम्परागत हाकुपतासी तनावनीगु अवस्थाय् दु ।’
थौकन्हय् दँय् गुलि हाकुपतासी उत्पादन जुयाच्वंगु दु, गन गन हाकुपतासी थाइ धयागु छुं तथ्यांक मदु । हाकुपतासी संरक्षण व प्रविधि हस्तान्तरणया निंतिं छुं योजना नं कार्यान्वनय् वःगु मदु । हाकुपतासी उत्पादनक मुलं धयादी, ‘हाकुपतासी थेंज्याःगु परम्परागत वसः थायेगु प्रविधिया संरक्षण यायेगु जिम्मा सरकारं हे कायेमाः ।’
आधुनिकिकरणया थौं इलय् हाकुपतासी नं थीथी जात्रा पर्व, सभा समारोहय् पुनेगु फेसन थें जुयाच्वंगु दु । अथेखःसां आवश्यक कथं उत्पादन जुयाच्वंगु मदु, गुकिं यानाः हाकुपतासी थेंज्याःगु आयातित पर्सिं थाय् कयाच्वंगु दु । जात्रा पर्वय् जूसां हाकुपतासी सिनेगु चलन वयाच्वंसां थ्व सम्बन्धी प्रविध, इतिहास व संस्कृति संरक्षण यायेगु खँ धाःसा ठोस ज्या मजूगुलिं संस्कृतिकर्मीत चिन्तित दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०७२३४७ उत्तर व देशान्तर १०५.५१०१३१ पश्चिम खः (40.072347° N 105.510131° W)। थ्व थासे १४७४३२८ वर्ग मिटर (०.५६९२४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ईश्वी संवत्या न्हूदँ नं शुरु जुइधुंकूगु दु । सन् २०१८ शुरु जुयाः नं बछि फुइधुंकल । खय्तला थ्व विश्वय् थीथी देशय् थःथःगु हे कथंया संवत् प्रचलनय् दु । अथे खःसां ईश्वी संवत्यात अन्तर्राष्ट्रियं हे नाला कया वयाच्वंगु दु । उकिं थ्व ईश्वी संवत्या थीथी दिनय् विश्वय् छु गज्याःगु घटना जुल धइगु बारे आपालं जानकारी तयेगु याः । थ्व झ्वलय् थुगुसी सन् २०१८ जनवरी १ तारिख कुन्हु विश्वन्यंकं गुलि मस्तय्सं जन्म काल धइगु बारे छगू तथ्यांक पिहां वःगु दु । सन २०१८ या न्हापांगु न्हि अर्थात जनवरी १ तारिख कुन्हु विश्वन्यंकं स्वंगू लाख खुद्वः मस्त जन्म जूगु दु । युनिसेफया कथं उकुन्हु जन्म जूपिं मध्ये बछि मस्त ला गुगू देसय् जूगु खः ।
युनिसेफपाखें उकुन्हु जन्म जूपिं मस्तय् बारे जानकारी बीगु ल्याखं पित बिउगु विज्ञप्तीइ सन् २०१८ जनवरी १ कुन्हु दकलय् न्हापांम्ह मचा किरिबाटीया क्रिस्मस टापु, व दकलय् लिपांम्ह मचा अमेरिकाय् जन्मक काइगु अनुमान यानातःगु खः ।<eot>ताप्तिङ (अंग्रेजी:Tapting), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४७१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ताप्तिङ यागु जनसंख्या २२९४ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>दर्‍मातोलोजी (युनानी भाषा: δερμα, "छ्यंगु") चिकित्साया छगू ख्यः ख। थ्व ख्यले छ्यंगु व उकियागु अङ्ग (सं, चःति ग्रन्थि आदि ) तेगु सीकेज्या जुइ।
छ्यंगु म्ययागु दक्ले तधंगु अंग ख। नापं थ्व म्हया दक्ले खनिगु अङ्ग ख। अथे जुगुलिं छ्यंगुलि खनिगु लक्षणं छ्यंगुया ल्वे नापं छ्यंगुलि दुने दुगु अङ्गया ल्वेयात क्यनि। अतः, छम्ह दर्‍मातोलोजिस्तयाके शल्य, रिउम्याटोलोजी, इम्युनोलोजी, स्नायुशास्त्र, इन्फेक्सियस ल्वे व ग्रन्थिशास्त्रया नं ज्ञान दै। थ्व ख्यले आःवया जेनेतिक्सया ज्ञान नं आपालं हे मागु खने दु।
भेनेरियोलोजी धागु चिकित्साया सेक्सुवल्ली त्रान्स्मितेद ल्वेया दायाग्नोसिस व उपचारनाप स्वापू दुगु ख्यः ख धाःसा फ्लेबोलोजी धागु सतही भेनया ल्वेया दायाग्नोसिस व उपचारया सीकेज्या ख्यः ख। थ्व निगु ख्यः दर्‍मातोलोजीया विशिष्टिकरण ख।
कस्मेतिक दर्‍मातोलोजी थ्व् ख्यःया छगू विशिष्टिकरण ख। थ्व ख्यःले दर्‍मातोलोजिस्ततेसं थी थी कथंया इनोभेसनयागु खने दु। १९००या इले दर्‍मातोलोजिस्ततेसं दर्‍माब्रेसन याना स्यःकैया दाग लंकिगु व दा माइक्रोत्रान्सफर याना क्युतेनियस दिफेक्तेयात ल्हाइगु ज्या यागु खने दु। आयागु इले वया दर्‍मातोलोजिस्ततेसं लेजरया सुरक्षित व प्रभावकारी छ्यला, न्हुगु दर्‍मल फिलिङ्ग एजेन्त (कोलाजेन व हायालुरोनिक अम्ल), बोतुलिनम तक्सिन ("बोतक्स"), नन-एब्रेतिभ लेजर रिजुभिनेसन पद्धति, इन्तेन्स पल्स्द लाइत सिस्तम, फोतोदाइनामिक थेरापी, व केमिकल पील आदिइ न्हुगु अन्वेषण यानाच्वंगु दु।
दर्‍मातोलोजिस्तं दक्ले न्हापां छगू मेदिकल हिस्त्री काइ। थुकिलि दर्‍मातोलोजिस्तं ल्वेमिं कया हगु लक्षणया विस्तृत जानकारी काइ। छुं नं लक्षण गथे व गब्ले न्ह्यथंगु, न्ह्यथने धुंका जुगु मेमेगु विकास, लक्षण म्हो यायेत जुगु कुतः आदिया बारेय् जानकारी कायेगु ज्या जुइ। लक्षण कथं जानकारी पाइगु जुसां चिकित्सकं आपालं न्यनिगु न्ह्यसले मू समस्या, च्वासुइगु वा स्याइगु, नसा-त्वंसा नापया स्वापू, निभाया असर, छ्यतातगु वासः, वसःनाप स्वापू आदि जुइ। छ्यँगु स्वया दुनेया अङ्गया ल्वेया शङ्का वंसा दुनेया अङ्गया बारेय् विस्तृत जानकारी कायेगु ज्या जुइ।
म्ह जांच आपालं बांलागु जः वा निभा दुगु थासय् यायेमागु जुइ। थुकिलि आपालं सकल म्हया छ्यंगु स्वेमालिगु जुइ। चिकित्सकं वूद लाइत वा दर्‍मातोस्कोप छ्यला निरिक्षण यायेफु।
माइक्रोबायोलोजिकल कल्चर वा ग्राम स्तेन छ्यला थी-थी कथंया प्याथोजेनया बारेय् सीकिगु व ल्वे लंकिगु ज्या यायेछिं।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९४८०६५ उत्तर व देशान्तर ११७.३९६१२७ पश्चिम खः (33.948065° N 117.396127° W)। थ्व थासे २०२२७३२४९ वर्ग मिटर (७८.०९८१४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७१८५७९ वर्ग मिटर (०.२७७४४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मिजौरी खुसि संयुक्त राज्य अमेरिकाय् बाहा वनिगु छगू खुसि ख। थ्व खुसि उत्तर अमेरिकाया दकलय् ताःहाकःगु खुसि ख। पश्चिम मोन्तानाय् न्ह्यथनिगु थ्व खुसि सेन्त लुइस नगर नापं मिसिसिपि खुसिइ क्वचाइ।
ककुभ राग हिन्दुस्तानी शास्त्रीय सङ्गीतया छपु राग ख। थ्व राग बिलावल थाट् गणया राग ख। थ्व राग करुणरस प्रतिपादक राग ख। थ्व रागया वादिस्वर मध्यमः व संवादिस्वर षड्जः ख। थ्व राग हालिगु ई सुथ ख। थ्व राग सम्पूर्ण जाति सहितया राग ख।<eot>थ्व प्रान्तया मौसम ताहा न्वइगु व सुक्खा जु। समुद्र नापंया थासय् धाःसा मौसम अप्व सुक्खा मजु। ताहान्वइगु मौसम(मे-जुन)य् थनया तापक्रम अप्वैगु व चिकुला(डिसेम्बर ज्यानुवरी)इ मौसम हल्का म्हो जुइगु खने दु। जैकबाबाद थःगु तापक्रमया निंतिं नांजाः। जुलाई व अगस्तय् मौनसूनया मौसम जुइ। सिन्धय् औसतय् वार्षिक न्हे इञ्च वा वै। सिन्धया उत्तरया कोह खैर थरया बाज़ क्षेत्र समुद्र सतह स्वया ६००० फुट च्वे ला व थन चिकुलाय् आपालं च्वापु गाइगु या।<eot>विकिपिडिया ग्वहालि दबू सफूधुकुया रिफरेन्स देस्क थें न्यागु ज्या यायेयात पलिस्था जुगु ख। थ्व थासय् न्ह्यसः न्यने न्ह्य छकः विकिपिडियाय् मालादिसँ सन्दूक छ्य्‌ला थःगु लिसः मालादीत इनाप दु। दसुया निंतिं नाउरु देय्‌या जानकारी कायेत छिं च्वेयागु सन्दूकय् नाउरु धका तिया मालादिसँ।
छिं अथे मालादिया लिसः मलुया विकिपिडियाया स्वयंसेवकतेगु ग्वहालि कायेयात क्वे बियातगु पुचःले छगू पुचः ल्ययादिसँ:<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८३८७८५ उत्तर व देशान्तर १०४.९१७०८२ पश्चिम खः (39.838785° N 104.917082° W)। थ्व थासे ४२४२८३५ वर्ग मिटर (१.६३८१६८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५८१५२४ उत्तर व देशान्तर १०५.८६७८३२ पश्चिम खः (39.581524° N 105.867832° W)। थ्व थासे १९८३५८ वर्ग मिटर (०.०७६५८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विकिपिडिया नन-प्रोफिट (लवः मथइगु) संस्था विकिमिडिया गुथियागु छगु दर्ता यानात:गु ट्रेडमार्क ख: | थ्व गुथि॑ विकिपरियोजनाछगु चाकः (परिवार) हे दयेका त:गु दु । विकिपिडियाय् व थुकिया जःखः परियोजनाय् छित: सकृय जुया लेख (च्वसू) सम्पादन यायेत, छिगु ज्ञां मंका: कथ॑ इनेत लसकुस दु |
लेखय् दुगु लिन्कतय्सं छित: स्वापू दुगु लेखय् यंकी, अज्या:गु लिन्कं सम्बन्धित विषयलय् अप्व: जानकारी बीत ग्वाहालि याइ | विकिपिडियायागु सम्पादन नियम पालना याना जानकारी, क्रस-रिफरेन्स, साइट तय्स॑ तनेत छित: लसकुस दु| छिं मसिइसक॑ विकिपिडियायागु पौ स्यंकुसां छि ग्याना दिइ म्वा: छाय् धा:सा विकिपिडियायागु स्वयमसेवक तय्सं अन्यागु पौत भि॑का: छितः ग्वाहालि यानादिइ | हाकनं मिडियाविकि सफ्टवेयर थज्या:गु कथ॑ दयेका त:गु दु कि अज्याःगु स्येंगु पौयात न्हापायागु हे भिंगु पौस अःपुक हे हिलेफइ |
विकिपिडिया छगू न्ह्यागु इलय् नं परिमार्जन जुया च्वनीगु ज्याखं जूगुलिं छापय् जुया वइगु स्रोत स्वया थ्व भतीचा पा: | अप्व याना थुकिइ पूलांगु लेखत (च्वसूत) थुइके अपुक व पूवंगु जुइ धा:सा न्हूगु लेखय् म्वा:मदुगु, ज्या मदुगु (मवःगु), हुल्याहा पहःयागु नं जुइ फइ |छ्यलामित अथे जुइगुलिं ख:गु जानकारी कायेत व हुया मछ्व:गु म्वा:मदुगु ज्याखं पनेत सजग जुइ मा: | (पूवंगु जानकारीयागु नि॑ति॑ स्वयादिसं विकिपिडिया:विकिपिडियानाप मालेज्या)| अथेजूसां छापेयायेगु स्रोतस्वया॑ थ्व स्रोत अप्व अप-टु-डेट जुइ छाये धा:सां थुकिइ लेख मिनेट व घौयागु (घौपलखया) दुने हे परिमार्जित जुइ गन छापेयायेगु स्रोत (हलिमसफु) तयेगु न्हूगु संस्करण वयेत ला वा द॑ पियाच्वने मालिइ |
छित: विकिपिडिया छु ख (व छु मखु) व विकिपिडियानाप मालेज्या, छक्वः ब्वनादिइत इनाप दु | व पौ त ब्वनादिइ धुंका छित विकिपिडियाय् छु याना छ्यलीगु, गुलि विश्वास यायेगु व छिं याना दिइ फइगु ज्याया बारे छित ज्ञा॑ दइ | मू विषयलय् अप्व जानकारी क्वय् बिया त:गु कथ॑ दु |
थन मनू त ज्ञां कायेत व हिलेत थ्यनी । अज्या:गु ज्याखंय् यक्वं हिलेज्या जुइ । थज्यागु हिलेज्या छिं हिलेज्याय् स्वयादी फइ। न्हूगु च्वसू मुंकेज्या व क्यने (ब्वये) ज्या जुया हे च्वनी | थींथीं कथंया मनूतय्सं (सहभागिपिसं) विकिपिडियाय् लेख (च्वसू) च्वयादिइ।
विकिपिडियाय् यक्कों परियोजनात न्ह्यानाच्वंगु दु । ग्वाहालिमिपिनिगु आशा धयागु सकलसित ज्यावःगु व तथ्यगत सुचंत कालबिल यायेगु खः, व परियोजनां तप्यंक ग्वाहालि यायेत कुतः याइ । अप्वःयानां च्वसूत सुयागुं छ्याता वा घ्वाना कथं न्ह्याइ, तर यक्को सहभागिपिनिगु ग्वाहालिं लिपाथ्यंका: थुकिं च्वसुया रुप काइ ।
यदी छिं मालाच्वनदियागु छुं लुयावयाच्वंगु मदुसा, स्वयादिसं गनन्यनेगु विभागया धलः गन स्वयंमसेबिपिसं लिसः बिइ, छिं छुंनं कथंया न्ह्यसः थन तयादिइ फइ ।
छिं मलादियागु विषयस च्वसू विकिपिडियाय् मदुगु तायेकादियागु जुलसा, छिं आह्वान च्वसू च्वसू थम्हं हे नं च्वया दिइ फइ (वा छिं उगु विषयस अगुसन्धान नापं यानादी फइ व थम्हं हे च्वसू च्वयादी फइ) ।
छिं विकिपिडिया मेमेगु भासं नं ब्वना दी फइ । विकिपिडियाय् २००गु सिबें अप्वः थीथी भाय् (स्वयादिसं मेगु भाय् संस्करणत, थुकी Simple English संस्करण नं दुथ्या व सम्वन्धित परियोजनाय् दुथ्या:गु खंग्वः धुकू, धपूत, सफू, व वैज्ञानिक लिधंसा व सुचं सेवा (स्वयादिसं तःकेहें परियोजनात) । थपिं फुक्कं सुचंत समायोजन व व्यबस्थापन बिस्कंया हे समुदय नं याइ, व निरन्तर कथं सुचं व च्वसू तयेगु प्रचार यानाच्वनी गुपिं मेमेगु श्रोतय् सरलकथं माले फइमखु ।
छिं थजा:गु स्वापूत त्वःफिनाच्वंगु खंकादियागु जुलसा तनादिइ फइ व थ्व छगू छिगु योगदन जुइ । You can add further links if a relevant link is missing, and this is one way to contribute.
गुबलें गुबलें विकिपिडियाया आन्तरिक समझदरिया प्रक्रिया सिबें बिस्कं कथंया विवादत खनेदइ, थुजागु परिस्थिति धयागु सम्पादकतयेगु बिचाः व प्रक्रियाय् मत विभाजन जुइगु खः, थुगु अवस्थाय् अझ अप्वः ग्यसुग्यंपिं सम्पदक व भचा अप्वः ईया आवश्यक जुइ ।<eot>संविधान धाःगु देय्‌या सकल नीति, नियम, विधान आदिया मू दस्तावेज ख। छुं नं देय्‌या सकल निकाय थ्व हे दस्तावेजया आधारय् सनिगु जुइ। छुं नं देय्‌या व्यवस्थापिका, कार्यपालिका, न्यायपालिपा अन्तर्गतया दक्वं मन्त्रालय, विभाग, निकाय, कार्यालय, अड्डा, सेवा, खण्ड आदितयेगु अधिकार व जिम्मेवारी थुकिलि हे च्वयातःदु जुइ। संविधान दयेकेत देय्‌या महत्त्वपूर्ण मनुत च्वना यायेगु सभायात संविधान सभा धाइ। वर्तमान युगय् थन्यागु संविधान सभा निर्वाचनया आधारय् निर्माण जुइ।<eot>तिसा धयागु बहुमुल्य रत्न, धातु थें ज्या:गु वस्तु तया दयेका त:गु व मनूया शोभाया निंतिं तिइगु वस्तु ख: । तिसाय् आपालं छ्यलिगु वस्तुत क्वय् च्वया कथं दु-
थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.१७४४५१ उत्तर व देशान्तर ८५.६६४४८ पश्चिम खः (30.174451° N 85.66448° W)। थ्व थासे ५३१४३७३७ वर्ग मिटर (२०.५१८९१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५९८२८५५ वर्ग मिटर (६.१७१०१५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व हे झ्वलय् मय्जु सुवर्णकेशरीं धयादी, ‘बौद्धिक अपांगपिंसं सनेगु, म्हितेगु, न्यासि वनेगु ज्या उलि याइमखु । नसा जक नयाच्वनीगु जुयाः इमिगु शारीरिक वृद्धिया नापं ल्ह्वनीगु नं जुइफु । थज्याःपिंत मांपिंसं सुसाःकुसाः यायेगु तसकं थाकु । उकिसनं मिसापिं थी मजिउ जुइगु जुयाः ला झन हे थाकु ।’ अथे जुयाः बौद्धिक अपांगपिं मस्तय्त थीथीकथंया तालिम बीगु, व्यावहारिक खँत स्यनेगु, संगीत, नृत्य, बाजं, सिलाई, बुनाई, आधारभूत शिक्षा, चित्रकला, म्हितकेगु आदि खँत स्यनेफइ धइगु उद्देश्यं थ्व संस्था चायेकेगु ज्या जूगु खः ।
साक्कभिंक इमित यःयःगु नसात जक नका तयां बौद्धिक अपांग जूपिं मस्तय्गगु उन्नति गबलें नं जुइ फइमखु । थ्व हे सन्दर्भय् मय्जु सुवर्णकेशरीं धयादी, ‘सुनगाभा व्यावसायिक केन्द्रं मस्तय्त मस्तय्त बीगु थीथी तालिम, शिक्षां यक्व हे बांलानाच्वंगु ला अवश्य हे दु तर अभिभावक वा मांअबु मदयेधुंकाः थ्व बौद्धिक अपांग मस्तय्सं तसकं दुःख सीफु । अथे जुयाः थुमित छगू अन हे च्वनेगुकथं होस्टेलया रुपय् छगू संस्था दयेकेगु विचाः यासें न्हूगु भवन नं निर्माण यानागु खः ।’
मय्जु सुवर्णकेशरीया म्ह्याय् मय्जु लचना चित्रकार नं छम्ह बौद्धिक अपांग हे खः । अथे जुयाः वय्कलं थः म्ह्याय् लचनाया नामं हे छगू न्हूगु संस्था ‘लचना बौद्धिक अपांगता उत्थान समाज’ चायेकादीगु दु । थुकिया छोटकरी नां धाःसा ‘सुनगाभा होम्स’ खः ।वय्कलं धयादी, ‘जिमि म्ह्याय्या नामं मेपिं नं बौद्धिक अपांग जूपिं मिसा मस्तय्गु भविष्य बांलायेमा धकाः थ्व सुनगाभा होम्स शुरु यानागु खः ।’
थुकिया निंतिंवय्कलं व्यक्तिगत रुपं ९ आना जग्गा ‘लचना बौद्धिक अपांगता उत्थान समाज’या नितिं बियादीगु खः । थ्व येँया स्वयम्भूइ दु । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘थ्व जग्गा जिं बियागु खःसां भवनया क्वय् च्वंगु तल्ला लचनाया एकल बाद्यवादन ज्याझ्वःपाखें वःगु आम्दानी व हनेबहपिं व्यक्तित्व, संस्थापाखें वःगु चन्दां दयेकागु जुल । अथे हे निगूगु तल्ला धाःसा यलया झम्सिख्यःया ब्रिटिश स्कुलया ग्वाहालिं दयेकागु खः ।’
अले वय्कःया मां युरिमाया तुलाधरं थः छय् लचनायात थ्व जग्गा बियादीगु खँ नं वय्कलं कनादी ।मय्जु सुवर्णकेशरीया अथक मेहनतं थ्व ‘लचना बौद्धिक अपांगता उत्थान समाज’ स्थापना जूगु दु । थुकियात मेमेपिं थीथी व्यक्तित्वपिंसं नं ग्वाहालि यानादीगु दु । थ्व संस्थाया अध्यक्ष मय्जु चित्रकार हे जुल ।
थःगु हक अधिकारया बारे छुं हे मसिउपिं बौद्धिक अपांगतय्गु निंतिं थुकथंया संस्था वा होस्टलय् च्वने दइगु तसकं भाग्यया खँ खः । थन इमित माःगु शिक्षा, तालिम, म्हितेगु, स्वास्थ्य जांच, सीप आदि फुक्कं हे व्यवस्था दइगु जुयाच्वन । थ्व सन्दर्भय् मय्जु चित्रकारं धयादी, ‘भवन निर्माण जुइधुंकल तर होस्टल संचालन याये फयाच्वंगु मदुनि ।
‘लचना बौद्धिक अपांगता उत्थान समाज’या निंतिं छगू अक्षय कोष हे खडा यायेगु नं वय्कःया ग्वसाः दु ।थः सन्तान सद्धेम्ह, अपांग व बौद्धिक अपांग न्ह्याथे जूसां इमिगु भविष्य बांलायेमा धइगु इच्छा सकसियां जुयाच्वनी । थ्व सन्दर्भय् मय्जु सुवर्णकेशरीं धयादी, ‘थ्व मचां यानाः जितः थुलिमछिं समाज सेवा यायेगु अवसर चूलात ।’ थः मचाया व अवस्थायात नं वय्कलं थुलि सकारात्मक रुपं कयादिल ।<eot>दुतावासयागु ज्या विभिन्न भाययागु विकिपिडियायागु दथुइ समन्वय व सहकाय देकिगु ख:| मेटाविकिय् छिं विकिपिडिया दुतावासतेगु सुची खना दि फै। नेपाल भाषा व मेगु भाषायागु समन्वययायेत क्वे छिं विकिपिडियाय् छ्येला दिगु मेगु भाययागु नां व छिगु नां च्वयादिसं|<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.७०९६०९ उत्तर व देशान्तर १०५.१४०८५९ पश्चिम खः (38.709609° N 105.140859° W)। थ्व थासे ७०४५८१ वर्ग मिटर (०.२७२०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>प्लट वा बाखंया सार (Plot): प्लट काल्पनिक विधाया छगू वृत्तान्तात्मक पक्ष ख। बाखं दयेकीगु झकातेगु झ्वलं प्लट दयावइ। झकातेगु झ्वलं दयेकीगु स्वरुप, झकाया प्रभाव व कारक घटना, दर्शकं बाखँ स्वयेगु/खनिगु रुप वा संयोगात्मक रुपय् स्वानाच्वंगु झकातेसं प्लट दयेकी।
पूर्वाभास (Foreshadowing): बाखनय् छ्येलीगु छगू प्रविधि। थुकिया ग्वहालि कया ब्वमिं बाखनय् लिपा छु जुइ धका अनुमान यायेफै।
बाखँ थकायेगु (Rising action): थीथी झकात झ्वलं ब्वया बाखँया छगू भावयात गाढा याना ब्वंमियात रोमाञ्चित याना यंकिगु ज्या
थाकाः तयेगु (Suspense): झ्वलय् थीथी झका दुथ्याना बाखँ थकाये धुंका उत्कर्षय् थ्यने न्ह्यः, छुं बाखनय् ब्वमितेत थथे थःकाःगु रोमाञ्चित अवस्थाय् थाकाः तयेगु तत्त्वयात सस्पेन्स धाइ।
उत्कर्ष (Climax): बाखँ थकाकां ब्वमियात दकलय् रोमाञ्चित विन्दुइ थ्यंकीगु जुइ। थथे बाखँ थकाकां यंकिबिलय् थ्यनीगु दकलय् चरम रोमाञ्चक क्षणयात उत्कर्ष धाइ।
नायक/मू पात्र (Protagonist): बाखँया लक्ष्य ब्वयेत छ्येलीगु पात्र। बाखनय् थ्व हे पात्रया छुं गुण, व्यक्तित्त्व आदि ब्वया बाखंया सार कनातःगु दइ।
परास्त पात्र (Foil): मू पात्रया व्यक्तित्त्व वा गुण ब्वयेत छ्येलीगु पात्र। थ्व पात्र मू पात्रनाप धेधेबल्ला यासें बुइम्ह पात्र ख।<eot>अंग्रेजी छगू पश्चिम जर्मानिक भाषा ख। थ्व भाषा दकलय् न्ह्यः एङ्ग्लो-स्याक्सनतेसं मध्यकालीन इंग्ल्यान्दय् ल्हाइगु जुसां आः वया थ्व भाय् हलिंया लिङ्गुआ फ्राङ्का जूगु दु। [२][३] थ्व भाय् हलिंया यक्व देसय् प्रथम भाषाया रुपय् छ्यलिगु या। थ्व देय्‌या धलखय् संयुक्त अधिराज्य, संयुक्त राज्य अमेरिका, क्यानादा, अस्त्रेलिया, गणतन्त्र आयरल्यान्द, न्यु जिल्यान्द व छुं क्यारिबियन देय्‌त ला। नापं, थ्व भाय् करिब ६०गु देय्‌या आधिकारिक भाषा नं ख। थ्व भाय् मन्दारिन चिनिया व स्पेनी भाषा धुंका हलिंया दकलय् अप्व मनूतेगु मांभाय् नं ख।[४] थ्व भाय् हलिमय् व्यापक रुपय् निक्वगु भाय्‌या कथं सयेकिगु या। नापं, थ्व भाय् संयुक्त राष्ट्र संघ, युरोपियन युनियन, कमनवेल्थ अफ नेसन्स आदि अन्तराष्ट्रिय संघ-संस्थातेगु (यकःति वा मंका) आधिकारिक भाषा नं ख।
अंग्रेजी भाषाया शुरुवात एंग्लो-स्याक्सन राज्यय् (वर्तमान इंग्ल्यान्द व दक्षिणपूर्व स्कतल्यान्द) जूगु ख। १७गु शदीनिसें २०गु शदीतक्क हलिमय् ग्रेत ब्रितेन, संयुक्त अधिराज्य व बेलायती साम्राज्यया व्यापक प्रभावं थ्व भाय् हलिमय् यक्व थासय् थ्यन।[५][६][७][८] नापं, संयुक्त राज्य अमेरिकाया प्रभावशाली मिदिया व प्रविधिया[९] कारणं अंग्रेजी हलिंया यक्व थासय् अन्तराष्ट्रिय संवादया भाय् जूगु दु। [१०][११]
ऐतिहासिक रुपं अंग्रेजीया उद्गम् पुलां अंग्रेजीया क्वातुक स्वापू दूगु भाषिकातेगु संयोजनं जूल। थुकियात ग्रेत ब्रितेनया पूर्वी तटय् जर्मानिक आप्रवासी(एंग्लो-स्याक्सन)तेसं ५गु शदीइ हल। अंग्रेजीइ थ्व भाय्‌या नां इंग्लिश (English) धाःगु खँग्वः एङ्ग्लेस(Angles) खँग्वलं वःगु ख,[१२] एङ्ग्लेस खँग्वः इमिगु पुर्ख्यौली क्षेत्र एङ्गेल्न् (वर्तमान Schleswig-Holstein) धाःगु थाय्‌या नामं वःगु ख। थ्व भासय् पुलां नर्स भाय्‌या प्रभाव भाइकिंग अधिग्रहणया हुनिइ ९गु व १०गु शदीइ जूगु खनेदु।
११गु शदीइ इंग्ल्यान्दयात नर्म्यानतेसं त्याकेधुंका थ्व भासय् नर्म्यान फ्रेञ्चया तःच्वगु प्रभाव लात। थ्व ईलय् अंग्रेजीइ नर्म्यान फ्रेञ्चं प्रचुर शब्दावलीया आयात जुल; नापं, अंग्रेजी छगू रोमान्स भाय्‌ मखुसां थ्व ईलय् खँग्वःया विन्यास आदि लातिनं बुयावःगु रोमान्स भाय्‌त थें जुवन।[१३][१४] थन्यागु नर्म्यान प्रभावित अंग्रेजीयात मध्य अंग्रेजी धाइ। दक्षिण इंग्ल्यान्दय् १५गु शदीइ खनेदूगु "तःच्वःगु यासु हिला" (Great Vowel Shift) मध्य अंग्रेजीं आधुनिक अंग्रेजीइ भाय्‌ हिलावंगु यक्व ऐतिहासिक झाकाय् छगू मू झाका ख।
एङ्ग्लो-स्याक्सनया आन्तरिक खँग्वः, नर्म्यान फ्रेञ्चया पाहां खँग्वः नापं छुं अंग्रेजी खँग्वःया जरा लातिन भाषाय् दयाच्वंगु दु। थ्व भाय् ऐतिहासिक रुपय् ख्रिस्त धर्म व युरोपेली बौद्धिक वर्गया भाय्‌ जूगुलिं थ्व प्रभाव खनेदूगु ख। [१५] नापं, लातिन भाषाया खँग्वः वर्तमान ईलय् नं वैज्ञानिक व प्राविधिक शब्दावलीइ वयाप्त दु।<eot>कर्नाटक (कन्नड: ಕರ್ನಾಟಕ), वा कर्णाटक , दक्षिण भारतया छगु राज्य ख। थ्व राज्यया पलिस्था नोभेम्बर १, सन् १९५६खुनु राज्य पुनर्गठन अधिनियमया अधीनय् जूगु ख। न्हापा थ्व मैसूर राज्यया नामं नांजा। सन् १९७३स पुनर्नामकरण याना थुकिया नां कर्नाटक जुवन। थुकिया सीमा पश्चिमय् अरब सागर, उत्तर पश्चिमय् गोआ, उत्तरय् महाराष्ट्र, पूर्वय् आंध्र प्रदेश, दक्षिण-पूर्व य् तमिल नाडु व दक्षिणय् केरलनाप स्वा। थुकिया कुल क्षेत्रफल ७४,१२२ वर्ग माइल (१,९१,९७६ कि.मि.)²) दु; थ्व भारतया कुल भौगोलिक क्षेत्रया ५.८३% ख। २९ जिल्लानापं थ्व राज्य भारतया च्यागु दकले तःधंगु राज्य ख। राज्यया आधिकारिक व दकले आपालं ल्हाइगु भाषा कन्नड ख।
कर्नाटक खँग्वःया उद्गमया यक्व व्याख्याय् दकले स्वीकृत व्याख्या थ्व ख कि कर्नाटक खँग्वःया उद्गम कन्नड खँग्वः करु, अर्थात हाकु वा तःज्जागु व नाडु अर्थात भूमि वा प्रदेश वा क्षेत्रं वःगु ख, गुकिया संयोजन करुनाडुया पूवंगु अर्थ हाकुगु भूमि वा तःजागु थाय् ख। हाकु खँग्वः थनया बयालुसीम क्षेत्रया हाकुगु चां वःगु ख व तःजागु देक्कनया पठारी भूमिं वःगु ख। ब्रिटिश राजय् थ्व थाय्या निंतिं कार्नेटिक खँग्वःया छ्यला याःगु दु, थ्व कृष्णा खुसिया दक्षिणपाखेया प्रायद्वीपीय भूमिया निंतिं प्रयुक्त दु, व मूलतः कर्नाटक खँग्वःया अपभ्रंश ख। [३]
प्राचीन व मध्यकालीन इतिहास स्वयेबिले कर्नाटक क्षेत्र यक्व तःधंगु शक्तिशाली साम्राज्यतयेगु क्षेत्र जुयाच्वंगु खनेदु। थ्व साम्राज्यतयेगु लाय्कूया विचारक, दार्शनिक, भाट व चिनाखँमितयेगु सामाजिक, साहित्यिक व धार्मिक संरक्षणय् थौंया कर्नाटक बुयावःगु ख। भारतीय शास्त्रीय संगीतया निगु हे रूप, कर्नाटक संगीत व हिन्दुस्तानी संगीतय् थ्व राज्यया महत्त्वपूर्ण योगदान दु। आधुनिक युगया कन्नड च्वमितयेसं दकले अप्व ज्ञानपीठ सम्मान त्याःगु दु।[४] राज्यया राजधानी बंगलुरु नगर ख; थ्व भारतय् स्थित तःच्वगु आर्थिक व प्रौद्योगिक ख्यःया अग्रणी योगदानकर्ता ख।
कर्नाटकया विस्तृत इतिहासय् इनापं यक्व परिवर्तन वःगु दु।[५] राज्यया प्रागैतिहास पाषाण युग तक्क थ्यं व थन यक्व युगतयेगु विकास जूगु दु। राज्यय् मध्य व नव पाषाण युगया साक्ष्य नं लूगु दु। हडप्पाय् लूगु लुं कर्नाटकया खानीं लिकाना हःगु, गुकिलिं इतिहासकारतयेत ३००० ई.पूया कर्नाटक व सिन्धु स्वनिगः लहनाया दथुइ स्वापू मालेत प्रेरित यात। [६][७] तृतीय शताब्दी ई.पू स्वया न्ह्यः, अधिकांश कर्नाटक राज्य मौर्य वंशया सम्राट अशोकया अधीनय् लायेस्वया न्ह्यः नन्द वंशया अधीनय् लानाच्वन। सातवाहन वंशयात शासनयायेत प्यंगु शताब्दी दत, थ्व ईले इमिसं कर्नाटकया तःधंगु भूभागय् शासन यात। सातवाहनतयेगु शासनया पतननापं हे स्थानीय शासकतयेगु कदम्ब वंश व पश्चिम गंग वंशया उदय जुल। थ्व नापं थ्व क्षेत्रय् स्वतन्त्र राजनैतिक शक्तितयेगु अस्तित्त्व दयावल। कदम्ब वंशया पलिस्था मयूर शर्मां ३४५ ई. स यात व थःगु राजधानी बनवासीइ दयेकल;[८][९] व पश्चिम गंग वंशया पलिस्था कोंगणिवर्मन माधवं ३५० ईस तालकाडय् राजधानीनाप यात। [१०][११]
हाल्मिदी शिलालेख व बनवसीय् लूगु छगु ५गु शताब्दीया ताम्र मुद्राकथं थ्व राज्य प्रशासनय् कन्नड भाषा छ्यलिगु न्हापांगु प्रामाणिक राज्य ख। [१२][१३] थ्व राजवंशतयेगु उपरान्त शाही कन्नड साम्राज्य बादामी चालुक्य वंश,[१४][१५] मान्यखेतया राष्ट्रकूट,[१६][१७] व पश्चिम चालुक्य वंश [१८][१९] वल गुकिलिं दक्खिनया तःधंगु भागय् शासन यात व राजधानीत वर्तमान कर्नाटकय् दयेकल। पश्चिमी चालुक्यतयेसं छगु आःजुचाःगु चालुक्य स्थापत्य शैली नं दयेकल। थ्व नापं इमिसं कन्नड साहित्यया नं विकास यात; थ्व लिपा १२गु शताब्दीइ होयसाल वंशया कला व साहित्य योगदानतयेगु आधार जुवन। [२०][२१]
प्रथम सहस्राब्दीया आरम्भय् हे होयसाल वंश क्षेत्रय् पुनरोद्भव जुल। थ्व ईले होयसाल साहित्य सेल्लात नापं, अनुपम कन्नड संगीत व होयसाल स्थापत्य शैलीया देगः आदि दयावल। [२६][२७][२८][२९] होयसाल साम्राज्यं नं थःगु शासनया विस्तारया तहत आधुनिक आंध्र प्रदेश व तमिलनाडुया चिधंगु भागतयेत थःगु अधीनय् विलय याकल। १४गु शताब्दीया आरम्भय् हरिहर व बुक्का रायनं विजयनगर साम्राज्यया पलिस्था यात व वर्तमान बेल्लारी जिल्लाय् तुंगभद्रा खुसिया तट होसनपट्ट (लिपा विजयनगर)य् थःगु राजधानी दयेकल। थ्व साम्राज्यं मेगु निगु शताब्दीइ मुस्मां शासकतयेगु दक्षिण भारतय् विस्तार दिकातल।[३०][३१]
कर्नाटक राज्यय् स्वंगु मू मण्डल दु: तटीय क्षेत्र करावली, पहाडी क्षेत्र मालेनाडु गुकिलि पश्चिमी घाट ला, तथा स्वंगुगु बयालुसीमी क्षेत्र गन दक्खिन पठारया क्षेत्र दु। राज्यया अधिकांश क्षेत्र बयालुसीमीइ ला व थुकिया उत्तरी क्षेत्र भारतया दकले तःधंगु शुष्क क्षेत्र ख।[३८] कर्नाटकया दकले तःजागु थाय् चिकमंगलूर जिल्लाया मुल्लयनगिरि पर्वः ख। थनया समुद्र सतहं जाः 1,929 metres (6,329 ft) दु। कर्नाटकया महत्त्वपूर्ण खुसिइ कावेरी, तुंगभद्रा खुसि, कृष्णा खुसि, मलयप्रभा खुसि व शरावती खुसि ला।
बुंज्या हेतु योग्यता कथं थनया मृदातयेत खुगु प्रकारय् वर्गीकृत यायेछिं: ह्यांगु, लैटेरिटिक, हाकुगु, ऍल्युवियो-कोल्युविलय व तटीय फि दूगु चा। राज्यय् प्यंगु मू ऋतु दु। ज्यानुवरी व फेब्रुवरीइ चिकुला, व धुंका मार्च-मे तक्क ग्रीष्म, गुकियात पुलेधुंका जुनं सेप्टेम्बर तक्क वर्षा (मनसून) व अंततः अक्टोबरं दिसेम्बर पर्यन्त मनसूनोत्तर काल दइ। मौसम विज्ञानया आधारय् कर्नाटकयात स्वंगु क्षेत्रय् बायेछिं: तटीय, उत्तरी आन्तरिक व दक्षिणी आन्तरिक क्षेत्र। थुकिलि तटीय क्षेत्रय् दकले अप्व वा वइ, थ्व करिब 3,638.5 mm (143 in) प्रतिवर्ष दइ, थ्व राज्यया वार्षिक औसत 1,139 mm (45 in)स्वया सिक्क अप्व ख। शिमोगा जिल्लाय् अगुम्बे भारतया निक्वःगु सर्वाधिक वार्षिक औसत वर्षा जुइगु थाय् ख।[३९] थनया सर्वाधिक अंकित तापमान ४५.६ ° से. (११४ °फ.) रायचूरय् तथा न्यूनतम तापमान 2.8 °C (37 °F) बीदरय् खंगु दु।
सन् २००१या जनगणनाया तथ्यांकया जनसंख्यानुसार कर्नाटकया नगरतयेगु धलखय् सर्वोच्च खुगु नगरय् बंगलुरु, हुबली-धारवाड, मैसूर, गुलबर्गा, बेलगाम व मंगलुरु ला। १० लखः स्वया अप्व जनसंख्या दूगु महानगर बंगलुरु जक्क दु। बंगलुरु नगर, बेलगाम व गुलबर्गा सर्वाधिक जनसंख्या दुगु जिल्ला ख। थ्व दक्व जिल्लाय् ३० लखः स्वया अप्व जनसंख्या दु। गडग, चामराजनगर व कोडगु जिल्लाया जनसंख्या १० लखः स्वया म्हो दु।[४२]
कर्नाटकया आधिकारिक भाषा कन्नड ख व स्थानीय भाषाया रूपय् ६४.७५% मनुतयेसं थ्व भाय् ल्हाइ। सन् १९९१या अनुसार मेमेगु भाषा अल्पसंख्यकय् उर्दु (९.७२%), तेलुगु (८.३४%), तमिल (५.४६%), मराठी (३.९५%), टुलु (३.३८%, हिन्दी (१.८७%), कोंकणी (१.७८%), मलयालम (१.६९%) व कोडव तक्क भाषी ०.२५% दु।[४५] राज्यया जन्म दर २.२% व मृत्यु दर ०.७२% दु। थ्व नापं शिशु मृत्यु दर ५.५% व मातृ मृत्यु दर ०.१९५% दु। कुल प्रजनन दर २.२ दु। [४६]
राज्यया न्यायपालिकाया सर्वोच्च थाय् कर्नाटक उच्च न्यायालय ख, गुकियात स्थानीय मनुतय्सं "अट्टार कचेरी" धाइ। थ्व राजधानी बंगलुरुय् दु। थुकिया अधीन जिल्ला व सत्र न्यायालय दक्वं जिल्लाय् तथा निम्न स्तरीय न्यायालय ताल्लुकय् कार्यरत जुइ। कर्नाटक राजया आधिकारिक चिंइ गंद बेरुंड दथुइ दयेकातःगु दु। थुकिया च्वय् घेरेजूगु ४म्ह सिंह प्यखेंर स्वयाच्वंगु दु। थुकियात सारनाथया अशोक स्तम्भं काःगु ख। थ्व चिंइ निगु शरभ दु, गुकिया किसिया छ्यं व सिंहया म्ह दु। कर्नाटकया राजनीतिइ मुख्यतः स्वंगु राजनैतिक पार्टी: भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस, भारतीय जनता पार्टी व जनता दलया हे वर्चस्व दयाच्वंगु दु। कर्नाटकया राजनीतिज्ञतयेसं भारतया संघीय सरकारय् प्रधानमन्त्री व उपराष्ट्रपति थेंन्याःगु उच्च पद नं काःगु दु। वर्तमान संयुक्त प्रगतिशील गठबंधन (यू.पी.ए सरकारय् नं स्वम्ह क्याबिनेट स्तरीय मन्त्री कर्नाटकं दु। थुकिलि उल्लेखनीय पूर्व मुख्यमन्त्री व वर्तमान भारतया क़ानून व न्याय मंत्रालयया वीरप्पा मोइली ख। राज्यया कासरगोड व शोलापुर जिल्लाय् व महाराष्ट्रया बेलगामय् दावाया विवाद राज्यतय्गु पुनर्संगठन कालं निसें दया वइच्वंगुदु।[५५]
भारतय् कर्नाटक जैवप्रौद्योगिकीया ख्यलय् नं न्ह्यने ला। थ्व भारतया दकले तःधंगु जैव आधारित उद्योग पुचःया केन्द्र नं ख। भारत देय्या ३२० जैवप्रौद्योगिकी संस्था व कम्पनीइ १५८ थन ला। [६९]थ्व राज्यं भारतया कुल स्वां-उद्योगया ७५% योगदान ब्यु। स्वां उद्योग याकनं थाहां वयाच्वंगु उद्योग ख, गुकिलि हलिं दुछि सजावटी स्वांमा व स्वां आपूर्ति याइ।[७०]
कर्नाटकया रेल यातायात जाल लगभग 3,089 kilometres (1,919 mi) हाकः दु। २००३स हुबलीइ मुख्यालय सहित दक्षिण पश्चिमी रेलवेया पलिस्था स्वया न्ह्यः राज्य दक्षिणी व पश्चिमी रेलवे मण्डलय् लानाच्वन। आ राज्यया यक्व भाग दक्षिण पश्चिमी मंडलय् ला, व ल्यंगु भाग दक्षिण रेलवे मंडलय् ला। तटीय कर्नाटकया भाग कोंकण रेलवे नेटवर्कया अन्तर्गत ला, गुकियात भारतय् थ्व शताब्दीया दकले तःधंगु रेलवे परियोजनाया रूपय् कायेगु या।[७७] बंगलुरु अन्तर्राज्यीय नगरं रेल यातायातद्वारा बांलाक्क स्वानाच्वंगु दु। राज्यया मेमेगु नगर अपेक्षाकृत म्हो जक्क स्वा।[७८][७९]
कर्नाटकय् ११ जहाजपत्तन दु, गुकिलि मंगलौर पोर्ट दकले न्हुगु ख, थ्व मेगु झिगु स्वया अपेक्षाकृत तःधं व आधुनिक जु।[८०] मंगलौरया न्हुगु पत्तन भारतया गुंगु मू पत्तनया रूपय् मे ४, सन् १९७४ खुनु भारतयात ब्युगु ख। थ्व पत्तनय् वित्तीय वर्ष २००६-०७स ३ कोटी २०.४ लखः टनया निर्यात व १४१.२ लखः टनया आयात व्यापार जूगु दु। थ्व आर्थिक वर्षय् थन कुल १०१५ जलपोततयेगु आवतजावत जुल, गुकिलि १८ क्यूज़ पोत ख। राज्यय् अन्तर्राज्यीय जलमार्ग उल्लेखनीय स्तरं विकसित मजुनि।[८१]
कर्नाटक राज्यय् थीथी भाय्, धार्मिक जाति-प्रजातित च्वंगु दु। इमिगु ताःहाकःगु इतिहासं राज्यया सांस्कृतिक धरोहरय् अमूल्य योगदान ब्युगु दु। कन्नडिगात नापं थन तुलुव, कोडव व कोंकणी जातित नं च्वनाच्वंगु दु। थन यक्व अल्पसंख्यक दसु तिब्बती बौद्ध व अनेक जनजातित दसु सोलिग, येरवा, टोडा व सिद्धि समुदाय दु, थिपिंसं राज्यय् थीथी रंग ब्यु। कर्नाटकया परम्परागत लोक कलाय् संगीत, प्याखं, नाटक, घुमक्कड बाखं आदि ला। मालनाड व तटीय क्षेत्रया यक्षगण, शास्त्रीय नृत्य-नाटिकात राज्यया मू रंगमंच शैलीइ छगु ख। थनया रंगमंच परम्पराय् अनेक सक्रिय संगठन दसु निनासम, रंगशंकर, रंगायन व प्रभात कलाविदरु आदिया प्रयासं म्वानाच्वंगु दु। थ्व संगठनतयेगु आधारशिला थनया गुब्बी वीरन्ना, टी फी कैलाशम, बी वी करंथ, के वी सुबन्ना, प्रसन्ना व यक्व मेमेपिंसं तःगु ख। [८३] वीरागेस, कमसेल, कोलाट व डोलुकुनिता थनया प्रचलित प्याखं शैली ख। मैसूर शैलीया भरतनाट्य थन जत्ती तयम्मा थें न्याःगु पारंगततयेगु प्रयासं थौं सुथांलाःगु दु व थ्व कारणं हे कर्नाटक, विशेषकर बंगलौर भरतनाट्यया निंतिं प्रधान केन्द्रय् छगु जूगु दु। [८४]
कर्नाटकय् मिसातयेगु परम्परागत वसः पर्सि ख। कोडगुया मिसातयेसं छगु विशेष प्रकारया पर्सि सीनिगु या, थ्व कर्नाटकया मेगु थाय्या स्वया भतिचा पा। [८८] राज्यया मिजंतयेगु परम्परागत वसः धोती ख, गुकियात थन पाँचे धाइगु या। शहरी क्षेत्रय् मनुतयेसं आपालं कमीज-प्यान्ट व सलवार-कमीज फीगु या। राज्यया दक्षिणी क्षेत्रय् विशेष शैलीया पगडी पुइगु या, गुकियात मैसूरी पेटा धाइ, व उत्तरी क्षेत्रय् राजस्थानी शैलीया पगडी पुइगु या, गुकियात पगड़ी वा पटगा धाइ।
भारतय् इस्लामया आरंभिक उदय भारतया पश्चिमी भागय् १०गु शताब्दीया नापं जुल। थ्व धर्मयात कर्नाटकय् बहमनी साम्राज्य व बीजापुर सल्तनतया संरक्षण दत। [९१]कर्नाटकय् ईसाई धर्म १६गु शताब्दीइ पोर्चुगिज व सन् १५४५स सेन्ट फ्रान्सिस जेभियरया आगमनं जुल। [९२]राज्यया गुलबर्गा व बनवासी आदि थासय् न्हापांगु सहस्राब्दीइ बुद्ध धर्मया जरा थ्यन। गुलबर्गा जिल्लाय् सन् १९८६स जूगु अकस्मात खोजय् लूगु मौर्य कालया अवशेष व अभिलेखतयेसं सी दु कि कृष्णा खुसिया ख्यलय् बुद्ध धर्मया महायान व थेरवाद मततयेगु सिक्क प्रचार जूगु दु।
मैसूर मैसूर राज्यय् नाड हब्बा (राज्योत्सव)या रूपय् हनि। थ्व मैसूरया मू नखलय् छगु ख।[९३] उगादि (कन्नड न्हु दँ), मकर संक्रान्ति, गणेश चतुर्थी, नाग पंचमी, बसव जयंती, दीपावली आदि कर्नाटकया मू नखः ख।
राज्यया आधिकारिक भाषा कन्नड ख, थ्व स्थानीय निवासीइ ६५% मनुतयेसं ल्हाइगु भाषा ख। [९४][९५] कन्नड भाषां कर्नाटक राज्यया स्थापनाय् छगु महत्त्वपूर्ण भूमिका म्हितुगु दु :सन् १९५६स राज्यतयेगु सृजन हेतु भाषिक ल्या मू मानदंड जुवन। राज्यया मेमेगु भाषाय् कोंकणी व कोडव टक ला, गुकिया राज्यय् ताःहाकःगु इतिहास दु। थनया मुस्लिम जनसंख्यां उर्दुनं ल्हाइगु या। मेमेगु भाषा स्वया अपेक्षाकृत म्हो ल्हाइगु भाषाय् बेयरे भाषा व छुं मेमेगु बोली व सांकेतिक भाषा ला। कन्नड भाषाया साहित्यय् सिक्क विधागत भिन्नता दु। थुकिलि मू धाःसा जैन धर्म, वचन, हरिदास साहित्य व आधुनिक कन्नड साहित्य ख। अशोकया ईया राजाज्ञात व अभिलेख अनुसार सीदु कि कन्नड लिपि व साहित्यय् बौद्ध साहित्यया नं यक्व प्रभाव दु। हल्मिडी शिलालेख ४५० ई. आतक्क लूगु कन्नड भाषाया दकले पुलांगु अभिलेख ख, गुकिलि ताःहाकःगु खंग्वः लूगु दु। प्राचीनतम उपलब्ध साहित्यय् ८५० ई. या कविराजमार्गया ज्या लूगु दु। थ्व साहित्यं थ्व नं सिद्ध जुइ कि कन्नड साहित्यय् चट्टान , बेद्दंड व मेलवदु छन्दतयेगु प्रयोग आरंभिक शताब्दी निसें जूगु ख।[९६]
कुवेंपु, प्रसिद्ध कन्नड चिनाखंमि व च्वमि ख, सुनां जय भारत जननीय तनुजते च्वयादिल, गुकियात आ राज्यया म्ये (एन्थम) घोषित यात।[९७] वय्कःयात न्हापांगु कर्नाटक रत्न सम्मान बिल, थ्व सम्मान कर्नाटक सरकारं बीगु सर्वोच्च नागरिक सम्मान ख। अन्य समकालीन कन्नड साहित्यं नं भारतीय साहित्यया प्रांगणय् थःगु प्रतिष्ठित थाय् दयेकातःगु दु। न्हेम्ह कन्नड च्वमितयेत भारतया सर्वोच्च साहित्य सम्मान ज्ञानपीठ सिरपां नालेधुंकुगु दु, थ्व सम्मान गुं नं भारतीय भाषाया निंतिं दकले तःधंगु साहित्यिक सम्मान ख।[९८] टुलु भाषा मुख्यतः राज्यया तटीय जिल्लाय् उडुपी व दक्षिण कन्नडय् ल्हाइगु या। टुलु महाभरतो , अरुणब्जद्वारा थ्व भाषाय् च्वयातःगु दकले पुलांगु लूगु पाठ ख।[९९] टुलु लिपिया क्रमिक पतनया कारणं टुलु भाषा आ कन्नड लिपिइ च्वइगु या, छुं शताब्दी न्ह्यः तक्क धाःसा थ्व लिपि छ्यलातःगु खनेदु। कोडव जातिया मनुतयेसं, जो मुख्यतः कोडगु जिल्लाय् च्वनि, कोडव टक्क भाय् ल्हाइ। थ्व भाषाया निगु क्षेत्रीय भाषिका दु: उत्तरी मेन्डले टक्क व दक्षिणी किग्गाति टक। [१००] कोंकणी मुख्यतः उत्तर कन्नड जिल्लाय् व उडुपी व दक्षिण कन्नड जिल्लाया छुं नापंया भागय् ल्हाइगु या। कोडव टक्क व कोंकणी, निगु हे कन्नड़ लिपिइ च्वइगु या। यक्व ब्वंकुथिइ शिक्षाया माध्यमय् अंग्रेजी भाय् दु, व अधिकांश बहुराष्ट्रीय कम्पनी व प्रौद्योगिकी-स्वागु कम्पनीत व बीपीओय् मू कथं अंग्रेजी जक्क छ्यलिगु या।<eot>विश्वकपया निगूगु सेमिफाइनल कासा थौं इंग्ल्यान्ड व क्रोसिया दथुइ जुइ । इंग्ल्यान्डं थुगुसी २८ दँ लिपा न्हापांखुसी विश्वकपया सेमिफाइनल म्हितेत्यंगु दु । सन् १९९० य् इटलीइ जूगु सेमिफाइनलय् इंग्ल्यान्ड अर्जेन्टिना नाप बूगु खः । सन् १९६६ या विश्वकप विजेता इंग्ल्यान्ड सेमिफाइनलय् थ्यंगु थ्व स्वक्वःगुखुसी जक खः ।
सन् १९९१ य् युगोस्लाभियापाखें छुटे जुया वये धुंकाः क्रोसियां सन् १९९८ न्हापांखुसी विश्वकपय् छनोट जूगु खःसा उबलय् हे थ्व टिम सेमिफाइनल तक थ्यंगु खः । सन् १९९८ लिपा धाःसा क्रोसियां समूह चरण तकं पार यायेमफुत । रसियाय् जुयाच्वंगु विश्वकपय् धाःसा सकसितं अजू चायेक २० दँ लिपा क्रोसियां सेमिफाइनल तकया यात्रा यायेधुंकूगु दु ।
थ्व विश्वकपय् इंग्ल्यान्ड व क्रोसिया विश्वकप तक थ्यनी धकाः म्हो हे मनूतय्सं जक अनुमान यानातःगु खः । ल्याय्म्ह कासामिं जाःगु इंग्ल्यान्ड सन् १९९० लिपा थ्व पालय् सन्तुलित टिम कथं न्ह्यःने वःगु दु ।
बीबरया अबु जेरमीं कायया किपा इन्स्टाग्रामय् पोस्ट यानाः च्वःगु दु, ‘वइगु न्हिया निंतिं तसकं उत्साहित दु ।’बीबर छगू इलय् थःलिसें चर्चित जूम्ह गायिका सेलेना गोमेजया मतिनाय् तक्यनाच्वंगु खः । उपिं निम्हेसिया दथुइ ब्रेकअप जुइधुंकाः बीबर मोडल बाल्डविनया सतिक वःगु खः ।<eot>थम्हं तुं विश्वकप ग्वसाः ग्वयेगु, अले थः हे न्हापांगु चरणं पिहां वनेगु साप हे म्हाइपुगु ज्या जुइयः विश्वकपय् । रुसयात थ्व हे दबाब दु, ग्वसाः देय्या ल्याखं । विश्वकप इतिहासय् धाःसा आः तक छक्वःयां छक्वः जक थथे जूगु दु । रुसया उद्देश्य जुइ थथे मजुइमा । बांलाक स्वल धाःसा सायद थ्व पुचलं रुस म्होतिं नं निगूगु चरणय् थ्यनेमाः ।
थ्व पुचलय् दकलय् बल्लाःगु टिम खः, उरुग्वे । थ्व ल्याखं रुस व उरुग्वे हे नकआउट चरणय् थ्यनीगु जुइ । उरुग्वे ला पूर्व विजेता नं खः, सन् १९३० व १९५० या । उरुग्वेनाप निम्ह स्टार कासामि दु, एडसन कभानी व लुइस स्वारेज । रुसया सम्भावना कमजोर यायेफुगु टिमया ल्याखं दयेफु, इजिप्ट ।
पोर्चुगलं निद“ न्ह्यः युरो २०१६ त्याकल । युरोपेली फुटबल महाशक्ति जूसां पोर्चुगलं त्याकूगु थ्व हे आतकया छगूयां छगू तःधंगु उपाधी खः । आः नं पोर्चुगलयाके क्रिस्टियानो रोनाल्डोया साथ मदुगु मखु, अय्नं टिमया ल्याखं पोर्चुगलया प्रदर्शन विश्वस्तरीय मजू । थ्व हे पुचलय् पूर्व विजेता स्पेन नं दु । अथे ला थ्व विश्वकपय् ‘ग्रुप अफ डेथ’ मदु ।
सायद उकिया जःखः दुगु पुचः थ्व हे खः । गुबलय् पोर्चुगल व स्पेन दथुया कासा जुइ, व हे थुगु विश्वकपया न्हापांगु चरणया दकलय् हाइप्रोफाइल कासा जुइ । डिफेन्डिङ च्याम्पियनया ल्याखं प्यद“ न्ह्यः स्पेनया प्रदर्शन बांमलाः, तर टिम पुनर्आगमनया ल“य् दु । थ्व पुचःपाखें पोर्चुगल व स्पेनय् नकआउट चरणय् थ्यनी जुइ ।
नकआउट चरणय् वनेत फ्रान्सयात तसकं अःपुगु पुचः लाःगु दु धाःसां छुं मपाः, अथे नं फ्रान्स थ्व पालय् हाकनं छक्वः विश्वकपया प्रबल दावेदार खः । फ्रान्स निद“ न्ह्यः युरो २०१६ या फाइनलय् नं थ्यंगु खः । फ्रान्सेली टिम हाकनं छक्वः प्रशिक्षक डिडिएर डेसक्याम्पया ल्हातय् दु । फ्रान्सयाके निम्ह प्रमुख कासामि नं दु, एन्टोनिया ग्रिजमन व केलिन एमबापे ।
थ्व ल्याखं न्ह्यसः जुइ, फ्रान्स धुंकाः थ्व पुचलं निगूगु चरणय् थ्यनीगु टिम गुगु जुइ ले ? सायद थुकिया लिसः जुइ, डेनमार्क । अस्टे«लिया एसियाली च्याम्पियन नं खः, थ्व ल्याखं थ्व टिमया चुनौती नं कमजोर धाःसा जुइ मखु, न पेरु हे कमजोर धायेबहगु टिम खः ।
अर्जेन्टिनायाके विश्व फुटबलया हे दकलय् बांलाःम्ह कासामि दु, तर व हे बांलाःम्ह कासामि मेसीं धाःसा आः तक थःगु देय्या नितिं छुं तःधंगु उपाधि त्याकेफुगु मदुनि । प्यद“ न्ह्यः अर्जेन्टिना विश्वकपया फाइनलय् थ्यंगु नं खः, तर जर्मनीया ल्हातं पराजित जुल ।
उकिं न्ह्यसः, थ्व पालय् अर्जेन्टिनाया निंतिं मेसीं छु याइ ? थ्व पुचःया मू विशेषता खः, अर्जेन्टिनाया मेगु स्वंगुलिं प्रतिद्वन्द्वी टिम समान खनेदु, अथे धयागु बराबरीया टक्करयापिं । उकिं अर्जेन्टिना धुंकाः नकआउट चरणय् थ्यनीगु टिमया निंतिं थ्व पुचलय् आइसल्यान्ड, नाइजेरिया व क्रोएसिया दथुइ रोचक कासा जुइ । आइसल्यान्डं विश्वकपय् डेब्यु यायेत्यंगु दु, थ्व जनसंख्याया ल्याखं विश्वकपया दकलय् चिधंगु देय् नं खः ।
थ्व पुचलय् ब्राजिलया प्रतिद्वन्द्वीतय्त कमजोर धायेगु स्थिति धाःसा मदु । विश्वास दु, ब्राजिल नकआउट चरणय् ला थ्यनी, मेगु निगूगु चरणय् थ्यनीगु टिम छु जुइ, व धाःसा धाये थाकु । सायद थुकिया लिसः जुइफु, कोस्टारिका । थुकिया कारण लिपांगु विश्वकपय् कोस्टारिकाया गज्जबया प्रदर्शन हे खः ।
विश्वकप इतिहासय् मेगु बल्लाःगु टिम खः, जर्मनी । जर्मनी ला उकिसनं थुगुसी डिफेन्डिङ च्याम्पियन खः । उबलय् अर्जेन्टिनायात बुकाः जर्मनीं प्यक्वःगु खुसी विश्वकप त्याकूगु खः । छता हे जक ग्याःचिकु छु धाःसा डिफेन्डिङ च्याम्पियनया ल्याखं जर्मनी म्हितीबलय् दबाबय् लायेयः ।
थ्व पालय् लिग चरणय् धाःसा जर्मनीयात उलि थाकुइमखु, अःपुक हे च्वय् न्ह्याःवनीगु जुइ । प्रशिक्षक जोचिम लोया नेतृत्वय् जर्मनीं छुं न तःधंगु च्याम्पिनसिपय् सेमिफाइनल थ्यंगु हे दु । हाकनं जर्मनी दच्छि न्ह्यःया कन्फेडेरेसनकप विजेता नं खः । नकआउट चरण थ्यनीगु निगूगु टिमया नितिं मेक्सिको व स्विडेन ल्वाइगु जुइ ।
गुबलय् गुबलय् इंग्ल्यान्ड म्हिती, अन यक्व हे चर्चा जुइ । उकिं इंग्ल्यान्ड दुथ्याःगु थ्व पुचः नं उतिकं चर्चाय् दु । विश्वकप थेंज्याःगु तःधंगु अवसर न्ह्यः इंग्ल्यान्डयात सम्भावित विजेताया ल्याखं नं न्ह्यब्वइगु जुइ, तर वं याइगु धाःसा छुं मखु । थ्व पालय् इंग्ल्यान्डं छु याइ ले सा ? प्यद“ न्ह्यः ला इंग्ल्यान्ड नकआउट चरण नं थ्यने मफु ।
सायद थ्व पालय् थथे जुइमखु । सन् १९६६ या विश्वकप विजेता इंग्ल्यान्डनापं बेल्जियम निगूगु चरणय् थ्यनीगु जुइ । बेल्जियम नं उत्तिकं बल्लाःगु टिम खः, उमिके स्टार कासामिया कमी मदु । पानामां धाःसा थ्व हे विश्वकपपाखें डेब्यु यायेत्यंगु दु । ट्युनिसिया धाःसा सन् २००६ लिपा विश्वकप म्हितेत्यंगु दु ।
थुगुसीया विश्वकपय् थ्व हे अज्याःगु छगूयां छगू पुचः खः, गन दक्वं कथंया सम्भावना खुल्ला दु । थ्व ल्याखं आःया विश्वकपय् छुं भचा ‘ग्रुप अफ डेथ’ धायेछिं । थ्व पुचःपाखें निगूगु चरण थ्यंकेगु सम्भावना दक्वं टिमयाके दु । हाकनं प्यंगू टिम प्यंगू फरक महादेशपाखे दु । निश्चित दु, थ्व पुचलय् रोमाञ्चक कासात जुइ ।
सायद पोल्यान्ड थ्व पुचलय् भचा बल्लाः, छाय्धाःसा उमिके अब्बल दर्जाया स्ट्राइकर रोबर्ट लेवनडोस्की दु । अनलिं कोलम्बिया नं भचा बल्लाः धायेगु कि ? आःया विश्वकपय् छुं छुं एसियाली देय्या सम्भावना दुसा व दकलय् अप्वः थ्व हे पुचलय् जापानया खः । आश याये जापानं निगूगु चरण थ्यंकाः एसियाया इज्जत तइ ।<eot>थ्व प्वाःयात तसकं निं । नयागु पचय् यायेत थुकिं तसकं ग्वाहालि याः । तछ्वयात हायाः नल धाःसा अप्वः फाइदा दु धाइ । तछ्व लखय् फ्वयाः उगु लः त्वन धाःसा नं झीत यक्व हे निं । तछ्वं गरम नं याइ मखु, ठन्डि नं याइमखु । तछ्व यक्व कथंया वासः व बीयर दयेकेत छ्यलेगु याइ । थ्व फाइबर प्राप्त यायेगु बांलाःगु प्राकृतिक स्रोत नं खः ।
# प्वाथय् दइबलय् अप्वः थें मिसातय् पालि मनावइगु जुयाच्वनी । अथे मना मवयेकेगु खःसा तछ्वया लः न्हिं न्हिं त्वनाबीगु यायेमाः ।
# कथु मनावःगु, तसकं लः त्वने प्याःचाइगु व हियूगु जुल धाःसा छगू कप तछ्व निनादिसँ । अनंलि उकियात निगू गिलास लखय् तयाः च्याघौ तक फ्वयातयादिसँ । वयां लिपा व दायेकाः लः छानय् यानादिसँ । लुमुलुमु जक धालकि म्हुतुइ तयाः न्हिं निक्वः गलल गलल यानादिसँ । फाइदा जुयावइ ।
# तछ्वया मरि नयेगु यातकि कब्जियत जुइमखु, ग्यास दयावइ मखु, छाय्कि थुकी फाइबर यक्व दइ, अले थ्व पचय् याये अःपुइ । थुकिं भोरि तग्वः मजुइकेत नं ग्वाहालि याइ ।
# चिनि व तछ्वचुं तयाः दयेकातःगु लड्डुं बाथ ल्वय् दुपिंत फाइदा याइ । थुकिं स्याःगु व मनावःगु क्वलाइ ।
# बारम्बार गर्भपात (मचा कुहांवइगु)या समस्या मजुइकेगु खःसा तछ्वया १२ ग्राम चालय् यानातःगु चुनय् उलि हे मात्राय् हाम्वः व चिनि नचुक निनाः कस्तिलिसे सेवन यानादिसँ ।
# डायबिटिजया ल्वगिं तछ्वचुनं दयेकातःगु मरि नयेगु याये हे माः । थुकी फाइबर यक्व दइ । थुकिया निंतिं छिं न्यागू किलो तछ्व, छगूत्या किलो चना, छगू किलो मुस्या, छगू किलो मी, छगू किलो छ्वः थ्व दक्वं क्ययेकाः दयेकागु चुंया मरि छुनाः भपियादिसँ, डायबिटिजय् फाइदा जुइ ।
# कमजोर मनूतय्गु म्हया तौल थकायेगु खःसा तछ्वयात लखय् १२ घन्टा फ्वयादिसँ, अनंलि कापः छकुतिइ चकंक तयाः पानादिसँ । अनंलि थ्वयात तीजक तीजक छ्यानाः थुकिया ख्वला वंकादिसँ । ख्वला वने धुंकाः तछ्वयागु उगु दानाय् दुरु तयाः खीर दयेकाः भपादिसँ । छुं वा लिपा हे गंसिम्ह मनू थ्व नयाः ल्ह्वनावइ ।
# तछ्वचुनय् दुरु ल्वाकछ्यानाः चिकंकंगु छ्यंगूया निंतिं बांलाःगु क्वलं नं दयेके फइ । थ्व क्वलं बुयाः बाघौ लिपा लखं सिलादिसँ । तछ्वचुनं बेसनं स्वयां नं फाइदा याः । थुकिं चिकं कंगु छ्यंगूया कारणं जुइगु दक्वं समस्या ज्यंकाबी ।<eot>बर्खाया मौसमय् थःत बांलाः खने दयेकातयेगु व बर्खां मेकअप यायेगु छगू हाथ्यां जाःगु ज्या खः । छाय्कि थज्याःगु मौसमय् छता ला छाःगु निभालं ख्वाःया रंग हे हाकुका बी । अले मेगु चःति वइगु जुयाः ख्वाःया मेकअप हे चुइका यंकेत बेर मदु । चःतिं यानाःमेकअप ताउत ल्यंकातयेत थाकुइ ।उकिं थज्याःबलय् मेकअप गथे यानाः यायेमाः धयागु खँ सीकातये हे माः ।
# बर्खां मेकअप यायेगु इलय् यदि छिगु ख्वाः हाकुगु खःसा मेकअपय् गाढा म्हासुगु वा सुनौला रंगयागु टोन फाउन्डेसन छ्यलादिसँ ।
# यदि मेकअप हलुका खःसा उगु ल्याखं अजः नं फिक्का जक तयादिसँ । बहनी गनं वनेत्यनागु दुसा उगु इलय् मिखायात हाइलाइट यायेत गाढा अजः उलादिसँ ।
# आइलाइनर व आइसेडोयात ताउत मिखाय् थाकातयेत मेक्सि आइसेडो प्राइमर छ्यलादिसँ । थुगु मेकअपया खूबी थ्व खः कि थुकिं स्किनपाखें चिकं नं सालाकाइ ।
# बर्खां मेकअप यायां यायेबलय् वाटरप्रुफ फाउन्डेशन छ्यलादिसँ । तर ख्वालय् लिक्विड अथवा क्रीम दुगु फाउन्डेसन तयेबलय् गनं ख्वाउँगु थासय् दनादिसँ । थथे यायेबलय् चःति वइमखु, अले फाउन्डेसन थासय् थासय् लाइ ।
# बर्खां म्हुतुसिइ लिपिस्टिक ताउत च्वंकातयेत दकलय् न्हापां म्हुतुसिइ हलुका नक्सां फाउन्डेसन तयादिसँ । वयां लिपा लिपिस्टिकया छगू कोट तयादिसँ । अनंलि लिपलाइनरं म्हुतुसियात पाय्छिगु सेप बियादिसँ । लिपलाइनरया कलर व लिपिस्टिकया कलर ज्वःलायेमा धयागु खँय् धाःसा थुबलय् ध्यान बीमाः ।
# बर्खाबलय् म्हुतुसिं लिपिस्टिक याकनं हे हुयावनी । थुकियात ताःई ल्यंकातयेत म्हुतुसिइ प्राइमर छ्यलादिसँ । थ्व बाहेक बर्खां मेकअप यायेबलय् फिक्का रंगयागु व सोबर लिप कलर्स छ्यलादिसँ ।
# बर्खाबलय् फाउन्डेसनं छिगु ख्वाःयात बेढंगी खनेदयेका बीफु । अथे जुयाः फाउन्डेसनं बचे जुयादिसँ । उकिया पलेसा कन्सिलर छ्यलादिसँ । थुकिं ख्वाःया दाग वंकाबी अले ख्वाःयात यचुपिचु धायेकाः बांलाका बी । यदि सिम्पल खनेदयेके माःगु दुसा लिक्विड कन्सिलर छ्यलादिसँ ।
# बर्खां मेकअप यायेबलय् न्यतालय् हलुकानक्सां ब्लसर तयादिसँ । पाउडर ब्लसर छ्यलेगु दकलय् अःपुइ । गुगु न्ह्याबलें मेकअप यायेधुंकाः हे जक तयेगु खः । ब्लसरयात चिक–बोनय् तयादिसँ । अनंलि उकियात बांलाक पिने पिने नं तयादिसँ । ब्लसर व हे जक छ्यलादिसँ, गुकिया रंग छिगु ख्वाःया रंगलिसे ज्वःलाःगु खः ।
# ख्वालय् च्वंगु दाग, स्यःकै त्वपुइ माःगु दुसा फाउन्डेसन अथवा पाउडर बुले न्ह्यः कन्सिलर निं तयादिसँ । कन्सिलरया गुगुं चिपुगु ब्रशं तयादिसँ, अले वयांलिपा द्यःने पाउडर तयादिसँ ।
# बर्खाबलय् मेकअप यायेबलय् ख्वालय् पाउडरवाला ब्रसर तयादिसँ । क्रीमवाला ब्लसर तल धाःसा ख्वालय् चःति याकनं वइ ।
# यदि छिगु छ्यंगू ओयली खःसा बर्खां मेकअप यायेगु झ्वलय् ओयल फ्री फाउन्डेशन तयादिसँ । फाउन्डेशन तयेधुंकाः पाउडरया टच बियादिसँ । ख्वालय् छुं कथंया दाग, स्यःकै व मेमेगु छुं कथंया कैया दाग दुसा अन फाउन्डेशन तये न्ह्यः कन्सिलर तयादिसँ ।
# बर्खां मेकअप यायेगु इलय् अप्वः ब्वब्व स्यानादीमते । फाउन्डेशन जुइमा, ब्लोसर जुइमा, न्हयाबलें ल्हातं नाइक नाइक जक बुलेमाः । मखुसा प्याःगु स्पन्ज नं छ्यलेजिउ ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.२४६२५९ उत्तर व देशान्तर ८०.२१२३४३ पश्चिम खः (26.246259° N 80.212343° W)। थ्व थासे २२८१२२५२ वर्ग मिटर (८.८०७८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४४७३५६ वर्ग मिटर (०.१७२७२५ वर्ग माइल) ल दु[१]।
रसायनिक तत्त्व धागु छगु कथंया अणु ख। थन्यागु अणुतेत इमिगु आणविक ल्याखं नं परिभाषित याइ। आणविक ल्याखं धागु अणुया न्युक्लियसय् दुगु प्रोटोनया ल्या ख। थ्व खंग्व छगु हे प्रोटोन ल्या दुगु शुद्ध रसायनिक वस्तुयात इंगीय यायेत नं छ्येलि। [१]
तत्त्वया साधारण दसु हाइड्रोजन, नाइट्रोजन, कार्बोन आदि ख। सकलय् २००७ तक्कय् ११७ तत्त्वत लुयावगु दु। थुकिलि ९४ प्राकृतिक ख धासा आणविक ल्याखँ ८२ वा अप्व (बिस्मुथ व लिपाया तत्त्वत) मनुनं देकुगु ख। थ्व नापं, तत्त्व ४३ व ६१ (टेक्नोसियम व प्रोमेथियम)या स्थायी आइसोटोप मदु। थ्व निगु तत्त्व प्रकृतिय् ध्वगिना वनि। आणविक ल्याखं ९४ तक्कया तत्त्वतेगु स्थायी न्युक्लियस मदुसा थ्व ल्याखं तक्कया तत्त्वत प्रकृतिय् युर्‍यानियम व थोरियमया ध्वगीगु प्रकृयाय् प्राकृतिक तवलं दयाच्वनि। [२]
सकल रसायनिक वस्तुय् थ्व तत्त्वत दै। न्हुगु तत्त्वत इ-इले अप्राकृतिक न्युक्लियर रियाक्सननं बुया वया च्वंगु खने दु।
'तत्त्व' धागु खंग्व संस्कृतं वगु ख। पाश्चात्य हलिमे युनानी दार्शनिक प्लेटोनं ३६०य् छगु खंल्हाबंल्हा ज्याझ्वले इनर्ग्यानिक व अर्ग्यानिक तत्त्वतेगु बारेय् धयादिगु खं तत्त्वया बारेय् दक्ले पुलांगु मुनातगु दस्ताबेजय् छगु ख। प्लेटो कथं सकल तत्त्वया चिधंगु पार्टिकलया विशेष आकार दै : टेट्राहेड्रन (मि), अक्टाहेड्रन (वायु), आइकोसाहेड्रन (ल), व क्युब (पृथ्वी)[३]<eot>ग्रेत लेक्स वा लःरेन्सियन ग्रेत लेक्स उत्तरपूर्वी उत्तर अमेरिकाय् क्यानादा व संयुक्त राज्य अमेरिकाया सीमाय् लाःगु फ्रेशवातर पुखु ख। थ्व पुखु एत्लान्तिक महासागरनाप सेन्त लरेन्स सिवे व ग्रेत लेक्स वातरवें स्वा। ग्रेत लेक्सय् सुपेरियर पुखु, मिशिगन पुखु, ह्युरन पुखु, आइरी पुखु व अन्तारियो पुखु ला। ग्रेत लेक्स हलिमया दकलय् तःधंगु फ्रेशवातर पुखुपुचः ख। थ्व पुखुपुचलय् हलिमया २१% सतही फ्रेश वातर ला। [१][२][३] थ्व पुखुपुचःया सकल सतही क्षेत्रफल 94,250 square miles (244,106 km2) दु धाःसा थ्व पुखुलि दकलय् म्हो लः दइबिलय् थ्व पुखुया आयतन 5,439 cubic miles (22,671 km3) दु। [४] संयुक्त राज्य अमेरिकाय् थ्व पुखुपुचःयात नर्थ कोस्त वा (इस्त कोस्त व वेस्त कोस्त धुंकाया) थर्द कोस्त नं धाइगु या।
ग्रेत लेक्सया उत्पत्ति लिपांगु ग्लेसियल कालय् करिब १०,००० दँ न्ह्य जूगु ख। अबिलय् च्वापुपातां दयेकूगु बेसिनय् च्वापु नाया दयावःगु लखं थ्व पुखुपुचः दयावःगु ख। थ्व पुखुपुचः थ्व क्षेत्रया बनेज्याया मू स्रोत ख व नापं यक्व लखय् म्वाइपिं प्राणीतयेगु छेँ नं ख।<eot>येँ(नेपालभाषा टाइम्स)/ किलाघः सांस्कृतिक पुचःया ग्वसालय् न्हापांगु येँ महानगरव्यापी मेयर्स ट्रफी चिग्वः धिमे कासाय् कंकेश्वरी दाफा खलः समाज, यतखा न्हाप लाःगु दु । येँ महानगर लागा दुनेया झिंन्हय्गू त्वाः, खलः, पुचलं ब्वति काःगु कासाय् ओमबहाः त्वाः खलः, ओमबहाः लिउ व धिमे गुथि खलः, परिवार बिज्यापूननि लियांलिउ लाःगु दु ।
कासाय् विजयी जुया जुयादीपिंत येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं ट्रफी, मेडललिसें दसिपौं लःल्हानादीगु खः । अथे हे ज्याझ्वःया मू प्रायोजक नबिल फाउन्डेशनपाखें न्हाप, लिउ व लियांलिउ लाःगु यात छसिकथं छगू लख, न्यय्द्वः व नीन्याद्वः तका दां लःल्हाःगु खः ।
स्वंगू चरणय् यानाः न्ह्याःगु ज्याझ्वःया उलेज्या यासें मूपाहां येँ महानगर प्रमुख शाक्यं थज्याःगु कासा दँय्दसं याना वनेमाःगु खँय् बः बियादिल । ज्या याइपिंत पिने च्वंपिंसं गबलें नं जस बीगु ज्या मजुइगुलिं ज्या यायेगु इच्छा दयां नं निरन्तरता बी मफया वनीगु खः धासें वय्कलं निरन्तर रुपं थज्याःगु ज्याझ्वः याना वनेमाःगु खँय् बः बियादिल ।
वय्कलं धयादिल, ‘कमसे कम नं ज्या याइपिंत थ्व मिले मजू, व याये मजिउ, थथे मयाःसा जिउ धकाः कुंखिनेगु जक मयासे फुसा थम्हं नं ग्वाहालि यायेगु मफुसा याःगु ज्या ठीक जू धकाः धायेगु यायेमाः ।’
पुचःया नायः सानुकाजी महर्जनया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् थीथी सांस्कृतिक ज्याझ्वः नं न्ह्यब्वःगु खःसा नसाज्वलंया स्टल नं तयातःगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.५६१४२ उत्तर व देशान्तर ११४.४६३७१५ पश्चिम खः (42.56142° N 114.463715° W)। थ्व थासे ३११०५१९१ वर्ग मिटर (१२.००९७८२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पासाया अर्थ व्यक्ति व्यक्तिया लागि जक लागू जुयाच्वनी मखु, देश देशया सवालय् नं लागू जुयाच्वनी । झीगु नेपाःया सवालय् नं थ्व धापू मिले जुयाच्वंगु दु । विशेष ला चीन देशं नेपाःया कल्याणया लागि यक्व ज्या यानाः क्यनेधुंकल । यदि चीनं पूर्व पश्चिम राजमार्ग मदयेकूसा नेपाःया नागरिक छगू जिल्लां मेगु जिल्ला वने माल धाःसा भारतया लँपु जुयाः वनेत बाध्य जुइ ।
भारत नीति अझ नं नेपाः सबल, सशक्त व आत्मनिर्भर जुल धाःसा थःगु हित जुइ मखु धयागु हे दु । उकिं भारतं नेपाःयात कमजोर व अस्थिर यायेगु रणनीति कथं खेल म्हिताच्वंगु दु । नेपाः प्रति भारतया कुनीतियात झीसं भारतयात जक दोष बिइगु पाय्छि मजू । भारतया कुनीतियात साथ बीपिं नेपाःया नोकरशाह (कर्मचारी) तन्त्र नं राष्ट्रघाती ज्या यानाः भारतया हितय् वनाच्वंगु दु ।
विश्वया शक्तिशाली राष्ट्रया परराष्ट्र नीतिइ हे हिउपाः वयाच्वंगु खनेदु । अथे धयागु थःगु जःलाखःला देय्नाप स्वापू बल्लाकेगु नापनापं विश्वया राष्ट्रनाप सहकार्य याना वनेगु रणनीति सुरु जुल ।
चीनं नं थःगु जःलाखःला राष्ट्र शक्तिशाली जुल धाःसा थःगु देश नं सुक्षित जुइगु खः धकाः न्हूगु राण्नीति ज्वनाः न्ह्याः वनाच्वंगु दु । तर भारतया नीतिइ धाःसा हिउपाः वइगु लक्षण खने मदु । आः नं भारतं जःलाखःला राष्ट्रयात कमजोर अस्थिर यानाः थःगु स्वार्थ पूवंकेगु रणनीति निरन्तरता बिया वयाच्वंगु दु ।
थ्वहे कारणं यानाः भारतं थःगु पक्षया नेतात त्याकेगु लागि चुनावय् खूब खेल म्हिताच्वनी । दसुया लागि श्रीलंकाया राष्ट्रपति मैत्रीपाल, माल्दिभ्सया यामिन, बंगलादेशया शेख हसिना सत्ताय् छ्वयेगु लागि भारतया गुप्तचर निकायं ‘र’पाखें तःधंगु भूमिका म्हितल । तर राष्ट्रपति मैत्रीपाल, माल्दिभ्सया यामिन व बंगलादेशया प्रधानमन्त्री शेख हसिना भारतया इशाराय् प्याखं हुलेगु त्वःताः थःगु राष्ट्रया उन्नति, प्रगति वनेगु लँपु वनाच्वंगुलिं यानाः भारत हीमी चायाच्वंगु दु ।
यदि भारतया राज्य राज्य टुक्रा जुल धाःसा लःया कारणं यानाः जुइफु धकाः विज्ञतय्सं अनुमान यानाच्वंगु दु । दसिया लागि पंजाबं हरियाणायात लः बी फइमखु धकाः धम्की बियाच्वनी, व थें तुं हे मेमेगु राज्यय् नं किचलो जुयाच्वंगु दु । उकिं भारतया मिखा अझ नं नेपाःया लखय् हे वनाच्वंगु दु । नेपालय् थीथी जलविद्युत परियोजना चले यायेगु व नेपाःया लखय् जहाज चले यायेगु भारतया बिचाः नं वास्तवय् नपाःया लः कब्जा यायेगु डिजायन कथं हे वःगु खँयात नं थन लुमंकेमाःगु खनेदु ।<eot>झी नेवाःतय्सं नेपाल संवत् जक झीगु खः धकाः थुइकाच्वं थें च्वनाः थ्व लेख च्वयागु खः । नेपाल संवत् झीगु थें, विक््रmम संवत् नं झीगु हे खः । आः दयाच्वंगु संविधानय् संवत् उल्लेख मजूगुलिं थ्व लेख च्वयागु खः । झीगु पञ्चांग पात्रोय् विक्रम संवत्, शालिबाहनीय शाके संवत्, नेपाल संवत् व इसबीय संवत् उल्लेख जुयाच्वंगु खः । थ्व प्यंगू संवत्या थःथवय् क्वातूगु सम्बन्ध दु ।
झी स्वनिगलय् च्वंपिं अप्वः धइथे नेवाःत सक्वया बज्रयोगिनी द्यःयाथाय् वने नं । अन वनेबलय् द्यःछेँ भ्वपुका तःगु कराइ व जुजु वीर विक्रमादित्यया छ्यं दक्वसिनं खं । थ्वहे जुजु वीर विक्रमादित्यया नामं विक्रम संवत् चले जूगु खः । थ्व भारतं वःगु संवत् मखु ।
झी नेवाःतय्सं थःगु तजिलजिया ज्या नेपाल संवत् व विक्रम संवत् कथं छ्यला वयाच्वनागु दु । मोहनि, स्वन्ति, रामनवमी, चैत दशैं आदि तिथि कथं नखः माने यानावयागु खःसां थुगु नखःतय्गु स्वापू विक्रम संवत्नाप नं उतिकं हे दु । मोहनि असोज महिनाय्, स्वन्ति कात्र्तिक महिनाय्, चैत्र दशैं चैत्र महिनाय् धकाः झीसं अःपुक छ्यलाच्वना । नेपाल संवत् जक छ्यलेगु खःसा मोहनि कौलाथ्वबलय् स्वन्ति कछलाथ्वबलय्,चैत्र दशैं चौलाथ्वबलय् माने यायेगु धकाः नेपाल संवत् कथंया खँग्वःत चले जुइ माःगु खः । थन तक कि झीगु नेपाल संवत्या न्हूदँ कात्र्तिक महिनाय् लाः धायेगु तक चलन दु । कछलाथ्व धायेगु चलन मदु । अथे धइगु मतलब झीगु म्ये च्वकां विक्रम संवत्यात हे अप्वः छ्यलाच्वंगु दु ।
खाइ संल्हू, हाम्वः संल्हू वा घ्यः चाकु संल्हू धकाः विक्रम संवत्या नखः झीसं माने याना वया च्वना गुगु खँग्वः नितान्त नेवाः खँग्वः खः । विक्रम संवत् झीगु मखुसा थज्याःगु खँग्वःत गथे जन्म जुइ ? विक्रम संवत्या न्हूदँ कुन्हु ख्वपय् यःसिं क्वःथलेगु जात्रा जुइ । विक्रम संवत् नेवाःतय्गु जूगुलिं हे थज्याःगु प्रचलन जुयाच्वंगु खः ।
उकिं विक्रम संवत् झीगु बौ संवत् खः । नेपाल संवत् झीगु मां संवत् खः । थ्व निगुलिं संवत् झीगु थःगु संवत् खः अले नेपाःया संवत् खः । थ्व खँयात सकल नेवाःतय्सं आत्मसात याइ धइगु मनं तुना । न्हूदँ विक्रम संवत् २०७५ या यक्व यक्व भिंतुना !<eot>देसय् न्हापांखुसी संघीय व्यवस्थायात संस्थागत यायेगु झ्वलय् प्रदेश सभाया निर्वाचन क्वचाःगु दु । प्रदेशसभाया निर्वाचनय् उम्मेदवार जूपिं आपालं धइथें उम्मेदवारतय्सं अबलय् थःपिं त्यानावन धाःसा थःपिनि जिल्लाय् हे प्रदेशया राजधानी तयेगु निंतिं पहल यायेगु प्रतिबद्धता प्वंकूगु खः । उकिं यानाः आः थीथी राजनीतिक पार्टीं त्याकावःपिं प्रदेशसभाय् विजयी सदस्यतय्सं बाध्य जुयाः हे थःपिं न्ह्यःने च्वनाः प्रदेश राजधानी थःपिनि हे जिल्लाय् हयेगु आन्दोलन न्ह्याकाच्वंगु दु । जिल्ला जिल्लाय् थ्व आन्दोलन यानाच्वंगु कारणं सरकारयात अस्थायी राजधानी तोके यायेत तकं थाकुयाच्वंगु दु । शहरी विकास मन्त्रालयं थीथी जिल्लाया अध्ययन यानाः प्रतिवेदन तकं बुझे यायेधुंकूगु अवस्थाय् तकं सरकार प्रदेशया अस्थायी राजधानी घोषणा यायेत लिचिलाच्वंगु दु ।
थ्व झ्वलय् ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी ख्वपय् तयेगु बारे चर्चा परिचर्चा सुरु जुइधुंकूगु दु । अध्ययन समितिं ख्वपयात राजधानी याये जिउ–मजिउ धयागु बारे थःपिनि अध्ययन प्रतिवेदन नं बीधुंकूगु दु ।
ख्वप जिल्ला देसया हे दकलय् चीधंगु जिल्ला खः । शहरी विकास मन्त्रालयं थ्व जिल्लाय् शिक्षा विभाग व शिक्षा कार्यालय तयातःगु सानो थिमि लागायात ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी वा मन्त्रालय तयेत पाय्छि खः धकाः प्रतिवेदन न्ह्यब्वःगु दु । प्रतिवेदनं ख्वप जिल्लायात दकलय् योग्य स्थान कथं तायेकूगु कारण मध्ये न्हापा हे थन कृषि विकास बैंकया तालिम केन्द्र बोडेय् निर्माण जुयाच्वंगु कारणं नं खः । उगु थाय्यात ३ नम्बर प्रदेशया संसद भवन दयेकेत योग्य धयातःगु दु । थथे न्हापा हे पूर्वाधार तयार जुयाच्वंगु थाय् जूगु कारणं हे जक प्रतिवेदनय् थ्व थाय्यात प्रदेश राजधानी दयेकल धाःसा अप्वः सनाच्वने म्वाःलिगु खँ दु ।
ख्वप देय्या हे चीधंगु जिल्ला खः । थथे दकलय् चीधंगु जिल्ला जुयाः नं ततःधंगु महत्वाकांक्षी माग यायेगु धइगु माय्बिलिचां त्यप घय्पुइत स्वयेगु थें हे जक खः । धायेत्यनागु खँ ख्वप देय् छगू ल्याखं सांस्कृतिक नगर खः । अझ स्वनिगः हे सांस्कृतिक नगर खः । मल्लकालंनिसें हे थ्व थाय् विश्वय् हे नांजाःगु सांस्कृतिक सम्पदा खः । थज्याःगु अति उच्च स्तरया सम्पदा वा विश्व सम्पदा बचे यायेगु निंतिं मू राजधानी येँयात हे दाङ जिल्लाय् सरे यायेमाः धइगु माग वयाच्वंगु दु । नेपाल मजदूर किसान पार्टीं ला औपचारिक रुपं हे थ्व खँयात ताः ई न्ह्यवंनिसें न्ह्यःने हयाच्वंगु खः । आः प्रदेशया राजधानी नं स्वनिगलं पिने हे तयेमाःगु माग नेमकिपाया दु । चीधंगु जिल्लां तःधंगु महत्वाकांक्षा यायेगु पाय्छि जुइ मखुु ।
थःपिनि क्षमता व योग्यतायात ध्यान तयेमाःगु इलय् थन राजधानी तये हयेगु इलय् पिनेया मनूत झन अप्वः दुहां वइगु स्वाभाविक खः । आः हे थन जनसंख्या अप्वयाः नयेगु, त्वनेगु, लःया समस्या ख्वप जिल्लाया नं तःधंगु समस्या जुया वयेधुंकूगु दु ।
थज्याःगु थीथी कारणं ख्वपयात प्रदेश राजधानी दयेकेगु वा प्रदेशया केन्द्र दयेकेगु भौतिक व साँस्कृतिक ल्याखं मिले हे मजू । थन ला सांस्कृतिक राजधानी वा सांस्कृतिक केन्द्र घोषणा यानाः फुक्कं हे कल कारखाना, भट्टा, उद्योगत पिने यंकेमाःगु खः । विश्वया आपालं देशं वइपिं पर्यटकतय्त निर्वाध रुपं थनया साँस्कृतिक सम्पदा अवलोकन याके बीगु निंतिं बांलाःगु बन्दोबस्त यायेमाःगु खः । उलि जक मखु कि संसारया हे दकलय् उत्कृष्ट सांस्कृतिक धरोहर मध्ये छगू न्यातपौ देगः, लुँया ध्वाखा व ५५ झ्याः दरवार थेंज्याःगु विश्व सम्पदातय्त ल्यंका तयेगु निंतिं नं थन सांस्कृतिक नगर घोषणा याकेगु तयारी ताः ई न्ह्यवंनिसें हे जुयाच्वंगु खः । थथे थीथी तयारी जुयाच्वंगु इलय् हे नगरयात आकाझाकां प्रदेश राजधानी दयेकेगु खँ न्ह्यःने वःगु दु । थज्याःगु इलय् थीथी क्षमता, योग्यता व सुविधायात हे जक ध्यानय् तयाः कमी कमजोरी बारे भ्याः भचा हे ध्यान मतयेगु मिले हे मजू ।
यदि प्रदेश राजधानी ख्वपय् हयेगु जुल धाःसा थन न्हापा स्वयां जनसंख्याः अप्वइ । ख्वप देय् अथें हे जनघनत्व नेपालय् हे दकलय् अप्वः दुगु जिल्ला खः । उकिया नापनापं थन तस्कर, चोरी व भ्रष्टाचारीतय्गु चलखेल नं अप्वइ । उलि जक मखु फोहोर प्रदूषण नं अप्वइ ।
देय्न्यंकं हे प्रदेशया राजधानीया लागिं थीथी कथं आन्दोलन जुयाच्वंगु थ्व इलय् राजनीतिक कारणं जक छुं छगू थाय्यात प्रदेश राजधानी दयेकेगु स्वयां अनया पूर्वाधार तयार जुयाच्वंगु दु मदु धइगु खँय् जक ध्यान बियाः मखुकि प्रदेशय् च्वंपिं सकसियां वयेगु सहजता, उगु जिल्लायात राजधानी जुइगु आवश्यक दु÷मदु, जनताया चाहना दु मदु आदि फुक्कं स्वयाः निर्णय याये मफयेकेमाः ।<eot>नेवाःतय्गु बाहुल्यता दुगु प्रदेश नम्बर ३ पाखें नेवाःतय्सं ३ गू हे आशा याःगु खः – प्रदेशया मुख्यमन्त्री, प्रदेशया नां व प्रदेशय् छ्यलाबुलाया भाय् । प्रदेशया मुख्यमन्त्री नेवाः हे जुइ धकाः भयंकर हे आशा याःगु खः । तर जूबलय् मेम्ह हे वल । नेवाः मवः । नेवाःत जिल्ल । थ्व देशय् नेवाःत प्रधानमन्त्री जुइत ला लायक मजुल मजुल, मुख्यमन्त्री जुइत तकं लायक मजुइधुंकल खनिं । न्हापांगु आशा ‘मिस फायर’ जुल ।आः प्रदेशया नां छु जुइ धइगु निगूगु आशा चर्चाय् वयाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु आशा खः, प्रदेशया नां नेवाः प्रदेश हे जुइमाः ।
आः गन तक नेवाः भाय्यात छ्यलाबुलाया भाय् दयेकेगु धाःगु स्वंगूगु आशाया खँ दु, यल महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जनया खँ न्यनेबलय् थ्व नं जुइ ला मजुइ ला धाये फइगु अवस्था मखं । छाय्धाःसां नेवाः भाय्यातछ्यलाबुलाया भाय् धकाः मान्यता जक बियां छु याये, छ्यलाबुला याः वःपिं हे मदु ! छ्यलाबुलाया मान्यता बीधुंकाः नं छ्यलीपिं मंत धाःसा व ति तःधंगु बेइज्जत मेगु जुइ ला ?<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.०४५९८७ उत्तर व देशान्तर १२२.१८५२४६ पश्चिम खः (38.045987° N 122.185246° W)। थ्व थासे १७५६१८५ वर्ग मिटर (०.६७८०६७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>प्राचीन मिस्रया मानकिपा। थ्व किपाय् दाइनेस्तिक युग (Dynastic period) क. ३१५० BC निसें ३० इपू)या मू नगर व थाय्‌ क्यनातःगु दु।
प्राचीन मिस्र पूर्वी उत्तर अफ्रिकाय् अवस्थित छगू प्राचीन सभ्यता ख। थ्व सभ्यता नाइल खुसिया सिथय् (थौं कन्हेया मिस्रदेय्‌य्)य् न्हापा दूगु ख। थ्व सभ्यताया पलिस्था करिब ३१५० इपूइ निसें जूगु खने दु। [१] थ्व सभ्यताया राजनैतिक एकिकरण थःने व क्वःने मिस्रया एकिकरण नापं न्हपांम्ह फारोया ईले जुल व ३गु सहस्राब्दी तक्क थ्व सभ्यताया विकास जुल।[२] थ्व साम्राज्यया इतिहासय् स्थायी राजतन्त्र व थन्यागु स्थायी युगया झ्वले दधुइ छुं अवधिया आंशिक अस्थिरताया ई वा इन्टरमिदियत अवधि याना निगु मू प्रकारया खण्ड खने दु। प्राचीन मिस्रं थःगु उत्कर्ष विन्दू न्हुगु अधिराज्यया ईले थ्यंगु खने दु। थ्व युग धुंका थ्व सभ्यता बिस्तारं ह्रास जुया वंगु खने दु। थ्व उत्तरार्धया ह्रास जुयावंगु युगय् मिस्रयात यक्व विदेशी शक्तितयेसं थःगु अधीनय् लाकल व फारोया शासन अन्तःत आधिकारिक कथं ३१ इपूइ न्हापां रोमन साम्राज्यया मिस्र कब्जा नापं क्वचाल। थ्व धुंका मिस्र रोमन साम्राज्यया छगू प्रान्तया रुपय् जक्क दयाच्वन। [३]
प्राचीन मिस्रया लहनाया सफलता आंशिक रुपं नाइल खुसि स्वनिगःया परिस्थितितयेगु अनुकूल थ्व लहना धलेजुगुलिं जूगु ख। थ्व उब्जाउ स्वनिगले अपेक्षाकृत खुसिबाहा व नियन्त्रित ह्वज्याया कारणं माःगु स्वया अप्व खाद्यान्न उत्पादन जुल। अधिक खाद्यान्नं सामाजिक विकास व संस्कृतियात तेवा बिल। संसाधनतयेगु अधिकताया कारणं केन्द्रिकृत प्रशासनया विकास जुल। प्रशासनं स्वनिगः व नापंया मरुभूमिइ खनिज दोहन, स्वतन्त्र लेखन प्रणालीया पलिस्था, सामूहिक निर्माण व बुंज्या ज्याझ्वःया संगठन, आस-पासया क्षेत्रनाप बनेज्या, व विदेशी शत्रुततेत बुकिगु व मिस्रया प्रभुत्वयत क्वातुकिगु विचाःदूगु सेनायात प्रायोजित यात। थन्यागु ज्या प्रेरित यायेगु व कःघायेगु जिम्मा सम्भ्रान्त च्वमि, धार्मिक गुरु व प्रशासकतयेगु जुयाच्वन। थ्व सकल व्यवस्था छम्ह फारोया शासनया अधीनय् जुयाच्वन। फारोयात धार्मिक विश्वासया छगू विस्तृत प्रणाली नाप स्वाना मिस्रया मनुतयेगु एकता व ग्वहालि न्ह्याबिलें फारोयात दइगु प्रणालीया विकास जुल।[४][५]
प्राचीन मिस्रया लहनाया यक्व उपलब्धिइ उत्खनन, सर्वेक्षण व विशालकाय पिरामिड, द्येगः व ओबिलिस्क थें न्याःगु संरचना दयेकिगु निर्माण प्रविधि ला। गणितया छगू प्रणाली, व्यावहारिक चिकित्सा व्यवस्था, ह्वज्या व्यवस्था व बुँज्या प्रविधि, न्हापांगु ज्ञात पोत,[६] मिस्रया चाया भ्यगः व खा प्रौद्योगिकी, साहित्यया न्हुगु रूप, व आःतक्क स्युगुलि दक्ले न्हापांगु शान्ति सन्धि नं थ्व सभ्यताया हे देन ख। [७] थ्व कथं मिस्रं इतिहासय् छगू स्थायी छाप तःगु दु। थ्व लहनाया कला व स्थापत्ययात व्यापक रूपं छ्येलिगु व थ्व सभ्यताया प्राचीन वस्तुतयेत उत्कृष्ट लहनाया चिंया कथं हलिमया थी-थी थासय् यंकिगु ज्या नं जुल। थ्व लहनाया भगनावशेषतयेसं यात्री व च्वमितयेगु कल्पनायात शताब्दीयौं तक्क प्रेरित यानाच्वंगु दु। प्रारम्भिक आधुनिक कालय् प्राचीन वस्तु व उत्खनन प्रति छगू न्हुगु सम्मानं मिस्र व मिस्र सभ्यताया वैज्ञानिक शोध व थनया सांस्कृतिक धरोहरया अपेक्षाकृत अधिक प्रशंसायात प्रेरित यागु दु।[८]<eot>कराची (सिंधी: ڪراچي) पाकिस्तानया दक्ले तःधंगु नगर ख। थ्व नगर देय्या आर्थिक, सांस्कृतिक, शैक्षिक, राजनैतिक केन्द्र नं ख। कराची जनसंख्या व अर्थ-कारोबार कथं हलिम स्तरया तधंगु नगरय् छगूया रुपय् नालेगुया। कराची पाकिस्तानया सिन्ध प्रान्तया राजधानी नं ख। थ्व नगर सिन्धु खुसिया पश्चिमय् व अरब सागरया उत्तरय् अवस्थित दु। पाकिस्तानया दक्ले तःधंगु बंदरगाह व हवाई अड्डा नं कराचीय् हे दु। कराची सन् १९४७निसें सन् १९६० तक्क पाकिस्तानया राजधानी नं जूगु ख। वर्तमान कराची दूगु थासय् न्हापा न्यालामितयेगु बस्ती दयाच्वन। अंग्रेजतयेसं १९गु सदीइ थ्व नगरया विकास न्ह्यथन। सन् १९४७य् भारतया विभाजन व पाकिस्तानया पलिस्था धुंका थ्व नगर पाकिस्तानया राजधानी जूगुलिं थन भारतं यक्व मुस्मां बसोबास यायेत वल। थन्यापिं मुस्मांतयेत मुहाजिर धायेगु या। पाकिस्तानया राजधानी व दक्ले तःधंगु बंदरगाह जूगुलिं थ्व नगरया विकास तीव्र रुपं जुवन। सन् १९५९य् पाकिस्तानया राजधानी ईस्लामाबादय् हिलाछ्वये धुंका नं थ्व नगरया विकासक्रम म्हो मजुल।
सकल पाकिस्तानया मनु ज्या मालेत थ्व नगरय् वनिगु या। थ्व कारणं थ्व नगरय् थी-थी वर्ण, नश्ल, जाति, धर्म आदिया मनु खनेदु। अतः, कराचीयात मिनी पाकिस्तान (Mini Pakistan) नं धायेगु या। थन थी-थी कथंया मनु वःगु कारणं सन् १९८०व सन् १९९०इ थ्व नगरय् यक्व ल्वापु, आतंक व हिंसा नं जुल। थनया स्यंगु परिस्थितियात ल्ह्यातय् कायेत पाकिस्तानी सेनाया नापं ग्वहालि कायेमाल। २१गु सदीइ विकासया नापं थ्व नगरया अवस्थाय् यक्व परिवर्तन वःगु दु। कराची सिन्ध खुसि सिधैगु थासय् उत्तरी भागय् ला। थ्व नगरया को-अर्ढिनेट 52 24 उत्तर व 03 67 पूर्व ख।
नापं थ्व नगरय् दिफेन्स हाउजिङ अथोरिटी नं दु। तर थ्व कराचीया प्रशासनय् मला व पाकिस्तानया सेनाया छाउनी लागाय् ला।<eot>येँ – नेपालय् दुर्घटनाग्रस्त जूगु बंगलादेशया विमानय् लानाः मदुपिनि छेँजःपिंत नेपाः सरकारं माक्व ग्वहालि मयाःगु खँ बंगलादेशया सञ्चार माध्यमतय्सं च्वया हःगु दु ।
अस्पतालय् भर्ना याना तःपिं थः–थितिपिं तकं नापलाके मबिसे पना तःगु गुनासो नं बंगलादेशी पीडिततय्सं धाःगु दु । सु विरामीया अवस्था छु जुयाच्वन व सीपिनि स्थिति छु दु धकाः नं थःपिंत छुं हे जानकारी मबिउगु गुनासो नं उमिसं याःगु दु ।
बंगलादेशं पिहां वइगु ‘डेली स्टार’ पत्रिकाय् च्वयाहः कथं थःथितिपिं मंत धकाः नेपाः ब्वाँय् वःपिं बंगलादेशी थःथितिपिं नेपालय् अलपत्रय् लानाच्वंगु दु । नेपालय् सुयात गन वनाः छु धायेगु तकं मसियाः उमिगु बिजोग जूगु खँ उकी च्वया हःगु दु । लुमंकेबहः जू, थ्व स्वयां न्ह्यः बंगलादेशं उगु विमान दुर्घटना जूगुया लिउने थःपिनि ल्हाः मदु धकाः नेपाःयात पाः याना हःगु खः ।<eot>झवाणसार-सीला-१ भारतया उत्तराखण्ड राज्यया गढवाल मण्डलया पौड़ी जनपदया यमक॓शवर तहसीलया छगु गां ख। सकल भारतया ६३८५९६ गां व उत्तराखण्डया १६८२६ गाम्य थ्व नं छगू ख। [१] थ्व थासय् गढवाली मनुतेगु उपस्थिति दु। थ्व थासय् भारोपेली भाषा परिवारया पहाडी भाषाया गढवाली भाषा आपालं छ्येलिगु या।
हिन्दू धर्मया ग्रन्थय् थ्व थाय्‌ दूगु थाय्‌यात न्हापानिसें हे ऋषिमुनितेगु तपोभूमिया रुपय् वर्णन यानातःगु दु। ऐतिहासिक वर्णन कथं थ्व थाय् रजौटातेगु अधीनय दूगु ५२गढय् छगूलि ला। लिपा अजय पालया नेतृत्वय् पलिस्था जूगु गढवाल अधिराज्यय् थ्व थाय्‌ लावन। थ्व धुंका नेपाःया एकिकरण अभियानय् थ्व थाय्‌ नेपाःया अधीनय् लावन व येँ केन्द्रित नेपाःया छगू भूभागया रुपय् थ्व थाय्‌ स्थापित जुल। लिपा ब्रिटिसतेसं डिभाइड एण्ड रुलया नीतिकथं गढवालया स्थानीय क्षेत्रीयतेत थःगु पक्षय् कया नेपामि गोर्खा सेनानाप ल्वाकल। थ्व ल्वापूया लिच्वया कथं सुगौली सन्धि जुल व थ्व थाय्‌ नेपाःस्वया पृथक जुल। बिस्तारं ब्रिटिसतेसं थ्व थाय्‌यात थःगु प्रभावय् काल। ब्रिटिसतेसं भारत त्वते धुंका थ्व थाय्‌ उत्तर प्रदेश राज्यय् लाःवन। लिपा नोभेम्बर ९, सन् २०००य् थ्व थाय्‌ उत्तराखण्ड राज्यया कुमाँउ विभागय् लावन।
थ्व थाय्‌ भारतया उत्तराखण्ड राज्यया गढवाल मण्डलया पौड़ी जनपदया यमक॓शवर तहसीलय् ला। थ्व छगू पहाडी थाय्‌ ख। थ्व थासय् ग्रीष्म ॠतु ग्रेगोरियन पात्रोया मार्च निसें मध्य जुन तक्क जुइ। वर्षा ॠतु मध्य जुन निसें अगस्ट तक्क जुइ। थ्व ईले बंगालया खाडीं वैगु फसं मनसुन वृष्टि याकी। नोभेम्बर निसें ज्यानुवरी तक्क शीत ॠतु जुइ। नोभेम्बर निसें ज्यानुवरी तक्क तापक्रम म्हो जुया वनि व ज्यानुवरीइ सिक्क चिकुइ। फेब्रुवरी तक्क चिकुला दयाच्वनि व मार्चं निसें तापमान अप्वया वइ।
थ्व थाय्‌या अर्थतन्त्रय् बुंज्याया तःधंगु ल्हा दु। नापं पहाडी लागाय् दूगु थाय्‌ जूगुलिं थ्व थासय् पर्यटन, जडिबुटी आदिया नं सम्भाव्यता मदूगु मखु। भारतया उत्तराखण्ड राज्यया मण्डलवार संकलित सूचं कथं थ्व थाय्‌या विवरण थ्व कथं दु [२]
थ्व थाय्‌ पौराणिक काल निसें हिन्दू धर्मया ग्रन्थय् च्वयातःगु हिमालय तपोभूमि खण्डय् लाःगु जूगुलिं थन हिन्दू धर्म व थ्व धर्म नाप स्वापू दूगु संस्कृतिया प्रभाव यक्व खने दु।
भाषिक रुपय् थ्व थासय्‌ भारोपेली भाषा परिवारया इन्डो-इरानीया इन्डो-आर्यनया पहाडी भाषा पुचःया भाषातेगु छ्येला थन यक्व खने दु। थुकिलि मू कथं गढवाली भाषाया थी-थी भाषिका छ्येलिगु या। थ्व नापं थन अंग्रेजी, हिन्दी, नेपाली, कुमाँउ आदि भाय् नं छ्येलिगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.०३४३१४ उत्तर व देशान्तर ८१.७२१६८ पश्चिम खः (28.034314° N 81.72168° W)। थ्व थासे ४५७८५४३९ वर्ग मिटर (१७.६७७८५८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २००४१३५३ वर्ग मिटर (७.७३८०१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.४५१७३२ उत्तर व देशान्तर १०८.०५१५३ पश्चिम खः (39.451732° N 108.05153° W)। थ्व थासे ३०६१०३३ वर्ग मिटर (१.१८१८७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२४०२६ वर्ग मिटर (०.०४७८८७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.००७७६१ उत्तर व देशान्तर ११८.४००९०५ पश्चिम खः (34.007761° N 118.400905° W)। थ्व थासे १३२४५८२५ वर्ग मिटर (५.११४२४२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३२४२ वर्ग मिटर (०.०१६६९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लेसोथो आधिकारिक कथं लेसोथो राज्य, छगू भूपरिवेष्ठित व दक्षिण अफ्रीका गणतन्त्रंप्यखें घेरे यानातःगु छगू देय्‌ ख। ३०,००० वर्ग किमी क्षेत्रफल दूगु थ्व देय्‌या अनुमानित जनसंख्या १,८००,००० दु। देय्‌या राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर मासेरु ख। थ्व देय्‌ राष्ट्रमण्डलया सदस्य ख। लेसोथोया शाब्दिक अर्थ "सेसोथो ल्हाइपिनिगु थाय्‌" ख। देय्‌या ४०% जनसंख्या अन्तर्राष्ट्रीय गरीबी रेखा स्वया क्वे $ १.२५ स्वया म्हो प्रतिदिं आमदनी याइपिं दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.६६१४७९ उत्तर व देशान्तर १२०.९९४५४३ पश्चिम खः (37.661479° N 120.994543° W)। थ्व थासे ९२६८६८६७ वर्ग मिटर (३५.७८६६०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४५३१२५ वर्ग मिटर (०.१७४९५३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अकासिया ज्यान्थोफ्लोइया वा फिभर ट्री (ज्वर सिमा) अकासिया जेनसया सिमाया छगू प्रजाति ख। थ्व प्रजाति दक्षिण-पूर्वी अफ्रिकाय् बुइ। थ्व सिमा बोत्स्वाना, केन्या, मलावी, मोजाम्बिक, सोमालिया, दक्षिण अफ्रिका, स्वाजिल्याण्ड, ताञ्जानिया, जाम्बिया व जिम्बावेय् बुइगु या। [१] थ्व सिमा ताःहा न्वःगु थाय्‌या सिमाया रुपय् नांजा।
थ्व सिमा १५-२५ मिटर हाकःया जुइ। थ्व सिमाया हः सिक्क चिधं। थ्व सिमाया सिं हे प्रशस्त मात्राय् फोटोसिन्थेसिस यायेगु या। थ्व सिमाया बार्क स्मुथ व वांगु-म्हासुगु रंगया जुइ। थ्व सिमाया नां जान्थोफ्लोइयाया नां यवन भाषाया खँग्वलं वःगु ख। यवन भाषाय् थुकिया अर्थ "म्हासूगु बार्क" ख।[१]
थ्व सिमा झ्वास्याय् बुइगु जूगुलिं थुकिया नां नां फिभर ट्रि (ज्वर सिमा) जूगु ख। झ्वास्या लागाय् अउल अप्व जुइगुलिं न्हापाया मनुतयेसं थ्व सिमानापं च्वनिबिले ज्वर वइ धइगु विश्वास याना थ्व सिमाया नां ज्वर सिमा तःगु ख। [२] न्हापाया विचाःया उल्थाकथं आःया वैज्ञानिक मालेज्यां धाःसा थ्व सिमायात "उसाँय्‌युक्त क्षेत्र" इंगीत यायेत छ्येलि। [३]<eot>येँ – भारतया पूर्वोत्तर पहाडी राज्य आसामय् च्वंपिं नेवाःतय् पहिचान म्वाकेगु ताः तयाः नेपाःया छगू पुचः थौं उखे वनेत्यंगु दु । संस्कृतिविद् गणेशराम लाछिया नेतृत्वय् भाषा, लिपि, बाजं, नसात्वँसा आदि विषयया विज्ञपिं दुथ्याःगु १५ म्हेसिया छगू पुचः उखे वनेत्यंगु खः ।सिक्किमय् थें आसामय् नं स्थानीय नेवाःतय्त राज्य सरकारं घोषणा याना तःगु आदिवासी जनजातिया धलखय् दुथ्याकेगु लागिं थ्व पुचः उखे वनेत्यंगु खः । नेवाःत नं थःगु हे बिस्कं भाषा, लिपि, वसः, नसात्वँसा, संस्कृति, भेषभुषा दुगु समुदाय खः धकाः अनया सरकारयात क्यनेगु थ्व पुचःया उद्देश्य जूगु खँ पुचःया नायः गणेशराम लाछिं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।<eot>लिउ हलिम हताः छगू हलिम स्तरया हताः ख। थ्व हताः सन् १९३९ निसें सन् १९४५ दथुइ जुल। थ्व हलिम हताःय् हलिमया सकल शक्तिशाली राष्ट्रनाप हलिमया सकल थें देय्‌तयेसं ब्वति काल। थ्व हताः निगु विपरित सामरिक गठबन्धन एलाइज अफ वर्ल्ड वार २ व एक्सिस पावरया दथुइ जूगु ख। थ्व हताःया झ्वलय् १०० मिलियन स्वया अप्व सैन्य पदाधिकारी परिचालन जुल गुकिंलि थ्व हताःयात मानव इतिहासया दक्ले तःधंगु सैन्य परिचालन व दक्ले तःधंगु हताः दयेकल। हताःया चरम ईले हताःया मू ब्वतिकामि दयेतयेसं थःगु सकल आर्थिक, औद्योगिक व वैज्ञानिक क्षमता हताःया निंतिं हे छ्यलेमाला थ्व हताःय् सैन्य व नागरिक स्रोतया भिन्नता मदयावन। थ्व हताःया झ्वले ७० मिलियन स्वया अप्व मनुतयेसं थःगु जीवन त्याग यायेमाल गुकिंलिं याना थ्व हताः मानव इतिहासया हे दक्ले अप्व मनु मदूगु ल्वापुया कथं पलिस्था जूवन। [१]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५६.९४४५८२ उत्तर व देशान्तर १५४.१७०३४८ पश्चिम खः (56.944582° N 154.170348° W)। थ्व थासे २०५५१४८३ वर्ग मिटर (७.९३४९७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६३७९००९ वर्ग मिटर (२.४६२९४९ वर्ग माइल) ल दु[१]।
ज: छगू प्रकारया उर्जा ख। थ्व उर्जाया ग्वहालिं प्राणीतेसं स्वेफै। जः खँग्वः छ्यला यक्व जःनाप स्वापू दूगु खँग्वःत दयेकातःगु दु। दसु-छ्वालुजः वा लःजः (Mirage),तुयुजः (साधारन जः), चजः, दुजः (दुनं थुयावःगु भाव), पिजः (पिनेया जः), मूजः(म्हया जः), लिजः (Reflection), लूज (Dawn)<eot>नेपाःया टेबुलटेनिस कासायात व्यावसायिक यानायंकेगु ज्याय् थप छपलाः न्ह्याःगु दु । टेबलटेनिसया राष्ट्रिय कासामि नविता श्रेष्ठयात बुधवाः विजेश्वरी सेकेन्डरी स्कुलं थः ब्रान्ड एम्बेस्डर दयेकाः टेबलटेनिस ख्यःयात व्यवासायिक रुपं क्वातुकेगु निंतिं तिबः बिउगु खः । नेपाःया सुं नं टेबलटेनिस कासामि थुकथं छुं व्यवसायिक ज्याय् ब्राण्ड एम्बेस्डर जूगु थ्व हे न्हापांखुसी खः ।
नविता व स्कुल दथुइ बुधवाः छगू पत्रकार सम्मेलनया दथुइ हस्ताक्षर जूगु सम्झौता कथं स्कुलं थःगु ब्राण्ड प्रचारया निंतिं नविताया दछिया १ लाख २० हजार तका बीगु जूगु दु ।
न्हय्क्व तक राष्ट्रिय च्याम्पियन जुइधुंकूम्ह नविता विजेश्वरी स्कुलय् ब्वनाः अनं हे टेबलटेनिस म्हिता वःम्ह खः । पत्रकार सम्मेलनय् नवितां धाःगु दु, ‘जितः टेबलटेनिसय् थीथी ट्रेनिङ सेन्टरं निख्खारे यायेगु ज्या जक याःगु खः, जिं टेबलटेनिसया सुरुवात ला विजेश्वरी सेकेन्डरी स्कुलं हे यानागु खः , अले थनं हे टेबलटेनिसय् छुं याये धयागु लक्ष्य क्वःछिनागु खः ।’<eot>अब्स्ट्रेटिक्स धाःगु मचा बुइकिगु व प्रजनन नाप स्वापू दूगु विज्ञान ख। थ्व विज्ञानय् मचाबुइन्ह्य व मचाबुइ धुंकाया विभिन्न खण्डयात सीकिगु व ल्वे लंकिगु जुइ।<eot>उत्तराखण्ड वा उत्तराञ्चल भारतया उत्तरय् स्थित छगू राज्य ख। सन् २००० व सन् २००६या दथुइ थ्व राज्यं उत्तराञ्चल नां छ्यल धाःसा नोभेम्बर ९ सन् २०००खुनु उत्तराखण्ड भारत गणराज्यया २७गु राज्यया रूपय् पलिस्था जुल। राज्यया पलिस्था यक्व दँया आन्दोलन धुंका जूगु ख। थ्व प्रान्तय् वैदिक संस्कृतिया दक्ले महत्त्वपूर्ण तीर्थस्थलय् छुं तीर्थस्थल ला।
उत्तराखण्डया सीमाय् उत्तरय् सँदेय्‌ व पूर्वय् नेपाः ला धाःसा पश्चिमय् हिमाचल प्रदेश व दक्षिणय् उत्तर प्रदेश ला। पारम्परिक हिन्दू ग्रन्थत व प्राचीन साहित्यय् थ्व क्षेत्रयात उत्तराखण्ड धका म्हसीकिगु या। संस्कृतय् उत्तराखण्डया अर्थ उत्तरी क्षेत्र वा भाग ख।
ज्यानुवरी २००७य् स्थानीय मनुतयेगु भावनायात आत्मसात याना राज्यया नां आधिकारिक रुपय् उत्तराञ्चलं हिला उत्तराखण्ड यात। देहरादून उत्तराखण्डया अन्तरिम राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर ख। थ्व नगर गैरसैण तहसीलया अन्तरगतय् ला।
थ्व थाय्‌या दक्ले प्राचीन वर्णन स्कन्द पुराणय् यानातःगु दु। स्कन्ध पुराणय् हिमालययात न्यागु भौगोलिक क्षेत्रय् थ्व कथं बायातःगु दु:-
पौराणिक ग्रन्थ कथं कुर्मांचल क्षेत्र मानसखण्डया नामं नाजा। पौराणिक ग्रन्थय् उत्तरी हिमालयय् सिद्ध गन्धर्व, यक्ष, किन्नर जातितयेगु श्रृष्टि व थ्व श्रृष्टिया जुजु कुबेर धका धयातःगु दु। कुबेरया राजधानी अलकापुरी (बद्रीनाथ स्वया च्वे) धका नं धया तःगु दु। पुराणतयेगु अनुसार जुजु कुबेरया राज्यय् आश्रमय् ऋषि-मुनि तप व साधना यानाच्वनिगु या।
अंग्रेज इतिहासकार कथं हुण, सकास, नाग, खस आदि जाति हिमालय क्षेत्रय् च्वनिगु या। तर पौराणिक ग्रन्थय् केदार खण्ड व मानस खण्डया नामं थ्व क्षेत्रया व्यापक वर्णन यानातःगु दु। थ्व क्षेत्रयात देव-भूमि व तपोभूमि तक्क धयातःगु दु।
मानस खण्डया कुर्माञ्चल व कुमाऊँ नां चन्द जुजुतयेगु शासन कालय् प्रचलित जूगु ख। कुर्माञ्चलय् चन्द जुजुतयेगु शासन कत्यूरी धुंका न्ह्यथना सन् १७९० तक्क दयाच्वन। सन् १७९०इ नेपाःया गोरखा सेनां कुमाऊँय् आक्रमण याना कुमाऊँ राज्ययात थःगु आधीनय् तल। नेपामितयेसं कुमाऊँय् सन् १७९० निसें सन् १८१५ तक्क शासन यात। सन् १८१५य् अंग्रजनाप सन्धि यायेधुंका गोरखा सेना नेपाल लिहांवन। अंग्रजतयेसं कुमाऊँया शासन चन्द जुजुतयेत बिया कुमाऊँयात ईस्ट इण्डिया कम्पनीया अधीनय् तल। थ्व कथं कुमाऊँइ अंग्रेजतयेगु शासन १८१५ निसें न्ह्यथन।
ऐतिहासिक विवरणतयेगु कथं केदार खण्ड यक्व गढ(किल्ला)य् विभक्त जुयाच्वन। थ्व गढतयेत थी-थी जुजुतयेसं थःगु अधीनय् तयातल। इतिहासकारतयेगु अनुसार पंवार वंशया जुजुं थ्व गढतयेत थःगु अधीनय् एकीकृत याना गढवाल राज्यया पलिस्था यात व श्रीनगरयात थःगु राजधानी दय्‌कल। केदार खण्डया गढवाल नां वबिले प्रचलित जुल। सन् १८०३य् नेपाःया गोरखा सेनां गढवाल राज्यय् आक्रमण याना गढवाल राज्ययात थःगु अधीनय् लाकल। थनया जुजुं नेपाःया गोरखा सेनाया अधिपत्यं राज्ययात मुक्त याकेयात अंग्रजतयेगु ग्वहालि फ्वन। अंग्रेज सेनां नेपाःया गोरखा सेनायात देहरादूनया नापं सन् १८१५य् ल्वाना बुकल। गढवालया तत्कालीन महाराजां थ्व युद्धय् सिधःगु ध्येबा अंग्रेजतयेत पुले मफुलिं अंग्रजतयेसं सकल गढवाल राज्य जुजुयात मबिसें अलकनन्दा मन्दाकिनीया पूर्वया भाग ईस्ट इण्डिया कम्पनीया शासनय् तल व गढवालया जुजुयात टिहरी जिल्ला (वर्तमान उत्तरकाशी सहित)या भू-भाग जक्क लितबिल। गढवालया तत्कालीन महाराजा सुदर्शन शाहं डिसेम्बर २८ १८१५ खुनु टिहरी नांया थासय् (भागीरथी व मिलंगनाया दोभानय् दूगु छगू चिधंगु गां)य् थःगु राजधानी पलिस्था यात। छुं दं धुंका वय्‌कःया उत्तराधिकारी महाराज नरेन्द्र शाहं ओडाथली नांया थासय् नरेन्द्र नगर नांया छगू न्हुगु राजधानी पलिस्था यानादिल। सन् १८१५ निसें देहरादून व पौडी गढवाल (वर्तमान चमोली जिल्ला व रूद्र प्रयाग जिल्लाया अगस्तमुनि व ऊखीमठ विकास खण्ड सहित) अंग्रेजतयेगु अधीन व टिहरी गढवाल महाराज टिहरीया अधीन जुवन।
भारतीय गणतन्त्रय् टिहरी राज्यया विलय सन् १९४९या अगस्टय् जुल व टिहरीया तत्कालीन संयुक्त प्रान्तयात छगू जिल्ला घोषित यात। भारत व चीन युद्वया पृष्ठभूमिइ सीमान्त क्षेत्रतयेगु विकासया दृष्टिं सन् १९६०इ स्वंगु सीमान्त जिल्ला उत्तरकाशी, चमोली व पिथौरागढया पलिस्था जूवन।
सन् १९६९ तक्क देहरादूनयात त्वता उत्तराखण्डया सकल जिल्ला कुमाऊँ कमिश्नरीया अधीनय् लानाच्वन। सन् १९६९इ गढवाल कमिश्नरीया पलिस्था जुवन गुकिया मुख्यालय पौडी दयेकल। सन् १९७५य् मेरठ कमिश्नरीइ दयाच्वंगु देहरादून जिल्लायात गढवाल मण्डलय् सम्मिलित यायेधुंका गढवाल मण्डलया जिल्लातयेगु ल्याखँ न्या जुवन व कुमाऊं मण्डलय् नैनीताल, अल्मोडा, पिथौरागढ याना स्वंगु जिल्ला सम्मिलित जुल। अस्न् १९९४य् उधमसिह नगर व सन् १९९७य् रूद्रप्रयाग, चम्पावत व बागेश्वर जिल्लातयेगु पलिस्था धुंका उत्तराखण्ड राज्य गठन स्वया न्ह्यः गढवाल व कुमाऊँ मण्डलय् क्रमशः खु-खु जिल्ला दत। उत्तराखण्ड राज्यय् हरिद्वार जनपद सम्मिलित जुइधुंका राज्यया पलिस्था लिपा गढवाल मण्डलय् ७ व कुमाऊँ मण्डलय् ६ जिल्ला दत। ज्यानुवरी १, सन् २००७ निसें राज्यया नां उत्तराञ्चलं हिला उत्तराखण्ड जुवन। राज्यया पलिस्था दिवस नोभेम्बर ९इ हनिगु या।
उत्तराखण्डयात निगु मण्डलय् बायातःगु दु: कुमाऊँ व गढ़वाल। थ्व निगु मण्डल क्रमशः राज्य के पूर्वी व पश्चिमी भागय् ला।
थ्व निगु मण्डलय् गढ़वाल मण्डल, जनसंख्या व क्षेत्रफल नितांया हे दृष्टिं कुमाऊँ मण्डल स्वया तःधं। गढ़वाल मण्डलया कुल क्षेत्रफल ३२,४४८.३ (६०.६७%) वर्ग किमी दु धाःसा कुमाऊँ मण्डलया २१,०३४.७ (३९.३३%)। नापं, राज्यया आपालं जनसंख्या गढ़वाल मण्डलय् च्वं। राज्यया कुल ८४,८९,३४९ जनसंख्याय् ४९,२५,३८० (५८.०२%) मनु गढ़वाल मण्डलय् व ३५,६३,९६९ (४१.९८%) मनु कुमाऊँ मण्डलय् च्वं।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.३९९०४४ उत्तर व देशान्तर ११९.५१६४४२ पश्चिम खः (34.399044° N 119.516442° W)। थ्व थासे ७००१२६५ वर्ग मिटर (२.७०३२०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११८३२९२२ वर्ग मिटर (४.५६८७१७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>साइबेरियाया मानाकिपा (गाढा ह्यांगु रंगय् साइबेरिया नांया संघीय राज्य दु, तर ह्यांगु व संत्रासी रंग दूगु दक्वं क्षेत्र ऐतिहासिक साइबेरियाया भागया रुपय् कायेगु या
साइबेरिया (रूसी: Сибирь, सिबिर) छगु विशाल व विस्तृत भूक्षेत्र ख गन करिब दक्वंथें उत्तर एशिया ला। थ्व रूसया मध्य व पूर्वी भाग ख। सन् 1991 तक्क थ्व सोभियत संघया भाग जुयाच्वन। साइबेरियाया क्षेत्रफल 131 लखः वर्ग किमि दु। तुलनाया निंतिं सकल भारतया क्षेत्रफल 32.8 लखः वर्ग किमि दु , अर्थात साइबेरिया भारत स्वया प्यक्वः तःधं। अथे जुसां साइबेरियाया मौसम व भूस्थिति थुलि चरम जु कि थन 4 कोटी मनु जक्क च्वं, गुकि सन् 2011स उडिसा राज्यया जनसंख्याति जक्क ख।
करिब 25 निसें 50 कोटी दं न्ह्यः (वा पृथ्वीइ मनुत विकशित जुइ स्वया यक्व न्ह्यः), साइबेरियाया यक्व क्षेत्रय् ग्यान्पुगु ज्वालामुखी मुइगु जुयाच्वन व थ्व क्रम करीब 10 लखः दं तक्क जुया हे च्वन। थुकिलिं पृथ्वीइ दूगु 90% जीवतयेगु नस्ल सिना वन धइगु विश्वास दु।[१] साइबेरियाया पठारया बुं थ्व हे मुइज्यां पिहांवःगु लाभाँ दयावल।
साइबेरियाय् करिब 40,000 दं निसें मनुतयेगु उपस्थितिया चिं दु। ईनापं थन थी-थी जातित च्वन वा बुयावल, गुकिलि यॅनॅत, नॅनॅत, एवेंक, हूण, स्किथी व उईगुर ला। 13गु शताब्दीइ साइबेरियाय् मंगोलतयेसं कब्जा यात व 14गु शताब्दीइ छगु स्वतन्त्र साइबेरियामि राजतन्त्र पलिस्था जुल। मंगोलतयेगु दबावं बैकाल पुखुनापं च्वंपिं याकुत मनुत उत्तरपाखे वना च्वं वन।[२] थ-थःगु थासं थन वया मंगोलतयेसं पश्चिमपाखे रूसय् हमला यायेगु यानातल। 16गु शताब्दीइ रूसया शक्ति तच्वया वल व इपिं पूर्वपाखे च्वंवल। न्हापा बनेज्यामि व म्हो सैनिक साइबेरिया थ्यन, व इमिगु लिउ रूसी सेनां थन वया ज्याकुथि व सिंया किल्ला दयेकल। 17गु शताब्दीया दथुइ तक्क रूसी नियन्त्रण बिस्तार जुया प्रशान्त महासागर तक्क थ्यन। सन् 1709स साइबेरियाया कूल रूसी नस्लया जनसंख्या 2,30,000 दत।[३]
19गु शताब्दीया अन्त तक्क साइबेरिया छगु ल्युलाःगु व म्हो जनसंख्या दूगु क्षेत्र जुयाच्वन। थन रूसया शाही सरकारं थःगु राजनैतिक कैदीतयेत छ्वयेगु यानातल, छाय्धाःसा थन द्वलंद्व माइल तक्क च्वापुं भुनातःगु ख्यः सुं नं कैदीतयेसं बिसुंवना पुलावने मफु। 1891-1916या कालय् ट्रान्स-साइबेरियन रेलमार्ग दयेकल गुकिलिं रूसया औद्योगिकी-पूर्ण पश्चिमी भागयात साइबेरिया नाप स्वानाहल। ईनापं साइबेरियाया जनसंख्या अप्वया वल। थनया दकले तःधंगु आर्थिक व्यवसाय बुंइ क्वसं धातुत, ह्यंग्वा व मेमेगु पदार्थत पिकायेगु ख।
साइबेरियाया छगु प्रशासनिक विभागया नां साख़ा गणतंत्र ख, गन दूगु ओय्म्याकोन नगरय् −71.2°सेण्टिग्रेड तक्कया दकले म्हो तापमान खने दु, गुकिया आधारय् थुकियात हलिंया दकले चिकुगु नगरया कथं नालेगु या।
साइबेरियाय् जनसंख्याया औसत घनत्व 4 व्यक्ति प्रति वर्ग किलोमीटर जक्क दु। तुलनाया निंतिं सन् 2011या जनगणनाय् भारतया बिहार राज्यया जन-घनत्व 1102 मनु प्रति वर्ग किमि दु। थनया आपलं मनु रूसी ख, वा युक्रेनियन मूलया मनु ख सुनां रूसी पहिचान नालाकाल। साइबेरियाय् लगभग प्य लखः जर्मन मूलया नं मनुत दु। इमिसं नं रुसी पहिचान आत्मसात यानातःगु दु। साइबेरिया रूसया भाग 17गु शताब्दी धुंका जूगु ख व रूसी थ्व क्षेत्रय् अबिले निसें हे वःगु ख। व स्वया न्ह्यः थन यक्व जनजातित च्वानिगु या, इमिगु वंशज आतक्क नं थन हे दनि। इपिंइ बुरयात, तूवाई, याकूत व साइबेरियामि ततार मनु ला। बुरयातत व याकुततयेगु जनसंख्या प्य-प्य लखः स्वया अप्वः। थन छुं मेमेगु आदिवासी जातितयेगु चिधंगु जनसंख्या नं दु, दसु- केत, एवेंक, चुकची, कोरयाक, युकाग़ीर, आदि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.१४३१७१ उत्तर व देशान्तर ८५.०९६११४ पश्चिम खः (31.143171° N 85.096114° W)। थ्व थासे ८४०१९१७ वर्ग मिटर (३.२४३९९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां थःगु क्षेत्राधिकार दुनेया अतिकं व्यस्त लागाय् दयेकेत्यंगु आकाशे ताँय् छुं नं कथंया विज्ञापन याये मदइगु जूगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः अज्याःगु आकाशे ताँय् थीथी व्यावसायिक कम्पनीया विज्ञापन, होर्डिङ बोर्ड आदिया तयाः येँ मनपां आम्दानी याना वयाच्वंगु खः । येँ मनपां चालु आर्थिक दँय् लँजुवातय् अत्याधिक चाप दइगु थीथी च्यागू थासय् आकाशे ताँ निर्माण यायेगु योजना हःगु खः ।
येँ मनपां आकाशे ताँ दयेकेगु निंतिं चालु आर्थिक दँय् छगू करोडया बजेट नं विनियोजन याःगु खः । वंगु छुं ई न्ह्यवनिसें येँ मनपां लाक्वपाक्व थासय् छुं नं कथंया विज्ञापन याये मदइगु नीति हःगु खः । लाक्वपाक्व थासय् पर्चा, पम्पलेट, पोष्टर तिकेगु नापं विज्ञापन यायेगुलिइ रोक लगे याःगु खः ।
येँ मनपां वंगु आर्थिक दँय् जक विज्ञापन कर वापत १० गू करोड ९४ गू लाख ८६,०७९ तका दां असुल याःगु खः । आः न्हू दयेकीगु तां याउँक व अःपुक छगू थासं मेगु थासय् वने फइकथंया जुइगु व थुकथंया ताँ नेपालय् न्हापांखुसी दयेकेत्यनागु येँ मनपां न्ह्यथंगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः परीक्षणया रुपय् थनया पुलांगु बसपार्क न्ह्यःने स्थानान्तरण याये फइकथंया ताँ दयेकूगु खः ।
ताँया डिजाइन तयार जुइधुंकूगु व डिजाइन कथंया ताँ निर्माण दयेकेत बोलपत्र आह्वान यायेगु तयारी जुयाच्वंगु येँ मनपा भौतिक पूर्वाधार महाशाखा प्रमुख इन्जिनियर रामबहादुर थापां कनादिल । वय्कलं थ्व हे साउन दुने बोलपत्र आह्वान यानाः निर्माण शुरु यायेगु तयारी जुयाच्वंगु नं धयादीगु दु ।<eot>केरल (केरलम्) (मलयालम भाषा:കേരളം) भारतया छगू प्रान्त ख। थुकिया राजधानी तिरुअनन्तपुरम् (त्रिवेन्द्रम) ख। थ्व राज्यया मू भाषा मलयालम भाषा ख। हिन्दू धर्म व मुस्मां धर्म नापं थनः ख्रिस्टी धर्मया नं तःधंगु जनसंख्या दु। भौगोलिक कथं केरल भारतया दखिन-पश्चिमी सीमाय् अरब सागर व सह्याद्रि पर्वत श्रृंखलाया दथुइ ला। थ्व राज्यया क्षेत्रफल ३८८६३ वर्ग किलोमीटर दु। थःगु संस्कृति व भाषाया वैशिष्ट्यया कारणं म्हसीकिगु भारतया दखिनय् स्थित प्यंगु राज्यय् केरल छगू ख । थ्व राज्यया मू जलाःखला राज्य तमिलनाडु व कर्नाटक ख। पोंडिच्चेरी (पुतुच्चेरी) राज्यया मय्यष़ि (माहि) नामं म्हसीकिगु थाय्‌ नं केरल राज्यया अन्तर्गतय् ला। अरब सागरय् स्थित केन्द्र शासित प्रदेश लक्षद्वीपया भाषा व संस्कृतिया दृष्टिं केरल नाप बल्लागु स्वापू दु। स्वतंत्रता प्राप्ति न्ह्यः केरलय् जुजुतेगु शासन दयाच्वन। जुलाई १९४९य् तिरुवितांकूर व कोच्चिन शासनयात स्वाना 'तिरुकोच्चि' राज्यया पलिस्था जुवन। व ईले मलबार प्रदेश मद्रास राज्य (आःया तमिलनाडु)या छगू जिल्ला जक्क जुयाच्वन। नोभेम्बर १९५६य् तिरुकोच्चि नाप मलबारयात स्वाना आःया केरलया पलिस्था जुल।
पौराणिक बाखँकथं परशुरामं थःगु परशु लखे वांछःबिले वःहे आकारया भूमि समुद्रं पिहांवल व केरल अस्तित्वय् वल। थन १०गु शताब्दी ईसा पूर्व निसें मनु दूगुया प्रमाण लूगु दु।
केरल खँग्वःया व्युत्पत्तिया बारेय् विद्वानत छगूमत मदु। "चेर - स्थल", 'कीचड' व "अलम-प्रदेश" खँग्वः स्वाना केरल खँग्वः दयावःगु धैगु विश्वास दु। केरल खँग्वःया छगू मेगु अर्थ ख : - समुद्रं पिहां वःगु भूभाग। केरल राज्यय्‌ समुद्र व पर्वतया संगम थाय्‌यात नं केरल धैगु या। प्राचीन विदेशीतेसं थ्व थाय्‌यात 'मलबार'या नामं सम्बोधित यानातःगु दु।
केरलया ४१गु खुसित पश्चिमी दिशाय् स्थित समुद्र वा पुखुलि स्वा वनि। थुकिया नापं पूर्वी दिशाय् बाहा वनिगु स्वंगु खुसि, छुं पुखु व नहर आदि नं थ्व राज्यया जलसम्पदाया अङ्ग ख।
केरलया आर्थिक व्यवस्थाय् कृषिया तधःगु योगदान दु। मानव विकास परिमापकया आधारभूत डेटा कथं केरलया उपलब्धि बांला। थ्व कथं भारतया अन्य राज्यया तुलनाय् जनसंख्या वृद्धि दर म्हो जूगु, औसत जनघनत्त्व अप्व जूगु, आपाःगु आयु-दर, बांलाःगु स्वास्थ्य चेतना, म्हो शिशु मृत्यु दर, अप्व साक्षरता, प्राथमिक शिक्षाया सार्वजनिकता, उच्च शिक्षाया सुविधा आदिं थ्व राज्ययात आर्थिक कथं बांलागु संकेत ब्यु।
थ्व राज्यय् फुटबल, भलिबल, एथलेटिक्स आदि आधुनिक कासा म्हिति। भारतया धावक पी.टी. उषा केरलया नांजाम्ह कासामि ख।
केरलया भाषा मलयालम भाषा ख। थ्व भाय् द्रविड परिवारया भाषाय् छगू ख। मलयालम भाषाया उत्त्पत्तिया बारेय् यक्व सिद्धान्त प्रस्तुत यानातःगु दु। छगू मत कथं भौगोलिक कारणं आदि द्रविड भाषां मलयालम छ्गू स्वतन्त्र भाषाया कथं विकसित जुयावःगु ख धका नालाः का। थुकिया विपरीत मेगु मत कथं मलयालम तमिलं व्युत्पन्न जूगु भाषा ख। थ्व ख्यले थ्व निगु दक्ले प्रबल बिचा ख। सकल विद्वानतेसं थ्व धाःसा मानेया कि भाषाया परिवर्त्तनया कारणं मलयालमया उत्त्पत्ति जुयावल। तमिल व संस्कृत निगु भाषाया मलयालम भाषा नाप तःधंगु स्वापू दु। मलयालमया मौखिक साहित्य शताब्दियौं पुलां जु। तर साहित्यिक भाषाया रूपं धाःसा थुकिया विकास १३गु शताब्दी निसें जुयावःगु ख। थ्व कालय् च्वयातःगु 'रामचरितम'यात मलयालमया आदि काव्यया कथं कायेगु या।
केरलया अधिकांश मनु द्रविडिय वंशया ख व इमिगु मातृभाषा मलयालम ख। अथे जुसां केरलय् आर्य, अरबी, यहूदी व मिश्रित वंशया मनु नं दु। केरलया निगुगु तधःगु वर्ग आदिवासीतेगु ख। केरल राज्यया रुपय् सन् १९६१य् पलिस्था जुसां आःया केरलया अन्तर्गतय् दूगु प्रदेशया जनगणना १८८१ निसें दूगु खने दु। अनुमानया कथं १७गु शताब्दीया प्रारम्भय् केरलया जनसंख्या लगभग ३० लख दु। १८५०य् थ्व जनसंख्या ४५ लखः थ्यंवन, १८८१य् जनसंख्या अझ अप्वया वन। १९०१य् जनसंख्या ६४ लख जुवन व १९९१य् २९१ लख जुवन। २००१या जनगणना कथं केरलया जनसंख्या ३१८४१३७४ दु।
आयुर्वेदिक परम्परां थ्व राज्यय् उसाँय् पर्यटनया कथं ग्वहालि नं या। थनया 'पंचकर्म चिकित्सा' आयुर्वेदिक चिकित्साया छगू मू पर्यटकीय आकर्षण ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५७.७५०२१५ उत्तर व देशान्तर १५२.५०६४४१ पश्चिम खः (57.750215° N 152.506441° W)। थ्व थासे ६०७०५३०५ वर्ग मिटर (२३.४३८४५० वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८९६२९३० वर्ग मिटर (७.३२१६२९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तैत्तिरीय (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>ऐंसेलुखर्क नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६६३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ऐंसेलुखर्क यागु जनसंख्या ३४५७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.२७१२८१ उत्तर व देशान्तर ९२.२८०६२४ पश्चिम खः (36.271281° N 92.280624° W)। थ्व थासे ४७१७४८८ वर्ग मिटर (१.८२१४३२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छिगु नेपालभाषा पत्रिकाय् वंगु जेठ २५ गते शुक्रवाः श्री नानीकाजी सापूजुं वय्कःया तिरि मय्जुयात निदँ न्ह्यवंनिसें पिलाक्वय् ला थहां वइगु व्यथां दुःख बियाच्वंगुलिं उकियात कयाः छगू च्वसुया अनुरोध यानादीगु ब्वना । जि तसकं लय्ताया, जिगु च्वसु छिकपिंसं ब्वंगु जुयाच्वन । भचा भचासां उसाँय्या ज्ञां बिउगु जुयाच्वन । छिकपिं सकसितं सुभाय् देछायाच्वना ।
सापूजु छिम्ह तिरिमय्जुयात पिलाक्वया ला थहां वइगु व्यथा नापनापं प्रेसर व चिनिया ल्वय् दुगु नं सिल । अय् धायेबलय् वय्कः अथे हे न्यय्दँ, ख्वीदँ वैशया जुइमाः धकाः जिं अनुमान याना । छिगु अनुरोधय् थ्व च्वसु च्वयाच्वना ।पिलाक्वया ला थहां वइगु ल्वय् नं बुढेसकालया ल्वय्त मध्ये छगू खः । म्ह पुलां जुयावःलिसे शरीरय्, म्हय् अनेक कथंया कमी कमजोरी जुयाः दुःख सी मालावइ ।
ला थहां वइगु धयागु हे पिलाक्वया ला थहां वइगु खः । मेथाय् मेथाय् ला उलि थहां वइमखु । ला थहां वइगु धयागु लापाँय् हे थहां वइगु मखु । लापाँय् म्वय् म्वय्निलाः छाना वइगु खः । कडा जुयावइगु खः । अंग्रेजी भासं थ्वयात स्पाजम जूगु धाइ । अथे लापाँय् म्वय् म्वय् निलीबलय् अर्थात ला थहां वइबलय् लापाँय् तसकं स्याइ । ज्वनातये माली । उसिउसि यानाः भचा लिपा म्वय्म्वय् निलाच्वंगु म्हो जुयावनी ।
न्हापा थें तुं नाइसे च्वनावइ । ला थहां वःगु नाइसे च्वनाः लनावनी । ला थहां वइगु खास यानाः द्यनेबलय् वा न्यासि वनेबलय् जुइ । द्यनेबलय् गुबलें गुबलें मनूतय् न्ह्यलय् धुप्यनेगु जुयाच्वनी । ल्हाः तुति तिल्ल प्यंक तप्यंकेगु । यदि थथे हे न्ह्यलय् वा न्ह्यलं चायेकाः धुप्यनेबलय् जक आकाझाकां पिलाक्वया ला थहां वइगु खःसा ग्यायेम्वाः । थ्व सामान्य खः । ल्वय् मखु ।
नापनापं खनिज पदार्थ अप्वः धइगु सिसाबुसा गथेकि केरा, धालय्, स्याउ इलय्ब्यलय् नयेगु यानाच्वनेमाः ।अथे हे ला थहां वइगु मेगु कारण खः लः मगाइगु । लापाँचय् लः मगातकि अन मुनीगु थीथी फोहर पिहां वने फइमखु । अले ला थहां वइ । आः छम्ह मनुखं गुलि लः त्वनेमाः धयागु फरक फरक धारणा दु । अनेक तरिका क्यनातःगु दु ।
अय् जुयाः पिसाब म्हो जुल धाःसा लः मगात, पिसाब अप्वः जुल धाःसा लः अप्वल धकाः सिइकेमाः । तर चिनिया ल्वय् दुपिंसं अप्वः पिसाब याइ । पिसाबया ल्वय् दुपिंसं म्हो पिसाब याइ धइगु नं सिइकेमाः । अनंलि हानं मेगु ला थहां वइगु कारण खः– नसाया ल्वय् । नसा कमजोर जुलकि नं ला थहां वइ । बैंश वंलिसे शरीर कमजोर जुयाः वनी ।
आः सामान्य कथं धायेफुगु ला थहां वइगुया कारण थुपिं हे खः । लापाँय्या अनेक ल्वय् दु । गुकिं यानाः ला थहां वइ, उकिया बारे च्वयां थुइ नं मखु । च्वयां साध्य नं जुइमखु । थीथी कथंया जाँचबुझ यानाः निदान यायेमाः । निदान लिपा तिनि वासः यायेफइ । अय्जुयाः सापूजु थौंयात थुलि हे जक च्वयाः च्वसु क्वचायेकेत्यना । छिं व मेमेपिंसं नं थ्व च्वसुं छुं छुं ला थहां वइगुया ज्ञान व उपचारया बारे सिल हे जुइमाः । जिगु धायेगु थुलि हे जक खः ।<eot>थाइल्याण्ड (थाई भाषा ราชอาณาจักรไทย) दक्षिण पूर्व एसियाय् लाःगु छगू स्वतन्त्र देय्‌ ख। थ्व देय्‌या उत्तरय् लाओस व म्यानमार, पूर्वय् लाओस व क्याम्बोडिया, दक्षिणय् थाइल्याण्ड खाडी व मलेसिया, व पश्चिमय् अन्दमन सागर व म्यानमार ला। थ्व देय्‌या लःया सीमाय् थाइल्याण्ड खाडी धुंका दक्षिणपूर्वय् भियतनाम व दक्षिण पश्चिमय् [[अन्दमन सागर पुलाः भारत व इन्डोनेसिया ला। थ्व देय्‌या राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर ब्याङ्कक ख। ब्याङ्कक थ्व देय्‌या राजनैतिक, आर्थिक, औद्योगिक व सांस्कृतिक राजधानी नं ख।
थाइल्याण्ड क्षेत्रफल कथं हलिमया ५१गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल स्पेनया क्षेत्रफलति हे दु। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल करिब ५१३,००० किमि२ (१९८,००० वर्ग मा) दु। जनसंख्या कथं थ्व देय्‌ हलिमया २०गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या जनसंख्या ६ कोटी ३० लखः दु। थ्व देय्‌या करिब ७५% जनता थाइ जातिया दु धाःसा १४% चिनिया मूल, व ३% मलेय जातिया दु;[३] मेमेपिं मनुय् चिधंगु समुदाय दसु मोन, ख्मेर व थी-थी पहाडी मनुत दु। थ्व देय्‌या आधिकारिक भाषा थाइ भाषा ख। थ्व देय्‌या करिब ९५% जनसंख्यां बौद्ध धर्म हनि।
थाइल्याण्ड हलिमय दक्ले अप्व बौद्ध विश्वास दूगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या राष्ट्रिय धर्म थेरवाद बौद्ध धर्म ख गुकियात ९५% जनसंख्यां हनि [४]। थाइल्याण्डया संस्कृति व परम्पराय् भारतीय, चिनिया व पाश्चात्य परम्पराया तःधंगु प्रभाव दु।
थाइल्याण्ड छगू संवैधानिक राजतन्त्रात्मक देय्‌ ख। थ्व देय्‌या जुजु भुमिबोल अदुल्यादेज ख। वय्‌कः चक्री राजवंशया ९म्ह जुजु ख। वय्‌कः बागु शताब्दी स्वया अप्व ई तक्क जुजु जुयादी धुंकल, अतः, वय्‌कः थाइ इतिहासय् दक्ले ताःहाकगु ई तक्क शासन याइम्ह जुजु व आःया हलिमय् दक्ले ताःहाकगु ई तक्क शासन याइम्ह जुजु नं ख। जुजुयात राष्ट्राध्यक्ष, सेनाध्यक्ष, बौद्ध धर्मया संरक्षक, व धर्मया रक्षकया रुपय् कायेगु या। थाइल्याण्ड युरोपेली शक्तितेसं गबिलें नं थःगु अधीनय् तये मफुगु छगू जक्क दक्षिणपूर्व एसियाली राष्ट्र ख। तर थ्व देय्‌यात द्वितीय विश्व युद्धय् धाःसा जापानं थःगु अधीनय् तल।
सन् १९८५ व सन् १९९५या दथुइ थ्व देशय् यक्व आर्थिक विकास जुल। आःया ईले थ्व देय्‌ नव औद्योगिक राष्ट्रय् ला। थुकिया अर्थतन्त्रया मेरुदण्ड थ्व देय्‌या निर्यात व पर्यटन (विशेषयाना पताया, ब्याङ्कक, व फुकेत थें न्याःगु पर्यटकीय स्थल)य् आधारित दु [५][६]।
युरोपियन शक्तित नाप जूगु हतालय् स्यामया छुं प्रदेश त्वतेमाल। थौं थ्व प्रदेशत बर्मा व मलेशियाया अंश जुयाच्वंगु दु। लिउ हलिम हताःय् थ्व देसं जापानयात ग्वहालि यात धाःसा हताः धुंका अमेरिकायात। सन् १९९२स जूगु सत्ता पलटं थाइल्यान्दयात छगू संवैधानिक राजतन्त्र दयेकल।<eot>टेनिसया महान कासामि रोजर फेडरर । थ्व हे महान कासामियात थौंकन्हय् बक्सिङया मेम्ह महान कासामि मोहम्मद अलीलिसे तुलना यानाहःगु दु । थ्व तुलना मेता कारणं मखु, वंगु दछिया दुने वं त्याकाहःगु ग्रान्डस्लाम उपाधीया कारणं खः ।छगू इलय् फेडररया युग सिधल धयागु अवस्था तकं वयेधुंकूगु खः । मदिक्क जुयाच्वंगु चोटया कारणं ग्रान्डस्लामया कीर्तिमानी कासामि झ्वःलाक हे छुं कासा त्याकेमफुगु स्थितिइ थ्यनेधुंकूगु खः । थज्याःगु निराशाजनक अवस्था वयेधुंकाः नं फेडररं टेनिस कोर्टय् थःत हाकनं प्रमाणित यानाबिउगु दु । वंगु खुलाया दुने हे वं निगू ग्रान्डस्लाम त्याकेधुंकल ।
अलीं नं थथे हे थ्यंमथ्यं बक्सिङं पिने च्वनेधुंकाः नं लिपा रिङय् लिहां वयाः विश्व च्याम्पियनया उपाधी ल्हातय् लाकूगु खः । छगू कथं बक्सिङं संन्यास हे कायेधुंकूम्ह थें च्वनाच्वंम्ह अलीं थः ३२ दँ थ्यनेधुंकाः नं किंशासाय् रिङय् लिहां वयाः जर्ज फोरम्यानपाखें थःगु उपाधी लाकाकाःगु खः । उबलय् अलीं कासा त्याकी धकाः म्हो हे मनूतय्सं जक अनुमान याःगु खः ।फेडररं थगुने अस्टे«लियन ओपन त्याकूबलय् सकसिनं हाकनं जक वयागु युग लिहां वःगु महसुस याःगु खः । छाय्कि थ्व ग्रान्डस्लाम त्याकेत फेडररं न्यादँ तक पी माल । थ्वयां न्ह्यः ला अप्वःसिनं फेडरर आः इतिहास जुइधुंकल धायेधुंकूगु खः ।
थ्व वयागु क्यारियरया २० गूगु ग्रान्डस्लाम खः । थ्व कीर्तिमानी उपाधी त्याकेगु झ्वलय् फेडररं थःत उमेरं छुं मपं धयागु क्यनाबिल । आइतवाः मारिन चिलिचलिसे जूगु फाइनल कासा न्ह्यः वं थःत मोटिभेट यायेत ग्यारी ओल्डम्यानया बोयापिक चर्चित स्वःवंगु खः । अले स्वघौ तक न्ह्याःगु फाइनल कासाय् वं लिचिलयात ६–२, ६–७, ६–३, ३–६, ६–१या सेटं बुकल ।स्वीस कासामि फेडररया थ्व खुगूगु अस्ट्रेलियन ओपन उपाधी खःसा क्यारियरया नीगूगु ग्रान्डस्लाम । दकलय् अप्वः ग्रान्डस्लाम त्याकूम्ह कासामिया कीर्तिमान फेडररया हे नामय् दु । वयागु ग्रान्डस्लाम उपाधी निगूगु थासय् लानाच्वंम्ह राफेल नाडालया स्वयां प्यंगू अप्वः खः । वंगु निला न्ह्यवंनिसें रफाल नाडाल लिसें वरियताया निंतिं धेंधेंबल्लाः यानाच्वंम्ह फेडरर आः वइगु मार्चय् हाकनं विश्व वरियताया शीर्षस्थानय् वइगु सम्भावना यक्व दु ।<eot>भैरी कालिकाथुम (अंग्रेजी:Mairi Kalikathum), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९२८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं माइरी कालिकाथुम यागु जनसंख्या ४८५६ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१३५३०५ उत्तर व देशान्तर ८७.९८८९८० पश्चिम खः (34.135305° N 87.988980° W)। थ्व थासे ९३५०८८७८ वर्ग मिटर (३६.१०३९८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३७३२८ वर्ग मिटर (०.०१४४१२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५५६७७५ उत्तर व देशान्तर ८८.५३३३०१ पश्चिम खः (39.556775° N 88.533301° W)। थ्व थासे १५०८६४६ वर्ग मिटर (०.५८२४९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.१४१४८६ उत्तर व देशान्तर ८८.२००२५१ पश्चिम खः (42.141486° N 88.200251° W)। थ्व थासे ७२२०५४६४ वर्ग मिटर (२७.८७८६८७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३४७२०१ वर्ग मिटर (०.५२०१५७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.६३९६०५ उत्तर व देशान्तर ८२.६०८७१५ पश्चिम खः (29.639605° N 82.608715° W)। थ्व थासे ११६३३२७१८ वर्ग मिटर (४४.९१६३१५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७३१७०२ वर्ग मिटर (१.०५४७१६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६९९६७७ उत्तर व देशान्तर ८९.१२२०७५ पश्चिम खः (39.699677° N 89.122075° W)। थ्व थासे १५३९८९६ वर्ग मिटर (०.५९४५५७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिंहसानी (अंग्रेजी:Sinhasani), नेपा:यागु नारायणी अञ्चलयागु बारा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७७२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सिंहसानी यागु जनसंख्या ४२८८ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.८७६४५२ उत्तर व देशान्तर ८५.१७३८४८ पश्चिम खः (32.876452° N 85.173848° W)। थ्व थासय् ११४६१३०७ वर्ग मिटर (४.४२५२३६ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ३२६९११ वर्ग मिटर (०.१२६२२१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पागनाथ (अंग्रेजी:Pagnath), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३८९ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५२८५२४ उत्तर व देशान्तर ८७.७०९८११ पश्चिम खः (38.528524° N 87.709811° W)। थ्व थासे ७७८९९२ वर्ग मिटर (०.३००७७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।
मौलाली (अंग्रेजी:Maulali), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५८१ खा छेँ दु।<eot>चिकित्सकीय व मौखिक स्वास्थ्य छिगु समग्र स्वास्थ्य व कल्याणया छगू अनिवार्य भाग खः । म्हुतु स्वच्छ मजुलकि क्याभिटि व गिजाया ल्वय् जुइफु थ्व चीज नुगःल्वय् क्यान्सर व डायबिटिजलिसे नं स्वानाच्वंगु दु । झासँ, झीसं सीके उगु न्यागू कारण, गुकिं वायात म्हासुकाबी । यक्व च्या कफि त्वनादीमते छिं सिउ ला, छिगु प्रत्येक दिन मौखिक हेरचाह व […]
पालु दकलय् निंगु व साःगु मसला मध्ये छता खः । थ्व थीथी पोषक तत्व व बायोएक्टिभ कम्पाउन्डं जायाच्वंगु दु, गुकिया छिगु म्ह व न्ह्यपुइ शक्तिशाली प्रभाव लाइ । कचिगु पालु नयेगु बारे खँ ल्हायेगु खःसा थ्व वाक्की लिसे ल्वायेत, मनावःगुलिसे ल्वायेत, अस्टियोआर्थराइटिस पाखें राहत कायेत, आतापुतियागु स्वास्थया समर्थन यायेत व क्यान्सरयात पनेत ग्वाहालि याइगु चीज खः धकाः […]
किंवदन्ति – नानीकाजि सापू येँ देय्या थःने लागाया परम्परागत त्वाः किलाघः त्वाःया पूर्वपाखे प्यकालँया छगू दुवाः दु । थ्व दुवाःया दथुइलाक्क धयाथें छगाः दु । व गालय् द्यः छम्ह नं दु । व द्यःया आकार धाःसा छुं मदु तर ह्वःप्वाः छप्वाः दुगु ल्वहं छगः दु । मनूतय्सं वयात हे द्यः धकाः पुजा याना वयाच्वंगु दु । थुम्ह द्यः मेपिं सुं नं […]<eot>लाओ भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.६८५२६४ उत्तर व देशान्तर ८०.६७१२७५ पश्चिम खः (26.685264° N 80.671275° W)। थ्व थासे १२०४१२५३ वर्ग मिटर (४.६४९१५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २३७०३ वर्ग मिटर (०.००९१५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२१४६८६ उत्तर व देशान्तर १११.८६९९६६ पश्चिम खः (33.214686° N 111.869966° W)। थ्व थासे १३५६६६४५ वर्ग मिटर (५.२३८१११ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>हिन्दू धर्मय् आस्था व विश्वास याइपिंसं साया च्व त्वंगु ला झीस खना वयाच्वनागु हे खः । थ्व चलन आतक नं कायम हे दु । तर आः वयाः साच्व जक मखु खिचाया च्व त्वनेगु नं चलन (फेशन) शुरु जूगु दु । तर थ्व छुं धर्म वा सम्प्रदायय् आस्था दुपिं वा विश्वास याइपिंसं मखु ।
अले ख्वालय् खने दइगु थीथी कथंया चातः मदयेका छ्वयेगु निंतिं नं उम्ह मिसां थथे खिचाया च्व त्वनेगु याना वयाच्वंगु खः । नां खुले याना मतःम्ह उम्ह मिसां थःगु हे छेँय् लहिनातःम्ह खिचाया च्व त्वनेगु यानागुलिं थःगु ख्वाःया चमक अप्वया वःगु जक मखसे ख्वालय् च्वंगु थीथीकथंया चातः नं मदया वंगु दावी याःगु दु ।
यक्वसिनं जिज्ञासा तयाः न्यनेगु याः कि जि न्ह्याबलें थुभनं छाय् बांलाः खने दयाच्वंगु ? थुकिया रहस्य छु खः ? ख्वाःया समाः (मेकअप) न्ह्याबलें पर्फेक्ट गथे जुयाः खने ? ख्वालय् न्ह्याबलें उलि हे चमक गथे जुयाः दयाच्वंगु ? थथे थीथीकथंया न्ह्यसःत न्यनेगु यानाच्वंगु उम्ह मिसाया दावी दु । उम्ह मिसाया धापू दु, ‘जब जिं खिचाया च्व फायेगु ई जुइ । जिं छगः कपय् च्व फाकेगु खः ।
अले वयात तत्काल हे त्वना छ्वयेगु ।’उम्ह मिसाया सार्वजनिक जूगु छगू भिडियोलय् खिचाया च्व त्वनाः जुइगु फाइदाया बारे वं धयातःगु दु, ‘जिं थः खिचाया च्व त्वनेगु शुरु याये न्ह्यःतक जि तसकं ‘डिप्रेस्ड’ जुयाच्वनाम्ह खः, छाय्धाःसां अबलय् जिगु ख्वालय् तसकं चातः चातः वयाः ख्वाः हे स्वये मजियाच्वंगु खः ।
जब जिं खिचाया च्व त्वनेगु शुरु याना, बुलुहुं व दक्वं मदया वन ।’खिचाया च्वय् भिटामिन ए व ई नापं क्याल्सियम थेंज्याःगु तत्व दुगु व खिचाया च्व सेवनं क्यान्सर थेंज्याःगु ल्वचं तकं बजे याइगु वयागु दावी दु ।<eot>येँ – स्वयम्भू व्यवस्थापन महासमिति व जिल्ला वन कार्यालय येँ जानाः स्वयम्भुइ सिमा पिउगु दु । महासमितिया महासचिव महेन्द्र रत्न बुद्धाचार्यं शनिवाः स्वयम्भुया पूर्व दक्षिण पाखे १९५ मा सीमा पिनागु जानकारी बियादीगु दु । स्वयम्भुइ च्वनीपिं माकःतय्त नयेदइगु कथं थीथी सिसाबुसाया लिसें च्वनेछिनिकथंया सीमा पिनागु खँ नं वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>विश्वया दकलय् तःधंगु म्यूजियम ‘दि अमेरिकन म्यूजियम अफ नेचुरल हिस्ट्री’ खः । थ्व अमेरिकाया न्यूयोर्कय् दु । थुकिया स्थापना सन् १८६० य् जूगु खः । थुकिया क्षेत्रफल ११,१४८ वर्गमीटर दु । थ्व स्वयेत थन थ्यंमथ्यं ३० लाख मनूत वः ।
विश्वया दकलय् तजाःगु ताँ संयुक्त राज्य अमेरिकाया कोलोराडो राज्यय् अरकंसास खुसिया रोयल जर्जय् दु । थ्व लःया सतह स्वया ३२१ मीटर तजाः । थ्व ६ डिसेम्बर १९२९ य् दयेकूगु खः।
पत्रकारीता, साहित्य व नाटकय् योगदान याःपिंत बिइगु ‘पुलिट्जर पाइज’ विश्वय् नांजाःगु सिरपाः मध्ये छगू खः । थ्व सिरपाः अमेरिकाया छगू अखबार ‘न्यूयोर्क वल्र्ड’ या थुवाः जोशेफ पुलिट्जरया नामं स्थापना यानाः सन् १९१७ निसें दँयदसं बिइगु यानाच्वनंगु दु ।
पाःला (ःभचअगचथ) झ्यातुसे च्वंगु, वहः रंगयागु धातु खः। थ्व छतायां छता जक अज्याःगु धातु खः, गुगु सामान्य तापक्रमय् हे झोल अवस्थाय् लानाच्वनी । अथे जुयाः थर्मामीटर, थी थी वासः व मेमेगुली नं थ्व छ्यलीगु याः । थुकियात ‘क्वीकशिल्भर’ नं धाः ।
– पेरिसया बारे सकसिनं सिउ तर तसकं कम मनुखं जक सिउ कि फ्रान्सया थुगु राजधानी शहरया पुलांगु नां ‘ल्युटेशिया’ खः ।
– चीनय् साइकल गयेगु स्वास्थ्यया दृष्टिकोणं तसकं बांलाः भाःपियातःगु दु । अन थ्यंमथ्यं ४० करोड साइकल दुगु अनुमान यानातःगु दु ।
– विश्वय् सगरमाथा स्वयां तजाःगु शिखर मोनोकोआ खः । लखय् दुनाच्वंगु थुगु पर्वतया जाः ३३,४७६ फीट दु । थुकिया शिखर हवाई द्वीपय् खनेदु ।<eot>हं न्यानाकाःगु सोल इभी एसयुभी गाडी फूल अप्सनया जूगु खँ धाःगु दु । थज्याःगु गाडी थ्व स्वयां न्हापां पुलांम्ह सचिव रामेश्वर खनालं नं न्यानादीगु खः । अथेहे थीथी गैरसरकारी संस्थां नं थज्याःगु गाडी न्यायेगु यानाच्वंगु खँ इन्टरप्राइजेजं धाःगु दु । विशेष यानाः थौंकन्हय् नेपाःया उच्च सरकारी अधिकारीपिंसं नं विद्युतीय गाडीयात प्राथमिकता बियाच्वंगु दु ।
विद्युतीय गाडीइ ग्राहकया माग अप्वया वनेवं गाडी बिक्रेतातय्सं घर जग्गा महोत्सवय् नं विद्युतीय गाडीया स्टल तयेयंकूगु दु । बिक्रेताया कथं प्यन्हुया दुने हे च्यागः विद्युतीय मोटर बुक जुइधुंकूगु दु । कम्पनीं बिउगु जानकारी कथं मेलाया ईया दुने गाडी बुकिङ याइपिंत २ लाख तक छुट अफर बियातःगु दु ।
एन्टोनियो ग्रिजम्यान फुटबलप्रेमीतय् निंतिं न्हूगु नां मखु । फ्रान्सया थ्व फरवार्डं सन् २०१६ या युरोकपय् फान्सयात फाइनल तक थ्यंकेगु निंतिं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूगु खः । युरोकपय् दकलय् बांलाःम्ह कासामि ग्रिजम्यानं उबलय् खुगू गोल थ्वाःगु खः ।
थ्व विश्वकपय् नं वं अस्ट्रेलिया विरुद्ध न्हापांगु कासाय् हे गोल थ्वायेधुंकूगु दु । युरो २०१६ य् उत्कृष्ट कासामि जुयाः गोल्डेन बुट त्याकेत ताःलाःसां ग्रिजम्यानं थःगु देय्यात युरोकप धाःसा त्याकाबीमफुत ।
थौं जुइगु अर्जेन्टिना व क्रोएसिया दथुया कासाय् न्ह्याबलें थें सकसिया मिखा लियोनल मेसी पाखे हे जुइगु जुइ । विश्वया उत्कृष्ट कासामि लियोनल मेसी थुगु विश्वकपया न्हापांगु कासाय् पेनाल्टि हे मिस याःगुलिं सकसिया आलोचनाया पात्र जुयाच्वंगु दु ।
अथे खःसां वयात स्वयेत सुनां नं त्वःफिके चाहे जुइमखु । क्लब फुटबलय् फुक्क कथंया उपाधी त्याकेधुंकूम्ह मेसी थःगु उपाधी धलखय् विश्वकप छगू नं थप यायेगु अभियानय् वयाच्वंगु दु ।
न्याक्वः तक विश्वया उत्कृष्ट कासामि जुयाः फिफाया बालन डी’ओर त्याकेधुंकूम्ह मेसीं अर्जेन्टिनाया निंतिं जक ६४ गोल यायेधुंकूगु दु । मेसीया प्रदर्शनया ग्वाहालिं वंगु विश्वकपय् अर्जेन्टिना फाइनल तक थ्यंगु खःसा कोपा अमेरिकाया नं फाइनल तक थ्यंगु खः ।<eot>एजेन्सी– अमेरिकाया राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं विदेशमन्त्री रेक्स टिलरसनयात पदच्युत याःगु दु । वय्कःया थासय् आः अमेरिकी गुप्तचर निकाय सीआइएया निर्देशक माइक पोम्पेओयात नियुक्त याःगु दु ।
बर्खास्त लिपा टिलरसनं छगू प्रेस सम्मेलनय् संवोधन यासे थःगु कार्यकालय् अमेरिकाया विदेश मन्त्रालयय् यानागु ज्याया बारे चर्चा यानादीगु दु । तर वय्कलं थःत आकाझाकां पदच्यूत याःगु खँय् धाःसा राष्ट्रपति ट्रम्पया आलोचना यानामदी । वय्कलं पत्रकारतय् छुं न्ह्यसः नं कयामदी । टिलरसनं बेलायतय् छम्ह पुलांम्ह रुसी गुप्तचरयात विष बिउगु घटनाय् रुसय् ल्हाः दयेमाः धयागु बेलायतया अनुमानय् थः नं सहमत दुगु व उगु घटना जिम्मेवारपिंत सजाय बीमाः धकाः सोमवाः न्ववानादीगु खः ।
टिलरसनयात विदेशमन्त्रीपाखें चिइकिन धयागु खँ वंगु डिसेम्बरय् हे मिडियाय् खबर वयेधुंकूगु खः । तर राष्ट्रपति कार्यालय ह्वाइट हाउसं धाःसा थुकिया खण्डन यानाच्वंगु खः । राष्ट्रपति पुतिन लिसे तःगू खँय् मतभेद दुगुलिं हे टिलरसनयात पदमुक्त याःगु खः ।
सिआइएया निर्देशकयात विदेशमन्त्री नियुक्त यायेधुंकाः सिआइएया निर्देशक पदय् जिना ह्यास्पलयात नियुक्त याःगु दु । सीआइएया निर्देशक पदय् थ्यंम्ह ह्यास्पेल न्हापांम्ह मिसा खः ।<eot>थिमि- थिमि नगरपालिकाया मेयर मदनसुन्दर श्रेष्ठयात शनिवा सनिलय् सांघातिक अाक्रमण जूगु दु दु। वय्कया छेँ न्ह्यःने हे अाक्रमण जूगु खः । छेँय् दुहां वनेत्यंगु इलय् स्वम्हेसिनं अाक्रमण याःगु खँ प्रहरी धाःगु दु । अाक्रमणय् लाना वय्ंक: घा:पाः जूगु दु । अाक्ररमणकारीतयसं वयकः या गाडीइया न्हाय्कं नं तछ्याना थकूगु खँ धाःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २१.९७४८१ उत्तर व देशान्तर १५९.३६५५७६ पश्चिम खः (21.97481° N 159.365576° W)। थ्व थासय् १६३५९१९६ वर्ग मिटर (६.३१६३२१ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा २०५५६७२ वर्ग मिटर (०.७९३६९९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६६.९१७५७९ उत्तर व देशान्तर १५६.९०६८२९ पश्चिम खः (66.917579° N 156.906829° W)। थ्व थासे ४१७०९०६० वर्ग मिटर (१६.१०३९५९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८८८७५१ वर्ग मिटर (०.७२९२५१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्वीडिश भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>एजेन्सी-आइतवाः रुसय् छगः विमान दुर्घटना जुयाः विमानय् दुपिं चालक दल व यात्रु यानाः ७१ म्ह सीगु दु । मस्कोया डमडयड्भ विमानस्थलं ब्वःगु छुं मिनेट लिपा हे विमान दुर्घटना जूगु खः । सारातोफ एयरलाइन्सया थ्व विमान ब्वःगु छुं मिनेट लिपा सम्पर्कविहिन जूगु खः । विमानयात स्थानीय ई कथं न्हिनय् मस्कों ८० किलोमिटर तापाक लाःगु दक्षिणपूर्व अरगुनोभा धाःगु गामय् च्वापुया च्वापु दथुइ लुइकूगु खः ।
रुसी मिडियाया कथं विमानय् खुम्ह चालक दल व ६५ म्ह यात्रु यानाः ७१ म्ह दुगु खः । थुपिं सकलें दुर्घटनाय् लानाः सीगु खँ धाःगु दु । दुर्घटनाय् लाःगु एन्टोनफ एन–१४८ विमा मस्को कजाकिस्तानया सीमा लिक्क लाःगु युरोल्सया ओरस्कय् आन्तरिक उडानय् वनाच्वंगु विमान खः ।
प्रत्यक्षदर्शीतय्सं विमान आकाशय् कुचा दलाः कुतुंवःगु खँ धाःगु दुसा गुलिसिनं आकासय् हे विमान च्याःगु व तसकं विस्फोट जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७४९८२४ उत्तर व देशान्तर ८४.७२३१९ पश्चिम खः (33.749824° N 84.72319° W)। थ्व थासे ५५३७३९२९ वर्ग मिटर (२१.३७९९९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३४०५०७ वर्ग मिटर (०.१३१४७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६०.१५९०७० उत्तर व देशान्तर १६४.२६९४३७ पश्चिम खः (60.159070° N 164.269437° W)। थ्व थासे १४८४०७७७ वर्ग मिटर (५.७३००५६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९७२७१२ वर्ग मिटर (०.७६१६६८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.८६७६३ उत्तर व देशान्तर १०७.५९२५७९ पश्चिम खः (38.86763° N 107.592579° W)। थ्व थासे १९६५९६५ वर्ग मिटर (०.७५९०६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भारतया संविधानं २२ राष्‍ट्रीय भाषातेत मान्‍यता बियातगु दु गुकिलि हिन्‍दी संघया राजभाषा खः। थ्व अतिरिक्त ८४४ मेमेगु भाषा देय्‌या थी-थी थासय् छ्येलिगु या।<eot>जवाःज्या धाःगु पशुतयेत मनुया फाइदाया निंतिं लहिनिगु व पशुयागु विचा यायेगु ज्या ख। थुकियात सेलेक्तिभ ब्रिदिंग (selectively breeding) छ्येला पशुतयेगु ज्या वःगु गुणतयेत अप्वइकिगु,[१] व बुंज्याय् छ्यलेज्युगु गुण भिंक कायेगु ज्या नं ख।[२] साधारनकथं हलिमय् सा, मे, दुगु, फै, फा, खिचा, उंथ, सल, किसि, गरा आदिया जवाःज्या याइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.४८८२१७ उत्तर व देशान्तर ८२.५७७७४३ पश्चिम खः (27.488217° N 82.577743° W)। थ्व थासे ३१३५९८३० वर्ग मिटर (१२.१०८०९९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६०४६५४४ वर्ग मिटर (२.३३४५८४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.६३२३३२ उत्तर व देशान्तर ८०.४३४९५६ पश्चिम खः (25.632332° N 80.434956° W)। थ्व थासे ७११३०२१ वर्ग मिटर (२.७४६३५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २४४२० वर्ग मिटर (०.००९४२९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रवाडोलु (अंग्रेजी:Rawadolu), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३४७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रवाडोलु यागु जनसंख्या १८१५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.७५०१५१ उत्तर व देशान्तर ८१.६३९५९ पश्चिम खः (32.750151° N 81.63959° W)। थ्व थासे ९८२००४३ वर्ग मिटर (३.७९१५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.४५४३५२ उत्तर व देशान्तर ७५.७१३८१६ पश्चिम खः (39.454352° N 75.713816° W)। थ्व थासे १६५८००८४ वर्ग मिटर (६.४०१६०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६७०२ वर्ग मिटर (०.००६४४९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>येँ- नकतिनि क्वचाःगु कासाय् नाइजेरियायात २-१ गाेलं बुकुसें अर्जेन्टिना अन्तिम झिंखुगूगुलि दुहां वनेत ताःलाःगु दु । कासा क्वचायेत ४ मिनेट ल्यंदनिबलय् मार्काेस राेजां याःगु गाेलया ग्वाहालिं अर्जेन्टिना नकअाउट चरणय् दुहांवनेत ताःलाःगु खः । कासा सुरु जूगु १४अाैं मिनेटय् लियाेनल मेस्सि बांलाःगु गाेल यासें अर्जेन्टिनायात अग्रता बिउगु खः ।
न्हापांगु हाफ तक छगू गाेलं अग्रता काःगु खःसां लिपांगु हाफ सुरु जूगु ५ मिनेट लिपा हे पेनाल्टी पाखें नाइजेरियां गाेल यासें कासा बराबरी याःगु खः । डिफेन्डर मासेरानाे म्वायेकम्वायेकं डिबक्सय् विपक्षी कासामियात क्वदयेकेवं नाइजेरियायात पेनाल्टी वःगु खः ।
थाैं कासा सुरु जुइवं बांलाःगु कासा न्ह्यब्वःगु अर्जेन्टिनां लिपांगु हाफय् बांलाक म्हितेमफुगु खः । मेस्सीं याःगु गाेल थुगु विश्वकपया सछिगूगु गाेल खः ।
अर्जेन्टिना नकअाउट चरण दुहांवने खंकेगुली मेगु कासाय् अाइसल्यान्डया पराजय नं महत्वपूर्ण जुल । अाइसल्याण्ड क्राेसिया पाखें २-१ गाेलं बूगु खः । यदि थ्व कासाय अाइसल्याण्ड ताःगु जूसा अर्जेन्टिना यात मेगु चरणय् वनेत थाकूइगु खः ।<eot>चिकं निर्यात याइगु देय्‌तेगु गुथि (अंग्रेजी: Organization of the Petroleum Exporting Countries) ओपेक १२गु देय्‌या छगू कार्टेल ख। थ्व गुथिइ अल्जेरिया, एंगोला, इक्वेडर, इरान, इराक, कुवेत, लिब्या, नाइजेरिया, कतार, साउदी अरेबिया, संयुक्त अरब इमिरेट्स, व भेनेजिएला ला। थ्व कार्टेलं थःगु मूज्याकुथि सन् १९६५ निसें भियनाय् तयातःगु दु[१] ।थ्व गुथिं ई-ईले थःथःगु देय्‌या चिकं मन्त्रीतेगु बैठक याइगु या। इन्डोनेसियां सन् २००८य् थःगु चिकंया निर्यात स्वया आयात अप्वःगुलिं थ्व गुथि त्वताछ्वल, तर लिपाया ईले थःगु चिकंया निर्यात आयात स्वया अप्वःसा थुकिया सदस्यता हानं कायेगु वचं याःगु दु [२]।<eot>सीतोपनिषद् (उपनिषद्) छगू काव्य ख। थ्व काव्य मुक्तिक उपनिषद्‌या अन्तर्गतय् उपनिषद् दुने ला [१]। थ्व श्रुति प्रचलनया छगू महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रन्थ ख।<eot>ब्वहः स्वया क्वँय् क्ल्याभिकल, स्क्यापुला, व ह्युमरस व थ्व क्वँय्‌त नाप स्वापू दूगु लाधि, प्याथः, सेँप्वाँय् जाना दयेकातःगु म्हया छगु कुचा ख। थ्व स्वकु क्वँय्‌तयेगु आर्तिकुलेसनं ब्वहः जोर्नी दयेकी। ब्वहःया मू जोर्नी ग्लेनोह्युमेरल जोर्नी ख गुकियात ब्वहः जोर्नी नं धाइगु या। एनाटोमीइ ब्वहः जोर्नीयात ह्युमरस व स्क्यापुला स्वाइगु थाय्म् वा हुमरसया छ्यं ग्लेनोइद फोस्साय् स्वाइगु थाय्‌यात ब्वहः जोर्नी धाइ।[१] The shoulder is the group of structures in the region of the joint.[२]
थ्व जोर्नीइ निता कथंया मुरुक्वँय् दु। थुकिलि छता मुरुक्वँय् क्वँय्‌त स्वाइगु थासय् दयाच्वनि, व थुकियात आर्तिकुलर मुरुक्वँय् धाइ। थुकिलिं ब्वहःया क्वँय्‌तयेत सनेयात ग्वहालि याइ। थ्व मुरुक्वँय् ज्यलावंगु प्रक्रियां (आर्थ्राइतिस) ब्वहः संके थाकुइ व संकेबिलय् स्या नं स्याइ। ल्याब्रम (labrum) धाःगु मेगु कथंया मुरुक्वँय् ख। थ्व आर्तिकुलर मुरुक्वँय् स्वया पा। थ्व मुरुक्वँय् अप्व रेशादार जुइ व ग्लेनोइद सकेतया नापं जक दइ। [३]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २१.३०८९५ उत्तर व देशान्तर १५७.८२६१८२ पश्चिम खः (21.30895° N 157.826182° W)। थ्व थासय् २२१९६८३९२ वर्ग मिटर (८५.७०२४७९ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ५०११९६६९ वर्ग मिटर (१९.३५१३१३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.७८२२५४ उत्तर व देशान्तर ८२.६६७६१९ पश्चिम खः (27.782254° N 82.667619° W)। थ्व थासे १५४४३३३१८ वर्ग मिटर (५९.६२७०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९०२३८१५० वर्ग मिटर (७३.४५१३६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.७६८१९९ उत्तर व देशान्तर ९१.५७१०९७ पश्चिम खः (35.768199° N 91.571097° W)। थ्व थासे ३१२२२४५ वर्ग मिटर (१.२०५५०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७४६८३७ उत्तर व देशान्तर १०५.२१०९११ पश्चिम खः (39.746837° N 105.210911° W)। थ्व थासे २३३२७५९३ वर्ग मिटर (९.००६८३४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०४२१ वर्ग मिटर (०.००४०२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तरुणावस्थाय् पोर्ट्रेट किपामिया कथं सफल जुयादिम्ह वय्‌कलं जीवनया उत्तरार्धय् यक्व व्यक्तिगत दुःख व आर्थिक समस्या फयादिल। अथे जुसां वय्‌कःया किपा वय्‌कःया जीवनय् हे सिक्क नांजाल व वय्‌कःयात किपामिया रुपय् जीवनदच्छि हे हनिगु जुल। [२] वय्‌कलं २० दँ तक्क सकल थें हे नांजापिं डच किपामितयेत किपा स्यनादिल। [३] वय्‌कःया दक्ले सीर्जनशील सफलता वय्‌कःया प्रोट्रेट किपा, आत्म किपा व बाइबलया क्षणतेगु किपाय् खने दु। वय्‌कःया आत्मकिपातयेसं वय्‌कःया छगू अलग व आत्मीय आत्मकथा देकूगु दु गुकिलि किपामिं थःयात इमानदार कथं निरिक्षण याःगु दु। [४]
किपा व प्रिन्टमेकिङ निगुलिं हे ख्यले वय्‌कलं प्राचीन आइकोनोग्राफीइ थःगु ज्ञान क्यनादिगु दु। थ्व ज्ञानयात वय्‌कलं थःगु आवश्यकता व अनुभव कथं बांलाकादिगु दु। बिब्लिकल क्षणया वय्‌कःया किपाय् वय्‌कलं सफू, क्लासिकल कम्पोजिसन व एम्स्टरड्यामय् वय्‌कलं खनादिगु यहुदी जनसंख्याया वर्णन खनेदु । [५] वय्‌कःया मानवीय अवस्थाया बुझया निंतिं वय्‌कःयात "सभ्यताया दक्ले तधंपिं प्रोफेटय् छम्ह" (one of the great prophets of civilization) धका नं हनिगु या। [६]<eot>गणित छगू विज्ञानया ख्यः ख। थ्व ख्यया विकास एब्स्ट्र्याक्सन व लजिकल कारणयात छ्येला ल्याखाइगु, गणन याईगु, लनिगु निसेंकया भौतिक वस्तुया स्वरूप व गति निर्धारण याइगु तक्क थ्यन। गणितय् छुं न विचाः यात अध्ययन याना उकिगु सत्यतायात एक्जियोम व परिभाषा नं विस्तारिकरण (डिडक्सन्) यायेगु लक्ष्य जुई।
सामान्य गणितया ज्ञान यक्व हे थासय् छ्यलातगु खने दु। इतिहासय् स्वे बिले हलिमय् यक्व थासय् थन्यागु ज्ञान दुगु व उकिगु छ्येलेज्या जुगु खने दु। प्राचीन मिश्र, मेसोपोटामिया, भारत, युनान आदि थाय्‌यागु सफूलि गणितया सामान्य विचाःया परिमार्जन यानातगु दु। मध्यकालय् गणितया सिक्क हे म्हो विकास जुल। १६गु शताव्दी पाखेया पुनर्जागरण धुंका जुगु न्हूगु वैज्ञानिक विकासं गणितया जग पलिस्था यायेधुंका हानं छकः गणितया द्रुत गतिय् विकास जुया वगु खने दु।
थौंकन्हे गणित हलिमया यक्व ख्यःले छ्येला जुया च्वंगु दु| दसु- विज्ञान, यन्त्रशास्त्र, चिकित्सा, अर्थशास्त्र आदि। थन्यागु कथं मेमेगु ख्यःले जूगु गणितया छ्येलाज्यायात व्यवहारिक गणित धाइ। थन्यागु छ्येलाज्यां गणितीय आविष्कारयात ग्वहालि याना च्वंगु दु व ई-ईले गणितय् न्हूगु ख्यः देकेयात नं ग्वहालि यानाच्वंगु दु। गणितिज्ञतेसं शुद्ध गणित वा गणितया विकास जक्क याइगु तर छुं व्यवहारिक अर्थ मदुगु ख्यले नं मालेज्या याइ। थन्यागु ख्यःतेगु व्यवहारिक अर्थ भविष्यय् मनुतेसं पिकाइ।
"रेखाशास्त्रयागु अबु" धका नं नांजाम्ह प्राचीन युनानी गणितीज्ञ युक्लिडयात राफेलं देकुगु किपा द स्कूल अफ् एथेन्सय् क्यनातःगु दु।
गणित यागु विकासयात न्ह्याबलें तनाच्वनिगु एब्स्ट्र्याक्सनयागु क्रम वा विषय वस्तुयागु परिमार्जनयागु कथलं स्वे छिं| दक्ले न्हापांगु एब्स्ट्र्याक्सन अंक हे जुइ मा| निगु स्याउ व निगु सन्त्रासीया दथुई छुं मंका दु धैगु विचायागु चेतना मनु जातियागु लागि क्रान्तिकारी विचा ख:| थ्व धुंका भौतिक वस्तुयात निने सैगु क्षमता, द्रव्य वस्तु गथे कि न्हि, मौसम, दं आदियागु ल्याखं तेगु क्षमतायागु विकास जुल| अंक गणित, रेखा गणित व धुंका विकास जुल|
व धुंका च्वेगु वा अंक मुना तेगु व्यवस्था गथे कि इन्का साम्राज्यले छ्येलिगु आंकिक डेटा मुंका तैगु यन्त्र क्वीपु यागु विकास जुल| ल्या खाइगु येक्व प्रविधि तेगु अले विकास जुल:|
इतिहासयागु न्ह्येथाईगु ई निसें गणितयागु प्रमुख शास्त्रत: करयागु गणनयाययेगु, बनेज्या यायेगु, अंकतेगु सम्बन्ध सीकिगु, जग्गा दानास्वेगु, खगोलीय गतिविधि सीकिगु थें न्यागु ज्यायागु लागि विकास जुल:| थन्यागु आवस्यकताया कथं गणितयात मात्रा, स्वरूप, खगोल (सर्ग) व परिवर्तन धागु प्येंगु ख्य:ले बाये छिं|
व धुंका गणित येक्क्व परिमार्जित जुल| गणित व विज्ञानयागु सम्बन्ध सुमधुर कथं न्ह्यने वन| छगु शास्त्र मेगु यागु परिपूर्वक जुल| गणितीय मालेज्यात: अप्वया वल व आ नं वयाच्वंगु दनि|
गणितयागु उत्पत्ति मात्रा, स्वरूप, खगुल, परिवर्तह नाप स्वागु थाकुइगु समस्या नापं जुई| न्हापा थन्यागु समस्या बनेज्याले, बुं दाइगु आदिले खने दत, व धुंका खगोले व आ विज्ञानयागु न्ह्यागु नं ख्यले| गणितदुने न थौकन्हे गणितयागु येक्व ज्या दु!<eot>जः थ्व केमिकल रियाक्सनय् ब्वति मकासां जःया उपस्थिति थ्व रियाक्सनया निंतिं मा। थ्व रासायनिक क्रियाय् कार्बनडाइअक्साइडया ६ अणु व लःया १२ अणुया दथुइ रासायनिक प्रक्रिया जुइ गुकिया लिच्वःया कथं ग्लुकोजया छगू अणु, लःया ६ अणु व अक्सिजनया ६ अणु दया वै। थ्व प्रक्रियाय् मू उत्पादन ग्लूकोजया जुइ व अक्सिजन व लः साइडप्रडक्टया रूपं मुक्त जुइ। थ्व प्रतिक्रियाय् उत्पन्न लःयात सेलतेसं अवशोषित याइ व थ्व लः हानं जैव-रासायनिक प्रतिक्रियाय् छ्येलि। मुक्त जूगु अक्सिजन धाःसा वातावरणय् वनि। थ्व मुक्त अक्सिजनया स्रोत लःया अणु ख, कार्बनडाइअक्साइडया अणु मखु। रेडियो आइसोटप मालेज्यां थ्व खं लुया वःगु ख। थ्व रियाक्सनय् सूर्द्यःया विकिरण ऊर्जा रासायनिक ऊर्जाय् हिला वनि। थथे हिलावंगु उर्जा ग्लुकोजया अणुइ स्वथनिगु जुइ। फोटोसिन्थेसिसं वनस्पतितेसं प्रति दं लगभग १०० टेरावाटया सौर्य ऊर्जायात रासायनिक ऊर्जाया रूपय् अणुइ स्वथःनिगु याइ।[२] थ्व ऊर्जाया परिमाण सकल मनु सभ्यताया वार्षिक ऊर्जा खर्च स्वया ७ गुणा अप्वः जु।[३] थ्व ऊर्जा स्ट्याटिक ऊर्जाया रूपय् संचित जुइ। अतः फोटोसिन्थेसिसयात ऊर्जा बंधनया प्रक्रिया नं धाइ। थ्व कथं फोटोसिन्थेसिस याइपिं प्राणीतेसं लगभग १0000000000 टन कार्बनयात प्रति दं जैव-पदार्थय् हिला छ्वइ।[४]
प्राचीन काल निसें वनस्पतितेसं थःगु पोषण जरां याइ धाःगु खं मनुतेसं थुयावःगु दु। १७७२य् स्टिफन हेलेस नं वनस्पतिया हः वायु नं भोजन ग्रहण याइगु व थ्व क्रियाय् जःया महत्व दूगु खं प्रकाशित यानादिल। प्रिस्ट्लें १७७२य् दक्ले न्ह्यः सीकादिल कि थ्व प्रक्रिया बिले उत्पन्न वायुय् मैनमतो च्याकेछिं। मैनमतो च्यायेधुंका हानं वहे वायुलि म्वाम्ह छुं तःसा व छुं सी धकाः नं वय्‌कलं सीका दिल। वय्‌कलं १७७५य् हानं प्रकाशित यानादिल कि वनस्पतिं न्हिन्हे पिकाइगु ग्यास अक्सिजन ख। थ्व धुंका इंजन हाउसं १७७९य् सीकादिल कि वांगु वनस्पतिं सूर्द्यया जः दुबिले co2 ग्रहण याइ व अक्सिजन पिकाइ। डि. सासूरं १८०४य् वनस्पतितेसं न्हिन्हे जक्क co2 ग्रहण याइगु व o2 पिकाइगु व नापं २४ घौय् हे अक्सिजन ग्रहण याना co2 पिकाइगु वा सासः ल्हाइगु या धकाः सीकादिल। सासं १८८७य् लुइकादिल कि वांगु वनस्पतिया co2 ग्रहण याइगु व o2 पिकाइगु प्रक्रियां वनस्पतिइ स्टार्चया निर्माण जुइ।
फोटोसिन्थेसिसया प्रक्रिया वांगु वनस्पतिइ जुइ व थुकिया समीकरण अत्यन्त साधारण दु। अथे जुसां CO2 व लः थें न्याःगु सरल पदार्थं गथे याना कार्बोहाइड्रेट्स थें न्याःगु जटिल पदार्थया निर्माण याइ धाःगु विषय धाःसा विवादास्पद दु। ई-ईले थी-थी विज्ञतेसं थ्व प्रक्रियायात थुइत थः-थःगु विभिन्न मत प्रकट याःगु दु। थुकिलि बैयर, विल्सटेटर व स्टाल व आरनोनया मत प्रमुख दु। बैयर, विल्सटेटर व स्टालया मत ऐतिहासिक रुपय् जक्क महत्व जु। थ्व विचाः लिपाया ईले याःगु परीक्षणय् पाय्‌छि मजूगु खने दत। १९६७य् आरनोनं क्लोरोप्लास्टय् दैगु प्रोटिन फैरोडोक्सिन फोटोसिन्थेसिस प्रक्रियाय् मू ज्या याइ धका प्रस्ताव तयादिल। आधुनिक युगय् सकल वैज्ञानिकतेगु मान्यता दु कि फोटोसिन्थेसिसय् स्वतन्त्र अक्सिजन लखं वइ। आधुनिक कालय् अनेक प्रयोगतेगु आधारय् थ्व सिद्ध जुइ धुंकल कि फोटोसिन्थेसिस प्रक्रिया निगु चरणय् सम्पन्न जुइ। न्हापांगु चरणय् जः प्रक्रिया वा हिल प्रक्रिया वा फोटोकेमिकल प्रक्रिया जुइ धाःसा निगुगु चरणय् ख्युं प्रक्रिया वा ब्ल्याकम्यान प्रक्रिया वा जः मदूगु प्रक्रिया जुइ। फोटोसिन्थेसिस प्रक्रियाय् निगु हे प्रक्रिया छगू लिपा मेगु कथं जुइ। जः प्रक्रिया ख्युं प्रक्रियाया उपेक्षाय् याकनं जु।
फोटोसिन्थेसिसया प्रक्रिया वनस्पतिया सकल क्लोरोप्लास्ट युक्त कोशिकाय् जुइ। अर्थात वनपतिया सकल वांगु भागय् जुइ। थ्व प्रक्रिया विशेषतः हःया मेसोफिलय् जुइ। मेसोफिलया प्यारेन्काइमाय् मेमेगु थासय् स्वया अप्व क्लोरोफिल दइगुलिं थथे जूगु ख।
फोटोसिन्थेसिस प्रक्रियाय् जःया उपस्थितिइ जुइगु प्रक्रिया फोटोकेमिकल प्रक्रिया ख। थ्व प्रक्रियायात हिल आदि अन्य वैज्ञानिकतेसं अध्ययन याःगु दु। जः प्रक्रियाया दथुया ईले ख्युं प्रक्रियात सीमाबद्ध कारकया ज्या याइ। जः प्रक्रिया निगु चरणय् जुइ: फोटोलाइसिस व हाइड्रोजनया पलिस्था। फोटोलाइसिसया प्रक्रियाय् जः क्लोरोफिलया अणुद्वारा फोटोनया रूपय् अवशोषित जुइ। क्लोरोफिलया अणुया छगू क्वान्टम जः शोषित यायेधुंका क्लोरोफिलया मेगु अणुं न्हापाया उर्जा फोटोसिन्थेसिसय् मछ्यःतल्ले मेगु जः शोषित याइमखु। क्लोरोफिलं थ्व कथं शोषित जःया फोटोन उच्च ऊर्जा स्तरय् छगू इलेक्ट्रोन पिकाइ व थ्व शक्ति फस्फेटया स्वंगुगु स्वापू(बण्ड)लि स्थित जुया उच्च ऊर्जाया एडिनोसाइन ट्राइफास्फेटया रूपय् प्रकट जुइ। थ्व कथं क्लोरोफिलं जःया उपस्थितिइ एटिपि (ATP) देकी। थ्व प्रक्रियायात फोस्फोरिलेशन धाइ। थ्व कथं सूर्द्यःया जःया ऊर्जा एटिपिया रुपय् रसायनिक ऊर्जाय् हिलावनि। थ्व कथं क्लोरोफिल अणुइ निर्मित एटिपि क्लोरोफिल अणु स्वया पृथक जुया मेमेगु यक्व रसायनिक प्रक्रियाय् उर्जा बीगु ज्याय् सहायक जुइ। क्लोरोफिल धाःसा एटीपी स्वतन्त्र जुइ धुंका हानं अक्रिय जुइ। वान नील फ्र्यांक, विशनिक कथं थ्व क्रियाशील क्लोरोफिलया स्वापूलि लः वःसा लः रिड्युस्ड H व अक्सिजनेटेड OHय् बाना वनि।
थ्व कथं स्वामा/सिमाया फोटोसिन्थेसिस प्रक्रियां पिहां वःगु सकल अक्सिजन लखं वइ। हिल,रूबेन आदिं थ्व विचाःया समर्थन यानादिल नापं अक्सिजनया आइसोटोप O18 छ्येला थ्व विचाःयात प्रमाणित नं यानादिल। थ्व विचाःया लिच्वः छु जुल धाःसा CO2या अनुपस्थितिइ अक्सिजनया उत्पादन जुइ फु तर थुकिया निंतिं हाइड्रोजन काइगु छगू केमिकल इन्टिटि दये मा। थुकिया निंतिं वनस्पतिइ एनएडिपिं (NADP) निगु NADPH2 देकिगु खने दु।
आरननया मतानुसार जः प्रक्रिया मू कथं एडिनोसाइन ट्राई फोस्फेट निर्माण नाप स्वापू दूगु प्रक्रिया ख। एटिपि छगू जः ऊर्जा अणु ख। थ्व एडीपीइ छगू फस्फेट ग्रुप स्वाये धुंका दैगु ख। थ्व प्रक्रियायात फोटोसिन्थेसिसय् फोस्फोरिलेसन धाइ। एडिपिया फोस्फोरिलेसनय् जः ऊर्जाया मा। अतः, थ्व प्रक्रियायात फोटो-फोस्फोरिलेसन नं धाइ।
थ्व कथं लःया विघटनं वःगु मुक्त इलेक्ट्रन क्लोरोफिल ‘b’यात उत्तेजित याना उच्च ऊर्जा स्तरय् थ्यनि। थ्व इलेक्ट्रन हानं गथे क्लोरोफिल ‘a’य् थ्यनि, थ्व खँ धाःसा पूवंकः मस्युनि। तर थ्व विश्वास दुकि प्लास्टोकविनोन नामक इलेक्ट्रोन ग्राहीं इलेक्ट्रोनतयेत ज्वना साइटोक्रोम द्वारा पुनः क्लोरोफिल ‘a’य् थ्यंकि। थुकिलि नापं एटीपीया नं निर्माण जुइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.९३३१५७ उत्तर व देशान्तर ८५.९३६००८ पश्चिम खः (32.933157° N 85.936008° W)। थ्व थासे १००५३४३४४ वर्ग मिटर (३८.८१६५२९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४३३४१३ वर्ग मिटर (०.१६७३४२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>क्यामरुन मध्य व पश्चिम अफ्रीकाय् दूगु छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌या पश्चिमय् नाइजेरिया, उत्तर-पूर्वय् चाड, पूर्वय् केन्द्रिय अफ्रीकी गणराज्य व दक्षिणय् इक्वीटरियल गिनी, ग्याबोन व कङ्गो ला। देय्‌ञा भौगोलिक, सांस्कृतिक व प्राकृतिक विशेषतायागु हिसाबं थुकियात अफ्रिका इन मिनिएचेर (चिधंगु अफ्रीका) नं धाइगु या। थ्व देशय् २०० स्वया अप्व जनजाति व भाषिक पुचः दु।<eot>मंगोलिया (मंगोल भाषा: Монгол улс,) पूर्व व मध्य एशियाय् अवस्थित छगू भूपरिवेष्टित देय्‌ ख। थ्व देय्‌या सीमाना उत्तरय् रूस, दक्षिण, पूर्वी व पश्चिमय् चीननाप स्वा। मङ्गोलियाया सीमा कजाखस्ताननाप मस्वासां थ्व देय्‌या दक्ले पश्चिमी क्षेत्र कज़ाख़िस्तानया पूर्वी क्षेत्र स्वया २४ माइल (३८ किमी) जक्क तापा। देय्‌या राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर उलान बाटोर ख। थ्व नगरय् देय्‌या करिब ३८% जनसंख्या अवस्थित दु। मङ्गोलियाय् संसदीय गणतन्त्र दु।<eot>तेम्मा (अंग्रेजी:Temma), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७८० खा छेँ दु।<eot>बडका दियाले (अंग्रेजी:Badaka Diyale), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५५२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बडका दियाले यागु जनसंख्या २९०६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>इटालियानो (italiano (help·info), or lingua italiana) छगु रोमान्स भाषा ख। थ्व भाषा ल्याटिनयु अपभंश भाषा ख। थ्व भाय् इटालीयु राजभाय् ख।<eot>लहि खिचा ( क्यानिस लुपस फ्यामिलियारिस Canis lupus familiaris[३] व क्यानिस लुपस दिङ्गो Canis lupus dingo[१][२]) कार्निभोरा अर्दरया क्यानिदे परिवारया छगू प्रकारयाभुयु गुँखिचा ख। थ्व नां भुस्याहा व लहिनातःगु निगु हे प्रकारया खिचाया निंतिं छ्येलिगु या। खिचा सम्भवतः मानव प्रजातिं दक्ले न्ह्यः लहिनातःगु प्राणी ख। थ्व प्राणीयात खिचाज्या, सिकार व पासाप्राणीया निंतिं मनुं लहिनातःगु खनेदु।
खिचाया वर्तमान प्रजाति मनुं करिब १५,००० दँ निसें लहिनातःगु भुयु गुँखिचाया सन्तति ख। [४] थ्व प्राणीं मानव सभ्यताय् काःगु भूमिका स्वेबिले प्राचीन मानव बस्ती नापं कमजोर अवस्थाय् दयाच्वंगु प्राणी जुइमा। थ्व प्राणी लिपा वना सिकार यायेत, चौपाया स्वेत, मालसामाल सालेत, सुरक्षा यायेत, सिपाहीं ज्या यायेत, हताःय्, पासाप्राणीया रुपय् व अशक्त व अपाङ्गया ग्वहालिया निंतिं ज्या वल। थ्व प्राणीं मनुजातिया निंतिं याःगु ज्याया लागि थ्व प्राणीयात यक्व भाषा व संस्कृतिइ मनुया दक्कले यःम्ह पासा ("Man's Best Friend") या रुपय् नालेगु नं या। सन् २००१या आंकलन कथं हलिमय् करिल ४० कोटी खिचा दु। [५]
१५,००० दँया कालखण्डय् थ्व प्राणी सिक्क म्हो प्रजाति दूगु पुचः ल्यान्दरेस (landrace)या छगू प्राणीया रुपय् पलिस्था जुल। थ्व पुचले थन्यागु प्राणी ला गुकिया व्यवहार, संरचना आदि वातावरणीय प्रभाव व कार्यात्मक भूमिकां पाना वन। मानवीय चयनया लिच्वःया कथं थी-थी नश्लया खिचा विकशित जुल गुकिया व्यवहारिक व भौतिक रुप मेमेगु स्तनधारी प्राणीस्वया पाना वन। [६] खिचाया जा छुं इञ्चया चिहुआहुआ निसें छुं फितया आइरिश वुल्फहाउन्द तक्क, रंग तुगु निसें भुयु (वांगु नं धाइगु या) निसें हाकुगु तक्क, सियु निसें ह्यांगु तक्क, थी-थी बुट्टाया छ्यंगु व सं आदि थ्व प्राणीइ मानवीय कारणं वःगु हिउपाया छुं दसु ख। [७]<eot>ठुलाछाप (अंग्रेजी:Thulachhap), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७०८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं ठुलाछाप यागु जनसंख्या ३४८२ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २१.४०८३३३ उत्तर व देशान्तर १५७.९६६९०२ पश्चिम खः (21.408333° N 157.966902° W)। थ्व थासय् १२९०७६९० वर्ग मिटर (४.९८३६८७ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा २१३७९१७ वर्ग मिटर (०.८२५४५४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बद्गमा (अंग्रेजी:Badgama), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१४ खा छेँ दु।<eot>भागवतपुर (अंग्रेजी:Bhagawatpur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०५८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भागवतपुर यागु जनसंख्या ४२२९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>अछाम जिल्ला नेपाःया सुदुरपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया सेती अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम मंगलसेन ख।
थ्व जिल्ला दूगु थाय्‌या प्राचीनकालया नां “नौखुवा” जुयाच्वन। नौखुवाया अर्थ गुंगु खण्ड दूगु ख। व ईले अछाम गुंगु राज्यय् विभक्त जुयाच्वन। [१] थ्व थासय् दक्ले न्ह्यः पालतयेगु शासन दयाच्वन। पाल धुंका थ्व थासय् कर्णालीप्रदेशया कर्णाली प्रदेशमा नागराजवंशीय मल्लतयेसं शासन यात। मल्लतयेगु शासनकालय् थ्व थाय्‌या सभ्यताया विकास जुल व थ्व थाय्‌ खेँ सभ्यताया छगू मू थाय्‌या रुपय् पलिस्था जुल। लिपा मल्लतयेगु शक्ति म्हो जुइ धुंका कर्णाली व गण्डकी प्रदेशय् चिचिधंगु राज्यतयेगु पलिस्था जुल। थ्व हे झ्वले अछाम नं छगू स्वतन्त्र राज्यया रुपय् पलिस्था जुल। अछामी जुजुतयेगु मुख्यालय‌ बड्ढी (बुढो)अछामया सेरा गाविसया कवालेख धाःगु थासय् दयाच्वन।[२] लिपा बान्नी गढी, पुनः कवालेख व मंगलसेनय् राज्यया मुख्यालय हिलावंगु खने दु। मंगलसेनया व ईया लाय्‌कू विसं २०५८ सालया द्वन्द्वबिले माओवादी आक्रमणं ध्वस्त जुल। [२] शाहकालीन नेपाःया पुर्नएकिकरणया ईले अछाम बाईसी राज्य पुचःया छगू राज्यया रुपय् दयाच्वन।[१]
राणाकालय् अछामया भूभागया कैलाश खुसि स्वया पूर्वया भूभाग दैलेख जिल्ला व पश्चिमया भूभाग डोटी जिल्ला अन्तर्गतय् लानाच्वन। थ्व ईले अछाम डोटीइ खाद्यान्न आपुर्ति याइगु मू केन्द्रया कथं विकास जुल। वि.स.२०१४ सालय् थ्व निगु हे थाय्‌यात डोटीया अन्तर्गतय् लाकल।[२] लिपा वि.सं.२०१८ साल वैशाख १ गते नेपाःयात १४ अञ्चल ७५ जिल्लाय् विभाजन याबिले अछाम छगू जिल्लाया रुपय् अस्तित्वय् वल।[२] थ्व ईले अछामय् ३९ गु गां पञ्चायत दयाच्वन।[२] थ्व ल्या अप्वया आः वया अछामय् ७५गु गाविस दूगु दु। [२]
थ्व जिल्ला २८डि४५’ उत्तर निसें २९डि२३’ उत्तर अक्षांश, व ८१डी२’ पूर्व निसें ८१डि३५’ पूर्व देशान्तर तक्क ला। थ्व जिल्ला समुद्रसतह स्वया ५४० मिटर निसें ३८२० मिटरतक्क जाःय् ला धाःसा थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल १६९२ वर्ग किलोमिटर दु। थ्व जिल्लाया पूर्वउ कालीकोट व दैलेख, पश्चिमय् डोटी,उत्तरय् बाजुरा व बझाङ व दक्षिणय् दैलेख जिल्ला ला। जिल्लाया सकल क्षेत्रफलया ५१.६९ प्रतिशत वनक्षेत्र व ३३.४१ प्रतिशत भू भाग बुंज्याया निंतिं छ्येलातःगु दु।
उत्तरी उच्च लेक : थ्व भाग ३१३४ मिटर स्वया च्वे ला। थ्व भागय् चिकुलाय् च्वापुं गाइ। थ्व भागय् दुर्लभ वन्यजन्तु, जडीबुटी व खनिज दु।
मध्यपहाडी लेक : समुद्र सतह स्वया १२२० मिटर निसें ३१३४ मिटर तक्क थ्व भाग दु। थ्व जिल्लाया अधिकांश भूभाग थ्व क्षेत्रय् ला। जिल्लाया सदरमुकाम मंगलसेन थ्व हे भागय् ला।
बेसी क्षेत्र : थ्व क्षेत्र खुसिया सिथय्‌या क्षेत्र ख। बुढी गंगा, कैलाशखुसि, कर्णाली व सेती खुसि सिथय्‌या भाग थ्व क्षेत्रय् ला। थ्व क्षेत्र जिल्लाया मू बुंज्या क्षेत्र ख। जिल्लाया मू बनेज्या थाय्‌ सांफे थ्व हे क्षेत्रय् ला। थ्व क्षेत्रय् वैजनाथ क्षेत्र, ककटसान, सुगाली, लोड्याबगर, ठांटी आदि थाय्‌ नं ला।<eot>मिसामचा जुइमा, मिजंमचा जुयमा, ल्यासे ल्याय्म्ह जुइगु शुरु जुलकि छ्यंगूया सेबसीओस ग्लायण्डस एक्टिभ जुयावइ, उकिं यानाः छ्यंगुलिइ यक्व चिकं कनावइ । थ्व चिकनं छ्यंगूया चिम्सँप्वाः तिनाबी । अले दुने ब्याक्टेरिया कारणं मना वयाः ख्वालय् स्यःके पिहां वइ । स्यःकैया इलय् हे बिचाः यायेमफुतकि ख्वाःया सुन्दरता स्यनी । उकिं थन स्यःकै वनीगु छुं छुं उपाय बियागु दु । नीहः ः नीहलय् […]
मुनक्का ९च्बष्कष्ल० अर्थात दाखं गुलिखे ल्वय् लंकाबी ा ल्वय्लिसे ल्वायेगु शरीरया क्षमता नं अप्वयेकाबी । अथेजुयाः आयुर्वेदय् थुकियात वासःयागु गुणया धुकू धयातःगु दु । मुनक्काया स्वास्थ्यवर्धक गुण थुकी दुगु ग्लुकोजया मात्राय् दु । थुकी अंगूरय् स्वयां ८ गुणा अप्वः ग्लुकोज दु । थुकी दुगु ग्लुकोज अंगूरया थें हे भिंगु कथंयागु जुइ । ग्लुकोजं म्हयात याकनं ऊर्जा बीगु ज्या याइगु खः । […]
झीगु स्वँ स्वस्थ जुल धाःसा झीगु म्ह नं स्वस्थ जुयाच्वनी, छाय्कि थुकिं म्हयात सफा यायेगु ज्या यानाच्वनी, तर थौंकन्हय् स्वँया ल्वय् आपाःसित जुया वयाच्वंगु दु, अले थुकिया निंतिं छुं छुं अजीव कारक जिम्मेवार जुइफु । स्वँया समस्या अप्वयेकीगु कारक म्वायेत सासः ल्हायेमाः । तर गुपिं मनूतय् स्वँ अस्वस्थ जुइ, उमित दम ल्वय् जुइगु सम्भावना नं अप्वः दइ । […]
ककःचा यक्व हे गुण दुगु तरकारी खः । वाउँगु ककःचा पाके जूगु तुइसे म्हासुसे च्वंगु ककःचा स्वयां यक्व हे लाभदायक जुइ । अथे जुयाः वाउँगु ककःचा हे छ्यलेगु यायेमाः । ककःचा निताजि दु, तग्वःगु व चिग्वःगु । तग्वःगु स्वयां चिग्वःगु वाउँगु ककःचां झीत यक्व फाइदा याइ । अथे जुयाः जूस अथवा तरकारि दयेकेत थुकियात हे छ्यलेगु यायेमाः । ककःचा प्राकृतिक रुपय् […]
वा वइगु मौसमय् जुइगु चिचिधंगु इन्फेक्सनया निंतिं झीगुभुतुलिइ यक्व हे घरेलु उपचार दु ।वा वइगु मौसम वयेवंउकिया लिसेलिसें अनेतने ल्वय् नंथ्यंक वइ । उकुमुकुदंक तांन्वइगु व म्ह हे प्याक वइगु गर्मिं तःता कथंया इन्फपेक्सनया जन्म बी । थज्याःबलय् यदि झीगु म्हया इम्युनिटी कमजोर जुल धाःसा थुकिं याकनं हे झीगु समस्याय् लाकाबी । अले सुरु जुइ अस्पताल, क्लिनिक आदि थासय्वनेगु । […]
रामतोरिया छताजि अज्याःगु छुं छुं तरकारि मध्ये लाः, गुगु थ्यंमथ्यं दक्व हे धयाथें देशय् दु । खः ला थ्व बगीचाय् पीगु छताजि पारम्परिक तरकारि मखु, तर थ्व भिटामिन व थीथी मिनरलया लिसें भिटामिन ए, बी, सी, ई व के अले आइरन, क्याल्सियम, म्याग्नेसियम, पोटासियम व जस्ता थेंज्याःगु तत्व थुकयिात यक्व हे तःमि यानातःगु दु । थ्व बाहेक […]<eot>ल्वेशास्त्र (प्याथोलोजी) धागु चिकित्सायागु छगु ख्य खः। थ्व ख्यले ल्वेयागु बारेय् सीकेज्या जुइ। थ्व ख्यले प्यंगु मू ज्याखँ जुइ। व ख-<eot>अर्जेन्टिना दक्षिण अमेरिकाया निगुगु दकले तःधंगु देय् ख। थ्व देय् २३गु प्रान्त व १गु नगर बुएनोस आइरेसया संघीय रुप ख। थ्व हलिमया ८गु दकले तःधंगु देय् ख, नापं थ्व हलिमया दकले तःधंगु स्पेनी भाषी देय् नं ख। थ्व देय्या महादेशीय क्षेत्र एन्डेज पर्वतमालाया पूर्वय् व एट्लाण्टिक सागरया पश्चिमय् ला। थ्व देय्या सीमानाय् उत्तरय् पाराग्वे व बोलिभिया, उत्तरपूर्वय् ब्राजिल व उरुग्वे धाःसा चिली दक्षिण व पश्चिमय् ला। अर्जेन्टिनाया एन्टार्टिकाय् अधिकारया दावी सन् १९६१या एन्टार्टिका सन्धिं क्वचाल। थ्व देशं फकल्यान्द व दक्षिण जर्जिया व सेन्दविच टापू थःगु जूगु दावा धाःसा त्वतुगु मदु। थ्व टापूइ आइले बेलायतया शासन दु।<eot>नुनथला (अंग्रेजी:Nunthala), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३३९ खा छेँ दु।<eot>फिलिप लेनार्ड छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>नियोन छगु रसायनिक तत्त्व ख: । थुकिगु चिहकलं नां (चिं) Ne ख: व एटोमिक ल्याखं १० ख: । ब्रह्माण्डय् यक्व दैगु थ्व तत्त्व पृथ्विइ धा:सा म्हो जक दइ । स्ट्यांडर्ड अवस्थाय् थ्व छगु रंग मदुगु, इनर्ट नोबेल वायुया कथं दइ । भ्याक्युम डिस्चार्ज ट्युब नियोन मतयय् थ्व वायु नं ह्यांगु जः (ग्लो) बिइ। वायुमण्डलय् थुकिया मात्रा सिक्क हे म्हो दुसां थ्व वायु बनेज्यायागु लागि वायुमण्डलं मुंकिगु ज्या जुइ ।
नियोन २ या (light) नोबेल वायु ख। थुकिं भ्याक्युम ट्युबय् ह्यांगु -सन्त्रासी रंग यागु जः बिइ । थुकिया रेफ्रिजरेटिंग क्षमता तरल हेलियम स्वया ४० दुगं (गुणा) अप्व: दु व तरल हाइड्रोजन स्वयां ३ दुगं (गुणा) अप्व: दु (प्रति युनिट भोलुम बेसिसय्)।[३] यक्व थासय् थ्व हेलियम स्वया दंगु रेफ्रिजर्‍यांट पदर्थया कथं छ्यली।[४] साधारण भोल्टेज व करेन्टय् सकल रेर वायु मध्ये नियोन प्लाज्मायागु दक्कलय् इन्टेन्स ज: डिस्चार्ज दु । मनूया मिखायागु औसत ऊन (रंग) ह्यांगु-सन्त्रासी ख: । भिजुयल कम्पोनेन्टत स्पेक्ट्रोस्कोपं डिस्पर्स मयासा थुकी छगु ताकुगु वांगु सुलाच्वंगु ध्वः (लाइन) दै[५]
नियोनयागु ह्यांगु-सन्त्रासी रंगयागु जः नियोन मत दयेकेत छ्यलिइ । थन्यगु मत नियोन चिं व ताहाक:गु कार स्ट्रिपय् छ्यलि। "नियोन" धा:गु खँग्व अप्व:याना साधारण भाषय् थन्यागु मतयात ईंगीत यायेत छ्यली । थुकिया मेमेगु छ्येलेज्या खः:
तरल नियोन बनेज्याया निंतिं क्रायोजेनिक रेफ्रिजर्‍यांटया कथं तस्सकं ख्वाउंगु तापक्रम म्वा:गु रेफ्रिजरेटरय् हेलियमया पलेसा छ्यली
नियोन ब्रह्माण्डय् यक्व मात्राय् दु । थ्व मात्रा कथं ब्रह्माण्डय् ५ गूगु दक्कलय् अप्वः दुगु वायु ख: । थ्व स्वया अप्व दुगु वायुत हाइड्रोजन, हेलियम, अक्सिजन व कार्बन जक ख: । पृथ्वी थ्व वायु तस्सकं म्हो जक दु । हेलियम थें थ्व वायु यागु यांउगु व रसायनिक तवलं इनर्ट जूगुलिं थ्व वायु पृथ्वी यक्व मदुगु ख: । थुकिइ ब्रह्माण्डय् मास एब्युन्डेन्स ७५०य् छगु भाग ख: धा:सा सुर्द्य व प्रोटो सोलार सिस्टम नेबुलाय् ६००य् छगु भाग जुइफु । ग्यालिलियो अन्तरिक्षयान या कथं वृहस्पति ग्रहस नियोनया मात्रा ६००० ब्वय् १गु ब्व दु ।
नियोन स्ट्यांडर्ड अवस्थाय् छगु मोनोएटोमिक वायु ख: । पृथ्वी थुकिया आयातन (भोलुम) ६५,००० ब्वय् छगु जक ब्व दु धा:सा, मात्रा ८३,०००य् १गु मात्रा जक दु । [७]
आयोनत, Ne+, (NeAr)+, (NeH)+, व (HeNe+), यात अप्टिकल व मास स्पेक्ट्रोमेट्री मालेज्यां(research) लुइकुगु दु । थ्व बाहेक नियोनं छगु अस्थिर हाइड्रेट दयेकी ।
जेनन थें नियोन ज्वालामुखी खनेदैगु मात्राय् २०Ne अप्व दइ, व न्युक्लियोजेनिक २१Ne, २२Ne स्वया: अप्व दै । थन्यागु म्यान्टल डिराइभ्ड स्याम्पयागु आइसोटोपं नियोनया गैह्र-वातावरणीय स्रोत क्यनी । २०Ne-एन्‌रिच्ड कम्पोनेन्टतेसं प्राचीन प्राइमोर्डियल व म्हो जक्क दैगु नियोन वायु क्यनी, थन्यागु वायु नं सोलार नियोन यात इंगीत या:गु जुइफु । अप्व:गु २०Ne मात्रा हिराय् खने दै थुकिं सोलार नियोनयागु भण्डार (खानी) (reservoir) पृथ्वी दुगु सुझाव ब्यूगु खने दु ।[९]<eot>शाहनामे वा शाह-नामा (पारसी भासय्: شاهنامه) वा जुजुतयेगु सफू छता पारसी भाषाया महाकाव्य ख। थ्व महाकाव्य चिनाखँमि फेर्दोःसीजुं करिब ९७७ निसें १०१० इसंया दुने च्वयादिगु ख। थ्व महाकाव्य इरानया देय्‌ काव्य ख। नापं, हलिमय् पारसी भाय्‌ ल्हाइगु थासय् थ्व काव्ययात तसकं हनिगु या। करिब ५०,०००पु हरफ दूगु [१] थ्व काव्यं पर्सियाया दन्त्य बाखँ व पारसी साम्राज्यतयेगु इतिहासयात ब्वया क्यं। थ्व काव्यं हलिंया पलिस्था निसें ७गु शताब्दीया पर्सियाया इस्लामी कब्जातक्कया बाखं कं।
थ्व ग्रन्थं पर्सियन तजिलजिया केन्द्रय् ला। थ्व ग्रन्थयात साहित्यिक नमुना व इरानया जातीय-राष्ट्रिय सांस्कृतिक म्हसीकाया रुपय् नालेगु या।[२] थ्व सफूलि पारसी धर्मावलम्बीतयेगु धर्मया उद्गम व थ्व धर्म हनिगु लिपांगु साम्राज्य सासानी साम्राज्यया पतन तक्कया बाखं कंगु व पारसी धर्मया पर्सियाय् प्रभाव क्यनातःगु जूगुलिं थ्व सफू वर्तमान पारसी धर्मावलम्बीतयेत सिक्क महत्त्वपूर्ण जू।
शाहनामेय् इरानी मनूतेगु जातीय बाखँ च्वयेगु कुतः जूगु दु। इरानय् मुस्मा जुजुतेसं थःगु कब्जा दयेकेधुंका च्वःगु थ्व ग्रन्थय् इरानीतेगु उत्पत्ति निसें मुस्मांतेगु अधिग्रहणकाल स्वया न्ह्यः तक्कया बाखं तयातःगु दु। थ्व ग्रन्थयात मिथक, शौर्य व ऐतिहासिक खण्डय् बायातःगु दु। थीथी कालखण्डय् थीथी राजवंशतेगु ईलय् जूगु बाखँ दु। थ्व ग्रन्थ कथं इरानय् पेशदादयान वंश (پیشدادیان) , कियानयान वंश (کیانیان), इशिकानयान वंश (اشکانیان)(पार्थियन) व सासानयान (ساسانیان) थें न्याःगु वंशत दयाच्वन।
थ्व कालखण्ड मेमेगु खण्ड स्वया चिहाकः। थ्व खण्डय् सकल २,१००पु हरफ दु। सकल ग्रन्थया हरफया थ्व ४% जक्क ख। थ्व खण्डय् बाखँ निश्चित व सरल रुपय् ब्वयातःगु दु। परमेश्वर व प्रज्ञायागु वन्दना यासें न्ह्यथंगु थ्व ग्रन्थं ससानी कालया हलिं व मनूया उत्पत्तिया बाखं कनि। थ्व म्हसीका धुंका कीवमरस (केयुमर्स) धापिं दकलय् न्हापाया मनू पर्वतय् च्वने धुंका जुजु जूगु व पेशदाद राजवंशया बाखं दु।
शाहनामेया बाखँ कथं कीवमरस (केयुमर्स) दकलय् न्हापांयाम्ह मनूतेगु जुजु ख। वय्‌कः गुफाय् च्वंसें तिँधुँया छ्येंगुया वसः पुनाः च्वनिम्ह मनू ख। थ्व बाखँ कथं अहुरा मज़्दा(परमेश्वर)या कृपां वय्‌कःयाके जुजुपिंके जक्क दैगु "फर" धाःगु आलौकिक रश्मि दयाच्वन। वय्‌कःया काय् सियामक (Siyāmak, سیامک) सकसितं नं ययाच्वन। थ्व खँ मयःगुलिं अह्रिमन (Ahriman) धाम्ह दैत्यं थःगु सेना दयेकल। सोरुस धाम्ह द्यः नं केयुमर्सयात थ्व खँ धाःबिलय् सियामकं थःगु सेना ज्वंसें अह्रिमननाप ल्वाः वन व दानवया ल्हातं सिनावन।
शाहनामेया २/३ भाग थ्व हे शौर्य गाथां जाःगु दु। मनोचेर(Manuchehr)या शासनं शुरु जूगु थ्व भाग एस्कन्दर (अलेक्जेन्दर)या पर्सिया कब्जा नापं क्वचाइ। सक (Saka) वा सिस्तानी (Sistānī) वीरतेसं पारसी साम्राज्य दयेकिगु ज्याय् दुगःक्वँय् जूगु भाव थ्व ग्रन्थं ब्यु। गर्शास्प (Garshāsp) व वय्‌कःया काय् नरिमान् (Narimān) व नरिमान्‌या काय् साम् (Sām), जुजु मनोचेरया सिस्तान शासन बिलय् मू अश्वरोही शूरवीर जूगु खं कनातःगु दु। मनोचेरया उत्तराधिकारी वय्‌कःया काय् ज़ाल, व छेय् रोस्तम् वीरतेगु वीर जूगु वीरगाथा कनातःगु दु। फरामुर्ज़(Farāmarz)या बाखँ नं कनातःगु दु।<eot>मम्खा (अंग्रेजी:Mamkha), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६९९ खा छेँ दु।<eot>जर्मनी, आधिकारिक कथं संघीय गणतन्त्र जर्मनी छगु पश्चिमी-मध्य युरोपेली देय् ख। थ्व देय्‌यु उत्तरय् उत्तर सागर, डेनमार्क, व बाल्टिक सागर, पूर्वय् पोल्यांड, व चेक गणतन्त्र, दक्षिणय् अस्ट्रिया व स्विट्जरल्यांड, पश्चिमय् फ्रान्स, लक्जेम्बर्ग, बेल्जियम व नेदरल्यांड ला।
जर्मनी छगु १६गु देय्‌तेगु संसदीय संघीय गणतन्त्र ख। थ्व देय्‌यु राजधानी बर्लिन ख। छगु राष्ट्र-देय्यु कथं थ्व देय्‌यु एकिकरण फ्र्यांको-प्रसियन युद्ध बिले १८७२ य् जुल। हलिम युद्ध २य् बुइ धुंका थ्व देय् विभाजित जुल व १९९०य् हानं एकिकरण जुल। थ्व देय् युरोपेली संघयु पलिस्था सदस्य ख। नापं थ्व देय्‌यु ८२ मिलियन जनसंख्या कथं थ्व देय् इ यु राष्ट्रय् दक्ले अप्व मनुत दुगु देय् नं ख। [२]
संघीय गणतन्त्र जर्मनी छगु आधुनिक तधंगु शक्ति ख। थ्व देय् संयुक्त राष्ट्र संघ, नेटो, जी८, जी ४ राष्ट्रतयु सदस्य ख व हलिमे डिफेन्सय् खर्च याइगु देय्‌तेगु धलखे ४गु थासे लाः वः।[३][४] जर्मनी हलिमयु ३गु दक्ले तधंगु अर्थतन्त्र ख (नोमिनल जि डि पि कथं) व हलिमया २गु दक्ले तधंगु वस्तु निर्यातक देय् ख। [५] २००७य् थ्व देय्‌ युरोपेली काउन्सिल व जी ८ निगुलिंयागु हे रोटेटरी प्रेजिडेन्सी कःघाना च्वंगु दु।<eot>थ्व कृतिम धइगु नं तसकं अजू चायापु । न्ह्याथाय् स्वःसां कृतिम अर्थात नक्कलि । कृतिम अभाव, कृति वसः, कृतिम जाकि, कृतिम मनू आदि इत्यादि । खँ ल्हानां मब्याः । थ्व झ्वलय् न्हूगु कृतिमया चर्चा वयाच्वंगु दु, व खः कृतिम कुमारित्व । इस्लामिक कट्टरपन्थी देय् इरानय् लिपांगु इलय् कृतिम कुमारित्वया प्रचलन तीव्र रुपं अप्वया वनाच्वंगु दु ।
इरान अथें नं विश्व राजनीतिक जगतय् चर्चाय् वयाच्वंगु छगू देय् खः । आणविक ल्वाभःया कारणं चर्चाया च्वकाय् थ्यनाच्वंगु इरानयात आपालं देशं आर्थिक नाकाबन्दीतकं तयातःगु दु । कट्टरपन्थी इस्लामिक देय्या रुपय् थःगु छाप त्वःतेत सफल थ्व हे इरानय् अनच्वंपिं न्हू पुस्ता धाःसा स्वतन्त्रताया पक्षय् वनाच्वंगु दु । अथे खःसां अन रुढीवादी परम्परागत सोच नं उत्तिकं हावी जुयाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् लिपांगु छगू दसु खः कुमारित्वया परीक्षण ।
छगू इलय् इरानय् कुमारित्वया परीक्षण यायेमाल धाःसा तुयुगु कापःया प्रयोग जुइगु खः । तर हिला वंगु ई व परिस्थितिलिसें मिजं पक्षं इहिपा न्ह्यः मिसाया कुमारित्वया प्रमाण फ्वनेगु यानाच्वंगु दु । उकिया निंतिं मिजं पक्षं कुमारित्वया प्रमाणपत्र माग यायेगु यानाच्वंगु दुसा थज्याःगु स्थितिइ कृतिम कुमारित्व प्राप्त यायेगु चलन नं उत्तिकं अप्वया वनाच्वंगु दु कट्टरपन्थी इस्लामिक देय् इरानय् ।
खतुं लिपांगु इलय् इरानय् छुं छुं सामाजिक हिउपाः हयेगु निंतिं कुतः हे मजूगु धाःसा मखु, अय् नं छुं छुं पुलांगु सोच दुपिनिगु सोच कथं हे अनया समाज न्ह्यानाच्वंगु दु । इहिपा न्ह्यः मिसाया कुमारित्वया प्रमाणपत्र माग यायेगु क्रम अप्वया वयेवं समाजया मिसातय्सं थःगु गोप्य अंगया प्लाष्टिक सर्जरी तकं यायेगु याना हयाचवंगु दु । थुकियात ‘हाइम्नोप्लाष्टि’ धकाः धाइ । थुकिं मिसाया कुमारित्वयात हाकनं कायम याइ ।<eot>न्हापाया हलिम हताः सन् १९१४ निसें सन् १९१८ तक्कया छगू तःधंगु हताः ख। थ्व हताःय् हलिमया यक्व शक्तिशाली देय्‌तयेसं ब्वति काःगु दु। [१] थ्व देय्‌तयेसं निगु विरोधी पुचलय् थःयात दुथ्याकल:अलाइज व सेन्त्रल पावर्स। [२] थ्व हतालय् ६० मिलियन युरोपेली सैन्य पदाधिकारी नापं ७० मिलियन स्वया अप्व सैन्य पदाधिकारी परिचालन जुल। [३][४] करिब १५ मिलियन स्वया अप्व मनु स्युगु थ्व हताः मानव इतिहासया दक्ले घातक संघर्षय् छगू ख। [५] लिउ हलिम हताः न्हथने न्ह्यः तक्क थ्व हताःयात सकल हताः क्वचायेकिगु हताःया नामं नं नांजाल।<eot>आसामी भाषा छ्गु भाषा खः| थ्व भाय् मू हिन्द-आर्य भाषाय् दकलय् पूर्वया भाषा ख। थ्व भाय् उत्तरपूर्व भारतया आसाम राज्यय् ल्हाइ। आसामय् थ्व भाय् राज्य भाषा ख। अरुणाचल प्रदेशया थाय्-थासय् व उत्तरपूर्व भारतया थाय्‌थासय् नं आसामीभाषी मनु दु।असमीया थें न्यागु नागामिज नांया छगू मिश्रित भाषा नागाल्यान्दय् छ्यलिगु या। भूटानय् नं थ्व भाय् छ्यलिगु या। असमय् आया ईलय् असमीया भाषी १.३० कोटि दु धाःसा सकल हलिमय् करिब २ कोटि दु। थ्व भाषा पूर्वी नागरीया आसामी लिपिइ च्वइगु या।<eot>मगध बुद्धकालीन १६गु आर्य महाजनपदया छ्गू जनपद ख। थ्व जनपदया मू क्षेत्र गङ्गा स्वया दक्षिणया बिहारया क्षेत्र ख। थ्व जनपदया राजधानी न्हापा राजगृह (वर्तमान राजगीर) व लिपा पाटलिपुत्र (वर्तमान पटना) जुवन। मगधं लिच्छवि व अङ्ग राज्य अधिग्रहन याना वर्तमान बिहार व बङ्गालया अधिकांश भूभाग थःगु अधीनय् लाकूगु खनेदु। [१] थ्व धुंका मगधं वर्तमान पूर्वी उत्तरप्रदेश व उडिसायात थःगु अधीनय् लाकूगु खनेदु। प्राचीन मगधया उल्लेख रामायण, महाभारत, पुराण आदिइ जूगु खनेदु। थ्व जनपदया उल्लेख बौद्ध व जैन ग्रन्थ व स्तोत्रय् नं यक्व हे जूगु खनेदु।
मगधया दकले पुलांगु वर्णन अर्थववेदय् जूगु खनेदु। थन थ्व थाय्यात अङ्ग, गान्धार, व मुजावत नापं उल्लेख याःगु खनेदु। भारतया निगु मू धर्म बुद्ध धर्म व जैन धर्मया विकास मगधय् जूगु खनेदु धाःसा भारतया निगु मू साम्राज्य मौर्य साम्राज्य व गुप्त साम्राज्य नं मगधं हे वःगु खनेदु। थ्व निगु साम्राज्यया कालय् प्राचीन भारतया विज्ञान, गणित, ज्योतिष, धर्म, दर्शन आदिया यक्व विकास जूगु खनेदु। अतः, थ्व कालयात भारतया सुवर्णकाल नं धायेगु या। मगध राज्यय् गणतान्त्रिक समुदाय दसु राजकुमार व गां-गाम्य् थः-थःगु हे ग्रामक प्रमुख सहितया पञ्चायत दूगु खनेदु। राज्य संरचना प्रशासन, न्याय व सैन्य ज्याय् विभक्त जूगु खनेदु।<eot>मेबलय् जूसा त्याङग्रा पुलेगु छता बाहेक मेगु पुलेगु धालकि सदां ल्वःमनेगु बानी दुम्ह पासां थौं च्या त्वनेगु मखुला धाःगु न्यनाः घौपलख ला जितः म्हगसय् म्हंगु जकं खः ला धयाथें जुल । थःत कुतिं न्यानाः स्वयाबलय् स्यासेलिं पक्कापक्की हे म्हगसय् मखु धयागु ग्यारेन्टी जुल । अले जिगु म्हुतुं जिं हे मचायेक प्याट्ट धायेक बोली पिहांवल ।
छाय्, छुकिया लसताय् ? जिगु न्ह्यसः हे पूवने मलाःनि जिम्ह पासां काचाक्क धायेक लिसः बिल । तलब बढे जूगुया लसताय् का । बजेट भाषण मन्यनाला छं ?तं पिहांवःगु स्वयेबलय् ला छिमांया छ्यं बढे जुयाः छाय् लय्तायेमाःगु धकाः धाये मास्तिवःगु खः । अय्नं जिगु म्हुतुया सः स्टप जुयाबिउगुलिं बचे जुल का । मखुसा ला जिमांया छ्यं ग्व बढे जूगु ?
जि बुसांनिसें व हे छगः ला खःनि, उकिसं फसिथें जिमांया छ्यं तःग्वः जुयावःगु छंगु हथं मिखां खं ला धकाः डायलग नकीगु जुइ वं । तै बचे जुल का धकाः जिं बिचाः यायेत मिखा हे तिस्सिइ मलाःनि साइकल पन्चट जुइबलय् टायरया सः थें नगदरामं प्याट्ट सः थ्वयेकल । छाय् जिमि तलब बढे जुयाः छं नुगः मुल ला ? नत्र बढे जूगु प्रगति उन्नति जूगु धइगु ला बांलाःगु हे खँ खःनि ।
तलब बढे जुलकि स्पीड नक्सां महंगी नं बढे जुइ, सर्वसाधारणयात थाकुइ धयागु खँ सरकारया जासिइ गय् जा बुइ मफुगु जुइ । थ्व ला कर्मचारी बाहेक मेपिनि निंतिं ला तःधंगु हे अन्यायया खँ जुल । थःत थम्हं एकसे एक जुजु भाःपिया च्वंपिं नेतातसें नेपाःमितय् मर्का छु थुइ धकाः । झूलया पिनें पति हाःथें का । जनताया सःयात ला वास्ता हे याइगु मखु धयां ।
थौंकन्हय् जिं बरदान बिइबलय् १ प्रतिशत कमिशन मदयेकं मबिया । कय्तापूजाया खर्चय् १ प्रतिशत, इहिपा ब्याहालय् बागू प्रतिशत, छेँ बुँ न्यायेगु मिइगु खँय् दुई प्रतिशत । जागीर मिले यायेगु, चुनावय् त्याकेगु बरदान चाहिँ ५ प्रतिशत कायेगु यानाच्वनागु दु । का छंगु बुँ मिइगु बरदान कायेत दुई प्रतिशत कमिशन बीगु खः कि मखु ?<eot>येँ – संस्कृति संरक्षणया निंतिं दातापिंसं तयाथकूगु चलअचल सम्पत्तिया हकभोग याःगु वापत सरकारं गुठी संस्थानयात पुलेमाःगु ध्यबा अर्बौं तका थ्यंगु दु । थ्व ध्यबा सरकारं इलय् हे मबिउगु धासें गुठी संस्थानं अर्थ मन्त्रालयय् थःपिनिगु खँ तयेधुंकूगु खँ सीदुगु दु । गुठी संस्थानं २०२७ सालं निसें सरकारयाके कायेमाःगु बक्यौता जक १३ अर्ब ६५ करोड ७२ लाख तका थ्यनेधुंकूगु […]
येँ – नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघ व त्रिरत्न कोषया मंकाः ग्वसालय् जूगु चचा म्येँया प्रशिक्षणय् झिंखुम्हेसिनं प्रशिक्षण काःगु दु । वज्रयान बौद्ध धर्मय् अतिकं दुर्लभ कथं कयातःगु थुकथंया चचा हालेगु प्रशिक्षण न्हापांखुसी जूगु खः ।थनया छुस्याबहालय् च्वंगु गुणाकर महाविहारय् चचा गुरु मणिरत्न वज्राचार्य व संगीताचार्य दीपेन्द्र वज्राचार्यं मंकाः कथं उगु प्रशिक्षण बियादीगु खः । वज्राचार्य गुरुजुपाखें वाचन […]<eot>दक्षिण अमेरिका, मध्य अमेरिका, मेक्सिको, वेस्ट इण्डिज व क्यारिबियन देशतेत छपं याना ल्याटिन अमेरिका धाइ। ल्याटिन प्राचीन रोमवासीतेगु भाषा ख। अधिकांश भारतीय भाषाया विकास संस्कृत भाषां जूथें यक्व युरोपीय रोमान्स भाषा दसु स्पेनी, पोर्चुगिज, फ्रेञ्च व इटालियन भाषातेगु विकास ल्याटिनं जूगु ख। थ्व भाषा ल्हाइगु थाय्‌तेत ल्याटिन धाइ। १६गु शताब्दीइ पोर्चुगल व स्पेनं ल्याटिन भाषी मनुत थन च्वं वल । लिपा थ्व थाय्‌या मू भाषा थ्व हे भाषा जूवन व थ्व थाय्‌यात ल्याटिन अमेरिका धका म्हसीकल।
पेरूया केन्द्रीय पहाडय् यक्व लख दँ न्ह्यः मनु वःगु धैगु विश्वास दु। थन यक्व संस्कृतितेगु विकास जुल। दक्षिण अमेरिकाया दक्ले मू सभ्यताय् इङ्का सभ्यता छगू ख गुकिया क्षेत्र पेरू, इक्वेडर, बोलिभिया, अर्जेण्टिना व चिलीया उत्तरी भाग ला। १५गु शताब्दीया अन्तय् थ्व चरमोत्कर्षय् थ्यन। इङ्का सभ्यताय् शासकयात इङ्का धाइ व इमिगु आदर याइगु चलन दयाच्वन। थ्व सभ्यता थःगु यातायात, सञ्चार व डाक व्यवस्थाया निंतिं नांजा। माचु पिचु मू नगर ख गुकिया पुरातात्विक अवशेष थौं नं खनेदु। सूर्द्ययात थनया सर्वोच्च द्यया रुपय् कायेगु व मेमेपिं देवी देवतातेगु नं पूजा यायेगु चलन दयाच्वन। थनया देगले स्वर्णपत्र अलङ्कृत याना तयेगु चलन दु। शिल्पकला व शल्य चिकित्साय् थ्व सभ्यता थःगु समकालीन सभ्यता स्वया उन्नत जु।
पश्चिमी गुं व पूर्वी पठारतयेगु दथुइ उत्तर निसें दक्षिण तक्क सकल महाद्वीपया हाकःय् छगू तःधंगु ख्यः दु। थ्व ख्यःया सकल क्षेत्रफल दक्षिण अमेरिकाया क्षेत्रफलया करिब बच्छि दु। थुकिया उत्तरी भागयात लानोज धाइ। ओरीनिको खुसिं निर्मित लानोज भेनेज़ुएला व कोलम्बियाय् ला। ख्यःया दथुइ अमेजन खुसिया बेसिन ला। थुकियात ब्राजिलमितयेसं सेल्वाज धाइ। थ्व खुसि प्रदेश उत्तरय् गायनाया पठार, पश्चिमय् एण्डिज पर्वत व दक्षिणय् ब्राजिलया पठारं घेरे जुयाच्वंगु दु। अमेजन व थ्व खुसिया सहायक २०० खुसिइ न्ह्याबिलें खुसिबाहा वैगुलिं थ्व त्रिभुजाकार खुसिया तःधंगु लागा दलदल जुयाच्वनि व थन यातायातया विकास जुइमफु। पराना, पराग्वे व युरुग्वे खुसित जाना पम्पास क्षेत्र दयेकी। थुकियात लाप्लाटाया बेसिन नं धाइगुया। मध्य दक्षिणया थ्व उपजाऊ ख्यः आर्थिक दृष्टिं सिक्क महत्त्वपूर्ण जु। थुकिया औसत जा १८५ मिटर स्वया म्हो जु व अर्जेन्टीना, उरूग्वे, पराग्वे व छुं अंशय् दक्षिण ब्राजील व दक्षिण बोलिभियाय् तक्क थ्यं। दकले दक्षिण भागय् पेटागोनियाया मरुस्थल ला। एण्डीज पर्वत माला व प्रशान्त महासागरया दथुइ निम्न भूमिया अत्यन्त संकरी तटीय पट्टी दु। लगभग १०० किलोमीटक ब्याया थ्व पट्टी दक्षिणी अमेरिकाया पश्चिमी तट नापं उत्तर निसें दक्षिण तक्क थ्यं। पूर्वी तटीय प्रदेश अपेक्षाकृत अप्व तब्या। थुकिया ब्या १५० निसें २०० किलोमीटर दु। थुकिलि चिचिधंगु यक्व बाहादूगु खुसित बाहावै थन्यागु खुसितयेसं देल्ता मदेकु।<eot>भियतनामी भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>भगवद्गीता (साधारन भासय् "गीता") हिन्दू धर्मया महाभारतया अन्तर्गतया छगू भाग ख। गीताय् ७०० श्लोकय् भगवान श्रीकृष्णं अर्जुनयात उपदेश बियातःगु दु।
संस्कृत साहित्य परम्पराय् ग्रन्थया व्याख्या याना च्वःगु सफूयात भाष्य धाइ। भारतीय दार्शनिक परम्पराय् न्हूगु दर्शनयात स्वरूप बीतः स्वंगु ग्रन्थय्, भाष्य च्वसें, थःगु दृष्टिकोण स्पष्ट यायेमा। थ्व स्वंगु ग्रन्थय् भगवद्गीता, उपनिषद् व ब्रह्मसूत्र ला।[१] भगवद्गीताय् च्वयातःगु छुं भाष्य थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६५.५०७३५ उत्तर व देशान्तर १५०.१४८४९६ पश्चिम खः (65.50735° N 150.148496° W)। थ्व थासे ४३७१७३९६५ वर्ग मिटर (१६८.७९३८१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ज्याझ्वलय् सुभाय् देछायेगु झ्वलय् पियुषवज्र वज्राचार्यं पं. वज्राचार्य अनुवाद यानादीगु आपालं कृतित दुगु व उकिया प्रकाशनया निंतिं लोटस रिसर्च सेन्टरं कुतः यायेगु जानकारी बियादीगु खः ।<eot>येँ – भुखाचं पीडित जूपिंत सरकारं बी धाःगु २ प्रतिशत ब्याजया त्यासा काःपिं मनूत आः वयाः तःधंगु मर्काय् लाःगु खँ सीदुगु दु । राष्ट्र बैंकं पित हःगु त्यासा सम्बन्धी न्हूगु नियमं त्यासा कयातःपिं भुखाय् पीडिततय्त झन् हे पीडाय् लाका बिउगु खः ।
यलया भुखाय् पीडित प्रज्ञारत्न वज्राचार्यं न्हापा त्यासा कयागु इलय् २ प्रतिशत ब्याजं झिदँया निंतिं बी धाःगु खःसा आः उगु त्यासा निदँया निंतिं जक जुइ धकाः खबर छ्वया हयेवं थःपिं मर्काय् लाःगु खँ कनादीगु दु ।
वज्राचार्यं कनादी कथं आः राष्ट्र बैंकया थ्व नीतिया कारणं मर्काय् लाइपिं यलया भुखाय् पीडित जनताया लगत कायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । लगत कायेधुंकाः म्हिगः यलया पिखाछेँया चपाः छेँय् छगू सहलह मुँज्या नं जूगु दु । उगु मुँज्यां थीथी बैंकपाखें त्यासा कयाः आः अप्वः ब्याज पुलेमाःपिं पीडिततय्गु धलः दयेकेगु व वयां लिपा बैंकया स्टेट्मेन्ट हयाः थप सहलह यायेगु निर्णय याःगु दु ।
म्हिगःया मुँज्याय् प्यम्ह भुखाय् पीडिततय्सं आः थःपिंसं बैंकया न्हूगु ब्याज दर कथं ब्याज पुलाच्वनागु खँ कंगु खः । न्हूगु दर कथं ब्याज पुलेधुंकूपिनिगु स्टेटमेन्ट स्वयाः मेगु सहलह यायेगु व वयां लिपा थप निर्णय यायेगु खँ नं वज्राचार्यं कनादिल ।<eot>येँ -११ करोड तकाया साधारण शेयर पितबीगु जूगु दु । धितोपत्र बोर्डं पञ्चकन्यायात शेयर निस्कासनया निंतिं स्वीकृति बी धुंकूगु दु । थ्व कम्पनीं १८.१ मेगावाटया आयोजना दयेकाच्वंगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् चौतारी लघुवित्तं न्यागू करोड ४० लाख तका बराबरया आइपिओ पिकायेत धितोपत्र बोर्डय् निवेदन तःगु दु । थौंकन्हय् १२ करोड ६० लाख चुक्ता पुँजी दुगु थ्व लघुवित्तया शेयर पिहां वयेवं चुक्ता पुँजी १८ करोड थ्यनी । बुटवल केन्द्रीय कार्यालय दुगु थ्व लघुवित्तयात झिगू जिल्लाय् ज्या यायेगु अनुमति बियातःगु दु ।<eot>केवल येँया बसन्तपुली तयातःगु कुमारीया खःया बारे जक चर्चा मजू । येँ देसं पिने च्वंगु कुमारी खःया बारे नं विशेष चर्चा जुल । चर्चा खः अमेरिकाया वासिङटन डिसी महानगरय् दयेकूगु कुमारीया खः । स्वतँ जाःगु गजू । २ फिट दुगु प्यचाः घःचा । अले ११ फिट उचाइ खः । वासिङटन डिसीइ न्हापांखुसी निर्माण जूगु कुमारी खःया छुं छुं विवरण खत ।
केवल झिन्हु–झिन्यान्हुया दुने तयार जुल वासिङटनय् कुमारीया खः । अले निर्माण याःपिं अन हे च्वनाच्वंपिं नेवाःत । नेवाः अर्गनाइजेशन अफ अमेरिका (एनओए)या मुक्कं झिम्ह सक्रिय दुजःतय् ग्वाहालिं थुगु खः तयार याःगु खः । अले उगु खतय् दकलय् न्हापां बिज्यायेगु ह्वःताः चूलात गु्दँ दुम्ह कुमारी माजु (प्रतिकात्मक) – एल्भीसा प्रधानयात ।
वय्कः बिज्यायेधुंकाः खः साःगु रुट खः – ब्ल्याकहिल रिजनल पार्क । थुज्वःगु ज्याया ग्वसाः ग्वयेगु भाला क्वबूगु खः उगु हे खः दयेकूगु संस्था एनओएं । खय्त ला एनओएं थ्व स्वयां च्यादँ न्ह्यः हे येँयाः हनेगु शुरु यायेधुंकूगु खः । तर कुमारीया खः नापं सालेगु ज्या धाःसा थुगुसी निसें जक याःगु खः ।
‘अमेरिकाय् कुमारीया रथ सालाः पर्व न्यायेकूगु थ्व न्हापांखुसी खः’, एनओएया कार्यवाहक नायः पुष्कर प्रजापतिं कनादी, ‘थुगुसी कुमारीया रथ जक सालेगु ज्या जुल, सम्भव जूसा आकिवं निसें भैलद्यः व गणेद्यःया खः नं दयेकाः सालेगु बिचाः दु ।’सन् २०११ निसें येँयाः हनेगु चलन सुरु याःगु एनओएं थुगुसी कुमारीया खः साःला न्हूगु पलाः छिनाक्यन ।
कार्यवाहक नायः प्रजापतिया कथं मेमेगु थासय् कुमारीया खः क्वबियाः जात्रा यायेगु यानाच्वंसां एनओएं साले हे जिउगु रथ दयेकूगु खः । प्रजापतिं धयादी, ‘सम्भवतः नेपालं पिने साले हे जिउगु रथ निर्माण यानाः थज्याःगु ज्याझ्वः याःगु थ्व न्हापांखुसी खः ।’अन येँयाः हनेगु झ्वलय् केवल कुमारीया खः सालेगु ज्या जक जूगु धाःसा मखु ।
पुलुकिसि व लाखे नं ज्याझ्वःया आकर्षक विषय खत । नापं थुगुसी न्हापांखुसी दशअवतार क्यनेगु नं ज्या जूगु खः । उखे अमेरिकाया बाल्टिमोर मेरिल्याण्डय् धाःसा येँया किलाघः त्वालं पिहांवइगु थेंज्याःम्ह हे पुलुकिसि पिकाःगु दु । पुलुकिसि नापं अनं कुमारीया रथजात्रा नं जूगु खः ।
बाल्टिमोरय् न्हापांखुसी येँयाः हनिगु ¬झ्वलय् थुगुसी कुमारीया रथजात्रा व पुलुकिसिया नापं धुन्याँ ब्वज्या, झ्यालिंचाया प्याखँ, आकाश भैरवया ख्वाःपाः नापं येँयाः विषयलय् प्याखं क्यनेगु ज्या जूगु खः । न्ह्यइपुगु खँला अन हाथुद्यःया म्हुतुं थ्वँ हायेकेगु ज्याझ्वः नं जूगु खः । अले अन वःपिं खुसलं मल्याक मनूतय्त नेवाः नसा सितिकं नकूगु खः ।
अथे हे स्वतँजाःगु गजू दुगु खः दयेकाः कुमारीया खः सालेगु ज्या जुल । गुथि साउथ अष्ट्रेलियाया ग्वसालय् ऐडिलेडय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् कुमारी जात्रा नापं पुलुकिसि, लाखे प्याखं, कुमारी प्याखं लगायत पिथनेगुया लिसें समय्बजि नकेगु ज्याझ्वः नं जूगु दु । निक्वःगुखुसी जूगु येँयाः नखः हनेगु ज्याझ्वलय् अनया सहायकमन्त्री नापं विपक्षी लेबर पार्टीया सासंद व आपालं विदेशीतय् उपस्थिति दुगु खः ।
ज्याझ्वलय् प्रमियरया निंतिं सहायकमन्त्री जिङ लिं नेपाःया कला संस्कृतिया उच्च प्रशंसा यानादीगु खः ।अष्ट्रेलियाया सिड्नीइ नं अज्याःगु हे ज्याझ्वः जुल । पासा भाइ अष्ट्रेलियाया ग्वसालय् जूगु ज्याझ्वलय् समय्द्वँ तयेगु नापं पुलुकिसि सालेगु व लाखे प्याखं क्यनेगु ज्या जूगु खः ।येँयाः नखः हनेगु सवालय् भारतया सिक्किमय् च्वंपिं नेवाःतय्सं थुकीयात त्वःफिकीगु ला खँ हे मजुल ।
नेपालं पिने दकलय् न्हापां येँयाः हनेगु सुरु याःगु सिक्किमय् अनया राज्य सरकारं इन्द्रजात्राया न्हि कुन्हु सार्वजनिक बिदा बियातःगु दु । थुगुसी नं बिदा जूगुलिं अन विशेष कथंया ज्याझ्वः जुल । थुगुसी येँयाःया जात्रा तालाकेत ‘इन्द्रजात्रा उत्सव समिति – २०१८’ तकं नीस्वनाः ज्याझ्वः याःगु खः ।
उगु समितिया आव्हानय् स्वन्हु तक अन येँयाः हंगु खः । दकलय् लिप्पांगु न्हि धाःसा कुमारीया रथ जात्रा याःगु खः । गान्तोकय् जूगु ज्याझ्वलय् सुथय् न्हापां कुमारीया किपाय् विशेष पुजा याःगु खःसा अनं लिपा उगु किपायात रथय् तयाः बजाः चाहिकूगु खः । गान्तोकया मूमू बजारय् कुमारीया रथ सालेगु ज्या जूगु खः ।
सन् २००० निसें येँयाः हनेत सुरु याःगु सिक्किमय् थुगु जात्रा हनेत राज्य सरकारपाखें माःगु तिबः व आर्थिक ग्वाहालि यायेगु यानाच्वंगु दु । अझ सिक्किमया मुख्यमन्त्री समेतया ब्वति थुगु जात्रा जुइगुलिं येँयाःयात सिक्किमय् च्वंपिं नेवाःतय्सं थःगु म्हसिका ब्वयेगु तःधंगु उत्सव कथं हनेगु यानाच्वंगु दु ।
थुगुसी अन सिक्किमय् दुपिं नेवाःत जक मखसें नाप नापच्वंगु राज्यया नेवाःत नं अन मुनाः उगु जात्रा हंगु खः । भारत, अमेरिका व अष्ट्रेलिया जक मखु थुगुसी क्यानेडा व स्पनेय् नं येँयाः नखः हनेगु ज्याझ्वः जूगु जानकारी वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेसनया नायः सिसन श्रेष्ठं बियादिल । नेवाः सांस्कृतिक समाज, अल्बर्टाया ग्वसालय् अन येँयाः ज्याझ्वः जूगु खः ।
अथेहे नेवाः पासा पुचः स्पेनपाखें नं बार्सिलोनाय् छगू बचाःधंगु ज्याझ्वः यानाः येँयाः नखः हंगु खः ।येँयाः विशेषत येँ नाप व नेवाःत नाप स्वापु दुगु नखः जुल । उकीं थौं येँयाः व्यापकता गन गन नेवाःत दु अन अन हे थ्यनाच्वंगु दु । नेवाः समुदायं येँयाः नखःयात थःगु म्हसिका कथं देसँदय् न्ह्यब्वयेगु यानाच्वंगु दु ।
नापं नेवाः व नेपाःया कला, संस्कृति व पहिचानयात हलिंया न्ह्यःने न्ह्यब्वयेगु ज्या नं यानाच्वंगु जुल । थुलिभनं विश्वव्यापि जुयावनाच्वंगु येँयाःया कारणं नेवाः व नेपाःया सांस्कृति गुलि तःमि धकाः झीसं विश्वयात गर्व यानाः धायेफयाच्वंगु दु ।येँयाः नखतय् थाय्या विशेष महत्व दु । गथेकी कुमारीया खः सालेगु थःने व क्वःने ।
पुलुकिसि पिहांवइगु किलाघः त्वाः । मजिपाः लाखे आजु पिहांझाइगु मजिपाया लाखे नःनि । दशअवतार क्यनीगु बसन्तुलीया दशअवतार दबुली । अले मेमेगू । थुपिं फुक्कं थाय्या थःथःगु विशेष महत्व दु । तर थुपिं फुक्कं थाय् हे विदेशय् यंकेगु वा स्थापना यायेगु सम्भावना मदु ।
अथेखःसां कमसेकम अनं पिहांवइगु नखःया विशेषतायात जूसां नेवाःतय्सं देसँदय् हनेगु धाइगु हे छगू तःधंगु उपलब्धी खः । नेवाःत देशंपिने जूसां थःगु संस्कृति व संस्कार प्रति गुलि आस्था दु धाइगु चिं खः – देसँदय् हनाच्वंगु येँयाः नखः ।
एनओएं वंगु प्यदँ न्ह्यवंनिसें छु नं छुं कथंया न्हूगु ज्याझ्वः यानाच्वंगु जुल । थुगुसी च्याक्वःगु येँयाः हनेगु झ्वलय् नं छुं न्हूगु यायेगु धकाः जिं बिचाः यानाच्वनागु इलय् चिधंगु कुमारिया खः दयेकेगु बिचाः वल । अले एनओएया पुलांम्ह नायः व सल्हाकार राजेश श्रेष्ठ व मेमेपिं पासापिं नाप थुकिया बारे सहलह याना ।
संस्थाया निम्हम्ह न्वकु सुशील लाल श्रेष्ठं थुकियात समर्थन यानादिल अले थुकिया भाला नं थःम्हं कयादिल । तर संस्थाया दुजः यज्ञमान शाक्यं धाःसा नेपाःया थें तःधंगु हे खः दयेमाःगु बिचाः तयादिल । उगु खँयात एनओएया मुँज्यां सर्वसम्मतं पारित यासें कुमारिया खः दयेकेगु ज्या न्ह्यात ।
एनओएया भोलिन्टियर पासापिंसं थुकिया डिजाइन यायेगु व दयेकेगु ज्याया भाला काःगु जुल । सुशील श्रेष्ठं थुकिया शुरुवात यानादीगु खःसा राजेश श्रेष्ठ व यज्ञमान शाक्यजुपिंसं थःथःगु बिचाः बीगु नापं दयेकेगु निंतिं ग्वाहालि यानादिल । मदन श्रेष्ठंं थःगु छेँय् खः दयेकेगु निंतिं थाय् बियाः ग्वाहालि यानादिल । दक्वं यानाः झिंनिम्ह भोलिन्टियर पासापिनि ग्वाहालिं थुगु ज्या सम्भव जुल । रथ दयेकेत झिन्हुति बित ।
खः निर्माणय् दकलय् अप्वः सिँ व स्टिलया छ्यलाबुला जूगु दु । अथेहे नेपालं विशेष रुपं हयागु गं, भैलःद्यःया ख्वाःपाः, झलझलि लगायत ज्वलं छ्यलाः निर्माण यायेगु ज्या जूगु खः । सिक्किम लगायत मेमेगु थासय् नं कुमारिया खः दयेकाः येँयाः हनेगु याः । मेमेगु थासय् व थन निर्माण जूगु खतय् छु भिन्नता दु ?
खः सिक्किमय् दकलय् न्हापां येँयाः नखः हनेगु शुरु याःगु खः । अले एनओएं सन् २०११ निसें अमेरिकाय् हनेगु यात । थन निर्माण जूगु कुमारि खःया विशेषता धइगु १० फिट जाः, ८ फिटया ब्या, स्वतँजाः दुगु व प्यचाः घःचा दुगु नेवाः पहःया कथं निर्माण जूगु खः ।
विश्वकप फुटबल मात्र छगू फुटबल व विश्वकप त्याकेगु जक उद्देश्यं जक जुयाच्वंगु मदु । विश्वकपय् अनेकौं थीथी कीर्तिमान कायम यायेगु ज्या नं जुयाच्वंगु दइ । थ्व झ्वलय् विश्वकपय् दकलय् म्हो उमेरय् गोल याःम्ह कासामिया रुपय् कीर्तिमान तयेत सफल जूगु दु फ्रान्सया केलियन एम्बेपे ।
रुसय् न्ह्यानाच्वंगु विश्वकप फुटबल अन्तर्गत ग्रुप ‘बी’या समूह चरण अन्तर्गतया निगूगु चरणय् पेरु विरुद्धया कासाय् गोल याःम्ह् एम्बेपे विश्वकप फुटबलया इतिहासय् गोल याःम्ह दकलय् कान्छा कासामि जूगु दु । मात्र १९ दँ १८३ न्हुया दुने एम्बेपें गोल यानाः थ्व कीर्तिमान तःगु खः ।
थ्व ल्याखं स्वयेगु खःसा एम्बेपे जन्म जूगु दँ सन् १९९८ य् खःसा थ्व इलय् विश्वकप फ्रान्सय् हे जुयाच्वंगु अले विश्वकप नं त्याकूगु खः । फ्रान्स विश्वकप–१९९८ या इलय् एम्बेपेया जन्म जूगु खः ।
चिकित्सकतय्सं बियातःगु ई स्वयां न्ह्यः हे ट्रिनीं मचा बुइकूगु खःसा उकिया जानकारी विश्वकप म्हितेत रुस वनाच्वंम्ह भाःत क्लुडसनयात वःगु खः । जारी विश्वकपय् समुह चरणया न्हापांगु कासा सिधयेवं डेनमार्क वनेत्यंम्ह वयात विमान चार्टर्ड यायेत वया हे पासापिंसं तकं ग्वाहालि याःगु खः ।
डेनिस कासामि क्लुडसनं थः म्ह्याय्या ख्वाः स्वःवंगु जक मखु, नकतिनि बूम्ह ह्याउँमचा थः म्ह्याय्यात डेनमार्कया जर्सी तकं यंका बिउगु खःसा वया कलातं उगु जसी काःगु किपा इन्स्टग्रामय् नं सार्वजनिक याःगु खः ।
सकसिनं सिउ विश्वकप ट्रफी शुद्ध लुँया जुइ । अले थ्व विश्वकप त्याकेगु हरेक देय्या म्हगस नं खः । विश्वकप ट्रफी थःगु क्वथाय् छायेपिया तयेगु सुया मइ । थ्व हरेक देय्या जक मखसे प्रत्येक फुबलप्रेमीया नं म्हगस खः । उकिं हे जुइ विश्वकपया नमूना ट्रफी (नक्कलि ट्रफी) बजारय् न्यायेगु दु ।
यदि छिं छम्ह नं फुटबलया प्रशंसक खः अले थःगु क्वथाया शोभा अप्वयेकेगु खःसा विश्वकप ट्रफीं हयेगु ल्वःमंकादीमखु । तर थथे याये न्ह्यः छकः विचाः यानादिसँ कि उगु ट्रफी नक्कलि हे जूसां वैध खः वा अवैध खः ? छाय्कि तस्करतय्सं विश्वकपया नक्कलि ट्रफी दुने लागू वासः तयाः तस्कर यायेगु यानाच्वंगु दु ।
थज्याःगु हे छगू गिरोहयात अर्जेन्टिनाया प्रहरीं ज्वंगु दु । प्रहरीया पुचलं नक्कलि ट्रफी दुने सुचुकाः तस्कर यायेत्यंगु १.५ किलो कोकिनलिसें उगु गिरोहया खुम्हेसित नं ज्वंगु दु ।
सन् २०१८ या विश्वकप ट्रफीया दुरुस्त नक्कल यानाः दयेकातःगु नक्कलि विश्वकप ट्रफी दुने लागू वासः तयाः तस्कर यायेत तयारी यानाच्वंगु इलय् प्रहरीं इमित नियन्त्रणय् काःगु खः ।<eot>प्रधानमन्त्री ओलीं नुवाकोट दरवार व रसुवा, दोलखा व सिन्धुपाल्चोकय् भुखाचं दुंगु स्कुल पुनःनिर्माण यायेगु सम्झौता नं जूगु खँ न्हयथनादिसें तराईया खुसि नियन्त्रण यायेगु योजना अन्तर्गत झापाया थीथी जिल्लाय् गुपु खुसिइ नियन्त्रण यायेगु सम्बन्धी समझदारीपत्रय् नं हस्ताक्षर जूगु खँ कनादिल । अथेहे नेपाः व चीनया सार्वजनिक निजी क्षेत्रया व्यवसायी दथुइ जलविद्युत व उत्पादन लगायत थीथी गुंगू सम्झौता जूगु खँ न्हयथनादिसें वय्कलं थ्व सम्झौतापाखें तःधंगु ल्याखय् चिनियाँ लगानी दुहां वइगु आशा प्वंकादिल । नेपाः व चीन दथुइ जुयाच्वंगु एक क्षेत्र एक मार्ग सम्बन्धी समझदारीया कार्यान्वयन यायेत रेलमार्ग, बन्दरगाह, हवाई मार्ग व संचार थेंज्याःगु क्षेत्रय् ग्वाहालि न्ह्याकेगु निंतिं नं सहमति जूगु खँ कनादिसें वय्कलं आः जूगु सम्झौता व समझदारीं निगू देय् दथुइ आर्थिक ग्वाहालिया दायरा तब्या यायेत ग्वाहालि जुइगु विश्वास प्वंकादिल ।<eot>प्रधानमन्त्री ओली व कार्यवाहक राजदूत मालनां म्हिगः हे हनुमानध्वाखा लागाय् पुनर्निर्माण सम्पन्न जुइधुंकूगु १७ व १८ औं शताब्दीया कागेश्वर, लक्ष्मीनारायण व सरस्वती देगःया नं उलेज्या यानादीगु खः । थ्व फुक्कं सम्पदात वंगु २०७२ सालया तःभुखाचं क्षतिग्रस्त जूगु खः ।
राणाकालय् बेलायती शैलीं दयेकूगु बसन्तपुरया गद्दी बैठक पुनर्निर्माण सुरु जूगुयां गुलाया दुने सम्पन्न याःगु खः । उगु लागाया मेमेगु सम्पदा धाःसा अझं पुनर्निर्माण झ्वलय् हे दनि ।<eot>विश्वकपया समूह इ पाखें ब्राजिल व स्वीट्जरल्यान्ड नकअाउट चरणय् दुहांवंगु दु । नकतिनि क्वचागु कासाय् ब्राजिलंं सर्वियायात २-० गाेलं बुकूगु खःसा स्वीट्जरल्यान्डंं काेस्टारिका लिसेे २-२ गाेलंं बराबरी यासें अन्तिम १६य् थाय् दयेकूगु खः ।
निगूगु चरणय् वनेत थाैंया कासा त्याके हे माःगु दबाबय् लानाच्वंगु ब्राजिलया नीति पाउलेन्हाें कासाया ३६ अाैं मिनेटय् गाेल यासें अग्रता बिउगु खःसा ६८ अाैं मिनेटय् थिएगाे सिल्भां कर्नर बलय्् हेडपाखें गाेल यासें विजय सुनिश्चित याःगु खः । कासाय् नेयमारं तःक्व कुतः याःगु खःसां गाेल धाःसा यायेमफुत ।<eot>येँ – भारतया मिरिकय् वंगु असार ६ गते जूगु अखिल भारतीय नेवार सम्मेलनं पहरी जातियात नं नेवाः कथं मान्यता बिउगु दु। नेपालं मूपाहां कथं झाःम्ह संस्कृतिविद् गणेशराम लाछिया कथं न्हापा पहरीयात नेवाः मखु धायेगु यानाच्वंगु खःसा आः उमित नं नेवाः कथं पहिचान जुइवं नेवाः समुदाय दुने दुथ्याकेगु ज्या जूगु खः।
वय्कःया कथं भारतया सुखिया धाःगु थासय् पहरी जातिया बसोबास दु। लिसें मेगु प्यंगू न्यागू गामय् नं पहरीत च्वनाच्वंगु दु। वय्कःया कथं भारतय् पहरीत २५ निसें ३० खा छेँजःपिं दु।<eot>ट्रम्पं चुनावया इलय् थ्व खँ नं उल्लेख याइ, अमेरिकाया उद्योगपतित झन झन सम्पन्न जुया वनाच्वंगु दु । तर उद्योगपतितय्सं सरकारयात पुलेमाःगु राजश्व छले यायेगु ज्या यानाच्वनी । थ्वया अर्थ छु धाःसा सरकारी कर्मचारी व उद्योगपतितय् दथुइ मिलोमतो जुयाच्वंगुलिं यानाः देशया अर्थतन्त्रय् नकारात्मक लिच्वः लानाच्वंगु खः ।<eot>नगरपालिकाया २१ क्वःगु बैठकं कमेरोटार व दिव्यश्वरी जग्गा एकीकरण आयोजनां विकसित घडेरी मीत धकाः पिथंगु सुचनाय् न्ह्यथनातःगु जग्गा मीगु निंतिं घरबाटो सिफारिस लगायतया ज्याय् रोक लगे यायेगु व मालपोत ज्याकू ख्वपय् तकं रोक्का तयेगु निंतिं पौ छ्वयेगु निर्णय याःगु खः ।
प्राधिकरणं नगरप्रमुखयात अध्यक्षं चिइकूगु छन्हु लिपा हे सार्वजनिक सुचं जारी यासें कमेरोटार जग्गा एकीकरण आयोजनाया जग्गा टुक्रात मीगु धकाः धाःगु खः । जग्गा मीगु निंतिं धकाः तःगु न्हूगु घडेरीया नामसारी, छेँया लँ (घरबाटो) व नक्सा पासय् रोक लगे यानागु नगरपालिकाया प्रशासकीय अधिकृत कमल ज्ञवालीं जानकारी बियादिल ।
जनताया जग्गाय् मनोमानी धंगः भाः तयाः मीगु, आयोजनाया ज्या दक्वं सिमधयेकूसे तःक्वः तःक्वः म्याद थप यानाः अन जुयाच्वंगु मनोमानी व भ्रष्टाचार पनेत स्वःगुलिं हे नगरपालिकाया प्रमुखयात अध्यक्ष पदं चिइकेगु ज्या जूगु धासें तम्वःपिं नगरपालिकाया पदाधिकारीतय्सं आयोजना नगरपालिकायात हस्तान्तरण मयात धाःसा छुं नं ज्या न्ह्याके मबीगु ख्याच्वः तकं बिउगु दु ।<eot>पसःथुवाः — लय् लय्पतिं छंत तलब बीबलय् तलबया स्वब्वय् छब्व ध्यबा गबलय् तक थ्व पसःया द्याःगु ध्यबा साली मखु, अबलय् तक काटय् यायेगु का।’<eot>उकिया निंतिं येँ महानगरपालिकां वइगु आर्थिक दँया निंतिं आः नकतिनि सार्वजनिक याःगु बजेटय् उकथंया प्राथमिकता बियातःगु खः। मनपां सार्वजनिक याःगु बजेटय् पूर्वाधारक्षेत्रया निंतिं दकलय् अप्वः बजेट विनियोजन याःगु दु।तःभुखाचं क्षतिग्रस्त धार्मिक, सांस्कृतिक, पुरातात्विक महत्वया सम्पदा पुनःनिर्माण व पूर्वाधारया निंतिं वइगु आर्थिक दँया निंतिं येँ मनपां स्वंगू अर्ब खुगू करोड नीन्यागू लाख तका बजेट विनियोजन याःगु दु।
तःभुखाचं क्षतिग्रस्त सम्पदा मध्ये छगू रानीपुखू पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु खःसां उकी आधुनिक निर्माण सामग्री प्रयोग जूगु धासें विरोध जुइवं थौंकन्हय् उगु सामग्री चिइकेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु।थौंकन्हय् पुनःनिर्माणया ज्या दिनाच्वंगु रानीपुखूया दक्वं आधुनिक निर्माण सामग्री चिइकेगु ज्या क्वचायेवं हाकनं पुनःनिर्माण प्रक्रिया न्ह्याकीगु जुयाच्वंगु दु।<eot>येँ -मौसम पूर्वानुमान महाशाखां कंसंतकं देय्या पूर्व व पश्चिमया यक्व थासय् वा वइगु खँ धाःगु दु । महाशाखां स्वन्हुया मौसम पूर्वानुमान यासें पिकाःगु वक्तव्यय् मध्य क्षेत्रपाखे छुं थासय् हल्का व मध्यम कथंया वा वइगु व पूर्व एवं पश्चिमया छगू निगू थासय् तसकं वा वइगु खँ धाःगु दु ।
थुगुसी वंगु असार १४ गतेनिसें देय्न्यंकं मनसुन न्यना वंगु खँ महाशाखां धाःगु दु । वंगु जेठ २५ निसें पूर्व भेगं नेपालय् मनसुन दुहां वःगु खः । तर ताःई तक मनसुन पूवंक सक्रिय जुइमफयाः गाक्क वा वये मफयाच्वंगु खः । आः मनसुनी वर्षाया गतिविधि अप्वया वःगुलिं स्वनिगःया लिसें देय्या यक्व भागय् वा वयाच्वंगु खँ महाशाखां धाःगु दु । महाशाखाया कथं शनिवाः यँेय् ४ मिलिमिटर वा वःगु खःसा दकलय् अप्वः ओखलढुंगाय् २४ मिलिमिटर वा वःगु खः । वा वयेगु सुरु जुइवं स्वनिगःया तापक्रम नं कुहां वःगु दु । स्वन्हु न्ह्यः तक ३०–३१ डिग्री थ्यनाच्वंगु स्वनिगःया तापक्रम आः कुहां वयाः अधिकतम २७ व न्यूनतम १९ डिग्री तक थ्यंगु दु ।<eot>स्वनिगःवासीया छेँय्छेँय् च्वंगु हितिं मेलम्चीया लः गबले हाइगु छुं ठेगान मदुनि। अय्नं स्वनिगःवासीतय् मेलम्चीया लः त्वनेगु म्हगस धाःसा ल्यना हे च्वंगु दु। स्वनिगःया लःया समस्या समाधान यायेगु छगू प्रमुख विकल्पया रुपय् दयाच्वंगु मेलम्ची लः वइगु आशा आः नं आपालं स्वनिगःवासीतय्सं यानाच्वंगु दु। थगुने मोहनि न्ह्यः हे स्वनिगःवासीं मेलम्चीया लः त्वने दइ धाःसा पूवने मफुत।
सरकारं मोहनि न्ह्यः हे स्वनिगःवासीयात मेलम्चीय लः त्वंकेगु आश्वासन बिया वयाच्वंगु जक मखसे व हे ल्याखं द्रुत गतिं ज्या न्ह्यानाच्वंगु नं धया वयाच्वंगु खः।तर मोहनि न्ह्यः स्वनिगःवासीया हितिं मेलम्चीया लः हायेमफुत। अनं लिपा स्वन्ति धुनेवं लः हाइगु धाःगु खःसा व नं मजुल। वयां लिपा थीथी मिति बियाः आश्वासन बीगु ज्या जुजुं लिपांगु इलय् आः वइगु मोहनि न्ह्यः स्वनिगःवासीं मेलम्चीया लः त्वने खनी धया वयाच्वंगु दु।
व नं पूवनीगु खः वा मखु छुं ठेगान मदुनि।खतुं मेलम्चीय लः छेँय्छेँय् थ्यंकेगु निंतिं पाइप लायेगु ज्या द्रुत गतिं हे जुयाच्वंगु दु। उकिया निंतिं आवश्यक पूर्वाधार तयार यायेगु नापं मेलम्चीय लः सुन्दरीजल लः प्रशोधन केन्द्रय् क्वफायेगु व लः प्रशोधन यायेगु केन्द्र तकं तयारी अवस्थाय् दुगु सरोकारवाला निकायतय्सं धायेगु यानाच्वंगु दु। अथे खःसां स्वनिगःवासीतय् शंकाः दु कि वइगु असोजं नं मेलम्चीया लः त्वने खनीगु खः वा मखु।
थ्व शंका छगू ल्याखं उचित नं जू। छाय्कि मेलम्ची आयोजनाया ठेकेदारया म्याद हाकन स्वलाया निंतिं थप जूगु दु। वइगु असोज महिनातकया दुने मेलम्ची खानेपानी आयोजनाया लः सुन्दरीजलय् उपलब्ध याकेगु शर्तसहित सरकारं आयोजनाया ठेकेदार कम्पनी इटालीया निर्माण व्यवसायी कम्पनी सीएमसी दि रेभेनाया म्याद स्वलाया निंतिं थप याःगु दु।
निर्माण व्यवसायी कम्पनीया रुपय् इटालियन कम्पनी सीएमसीं क्वःछिनातःकथं ज्या मयायेवं खानेपानी मन्त्रालयं परराष्ट्र मन्त्रालयलिसेया समन्वयय् इटालीइ दुगु उच्च व्यवस्थापनयात पत्राचार याःगु खः।थगुने जेठ १८ गते बाःछिया म्याद तयाः मन्त्रालयं आयोजनाया ज्याय् छाय् ढिलासुस्ती जुयाच्वंगु खः? धकाः उकिया लिसः बीत धाःगु खः। मन्त्रालयया पौ लगतै हे सीएमसीया केन्द्रीय ज्याकू इटाली निर्माण व्यवसायीतय् छगू उच्च प्रतिनिधिमण्डल नेपाः वःगु खः।
तःक्वः तःक्वः ज्या याये धकाः प्रतिवद्धता प्वंकूसां छुं नं जिम्मेवारी पूरा मयायेवं सरकारं ठेक्का सम्झौता हे रद्द यायेगु तकया ख्याच्वः बिउगु खः।‘लगातारया सहलह लिपा निर्माण व्यवसायी वइगु असोज मसान्ततकया दुने सुन्दरीजलय् लः क्वफायेगु खँय् सहमत जूगु दु’, कार्यकारी निर्देशक कँडेलं धाःगु दु। वंगु चैत २७ गते हे आयोजनाया कुल २७ किलोमिटर ताःहाकःगु सुरुङमार्गया ‘ब्रेक थ्रु’ जूगु खः।
सुरुङमार्गया ब्रेक थ्रु जुइवं निर्माण व्यवसायीं ज्या यायेत आलटाल याना वयाच्वंगु खः। निर्माण व्यवसायीं गोरखा केन्द्र विन्दु जुया वःगु तःभुखाय् व भारतं याःगु अघोषित नाकाबन्दीलिपा नं थःपिंसं ज्या यायेमालाच्वंगु व बाँधस्थल दुगु सिन्धुपाल्चोकया अम्बाथानय् क्वःछिनातःगु स्वयां अप्वः ज्या यानागु धासें थप १ अर्ब ६५ करोड तका दां माग याना वयाच्वंगु खः।
तर उकिया निर्णय सार्वजनिक धाःसा जूगु मदुनि।‘सुरुङ निर्माण ब्रेक थ्रु जुइधुंकाः उकिया मर्मत यायेगु ज्या हे जुइ फयाच्वंगु मदु, करिब करिब तसकं नगण्य मात्राय् जक ज्या जूगु दुसा लिपांगु सहमतिलिपा आयोजनाया ज्या न्ह्याः वनी धइगु आशा ब्वलना वःगु दु’, कँडेलं कनादिल। पूर्व सहमतिकथं निर्माण व्यवसायीं थ्व हे साउन मसान्त तकया दुने सुन्दरीजलय् लः क्वफायेमाःगु खः।<eot>येँ- विश्वकपया समूह बी पाखें पाेर्चुगल व स्पेन नकअाउट चरणय् दुहांवंगु दु । वंगु चान्हय् जूगु कासाय् पार्चुगल व स्पेन निगुलिं टिमं थःथः प्रतिद्वन्द्वीलिसे बराबरी म्हिताः नकअाउट चरणय् दुहांवंगु खः । माेरक्काेलिसे २-२ गाेलया बराबरी याःगु स्पेन समूह बीया विजेता जूगु दुसा इरानलिसे १-१ गाेलया बराबरी म्हितूूूूगु पाेर्चुगल उपबिजेता जूगु खः ।
पाेर्चुगलया नितिंं रिकार्डाे करिश्मां कासाया ४५ अाैं मिनेटय् गाेल यासें अग्रता बिउगु खः । पाेर्चुगलयात थप गाेल यायेगु ह्वःताः चूलाःगु खः, तर राेनाल्डाें थ्वाःगु पेनाल्टी गाेल जुइमफुत । कासाया ४९अाैं मिनेटय् राेनाल्डाेयात डिबक्सय् क्वदयेकेवं पेनाल्टी बिउगु खः । राेनाल्डाें थ्वाःगु पेनाल्टी इरानया गाेलकिपर अलि बेइर्नाभानं पनाबिल । कासा क्वचायेत्ययेका इन्जुरी ईया ९३ अाैंं मिनेटय् इरानया नितिंं करिम अन्सरिफर्डं पेनाल्टी पाखें गाेल याःगु खः । बक्स दुने कार्डिक स्वारेजया ह्याण्ड जुइवं पेनाल्टी बिउगु खः ।
कासाया ८१अाैं मिनेटय् माेरक्काें हाकनं अग्रता काल । इन-नेसरिं कर्नर बलय् हेड यासें गाेल याःगु खः । थ्व गाेल लिपा स्पेन बुइगु अवस्थाय् थ्यंगु खः । तर भार प्रविधिया कारणं स्पेन बराबरी यायेत ताःलात । ९१ अाैं मिनेटय् लागाे अासपासं याःगु गाेलयात रेफ्रीं अफसाइड हे धायेधुंकूगु खः । तर भिडियाेय् स्वःबलय् अफसाइड खने मदयेवं गाेल बिउगु खः ।
अाः नकअाउट चरणय् स्पेन समूह ए या उपविजेता रसिया लिसे म्हितिसा पार्चुगलंं समूह विजेता उरुग्वे लिसे म्हिति । थ्व समूहय् उरुग्वे व रसिया दथुइ जूगु कासाय् उरुग्वे ३-० गाेलं त्याःगु खः । अथेहे सउदी अरेबिया व इजिप्ट दथुइ जूगु कासाय् सउदी २-१ गाेलं त्याःगु खः ।<eot>विज्ञ समूहय् दुथ्याःपिं विज्ञपिंसं आः याकनं हे बैठक च्वनाः मिले मजूगु प्राविधिक समस्या ज्यंकेगु खँ धाःगु दु । विज्ञ समूहया बैठक वंगु गुला न्ह्यव निसें च्वने फयाच्वंगु मदुनि । तत्कालिन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा भारत भ्रमण वंगु इलय् निगुलिं देया प्रधानमन्त्रीतय् दथुइ पञ्चेश्वर आयोजना न्ह्यःने यंकेगु खँय् सहमति जूगु खः ।
थ्व सहमति लिपा नेपालय् छक्वः व भारतय् छक्वः यानाः निक्वः जक विज्ञतय् बैठक च्वनेधुंकूगु दु । वंगु सेप्टेम्बरय् भारतय् च्वंगु बैठकय् गुगुं नं इलय् थ्व परियोजनापाखें म्होतिं नं ९२५ मेगावाट मत उत्पादन यायेगु विषयय् सहमति याःगु खः । आः थ्व बाहेक मेमेगु प्राविधिक विषयय् सहलह यायेगु खँ विज्ञ समूहया दुजः व उर्जा मन्त्रालयया प्रवक्ता दिनेश घिमिरें बिबिसीयात कनादीगु दु ।
वय्कलं धयादीगु दु, ‘शुरुइ न्यासःगू ति प्राविधिक विषय दुगु खः, आः सछिगूति जक ल्यं दनि । व नं आः च्वनेगु बैठकं ज्यंकेगु जुइ । समस्या प्राविधिक विषयय् मखु, सैद्धान्तिक विषयय् दु ।’लिपांगु बैठकय् भारतीय पक्षं शारद तटया लः उपयोग याये दयेमाःगु माग तया वयाच्वंगु खः । तर नेपाली पक्ष थुकी सहमत मजुइवं डिपीआर दयेके मफयाच्वंगु खँ घिमिरें धयादीगु ।
वय्कलं धयादीगु दु, ‘भारतं यक्व लः छ्यलेगु खःसा उकिया पलेसा नेपाःयात नं उलि हे मात्राय् मत बीमाः धया वयाच्वनागु दु । उमिसं थ्व बारे थप अध्ययन यायेमानिगु खँ धाःगु दु ।’ लःया विषयय् भारतं लिखित प्रतिबद्धताय् हे वयेमाः धकाः बः बियाच्वंगुलिं नं गुलिसिनं थुकी शंकाया मिखां स्वयाच्वंगु दु । पुलांम्ह ऊर्जा सचिव शीतलबाबु रेग्मीं धयादी, ‘नेपालय् छ्यलेधुंकाः व लः आखिरय् भारतय् हे वनीगु खः ।
भारतं लखय् लिखित दस्तावे सम्झौताय् बः बियाः पञ्चेश्वरया ज्या लिबाकाच्वंगु दु ।’नेपाःया न्ह्याम्ह प्रधानमन्त्रीं भारतया भ्रमण याइबलय् पञ्चेश्वरयात प्राथमिकता बिउगु खनेदुसां उकिं तात्विक लिच्वः आःतक लाके मफुनिगु खँ धासें विज्ञतय्सं आः नं विस्तृत अअध्ययन प्रतिवेदन तयार यायेफइगु खँय् शंका प्वंकाच्वंगु दु ।<eot>नेवाः मिसा पुचःया पुष्पा श्रेष्ठ व ज्याझ्वःया संयोजक अम्बिका श्रेष्ठं भिंतुना देछानादीगु ज्याझ्वलय् नेवाः पुचः इटहरीया न्हूगु ज्यासना पुचलय् निर्वाचत जुयादीपिंत नं हनेज्या याःगु खःसा मिसा पुचः व ल्याय्म्ह पुचःया दुजःपिं हनापौ देछानाः सम्मान याःगु खः ।<eot>जाति, भाषा, कला, संस्कृति, साहितय आदिइ नेपाःया हे दकलय् तःमिगु समुदाय खः नेवाः । तर, लिपांगु इलय् वयाः थ्व हे नेवाः समुदायया, भाषा, कला, संस्कृति लोप जुया वनीगु अवस्थाय् थ्यंगु दु । नेवाः समुदायया भाषा, संस्कृति स्वनिगलय् संरक्षित जुयाच्वंसां स्वनिगः पिने धाःसा भाय् व संस्कृति लोपोन्मुख अवस्थाय् दुगु नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्राकारं कनादिल ।
‘स्वनिगलं पिने नेवाः समुदायया जनसंख्या झन्डै ५५ प्रतिशत व स्वनिगलय् ४५ प्रतिशत दु’, दबूया अध्यक्ष ताम्राकारं धयादिल, ‘तर स्वनिगः पिने हे नेवाः समुदायया भाय् व संस्कृतिया संरक्षण जुइ फयाच्वंगु मदु ।’ देय्न्यंकं च्वनाच्वंपिं नेवाः समुदायया भाय् व संस्कृति लोप जुया वनाच्वंगु वाः चायेकाच्वंपिं मध्ये छथ्वः झापाया नेवाः समुदायं आः वयाः थःगु भाय् व संस्कृति संरक्षणया निंतिं न्ह्यचिउगु दु ।
थःगु भाय् व संस्कृति ल्यंका तयेगु कुतः स्वरुप जिल्लाया थीथी नेवाः समुदाय थ्व इलय् धिमे बाजं संरक्षण अभियानय् सक्रिय रुपं लगे जुयाच्वंगु दु । थ्व बाहेकं थ्व समुदायया ल्याय्म्ह पुस्तायात बासुरि पुइगु प्रशिक्षण नं बिया वयाच्वंगु दु । ‘धिमे बाजं नेवाः समुदायय् दुःखं कइगु इलय् बाहेकं सकतांकथंया भिंज्याय् थाइगु बाजं खः ।
तर थ्व हे बाजं नं संरक्षणया अभावं लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यनेवं नेवाः देय् दबू झापां थ्व बाजं संरक्षणया अभियान न्ह्याकूगु खः । पर्व व संस्कृतिया निंतिं तःमिपिं नेवाः समुदायं थःगु जातीय पहिचान व अस्तित्व ल्यंकेत कुतः यानाच्वंसां राज्य पक्षं धाःसा उकी खास हे ग्वाहालि यानामच्वंगु दबूया बिर्तामोड नगर समितिया अध्यक्ष इन्द्रबहादुर श्रेष्ठं कनादी ।
देय्न्यंकं झिंस्वंगू लाखया हाराहारीइ नेवाः समुदाय दुगु अनुमान दु । उकीमध्ये खुगू लाख स्वनिगलय् दुने व ल्यं दुपिं स्वनिगलं पिने च्वना वयाच्वंगु दु । भाषा, संस्कार, संस्कृतिया ल्याखं स्वनिगः दुने च्वंपिं नेवाःत सक्षम जूसां स्वनिगः पिने च्वंपिं नेवाःतय् पहिचान तना वनाच्वंगु खँय् नेवाः समुदायया न्ह्यलुवातय् चिउताः दु ।
नेवाः समुदायया संस्कृतिं देय्या अर्थतन्त्रय्तकं महतवपूर्ण योगदान बिया वयाच्वंगु दबूया केन्द्रीय नापः ताम्राकारया दावी दु । ‘ल्याय्म्ह पुस्तां बाजं संरक्षणया निंतिं चिउताः मक्यंगु खःसा संस्कृति हे लोप जुया वनीगु अवस्था दुगु खः, आः यक्व बांलाःगु ज्या जूगु दु’, वय्कलं धयादिल, ‘ल्याय्म्ह पुस्ताय् पश्चिमी संस्कृतिया प्रभावया कारणं थःगु संस्कृतिप्रतिया मोह म्हो जुया वनाच्वंगु अवस्थाय् झापावासीतय् थ्व उत्साह च्वछायेबहजू ।’
धिमे बाजं नेवाः समुदायं थीथी नखःचखःया इलय् थाइगु चलन दु । थ्व समुदयं न्हूदँ,, मोहनी, स्वन्ति, सापारु, लगायतया थीथी जात्रापर्वय् थायेगु याइ । थ्व स्वयां न्ह्यःया पुस्तापाखें न्हूगु पुस्ताय् वैभवपूर्ण सांस्कृतिक धरोहर हस्तान्तरण जुइ मफयाः संस्कृति लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यंगु इलय् धिमे बाजं संरक्षणय् झापाया नेवाः समुदाय न्ह्यचिउगु दबूया बिर्तामोड नगर समितिया छ्यांजे ओमप्रकाश श्रेष्ठं कनादिल ।
खास यानाः धिमे व बासुरि न्हापा ज्यापु समुदायया मिजंतय्सं जक थायेगु व पुइगु बाजंया रुपय् म्हसिया वयाच्वंगु खः । तर, आः मिसातय्सं तकं अतिकं न्ह्यइपुसे च्वंक थ्व बाजं थायेत न्ह्यचिला हयाच्वंगु धिमे व बासुरि प्रशिक्षक कृष्ण महर्जनं कनादी । वय्कलं धयादिल, ‘थौंकन्हय् झापाया बिर्तामोड, मेचीनगर लगायतया थासय् थ्व बाजंसम्बन्धी प्रशिक्षण जुयाच्वंगु दु, गन मिसातय्गु नं उत्साहजनक सहभागिता दु ।
नेवाः समुदाय दुने देपुजा, गुंपुन्हि, येँयाःपुन्हि, मोहनी, स्वन्ति, म्हपुजा÷न्हूदँ, यःमरिपुन्हि लगायत नखःचखःया इलय् मौलिक बाजं थायेगु व लसता हनेगु चलन दु । लोकंह्वाःगु बाजंमध्ये छता धिमेया निखेरं छ्यंगू तयाः दयेकातःगु छताजि तालबाजा खः । थ्व बाजं स्वनिगःया नेवाः समुदाय दुने अतिकं प्रचलित व लोकंह्वाःगु बाजं खः । थ्व धिमे बाजं राईतय्गु च्याब्रुङ व तराईवासीया ढोललिसें आकार, प्रकार व थायेगु तरिका नाप नं मिले जू ।
बिर्तामोड–५ या सेविका श्रेष्ठं थःगु समुदायया थ्व पौराणिक बाजं थाःगु टेलिभिजनय् जक स्वया वयाच्वंगु खः । तर आः वय्कः स्वयम थः हे नं थ्व बाजं थाये सयेधुंकूगु दु । बिर्तामोड–९या योजना श्रेष्ठ नं थ्व इलय् धिमे बाजं थायेत पोख्त जुइधुंकूगु दु । नेवाः जुयाः नेवाः समुदायया बाजं थाये मसःगुलिं नुगःमछिं ताःगु वय्कःया अनुभव दु । तर आः वयाः वय्कः तसकं लय्ताः।
नेवाः देय् दबू बिर्तामोड नगर समितिं नेवाः कला, संस्कृति, सीप संरक्षणया निंतिं धकाः ग्वसाः ग्वःगु निलायंकंया तालिमय् सहभागि जुयाः सेविका व योजनां थ्व बाजं थाये सयेकादीगु खः । थ्व बाजं मिजंतय्सं जक थायेमाः धइगु मान्यता दुगु खःसां नं सेविका थःहे न्ह्यचिलाः थ्व बाजं थाये सयेकागु वय्कलं कनादी ।
आः वयाः नेवाः समुदायं ग्वसाः ग्वइगु थीथी ज्याझ्वलय् सहभागि जुयाः वय्कलं धिमे थायेगु याना वयाच्वनादीगु दु । थःगु कला संस्कृति लोप जुजुं वनाच्वंगु महसुस यासें सेविका व योजनालिसें स्वीगुम्हेसिनं थ्व बाजं थाये सयेकेधु.कूगु दु । शुरु शुरुया इलय् बाजं थायेत भचा असहज जूसां आः वयाः थ्व बाजं थायेबलय् आनन्द वःगु मेम्ह प्रशिक्षार्थी प्रणेश श्रेष्ठं कनादिल ।
थःगु परम्परा व संस्कृति संरक्षणया निंतिं झापाय् च्वंपिं नेवाः समुदायं क्यंगु थ्व अग्रसरता सकसिगुं निंतिं अनुकरणीय जू । थुकथं छगू पुस्तां मेगु पुस्ताय् संस्कार व संस्कृति लःल्हाना वनेफत धाःसा थुकिं नेवाःजक मखसे मेमेगु समुदायया संस्कार व संस्कृति नं ल्यनाच्वनीगु खँय् निगू मत मदु ।<eot>येँ- स्कूल वनेगु उमेरया झी मस्तय्सं इलय् ब्यलय् थीथी त्वहःचिनाः स्कूल मवनेगु ज्या याना हे च्वंगु दइ । मांअबुया लागिं थ्व छगू कपाः स्याःगु विषय जुयाच्वनी ।<eot>रुसय् जुयाच्वंगु फिफा विश्वकप फुटबलया २१ औं संस्करणया समूह चरणया कासा क्वचायेधुंकूगु दु । थनिंनिसें नकआउट चरणया कासा शुरु जू वनाच्वंगु दु । रुस विश्वकप दुथ्याःगु ३२ गू राष्ट्रं समूह चरणया दक्वं कासा म्हितूगु ईतकया दुने ४८ कासा सिधःगु दु । मुक्कं ६४ कासा म्हितीगु विश्वकपय् आः ल्यं दुगु कासा धइगु झिंगू हे जक खः ।
समूह चरणया कासा क्वचाःगु तकया दुने छुं छुं बांलाःगु व उपाधिया दावेदारकथं कयातःगु देय्या यात्रा क्वचाःगु दु । आः ल्यं दुगु कासाय् गथे जुइधकाः सकसिनं थःथःगु थासं अनुमान यायेगु नं यानाच्वंगु दु । गुलिसिनं पुलांगु टीमं विश्वकप त्याकीगु अनुमान यानाच्वंगु दुसा गुलिसिनं न्हूगु टीम विश्व विजेताया रुपय् न्ह्यःने वइगु अनुमान नं यानाच्वंगु दु ।
पूर्वानुमानयात छखे तयाः समूह चरणया कारायात ध्यान बीगु खःसा ४८ गू कासाय् मुक्कं १२२ गू गोल जूगु दु । दक्वं कासाय औसतया रुपय् स्वयेगु खःसा औसतय् २.५ गोल जूगु दु । दक्वं गोलया निंतिं ३६,३४० बल पास जूगु दु । समूह चरणया कासा क्वचाःगु ईतकया दुने झिंस्वम्ह कासामिं निगू–निगू गोल याःगु दुसा ख्वीच्याम्ह कासामिं छगू – छगू गोल याःगु दु ।
समग्रय् स्वयेगु खःसा आतकया दुने ८६म्ह कासामिं रुस विश्वकपय् गोल यायेधुंकूगु दु । अथे हे कार्डया सम्बन्धय् समूह चरणया दक्वं कासा क्वचाःगु अवधित कया दुने मुक्कं स्वंगू हे जक ह्याउँगु कार्ड प्रयोग जूगु दुसा जबकि म्हासुगु कार्ड १५८ प्रयोग जूगु दु । औसतय् दक्वं कासाय् म्हासुगु कार्डया प्रयोग ३.४ दु ।
समूह चरणय् दकलय् अप्वः गोल याःम्ह कासामिया रुपय् इंग्ल्याण्डया कप्तान ह्यारी केन दकलय् न्ह्यःने दु । केनं समूह चरणया स्वंगू कासा म्हितेगु झ्वलय् न्यागू गोल याःगु दुसा वयां लिपा बेल्जियमया रोमेलु लुकाकु व पोर्चुगलया कप्तान क्रिष्टियानो रोनाल्डो दु । थुपिं निम्हेसिनं ४–४ गोल यानातःगु दु । विश्वकप आयोजक रुसया डेनिस चेरसेभ व स्पेनया डिएगो कोस्टां ३–३ गोल यानातःगु दु ।
थुगुसीया विश्वकपय् छगू हे कासाय् दकलय् अप्वः गोल जूगु धइगु बेल्जियम व ट्युनिसिया अथे हे इंग्ल्याण्ड व पनामा दथुइ जूगु कासाय् खः । थ्व निगुलिं कासाय् ७ गोल जूगु दु । बेल्जियमं ट्युनिसियायात ५–२ गोलं बुकूगु खःसा इंग्ल्याण्ड व पनामायात ६–१ गोलं बुकूगु खः ।
समूह चरणया कासाय् मात्र स्वंगू देशं शतप्रतिशत लिच्वः पिकायेत सफल जूगु दु । इपिं खः उरुग्वे, क्रोएसिया व बेल्जियम । ब्राजिलया नेयमारं जारी विश्वकपय् गोलया निंतिं दकलय् अप्वः कुतः याःगु दु । नेयमारं स्वंगू कासाय् १७ क्वःतक गोलया निंतिं पोस्टय् प्रहार याःगु खः ।<eot>बलिउड फिल्म उद्योगय् कलाकारत अभिनय यायेगु ज्याय् जक सीमित मजू । बलिउडय् जुयाच्वनीगु आपालं अवार्ड ज्याझ्वलय् नं इमिसं थःगु प्रस्तुति बियाः स्वकुमिपिनिगु ध्यान थःपाखे आकर्षित यायेत स्वयाच्वंगु दइ । ज्याझ्वलय् प्रस्तुति बीगुनापं सु कलाकारं छु अवार्ड ल्हातय् लाकी धइगु खँय् नं स्वकुमितय्सं उलि हे ध्यान बियाः स्वयाच्वंगु दइ ।
स्वकुमि वा प्रशंसक जक मखु स्वयम कलाकारयात थःत छु अवार्ड लाइ, लाइ वा मलाइ धइगु खँय् उत्सुकता जुयाच्वनी । थ्व स्वाभाविक खः । तर लिपांगु इलय् बलिउड कलाकारतय् ध्यान अवार्डय् स्वयां नं ज्याझ्वलय् गज्याःगु प्रस्तुति बीगु धइगुपाखे केन्द्रीत जुयाच्वंगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु । अले ज्याझ्वलय् उपस्थित जुइपिं दशर्कया ध्यान नं उखेपाखे हे केन्द्रीत जुयाच्वंगु खँ चर्चाय् वयाच्वंगु दु ।
लिपांगु इलय् बलिउड फिल्म उद्योगय् जुइगु अवार्ड ज्याझ्वलय वयाच्वंगु हिउपाःलिसें उकी प्रस्तुति बीपिं कलाकारया पारिश्रमिक नं अप्वया वनाच्वंगु दु । बलिउडया नं. १ डान्सरया रुपय् अभिनेता ऋतिक रोशनयात कायेगु याः । थ्व ल्याखं ऋतिकं छगू अवार्ड ज्याझ्वलय् थःगु प्रस्तुति बीत स्वंगू करोड न्यय्गू लाख तक कायेगु यानाच्वंगु दु ।<eot>‘म्हिगः संयोगं जिं तसकं हे भलादमिम्ह मिजं छम्ह नापलात ।’— वं धाल— ‘वं जितः थःगु भराय्खागु बंगलाय् ब्वनायंकल । अन वयागु बेडरुमय् तसकं तःधंगु वार्डरोब दुगु जुयाच्वन, गन छगू थे छगू बांलाःगु, छगू थे छगू मूवंगु फरया कोट खायातःगु दु । वं जितः अन दुगु मध्ये जितः दकलय् यःगु कोट जिं का धकाः धाल । जिं अन दुगुमध्ये दकलय् बांलाःगु कोट कयाबिया ।’
सतकय् चान्हय् चान्हय् गस्ति अप्वयेकागुया सुखद परिणाम पिहां वःगु दु । गबलय् निसें थ्व पलाः ल्ह्वन नगरया छगू हे सतक खुया यंकूगु मदु । ’<eot>दुर्घटनाय् लानाः निर्देशक खड्गीया छातिया जवय्पाखे क्वँचय् समस्या खनेदुगु खँ किर्तिपुर अस्पतालं धाःगु दु । वय‍्कःया लिसें सहायक निर्देशक विनेश श्रेष्ठं दुर्घटनाय् लानाः घाःपाः जूगु खः ।
निर्देशक खड्गी दुर्घटनाय् लाःगुलिं आः च्वापुफय‍्या सुटिङ छुं न्हिया नि‌ंति‌ं दिउगु दु । वय्कः थ्व हे फिल्मया सुटिङ यानाः छेँय् लिहां वनाच्वंगु इलय् दुर्घटना जूगु खः । ‘तत्कालिन श्री ३ महाराज जंगबहादुर राणाया छगू सिन शुटिङ यानाः छेँय् लिहां वयाच्वनागु इलय् दुर्घटना जुल’ वय‍्कल‌ं धयादीगु दु ।
नेपालभाषाया कृति ‘जि वया ला लछि मदुनि’ आधारय् दयेकाच्वंगु थ्व फिल्म हिमआँधीया नामं नेपाली, अंग्रेजी व चिनिया भासं नं दयेकाच्वंगु खः । तिब्बतया ल्हासा, दोलखाया कालिञ्चोक, मुस्ताङ, ख्वप व येँय् सुटिङ क्वचायेकाः आः थ्व फिल्मया सुटिङ पनौतिइ जुयाच्वंगु दु । ‘पनौतिइ सुटिङ क्वचायेकाः लिहां वयाच्वनागु इलय् दुर्घटना जुल’ वय‍्कलं धयादीगु दु ।
वय‍्कःयात चिकित्सकतय‍्सं छुं न्हि पूवंक आराम कायेत धाःगुलिं सुटिङ नं दिकूगु खः । फिल्मया सुटिङ ९० प्रतिशत क्वचायेधुंकूगु दु । वय‍्कः ऐतिहासिक फिल्म कीर्तिपुर द लिजेन्द अफ कीर्तिलक्ष्मीया निर्देशक नं खः ।
तत्कालिन तिब्बतया ल्हास व नेपाःया व्यापारिक स्वापू, राजनीतिक अस्थिरता व मतिनाया बाखनय् थ्व फिल्म दयेकाच्वंगु खः । महाजु फाउन्डेसनया ब्यानरय् दयेकाच्वंगु थ्व फिल्मया कार्यकारि निर्माता व परिकल्पनाकार ओमचरण अमात्य खः ।
फिल्मय् सनिश शाक्य, निकी महर्जन, राजेन्द्रमान शाक्य, आशाकाजी थकू, सुशील राजोपाध्याय, सुरज व्यञ्जनकार, रुपेन्द्र श्रेष्ठ, राजेन्द्र महर्जन, संजय शर्मा राजोपाध्याय, ह्रदय प्रसाद मिश्र, श्यामसुन्दर शिल्पकार, अरुणेश्वरी शिल्पकार, मञ्जु श्रेष्ठ व पल्पसा डंगोलपिंसं म्हिताच्वंगु दु । शंकर महर्जनया छायांकन दुगु फिल्मय् बालमुकुन्द प्रजापतिं कला निर्देशन याःगु दुसा रक्की महर्जन, सागर महर्जन व विनेश श्रेष्ठं सहायक निर्देशन यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – आदिवासी जनजाति चलचित्र महासंघया ग्वसालय् निक्वःगु आदिवासी जनजाति चलचित्र महोत्सव–२०७५ जुइगु जूगु दु । महासंघं थन छगू पत्रकार सम्मेलन यासें बिउगु जानकारीकथं बहुभाषिक व बहुसांस्कृतिक देय् नेपाःया पहिचानयात प्रवद्र्धन यायेगु उद्देश्यं निक्वःगु आदिवासी चलचित्र महोत्सव थ्व हे वइगु असार १५ गतेनिसें जुइ ।
चलचित्रया माध्यमं नेपाःया आदिवासी जनजातिया भाय् नापं मौलिक कला, संस्कृति, धर्म व रीतिथितिया दस्तावेजीकरण व उकिया संरक्षण यायेगु उद्देश्यं महोत्सवया ग्वसाः ग्वयेत्यनागु महासंघं पत्रकार सम्मेलनय् जानकारी बिउगु दु । थनया भृकुटीमण्डपस्थित पर्यटन बोर्डया हलय् जुइगु महोत्सवय् थीथी आदिवासी जनजातिया संकिपा प्रदर्शन याइगु जूगु दु ।
महासंघया अध्यक्ष अमृतबहादुर सुनुवारं राज्यया ग्वाहालि मकासे नं आदिवासी जनजातितय्सं थःगु मांभाय्यात मतिना यानाः १५ निसें ६० लाख तका खर्च यानाः संकिपा दयेकेगु यानावयाच्वंगु धयादिल ।
‘नेपालय् संघीयतासहितया संविधान कार्यान्वयनय् वयेधुंकाः नं आदिवासी जनजातिया संकिपायात धाःसा राज्यं न्ह्याबलें भेदभावया दृष्टिं स्वयेगु यानाच्वंगु दु’, वय्कलं धयादिल, ‘दक्वं भाषाभाषीया संकिपाया विकास जूसा जक समग्र देय्या नं विकास जुइ, अले थुकिं देय्या आर्थिक ख्यः नं बल्लाइ ।’
महासंघया महासचिव पुर्खाजित राईं उत्कृष्ट संकिपायात ‘पब्लिक च्वाइस अवार्ड’ व नीन्याद्वः तका नापं ट्रफी बीगु व महोत्सवय् दुथ्याःगु संकिपायात प्रोत्साहनकथं न्याद्वः तका दां बीगु जानकारी बियादिल ।
वि.सं. २०४४ सालय् नेपालय् दकलय् न्हापांखुसी आदिवासी चलचित्र दयेकेगु शुरु जूगु खः । उगु इलय् नेपालभाषाया ‘सिलु’ नांया संकिपापाखें शुरु जूगु थ्व यात्रा थौंया इलय् तक थ्यंगु इलय् खुसलं मल्याक आदिवासी जनजातिया संकिपा निर्माण जुइधुंकूगु महासंघं जानकारी बिउगु दु ।<eot>एजेन्सी- रसियाया गोलपिकर इेगार आकिनफिभ नायक जुइवं विश्वकपया दावेदार स्पेन छेँय् लिहां वनीगु जूगु दु । नकतिनि जूगु कासाय् ग्वसाः देय् रसियां स्पेनयात टाइब्रेकरय् ४–३ गोलं बुकूगु खः । नियमित ९० मिनेटया कासाय् १–१ गोलया बराबरी जुइवं कासा अतिरिक्त इलय् वंगु खः । अतिरिक्त इलय् निगुलिं टिमं गोल यायेमफयेवं कासा टाइब्रेकरय् वंगु खः ।
टाइब्रेकरय् रसियाया गोलकिपर इगोर आकिनफिभं निगू गोल पनाबिउगु खः । पेनाल्टिइ निगू निगू गोल जुइधुंकाः स्पेनया काकें थ्वाःगु बलयात व लागो आसपासं थ्वाःगु बल आकिनफिभं पनाबिउगु खः । स्पेनया निंतिं भेट्रान कासामित इनिस्टा, सर्जियो रामोस व जेरार्ड पिकं जक गोल याःगु खः ।
रसियाया निंतिं फेडर स्मोलोभ, सेर्गेइ इन्गासेभिच, अलेक्जेन्डर गोलोभिन व डेनिस चेरिसेभं गोल याःगु खः । कासाया १२ औं मिनेटय् फ्रिकिक क्लियर यायेगु झ्वलय् रसियाया सेर्गेइ इन्गासेभिचपाखें आत्मघाती गोल जुइवं स्पेनं अग्रता काःगु खः । तर न्हापांगु हाफ क्वचाये न्ह्यः जेरार्ड पिक पाखें डिबक्सय् ह्याण्ड जुइवं रसियायात पेनाल्टि वःगु खः । पेनाल्टिइ आर्टेम डिज्युबां गोल यासें कासा बराबरीइ हःगु खः । थ्व लिपा निगुलिं टिमं छगू नं गोल यायेमफुगु खः ।<eot>येँ – येँ महानगर दुने वइगु आर्थिक दँ निसें पार्किङ यायेबलय् ध्यबा पुलेमालीगु जूगु दु । येँ महानगरपालिकां आइतवाः बजेट न्ह्यब्वसें पार्किङ शुल्क म्हयेगु खँ धाःगु दु । पार्किङया ध्यबा कायेगु निंतिं थीथी थाय्सा बर्गीकरण यानाः थाय् स्वयाः ध्यबा कायेत्यंगु खः । थुकिया निंतिं येँ महानगरपालिकां पार्किङ दर रेट नं क्वःछी धुंकूगु दु ।
थ्व क्षेत्रय् न्यूरोड, धर्मपथ, कान्तिपथ, दरवारमार्ग थेंज्याःगु थाय् लाः । अथेहे क्षेत्र नं. ३ य् नं मोटरसाइकलया झिंन्यातका, प्यचाः घःचाःया गाडीया ४० तका व व स्वयां तग्वःगु गाडीया सछिया तका शुल्क पुलेमाली । क्षेत्र नं. ३ य् बिजुली बजार, मनोहरा ताँ, पेप्सीकोला, पुतलीसतक, बागबजार आदि थाय् लाः । येँ मनपां न्हापां निसें न्ह्यथने लाःथाय् पार्किङ याइपिंत ज्वन धाःसा द्वःछि दां जरिवाना पुइकेगु यानाच्वंगु दु ।<eot>येँ – केशचन्द्र गुंला बाजं खलः, इतुंबहाःया न्हूधाः जूगु दु । वंगु शनिवाः जूगु ज्याझ्वः यासें गुंला बाजं खलःया न्हूधाः याःगु खः । खलःया कजि सुजितमान शाक्यया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् छ्याञ्जे उमेशमान शाक्यं वार्षिक प्रतिवेदन व दांभरिं रुपकुमार शाक्यं आर्थिक प्रतिवेदन न्ह्यब्वयादीगु खः ।
न्हूधाःया निंतिं खलःया संरक्षकद्वय व बाजंगुरु दुथ्याःगु छगू ल्यज्या कमिटि गठन याःगु खः । लिसें खलःपाखें न्ह्यःने वयाच्वंगु गुंला व मेमेगु सांस्कृतिक ज्याझ्वःयात ध्यानय् तयाः न्हूपिंत बाजं व बासुरि स्यनेगु ज्या नं न्ह्याकूगु दु ।<eot>ख्वप – ख्वप नगरपालिका वडा नंं.९ स्थित ऐतिहासिक लिच्छविकालीन कुण्डय्च्वंगु महाद्यःया देगः पुनःनिर्माण क्वचाःगु दु। ख्वप नगरपालिकाया मेयर सुनिल प्रजापतिं उगु देगःया उलेज्या यानादीगु खः। देगः नापंच्वंगु कुण्डय् गरुडया तेपुचां लः पिहां वयाच्वंगु तसकं कलात्मक मूर्ति स्थापना यानातःगु दु।
२०७२ सालया तःभुखाय् ब्वःगु इलय् क्षति जूवंगु उगु देगः पुनःनिर्माण यायेत स्थानीय शिवजी प्रजापतिया अध्यक्षताय् छगू उपभोक्ता समिति गठन यानाः ज्या न्ह्याकूगु खः। थ्व स्वयां न्ह्यः ख्वप नगरपालिकां तुमचो दुगुरे जग्गा एकीकरण यायेगु झ्वलय् उगु ऐतिहासिक थाय्यात प्लानिङय् लाकूगु खः।ऐतिहासिक सम्पदा स्थल स्थानीय जनताया कुतलं तार बारं घेरे यानाः एकीकरण जुइगुपाखें बचे यानाः स्वतन्त्र अतित्व ल्यंकातःगु खः।
मेयर प्रजापति, ९ वडाअध्यक्ष रविन्द्र ज्याख्वः लगायतं नगरपालिकाय् निर्वाचित जनप्रतिनिधि वयेवं थुकथंया पुलां पुलांगु सम्पदा, सांस्कृतिक धरोहर ल्यंकेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु कनादिल। ज्याझ्वलय् पुनःनिर्माणय् ग्वाहालि यानादीपिंत हनेज्या नं याःगु खः। करिब झिंछगू करोड लागतय् वंगु फागुण १९ गतेनिसें देगःया जिर्णोद्वार सुरु याःगु खः।
नेपाः वइगु इन्धन भारतय् यंकाः मीपिं तस्करत थौंकन्हय् थुलि सक्रिय जुयाच्वंगु दु कि उमित पनेगु लागिं नेपाःपाखें याःगु हरेक कुतः असफल जूगु खँ धाःगु दु ।
नेपालय् पेट्रोल कायेगु लागिं भारतपाखें टीन, ड्रम जक मखु इन्धन ल्ह्यइगु ट्यांकर समेत हे वयेगु यानाच्वंगु खँ सीमा लागाय् च्वंपिं मनूतय्सं धाःगु दु । थुमिसं नेपालय् कया यंकूगु इन्धन भारतय् थिकेगु भावं मीगु यानाच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् नेपालय् स्वयां भारतय् पेट्रोल प्रति लिटर १५ तकां निसेंकयाः २४ तका तक थिके जुयाच्वंगु दु । उकिं भारतं ततःग्वःगु गाडी, ड्रम, टीन व इन्धन ल्ह्यइगु ट्यांकर समेत वयाः थःथाय्पाखे ल्ह्येगु यानाच्वंगु दु ।
न्हिंन्हिं हे भारतीय नागरिकत हुल हुल मुनाः नेपाःपाखे दुहां वसें इन्धन ज्वना वनीगु स्वयेबलय् वंगु नाकाबन्दीया इलय् थेंज्याःगु दृश्य खनेदु । अबले नं खुल्ला रुपं हे भारतं वइगु इन्धन सीमा लागाय् प्वंकाः नेपाःपाखे हइगु खः । आः धाःसा नेपाःया इन्धान भारतपाखे यंकेगु यानाच्वंगु दु ।
नेपाःया इन्धन भारतपाखे तस्करी जुयाच्वंगु खँ सीवं आपूर्ति मन्त्रालयं थीथी सीमा लागाया स्थानीय प्रशासनयात पौ हे च्वयाः अन जुयाच्वंगु तस्करी पनेगु लागिं इनाप याःगु खः । तर आपूर्तिं अज्याःगु इनाप याना हःसां तस्करी पनेत सफल धाःसा जुयाच्वंगु मदुनि ।
थ्व तस्करी पनेगु लागिं आपूर्ति मन्त्रालयं थौंकन्हय् सीमा लागाय् पेट्रोल छ्वयेगु हे कम यानाच्वंगु दु । गुलि अप्वः पेट्रोल छ्वल उलि हे अप्वः भारतपाखे चोरी निकासी जुइ धकाः कम यानाः छ्वयाच्वंगु दु । तर आपूर्तिं कम जक इन्धन छ्वया हइगु व मेखे दुगु इन्धन नं भारतपाखे चोरी निकासी जुयाच्वंगुलिं सीमा लागाया नेपाली भूभागय् धाःसा पेट्रोलियम पदार्थया हाहाकार जुयाच्वंगु दु ।
थःगु लागाय् पेट्रोलियम पदार्थया हाहाकार जूगुलिं स्थानीय उपभोक्तातय्सं नेपाली पम्प सञ्चालकतय्सं भारतीय तस्करतलिसे मिले जुयाः सीमा पारी हे इन्धन छ्वयेगु ज्या यानाच्वंगु व उकिं यानाः नेपाःया सीमा लागाय् इन्धन अभाव जुयाच्वंगु द्वपं बिउगु दु । भारतपाखें चिकंया ट्यांकर हे हयाः उखे यंकेगु यानाच्वनं नं पम्पवालातय्सं उमित पनेगु ज्या मयाःगुलिं थुकी उमिगु नं संलग्नता दयेमाः धकाः आशंका याःगु खः ।<eot>येँ – स्वनिगः दुहां वयेगु पश्चिमी लागाया प्रमुख नाकाया रुपय् दयाच्वंगु नारायणघाट–मुग्लिन सतकया अवस्था बारे आः एसएमएसपाखें जानकारी काये फइगु जूगु दु। गबले चाली व गबले बन्द जुइ धइगु छुं ठेगान हे मदुगु उगु सतकखण्डया अवस्था बारे जानकारी बीत एसएमएस सेवा संचालनय् हःगु खः।
जिल्ला ट्राफिक प्रहरी ज्याकू चितवनं स्थानीय कालिका टिभी व रेडियोलिसेया सहकार्यय् एसएमएस सेवा संचालनय् हःगु खः। उगु सेवा कायेगु निंतिं मोबाइलया म्यासेज बक्सय् वनाः ‘एनएमटी’ टाइप यानाः ३४८४८ य् छ्वयेवं सतकखण्डया स्थिति बारे जानकारी काये फइ। थ्व स्वयां न्ह्यः फेसबुकपाखें जक सूचना बीगु याना वयाच्वंगु खः ।<eot>समूह चरणय् थःपिनिगु अन्तिम कासा म्हितेगु झ्वलय् थौं समूह सी पाखें अस्ट्रेलियां पेरु लिसे व फ्रान्सं डेनमार्क लिसे म्हितेत्यंगु दु । अथेहे समूह डीइ आइसल्यान्डं क्रोसिया लिसे व नाइजेरियां अर्जेन्टिना लिसे म्हितेत्यंगु दु । समूह सीइ फ्रान्स ६ अंक कयाः नकआउट चरणय् दुहां वनेधुंकूगु दुसा पेरु थःम्हं म्हितुगु निगुलिं कासा बूगुलिं धेंधेंबल्लाखं पिने लायेधुंकूगु दु ।
थौं अस्ट्रेलिया व डेनमार्कं निगूगु चरणय् वनेगु निंतिं प्रतिस्पर्धा याइगु जुइ । ४ अंक कयाः निगूगु थासय् दुगु डेनमार्कयात फ्रान्सलिसेया थौंया कासा बराबरी जक याःसां मेगु चरणय् दुहां वनेखनी । मेखे अस्टे«लियायात धाःसा पेरुयात बुकेमाःगु जक मखु, फ्रान्सं डेनमार्कयात बुकूसा जक निगूगु चरणय् वनेखनीगु ह्वःताः चूलाइ ।
उकिसनं अस्ट्रेलियायात निगूगु चरणय् वनेगु निंतिं गोल अन्तर अप्वयेकाः त्याकेमाःगु दनि । समूह ‘डी’इ धाःसा थुगु विश्वकपय् अप्वसिया यःगु टिम मध्ये छगू जुयाच्वंगु अर्जेन्टिनायात नकआउटय् दुहां वनेगु निंतिं अन्तिम मौका वयाच्वंगु दु । अर्जेन्टिनां थौं नाइजेरिया लिसे जूगु कासा त्याकेफत धाःसा जक निगूगु चरणय् दुहां वनेफइगु अवस्था जुइ ।
उकिं थौंया कासा अर्जेन्टिनाया निंतिं तसकं महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु दु । अर्जेन्टिनाया न्ह्यःया कासा लिपा प्रशिक्षक जोर्ग साम्पाउली खनाः सकलें असन्तुष्ट जुयाच्वंगु दु । उकिं थौंया कासाय् सुनां सुनां म्हितेगु धयागु खँ हे टिमया वरिष्ठ कासामिपिंसं सहलह यानाः म्हितीगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु ।<eot>जेडिनक अस्ट्रेलियाया टिमया पेनाल्टि टेकर खः । जेडिनकया पेनाल्टिी नतिजा शतप्रतिशत दु । वं थ्वाःगु झिंखुगू पनाल्टि छगू नं सितिकं वंगु मदुनि । थ्व विश्वकपय् नं जेडिनकं पेनाल्टिं निगू गोल यायेधुंकल । थ्व विश्वकपय् जेडिनक थःम्हं तयातःगु दारीया कारणं नं चर्चाय् दु ।
डेनिस नागरिक जुइवं हे स्टिोयात यु २१या डेनिस टिमय् सःतूगु खः । २३ दँ दुम्ह सिस्टो सन् २०१५ य् युरो छनोट कासाय् डेब्यु याःगु खः । सिस्टो डेनमार्कया निंति १६ गू कासा म्हिताः छगू जक गोल याःगु दु । वं पानामा विरुद्ध गोल याःगु खः । सिस्टो थःम्हं गोल याइम्ह स्वयां नं मेपिंत गोल यायेत ह्वःताः चूलाकाबीफुम्ह कासामि खः ।<eot>इरानं परमाणु महत्वाकांक्षाबारे विश्वयात मखुगु खँ ल्हाःगु धकाः इजरायलं बिउगु द्वपंयात इरानं अस्वीकार याःगु दु । इजरायलं तेहरानया परमाणु महत्वाकांक्षायात कयाः विश्वयात मखुगु खँ ल्हाःगु प्रमाणित जूगु हजारौं पानाया दस्तावेज थःपिंके दुगु दावी याःगु खः ।
मेखे इरानी विदेशमन्त्री जभाद जारिफं धाःसा अन्तर्राष्ट्रिय परमाणु ऊर्जा निकायं सम्बोधन यायेधुंकूगु पुलांगु दस्तावेजयात हे हाकनं मिले यानाः न्ह्यब्वःगु टिप्पणी यानादीगु दु ।इरानलिसेया अन्तर्राष्ट्रिय परमाणु सम्झौता त्वाःथलेगु अमेरिकी राष्ट्रपतिया चाहनायात ग्वाहालि यायेगु निंतिं इजरायलं थ्व दावी याःगु खँ विदेशमन्त्री जारिफं धयादीगु दु ।
इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुं धाःसा थ्व दस्तावेज सन् २०१५ या सम्झौता लिपा इरानं थःगु परमाणु ज्ञान अभिवृद्धि यायेगु निंतिं निरन्तर ज्या यानाच्वंगु प्रमाणित याःगु खँ धाःगु दु । इजरायलया थ्व दावी लिपा अमेरिकी राष्ट्रपति कार्यालय ह्वाइट हाउसं इजरायलं सार्वजनिक याःगु विवरण थःपिंत न्हापा वःगु विवरण लिसे मिले जूगु धासें इरानं गोप्य रुपं थःगु परमाणु कार्यक्रमयात निरन्तरता बियाच्वंगु पुष्टि जूगु खँ धाःगु दु ।
तर राष्ट्रपति ट्रम्पं वइगु निवाः लिपा निर्णय यायेबलय् इरान लिसेया परमाणु सम्झौता त्वाःथलेगु मथलेगु धयागु बारे धाःसा छुं धयादीगु मदुनि ।राष्ट्रपति ट्रम्पं ताःई न्ह्यवनिसें थ्व सम्झौता इरानया पक्षय् दुगुलिं कि खारेज यायेमाः मखुसा संशोधन यायेमाः धया वयाच्वंगु खः । तर उगु सम्झौताय् हस्ताक्षर याःगु मेमेगु देय् बेलायत, फ्रान्स व रुसं ट्रम्पयात उगु सहमतिं अलग मजुइत धया वयाच्वंगु दु ।<eot>न्हापा जूगु सहमति अःखः सेनां ज्या न्ह्याकूगु धासें स्थानीय जनतां विरोध याःगु खः । रक्षामन्त्री ईश्वर पोखरेलया उपस्थितिइ सेना व स्थानीय दथुइ जूगु सहलहय् मुआब्जा अप्वयेकेगु सहमति जूगु खःसां नं आः मुआब्जायात छखे तयाः सेनां लँ दयेकेगु सुरु यायेवं स्थानीय जनतां विरोध याःगु खः ।
तुलाधरया कथं सेनां मुआब्जा थप यायेमाःगु प्रतिवेदन हे रक्षा मन्त्रालयय् छ्वःगु दु । तर थौंकन्हय् रक्षामन्त्री पोखरेलं उकिया बारे खँ ल्हानाच्वनेमाःगु आवश्यक मदु धायेगु यानाच्वंगु दु ।
पोखरेलं बुंग भ्रमण याःगु इलय् नं फयांफछि मुआब्जा अप्वयेकेगु बचं बियादीगु खँ कँसें भाजु तुलाधरं उगु इलय् रक्षामन्त्रीं धाःगु खँ नं लुमंकाः धयादी, ‘राज्य लिसे यक्व आशा याये मजिउ, फयां फक्व ‘विन विन’ थ्यौरीइ वनेमाः ।’
सरकारं बुंगया जग्गा प्रति रोपनी सतकय् लाःगु जूसा ४४ लाख, गोरेटो बाटो ३३ लाख व लँ मदुगु जूसा २५ लाख तका मुआब्जाया भाः क्वःछिनातःगु दु । तर थौंकन्हय् उगु लागाय् प्रति आना ७ लाखं निसें ८ लाख तका तक थ्यनाच्वंगु खँ भाजु तुलाधरं कनादी । थःपिंसं न्हापा मुआब्जा निं बिउ अले सडक दयेकेगु ज्या न्ह्याकि धकाः सेनायात इनाप यानागु खःसां नं सरकारं मुआब्जा बीत फ्यानातःगु ध्यबा काः हुँ धकाः बांलाक व्यवहार तकं मयाःगु द्वपं नं वय्कलं बियादिल ।
थौंकन्हय् अन सेना, प्रहरी पाः तयाः वा पीधुंकूगु जग्गाय् तकं डोजर चले यानाच्वंगु दु । थ्वहे झ्वलय् म्हिगः उगु लागाया सांसद पम्फा भुसालं सदनय् न्ववासें वा पीगु इलय् तत्काल डोजर बन्द यायेत इनाप यानादीगु दु । लिसें वय्कलं बाह्य चक्रपथ नं बुंग स्वयां झिगू किलोमिटर तापाक दयेकेमाःगु माग यानादीगु दु ।<eot>येँ – बैकिङ क्षेत्रय् ध्यबाया अभाव जुयाः त्यासा प्रवाह याये मफयाच्वंगु इलय् सरकारी ढुकुटीइ धाःसा २ अर्ब ५२ अर्ब तक संचित जुयाच्वंगु दु। बैंकं बुधवाः सार्वजनिक याःगु अपरिष्कृत वित्तिय विवरणय् उगु ध्यबा सरकारी ढुकुटी लानाच्वंगु न्ह्यथनातःगु खः। सरकारं पुँजीगत खर्च यायेमफयाः थुकथं सरकारी ढुकुटी ध्यबा थानाच्वंगु खः।
राष्ट्र बैंकया कथं मंगलवाः तक पुँजीगत खर्च ५१ प्रतिशत जक जूगु दु। चालु आर्थिक दँया ३ अर्ब तक खर्च यायेगु लक्ष्य तयातःगु खःसा असार १२ गते तक १ खर्ब ७२ अर्ब ८९ करोड तका खर्च जूगु महालेखा नियन्त्रणया ज्याकुथिं धाःगु दु। आर्थिक दँ क्वचायेत निवाः जक ल्यं दनिगु इलय् सरकारी खर्च बछि जक खर्च जूगु दु।
केन्द्रीय बैंकया कथं आः तक लुँ व वह जक बरः तयाः नोट निष्काशन यायेगु यानाच्वंगु दु।सरकारं नोट छापे यायेगु ज्याय् यक्व ध्यबा खर्च जूगु धासें नोटया प्रयोग यायेगु ज्या म्हो याना यंकेगु कथं नीति दयेकाः लागू याःगु दु। सरकारं वंगु साउन निसें १० लाख स्वयां अप्वः ध्यबा एकाउन्टपेयी चेकं भुक्तानी यायेमाःगु व्यवस्था लागू याःगु खः।<eot>येँ -नेपाःया ध्यबा डलर स्वयां कुहां वंगु कारणं आः बजाःभाः थहां वने फुगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु । नेपाल राष्ट्र बैंकं बिहीवाः १ डलर बराबर १०९.८५ तका क्वःछिउगु खः । वंगु वैशाखं निसें अमेरिकी डलर निरन्तर मजबुत जुया वनाच्वंगु दु ।
भारतया अर्थतन्त्र कमजोर जूगुलिं यानाः डलर भाः थहां वंगु खः । भारत व नेपाःया विनिमय दर स्थिर जूगुलिं उकिया लिच्वः नेपाःया ध्यबाय् नं लाःगु खः । वंगु वैशाख तक प्रति डलर १०६.३८ तका जुयाच्वंगु खः ।
नेपालं विदेशं सामान झिके यायेत डलर हे पुलेमाःगु जूगुलिं आः डलर पुलाः झिके याइगु सामानया भाः थहां वनीगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु । थुकिं नेपाःया व्यापार घाटायात अझ हे अप्वयेकीगु नं अनुमान याःगु दु ।
अथे हे थुकिं यानाः अमेरिका लगायत अष्ट्रेलिया आदि देशय् आखः ब्वनाच्वंपिं नेपाःया विद्यार्थीतय्सं अन पुले मालीगु शुल्क नं अप्वइगु जूगु दु । उमिगु शुल्क नेपालय् च्वंपिं अभिभावकतय्सं डलर न्यानाः पुलेगु यानाच्वंगु दु ।
डलरया भाः थहां वंगुलिं खाडी लगायत थीथी देशय् ज्या यानाच्वंपिं नेपाःमितय्त दइगु पारिश्रमिक धाःसा अप्वइगु जूगु दु । नेपाःया अर्थतन्त्रया अधिकांश रेमिटेन्सं धाने याइगु जूगुलिं आः रेमिटेन्सया रुपय् दुहां वइगु ध्यबाया परिमाण अप्वइगु खँ नं अर्थविद्तय्सं धाःगु दु । डलरया भाः थहां वन कि विदेशय् ज्या यानाच्वंपिं नेपाःमितय्सं पेश्की हे तलब कयाः तक नं नेपालय् ध्यबा छ्वा हइगु जूगुलिं आः छुं ई रेमिटेन्स अप्वयेफुगु अनुमान नेपाल राष्ट्र बैंकं याःगु दु ।<eot>पूर्ण पाठय् निर्देशनात्मक आदेश बिसें सरकारं सडक विस्तारया ज्या देय्या कानूनसम्मत ढंगं जुइमाःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । सर्वोच्च अदालतया न्यायाधीशपिं केदार प्रसाद चालिसे , हरि कृष्ण कार्की व पुरुषोत्तम भण्डारीं मंकाः कथं उगु आदेश जारी याःगु खः ।
पूर्ण पाठय् सर्वोच्च अदालतं प्रतिपादन जूगु स् थापित सिद्धान्त अनुरुप कार्य सम्पादन मजुयाः नागरि कया हक अपहरित जूगु, वातावरण प्रतिकूल लिच्वः लाकूगु, पुरातात्विक महत्वया सामग्री वा स्थलय् प्रतिकूल लिच्वः लाकूगु थेंज्याःगु विषय विचाराधीन जुयाच्वंगु मुद्दाय् ध्यानाकर्षण जुयाः थ्वहे विषयत सम्बोधन यायेत आवश्यक जूगु खँ धयातःगु दु ।
अथेहे आदेशय् संविधान व उकिया अधिनय् प्रचलनय् दुगु कानूनया पूर्ण पालना व सर्वोच्च अदालतं प्रतिपादन सिद्धान्तया अनुशरण यानाः विकास निर्माण सम्बन्धी आयोजना सञ्चालन जूसा संविधानया धारा ४२(२) स प्रदत्त आर्थिक विपन्न समुदायं प्राप्त याःगु हक तकं संरक्षित जुइगु व विकास निर्माणय् सरोकारवाला नागरिकतय्गु सहभागिता आवृद्धि जुयाः विकास आयोजनाय् अपनत्व जुयाः लक्षित विकास आयोजना इलय् क्वचायाः विकासया प्रतिफल फुक्कं नागरिकं उपभोग यायेगु व विकास आयोजनाय् जुइगु लिबाइगु ज्यां लागत अप्वइगु जूगुलिं आः जग्गा प्राप्त यायेगु खःसा थुकथं ज्या या धकाः नं निर्देशन बियातःगु दु ।
थुगु पूर्ण पाठ वये धुंकाः सडक विस्तार पीडित संघर्ष समितिं लसता प्वंकूगु दु । सर्वोच्चया थ्व पूर्ण पाठ लिपा आः याकनं हे मिटिङ च्वनाः तःजिगु प्रदर्शन यायेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु जानकारी संघर्ष समितिया नायः सुमन साय्मिं बियादीगु दु । सर्वोच्च अदालतं थ्व विषयय् वि.सं. २०७४ असोज २ गते फैसला याःगु खःसा फैसलाया पूर्ण पाठ धाःसा म्हिगः तिनि पितबिउगु खः ।
सर्वोच्च अदालतं जारी याःगु थ्व पूर्ण पाठयात सडक पीडिततय्सं लसकुस याःगु दु । उपत्यका सडक विस्तार संघर्ष समितिया नायः सुमन साय्मिं थ्व पूर्ण पाठ पीडितया पक्षय् वःगु खँ कनादिल । थुकिं स्वनिगः जक मखु देय्न्यंकंया सम्पूर्ण सडक विस्तार पीडिततय्त न्याय बिउगु बिचाः तसें वय्कलं थुकियातसकारात्मक रुपं कायेमाःगु खँ नं कनादिल । सर्वोच्चया थ्व पूर्ण पाठ स्वयेबलय् उपत्यका विकास प्राधिकरणया कर्मचारीतय्सं देय्या ऐन कानून विपरित ज्या यानाच्वंगु प्रस्ट जूगु दावी नं वय्कलं यानादिल । थौंकन्हय् सडक विस्तारया नामय् यानाच्वंगु ज्या पूवंक हे देय्या कानून विपरित जुयाच्वंगु खँ थ्व पूर्ण पाठं क्यना बिउगु खँ कँसें वय्कलं कर्मचारीतय्सं थज्याःगु ज्या लिपा लिपा नं याये फुगु जुयाः आः पीडितत अझ सतर्क जुयाः च्वने माःगु खँ नं कनादिल ।<eot>येँ – १० तगिं पास जुइगु एसईई परीक्षाय् १.६ स्वयां कम जीपीए वःपिंसं ११ तगिं ब्वने मदइगु व्यवस्था दु । अथे खःसां १.६ स्वयां कम जीपीए वःपिंसं छु यायेगु ले ? उमिगु लागिं सरकारं प्राविधिक सीप सयेका कायेगु सीटीईभीटी कक्षाया व्यवस्था यानातःगु दु । तर दँय्दसं गुलि मात्राय्
दये काच्वनागु खँ धाःगु दु । तर थ्व योजना गबले पूरा जुइ धइगु खँ धाःसा निश्चित मदुनि । सरकारं थप स्कूल चायेकीगु इलय् तक ‘सी’ व ‘डी’ ग्रेड हयाः अलपत्रय् लाइपिं विद्यार्थीतय् संख्या लखौं थ्यने धुंकीगु अनुमान दु ।<eot>एजेन्सी- विश्वकप नकआउट चरणय् दकलय् न्हापां ब्राजिल व मेक्सिको दथुइ कासा जुइत्यंगु दु । सन् १९९४ निसें लगातार विश्वकप म्हिताः निगूगु चरण तक जक थ्यनाच्वंगु मेक्सिकों थौं थनं थहां वनेगु निंतिं न्याक्वःतकया विश्व च्याम्पियन ब्राजिलयात बुकेमाःगु दु । तर मेक्सिको लिसे ब्राजिलया खेल इतिहास स्वयेगु खःसा ब्राजिल तसकं बल्लाःगु खनेदयाच्वंगु दु । ब्राजिल व मेक्सिको दथुइ आःतक ४० गू कासा जुइधुंकूगु दु । अथेहे विश्वकपय् जक प्यंगू प्यक्वः आमने सामने जुइधुंकूगु दु । विश्वकपय् म्हितूगु कासाय् मेक्सिकों ब्राजिलयात त्याकेगु ला छु छगू गोल तक नं नकेफुगु मदुनि ।
तर थुगुसी न्हापांगु कासाय् हे डिफेन्डिङ च्याम्पियन जर्मनीयात बुकावःगु मेक्सिकों उच्च मनोबल साथ मैदानय् कुहां वइगु जुइ । थुगुसी तुलनात्मक रुपं बांलाक म्हिताच्वंगु मेक्सिकों ब्राजिलयात नं दबाबय् लाकेफु ।
थौं हे मेगु कासा जापान व बेल्जियम दथुइ जुइ । भाग्यं निगूगु चरणय् दुहां वंगु जापानयात थुगुसी थःगु फुटबल इतिहासया हे दकलय् बांलाःगु टिम दुगु बेल्जियमयात बुके अःपुइ मखु । लिग चरणय् स्वंगुलिं कासा त्याकावःगु बेल्जियम टिमय् रोमेलु लुकाकु, इडेन हेजार्ड थें ज्याःपिं स्टार कासामितय्सं जायाच्वंगु दु ।<eot>येँ – वइगु साउन महिनां निसें मजदुरया तलब अप्वइगु जूगु दु । सरकारं निदँय् निदँय् मजदुरया तलब सामायोजन यायेगु व्यवस्था कथं गठन याःगु न्युनतम पारिश्रमिक निर्धारण समितिं छवाःया दुने न्हूगु तलबमान क्वःछिइगु तयारी यानाच्वंगु दु ।
रामप्रसाद घिमिरेया संयोजकत्वय् गुम्ह दुजः दुगु पारिश्रमिक निर्धारण समिति गठन याःगु खः । मजदुर संगठनं न्युनतम पारिश्रमिक २० हजार तका जुइमाःगु माग यानाच्वंगु दु । उद्योगीतय्सं केन्द्रीय बैंकया रिर्पोट, आईएलओया रिर्पोट व नेपाःया बजारया आधारय् न्युनतम तलब क्वःछीगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी- एशियाली टिम जापान विश्वकपया नकआउट चरणय् दुहां वंगु दु । जापान तसकं दुर्लभ कारणं नकआउट चरणय् थ्यनेत ताःलाःगु खः । बिहिवाः जूगु कासाय् पोल्यान्डलिसे १–० गोलं बूसां जापानं अन्तिम झिंखुगुली थाय् दयेकूगु खः । नकआउट चरणय् थ्यंगु जापान छगू जक एशियाली देय् नं जूगु दु ।
म्हिगः हे जूगु मेगु कासाय् कोलम्बियां सेनेगलयात बुकवं जापान व सेनेगलया ४–४ अंकं जूगु खः । सामान्यतः अंक बराबर जुल धाःसा गोल अन्तरया ल्याखं छनोट याइगु खः, गोल अन्तर नं बराबर जुल धाःसा गोल नःगुयात आधार काइ, उकिं नं मजिल धाःसा हेड टु हेडय् सु त्याःगु स्वइ, अले उकिं नं मजिल धाःसा कासाय् क्यंगु अनुशासनया आधारय् छनोट याइगु खः ।
म्हिगः जापान अनुशासनया आधारय् नकआउट चरणय् छनोट जूगु खः । विश्वकपया इतिहासय् न्हापांखुसी सुं नं टिम थथे अनुशासनया आधारय् छनोट जूगु खः । सेनेगल कोलम्बिया लिसे १–० गोलं व जापान नं पोल्यान्डलिसे १–० गोलं पराजित जुइवं निगुलिं टिमया ४–४ अंक जुल, अले गोल अन्तर नं शून्य शून्य जुल, अथेहे निगुलिं टिमं ४–४ गोल नःगु दुसा ३–३ गोल याःगु दु । अथेहे हेड टु हेड कासाय् नं २–२ गोलया बराबरीया कासा क्वचाःगु खः । थ्व अवस्थाय् निगुलिं टिमं नःगु म्हासुगु कार्डया आधारय् छनोट जूगु खः । गुकी म्हो जक म्हासुगु कार्ड नःगु जापान छनोट जुल । लिग चरणय् जूगु स्वंगू–स्वंगू कासाय् जापानं प्यंगू जक म्हासुगु कार्ड नःगु खःसा सेनेगलं खुगू म्हासुगु कार्ड नःगु दु ।
अनुशासनया कारणं छनोट जूगु जापानं म्हिगः अन्तिम कासाय् थःपिं छनोट जुइगु अवस्था वयेवं अन्तिम इलय् धाःसा धेंधेंबल्लाः हे मखुथें च्वंक विपक्षी पोस्टय् आक्रमण तकं मयासे त्वाकतुक्क म्हितूगु खः । कासाया ५९ औं मिनेटय् पोल्यान्डया बेड्नारेकं गोल यायेवं आक्रामक जूगु जापान मेगु कासाय् कोलम्बियां सेनेगलयात नं गोल नकूगु खबर वयेवं बुलुहुं कासा म्हितूगु खः । कोलम्बियाया मिनां ७४ मिनेटय् सेनेगलविरुद्ध गोल याःगु खबर वयेवं जापानं थःम्हं गोल नं मनयेगु, अले म्हासुगु कार्ड नं मनयेगु ल्याखं थःथवय् जक बल पास यानाः म्हितूगु खः । मेखे पोल्यान्डं नं सान्त्वनाया रुपं छगू कासा त्याकेगु कथं गोल यायेधुंकाः बल लाकः तकं मवँसे च्वंगु खः ।
वंगु चान्हय् जूगु कासाय् बेल्जियमं इंग्ल्यान्डयात १–० गोलं बुकूगु खः । थुगुसी दकलय् बांलाःगु कासा म्हिताच्वंगु बेल्जियम विश्वकपया दावेदार कथं न्ह्यःने वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – नेपालं विश्वया थीथी देशय् शान्ति सेना कथं छ्वइपिं सैनिकत मध्ये आः मिसापिनि ल्याः अप्वयेकेमाःगु सुझाव राष्ट्र संघया शान्ति सेना मिसनं बिउगु दु।थौंकन्हय् नेपाः भ्रमणय् वयाच्वंम्ह राष्ट्र संघया उपमहासचिव जोफ पियरें शान्ति सेनाय् आः मिसापिं जवानतय् ल्याः अप्वयेकेगु लागिं नेपाःयात इनाप याःगु खः। नेपाः विश्वय् अप्वः ल्याखय् शान्ति सेना छ्वइपिं देय्तय् धलखय् खुगूगु स्थाय् लाः।
थौंकन्हय् अशान्त जुयाच्वंगु विश्वया आपालं देशय् द्वन्द्वया कारणं दकलय् अप्वः मिसा व मस्त पीडित जुयाच्वंगु कारणं उमित उद्धार यायेगु लागिं मिसापिं सैनिक जवानतय् माग अप्वयाच्वंगु खँ नं राष्ट्र संघं धाःगु दु।तर राष्ट्र संघं इनाप याःसां मिसापिं शान्ति सैनिक छ्वयेगु क्षमता धाःसा थौंकन्हय् नेपाःया सैनिक, प्रहरी व सशस्त्र प्रहरीयाके मदुगु खँ धाःगु दु।
नेपाःया स्वंगुलिं सुरक्षा निकायय् मिसापिनि ल्याः १० प्रतिशत स्वयां अप्वः मदु। नेपाली सेनाय् ला थ्व ल्याः झन् हे कम जक दु। दुपिं मिसापिं सैनिकत नं युद्धया ज्याय् स्वयां मेमेगु प्राविधिक ज्याय् अप्वः खटे जुयाच्वंगु दु।
उकिसनं नेपाली सेनाय् दुहां वइपिं मिसापिं सैनिकत उमिगु क्षमता व दक्षता स्वयां नं कोटाया आधारय् दुकया तःगु जुयाः शान्ति सेनाय् वनेगु लागिं दयेमाःगु गुण उमिके मदइगु खँ धाःगु दु।<eot>थनया न्हूसतकय् निर्माणाधीन महर्जन कम्प्लेक्स लिपांगु चरणय् थ्यंगु दु । स्वनिगःया अतिकं व्यस्तगु थाय् येँया न्हूसतकय् दयेकाच्वंगु सम्पदामैत्री उगु व्यापारिक भवन लिपांगु चरणय् थ्यंगुयालिसें आः वइगु मोहनि–स्वन्तिया झ्वलय् लाकाः संचालनय् हयेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।
विश्वसम्पदाया धलखय् दुथ्यानाच्वंगु बसन्तपू लाय्कूलिक्क लाःगु गद्दी बैठकलिसें ज्वलाइकथं निर्माण जुयाच्वंगु थुगु ‘न्यू क्लासिकल’ भवनया रुवरुपयात संयुक्त राष्ट्र संघया शैक्षिक, वैज्ञानिक व सांस्कृतिक निकाय युनेस्कों नं सम्पदामैत्री जूगु धासें च्वछाःगु दु । थुगु भवनं न्हूसतक लागाया हे शोभा थकायेगु ज्या याइगु कम्पनीया दावी दु ।
महानगरीय प्रहरी वृत्त ज्याकू जनसेवालिक्कं लाःगु भवनय् सीसीटिभी क्यामराया तकं व्यवस्था यानातःगुलिं सुरक्षाया दृष्टिकोढां धुक्क जुइ फइगु अवस्था दुगु नापं व्यवसायी व गाहाकितय् सुविधायात ध्यानय् तयाः अत्याधुनिक सुविधा नं व्यवस्था दुगु कम्पनीं न्ह्यथंगु दु ।
भवनया दथुया ब्व खुल्ला थाय्या रुपय् त्वःता तःगु दु । अथे खःसां उगु खुल्ला थाय्यात न्हाय्कनं त्वपुना तइगु जुइ । प्रत्येक तल्लाय् नेपाःया थीथी प्राकृतिक, सांस्कृतिक व ऐतिहासिक सम्पदायात प्राथमिकता बियाः थाय् बीगु कम्पनीं न्ह्यथंगु दु । कम्पनीया कथं दक्वं तल्लाय् अज्याःगु थासय् थीथी किपात ब्वयेगु व्यवस्था यायेत्यंगु दु ।
‘व्यवसायिक भवनं नं थज्याःगु ऐतिहासिक व सांस्कृतिक थाय्या सम्मान व संरक्षण यायेमाः धइगु जिमिगु मान्यता खः । थ्व हे मान्यताकथं जिमिसं जिमिगु थ्व भवनयात सम्पदामैत्री कथं दयेकागु दु । पुलांगु संरचना स्यंकाः न्हूगु संरचना निर्माण यायेवं आधुनिकताया नामय् सम्पदायात किचः लाइगु ज्या याये मजिउ । उकिं स्वरुपयात सम्पदामैत्री दयेकेगु निंतिं छुंकथंया नं कसर ल्यंकेगु जुइमखु’ महर्जन विजनेस एशोसियट्स प्रा.लि.या अध्यक्ष कृष्णलाल महर्जनं धयादिल ।
वय्कलं धयादी, ‘भवन दयेकेगु इलंनिसें हे भवनया स्वरुपयात जक मखु, भवनयात सुविधा सम्पन्न यायेगु खँय् नं बिया बिया वयाच्वनागु व थुकियात हे ध्यानय् तयाः Central AC, Fresh Air यात निरन्तरता बियाः Supply, Back Up Generator, Fire Fighting System, Escalator, Capsule Lift, Closed Lift आदियात नं व्यवस्थित यानागु दु ।
थुगु भवन दुने १०० वर्गफिटनिसें ५०० वर्गफिटतकया ६० क्वः पसः कवःत निर्माण यानातःगु दु । लिसें थुगु भवनय् करिब द्वःछिम्हेसित लजगाःया नं अवसर दइगु कम्पनीं न्ह्यथंगु दु । भवन संचालनय् वयेधुंकाः देय्या अर्थतन्त्र लिसें देशय् खनेदयाच्वंगु रोजगारीया समस्यायात नं छगू हदतक तिबः बीत थुगु भवन सफल जुइगु कम्पनीया अध्यक्ष महर्जनया दावी दु ।
उगु भवनय् तिसाज्वलं, नसाज्वलं, वसःज्वलं लगायत थीथीकथंया पसःत दइगु जानकारी बियादिसें भवनयात ‘ज्वेलरी कम्प्लेक्स’या रुपय् नं विकास याये फइगु वय्कःया धापू दु । भवनय् सुरक्षा व्यवस्था, निर्माणशैली लगायत हरेक दृष्टिकोणं तिसाज्वलंया व्यवसायीतय् निंतिं उपयुक्त जूगुलिं तिसा ज्वलंया व्यवसायीतय्सं चिउताः क्यनाच्वंगुलिं भवनयात ज्वेलरी कम्प्लेक्सया रुपय् विकास याये फइगु<eot>एजेन्सी- थुगु विश्वकपया नकआउट चरण कन्हय् निसें सुरु जुइत्यंगु दु । नकआउट चरणया न्हापांगु कासा अर्जेन्टिना व फ्रान्स दथुइ नेपाली ई कथं ७ः४५ बजे जुइसा मेगु कासा ११ः४५ बजे पोर्चुगल व उरुग्वे दथुइ जुइ ।
याउँक निगूगु चरणय् दुहां वःगु फ्रान्सं तसकं कठीनपूर्वक समूह चरण पार याःगु अर्जेन्टिनाया सामना यायेत्यंगु खः । तर न्हापांगु चरण अःपुक त्याका वःसां फ्रान्सयात विश्वया उत्कृष्ट कासामित दुथ्याःगु अर्जेन्टिनायात त्याके धाःसा अःपुइ मखु ।
समूह चरणया अन्तिम कासाय् लियोनल मेसीं थःगु लयय् लिहां वयेधुनागु संकेत क्यनेधुंकूगु दु । नाइजेरिया लिसे जूगु अन्तिम कासाय् मेसीं थःगु लय कथं गोल यायेवं अर्जेन्टिना निगूगु चरणय् वयेत सम्भव जूगु खः । मेसीं थ्व स्वयां भचा बांलाक प्रदर्शन यात धाःसा फ्रान्सया निंतिं थाकुका बीफु । थुकिया लिसें एन्जेल डि मारिया, गोञ्जालो हिग्विनपिंसं फ्रान्सया डिफेन्सयात त्वाःथलेगु कुतः याइगु जुइ ।
समूह चरणय् अर्जेन्टिनाया डिफेन्स तसकं बांमलाःगु खनेदुगु खः । फ्रान्स विरुद्ध नं थ्व हे पहलं डिफेन्स जुल धाःसा अर्जेन्टिनायात नं तःधंगु दबाब लायेफु । फ्रान्सया स्ट्राइकर एन्टोनियो ग्रिजम्यान पुरा फर्मय् दु । थुकिया लिसें केलिन एमबाप्पें अर्जेन्टिनायात तःधंगु दबाबय् लाकेफु ।
निगूगु कासाय् मेसीया लिसें विश्वया उत्कृष्ट कासामि जुयाच्वंम्ह रोनाल्डों म्हितेत्यंगु दु । थुगु विश्वकपय् बांलाःगु प्रदर्शन यानाः प्यंगू गोल यायेधुंकूम्ह रोनाल्डों उरुग्वेयात दबाबय् लाकीगु जुइ । तर उरुग्वेया टिमय् नं लुइस स्वारेज थेंज्याःपिं गोल यायेफुपिं कासामि दु । पोर्चुगलया निंतिं स्वारेजया लिसे इनिभन काभानी खतरा जुइफु ।<eot>येँ – उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयं स्वनिगःया थीथी खुद्रा पसलय् अनुगमनया नामय् व्यापारीतय्त आतंकित यानाच्वंगु द्वपं लाःगु दु। पसलय् मियातःगु सामानया अनुगमन यायेगु धकाः व्यापारीयात दुःख बियाच्वंगु द्वपं असंया खुद्रा व्यापारी लिसें साहित्यकार लाभरत्न तुलाधरं बियादीगु दु।
अनुगमनय् वइपिंसं काजु, पेस्टा बरां थेंज्याःगु ड्राइफुडय् तकं मिति तये माल धयाच्वंगु खँ कँसें वय्कलं धयादी, ‘थ्व मन्त्रालयया प्रचार यायेगु शैली जक खः, थुकिं खास हे बांलाःगु अनुगमन जुइ मखु।’म्हीग येँया नयाँ बजारय् नं अनुगमन वःगु इलय् छम्ह कस्मेटिक पसल्यां ग्यानाः पसः ती ला धकाः थःत फोन यानाहःगु खँ नं वय्कलं कनादिल।
खुद्रा व्यापार संघया अध्यक्ष पवित्र वज्राचार्यं न्याम्हेसिया पुचः दयेकाः न्यागू पुचलं स्वनिगलय् थीथी थासय् अनुगमन यानाच्वंगु जानकारी बियादीगु दु। थःपिं अनुगमनया विरोधी मखुसां अथे आतंकित यायेगु शैलीं सरकार वयाच्वंगु खँय् धाःसा वय्कलं आपत्ति पवंकादिल।
वय्कःया कथं सरकारं न्ह्याक्व हे तःधंगु अनुगमन याना धाःसां आः तक तःधंगु डिष्ट्रिब्युटर्सतय्त थी फुगु मदुनि। भन्सारंनिसें कडा यायेगु खःसा खुद्रा पसलय् अनुगमन यायेमाःगु आवश्यकता हे मदइगु खँ नं वय्कलं कनादिल।<eot>ब्राजिलय् जूगु विश्वकप फाइनल व सेमिफाइनल चोटया कारणं म्हिते मखंम्ह डि मारिया थ्व पालय् फाइनलय् म्हितेगु खःसा उच्च प्रदर्शन यायेमाःगु दु ।
डि मारियां म्हिताच्वंगु थ्व स्वंगूगु विश्वकप खः । थ्व विश्वकपया छनोटया निंतिं जूगु फुक्क कासा म्हितावःम्ह वयात फाइडियो नं धायेगु याः ।
इडिसन काभानी फ्रेञ्च क्लब पेरिस सेन्ट जर्मेनया फरवार्डर खः । थ्व सिजनय् काभानीं थःगु क्लबया निंतिं ४८ गू कासा म्हिताः ४० गोल यायेधुंकूगु दु । फरवार्डर काभानी सन्२००८ य् उरुग्वेया सिनियर टिमय् डेब्यु याःगु खः । कोलम्बिया नाप जूगु थःगु न्हापांगु कासाय् हे वं गोल याःगु खः ।
सुरुइ झिंगूगु कासा म्हिताः छगू जक गोल याःम्ह काभानी थौंकन्हय् धाःसा उरुग्वेया अप्वः गोल याःम्ह कासामि जुइधुंकूगु दु । वं आः १०४ गू कासा म्हिताः ४२ गोल यायेधुंकूगु दु।
थ्व विश्वकपय् नं वं छगू गोल यायेधुंकूगु दु । थ्व विश्वकपय् इडिसनं रसिया विरुद्ध न्हापांगु गोल याःगु खः ।<eot>देशय् न्हूगु संविधान वयेधुंकाः न्हूगु संविधानय् नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें उत्पीडित समुदाययात विभेद यानातःगु दु धकाः सतकय् सः तयेगु ज्या मजुयाच्वंगु अबलेया ई । उगु इलय् नेवाः प्रदेशय् आदिवासी जनजाति जागरण अभियान संचालन यायेगु निंतिं न्हापांगु ज्याझ्वलय् आदिवासी जनजाति नापं उत्पीडित समुदायया मंकाः नेता कथं पद्मरत्न तुलाधर जुइ धइगु तायेकाः वय्कःयात पाहां कथं ब्वना वय्कःया खँ सतकय् तयेके बीगु कुतः याना ।
संविधानय् विभेद दु धकाः यक्व मनूतय्सं धाये हे मछालाच्वंगु इलय् संविधानय् जुयाच्वंगु विभेदयात कयाः सतकय् वयाः थम्हं न्ववाये धकाः गुगु कथं जिमिगु प्रस्तावयात वय्कलं स्वीकार यानादिल उकिं यानाः जिपिं तसकं उत्साहित जुया वयागु खः । अबले रत्नपार्कय् दनाः वय्कलं न्ववानादीगु खँ थौं तक नं लुमं ।
सतक विस्तारया सवालय् सर्वोच्च अदालतं वःगु फैसलाया पूर्णपाठ मवयाच्वंगु अवस्थाय् गैर न्यायिक सतक विस्तार विरुद्धया आन्दोलनया झ्वलय् पद्मरत्न तुलाधरया छेँय् वनाः आन्दोलनया प्रतिबद्धता प्वंके बीकेगु नितिं वय्कःया ल्हाःचिं कायेत वनागु खःसा छुं ई लिपा वय्कःयात नागरिक अभिनन्दन यायेगु झ्वलय् पत्रकारिता ख्यलय् वय्कलं यानादीगु योगदानयात कयाः थुइकेगु नितिं वय्कःया छेँ लाजिम्पाटय् वनाः नापलानाः यक्व हे खँ जूगु खः ।
अले वय्कः माइतिघर मण्डलाय् जुइगु प्रदर्शनय् तकं सहभागी जुइ धकाः बचं बियादिल । अले आन्दोलनय् सहभागी तकं जुयाः वय्कलं मानव अधिकार, आदिवासी जनजातिया अधिकार, भूमि सम्बन्धि अधिकार नापं नेवाःतय्गु अधिकारयात कयाः थःगु खँ सतकय् हे च्वनाः तयादीगु खः ।
पद्मरत्न तुलाधरया जब ज्याःजंक्वया झ्वलय् नागरिक अभिनन्दन यायेगु तयारी जुल अबले हाकनं जि लाजिम्पाटय् च्वंगु पद्मरत्न तुलाधरया छेँय् वना । अबले वय्कलं पत्रकारिता ख्यलय् यानादीगु योगदानया बारे खँ जुल । वय्कलं नेपाःया पत्रकारिता ख्यलय् थम्हं नीन्यादँ तक ज्या यानागु खँ कनादिल ।
उकिं यानाः पद्मरत्न तुलाधरया ब्यक्तित्वया निंतिं नं तःधंगु तिबः जूगु खँ कनादीगु थौं थें हे लुमंनि । पद्मरत्न तुलाधरलिसे थ्व स्वक्व जक मखु तःक्वःमछि हे छेँय् वनाः नापलायेगु ज्या याना । टेलिभिजनया निंतिं अन्तर्वार्ता कायेगु झ्वलय् बाय् मेगु छुं नं कथंया सहलह ब्याकेगु झ्वलय् वय्कःया छेँय् वनासा थीथी ज्याझ्वलय् नापलाइगु इलय् जक मखु टेलिफोनं तकं यक्व खँ ल्हाये नं ।
२०६२÷०६३ सालया जनक्रान्तिया इलय् ला झन यक्व हे टेलिफोनं खँ जुइगु वय्कःलिसे । उलि जक मखु जनयुद्धया इलय् आःया नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) या नेता (न्हापा माओवादीया नेतातय्गु सुचं तकं वय्कलं हयादी अले वय्कलं जितः फोन यानाः माओवादी नेतातय्गु खँ छेँजःपिंत थ्यंकेगु निंतिं कनादी जिं सम्बन्धित नेताया छेँय् वनाः कनेगु तकं याना ।
देय् व उत्पीडित जनताया नितिं नापं नेपाःया राष्ट्रियताया नितिं निरन्तर रुपं न्ह्याः वनादीम्ह अले जीवनया अन्तिम इलय् तक नं अधिकारया नितिं संघर्ष यायेमानि धकाः सन्देश बियादीम्ह पद्मरत्न तुलाधर खः । अले उत्पीडित समुदायया मुक्तिया नितिं जुइगु आन्दोलनया मेगु नां हे पद्मरत्न तुलाधर खः धइगु सवालय् सुयां नं निगू मत तयेफइगु अवस्था मदु ।<eot>येँ – केन्द्रीय मानन्धर संघया ग्वसालय् जुइगु थीथी बाजं कासाय् बीगु भाजुवीर सिरपाःया रकम अप्वयेकूगु दु । आः थ्व सिरपाः कथं न्हापयात ५० द्वः, लिउयात ३० द्वः व लियांलिउयात २० द्वः तका बीगु जुइ ।
न्हापा थीथी जातिया दथुइ जुइगु बाजं कासा थुगुसी धाःसा मानन्धरतय् दथुइ जक जुइगु खँ धाःगु दु । थुगुसी पछिमा बाजंया धेंधेंबल्लाः जुइगु खँ नं संघं धाःगु दु । थुकिया लागिं थ्वहे वइु भाद्र २२ गते तक नां दुथ्याकेत नं संघं इनाप याःगु दु ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां महानगर लागाया फुक्कं स्कूलय् प्राथमिक तह तक मातृभाषां ब्वंकेगु ज्यायात प्राथमिकता बियाः न्ह्याकीगु जूगु दु । लिसें येँ देय्या आदिवासी नेवाःतय् मांभाय् नेपालभाषाया प्रवद्र्धन व सम्बद्र्धनय् बः बीगु खँ नं धाःगु दु । म्हीग येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यं जारी यानादीगु मनपाया नीति तथा कार्यक्रमय् थ्व खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
अथे हे नेपालभाषा साहित्ययात च्वन्ह्याकेगु लागिं थ्व भासं साहित्य सिर्जना याइपिं महानगरया श्रष्टातय्त ‘महानगर साहित्य सिरपाः’ बीगु खँ नं नीति तिथा कार्यक्रमय् न्ह्यथनातःगु दु । येँ देय्या गुचमुच्च जुयाच्वंगु छेँपाखें जुइफुगु खतरायात ध्यानय् तयाः अज्याःगु थासय् हाउस पुलिङ यानाः एकीकृत वस्ती विकासया ज्याझ्वः न्ह्याका यंकेगु लिसें आः छेँखापतिकं पःखाः दनाः घेरे मयासे अन हरियाली विकास याना यंकेगु अवधारणा नं उकी उल्लेख दु । आः स्वनिगःयात छगू हे तःधंगु सहरया रुपय् विकास याना यंकेगु व उकिया लागिं अलग्ग हे कानून हयाः फुक्कं नगरतलिसे सहलह यायेगु खँ नं उकी दुथ्याः ।
पर्यटन व्यवसाययात च्वन्ह्याकेगु लागिं आः बहनी नं सेवा बीगु लिसें नेपालय् हे उत्पादित सामानया बजार व्यवस्थापन यायेत थाय्थासय् नाइट मार्केट समेत चायेके बीगु खँ नं न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>स्वनिगलय् चाःहिलेगु झ्वलय् अभिनेत्री जुही ख्वप, धौख्यः, खास्थि आदि आपालं सम्पदास्थल चाःहिउगु खः । छवाः स्वयां अप्वः येँ च्वनाः लिहां वनेत्यंगु इलय् जुहीं याःगु छगू टिप्पणी धाःसा विवादय् लाःगु दु । थःगु येँय् भ्रमण अवधिइ थीथी देगः व सम्पदास्थल चाःहिलाः उकिया किपा तकं सामाजिक संजलय् सेयर याःम्ह जुहीं थः लिहां वनेत्यंगु इलय् स्वनिगःया खराब चित्रण यायेवं उकियात कयाः विवाद ब्वलंगु खः ।
जुहीं थः लिहां वनेत्ययेकाः छपाः किपा पोस्ट याःगु दु । गुकी जुहीलिसें मेपिं प्यम्ह मिसां रुमालं थःगु न्हाय् त्वपुयाच्वंगु दु । उगु किपाया क्याप्सनय् जुहीं च्वःगु दु, ‘येँय् जिपिं थःगु कारयात पियाच्वनागु इलय् …… तसकं धुफ्वः दनाच्वंगु, ट्राफिक जाम नं उत्तिकं दुगु, फसय् आपालं मात्राय् डिजेल व पेट्रोलया कुं जायाच्वंगु ….. गुकिया कारणं जिमिसं थःगु ख्वाः त्वपुइत बाध्य जुल । थन न्हियान्हिथं स्थानीयवासीत थःगु ख्वालय् चिकित्सकीय मास्क तयाः वनेगु याइ ।’
जुहीं सामाजिक संजाल ‘ट्विटर’य् याःगु थुकथंया टिप्पणीयात नेपाःमितय्सं ययेकाच्वंगु मदुसा इमिसं येँया मखु थःगु देय्या राजधनीया प्रदूषणया बारे चिउताः कायेत नं सुझाव बिउगु दु ।<eot>नेवाः परम्परा कथं प्यक्वःगु ज्याजंक्वयात पुनर्जन्म कथं कायेगु यानातःगु दु । सछि दँ थ्यनेत निलात्या जक ल्यं दनिम्ह मय्जु डंगोलयात चाबहीया थःगु छेँ न्ह्यःने च्वंगु महाद्यःया देगलय् प्यक्वःगु ज्याजंक्व यायेगु झ्वलय् त्यपं पिकयाः पुनर्जन्म बिउगु खः ।
ज्याजंक्वया पुरोहित जुयाच्वनादीम्ह बाज्या अनन्तराज राजोपाध्यायं धयादीगु दु, ‘नेवाः परम्पराय् जक दुगु ज्याजंक्व यायेगु विधि कथं प्यक्वःगु जंक्व यायेगु धयागु थः हे द्यः जूवंगु खः । द्यः जूम्ह जूगुलिं हाकनं जन्म यायेत त्यपय् दुने तयाः त्यप तछयानाः पिकायेगु चलन दयेकातःगु जुइमाः ।’
प्यक्वः ज्याजंक्वयात देव रथारोहण धाइगु खः । मनू हे द्यः जुइगु जूगुलिं देव रथारोहण धाइगु खँ कनादिसें पुरोहित राजोपाध्यायं धयादिल, ‘प्यक्वःगु जंक्व यायेखंम्ह वय्कः ला भाग्यमानी हे जुल, उकिया लिसें झी नं भाग्यमानी खः । थथे जक्वं याःगु धयागु काचाक्क स्वयेखनीमखु । अले द्यः जूवंम्हपाखें आर्शिवाद कायेखनी धयागु झी नं भाग्यमानी हे खः ।’ वय्कःया कथं प्यक्वःगु ज्याजंक्व ९९ दँ ९ ला, ९ न्हु दतकि याइ ।<eot>भाजु श्रेष्ठया कथं ८३ दँ दुबलय् छक्व हृदयघात जुयाः मय्जु डंगोल सितुपातु वंक विरामी जुइधुंकूगु खः । उबलय् डाक्टरतय्सं मनू जुइमखु धयागु तकं धायेधुंकूगु खः । ‘उबलय् जिमित निदँति तसकं थाकुल, आः ला मां धिसिमिसि लाः ।’<eot>मदुम्ह चित्रकारया काय निम्ह व म्ह्याय् खुम्ह दी । मदुम्ह वय्कःया थौंया लुतिइ अन्त्येष्ठि जुइधुंकूगु दु ।
एसईईया जाँच मवःतले एसईई गथे यानाः पास यायेगु? पास जुइ ला, फेल जुइला? धकाः धन्दा जुयाच्वनी। रिजल्ट मवःतले रिजल्ट गबले वइ? जिगु ग्रेड छु वइ? जीपीए गुलि वइ धकाः पिर जुइ। रिजल्ट वयेधुंकाः आः जिं छु विषय ब्वनेगु? जितः छु विषय ब्वँ धाइगु खः, जितः यःगु विषय छु दु पासापिंसं धाःगु खँ न्यनेगु ला, मांअबुं वा थःथितिपिंसं धाःगु खँ न्यनेगु वा थःत छु विषय ब्वनेगु इच्छा दु व हे ब्वनेगु? छम्ह विद्यार्थीं छु विषय ब्वनेगु वा मब्वनेगु धइगु खँ थुइकेत छगू दसु जिं न्ह्यब्वये–
जितः जिगु तुतिया निंतिं लाकां छजु न्यायेमाःगु दु। बजारय् यक्व हे लाकां पसः दु, छगू हे लाकां पसः दुने नं थीथी डिजाइन व मूया लाकांत मियातःगु दु। जिगु मिखा बांलाःगु व ल्वःवनापुसे च्वंगु छजु लाकामय् वन, ध्यबा भचा थिके तर जिं पुलेफु धइगु मतिइ तयाः व लाकां न्याना हया। तर जुल छु धायेबलय् व लाकां जिगु तुतिइ फिट हे मजुल।
मेगु छगू खँ, लाकां थिकेगु व आकर्षक जक तुतिइ फिट जुइ धइगु बिल्कुल हे मखु, तसकं साधारण व दंगु लाकां जिगु तुतिइ फिट जुल धाःसा जिं व हे लाकां न्ह्याये, न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु हे धा ले।थन जिं लाकांयात आखः ब्वनेगु विषय वा Streamया प्रतिक कथं कयागु दुसा तुतिया साइजयात विद्यार्थीया इच्छा वा क्षमताया प्रतिक कथं कया।
धायेकि छम्ह विद्यार्थीया जीपीए ३.८ दु, तर वया साइन्स Stream कयाः ब्वनेगु इच्छा हे मदु अय्नं करंबरं वा अप्वः ल्याः हःगु कारणं साइन्स ब्वंकल धाःसा साइज मिले मजूगु लाकां न्ह्यानाः तुतियात गुलि असहज जुइगु खः, उलि हे वया मानसिक अवस्था नं असहज जुइ। यदि वइगु हे इच्छा कथं व्यवस्थापन commerce management कयाः ब्वंगु खःसा व लय्लय् तातां ब्वनी, गथे तुतिया साइज कथं लाकां न्ह्यात धाःसा लय्लय् तातां न्ह्याइम्हं न्यासि वनी।
विद्यार्थीया इच्छा व क्षमता कथं जक छु विषय ब्वनेगु धइगु खँ न्ह्यब्वये धुंकाः एसईई धुंकाः ब्वनेगु विषयवस्तु छु छु खः उकिया फाइदा बेफाइदाया बारे छकः नं दुवाले।
लिपा वनाः विषय ल्ययेगु निर्णययात हानं छकः मौका बी। साइन्स कयाः ब्वंपिनिगु गणितीय ज्ञान मेपिंके सिबें अप्वः हे दइ। सरकारी जागीर, नयेबलय्, लिखित जाँच बीबलय् गणितया जाँच नं मबिसे मगाः, थुकिं अज्याःगु अवस्थाय् नं ग्वाहालि याइ।<eot>सरकारं बजारय् अखाद्य उपभोग्य सामाग्री मियाच्वंगु धासें अनुगमन यायेगु जक मखुसें व्यापारीयात ज्वनेगु ज्या यायेवं थोक बिक्रेतातय्सं अघोषित रुपं आन्दोलन याःगु खँ धाःगु दु । कालिमाटीया छम्ह पसःथुवाःयात ज्वना यंकूगुबलय् वया काय त्वःतकेत वंबलय् कायम्हेसित तकं ज्वंगु जानकारी महर्जनं बियादीगु दु ।
नेपाल खुद्रा व्यापार महासंघया अध्यक्ष पवित्र वज्राचार्यं सरकारं बजाः अनुगमनया नामय् व्यापारीतय्त दुःख बीगु ज्या यानाच्वंगु द्वपं बियादीगु दु । होलसेल पसलय् मूल्य सूची मतःगु व म्याद फूगु सामान तयातल धकाः ज्वनाः कुनेगु उचित मजूगु खँ वय्कलं धयादीगु दु । वय्कलं धयादिल, ‘छगू निगू पसलय् म्याद फुइधुंकूगु सामान वांछ्वयेत तया तयेफु, अज्याःगु छगू निगू म्याद फुगु सामान तयातःगु द्वपनय् व्यापारीयात ज्वनाः कुनेगु ज्या उचित खः हे मखु ।’
प्रहरीं थःगु अधिकार दुरुपयोग याःगु द्वपं बिसें वय्कलं व्यापारीयात ज्वनेगु जक मखु, म्याद थप यानाः कुनेगु ज्या तसकं गलत जूगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं धयादी, ‘द्वःछि दां जरिवाना याःसा गाःम्ह व्यापारीयात न्यवः न्ह्याकाः ज्वना यंकेगु धइगु प्रहरी प्रशासनया ज्यादती खः, थुकिं यानाः व्यापारी ग्यानाः हे पसः मचायेकूगु खः ।’
वंगु शुक्रवाः तक १९ म्ह खुद्रा व्यापारीयात ज्वनेधुंकूगुलिं व्यापारीत थःत नं गुगुं नं इलय् ज्वनेफु धकाः ग्यानाः पसः बन्द याःगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु । वय्कलं थम्हं सिडिओ व प्रहरी प्रशासनयात थुकिया बारे जानकारी याकागु खःसां नं छम्हं मेम्हेसित चीकेगु ज्या यानाच्वंगु द्वपं नं बियादीगु दु । थुकथं थोक बजाः बन्द जुल धाःसा याकनं हे उकिया लिच्वः खुद्रा व्यापारय् लाइगु जानकारी बिसें बजारय् उपभोग्य वस्तुया अभाव जुइगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।<eot>येँ – जाति भाषा आन्दोलनया न्ह्यलुवा लिसें वरिष्ठ मानव अधिकारवादी नेता पद्मरत्न तुलाधरया ज्याजंक्व याइगु जूगु दु । थ्वहे वइगु भाद्र २३ गते वय्कः ७७ दँ ७ ला क्यनीगु लसताय् लाकाः थ्व जंक्व यायेत्यंगु खः ।
थ्व लसताय् वय्कःया पारिवारिक पुजाआजा नापं नेवाः लिसें आदिवासी जनजाति ख्यलं सार्वजनिक अभिनन्दन नं याइगु खँ सीगु दु । उकिया लागिं नांजाःम्ह समाजसेवी, उद्योगपति लिसें भाषासेवी लक्ष्मीदास मानन्धरया अध्यक्षताय् छगू अभिनन्दन समारोह समिति गठन यानाः ज्या न्ह्याकीगु जूगु दु । म्हिगः नेवाः लिसें आदिवासी जनजाति ख्यःया न्ह्यलुवापिनि दथुइ जूगु छगू मुँज्यां थुकिया बारे सहलह याःगु खः ।<eot>ख्वप – थनया सिद्धिदास प्रतिष्ठानं मदुम्ह साहित्यकार रामशेखर नकर्मिया लुमंतिइ थीथी ज्याझ्वः न्ह्याकेगु बारे छगू सहलह यात । उगु ज्याझ्वलं थ्वहे वइगु असार ३० गते रामशेखरलिसे सतीपिं व थीथी न्ह्यलुवापिनिगु छगू भेला मुनेगु खँ क्वःजित । उगु भेलां वय्कःया नामं संकलन जुयाच्वंगु ध्यबाया नापं
वय्कःया नामं छु गज्याःगु ज्याझ्वःत न्ह्याकेमाली धइगु बारे नं सहलह ब्याकेगु निर्णय जूगु खँ धाःगु दु ।
इन्टरनेट सेवाया निंतिं तार जडान यायेगु झ्वलय् मेपिनिगु तार चाना बीगु व थःगु तार जडान यायेगु, लाक्वपाक्व थासं तार साला यंकेगु ज्याः सहरयात कुरुप व जोखिम यायेगु ज्या याःगु धासें येँ मनपां स्वंगू इन्टरनेट सेवा प्रदायक कम्पनीया कर्मचारीयात नियन्त्रणय् काःगु खः । नियन्त्रणय् काःपिं कर्मचारीतय्त आवंलिं अज्याःगु ज्या मयायेगु शर्तय् रिहा याःगु खः ।
थ्व झ्वलय् वंगु छुं दिं न्ह्यः थनया येँ मनपा वडा नं. १६ स्थित बालाजु बाइपासया क्षेत्रय् उकथं इन्टरनेट सेवाया निंतिं तारया ज्या यानाच्वंपिं कर्मचारीतय्त उगु हे वडाया वडाअध्यक्ष मुकुन्द रिजालया नेतृत्वय वंगु छगू पुचलं स्वम्ह कर्मचारीतय्त नियन्त्रणय् काःगु खः । थःपिनिगु ज्या सिधयेकेगु नामय् मेपिंत लिच्वः लाइकथंया ज्या मयायेत व सहरी सुन्दरता कायम यानातयेत धासें इमित सचेत याकेगु ज्या जूगु खः ।
येँ मनपां वल्र्ड लिंक, भायोनेट व नेट म्याक्सया कर्मचारीतय्त तार जडान यानाच्वंगु अवस्थाय् नियन्त्रणय् काःगु खः । लिपा इन्टरने सर्भिस प्रोभाइडर एशोसियसन अफ नेपालया कोअर्डिनेटर विनोद जोशीया नेतृत्वय् कम्पनीया प्रतिनिधिपिं वडाय् वडाअध्यक्ष समक्ष वनाः थःपिनिगु समस्या थुइकाबीत इनाप यासें वइगु दिनय् अज्याःगु ज्या मयायेगु निंतिं थःपिं सचेत जुया वनेगु खँ धयादीगु खः ।<eot>दकलय् न्हापां एसईई थःत वःगु ग्रेड स्वयां थःम्हं छु ब्वनेगु धयागु निं क्वःछीमाः। थम्हं छु विषय कयाः ब्वनेगु धकाः क्वःछी धुंकाः प्लस टु स्कुलय् भर्ना जुइबलय् छु स्कुलय् भर्ना जुइगु खः व स्कुलया बारे बांलाक सिइकेमाः।
थुकिया निंतिं दकलय् न्हापां स्वयेगु धयागु उगु स्कुलं न्हापा न्हापा बियाच्वंगु रिजल्ट हे खः। थनं न्हापा ब्वनावंपिं विद्यार्थीतय्गु रिजल्ट गज्याःगु वःगु दु, गुलि पास जूगु दु। पास जूपिंसं गुलि प्रतिशत हयाः पास याःगु दु व स्वयेमाः।
रिजल्ट बांलाक वःथाय् ब्वंकेगु तरिका बांलाःगु हे जुइ। स्कुलय् वनेगु धयागु ब्वनेगु निंतिं हे खः। उकिं बांलाक ब्वंकीगु स्कुल स्वये हे माः।थुकिया लिसें थः भर्ना जुइगु स्कुलया भौतिक पूर्वाधार नं स्वयेमाः। पुस्तकालय् गज्याःगु दु, ल्याब दु कि मदु, म्हितेगु थाय् गुलि दु, प्राक्टिकल यायेत ल्याबया व्यवस्था गज्याःगु दु, कक्षाक्वथा वातावरणनुकुल जू कि मजू थज्याःगु खँय् नं ध्यान तयेमाः।
अथे हे ब्वंकेगु तरिका गज्याःगु दु थ्व खँय् नं दुवालाः स्वयेमाः। समयसापेक्ष कथं ब्वंकेगु तरिकाय् हिउपाः हयाच्वंगु दु कि मदु स्वयेमाः। थौंया इलय् सामान्य स्कुलय् ब्वने थें मजिल, ई परिस्थिति कथं न्हून्हूगु प्रविधि नाला कयाच्वंगु दु कि मदु ध्यान बीमाः। न्ह्याबलें थें परम्परागत विधिं जक ब्वनाः थौंकन्हय् मजिउ।
न्हापाया रिजल्ट स्वयेबलय् बांलाः, उबलय् तक अनुभवी शिक्षक जुयाच्वनी, हाकनं थुगुसी उमित लिकयाः न्हूपिं शिक्षकत तःगु नं जुयाच्वनेफु। अभिभावकपिंसं थज्याःगु खँय् बांलाक बुझे याना स्वयेगु हे थः मस्तय् भविष्यया निंतिं भिं जुइ।थुकिया लिसें फी स्ट्रक्चरय् नं ध्यान बीमाः।
उकिं मस्त ब्वंकेगु स्कुलय् न्हापा गज्याःगज्याःगु अतिरिक्त क्रियाकलाप याकाच्वंगु धयागु नं न्यनेकने यानाः स्वयेमाः। थुकिया लिसें थःत पायक जूथाय् नं स्वयेमाः। थः भर्ना जुइगु स्कुलतक थ्यंकेगु निंतिं यातायात सुविधा नं स्वयेमाः। स्कुलया बस कायेगु जूसा ला ठीक हे जुल, अथे मखुसा अन तक थ्यंकेगु सवारी साधन गुकथं दु धयागु नं ध्यान बीमाः।
दकलय् न्हापां एसईई थःत छु ग्रेड वल व स्वयाः थम्हं छु विषय कयाः ब्वनेगु खः, व निं क्वःछीमाः। थौंकन्हय् ६०÷६५ गू ला ब्वनेगु जक विषय दु। म्यानेजमेन्ट, साइन्स, ह्युमानिटिज जक मखु थौंकन्हय् आर्ट, स्पोर्टया लिसें प्राविधिक विषयत यक्व ब्वनेगु दु।
उकिं थःतः वःगु स्कोर कथं थम्हं छु ब्वनेगु खः, व निं क्वःछीमाः। थथे विषयय् ल्ययेबलय् नं थःगु जीवनया लक्ष्य छु खः धयागु नं थुइकेमाः। ए प्लस वल धायेवं सकस्यां साइन्स हे ब्वनेमाः धयागु मदु। यदि थःत लिपा शिक्षक जुइगु इच्छा दुसा साइन्स कयाः ब्वनां मजिल, एजुकेशन हे कयाः ब्वनेमाल।
उकिं मांअबुं नं मस्तय्गु रहर छु धयागु थुइकाः उमिसं ब्वने इच्छा याःगुलिइ ब्वंके बीमाः। जीवनय् गन वनेगु धयागु लक्ष्य थुइकाः पलाः तल धाःसा जक सफलता चूलाइ। विषय ल्ययेबलय् थम्हं ब्वनावयागु स्कुलया शिक्षकतय्गु सुझाव नं कायेमाः। मस्तय्सं गुलि ब्वनेफु, छु ब्वने फइ धयागु खँ मांअबुं स्वयां शिक्षकतय्सं सिइ।
गुलिंगुलिंसिनं ए प्लस ला हःगु दइ, तर वं जाँच बिउबलय् खुयाः जाँच बिउगु नं जुइफु। तर धाथें व मचाया बारे ला शिक्षकं जक सिइ, वं गुकथं ब्वनी धयागु खँ। उकिं शिक्षकया सुझाव कायेगु नं बांलाइ।विषय ल्यये धुंकाः स्कुलय् भर्ना जुइगु जुइ। स्कुल भर्ना जुइबलय् थः मांअबुया गच्छे स्वयाः स्कुल ल्ययेमाः।
स्कुल ल्ययेबलय् अन स्कुलया भौतिक पूर्वाधार जक स्वयां मजिउ, उगु स्कुलं न्हापा हयाच्वंगु रिजल्ट नं स्वयेमाः। अथे हे अन स्कुलय् ब्वनावंपिं मस्तय् अभिभावकपिनि बिचाः नं न्यनेमाः।एसईई पास जुल धायेवं मस्त म्याच्योर जुइमखु। उमित नं स्कुलय् थें बिचाः यानातयेमाः। उकिं उगु स्कुलय् मस्तय्त गुकथं स्वइ, गुकथं ध्यान बी धयागु खँ अभिभावकतय्सं सिइके हे माः।<eot>वि.सं. २०७४ सालया माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई)या लिच्वः थ्व वालय् सार्वजनिक जुल। न्हापा एसएलसी धयातःगु थ्व परीक्षाया नां जक मखु, परीक्षाया स्वरुप नं हिउगु दु। एसईई परीक्षा उत्तीर्णलिसें विद्यार्थीत आः थःपिं उच्चशिक्षा छु विषय कयाः ब्वनेगु धइगु खँय् द्विविधाय् लायेफु।
गुलिसितं मांअबुं हे थ्व विषय ब्वँ धकाः सुझाव बी, गुलिसिनं पासाभाइपिंसं छु विषय काल थः नं व हे विषय कयाः ब्वनेगु इच्छा यानाच्वंगु दइ। गुलिं थःथितिपिंसं छु विषय कयाः ब्वनाः सफल जुल धइगु खँ वाःचायेकाः व हे विषय ब्वनेत नं स्वयाच्वंगु दइ।खय्तला विषय ल्ययेगु आपालं दु। विज्ञान, व्यवस्थापन, मानवशास्त्र, शिक्षा, पत्रकारिता आदि विषय दु।
उकिसनं थौंकन्हय् अप्वःथें विद्यार्थीत वाणिज्यशास्त्र व व्यवस्थापन विषय कयाः ब्वनीपिं दु।थुकीमध्ये नं लिपांगु इलय् ‘होटल म्यानेजमेन्ट’ विषय कयाः ब्वनीपिं विद्यार्थी नं उत्तिकं अप्वया वयाच्वंगु दु। थौंकन्हय् संचालनय् दुगु अप्वःथें स्कुल कलेजं होटल म्यानेजमेन्ट विषय नं अनिवार्य थें यानाः ब्वंकेगु यानाच्वंगु दु।
एसईई सिधयेकाः उच्चशिक्षा अध्ययनया निंतिं होटल म्यानेजमेन्ट विषयया नां कायेबलय् न्ह्यःने वइगु छगू नां खः आशीर्वाद कलेज। छाय्कि थ्व कलेजं नेपालय् दकलय् न्हापां होटल म्यानेजमेन्ट विषयय् अध्ययन याकेगु ज्या न्ह्याकूगु खः।वि.सं. २०५६ सालय् संचालनय् वःगु आशीर्वाद कलेजं थःगु मुख्य प्राथमिकता हे होटल व्यवस्थापनयात बिया वयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइमखु।
कलेज संचालन जूगु इलय् ८०–९०विद्यार्थीपाखें शुरु जूगु थ्व कलेजं थौंकन्हय् होटल म्यानेजमेन्ट विषयय् जक २०० विद्यार्थीयात अध्यापन याका वयाच्वंगु दु।‘सकसिगुं निंतिं शिक्षा’ धइगु मू उद्देश्य ज्वनाः संचालनय् वःगु थुगु कलेजया संस्थापक प्रिन्सिपल खः भाजु ध्रुवनारायण मानन्धर। वि.सं. २०४४ सालंनिसें शिक्षण पेशाय् समर्पित जुया वयाच्वनादीम्ह प्रिन्सिपल मानन्धरया याकःचिया कुतलं थ्व कलेजया स्थापना जूगु खः।
शिक्षण पेशाय् समर्पित जुइगु झ्वलय् शुरुवातया इलय् छेँय्छेँय् ट्युशन ब्वंकेगु ज्या यानाः वयां लिपा २०४७ सालय् छक्वलं स्वंगू स्कुलय् वय्कलं अध्यापन यानादीगु खः। थ्व दौरानय् वय्कलं झिंच्यादँ तक एसएलसीया विद्यार्थीतय्त अंग्रेजी विषयया ट्युशन नं ब्वंकादीगु खः।ट्युशन ब्वंकेगु ज्या यायां हे वय्कलं थः याकःचिया कुतलं आशीर्वाद कलेज संचालन यानादिल, गुगु कलेज होटल व्यवस्थापन विषय ब्वंकीगु नेपाःया हे दकलय् न्हापांगु कलेज नं खः।
आशीर्वाद कलेज लिपा थौं हरेक कलेजं थ्व विषय ब्वंकेगु याना हयाच्वंगु दु।थौं प्रायः दक्वं धइथें कलेजय् होटल व्यवस्थापन विषय ब्वंकेगु याना वयाच्वंसां शिक्षायात व्यापारया रुपय् काये मजिउगु कलेजया प्रिन्सिपल मानन्धरया धापू दु।वय्कलं धयादी, ‘जि थः हे नं शून्य पृष्ठभूमिपाखें वयाम्ह खः, उकिं जिगु विचारय् शिक्षाय् व्यापार जुइमजिउ, उच्चशिक्षा धइगु म्हो लगानी यानाः नं अप्वः फाइदा काये फइगु जुइमाः, गुणस्तरीय शिक्षा थौंया आवश्यकता खः।’
अथे खःसां वय्कः धाःसा लुमधं। छाय्धाःसां होटल व्यस्थापन विषय ब्वनेबलय् निगू भागय् ब्वनेमाः। प्लस टू सिधयेकाः थ्व हे विषयय् ब्याचलर अर्थात बीएचएम यायेमाः।‘एसईई उत्तीर्ण जुइधुंकाः उच्चशिक्षाय् छु विषय कयाः ब्वनेगु धइगु खँय् आपालं विद्यार्थीत अलमलय् जू’, वय्कलं धयादी, ‘अप्वःथें विद्यार्थीत मथुइकं नं ब्वनीपिं दुसा गुलिं विदेश वनेगु लक्ष्य ज्वनाः ब्वनीपिं नं दु।’
तर सरकारया गलत शिक्षानीतिया कारणं बीएचएम अध्ययनया निंतिं अनुमति बियातःगु मदु। नेपालय् लाक्क न्यागू कलेजं बीएचएम तह तक ब्वंकेगु यानाच्वंगु दु, व नं प्रति कलेज ८० सिटया ल्याखं ४०० सिट जक। थ्व स्वयां अप्वः सिट मदुगुलिं व ब्वँ हे ब्वन धाःसां लिपा लजगाः यानाः कमे यायेबलय् खर्च बराबर हे जक तलब वइगु जूगुलिं नं विदेश वनेत विद्यार्थीत बाध्य जुयाच्वंगु दु।
शुरुवातया लय् ८६ म्ह विद्यार्थीपाखें अध्यापन शुरु जूगु थ्व कलेजय् थौंकन्हय् ८०० म्ह विद्यार्थी दँय्दसं उच्चशिक्षा अध्ययन यानाच्वंगु दु।आपालं कलेजय् थीथी ख्यःया विशेषज्ञ, विद्वता हासिल याःपिं धकाः व्यवस्थापनय् तःम्हमछिं दयाच्वनी, तर याकःचां हे संचालन यानाच्वंगु कलेज जूसां आशीर्वाद कलेज उत्कृष्ट झिगुलिइ दुथ्यायेत ताःलाःगु खँय् वय्कलं थःगु व समग्र कलेज परिवारया मेहनत, लगन जूगु धासें सन्तुष्टि प्वंकादी।<eot>आन्दोलनरत विद्यार्थीतय्सं प्रधानमन्त्रीयात थःपिनिगु माग बारे ज्ञापन पौ लःल्हायेगु निसें कयाः शैक्षिक हडतालतकया आन्दोलना ज्याझ्वः घोषणा याःगु दु ।अथे हे गौतम बुद्ध भारतय् जन्म जूगु धकाः आखः ब्वंका वयाच्वंगु व भारतीय राष्ट्रिय गान हायेकीगु व स्यनीगु स्कुल बन्द यायेमाःगु, निजी कलेज व विद्यालयया वृद्धि जूगु शुल्क खारेज यायेमाःगु, शिक्षाय् लगानी याइपिं दलीय नेतायात कयाः छानविन यायेमाःगु, पाठ्यसफूलिइ कया वयाच्वंगु कमिसन खारेज यायेमाःगु लगायतया माग विद्यार्थीतय्सं याःगु दु ।<eot>यल – यल महानगरपालिका वडा नं. १६ युवामैत्री बजेट हयेगु तयारी याःगु दु । यल मनपा वडा नं. १६ या वडाअध्यक्ष निर्मलरत्न शाक्यं वंगु शुक्रवाः जूगु वडास्तरीय भेलाय् उगु खँ धयादीगु खः । विपद व्यवस्थापनया निंतिं ल्याय्म्हत परिचालन यायेगु ज्याय् चर्चित वडाकथं कयातःगु थुगु वडां व्यवहारिक धरातलय् च्वनाः दीर्घकालीन परिचालनया निंतिं ल्याय््म्हमैत्री बजटे हयेगु तयारी जुयाच्वंगु वडाअध्यक्ष शाक्यं धयादिल ।
वडाया विकासय् ल्याय्म्हतय् भूमिका महत्वर्ण जुइ धासें थुकथं ल्यय्म्हतय भेलायात वडा योजना निर्माणय् प्रत्यक्ष रुपं स्वाकेगु ज्या जूगु व ल्याय्म्हतय् चाहनाकथं हे बजेट हयेगु निंतिं प्रतिवद्ध दुगु नं वय्कलं धयादिल । ज्याझ्वलय् सामाजिक उद्यमी नापं पर्यटनविद अनिल चित्रकारं नेपाली समाज विकासया उपलब्धि त्वाः व समाजलिसें स्वाइगु संयन्त्रया आवश्कय दु धयादिल ।<eot>क्रोसियाया कप्तान लुका मोडरिक युरोपया छम्ह बांलाःम्ह मिडफिल्डर खः । क्रोसिया टिमया प्ले मेकर लुका मेडरिक सन् २००६ निसें क्रोसिया टिमय् म्हिता वयाच्वंगु दु । मोडरिकं थःगु न्हापांगु कासा अर्जेन्टिना विरुद्ध म्हितूगु खः ।
खुक्वः तक क्रोसियन फुटबलर अफ द इयर जूम्ह मोडरिकया थ्व स्वक्वःगु विश्वकप खः । मोडरिक सन् २००६ व २०१४ या विश्वकप म्ह्तिूगु दु । सन् २०१० या विश्वकपय् क्रोसिया छनोट जुइ मफुगु खः ।
रियल म्याड्रिडया लागि सन् २०१२ निसें म्हिता वयाच्वंम्ह मोडरिकं क्रोसियाया निंतिं १०९ गू कासा म्हिताः झिंप्यंगू गोल याःगु दु । थ्व विश्वकपय् नं मोडरिकं निगू गोल यायेधुंकूगु दुसा अर्जेन्टिना नाप जूगु कासाया म्यान अफ दि म्याच नं जूगु खः ।
थ्व विश्वकपय् निगू देय्या नगारिकता दुपिं कासामि मध्ये छम्ह डेनिस चेरिसेभ नं खः । रसियाय् बूम्ह चेरिसेभ न्यादँ दुबलय्निसें स्पेन च्वना वयाच्वंम्ह खः । राष्ट्रिय टिमं फुटबल म्हितेत रसिया व स्पेन मध्ये छगू देश ल्ययेमाःबलय् चेरिसेभं रसिया ल्यःगु खः ।
स्पेनिस क्लब रियल म्याड्रिड च्वनाः फुटबल सयेकूम्ह चेरिसेभं सन् २०१२य् रसियाया टिमय् डेब्यु याःगु खः । चेरिसेभं न्हापांगु कासा अमेरिका विरुद्ध म्हितूगु खः । संयोग छु जुल धाःसा अमेरिका व हे टिम खः, गुगु टिमविरुद्ध डेनिस चेरिसेभया अबु डिमिट्रि चेरिसेभं नं डेब्यु याःगु खः । डिमिट्रि रसियाया पुलांम्ह फरवार्डर खः ।
थौंकन्हय् भिल्ला रियलया लेफ्ट विंगर जुयाच्वंम्ह चेरिसेभं रसियाया निंतिं झिंप्यंगू कासा म्हिताः स्वंगू गोल याःगु दु । चेरिसेभं स्वंगुलिं गोल थ्वहे विश्वकपय् याःगु खः । वं निगू गोल साउदी अरबविरुद्ध व छगू गोल इजिप्ट विरुद्ध याःगु खः ।<eot>विश्वकप फुटबल जक मखु छुं नं कासाय् प्रतिबन्धित वासः प्रयोग याये मजिउ धइगु सकसिनं सिउगु हे खँ खः । अझ लागू वासः प्रयोगया खँ ला तसकं तापाःगु खँ खः । थज्याःगु अवस्थाय् यदि लागू वासःया तस्कर हे विश्वकप फुटबल म्हिताच्वंगु दु धाल धाःसा उकियात छु यायेगु ? छु धायेगु ? जारी विश्वकप फुटबलय् साविकया विजेता जर्मनीयात मेक्सिको १–० गोलं बुकूगु सुयां ल्वःमंगु खइमखु ।
थ्व हे मेक्सिको टीमया कप्तान राफेल माक्र्वेजयात धाःसा लागू वासःया तस्करया धलखय् दुथ्याकातःगु दु ।मेक्सिकोया जःलाखःला देय् अमेरिकां माक्र्वेजयात कालोसुचीया धलखय् तःगु खः । लागू वासःया कारोबारीयात ग्वाहालि याःगु द्वपनय् अमेरिकाया ‘ट्रिजरी डिपार्टमेन्टं माक्र्वेजयात वंगु अगस्ट महिनाय् जक कालोसूचीइ तःगु खः ।
रुसय् जारी विश्वकपया झ्वलय् धाःसा इंग्ल्याण्डया छम्ह फुटबल समर्थकयात प्रतिबन्ध तया बिउगु दु, व नं न्यादँया निंतिं । अझ अजू चायापुगु खँ छु धाःसा उम्ह समर्थकयात विश्वकप जक मखसे दक्वंकथंया फुटबलपाखें न्यादँया निंतिं प्रतिबन्ध तःगु खः ।
वंगु सोमवाः इंग्ल्याण्ड व ट्युनिसिया दथुइ जूगु कासाया इलय् रुसया भोल्ग्रोगाड सहरया छगू बारय् फुटबल स्वयाच्वंगु इलय् होबर्टं नाजी शैलीं सलाम याःगु भिडियो इंग्ल्याण्डया हे समर्थकतय्पाखें अनलाइनय् भाइरल जूगु खः ।उकिया हे आधारय् लेस्टरया म्याजिस्टे«ट कोर्टं होबर्डयात सकतांकथंया फुटबलपाखें न्यादँया निंतिं प्रतिबन्ध तःगु खः ।
विश्वकप फुटबलयात लक्षित यानाः दयेकूगु छगू विज्ञापन विवादय् लाःगु दु । ‘बर्गर किंग’ कम्पनीं रुसय् न्ह्यानाच्वंगु विश्वकपयात लक्षित यानाः दयेकूगु छगू विज्ञापन विवादित जूवंगु खः ।
कम्पनीं दयेकूगु विज्ञापनय् रुसया मिसातय्त विश्वकप फुटबलया झ्वलय् कासामिया मस्तय् मां जुल धाःसा जीवंकाःछि निःशुल्क नकेगु व दां सिरपाः बीगु धकाः विज्ञापन याःगु जुयाच्वन ।
विज्ञापनय् धयातःगु दु, ‘इपिं मिसापिं गुम्हेसिनं अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल कासामिपाखें प्वाथय् दइ, इमित सिरपाः बीगु जुइ’ थुकथंया सन्देश दुगु विज्ञापन विवादित जुइवं कम्पनीं माफी नं फ्वने धुंकूगु दु ।<eot>येँ – सतक विस्तार विरुद्ध सर्वोच्च अदालतं याःगु फैसलाया पूर्ण पाठ जारी जुइवं आः सतक विस्तार यायेत लँपु चाल धकाः पिहां वःगु गुलिखे चर्चा सही मजूगु खँ थ्व सम्बन्धी अभियन्तातय्सं धाःगु दु । वरिष्ठ अधिवक्ता लिसें लार्हुनिपया महासचिव शंकर लिम्बुं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ लिसें खँ ल्हासें आः सरकारं मुआब्जा बियाः न्ह्यागु नं जग्गा काये फइ धकाः छुं मिडियातय्सं च्वयाहःगु समाचार सही मजूगु खँ कनादिल ।
वय्कलं धयादी, ‘स्थानीय जनताया जग्गा कायेगु खःसा उकिया निंतिं ‘कन्डिसन’ दु । गबलय् न्ह्याः अबलय् जग्गा आः काये फइ मखु ।’
सतक विस्तारया निंतिं छुं हे विकल्प मदुसा जक जग्गा प्राप्ति ऐन कथं मुआब्जा बीमाः, यदि स्थानीय जनतायात चित्त बुझे मजूसा जबरजस्ती काये मदइगु स्पष्ट आदेश सर्वोच्चं बिउगु खँ वय्कलं कनादिल ।जग्गा मकासें मगाःगु अवस्था वःसा जक जग्गा काये दइ धासें उकिं यानाः सुयां छेँबुँ हे उठिवास जुइगु अवस्था वल धाःसा आः छु अवस्थाय् च्वनाच्वंगु खः वयात वहे अवस्थाय् तयेगु जक मखु वयागु रोजगारीया तक नं ग्यारेन्टी याये माःगु आदेश थुकी दुगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
आः न्यायोचित क्षतिपूर्ति मबिसें जग्गा काये मफइगु खँ कँसें वय्कलं आदिवासी लागाया सम्पदा, संस्कृति व ऐतिहासिक धरोहरयात आः थी हे मदइगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।सर्वोच्चं जारी याःगु थ्व पूर्णपाठ भारत व अमेरिकाया आदिवासीतय् मामिलाय् यानातःगु थीथी फैसलात स्वयां नं अझ प्रगतिशील जूगु दावी नं वय्कलं यानादिल ।
खतुं आदिवासी जनजातिं ल्ह्वना वयाच्वनागु मुद्दायात थ्व पूर्ण पाठं पूवंक सम्बोधन मयाःसां थ्व छगू न्हूगु पलाः धाःसा जूगु खँ वय्कलं कनादिल । आदिवासीं थःगु थाय्या विकास थम्हं हे यायेगु अधिकार फ्वंगु खःसां थ्व पूर्णपाठय् उगु खँ दुमथ्याःगु खँ वय्कलं कनादिल ।
आर. मानन्धर थुगुसीया म्हपुजा क्वचाल । दँय्दसं थें थुगुसी नं नेवाःतय्सं म्हपुजा हन । थ्व छगू नखःकथं जुल वा धाये संस्कृति जुल । तर थुकिया आध्यात्मिक–दार्शनिकपक्ष छु ले ?व्याख्या ला यक्व यायेजिउ, तर थथे हे धकाः इतिहास प्रमाण ज्वनाः त्याजिक धायेफुगु अवस्था मदु । द्यः पुज्यायेगु चलन विश्वय् न्ह्याथाय् नं दु । तर थःयागु म्ह पुज्यायेगु चलन नेवाःतय् हे जक दु । […]
मनूया स्वभाव । सदां थःगु फाइदा स्वइ । व्यापारीं जक मखु । छेँय् नं मांबौपाखें फाइदा कायेगु स्वइ । दाजु व किजाया दथुइ लबः व घाटाया खँ जुइ । गुलिं छतका फाइदाय् सुम्क च्वनी । गुलिं द्वलंद्वः लखौं लखया फाइदा दइगु लँय् ब्वाँय् जुइ । फाइदा वा लबः कायेगु तरिका बिस्कं बिस्कं जुइ । गुम्हेसिनं झंगः लानाः लबः काइ । गुलिसिनं मखुगु खँ ल्हानाः […]
संविधासभापाखें मुलुकया न्हूगु संविधान वसांनिसें वास्तवय् नेवाःतय्गु अधिकारया निंतिं धकाः खास हे तसकं सः तयेगु अर्थात आन्दोलन यायेगु ज्या मजू धकाः नेवाः अधिकारकःमितय्सं मदिक्क धायेगु याना वयाच्वंगु दु । संविधानय् भाषा, जाति नापं फुक्क ल्याखं तकं विभेद दुगु अले नेवाःतय्त निगूगु दर्जाया नागरिक याना बिउगु विश्लेषण याइगु तर उकिया निंतिं नेवाः ख्यलं माःगु कथं अले राज्यसत्तायात […]
नेपाल मजदुर किसान पार्टीया अध्यक्ष नारायणमान बिजुक्छेँ रोहितं आः नकतिनि छगू सार्वजनिक ज्याझ्वलय् यदि स्वनिगःया मौलिक संस्कृति व सम्पदा ल्यंका तयेगु खःसा पिनें वइपिंत थनया जग्गा मिइगु ज्या बन्द यायेमाःगु खँ कनादीगु दु । स्वयेगु इलय् थ्व ज्या छगू ल्याखं तानाशाही, थनया मनूतय्त पिनेयापिं नापं अलग यायेत स्वइगु व विकास विरोधी ज्या जकं खःला धइथें च्वं । […]<eot>येँ – देय्या प्रमुख प्रशासकीय केन्द्र सिंहदरवार न्ह्यःनेच्वंगु सतकया गाः ल्हाकेगु ज्या जूगु दु । दँ दँ न्ह्यवंनिसें गाः वनाच्वंगु उगु लागाया सतक गाः ल्हाकेगु ज्या जूगु खः ।दर्जनौं सरकारी संस्थाया केन्द्रीय ज्याकू दुगु उगु लागाय् गाः वनाच्वंगु सतक नेपाल टेलिकमया सक्रियताय् ल्हाकेगु ज्या जूगु खः ।
सरकारी संस्थानमध्ये दकलय् अप्वः नाफा मुनेत सफल टेलिकमया न्ह्यःने च्वंगु सतकया दूरावस्थायात कयाः सामाजिक संजालय् टिप्पणी जुइवं टेलिकमं सतकया गाः ल्हाकूगु खः ।भद्रकालीनिसें सिंहदरवार तकया ४६५ मिटर ताःहाकःगु सतकया गाः ल्हाकूसां तसकं वा वइबलय् धाःसा हाकनं पुलांगु हे अवस्था लिहां वइगु सम्भावना नं दयाचवंगु दु ।
उकिं सतकया स्तरोन्नति वा कालोपत्र हे यायेगु निंतिं नं पहल जुयाच्वंगु टेलिकमं न्ह्यथंगु दु ।सतकया थाय्थासय् गाः वनाच्वंगुलिं उगु लँपु जुयाः वयेवने यायेमाःपिं आपालं यात्रु, लँजुवाःलिसें कर्मचारी व सेवाग्राहीत तकं ताःई न्ह्यवंनिसें प्रभावित जुया वयाच्वंगु खः ।<eot>वय्कलं आः तक उपभोक्तायाके सामान डेड स्पायर जूगु खः कि मखु धकाः स्वयेगु बानी तकं विकास मजूगुलिं न्हापां थज्याःगु ज्या निं यायेमाःगु व वयां लिपा थज्याःगु समस्या बुलुहुँ चिला वनीगु बारे सहलह जूगु खँ कनादिल । वंगु शुक्रवाः सहमति लिपा अनुगमन यायेगु ज्या दिउगु जानकारी नं वय्कलं बियादिल ।
वंगु छुं न्हिं न्ह्यः सरकारं बजाः अनुगमनया नामय् छुं व्यापारीतय्त ज्वनेवं कुलेश्वरया थोक व्यापारीतय्सं पसः बन्द यानाः विरोध याःगु खः । थुकिं यानाः बजारय् केँ, जाकि, चिनी, छुचुं थेंज्याःगु सामाग्री अभाव जूगु खः । मेखे अनुगमनय् दुथ्याःपिं सरकारी कर्मचारीत नं अनुगमनया ज्याय् उलि इच्छुक मजुयाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।
अनुगमनय् दुथ्याःम्ह छम्ह कर्मचारीया कथं थ्व ज्या अनुगमन स्वयां नं जनतायात झंगः लायेगु कथं जुयाच्वंगु दु । जनताया दथुइ सरकारं बांलाक ज्या यानाच्वनागु दु धकाः क्यनेत जक अनुगमन जुयाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादिल । अनुगमनय् छुं खुद्रा व्यापारीयात ज्वंसां तःधंगु डिष्ट्रिब्यूटर्सतय्त धाःसा थी तकं मफुगु द्वपं खुद्रा व्यापार संघया अध्यक्ष पवित्र वज्राचार्यं बियादीगु दु ।<eot>येँ – थःत ‘ट्रान्सजेण्डर’ धकाः म्हसीका बी ययेकादीम्ह नेवाः आन्दोलनया अभियन्ता रुक्साना कपालीं नेपाल भाषा ख्यलय् छगू न्हूकथंया सफू पिकयादीगु दु । नेवाः वाङमयया गुगुं नं विधाय् आः तक खने मदुनिगु लिङ्ग (सेक्स) व लैंगिकता (जेण्डर) विषयलिसे सम्बन्धित खँग्वःत मुनाः वय्कलं थ्व सफू पिकयादीगु खः ।
‘नेपालभाषाया जाः व यसु सम्बन्धी खँग्वः मुना’ नां तयाः पिथंगु उगु सफुली ‘सेक्स’ व ‘जेण्डर’ बारे आः तक गबलें प्रयोगय् मवःनिगु खँग्वःत दुथ्याकातयागु खँ वय्कलं कनादीगु दु । खास यानाः समलिंगी, तेश्रोलिंगी, द्विलिंगी आदि (एलजीबीटीआई) ख्यःलिसे सम्बन्धित खँग्वःत नेपालभाषाय् मदु ।
उकथंया लैंगिक अवस्थाया मनूतय्त नं नेवाः ख्यलय् स्थापित यायेगु व उमिगु अधिकार व प्रतिष्ठाया खँयात वहसय् हयेगु ताः तयाः थ्व सफू पिकयागु खँ च्वमि कपालीं कनादीगु दु । थुकी दुथ्यानाच्वंगु गुलिखे खँग्वःया कारणं विवाद समेत जुइफुगु खँ स्वीकार यासें कपालीं अज्याःगु विवाद व वहसपाखें हे छगू सकारात्मक लिच्वः पिहां वइगु आशा नं यानादीगु दु ।<eot>येँ – थनया जमः, कान्तिपथ लागाय् च्वंगु पर्यटकीय बसपार्क आः उगु थासं चिला वनीगु जूगु दु । झण्डै स्वंगू दशक न्ह्यवंनिसें कान्तिपथस्थित निर्वाचन आयोगया न्ह्यःने पर्यटकीय बसपार्कया रुपय् संचालन जुया वयाच्वंगु बस आः उगु थासं चिइकेत्यंगु खः ।स्वनिगलं पिने न्हियान्हिथं थीथी गन्तव्यय् वनीपिं द्वलंद्वः स्वदेशी व विदेशी पर्यटकत उगु थासय् वनाः बस गयेगु याना वयाच्वंगु खः ।
आः उगु थासं पर्यटकीय बसपार्कयात चिइकाः सो¥हखुट्टेय् यंकीगु जूगु दु । गृह प्रशासन सुधार योजना अन्तर्गत गृहमन्त्रीया निर्देशनय् कान्तिपथस्थित पर्यटकीय बसपार्कयात चिइकाः सो¥हखुट्टेय् यंकेत्यंगु खः ।कान्तिपथस्थित पर्यटकीय बसपार्कयात चिइकाः मेगु थासय् यंकेगु निंतिं छगू समिति तकं गठन याःगु खः ।
येँ महानगरपालिकाया सहसचिव राजेश्वर ज्ञवालीया संयोजकत्वय् गठन यानातःगु समितिइ ट्राफिक प्रहरी, सरोकारवाला निकाय प वडाया प्रतिनिधिपिं नं दुथ्याः । थौंकन्हय् कान्तिपथं हे यात्रुत कयाः पर्यटकीय बस संचालन जुया वयाच्वंगु खःसां आः वइगु असार १६ गतेनिसें उगु थासं चिइकाः सो¥हखुट्टें बस संचालन याइगु जूगु दु ।
कान्तिपथं न्हियान्हिथं सुथसिया ७ ताःइलय् स्वदेशी व विदेशी पर्यटक ज्वनाः पोखरा, लुम्बिनी, सौराहा, चितवन लगायतया गन्तव्यय् वनेगु याना वयाच्वंगु खः । थथे पर्यटक कायेगु निंतिं च्वनाच्वनीगु पर्यटकीय बसया कारणं कान्तिपथ क्षेत्र तसकं हुलमुल जुइगु धासें उगु थासं पर्यटकीय बसपार्क चिइकेत्यंगु खः । बसपार्क चिइके धुंकाः ट्राफिक व्यवस्थापन सहज जुइगु अनुमान यानातःगु दु ।
गृहमन्त्रीया निर्देशनकथं कान्तिपथं बसपार्कयात चिइकाः न्हूगु बसपार्कय् स्थानान्तरण यायेगु तयारी जूगु खः । उकिया निंतिं येँ महानगरपालिका व ट्राफिक प्रहरीं आवश्यक तयारी न्ह्याकूगु खःसां व्यवसायीतय् विरोधया कारणं अस्थायी रुपं आःयात सो¥हखुट्टेय् तये यंकेत्यंगु खः ।
एजेन्सी- नकआउट चरणय् थौं जुइगु न्हापांगु कासाय् ग्वसाः देय् रसियां विश्वकप विजेता जुइधुंकूगु स्पेनया सामना यायेत्यंगु दु । मेगु कासाय् डेनमार्कं क्रोएसियाया सामना याइगु जुइ ।
थौंया समीकरणय् स्पेनयात मेगु तुलनाय् अःपूगु प्रतिद्वन्द्वी लाःगु दु । विश्वकप सुरु जूबलय् छनोट चरण तकं पार याइमफइगु अनुमान यानातःगु रसियां स्पेनयात थ्वयां न्ह्यव जूगु खुगू धेंधेंबल्लाखय् छगू नं कासा बुके फुगु नं मदुनि ।
लिग चरणय् बांलाःगु प्रदर्शन यानावःगु स्पेनयात थुगु विश्वकपया प्रवल दावेदार कथं कयातःगु दु । बल्लाःगु प्रतिद्वन्द्वीया सामना यायेगु निंतिं थौं रसियायात घरेलु समर्थकतय् तःधंगु हौसलाया आवश्यक जुइ । घरेलु समर्थकतय् तच्वःगु सःया दथुइ दावेदार स्पेनयात म्हितेत दबाब लाइगु जुइ । अथे खःसां थुगु कासा लिपा क्वार्टरफाइनलय् वनेगु निंतिं स्पेन हे न्ह्यःने दु ।
मोरक्कोलिसे बराबरी म्हितूगु स्पेनया टिमय् प्रशिक्षक फर्नान्डो हियरों छुं हिउपाः हयेत्यंगु दु । गोलकिपर डेभिड डे गाया थासय् हियरों केपा एरिजाबालागायात म्हितके त्यंगु दु । अथेहे थ्व कासाय् डेभिड सिल्भां नं मम्हितेफु ।
रुसं धाःसा उरुग्वेलिसेया कासाय् ह्याउँगु कार्ड नःम्ह इगोर मालनिकोवया थासय् मारियो फर्नान्डेसयात म्हितकेत्यंगु दु ।
मेखे समूह चरणय् स्वंगुलिं कासा त्याकावःगु क्रोसिया थौं डेनमार्कया सामना याइबलय् उच्च मनोबल सहित मैदानय् कुहां वइगु जुइ । अर्जेन्टिनायात स्वंगू गोल नका वःगु क्रोसिया निंतिं लुका मोडरिक, इभान राकिटिकं हे मू भूमिका म्हितीगु जुइ । राकिटिकया कथं थौं थःपिनिगु निंतिं तःधंगु चुनौति कथं डेनमार्कया मिडफिल्डर क्रिस्टियन इरिक्सन वइगु जुइ । राकिटिकं धाःगु दु, ‘उमिसं विपक्षी टिमयात आक्रमणया म्हो जक ह्वःताः बी अले उपिं आक्रमणया निंतिं नं तसकं खतरनाक दु । उमिके इरिक्सन थेंज्याःम्ह विश्वया हे छम्ह उत्कृष्ट प्लेमेकर दु ।’<eot>भ्रष्टाचार शुन्य प्रशासन सिर्जना याये । मन्त्रीजुया धापू ठीक जू । खाली थासय् भरे जुइ । याइ । थौंकन्हय् भूमिसुधार, नापी विभागय् सरुवा जुइगुया निंतिं तच्वःगु लेनदेन जुइ धाइ । मन्त्रीजुया ‘यानां त्वःते’या संकेत थुखेपाखे हे जुइमाः । नं नयात चाइ ।
‘मूलुखां झाये मते, क्यब लुखां झासँ’ भ्रष्टाचारयात संबोधन यानाः मन्त्रीजुं हाःगु मतिनाया म्येँ जिगु न्हाय्पनय् थ्वइ । न्हाय्पं हे नइ थें च्वं थ्वया वइ । खँयाखँय् । मेम्ह मन्त्री भाजु थनथाय् लुमना वइ । थौं देशय् नये जिउगु शुद्ध पदार्थ छुं हे मदयेधुंकल । फुक्क अखाद्य । गुणस्तरहीन । दुरुया पाकेट, जारय् च्वंगु लः, मियातःगु ला फुक्क दूषित, विषाक्त ।
थौं बजारय् च्वंगु वस्तुत म्वायेया लागि नयेगु मखसे ल्वय् पियाच्वनेगु निंतिं जुयाच्वंगु दु । अकाल मृत्युया लँ स्वयाः छ्यले मालाच्वंगु दु । विषाक्त, अखाद्य वस्तुत धयाः छु याये ? भाः न्हियान्हिथं थिके जुया वनी । मभिंगु, बांमलाःगु नसात्वँसा धकाः दंकं लाइगु मखु । अनियन्त्रित बजाःया कारणं मनूतय् सामान्य जीवन हे मिं पू थें जुयाच्वंगु दु ।
अय्लाःगुलु, गजिगुलु, लागू वासः नइपिनि कुकृत्य खः । देशय् अस्थिरता कायम यायेगु कुनियतं थुपिं सक्रिय जुयाच्वंगु दु । उकिं सरकारया मखु, पूँजीवादया विरोध यानादिसँ । फुक्क दक्व ठीक जुइ । ल्वय् लायेकेगु रामवाण थ्व हे जुइ ।<eot>जेभियर ५० औं गोल जारी विशवकपय् द. कोरिया विरुद्ध याःगु खः ।विश्वकप छनोट चरणय् मेक्सिकोया निंतिं स्वंगू गोल याःम्ह हर्नान्डेजया थ्व लगातार स्वंगूगु विश्वकप खः । ३० दँयाम्ह हर्नान्डेज स्वंगुलिं विश्वकपय् गोल याःम्ह स्वम्हम्ह मेक्सिन कासामि खः ।
जाकारिया बांमलाःगु पक्ष धयागु व तसकं यक्व तंचाये यः । थज्याःगु व्यवहारं वं तःकः हे म्हासुगु कार्ड नयेधुंकूगु दु ।जाकारियां सन् २०१६ य् युरो नं म्हितूगु खःसा विश्वकपय् धाःसा थुगुसी डेब्यु याःगु खः ।<eot>१० तगिंया कक्षा उत्तिर्ण जुइगु एसईईया लिच्वः सार्वजनिक जुइवं देय्या शिक्षा ख्यलय् छगू तरंग वःगु दु । शिक्षा प्रणालीं आः कक्षा १२ यात स्कूल तगिमय् तयेगु निर्णय यायेधुंकूसां नं १० तगिंया महत्व व रौनक धाःसा अझं मतंनि । खास यानाः थौंकन्हय् कक्षा १० या थ्व लिच्वः विद्यार्थीतय्सं छगू दशक तक ब्वनातःगु पढाईया स्तर गन थ्यनाच्वन धकाः लनेगु छगू अवसर थें जुया बिउगु दु ।
तर थुगुसी पिहां वःगु लिच्वः स्वयेबलय् १० तगिंया पढाईया स्तर न्हापा स्वयां अझ कुहां वंगु विश्लेषण याना हःगु दु । ग्रेडिङ प्रणाली कथं ए प्लस, ए ग्रेड हयाः पास जुइपिं विद्यार्थीतय् ल्याः न्हापा स्वयां कम जूगु कारणं थ्व शिक्षा प्रणालीं बांलाक ज्या मयाःगु विश्लेषण याना हःगु खः ।
न्हापा स्वयां अप्वः विद्यार्थीत तःधंगु ग्रेड हयाः पास जुइ मफुगुया कारण थ्व ग्रेडिङ प्रणालीया कार्यान्वयन हे बांलाक मजूगुलिं खः धयाहःगु दु । ग्रेडिङ प्रणालीं यानाः विद्यार्थीतय्के छु मनोवैज्ञानिक लिच्वः लानाच्वंगु दु धायेबलय् आः थःपिं गबलें फेल जुइ मखु, उकिं न्ह्याथे यानाः ब्वंसां जिउ । थुकिं यानाः विद्यार्थीतय् मेहनत यायेगु बानी म्हो जुया वंगु दु । उखे ग्रेडिङ प्रणाली धकाः न्हूगु प्रणाली लागू याःसां उकियात ल्वःगु पढाई धाःसा अझं मजूगु खँ शिक्षाविद्तय्सं धयाच्वंगु दु ।
थ्व प्रणालीयात ल्वय्क पढाई जुयाच्वंगु दु लाकि मदु धकाः नियमित रुपं अनुगमन यायेगु ज्या तक नं जुयाच्वंगु मदु । उकिं थ्व प्रणाली लागू जूसां उकियात ल्वःगु पढाई धाःसा मजूगु कारणं यानाः तःधंगु ग्रेड हयाः पास जुइपिं विद्यार्थीतय् ल्याः म्हो जुयाच्वंगु दु । पढाई न्हापा स्वयां अझ सरल यानाच्वनं नं पास जुइपिनि स्तर बांमलाः धइगु धाथें नं चिन्ताया खँ खः । थुकी आः बिचाः जुइमाः ।
महादेव खुसिं वयात धमाथूनिसें चुइकाहःगु खबर वयेवं प्रहरीं मालेज्या याःगु खःसा मदुम्ह पुर्कुटीया शव जलंगाया ताँ लिक्क प्रहरीं लुइकूगु खः । आः शवयात पोष्टमार्टमया निंतिं टिचिङ अस्पताल महाराजगञ्जय् तयातःगु दु । अथेहे येँय् म्हिगः मोटरसाइकल दुर्घटनाय् लानाः छम्ह सीगु दु ।<eot>तःभुखाचं क्षति जुयाः पुनःनिर्माणया क्रमय् विवादय् लानाच्वंगु रानीपुखू हाकनं पुनःनिर्माण प्रक्रिया न्ह्याकेगु झ्वलय् अन न्हापा निर्माणया निंतिं प्रयोग जूगु कंक्रिट लगायतया संरचना छवाःया दुने चिइकीगु जूगु दु । तःभुखाय् लिपा क्षति जूगु रानीपुखू पुनःनिर्माणया क्रमय् पुरातत्व विभाग व पुनःनिर्माणया जिम्मा काःगु येँ महानगरपालिका दथुइ विवाद ब्वलनेवं रानीपुखू पुनःनिर्माण गति काये मफयाच्वंगु खः । थौंकन्हय् पुखुलिं कःघानातःगु लागा छगुलिं वाउँगुख्यःथें जुयाच्वंगु दु ।
लिपांगु इलय् रानीपुखू पुनःनिर्माणया निंतिं सरोकारवाला निकाय दथुइ जूगु छगू सम्झौताकथं अन न्हापा पुनःनिर्माणया निंतिं प्रयोग जूगु कंक्रिट चिइकेगु सहमति जूगु खः । सहमतिकथं पुनःनिर्माणया क्रमय् प्रयोग जूगु कंक्रिट छवाःया दुने चिइकीगु जूगु दु । उकिया निंतिं वंगु छुं दिं न्ह्वंनिसें हे ज्या न्ह्यानाच्वंगु खःसा आः छुं दिंया दुने कंक्रिट चिइकेगु ज्या क्वचायेकाः हाकनं पुनःनिर्माणया निंतिं बोलपत्र आह्वान याइगु जुयाच्वंगु दु । बोलपत्र आह्वान लिपा दक्वं जिम्मा निर्माण कम्पनीयात हे बीगु येँ महानगरपालिकां जानकारी बिउगु दु ।
रानीपुखू पुनःनिर्माणय् कंक्रिट प्रयोग जूगु धासें सम्पदाप्रेमीतय्सं विरोध यायेवं पुनःनिर्माणया ज्यां गति काये मफयाच्वंगु खःसा मेखे पुनःनिर्माण पुलांगु हे संरचना व आधुनिक निर्माण ज्वलं प्रयोग मयासे दयेकेमाःगु खँ पिहां वयेवं विभाग व मनपा दथुइ विवाद जुयाच्वंगु खः । थ्व झ्वलय् आः रानीपुखू तःभुखाय् ब्वये न्ह्यः गुगु संरचना व स्वरुप दुगु खः, व हे कथं पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकाः क्वचायेकेगु येँ मनपाया इन्जिनियर राम थापां कनादिल ।
लिपांगु इलय् जूगु सहमतिकथं येँ मनपां रानीपुखू वंगु जेठ १५ गतेनिसें हाकनं पुनःनिर्माण न्ह्याकेगु धाःसां आतक नं ज्या न्ह्याके फयाच्वंगु धाःसा मदुनि । २०७२ सालया तःभुखाचं रानीपुखू नापं उकिया दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः क्षति जूगु खः । रानीपुखू पुनःनिर्माणया झ्वलय् विवाद ब्वलनेवं थ्व सम्बन्धय् राय सल्लाह कायेत येँ मनपां वंगु पुस १३ गते विज्ञ समूह गठन याः गु खः । उगु समूहं प्रतापमल्लकालीन शैलीं पुनःनिर्माण यायेमाःगु सुझाव बिउगु खः ।
मल्ल जुजु प्रताप मल्लं थः काय चक्रवर्तिन्द्र मल्ला नामं रानीपुखू दयेकेबिउगु खः । पुखू दयेकेत न्यादँया ई काःगु खःसा ने.सं. ७८९ लय् निर्माण सम्पन्न जूगु पुखुलिइ ने.सं. ७९० य् शिलापत्र तःगु खः । गुकियात ने.सं. ८११ य् न्हू पुखूया नां बिउगु खः ।
रानीपुखूया हे दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगःया स्वरुप ग्रन्थकूट शैलीइ दयेकातःगु खः । थुकिया प्रमाण देगःया प्यखेरं च्वंगु लुखाय् तयातःगु ल्वहंतं दयेकातःगु लुखाखलुं नं पुष्टि याः। उगु खँ देगःया प्राप्त पुलांगु स्केच संरचनां नं पुष्टि जू । पुखूया प्यखेरं प्यंगः हे देगः स्थापना यानातःगु दु । उकीमध्ये उत्तर–पश्चिम कुनय् शक्तिसहितया भैरःद्यःया देगः, उत्तर–पूर्व कुनय् भैरःद्यःया देगः, दक्षिण–पूर्व कुनय् देवी व दक्षिण–पश्चिम कुनय् झिंखुका ल्हाःदुम्ह गणेद्यःया देगः थापना यानातःगु दु । पुखूया हाकनं १८० मीटर व ब्या १४० मिटर दु ।
थ्व हे झ्वलय् स्थानीयवासीन्दातय्सं रानीपुखू मल्लकालीन शैलीं हे निर्माण यायेमाःगु खँय् चिउताः क्यना वयाच्वंगु दु । वंगु वालय् जक येँ मनपाया उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठयात सम्पदा बचाउ अभियानय् संलग्न ल्याय्म्हतय् छगू पुचलं रानीपुखूया पुनःनिर्माण मल्लकालीन शैलीं हे ययोमाःगु धासें छगू प्रतिवेदन तकं लःल्हाःगु खः ।
उगु इलय् उपप्रमुख श्रेष्ठं रानीपुखू पुनःनिर्माणया विषयय् महानगरपालिकाय् निगू मत मदुगु व सकसिगुं ध्यान पुखूया प्राचीनता ल्यंका तयेगु निंतिं केन्द्रीत जूगु खँ धयादीगु खः ।<eot>फिल्मया ख्यलय् छगू हे परिवारया दुजःतनाप ज्या याइगु धइगु छुं न्हूगु खँ मखु । हलिउड बलिउड अले कलिउड धकाः धयातःगु खस नेपाली फिल्म ख्यलय् नं जू । थन धाःसा आःयात बलिउडया बारे खँ न्ह्यथनेत्यनागु खः । थथे नापं ज्या याइबलय् वा नापं एक्टिंग याइबलय् उमिगु धाथेंयागु नातायात हे पर्दाय् न्ह्यब्वयेगु नं याः । यानिकि इमिसं फिल्मया रीलय् रियल परिवार जुयाः नं म्हितेगु याः ।
मखु धइगु खःसा “प्यार किया तो डरना क्या” फिल्मय् ला काजोलया हारांम्ह दाजु जुयाः म्हितूगु खःसा सोहेल खान नं सलमान लिसे तःगू फिल्म म्हितूगु दु तर “वीर” व “ट्युबलाइट”य् जक दाजु किजा हे जुयाः म्हितूगु खः ।बलिउडया बीग बी अमिताभ बच्चन व वया जहान जया बच्चनं अभिमान, सिलसिला व कभी खुशी कभी गम फिल्मय् जक कलाःभाःत जुयाः हे म्हितूगु दुसा वय्कःभाजुं थः काय अभिषेक बच्चनलिसे नं नापं तःगू फिल्म म्हितूगु दु ।
उकी मध्ये “बन्टि और बब्ली” फिल्मय् अमिताभ बच्चन ला अभिषेक बच्चनयात लिना जुइम्ह पुलिस अफिसर जुयाः म्हितातःगु दु । “पा” नांयागु फिल्मय् ला अभिषेक बच्चनं अमिताभ बच्चनया अबु जुयाःतकं म्हितूगु दु । तर “सरकार”व “कभी अलविदा ना कहना”य् धाःसा इपिं अबु–काय हे जुयाः म्हितूगु खः ।
बलिउडया सुपरस्टार राजेश खन्नां थः तिरीमय्जु डिम्पल कपाडियालिसे कलाःभाःत हे जुयाः “जय शिव शंकर”नांयागु छगू फिल्म म्हितूगु दु । तर उगु फिल्म धाःसा रिलिज हे मजुल । अथे हे ऋषि कपुर व नीतु सिंहं थः काय रणवीर कपुर हिरो जुयाः वयेधुंकाः थः काय्लिसे “बेशर्म” नांयागु छगू फिल्म म्हितल ।
तर थ्व फिल्मय् ऋषि व नीतु कलाःभाःत जुया म्हिताच्वंसां रणवीर कपुर धाःसा इमि काय जुयाः म्हितूगु मखु । फिल्मया पर्दाय् नापं म्हितूपिं परिवारया दुजःतय्सं आपालं यानाः रियल रिलेशन मखसे रिल रिलेशनजक न्ह्यब्वइगु खः । शशी कपुर व ऋषि कपुर धइपिं कका व कायचा खः । तर गुलिखे फिल्मय् इमिसं पासा जुयाः म्हितूगु दुसा “कभी कभी”फिल्मय् अबु व काय जुयाः म्हितल ।
आ वयाः अनिल कपुर व वया काय्चा अर्जुन कपुरं “मुबारकां” फिल्मय् कका व कायचा हे जुयाः म्हितल ।आपाःसिनं सिउ हे जुइमा कि सञ्जय दत्तया जीवनीया लिधंसाय् दयेकूगु “सञ्जु” आः रिलिज जुइत्यंगु दु । थ्व फिल्मय् सञ्जय दत्त जुया रणवीर कपुरं म्हितूगु दुसा वया अबु सुनिल दत्तया रोलय् परेश रावल व मां नर्गिसया रोलय् मनिषा कोईराला खनेदयेकः वयेत्यंगु दु ।
सञ्जय दत्तयात वया अबु सुनिल दत्तं हे “रकी” फिल्मय् हिरो याःगु खःसा थ्व फिल्मय् सुनिल दत्तं सञ्जय दत्तया अबुया रुपय् बःचाधंगु रोल याःगु दु तर इपिं निम्हं नापं क्यनीगु लु धाःसा मदु । लिपा वना “मुन्नाभाई एमबीबीएस”फिल्मय् तिनि सुनिल दत्त व सञ्जय दत्त अबु कायया रुपय् छपाः हे पर्दाय् खनेदयेकःवःगु खः ।
उकी मध्ये ईशा देवल ला हिरोइन हे खःसां धर्मेन्द्रं “टेल मी ओ खुदा” फिल्मय् बाहेक मेगुलि वनाप म्हितूगु मदु । थ्व फिल्मय् धाःसा उपिं निम्ह अबु व म्ह्याय् हे जुयाः म्हितातःगु दु । थ्व फिल्मया निर्देशक हेमा मालिनी हे खः । जितेन्द्रया काय् तुषार कपुरं जितेन्द्रया म्ह्याय् एकता कपुरया कम्पनीं दयेकूगु फिल्म म्हितल तर थः अबुलिसे धाःसा “कुछ तो है” छगू फिल्म जक म्हितूगु दु ।
दाजुम्ह रणधीर कपुरया म्ह्याय् करीना कपुर व किजाम्ह ऋषि कपुरया काय रणवीर कपुर नं आतक छुं नं फिल्मय् नापं म्हितूगु मदुनिसा दाजुम्ह बोनी कपुरया काय अर्जुन कपुर व किजाम्ह अनिल कपुरया म्ह्याय् सोनम कपुर नं छपाः हे पर्दाय् खनेमदुनि ।
थ्व परिवारय् राज कपुरया अबु पृथ्वीराज कपुर छम्ह नांजाःम्ह कलाकार खःसा राज कपुरया बारे ला आपाःसिनं सिउ जुइमाः । पृथ्वीराज कपुरया स्वम्ह कायपिं दु– राजकपुर, शम्मी कपुर व शशी कपुर ।इपिं स्वम्हं वा स्वम्हे निम्ह नापं म्हितूगु फिल्म मदु । बरु पृथ्वीराज कपुरं “आवारा” फिल्मय् राज कपुर व शशी कपुरया अबु जुयाः म्हितूगु दु । थ्व फिल्मय् शशी कपुरं राज कपुरया मचाबलय्या रोल म्हितूगु खः ।
अनं लिपा वनाः “कल आज और कल” फिल्मय् पृथ्वीराज कपुरं हाकनं राज कपुरया अबु जुयाः म्हितलसा थ्व फिल्मय् कपुर खानदानया स्वंगूगु पुस्ताया कलाकार रणधीर कपुरं राज कपुरया काय अले पृथ्वीराज कपुरया छय् जुयाः म्हितल । थुकथं छपाः हे पर्दाय् बाज्या, अबु व कायया स्वंगू पुस्ताया रियल रिलेशन मेगु छुं नं फिल्मय् आःतक खनेमदुनि धाःसां छुं पाइ मखु ।<eot>समूह ए पाखें रसिया व उरुग्वे ६–६ अंक कयाः नकआउट चरणय् दुहां वनेधुंकूगुलिं थौंया कासा थुपिं निगुलिं टिमयात औपचारिकता जक जुइ । मेखे समूह बी पाखें स्पेन व पोर्चुगल निगूगु चरणय् वनेगु लँय् दु । स्पेन व पोर्चुगल ४–४ अंक कयाः थुगु समूहय् दकलय् न्ह्यःने दु । थौंया कासाय् थुपिं निगुलिं टिम थः प्रतिद्वन्द्वः लिसे बराबरी जक म्हितेफत धाःसां निगुलिं टिम निगूगु चरणय् वनीगु जुइ । इरानयात नं निगूगु चरणय् वनेगु ह्वःताः दनि । तर थुकिया निंतिं वं पोर्चुगलयात बुकेमाःगु जुइ ।
न्हापांगु कासाय् मोरक्कोयात बुकाः वःगु इरानया ३ ल्याः दु । थौं यदि पोर्चुगलयात बुकेफत धाःसा वयागु ६ ल्याः जुइ । तर पोर्चुगलयात बुकेगु धाःसा इरानया निंतिं अःपुइ मखु । पोर्चुगल लिसे बराबरी यात धाःसा इरानया नं ४ ल्याः जुइ । थ्व अवस्थाय् स्पेन मोरक्को पाखें पराजित जुल धाःसां गोल अन्तरया कारणं इरानया सम्भावना धाःसा दइमखु ।<eot>फिल्मय् संजय दत्तया भूमिकाय् खने दयेकः वयेत्यंम्ह रणवीर कपुरयात कयाः नं उलि हे चर्चा जुयाच्वंगु दु । फिल्मया नापनापं उकिया नायकव नायिकाया चर्चा व्यापक जुयाच्वंगु इलय् फिल्मया मेम्ह कलाकारया नं चर्चा जूगु दु । उम्ह कलाकार खः दक्षिण भारतीय अभिनेत्री अदिति गौतम ।
सन्जु संकिपाय् वयागु भूमिका संजय दत्तया केहें प्रिया दत्ताया खः । फिल्मया छगू संवादय् अदितिं रणवीरयात ‘भैया’ धकाः संबोधन यायेमाःगु खः। अदितिया धापू दु, ‘फिल्मय् जिं रणवीरयात थः दाजु माने यायेमाः । गुगु जिगु निंतिं तसकं थाकूगु खँ खः । जिं वयात ‘भैया’ धकाः नवायेमाःगु खःसा व जितः तसकं थाकुयाच्वंगु दु ।’<eot>नेपाःया न्हू संविधान कार्यान्वयनया झ्वलय् आः न्हय्गू प्रदेशया नामाकरण व उमिगु स्थायी राजधानी क्वःछीगु ज्या जुयाच्वंगु दु । संविधानय् हे व्यवस्था यानातःकथं उकिया ज्या क्वचायेकेमाःगु बाध्यात्मक स्थिति दु । थुकिया प्रक्रिया नं संविधानय् हे न्ह्यथनातःगु दु ।
नेपाः विविध भाषाभाषी व जातजातितय् देय् जूगु कारणं इमिगु पहिचान सहितया संघीयता निर्माण जुइमाःगु चाहना आम जनताया खः । तर सत्तारुद्ध जुयाच्वंपिं मनूत व इमिगु राजनीतिक पार्टीया प्रभावशाली मनूत छगू हे जाति ब्रम्हूत जुयाच्वंगु कारणं बहुजातीय नेपालय् मेमेपिनिगु जातिया नेतृत्व स्वीकार यायेगु मानसिकता मदुगु खँ आपालं घटनां पुष्टि यायेधुंकूगु दु ।
थुपिं हे राजनीतिक पार्टीतय्गु अपवित्र गठबन्धनया कारणं मुलुकय् पहिचानरहित संविधान निर्माण जुयाः कार्यान्वयनय् वयेधुंकूगु दु ।जातीय पहिचान सहितया संघीयता निर्माण जुइमाःगु जनताया मागयात थुमिसं गालय् म्हुयाः थःपिनिगु जातिया वर्चश्व दइगु, जातीय पहिचान मदइगु कथं प्रदेशया नां धमाधम तया हयेगु ज्या याना वयाच्वंगु दु ।
देय्या प्रमुख जनजाति गुरुङ व मगरतय्गु महत्वपूर्ण उपस्थिति दुगु प्रदेश नं. ४ यात आः गण्डकी प्रदेश धकाः नामाकरण यानाः अनया आदिवासी जनजातितय्गु पहिचानयात न्हंकेगु ज्या जुइधुंकूगु दु । आः वयाः नेपाःया आदिवासी नेवाः व तामाङतय्गु बाहुल्यता दुगु प्रदेश नं. ३ य् नं अथे हे पहिचान मदयेक नामाकरण यायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु ।
सम्भवतः थुमिगु बिचाः प्रदेश राजधानीया स्थान स्वयां प्रदेशया नां प्रमुख खः धइगु जुइफु ।स्थायी राजधानीया थाय् क्वःछीत आःया प्रतिनिधिसभाय् दुथ्याःपिं छपुचः सांसदत दुथ्याकाः दयेकूगु समितिया बिचाः प्रदेश ३ या नामांकन बारे छु खः धयागु सीके नं आवश्यक जू ।
राजधानी क्वःछीगु खँय् विवाद वइगु सम्भावना दुगुलिं नेतृत्व वर्गया मनूतय्सं छगू समिति हे दयेकाः थुकिया थाय् क्वःछीगु भाला बिउगु खः । थ्व समिति आम जनताया चाहनाकथं राजधानीया थाय् क्वमछिउसां विवादं बचे जुइगु लँपु नं जुइफु । थ्व हे प्रक्रिया कन्हय् प्रदेशया नामांकनय् याइगु खनेदुसा प्रदेश ३या नां पहिचान सहितया नां जुइमाः धकाः आन्दोलन यानाच्वंपिनिगु बिचाः छु जुइगु खः, छलफलया विषय जुइमाः ।
प्रदेशया स्थायी राजधानीया थाय् व प्रेदशया नांयो दुग्यंगु स्वापू दयाच्वनी । प्रदेश ३या नां नेपाल मण्डल वा मेगु नां थनया ऐतिहासिक, भौगोलिक व सांस्कृतिक आस्थानाप दुग्यंक स्वानाच्वंगु दु । उकिं हे प्रदेश ३या नामांकण पहिचान सहितया जुइमाः धयागु माग थनया सम्बन्धित आदिवासी, मूलवासी व जनजातितय्गु खः ।
अज्याःगु माग उगु हे लागा नाप स्वापू दुगु भूमिं जक सशक्त कथं न्ह्यब्वयेफइ । आदिभूमि व आदिवासीत नाप स्वापू मदुगु थासं पहिचान सहितयाा नामांका जुइमाः धकाः सः तयेगु उलि प्रभावकारी मजुइगु नं वास्तविकता खः । आःया स्थायी राजधानी प्रकरणय् पहिचान सहितया प्रदेश नामांकनया माग यानाच्वंपिनिगु राय छु खः धयागु खँ नं प्रस्ट जुइमाः ।
पहिचानया अधिकारकर्मीतय्सं न्ह्याथेंजाःगु दबाब सृजना याःसां आःया इलय् दुई तिहाई बहुमत दुगु सत्तारुद्ध राजनीतिक पार्टीं थः यःथे निर्णय यायेफइगु संभावना सकसिनं खंकाच्वंगु दु ।<eot>मंगळूरु तालुका	, पुत्तूरु तालुका	, बंट्वाळ तालुका	, बॆळ्तंगडि तालुका	, सुळ्य तालुका	, मूडबिदिरॆ तालुका	, कडब तालुका
दक्षिण कन्नड जिल्ला भारतया कर्नाटक राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व तालुकाय् कर्नाटकया महत्त्वपूर्ण वाणिज्य केन्द्र मंगलूरु नगर ला। थ्व जिल्ला समुद्रतटय् लाःगु कर्नाटकया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् राज्य भाषा कन्नड नापं तुलु भाय् ल्हाइपिनिगु नं तःधंगु जनसंख्या दु। नापं, कोंकण भाय् ल्हाइपिं मनूतेगु नं यक्व जनसंख्या दु। थ्व जिल्ला स्वया दक्षिणय् केरला राज्य दूगुलिं थन मलयालम भाय् नं छ्यलातःगु खनेदु। दक्षिण कन्नड जिल्ला थःगु उर्वर बुंया कारणं स्थानीय रुपय् बुंज्याया केन्द्र जुयाच्वन। नापं, समुद्र तटय् लाःगुलिं थन समुद्रया बनय्‌ज्या नं यक्व जु। थ्व जिल्लाय् यक्व मेदिकल व इञ्जिनियरिङ कलेजत नं दु। थनया कलेजय् भारत नापं जःलाखःला देय्‌या ब्वमित नं ब्वनेत वैगु या।<eot>पांडवगुफा (अंग्रेजी:Pandawagufa), नेपा:यागु कर्णाली अञ्चलयागु जुम्ला जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५३७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं पांडवगुफा यागु जनसंख्या ३२१२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>सन् १९५०या दशकय् लोकंह्वागु, पूनर्जागरण सन् १९८०या दशक व सन् २०१०या दशकया पूर्वार्ध, कल्त फलोविंग दूगु
रकाबिली रक एन्द रोल संगीतया दकले न्हापांगु शैलीइ छगू ख। थ्व संगीत सन् १९५०या दशकया पूर्वार्धय् न्ह्यथंगु ख।
"रकाबिल्ली" धाःगु खँग्वः निपु खँग्वः रक व हिलबिल्ली स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। हिलबिल्लीया अर्थ थ्व खँग्वलय् कन्त्री संगीतनाप स्वाःगु संगीत ख (गुकियात सन् १९४० व सन् १९५०या दशकय् हिलबिल्ली धाइगु या)। नां कथं थ्व संगीत थ्व निगु विधा व नापं वेस्तर्न स्विङ्ग, हङ्की-तङ्क, रिदम एन्द ब्लुज, बूगी-वूगी, [[एपेलेचियन संगीत] आदिया प्रभाव थुकिलि खनेदु। छुं नांजाःगु अपवाद बाहेक थ्व संगीत दक्षिणी संयुक्त राज्य अमेरिकाय् दकले न्ह्यः उत्पत्ति जूगु ख।
थ्व संगीतया प्रभाव व लोकप्रियता सन् १९६०या दशकय् म्हो जुयावन तर सन् १९७० व सन् १९८०या दशकय् धाःसा थ्व संगीत हानं नांजाल।<eot>स्विट्जरल्याण्ड छगू चिधंगु लोकतान्त्रिक पश्चिमी युरोपेली राष्ट्र ख। थ्व राष्ट्रया आधिकारिक नां कोन्फोएदेरासियो हेल्भेतिका Confoederatio Helvetica ख। थ्व नां ल्याटिन भाषाय् बियातःगु थ्व देय्या नां ख। अथेजुसां आधिकारिक ज्या स्वया पिने थ्व नांया छ्येला आपालं मजूगु खनेदु। स्विटजरल्याण्ड थःगु तटस्थताया निंतिं नांजा। [७] वंगु १९० दँ निसें थ्व देय् तटस्थ जुयाच्वंगु दु। अतः, यक्व अन्तराष्ट्रिय संघतयेगु मूज्याकुथि थ्व देशय् अवस्थित दु। संयुक्त राष्ट्र संघया मू ज्याकुथि थ्व देय्या जेनेभाय् दु। नापं संयुक्त राष्ट्र संघ स्वया न्हःया लिग अफ नेसनस्या मूज्याकुथि नं न्हापा जेनेभाय् हे दूगु ख।
थ्व देशय् ४गु आधिकारिक भाषा दु: थ्व भाषात जर्मन भाषा, फ्रेञ्च भाषा, इटालियन भाषा व रोमान्श भाषा ख। नापं, थ्व राष्ट्रया छुँ प्रदेशय् निगु जक्क भाषा आधिकारिक दु धाःसा देय्या दक्ले तःधंगु राज्य ग्राउबन्देनय् ३गु भाषा आधिकारिक रुपय् दयाच्वंगु दु। स्विट्जरल्याण्डया राजधानी बर्न नगर ख धाःसा दक्ले तधंगु नगर जेरिख ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.४१९९९७ उत्तर व देशान्तर ८७.३०२४९२ पश्चिम खः (30.419997° N 87.302492° W)। थ्व थासे १७१०४२८३ वर्ग मिटर (६.६०४००१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ग्रान्द क्यानन (होपि: Ongtupqa; Template:Lang-yuf) संयुक्त राज्य अमेरिकाया एरिजोना राज्यय् दूगु छगू पाःलूगु गल्छि ख। थ्व गल्छि कोलोरादो खुसिं चाना दयेकूगु ख। थ्व गल्छि ग्रान्द क्यानन राष्ट्रिय पार्कय् ला। थ्व थाय् हुआलापाइ जाति त्राइबल नेसनं व हाभासुपाइ जातितयेसं रेखदेख या। थ्व क्षेत्र संरक्षणया निंतिं अमेरिकाया न्हापाम्ह राष्ट्रपति थियोदोर रुजवेल्तं यक्व कुतः यानादिल। थुकियात हलिंया ७गु प्राकृतिक आश्चर्यय् छगूया रुपय् नं कायेगु या। [१]<eot>थ्व छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। थ्व धातु मानक क्वाजः व चापय् झझखाइगु, वहःथें-तुइसे च्वनिगु, व भति-भति रियाक्टिभ जुइय। [१] केमिकल रियाक्सनय् थ्व धातुं थःगु निगु भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन अपुइक हे त्वता +2 चार्जया क्याटआयन जुइ। [२] थ्व धातुया दकले पिनेया इलेक्ट्रोन एस अर्बाइटलय् लाःगु जुगुलिं थ्व धातु पिरियोडिक टेबलया s-ब्लकय् ला। [१][३][४]थ्व धातु पृथ्वीइ प्राकृतिक रुपय् दु।[५]<eot>ओमान अरबी प्रायद्वीपया दक्षिण-पूर्वय् स्थित छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌ सउदी अरबया पूर्व व दक्षिणय् अरब सागरया सीमाय् अवस्थित दु। संयुक्त अरब अमीरात थ्व देय्‌या उत्तरय् ला।
ओमानया सकल जनसंख्या करिब २५ लखः दु। थ्व देशय् आप्रवासीतयेगु यक्व जनसंख्या दु। लगभग सकल जनसंख्या मुस्मां धर्म पालना याइ गुकिलि इबादीतयेगु जनसंख्या दक्ले अप्व दु।
ईसापूर्व ६गु शताब्दीनिसें ७गु शताब्दीतक्क थ्व थासय् इरान (फारस)या स्वंगु वंशतयेसं शासन यात - हखामनी, पार्थियन व सासानी। न्हेगु शताब्दीइ मुहम्मदया जीवनकालय् हे ओमानय् मुस्मां धर्म थ्यन। सन् १५०८-१६४८ तक्क थन पोर्चिगिजतयेगु उपनिवेश दयाच्वन। थ्व उपनिवेश भास्कोदेगामां भारतया मालेज्या यायेधुंका समुद्री लंपुइ नियन्त्रणया निंतिं दयेकातःगु ख। पोर्चुगलय् स्पेनया अधिकार दयेधुंका थ्व थासं पोर्चुगिजत लिहां वने माल। थ्व धुंका ओमानीतयेसं पूर्वी अफ्रिकी तटीय प्रदेशय् नं पोर्चुगिजतयेत बुका छ्वल।<eot>पाकिस्तान दक्षिण एसियाया छगु देय् ख:। थ्व देय् यागु राजधानी इस्लामावाद ख:। थ्व देय्‌या पूर्वय् भारत, उत्तरय् चीन व पश्चिमय् अफ्गानिस्तान व इरान व दक्षिणय् अरबी सागर ला। पाकिसतानया अर्थ "पाक" वा शुद्ध मनु च्वनिगु थाय्‌ ख। थ्व नां चौधरी रहिमत अली नं देकूगु ख।
सन् १९४७स्वया न्ह्यः आःया भारत, पाकिस्तान व बंगलादेश बेलायतया उपनिवेश जुया च्वन। भारतया स्वतन्त्रता संग्राम बिले भारतया मुस्मातेसं थःगु निंतिं छगू मेगु हे देय्‌या मांग यात। थ्व आन्दोलनया नेतृत्व मुहम्मद अली जिन्नाहजुं याना दिल। थ्व कथं १४ अगस्ट १९४७ खुनु पाकिस्तानया पलिस्था जुल।
सन् १९४७य् पलिस्था जुइ धुंका सन् १९४८ तक्क पाकिस्तानय् यक्व समस्या वल। 1948य् मोहम्मद अली जिन्नाह मन्त। वय्‌कः धुंका पाकिस्तानया सत्ता लिआकत अली खानया ल्हातय् ला वन। सन् १९५१य् लिआकत अली खानयागु हत्या जुल। सन् 1951 निसें 1958 तक्क सरकारत वैगु वनिगु ज्या जुया च्वन। सन् 1956य् पाकिस्तान गणतन्त्र घोषित जुल।सन् १९५८य् पाकिस्तानय् मार्शल लः लागू जुल।
पाकिस्तान दक्षिण एसियाया पश्चिमी क्षेत्रया छगू देय्‌ ख। पाकिस्तानया दक्षिणी क्षेत्र मैदानी व उत्तरी क्षेत्र पहाडी दु। पाकिस्तानया दक्ले तःधंगु खुसि सिन्धु खुसि ख। थ्व खुसि पाकिस्तानया उत्तरं न्ह्यथना सरहद, पञ्जाब व सिन्ध जुया अरबी सागरय् थ्यनि।
जनसंख्या कथं पाकिस्तान हलिमया ६गु तःधंगु देय्‌ ख। नापं थ्व देय्‌या जनसंख्या सिक्क याकनं अप्वया च्वंगु दु। ।
पाकिस्तानया राष्ट्रिय भाषा उर्दू ख। अथे जुसां ज्याकुथिलि आपालं अंग्रेजी भाषा नं छ्येलिगु यारते हैं। पाकिस्तानय् उच्च शिक्षा ब्वनिगु भाषा नं अंग्रेजी हे ख। थ्व निगु बाहेक थ्व देशय् पञ्जाबी, सराइकी, सिन्धी, गुजराती, बलोची, बराहवी, पशतो व हिन्द्को आदि भाषा नं छ्येलिगु या।<eot>कामशास्त्रय् आधारित ग्रन्थ कामसूत्रया न्हापांगु खण्डया स्वंगुगु अध्यायय् वात्सायन मुनिं क्वसं बियातःगु ६४गु कलाया बारेय् च्वयादिगु दु [२]<eot>दैलेख जिल्ला नेपाःया मध्यपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रया भेरी अञ्चलया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम नारायण नगरपालिका ख। थ्व जिल्ला भेरी अञ्चलया दकलय् चिधंगु जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया पूर्वय् जाजरकोट, उत्तरय् कालिकोट, पश्चिमय् अछाम व दक्षिणय् सुर्खेत जिल्ला ला। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम येँ स्वया करिब ६५० किलोमिटर पश्चिम, कोहलपुरं १५० किलोमिटर व सुर्खेत स्वनिगलं ६५ किलोमिटर उत्तरय् ला। थनया ऐतिहासिक धरोहरया रूपय् दयाच्वंगु उत्तरय् महावुलेक, दक्षिण व पश्चिमय् कर्णाली खुसि व जिल्ला दुने लोहोरे छामघाट खुसिचा शीरस्थान, नाभिस्थान, पादुका, कोटीला धुलेश्वर आदि लखय् दीप मतो च्याइगु पाँचकोशी तीर्थस्थलया नामं प्रसिद्ध थाय्‌त थ्व जिल्लाय् दु। भैगोलिक रूपय् विकट जुसां थ्व जिल्लाय् पर्यटकीय विकास जुइफु। थ्व जिल्लाया मू बनय्‌ज्या केन्द्रय् नारायण नगरपालिका, दुल्लु, रानीमत्ता, नौमुले, वेस्तडा, कर्णाली खुसि सिथय् लाःगु तल्लो डुङेश्वरबजार, ठाँटीकाट, रामघाट बजार आदि ला। प्राकृतिक व ऐतिहासिक दृष्टिकोणं महत्वपूर्ण थ्व जिल्लाय् यक्व धार्मिक, प्राकृतिक व जल सम्पदा दु। थीथी मठ, देगः, पर्यटकीय तीर्थस्थल व खुसित नापं प्राकृतिक मनोरम दृश्य व प्रचुर प्राकृतिक श्रोत थ्व जिल्लाया पर्यटकीय सम्भावनाया लिधंसा ख। थ्व जिल्लाय् लं, तां, मठ, देगः, होटल, लज व बनय्‌ज्या केन्द्रतेगु निर्माण जुयाच्वंगु दु। दैलेख जिल्लाया लकान्द्रा गा.वि.स.या जौचौरया पाः दूगु थासय् सीजः व नःया खानी दु।
थ्व छगू पहाडी जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् हिन्दू धर्मावलम्बीतेगु बाहुल्ता दु व खँय् भाषा दक्ले अप्व छ्येलिगु या। थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल १५०२ वर्ग किमि दु। सन् २००१या थनया जनसंख्या २२५,२०१ दु।<eot>येँ – तोखाय् थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु प्रचलित नेपाल लिपिया छगू कक्षाय् छम्ह मेडिकल डाक्टर व नर्स पेशाय् आवद्ध निम्ह तिपू नं सहभागी जुयादीगु दु । डाक्टर व नर्स तिपू थौंकन्हय् कक्षाया हे आकर्षण विषय समेत जुयाच्वंगु दु । तोखाया हे सपनतीर्थय् च्वनादीम्ह डा. धनबहादुर श्रेष्ठ व नर्स पेशाय् आवद्ध वय्कःया जहान मय्जु चन्द्रकुमारी श्रेष्ठ थौंकन्हय् तोखाया सरस्वती माविइ जुयाच्वंगु लिपि कक्षाय् ब्वति कया च्वनादीगु खः ।
कान्ति अस्पतालय् कार्यरत डा. श्रेष्ठ बालरोग विशेषज्ञ खः । अझ अजूचायापुगु खँ ला छु धायेबलय् दत्या न्ह्यः तिनि इहिपा जूपिं थ्व तिपूया खुला दुम्ह म्ह्याय् छम्ह नं दु । लिपि कक्षाय् वइबलय् वय्कःपिं म्ह्याय्यात नं नापं ज्वनाः झाइ । कक्षा जुयाच्वंगु थाय् व वयकःपिनि छेँ ३ किमि ति तापाः । न्हिंन्हिं वय्कःपिं मोटरसाइकलं कक्षाय् थ्यंकादी ।
तोखाय् लिपि कक्षा जुइगु खँ फेसबुकपाखें सीकागु खःसां गन स्वापू तयेगु मसियाच्वंगु इलय् थःथाय् मचा क्यं वःम्ह छम्ह अभिभावकपाखें सम्पर्क यानाः कक्षाय् सहभागी जुयागु खँ डा. श्रेष्ठं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल । ‘मचाबलय् हे सयेका तये माःगु खँ खः, अबले सयेके मखन । आः सयेके दयाः तसकं न्ह्यइपुसे च्वनाच्वंगु दु’ वय्कलं धयादी ।
डाक्टरी पेशा तसकं लिमलाःगु खःसां आः तक न्हिंन्हिं सनिलय् ६ निसें ७.३० बजे कक्षाय् वने लाका–च्वनागु व कक्षा पूवंक हे कायेगु बिचाः यानाच्वनागु खँ नं वय्कलं कनादिल । झापाय् थःछेँ दुम्ह जहान चन्द्र कुमारी नेवाः भाय् बांलाक मसःसां लिपि सयेके खनाः धाःसा लय्ताः ।<eot>येँ – थनिंनिसें येँया असं लागाय् सुथय् ७ बजे निसें बहनी ७ बजे तक गाडी दुमकायेगु धकाः जूगु निर्णय व्यवस्थित मजूगु बिचाः असं व वंघः लागाया स्थानीय मनूतय्सं तःगु दु । उकिं थ्व निर्णययात व्यवस्थित यानाः जक लागू यायेत थ्व लागाया थीथी झिगू संस्थां ज्ञापनपत्र बिउगु दु ।
येँ मनपा व उपत्यका ट्राफिक प्रहरीं थनिनिसें असं व वंघः लागाय् प्यचाः घःचा दुगु गाडी दुमकायेगु निर्णय याःगु खः । उकिया विरोधय् स्थानीय झिगू संस्थां उगु लागा लिसे स्वाःगु न्हय्गू वडाया वडाध्यक्ष व डिआईजी सर्वेन्द्र खनालयात ज्ञापनपत्र बिउगु खः । स्थानीयवासीं गाडी दु हे मकायेगु मखुसें सुथय् ८ बजे निसें बहनी ८ बजे तक ट्याक्सी व प्राइभेट गाडीयात ‘वन वे’ जक यानाः चले याकेमाःगु माग याःगु दु ।
तर २५ वडाया वडाध्यक्ष निलकाजी शाक्यं थ्व विरोधया निंतिं विरोध जक जूगु धासें ज्या हे मयायेकं विरोध यायेगु पाय्छि मखु धयादिल । वय्कलं धयादिल, ‘दकलय् न्हापां थुकियात लागू निं याना स्वये नु, लिपा गन गन छु गज्याःगु समस्या वइ अन अन भिंकाः वनेगु जुइ ।’
मेखे असन सेवा समितिया यज्ञरत्न तुलाधरं वडाध्यक्षपिंसं थःगु खँ मन्यंगु द्वपं बियादिल । वडाध्यक्ष शाक्ययात नापलानाबलय् वय्कलं आःयात निर्णय कार्यान्वयन यायेगु बाहेक मेगु ज्या जुइ मखु धया हःगु खँ कनादिल ।
क्वःछिनातःगु इलय् मालवाहक गाडी दुमकायेगु निर्णयय् थःपिं सहमत जूगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।वडाध्यक्ष शाक्यं सम्पदा ल्यंकेमाः उकिं गाडी दुकायेगु ज्या बन्द यायेत्यनागु खः धयादीगु व स्थानीय संघसंस्थां सम्पदा ल्यंकेगु निंतिं दकलय् न्हापां ल्हाः म्हुतु चूलाकेमाः धकाः लिसः बिउगु खँ नं सीदुगु दु ।वडाध्यक्ष शाक्यं थःपिंसं गाडी वनेगु निंतिं बीमाःगु एक्सेस बियागु धासें कोर एरियाय् गाडी दुमकाल धाःसा छु जुइ धइगु थःपिंं सिउ धयादिल ।
वय्कलं थःपिंसं न्हापा २० दँ न्ह्यःनिसें कार्यान्वयन याये मफयाच्वंगु ज्या कार्यान्वयन यानागु खँ धासें गाडी दुहां मवयाः असंनिसें वंघः लागाय् व्यापारिक रुपं गुगुं नं कथं समस्या मवइगु खँ कनादिल । वय्कलं न्ह्यःने धयादिल, ‘असंया व्यापारयात ल्यंका तयेगु निंतिं हे थुगु निर्णय जूगु खः ।’ गाडी बन्द धकाः फुक्कं बन्द यानागु मखुसें मोटरसाइकल, साइकल आदि धाःसा वयेवने यायेफइगु खँ कनादिसें वय्कलं थुकिं सुयातं मर्का मलाइगु दावी नं यानादिल ।
वय्कलं न्ह्यःने धयादिल, ‘गाडी दुमकायेगु निर्णय यानागु इलय् ज्ञापनपत्र बिउगु संस्थाया पदाधिकारीपिं नं दुगु खः, अन सुम्क च्वनेगु लिपा वनाः विरोध यायेगु ज्या पाय्छि मखु ।’उगु सहलह ज्याझ्वलय् थीथी संस्थाया प्रतिनिधि जक मखु, थीथी क्षेत्रया विज्ञपिं नं दुगु धासें निर्णय कार्यान्वयन मयायेकं थज्याःगु विरोध यायेगु उचित मजूगु खँ नं वय्कलं कनादिल । मेपिंसं धाःसा गाडी बन्द मखुसें वान–वे यानाः जक चले यायेमाःगु खँ धयाच्वंगु दु ।<eot>येँ -पुलांगु शिक्षा ऐन संशोधन यायेत हःगु न्हूगु विधेयकय् मांभासं आखः ब्वंकेगु अधिकारयात सम्बन्धित समुदाय दुने जक सीमित यायेत स्वःगु खँयात कयाः भाषाह्यमितय्सं विरोध याःगु दु ।
वय्कःपिंसं विधेयकय् तयातःगु थज्याःगु बुँदायात संशोधन यासें उकिया थासय् मांभासं आखः ब्वंकेत सुं नं समुदायं चायेकातःगु स्कूलया बजेट व व्यवस्थापनया जिम्मा सरकारं कायेमाःगु, प्रदेश दुनेया थीथी आदिवासी जनजातितय्सं आधारभूत शिक्षा मांभासं काये दये माःगु व प्रदेश दुनेया विद्यार्थीतय्सं थःथःगु मांभाय् बाहेक मेगु छगू राष्ट्रिय भाय् नं ब्वने दयेमाःगु माग शिक्षामन्त्री समक्ष न्ह्यब्वःगु खः ।<eot>येँ – लोककवि गणेशलाल श्रेष्ठया १०७ क्वःगु स्मृति दिवसय् वंगु शनिवाः हेटौंडाय् छगू चिनाखँ कासा जुल । नेपालभाषा खलः मकवानपुरया ग्वसालय् जूगु चिनाखँ कासाय् झिंन्हय्म्हेसिनं ब्वति काःगु खः । कासाय् विजय जूपिंत मूपाहां प्रदेश नं. ३ या प्रदेशसभा सदस्य कुमारी मोक्तानं सिरपाः लःल्हानादीगु खः ।
येँ/नेपालभाषा एकेदमिया ग्वसालय् वइगु भदौ ९ गते शनिवाः जुइगु धयातःगु सफू पितब्वज्या ज्याझ्वः लिज्याःगु दु । एकेदेमिया सदस्य सचिव मल्ल के. सुन्दरं छगू विज्ञप्ती जारी यासे एकेदमिया सफू पितब्वज्या ज्याझ्वः विशेष कारणवश लिछ्यायेमाःगुलिं उकुन्हु ज्याझ्वः मजुइगु खँ धयातःगु दु ।<eot>येँ – असंया वायु देवता गुथिया छेँयात गुथि संस्थानं टेन्डरं बीत्यंगु ज्यायात असंवासीतय्सं विरोध याःगु दु । थुकिया बारे म्हीग स्थानीय वासिन्दा व उगु छेँय् पसः तयाच्वंपिं पसल्यातय् दथुइ सहलह नं जूगु दु । सहलहं आः याकनं हे संघर्ष समिति स्वनाः गुथि संस्थानया ज्याया विरुद्ध आन्दोलन यायेगु निर्णय याःगु दु ।
गुथि संस्थानं अन पसः तयाच्वंपिंत हे लिपा नं पसः तयेके बीगु धकाः न्हापा भ्वं यानातःगु खःसां आः ठेक्कापाखें राजु गोर्खाली नांया मनूयात बिउगुलिं स्थानीय वासिन्दां उकिया विरोध याःगु खः । पुस्तौंनिसें उगु लागाय् पसः तया वयाच्वनागु खँ कँसें स्थानीय सजिव वज्राचार्यं गुथि संस्थानया निर्णयं स्थानीय वासिन्दायात विस्थापित याइगु जूगुलिं अन गुगुं हालतय् व्यापारिक भवन दयेके मजिउगु खँ कनादिल ।
गुथि संस्थानं थःपिंलिसे न्यादँय् छकः १० प्रतिशत भाः थकायेगु सम्झौता यानातःगु खःसा आः सम्झौताया म्याद हे ल्यं दनिगु इलय् ३५ न्हुया दुने पसः खाली या धकाः पौ छ्वयाहःगु खँ नं वय्कलं कनादिल । गुथि संस्थानया निर्णय विरुद्ध स्थानीय जनतां पुरातत्व विभाग व अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगय् नं उजुरी तयेधुंकूगु दु ।
गुथि संस्थान व लिलाविक्रम शाह दथुइ जूगु मुद्दाय् शाहयात फुक्क थासं बुका हयेधुंकूगु दु । आः वयात हे तालुकदार धाःगुलिं स्थानीयवासीत अजूचायाच्वंगु दु । तालुकदार धइम्ह हे मदयेधुंकाः हानं तालुकदारया नां दुथ्याःगु धइगु हे गुथि संस्थानया षडयन्त्र जूगु आभास याना हःगु दु । गुथि संस्थानयात उगु वायु देवता गुथि छेँ थःपिंसं हे दयेकेगु प्रस्ताव नं अन पसः दुपिं स्थानीयतय्सं तःगु खः ।
तर गुथिं उकियात वास्ता मयासे ठेकेदारयात बीगु धकाः निर्णय याःगु खः । वायुु देवता गुथि छेँय् झिंछखलः पसः दुसा स्वखलः अन हे च्वनेगु यानाच्वंगु दु । पसः व उगु छेँय् च्वंपिं वंगु च्यागू झिगू पुस्ता सिबें न्ह्यवंनिसें अन च्वनाच्वंपिं खः । असं स्वयम् हे छगू पुरातात्विक महत्वं जाःगु थाय् जूगु कारणं आः थुकिया स्वरुप स्यनी कथंया संरचना दयेके मजिउगु खँ स्थानीय वासिन्दातय्सं धयाच्वंगु दु ।
संसद, प्रदेश व स्थानीय तकया ल्याखं दकलय् तःधंगु राजनीतिक दल नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)या नेतृत्वय् दुई तिहाइ केन्द्र अर्थात संघीय सरकार दुगु नापं उगु पार्टीं चाहना यात धाःसा देय् व जनताया नितिं यक्व हे याये फइगु अवस्था खः तर पार्टी धाःसा अन्तरविरोधय् लानाच्वंगु दु ।
आःया ओली सरकार इतिहासय् हे दकलय् शक्तिशाली सरकार धयाच्वंगु अवस्थाय् विपक्षी दल व सदनय् मदुगु दलतय्सं ला सरकारया विरोध याइगु, आलोचना याइगु स्वाभाविक हे खः तर लिपांगु इलय् वयाः वहे पार्टीया वरिष्ठ नेता माधव नेपालं संसदय् हे गुकथं आलोचना यानादिल उकिं यानाः छगू कथं नेपाःया राजनीति तरंगित याना बिउगु दु ।
नेपालं बियादीगु अभिब्यक्ति धइगु वास्तवय् प्रधानमन्त्री नापं नेकपाया अध्यक्ष केपी ओलीयात लक्षित यानाः न्ववानादीगु खः । वय्कलं न्ववानादीगु खं नेकपायात तरंगित याना बिल । सरकारया खँ न्ह्यथनाः न्ववानादीगु जूसां नं वय्कलं पार्टीया अन्तर विरोध धाःसा न्ह्यथना मदी । थुगु ल्याखं स्वल धाःसा पार्टी दुनेया अन्तरविरोध मखु सरकारया कारणं थथे जूगु धकाः थुइकीगु स्वाभाविक हे खः ।
राजनीतिइ यायेगु चीज मधायेगु अले मयायेगु चीज धायेगु अर्थात छु धाल व मयायेगु अले छु मधाल व यायेगु कथंया रणनीति दयेकाः नेतात न्ह्याः वनादी धइथें हे माधव नेपालं सरकारया सवालयात कयाः असन्तुष्टी प्वंकादीगु जूसां वास्तवय् ब्यवहारय् धाःसा पार्टी दुनेया असन्तुष्टी खने दयावःगु दु ।
नेतृत्व कायेगु नापं छगू पक्षं मेगु पक्षया नेतृत्वयात स्वीकार मयायेगु कथंया अन्तर विरोध ला द हे दु, वसिबें नं तच्वःगु अन्तर विरोध धाःसा माधव नेपाल व केपी ओली पक्षया दथुइ दुगु खनेदु ।
उकियात कयाः नेकपा दुने निगूगु तहया नेतातय् दथुइ विवाद जुयाः कार्यवाहक अध्यक्ष बारे छगू पक्षं मेगु पक्षयात अस्वीकार याःगु समाचार वयाच्वंगु हे इलय् लाकाः माधव नेपालं संसदय् अथे न्ववानादीगु खः । अथे हे वय्कलं निम्हं अध्यक्षत पिने लानाच्वंगु हे अवस्थाय् लाका छुं दिं न्ह्यः जक थःगु पक्षया नेता कार्यकर्तातय्गु भेला तकं सःतादिल ।
थुकथं स्वल धाःसा क्वय्या तहलय् त्रिपक्षीय रुपं पार्टी दुने अन्तर विरोध जुयाच्वंगु खनेदु । छगू पक्षं केपी ओलीया गुट, मेगु पक्ष पूर्व माओवादीया गुट अले स्वंगूगु पक्ष धइगु माधव नेपालया गुट खः । थ्व स्वंगू गुटया कारणं पार्टी दुने माःगु कथं एकता प्रक्रिया न्ह्याके मफयाच्वंगु अले माःगु कथं स्थानीय सरकारपाखें तकं ज्या याये मफयाच्वंगु अवस्था खः ।
तर च्वय्या तहलय् स्वल धाःसा ला निगू जक गुट खने दयाच्वंगु दु । ओली–दाहाल छगू गुट जुयाच्वंगु अले माधव नेपालया मेगु गुट जुयाच्वंगु दु । ओली–दाहाल गुटपाखें नेपाल गुटयात माःगु कथं थाय् मबियाच्वंगु अले नेपाल पक्षयापिं नेता कार्यकर्तात पार्टी दुने उकुसमुकुस जुयाच्वंगु दु धकाः स्पष्ट जूगु दु ।
उकिं च्वय् ओली–दाहाल छगू गुट अले क्वय् ब्यागलं ब्यागलं कथंया स्वंगू गुट जुयाच्वंगु दु धाये फइ । थथे पार्टी दुनेया गुटबन्दीं यानाः देय् व जनताया नितिं ओली सरकारं यायेफइगु ज्या तकं मजुयाच्वंगु अले जनताया भावना कथं सरकार न्ह्याः मवनाच्वंगु अवस्था दु ।<eot>विश्वकपया न्हापांगु चरण अन्तर्गत फुक्कं समूहया छगू छगू कासा क्वचायेधुंकूगु दु । थौं समूह ‘ए’ पाखें उरुग्वे व सउदी अरबं दथुइ निगूगु कासा जुइत्यंगु दुसा समूह ‘बी’इ स्पेनं इरान लिसे व पोर्चुगलं मोरक्को लिसे म्हिते त्यंगु दु । समूह ‘ए’पाखें ग्वसाः देय् रुस व इजिप्ट दथुइ कासा जुइधुंकूगु दु । थौं धेंधेंबल्लाः यायेत्यंगु उरुग्वें न्हापांगु कासाय् इजिप्टयात बुकाः ३ अंक कयातयेधुंकूगु दुसा सउदी धाःसा थःगु न्हापांगु कासाय् रुसपाखें पराजित जूगु खः ।
उरुग्वे व सउदी दथुइ थ्वयां न्ह्यः निक्वः कासा जुइधुंकूगु दु । तर दक्षिण अमेरिकाया हे बल्लाःगु टिम उरुग्वें नं सउदीयात छक्वः नं बुकेफुगु मदुनि । सन् २००२ लय् जूगु मैत्रीपूर्ण कासाय् सउदीं उरुग्वेयात बुकूगु खःसा सन् २००४ य् जूगु कासा बराबरीइ क्वचाःगु खः । थौंया कासाय् उरुग्वे त्यात धाःसा निगूगु चरणय् दुहां वनीगु पक्का जुइ ।
मेखे समूह बीइ मोरक्कोयात बुकूगु मेगु एशियाली देय् इरान शीर्षस्थानय् दुसा थुगुसीया विश्वकप दावेदारत स्पेन व पोर्चुगल धाःसा थःपिनिगु न्हापांगु कासा बराबरीइ म्हिताः १–१ अंकय् दु । थांै स्पेन व पोर्चुगलं थः प्रतिद्वन्द्वी छसिकथं इरान व मोरक्कोयात बुकेगु हे ल्याखं म्हितेमाःगु जुइ । पोर्चुगल थौंकन्हय्या ल्याखं थः प्रतिद्वन्द्वी मोरक्को स्वयां बल्लाःगु हे खनेदु ।
तर थुपिं निगू टिम दथुइ थ्वयां न्ह्यः सन् १९८६या विश्वकपय् जूगु कासाय् धाःसा मोरक्को त्याःगु खः । तर आःतकया दुने पोर्चुगलं फुटबलय् तःधंगु हिउपाः हयेधुंकूगु दु । विश्वया हे छम्ह उत्कृष्ट कासामि जुयाच्वंम्ह रोनाल्डों थुगुसी न्हापांगु कासाय् हे ह्याट्रिक यायेधुंकूगु दु । मेखे स्पेन व इरान धाःसा न्हापांखुसी धेंधेंबल्लाः यायेत्यंगु दु । स्पेनयात निगूगु चरणय् वनेगु निंतिं आः थःगु समूहय् शीर्षस्थानय् लानाच्वंगु इरानयात बुके हे माःगु जुइ ।
निक्वःतकया युरो कप विजेता व छक्वः विश्वकप त्याकेधुंकूगु स्पेनं थःगु न्हापांगु कासाय् पोर्चुगललिसे बराबरी यायेमाःसां बांलाःगु कासा धाःसा न्ह्यब्वःगु खः । थ्व ल्याखं थौं इरानयात बुकीगु खँय् विश्वस्त जुइथाय् दु । तर न्हापांगु कासा त्याकावःगु इरान आत्मविश्वासीसाथ कुहां वइगु जूगुलिं स्पेनयात दबाब धाःसा लाइगु खनेदु ।
इरानं नं विश्वकपय् न्हापांखुसी निगूगु चरणय् दुहां वनेगु निंतिं मैदानय् कुहां वइगु जुइ । इरानयात थ्व कासाय् स्पेनयात बराबरीइ जक पनेत फत धाःसा निगूगु चरणय् दुहां वनेगु निंतिं अःपुइगु जुइ । उकिं इरान त्याके मफुसां बराबरीया निंतिं पूवंक डिफेन्सय् म्हितेफु । मोरक्को लिसेया कासाय् भाग्यं चूलाःगु आत्मघाती गोलया कारणं इरान थुगुसी विश्वकपय् न्हूगु इतिहास दयेकेगु लँय् दु ।<eot>येँ – विकास निर्माणय् थःपिनिगु छुं हे भूमिका मदुगु धासें येँया उपमेयर हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठं आः मेमेपिं उपमेयरत समेत जानाः न्ह्याः वनेगु खँ कनादीगु दु ।वय्कलं न्यायिक समिति, राजश्व परामर्श समिति, अनुगमन समितिइ थःपिं दुसां नं बजेट कार्यन्वयन यायेगु ज्याय् धाःसा थःपिनिगु छुं भूमिका मदुगु खँय् दुःख प्वंकादिल ।
वय्कलं धयादी, ‘जि छम्ह उपमेयर जूगुलिं गुलिखे पासापिंसं वा जनतां थ्व योजना छगू बजेटय् तयेमाली धकाः धाइ, तर मेयरयाथाय् तक उगु खँ थ्यंसां नं उकियात कार्यान्वयन यायेगु ज्या मेयरया जूगुलिं मेयरं बजेट तया मबिल धाःसा जि पदय् दुगुया छुं हे औचित्य मदु । अथेजुयाः उपमेयरयात नं बजेटय् छुं यायेगु अधिकार दयेमाः ।’
बजेटय् छु योजना तयेगु वा मतयेगु धइगु अधिकार फुक्कं मेयरयात जक दुगुलिं थःपिनिगु भूमिका गौण खनेदुु धासें थःपिंत नं बजेटय् छुं अधिकार दयेमाःगु खँ नं वय्कलं धयादिल । थुकिया नितिं बोर्ड बैठकं निर्णय यायेगु ज्या यायेमाः धासें मेयरयात जक बजेटय् अधिकार बीगु ज्या नं कानुनी रुपं नं विभेदकारी जूगु द्वपं वय्कलं बियादिल ।
अधिकार बिया मतःगु कारणं मनपाया कर्मचारीतय्सं नं मेयरयात जक अप्वः माने याइगु खँ नं वय्कलं कनादिल । वास्तवय् उपमेयर जूपिंत अधिकार मदुगु खँ येँय् जक मखु मेमेगु नगरपालिकाया उपमेयरपिंसं नं महसुस यानाच्वंगु जुयाः आः ३ नम्बर प्रदेशय् दुथ्याःगु फुक्कं महानगरपालिका व उप महानगरपालिकाया उपमेयरपिं समेत नापं च्वनाः न्ह्याः वने त्यनागु खँ नं वय्कलं कनादिल ।<eot>ब्रम्हविहार धायेबलय् बुद्धं देशना यानाबिज्याःगु पीगू समथ ध्यानया प्यंगू महत्वपूर्ण ध्यानतय्गु अभ्यासयात थुइकी । शाब्दिक रुपं धाये मालीबलय् थुकिया अर्थ ब्रम्हां थें जीवन हनेगु खः । ब्रम्हायाके दइगु प्यंगू गुण थःके नं उन्नति यानाः शुद्ध जीवन हनेगु खः । ब्रम्हा धायेबलय् बुद्ध देशनाय् ध्यान भावना याइपिनि मरण लिपा १६ गू ब्रम्हलोक मध्येया छगू लोकय् जन्म जूम्ह सत्वप्राणीयात काइ । प्यंगू ब्रम्ह विहार धायेबलय्ु प्यंगू बांलाःगु चित्तवृत्तिया विकास यायेगु खः । ब्रम्हातलिसें स्वाभाविक रुपं उत्पन्न जुइगु उगु गुण धर्मत मनूतय्सं नं अभ्यास यानाः उगु गुणतय्गु विकास यायेगुयात चतुब्र्रम्ह विहारया अभ्यास धाइ । अभिधर्म कथं उगु प्यंगू चित्तबृत्ति अर्थात चेतसिकया शोभन चेतसिक नं धाइ । उगु प्यंगू गुणत थथे खः –
च्वय्या प्यंगू गुणधर्मयात भाविता यानाः वा उगु गुणधर्मयात जीवनय् नालाः जीवन हनेगु हे चतु ब्रम्हबिहार कथं जीवन हनेगु खः ।
मंगल मैत्रीया सम्बन्धय् भगवान बुद्धं थःगु देशनाया थीथी थासय् थुकिया महत्वयात उजागर यासें थुकिया अभ्यासया औचित्यया बारे वर्णन यानादीगु दु । धम्मपदया गाथा नं. ५ य् भगवान बुद्धं धयाबिज्याःगु दु ः
अर्थात् बैर भावं वा शत्रु भावं गबलें हे वैर वा शत्रुता समाप्त जुइ मखु । अवैर भावं जक वैर भाव शान्त जुइ । थ्वहे अनादि कालंनिसें चले जुयावःगु स्वभाव धर्म खः । मेपिं प्रति शत्रुता वा द्वेष व दुर्भाग्यपूर्वक म्वायेगु धइगु थःत थम्हं झ्यातुक च्वनेगु जक खः । मनया बोझयात अप्वयेकेगु खः । द्वेष व दुर्भावना क्वबियाः म्वायेगु धइगु अशान्तिपूर्वक म्वायेगु खः । थथे जीवन हनेगु धइगु अनमोल मनूया जीवनयात व्यर्थय् क्वचायेकेगु खः धकाः भगवान बुद्धं धयाबिज्याइ ।
तं उत्पन्न जुइवं मैत्रीया सम्बन्धय् आवश्यकता नालाच्वंपिं सैद्धान्तिक उपदेशं ज्या मयाइगु जूगुलिं उकियात गुकथं ब्यवहारय् नालेगु धइगु उपदेश भगवान बुद्धं बियाबिज्याःगु दु । थुगु ब्यवहारय् नालेमाःगु शिक्षाय् कर्म फलया बारे संस्मरण नं छगू खः । बुद्धया उपदेश कथं प्रणीतय्त थःपिंसं यानागु कर्मफलं सदां लिनाच्वनी । थःम्हेसिनं यानागु कर्मफलया कारणं वर्तमान अवस्थाय् कर्मफलया सामना यायेमाःगु बाध्यता जुइ । गज्याःगु मा पित अज्याःगु हे सि सइ धायेथें थःपिंसं यानागु कुशल व अकुशल कर्मया कारणं मनूतय्सं फल भोगे
अर्थात् फुक्कं प्राणीत कर्माधिन जुइ, कर्म हे वयागु सम्पत्ति जुइ, कर्म हे नातेदार जुइ, कर्म हे थःगु शरण जुइ । बांलाःगु व बांमलाःगु कर्म याइपिं प्राणीतय्गु हे लागिं ज्याया बांलाःगु वा बांमलाःगु फल हे श्री सम्पत्ति कथं लिपा वयाच्वनी ।
भगवान बुद्धं छगू मार्मिक खँ धयाबिज्याःगु दु । थ्व छु धायेबलय् थुगु लोकय् हाल गुलि नं प्राणीत विद्यमान दु थ्व प्राणीत अनगिन्ति जन्म काये धुंकूपिं खः व अनन्त कालंनिसें हे प्रवाहित जीवन मरणया चक्रय् अनवरत रुपं फँसे जुया वयाच्वंपिं प्राणीत खः धकाः स्पष्ट यानातःगु दु । संसारया सत्व प्राणीत थुलि यक्व जन्म कायेधुंकी कि छम्हं मेम्ह प्राणीलिसे छुं नं छुं कथं नाता मस्वाइपिं सुं हे मदइगु खँ बुद्धं धयाबिज्याःगु दु । वर्तमान जीवनय् छगू मेगुली सम्पर्कय् वइपिं थ्व प्राणीत गुगुं जन्मय् मां, तता, केहेँ, म्ह्याय्, किजा जुइधुंकूपिं जुइफुगु वा अबु, दाजु, किजा, काय्, कलाः भाःत जुइधुंकूपिं जुइफुगु खँ धयाबिज्याःगु दु ।
थ्व ल्याखं सुं ब्यक्ति थुगु जन्मय् शत्रुवत ब्यवहार याइम्ह वैरी जूसांतबि गुगुं जीवनय् मां वा अबु जुइधुंकूगु व उम्हं थःत मातृत्व वा पितृत्वया क्वाःक्वाःगु माया वा सद्ब्यवहार चूलाये धुंकूपिं जुइधुंकीगुलिं नं वर्तमानय् वपाखें जुइगु प्रतिकुलतायात अनादिकालय् वपाखें जूगु व वं याःगु योगदानतय्गु अनुस्मरण यासें वपाखे समताभाव तसें द्वेष व दुर्भाग्यया लँपुइ मंगलमैत्री उत्पन्न यायेगु अभ्यास हे अनादिकालया प्रत्यवेक्षणपाखें मैत्री स्थापना यायेगु खः । न्ह्याम्ह हे मनूपाखें थःत जुइगु उपकारयात नं उम्ह ब्यक्ति गुगुं न गुगुं जन्मय् थःगु हितचिन्तक जुयाः थःत योगदान यायेधुंकूम्ह ब्यक्ति कथं म्हसीकाः उम्ह ब्यक्तियात मैत्री भाव तये फत धाःसा ला उम्ह ब्यक्तिया नं हृदय परिवर्तन जुइफइगु बौद्ध साहित्यय् आपालं दसु दु ।
मैत्री ब्रम्हविहारया अभ्यास यायेगु मेगु महत्वपूर्ण तरिकाय् मैत्रीया आनिसंसया बारे अनुस्मरण यायेगु नं खः । अभिधर्म कथं मैत्री छगू शोभन चैतसिक वा बांलाःगु मनोबृत्ति खः । खय्त ला थुकिया अभ्यास याइपिं साधकतय्त सामान्यत मनूतय्सं कमजोर तायेकेगु याइ । तर थुकिया अभ्यास यायेत मनूतय्सं गुलि तक मानसिक अभ्यास यायेमाः व गुलि थाकु धइगु बारे धाःसा अभ्यास याइम्ह ब्यक्तिं जक वाःचाइ । कमजोर मनं थुकिया अभ्यास याये फइ मखु । थुकिया अभ्यासं मनूतय्त मानसिक रुपं बल्लाकीगु जक मखु कि थुकिं मनूयात थीथी कथंया आनिसंस नं प्राप्त याये फइगु खँ पालि साहित्यय् न्ह्यथनातःगु दु । थुगु आनिसंसयात चलन चल्तीया भासं सिद्धि, ऋद्धि वा शक्ति नं धायेगु याइ । मैत्री भावनाया अभ्यास यायेगुया छगू लक्ष्य उगु अनिसंस प्राप्त यायेगु नं खः ।
विपश्यना भगवान बुद्धं स्यनादीगु, चित्तयात एकाग्र व शुद्ध यायेगु विधि खः । दीघनिकायया महासतिपट्ठान सुत्र श्रोत कथं लानाच्वंगु थ्व ध्यान थःगु काय, वेदना, चित्त व धर्मया स्वभाव धर्मप्रति समतापूर्वक अनित्य दुःख व अनात्मया भाव ब्वलंकेगु अभ्यास खः । थुगु ध्यान बिधियात बुद्धया मौलिक खोजया रुपय् काइ । थुगु ध्यानया अभ्यासं मनय् फुक्कं कथंया विकार कथं लानाच्वंगु राग, द्वेष व मोहया हानिसें हे चीकीगु जूगुलिं थुकिया अभ्यासं ला सही रुपं मैत्री ब्रम्हविहार विकास यायेफइ ।<eot>थौंकन्हय् इन्टरनेटय् झी छुं माले माल धाःसा तुरुन्त लुमनीगु गुगल हे खः । गुगलय् मालेबलय् झीत माःगु न्ह्यागु नं डिजिटल सामग्री लुइकेफु । उकिं इन्टरनेटया सर्च इन्जिनय् गुगुलयात सुनां नं ध्वये मफु ।
तर आः गुगुल इन्टरनेटय् जक माले मखु, अन्तरिक्षय् हे न्हूगु तथ्य लुइकेत ज्या वःगु दु । वैज्ञानिकतय्सं थ्व हे गुगलया ग्वाहालिं अन्तरिक्षय् झीगु सौर्यमण्डल थेंज्याःगु मेगु सौर्यमण्डल च्यागःगु ग्रह लुइकूगु दु । अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासां न्हूगु सौर्यमण्डलया च्यागःगु ग्रह लुइकूगु खः । थ्व सौर्यमण्डल झीगु सौर्यमण्डलं पिने लुइकूगु आःतकया दकलय् तःधंगु सौर्यमण्डल जूगु खँ धाःगु दु । गुगलया आर्टिफिसियल इन्टलेजेन्सी मेसिनया ग्वाहालिं थ्व ग्रह लुइकूगु खः । थ्व मेसिनं अज्याःगु ग्रह मालेत ग्वाहालि यानाच्वंगु दु, गुगु न्हापा माले मफयाच्वंगु खः ।
‘केपलर–९०’ नां बियातःगु थ्व सौर्यमण्डलया च्यागःगु ग्रहयात ‘केपलर–९०आई’ नां बिउगु दु । थ्व ग्रह झीगु सूर्यया तुलनाय् नं क्वाःगु खँ धाःगु दु । वैज्ञानिकतय्सं थ्वयां न्ह्यः हे मेगु न्हय्गः ग्रह लुइका तयेधुंकूगु खः । च्यागः ग्रह दुगु थ्व सौर्यमण्डलया फुक्कं ग्रहं केपलर ९० नांया छगः नगुयात चाःहिलाच्वंगु दु । झीगु सौर्यमण्डलय् च्वंगु ग्रहं नं थथे हे यानाः सूर्य (नगु)यात हे चाःहिलाच्वंगु खः ।
थ्व ग्रह मालेत योगदान बिउगु गुगलया सफ्टवेयर इन्जिनियर क्रिस्टोफर शैलुं धाःगु दु, ‘झीगु सौर्य मण्डलय् हे थें हे थ्व ग्रहतय्सं केपलर ९० थज्याःगु नगु खः, गुकिया प्यखेरं ग्रहतय्सं चाःहिलाच्वनी ।’
थ्व ग्रह मालेगु ज्या नासा केपलर स्पेस टेलिस्कोपया मूल्यांकनय् आधारित जूगु खँ धाःगु दु । थ्व सौर्यमण्डलया प्रमुख ग्रह २५४५ प्रकाश वर्ष तापाक दु । तर थ्व सौर्यमण्डलया ग्रह झीगु सौर्यमण्डलय् थें हे झ्वःलाक्क च्वनाच्वंगु दु ।
थ्व खोजय् दुथ्याःम्ह अस्टिनया टेक्सास विश्वविद्यालयया एन्ड्र्य्रु वेन्डबर्गं धयादीगु दु, ‘केपलर–९० या ग्रहया प्रणाली झीगु सौर्यमण्डलया हे छगू चिधंगु रुप खः । थ्वया दुने दुने चिचिग्वःगु ग्रह व पिने पिने तग्वःगु ग्रह दु । तर थ्व ग्रह फुक्कं लिक्कलिक्कसं दु ।’
थ्व सौर्यमण्डलया कक्षय् लाःगु अन्तिम ग्रह केपलर ९० नगुया उलि हे तापाक दु, गुलि झीगु पृथ्वी सूर्य स्वयां तापाक दु । उकिं नं थ्व अनुमान याःगु खःया थ्व सौर्यमण्डलया ग्रहत गुलि सतिक सतिक लाः ।
केपलर–९०आई नां बिउगु थ्व ग्रहं थःगु नगु (सूर्य) चाःहिलेत पुरा १४.४ न्हु बिकी । नासां थ्व ग्रहया तापमान थ्यंमथ्यं ४२५ डिग्री सेल्सियस दुगु अनुमान याःगु दु ।
गुगलया आर्टिफिसियल इन्टेलेजेन्सि मेसिनया ग्वाहालिं थ्वयां न्ह्यः नं पृथ्वीया आकार बराबरया हे छगः न्हूगु ग्रह लुइकेधुंकूगु दु । थ्व ग्रहयात केपलर ८० नां बियातःगु दु । थ्व ग्रहं धाःसा मेगु हे नगुयात चाःहिलेगु यानाच्वंगु दु । वैज्ञानिकतय्सं वंगु दशकया दुने थथे हे थीथी नगुयात चाःहिलाच्वनीगु ३५०० न्हूगु ग्रह लुइकेधुंकूगु दु ।<eot>येँ- स्वनिगःया थीथी समस्यामध्ये छगू प्रमुख समस्या खः सवारी पार्किङस्थल । स्वनिगलय् सवारी पार्किङ यायेगु थाय्या अभावं सवारीधनीतय्सं समस्या फयेमालाच्वंगु खः । आः पार्किङ सहज जुइगु जूगु दु ।
येँ महानगरपालिकां स्वनिगःया मुख्य समस्याया रुपय् दयाच्वंगु सवारी पार्किङयात व्यवस्थित यायेगु निंतिं न्हूगु योजना हःगु दु । येँ मनपां सवारी पार्किङ व्यवस्थित यायेत ‘स्मार्ट पार्किङ’ निर्माण यायेगु तयारी याःगु दु । स्मार्ट पार्किङ निर्माणलिसें स्वनिगलय् सवारी पार्किङय् खने दयाच्वंगु समस्याय् म्होति वइगु मनपाया दावी दु ।
येँ मनपां न्हापांगु चरणय् येँया अतिकं व्यस्त लागा न्हूसतक व धर्मपथय् स्मार्ट पार्किङ निर्माण प्रक्रिया लिपांगु चरणय् थ्यंगु जानकारी बिउगु दु । आःया निंतिं परीक्षणया रुपय् थुगु थासय् दयेकूगु स्मार्ट पार्किङया प्रभावकारिता स्वयाः मेमेगु थासय् नं थुकथं हे व्यवस्था याना यंकेगु मनपाया योजना दु ।
थौंकन्हय् सुं नं मनू सवारी साधन ज्वनाः न्हूसतक व धर्मपथ लागाय् वल धाःसा पार्किङ याये थाय् मदयाः सास्ति नयाच्वनेमाःगु अवस्था दु । स्मार्ट पार्किङ निर्माण लिपा सुं नं मनू न्हूसतक लागाय् वनेत्यंगु दुसा उम्ह मनुखं मेगु हे थासं न्हापा हे सवारी पार्किङया निंतिं थाय् बुकिङ याना तये फइ । यदि उगु थासय् मेम्ह हे मनुखं न्हापा हे बुकिङ याना तयेधुंकूगु खःसा लिपा बुकिङ याःम्ह मनुखं थाय् खाली दुसां अन सवारी पार्किङ यायेखनीमखु ।<eot>संस्थापाखें दँय्दसं थुकथं किपा ब्वज्या व धेंधेंबल्लाः याना वयाच्वंगु खःसा थुगुसी प्यक्वःखुसी थुगु ज्याझ्वः जूगु खः । थुगुसी जूगु ब्वज्याय् राजु महर्जन लिउ व कपिलचन्द्र पाल लियांलिउ लाःगु दु । ब्वज्याय् स्वंगू दर्जन स्वयां अप्वःसिनं ब्वति काःगु खः ।
क्लबया नायः चन्द्र चक्रधरं विशेष यानाः सांस्कृतिक प्रवद्र्धन यायेगु उद्देश्यं थःपिंसं वंगु छुं दँ न्ह्यवनिसें थुकथंया किपा ब्वज्या व कासायात निरन्तरता बिया वयाच्वनागु दु धयादिल । आःयात मध्यपुर लागाय् जक सीमित जुयाच्वंगु थुकथंया ज्याझ्वः वइगु दिनय् येँ यल लगायत मेमेगु जिल्लाय् नं ग्वसाः ग्वयेगु विचाः दुगु नं वय्कलं उगु इलय् जानकारी बियादिल ।<eot>येँ – येँया असं लागाय् प्यचाःघःचाः दुगु सवारी साधन निषेध याःगु विषययात कयाः म्हिगः छगू सहलह जुल । असनय् प्यचाःघःचाः दुगु सवारी निषेध यायेवं उकिं ब्वलंगु समस्या व उकिया समाधान विषययात कयाः सहलह जूगु खः । असंया स्थानीय थीथी झिंनिगू संस्थाया मंकाः ग्वसालय् जूगु ज्याझ्वलय् असं लागाय् गाडी निषेधं ब्वलंगु समस्यायात कयाः छगू मंकाः अवधारणा नं पित बिउगु दु ।
वय्कलं असनय् गाडी निषेध यायेगु योजना विस्तृत अध्ययन याना जक लागू यानागु धासें थ्व स्वयां न्ह्यः उकथंया योजना थँबही व पशुपति लागाय् नं लागू याये धुंगु व उकिं यानाः अनया वातावरणय् हिउपाः वःगु दु धयादिल । असन–कमलाछी टोल सुधार समिति, असन–त्यौड–कुसुमबियालाक्षी टोल सुधार समिति, असन सेवा समिति, इन्द्रचोक क्लब, बालकुमारी खेल मण्डल, नरसिंह टोल सुधार समिति, भोताहिति बजार समिति, भोटाहिटी सेवा समाज, मछिन्द्र क्लब, लूनिभाः स्वास्थ्य केन्द्र, इनबहाः व ह्याउँनिभाः पुचःया मंकाः ग्वसालय् उगु ज्याझ्वः जूगु खः ।<eot>अनौपचारिक बैठकय् अर्थमन्त्री खतिवडां भुखाचं पीडित जनताया समस्या प्रति थः गम्भीर जूगु धासें समस्या समाधान यायेगु बचं बियादीगु खः । वयां लिपा छुं न्हिं न्ह्यः जक वय्कलं राष्ट्र बैंकया गभर्नर चिरञ्जीवी नेपालयात सःताः भुखाचं पीडित जनताया त्यासाया बारे सहलह यानादीगु खः । उकिया हे लिच्वः कथं राष्ट्र बैंकपाखें थ्व निर्देशन जारी याःगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
भुखाय् पीडित जनतायात थीथी वाणिज्य बैंकपाखें आः तक १ अर्ब ७७ करोड त्यासा बिया तयेधुंकूगु दु । राष्ट्र बैंकं भुखाय् पीडित जनतायात न्यादँ निसें झिदँया निंतिं धकाः २ प्रतिशत ब्याज दरं थ्व त्यासा बिउगु खः । तर थ्वया दथुइ हे थुगु आर्थिक दँय्
राष्ट्र पुनर्कर्जा ऐन संशोधन यानाः निदँया निंतिं जक पुनर्कर्जा बीगु धइगु न्हूगु नीति हःगुलिं भुखाय् पीडित जनता समस्याय् लाःगु खः । यदि थ्व न्हूगु नियम कार्यान्वयन जुया वन धाःसा ब्याज पुले मफयाः यानाः पीडित जनताया छेँबुँ हे लिलामय् वने फइगु बारे पीडिततय्सं राष्ट्र बैंकया गभर्नर नेपाल जानकारी बिसें ज्ञापनपौ लःल्हाःगु खः ।
निदँया म्याद फुइधुंकूपिं भुखाय् पीडित जनतां स्वलाय् छकः पुलेमाःगु किस्ता मपुलेवं बैंकतय्सं उमित छेँबुँ लिलाम यायेगु प्रक्रिया न्ह्याकूगु खःसा आः राष्ट्र बैंकया निर्देशन लिपा उगु प्रक्रिया स्थगन यायेत बैंकत बाध्य जूगु दु । मेखे राष्ट्र बैंकया निर्देशन लिपा बैंकं कायेमाःगु किस्ता आः गुकथं उठे यायेगु धइगु बारे धाःसा वाणिज्य बैंकत अलमल जूगु दु ।<eot>येँ- येँया पर्यटकीय लागा थँबहिलिइ आः साइकल जक चले जुइगु लँ (साइकल लेन) दयेकीगु जूगु दु । येँ महानगरपालिकां याकनं हे पर्यटकीय लागा थँबहिलिइ उकथं साइकल जक संचालन यायेकथं साइकल लेन दयेकेगु तयारी याःगु खः ।
येँ मनपाया भौतिक पूर्वाधार महाशाखा प्रमुख राम थापाया कथं आः तत्कालया निंतिं पर्यटकीय लागाय् उकथं साइकल लेन निर्माणया ज्या शुरु यायेगु व वयां लिपा आवश्यकताकथं मेमेगु थासय् नं उकियात विस्तार याना यंकेगु योजना दु ।
स्वनिगःया प्रमुख पर्यटकीय लागामध्ये दकलय् व्यस्तगु थाय्कथं कयातःगु थँबही लागा चाःहिउ वइपिं पर्यटकतय्त लक्षित यानाः येँ मनपां उकथंया योजना न्ह्यःने हःगु खः । नेपाः चाःहिउ वइपिं अप्वःथें पर्यटकत साइकलय् यात्रा यायेगु इच्छा याइगु खः । अज्याःपिं हे पर्यटकयात लक्षित यानाः उगु थासय् साइकल लेन निर्माण यायेगु योजना येँ मनपां न्ह्यःने हःगु खः ।
महाशाखा प्रमुख थापां स्वनिगलय् अप्वः सवारी साधनया चाप व उकिं अप्वयाच्वंगु वातावरण प्रदूषण नियन्त्रणया निंतिं नं थुकथंया व्यवस्था यायेमाःगु अति आवश्यक जूगु धयादी ।
येँ मनपां चालु आर्थिक दँय् जक साइकल लेन निर्माणया निंतिं छगू करोड बजेट विनियोजन याःगु दु । शुरुइ थँबहीयात साइकल लेन दयेके धुंकाः बजेटं मिले जूत्तले मेमेगु थाय् नं साइकल लेन दयेकेगु योजना न्ह्यःने हःगु येँ मनपां थ्व स्वयां न्ह्यः थँबही लागायात सवारी निषेधित क्षेत्र घोषणा याःगु खः । तर उकियात पूर्णरुपं कार्यान्वयनय् धाःसा हये फुगु मदुनि ।<eot>प्रधानमन्त्री मोदीया भ्रमणया झ्वलय् धार्मिक पर्यटक ज्वनाः वंगु गाडी सिम्बोकिल जक जूगु धासें निरन्तर चले यायेगु निंतिं आपालं समस्या दनिगु खँ धाःगु दु । नेपालं ५०० किलोमिटर ताःहाकःगु उगु रामायण सर्किटय् गन गन स्टेसन तयेगु धइगु बारे तकं छलफल याये मानिगु जुयाः आः थथें चलेमयायेगु खँ धाःगु दु ।
थ्व सर्किटया बारे न्हापांनिसें चर्चा जुयाच्वंगु खःसां प्राविधिक रुपं छुं नं कथंया तयारी मजूगुलिं तत्काल गाडी चले जुइगु सम्भावना मदुगु खँ धाःगु दु । यदि उगु सर्किटय् नियमित गाडी चले जुल धाःसा नेपाःयात फाइदा जुइगु खँ धाःगु दु । थ्व सर्किटय् भगवान रामया जीवनीलिसे स्वाःगु नेपाः, भारत व श्रीलंकाया थीथी थासय् छक्वलं वये–वने याइगु व्यवस्था यायेत्यंगु खः ।<eot>न्हापा अप्वः पुलेधुंकूपिनिगु कर छु यायेगु धइगु सवालय् मेयर महर्जनं राज्यया धुकुतिइ दुहां वनेधुंकूगु कर लित मवइगु खँ कनादिसें आः अज्याःगु करयात धरौतीया रुपय् कयाः लिपा नगरपालिकाय् छुं ज्या यायेमाल धाःसा उकिं हे क्वपालाः कायेगु व्यवस्था यायेगु बचं बियादिल ।
यदि अज्याःगु ज्या मजुयाः धरौटी थाति लानाच्वन धाःसा मेगु दँय् कर पुलेबलय् उकी मिलान यायेगु बचं नं मेयर महर्जनं बियादीगु खँ वय्कलं कनादिल ।संघर्ष समितिं मालपोत पुलेत तयार दु, भूमि कर काये दइ मखु, एकीकृत सम्पत्ति कर खारेज या धइगु प्लेकार्ड सहित किपूया धोकासिं न्ह्याःगु ¥याली किपू नपाय् वनाः मेयर महर्जनयात ज्ञापनपौ लःल्हाःगु खः ।
उखे चितवनया रत्ननगर नगरपालिकाय् नं अप्वयेकूगु करया विरोधय् थीथी पार्टीतय्सं म्हिगः धर्ना बिउगु दु । नपां कर अप्वयेकाः जनतायात दुःख बिल धासें अन धर्ना बिउगु खः ।<eot>यल – राणाकालय् स्वरुप हिउगु मल्लकालीन छगः देगः पुलांगु हे अवस्थाय् निर्माण जुइगु जूगु दु । गाबहाःस्थित भाइ देगः झण्डै च्यागू दशक लिपा पुलांगु हे स्वरुपय् हिइकेत्यंगु खः । थ्व देगः वि.सं. १९९० या भुखाचय् क्षतिग्रस्त जूगु पाटन स्मारक तथा दरवार हेरचाह ज्याकूया प्रमुख काजीमान प्याकुरेलं कनादिल । प्यागोडा शैलीया थ्व देगः न्हापा स्वतँ जाःया खः ।
देगः क्षतिग्रस्त जुइवं पुनःनिर्माण लिपा छतँया दयेकूगु खः । आः हाकनं पुलांगु हे शैली व आकारय् लित हयेत्यंगु दु । वय्कलं धयादिल, ‘आः ताःई लिपा हाकनं पुलांगु हे स्वरुपय् लिहां वयेत्यंगु दु ।’देगः न्हापाया हे स्वरुपय् लित हयेत वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीया अग्रसरताय् स्थानीय न्ह्यचिउगु खः ।
यल महानगरपालिकां ५० लाख ग्वाहालि यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकूगु दु । गुलिखे स्थानीयं तकं देगः पुनःनिर्माणया निंतिं योगदान बीत्यंगु दु । काठमाडौं उपत्यका संरक्षण कोष (केभिपिटिं) देगः निर्माणय् प्राविधिक ग्वाहालि यानाच्वंगु दु । न्हय्गू दशक न्ह्यःया महाद्यःया थ्व देगः क्षतिग्रस्त जुल । थ्व देगःयात उगु इलय् सामान्य मर्मत यायेगु व पर्केगु ज्या जक जुल ।
उगु ईयापिं मनूतय्सं देगःया वास्तविक रुपं सिउसां न्हू पुस्ताया आपाःसित धाः जानकारी मदुगु प्याकुरेलं कनादिल । आः बुलुहं देगःया वास्तविका शैलीया बारे थीथी आधार लुया वयाच्वंगु दु । गुलिखे देगःया भाग उगु इलंनिसें आतक नं सुरक्षित जुयाच्वंगु दु । देगःया पुलांगु तस्वीरं नं आः दुगु स्वरुप लिपा वयाः हिउगु खः धइगु प्रमाणित याःगु दु ।
वय्कलं धयादिल, ‘लुया वःगु प्रमाणया लिधंसाय् न्हापायागु थेंज्याःगु हे दयेकेत ग्वाहालि जूगु दु ।’उगु इलय् अःपुकेत धकाः स्वरुप स्यंकाः पुनःनिर्माण याःगु प्रमुख प्याकुरेलं कनादिल । आः थेंज्याःगु प्रविधि मदुगुलिं न्हापा उपलब्ध स्रोतसाधन व जनशक्तिपाखें हे ज्या जूगु खनेदु । वय्कलं धयादिल, ‘उगु इलय् धायेसातं दयेकेत आवश्यक ज्वलं चूलाके अःपु मजू ।’
२०७२ सालया भुखाचं यानाः थ्व देगः पुनःनिर्माण यायेगु ज्या लिज्याः वंगु खः । भुखाय् लिपा सकसिगुं ध्यान थन स्वयां नं यल लाय्कू क्षेत्रया स्मारक व मेमेगु स्मारकय् लानाच्वंगु प्याकुरेलं धयादिल । वय्कलं धयादिल, ‘ताःईतक थ्व देगःया पुनःनिर्माया अन्योलय् लानाच्वंगु खः ।’ मेमेगु थासय् पुनःनिर्माण न्ह्यायेवं नापनापं आः थनया पुनःनिर्माणया निंतिं स्थानीय थः हे न्ह्यचिउगु दु ।
स्थानीय तहं थ्व स्वयां न्ह्यःया दँय् म्हो जक बजेट फ्याःगुलिं यक्व ज्या याये मफयाच्वंगु खः । थुगु दँय् नगर प्रमुख चिरिबाबु महर्जनं देगः पुनःनिर्माणया निंतिं ५० लाख बीगु घोषणा यानादीगु दु । आर्थिक व प्राविधिक निगुलिं ग्वाहालिं यानाः पुनःनिर्माणय् तीव्रता काःगु प्याकुरेलं धयादिल ।<eot>सीडीओपाखें विश्वकपया सन्दर्भय् झिगू बुँदा दुगु सुचं जारी यासें गनं नं फुटबल कासाया सार्वजनिक प्रदर्शन यायेगु खःसा सीडीओयाके पूर्व अनुमति कयाः जक क्यने दइगु खँ नं धाःगु दु ।
नापं फुटबल कासायात कयाः गनं नं सत्तेबाजी कासा म्हिते मदइगु, बाजी तये मदइगु व जुवा तास तकं म्हिते मदइगु खँ धाःगु दु । अथे हे सार्वजनिक रुपं फुटबल प्रदर्शन जुइथाय् गनं नं अय्लाःथ्वँ त्वने मदइगु खँ सुचनय् धयातःगु दु । लिसें ल्वापुख्यापु जुइफुगु खँयात ध्यानय् तयाः अथे प्रदर्शन जुइथाय् अनिवार्य रुपं सीसीटिभी नं तयेमाःगु खँ धाःगु दु ।<eot>एजेन्सी- माल्दिभ्सय् प्रहरीं अनया न्यायाधिशतय्त नियन्त्रणय् काःगु दु । सरकारं संकटकाल घोषणा याःगु छुं घन्टा लिपा हे प्रधानन्यायाधीश अब्दुल्लाह साइद व मेम्ह छम्ह न्यायाधीश अलि हामिदयात प्रहरीं हिरासतय् काःगु खः । सरकारं उमित छु द्वपनय् ज्वनागु धयागु बारे धाःसा स्पष्ट मयाःनि ।
अदालतं वंगु वालय् राजनीतिक बन्दीतय्त त्वःतेत आदेश बिउगु खः । तर राष्ट्रपति अब्दुल्लाह यामिन थुकियात अस्वीकार यायेवं माल्दिभ्सय् राजनीतिक संटक तच्वयावःगु खः । विपक्षीतय्सं सरकारया थ्व पलाः विरोधीतय्त सिधयेका छ्वयेगु नीति थें च्वं धाःगु दु ।
सर्वोच्च अदालतया आदेश लिपा प्रहरी आयुक्तं थुकियात कार्यान्वयन यायेगु प्रतिबद्धता प्वंकूगु खः । तर थ्वयां छुं ई लिपा हे राष्ट्रपति यामिन वयात नं बर्खास्त यानाबिउगु खः । सरकारं पुलांम्ह राष्ट्रपति माउमुन अब्दुल गयुमयात नं छेँय् हे नजरबन्द तयाबिउगु दु । गयुमं नं विपक्षीतलिसे समझदारी यायेवं नजरबन्दय् तयाबिउगु खः । अथेहे सर्वोच्च अदालत परिसरय् नं प्रहरीया घेराबन्दी तःगु दु ।
थ्व विवाद सोमवाः संकटकाल घोषणा यायेवं थप तच्वयावंगु खः । सर्वोच्च अदालतं वंगु महिनाय् नं राजनीतिक बन्दीतय्त त्वःतेत व अनया विपक्षी सांसदतय्त पुनस्र्थापित यायेत आदेश बिउगु खः । उबलय् नं राष्ट्रपति यामीनं थ्व आदेशया अवज्ञा याःगु खः । आः वंगु वालय् सर्वोच्च अदालतं हाकनं मेगु छथ्वः राजनीतिक बन्दीतय्त त्वःतेत आदेश बिउगु खः । राष्ट्रपति यामिनं सन् २०१५ य् पूर्व राष्ट्रपति मोहम्मद नाशीदयात कयाः जूगु सुनुवाई नं असंवैधानिक धकाः धाःगु खः ।<eot>यातायातया थीथी साधन मध्ये नेपालय् दकलय् अप्वः थौंकन्हय् चर्चा जुयाच्वंगु धइगु रेल खः । सार्वजनिक यातायातय् रेलया चर्चा मेमेगु सवारी साधनं स्वयां भचा अप्वः हे जुयाच्वंगु दु । रेल विभाग नं गठन यानातःगु दु, तर विभागयया निंतिं आवश्यक मात्राय् जनशक्ति मदुगु जक मखु, रेलया इन्जिनियरतकं मदु । थ्व हे कारणं यानाः दछि न्ह्यः हे सम्पन्न जुइमाःगु बथना–जोगवनी–बुधनगर जुयाः विराटनगर वइगु १८ दशमलव ५ किमि र जनकपुर–जयनगर–बिजुलपुरा–बर्दिवास ६९ किलोमीटरय् १,६७६ मिलिमीटर चौडाइया ब्रोडगेज रेलमार्ग नं अलपत्रय् लानाच्वंगु दु ।
रेलमार्ग निर्माणया निंतिं आवश्यक जनशक्ति मदुगु व नाकाबन्दी अले वयां लिपाया खुद्रा समस्याया कारणं क्वःछिनातःगु इलय् ज्या क्वचायेके मफुगु विभागया प्रवक्ता प्रकाशभक्त उपाध्यायं कनादिल । ‘विभागय् महानिर्देशकनापं प्यम्ह सिभिल इन्जिनियर दु, रेल इन्जिनियर मदु, प्राविधिक जनशक्तिया कमी जूगुलिं हे ज्याय् ढिलासुस्ती जूगु दु, नाकाबन्दीं जनकपुर–जयनगर रेलया ज्या झिंन्याला लिबाःगु दु, थगुने पुस मसान्तय् क्वचायेकेगु लक्ष्य नं पूरा जुइमफुत, वि.सं. २०७५ पुसय् क्वचायेगु लक्ष्य कयातःगु दु’ वय्कलं धयादिल ।
भौतिक पूर्वाधार मन्त्री वीरबहादुर बलायरं छुं दिं न्ह्यः जूगु छगू सार्वजनिक ज्याझ्वलय् रेल इन्जिनियर व प्राविधिक जनशक्तिया अभावय् रेलमार्गया ज्या क्वःछिनातःगु इलय् पूवंके मफुगु खँ धयादीगु खः । वि.सं. १९९४ (सन् १९३७) य् शुरु जूगु जनकपुर–जयनगर–बिजुलपुरा ५१ किलोमीटर रेलमार्ग वि.सं. २०५८ या खुसिबालं बिगी ताँ चुइकेवं जनकपुर–जयनगर २९ किलोमीटरय् सीमित जूगु खः । थ्व रेलमार्ग नं स्तरोन्नति यायेत धकाः विभागं वि.सं. २०७० लय् बन्द याःगु खः । विराटनगरया रेलमार्ग निर्माणय् धाःसा मुआब्जा चित्त बुझे मजुयाः अदालतय् मुद्दा लानाः ज्या दिनाच्वंगु विभागं न्ह्यथंगु दु । जिल्ला अदालत व उच्च अदालतं मुद्दाय् बुइ धुंकाः आः उगु मुद्दा सर्वोच्चय् थ्यंगु दु ।
सम्भाव्यता अध्ययन जुयाः अलपत्र अवस्थाय् लानाच्वंगु विद्युतीय मेट्रो रेलया ज्या न्ह्याः मवंसां प्रधानमन्त्री लिसें सरकारया मन्त्री व नेतातय्सं धाःसा इलय्व्यलय् भाषणय् रेल वये हे त्यंगु थेंज्याःगु अभिव्यक्ति धाःसा बिया वयाच्वंगु दु । थुकिं जनताय् धाथें रेल वये हे त्यंगु थें जूसां वास्तविकाता धाःसा अथे मखु ।<eot>येँ – कलंकीया जाम म्हो यायेत दयेकाच्वंगु अण्डरपास छवाः दुने सञ्चालनय् वयेफइगु खँ धाःगु दु । कलंकीनिसें खसी बजाः तका अन्डरपास दयेकेगु ज्या क्वचायेधुंकूगु दु । च्यागू लेनया सतकय् प्यंगू लाइन अन्डरपास दुसा प्यंगू लाइन सतक दु । थुगु अन्डरपास प्यदँया दुने दयेके क्वचायेकेगु धाःगु खःसां तःभुखाय् व नाकाबन्दीया हुनिं दछि लिबाःगु खः ।
कोटेश्वर–कलंकी रिंगरोड विस्तारया ज्या नं अन्तिमय चरणय् थ्यंगु दु । येँ सतक सुधार आयोजनाया कथं कोटेश्वर कलंकी सतकया ज्या ९७ प्रतिशत क्वचायेधुंकूगु दु । उगु खण्डया छुं छुं भागय् जक पीच याये ल्यं दनि ।
१० दशमलव ४ किलोमिटर ताःहाकःगु थुगु सतक दयेकेगु ज्या चिनियाँ सरकारया ग्वाहालिइ चिनियाँ निर्माण कम्पनी संघाइ कन्स्ट्रक्सन ग्रुपं याःगु खः ।थुगु सतक खण्ड दयेकेगु ज्या वइगु डिसेम्बर तक क्वचाइगु खँ नं चक्रपथ सुधार आयोजनां धाःगु दु ।<eot>येँ – मजदुरतय् तलब लय् २० हजार थ्यंकेमाःगु माग मजदुर संगठनं यानाच्वंसां उद्योगीतय्सं उलिमछि तलब अप्वयेके मफइगु खँ धाःगु दु । न्हापा मजदुरतय् न्युनतम तलब ९ हजार ७ सय तका क्वःछिनातःगु खः । आः उमिसं २० हजार तका थ्यंकेमाःगु माग यानाच्वंगु दु ।
१२ प्रतिशत अप्वयेकेबलय् लछिया तलब १० हजार ८६४ तका जुइ । वइगु साउन १ गते निसें मजदुरतय् तलब अप्वयेके माःगुलिं आः मजदुर व उद्योगीतय् दथुइ न्युनतम पारिश्रमिकयात कयाः सहलह जुयाच्वंगु दु । मजदुरतय्सं फयांफछि अप्वः तलब माः धकाः धायेगु यानाच्वंगु दुसा उद्योगीतय्सं नं म्हो जक तलब बढे यायेगु कथं तयारी यानाच्वंगु दु ।
सरकारं निदँय् छकः मजदुरतय् तलब समायोजन यायेगु व्यवस्था यानातः कथं न्युनतम पारिश्रमिक समिति नीस्वनातःगु खः । समितिं म्होतिं १५ हजार तकाय् सहमति जुइफइगु सम्भावना दुगु खँ धाःगु दु । वइगु छवाःया दुने सहमति कायम यायेमाःगु दबाब मजदुर व उद्योगीयात दु । सहमति कायम यायेगु निंतिं समितिया बैठक निरन्तर च्वनाच्वंगु दु ।<eot>थज्याःगु हे छगू घटना जूगु इराकी एअरवेजय् । ३७ हजार स्वयां च्वय् जहाज ब्वयाच्वंगु इलय विमानया निम्ह पाइलट ल्हाः हे वानाः ल्वापु थलेगु ज्याय् कुहां वयेवं निम्हं पाइलटयात विमान कम्पनीं निलम्बन याना बिउगु दु ।
इरानया मशाद धइगु सहरं १५७ यात्रु ज्वनाः इराकया राजधानी बगदादया निंतिं उडान यानाच्वंगु विमानया चालक दलया निम्ह पाइलटया दथुइ जूगु ल्वापु ल्हाः हे तयाः ल्वायेगु स्थितिइ तक कुहां वःगु खः । घटनाया कयाः छानविन याःगु इलय् विमानया को–पाइलटं लिखित रुपं इराकी वायुमार्ग प्राधिकरणयात विमानया पाइलटं विमान परिचारिकां थःगु निंतिं नयेगु हयेत अस्वीकार दावी याःगु दु । थःके अनुमति मकासे ककपिटय् नयेगु ज्वलं हये मदुगु धासें पाइलटं परिचारिकयात पंगु उम्ह को–पाइलटया धापू दु ।
पाइलट थम्हं धाःसा त्यंक नःगु तर, थःगु निंतिं धाःसा नसाज्वलं हयेके मबिसे अःखबतं घ्वानाः अपमान याःगु को–पाइलटया दावी दु । थःत पाइलटं निक्वःतक उकथं ल्हाः वायेवं आत्मरक्षाया निंतिं प्रतिकार यानागु को–पाइलटया दावी दु । निम्ह पाइलटया दथुइ जूगु ल्वापुया दथुइ नं इमिसं विमान सकुशल बग्दादय् अवतरण याःगु खःसां वयां लिपा नं इपिं निम्हेसिया दथुइ ल्वापु धाःसा जारी हे जुयाच्वंगु खः ।
घटनानापं निम्हं चालकयात कयाः छानविन जारी दुसा, दोषी ठहर जुल धाःसा निम्हेसित आजीवन हवाई उडान यायेगुलिइ प्रतिबन्ध तकं लाये फुगु सम्भावना दु ।<eot>‘मां, बाया सन्देश वःगु दु । जितः शर्मा बाबूया पसलय् सःतूगु दु’ तुलसीया खँ न्यनेवं मांम्ह थारान्हुयाः वाथाक्क दन ।
‘नितिनयात सःतके हःगु,’ तुलसीं थःगु दुपट्टाया च्वः चकंकल, अले मामं चब्बूगु चप्पल तुतिइ तयाः स्वयाच्वन ।
शहरं वसांनिसें गनं पिहां वनेगु हे मजू । मुनीमया चिकिचाधंगु जागिर नयाच्वंम्ह नेतरामजी गामय् विवाद जुयाः थः निम्ह म्ह्याय्पिं तुलसी, राधा व कलाःलिसें शहर लिक्क छकू क्वथा बालं कयाः च्वनाच्वंगु खः । छेँजःपिनि प्वाः बलंतलं जायेके धुंकाः क्वथाया बाः शहरया खर्चं वया जँ त्वःथुलाच्वंगु दु ।
‘माखन, थ्व खः जिमि म्ह्याय् तुलसी, एम ए पास याये धुंकल । एकदम होनहार, थ्वयात जागीरयागु फाराम जायेके बिउ, अले थौं निसें थ्व कम्प्यूटर नं सयेकी ।’ अबुया खँ न्यनेवं हे तुलसीया मिखा प्यानावल, छाय्कि थौं वयागु जीवनया उगु सनिल खः, गुकिया छगू बांलाःगु सुथ नं दु ।
जजपाखें बिउगु फैसलाय् निगुलिं पक्षयापिं वकीलतय्सं सही यासेंलिं त्याःगु पक्षयापिं मनूत पलेस्वां ह्वः थें ह्वयावल । बूगु पक्षया वकिलं धाल, ‘जितः दुःख दु रामजीलाल, जिं छंगु केस बचय् याये मफुत ।’ अले व सरासर थःगु बस्तीपाखे वनाछ्वत । रामजीलालया ख्वालय् विषाद व बरबादीया बापतय् वकील प्रति क्रूर भाव बुयावल ।
थपाय्सकं थिकेम्ह व नांजाःम्ह वकीलं अन्तिमय् थ्यंकाः अपायसकं बोगस बहस याःगु । छँे खालि याकेगु आदेशय् वं छुं मखुसां लछिया म्याद ला कायेफुगु हे खः ।‘पासा, जितः रामजीलाल बूगुलिइ तःधंगु दुःख दु । छंगु दबाब मदुगु खःसा नत्थूं वपाखें गबलें नं छेँ खालि याके फइमखु’, थ्व खँ रामजीलालया वकीलं त्याःगु पार्टीया वकिलयात धाःगु खः ।
‘व ला थिक हे जू, मिस्टर खुराना, तर थ्व ज्याया निंतिं छितः न्याद्वः दां क्यास नं ला वःगु दु । आखिर छ थपाय्सकं दुखि छाय् ? गुलिखे गरीब रामजीलालतय्त ला छं थुकथं हे बुके धुंकूगु दु ।’थ्व न्यनाः मिस्टर खुरानां नकतिनि जक नयागु ग्वाःया थुलिमछि ति छखेर पिच्च ल्ह्वयाछ्वत, गुकिया कारणं गुलिमछि निर्दोष इमूत उगु सूर्तिया तिइ म्वायेगु कुतः यायां वाथावाथा कनाहल ।<eot>महासचिव सुमनं फोरम मधेश आन्दोलनया भावना अःखः केन्द्रीय सरकार वंगु धासें नेकपा व फोरम दथुइ जूगु निगू बुँदे सहमति सत्ताय् वनेगु स्वाहाने जक जूगु दावी यानादीगु दु ।
उखे सुमनं धाःसा थ्वहे वइगु २५ गते च्वनीगु पार्टीया राजनीतिक समितिया बैठकं प्रदेश नम्बर २ या सरकारं अलग च्वनेगु व केन्द्र सरकारयात बियागु समर्थन नं लित कायेगु निर्णय जुइ धयादीगु दु । वय्कलं धयादी, ‘मखुगु खँ ल्हाइपिं कम्युनिष्टतय्त बियागु समर्थन लित कायेगु निर्णय यायेगु जुइ ।’<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)÷नेपालय् अप्वः उत्पादन जूगु मत भारतयात मीगु नेपाःया तयारी पूमवनीगु संकेत वःगु दु । भारतय् हे थौंकन्हय् माग स्वयां अप्वः मत उत्पादन जुयाच्वंगुलिं नेपालं भारतयात मत मीगु म्हगस छखे लाइगु संकेत खने दया वःगु खः।
भारतया केन्द्रीय विद्युत प्राधिकरण (सीईएं) वइगु दँ २०१८÷१९ स भारतय् मतया आपूर्ति अप्वइगु खँ धाःगु दु । भारतया प्राधिकरणया कथं म्होतिं २.५ निसें अप्वलय् ४.६ प्रतिशत तक अप्वः मत आपूर्ति जुइगु जूगुलिं नेपालय् अप्वःगु मत भारतं मन्याइगु सम्भावना खने दया वःगु खः ।
बर्खाया इलय् नेपालय् अप्वः जूगु मत भारतयात मीगु तयारी यानाच्वंगु खः । नेपाःया अप्पर तामाकोशी आयोजना थुगु दँय् क्वचाइगु जूगुलिं नेपाल विद्युत प्राधिकरणं अप्वःगु मत भारतयात मीगु कथं तयारी यानाच्वंगु खः । अप्पर तामाकोशी पूरा जुल धाःसा ४५६ मेगावाट मत उत्पादन जुयाः भारतय् निर्यात यायेमालीगु अवस्था वइ । तर आः भारतय् हे मत अप्वः उत्पादन जूगुलिं थ्व मत छु यायेगु धइगु अन्योल ब्वलनाच्वंगु खँ धाःगु दु । थुगु दँय् जक नेपालय् सम्पन्न जुइगु आयोजनापाखें ७५४ मेगावाट मत उत्पादन जुइगु अनुमान यानातःगु दु ।
थुगु दँय् नं नेपालय् माग स्वयां अप्वः मत उत्पादन जूगु दु । नेपालय् न्हापा नेपाल विद्युत प्राधिकरणं प्रक्षेपण यानातःगु स्वयां १०० मेगावाट मत केन्द्रीय प्रसारण लाइनय् दुगु खः ।
नेपालय् थुगु दँय् मतया माग अप्वयाः १३०० मेगावाटंनिसें १४०० मेगावाट जुइगु प्रक्षेपण यानातःगु खः । तर प्रक्षेपण याःगु कथं मतया माग मजुइवं बर्खा इलय् अप्वः उत्पादन जुइगु यानाच्वंगु दुसा सुख्खा इलय् म्हो जक उत्पादन जुयाः भारतं आयात यायेमाःगु अवस्था वयाच्वंगु दु ।<eot>विराटनगर – विराटनगर महानगरपालिकाया ज्याकुथी म्हिगः न्हिनय् २ बजे अज्ञात मनुखं बम मुइकूगु दु । जिल्ला प्रहरी कार्यालयया कथं उगु बमं महानगरपालिकाया झ्याःया न्हाय्कं तज्याःगु दु ।
उगु बम विष्फोटन सुनां व छु प्रयोजन व छु सामग्री छ्यलाः याःगु खः धइगु विषयय् अनुसन्धान जुयाच्वंगु खँ प्रहरीं धाःगु दु । प्रहरीं आवश्यक अनुसन्धान यानाः घटनाबारे विस्तृत विवरण बीगु खँ नं धाःगु दु । घटना लिपा प्रहरीं घेरा लगे यानाः मनपाय् सुयातं दुमछ्वसें तःगु खः ।<eot>येँ – वैदेशिक रोजगारी सम्बन्धी सरकारं गठन याःगु छगू कार्यदलं वैदेशिक रोजगारी सम्बन्धि समस्यायात स्थानीय तहपाखें हे सम्बोधन यायेगु व्यवस्था यायेत सुझाव बिउगु दु । वैदेशिक रोजगारय् सुधार हयेगु निंतिं सुझाव बीत श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयं स्वंगू कार्यदल गठन यानातःगु खः । थ्व स्वंगू कार्यदल मध्ये आइतवाः छगू कार्यदलं लःल्हाःगु प्रतिवेदनय् थ्व सुझाव बियातःगु खः ।
आइतवाः लःल्हाःगु प्रतिवेदनय् भविष्यया रोजगार नीति, ऐनय् हयेमाःगु हिउपाः, रोजगार व्यवसायीतय्थाय् यायेमाःगु सुधार, ज्यामितय्के कयाच्वंगु शुल्क, ज्यामितय् करारय् सरकार पक्षया संलग्नता थेंज्याःगु विषयय् सुझाव दुथ्याकातःगु खँ धाःगु दु ।कार्यदलया संयोजक व पुंलाम्ह सचिव पूर्णचन्द्र भट्टराईनं थःपिंसं बियागु सुझाव मध्ये स्थानीय तहपाखें यायेमाःगु ज्याया सुझाव महत्वपूर्ण जूगु खँ धयादीगु दु ।
‘ठगे याःपिनि बारे उजुरी यायेगु थाय् येँय् जक दुगु खः । आः वैदेशिक रोजगार संरचना प्रदेश तहतक थ्यंकेमाःगु व व्यक्तिगत ठगी प्रमुख जिल्ला अधिकारीं स्वयेदइ कथं जनताया लिक्क थ्यंकेमाः’ वय्कलं धयादीगु दु । मन्त्रालयया अधिकारीतय्सं आः वःगु सुझावयात अध्ययन यानाः कार्यान्वयनय् यंकेगु खँ मन्त्रालयया अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।
मन्त्रालयया सचिव महेश दाहालं ल्यं दनिगु निगू कार्यदलया प्रतिवेदन वयेवं समग्र सुधारया योजना दयेकेगु खँ धयादीगु दु । सरकारं मेगु निगू कार्यदल मध्ये छगूयात खाडी देय् बाहेक मेगु बांलाःगु गन्तव्य मालेत व मेगु कार्यदलयात वैदेशिक रोजगारय् वनाच्वंपिं ज्यामितय्सं छ्वयाहइगु ध्यबा वैधानिक लँपु जुयाः गुकथं दुत हयेगु व उकिया सदुपयोगु यायेगु सम्भावना बारे सुझाव बीत जिम्मा बियातःगु दु ।
नेपालय् दुहां वइगु रेमिट्यान्स अप्वः थें अवैध लं दुहां वयाच्वंगुलिं ध्यबाया बांलाक सदुपयोग जुइमफयाच्वंगु खँ विज्ञतय्सं धयाच्वंगु दु । अथेहे वैदेशिक रोजगारीया न्हूगु गन्तव्य माले मफुगुलिं नं नेपाः खाडी मुलुकय् सीमित जुयाच्वंगु खँ नं धयाच्वंगु दु ।<eot>समितिया दुजःतय्सं स्वनिलय् सतक विस्तार यायेगु नामय् स्वनिगःया छगूत्या लाख जनता, गुकी ९० प्रतिशत स्वयां अप्वः नेवाःत दु, यात विस्थापित यायेगु व नेवाःतय्गु आदिवासी पहिचान संस्कृति नष्ट यायेत्यंगु बारे न्ह्यसः तःगु खः । स्वनिगःया रैथानेतय्त मेगु विकल्प मबिसे घरवारविहिन यायेत्यंगु बारे नं अन न्ह्यसः पिहां वःगु खँ वय्कलं कनादीगु दु ।
अथे हे थीथी थासय् सञ्चालन यायेत्यंगु हाइड्रो प्रोजेक्ट निर्माणय् स्थानीय जनताया अधिकारयात थाय् मबिउगु व टिकापुर घटनायात कयाः छम्ह अपांग लगायत निम्ह मस्तय्त समेत वंगु स्वदँ न्ह्यवंनिसें कुना तःगु बारे नं अन पिदंगु खः । सशस्त्र द्वन्द्वय् नश्लीय विभेद उन्मुलनया खँ नं वःगु खः । आः उमिसं थ्व खँ त्वःतेवं थुगु मुद्दा छु जुइ धइगु न्ह्यसः नं उमिसं तःगु खः ।
नेपाःया प्रतिनिधितय्त समितिया दुजःतय्सं नेपालं थीथी देशय् खटे याइपिं कुटनीतिक नियोगय् गुलि प्रतिशत आदिवासी जनजातियात दुथ्याका धकाः नं न्ह्यसः तःगु खः । संयोगवश, उगु समितिइ लिसः बिउ वःपिं नेपाली प्रतिनिधि मण्डलया सकलें दुजःत नं छगू हे नश्लयापिं लानाच्वन ।
नेपाःया प्रतिनिधि मण्डलं थ्व समस्या थःपिं हे जानाः मिले याये, लिपा संशोधन याये धकाः जक लिसः बिउगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।
भौपिनिगु च्वामुगु शब्दवाणं नुगः हे चिरिचिरि बायाच्वंगु दु, तर न्हाय्पनय् कपाय् तयेगु बाहेक मेगु छुं उपाय नं ला दुगु मखु । सनिलय् तमं ख्वाः ह्याउँक च्याकाः वीरेन्द्र तप्यंक मांया क्वथाय् दुहां वल । भतिचा हे लिमबाकुसे निम्हं भौपिं लुखाया खापाय् प्यपुंक च्वं वयेधुंकल ।
‘थुगु उमेरय् ब्याहा ? मनूतय्सं छु धाइ ? त्वाःबायापिंसं थुकलं बी का झीत’ – तमं वयागु ख्वाः झन् च्यानावल ।
‘पुता, वं छुं क्वःछिउगु दुसा, छुं भचा बिचाः यानाः हे ला क्वःछिउगु जुइ नि । उम्ह दुःखी मिसाया बारे नं ला बिचाः या ।’
तःधंम्ह अफिसरं चिधंपिं अफिसरतय्गु मिटिंग कयाच्वंगु । मेगु ला दक्व पाय्छि हे जुल, तर छम्ह चिधंम्ह अफिसरं तःधंम्ह अफिसरया लात फल । थ्व मखु कि उम्ह चिधंम्ह अफिसर बांमलाक ज्या याइम्ह खः । वयागु ज्या मेमेपिं अफिसरतय्गु स्वयां यक्व हे बांलाः, तर उम्ह अफिसरया दकलय् तःधंगु कमजोरी थ्व जुल कि व तसकं हे इमान्दार व सत्यवादी लानाच्वन ।
न वं तःधंम्ह अफिसरया न्ह्यःने न्हिप्यं संकःवं, न थः पासा अफिसरतय्गु विरुद्ध चुकरि हे याः वं । बस्, थःगु ज्याय् हे जक मतलब तयाच्वनी । चिधंम्ह अफिसरयाके तःधंम्ह अफिसरया ब्वः फयेगु बाहेक मेगु लँ हे मदु । मिटिंग क्वचायेवं व थः पासापिंत सुयातं अय्क छकः हे मस्वसे सरासर थःगु क्वथापाखे वन ।
चिधंम्ह अफिसर थःगु क्वथाय् थ्यनी थें च्वंबलय् न्ह्यःनें वं रमेश वयाच्वंगु खन । रमेश उगु हे अफिसय् क्लर्क खः । रमेशलिसे छम्ह मेम्ह नं दु । चिधंम्ह अफिसरयात खनेवं रमेश तसकं क्वमिलु जुयाः अभिवादन यात, अले धयाहल, ‘सर, छिं जिगु उगु ग्वःदँमछि न्ह्यवंनिसें थानाच्वंगु तलब थहां वनीगु केस क्लीयर यानादिल, उकिया एरियर जितः दत ।
थ्याक्क चय्द्वः वल । छितः यक्व यक्व सुभाय् सर ।’‘अरे, थुकी सुभाय् बीमाःगु छु खँ दु । छंगु हक लगे जू व, छंत दये हे माःगु खः व’ चिधंम्ह अफिसरं नायुगु सलं धाल, अले थःगु क्वथापाखे न्ह्याःवन ।<eot>दान, शील, नैष्कृम्य, प्रज्ञा, वीर्य, क्षान्ति, सत्य, अधिस्थान, मैत्री व उपेक्षा धर्म खः । बुद्ध, हिन्दु,ख्राईष्ट, ईस्लाम व मेमेगु धर्मत थुलिं हे जायाच्वंगु दु । यद्यपि थुपिं खँत भिंगु व मभिंगु धकाः थौंकन्हय् याकः याकः जुयाच्वन, मनू पतिकं पाक्क । उकिं थ्व खँ सकसिनं मसिउ ।
नेवाः बौद्धत गुलिं भन्तेपिं दइगु बिहारय् वनी, आर्य श्रीगुह्य समाज तन्त्रम् नाप स्वानाच्वंगु तिब्बत बौद्ध धर्मया लामा गुरुपिंथाय् वनी । नेवाः बौद्ध परम्पराया संस्थाय् नं लगे जुइ । थथे जुइवं, वनेवं थःके दुगु बांमलाःगु बानी दइमखु धइगु जुइमखु । ला, अय्लाः, थ्वँ भ्वय्बलय् त्वःते फइ धकाः धायेफइमखु । मथ्यूपिनिगु लागि ड्रग्स, चुरोट, सुर्ति खैनीया बानी दइमखु । थुपिं साधारण बानीत खः ।
नवग्रन्थ सूत्र दुने झीगु धर्मकर्म पुवंक दु । थ्व सूत्र हे झीगु आगं खः , झीगु संस्कृति, सम्पदा अले झी पुर्खाया अस्तित्व खः।
थ्व झीगु गौरव खः गुगु झीसं सम्वद्र्धन, संरक्षण व पालना याना वयाच्वना । झीथाय् द्वःछिदँ सिबें पुलांगु छुं छुं महाबिहार व संघ परम्परा ल्यनाच्वंगु दनि । थज्याःगु निरन्तरता विश्वया मेमेगु धर्मय् नं द हे दु । यद्यपि नेपालय् बौद्ध परम्परा भारतय् सिबें च्वन्ह्याक्क दुगु खः गुगु थौंकन्हय् न्हना वनाच्वंगु दु ।
विपश्यनाया आचार्यपिं, सयादो भन्ते नापं बर्मा, थाईल्याण्ड देशं बिज्याःपिंत न फुगु ग्वाहालि याना । बुद्ध धर्मयात मूबाहा कचा बाहा कथं झीसं माने याना । झीसं वंगु छुं दँया दुने पत्याः मजुइक जूगु थीथी राजनैतिक हिंसा व थुकिं हःगु हिउपाः स्वयेधुन । थुपिं हिउपालय् झीके सुलाच्वंगु उपाय कौशल्यं झी बचे जुया । झीसं दयेकागु सम्पदायात विपत्ति वइबलय् जिर्णोद्धार व हाकनं दयेकाः मिले याना तयेगु बांलाःगु परम्परा यात ल्यंकातया ।
थ्व थथेंया निंतिं सन्तोषया खँ खः । सन्तोष लँय् दिपाः जक खः दिना जक मच्वंसे त्यानु लंकाः वनाछ्वयेमाः । धर्मया मूलँपु हा, अले मूल खः नवग्रन्थ सूत्र । नवग्रन्थ दुनेया छपु छपु सूत्र जीवनया कोशल्वहं खः, दापु खः, विश्वविद्यालय खः । झीसं थ्वयात सश्रद्धा भागी याना वयाच्वना, थ्व पाय्छि खः । थ्वया सिबें पाय्छि खः नवग्रन्थया गुंगुलिं सफू ब्वनेगु, गुंगू सफू दुनेया फुक्क सहश्र सूत्र पुवंक ब्वनेगु ।<eot>खुदँ न्ह्यव उत्तर कोरियाया सर्वोच्च नेता जूबलय् किम जङ अन थःम्हं नं शायद हे जक थ्व बिचाः याःगु जुइ कि थुलि याकनं थः विश्व राजनीतिया केन्द्रय् लाःवइ । विश्वया महारथी देय्या प्रमुखत थःत नापलायेत लालायित जुइ । थः अबु किम जङ इल मदयेधुंकाः नीच्यादँया ल्याय्म्हया वैंशय् हे उत्तर कोरिया सर्वोच्च नेता जूवःम्ह किमयात उबलय् विश्वं नं थुलि याकनं विश्व राजनीतिया खेलाडी जूवइ धयागु बिचाः याःगु मखु । विश्वं वयात राजनीतिइ परिपक्व मजूनीम्ह छम्ह ल्याय्म्हया रुपय् जक हे स्वयाच्वंगु खः, तर उबलय् नं थ्व ल्याय्म्हं छु याइ धयागु स्वयेत धाःसा उत्सुक हे जुयाच्वंगु खः ।
किम थथे शान्तिय् लँपुइ न्ह्याःवःगु अमेरिकां धयाच्वं थें सुयां दबाबय् धाःसा पक्कां मखु । अमेरिका लगायत विश्वं तयातःगु कडा नाकाबन्दीं खनाः ग्यानाः वार्ताय् वयेत तयार जूगु धाःसा मखु । आः ला किम थः नं छम्ह शक्तिशाली खः धयागु आत्मविश्वास ज्वनाः न्ह्याःवःगु खनेदु । वयात थ्व आत्मविश्वास बिउगु धाःसा वयागु हे परमाणु कार्यक्रमं खः ।
अमेरिका लिसें विश्वया दबाबया दथुइ वं थःगु परमाणु परीक्षणयात मत्वःतू । लगातार परीक्षणया सफलता लिपा उत्तर कोरिया नं परमाणु हतियारपाखें सम्पन्न जुइधुंकूगु दु । अमेरिका लिसें विश्वया परमाणु हतियारपाखें सम्पन्न देय् स्वयां थः नं छुं कम मखु धयागु आत्मविश्वास किमयाके वयेधुंकूगु दु । थ्व हे आत्मविश्वास ज्वनाः व विश्व राजनीतिक दबुली खुल्ला जूवःगु दु । वं धाये नं धुंकूगु दु, ‘परमाणु कार्यक्रम फुक्क पूवनेधुंकूगु दु, आः जिगु पूवंक ध्यान देय्या अर्थव्यवस्था सुधार यायेगु पाखे जुइ ।’
किमयात थुलि आत्मविश्वास हयेगु ज्याय् नितां खँ नं तसकं ग्वाहालि यात । छगू जःलाखःला देय् दक्षिण कोरियाय् उद्धारवादी नेता मुन जे इन राष्ट्रपतिइ त्यानावःगु व चीनं मदिक्क बिया वयाच्वंगु साथ । मुन जे इनं चुनावया इलय् हे उत्तर कोरियालिसे बांलाःगु स्वापू कायम यायेगु धकाः प्रचार यानाः त्याका वःगु खः । अले वं थःम्हं बिउगु बचं कथं क्वमिलु जुयाः उत्तर कोरियालिसे स्वापू बांलाकेगु कुतः यात ।
विश्वया हे शक्तिशाली देय् मध्ये छगू लानाच्वंगु चीनया थ्व हे आडभरोसां यानाः किमया आत्मविश्वास बल्लानाच्वंगु खः । किमया थ्व आत्मविश्वास थौंकन्हय् वया ख्वालय् खनेदया च्वंगु दु । दक्षिण कोरियाली राष्ट्रपति मुन जे इनयात नापलाःबलय् वयागु ख्वालय् खनेदुगु न्हिलासू थ्व हे आत्मविश्वासया कारणं खः, गुगु वया अबु, बाज्याया ख्वालय् गुबलें खनेमदु ।
अमेरिकां थ्वयां न्ह्यः उत्तर कोरिया पूवंक परमाणु निःशस्त्रीकरण मजुइक वार्ता यायेफइमखु धयागु ख्याच्वः बिया वयाच्वंगु खः । तर आः बिना शर्त वार्ता च्वनेत तयार जूगु दु । थ्व वार्ता जुल धाःसा सन् २०१८ या खुला दुनेया दकलय् तःधंगु राजनीतिक घटना जुइगु पक्का दु । थुकिं हे नं क्यं किम गुलि विश्व राजनीतिया केन्द्र विन्दूइ लानाच्वंगु दु धयागु खँ ।
आः थः नं शक्तिशाली जुल धयागु आत्मविश्वासं जाःम्ह किम व थः विश्वया हे शक्तिशाली राष्ट्र खः धयागु घमण्ड याइगु अमेरिकाया राष्ट्रपति ट्रम्प दथुइया शिखर वार्ता छु जुइ धयागु स्वयेबहः जुइ ।<eot>येँ – प्रधानमन्त्री केपी ओलीया जारी चीन भ्रमणय् चीनं वय्कः लिसें नेपाःयात म्हो जक महत्व बिउगु विश्लेषण याना हःगु दु । नेपाः दुहां वनीगु रेलमार्ग दयेका बीगु बचं चीनं बिउसां नं नेपाः प्रति याःगु व्यवहार धाःसा उच्च महत्वया मजूगु टिप्पणी कुटनीतिक ख्यलं याना हःगु दु ।
थःगु चीन भ्रमणया इलय् प्रम ओलीं चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिनयात नेपाः भ्रमण याकेगु लागिं तःधंगु कुतः यानादीगु खँ सूत्रं धाःगु दु । वय्कलं राष्ट्रपति सीयात नेपाः भ्रमणय् वयेत तःक्वः हे इनाप यानादीगु खःसां राष्ट्रपति सीं ‘उपयुक्त इलय् वये’ धकाः लिसः बियादीगु खः । वय्कःया थ्व लिसः कुटनीतिक भासं नेपाः मवयेगुया संकेत जूगु खँ नं विज्ञ सूत्रं धाःगु दु ।
वय्कलं थ्व उपयुक्त ई गबलेपाखे जुइफु धइगु खँया सामान्य छनक तकं बिया मदी । उकिं चिनियाँ राष्ट्रपतिया नेपाः भ्रमण अझ नं तापाःगु हे विषय जुइ फइगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु । उखे भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी धाःसा थःगु कार्यकालय् स्वक्वः नेपाः वयेधुंकूगु दु । उकी मध्ये निगू भ्रमण ला ओलीया कार्यकालय् हे वःगु खः ।
चीनपाखें दकलय् उच्चस्तरीय भ्रमण जूगु धइगु थनिं खुदँ न्ह्यः खः । अबल् तत्कालिन प्रधानमन्त्री वेन जियाबाओं केवल न्याघौया लागिं नेपाः भ्रमणय् झाःगु खः । व नं तसकं अप्रत्याशित व आकस्मिक ढंगं ।
सूत्रतय् कथं चीनं नेपाःयात अझ नं भारतं ति महत्व मबिउगुया कारण चीनयात स्वयेगु नेपाःया दृष्टिकोण स्पष्ट मजूगुलिं खः । नेपाःया दृष्टिकोणयात चीनं अझ नं पत्याः याये मफुनिगु कारणं उमिसं नेपाःयात कम जक महत्व बिउगु खः ।
खास यानाः चीनं अति महत्वाकांक्षी ढंगं न्ह्यःने हयाच्वंगु वन बेल्ट वन रोड परियोजनायात नेपालं अझ नं खुल्ला रुपं स्वीकार मयाःनिगु कारणं चीन सशंकित जुयाच्वंगु दनि । नेपालं थ्व परियोजनायात पूर्ण रुपं स्वीकार मयाःगुया कारण भारत जुइमाः धइगु चीनया विश्लेषण दुगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।
चीन भ्रमणय् झाःम्ह प्रम ओलीयात बेइजिङया विमानस्थलय् विदेश मन्त्रालयया तसकं कनिष्ठ मन्त्रीं लसकुस याः वःगु खँय् नं भ्रमण दलया दुजःत असन्तुष्ट जूगु खँ सीदुगु दु । चिनियाँ विदेश मन्त्रालयय् दइपिं १२ म्ह सहायक मन्त्रीत मध्ये १२ औं नम्बरय् लाःम्ह सहायक मन्त्रीं वय्कःयात लसकुस याः वःगु खः । प्रम ओली भारत वंबलय् विमानस्थलय् वरिष्ठ मन्त्रीं लसकुस याः वःगु खः । तर चीनं कनिष्ठ मन्त्रीयात छ्वया हःगुलिं वय्कःयात चीनपाखें माःगु सम्मान मयाःगु अर्थय् थुइकूगु दु ।<eot>येँ औ अफ्रिकी देय् केन्याय् मी हयातःपिं नीछम्ह नेपाली मिस्तय्त स्थानीय प्रहरीं उद्धार याःगु दु । केन्याया प्रहरीं राजधानी नेरोबीइ च्वंगु निगू नाइट क्लबं उमित उद्धार यानागु खँ धाःगु दु । नेरोबीं पिने लाःगु निगू नाइट क्लबय् छापा मारे यानाः नेपाली मिस्तय्त उद्धार यानागु खँ प्रहरीं धाःगु खः ।
प्रहरीं उमित देहव्यापारया निंतिं केन्याय् मी हयातःगु खँ धाःगु दु । मिस्तय्त मीउगु द्वपनय् प्रहरीं स्वम्हेसित नं ज्वंगु दु ।
थौंकन्हय् नेपाली मिस्तय्त भारत व अरब मुलुकय् जक मखु अफ्रिकाय् थ्यंक मीगु ज्या जुयाच्वंगु खँ मिसा व मस्तय् निंतिं ज्या यानाच्वंपिं अधिकारकर्मीतय्सं धाःगु दु । खुला न्ह्यव जक नं केन्याया हे मोम्बासा शहरं न्हय्म्ह नेपाली मिस्त व स्वम्ह भारतीय मिस्तय्त उद्धार याःगु खः ।
अफ्रिकी देशय् मिइ यंकीपिं मिस्तय्त अप्वः यानाः अनया डान्सबार तयाः यौनधन्दा यायेत बाध्य याइगु खँ धाःगु दु । नेपालं दँय्दसं द्वलंद्वः मिस्त व मस्तय्त भारत व मेमेगु देशय् मी यंकेगु जुयाच्वंगु दुसा आः मिसा मीपिं गिरोहतय्सं अफ्रिकी देशय् तक थ्यंकेगु यानाच्वंगु खँ अभियानकर्मीतय्सं धाःगु दु ।
नेपालं भारतय् मीयंकीपिं मिसामस्तय्त याकनं तःधिकः यायेगु निंतिं हर्मोन अप्वयेकीगु थीथी वासः व इन्जेक्सेन तकं बीगु यानाच्वंगु खँ पिहां वंगु दु ।<eot>दुबईया खलिज टाइम्स पत्रिकाया कथं श्रीदेवी सीगु इलय् वया भाःत बोनी कपुर क्वथाय् हे दुगु खः । खलिज टाइम्सं दुबइस्थित भारतीय दूतावासयात उद्ढृत यासें च्वःगु दु– बोनी कपुर न्ह्यव हे भारत लिहां वयेगु निंतिं वनेधुंकूगु खः । तर कलाःयात सरप्राइज बीधकाः शनिवाः सनिलय् हाकनं होटलय् लिहां वल । सनिलय् ५ः३० बजे पाखे द्यनाच्वंम्ह श्रीदेवीयात थन, अले १५ मिनेट तक निम्ह दथुइ खँल्हाबल्हा जुल ।
थ्व लिपा प्रहरी व चिकित्सक टिम होटलय् थ्यन । उबलय् तक श्रीदेवी मदयेधुंकूगु जुयाच्वन । थ्व लिपा श्रीदेवीया सीम्ह पोस्टमार्टमया निंतिं अस्पताल यंकूगु खः ।
श्रीदेवीया सीम्ह भारत लितहयेत नं ई काइगु जूगु दु । दुबई स्थित भारतीय दूतावासं श्रीदेवीया सीम्ह गुबलय् भारत लित यंकेगु धयागु खँ तुरुन्त धायेफइमखु धाःगु दु । दुबईया सरकारपाखें छानविन यानाच्वंगु दु, उमिगु प्रक्रिया क्वचायेधुंकाः जक सीम्ह छ्वयाहइगु खँ दूतावासं धाःगु दु ।<eot>येँ -थनया ऐतिहासिक सोह्रखुट्टे फल्चा स्यंकेधुंकाः आः वहे लागाया पुलांगु ल्वहंहिति दुगु थासय् हिति स्यंकाः सोह्रखुट्टे सतः दयेकेगु धकाः जूगु कुतःयात स्थानीय जनता लिसें सम्पदाप्रेमि पुचलं विरोध याःगु दु । थ्वहे खँय् विरोध यायेत म्हीग वंगु स्थानीय जनताया छगू पुचःलिसे खँ ल्हासें आः स्थानीय वडाया जनप्रतिनिधितय्सं उगु थासय् ल्वहंहिति नं कायम हे यानाः फल्चा नं दयेकेगु जुइ धकाः सहमति याःगु दु ।
ल्वहंहिति दुथाय् सोह्रखुट्टे फल्चाय् नं तयेगु धकाः हितियात पूवंक हे मदयेकाः बँय् फुक्क अप्पा लाना तयेधुंकूगु दु । वहे खनाः स्थानीय जनतां विरोध याःगु खः ।
छगू सम्पदा बचे यायेगु नामय् हानं मेगु सम्पदा स्यंकेगु कथं स्थानीय निकायं ज्या यानाच्वंगु खँय् सम्पदाप्रेमितय्सं आश्चर्य प्वंकूगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् उगु लागाया अवलोकन याः वंगु सम्पदाप्रेमितय् पुचलं सोह्रखुट्टे फल्चा वास्तवय् न्हापा गन तयातःगु खः वहे थासय् हानं दयेकूसां जिउगु सुझाव न्ह्यःने तःगु दु । न्हापा फल्चा दुगु थासय् हे हानं फल्चा दयेकल धाःसां ट्राफिकया समस्या खास हे वइगु खने मदइगु जुयाः वहे थासय् दयेकूसां जिउ धइगु सुझाव वय्कःपिंसं बिउगु खः । पुलांगु हे थासय् सोह्रखुट्टे फल्चा हानं दयेकेगु धाःगु खँयात धाःसा वडा व प्रहरी ज्याकुथिं ययेकूगु मदु ।<eot>येँ – नेपालभाषा टाइम्स न्हिपती पिहां वइगु बुद्ध धर्म सम्बन्धी बांलाःगु च्वसुयात दँय्दसं बीगु याना वयाच्वंगु पञ्चवीर सिंह सिरपाः म्हिगः लःल्हात । स्वयम्भूस्थित आनन्दकुटी विद्यापीठया हलय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् मूपाहां नेपालभाषा मिसा खलःया नायः मंगला कारंजितं बु.सं. २५६०या उत्कृष्ट मिसा च्वमि ललिता ध्वाख्वाः व मिजं च्वमि माधवलाल प्रधानयात उगु सिरपाः लःल्हानादीगु खः ।
युवा बौद्ध समूहया ग्वसालय् समूहया नायः तेजनारायण मानन्धरया सभापतित्वय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् सिरपाःया दाता पञ्चवीरसिंह तुलाधरं स्वक्वः तक पञ्चवीर सिरपाः त्याकादीम्ह च्वमि सुनिता मानन्धरयात नं विशेष सिरपाः न्हूगु नीस्वनादीगु ‘इलोहं पञ्चवीर परियत्ति सिरपाः’ यलया शाक्यसिंह विहारयात लःल्हानादीगु खः ।<eot>थ्वयां न्ह्यवया आर्थिक दँ २०७३÷७४ य् निगू अर्ब ७८ करोड ८१ लाख १६ हजार तका राजश्व म्हयेगु लक्ष्य तःगु खःसा निगू अर्ब ८२ करोड ५१ लाख १३ हजार तका म्हःगु खः । थ्व आर्थिक दँया बक्यौता नं यक्व मदुगु व बाँकी ध्यबा नं उठे याये मफुगुलिं वंगु आर्थिक दँय् ५१ प्रतिशत जक राजश्व म्हयेफुगु खँ वय्कलं कनादिल ।
‘२०७३÷७४ य् छगू हे संस्थां ३० करोड तक बक्यौता पूगु खः । थ्व दँय् अज्याःगु अवस्था मजुल’ प्रधानाङ कनादीगु दु ।<eot>येँ – माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाया ज्या थुगु आर्थिक दँया दुने क्वचाइगु खँ धाःगु दु । ४५६ मेगावाटया आयोजनाया ९६.४ प्रतिशत ज्या क्वचायेधुंकूगु दु । आयोजनाया ३.६ प्रतिशत ज्या जक ल्यं दनिगु खँ धाःगु दु । थौंकन्हय् आयोजनाय् पेनस्टक पाइप तयेगु, सुरुङय् कंक्रिट यायेगु व भेन्टिलेयर सुरुङया ज्या जुयाच्वंगु दु ।
आयोजनाया कथं बाँध दयेकेगु ज्या नं लिपांगु चरणय् थ्यंगु दु । प्रसारण लाइनया प्यंगू टावरया संरचना दयेकेगु ज्या धाःसा ल्यंदनिगु खँ धाःगु दु । आयोजनाया विद्युत गृह दोलखाया ग्रोगर निसें खिम्ति तक ४७ किलोमिटर २२० केभीया प्रसारण लाइन मध्ये २५ किलोमिटर तार सालेगु ज्या पूवनेधुंकूगु खँ आयोजनां धाःगु दु ।
आयोजनाया कथं वइगु वैशाख महिनां निसें मत उत्पादन जुइ । आयोजनां दँय् २ अर्ब २८ करोड युनिट मत उत्पादन जुइगु खँ धाःगु दु । आयोजना दयेकेगु झ्वलय् तःभुखाय्, नाकाबन्दी व सुरुङया डिजाइन हिलेमाःगुलिं यानाः आयोजनाया लागत अप्वःगुलिं थप त्यासा कायेमाःगु अवस्था वःगु खँ धाःगु दु । आयोजना दयेकेत न्हापा ब्याज बाहेक ३५ अर्ब २९ करोड तका तुइगु अनुमान यानातःगु खःसा आः उकिया लागत थहां वनाः ब्याज बाहेक ४९ अर्ब २९ करोड तका थ्यंगु दु । आयोजनाया लागत अप्वयेवं ब्याज खर्च जक १७ अर्ब तका तुइगु अनुमान याःगु दु । आयोजनां दँय् १० अर्बया मत मीगु आज्जु तयातःगु दु ।<eot>मचायात स्यानाः बिसिउँ वंपिं अपहरणकारीत सूर्यविनायकया जंगलय् सुलाच्वंगु खबर वयेवं प्रहरीया न्यागू पुचलं जंगलय् मालेज्या सुरु याःगु खः । सूर्यविनायकं च्वय् पाइलटबाबा वनेगु जंगलय् छथ्वः प्रहरीया पुचःलिसे जूगु भिडन्तय् अपहरणकारीत प्रहरीया गोली लानाः सीगु खः । महानगरिय प्रहरी अपराध महाशाखाया वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक धीरजप्रताप सिंहं प्रहरी लिसे जूगु भिडन्तय् नुवाकोट सामरी धाःथाय् च्वंम्ह २४ दँया अजय तामाङ व सिन्धुपाल्चोक कार्यथलीइ च्वंम्ह २३ दँया गोपाल तामाङ सीगु खः ।
मचाया सीम्ह सोमवाः न्हिनय् लुइवं प्रहरी अपहरणकारीत मालेज्या तच्वयेकूगु खः । मचाया सीम्ह थिमि नगरपालिका ७ वडा नगदेश बुद्धविहारया क्वय् पाखे दयेकाच्वंगु छखा छेँय् मंगाः दयेकेत गाःम्हुया तःथाय् थुनातःगु लुइकूगु खः । सीम्ह मचायात म्हुतुइ रुमाल कोचे यानातःगु व निपां तुतिइ टेपं हिनातःगु अवस्थाय् लुइकूगु खः ।
वरिष्ठ प्रहरी उपरिक्षक सिंहया कथं सूर्यविनायकया गणेद्यःयाथासं पाइलटबाटा वनेगु जंगलय् अपहरणकारी नापलायेगु उमिसं गोलीं कयेकेगु सुरु याःगु खः । प्रहरीं जवाफी कारवाही याःबलय् निम्हं सीगु खः । घटनास्थलं प्रहरीं छपु पेस्तोल, निगू राउन्ड गोली व मोबाइल बरामद याःगु दु ।<eot>थ्वयां न्ह्यव ट्रम्पं अमेरिका व उत्तर कोरिया दथुइ उच्चस्तरय् वार्ता जूगु खँ स्वीकार यानादीधुंकूगु दु । फ्लोरिडाय् जापानी प्रधानमन्त्री शिन्जो आबेलिसे निन्हुयंकंया बैठकया सुरुइ न्ववानादिसें ट्रम्पं वार्ता जुयाच्वंगु खँ धयादीगु खः । उबलय् वय्कलं धयादीगु खः, ‘अमेरिका व उत्तर कोरिया दथुइ तःधंगु उच्चस्तरीइ वार्ता जुयाच्वंगु दु ।’
वय्कलं किमलिसेया बैठकया निंतिं न्यागू थाय्या बारे सहलह जुयाच्वंगु खँ नं धयादीगु दु । राष्ट्रपति ट्रम्पं विदेशमन्त्री कथं न्ह्यःने हयातःम्ह सिआइएया निर्देशक पोम्पेओं किमलिसे गोप्य वार्ताया निंतिं उत्तर कोरियाया भ्रमण याःगु बारे दकलय् न्हापां वाशिंगटन पोष्टं समाचार च्वःगु खः । तर उगु भ्रमण शिखर बैठकया निंतिं जूगु धयागु बाहेक भ्रमणय् छु गज्याःगु खँ जुल धयागु धाःसा सुनां धायेफुगु मदुनि ।<eot>सक्व – सक्वय् महाकवि गिरिजा प्रसादया झ्वाता तइगु जूगु दु । सक्वया भाषासेवी लिसें गिरिजाया हे शिष्य भाजु राजदास श्रेष्ठं थ्व झ्वाता तयादीत्यंगु खः । थ्वहे वइगु शनिवाः गिरिजाप्रसादया ८० दँ बुन्हिया लसताय् सक्वय् जुइगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ थ्व झ्वाता उलेज्या जुइगु खँ धाःगु दु ।
यःसां मयःसां नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग धइगु झी सकसिगुं, झीगु आस्था, विश्वास व श्रद्धाया नं केन्द्र खः । आखः जक ब्वनेगु थाय् जूसा थन त्रिभुवन विश्वविद्यालयय् जक दर्जनौं विभाग दु, अनं दँय्दसं सलंसः विद्यार्थी स्नातकोत्तर जुयाः पिहां वइ, बांबांलाःगु जागीर नइ । तर थ्वहे जक अज्याःगु विभाग खः, गन ब्वनेधुंकूपिं जक मखु मेमेपिं नं दक्व मांदेय् व मांभाय्यात मतिना याइपिंसं आसाकुति मिखां स्वयाच्वनी, छुं याइ ला धकाः ।
न थन स्नातकोत्तर यानाया जक भरय् तःधंगु पदय् सुनां जागिर नल धाःगु न्यना, न त थुकियात गैर नेवाः समुदायं, अझ नेवाःतय् दुने हे भाषा साहित्यप्रति मतिना मदुपिंसं उमित सम्मान याःगु न्यना । अथेसां थन अप्वः–म्हो विद्यार्थीत दँय्दसं वया हे च्वंगु दु, ब्वना हे च्वंगु दु, थनया व दसिपौ थःगु छातिइ प्यपुंकाः गर्व याना हे च्वंगु दु ।
थुकिया छगू जक हे हुनि धइगु नेवाःतय् दुने छपुचः अज्याःगु नं वर्ग दु गुमित थःगु भाय्यात नेपालभाषा धायेकाया गर्व दु । थौंया त्रिभुवन विश्वविद्यालय अन्तर्गतया नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग म्हिगः सुयागुं माया, दया, आशिर्वादं वा निगाहं प्राप्त जूगु बख्सिस मखु । न्यनातयागु खँ जक हे खः — त्रिभुवन विश्वविद्यालयं सन् १९६० य् कलेजस्तरय् आई.ए. ब्वंकेगु थाय् बिल ।
नेपालय् सछिगुलिं मल्याक्क भाय् दु तर राज्यं कःघानातःगु विश्वविद्यालयय् थथे प्राज्ञिक मान्यता सहितया स्नातकोत्तर विश्वय् ब्वनेदूगु निगू वा स्वंगू भाय् दुने झीगु मांभाय् नेपालभाषा नं लाः धइगु म्हो गर्वया विषय खः ला ? थ्व धइगु मुलतः झी द्वःछिदँ पुलांपिं पुर्खापिंसं लेख्य परम्परा दयेकाः स्थायी अभिलेखिकरण यानातःगु तिब्बत बर्मेली भाय्–पुचलय् दुने लाःगु निगू प्यंगू भाय्त मध्ये छगू खः धायेबलय् झीगु गर्व याकीगु भाय्यात प्राज्ञिक मान्यता बीकीगु तीर्थ खः ।
भाय् नेवार वा न्यार मखु नेपालभाषा खः धकाः स्थापित जुयाच्वंगु छगू तथ्ययात नं प्यं चुइके थें चुइका छ्वयेगु अवस्था जुइ ।
झीगु भाय् धइगु काल–कालान्तरनिसें राज्यं तःकः हे दमन याःसां झी दुने हे नेपाःमांया सन्तानतय्सं षडयन्त्र यानाः अले झी नेवाःतय्सं हे हेबाय्चबाय् यानाः नं स्याये मफुगु भाय् खः । व स्वयाः नं गुलि राज्य व महिताःतय्सं दमन यात उलि उलि हे स्वां ह्वये थें ह्वःगु भाय् खः । झी दक्वस्यां थुकी गर्व याये मफुत, थ्व मेगु हे खँ जुल ।
यथार्थ झीगु न्ह्यःने दु, नेवाःत स्वयाः यक्व जनसंख्या वा भाषाभाषी दूगु अवधी, मगर वा तामाङ भाय्या आःतक पिहां वःगु सफू सलय् ल्याःखायेत मदु, झीगु सफू द्वलय् ल्याःखाये दु । थ्व धइगु नेपालय् वःगुमछि भाय् दु, उपिं दक्वसित मान्यता बी फइला धकाः धया जुइपिं भाषिक उपनिवेशवादी जक मखु, जि नेवाःभाय् ब्वने मसः, बांलाःगु सफू पिहां मवः धकाः सिँन्हाय् छुना जुइपिं नेवाःतय्गु न्ह्यःने बस्वायेगु लिसः नं खः ।
थुकिया प्राज्ञिक उन्नयनया जिम्मेवार धइगु वा छगू जक नेतृत्व काइगु संस्था आःतकया निंतिं थ्वहे यःसां मयःसां, झीत ययेकूसां मययेकूसां झीगु धायेगु नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग हे खः । उलि धायेधुंकाः नं आः झीसं नवायेमाःगु, दुवालेमाःगु खँ धइगु व झी सकसियां नानिचा जुयाच्वंगु विभागया उत्पादन गथे च्वं ? थुखेपाखे झीगु ध्यान म्हो जक वनाच्वंगु दु, अथवा नवायेत ग्यानाच्वनागु दु ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालयया हे मेगु निगू भाषा विभागत अंग्रेजी व नेपाली स्वयाः झीगु विभाग गथे च्वं धकाः लनेगु तकं झीसं साहस याये मफयाच्वंगु दु । मेगु विभागं पिहां वःपिनिगु प्राज्ञिक प्रस्तुति व झीगु विभागं पिहां वःपिनिगु प्राज्ञिक प्रस्तुतिया सामान्य तुलनात्मक अध्ययन यात धायेवं खँ लः थें यचुइ ।
अले थज्याःगु कस्मेटिक सुन्दरीकरणपाखे पलाः न्ह्याकेमाःगु अवस्था ब्वलन ।सन् १९९९ य् झिगू पत्रया पाठ्यक्रम जुल । अले भाषा–साहित्य ब्वंकेगु स्वयाः नेवाः संस्कृति, नेपालमण्डलया इतिहास अथवा पत्रकारिता व अभिलेखविज्ञान थज्याःगु विषयत दुथ्याकल । छखें स्वयेबलय् थ्व विकास हे खत, थःगु विभागया विकास जुल, चकन, ब्यापक जुल धकाः मन तयेगु लँपु चाल ।
आः थ्व नेपालभाषा विभाग धइगु ज्या मदुपिनि मतिइ लूलू थे च्वयातःगु कविता, उपन्यास, निबन्ध व ज्याख्यलय् मदुगु व फाकुगु भाषाव्याकरण जक ब्वनाः ई सितिं छ्वयेगु थाय् मखुत, थन आः नेवाः इतिहास, संस्कृति, पत्रकारिता व अभिलेखविज्ञान नं ब्वनेदत धकाः फुरुङ्ग जुइदत ।
अन १००० ल्याःया संस्कृति, अभिलेख विज्ञान वा पत्रकारिता ब्वनावःपिं ति योग्यता काल ला ? थ्व न्ह्यसः गहन खः लाकि मखु ? थ्व न्ह्यसः हे नं बिडम्बना जुइ आःया सिटिइभिटी जुइत स्वयाच्वंगु नेपालभाषा केन्द्रिय विभागया नेतृत्वयात ।भाषा व साहित्य धइगु संसारय् गनं नं ध्यबा कमे यायेगु विषय मखु, जुइ मखु ।
ध्यबा कमे यायेत ला झीगु समाजय् दक्वस्यां यःगु, ब्वनेफुपिं ब्वनीगु व ब्वंकेफुपिंसं ब्वंकीगु मेडिसिन वा इन्जिनियरिङ हे खः । तर देय्या इज्जत डाक्टर व इन्जिनियरतय्सं जक तइगु मखु । खय् भाय् ल्हाइपिंसं जेलय् पतिं न्याकाच्वनेमाम्ह भानुभक्त आचार्यया बुन्हि उकुन्हु तिनि नेपाःन्यंक जक मखु थःत नेपाःमिया सन्तान धाइपिं दार्जिलिङ व सिक्किमय् तकं हन ।
छु भानुभक्तं उमित जागिर नयेगु विद्या बिउगु खः ला ?दुःखया खँ थ्वहे खः कि झीगु छगू जक नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग क्रमिक रुपं हे भाषा साहित्ययात गौण तायेकीपिनिगु नेतृत्वय् वन । थन वय्कःपिनिगु नेतृत्वय् शंका यानागु मखु, तर भाषा साहित्य वय्कःपिनिगु प्राथमिकताय् मलात धइगु खँ अनं स्नातकोत्तर जुयावःपिंसं यानावःगु शोधग्रन्थया धलः अले अनं उत्पादित जुयावःपिंसं भाषा साहित्य व समालोचनाय् थःत गुकथं पात धइगु स्वयेवं सिइदइ ।
आः वयाः अनया नेतृत्वयात नेपालभाषा धइगु शब्द प्रति हे घृणा जुयावःगु अले थःत व विभागया अधिपति धायेकेबलय् अपमान वा थःगु क्षमताया अवमूल्यन जूगु तायेकीपपिं खने दयावःगु दु । न्हापा हे सन् २००७ य् कशिनाथ तमोटजुं थ्व विभागया नां नेवाः अध्ययन तयेमाल धकाः खँ ल्ह्वनादीगु खःसा आः वयाः डा. ओमकारेश्वर श्रेष्ठजुं थुकियात नेवार स्टडिज धायेगु खँ ल्हानादीगु दु ।
वय्कःपिनिगु विद्वता व नेवाःतय्गु थीथी ख्यलय् योगदान थःगु थासय् दु, वय्कःपिं प्रति जिगु सादर नमन । तर थम्हं छगू अवधिया लागिं नेतृत्व कयागु, म्हालासाला यायेमाःगु विभागया नां हे हिलेगु धइगु मागयात गुगुं हालतय् जायज तायेके फइ मखु ।छम्ह हिन्दी फिलिम स्वयेगु लत लगे जूम्ह मचायात थः मांया ख्वाः बांमलाः थें च्वन धायेवं वया नां माधुरी दीक्षित तयेमाल धकाः जिद्दी यायेगु गन तक पाय्छि जुइ ? थौंया न्ह्यसः थ्व खः ।
थ्व विभागया बागडोर ज्वनेत झाइपिंसं यदि थःगु दक्षता नेपालभाषा स्वयाः मेथाय् खंगु खःसा वहे कथं न्हूगु नेवार अध्ययन वा मेगु छुं विभाग चायेकेत पहल यानादीमाःगु खः, थथे जुल धाःसा छखे भाषा साहित्यया अध्ययन याइपिं वनी, मेखे नेवार अध्ययन याइपिं वनी । थुकिं नेवाःतय्गु बारे अध्ययन यायेगु निगू अलग अलग थाय् दत धइगु इतिहास हे च्वनीगु खः।
तर थन आशिर्वाद बिउम्हेसिगु कपालय् ल्हाः तइपिं भष्माशुरत खने दयावल, आः उमिसं विभागया इतिहास, उलिमछि कर्मठ योद्धातय्गु योगदान व नेपालभाषा ब्वनावःपिं व ब्वनीपिं विद्यार्थीपिनिगु मर्मय् हे प्रहार यायेगु कुतः यानाच्वंगु दु, थ्व मल्ह्वँसे मगाःगु खँ खः । तमोटजुं ला थ्व नां हिले मजिउ धाइपिंत उमिके ‘नेपालभाषा’ खँग्वःप्रति मोह दु धकाः तकं धयादीगु दु ।
वय्कलं धयादी थें नेपालभाषा धालकि हल्ला यायेगु अले नेवार अध्ययन धालकि ज्या जुइगु हे जुल ला? गम्भीर जुयाः बिचाः यायेगु ई वःगु दु । वय्कलं गुगु नेपालभाषाप्रतिया रोमान्टिसिजमं नेवाः विद्या थकायेगुली पंगलः जुयाच्वंगु दु धयादीगु दु वहे वास्तवय् झीगु पुनर्जागरण, जेलकाल, बाइस साल व वयां लिपा जुयाच्वंगु आन्दोलनया छगू जक अनुपम उपहार खः, अज्याःपिं विद्वानपिन्त शायद जिं थथे धयाच्वनेगु लायक नं मजुइफु, तर यथार्थ थ्वहे खः ।
न्हूम्ह विभागीय प्रमुखया थ्व लहडं न्हूगु नां हिल धायेवं प्रा. डा.त्रिरत्न मानन्धरजुं धयादीथें आः अन झीगु मांभासं ब्वनेगु व परीक्षा बीगु मान्यता हे मदइगु सम्भावना दु धाःसा मेखे झी सछिदँनिसें जिमिगु भाय् नेवार वा न्यार मखु ऐतिहासिक रुपं मान्यता वयाच्वंगु नेपालभाषा खः धकाः स्थापित जुयाच्वंगु छगू तथ्ययात नं प्यं चुइके थें चुइका छ्वयेगु अवस्था जुइ ।<eot>क्यानाडां अमेरिकाया व्यापारि नीतिया विरुद्ध तच्वःगु सः थ्वयेकूगु दु । विश्व व्यापार संगठनय् क्यानाडां अमेरिकाविरुद्ध व्यापक उजुरी दर्ता याःगु दु ।
समाचार एजेन्सी रोयटर्सया कथं निगू देय् दथुया थ्व विवाद लिपा अमेरिकां क्यानाडां थथे उजुरी यानाः थःत हे नोक्सान यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । लिसें अमेरिकां क्यानाडा चीनया ल्हातय् प्याखं हुलाच्वंगु द्वपं नं बिउगु दु ।
क्यानाडाया थ्व उजुरी लिपा विश्व व्यापार संगठनय् अमेरिकी प्रतिनिधि रोबर्ट लाइटजरं धाःगु दु, ‘विश्व व्यापार सगठनय् वःगु क्यानाडा उजुरी अमेरिकी व्यापार प्रणालीयात कयाः म्वायेकं म्वायकं वाःगु बेकारया आक्रमण खः । क्यानाडाया थ्व उजुरीं छुं हिउपाः हे वःसां उकिया प्रारम्भिक लबः मेमेगु देय्यात जुइ, क्यानाडायात दइमखु । उकिं क्यानाडाया उजुरी वयागु निंतिं हे ठीक जुइमखु ।’
क्यानाडां अमेरिकी व्यापार नियमय् दुगु प्राविधिक गडबडीयात कयाः ३२ पानाया उजुरी दर्ता याःगु खः । थुकी अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार आयोगं नं निर्यात नियन्त्रणय् विभाजनकारी नीति दयेकातःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
क्यानाडाया विदेशमन्त्री क्रिस्टिया फ्रील्यान्डं धाःगु दु, ‘अमेरिकां थःथाय् नोकरी बचे यायेगु निंतिं क्यानाडाया उत्पादनय् कर कयाच्वंगु दु ।’
विश्व व्यापार संगठनया नियम कथं अमेरिकायात थ्व उजुरी समाधान यायेगु निंतिं ६० न्हुया ई दइ, थ्व लिपा संगठनं थुकी थःगु फैसला न्यंकी ।<eot>किपू – नेपालभाषा एकेदमिया ग्वसालय् थ्व हे वइगु चौलाथ्व त्रयोदशि, विहीवाःनिसें स्वन्हुयंकं सफू ब्वज्या जुइगु जूगु दु । वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेसन (डब्लुएनओ)या ग्वसालय् वइगु चौलाथ्व चतुर्दशि व पुन्हि निन्हुयंकं जुइगु ‘विश्व नेवाः दिवस’या लसताय् लाकाः एकेदमिं उगु सफू ब्वज्या यायेत्यंगु खः । एकेदमिया सदस्य सचिव मल्ल के. सुन्दरं बियादीगु जानकारीकथं न्हापांगु न्हिकुन्हु सनिलय् उलेज्या जुइगु व वयां लिपा निन्हुयंकं सफू ब्वज्या जुइ । सफू ब्वज्या ताःलाकेया निंतिं एकेदमिया प्राज्ञ दुजःपिं प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधर व विजयरत्न असंबरेया संयोजकत्वय् छगू उपसमिति नं गठन याःगु दु ।उगु सफू ब्वज्या विश्व नेवाः दिवसया मू ज्याझ्वः जुइगु थाय् नेपाः ब्यांक्वेटय् जुइ । सफू ब्वज्याया उलेज्या डब्लुएनओया नायः सिजन श्रेष्ठं यानादी । शुक्रवाः व शनिवाः निन्हुयंकं सुथसिया १० ताःइलंनिसें सनिलया ५ ताःईतक सफू ब्वज्या जुइ ।<eot>अमेरिकां इरानविरुद्ध पुलांगु प्रतिबन्धयात हाकनं लिथ्वइगु जूगु दु । इरानय् अमेरिकां सन् २०१५ य् जूगु आणविक सम्झौतालिपा प्रतिबन्ध फुकुवा यानाबिउगु खः । तर आः हाकनं अमेरिकां इरानलिसेया पारमाणिविक सम्झौता रद्द यासें पुलांगु प्रतिबन्ध हाकनं तयेगु घोषणा याःगु खः ।
अमेरिकी विदेशमन्त्री माइक पोम्पेओं अमेरिकां इरानलिसेया परमाणु सम्झौता रद्द यायेधुंकाः आः इरानविरुद्ध न्हापा तयातःगु फुक्क कथंया प्रतिबन्ध लागू जुइगु व थ्व बाहेक मेगु थप आर्थिक प्रतिबन्ध नं ल ायेफुगु खँ धयादीगु दु ।अर्थमन्त्री पोम्पेओं यदि अमेरिका गोलावरीया पलाः ल्ह्वन धाःसा इरानी सत्ताय् न्हूगु कथंया व शक्तिशाली आर्थिक दबाब नं वयेफुगु खँ विदेशमन्त्री पोम्पेओं धयादीगु दु ।
अमेरिकां तःगु न्हूगु प्रतिबन्धयात कयाः अमेरिकां ल्ह्वंगु पलाःयात कयाः युरोपीली सेघ व सन् २०१५ य् इरानलिसे पारमाणविक सम्झौता विश्वया छुं राष्ट्रतय्सं नं विरोध याःगु दु ।युरोपेली युनियनया विदेश नीति प्रमुख फेडेरिका मोगेरिनीं अमेरिकाया थ्व पलाःखं आचालना यासें थुकिं युरोप व मध्यपूर्वी देशय् नं लिच्वः लाइगु खँ धाःगु दु ।
थ्वहे दथुइ इरानं थःपिं विरुद्ध अमेरिकां घोषणा याःगु न्हूगु प्रतिबन्धयात कयाः इरानं कडा भत्र्सना याःगु दु । इरानया राष्ट्रपति हसन रुहानीं इरान व विश्वया लागि नं अमेरिकाया कदम घातक जूगु खँ धयादिसें अमेरिकी प्रतिबन्ध अन्तर्राष्ट्रिय कानुन विपरित दुगु खँ धाःगु दु ।
वय्कलं कुलेखानीया समस्या ज्यंकेगु निंतिं वंगु प्राविधिक पुचःयात स्थानीय मनूतय्सं मर्मत यायेगु ज्याय् पंगः थंगु खँ कनादीगु दु । ७३ मेगावाट मत प्रणालीं पिने लाःगुलिं यानाः थीथी थासय् म्हिगः मत सिनाच्वंगु खः ।<eot>येँ – वंगु बिहिवाः दरवारमार्गय् च्वंगु ल्यान्डमार्क होटलय् छम्ह मिसायात सामूहिक बलात्कार याःगु घटनायात सुचुकूगु द्वपनय् स्वम्ह प्रहरीयात कारवाही याःगु दु । महानगर प्रहरी परिसरं याःगु अनुसन्धान लिपा दरवारमार्ग वृत्तया सहायक निरीक्षक चन्द भण्डारीयात निलम्बन याःगु दुसा प्रहरी निरीक्षक लक्ष्मणसिंह थकुरीयात प्रहरी प्रधान कार्यालय नं. १ गणय् कुनेयंकूगु दु ।
अथेहे वृत्त प्रमुख डिएसपी तिलक भारतीयात यात प्रहरी परिसरय् सालाः अनुसन्धान न्ह्याकूगु दु । थ्व घटनाय् संलग्नपिं मिजंतय्पाखें ध्यबा कयाः घटना सुचुकेगु निंतिं सहायक निरीक्षक भण्डारीं मू भूमिका म्हितूगु धासें वयात निलम्बन याःगु खः ।
थ्व घटनायात कयाः कान्तिपुर पत्रिकाय् समाचार पिहां वयेवं महानगरीय प्रहरी परिसरया एसपी रामदत्त जोशीया नेतृत्वय् छानविन समिति गठन याःगु खः । समितिया प्रतिवेदन कथं थ्व कारवाही जूगु खँ परिसरया प्रमुख एसएसपी रविन्द्र धानुकं धयादीगु दु ।
प्रहरीं बलात्कारया द्वपं लानाच्वंपिं मिजंत लिसे हे मिले जुयाः घटनायात सुचुकेगु कुतः यायेवं उम्ह मिसा कान्तिपुर पत्रिकाय् वंगु खः । एसएसपी धानुकं गम्भीर प्रकृतिया घटना च्वय्या निकाययात रिर्पोटिङ मयासे सुचुकेगु धयाःगु तःधंगु गल्ती खः धासें थप अनुसन्धान न्ह्यानाच्वंगु खँ धयादीगु दु ।<eot>येँ – १०१ मेगावाट क्षमताया तामाकोशी पाँचौ जलविद्युत आयोजनाय् लगानी यायेत एसियाली पूर्वाधार लगानी बैंक –एआइआइबी) तयार जूगु दु । अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडां थ्व आयोजनाय् ग्वाहालि यायेत एआइआइबी तयार दुगु खँ कनादीगु खः । एआइआइबीया स्वक्वःगु गभर्नर्स बैठकय् नेपालं थ्व आयोजनाया निंतिं १५ अर्ब तका लगानी यायेत प्रस्ताव तःगु खः ।
नेपाःया प्रस्ताव कथं बैंक त्यासा बीत तयार जूगु खँ अर्थमन्त्रीं जानकारी बियादीगु खः । स्वला न्ह्यव भारतय् जूगु बैठकय् अर्थमन्त्री खतिवडां थ्व प्रस्ताव न्ह्यब्वयादीगु खः ।माथिल्लो तामाकोशीया क्यास्केड प्रोजेक्ट कथं थ्व आयोजना न्ह्याकेत्यंगु खः । जर्मन परामर्शदाता ल्हामेहरं विस्तृत इन्जिनियरिङ्ग व ड्रइङ्गया ज्या यानाच्वंगु दु ।
थ्व आयोजना ठेक्काय् यंकेगु निंतिं माःगु भ्वँ दयेकेत नं थ्व हे कम्पनीयात जिम्मा बियातःगु दु ।माथिल्लो तामाकोशी आयोजनां मत उत्पादन यायेधुंकाः पिहां वःगु लःयात हाकनं तप्यंक खुसिइ हे मछ्वसे थ्व आयोजनाय् छ्वयेगु कथं तामाकोशी पाँचौ आयोजना दयेकेत्यंगु दु ।
तामाकोशी आयोजना दयेके क्वचाये न्ह्यव हे थ्व आयोजनाया निंतिं लः यंकेगु संचरना दयेकेगु निर्णय नेपाल विद्युत प्राधिकरणया कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङ्गं यानातयेधुंकूगु दु ।<eot>येँ – अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडां चालु आर्थिक दँया निला दुनेया आर्थिक सुचकांक सकारात्मक दुगु दावी यानादीगु दु । नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन)या अर्थ मन्त्रालयय् याःगु पत्रकार सम्मेलनय् अर्थमन्त्री खतिवडां साउन व भदौ महिनाय् जक छगू खर्ब २० अर्ब राजश्व मुंगु व चालु खर्च ९६ अर्ब व पूँजीगत खर्च ६ खर्ब जुइधुंकूगु खँ धयादीगु खः ।
वय्कलं वंगु आर्थिक दँय् थ्व हे अवधिइ स्वयां थुगुसी ३७ प्रतिशतं राजश्व अप्वः संकलन जूगु खःसां पुँजीगत खर्च धाःसा सन्तोषजनक जुइमफुगु खँ धयादिल । मन्त्री खतिवडां तरलताया अभाव मजूगु, पुँजी बजारय् सुधार वयाच्वंगु, करया दायरा अप्वया वनाच्वंगु, त्यासाया ब्याजदरय् सुधार जूगु दावी नं यानादीगु खः ।
अथेहे वय्कलं राजश्व व आम्दानीया खर्च प्रणालीयात पारदर्शी यायेत ईसेवा संचालनय् वःगु लिसें सार्वजनिक नीति लगानी सम्बन्धी विधेयक पेश यायेगु तयारी जुयाच्वंगु खँ नं कनादीगु खः ।<eot>येँ – सरकारं यातायात ख्यलय् सिन्डिकेट त्वाःथलेगु झ्वलय् यातायात समितितय् बंैक खाता रोक्का यानातःगु आः तुरन्त मचालीगु जूगु दु । यातायात व्यवस्था विभागं रोक्का यानातःगु खाता चायेकेगु बारे छुं प्रक्रिया मन्ह्याःनिगु खँ धाःगु दु ।मोहनीया निंतिं टिकट बुकिङ्ग सुरु याये न्ह्यः समितितय् खाता चायेकाबी धकाः वयाच्वंगु खँ हल्ला जक जूगु खँ विभागया महानिर्देशक लावन्यकुमार ढकालं राससयात कनादीगु दु ।
वय्कःया कथं नवीकरण हे मजूनिगु संस्थाया खाता चायेके मिले मजू । ‘उकिं समितिं कम्पनीइ वनागु प्रमाण ज्वनावल धाःसा जक प्रक्रिया न्ह्याकेफइ’ वय्कलं धयादीगु दु । वय्कलं कम्पनीइ वनेधुंकूगु समितिया खाता चायेका बीत प्रधानमन्त्री नं निर्देशन बीधुंकूगु खँ नं धयादीगु दु ।
संघसंस्था दर्ता ऐन कथं सामाजिक ज्या यायेगु उद्देश्य तयाः समिति चायेकाः व्यापार याःगु धासें विभागं चैत १८ गते न्हूगु निर्देशिका जारी यानाः यातायात समिति नवीकरण मयायेगु क्वःछिउगु खः । थुकिया लिसें विभागं थज्याःगु समितितय् खाता नं रोक्का यानाबिउगु खः । आः विभागं वइगु पुस तकया दुने कम्पनी दर्ता यायेत म्याद तोके याःगु दु ।
मेखे नेपाल यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघं समितितय् खाता चायेको मबीकं मोहनीया निंतिं अग्रिम बुकिङ्ग मयायेगु खँ धयादीगु दु । ‘खाता चायेका मबिल धाःसा ध्यबा गन तयेगु ? ’ धयागु न्ह्यसः तयादिसें वय्कलं खाता चायेको मबिइकं टिकट नं चालीमखु धयादीगु दु ।
अथेहे वय्कलं पेट्रोलया भाः तःक्वः थहां वनेधुंकूगु धासें थुकथं बस भाडा नं समायोजन यायेत नं इनाप यानादीगु दु ।महासंघं ३०७ गू समिति आवद्ध जुयाच्वंगु दु । विभागं थुकि आवद्ध जूगु २४५ गू समितिया बैंक खाता रोक्का यानातःगु दु । मेमेगु समितिया खाता सहकारीइ चायेकातःगुलिं उमिगु खाता धाःसा बन्द जूगु मदुनि<eot>वैज्ञानिकतय्सं मंगल ग्रह तरल रूपं च्वनाच्वंगु लःया अस्तित्व लुइकेवं मंगलय् जीवन सम्भावना दु ला धयागु चर्चा सुरु जूगु दु । छुं न्हि न्ह्यव मार्सिस ः मार्स एक्स्प्रेस अर्बिटरय् दुगु छगू राडारया ग्वाहालिं मंगल ग्रहय् लःया अस्तित्व लुइकूगु खः ।
थ्व अध्ययनया नेतृत्व यानाच्वंगु इटलियन नेशनल इन्ष्टिच्यूत अफ एस्ट्रोफिजिक्सया प्रोफेसर रोबर्टो ओरोसेई थन छगू तःधंगु पुखू दयेफुगु सम्भावना दुगु खँ धाःगु दु । प्रोफेसर ओरोसेई मार्सिसं पत्ता लगे याःगु लः हे जूगु दावी यासें थ्व छगू पुखूया स्वरूपय् च्वनाच्वंगु खँ धाःगु खः ।
वैज्ञानिकतय्सं मंगल ग्रहय् जीवन अनुकुल परिस्थिति मदु धकाः न्हापां निसें धया वयाच्वंगु खःसा आः अन लः लूगुलिं खोज ज्या छपलाः न्ह्याः वंगु खँ धाःगु दु । वैज्ञानिकतय्सं धाःगु दु, ‘मंगल ग्रहय् लः दुगु खँ ला सीदत, तर थुलिं हे अन जीवनया सम्भावना दु धयागु निष्कर्ष तक थ्यंकेफइमखु ।’
उमिसं धाःगु दु, ‘खोजकर्तात जीवनया सम्भावना दु धयागु खँ तक मथ्यंनी । तर लः दु धयागु तथ्यं धाःसा आः खोज गुखे पाखे न्ह्याकेगु धयागु छगू दिशा बिउगु दु ।’ मंगलय् लः दु धयागु तथ्य मंगलय् न्हापा वा आः जीवनया सम्भावना मालाच्वंपिं शोधकर्तातय् निंतिं छगू ह्वःताः जुयाः पिहां वःगु दु । तर थुकिया निंतिं आः लुइकूगु पुखूया बारे गहन अध्ययन यायेमानी, अले जक मेगु छुं निष्कर्ष पिकायेफइगु खँ शोधकर्तातय्सं धयाच्वंगु दु ।<eot>थौंकन्हय् नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया नां हिलीगु खँ समाचारकथं पिदनाच्वंगु दु । नां हिल धाःसा थुगु विभागया ख्यः चकनी धकाः नं दावी यानाच्वंगु दु । थुथाय् विश्वविख्यात साहित्यकार विलियम शेक्सपियरया धापू लुमनी – ‘नामय् छु दु ? गुलाफयात न्ह्यागु नामं सम्वोधन याःसां वयागु नस्वाः तनी मखु ।’
थुपिं विद्यार्थीतय्सं आः छु यानाच्वन वा थुमिसं नेपालभाषाय् स्नातकोत्तर पास यानाः गज्याःगु धर्म यानाच्वन धयागु खँ सखे सुनां नं मसिउ जुइमाः । नेवाःतय्गु भाय्या नां नेपालभाषा खः धयागु ऐतिहासिक प्रमाण न्यासःदँ स्वयां न्ह्यवंनिसें दु । थ्व भाय्या नां न्हंकेगु, स्याना छ्वयेगु कुतः राज्यं नीति हे दयेकाः नाला वयाच्वंगु खँ नं नेवाःतय्गु इतिहास सिउपिंसं मसिउगु मखु ।
नेवाःतय्गु भाषिक आन्दोलनया माग थ्व भाय्यात नेवारी मखु नेपालभाषा धायेमाः धकाः जुयाच्वंगु खः गुगु आः तक पूर्णरुपं पूवंगु मदुनि । उगु इलय् नेपाःया छगू जक विश्वविद्यालय, त्रिभूवन विश्वविद्यालयस नेपालभाषा उच्च अध्ययनया मान्यताया निंतिं न्ह्याकूगु अभियान दुने कविकेशरी चित्तधर हृदयपिंसं थुकियात ‘नेवारी भाषा’या नां तयाः एमए अध्ययनया निंतिं स्वीकृत याःगु खँय् थुकिया नां ‘नेपालभाषा’ हे जुइमाः धकाः अडान कयाः उकथंया नांया मान्यता कायेफुगु तःधंगु गर्वया खँ खः ।
नेवाःतय्गु निंतिं थुकथं सरकारी निकाय नं आधिकारीकरुपं थ्व भाय्या नां ‘नेपालभाषा’ धकाः मान्यता बिउगु सम्भवतः थ्वहे न्हापांगु जुइमाः । थुकिया दसु आः तक नं त्रिभूवन विश्वविद्यालयं थुकियात नेपालभाषा हे धायेगु याना वयाच्वंगु दु, स्नातकोत्तर परीक्षाया न्ह्यसःपती आः तक नं ‘नेपालभाषा’ हे धकाः न्ह्यथनेगु यानाच्वंगु दु ।
छगू इलय् थुकिया न्ह्यसः पती नेपालभाषाया थासय् नेवारी भाषा धकाः न्ह्यसः पौ इना बिउगु इलय् परिक्षार्थीतय्सं ‘नेपालभाषाया परिक्षा बिउ वयागु खः, नेवारी भाषाया अध्ययन जिमिगु विषयपत्र मखु’ धकाः परिक्षा हे बहिष्कार याना वःगु इतिहास नं झीके दु ।
थुकथं आन्दोलन यानाः ल्यंकातःगु गरिमामयी नां आः छाय् हिलेमाःगु धयागु न्ह्यसः अझ नं अनुत्तरित तिनि । पञ्चायत शासनकालय् नेवाःतय्गु म्हसीका धयागु हे ‘नेपालभाषा’ नामं जुयाच्वंगु खः । उगु इलय् आन्दोलित फुक्क हे संस्थातय्सं थःपिंत ‘नेपालभाषा’या नामं म्हसीका वयाच्वंगु खः । नेपाःया राजनीतिक स्थितियात हे थथ्याःक्वथ्याः यायेत ताःलाःगु छगू संस्थाया नां हे ‘नेपालभाषा मंकाः खलः’ खः ।
अथे धकाः थुगु संस्थां नेवाःतय्गु भाषाय् जक लिकुनाः थःगु गतिविधि न्ह्याकूगु मखु । नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया नां हिलेबलय् थ्वं यानावःगु दशकौनिसेंया योगदान तनावनीगु सम्भावना दु । नेपाःया शैक्षिक ख्यलय् थुकिया योगदान व संघर्षयात म्हो आंकलन याये फइगु स्थिति मदु ।
उकिसनं आः नां हे हिलेधुंकाः न्हापाया नांयात आः गन गन वनाः संशोधन याः वनेगु ? न्हापा शैक्षिक ख्यलय् उपलब्ध याना वयाच्वंगु संस्था आः न्हूगु नांया संस्था छगू हे खः धकाः गन वकालत याःवनेगु ? सुयाथाय् तक याः वनेगु, थुकिया सम्भावना गन दु ?थुगु संस्थाया नां हिलेमाःगुया मू कारण थ्व नामं उगु केन्द्रं याइगु ब्यापक गतिविधियात प्रतिविम्वित मयात धाःगु खँ नं चर्चाय् दु । थ्व गन तक न्यायोचित तर्क खः ।
छगू इलय् संघर्ष यानाच्वंगु संस्था लिपा वनाः सक्षम जुया वल, विकसित जुया वल धायेवं उकिया नां हिलेगु धयागु गुलित हीन मानसिकता खः ? छम्ह तसकं हे गरिबम्ह मनू कालान्तरय् सम्पन्न जुया वयेवं वं थःगु नां ‘गरिबनाथं’ ‘लक्ष्मी प्रसाद’ धका हिलेमाःगु आवश्यकता वाःचायेकेगु धयागु हे हीन मानसिकता खः । थःगु विगतया इतिहासयात वेवास्ता यानाः न्हूपाखे आकर्षित जुइगु खँ हीन मानसिकता अर्थात ‘इन्फिरियर कम्प्लेक्स’ बाहेक मेता मखु ।
अथे ला छता नां दुने उकिं छु छु ज्या याइ धयागु फुक्कं खँ ब्वयेगु सम्भव जुइ मखु । अज्याःगु संस्था दुने उकिं छु छु ज्या याइ धयागु खँ उगु संस्थाया अनेक दस्तावेजय् न्ह्यथनातःगु दइ । आवश्यकता कथं थःपिनिगु क्रियाकलापयात सक्रिय वा निष्क्रिय सामान्य प्रक्रिया जुइफु, तर नां हे हिला छ्वयेगु धयागु मानसिकतायात ‘दरिद्र मानसिकता’या तँय् तकं तये फइगु स्थिति दयाच्वनी ।
आःया न्हू पदाधिकारीतय्सं नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया नां हिलाः थःपिंत चर्चित यायेगु स्वयां थुकिं नेवाःतय्गु उच्च अध्ययन गुकथं स्तरीय याये फइ, थुकिया ब्यापकतायात चिन्तन यायेमाःगु आवश्यकता दु, नकि नां हिलाः दुगु इतिहासयात न्हंकेगु । नेवाःतय्गु इतिहास, सभ्यता, म्हसीका नेपालभाषा हे जुयाच्वंगु दु । इतिहास क्वबियाच्वंगु ‘नेपालभाषा’ खँग्वःयात गुकथं नं अनादार यायेगु धयागु थःगु तुतिइ थम्हं हे पां पालेगुकथं जुइ ।
छगू वर्गयात ‘नेपालभाषा’ खँग्वलं कं जुयाः नुगः दुने स्वताक्क सुयाच्वंगु दुसा अथे सुयाच्वंगु थ्व कं लिकया छ्वयेगु लागिं हे आः थ्व थीथी कथंया गतिविधि जुयाच्वंगु जकं मखु ला धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनाच्वंगु दु । थ्व शंकां जाःगु न्ह्यसःया लिसः सुनां बी ? नां हिलेमाः धाइपिंसं थुकिया नं चिन्तत यायेमाःगु आवश्यकता दु ।<eot>येँ – न्हूगु छेँ छखा दनेगु व उकियात चिटिक्क धायेक छायेपीगु इच्छा सुया मदइ । न्ह्याम्हं मनूया जीवनय् छेँ छखा दनेगु व उकियात फक्व बांलाक व अत्याधुनिक फर्निचर नापं सुविधासहित छायेपीगु इच्छा जुइ । थथे छेँयात छायेपीगु निंतिं आवश्यक फर्निचरय् जक दँय्दसं ३० अर्ब तका बराबरया कारोबार जुइगु यानाच्वंगु छगू तथ्यांकं क्यंगु दु ।
नेपालय् छेँ छायेपीगु निंतिं अतिकं महत्वपूर्ण व आवश्यक फर्निचरय् दँय्दसं स्वीगू अर्ब तका बराबरया कारोबार जुइगु यानाच्वंगु दु । अझ उकिसनं लिपांगु इलय् नेपाली उत्पादनया फर्निचरपाखें हे आत्मनिर्भर जुइगु लँपु दयेक दयेकं नं विदेशं फर्निचर आयात यायेगु ज्या नं उतिकं अप्वयाच्वंगु दु ।
नेपाःमितय् छेँ छायेपीगु इच्छानापं नेपाःया थःगु हे मौलिक व परम्परागत फर्निचरलिसें आधुनिक शैलीया फर्निचर उत्पादन बारे जानकारी बीगु ल्याखं नेपाल फर्निचर तथा फर्निसिङ संघं छगू मेलाया ग्वसाः ग्वयेगु तयारी याःगु दु । थ्व हे वइगु भदौ १४ गतेनिसें जुइगु मेलाया उद्देश्य फर्निचर व फर्निसिंङया बारे आवश्यक सकतांकथंया जानकारी छगू हे थासं बीगु संघं न्ह्यथंगु दु ।
संघ मेलाया ग्वसाः ग्वयेगु ल्याखं छगू पत्रकार सम्मेलन यासें बिउगु जानकारीकथं मेलाय् लिपांगु इलय् विश्वय् प्रचनलनय् वयाच्वंगु थीथी कथंया फर्निचरया बारे विशेष जानकारी बीगु नापं कारोबार नं याइगु जूगु दु । मेलाय् कार्पेट, झ्याः–लुखाय् तयेगु पर्दा, म्याट्रेस, होम डेकोर, ज्याकूया निंतिं आवश्यककथंया फर्निचर, मेशिनरी ज्याभः, डेकोरेसनया निंतिं आवश्यक हलंज्वलंलिसें वास्तुलिसे सम्बन्धित उत्पादन नं मेलाया आकर्षण जुइगु ग्वसाः खलःया दावी दु ।
लिपांगु इलय् जीवनशैलीइ वयाच्वंगु आधुनिकतालिसें अप्वया वनाच्वंगु ‘इन्टेरियर डिजाइन’या निंतिं व थःगु छेँ, बंगला आकर्षक खने दयेके छायेपीगु इच्छा यानाच्वंपिनिगु निंतिं मेला छगू उचित गन्तव्य जुइ फइगु ग्वसाः खलःया विश्वास दु । लिपांगु इलय् फर्निचर व फर्निसिंगय् नेपाः आत्मनिर्भर जुइगु लँपुइ न्ह्याः वनाच्वंगु व उकिया निंतिं नेपाली उत्पादन हे छ्यलेमाःगु संघया धापू दु ।<eot>उकिया लिसः बीकथं मन्त्री अर्यालं म्हिगः उगु खँ धयादीगु खः । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘संवैधानिक निकायं मालपोत व नापी कार्यालय छानविन यायेबलय् उगु कार्यालय जनशक्तिविहिन जुइगु अभिव्यक्ति वइगु संवेदनशील खः, यदि खाली जुल धाःसा निलाया दुने न्हूगु भर्ना चायेकाः दक्ष जनशक्ति हयेगु सामथ्र्य मन्त्रालययाके दु ।’<eot>समुदाय व सदस्यपिन्त हित याय्गु उद्देश्य स्थानिय प्रयासं निस्वंगु संस्था थौ सदस्य, समुदाय, व सहकारी अभियान हे देशेन्यकं म्ह स्युगु सहकारी संस्था धाय्के दुगु हे व संस्था यागु पहिचान याय्त तालाके खंगु नाप नापः संस्था प्रति ब्यक्ति, समय व समुदाय पिनिगु अतिकं भलसा दुगु धईगु हे थौयगु च्व छाय् बहगु खं जुल
पद्मावती महाविहार या जिपि स्थानिय व मध्यम वर्गीय समुदाय पिनिगु छगु समाज ख थ्व समाज यागु थगु हे महत्व दुगु जुया च्वन तर देशकाल परिस्थिति अनुसार झिपिं वने फया च्वंगु मदु वहे अनुसार भविष्य वइगु अनेक चुनौती नाप सामना याय्गु लागि छगु आर्थिक रुप तिव जुईगु ज्याः याय् मागु लागि हे थ्व सहकारी संस्था यागु परिकल्पना यागु ख व २५ दँ तक या अवस्था संस्था सदस्य, समाज व समुदाय पिन्त बिइगु धैगु हे भरोसा, विश्वास व झिगु थुगपन ख नापं समाजया विकृती यात म्हो यायेगु, न्हुगु न्हुगु ज्याः यात तिव बिया च्वनेगु नं ख ।
अले स्थनिय शिप, स्थानिय बचतयात हे परिचालन याना सदस्य पिन्त हे उमिगु ब्यापार, ब्यवसाय, शिप विकासयात लगानी याना सदस्य पिनिगु आर्थिक स्तर विकास याय्गु ज्याःय निरन्तर न्ह्याना वया च्वंगु कारण व स्थापना कालया १० बर्ष तक छगु जक वडायात कार्यक्षत्र दय्का, ज्याःझ्वः व कारोवार न्हाका वगु कारण न थ्व संस्था मे मेगु संस्था स्वय्वले फरक खनेदुगु जुई ।
नाप २० म्ह सदस्य पिन्त लजगा समेत चु लाका बिइगु ली सफल जुगु दुसां सदस्य पिन्त थगु ब्यापार, ब्यवसाय या लागि व आपतविपत जुइ वलय थुगु संस्था सं दंगु ऋण उपलब्ध याना च्वंगु दुसा थगु कमाई यात सुरक्षित बचत यायगु अवसर चु लाका च्वंगु दु नाप थि थि सेवा व साँस्कृतिक ग्वाहाली यायेगु नाप नापं थुगु पद्मावती महाविहारयात हे बिस्कः म्हसिकेगु ली तधंगु भुमिका थुगु संस्था यागु जुगु दु ।
अझ संस्थायागु कारण हे थ थगु उद्योग ब्यवसाय नापं जिवनस्तर सुधार यायेगु ज्याः छगु भरोसा व विश्वासया प्रतिक जु वंगु या नापं समुदाय दुने जुइगु थिथि ज्याःझ्वः यात ग्वाहाली जुगु धैगु हे थुगु संस्था या मू योगदान जुया च्वंगु दु ।
ङ) ँः कार्यक्रम सहकारी या नियमित ज्याझ्वः व नेपाल भाषाया सहकारी पत्रिका पिकागु (यलया लागि) त्ख् कार्यक्रम सहकारी ज्याःझ्वः या न्हय ब्वयगु<eot>येँ – अवैध रुपं मलेशियाय् च्वनाच्वंपिं विदेशी ज्यामितय्त देय् त्वःताः पिहां वनेत अनया सरकारं बिउगु आममाफीया म्याद फुइधुंकुसां द्वलंद्वः नेपाःमि ज्यामित उकियात वेवास्ता यासें अन सुलाः सुलाः च्वनाच्वंगु खँ सीदुगु दु । थःगु देशय् च्वनाच्वंपिं अवैध ज्यामितय्त पितिना छ्वयेगु लागिं छुं ई न्ह्यः तिनि मलेशिया सरकारं छगू निश्चित ई तोके यासें उगु अवधिया दुने देश त्वःताः पिहां वंसां उपिं न्ह्याक्व हे अवधि अवैध रुपं च्वंगु जूसां छुं कारवाही मयायेगु घोषणा याःगु खः ।
थ्व अवधिया दुने छुं नेपाःमित मलेशिया त्वःताः स्वदेश लिहां वःसां मेपिं द्वलंद्वः नेपाःमित धाःसा उकियात नं अपहेलना यासें अन हे सुलाः सुलाः च्वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । मलेशियास्थित नेपाःया राजदूतावासं गुलि नेपाःमित अथे च्वनाच्वंगु दु धइगु पाय्छि तथ्यांक मदुसां ५० निसें ६० हजार नेपाःमि अझ नं मलेशियाय् अवैध रुपं च्वनाच्वंगु दयेमाः धइगु अनुमान याःगु दु ।
थुपिं नेपाःमित थःत छुं समस्या जुल धाःसा जक दूतावासया सम्पर्कय् वइगु जूगुलिं थुमिगु बारे थःपिंसं छुं मसिउगु खँ नं धाःगु दु । खाडी लागाया थीथी देय्तय्सं नं थीथी इलय् थथे हे यानाः अवैध रुपं च्वनाच्वंपिं विदेशी ज्यामितय्त देश त्वःताः पिहां वनेगु अवसर बिउसां अधिकांश नेपाःमितय्सं धाःसा उकियात वेवास्ता याइगु खँ धाःगु दु ।
थ्व स्वयां न्ह्यः यूएई, कतार व साउदी अरेबियां बिउगु थज्याःगु अवसरयात नं अन च्वनाच्वंपिं आपालं नेपाःमितय्सं वेवस्ता याःगु खः । थज्याःपिं नेपाःमित छुं कथंया दुर्घटनाय् लात धाःसा वा विरामी जुल धाःसा छुं कथं प्रहरीया ल्हातय् लात धाःसा कडा सजायँया भागी जुइमालीगु खँ धाःगु दु । नेपालय् थःपिंसं कयातःगु त्यासा तक पुले सिमधइगु, ध्यबा कमे याये मगाइगु आदि कारणं यानाः नेपाःमित अवैध रुपं जूसां अन च्वंच्वनीगु खः ।
थ्वहे झ्वलय् नेपाः सरकारं मलेशिया सरकारलिसे नं थःपिनि ज्यामि छ्वया हयेगु बारे सरकारी तहया सम्झौता याइगु जूगु दु । उकिया लागिं सम्झौताया मस्यौदा तयार जुयाच्वंगु दु । मलेशियाय् लखौं नेपाःमि ज्यामित वनाच्वंगु दुसां निगू देय् दथुइ औपचारिक सम्झौता धाःसा जूगु मदुनि ।
औपचारिक सम्झौता मजूगु कारणं वंगु खुला न्ह्यवंनिसें नेपालं थः ज्यामितय्त मलेशियाय् मछ्वसे पना तःगु खः । मलेशिया वनेमाःपिं नेपाःति थन हे थाःगु कारणं यानाः राजश्वय् लय् ६० करोड तका बराबरया रेमिटेन्स दुहां वयेगु कम जूगु खँ नं धाःगु दु । नापं द्वलंद्वः नेपाःमित नं थन हे थानाच्वंगु दु ।<eot>प्रधानमन्त्रीया प्रेस सल्लाहकार कुन्दन अर्यालं बहुभाषिक नेपाःया भाषाभाषीतय् उत्थान व प्रोत्साहनया निंतिं न्हूगु परम्परा न्ह्याकेत थुकथं थीथी भासं सन्देश बिउगु खँ कनादीगु दु ।<eot>येँ- नेवाः पासा पुचः स्पेनपाखे नेपाली राजदूतावास मैड्रिडय् माहामहिम राजदूत श्री भरत बहादुर रायमाझीयात नापलायेगु ज्या जूगु दु । थ्व झ्वलय् नेवाः कला, संस्कृति, जात्रा, भाषा, संगीत, तजिलजियात म्वाका तयेत पासाः पुचःया भुमिका बारे राजदुतयात कनेगु ज्या जूगु खः ।
पासाः पुचः पाखें मैड्रिडय् नेवा: कला, संस्कृति, जात्रा, भाय, संगीत, तजिलजि व नसा त्वँसाया प्रचार अले संरक्षणया निति पासा पुचल याना वयाच्वंगु ज्या बारे जानकारी बिउगु खः । नेवाः समुदायय् जक मखसे फुक्व समुदाय व अन्तर्राष्ट्रियस्तरय् नेपाली समुदायलिसे जानाः पुचल यानाच्वगु ज्याया बारे खँ न्यने धुकाः वयकल लसता प्वकुसे थजाःगु बालाःगु ज्याया नितिं दूतावास सकारात्मक दु धयादीगु दु।
पासा पुचः पाखें स्पेनय् नेपाली राजदूतावास चायेकूगुलिं लसता प्वकुसे सुभाय् देछासे व लसकुस याःगु खः । खँल्हाबल्हाय् भविष्यय् नं पासा पुचः पाखे दूतावासय् स्वापु तयाः सहलह ब्याकावनेगु खँ नं जूगु खः ।<eot>गुलिं कतःया खँ जक न्यना जुइ । तर गुलिं माःगु खँ नं कनी म्वाःगु खँ नं कनी । धाये जिउगु नं धाइ । मजिउगु नं धाइ । थुकिं यानाः लिपा शत्रु ब्वलनेफु । मेपिं लाये बुइफु । थुकथंया व्यवहार याइपिं थौं जक मखु । कालान्तर न्ह्यवंनिसेंया नीति खः । अझ धाये थ्व स्वभाव नं खः । उकिं बोधिसत्वं धयाबिज्याःगु दु, ‘गुम्ह मनू न्हापा मन भिंबलय् थःथिति पासा वा पासाभाइ सम्झे जुइ ।
लिपा वहे शत्रु जुइ ।’ थुकथंया खँ दुथ्याःगु जातक छकः स्वये । थुकथंया खँ दूत जातकय् कनातःगु दु ।छगू इलय् वारानसीया जुजुं जनपद्यात दुःख बिल । वया दक्व धन काल । उकिं वया धन मंत । उगु इलय् बोधिसत्व ब्राम्हण कुलय् जन्म जुल । व तःधी जुइवं तक्षशिलाय् वन । वयाके गुरुयात बीगु ध्यबा मदु ।
तर दुर्भाग्य व च्वंगु डुंगा फाता पुल । वं ज्वना वःगु लुँ लखय् कुतुं वन । वं गंगा सिथय् निराहार जुयाः च्वनेगु बिचाः यात । व गंगाया सिथय् वन । गा छपु न्यल । फिसःया फाँटय् मूर्ति थें फ्यतुल । गांयापिं सकसिनं वयात खन । उमिसं छाय् फ्यतुना च्वनागु धकाः न्यंवल । सुयातं लिसः मबिउ । कन्हय् कुन्हु हानं गांयापिंसं न्यंवल ।
उमित नं लिसः मबिउ । स्वन्हु दत । नगरया ऐश्वर्यशाली महाजनपिं वल । न्यान्हु दयेवं राज्य परिषद्यापिं वल । उमित नं छुं लिसः मबिउ । कुन्हु दयेवं जुजुं अमात्यपिंत छ्वयाः हल व उपिंलिसे नं खँ मल्हात । थ्व खँ सीकाः जुजु भयभित जुल । अनंलि जुजु स्वयं अन वल । जुजुं न्यन, ‘हे ब्राम्हण जिं छंथाय् दूतत छ्वया हयागु खः ।
गुगु अतिकं सान्दर्भिक जू ।थुगु जातकय् मनूया स्वभाव नं ब्वयातःगु दु । मनू सभ्य प्राणी । तर मनुखं मनूया विश्वास याये थाकु । न्ह्यागु इलय् नं सचेत जुया च्वनेमाः । न्ह्यःने पासा थें च्वनी । तर लिउने शत्रुया व्यवहार याइ । थः हे तःकेहेँ, दाजुकिजा दथुइ नं थुकथंया लकस ब्वलनी । पशुतय्सं गबलें थःगु भाय् हिली मखु ।
तर मनुखं पलाःपतिकं थःगु भाय् हिली । स्वभाव हिली । थःत फाइदा जुइकथं व्यवहार याइ । उकिं थन जातकया गाथा न्ह्यब्वये अझ सान्दर्भिक जू ‘ध्वंतय्गु व झंगःतय्गु भाय् थुइके अःपु । परन्तु मनूतय्गु खँ थुपिं सिबें झन् हे थुइके थाकु ।’थःगु मनया दुःख प्वंकेमाः । मनया खँ कनेमाः । दुःख म्हो जुइ । सकसिनं थथे याइ ।
खँ कनेगु । खँ ल्हायेगु सहलह ब्याकेया लागिं खः । थःत जूगु थःगु दुबिस्ता प्वंकेत खः । दुःख जुइगु इलय् मन उकुसमुकुस जुइ । सुयात थःगु नुगः खँ प्वंके थें जुइ । मन उकुसमुकुस यायां हीमी चाया जुइ ।
उकिं पासा म्हसीकेमाः । ई व परिस्थिति कथं जक खँ कनेमाः । जातकय् ब्राम्हणं दक्वसितं खँ मकंगु कारण नं थ्व हे खः । उकिं थौं नं जातकया थुगु धापू अतिकं सान्दर्भिक जू । गुम्ह प्राणी असमय हे सुनानं मन्यंक थःगु दुःखया खँ कनी अबलय् वया शत्रुत लय्ताया न्हिली । थुगु जातकय् काशी जुजुयात सचेत यासें ब्राम्हणं थथे धाःगु दु—हे काशी राष्ट्रबद्र्धक ।
चिन्तां मुक्त जुइफु । थुकथं समाधान यायेगु निश्चित ई दइ । निश्चित थाय् दइ । निश्चित मनू दइ । अझ पह नं दइ । थुगु समस्या वा दुःख गुकथं, गबले, गन अले सुयात कनेमाः धइगु खँ बोधिसत्वं थुकथं कन, ‘गुम्हेसिनं उत्पन्न जूगु दुःखयात छुं भति खँ धायेवं तुं धर्मय् हंगु उपाय कथं उकिं मुक्त याना बीगु खः वयात कनेगु बांलाः जू ।
यदि उचित समय जुयाः छगू हे मन दुम्ह उज्वःम्ह मेधावी पण्डित नं जूम्ह जुल धाःसा धीरम्ह मनुखं अर्थ युक्तगु नायुगु सलं थःगु दुःखया खँ मेम्हेसित कनेमाः ।<eot>एजेन्सी-जी ट्वान्टीइ धाइगु तःधंगु अर्थतन्त्र दुगु विश्वया नीगू देय्या मन्त्रीतय् शिखर बैठकया निंतिं अर्जेन्टिनाय् मुनेगु झ्वलय् फ्रान्सया अर्थमन्त्री बु्रनो ल मेयरं व्यापार युद्ध आःया छगू वास्तविकता जुइधुंकूगु खँ धयादीगु दु ।
अर्जेन्टिनाया ब्युनर्स आयर्सय् निन्हुयंकं जुइगु वार्ताय् तःधंगु अर्थतन्त्र दुगु नीगू देय्या अर्थमन्त्री व बैंकरत मुनाच्वंगु दु ।
‘जंगली कानुन, फुपिनि निंतिं कानुन, विश्वा व्यापार सम्बन्धया भविष्यय् थ्व जुइफइमखु’ धासें वय्कलं धयादीगु दु,‘जंगली कानुनं वृद्धियात कमजोर याइ, कमजोर देय्तय् निंतिं तसकं थाकुइ, अले थुकिं भयावह राजनीतिक लिच्वः हइ ।’
वंगु वालय् जक अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं व्यापारया निंतिं युरोपेली संघ सत्रु खः धयादीगु खः । थ्व धुंकाः ट्रम्पं हाकनं अमेरिकाय् दुहां वइगु ५०० अर्ब डलर बराबरया फुक्क चिनिया सामानय् कर कायेगु धम्की बिउगु खः ।
अमेरिकां नीच्यागू दुजः देय् दुगु युरोपेली संघ व चीन निगुलिसें तःधंगु व्यापार घाटा फया वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – भुखाय् पीडित जनतां यदि ब्याज दर क्वमकाल धाःसा थीथी बैंकं कयातःगु त्यासाया ब्याज मपुलेगु निर्णय याःगु दु । म्हिगः शनिवाः यलया अशोक हल पिने च्वंगु भुखाय् जनताया मुँज्यां थ्व निर्णय याःगु खः ।
थुकिया बारे वइगु मंगलवाः राष्ट्र बैंकयात जानकारी याकेगु निर्णय नं भेलां याःगु दु । अथेहे भेलां थःपिनिगु समस्यायात कयाः थीथी निकाययात पत्राचार यायेगु निर्णय नं याःगु दु ।
भुखाय् पीडिततलिसे थीथी चरणय् जूगु खँल्हाबल्हा लिपा राष्ट्र बैंक थ्व सम्बन्धी ऐन बाफिया संशोधन यायेत सहमत जूगु खँ पिहां वःगु दु । तर संशोधन यायेगु धाःसां थुकिया छुं निर्णय धाःसा मयाःगुलिं पीडित तम्वःगु खः ।<eot>नयाँ शक्ति पार्टी येँ जिल्ला कमिटी व येँ महानगर कमिटीं मंकाः कथं बिउगु ज्ञापनपौ लःल्हानाः कासें वय्कलं उगु खँ कनादीगु खः ।
येँ महानगर दुने ८० प्रतिशत छेँ मापदण्ड अःखः जूगु धासें अज्याःगु छेँयात आः मापदण्ड दुने लाकाः नक्सा पास याकेगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
आः येँ मनपा दुने आपाः जग्गा मदुगु खँ कनादिसें वय्कलं धयादी, ‘न्हापा येँ दुने आपालं जग्गा दुगु खः आः अज्याःगु जग्गा म्हो जुइधुंकल । न्हापा आपाः जग्गा दुगु इलय् होरिजेन्टल कथं छेँ दनेगु यानाच्वंगु खःसा आः भर्टिकल छेँ दनेमाः व उकिया निंतिं मनपां न्हय्गू च्यागू तल्लाया छेँयात नं नक्सा पास यायेगु यानाच्वनागु दु ।’
उकिया लिसलय् मेयर शाक्यं थःपिनिगु खर्च आदि विवरण आः थःपिंसं पिकायेत्यनागु बुलेटिनय् दुथ्याकाः सार्वजनिक यायेगु खँ धयादीगु दु ।
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलय् अवतरण यायेगु झ्वलय् दुर्घटनाग्रस्त जूगु बंगलादेशया युएस बंगलाया विमानय् चालकदलया सदस्य नापं ७१ म्ह दुगु सीदुगु दु । विमानस्थल स्रोतया कथं दुर्घटनाग्रस्त विमानय् ६७ म्ह यात्रु व ४ चालक दलया सदस्यनापं ७१ म्ह दुगु खः ।
बंगलादेशया राजधानी ढाकां येँ वयाच्वंगु उगु विमान अवतरण यायेगु झ्वलय् अनियन्त्रित जुयाः दुर्घटना जूगु खः । दुर्घटना जुइवं विमानय् मिं नःगु खःसा उकियात नियन्त्रणय् कायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – विवादय् लानाच्वंगु बाहिरी चक्रपथया लँपाखें थिउगु फुक्क हे थासय् पिनें वयाच्वंपिं जग्गा दलाल जक मखु थन च्वनाः राजनीति यानाच्वंपिं थीथी राजनीतिक पार्टीया नेतातय्सं प्रशस्त मात्राय् जग्गा न्याना तःगु खँ सीदुगु दु ।
अनया जग्गाथुवाः नेवाःतय्सं मिया तयेधुंकूगुलिं आः अन लँ दयेकल धाःसा उकिया लबः नं मेपिंसं हे काइगु जुयाच्वंगु दु । सूत्रं बिउगु जानकारी कथं थीथी दलया नेतातय्सं बाहिरी चक्रपथ लागाय् म्हतिं हे सलंसः रोपनी जग्गा न्यानातःगु दु । थुकी फुक्क धइथें पार्टीया नेतात दुथ्याः ।
अथेहे गुलिखे च्वय्या पदय् च्वंपिं पुलांपिं सरकारी कर्मचारीतय्सं नं अन जग्गा न्यानातःगु दु । उपत्यका विकास प्राधिकरणया प्रमुख भाइकाजी तिवारी समेत दुथ्याःगु उच्चस्तरया कर्मचारीतय्गु छगू पुचलं नं अनया जग्गाय् लगानी यानातःगु दु ।
बाहिरी चक्रपथ दयेकेगु लागिं सरकारं जिरो लगानीया सिद्धान्त हःगु खः । थ्व सिद्धान्त कथं लँय् सुयागु जग्गा लाइगु खः, व जग्गा अधिकरण यानाः कायेगु व वयात मेथाय् लँय् हे लाःगु जग्गा क्षतिपूर्ति बीगु ज्या जुइ । तर जग्गा दलालतय्सं चक्रपथया नक्सा न्ह्यःने तयाः ‘का, छंगु जग्गा नं लँय् लाः का स्व, लँ दयेकल कि थ्व नं अधिकरण याइ’ धाधां जग्गा न्यायेगु ज्या यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।<eot>राज्यया दमनया हुनिं प्रविधिया विकास नापनापं लिपिया नं विकास इलय् हे यायेमफुगुलिं झीगु लिपिया विकास छझाः ल्यूने लाःगु खःसानं आः उगु प्रविधि छ्यलाबुलाय् हयेफुपिं नेवाःत दयावःगुलिं नेपाल लिपियात युनिकोडय् दुथ्याकेगु लगायत ट्वीटर मार्फत विश्वव्यापिकरण यायेगु पाखे पलाः न्ह्याःगु दु । थुकियात अझ स्यल्लाक्क धिसिलाक निरन्तर न्ह्याःवनेत सकसिनं ग्वाहालि यायेमाःगु खँ लिपि गुथिया न्वकू अनिल स्थापितं कनादिल ।<eot>बलिउड फिल्म उद्योगय् सफलता लिपा थौंकन्हय् हलिउडय् नं उलि हे सफलता प्राप्त यायेगु नापं उखेपाखे हे न्ह्यइपुका च्वंम्ह नायिका खः प्रियंका चोपडा । हलिउडय् छगू लिपा मेगु सफलताया त्वाथः गया वनाच्वंम्ह प्रियंकां आः वयाः थःगु पृष्ठभूमि अर्थात बलिउडयात ल्वःमंकूगु खः ला धइगु आशंका याना हयाच्वंगु दु । छाय्कि थ्व इलय् प्रियका बलिउडय् हाकनं लिहां वयेगु पलेसा हलिउडय् वयागु निंतिं सकतां जुया बिउगु दु ।
थौंकन्हय् हलिउडय् हे व्यस्त व मस्त जुयाच्वंम्ह प्रियंकां लिपांगु हलिउडया छगू तःधंगु संकिपा ल्हातय् लाकेत सफल जुगु दु । थ्व सफलता लिपा प्रियंकाः बलिउडया ततःधंगु व चर्चित ब्यानरया संकिपाया ‘अफर’यात तकं ‘रिजेक्ट’ याःगु धइगु खँ बलिउडय् चर्चा जुयाच्वंगु दु । खतुं न्हापां ला थः प्रेमी निक जान्सनापं इहिपाया तयारी यायेमाःगुलिं फिल्म त्वःतूगु धाःसां लिपा व खँ अबलय् असत्य सावित जुल, गबले प्रियंकां क्रिस प्रेटया मुख्य भूमिका दुगु हलिउड फिल्म ‘काउब्वाइ निन्जा बाइकिंग’ म्हितीगु खँ पिहां वल ।
वयां लिपा प्रियंकां भेट्रान निर्देशक संजय लिला भंसालीया फिल्म नं त्वःतूगु धइगु समाचार पिहां वःगु दु । प्रियंकाया हे प्रमुख भूमिका दुगु धयातःगु संकिपाय् म्हितेत तयार जुइधुंकाः लिपा हलिउडया संकिपा ल्हातय् लायेवं उकियात नं अस्वीकार याःगु चर्चा जुयाच्वंगु दु ।<eot>थ्व सम्बन्धय् किपू नगरपालिकाया नकतिनि क्वचाःगु नगरसभां स्वयमसेवी शिक्षकया व्यवस्थासहित सपूmकुथि संचालन यायेगु व शैक्षिक केन्द्रया रुपय् किपू देय्यात म्हसीकेगु लगायत थीथी विषय अनुमोदन याःगु दु । चालु आर्थिक दँया न्हापांगु प्यलाया दुने हे उकथंया सफूकुथि संचालनय् हयेगु नगरपालिकां अठोट याःगु दु । सफूकुथिया विकास यानाः समुदाययात सचेत यायेगु उद्देश्यं आः वइगु भदौं १५ गते झिक्वःगु राष्ट्रिय पुस्तकालय दिवस न्यायेकेत्यंगु दु । दिवसय् ‘जीवनपर्यन्त शिक्षाया निंतिं छगू स्थानीय तह छगू नमूना सपूmकुथि’ धइगु मू नारा बियातःगु दु ।
छगू हे सफूयात नं यक्वसिनं ब्वने फइगु जूगुलिं थुकिया प्रयोग नं उकथं हे अप्वया वनाच्वंगु दु । ईया व्यवस्थापन यायेत अःपुइगु, सफूकुथि मालाच्वनेमालीगु झन्झट मजुइगु व गुगुं नं इलय् थम्हं ब्वनेत इच्छा याःगु सपूm विद्युतीय माध्यमं ब्वने फइगु जूगुलिं थुकिया प्रयोग अप्वया वनाच्वंगु खः । विद्युतीय सफूकुथिइ शिक्षक मदुसां नं विद्यार्थीं थःत माःगु विषयया सफू अःपुक मालाः अध्ययन याये फइ ।
शिक्षा मन्त्रालयया पुस्कालय शाखां थौंकन्हय् देय्या मेमेगु सामुदायिक विद्यालयय् नं विद्युतीय सफूकुथि स्थापनाया निंतिं प्रेरित यायेगु यानाच्वंगु दु । विद्युतीय सपूmकुथिइ सपूm, कृति तनीगु, खुया यंकीगु, गुइगु वा नष्ट जुइगु ग्याःचिकु मदइगु जूगुलिं नं थुकिया प्रयोग अप्वयेकेत स्थानीय विद्यालययात मन्त्रालयं प्रोत्साहन बीगु याना वयाच्वंगु दु । शिक्षा विभागं अज्याःगु सपूmकुथि संचालनया निंतिं आवश्यक कार्यविधि नं निर्माण यायेधुंकूगु दु ।<eot>थौैंकन्हय्या मौसम तसकं तांन्वया वयाच्वंगु दु । थज्याःगु तांन्वःगु इलय् थःगु सौन्दर्ययात सुरक्षित यानातयेत थीथी उपाय नालेफु । गथेकि
– तिन्हिनय् निभालय् पिहां वनेगु इलय् फयांफत्तले कुसां कुया जुइगु । मखुसा छ्यनय् रुमाल छकुतं जूसां त्वपुयाः वनेगु ।
– शरीरया तागत स्वयाः हल्का ब्यायाम यायेगु यायेमाः । थुकिं पित्तया विकार मदयेकी, नापं नयागु नं याकनं पचे यायेफइ ।<eot>येँ महानगरपालिकाया उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गीं वंगु वालय् थन जूगु छगू सहलहया इलय् इपिं सरकारी निकाय येँ मनपाया मातहतय् हयेत माग यानादीगु खः । उपप्रमुख खड्गीं अज्याःगु निकाय येँ महानगर दुने हे लानाच्वंगु धासें इमिसं थवंथवय् समन्वय यानाः ज्या मयाइगुलिं समस्या वयाच्वंगु नं धयादिल ।
विकास–निर्माणया ज्या यायेबलय् समन्वय यायेमाः धासें समन्वय मजुयाच्वंगुलिं हे स्वनिगलय् समस्या खने दयाच्वंगु वय्कःया धापू दु ।<eot>वाशिंगटन – अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड जे. ट्रम्पं इराननापं व्यापारिक सम्बन्ध तइगु देशं अमेरिका नापया थःपिनिगु व्यापारिक सम्बन्ध न्ह्याके मफइगु खँ धाःगु दु । सन् २०१५ य् जूगु परमाणु सम्झौतां इरान लिचिलेवं अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पं इरान विरुद्ध न्हूगु प्रतिबन्धया घोषणा यायेगु झ्वलय् ट्विट यासें उगु खँ धाःगु खः ।
अमेरिकां इरान विरुद्ध तःगु न्हूगु प्रतिबन्ध अटोमोबाइल क्षेत्र नापं इरानया लुँ व बहुमूल्य धातुया व्यापारय् लगे जुइ । न्हूगु प्रतिबन्ध हाचां गाल धाःसा उकिया गम्भिर लिच्वः फयेमालीगु ख्याच्वः नं राष्ट्रपति ट्रम्पं बिउगु दु । यद्यपि न्हूगु प्रतिबन्ध व आर्थिक दबावया कारणं इरान न्हूगु सम्झौताया निंतिं तयार जुइगु व इरानं थःगु आणविक गतिविधि नं दिकीगु विश्वास ट्रम्पया दु ।
‘इरान विरुद्ध आधिकारिक रुपं प्रतिबन्ध तयेधुंगु दु, थ्व आतकया हे दकलय् कडा प्रतिबन्ध खः’ ट्रम्पं यासें धाःगु दु, ‘वइगु नोभेम्बरय् थ्व प्रतिबन्ध अझ अप्वइ, सुनानं इराननापं सम्बन्धी कायम यानातयेगु खःसा वं अमेरिकानापया सम्बन्ध न्ह्याके फइमखु । जिं विश्वया शान्तिया निंतिं थथे यानागु खः, थ्व स्वयां म्हो छुं जुइमखु ।’
सन् २०१५ य् इरान नापं जूगु सम्झौताय् ल्हाःचिं तःगु चीन, रुस, बेलायत, फ्रान्स, जर्मनीलिसें इजरायल, साउदी अरबं अमेरिकाया लिपांगु पलाःयात कयाः कडा आलोचना याःगु दु ।अबलय् जूगु सम्झौताकथं इरानं थःगु विवादास्पद परमाणु गतिविधि नियन्त्रण यायेगु व उकिया पलेसा प्रतिबन्ध छ्वासुकेगु प्रावधान तयातःगु खः ।<eot>अबुया ख्वाः स्वयेगु दिं नकतिनि सिधल । सकसिनं थःअबुयात साःसाःगु, भिंगु, यःगु मरिचरि, सिसाबुसा नापं थीथीकथंया हलज्वलं तयाः ख्वाः स्वयादिल जुइ ।थौंकन्हय् बजारय् न्हापा न्हापा थेंज्याःगु मरिचरि न्यायेगु मदु । न्ह्याथाय् स्व, न्ह्यागु स्व । मिसावट, अखाद्य वस्तु, रंग ल्वाकछ्यानातःगु व बासि मरिचरियात बांलाक छायेपियाः मीत तयातःगु धइगु समाचार पिहां वयाच्वंगु दु ।
समाचारय् न्ह्यागु बिउसां न्यायेबलय् उकियात ध्यानय् तयाच्वनी मखु । उकिसनं झीसं मरि न्याः वनेबलय् छुं नं मरि किलोया स्वसः–प्यसः निसें अप्वलय् खुसः–न्हय्सः तका कायेगु यानाच्वंगु दु । तर छगू किलो मरिया हे झिंप्यद्वः तका नं वं धायेबलय् न्ह्याम्हेसिनं नं म्ये वां न्यायेफु । खः ।
भारतया गुजरात सहरया सुरतय् ‘गोल्डेन स्वीट’ नां बियातःगु मरिया भाः छगू किलोया हे ९,०००÷– भारु (अर्थात झिंप्यद्वः तका स्वयां अप्वः) तू । थज्याःगु मरियात ‘गोल्डेन स्वीट’ नां बियातःगु दुसा थपाय्सकं थिकेगु मरिइ लुँया जलप तयातःगुलिं खः ।रोहन मिठाइवाला नांया मरि पसलं थुभनं थिकेगु मरि वंगु छुं दिं न्ह्यः जक बजारय् हःगु खः ।
उगु मरि पसलं थ्व बाहेकं मेगु न्याताजि मरिया बजारय् हःगु खः, गुगु अतिकं उच्च गुणस्तरया खः । मरि पसःया थुवाःया कथं मरि छ्यःगु केसर स्पेनं हःगु खः । मरि पसलं १८० नं.या काजु, नरगिस कलम, पिस्ता बादशाह, केर गुन्ज व ड्राइफुट आउट नांया न्याताजिया उच्च गुणस्तरया मरि बजारय् हःगु खः । गुगु मरिया भाः दकलय् उच्च नं खः ।<eot>ययांखु (अंग्रेजी:Yayankhu), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४७२ खा छेँ दु।<eot>न्वकू छकथंया ज्याभः ख। थ्व ज्याभः स्वकुंलाःगु जुइ। थन्याःगु स्वकुंलाःगु रुपय् निपा पाःलूगु ख्वाः स्वाना धाः दयेकि। थ्व ज्याभः खुथि साधारण ज्याभःय् छथि ख। थुकियात छधी जुयाच्वंगु धीयात फायेत, सामान ल्ह्वनेयात, वा सामानयात थासय् तयेत आदि ज्याया निंतिं छ्येलि। थुकिलिं तःधंगु क्षेत्रफलय् छ्य्‌लातःगु बलयात इन्क्लाइन्ड सतहया पर्पेन्दिकुलय् छ्वया ज्या याइ। थ्व ज्याभःया मेक्यानिकल एड्भान्टेज थुकिया हाकः व ब्याया अनुपातं निर्धारित याइ। तःधंगु कोण दूगु चिहाकःगु न्वकूं ज्या याकनं याइ तर थन्यागु न्वकूलि चिधंगु कोण दुगु (ताहाकःगु न्वकूइ) स्वया अप्व बल बीमा।
न्वकूया उत्पत्तिया बारेय् अप्व जानकारी मदु छाय्‌ धाःसा थुकिया छ्य्‌ला ९००० दँ स्वया अप्व न्ह्यः निसें जुया च्वंगु दु। प्राचीन मिश्रया खानिइ तामाया वेज लोहं तछ्यायेत छ्य्‌लातःगु खनेदु। सिंया न्वकूलि लः तया मना लोहं फायेत छ्येलातःगु नं खने दु। छुं अमेरिकी आदिवासीतेसं एन्त्लर न्वकू छ्य्‌ला क्यानु, छेँ व मेमेगु सिंया वस्तु देकातःगु खने दु।
दसुया कथं पाः, स्प्लिटिङ्ग मौल, फाइगु न्वकू आदि कायेछिं। वेजयात झ्यात्तुगु वस्तु ल्ह्वनेयात, वा वस्तुया जाले चिधंगु सुधार यायेत (बस्तु व बंया दथुइ वेज तया) नं छ्येलेछिं। थुकियात शिम धका धाइ। चक्कु, कैंची, चिजेल, व वायात नं गब्लें गब्लें वेजया कथं छ्येलेछिं। अथेजुसां थ्व ज्याभःत आधारभूत कथं चाइगु ज्याभः ख।
कांटा वा नकिंयात नं न्वकूया प्रकारया कथं कायेछिं। नकिंयात घनं केइकिबिले सिंइ स्लाइस याइ धाःसा बोल्टयात धाःसा घ्वाय् मछिं। थुकिया कारण छु खः धाःसा नकिं छगू वेज व व बोल्ट वेज मखु। नकिं छगू फुतिइ ट्यापर जुयाच्वंगु दइ व थ्व फुति स्वया च्वय् थ्व तःब्या जुइ।
न्वकूया मेक्यानिकल एड्भान्टेज पाःलूगु साइडया हाकःयात न्वकूया तःब्याःगु क्षेत्रया ब्यां बिभाजन याना लिकायेछिं। अतः, न्वकूया सूत्र थ्व कथं दु :
मेगु कथं धायेगु खः सा न्वकूया हाकःयात न्वकूया दक्ले अप्वःगु ब्यां बिभाजन याना न्वकूया मेक्यानिकल एड्भान्टेज लिकायेछिं।<eot>प्राणीं थःथें न्याःगु मेगु प्राणी बुइकिगु प्रक्रियायात मचा बुइकिगु धाइ। थ्व ज्या निता प्रकारं जुइफु- मैथुनिक प्रजनन व अमैथुनिक प्रजनन।<eot>बनय्‌ज्या (Business) वा एन्तरप्राइज वा फर्म छगू थन्यागु संस्था ख गुकिलिं ग्राहकनाप वस्तु, सेवा वा निगुया हे कारोबार याइ। [१] छगू पूंजीवादी अर्थतन्त्रय् बनय्‌ज्याया भूमिका प्रधान जुइ। थन्यागु अर्थतन्त्रय् आपा बनेज्या निजी स्वामित्व व प्रशासन दूगु व फाइदामुखी संस्थानं याइ। बनेज्या नन-प्रोफिट वा राज्य-सञ्चालित व राज्यया स्वामित्त्व दूगु नं जुइफु। यक्व मनुतयेगु स्वामित्त्व दूगु बनेज्यायात कम्पनी नं धायेगु या। कम्पनीया थःगु हे निश्चित अर्थ नं दु। बनय्‌ज्या याइम्ह मनुयात बनय्‌मि धाइ धाःसा बनय्‌ज्या याइगु थाय्‌यात बनय्‌कुथि धाइ। भिंगु बनय्‌ज्यामितेसं थःगु सामानय् तैगु चिंयात बनय्‌चिं (Trademark) धाइ। बनय्‌ज्याय् छगू जक्क खलं एकाधिकार यायेगु अवस्थायात यकःति धाइ।<eot>बुल्गेरिया दक्षिण-पूर्व यूरोपय्‌ स्थित देय्‌ ख, गुकिया राजधानी सोफिया ख। देय्‌या सीमा उत्तरय्‌ रोमानिया, पश्चिमय्‌ सर्बिया व मेसेडोनिया, व दक्षिणय्‌ ग्रीस व टर्कीनाप स्वा। पूर्वय्‌ देय्‌या सीमा हाकुगु सागरं निर्धारित या। कला व प्रविधिनापं राजनैतिक दृष्टिं नं बुल्गेरियाया अस्तित्त्व न्यागुगु शताब्दीं निसें वःगु खनेदु। न्हापा बुल्गेरियन साम्राज्यं (632/681 - 1018) बाल्कन क्षेत्र जक्क मखुसें सकल पूर्वी युरोपयात थीथी कथं प्रभावित यात। बुल्गेरियन साम्राज्यया पतन धुंका थ्व थाय्‌ उस्मान शासनया अधीनय्‌ लावन। 1877-78स जूगु रुस-टर्की हतांः बुल्गेरिया राज्ययात पुन: स्थापित जुइत ग्वहालि यात। लिउ हलिम हताः धुंका बुल्गेरिया साम्यवादी राज्य व पूर्वी ब्लकया भाग जुवन। सन् 1989स क्रान्ति धुंका सन् 1990स साम्यवादीतयेगु सत्ताया एकाधिकार क्वचाल व देय्‌ संसदीय गणराज्यया रूपय्‌ न्ह्यथन। थ्व देय्‌ सन् 2004स नेटोया व सन् 2007स युरोपियन युनियनया सदस्य जुल।
बुल्गेरिया यवन व इस्तानबुलया उत्तरय्‌ दूगु प्राचीन मानव बस्ती ख। मोंटानानापं 6800दँ पुलांगु छगु अभिलेखय्‌ प्यंगु पंक्तिइ छुँ 24 चिं लूगु दु- थुकियात ब्वने आःतक्क सम्भव मजुनि तर थुकिलिं थ्व अनुमान यायेछिं कि व इलं निसें थन मनुत च्वना वइच्वंगु दु। सन् 1972स हाकु सागरया तटय्‌ स्थित वार्नाय्‌ राजसी चिं दूगु लुंया खज़ाना लुत गुकिलि थन सिक्क न्ह्य हे राजतन्त्र दूगु अनुमान यायेछिं - तर थ्व राज्यया जातीय मूल आःतक्क मस्युनि।
सामान्यतया थ्रेसियनतयेत बुल्गारतयेगु पूर्ववर्ती नालेगु या। थ्रेसया मनुतयेसं ट्रॉइया हताः (1200 ईसापूर्व नापं)य्‌ ब्वति काःगु खनेदु। थ्व धुंका 500 ईसापूर्व तक्क इमिगु छगु साम्राज्य पलिस्था जुल। अलेक्जेन्दरं 332 ईसापूर्वस थ्व थासय्‌ थःगु अधिकार दयेकल व 46 इस्वीइ रोमनतयेसं थन थःगु अधिकार दयेकल। थ्व धुंका एसियाया यक्व पुचःतयेगु आगमन न्ह्यथन। स्लाभ जातिया मनुतयेसं सन् 581स बैजनटाइनया रोमन साम्राज्यनाप शान्ति समझौताय्‌ हस्ताक्षर यात। सन् 864स बोरिस प्रथमं अर्थोडक्स (परंपरावादी) ईसाइयात राजधर्म दयेकल व सीरीलिक लिपियात नालाकाल। अरबतयेगु सेनातयेत बुकाबिल।
सन् 1018 तक्क बुल्गार साम्राज्यया अन्त बैजनटाइन आक्रमणं जुवन। सन् 1185 निसें 1360 तक्क निक्वःगु बुल्गार साम्राज्यया राज्य दवन। थ्व धुंका उस्मानी (औटोमन) टर्क मनुतयेसं थन थःगु अधिकार दयेकल। सन् 1877स रूसं अटोमन साम्राज्यय्‌ हमला याना इमित बुका छ्वल। सन् 1878स स्वंगुगु बुल्गार साम्राज्यया उदय जुल। सन् 1980स टर्कतयेगु विरुद्ध न्ह्यथंगु अभियानया हुनिइ 30000 टर्क बुल्गेरिया त्वता टर्कीइ वन। थुकिया निगु दशक न्ह्यः ग्रीसय्‌ नं थन्याःगु अभियान जूगु ख। सन् 1989स थन कम्युनिस्ट पार्टीया नायु कचा पलिस्था जुल।<eot>लोहजरा (अंग्रेजी:Lohajara), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे 944 खा छेँ दु।
नेपा:यागु दं २००१ यागु जनगणना कथं लोहजरा यागु जनसंख्या ५३२३ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।==लिधंसा==<eot>दल धागू राजनैतिक विचारधारा दुगु मनुतेगु पुचः ख। आपालं थन्यापु पुचःतेसं निर्वाचनय् ब्वति काइ व संसद वा अन्यागु मेगु गुथिइ सहभागित क्यनि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.२५९४२६ उत्तर व देशान्तर ८२.५०६६६८ पश्चिम खः (27.259426° N 82.506668° W)। थ्व थासे ७२८१६२० वर्ग मिटर (२.८११४४९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>न्या (पुलां भाय्: ङा) धागु छगु कथंयागु लखय् म्वाइगु प्राणीतेगु छगू पुचः खः। न्या जातिया प्राणीपुचलय् दुगःक्वँय् दूगु व लखय् सासः ल्हायेफूपिं प्राणीत ला। थन्यागु प्राणीपिनिगु म्हय् लखय् म्वायेत कत्ला आदि थीथी संरचना दयाच्वनि।<eot>जीवप्रविधि (Biotechnology) धागु जीवविज्ञानयागु छगु न्हुगु व सिक्क हे ज्या लगु जुगु छगु ख्यः खः। थ्व ख्यले जीवशास्त्र व प्राणी यात प्राविधिक तवलं भिंकिगु कुत जुइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.३६६८५५ उत्तर व देशान्तर ८२.५१२९०३ पश्चिम खः (27.366855° N 82.512903° W)। थ्व थासे ९७९७४६० वर्ग मिटर (३.७८२८२१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०५२८११ उत्तर व देशान्तर ११७.६२७८६१ पश्चिम खः (34.052811° N 117.627861° W)। थ्व थासे १२८९३९९६९ वर्ग मिटर (४९.७८४००२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९००९० वर्ग मिटर (०.०७३३९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.९९४१६४ उत्तर व देशान्तर ८७.९०५३१३ पश्चिम खः (32.994164° N 87.905313° W)। थ्व थासे २१२४०३६ वर्ग मिटर (०.८२००९५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.८२१३२१ उत्तर व देशान्तर ८२.२३६५८६ पश्चिम खः (32.821321° N 82.236586° W)। थ्व थासे ५१८४५६४ वर्ग मिटर (२.००१७७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तायः धाःगु लुँ -मालय् स्वाना तइगु बत्ताचा दूगु फ्वः ख।[१] थ्व गःपतय् खाइगु या। थ्व छता सिक्क नांजाःगु तिसा ख। थुकियात हलिंया थी-थी थासय् थी-थी तजिलजि कथं छ्यलिगु या। आपालं थ्व लुं, वह वा मेमेगु बहुमुल्य रत्न छ्यला दयेकातःगु जुइ। तायः श्रृङ्गारया निंतिं दयेकिगु जुसां थ्व धनया स्थायी संचय नं ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.७४२०३२ उत्तर व देशान्तर १०९.०६६७३९ पश्चिम खः (35.742032° N 109.066739° W)। थ्व थासे १५७१५८९४ वर्ग मिटर (६.०६७९४१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५५४२८६ उत्तर व देशान्तर १२२.३१३०४४ पश्चिम खः (37.554286° N 122.313044° W)। थ्व थासे ३१६४३६७३ वर्ग मिटर (१२.२१७६९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९६८३१०३ वर्ग मिटर (३.७३८६६७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भारत छगु दक्षिण एसियाली देय् ख। थ्व देय्‌य् प्राचीन भारतीय सभ्‍यताया यक्व थाय् ला। थ्व देय् हलिमया दक्ले तःधंगु प्रजातान्त्रिक देय् ख। थ्व देय् चीन धुंका दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु देय् ख। क्षेत्रफलया आधारय् थ्व देय् ७गु दक्ले तधंगु देय् ख।
भौगोलिक कथं हिमालय नं भारतीय पेनिसुलायात मध्य एसिया स्वया बायातगु दु। थ्व देय्‌या पूर्वय् बंगालया खाडी, पश्चिमय् अरब सागर व दक्षिणय् भारतीय महासागर ला।
थ्व देय् पूर्ण रूपय् उत्तरी व पूर्वी गोलार्धय् ला। थ्व देय्‌ ८°४' व ३७° ६' १ अक्षांश उत्तर, व ६८°७' व ९७°२५' पूर्व देशान्‍तरय् ला [१]। थ्व देय्‌या स्‍थायी ई लागा जी एम टी + ०५:३० ख। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ३.३ मिलियन वर्ग किलोमिटर दु[२]। थ्व देय्‌या टेलिफोन कोड +९१ ख। थ्व देय्‌या समुद्रतट ७,५१६.६ किलोमिटर दु गुकिलि मू भूमि, लक्षद्वीप, व अण्‍डमान व निकोबार द्वीपसमूह नं निनातगु दु[३]।
श्रीलंका भारतया समुद्रया संकीर्ण नहरं बायातगु दु। थ्व पाल्‍क स्‍ट्रेट व मनारया खाडी नं देकातगु दु[४]।
भारतया जनसंख्‍या १ मार्च, २००१ कथं १,,०२८ मिलियन (५३१.१ मिलियन मिजं व ४९६.४ मिलियन मिसा) ख[११]। थ्व देय्‌या जनसंख्‍या वृद्धि दर १.९३ प्रतिशत ख[१२]। थ्व देय्‌या जन्‍म दर २४.८ व मृत्यु दर ८.९ ख।
थनया संम्‍भावित जीवन दर : ६३.९ दं (मिजं) ६६.९ दं (मिसा) ख[१३]। थ्व देय्‌या लिंग अनुपात २००१या जनगणना कथं ९३३ ख।
भारतया संविधानं २२ राष्‍ट्रीय भाषातेत मान्‍यता बियातगु दु गुकिलि हिन्‍दी संघया राजभाषा ख[१५]। थ्व अतिरिक्त ८४४ मेमेगु भाषा देय्‌या थी-थी थासय् छ्येलिगु या। भारत यागू मू भाय्:-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.०१२९१३ उत्तर व देशान्तर ८०.३१३६८९ पश्चिम खः (26.012913° N 80.313689° W)। थ्व थासे ८५६१०३०४ वर्ग मिटर (३३.०५४३२५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५७८४२३ वर्ग मिटर (१.३८१६३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>म्वानाच्वंपिं प्राणीतेसं थी-थी चिं क्यना म्वानाच्वंगु पहचाः क्यनि। थ्व ज्याझ्वः पौया उद्देश्य प्राणीतयेगु थन्यागु म्वाःपुतेगु धलः दयेकिगु व अन्यागु धलखय् दूगु च्वसु दयेकिगु व च्वसुयात भिंकिगु ख। हलिमया प्राणीइ क्वय् बियातःगु मू म्वाःपु क्यं-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२६०८५८ उत्तर व देशान्तर ८८.०९४४५२ पश्चिम खः (33.260858° N 88.094452° W)। थ्व थासे ५३३५४६६ वर्ग मिटर (२.०६००३५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९२७४ वर्ग मिटर (०.०२२८८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>संयुक्त राज्य अमेरिका (वा संयुक्त राज्य, युएस, युएसए, वा अमेरिका) ५०गु राज्य व छगू संघीय जिल्ला दूगु छगू संघीय संवैधानिक गणतन्त्र ख। थ्व देय्या मू भूभाग उत्तर अमेरिकाय् ला धाःसा हवाइ राज्य प्रशान्त महासागरय् ला। थ्व देय्या मू भूभागया उत्तरय् कॅनडा, दक्षिणय् मेक्सिको, पूर्वय् अटलांटिक महासागर व पश्चिमय् प्रशान्त महासागर ला। थ्व देय्या अलास्का राज्य धाःसा उत्तर अमेरिकाया उत्तरी लागाय् ला। अलास्काया पूर्वय् कॅनडा, पश्चिमय् बेरिंग स्ट्रेट धुंका रुस ला। हवाइ राज्य धाःसा छगू आर्किपेगालो ख। थ्व राज्य मध्य प्रशान्तय् ला।
३.७९ मिलियन वर्ग माइल वा ९.८३ वर्ग किमि क्षेत्रफल दूगु व ३१०मिलियन जनसंख्या दूगु थ्व देय् क्षेत्रफल व जनसंख्या निगुलिं कथं हलिमया दक्ले तःधंगु देय्य् छ्गू देय् जुवः। थ्व राष्ट्रय् हलिमया यक्व थासं जुइगु इमिग्रेसनया कारणं थ्व राष्ट्र हलिमया दक्ले बहुजातीय व बहु सांस्कृतिक राष्ट्रय् छगूया रुपय् पलिस्था जूगु दु। [२] संयुक्त राष्ट्र अमेरिकाया अर्थतन्त्र हलिमया दक्ले तःधंगु राष्ट्रिय अर्थतन्त्र ख। सन् २०१०या एस्टिमेसन कथं थ्व देय्या कूल जिदिपि $१४.७८० त्रिलियन (नोमिनल जिदिपिया २३% व पर्चेजिङ पावर प्यारिटी कथं हलिमया २०% ) दु। [३][४]
१९गु शताब्दीइ संयुक्त राष्ट्र अमेरिकां आदिवासीतयेगु ट्राइबयात उठिबास याना, फ्रान्सनाप लुइजियाना न्याना, स्पेननाप फ्लोरिडा न्याना, ओरेगन काउन्टीया छुं भूभाग संयुक्त अधिराज्यनाप न्याना, एल्टाक्यालिफोर्निया व न्यु मेक्सिको मेक्सिकोनाप न्याना, अलास्का रुसनाप न्याना व टेक्सास गणतन्त्र व हवाई गणतन्त्रयात परास्त याना थःगु क्षेत्रफल बिस्तार यात। बुंज्याय् आधारित दक्षिणी व उद्योगय् आधारित उत्तरी राज्यतयेगु दासप्रथाय् जूगु असहमतिं व राज्यया अधिकारया असहमतिं अमेरिकी गृह हता सन् १८६०या दशकय् न्ह्यथन। उत्तरया विजयं थ्व राष्ट्रया विभाजन पन व संविधानया १३गु संशोधनं दासप्रथा क्वचाल। १८७०या दशकं थ्व राष्ट्रया अर्थतन्त्र हलिमया हे दक्ले तधंगु जुवन।[६] स्पेनी-अमेरिकी हता व न्हापांगु हलिम हतां थ्व राष्ट्रयात छगू सामरिक शक्तिया रुपय् पलिस्था यात। लिउ हलिम हताया लिच्वया कथं थ्व देय् हलिमया न्हापांगु आणविक शक्ति दूगु देय् व संयुक्त राष्ट्र संघया स्थायी सदस्य जुवन। शीत हता व सोभियत संघया विखण्डनं थ्व देय्यात हलिमया छगू जक्क सुपरपावरया रुपय् पलिस्था यात। हलिमया कूल सैन्य खर्चया ४३% थ्व देशं थःगु सेनाय् जक्क याइ। नापं थ्व देशं हलिमया अर्थ, राजनीति व संस्कृतिया नेतृत्त्वदायी भूमिका नं म्हिताच्वंगु दु। [७]
संयुक्त राज्यय् पूंजीवादी मिश्रित अर्थतन्त्र व्यवस्था दु। थ्व व्यवस्थायात प्रचुर प्राकृतिक स्रोत, उच्च कोटीया भौतिक पूर्वाधार, व उच्च उत्पादकत्त्वं ग्वहालि याःगु दु। [१४] अन्तराष्ट्रिय मौद्रिक कोषया कथं संराया $१५.१ ट्रिलियनया कुल ग्राहस्थ उत्पादन सकल हलिम उत्पादनया बजाः एक्स्चेञ्ज दरय् २२% जुवं व पर्चेज पावर प्यारिटी अनुसार १९% थ्यं। [३] मेमेगु देय् स्वया तःधंगु अर्थतन्त्र जुसां युरोपेली संघया तुलनाय् संरा अमेरिकाया राष्ट्रिय जिडिपि (पिपिपि) ५% कम दु। [१५] थ्व देय् जिडिपि पर क्यापिटा (नोमिनल) कथं ९गु थासय् व जिडिपि पर क्यापिटा कथं ६गु थासय् ला। [३] संरा डालर हलिंया प्राथमिक रिजर्भ करेन्सी ख। [१६]<eot>विष्फोटक पदार्थ धाःगु रसायनिक रुपं वा मेमेगु रुपं इनर्जेटिकल्ली अनस्टेबल जूगु वस्तु ख। थ्व वस्तुया अस्थिर अवस्थायात न्ह्यःथनिबिले थुकिलिं मुया ताप बीगु व चापया मात्राय् परिवर्तन यायेगु जुइ, गुकियात विष्फोटन धाइ। थथे विष्फोटन जुइ बिले तःधंगु सः वा मिया झिल्का नं खने फु। छुं नं वस्तुया मुइफइगु मात्रायात एक्स्प्लोसिभ चार्जय् दानिगु याइ।<eot>विकिपिडिया, ल्यारी स्यांगर अं नांत:गु बहुभाषिक, वर्ल्ड वाइड वेब-लिधंसायागु, चकं स्रोत हलिमसफू खः । विकिपिडिया स्वयमसेवकतयेसं मंका: कथं च्वइ व सम्पादन याइ; थुकी च्वसुत वेब (ईन्टरनेट)य् पहुंच (एक्सेस) दुपिं न्ह्याम्हसिनं नं तये ज्यू । विकिपिडिया नां विकि व "इन्साइक्लोपिडिया" स्वाना दयेकूगु ख: । थुकिया मू सर्भर ताम्पा, फ्लोरिडाय् दु धाःसा मेमेगु ग्वाहलि (तँसा) सर्भर एम्स्टरड्याम व सोलय् दु ।
विकिपिडिया अंग्रेजी विकिपिडिया कथं जनवरी १५, २००१य् न्ह्यथंगु ख: । थ्व हलिमसफू न्युपिडिया, छगू विषेशज्ञतेसं च्वइगु व आः मदुगु हलिमसफूयागु पलसाय् दयेकूगु ख। थ्व ज्याखँ आा जिम्मी वेल्सं देकुगु नन प्रोफिट गुथि विकिमिडिया गुथि नं सञ्चालन याना च्वंगु दु। थुकिइ आः २७६ भाय् य् १ क्वःति ७० लख स्वया अप्वः च्वसु दु।[१] विकिपिडिया बिस्तारं नांजाया वैच्वंगु दु [२] व आः इन्टरनेटयागु दक्ले अप्वः मनुतेसं स्वैगु १२गु वेबथाय् य् विकिपिडिया नं छगु ख।[३]
विकिपिडियायागु विश्वसनियया व एक्युरेसीयागु बारेय् न्ह्येसत नं वगु दु।[४] थ्व वेबथाय् यात उकिगु हुल्याहापनायागु सिकार,[५] uneven quality, systemic bias and inconsistencies,[६] व सम्पादन प्रक्रियाय् कन्सेन्ससयात क्रिडेन्सियल स्वया अप्व हनिगु थें न्यागु खँयागु लागि आलोचना यागु दु।[७] स्वयमसेवकतेसं देकातगु विकिपिडियायागु कन्टेन्ट नियम[८] व उप-ज्याखँतेसं थ्व आलोचना व अन्यागु मज्युगु ज्यातेत मदेकेत कुत याना च्वंगु दु।[९] निगु सोधपत्रतेसं विकिपिडियय् हुल्याहापना ताहा ई तक्क ल्यं मदैगु निष्कर्श पिकागु दु[१०] व विकिपिडिया मेमेगु अनलाइन हलिमसफू थें हे एक्युरेट जुगु दावी यागु दु।[११]
किपाय् विकियागु स्वाइगु स्वभाव क्येनातगु दु ; पौत यक्व हे स्वाना च्वनि, थुकिलिं याना सम्बन्धित च्वसुय् वेने अपुइ
विकिपिडिया नं विकि सफ्टवेर छ्येला यक्व च्वमितेत हलिमसफूय् छकलं च्वेफैगु व डेटाबेस हिले फैगु व्यवस्था याना बी। सम्बन्धित च्वसुत हाइपरलिंक छ्येला मेमेगु वेबथासे क्रस-रिफरेन्सथें याना स्वाना तगु दु। विकिपिडियाय् थगु हे विषय व्यवस्था दु; च्वसुतेत माले अपुइगु<eot>मलक्का जलसन्धि हलिमया छगु मू जलसन्धि ख। हलिमया दकलय् अप्व मालवाहक लःखः जुइगु जलसन्धि थ्व हे ख। थ्व जलसन्धि मलेसिया, इन्दोनेसिया व सिंगापोरया सिथय् ला।<eot>छुं विशेष क्षेत्रय्‌ तःधंगु मात्राय्‌ सामानया निर्माण/उत्पादन वा वृहद कथं सेवा बीगु मानवीय ज्यायात उद्योग (industry) धाइ। उद्योगतयेगु कारणं गुणस्तर दूगु उत्पादन म्हो तकाय् लावइ गुकिलिं मनुतयेगु रहन-सहनया स्तरय्‌ सुधार जुइ व जीवन सुविधाजनक जुयावनि। औद्योगिक क्रान्तिया परिणामस्वरूप युरोप व उत्तरी अमेरिकाय्‌ न्हु-न्हु उद्योग आरम्भ जूवन। थ्व धुंका आधुनिक औद्योगीकरण अरम्भ जुल। थ्व कालय्‌ न्हुगु प्रविधि व उर्जाया न्हुगु साधनतयेगु आगमनं उद्योगतयेत ग्वहालि यात।
उद्योगय्‌ डिजाइन, उत्पादन , मार्केटिङ, प्रबन्धन आदि ज्या अलग-अलग मनु वा पुचःलं यायेगु जुइ। परम्परागत कारीगरया निर्माणय्‌ छम्ह हे मनुं सकल ज्या याइ। थुकि जक्क मखु , छगु हे ज्या (दसु उत्पादन)या चिधंगु यक्व ज्यायात‌ बाया यक्व मनुतयेसं छगू जक्क ज्या यायेगु जुइ।<eot>इस्तोनियामि बाल्टिक फिनतयेगु वंशज ख। फिनिश भाषा व इस्तोनियन भाषाय् यक्व समानता दु। इस्टोनियाया आधुनिक नां रोमन इतिहासकार टेसीटसया विचाः जूगु विश्वास दु। वय्‌कलं थःगु सफू जरमेनिया (Germania) (ca. सन् 98)य् मनुया उल्लेख ऐसितीया रूपय् याःगु ख।
इस्टोनिया छगू लोकतान्त्रिक संसदीय गणतन्त्र ख। प्रशासनिक कथं थ्व देय्‌ १५गु काउन्टीइ विभाजित दु। देय्‌या राजधानी व दक्ले तःधंगु नगर तालिन्न ख। केवल १.४ कोटीया जनसंख्या दूगु थ्व देय्‌ युरोपेली संघया दक्ले म्हो जनसंख्या दूगु देय्‌ ख। इस्टोनिया सन् १९२१, सेप्तेम्बर २२खुनु निसें लीग आफ नेशन, सेप्टेम्बर १७, सन् १९९१ निसें संयुक्त राष्ट्र संघ, मे १, सन् २००४ निसें युरोपीय संघ व मार्च २९, सन् २००४ निसें नेटोया सदस्य जूगु ख। इस्टोनियां ने क्योटो प्रोटोकलय् हस्ताक्षर याःगु दु।<eot>दँ धाःगु छगु निश्चित कालखण्ड ख। थ्व कालखण्ड सौर्य वा चन्द्र नगुमां कथं पाइ। सौर्य कालखण्डय् पृथ्वीं सूर्द्यःयात छचाखेलं चाःहिलिगु ई यात दँ धाइ। चन्द्र नगुमांय् १२गु चन्द्रमास वा अधिवर्षय् १३गु चन्द्रमासं दँ दयाच्वनि।<eot>न्हपा इतिहासयात मानविकीया अन्तर्गतय् तयातगु जुसां थौं-कन्हे थ्व शास्त्रयात सामजिक विज्ञान अन्तर्गतय् ला।
इतिहासयात यक्व मनुतेसं शासक व महत्त्वपूर्ण ज्याया जक्क ल्याखं तैगु विज्ञान धका नं धाई तर थौं कन्हे वःगु न्हूगु चलन कथं न्हापाया आम मनु तेगु नं थुकिलि अध्ययन जुई।<eot>अनामणि प्रकाशनया ग्वसालय् वंगु शनिवाः येँया ग्वंगःबुइँ रत्नप्रसाद अनामणि श्रेष्ठया खस भासाया ‘भो नखिच तस्बिर’ व नेपालभासाया ‘लँय् लूगु किपाः’ लिसें ल्याय्म्ह सञ्चारकःमि व साहित्यकार आशिष तामाङ्गया कृति समिश्रणया उलेज्या जूगु दु ।
अनामणिया थुगु हाइकु दुने बाखं झिन्ह्याः आःया हाइकुतय् पीपु धलः दुथ्यानाच्वंगु थुगु बःचाधंगु सफुतिइ वय्कःया हे खँग्वलय् नुगलय् थानाच्वंगु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु ।
ज्याझ्वलय् थीथी कवि व कवयत्रीपिन्सं थःथःगु चिनाखँ वाचन यानादीगु खःसा ज्याझ्वः उमेश पाण्डें न्ह्याकादीगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३७१९९१ उत्तर व देशान्तर १२२.०२६०२ पश्चिम खः (37.371991° N 122.02602° W)। थ्व थासे ५६८१४९१७ वर्ग मिटर (२१.९३६३६३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७९४४२० वर्ग मिटर (०.६९२८२९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.४८६४४५ उत्तर व देशान्तर १०६.०४३५१६ पश्चिम खः (39.486445° N 106.043516° W)। थ्व थासे १२८२१०७७ वर्ग मिटर (४.९५०२४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.००१६५२ उत्तर व देशान्तर ११७.८२०७६१ पश्चिम खः (34.001652° N 117.820761° W)। थ्व थासे ३८२३०६९६ वर्ग मिटर (१४.७६०९५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सेप्टेम्बर ग्रेगोरियन पात्रोयागु गुंगु ला खः। पुलांगु प्राचीन रोमन पात्रोयागु कथलं थ्व ला न्हेगुगु जुलिं थ्व लायात सेप्टेम्बर (ल्याटिन भायः सेप्टेमः न्हे) धका धागु खः। थ्व लाय् ३० न्हु दु। थ्व लायागु दिंत थु कथलं दु :-<eot>सिख धर्म भारतयागु पञ्जाब नं बुयावगु छगु धर्म खः। थ्व धर्मय् छगु हे ईश्वर यात हनि, तर वेकयात हनेयात झिम्ह गुरुतेगु ग्वाहालियात महत्त्वपूर्ण कथलं काइ। इमिगु धर्मग्रन्थ गुरु ग्रंथ साहिब खः। अप्व सिख पंजाब (भारत)य् दु।
गुरु ग्रन्थ साहिब सिख धर्मयागु प्रमुख धर्मग्रन्थ खः। थुकिगु संपादन सिख धर्मयागु न्याम्हम गुरु श्री गुरु अर्जुन देव जी नं यानादिगु खः। गुरु ग्रन्थ साहिब जीयागु न्हापांगु प्रकाश अगस्ट १६, १६०४य् हरिमंदिर साहिब अमृतसरय् जुगु खः। १७०५य् दमदमा साहिबय् दशमेश पिता गुरु गोविंद सिंह जी नं गुरु तेगबहादुर जी यागु ११६खंग्व तना थुकियात पूवंका दिल, थुकिलि मंका १४३० पौ दु।
गुरुग्रन्थ साहिबय् सिख गुरुतेगु जक्क उपदेश मखु, मेमेगु हिन्दू व मुस्लिम भक्ततेगु वाणी नं दु। थुकिलि जयदेवजी व परमानंदजी थें न्यापिं ब्राह्मण भक्ततेगु वाणी नं दु धासा जाति-पांति यागु आत्महंता भेदभाव नं ग्रस्त तत्कालीन समाजय् क्वह्यंगु जातितेगु प्रतिनिधि दसु कबीर, रविदास, नामदेव, सैण जी, सघना जी, छीवाजी, धन्ना तेगु वाणी नं दु। न्यागुगुं ईले नमाज ब्वनिगुलि भलसा तैपिं शेख फरीदयागु श्लोक नं गुरु ग्रंथ साहिबय् दु।<eot>पिप्रा (अंग्रेजी:Pipra), नेपा:यागु जनकपुर अञ्चलयागु महोत्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३८९ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 26.7° N 87.22° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १०१ मिटर (३३१ फुट) च्वे ला।<eot>तराही (अंग्रेजी:Tarahi), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६२ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.६०६४५ उत्तर व देशान्तर १०७.९८१०५४ पश्चिम खः (38.60645° N 107.981054° W)। थ्व थासे ३४३२६६२ वर्ग मिटर (१.३२५३५८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तमन (अंग्रेजी:Taman), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु बाग्लुङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५९७ खा छेँ दु।<eot>१९६२ निसें १९६७तक वयेक: भारतया च्वय् या सदन राज्य सभाया सदस्य जुयादिल । वयेकलं १९८४स भारतया पदयात्रा यानादिल गुकिइ वयेकलं भारतयात बांलाक्क म्हसीकेगु कुत: यानादिल । थ्व पदयात्रां ईन्दिरा गान्धियात मछिंकाबिल।
शेखरजुयात वयेक:या संसदीय वार्तालाप कलाया निंतिं सकलसियां मानय् या: । वयेक:यात १९९५य् आउटस्ट्यांडिंग पार्लिमेन्टेरियन सिरपापाखे हनात:गु दु।<eot>इन्दोर (अंग्रेजी:Indore), भारतयागु मध्य प्रदेश राज्ययागु इन्दौर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.72° N 75.83° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५४६ मिटर (१७९१ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं इन्दोर शहरयागु जनसंख्या १,५९७,४४१ खः।[२] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७८% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया इन्दोर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.८०८०७४ उत्तर व देशान्तर ७१.८८४१३३ पश्चिम खः (41.808074° N 71.884133° W)। थ्व थासे २८६१२३९ वर्ग मिटर (१.१०४७३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २९३८९९ वर्ग मिटर (०.११३४७५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २४.५७००७५ उत्तर व देशान्तर ८१.७३७३७६ पश्चिम खः (24.570075° N 81.737376° W)। थ्व थासय् २३२१९२५ वर्ग मिटर (०.८९६५ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ३६९४४ वर्ग मिटर (०.०१४२६४ वर्ग माइल) ल: दु[१]।<eot>मनु च्वनिगु थाय्यात छेँ धाइ । आपालं छखा छेँय् छगू परिवार च्वनिगु याइ । छेँया दुने मनु च्वयेयात थीथी क्वथा, स्वहाने, लबः, कःसि, बरन्दा, बाल्दरी आदि थाय् दइ । छेँया नापं क्यबः नं दयेफु । छेँया दुने द्यनिगु, बैथक, चःबि, भुतु, नयेगुक्वथा, स्वथनिगु क्वथा आदि क्वथा दयाच्वनि।
नेवाः छेँय् छेली, मातं, च्वतः व बइगः दइगु या । छेँ अपा, सिं बज्र, चा आदि छ्यला दयेकिगु जुइ। छेँया अंगःया ब्याः १-३ फित तक्क जुइ । थीथीकथंया झ्याः, तिकिझ्याः, संझ्या आदि छ्यलातःगु जुइ । गजू व च्वलामू (Spire) नं तयेगु या ।
जा पागु निता बंयात स्वाना पालूगु सतहय् मनु न्यासेवने छिंकः तकिं तया दयेकातःगु भःयात स्वाने धाइ। स्वानेय् तुति दिकेगु त्वाथःयात स्वानेपउ धाइ धाःसा ल्हा दिकेत वा ज्वनेत दयेकातःगु थाःचायात स्वानेबाः धाइ। [१] स्वाने थी-थी कथंया जुइफु। छुं स्वाने थ्व कथं दु-<eot>हि धाःगु मनु व उच्च प्राणीया सर्कुलेटरी सिस्टमया छगू मू अंग ख। हिइ निता मू कुचा दु-ति कुचा व कः कुचा। हिया ति कुचायात प्लाज्मा धाइ धाःसा कः कुचाय् स्वता कथंया स्वपुचः कोषत दयाच्वनि। थ्व पुचःतेगु नां इरिथ्रोसाइत, ल्युकोसाइत व प्लेतलेत ख। मनूया म्हय् हिया यक्व ज्या दु। थ्व ज्याय् म्हया थी-थी कुचाय् अक्सिजन व पोषक तत्त्व थ्यंकिगु, म्हया थीथी कुचां म्वाःगु पदार्थ मुनाः थन्याःगु पदार्थयात परित्याग याइगु कुचा तक्क थ्यंकीगु, संक्रमणया विरुद्धय् ल्वायेगु, थःम्ह स्वया मेगु कोषतेत म्हय् च्वने मबीगु, कोआगुलेसन आदि छुं मू ज्या ख।
इम्ब्रोयोलजि कथं, हिकोषतेगु उत्पत्ति मेसोदर्मं दयावैगु ल्यातरल प्लेत (हेमाञ्जियोप्लास्त)या विकास जुया दयावैगु हेमातोपोएतिक स्तेम सेलं (Hematopoietic stem cell) थीथी कथंया हिकोषतेगु उत्पत्ति जुइ। मल्तिपोतेन्त हेमातोपोएतिक स्तेम सेलं कमन मायेलोइद प्रोजेनितर व कमन लिम्फोइद प्रोजेनितर धाःगु निधाः कोषपुचः दयेकेफु।
कमन मायेलोइद प्रोजेनितर धाःया कोषं प्यता मू प्रकारया कोषवंश दयेकेफु। थ्व प्यता पुचः मेगाकेर्योब्लास्त, प्रोइरिथ्रोब्लास्त, मास्त सेल व मायेलोब्लास्त ख।
कमन मायेलोइद प्रोजेनितरं बुयावैगु मास्त सेल घाः लंकिगु, प्रतिरोध आदि थासय् ज्या वै। प्लाज्मा सेलं दयेकिगु आइजि इ(IgE)या स्वापूइ वयाः थ्व कोषं हिस्तामिन पिकाइगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.२८३६१५ उत्तर व देशान्तर १०९.२३७६९५ पश्चिम खः (35.283615° N 109.237695° W)। थ्व थासे १०९७५४८८० वर्ग मिटर (४२.३७६५९८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तंखुवा (अंग्रेजी:Tankhuwa), नेपा:यागु कोशी अञ्चलयागु धनकुटा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९११ खा छेँ दु।<eot>औपचारिक भाय इस्पान्योल। छुं स्वशाषित क्षेत्रय् आरानिज, बास्क, कातालान व गालिसियन भाय् नं आधिकारिक भाय्‌या रुपय् छ्येलिगु या।
स्पेन, आधिकारिक कथं "स्पेन राजतन्त्र" (स्पेनया भासय्: Reino de España, चिहाकलं España) छगू दक्षिण युरोपेली देय् खः। थ्व देय्‌या निता भूभाग उत्तर अफ्रिकाय् नं दु। थ्व देय् राजनैतिक कथं संवैधानिक राजतन्त्र ख:। आइबेरियन प्रायद्विपया स्वंगु देय्-स्पेन, पोर्तुगाल व एन्दोराय् दकलय् तःधंगु देय् थ्व हे खः। ग्यालिसियाया पश्चिम व दक्षिणय् स्पेन व पोर्तुगलया सीमा स्वा। थ्व देय्‌या दक्षिणय् जिब्राल्टर जलसन्धि ला धाःसा उत्तरपूर्वय् पाइरिनी पर्वतमालाय् फ्रान्स व एन्दोरा ला। थ्व देसय् भूमध्यसागरया ब्यालेरिक टापू, आन्ध्र सागरया क्यानारी टापू व भूमध्यसागरय् जिब्राल्टर नापंया प्लाजाज् दे सोबरानिया धाःगु टापू नं ला। थ्व देय्‌या उत्तरपूर्वय् पाइरिनीइ लिभिया धाःगु थ्व देय्‌या चिधंगु नगरया फ्रान्सेली भूभागं प्यखें घेरेयानातःगु दु।
स्पेन छगु संवैधानिक राजतन्त्र खः। थन राष्ट्राध्यक्ष छम्ह वंशानुगत जुजु दु व नि बःया संसद दु। मन्त्रिमण्डलया अध्यक्ष मन्त्रिपरिषदया नायः जुइ। थ्व देय्‌या संसदय् ३५० सदस्य दु|
व्यवस्थापिक कथं स्पेनयात ५०गु प्रान्तय् विभाजन यानातःगु दु। प्रान्तत जानाः १७गु स्वशाषित समाज व २गु स्वशाषित नगर दयेकी।
युरोपेली संघया तथ्याङ्कया निंतिं प्रादेशिक इकाइया नामाकरण (Nomenclature of Territorial Units for Statistics) कथं थ्व देय्‌या इकाइत थ्व कथं दु
मूल स्पेनय् यक्व तःजाःगु पठार व पर्वःझ्वःत, दसु: पाइरिनी, सियरा नेभेदा दयाच्वंगु दु। थन्याःगु तःजाःगु थासं यक्व खुसि उत्पत्ति जुइ, दसु ताजो, एब्रो, डुएरो, ग्वाडियाना ग्वादालकुइभर आदि।
स्पेनया अर्थतन्त्र मिश्रित स्रोतं दयाच्वंगु दु। थ्व देय्‌या मंका ग्राहस्थ उत्पादन तच्वः। थ्व देय्‌या मुद्रा युरो खः।
स्पेनया जनघनत्व ८७.८ प्रति वर्ग किमि दु। जनघनत्व थाय्‌कथं पाः। राजधानी माद्रिद व समुद्र सिथय् यक्व मनूत च्वनिगु या।
थ्व देसय् यक्व तजिलजिया मनुत दु। कास्ताइल, कातालान, बास्क, गालिसियन आदि जातीय व तजिलजि थनया मू जातीय म्हसीका ख।<eot>गान्धीजीं दक्ले न्ह्यः अहिंसा आधारित भद्र अवज्ञा आन्दोलन प्रवासी अधिवक्ताया रूपय् दक्षिण अफ्रिकाय् भारतीय समुदायया मनुतयेत नागरिक अधिकारया संघर्षया निंतिं याःगु ख। सन् १९१५य् वय्‌कः भारतय् लिहां बिज्याये धुंका वय्‌कलं भारतय् बुंज्यामि, मजदूत व नगरी श्रमिकतयेगु निंतिं अप्व भूमि कर व भेदभावया विरूद्धय् सःतया दिल। सन् १९२१इ भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेसया अभिवारा कायेधुंका गान्धीजीं भारतय् दुपिं सकल मनुतयेत गरीबीं मुक्त यायेत, मिसातयेगु अधिकाकया विस्तार, धार्मिक व जातीय एकताया पलिस्था, आत्म-निर्भरताया निंतिं अछुत प्रथा क्वचायेकिगु आदिया निंतिं यक्व आन्दोलन न्ह्यथनादिल। थ्व सकल आन्दोलन स्वया च्वे वय्‌कलं थःगु देय्‌ भारतयात विदेशी राजं मुक्ति बिइकिगु वा स्वराज प्राप्तिया आन्दोलनयात थःगु मू लक्ष्‍य दयेकादिल। गान्धीजीं ब्रिटिश सरकारं भारतीय मनुतयेत लागू यानातःगु चि करया विरोधय् सन् १९३०इ दांडी मार्च यानादिल। थ्व धुंका सन् १९४२इ ब्रिटिश भारत छोड़ो (भारत त्वःति) आन्दोलन न्ह्यःथना भारतीय मनुतयेगु नेतृत्व यानादिल। दक्षिण अफ्रिका व भारतय् थी-थी ईले यक्व दँ तक्क वय्‌कः झ्यालखानाय् नं च्वनेमाल।
गान्धीजीया जन्म पोरबन्दर धाःगु आःया गुजरात, भारतया छगू तटीय नगरय् अक्टोबर २, सन् १८६९इ हिन्दू मोध सम्प्रदायया अबु करमचन्द गान्धी व मां पुतलीबाईया काय्‌या रुपय् जूगु ख। वय्‌कःया अबु करमचन्द गान्धी (सन् १८२२-सन् १८८५) ब्रिटिश राजया कठियावाड एजेन्सीया छगू चिधंगु रियासत पोरबन्दर राज्यया दिवान (प्रधानमन्त्री) ख। [१] गान्धीजीया अजीया नां उत्तमचन्द गान्धी वा उत्ता गान्धी ख। वय्‌कःया मां पुतलीबाई हिन्दू प्रणामी वश्नव सम्प्रदायी ख। वय्‌कःया मां वय्‌कःया अबुया ४म्हमः कला ख करमचन्द गान्धीया न्हापाया स्वम्ह कला थः-थःगु प्रशवकालय् मदूगु ख। [२] धार्मिक मां व जैन सम्प्रदायया अधिपत्य दूगु थासय् हुर्केजुयादिम्ह गान्धीजीया जीवनय् वय्‌कःया मचाबिलेया वातावरणया प्रभाव वय्‌कःया मूर्त प्राणीया निंतिं करुणा, शाकाहार भोजन, आत्मशुद्धिया निंतिं उपवास, साम्प्रदायिक व धार्मिक सहिष्णुता आदि गुणय् खने दु।
भारतीय ग्रन्थ विशेषयाना श्रवणकुमार व हरिश्चन्द्रया बाखंया गान्धीजीया मचा ईले प्रभाव जूगु खनेदु। महाराजाहरिश्चन्द्रया पात्रया वय्‌कःया मचाईले प्रभावया बारेय् वय्‌कलं थःगु आत्मवृतान्तय् नं च्वयादिगु दु। [३] गान्धीजीया मचाबिले निसें सत्य व मतिनाया उच्च महत्त्वया आत्मपहिचान वय्‌कःया थ्व पात्रय् थःगु परिचय मालिगु ज्यां खने दु। [४][५]
सन् १८८३या मे लाय् गान्धीजी १३ दँ बिलय् वय्‌कःया इहिपा १४ दँ दूम्ह कस्तूरबा माखनजीनाप जुल। वय्‌कःया कलायात वय्‌कःया नां चिहाका कस्तूरबा वा बा धःका सःतिगु या। थ्व इहिपा तत्कालीन भारतय् अबिले प्रचलित संस्कृति कथंया पारिवारं निर्धारण याःगु बाल विवाह ख। [६] थःगु इहिपाया बारेय्‌ छकः गान्धीजीं धयादिगु दु कि "झिसं वबिले इहिपाया बारेय् अप्व मस्युलिं झिगु निंतिं इहिपा धाःगु न्हुगु वसः फीगु, मरि नयेगु व थ-थितिनाप म्हितिगु जक्क जुल" [७] तर व लागाया अबिलेया चलन कथं ल्यासे भमचां थःगु यक्व ई थःछेँय् थःगु मां-अबुनाप व थःगु भातः स्वया अलग च्वनिगु जुल। [८] सन् १८८५या प्रारम्भय् गान्धीजीया अबु करमचन्द गान्धी मदियादिल; वहे दँय् १५दँ दुबिले वय्‌कःया न्हापाम्ह मचा बुल तर थ्व मचा छुं दिं जक्क म्वात।[९] गान्धीजी व कस्तूरबाया प्यम्ह मचा (फुक्कं काय्‌) धाःसा लिपातक्क म्वात। वय्‌कःया मस्तया नां हरिलाल (सन् १८८८य् बूगु), मणिलाल (सन् १८९२इ बूगु), रामदास (सन् १८९७य् बूगु), व देवदास (सन् १९००य् बूगु) ख। पोरबन्दरय् मिडिल स्कूल व राजकोटय् हाई स्कूल निगु हे शैक्षिक स्तरय् गान्धीजी छम्ह औसत छात्र जुयादिल। वय्‌कलं थःगु म्याट्रिकया परीक्षा भावनगर, गुजरातया समलदास कलेजं छुं समस्यानाप उत्तीर्ण यानादिल। थ्व ईले वय्‌कः अप्रसन्न जुयादिल छाय्‌धासाः वय्‌कःया परिवारं वय्‌कःयात ब्यारिस्टर दयेकिगु इच्छा तयातल।
सेप्तेम्बर ४, सन् १८८८य् थःगु १९गु बुंदिं स्वया लच्छि न्ह्यः गान्धीजी लण्डन, इंग्ल्याण्डय् युनिभर्सिटी कलेज लण्डनय् कानून ब्वनेय व [[[ब्यारिस्टर]]या तालिम कायेत बिज्यानादिल। वय्‌कःया लण्डन, ब्रिटिश साम्राज्यया राजधानीया जीवनय् वय्‌कलं थःगु मांयात जैन भिक्षु बेचारजीया उपस्थितिइ ब्युगु वचनं प्रभावित यात। वय्‌कलं थ्व वचनय् हिन्दू आचरण पालना याना ला, अय्‌ला व विभिचार रहित जुयाच्वनिगु जीवन पालन यायेगु वचं बियादिगु ख। [१०] गान्धीजीं "अंग्रेजी" रीतिरिवाजया अनुभव कयादिसां (दसु प्याखंया पाठ कायेगु) वय्‌कलं थःगु वचन त्वता मदिल। वय्‌कःया छेँथुवां ब्युगु सादा शाकाहारी नसा धाःसा भपियादिमफत व वय्‌कलं लण्डनय् छगू शाकाहारी रेस्टुरां मलुइकुबिले तक्क वय्‌कः न्ह्याबिलें नेपित्याका च्वनेमाल। हेनरी स्टेफेन्स साल्टया सफूया प्रभावं वय्‌कलं शाकाहारी समाज (Vegetarian Society)इ ब्वःति कयादिल व वय्‌कः थ्व् समाजया कार्यकारी समितिइ निर्वाचित जुयादिल[१०] व थ्व समाजया छगू स्थानीय निकाय बेज्‌वाटरय् (Bayswater) न्ह्यथनादिल। [२]
गान्धीजीयात बारय् जुन १०, सन् १८९१ खुनु सःतल व वय्‌कः लण्डनं भारत जुन १२, सन् १८९१ खुनु बिज्यात। [२] भारत थ्यना वय्‌कलं थःगु मां मदूगु व वय्‌कःया परिवारं वय्‌कःयात थ्व खँ मधाःगु सीकादिल। [१०] वय्‌कलं मुम्बईइ वकालत यायेगु कुतः यानादिल तर वय्‌कः थुकिलि विफल जुयादिल। लिपा, छम्ह हाई स्कूल शिक्षकया रूपय् अंशकालीन ज्याया आवेदन अस्वीकार जुइ धुंका वय्‌कः राजकोटय् याचिकतयेगु निंतिं मुद्दा च्वया जीवनयापन यानादिल। तर छम्ह अंग्रेज अधिकारीया वैमनश्यताया कारणं वय्‌कलं थ्व ज्या नं त्वतेमाल। थःगु आत्मकथाय् वय्‌कलं थ्व झाकायात थःगु दाजुया निंतिं लबीयाइगु असफल प्रयासया रुपय् वर्णन यानादिगु दु। [२][१०] थ्व हे कारणं वय्‌कलं सन् १८९३या अप्रिलय् छगू भारतीय फर्म, दादा अब्दुल्ला एण्ड को.,या दच्छिया करार स्वीकृत याना ब्रिटिश साम्राज्यया दक्षिण अफ्रिकाया कोलोनी अफ नाटालय् बिझ्यात। [२]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश १९.६२१०७२ उत्तर व देशान्तर १५५.०४१७०६ पश्चिम खः (19.621072° N 155.041706° W)। थ्व थासय् ६३९६९३८ वर्ग मिटर (२.४६९८७२ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सोडियम छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२३२७३७ उत्तर व देशान्तर ८२.५९५३०१ पश्चिम खः (33.232737° N 82.595301° W)। थ्व थासे २६८६३२० वर्ग मिटर (१.०३७१९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३९४५ वर्ग मिटर (०.००५३८४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ग्रेगोरियन नगुमां छगु पाश्चात्य नगुमां खः। आःया ईलय् थ्व नगुमां हलिमय् दकलय् अप्व छ्येलिगु पात्रो/नगुमां जूगु दु। थ्व पात्रो छगु सूर्यमांस कथं यागु पात्रो खः। जुलियन नगुमांयात हिला थ्व नगुमां दयेकूगु ख। थ्व पात्रोयात ईस्वी सम्बत नं छ्येलाच्वंगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३६३८४४ उत्तर व देशान्तर ८८.४८६७९२ पश्चिम खः (37.363844° N 88.486792° W)। थ्व थासे १४६१००५ वर्ग मिटर (०.५६४०९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६७९७३ वर्ग मिटर (०.०२६२४५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दर्शन धाःगु विचाःया पहः ख। हलिमय् दूगु वा मदूगु छुं नं चीज थुइकेत ब्वयेगु विचाः पहःया बाहा दर्शन ख। थी-थी मनूतेगु थीथी दर्शन दयाच्वनि। थन्यागु दर्शनया पहः मनू, थाय्‌, समाज आदि थी-थी आधारय् पाइ। छुं दर्शनत थ्व कथं दु-<eot>रुम्जाटार (अंग्रेजी:Rumjatar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६९१ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.3° N 86.55° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १२०५ मिटर (३९५३ फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं रुम्जाटार यागु जनसंख्या २९७१ खः।[२] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>युनिकोड धयागु छगू औद्योगिक स्ट्यान्डर्ड खः । थुकिया न्ह्यथनेज्या सकल लिपि तयेगु आखः व चीं तयेत कम्प्युटरं थुइकेत व छ्यलेत जूगु ख: ।<eot>न्यु जिल्यान्द दक्षिण पश्चिमी प्रशान्त महासागरय् निगु तधंगु व यक्व चिधंगु तापूइ अवस्थित छगू देय् ख। थ्व देय्या जनजाति माओरीतयेगु भाषाय् थ्व देय्या नां आओतेअरोआ Aotearoa ख गुकिया अर्थ ताःहाकःगु तुयु सुपाँय्या देय् ख। रेल्म अफ न्युजिल्यान्दय् कूक तापु व निउइ (स्वसाशित व स्वतन्त्र सम्बन्धित) व तोकेलाउ व रस दिनेन्देन्सी (न्युजिल्यान्दया एन्तार्क्तिकाय् दावी यानातःगु थाय्) नं ला।
थ्व देय् थःगु भौगोलिक सूदुरताया निंतिं नांजा। थ्व देय् अस्त्रेलिया स्वया करिब २००० किमि तापा व थ्व देय्या नापं या थाय् उत्तरय् न्यु क्यालेदोनिया, फिजि व तोङ्गा ख। थ्व देय्या मू जनसंख्या युरोपेली पूर्खौलीया जुसां थन माओरी व गैह्रमाओरी पोलिनेसियन व एसियन माइनोरिति नं दु। थ्व देय्या लानि एलिजाबेथ २ ख। वय्क देशय् मदैबिले थ्व देय्या राष्ट्राध्यक्षया भूमिका गैह्र राजनैतिक गभर्नर जेनेरलं यानादि। लानिया भूमिका सांकेतिक जक्क ख व वय्कःया छुं वास्तविक अधिकार मदु। [३] राजनैतिक शक्ति लोकतान्त्रिक रुपं निर्वाचित संसदं सरकार प्रमुख प्रधानमन्त्रीया नेतृत्त्वय् याइ।<eot>राहापानी (अंग्रेजी:Rajapani), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं राहापानी यागु जनसंख्या ३९३८ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>क्रिकेट छगु कासायागु नां ख। थ्व ११ - ११ कासामितेगु निगु पुचः तेगु दथुइ म्हिति। थ्व कासा ५०० दं न्ह्य इंगल्यांडय् न्ह्येथंगु ख। क्रिकेट म्हितिगु मू देय्‌त ख: अस्ट्रेलिया, इंग्ल्यांड, वेस्ट इंडीज, भारत, पाकिस्तान, बंगलादेश, श्रीलंका, दक्षिण अफ्रीका, न्यूजील्यांड, केन्या, क्यानाडा, जिम्बाब्वे।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.०१०३९१ उत्तर व देशान्तर ७५.५७६५७१ पश्चिम खः (39.010391° N 75.576571° W)। थ्व थासे १६०१३११ वर्ग मिटर (०.६१८२७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बेनिन आधिकारिक रुपय् गणतन्त्र बेनिन छगू पश्चिम अफ्रिकी देय्‌ ख। थ्व देय्‌या पश्चिमय् टोगो, पूर्वय् नाइजेरिया, उत्तरय् बुर्किना फासो व नाइजर व दक्षिणय् Bight of Benin ला।
थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ११०००० किमि२ दु धाःसा जनसंख्या ८,५०००,००० दु। थ्व देय्‌या राजधानी पोर्टो-नोभो जुसां सरकारी ज्याकुथि आपालं कोतोनोउइ ला।
सन् १९६० निसें सन् १९७२ तक्क थ्व देय्‌य् लोकतान्त्रिक सरकार दयाच्वन। थ्व धुंका सन् १९७२ निसें सन् १९९१या दथुइ थन मार्क्सवादी-लेनिनवादी विचारधाराया सामन्ती शासन जुल गुकिलिं क्रुरताया शासननापं अर्थव्यवस्था नं डामाडोल यानाबिल। सन् १९९१य् बहुदलीय निर्वाचन जुल। थ्व देय्‌या करिब १/३ जनसंख्या गरिबी रेखाया क्वे ला व प्रतिदिं $ १.२५ स्वया म्हो आर्जन याइ। [३] थ्व देय्‌या मू आम्दानीया स्रोत सब्स्टिनेन्स बुँज्या व कपाय्‌ ख।<eot>ल्याटिन (Latina लातीना) प्राचीन रोमन साम्राज्य व प्राचीन रोमन धर्मया राजभाषा खः। थौं-कन्हे थ्व भासा जनबोलीइ मदयेधुंकल। थथेकथं थ्व भाय् मृत भाषा जुसां थ्व भाय् रोमन क्याथोलिक चर्चया धर्मभाषा व भेटिकन सिटीया आधिकारिक राजभाषाया कथं आधिकारिक भाषाया रुपय् दयाच्वंगु दु। संस्कृत थें हे थ्व छगु शास्त्रीय भाषा खः। थ्व भाषा भारोपेली भाषा परिवारयागु रोमान्स कचाया अन्तर्गतय् ला। थ्व भासं हे फ्रेञ्च, इटालियानो, इस्पान्योल, रोमानियन व पोर्तुगेस भासात बुयावःगु खः। युरोपय् [ख्रिस्टी धर्म]]या प्रभुत्वया कारणं ल्याटिन मध्ययुगीन व पूर्व-आधुनिक कालय् सकल युरोपय् अन्तर्राष्ट्रीय भाषाया कथं चलनचल्तीइ स्थापित जुल। तत्कालीन युरोपया सकल धर्म, विज्ञान, उच्च साहित्य, दर्शन व गणितया सफू थ्व हे भासय् च्वयातःगु खँ थुकिया आधिकारिकता व प्रचलनया दसु ख।
थ्व भासाया थःगु हे लिपि, ल्याटिन लिपि, दु। थ्व लिपिया सकल आखःतेगु न्ह्याबिलें थें निश्चित उच्चारण जुइ। पूर्व-प्राचीन रोमन लिपि थ्व कथं दु
थ्व लिपिइ सःया च्वे समतल हाकः (Macron)या अर्थ दीर्घ सः जुइ, तर म्याक्रन न्ह्याबिलय् नं च्वयेमाःगु नियम धाःसा मदु। लिपा युनानी भाषाया पाहाँ-खँग्व आयातित यासें युनानी लिपिया थी-थी आखः थ्व लिपिइ दुथ्यातः। थथे दुथ्याःगु आखः थ्व कथं दु : K (क), Y (इयु), Z (ज)। बाआखः "उ"या लागि V प्रयुक्त जुल व सः "उ"या लागि U। थ्व धुंका J (य) व W (व) तनिगु ज्या जुल। लोअरकेस आखः (a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z) मध्ययुगय चलनचल्तीइ वल। पश्चिम व मध्य युरोपया दक्वं भाय् च्वयेत रोमन लिपि छ्येलीगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.७७६१४६ उत्तर व देशान्तर ८०.४१३२३८ पश्चिम खः (27.776146° N 80.413238° W)। थ्व थासे ३१८५५८६ वर्ग मिटर (१.२२९९६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५८९४७५ वर्ग मिटर (०.६१३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रूसी भाषा (Russian: русский язык,रूस्किय् यज़ीक् ) - पूर्वी स्लाभिक भाषाय् दकले प्रचलित भाषा ख। रूसी युरोपया छगु मू भाषा ख। नापं, हलिंया मू भाषातयेगु दथुइ थुकिया विशेष थाय् दु। भौगोलिक रुपं रूसी खंल्हाइपिनिगु आपा जनसंख्या युरोप स्वया एशियाय् दु।<eot>रूसी भूतपूर्व सोवियत संघया सकल १५ सोभियत समाजवादी गणतन्त्रतयेगु राजकीय भाषा ख। सन् 1991स सोभियत संघया विघटन धुंका नं थ्व दक्वं आधुनिक स्वतन्त्र देय्य् नं थः-थःगु राष्ट्रीय भाषात नाप परस्पर आपसी व्यवहारया निंतिं स्वापू भाय्या रूपय् रूसी भाषा छ्येलिगु या। थ्व १५ देय्य् च्वानिपिं मनुतयेगु दथुइ नं यक्वया मांभाय् रूसी ख।
हलिंया थी-थी देशय् (इजरायल, जर्मनी, संयुक्त राज्य अमेरिका, क्यानाडा, टर्की, अस्ट्रेलिया आदि) भूतपूर्व सोभियत संघ वा रूसया प्रवासी च्वनिगु या, अन यक्व थासय् रूसी बुखँपौ पिथनि, व रूसी भाषाय् रेडियो व टिभि ज्याखं व ब्वंकुथिइ रूसी भाषा स्यनेगु या। छुं दं न्हापा तक्क पूर्वी यूरोपियन देय्या ब्वंकुथिइ रूसी भाषा विदेशी भाषाया रूपय् ब्वंकिगु या। सकल हलिमय् रूसी भाषाय् खंल्हाइ पिनिगु ल्या ३० - ३५ कोटी दु, गुकिलि 16 कोटीया थ्व भाय् माँभाय् ख। थुकिया आधारय् रूसी हलिंया अप्व मनुतायेसं ल्हाइगु भाषाय् न्यागुगु थासय् व संयुक्त राष्ट्र (UN)या आधिकारिक भाषाय् छगु ख।
ल्वाभः धाःगु छुं नं थन्याःगु ज्याभः ख गुकिया छ्येला थःगु शत्रुयात घाः यायेगु निंतिं, वशय् कायेगु निंतिं वा स्यायेगु निंतिं याइ। ल्वाभःया छ्येला आक्रमण यायेत, आक्रमण पनेत वा ख्यायेत यायेछिं। ल्वाभः छखेँ कथि थें सरल जुइफु धाःसा मेखें ब्यालिस्टिक प्रक्षेपास्त्र थें जटिल जुइ नं फु।
ल्वाभः थन्याःगु ज्याभः ख गुकियात युद्धय् छ्येलि। थ्व कथं वाण, तरवार निसें तोपतक्क सकल ज्याभः ल्वाभः ख। ल्वाभःया विकासया इतिहास मानव जातिया विकासया इतिहास ति हे पुलां। मानव जीवन आदिकाल निसें संघर्षपूर्ण दु। जीवनरक्षाया निंतिं मनुतयेसं भयानक व शक्तिशाली पशुनाप ल्वायेमाल। मनुनाप मेमेगु पशुति बल, ख्वातुगु छ्यँगु, तीव्र व घातक वा/दारा व लुसि मदुसाँ मनु नं थःगु बुद्धि छ्येला न्हापांगु शस्त्रतयेगु आविष्कार यात। कथिया विकास बरछा, गदा, तरवार, बल्लभ व आधुनिक संगीनय् जुल। थ्व कथं वांछया स्याइगु अस्त्रया विकास साधारण लोहँ जुया भाला, धनुष-वाण, गुलेल, गोला, ग्वली व आधुनिक परमाणु बमय् थ्यन।
ल्वाभःया विकास व अप्वयावःगु शक्तिया नापं प्रतिरक्षाया उपकरणया ज्या दयावल व थुमिगु आविष्कार जुल। संभवत: छ्यँगुयात पँ/कथिइ स्वाना दयेकातःगु ढालया कला सिक्क पुलांगु जुइफु। कालान्तरय् कवच व आधुनिक युगय् वया कवचयान (ट्याङ्क)या आविष्कार जुल। थ्व खनेदु कि मनुतयेसं संहारया साधनतयेगु निर्माण याबिले नापंनापं हे प्रतिरक्षाया साधनया नं विकास जुल।
वस्तुतेत ल्वाभःया रुपय् छेलिगु ज्या चिम्पाञ्जीइ खनेदु,[१] गुकिया आधारय् प्राचीन गुंमनू (होमिनिद)तेसं करिब ५० लखः दँ न्ह्यः ल्वाभः छेलाहःगु अनुमान विज्ञतेगु दु। [२] अथे जुसां थन्यागु ल्वाभः गुंमनूया वातावरणय् दयाच्वनिगु ल्वहँ, कथि, झाः आदि जक्क जूगु व उकियात निश्चित ल्वाभःया आकार बीगु ज्या मजूगुलिं थ्व अनुमानयात पुष्टि यायेगु स्पष्ट भौतिक दसु लुइके मछिं। ल्वाभः धका बांलाक्क पुष्टि जूगु दकलय् पुलांगु लूगु दसु करिब ३ लखः दँ न्ह्यःया Schöninger Speere ख, थ्व च्यापु वांछ्वयेगु भालातेगु पुचः ख।[३][४][५][६][७]
प्राचीन ल्वाभः नवपाषाण युगया ल्वाभःतेगु विकशित रुप ख। थन्यागु ल्वाभलय् महत्त्वपूर्ण विकास थीथी सामरिक प्रविधिया हिउपां जुल।
करिब ३३०० ईपूइ सीजः युगय् धातुया भःया विकास जुल, थ्व धुंका कँय् युगय् कँय्‌या तरवार व मेमेगु ल्वाभःया विकास जुल।
दकलय् न्हापांगु सामरिक दुर्गया दयेकेज्या कँय् युगय्[८] जुल, गुकिलिं थ्व युगय् सुरक्षाया आवश्यकता अप्वया वःगु खँ क्यनि। दुर्ग वा किल्ला थुनेगु ल्वाभः दसु ब्यातरिङ्ग र्याम (battering ram)या विकास करिब २५०० इपूइ जूवन। [८]
सलःया गृहस्थीकरण व घःचाय् कथि (spoke) तयेगु करिब २००० इपूया प्रविधिया[११] विकास नापं सलं ब्वाकिगु रथ दयावल। थन्यागु रथं हःगु न्हूगु गतिं ल्वाभःया प्रकृतिइ हिउपा हल। थन्यागु रथ करिब १३०० इपूइ थःगु दकलय् तच्वःगु चलनय् थ्यन व युद्धय् थुकिया छ्येला करिब ४ शदी ईपूइ आपाःथें हे मदयावन। [१२]
लखय् सनिगु ल्वाभः दूगु हताः-लःखः दसु त्राइरिमया छ्येला करिब ७गु शदी इपू निसें जूल। [१३] थन्यागु लःखःतयेगु थाय् करिब ४गु शदीइ तःधंगु लःखतं काल।
मध्यकालीन युरोपया हताः मूरुपं कुलीन अश्वरोही नाइत व इमित ग्वहालि याइपिं पैदल सेनां ल्वात। थन्यागु सेनां थीथी गतिशील हताः व स्थीर घेराबन्दी रणनीति छ्येला ल्वापू यायेगु जुयाच्वन। सल गया जुइपिं नाइततेसं शूल वा भाला ज्वना शत्रुया सेना संगठनय् आक्रमण यायेगु व शत्रुया सेनाया संगठन स्यंकेधुंका खड्ग वा तरवारं पालिगु ज्या यानाच्वन। पैदल सेनां धाःसा दंगु ल्वाभः दसु भाला वा हुक, बला आदि छ्येला ल्वायेगु या। सेना छगू पेशाया रुपय् पलिस्था जूलिसें सेनाया ल्वाभलय् नं हिउपा वल व पैदल सेनां ताःहाकःगु पाइक (pike) छ्येलाहल। पाइकया हाकः साधारण कथं करिब ७-८ फित जुइ, नापं पैदल सेनां चिहाकःगु चुपि आदि ल्वाभः नं ज्वनिगु यानावला।
बारुदया विकास सूदुर पूर्वय् चीनय् जुल। थुकिया विकास नापं प्राथमिक भरुवा बन्दूक छ्येलिपिं मस्कितियर (musketeers) धाःगु सेनाया विकास जुल, थ्व सेनायात पाइकम्यानतेसं रणभूमिइ रक्षा यायेगु जुयाच्वन। नापं, तुपःया विकासं त्रेबुशे (trebuchet)यात रणभूमिं लिकाना छ्वल।
युरोपया पूनर्जागरण कालय् युरोपय् दकलय् न्ह्यः बारुदीय ल्वाभःया छ्येला खनेदत। रणभूमिइ बन्दुक व रकेत थें न्यागु ल्वाभः खनेदत।
बारुद दूगु ल्वाभलय् बारुद रसायनिक रुपय् मुया छकलं गोला-गोलियात वांछइगु जूगुलिं गुणया आधारय् थन्यागु ल्वाभः पुलां तवःया भौतिक शक्ति छ्येला प्रक्षेपन याइगु ल्वाभः स्वया सिक्क प्रभावशाली जुवन। थन्यागु ल्वाभलय् उर्जा छकलं पिकायेछिनिगु जूगुलिं थन्यागु ल्वाभःया दकलय् पुलांगु रुप, दसु arquebus, नं मनूया शक्तिं सनिगु ल्वाभः स्वया शक्तिशाली जूवन। १६गु निसें १९गु शताब्दी तक्कया ईलय् बारुदीय ल्वाभःतेगु प्रभाव व महत्त्व तच्वया वन। नापं, थ्व ईलय् थ्व ख्यलय् छगू धुंका मेगु प्रगति जुयावन, दसु: बारुदीय ल्वाभलय् न्हू-न्हूगु सुधार, दसु बारुद च्याकिगु थासय् ताः(Lock)या दयेकेज्या, ल्वाभः ज्वलंया भिंकेज्या, प्रक्षेप्य ज्याय् भिंकेज्या आदि ज्या थ्व ईलय् जुल। संयुक्त राज्य अमेरिकाया गृह युद्ध बिलय् थीथी प्रविधि दसु मेसिन गन, कवचधारी (ironclad) हताः-लःखः आदि सैन्य ल्वाभःया रुपय् उदय जुल। थन्यागु ल्वाभःत वर्तमान ईलय् नं चिधंगु ल्वापूइ छ्येलिगु या। १९गु शताब्दीइ हताः-लःखःयात संकिगु उर्जास्रोत फसं संकिगु पालं हिलाः जीवाश्म इन्धन (दसु, हेंग्वा) छ्येला सनिगु स्तिम इञ्जिन जूवन।
धाः दूगु ल्वाभःया युग तःहताः १ स्वया न्ह्यः छकलं राइफलद् (ध्वः सालाःतःगु) तुपःया विकास नापं क्वचाल। Howitzerतेसं पक्का किला व मेमेगु किलाबन्द संरचनातेत मुइका वनेफइगु क्षमता दयेकल। थुकिया विकास नापं सैन्य मामिलाय् छगू हिउपाः वलः व सैन्य सिद्धान्त व रणनीतिइ न्हूगु अध्याय न्ह्यथन।
औद्योगिक युगया हताःया छगू मू गुण प्राविधिक अभिवृद्धि ख। गनं न्हूगु प्रविधि वयेधुंका अन्यागु प्रविधि छकलं तच्वलं मेमेगु थासय् दयेकिगु वा अन्यागु प्रविधियात बुकेगु प्रविधि छकलं दयेकिगु ज्या थ्व ईलय् खनेदु। तःहताः १स विकास जूगु ल्वाभः प्रविधिइ दकलय् प्रभावशाली प्रविधित हताः-फय्‌खः, बुं-हताःखः(tank) आदि ख।
ल्वाभःतेगु थन्यागु विकास तःहताःतयेगु दथुया ईलय् नं जुया हे च्वन। थ्व ईलय् सकल थें हे औद्योगिक देय्‌तेसं थः-थःगु देसय् ल्वाभःतेगु विकास यात। तःहता २ बिलय् यक्व ल्वाभःतेगु विकास जुल। थ्व ईलय् हे हलिंया दकलय् न्हापांगु आणविक ल्वाभः रणभूमिइ खनेदत। थौंया यक्व आधुनिक सैन्य ल्वाभः, विशेषयाना बुंल्वाभः, तःहता २या ल्वाभःतेगु परिष्कृत रुप ख।
पालिगु ल्वाभः छगू प्रकारया प्राचीन ल्वाभः ख। थ्व ल्वाभलय् धाः दूगु सालूगु, पिचूगु धातुयात पालेत छ्येलिगु या। थन्यागु ल्वाभलय् छखे वा निखे धाः दयेफु। छुं पालिगु ल्वाभः थ्व कथं दु-<eot>निकोलो म्याकियाभेली मध्यकालीन युरोपया छम्ह नांजाःम्ह राजनीतिशास्त्री ख। वय्‌कलं थःगु जीवनय् मेदिसि परिवारया लाय्‌कूलि ज्या यानादिल। वय्‌कःयात वय्‌कःया सफू इल् प्रिन्सिपे (इतालियन भासय् Il Principe)या निंतिं लुमंकिगु या। वय्‌कःया नांजाःगु च्वखँत थ्व कथं दु-<eot>क्यानाडा उत्तर अमेरिकाय् स्थित छगू सार्वभौम राज्य खः। थ्व देय्या राजधानी ओटावा व दकले तःधंगु नगर टोरन्टो ख। थ्व देसय् १०गू प्रान्त व ३गू क्षेत्र दु। थ्व देय् एत्लान्तिक महासागरं प्रशान्त महासागर तक्क थ्यं। थ्व देय्‌या उत्तरय् आर्तिक महासागर ला। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल ९.९८ मिलियन वर्ग किमि (३.८५ मिलियन वर्ग माइल) दु। थ्व क्षेत्रफल नापं थ्व देय् हलिंया दकलय् तधं (कूल क्षेत्रफल) देय्‌या धलखय् निगु थासय् ला।<eot>आइकर धाःगु ह्वः खनेत छ्यलिगु छता ज्याभः ख। थ्व ज्याभः आवश्यकता कथं चिधंगु निसें तःधंगु तक्क दयेफु। थ्व ज्याभः आपालं सिंज्या यायेबिलय् छ्यलिगु या।<eot>नेवाः देय्यात देगः हे देगःया देय् धाःथें यक्व जात्रा उत्सव, पर्व न्यायेकाच्वनीगु देय् कथं नं कायेगु याः । जात्रा उत्सव पर्व धयागु थःथःगु देशया संस्कृति खः । संस्कृति धयागु उगु देय्या सभ्यता लनेगु यन्त्र धयां आपाः खँ जुइमखु । यलया बुंगद्यः जात्रा धुंकाः साप हे हर्षोल्लास व ताःहाकःक न्यायेकीगु जात्रा मध्ये येँयाः जात्रा नं खः धायेफु ।
‘येँयाः’ जात्राया विशेष महत्व धयागु छता ला थ्व जात्रा राष्ट्र प्रमुखया उपस्थितिइ सुरु यानाः वयागु हे उपस्थितिइ पूवंकीगु जात्रा जुल । थथे राष्ट्र प्रमुखया उपस्थितिइ हे प्रारम्भ व पूर्वाङ्ग यायेमाःगु मेगु गुगुं नं जात्रा मदु । येँयाः जात्रा काचाक स्वयेबलय् थ्व येँय् देशय् जक न्यायेकीगु जात्रा थें खनेदःसां खासय् धायेगु खःसा स्वनिगलं थःथःगु हे कथं न्यायेका वयाच्वंगु झीसं सिइका वयाच्वनागु दु ।
म्ये व प्याखंया राजधानीया रुपं कयातःगु ख्वप देशय् येँयाःबलय् यांमत (इन्द्रदीप)या जात्राया नापं किसि जात्रा नं याइसा कलाकौशलया राजधानीया रुपं जक मखु विश्वयात हे चकित याना वयाच्वंगु यलय् देशय् नं बाराही जात्रा यानाः न्यायेकी धाःसा गुंपुन्हिबलय् च्यासलय् क्यनीगु झ्यालचा प्याखं येँया पुन्हिबलय् नं क्यने माः धाइ ।
थुकथं अध्ययन यायेबलय् छु सिइदु धाःसा येँयाः जात्रा केवल येँ देशय् जक न्यायेकीगु जात्रा मखु, थ्व स्वनिगःया हे मंकाः जात्रा कथं कायेफु ।
थाय्,द्यः, जात्रा, पुखू जक मखु छताजि वास वःगु स्वां इन्द्रकमलयात समेत झीसं यलबुकः स्वां धया वयाच्वनागु दु । द्यःपिनि नं जुजु देवराज इन्द्र वर्षाया हर्ताकर्ता खः । कृषि प्रधान देशय् वर्षाया गुलि महत्व दु धयाच्वने माःगु खँ मखुत । देवराज लय्ताल धाःसा सिनाज्या व सामाज्या निताय्सं छुं नं विघ्न बाधा वइमखु, थनया जनताया थ्वहे विश्वास खः ।
विश्वास धयागु विश्वासं हे थुकिं छुं शंका उपशंका दइमखु । येँयाः देवराज इन्द्रया नापनापं मेमेगु जात्रा नं स्वाकातःगुया नापनापं याना वयाच्वंगु झीसं खंकेफु । विशेष यानाः येँया नापं थीथी प्याखंत हर्षउल्लासं पिहां वइगु उल्लेखनीय खः । गुगु प्याखंतय् थःथःगु हे कथं घटना व बाखं ला द हे दु, नापं नेवाः सभ्यता व संस्कृति व धर्मया नं मूक रुपं कना वयाच्वंगु दु धयां आपाः खँ जुइमखु ।
येँयाःबलय् पिदनीगु प्रत्येक प्याखंया ब्यागलं ब्यागलं अध्ययन अनुसन्धान यायेथाय् दुगु मेगु विशेषता खः ।येँयाः धायेसातं झीगु मनमष्तिष्कय् दुहां वनीगु भव्यं रुपं न्यायेकीगु कुमारीया जात्रा नं खः । कुमारीयात झीसं इष्ट द्यःया रुपं कया वयागु दु । गथे येँयाः नेपालय् गबलेनिसें न्यायेका वयाच्वन उकियात यकिन साथ धायेमफुसां लिच्छवि जुजु शिवदेव (प्रथम)या लेलेया अभिलेखय् थीथी गौष्ठिकया नापं इन्द्रगौष्ठिक उल्लेख जुयाच्वंगुलिं लिच्छवि इलय् थ्यंबलय् हे इन्द्रजात्रां बांलाक थाय् कायेधुंकूगु खनेदु ।
कुमारीया स्थापना नं लिच्छविया वा व स्वयां न्हापा हे जुइधुंकूगु खः ला धयागु आभाष धाःसा झीत बिउ, छाय्धाःसा येँयाः व कुमारी जात्रा थ्व पर्वया पर्यायवाची खः । थुकिया नापं नेवाःतय् पुलांगु वस्ती, प्रत्येक थासय् कुमारी माजुया प्रतिस्था यानातःगु कारणं नं थुकथं हे थुइके माःगु आवश्यकता दः वंगु खः ।
कुमारी माजुया विषय झीसं थुकथं थुइकेगु थाय् दःसां नेपाःया महायान धर्म अध्ययन अनुसन्धान यायेत वि.सं. १९५२ स नेपाः वःम्ह इतिहासकार सिल्भां लेभिं कुमारीया स्थापनाया खँ जुजु गुणकामदेवनाप स्वाकातःगु दु । गुणकामदेव ने.सं. १०७ पाखेयाम्ह जुजु खः धयागु यल घाँय्बु अभिलेखं कनाच्वंगु दु ।
इतिहासकार स्लिभां लेभिया खँयात हे स्वीकार यायेगु खःसा कुमारी माजुया अस्तित्व नेपालय् स्थापना जूगु द्वःछि दँ स्वयां भतिचा अप्वःगु खनेदःवइ । गुणकामदेवया अस्तित्व विभिन्न अभिलेखतय्सं प्रमाणित याः धाःसा नेपाःया वंशावलीकारतय्सं जुजु गुणकामदेवयात आपालं च्वछाया क्यनातःगु खनेदु ।
व लाय्कू जुजु गुणकामदेवं स्थापना याःगु खँ प्रष्ट रुपं खनेदु । गुणकामदेवयात लिच्छवि जुजु धाःसां इतिहासकारतय् थ्व विषयय् छगू हे मत धाःसा खनेमदु । कुमारी माजुया स्थापनाया स्वापू गुणकामदेवनाप क्यनातःगु दुसा विशाल खः दयेकाः थःने क्वःने याः न्यायेकीगु श्रेय मल्लकालया अन्तिम जुजु जयप्रकाश मल्लयात बियातःगु दु ।
सम्भवतः जुजु जयप्रकाश मल्लं विशाल खः सालाः याः न्यायेकीगु स्वयां न्हापा कुमारी माजुया जात्रा चिकिचाधंगु खतय् बिज्याकाः मनूतय्सं क्वबियाः देय् चाःहिइकीगु जुइ धयागु अनुमान यायेफु ।कुमारी माजुया विशाल खः सालाः जात्रा न्यायेकीगु लागा धयागु क्वःने व थःने लागा खः । थथे याः न्यायेकीगु लागा मध्ये नानीचा याः धकाः थःने लागाया किलागः त्वालं खः सालाः नं न्यायेकी ।
छाय्धाःसां किलागः नेपाःया धार्मिक सहिष्णुतां जायाच्वंगु थाय् खः धयागु सिइकेत दुग्यंक जक मखु सरसर्ति जक अध्ययन याइपिंत किलागः त्वाःया दबू छगुलिं हे गाः । किलागःया दबूया शोभा धयागु भगवान पशुपतिनाथया विशाल देगः नं खः । थ्व देगः जीर्ण जुयाः वि.सं. २०५३ सालय् जीर्णोद्धार जूगु खनेदु । देगःया न्ह्यःनेसं मेगु छगू शिवलिंग नं दु ।
अथे हे दबुली अर्थात माःद्यःया देगः व दक्षिणपाखे गणेश, भैरव व शिवलिंगया मूर्ति स्थापना यानातःगु दु । भैरवया नापं हनुमान द्यः चिचिधंगु मूर्ति कथं मेपिं द्यःपिं नं दु, तर थथे चिचिधंगु मूर्तिया नापं करिब निगू फूट स्वयां भचा ताःहाकःगु विन्ति भावं दनाच्वंम्ह भगिरथया मूर्ति नं दु । थ्व दबूया मेगु विशेषता खः । भगिरथया मूर्तिं आपाः खँ कनाच्वनी ।
दकलय् न्हापां ला भगिरथया मूर्तिं अन बांलाःगु ल्वहंहिति दु धयागु प्रमाणित याइ । अथे हे व हे दबुली शिखर शैलीया कृष्णया देगः व देगःया थाय्थासय् नारायणया मूर्ति दु धाःसा शिखर शैलीया देगःया नापं पद्मपाणि लोकेश्वरया मूर्ति नं दु । अझ महाद्यःया देगः न्ह्यःने लःया पारी लोकेश्वरया देगः व गणेशया देगः नं उल्लेखनिय खः ।
पशुपति व स्वयम्भूइ अजिमाद्यः नं थाय् कयाच्वं थें थन नं अजिमाद्यः –भगवतीया स्थापना याकातःगु दु । थ्व धार्मिक समन्वयया बेजोड नमूना खः । किलागः त्वाःया नां किसिया नामं जुयाच्वंगु धयागु थनयापिं नागरिकतय् विश्वास खः । थन स्वम्ह किसिया थःथःगु अस्तित्वया बाखं दु ।
किलागः त्वाःयात कयाः अध्ययन यायेगु खःसा थ्व त्वाः लिच्छवि इलय् गुलजार जुइ धुंकूगु जक मखु भाइभारदारत च्वनीगु त्वाः नं जुइधुंकूगु खः । लिच्छवि युग धयागु वर्मन व गुप्ततय्गु युग खः । उपिं इलय्ब्यलय् जुजु स्वयां नं शक्तिशाली जूगु खनेदु । अथे शक्तिशाली रुपं खनेदुपिं गुप्ततय्गु वासस्थान धयागु किलागःत्वाः खः ।<eot>किलागः त्वाःयात कयाः अध्ययन यायेगु खःसा थ्व त्वाः लिच्छवि इलय् गुलजार जुइ धुंकूगु जक मखु भाइभारदारत च्वनीगु त्वाः नं जुइधुंकूगु खः । लिच्छवि युग धयागु वर्मन व गुप्ततय्गु युग खः ।
उकिं नं अध्ययन अनुसन्धानया लागि महत्वपूर्ण धायेफु ।प्याखंया मू द्यःपिं धयागु केवल न्हय्म्ह हे जक खः । उकी नं आजु (भैरव), अजिमा (चण्डी) व कुमारी खः । अले मेपिं पात्र धयागु बेताः, कवं, ख्याः व दैत्य खः । खास धायेगु खःसा थ्व प्याखनय् आयातीत द्यःपिं मदु । नेपाःया सृष्टिकालय् वा आदिकालय् झीसं हना वयाच्वनापिं द्यः धयापिं आजु, अजिमा व कुमारी हे खः ।
थुकियात हे झीसं नेवाः धर्म धया वयाच्वनागु खः । दैत्य खराबया प्रतीक खः । देय् नष्ट यायेत वःम्ह दैत्ययात गबलें वये मफयेक कुमारीं ख्याना छ्वइगु हे थ्व प्याखंया विशेषता खः । थ्व प्याखंया मेगु विशेषता धयागु न्हय्म्ह प्याखंम्वः द्यःपिं प्याखं ल्हुइबलय् फरक फरक संगीत थाइ । कुमारी गन गन चाःहिइकी अन अन थ्व दीप्याखं हुलाः कुमारी माजुयात क्यनी ।
हुइकातःगु दीप्याखं कुमारी माजुं छुं ई स्वये धुंकलकि तिनि खः न्हयाकी । थौंकन्हय् थ्व प्याखंयात संकट वयाच्वन धाःगु न्यनागु दु । विशेषतः ला थाय्बाय्या समस्यां दीप्याखं मदया वनी लाकि छु धयागु तकं धन्दा पीर ब्वलंगु दु ।<eot>बेलायतया मन्त्रिपरिषदं युरापेली संघ त्वःतेगु बेक्जिट सम्झौता सम्बन्धी प्रधानमन्त्री टेरेजा मेया प्रस्ताव अनुमोदन याःगु दु । प्रधानमन्त्री मे नं युरोपेली संघपाखें बेलायत पिहां वयेगु सम्बन्धी विस्तृत शर्तयात कयाः संघलिसे जूगु मस्यौदा सम्झौतायात थःगु मन्त्रिपरिषदं अनुमोदन याःगुख ँ धयादीगु दु । मन्त्रिपरिषद्य् ताःहाकः सहलह लिपा अनुमोदन जूगु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।‘जिमिगु न्ह्यःने यक्व हे मछिंगु विकल्पत दुगु खः । […]
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पया कलाः मेलानिया ट्रम्पं छम्ह शीर्ष राष्ट्रिय सुरक्षा अधिकारयात वयागु ज्यां लिकयाछ्वयेत माग याःगु दु । अमेरिकी मिडियाय् वःगु रिपोर्ट कथं वंगु अक्टोवरय् अफ्रिका भ्रमणय् वंगु इलय् प्रथम महिला मलेनिया ट्रम्प व डेपुटी राष्ट्रिय सुरक्षा सल्हाकार मीरा रिकार्डेल दथुइ ल्वापु जूगु खः । सुरक्षा सल्हाकारया प्रवक्तां धाःगु दु, ‘प्रथम महिलाया ज्याकुथिं ह्वाइट हाउसय् सुरक्षा […]
प्रविधिया विकास थन तक थ्यने धुंकल कि, आः मनूतय्सं छुं हे ज्या यानाः नयेमाली मखुला धइगु आशंका यायेगु थाय् दया वःगु दु । धायेत्यनागु छु धाःसां थौंकन्हय् गुलि नं ज्या मनूतय्सं याना वयाच्वंगु खः, व दक्वं थासय् आः बुलुहुं बुलुहुं रोबोटं थःगु उपस्थिति क्यना हयाच्वंगु दु । थन बियातःगु छपाः किपा स्वयादिसँ, स्वयेबलय् छम्ह मनू थें च्वं । […]
फ्रान्सय् न्हापांगु विश्वयुद्ध अन्त्य जूगु न्हिया लुमन्तिइ विशेष ज्याझ्वः जुइगुु दु । उगु ज्याझ्वलय् अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं नं ब्वति काइगु जूगु दु । विश्वया करिब खुगू दर्जन शक्तिशाली नेतातय्सं नं ब्वति काइगु उगु ज्याझ्वः स्वयां न्ह्यः फ्रान्सया राष्ट्रपति इम्यानुएल म्याक्रो व जर्मनीया चान्सलर एन्जेला मर्केलं मैत्रीपूर्ण व मेलमिलापपूर्ण व्यवहार क्यँसें न्हापांगु विश्वयुद्ध अन्त्य जूगु न्हियात लुमंकूगु […]<eot>नारद वज्राचार्य मोबाइलय् सः वयेवं स्वया । स्क्रिनय् खनेदत एच्त् । जिं फोन ल्ह्वना । –नमस्ते पद्मदाइ । –नमस्ते । – उखें पद्मदाइया लिसः वल।– जिं नारदयात छाय् फोनयानागु धाःसा आः पिहां वइगु जिगु प्याखं सफूया विमोचन नारदं यायेमाल । – पद्मदाइया सफूया विमोचन जिं यायेगु ? जितः थःत हे मछिना वल । – खः । नारदं हे यायेगु खः । न्हापा जिगु ख्यालः सपूm […]
रमेशकाजी स्थापित भिंगुया भिंगु गुण मुनाः ज्यानातःगु स्वरुपयात द्यः धाइगु खःसा मभिंया मभिं जक तयाः ज्यानातःगु स्वरुपयात राक्षस धयातल, अले भिंगु नं मभिंगु नं गुण ल्वाकःब्वाकः जुइक ल्वाकज्याना च्वंगु स्वरुप मनू जुल । गुम्ह मनूयाके अवगुण आपाः दु, गुण म्हो जक दु व मभिं मनू जुलसा गुम्ह मनूयाके गुण आपाः दु, अवगुण म्हो दु, वयात भिंम्ह […]
आइतवाः ११३८ कौलागा १२ कुन्हु न्हिनय् नेपालभाषा टाइम्सया रमेशदाइ, तेज महर्जनपिं नाप १ ताः इलय् आशा सफूकुथिइ नापलायेगु ज्या । खास यानाः थ्व नापलायेगु ज्या धइगु नेपालभाषा टाइम्सपाखें निक्वःगु नेपालभाषा साहित्य नखः हनेगु झ्वलय् पद्मदाइया ख्यालः नं क्यनेमाःगु जुयाः उकिया बारे सहलह यायेगु व कलाकारत मुनेत खः । थ्व ज्याझ्वःया निंतिं पद्मदाइनं निपु ख्यालः च्वयाच्वनादीगु खः । छपु […]
डियर हिसि छंगु अबैधानकि न्ह्यसःतयगु धलः न्यना जि ईलय् ब्यलय् ईतमतः कनिगु बदां माकु जुई कि मजुई ? आमै खुन्हु ख्युँसे च्वनि कि मच्वनिे ? बैशाखया निभालं पुई कि मपुई? चिकुलां चिकुसे च्वनि खला ? थुपिं व थज्यागु ईन्भ्यालिड न्हयसःत छं न्यना च्वनिगु नमूना न्हयसःत खः गबलें कपालय थिया पा फ धैगु गबले छाती ल्हा […]<eot>उगु यमाःद्यःयात प्यन्हु लिपा गुभाजु सःताः होम यानाः चिनातःगु निपू का मध्ये छपू का ध्यनाः कैद सजाय क्वःछीगु ज्या जूगु खः । इन्द्रया कलाः यशोधरायात व्रत च्वनेगु निंतिं पालिजाः स्वां व खाइसी खू वःम्ह जयन्तयात थथे पातालय् ज्वनाः चिनातःगु कथं ख्वपय् थ्व जात्रा माने याना वयाच्वंगु खः ।
सातिकुन्हु ग्वःमधि त्वालं छप्वाः यांमत हइ । अन छगू जक शिवरात्री गुथि दुगुलिं थथे याइगु खः । उकुन्हु छुमा गणेद्यःया थासं मत पुसा कया हइगु चलन दु । अनं मत कयाः यांमत च्याकाः देय् चाःहिकी । छुमा गणेद्यःया थासं मत च्याकीकुन्हु तःमधि भैलःद्यःया थासं मूपात्र हाइ । मूपात्रं त्वाः त्वालय् थनातःम्ह यमाःद्यःयात खड्गं पालेगु भाय् याइ ।
जामा सिनाः ख्वाःपाः व श्रीपेचधारी मूपात्रया जवंखवं दिचा निम्ह दइ । पातालया जुजुया प्रतीककथं वयात कयातःगु खःसां स्वर्गया जुजु इन्द्र जूगु ल्याखं मूपात्रयात खलनायक वा राक्षस धकाः नं धयातःगु दु । लिपांगु दिं तेखाच्व व भार्वाच्वपाखें मानन्धर समुदायं यांमत हयाः देय् चाःहिकी । उकुन्हु निगू सालं निप्वाः हे यांमत हइगु खः ।
नापनापं लाकौलाछेँ त्वालं पुलुुकिसि दयेका हइ । उगु पुलुकिसियात तःमधि, लाय्कू व दत्तात्रय चोकय् स्वचाः स्वचाः चाःहिकी । अन नं चाःहिकूगु स्वयेत म्वः म्वः मनूत मुनीगु खः । मूपात्रयात पुलुकिसिं नाप लात धाःसा न्हुतु मतु न्हुयाः स्याइ धइगु चलन दु । इन्द्र व मूपात्रया ल्वापू व संघर्षया जात्रा हे इन्द्रजात्रा खः ।
लिपांगु दिं लाय्कू लागां मूपात्र बहनी लिबाक पित हइ । पुलुकिसियात बंशगोपालय् वा नकेगु, लाय्कुलिइ मि पंकेगु व तौलाछेँया तःलातुंथिइ क्वस्वकाः लः त्वंकेगु ज्या याइ । लाकौलाछेँ त्वालं हःम्ह पुलिकिसयात तःमधिं लाकौलाछेँ थ्यंकाः पुलुकिसि जात्रा क्वचाइ । वयां लिपा जक मूपात्रं त्वाः त्वालय् थनातःम्ह यमाःद्यःयात पालाः जात्रा क्वचायेकीगु खः ।<eot>नेपाःया न्हापांम्ह मिसाम्ह राष्ट्रपतिपाखें बालयौन शोषण विरुद्ध उज्वःगु कडा अभिव्यक्ति वःगु नेपाःया इतिहासय् सम्भवतः थ्वहे न्हापां जुइमाः ।नेपाःया न्हूगु संघीय संरचना कथं ७ गू प्रदेशया ७५३ गू इकाईस गुलि थासय् बाल दिवस गुकथं हनेगु ज्या जुल थुकिया ल्याःचाः ला सीमदु ।
थीथी थासय् बलात्कारया घटना जुयाच्वंगु मध्ये बाँके, प्यूठान व दांगय् आपाः घटना जूगु खनेदु । प्रहरीया रिपोर्ट कथं प्रदेश नं. ५ छगुली जक हे वंगु लत्याया दुने ३३ म्ह बलात्कृत जूगु बुखँ दु ।
थ्व ल्याखं छगू दशकया दुने बलात्कार हे जूपिं ८५ प्रतिशतं अप्वःगु दुसा, घरेलु हिंसा ६९४ प्रतिशतं अप्वगु दु । थ्व तथ्यांकं छु क्यनी धायेबलय् नेपालय् यौनजन्य अपराधया समस्या विकराल जुजुं वनाच्वंगु दु । थुकियात पनेत सरकारया सुरक्षा निकाय असफल जूगु दु । निर्मला हत्याकाण्डया पर्दाफास यायेमफुगु थुकिया दसि खः ।
थ्व हे सिलसिलाय् हानं व परिघटना जूगु करिव छवाः लिपा पोखराय् १० दँ दुम्ह मिसामचाया बलात्कार लिपा विभत्सपूर्वक हत्या जुल । तत्काल अपराधी ज्वनेगु ज्या नं जुल । सिइदु कथं व अपराधी उच्चवर्गयाम्ह मनू मखु, न त आर्थिक रुपं सक्षमम्ह हे खः । थज्याःगु हे केसत देय्या थीथी थासय् जुयावं वनाच्वंगु न्हियान्हिथं पत्रपत्रिकाय् वयाच्वंगु दु ।
थुकिं छु क्यं धायेबलय् बलात्कार व हत्या थेंज्याःगु घृणित अपराध सामान्य जनताया दथुइ कुहां वल, गुगु कि तसकं भयावहस्थिति खः । बाल यौनशोषण थज्याःगु घृणीत ज्या आः देय्न्यंक न्यना वनाच्वंगु दु ।थुज्याःगु घटना परिघटना राजनीतिक पार्टीया नेता वा कार्यकर्तापाखें जुइबलय् पार्टीया हे साख कुहां वनीगु जूगुलिं थुकियात त्वपुया छ्वयेगु कुतः याइ ।
राष्ट्रिय बाल दिवस हनेगु ईया जःखः देय्या थीथी लागाय् मिसामस्तय्गु बलात्कार व हत्या जुजुं वनाच्वंसां अपराधी नियन्त्रण याये मफुगु वा ज्वनेमफुगु धइगु सरकारया लाचारिपन खः । अझ नकतिनि हे बुखँ पितवःकथं कञ्चनपुर बालिका बलात्कार व हत्या सिलसिलाय् डि.एन.ए.या परीक्षणय् अपराधी धकाः शंकाया घेराय् दुपिं प्रहरी व वया काय् नापं मेयरया काय्चा लगायतयागु परीक्षण असफल जुल धाल ।
छगू धापु दु वगकतष्भ मभबिथभम ष्क वगकतष्अभ मभलष्भम अर्थात न्याय लिबाकेगु धयागु हे न्याय मबीगु सरह खः । कञ्चनपुरया भिमदत्त नगरपालिकावासित त्रसित जुयाच्वन, मोहनि स्वन्ति नखःया जःखः हानं आन्दोलन शुरु जुया च्वन । थ्व सन्दर्भय् आः सरकारं गुगुकथं पलाः न्ह्याकी स्वये ल्यंदनि । अन्तिम अनुसन्धानया लिच्वः आःतक पित मबिउनि ।
राष्ट्रिय बाल दिवस हनेगु ईया लकसय् थ्व ईया न्ह्यः वा लिउ थज्याःगु परिस्थिति न्हापा गुबलें हे वःगु मसिउ । थ्व छगू बालअधिकार व मानव अधिकारकर्मीतय् निंतिं नं हाथ्याया विषय खः । विडम्वना ला छु धायेबलय् कञ्चनपुर घट्नायात कयाः सयौं बाल अधिकारवादी राष्ट्रिय वा अन्तरराष्ट्रिय संघ संस्थातसें वक्तव्य छगू तकं जारी मयाःगु आश्चर्यया खँ खः ।<eot>समितिं आन्तरिक रुपं यानाच्वंगु तयारीया ज्या क्वचायेवं आः मरुसतः दना यंकेगु चरण सुरु यायेत्यंगु खँ सीदुगु दु । मरुसतः दनेगु लागिं येँ महानगरपालिकां सिड मनीया रुपय् ५० लाख तका दां तया बिउगु खः । आः थुगुसीया बजेटय् मरुसतःया लागिं मेगु ८ करोड तका दां तया बिउगु दु । मरुसतः थ्वहे स्वदँया दुने निर्माण सम्पन्न यायेगु लक्ष्य तयातःगु दु ।
मरुसतःया लागिं आवश्यक सिँ चूलाइगु जुइवं आः निर्माण ज्या तीव्र गतिं न्ह्याकेगु खँ धाःगु दु । थ्व झ्वलय् आः वइगु असार तकया दुने छतँजाः थकायेगु लक्ष्य तयाः ज्या न्ह्याकेत्यंगु नं समितिया सूत्रं धाःगु दु । थ्व निर्माण ज्या न्ह्याकीबलय् सिँ लगायत थ्वलिसे स्वाःगु थीथी कलात्मक ज्या सकस्यां खनी कथं हे न्ह्याकाच्वनेगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>तास थौंकन्हय् संसार न्यंकभनं हे म्हितू । थुकियात म्हाइपु छ्यायेत साप हे जिउगु साधन कथं नालातःगु दु । थ्व म्हतिं नं निम्ह व अप्वलय् च्याम्ह तक म्हिती । तासय् ५२ पाः दइ । तास म्हितेगु तरिका नं आः ला सलंसः हे दये धुंकल । ब्रिज ९द्यचष्मनभ० तासया अन्तराष्ट्रिय कासा खः । तास म्हितेत कासाख्यः म्वाः । थ्व छेँय् हे म्हितेगु खः । गुलिं […]
थौंकन्हय् नेवाः फिल्मया ख्यलय् सुपरस्टार धइगु खँग्वः तसकं बय्बय् जुयाच्वंगु दु । नेवाः फिल्म ख्यलय् ज्याः याना वया च्वंम्ह छम्ह कलाकारयात दछिइ छक्वः सुपरस्टार धकाः सिरपा लःल्हायेगु खँ पिहां वसांनिसें थ्व सुपरस्टार खँग्वः चर्चाया विषय जुया वयाच्वंगु दु । सुपरस्टार धइगु खँग्व वा थुकियात पदवी धायेगु खःसा थ्व पदवी धइगु चानचुने मखु । संसारय् गनं […]
खगोलविद्तय्त सूर्यया रहस्य थुइकेगु निंतिं न्हूगु ह्वःताः चूलायेत्यंगु दु । अमेरिकी अन्तरिक्ष केन्द्र नासां सूर्यया अध्ययन यायेगु निंतिं छगू भूउपग्रह छ्वःगु दु । थुकिं खगोलविद्तय्सं सूर्यया बारे अझ थप जानकारी मुंकेफइगु आशा यानातःगु दु । नासां वंगु आइतवाः पार्कर सोलार प्रोब यान लञ्च याःगु खः । थ्व यान सूर्यया दकलय् सतिक थ्यनीगु न्हापांगु यान जुइगु […]<eot>आतंककारी वा गुगुं नं देय्या विद्रोहीतय्सं सहर जक मखु, सत्ता हे कब्जा याःगु समाचार ला झीसं यक्व न्यनाच्वनागु खः । अथे हे माकःचां जाः प्यनीगु धइगु ला झीसं सिउ । माकःचां थथे जाः प्यनीगु धइगु थः शत्रुपाखें बचे जुइत खः । तर माकःचाः सहर हे कब्जा याःगु धइगु गुब्सं न्यने नंगु खँ मखु ।
तर हालसालय् युरोपया छगू देय्या सहर मुक्कं माकःचां कब्जा याःगु समाचार वःगु दु । युरोपेली देय् ग्रीसया एटोलिको नांया सहर छगुलिं माकःचां कब्जा याःगु खः । माकःचां सहर कब्जा याःगु धइगु आतंककारी वा विद्रोहीतय् पुचलं थें धाःसा मखु । माकःचां एटोलिको सहरन्यंकभनं हे जाः प्यनाः कब्जा याःगु खः ।
उकिं थ्व माकःचयात ‘स्टे«च स्पाइडर’ नं धायेगु याः । तर थ्व माकःचा मनूया निंतिं उलि हानिकारक धाःसा मखु । थ्व माकःचिया प्रजननदर नं मेमेगु प्रजातिया माकःचा स्वयां गाक्कं अप्वः दु । विज्ञतय् धापूकथं पत्तिया ल्याः अप्वया वनाच्वंगुलिं थ्व प्रजातिया माकःचाया प्रजनन दर नं अप्वया वनाचवंगु खः, छाय्कि थ्व माकःचिया मुख्य नसाज्वलं धइगु हे पत्ति खः ।<eot>दच्छिदत्या न्ह्यः “ द जेण्टलमाएन” नांयागु छगु फिल्मया बुखँ बय्बय् जुल । थ्व “द जेण्टलमाएन” फिल्म नेवाः फिल्म ख्यःया नांजाम्ह कलाकार,च्वमि व निर्देशक सुरेन्द्र तुलाधरं दयेके धकाः घोषणा याःगु खः । झिदँ–झिंनिदँति न्ह्यः नेवाः फिल्म ख्यलय् “याकःम्ह्याय्” नांयागु फिल्मया च्वमि, सहनिर्देशक व कलाकारया रुपय् दुहांवःम्ह सुरेन्द्र तुलाधर थौं वया नेवाः फिल्मया छगः धिसिलागु थांया रुपय् दनेत ताःलाःम्ह निर्देशक खः ।
“याकःम्ह्याय्”सिबें न्ह्यः टेलिभिजनय् “ख्वताबजि” थेंज्याःगु नेवाः टेलिसिरियलय् नं छम्ह कलाकार व च्वमिया नापनापं सहनिर्देशनय् ज्या याःगु खः । “ख्वताबजि” व “याकःम्ह्याय्” या निर्देशक राजु स्यस्य खः । थ्व निगुलिंया सहनिर्देशक जुयाः ज्या याःम्ह सुरेन्द्र तुलाधरं लिपा वनाः निर्देशकया रुपय् पलाः न्ह्याकल ।
दकलय् न्हापा “अंश” नांयागु फिल्मया निर्देशकया रुपय् पलाः न्ह्याकूम्ह सुरेन्द्र तुलाधरया थ्व न्हापांगु फिल्म पिदनेत धाःसा ताः ई काल । थ्व ई दथुइ छम्ह निर्देशकया रुपय् सुरेन्द्र तुलाधरया जिपिं बदमाश मखु , जिगु मिखाया न्ह्यःने, पानबति, मू मदुगु जिन्दगी थेंज्याःगु फिल्म पिहां वलसा छम्ह च्वमिया रुपय् “थ्व ला ग्यानापु स्टायल” नांयागु छगू फिल्म नं वल ।
व धुंकाः छुं इलं निसें सुलं च्वनाच्वंम्ह सुरेन्द्र तुलाधरं थगुनेपाखे “द जेण्टलमाएन”नांयागु फिल्म दयेकेगु घोषणा यात । छगू तःजिगु ज्याझ्वः दथुइ घोषणा जूगु इलय् आपालं संकिपाह्यःमि पिनिगु नुगलय् आः छगू बांलाःगु फिल्म स्वयेदइगु जुल धकाः स्वां नं ह्वल । विशेष यानाः थुकी म्हितेगु क्वछिना जूपिं कलाकारपिनिगु लसता ला बयान यानां साध्य हे मजुल ।
उकी मध्ये छम्ह इकृना बल्ल नं खः । ख्वपःया वंशगोपाल त्वाःया अबु ईन्द्रप्रसाद बल्ल व मां कृष्णदेबी बल्लया कोखं नीनिदँ न्ह्यः जन्मकाःम्ह इकृना बल्लया नां न्यंपिं व वयात नापलाइपिं आपासिनं वयाके न्यनीगु न्ह्यसः धइगु वयागु नांयात कया हे जुया च्वन । वया नां हे अज्यागु कि छक्वः जिज्ञासा मतसे ला च्वने हे फइमखु ।
इकृना बल्ल धइगु तसकं हे ज्वःमदुगु नां जूगुलिं वलिसे नापलाःबलय् वयागु निंतिं जिगु नं दकलय् न्हापांगु न्ह्यसः थ्वहे जुया बिल । गनं थ्व नां फिल्मय् म्हितेगु झ्वलय्जकं छूगु खः ला ? जिगु थ्व न्ह्यसःया लिसलय् ,“ जिके अप्वसिनं न्यनीगु न्ह्यसः थ्वहे खः धयां । वास्तवय् थ्व नां जिं लिपा छुनागु मखु । न्हापांनिसें हे जिगु थ्वहे नां खः ।
जिम्ह अबुया नां ईन्द्रपाखें ई अले मांया नां कृष्णपाखें कृ व णा ल्ह्यःया जिगु नां इकृना धका छुनाब्यूगु जुया च्वन । इकृनां मचाबलय् ख्वपया शान्ति निकेतनय् आखः ब्वनेगु शुरु याःगु खःसा ख्वप गुण्डुया सरस्वति शिक्षा सदनं एसएलसी बिउगु जुयाच्वन । व धुंकाः ख्वपया हे कटुन्जेया निकल्सन उच्च माध्यामिक विद्यालयपाखें प्लस टु क्वाचायेकूम्ह इकृना बल्ल थौं बिजनेस स्टडीजय् ब्याचलर ब्वनाच्वंम्ह खः ।
“द जेण्टलमाएन” फिल्मय् हिरोइन्या रुपय् म्हितेगु क्वछिनागु ईयात इकृनां थःगु कलायात्राया दकलय् लुमंकेबहगु पलाःजक मखसे थःगु जीवनया दकलय् महत्वपूर्ण निर्णयया रुपय् काःगु खः । तर उगु फिल्मया निर्माण धाःसा आःतक नं न्ह्याये मफुनिगुलिं यानाः थःगु नुगः उलि चकंके मफयाच्वंगु धकाः नं धाइम्ह इकृना बल्लयात दकलय् न्हापां अभिनय यायेगु अफर वःगु धइगु झिंछगू तगिं ब्वना च्वंबलय् खः ।
ख्वपय् हे च्वंपिं छथ्व कलाकार पुचलं वयात छपु नेवाः म्येया म्युजिक भिडियो म्हितेत इनाप याःबलय् दकलय् न्हापां ला वं मम्हितेगु निर्णय याःगु जुयाच्वन । छाय् धाःसां वयागु इच्छा धइगु अभिनय मखसे जापान वा पोल्याण्ड वना आखः ब्वंवनेगु खः । वं उकिया निंतिं कुतः नं यायेधुंकल, तर छुं छुं हुनिं ताःलाये मफुत ।
थुकथं बुलुहुं बुलुहुं वयागु पलाः अभिनयपाखे न्ह्यात । थ्व निगू म्युजिक भिडियो स्वःम्ह “ख्वताबजि”या सुरेन्द्र तुलाधरं इकृनालिसे नाचघरय् छगू ज्याझ्वलय् नापालाःबलय् वयात थःगु टेलिभिजन ज्याझ्वलय् वयेत इनाप याःसां उगु इलय् वं इनाप नाला काये मफुत ।
विदेशय् वनाः आखः ब्वंवनेगु मति तयाच्वंम्ह इकृना बल्लयात थथे अभिनयपाखे पलाः न्ह्याकेत ग्वाहालि याःगु धइगु फेसबुकं जुयाच्वन ।
फेसबुकय् दुपिं म्युचुयल फ्रेण्डपिंसं वयात थथे अभिनयपाखे साला यंकूगु खः । थुकथं छपलाः निपलाः यांयां थ्व ख्यलय् भ्यलय्पुंम्ह इकृनायात सुरेन्द्र तुलाधरं थःगु फिल्म “ द जेण्टलमाएन”य् म्हितेत इनाप याःबलय् वं म्हाः धाय्थाय् मन्त । म्हितेगु क्वःछित । वयागु निंतिं थ्व “द जेण्टलमाएन” म्हितेगु धकाः क्वछिनागु ई थेंज्याःगु लसताया ई मेगु मदु, तर व हे फिल्म आःतकं मदयेकूगुलिं धाःसा साप हे नुगः नं मछिनाच्वंगु दु ।
खय्त ला सुरेन्द्र तुलाधरं वयात थ्व फिल्म क्वमचातले मेगु फिल्म म्हितेदइमखु धकाः धाःगु मदु तर अय्सां थःगु न्हापां पलाः हे “द जेण्टलमाएन” जूगुलिं थ्व फिल्म म्हितेधुंकाः जक मेगु म्हितेगु धइगु वयागु इच्छा खः । छम्हनिम्हेसिनं वयात मेमेगु फिल्म म्हितेत नं इनाप यानाच्वंगु दु । तर आःयात वं निर्णय बीफया च्वंगु मदु ।
अथे जूसां थः गडफादर कथं कयातःम्ह सुरेन्द्र तुलाधरया सल्लाह कथं हे छगू खस नेपाली फिल्मया अफर धाःसा वं स्वीकार याये धुंकूगु दु । “ चक्रव्युह” नांयागु उगु फिल्म शिव आचार्य नांयाम्ह भोजपुरी फिल्ममेकरं दयेकेत्यंगु फिल्म खः अले थ्व फिल्म खस नेपाली व भोजपुरी भासं दयेकीगु खँ दुु ।
छगू धुंकाः मेगु म्युजिक भिडियो म्हिताच्वंम्ह इकृनाया दकलय् चर्चित जूगु म्युजिक भिडियो धइगु ख्यालि जुजुया रुपय् नांजाःम्ह मदनकृष्ण श्रेष्ठया “खुला खुला दत थःछेँ वंम्ह” म्येया म्युजिक भिडियो खः । थुगुुसी मोहनी नखःया लसताय् पिदंगु “ह्याँउगु सिन्ह तक्क तिनाः” या म्युजिक भिडियोया नापनापं जयमां दुर्गामां भवानी म्येय् नं इकृनायत कलाकारिता स्वयेदत ।
“ह्याँउगु सिन्ह तक्क तिना” या निर्देशन नं सुरेन्द्र तुलाधरं याःगु खःसा थ्व यमन श्रेष्ठं हाःगु म्ये खः । थुकथं थौंकन्हय् अभिनय ख्यलय् दिपा मदिक्क पलाः न्ह्याकाच्वंम्ह इकृना ःथम्हेसिनं न्हापा थ्व ख्यलय् वयेगु धका मतितःगु वा ग्वसाः ग्वःगु मखुसां वयागु हिइ हे कलाकारिता दुगु खँ धाःसा थनथाय् ल्वःमंके मजिउ ।
छाय्धाःसां इकृनाया अबु ईन्द्रप्रसाद बल्ल नं छम्ह पुंलाम्ह कलाकार हे खः । वया अबुं ख्वपया नांजाःम्ह कलाकार हरिमान दिवाकरलिसे जानाः छुं छुं प्याखं न्हापा म्हितूगु दु । थथे अबु कृष्णप्रसाद बल्लया हिइ दुगु कलाकारिताया कारणं हे म्ह्याय् इकृना बल्लया हिइ नं थुकथं कलाकारिताया अंश ब्वलना वःगु खः धकाः धायेथाय् यक्व दु ।<eot>येँ – थनया बसन्तपू लाय्कुलिइ च्वंगु माजु देगःया पुनःनिर्माण जुइगु जूगु दु । २०७२ साल बैशाख १२ गतेया विनाशकारी तःभुखाचं पाःताः जुइक दुंगु देगःया पुनःनिर्माणया निंतिं छगू पुजा जूगु दु । येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुुन्दर शाक्यं देगः पुनःनिर्माणया निंतिं पुजा यानादीगु खः ।
महानगर प्रमुख शाक्यं महानगर लागा दुनेया ऐतिहासिक, सांस्कृतिक व पुरातात्विक महत्वया अमूल्य सम्पदाया रुपय् दयाच्वंगु माजु देगः स्थानीय वासिन्दा व जनताया आस्थाया केन्द्र व समग्र देय्या हे चिउताया नं विषय खः धयादिल । वि.सं. १६९० सालय् तत्कालीन मल्ल जुजु भूपतीन्द्र मल्लया अजि ऋद्धिलक्ष्मीं ताःहाकःगु स्वाहने दुगु देगःया रुपय् उगु देगः दयेके बिउगु खः ।
वइगु निदँया दुने दयेके क्वचायेगु लक्ष्य कयातःगु देगः पुनःनिर्माणया निंतिं येँ मनपा हनुमानध्वाखा दरवार संरक्षण समितिया सानु सुवाल व पवन जोशीया नेतृत्वय् दुगु प्राकृतिक कम्पनीं पुनःनिर्माणया जिम्मा कयातःगु दु ।देगः पुनःनिर्माणय् न्यागू करोड पीगुंगू लाख तका खर्च जुइगु अनुमान यानातःगु दु ।<eot>डार्क चकलेटय् गुलिखे अज्याःगु पोषक तत्व दइ, गुगु स्वास्थ्यया निंतिं यक्व हे बांलाःगु खः । गुलिखे रिसर्चं सिइदये धुंकूगु दु कि डार्क चकलेटं सेरोटोनिनया स्तर थकयाबी, गुकिं त्यानुगु व डिप्रेसनयात कम यायेत ग्वाहालि याइ । उकिं पीरियड्सया झ्वलय् डार्क चकलेट नयेगुलिं छितः फाइदा हे याइ ।
अथे ला लः अनिवार्य रुपं आहार मखु । तर छिगु पीरियड्सया इलय् आहारया छगू मदयेक मगाःगु घटक खः । लखं अप्वःगु सोडियमयात पितछ्वइ, गुगु मनावइगु व छ्यं स्याइगु (माइग्रेन)या कारण जुइ । उकिं छिं फक्व अप्वः लः त्वनादिसँ ।
भिटामिन सी मिसातय्गु निंतिं ख्येँ व प्रजनन प्रणालीया गुणस्तरया निंतिं बांलाः । सन्तरासि व कागति भिटामिन सीया बांलाःगु स्रोत खः ।
छगू अध्ययनं सीदु कथं मिसातय्त १२०० मिलीग्राम क्याल्सियम माः । छिं थःगु आहारय् ब्रोकोली व धौ दुथ्याकेगु कुतः यानादिसँ । धौ व एन्टिअक्सिडेन्ट गाक्क दुगु फल गथे कि मेवा, अं आदि सेवन यानादिसँ । अथे हे छिं थःगु आहारय् हाम्वः नं दुथ्याकादिसँ । थ्व नं क्याल्सियम गाक्क दुगु पदार्थ खः ।
थ्व भिटामिन अद्भुत स्ट्रेस बस्टर खः । थुकिं छिगु मानसिक अवस्था बांलाकातइ । थुकिं मनावइगुयात नं पनी । आलु, केरा व सत्तु भिटामिन बी ६ प्रशस्त दुगु आहार खः ।
भिटामिन ईं पीएमएसया थीथी लक्षणयात मदयेका छ्वयेत ग्वाहालि याइ । थ्व छिगु छ्यंगूया निंतिं नं बांलाः । थुकिया आहार स्रोतय् एभोकाडो व ख्येँया म्हासुग्वः दुथ्याः ।
पीरियड्सय् परहेज छु छु चीजयागु यायेमाः धयागु खँय् नं ध्यान बीमाः । महिनावारी जुइबलय् प्वाः म्वय्म्वय् द्याक स्याइगुयात पनेत च्वय् न्ह्यथनागु नसाज्वलयां सेवनं ग्वाहालि याइ । अतिरिक्त डेरि उत्पादपाखें बचे जुयादिसँ, छाय्कि थुकिं प्वाः स्याकी । चि व चिनि यक्व दुगु नसाज्वलं नं भपादीमते । अय्लाः व रेड मिट नं बांलाः मजू, छाय्कि थुकिं छिगु प्वाथय् समस्या हयाबी ।<eot>वय्कःपिं सकलें लिहां झायेवं स्थायी समितिया बैठक च्वनाः त्रुटि भिंकेगु जुइ धकाः दाहालं आश्वासन बियादीगु खँ धाःगु दु ।
पार्टी एकीकरणया लिपा गठन जूगु थीथी प्रदेश व जिल्ला कमिटीइ थः मनूतय्त जक जक थाय् बिउगु खँय् असन्तुष्टि प्वंकुसें नेता नेपालं प्रम ओलीया आलोचना यानादीगु खः ।<eot>ज्याझ्वलय् न्ववानादिसें सुवालं थुगुसीया क्यालेन्डर पञ्चतत्वय् आधारित जुयाः पिथनागु खँ कनादिल । झीगु जीवनया अभिन्न अंग जुयाच्वंगु लः, मि, चा, फय व आकाशया थिमय् थुगु क्यालेन्डर पिथंगु खः । झिंच्यादँ न्ह्यवनिसें नेपालभाषाया न्हिपौ सन्ध्या टाइम्सपाखें पिदना वयाच्वंगु थुगु क्यालेन्डर छुं दँ न्ह्यवनिसें भाजु सुवालया क्रियटिभ दि स्टुडियो व १८२७ ग्यालेरीपाखें पिथना वयाच्वंगु खः ।
भाःत (तमं थः कलाःलिसे) ः अबाय्त बिक्क गन वना च्वनागु ? कलाः (ग्याग्यां) ः दाये मखु खःला ? अथे जूसा जक धाये । भाःत ः छु धायेमाःगु खः, खुरुक्क धा, अप्वः पह क्यनाच्वनेमते । कलाः ः शपिंग मलय् छगू न्हूगु पसः चायेकूगु अन शपिंग याः वनागु ? भाःत ः छंत म्वायेक म्वायेकं ध्यबा खर्च यायेमत धयागु मखुला ? छु छु कया ? […]
बलिउडया ‘पावर कपल्स’या रुपय् चर्चित दीपिका पादुकोण व रणवीर सिंहया इहिपा थौं जूवनाच्वंगु दु । निम्हेसिया दथुइ वंगु ६ दँ न्ह्यवंनिसें यःत्यः जुयाच्वंगु खःसा थौं निम्हेसिनं उकियात इहिपाया रुप बीत्यंगु खः । इमिगु इहिपा इटालीया लेककोमोस्थित भिल्ला डेल बेलबियानेलोय् जुइ । दीपिका व रणवीरया इहिपायात बलिउडया सेलिब्रिटीतय् आतकया हे दकलय् भव्य इहिपाया रुपय् कयातःगु दु । थःपिनिगु इहिपा जुइ […]
मिल्क टी व ब्ल्याक टी स्वयां ग्रीन टी त्वनेगु व त्वंकेगुया आपालं फाइदा दु । — चिनी व दुरुया खर्च बचत जुइ । — बिस्कुटया खर्च नं बचत जुइ । — धनाढ्य जूगु महसुस जुइ । — च्या थप काइमखु । महत्वपूर्ण खँ ला थ्व दु कि सुं नं पाहां हाकनं छेँय् वयेगु कुतः याइमखु । ह्ह्ह् न्ह्यसः अरेन्ज म्यारिजय् पारपाचुके […]
येँ- गायिका सोनी राजभण्डारी झिंखुदँ लिपा हाकनं न्हूगु म्येँ ज्वनाः पिलूझाःगु दु । वय्कःया न्हूगु म्येँ व म्येँया म्युजिक भिडियो आइतवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ सार्वजनिक याःगु दु । झिंखुदँ न्ह्यव लिधंसा म्येँचाकय् निपु म्ये हालादीम्ह वय्कः थुगुसी न्हूदँया झालाय् दर्शनवीर शाक्यं च्वयादीगु ‘लुमन्ति छंगु वइबलय्…’ म्येँ ज्वनाः हाकनं नेपालभाषा संगीत ख्यलय् लिहां झाःगु खः । […]
कलाः ः छता खँ धाये ला छितः ? भाःत ः धा ले छु खँ ? कलाः ः छिं जितः ब्वः बीगु वा दाये मखु खः ला ? भाःत ः मखु का, खँ छु धाले बरु ? कलाः ः जि प्वाथय् दु । भाःत ः अरे, धाथें खः ला ? थ्व तसकं लसताया खँ जुल नि । थज्याःगु खँय् नं जिं छंत ब्वः […]<eot>येँ- गायिका सोनी राजभण्डारी झिंखुदँ लिपा हाकनं न्हूगु म्येँ ज्वनाः पिलूझाःगु दु । वय्कःया न्हूगु म्येँ व म्येँया म्युजिक भिडियो आइतवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ सार्वजनिक याःगु दु । झिंखुदँ न्ह्यव लिधंसा म्येँचाकय् निपु म्ये हालादीम्ह वय्कः थुगुसी न्हूदँया झालाय् दर्शनवीर शाक्यं च्वयादीगु ‘लुमन्ति छंगु वइबलय्…’ म्येँ ज्वनाः हाकनं नेपालभाषा संगीत ख्यलय् लिहां झाःगु खः । थ्व म्येँय् संगीत जुगल डंगोलं तयादीगु खः ।
ब्याहा लिपा झिखुदँ तक मचा ब्वलंकेगु व छेँ धन्दाय् लगे जुयाः संगीत ख्यलं तापाक च्वनेमाःगु धासें वय्कलं आः थः जहानया हःपालं हाकनं संगीत क्षेत्रय् लिहां वयागु खँ कनादिल ।
आइतवाः सुरज महर्जनं निर्देशन यानादीगु म्येँया म्युजिक भिडियो सार्वजनिक याःगु खः । म्येँय् रजनी शाही व दीपेन्द्र सिंह ठकुरीं म्हितातःगु दुसा म्युजिक भिडियोया छायाँकन भाइकाजी महर्जन नयनं यानादीगु खः ।<eot>एजेन्सी- बार्सिलोनां च्यापियन्स लिगया थःगु निगूगु कासाय् टोटनह्यामयात बुकूगु दु । कासाया न्हापांगु हाफय् निगू व लिपांगु हाफय् निगू गोल यासें टोटनह्यामयात घरेलु मैदानय् ४–२ गोलं बुकूगु खः । बार्साया निंतिं कप्तान लियोनल मेसी उत्कृष्ट कासा न्ह्यब्वसें निगू गोल यायेवं विजय सम्भव जूगु खः । समुह ‘बी’ अन्तर्गत जूगु कासाय् बार्सिलोना निगूगु मिनेटय् फिलिप काउटिन्होया गोलं अग्रता कायेधुंकूगु खः । थ्व लिपा २८ औं मिनेटय् इभान राकिटिक थप छगू गोल यायेवं बार्सा निगू गोलं न्ह्यःने लात ।
निगूगु हाफया ५२ औं मिनेटय् टोटनह्यामया निंतिं ह्यारी केनं गोल यासें अन्तर म्हो यानाबिल । तर थ्वयां प्यंगू मिनेट लिपा हे मेसीं गोल यानाः बार्सिलोनायात हाकनं निगू हे गोलं अग्रता बिल । टोटनह्यामया एरिक लामेलां ६६ औं गोल यानाः हाकनं गोल अन्तर कम याःगु खःसा अन्तिम इलय् मेसीं थःगु व्यक्तिगत निगूगु गोल यासें टोटनह्यामयात ४—२ गोलं बुकाबिल । थ्व समूहया मेगु कासाय् इन्टर मिलान एन्डहोभनयात २–१ गोलं बुकूगु खः।
अथेहे समुह सी अन्तर्गत जूगु कासाय् पिएसजीं रेड स्टार बेलग्राडयात ६–१ गोलया तःधंगु अन्तर बुकल । पिएसजीपाखे ब्राजिलया स्टार नेयमारं ह्याट्रिक यात । नेयमारं न्हापांगु हाफय् निगू व निगूगु हाफय् छगू गोल याःगु खः। पिएसजीया निंतिं थप स्वंगू गोल एडिसन कभानी, डि मारिया व केलियन एमबाप्पे यात । रेड स्टार पाखें छगू जक गोल मार्को मरिनं याःगु खः । ह्याट्रिकया लिसें नेयमार च्यापियन्स लिगय् दकलय् अप्वः गोल यानातःम्ह ब्राजिलियन कासामिया ल्याखं काकाया बराबरी याःगु दु । समुह सीया मेगु कासाय् लिभरपुलयात इटालियन क्लब नेपोली १—० गोलं बुकूगु दु । कासाया छगू जक गोल निगुगू हाफया अन्तिम इलय् लोरेन्जो इन्सिग्ने याःगु खः । लिभरपुलं नेपोलीया पोष्टय् छगू नं बांलाःगु प्रहार याये मफुगु खः । नेपोली समुहया शीर्ष थासय् दु ।
अथेहे समुह ‘ए’या कासाय् एथ्लेटिको म्याड्रिडं क्लब ब्रुगेसयात ३—१ गोलं बुकल । एथ्लेटिकोया निंतिं एन्टोनी ग्रिजम्यानं निगू व कोकें छगू गोल याःगु खः । क्लब ब्रुगेसया पाखें ड्यान्जुमा ग्रोएनिभेल्डं छगू गोल याःगु खः । न्हापागु हाफ १–१ गोलया बराबरीइ क्वचाःगु खःसा एथ्लेटिकों निगूगुय् हाफ थप निगू गोल याःगु खः । थ्व हे समूहय् लाःगु बोरुसिया डर्टमुनं मोनाकोयात ३–० गोलं बुकूगु दु । डर्टमन समुहया शीर्ष थासय् दु ।<eot>येँ (बिबिसी)÷ नेपाली मुद्राया तुलनाय् छुं महिना न्ह्यवनिसें डलर बल्लाना वयेवं थुकिया प्रभाव देय्या सोधनान्तर अवस्थाय् नं खनेदयावःगु खँ अधिकारीतय्सं धाःगु दु । डलर थिके जुइवं रेमिट्यान्स आप्रवाह अप्वःसां थुकिं उपभोग अप्वयेकाः व्यापार घाटा थप तच्वयेकुलिं नं सोधनान्तर घाटा म्हो जुइमफुगु खँ उमिसं धाःगु दु ।
स्वदेशय् हे उत्पादन अप्वयेकेगु वातावरण दयेके मफयेकं थ्व समस्या हल मजुइगु खँ नं गुलिखे अर्थशास्त्रीतय्सं धाःगु दु । चालु आर्थिक दँया निला दुने सोधनान्तर घाटा थ्यंमथ्यं २५ अर्ब थ्यनेधुंकूगु दु । थगुने थ्व हे अवधिइ थज्याःगु घाटा मुक्कं ६ अर्ब जक थ्यंगु खः । सोधनान्तर घाटा अप्वःगु कारण बारे राष्ट्र बैंकया छम्ह कार्यकारी निर्देशक नरबहादुर थापां धयादीगु दु,‘नेपाली मुद्रा कमजोर जुल ।
थगुनेया तुलनाय् चालु आर्थिक दँया निला दुने ३३ प्रतिशत विप्रेशन आप्रवाह अप्वःगु खः । थ्व हे अवधिइ करिब २ खर्ब ३३ अर्ब तका बराबरया आयात जूगु दुसा १५ अर्ब तका बराबरया निर्यात जूगु दु ।
वंगु शुक्रवाःया विदेशी विनिमयदर कथं १ अमेरिक डलर बराबर ११७ तका ८३ पैसा थ्यंगु खः । गुलिखे अर्थशास्त्रीतय्सं सोधनान्तर घाटा अप्वःगु कारण डलरया भाः थहां वंगु जक मखु धयाच्वंगु दु । अथे हे धयादीम्ह छम्ह् अर्थविद् पोषराज पाण्डें धयादिल, ‘थगुनेया तुलनाय् थ्व दँय् ७० प्रतिशत ति प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी दुहां वmगु मदुनि ।
आःया व्यापार घाटाया अवस्था सुधार यायेत निर्यात अप्वयेकेमाः व थुकिया लागि लगानी यायेगु वातावरण दयेमाः ।’‘तर विश्व बैंकं नकतिनि सार्वजनिक याःगु डुइङ बिजनेश प्रतिवेदनं थ्व न्हापा स्वयां झन हे बांमलानाच्वंगु क्यनातःगु दु’ वय्कलं धयादिल ।<eot>तर चालकतय् आन्दोलन छु संस्थां यानाच्वंगु खः धइगु खँ धाःसा सीमदुनि । पेट्रोलियम ढुवानी संघं थःपिंसं आन्दोलन यानागु मखु धयाच्वंगु दुसा नेपाल यातायात मजदुर संघं नं आन्दोलनय् थःपिनिगु उपस्थिति मदुगु खँ धासें आन्दोलनय् घुसपैठ जूगु आशंका याःगु दु ।
संघया अध्यक्ष भीम राई ‘ज्वालां’ थ्व आन्दोलनया औचित्य मदु धासें अपराध संहिताय् छुं हिउपाः हःगु खःसां नं चालकत आँटे चायेमाःगु आवश्यक मदु धयादीगु दु । न्हूगु अपराध संहिताय् यदि गाडीं क्यलाः मनू सित धाःसा स्वदँ निसें झिदँ तक कैद जुइ धयातःगुलिं चालकत आन्दोलनय् कुहां वःगु खँ धाःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् म्हिगः आयल निगमं छगू सुचं पिकासें ढुवानी व्यवसायी व चालकतय्सं पेट्रोलियम पदार्थ ढुवानी यायेगु ज्याय् ग्वाहालि मयात धाःसा सम्झौता त्वाःथलाः उमिगु लाइसेन्स समेत खारेज यायेगु ख्याच्वः बिउगु दु ।<eot>छगू पार्कय् छज्वः प्रेमी च्वनाः खँ ल्हानाच्वन । मिजंनं धाल— ‘प्रिय ! छंगु व मिखाय् जिं सारा संसार खनाच्वना ।
अबलय् लाक्क इमिगु न्ह्यःने छम्ह अय्लाःगुलु थ्यंकः वल । अले वं धाल— भाई, अथे खःसा प्रहरीं गन गन चेकिंग यानाच्वंगु दु । स्वयाबिउ सा ।<eot>न्हूदँ वल । भिंतुना कालबिल यायेगु ई । ¥यालीइ ब्वति कायेत म्वःम्वः मनूत सतकय् कुहांवयेत आय्बुयाच्वनीगु ई । तुच्चा व भिंतुना इनेत ज्याझ्वः जुइगु ई । सफू, म्येचाः लगायत न्हून्हूगु सृजनाया विमोचन यायेगु ई । नीच्यादँ दत थज्याःगु खुल्ला परिवेशया दथुइ न्हूदँ हनेगु लकस चूलाःगु ।
न्हापा राजनीतिक कारणं यानाः भिंतुनाया ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत मनूतय् निक्वः बिचाः यायेमाः । राज्यं भिंतुना कालबिल यायेगु व लसता प्वंकेगु ज्यायात साम्प्रदायिक कथं कायेगु यानाच्वंगु खः । थौंया लकस हिलेधुंकूगु दु । थ्व खुल्ला राजनीतिक वातावरणया कारणं सम्भव जूगु खः ।
नेपाल संवत् १११०य् दकलय् न्हापां थीथी राजनीतिक दलया नेतातय्सं न्हूदँया भिंतुना ¥यालीइ ब्वति काःगु खः । उगु हे दँय् बसन्तपूया सांस्कृतिक सभाय् नेपाःया तत्कालीन प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराई मूपाहाँ कथं ब्वति कयादीगु खः । दच्छि न्ह्यः तक राज्यं साम्प्रदायिक धकाः धयाच्वंगु भिंतुना ज्याझ्वःयात ने.सं. १११० निसें राज्यया कार्यकारी प्रमुख थः हे प्रमुख अतिथि कथं ब्वति कायेगु परम्पराया सुरुवात जूगु खः ।
थौं तक थ्यंगु इलय् नेपाल संवत्यात राज्यपाखें मान्यता बीगु ज्या नं जुइधुंकूगु दु । अले थीथी राजनीतिक दलपाखें मोहनि, स्वन्ति, छठ व न्हूदँया लसताय् धकाः तुच्चा ज्याझ्वः यानाच्वंगु दु । नापं राज्यया थीथी उच्चपदय् च्वंपिंसं नं न्हूदँ लगायत थीथी नखःया लसताय् तुच्चाया ज्याझ्वः यानाच्वंगु दु ।
लसताया खँ खः छगू ई प्रतिबन्धित यानातःगु व साम्प्रदायिक धकाः धयातःगु नेपाल संवत्या न्हूदँ हनेगु ज्याझ्वःयात थीथी राजनीतिक दल व राज्ययापाखें स्वीकार यानाहःगु दु । नेपाल संवत्यात राज्यपाखें मान्यता बीकेगु निंतिं जूगु भिंतुना आन्दोलनया उपलब्धीत मध्ये थ्व नं छगू खः ।
थुलि ज्याझ्वःत यायेगु जुयाच्वंसां झीसं धाये हे माः की थुकीयात खाली औपचारिकताय् जक सीमित यायेगु ज्या जुइमजिल । थौं राज्यया उच्चपदस्थ निसें राजनीतिक दलतय्सं नेपाल संवत्यात मान्यता बीकथं न्हूदँया इलय् तुच्चाया ज्याझ्वः यानाच्वंगु ला दु । तर व्यवहारय् धाःसा अझ नं उदासिन खनेदु ।
अथेहे तुच्चा ज्याझ्वःया ब्यानरय् नं ततःग्वःगु आखलं नेपाल संवत् ११३९या लसताय् तुच्चा च्वयातःगु दु । तर अन नं गनं नेपाल संवत्या तिथि मितियात थाय् बियातःगु मदु । थाय् बियातःगु दुसा केवल विक्रम संवत्यात जक । थ्व ल्याखं स्वयेगु खःसा न्हूदँया लसताय् तुच्चा ज्याझ्वः केवल औपचारिकताया निंतिं जक याःगु खःला धइगु महसुस जुइ ।
यदि अथेमखु नेपाल संवत्यात धात्थें थःपिंसं नुगलं स्वीकार याःगु खःसा नेपाल संवत्या न्हूदँया तुच्चाय् उकिया हे तिथि मिति मतयेमाःगु कारण छाय् थें ?थौं राजनीतिक परिवेश हिलेधुंकूगु दु । वहे हिलावंगु राजनीतिक वातावरणया हुनिं नेपाल संवत्यात थीथी ख्यलं स्वीकार तकं यानावंगु खः । थज्याःगु इलय् आःया आवश्यकता धइगु नेपाल संवत्यात व्यवहारय् छ्यलेगु खः ।
केवल नेपाल संवत् स्वीकार याना धकाः औपचारिकता क्यनेवं झीगु दायित्व पूवंगु जुइमखु । न्हापा राजनीतिक दलत प्रतिबन्धित जूगुलिं नेपाल संवत्यात व्यापक यायेगु निंतिं जनस्तरं ज्याझ्वःत यायेगु ज्या जूगु खः । आः राजनीतिक दलत अज्याःगु अवस्थाय् मखेधुंकल । उकिं आः औपचारिकताया घेरां पिहांवयेगु भालाः नं वय्कःपिनि खः ।
जनताया नेतृत्व यानाच्वंगु राजनीतिक दलतय्सं आः नेपाल संवत्यात व्यवहारिक ढंग न्हियान्हिथं छ्यलेगु हे वय्कःपिनि लोकतान्त्रिक चरित्रयात उजागर यायेगु खः ।छखे राजनीतिक दल व नेतृत्ववर्गं तिथि मितियात छ्यलाः मार्गदर्शन यायेमाःगु अवस्था दुसा मेखे थुकीयात राज्यस्तर व जनस्तरं नं छ्यलाबुलाय् हयेमाःगु दु ।
उकिं न्हूदँया इलय् तुच्चा, भिंतुना कालबिल यायेगु औपचारिकताय् जक सीमित जुयाच्वंगु थुगु इलय् थुकीयात छ्यलाबुलाय् हयेगु पाखे फुक्क पक्षया ध्यान वनेमाःगु खनेदु । मखुसा छन्हु नेपाल संवत्या भिंतुना धकाः लसता प्वंकेगु ज्या जुइ अले ल्यं दुगु दच्छि थुकिया अपमान यानातःगु महसुस जुइ ।
थुगु दँय् न्हूदँ हनेगु इलय् राज्य पक्ष, नीजि क्षेत्र व जनस्तरं छगू संकल्प यायेमाःगु दुकी आः नेपाल संवत्या तिथि मितियात फुक्क थासं छ्यलाबुलाय् हयेगु । फुक्क पक्षया संलग्नता व सहभागिताय् तिथि मिति छ्यलेगु वातावरण निर्माण जूसा नेपाल संवत् आन्दोलनयात तःधंगु उपलब्धी जुइ । मखुसा न्हापा लिपा थें औपचारिकताय् जक सीमित जुइ ।<eot>थुगुसीया युएस ओपन टेनिस उपाधी नोभाक जोकोभिचं त्याकूगु दु । सर्वियाया जोकोभिचं स्वंगूगु वरियताया अर्जेन्टिनी कासामि जुआँ मार्टिन डेल पोट्रोयात बुकाः उपाधी ल्हातय् लाकूगु खः । खुगूगु वरियताया जोकोभिचं पोट्रोयात ६—३, ७—६ (७—४) व ६—३या सेटं बुकूगु खः । जोकोभिच जापानया केइ निशिकोरीयात बुकाः फाइनलय् थ्यंम्ह खः ।
च्याक्वतक युएस ओपनया फाइनलय् थ्यनेधुंकूम्ह जोकोभिचया थ्व स्वंगूगु युएस ओपन उपाधी खः। जोकोभिचं सन् २०११ व २०१५ नं युएस ओपन त्याकूगु खः । थुकिया लिसें जोकोभिचं अमेरिकाया महान कासामि पिट साम्प्रासया १४ गू ग्रान्डस्लामया बराबरी याःगु दुसा आः राफेल नाडाल स्वयां स्वंगू व रोजर फेडरर स्वयां खुगू ग्रान्डस्लामं जक लिउने दु ।
नाडालं १७ गू व फेडररं २० गू ग्रान्डस्लाम त्याका तयेधुंकूगु दु । ३१ दँया जोकोभिचं वंगु जुलाइलय् विम्बल्डन त्याकूगु खः । थुगुसी झ्वःलाक्क निगू ग्रान्डस्लाम त्याकाः जोकोभिच प्यंगूगु वरियताय् थहां वःगु दु ।<eot>चुकन्दर अलः रंगयागु छताजि फल खः । तःता हे गुण दुगु थ्व चुकन्दर अप्वःथें मनूतय्सं नये मययेकू । तर थुकिया रस त्वनेगु यात धाःसा हिइ हेमोग्लोबिनया मात्रा अप्वयावइ । चुकन्दरय् यक्व मात्राय् भिटामिन व मिनरल्स दइ, गुकिं हि सफा यायेगु ज्या याइ । थुकी दइगु एन्टिअक्सिडेन्ट तत्वं ल्वय्लिसे ल्वायेगु क्षमता दयेकाबी । थ्व प्राकृतिक चिनिया स्रोत खः । थुकी आयरन, सोडियम, […]
सिसाबुसा व तरकारिया झीगु पोषणय् तसकं महत्वपूर्ण योगदान दु । झीत मदयेकं मगाःगु भिटामिन्स, फाइबर व मेमेगु नं तःताजि हे पोषण तत्व थुकिं हे चूलाइगु खः । सिसाबुसा व तरकारी थिक्क मात्राय् नियमित नयेगु यानाच्वंपिंत ल्वय्लिसे ल्वायेगु क्षमताय् बृद्धि जुयावइ अले उमिगु स्वास्थ्य नं बांलानाच्वनी । अंगूर, केरा, भुँइकटहर, सरिफा थेंज्याःगु सिसाबुसाय् १९–२४ प्रतिशत तक कार्बोहाइड्रेट दइ, गुगु […]
चःति ‘स्वेट ग्लाय्ण्डस्’य् दयावइगु खः, गुगु झीगु म्हया छ्यंगूया तःलय् विशेष यानाः ल्हाःफ्वः, पालितः व छ्यंया छ्यंगूया तःलय् दइ । छम्ह मनूया म्हय् थुकिया ल्याः२० निसें ३० लाख तक दइ । मिसातय्के थ्व ग्लाय्ण्ड मिजंतय्के स्वयां अप्वः दइ, अय्नं टेस्टोस्टीरोन हार्मोनं यानाः उमिके मिजंतय्के स्वयां कम जक चःति वइ । चःति गबलय् थज्याःगु स्वेट ग्लायण्डय् दयावइ धयागु खँ […]<eot>व गालय् भ्याय्चाया छ्यं बांलूगु ल्वहं छगः दुगु खः । थौं सिबें नीदँ ति न्ह्यः तक नं भ्याय्चा द्यःयात भक्तजनपिंसं सुसाःकुसाः यानातःगु खः । थ्व हे भ्याय्चा द्यःया नामं हे व थाय्या नां भ्याय्चा द्यः त्वाः धाइगु जुया वयाच्वंगु खः । पत्र्या भासं भेडासिं टोल धया वयाच्वंगु खः भ्याय्चाद्यः त्वाः (भेडासिंग) धालकि मसिउपिं म्हो हे जक जुइ शायद ।
थ्व हे नामं बय्बय् जू व थाय् । थुकिया पूर्वपाखे लुँचुमरि (लुँचुभुलु), पश्चिमपाखे किलाघः त्वाः, उत्तरपाखे खिउलँ त्वाः, अले दक्षिणपाखे वंघः त्वाः लानाच्वंगु दु । भ्याय्चाद्यः त्वाः थुकथं प्रसिद्धगु त्वाः खःसां थौंकन्हय् अन भ्याय्चा द्यः दुगु गाः हे खने मदयेक ल्हानाच्वंगु तःदँ हे दयेधुंकूगु दु । भ्याय्चा द्यःयात उलाः सफासुग्घर यानातयेमाःगु खः, तर जुइ मफयाच्वंगु दुःखया खँ खः ।
छगू इलय् छम्ह मनू दुगु जुयाच्वन । व मनू तन्त्र विद्याय् पारंगतम्ह जुयाच्वन । तन्त्र विद्यां परिपूर्णम्ह जूगुलिं व मनू तान्त्रीक विद्याया बलं थीथी पशुपंक्षीया रुप कायेफुम्ह जुयाच्वन । अथे हे व मनूया तिरिमय्जु छम्ह नं दुगु जुयाच्वन । तिरिमय्जु तसकं बांलाःम्ह रुप यौवनं सम्पन्नम्ह लानाच्वन । बोलिबचन, हसिबसि सकतां खँय् कुंखिनेगु थाय् हे मदुम्ह लानाच्वन ।
थ्व हे जुयाच्वन, उमिगु दुःख । अथेसां नं तिपू जीवन न्ह्यानाच्वंगु अविरल खुसि थें सुखपूर्वक न्ह्याना हे च्वन । दिन, सुख, दुःख धइगु सदां छगू हे जुयाच्वनी मखु जुयाच्वन । थ्वथें हे तुं गय् गथे उमिगु सुमधुर तिपू जीवनय् नकारात्मकता खनेदयावल । न्हापा न्हापाया तुलनाय् व्यावहारिकता मदया वनाच्वन ।
वास्तवय् थ्व फुक्कं बांमलाःगु अवस्था वःगु धइगु वया तिरिमय्जुं यानाः खः । छाय्धाःसा वया तिरिया मेम्ह हे मिजं नाप यःत्यः दुगु जुयाच्वन यक्व न्ह्यवंनिसें । कलाःम्ह तसकं बांलाःम्ह, हिसि दुम्ह जूगुलिं मेम्ह मिजं नं मत्वःतूगु जुयाच्वन । यःत्यः झन् झन् क्वातुया वनाच्वन । व मेम्ह मिजं न्ह्याथें यानाः जूसां सुलाः सुलाः वयेगु यानाच्वन, वनेगु यानाच्वन ।
छन्हु भाःतम्हेसिय छगू ज्या दुगुलिं न्हिछिया निंतिं पिहां वनेमाःगु जुयाबिल । नतुसुतु मदुसां भाःतम्हं ‘का थौं जिगु ज्या छगू दु, पिहां वना वये । बहनी भचा लिबायेफु, बालाक छेँय् स्वयाच्वं’ धकाः कलाःयात धयाः पिहां वनाछ्वत । अले छु मानि, भाःतम्ह पिहां वनेधुंकाः उपिं निम्हं खुल्ला रुपं खँ ब्याकाच्वन कि ‘स्व यज्जु, थुकथं छगू हे थासय् अथे मछिंक गुलि च्वनाच्वनेगु ?
थुकथं मिसां थःगु क्वह्यंगु, निकृष्टगु, घृणात्मक उपाय कन । वयागु थ्व खँ न्यनाः मिजंम्ह नं लय्ताल, अले मिसायात उगु ज्या गुबलय् क्वचायेकेगु धकाः न्यन । मिसां धाल, ‘आः कन्हय् शनिवाः कडागु दिन । छं खुकुरी छपु जःगु व बल्लाःगु प्वाला प्वाला थिइगु हया ति । कन्हय् बहनी छ थ्व हे पर्दाया लिउने छुं मखु थें खुकुरी ज्वनाः च्वनाच्वं ।
पापीस्तया रुप कयाच्वंम्ह कलाःम्हं छुं मखु थें च्वंक नाइसे च्वंगु सलं धाल, ‘बेलि छकः यानाच्वनादीम्हेस्या नं गुलि जक ताःहाकःगु बयान यानाच्वनादीगु । याकनं बेलि सिधयेकादिसँ रे । खँ छगू बांलाःगु ल्हाये मानि धयां ।’खँ ल्हाल्हां निम्हतिपूया बेलि क्वचाल । बेलि क्वचायेवं निम्हतिपुलिं द्यनेगु क्वथाय् वनाछ्वत ।
क्वथाय् वने न्ह्यः हे कलाःम्हेसिनं मेम्ह मिजंयात उमिगु योजना कथं माःगु ज्वलं ज्वंकाः सुचुका तयेधुंकूगु जुल ।क्वथाय् दुहां वनाः छुं ई क्वमचाःनि कलाःम्हेसिनं धाल, ‘थुखे छकः स्वयादिसँ रे, जिं छगू खँ बिन्ति याये मास्ति वल ।’‘छु खँ ? धारे उलि नं न्यनाच्वने माःगु ला ?’ भाःतम्हं न्यन । कलाःम्हेसिनं धाल, ‘मखुऽऽ, छि छम्ह जाःम्ह तान्त्रिक ।
छिगु तन्त्रया बलं छिं धइधइगु पशुपंक्षीया रुप कायेफु नं धयादी, थ्व खँ धाथें खः ला ? खःसा थौं थ्व पुन्हिसिया सिचुगु तिमिलाया जलय् च्वनाः छिं पशुपंक्षीतय्गु रुप काःगु स्वयेगु जिगु तःधंगु मनसुवा जुयाच्वन । म्हाः छता धयादीमते न्हिं ।’कलाःम्हेसिगु थ्व इनाप न्यनाः ‘जिउ जिउ का, थौं छन्त जिं सारा पशुपंक्षी रुप गये च्वं धकाः क्यनेगु जुल । तर छता खँ ल्वःमंके मजिउ नि ।
परपुरुषया जालय् लानाच्वंम्ह अधर्मी, पापी, नुगलय् क्रूरतां जायेकाच्वंम्ह कलाःम्हं थ्व हे मौका खः धइगु मतिइ तयाः वया ल्यव जुया वयाच्वंम्ह मिजंयात इशारा यानाछ्वत । इशारा जुइवं प्वालाप्वाला थीगु, जःगु खुकुरी ज्वनाः व मिजं भ्याय्चिया न्ह्यःने दं वल । परपुरुषया जालय् क्यंम्ह मिसां आदेश बिल, ‘का छु स्वया च्वना ? मौका थ्व हे खः भ्याय्चित छगू हे चोटं निकू यानाछ्व ।’<eot>अमेरिकाया छुं छुं राज्यय् वइगु नोवेम्भर ६ तारिखय् सिनेटया मध्यावधि चुनाव जुइत्यंगु दु । राष्ट्रपति ट्रम्प व नेता किम दथुइ वंगु जुन महिनाय् सिंगापुरय् न्हापांखुसी वार्ता जूगु खः । उगु शिखर वार्ताय् निम्हं नेतातय्सं कोरियाली प्रायद्वीपय् आणविक निःशस्त्रीकरण यायेगु सहमति याःगु खः ।
निगूगु चरणया वार्ताया वातावरण दयेकेगु निंतिं अमेरिकी विदेशमन्त्री माइक पोम्पेओं थ्व वालय् उत्तर कोरिया, दक्षिण कोरिया, जापान व चीन भ्रमण यानादीधुंकूगु दु ।<eot>लिसें थःपिंसं न्ह्यब्वयाःगु मागया उचित सुनुवाई मजुल धाःसा स्थानीय जनतां संघर्षय् कुहां वयेगु ख्याच्वः नं संघर्ष समितिं बिउगु दु ।
युवा तथा खेलकुद मन्त्री जगतबहादुर सुनारया नेतृत्वय् वःगु सरकारी पुचलं उगु लागाय् रंगशाला दयेकेत पहल याःगु खः । सरकारी पुचलं उगु लागाय् तत्काल ल्याण्डपुलिङ यानाः रंगशालाया निंतिं प्यंगू किल्लातकं छुटे याःगु खः ।<eot>नेपाःया राजनीतिइ मोहनि व स्वन्ति नखः न्ह्यः छुं नं तःधंगु कथंया हिउपाः वइगु अवस्था मदु । न्हापा न्हापा जूसा मोहनि व स्वन्ति नखः वलकी हे थ्व हे नखःया इलय् लाका जनताया विरुद्धय् सरकार न्ह्यः वनी धकाः जनतातय्सं तायेकेगु यानाच्वंगु खः । जुजुपिनिगु इलंनिसें लिपांगु इलय् संविधान निर्माण न्ह्यः तक नं मोहनि व स्वन्ति नखः वलकी जनताया भावनाया अःखः निर्णय यायेगु अवसर शासकतय्त वल धकाः तायेकीगु खः ।
मोहनि व स्वन्ति नखः नापं छठ पर्व तक वइगु ई धइगु सकल नेपाःमिपिं राजनीतिपाखें तापाक्क च्वनीगु, पारिवारिक वातावरण ब्वलनीगु अले छुं तःधंगु कथंया राजनीतिक निर्णय यात धाःसां नं उकियात कया काचाक्क विरोध मयाइगु अवस्था कथं नाला वयाच्वंगु खः । अथे धकाः मोहनि नखः न्ह्यः राज्य पक्षं छुं नं कथंया कुतः धाःसा मयाःगु अवश्य नं मखु ।
बनेपाया सांगाय् अरनिको राजमार्गयात तब्या यायेगु नामय् जनताया छेँ बुँ कायेगु कथं डोजर चलेयायेगु अले इचंगुइ नं सतक तब्या यायेगु नितिं छेँ थुनेगु धकाः चिं तयेगु ज्या नं याःगु खः । सांगाय् ला सच्छिखां मल्याक छेँ थुनेगु तकं यात तर स्थानीयवासीत, स्वनिगः न्यंकंया सडक विस्तार विरुद्ध आन्दोलन याना वयाच्वंपिं मनूत जाना विरोध यायेगु व सतकय् तकं प्रदर्शन यायेवं धाःसा उगु कथंया ज्या नं दिकेत बाध्य जूगु दु ।
उकिं राजनीतिक रुपं तःधंगु हिउपाः हयेगु कुतः मयासां सतकया सवालय् धाःसा राज्यपक्षं मिखा तयेगु ज्या धाःसा याःगु खने दु । थुगु ल्याखं स्वल धाःसा राज्यपाक्षं जनताया विपक्षय् निर्णय यायेगु अले पलाः ल्ह्वनेगु कुतः हे थुगुसी नं याःगु हे मदु धकाः धायेफइगु अवस्था मदु । अय्नं आः तकया राजनीतिक घटनाक्रमयात स्वल धाःसा नेपाःया राजनीतिइ हिउपाः धइगु आः स्वन्ति नखः लिपा जक वइगु अवस्था दु धकाः धायेछिं ।
राजनीतिक पार्टीत मध्ये संसदया दक्ले तःधंगु अले चुनावं नं दक्ले तःधंगु दल दयेका बिउगु पार्टी धइगु नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी खः । एमाले व माओवादी केन्द्र एकता जुइ धुंकाः थ्व पार्टी नेपाःया दक्ले तःधंगु पार्टी जक जूगु मखुकि तसकं बःलागु पार्टी नापं सरकार तकं आः तकया दुने छगू कथं शक्तिशाली जुया बिउगु दु । नेकपाया अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीया नेतृत्वया वर्तमा सरकारय् दुई तिहाई बहुमत दु ।
थुकिया अर्थ थ्व सरकार आन्तरिक कारण मजुल धाःसा न्यादँ तक गुगु नं हालतय् क्वःदली मखुगु सरकार जुया बिउगु दु । अले थ्व सरकारं छु चाहाना यात व यायेफइगु अवस्था दु । प्रदेशया सरकारया हकय् स्वल धाःसां नं नेकपाया नेतृत्वय् खुगू सरकार दुसा मेगु छगू नं वर्तमान ओली सरकाया हे नेतृत्वलिसे सहकार्य याना वनाच्वंगु संघीय समाजवादी फोरम नेपालया सरकार खः ।
थुगु कथं स्व धाःसा ओली सरकारयात विपक्षतय्सं लां विरोध याइगु जुल तर आन्तरिक रुपं नं तःधंगु विरोध व असन्तुष्ट दु धकाः प्रस्त जूगु दु । उकिं थुगु इलय् आः नेकपां आन्तरिक कथंया समस्या समाधान यायेगुयात प्राथमिकताय् तःगु दुसा मेगु छुं तःधंगु कथंया हिउपाः हयेगु तयारी याःगु खने मदु । प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेपाली कांग्रेसं नं आः स्वन्ति व छठ नख तकया दुने पार्टीया आन्तरिकतायात क्वातुकेगु अले पार्टीया विधान तकं न्हूगु कथं तयार याना वनेगु व कार्यकर्तायात प्रशिक्षण यायेगु कथंया योजना सहित वनाच्वंगु दु ।
उकिं थ्व इलय् नेपाली कांग्रेसं नं ओली सकारयात तःधंगु दबाव बिइगु अवस्था नं खने मदु । अथे हे ओली सकारय् दुथ्याःगु राजनीतिक दल संघीय समाजवादी फोरम नेपालं नं आः स्वन्ति व छठ पर्व लिपा जक थःपिनिगु संविधान संशोनया मुद्दायात ल्ह्वनेगु कथंया तयारी याःगु दु । संघीय कानुन दयेके धुंकाः जक संविधान संशोधनया नितिं न्ह्यः वनेगु धकाः आन्तरिक रुपं ओली सरकारं तयारी याःगु धकाः धयाच्वंगु अवस्थाय् आः छठ पर्व तक ला संघीय समाजवादी फोरमं पिइगु अवस्था खने दत ।
अथे हे संविधान संशोधनया मुद्दायात मूल मुद्दा दयेका वयाच्वंगु राष्टिय जनता पार्टीपाखें नं छठ पर्व तक पिइगु अवस्था दु । छठ पर्व तकया दुने नं संविधान संशोधनया नितिं ओली सरकारं पलाः ल्ह्वनेगु ज्या मयात धाःसा वर्तमान सरकारयात बियातयागु समर्थन तकं लित कायेगु धकाः धाःगु दु । उखे फोरमं नं छठ पर्व लिपा नं संविधान संशोधनया नितिं प्रक्रिया न्ह्याकेगु ज्या मयात धाःसा सरकार त्वःतेत बाध्य जुइ धकाः धायेगु यानाहःगु दु ।
थुगु ल्याखं स्वल धाःसा आःया अवस्थाय् स्वन्ति व छठ पर्व लिपा जक नेपाःया राजनीतिइ हिउपाः हयेगु कथंया कुतः जुइगु अवस्था वइ । अबले दक्ले न्हापां संविधान संशोधनया मुद्दा हे प्रमुख मुद्दा जुया वइगु अवस्था दु । थ्व फुक्क राजनीतिक दलतय्गु तयारीनिसें इमिसं यानाच्वंगु गतिविधियात स्वल धाःसा आः देशय् राजनीतिक रुपं हिउपाः हयेगु ज्या स्वन्ति व छठ पर्व लिपा जक जुइ धाल धाःसां छुं पाइमखु ।<eot>येँ – कोरिया वनेगु निंतिं सन् २०१७ य् हे भाषा परीक्षा पास यानातःपिंसं तत्काल कोरिया वनेगु वातावरण दयेकेत सरकारयात इनाप याःगु दु । सन् २०१८ या भाषा परीक्षा पास याःपिं कोरिया थ्यनेधुंकाः तकं थःपिं वनेमखंगु धासें उमिसं थ्व इनाप याःगु खः । सन् २०१७ य् भाषा परीक्षा पास याःपिं तःम्ह हे ल्याय्म्हत कोरिया वनेखंगु मदुनि । थथे वनेमखंपिंसं […]
येँ – मोहनिया इलय् जक न्हूगु नोट हिला वयाच्वंपिं नेपाःमितय्सं आः मेमेगु नखःचखःया इलय् नं उकथं हे न्हूगु नोट सटही याये खनीगु जूगु दु । नेपाल राष्ट्र बैंकं आवंलि मेमेगु जनजाति व भाषाभाषीं न्यायेकीगु नखःचखःया इलय् नं न्हूगु नोट सटही याये फइगु व्यवस्था याःगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः मोहनिया इलय् जक तःधंगु परिमाणय् न्हूगु सटही यायेगु […]
येँ – झिंखुक्वःगु हस्तकला ब्वज्याय् आकिवं सन् २०१९÷२०य् चले जुइफइगु हस्तकलाया डिजाइन प्रक्षेपण यानाः ब्वइगु जूगु दु । कन्हय् निसें जुइत्यंगु ब्वज्याया बारे जानकारी बीगु निंतिं सोमवाः जूगु पत्रकार सम्मेलनय् होमडेकोर अन्तर्गत टेक्स्टाइल, सेरामिकया लिसें प्राकृतिक रेसा व फेसन एसेसरिज व तिसाज्वलंयात निगू ब्वय् ब्वथलाः आकिवं चले जुइफइगु डिजाइन प्रक्षेपण यानाः क्यनीगु जानकारी बिउगु खः […]<eot>येँ – दँय्दसं मोहनिया झ्वलय् विशेष जात्रा यायेमाःम्ह थनया पचली भैरव द्यःया देगः संरक्षण मजुइवं जीर्ण जूगु दु । २०७२ साल बैशाख १२ गतेया तःभुखाचं क्षति जूगु देगलय् लिपांगु इलय् संरक्षण अभाव जुइवं देगः जीर्ण झन् जीर्ण जुजुं वंगु खः । पचली भैरव द्यःया जात्रा दँय्दसं मोहनिया झ्वलय् पचिम¥हः कुन्हु विशेषकथं जुइगु याना वयाच्वंगु दु । ताःई न्ह्यवंनिसें […]
येँ – लिच्छवी जुजु मानदेवया पालय् शुरु जूगु धयातःगु छगू प्याखं गोकर्णय् क्यनेज्या जुयाच्वंगु दु । उगु देवीप्याखं करिब स्वंगू दशक लिपा हाकनं क्यनेगु ज्या जूगु खः ।जुजु मानदेवया पालंनिसें प्रचलनय् वःगु धयातःगु ऐतिहासिक देवीप्याखं ३७ दँ लिपा गोकर्णय् प्रदर्शन याःगु खः । मोहनिया चालंकुन्हुनिसें प्रदर्शन जुइगु थ्व प्याखं वइगु माघ मसान्ततक थीथी नखःचखःया इलय् नं क्यनेगु ज्या […]
येँ – थनया बसन्तपू लाय्कुलिइ च्वंगु माजु देगःया पुनःनिर्माण जुइगु जूगु दु । २०७२ साल बैशाख १२ गतेया विनाशकारी तःभुखाचं पाःताः जुइक दुंगु देगःया पुनःनिर्माणया निंतिं छगू पुजा जूगु दु । येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुुन्दर शाक्यं देगः पुनःनिर्माणया निंतिं पुजा यानादीगु खः । महानगर प्रमुख शाक्यं महानगर लागा दुनेया ऐतिहासिक, सांस्कृतिक व पुरातात्विक महत्वया अमूल्य सम्पदाया रुपय् दयाच्वंगु […]
यल – दँय्दसं कात्तिक लछियंकं क्यनीगु अतिकं लोकंह्वाःगु कात्ति प्याखं प्रभावित जुइ फइगु सरोकारवालातय्सं धाःगु दु । थनया कृष्ण द्यःया देगः व पूर्णचण्डि देगःया पुजारी लिसें कात्ति प्याखंया गुरु व गुंपुन्हिया इलय् पिहां वइगु नृसिंह प्याखं खलःया राजोपाध्यायतय् आगंछेँया अस्तित्व संकटय् लायेवं देय्या हे दकलय् ताःहाकःगु कात्ति प्याखं नं संकटय् लाये फइगु इमिसं धाःगु दु । महाद्यः […]
सन् १९९७ या डिसेम्वर महिनाय् नेपालभाषा मंकाः खलकं सिक्किमय् नेवाः संस्कृतिया पुवाचा पिया थकूगु थौं वामा जुया सयाच्वने धुंकूगु दु । सिक्किमया नेवाःतय्सं थःपिनिगु जातीय म्हसीकाया निंतिं यानाच्वंगु अथक मेहनतया लिच्वः खने दयावःगु दु । थुगु दँ, सन् २०१८ य् सिक्किमया गान्तोकय् इन्द्रजात्राया इलय् अनं नं ‘कुमारी खः’ साःगु स्वयाः थ्व अनुभव जूगु खः । […]<eot>हेनरी थोरो अमेरिकायाम्ह तःधंम्ह चिन्तक व विचारक खः । व निद“ तक जंगलय् आश्रम दयेकाः च्वनाच्वंगु खः । उबलय् हे वं छम्ह किसानयाके छुं भचा जग्गा न्यानाकाल । थ्व जग्गा वयात तसकं हे कतिलाक लात । तर जग्गा मिइ धुंकाः किसान पस्ताय् चाल । छाय्कि वं थःगु जग्गा तसकं हे दंगु भावं मिइ लाकल । कन्हय्कुन्हु बहनी व थोरोयाथाय् वन अले […]
भौ थःगु म्हधिकः स्वयां ५ गुना तक तजायेक तिंन्हुइफु । हिरा विश्वया दकलय् दुर्लभ व मू वंगु रत्न खः । तर हिरा चायेत झीसं हिरा हे छ्यलेमाः । मोति धयागु रत्न सिपिं पिकाइगु खः । विश्वया दकलय् तग्वःगु मोतिया ल्याखं ६२० क्यारेट दुगु लूगु खः । भूत खनाः ग्याइपिं मनूतय्त ‘सैमोफोबिया पीपुल’ धकाः धायेगु चलन दु । विश्वया दकलय् तग्वःगु […]
छखा छे“य् छु“तय्गु छगू प®िवा® च्वनाच्वंगु दु । उगु प®िवा®य् माछु“ छम्ह, बाछु“ छम्ह व इमि निम्ह मस्त चुंचुंचा व चिंचिंचा दु । इमिगु गः उगु छे“या भुतूक्वथाय् दुने दु । इमि नये–त्वनेया छुं धन्दा मदु । उगु छे“य् च्वंपिं छे“जःपिंत माःमाःगु सामान धाःसा व छु“तय्सं छुं हे स्यंकी मखु । थुकथं इमि न्ह्यइपुक हे गुजा®ा जुयाच्वंगु दु । छक्वः बाछु“ […]
कंगारु छुँ (Kangaroorat) अप्वः थें अस्टे«ेलियाया सुख्खा मैदानी लागाय् व नेवादा व अमेरिकाया कम सुख्खागु लागाय् दइम्ह जीव खः । थ्वयात “होपिंग माउस” अर्थात तिंन्हुइम्ह छुँ धकाः नं धाः । थ्व चिकिचा धिकःम्ह कंगारु थें च्वनी । सामान्यतयाः थ्व छुँया म्ह सिइसे च्वनी । गाढा रंग जुइपिं जातियापिं क्वाःगु फिसः दुगु लागाय् दइ । कंगारु छुँयाके ततःग्वःगु मिखा व ततःपागु […]<eot>टर्किं निदँ न्ह्यः अमेरिकी पादरी एन्ड्रयु ब्रन्सनयात ज्वंबलय् शायद हे जक बिचाः याःगु खइकि थुकिया लिच्वः निदँ लिपा देय्या अर्थ व्यवस्थाय् हे लाःवनी धकाः । एन्ड्रयुयात मत्वःतल धाःसा अमेरिकां आर्थिक प्रतिबन्ध तयेगु ख्याच्वः बिउगु खः । आः अमेरिकां धाथें अथे हे यानाः क्यनाबिउगु दु ।
अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पं टर्किं आयत जुइगु इस्पात व एल्मोनियमय् आयात शुल्क निदुगं यानाबिउगु दु ।थुकिं यानाः टर्किया अर्थव्यवस्था निरन्तर कुहां वनाच्वंगु दु । थनया मुद्रा लीरा थ्व दँय् डलरया तुलनाय् ४० प्रतिशत कुहां वनेधुंकूगु दु । डलरया अनुपातय् लीरा वंगु वालय् जक १६ प्रतिशतं कुहां वन । थुकथं लीरा गुलि तक कुहां वनी धयागु धायेफइगु स्थितिइ मदयाच्वंगु दु ।
अमेरिकां छुं नेटा सहयोगी देय्यात थुकथं प्रतिबन्ध तःगु अजूचायापुगु खँ धाःगु दु । थ्व प्रतिबन्ध लिपा निगुलिं देय् स्वापू तसकं क्वय्या स्तरय् थ्यंवंगु दु ।टुर्किया राष्ट्रपति रेचेप तैय्यप अर्दोआन पश्चिमी नेतातपाखे झुकाव दुम्ह नेता खः । अर्दोआनया आलोचकतय्सं तःधंगु ल्याखय् जूगु गिरफ्तारी, मानवाधिकार उल्लंघन व रुसं मिसाइल रक्षा प्रणाली न्याःगुलिं न्हापा हे थुकथं प्रतिबन्ध तयेमाःगु खँ धयाच्वंगु दु ।
निदँ न्ह्यः तैय्यपं थःत कु यायेत्यंगु धासें तःधंगु ल्याखय् गिरफ्तारी यासें सेना व सरकारी कर्मचारीतय्त बर्खास्त यानाबिउगु खः ।<eot>एजेन्सी- सन् २००६ लिपा फ्रान्स न्हापांखुसी विश्वकपया सेमिफाइनलय् थ्यंगु दु । नकतिनि क्वचाःगु क्वार्टरफाइनल कासाय् उरुग्वेयात २–० गोलं बुकुसें फ्रान्स सेमिफाइनलय् दुहां वंगु खः ।
फ्रान्सया निंतिं रोफेल भेरानं कासाया ४० औं मिनेटय् न्हापांगु गोल याःगु खः । फ्रिकिक बलय् आकर्षक हेडिङ यासें भेरानं फ्रान्सयात अग्रता बिउगु खः । निगूगु गोल धाःसा उरुग्वेया गोलकिपर फर्नान्डो मुस्लेराया गल्तीं सम्भव जुल । एन्टोनी ग्रिजम्यानं प्रहार याःगु बलयात गोलकिपर मुस्लेरां बांलाक जज यायेमफयेवं गोल जूगु खः । ग्रिजम्यानं डिएरिया पिनें थ्वानाहःगु बलयात पंगु खःसां मुस्लेराया ल्हातिइ लानाः पोस्टय् दुहां वंगु खः । गोलकिपर मुस्लेरा बलयात जज यायेमफेवं छखे न्ह्याःवनेधुंकूगु इलय् काचाक्क ल्हाःतबलय् बांलाःगु पनेमफयाः बल पोस्टय् दुहां वंगु खः ।<eot>येँ – नेपाल प्रहरीं नं स्वनिगःया मौलिक बाजं धिमे थायेगु सयेकूगु दु । नेपाल प्रहरीया संगीत ब्याण्डयात थौंकन्हय् नेपाःया म्हसीका थें जुयाच्वंगु धिमे बाजं नं स्यनेगु जुयाच्वंगु खःसा प्रहरीया उगु ब्याण्डं थौंकन्हय् वहे धिमेया छकू कुचा थाय्थासय् थानाः क्यनेगु ज्या नं यानाच्वंगु दु । थौंकन्हय् न्ह्यानाच्वंगु महानगरीय प्रहरी दिवसया लसताय् प्रहरी ब्याण्डं म्हिगः व म्हीग यल व […]
ख्वप – मध्यपुर थिमि नगरपालिकां प्राचीन व परम्परागत शैलीइ राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाःया नामं पार्क दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगु दु । नगरपालिकाया शंखधर चोक थिमिइ १३० रोपनी जग्गाय् आधुनिक प्रविधिइ प्राचीन शैलीया ल्वहंहिति समेत तयाः अपाङमैत्री पार्क दयेकेगु ज्या न्ह्याःगु खँ नगरप्रमुख मदनसुन्दर श्रेष्ठं कनादीगु दु । शंखधर चोकं बालकुमारी वनेगु पाःचाय् शंखधर पार्क दयेकेगु ज्या जुयाच्वंगु खः । […]
येँ – यल महानगरपालिकां कुपण्डोलया ट्राफिक जाम म्हो यायेगु लागिं उगु लागाय् आकाशे लँपु दयेकेगु तयारी याःगु दु । कुपण्डोलंनिसें पूच्व थ्यनीगु उगु आकाशे लँपुया निंतिं सम्भाव्यता अध्ययन न्ह्याकूगु दु । थ्व लँ दयेकेत तुइगु ध्यबा, उपयुक्त थाय्या बारे अध्ययन प्रतिवेदन वइगु खँ यल मनपाया प्रवक्ता राजु महर्जनं कनादिल । वय्कःया कथं अध्ययनया निंतिं यल मनपां ९८ लाख […]
यल- यल महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं पाटन संग्रहालय दुने पुरातात्विक क्यब दयेकेगु निंतिं महानगरपालिकां माःगु बजेटया व्यवस्था यानाबीगु खँ धयादीगु दु । पाटन संग्रहालयया नीछक्वःगु बुन्हिया लसताय् जूगु ज्याझ्वलय् न्ववानादिसें वय्कलं धयादीगु दु, ‘यदि संस्कृति मन्त्रालयं पाटन संग्रहालय दुने पुरातात्विक क्यब दयेकेगु निर्णय यात धाःसा महानगरपालिकां माःगु बजेटया व्यवस्था यायेगु जुइ ।’ अथेहे वय्कलं यलया मूर्त अमूर्त […]
नेपाल संवत न्हूदँ राष्ट्रिय समारोह समिति ११३९या व्यवस्थापन व उपसमितिया दुजः मुँज्यां थ्वहे वइगु कछलाथ्व दसमि (मंसीर २ गते) आइतवाः शंखधर दिवस तःजिक हनीगु जूगु दु । लिसें नेपाल संवत आन्दोलनया प्रणेता नेवाः न्ह्यलुवाः मदुम्ह पद्मरत्न तुलाधरया विचाः हायेका ज्याझ्वः यायेगु व न्हूदँया लसताय् सफू ब्वज्यालिसें सांस्कृतिक ज्याझ्वः यायेगु निर्णय नं याःगु दु । तत्कालीन […]<eot>ख्वप – तःदँ न्ह्यवनिसें ग्वय्स्वांया खेती याना वयाच्वंपिं चाँगुनारायण नगरपालिका ९ ताथली बालात्वाःया बासिन्दात थौंकन्हय् ग्वय्स्वांमाः हनेगु व बजारय् यंकेगु ज्यां लिमनाच्वंगु दु । थन हे च्वनीम्ह बिनिता बालाया छेँजःपिं सकलें थ्व इलय् ग्वय्स्वांमाः हनेगु व बजारय् यंकेगु ज्याय् हे व्यस्त जुयाच्वंगु दु ।
बिनिता जक मखु बालात्वाःया बनमाला व मेमेगु जातियापिं नं थःगु बुँइ ह्वयेकागु ग्वय्स्वां हनेगु व मी यंकेगुली व्यस्त जुयाच्वंगु दु ।
स्वन्ति वयेधुंकल । स्वन्तिबलय् स्वां मी मफतकि दक्वं सितिं वनी उकिं थनया ६० खा छेँया छेँजःपिं ग्वय्स्वां थ्वयेगु, माः हनेगु व बजारय् मीयंकेगु ज्याय् व्यस्त जुयाच्वंगु खः ।
थनयापिंत वा दुकायेगु स्वयां नं स्वांमाः हनाः मीत व्यस्त जुयाच्वंगु खँ स्थानीय सन्तमाया बालां कनादिल । झिदँ न्ह्यव तक थनया बनमालातय्सं जक स्वां खेती याना वयाच्वंगु खःसा थौंकन्हय् स्वां पियाः हे गाक्क आम्दानी यायेफइगु व छक्वलं निगू बाली यायेफइगु जूगुलिं थनया मेमेपिं किसानत नं स्वां पिइगु ज्याय् आकर्षित जुयाच्वंगु दु ।
न्हिछिया दुने छम्हेसिनं सछि निसें सत्या तक स्वांमाः हनेगु यानाच्वंगु दु । थौंकन्हय् ला सुथं निसें चान्हय् तक हे स्वांमाः हनेगु, बजारय् थ्यंकेगु ज्याय् हे स्थानीयत लगे जुयाच्वंगु दु । व्यापारीत नं गामय् हे स्वांमाः व स्वां कायेगु यानावंगुलिं गुलिसिनं व्यापारीतय्त हे स्वांमाः हनाः बियाछ्वयेगु नं यानाच्वंगु दु ।
व्यापारीतय् माग कथं तकं स्वांमाः हनेमफयाच्वंगु खँ उमिसं धयाच्वंगु दु ।सन्तमायां धयादीगु दु,‘ग्वय्स्वांमालं आत्मनिर्भर यानाबिउगु दु । मोहनी स्वन्तिया निंतिं मेथाय् खर्च माःवनेमाःगु अवस्था मन्त । नखःचखः हनाः नं गाक्क ध्यबा बचे यायेफु । वा मसइगु थासय् स्वये हे यइपुसेच्वंक स्वां ह्वया वःगु खनाः हे जिमिसं नं स्वां पिइगु सुरु यानागु खः । ’
ग्वय्स्वांमाः पिनातयाथासय् हे मेमेगु जातया स्वांया लिसें मुस्याः, कःनि नं पी जिउगुलिं निगू बाली छक्वलं दुकायेगु ज्या यायेदइ । छगू रोपनी जग्गाय् स्वां पिल धाmसा छगू लाख तक आम्दानी जुइगुलं नं किसानत आकर्षित जुयाच्वंगु दु । किसानतय्सं चार आनां निसें न्यागू रोपनी जग्गाय् तक स्वां बाली याना वयाच्वंगु दु ।
ख्वपया सूर्यविनायक नगरपालिका ७ या गुण्डु व चाँगुनारायण नगरपालिका ९या ताथली स्वां बालीया निंतिं नांजाःगु थाय् खः । ख्वपय् थौंकन्हय् थ्यंमथ्यं न्यासः हेक्टर बुँइ स्वां बाली जुइगु जुयाच्वंगु दु । ख्वपय् उत्पादन जुइगु स्वां स्वनिगः लिसें थीथी जिल्ला व विदेशय् तकं निर्यात जुयाच्वंगु दु ।
वैशाख–जेठ महिनाय् पिउगु ग्वय्स्वांमाः साउनं थ्वयाः असोज दुने मीगु यानाच्वंगु दु । साउन निसें कात्तिक तक हे स्वां थ्वयेफइ ।
छेँय् थ्यंकः स्वांमाः काःवइपिं व्यापारीतय्सं छमाःया २० निसें २५ तका तक पुलाच्वंगु व थः हे बजारय् वनाः मीवन धाःसा ५० तका तक कायेफइगु जुयाच्वंगु दु ।
ग्वय्स्वांमाः कायेगु निंतिं साउन निसें हे व्यापारीतय् वयेगु सुरु जुइगु खँ ताथलीया सरिता बालां कनादिल । खेती यायेत अःपुगु व आम्दानी नं यक्व जुइगु जूगुलिं थौंकन्हय् बनमाला बाहेक मेमेगु जातयापिंसं नं स्वां खेती अप्वयेकाहःगु दु<eot>येँ – स्वन्ति सुुरु जुइवं तफ्वःस्वांया बजाः नं सुरु जूगु दु । स्वां व्यवसायीतय्सं स्वन्तिया निंतिं भारत निसें तफ्वःस्वां हयेधुंकूगु दु । नेपालय् उत्पादन जूगु स्वांनं जक मगानाः भारतं स्वां आयात जूगु खँ फ्लोरिक्लचर एशोसियसनया अध्यक्ष कुमार कसजु श्रेष्ठं धयादीगु दु । तफ्वःस्वां अप्वः यानां लक्ष्मी पुजा कुन्हु तक यक्व चुइगु जुयाच्वंगु दु ।
थ्व दँय् भारतं ३० लाख तका बराबरया स्वंगू लाख स्वांमाः हयेधुंकूगु खँ वय्कलं कनादीगु दु । थुगुसी भारतं म्हो जक स्वां हयेगु बिचाः जूगु खःसां स्वांया माग अप्वःगुलिं आयात नं वृद्धि जूगु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।‘थौंकन्हय् स्वदेशय् हे ९० प्रतिशत स्वां उत्पादन जुइधुंकूगु दु । थगुने तक दँय्१८ प्रतिशत स्वां भारतं आयात यायेमाःगु अवस्था दुगु खः’ राससलिसे खँ ल्हासें वय्कलं धयादीगु दु ।
थुगुसी तफ्वःस्वांमाः छमाःया ६० निसें ७० तका तक पुलेमालीगु खँ धाःगु दु । थगुने स्वांमाः छमाःया ५० निसें ६० तका थ्यंगु खःसा थुगुसी भचा थिके जूगु दु । फ्लोरिकल्चर एशोसियसनया कथं थुगुसी न्हापा स्वयां निगू लाख अप्वः स्वांमाः खपत जुइगु खनेदु । थगुने स्वन्तिबलय् १५ लाख स्वांमाः खपत जूगु खःसा थुगुसी बजारय् १७ लाख स्वांमाःया माग दुगु खँ धाःगु दु ।
स्वन्तिबलय् अप्वः छ्यलीगु तफ्वःस्वां, ग्वय्स्वां व गोदावरी स्वां मध्ये तफ्वःस्वां जक भारतं आयात यायेमाःगु अवस्था दु । ग्वय्स्वां व गोदावरी स्वां स्वदेशय् हे माक्व उत्पादन जुयाच्वंगु दु । थुगुसी स्वन्ति न्हापा दँ स्वयां भचा लिउने लाःवंगु दु । अथे जूगुलिं पात्रो स्वयाः स्वां पिउपिनि स्वां जक व्यावसायी रुपं छ्यलेफइगु अवस्था दुगु व मेपिनिगु स्वां सुकूचिना वनेधुंकूगु खँ धागु दु ।
अथे जूगुलिं नं थुगुसी स्वां भचा थिके जूवंगु खँ धाःगु दु ।नेपालय् थौंकन्हय् १० निसें १५ प्रतिशत स्वां उत्पादन अप्वया वनाच्वंगु दु । थुकिया लिसेलिसें माग नं अप्वया वनाच्वंगु दु । स्वन्तिबलय् दकलय् अप्वः स्वनिगलय् हे स्वां खपत जुइ । स्वनिगलय् जक थ्यंमथ्यं ६० प्रतिशत स्वांमाः खपत जुइगु खँ धाःगु दु । थगुने १ अर्ब ८५ करोड तका बराबरया स्वां कारोवार जूगु खः ।<eot>व्यावहारिक जीवनय् ब्वनाः अध्ययन यानाः कयातःगु उपाधि, ज्या, लजगाःया झ्वलय् कयातःगु पद वा छुं नं संघसंस्थां हनेकथं बियातइगु उपाधियात छ्यलाबुलाय् हयेगु यानाच्वंगु दइ । छम्ह हे मनुखं तःगुमछि पद कयातःगु वा छम्ह मनूयात तःगूमछि उपाधिं हनातःगु नं दयेफु । अज्याःम्ह व्यक्तित्वया तःगूमछि पद वा उपाधियात संचार ख्यलं वा जिम्मेवार ख्यलं सम्बोधन यायेगु वा छ्यलेगु खँय् औपचारिक जुइगु पाखे वाःचायेके माःगु खनेदु ।
१) दकलय् न्हापां चीधंगु खं निसें वने । औपचारिक कथं नेपालभाषां च्वयेगु ब्वनापतिइ सुं गुम्हं पाहांयात ब्वनेत वा हनेत न्हापां ‘भाजु÷मय्जु (श्रीमान÷श्रीमती) च्वइ । नां च्वये धुंकाः ‘जु’ नं च्वइ । गथे ‘भाजु तुयुजु’ । थुकी न्ह्यःनेया भाजु (श्री) वा लिउनेया जु (ज्यू) छगू जक छ्यःसां गाः, अर्थात छगू जक छ्यलेगु पाय्छि जुइ । गथे ‘भाजु÷मय्जु तुयुु÷सिन्तली’ वा ‘तुयुजु÷सिन्तलीजु’। अझ पौ, पतिइ ला भाजु, मय्जु व जु निथी नं छ्यलेगु आवश्यक मजू । तुयु वा सिन्तलीया पद वा उपाधि नं दुसा छगू जक पद वा उपाधि छ्यलेगु बांलाइ ।
२) संस्कृति सम्बन्धी निपु, प्यपु च्वसु च्वःगु खनेवं हे उम्ह च्वमियात संस्कृतिविद् धकाः याउँक हे च्वयेगु, धायेगु याःगु खनेदु । थथे हे नेवाः संस्कृतिया हुलाप्याखं वा छगू निगू बाजं थायेगु स्यनेगु यायेवं हे संस्कृतिविद् धायेगु याःगु खनेदु ।अथेहे देगः छगू निगू दयेकेगु वा चिउताः क्यंजूम्हेसित सम्पदाविद् धयाबिइगु । मानौ ‘विद्’ खँग्वः बजारय् न्यायेदुगु आलु, प्याज थें हे खः ।
३) नेवाःतय् धार्मिक ख्यलय् निपु, प्यपु बाखं कंगु व धर्मया खँ सिउगु जुइवं हे याउँक हे ‘पंडित’ धकाः सम्बोधन यानाबिइ । संस्कृत भाषा ख्यलय् ‘पंडित’ धायेकेत संस्कृत भाषाया बांलाक ज्ञान दयाः शास्त्रय् निपूण जूम्ह व संस्कृतं च्वयातःगु खँयात अर्थ छ्यानाः ब्याख्या याये फुम्हेसित जक ‘पंडित’ धाइ । खतुं बाखं कना जुइम्हेसित संस्कृत भाषां ‘कथावाचक’ धाइ । (खस भाषाय् हेय् कथं ‘पंडित’ धाइगु खँ मेगु हे ।)
४) नेवाःतय् छगू निगू धार्मिक संस्थाय् ‘विद्वान’या परिभाषा नं पाःगु खना । अज्याःगु संस्थाय् राजनीतिक ख्यः व व्यापारिक ख्यःया मनूत नं सल्लाहकार कथं दुथ्याकातःगु खना । उमिगु पाखें आर्थिक वा छुं मेगु कथं ग्वाहालि कायेगु तातुना जुइफु । तर खँ थन उकिया मखु । उम्ह मनूयात उमिगु संस्थाया सभा, समारोहय् ‘बौद्ध विद्वान’ धकाः सम्बोधन यायेत तकं लिफः मस्वःगु खनाः अजूचाइ । मानो सल्लाहकार जूगुलिं धर्मया नं विद्वान जुल ।
७) नेपालभाषा ख्यलय् सिरपाः निगू कथं बिइगु जुयाच्वंगु दु, छगू नेपालभाषा लागाय् याःगु योगदानयात हनेकथं बिइगुसा मेगु च्वमिया कृतिया धेंधेंबल्लाःया लिधंसाय् । थन न्ह्यथनेत्यनागु खँ खः हनाः (कदर यानाः) बिइगु सिरपाःयात नं सिरपाः त्याकल, सिरपाः त्याकूम्ह, सिरपाः त्याकेत ताःलाःम्ह धकाः ज्याझ्वः न्ह्याकीम्हं, ज्याझ्वलय्, रेडियो टिभि धायेगु व पौ–पतिइ च्वयेगु तकं जुयाच्वंगु दु । हनाः बिइगु सिरपाःयात नं त्याकल धकाः छ्यला च्वनेगु हिसि दुगु खँ मखु ।
थ्व च्वसु च्वयाच्वनागु हे इलय् नेपालभाषाया छगू खलःया छपौ ब्वनापौ ल्हातय् ला त। उगु पतिइ शताब्दीपुरुष, भाषारत्न, महाविद्यावारिधि डा. धकाः न्ह्यथनातःगु खनाः अजूचाल । खतुं थौंकन्हय् पश्चिमी व मेगु देशय् विद्यावारिधि यानाः काःगु डा. उपाधि नांया न्ह्यःने मच्वसे नांया लिउने पिएचडी च्वइगु व चिकित्सा लागाय्या डा. तय्सं नं नांया न्ह्यःने डा. मच्वसे नांया लिउने एमडी च्वइगु जुइधुंकल ।
९) सुं छम्ह मनुखं जीवनय् तःगू मछि पदय् च्वनाः ज्या याःगु जुइफु । क्वय्या पदंनिसें च्वय्या पदय् तकं थ्यनेफु । छम्ह हे मनूयात जीवनय् चीधंगु उपाधि निसें तःधंगु उपाधिं विभूषित यायेफु । थथे हे छम्ह हे मनुखं तःगू मछि विषय अध्ययन, अनुसन्धान यानाः विधिपूर्वक तःगुमछि उपाधि काःगु जुइफु ।
उम्ह व्यक्तिं थःगु जीवनय् दकलय् लिपा व दकलय् च्वय्या पद छु खः व हे जक च्वइ । अथे हे उज्वःम्ह व्यक्तित्वयात औपचारिक कथं सम्बोधन यायेबलय् वा च्वयेबलय् थौंकन्हय् छु पद खः, वहे जक सम्बोधन यायेमाः । च्वय्या बुँदाया खँ थन छकः लिसा काये । राष्ट्रं हे ‘वाङमय शताब्दी पुरुष’ धकाः हंगुया न्ह्यःने छगू पारिवारिक संस्थां धाःगु ‘शताब्दी पुरुष’ तसकं गौण खः । सछिदँ थ्यनकि न्ह्याम्हेसितं न्ह्यागुलिं नं धायेफु ‘शताब्दी’ ।
गुलिसिया बानी छु दु धाःसा झी नेवाः, झीगु संस्कृति, झीगु नेपालभाषा, झीगु बुद्धधर्म आदि आदि । थुज्वःगु च्वसुइ झीगु–झीगु व जिगु जिगु यानाः च्वयेगु पाय्छि मखु । थथे च्वलकि मेगु भाषी, मेगु जाति, मेगु धर्म, मेगु थाय्या ब्वँमिं झीगु व जिगु यानाः ब्वने मालीगु अवस्था वइ । अथे ब्वँमियात ज्यामछिनी धयागु च्वमिं वाःचायेके फयेकेमाः ।
थथे हे औपचारिक ज्याझ्वः न्ह्याकीम्हं दबुलिइ रेडियोय्, टिभिइ वा संचार न्ह्यागु माध्यमं नं तटस्थ जुयाः न्ववायेगु यायेमाः । औपचारिक ज्याझ्वलय् व्यक्तिगत स्वापू क्यने कथं दाइ, तता, मां, बा, केहेँ, किजा, आदि यानाः सम्बोधन यायेगु नं पाय्छि मखु । च्वय् गुलि नं खँ वल, अप्वः धइथें संस्कृत खँग्वःया छ्यला खः ।
गथे विद्, विज्ञ, पंडित, विद्वान, प्राज्ञ, पद, उपाधि आदि आदि । नेपालभाषाया मखुगु खँग्वःत छ्यलेबलय् उमिगु खँग्वःधुकुतिइ छु दु धइगु पाखे नं सीकेगु कुतः जुइमाः । छुं नं खँग्वःयात छथाय् छ्यले धायेवं लः वंथाय् न्या वनी थें हचुवां छ्यलेगु बांलाःगु खँ मखु । औपचारिक कथं ज्याझ्वः भाला क्वबुइगु व जिम्मेवारी वहन याइम्हं उकिया महत्व गौण मजुइ कथं यायेगु पाखे वाःचायेका च्वने फयेकेमाः ।<eot>ख्वप – नव दुर्गा जात्रा सञ्चालन यायेत आर्थिक समस्या जुयाच्वंगु दु । म्हिगः नवदुर्गा भवानीया दर्शन यायेत झाःम्ह राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीयात जात्रा यायेत माःगु खर्च गनं नं मवःगुलिं समस्या जूगु खँ देवगणपिंसं धाःगु खः । देवगणं नवदुर्गा जात्रा व खर्च चले यायेत आर्थिक समस्या जूगु व देवगणया अवस्था नं कमजोर जुया वनाच्वंगुलिं सरकारं उचित व्यवस्थापन यायेमाःगु माग राष्ट्रपति समक्ष याःगु खः ।
नवदुर्गा जात्राया निंतिं दँय् झिगू लाख स्वयां अप्वः खर्च जुइगु जुयाच्वंगु दु । अथेहे तलेजुया मू नाइके नरेन्द्र प्रसाद जोशीं ख्वप कुमारीया मासिक भत्ता अप्वयेकेत नं माग यानादीगु दु । देवगण व मू पुजारीयात लिसः बीगु झ्वलय् राष्ट्रपति भण्डारीं आर्थिक समस्या ज्वनाः राष्ट्रपति तक वयेम्वाःगु खँ कनादिसें स्वंगू तहया सरकार दुगुलिं समस्या ज्यंकेत स्थानीय सरकारपाखें माःगु ग्वाहालि जुइगु खँ कनादीगु दु । राष्ट्रपति भण्डारीं थ्व समस्या ज्यंकेगु निंतिं माःगु पलाः ल्ह्वनेत सांसद महेश बस्नेतयात निर्देशन बियादीगु दु ।<eot>येँ – शहीद स्मारक ए डिभिजन लिग अन्तर्गत आइतवाः जूगु कासाय् थ्रीस्टार क्लबं ब्रिगेड ब्वाइज क्लबयात ५–१ गोलं बुकूगु दु । थ्रीस्टारं कासाया गुंगू मिनेटय् रञ्जित धिमालया गोलया ग्वाहालिं अग्रता काःगु खः । ब्रिगेडया रन्दीप पौडेलं थ्रीस्थारया निराजन खडकायात डिबक्स दुने फल तयेवं थ्रीस्टारयात पेनाल्टि वःगु खः । न्हापांगु हाफय् पेनाल्टिपाखें छगू जक गोल याःसां […]
स्पेनिस ला लिगाया शीर्ष थासय् लानाच्वंगु बार्सिलोनां लिखतं निगुगू थासय् लानाच्वंगु रायो भालोकानोयात बुकूगु दु । रायो भालोकानो कासाया ८७ औं मिनेटय् तक २—१ गोलं न्ह्यःने लानाच्वंगु खः तर अन्तिम स्वंगू मिनेटय् निगू गोल यासें बार्सिलोनां भालोकानोयात ३—२ गोलं बुकूगु खः। न्हापागु हाफया ११ औं मिनेटय् स्वारेजया गोलं बार्सिलोनां अग्रता काःगु खः । तर ३५औ […]
स्पेनिस ला लिगाय् बार्सिलोनां रियल म्याड्रिडयात तःधंगु अन्तरं बुकूगु दु । थ्व सिजनया एल क्लासिकोय् बार्सिलोनां रियलयात ५—१ गोलं बुकूगु खः। बार्सिलोनाया घरेलु मैदान नोउ क्याम्पय् जूगु कासाय् लुइस स्वारेजं ह्याट्रिक यातसा फिलिप कोन्टिन्हो व भिडालं छगू छगू गोल याःगु खः । कमजोर प्रर्दशन याःगु रियलया निंतिं छगू जक गोल मार्सेलाें याःगु खः । आक्रामक […]
एजेन्सी- च्याम्पियन्स लिगया समूह ‘बी’ अन्तर्गत म्हिगः जूगु कासाय् स्पेनिस महारथि बार्सिलोनां इटलीया इन्टर मिलानयात बुकूगु दु । बार्सिलोनां थःगु समूहया स्वंगूगु कासा त्याकेगु झ्वलय् इन्टर मिलानयात २–० गोलं बुकूगु खः । बार्सिलोनां कासाया ३२ औं मिनेटय् लुइस स्वारेजया पासय् राफिन्हां याःगु गोलं अग्रता काःगु खः । आक्रमक कासा म्हितूगु बार्सिलोनाया निंतिं ८३ औं मिनेटय् जोर्डी अल्बां […]<eot>फेशन शो जुइबलय् मोडलत ¥याम्पय् न्यासि वनाः वसःया प्रदर्शन याइ । थथे ¥याम्पय् तुति हे बेक्वःपिं थें च्वंक न्यासि वनेगुयात ‘क्याटवाक’ धाइगु झी सकसिनं सिउ । लँय् नं सुं मनू वा मोडल उकथं हे न्यासि वंगु खन धाःसा ‘क्याटवाक याःगु जुइका’ धकाः धाइ ।
शायद भौचा न्यासि वनेथें वंगु ला खःला ? थ्व जिज्ञासा यक्वसिया नुगलय् वयेफु । टर्कीया इस्तानबुल सहरय् जूगु छगू फेशन शोया इलय् छम्ह भौचा धाथें हे ¥याम्पय् कुहां वल । अले ¥याम्पय् उम्ह भौचां क्याटवाक नं याःगु खः । खतुं भौचित क्याटवाक याकेत हःगु धाःसा मखु । फेशन शोलय् मोडलत क्याटवाक यानाच्वंगु इलय् हे लाक्क छम्ह भौचा नं ¥याम्पय् खने दयेकः वल ।
अले उम्ह भौचां ¥याम्पय् च्वनाः अजू अजू चायापुगु ज्या यानाच्वन । भौचित सुनानं उगु थासं लिकायेगु कुतः मयाःगु जक मखु, मोडलत नं छम्ह लिपा मेम्ह मदिक्क हे क्याटवाक यानाच्वन । भौचित सुनानं छुं मयाःसा भौचा नं थःगु हे तालय् ¥याम्पय् उखेंथुखें जुयाच्वन ।
फेशन शो स्वःपिं नं सकलें अजू चायाः उगु दृश्य स्वयाच्वन । ¥याम्पय् वनाच्वंम्ह छम्ह मोडलं थःगु न्ह्यःने भौचित खनेवं वयात थःगु ल्हातय् कायेत वंगु इलय् धाःसा भौचां वयात कयेपुइत स्वःगु खः, तर सफल धाःसा मजुल । छुं ई लिपा भौचा थःगु लँपु लिनाः वन ।<eot>वंगु अक्टोवर २६ तारिखय् बर्खास्तय् लाःम्ह विक्रमासिंघे श्रीलंकाया संविधान कथं संसदय् थःगु बहुमत दुगुलिं थः हे प्रधानमन्त्री जूगु दावी यानाच्वंगु दुसा राजापाक्षं नं थःम्हं संसदय् बहुमत सावित यायेफुगु दावी यानाच्वंगु दु । आः धाथें सु प्रधानमन्त्री खः धयागु फैसला धाःसा निवाः लिपा हे जुइगु जुइ । वइगु नोवेम्भर १६ य् संसदय् बहुमत सावित यायेगु निंतिं तिथि क्वःछिनातःगु दु ।
श्रीलंकाया अर्थ व्यवस्थात थौंकन्हय् तसकं नाजुक अवस्थाय् लानाच्वंगु दु । श्रीलंका अर्बौं डलरया विदेशी त्यासाय् दुविनाच्वंगु दु । प्रधानमन्त्री विक्रमासिंघे अर्थव्यवस्थायात नियन्त्रणय् कायेमफुत धयागु द्वपं राष्ट्रपतिपक्षं बियाच्वंगु दु । थ्व हे कारणं विक्रमासिंघेयात बर्खास्त याःगु खः धाइ ।
राजापाक्ष हे छाय् ? सन् २००५ निसें २०१५ तक श्रीलंकाया राष्ट्रपति जूम्ह राजापाक्षं थःगु कार्यकालय् श्रीलंकाया दकलय् तःधंगु समस्या जुयाच्वंगु पृथकतावादी पुचः तमिल टाइगर्सयात लिना छ्वत । श्रीलंकायात गृहयुद्धय् न्ह्याकातःगु थ्व पुचःयात लिना छ्वयेधुंकाः राजापाक्ष श्रीलंकाया जनताया यःम्ह नेता जुल ।
.छगू इलय् राजापाक्षाया हे विरोध लगे जूम्ह सिरिसेनां आः हाकनं वयात हे कःघाःवंगु खं धाःसा थीथी चर्चा जुयाच्वंगु दु ।श्रीलंकाय् आः अर्थव्यवस्था तसकं बांमलानाच्वंगुलिं हे सिरिसेनां राजापाक्षयात ल्यःगु धाइपिं नं दु । तमिल विद्रोहयात दबे यानाः छगू इलय् संकटय् लानाच्वंगु श्रीलंकायात उद्धार याःगुलिं राजापक्षं आः वयाच्वंगु संकट नं मोचन याइ फइ धयागु आशां वयात ल्यःगु धकाः नं चर्चा दु ।
थज्याःगु चर्चा जूसां निम्हेसिया दथुइ सत्ताय् च्वनाच्वनेगु सहमति जूगुलिं सिरिसेनां राजापाक्षयात हाकनं प्रधानमन्त्री दयेकूगु खः धयागु नं विश्लेषण जुयाच्वंगु दु । राष्ट्रपति चुनावया इलय् सिरिसेनां थःत पदया लोभ मदु, राजापक्षयात चिइकेमाःगुलिं जक छक्वःया निंतिं राष्ट्रपति जुइगु धकाः धाःगु खः ।
तर आः निम्हेसिया दथुइ सिरिसेनायात निक्वःगु कार्यकालय् नं राष्ट्रपति दयेकेगु सहमति लिपा राजापाक्ष सत्ताय् वःगु खः धाइ । राष्ट्रपतिइ बूसां राजापाक्षया शक्ति धाःसा कमजोर जूगु मदुनि । राजापाक्षयात सिंहाली बौद्धतय् तःधंगु समर्थन दु । नकतिनि जूगु प्रान्तीय चुनावय् राजापक्ष पक्षधरत हे त्याःगु दु ।
अथे जूगुलिं सिरिसेनां थः निक्वःगुुखुसी नं राष्ट्रपति जुइगु चाहना पूवंकेगु निंतिं हे राजापाक्षयात सरकारय् हःगु खः धाइ । राजापाक्षयात सरकारय् हयेगु निंतिं चीनया नं ल्हाः दु धाइ । राजापक्ष सरकारय् वयेगु धयागु श्रीलंकाय् भारतया दबदबा मदयेकाः चीनं थःगु पञ्जा क्वातूगु धाइपिं नं दु । राजापाक्षया हे इलय् चीनं श्रीलंकाय् तःधंगु निवेश याःगु खः ।
तमिल गृहयुद्धं तहसनहस जुयाच्वंगु श्रीलंकाय् पुनःनिर्माणया निंतिं चीन हे दकलय् न्ह्यःने वःगु खः । चीनं श्रीलंकायात अर्बौं डलर त्यासा बियातःगु दु । थ्व फुक्क राजापाक्षया पालय् जूगु खः । राजापाक्षं पुनर्निर्माणया निंतिं न्हापां भारतयात हे ग्वाहालि फ्वंगु खःसां उबले भारतीय सरकारं ग्वाहालि मयात ।
अथे जूबलय् राजापाक्ष चीनपाखे सतिक वन । चीनं नं माक्व ग्वाहालि यात । अथे जूबलय् श्रीलंकाय् भारतया पकड बुलुहुँ छ्वासुया वनसा चीनया पकड बल्लाना वन । आः राजापाक्ष हाकनं सत्ताय् वःगुयात चीनं भारतयात हाकनं मेगु छगू अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् पछारे याःगु कथं नं विश्लेषण जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – शंखधर दिवस छगू भिंतुना र्यालीसहित आइतवाः तःजिक हंगु दु । येँया बसन्तपुली सुरु जूगु भिंतुना र्याली न्ह्यः उपप्रधानमन्त्री व रक्षा मन्त्री इश्वर पाखरेलं शंखधरया मूर्तिइ स्वांमाः क्वखायेकुसें शुभारम्भ यानादीगु खः । र्याली सुरु यानादिसें वय्कलं नेपाल संवत् छगू सीमित थासय् जक लिकुनाच्वंगु धासें आः थुकियात नेपाःयंकं न्यंका यंकेगु तःधंगु हाथ्या दुगु खँ धयादिल […]
किपू- नेवाः भासं समाचार, ज्याझ्वः प्रकाशन–प्रशारण याना वयाच्वंगु न्यय्न्यागू संचार गृहयात शनिवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ सम्मानित यात । नेपालभाषा एकेदेमिपाखें न्ह्याका वयाच्वंगु नेवाः एफएम १०६.६ मेगाहर्ज झिंस्वदँय् क्यंगु लसताय् थ्व हना ज्याझ्वः जूगु खः । एफएम संचालन याना वयाच्वंगु अनक मिडिया प्रा.लि.पाखें थ्व हना ज्याझ्वः याःगु खः । ज्याझ्वलय् मूपाहां वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं नेवाः भासं समाचार […]
येँ – निरंकुता पंचायती व्यवस्थाया इलय् उगु हे व्यवस्थाया विरोधय् जूगु आन्दोलन अग्रपंक्तिइ भूमिका म्हितादीम्ह पद्मरत्न तुलाधर नेपाःमिया निंतिं नायक जक मखसे महानायक हे खः । गुगु इलय् पंचायती व्यवस्था विरुद्ध नवायेतकं मजिउगु, राजनीतिक स्वतन्त्रया ज्याखँ यायेगु ला त्वःतादिसँ खँ तक नं ल्हाये मजिउगु, दलतय्त प्रतिबन्ध तयातःगु इलय् उगु हे व्यवस्थाया विरोधय् कुहां वयाः वय्कः […]
येँ – कालिमाटी कलंकी सतक खण्डया स्थानीय वासिन्दा सतकय् धू ब्वयाः च्वने मफइगु अवस्था ब्वलंगु धासें आन्दोलनय् कुहां वःगु दु । सतकय् धू ब्वयाः स्वास्थ्यय् लिच्वः लानाच्वन धासें उमिसं म्हिगः सुथय् ८ बजे निसें सतक अवरुद्ध याःगु खः । आन्दोलनया कारणं कालिमाति– कलंकी सतक पूर्ण रुपं अवरुद्ध जूगु खः । उगु क्षेत्रया पसः तकं बन्द यानाः पसल्यात आन्दोलनय् […]<eot>भिंगुया भिंगु गुण मुनाः ज्यानातःगु स्वरुपयात द्यः धाइगु खःसा मभिंया मभिं जक तयाः ज्यानातःगु स्वरुपयात राक्षस धयातल, अले भिंगु नं मभिंगु नं गुण ल्वाकःब्वाकः जुइक ल्वाकज्याना च्वंगु स्वरुप मनू जुल । गुम्ह मनूयाके अवगुण आपाः दु, गुण म्हो जक दु व मभिं मनू जुलसा गुम्ह मनूयाके गुण आपाः दु, अवगुण म्हो दु, वयात भिंम्ह मनू धाइगु खः ।
येँ – नेपाल प्रहरीं नं स्वनिगःया मौलिक बाजं धिमे थायेगु सयेकूगु दु । नेपाल प्रहरीया संगीत ब्याण्डयात थौंकन्हय् नेपाःया म्हसीका थें जुयाच्वंगु धिमे बाजं नं स्यनेगु जुयाच्वंगु खःसा प्रहरीया उगु…
येँ – दँय्दसं मोहनिया झ्वलय् विशेष जात्रा यायेमाःम्ह थनया पचली भैरव द्यःया देगः संरक्षण मजुइवं जीर्ण जूगु दु । २०७२ साल बैशाख १२ गतेया तःभुखाचं क्षति जूगु देगलय् लिपांगु इलय्…
येँ – लिच्छवी जुजु मानदेवया पालय् शुरु जूगु धयातःगु छगू प्याखं गोकर्णय् क्यनेज्या जुयाच्वंगु दु । उगु देवीप्याखं करिब स्वंगू दशक लिपा हाकनं क्यनेगु ज्या जूगु खः ।जुजु मानदेवया पालंनिसें प्रचलनय्…
येँ – थनया बसन्तपू लाय्कुलिइ च्वंगु माजु देगःया पुनःनिर्माण जुइगु जूगु दु । २०७२ साल बैशाख १२ गतेया विनाशकारी तःभुखाचं पाःताः जुइक दुंगु देगःया पुनःनिर्माणया निंतिं छगू पुजा जूगु दु ।…
येँ- पोखराया सर्गतय् कन्हसंनिसें हट एयर बेलुन ब्वइगु जूगु दु । कन्हय् छगू ज्याझ्वःया दथुइ गण्डकी प्रदेशया मुख्यमन्त्री पृथ्वी…
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पया कलाः मेलानिया ट्रम्पं छम्ह शीर्ष राष्ट्रिय सुरक्षा अधिकारयात वयागु ज्यां लिकयाछ्वयेत माग याःगु दु । अमेरिकी मिडियाय् वःगु रिपोर्ट कथं वंगु अक्टोवरय् अफ्रिका भ्रमणय् वंगु इलय्…
प्रविधिया विकास थन तक थ्यने धुंकल कि, आः मनूतय्सं छुं हे ज्या यानाः नयेमाली मखुला धइगु आशंका यायेगु थाय् दया वःगु दु । धायेत्यनागु छु धाःसां थौंकन्हय् गुलि नं ज्या…
फ्रान्सय् न्हापांगु विश्वयुद्ध अन्त्य जूगु न्हिया लुमन्तिइ विशेष ज्याझ्वः जुइगुु दु । उगु ज्याझ्वलय् अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं नं ब्वति काइगु जूगु दु । विश्वया करिब खुगू दर्जन शक्तिशाली नेतातय्सं नं…<eot>नेपालभाषा एकेदेमीया ग्वसालय् जूगु ‘झीगु बाखं विधा छगू बौद्धिक सहलह’ ज्याझ्वलय् समलोचक भाजु पूर्ण ताम्राकारं न्ह्यब्वयादीगु च्वसु ‘नेपालभाषाया बाखं साहित्यय् छझाः’ थुगु न्हिपतिइ पिहां वःगुलिं ब्वनेगु ह्वःताः जितः नं चूलात । जि उगु गोष्ठीया सहभागि धाःसा मखु । दकलय् न्हापां ला विद्वान समालोचक ताम्राकारजुयात सुभाय् बीमाः । वय्कलं यक्व हे अध्ययन यानाः थुगु न्हिपतिइ निक्वः यानाः छापय् यायेमाःकथं च्वयादिल । न्हू बाखं (सर्ट स्टोरी)या प्रवाह अमेरिका व पश्चिम युरोप निसें खस नेपाली भाषा व नेपालभाषाय् गुकथं दुहां वल, न्हूबाखं धइगु छु व थुकी नं गुलि हिलासू वल धइगु खँ ब्याख्या यानादिल ।
जि नेपालभाषाय् एमए यानाम्ह खःसां अज्याःगु च्वसु च्वये थाकुइ । पासा पूर्ण ताम्राकार नेपालभाषाय् एमए ब्वंम्ह नं मखु, न वय्कलं क्याम्पसय् ब्वंकीगु विषय नेपालभाषा खः । वय्कलं अफिसय् ज्या यानादीगु नं प्रशासन सम्बन्धी खः । अज्याःम्हेस्यां गहन अध्ययन यानाः उगु ज्यापौ न्ह्यब्वयादिल । थ्व वय्कःया भाषा अनुरागया छगू दसु खः । प्रस्तुत ज्यापतिइ च्वमि ताम्राकारजुं धयादी थें नेपालभाषाया बाखं साहित्यया इतिहास ने.सं. ६२५ या भागवत पुराणं सुरु जूगु खः । थुकी छुं विवाद मदु । बरु वय्कलं न्हू बाखं (सर्ट स्टोरी) अर्थात चीहाः बाखं धइगु छु धयागु खँय् थीथी विदेशी विद्वानतय्गु धापू उल्लेख यानाः ई भचा अप्वः कयादिउ थें च्वं ।
नेपालभाषाय् न्हू बाखंया प्रवाह मोतिलक्ष्मी उपासिका व कविकेशरी चित्तधर ‘हृदय’जुं हयादीगु लुमंकेबह जू । अले उबलय्यागु बाखं व आःयागु बाखं यक्व पाये धुंकल धकाः थीथी दसु बियाः ताम्राकारजुं ब्याख्या यानादिल व नं पाय्छि जू । चित्तधरजुपिंंसं च्वयादीगु बाखं वय्कलं (ताम्राकारं) धयादी थें सरप्राइज स्टोरी खः । सरप्राइज स्टोरी धइगु ताम्राकार जुयागु हे खँग्वः त्यासा कयाः धायेगु खःसा अजूचायापुगु कथं क्वचायेका तःगु बाखं खः । थज्याःगु बाखं ब्वनीबलय् ब्वँपिं छगू बिचाः यानाच्वनी, तर बाखंया अन्त मेकथं जुयाच्वनी । गथेकि छम्ह मिजंया छम्ह मिसा नाप सिक्क हे यःत्यः जुल । जिन्दगी गबलें बायेमखु धकाः द्यःयाथाय् वनाः पाः नं फयेकल ।
लिपा वनाः मिसां मिजंयात धोखा बिल । थः लभरयात त्वःताः ध्यबा दुम्हेसिके वनाबिल । थज्याःगु हे खः सरप्राइज स्टोरी अज्याःगु बाखं नेपालभाषाय् दुहां वःगु ताम्राकारजुं धयादी थें ७९ दँ दयेधुंकल । आःयापिं बाखंच्वमिपिंसं नं अथे हे च्वयेमाः धइगु मदु । अले पात्रया मनोविश्लेषण यायेगु, गुगु रुसी लेखक आन्तोन चेखवं हःगु खः, व नं नेपालभाषाय् दुहां वयेधुंकल । आः हानं बाखं च्वमि थः हे न्ह्यःने वयाः बाखं रचना जूगु दु । थज्याःगु बाखं निबन्ध च्वये थें च्वयाः क्वचायेकातःगु दु धकाः ताम्राकारजुं बाखं च्वमिपिनिगु नां समेत न्ह्यथनाः व्याख्या यानादिल । थुकी नं जिगु धायेगु छुं मदु ।
बाखं धइगु हे छगू तसकं चले जूगु साहित्यया विधा खःसा ब्वँमिया मनमस्तिष्कयात प्रभावित यायेत भाषा शैलीनिसें कयाः अनेक तरिका लेखकं छ्यलेफु । थौंकन्हय्या बाखनय् थज्याःगु प्रवृत्ति मदुगु मखु । अन्तय् ज्यापौया च्वमिं गुलि बाखं च्वमिपिंसं बाखंचु (कथावस्तु) तःचाः यायेमाःगु व भाषाशैली परिष्कृत व परिमार्जन यायेमाःगु खँ कुलादिल । थ्व थौंयापिं बाखं च्वमिपिंसं बिचाः यायेमाःगु खः । अले बाखं सम्बन्धी गोष्ठी नं इलय्ब्यलय् जुइमाःगु खनेदु । झीगु बाखं साहित्यया यथार्थयात ब्वयातःगु समालोचक पूर्ण ताम्राकारया प्रस्तुत ज्यापौयात छगू उत्कृष्टगु च्वसु धायेमाः । बरु थुकिया शिर्षक ‘नेपालभाषा बाखं साहित्यय् न्हू प्रवाह’ अथवा ‘झीगु बाखं साहित्यया इतिहास’ धायेमाः थें च्वं ।<eot>येँ – नेपालभाषा नापं खस भाय्या म्येँ च्वमि आनन्द वज्राचार्यया ‘जि नेवाः, झी नेवाः’ नांया नेपालभाषाया न्हूगु म्येँचाः पिदंगु दु । वंगु शनिवाः थनया छत्रपाति पार्टी पालेसय् जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ नांजाःम्ह म्येँ हालामि ‘गोल्डेन भ्वाइस अफ नेपाल’ प्रेमध्वज प्रधानं उगु म्येँचाः पित ब्वज्या यानादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् विशेष पाहांकथं येँ क्षेत्र नं ७या प्रतिनिधिसभा सदस्य रामवीर मानन्धर झायादीगु खः । म्येँ च्वमि वज्राचार्यं लसकुस यानादीगु ज्याझ्वलय् मूपाहां प्रधानं न्हापा न्हापाया अनुपातय् थौंकन्हय् नेपालभाषाया म्येँ व म्येँचाःया ल्याः आपालं पिहां वयाच्वंगु लसताया खँ जूगु धयादिल ।
न्हापा म्येँ रिकर्ड यायेत नं तसकं थाकूगु खँ कनादिसें वय्कलं न्हापा न्हापा छपु म्येँ रेकर्ड यायेत नं भारतया कलकत्ता लगायत थीथी सहरय् वनेमाःगु बाध्यता दुगु खःसा थौंकन्हय स्वनिगलय् नं आपालं रेकर्डिङ स्टुडियो चाले धुंकूगु व आधुनिक प्रविधिया कारणं म्येँ हालीपिंत नं तसकं अःपुगु धयादिल ।
फक्व अप्वः म्येँ पिथनेमाःगु खँय् बः बियादिसें वय्कलं संख्यात्मक स्वयां गुणात्मक म्येँ पिथनेगु खँय् नं ध्यान बीत इनाप यानादिल ।<eot>जनावर अधिकारकर्मीतय्सं उम्ह धुँयात बचे यायेगु निंतिं अभियान हे न्ह्याकाच्वंगु खः । धुँ मस्यायेगु निंतिं अदालतय् रिट तकं लाःगु खःसा सर्वोच्च अदालतं वन अधिकारीतय्सं उम्ह धुँ स्याये हे माःगु अवस्था वल धाःसा हस्तक्षेप मयायेगु खँ धाःगु खः ।शुक्रवाः सनिलय् छगू गस्ती पुचलं बारोती गां लिक्क धुँ खंगु सुचंया आधारय् वन अधिकारीतय्सं धुँ माःवंगु खः ।
थ्व धुँयात मालेगु निंतिं मध्य भारतय् तःधंगु खोज अभियान हे न्ह्याकूगु खः । वन विभागया सछिम्हं मल्याक अधिकारी, सुरक्षाकर्मी, बेहास याइपिं विशेषज्ञं, निशानेबाज व पशु चिकित्सकत छम्ह धुँ मालेगु निंतिं लगे जुयाच्वंगु खः । धुँ मालेगु निंतिं भारत न्ह्याःगु थ्व आःतकया हे तःधंगु अभियान धाःगु दु ।<eot>भद्रा कुण्डलीकेशा बुद्धकालया छम्ह मिसा खः । वया जन्म राजग्रह नगरया श्रेष्ठी कुलय् जूगु खः । उगु इलय् सत्थुक नांया खुँ छम्ह नं दु । वयात मृत्युदण्डया सजाय बिइत तयार यानातःगु खः । भद्रा कुण्डलीकेशाया उम्ह खुँनाप मतिना जुल । वं खुँनाप हे इहिपा यायेगु क्वःछित । थुगु खँ वं थः अबुयात कन । अबुम्हं गुलि गनेत स्वल ।
ई वंलिसे खुं थःत मृत्युदण्ड बिइत तयातःगु खँ ल्वःमंकल । वया मभिंगु बिचाः तनामवं । न्हूगु जीवन दःसां वया स्वभावय् हिउपाः मवः । छन्हु उम्ह खुं भद्रायात पहाड च्वकाय् पूजा याःवनेगु खँ कन । भद्रां वया खँय् विश्वास यात । वं धाःथें ज्वाँय् ज्वाँय् तिसां तिल । बांलाःगु वसः पुन । तर जव उपिं पहाडया च्वकाय् थ्यन खुं वयात स्यायेगु स्वल ।
छेँखापतिकं महिला हिंसाया सः थ्वयाच्वंगु दु । छेँ पिने ला झन मिस्त लँय् जुइ तकं थाकु । मचा जुइमाः वा बैस वने धुंकूपिं, सकसियां अधिकार हनन् जुयाच्वंगु दु । अझ बलात्कार थेंज्याःगु जघन्य अपराधया शिकार जुयाच्वंगु दु । उकिं थौंया
भद्रा कुण्डलीकेशा छम्ह साहसिक मिसा खः । वं मृत्युदण्ड बीत तयातःम्ह मिजंनाप च्वनेगु जक मखु, वया न्ह्यःने थःत पाःगु दु । वनाप जीवन हनेगु आँट याःगु खः । व छम्ह साहसिक जक मखु बुद्धिमानम्ह मिसा नं खः । वं भाःतं हे थःगु हत्या यायेत्यंगु सीवं भाःतम्हेसित हे चतुराईपूर्वक स्यानाबिल । यदि वयात बलं स्यायेत स्वःगु खःसा भद्रा असफल जुइगु खइ ।
तर वया चतुराइ बुद्धिया न्ह्यःने बलवानम्ह मिजनं छुं याये मफुत । सह यायेगु नं छगू लागा दइ धइगु खँ भद्राया जीवनं क्यँ । वं थः भाःतयात तिसा दक्वं बी धकाः इनाप नं याःगु खः । तर भाःतम्ह माने मजू । थुकिं यानाः वया सह यायेगु सीमा मंत । उकिं थःम्ह अतिकं मतिना यानाः ब्याहा याःम्ह भाःतयात तकं स्याना बिल ।
थःम्हं अतिकं मतिना याःम्ह थः भाःतयात तकं वं हत्या यायेमाल । उकिं जीवन हनेगु धइगु छन्हु जक मखु । जीवन पासा नं छन्हु छझाःया लागिं जक मखु । जीवनकाःछि याउँक जीवन हनेत खः । उकिं सुयातं विश्वास यानाः पासा दयेके न्ह्यः छकः भविष्य नं स्वयेमाःगु खँ थुकिं क्यँ । अझ मति मभिंपिंत विश्वास याये मजिउगु खँ नं थुकिं क्यँ ।<eot>नेपाः÷स्वनिगःया आदिभूमिया आदिवासी हे नेवाःत खः । दक्वं नेवाःत छगू हे नस्लयापिं मखु धयागु इतिहासविद्तय् धापू दु । नेवाःतय्सं प्रतिपादन याना वयाच्वंगु संस्कृति, सांस्कृतिक रितिविाज व कलाकौशल वैज्ञानिकतां जाः । अथे जुयाः हे मेमेथासं वःपिंसं नं थनया संस्कृतियात नालाः नेवाः जुयावंगुलिं छगू हे नस्लयापिं मजूगु खः धयागु खँ नं उमिसं धायेगु याः ।
नेवाःतय्सं न्ह्याका वयाच्वंगु संस्कृति, सांस्कृतिक रितिरिवाज व कला कौशल जीवननाप क्वातुगु स्वापू दयेकाः न्ह्याका वयाच्वंगु खः । थाय्, ईब्यः व वातावरणीय अवस्थायात चिउताः तयाः थीथी बखतय् बखत अनुसार थीथी कथं नखःचखः, सांस्कृतिक पर्व व रितिथिति हना वयाच्वंगु संस्कृतिं थुगु खँयात न्ह्यब्वयाच्वंगु दु । थुकथयां व्यवहारिक पक्षयात स्वयेबलय् थ्व छगू वैज्ञानिकताय् आधारित जुयाच्वंगु कथं कायेमाः ।
थज्याःगु खँय् वैज्ञानिक रुपं गहन अध्ययन अनुसन्धान यायेमाःगु खः । तर झीसं थज्याःगु खँय् ध्यान बी फयाच्वंगु मदु । बांलाक दुवालाः अध्ययन अनुसन्धान यायेगु पाखे न्ह्यचिलेगु कुतः तकं जुइ फयाच्वंगु मदु । अथे जूगुलिं थौं वयाः झीसं न्ह्याका वयाच्वनागु संस्कृति व सांस्कृतिक चालचलन व व्यवहार परम्परा व रुढिवादी थें जुयाच्वंगु दु ।
म्हिगः तक नेवाःतय् संस्कृतियात बिचलनय् यंकाः नेवाःतय्त मनावैज्ञानिक रुपं पंगु याना वयाच्वंगु खःसा थौं वयाः उलि जक मखु जाति हे म्हासय् यायेगु खेल म्हिताच्वंगु खनेदु । नेवाःतय्गु बस्ति तितरबितर यानां जिल ला, शिक्षाय् छगू हे जक भाषा नीति लादे यानां जिल ला, भाषा नीतिया कारणं हे लोकसेवाय् खेल म्हितां जिल ला, तिकडम यानाच्वंगु दु ।
नेवाःतय्गु संस्कृति व सांस्कृतिक रितिरिवाज च्वन्ह्याःगु व जीवननाप क्वातुक स्वापू तयाः न्ह्याकातःगुलिं हे पिने वयाः थन राज याःवःपिं लिच्छवी व मल्लतसें नेवाःतय्गु हे संस्कृति व सांस्कृतिक रितिरिवाज माने यानाः शासन यानावंगु इतिहास दु । थ्व इलय् नेवाःतय्गु कलाकौशल यक्व च्वन्ह्याःगु खँ थौंतक ल्यनाच्वंगु थीथी कथंया कलाकौशलं न्ह्यब्वयाच्वंगु दु ।
छुं नं ज्याखँ न्ह्याबलेंया लागि बां हे लानाच्वनी धयागु मजुइफु । ईब्यःया लिसें हिले फयेके माःगु ध्रुव सत्य खः । थथे जुइ मफुत धायेव अनं वः थनं वः मदयेक धापलां ख्याः वयाः न्ह्यज्याये मफयेका बी यः ।शाहकालया उदय लिपा नेवाःतय्गु संस्कृति व सांस्कृतिक रितिरिवाजय् सीमदयेक प्रहार यायेगु यानाहल । कला कौशलया ख्यलय् उलि प्रहार याये मफुसां संस्कृति व सांस्कृतिक ख्यलय् मचायेक प्रहार यायेगु यात ।
राणाकाल वसेंलि ला प्रहार यायेगु ज्या झन तच्वः जुया वल । नेवाःतय्सं न्ह्याका वयाच्वंगु संस्कृति जीवननाप घनिष्ठ सम्बन्ध जुयाच्वंगु उमिसं खंकल । थुकिं यानाः नेवाःत छधी छपाँय् जुयाच्वंगु नं सीकल । थज्याःगु अवस्थाय् शासन यायेबलय् छुं भचा जक उखेथुखे लाइबलय् विद्रोह जुइ फइगु व छुं जुयाः विद्रोह जुल धाःसा एकता जुयाच्वंपिंत सितिमितिं क्वत्यले मफइगु खँ नं उमिसं सीकल । एकता बल्लात धायेव जनता चेतनशील जुइ ।
गुलि चेतनशील जुल उलि शासन याये थाकुइगु खँ नं इमिसं वाः चायेकल । जनतायात एकता जुइके मबीगु व चेतना स्तर थहां वयेके मबीकेया लागि उमिसं साम दाम दण्ड भेदया नीति छ्यलेगु यानाहल । नेवाःतय् दुने मान्यवर जुयाच्वंपिंत हे थज्याःगु नीतिया ज्याखँय् संलग्न यायेगु यानाहल । थः हे मान्यवरपिंसं धाःगु खँयात नेवाःतय्सं इन्कार यायेगु साहस यायेमफुत ।
फलस्वरुप नेवाःतय् संस्कृति व सांस्कृतिक रितिरिवाजय् बुलुहुँ बुलुहुँ अध्यात्मवाद व अन्धविश्वासं थाय् कयाहल । थथे यायेमाः अथे यायेमाः धयागु भावना ब्वलन । यायेत्यः यायेमत्यः धयागु विश्वासं मनय् भ्रान्ति ब्वलना वल । मयाःसा पाप लाइ, नरकय् वनी धयागु ख्याच्वःया त्रास न्ह्यब्वयाः मनोबैज्ञानिक प्रभाव लाके बिल ।
जाति पहिचानया मू आधार धयागु हे संस्कृति व भाषा खः । थौं थज्याःगु खँयात वाःचायेकाः आसामया नेवाःत थःपिनिगु पहिचानया निंतिं उखेंथुखें भःभः न्हुयाच्वंगु दु ।थौं झीसं झीगु पहिचानया आधार झीगु हे भाष व संस्कृति लिसें सांस्कृतिक रितिरिवाज दःसां थज्याःगु छुं हे खँय् बांलाक अध्ययन अनुसन्धान यायेगुली ध्यान बी फयाच्वंगु मदु ।
गहन अध्ययन व अनुसन्धान यायेगु त्वःताः वैज्ञानिकतां जाःगु संस्कृति व सांस्कृतिक रितिरिवाजयात रुढिवादी व परम्परावादी खंकाः अन्धविश्वासय् धितुमतु धिनेत कुतः जुयाच्वंगु दु । अथे हे भाषाया ख्यलय् सामान्य सिबें सामान्य खँय् तकं थवं थवय् मनमुताव न्ह्यब्वयेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । क्रियापदया ‘य’कार छगुली हे एकरुपता हये फयाच्वंगु मदु । गुलिसिनं हलन्त तयेमाः धयाच्वंगु दुसा गुलिसिनं ल्हाः ब्वयेकेमाः धयाच्वंगु दु
गुलिसिनं ला स्वरवर्णया ‘ए’ तयेमाः तकं धायेगु यानाच्वंगु दु । थ्व मामिलाय् पत्रपत्रिकात नं एकरुप कथं पिथनाच्वंगु खने मदु । छगुली हलन्त दःसा मेगुली ल्हाः ब्वयेका तइ । गुगुपति ठीक गुगुपति बेठीक गथे यानाः छुटे यायेगु ?थज्याःगु खँय् अध्ययन अनुसन्धान व एकरुपता हयेगु ज्याय् प्राज्ञिक ख्यः व चेतनशील ब्यक्तित्वपिं न्ह्यचिलेमाःगु मखुला ?
थवंथवय् सहलह यानाः सत्य तथ्य खँ न्ह्यब्वयाः सुसुचित यायेमाःगु मखुला ? तर ग्व, थौं झीसं थज्याःगु खँय् बिचाः यायेगु ई बी फयाच्वंगु मदु । आदिकालंनिसें जीवननाप क्वातुक स्वापू दयेकाः वैज्ञानिकताया आधारय् ईब्यः, थाय् व वातावरणीय परिस्थिति अनुसार न्ह्याका वयाच्वंंगु झीगु संस्कृति व सांस्कृतिक रितिरिवाजया गहन अध्ययन व अनुसन्धान याये हथाय् जुइधुंकूगु दु ।
भाषा ख्यलय् थवंथवय् सहलह यानाः एकरुपता हयेमाःगु दु । थज्याःगु खँय् ध्यान बियाः न्ह्यज्याये फत धाःसा राजनीतिक फाँटय् थें झी नेवाःतय् दुने परम्परावादी व प्रगतिशील वाद धकाः वर्गीकरण यानाच्वने माःगु आवश्यकता नं दइ मखु, झीगु सांस्कृतिक ख्यलय् थ्व छाय् यायेगु व छाय् मयायेगु, व मयाःसा छु जुइ, थ्व याःसा छु जुइ, थ्व छाय् दिकेगु व छाय् मदिकेगु आदि धकाः न्ह्यसः तयेमाःगु आवश्यकता नं जुइ मखु ।<eot>बहुमतं उगु विधेयक पारित जूगु कारणं आः प्रदेशया थःगु हे प्रहरी सेवा सुरु जुइगु निश्चित जूगु दु । केन्द्र सरकारं धाःसा प्रदेशया बिस्कं प्रहरी तयेगु अनुमति मबिउसां प्रदेश सरकारं धाःसा संविधानय् हे प्रदेशया सुरक्षा थःपिंसं हे यायेमाः धकाः च्वयातःगु कारणं बिस्कं प्रहरी आवश्यक जूगु खँ धाःगु दु ।
यदि प्रदेश सरकारं थःगु हे प्रहरी दयेकल धाःसा प्रदेशय् नेपाल प्रहरीं खटे याना तःपिं प्रहरीया ज्या व हैसियत छु जुइ धइगु न्ह्यसः पिहां वःगु दु । थुकिं यानाः निगू प्रहरीया दथुइ समेत असमझदारी ब्वलनाः सुरक्षा व्यवस्था अझ गंजागोल फुगु खँ धयाहःगु दु ।मेखे सुरक्षा सम्बन्धी मेगु छगू सूत्रं धाःसा आः स्थानीय सरकारतय्सं ला नगर प्रहरी धकाः थःगु हे प्रहरी सेवा दयेकेधुंकाः प्रदेश सरकारयात थःगु प्रदेश प्रहरी दयेकेत छुं हे समस्या मजुइगु दावी याःगु दु ।
२ नम्बर प्रदेशं थःगु हे प्रहरी तयेगु कानून पारित याःसां थ्व प्रहरीया संख्या व संरचना गथे जुइ धइगु बारे धाःसा आः तक छुं निर्णय मयाःनि । सरकारं आः सुरक्षा सल्लाहकार समेत नियुक्त यायेधुंकूगुलिं थुकिया संरचना नं तयार याना यंकूगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् २ नम्बर प्रदेशया सरकारं पुलांम्ह एआईजी विजयलाल कायस्थयात सरकारया सुरक्षा सल्लाहकार नियुक्त याःगु दु । वय्कःयात वंगु वालय् च्वंगु प्रदेश सरकारया मन्त्रिमण्डल बैठकं सुरक्षा सल्लाहकार नियुक्त यायेगु निर्णय याःगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः भाजु कायस्थं २ नम्बर प्रदेशया हे प्रहरी प्रमुख जुयाच्वंगु इलय् ३० वर्षे सेवाया प्रावधान कथं अवकास कयादीगु खः ।
सरकारया सुरक्षा सल्लाहकार पदयात थम्हं चुनौतीपूर्ण ज्याया रुपय् कयागु खँ भाजु कायस्थं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल । २ नम्बर प्रदेश थौंकन्हय् अतिकं संवेदनशील थाय् जूगु कारणं उगु प्रदेशया सुरक्षा मेथाय् स्वयां जटिल जुइगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
येँ – असंया भिंतुना गुथिं दँय्दसं न्हूदँया लसताय् पिथना वयाच्वंगु वहया पाँय्म्वः थुगुसी नं पिदंगु दु । थुगुसी भन्ते धम्मलोक महास्थविरया किपा कियातःगु पाँय्म्वह पिदंगु खः । शनिवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ अखिल नेपाल भिक्षु महासंघया उपाध्यक्ष व आनन्दकुटि विहारया प्रमुख भिक्षु धर्ममूर्ति महास्थविरं पाँय्म्वहयया उलेज्या यानाबिज्यात । ज्याझ्वलय् न्ववानाबिज्यासें वसपोलं बुद्धधर्म व नेपालभाषा थपू यायेगु निंतिं तःधंगु योगदान यानावंपिं व्यक्तित्वतय्त लुमंकेगु, वसपोलपिनि कदर यायेगु निंतिं न्हू पुस्ताया भूमिका महत्वपूर्ण जुइगु खँ धयाबिज्यात ।
येँ – सिन्धुपाल्चोकया लिस्तीइ हुइका वयाच्वंगु लाखे प्याखं दुने नेपाःया इतिहास सुलाच्वंगुलिं थुकिया इतिहास व बाखं मालेमाःगु खँय् विज्ञपिंसं बः बिउगु दु । लिस्तीमाई गुथि सेवा समितिं लाखेप्याखंयात कयाः ग्वसाः ग्वःगु अन्तक्र्रियाय् लाखेप्याखंया हे इतिहास व बाखं मालेमाःगु खँय् बः बिउगु खः ।
गुंलालाखेया रुपय् पिदनीगु थुगु प्याखं मेमेगु थासय् पिदनीगु लाखे प्याखंस्वयां पाःगु खँय् बः बिसें नेवाः देय् दबूया केन्द्रीय दुजः हरिकुमार श्रेष्ठं थुकिया इतिहास मालेफत धाःसा स्थानीय नेवाःतय्त छधी यायेत अझ तिबः जुइ धयादिल । वय्कलं लाखेप्याखनं सिन्धुपाल्चोकया थीथी थासय् न्यनाच्वंपिं नेवाःतय्त सांस्कृतिक रुपं एकिकृत यानातःगु न्ह्यथँसें युवापुस्तां व्यवस्थितरुपं न्ह्याकेफत धाःसा थुगु प्याखं हे सिन्धुपाल्चोकया म्हसीका जुइ धयादिल ।
संस्कृतिविद डा. चुन्दा वज्राचार्यं थौंकन्हय् सिन्धुपाल्चोकया लिस्तीइ हुइकाच्वंगु लाखे प्याखनय् लाखे हे मदुगुलिं थुकिया अनुसन्धान यायेमाःगु खँय् बः बियादिल । वय्कलं न्हापा लाखेया सहभागिता दुगु तर लिपा मदुगुलिं प्याखंया आकर्षण म्हो जूगु खँ न्ह्यथनादिसें थुकी इतिहास सुलाच्वंगु व थ्व प्याखं मात्र मनोरंजनया निंतिं मखसें प्रारम्भिक शाहकालय् नेपाःगालं पितिनाः छ्वःपिं नेवाःतय्गु इतिहास सुलाच्वंगु दु धयादिल ।
उकिं थनया लाखेप्याखंयात कयाः दुग्यंक अनुसन्धान यायेमाःगु खँय् वय्कलं बः बियादिल ।संस्कृतिविद रास जोशीं लाखेप्याखनय् प्रहरी, बुरीम्ह मिसा, मचा व मिस्तय्गु भूमिका दुगु थुगु प्याखं तःकैचं प्रभावित जूपिनिगु बाखं खः धयादिल ।
रणबहादुर शाहया पालय् नेपाःगालं पितिंकाः छ्वःपिं नेवाःतय्सं थःत जूगु पीडाया बाखं लाखेप्याखंमार्फत क्यनाच्वंगु वय्कलं धयादिल ।देशं पितिनाछ्वःपिं नेवाःतय्त लिस्तीमाई व भैरवं संरक्षण बिउगु थुगु प्याखनं क्यना वयाच्वंगु धासें थुगु प्याखंया पूवंक इतिहास च्वयेमाःगु आवश्यक जूगु खँय् वय्कलं बः बियादिल ।
समितिया नायः चमेरे प्रधानं भुखाचं स्यंगु ख्वाःपा पुनःनिर्माण यानाः ल्याय्म्ह पुस्तायात लःल्हायेगु कुतः यानाच्वनागु कनादिल । शेर्पा वस्तीइ च्वंपिं नेवाःतय्सं हुइकाच्वंगु थुगु प्याखंयात दक्व जाति,जनजातिया सदभाव दुगु कनादिसें थ्व प्याखं लिस्तीमाई लागाया म्हसीका खः धयादिल ।
थ्व प्याखं सकसिनं म्वाकेमाः धाःसां न्हिथं न्हना वनाच्वंगु दु धयादिसें थ्व प्याखं न्हना वन धाःसा इतिहासया छगू पाना न्हनी धयादिल ।<eot>स्पेनिस महारथी रियल म्याड्रिड च्यापियन्स लिगया थःगु निगूगु कासाय् बूगु दु । समुह जी अन्तर्गत जूगु कासाय् रियलयात सिएसके मस्काें १—० गोलं बुकूगु खः । कासाया निगूगु मिनेटय् हे रियलया टोनी क्रुसं ब्याकपासय् याःगु गल्तीया लबः कासें निकोला भालासियां कासाया छगू जक गोल याःगु खः ।
थ्व लिपा रियलं तःगू हे गोल यायेगु कुतः याःसां सफल धाःसा मजुल । कासाया अन्तिम इलय् मस्कोया गोलकिपर इगोर एकिनफिभ निगू म्हासुगु कार्ड नयाः मैदान त्वःतूगु खः । चोटया कारणं ग्यारेथ बेलं थ्व कासा म्हिते मखन । रियलयात बुकाः मस्को समूहया शीर्ष थासय् थहांवंगु दु । थ्व समूहय् लाःगु इटलीया रोमां भिक्टोरिया प्लेजनयात ५—० गोलया तःधंगु अन्तर बुकल ।
मेखे समुह ‘एफ’या कासाय् म्यानचेस्टर सिटीं होफेनहामयात बुकूगु दु । समूह चरणया न्हापांगु कासाय् लियोन नाप पराजित जूगु सिटीं होफनहामयात २—१ बुकूगु खः। कासाया न्हापांगु मिनेटय् हे बेलफोडिलया गोलं होफेनहामं अग्रता काःगु खः । तर म्यानचेस्टर सिटीं न्हय्गूगु मिनेटय् हे बराबरीया गोल यानाबिल ।
डेभिड सिल्भाया पासय् सर्जियो अग्युराें बराबरी गोल याःगु खः । सिल्भां कासाया ८७ औं मिनेटय् सिटीया निंतिं विजयी गोल यानाबिउगु खः । थ्व समूहय् लाःगु लियोन व शाख्तर डोनेस्क दथुया कासा धाःसा २–२ गोलया बराबरीइ क्वचाःगु दु । आः लियोन ४ अकं सहित समूहया शीर्ष थासय् दु ।समुह ‘एच’य् लाःगु युभेन्ट्सं योङ ब्वाइजयात ३–० गोलं बुकल ।
युभेन्टसया निंतिं पाउले डिबालां ह्याट्रिक याःगु खः । डिबालां न्हापांगु हाफय् निगू व निगूगु हाफय् छगू गोल याःगु खः । डिबालां कासाया न्यागूगु, ३३ औंै व ६९ औं मिनेटय् गोल याःगु खः । न्हापांगु कासाय् ह्याउँगु कार्ड नःगुलिं प्रतिबन्ध लानाच्वंम्ह क्रिष्टियानो रोनाल्डों धाःसा थ्व कासा म्हिते मखन ।
थ्व समूहया मेगु कासाय् म्यानचेस्टर युनाइटेड व भ्यालेन्सिया दथुइया कासा बराबरीइ क्वचाःगु दु । अथेहे समुह ‘इ’या कासाय् बायर्न म्युनिखं अजाक्स नाप छगू छगू गोलया बराबरी म्हितल । थ्व समूहय् च्वंगु बेन्फिकां एइके एथेन्सयात ३—२ गोलं बुकूगु दु ।
येँ – उदाय् समाजया ग्वसालय् स्वन्ति नखः, म्हपुजा व मन्दःया महत्वयात कयाः छगू प्रवचनात्मक ज्याझ्वः जुल । ज्याझ्वलय् स्वन्ति, म्हपुजा व मन्दया महत्वया महत्वलिसें उकिया थीथी पक्षयात कयाः विज्ञपिंसं थःथःगु नुगःखँ प्वंकादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् शताब्दी पुरुष जोशीं युनेस्कोया धापूकथं संस्कृति धइगु मूर्त व अमूर्त निगुलिं दयाच्वनिगुलिं झीसं हना वयाच्वनागु सांस्कृतिक नखतं मानव सभ्यता गन थ्यनाच्वन धकाः क्यनाच्वनी धयादिल । अथे हे प्रा.डा. वज्राचार्यं मन्दः च्वयेबलय् काय, वाक, चित्तया स्वरुप कथं च्वयातःगु मन्दःया जक महत्व दइगु धारणा तयाबिज्याःगु खः ।
उदाय समाजया मूछ्यांजे स्वयम्भूरत्न तुलाधरया सभापतित्वय् न्ह्याःगु ज्याझ्वलय् मूपाहां प्रदेश नं. ३ प्रदेशसभा सदस्य राजेश शाक्य झायादीगु खः । उदाय् समाज मिसा पुचःया नकिं कीर्ति तुलाधरं पाहांपिंत खादा न्ययकादीगु ज्याझ्वलय् उदाय् म्युजियमया संयोजक डा. सुमन कमल तुलाधरं नं थःगु नुगः खँ तयादीगु खः ।
थुगु ज्याझ्वःया अन्तय् उदाय् समाजपाखें मदुम्ह मानवाधिकारवादी पद्म रत्न तुलाधर मदुगलिइ प्रा.डा. नरेशमान बज्राचार्यजुयात धारणी नं ब्वंका बिज्यागु खः । ज्याझ्वः थनया जमःस्थित ग्राण्डी सिटी हस्पिटल ज्योति भवनय् जूगु खः ।<eot>म्हपुजा यायेगुया नापनापं उकिया विधि व म्हपुजाया महत्वया बारे नं जानकारी बिउगु खः । स्कुलया हे स्यनामिपिंसं छसिकथं म्हपुजाया थीथी विधि न्ह्याकूगु खः ।अथे हे काठमाडौं नेवाः किन्डरगार्टेनय् नं युकेजी तगिमय् ब्वनाच्वंपिं नीन्याम्ह मस्तय्त म्हपुजा याःगु खः ।
थन जूगु म्हपुजा ज्याझ्वलय् नेवाः सांस्कृतिक आन्दोलनय् अतिकं सक्रियम्ह नानीहेरा महर्जन मूपाहांकथं झायादीगु खः ।वय्कलं हे सकलें मस्तय्त म्हपुजा यानादीगु खः ।थुकथं हे किन्डरगार्टेनय् अध्ययन यानाच्वंपिं युकेजी तगिंया हे मस्तय् अभिभावकपिनि दथुइ मन्दः च्वज्या कासा नं जूगु खः ।
उगु कासाय् युकेजी तगिमय् ब्वनाच्वंम्ह एरोसा महर्जनया अभिभावकं दकलय् बांलाक मन्दः च्वयादीगु खःसा वय्कःयात पाहांकथं झायादीम्ह नांजाःम्ह म्येँ हालामि पवित्र कसाःनं लुमन्तिं लःल्हानादीगु खःसा पाहांकथं झायादीपिं महर्जन व कसाःयात स्कुलया निर्देशक राजेन्द्र महर्जनं लुमन्तिं चिं लःल्हानादीगु खः ।
थुगु स्कुलं वंगु च्यादँ न्ह्यवंनिसें युकेजी तगिंया मस्तय्त म्हपुजा यायेगु नापं उकिया महत्वया बारे जानकारी बीगुयालिसें थीथी नेवाः नखःचखःया लसताय् ज्याझ्वःत यानाः मस्त व इमि अभिभावकयात नं थुकिया जानकरी बीगु याना वयाच्वंगु दु ।<eot>वंगु दँय् थ्रीस्टार क्लब म्हितूगु झिंखुगू धेंधेंबल्लाः मध्येय् न्हयगू उपाधी त्याकाः यल जिल्लाया हे नां तःगु धासें छगू उपाधीया प्यंगू लाखया ल्याखं नीच्यागू लाख तका दां बिउगु खः ।बी डिभिजन पाखे सातदोबाटो युथ क्लब, खुमलटार युथ क्लब, झम्सिखेल युथ व पुल्चोक युथ क्लबयात दां बिउगु खः ।
अथेहे सी डिभिजनपाखे खालीबारी युथ क्लब व सानेपा युथ क्लबयात दां लःल्हाःगु खः । यल मनपाया मेयर महर्जनं फुटबल विकासया निंतिं महानगरपाखें ग्वाहालि यानागु धासें थुकिं फुटबलया विकासय् ग्वाहालि जुइगु विश्वास प्वंकादीगु खः ।<eot>येँ- ने.सं. ११३ न्हूदँया लसताय् न्हूपुचः भिंद्यःत्वाःया ग्वसालय् म्हिगः नीनिक्वःगु मचाब्वाज्या कासा जुल । येँया बसन्तपुलिं सुरु जूगु उगु कासा धर्मपथ, ओमबहाः, क्वहिति जुयाः भिंद्यःत्वालय् थ्यंकाः क्वचाःगु खः । प्रदेश नं. ३ या सांसद राजेश शाक्यं उलेज्या यानादीगु उगु कासाय् मिजं मस्तपाखे आरुष श्रेष्ठ न्हाप, सौगात मगर लिउ व आमुस विक लियां लिउ लाःगु खःसा मिसा मस्तपाखे […]
येँ- झी पुचः विराटनगरया ग्वसालय् नेपाल संवत् ११३९ कछलाथ्व पारुकुन्हु न्हूदँया लसताय् मोटरसाइकल ¥याली जुल । विराटनगरय् च्वंपिं नेवाःतय्सं नेपाल संवत्या प्रवर्तक शंखधर साख्वाःया झ्वाताय् माल्यार्पण यानाः मोटरसाइकल ¥याली न्ह्याकूगु खः । झी पुचः विराटनगरया ज्याकू दुगु थासं शुरु जूगु ¥याली विराटनगरया थीथी लागा चाःहिलाः हाकनं उगु हे थासय् वयाः ¥याली क्वचायेकूगु खः । मोटरसाइकल ¥यालीइ विराटनगरय् च्वना […]<eot>येँ – संस्कृति संरक्षणया निंतिं दातापिंसं तयाथकूगु चलअचल सम्पत्तिया हकभोग याःगु वापत सरकारं गुठी संस्थानयात पुलेमाःगु ध्यबा अर्बौं तका थ्यंगु दु । थ्व ध्यबा सरकारं इलय् हे मबिउगु धासें गुठी संस्थानं अर्थ मन्त्रालयय् थःपिनिगु खँ तयेधुंकूगु खँ सीदुगु दु । गुठी संस्थानं २०२७ सालं निसें सरकारयाके कायेमाःगु बक्यौता जक १३ अर्ब ६५ करोड ७२ लाख तका थ्यनेधुंकूगु दु ।
संस्थानं थीथी झिंच्यागू शीर्षकय् सरकारं ध्यबा पुलेमाःगु खँ धाःगु दु । दकलय् अप्वः धनुषा जिल्लाया जनकपुर नगरपालिकाया थीथी सरकारी ज्याकुथिं उपभोग यानाच्वंगु तैनाथी गुथिया जग्गाया ११ अर्ब ४५ करोड सरकारं संस्थानयात पुलेमाःगु दु । थनया १७० रोपनी जग्गा सरकारं भोग यानाच्वंगु दु ।
अथे हे धोबिखोला सिफल तां गुथिया १ करोड, सोह्रखुट्टेय् प्रहरीं भोग याना वयाच्वंगु जग्गाया ९ करोड ७९ लाखया लिसें थीथी जात्रा पर्व चले यायेगु निंतिं गुठी संस्थान बेहोरे यायेधुंकूगु ध्यबा नं बक्यौता कथं ल्यं दनिगु खँ धाःगु दु । सरकारपाखें वयेमाःगु ध्यबा मवःगुलिं संस्थानं यायेमाःगु महत्वपूर्ण ज्या व लोप जुइधुंकूगु संस्कृतिया जगेर्ना यायेगु ज्या पंगः वयाच्वंगु खँ सहप्रशासन दीपकबहादुर पाण्डें कनादीगु दु ।
वय्कःया कथं सरकारयाके कायेमाःगु ध्यबा वल धाःसा व्यवसायिक रुपं लगानी यानाः गुठी संस्थानं चले यानाच्वंगु थीथी जात्रा पर्व सञ्चालन यायेगु ज्याय् अःपुइगु खँ धाःगु दु । वंगु छुं दँ न्ह्यवंनिसें सरकारं गुठी संस्थानया बजेट फ्यायेगु ज्या बन्द यायेधुंकूगु दुसा थःपिंसं आय आर्जन यायेगु ज्याय् नं सरकार थीथी पक्षं ग्वाहालि मयाःगुलिं जात्रा पर्व सञ्चालन यायेगु तकं समस्या जुयाच्वंगु दु ।
गुठी संस्थानया कथं देय्न्यंकं संस्थानया १५ हजार स्वयां अप्वः जग्गा दु । उकिया आपालं ब्व तराई लागाय् लाः । नेपाः थ्यंमथ्यं १२०० मठमन्दिर व गुम्बा दु । गुकी राजगुथि अन्तर्गत २३०० गुथि लगतय् दु । गुथि संस्थानं सरकारयाके कायेमाःगु बक्यौता बारे अर्थ मन्त्रालय लिसे खँल्हाबल्हा जुयाच्वंगु दुसा स्वन्ति नखः लिपा उकिया बारे निर्णय जुइफइगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – ताः ईया विवाद लिपा लानिपुखू दयेकेगु कथं येँ महानगरपालिकां याःगु तयारी आः हाकनं अन्यौलय् लाःवंगु दु । येँ मनपां माग याः कथंया बोलपत्र व आशयपत्र पेश याःपिं निगुलिं कम्पनीया योग्यता मगाःगुलिं लानिपुखू दयेकेगु ज्या हानं अन्यौलय् लाःवंगु खः । तःभुखाचं क्षति जूगु लानिपुखू दयेकेत निक्वःखुसी कामपां बोलपत्र आह्वान याःगु खः ।
तर बोलपत्र कथं या आशयपत्र मवःगुलिं हाकनं टेन्डर आह्वान यायेमाःगु खः । लानिपुखू दयेकेत इच्छा प्वंकूगु निगुलिं कम्पनीया योग्यता मगाःगुलिं समस्या वःगु खः । येँ मनपाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यया कथं मापदण्ड पूरा मजूगुलिं हाकनं बोलपत्र माग यायेमाःगु अवस्था वःगु दु । वय्कलं धयादी, ‘आः हाकनं बोलपत्र आह्वान यायेमाःगु जूगुलिं भचा ई काइगु जूगु दु ।’
न्हापांखुसी बोलपत्र आह्वान यानाः लानिपुखू दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगु खःसा अबलय् निर्माण सामाग्रीया कारणं विवाद ब्वलंगु खः । पुरातत्व विभागं सिमेन्ट व कंक्रिट छ्यलाः निर्माण ज्या न्ह्याकल धकाः विरोध यायेवं दयेकेज्या थाति लाःगु खः ।
थुगु दँय् नं लानिपुखू दयेकेगु ज्या क्वमचाःगुलिं बालगोपालेश्वर देगः थुगुसी स्वन्तिबलय् नं बन्द याइगु जूगु दु । किजापुजा कुन्हु बालगोपालेश्वर देगः चालीगु खःसा अन दाजुकिजा व तःकेहेँ मदुपिंसं किजा पुजा याइगु खः ।
येँ – आदिवासी जनजाति चलचित्र महासंघया ग्वसालय् जूगु निक्वःगु आदिवासी चलचित्र महोत्सवय् नेपालभाषाया संकिपा ‘तापलय्’ नं पब्लिक च्वाइस अवार्ड त्याकेत ताःलाःगु दु । सिरपाः वापत संकिपां नीन्याद्वः तका दांया त्याकूगु दुसा निर्देशक बालमुकुन्द प्रजापतिं उगु सिरपाःनापं हनापौ लःल्हाना कयादीगु खः ।
महोत्सवय् नेपालभाषाया नापं तामांग, किरात राई, गुरुंग, मगः, शेर्पा, माझी, थारु, राजवंशी, सुनुवार यानाः थीथी झिंप्यंगू संकिपा दथुइ जूगु धेंधेंबल्लाखय् नेपालभाषा ‘तापलय्’ संकिपां उगु सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु खः । अथे हे महोत्सवय् संकिपा स्वःवःपिं स्वकुमिपिंसं बिउगु मतया लिधंसाय् पब्लिक च्वाइस सिरपाःया निंतिं तापलय् नापं मगः भाय्या ‘रैंया’, सुनुवार भाय्या ‘गो सु नङा’ दथुइ धेंधेंबल्लाः जूगु खः ।
महोत्सवय् आदिवासी संकिपाकःमि अरुणकुमार प्रधानं नीस्वनादीगु झिंन्याद्वः तनका दांया हःपाः सिरपाः किरात राईया ‘ढ्वाङकुम’ यात लःल्हाःगु खः । मूपाहांकथं झायादीम्ह संचार व सूचना प्रविधिमन्त्री गोकुलप्रसाद बाँस्कोटां वंगु आइतवाः जूगु महोत्सव समापन ज्याझ्वलय् सिरपाःलिसें महोत्सव ताःलाकेत ग्वाहालि यानादीपिंत सुभाय् पौ नं लःल्हानादीगु खः । अथे हे महोत्सवय् ब्वति काःगु दक्वं संकिपायात म्हति न्याद्वः तका क्यपूकथं लःल्हाःगु खः ।<eot>येँ – येँ मनपां थनिसें आः वइगु कार्तिक ३ गते तक मोहनिया बिदा लाःगुलिं न्यान्हु तक थःथःगु हे छेँय् फोहोर व्यवस्थापन यायेत इनाप याःगु दु । मनपां छगू सार्वजनिक सुचं पित बिसें मनपा व निजी क्षेत्रया कर्मचारी नं मोहनिया विदाय् च्वनीगु जूगुलिं वकुन्हु छेँय् मुनीगु फोहोर गनं नं वांमछ्वसे थःथःगु हे छेँय् व्यवस्थापन यानाः नगर सफाईया ज्याय् ग्वाहालि यायेत इनाप याःगु दु ।<eot>बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माण सम्बन्धय् पुस १३ गते नीस्वंगु विज्ञ पुचः व पुनःनिर्माण प्राधिकरणं थ्वहे कार्तिक १८ गते नीस्वंगु विज्ञ समितिं ‘बालगोपालेश्वर’ देगः ग्रन्थकुट शैलीं दयेकेगु सुझाव बिउगु खः । बालगोपालेश्वर देगः पुरातत्व विभागं गुम्बज शैलीं पुनः निर्माण यायेगु निर्णय याःगु खःसा विज्ञ पुचलं धाःसा ग्रन्थकुट शैली दयेकेमाःगु सुझाव बिया वयाच्वंगु खः ।
तर उकी विवाद जुया देगः दयेकेगु ज्या दिनाच्वंगु खः । बैठकं लानिपुखुली दुगु ‘जमलेश्वर’ देगः व ‘बिष्णु तीर्थ’ या पुनःनिर्माणय् माःगु समन्वय, सहजीकरण व अनुगमनया निंतिं राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणया संयोजकत्वय् ज्या यायेगु खँ धाःगु दु ।
विज्ञ पुचलं बिउगु सुझाबय् देगःया जीर्णोद्धार यायेबलय् थौंकन्हय् छ्यलाच्वंगु सिमेन्ट कंक्रिटया संरचना चीकाः मल्लकालीन स्वरुप व निर्माण सामग्री छ्यलेत, ग्रन्थकुट शैलीइ दयेकीगु देगःया जग पुलांगु हे सामग्री छ्यलाः दयेकेमाःगु खँ नं धाःगु दु ।<eot>बुधवाः सनिलय् राष्ट्रपति व संसदया सभामुख दथुइ भेटवार्ता जूगु खः । थ्व छगू कथं मध्यस्थता जूगु खँ वार्ताय् सहभागी छम्ह अधिकारीं धाःगु दु । वार्ता मजूगु खःसा सभामुखं राष्ट्रपतियात बेवास्ता यानाः शुक्रवाः हे संसद बैठक सःते त्यंगु खः ।<eot>येँ – लिच्छवी जुजु मानदेवया पालय् शुरु जूगु धयातःगु छगू प्याखं गोकर्णय् क्यनेज्या जुयाच्वंगु दु । उगु देवीप्याखं करिब स्वंगू दशक लिपा हाकनं क्यनेगु ज्या जूगु खः ।जुजु मानदेवया पालंनिसें प्रचलनय् वःगु धयातःगु ऐतिहासिक देवीप्याखं ३७ दँ लिपा गोकर्णय् प्रदर्शन याःगु खः । मोहनिया चालंकुन्हुनिसें प्रदर्शन जुइगु थ्व प्याखं वइगु माघ मसान्ततक थीथी नखःचखःया इलय् नं क्यनेगु ज्या न्ह्यानाच्वनी ।
२०३८ सालतक क्यनाच्वंगु खःसां लिपा वनाः प्याखं क्यनेत माःगु स्रोत व कलाकारया अभाव जुइवं बन्द जुयाच्वंगु खः । न्यागूगु शताब्दीया इलय् जुजु मानदेवया पालंनिसें क्यना वयाच्वंगु थ्व प्याखं २०३८ सालय्तक प्याखं क्यनेत कलाकारया रुपय् सक्रिय जुया च्वनादीम्ह ज्ञानबहादुर श्रेष्ठं (७०) न्हू पुस्तायात प्याखं स्यनादीवं ३७ दँ लिपा थुगु प्याखं हाकनं क्यनेगु तयारी न्ह्याःगु खः ।
वइगु माघ मसान्ततक थीथी नखःचखःया इलय् प्याखं क्यनेगु तयारीकथं वइगु कात्तिक १७ गते शनिवाः कान्तिभैरव देगः परिसरय् प्याखं क्यनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । थीथी देवीया स्वरुपय् थ्व प्याखं क्यनेगु याइ । थौं स्वयां नीन्यादँ न्ह्यःतक मोहनिया इलय् ख्वपया नवदुर्गा प्याखं नं गोकर्णय् हयाः क्यनेगु यानाच्वंगु खः ।
नीन्यादँ न्ह्यः बन्द जूगु थ्व प्याखं नं आः वयाः हाकनं क्यनेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु गोकर्णेश्वर नगरपालिका वडा नं. ४ या वडा अध्यक्ष श्रीकुमार श्रेष्ठं कनादीगु दु । प्याखं क्यनेगु निंतिं न्हू पुस्ता नं तसकं उत्साहपूर्वक लगे जुयाच्वंगु वय्कलं धयादिल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४३.६१३७३९ उत्तर व देशान्तर ११६.२३७६५१ पश्चिम खः (43.613739° N 116.237651° W)। थ्व थासय् १६५१७९२६५ वर्ग मिटर (६३.७७६०७३ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ५३३०३७ वर्ग मिटर (०.२०५८०७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६५.७५९८३६ उत्तर व देशान्तर १६८.९२७५९२ पश्चिम खः (65.759836° N 168.927592° W)। थ्व थासे ७३५५६८९ वर्ग मिटर (२.८४००४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कार्दियोलजि धाःगु नुगःया ल्वय् सीकिगु चिकित्साया ख्यः ख। थ्व ख्यलय् नुगः व भास्कुलर सिस्तमया सीकेज्या जुइ। थ्व ख्यःया थीथी कचा दु, दसु- इलेक्त्रोफिजिओलजि, इन्तर्भेन्सन कार्दियोलजि, पेदियात्रिक कार्दियोलजि आदि।
नुगः भारा-भारा मिनिगु छगू ताल दु। थ्व ताल स्यंसा नुगलं थःगु ज्या यायेफैमखु। नुगलं थःगु हि संकिगु ज्या याये मफैगु अवस्थायात कार्दियाक अरेस्त धाइ। कार्दियाक् अरेस्त थी-थी कारनं जुइफु।
नुगलय् जुयाच्वनेमाःगु इलेक्त्रिकल ज्या मजुइगु अवस्थायात असिस्तोली धाइ। थ्व अवस्थाय् इलेक्त्रोकार्दियोग्रामय् छ हाकः ग्वतुलाच्वंगु ध्वः जक खनेदै। अथेजूगुलिं थुकियात फ्ल्यातलाइन नं धाइ।
इलेक्त्रोकार्दियोग्रामय् पल्स दयेमाःगु रिदम दयाः नं पल्स मदयाच्वंगु अवस्थायात पल्स्‌लेस इलेक्त्रिकल एक्तिभिति धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२३५२९३ उत्तर व देशान्तर ८२.२३१६८७ पश्चिम खः (33.235293° N 82.231687° W)। थ्व थासे ३८५२०३३ वर्ग मिटर (१.४८७२७८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>क्वेस्वा (रुना सिमि; किस्वा इक्वेडोरय्) दक्षिण अमेरिकायागु छगु नेटिभ अमेरिकी भाषा खः। थ्व भाय् इन्का साम्राज्ययागु भाय् खः। नेटिभ अमेरिकी भाय् तेगु दथुइ दक्ले अप्व छ्येलिगु भाय् थ्व हे खः।
थ्व भाषाय् ३गु जक्क सः दु: /a/ /i/ व /u/। थ्व भाषा जक्क ल्हाइपिंस थुकित [æ] [ɪ] व [ʊ] धका उच्चारण याइ। ईस्पान्योल सः /a/ /i/ व /u/ नं थाय्-थासे छ्येलेछिं।<eot>मोल्दोवा /mɔːlˈdoʊvə/,[५][६] आधिकारिक कथं गणतन्त्र मोल्दोवा (मोल्दोवन/Template:Lang-ro Template:IPA-ro) पूर्वी युरोपय् अवस्थित छगू भूपरिवेष्टित राष्ट्र ख। थ्व राष्ट्रया पश्चिमय् रोमानिया ला धाःसा पूर्वय्, दक्षिणय् व उत्तरय् युक्रेन ला। थ्व देय्‌या राजधानी किश्नाउ ख। थ्व देय् सोभियत संघया पतन जुया सन् १९९१स दयावःगु देय् ख। सन् १९९४या जुलाई २९स मोल्दोवाया संविधान स्वीकृत जुल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५५१२८५ उत्तर व देशान्तर १२२.२६६३८२ पश्चिम खः (37.551285° N 122.266382° W)। थ्व थासे ९७३३२५३ वर्ग मिटर (३.७५८०३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४१८९१५२४ वर्ग मिटर (१६.१७४४०९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.२७५२४२ उत्तर व देशान्तर ११९.२२८०४८ पश्चिम खः (34.275242° N 119.228048° W)। थ्व थासे ५४५५९५८५ वर्ग मिटर (२१.०६५५७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३००२१४०७ वर्ग मिटर (११.५९१३३१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५४२९४३ उत्तर व देशान्तर १२१.९८२७८६ पश्चिम खः (37.542943° N 121.982786° W)। थ्व थासे १९८६३१४४६ वर्ग मिटर (७६.६९२०३३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७००३२८३ वर्ग मिटर (१०.४२६०२६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.८६१५८६ उत्तर व देशान्तर ८७.५२९३७४ पश्चिम खः (34.861586° N 87.529374° W)। थ्व थासे ४९५३९१२ वर्ग मिटर (१.९१२७१६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लस एञ्जिलस् संयुक्त राज्य अमेरिकाया क्यालिफोर्निया राज्यया छगु सिटी ख। थ्व नगर न्युयर्क धुंका संयुक्त राज्य अमेरिकाया दकलय् चकंगू नगर ख। थ्व नगर दक्षिण क्यालिफोर्नियाय् ला। थ्व नगर क्यालिफोर्निया राज्यया दकलय् तःधंगु नगर ख। थ्व नगर प्रशान्त महासागरया सिथय् दयाच्वंगु चकं ख्यलय् ला। थ्व ख्यःया पूर्वय् ३००० मितर तक जाःगू गुं-च्वापुगुंया झ्वः दयाच्वंगु दु। थ्व नगरया मू-नगरक्षेत्र १२१० वर्ग किमिय् विस्तारित दु। थ्व नगर लस एञ्जिलस काउन्तिइ ला। थ्व काउन्ति अमेरिकाया दकलय् यक्व जनसंख्या दूगु काउन्ति ख।
थ्व शहरया अक्षांश ३४.०८६१५९ उत्तर व देशान्तर ११८.३७५९८४ पश्चिम खः (34.086159° N 118.375984° W)। थ्व थासय् १२१४८९७९५८ वर्ग मिटर (४६९.०७४७४४ वर्ग माइल) बं दु धाःसा ७५६७०५७२ वर्ग मिटर (२९.२१६५७२ वर्ग माइल) ल दु[५]।<eot>इटलीया राजधानी रोम प्राचीन कालया शक्तिशालि व प्रभावशालि रोमन साम्राज्यया राजधानी ख। ईसाया आसपास व थ्व धुंका रोमन साम्राज्यं भूमध्य सागरया क्षेत्रय् थःगु प्रभुता स्थापित यात गुकिया कारणं थनया संस्कृति मेमेगु थासय् थ्यंवन। थुकियात आधुनिक यूरोपया आधारशिलाया रुपय् नालेगु या। इटलीया संस्कृतिइ यवनतयेगु नं प्रभाव दु।
इटलीया जनसंख्या २००८य् ५ कोटी ९० लख दु। देय्या क्षेत्रफल करिब ३लखः वर्ग किलोमिटर दु। रोम थ्व देय्या राजधानी ख व मेमेगु मू नगर भेनिस, मिलान आदि ख ।
महाक्षेत्र (Macroregions) युरोपियन युनियनया प्रथम-तहया विभाजन ख। थ्व कथं इटालीइ दूगु महाक्षेत्र थथे च्वं:<eot>अरेञ्ज काउन्ति संयुक्त राज्य अमेरिकाया क्यालिफोर्निया राज्यया छगू काउन्ति ख। सन् २०१०या जनगणना कथं थ्व काउन्ति लस एञ्जिलस व सान दिएगो काउन्ति धुंका क्यालिफोर्नियाया दकलय् अप्व जनगणना दूगु काउन्ति ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३०४०५१ उत्तर व देशान्तर १२१.८७२७३४ पश्चिम खः (37.304051° N 121.872734° W)। थ्व थासे ४५२८९४९४१ वर्ग मिटर (१७४.८६३७२२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८५८५३८९ वर्ग मिटर (३.३१४८३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.३७५७२२ उत्तर व देशान्तर ८२.४९२६६७ पश्चिम खः (27.375722° N 82.492667° W)। थ्व थासे ३२६४८०४ वर्ग मिटर (१.२६०५४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दुबईय् ८अर्ब दलरय् ६ दँय् दय्‌कूगु ८२४ मितर जाःगु १६८जा दूगु हलिंया दकलय् तःखागु छेँ बुर्ज ख़लीफ़ाया उद्घाटन जूगु।
भारतय् स्तक एक्सचेञ्ज बोर्द अफ इन्डियाया आदेशं शेयर बजाःतेगु चायेकिगु ई घौछि न्ह्यः सुथः ९ता ईलय् याःगु।<eot>लाल्भिया वा लात्भिया गणतन्त्र (लाल्भियामि भाषा : Latvijas Republika) उत्तरपूर्वी युरोपय् अवस्थित छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌ स्वंगु बाल्टिक गणराज्यय् छगू ख गुकियात द्वितीय विश्व युद्ध धुंका भूतपूर्व सोभियत संघय् विलय यानाबिल। थ्व देय्‌या सीमाय् लिथुआनिया, इस्टोनिया, बेलारूस, व रूस ला। थ्व देय्‌ आकारया दृष्टिं छगू चिधंगु देय्‌ ख व थ्व देय्‌या सकल क्षेत्रफल ६४,५८९ वर्ग किमि व जनसंख्या २२,३१,५० (२००९) दु।[१]
लात्भियाया राजधानी है रीगा ख। रीगाया अनुमानित जनसंख्या ८,२६,००० दु। सकल जनसंख्याया ६०% लातत्भियामि मूया नागरिक ख व करिब ३०% मनु रूसी मूयापिं ख। थ्व देय्‌या आधिकारिक भाषा लात्भिया भाषा ख। थ्व भाषा बाल्टिक भाषा परिवारया भाषा ख। थ्व देय्‌या आधिकारिक मुद्रा लात्स ख।
१३गु निसें १६गु शताब्दि तक्क लात्भिया लिभोनिया व कौरल्याण्ड तक्क दूगु व प्रशियन जुजुतेगु अधीनय् दूगु छगू भूभाग जुयाच्वन। १७गु शताब्दीइ लात्भियाय् पोल्याण्ड व स्विडेनं अधिकार यात।
१८गु शताब्दीइ न्येस्तादया सन्धि धुंका लिभोनिया व कौरल्याण्ड रूसी साम्राज्यया भाग जूवन। थुकिया सरकार कौरल्याण्ड व लिभोनिया निगु हे जाना दयेकल।
निक्वःगु विश्व युद्ध बिले थ्व राष्ट्रय् दक्ले न्हापां (निगु मेगु बाल्टिक गणराज्य नापं) सोभियत संघं आक्रमण यानाबिल व लिपा नाजी जर्मनीं व अन्ततः १९४४य् सोभियत संघं थ्व देय्‌यात स्वाना छगू सोभियत गणराज्य दयेकल।
लात्भिया २६ प्रशासकीय क्षेत्र व ७ नगरीय क्षेत्रय् विभाजित दु गुकियात लात्भियाय् क्रमशः apriņķis व lielpilsētas धाइ।
दक्ले तःधंगु धार्मिक समुदाय ख्रिस्टी धर्म ख। तर, ७% जनसंख्या जक्क नियमित कथं धार्मिक गतिविधिइ सक्रिय दु। दक्ले तःधंगु धार्मिक सम्प्रदाय थ्व कथं दु:
लातभिया भाषा लातवियाया आधिकरिक भाषा ख। थ्व भाषाया मातृभाषी १४ लाख दु। थ्व बाहेक १,५०,००० मनु मेमेगु देशय् थ्व भाषा नवाइ। गैह्र मातृभाषी लात्भिया भाषाय् खँल्हाइपिनिगु ल्याखँ यक्व दु। लात्भियाया भाषानीतिया कारणं थनया ८ लख जातीय-अल्पसंख्यक जनसंख्याय् ६०% थ्व भाषाय् नवाइ। लात्भिया भाषाया छ्येला लात्भियाया सामाजिक जीवनय् अप्वयाच्वंगु दु।[३]
लात्भिया भाषा छगू बाल्टिक भाषा ख व थ्व लिथुआनियानाप दक्ले अप्व मेल नं। अथे जुसां थ्व निगु भाषाय् छगू भाषा खँल्हाइपिंसं मेगु भाषा मथु।
सोभियत संघया भाग जुइधुंकुगु व तःधंगु ल्याखँय् रुसी मूलया मनुत दूगुलिं रूसी भाषा नं यक्व मनुतेसं छ्येलिगु या व यक्व बुरा-बुरीतेसं थ्व भाषा थु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५८१३५७ उत्तर व देशान्तर १२२.५८२७५७ पश्चिम खः (38.581357° N 122.582757° W)। थ्व थासे ६७२९७५३ वर्ग मिटर (२.५९८३७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गणतन्त्र दक्षिण अफ्रिका अफ्रिकाया दक्षिणी भागय् दुगु छगु देय् ख। थुकिगु लागाय् नामिबिया, बोत्स्वाना, जिम्बाब्वे, मोजाम्बिक, स्वाजील्यांड, व लेसोथो ला। दक्षिण अफ्रिका कमनवेल्थ अफ नेसनस्या सदस्य ख। थ्व देय्‌यात अफ्रिकाया सामाजिक व आर्थिक कथं दक्ले विकशित देय्‌या रुपय् काय्‌गु या।<eot>सूद्र्यः लुइवं दिन सुरु जुइ, तर थौंया दिन व कन्हय्या न्हियात छुटे यानाः धायेबलय् चन्द्रकलाया सहारा ला काये हे माल । अथेजूगुलिं थौं थ्व तिथि कन्हय् थ्व तिथि धाये हे माल । थुकथं हे पक्ष (बाःछि) व महिनाया अवधारणा स्पष्ट जुइ । अथेसां सूर्यया आधारय् दच्छि वल । उगु दच्छिया दुने महिनायात स्वयेबलय् सरदर १२ गू खण्ड जुल । आः सूर्यया चक्कर (पृथ्वीया गति व चक्कर खःसां स्वयेबलय् सूर्यया गति)यात १२ गू खण्डय् विभक्त यायेबलय् १२ गू राशि जुल । थ्वहे चक्करया खण्डय् सूर्य १२ गू राशिइ क्रमशः दुहां वनीगु जुल । अंग्रेजीं थुकियात जोडियाक धयावयाच्वंगु दु ।
थुकथं जुइबलय् सूद्र्यवं छगू राशिं मेगु राशिइ संक्रमण याइगु न्हियात संक्रानित धयावयाच्वंगु दु । संक्रान्ति धइगु थाय् हिलेत प्रवेश यानाः न्ह्याइगु खः । क्रान्ति त्रइगु परिवर्तन, संक्रमण धइगु थौंकन्हय् छगू व्यवस्थां मेगु व्यवस्थाय् वनीगु ई (ट्रान्जिसन) हानं मेगु संक्रमण धइगु किटाणुत पिनें वयाः झीगु म्हय् वा लखय् नसाय् पुं वइगु धइगु खंग्वः नाप ज्वःलाःगु ख“ग्वः खः । अथेजूगुलिं थुगु संक्रान्तिया महत्व जूगु खः ।<eot>येँ व यल महानगरपालिकाया मंकाः रुपं मोनोरेलया सम्भाव्यता अध्ययनया ज्या न्ह्यःने यंकीगु जूगु दु । कन्हय् बिहिवाः जुइगु येँ व यलया नगरसभाय् पेश याइगु बजेटय् मोनोरेलया सम्भाब्यता अध्ययन न्ह्यःने यंकेगु कथं प्रस्ताव पेस जुइत्यंगु दु ।
बिहिवाः येँ व यल महानगरया नगरसभाय् वइगु दँया बजेट पेस याइगु ज्याझ्वः तयातःगु दु । निगुलिं महानगरं थःथःगु प्रस्तावित बजेटय् मोनोरेल संचालनया विषयस अध्ययन न्ह्याकेत ज्याझ्वः हयेगु तयारी याःगु दु ।
बुधवाः येँया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य व यलया मेयर चिरिबाबु महर्जन दथुइ नं मोनोरेलया सम्भाब्यता अध्ययनयात न्ह्यःने यंकेगु विषस सहलह जूगु दु । निगुलिं महानगरया मेयरपिं न्हापांगु चरणय् येँया बुढानिलकण्ठनिसें यलया गोदावरीतक मोनोरेल चलेयायेगु कथं सम्भाब्यता अध्ययन न्ह्याकेत सहमत जूगु दु ।
थ्वकथं कन्हय् बिहिवाः नगरसभाय् पेस जुइगु बजेट वक्तव्यय् निगुलिं महानगरपालिकां मोनोरेल संचालनया नितिं तयारी न्ह्याकेगु प्रस्ताव पेस याइगु जूगु दु ।
मलेसिया लिसेंया देसय् ११ मिटर तब्यागु सतकय् च्वय् नं मोनोरेल चलेजुयाच्वंगुलिं येँय् थुकिया सम्भावना बांलाइगु निष्कर्ष निगुलिं महानगरया दु ।
आः न्हापांगु चरणय् येँया बुढानिलकण्ठंनिसें यलया गोदावरीतक मोनोरेल चलेयानाः लिपा विस्तार यायेत येँ व यलया मेमेगु नगरपालिकालिसे नं सहलह न्ह्यःने यंकेगु योजना दयेकूगु दु । लिपा ख्वपया क्षेत्रयात नं कःघानाः मोनोरेल विस्तार यायेगु योजना दयेकूगु दु ।
मेट्रो चलेयायेत येँया क्षेत्रफल चीधं जूगु व जमिन तःलय् जुइगुलिं थीथी समस्यात वइगु अवस्था मोनोरेलयात हे येँया फुक्क स्थानीय तहया अपनत्व जुइगु कथं न्ह्यःने यंकेत निगू महानगर एकमत जूगु खः ।
मोनोरेलया निर्माण लागत मेट्रोया सिबें ८० गुणा दनीगु जुइ । निर्माण अवधि नं मेट्रो रेलया सिबें १ तिहाइ म्हो जुइगुलिं थुकिया बांलाःगु सम्भावना खनेदूगु निष्कर्ष इमिगु दु ।
मोनोरेल चलेयायेत लँपुइ ट्रली बसया थेंहे थां तःसा गाः । सर्गतय् चलेजुइगु जूगुलिं थुकिं सतकया ट्राफिक व्यवस्थाय् नं छुं कथंया लिच्वः मलाकीगु अपेक्षा याःगु दु ।<eot>गौतम महर्जन, किपू नगरपालिका १६ वडा नगांया बासिन्दा खः । वय्कः थ्यंमथ्यं ३० दँ न्ह्यःनिसें किपूया १७ वडाय् च्वंगु कीर्तिपुर माध्यमिक विद्यालयस शिक्षक जुयाच्वनादीगु खः । वय्कःया विषय गणित विषय खः । शिक्षक गौतम महर्जनयात उगु स्कुलय् छम्ह बांलाःम्ह गणित शिक्षकया रुपं कायेगु यानाः वयाच्वंगु दु । वय्कःलिसे वय्कःया गणित विषय वकीर्तिपुर मा.वि.या विषययात कया यानागु खँल्हाबल्हाया लिधंसाय् बःचाहाकलं थन न्ह्यब्वया च्वना । –सं.
न्हापा न्हापा स्कुलय् आखः ब्वंकेगु नापं स्कुलया व्यवस्थापनय् नं ग्वाहालि यानाः वयाच्वनागु खः । तर २०७१ मंसिर–पौष लिपा ब्वंकेगु बाहेक मेगु छुं नं ज्या यायेगु लकस मदुगुलिं सामाजिक ख्यलय् गुथि गाना, सांस्कृतिक बाजागाजाया ब्वज्याय् ज्या यानाच्वना ।
न्हापा डाक्टर, इन्जियर, पत्रकार, कलाकार, प्राविधिक दक्ष जनशक्ति देसय् उत्पादन यायेत मूवंगु योगदान ब्यूगु थुुगु स्कुल सुथांलाक्क न्ह्याकेत गुज्वःगु पलाः न्ह्याकूसा बाँलाइथें च्वं ?
देश विकासया नितिं आपालं माःगु डाक्टर, इन्जियर, पत्रकार, कलाकार, प्राविधिक थेंजाःगु प्राविधिक जनशक्ति उत्पादनय् थुगु स्कुलं यानाः वयाच्वंगु योगदान सकसिनं खनाच्वंगु खः । सकल ब्वमिपिन्सं थः ब्वनागु स्कुलयात माया याना लुमंका हे च्वनि । तर थः ब्वनागु स्कुलया अवस्था च्वय् क्वय् जुइगु इलय् थःगु म्हसिका कथं न्ह्यब्वयेगु स्कुलया हुनिं बाँलाः मलाः लिच्वः लाना हे च्वनि । उकिं थःगु स्कुल सदां भिनेमा धकाः स्वभाविक रुपं आस्था तया हे च्वनेमाः ।<eot>छक्वः बैशाख महिनाया अमाइ कुन्हू रथय् तयेत व निक्वःगुखुसि दिल्लागाः अमाइ कुन्हू काःवनीगु खः । थुगुसी असार १० गते शनिवाः अमाइ कुन्हू बुंगद्यःयात कुरुवालय् वनाः काःवनीगु जूगु दु । कुरुवालय् वनाः बुंगद्यःयात कलशय् तयाः पाञ्जु व मलिनीपिन्सं ज्वनाः बुंगय् च्वंगु द्यःगलय् ज्वनावइगु खः ।
नगुने २०७२ सालया बैशाख १२ गते बुंगद्यःया देगः पूर्णरुपं क्षति जूगुलिं बुंगद्यःयात बुंगय् च्वंगु फल्चाय् बिराजमान याकातःगु दु । थुगुसी बुंगद्यः कुरुवालय् मलिनी जुयाः झाइम्ह मलि परिवारया भौमचा रेणु मलि धइगु खँ मलि परिवारं जानकारी ब्युगु दु । थ्व मली परिवार बुंगःद्यः हःबलेया ललित ज्यापुया सन्तति खः ।
बुंगद्यः नेपालमण्डलय् बिज्याये धुंका नं वसपोलयात छुं छुं खँ चित्तबुझे मजुगुलिं तंम्वयाः लिहाँ बिज्यागु बखतय् थथे वना हाकनं वसपोल करुणामययात ह्ययेकाः लितब्वना हःगु धइगु धापू दु । थुकथं बुंगद्यःयात कुरुवालं दच्छिइ निक्वः काःवनेमाःगु परम्परा न्ह्याःगु खः ।<eot>शिक्षण पेशाय् नं वय्कलं नेपाल भाषाया सेवा यायेगु त्वःता मदी । २०३८ सालतक्क भाग्योदय माबिइ शिक्षण यायेगु झ्वलय् अन वय्कलं अंग्रेजीया नापनापं नेपालभाषा नं ब्वंकादीगु खः । २०३८ सालय् वय्कः थी थी कारणं भद्रवासया आदर्श मा.बिइ ब्वंकः झाल । २०४० सालय् चुगांय वय्कः राष्ट्रिय माबिया हेडमास्टर तक्क नं जुयादिल । उगु हे स्कुलय् हेडमास्टर जुयाच्वच्वं हे नेपाल सम्बत ११०७य् येँयाः पुन्ही कुन्हु वय्कः मदूगु खः ।
वय्कःया जहान परीवारया खँ ल्हाय्बलय् वय्कःया इहिपा २०१७ सालय् मय्जु माया श्रेष्ठनाप जूगु खः । वय्कःया निम्ह काय्पिं दी, कुञ्ज जोशी अले यचु जोशी ।
वय्कःया साहित्यिक पलाःया खँ ल्हाय्बलय् वय्कलं २०१३ साल न्ह्यः हे थुगु ख्यलय् पलाः न्ह्याका दी धुंकूगु खनेदु । २०१३ सालय् वय्कलं त्रि चन्द्र कलेजय् जूगु साहित्य सम्मेलनय् दक्कले न्हापां सिरपाः त्याकाद्यूगु खनेदु । वयां लिपा वय्कलं यक्व हे सिरपाःत त्याकादीगु दु । सक्वय् जुइगु दबू प्याखंया नितिं ला वय्कलं दँय्दसं हे थःगु च्वसा न्ह्याकादीगु दु । गुलिं प्याखंया नितिं वय्कलं म्ये च्वयादिल सा गुलिं अभिनय नं यानादिल । गुलिं ला वय्कलं म्ये नं हालादिल । सामाजिक ज्याय् नं वय्कः उलि हे सक्रिय खनेदु । थः हेटौंडा च्वनाच्वंगु इलय् अन नं वय्कलं नेपालभाषाया पुचः स्वनेगु, नेपालभाषाया गतिबिधि न्ह्याकेगु यानादिल । ०१८ सालय् चिराग सफुकुथि स्वनेगु, २०३२ सालय् जयबली क्लब स्वनेगुलिइ नं न्ह्यज्याना दिल ।
पीगुदँया जकया जीवन दुने वय्कलं यक्व हे बांबांलाःगु कृतित नेपालभाषा साहित्यायत बियादीगु दु । मुक्कं वय्कःया न्हयेयुगूति सफू पिदंगु खनेदु । काब्य, प्याखं, उपन्यास, म्ये आदि यानाः पिदंगु वय्कःया थी थी कृति मध्ये सिलुस्वां उपन्यास तसकं चर्चित जूगु खः । सिलुस्वां उपन्यासं ला नेपालभाषाया साहित्य ख्यलय् न्हूगु कथंया बहशया हे थालनी याःगु खनेदु । नापं बिपात्र, छि स्यानाः हत्या, व ल्वहँ जि झ्वाला नं तसकं हे चर्चित उपन्यासत खः । वय्कलं च्वयादीगु म्येया खँ ल्हायेबलय् दक्कले लोकं व्हाःगु म्ये धइगु हाइ हाइ रे थ्वंया बात्चा धकाः धाइ । खय्त नं गिरीजा प्रसाद जोशी धइकथं हे हाइ हाइ रे थ्वंया बात्चा लुमना हे वइ । साहित्ययात वय्कलं जीवन्त यायेगु कुतलय् हे खइ, थ्वंयागु सवाः वय्कलं धात्थें हे कयादिल । हाइ हाइ रे थ्वंया बात्चा श्रृजना यायेसिबें न्ह्यः वय्कलं गबलें हे त्वनादीगु मदु हं । तर लिपा त्वनादिल । व हे सलिं वय्कःया मृत्युया कारण जुयाबिल । व हे सलिं अथवा व हे थ्वंया बात्चाया हुनिं वय्कः जक पीगुदँ दुबलय् मन्त, क्यान्सर ल्वचं कयाः ।
संकिपा ख्यलय् नं वय्कलं थःगु च्वसा न्ह्याकादीगु खः । चिपनिप व लँपु धइगु निगू फिल्मया स्क्रीप्ट गिरीजा प्रसाद जोशीयागु हे खः । छगू संकिपाया नितिं च्वयातःगु स्क्रीप्ट पिहां हे मवःगु नं दु । गिरीजा प्रसाद जोशीया यक्व हे कृतित पिदमनीगु नं दनि । अय्जूगुलिं गिरीजा प्रसाद जोशीया शरीर थौं झीगु दथुइ मदूगु खःसां नं वय्कःया न्हूगु कृति पिदनी मखुत धाये मत्यःनि । नेपालभाषाया ख्यलय्, नेपालभाषा साहित्यया ख्यलय् न्ह्याज्याना च्वंगु संघसंस्था व नेवाः न्ह्यलुवाःतय्सं थुगु खँय् बिचाः याःसा झीसं अझ नं गिरीजा प्रसाद जोशीया न्हूगु कृतित ब्वने खनीतिनि ।<eot>नेवाः फिल्म सोसाइटीया ग्वसालय् थुगुसी निक्वःगु नेवाः संकिपा नखः व नेवाः संकिपाकःमि हना ज्याझ्वः जुइगु जूगु दु ।
थगुने न्हापांखुसि धरानय् न्हापांगु नेवाः संकिपा नखः व हना ज्याझ्वः जूगु खःसा थुगुसी निक्वःगु संकिपा नखः व हना ज्याझ्वः येँय् जुइत्यंगु खँ नेवाः फिल्म सोसाइटीं जानकारी ब्यूगु दु ।
थुगुसी ने.सं. ११३७ कौलाथ्व ३ (असोज ७ गते) जुइगु ज्याझ्वलय् नेवाः संकिपायात सिरपाः व संकिपाकःमिपिन्त हनीगु खँ दुसा थुगुसी संकिपा दथुइ धेंधेंबल्ला यानाः बांलाःगु संकिपायात सिरपाः बिइगु ग्वसाः ग्वयातःगु दु ।
अथे जूगुलिं थ्व संकिपा नखलय् थःगु संकिपा दुतिनेत इनाप नं याःगु दु । ब्वति कायेगु नितिं थ्वहे वइगु ने.सं. ११३७ गुंलागा ९ (श्रावण मसान्त) या दुने नेवाः फिल्म सोसाइटीया दांभरी विजेन्द्र बज्राचार्यया इमेज डस सिक्स कलर ल्यावय् स्वापू तयेत नं इनाप याःगु दु ।
नेवाः संकिपा ख्यलय् महोत्सव व सिरपाः ज्याझ्वः ताःई न्हयवःनिसें दिनाच्वंगु अवस्थाय् नेवाः फिल्म सोसाइटीपाखें यायेत्यंगु थ्व ज्याझ्वःयात कयाः आपासिनं लसता प्वंकूगु दुसा थुगुसी पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डया स्वक्वःगु संस्करण नं जुइत्यंगु दु । थुकियात नं आपासिनं लसकुस याःगु दु ।
आःतक सीदु कथं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड थ्वहे वइगु ञलाथ्व ५ (भदौ १० गते) शनिवाः जुइगु खँ दुसा मच्छिन्द्र क्लबया ग्वसालय् येँया जनबहालय् जुयाः वयाच्वंगु नेवाः संकिपा नखः नं छुं छुं हुनिं थगुने मजूसां थुगुसी जुइगु सम्भावना दूगु खँया नं हुइनाभुइना दु ।
थुकथं थुगुसी नेवाः संकिपा नखः व सिरपाःया ख्यलय् छगू मखु तःगु हे लसता ज्याझ्वः जुइगु सम्भावना ब्वलना वःगु दु ।<eot>देशय् गणतन्त्र वल, जुजु चिलावने धुंकल । तर झी अझ नं छम्ह जुजुयात महाजुजु दयेकेगु कुतलय् दनि । देश दासतां मुक्त जुइधुंकूगु अवस्थाय् आः वयाः झीसं पुष २७ यात गुकथं कायेगु धकाः छकः बिचाः मयासे हे मज्यू । नेपाल एकिकरण याःम्ह धकाः पृथ्वीनारायण शाहया बुदिंया दिं पुष २७ यात एकता दिवसया रुपय् हनेमाःगु सः थ्वयाच्वन […]
नेवाः फिल्म सोसाइटीया ग्वसालय् थुगुसी निक्वःगु नेवाः संकिपा नखः व नेवाः संकिपाकःमि हना ज्याझ्वः जुइगु जूगु दु । थगुने न्हापांखुसि धरानय् न्हापांगु नेवाः संकिपा नखः व हना ज्याझ्वः जूगु खःसा थुगुसी निक्वःगु संकिपा नखः व हना ज्याझ्वः येँय् जुइत्यंगु खँ नेवाः फिल्म सोसाइटीं जानकारी ब्यूगु दु । थुगुसी ने.सं. ११३७ कौलाथ्व ३ (असोज ७ गते) […]
नेवाः संकिपाया इतिहासयात पुइका स्वयेगु खःसा थौं नेवाः संकिपाया वह दँय् झी थ्यने धुंकल । दक्कले न्हापांगु नेवाः संकिपा सिलु पिदंगु थौं नीन्यादँ दय्धुंकल । थुगु सिलु संकिपा दक्कले न्हापांगु नेवाः संकिपा जक मखु, नेपाःया दक्कले न्हापांगु आदिवासि जनजाती मातृभाषाया संकिपा नं खः । नेपाःया दक्कले न्हापांगु संकिपा बिक्रम सम्बत २००८ सालय् निर्माण जूगु खःसा […]
स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु जीवन्त नापं अमूर्त संस्कृति अले दक्ले ताः हाकःगु् जात्रा कथं नालातःगु बुंगद्यःया रथ जात्रा खः । थीथी समुदायपाखें थीथी नामं पूजा आजा याना वयाच्वंम्ह बुंगद्यः खः । नेवाःतय्सं बुंगद्यः नापनापं लोकनाथ नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अथे हे बौद्धमार्गीतय्सं लोकेश्वर, अवलोकितेश्वर, पद्मपाणी, धया वयाच्वंगु दु । उगु हे कथं हिन्दू धर्मालम्वीतय्सं […]
सिरि सिरि फसं जितः कुचु कुचु नकल जउभन मुसु मुसु काल वाउँघाँय्या लासाय् द्यना मन जिगु वाउँल मुखू ब्यनाः होगु स्वानं जितः न्हीकल नागेबेलि गुँया लँपु जितः न्याकुं काय्कल झ्वालां स्यन छम छम चाल लहरान हितु हिनाः स्यन माया यायेगु नस्वालन स्यन जितः मन ब्वयेगु झंगलया सलं जिगु रसं जाःगु नुगल म्य जुयाः म्हुतुं भयेबिल […]<eot>रसियाय् जुयाच्वंगु उगु कासा अन्तर्गत थौं शुक्रवाः निगू कासा जुइ, गुकी न्हापांगु कासा नेपाली ई कथं बहनी ७ः४५ ता इलय् उरुग्वें फ्रान्सया सामना याइसा निगूगु कासा कथं चान्ह् ११ः४५ ता इलय् ब्राजिल व बेल्जियया भिडन्त जुइगु जूगु दु ।
जुयाच्वंगु विश्वकप कासाय् उरुग्वें पोर्चुगलयात २–१ गोल अन्तरं बुकाः क्वार्टरफाइनलय् थःगु थाय् सुरक्षित याःगु खः ।
क्वार्टरफाइनलया यात्रा तय यायेगु झ्वलय् न्याक्वःतक विश्वकप त्याकेधुंकूगु बाजिलं मेक्सिकोयात २–० गोल अन्तरं बुकूगु खःसा बेल्जियमं जापानयात ३–२ गोल अन्तरं बुकूगु खः ।
अथेहे, असार २३ गते शनिवाः बहनी ७ः४५ ता इलय् स्वंगूगु क्वार्टरफाइनल कासाय् स्वीडेन व इंग्ल्याण्ड ल्वाइगु जूगु दुसा प्यंगूगु व लिपांगु क्वार्टरफाइनल कासा कथं शनिवाः चान्हय् ११ः४५ ता इलय् ग्वसाः खलः रुस व क्रोएसिया दथुइ भिडन्त जुइगु जूगु दु ।
उगु कासाया विजेता पुचः विश्वकपया सेमिफाइनलय् थ्यनी । सेमिफाइनल कासा असार २६ व २७ गते जुइगु जूगु दु ।<eot>येँ महानगरपालिकां वइगु साउनं निसें पार्किङ व्यवस्थित यायेत स्मार्ट पार्किङ निर्माण याइगु जुगु दु । येँया अव्यवस्थित पार्किङया समस्या व्यवस्थापन यायेगु नितिं साउन न्हापांगु वाः निसें खरीद एकाइ प्रक्रियाय् यकेगु ज्या जुयाच्वंगु सहप्रवक्ता नवराज ढकालं राससयात जानकारी ब्यूगु दु । न्हापांगु चरणय् परीक्षणया कथं पार्किङया सुविधा न्हू सडक व दरबारमार्गय् याये त्यंगु खः । थ्व निगू थासय् प्रभावकारिता स्वयाः मेमेगु थासय् नं पार्किङ यायेगु योजना येँ महानगरपालिकां दयेकुगु दु ।
थ्व सुबिधा कथं दर्ता याःगु सवारीया नं खः मखु धकाः सेन्सरं जाँच याइगु जुगुलिं दर्ता जुगु सवारी साधन जक पार्किङ यायगु व्यवस्था सुविधायुक्त स्मार्ट पार्किङय् यानातःगु दु । गुगु सवारी साधनंया नं दर्ता जुगु दु । उगु सवारी साधन जक पार्किङया सुविधा बिइगु ब्यबस्था यानातःगु दु ।<eot>पिया च्वना छंत जिं पिया हे च्वने पियाः पियाः हे तुं जिं जीवन न्ह्याका च्वने वयेमा मवयेमा थ्व छंगु खुसि पिइगु ज्या खः जिं पिया हे च्वने । मखंम्ह छंत जिगु थ्व नुगलं खंकल खनका म्वाल, छाय् नुगलं यल धाल ययेवं थ्व नुगलय् बासँ छ च्वनाबिल म्हगस थें थ्व मिखां छ्ंत खंका हे च्वने […]<eot>पत्रकारिता ख्यःया दक्कले तःधंगु सम्पत्ति धइगु हे वया विश्वसनीयता खः । वं पितबीगु सुचनं सत्यतथ्ययात गुलि क्वात्तुक कय्‌च्याना च्वन धकाः स्वयेगु हे पत्रकारिता ख्यःयात लनीगु दक्कले न्हापांगु व तःधंगु दापू खः । तर नेपाःया पत्रकारतय् मंकाः संगठन नेपाल पत्रकार महासंघं हे ‘सत्य’यात सुचुकातःगु स्पष्ट जुयावसेंलि महासंघया नेतृत्वयात हे न्ह्यसः थनेमाःगु अवस्था वःगु दु । खँ […]
संघर्ष धैगु योजना दयेकाः, साइत स्वयाः शुरु याइमखु । थ्व ला आवश्यकतां मनूतय्‌त घ्वात्तुघ्वानाः याकी, सुयात छु यायेमाः वं अन व याइ । सुनां गुलि फुु उलि उपलब्धि हासिल याइ, संघर्षयात न्ह्याकेफुम्ह नेताया जन्म नं अनं हे जुइ । तर नेवाःतय्‌गु सवालय् धाःसा थ्व संर्घष व आन्दोलनया सामान्य नियम लागु जुइमखु । आःतक जूगु, जुल धयातःगु […]
गोरखाया जुजु पृथ्वीनारायण शाहं नेपाः एकिकरणया नामय् तत्कालीन अवस्थाय् युध्दया नियमयात तकं उल्लंघन यासें आक्रमण याःगु खँ इतिहासया पानाय् उल्लेख दु । पृथ्वीनारायण शाहया फौजं नेपाः एकिकरणया नामय् नेवाः वस्ती किपुलिइ आक्रमण यानाः त्याकेधुंकाः नं अन च्वंपिं सलंसः मनूतय्‌गु न्हाय् व न्हाय्‌पं ध्यनेगु ज्या याःगु खँ नं थीथी इतिहासकारतय्‌सं उल्लेख यानातःगु दु । अबलय् स्वसः […]<eot>नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् तःधंगु योगदान दुम्ह कसाःया जन्म थौंया हे दिनय् ने.सं.१००६स मां लक्ष्मीनानी व अबुजु चैत्यवीरसिंया कोखं येँया क्वाछेँ त्वालय् जूगु खः ।<eot>यःसां मयःसां, खःसां मखुसां थौंया थ्व बालंच्वंपिन्सं त्ययेकाच्वनेमाःगु दयेकाकायेमफूगु नेवाःराज्यय् भिंतुना हे जक अज्याःगु छगू खँग्वः खः गुकिं नेवाःतय्त दछितकया निंतिं क्वाकेगु शक्ति बिइ ।
व सः, म्हूचिउगु ल्हाः, धिमय्, धाः व मोटरसाइकलया हर्न । अन प्रत्येक मनूतय्के थः नेवाः जुयाया गर्व दइ, नेवाः छम्हस्यां याःगु राष्ट्रसेवाया लुमन्ति दइ, भाषिक दमन विरुद्धया चिल्लाय् दइ, अले थःगु भूमिइ थःगु हे शासन जुइमाःगु माग नं । अथेजुयाः चायेकं मचायेकं थ्व नेवाः शक्तिप्रदर्शनया परेड हे जुयाबिइ । दुने छु दु धइगु मसिउपिं नकतिनि नेवाःतय्गु स्वनिगलय् वःपिं आप्रवासी नेतात ला थ्व जक खनाः ज्ञानेन्द्रं सत्ता त्वःतूथें त्वता नं वनीगु जुइ यदि उमिगु लिउने थ्व नेवाःतय्गु “माकःफुइँ”जक खः धकाः कनाबिइपिं नेवाः चम्चात मदूगु खःसा । अज्याःपिन्त राजनीति यायेगु नं थ्व उर्वरा भूमि जुयाच्वंगु दु ।
मेखे दँय् दसं छथ्व ज्योतिषतय्सं चन्द्रमासया क्यालेण्डर हे अनुपयुक्त धायेकेत म्हपुजाकुन्हु तिथि स्यंकाबिइ अले म्हपुजा गबलय् याकेगु धइगु खँय् येँ, यल व ख्वपया धर्माधिकारीतय्गु राजनीति शुरु जुइ । समस्या ज्यंकेमाःपिन्सं स्वंगु दलया नेतातय्सं थें थःत्याःगु जक खँ ल्हाइ अले न्हिकां झंगःतय् हानं छन्हु बिदा थपेयाकेगु राजनीति शुरुजुइ ।
देश हिल, व्यवस्था हिल तर सत्ताय् धाःसा इपिं हे । उमिसं सिउ, नेवाःतय्सं मेगु छुं फ्वनीमखु, उकिं राष्ट्रया सम्पदायात राष्ट्रिय धकाः धया धइगु बचं बिइत नं स्वंगू दशक बिकी । अथेसां नेवाःतय्त वहे खय् बर्मू प्रधानमन्त्री वा मन्त्री माः । हरेक दँय् न्यय्द्वः नेवाःतय्गु अभिवादन नयेगु लोभं दछि तक नेवाःतय्गु सातु काइपिं व उमिगु नैसर्गिक अधिकारय् विष ल्वाकछ्याइपिं नं अन सम्मानित जुयाः बाघौतक नेवाःतय्सं मथूगु भासं बकवास बियावनी । थ्व उमिगु राजनीति जुल । अले बफरा नेवाःत नं दछितक गुगु भाय्या विरोध याइ, व हे भासं उकुन्हु व मन्त्री नं निगू नायुगु शब्द नवानावनीला धकाः न्हाय्पं बियाः न्यनाच्वनी । ल्हाः ह्याउँक ल्हापाथाइ । खँ क्वचाइ ।
मंकाःखलकं यायेमाःगु मयाः, यायेमजिउगु यात, उकिं थ्व सजायया भागिदार खः । तर उकियात सराःबिइपिन्त नं थःथःगु संस्था गुलि प्रजातान्त्रिक, उत्तरदायी, पारदर्शी व उमिसं नेवातय्त गनतक यंकल धकाः न्यंसा म्हुतुइ पाकां सुयाच्वनी । थम्हं चुरस स्वाइँस्वाइँ सासां ल्वगियात ”चुरस भपियादी मजिल” धकाः प्रेस्क्राइब याइपिं डाक्टरतय्त म्हसीके थाकु मजू थ्व चिकीचाधंगु शहरय् ।
स्वीदँया दुने बागमति ताँक्वय् यक्व लः बाः वनेधुंकल । थौंतकया दुने यक्वस्यां मंकाःखलःया श्रीपेच पुइमखनीगु जुइसातकि मेगु तःगु खलःत नीस्वनेधुंकल । नेवाः महागुथि, नेवाः देय् दबू, नेवाः राष्ट्रिय आन्दोलन व देय्गुथि नेपालमण्डल अज्याःगु निगू प्यंगू नां जक खः । भौतिक रुपं कोमाय् लाःथें जुइधुंकूगु मंकाः खलःयात म्वाकेमाल धायेगु आदर्शया खँ जुल । तर आः व धाथें म्वानावल धाःसा हानं यक्वस्या निंद हराम जुइगु निश्चित दु । मंकाः खलकं याये धाःगु ज्या मयासेंलि ग्वंवः महायेक नं सुथ जूगु दु, गुलिं वंगलय् वने धकाः जंगलय् वंगु दु । आः उहिलेको कुरा खुइले धाइपिं दइ, अबलय् हे व यमि छुँ जक खः धाइपिं दइ, म्वाके हे माःसा जिपिं धुँ जुइ, उकियात छुँ जक यानातये धाइपिं नं दइ ।
मंकाः खलःयात हानं म्वाकेमाःगुया कारण स्वयम् हे नं राजनीतिक जुइफु । बांलाःगु ज्या यानाः जनताया नुगलय् च्वनेमफुपिं सत्ताया ल्वापुखिचात अःपुक हिसिचादूगु नां दूगु व नेवाःतय्गु नुगलय् च्वनाच्वंगु मंकाः खलः थःगु यानाकयाः नेवाःतय्त थःथःगु पार्टीया ब्यालटबक्सय् भोग बिइत यंकेदइगु लोभं थन पार्टीतय् ई चुकुचुक वनाच्वंगु दइ । म्हसीके थाकुपिं त्वःताः छगू पार्टी बसन्तपूया तामझाम थःगु यायेमखनेव आः मंकाःखलःप्रति आक्रमक जूगु खः । हरेक मनूतयगु ल्हातिइ छगू छगू पार्टीया ध्वाँय् दुबलय् अले खय् बर्मू नेतातय्त नेवाःतय्गु लगाम ज्वंकेत नेवाःकार्यकर्तात हे इपांथिपां मसिइक सनाच्वंबलय् थःत थज्याःपिनिगुपाखें थःत गथेयानाः बचेयायेगु धइगु मंकाःखलःया न्हूगु चुनौति जुइफु । मेखे आः सक्रिय खनेदयाच्वंगु नेवाः खलःपुचलं थःगु बर्चस्व कायम यानातयेत गथेयानाः थुकियात स्याबोटाज यायेफु धैगु खँय् आः म्वानावइगु मंकाः खलःया नेतृत्वं बिचाः यायेमालेफु । अथेजुयाः मंकाः खलः म्वाकेमाःगु नेवाःतय्गु स्वाभिमानया खँ खयाःनं थ्व धइगु बाघ भैरव म्वाकेगु थज्याःगु आत्मघाती मजुमा धकाः मंकाःखलःया मतिनामिपिन्सं बिचाः नं यायेमाः ।
मेपिं राजनीति यानाः गनं गन थ्यनेधुंकी, झी नेवाःत गनगन थ्यनाः नं व हे छसुकया राजनीति हे जक यानाः पुस्तौंपुस्तातक अने हे बरमू नवःगु लाकां क्वय् घ्वंस्यानाच्वनी । व स्वयाः अप्वः यायेगु मनु मदुगु ला थ्व यायेगु धइगु हे राजनीति खः धकाः सयेकातःगुलिं आः उमिगु पाखें भिंतुनाया राजनीति बाहेक राजा जुइगु राजनीति जुइगु खनेगु थाय् ल्यं मदयेधुंकल ।<eot>पत्रकारिता ख्यःया दक्कले तःधंगु सम्पत्ति धइगु हे वया विश्वसनीयता खः । वं पितबीगु सुचनं सत्यतथ्ययात गुलि क्वात्तुक कय्‌च्याना च्वन
धकाः स्वयेगु हे पत्रकारिता ख्यःयात लनीगु दक्कले न्हापांगु व तःधंगु दापू खः । तर नेपाःया पत्रकारतय् मंकाः संगठन नेपाल पत्रकार महासंघं हे ‘सत्य’यात सुचुकातःगु स्पष्ट जुयावसेंलि महासंघया नेतृत्वयात हे न्ह्यसः थनेमाःगु अवस्था वःगु दु ।
खँ नेपाल पत्रकार महासंघया संस्थापक सु खः धइगु बारे खः । आःतक थःगु संगठनया संस्थापककथं महासंघं सन्त नेतालिसें पुलांम्ह प्रधानमन्त्री मदुम्ह कृष्णप्रसाद भट्टराईयात हे न्ह्यथनेगु याः । थःगु भवनय् महासंघया आःतकया नायःपिनिगु किपाः झ्वः छुनातःथाय् भट्टराईया हे किपा दक्कले न्ह्यःने तयातःगु दु ।
नेपालय् दक्कले न्हापां सत्यनारायण बहादुर श्रेष्ठया नेतृत्वय् २००८ सालय् ‘नेपाल पत्रकार(संघ)’ नांया पत्रकारतय्‌गु संस्था नीस्वंगु खः । पत्रकारिता ब्वनीपिन्सं थ्व खँ स्यू, छायधाःसा पत्रकारिताया हरेक विद्यार्थीं ब्वनीगु ग्रीष्मबहादुर देवकोटाया ‘नेपालको छापाखाना र पत्र–पत्रिकाको इतिहास’ सफूया पौल्याः १४९स थ्व खँ स्पष्ट कथं च्वयातःगु दु ।
श्रेष्ठया नेतृत्वय् नीस्वंगु नेपाल पत्रकार संघया आज्जु खः – ‘नेपाःया पत्रकारत व नेपालं पिनेया नेपाली पत्रकारतय्‌त संगठित यानाः इमित माःगु सुविधाया नितिं कुतः यायेगु व नेपालं पिनेया पत्रकारतलिसे स्वापू तयाः नेपाःया श्रमजीवि पत्रकारतय्‌गु व समाचारपत्रतय्‌गु अधिकारया रक्षा यायेगु।’ थुकथं स्वयेबलय् पत्रकार व प्रकाशनया अधिकारया रक्षा यायेत पत्रकारतय्‌त संगठित यायेमाः धइगु बिचाः वय्‌कःयाके उबले हे दु ।
थुगु संघं ‘छापाखाना र प्रकाशन सम्बन्धी ऐन’य् दुगु स्वतन्त्र पत्रकारिताय् अंकुश तइ कथंया वाक्यांशया स्पष्ट व्याख्या यायेमाःगु माग नं उबलेया गृहसचिवयात तःगु खः । उकिया स्पष्ट व्याख्या मजूसा नेपाःया शिशु पत्रिकाया प्रगतीइ यक्व हे पंगः थनीगुलिं थुपिं दफाया स्पष्टीकरण जुइमाः धकाः २००९ फागुन २ गते माग न्ह्यब्वःगु खः ।
वयां न्ह्यः उगु हे ऐनया विषययात कयाः गृहसचिवयात समाचारपत्रय् सम्पादकया थाय्‌बाय्‌ न्ह्यथनेमाःगु संसारय् गनं मदुगु व्यवस्था चीकेमाःगु, व्यंग्यचित्रयात नं सरकारं सहुलियत बीमाःगु, दण्ड व खुला कुनेगु थासय् दण्ड अथवा खुला कुनेगु धकाः च्वयेमाःगु, बिदाया दिनय् पर्चा वा अखबार तुरुन्त पिथनेमाःसा निगू प्रति लःल्हायेगु थाय् व अथे लःल्हाःगु निस्सा कायेगु प्रबन्ध जुइमाःगु थेंजाःगु माग न्ह्यब्वयेधुंकूगु खः ।
थुकथं २००८ सालंनिसें सुरु जूगु नेपाल पत्रकार संघया इतिहासयात हुयाः २०१२ सालं नीस्वंगु संघया सभापति हे संस्थापक खः धकाः छगू तःधंगु पुचलं हे बय्‌बय् यानाच्वंगु दु । खजा सन्त नेता भट्टराई नं गबलें नं थःत पत्रकार संघया संस्थापक धकाः दावी यानामदी । मेपिन्सं हे वय्‌कःयात संस्थापकया फेतां चिकूगु खः । उकिं थ्व मदुम्ह भट्टराईप्रतिया पूर्वाग्रह मखु । सुं नं व्यक्तिया कीर्ति व इतिहास हुयाछ्वये दइमखु धकाः जक धयागु खः ।
यलया नांजाःगु आदर्श विद्या मन्दिर ब्वनेकूया संस्थापक नं खःम्ह श्रेष्ठ लिपा पूर्णरूपं शिक्षा ख्यलय् सक्रिय जुयादिसेंलि पत्रकारिता ख्यलय् थम्हं तयागु कीर्तियात वय्‌कः थःम्हं हे नं उलेगु कुतः यानामदीगु खनेदु । वय्‌कः २०६० जेठ ९ गते क्यान्सर ल्वचं मदुगु खः ।
आःतक नं महासंघं थःगु वास्तविक संस्थापक सत्यनारायण बहादुर श्रेष्ठ खः धइगु ‘सत्य’यात सुचुका वयाच्वंगु दु । थ्व ‘सत्य’ छम्हेसित जक सुचुकूगु मखु, महासंघं थःगु इतिहासयात हे हुयाछ्वःगु खः । ‘सत्य’या सः सुनावने न्ह्यः हे झीसं ‘सत्य’यात न्ह्यःने हयेगु झी सकल पत्रकारतय्‌गु दायित्व नं खः ।<eot>भारतया न्हापाङ्गु पारलिङ्गी ब्यान्ड “ड सिक्स प्याक ब्यान्ड”य् सोनु निगम दुहाँ वन। थ्व ब्यान्डयातः यश राज संकिपाया ल्यायेम्ह पुचलं ‘ब्रुक बोन्ड रेड लेबल’ नापंया सहकार्यं थ्व ब्यान्ड देकूगु खः। अनुस्का शर्मां थ्व ब्यान्डयातः न्हापाङ्गु म्यें म्हसिकाः दिल व धयादिल, “जिं विश्वास यानां कि दक्वं प्राणीयातः समान आदर व हैसियतं हनापहः यायेमाः।” थ्व ब्यान्डं “हम है […]
वइगु थिंलागा १४ (पौष २५) निसें नेपालभाषा संकिपा समाजया ग्वसालय् नेपालभाषा संकिपा महोत्सव न्ह्याइगु जूगु दु । महोत्सवय् दक्कले न्हापां क्यनेत्यंगु संकिपा खः ‘मू मदुगु जिन्दगी ।’ संकिपाया निर्देशक खः भाजु सुरेन्द्र तुलाधर । निर्देशक भाजु तुलाधरयात इमेज च्यानलया ख्वताबजि सिरीयलया निर्देशक कथं नं म्हस्यूसा उकी वय्‌कलं नवाइगु थेगो ‘आः जिं छु यायेगु’ पाखें नं […]
न्हूदँ जःखः नेवाः कला ख्यलय् तःधंगु हे उत्साह व उमंग खनेदइ । थुगु इलय् न्हूदँया लसताय् भिंतुना देछासें यक्व हे म्येचाः, म्यूजिक भिडियोचाः अले संकिपात पिदनेगु याः । थुगु पालय् नं न्हू दँ नेपाल सम्बत ११३६या लसताय् यक्व हे म्येचाः, म्यूजिक भिडियोचाःत पिदंगु दु । थुगु हे म्येचाःतलिसें ‘प्रणय’ नामं छचाः न्हूगु म्येचाः नं बजारय् […]
न्हूगु दँ नेपाल सम्बत ११३६ झीगु लुखा न्ह्यःनेसं दु । न्हूदँया लिसें सकसिगु नुगः लसता व उमंगं जायाच्वंगु दइ । थुगु इलय् सकसिनं थःथःगु ख्यलं थःथःगु पहलं न्हूदँया भिन्तुना कालबिल यायेगु ज्या नं जुइ । व हे कथं कलाकारपिनि धाःसा थःथःगु कृति पिथनेगु ज्या नं न्हू दँयात हे लक्षित यानाः यायेगु चलन दु । थुगु […]<eot>जि ला अजू चाल । छु धाःगु थ्व बिराजं । ‘सु प्रेम दाइ, छु जुल प्रेम दाइयात ? वय्‌कःया बारे छु च्वयेमाल ?’
‘का, शरद दाईनं मस्यूनि ला ? रेडियो नेपालय् समाचार बीम्ह प्रेम साय्‌मि का । थौं सुथय् दुर्घटनाय् लानाः प्रेम दाइ मन्त नि ।’ बिराजया थ्व खँ न्यनाः जिं ला पत्याः हे याये फुगु मखुत । जिं ग्वःकः ला मखु जुइ धया । तर बिराजं खः, समाचार नं तयेधुन, मेमेथाय् नं समाचार वयेधुंकल धाःबलय् पत्याः जुइत बाध्य हे जुल । जिगु न्ह्यःने दुगु सफुतिइ व हे प्रेम दाइ खनेदयाच्वन । सफुतिइ वय्‌कःया हे परीचय ब्वनेत्यनाबलय् वय्कः हे मदुगु खँ न्हाय्पनय् लात ।
व सफू नं जितः प्रेम दाइनं हे कया हयाब्यूगु खः । वय्‌कः आशा सफूकुथिइ झाःबलय् ‘एकेदमिं पिकाःगु कलाकार रचनाकार परीचय कोष सफू स्वयेधुन ला धकाः न्यनादिल । जिं मस्वयानि धकाः लिसः बिया । ‘का छिगु हे परीचय उकी दुथ्याकातःगु दु, छिं हे स्वया मदियानि ला ? उकी परीचय दुपिंत सफुतिइ छ्यापं नं दु । जिं हे कयाहइबिला ?’ लिपा वय्‌कलं सफू ज्वना हे झाल । वय्‌कलं हे हयाब्यूगु सफुतिइ वय्‌कःया हे म्हसिका ब्वनेत्यनाबलय् वय्‌कः मन्त धइगु बुखँ न्यनेमाल ।
प्रेम साय्‌मि, नेपालभाषा ख्यःया छम्ह सक्रिया भाषासेवी, च्वमि, कार्यकर्ता आदि कथं म्हसीका दुम्ह थौं थ्व ख्यलं मत्यवं तापात । वि.सं. २००७ माघ १५ गते मां देवमाया मानन्धर व अबु बेखानारायण मानन्धरया कोखं जन्म जुयादीम्ह वय्‌कः अध्यापन, समाचारवाचन, सम्पादन, अनुवाद, अभिनय आदि तःगू ख्यलय् सक्रिय जुयादिल । ‘मतिनाया किचलय्’ नांया न्हापां निवन्ध च्वयाः पिलूझाःम्ह वय्‌कलं ‘दोलखाया नेपालभाषा खँपु मुना, (ने.सं. ११०६)’, ‘नेवाः नां मुना (१११७÷११३४)’ सफू पिथनादीगु दु । त्रिचन्द्र कलेजं पिथनीगु ‘जः’ पत्रिका व पलिस्थां पिदनीगु ‘पलिस्था’ दँपौया सम्पादन यानादीम्ह वय्‌कलं २०३२ सालय् ‘ब्वलासा’ नाटकय् अभिनयस लियांलिउ सिरपाः त्याकादीगु खः । वय्‌कः ज्ञानमाला भजन खलः, स्वयम्भुया लिउछ्यान्जे लिसें प्रचार कजि खःसा साहित्यिक संस्था पलिस्थाया नं छ्यान्जे खः । ताः ईतक्क रेडियो नेपालया समाचारवाचन यानादीम्ह वय्‌कलं समाचार अनुवाद, सम्पादन व रिपोर्टिङ नं यायेगु यानाद्यूगु खःसा छगू इलय् वय्कलं मैत्री एफ एमय् नं नेपालभाषां समाचार बियादीगु खः । लिसें वय्‌कः केन्द्रीय मानन्धर संघं पिथनीगु ‘यःसिं’ पत्रिकाया सम्पादक नं जुयादीगु दु ।
नेपालभाषाय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह वय्‌कः ‘पुलांगु नेपालभाषा खँग्वः धुकू’ दयेकेगु ज्याय् नं संलग्न जुयादी । थुकिया हे प्रेरणा कथं वय्कलं लिपांगु इलय् ‘अःखः खँग्वः धुकू’ पिकायेगु कुतः यानाच्वनादीगु खः । जितः गनतक्क ताः, वय्‌कःया उगु सफू तयार हे जुइ नं धुंकूगु खः । व हे सफूया ज्या झ्वलय् निन्हु स्वन्हु न्ह्यः जक आशा सफूकुथिइ झाःगु खः । उगु सफूया भूमिका च्वयेत प्रेम दाइनं तेजरत्न कंसाकारजुयात धयादीगु जुयाच्वन । प्रेम दाइनं तेज दाइयात थःगु सफूया नितिं उगु भूमिका च्वयाः आशा सफूकुथिइ हे त्वःताबिइत धयादीगु जुयाच्वन । निन्हु स्वन्हु न्ह्यः प्रेम दाइ आशा सफूकुथिइ झायाः ‘ग्व, तेजरत्न दाइ मझाः ला ?’ धकाः न्यना च्वनादीगु खः । सखे, भूमिकाया ज्या सिधःगु खःसा वय्‌कःया सफू नं पिहां वये हे धुंकल जुइ ।<eot>सुशील कोइरालाया जन्म अबु बोधप्रसाद व मां कुमुदिनीया तःधिकःम्ह काय्‌या रूपं विराटनगरय् जूगु खः । सुशीलया जन्म सन् १९३९स जूगु खः । वय्‌कःया खुम्ह किजा व छम्ह केहेँ दु । सुशीलया इहिपाः मजू ।
वय्‌कःया स्थायी थाय्‌बाय् बाँकेया नेपालगञ्ज खः । कोइरालाया अबुजु बोधप्रसाद वन अधिकृतया रुपय् जागीरया सिलसिलामा बाँके जिल्ला, नेपालगञ्ज थ्यंगु खः । वयां लिपा कोइराला परिवार नेपालगञ्जय् च्वनेगु याःगु खः ।
न्हापा ला कोइरालाया हलिउडय् हिरो जुइगु लक्ष्य दुगु खः । तर थःगु उगु लक्ष्ययात त्वःताःवय्‌कः राजनीतिइ क्वब्वाःगु खः । वय्‌कलं नेपाल व भारतय् यानाः करिब न्यादँ राजनैतिक बन्दीजीवन हनादीगु खः ।<eot>उथाय् वय्‌कःया मांअबु निम्हं मन्त । अले छेँया दक्वं भाला थम्हं कुब्वी माःबलय् वय्‌कलं ब्यापार यानाः थः व थःगु परीवारया जीवन हनादिल ।
लजगाःया हे झ्वलय् वय्‌कः राइटरया जागीर नयाः बाजुराय् नं झाःगु खनेदु । अले छम्ह साहुया काय्‌यात संस्कृत स्यनेत कलकत्ताय् तकं झाःगु जुयाच्वन ।
तर वय्‌कः धेबाया ल्यू ल्यू ब्वाँय् जूगु गबलें खनेमदु । जिवंकाछि वय्‌कलं थःगु धर्म, भाषाया सेवा याना तुं च्वनादिल । मेपिन्त भिं जुइगु ज्या याना तुं च्वनादिल ।
वय्‌कःयात न्हापा अध्ययन वा सयेकेसीकेगु वास्ता मदु । छन्हु फुकी दाजु आशामदुं मानहर्षं ‘जिमिसं बाखं कनेगु निष्ठानन्दं सिन्हः तिकेगु अले झी दाजुकिजापिनि नां च्वनीगु’ धयाब्यूबलय् निष्ठानन्दयात नुगलय् थिल व अध्ययन न्ह्याकादिल ।
दक्कले न्हापां वय्‌कलं घण्टाघर पुस्तकालयया पुस्तकालयाध्यक्ष यलया कुलमां पण्डितयाथाय् सारस्वत ब्याकरण अध्ययन यानादिल । मेमेपिं पण्डिततय् थाय् मेमेगु काब्य ग्रन्थ नं ब्वं झाल ।
थम्हं ब्वनागु थः काय् मोहनमानन्दयात ब्वंकाः काय् पासा कयाः बिद्याध्ययन यानादिल । थःगु छेँय् बालं च्वंवःम्ह यलयाम्ह पण्डितयाके काब्य सम्बन्धि थी थी खँत सयेकादिल ।
वय्‌कःसिबें न्हापा साहित्य धइगु पद्य शैलीं जक च्वइगु खः । तर वय्‌कलं गद्य शैली अर्थात झीसं खँल्हाबल्हा यायेगु भाषं हे साहित्य श्रृजना यायेगु यानादिल ।
बौद्ध ग्रन्थ ललितविस्तर वय्‌कःयागु च्वसां ने.सं. १०२९स पिदंगु खः । वयां लिपा बोधिचर्यावतार व आर्यभद्रचरी अनुबाद प्रकाशित यानादीगु खः ।
जीवनया अन्तिम इलय् तकं वय्‌कलं स्वयम्भुया सफूकुथि स्वनाद्यूगु् दु । थुकथं हे बाः वनाच्वंगु वय्कःया जीवन ने.सं. १०५५स लकुंबिना वन ।<eot>वय्कःया जन्म लक्ष्मीनारायण अमात्यया व मय्जु हर्षलक्ष्मीया कोखं नेपाल सम्बत ९८७ सालया ञलागा द्वितिया आइतवाः कुन्हु अथे धैगु बिक्रम सम्बत १९२४ साल आश्विन १ गते येँया केलत्वालय् जूगु खः । वय्कःया कुलछेँ ला ख्वपया सुकुलध्वाखाय् खः । वय्कःया बाज्या रामनारायण अमात्य ख्वपं येँया केलत्वालय् च्वंझाःगु खः ।
लजगाःया झ्वलय् वय्कःया अबुजुं वय्कःयात बाणिज्ये बिद्यते लक्ष्मी धइगु कापः पसलय् तयादिल । उगु बखतय् बीर समशेर महाराजं नेवाः कापः थायेगु ज्यायात हःपाः बी कथं थम्हं हे थाना कापःया लं फिनाजुइगु यात । उकिं यानाः प्रजापिनि दथुइ नं थाना वसः फिइगु चलन अप्वल । बजारय् कापः थायेत काया माग अप्वल । माल धाय्वं सयावइ सियावइ धयाथें वय्कलं थःगु हे कल्पनां कपाय् फ्यनेगु मेशिन तक्कं दयेकादिल । उगु मेशिन दयेकेत वय्कः यक्व हे थासय् जुइमाल । सिँया ज्या, धलोतया ज्या, नँया ज्या आदि आदि ज्याया नितिं उखेंथुखें जुजुं वय्कलं का फ्यनेग मेसिन दयेकाः तुं त्वःतादिल । थ्व वय्कःया स्वअध्ययनया नमुना खः । न्हियान्हिथं कापः पसलय् च्वनेमाःगु अले भचा लिलातकि सफू स्वयेगु । उकिं व कलया ज्याय् उलि स्वयेलाःगु मखु । अथेजूबलय् कल दयेकेत खर्च जू कथं लवः पिहांमवल । आर्थिक अवस्था बांलाकेत वय्कः ब्यापारया नितिं कलकत्ता झायाः मालताल हयेगु यानादिल । उखे कलकत्ता च्वँतल्ले नं सफू स्वैपिं पासा दयेकेगु, लाइब्ररी वनाः सफू ब्वनेगु, सफू पसःत चाःहिलाः सफू अले पत्रपत्रिकात आदि न्यायेगु ज्यायात त्वःफिका मदी । बिक्रम सम्बत् १९६३ सालय् कलकत्तां लिहां झाःबलय् वय्कःयात औलो ल्वचं कसेंलि कलकत्ता झायेगु त्वःफित । भचा जिया वसेंलि न्हिं छपु निपु यानाः निति या दोहा दयेकाः च्वयेगु यानादिल ।
वय्कःया कविता रचनाय् गुकथं च्वसा न्ह्यात धइगु खँ नं तसकं हे रोचक जू । छक्वः वय्कलं छगू म्हगस खंकादिल । वय्कः पसलय् च्वनाच्वंगु इलय् प्यम्ह गुजिलं फिनातःपिं साधुत वल । छम्ह खिं थानाच्वंम्ह, छम्ह तिंछु थानाच्वंम्ह, छम्ह म्ये हालाच्वंम्ह अले छम्ह प्याखं हुलाच्वंम्ह । वय्कःया झसंग न्ह्यलं चाल । अले उघ्रिमय् हे व म्ये ल्ह्ययादिल । म्येया धुवा ‘बनिया कन्हैया मोरे नन्दलाल…।’ अनंनिसें वय्कःया ल्हाः कविता रचनाय् नं न्ह्यज्यात । हानं स्वर्गीय भानुभक्तया रामायण खँसेंलि वय्कलं नं सिद्धिरामायण च्वयेगु ज्या न्ह्याकादिल । बि.सं. १९६३÷६४पाखे रामायणया बालकाण्ड छगू सिधःबलय् मेमेगु सफू च्वयेगु ज्या न्ह्याकादिल । बहनी छेँय् रामायण च्वयेगु व पसलय् गाहाःत पियाच्वनेबलय् मेमेगु सफूत च्वयेगु यानादिल ।
वय्कःया मां, वय्कः व वय्कःया किजा श्री कृष्णदास निम्ह दय्वं न्हापा हे मदुगु, चमां नं वय्कःया किजा गौरीदास व केँहे लीलावति (बेतिलानी) निम्ह दय्वं मन्त । वयां लिपा वय्कःया अबुजुं श्रीमति बेलकुमारीनापं ब्याहा यानादिल । वय्कःपाखें धर्मदास, लक्ष्मीदास, रामपन्ना व माणिक प्यम्ह काय्पिं दत । अले अबुजुं श्री लक्ष्मी नारायण नं १९६८ सालय् स्वर्गीय जुयादिल । अले छेँया दक्वं भार वय्कःया हे ब्वहलय् लाःवल । वय्कलं न्ह्याक्व कुतः यानां ज्या याःसां तबि छेँयात सुचारु रुपं न्ह्याका तयेमफुत । ‘व हचि, थ्व हचि व माल थ्व माल’या गाः वय्कलं ल्हायेमफुत । न्हिंन्हिं न्हून्हूगु मगाःमचालं वय्कःयात हायेका च्वनीगु ।
वय्कः ७६ निसें ८० सालपाखे बीरगंज व बेतियाय् नं च्वनादीगु खनेदु । अब्ले बीरगंजय् च्वनादीबलय् बेतिया झाया ‘सकता मां’ धाःगु सफू अले सज्जन हृदयाभरण नं ७७ सालय् बेतियाय् हे छापे याका हयादिल । हानं वार्णिक छन्दया शुकरम्भा सम्वाद सफू नं बीरगंज च्वंबलय् हे ७८ सालपाखे च्वयादीगु खः । उगु हे बखतय् असं दुछेँननिया श्री सिद्धिरत्न बीरगंज झाःबलय् वय्कःया अनेक कवितात न्यानाः छगू निगू योग्य प्रशंशाया नापं ‘सर्ववन्धु’ सफूयात धकाः न्यातका दां नं बियादिल खनी ।<eot>न्हूदँ नेपाल सम्वत् ११३६या आगमनलिसें नेवाः दबू डट कम नं थुगु हे दिनंनिसें औपचारीक रुपं न्ह्याःगु जुल । आइटि ख्यलय् अले संचार ख्यलय् सक्रिय ल्याय्म्हतय्गु पुचलं दयेकूग थुगु वेब पोर्टल थौंनिसें औपचारीक रुपं न्ह्याःगु खः ।
यक्व हे मांअबुपिनि थः मस्तय्त नेवाः नां हे तयेमास्ते वयाच्वनी । अज्याःपिं मांअबुपिन्त अःपुकेबीग नितिं झीसं थुगु हे दबुलिं मचायात नां सेक्सन नं न्ह्याकातयागु दु । थुगु सेक्सनय् वाःपतिकं न्हूगु न्हूग नांत अपडेट नं जुयावनीगु जूगुलिं न्हून्हूगु नांत नं थन लुइकां तुं च्वनेफइ । तजिलजिया बारे अनुसन्धानमूलक, दुग्यंगु जानकारीलिसेंया सामग्री थन न्ह्यब्वयेगु नितिं कुतः यायेगु जुइ । तजिलजि सेक्सनय् झीगु तजिलजिया धार्मिक, पौराणिक, सांस्कृतिक जानकारी जक मखु, वैज्ञानिक कारणयात नं दुवालेगु जुइ ।
थनथाय् दक्कले न्ह्यथनेबहगु खँ धयागु नेवाः दबू पात्रो खः । आःतक्क डिजिटल नेवाः पात्रो थुगु दबुलिइ हे खने दयेकःवःगु खः । आःया नितिं झीसं कम्प्यूटर, मोबाइल वा ट्याब्लेट आदि कथंया डिजिटल मिडियापाखें नेपाल सम्वतया पात्रो स्वयेफइगु कथं थुगु पात्रो न्ह्यब्वयागु दुसा लिपा वनाः थुकियात विकास यानायंकाः मस्तय्सं तकं नं नेवाः दबू पात्रो स्वयाः नेपाल सम्वत्यात अःपुक छ्यलावने फइकथं विकास यायेगु जुइ ।<eot>नेवाः संकिपाया इतिहासयात पुइका स्वयेगु खःसा थौं नेवाः संकिपाया वह दँय् झी थ्यने धुंकल । दक्कले न्हापांगु नेवाः संकिपा सिलु पिदंगु थौं नीन्यादँ दय्धुंकल । थुगु सिलु संकिपा दक्कले न्हापांगु नेवाः संकिपा जक मखु, नेपाःया दक्कले न्हापांगु आदिवासि जनजाती मातृभाषाया संकिपा नं खः । नेपाःया दक्कले न्हापांगु संकिपा बिक्रम सम्बत २००८ सालय् निर्माण जूगु खःसा नं २०४४ सालतक्क गैर खस भाषाया संकिपा धइगु हे पिमदं । २०४४य् नेपालभाषाया सिलु पिदने धुंकाः तिनि नेपालय् गैर खसभाषाया वा धाय् नेपाःया आदिवासि जनजाती मातृभाषाया संकिपा खनेदत ।
सिलु संकिपाया नायः भाजु जय श्रेष्ठ, नकिं मदुम्ह नवीना श्रेष्ठ खः । वय्कःपिं नापनापं सहायक भुमिकाय् सुशील श्रेष्ठ, किशोर मालाकार, सनमकुमार श्रेष्ठ, भृगुराम श्रेष्ठजुपिंसं नं म्हितादीगु दु । थुगु संकिपाय् नेपाःया नांजाःगु हास्य जोडि मदनकृष्ण श्रेष्ठ व हरीबंश आचार्ययात नं खंके फइ । संकिपाया निर्देशक भाजु प्रदिप रीमाल खःसा निर्माता प्रेम बानियाँ खः । संगीत बिइगु ज्या गणेशप्रसाद श्रेष्ठजुं यानादीगु खः ।
संकिपाया बाखं नेवाः समाजय् प्रचलित लोक बाखनय् आधारीत जुयाच्वंगु दु । निम्हत्यपु नापं सिलुतीर्थय् वनेमत्यः, नापं वन धाःसा बायेमाली धइगु बिषय दुने झीगु समाजय् प्रचलित जुयावयाच्वंगु बाखं संकिपाया बिषयबस्तु खः । संकिपाया बाखं, संबाद व म्ये च्वयेगु ज्या देबकृष्ण रंजीत व प्रेम बानिया निम्ह जानाः यानादीग दु । संकिपाया न्हापांगु ब्व नायः व नकिंया मतिना व इहिपा दुने न्ह्यइपुक्क न्ह्याकातःगु दु । नायः जय श्रेष्ठ फिल्मी पहलं भालुलिसे ल्वाये धुंकाः नकिं नविना श्रेष्ठलिसे मतिना जुइ । अनंलि निम्हेसिया इहिपाः जुइ । संकिपाया निगूगु ब्व थ्यंकाः नायः व नकिं निम्हत्यपु बाइगु नुगः मछिंगु प्रसंग अले नायकं थः तिरीयात डाकातय् ल्हातं बचे यानाहइगु रोमान्चक सिक्वेन्स दुने बाः वंगु दु ।
लोक बाखनय् आधारीत जूसां नं संकिपाय् दयेमाःगु दक्वं कथंया सवाः बिइत थुगु संकिपा ताःलाःगु खनेदु । मतिना, द्वन्द, हुलाप्याखं, म्ये, हास्य, दुःख सकतां कथंया रस थुगु संकिपादुने लुइकेफइ । संकिपायात रोमान्चक दयेकेत, न्ह्यइपुकेत लोक बाखंयात भचा भचा हिइका तःगु खनेदु । संकिपाया अन्त व लोक बाखंया अन्त पाकातःगु दु । लोक बाखंया अन्त बियोगान्त खःसा संकिपा संयोगान्त दयेका तःगु दु ।
थुगु संकिपायात स्वकुमिपिन्सं अतिकं हे ययेकूगु खः । संकिपा स्वयेगु नितिं दर्शकतय्सं थुलि उत्साह क्यन की, संकिपा स्वयेत मुंगु भीड नियन्त्रण याये मफयाः प्रहरीं लाठिचार्ज तक्क नं यात व छुं दिंया नितिं फिल्म मक्यनेत सरकारपाखें हे उजं वल । लिपा छगू जक हलय् मक्यंसे निगू स्वंगू हलय् क्यनेगु यायेधुंकाः तिनि संकिपाया क्यनेज्या हाकनं न्ह्यात ।
थुकथं दक्कले न्हापांगु नेवाः संकिपा वा दक्कले न्हापांगु आदिवासि जनजाती मातृभाषाया संकिपाया ल्याखं जक मखु, मेमेगु यक्व पक्षय् नं इतिहास दयेकूगु संकिपा खः, सिलु । दर्शकतय्गु मन त्याके फूगु संकिपाया ल्याखं वा निर्माण शैलीया ल्याखं, प्रस्तुति आदि सकतां कथं दसु जुइत ताःलाःगु संकिपा खः सिलु ।<eot>जुजु गुणकामदेवं कलिगत सम्वत् ३८२५य् येँ देय् दयेकूबलय् देय्या रक्षाया नितिं धकाः येँया च्याकू कुनय् तान्त्रिक विधि कथं खड्गाकारय् च्याम्ह अजिमापिं स्थापना यानाः दयेकूगु धया वयाच्वंगु दु । जुजुं च्याम्ह अजिमापिं स्थापना यायेगु झ्वलय् येँया धःक्व लिक्क लुँतिइ लुँति अजिमा स्थापना याःगु खः । लुँति अजिमायात इन्द्रायणी माजु धकाः नं म्हसिका वयाच्वंगु दु । दच्छियंकं […]<eot>थीथी कथंया इभेन्ट व सामाजिक ज्याय् पलाः न्ह्याकाः वयाच्वंगु नेक्सर एजेन्सीया ग्वसालय् थुगुसी स्वक्वःगुखुसि जूगु ईन्टर स्कूल टेलेन्ट हण्टय् रितिका महर्जनं मू उपाधि त्याकूगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् थुगुसीया कासाय् फस्ट रनरअप जुइत प्राज्ञी थापा ताःलाःगु दुसा आर्शिका खतिवडा सेकेण्ड रनरअप जुइत ताःलाःगु खः ।<eot>थः मस्तय्त नेवाः भासं नां तये मंदुपिं मांअबुया नितिं नेवाः नांत न्ह्यब्वयागु दु । उकिया झ्वलय् मिसा मस्तय्त ल्वःगु व मिजं मस्तय्त ल्वःगु कथंया निगू बिस्कं बिस्कं नां धलः बियागु दु । न. मिसा मचाया नां अर्थ १ अजिमा मांव अबुया नं मां २ अजिस्वां लहराय् ह्वइगु तुयु म्हासु रंगया नस्वाःगु छताजि स्वां ३ अजूस्वां […]<eot>अंशुवर्माया शासनया इलय् बलभद्रं यःमरि दयेकूगु उल्लेख खनेदु । यःमरि पुन्हिया दिनय् याइगु पुजा बिधियात स्वयेगु खःसां थुगु नखः वा थुकिया पुजा बिधि मुर्ति पुजाया प्रचलन स्वयां न्ह्यःयागु खनेदु ।
यःमरि पुन्हिकुन्हु यःमरिलिसें ल्वंचामरि नं दयेकेगु याइ । यःमरि पुन्हिकुन्हु मुख्य रुपं दयेकीगु ला थुगु हे निता खः । थुगु दिनय् पुज्याइगु नं यःमरि व ल्वंचामरिलिसें वा हे खः । थुगु चलनं यःमरि पुन्हि प्रकृतीबादि परम्परा खनेदु ।<eot>सनातनी नेवाःतय्‌सं यःमरियात सत्व, रजो, तम स्वंगुलिं गुणया संगमया रुपं नं कायेगु याः । सत्व जाकिचुं, रजो–चाकु व तमो गुण दुगु हाम्वः कथं कायेगु याइ । थुकथं यःमरि पुन्हिकुन्हु त्रितत्वया संगम जुइगु व त्रितत्वया द्यः अर्थात दत्तात्रयया मेला जुइगु याइ ।
बुध्दिष्ट धर्माबलम्बितय् यःमरिया स्वरुप चैत्य थुज्वःगु खनेदइगु जूगुलिं थुकियात चैत्यया रुपं नं काइगु खः । चैत्य थें खनेदइगु जूगुलिं यःमरियात प्यन्हुतक्क हे पुज्यायेगु चलन बुध्दिष्ट धर्मावलम्बि नेवाःतय् थौंतक्क नं दनि ।
यःमरिइ स्वता नसा ज्वलं दइ, जाकिचुं, चाकु व हाम्वः । यःमरिइ दइगु जाकिचुनय् कार्बोहाइड्रेड दइ सा हाम्वःयाके प्रोटिनया मात्रा दइ व चाकुइ आइरन तःधंगु ल्याखय् दइ । जाकिचुं, हाम्वः व चाकुइ दइगु थुज्वःगु गुणं झीगु म्हयात क्वाकातयेगुलिसें बल्लाका तयेत ग्वहालि याइ ।<eot>थी थी छेँय् दयेकीगु यःमरिया सवाः पानाच्वनी । थःगु छेँय् दयेकागु यःमरिया सवाः मेपिन्त कायेकेबीगु व मेपिन्सं दयेकूगु यःमरिया सवाः थम्हं कायेगु कथं बिकास जूगु खनेदु त्यःछिंत्यः फ्वनेगु चलन ।
थुगु चलन नं सामाजिक सद्भावया छगू बांलाःगु दसु खः । तर दुःखया खँ धायेमाली परम्पराया दर्शन वा अर्थ मथुयाः थौंकन्हयया ल्याय्‌म्हतय्‌सं थुकियात फ्वनाः नयेगु चलन धकाः त्वःता वनाच्वंगु दु ।<eot>मलेय भाषाया बारेय् सीका दिगु ला? मलेय भाषा छगू अस्त्रोनेसियन भाषा ख। थ्व भाषा आपालं मलेय आर्किपेगालोया दखिन-पूर्व एसियाली देय् इन्दोनेसिया, मलेसिया, ब्रुनाइ, सिंगपोर, दखिनी थाइल्यान्द, दखिनी फिलिपिन्स व अस्त्रेलियाया क्रिस्मस तापूइ छ्‌यलिगु या। थ्व भाषं १५गु व १६गु शताब्दीया मलक्कन सल्तनतया ईले थ्व आर्किपागेलोया लिङ्गुवा फ्राङ्काया कथं विकशित जुल। आ वया थ्व भाषा हलिमय् नां जाया वयाच्वंगु दु।<eot>सन्त भ्यालेन्टाइनं थःगु चर्चय् यःत्यः जूपिंन्त इहिपा यानाबिइगु खः । यूरोपय् यःत्यः यानाः इहिपा मयासें लाःलाःथे मचा बुइका जुइगु व अथे जुयाः अबु म्हमस्यूपिं मचाखाचापिं दयेका जुइगु परम्परा सामान्य खः । अजाःगु परम्पराया विरोध यासें यःत्यः जूम्ह नाप इहिपा यानाः सेल्लागु छेँ (स्थीर परीवार) दयेकेमाः धयागु दर्शनयात सन्त भ्यालेन्टाइनं प्रचार यानाजूगु खः । तर व दर्शन स्वंगूगु शताव्दीया समाज व शासकपिन्त मयल । अले सन्त भ्यालेन्टाइन नं शहिद जुइमाल ।
लिपा १८गूगु शताव्दीपाखे पुलांगु नखःचखःयात विस्थापित यायेगु झ्वलय् फेब्रुअरीया दथ्वी लाइगु ल्यूपरसालिया नखः (प्राग रोमन इलंनिसें यूरोपय् हनाच्वंगु पगान नखः) यात न्हंकाछ्वयेगु ताःतुनाः सन्त भ्यालेन्टाइनया नामय् थ्व नखः हनेगु यानाहःगु खः ।
गथे झी नेवाःतयगु यःमरि पुन्हियात खय् बर्मू सरकारं ‘किसान दिवस’ धका नां छुनाः न्हूगु नखः दयेकाः झीगु यःमरि पुन्हिया ऐतिहासिकता व सांस्कृतिक महत्व न्हंका छ्वयेगु कुतः जुयावल, अथे हे पगान नखः प्रागरोमन ल्यूपरसालिया (झी नेवाःया म्हपुजा नाप ज्वःलाःगु नखः)यात न्हंका छ्वयेत क्रिश्चियनपिन्सं भ्यालेन्टाइन डे हनेगु यानाहःगु खः ।
अझ विकृत खँ ला छु धाःसा झीथाय् यःम्ह भाजुमय्‌जुयात ‘छ जितः यः’ धकाः प्रस्ताव तयेगु दिंकथं भ्यालेन्टाइन डे यात हनेगु यानाच्वंगु दु । ’विल यू बि माइ भ्यालेन्टाइन ?’ धकाः धायेगु थः यःत्यः जूम्ह भाजु मय्‌जुयात ‘इहिपा यायेगु मखुला ?’ धकाः प्रस्ताव तयेगु खः, तर झीथाय् ला यःत्यः मजूपिनि दथुइ यःत्यःया नितिं प्रस्ताव तयेत ‘विल यू बि माइ भ्यालेन्टाइन ?’ धकाः धयाच्वनी ।<eot>काय व भौ निम्हं अफिस वनी । न्हय्दंँ दुम्ह मिजंम्ह छय् छम्ह दु, व नं स्कुल वनेधुंकल । स्कुल तः वनेगु, काः वनेगु नं तीर्थमायां हे याइगु । छय् नाप उलि हे भ्यलय्पुं तीर्थमाया ।
व खनाः भौम्ह हाल ‘छु धइगु पहः थ्व…… उमेर मखय्धुंकल, उप्वः पालू नयमते धकाः सच्छिक्वः धाय्धुन । जिगु खँ ला गन न्यनी…… छन्हु मखु, निन्हु मखु । आः ला अति हे जुल….’
काय्नं नं म्हुतु ल्ह्वन ‘सरीतां धाःगु खँ मन्यनेगु खःसा छ तःरी दाइचिथाय् च्वं हुँ, कन्हय हे जिं छन्त यंकाबिइ………’<eot>नेपालभाषाया संकिपा न्याल्ल ब्यांपाखें थःगु फिल्मि करिअर न्ह्याकादीम्ह हिरोइन मय्जु आशिष्मा नकःमि थौंकन्हय् कलिउड धयातःगु खस नेपाली भाषाया संकिपा ख्यलय् नं अतिकं लोकं व्हाः । अझ वय्कःयात थौंकन्हय् ला वय्कःया नामं स्वयां फिगर कोकाकोला धकाः हे म्हस्यू । वय्कः मय्जु थौंकन्हय् छु यानाच्वना दिल ले सा ? नेवाः दबूलिसे वय्कः फिगर कोकाकोला मय्जु आशिष्मा नकःमिलिसे […]
गौतम महर्जन, किपू नगरपालिका १६ वडा नगांया बासिन्दा खः । वय्कः थ्यंमथ्यं ३० दँ न्ह्यःनिसें किपूया १७ वडाय् च्वंगु कीर्तिपुर माध्यमिक विद्यालयस शिक्षक जुयाच्वनादीगु खः । वय्कःया विषय गणित विषय खः । शिक्षक गौतम महर्जनयात उगु स्कुलय् छम्ह बांलाःम्ह गणित शिक्षकया रुपं कायेगु यानाः वयाच्वंगु दु । वय्कःलिसे वय्कःया गणित विषय वकीर्तिपुर मा.वि.या विषययात कया यानागु […]
वंगु थिंलागा पंचमि कुन्हु मां भाय् पुचः यलयात थुगुसीया हेमराज हःपाः सिरपाः बीगु ज्या जुल । लिपि लिसें बौद्ध विद्वान हेमराज शाक्यजुया नामं नीस्वनातःगु १०द्वः तकाया उगु सिरपाः लःल्हायेगु ज्याझ्वलय् हेमराज शाक्यजुया चीधिकःम्ह काय् भाजु सुरेन्द्र शाक्यं सिरपाःया राशि थकयाः छत्थुं छगू लख तका थ्यंकागु घोषणा यानादिल । भाजु सुरेन्द्रया थुगु घोषणां ज्याझ्वःया ब्वतिमित तसकं […]
यःमरि पुन्हि झीगु न्ह्यःने वयाच्वंगु दु । उकिया नापं ज्यापु समुदायं हना वयाच्वंगु १२क्वःगु राष्ट्रिय ज्यापु दिवस नं हनेत्यंगु दु । उकिया झेवलय् ज्यापु दिवसया ग्वसाः ग्वया वयाच्वंगु ज्यापु संस्कृति विकास कोषया मू छ्यान्जे सन्तकुमार महर्जनलिसे नेवाः दबूया खँल्हाबल्हा न्ह्यब्वयाच्वना । – सं. थुगुसीया १२क्वःगु राष्ट्रिय ज्यापु दिवसया तयारी छु गुकथं जुयाच्वंगु दु ? आः […]<eot>वय्कःया जीवनकालय् वय्कः थी थी सम्मानं सम्मानित जूगु दु । नेपाल सम्बत १०७९स च्वसापासाया बुसादँ कुन्हु वय्कःयात भाषाजवाः उपाधिं सम्मानित याःगु खः । वय्कःयात बौद्ध साहित्य रत्न, सद्धधर्म रत्नाकार, भारत साहित्य रत्न, बैद्य कबिराज, भूषण रत्न आदि सम्मान नं ब्यूगु खः । वय्कलं पिथनादीगु बुद्धधर्म व नेपालभाषा हे नेपालभाषं पिदंगु दक्कले न्हापांगु पत्रिका कथं कया वयाच्वंगु दु । थुगु पत्रिका नेपाल सम्बत १०४५ निसें १०५० तक्कया दुने झिगू अंकतक्क पिकयादिल । तर राणा शासनं क्वत्यलाः न्हंका हे छ्वयेत स्वःगु झीगु मांभाय्यात म्वाकेगु नितिं थुगु झिगू अंकं यक्व हे ज्या यात । थुगु पत्रिकां नेवाः साहित्यकारतय्त थःगु मांभाषं च्वयेत छगू दबू बिल । गुकिं यानाः मांभाय्प्रति नेवाःतय् दथुइ जागरण हे वल । थःगु मांभाय् म्वाका तयेया नितिं नेपालभाषाया दक्कले न्हापांम्ह पत्रकार धर्मादित्य धर्माचार्यं यानादीगु थुगु कुतः झीसं गबलें नं ल्वःमंके मज्यू ।<eot>बैठकं डा. गोविन्द केसीं नेपाली जनतां स्तरीय स्वास्थ्य सेवा काये दयेमाः धइगु माग यासें १५ क्वःखुसी आमरण अनसन च्वनेमाःगु अवस्थां सत्ताधारी राजनीतिक दल जनस्वास्थ्यप्रति संवेदनशील मजूगु धइगु पुष्टि जूगु धासें थःपिनिगु गम्भिर ध्यानाकर्षण जूगु विज्ञप्तीइ धयातःगु दु ।
थ्व सन्दर्भय् वय्कःया माग पूरा यायेत व वय्कःया जीवनरक्षाया निंतिं नं सरकारं तत्काल पलाः न्ह्याकेत जोडदार माग यानाच्वना धासें अनसन च्वनाच्वंम्ह डा. केसीया जीवन उखेथुखे जुल धाःसा उकिया जिम्मेवारी नं स्वयम सरकारं हे पूर्णरुपं कायेमाःगु ख्याच्वः नं बिउगु दु ।
बैठकं अति कम आय दुगु नेपाः थेंज्याःगु गरिब देशय् वस्तु व सेवाय् तीव्र रुपं याःगु मूल्यवृद्धिं गरिब जनता म्वायेत झन थाकुगु अवस्थाय् थ्यंकूगु तथ्ययात नजरअन्दाज याःगु धासें गठबन्धनं सरकारया उगु पलाःयात कयाः नं घोर विरोध याःगु दु ।<eot>थ्व सम्यक सञ्चालन यायेगु लागिं गुगुं इलय् ३६० रोपनी जग्गाया व्यवस्था यानातःगु खःसां थौंकन्हय् २० रोपनी जक ल्यं दनि । आः सम्यक न्यायेकीगु भुइख्यः तकं सरकारं अतिग्रहण यानाः विद्युत प्राधिकरण, टेलिकम, खानेपानी, हुलाक व सरकारी वकिलया ज्याकू पलिस्था यानातःगु खँ धायेगु याः ।<eot>न्याघौ तक न्ह्याःगु इहि ज्याझ्वः नेवाः अमेरिकन दबूया पुलांम्ह नायः केशरमान ताम्राकारं न्ह्याकादीगु खः । लसकुस न्वचु बीगु झ्वलय् नायः उदय महर्जनं नेवाः अमेरिकन दबूपाखें यक्व न्ह्यवनिसें नेवां संस्कार मध्ये छगू महत्वपूर्णगु संस्कार इहि ज्याझ्वः यायेगु तातुना च्वनागु, गुगु थौं पूवन धयादिल । वय्कलं थज्याःगु ज्याझ्वः दँय्दसं यानायंकेगु पाखे बिचाः जुयाच्वंगु खँ नं कनादिल । अथेहे दबूया दुजः विवेक श्रेष्ठं ब्वति कयादीपिं व ग्वाहालि यानादीपिंत सुभाय् देछायादिल ।<eot>येँ – सीता मां संगीत किपूया ग्वसालय् छगू ज्याझ्वःया दथुइ जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठयात वय्कःया हे म्येँयात सांगीतिक देछाकथं लःल्हायेगु ज्या जुल ।
स्रष्टाया कृति स्रष्टायात हे स–सम्मान लःल्हायेगु ज्याझ्वः कथं जनकवि श्रेष्ठं न्हय्गू दशक न्ह्यवंनिसें रचना यानादीगु उत्कृष्ट म्येँया रचनायात सांगीतिक देछाकथं लःल्हायेगु ज्या जूगु खः । जनकवि श्रेष्ठं खुगू दशक न्ह्यः त्वाःत्वालय् जुइगु साहित्य सम्मेलनया झ्वलय् रचना यानादीगु म्येँय् थःगु सः बियादीम्ह नांजाःम्ह म्येँ हालामिनापं लय्चिनामि योगेश वैद्यया हे सलय् दुथ्याकाः पिथनादीगु म्येँ वय्कःयात हे लःल्हाःगु खः ।<eot>बुढा सुब्बा गोल्डकप फुटबलया उपाधि रुस्लान थ्रीस्टारं त्याकूगु दु । धरानय् न्ह्यानाच्वंगु २० क्वःगु रेडबुल बुढा सुब्बा गोल्डकप फुटबल अन्तर्गत थौं उपाधिया निंतिं जूगु फाइनलय् थ्रीस्टारं चिरप्रतिद्वन्द्वी विभागीय टीम नेपाल पुलिसयात १–० गोलं बुकूगु खः ।
थ्रीस्टारया निंतिं छगू जक निर्णायक गोल न्हापांगु हाफया अतिरिक्त इलय् अजायी मार्टिन्सं याःगु खः । निर्धारित ४५ मिनेटया कासा गोलरहित बराबरी जुयाच्वंगु इलय् इन्ज्युरी टाइमय् मार्टिन्सया गोलं थ्रीस्टारं उपाधि त्याकेगु निश्चित याःगु जक मखसे पुलिसयात बदला नं काःगु दु ।
करिब छवाः न्ह्यः पोखराय् जूगु आहा रारा गोल्डकप फुटबलया फाइनलय् पुलिसं थ्रीस्टारयात १–० गोलं हे बुकाः उपाधि त्याकूगु खः ।
विजय लिपा उपाधिलिसें खुगू लाख तका दां नं त्याकूगु थ्रीस्टारं थुगु उपाधि थ्व स्वयां न्ह्यः प्यक्वःतक त्याके धुंकूगु दु । थ्रीस्टारं थ्व हे माघया न्हापांगु वालय् दकलय् अप्वः राशिया इटहरी गोल्डकप त्याकूगु खः ।<eot>येँ – नेपाःया आन्तरिक व बाह्य त्यासा जक च्यागू खर्ब ४३ अर्ब थ्यंगु दु । थ्व ल्याखं छम्ह नेपाःमिया भागय् नीच्याद्वल मल्याक त्यासा लाःवंगु दु । नकतिनि जूगु आर्थिक सर्वेक्षणं छम्ह नेपाःमिया भागय् नीच्याद्वलं मल्याक त्यासाया भार लाःसां थुकिं चिन्ता हे कायेमाःगु अवस्था धाःसा मदुगु खँ अर्थविद्तय्सं धाःगु दु ।
अर्थविद्तय्सं सार्वजनिक ऋणया कुल गार्हस्थ उत्पादनया २८ प्रतिशत थ्यंगु धयागु अर्थतन्त्रया निंतिं चिन्ता कायेमाःगु खँ मखु धाःगु दु । लिसें उमिसं थज्याःगु त्यासा धाःसा उत्पादनमूलक व रोजगारीमूलक क्षेत्रय् लगानी यायेमाःगु खँय् बः बिउगु दु ।नेपाःया त्यासा सरकारं पितबिउगु आर्थिक दँ २०७५÷७६या बजेट नं चालु खर्चया बराबर धयाथें दु । सरकारं थ्व आर्थिक दँय् नं थप प्यंगू खर्ब २५ अर्ब त्यासा कायेगु कथं बजेट दयेकातःगु दु ।
अर्थविद् केशव आचार्यं धयादीगु दु, ‘थ्व त्यासा थःथवय् तःधंगु समस्या मखु । तर थ्व त्यासा गुकथं छ्यलेगु, गन लगानी यायेगु धयागु खँय् भर परे जुइ । थ्व ध्यबा तलब नकेत, मन्त्रीया गाडी गयेत खर्च यायेगु खःसा तसकं खराब जुइ । तर थ्व त्यासां पुँजी अप्वयेकल, उत्पादन अप्वयेकल व आयात म्हो यानाः निर्यात अप्वयेकल धाःसा झीत तसकं फाइदा जुइ ।’
नेपाःया विकास निर्माणया ज्याय् त्यासाय् महत्वपूर्ण भूमिका दुसां त्यासा काःथें आर्थिक वृद्धिदर नं अप्वयेकेमाःगु खँ अर्थविद् शंकर शर्मां धयादिल । वय्कलं धयादीगु दु, ‘थ्व ल्याखं झीसं आर्थिक वृद्धिदर भचा अप्वयेकेमाःगु दु । ७ प्रतिशत तक आर्थिक वृद्धिदर थ्यंकेफत धाःसा थ्व त्यासा याउँक पुलेफइ । तर आर्थिक वृद्धिदर मजुल धाःसा झीगु त्यासा पुलेगु क्षमता नं म्हो जुयावनी ।’
पुँजीगत बजेट खर्च अप्वयेकेगु क्षमता मन्त धाःसा वःगु त्यासा सदुपयोग मजुइगु व थुकिं त्यासा भार जक अप्वयेकीगु जूगुलिं खर्च अप्वयेकेत अर्थविद्तय्सं सरकारया ध्यानाकर्षण नं याःगु दु । अथेहे आन्तरिक त्यासा अप्वः काल धाःसा निजी क्षेत्रं कायेखनीगु त्यासा म्हो जुइगु व थुकिं आयात अप्वयेकीगु व निर्यात प्रतिस्पर्धी यायेमफइगु जूगुलिं गुलि फु उलि म्हो जक आन्तरिक त्यासा कायेमाःगु सुझाव नं अर्थविद्तय् दु ।<eot>ख्वप – स्वीच्याक्वःगु नेपालभाषा साहित्य तःमुँज्याया सांस्कृतिक विधाया लिच्वः पिदंगु दु । लिच्वःकथं ख्वप बहुप्राविधिक अध्ययन संस्थान नर्सिङ कलेजं न्ह्यब्वःगु ‘जिता नं ब्वङ यंकाया’ नांगु छधाःप्याखं न्हाप लाःगु दु । विकल प्रजापतिं च्वयादीगु व निर्देशन नं यानादीगु उगु प्याखं नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु षडयन्त्र स्वरुप ख्वपय् अन्तर्राष्ट्रियस्तरया रंगशाला दयेकाः किसानतय्त खेती योग्य जग्गापाखें विस्थापित यायेत स्वःगु विरुद्ध केन्द्रीत […]<eot>थनिं न्हय्ला न्ह्यः तत्कालिन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां भारत भ्रमण याःबलय् पंचेश्वरया डीपीआर खुलाया दुने तयार यायेगु धकाः सहमति जूगु खःसा थुपालय् अज्याःगु सहमति तकं जूगु खने मंत । थ्व भ्रमणय् न्हूगु छुं हे सहमति जुइ मखु धाःसां स्वता खँय् धाःसा न्हूगु सहमति जूगु दु । उपिं खः मंकाः कृषि, नेपाःयात जलमार्ग मार्फत समुद्र तक वनेगु लँ बीगु व भारतया रक्सौल तक वयाच्वंगु रेलमार्गयात नेपाःया राजधानी येँ थ्यंक हे हयेगु ।रेलमार्गया लागिं आः वइगु दछिया दुने हे भारतं सम्भाव्यता अध्ययन यायेगु खँय् सहमति जूगु खँ धाःगु दु ।
नेपाः व भारतया निम्हं प्रधानमन्त्रीं भारतया मोतिहारींनिसें नेपाःया अमलेखगञ्ज तक वइगु पेट्रोलया पाइप लाइन तयेगु ज्याया शिलान्यास नं याःगु दु । थ्व पाइप लाइनया लागिं नं भारतं हे अप्वः लगानी याइगु खँ दु । तर थ्व पाइप लाइन तयेधुंकल कि नेपालं मेगु १५ दँ तक भारत बाहेक मेगु गनं नं पेट्रोल न्याये दइ मखु धइगु शर्त तयातःगु दु । नेपाः व भारतया खुल्ला सीमाय् लाःगु वीरगञ्जय् निगुलिं देय्या मंकाः चेकपोष्ट तयेगु खँ नं विज्ञप्तिइ उल्लेख दु । खुल्ला सीमाय् जुइ फइगु गलत ज्याखँ पनेगु लागिं अज्याःगु चेकपोष्ट तयेमाःगु खँ उकी धयातःगु दु ।प्रम ओली भ्रमण सिधयेकाः थौं स्वदेश लिहां झाइगु ग्वसाः दु ।
मंकाः विज्ञप्तिइ न्हापा न्हापा थें नेपाःया आन्तरिक मामिलाया खँ नं दुथ्याकेगु ज्या धाःसा थुगुसी मजुल । थुकियात कुटनीतिक ख्यलं सकारात्मक रुपं काःगु दु । तर वक्तव्यय् भारतीय प्रधानमन्त्रीं नेपालय् ‘समावेशी विकास’ या खँ जूगु धकाः न्हूगु पदावली प्रयोग याःगु दु । नेपाःया संविधान, उकिया कार्यान्वयन थेंज्याःगु खँत थ्व विज्ञप्तिइ दुथ्यानाच्वंगु मदु । नेपाःयात लय्तायेके भारतं अथे याःगु अनुमान दु ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स) – संसारया हे दकलय् तजाःगु थासय् च्वंगु नगर धयातःगु ल्हासाय् नेवाः भाय्या फिल्म शुटिङ यायेगु ज्या जूगु दु । नेपालभाषाया संकिपा ‘च्वापुफय्’ या शुटिङ नकतिनि अन क्वचायेकाः फिल्म युनिट ये“य् थ्यंकः वःगु दु । ल्हासाया पोताला दरबार, जोखाङ देगः, भाखो बजाः व रामोचे गुम्बानापं नेवाः कलासंस्कृतिनाप स्वापू दूगु थीथी थासय् फिल्मांकन जूगु खँ महाजु फाउण्डेशनया नायः, संकिपाया च्वमि÷परिकल्पनाकार व कार्यकारी निर्माता ओमचरण अमात्यं कनादिल ।
ल्हासानाप नेवाःतय्सं थनिं झिंस्वसःद“ न्ह्यवंनिसें न्ह्याका वःगु धार्मिक, सामाजिक व सांस्कृतिक स्वापूयात विश्वय् न्ह्यब्वयेगु लिसें ल्हासा–तिब्बतया विकासय् नेवाः जातिं बियावंगु योगदानयात ब्वयेगु नं थ्व संकिपाया उद्देश्य जूगु खँ नं भाजु अमात्यं कनादिल ।
लुमंकेबहः जू, ल्हासाया नांजाःगु पोताला दरबार, जोखाङ देगः व रामोचे गुम्बा लगायत तिब्बतया आपालं सम्पदाया डिजाइन व निर्माणय् भृकुटीनापं वंपिं व लिपा थीथी इलय् वंपिं नेवाः कालिगढतय्सं आपालं ज्य याःगु दु ।
निसःद“ न्ह्यःया म्येहना बाखं ‘जि वया ला लच्छि मदुनि’ या लिधंसाय् दयेकाच्वंगु थ्व संकिपाय् दुथ्याके माःगु आपालं दृश्यत आः मदयेधुंकूगुलिं थुकी भीएफ्एक्स प्रविधि अप्वः छ्यलेत्यंगु दु ।
‘भीएफएक्स प्रविधि छ्यलेगु ल्याखं नं ‘च्वापुफय्’ संकिपां नेपाःया हे फिल्म निर्माणय् छगू कीर्तिमान तयेत्यंगु दु,’ अमात्यं कनादी, ‘नेवाः संकिपा जक मखु, नेपाःया मेगु छुं नं संकिपाय् भीएफ्एक्स प्रविधिया थुलिमछि प्रयोग जूगु मदुनि ।’
भीएफ्एक्स प्रविधिया यक्व प्रयोग जक मखु, फोर–के क्यामेराया प्रयोग, मुस्ताङ व ल्हासा थेंज्याःगु हाइ अल्टिच्युट लागाय् वनाः शुटिङ, छक्वलं हे झिंखुम्ह सल व खच्चरया प्रयोग, ड्रोनया माध्यमं फिल्मांकन व थ्यंमथ्यं निसःम्ह कलाकार व प्राविधिकया सहभागिता लगायतया हुनिं नं ‘च्वापुफय्’ नेवाः संकिपा ख्यलय् छगू न्हूगु ‘माइलस्टोन’ जुइगु दावी निर्माण पक्षया दु ।
थ्व संकिपा नेपालभाषा, खस, चिनीया“ व अंग्रेजी भासं पित बीगु तयारी जुयाच्वंगु दु । संकिपा वइगु मोहनि न्ह्यः रिलिज जुइगु अनुमान दु ।<eot>येँ : राजधानी माग यासें देय्न्यंकं हे विवाद तच्वया वयेवं सरकारं आःयात गनं हे राजधानी तोके मयासे फुक्क हे प्रदेशया सांसदतय्त येँय् हे तयाः सपथ ग्रहण याकेगु ग्वसाः दयेकूगु दुसा सरकारया उगु ग्वसाःयात चुनावय् बहुमत काःगु वाम गठबन्धनं धाःसा विरोध याःगु दु ।
सरकारं प्रदेश प्रमुख तोके यायेगु तर प्रदेश राजधानी धाःसा तोके मयायेगु निर्णय याःगु खः । छगू जिल्लायात राजधानी तोके यायेसातकि ममेगु जिल्लायापिंसं विरोध याइगु सम्भावना प्रवल जुया वःगु दु ।
सरकारं प्रदेश प्रमुख व प्रदेशया राजधानी तोके यायेगु बारे पार्टीतय्गु सहमति कायेत स्वःबलय् वाम गठबन्धनं थ्व ज्या सरकारयागु खः, सरकारं स्वयाः छु यायेमाः या धकाः त्वःता बिउगु खः । तर सरकारं चलाखीपूर्वक विवादय् मदुगु प्रमुख जक तोके यानाः विवाद जुयाच्वंगु राजधानी तोके यायेगु ज्या धाःसा लिपा वइगु सरकारया छ्यनय् लाकेत्यंगुलिं वाम गठबन्धनं विरोध याना हःगु खः ।<eot># हाम्वःचिकनय् लाभाया भ्ये कुर्काः क्वाकादिसँ । लिपा ख्वाउँइ धुंकाः उगु चिकंया छुं छुं फुति न्हाय्पनय् तिकि नंकादिसँ, न्हाय्पं स्याःगु लनावनी ।
# न्हाय्पनं मताइगु ल्वय् लंकेगु खःसा ५० मिलिलीटर हाम्वःचिकनय् लाभा न्याभ्ये तयाः क्वाकादिसँ, अनंलि छानय् यानादिसँ । थथे यानाः दयेकातयागु चिकं न्हिं निफुति स्वफुति न्हाय्पनय् तयेगु यानादिसँ, फाइदा खनेदयावइ ।
# न्हाय्पनय् वंम्ह कीयात स्यायेत हाम्वःचिकं निफुति स्वफुति न्हाय्पनय् तिकिनंकादिसँ । थुकिं फाइदा याइ ।
# मलय् अथवा इमू भचा हाम्वःचिकनय् तयाः क्वाकादिसँ । थ्व चिकनं न्हासय् बुलाबिल धाःसा बन्द जुयाच्वंगु न्हाय्प्वाः चालावइ ।
# म्हासुगु मैन १० ग्राम हाम्वःचिकं ४० मिलिलीटर ल्वाकछ्यानाः क्वाकाः पेस्ट दयेकादिसँ । थ्व पेस्ट ग्वाहालि तज्याःथाय् इलादिसँ, फाइदा जुयावइ ।
# हाम्वःचिकनय् मैन व सिंचि ल्वाकछ्यानाः क्वाकादिसँ । थ्व चिकं ग्वालि तज्याःथाय् इलादिसँ । थुकिं ग्वालि तज्याःगु जियावनी ।
# हाम्वःया काढाय् सुंपालु, मलय् व पिपीया चुं ल्वाकछ्यानाः त्वनाबिल धाःसा थीमजिउ जुइगुली पंगः चिलावनी ।
# ५ ग्राम हाकुहाम्वः, न्हय्गः मलय् छगू चम्चा सुंपालुचुं, स्वध्ये चिध्येगु पिपी कयादिसँ । थ्व दक्वं छगू कप लखय् तयाः काढा दयेकादिसँ । थ्व त्वनकि नं महिनावारी सम्बन्धि दक्वं समस्या ज्यनी ।
# हाम्वःया ख्वला वंकाः मख्खन व मिश्री बराबर मात्राय् कयाः न्हिं न्हिं सुथय् सुथय् नयेगु यात धाःसा नं कब्जियत मजुयावनी ।
# हाकुहाम्वःयात शुद्ध यानाः सँय् पानाबिल धाःसा अइलय् हे सँ भुइया वइगु जुइमखु । न्हिं न्हिं छ्यनय् हाम्वःचिकनं मालिस यायेगु यात धाःसा सँ न्ह्याबलें ख्वातुसे च्वनाच्वनी ।<eot>सूत्रतय्सं धाः कथं यदि भण्डारी आः हानं राष्ट्रपति जुइ मखन धाःसा वय्कः ‘भूपू राष्ट्रपति’ कथं सुम्क मच्वँसे हानं राजनीतिइ सक्रिय जुइगु सन्देश वय्कःया सतीपिंसं बियातःगु दु । भण्डारी भूपू राष्ट्रपतियात दइगु सुविधा मकासे एमालेया राजनीतिइ तुं कुहां वयेगु खँ पिहां वःगु खः ।
छुं जुयाः विद्या भण्डारी राजनीतिइ वल धाःसा थः अध्यक्ष जुइ मखनी धकाः वय्कलं भण्डारीयात पुनः राष्ट्रपति दयेका तयेगु खँय् हे समर्थन यानादीगु खँ सूत्रं धाःगु दु । भण्डारी पुनः राजनीतिइ वइगु खँ पार्टीइ तसकं चर्चा जूगु खः ।
येँ – एमाले समर्थित उद्योगपतिय् संघया अध्यक्ष व उद्योगपति लक्ष्मीदास मानन्धरं आर्थिक दँ २०७५–७६या निंतिं सरकारं हःगु बजेटं देय् विकास जुइमखुगु खँ धयादीगु दु । न्हापा हे ३० प्रतिशत छुटे यानातःगु विकास बजेट थ्व पालय् २४ प्रतिशतय् हःगु धासें थुकिं विकास व प्रगति जुइफइमखु धयादीगु दु ।
अथेहे वय्कलं थुगु बजेटपाखें सरकारं कयाच्वंगु लक्ष्य नं पूवंकेफइमखु खँ धयादीगु दु । सरकारं धाःसा बजेटया लक्ष्य पूवनीगु दावी याःगु दु । बुधवाः अर्थ मन्त्रालयय् ग्वसाः ग्वःगु पत्रकार सम्मेलनय् न्ववानासें अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडां कृषि तथा सेवा क्षेत्रय् जुइगु विस्तार व वृद्धिं ८ प्रतिशतया आर्थिक वृद्धिदर सहितया मेमेगु लक्ष्य पूवनीगु दावी यानादीगु खः ।<eot>येँ – नेपाःया छगू जक अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलया त्रिभुवन विमानस्थलया धावनमार्ग तब्या यायेगु ज्या अझं निदँ लिज्यां वनीगु जूगु दु । धावनमार्ग तब्या यायेगु ज्याया निंतिं सम्झौता याःगु ठेकेदार कम्पनीं ठेक्का काःगु दछि पूवनेत्यंगु इलय् तक नं स्वापू तकं तःमवःलिं आः उगु ठेक्का प्रक्रिया रद्द यायेत्यंगु दु ।
पुलांगु ठेक्का रद्द यानाः न्हूगु प्रक्रिया कथं हाकनं ठेक्का बियाः ज्या न्ह्याकेबलय् ई काइगु खँ नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणया अधिकारीतय्सं धाःगु दु । थ्वयां न्ह्यव नं स्पेनया छगू कम्पनीं ठेक्का काःगु ज्या मयाःगुलिं स्वदँ तक लिबायेधुंकूगु खः । थ्व पालय् चीनया सांघाइ कन्स्ट्रक्सन कम्पनीं ठेक्का कयातःगु खःसा उपिं नं गुला न्ह्यः सम्झौता यायेधुंकाः आःतक सम्पर्कय् मवःगु खँ उड्डयन प्राधिकरणं धाःगु दु ।
तःक्वः हे ताकेता यानाः नं सम्पर्कय् मवःगुलिं ठेक्का त्वाःथलेमाःगु खँ धाःगु दु । प्राधिकरणया उपमहानिर्देशक राजन पोखरेलं धयादिल, ‘तःक्वः हे ताकेता यानाः नं लिसः मवःगुलिं जिमिसं ठेकेदार कम्पनीयात ख्याच्वः पौ बियागु दु । आः जिपिं थ्व ठेक्का त्वाःथलाः मेगु ठेक्का प्रक्रियाय् न्ह्याः वनेत्यनागु दु ।’
थ्वयां न्ह्यव स्पेनया सानहोसे कन्स्ट्रक्टोरां नं थथे हे ज्या मयाःगुलिं ठेक्का त्वाःथलाः आःया चिनियाँ कम्पनीयात ठेक्का बिउगु खः । आः ठेक्का त्वाःल्हानाः कम्पनीयाके क्षतिपूर्ति नं पुइकेगु खँ धासें उपमहानिर्देशक पाखरेलं न्हूगु ठेक्का वनेत हे प्यला न्याला ई काइतिनिगु खँ धयादिल । थ्व हे कारणं धावनमार्ग तब्या यायेत अझं निदँ ई काइगु खनेदुगु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>थिमि – नेपालय् इतिहासय् न्हापांखुसी गंल्वचं कःपिनिगु सर्वेक्षण शुरु जूगु दु । राष्ट्रिय क्षेयरोग केन्द्र इतिहासय् न्हापांखुसी उकथं वृहत रुपं गल्वचं कःपिनिगु सर्वेक्षण शुरु याःगु खः । केन्द्रं राष्ट्रिय क्षयरोग प्रसार सर्वेक्षण अभियान न्ह्याकूगु खः । मध्यपुर थिमिया बालकोटं अभियानया शुरुवात याःगु खः । नेपालय् स्वँलाया गंल्वय्या ल्वगितय यकिन ल्याः गुलि दु धइगु बारे आतक छुं तथ्यांक मदु । उकिया यकिन तथ्यांक कायेगु ल्याखं सर्वेक्षण यानागु केन्द्रया निर्देशक डा. केदारनर्सिह केसीं कनादीगु दु ।
देय्न्यंकंया हिमाल, पहाड व तराईयात कःघायेकथं न्यय्न्यागू जिल्लाया ९९ गू क्लस्टर छुटे यानाः सर्वेक्षण शुरु यानागु वय्कलं धयादिल । थ्व अभियानया झ्वलय् ५७,६१० यात प्रत्यक्ष रुपं त्वाः त्वालय् हे वनाः अत्याधुनिक डिजिटल प्रविधिपाखें ल्वय् लंकेगु परीक्षणया माध्यमं गल्वचं पिनिगु वास्तविक अवस्थायात अनुमान याये फइगु वय्कःया धापू दु ।
नेपाल सरकारं २३, ग्लोबल फन्डपाखें १७ व नर्वेया लङ हेल्थ फाउन्डेसनपा स्वंगू करोड यानाः मुक्कं ४३ करोडया लागतय् शुरु याःगु सर्वेक्षणय् जापानया आइटिएं प्राविधिक ग्वाहालि याइगु जूगु दु । औपचारिक रुपं ख्वपं शुरु जूगु थ्व सर्वेक्षण प्यन्हुतक ख्वपय् न्ह्याइ । पाइलटिङया रुपय् ख्वप, सिन्धुली व दोलखाय् सर्वेक्षण यायेगु योजना दयेकातःगु दु । थ्व झ्वलय् वइगु माघ २४ गतेनिसें सिन्धुली व दोलखाय् नं सर्वेक्षण शुरु याइगु जुयाच्वंगु दु ।
आक्रमणकारीतय्त याकनं ज्वनेमाःगु, जनतायात सुरक्षाया प्रत्याभूति बीमाःगु सुरक्षा व्यवस्था कडा यायेमाःगु थेंज्याःगु प्लेकार्ड सहित इमिसं धर्ना बिउगु खः । वंगु बैशाख ८ गते थःगु छेँय् दुहां वनेत्यंगु इलय् नगरप्रमुख श्रेष्ठ सांघातिक आक्रमणय् लाःगु खः । घटना जूगु तःन्हुमछि दये धुंकलं नं आतक नं आक्रमणकारीयात ज्वने फुगु धाःसा मदुनि ।
‘यदि सरकारं जनप्रतिनिधि व जनताया सुरक्षा बी मफु धइगु खःसा युवा संघ जनताया सुरक्षाया निंतिं सतकय् कुहां वयेत बाध्य जुइ’ वय्कलं धयादिल ।चाँगुनारायण नगरपालिकाया प्रमुख सोम मिश्रं सतक कालोपत्र जुयाच्वंगु अनुगमन यानाच्वनागु इलय् थःत नं मध्यपुर प्रमुखया थेंज्याःगु हालत याना बीगु ख्याच्वः वःगु धासें वय्कलं सुरक्षाया माग यानादीगु खः ।<eot>ख्वप- ख्वप जिल्ला जक मखु देय्न्यंकं हे नांजाःगु नवदुर्गा प्याखं धमाधम संकटय् लालां वनाच्वंगु खँ उगु प्याखनय् सहभागी प्याखंम्वःतय्सं धाःगु दु ।
जात्राया लागिं क्वातुगु श्रोत मदुगु जुयाः प्याखं म्हितीपिं प्याखंम्वः व मेपिं सहभागीत थःथःपिंसं हे छेँनं बजि व ध्यबा हयाः भ्वय् नये मालाच्वंगु दु । जात्रा चले यायेत श्रोत चूलाकेत थ्व जात्राय् द्यः जुइ माःपिं वनमालाततय्सं लँय् च्वनाः छतका नितका चन्दा फ्वने मालाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
अथे हे जात्रायात माःम्ह बलि नं न्हापा थीथी मनूतय्सं वयाः चूलाका बीगु खःसां थौंकन्हय् अथे याइपिं मदुगुलिं थुकिया लागिं नं चन्दा हे म्हये माःगु अवस्था वयाच्वंगु दु ।
न्हापा न्हापा पिने जात्रा चले याः वनेबलय् मनूतय्सं द्यःगणयात सम्मान यानाः छेँय् हे थाय् बीगु खः । थौंकन्हय् अज्याःगु सत्कार नं मदुगु जुयाः द्यःगणपिं पिने फल्चाय् द्यनाः प्याखं क्यने माःगु अवस्था वयाच्वंगु दु ।
द्यःगणपिं कुलतय् लानाच्वंगु गुनासो नं वयाच्वंगु दु । थुकिं यानाः द्यःगणया सन्तान सामाजिक रुपं लिउने लाः वनाच्वंगु महसुस याना हयाच्वंगु दु ।
थ्व प्याखनय् ब्वति काये माःपिं वनमाला जातिया मनूतय् पुस्तौनी पेशा धइगु स्वां मीगु खः । तर थौंकन्हय् बुँ मदया वंगुलिं थ्व पेशापाखें विस्थापित जुइ मालाः उमिगु आर्थिक अवस्थाय् तकं लिच्वः लानाच्वंगु दु ।
द्यःगण व जात्रायात छुं समस्या वःसा न्हापा दरवारय् निवेदन यात धाःसा छुं भचा जूसां ग्वाहालि जुयाच्वंगु खःसां गणतन्त्र वयेधुंकाः अज्याःगु ग्वाहालि नं बन्द जूगु गुनासो वयाच्वंगु दु ।
येँ – युरोपियन युनियनं नेपालय् खस आर्ययात समेत बियातःगु आरक्षणयात चीकेमाः धकाः बिउगु सुझावयात थीथी पार्टीइं च्वंपिं खस आर्य नेतातय्सं विरोध याःगु दु । निर्वाचन पर्यवेक्षणया लागिं नेपाः वःगु युरोपियन युनियनया निर्वाचन पर्यवेक्षण मिशनं आरक्षणय समावेश यानातःपिं खस आर्ययात चीकेमाः धकाः सुझाव बिउगु खः । उगु मिशनया प्रमुख जेल्याना जोभ्कों म्हीग छगू पत्रकार सम्मेलन यासें मेमेगु सुझावया लिसें थ्व सुझाव नं बिउगु खः । ईयूया थ्व सुझाव सार्वजनिक जुइवं म्हिगः हे पुलांम्ह प्रधानमन्त्री लिसें नयाँ शक्ति पार्टीया अध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराईनं ट्विटर मार्फत ईयूपाखें थज्याःगु ‘उर्दी’ जारी जुइगु आपत्तिजनक जुल धकाः विरोध यानादीगु दु । वय्कलं नेपाःया संविधानय् गनं नं आरक्षण धइगु खँग्वः तकं मदुगु खँ नं धयादीगु दु ।
उकथं हे एमालेया सचिव लिसें सांसद योगेश भट्टराईनं नं ट्विट यासें ईयूया थ्व निष्कर्ष दुर्भाग्यपूर्ण खः धासें ईयूयात थ्व लिच्वः लित कायेत इनाप यानादीगु दु । वय्कलं थुकिं यानाः ईयूया निष्कर्ष प्रति हे शंका जुइगु खँ नं कनादीगु दु । उकथं हे राप्रपाया अध्यक्ष कमल थापां नं ट्विट मार्फत नेपाःया संविधानय् यानातःगु व्यवस्था खारेज या धकाः ईयूपाखें सुझाव वइगु धइगु हस्तक्षेपकारी ज्या खः धकाः आलोचना यानादीगु दु ।<eot>येँ – येँ देय्या परम्परागत झिंच्यागू बहाःया वज्राचार्य गुरुजुपिनिगु देय् आचाःगू क्वचाल । वंगु शनिवाः स्वयम्भूइ व आइतवाः येँया हनुमानध्वाखा लाय्कू दुने नासः चुकय् निन्हुयंकं जूगु खः । निन्हयंकंया ज्याझ्वलय् येँय् देय्या झिंच्यागुलिं बहाःया आचाः लुइ धुंकूपिं गुरुजुपिनिगु उपस्थिति दुगु खः । देय् व जनताया शान्तिया कामना यासें शनिवाः न्हापांगुन्हिकुन्हु स्वयम्भू महाचैत्यय् देय् थाय्पापाखें कलस पुजा व राजगुरुजुसहितं पिउथां गुरुजु, पचिहागुरुजु, महागुरुजुपिंसं खुसःदँ न्ह्यःनिसें च्वयाच्वःगु ‘पंचरक्षा’ सपूm नं पाठ यायेगु ज्या जूगु खः । शान्तिपूरय् चर्चा म्येँ हालाः पुजा याये धुंकाः पाःलाःपाखें दान प्रदान याःगु खःसा भुइख्यलय् नं चचा म्येँ हालाः राजगुरुजुं ‘गणचक्र पूजा’ यानाः पाःब्व लःल्हायेगु ज्या जूगु खः ।
न्हापा न्हापा देय् आचाःगू स्वयम्भूइ छन्हु जक न्यायेकेगु याना वयाच्वंगुलिइ लाय्कुलिइ वज्रसत्वगुरु बिज्याकाः पुजा यायेत जुजु प्रताप मल्लया उजंकथं छन्हु हनुमानध्वाखा लाय्कुलिइ नं न्यायेकेगु याना वयाच्वंगु खः । अनं लिपा शाहकाल वये धुंकाः थ्व ज्या दिनाच्वंगु खःसा लिपा देशय् गणतन्त्र वये धुंकाः हाकनं लाय्कुलिइ देय् आचाःगू न्यायेकेगुयात निरन्तरता बियाहयाच्वंगु खः ।<eot>तःजिगु नेवाः संस्कृतिया प्रतिनिधित्व यासें हलिमय्न्यंक बसोबास याना वयाच्वंपिं नेवाःतय्गु मंकाः दिंकथं दकलय् न्हापां ग्वसाःग्वःगु हलिं नेवाः दिं २०१८ मार्च ३१या मू ज्याझ्वः कथं नेपाःया येँय् हलिं नेवाः दबूया मू ग्वसाः व हलिं नेवाः दबू नेपाः देय् मू कवः व त्रिवि नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया मंकाः ग्वसालय् हलिंया १७ देसं झाःपिं अथेहे न्यासः प्रतिनिधितय्गु सक्रिय सहभागिताय् तःजिक मार्च ३० व ३१ यानाः निन्हुयंक सम्मपन जूगु हलिं नेवाः सम्मेलन नेवाः म्हसिका आन्दोलनय् बिस्कं महत्व दुगु ऐतिहासिक ज्याझ्वः जूगु दु । सम्मेलनय् जूगु तःजिगु सहलहया लिधंसाय् क्वय्च्वयाकथंया घोषणापत्र सम्मेलनया निष्कर्ष कथं जारी यायेगु सहमति जूगु जुल ।
३. नेपाःया संविधानया धारा ७स खय् भाय् छगूयात जक नेपाली धया सरकारी कामकाजया भाय् जुइ धकाः धयातःगु विभेदकारी खँपूयात हीकाः नेपाः दुने ल्हाइगु नेपाःया फुक्क भाय्यात नेपाली भाय् धायेगुया नापं बिना भेदभाव सरकारी ज्याय् छ्यलेदइगु अधिकार दयेकेत सशक्त पहल यायेगु ।
७. नेवाःतय् हकहित सम्बन्धय् नेवाःतय्सं थःम्हं हे थःयात शासन यायेदइगु स्वशासनया व्यवस्थाया निंतिं सः ततं वनेगु ।
८. तःहाकःगु इतिहास दुगु नेपालभाषाया वाङमययात क्रमशः अन्तरराष्ट्रियकरण यायां यंकेया निंतिं सक्रिय व सशक्त पहल यायेगु ।
९. सम्मेलनय् जूगु सहलहया लिधंसाय् नेवाः समुदायया वहुआयामिक विकासया निंतिं अल्पकालीन, मध्यकालीन व दीर्घकालीन नीति, रणनीति व ज्याझ्वः निर्धारण यायेगु ।<eot>येँ – थनया शंखमुलय् च्वंगु युएन पार्कय् प्रहरीं छम्ह गुन्डायात गोलीं कयेकाः ज्वंगु दु । व्यापारीतय्त धम्की बियाः ध्यबा उठे याना वयाच्वंम्ह गुन्डा अशोक लामायात गोली कयेकाः ज्वंगु खः । ज्वनेत वःपिं महानगरिय अपराध महाशाखाया प्रहरीयात हे दायाः बिसिउँ वनेत स्वःबलय् गोलीं कयेकूगु खँ धाःगु दु । वयागु तुतिइ गोली लाःगु दु ।
अशोक लामा प्रहरीया वान्टेड धलखय् लानाच्वंम्ह खः । थीथी अपराधय् ज्वनेगु त्वःतेगु जुयाच्वंम्ह लामां थौंकन्हय् जग्गा व्यवसायी व निर्माण व्यवसायीपिंत स्यायेगु धम्की बियाः ध्यबा उठे यानाच्वंगु उजुरी वयाच्वंगु खँ प्रहरीं धाःगु दु । थ्व हे उजुरीया आधार ज्वनेत प्रहरी वंगु खः । वया लिसें दुपिं मेपिं निम्ह धाःसा बिसिउँ वंगु खँ धाःगु दु ।<eot>संविधान संशोधन यायेगु खँय् न्ह्याबलें विरोध याना वयाच्वंम्ह ओलीं म्हीग पोखराय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् न्ववासें थः संविधान संशोधन यायेत तयार दुगु व मधेशी दलतलिसे वार्ता यायेत तयार दुगु खँ धयादीगु खः । थः संविधान संशोधनया खँय् थः गबलें विपक्षय् मदु धासें वय्कलं पहाडयात अलग तयाः तराईयात जक छगू प्रदेश दयेकेगु खँय् थः विरोधी खः धयादिल । वय्कलं वाम गठबन्धनलिसे तराई मधेसया पार्टीत नं समाहित जू वल धाःसा सदनय् दुई तिहाइ बहुमत खाइगु व संविधान संशोधन यायेत अःपुइगु बिचाः नं तयादीगु खः ।
मुद्दाया आधारय् संविधान संशोधनया निंतिं वाम गठबन्धन तयार दु व सहमति जुल धाःसा मधेशी दलयात केन्द्रीय सरकारय् दुथ्याकेत छुं नं कथंया समस्या मदुगु बिचाः वय्कलं तयादीगु खः । २ नम्बर प्रदेशय् मधेशी दलया नेतृत्वय् सरकार दयेकेत थःगु पार्टीं समर्थन याये फइगु खँ नं वय्कलं धयादीगु खः । वय्कलं न्ह्यःने धयादी, ‘जिमित गुगु कथं मधेशी विरोधी धकाः म्हसीकेगु यानाच्वंगु दु, व गलत खः, जिपिं जायज मागय् संशोधन व सहकार्यया निंतिं तयार दु ।’
औचित्यं पुष्टि यात धाःसा शक्ति सन्तुलनया आधारय् संविधान संशोधन न्ह्याबलें खुल्ला दुगु खँ वय्कलं धयादीगु खः । वाम गठबन्धनया थुपिं शीर्ष नेतातय्सं आकाझाकां हाकनं संविधान संशोधनय् नुगः क्वसायेका हःगुयात धाःसा मधेसी दलतय्त ह्ययेकेगु कुतः याःगु कथं टिप्पणी जुयाच्वंगु दु ।
येँ -लिच्छवी कालीन स्थानीय गोकर्णेश्वर महाद्यःया देगः जीर्णोद्वारया निंतिं वइगु आर्थिक दँ २०७५÷७६ य् पुरातत्व विभागं छगू करोड तका दां विनियोजन याःगु दु । स्वतँजाःगु पौ दुगु प्राकृतिक दृश्यअंकित द्यःया आकार दुगु सिँया त्वरं जडान जुयाच्वंगु महाद्यःया देगः तसकं जीर्णावस्थाय् थ्यने धुंकूगु दु ।
गोकर्णेश्वरवासीतय् चाहना धाःसा उगु देगःया पल्लिइ सिजःया पाताय् लुँ लेपन यानाः पशुपतिया देगःथें लः मज्वइकथं निर्माण यायेमाः धइगु दु । लुँया जलप तयेगु ज्या जुल धाःसा खतं मनइगु इमिगु धापू दु । देगः दनेगु निंतिं वंगु फागुन महिनाय् जूगु सप्ताह महायज्ञपाखें स्वंगू करोड तका नगद व जिन्सी नं संकलन याःगु खः ।<eot>रुस्लान थ्रीस्टार फुटबल क्लब धरानय् न्ह्यानाच्वंगु नीक्वःगु बुढा सुब्बा गोल्डकप फुटबलाया फाइनलय् दुहां वंगु दु । थौं जूगु निगूगु सेमीफाइनलय् कोलकाताया दुर्गापुर स्टली फुटबल क्लबयात १–० गोलं बुकाः थ्रीस्टार फाइनलय् दुहां वंगु खः ।
थ्रीस्टारया निंतिं छगू जक निर्णायक गोल कासा अन्तिम इलय् इन्ज्युरी टाइमय् विष्णु गुरुंगं याःगु खः । निर्धारित ९० मिनेटया कासाय् निगुलिं टीमं आपालं अवसर प्राप्त याःसां बलया सही दिशा धाःसा बीमफुत । अतिरिक्त ईया इन्ज्युरी टाइमय् गुरुंगं याःगु छगू जक निर्णायक गोलया ग्वाहालिं थ्रीस्टारं फाइनलय् थःगु थाय् पक्का याःगु खः ।
येँ – सरकारं स्वनिगलय् साइकल यात्रीतय् सुरक्षा व सुविधायात ध्यानय् तयाः साइकल ट्र्याक निर्माण याइगु जूगु दु । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं साइकल यात्रीया सुरक्षा व सुविधा नापं सहज रुपं साइकल यात्रा यायेगु दयेमाःगु अवस्थायात ध्यानय् तयाः महानगर लागाय् साइकल ट्र्याक निर्माण यायेगु ख धयादीगु खः ।
न्हापांगु साइकल दिवसया लसताय् छगू लिखित भिंतुना सन्देश जारी यासें प्रम ओलीं गतिशील मानव जीवनया प्रतीकया रुपय् साइकलयात म्हसीकेगु याना वयाच्वंगु धासें साइकलया प्रयोग यायेगु खँय् सकसितं प्रोत्साहित यायेमाःगु वय्कलं धयादीगु दु ।
लिसें वय्कलं प्रमुख सार्वजनिक यातायात साधनया रुपय् विद्युतीय माध्यमं संचालन जुइगु मोनोरेलया शुरुवात यायेगु नं धयादीगु दु । साइकलया इतिहासयात कयाः थःगु विचाः तयेगु झ्वलय् वय्कलं आरोग्य, कासा, स्वास्थ्य, व्यायामया निंतिं विश्वया न्ह्याथेंज्याःगु थासय् नं साइकल छगू प्रभावकारी व उपयोगी साधनया रुपय् लोकंह्वानाच्वंगु दु धयादिल ।
यल – नेपालमण्डल साहित्य प्रतिष्ठानया ग्वसालय् वंगु शनिवाः छगू वृहत साहित्यिक सम्मेलन नापं हनाज्याझ्वः जुल । प्रतिष्ठानया नायः बद्री बेदनाया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् नेपालभाषाया नांजाःम्ह म्येँ हालामि जगमोहन वामि मूपाहांकथं झायादीगु खः । साहित्य सम्मेलनय् नेपालभाषाया न्हूपिं व पुलांपिं यानाः पीम्ह स्वयां अप्वः साहित्यकारतय्सं थःथःगु रचना पाठ यानादीगु खः । ज्याझ्वलय् राजभाई जकःमि, मंगलनारायण जोशी, श्याम ‘आशा’ कायस्थ, […]
धर्मरत्न ‘यमि’ महान क्रान्ति–वाहक झी कवि झलल खैच्वन न्यंक जगतय् वैगु जीवनया जति । म्ह्याय् मचा झी भृकुति लानिं बौद्ध–ध्वाँय् ब्वयेकूगु देय् अरनिकों नेवाः कलाकृति स्वान थें ह्वय्कूगु देय् खः व ‘ल्हासा’ धर्मरत्नं ल्याय्म्ह जीवन पाःगु देय् झी लिसे आदिं निसें हे ला व लुसि थें स्वाःगु देय् । उगु सँदेया दिब्य–ज्ञानं मन–लुखा वं चायेकल […]<eot>येँ – ख्यालि जुजु मदनकृष्ण श्रेष्ठं नेवाः कलाकारतय्त हःपाः बीगु तातुनाः नीस्वंगु ‘नेवाः सुपरस्टार’ घोषणा यानादीगु दु । नेवाः जागरण मञ्च, जापानं येँय् याःगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ वय्कलं थ्व घोषणा यानादीगु खः । जागरण मञ्च जापानया नायः सुनिलकुमार शाक्यं आः ३० लाख तकाया छगू कोष दयेकाः दँय्दसं नेवाः कलाकारतय्त सिरपाः बीगु खँ कनादिल । ज्याझ्वलय् नेवाः सुपरस्टार ज्याझ्वःया कजि सुरेन्द्र तुलाधरं नेवाः कलाकारतय्त सिरपालं सम्मानित याइगु थ्वहे न्हापांगु ज्याझ्वः जुइ धयादिल । ज्याझ्वलय् येँय् निर्वाचित जुयादीपिं नेवाः जनप्रतिनिधिपिंत हनेगु ज्या नं जूगु खः ।<eot>विज्ञान प्रविधिया ख्यलय् छुं न छुं कथं सक्रिय जुयाच्वंपिं ४८ गू देय्या मिसापिनि सहभागिता दुगु उगु ज्याझ्वलय् नेपाःपाखें मय्जु इरिना स्थापितं थःगु प्रतिभा ब्वयेगु अवसर चूलाकादीगु खः ।खतुं थ्व मुक्कं स्ववाः जक न्ह्याःगु ज्याझ्वः खः । तर थुकिं मय्जु स्थापितयात इन्जिनीयरिङ ख्यलय् छुं न्हूगु ज्या यायेगु उर्जा बिउगु जक मखु विश्वय् मिसापिंसं विज्ञान व प्रविधिया ख्यलय् छु गज्याःगु ज्या याना वयाच्वन धइगु तःजिगु जानकारी नं बिउगु दु । थ्व ज्याझ्वःजःछि अमेरिकाया प्यंगू ततःधंगु प्यंगू राज्य वाशिङडन डीसी, सिराकस, शिकागो व लस एन्जेलसय् च्वंगु शिक्षण संस्था, थीथी व्यावसायिक कम्पनी व सञ्चार माध्यमय् यंकाः स्यने–कने यायेगु ज्या जूगु खः ।
संसारया आपालं देय्या विज्ञान – प्रविधि ख्यलय् मिसापिंसं नं थीथी कथंया ज्या याना वयाच्वंगु दु । तर उमिसं यानाच्वंगु ज्याया बारे बांलाक प्रचार मजू । मिसापिं वैज्ञानिकत थवंथवय् परिचित मजू । लिसें रोल मोडेलया रुपय् उलि यक्व मिसापिं वैज्ञानिकत नं पिहां वये मफु । थ्व अवस्थायात पार यानाः विज्ञानया ख्यलय् ज्या यानाच्वंपिं मिसापिंत नं न्ह्यःने हयेगु ताः तयाः उगु ज्याझ्वः जूगु खः । थ्व अवधि दुने थीथी देय्या मिसापिं वैज्ञानिकतय्सं थःपिंसं यानाच्वनागु ज्यालिसे सम्बन्धित थीथी कथंया प्रस्तुतीकरण नं बीगु ज्या जुल ।
गुलिसिनं डल्फिन बारे जानकारी बिल, गुलिसिनं चिकंलापाया बारे जानकारी बिलसा गुलिसिनं गणितया न्हून्हूगु विधि कनेगु ज्या यात । गुकी मध्ये नेपाःया मय्जु इरिनां डिजायन थिंकिङ प्रोसेस धकाः छगू कार्यशाला यानाः क्यनादिल । थुकिं छुं नं न्हूगु सिर्जना यायेबलय् दकलय् न्हापां सोचे यायेगु, दयेकेगु, प्रयोग यायेगु अले हानं सुधार यायेगु तहगत विधि प्रस्तुत यानाः क्यनेगु ज्या जूगु खः । थ्व प्रक्रिया स्यनेगु लागिं वय्कलं छगू भ्वंया तजाःगु टावर दयेकाः थुइकादीगु खः ।
वय्कलं येँय् ‘कारखाना’ धाःगु संस्थाय् मस्तय्त विज्ञान सम्बन्धी सीप स्यनेगु कक्षा सञ्चालन याना वयाच्वंगु दु । थौंया युगय् वयाच्वंगु न्हून्हूगु वैज्ञानिक आविष्कार छु खः व उकिं गय् यानाः ज्या याइ धकाः प्रयोग हे यानाः मस्तय्त स्यनेगु वय्कःया ज्या खः । थ्व झ्वलय् वय्कलं मस्तय्त रोबोट दयेकेगु, एन्टेना दयेकेगु स्यनीगु खः । थज्याःगु कक्षा वय्कलं थीथी निजी व सरकारी स्कूलय् वनाः नं कायेगु यानादी । वय्कलं याना च्वनादीगु थ्व ज्याया मू उद्देश्य धइगु मचा उमेरंनिसें हे विज्ञानप्रति रुची अप्वयेमा व नेपालय् हे नं यक्व ज्याखँ यायेगु सम्भव दु धकाः क्यनेगु नं खः ।
खतुं मय्जु इरिना नेपालय् हे नं इन्जिनीयरिङया ख्यलय् थुकथंया ज्या यानाच्वंपिं तसकं म्हो जक मिसापिं मध्ये छम्ह खः । वय्कःया थ्वहे ज्याया कदर यासें नेपाःस्थित अमेरिकी राजदूतावासं वय्कःयात अमेरिकाया स्टेट डिपार्टमेन्टं याःगु उगु ज्याझ्वःया लागिं ल्यःगु खः । उगु ज्याझ्वलय् श्रीलंका, मेक्सिको, लाओस, स्वीडेन, बेलायत, फ्रान्स आदि देय्यापिं मिसापिं वैज्ञानिकतय्सं नं ब्वति काःगु खः । उकी मध्ये नं नेपाःया मय्जु इरिना दकलय् कम उमेरयाम्ह सहभागी जुयाच्वन ।
तर उमेरं कम खःसां ज्याय् धाःसा इरिनाया कुतः तसकं तःधं । नेपालय् वय्कलं १२ फिट तजाःगु छगू एन्टेना थम्हं हे दयेकादीगु खः । थ्व एन्टेनां मौसम सम्बन्धी जानकारी कायेगु ज्या याइ । खास यानाः थुकिं सुपाँय् सम्बन्धी तथ्यांक मुंकी गुकियात कम्प्युटरया माध्यमं विश्लेषण यानाः मौसमया भविष्यवाणी याये फइ । थथे आपालं ज्या यानादीगु खःसां वय्कः व वय्कःया ज्याया बारे खास प्रचार धाःसा मजू । तर थ्व वय्कः जक मखु विश्वन्यंकं हे च्वंपिं मिसापिं वैज्ञानिकतय्गु समस्या जुयाच्वन ।
विज्ञान प्रविधि, इन्जिनीयरिङ, गणित थेंज्याःगु विषय ब्वनीपिं मिसापिं हे कम जक दु । ब्वनीपिं कम जुइबलय् ज्या याइपिं नं कम हे जुइगु जुल । अन्ततः विज्ञानया ख्यलय् मिसापिं हे कम जू वनी । वास्तवय् अमेरिकाय् जूगु ज्याझ्वःजःछि थुपिं ज्याखँया बारे स्यने–कने यायेगु, तःधंपिं मनूत नापलानाः नेपालय् नं गय् यानाः स्थिति सुधार याये फइ धकाः सहलह ब्याकेगु ज्या जूगु खः । थुकिं वय्कःयात आः थःगु ज्याय् अझ हे समर्पित जुयाः न्ह्याः वनेत प्रेरणा प्राप्त जूगु दु । धयादी, ‘आः इन्जिनीयरिङ व विज्ञान बारे जिं यानाच्वनागु ज्यायात अझ तःधंक यंकेगु मती तयागु दु ।’<eot>टर्किइ सरकारं निदँ लिपा संकटकाल लितकाःगु दु । स्थानीय मिडियातय्सं निदँ न्ह्यव कू यायेत स्वःगु असफल जुइवं टर्कि सरकारं तयातःगु संकटकालयात लित काःगु समाचार च्वःगु दु । थ्व संकटकालया इलय् हजारौं मनूतय्त ज्वंगु खःसा हजारौं कर्मचारीतय्त बर्खास्त यानाबिउगु खः । सरकारं संकटकाल लागू याये धुंकाः तःक्वः हे थुकिया म्याद थप यानाः निदँ तक थ्यंकूगु खः ।
नकतिनि क्वचाःगु चुनाव लिपा वःगु सरकारं संकटकाल लित काःगु खः । थ्व चुनाव नं राष्ट्रपति पदय् रिचेप तैय्यप अर्दोआन हे त्याःगु खः । अर्दोआनयात हे निदँ न्ह्यव कु यायेत स्वःबलय् संकटकाल लागू याःगु खः । चुनावया इलय् विपक्षीतय्सं नं थःपिं चुनाव त्यात धाःसा दकलय् न्हापां संकटकाल लित कायेगु नारा थ्वयेकूगु खः ।
आधिकारिक तथ्यांक व स्वयंसेवी संस्थातय्सं मुंकूगु तथ्यांक कथं संकटकालया इलय् छगू लाख न्हय्द्वः सरकारी कर्मचारीतय्त बर्खास्त यानाबिउगु खःसा ५० हजारं मल्याक मनूतय्त ज्वंगु खः । ज्वनातःपिनि सुनुवाइ नं ल्यं दनि । सरकारं बर्खास्त याःपिं कर्मचारीत फुक्कं निर्वासित इस्लाम नेता मौलवी फतेहुल्लाह गुलेनया समर्थक जूगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ मनपाय् ८० प्रतिशत स्वयां अप्वः छेँ मापदण्ड अःखः दयेकातःगु व उकिं यानाः स्थानीय जनताया छेँ मीत व बैंकय् त्यासा कायेगु निंतिं समस्या जुयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें उकिया निंतिं माःगु मापदण्ड दयेकाः ‘घर निर्माण सम्पन्न दसिपौ’ अःपुक काये दइगु व्यवस्था यायेत ज्ञापनय् माग यानातःगु दु ।<eot>ज्याझ्वलय् नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानया कुलपति रागिनी उपाध्यायं कला क्षेत्रया अनुभव कालबिल यायेगु व चित्रकारिता बारे न्हू न्हूगु खँ सयेके सीके यायेगु ल्याखं उगु चित्रकला ब्वज्या ग्वसाः ग्वयागु खः धयादिल ।<eot>थिमि – मध्यपुर थिमि नगरपालिकाय् च्वंगु नांजाःगु विष्णु कुण्डया जिर्णोद्वार शुरु जूगु दु । मल्लकालीन ईया अतिकं प्रसिद्ध उगु धार्मिक कुण्ड स्थानीय ल्याय्म्हत जानाः जिर्णोद्वारया ज्या न्ह्याकूगु खः ।मध्यपुर थिमि लागाय् च्वंगु ऐतिहासिक, पुरातात्विक, धार्मिक व सांस्कृतिक ल्याखं महत्वपूर्ण पुखूया संरक्षण यायेगु निंतिं अभियान हे न्ह्याका वयाच्वंपिं ल्याय्म्हतय्सं विष्णु कुण्डया नं जिर्णोद्वारया ज्या न्ह्याकूगु खः । मध्यपुर थिमिया स्थानीय ल्याय्म्हतय्सं छगू समिति हे गठन यानाः थ्व ज्या न्ह्याकूगु खः । स्थानीय ल्याय्म्हतय्सं विष्णु कुण्ड पुखू संरक्षण शिविर समिति गठन यानाः पुखूया जःखः सुचुकुचु यायेगु नापं जिर्णोद्वारया ज्या न्ह्याकूगु खः ।
समितिया अध्यक्ष उज्जल श्रेष्ठं न्ह्यःने वयाच्वंगु बिस्का जात्रा स्वयां न्ह्यः हे पुखूयात पुलांगु हे संरचनाय् हयेगु ल्याखं शनिवाःपतिक सुचुकुचु यायेगु ज्या न्ह्याका वयाच्वनागु व वंगु शनिवाः सुचुकुचु यायेगु नापं पुखूया जिर्णोद्वार यायेगु ज्या नं न्ह्याकूगु जानकारी बियादिल । ल्याय्म्हतय्सं पुखू सुचुकुचु यायेगु झ्वलय् पुखुलिइ च्वंगु झाः चिइकेगु, ल्हानाच्वंगु पुखू सुचुकुचु यायेगु नापं पुखुलिइ वनेगु स्वाहाने त्वाथः दयेकेगु, दुनाच्वंगु पःखाः मल्लकालीन शैलीं हे जीर्णोद्वार यायेगु ज्या जुयाच्वंगु समितिया सचिव विश्व श्रेष्ठं कनादिल ।
मल्लकालीन इलय् निर्माण जूगु धयातःगु पुखू सुचुकुचु व संरक्षण यायेगु ज्या मजूगुलिं पुखू ल्हाना वनाच्वंगु खः । लिपांखुसी २०५४ सालय् तकः सुचुकुचु याःगु पुखू वयां लिपा संरक्षणया अभावं जीर्ण अवस्थाय् थ्यनाः ल्हाइगु स्थितिइ तकं थ्यने धुंकूगु खः । आः सुचुकुचु लिपा पुखूया संरक्षणया निंतिं पुखूलिक्कं च्वंगु राजकुलोय् पाइप तयेगु प पुखू जःखः पःखाः दनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।थ्व हे झ्वलय् मध्यपुर थिमि नगरपालिकाया प्रमुख मदनसुन्दर श्रेष्ठं पुखू जिर्णोद्वारया निंतिं नगरपालिकापाखें ३३ गू लाख तका अनुदान ग्वाहालि यानागु जानकारी बियादिल । नगरपालिकाया ग्वाहालि नापं २० प्रतिशत जनश्रमदानपाखें पुखूया जिर्णोद्वार यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दुसा थिमिया हे नांजाःगु निगू पुखू लगायत मेमेगु पुखूया नं संरक्षण अभियान शुरु जूगु दु ।<eot>एजेन्सी÷ अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प व उत्तर कोरियाली नेता किम जङ अन दथुइ सिंगापुर जूगु ऐतिहासिक वार्ता लिपा निम्हेसिनं छगू सहमति पत्रय् हस्ताक्षर याःगु दु । तर निम्ह दथुइ छु सहमति जूगु धयागु धाःसा सार्वजनिक याःगु मदुनि ।
वार्ता लिपा ट्रम्पं थुकिं चूलाःगु उपलब्धिप्रति थःम्हं तसकं गर्वया महसुस यानाच्वना धयादीगु दु । वय्कलं आः कोरियाली प्रायद्वीपलिसेया अमेरिकी स्वापू न्हायापा स्वयां बिस्कं जुइगु खँ नं धयादीगु दु । वय्कलं निगुलिं पक्षया दथुइ विशेष स्वापू विकसित जूगु खँ धयादीगु दु ।
अथेहे उत्तर कोरियाली नेता किमं बैठक ऐतिहासिक जूगु धों विश्वं तःधंगु हिउपाः खंकेफइ धयादीगु दु । निम्ह नेतातय् दथुइ जूगु सहमति पत्र पत्रकारतय्त इनेत्यंगु दु ।<eot>वरिष्ठ कलाकार गेहेन्द्रमान अमात्यं ८१ दँया वैशय् थ्यंकाः नं थःगु पुलांगु अमात्य आर्ट ग्यालरीयात हाकनं पुनस्र्थापित यानादीगु दु । छुं ई न्ह्यवनिसें निष्कृय जुयाच्वंगु अमात्य आर्ट ग्यालरी आर्ट नेपालया संयोजनय् येँया थाय्मदु थकुछेँय् सोमवाःनिसें हाकनं चायेकूगु खः ।
न्हू कलेवरय् पुनस्र्थापना याःगु आर्ट ग्यालरि सोमवाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ वरिष्ठ साहित्यकार व कलाकार अमात्यया मचाबलय्निसेंया पासा मल्ल के. सुन्दरं उलेज्या यानादीगु खः । थःगु हे छेँय् मूर्धन्य कलाकार अमात्यया ग्यालरि चायेकूगु खँय् लसता प्वंकुसें भाजु मल्लं धयादीगु दु, ‘जिं ला छेँ दनाः देगः जक थनागु खः, आः मूर्धन्य कलाकार अमात्यं ग्यालरि चायेकाः थुगु छेँय् द्यः नं स्थापना यानाबिउगु दु ।’
थ्वयां लिपा २०१९ सालय् वय्कःपिं कालु पाण्डेया ऐतिहासिक छेँ न्यानाः कालधाराय् सरे जूबलय् थ्व ग्यालरि नं अन हे तयेयंकूगु खः । थन हे नांजाःम्ह कलाकार उत्तम नेपालीं न्हय्दँतक च्वनाः कला सृजना यानादीगु खः । थ्व ग्यालरी हाकनं २०२९ सालय् रत्नपार्कया मस्जिदय् सरे जूगु खः । थुगु मस्जिद २०५५ सालय् थुनेवं अमात्य ग्यालरी नं लक्ष्यहिन जुयाः च्वनाच्वंगु खः ।
आः कलाकार दिवेशमान सिंह प्रधान व आर्ट नेपालया ग्वाहालिं थुगु ग्यालरियात हाकनं पुनस्र्थापित यायेफुगु खँ कलाकार अमात्यं धयादीगु दु । थुकी कला संकलक मोतिरत्न तुलाधर व कोरियन कला सुभेच्छुक किमया नं ग्वाहालि दुगु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>येँ -भारतया थीथी प्रदेशय् च्वंपिं नेवाःतय्त येँय् हयाः नेवाः संस्कार, संस्कृति, भाय् व रहनसहन स्यनेज्या जुइत्यंगु दु । संस्कृतिविद् गणेशराम लाछिं उकिया तयारी यानादीगु खः । भारतीय नेवाःतय् बारे विशेष कक्षा न्ह्याकेगु निंतिं थ्वहे वइगु जुन २० निसें भारतया डुबर्सय् छगू सहलह जुइत्यंगु खँ नं वय्कलं कनादिल । भारतया थीथी च्यागू प्रदेश व भूटानया नेवाः प्रतिनिधितय् दथुइ भारतय् सहलह जुइगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।
भारतया मणिपुर, नागाल्यान्ड, मेघालय, मेजोरम, अरुणाञ्चल, आसाम, सिक्किम, पश्चिम बंगाल व भूटानया नेवाःतय्सं उगु सहलहय् ब्वति काइ । भारतय् नेवाःतय् म्हसीका तना वनाच्वंगुलिं उकियात हाकनं पुनरोत्थान यायेगु कथं थ्व सहलह जुइत्यंगु खः । सहलहय् भारत व भूटानपाखें छगू प्रदेशं प्यम्ह प्यम्ह नेवाःतय्त नेपालय् हयाः तालिम बीगु योजना बारे बिचाः ब्याकी ।
थ्वहे झ्वलय् भारतया अरुणाञ्चलया नेवाःतय्सं थःगु जिल्लाय् दुपिं नेवाःतय्त स्वापू तः वा धकाः विज्ञापन यानाच्वंगु दुसा अथे मेमेगु प्रदेशया नेवाः संगठनतय्सं नं नेवाःतय् तथ्यांक मुंकेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु जानकारी नं भाजु लाछिं बियादीगु दु ।
नेपालय् लछि तक तयाः उमित नयेत्वनेगुया व्यवस्था लिसें तालिम बीगु ग्वसाः दु । थन तालिम कायेधुंकाः उमिसं हे थःथःगु लागाय् वनाः तालिम बीगु ज्या याइ । उकिया जिम्मेवारी नं भारतय् च्वंगु नेवाः संगठनं कायेमाःगु खँ भाजु लाछिं कनादीगु दु । भारतया थीथी प्रदेशय् नेवाः पहिचान मदयाः अनया नेवाःतय्त समस्या जुइवं उपिं थःपिं हे थुकथं नेवाः भाय् स्यनेगु लिसें तजिलजि सयेकेत उत्साहित जुयाच्वंगु दु । थनिं स्वला न्ह्यः जक भारतया आसामय् नं लाछिया हे नेतृत्वय् नेवाः तजिलजि ब्वज्या यायेगु ज्या जूगु खः ।<eot>येँ – थःगु जातिया पहिचान स्पष्ट मजुल धाःसा छु समस्या वइ धइगु खँ नेपाःया हे कामत समुदाययात जुयाच्वंगु पीडायात स्वल धाःसा अझ स्पष्ट जुइ । बाग्लुङया ढोरपाटन लागाय् च्वनीपिं अतिकं अल्पसंख्यक समुदाय खः कामत जाति । उगु लागाय् थुमिगु ६० खा ति छेँ दु, जनसंख्या धाःसा ३५० ति हे जक दइ ।
तर समस्या छु धाःसां थुपिं राज्यपाखें यानातःगु थीथी जातिया वर्गीकरणय् छुं हे वर्ग दुने मलाः । थुपिं ब्रम्हू क्षेत्री नं मखु, जनजाति नं मखु, दलित नं मखु । छुं हे वर्गय् दुमथ्याःगु जुयाः उगु वर्गयात राज्यपाखें बियातःगु छुं हे कथंया सुविधा नं थुमिसं उपभोग याये मखं ।
नेपालय् दु धयातःगु १२५ जाति मध्ये ०.०५ प्रतिशत स्वयां कम दुगु समुदाययात ‘अल्पसंख्यक समुदाय’ धकाः परिभाषित यानातःगु दु । तर थुपिं आः थ्व अल्पसंख्यक दुने तकं लाये फुगु मदुनि । थःपिं वास्तवय् बिस्कं समुदाययापिं खः धकाः छुं हे पहिचान क्यने मफुगु कारणं थुपिं छुं हे वर्गय् दुथ्याये मफयाच्वंगु खः ।
शिक्षा, रोजगारी आदि थेंज्याःगु ख्यलय् दरखास्त तयेमाःसा न्ह्याबलें खुल्लापाखे वने माःगु जुयाः प्रतिस्पर्धा याये मफयाच्वंगु खँ उगु समुदायया ल्याय्म्हतय्सं कनेगु याः । थःपिंत न्ह्यागुसां छगू वर्ग दुने दुथ्याका बी माल धकाः थीथी सरकारी निकायय् धाः वंसां सुनां नं वास्ता मयाःगु गुनासो उमिगु दु ।
अलग्ग समुदायया छुं हे पहिचान मदुगु जुयाः उमित छु वर्गय् तयेगु धकाः हे धाये मफुगु खँ धाःगु दु । आः उमित पहिचान खुले यानाः न्ह्यागुसां वर्गय् तयेगु लागिं स्थानीय नगरपालिकां पहल यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु ।<eot>छखा छे“य् छु“तय्गु छगू प®िवा® च्वनाच्वंगु दु । उगु प®िवा®य् माछु“ छम्ह, बाछु“ छम्ह व इमि निम्ह मस्त चुंचुंचा व चिंचिंचा दु । इमिगु गः उगु छे“या भुतूक्वथाय् दुने दु । इमि नये–त्वनेया छुं धन्दा मदु । उगु छे“य् च्वंपिं छे“जःपिंत माःमाःगु सामान धाःसा व छु“तय्सं छुं हे स्यंकी मखु । थुकथं इमि न्ह्यइपुक हे गुजा®ा जुयाच्वंगु दु ।
‘जि मांनापं ब®ोब® पिहां वना । थ्व छे“या बार्दलीइ च्वंगु गमलाय् तुल्सीमा पिनातःगु दु ।’ थुलि धयाः चुंचुंचा बार्दलीपाखें ब्वा“य् वन ।<eot>भारतय् संघीयताया अभ्यास तसकं पुलां । नेपालय् संघीयता नकतिनि जक कार्यान्वयनय् वःगु दु । अर्थात नेपालय् संघीयताया अभ्यास शुरु जक जुल । संघीयता विरोधीतय्सं अनेकथंया खँ पित हयाच्वंगु झीगु निंतिं छुं न्हूगु मखये धुंकल । संघीयताय् निगू प्रान्तया दथुइ अनेकथंया खँय् विवाद वयेफु । उकिं नेपाःया सन्दर्भय् संघीयता पाय्छि मखु धाइपिं संघीयता विरोधीत गाक्कं दु ।संघीय व्यवस्थाय् छु छु विषयय् विवाद जुइ धइगु खँ थुकिया अभ्यासय् ख्वं थाय् धुंकूगु भारतय् छगू अजू चायापुगु घटना जूगु दु । भारतया निगू राज्य मध्यप्रदेश व छत्तीसगढ राज्यया दथुइ अज्याःगु हे छगू अजू चायापुगु विवाद जूगु दु । विवाद भाषा, ज्याकू, सीमा, राज्यया प्राकृतिक सम्पत्तियात कयाः मखु, छम्ह खाया विषयय् खः ।लाया उत्कृष्ट सवाःया निंतिं चर्चित कडकनाथ प्रजातिया खाया विषययात कयाः निगू राज्यया दथुइ विवाद ब्वलंगु खः ।
उगु प्रजातिया भौगोलिक संकेत नम्बर (जीटीआइ ट्याग)यात कयाः निगुलिं राज्यं थःथःगु दावी यायेवं विवाद जूगु खः । थ्व प्रजातिया खाः तसकं निख्खर हाकुसे च्वं । निगुलिं राज्यं उगु प्रजातिया खायात बियातःगु भौगोलिक ट्रेडमार्कय् थःथःगु दावी याःगु धासें पेटेन्टया निंतिं चेन्नईलय् च्वंगु भौगोलिक संकेत पंजीकरण विभागय् निवेदन तकं बिउगु खः । आइरन व प्राटिनया मात्रा अप्वः व कोलेस्ट्रोल तसकं म्हो दुम्ह उम्ह प्रजातिया खाया उत्पत्ति थःपिंथाय् जूगु मध्यप्रदेशया दावी दुसा छत्तीसगढं नं थःपिंथाय् जूगु दावी यानावयाच्वंगु दु । निगुलिं राज्य उम्ह खाया भौगोलिक संकेतया अधिकार थःपिनिगु नामय् दर्ता यानाः उकिया व्यवसायीक लबः कायेगु ल्याखं उकथं लगे जुयाच्वंगुलिं हे विवाद पिहां वःगु खः ।<eot>जिगु जन्म येँया पाको पुखुद्यां त्वालय् जूगु खः । थौंकन्हय् थ्व थाय्यात न्यूरोड, नयाँ सडक धयाः पुलांगु नांयात ल्वःमंका छ्वयेधुंकल । थौंकन्हय् दुगु वंगल सिमाया नापसं हे जिमिगु छेँ खः । जिमि बाज्यायात मोति धाइगु, जिमि बाःयात मोतिभाई धाइगु । बाःया धाथेंया नां धाःसा अष्टनारायण मानन्धर खः । पाकोया थःगु हे छेँय् बाःया जाकिबजि पसः दुगु खः । मानन्धरतय्गु छगू प्रमुख त्वाः मध्ये पुखुद्यां नं खः । थन च्वंपिं मानन्धरतय्त पुखुद्यांमि धाइ ।
न्यूरोड धाल कि थौंकन्हय् राजधानी येँ देय्या हे दकलय् व्यस्त व चले जूगु थाय् जुइधुंकल । तर जि मचाबलय् तक थ्व थाय् थथे चले मजूनि । वंगल सिमाया नापसं च्वंगु भूगोलपार्क न्हापा खुल्ला व खालीगु थाय् खः । जिपिं मचाबलय् अन हे म्हितः वनेगु । थौंकन्हय् नेपाल बैंक लिमिटेडया ज्याकू तयातःगु थाय् न्हापा पुखू खः । व पुखुली जिपिं हे म्हितः वने नं । अन पुखुली दुकाये यः नं धाइगु । अन सल तइगु छगू तबेला नं दुगु खः । उकिं जिपिं तबेलाय् म्हितः वनेगु धकाः अन वनेगु खः ।
पाकोया वंगल सिमा धाल कि फुकस्यां सिउ । थ्वहे वंगल सिमाया न्ह्यःनेसं मोटरसाइकल बालगिरी बीगु जिमिगु पसः दुगु खः । नेपालय् थथे मोटरसाइकल बालगिरी बीगु ज्याया सुरुवात यानापिं हे जिपिं धाःसां जिउ । जिमि दाजु रामप्रसाद मानन्धरं अन हे च्वंम्ह थः पासा पञ्चनारायणलिसे जानाः छगः मोटरसाइकल न्याना हःगु खः । लिपा पञ्चनारायण पार्टनर छुटे जुइवं उगु मोटरसाइकल १३०० तका दामं जिमिसं हे न्याना कया । उगु मोटरसाइकलया नम्बर खः २६९ । अले दाजु व जि जानाः पसः चले याना ।
वय्कः जिमि निनिया भाःत नं खः) बेलायतय् थःगु कार्यकाल सिधयेकाः लिहां झाल । लिहां वःबलय् वय्कःपिंसं बेलायतया जेम्स एक्सल्सर कम्पनीया निगः मोटरसाइकल नं ज्वना वःगु जुयाच्वन । उकी मध्ये छगः जिमिसं २५०० तकां न्याना कया । ल्यं दुगु छगः नं लिपा जिमिसं हे न्याना ।
पाकोय् जिमि जाकिबजि पसः नं दु । अबले पसः धइगु तसकं कम जक दु । मेपिनि छेँय् ला पसःक्वः तकं मदु । छ्यलि अथें त्वःता तइगु खः । २००५ सालय् जनसेवा हल खोले जुल । उकियात हे ध्यानय् तयाः थौंकन्हय् फोटो कन्सर्न दुगु छेँय् जिमि बाःनं छगू च्या पसः तयादिल । अबले वय्कःया पार्टनर जुयादीम्ह सानु कका धाःम्ह दु, वय्कः येँ मनपाया पुलांम्ह मेयर केशव स्थापितया तःबाः खः । उगु पसःया बाः दँय् २०० तका पुलेमाः ।
जिं न्यना तयाकथं ९० सालया भुखाय् न्ह्यः तक थन तबालागु लँ मदु । खिचापुखुलिं वयाः रञ्जना गल्लि जुयाः फसिक्यब वनेगु छपु चिबालागु लँ जक दु । रञ्जना हलंनिसें कयाः थुखे तेबहाः वनेगु लँ (पुलांगु अमेरिकन लाइब्रेरी) तक क्यब खः । फसि सइगु क्यब जूगुलिं थ्वयात ‘फसिक्यब’ धाल । थ्व फसि सइगु पूरा क्यब हे पाःलूगु थाय् खः । व पाःया क्वसं च्वंगु थाय् जूगुलिं थ्व थाय्या नां ‘पाक्व’ जू वन । थन वस्ती बसे जुइ न्ह्यः वा वइबलय् पाःलूगु फसिक्यबया लः फुक्क कुहां वयाः थ्वहे पाक्वया नापसं च्वंगु पुखुली मुं वनीगु जुइमाः ।
आः नेपाल बैंक दुगु थाय् पुखू खःसा गोरखापत्र संस्थान दुगु लाइन फुक्क पुखूया द्यां खः । थ्व लाइनय् साय्मितय्गु छेँ मदु । साय्मितय्गु छेँ फुक्क थ्व लाइनया न्ह्यःने च्वंगु झ्वलय् जक दु । ९० सालया भुखाय् लिपा जुद्ध शमशेर थःगु सालीक छगू दथुइ तयाः वया प्यखेरं प्यपु तबालागु सतक दयेके बिल । वहे सतकयात न्हूसतक धाइगु खः । न्हूसतक दयेकेधुंकाः थ्व थासय् मनूतय् वये–वने नं अप्वया वल व बुलुहुँ व्यस्त बजाः जुया वन ।
येँ- जगतसुन्दर ब्वनेकुथिइ म्हिगः श्रीपंचमिया न्हिकुन्हु लाका छगू नेपाल लिपि च्वज्या कासा जुल । ससुद्यःया पुजालिसें नेपाल लिपि च्वज्या कासा नं जूगु खः । ब्वनेकुथिया हे ७, ८ व ९ तगिंया विद्यार्थीतय् दथुइ उगु लिपि च्वज्या कासा जूगु खः । कासाय् अनिता महर्जन न्हाप, आकृति मानन्धर लिउ व साक्षी मानन्धर लियांलिउ जुयादीगु खः ।
अथे हे सुजित श्रेष्ठ, प्रिया शाही व रुजिना तामाङं हःपाः लाःगु लिपि च्वज्या कासाय् विजयी जुयादीपिंत मूपाहां नेपाल लिपि गुथिया निर्मल वज्राचार्यं दसिपौ व सिरपाः लःल्हानादीगु खः । ब्वनेकुथिया पुलांम्ह प्रिन्सिपल माया मानन्धरया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् चिनाखँ पाठ यायेगु ज्या नं जूगु खः । ब्वनेकुथिया हे ब्वँपिंसं पाठ याःगु चिनाखँया समीक्षा लोककवि राजभाई जकःमिं यानादीगु खः । लिपि च्वज्या कासा ब्वनेकुथिया हे शिक्षक मणिराज मानन्धरया संयोजकत्वय् जूगु खः ।<eot>उकिं सरकार संचालनय् केन्द्रय् जक मखु कि प्रदेश व स्थानीय तहया सरकारयात देय्या नितिं छुं ज्या याना क्यनेगु अवसर दु । विपक्षीया कारणं, राजनीतिक अस्थिरताया कारणं ज्या याये मफुत धकाः छुट दइगु अवस्था मदु । थ्व स्वंगू हे तहया सरकारं थम्हं छु यायेगु खःदृढ संकल्प ज्वनाः ज्या यायेत स्वल धाःसा नेपाःया कर्मचारीतन्त्र तकं थासय् तयाः ज्या याके फइगु अवस्थाय् दु ।
उलि जक मखु कि दृढ इच्छाशक्ति ज्वनाः सरकारं ज्या यात धाःसा कर्मचारी तन्त्र, उद्योगी व्यवसायीनिसें गुगुं नं शत्ति सरकारया निर्णययात चुनौति बी मफइगु अवस्थाय् दु । थुज्वःगु अवसर इतिहासय् लिसा लिसा कयाः वइमखु । थ्व अवसरया महत्व स्थानीय तहलय् त्याःपिं, प्रदेशय् त्याःपिं व संघीय संसदंनिसें केन्द्रीय सरकारय् थ्यंपिंसं गुलि सिरियस जुयाः काल धइगु छुं ई दुने उमिसं याःगु ज्याया लिच्वलं नं क्यनी ।
अथे धकाः कांग्रेस त्याःथाय् नं उल्लेखनीय छुं हे ज्या जूगु मदु । येँ महानगरपालिकाया सन्दर्भय् गुलि आलोचनात न्यने दया वःगु खनेदु यल व ख्वपया हकय् कम आलोचना जक जुल धकाः क्यनेथाय् मदु । थ्व दच्छि स्थानीय तहया सरकार न्हूगु जूगुलिं, गुलि थासय् कर्मचारीं यानाः ज्या याये मफुत धकाः चीके धाये का तर वइगु दँय् नं वहे मुलु वहे सुका जुल धाःसा असन्तुष्टि क्यनेत विपक्षी दल हे माः धइगु मदु ।
प्रदेश सरकारया हकय्प्रदेश सरकार गठन जुयाः प्रदेशया मुख्यमन्त्री जूपिं मन्त्री जूपिं झण्डा दुगु गाडी इरुथिरु जूगु नं लांलां दइगु जुल । गुलि थासय् प्रदेश सरकारया हकय् कर्मचारी हे मथ्यनाः मन्त्रालय खः कि कार्यालय खः धइगु नं सीमदु धइगु चर्चा दु । कानून व अधिकारया स्पष्ट ब्याख्या व कार्यक्षेत्र स्पष्ट मजूगुलिं प्रदेशं छु यायेगु धइगु खँय् तक प्रदेशया मुख्यमन्त्री व मन्त्रीत अलमल हे धाःसां जिउ ।
प्रदेशया विधायकतय्सं छु यानाच्वन धइगु विजनेश बीगु तहलय् प्रदेश सरकार गुबले थ्यनीगु खः थ्व हे पारां न्यादँ जकं फुइगु खःला धइगु प्रदेशया विधायकत चिन्तित दु । थःगु थासय् छुं ज्याया प्रस्ताव ज्वनाः प्रदेश सरकारयाथाय् वनेगु वा केन्द्रीय सरकारयाथाय् वनेगु गनं मर्यादाक्रम कथं थः स्वयां क्वय् दुपिं मेयर उपमेयरयात जकं धाः जुइगु धइगु अलमलय् प्रदेशया विधायकत खनेदु ।
बहुमत सहितया सरकार नं संघय् जक मखु कि प्रदेशय् नं गठन जुइक निर्वाचनं म्याण्डेत बीधुंकल । का छिमिसं ज्या यानाः क्यँ मेमेगु ल्यं दनिगु अधिकारया नितिं आः हालाच्वने मखुनि धइगु कथंया जनताया म्याण्डेट वंगु चुनावय् खनेदत ।
प्रधानमन्त्री केपी ओलीपाखें न्हून्हूगु योजनाया घोषणा यानाः लोकप्रिय जुल धकाः व हे लँपुइ सुं सुं मन्त्रीत वनेत नं स्वःगु खनेदु । तर मन्त्रीतय्सं बकंफुस्लु गफ मखु ज्या याःगु खने दयेमाल ।
बागमति खुसिइ स्वीमिङ याये जीक विकास यायेगु धायेगु स्वयां बागमति लगायत स्वनिगःया खुसिइ स्वानाच्वंगु धः ल्वाका मछ्यायेगु ज्याय् जक प्रगति यानाः क्यने फुसां गाः । मखु धइगु खःसा थःपिंसं हे पिकानागु चुनावी घोषणा पत्रयात लुमंकाः छुं छुं योजना न्ह्याकेगु जक याये फत धाःसां काफी गाः ।<eot>एजेन्सी÷ शक्तिशाली देय्तय् संगठन जी सेभेनया अर्थमन्त्रीतय्सं अमेरिकायात आः व्यापार युद्ध जुइगु ख्याच्वः बिउगु दु । क्यानडाया विस्लरय् जूगु जी सेभेनया बैठकय् अमेरिकां स्टिल व एल्मुनियमय् कर अप्वयेकूगु खँयात कयाः अर्थमन्त्रीतय्सं थ्व ख्याच्वः बिउगु दु । जी सेभेनय् दुथ्याःगु न्हय्गू देय्या अर्थमन्त्रीतय् बैठकय् अमेरिका लिसे व्यापार युद्ध पनेगु निंतिं छुं ई जक ल्यं दनिगु ख्याच्वः नं बिउगु खः ।
बैठकय् इयु व क्यानडां नं अमेरिकी नीतिया प्रतिकार यायेगु ख्याच्वः बिउगु खःसा फ्रान्सं छुं न्हि लिपा हे व्यापार युद्ध सुरु जुइगु प्रति सकसिया ध्यानकर्षण याकूगु खः ।
मेखे अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पं धाःसा अझ नं थःगु निर्णयया बचाउ यानाच्वंगु दु । ट्रम्पं तःदँ न्ह्यवनिसें मेमेगु देशं व्यापार ख्यलय् अमेरिकाया शोषण यानाच्वंगु ट्विट याःगु दु । ट्रम्पं आःया कर नीतिं अमेरिकी स्टिल उत्पादकतय्त संरक्षण याइगु न्ह्यथँसें थ्व राष्ट्रिय सुरक्षाया निंतिं तसकं महत्वपूर्ण जूगु खँ धाःगु दु ।
तर बैठकय् सहभागी अमेरिकी अर्थमन्त्रीं धाःसा अमेरिकां विश्व अर्थतन्त्रया नेतृत्व त्वःतूगु मदुनि धासें मेमेगु देशं कयाच्वंगु चिन्तायात राष्ट्रपति ट्रम्पयाथाय् थ्यंकेगु खँ धाःगु दु ।
बिहीवा जक अमेरिकी वाणिज्यमन्त्रीं स्टिलय् २५ प्रतिशत व एल्मुनियमय् १० प्रतिशत कर अप्वयेकागु कार्यान्वयनय् वःगु खँ धाःगु खः ।
इयु, क्यानडा व मेक्सिकों थगुने थ्यंमथ्यं २३ अर्ब डलर बराबरया स्टिल व एल्मुनियम अमेरिकाय् निर्यात याःगु खः । थ्व थ्वयां न्ह्यः निर्यात याःगु ४८ अर्ब डलरया थ्यंमथ्यं बछि
ट्रम्पं प्रशासनं एल्मुनियम व स्टिलय् कर अप्वयेकूगु कारणं इयु, क्यानडा व मेक्सिकों नं थःथाय् अमेरिकां वइगु सामानय् कर अप्वयेकेगु घोषणा याःगु दु ।<eot>किपू- थनया ऐतिहासिक चिलंच्व चैत्यया गर्भय् चिरिबायाच्वंगु लूगु दु । वंगु २०७२ साल बैशाख १२ गते वःगु तःभुखाचं थ्व चैत्य नं क्षति जूगु खः । क्षति जूगु सम्पदात पुनर्निर्माण यायेगु झ्वलय् पुरातत्व विभागं वंगु दँय् थुगु जगतपाल महाविहार चिलंच्व चैत्य लगायत उगु थासय् निगू भल्चा, दिगी छेँ, पःखाः व अशोककालिन चैत्य यानाः करीब ४ करोड तका खर्च यानाः पुनर्निर्माण ज्या याःगु खः । वहे इलय् थ्व चैत्य छुं दिं न्ह्यः जक दयेके क्वचाःगु खः । थुगु ज्या यायेत गुलि लागतया ज्या गुगु इलय् सिधयेकेमाः धइगु छुं हे सुचं मबिसे लाथेपाथे ढंगं ज्या याःगु द्वपं स्थानीय जनतां बियाच्वंगु दु ।
चिलंच्व चैत्य करीब ५० लाख तकां दयेके क्वचायेकूगु खः, तर लःल्हायेगु ज्या धाःसा मजूनि । तर आः हे चैत्यया गर्भ चर्के जुया वःगु दु । वंगु छुं दिं न्ह्यः तसकं वा वःगु कारणं चैत्यया गर्भ चर्के जूगु खँ धाःगु दु । आः थुगु थासय् पाल तयाः त्वःपुइगु ज्या जूगु दु ।
अथेहे उगु हे थासय् पःखाः स्यंकाः बछि जक दयेकाः बछि त्वःता तःगु दु । उगु ज्या याःम्ह ठेकेदार सु खः, गुलि लागतया ज्या खः धइगु छुं नं जानकारी बिउगु मदु । पुरातत्वया जिम्मेवार कर्मचारीतय्त जगतपाल विहारया दुजःतय्सं न्यंबलय् नं नियमकथं भ्वं माग यात धाःसा बजेट कटौती यानाः मेथाय् छ्वया बी धकाः ख्याच्वः बिउगु खँ सम्बन्धित गुथियारं धाःगु दु ।<eot>छिं थः मस्तय्त खोप बी धुंकाः उकिया विवरण च्वयातःगु खोप कार्ड सुरक्षित तयादियागु दु कि मदु ? मदुसां आवंनिसें हे मालाः जतन यानाः तयादिसँ । छाय्धाःसा थ्व कार्ड स्कुल भर्ना यायेत निसें भविष्यय् मचा विदेश वनेत तकं आवश्यक दु । खोप कार्डया महत्व लिपा थ्यंक तसकं हे दु ।
थज्याःगु महत्वपूर्ण भ्वँ जूसां थौंकन्हय् दुगु कार्ड सालुगु जूगुलिं गुनावनीगु, जतन यानातयेत थाकूगु जूगुलिं बालस्वास्थ्य महाशाखां वंगु आर्थिक दँ निसें प्लाष्टिकया कभर दुगु खोप कार्ड छ्यलेगु तयारी याःगु खः ।
वंगु साउन निसें प्लाष्टिकया कभर दुगु बाल स्वास्थ्य कार्ड नां बियातःगु थ्व कार्ड सिन्धुली जिल्लाय् नमूना कथं छ्यलेगु सुरु याःगु दु ।
सरकारं राष्ट्रिय खोप कार्यक्रममार्फत मस्तय्त ११ गू खोप निःशुल्क बिया वयाच्वंगु दु । तर नेपाःया सछिम्ह मध्ये झिम्ह मस्तय्सं छुं नं कथंया खोप काये मखनाच्वंगु दु । अथेहे ६६ हजार मस्तय्सं पूवंक खोप काये खनाच्वंगु मदु । सरकारं वइगु स्वदँ दुने कलेरा व टाइफाइडविरुद्ध नं खोप हयेगु तयारी यानाच्वंगु दु ।<eot>धाइ तंयात नियन्त्रणय् तयेमाः । तं पिहां वइगु इलय् मनुखं थःगु होस तंकी । जब तं क्वलाइ, होसय् वइ, अबलय् तकया दुने धाःसा गाक्कं क्षति जुइ अले पश्ताय् नं चायेमाली ।
तर छम्ह मनुखं सिंहतलिसे तं पिहां वःगु झोंकय् इमिगु हे दथुइ वनाः थम्हं न्ह्यानातःगु लाकां त्वःता दाया बिउगु दु । काचाक न्यनेबलय् गुगुं बाखं थें च्वने फु । तर थ्व बाखं मखु, सत्य घटना खः । थ्व घटना खः युक्रेनया ।
अनया चिडियाखानाया सिंहत थवंथवय् ल्वानाच्वंगु खनाः तम्वःम्ह मेनेजर ओलेग जबकोव न्हय्म्ह च्याम्ह सिंह दुगु थासय् वनी । जब जबकोव सिंहया पुचलय् थ्यनी अन मुनाच्वंपिं सिहंत नं बिसिउँ वनी । गुलिं सिंहत धाःसा ल्वाना हे च्वंगु दइ । थ्व खनाः जबकोव थम्हं न्ह्यानातःगु चप्पल हे त्वःताः इमित दायेत सनी । सिंहत धाःसा भागाभाग जुइक बिसिउँ वनी ।
थुकिया छगू भिडियो आः नकतिनि सार्वजनिक जूगु दु । उगु भिडियोय् जबकोव सिंहया बथां दुगु थासय् वनाः इमित चप्पलं दाइ । उगु भिडियोय् जबकोव सिंहत खनाः तसकं चिल्लाय् दनाः हाली । चप्पलं दाये धुंकाः जबकोवं धाइकि ‘अनुशासनय् च्वनेगु खःसा च्वँ, मखुसा थ्व स्वयां नं बांमलाःगु पाठ स्यनेमाली ।’ थुलि धायेवं चिडियाखानाया सिंहत दक्वं थःथःगु थासय् सू वनी ।<eot>येँ – सामसुङ प्लाजा झिंन्यादँ क्यंगु लसताय् प्लाजा पाखें मिसा मस्तय् शिक्षाया निंतिं ग्वाहालि बिउगु दु । मंगलवाः छगू ज्याझ्वः दथुइ सामसुङ प्लाजाया निर्देशक सीमा गोल्छां मिसा मस्तय् शिक्षा व मिसा सशक्तिकरणया निंतिं ज्या याना वयाच्वंगु सेन्ट मेरिज स्कुलया एल्मुनाइ ‘आसमान’ यात २ लाख ५० हजार तकाया चेक लःल्हाःगु खः ।
येँया रणमुक्तेश्वरय् च्वंगु निर्मल प्राथमिक विद्यापिठय् जूगु ज्याझ्वलय् सामसुङ प्लाजापाखें स्कुलया मस्तय्त थीथी सामग्रीया लिसें नसाज्वलं नं लःल्हाःगु खः ।
सामसुङ प्लाजाया निर्देशक सीमा गोल्छां सामसुङ प्लाजाय् मिस्तय्सं जक ज्या याना वयाच्वंगु खँ न्ह्यथँसें न्हापा न्याम्ह मिस्तय्सं सुरु यानागु आः न्यय्म्हं मल्याक मिस्तय्त रोजगार दयेधुंकूगु खँ कनादिल ।<eot>येँ -संघीय समाजवादी फोरमयात बीगु मन्त्रालय बारे अझ नं निर्णय मजूनिगु खँ सीदुगु दु । संसफोयात निगू मन्त्रालय बीगु धकाः न्हापा खँ जूगु खः । न्हापा सहरी विकास मन्त्रालय बीगु खँ जूबलय् उकी खानेपानी नं नापं दुगु खः । आः खानेपानी छुटे यानाः बिस्कं मन्त्रालय दयेकूगुलिं संसफों उगु मन्त्रालय कायेत अनिच्छा प्वंकूगु दु ।
अथे हे मेगु छगू मन्त्रालय स्वास्थ्य बीगु खँ नं जुयाच्वंगु दु । तर स्वास्थ्यय् नेकपाया पद्मा अर्यालयात राज्यमन्त्री दयेका तःगु दु । संसफों राज्यमन्त्री लिकाःसा जक उगु मन्त्रालय कायेगु शर्त न्ह्यःने तःगु दु । संसफोयात बीगु निगू मन्त्रालयय् सहरी विकासय् अध्यक्ष उपेन्द्र यादव व स्वास्थ्यय् सहअध्यक्ष राजेन्द्र श्रेष्ठ वनीगु चर्चा जुयाच्वंगु दु । तर पार्टीपाखें थुकिया बारे निर्णय धाःसा मयाःनि । पार्टीया बैठक च्वनाः जक थुकिया बारे निर्णय जुइगु खँ धाःगु दु ।
सूत्रं धाः कथं प्रधानमन्त्री केपी ओलीं म्हिगः बजेट जारी याइगु न्हि कुन्हु हे शपथ ग्रहण नं याका छ्वये, तयारी यानादिसँ धकाः संसफो नेतातय्त धया छ्वःगु खः । तर पार्टीया बैठक हे मच्वंनिगु कारणं निर्णय धाःसा याये मफुनि । थुकिया नापनापं आः संविधान संशोधन बारे जूगु सहमति कार्यान्वयन यायेगु लागिं कार्यदल दयेकाः ज्या सुरु यायेगु खँ नं जूगु दु । संसफो सरकारय् वनेधुंकाः थ्व सम्बन्धी प्रक्रिया नं सुरु जुइगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ – प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसं सरकार विरुद्ध देय्न्यंकं सतक आन्दोलनया घोषणा याःगु दु । मंगलवाः पार्टी कार्यालयय् च्वंगु पार्टीया भातृ संगठनया पदाधिकारीतय् बैठकं सरकारया अधिनायकवादी व जनविरोधी क्रियाकलाप विरुद्ध आन्दोलन यायेगु ज्याझ्वः तयार याःगु खः । बैठकं थ्वहे वइगु साउन ३, ५ व ८ गते न्हिनय् येँया माइतीघर मण्डलाय् विरोध प्रदर्शन यायेगु घोषणा याःगु दु ।
विज्ञप्तिइ डा. गोविन्द केसीया अनसन व आन्दोलनं ब्वलंकूगु परिस्थितियात थःपिंसं गम्भीर रुपं कयागु दु धासें देउवा सरकारं हःगु चिकित्सा अध्यादेश हुबहु विधेयकया रुपय् हयेमाःगु माग नं यानातःगु दु । अनसनरत डा. गोविन्द केसीया जीवन रक्षाया माग यासें कांग्रेस समर्थित नेवि संघं म्हिगः नं येँय् प्रदर्शन याःगु खः।
अथेहे ओली सरकार गैरजिम्मेवारी तरिकां प्रस्तुत जूगु धासें कांग्रेसं प्रेस स्वतन्त्रता, कानून माने यानाः थःपिनिगु क्रियाकलाप न्ह्याके दइगु स्वतन्त्रयात बन्देज तःगु विरोधय् सडक आन्दोलनय् वनेमाःगु खँ नं विज्ञप्तिइ न्ह्यथनातःगु दु ।<eot>येँ – पाटन संयुक्त क्याम्पसं घरजग्गा कर मपूगु खँ सीदुुगु दु । क्याम्पसं छेँ दँसांनिसें पुलेमाःगु घरजग्गा कर आः तक नं मपूगु खँ यल महानगरपालिकाया प्रमुख कर अधिकृत दिलराज शाक्यं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादीगु दु । क्याम्पसं दयेकूगु उगु छेँय् थौंकन्हय् लाबिम मल चले यानाच्वंगु दुसा उगु मलय् दुगु आपालं पसः नं मनपाय् दर्ता मजूगु जानकारी वय्कलं […]
येँ – स्वंगूगु देशं दुहां वइगु मालवाहक कन्टेनरय् इन्टरनेटमार्फत निगरानी तइगु इलेक्ट्रोनिक कार्गाे ट्र्याकिङ प्रणाली लागू याःसां पूर्ण रुपं कार्यान्वयनय् धाःसा वयेमफुगु मदुनि ।नेपाली व्यवसायीतय्सं बेवास्ता याःगुलिं थ्व प्रणाली लागू यायेमफुगु खँ उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयया अधिकारीतय्सं धाःगु दु । व्यवसायीतय्सं धाःसा थ्व प्रणाली जडान यायेत हे यक्व खर्च जुइगुलिं लागू यायेत थाकुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । […]<eot>येँ – गुथि संस्थान अन्तर्गत लानाच्वंगु सम्पत्तित छ्यलाः थीथी जात्रापर्व न्ह्याकेगु लागिं अलग अलग कोष हे स्वनेमाःगु खँ गुथि संस्थानया पुलांम्ह अध्यक्ष लिसें प्रशासक पञ्चलाल महर्जनं धयादीगु दु । थः गुथि संस्थाया अध्यक्ष जुयाच्वंगु इलय् थुकिया लागिं प्रक्रिया न्ह्याकागु खःसां थःगु कार्यकाल फूगुलिं पूवंके धाःसा मफुगु खँ वय्कलं कनादिल ।‘उगु इलय् बुंगद्यःया जात्रा न्ह्याकेत कोष दयेकेगु निंतिं ज्यापु समाज यलनाप सहलह यानागु खः, तर समाजं लिसः बिउगु लिबात गुकिं यानाः ज्या पूवंके मफुत ।’ वय्कलं कनादिल ।
गुथिया कोषयात जात्रा पर्व न्ह्याकीपिनिगु हे अधिनय् तयेमाः धकाः थम्हं उगु पलाः ल्ह्वनागु खँ नं वय्कलं कनादिल ।थुकिया बारे ज्यापु समाजया पुलांम्ह नायः मंगल महर्जनयाके न्यनाबलय् वय्कलं अबले बुंगद्यः जात्रा न्ह्याकेत कोष दयेकेगु खँ जुयाच्वंगु खःसां पञ्चलाल महर्जनया कार्यकाल फूगुलिं खँ न्ह्याके मफुत, तर आः हाकनं थ्व खँयात न्ह्यःने यंकेगु जुइ धयादिल । वय्कलं धयादी, ‘आः नं जात्रा न्ह्यःने वयाच्वंगु दु । कोष स्वनेगु निंतिं कुतः यायेमाः ।’
स्वनिगःया जात्रा पर्व न्ह्याकेगु निंतिं थीथी गुथि स्वनातःगु दुसां उमिके थःगु हे आम्दानी स्रोत धाःसा मदु । गुलिखें जात्रापर्व न्ह्याकेत गुथि संस्थानं ध्यबा बियातःगु खसां उगु ध्यबा पर्याप्त धाःसा मजू । थज्याःगु खँयात वाःचायेकाः हे थम्हं कोष दयेकेगु अवधारणा हयागु खँ नं संस्थानया पुलांम्ह अध्यक्ष महर्जनं कनादिल ।गुथि संस्थान थौंकन्हय् जात्रा पर्व न्ह्याकेगु स्वयां नं अन ज्या याइपिं कर्मचारीतय्त तलब नकेगु थाय् जक जुयाच्वंगु द्वपं नं वय्कलं बियादिल । वि.सं.२०२१ सालय् गुथि संस्थान स्वनाः सरकारं गुथिया फुक्क हे जग्गा व सम्पत्ति सरकार मातहत हःगु खः ।<eot>येँ – देय्या न्हय्गुलिं प्रदेशय् प्रदेश सरकार गठन जूगु खुला पुलेधुंकूसां आः तकं छगू बाहेक मेगु प्रदेशतय्सं थःगु नां व राजधानी तोके याये फुगु मदुनि । प्रदेशया नामाकरण व स्थायी राजधानी तोके यायेगु ज्या लिबाना वंलिसे धमाधम जटिल नं जुया वनीगु सम्भावना ब्वलंगु दु । थुकिया बारे निर्णय जुइवं हे विवाद ब्वलनीगु जुयाः छुं हे प्रदेशतय्सं तुरुन्त निर्णय याये मफयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
प्रदेशया नां निर्धारण यायेत लिबाना वःलिसे थीथी कथंया नां तयेमाः धकाः थीथी कथंयागु हे पुचःत नं सक्रिय जुया वःगुलिं प्रदेश सरकारतय्त थाकुयाच्वंगु खँ सूत्रं धाःगु दु । प्रदेशया नां तयेगु सवालय् थौंकन्हय् दकलय् अप्वः जातीय पहिचान वइगु नां तयेगु लाकि भौगोलिक पहिचानया नां तयेगु धइगु खँय् हे अप्वः वहस जुयाच्वंगु दु । थज्याःगु वहस आः नां तये ल्यं दनिगु फुक्क हे प्रदेशय् जुयाच्वंगु दु ।
राजधानी येँदेय् समेत दुथ्याःगु ३ नम्बर प्रदेशया नां छु तयेगु धइगु खँय् नं प्रदेश संसद दुने धमाधम हे विवाद तब्या जुया वनाच्वंगु खँ सीदुगु दु । थुगु प्रदेशय् अप्वः ल्याखय् दुपिं नेवाः व तामाङ जातिया संगठनतय्सं ‘नेवाः–ताम्सालिङ’ तयेमाः धकाः लबिङ यानाच्वंगु दुसा प्रदेशय् दुपिं थीथी पार्टीया नेवाः सांसदतय्सं ‘नेपालमण्डल’ प्रदेशया लागिं लबिङ यानाच्वंगु दु ।
प्रदेशया नां तयेगु झ्वलय् प्रदेश नं. ४ पाखें आः नकतिनि प्रदेश अन्तर्गत लाःगु ११ गुलिं जिल्लाय् वनाः सुझाव कायेगु ज्या सम्पन्न याःगु दु । थुकी अप्वःस्यां प्रदेशया नां ‘गण्डकी’ तःसा जी धकाः सुझाव बिउगु खँ सार्वजनिक जुइवं म्हिगः हे अनया गुरुङ व मगः आदिवासी जनजातितय्सं छगू ¥याली पिकासें प्रदेशया नां ‘तमुवान–मगरात’ तयेमाः धकाः माग याःगु दु ।
पोखराय् छगू ¥याली पिकासें उमिसं प्रदेश प्रमुखयात छगू ज्ञापनपौ नं लःल्हाःगु दु । ४ नम्बर प्रदेशया संसदपाखें छगू समिति दयेकाः संकलन याःगु सुझावय् ४५ प्रतिशत मनूतय्सं प्रदेशया नां ‘गण्डकी’ तयेमाः धकाः सुझाव बिउगु दुसा ३४ प्रतिशत मनूतय्सं ‘तमुवान–मगरात’ या पक्षय् थःपिनि मत बिउगु दु ।
प्रदेशया राजधानी पोखराय् तयेमाः धाइपिनि प्रतिशत धाःसा यक्व दु । अथे खःसां छुं मनूतय्सं गोर्खाय् राजधानी तयेमाःगु बिचाः नं तःगु दु । यक्व प्रतिशत पोखराया पक्षय् दुगुलिं राजधानीया सवालय् अन समस्या मवइगु खँ धाःगु दु । पोखरायात आः नं प्रदेशया अस्थायी राजधानी दयेकातःगु दु ।<eot>भुखाय् पीडित जनतां याकनं हे निर्णय यानाः आः थःपिंत त्यासा बिउगु बैंक व राष्ट्र बैंकयात मुद्दा तयेगु बारे सहलह यानाच्वंगु खँ नं सीदुगु दु । तःभुखाय् ब्वयेधुंकाः राष्ट्र बैंकं वाणिज्य बैंकतय्त सर्कुलर छ्वयाः न्यादँ निसें झिदँया निंतिं सहरी लागाय् २५ लाख तका व गामय् १५ लाख तका २ प्रतिशत ब्याजदरं त्यासा बिउ धाःगु खः ।
बैंकतय्सं नं राष्ट्र बैंकया सर्कुलर कथं भुखाचं पीडित जनतायात २ प्रतिशत ब्याजं त्यासा बिउगु खःसा आः वयाः राष्ट्र बैंकं पुनर्कर्जा सम्बन्धी ऐन संशोधन यानाः निदँया निंतिं जक थ्व त्यासा बीगु व्यवस्था याःगु खः । न्हापा थ्व व्यवस्था खुलाया निंतिं बीगु यानाच्वंगु खःसा उकियात न्ह्याक्व नं नवीकरण यायेगु व्यवस्था दुगु खः ।
आः न्हूगु नियम कथं पुनर्कर्जा निदँया निंतिं जक बीगु जुइवं समस्या ब्वलंगु खः । आः निदँया निंतिं बिउगु पुनर्कर्जा धाःसा नवीकरण मजुइगु खँ धाःगु दु । यदि आः राष्ट्र बैंकं धाःथें बैंकया ब्याजदर पुले माल धाःसा मफइगु जक मखु थःपिनिगु छेँ–बुँ तकं लिलाम जुइगु अवस्था ब्वलनीगु खँ भुखाय् पीडित रोशन क्षेत्रीं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल ।<eot>‘जिं जिमि कलाःयात पार बीत्यनागु दु’— चन्द्रमानया छम्ह पासां वयात कन— ‘खुला दयेधुंकल वं जिलिसे छगू शब्द हे नमवाःगु ।’<eot>अर्जेन्टिनाया स्ट्राइकर गोन्जालो इगवाइनं मंगलवाः छगू स्पोर्ट च्यानललिसे खँ ल्हासें अन्तय् सही निर्णय जूगु खँ धाःगु दु ।
अर्जेन्टिनां कासा रद्द याःगु समाचार वयेवं गाजाय् प्यालेस्टिनीतय्सं लापा थानाः लसकुस याःगु दु । थन जुयाच्वंगु लिपांगु झडपय् इजरायली सेनां १२० म्ह प्यालेस्टिनीतय्त स्यायेधुंकूगु दु ।
‘नैतिक व कासाया मूल्यमान्यताया थौं जीत जूगु दु । कासा रद्द यानाः इजरायलयात ह्याउँगु कार्ड क्यंगु दु’ संघया प्रमुखं रोयटर्स समाचार संस्थायात प्रतिक्रिया बिउगु दु । थ्वयां न्ह्यः कासा जुइगु तयारी जुयाच्वंगु इलय् संघं प्यालेस्टिनीतय्त मेस्सीया तस्बीर व जर्सी च्याकेत आह्वान याःगु खः । रुसय् वइगु जेठ ३१ गते निसें जुइत्यंगु विश्वकपया तयारीया झ्वलय् अर्जेन्टिनां वेस्ट जेरुसलेमय् इजरायललिसे मैत्रीपूर्ण कासा म्हितेगु क्वःछिनातःगु खः ।
कासा जुइगु थाय् जेरुसलेम तसकं संवेदनशील थाय् खः । इजरायलं जेरुसलेमयात थःगु राजधानी धया वयाच्वंगु दु । तर प्यालेस्टाइनं नं जेरुसलेमया पूर्वी भागयात भविष्यया थःपिनिगु राजधानी कथं धयातःगु दु ।
न्हापा हाइफा सहरय् जुइ धयातःगु कासायात जेरुसलेमय् म्हितकेगु जुइवं प्यालेस्टिनीत तंम्वयाच्वंगु खः । थ्व हे कारणं नं अर्जेन्टिनां कासा रद्द यानाबिउगु खः ।<eot>मुनक्का ९च्बष्कष्ल० अर्थात दाखं गुलिखे ल्वय् लंकाबी ा ल्वय्लिसे ल्वायेगु शरीरया क्षमता नं अप्वयेकाबी । अथेजुयाः आयुर्वेदय् थुकियात वासःयागु गुणया धुकू धयातःगु दु । मुनक्काया स्वास्थ्यवर्धक गुण थुकी दुगु ग्लुकोजया मात्राय् दु । थुकी अंगूरय् स्वयां ८ गुणा अप्वः ग्लुकोज दु । थुकी दुगु ग्लुकोज अंगूरया थें हे भिंगु कथंयागु जुइ । ग्लुकोजं म्हयात याकनं ऊर्जा बीगु ज्या याइगु खः ।
मुनक्का अंगूरयात खास तरिकां गंकाः दयेकीगु खः । थ्व निताजि दइ । ह्याउँगु मुनक्का व हाकुगु मुनक्का । थुकियात थीथी तरिकां अनेक ल्वय्या वासलय् छ्यलेजिउ । मुनक्काया स्वभाव गरम जुइ । आः झासँ, मुनक्काया फाइदा व वासःया गुण छु छु दु व नं सिइके–
# मुनक्कां म्हया एसिडयात सन्तुलित याइ । क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयय् यानास्वःगु छगू अध्ययनं सीदतकि थ्यंमथ्यं ५ औंस मुनक्का न्हिं न्हिं नयेगु यानाच्वन धाःसा च्वया एसिड अप्वः हे कम जुइगु जुयाच्वन । लिसें म्हय् अमोनिया नं कम जुइगु जुयाच्वन ।
# मुनक्कां कब्जियतया उपचारय् नं तसकं फाइदा याः । थुकियात छगू गिलास लखय् २४ घण्टा फ्वयातयेमाः । अथे यायेबलय् मुनक्का माःबुयाः अंगूर पाय्ग्वः जुयावइ । थुकिया पु वांछ्वयाः सुथय् सुथय् नयेगु व उकिया लः नं त्वनाछ्वयेगु यायेमाः ।
# आतापुतिया ज्या थासय् लाकातयेत थुकिया लः ह्याउँमस्तय्त नं त्वंकेजिउ । मचाया उमेर अनुसार खुगःनिसें झिगः मुनक्का ग्वारा ग्वारा दाःगु लखय् कुर्काः पलख ख्वाउँकेत त्वःतातयादिसँ । मुनक्कायात बांलाक निनाः लखय् उकिया रस ल्वाकछ्यानाः मचायात बीगु यायेमाः । ह्याउँमस्तय्त थ्व लः छानय् यानाः जक त्वंकेमाः । कसर उमिगु प्वाथय् कुहां वनकि प्वाः खराब जुइ ।
# अःपुक ल्वाकज्याइगु आइरनया तःधंगु स्रोत जूगुलिं थुकि हि अप्वयेकी । उकिं हि मगानाः जुइगु एनिमिया ल्वय् लंकेत थुकिं यक्व हे ग्वाहालि याइ । हिइ हीमोग्लोबिन तत्व मगाइगुयात हे हि मगाइगु धाइगु खः । थथे जुइबलय् खोर्पानीया लिें मुनक्का नं लखय् फ्वयादिसँ । सुथय् थुकियात न्हात्तुन्हायाः ल्वगियात त्वंकाबिल धाःसा हि अप्वयावइ ।
# मुनक्कां सर्दिं सेखं चाइगु वा सेखं ज्वर वइगुयात वासःया ज्या याइ । मुनक्कायात लखय् फ्वयाः उलि हे मात्राय् लखय् निनाः छानय् यानाकायेमाः । थुकथं दयेकागु मुनक्का लखं टनिकया ज्या याइ । थुकिया सवाः व गुण थकायेत कागतिया रस भचा तयाबीमाः । दुरुइ पु लिकयातःगु झिगःति मुनक्का दायेकाः त्वनेगु याःसां जिउ ।
# मलेरिया (औल) ल्वचं कःपिंसं छगू गिलास दुरुइ च्यागः मुनक्का, बागू चम्चा सुंपालु तयाः दायेकाः न्हिं न्हिं सुथय् व बहनी त्वनादिसँ । औल ज्वरं यानाः जुइगु कमजोरी व मेमेगु साइड इफेक्ट थुकिं कम यानाबी ।
# मिसातय् लय् लय्पतिकं ‘थीमजिउ’ जुइगु जुयाः म्हय् हि मगाइगु जुइफु। उमिगु निंतिं मुनक्का तसकं हे फाइदा दुगु चीज जुइफु । छाय्किमुनक्का आइरनया मुख्य स्रोत खः, अले मुनक्का नयेबलय् म्हय् हीमोग्लोबिनया मात्रा नं अप्वः दयावइ ।
# गुपिं मस्तय् द्यनाच्वँच्वं लासाय् च्व वयेकेगु बानि दु, उमित निगः मुनक्का पु बहनी बहनी छवाः तक नकाबिल धाःसा उमि लासाय् च्व वइगु मजुयावनी ।
# मुनक्कां मिखा, छ्यंगू व सँयात नं फाइदा याः । हाकुगु मुनक्कां म्हय् च्वंगु विषालु तत्वयात पित छ्वयेत ग्वाहालि याइ । अले छ्यंगूयात यचु पिचु धायेकाः चमक नं दयेकातइ ।<eot>रियल म्याड्रिड इटलीयन क्लब युभेन्ट्स वंम्ह क्रिस्टियानो रोनाल्डोया टुरिनय् प्रजेन्टेशन जुल । प्रेजेन्टेशनय् न्ववासें ३३ दँया रोनाल्डों धाःगु दु, ‘थ्व उमेरय् अप्वः धयाथें कासामि कतार व चीनय् म्हितः वनाच्वंगु दु । तर जितः युभेन्ट्सं यागु विश्वासयात कयाः तसकं लय्ताया ।’
जिगु फुटबल स्टाइलयात महत्व बिउगु दु । जितः थुकी गर्व दु । जिं आशा याये जि युभेन्ट्सयात अझ च्वये थ्यंकेफइ’ वं धाःगु दु । रियल म्याड्रिडया निंतिं ४०० गुलिं मल्याक गोल यायेधुंकूम्ह रोनाल्डों रियल च्वनाजःछि प्यक्वः च्याम्पियन्स लिग, निक्व ला लिग त्याकूगु खः ।<eot>थायराइड ल्वय्, ल्यूपस, डायबिटिज, एनिमिया व इटिंग डिसअर्डर सँ हाइगु कारण जुइफु । थज्याःबलय् सँ हाइगु छु याःसा कम जुइ व थुकिया घरेलु उपाय छु दु, व बारे बिचाः यायेगु जरुरी जुइ । उकिया निंतिं थन छुं छुं उपाय बियागु दु – कस्ति व ओलिभ आयल : छगः कचौराय् कस्ति निगू चम्चा व ओलिभ आयल निगू चम्चा ल्वाकछ्यानादिसँ । […]
अथे ला ग्यासया समस्या धयागु सामान्य खँ खः । तर थ्व चर्को जुलकि प्वाः स्याइगु व मेमेगु नं समस्यायात जन्म बीफु । प्वाथय् ग्यास दयावइगुया मख्य कारण अनियमित कथं नये त्वनेगु यायेगु हे खः । ग्यास झीगु पाचन तन्त्रय् निगू तरिकां मुनेफु । नयेगु वा त्वनेगु झ्वल् झीसं उगु फय् नुनाछ्वयेगु याइ, गुगु अक्सिजन व […]
ख ला भाइरल फीभर न्ह्यागु मौसमय् नं जुइफु । तर वा वइगु मौसमय् भाइरस भचा अप्वः हे सक्रिय जुयाः झीगु म्हयात संक्रमित यायेफु । यदि छिगु छेँय् सुयात भाइरल फीभर दुसा थुगु च्वसुइ न्ह्यथनागु खँय् बांलाक ध्यान बियादिसँ । लक्षण – ज्वर वइगु, इकुइगु व ख्वाउँ चाइगु, छ्यं स्याइगु व म्हया ला दक्व स्याइगु, न्हाय् प्वाःतीगु वा न्हसं […]<eot>इन्डोनेसियाय् छगः यात्रुवाहक विमान समुद्रय् कुतुंवंगु दु । जाकार्ताया विमानस्थलं ब्वयावंगु इन्डोनेसियाया लायन एयरलाइन्सया विमान बोइङ्ग ७३७ ब्वःगु छुं ई लिपा हे समुद्रय् कुतुं वंगु दु । विमानय् १७८ म्ह वयस्क, छम्ह ह्याउँमचा व निम्ह मस्त यात्रु दुगुव निम्ह पाइलट व न्याम्ह परिचालकत दुगु खँ धाःगु दु । समुद्रय् कुतुं वंगु विमान सोमवाः सनिलय् तक लुइकेफुगु मदुनि । उद्धारकर्तातय्सं […]
अमेरिकाया पेन्सिलभानिया राज्यया पिटसबर्ग शहरय् छम्ह बन्दूकधारीया आक्रमणय् लानाः झिंछम्हेसिया ज्यान वंगु दु । ट्री अफ लाइफ नांया छगू यहुदी प्राथना छेँय् स्थानीय ई कथं शनिवाः प्रार्थना जुयाच्वंगु इलय् बन्दूकधारीतय्सं गोली कयेकूगु खः । गोली कयेकूपिं बन्दूकधारी–तय्त प्रहरीं ज्वनेधुंकूगु दु । अमेरिकी संचार माध्यमतय्सं धाःकथं सकलें युहदीत सीमा धकाः नारा थ्वयेकाः बन्दूकधारीतय्सं गोली कयेकूगु खः ।राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थ्व […]
युएइ जुयाच्वंगु अफगानिस्तान प्रिमियर लिग¬(एपिएल)य् सन्दिप लामिछानें डेब्यु याःगु दु । सन्दीप नगरहर लिओपार्डस पाखें एपिएलय् डेब्यु याःगु खः । पक्टिया प्यान्थर्स नाप जूगु डेब्यु कासाय् सन्दीपं निगू विकेट काःगु खः । प्यंगू ओभर बलिङ यानाः सन्दिपं २३ रन बियाः निगू विकेट काःगु खः । न्हापांगु ओभर बलिङ याःबलय् १८ रन बिउम्ह सन्दिप निगूगु ओभरय् १ रन, स्वंगूगु ओभरय् […]
अमेरिका व बेलायत रियाल सम्मेलनय् मवनीगु सम्भावना साउदी पत्रकार जमान खशोग्गीयात बेपत्ता लिपा हत्या याःगु घटनां तम्वया च्वंगु अमेरिका व बेलायतं साउदी अरेबियाय् जुइत्यंगु छगू सम्मेलन बहिष्कार यायेफुगु खँ धाःगु दु । टर्कियाइस्तानबुलय् च्वंगु साउदी वाणिजय दूतावासय् वंगु अक्टोवर २ तारिखय् थ्यंम्ह पत्रकार खशोग्गी उकुन्हु निसें बेपत्ता जुयाच्वंगु दु । सउदी अरेबियाया राजकुमार मोहम्मद बिम सलमानया नीतियात […]
येँ – वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागं उपभोक्तायात थिकेगु भावं सामान मिउगु धासें जमलय् च्वंगु ‘द कोरियन सप’य् म्हिगः तालं ग्वया बिउगु दु । विभागया पुचलं अनुमगनया झ्वलय् उगु पसःया सञ्चालकं ५ सय प्रतिशत तक अप्वः भाः कयाः सामान मिउगु लुइकूगु खः । कोरियन सपं उपभोक्तायाके अप्वः भाः कयाः सामान मियाच्वंगु उजुरी वयेवं विभागं अनुगमन यानाः […]<eot>ख्वप – थनया वडा नं. ९ स्थित तःलांतुंथिइ च्वंगु पुलांगु फल्चायात थुनाः न्हूगु दयेकीगु जूगु दु । फल्चा पुनःनिर्माणया निंतिं वडास्तरय् छगू भेला नं जूगु खः । वडा नं. ९ या वडाअध्यक्ष रविन्द्र ज्याख्वःया कुतलय जूगु भेलाय् उपस्थित जुयादीपिं स्थानीयवासीतय्सं थःथःगु विचाःप्वंकादीगु खः । भेलां फल्चा पुनःनिर्माणया निंतिं छगू उपभोक्ता समिति नं गठन याःगु दु । आशकुमार प्रजापतिया अध्यक्षताय् न्हय्म्हेसिया उपभोक्ता समिति गठन याःगु खः । आपालं वडावासीतय्सं ब्वति काःगु भेलाय् वडाअध्यक्ष ज्याख्वः, ओभरसियर अर्हत वज्राचार्य, वडासचिव पुण्यराम लाखा लिसें वडाया गन्यमान्यपिंसं नुगःखँ तयादीगु खः ।<eot>येँ (नेपालभाषा टाइम्स)- चालु आर्थिक दँया खुला पूवनेत्यंगु इलय् विकास बजेट धाःसा मुक्कं १३ प्रतिशत जक खर्च जूगु दु । स्थानीय तहया निंतिं फ्यानातःगु रकम खर्च जुइमफुगुलिं पूँजीगत खर्च नं म्हो जूगु खँ अर्थ मन्त्रालयया अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।
अर्थ मन्त्रालयया अधिकारीतय्सं थुकिया द्वपं स्थानीय तहयात बिउसां न्हापांनिसें हे सरकारं विकास बजेट खर्च याये मफया वयाच्वंगु दु । अर्थविद्तय्सं आःतक सुं नं सरकारं विकास बजेट बांलाक खर्च यायेमफुगु धासें सरकारयाके विकास बजेट खर्च यायेगु क्षमता हे मदु धाःगु दु । थुकिया लिसें खर्चया अनुगमन यायेगु निकाय तकं बांलाःगु मदुगु खँ अर्थविद्तय्सं धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
अर्थसचिव शंकरप्रसाद अधिकारीं वइगु न्हिलय् विकास बजेट प्रभावकारी रुपं बांलाक खर्च यायेगु निंतिं सरकारं योजना दयेकेधुंकूगु खँ धाःगु दु ।
वय्कलं धयादीगु दु, ‘चुनाव जुल, अले स्थानीय तहय् एकमुष्ठ बिउगु रकम खर्च जुइ फयाच्वंगु मदु ।उकिं नं विकास बजेट खर्च जुइमफुत । आः जिमिसं पुँजीगत खर्चया अख्तियार बियातयागु मन्त्रालय, विभागयात थ्व खर्च माघ मसान्त दुने खरिद प्रक्रियाय् मवन धाःसा अज्याःगु बजेट लित हयाः रकमान्तरन यानाः खर्च यायेगु जुइ ।’ न्हापा न्हापा नं विकास खर्च इलय् हे मजुइगु जूगुलिं सरकारं निदँ न्ह्यवनिसें आर्थिक वर्ष सुरु जुइगु लत्या न्ह्यव हे बजेट हयेगु सुरु याःगु खः । थ्व ल्याखं निदँ न्ह्यवनिसें जेठ १५ गते हे बजेट पितबिइगु याःसां खर्च यायेगु क्षमता अप्वयेकेमफुगुलिं पूँजीगत खर्च बांलाक याये फयाच्वंगु मदुनि ।
चालु आर्थिक दँया खुला पूवनेधुंकाः नं बांलाक विकास खर्च मजूगुलिं आर्थिक दँ क्वचायेत्ययेकाः न्हापा न्हापा थें लाक्वपाक्व रुपं खर्च अप्वइगु प्रवृत्ति थ्व दँय् नं खनेदइगु हे जूगु दु । थथे जुल धाःसा भ्रष्टाचारया सम्भावना अप्वइगु व ज्याया गुणस्तर नं मदइगु खँ अर्थविद्तय्सं धया वयाच्वंगु दु ।<eot>ख ला भाइरल फीभर न्ह्यागु मौसमय् नं जुइफु । तर वा वइगु मौसमय् भाइरस भचा अप्वः हे सक्रिय जुयाः झीगु म्हयात संक्रमित यायेफु । यदि छिगु छेँय् सुयात भाइरल फीभर दुसा थुगु च्वसुइ न्ह्यथनागु खँय् बांलाक ध्यान बियादिसँ ।
– ज्वर वइगु, इकुइगु व ख्वाउँ चाइगु, छ्यं स्याइगु व म्हया ला दक्व स्याइगु, न्हाय् प्वाःतीगु वा न्हसं न्हि सुलुसुलु वइगु, कथु स्याइगु, मुसु वइगु, बान्ता जुइगु व छ्वालु झारा जुइगु, गबलें गबलें म्हय् ह्याउँक फ्वातः फ्वातः वइगु ।<eot>येँ– निदँ न्ह्यव राष्ट्रपतिं शिलान्यास यानादीगु रानिपुखू पुनःनिर्माण सुरु जूगु खःसा वंगु कात्तिकय् हे देय्या राजधानीया नं नुगःचुइ लाःगु थ्व ऐतिहासिक सम्पदां पुनःजीवन चूलाकेधुंकूगु जुइ ।
सरकारं झिंच्याक्वःगु भुखाय् सुरक्षा दिवसय् लाकाः २०७२ माघ २ गते रानीपुखू व पुखूया दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माणया निंतिं राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीया ल्हातं शिलान्यास याःगु खः । तर शिलान्यास याःगु निदँ दयेधुंकाः नं निगुलिं सम्पदा अलपत्रय् लानाच्वंगु दु ।
थ्व सम्पदा दयेकेगु ज्या मजूगु स्वयां नं पुनःनिर्माणय् सरोकार दुगु निकाय दथुइ विवादया कारणं अलपत्रय् लाःगु खः । रानीपुखू पुनःनिर्माणया झ्वलय् कंक्रिट छ्यःगु खँय् विवाद जुल । पुस १३ गते बिहीवाः महानगरं पुखू पुनःनिर्माणया निंतिं अध्ययन यानाः झिंन्यान्हुया दुने सुझाव सहित प्रतिवेदन बीत पुरातत्व विभागया पुलांम्ह महानिर्देशक विष्णुराज कार्कीया संयोजकत्वय् झिंछम्ह दुजः दुगु समिति गठन यात ।
रानीपुखू पुनःनिर्माणय् आःतक प्यंगू करोड खर्च जुइधुंकूगु महानगरया इन्जिनियर भीष्मराज सोगुं धयादीगु दु । ‘विज्ञ पुचलं दयेकेधुंकूगु संरचना स्यंकेमाःगु प्रतिवेदन बिल धाःसा प्यंगू करोड स्वाहा जुइ’ वय्कलं धयादिल ।
थ्व देगः दनेत कँडेल राम जेभी कम्पनीं छगू करोड ४० लाख तकां पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु खः । उबलय् नं जगया ज्या सिधयेकाः झिंनिगः पिल्लर थंबलय् छगू करोड खर्च जुइ धुंकूगु खँ महानगरपालिकां धाःगु खः ।
परम्परागत निर्माण साम्रागी छ्यलाः दयेकूगु सम्पदा हजारौं दँ टिके जुइगु, तर सिमेन्ट छ्यलाः दयेकूगु संरचना ७० दं अप्वm टिके जुइमखुगुलिं आधुनिक निर्माण समाग्री पुनःनिर्माणय् छ्यले मदइगु खँ राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणया पुरातत्व अधिकृत भीष्म बाँस्कोटां धयादीगु दु ।
बालगोपालेश्वर वंगु असारय् हे पुनःनिर्माण सिधयेकेमाःगु सम्झौता जुयाच्वंगु दु । राष्ट्र प्रमुखं हे शिलान्यास याःगु सम्पदा इलय् हे दयेकेमफुगु व विवादया कारणं न्यागू करोड दां फूगु धयागु विभाग व महानगरपालिकाया उच्चपदस्थ कर्मचारीतय् साँठगाँठया कारणं हे जूगु खँ स्थानीयवासी सुमना श्रेष्ठं द्वपं बियादीगु दु ।
विभागया महानिर्देशक भेषनारायण दाहालं पुरातात्विक सम्पदा मापदण्ड विपरीत दयेकल धाःसा थुनाः पुनःनिर्माण यायेगु प्रतिबद्धता प्वंकादीगु दु । प्रताप मल्लया काय चक्रवर्तेन्द्र मल्लया मृत्य जुइवं महारानीया नुगः तयेत वि.सं. १७२७ य् रानीपुखू दयेकूगु शिलालेखय् न्ह्यथनातःगु दु । पुखूया दथुइ उबलय् हे बालगोपालेश्वर देगः स्थापना याःगु खः ।
महानगरपालिकाया प्रवक्ता ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीं सार्वजनिक खरिद ऐन व नियमावलीइ दुगु व्यवस्था कथं लागत अनुमान स्वयां म्होयात ठेक्का बिउगुलिं रानीपुखू पुनःनिर्माणय् समस्या वःगु खँ धयादिल । ‘लागत अनुमान कथं झिगू करोडं म्हो ध्यबा रानीपुखू पुनःनिर्माण जुइगु सम्भव मदु । थ्व कानुनी समस्या समाधान मजुइकं रानीपुखू जक मखु, मेमेगु संरचना नं दयेकेबलय् समस्या वइगु खनेदु’ वय्कलं धयादिल ।
स्वन्तिया किजापाुजा कुन्हु छन्हु जक चायेकीगु रानीपुखू दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः तःकेहेँ मदुपिं दाजुकिजा व दाजुकिजा मदुपिं तःकेहेँपिंसं दर्शन याःवइगु स्थल कथं स्थापित जुयाच्वंगु दु ।
श्रीलंका सरकारया प्यंगू करोड ६४ लाख तकाया ग्वाहालिं वि.सं. २०७५ असारय् बुंगः द्यःया देगः पुनःनिर्माण क्वचायेकेगु सम्झौता जूगु खः । भुखाय् लिपा क्षति जूगु पुनःनिर्माण ज्याय् अलपत्र लानाच्वंगु थ्व देगः छगू प्रतिनिधि घटना जक खः ।
बजारय् दइगु थ्यंमथ्यं दक्व हे स्किन केयर प्रोडक्ट्सय् भिटामिन ई छताजि मदयेक मगाःगु तत्वया रुपय् दयाच्वनी । छाय्कि थुकिं ‘स्किन’ व ‘हेयर’यात ‘हेल्दी’ दयेकेगुया लिसेलिसें ‘स्ट्रेच माक्र्स, पिंपल्स’या दाग मदयेकाः ‘ड्राइ स्किन’पाखें मुक्ति बी ।
थुपिं फाइदा बाहेक भिटामिन ‘ई’इ दुगु ‘एन्टिअक्सिडेन्टं’, ‘एजिंग’या दक्वं चिं मदयेकाछ्वयेत नं ग्वाहालि याइ ।
यदि छि गबलें गुगुं केमिस्टया पसलय् वनाः ‘स्किन लोशन’ अथवा ‘अन्दर आइक्रिम’ माल धकाः धाःवन धाःसा वं नं छितः भिटामिन ‘ई’या क्याप्सुल ख्वालय् बुलेगु सल्हा बी । उकिं लिबाका च्वनादीमते, भिटामिन ईयात छिं नं थःगु जिन्दगीया अंश दयेकादिसँ । भिटामिन ई मगात कि मांसपेशिइ कमजोरी वइ, मिखा बुलुया वनी । भिटामिन ई झीगु म्हयात मदयेक मगाः । थुकिं म्हय् ह्याउँगु हिकोष दयेकेगु ज्या याइ ।
वाउँचा तरकारि, सियातःगु काजु, पेस्ता थेंज्याःगु मसला, चाकुहि, सलगम, ख्यें, अं, ब्रोकाउलि, छ्व, बूब, बीबी आदिइ भिटामिन ई दइ । थ्व दक्वं चीज नयाः झीसं भिटामिन ई म्हय् गाकातयेफइ ।
भिटामिन ई छ्यंगूया निंतिं यक्व हे फाइदा दुगु चीज खः । थ्वं छ्यंगूया सी धुंकूगु सेल्स व हाकुगु चातःयात लिकयाछ्वयेगु ज्या याइ । लिसें थ्व : छ्यंगूयात नाइसे व तुइसे च्वंकेत ग्वाहालि याइ ।
भिटामिन ई क्यान्सर थेंज्याःगु ग्यानापुगु ल्वय्लिसे ल्वायेत नं ज्या वः । क्यान्सरयात पनातयेत छ्व, केँ, बूबःबीबः व काजु पेस्ता थेंज्याःगु मसला नयेगु याना च्वनेमाः । थज्याःगु आहाराय् दुगु भिटामिन ईं छितः नुगःल्वय् व क्यान्सर थेंज्याःगु ल्वय् मजुइकातइ ।
भिटामिन ईं ह्याउँगु हिकोष दयेकी । प्वाथय् दुम्ह मिसा भिटामिन ईया सेवन मयात धाःसा वं बुइकीम्ह मचायात एनिमिया (हि मगाइगु ल्वय्) जुइगु खतरा दइ ।
नोट ः प्राकृतिक स्रोतं चूलाःगु भिटामिन ईं हे जक झीत फाइदा याइ । अथे जूगुलिं गुलिफु उलि भिटामिन ई दुगु नसाज्वलं नयेगु यायेमाः ।<eot>ज्याझ्वलय् येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्य मूपाहाँ कथं झायादीगु खः । ज्याझ्वलय् न्ववानादिसें वय्कलं थः स्वस्थ जूसां जक देय्, समाज स्वस्थ यायेफइ, समृद्ध यायेफइ धयादिसें महानगरवासीयात स्वस्थ यानातयेगु निंतिं थज्याःगु ज्याझ्वः आवश्यक जू धयादिल ।
ख्वप – ख्वप नगरपालिकाया अनुगमन समितिं ख्वप नगरपालिका लागय् च्वंगु मरिपसलय् याःगु अनुगमनया झ्वलय् फुक्क धयाथें मरिपसलय् अखाद्य वस्तु छ्यलाच्वंगु खँ धाःगु दु । समितिया संयोजक व वडा नं. ३ या वडाध्यक्ष राजकृष्ण गोराया नेतृत्वय् गुंगू मरि पसलय् अनुगमन याःगु खः । अनुगमन लाःगु फुक्क हे मरिपसलय् मरि छुइत छ्यलाच्वंगु चिकं रानसिड (एसिड) अप्वः तयातःगु गुणस्तरहीन जूगु, […]<eot>यल – मल्लकालीन इलय् स्वनिगःया स्वंगुलिं सहरया नगरवासीयात छुं नं सुचं बीमाल धाःसा गं थानाः सुचित याइगु खः । उकिं स्वनिगःया स्वंगुलिं सहरय् ततग्वःगु गं तयातःगु दु । तर अज्याःगु गं थौंकन्हय् संकटय् लाइगु अवस्थाय् थ्यंगु दु । विशेष यानाः २०७२ सालया तःभुखाचं अज्याःगु तग्वः गं संकटय् लाइगु अवस्थाय् थ्यंगु खः । भुखाचं हे क्षतिग्रस्त तग्वःगंमध्ये यलया गं पुनःनिर्माण […]
ख्वप – नेकपाया नेतालिसें प्रतिनिधिसभा सदस्य महेश बस्नेतं ख्वपय् अन्तर्राष्ट्रियस्तरया रंगशाला दयेकेगु निंतिं न्ह्यानाच्वंगु कुतः जारी हे जुइ धयादीगु दु । लिपांगु इलय् ख्वपय् अन्तर्राष्ट्रिय रंगशाला दयेकेगु विषययात कयाः विरोध जुयाच्वंगु इलय् वय्कलं उगु खँ तयादीगु खः ।सांसद बस्नेतं अन्तर्राष्ट्रियस्तरया रंगशाला ख्वपय् हे दयेकाः त्वःतेगु प्रतिवद्धता नं प्वंकादीगु दु । वंगु वालय् जिल्ला समन्वय समितिं ग्वसाः ग्वःगु छगू […]
येँ – तःभुखाचं क्षतिग्रस्त जूगु थनया बसन्तपू–हनुमानध्वाखा लाय्कू लागाय् दुहां वःपिं पर्यटकतय् ल्याः अप्वया वःगु दु । तःभुखाचं उगु लागाया आपालं सांस्कृतिक, ऐतिहासिक, धार्मिक व पुरातात्विक महत्वया सम्पदा क्षति जुइवं पर्यटकत दुहां वयेगु म्हो जुयाच्वंगु खःसा लिपांगु इलय् हनुमानध्वाखा लाय्कू लागा अवलोकनया निंतिं दुहां वइपिं पर्यटकतय् ल्याः अप्वःगु खः । बसन्तपू व हनुमानध्वाखा लाय्कू लागाय् भुखाचं क्षतिग्रस्त […]
येँ – तःभुखाचं क्वःदःगु धरहरा पुनर्निर्माण ज्या शुरु जूगु दु । सरकारं पुलांगु हे डिजाइन कथं आधुनिक सुविधा सम्पन्न धरहरा दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणं जीआईईटिसी–रमन जेभीयात धरहरा दयेकेगु जिम्मा बिउगु खः । कम्पनीं ३ अर्ब ४५ करोड तकां धरहरा दयेकेगु जिम्मा काःगु खः । येँ महानगरपालिका–२२ वडाया वडाध्यक्ष चिनकाजी महर्जनया कथं वंगु झिंन्यान्हु न्ह्यवंनिसें धरहरा […]<eot>नेपाःया संविधानं देय् आः समाजवादपाखे उन्मुख धकाः निर्दिष्ट यानातःगु दु । समाजवादया सिद्धान्त ज्वनाच्वंगु प्रमुख पार्टीत सत्ताया निर्णायक थासय् थ्यनेधुंकूगु दु । देय्या प्रमुख वामपन्थी दलत आः छगू हे राजनीतिक पार्टी जुयाः न्ह्याःवंगु अवस्था दु । निगू पार्टी छथाय् च्वंगु इलय् झण्डै निगू तिहाइ बहुमत थःगु दल नाप जक दुगु अवस्था दु । संयुक्त सरकार स्वयेगु खःसा निगू तिहाइ थ्यनेधुंकूगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् संविधानं निर्दिष्ट यानातःगु सिद्धान्तपाखे वनेगु निंतिं सहज लँपु चाःगु दु । तर अज्याःगु सहजताया वातावरणय् सत्तासीन शासकतय्सं समाजवाद तक थ्यंकेत गज्याःगु लँपु ज्वनी धइगु विषय अझ नं स्पष्ट मजूनि ।
नेपाः थौंया अवस्थाय् तक थ्यंकेगु निंतिं तःधंगु बलिदान व संघर्षया स्थिति पार यायेमाल । आर्थिक रुपं विपन्न जूपिं श्रमिक व कृषकतय्सं अज्याःगु फुक्कं संघर्ष व बलिदानया यात्रायात आत्मसात यानाः थःपिनिगु मुक्तिया लँपु कथं नालाकाल । झिदँ तक जूगु जनयुद्धया झ्वलय् दकलय् अप्वः साथ बिउपिं धइगु हे श्रमिक व कृषकत खः । थौं समाजवादपाखे उन्मुख देय् धकाः संविधानय् च्वकेगु निंतिं दकलय् तःधंगु योगदान बिउपिं उगु हे वर्ग खः । तर समाजवाद संविधानया निर्दिष्ट सिद्धान्त कथं जक च्वयेगु वा उकियात लागू यायेगु ठोस योजना दयेकेगु, उगु वर्गया प्रमुख चिउताः थ्वहे खत ।
नेपाःया सन्दर्भय् आर्थिक समृद्धि व विकासया नारा जक बियाच्वंगु दु । थज्याःगु व इलय् राज्यया धुकू तक समाजवाद हयेत<eot>येँ -भुखाचं पीडित स्वनिगःया जनतां थःपिंसं त्यासा काःगु बैंक व नेपाल राष्ट्र बैंकयात मुद्दा तयेगु तयारी यानाच्वंगु दु । लिसें बैंकतय् विरुद्ध न्ह्याकेत्यंगु आन्दोलनया न्हापांगु चरण कथं आः वइगु आइतवाः भुखाचं पीडिततय्सं स्थानीय जनतां राष्ट्र बैंक न्ह्यःने धर्ना बीगु तयारी नं यानाच्वंगु दु ।
सरकारं झिदँया निंतिं २ प्रतिशत ब्याजं बिउगु त्यासा आः निदँया निंतिं जक बीगु जुइवं थःपिंसं उगु त्यासा पुले मफइगु खँ भुखाचं पीडित रुपक क्षेत्रीं ‘नेपालभाषा टाइम्स’ यात कनादिल । भुखाचय् लानाः पीडित जूपिंसं थःथिति व पासा भाइपिंके भचा भचा ध्यबा त्याय् कयाः मगाःगु ध्यबा बैंकय् त्यासा कयाः छेँ दनेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । अज्याःपिंसं आः राष्ट्र बैंकं धाः थें ब्याज पुले मफइगु अवस्था वयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
वय्कःया कथं राष्ट्र बैंकया निर्णय कथं थःपिंत उकिया भ्वं बीत इनाप यानागु खःसां नं बैंकं अज्याःगु भ्वं वा स्टेटमेन्ट तकं बीत आलताल यानाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादिल ।मेखे नां कने चाहे मजूम्ह यलया छगू बैंकया मैनेजरं राष्ट्र बैंकया हुनिं स्थानीय पीडित जनताया छेँबुँ हे लिलाम यायेमालीगु अवस्था वयाच्वंगु खँ कनादिल ।
थज्याःगु हे खँयात कयाः आः पीडिततय्सं सरकारया थ्व नीति विरुद्ध अदालतय् मुद्दा तयेगु तयारी यानाच्वंगु खँ धाःगु दु । सरकारं न्हापा झिदँया निंतिं २ प्रतिशत ब्याजं त्यासा बी धाःसां आः निदँ जक धाःगु धइगु थःपिंत अन्याय याःगु खः धासें उगु रिट तयेत्यंगु खः । लिसें आः न्हापांगु चरणया आन्दोलन कथं राष्ट्र बैंक न्ह्यःने धर्ना बीत्यंगु खः । यदि उलि यानाः नं थःपिनि समस्याया सुनुवाई मजुल धाःसा वयां लिपा चरणवद्ध रुपं मेमेगु ज्याझ्वःत नं याना वने मालीगु खँ पीडिततय्सं धाःगु दु ।<eot>येँ – केन्द्रीय मानन्धर संघया २८ क्वःगु तःमुँज्या वंगु शनिवाः जुल । संघया सभापति गोपालकृष्ण मानन्धरया सभापतित्वय् जूगु तःमुँज्याया उलेज्या १०२ दँ दुम्ह देय् थकालि ललितमान मानन्धरं त्वाःदेवाय् मत च्याकाः यानादीगु खः । संघया संस्थापक सभापति देवीदास मानन्धरया किपाय् स्वां देछासें न्ह्याःगु ज्याझ्वलय् संघया उपसभापति बद्रीनारायण मानन्धरं लसकुस यानादीगु खः ।<eot>साब्वं छगू अज्याःगु वस्तु जुइ धुंकूगु दु, गुगु झीगु न्हिथंया जीवनय् मदयेक मगाः । सुथय् दनेवं ख्वाः सिलेगुनिसें कयाः बहनि ब्यलि यानाः द्यनेगु इलय् तकं साब्वंया छ्यलाबुला उतिकं जुयाच्वनी । ल्हाः–तुति सिलेतनिसें कयाः म्वःल्हुइत, वसः हीत तकं साब्वं हे माः । बजारय् अनेकथंया साब्वं न्यायेगु दु । अनेककथं नस्वाः वइगु साब्वनंनिसें कयाः थीथी रंगया साब्वं बजारय् न्यायेगु दु । साब्वंया नस्वाःयात त्वःताः धायेगु खःसा न्ह्याथें जाःगु रंगया साब्वं छाय् मजुइमा, उकियात छ्यलेबलय् उकिं गुगु फिंज पिहां वइगु खः, व धाःसा तुइसे हे च्वनी । साब्वनं थायेबलय् उकिया रंग गन वनी, अले गथे जुयाः तुयुगु फिँज जक पिहां वइ ? थ्व गबलें विचाः यानादीगु दु ला ?
साब्वनं थायेबलय् पिहां वःगु गुगु फिँज खः उकिया बारे सीकेगु खः धइगु जूसा दकलय् न्हापां छि मचा जुयादी माली, अले स्कुलया ईयात लुमंकेमाली । खँ साधारण हे खः ।स्कुलय् ब्वनेगु इलय् धाःगु खः कि छुं नं वस्तुया रंग दइमखु । जब उकिं निभाःया जः (प्रकाश) लाइ, उकिइ रंग परिवर्तन यायेगु क्षमता दइ, अले उकिया रंग नं अथे हे जुइ । उगु नियमयात लिधंसा कयाः धायेगु खःसा जब छुं नं वस्तुं रंग परावर्तन याये फइमखु, उकिया रंग हाकुसे च्वनी । अले गुगु वस्तुं दक्वं रंगयात पराजर्तन याये फइ उकिया रंग तुइसे च्वनी ।
खः साब्वंया फिँजय् नं थ्व हे नियम लागू जुइ । साब्वं छगू ठोस वस्तु खःसां उकिं पिहां वइगु फिँज गुगुं ठोस पदार्थ मखु । फय्, लः व साब्वंया छगू चिधंगु अंश मिले जुयाः पिहां वइगु छताजि सालुगु पदार्थ हे फिँज खः । अले थ्व हे पदार्थं साब्वंया चिचिधंगु फिँज मिले जुयाः हे तःधंगु फिँजया आकार काइगु खः । अले व छगू कथंया पारदार्शी व सप्तरंगी नं जुइ ।<eot>बिहीवाः राजस्थानया जोधपुरय् च्वंगु अदालतं समालनयात सन् १९९८ य् चल्ला स्याःगु द्वपनय् दोषी ठहर यासें जेल सजाय न्यंकूगु खः । सलमान उकुन्हु निसें निन्हु तक जोधपुरया जेलय् च्वनाच्वंगु खःसा थौं जमानत बिउगु खः ।<eot>जि गुगु त्वालय् च्वनेगु खः, अन आः आः हे तिनि जक बस्ती दयावःगु खः । थन आःपाः थें छेँ गरीब मजदूर व जागीर नयाच्वंपिं मनूतय्गु खः । छपुचः मनूत जानाः त्वाःया उत्थान यायेत छगू कल्याण समिति दयेकल । जि नं उकिया दुजः खः ।
लिपा थवंथवय् सहलह याये धुंकाः थ्व खँ क्वःजित कि त्वालय् मन्दिर मखु, विद्या मन्दिर दयेकेमाःगु दु, गन गरीब परिवारया मस्तय्त ज्ञान व शिक्षा अःपुक चूलाकाबी फइ । सकलें जानाः छखा चिकिचाखागु ज्ञानमन्दिरया भवन दयेकल । अनंलि थ्व सुझाव वल कि थुकिया उद्घाटन छाय् सुं नेता वा मन्त्रीयात याके मबीगु ? थ्व खँय् खूब बिचार विमर्श जुल ।
अले सर्वसम्मतिं थ्व क्वःजित कि थ्व भिं–ज्या सुं नेता अथवा मन्त्रीया ल्हातं मखु, सुं छम्ह शिक्षाशास्त्री, समाजसेवी अथवा सुं छम्ह वरिष्ठ च्वमिया ल्हातं याकेमाली । अथे जूबलय् देशया नांजाःम्ह प्रगतिशील बिचाः दुम्ह वरिष्ठ च्वमि शास्त्रीजीयात स्वापू तल, गुम्ह थ्व हे शहरय् च्वंम्ह खः । वय्कः लय्लय् तायाः तयार जुल । उद्घाटन ज्याझ्वलय् शास्त्रीजी निघौ न्ह्यः हे थ्यंकः झाल । जिं वय्कःयात बसस्टपय् काःवना ।
जिं खःगु खँ धयाबीगु हे बांलाइ तायेका, ‘हनेबहम्ह, खँ छु धाःसां नि, जिगु छेँय् तःम्ह हे भौ दु । न्हिं न्हिं हे ग्वःक्वः ग्वःक्वः वयेवने यायेबलय् जिमिगु लँ त्वाःल्हानाबी । छितः समस्या जुइ, भौत दुगु छेँय् ।’
जिगु लिसः न्यनाः वय्कः गम्भीर जुयाः बिचारय् दुनादिल । ‘झासँ, विद्यामन्दिरया लँ उखेरं खः’, जिं वय्कःया तन्द्रा भंग जुइक इनाप याना । वय्कलं जिगु ख्वालय् छक्वः पुलुक्क स्वयादिल, अले मुसुहुं न्हिलाः धयादिल, ‘मखु, आः ला जि न्हापालाक छिगु छेँय् निं वये ।’<eot>16गु शताव्दीइ पवित्र रोमन साम्राज्यं Pier Gerlofs Donia व Wijerd Jelckamaया नेतृत्त्वय्‌ जूगु फ्रिसियनतयेगु बिद्रोह झेलेयायेमाल। थ्व सन् 1515 निसें सन् 1523 तक्क चली.
भोल्टेयरं, फ्रेञ्च दार्शनिकं १८गु शताब्दीइ ख्यालं धयादिगु दु कि थ्व देय् न पवित्र, न रोमन, न साम्राज्य हे ख।<eot>आगरा जिल्ला भारतया उत्तरप्रदेशया आगरा विभागया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् ६गु तहसील दु- आगरा तहसील, एत्मादपुर तहसील, खेरागढ तहसील, फतेहाबाद तहसील, बाह तहसील व किरावली तहसील।<eot>अस्ट्रिया (जर्मन: Österreich एओस्तेराइख, अर्थात पूर्वी राज्य) मध्य यूरोपय् स्थित छगू भूपरिवेष्ठित देय् ख। थ्व देय्‌या राजधानी भियना ख। थ्व देय्‌या मू व राजभाषा जर्मन भाषा ख। देय्‌या आपा भाग एल्प्स् पर्वतं भुनातःगु दु। यूरोपीय संघया छगू देय्‌या कथं थ्व देय्‌या मुद्रा युरो ख। थ्व देय्‌या सीमा उत्तरय् जर्मनी व चेक गणराज्यनाप, पूर्वय् स्लोवाकिया व हंगरीनाप, दक्षिणय् स्लोभकिया व इटलीनाप व पश्चिमय् स्विटजरल्याण्ड व लिश्टेनश्टाइननाप ला। थ्व देय्‌ञा उदभव ९गु शताब्दी बिले थःने व क्वने लागाय् जनसंख्या अप्वया दूगु ख। Ostarrichi खँग्वः दक्ले न्ह्यः ९९६इ पिथंगु आधिकारिक च्वसुइ खने दु। थ्व लिपा Österreich एओस्तेराइखय् हिलावन।<eot>राजेन मानन्धर नेवाःतय्सं शंखधरयात गबलय् लुइकल, अबलयनिसें व उमिगु, न्हयपुइ, नुगलय्, हिनुलिइ व दु, कमसेकम म्हपुजाकुन्हु छेँय् यायेमाःगु ज्याजि त्वःताः<eot>वेकयागु जन्म कोलकाताय् शान्तिनिकेतनय् जुगु खः, व थासे वेकयागु अजा (क्षिति मोहन सेन) छम्ह शिक्षक जुगु खः। वेकयागु अबु आशुतोष सेननं ढाका विश्वविद्यालयय् रसायनशास्त्र ब्वंका दि।<eot>झीगु संवाददाता येँ, कछलाथ्व एकादसि । ने सं ११३९ न्हूदँया लसताय् नेवाः भोलन्टियर्सं सिन्हः स्वां खलःया गुहालिइ ग्वःगु ग्वसालं थ्व
ने स‌ं ११३९ कछला थ्वः एकादशी /ख्वप “ख्याली धइगु अजागु जुइमाः गुकिं सुइतं ध्याचू नकूगु खः उकिं वइतःहे न्हिकेफत धाःसा
ने स‌ं ११३९ कछला थ्वः चाैथी/ येँ रेखा शाक्य म्हिगः जैशी देगः युथ क्लबपाखें न्हूगु दँ ११३९ क्यंगु व स्वन्ति
रास जोशी दच्छियंक थी थी नखःचखः हनेगु झ्वलय् नेपाल संवत्या शुरु जुइवं हे बौद्ध धर्मावलम्वितय् दच्छि यंक लय् लय् पतिकं<eot>इभेन्ट म्यानेजमेन्ट ख्यलय् न्ह्यःने लाना वयाच्वंगु रेडियन्ट इभेन्ट म्यानेजमेन्टया ग्वसालय् वंगु शनिबाः राष्ट्रिय नाचघर जमलय् ८ क्वःगु लिटिल प्रिन्स एन्ड प्रिन्सेज व स्वक्वःगु टिन प्रिन्सेज डिभा छगू भब्य ज्याझ्वः यासें क्वचाःगु दु ।
उगु हे दिनय् अन हे जूगु मेगु ज्याझ्वलय् च्याक्वःगु लिटिल प्रिन्स एन्ड प्रिन्सेज २०१८ नं जूगु खः । थुगुसीया लिटिल प्रिन्सेजया उपाधी धाःसा सुप्रिया महर्जनं त्याकूगु दु । अथे हे लिटिल प्रिन्सया उपाधी नमन मित्तलं त्याकल ।
डाइरेक्टर फैजुया धापू कथं मस्तय्त शैक्षिक ज्ञानया लिसें थी थी ख्यःया जानकारी बिया वन धाःसा थःगु ब्यक्तित्वयात अझ धिसिलाके फइगु व किताबी ज्ञानया लिसें देशय् दुनेया नापं देशंपिनेया नं आपालं खँत सिइकेगु ह्वता चुलाइगु लिसें थःके सुलाच्वंगु प्रतिभा न्ह्यब्वयेगु नितिं नं थ्व बांलागु लँपु जुवंगु दु । थुगु ज्याझ्वलय् त्यापिन्सं नेपालं पिने वनाः आः याकनं हे जुइत्यंगु थी थी धेंधें बल्लाखय् ब्वति कायेत वनीगु जानकारी बियादिल । मस्तय् नितिं ग्वसाः ग्वःयागु थुगु ज्याझ्वलं थःगु प्रतिभा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् तकं न्ह्यब्वये खनीग धैगु मस्तय् नितिं सकरात्मक पला जुयाबिइगु खँ बांलागु पक्ष खः धयादिल ।<eot>नेचा बेदघारी (अंग्रेजी:Necha Bedghari), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सोलुखुम्बु जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७८१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नेचा बेदघारी यागु जनसंख्या ४०४७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।
पृथ्वी छगु ग्रह खः | थ्व ग्रह सूर्द्ययागु ३औ नापं यागु ग्रह खः । थ्व ग्रहय् ठोस, तरल व वायु रुपय् तत्त्वत दु। थ्व ग्रहय् तरल रुपय् ल (ना) दयाच्वंगु दु। आ तक्क प्राणीत दुगु ग्रह थ्व हे छगु जक्क खनेदु। थ्व ग्रहयागु वायुमण्डलय् नाइट्रोजन व अक्सिजन वायुत अप्व खनेदु। तरल अवस्थाय् ल (निगु हाइड्रोजन व छगु अक्सिजन स्वाना दुगु कम्पाउन्ड) अप्व दु।<eot>“अय् उराय् सिलला छँ, रमाचा ला पय्नं वनं हँ ।” जि थ्यने वं हे छम्ह पासां न्यंकल । “हां ।” जिगु म्हुतुं छ्वाराक्क पिज्वल । “लाबला मदुनि म्ह्याय्म्ह पंय्नवंगु, आः माम्हं नं ला ? का रे छु जुगु हां थ्व, थौं कन्हय्यापिं मिस्तय्त ।” ” व हे ला धयागु ।” हानं व हे पासां धाल, गुलि जक धायेगु आ… । थःगु उमेर छकः नं स्वयेम्वाला पंय्न वनेत, छय् खने धूकुम्ह का …।
जिपिं छपुचः पासापिं न्ह्याबलें धयाथें वंघःया कुनय्च्वंम्ह गणेद्यःयाथाय् सनिलय् मुनेगु । अन छन्हु मथ्यनकि उखुन्हु यानागु न्हिच्छिया ज्या हे पूमवं थें च्वनिगु । अले न्ह्यागु ज्या त्वःताः जूसां छधू अन वना पासापिं नाप लात । व हे झ्वलय् छन्हु रमाचा पंय्न वंगु खँ सिल ।
त्वालय् छम्ह नेपालभाषाया नांजाम्ह बाखंच्वमि दु । अले वय्कःयाथाय् मेपिं नं यक्व नेपालभाषाख्यःया भाजु मय्जुपिं झा । जि वय्कः पिनिगु संगतय लाना नेपालभाषाया छम्ह विद्यार्थी हे जुल । उबलय् रमाचा नं अन हे वइगु जितः आः तकं लुमनि ।<eot>छन्हु अथे हे संगीत सम्मेलनयायेगु ज्या दया बद्री दाइयाथाय् वनाबलय् तताःजुं ख्वया ख्वया जिमित कनादिल, “स्वले… दाइ नं ला व मिसायात मेथाय् कोथा कया तल हँ, स्वन्हु प्यन्हु दत छेँ दुहाँ मझाःगु …गन थें स्यूला छिमिसं ?” जिपिं ला सर्गतं कुतुवःपिं थें जुल, “आगछ्याय् …छु खँ न्यनेमाःगु थ्व ?” सुयात द्वपं बिइगु ? बद्रीदाइयात ला, रमाचित ला । अथेला रमाचिया पहः भचा न्हापांनिसें अथे हे खः धया । बद्रीदाइ नापला म्हय् म्हय् थिया ख्याः याना जुइगु …जिमित हे मछिं धयां । भचा खँ ल्हाइगु नं अस्य अस्यगु । जिपिंला उबले भचा मचाबुद्धि हे तिनि । आः धकाः थुल ।
बद्रीदाइ नं भचा अय्लाः अप्वः त्वनाहय्गु यानादिल । सायद निगू परिवारया दायित्वं क्वत्यला हल ला ? आम्दानी नं अपाय्सकं मदु । संगीतकार । छपू निपू म्ये हाला, संगीत तया गुलि हे दां व धकाः । अथे ला वय्कःया छगू स्थायी जागिर मदुगु मखु । तर दःसां निगू परिवारयात लहिइत गाः मजू । अले थःगु नुगःया घाः त्वपुइत अय्ला बाहेक मेगु छु दु धकाः । लिधंसा हे दयेका दिल अय्लाःयात बद्रीदाइ नं ।
छुँ दँ लिपा चिधिकम्ह म्हयाय्या नं इहिपा जुल । इहिपा जूगु मखु थःस्वया वंगु । छेँय् तःधिकम्ह म्ह्याय्लिसे मांम्ह व छ्यम्ह च्वनाच्वंगु । तःधिकम्ह म्ह्याय् नं थःज्या यायेथाय् च्वंम्ह छम्ह मिजंनापं हेमखेम जू धाःगु न्यना । थ्व दक्वं खँ जिं गथे जुया स्यूगु धकाः च्वन जुइ छिकपिनि । त्वाःबहालय् च्वंपिं, अथे हे जुया स्यूगु का ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.७५१०४७ उत्तर व देशान्तर १२०.४९७८९३ पश्चिम खः (34.751047° N 120.497893° W)। थ्व थासे ५७१३१५०० वर्ग मिटर (२२.०५८५९६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७५३२७ वर्ग मिटर (०.०६७६९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थौं येँय् क्वचाःगु ज्याझ्वलय् भिक्षु थानसेठ्ठ महास्थवीर लिसें म्येच्वमि, लय्‌चिनामि व वरिष्ठ गायक रत्न बेहोसी बज्राचार्ययात नं रत्नवत सिरपाः लःल्हात । रेडियो नेपालय् दक्कले न्हापां ज्ञानमाला भजन रेकर्ड याःम्ह बेहोसीया लिसें थुगु हे सिरपालं युवक बौद्ध मण्डल नेपाल (YMBA) लोककृति महाविहार यलयात नं थुगु सिरपालं हंगु दु ।
बौद्ध धर्म प्रचारय् योगदानयात च्वछासें बीगु थुगु रत्नवत सिरपालं सम्मानित स्वम्हेसितं बुद्ध मूर्तिइ हनापौलिसें झिद्वः तका राशि लःल्हाःगु खः ।
रत्नवत सिरपाः दिवंगत रत्नबहादुर तण्डुकारं वि.सं. २०५१ सालय् स्वनादीगु खः । न्हापा दँय्‌दसं लःल्हाना वयाच्वंगु थुगु सिरपाः छुं दँन्ह्यःनिसें धाःसा निदँय् छक्वः जक बीगु याना वयाच्वंगु दु ।
स्वनिगःया थीथी विहारय् तयातःगु गुलुपाःया बांलाक्क संरक्षण व सम्वर्द्धन यानातःपिंत हनेगु निंतिं गुलुपाः सिरपाः स्वनातःगु खः ।
उगु हे ज्याझ्वलय् ज्ञानमाला भजन खलःयात निरन्तर न्ह्याकेत ग्वाहालि याःपिं, प्रतिनिधि व प्रदेशसभाय् निर्वाचित जनप्रतिनिधिपिंत नं हंगु खः ।
नेवाःतय्गु थज्यागु हे थी थी नखःचखः व मेला पर्व मध्ये गुलिखे मू मूगु नखःचखः व मेला पर्व नेवाः मखुपिनिगु चाड पर्व कुन्हु हे लानाच्वंगु दु अले गुलिं गुलिं उकुन्हु हे मखुसां लिक्क लिक्क लानाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु तःजिगु नखः म्हपुजा कुन्हु गुलि गुलि जातियापिनि गोबर्द्धन पूजा धकाः सौ व बैल पुज्यायेगु चलन दु ।
अथे हे येँया नेवाःतय्गु तःजिगु नखः पाहांचःह्रेया कन्हय् कुन्हु नेवाःतय् त्वाःत्वालय् मह्रःजा नकेमाः, अले थ्वकुन्हु हे सरकारि स्तरं घोडा जात्रा न्यायेका वयाच्वंगु दु । झी चथाःबलय् मेपिनि तीज पर्व हनीगु जुयाच्वंगु दु । थुकथं झीगु नखः कुन्हु हे मेपिनिगु चाडपर्व स्वात्तुमत्तुस्वानाः वयाच्वंगुलिं छखे झी दथुइ हे छगू थज्यागु भ्रम ब्वलनाच्वंगु दु कि मेमेगु जातिं हना वयाच्वंगु व झीसं हना वयाच्वनागु नखःचखः जात्रा पर्व छता हे खः, खालि नां व हनेगु पहः जक पानाच्वंगु खः ।
मेखे सरकारि संचार माध्यमं याइगु प्रचार प्रसारया प्रभावय् लानाः झीसं नं मचायेकं हे म्हपुजायात गोबर्द्धन पूजा, पाहांचःह्रेयात घोडा जात्रा, चथाः यात तीज धकाः धायेगु याना हयाच्वंगु दु । थ्व हे झ्वलय् धुलिख्यः नेवाःतय्सं नेवाः तय्गु छगू तःजिगु नखः मोहनी धयागु नं मेमेगु जातिं हनीगु नखः दशैं खः धकाः थुुइकेगु यानाहये धुंकल । नेवाःतय्त लानाच्वंगु भ्रम मध्ये थ्व नं छगू तःधंगु हे भ्रम खः ।
धाथें ला दशैं व मोहनी नखःया दथुइ ज्वःलाःगु छतायां छता जक खँ थ्व खः कि थ्व निगुलिं नखः कौलाथ्व पारु निसें शुरु जुइ, अले पुन्हिकुन्हु क्वचाइ । थ्व छता त्वःताः मेमेगु छुं हे खँ ज्वः लानाच्वंगु मदु ।
वयां लिपा चतुदर्शी कुन्हु तक नखत्या ब्वनेगु जुयाच्वनी अले चतुदर्शी कुन्हु तकया दुने ल्यनाच्वंगु नःलास्वां नःलास्वां पिनागु चा व पूजा यानाः मुनाच्वंगु स्वां जाकि आदि फोहर दक्वं मुनाः वाये यंकी । थुगु चतुदर्शीयात सिघः पुन्हि धाइसा थ्वया कन्हय् कुन्हुयात कतिं पुन्हि धाइ । थुकुन्हु छेँय् छेँय् आलःमत खाइ । थुकथं मोहनी क्वचाइ ।
सरकारी स्तरय् हनीगु दशैं धाःसा भचा पाः । सप्तमि कुन्हु हनुमानध्वाखाय् फुलपाटी, अष्टमी कुन्हु चान्हय् कालरात्री पूजा जुइ । नवमि कुन्हु हनुमानध्वाखाया जमरा घरया पिने च्वंगु चुकय् न्यय्प्यम्ह मेय् व न्यय्प्यम्ह हे दुगु पाली । अथे हे उकुन्हु कोतय् नं मेय् पाली । थुकुन्हु तलेजु देगलय् सकसितं दुतछ्वइ । तर उकुन्हु मूलम्ह तलेजु भवानी अन दइमखु, मूलम्ह तलेजु ला अष्टमी कुन्हु जमरा घरय् कुहाँ बिज्याकी, अले दशमी कुन्हु थहाँ बिज्याकी ।
दशैं धयागु नं निगू दु , छगू आश्विन महिनां वइगु बडादशैंं, मेगु चैत्रं वइगु चैतेदशैं । तर नेवाःतय् मोहनी नखः अथे निक्वः मदु, छक्वः हे जक दु । मोहनी नखः नं खला शक्तिया आराधना यायेगु नखः हे खः । तर दुर्गा शक्तिया आराधना मखु कि थःके हे शक्ति दया वयेकेगु आराधना यायेगु नखः खः ।
थुगु ल्याखं स्वयेबलय् मोहनी धयागु थःगु लजगाःयात माःगु ज्याभः दक्वय्सनं मोहनी लाके बिइगु व थःपिन्संं नं मोहनी सिन्हः तिनाः जीवन सुथां लाक न्ह्याकेत सिद्धि कायेगु ल्याखं थ्व नखः हनातःगु जुइमाः । चालं कुन्हु खड्गसिद्धि कायेगु यानातःगु नं जीवनय् सफल जुइ फयेमाः धकाः हे खः ।
दशैं व मोहनी पाःगु मेता छगू आधार नवरात्री नं खः । मेपिन्सं नवरात्री धकाः न्हाचः धयाथें दुर्गाया गुंगू रुपयात गुन्हु तक पुज्यानाः आराधना उपासना याइगु खःसा झी नेवाःतय् थ्व कुन्हु अर्थात नवरात्री नवरथ वनेगु धकाः चान्हय् चान्हय् गुंगू हे तिर्थय् म्वःल्हू वनेगु याइगु खः । अथे म्वः ल्हूवनेबलय् नं दुर्गा पूजा याये म्वाः ।
दशैं हनीपिनिगु विश्वास कथं दशैं धयागु देवी दुर्गां महिषासुर दैत्ययात स्याःगmु दुर्गाया हे मेगु रुप चामुण्डां शुम्भ व निशुम्भ नांयाःपिंं निम्ह दैत्य दाजुकिजापिं स्याःगु लसताय् हनेगु नखः खः । अथे हे विजयादशमी धकाः रामं रावणयात स्याःगु लसताय् न्यायेकातःगु विजय उत्सव खः । तर नेवाःतय्सं हनाच्वंगु मोहनी नखः सुनां नं सुयातं स्याःगु लसताय् न्यायेकूगु उत्सवया ल्याखं मखसें थःगु हे शक्ति बल्लाकेगु ल्याखं न्यायेका तःगु नखः खः ।<eot>समावेशी पत्रकारिताया लागिं सञ्चार सम्बद्ध संघसस्थात जानाः न्ह्याःवनेमाःगु खँय् यलय् जूगु छगू ज्याझ्वःया वक्तापिन्सं बः ब्यूगु दु ।
तामाङ सञ्चार समूह यलया बिहीबाः यलय् क्वचाःगु न्हापांगु अधिवेशनय् सम्बद्ध व्यक्तिपिन्सं राज्यसत्तां ल्यूने लाःपिं वा लाकाब्यूगु वर्ग व समुदायया मुद्दायात सञ्चारमाध्यम थाय् बीकेत नं संघसंस्थात जानाः न्ह्याःवनेगुया पले मदुगु वक्तापिन्सं धाःगु खः ।
जातीय पत्रकारयागु संगठन दक्ष पत्रकार उत्पादन यायेत, पत्रकारिताया हकहितया लागिं ल्वायेत नीस्वंगु जूगुलिं थुकिं नेपाली पत्रकारिताया चाकःयात तब्याकीगु नं महासचिव महर्जनया धापू खः ।<eot>अमृतया नं मू दइ ला? दइथें ला मच्वं, तर थ्व आधुनिक संसारय् न्याइपिं व मिइपिं दतकि न्हयागु बस्तुया नं मू दु । खः आः मांया दुरुया नं ब्यापार जू ।
अन आः मांपिनि मस्तय्त दुरु त्वंकेम्हाःगु वा मलाःगु अले थः मस्तय्त व अमृत पाखें बंचित याये मजिउ धइगु धारणा ब्वलंगुलिं अन उपाय्सकं मनूया दुरुया ब्यापार जुया वःगु खः ।
अनच्वंगु मदर्स मिल्क बैंक धइगु गैरनाफा मूलक संस्थां १.२ लिटरया ५० डलर कयाः मांया दुरुया ब्यबस्था यानावयाच्वंगु दु धकाः अनया निर्देशक मारिया र्यानं धाःगु दु । वं कुरियार मेल धइगु पत्रिकायात धाल, “जिं स्वये आः मनूत मांया दुरुया महत्वया बारे सियावःलिसे थुकिया माग अप्वयावयाच्वंगु दु ।”
वं अथेसां हाकु बजारय् न्यानाहयेगु दुरु भाइरस व ब्याक्टेरियाया टेस्ट यानामतइगु जुयाः थ्व हानिकारक जुइफु धकाः नं धाःगु दु ।
देशय् राष्ट्रिय रुपं दुरु बैंकया अभाव जूगुलिं अन मिस्त मछिंगु अवस्थाय् लानाच्वंगु खः अले उपिं देशया ब्यवस्था स्वयाः पिने मालेत बाध्य नं जुयाच्वंगु खः । उकिं वं देय्या हरेक अस्पतालय् दुरु बैंकया ब्यवस्था यायेत जोड नं बिउगु दु ।
येँ, कौलागा नवमि । नेपाःया प्रख्यातगु थेरवाद विहारमध्ये छगू विहारया रुपय् स्थापित जुयावयाच्वंगु आनन्द कुटी विहारय् कार्तिक १६ गते शुक्रवाः पवित्र कथिन चीवर दान ज्याझ्वः क्वचागु दु ।
किम्डोल विहारया डा. धम्म बिजया गुरुमांपाखें लसकुस च्वचु बिया बिज्यागु थुगु ज्याझ्वलय् भिक्षु कोण्डन्य महास्थवीरजुं कथिन सम्वन्धी थीथी महत्वपूर्ण जाःगु बुद्धकालीन खँयात तक. मध्ये नजर तया बिज्याना उग ुईया घटनाक्रमया खँ तकं कःघाना धर्मदेशना याना बिज्यागु खः । बनेपाय् बिराजमान जुया बिज्याम्ह राहुल भन्तेपाखे्र बुद्ध पुजा याका बिज्यागु थुगु ज्याझ्वलय् डा. धम्म बिजया गुरुमांपाखें नं ंदान याना बिज्यागु खः ।
आपालं उपासक उपासिकापिंपाखें अष्ट परिष्कार दान नं यानादीगु थुुगु ज्याझ्वलय् मिनु शोभा तुलाधरं सुभाय् न्वचु बियादीगु खः । विहारया का.वा एवं विहार प्रमुख धर्ममूर्ति महास्थवीरजुं न्ह्याका बिज्यागु थुगु ज्याझ्वलय् आपालं उपासक उपासिकापिनिगु उपस्थिति दुगु खःसा वय्कपिन्सं थःगु धर्म चित्त उत्पति याना भिक्षू गुरुमांजुपिन्त दान प्रदान यानादीगु खः ।
थुगु कथिन चीवर दानय् १७ म्ह दातापिं दुगु खःसा भिक्षु गूमांजुपिन्त सांघीक भोजन दान याय्गु ज्या नं जूगु खः । थुगु समारोहलय् आनन्द भुवन विहारया ज्ञानमाला भजन खलःपिन्सं ज्ञानमाला भजन न्ह्योब्वगु ज्या जूगु खः । थुकथं हे ज्याझ्वःया अन्तय् उपस्थित सकसितं भाजन दान याय्गु ज्या नं जुगु खः । २०७२ सालया तःभुखाचं थुगु आनन्द कुटी विहार बामलाक्क हे स्यंगुलिं श्री लंकाया आर्थिक ग्वहालि व नेपाल सरकारया प्राविधिक ग्वहालिइ थुगु विहार आधुनिक शैलीं दय्केगु ज्या जुया वयाच्वंगु दु ।<eot>बेल्जियम, आधिकारिक रुपय् बेल्जियम राजतन्त्र, छगू पश्चिमी युरोपय् अवस्थित संघीय राज्य ख। थ्व देय् युरोपियन युनियनया संस्थापक सदस्य ख। नापं, थ्व देशय् इयुया मू ज्याकुथि व थीथी संघतयेगु मू ज्याकुथि नं दु, दसु- नेटो। बेल्जियम थीथी अन्तराष्ट्रिय संघतयेगु सदस्य नं ख गुकिलि ACCT, AfDB, AsDB, अस्त्रेलिया ग्रुप, बेनेलक्स, BIS, CCC, CE, सर्न, EAPC, EBRD, EIB, EMU, ESA, EU, FAO, G-10, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICRM, IDA, IDB, IEA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Intelsat, इन्तरपोल, IOC, IOM, ISO, ITU, MONUC (observers), नेटो, NEA, NSG, OAS (observer), OECD, OPCW, OSCE, PCA, UN, UNCTAD, UNECE, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNMIK, UNMOGIP, UNRWA, UNTSO, UPU, WADB (non-regional), WEU, WHO, WIPO, WMO, WTrO, ZC आदि मू ख। </ref>बेल्जियमया कूल क्षेत्रफल 30,528 square kilometres (11,787 sq mi) दु व थ्व देय्‌या जनसंख्या करिब १ कोटी १०लख मनु दु। जर्मनिक-भासिक व लातिन युरोपया दथुइ लाःगु थ्व देसय् थ्व निगु हे मू भासिक प्रभाव खनेदु। थन दच भाषी (फ्लेमिश) करिब ६०% दु धाःसा फ्रेञ्चभाषी (आपालं वालून) करिब ४०% दु। नापं, थन जर्मन भाषी मनुत नं दु। बेल्जियमया मू निगु भाग उत्तरया फ्लेमिश क्षेत्र व दक्षिणया वालूनिया ख। ब्रसेल्स क्षेत्र आधिकारिक कथं द्विभाषिय क्षेत्र ख। थ्व फ्लेमिश लागाया दुने लाःगु फ्रेञ्च भाषी भूभाग ख। [४] छगू जर्मन भाषी पुचः पूर्वी वालूनियाय् अवस्थित दु। [५] बेल्जियमया भाषिक विविधता व थुकिलिं हःगु राजनैतिक ल्वापू थ्व देय्‌या इतिहास व जटिल सरकारी व्यवस्थाय् खनेछिं।[६][७]<eot>नेपाल पत्रकार महासंघ प्रदेश नं ३ या म्हिगः क्वचाःगु निर्वाचनय् महासचिव पदय् झीगु डटकमया भिंचितामि नापं कान्तिपुर हटलाइन डटकमया सम्पादक श्रीजन झा अत्यधिक बहुमतं त्यागु दु । वंगु झिंन्यादँ न्ह्यःनिसें पत्रकारीता ख्यलय् थःगु पलाः धिसिलाका न्ह्याकाच्वना दिम्ह वयकलं थ्व सिबें न्ह्यः नं जिल्लाया सचिव नापं उपाध्यक्ष जुया थःगु कर्म क्षेत्रय् योग्यता सिद्ध यानादी धुंकूगु दु ।
थः महासचिव पदय् त्याये धुनेवं वयकलं न्हापांगु प्रतिक्रिया कथं श्रमजिवी मुद्दा, समावेशी मुद्दायात संस्थागत यानाः खंगु व चूलाइगु श्रोत साधनयात सदुपयोग यासें स्थानीय पत्रकारीतायात अझ धिसिलाकेगु खँय् वचन बिसें थःगु पलाः थुकिइ हे न्ह्याकेगु प्रतिबद्धता प्वंकादिल । लिसें सञ्चार ख्यलय् गुलि नं तःधंगु व चीधंगु पत्रिका पिहाँ वयाच्वंगु दु उकियात ईयात ल्वकथं हिला अझ बांलाकेगु व सकसतिं म्वायेफइगु लकस ब्वलंकेगु बिचाः प्वंकादिल ।
अन्तय् थःगु कर्म क्षेत्रय् तयाच्वनागु पलाःयात व ज्यायात मूल्यांकन यानाः पत्रकारपासापिन्स यानादीगु गुहाली व क्यनादीगु भलसायात सदां ल्यंकेया नितिं व म्वाका तये नितिं थः सदां थुकिइ सजग जुया ज्यायायेगु खँ धयादिल ।<eot>११३८ गुँला थ्वः नवमी/यल झीगु सम्वाददाता थम्ह खनागु समाजया यथार्थ घटनाया चित्रण यानाः साहित्यया माध्यमं न्ह्यब्वःयेत उमेरं जक मखु अनुभवं
राजमाया पुतवार झीसं धयाच्वना थ्व देय् झी सकसियागु खः । तर राज्यं धयाच्वन थ्व थौं नं हिन्दु अतिवादीतय्गु जक तिनि
११३८ तछला थ्व तृतीया /येँ नःलिपिं मिसा पत्रकार हलिमय् दकले तःजागु च्वापुगुँ सगरमाथा सफल आरोहन यानाः लिहाँझाःपिं कल्पना महर्जन, पूर्णिमा
झीगु संवाददाता ११३८ अनलागा पारु /येँ २० वडाय् मिसापिंन्सं वडां ब्यूगु शीप मूलक प्रशिक्षणया तालिम क्वचायेका थःपिन्सं दयेकाःगु बस्तुया ब्वज्या
११३८ चिल्लागा षष्ठी/यल थःथःगु ख्यलय् क्रियाशील न्याम्ह मिसा प्रतिभायात यलय् तःजिक सम्मान याःगु दु । सच्छि व च्याक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय नारी
११३८ चिल्लागा पंचमी/येँ मिसा विरुद्ध जुइगु विभेद न्हंकेत पत्रकारिता ख्यलय् लैङ्गिक संवेदनशीलता माःगु खँय् छगू ज्याझ्वःया वक्तापिन्सं बः ब्यूगु दु<eot>राजेन मानन्धर थःगु देसय् च्वनाः नं थःगु मांभाय्यात वयाच्वंगु हाथ्याया बारे मसिउपिं अले सियाः नं मसिउपह यानाच्वंपिन्त फ्रान्सय् अनया छगू
राजेन मानन्धर । भारत धालकि अनसं थें च्वनीगु । तर जिगु मिखाय् भचा ततापाक्क च्वंगु थाय्त वयाच्वन । दक्षिण भारतया
राजेन मानन्धर वनां मथ्यंगु थाय् गनं दइ ला? थ्व न्ह्यसः वयाच्वन जिगु न्ह्यपुइ , जब जिं मरुसतःया क्वय् भुखाचं स्यंकूगु
बसन्त महर्जन बाखं दबूया बाखंयात्रा पोखराय् जुइगु धायेवं काचाक्क लुमंकागु छगू थाय् खः – शान्ति स्तुप । फेवातालया च्वसं अंगुलिइ थी<eot>चार्ल्स डार्विन छम्ह नांजाम्ह वैज्ञानिक खः। वेकयागु विकासवादी सिद्धान्त नं विज्ञानयागु दिशानिर्देशय् छगु तधंगु ग्वाहालि बिगु दु। वेकलं अल्फ्रेड रसेलनाप जाना च्वयादिगु "ओरिजिन अफ स्पिसिज" विज्ञानयागु दक्ले महत्वपूर्ण सफूय् छगु खः। वेकलं बिगल नां यागु जहाजय् च्वना हलिमयु यक्व थासे झायादिल। हलिमयागु भ्रमण धुंका वेकलं छुं सिद्धान्त देका दिल। वेकयागु सिद्धान्त थ्व कथंयागु दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.४९६११६ उत्तर व देशान्तर ११४.७६८३२७ पश्चिम खः (32.496116° N 114.768327° W)। थ्व थासे ६८४७३६०० वर्ग मिटर (२६.४३७८०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६९०७४ वर्ग मिटर (०.०२६६७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधर थौंकन्हय् स्वन्ति नखः । स्वन्तिया न्हापांगु दिं क्वःपुजा । क्वः बांलाःगु वा बांमलाःगु सन्देश बीम्हकथं काय्गु यानाच्वंगु दुसा थौया<eot>प्रा. सुवर्ण शाक्य मेपिनि सुयां मदुगु विधि छगू नेवाःतय् दु । व विधि खः, सांस्कृतिक म्हपुजा विधि । मनूया जीवनय् प्रकृति बाय्<eot>एज्टेक छगु पुलांगु मेसोअमेरिकी जाति ख। थ्व लहनाया मनुतयेसं १४गु निसें १६गु शताब्दीतक्क मेक्सिकोया थी-थी थासय् थःगु बस्ती दयेकल। थ्व जातिया मू भाषा नाहुआतल ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.५०६४८९ उत्तर व देशान्तर ८२.२८२०१३ पश्चिम खः (29.506489° N 82.282013° W)। थ्व थासे २६७८५८० वर्ग मिटर (१.०३४२०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११९५०४ वर्ग मिटर (०.०४६१४१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थौं चौलागा आमै । दँय्दसँ थें थौंया दिंयात नं सकलसियांनितिं विशेष दिं कथं हनीगु दिं , थौं मांया ख्वाः स्वयेगु दिं । वैदिक परम्पराय् लौकिक द्यःपिनिगु वर्णन याना तःगु दु । उकियात हे लिधंसा कायेगु खःसा झीसँ कया वयागु शिक्षाय् प्यंगु वर्गयात द्यः समान धकाः धायेगु याना वयाच्वनागु दु । मां अबु गुरु व अतिथि ।
थुपिं प्यंगु वर्ग मध्येय् छगू वर्गयात लुमंका श्रद्धा तयेगु दिं खः थौं । मांया ख्वाः स्वयेगु, मातातिर्थ औंसी, मातृऔंसी आदी नामं थौंयात व्याख्या याना तःगु दु । मांया बलिदान व प्रसव पिडाया सम्मानया ल्याखं सकसिनं मांयात सम्मानयाना थाैंया दिं हनीगु खः ।
थौं मांया ख्वाः स्वयेगु दिं जुगुलिं मां दुपिन्सं मांयात यःगु थी थी नसाज्वलं, सिसाबुसा, अनेक हलंज्वलं तयाः ख्वाः स्वयेगु याइ । अथे हे मां मदुपिन्सं थासं थासय् द्यःयाथाय् वनाः अन सिदा दान बिइगु चलन दु । चन्द्रागिरी नगरपालिकाय् च्वंगु मातातिर्थय् तःधंगु मेला नं जुयाच्वंगु दु । अन मां मदुपिन्सं मांया नामं श्राद्ध नं याइसा अनया कुण्डय् म्वःल्हुइगु नं याइ ।<eot>अमेजन वा अमेजॉन वा आमेजॉन (पोर्चुगिज: Rio Amazonas; स्पेनी: Río Amazonas) दक्षिण अमेरिकाय् बाहा वइगु छगु खुसि ख। आयतनया ल्याखं थ्व हलिंया दकले तःधंगु खुसि ख धाःसा हाकः कथं निक्वगु दकले ताहाकःगु खुसि ख। थ्व ब्राजिल, पेरु, बोलिभिया, कोलम्बिया व इक्वेडर जुया बाहा वनि। थ्व पेरुया एण्डिज पर्वतमालां पिहांवया पूर्वपाखे जुया एटलान्टिक महासागरय् स्वाइ। थुकिया प्रवाह-ख्यः हलिंय् हे दकले चकं व थुकिया ल बाहा थ्व धुंकाया हलिंया दकले तःधंगु च्यागु खुसिया मंका स्वया अप्व। थ्व खुसिइ थाय्थासय् तां माछि मदु।
अमेजन जैव विविधताया केन्द्र ख व थन पशु व वनस्पतितयेगु थीथी प्रजाति लु। अमेजनया वर्षागुं जुया वनिगु 6,400 किलोमिटर हाकःगु अमेजन खुसि हलिंया दकले ताहाकःगु खुसि ख। हलिंया समुद्रय् गुलि फ्रेशवाटर वं उकिलि अमेजनया योगदान 20 प्रतिशत दु।
अमेजनया सिथय् गुंगु देय्या करिब 3 कोटी मनु च्वं। थुकिया सिथय् दुगु देय् थ्व कथं दु- ब्राजिल, बोलिभिया, पेरू, इक्वेडर, कोलम्बिया, भेनेजुएला, गायना, फ्रेंच गायना व सुरिनाम। अमेजनया सिथय् च्वानिपिं मनुइ 2/3 मनुत ब्राजिलमि दु।<eot>नेपाल भाषाया पत्रकारिता शुरु जूगु ९३ दँ थ्यंगु लसताय् म्हिगः आइतबार स्वक्वःगु मातृभाषा पत्रकारिता दिवस हन । नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू केन्द्रीय समितिं यल कचाःया व्यवस्थापनय् उकथंया ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वःगु खः ।
थ्व हे पत्रिका सम्भवतः गैरनेपाली भाषाय् पिहाँवःगु न्हापांगु पत्रिका जूगु खँ आः तकया अध्ययनं क्यंगुलिं मातृभाषा पत्रकारिता दिवस हना वयाच्वनागु नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया केन्द्रीय नायः श्रीकृष्ण महर्जनजुं धयादीगु दु ।
अथेहे यलया पुच्वःय् च्वंगु धर्मादित्य धर्माचार्य (जगतमान वैध) या सालिकय् नेपालभाषा ख्यःया भाषाप्रेमी व साहित्यकार कलाकार व पत्रकारपिन्सं वय्कःया योगदानयात लुमंकाः किपातय् स्वांमालं क्वखाय्काः वय्कःया बुन्हि हंगु खः ।
लिसें मां भाय् पुचः, यलया ग्वसालय् नं धर्मादित्य धर्माचार्यया ११७ क्वःगु बुदिं यलया पूच्वय् हंगु दु । पुचःया नायः हिरारत्न शाक्यया नायःसुइ न्ह्यागु उगु ज्याझ्वलय् डा. पुष्प रत्न राजकर्णिकार, नातिकाजी महर्जन, प्रकाश शाक्य, राजेन्द्र रञ्जित, काजीमान महर्जन, जुलुम चित्रकार, नेपालभाषा मंका खलः यलया नायः ऋषि प्रसाद श्रेष्ठया लिसें अन्य व्यक्तित्वपिसं झ्वाताय् स्वां देछाःगु खः ।
थुगु पुचलं तःदँ न्ह्यवःनिसें धर्मादित्य धर्माचार्य बुदिं हना वयाच्वंगु खःसा १०१ क्वःगु बुदिं निसें नेपालभाषा ख्यःया साहित्यकार, भाषाह्यःमिपिन्त सिरपाः नं देछाना वयाच्वंगु खः । थुगुसिइया सिरपाः छुं ई लिपा मेगु छगू ज्याझ्वः यासे लःल्हायेगु जानकारी संस्थाया छ्याञ्जे महर्जनं कनादिल ।<eot>भगवान् शास्तां सहि सत्य धर्मया अर्थ व मर्म थ्वीकाबिज्यापिं पञ्चभद्र वर्गीयपिन्त “एहि भिक्खु” वाक्यं दीक्षित याना भिक्षुभावय् दुकागु जुया हे वसपोलपिन्त “पञ्चभद्रवर्गीय भिक्षु” धका पालि साहित्य ओजस्वी स्थान दुगु जुल । च्वय् न्ह्यथनाकथं यागु घटनां याना हे झीगु बौद्ध जगतय् व पालि साहित्यय् बुद्ध पूर्णिमा व गुरु पुन्हीया दथ्वी ला व लुसी थेंजागु स्वापू दया च्वंगु जुल ।
क) दुःख आर्य सत्यः थ्व लोकय् दुःख दु । भगवान् बुद्धं धया बिज्याई, “जन्म ज्वीमागु दुःख, ल्वचं कय्का च्वनेमागु दुःख, बुरबुरी ज्वीमागु दुःख, सीमागु दुःख, योपिंनापं बाया च्वनेमागु दुःख, मयोपिंनापं ह्वना च्वनेमागु दुःख, थःत योगु, इच्छायानागु चिज बस्तु प्राप्त मज्वीगु दुःख, संक्षिप्तं धाय्गु खःसा थ्व पञ्चस्कन्ध हे दुःख खः । पञ्चस्कन्ध धैगु रुप, वेदना, संज्ञा, विज्ञान व संस्कार खः । थुकिंया हुनिं हे जन्म ज्वीगु खः । जन्म ज्वीवं हे च्वय् न्ह्यथना कथंया च्यागू दुःखत माःहना वईगु जुया च्वन । उकिं थ्व दुःख आर्य सत्य खः ।
घ) दुःख निरोधगामिणी आर्यसत्यः भगवान् शास्तां समस्त मानव जगतया दुःख न्हंका छोयेगु भिंगु लँपु “च्यापु” दु धका नं उजं दय्का बिज्यागु दु । व “च्यापु लँपु” यात “मध्यम मार्ग” (Middle path) धका नं धया बिज्याः । उगू च्यापू लँपुयात पालि साहित्यय् “आर्य अष्टाङ्गिक मार्ग” (Noble Eight-fold Path) कथं नांजाःगु जुल । उगू च्यागू मार्गत थत्थे जूगु जुल ।<eot>नेपालभाषा परिषदया ग्वसालय् नेपालभाषाया कविकेशरी चित्तधर हृदयया ११२ क्वःगु बुदिं कालिमाटी प्यकालँय् च्वंगु झ्वातास स्वां देछासे हंगु दु ।<eot>वय्कःया नीजी गाडी तकं तोडफोड याना थःकूगु खँ धाःगु दु । घाःपाः जूम्ह मेयर श्रेष्ठयात म्हिगः हे मध्यपुर अस्पताल यंकूगु खः । वय्कःया उपचारय् संलग्न चिकत्सिकपिन्सं तुतिइ घाः पाः जूगु खःसां वय्कः खतरामुक्त दुगु खँ धाःगु दु ।
वय्कःयात म्हिगः जूगु आक्रमणया कारणं थौं आइतबाः मध्यपुर थिमि नगरपालिकाया कर्मचारीपिन्स वडाय् पेनडाउन याःगु दु । अज्ञात आक्रमणकारीतय्त मालेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
शनिबाःया दिनस नगरपालिका क्षेत्रया विकास निर्माणया ज्याया अनुगमन व नेपाल कोरिया मैत्री अस्पतालया कार्यकारी समितिया बैठकय् ब्वति कयाः थःगु नीजी गाडी च्वना छेँ लिहाँ वयेगु झ्वलय् उकथं आक्रमण जूगु खँ मध्यपुर थिमि नगरपालिकां पितब्यूगु प्रेश विज्ञप्ति न्ह्यथना तःगु दु ।<eot>ने‍ स‌ं ११३८ काैलाथ्वः पंचमी झीगु सम्वाददाता म्येहालामि दिपक बज्राचार्यं मोहनिया लसताय् थःगु न्हूगु म्ये ‘वरपर’ पिथनादीगु दु । मोहनिया<eot>गुगुं इलय् संविधान सभा मार्फत जातीय पहिचान सहितया स्वायत्त राज्य वइगु खँ न्ह्यःने वयाच्वंबलय् अबलय्या नेकपा माओवादीया अगुवाइलय् दक्वस्यां थःथःगु लागाय् स्वायत्त राज्य हयेगु खँ ल्हाःगु खः । व हे कथं नेवाःतय्सं नं थःगु ऐतिहासिक भूमिइ नेवाः प्रदेश वा नेवाः राज्य वा नेपालमण्डल दयकेकेगु खँ पितहल । थ्व हे म्हगस पुवंकेत धकाः थी थी पार्टीया कवः सहितया छगू संघर्ष समिति गठन जुल । आन्तरिक कचमचया बाबजुद नं थुकिं राष्ट्रिय राजनीतिइ थःगु उपस्थिति क्यनेत सफल जूगु खः । तर थौं थ्व संघर्ष समिति गन दु धकाः तकं सुनां नं मसिउ, न त थुकिया औचित्य मन्त, आः थ्व विघटन जुल धइगु हे औपचारिक सुचं सुनां नं बिल । खाली पदया खातिर पद कयातयेत, पद क्वबिइगु बाहेक मेगु छुं यायेमफुपिं याकःचा नेता जुयाच्वनीपिनिगु खेलौना जक जुयाच्वन थ्व समिति । धाथें थुकिया ताःचा सुनां कयातःगु दु धइगु न्ह्यसः थौं नं सान्दर्भिक हे खने दु ।
संघर्ष धैगु योजना दयेका, साइत स्वयाः शुरु याइमखु । थ्व ला आवश्यकतां मनूतय्त घ्वातूघ्वानाः याकी, सुयात छु यायेमाः वं अन व याइ । सुनां गुलि फुु उलि उपलब्धि हासिल याइ, संघर्षयात न्ह्याकेफुम्ह नेताया जन्म नं अनं हे जुइ । तर नेवाःतय्गु सवालय् धाःसा थ्व संर्घष व आन्दोलनया सामान्य नियम लागु जुइमखु । आःतक जूगु, जुल धयातःगु दक्व धयाथें आन्दोलन लमियात भम्चा स्वकाः बाजं थाकाः ब्याहा यायेथें हे जक जुयाच्वंगु दु । अथे जुयाः अन माजु जुइम्हस्या ग्वःतोलाया सिखः क्वखायेगु खँ तःकः जुइ, मिजंयात यःम्ह खः लाकि मखु धैगु खँ जुइमखु । आः इलय् ब्यलय् नेवाः बुखँपतिइ वइगु नेवाः स्वायत्त राज्य दइबलय्यात धकाः दयेकातःगु संघर्ष समिति छगू अज्याःगु हे तामझामया ज्याझ्वः खः ।
धयाच्वनेम्वाः नेवाः राज्य थःगु स्वाभिमान दुपिं हरेक नेवाःतय्गु म्हगस खः, थःगु अस्तीत्वया चिल्लाय् खः । अले थ्व हयेगु –( बिलकि ल्हाः फयाकायेगु)जिम्मा थःत नेवाःराज्यया निंतिं पाये धकाः वःगु खलःपुचःया सामुहिक रुपकथं नेवाः स्वायत्त राज्य संघर्ष समितिं काःगु जुल । अन दुपिं गुलिं गुलिं खलः पुचः ला नेवाः राज्यप्रति कटिबद्ध हे खनेदु । अथेसां लसिंया काय् नं लोकेश्वर जुइफु धइगु बाखं पाखें प्रभावित जुयाःहे जुइ, झीसं गुलिगुलिस्यागु आगं सिइक सिइकं नं स्वीकार याना । मेगु विकल्प दयेकेमफुगु नं नियमित आकस्मिकता जक जुइफु झीगु ।
अन्तरिम संविधानय् संघीयता च्वयेवं दंवःगु थ्व समिति गर्भाधानया इलंलिनसें न्ह्यसःचिंया पुखुलिइ लाल कयाच्वंगु दु । ब्यंकेगु ई निसें नेवाःतय्सं थ्वयात म्हसीका कायेमफूगुलिं आः थ्वं सुलिसे इहिपा याइगु खः धकाः मनूतय्सं स्वयाच्वंगु दु । थ्व इलय् आः साधारण नेवाःतय्गु न्ह्यपुइ छगू न्यनेमजिउग न्ह्यसः दनावयाच्वंगु दु – धाथें थ्व संघर्ष समितिया ताःचा सुयाके जुइ? अथवा थुकियात ताःचां प्याखं हुलीम्ह कतांमरियात थें लिउने सुनां दम तयाच्वन जुइ ?
अबुया नं उलिहे काय्या नं उलिहे अंश दइगु थुकिया संरचना हे अजबगु । हानं दक्व हे अध्यक्ष जुइमास्ति वइगु अले दक्वसित लय्तायेकेत पालंपाः अध्यक्षया सिरपेचं पुइगु इच्छा पुवंकाबिइगु थुकिया विधान नं चिन्तामणी झोला स्वया म्हो तिलस्मी मजू । पिने नापलाःसा भ्यराभ्यर जुइगु राजनीतिक प्रवृतियापिं नं थन छगू हे लाइनय् आज्ञाकारी मस्तथें च्वनेफूगु नं थुकिया मेगु अजूचायापुगु प्रकृति खः । थःथःगु पार्टीया संघीय व्यवस्था व अझ जातीय अग्राधिकारया औपरचारिक अवधारणा स्वयाः आगरां देगरां पाःसां थन धाःसा क्रान्तिकारी स्वयाः नं क्रान्तिकारी जुयाः थुगु ”ट्याबु” विषयय् तिंतिं न्हुयाः हालाच्वंगु दइ, थःगु पार्टीया हे ध्वाँय् ज्वनाः । अथेसां थ्व संघर्ष समितिइ च्वंपिन्त थःगु पार्टी लाइन स्वयाः ब्यागलं खँ तल धकाः थौं तक सुयातं कारवाही याःगु वा स्पष्टीकरण तक नं फ्वंगु खने मदुनि । थ्व फगत संजोग वा पार्टी नेतृत्वया लापरवाही जक जुइफइमखु ।
देशय् छकःयां छकः संविधान च्वयाच्वन, वहे संविधानं दयामाया याःसा जक नेवाः राज्य दइगु थुइकाः नं थ्व समितिं उकियात दवाबया नामय् छम्ह सभासद्यात थःगु ल्हाःचिंया प्वः लःल्हायेगु बाहेक व खःथें न्यंक बानेश्वरय् हुल क्यनेगु बाहेक मेगु तात्विक रुपं दबाव बिइमफुत थुकियात नं अल्छिपह जक धकाः धायेगु पाय्छि जुइमखु । अनंलि थ्व समितिं मेमेगु राज्यया सिमांकन, शासन पद्धति, निर्वाचन पद्धति, नागरिक परिचयपत्र अले थःगु राज्यया लः, मत, खुसि, पहाड, द्यःगः अले न्हाय्च्वकाय् च्वनाच्वंपिं सुकुम्बासी आदिया बिषय् नवायेमफुगुयात नं ल्वःमंगु जक धायेफइमखु । पिनें वःपिन्सं थन क्यनीगु उभौली, ल्होसर, छठया नाटक व आः वयाः पशुपतिइ किरात तयेगु लास थुनेदयेमाःगु आन्दोलन यात अथें लाटां केरा स्वःथें स्वयाजक च्वंगु मखु थ्व समितिं ।
समग्र रुपं धायेबलय् थ्व समिति पिनें स्वये बलय् गुलि हिसिचा दु, मायावनापुसेच्वं अले निरिह खनेदु, दुनेया खँ उलि सरल मदु । थ्वयागु मसः मसिउ पह कायेगु अभिनयं हे नेवाः राज्यया म्हगस थौं सालिनदीया सिथय् ग्वारातुलाच्वंम्ह ल्हाःतुति मदुम्ह चन्द्रावतीथें जुयाच्वंगु खः । थ्व सनीमखु – छिं याःसां सनीमखु, जिं धाःसां सनी मखु, बरु न्ह्यानाच्वंगु खुसियात न्हापं दिकाबिइ । उकिं हे थ्वं याइगु दक्व धयाथें ज्याझ्वलय् ल्वःमंगु, द्वंगु खँत दयाच्वनी । नेवाः एकता दिवसया झाँकिइ तक वःबलय् गुलिनं ल्वःमन, द्वन, व ला नियोजित रुपं हे जूगु खः । थुकिं यायेमाःगुु ज्या याइमखु, खः, छाय् धाःसा थुकियात दयेका तःगु हे ज्या मयाकेत ।
आः खनि थुइकेमाल, ध्वंचित पाः तयां खाचा ल्यनाच्वनीमखु । अन निकथंया राजनीतिक शक्ति हाबी दु — छखलः पिनें पिनें जातीय राज्यया वकालात यानाःनं केन्द्रीय स्तरय् थ्व पाखे पलाः मछिइगु जक मखु, थःगु थ्व ज्याया निंतिं दयेकातःगु कचापुचःतकयात नं डिफन्क्ट यानःतःगु पार्टी । मेखलः धइगु ततःसलं हे संघीय व्यवस्था व जातीय राज्य मजिउ धकाः हालाच्वनीगु पार्टीत । थुमिगु पाखें छु आश यायेफइ? उकिं आः नेवाःतय्गु राज्य गुलि नेवाःराज्य जुइधइगु वहे कतांमरिचित लिउनें दम तइम्हस्यां जक सिउ, छि जि ला फगत स्वकुमि जक ।<eot>म्येहालामि दिपक बज्राचार्यं मोहनिया लसताय् थःगु न्हूगु म्ये ‘वरपर’ पिथनादीगु दु । मोहनिया लकस क्यनातःगु म्येया म्यूजिक भिडियो दिपकं मोहनिया लसताय् थः फाय्नपिनिगु नितिं देछा कथं सार्वजनिक यानादीगु खः ।
म्येहालामि बज्राचार्यया हे सःलिसें लय् दुगु म्येया म्येग्वः वय्कःया हे रिदम ब्यान्डया रिकि शाक्यं च्वयादीगु दु । म्यूजिक अरेंज रिदम ब्यान्डयागु खः । म्येया भिडियोलय् नम्रता श्रेष्ठं अभिनय यानादीगु दुसा छायाङ्ककन सुगत व आदित्ययागु खः । दृश्य सम्पादनलिसें निर्देशन अनुप पौडेलं यानादीगु दु ।
लिपांगु इलय् पप शैलीया म्येय् मौलिक नेपाली लोक बाजंया फ्यूजन यायेगु यानाच्वंम्ह म्येहालामि दिपकं थुगु म्येय् नं उगु प्रयोगयात त्वःतादीगु मदुनि । थुगु म्येय् वय्कलं सारङ्गी लिसेंया नेपाली बाजंत छ्यलादीगु दु । थुगु म्येया मेगु न्हूगु खँ धइगु थुकिया ताल खः । म्येहालामि दिपकं कापः थायेगु तानं बीगु तालय् थुगु म्ये दयेकादीगु दु ।
भिडियोलय् तानय् कापः थानाच्वंगु लुलिसें मोहनिया हे लकस क्यनातःगु दु । पासापिं, थःथितिपिं मुनाः मोहनिया लसता हनाच्वंगु लुलिसें म्येया शुरुवातय् हे धुम्रपान, मध्यपान वा जुवातासयात हःपाः बीगु मखसें सीमा दुने च्वनाः नखः हने धइगु हसना बी वय्कलं ल्वःमंकामदी ।
‘हरेक म्येय् छुं न्हूगु बी धइगु बिचाः ज्वनाः ज्या यायेगु खः । थुगु म्येय् जिं कापः थायेगु तानया सलं बीगु तालयात बः कयागु दु’ दिपकं धयादिल, ‘जि व जिगु टिमं फक्व मेहनत यानागु दु । स्वकुमि, न्यनामिं नं ययेकादी धइगु आश दु ।’<eot>नेपाःया राष्ट्रिय संवत् नेपाल संवत्या न्हूदँ हनेगु नेपाःया राष्ट्रिय नखः खः । थ्व न्हूदँया लसता अनेक ज्याझ्वःत याना हनेगु याइ । छगू इलय् न्हूदँ हनेगु ज्या कन्या मन्दीरया कःसि जक सिमित जुयाच्वंगु थासय् आः थ्व नेपाः न्यंक जक मखु, देश विदेशय् च्वंपिन्सं हनेगु यानाहये धुंकूगु दु ।
न्हापा नेवाःतय्सं जक हनीगु धकाः कुंखिनाच्वंगु थुगु न्हूदँ आः फुक्क हे जातजातियाा मनूतय्सं हनावयाच्वंगु दु । उलि जक मखु आःया इलय् देय्या सरकार प्रमुखं तकं थ्व न्हूदँ हनेगु ज्याझ्वलय् ब्वति कयाः थुकिया गरिमा अप्वयेकेगु याना हयेधुंकूगु दु । थी थी खलः पुचःतय्सं नं सरकार प्रमुख वा मन्त्रीतय्त ब्वनाः न्हूदँया लसताया् तुच्चा ज्याझ्वः व सम्मान सिरपा लःल्हाकेगु ज्याझ्वःया निरन्तरता बियाच्वंगु दु ।
नेपाल संवत् राष्ट्रिय संवत् खः, थुकियात सरकारं मान्यता बी हे माः धयागु नारा ज्वनाः नेपालभाषा मंकाः खलकं न्ह्याकूगु भिंतुना सांस्कृतिक जुलुसं सकल नेपाःमितय्गु दथुइ नेपाल संवत्या महत्ता थुइका बीत तःधंगु भूमिका म्हितूगु दु । पंचायती शासनकालय् प्रतिवन्धित राजनीतिक पार्टीया नेता कार्यकर्तातय्सं थुजोगु हे भिंतुना सांस्कृतिक जुलुसय् सहभागि जुयाः थःपिनिगु मान्यता नं नेपाल संवत् राष्ट्रया हे संवत् खः धायेगु जक यानावयाच्वंगु मखसे सत्तारुद्ध सरकारयात थःपिनिगु राजनीतिक पार्टी प्रतिया समर्थन आम जनताया दु धयागु क्यनेकथं नं जुयाच्वंगु खः ।
नेपाल संवत् न्हूदँया लसताय् भिंतुना सन्देश बीगु ज्याय् धेंधें बल्ला जुइगु तकं जुयाच्वंगु खः । आः वया राजनीतिया परिदृष्य हिलेधुंकूगु दु । उकथं न्हूदँया सांस्कृतिक जुलुसय् थःपिं नं जनताया माग नापं दु धकाः क्यनाजूपिं मनूत राज्य सत्ताय् थ्यंगु जकमखसे तक्वः सम्वन्धित विधाया मन्त्री नं जुइधुंकूगु दु ।
तर राष्ट्रिय संवत् नेपाल संवत्या छ्यलाबुला आःतक्क नं राज्यपाखें जुइफूगु मदुनि । नेपाः सरकारं नेपाल संवत्यात राष्ट्रिय संवत्या मान्यता बियातःगु दु, तर थ्व गवले, गनं सुनां छ्यलीगु धयागु खँ आः तक्क प्रस्त मदु । नेपाःया संविधानय् नेपाल संवतया न्ह्यथना जुइमाः धकाः संविधान सभाय् संविधान च्वयाच्वंगु इलय् प्रस्ताव दर्ता तकं जुल नं थुकियात राज्य सत्ताय् थ्यंपिं, छगू इलय् नेपाल संवत्या हिमायती धकाः न्ह्यब्वयेत लालयीत जुपिं मनूतय्सं हे बेइमानी याःगु खनेदत । थुकथं नेपाल संवत्या विषययात कयाः नं थुकिया अधिकारकर्मीतय्त अपहेलना यायेगु ज्या जुल ।
नेवाःत थनया आदिवासी खः । थनया आपालं जात्रा, नखः, कला, संस्कृति नेवाः पुर्खतय्संहे नीस्वना वंगु खँय् गनं विवाद मदु । तर नेवाःतय्त राज्यं न्ह्यावलें हे निगूगु दर्जाया नागरिक सरह ब्यवहार यानाच्वंगु नं अनेक दृष्टान्त दु । थुजोगु दुव्र्यवहार जुयाच्वन नं नेवाःतय्सं थःपिनिगु धैर्य धारणा बल्लाका च्वंगु दु । तर उकियात आः बुलुहुँ प्रस्फुटन याना हयेमाःगु नं आवश्यकता दु ।
नेवाःतय्गु तःजिगु नखः येँया लगायत मेमेगु नं खः । अज्यागु नखः हनेत न्हापाया पुर्खातय्सं माक्वः आयस्ता तयाः गुथि, जात्रा, न्याना च्वनेमाः धयागु मान्यता कयातःगु खः । लिपा वना पंचायती शासनय् अज्यागु गुथित गुथिसंस्थान नीस्वनाः फुक्क जग्गा आयस्था सरकारीकरण यात, माःकथं जक सिमित खर्च पुजा आजाया निंतिं बीगु ब्ववस्था यात । अज्यागु जग्गा सरकारीकरण लिपा आःया इलय् अन भब्य भवनत दयेकाः सरकारपाखें गाक्कं आम्दानी यानाच्वंगु दु । तर मूलकारक जात्रा नखः हनेत माक्वः खर्च बीगु यानाच्वंगु मदु ।
थुजोगु असन्तुष्टि क्यनेगु ज्या दकले न्हापां येँयाया इलय् सरकारी खर्चय् मितब्ययिता हयेगु धकाः तत्कालिन अर्थमन्त्री डा.बाबुराम भट्टराई नं खर्च क्वपालेवं उगु जात्राय् तःधंगु बबाल जुल । जात्राया मू आकर्षक सवाभक्वु, लाखे व पुलुकिसि उगु जात्राया मूपाहाँ जुयाच्वंम्ह राष्ट्रपतिया न्ह्योने हे मवसें थुमिसं थःपिनिगु असन्तुष्टि क्यन ।
उकथं हे थुगु दँय् येँयाःया इलय् परम्परागतरुपं कुमारी द्यः सालेगु इलय् क्यनावयाच्वंगु ‘दशअवतार’ क्यनेत माक्व खर्चया ब्ववस्था मजूगु खँय् ‘दशअवतार’ जात्राया मू ब्यक्ति राष्ट्रपतिया न्ह्योने क्यनेगु ज्या मजुल । थःपिनिगु असन्तुष्टि शिष्टरुपं न्ह्यब्वयेगु ज्या जुल । तर मेमेगु इलय् दशअवतार क्यनेगु ज्या निरन्तर हे जुल ।
थ्व भद्र विरोधया ज्या आःया इलय् नेपाल संवत्या न्हूदँ हनेगु ज्याझ्वलय् नं क्यनेमाःगु आवश्यकता दु । सरकार प्रमुख वा मन्त्रीत मूपाहाँ यानाः नेपाल संवत्या विशेष ज्याझ्वःत हनेगु याना वयाच्वंगु सन्र्दय् थुपिं मूपाहाँतय्सं नेपाल संवत्यात कयाः थःपिन्सं याये धकाः ब्यूगु वचन तकं पुवंका मच्वंगु दँ दँ दयेधुंकल । आः थुपिं पाखें नेपाल संवत्या अधिकारकर्मीतय्गु विश्वास मन्त धकाः भद्र असन्तुष्ट न्ह्यब्वयेगुया छगू लँपु दँयदसं थुमित मूपाहाँ धकाः सम्मान यानावयाच्वनागुया ‘क्रम भङ्ग’ आवश्यक दु ।<eot>छुं नं कथंया ख्वाःपाः पुया प्याखं ल्हुइगु जात्रा नेवाःतय्सं क्वचायेकीगु दिं धइगु भलभल अष्टमी खुन्हु खः । अले भल भल अष्टमीयात छगू कथं जात्रा क्वचायेकीगु दिं कथं नं नालातःगु दु । व हे भलभल अष्टमी खुन्हु हे ग्वलय् जात्रा याइगु चलन दु । दँय् दसं भलभल अष्टमी खुन्हु येँया ऐतिहासिक नापं सांस्कृतिक रुपं महत्वपूर्ण वस्ती ग्वल अर्थात पशुपति लागाय् मचाति जात्रा याइगु चलन दु । छगू कथं अजू चाइपुगु जात्रा कथं नालातःगु थुगु जात्रायात त्रिशुल जात्रा नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । ग्वलय् थुगु अजूचाइपुगु जात्राया झ्वलय् न त धिमे थाःसः दइ न त बासुरी हे पूगु सः ताये दइ । समान्य तया जात्रा धाये धुनेवं हे धिमे थायेगु निसें वासुरी पुइगु तकं याइ धकाः मनूतय्सं थुइकी । तर ग्वलया मचाति जात्राया झ्वलय् दक्ले न्ह्यःने सिमाकचा ज्वना मस्त म्वः म्वः वइ । अले इमिसं न्ह्यलाथे यमितय्त ब्वः बिया वनेगु याइ । उकिं हे जुइ थुगु जात्रा येँमितय्सं स्वये मजिउ नं धाइ ।
न्यंकं बाखं कथं ग्वलय् लागया भूमि आचाजुया ईया घटना खः । अबले भूवनेश्वरी द्यःयात तसकं प्राथना याना अमृतया घः काःवंगु जुयाच्वन भूमि अचाजु । थःगु हे छेँय् शरिर त्वःताः हंस जक वंगु जुयाच्वन । भूमि आचाजुया कला येँमि जुयाच्वन । भूमि अचाजुया कलातं थःगु छेँया स्वये मते धयातःगु क्वथाय् स्वःगु इलय् थः भातया शरिर जक खन । अले थः भात सित धकाः तायेकाल । अनंलि थःछेँ येँया मनूत ब्वना हया थः भात सित धकाः तायेका सिथं यंकल । उग्रिमय् हे भूमि अचाजु येँय् थ्यन त्यंगु इलय् थःगु सिथं यंकाच्वंगु खँ सिल । हथासं हथासं आचाजु वलं थःगु शरिरयात च्याके धुंकूगु जुयाच्वन । अले थःम्हं ज्वना वःगु अमृतया घः प्वंकल । उगु अमृत क्वखं त्वन । क्वखं सितु घाँसय् थःगु त्वाः हुल । उकिं हे क्वः व सितु घाँय् कालं सीमखु धयातःगु । उगु घटना जूगुलिं ग्वलय् च्वंपिन्सं येँमितय्त म्हुतु ल्हाना ब्वःबिगु यानाच्वंगु खः धाइ ।
न्हापा न्हापा राक्षसतय्सं मस्त नया तसकं दुःख बिउगु जुयाच्वन । अले ग्वल लागाय् नं उगु हे कथं दुःख बिउ वइ धकाः तायेका ग्वलया मनूतय्सं जिमिथाय् मस्त काः वलकि थथे याये धकाः ख्यायेगु नितिं उगु कथं मचायात खड्गय् तिया जात्रा यायेगु यानातःगु खः धाइ ।
परापूर्वकालय् ग्वल नगरय् देवपाल जुजुं राज्य यानाच्वंगु इलय् येँ नगरं पिनेया नागर्जुन गुँपाखे राक्षसत वया ग्वल नगरवासीया मस्त खुया यंकः अन हे गुँइ यंका स्याना नयेगु यानाच्वन । छन्हु मखु निन्हु मखु न्हिया न्हिथं उगु हे तालं अत्याचार जुयाच्वन । थुगु अचाकलि सह याये मफया ग्वलवासी नापं मेमेपिं जाना जुजुयाथाय् जाहेर याः वने धुंकाः जुजुं मन्त्री गण, आठपरिया, सिपाईत मंकाः इपिं राक्षसत येँ नगर दुने सुलाच्वंगु कारणं येँमितय्सं मसिउ, मखं धायेवं व हे राक्षसया मस्तय्त ग्वलय् हया म्वाःम्वाकं दुसुली तिया ब्वलासालेथें लं नापं कथि तिया बेइमान जुया मसिउ, मखं धाःगुलिं धकाः म्हुत वःगु खः धाइ ।
पुरापूर्वकालय् ग्वल आचाजुया यमि म्ह्याय्मचा इहिपा यान यंकाः ग्वल भुवनेश्वरीया नित्यपूजाया पुजारी जुया पुज्यायनाच्वंगु जुयाच्वन । छन्हु अथे हे पूजा क्वचाःगु इलय् भुवनेश्वरी द्यः प्रकत जुया द्यवं प्रसन्न जुया आचाजुयात कबुल ल्हाका छं लिउने वःम्ह छम्ह जित बलि बिउ धया बिज्यात । द्यःया खँ न्यना लिफः हे मस्वःसे आचाजुं थःगु लिउने थः काय् खन । तर द्यःयात कबुल ल्हाये धुनागु जुया द्यःयात थः काय् भोग बिल । भोग बिइ धुंकाः सन्तोष जुया आचाजुयात बरदान फ्वँ धाल । आचाजुं थःम्हं बलि बियाम्ह काय्यात म्वाका बिउ धकाः बर फ्वन । बन्धुदत्तया खँ न्यना देवी कामारु कामाक्षं अमृतया घः हया काययात त्वंकी । छम्ह काय् म्वाइ धाल । अनंलि बन्धुदत्तं थः यमि कलातं मसीक सीम्ह काय्यात क्वथाय् कुना प्यन्हु तक स्वये मते धकाः उजं बिया ताःचा छेँय् हे त्वःफित अमृत घः कावन । आचाजु छेँय् मदगु इलय् लाका यमि कालतं पशुपतिया महाद्यवं म्हगसय् खन । छंम्ह सीम्ह काय्यात क्वथाय् कुना छिमि भात अन वं थन वं मदयेक पिहां वन । छम्हं भात गबलय् वइगु ठेगाना मदु । सीम्ह काय्यात तःन्हु थथे क्वथाय् कुना तये मजिउ सिथ यंकेमाः धकाः म्हगसय् धाल । महाद्यवं म्हगसय् क्यंगुलिं गुथियारत सःताः, त्वाः बहाःयापिं सःताः अनितम संस्कार यानाच्वंगु इलय् आचाजु अमृत घः ज्वना यलया संशमुलय् पुला पुलांगु बानेश्वरय् थ्यंमथ्यं वल । अनया भक्तजनपिनिगु हालखबर छु दु धकाः थुइकेत वंम्ह आचाजुं काय्या दाहा संस्कार सिधये धुंकल, अबुम्ह धाःसा आः तक छेँय् हे मवंनि धाःगु ताल । आचाजुया कलातं थःम्हं म्हगसय् म्हंकथं अज्ञानतावस दाहा संस्कार याःगुलिं ग्वल वासीतय्सं आचाजुया काल लागायत फुक्क यमि मिसापिन्त बेइमा धकाः म्हुतु ल्हाना ब्वःबिइगु याना छगू कथं सिथं यंकेगु जात्राया रुपय् नाला वयाच्वंगु खः । अले आचाजुं प्वंकूगु अमृत क्वखं त्वंगु जुया हे क्व कालं सिइमखु धयातःगु धाइ । अले क्वखं थःगु त्वाः सितु घाँसय् हूगु जुया सितु घाँय् नं सिना वनीमखु धाइ ।
जात्राया झ्वलय् द्यःखः जात्रा ल्यूल्यू मनूयात सिथं यंके थें हे याना क्वबिया यंकीगु चलन दु । देवं फायेका अथे सिथं यंकीगु खः । उकिइ दुने धाःसा मूस्वांयात भूमि आचाजुया प्रतिक कथं तयेगु याना वयाच्वंगु दु । सिथं यंकीगु धइगु राजेस्वरी घाटय् यंकेमाःगु चलन दु ।
पशुपति अर्थात ग्वल लागाय् दँय् दसं भलभल अष्टमी खुन्हु मचाति जात्राया झ्वलय् स्वखः द्यःखः कुबिया जात्रा याइगु चलन दु । आर्यघाट लिक्क लागा बछलेश्वरी अजिमया द्यःया दुवाः, बज्रघर दुवा व जयवागेशवरी द्यःया दुवाः लागां द्यःखः कुबिया हइगु खः । ग्वल नगरं पश्चिम ध्वाखां पिने हया सिफलया पाखय् च्वंगु क्यबया झाःमाः चाःहिइका ग्वल दुवातय् यंकाः जात्रा बज्रघरय् विज्याका क्वचायेकी । निखः द्यःखतय् छम्ह छम्ह मस्तय्त छुरां सूगु थें याना सुयातःगु दइ । क्वय् च्वना मेमेपिन्सं द्यःखः क्वबिया यंकी । अथे हे मेगु छखः द्यःखतय् धाःसा दक्ले च्वय् छम्ह मिजं मचा अले जवं खवं छम्ह छम्ह मिसा मस्तय्त छुरां सुया प्वाथं पिकयातःगु थें याना तइ । उगु कथं छुरां सुइगु थें याना यंकीगु इलय् द्यःखय्त तया यंकीपिं फुक्क हे मस्तय्त द्यःया वसः थें च्वंक ह्याउँगु वसः पुंकाः तयेगु याइ । अले व हे द्यःखः चाःहिइका जात्रा याइगु चलन खः । थुगु जात्रा नेपाल संवत् ६३४ सालंनिसें सुरु जूगु खः धकाः धाइ ।
छगू कथं दुःखया जात्राया रुपय् नालातःगु जुया थुगु जात्राया इलय् ग्वल लागाया नेवाःतय्सं थःथितित ब्वनेगु ज्या यानाच्वंगु मदु । अले भ्वय् नं ज्वरे याइमखु । थुलि सम्म कि जात्रा क्वमचातले ला छेँय् छेँय् जा तकं थुइ मजिउ धइगु जन धारणा दु । उकिं जात्रा क्वमचातले छुं हे ज्वरे याना मनइगु जुया अनया खिचात तकं द्यां लानाच्वनी धकाः धाइ । उकिं हे जुइ थुगु जात्राया झ्वलय् मनू जक मखु खिचा तकं द्यां लाइ धकाः धाइगु
थुगु जात्राया झ्वलय् द्यःखः न्ह्यः न्ह्यः जोगी बाजा जक थाना वनइगु चलन दु । उगु इलय् धाः बजा थें जाःगु छगः नापं छुस्या जक थाना वनीगु खः । छगू कथं सिथं यंकीगु इलय् नाय्खिं बाजं थाये थें याना उगु बाजं थाना यंकीगु खः । घिसिपाक घिसिपाक छ्याँय् छ्याँय् धइगु तालय् जक उगु बाजं थाना वनीगु खः । अले नेवाःतय्गु मेगु छुं हे बाजं थाःसः ताये दइमखु ।
थुगु जात्राया झ्वलय् येँमितय्त न्ह्यलाथे म्हुतु ल्हाना ब्वःबिया वनीगु चलन खःसां आः धाःसा लः फ्वंवनेगु थें हाला वनेगु यानाहःगु दु । हर हर महाद्यः पानी द्यःद्यः धकाः द्यःखः क्वबिया वनीपिं हाला वनीगु जुयावःगु दु ।
थुगु कथं विस्कं कथंया ग्वलया मचाति जात्राया बारे अध्ययण अनुसन्धान याना स्थानीय मनूतय्त नापं सीके बिइगु अले मेपिनिगु नितिं नं शिक्षा बिइगु कथं न्ह्याकेत अनुसन्धानकर्तातय्सं ध्यान बिइमाःगु खने दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.८८७८७५ उत्तर व देशान्तर ८२.२७१२६२ पश्चिम खः (26.887875° N 82.271262° W)। थ्व थासे २८५०२४३८ वर्ग मिटर (११.००४८५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४६३३७२ वर्ग मिटर (०.१७८९०९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नृयापा, सुमेध पण्डित थाःगु विषय मकांसे मगाथें च्वं । भद्रकल्प स्वया प्यंगु तःधंगु, छगुलाख कल्प न्हापां अमरवती धयाःगु छगू देश छु । अन सुमेध धायाम्ह छम्ह ब्राम्हण दु । व ल्याय्म्ह बले वया मां– बाँपिं मन्त । सुमेधं हे वयाःगु फुक्कँ स्वइम्ह जुल । वं हे मां बापाखें दुःगु धन, बाज्या–बज्येयिनी पाखेँ दुगु धन–सम्पति रक्षा याय् मागु खँ कना बिन्ति यात । अले दान बिइबले लाइगु धर्मया बारे खँ कनाः दिल । थौंकन्हेयापिँ मनूतय्त धन–दौलत यक्को दया नं दान धर्म यायत् भिंगु सामाजिक ज्याखय् ध्येबा पाय्त यक्को थाकू चा । काय् म्हयाय् पिन्त धकाः सम्पति मुंका तयाः भिंगु ज्याखँयात खर्च मयाइपिं यक्को दु । थःगु धर्म धैगु हे मेपिन्त व समाजयात बिइगु नं खः । थ्व खँ ध्वामथुपिं मनूत स्वार्थी व मतलवी जुई ।
भगवाने बुद्धं नं धया बिज्यागु दु थःम्हं परिश्रम यानाः कमे जुगू सम्पति पाखें नं न्यागु भागय् छगू भाग भिंगु ज्याय् दान बिइमाः वा सहयोग याय् माः । थ्व दान–कर्म धयागु बुई पुसा तय्थें खः । पुसा मपिकं फल प्राप्ति जुईमखु । दान छुँ हे मबिगु धैगु स्वार्थी जुइगु खः । छुं नं दान कर्म मयाःसा धर्म नं लाइमखु । छुं धन ल्यंकाः तय्मा लिपाया लागिं, छगू भाग वासः खर्च याय्त, छगू भाग ज्या–कर्म याय्त, छगू भाग न्हियान्हि खर्च याय्त धःका छ्यलेगु कुतः याना छगु भाग दान–धर्म याय्त छ्यले सय्केमा । थथे यात धाःसा गबलें नं दुःख जुईमखु धया बिज्यागु जुया च्वन । बुद्धत्व भाव धःका झीसं ध्वाथुका काय्त यक्को हे थाकु । अझ बुद्धत्व भाव प्राप्ति याय् फयका थःत ब्वय्त स्वय्गु झन् हे थाकु ।
काल (समय) : दक्कले हापा ईः या बिचाः याना बिज्यात । छगू लाख दँ स्वया अप्व आयु उचित मजू । उगु समय प्राणीपिन्त सिइमाः धका ज्ञान दई मखु । बुद्धयागु धर्मदेशनाय् गबले नं मन वनिमखु । अनित्य, दुःख अनात्माया बारे खँ कनेवँ मनूतयसं थ्व छु धयाच्वगु, थ्वयागु खँ न्यने मज्यू, थ्वयात श्रद्धातय मज्यू धःका मतितय फू । सच्छि दँ स्वया कम आयु प्रमाण नं समय मखु । चित्त मलय् दुबिना च्वंपिं मनूतय्त बिइगु उपदेशया रूपय् सङ्ग्रहीत जुईमखु, लेखय् कथिं ध्वः किगुथेँ याकनँ हे मदया बनिगु जुयाच्वन । थ्व समय नं मज्यू ।<eot>ल्याः छगू गणितयागू साधन ख:। थ्व साधन ल्या:खाय् त: व नापतौमल याय् त: छ्यली। थौं कन्हय् ल्या:यात: झन अप्व: थपू याना च्वङ्गु दु। थ्व गणितय् छ्येलिगु दक्ले प्राथमिक विचाःय् छगु ख:। थौंया हलिमय् छ्येलिगु देसिमल अंकमालाया सिद्धान्त भारतय् विकास जुल। भारतीय अंक सिद्धान्तं दय्कुगु शुन्य (०)या छ्येलेज्यां मानवसभ्यताय् विशेष कथं गणित व संगणनशास्त्रय् क्रान्तिकारी हिउपा हःगु दु| ईया घःचानापं अंकया सिद्धान्तया विकास नं जुया वयाच्वंगु दु। प्राकृतिक ल्या जक्क मखुसें फुतिदुगु ल्या, र्यासनल अंक, इर्यासनल अंक, इन्टिजर थेंन्यागु अंकया विकासं मनुयात थ्व हलिम थुइत ग्वहालि याना च्वंगु दु।<eot>चिनाखँ साहित्यया छगू विधा ख। थ्व विधाय् सःया हिसि (ध्वनिसौन्दर्य वा phonaesthetics), सः व भाषाया प्रतीकात्मक रुप, मात्रा आदि छ्येला खनेदूगु व सामान्य अर्थ स्वया भावात्मक व प्रतीकात्मक चिन्तन ब्वयेगु ज्या जुइ।
चिनाखँया छगू ताःहाकःगु इतिहास दु। प्राचीन सुमेरया गिल्गमेशया काव्य आःतक्क लूगु दकलय् पुलांगु चिनाखँ ख। प्राचीन चिनाखँ व काव्य ख्यःया विकासय् लोक म्येया तःधंगु ल्हा दु। थुकिया दसुया रुपय् चीनया शिजिङ(Shijing)यात कायेछिं। नापं, लुमंका तयाः म्हुतुं कनिगु मौखिक परम्पराया नं थ्व साहित्यिक विधाया विकासय् यक्व प्रभाव दु। थुकिया दसुया रुपय् संस्कृतया वेद, जुरुआस्ता धर्मया गाथा, होमर सम्प्रदायया इलियाद व ओदिसि आदि कायेछिं। प्राचीनरुपय् चिनाखँयात एरिस्तोतलं थःगु एसिस्तोतलया पोएतिक्स् (Aristotle's Poetics)य् परिभाषित यायेगु कुतः जुल। थ्व कुतः भाय्‌या साहित्यिक पक्ष, दबूप्याखं, म्ये, ख्यालि आदिइ केन्द्रित जु। थ्व धुंकाया मेमेगु कुतःत हानं हानं दोहरे जुइगु, पद्यरुप, छन्द, व भाषिक सौन्दर्यय् केन्द्रित जुल व थन्यागु साहित्यिक ज्यां चिनाखँ व पद्ययात गद्य स्वया पृथक विधाया रुपय् पलिस्था यात।<eot>थ्वहे २९ अगष्ट २०१३ कुन्हु पितब्वज्या जूगु मल्लया न्हू उपन्यास धाःसा झीगु भायया उपन्यासया रुपगत व विषगतया निगुलिं परम्परागत धारपाखें बिस्कं खनेदु । झीगु आख्यान साहित्यय् दुग्यंक हाकयाच्वंगु छगू हे कथंया पहःयात झीसँ स्वाभाविक कथं नाला वयाच्वंगु खः । सन २००४ स् त्रिभुवन विश्वविद्यालय, नेपालभाषा केन्द्रीय विभागपाखें धूस्वां सायमिया मिसा उपन्यास पिदंगु न्ययदँ क्यंगु लसता हनेकथं छगू गोष्ठीया ग्वसाः ग्वःगु खः । अन समालोचक\प्राज्ञ पुचलं आःतक पिदने धुंकूगु ११५ गू उपन्यासया धलः न्ह्यथनेगु ज्या जुल, तर ज्यापौ न्ह्यब्वःपि सुनां नं उपन्यासया स्तर व शैलीगत कुतःयात कयाः आलोचनात्मक मिखां दुवालेगु साहस धाःसा याःगु मखना । धूस्वांया माखाया लिस्सें रामशेखरया नसंफागु चा, शशिकलाया जः मथीगु लँ, केदार सितुया धकं धाल यात न्ययदँया च्वछायेबहःगु उपलब्धि कथं न्ह्यथनातल ।
झीगु थुज्वःगु भासा व साहित्यया पृष्ठभूमिया दथ्वी मल्लया थुगु कृतिया पाखें गुगु कुतः यायेत स्वल थ्व गुगुं चिकचाधंगु उपलब्धि मखु । तहाः इलंनिसें न्ह्यानावयाच्वंगु छगू हे पहःया बाखँचूया धार (गथेकि निजात्मक असफलता वा मतिनाया वियोग वा सामाजिक अन्याय) दु, उकियात थुकिं हाजां गायाब्यूगु दु ।
थुगु उपन्यासय् थःगु मुक्ति\निर्वाणया निंतिं भभःन्हुयाच्वंपिं निम्ह मयजुपिं – छम्ह बुद्ध उपदेशया उपासिका व मेम्ह तुपः क्वबिया जूम्ह, थ्व निम्हेसिया दथ्वीया वैयक्तिक अन्तरद्वन्दयात दुवालातःगु दु । थुपिं निम्हेसिनं लिनाच्वंगु लँपुया आधारभूत भिन्नता दु । बुद्ध धर्मयापाखें गुगु नं कथं सामूहिक मुक्ति वा वर्गीय समाजया अन्त्यया बाचा याइ मखु । विनयपीटकया आजु शीलया पालना खः । गृहस्थतय् निंतिं चतुरार्य सत्य व आर्यअष्टाङ्ग मार्गया पालना बाहेक मेगु गुगु नं कथंया सामूहिक दायित्व मदु ।
मल्लया न्हू उपन्यास दुने वर्णानात्मक शैलीइ छम्ह सर्वज्ञ सूत्रधारं थें कनायंकाच्वंगु खँ, ल्हानाच्वंगु खँल्हाबल्हायात यइपुगु सम्मिश्रण दुथ्याकाः बाखँचू क्वमचातले हे छगू निरन्तर गतिइ न्ह्याकातःगु दु । च्वमिया थःगु आग्रहयात पात्रतय् म्हुतुं जबरजस्ती न्ववायेकेगु गुगुं कथं कुतः मयासें हे थुज्वःगु थीथी पक्षय् दक्षतापूर्वक गुकथं म्हितातःगु व व्यवस्थित यानातःगु दु धैगु खँ छगू परिच्छेद लिपा मेगु परिच्छेद पतिकं हे ध्वदुइकेफु । खः, खँल्हाबल्हाया गतिइ गनं गनं म्हो जूगु दुसां म्वाःमदुगु न्वचूपाखें पंगः थनातःगु धाःसा मदु ।
बचाःहाकः, चिचापं जूसां थ्व उपन्यास छगू न्ह्यथनेबहःगु कृति खः धकाः धायेगुलि आपालं लिधँसा दु । झीसँ लोमंके मज्यू, झीगु भासाय् उपन्यास लिपा हे तिनि जक दुत वःगु विधा खः । थौंतक नं थुकथंया सृजनात्मक आख्यानया म्होति हे जुयावयाच्वंगु दनि । उप्वः धैथें झीगु परम्परा कि धार्मिक खँयात दुथ्याकेगु वा शैक्षिक ज्वलं कथं च्वयेगु जक खः । मल्ल के. सुन्दरया थ्व उपन्यास झीगु थुगु परम्पराय् छगू समकालिक अवतार हे खत । अथेला, निम्ह मयजु पात्रपिनि खँल्हाबल्हात नीति आधरित प्याखनय् सिबें उप्वः मपाः । उपिं निम्हेसिनं थःथःगु दर्शनया मान्यता कथं निष्ठा व पवित्रताया प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु दु ।
पृष्ठभूमि छगू दशक तक न्ह्याःगु जनयुद्ध खः । थुकिं हे उपन्यासया निंतिं पुलांखँया लुमन्ति, घटनाक्रमया संरचना, विवरणात्मक तत्व व बाखँचूत चूलागु दु । तर, थुज्वःगु विवरण, घटनाक्रम व बाखंचू ला केवल पात्रतयसं क्वबियाच्वंगु आस्थागत खँयात पितब्वयेगु झ्याः लुखा जक खत । उपन्यासया न्ह्यःने बियातःगु उप–शिर्षकपाखें गाक्कं स्पष्ट यानाच्वंगु दु – थ्व छगू मुक्तिया निंतिं बौद्ध विनय व सशस्त्र विद्रोहया लँपुया दथ्वीया अन्तरसंवाद खः । अथेला, मुक्ति प्राप्तिया थगु निपु लँपुया दथ्वी माध्यमय् जक गाक्कं भिन्नता दयाच्वंगु मखसें आधारभूत ल्याखँ हे थुमिगु आजु ज्वःमलाः ।
दक्षिण एसियाली ज्ञान पद्धति दुने मानव अस्तित्वया आजु पुरुषार्थ प्राप्तिया ल्याखं नालावयाच्वंगु दु । थुकी दुने धर्म (कर्तव्य), अर्थ (धन), काम (सुख), व मोक्ष (मुक्ति) दुथ्याः । सिद्धार्थ गौतम बुद्धं मोक्षयात निर्वाण (जीवन मृत्यया भवचक्रपाखें मुक्ति) या ल्याखं धयाबिज्यागु खः । निर्वाण या छगू आधारभूत खँ धैगु थुकियात प्रत्येक मनुखं थःदुनेया राग व अज्ञानताया विरुद्ध संघर्ष यानाः प्राप्त यायेमाः । बुद्धं स्पष्ट याना बिज्यागु दु – ‘पारिपाखे खिपतं चिनातःगु नाउचा प्राप्तिया प्रार्थना जक यानाः सुना नं खुसिया उखेपाखे थ्यंके फइमखु ।’ (धम्मपद) । मेगु भासं धायेगु खःसा थ्व याकःमिया यात्रा खः । विहार धैगु गुगुं अत्याचारयात हाकुतिनेगु निंतिं धस्वाकातःगु राजनीतिक थाय्बाय् मखु । सार रुपय्ं वर्गसंघर्षया सम्बन्धय् वा संगठित विद्रोहया पाखें वर्ग दुश्मनयात भौतिक ल्याखं सफाया यायेगु खँयात कयाः बुद्धया पाखें धयाबिज्यागु विशेष छुं मदु ।
थ्व उपन्यासया दक्कले असमान्य पक्ष धैगु थ्व छगू बःचाहकःगु कालखण्डया जक खँ खत । छगू दसकया जनयुद्ध नकतिनि क्वचाल । छम्ह जनसेना सेनाया पाखें बचे जुसें बिस्यूं वइ । बिस्यूं वनेत बरण्डां क्वब्वाइबले बँय् वानातःगु सिसि बाकुतिं तानाः घाः जुइ । द्वन्द्व प्रभावित छगू गांया बौद्ध विहारय् वं शरण काइ । गुब्ले सुरक्षाकर्मिपिं वयाः माःवइ उब्ले वयात औलोया ल्वचं कयाच्वंम्ह उपासिका कथं विहारया मुख्यम्ह भिक्षुणी नं वयागु परिचय बीगु ज्या जुइ ।
जनमुक्ति सेनाया विदाइया झ्वलय् अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल भाजुं ब्यूगु न्वचू थन लुमंके बहःजू – समायोजनय् लाःपिं जनसेनाया जवानत थःथःगु गामय् लिहाँ वनेत्यंबले धाःगु खः ‘म्हतिं म्हतिं ल्हातय् लाःगु छगू छगू लख दां ग्रामीण समाजया निंतिं चिधंगु दां मखु, तर, थुकिं हे ह्यूपाः हइ वा महइ सुनां धायेमफु ।’ छु उपिं थातं हे छेँबाय् दयेकाःच्वनी वा हानं युद्धया ख्यलय् लिहाँ वइ तिनि ?
मल्लया पाखें संवाद संरचनायात उपन्यासया छगू मू लिधँसा कथं छ्यलाः चकंगु दबुलि सकलयात ब्वये हयेगु कुतः याःगु दु । नायकपिंनि आस्था व अनुकूलताय् जक थन खँल्हाबल्हा दुथ्याः । निम्ह मिसा पात्रपिं गुब्ले थःगु बिचाः व आस्था अले मुद्दायात कयाः खँल्हाबल्हाय् ब्वति काइ उब्ले उप्वः धैथे दृढ व औपचारिक पहलं खनेदु । थुकथंया खँल्हाबल्हा यद्यपि नेपाःया गुगुं बौद्ध विहारय् झीसँ सायद ध्वदुइके फइमखु । संवादया शैली पाश्चात्य व पूर्वीय साहित्यय् छगू स्थापित परम्परा खः । प्लेटोया आपालं नीति शिक्षा संवादया हे रुपय् अभिलिखित जुयाच्वंगु खत । विशाल दार्शनिक बिचाःत (आत्मा रुपान्तरण थुज्वःगु) प्राचीन विद्वानपिन्सं उपनिषद्य् थः शिष्यपिन्त स्यनेकने कथं संवादया रुपय् न्ह्यथनातःगु दु । तर, उपन्यासय् संवाद उब्ले जक पायछि जुइक दुथ्याके फइ गुब्ले च्वमिं खँल्हाबल्हायात गनथाय् थ्यंकाः क्वचायेकेगु धैगु न्हापांतुं हे बिचाः यायेफइ । मखुसा, थ्व च्वःप्वः मदयाबी । थनथाय् लाक्क मल्लया विशेषता खः, खँल्हाबल्हायात छगू पायछि थासय् क्वचायेकेफु ।
खतुं छम्ह भिक्षुणी व छम्ह जनमुक्ति सेनाया गुरिल्लायात छथासं थने हयेगु मल्लया उपन्यासया अवधारणगत लिधँसायात कयाः तार्किक ल्याखं कुंखिने नं फु । थ्यंकेगु आजुया लिधँसाय् वनेगु लँपुया औचित्य पुष्टि जुइ वा क्रान्तिया लिधँसा बल खः धकाः स्वीकार याःम्ह मार्क्स न्हापांम्ह सिद्धान्तकार खः । अथेला, भ्लादिमिर इभानोविच लेनिन उम्ह मनू खः सुनां तप्यंक हे धाःगु खः– ‘सेना हे मदयेकं गुकथं क्रान्ति न्ह्यज्याइ ?’ माओ त्से–तुङ्गं ला थ्व सिबें नं स्पष्ट वक्ता खः, अले तछ्यानाः हे धाल – ‘राजनीतिक सत्ताया जन्म बन्दुकया नालपाखें जुइ ।’ निजी सम्पत्तिया उत्पति हे मानव समाजया समस्याया मू स्रोत खः धकाः मार्क्सपाखें संकेत याःगु खः ।
काचाक्क छपुलु मिखा ब्वयेबले ला मल्लया उपन्यासया निम्ह वार्ताकारत निम्ह मयजुपिं जूगु बाहेक उमिगु दथ्वी नैतिक व सैद्धान्तिक आधारया गुगुं मंकाः धरातल खने मदु । उमिगु भाय् ज्वःलाःगु खनेदुसां उमिगु थःथःगु खँच्वतय् तच्वकं भिन्नगु खँभाय् दुथ्याः । ‘मुक्ति’ थुज्वःगु खँग्वःया छ्यलाया अर्थ तकं ज्वःमलाः । गन बौद्ध भिक्षुणीया निंतिं शत्रु थः दुनेया मार खः, लौकिक क्षणभङ्गुर मोहयात त्याकेगु तातुना खः । मेखे, जनमुक्ति सेनाया गुरिल्लाया निंतिं दुश्मन धैगु वर्गीय संरचना, शोषण, पितृसत्ता, अल्पसंख्यकया शासन अले दमनकारी सामाजिक पद्धति खः ।
अथेला, मल्लया उपन्यासयात कयाः यदि ब्वमिपिन्सं थुकिया भाय् व शैली अले विषयगत स्वतन्त्रतायात कयाः दुवालेगु तातुना खत धाःसा गुगुं उपलब्धि मखयेफु । धूस्वां सायमिया दक्कले लिपाया नापं यानाः झिंछगू उपन्यास सफूत, गुकि वयकःया दक्कले लिपागु अले वयकलं पुनर्लेखनया कुतः यानादीगु ‘सर्गतं कुतुंवःम्ह न्या खः’ । थुकि काव्यात्मक गद्य व आख्यानया नस्वाः दु, तुलनात्मक ल्याखं मल्लया गद्य ठोस, क्वात्तु, चिचाहाकः व अर्थपूर्ण । छम्ह चतुर कलाकारं थें वं नियन्त्रणया दुने च्वनाः चित्रण यायेगु व दुवालेगु अले सहज रुपय् दृश्य संयोजन व पात्रतयत जीवन्त यानातःगु दु । झीगु आख्यान साहित्यय् यदि मथुरा सायमि बःचाहाकलं व शृंगारिक शैली खँ तयेगुलि विलक्षणता दुम्ह खःसा, निःसन्देश लक्ष्मण राजवंशी बोलीचालीया भासं गद्य च्वयेगुलि न्ह्यलुवाः खः । राजा शाक्यं तःजिगु व छायपियातःगु लाक्षणिक भाय् छ्यलेगु याः । थःगु आख्यान साहित्यय् भूषणप्रसाद श्रेष्ठ ताहाकःगु संरचना न्ह्यब्वयेगुलि ज्वःमदु । शशिकला मानन्धरया न्हूगु च्वसाय् तच्वकं चिहाकःगु विवरणात्मक गुण दु । समकालिकपिं नापया तुलनाय् मल्लया वाक्यय् संरचना, शैली व खँपुत छ्यलाः म्होजक आलंकारिक, गाक्कं सुव्यवस्थित, संयमित व म्हंचाःगु पहः खने दु ।
धाथें धायेबले, स्थितिइ नाटकीय ह्यूपाः हयेगु क्षमता व पात्रतय् चरित्र चित्रण तुरुन्त यायेगुलि मल्लया कुतः उपन्यासया प्रत्येक दुवातय् ब्वनेदु । भलसा दु, थःके दुगु थुगु प्रतिभायात पित ब्वयेगुलि वइगु कन्हय् अझ कुतः याइ ।<eot>वंगु २०७२ वैसाख १२ गतेया भुखाचं क्षतिग्रस्त जूगु न्हूपुखुया पुनर्निर्माणया सम्बन्धय् थौं च्वंगु मन्त्रिपरिषदया वैठकं येँ महानगरपालिकायात थथे निर्देशन ब्यूगु खः ।
व झ्वलय् वंगु मंगलबाः पुरातत्व विभागया मापदण्ड कथं हे ज्या यायेमाःगु माग यासें स्थानीयं उपमेयरया उपस्थितीइ न्हूपुखुलिइ तालाबन्दि नं यानाब्यूगु खः । स्थानीयं ग्वयाब्यूगु ताः मेयरं धाःसा तछ्यानाब्यूगु खःसा वयां लिपा विवाद झन तच्वःगु खः ।
थ्व हे दथुइ न्हूपुखू पुनर्निर्माणया ज्या १५न्हुया लागिं द्यूगु दु । विवादया हे हुनिं पुरातत्व विभागं न्हूपुखू पुनर्निर्माणया ज्या १५न्हुया लागिं स्थगित जूगु विभागं न्ह्यथंगु दु ।
स्वनिगःया सम्पदा बचाउ अभियानय् जानाच्वंगु पुचःया छम्ह अभियन्तां झीगु.कमलिसे खँ ल्हासें देगः, भवन वा भौतिक संरचना जक मखसें ऐतिहासिक पुखू नं नेपाःगाःया सम्पदा खः धकाः लुमंकेत येँ महानगरपालिकायात इनाप याःगु दु ।
क्रंक्रिट ढलान यानाः अथवा थन व्यापारीकरण यानाः पुखूया ऐतिहासिक महत्व न्हंकेत स्वल धाःसा थुकिया लिच्वः येँ महानगरपालिकां फयेमालीगु उम्ह अभियन्तां धाःगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् जनसागर हे सडकय् कुहांवइगु धाःगु दु ।<eot>आः मू खँय् प्रवेश जुइ, बुद्धधर्म व पशुबलि । वंगु २५००दँ दुने बुद्धधर्म व दर्शनय् तःगु कथंया परिवर्तन वयेधुंकल । ईकथं महायान व वज्रयान धकाः विकास जुयावल । इतिहासय् १८गू निकाय दूगु खँ झीसं ब्वनावया । दक्वं बुद्ध शिक्षा वा उकिया हे ब्याख्या खः । अथेसां सुनांनं बुद्धधर्मया आधारभूत शिक्षाया खँ ल्हाइबलय् प्राणी हिंसा यायेमते धाःगु खँयात ल्वःमंकीमखु । बुद्धधर्म व पशुबलिया ला गुगुं कथंया नं स्वापू दइ धइगु कल्पना तकं नं यायेफइमखु ।
च्वमि राजेन मानन्धरया च्वसु न्हापालिपा न‌ँ स्वयाः वयाः च्वनागु खः । वय्‌कःया च्वसु ब्वने धु‌ँकाः जितः ताइगु वय्‌कः लाेक‌ँ ह्वाकेगु नितिँ जक थुजाःगु च्वसु च्वइगु खःकि वा समुदायया दथ्वी ल्वाकेत थुजाःगु च्वसु च्वइगु जिँ मथू ।
बलि प्रथा बीगु कि मबीगु धकाः विवाद यायेगु सिबेँ थ्व द्यः सालेगु हे दिकूसा विवाद वइमखुला । छाय्‌कि न्हापा न्हापा चाेवहाः द्यः सालीगु खःनि । तर परम्परा बन्द जुल । विवाद नँ याये म्वाःल ।
मेगु वुँग द्यः बाैद्ध द्यः या बारे । बुँग द्यः गुब्स‌ँ निसेँ बाैद्ध जुल । हरेक समुदायँ थःथःगु द्यः नालाच्व‍ँगु दु ।‌ छि‌ँ थेँ बाैद्ध धयाजुइगु खःसा मेम्हसिनँ हिन्दू धाइजुइ । सुनाँ वैष्णव धाइ । सुना राक्षसया सन्तान राक्षस अर्थात लाखे धइगु खइ । छु थुकिँ ल्वापु पिमदनीला । थ्वला स्थानीय द्यः मखुला। विचाः यानादिसँ । अले बुँग द्यवँ ला नये ज्यु । घःचालय् हि छाय् छ्वाके मज्यू ।थन जिँ किपा ब्वयेमखन । फुसा व परम्परा नँ बन्द यानादिसँ । थुजाःगु विवाद छिँ दँय्‌दसँ याःगु खना । थ्व सदभाव स्यँकेगु कुतः थेँ ताः<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.६१५५५ उत्तर व देशान्तर ९०.१२७८२५ पश्चिम खः (38.61555° N 90.127825° W)। थ्व थासे ३६४२२६३० वर्ग मिटर (१४.०६२८५७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९४९५६८ वर्ग मिटर (०.३६६६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पेट्रोलया भाः हाकनं थहाँ वंगु दु । नेपाल आयल निगमं मंसीर २२ गते पेट्रोलियम पदार्थया मू थकागु बाछिया दुने हे हाकनं निक्वःगु खुसिइ भाः थकागु खः । पेट्रोल, डिजेल व मट्टितेलय् साविक मूल्यय् छतका छतका दां थकायागु खँ आयल निगमं जानकारी ब्यूगु दु । निगमं म्हिग मंगलबाः चान्हसिया १२ बजे निसें लागू जुइ कथं भाः थकागु खः । आः न्हूगु भाः कथं डिजेल व मट्टिलेलया मू प्रतिलिटर ७८ रु जूल सा पेटेलया मू १०१ जूगु दु । थुलि याकनं मूल्य वृद्धि यायेगु मेता कारण मखसें स्वचालित मूल्यया प्रणाली कथं मूल्य समायोजन जूगु खँ आयल निगमया प्रवक्ता वीरेन्द्र गोइतं दावी यानादिल । पेट्रोल, डिजेल र मट्टितेलया भाः थहाँ वंसां हवाई ईन्धन व ग्याँसया भा धाःसा गुलि ख उलि हे जुइगु धयादिल । डिजेल व खाना दयेकेगु ग्याँस बजारय् अप्वः खपत जूगुलिं निगम घाटा वनाच्वंगु खः धकाः नं जानकारी बियादिगु दु ।<eot>” मोहनीया चालं कुन्हु बज्रबाराही द्यःया दर्शन याःवइपिन्त लक्षित यानाः थुगसी बज्रवाराही जंगलया अवलोकन सहित कलाया पारखीपिन्त न्हूगु सवाः बिइत्यनागु खः । नेपाःया यइपुसे च्वंगु थौंकन्हय्या ची ची धाःगु लकसय् सकलें मुनाः द्यः दर्शन यावइपिनिगु नितिं थ्व छता बिस्कं कथंया अनुभव जुइ । उकिं जिमिसं उगु ज्याझ्वःया नां हे “प्रकृतिमा हामी” धकाः तयाग दु” धकाः वादे कला स्टुडियोया आयोजकं झीगु डटकमयात जानकारी ब्यूगु दु ।
उगु प्रदर्शनी जम्मा ५० चित्रकला व १० मूर्तिकला ब्वइगु आयोजकं जानकारी बियादिगु दु । समाज व राष्ट्रया नितिं जुसां सर्वसाधारया न्ह्यःने तक कला थ्यंकेगु लक्ष्य कथं थज्यागु ज्याझ्वःया आयोजना यानाच्वनागु धयादिल । अथेहे नेपाःया थी थी कलाकारपाखें निर्मित व सृजित कलायात फयांफक्व यक्वसिया छेँ छेँ थ्यनेमाः धकाः म्हो जक मू तया हे उगु प्रदर्शनी ब्वइगु शीपयात मिइगु तकं जुइ धयादिल कलाकार राजेन्द्र देशारजुं । नापनापं मेम्ह कलाकार सुरेम देशारजुं प्रकृतिं बियातःगु बांलागु जीवननाप स्वापू दुगु ज्याखँयात कलाया माध्यमं प्रकृतियात हे देछाय् त्यनागु खँ कनादिल ।
सदां थें थुगुसी नं थी थी कलाकारया कलाकारितां बज्रवाराही जंगल झः झः धायेत्यंगु दु सकसिनं उगु प्रदर्शनी स्वझाया कलाकारया ज्या यात तिवः बिइत आयोजक पाखें इनाप नं यानादिगु दु ।<eot>वंगु बछलाथ्व पारु कुन्हु तःबहालं बुंगद्यःयात पुच्वःय् दयेकाः तःगु तःहाकगु रथय् विराजमान याका बिज्यागु खः । अन लिपा वंगु चाैथी कुन्हु न्हपांगु रथजात्रा पुच्वं गाबहाल थ्यंकुगु खःसा पंचमी कुन्हु पुच्वं मंगलय् अले षष्ठी कुन्हु मंगलं नुगलय् थ्यंकुगु खः । अन लिपा छन्हु सुलं तयाः म्हीगः नुगलं थैना तक थ्यंकुगु खः । व हे कथं म्हिगः थैनां निगुलिं रथयात साला लगंख्यः थ्यंकुगु खः ।<eot>ऐतिहासिक लिसें पुरातात्विक महत्वं जाःगु येँया धुम्बाखेल बाघभैरब देगःया पुनःनिर्माणया ज्याः ओझेलय् लाःगु दु । थुगु देगः दयेकेगु नितिं येँ महानगरपालिकाया संस्कृति बिभागं थ्यंमथ्यं झिन्न्याःगु लख तकाःया बजेट फ्यानां आहना कन्ष्ट्रक्सन लिसें सम्झौता याःगु नं ताःई दयेधुंकुगु दु ।
थुगु देगः सम्पदा विभागया डिजाईन कथं दाचि आपाः लायेगु , लियाःपौ तयेगु , देगःया स्वंगुली खापाय् आकर्षक काष्ठकला दुगु सिँया खापा तयेगु , पेचकस तुंदाल लगायत थीथी ढंगं उगु देगःयात नेवाःपह व आकर्षक दयेकेगु योजना दु ।
देगः पुननिर्माण यायेत स्थापित समुदाय्या गुठियारत व स्थानीयबासित पुनः निर्माण यायेत सहमत जुगु दुसां उगु त्वाःया सु‌ं सुं ब्यक्तिपिन्सं धाःसा थःगु नीजि स्वार्थया नितिं देगःया पुनःनिर्माणया ज्याय् तारनंतार पंगः थनां वयाच्वंगु धकाः स्थापित समाजया कजि परिमल स्थापितं जानकारी बियादिगु दु ।
थुगु देगः दनेगु ज्याः निलाः स्वला न्ह्यःनिसें हे न्ह्याये माःगु खःसां धुम्बाखेल युवा क्लबया नायःया अनुपस्थितिइ उगु त्वाःबहा व उगु वडा लागाय् मच्वंम्हेसिगु नेतृत्वय् पूरातात्विक सम्पदा बिपरित दयेकेत्यनं धका भ्रम ब्वलंकुगुलीं थुगु ज्याः न्ह्याये मफयाच्वंगु धकाः धुम्बाखेल मिसाः पुचःया नायः सुशिला प्रधान शाहीं जानकारी बियादिगु दु ।
अथेहे थुगु देगः दनेत वंगु बैशाख २७ गते स्वंगू पुचः , वडा व प्रदेश नं ३ या भौतिक योजना तथा पूर्वाधारमन्त्री केशब स्थापितया मू पाहाँसूई क्षमा पूजा तकं क्वचायेके धुंकुगु दु धासा अनं लिपा येँ महानगरपालिकाया १५ वडाया वडाअध्यक्ष ईश्वरमान डंगोलंया कजिसूइ धुम्बाखेल मिसाः पुचः धुम्वाखेल युवा क्लब , व गुठियार दथुइ अनुगमन पुचः निस्वंगु खः ।
अथेहे येँ महानगरपालिकाया वडा नं १५ या नायः ईश्वरमान डंगोलया धापू कथं देगः दनेगु ज्याझ्वः महानगरया केन्द्रिय ज्याझ्वः जुगू व उकि येँ महानगरपालिका वडा नं १५ समन्यवकारी भूमिका म्हितेगु धयादिल। अथेहे वय्कलं अनं च्वंपिं छुं ब्यक्तितयेत सम्पदा धैगु छु , नेवाःपह धैगु छुं धकाः थुइकेमागु तकं धयादिल ।
अथेहे धुम्बाखेल युवा क्लबया नायः सुमन शाहाीया धापू कथं थःपिं नं बाघभैरब मन्दिर पुनःनिर्माण यायेगु नितिं सहमति दुगु व थ्वः ज्या छुं ब्यक्तिया ब्यक्तिगत कारण व स्वार्थ दुगु कारणं ज्याःमन्ह्यागु व थुगु ज्याय् क्लबं नं समन्यवकारी भुमिका म्हितुगु धयादिल । अथेहे वय्कलं क्लबं उठे याना तिका तःगु माईन्यूत दुरुपयोग जुगु तकं स्वीकार यानादिगु दु ।<eot>मैनामियानी (अंग्रेजी:Mainamiani), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८४६ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मैनामियानी यागु जनसंख्या ४९७७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>झीगु संवाददाता येँ कौलाथ्व अस्तमि । १८ दँ न्ह्यँ बेलायतय् दकलें न्हापा म्ह-पुजा हंगु पासा पुच: गुथि युके लण्डन थुगुसि<eot>एनिमेसन धाःगु म्हो मात्राय् किपातेत झ्वलं केना निर्जीव किपा सं थे न्यागु भाव पिकाइगु ज्या ख। थथे यासें दयेकूगु संकिपायात एनिमेतेद संकिपा धाइ।<eot>ज्याझ्वलय् यल महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं ख्वनाया समाजसेवी देवबहादुर डंगोल व कलाकार श्याममोहन खोकनायात हंगु खः ।
थज्याःगु ज्याझ्व दछियंक लय्लय् पतिकं स्वनिगःया जःखः लाःगु नेवाः बस्तिइ जुइगु अले अनया स्थानीय च्वमिपिनिगु रचनायात फयांंफक्व दुथ्याकेगु कुतः जुइ धकाः आयोजकं धाःगु दु ।<eot>सर आर्थर इग्नेटियस कोनान डोइल, डेपुटी ल्युटिनेन्ट (२२ मे १८५९ – ७ जुलाइ १९३०) छम्ह बेलायती च्वमि ख। वय्‌कःया दक्ले नांजाःगु बाखँमुना जासुस शर्लक होम्स (गुकियात अपराध फिक्सनय् छगू तःधंगु इनोभेसनया कथं कायेगु या) व प्रोफेसर च्यालेञ्जरया एड्भेञ्चर ख। वय्‌कः छम्ह prolific च्वमि ख। वय्‌कःया मेमेगु च्वसुलि विज्ञान फिक्सन बाखँ, ऐतिहासिक उपन्यास, नाटक व रोमान्स, चिनाखँ, व सत्यकथा आदि ला।<eot>तःमुँज्या जुइ–मजुइ, चुनाव यायेगु–मयायेगु थज्याःगु शंका–उपशंका व सहमति–असहमतिया दुने अन्ततः नेवाःत दक्वसिया मंकाः दबू धयातःगु नेवाः देय् दबूया खुँदतक दिकातःगु खुक्वःगु तःमुँज्या दाङया घोराहीइ क्वचाःगु दु । आः कमसेकम नेवाः देय् दबूयात न्वायेम्वाःल, ध्याचु नकेम्वाःल, छु दइगु व छु मदइगुया आशाय् तक्यनाच्वनेम्वाःल ।
राष्ट्रिय दबू धासेंलि उकिया राष्ट्रिय अध्यक्ष ल्ययेगु ज्या येँया छकू क्वथाय् यानावःगु सहमतियात स्वनिगःपिनेया ६०गु जिल्लाया प्रतिनिधिपिन्सं जिमिसं मानेयायेफइमखु धाइगु स्वभाविक खः । अध्यक्ष जक मखु, आः वरिष्ठ उपाध्यक्षया पद सिर्जना यानाः वयात अटोमेटिक रुपं अध्यक्षय् पदोन्नति यायेगु व्यवस्था रातारात जुइगु खःसा मेमेगु जिल्ला व प्रदेशया प्रतिनिधिपिन्सं नं थः व सुयातं लालिपप बिइत दयेकूगु पदय् ल्वानाः वनेदयेमाः धइगु माग वल । थुकियात येँय् सहमति त्वाःदूगु धकाः बय्बय् यात ।
नेवाःदेय् दबू नीस्वंपिं, भाषा जातिया निंतिं ल्वानाच्वपिं स्वनिगःया नेवाःतय्गु उपस्थिति मदुसां भाषिक अधिकार, नेवाः पहिचानव आदिवासी जनजातिया अधिकारया आन्दोलनय् ऐक्यवद्धता क्यनेत प्यम्ह मनू ममुनीगु देय् दबुलिइ थन दाङय् धाःसा मुंगु हे खत । नेवाः देय् दबूया तःमुँज्याय् ब्वति कायेत धकाः जक ६४गू जिल्लायापिं ४५० स्वयाः मल्याक्क मनूत दाङतक वनेगु धइगु चाःचू खँ मदु । छगू जिल्लायापिं मवः, अले मेगु जिल्लायापिं भोट मकुतकुुसें लिहाँ वन धाःगु न्यना । न्ह्यागुसां गन येँ–यल–ख्वप थज्याःगु लाखौं नेवाःत दुथाय् प्यम्ह–न्याम्ह जक प्रतिनिधित वइगु खःसा तनहुँनं जक हे ४०म्ह प्रतिनिधि थ्यनीगु, क्षेत्र नं १ यापिं हे जक १००म्ह थ्यनीगु खँयात चाःचू तायेके मजिउ । तःमुँज्याया तःधंगु उपलब्धि थ्व हे जुल ।
कायेथाय् कायेमसःसां नेवाःत थःत ब्वये धाःसा सः । सुथ न्हापां चाःहिले दुसा जिउ धइगु सामान्य खँ जुयाच्वंगु खःसां सुयात छु यायेमालाः मसिउ र्यालि झिंनिताः ईया क्वय्कीगु निभाःया क्वय् जक जुल । थ्यं मथ्यं न्यासः नेवाःत, उकिसं गुलि ला नेवाः वसः पुंकाः हयातःपिं प्याखं हुलीपिं कलाकारत हे प्याखं हुला, धिमय् थाना, बाँसुरी पुयाः घोराही नगरपालिकाया न्हूगु व पुलांगु शहरया परिक्रमा छगू कथं ऐतिहासिक हे जुल । दाङयापिन्सं खन नेवाःतय्गु तजिलजिया छगू झाँकि थ्व हे मौकाय् ।
मेगु स्वयाः नं अन संरक्षक मल्ल के सुन्दरयागु उद्घोष अले अध्यक्षया स्वीकारोक्ति उल्लेखनीय जुल । मल्लजुं अपाय्मछि हाकःगु भाषणय् नेवाः देय् दबूया अधिवेशन धइगु हे स्वनिगःया भद्रसहमति कथं गुँदतक अध्यक्षया पदय् च्वनाच्वनादीम्ह नरेश ताम्राकारयात अध्यक्ष हे दयेकातयेमाः धयगु एकसूत्रीय माग न्ह्यब्वयादिल । उलिजक मखु, वय्कःया व माग स्वीकार मयाइपिन्त नेवाःनेवाःया दथुइ विभाजन हइपिं व विखण्डनकारी धइगु आरोप नं सार्वजनिक कथं हे बियादिल ।
न्हिछि नयेपित्याक चाःहिला वःपिन्त च्या, खाजा ला छु लःतकं त्वनेगु व्यवस्था मयासे खिउँखिउँ धायेधुंकाः बन्द सत्रया आयोजना जुल । मत हे मदुगु व नं पत्तिं न्याइगु खुल्ला चौरय् । संगठनात्मक प्रतिवेदनय्यात छम्ह जिल्लाया प्रतिनिधिं थ्व स्वयाः बांलाःगु प्रतिवेदन ला जिमि जिल्लाया चिकिचाधंगु संस्थां दयेकी धकाः लाय्बुल । जुइमाःगु ई स्वयाः खुदँ लिपा जूगु तःमुँज्यां नं थःगु सामान्य औचित्य प्रमाणित यायेमफुत — छलफलय् ब्वतिकायेगु उत्साह खनेमन्त, बुलुहुँ जा नयेथाय् पिउवन । आर्थिक प्रतिवेदनय् दक्वं खँ वल, ध्यबाया खँ मवः । थूपिं प्रतिनिधि वये हे मखन, मथूपिं प्रतिनिधिपिनि नं प्वाथय् छुँ ब्वाँय् वनाच्वंगु इलय् व प्रतिवेदनय् च्वयातःगु आखः मोबाइलया टर्च च्याकाः ब्वनाच्वनेगु धैर्य दइमखुत । उबलय् हे उखे जा नयेगु ई जुल धकाः धायेवं नःवनीपं ग्वाः ग्वाः खदेदत थुखे प्रतिवेदन पास यायेग हल शुन्य थें जुयावन । थुकियात आयोजकया सफलता धयादिसँ वा असफलता धयादिसँ, प्रतिवेदन पास जुल धइगु घोषणा जुल ।
आयोजकया खुल्ला थासय् झिम्ह झिंन्याम्ह च्वनाः हानं विधान संशोधन थज्याःगु महत्वपूर्णगु ज्या यायेगु कुतः प्रतिनिधितय्गु विरोधया कारण सफल जुइमफुत ।
चुनाव जुल— शायद देय् दबूया अपाय्मछि हाकःगु वाच्यावाच्या द्वाच्याद्वाच्या च्वंगु इतिहासय् दकलय् सुखद व स्वर्णिम क्षण थ्व हे जुइ ।
खुताइलय् याये धाःगु चुनाव च्याताइलय् जुइगु, मतपत्रय् इलय् ल्हाःचिं तयेमखनीगु, निघौतक झ्वलय् दनाच्वनेमालीगु, पाः वयेकाः नं मत कुतकेमखनीगु, मतपत्रय् गुकथं चिं तयेगु धकाः स्यनीपिं मदइगु, छगू प्रदेशया मतदाताया नां मेगु प्रदेशय् लाकातःगु, संस्थाया छाप व प्रतिनिधिया फोटो मदूगु प्रतिनिधिपत्रया भरय् मत कुतकेदइगु, मतदान केन्द्र थज्याःथाय् तकं मत मदया पचिपचि यानाः व मोबाइलया टर्चया भरय् भोट कुतकेमालीगु, अले कलाकारतय्सं नं भोट कुतके दइगु व्यवस्थाया दथुइ चुनाव जुल । न्ह्याथे जूसां परिवर्तन पियाच्वंपिन्त आशा यायेगु लुखा चाल ।
उलि जक मखु, न्ह्यागु संघसंस्थाय् थःगु राजनीतिक प्रतिनिधित्व मालीगु मेमेगु पार्टीतय्सं नेवाःदेय् दबुलिइ थः मनू छ्वयेगुया औचित्य मखंगु, पहिचान विरोधी धकाः धयातःगु एमालें संघीय समाजवादीपार्टीया नरेश ताम्राकार सहितगु प्यानल पर्चा वितरण याःगु अले २७म्ह मध्ये २५म्ह एमाले समर्थकत वल धइगु नेवाःत पार्टीइ राजनीति यायेमसः धइगुया दसु खः ।
उलि धायेधुंकाः नं थन ल्वःममनीगु खँ छता छु धाःसा वंगु निगू दशक दुने सकसिगु धयातःगु देय् दबूलिं गबलें आत्मलोचना मयाः, सिंहावलोकन मयाः, समीक्षा मयाः । निम्ह प्यम्ह देय् दबूयात मुलय् जक तयाः विकास जुइकेमबिइपिन्सं थः धइथे दुपिन्त लाभया पद बिइगु व गलतयात गलत धइपिन्त शत्रुसमान व्यवहार यायेगु बाहेक मेगु याःगु खनेमदु । देसय् पहिचानया आन्दोलन जुइबलय्, नेवाःतय्गु छेँ ल्यतुल्ययाः थुनीबलय् झिम्ह मनू पिहाँ मवइगु देय् दबुलिं आः गनं नं छुं कथंया नीतिगत हिउपाः ज्वनाः नेवाः पहिचानया लागि ल्वाःवइगु आशा यायेथाय् मदु । ताःचा परिवर्तनया लुखा तिनातइपिन्के हे तिनि । अथेसां व हे देय् दबुलिं आःया राजनीतिक अवस्थाया सही आंकलन यानाः थःगु पलाःयात खःगु लँपुइ लाकाः नेवाःतय्गु संस्था जुयावइधकाः मनंतुना ।<eot>नेवाःतसें नेवाः भाय् न्हियान्हिथंया ज्याय् म्हो छ्यलाहयाच्वंगु छगू यथार्थ खः । अथे हे थः मचातयत नेवाः भाय मल्हाकुसें मेगु भाय् ल्हाकेगु यानाहयाच्वंगु नं मेगू यथार्थ खः । थ्व यथार्थ सुखद् धाःसा पक्का नं मखु । नेवाः पहिचानया आपालं तत्व मध्ये भाय् छगू नं अवश्य खः । सामाजिक जनजीवन अथवा संस्कार संस्कृति धाइ, उकियात क्वातुकेगु ज्याय् भासं महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह यानाच्वनी । थथे जूगुलिं नेवाःतसें हे थःगु भाय् त्वःता यंकाच्वंगु खँय् च्यूताः तयेगु व इलय् हे आवश्यक उपचार यायेगु ज्या च्वछायेबहःगु कुतः खः । अथे खःसां, च्यूताः कयाच्वंपिन्त च्वछायेगु ज्या जूसां नं छता निता खँय् धाःसा कुलेगु आवश्यक खना ।
भाषाया चिउताः काइपिसं आपाः थें थथे धायेगु याइ, ‘नेवाःतसें हे नेवाः भाय् ल्हाका महयेधुंकल, नेवाःतयसं थःगु भाययात मतिना हे मयात, झीगु भाय् सीन ।’ मखं बहालय् छुं दँ न्ह्यः नेपालभाषाया कविता गोष्ठी जुयाच्वंगु, दथुइ न्वचु बिइत हितकरवीर सिंह कंसाकार दँ झाल । भाजु कंसाकारं थथे धाये लाकल, ‘झीगु नेवाः भाय् झी नेवाःतसें हे थः मचातयेत ल्हाका महये धुंकल, थ्व हे बहालय् स्वयादिसँ, थन नीखां मल्याक छेँ दु तर मुस्किलं छखा छेँय् थः मचातयत नेवाःभाय् ल्हाकातःगु दइ जुइ अथवा छखा छेँय् नं ल्हाकेगु मयाः जुइफु ।’ भाजु कंसाकारया उज्वःगु उदास व हताशपूर्ण न्वचु न्यनेधुंकाः जिगु मनय् चिंक वन । थज्याःगु हतासपूर्ण अभिव्यक्तिया लिच्वः गज्याःगु जुइ ? थुकिं नेवाःतयत गज्याःगु प्रभाव लाकी ? थः मचातयत नेवाः भाय् ल्हाकूपिसं नं थज्याःगु खँ न्यनाः आवंलि ल्हाके मखुत धकाः मेगु भाय् ल्हाकः मवनीला ?
छुं न्हि न्ह्यः हे जक खः, नेवाः ऐक्यबद्धताया संयोजक डा. महेशमान श्रेष्ठं नेपालभाषा विरामी जुयाः आइसियुलय् भर्ना यायेमाःगु अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु खँ धाल । नेपालभाषा क्लबया ग्वसालय् जूगु छगू ज्याझ्वलय भाजु श्रेष्ठं थथे धयादीगु खः ।
नेवाःतसें नेवाः भाय् ल्हायेगु त्वःता हःगु प्रवृत्तियात हचुवाया भरं दुवालेगु गुलित पायछि ? डा. श्रेष्ठं छु आधारय् नेपालभाषायात विरामी जुयाः आइसियुलय् भर्ना यायेमाःगु अवस्थाय् थ्यन धयादीगु ? थथे धाये न्ह्यः छुं गुगुंकथंया सर्वे वा अध्ययन जूगु दुला ? जितः गन तक ताः, थज्याःगु छुं नं कथंया सर्वे वा अध्ययन आः तले जूगु मदुनि । थुलि प्रतिशत उलि प्रतिशत धकाः धाइगु नं हचुवा हे खः ।
हतास व निराश जुयाच्वंपिसं थथे नं न्ह्यसः तयेफु, ‘उत्साहप्रद धाःगु खँय् गुलि प्रतिशतया सहभागिता खः ?’ वयकःपिनिगु हे प्रवृत्ति नालाः हचुवा प्रतिशत न्ह्यब्वयेगु खःसा मेगु हे खँ तर थुकिया लिसः मदु ।
छम्ह मनू्, नेवाः हे जुइमा अथवा गैर नेवाः, वयात नेवाःभाषापाखे गथेयाना आकर्षित यायेगु धैगु चिन्तना मजूगु हे दकले कमजोर पक्ष खः । नेवाःभासं रेडियो टेलिभिजनय् थीथी कार्यक्रम प्रसारण जुयाच्वंगु दु, तर मनूतयगु आवश्यकता पूर्ति थुकिं जुयाच्वंगु मदु । प्रभावपूर्ण नं जुयाच्वंगु मदु । श्रम व पूँजीया लगानी ला जुयाच्वंगु हे दु तर प्रतिफल पिहाँ वयामच्वंगु मदु । प्रशारण संस्थां उपलब्ध यानाब्यूगु सीमित ईयात हे जक सां प्रभावकारी रुपं छ्यले फुगु जूसा थ्व प्रतिस्पर्धाया इलय् प्रसारण संचारमाध्यमतसें थप ई बिइगु खइ । सुनानं वना ई न्याना कायेगु व नेवाःभासं कार्यक्रम न्ह्याकेगुलिइ वाधा मदु । तर, उपभोक्तायात लुधंके स्वयां नेवाःभासं कार्यक्रम न्हाकीपिं ज्याकःमिपिं थः थः हे बिन्दास जुयाच्वंगुलिं रेडियो व टेलिभिजनं नेवाः दर्शक व स्रोतायात आकर्षित याये मफयाच्वंगु मदु । पत्रपत्रिकाया हालत नं थ्व हे खः । गुणस्तरीय हलंज्वलंया उत्पादनय् नेवाःत तसकं हे कमजोर । तर, मेखे व हे नेवाःतसें मेगु भासं प्रभावपूर्ण हलंज्वलं बियाः प्रतिस्पर्धी जुयाच्वंगु दु । अबुयागु नं मखु मांयागु नं मखुगु कोरियन भाय् सयेकेत मनू ब्वाँयब्वाँय जुयाच्वंगु तर नेवाःतसें थःगु भायया ‘स्कोप’ मखनाच्वंगु दथुया भिन्नता थुइके मफुगु तर भावुक जुयाः अःखवतं नेवाःतयत हे ब्वः बियाच्वंगु धाःसा ताज्जुबया विषय नं खः ।
नेवाःभाय् न्हियान्हिथंया ज्याय् छ्यलाबुला जुयाच्वंगु मदु । न्हियान्हिथंया आवश्यकता पूर्ति यायेत नेवाःभासं गुलित स्रोत सामग्री दु धैगु न्ह्यसः नं महत्वपूर्ण खः । बजारय् आवश्यकतायात ध्यानय् मतसें आपूर्ति हे जक यानाच्वन धाःसा गथे बजार ध्वष्ट जुइ पायछि अथे हे नेवाःभाय्या अवस्था जुयाच्वंगु दु । तर, नेपालभाषा विरामी मखुृ, आइसियुलय् यनेमाःगु नं मदुनि बरु मनूतय्गु आवश्यकताया अध्ययन यानाः थुकियात छ्यलाबुलाय् यनेमाल ।<eot>लछि दत अकस्मात हे धरहराया क्वसं दयेकातः रेस्टुरां अले अन टक्सारया लिक्क व हुलाकया लिक्क झ्वःलकि दयेकातःगु वसः पसःत थुनाछ्वःगु । थःगु त्वालय् छु छु जुयाच्वन धइगु ला सिइमखु झीसं, दुर्गम हुम्ला जुम्लाय् छु जुयाच्वन धइगु गथे सिइ ? उकिंला झी नेवाःत जुयाच्वंगु ।
आः वयाः नीदँ लिपा न्हूगु स्थानीय सरकार वयेधुंकाः न्हापा लीजं बिउम्ह मेयरयागु हे पार्टी त्यानावयेवं आः अचानक अनया दक्वदिक्व पसः थुनाछ्वयेवं त्वालय् निन्हुस्वन्हुतक च्या त्वनेथाय् गफ जुल, व स्वयाः अप्वः मेगु छुं मजुल । दयेकातःगु थुनकि बांलाःगु याःगु खनेदइगु तर आः तकं अन व थुनाः ल्यंगु चा द्वँ तकं चिइके फूगु मखुनि । आः हानं अन खिचापुखू व तेबाहाःया मस्त म्हितःवनेदइगु गबलय्?
आः वयाः नीदँ नीदँ लिपा व पसः थुनेवं नकतिनि न्ह्यलं चाःगुथें थज्याःगु बांलाःगु ज्या यात का धकाः सामाजिक संजालय् सकारात्मक सोचया भुतं लिनातःपिन्सं थुकियात तारिफ याइगु ला द हे दत, तर आः थुकिया स्थायी समाधान धइगु छु धाः अनं अज्याःगु छुं वइगु खनेमदु । भचा लिबाक्क हेसां आः धरहराया भविष्य गथे जुइ धकाः बिचाः यायेमाःगु दु ।
थुकिइ शंका हे मन्त कि वडा नं २२या वडा अध्यक्ष चिनीकाजी महर्जन छम्ह ल्याय्म्ह जुयाः नं न्हूगु छुं यायेमाः धइगु जोश दुम्ह व्यतिm खः । धरहराय् यदि बांलाःगु ज्या जूगु खःसा उकिया जस वयात हे वनेमाः । तर थुलि जक धयां नं खँ क्वचाइगु अवस्था मदु । खिउँथाय् लाकालुकु याःथें काक्वपाक्व यायेगु खँ कानूनी राज्यय् सम्भावना मदु । आः उकिया सत्य तथ्य पिहाँ वयेमाल, गलत याःगु खःसा नीदँ पुलांगु जातः प्वलाः सां गलत याःम्हसित सजाय जुइमाल, कन्हय् हानं थज्याःगु मजुइकेत नजीर जुयाबिइमाल धरहरा लिज काण्ड ।
यदि धराहरा लीजय् बिइगु गलत खःसा सम्झौता याःपिं निगुलिं पक्ष दोषी खः । सन् १९९६लय् याःगु थ्व सम्झौता सर्वोच्च अदालतं छकः गलत, गैरकानूनी ज्या धकाः धायेधुंकूगु हानं व हे संस्थायात सन् २००३य् छाय् बिल ? व बिइगु हैसियत अबलय्या मेयर केशव स्थापितयात गनं वल ? धरहरा व लुँहितिया संरक्षण यायेगु जिम्मा पुरातत्वयागु खःलाकि मखु, अले पुरातत्व विभागं छकः अन पसः दयेकेबइिमखु धकाः धायेधुंकाः लिपा छाय् सुम्क च्वन? स्थानीय टेबहालया युवातय्स छगू हद तक विरोध यानाः हानं छाय् सुम्क च्वन? अबलय् उगु संस्थां व याये थ्व याये धाःगु मयातं अन छाय् थ्व गैरकानूनी जुल धकाः छाय् सः पिहाँमवल ? थ्व दक्व खँया लिसः मालेमाःगु अवस्था वःगु दु ।
यदि धरहरा लीजय् बिइगु ज्या गलत खःसा न्हापा नं गलत आः नं गलत । थौं व टहरा थुनेमाःगु खःसा न्हापा नं थुनेमाःगु खः । न्हापा थ्व सम्झौता यायेत सु सु न्ह्यचिउगु खः व व मनूयात कठघराय् मथँसे नगरपालिकाया मेयर उपमयेर, बोर्डसदस्य, मेमेपिं स्थानीय जनप्रतिनिधित, अबलय्या कर्मचारी, कानूनी सल्लाहकार, अले थी थी पार्टीया प्रनितिधि च्वनाः दयेकातःगु वडास्तरया सर्बदलीय समितियात थुकियाबारे जिम्मेवार मदयेकुसें सुम्क च्वनेगु खःसा आः थ्व धरहरा लिज काण्डया अनुसन्धान झन् तापाक्क वनीगु खनेदु । लहरा तान्दा पहजा गर्जिन्छ धाथें जुइन्हयः हे स्थानीय जनतायात न्हापा थ्व कारणं लिजय् बिइ जिउगु खनाः बियागु, आः थ्व कारणय् गलत खनेदूगुलिं थुनागु धकाः आःया वडा कार्यायल अथवा महानगरपालिका स्वयम्, अथे धइगु आःया मेयर व उपमेयरं तत्काल लिसः बिइमाःगु खनेदु ।<eot>हिउमत मिसा पुचःया नकिं मय्जु मचानानी महर्जनया संयोजकत्वय् उगु पुचःया मिसापिन्सं थ्व ज्या सम्पन्न याःगु खः । हिउमतय् सकलें मुनाः पुजाज्वलंया लिसें भक्त्तजनपिं लाय्कुया कुमारी छेँय् वंगु खः ।
स्वदँय् छक्वः नेपाः देय्या जीवित कुमारी पुजा यानाः समयब्वः छायेगु यानावयाच्वंगु पुचलं थुगुसी मात्र वंगु मोहनीं कुमारी जुयाबिज्याम्ह लाय्कू बसन्तपुरया कुमारीयात जक पुजा याःगु खः । उगु पुजाय् थ्यंमथ्यं नीसम्हेसिनं ब्वति काःगु खँ धाःगु दु ।<eot>काभ्रेया प्राचीन न्हय्गु बस्तीत मध्ये उबले यक्व पुलांगु व व्यवस्थित बस्ती उग्रचण्डी नाला खः । थ्व बस्तीयात नाला देय् नं धाइ । देश बने जुइत उबले बस्तीयात जंगलं घेरे याःगु जुइमाःगु, न्ह्यइपुकेत दबली माःगु, राज्य संचालन यायेत लाय्कू माःगु, त्वनेगु लःयात ल्वंह हिति, जलद्राणी, तुं यक्व दयेमाःगु, लँ व्यवस्थित जुइमाःगु, देगःत, पाटीपौवा दयेमाःगु । थुपिं फुक्क दुगु बस्तीयात देय् धकाः म्हसिकी । वास्तवय् थ्व दक्व प्रकृयायात पूरा यानाः नाला देय्या थःगु हे मुद्रा अर्थात ध्यबा नं दुगु व सेरोफेरो प्रशस्त दुगु सम्पन्न व काभ्रे जिल्लाया उन्नत देय् नाला खः ।
थन नेपाःया प्रसिद्ध प्यम्ह भगवती मध्यय् छम्ह उग्रचण्डी भगवती व नेपालय् प्रसिद्ध करुणामय मध्यय् छम्ह श्रृष्टिकान्त लोकेश्वर करुणामय दु । थ्व निम्ह द्यःतय्गु जात्रा याय्गु परम्परा न्ह्याना वयाच्वंगु दु ।
महालक्ष्मी द्यःयात लक्ष्मी द्यःया छेँ पितहयाः इपा त्वालय् च्वंगु लक्ष्मी पाटीइ ब्वइ । थ्व इलय् नालावासीपिं दक्वसिनं पुजा याइ । व हे न्हि कुन्हु महालक्ष्मी द्यःयात रथय् तयाः इपात्वालं लागन त्वाः जुयाः पोडे त्वालं दुम्ब खुसि (महादेव खुसि) यंका अन पुजाआजा यानाः लिहाँ वया लागन त्वालय् भगवती देगलय् सिथय् सोह्रखुट्टे पाटीइ तइ । थ्व ज्या बैशाख शुक्ल पक्ष दितीया कुन्हु जुइ ।
बैशाख शुक्ल पक्ष तृतीया कुन्हु महाद्यः व पार्वतीया इहिपा जुगु दिं कथं माने याइ । थ्व दिं कुन्हु लागन त्वाः भगवती देगलय् नाप च्वंगु दबली महालक्ष्मीयात इही याइ । थ्व न्हि कुन्हु नाला, बनेपा, पन्ति, श्री खण्डपुर, दाप्चा, दोलालघाट, साँगा, धौख्यः आदी थासं नेवाः मस्तय्त हया इहि यायेगु चलन नु । इहि यायेगु दक्वं ज्या सिधय्काः महालक्ष्मी द्यःयात खतय् तयाः नाला लागन त्वालय् कन्हे कुन्हु जात्रा सुरु याइ ।
स्वन्हु कुन्हुया जात्रा सिन्दुर जात्राया रुपय् भब्य कथं हनी । थ्व कुन्हु नालावासीतय्सं थःथिति, इष्टमित्र सःतीगु चलन दु । थ्व दिं धइगु बैशाख शुक्ल पक्ष चतुर्थी कुन्हु जुइ । थ्व हे दिं कुन्हु लागन त्वाःया सोह्रखुट्टे पाटीइ च्वंगु महालक्ष्मी द्यःयात खतय् तयाः लागनत्वाः। यापात्वाः, दुपिचात्वाः, ईपात्वाः, गुशं त्वाः जुया हाकनं लागन त्वालय् हे द्यःयात लित हइ ।
अथे द्यः यंके बलय् हरेक त्वालय् च्वंगु दबलिइ सिन्दुर छ्वाकाः छम्हेसिनं मेम्हसित बडो स्नेहसाथ अबिर बुलाः थी थी बाजंया तालय् प्याखं हुला हनेगु याइ । यक्व दँ न्ह्यः ख्वपः, थिमि, लुभु, भ्वतः व पन्तिपाखें थी थी बाजं ज्वनाः थुगु जात्राय् सम्मिलित जुइगु चलन दुगु खःसां थौकन्हे थ्व चलन मदया वन ।
परापूर्वकालय् नाला देय्यात हिदुम्ब धाःम्ह राक्षसं तसकं दुःख बिइगु यात । अनच्वंपिं मनूतय्त न्ह्यःने लाथे स्यायेगु, पालेगु व नयेगु यात । थ्व दुःखयात म्हो यायेत अनच्वंपिं मनूतय्सं बरु न्हि छखा छेँय् पाखें छम्ह वयागु आहारा जुइगु बेश धकाः सहलह ब्याकल । व हे कथं न्हि न्हि छम्ह छम्ह यानाः राक्षसया आहारा जुइत हासाय् जा थुयाः दुम्ब खुसिइ वनीगु यात । अले व मनूयात राक्षसं थःगु आहारा दयेका च्वन । थुकथंया ज्या ताः ई लिपा तकं न्ह्यानाच्वन । छन्हु छखा छेँय्या पाः वल गन प्यम्ह जक परिवार दुगु जुयाच्वन । अन सकसिनं राक्षसया आहार जुइत थः वनेगु धकाः विवाद याना च्वन । थ्व सकतां उगु छेँ पाहाँ कथं बाय् च्वंवम्ह छम्ह कुमारी मिसा मचां स्वयाच्वंगु जुयाच्वन । परिवारय् थज्यागु प्रेम खनाः पाहाँ कथं वम्ह व मिसां थः राक्षसयाथय् वनेगु निर्णय यात । वयागु खँ न्यना परिवारयापिन्सं अथे पाहाँयात सिइकं चायेकं याये राक्षसया अाहारा जुइत छ्वये मफुगु धाइ । तर व मिसा मचाया जिद्दियात इमिसं गना गने फैमखु । कुमारी मिसा मचा छम्ह साधारण मिसा मचा मखसें महालक्ष्मी द्यः हे जुयाच्वनी । वं हिदुम्ब राक्षसयात महाद्यः खुसिइ च्वंगु तुंथिइ क्वफाना स्यानाबिइ । अनलिपा महालक्ष्मी लिहाँ वया सकल नालावासीयात आः न्ह्याबलेंया नितिं राक्षस पाखें मुक्ति जुगु खँ कनी । व हे राक्षस हाकनं लिहाँ वइ धकाः हिदुम्ब राक्षसयात क्वफागु तुंथिइ छगः तग्वःगु ल्वँह दु उकिइ दँय्दसँ महालक्ष्मीया रंग तयाः क्वत्यलीगु परम्परा दु । थ्व हे महालक्ष्मीयात थौं तक नं थःपिन्त जीवनदान ब्यूम्ह देवीया रुपय् भाः पिया थुकथं हर्षोल्लास कथं जात्रा याना वयाच्वंगु धाइ ।<eot>युरोप पृथ्वीया न्ह्येगु महादेय्‌य् छगु ख। भौतिक तवलं व जियोलोजी कथं युरोप युरेसियाया दक्ले पश्चिमी क्षेत्र ख। थ्व क्षेत्र एसियाया पश्चिमय् ला। युरोपया उत्तरय् आर्क्टिक महासागर, पश्चिमय् एट्लानिटिक महासागर, दक्खिनय् भूमध्य सागर, दक्खिनपूर्वय् कउकासस पर्वत व हाकु सागर व हाकु सागर व भूमध्य सागरया दथुया लया क्षेत्र ला। पूर्वय् युरोप एसियानाप अप्वयाना युराल पर्वत, यु‍राल खुसि व क्यास्पियन खुसिया ल बाय्‌ज्या नं बानाच्वंगु दु।
युरोप क्षेत्रफल कथं विश्वया निगु दक्ले चिधंगु महादेश ख। थुकिया क्षेत्रफल करिब १०,१८०,००० वर्ग किमि (३,९३०,००० वर्ग माइल) वा पृथ्वीया सतहया २.०% जक्क दु। थ्व महादेश स्वया चिधंगु महादेश अस्ट्रेलिया जक्क: ख। थ्व: महादेश एसिया व अफ्रिका धुंका दक्ले अप्व जनसंख्या दूगु महादेश ख। थ्व महादेशय् करिब ७१०,०००,००० जनसंख्या दु। थ्व जनसंख्या हलिमया जनसंख्याया ११% ख। युरोपया सकल जनघनत्त्व हलिमया दक्ले अप्वय् ला। रुस क्षेत्रफल व जनसंख्याया आधारय् युरोपया दक्ले तःधंगु देय्‌ ख धाःसा भेटिकन सिटी दक्ले चिधंगु देय्‌ ख।<eot>च्वेगु धाःगु थःगु नुगलय् वःगु खँयात आखःया माध्यमं कम्प्युतर, भ्वँ, ल्वहँ आदि थीथी माध्यमय् स्वथनिगु ज्या ख। च्वयेत लिपि छ्येलिगु या व थ्व माध्यमं थःगु खँ पिदनेत मनूयात भाषा व लिपिया ज्ञान दयाच्वनेमा। च्वयातःगु खँयात च्वखँ धाइ। हलिमय् थी-थी कथंया च्वखँत दु।<eot>उगु ज्याझ्वलय् थी थी पुचःपाखें हुलाप्याख‌ं, सांगितिक ज्याझ्वः, इतुंबहाःया पुलांगु कलात्मक काष्ठकलाया ब्वज्या, भुखाचं स्यंकाब्यूगु पुलांगु सम्पदायात न्ह्यब्वःगु खः ।
नापनापं नेवाः तजिलजि, परम्परागत ज्याखँ, हाण्डिक्राफ्ट, सम्पदाया किपाः ब्वज्या, लाइभ पेन्टि‌ग, देवीनाचया वृतचित्र, थी थी नसाज्वलंया स्टल, भुखाय् ब्वइगु इलय् सिइकेमाःगु खँया अभ्यास, रञ्जनालिपिया तालिम, छेँय् च्वना दयेकीगु हलंज्वलंआदी इत्यादीया नं प्रदर्शन जुगु खः ।
सांस्कृतिकयालिसें आन्तरिक व अन्तर्राष्ट्रिय प्रबर्द्धनय् नं छुं बांलाःगु लिच्वःया लिसें स्थानीय ब्यापार प्रबर्द्धन यायेगु आज्जु ज्वना थुगु ज्याया ग्वसाः ग्वःगु खः । किलाघः त्वाः सुधार समिति, किलाघः ल्याय्म्ह पुचः, किलाघः मिसापुचः या मंकाः गुहाली उगु ज्याझ्वःया जुगु खः ।<eot>थौंकन्हय् स्वन्ति नखः । स्वन्तिया न्हापांगु दिं क्वःपुजा । क्वः बांलाःगु वा बांमलाःगु सन्देश बीम्हकथं काय्गु यानाच्वंगु दुसा थौया दिनस सन्देशया प्रतीककथं कया वयाच्वंम्ह क्वःयात पूजा याना स्वन्ति नखःया शुरुवाट नं याइगु खः । थौंया हे दिनस मांभासं आखः ब्वंकेमाः धइगु सन्देश ज्वनाः नेपालभाषा न्हना वनाच्वंगु अवस्थाय् थौंकन्हय् संयुक्त राष्ट्र संघ युनेस्कों तक नालावयाच्वंगु थजाःगु व्यवहारिक व महत्वपूर्ण सन्देश ज्वना झायादीम्ह जगतसुन्दर मल्लया जन्म जूगु दिं खः । ने.सं. १००३स मां जगतलक्ष्मी व अबु विष्णुधर मल्लया कोखं ख्वपया क्वाथ त्वालय् जन्म जूम्ह जगतसुन्दर मल्ल नेपालभाषाया पुनरुत्थानया नितिं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितावंम्ह छम्ह महारथी खः । वय्कःया योगदान मेमेपिं नेपालभाषाया ब्यक्तित्वपिनिगु स्वयां पाः ।
नेपालय् शिक्षाया जः पिज्वय् हे मलाःगु इलय् नं अंग्रेजी शिक्षा प्राप्त यानादीम्ह छम्ह ब्यक्तित्व जगतसुन्दर मल्ल खः । थथे खयां नं जगतसुन्दर मल्ल उबलय्या भाइभारदारतय् मस्तय्त आः ब्वंकाः वा शासकतय् चाकडी यानाः तःधंगु जागिर नयाः मान, धन प्राप्त याय्गुपाखे न्ह्यचिलामदी । बरु थुकिया पलेसा थःगु ज्ञान शिक्षायात जनसाधारणया मस्तय्त स्यनेकनेगुलिइ छ्यलादिल ।
कलकत्ताया स्कटिसचर्चेज स्कूलं इन्ट्रेस पास यानादीम्ह जगतसुन्दर मल्ल दकलय् न्हापां ख्वपया खौमा त्वालय् नेपालभाषां अंग्रेजी ब्वंकेगु स्कूल चाय्कादिलसा वयां लिपा वय्कः येँया बालकुमारीइ च्वंवसेंलि अन नं वय्कलं त्वाःबाहाःया मस्तय्त नेपालभाषां ब्वंकेगु यानादिल । फलतः वय्कः मास्टर साहेबया नामं म्हसिल । खय्त ला थुगु इलय् नं छेँय् छेँय् आखः ब्वंकीपिं मास्टर छम्ह निम्ह मदुगु मखु, दु, तर अंग्रेजी ब्वंकीपिं मास्टर धाःसा दु हे मदु धाःसां ज्यू । थजाःगु इलय् वय्कलं अंग्रेजी ब्वंकेगु यानादीगु जक मखु, थःगु हे छगू निश्चित सिद्धान्त, निश्चित लक्ष्य ज्वनाः आखः ब्वंकेगु यानादिल । गुगु जातिया गुगु भाषा जुयाच्वन, उगु हे भाषां ज्ञान ब्यूसा याकनं ज्ञान थुइका काइ धयागु वय्कःया सिद्धान्त खः । थ्व हे सिद्धान्तकथं वय्कलं नेवाः मस्तय्त नेवाःभासं हे आखः ब्वंकेगु यानादीगु खः । थथे नेवाः भासं आखः ब्वंकेगु जूबलय् छखे नेवाः ब्वँमिपिन्सं याकनं शिक्षा आर्जन याय्फतसा मेखेर नेवाः भाय्या अप्वः प्रचारप्रसार जुल । नेवाः भासं शिक्षा बीगु संस्कारया शुरुवाट जुल । थुलिजक मखु, थःम्हं ब्वंकापिं ब्वँमिपिन्सं मेपिन्त नं नेवाःभासं आखः ब्वंकेमाः धयागु वय्कःया शर्त खः । थथे वय्कःया ब्वँमिपिन्सं नं नेपालभासं आखः ब्वंकीगु जूबलय् नेपालभाषाया प्रचारप्रसारय् अझं तिब्रता वइगु स्वभाविक हे खः । फलतः शिक्षाया प्रचारप्रसारया नापनापं भाषाया नं प्रचार जूवन । मांभाय्प्रतिया ममता, सचेतता ग्वाकेगु ज्या जुल । ह्रासोन्मुख अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु उबलय्या नेपालभाषाया नितिं थजाःगु ज्याखँ संजीविनी बुटी थें जुल । थौंया दृष्तिं स्वय्बलय् जगतसुन्दर मल्लया थ्व ज्याखँ उलि तःधंगु मखुथें ताय्फु, तपर उगु ईया परिवेश, पृष्ठभूमी दुहां वनाः दुवालेबलय् थ्व कम क्रान्तिकारी व युगान्तकारी ज्याखँ मखु । थौं मांभासं शिक्षा बीमाः धयागु खँय् निगू मत मजुइ धुंकल । तर थौं स्वयां ग्वीदँ ग्वीन्यादँ न्ह्यः गबलय् मस्तय्त आखः ब्वंकेमाः धइगु चेतनातक दना मवःनी, दुगु दरबार स्कूल छगू नं दरवारया मस्त व भाइभारदाया कायमस्तय्गु नितिं जक जुयाच्वंगु, थःपिनिगु शासन सत्ता ल्यंकातय्त शिक्षाया जः ज्यूथाय््तक लिकुंका तइगु सरकारी कुतः जुयाच्वंगु, अझ नेपालभाषा ला शासकतय्गु नितिं मिखाया धू थें जुयाच्वंगु इलय् नं नेवाः मस्तय्त नेवाःभासं हे शिक्षा बीमाः धकाः धारणा प्वंकेगु जक मखु, थःगु हे छेँय् स्कूल चाय्काः थःम्हं हे नेवाः भासं आखः ब्वंकेगु धयागु उबलय्या सरकार व व्यवस्थायात हे छगू तःधंगु हाथ्याः खःसा नेपालभाषाया नितिं छगू युगान्तकारी पलाः खः । थथे नेवाः मस्तय्त न्हापां इमिगु मांभासं आखः ब्वंकेमाः धकाः आह्वान यानादीम्ह जक मखु, थःम्हं हे नेवाःभासं आखः ब्वंकाः कीर्तिमान तयादीम्ह ब्यक्तित्व खः, जगतसुन्दर मल्ल ।
जगतसुन्दर मल्ल नेवाः भासं आखः ब्वंकाः उबलय्या जनमानसय् नेपालभाषाया प्रचारप्रसार जक यानावंगु मखु, उबलय् खस नेपालीभाषाय् नं स्कूलीय पाठ्यपुस्तकया अभाव खनाः ब्वँमिपिनिगु सबिस्ताया नितिं अंग्रेजीया नेपालीभाषां माने व नेपालीभाषाया अंग्रेजी माने तयाः डिक्सनरी च्वयादीगु धाइसा रोमया ऐतिहासिक उपन्यास “पेटर पार्लि” धाःगु छगू सफू नं अनुवाद यानादीगु दु धाइ । माघबलय् कनीगु “गोमय्जुया बाखं” नं थासं थासय् मुंकाः व फुक्क स्वयाः छगू थःम्हं हे ग्वयाः च्वया तयादीगु दु । अथे हे वय्कलं विश्व प्रसिद्ध बाखं “इसप्स फेबल्स”या अनुवाद यानाः “इसपं दय्कातःगु बाखं” धकाः ने.सं. १०३५य् थासा आखलं पिकयादीगु खः । थुकी ४७पु बाखंचा दुथ्याकातःगु दु । जगतसुन्दर मल्लं थुगु सफुतिइ थःगु नां जे.एस. मल्ल धकाः न्ह्यब्वयादीगु दु । थौं वय्कःया कृतिकथं ल्यनाच्वंगु थ्व हे “इसपं दय्कातःगु बाखं” खः । अंग्रेजी भाषाया नेपालभाषां अनुवाद जुगु थ्व नेपालभाषाया न्हापांगु सफू खः । थुकथं पाश्चात्य साहित्यय् पिदंगु थीथी अंग्रेजी भाषाया बाखं नेपालभाषां अनुबाद यानाः नेवाःतय्त विश्व बाखंलिसे परिचित यानाब्यूम्ह वय्कः अंग्रेजी भाषाया न्हापांम्ह अनुवादक जुयादीगु दु ।
थ्व इसपं दय्कातःगु बाखं सफुतिइ ‘हसना’ धकाः भूमिका बियातःगु दु । थ्व जगतसुन्दर मल्लया जक स्वतन्त्र गद्य रचना मजूसे उगु ईया गद्यया छगू दापू धायेबहःजू । थुकिं उगु ईया ख्वप भाषिकाया प्रतिनिधित्व याःगु दु । थ्व हसना शीर्षकया भूमिकां जगतसुन्दर मल्लयागु भाषा सम्बन्धि दृष्टिकोण ब्वयाब्यूगु दु । ‘गुगु जातिया गुगु भाषा जुया चोन उगु हे भासं ज्ञान ब्यूसा याकनं ज्ञान थुइका काइ अकिं व सकसिया थुकी भिनै भाव लुया वइमखु… … थअगु भाषायागु सफू थउ कन्हये मरुगुलि सेनेगु लिपा ला वन् थअपिगिनु हे भाषे मेमेपिं बुद्धि दुपिं जातितएगु ज्ञान दुगु सफू दु सा आपाःसित अः नं पुइ, ई नं आपा सितिं वनिमखु ।’
थुकथं जगतसुन्दर मल्लं मस्तय्त मांभासं शिक्षा बीमाःगुली बः बियादीगु जक मखु, मेमेगु भाषाया सफू नं थःगु भाषाय अनुवाद यानाः दुत हय्माःगु ईकथंया बिचाः नं प्वंकादीगु दु । अथे हे थ्व भूमिकाय् “सअपिंसं निवा भासं सफु मचोगु कारण नागरि आख व आ थउकन्हे मसिया निवा आखः धकाः माने याना तअगु आखः नं थो भाषेत बां लाका मजोंगुलि खः ।” धकाः न्ह्यथसें नेवाः भासं च्वय्गु ज्या मजूगु छगू कारण लिपि नं जूगुलिं नेवाः लिपि धकाः नं मोह कयाच्वने मजिल धकाः नेपालभाषाया प्रचारप्रसारया नितिं लिपि सम्बन्धि नं नरम नीति ज्वनेत इनाप यानादीगु दु । थुकथं देवनागरी लिपि नेपालभाषा ज्वनेमाःगुया वास्तविकता न्ह्यथनादीम्ह न्हापांम्ह बौद्धिक ब्यक्तित्व जगतसुन्दर मल्ल हे जूगु दु । थथे नेपालभाषा उत्थानया नितिं पाय्छि मार्गदर्शन यानाः पुनर्जागरण लहर न्ह्याकेगुली जगतसुन्दर मल्लं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितादीगु दु ।
जगतसुन्दर मल्ल थःगु ईयाम्ह छम्ह शिक्षाविद्, बौद्धिक ब्यक्तित्व जक मजूसे नेपालभाषाया सफू छेँय् छेँय् थ्यंकेबियाः थुकिया प्रचारप्रसारय् बः बियादीम्ह भाषा प्रचारक नं खः । नेपालभाषाया सफू छेँखा छेँखापतिं थ्यंकेमाः, नेपालभाषा फुक्कस्यां ब्वनेमाः धयागु वय्कःया धारणा खः । थ्व हे धारणाकथं उगु ईया छम्ह तःधंम्ह विद्वान जुयाः नं जगतसुन्दर मल्लं थःम्हं च्वयागु सफू थःगु छेँक्वय् हे बँपसः तयाः, गबलें तिंख्यलय् च्वनाः थःम्हं हे मीगु यानादिल । सफू न्याय्त धेबा मदु धाइपिन्त बछि धेबां, अझ गुलिसितं सितिकं नं सफू बियाछ्वयादिल । थुकथं नेपालभाषाय् पुनर्जागरण अभियान न्ह्याकादीम्ह थौं वय्कःया योगदानया कदर यानाः नेपालभाषाया माध्यमं ब्वंकीगु छगू स्कूलया नां हे जगतसुन्दर ब्वनेकुथि नामं पलिस्था याःगु दु । अथे हे वय्कःया जन्म जूगु थाय् ख्वपया खौमात्वालय् वय्कःया लुमन्तिइ झ्वाता धस्वाकातःगु दु । वय्कःया जीवनकालय् छुं याय्मफूसां थौंया नेपालभाषाभाषीतय्सं वय्कःयात श्रद्धा व भक्तिं लुमंकेगु यानाच्वंगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् थुगुसिनिसें मास्टर जगतसुन्दर मल्लया नामं पलिस्था यानातःगु नेपालभाषाया माध्यमं आखः ब्वंका वयाच्वंगु नेपाःया छगू जक ब्वनेकुथि “जगतसुन्दर ब्वनेकुथि”पाखें वय्कःया योगदानयात लुमंकूसें देय् चाःहिलेगु ज्याझ्वः थौया दिनस याइगु जूगु दु । थुकियात नं नेपालभाषाया पुनर्जागरणया ज्याय् विशेष योगदान बियादीम्ह जगतसुन्दर मल्लयात लुमंकेगु, हनेगु छगू पलाः खः ।<eot>डेनमार्क, आधिकारिक कथलं राजतन्त्र डेनमार्क , (खंग्व कथं "डेनतेगु सिमाना") दक्ले दक्षिणी नोर्डिक देय् ख। थ्व देय्‌या अफशोर लागा ल्याखासा थ्व दक्ले तधंगु नोर्डिक देय् ख धासा अफशोर लागा ल्यामखासा थ्व दक्ले चिधंगु नोर्डिक देय् ख। डेनमार्क स्वंगु स्क्यान्डिनेभियन देय्य् छगु ख। थ्व देय्‌या मूभूमि थ्व देय्‌या छगु जक्क भू-जलाखला देय् जर्मनीया उत्तरय् ला। धाःसा थ्व देय् स्वीडेनया दक्षिणपश्चिमय् व नर्वेया दक्षिणय् ला। डेनमार्कय् निगु अफ-शोर क्षेत्र, ग्रीनल्यांड व फरोअ टापू नं ला। थ्व निगु तापूतेत क्रमशः १९७९ व १९४८ निसें संघीयताया अधिकार बियातगु दु। थ्व देय्‌या राजधानी कोपेनहेगन ख।<eot>फ्रान्सेली गणतन्त्र छगू रिप्रिजेन्टेटिभ प्रजातन्त्र खः। थ्व देस‌य् युनिटरी अर्ध राष्ट्रपतिय गणतान्त्रिक शाषण दु। थ्व देय्‌या मू आदर्श मनू व नागरिकया अधिकारया घोषणाय् खने दु। थ्व छगू विकशित देय् खः। थ्व देय् या अर्थतन्त्र हलिमे खुगूगु थासय् दक्ले तधंगु ख। [६] फ्रान्स हलिमय् दक्ले अप्व मनूतेसं चाहिवैगु देय् ख। थ्व देशे दछिइ ७५ मिलियन स्वया अप्व पर्यटक (बनेज्या पर्यटक नं याना) वै। [७] फ्रान्स युरोपेली संघयु छगु पलिस्था यैगु देय् ख। थ्व युरोपेली युनियनयु दक्ले तधंगु क्षेत्रफल दुगु देय् नं ख। फ्रान्स संयुक्त राष्ट्र संघयु पलिस्थामि देय्, फ्रांकोफोनी, जी८, ल्याटिन युनियनयु सदस्य नं ख। थ्व छगु तधंगु शक्ति ख व संयुक्त राष्ट्र संघयु ५गु स्थायी सदस्यय् छगु ख। थ्व आणविक शक्ति दुगु देय् नं ख।
फ्रान्सया नां "फ्र्यांक्स"(Francs) खंग्वलं वगु ख। फ्र्यांक्सत जर्मनिक मनुत ख। थ्व मनूसं पश्चिमी रोमन साम्राज्य क्वचाय्‌ धुंका उत्तरी युरोप कब्जा यागु ख। अझ बांलाक्क स्वेगु खःसा पेरिस नापंया Île-de-France (प्रान्त) वास्तविक फ्रान्सेली शाही दिमेन्सेयु थाय् ख। दक्ले न्हापायाम्ह फ्र्यांक जुजु क्लोभिस १यात फ्रान्सेली जुजुतेगु आजु धका हनी।
मेत्रोपोलितन फ्रान्स पश्चिमी युरोपय् ला। अथे जुसां, फ्रान्सया उत्तर अमेरिका, क्यारिबियन, दक्षिण अमेरिका, दक्षिणी हिन्द महासागर, प्रशान्त महासागर, व एन्तार्क्तिकाय् नं भूमि दु।[८] थ्व लागातेगु सरकार थी-थी कथंया दु। छुं थासय् ओभरसीज दिपार्तमेन्त दु धाःसा छुं थासय् ओभरसीज कलेक्सिभिती।
मेत्रोपोलितन फ्रान्सया क्षेत्रफल ५४७,०३० वर्ग किलोमितर (२११,२०९ वर्ग माइल) दु।[९] थ्व कथं फ्रान्स युरोपियन युनियनया क्षेत्रफल कथं दक्ले तधंगु देय् ख। थ्व कथं फ्रान्स स्पेन स्वया भतिचा तधं। फ्रान्सय् यक्व कथंया भूमित दु। थन उत्तर व पश्चिमया तटीय फांट निसें दक्षिण-पूर्वया एल्प्स , मध्य-दक्षिणया मस्सिफ सेन्त्रल व दक्षिण पश्चिमया पारेनीज गुं श्रृङ्खला तक्क दु। ४,८०७ मितर (१५,७७०फुत) जाय् पश्चिमी युरोपया दक्ले तज्जागु च्वापुगुं मों ब्लां एल्प्स च्वापुगुँ श्रृङ्खलाय् फ्रान्स व इटालीया दथुइ ला।[१०] मेत्रोपोलितन फ्रान्सय् यक्व खुसित बाहा वइगु प्राकृतिक व्यवस्था दु। दसु- लोई खुसि, गाओंन्, सीन व र्‍होन। थ्व खुसितेसं मास्सिफ सेन्त्रल व आल्प्सयत बाइ। थ्व खुसित भूमध्यसागरय् कामाआज् (Camargue) जुया ल्वाकज्याइ। कामाआज् फ्रान्सया दक्ले म्हो जाय् दुगु थाय् ख। थ्व थाय् (२ मि / ६॰५ फुत समुद्री सतह) स्वया क्वे ला।[१०] क्रोसिका भूमध्यसागरीय तटय् ला।<eot>वंगु २०७५ बैशाख २ गतेनिसें ५न्हू तक न्ह्याःगु यलय् चर्या नृत्य सम्बन्धि कार्याशाला गोष्ठीया समापन म्हिगः छगू ज्याझ्वःया दथुइ क्वचायेकल । ज्याझ्वलय् लसकुस यासें केन्द्रीय न्वकू संजय शर्मा राजोपाध्यजुं चर्या नृत्य सयेकेगु चाहना सकसिगु दुगु खःसां मिसापिनिगु नितिं जक पद्मकन्या कलेजय् दुगु व मिजंतयेगु नितिं मदुगु हुनिंयानाः थुकथंया मिसा मिजं सकसितं चर्या नृत्यया ज्ञान बिइगु तातुना नेपालय् हे दकलय् न्हापांगु खुसिइ अक्षेश्वर महाविहारय् कार्याशाला गोष्ठी यानागु खँ धयादिल ।
नेपाःया मौलिक परम्परागत चर्या नृत्यया थःगु हे मौलिकपन दुगु हुनिं थुकियात न्हू पुस्तायात हस्तान्तरण यायेमाःगु थौंया आवश्यकता खः धाःसें न्हापा न्हापा थुकियात सार्वजनिक रुपय् न्ह्यब्वयेगु मयाःगु खँ नं लुमंकादिल ।
अथेहे चर्या नृत्यया प्रशिक्षक प्रज्वल बज्राचार्यजुं थःम्ह ३० दँ न्हयःनिसें याना वयागु अध्ययन व थःम्ह थुकथं प्याखं हुलावयागु बारे अनुभव कनादिसें नेपालय् हे न्हापांगु खुसिया कार्याशाला गोष्ठीइ थःगु सक्रिय भूमिकाय् न्हूगु पुस्तायात स्यनेकने याये खंगु थःगु हे थासय् महत्वपूर्ण जुगु धयादिल । लिसें वय्कलं थः अबु व थःम्ह थी थी द्यःयात स्मरणयाना हुलेगु चर्या नृत्य उम्ह हे द्यः दुगु थासय् द्यःया भेषभुषा पुनाः हुला तयागु डिभिडी नं सकसिगु नितिं सयेकेगुया छगू बांलागु माध्यम जुइगु धाःसें केन्द्रीय संघयात लःल्हानादिगु खः ।
उगु ज्याझ्वःया मू पाहाँ कथं झायादीम्ह यल महानगरपालिका १६ वडाया वडा अध्यक्ष निर्मल रत्न शाक्यजुं कार्याशाला गोष्ठीइ ब्वति कयादीपिन्त दसि पौ लःल्हानादिसें चर्या नृत्य तःतधंगु पुजाय् स्वयेमज्यू धकाः गुरुजुपिन्सं जक द्यःया स्तुतियानाः हुलेगु प्याखंयात सकसिगु नितिं प्रेरणादायी जुइगु कथं स्यनेगु ज्यायात च्वछायादिल । नापं नेपाःया मौलिक परम्परागत प्याखंयात ल्यंका तयेत महानगरपालिकां गुहालीयात सदां न्ह्यचिलेगु प्रतिबद्धता प्वंकादिसें पर्यटन व संस्कृतिया संरक्षण शाखा नं चायेके त्यनागु खँ कनादिल ।
ज्याझ्वलय् ब्वतिकयादिम्ह प्रशिक्षार्थी दिपेश शाही ठकुरीं थःम्ह थी थी नृत्यया तालिम कयाः मेपिन्त नं स्यनागु धाःसें चर्या नृत्यया बारे थःम्ह गबलें मस्यूगु खँ सयेकेगु ह्वताः ५न्हू तकया चर्या नृत्य कार्याशाला गोष्ठी वयाः ज्ञान कयागु अनुभव प्वंकादिल । ज्याझ्वलय् रीताजुं चर्या नृत्य नं न्ह्यब्वःगु खः ।<eot>नःलि साहित्य दबूया निक्वःगु द्वादस साहित्य श्रृजन सम्मेलन थक्वातय् वंगु शनिबाः क्वचाःगु दु । थक्वःया स्थानीय साहित्यकारतय्गु ब्वतिलिसें जूगु थुगु सम्मेलनय् ३० म्ह साहित्यकारपिन्सं थःथःपिनिगु रचना न्ह्यब्वःगु खः ।
नःलि साहित्य दबूया दुजः सौरभ शाक्यया सभापतित्वय् न्ह्याःगु उगु ज्याझ्वलय् उपप्रध्यापक निर्मला श्रेष्ठ मूपाहां कथं झायादीगु खः । दबुलिं वय्कःयात थक्वाःया निम्ह साहित्यकार तेज प्रकाश श्रेष्ठ व शिव प्रसाद श्रेष्ठयात दोसल्लां न्ययेका सम्मान याःगु खः ।
नेपालभाषा साहित्य विकासया निंतिं नःलि साहित्य दबूया ग्वसालय् दच्छियंकं झिंनिगु नेवाः वस्तिइ ‘द्वादस साहित्य सिर्जन अभियान’कथं थुगु ज्याझ्वः थक्वातय् न्ह्याःगु खः ।<eot>११३८ गुँला थ्वः पुन्हि/येँ नेपाःदेय् तजिलजिया देय् । झिंनिलाया थी थी नां जाःगु नखः मध्ये गुंलाथ्व पुन्हियात गुंपुन्हि धकाः पुन्हिनिसें<eot>फुति वो फुति यात छगु, निगु वो स्वंगु दिशाले परिमर्जित् याई बिले दया वैगु येक्को कथंया किपा व वस्तु अले अन्यागु किपा व वस्तु नं पालना यायेगु नियम यात सिका कायेगु कुत यायेगु विज्ञानयात ज्यामिति(Geometry) धाइ।<eot>मचाम्ह न्यामिसा वया अबु समुद्रया जुज, वया अजि व वया न्याम्ह ततापिं नाप समुद्र दुने च्वनाच्वन । वया दक्व ततापिं दछि दछि जक पाः । इमि झिंन्यादँ दुबलय् समुद्रया सतलय् लालकायेगु अनुमति दइ । दक्वं थःथःगु झिंन्यादँया बुदिं सिधलकि समुद्र सतहलय् वनी अले छेँ थः केहेँपिन्त अन अय् दु थय् दु धकाः बाखं खनी । कान्छीम्हसित जूगुलिं मचाबलय् वया ततापिन्सं समुद्र सतहया व मनूतय्गु बाखं कनीगु वया न्यनेयः ।
झिंन्यादँ दयेवं वया नं सतहलय् वनेगु पाः वल । व वंबलय् अन वं छगः जहाजय् छम्ह हिसिदुम्ह राजकुमार खन अले खनेवं हे वया व राजकुमार लिसे मतिना जुल । अनथाय् लाक्क हे तसकं वा फय् वल अले व मचाम्ह न्यामिसां वयात बचेयात । वं बचेयानाः किनारय् च्वंगु द्यगलय् तयेयंकल । अन मेम्ह मिसा छम्ह वयेवं व लिहाँ वल ।
अजिं वयात कन, “मनूतय् न्यामनूतय्गु ३००दँया जीवन स्वया तकसं चिहाकःगु जीवन दइ । न्यामनूत सित धायेवं समुद्रया फिंज जुयावनी तर मनूतय् गबलें मफुइगु आत्मा दयाच्वनी अले व स्वर्गय् वनी । ”
वं मचाम्ह न्यामिसायात वासः बिल, अले धाल, “थ्व वासः नलकि छंगु तुति ला दइ तर वं थःगु संसारयात मन्त्रमुग्धयाइगु सः दूगु मे ध्यनाः बिइमाली । अले हानं छकः मनू जुइधुन कि व हानं समुद्रय् लिहाँ वयेफइमखु । ”
व वासः नलकि वया म्हयय् तलवारं किउथें जुइ तर लन धायेवं वया निपु बाबांलाःगु तुति दइ । वं अले सुं मनखं मयाथें बालंलक प्याखं नं हुलेसइ । तर अथे यायेबलय् व च्वामुगु तरवारया द्यःने न्यासि वनाच्वनाथें थाकुइ, पीडा जुइ । अथे हे वं व आत्मां वं धाथेंगु मतिनाया चुप्पा नलधाःसा, अले यदि व राजकुमारं वयात मतिना यात सा व इहिपा यातसा जक वया आत्मा वइ, गबलय् व राजकुमारया आत्मा वयागु आत्मालिसे बाःवनी ।
दरवारय् जब व राजकुमारया अबुं वयात थः जःलाखःला जुजुया म्ह्याय्लिसे इहिपा या धाल । वं न्यामिसायात थ्व खँ कन , “जिं अथे यायेमखु छाय्धाःसा वं व राजकुमारी लिसे मतिना मयाना । ” थ्व खँ न्यना न्यामिसा व राजकुमारं थःत मतिना याना धाय धकाः च्वन तर वं ला द्यगलय् च्वंम्ह मिसायात जक मतिना याना धाल । वं थःत व हे मिसां वयागु ज्यान बचेयाःगु धकाः च्वनाच्वंगु खनी । वं वहे मिसा लिसे इहिपाया घोषणा याइ ।
राजकुमारया इहिपा जुल, उखे मचाम्ह न्यामिसाया नुगः तज्यात । वं राजकुमारया निंतिं न्यामिसाया जीवन त्वतागु व थाकुक प्याखं हुलागु पिडा कयागु लुमंकल । व दुखय् दुन अले थःगु मृत्यु पियाच्वन ।
वया ततापिन्सं वयागु नुगःया घाः सिउ । उमिसं थःगु ततःहाकःगु सँ बियाः समुद्री जादुगरनीयाके जादुइ चुपि कयाहल । उमिसं वयात धाल, “यदि छंं थ्व चुपिं राजकुमारयात सुयाः वयागु हिं थःगु तुति प्याकेखन धाःसा छ हानं न्यामिसा हे जुइ, वयागु दक्व दुख फुइ अले ल्यंदूगु जीवन लसतां जाइ । ”
वयागु शरीर फिंजय् तना ला वन तर मदयावनी धाःसा मवं, बरु वं सुद्र्यया क्वाःजः काल, अले आत्मा जुल । व आः फय्या म्ह्याय् जुल । मेमेपिं फय्या म्ह्याय्पिन्सं धाल, “ छ अथे जुयावल छाय्धाःसा छं गबलें मसिइगु आत्मा जुइत फक्व मिहेनत या याःगु खः। आः छं ३००दँ तक बाबांलाःगु ज्या यात धाःसा छं थःगु आत्मा वं कायेखनी । छं छम्ह भिंम्ह मचा लुइकल कि छ दछि म्हो जक पिउसा गाइ । अले यदि छ ख्वल धाःसा छंगु छफुति ख्वबि हानं छं लछि यक्व पिइ माली । ”<eot>नेपा: या ख्वप: देशय् बि.स.न्हूदँ शुरु जुइगु दिं वा बैशाख सन्हु खुन्हु न्ह्याइगु तधं:गु जात्रा ख: बिस्का: जात्रा | थ्व दिन खुन्हु बागमति या छ्यों बागद्वार व स्वप्न तिर्थ (सपन तिर्थ ) वा टोखाय् नं जात्रा (मेला) न्ह्याइगु ख:| अथेहे थ:थ: नं न्हुदंया हुनि न्ह्यइपुकेगु ,थाय् थासय या द्य: थाय वना (चाहिला) हनीगु नं याई |
थ्व नेपा:या महत्वंजागु व लोकंव्हागु जात्रा नं ख: धका धायबलय् नं छुं पाई मखु थें च्वं | अयनं थ्व जात्रा गबलेनिसें न्ह्यागु ख: धका धायेत थाकु | छगु कथन कथं धायेगु खसा लिच्छवी राजा शिवदेवया पालेया तान्त्रिक शेखरआचार्य व वया कला (तिरिमैयजु) अजिङ्गर व अजिङ्गरनी जुया ख्वप: या योसिंख्यलय् (लिङ्गो ठड्याउने ठाउँ) आत्महत्या यागु ख: | अथेहे मेगु कथं यक्व राजकुमार पिनिगु ज्यान काम्ह छम्ह: राजकुमारी यु न्हायप्वालं पिहावपिं अजिङ्गर व अजिङ्गरनी त् छम्ह पुरुसार्थम्ह राजकुमारं स्यागु लुमन्ती थ्व जात्रा न्ह्यानाच्वंगु ख: धैगु किंवदन्ती त दु | भाषा बंशावली देवी प्रसाद लम्साल या कथं जुजु जगज्योती मल्लं ख्वप: या भैरबयात रथारोहन याना पूजा आजा याना बिस्का जात्रा न्ह्याकुगु धका: उल्लेख यानात:गु दु |
थथे लिच्छबी कालनिसें न्ह्याना वयाच्वंगु थ्व जात्रा ज्वच्छी बोडे छुं हे ज्या: (बुंज्या, बजिल्हुयेगु, व मेमेगु ज्या: ) नं याईमखु | थगु थ्व परम्परायात निरन्तरता बीगु कथं जात्रा दँय दशं न्ह्याना वया च्वंगु दु |<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.०५०७०६ उत्तर व देशान्तर ८१.१०३७६२ पश्चिम खः (32.050706° N 81.103762° W)। थ्व थासे १९३५८१३६९ वर्ग मिटर (७४.७४२१८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८७१६३६२ वर्ग मिटर (३.३६५४०६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५०९५३४ उत्तर व देशान्तर ८९.६२४२७८ पश्चिम खः (38.509534° N 89.624278° W)। थ्व थासे ६२५९०२ वर्ग मिटर (०.२४१६६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.२१५७१७ उत्तर व देशान्तर ८०.२२४४९१ पश्चिम खः (26.215717° N 80.224491° W)। थ्व थासे १००४४६९५ वर्ग मिटर (३.८७८२७९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८६२७९ वर्ग मिटर (०.०३३३१३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश उत्तर व देशान्तर पश्चिम खः (° N ° W)। थ्व थासे ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५.८१३२८६ वर्ग मिटर (३५.८९६६३५१०९.१५८७०९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>संयुक्त मेक्सिकन राज्य [१] वा साधारण रुपय् मेक्सिको [२] छगू उत्तर अमेरिकी संघीय संवैधानिक गणतन्त्र ख। थ्व देय्या उत्तरय् संयुक्त राज्य अमेरिका, दक्षिणय् व पश्चिमय् प्रशान्त महासागर, दक्षिणपूर्वय् ग्वाटेमाला, बेलिज व क्यारिबियन सागर व पूर्वय् मेक्सिकोया खाडी ला। [३] करिब २० लखः वर्ग किमि (७ लख ६०द्व माइल) क्षेत्रफल दूगु [४] थ्व देय् सकल अमेरिकाया न्यागु दकले तःधंगु देय् ख। नापं, थ्व देय् हलिमया १३गु दकले तःधंगु देय् नं ख। करिब ११ कोटी २० लखः जनसंख्या नापं थ्व देय् हलिमया ११गु दकले अप्व जनसंख्या दूगु देय् नं ख। [५] थ्व देय् हलिमया दकले अप्व स्पेनीभाषी जनसंख्या दूगु देय् ख। थ्व देय् ३१गु राज्य व संघीय नगर मेक्सिको जाना दयाच्वंगु छगू संघ देय् ख।
कोलम्बस-पूर्वया मेसोअमेरिकाय् यक्व थी-थी लहनाया विकास जुयाच्वन। थ्व लहनाय् मू लहना अल्मेक, तन्तेक, तिओतिहुआकान, जापोतेक, माया लहना, एज्तेक लहना आदि ला। सन् १५२१इ स्पेनीतयेसं थ्व देय्या तेनोचितितानय् थःगु औपनिवेशिक जग पलिस्था याना थनया लहनातयेत थःगु कब्जाय् काल। थ्व कथं कब्जाय् काःगु थाय्यात न्हु स्पेनया भाइसरोयल्तीया रुपय् प्रशासन यात। थ्व भूभाग लिपा वना मेक्सिकोया स्वतन्त्रता संग्रामलि सन् १८२१इ मेक्सिको राष्ट्र जुवन। स्वतन्त्रता धुंकाया ईले आर्थिक अस्थिरता, मेक्सिकन-अमेरिकन हताः, संरा अमेरिकानाप भूभाग द्यायेगु, जनयुद्ध, निगु राजतन्त्र व आन्तरिक सामन्त शासन जु-जुं सन् १९१०या मेक्सिकन क्रान्ति धुंका सन् १९१७य् थ्व देय्या संविधान दयेकेधुंका वर्तमान राजनैतिक व्यवस्थाया विकास जुल। सन् २०००या निर्वाचनय् दकले न्हापा विपक्षी खलःया पार्टीं सरकार दयेकल।<eot>बलाधार महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>परापूर्व वा प्रागितिहास धाःगु ऐतिहासिक दस्ताबेजस्वया न्ह्यः वा च्वयेगु व्यवस्था स्वया न्ह्यःया ऐतिहासिक काल ख। थ्व कालखण्ड मानव इतिहास लिपिबद्ध जुइ स्वया न्ह्यःया कालखण्ड ख। [१] वृहदरुपय् थ्व कालखण्डय् मनुनं च्वये सयेस्वया न्ह्यःया सकल आविष्कार व लुइकूगु ज्ञान ला। पुरातत्त्वविद पल तर्नाल (Paul Tournal) नं दक्षिण फ्रान्सया गुफाय् लूइकूगु खँ वर्णन यायेत खँग्वः anté-historique[२] छ्यलादिल।[३] थ्व कथं इतिहास-पूर्व वा प्रागितिहासिक खँग्वःया अर्थ दूगु खँग्वः दकलय् न्ह्यः फ्रान्सय् १८३०या दशकय् छुत। लिपा, अंग्रेजीइ पुरातत्त्वविद देनिल विल्सन (Daniel Wilson) जुं सन् १८५१स थ्व खँग्वःयात Prehistory धका छ्यलादिल।[४][५]
थ्व कालय् मानव-इतिहासया यक्व महत्वपूर्ण घटना जुल गुकिलि च्वापुयुग, मनुतयेगु अफ्रिकां पिहांवना मेमेगु थासय् विस्तार, [[भाषा]या विकास, मि च्याकिगु व मिइ नियन्त्रण, बुंज्याया आविष्कार, खिचा व मेमेगु पशुतयेत लहिनिगु आदि ला। थन्यागु झाकातयेगु चिं जक्क लु गथे कि ल्वहं छ्येला दयेकातःगु प्राचीन ज्याभः, न्हापाया मनूतयेगु अवशेष व गुफा आदि थासय् दयेकातःगु कला।
इतिहासकारतसें प्रागितिहासयात यक्व श्रेणीइ बायातःगु दु। छगू थन्यागु विभाजन प्रणालीइ स्वंगु युग वियातःगु दु-<eot>बाहुनडांडा (अंग्रेजी:Bahundanda), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु लमजुङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४७४ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बाहुनडांडा यागु जनसंख्या २४१६ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>नेफ्रलजि धाःगु जलासें सीकिगु चिकित्साया शास्त्र ख। थ्व शास्त्रय् जलासेंया संरचना, ज्या, ल्वय्, ल्वय् लंकिगु पद्धति, प्रक्रिया, वासः आदिया सीकिगु ज्या जुइ।<eot>झंगः छगू प्रकारया जंक्वँय् दूगु प्राणी ख। थ्व प्राणीया पपु दइ। थ्व प्राणीइ दुनेया यक्व प्रजाति ब्वये फु। थन्यागु ब्वइगु झंगःयात खुं नं धाइगु या।<eot>चेक गणतन्त्र (चेक : Česká republika वा Česko ) युरोप महाद्वीपय्‌ दूगु छगु देय्‌ ख। थुकिया उत्तर पूर्वी सीमाय्‌ पोल्यान्ड, पश्चिमी सीमाय्‌ जर्मनी, दक्षिणय्‌ अस्ट्रिया व पूर्वय्‌ स्लोभाकिया दु। थुकिया राजधानी प्राग ख। थ्व देय्‌या मू व राजभाषा चेक भाषा ख।
चेक गणतन्त्र मध्य युरोपय्‌ ला। थ्व छगु भूपरिवेष्ठित देय्‌ ख। थुकिया सीमा पोल्यान्द, जर्मनी, अस्ट्रिया व स्लोभाकियानाप स्वा। थुकिया स्वंगु मू भाग बोहिमिया, मोराभिया व साइलीसिया ख। राष्ट्रया कुल क्षेत्रफल 30,450 वर्ग माइल दु, गुकिलि 20,367 वर्ग माइल बोहीमियाय्‌ ला। देय्‌या राजधानी प्राग मध्य बोहीमियाय्‌ ला।[१]
सन् 2009या तथ्यांक अनुसार देय्‌या जनसंख्या 1 कोटी 2 लखः दु। साक्षरता दर 99.8% दु। जनसंख्याय्‌ 94% मनु चेक, 3% स्लोभाक, 0.6% पोलिश, 0.5% जर्मन, 0.4% युक्रेनियन, व 0.2% हंगेरियन दु। थ्व नापं देशय्‌ रोमा व भियतनामी मनु नं दु। राष्ट्र युरोपया दकले म्हो धार्मिक देशय्‌ छगु ख, 40% मनुतायेसं थःइत नास्तिक, गैर-धार्मिक वा अग्नोस्तिक धाइ।[२]
चेक गणराज्य छगु संसदीय गणतन्त्र ख। थ्व राष्ट्र चेकोस्लोभाकियाया विभाजनय्‌ 1 ज्यानुवरी 1993खुनु पलिस्था जूगु ख।[४] राष्ट्रया संसदं द्विसदनात्मक प्रणालीइ ज्या याइ। क्वय्‌या सदनय्‌ 200 सदस्य दइ धाःसा च्वय्‌या सदनय्‌ 81 सदस्य।[५] क्वय्‌या सदनया सदस्यतयेगु चुनाव 4 दँया कार्यकालया निंतिं 14 जिल्लाय्‌ जुइ। च्वय्‌या सदन अमेरिकी सेनेटय्‌ आधारित दु, व थुकिया 1/3 सदस्यतयेगु चुनाव 2 दँय्‌ 6 दँया कार्यकालया निंतिं जुइ। च्वय्‌या सदनया सदस्यता सुं नं 40 दँ स्वया थं नागरिकं कायेफु। सदस्यताया निंतिं उम्मेदवारं चुनावय्‌ बच्छि स्वया अप्व मत कायेफे मा।[६]<eot>अवल परजुल (अंग्रेजी:Awal Parajul), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६५३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं अवल परजुल यागु जनसंख्या ३७१० खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>झटारो छगु खेँ भाषाया पत्रिका खः। थ्व पत्रिकाया सम्पादक बद्री पालिखे ख। थ्व पत्रिका २०२९ वैशाखय् न्ह्यथंगु खः।
थ्व पत्रिका भोजराज श्रेष्ठ व मनमोहन पालिखे नं पिथंगु खः। थ्व छगू अनियमित पत्रिका ख। थ्व पत्रिकाया ध्वायेज्या धरानय् जुगु खः।
भीमदेवरपल्लि मण्डल (तेलुगु: భీమదేవరపల్లి ) भारतया आन्ध्रप्रदेश राज्यया करीमनगर जिल्लाया छगु मण्डल ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.०९०८४८ उत्तर व देशान्तर ८४.४३८९१३ पश्चिम खः (33.090848° N 84.438913° W)। थ्व थासे २१५६५८५ वर्ग मिटर (०.८३२६६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सुबेदा (अंग्रेजी:Subeda), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बझाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७३३ खा छेँ दु।<eot>मोहेलतोली (अंग्रेजी:Moheltolee), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३६७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मोहेलटोली यागु जनसंख्या २०१३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>चिकुला वा हेमन्त खुगु ऋतुइ छगू ऋतु ख। थ्व चिकुइगु ऋतु ख। उत्तरी गोलार्धय् व दक्षिणी गोलार्धय् चिकुइगु ला धाःसा पा।
हेमन्त खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल। चिकुला धाःगु खँग्वः नेपालभाषाया निग्वः खँग्वः चिकु व ला स्वाना दयावःगु खँग्वः ख। चिकुइगु लायात हे चिकुला धका धागु ख।<eot>ओदेसि वा ओडेसी प्राचीन ग्रीसया छगू महाकाव्य ख। थ्व महाकाव्य चिनाखँमि होमरं च्वयादीगु धैगु विश्वास दु। नापं, होमरं मेगु महाकाव्य इलियाद नं च्वयादीगु धैगु विश्वास दु। थ्व महाकाव्य माइसिनियन ग्रीसया मौखिक परम्पराय् आधारित पद्य कृति ख। थ्व पद्य परम्परा करिब ११गू शदी इपू निसें न्ह्यथंगु धैगु विश्वास दु। थ्व महाकाव्यया मू नायः ओदिसियस (Odysseus) ख। वय्‌कःयात लातिनभासय् युलिसेस (Ulysses) धका नं म्हसीकिगु या। थ्व छगू साहित्यिक ग्रन्थ ख व थुकिया ऐतिहासिकया पुष्टि मजुनि।
थ्व तःधं-चिनाखँया मू बाखँ त्रोजन हताः धुंकाः ओदिसियस्‌ थःगु छें इथेका (Ithaca) लिहांवैगु समुद्र मार्गया यात्रा ख।[१] त्रोजन हताःया बाखँ धाःसा इलियाद महाकाव्यय् कनातःगु दु। ओदिसियस् लिहां वयाच्वंबिलय् वय्‌कःया छेँय् वय्‌कःया कलाः पेनेलोपे(Penelope)नाप इहिपा यायेत वयाच्वंगु मिजंत नाप पेनेलोपेया संघर्ष, इमिगु काय् तेलेमाचोस् (Telemachos)या थः अबुया मालेज्याया बाखँ नं थ्व महाकाव्यय् दुथ्यानातःगु दु।
यात्राय् ओदिसियस व वय्‌कःया मनूतेसं थी-थी कथंया राक्षस व मेमेगु यक्व ग्यानापूगु व रोमाञ्चकारी अवस्था पुलाः वंगु खँ थ्व महाकाव्यया मू विषय ख। ओदिसियसया यात्रा वृत्तान्तय् ओदिसियसं नापःलाःपिं छुं पात्र व थ्यंगु छुं थाय् थ्व कथं दु-<eot>शिखरबेसी (अंग्रेजी:Shikharbesi), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु नुवाकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ६७८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं शिखरबेसी यागु जनसंख्या ३५०४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>भद्रटार नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु नुवाकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७२२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं भद्रटार यागु जनसंख्या ३९६१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>भूगोल (संस्कृत भूगोल - भू अर्थात बुँ व गोल) पृथ्वी, पृथ्वीया बुँ, बुँया प्रकार, वासी, व थ्व नापस्वापू दूगु फेनोमेनाया सीकेज्या ख। [१] भूगोलया प्यंगु मू ऐतिहासिक विधा प्राकृतिक व मानवीय फेनोमेनाया स्प्याशियल एनालाइसिस (spatial analysis), क्षेत्रफल सीकेज्या (थाय्‌ व क्षेत्र), मानव-बुँया स्वापूया सीकेज्या, व पृथ्वी विज्ञानया शोध ख।[२] अथे जुसां, आधुनिक भूगोल छगू समावेशी ख्यः ख गुकिलिं पृथ्वी व थुकिया सकल प्राकृतिक व मानवीय गुणया सीकेज्यायायेत स्वै। थुकिलि वस्तु व संरचना गन-गन दु नापं थन्यागु संरचना छाय् दयावल व लिप छु जुयावनि धैगु नं सीकेज्या जुइ। मनु व भौतिक शास्त्रया दथुया तांया रुपय् विकशित थ्व शास्त्रया निगु मू ख्यः दु —मानवीय भूगोल व भौतिक भूगोल।[३][४]<eot>ह्यारिस्बर्ग पेन्सिल्भेनियाया राजधानी ख। सन् २०११या जनगणना कथं थ्व नगरया जनसंख्या ४९,६७३ दु। थ्व जनसंख्या नापं थ्व नगर पेन्सिल्भेनियाया ९गु दकलय् तःधंगु नगर ख। [५] ह्यारिस्बर्ग Dauphin County[६]या काउन्ती सित नं ख। थ्व नगर सस्केहाना खुसिया पूर्वी तटय् फिलादेल्फिया स्वया 105 miles (169 km) पश्चिम-उत्तरपश्चिमय् व पित्स्बर्ग स्वया 204 miles (328 km) पूर्वय् ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.४०५५९४ उत्तर व देशान्तर ८७.६८१५०९ पश्चिम खः (30.405594° N 87.681509° W)। थ्व थासे ३६९८७३२० वर्ग मिटर (१४.२८०८८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३४२७६ वर्ग मिटर (०.०१३२३४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५९.२३३८०० उत्तर व देशान्तर १३५.४४७००९ पश्चिम खः (59.233800° N 135.447009° W)। थ्व थासे ३५०१३२११ वर्ग मिटर (१३.५१८६७७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २०७८९१२८ वर्ग मिटर (८.०२६७२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.५०९८३२ उत्तर व देशान्तर ८७.७३९२६७ पश्चिम खः (41.509832° N 87.739267° W)। थ्व थासे १८४८६५२१ वर्ग मिटर (७.१३७६८६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १७९८५६ वर्ग मिटर (०.०६९४४३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६१.६६१८८३ उत्तर व देशान्तर १४५.१७७५८२ पश्चिम खः (61.661883° N 145.177582° W)। थ्व थासे ३८२८२२९२५ वर्ग मिटर (१४७.८०८७६४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४९४०४६ वर्ग मिटर (०.१९०७५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०२९२५९ उत्तर व देशान्तर ८६.३२०६८७ पश्चिम खः (34.029259° N 86.320687° W)। थ्व थासे ९८५१८७४ वर्ग मिटर (३.८०३८३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २८१११ वर्ग मिटर (०.०१०८५४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५९.०४६७५१ उत्तर व देशान्तर १५८.५०८६६५ पश्चिम खः (59.046751° N 158.508665° W)। थ्व थासे ८७०७२०७६ वर्ग मिटर (३३.६१८७१८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५४८६०२० वर्ग मिटर (२.११८१६४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.४१४६४३ उत्तर व देशान्तर ११८.५९७८३ पश्चिम खः (37.414643° N 118.59783° W)। थ्व थासे ३५८७६८७१ वर्ग मिटर (१३.८५२१३८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५९.७२५६८८ उत्तर व देशान्तर १५४.८९४४४२ पश्चिम खः (59.725688° N 154.894442° W)। थ्व थासे १५६७५९४७ वर्ग मिटर (६.०५२५१७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९०२७७८ वर्ग मिटर (२.२७९०७५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सफू (अंग्रेजी:Book) धाःगु, पारम्परिक परिभाषा कथं, च्वया तःगु वा च्वयेत दयेका तःगु भ्वंया पं ख। थन्यागु पंयात सुका, स्टिच आदिं स्वाना छपंयाना तैगुया| कम्प्युटरय् ब्वनीगु ई-सफु थ्व परिभाषाया अपवाद ख|
मनूतेसं म्हुतुं ल्हाइगु भाय्‌या आविष्कार याना छम्ह मनूं मेम्ह मनूनाप थःगु मन व न्ह्यपुइ वःगु बिचा कालबिल यायेफत| तर म्हुतुं ल्हाःगु भाय् या यक्व कमजोरीत दयाच्वन| विशेष याना थन्यागु भासं मनूया बिचा तापाःगु थासय् थ्यंकिगु वा ताः ई तक ल्यंकिगु ज्या बि मफुत| थ्व धुंका च्वयेगु संस्कृतिया विकास जुल | दकलय् न्ह्यः मनूतेसं ल्वहं, सिमाया हः, चा, सिँ, कापः, धातु आदि यक्व चीजय् च्वयेगु ज्या न्ह्याकल| तर छगु थासं मेगु थासय् यंकेत बाय् स्वथना तयेत अपुगुलिं सिँ, पौ व कापतय् आलेखत च्वयेगु चलन अप्वया वल| यक्व ई तक चुइगु व मौसमं नं म्हो जक्क स्यनिगु जुसां ध्यबा अप्व तुइगु, च्वयेत व स्वथनेत थाकुइगु जूगुलीं ल्वहँ व धातुइ च्वइगु चलन सार्वजनिक थासय्‌ दैगु शिलालेखय् जक्क सीमित जुल| अप्व खँ चिकिचा धंगु थासय् स्वथनेत व ल्ह्वनेत याउंसे च्वंगुलिं छगु थासं मेगु थासय् यंकेत दक्लय् अःपूगु माध्यम भ्वं व कापः हे जुवन|
मनूया च्वखँ भ्वं व कापतय् च्वैगु चलन जुल| कापतय् च्वेगु थिकय् जुइगु व कापतय् च्वयेत थाकुगुलिं लिपा वना भ्वंया पौस च्वइगु चलन वल| दकलय् न्हापां भ्वंया पौस च्वइपिं मिस्र व युनानबासीतेसं दकलय् न्ह्य छबाला ताःहाकगु भ्वंतय् हे च्वया उकियात तुलाः ब्वनिगु पहः विकास जुल| थन्यागु सफूयात स्क्रोल(अंग्रेजी:scroll) धाइ| तर स्क्रोलय् ब्वने थाकुइगुलिं स्क्रोततेत निश्चित आकारय् चाना पौ दयेका, सकल चानातःगु पौतेत छप्वः दयेका चिनातयेगु व माःबिलय् लिकाना ब्वनिगु पहः अप्वया वल। थन्यागु सफूत थौं कन्हे स्तोत्र (तुतः)या कथं छ्येलिगु या| थन्यागु सफूया पौ तनेफैगु जूगुलिं दक्वं पौ चिना छपं दयेकातयेगु चलनया हुनिइ आधुनिक सफू बुयावल| थन्यागु भ्वंया पौ चिनातःगु विचाया माध्यमया सफु थौंतक्क नं छ्यलिगु चलन दु|
भ्वंया पौयात चिना तैगु सफू च्वयेगु ज्या यक्व ई तक्क जुल| थन्यागु ल्हातं च्वैगु सफूयात पाण्डुलिपि धाइ| रोमन साम्राज्यया पतन धुंका थन्यागु पाण्डुलिपिया सफूतेसं ज्ञान स्वथना तयेत व अन्यागु ज्ञानयात परिमार्जित यायेत यक्व ग्वहालि याःगु दु| तर ल्हातं च्वइगु सफू यक्व मनूतेत छकलं बि थाकुइगु व ल्हातं नकल च्वयेबिलय् गलती जुइगु जुगुलिं थ्व स्वया नं दक्ष छगु व्यवस्था मालावल|
सफु धागु ज्ञानयागु मंका जुगुलीं थुकिगु संरक्षण यायेमा| पुलांगु सफूतेसं व सफुया ईया मनूया विचाःयात प्रतिविम्बित याइ| हानं, अन्यागु सफुया मूलरूप संरक्षण याना तयेफःसा अब्लय्‌या मनुतेगु ज्ञानया बारेय् लिपाया मनूतेसं सीकेफै। अथे जूगुलिं हलिमय् पुलांगु सफूतेगु संरक्षणया निंतिं यक्व कुतः जुया च्वंगु दु|
मनूया इतिहासय् कम्प्युटर स्वया न्ह्यःया वैचारिक क्रान्तिइ दक्लय् तःधंगु योगदान सफूया दु|अथे जूगुलिं सफूयात मनूया समाजय् मंकाकथं मुंकातयेगु व अन्यागु मुंका तःगु सफूतेत मनूतेसं ब्वनेछिंकः च्वनिगु थाय्‌या व्यवस्थापित विकास जुल| थन्यागु सफूया धुकूयात सफूधुकू वा सफूकुथि (अंग्रेजी: Library) धाइ|<eot>वरुनेश्वर नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७५३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं वरुनेश्वर यागु जनसंख्या ३४६४ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>तङ्ग्राम (अंग्रेजी:Tangram), नेपा:यागु धवलागिरि अञ्चलयागु बाग्लुङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७४० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं तङ्ग्राम यागु जनसंख्या ३९०७ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>यशोधर महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>बज्राकिर्ति महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>औरंगाबाद जिल्ला कौम खुसि, खेलना खुसि, गोदावरी खुसि, चंदन नाला, तापी खुसि, नागद खुसि, पूर्णा खुसि, बुधना खुसि, शिवना खुसि
शिकागो खुसिया उत्तरी कचा (जवःय् च्वय्) व मू कचा(जवःय् क्वय्)या दोभान (वुल्फ पोइन्त), थ्व निपु कचा स्वाना शिकागो खुसिया दक्षिणी कचा (देपाय्) दयेकी।
खुसि धागु प्राकृतिक कथं बुंया द्यनं बाहा वना च्वंगु लः ख। थुकिया स्रोत आपालं पुखु, च्वापुखुसि, झरना वा वा वइबिलय्‌या लः आदि जुइ। खुसि निगु प्रकारया जुइफु - न्ह्याबिलय् हे दइगु व वा वइबिलय् जक्क दइगु। न्ह्याबिलय् हे दइगु खुसिया स्रोत पुखु, च्वापुखुसि आदि जुइ व थन्याःगु खुसिइ न्ह्याबिलय् हे लः दयाच्वनि। वाः वइ बिलय् जक्क बाहा वइगु खुसि धाःसा वाया लखय् निर्भर जुइ। मनु म्वायेत लः मदयेकं मगागुलिं यक्व लहना खुसिया सिथय् दयाच्वं। अथे जूगुलिं खुसियात लहनाया आधारया रुपय् नं कायेगु या। चिधंगु खुसियात खुसिचा धाइ। च्वापुया खुसियात च्वापुखु (Glacier) धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.५१८०७५ उत्तर व देशान्तर ८७.३२७५४३ पश्चिम खः (31.518075° N 87.327543° W)। थ्व थासे ३३८००८९० वर्ग मिटर (१३.०५०५९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८२२९ वर्ग मिटर (०.००७०३८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रियो दि ज्यानेरियो ब्राजिलया मू नगर ख। थ्व नगरया मू भाषा पोर्चुगिज ख। नापं, थ्व नगरय् स्पेनी व अंग्रेजी भाषा थुपिं मनुत नं दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६१.१२२९४७ उत्तर व देशान्तर १४६.३०५१७८ पश्चिम खः (61.122947° N 146.305178° W)। थ्व थासे ५७४८९००६३ वर्ग मिटर (२२१.९६६३०४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४२६८७७६६ वर्ग मिटर (५५.०९२०५७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बेल्ही २ नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७३८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बेल्ही २ यागु जनसंख्या ३७६३ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>झैड-तल्ला ढांगू-३ भारतया उत्तराखण्ड राज्यया गढवाल मण्डलया पौड़ी जनपदया यमक॓शवर तहसीलया छगु गां ख। सकल भारतया ६३८५९६ गां व उत्तराखण्डया १६८२६ गाम्य थ्व नं छगू ख। [१] थ्व थासय् गढवाली मनुतेगु उपस्थिति दु। थ्व थासय् भारोपेली भाषा परिवारया पहाडी भाषाया गढवाली भाषा आपालं छ्येलिगु या।<eot>युरोपियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया रसायनिक चिं Eu व एटमिक ल्याखँ ६३ ख। थ्व तत्त्वया नां युरोप महादेशया नामं वःगु ख।
युरोपियम रेर अर्थ तत्त्वय् दक्ले रियाक्टिभ तत्त्व ख। थ्व तत्त्व वातावरणय् छकलं अक्सिडाइज जुइ व थुकिया लनापया रियाक्सन क्याल्सियमया थें न्यागु जुइ। थ्व धातुया ठोस रुपयात मिनरल चिकंनं भुनातःसां थुकिलि शाइन दैमखु। युरोपियम वायुइ १५०-१८०डि॰से॰य् च्याइ। थ्व तत्त्व लिड ति हे कडा जु व सिक्क डक्टाइल नं जु। युरोपियम छगू धातु ख व थ्व ८०जिपास्कलय् १.८ केल्भिनय् सुपरकन्डक्टर जुइ। [२]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.४३१५०६ उत्तर व देशान्तर ८५.७०६७८१ पश्चिम खः (32.431506° N 85.706781° W)। थ्व थासे ४००६७६९५ वर्ग मिटर (१५.४७०२२४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६१८१८० वर्ग मिटर (०.२३८६८१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>झोउवा गुथि (अंग्रेजी भाय:Jhouwa Guthi), नेपायागु नारायणी अञ्चलयागु पर्सा जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे836खा छेँ दु।<eot>रोमानी भाय् छगु भारोपेली भाय् खः। थ्व भाय् विषेश याना रोमा जातितेसं छ्येलि। थ्व भाय् संस्कृत भाय् व संस्कृत भाय् नं बुया वगु मेमेगु भाय् त नाप मिले जु वः। थ्व भाय् हलिमय् यक्व थासे विषेश याना पूर्वी व दक्षिण युरोप, अमेरिका, मध्य पूर्व थें न्यागु थासे छ्येलि। रोमा जाति भारतय् उत्त्पति जुया पश्चीम पाखे च्वं वंगु जुगुलिं भारत निसें युरोपतक्क यक्व थासे थ्व भाय् यागु छ्येलेज्या रोमा जातियागु मनुतेगु ल्याखं कथं जुगु खने दु। थ्व भाय् यागु थगु हे लिपि मदु। अथे जुसां आ यागु ईले थ्व भाय् ल्याटिन, देवनागरी, सिरिलिक, युनानी थें न्यागु लिपिय् च्वेगु ज्या जुगु दु|<eot>म्हिगः जनप्रभात माध्यामिक बिद्यालय्या ६८ क्वःगु बुन्हि छगू ज्याझ्वः यासें हन । येँ महानगरपालिकाया मेयर बिद्यासुन्दर शाक्यया मू पाँहासुइ न्ह्यागु उगु ज्याझ्वलय् न्ववायेगु झ्वलय् मस्तय्त बांलागु लकसय् बांलापिं योग्यतादुपिं स्यनामिपिन्सं बांलागु शिक्षा बिल धाःसा भविष्यया कर्णधारजुइपिं मस्तय्गु भविष्य बांलाइगु खँ धयादिल । उकिया नितिं सकलसिनं थःथःगु जिम्मेदारी व कर्तब्ययात पालना यायेमाःगु खँ धयादिसें उकिया नितिं थःपिं सदां नापं न्ह्यज्यायेत तयार दुगु नं धयादिल ।
ज्याझ्वःया झ्वलय् मेयर भाजुं ८ लाखया लागतय् तयार जूगु आईसिटी ल्याबया नं उलेज्या यानादिगु खः । उगु ज्याझ्वलय वडा सदस्य राम बाबु कोइराला पाखें थःगु मन्तब्य तयादिलसा ब्वनेकुथिया प्रधानाध्यापक सत्येन्द्र लाल कर्णं ब्वनेकुथिया प्रगति विवरण न्ह्यब्वया दिगु खः । ज्याझ्वलय् ब्वनेकुथिया मस्तय्सं सांस्कृतिक नृत्य नं न्ह्यब्वःगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ५९.९६७०१५ उत्तर व देशान्तर १५४.८५१६३६ पश्चिम खः (59.967015° N 154.851636° W)। थ्व थासे २१६४६८०९ वर्ग मिटर (८.३५७८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०४७३०१ वर्ग मिटर (०.४०४३६५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.८५८५८६ उत्तर व देशान्तर १०२.८०११९५ पश्चिम खः (40.858586° N 102.801195° W)। थ्व थासे ३३४३६७ वर्ग मिटर (०.१२९१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>युफ्रेटस पश्चिम एसियाया दक्ले ताःहाकःगु व सिक्क महत्त्वपूर्ण खुसि ख। टिग्रिस खुसि नापं युफ्रेटस खुसिं प्राचीन मेसोपोटामियाया सभ्यताया म्हसीका बी। थ्व खुसि टौरस च्वापुगुं उत्त्पत्ति जुया सिरिया व इराकं बाहावनि। थ्व खुसि शाट अल-अरबय् टिग्रिसनाप स्वाना पर्सियन खाडीइ लावनि।<eot>हरेक दँया बैशाख शुक्ल पारुनिसें सुरु जुयाः असारया शुक्ल चौथी तक थ्यंमथ्यं निला तक न्ह्याइगु थुगु जात्रायात बुंगद्यःया जात्रा धाइ । थ्व रथजात्रा गुबलें निसें प्रचलनय वःगु धैगु बारे यकिन तथ्य उलि स्पष्ट मदु । अथे खयानं बुंगद्यः व चाकुबहाः द्यःरुपं मानेय् याना वयापिं थुपिं द्यः कलिगत ३६०० अर्थात विक्रम संवत ४४६ य् नेपाः हःगु धइगु थी थी सफुतिइ उल्लेख जुयाच्वंगु दु । न्ह्यागु हे जुसां बुंगद्यःयात नेपाः हःपिं जुजु नरेन्द्रदेव, बौद्ध आचाजु बन्धुदत्त व ज्यापु ललिचा स्वम्ह जानाः कामरुपपीठं नेपाः हःगु धइगु खँ गोरखनाथ सम्बद्ध किंवदन्तीइ धयातःगु दु । थ्व हे विषययात कयाः अनेक बाखँ न्यनेदु, ब्वनेदु ।
थ्व ह्याउँख्वाःपाःया बुंगद्यःयात बौद्ध व हिन्दुतय् मंका द्यः कथं मानेयायेगु याइ । ह्याउँ ख्वाःपाः बुंगद्यःया निथाय् देगः दु । छगू बुंगय् मेगु यलया तःबहालय् । रथजात्रा सम्मन्न जुइ धुंकाः सूर्य दक्षिणायन जुइगु इलय् बुंगमतीइ बिराजमान जुइगु अले सूर्य उत्तरायण जुइगु इलय् यलय् बिराजमान यायेकु चलन दु ।
बुंगद्यःया न्ह्वंया निवाः लिपा अर्थात बैशाख शुक्ल पारु कुन्हु मत्स्येन्द्रनाथयात खतय् तयाः तःबहालं पुच्वःय् दयेका तःगु तःधंगु रथय् विराजमान याकेगु चलन दु । व न्हि कुन्हु मात्र रथयय् विराजमान जक याकी रथ साली मखु । व हे न्हि कुन्हु यलया चक्रबहालय् दयेका तःगु चाकुबहाः द्यः (जटाधारी लोकेश्वर) यात नं रथय् बिराजमान याकी । थ्व रथ बुंगद्यःया रथसिबें चिधं जुइ । थ्व रथयात बुंगद्यः सालिगु न्हि अथे धयागु बछलाथ्व चौथी कुन्हु यलं साला हयाः पुच्वःय् च्वंगु नगरपालिका न्ह्यःने दिका तइ । जब पुच्वःय् च्वंगु बुंगद्यःया रथ साली अले न्ह्यः न्ह्यः चाकुबहाः द्यः अले लिउने बुंगद्यःया रथ नापनापं सालेगु ज्या जुइसा अनलिपा बुंगद्यःया रथ न्ह्यःने अले चाकुबहाःया रथ लिउने लाकां जात्रा अवधि भर निगुलिं रथयात साला जात्रा याइ ।
पुच्वःय् गुरुजुया पल्टनं तोप तयेवं जात्रा सुरु जुगु संकेत लिसें निगुलिं रथ न्हापांगु जात्राया दिं कथं साला यलया गाःबहालय् थ्यंकाः याः न्यायेकी । उबलय् स्थानीयवासीपिन्सं थःथिति सःता भ्वय् नइसा सकसिनं १०८ प्वाः मत नं च्याकेगु ज्या याइ । अथेहे कन्हे कुन्हु गाःबहालं निगुलिं खः साला यलया मंगलय् तक थ्यंकी । अनलिपा हानं मंगलं यलया लुँहितिइ तक रथ साला यंकी । थुकथं हे साला यंकेगु झ्वलय् निगुलिं रथयात लगंख्यलय् तक थ्यकाः मांं समिा छचाः चाःहिकी । अन लिपा कन्हे कुन्हु बौ बिइगु ज्या क्वचायेकी ।
कंस कुन्हु छ्वयला बु व स्वन्हु दुकुँहु भुज्या यानाः ल्यंदनीगु निचाः नं मां सिमां चाहिकाः थतित्वालय् तयेहइ । थुबलय् यलया कुमारी नं जात्राय् सम्मिलत जुइमाःगु परम्परा कथं यलया लगंख्यलय् च्वंगु कुमारीपाटीइ बिज्याकी । अनलिपा कन्हे कुन्हु नैंक्यालं लुइगु ज्या सनिलय् जुइ । बाय्म्वःया च्वये च्वंगु द्यःयात पुजा यानाः नैक्या थिइकाः व हे नैक्या हुलय् क्वये वांंछ्वया हइ ।
थथे हुलय् वःगु नैंक्या ज्वने फुम्ह मनू तसकं भाग्यमानी जुइगु व वया काय् मचा दइगु धइगु जनविश्वास नं दु । गुम्ह मनुखं नैक्या ज्वन उम्ह व नैंक्या हाकनं द्यःयात हे छाये यंकिसा उम्ह मनूयात पुजारी सिन्हतिका दक्षिणा बिया सुवाः बिइ । थथे नैंक्या लुइकेगुया कन्हे कुन्हु याक मिसा भुज्याः धकाः सुथन्हापां मिसापिन्सं जक रथयात सालेमाःगु परम्परा नं दु । थथे रथ सालेत किपूया मिस्त नं वयेमाःगु चलन दु ।
अले जाह्वलाख्यः थ्यंगु प्यन्हु लिपा भ्वत क्यनीगु याइ । भ्वत क्यनीगु इलय् गुठी संस्थानया कर्मचारीं रथया प्यंगु कुनय् स्वक्वःतक दना भ्वत क्यनीगु परम्परा दु । थ्व दिं कुन्हु नं यलया कुमारीयात जाह्वलाख्यःया कुमारी च्वनेगु फल्चाय् विराजमान याना बिज्याइ । उबलय् सा जुजु हे वइगु परम्परा दुगु खःसां राजतन्त्र लिपा देय्या प्रतिनिधि कथं राष्ट्रपति वइगु चलन जुयाच्वंगु दु ।
थ्व ऐतिहासिक भ्वतया सम्बन्धय् थी थी लोकबाखं व न्यना बाखं झीसँ न्यनेदु, ब्वनेदु । उकि मध्येय् छगू थ्व नं खः ।
जुजु गुणकामदेवया पालय् छम्ह ज्यापू बुँ ज्या यानाच्वंगु इलय् ककोंटक नागराजा मनूया भेषय् ज्यापूयात थः कलाःया मिखा स्यागुलिं वासः यानाब्यू धकाः इनाप यानाः मिखाय् पट्टिं चिकाः नागलोक यंकी । अन थ्यंकाः उम्ह छद्मभेषधारीं थःगु वास्तविक रुप क्यनी अले कलाःया मिखाया ल्वय् लंकेया नितिं वासः यानाबिइत इनाप याइ । ज्यापू ग्यानाः छु याये छु याये जुयाः थः इष्टदेवयात लुमंकाः थःगु गःपतय् च्वंगु खिति तुला व हे वासः कथं पाना बिइ । अचू चाया कथं नागिनया मिखा निगलं याउँसे च्वनी । थुकथं थः कलाःया मिखा निगलं स्यागु लंगुलिं लय्ताया कर्कोटक नागराजां हिरामोति थुनातःगु भ्वत छपाः उम्ह ज्यापूयात दोहलपा कथं बिइ । ज्यापू नं लय्ताया लिहाँ वनी । छन्हू सदां थें व हे भ्वत पुनाः बुँ ज्यायाना च्वम्ह ज्यापूया पायखाना वनेमाःगुलिं व भ्वत त्वता वंगु इलय् अन सुं वयाः व भ्वत खुया यंकी । ज्यापू लिहाँ वबलय् व भ्वत अन दइमखु । अनलिपा थथे हे जाह्वलाख्यलय् बुंगःद्यःया जात्रा स्ववम्ह ज्यापुं व भ्वत छम्ह मनूखं फिना वःगु खंकी अले थःगु भ्वतया नितिं निम्हसिया दथुइ वादविवादया लिसें ल्वापु जुइ । व ल्वापूया हुनिं हे सुनां थ्व भ्वत थःगु खः धकाः आधिकारीक रुपं दसि बिइ व वयागु हे जुइ धकाः अन जात्रा स्ववयाच्वम्ह जुजुं उजं बिइ । निम्हसिनं थःगु हे खः धइगु दसि अन उघ्रिमय बी फैमखु । न्यनेदु कथं थबले निसें हे थ्व जाह्वलाख्यलय् बुंग द्यःया जात्रा जुइगु कुन्हु आः तक नं बुंगः द्यः साक्षी तयाः थ्व भ्वत सुयागु खः धकाः क्यनीगु प्रचलन जुल धइगु खँ बय्बय् जुयाच्वंगु दु । अथे ला थ्व बिषयस ज्ञानी वा अन्वेषकपिन्सं अझं नं न्हू न्हूगु तथ्य खँ लुइकेत कुतः याना हे वयाच्वंगु दु लिसें अनेक तर्क विर्तक नं तया च्वंगु हे दनी ।
वंगु १३०० दँ न्ह्यःनिसें जुजु व प्रजाया रोहबरय् थ्व भ्वत सुयागु धकाः क्यनेगु परम्परा कायम हे जुयावयाच्वंगु दनी । अले दँय्दसँ व हे भ्वत क्यने धुंकाः बुंगःद्यःयात हे साक्षी तया हाकनं अन हे तइतयेगु प्रथा नं । न्हापा न्हापा बुंगद्यःया जक जात्रा जुइगु यात लिपा भ्वत जात्रा धायेगु चलन नं जुया हे वन । गुगु कथन आःतकं उलि हे प्रचलित जुयाच्वंगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.२८६७५२ उत्तर व देशान्तर ८५.९९०८१४ पश्चिम खः (34.286752° N 85.990814° W)। थ्व थासे १५५८७७७५ वर्ग मिटर (६.०१८४७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व ग्रन्थत मध्ये शब्दकोशय् मू सम्पादक जुयाः दुण्डबहादुर वज्राचार्यं ज्या यानादीगु खःसा महावग्गया अनुवाद उत्पलवर्णा गुरुमां व यमकया अनुवाद विमलञाणी गुरुमांनं यानाबिज्याःगु खः ।
ज्याझ्वलय् नवासें ज्ञानपूर्णिक महास्थविरं म्हिगः नां तकं न्यनेमदूगु सफूत आः नेपालय् नं त्रिपिटकया ग्रन्थत अनुवाद यानाहःगुया प्रशंसा यानाबिज्यात । वसपोलं बुद्धधर्मया अध्ययन यायेत त्रिपिटकया हे आधार कायेमाःगु खँय् बः बियाबिज्यात अले भिक्ष्ु शासनया निंतिं आधार जुयाच्वंगु विनय महावग्गपालि अले अभिधर्मया हे छगू ब्व जुयाच्वंगु यमकया नेवाः भासं अनुवाद जूगुलिं आः थ्व कथं हे बुद्धधर्मया अध्ययनय् सकस्यां रुचि क्यनेमाःगु खँ धयाबिज्यात ।
अनुवादकत मध्ये विमलञाण गुरुमांनं अनुवाद यायेगु ज्या धइगु अःपु मजू धासें यक्व ई काइगु अले इलय् ब्यलय् मेमेगु समस्या नं वइगु खँ कनाबिज्यात ।
शताब्दीपुरुष जोशीं थीथी नेपालभाषाया शब्दकोश दयेकेगु ज्यायो इतिहास उलाः कोशदयेकेगु ज्याः धइगु अःपु मजू धासें थुकिं आः नेपालय् बुद्धधर्मया अध्ययन अनुसन्धान याइपिन्त लुखा चायेकूगु खँ कनादिल ।
उगु ज्याझ्वलय् विमोचन जूगु ग्रन्थत प्रकाशन यायेत थी थी कथं ग्वहालि यानादीपिन्त सम्मान नं याःगु खः । ज्याझ्वः वीर–पूर्ण पुस्तक संग्रहालयया ग्वसालय् जूगु खः ।<eot>मिजंमचाया ख्वाया एञ्जियोइदिमाया कारणं ख्वा मनावया मचां थःगु मिखा हे चायेकेमफु। थ्व प्रतिक्रिया एलरजेनया अनावृतिया कारणं जूगु ख।
एनाफाइल्याक्सिसयात "छकलं न्ह्यथनिगु व ज्यान वनेफुगु छगू गम्भीर एलर्जिक रियाक्सन"या कथं परिभाषित यायेछिं। [१] थ्व ल्वचं थी-थी कथंया लक्षण क्यनेफु गुकिलि च्वासुइगु र्याश, कथु मनावइगु, व ब्लड प्रेसर म्हो जुइगु मू लक्षण ख। थ्व ल्वेया मू कारणय् किलं न्याइगु, नसाः, वासः आदि ला।
प्याथोफिजियोलोजिक स्तरय् एनाफाइल्याक्सिस इम्युनोलोजिक वा नन-इम्युनोलोजिक कारणं व्हाइत ब्लड सेलं पिकाइगु थी-थी कथंया मेदियतरया ज्याया लिच्वः ख। थुकिया दायग्नोसिस आपालं अवस्थाय् अस्पतालय् थ्यनिबिलेया ल्वमिया लक्षणया आधारय् जुइ। थ्व ल्वेया मू वासः इपिनेफ्रिनया इञ्जेक्सन ख। थ्व नापं मेमेगु वासः नं यायेमा।
हलिमय् ०.०५–२% जनसंख्याय् जीवनय् छुं अवस्थाय् एनाफाइल्याक्सिस जूगु खनेदु। थ्व ल्वेया नां यवन भाषाया खँग्वः ἀνά एना, विरुद्ध, व φύλαξις फाइल्याक्सिस, रक्षा स्वाना पलिस्था जूगु ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.८३५९२६ उत्तर व देशान्तर १२२.२८७२५३ पश्चिम खः (37.835926° N 122.287253° W)। थ्व थासे ३१५६८८४ वर्ग मिटर (१.२१८८८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १८२९१५२ वर्ग मिटर (०.७०६२४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मानव सभ्यता व समाज विकासया झ्वलय् प्रकृति लिसे क्वातुक्क स्वापु दुगु छु नं कथंया लौकिक अले सामाजिक मान्यतां स्वीकार याना वइ च्वंगु संस्कृति वा परम्परा थौंया विकसित समाजय् अवशेष कथं ल्यना च्वंगु दु । अजागु लैंकिक संस्कृति दुवाला दार्शनिक कुलामं स्वयेबले, समाज शास्त्रया सिद्धान्तं स्वयेबले मानव सभ्यता व विकासया चरण खुसि किनारा जुया वगु खँ यात संस्कृति कथं आत्मसात याना वइच्वंगु दु । अजगु अवशेष व परम्परायात नेवा सम्प्रदायं, नेवा संस्कृतिं तिबः बिया म्वाका वइच्वंगु खँ नं सिइ दु, खनेदु । अके झीगु सामाजिक व्यवस्थां कयेच्याना छेला वइच्वंगु संस्कृति प्रकृतिं ब्यागः मजु, वैज्ञानिक आधार व दृष्टिकोण नं ब्यागः मरु धकाः बांलाकु हे धाये छिं । बरु अजागु संस्कृतियात म्वाकेया निन्तिं लौकिक, अलौकिक व किंवदन्ति बाखं व स्वाना मानव सभ्यताया पालि ख्वाँय् झिगु छेखापतिं स्वापु दु, स्वाना च्वंगु दु । वहे झ्वलय् नेवाः सम्प्रदायया पिखालखु लिसे स्वापु दुगु संस्कृति छगू दसु कथं म्वाना च्वंगु दु । ल्यना च्वंगु दु । अकें प्राचीनता लिसे जीवन्त स्वापु दुगु संस्कृतियात अन्धविश्वास कथं स्वयेगु व कायेगु यायेबले संस्कृतिया मू खँ हे तनि अले मर्म नं सी । बरु अजागु संस्कृति छु हुनि छाय् ? छेला वइच्वंगु धइगु दु चु मालेगु ज्या, पिकायेगु ज्या वर्तमानया माग खः । उकियात तिबः बिइगु कथं व्यवहारय् वयेमा धइगु अपेक्षा खः। मनंतुना नं खः ।
संस्कृतिया गतिशीलता धइगु हे सामाजिक जीवनया यात्रा नं खः । अजगु संस्कृतिलय् खनेदयकं व मरेकं तात्कालिन युगया प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु दइ । वहे झ्वलय् पिखालखु लिसे स्वागु संस्कृति छक मिखा ब्वये ।
खला पिखालखु बारे थीथी दृष्टिकोण थीथी व मतमतान्तरया ब्याख्या(विश्लेषणत पिब्वइ च्वंगु खनेदु । अथे नं सभ्यताया अवशेष अले संस्कृति जुया वर्तमानं नालाच्वंगु कर्म व झीगु दिनचर्यलिसे न्हिया न्हिथं प्रत्यक्ष स्वापु दुगु पिखालखुं झीत म्हसिका च्वंगु दु ।
यद्यपि वैदिक युग व तान्त्रिक युगलिसे नं थःगु हे ब्यागलं अस्तित्व क्वबिया विभिन्न मान्यता कथं छेला वइच्वंगु व स्वापु दुगु संस्कृति पिखालखुया प्राकृतिक महत्व व अस्तित्वयात भौचाकुना श्राद्ध यायेथें जाःगु दृष्टिकोणं स्वये मज्यू, छेले मज्यु । पिखालखु छगु ब्यागलं हे म्हसिका दुगु संस्कृति खः। मानव सभ्यताया अवशेष कथंया धरोहर नं ख धायेछिं
खजा पिखालखु शब्दयात ब्याकरणया मर्यादा कथं विभक्त यायेबले पिख(व लखु निगु शब्दया संयुक्त शब्द पिखालखु जू वगु सि दु । पिखा शब्दं छे नं पिने धइगु अर्थ क्यंसा लखु धइगु शब्दं खुसिया हे पूर्व रुप खः धका नेपालभाषा शिरोमणि रमापतिराज शर्माजुया च्वसुले क्वजिक्क हे धयातःगु दु ।
सन्दर्भ हानं स्वाय् ( अप्वयाना पिखालखु लोहँ दइ, लोहँ ज्वी, गनं गनं लोहँ तय् पलेस्वांह, षटकोण आदि उत्किर्ण यानातःगु दइ । लोहँ खुसिया हे सांकेतिक प्रतीक खः । प्रतीक जुइ । पलेस्वां हःया बुट्टा नं ल दुगु थाय्या संकेत जुइ । खुहः पलेस्वांया बुट्टा नं पौराणिक बाखं याम्ह छम्ह पात्र खुग छ्यों दुम्ह कुमारया प्रतीक जुइ । नेवाः संस्कृतिले धार्मिक अनुष्ठानत जुइ बले गनेद्यः स्वयानं न्हापां कुमार(पिखालखु)यात हे हनचना कथं दुखा पिखा तया पुजायायेमाःगु आध्यात्मिक संस्कृतिया नं छगु प्रतिवद्धता दु । नियम दु । थ्व संस्कृति नं लः झिगुया निम्तिं मूलगु तत्व खः धइगु ज्याझ्वःया छगू प्रस्तुति नं खः। कुमार नं खुसिलिसे क्वातुक्क हे स्वापु दु । कुमारया मां गंगा(गंगा लः खुसिया मेगु समानार्थ शब्द खः । अकें पिखालखु, गंगा व कुमार मचा मां(मां मचा नापं दइ नापं जुइ । वहे कथं दुचु माले बले पिखालखु खुसिया हे विम्वात्मक प्रस्तुति खः धका क्वजिक्क धाये छिं । च्वये न्ह्यथनाथें छें क्वसं मूलुखा न्ह्योने पिखालखु छगु परापूर्वकालय् स्थापित खुसि किनाराया वस्ति उकिया हे संस्मरण प्रस्तुति जुइ पिखालखु ।
पिखालखु(लः वा खुसि । लिसे स्वापु दुगु विम्बात्मक कथं छेला वइ च्वंगु संस्कृतिया झ्वलय् ( कलं वाय्मागु विशेष भ्वय् नयेधुंका चिप कलदेके वाय् यंकि अले पिखालखुइ दना कलंबाटा बुइ, च्वली, म्हुतु च्वली, वाकुली, कलंबाटाय् ल्यंगु लः भ्वय् नःपिन्त हाःयाई, लः त्वनि । अभिभ्रित स्नानकथं खुसिया लः धका । (अभिभ्रित स्नान बारे ( नेवाभ्वय्या छुं खँ च्वसुले न्ह्योथने धुंगु दु) नेवाः संस्कृति दुने भिंगु मभिंगु छुं नं संस्कारगत कर्म खुसिया प्रतीक कथं पिखालखुइ हे याइ । गथेकि मनु सिना न्यानु वा न्हेय्नुमा जोरे याना पिला लखुई हे याई । ब्वई, तइ । श्राद्धयाये धुंकालि फि व पुजाया उछिष्ट ल्यंपल्यं पिखालखुइ हे तये यनि । भौमचा दुकाइबले नं पिखालखुइ थना लसकुस याना थःगु वस्ति समावेश यायेगु याः कथं थःगु छें दुकाइ । छगु खुसिया किनारा मेगु खुसि किनाराया वस्ति दुथ्याकेगु अवशेषय् छगु अनुभूत जुइ, याइ ।
लः व पृथ्वी लिसे स्वापु दुगु नखः सिथि नखः कुन्हु तुँ हिति मंगा, बुंगा ईःगु ज्याया ई लयत शुद्धिकरण छगु अभियान हे जुइ । लः खुसि झीगु क्वातुगु सम्बन्धया संस्कृति कथं, नखकथं छेला वइच्वंगु दु । सकसियां निम्तिं अपरिहार्य तत्व ल व वया मूल खुसिया प्रतीक पिखालखुयात श्रद्धाकथं । सिथि नखबले पिखालखुई व चताँमह्रि, नापं भ्वय् ब्व नं छाइ ।
पिखालखुया लोहँतय् अले देग व पीठया न्ह्योने नं निगु त्रिकोणया संजोजन छगु षटकोण दुगु लोहँ दइ । च्वये पाखे स्वंगु त्रिकोण वैदिक कर्मया प्रतीक कथं छेला वइ च्वंगु खनेदु । गथेकि जज्ञ याइबले स्वकाय सि तया त्रिकोण च्वय्पाखे स्वकि । अले उकि च्याईगु मिं ज्योति, बीज विन्दुया प्रतीक कथं कयातःगु दु । अथेहे थः पाखे न्ह्योने स्वगु त्रिकोण तान्त्रिक कर्म लिसे स्वापु दुगु प्रकारया तन्त्रया प्रतिनिधित्वया प्रतीक कथं कयातःगु खँ तन्त्रविज्ञ जिम्ह गुरु स्व. गिरीन्द्रराज शर्माजुं यज्ञया विषयया विषयले प्रशिक्षणया सिलसिला धइ बिज्यागु खः ।
साँचीया तोरण थज्याःगु स्वतकि दूगु ध्वाखा । उकिइ ततःग्वःगु आखलं च्वयातल – बुद्धं शरणम् गच्छामि, धम्मं शरणं गच्छामि, संघं शरणं गच्छामि । वयां क्वय् तिनि विहारया नां लुत – लोकचक्र बुद्ध विहार तथा शान्ति उद्यान गुठी । तःधंगु हल, रेलिंङया खापाय् तालं ग्वयातःगु दु । दुने स्वम्ह भगवानबुद्धया मुर्तित झ्वःलाक तयातःगु दु । च्वय् खडक्षरी लोकेश्वरया किपा छपा अले जवय् माने छगः नं । दक्वं थेरवादी हे धकाः धायथे मफुसां बौद्ध द्यःगः खः थ्व, बुद्धधर्मय् श्रद्धा दुपिनिगु लागि छगू तीर्थ स्थल ।
२०४४सालय् हे स्थापना जुइधुंकूगु थ्व विहारया लिक्कसं नेवाः पहः वःगु तग्वः गु चैत्य छगः नं दयेकातल । उकिया जःखः छम्ह बुराम्ह मनूया शालिक अले तुयुगु दुरुल्वहँतय् शिलालेख नं धंका तल – स्वर्गीय वकिल प्रेमलाल तुलाधर । अले निगू शिलालेख नं अनसं दनाच्वन । लिक्कसं धर्मोदया सभाया नां च्वयातःगु छगू क्वथाय् तालं ग्वयातल ।
धायेत बुद्ध बूगु देश थ्व । विदेशय् च्वंपिनि स्वये नेपालय् च्वंपिं धाक्व बौद्धत थेंच्वं । थन स्वनिगः व हिमाली भेग अले मेगु छगू निगू थासय् बाहेक मेथाय् बुद्ध धइम्ह गुम्ह झंगःया नां धकाः तकं मसिउ । थपाय् धंगु थ्व शहरय् छगू बौद्धविहार । थन नं मसां थें झिझांमिझां दं । थाय् स्वयाः हे सिइदु, थन न्हिन्हिं ला छु हप्ताय् वा लछिया छकः नं बुद्ध पूजा मजू, मनूत हे वः मदु ।
स्मारक, मुर्ति, द्यःगः वा विहार जक दयेकां बुद्धधर्म न्यनावनीगु जूसा, बुद्धधर्मया विकास जुइगु जूसा नेपाःति बौद्ध संसारय् गनं दइमखुला धइथें च्वनीगु । गुलि नुगः चकं झी थज्याःगु स्मारक दयेकेत, जग्गा दान बिइत, अले धर्मया ज्याखँय् दान, चन्दा बिइत, जलपालन व भोजन याकेत । तर झीसं खनाच्वना, थन बुद्धधर्मया गुलि विकास जुइमाःगु खः उलि जुइफयाच्वंगु मदु । नेपालीतय्के बौद्ध धर्मप्रति श्रद्धा दूगु खःसा छगू शहरय् छगू बौद्धविहार थथे खण्डहरथें झिझांमिझां ला जुइमखुगु जुइ, कमसेकम शनिबार सुथय् ला अथे मजुइमाःगु खः । न्हाय्कं दयेकं छु तुंथिइ स्वःजुयाच्वनेथें जुयावल ।
ताःन्वःगु नं गुलि ताःन्वःगुयात ताःन्वः धायेगु जुइ? न्ह्याक्व हे ताःन्वंसां थ्व ब्राजिलया रेनी फोरेस्ट ला मखु जुइ दछियंक ताःन्वयाच्वनेत । थन नं ला चिकुला धइगु दु, तराइया चिकुला गुलि चिकुइ धकाः नं मसिउगु मखु । जिं ला सिउ का, संसार चाःहिलाजुइपिन्सं नं सिउसा गुलि जिउ । सिउथें थूसा गुलि जिउ । हानं ताःन्वःगु धइगु नं गन स्वयाः गन ताःन्वः धइगु खँ दु, धनगढीइ ताःन्वःलाकि श्रीलङ्काय् ? कि थाइल्याण्डय् वा अमेरिकाय् ? जिं मखनागु थाय्या बारे यक्व बिचाः याये मछिं जितः । कमसे कम छम्ह जक भन्ते वा गुरुमां नं थन कतानाः च्वनाः थनया उपासक उपासिकापिन्त लँ क्यनाबिउसा थन बौद्धवातावरण दयेकेत थाकु मजुइगु थेंच्वनावल । भोजपुर अले अनया भन्तेपिन्सं चय्दँ न्ह्यः याःगु ज्या लुमनावल । उकिं जितः नं खःथें च्वनावल धनगढी धइगु ताःन्वःगु थाय् हे खन, कमसेकम थेरवाद बौद्धतय्गु निंतिं, अनया बुद्धमन्दिरय् च्वनीपिं भन्ते गुरुमांपिनिगु निंतिं ।<eot>वंगु बैशाख २ गते चाैलागा अामै कुन्हु बाेडेय् म्ये प्वाः खनेगु जात्राया लिसें थासंथाय्या द्यःखःया जात्रा जुल ।
सलंसः दँ निसें जुया वयाच्वंगु मे प्वाःखनेगु जात्रायात निरन्तरता बिइगु कथं बोडेयाम्ह हे ४६दँ दुम्ह बुद्धकृष्ण बाग श्रेष्ठं थःगु मे प्वाःखंकूगु खः । वय्कलं न्हापा नं २०६२ सालं निसें २०६५ साल तक त्वःमफिइक मे प्वाःखंकादिइगु खःसा थगुने २०७४ सालं नं वय्कलं हे मे प्वाःखंकादिइगु खः ।
थुगुसि भ्वय् ब्वहलय् तयाः देय् चाहिलादिइगु झ्वलय् थिमिया बालकुमारी द्यःयाथाय् तकं वनाः दे चाहुले ज्या जुगु खः । स्थानीयया धापू कथं न्हापालिपा अथे वनेगु मयाः । दे चाहुला लिहाँ वया बाेडेया महालक्ष्मी द्यःया द्यःगलय् थ्यंकाः द्यः साक्षाी तयाः उगु मुलु लिकायेवं जात्रा क्वचागु खः ।<eot>कपु गां व खड्बु गांपाखें रामसीतायात खतय् प्रतिस्थापना यानाः थाैं चित्लाङ्गया तौफावनय् हइगु खः । चित्लाङ्गया थ्यंमथ्यं ९० छेँया बलामी जातिं संरक्षण यानावयाच्वंगु थुगु रामसीताया जात्रायात महाचुनी जात्रा धकाः धायेगु यानावयाच्वंगु दु ।
अथेहे हे तौफावनया क्वसं खड्बु गांया नं रामसीताया खः वया पियाच्वनी थुकथं उगु थासय् थ्यनेवं निगुलिं खः नापं तौफावनया द्यगलय् यंकी । अन निगुलिं खःयात पालंपा देगः स्वचा चाःहिकाः देगलय् न्वलं थिइकेगु याइ ।
तौफावनया द्यगः दुने निगुलिं गांया रामसीताया प्रतिमूर्तियात लिकया प्रतिस्थापना यायेवं स्थानीयवासीयानापं जात्रा स्वयेत थी थी गामं वयाच्वंपि भक्तजनपिन्सं पुजा याइ । जात्रा जुइगु उगु थासय् तधंगु मेला हे जुइ ।
७२ दँया स्थानीय प्रेमबहादुर बलामीया धापु कथं नेवाःतय् जात्रापात्रा हनेगु परम्परा दुसां थुकथं रामसीताया हे कयाः परम्परागत जात्रा हनेगु प्रथा मेथाय् मदु । वय्कःया धापू कथं न्हापा थ्व जात्रा चितलांगय् कपूगां, सोसिंडोल, लामचौर तौमार, बिरर्खग सिमलांग व खड्बु (फाखेल) न्ह्यगांयापिं मुनाः हना च्वंगु तथ्य खँ कनादिसें लिपा समय परिस्थतिं बसोबास व लँपु तापागुलिं मू थाय् कपुगांया द्यःयात सालाकया थःगु गामय् हे जात्राया परम्परा न्हयाकाच्वंगु व आः थौकन्हे कपुगां व खड्बु गांया जक रामसीताया जात्रा छथासं जुयाच्वंगु दु । गुथिया आयस्ता छुं मदुसां गांयापिन्सं हे आर्थिक भार कुबिया फूचाथें गुहालीयानाः महाचुनी जात्रा न्ह्याकाच्वंगु दु ।
कपुगां वनया दथुइ लाःगु हुनिं न्हापायापिं मनूत वनय् धनुष व भाला ज्वना शिकार म्हितवनीगु धैगु खँ लुमंकादिसें न्हापा सीता वनवासया इलय् लवकुशयात थन हे वनय् बलामीतसें धनुष बाण व भाला कयेकीगु अभ्यास याकूगु खः धैगु न्यनातयागु खः । व हे कारणं थन रामसीताया जात्रायात निरन्तरता बियाच्वंगु प्रसंग व जनबिश्वास ल्यनाच्वंगु खयेफु व थुकिया वास्तविकतायात अझं कुला सत्य तथ्य न्ह्यःने हयेत अध्ययन व अनुसन्धान जुइमाःगु बिचाः स्थानीयवासी व कलाकार, अले जात्राह्यमि बेखाराम बलामिं धयादिल ।<eot>ज्याझवलय् उगु योजनाया न्हापांगु ब्व कथं च्वबहालं निसें सतुंगः तक्क न्ह्याकेत्यंगु विषयसं किपू, नगां व पांगाया चक्रपथ व अधिग्रहणं काइगु जग्गाया थुवाःत नापं उगु विषयसं च्यूताः तयाच्वनादीपिं नागरिकपिनि दथ्वी सहलह जूगु खः ।
उगु सहलह ज्याझ्वलय् सेभनेपाः भ्यालीया अभियन्ता भाजु सुरज महर्जनं बाह्य चक्रपथ व अधिग्रहण धैगु छु, थुकिं जग्गा थुवाःतय्त छु बी, सरकारी योजना छु व मुक्कं नेवाः समुदाय, व पर्यावरणीय असर गुकथं लाकी धैगु विषय न्ह्यब्वयादीगु खः ।
सहलहया झ्वलय् बाह्य चक्रपथयात सरकारं धिब्छ ध्यबा हे तये म्वायेक फुक्क जनतापाखें हे जग्गाया योगदान बीमाःगु जुइ धैगु विषयसयात गम्भीर रुपं काःगु खने दत । नापं सरकारं अधिग्रहण यानाः काःगु जग्गाा लित बिइबलय् असर जूूवनीगु खँय् नं ध्यान बीमाःगु खँयात कयाः भाजु सुरजं जोड बिसें जग्गा थुवाःत तसकं सचेत जुइमाः धयादिल । थनया आदिवासी रैथाने नेवाः समुदाययात सरकारं विस्थापित याइ मखु धकाः धाःसां थुकिं मचाय्क विस्थापित याना यंकीगु व चक्रपथ दयेकाः न्ह्याइगु मोटर गाडीत पाखें काइगु करया रोयल्टी जग्गाथुवाःतय्त दै कि मदै धैगु विषयसं सहलह जूगु खः ।<eot>ई ल्वहं मचा लयपौया सम्पादक दर्शन वीर शाक्यया च्वसां पिज्वःगु “लुमन्ति छंगु वइगु इलय्” नेवाः म्ये ज्वना म्ये हालामि मय्जु सोनी राजभण्डारी थ्यंमथ्यं झिंखुदँ लिपा हाकनं संगीतया ख्यलय् पलाः न्ह्याक झाःगु दु ।
थुगु म्येय् लय् व बाजं ग्वसाः जुगल डंगोलया खःसा थुगु म्येया भिज्यूलया डाइरेक्टर नां जाःम्ह नेपालभाषाया प्याखँम्वः सुरज महर्जन खः । थुगु म्येय् रजनी खड्गी व दिपेन्द्र सिंह थकुरीं अभिनय यानादिगु दु । क्यामेरा भाइकाजी नयन व भिडियाे एडिट विपिन महर्जनजु्ं यानादिगु खः ।
“पहाड पुला वये माःसां खुसि छिना वयेमाःसां वये जि छन्थाय् वया च्वने” थ्व लिधँसा नेवाः एल्बमय् दुथ्यागु छपू लोकंह्वागु ज्वः म्येया बोल खः । सुरेश प्रधान व सोनी राजभण्डारीया सलं थ्वया च्वंगु उगु हिन्दी संकिपा म्येया सवालं जाःगु म्ये झी आपासित लुमंनी हे जुइ । थौं उम्ह हे मिसा म्येहालामिया याकः सलय् छपू न्हूगु म्यें हाकनं झी नेवाःम्ये ह्यमिपिन्त स्वन्ति व क्यनेत्यंगु न्हूदँ ११३९ या लसताय् दोहलपा कथं ज्वना वयागु खँ राजभण्डारीजुं धयादिल ।
अथेहे संगीतकार डंगोलजुं म्येहालामिया सःयात स्वया हे म्येय्या लय् तयागु धयादिलसा डाइरेक्टर महर्जनजुं नेवाः म्येयात न्हापा थें पुलांगु पहलं जक न्ह्यमब्वसें थौंया आधुनिक ईयात व स्वकुमिपिनिगु इच्छायात नाला कासें थुकिइ म्येया बोल कथं आधुनिकतां भय्बिइका वसः थाय् आदियात नं छ्यलागु धयादिल ।<eot>मदुम्ह वयकःया जहानया लिसें काय् छम्ह व म्ह्याय् निम्ह दु । वय्कःयात म्हासु ल्वय् जुयाच्वंगु व वासः यायेगु झ्वलय् म्हिगः पाटन अस्पतालय् मदुगु खःसा म्हिगः हे वय्कःया अन्त्यष्टी क्वचायेधुंकुगु खँ निशा देशार‌ं जानकारी बियादिल ।
मदुम्ह वय्कःया आत्मा सुखावति भुवनस बास लायेमाः धइगु कामना यासें सकल छेँजःपिन्त झीगु डटकमया पुचः पाखे‌ं बिचाः हायेका च्वना ।<eot>मलाखेती (अंग्रेजी:Malakheti), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २५३२ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 28.83° N 80.52° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १८६ मिटर (६१० फुट) च्वे ला।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मलाखेती यागु जनसंख्या १५,६११ खः।[२] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८५१६३६ उत्तर व देशान्तर ८८.९४४२२८ पश्चिम खः (39.851636° N 88.944228° W)। थ्व थासे १०७६३८७१० वर्ग मिटर (४१.५५९५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १११८०७१४ वर्ग मिटर (४.३१६८९८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>वरिष्ठ संगीत स्रष्टा अमरराज शर्मा राजोपाध्यायया म्ये ‘बाखं’या म्यूजिक भिडियो सार्वजनिक जूगु दु । थौं यलय् ग्वसाः ग्वःगु छगू ज्याझ्वलय् उगु म्यूजिक भिडियो सार्वजनिक याःगु खः ।
‘प्यंगू दशक न्ह्यः जिपिं प्रगतिशील अभियानय् जुयाच्वनागु इलय्या थुगु म्यें उगु हे ईया स्याःचाः न्ह्यब्वःगु खः’, लय् चिनामि वदन ज्वालानन्द राजोपाध्यायं धयादिल, ‘थुगु म्ये आः न्यनेबलय् थौंया हे परिवेशया बाखं न्यनाच्वना थें जू’ राजोपाध्यायया धापू खः ।
२०५४ सालपाखे थ्व म्ये ब्वाला म्येचालय् दुथ्याकागु खः । लिपा थुगु म्येयात हाकनं रिकर्डि‌ंग यानागु धाःसें न्हापाया म्ये व अाः न्यनेबलय् म्ये व हे खःसां सवालय् छुं बिस्कं पाइगु धाःगु दु । थुगु म्ये सः हाकनं अमरराजजु‌ं हे तयादीगु खःसा बाजं ग्वसा हरिशरण साय्मि यानादीगु खः । न्हापा हाइ स्केलय् हाःगु खःसा अाः लाे स्केलय् हाःगु खँ कनादिल ।
भिडियोस थम्हं अमूर्त न्ह्यब्वया बीत स्वयागु निर्देशक पदम बज्राचार्यं धयादिल । दुनाच्वंगु भवन अले सम्पदायात देय्या अवस्थाया रुपं नं स्वयेफइगु अथवा भुखाय् पिडितया स्याःचाःया रुपं नं कायेफइगु बज्राचार्यया धापू खः ।<eot>एल्बानी संयुक्त राज्य अमेरिकाया न्यु यर्क राज्यया राजधानी ख। नापं, थ्व नगर एल्बानी काउन्तिया मुख्यालय नं ख। थ्व नगर न्यु यर्क सिति स्वया करिब १४० माइल उत्तरय् ला। एल्बानी हद्सन खुसिया सिथय् मोहःक खुसि स्वया करिब १० माइल दक्षिणय् ला। सन् २०१०या तथ्याङ्क कथं थ्व नगरया सकल जनसंख्या ९७,८५६ दु। एल्बानीया नापं दूगु नगर त्रोय, Schenectady, व Saratoga Springs, नाप एल्बानीया क्वातुगु स्वापू दु। थ्व नगरत नापं जाना एल्बानीं क्यापितल दिस्त्रिक्त धाःगु क्षेत्र दयेकु। थ्व क्षेत्रया मू लागा Albany-Schenectady-Troy महानगर क्षेत्रय् ला। थ्व महानगरया सन् २०१०या जनसंख्या ८,७०,७१६ दु। थ्व जनसंख्या न्यु यर्कया ४गु दकलय् अप्वगु व संरा अमेरिकाया ५८गु दकलय् अप्वगु नगरी जनसंख्या ख। [१]<eot>भावनगर जिल्ला भारतया पश्चिमी राज्य गुजरातया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू भाषा गुजराती भाषा ख। नापं, थन हिन्दी व अंग्रेजी भाषा नं ल्हाइगु या।<eot>विस्तारविरुद्ध माइतीघरय् शान्तिपूर्वक धर्नाय् च्वंपिन्त दमन यायेगु कुतः जूगुया लिसें तिवारीया धापूया विरोधय् नेवाःत असनय् मुना शान्तिपूर्ण जुलुस पिकागु खः ।
थाैं जुगु भाईकाजी तिवारी विरुद्धया जुलसय् आपालं नेवाः न्ह्यलुवाःतलिसें थीथी नेवाः कार्यकर्तापिनिगु उपस्थिति दुगु खःसा स्वस्फूर्त रुप‌ं सतक विस्तार पीडितपिंया नापं नेवाःतय्नं आपालं सहभागिता दूगु खः ।<eot>आखःतेगु अर्थपूर्ण मंकायात खंग्वः धाइ। खँग्वः भाषाया अर्थपूर्ण आधारभूत इकाइ ख। छुं खँग्वः जाना खँत्वा(phrase) दयावइ। छुं त्वहलय् खँ ल्हानाच्वंगु जुसा अन्याःगु त्वहया खँग्वःयात खँच्वः धाइ। खँग्वःयात झ्वलाक्क अर्थ नापं मुनातःगु सफूयात खँग्वःधुकू वा खँग्वःमुना धाइ। खँग्वः थी-थी कथंया जुइ। हलिमय् दूगु वा मदूगु छुं नं वस्तु वा विषयया निंतिं छ्यलिगु खँग्वःयात नां धाइ। नां खँग्वःया पलेसा छ्यलीगु खँग्वःयात मंकाःनां धाइ। नां व मंकाःनांया लू थुइकाः उकिया गुण कनीगु खँग्वः ब्वाय्‌सु खः। नां व मंकाःनामं याइगु ज्यायात थुइकेगु खँग्वःयात यासु धाइ। यासुया गुणयात क्यनिगु खँग्वः क्रियाविशेषण ख।<eot>किपूया २ वडा न्यामासिमाया लागाय् पिनातःगु गौतम बुद्धया जन्मलिसें स्वानाच्वंगु बोधिवृक्षया बंशज सिमाक्वसं पलिस्था याःगु मायादेवीया प्रतिमूर्तिया उलेज्या थौं जुल । विधिवत पुजा क्वचाय्का मू पाहाँ किपू नगरपालिकाया मेयर रमेश महर्जनजु प्रतिमाया उलेज्या यानादिगु खः ।
लुम्बिनीइ वनेमफुपिन्त मायादेवीया दर्शन यायेत किपुलिइ हे नं दर्शन यायेगु व्यवस्था याये खंगु बांलागु ज्या जूगु व नेपाःया विविध थाय् विविध कारणं प्रख्यात दुथें किपूयात नं नेपालभाषा एकेडेमीं भाषाया विकासयायेगुया नितिं नेवाः एफ एम न्ह्याकाच्वंथें आः किपूया आर्थिक स्तरयात नं विकास यायेत थ्व थाय्या प्रचार प्रसार धार्मिक पर्यटनया रुपय् नं यायेमाःगु खँय् बः बियादिसें उकिया नितिं किपू नगरपालिका सदां नापं दइगु बचं बियादिल । ।
अथेहे किपू नगरपालिकाया उपप्रमुख सरस्वती खड्काजुं थौंया ज्याझ्वलय् ब्वति कायेखना लय्ताःगु धाःसें किपू लागाय् च्वंगु नेवाः एफ. एम पाखें भाषाया संरक्षण जक मखसें थःगु मौलिकता व पहिचान, धर्म संस्कृति व कलायात ल्यंकेया नितिं यानाच्वंगु ज्यायात च्वछायादिल ।
ज्याझ्वलय् नुगः खँ तयेगु झ्वलय् नेपालभाषा एकेडेमीया दांभरीं डा. पुष्पराज राजकर्णिकारजुं मायादेवीया प्रतिमा प्रतिस्थापना जूगु बांलागु खँ खः धाःसें नेपाः छगू विविधताय् एकता दूगु देय् खः । विभिन्न भाषाभाषि, जातजाति दूगु खःसां राज्यं समान व्यवहार मतःगु खँ कुलादिल । नेवाःतय् थःगु हे मौलिकतां जाःगु संस्कार दु, तजिलजि दु, भाषा दु उकियात राज्यं मखसें सम्पूर्ण नेवाःतसें हे थःगु म्हसिका ल्यंकेया नितिं न्ह्यचिलेमाःगु थौंया वर्तमान अवस्थायात लुमंकाादिसें झी सकलें बुद्धया शिक्षायात नालाकया छप्पं छधी जुया न्ह्यावनेत इनाप यानादिल ।
नेवाः एफ एमया प्रबन्ध निर्देशक श्री कृष्ण महर्जनजुं लसकुस यानादिगु खःसा थौंया ज्याझ्वःया सभा नायः अनक मिडिया प्रा.लिया नविन महर्जनजुं ज्याझ्वः ताःलाकेत गुहाली यानादिपिं सकसितं सुभाय् देछाया दिगु खः । थौंया ज्याझ्वलय् वडा नं १ या हर्ष महर्जन, वडा नं २ या रमेशमान डंगोल, वडा नं ९ या गंगाराम महर्जन व वडा नं १० या अमन महर्जनयालिसें स्थानीयवासीपिनिगु नं सहभागिता दुगु खः ।<eot>मतलब भोंदेय्या सुं छम्ह साय्मि (मोहन सिं) यात चण्डेश्वरीं म्येय्या लुँया छ्यं ब्यूगु हाकनं छुं दिं लिपा छम्ह भेषधारी फकिर वयाः एकमूखी रुद्राक्ष ने.सं.६२२ सालय् भोंदेय्या मोहनसिं साय्मियात ब्यूगु जुयाच्वन ।
वंशावलिइ च्वयातःकथं चण्डेश्वरीया उत्पत्ति सत्ययुगया प्रथम पादय् जूगु धकाः च्वयातःसां थ्व देवी सम्बन्धी उलि पुलांगु अभिलेख न ख्वपया चण्डेश्वरी जात्रा याइगु खः ल्ह्वनेत व मेमेगु विधिया ज्या यायेत दां तका ५०/- या कोष तःगु खँ च्वयातःगु जगतप्रकाश मल्लया इलय् अर्थात ने.सं ७६७ या ताडपत्रया फोटोकपि भाजु टीकाभक्त भोछिभियापाखें जितः प्राप्त जूगु दु ।
लिपा जिं चण्डेश्वरीया खः जात्राया खँ दुगु ने.सं ५११ सालया जुजु जयार्जुनदेवया नां दुगु ताडपत्र छगू नं जिं लुइकागु दु । चण्डेश्वरी सम्बन्धी आः तक लुयावःगु थ्व दकलय् पुलांगस ताडपत्र खः । बरु जात्रा याइम्ह चण्डेश्वरी नाप तयातःगु “हरिवंश” धाःगु छगू थ्यासफू दु । सम्भव दु व सफू पुइकाः स्वत धाःसा चण्डेश्वरी सम्बन्धी यक्व पुलांगु खँत उकिइ च्वयातःगु दयेफु । व सफू भ्वाथः जूगुलिं स्यना वने नं फु, तना नं वने फु धकाः सम्बन्धित निकायं बिचाः यायेमाः ।
सनिलय् खः चण्डेश्वरीइ थ्यनीबलय् थी थी बाजं थानाः विधिकथं चण्डेश्वरीयात खतय् तइ । उगु इलय् दकलय् न्हापां धलंछेँ खलःया (अथे धयागु मोहनसिं खलःया) मानन्धरं पुजा यायेगु ज्या धुंकाः जक मेपिं व्रतच्वंपिं श्रद्धालु मिस्तय्सं पुजा यायेगु ज्या जुइ । पुजा यायेगु ज्याय् चण्डेश्वरीया पुजारी आचाःजु (कर्माचार्यतसें) गुहाली याना बी ।
लाय्कुलिइ लिपा द्यःखः लित यंकेगु ज्या जुइ । सनिलय् वकु त्वालय् द्यः थ्यनेवं न्ह्यकुन्हु पीगंद्यःयात बलि ब्यूपिं १२ म्ह दुगुचाया छ्यं व मेगु दुगुचाया ला कुचात मनूतय् हुलय् ह्वलाबी । थ्व विधिया ज्या सिधयेकाः याइगु खः । सु मनुखं व लाया कुचा काइ व तसकं भाग्यमानी जुइ धइगु जनविश्वास दु ।<eot>२५६२ बुद्ध जयन्तीया लसताय् देशय् दुने जक मखु देशं पिने न‌ं वसपोलयात लुमंका र्याली यानाः बुद्ध पुजा सम्पन्न यागु खः ।<eot>१८ दँ न्ह्यः पिदंगु नेपाल मण्डल सम्पदा सफुतिं हःगु अवधारणायात पर्यटकिय प्रर्वद्धनया रुपय् न्ह्यःने यंकेत म्हिगः चैत्र २४ गते नेपाल मण्डल पर्यटन नगरी पर्यटन उत्सवया थी थी ज्याझ्वः त मध्येय्ह ऐतिहासिक चन्द्रागिरी गढीइ टिष्टा सतजल काँगडा युद्धय् थःगु वीरता क्यना बलिदान ब्यूपिंनिगु लुमन्ति व सम्मान स्वरुप कला उत्सवया ग्वसाः ग्वसें छगू तःजिगु ज्याझ्वः जुल ।
नेपाल मण्डल पर्यटन नगरी चन्द्रगढी टिष्टुङ पालुङ चित्लाङ भेगपाखे‌ं ग्वसाः ग्वःगु उत्सवय् अभियानकर्तात पाखें नेपाःया ध्वाँय् झण्डा ब्वयेकाः पार्क स्थापनाया घोषणा याःगु खः ।
नेपाल मण्डल पर्यटन नगरीया केन्द्रीय अध्यक्ष कृष्ण केसी व महासचिव पद्म श्रेष्ठया लिसें अन्य व्यक्तित्वपिं सहभागी दूगु उगु ज्याझ्वलय् अध्यक्ष केसीं टिष्टा काँगडाया थ्व उजाड पहाडयात हलिं न्यंकं प्रचार प्रसारयानाः थ्व थाय्यात पर्यटन नगरी दयेकेमाःगु दु, झीसँ झीगु थाय् एेतिहासिक जूगु खँ सकसिगुं न्ह्यःने तया बिइमाःगु दु, थन नं कलाया मूर्त अमूर्त कला निमार्ण याये माःगु दु थुकिया नितिं सम्बन्धित थासय् वनाः थुकियात उत्थान यायेत संरक्षण व सम्बर्द्धन यायेत बजेटया माग यायेगु खँ नेपाल मण्डल पर्यटन नगरीं यानाच्वनागु खँ स्पष्ट यानादिल ।
निर्वाणा आर्ट ग्यलरीया प्रमुख तथा कलाकार बेखराम श्रेष्ठ बलामीं नेपाल एकिकरण यायेत योगदान बियादिपिं वीर गोर्खाली योद्धापिनिगु कलाया माध्यमं सम्मान यायेगु थःपिनिगु आज्जु जूगु खँ स्पष्ट यानादिल । म्हिगः जूगु उगु ज्याझ्वलय् मुक्कं ३० म्ह कलाकारपिन्सं अन हे पहाडया चकंगु थासय् च्वनाः थःगु शीप कलाया दसू क्यंसें क्यानभासय् थी थी विषय बस्तुयात कयाः आर्ट यानादीगु खः ।
म्हिगः उगु ज्याझ्वलय् ब्वति कयादिपिं कलाकारपिन्सं नं थज्यागु नेपाःया एेतिहासिक थासय् सकसिनं थःथःगु विषय् कथं ल्हाःया शीप न्ह्यब्वये खंगु व उलिमछिं कलाकार छथासं मुनाः आर्ट याये खंगु धइगु नं छगू एेतिहासिक ज्या हे जूगु व थःपिन्सं नं थुकी ब्वति कायेदुगुलिं तसकं न्ह्यापुसे च्वंगु खँ मंका कथं झीगु डटकमनाप खँ ब्याकादिल ।<eot>संस्थां दैविक तथा प्राकृतिक प्रकोप थें जागु बाढी पहिरो, भुखाचं प्रभावित जूगु थासय् तकं वनाः उद्दार व राहत सामाग्रीहरु वितरण याना वयाच्वनागु व वइगु दिनय् नं थुकथ‌ं सामाजिक व मानविय ज्या यायेत हौसला दुगु खँ धासें अझं मेमेगु ज्यात याना वनेगु योजना दुगु खँ अध्यक्ष पन्त न्ह्यथनादिल ।<eot>नरम्यान एफ र्‍याम्से छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>थुकथं जात्रा जुइगु इलय् बाजंखलःया लिसें जात्रालुपिन्सं सिन्दुरजात्रा हने कथं थवंथवय् भुयुसिन्ह ह्वला जात्राया लकस रंगमय याःगु खः । सिद्धिगणेश नगदेश चाहुला पुजा काःसें थःगु थासय् वनेवं जात्रा क्वचागु खः ।<eot>थ्व धापू विश्व सफाई अभियानया अभियन्ता राजमान मानवजुं वंगु छवाः न्ह्यः किपुलिइ थःगु हे छेँसं छगू पत्रकार सम्मेलन याना धयादिगु खः । उगु हे झ्वलय् वयकलं नेवाः लहनाया आः तक जुयाच्वंगु व यानाच्वंगु ज्याखँ व गतिविधिया बारे पत्रकारपिन्त विस्तृत जानकारी नं बियादिगु खः ।
थःजन्मदाता लक्ष्मी माया महर्जनयात सभाध्यक्ष यानाः न्ह्याःगु उगु ज्याझ्वलय् वय्कलं जनमानसय् किपुलिइ नेवाः लहना धायेवं नेवाः नसाज्वलं भपिगु धकाः जक म्हसकिा दयाच्वंगुलि अन नेवाः लहना पाखें आः तक यानाच्वंगु ज्याखँत धकाः नेवाः लहना बेकरी, टेलरिंग, नेवाः नसा, नेवाः पसःया नापं जंकु क्वचापिनिगु नितिं दयेकाच्वंगु भवनया लिसें अन हे दूगु फल्चाय् न्हियान्हिथं मुनेगु व्यवस्था व न्हिनसिया बजि नकेगु व्यवस्था तकं याना च्वनागु खँ पत्रकारपिन्त स्थलगत भ्रमण याकुसें क्यनादिगु खः ।
वय्कःया आः यायेमानिगु उद्देश्य कथं १०००००० मनूत मुनाः येँय् १ घौया दुने हे यचुपिचु यायेगु खःसा वि सं २०७८ सालंनिसें मानवीय फोहररहित यायेगु, विश्वय् सन् २०२८ निसें मानवीय फोहररहित यायेगु खः ।
थुगु विश्व सफाई अभियानय् न्ह्याम्ह मनुखं नं जि धकाः वाः चायेका ब्वति कायेत इनाप यासें जि व छि जाना झी जुया विश्वया न्ह्यःने नेपाःयात अथेहे हलिंयात हे नं यचुपिचु यायेमाःगु सन्देश बिइगु व मनूतय्गु फोहरयाना न्ह्याथासं वांछ्वयेगु बानीयात हिलेगु हे थःपिनिगु मू आज्जु खः धयादिसें सकसितं ब्वति कायेत इनाप यानादिगु दु ।<eot>ग्लोबल नेपाः नेटवर्क व नेवाः वस्ती नेवाः स्कूल अभियानया ग्वसालय् थुकथंया अभियानया ज्या न्ह्याःगु खः । थुकिया नितिं थी थी ब्वनेकुथिइ नेपालभाषा विषय तया ब्वंकेगु यानाच्वंगु ब्वनेकुथिया मस्तय्त ब्वति कायेगु ब्यवस्था याःगु खः । वंगु शनिबाः नेपाः ब्या‌ंक्वेटय् जूगु मुक्कं ३२ गू ब्वनेकुथिया ९५ म्ह मस्तय्सं धेंधेंबल्ला कासाय् ब्वति काःगु खः। गुकिइ नर्सरीनिसें न्यागू तगिंमय् ब्वनाच्वंपिं मस्त दुथ्याः ।
उगु धेंधेंबल्लाखय् मस्तय्त नेपालभाषां खँ ल्हायेगु, न्ह्यसःया लिसः बिइकेगु, नेपालभाषां च्वयेगु व नेपालभाषां ब्वंकेगुया लिधँसाय् ल्यःज्या कजिपिं प्रतिसरा साय्मि, पवित्र कसाः, जिएम श्रेष्ठ, रेखा शाक्य, उदेन न्हूसाय्मि व दर्शनवीर शाक्यजुपिन्सं मस्तय्सं लिसः बिउगु व च्वःगुया लिधँसाय् ल्याः बियाः २० म्ह मस्तय्त ल्यःगु खः ।
ज्याझ्वलय् थीथी नेपालभाषा ख्यःया ब्यक्तिपिन्सं थःथःगु नुगः खँ तयादिगु खः । ज्याझ्वलय् मस्तय्सं सांस्कृतिक ज्याझ्वः नं न्ह्यब्वःगु खः ।
फोटोपत्रकार पुर्णिमा श्रेष्ठं न्हापागं खुसिइ च्वापु गुँया सफल आरोहण यात । फोटो पत्रकार क्लबया दुजः श्रेष्ठं शनिबार सुथ ८.१० ता इलय् म्हिगः च्वकाय् थःगु पलाः तःगु खः । सफल आरोहणया लिसें श्रेष्ठ च्वापु गुँइ पलाः तम्ह कथं न्हापांम्ह नेपाली फोटो पत्रकार नं जुयादीगु दु ।
आरोहण यायेगु झ्वलय्ग फोटो पत्रकार श्रेष्ठं न्हापांगु खुसिइ “च्वापु गुँया आधार शिविरं च्वकाय् तःक न्हिलाच्वंपिं नेपाली मिसापिं” नां या एकल फोटो प्रदर्शनी तकं याःगु दु ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.६३५७५७ उत्तर व देशान्तर १०६.३६२९८४ पश्चिम खः (39.635757° N 106.362984° W)। थ्व थासे ११७४७३३१ वर्ग मिटर (४.५३५६७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्वनिगःया दकलय् ताःहागु जात्रा कथं नाला तःगु बुंगद्यःया जात्रा थनिंनिसें शुरु जुइत्यंगु दु । थौं बुंगद्यःयात रथय् बिज्याकाः थ्व जात्रा न्ह्याकी । द्यःयात रथय् बिज्याकूगुया स्वन्हु लिपा बछलाथ्व चौथी बिहीवाः कुन्हु द्यः सालेगु ज्या जुइ ।
यलय् बुंगद्यःयात रथय् तइगु छन्हु न्ह्यः कटुवाल दहलय् नं तःजिगु जात्रा न्यायेकूगु खः । बुंगद्यःयात भारतया कामारुकामाक्षं नेपाः हःगु लसताय् कटुवाल दहलय् उकथं जात्रा यागु खः । म्हिगः चछि धइथें कटुवाल दहलय् पुजाआजा जूगु खँ पुजारी कपिल गुरुजुं कनादीगु दु । थौं भम्बःया रुपय् दुम्ह द्यःयात कलशय् तयाः यलय् हइगु खः ।
कलशयात लसकुसयाना दुकया तःबहालय् च्वंगु बुँगया देगलय् पलिस्था याइ । अन लिपा गुरुजुया पल्टनया लिसें थी थी बाजागाजा थाना खड्ग न्ह्यः न्ह्यः तया सकलें भक्तजनपिं नापनापं द्यःयात चिधंगु खतय् तया पुच्वय् दयेका तःगु तःधंगु रथय् बिज्याकी । थाैं हे सकल भक्तजनपिन्सं द्यः खतय् बिज्यागु लसताय् व मदुपिनिगु लुमन्तिइ १०८ प्वाः देवा नं च्याकेगु ज्या याइ ।
थुगुसी मलमास नं दुगु खःसां थुकिं द्यः सालेगुलिइ ज्याय् छुं लिच्वः मलाइगु खँ जोतिष कीर्तिमदन जोशीजुं धयादीगु दु ।<eot>मेपिनि सुयां मदुगु विधि छगू नेवाःतय् दु । व विधि खः, सांस्कृतिक म्हपुजा विधि । मनूया जीवनय् प्रकृति बाय् मेगु न्ह्याग्गु हुनिं आपत्विपद् वःसां थःगु मनयात त्याकाः शरीर अर्थात म्ह बल्लाकाः थःथःम्हं न्ह्यचिले फय्केगु शक्ति अप्वय्काः सुख, सौभाग्य व आरोग्यपूर्ण जुइमा धकाः म्हपुजा याइगु खः । म्हपुजा कछलाथ्व पारु कुन्हु हनीगु खः । नेपालय् न्हापां विशालनगरय् लाय्कू दय्काः च्वंम्ह लिच्छवी जुजु महीदेवया पालंनिसें म्हपुजा यानावःगु खः धाइ । म्हपुजा नेवाःतय् पूर्खाया संस्कृति । म्हपुजा धइगु ‘आत्मापुजा’ मखु, ‘आत्मपुजा’ खः । आत्म धइगु ‘थः’ खः । ‘थः’ धाय्बलय् ‘म्ह’ खः ।
म्हपुजाया विषयस पौराणिक आधार न्ह्यागुकथं काःसां थ्व म्हपुजा नेवाःया मौलिक सांस्कृतिक विधि खः । म्हपुजा याइबलय् छ्यलीगु हरेक वस्तु प्रतीकात्मककथं भौतिक व आध्यात्मिक नितांया खँय् कःघाय् माःकथंया सार्थक जू । म्हपुजाबलय् छ्लीगु सिसाबुसा जक नं छगूथें छगूकथं अजर अमर जुइगुया प्रतीक जू । गथे छता निता दसिकथं न्ह्यथनेबलय् थथे दु, ख्वसिंं – फ्वसा मह्वइगु, स्वास्थ्य बांलाइगु । तःसि – ध्वमगीगु, मन पवित्र जुइगु, सिसाबुसाया जुजु । स्यांगुलि – फुस्लु मजुइगु ।
म्हपुजा स्वन्ति नखःया दथुइ लाःगु दिं खः । स्वन्ति नखः धकाः न्हापांगु दिं कुन्हु लक्ष्मीद्यःया पुजा याइगु । स्वन्हु कुन्हु किजापिन्त हनाः ततापिन्सं किजापुजा याइगु । दथुइ लाःगु दिनय् थ्व ‘म्हपुजा’ याइगु खः । नेवाःतय् स्वन्हुतकया ल्याखं नखः हनीगु जूगुलिं थुकियात ‘स्वन्ति’ धाइगु खः । स्वन्ति धइगु स्वन्हु तिथिया अपभ्रंश बाय् चीहाकःगु उच्चारणकथं याइगु खँग्वः खः । उकिं नेवाः नखः मेमेपिनिगु संस्कृति व पात्रोलिसे ज्वःमलाः । तिथि, मिति, दिं गन्तिया पात्रोकथं तिथि तूत जुइगु व अप्वइगु खँ न्ह्यथनातइ । अजाःगु थपघटी जुइगु तिथिया खँपाखे नेवाःतय्सं नखः हनीबलय् च्यूताः तय्गु मयाः । नेवाःतय् नखःया दिं हनीबलय् घडी, पलाःकथं उगु साइत, थुगु साइत धइगु मदु । न्हिच्छि लाछिइ पुजाविधि व व्यवहार अनुकूलकथं न्हिच्छिया छन्हुकथं साइत जुइ । अथे हे ग्वन्हु हनेमाःगु खः, वःन्हुया नखःविधि झ्वःलाक्क याय्गु जुइ । स्वन्हुया दुने गुगुं तिथि तूत जुइवं निन्हुजक याइमखु, अले तिथि अप्वय्वं प्यन्हु नं याइमखु । स्वन्ति धकाः स्वन्हुतक शुरुंनिसें झ्वःलिक्क हना यंकी । तिथि तूत जुल धकाः लक्ष्मीपुजा व म्हपुजा छन्हुं याइमखु । म्हपुजा व किजापुजा नं छन्हुं याइमखु । नेवाःया विशेषता मथूपिं व कर्किया हाहालय् वनीपिं नेवाःतय्सं कर्किया पात्रोया जक आधार कयाः नखः हनेगु दिंया खँय् जिद्दि याः जुइ ।
हाकनं सरकारं धाःगु खँ न्यनेमाः, सरकारं पिथनातःगु, मान्यता बियातःगु धकाः थःगु पनयात हे हाथ्याः बियाः तर्क यानाः थःगु तालं नखः हं जुइ । संस्कृति धइगु सरकारं धाय्वं बाय् सुनानं धाय्वं फरक जुइमखु । थःथःपिनि थःथः तालया संस्कृति दइ । सरकारं धाय्वं बाय् सुयां मयय्वं स्वयागुं संस्कृतिया दुगः त्वःथुले दइमखु । संस्कृति धइगु सुनानं दबाब बियाः क्वत्यवने ज्यूगु नं मखु, क्वत्यय्काः च्वनीगु नं मखु । थ्व हे वंशगत, जातिगत, वर्गीय स्वतन्त्रता व स्वायत्तता खः । नेवाःत मध्ये थौं थजाःगु खँपाखें तापाना वनाच्वंपिन्सं थःपिनि दथुइ भ्रम ब्वलंकेगु व ‘अबु मल्यू ब्वाःजु लीगु’ धइथें जुयाः नेवाः छवाः जुइत थाकुया वनाच्वंगु दु ।
म्हपुजां नेवाःत्व क्यनाच्वनी । उकिं थःगुपन मतंकेत नेवाःतय्सं न्ह्याथाय् वनाः च्वंवंसां म्हपुजा याइगु खः । नेवाःत कर्किया देसय् वनाः च्वंवंसां म्हपुजा याय्गु धइगु थःगु जातिया गौरव तय्गु खः, थःगु देस लुमंकेगु खः । म्हपुजा गौरवमय दिं जूगुलिं थ्वकुन्हुया हे दिं लाकाः नेपाल सम्बत् छ्यःबलय् तकं थ्व हे दिं ल्यःगु खः । थ्व म्हपुजा याय्गुलिं थःपिनि सन्तानयात पूर्खाया संस्कृतिपाखें प्रेरित याकेगु खः ।
विदेशय् वनाः च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्सं छगू हे देसया थीथी राज्य व थासंथासय् च्वंपिं जुयाः म्हपुजाया इलय् छथासं मुनाः म्हपुजा याय्गु याना वयाच्वंगु दु । थ्व नेवाः अस्मीता ल्यंकातय्त याःगु खः, अले नेवाःया पहिचान (म्हसीका) ब्वय्त याःगु खः धाय्फु । थ्व नेवाःया थःत्वया बांलाःगु भावना खः । नेवाःतय्सं थःपिन्सं म्हपुजा यानागुया भाव मथुइकाः नेवाः मखुपिं देशीविदेशीतय्त नं म्हपुजा यानाः गर्व ताय्कीपिं नं दु । नेवाःतय्सं म्हपुजा याइगु थःगु शक्ति सञ्चय यानाः थुलं तयगु खः । कर्पिन्त म्हपुजा याकाः शक्ति सम्पन्न याः जुइगु नेवाःतय्गु ज्या मखु । उकिं म्हपुजा याय्गु खः, याकेगु मखु । झीसं म्हपुजा याकाः धकाः मेपिं झीगु संस्कृतिइ दुहांवइगु नं मखु । कर्कियात म्हपुजा याकेगु व थःपिन्सं लँय् लँय् फलय् फलय् म्हपुजा याः जुइगु प्रचारबाजी जक जुइ । परिणाममूलक व उपलब्धिमूलक जुइमखु । नेवाःतय्सं म्हपुजा याइगुलिं नेवाःतुं जुयाच्वनीगु खः, उकिं न्ह्याम्हसिगु न्ह्याग्गुं संस्कृति कःघाय् मज्यू नेवाःतय्सं । कर्पिनिगु नगः हनीथाय् वनेगु धइगु मेगु हे, थःम्हं कर्किया नखः हं जुइगु धइगु मेगु हे ।
अजाःगु महत्वपूर्ण ‘म्हपुजा’ नखः हनीपिन्सं म्हुपुजाया लसताय् धकाः नेवाःपनं पिहांवंगु, थुगु नखःया भावनानाप सम्बन्ध मखुगु ज्याझ्वः यानाः थजाःगु गौरवमय नखःया हे अवमूल्यन जुइकथं जुया वयाच्वंगु नं खनेदयाच्वंगु दु । छगू विडम्बना, न्ह्याथेंयागु ज्याझ्वःयात नं सकारय् यानाः लिफःन्ह्यफः हे मस्वसे ल्यूल्यू वनीपिं नेवाःत दयावयाच्वंगु दु । थजाःगु व्यवहारं नेवाःतय् म्हपुजाया सन्देश क्वातुइ मफया वनाच्वंगु दु । नेवाःतय् म्हपुजाया सन्देश धइगु नेवाः राज्यया इतिहासया लुमन्ति खः । थ्व स्थापित विधिविधानया नखः खः । नेवाः छधीया छुमां अले माध्यम खः । म्हपुजाया दिं नेवाः विशेषताया सन्देशबाहक खः ।<eot>उमेरय् हदबन्दि मदुगु थुगु कासाय् कासामिपिनि ब्वति दुगु धेँधेँ बल्लालय् मुक्क ३२ म्ह कासामिपिन्स ब्वति काःगु दुसा फाइनल कासा कार्तिक १६ गते जुइगु संयोजक नापंं मण्डला ब्याडमिन्टन समुहया अध्यक्ष भाजु देवेन्द्र प्रधानं झीगु डट कम लिसेया खँल्हाबल्हाय् जानकारी बियादिगु खः ।
प्रधानया कथं थुगु ज्याभ्वःलय् थुगु भेगया उत्कृष्ट कासामिपिं राजकुमार पोखरेल व सविन श्रेष्ठ न ब्वति काःगु दु ।
कासामिपिनिगु मनोबल, शारिरीक चुस्तता व थःथःधैगु भावनायात ब्वलंकातयेत न्ह्याकुगु थुगु मण्डला आन्तरिक ब्याडमिन्टन प्रतियोगिता २०७५ य् उत्कृष्ट कासामिपिनित प्रमाणपत्र, ट्रफी नापं नगद पुरस्कारया व्यवस्था न यानातःगु दु ।<eot>ओलम्पस क्लबया नायः पवित्र बज्राचार्यया नायसुइ न्ह्याःगु उगु ज्याझ्वलय् मू पाहाँ जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठजुं प्रा शाक्यया “वय्कःपिन्त लुमंकाबलय्” (निगूगु ब्व) सफू विमोचन यानादिगु खः ।
थ्व सिबें न्ह्यः ने.सं ११२८ स न्हापांगु खुसिइ २८ म्ह व्यक्तित्वपिनिगु समाजसेवा व योगदानयात कदरयाना वय्कःपिन्त लुमंकाबलय् धकाः सफू पिथने धुंकूगु दु ।<eot>तिग्रिस खुसि मध्यपूर्वया छगू मू खुसि ख। थ्व खुसिया सिथय् दकलय् न्हापांगु मनुया लहनाय् छगू पलिस्था जूगुलिं थुकियात लहनाया क्रेदल नं धाइगु या।<eot>बुँज्या बुँइ थी-थी प्रविधि छ्येला खाद्य व मेमेगु वस्तु विशेषकथं कच्चा पदार्थ उत्पादन नाप स्वापू दूगु छगू आर्थिक क्रियाकलाप ख। बुँज्या लहना विकासया छगू मू कारक ख। थुकिलि पशुतयेत आर्थिक लाभया निंतिं लहिनिगु व स्वांमातयेत निश्चित थासय् ह्वयेकिगु आदि ज्या जुइ। प्राचीनकालय् थन्यागु ज्यां खाद्यान्नया उत्पादन अप्वयेकाबिल। थुकिया लिच्वःया कथं यक्व जनघनत्त्व व स्तरीकृत समाजया विकास जुवन। बुँज्याया सीकेज्यायात बुँज्या विज्ञानया कथं नालिगु याइ।<eot>मू पाहाँ डंगोलं थःगु खँ तयेगु झ्वलय् ” ज्यां ज्या स्यनाबि सा, खँ खँ स्यनाबि” धासें मसान जिर्णोद्धार समितिं न्ह्याकुगु शब बाहन सेवायात कयाः थौंकन्हेया आधुनिक समाजय् समाजसेवा सितिकं यायेगु मखु थुकिइ छुं भचा ग्वाहाली कासें सेवा बिमा धयादिल । लिसें न्हूदँया लसताय् भिंतुना बिइगु झ्वलय् उँसाय् सुथां मलातकि वासः याये फय्मा, न्हि छछा नयेत सुहें द्यां मलाय्माः व छजू पुनेत गनं ल्हाः फये म्वालेमाः जिगु थ्वहे भिन्तुना धयादिल ।
नायः भाजु धनबहादुर महर्जनं थुगु दँय् शव वाहन न्ह्याकागु, लः त्वंकेगु थाय् यात बांलाकागु, म्वः ल्हुइगु थाय दयेकागु, जम्बुद्दिपया थःगु ज्याकुथिइ मिटिङ्ग हलया निर्माण यानागु, सम्झना नर्सरी पाखें वःगु स्वां मांया बगैंचा दयेकेगु ज्या क्वचाःगु जुसां आः वइगु दँय् दाची अपाया ध्वाखा दयेकेगु, छचालि च्वंगु पखाः भिंकेगु व दुःख च्वनेत ट्रस दयेकेगु ग्वसाः दुगु खँ न्ह्यथनादिल ।
८१ गु थिथि गुथिया दुजःपिंस ब्वति काःगु थुगु ज्याझ्वलय् दुजः बुद्धि नारायण महर्जनं चाया भाजं न्यायेग तनावंगुयात च्यूता कासें २ गः सिजया भाजं नायःयात लःल्हागु खः ।
थुगु ज्याझ्वःलय् डा. अंजिरमान महर्जनं लसकुस यानादिगु खःसा भाजु सूर्य बज्राचर्यं समितिया वार्षिक प्रतिवेदन न्ह्यब्वगु खः । अथेहे भाजु अष्टनारायण महर्जनं आयव्यय विवरण प्रस्तुत यानादिगु खः ।
ज्याझ्वलय् सल्लाहकार भाजुपिं रामबहादुर महर्जन, गोविन्द महर्जन व प्रा. सुवर्ण शाक्यजुं थःथःगु नुगः खँ तयादिगु खः ।<eot>उगु इलय् शुक्रराजं नेपाल प्रजा परिषद् पार्टि स्थापना यानाः राणाशासन विरुद्ध अभियान न्ह्याकूगु खः । थुगु हे पार्टिपाखें राणाशासन विरुद्ध क्रान्ति यायेत मेपिन्त तकं प्रेरीत याःगु खः ।
राणा शासनया विरोधय् सः तःगु हे हुनिं विसं १९९७ माघ १० गते शुक्रराज शास्त्रीयात येँया टेकुइ दुगु क्वंसिमाय् यख्खाना स्यानाब्यूगु खः । व धुंकाः माघ १३य् सिफलय् धर्मभक्त माथेमायात यख्खाःगु खः ।
निरंकुश राणाशासन विरुद्ध सः ल्ह्वनाः थःगु जीवन तकं बलिदान बियाः देश व जनताया नितिं प्रजातन्त्र हयेत व हे प्यम्ह सहिदपिन्सं ब्यूगु योगदानयात लुमंकुसें सहिद दिवस हनेगु याःगु खः । थौं सहिद दिवसया झ्वलय् देयन्यंक थीथी कथंया ज्याझ्वःत यानाच्वंगु दु ।
लिपांंगु इलय् राज्यं हरेक घटना, दुर्घटनाया मृतकपिन्त तकं सहिद घोषणा यानाः धात्थेंया सहिदपिनिगु अपमान यात धइगु कुंखिना जनमानसय् अप्वयावंगु दु ।<eot>येँ कौलाथ्व अस्तमि । १८ दँ न्ह्यँ बेलायतय् दकलें न्हापा म्ह-पुजा हंगु पासा पुच: गुथि युके लण्डन थुगुसि हाकनं छक्व इतिहास च्वयेत: चू ला:गु दु। वंगु शनिबा: आश्विन २७ गते लण्डनय् थिथि थासय् च्वनाच्वंपिं ७०म्ह स्वया अप्व संस्कृतिप्रेमी नेपामिपिंत मुंकाः गुथिं दकलें न्हापा मोहनि नख: हन।
दशैं नापं हे लाइगु मोहनि नख:या नेवा: समुदाय दुने यक्व महत्व दु। यक्व नेपामिपिं च्वनावयाच्वंगु लण्डनया अल्पर्टन शहरय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् गुथिया निम्ह न्वकु मयजूपिं मेनका श्रेष्ठ व रुक्मणी मानन्धर नं लसकुस न्वचु बियादिल। निदँ जक: क्यंम्ह मचानिसें ७० दँया वृद्धं तकं ब्वति कइदीगु उगु ज्याझ्वलय् ल्यूँ-छ्यान्जे भाजु अनिल महर्जनं ज्याझ्वया बारे जानकारी बियादीगु ख:सा मू-छ्यान्जे भाजु संदीप श्रेष्ठ व कासा छ्यान्जे भाजु सुमीर बज्राचार्य नं नेवा: व खय् भासं थिथि म्ये हालादिल।
गुथिया नाय: भाजु संयुक्त श्रेष्ठ नं बेलायतय् च्वनाच्वंपिं नेपामितय्‌गु छेँज: पिंसं थ:गु संस्कृतिया बारे सिइकेमागु खँ कनादिल। ज्याझ्वलय् ब्वतिकाइपिंसं लपतय् नेवा: भ्वय् नया न्ह्येपुइकादिलसा थिथि नसाया नितिं ग्वसा खल:यात ‘म:म: एण्ड रोटी’ ब्राण्डया भाजु बिनोद बराल व भाजु नरेश शर्मा न ग्वाहालि यानादिगु जुल। थुगु ज्याझ्व: सुथां लाक क्वचायेधुंका गुथिं थ्व हे वइगु नोवेम्बर ११ तारीख आइतबा: कुन्हु लण्डनया ओकिंगटन म्यानर स्कूल, वेम्बलीई न्हिनसिया ५ता ईलय् थुगुसिया म्ह-पुजा व नेपाल संवत् ११३९ न्हू दँ हनेगु घोषणा यागु दु।<eot>शहीद दशरथ चन्दया ११६औँ जन्मजयन्तिया अवसरय् राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप), त्रिपुरेश्वरय् च्वंगु दशरथ रङ्गशालाया प्राङ्गणय् शहीद चन्दया झ्वाताः दुगु थासय् जुगु ज्याझ्वलय् सन्दीपसहित क्षेत्रगत रुपय् न्याम्ह व पारापाखें निम्ह कासामिपिन्त नगद पुरस्कार ब्यूगु दु।
अथेह पाराय् ह्विलचेयर क्रिकेटया हिमाल अर्याल व पारा तेक्वान्दोया रञ्जना धामीयात न‌ पुरस्कृत याःगु दु । ट्रष्टं २०६२ सालनिसें कासामिपिन्त पुरस्कृत यायेगु याना वयाच्व‌ंगु खः ।<eot>नेपालभाषाया “लहना वाःपौ” न्यादँ क्यंगु लसताय् म्हिगः छगू ज्याझ्वः यानाः थी थी ख्यःया खुम्ह व्यक्तित्वयात हंगु दु ।
मूपाहाँ शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं नेपालभाषा ख्यःया नितिं जीवन पानावंपिं हस्तीपिन्त लुमंकुसे वय्कःपिं थुगु ज्याझ्वःलय् दुथ्याःगु खःसा अतिकं लय्ताइगु खँ कनादिल । अथेहे ज्याझ्वलय् सम्मानित जुयादीपिन्सं नं थःथःगु नुगः खँ तयेगु झ्वलय् लहना वाः पाैया पुचःयात भिंतुना नं बियादीगु खः ।<eot>भारतया विहारय् अलपत्रय् लानाच्वंपिं न्हय्म्ह नेपाली मस्तय्त गैरसरकारी संस्था छोराछोरी नेपालं उद्धार यानाः यलय् हःगु दु । भारतया विहार राज्यया छपरा व मुजफ्फरपुरय् च्वंगु बाल गृह तथा बालिका गृहपाखें उपिं न्हय्म्ह मस्तय्त केन्द्रीय बाल कल्याण समिति, हरिहरभवनया पहलय् गैरसरकारी संस्था छोराछोरी नेपालं शुक्रवार उद्धार याना येँ हःगु खः ।
दिल्लीइ ज्या यायेत धकाः छेँपाखें बिस्यूवंपिंन्त छपरा रेल्वे स्टेशनया रेल्वे प्रहरीं नियन्त्रणय् कयाः बालगृहलय् तइतःगु सूचंया लिधँसाय् उगु थासं उद्धार यानाः येँ हयागु छोराछोरी नेपालया कार्यक्रम संयोजक अनिला डंगोलं जानकारी बियादीगु खः । मेपिं स्वम्ह मस्त मध्यय् निम्ह छेँ ज्या यायेया निति‌ं अन थ्यंगु खःसा छम्ह दाजुम्ह नापं बिस्यूं वनेगु झ्वलय् लँपुइ छखे लाना अलपत्रय् लाःगु खः ।
आः उपिं मस्तय्त छोराछोरी नेपालया गोदावरी तौखेल स्थित अस्थायी सेल्टरय् संरक्षणय् तयातःगु दु । संयोजक डंगोलं संस्थाया नियम कथं उद्धार याना हयापिं मस्तय्त पुनस्र्थापनाया नितिं छवाः तक सेल्टरय् हे तयेगुया लिसें माःगु कथं मनोसामाजिक काउन्सिलिंग यानाः छेँजःया जिम्माय् छ्वयेगु धाःगु दु ।
मस्त छेँया लकसं व गरिबीया कारणं हाकनं बिस्यूं वनेफुगु खँयात बिचाः यानाः छेँजःयात जिम्मा बिइ न्ह्यः उमिगु परिवारिक अवस्थाया नं मूल्यांकन यायेमानिगु खँ धयादिगु दु ।
छोराछोरी नेपालं वंगु ३दँ निसें भारतय् अलपत्रय् लानाच्वंपिं मस्तय्गु उद्धार यानावयाच्वंगु दु । २०७३ चैतय् नं संस्थापाखें भारतया दरभंगा व मुजफ्फरपुर बाल गृहलं केन्द्रीय बालकल्याण समितिया पहलय् ३३ म्ह मस्तयत उद्धार याःगु खः । संस्थां थौं तक १२२म्ह मस्तय्त उद्धार यानाः छेँय् लित छ्वःये धुंकूगु दु ।<eot>सिम्चौर (अंग्रेजी:Simchaur), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४६१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं सिम्चौर यागु जनसंख्या ३०३१ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>ट्युनिसिया उत्तरी अफ्रिकाया छगू अरब राष्ट्र ख। थ्व देय्‌या अरबी भाषाय् नां अल्जम्हूरीयाह अत्तूनिसीयाह (الجمهرية التونسية) वा तूनिस ख। थ्व भूमध्यसागरया सिथय् ला। थ्व देय्‌या पूर्वय् लिब्या व पश्चिमय् अल्जेरिया ला। देय्‌या ४५% बुँ सहारा मरुभूमिइ ला व तटीय बुँ बुँज्याया निंतिं छ्येलिगु या। रोमन इतिहासय् ट्युनिसया नगर कार्थेज छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌ ख।<eot>येँ, कछलाथ्व पारु । नेपाल संवत् न्हूदँ कुन्हु साइकल रयालि यानाः भिंतुना इनेगु पुलांगु परम्परायात निरन्तरता बिइगु कथं थौं असं कमलाछिनिसें छगू साइकल रयालि जुल ।
थौं सुथय् कमिलाछि कुनय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् उपमेयर हरिप्रभा खड्गीं उगु रयालिया उलेज्या यानादीगु खः । उगु झ्वलय् वय्कलं साइकल गयेगु धइगु नेपाःयात आत्मनिर्भर यायेगु, वातावरणयात स्वच्छ यायेगु व थःगु हे उसाँय् भिंकेगु ज्या खः धयादिल । वय्कलं काठमाडौं महानगरपालिकां येँय् साइकल यातायातयात व्यवस्थित व सुरक्षित यायेगु कुतः यानाच्वंगु नं न्ह्यथनादिल ।
रानीपोखरी कर्नर टिम (आरसीटी) फ्यान क्लबया ग्वसालय् जूगु उगु र्यालि येँया तिंख्यः, यलया कुपण्डोल, मंगलबजाः, बालकुमारी जुयाः ख्वपय् क्वचाल । रयालिया झ्वलय् यल व ख्वपया थी थी थासय् ख्यें सगं नं बिउगु व त्वाः त्वालय् परम्परागत वसतं पुनाः लसकुस यायेत स्थानीय मनूत च्वनाच्वंगु खः ।
ज्याझ्वलय् थ्यंमथ्यं द्वःछि मनूतय्सं ब्वतिकाःगु आयोजकं धाःगु दु । धार्मिक व सांस्कृतिक महत्त्वयात संरक्षण व प्रवद्र्धन यायेत रयालि यानागु नं क्लब धाःगु दु । आरसीटीं दकलय् न्हापा १०९० न्हु दँ कुन्हु साइकल रयालि न्यायेकूगु खः । दथुइ दिनावंगु रयालि हाकनं थुगुसीनिसें नियमित याये त्यंगु जुल ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.१६९९२१ उत्तर व देशान्तर १२१.०७५५८६ पश्चिम खः (40.169921° N 121.075586° W)। थ्व थासे १९९४४५१ वर्ग मिटर (०.७७००६२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पञ्जाबी भाषा छ्गु भाषा खः। थ्व भाय् भारत व पाकिस्तानय् लाइगु पञ्जाब ख्यलय् ल्हाइगु या। थ्व भाय् हलिमय् करिब १३कोटी मनूतेसं ल्हाइगु या। थ्व भाय् हलिंया १०गूगू दकलय् अप्व ल्हाइगु भाय् ख।[५][६] थ्व भाय् भारत व पाकिस्तानय् दूगु पञ्जाब क्षेत्रया आदिवासी पञ्जाबी जातिया मनूतेगु मांभाय् ख। पञ्जाबी पाकिस्तानय् दकलय् अप्व छ्येलिगु भाय् ख। नापं, थ्व भाय् भारतया ११गू दकलय् वृहद भाय् ख। सकल भारतीय उपमहाद्वीपय् थ्व भाय् हिन्दी व बंगाली धुंकाया दकलय् वृहद भाषा ख।
पञ्जाबी भाषाया यक्व भाषिका दु। थ्व भाय्‌या मू भाषिकाय् माझी भाषिका, झंगोची/झांगवी, जंगली/रचनावी, थालोची, शाहपुरी, धनी, पोठोहारी/पहाड़ी, हिंदको/कोहाटी, छाछी, जंडाली, मुलतानी/सराइकी, डेरावाली, रिआसती, घेबी, डोगरी, जाफ़री/खेतरानी, बागड़ी, बहावलपुरी, चंबिआली, मलवई, दुआबी, पुआधी उपभाषा आदि मू ख। पञ्जाबी भासय् आधिकारिक भाय्‌या रुपय् माझी भाषिकायात छ्येलिगु या। "माझा" धाःगु खँग्वःया अर्थ मध्य वा दथु ख। पञ्जाबया न्यागु खुसिइ दथुइ लाःगु रावी व ब्यास खुसिया दथुया थाय्‌यात माझी धाइ। थ्व थाय्‌या भाषिका माझी ख। थ्व भाषिका भारतया पञ्जाब व पाकिस्तानी पञ्जाबय् ल्हाइगु या। भारतीय पञ्जाबय् माझी भाषिका अंम्रितसर, गुरदासपुर, फिरोज़पुर जिल्ला आदि थासय् ल्हाइगु या।
थ्व भाय् गुरमुखी व शाहमुखी लिपिइ च्वइगु या। गुरमुखी लिपि देवनागरी व नेपाललिपि नाप ज्व। थुकिया छुं दसु थ्व कथं दु-<eot>इ हिलाच्वंगु दु अले मनूतयगु बीचा नं । आ व इ मखे धुंकल गबले छम्ह मिसा व मिजं पासा जुइ फइमखु धाइ । आ उपिं पासा जक मखु बेस्ट फ्रेन्ड नं जुइ । थौं कन्हय् छम्ह मिसा व मिजं पासा जक जुइला धका न्यनेगु बेमानी जुइ । छाये धासा थौं कन्हय् गनं मिजं तयेगु जक पहुच दयाच्वंगु खः आ मिसात हरेक क्षेत्रय् थयागु शसक्त भूमिका न्ह्यब्वया च्वंगु दु । मिजं व मिसा नापं ब्वनी, नापं ज्या याइ अले गुलीला पासाया कथं जक नं नापं च्वनी ।
मिजं व मिसा नापं ज्या याइ, नापं ब्वनी । छम्हेस्या मेम्हेसित थगु नुगया खँ त प्वंकी । समाजं पनातगु छुनं खँ त दु बुलुहुँ उमिसं चिका हयाच्वंगु दु । लैंगिक आधारं भेदभाव यायेगु आःनं जुसां मिजं व मिसायागु फ्रेन्डशीपयात न्हापा सिवें सामान्य पाखेँ स्वयेगु याना च्वंगु दु । मिजं व मिसातय्सं नं फ्रेन्डशीप याता अप्वहे सरलता कथं कया च्वंगु दु । आम मध्यमवर्गीय परिवारय नं उमिगु सम्बन्ध स्वीकारे यायेगु अप्वया च्वंगु दु । अयनं थ्व विचा न्हापा निसें वयाच्वंगु खः कि छम्ह मिसा व मिजं पासा जक जुइ फइ मखु । अले थौं कन्हय् नं आःपालं आपा मनूतयसं थगु नुगलय् थ्व खँ तयाच्वंगु दु कि छम्ह मिसा व मिज पासा जक जुइ फइमखु धका । थ्व धापुयात मानेयाइपिंसं धाई कि निम्ह अखः लिङ्गयापिं जुइ । वहे जुया निम्हेसिया प्रति आकर्षिक जुइगु स्वाभाविक खः । निम्हेसिया दथुइ फ्रेन्डशीप जुइधुंका अन मतिना अले सेक्स जुइ धइगु उमिगु आशंका खः ।
समाज, चाहे व गां जुइमा वा शहरय्, अप्व थें मनूतयसं मिसा व मिजंयागु फ्रेन्डशीप यात पचेयाये मफु । न्ह्याबलयनं उमिगु सम्बन्धया खँय् उमिसं वैचारिक मंथन यानाहे च्वनी । उमीगु मनय् थ्व खँ दया च्वनीकि थुपिं निम्हेसिया दथुइ छुनिं छुं दु धका ।
सम्बन्ध न्ह्यागु हे जुइमा विश्वासया आधारय् जुइ । तर, थ्व सम्बन्ध मिसा व मिजंया पासाय् वल धासा खँ भचा मछिना वनी । छाय् थें मस्यु गुली मनूतयत थ्व सम्बन्ध यइ मखु । उमिगु मिखाया धु थें जुइ मिजं व मिसाया पासाया सम्बन्ध । मिजं व मिसा पासा जक जुइ फइ धइपिं यक्व दयावया च्वंसा थ्व न्ह्यसः सुचूक्क हे चाहि मसिधःनी ।
थौंकन्हय् मनूतय्सं हरेक सम्बन्धयाता थगु सोच व आवश्यकता अनुसार बदले याइ । थन खँ जुवा च्वंगु दु पासा यागु गु छगु तसकं हे बांलागु सम्बन्ध खः । गुकियु क्वाःन दकसित लुमुन्की । अले जुन सम्बन्ध वंश वा परम्परां पाखें दइमखु, बरु झिसं थम्हं तु ल्यइ । पासाया सम्बन्ध हरेक किसिमयागु भेदभावं तपाक्क जुइ । दकलय् यचू, जाति–धर्म नापं थुकिगु छुन स्वापु दइमखु, धनी गरिबं थुकेत गुबलय्नं थिइफइ मखु । अयसां थ्व सम्बन्धयात लिङ्गयागु आधारय् छाय् भेदभाव याइ? पासा सिर्फ पासा जुइ । पासायागु सम्बन्धय् थ्व न्ह्यःस गबलय् नं उचित जुइ मखु कि पासा मिसा खः कि मिजं ।<eot>न्हिच्छियंकं नेपालभाषाया ब्वमिपिनिगु गतिबिधि दयाच्वंगु उगु ब्वज्याय् नेपालभाषाया थी थी प्रकाशन उपलब्ध दुगु खःसा ब्वमिपिनि ल्यत्तुल्ययाः सफू न्यायेगु ह्वःताः चूलाःगु खः ।
सफू ब्वज्याया झ्वलय् कलाकारपिन्सं म्ये नं हाःगु खःसा साहित्यकारपिन्सं चिनाखँ, बाखं आदि नं वाचन यात ।<eot>उगु ज्याझ्वलय् कवि वैद्यं लःलः खः चिनाखँय् छ्यलादीगु विम्वयात कयाः प्रोफेसर श्रीधर लोहनीं कुलेगु नापनापं उगु चिनाखँ मुना सफूया बारे ध्वाथुइकादिल ।
ज्याझ्वलय् भाषा ह्यःमि, कवि, साहित्यकारपिसं ब्वतिकयादीगु खः । ज्याझ्वलय् ब्वतिकयादीपिनिगु न्ह्यसःया लिसः ब्युसे नुगः खँ तयेगु झ्वलय् थुगु सफू लःया बारे जक च्वये धकाः च्वयागु मखु । चिनाखँ च्वयेगु झ्वलय् लःयात कया च्वयातयागु चिनाखँ तःपु खनेदये धुंकाः पासापिसं लःया बारे च्वयातःगु चिनाखँ जक मुना छगू अलग हे सफू पिथनेगु साहुति कथं पिथनागु खँ कनादिल । कवि बैद्यं थःगु जीवनय् जूगु घटना, मेपिनिगु जीवनय् जूगु घटना गथेकि मनूतय्सं वा वइबलय् थीथी आकारयागु थलबलय् वाति फइगु, वा वइबलय् न्ह्यःकंझ्यालय् लाःगु लः न्हाय्कने थायेमफयाः ख्वविथें सुलुलुलु बाः वंगु लू स्वयाः च्वयागु खँ न्ह्यथनादिल ।<eot>ध्वांय् धागु छगू देय् वा संस्थानयात म्हसीकेयात देकातगु छगू कथंया छाप ख। थ्व छाप कापते वा भोंतय् देकिगु जुइ।
म्याग्नेजियम छगू रासायनिक तत्त्व ख। थ्व तत्त्वया चिं Mg, परमाणु संख्या १२ व सामान्य अक्सीडेशन संख्या +२ ख। थ्व क्याल्सियम व बेरियम थें हे छगू एल्केलाइन अर्थ धातु [२] ख व पृथ्वीइ ८गु बहुल उपलब्ध तत्त्व व भार अनुपात कथं पृथ्वीया २% भार दयेकी, [३] व सकल ब्रह्माण्डय् ९गु दकले बहुल तत्त्व ख। [४] [५] थ्व तत्त्वया बाहुल्य सुपरनोभा नगुइ स्वंगु हेलियम नाभिका कार्बनय् शृंखलागत क्रमय् स्वाइबिले थ्व तत्त्वया निर्माण जुइगु तथ्य नाप स्वा। थ्व तत्त्व आयनया लखे तच्वलं स्वाइ। अतः, समुद्रय लखे थ्व तत्त्व ३गु बहुल घुलित तत्त्व ख। [६] मैग्नीशियम सकल जीव जंतुनापं मनुया निंतिं नं उपयोगी तत्त्व ख। थ्व जःया स्नोत ख व च्याइबिले तुयु जः उत्सर्जित याइ। थ्व मनुया म्हय् दइगु ५गु मू रासायनिक तत्वय् छगू ख। मनुया म्हय् दूगु ५०% मैग्नीशियम कवंय् दै व ल्यं दूगु म्याग्नेसियमं म्हया थी-थी शरीर जैविक प्रकियाय् ग्वहालि याइ।
छगू स्वस्थ आहारय् थ्व तत्त्वया पर्याप्त मात्रा दै। थ्व तत्त्वया अधिकतां अतिसार व न्यूनतां न्यूरोमस्कुलर समस्या खनेदै। मैग्नीशियम वांगु हःदूगु ल्वसाय् दै। [२] थ्व तत्त्वया खोज सर हंफ्री डेवीनं १८०८य् यानादिगु ख। डेवीं वास्तवय् धातुया छगू अक्साइड मालादिगु ख, थ्व हे लिपा छगू तत्त्व धका प्रमाणित जुल। छगू मेगु मान्यता कथं मैग्नीशियमया खोज १८गु शताब्दीया मध्यय् जूगु ख। अथे ला थ्व तत्त्वया छगू यौगिक एप्सम लवणया खोज १७गु शताब्दीइ हे जुइधुंकुगु ख व थ्व लवण आः नं छ्यलातःगु खने दु। थुकिया छगू मेगु यौगिक मिल्क अफ म्याग्नेसियाया नामं नांजा। म्याग्नेसियम मेमेगु तत्वत नाप अपुइक हे अभिक्रिया याना यौगिक दयेकेफु, थ्व कारणं थ्व प्रकृतिइ न्ह्याबिलें यौगिकया रूपय् दयाच्वनि। समुद्रया ल म्याग्नेसियमया छगू तःधंगु स्रोत ख। अतः, यक्व धातु-शोधक कंपनितयेसं थुकियात सागरं शोधित याना उद्योगय् छ्यलि। विलयनय् थ्व वह थें न्यागु तुयु व भारय् अपेक्षाकृत यांगु जुवनि। [२] धातु रूपय् थ्व विषालु मजु, तर छ्वेकेबिले थुकिलिं विषालु प्रभाव त्वति। अतः, क्वागु मैग्नीशियम छयलेबिले न्ह्याययात सावधानीं तपुइमा। मैग्नीशियम यांगु तत्व जुसां सिक्क बल्ला। थ्व कारणं हे थुकियात मिश्र धातु व अंतरिक्ष उद्योगया निंतिं छ्यलिगु या। उच्च क्षमताया स्वचालित ज्याभःय् नं थुकिलिं ज्याब्यु।<eot>येँ । भारतया अद्वीतिय विश्व सम्पदा ताजमहल दूगु आगराया लिसें राजस्थान व उत्तर प्रदेशय् बुधबार धू ल्वाकज्याःगु वाफय् वयाः थ्यंमथ्यं सछिम्ह मनूत सिइगु दु ।
अथे हे प्रतिघण्टा १३० किलोमिटरया गतिइ वःगु थ्व वाफसं ताजमहलया छगू मिनार न्हापं स्यंकूगु दु । अनया १२ फिट तजाःगु मिनार कुतुं वःगु दु ।
थ्व राज्यया लागय् धू दूगु वाफय् ला वइगु हे खः तर थपाय्जि मात्राय् वःगु अले उकिं मनूतय्त थुभनं प्रभावित याःगु धाःसा यक्व लिपा तिनि खः । अनया विपद व्यवस्थापन सचिव हेमन्त गेरां बीबीसीयात थ्व थासय् २० दँ दुने थुभनं वाफय् वःगु मसिउगु धाःगु दु ।<eot>छिं जव किस यायेगु गुलि फाइदाजनक दु धका सिइ, अले छिं छिगु पाटर्नरयात किस यायेगु बहाना माला जुइ । किस यायेगु फाइदा छु छु दु थन न्ह्यबयातःगु दु ।
सेक्सं छिगु नुगः बल्लाकीगु जक मखुकि आत्मसम्मान व विश्वासयात ब्वलंकेत नं उतिकं हे ग्वाहालि याइ । किस यायेगु सेक्सया अहम क्रिया खः । अले सेक्सया इलय् किस यायेगु छगू न्ह्यइपुगु अनुभव खः ।
किस यायेबलय् ख्वाःया चमक नं अप्वइ । किस यायेबलय् ख्वाःया स्वीगू मसल्सं ज्या याइ । उकिं याना ल्याय्म्ह खनेदयाच्वनी ।
किस यायेबलय् एन्डोफिन्स व एन्ड्रोफिन्स धाःगु हार्मोन पिहांवइ । थुकिं छगू बिस्कं कथंया लसता महशुस जुइ । छुं कथंया डिप्रेशनय् दुसा साइक्राय्ट्रिस्ट नापलानाः वासः नयेगु पलेसा किस यानादिसँ ।
न्हिछि ज्या यानाः त्यान्नुइ, उकिया कारण खः – कोर्टिसल हार्मोन । थ्व हार्मोनयात स्ट्रेस हार्मोन नं धायेगु या । किस यायेगु इलय् शरीरय् थ्व हार्मोनया लेभल म्हो जुइ अले इम्युन सिस्टम व न्ह्यपु नं बलाना वइ । उकिं तनाव म्हो यायेगु खःसा थः पाटर्नरयात किस यानादिसँ अले तनाव म्हो यानाः याउँक च्वनादिसँ ।
उगु हे कथं थुगुसिइ मानन्धर समुदायं पिएचडि, एमबिबिएस, झिगू व नितगिं अले एसइइ तगिमय् ताःलापिन्त नं अन हनेगु ज्या जुल ।
वथें हे थ्व हे लसताय् जूगु शम्भुमान ककाभाइ बसुनधरा लुमन्तीकोषपाखें जूगु याकः मचा म्ये धेंधेंबल्लाकासाय् व टेबलचेस, टेबलटेनिस, मचा ब्वाज्या ताः लाःपिन्त सिरपाः व दसिपौ नं उगु हे झ्.वलय् इनेगु ज्या नं जुल ।<eot>उगु कासाय् रणेन्द्र मान्धर (ज्वाला), सुरेश शाक्य, रबि महर्जन, राजुराम श्रेष्ठ, महेश कुमार बज्राचार्य सुर्ज रंजित व रिदेश शाहीया पुचः ल्या १ प्यंगूगु थासय् लागु खः ।
उगु ज्याझ्वलय् न्हाप व ल्यू लापिं कासामिपिन्त जीवनराम श्रेष्ठ व इश्वरमान डंगोलं सिरपा लःल्हानादीगु खःसा स्वंगु व प्यंगु थासय् लापिं कासामिपिन्त राजा शाक्य व क्लवया नायः मधु सुधन मानन्धरं सिरपा लःल्हानादीगु खः ।<eot>“पासा झीगु अनन्त यात्राया थ्व न्हापांगु पलाः खः , न्हापांगु यात्राया शुरुवात हे ...” जिगु खँ पुवने मलावं हे – तर, थ्व जि पाखें जुइमखु – वं थःगु क्वःछिना कन –जुइ मखु जुइ मखु जुइहे मखु । थुलि धयाः व थुकथं च्वन – यत्थे सिइ दु व थःगु निर्णयं देग लिचिली मखुत ।
नेवाः देय्यात म्हसीका वयाच्वंगु नेपाःया थीथी जात जातीया हलिमलिलय् व थीथी कला संस्कृति ब्वया वयाच्वंगु थीथी बाजंतः मध्य् छगु एतिहासिक बाजं” नाय्खिं बाजं ” न खः । नाय्खिं खँग्वयात वाला स्वय्बले नाय् खँग्व व खिं खँग्व समायोजन ९नाय्ंखिं.नाय्खिं० जुया नाय्खिं जुयावगु खने दु । अथे हे ” नाय्” खँग्वया उत्पति नायः खँग्व न अपभ्रंस जुया नाय् जुयावगु खने दु । नायः खँग्वं अपभ्रंस जुया नाय् गथे जुवन धइगु खँय् झीसं वाला स्वय्वलय् थ्व “नायः“ खँग्वयात न्हाय् खरुं जुपिंसं उचारण याय्बलय् बाय् उचारण याईवलय् न्हाँसं थोया “नाय् “ जुवंगु जुइफु । अलय् थ्व नाँथे स्वरं नाय् जुवंगु खग्वयात हे सिकं बाय् मसिकं सकसिन नाय् हे धया वगु जुइमा ।<eot>झीगु संवाददाता येँ, कछलाथ्व सप्तमि । स्वनिगःया नेवाःतय्गु कलाया छगू विशेषता कथं म्हसिका कयाच्वंगु पौभाः या नांजाःम्ह कलाकार दीपक कुमार<eot>थथे हे जुयाः थुगुसिइ जिं यक्व न्हून्हूगु खँत नं स्वये खन – जिगु न्ह्यःने गथांमुगःचित छ्वालि क्यंगु नं खन, गुलां भोटो क्यंगु नं खन । म्वाना जक च्वंसा छु छु स्वये दइतिनि धाइगु धाथें खः खनी । आः ख्वपय्तय्सं व यमितय्सं जितः सालायंकूगु स्वयेत नं तःदँ पिइमालीमखुत जुइ ।
छु धाये, द्यःया सर्बय् नइम्ह गुथि संस्थानं नं याःगु हे खः । न्हिं न्हिं सुथय् ९ बजे जुलकि तःबहालय् हाजिर याः वनेमाः उमि । धर्म धलय् कर्म कपालय् जूगुलिं ज्या याइपिं बाराहीत व यँवाःतय् नं थौंकन्हय् खः दयेके धालकि छाः किलं ल्हातिइ छाइगु । दोष ठेक्कापट्टायागु नं मखु – सारा देश हे ठेक्कां चलेजू, जिगु खः दयेकेगु चलेमजुइ धइगु खँ मखु । आः ला जिगु जात्रा वलकि जि म्हय् जिउ मदु – ग्वःकः ग्वःकः द्यवं हे फयाकाःथें च्वंक बचय् जुइधुन – न्ह्याबलें जुइ ला?
अथेसां जिकय् छगू उपाय दु । नगरपालिकायात धयाः दँय्दसं जिगु जात्रा न्यायेकेत छगू टेण्डर पिकयादिसँ । द्यः हयेगु, खः दयेकेगु, देय् चाःहीकेगु , जावलाभ्वय् न्यायेकेगु, प्वाकलं क्यनेगु व लित यंकेगु ब्याक्कं ज्या व कम्पनीयात बियादिसँ । अले जात्रा ज्वःछि जूगु कमाइ बुंगया पान्जुत, बाराहीत, यँवाःत, क्रेन, बुलडोजर थुवाःतय्त व नगरपालिकायात भागं थछि इनादिसँ । बरु थ्व टेण्डर नेवाःतय्त मलाकुसे खय्त बाय् मरस्यातय्त लाकूसा बांलाइ – छाय् धाःसा उमिगु ज्या क्वातु, इलय् नं सिधः । सत्ते सत्ते, जितः छुं हे म्वाः । गंगु प्यारा व प्लाष्टिकया स्वां दुसा गाः । व स्वयाः ला नखुइ थ्यने न्ह्यः जिगु म्ह जक कुचा मजूसा गाः ।
(बुंगद्यः क्वःदःगु सन्दर्भय् च्वयातःगु थ्व ध्याचु च्वसु सन्ध्या टाइम्सय् २००० अगष्ट ६ कुन्हु पिदनेधुंकूगु थन हाकनं साभार पिथनागु जुल )<eot>“सन्ध्या टाइम्स” न्हिपति बुखँ ब्वनेखन येँया कान्तिपूुर एफएमय् न्हयाका वया च्वंगु नेपालभाषाया ज्याझ्वः दीगु जुल । अले थ्व हे खंयात कयाः एफएम न्यनामिपिनिगु पुचः भिन्तुना खलः व नेवाः पत्रकार राष्टिय दबूपाखें कान्तिपुरय् वनाः नेपालभाषाया ज्याझ्वः बन्द जुगु कारण अले नेपालभाषाया ज्याझ्वः तया तयेमाःगु माग नं याना वःगु जुल ।
कान्तिपुर एफएमय् नेपालभाषाया ज्याझ्वः लिकाःगु खँय् भिन्तुना खलः व नेवाः पत्रकार राष्टिय दबू पाखें चिउता तःगुलिं सुभाय् नं । तर जिं न्यने, छाय् ? कान्तिपुर एफएमय् जुइमा वा टाइम्स एफएमय् वा अन्य मेगु छुं नं एफएमय् नेपालभाषाया ज्याझ्वः जक मखु न्ह्यागु नं ज्याझवः लिकायेमा वा तयेमा, व उमिगु प्रशासनिक खँ खः । जिं स्वयेबले उकिइ झीसं चिउता तयाच्वनेगु जरुरत मदु । छु इमिसं उमिगु एफएम न्यनेहे माः धका झीत न्याना तःगु दुला ? उमिगु एफएम मन्यं धकाः झीत ककु ज्वं वःगु दुला ? मदु । थथेहे ज्वःलागु मेगु खँ सगरमाथा टेलिभिजनय् न नेपालभाषाया ज्याझ्वः लिकागुलिं हाकनं निरन्तर प्रसारण याकेगु लागिं धका नेवाः पत्रकार राष्टिय दबू पाखें ज्ञापन पत्र नं लःल्हाःगु खः । तर छु जुल ?
झी नेवाःत न्हयावलें न्ह्यागु ज्या न कर्पिन्सं याना बिउसा जिउ धकाः छाय् स्वयाच्वनेगु ? छु झीसं हे छुं याये मफुला ?
अवसर मदुगु नं मखु । नेवाःतय्त लागि धकाः नेपालभाषा अकादमिं नेवाः एफएम चायेका तःगु दु । थ्व एफएम बन्द जइगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु । थ्व एफएमयात झीसं झीगु एफएम याये मफइला ?
जिं थ्वहे पौ पाखें सकलपासापिन्त आह्वान याये, नु पासापिं झी सकल मिलय् जुयाः नेवाः एफएम यात जिवन्त यायेनु । सुथय् दँसां निसे बहनिइ द्यने मत्यः तक अझ फुसा २४ घण्टा संचालन यायेनु । सुथय् चायकेगु नेवाः एफएम स्टेशन छकलं बहनि तिनि बन्दयायेगु अवस्थाय् थ्यंकेफत धाःसा एफएम न्यनामिपिनिगु पुचः भिन्तुना खलः लगायत सकल नेवातय्सं मेगु एफएम स्टेशन ट्यून याये हे छाय् माल ?
झी झीगु तुतिइ दने । झी धिसिमिसिलाक्क धस्वाये । झी धस्वाये फतधाःसा मेपिं झीगु तुतिइ भ्वसू वइ । सकल नेवाःतय्सं मेगु एफएम मन्यन धाःसा कन्हे उपिं हे वया “न्यँ बा बा न्यँ, नेपालभाषाया ज्याझ्वःन तयाबिइ छकः जिमिगु एफएम नं न्यना बिइमाल” धाः वयेकेगु अबस्था सिर्जना यायेमाल ।
थ्वहे अवसर नेपालमण्डल टेलिभिजनयात नं बिइफइ । सारा नेवाःतय्सं नेवाः एफएम व नेपालमण्डल टेलिभिजन जक स्वयेगु खःसा ब्यापारीबर्ग नं विज्ञापन बिइगु लागि आकर्षित जुइ ।
बरु झीसं चिउता तयेगु हे खःसा सरकारी स्तरं न्हयाकाच्वंगु सञ्चार माध्यमय् मिखा तयेमाः । झीसं नं पुलातइगु करपाखें संचालित नेपाल टिभि, एनटिभि प्लस, गोरखापत्र, राइजिंग नेपाल आदिस झीगु सः थ्वयेका च्वंगु दु कि मदु ले ? उकि ध्यान तये ।<eot>पत्रकार सम्मेलनय् न्वःवासें ससफो नेपालया सह अध्यक्ष राजेन्द्र श्रेष्ठं थःपिनिगु समृद्धिया मुद्दा धयागु सम्पन्न, पूँजीपति वर्गया नितिं जक मखसें उत्पीडित, ल्यूने लाःगु वर्गया नितिं तकं खःगु स्पष्ट यानादिल । उद्योगपति, पूँजिपतिं ततःधंगु महल थनेगु अले गरीव जनतायात धाःसा पुनेगु वसःया तकं समस्या जुइगु अवस्थायात न्हकेगु हे थःपिनिगु मुद्दा खःगु सह अध्यक्ष लिसें प्रतिनिधि सभापाखे ससफो नेपाल समानुपातिक उम्मेदवार श्रेष्ठं स्पष्ट यानादिल ।
पहुँच दुपिन्त ततःधंगु अपराध यानाः नं कानून मथीगु, जनतां कर पुलेगु नितिं तकं घुस नकेमाःगु कथंया भ्रष्टाचारं लिप्त जुयाच्वंगु थनया प्रशासनया भ्रष्टाचार मुक्त, सुशासन युक्त प्रशासनया रुपय् हिलावनेगु थःपिनिगु योजना दुगु नं प्रजापतिं जानकारी बियादिल ।
कंक्रिटया जंगलया रुपय् हिला वनाच्वंगु नेपाःगाःयात सांस्कृतिक शहरया रुपं विकास यानाः थनया पर्यटकिय सम्भावना लिसें मेमेगु स्थानीय श्रोत साधनयात छ्यलाः थनया स्थानीयया जीवनस्तर थकायेगु थःपिनिगु योजना दुगु नं प्रजापतिं घोषणा यानादिल ।
सह अध्यक्ष श्रेष्ठं प्रदेश सभा व प्रतिनिधि सभाया निर्वाचनया झ्वलय् तःधंगु दलपिन्सं गठबन्धन व तालमेलया नामय् याःगु ज्याखं थुगु शक्तित लोकतन्त्र, धर्म निरपेक्षता, गणतन्त्र विरोधी खः धकाः प्रमाणित याःगु धयादिल ।<eot>तर जीवन काःछि थःम्ह लखौं ध्यबा फुकाः सदां छगू हे सवाःया लड्डु नयेगु खँय् धाःसा आपालं कारणं यानाः गबलें व सवाः पाखें नं द्यापं च्वने मालेफु । अथे हे लड्डुया नं सदां व हे छप्वाः म्हुतुइ ल्वसुइगु कामना मदया वनीगु नं थौंकन्हेया समाजय् खने दयाच्वंगु प्रसंग झीसँ यक्व हे समाचार, घटना पाखें सिइका च्वनागु दु , ब्वनाच्वनागु दु, न्यनाच्वनागु दु ।
आः वने विषयबस्तु पाखे । जीवनय् न्ह्याम्हसिगु इच्छा छक्वः इहिपाया जीवन हनेगु । इच्छा मनूतय् जक मखु जगतया प्राणीतय् सकसियां दइ । गुम्हसिया छु गुम्हसिया छु यायेगु इच्छा दया हे च्वनी । उकि मध्ये नं इहिपाया खँ दकलय् च्वये लाइ । याकः म्वायेगु पलेसा सुं नापं म्वासु दतले ह्वना नयेगु । थुकिया नितिं झीथाय् ब्याहा मयासें सुं मिसा मिजं नाप अले सुं मिजं मिसा नाप इहिपा हे मयासे च्वनेगु लकस मेमेगु देशय् थें झीथाय् उलि मदुनि । दुसां व खँयात झीगु समाजं पचे याये फूगु अवस्था मदुनि । समाजं सिइक अथे च्वना च्वंपिन्त ब्यक्वः मिखां स्वयेगु यानाच्वंगु हे दनि ।
इहिपा हे याना नापं जीवन ह्वना च्वंपिनि नं जीवनय् रोमान्सया कमिं याना अप्वः हे कचमच जुयाच्वनीगु व उकिया लिच्वः पारपाचुकेय् थ्यंकाः क्वचाःगु नं घटना झीसँ न्हियान्हिथं ब्वनाच्वनागु हे दु । उकिं इहिपा छगू संवेदनशील विषय हे खत ।
सकसिनं स्यू, सुयां इहिपा जुइ । इमिसं थःगु जीवनया इच्छा पूवंगु ताय्काः उकियात न्ह्याइपुक हे हनेत कुतः याइ । इहिपाया छुं दँ तक निम्हसिन निम्हेसिगु छुं बांमलागु पक्ष मखं छु याइ वा मखना च्वनी । तर ईया घःचाः चाहिला वं लिसे अनलिपा छम्ह मेम्हसिगु गुणया पलेसा अवगुणया ल्याःचाः तयेगु शुरु याइ । अनंलिपा ल्वापूया पुसा पीगु ज्या न्ह्याइ । न्हापा हरेक ची ची धंगु खँयात छुं मखु थें ह्वनाजुइपिन्त व हे चि चि धंगु खँ ल्वापुया छेँ दनेत छपा छपा अपाः तयेगु ज्या कथं कयाबिइ ।
इहिपा न्ह्यः तक निम्हसिनं निम्हेसिगु हरेक तःधंगु चिधंगु इच्छा यात कदर याइ । छम्हं मेम्हसित च्वछायेगु ज्या याइ । तर बुलुहुँ च्याःगु निकाः सिं नौ जुजुं वनी । अले इहिपाया जीवन च्या च्यां बुलुहँ गुनु मी या रुप काइ । न्हापा विश्व सुन्दरी कथं स्वयाच्वम्ह कलाःयात छेँया फर्निचर कथं ताय्की । यःबले फ्यतुइ मयल की ध्याकुने वानाछ्वइ । अथे हे छुं संकिपाया हिरो कथ खंका च्वम्ह थः मिजंयात नं मिसा पात्रं सामान्य हिरो कथं जकं स्वयेगु याइ थःगु मिखाय् मेम्ह हिरो सुपर जुयावइ ।
कलाः भाःतया दथुइ थवं थवय् थज्यागु आपालं लापरवाही जुया वलकि थुमिगु स्वापुतिइ ख्वाउँपन वइगु स्वभाविक खः । अप्वः धयाथें मिसात इहिपा धुन की छेँ ज्याय् तक्यनीगु व भाःतयात यक्व ई बी मफइगु, अथेहे इहिपा लिपा मिजं त नं थःगु क्यारियर दयेकेत अप्वः ई ज्याय् तक्यनिगु । अले निम्हसिनं थःपिनिगु नितिं हे जक धकाः नं ई बिइ मफइगु जुयावनी । छेँ ज्यां त्यानु चाम्हं थः मिजंयात अथेहे पिनेया ज्यां लागीमिगी चाःम्ह मिजं नं थःपिनिगु वैवाहिक जीवनया छगू आधारयात, अन्तरंग ईयात उलि हे न्हापा थें रोमान्टिक मुडय् भ्यलेपुनेगु ई बिइमफया च्वनीगु व यचा स्वापुतिइ छम्हं मेम्हसिगु इच्छाया कदर मयासें सुम्क च्वना बिइगु हुनिं याना नं इहिपा लिपाया राेमान्सय् ख्वाउँगु पन वइगु खः ।
जीवनय् म्वायेत ध्यबा व मतिना खँग्वःया लिधँसाय् जक म्वाना च्वंन धाःसा उकिया प्रतिफल सुखमय जुइमखु । नापं च्वनेगु व खँग्वलं जक मतिना क्यनेगु पलेसा निम्हसिनं नं थवंथवय् व अन्तरंग ईयात खः कथं छ्यले मफइगु हे नं छगू इहिपा जीवनय् भुखाय् ब्वयेकेगु नितिं तःध‌गु भूमिका म्हिता च्वंगु जुयाच्वनी ।
मिसापिं नं न्हापा न्हापा भुतुलिइ ज्या यानाच्वनी बलय् भाःत लिउनं वयाः घ्येपुवइगु, याक ईयात काचाक्क मतिनाया ई कथं ह्वनेगु मतिइ तयाच्वनी सा भाःत जुम्ह नं पिनें त्यानुक वइगु इलय् कलाः पाखें मतिनां जाःगु सलं खँ ल्हाना भाःतया समस्याय् थःगु ब्वति काइगु व भाःत खन कि नापं प्यपुं वइगु ई यात त्वफिका च्वनी । अथेहे अन्तरंग मतिनाया नितिं पहल यायेगुलिइ लिचिलिगु बानी वा अहमं याना नं निम्हसिगु दथुइ पःखाः ग्वयाच्वनी । थ्व दक्वं अनुभवं जब धात्थें न्हापा थें मतिनां साकार रुप कयाच्वनी मखु अले अन बुलुहुँ छम्हस्यां मेम्हप्रतिया मतिना अवहेलना व अपेक्षाय् हिलावनी ।
वास्तवय् कलाः व भाःत दथुइ रोमान्सयात सदां म्वाकातयेमाः, चाहे व नकतिनी इहिपा जूगु ई छाये मजुइमाः चाहे दँ दँ पुलांगु ई हे छाय् मजुइमाः । खः इहिपाया धुंकाः या क्वाःक्वागु स्वापुतिइ गुलि रोमान्स ह्वानाक्क हे च्याना च्वनी छम्ह मेम्हसिया दुने समाहित जुइत गुलि आय्बुया च्वनी व ई न्हापा थें न्ह्यागुं इलय् मलुइफु, मजुइफु वइ तर मतिना ला मतिना हे जुल उकिं व्यक्त यायेगु पहः व उकिया प्रकृया जक पाइगु खः धकाः थुइके माः । समस्या न्ह्यागु हे जुइमाः तर निम्हसिया दथुइ रोमान्स जुया हे च्वनेमाः ।
मतिना हे व क्वातुगु आधार खः निगू प्राणया दथुइ निगू नुगःयात स्वायेगु दकलय् बांलांगु व संवेदनशील आधार । निम्हसिया दथुइ न्ह्यागु हे कचमच जूसां थःपिनिगु अन्तरंग इलय् यदि छम्ह मेम्ह प्रति समर्पण जुया बिल धाःसा व कचवंया अन्त अन हे जुइ । थुकिया नितिं निम्ह मानसिक रुपं तयार जुइमाः ।
थथे थःपिन्त सदां मानसिक रुपं न्ह्यब्वये फतधाःसा अन सदां मतिना म्वानाच्वनी । खः मतिना धाल की निम्हसिया दथुइ याैन विषय वा निम्हिसया दथुइ जुइगु यचा स्वापू जक हे नं मखु तर यचा स्वापू छगू कलाः भाःतया दथुइ छम्ह‌ं मेम्हसिगु जीवनयात चिना तइगु व बल्लागु पसुका खः गुकिइ सदभाव व समर्पणया र‌ंग दु । थथे जुल धाःसा अन इहिपा छगू बोझ कथं जुइमखु । इहिपायात मात्र ई या ह्यूपाः कथं कयाः थःगु मतिना ब्यक्त यायेगु व मतिनाय् म्वायेगु पहःयात छुं भचा हिलादिसँ समय सापेक्ष जुइकथं । अले सदां इहिपाया लड्डुया सवाः न्हूगु हे जुयाच्वनी । व सवालं म्हुतु सदां माकुसे व चाकुसे च्वना हे च्वनी ।<eot>हाब्रा (अंग्रेजी:Habra), भारतयागु पश्चिम बंगाल राज्ययागु उत्तर नीप्येंगु पर्गानत जिल्लायागु छगु सहर इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 22.83° N 88.63° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १३ मिटर (४२ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं हाब्रा शहरयागु जनसंख्या १२७,६९५ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७४% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया हाब्रा यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>अहमदनगर जिल्ला आढळा खुसि, कुकडी खुसि, गोदावरी खुसि, घोडखुसि खुसि, ढोरा खुसि, प्रवरा खुसि, भीमा खुसि, मुळा खुसि(अहमदनगर जिल्ला), सीना खुसि, हंगा खुसि<eot>प्रत्येक भाद्र कृष्ण नवमी तिथीया दिनय् यलया मंगलय् अवस्थित भिन्द्यःया देगःया च्वय्‌या तल्लाय्‌ दुगु भिंद्यःया मुर्तीयात तान्त्रीक विधिं पूजा यानाः खतय् तयाः उगु खः क्वबुयाः देय् चाःहुकेगु याइ । थुगु इलय् यल व यल जःखःया ब्यापारीवर्गया थःगु ब्यापार श्री भिमसेन महाराजया कृपां प्रगती जुइमा धइगु मनंतुसें धुं धुपाँय् च्याकाः भिंद्यः जात्राय् भिंद्यःलिसें तुं देय् चाःहुलेगु याइ । द्वलंद्वःया ल्याखय् ब्यापारीलिसेंया भक्तजनत उगु जात्राय् ब्वति कायेगु याइसा गुलिसिनं ततःसलं भिंद्यःया भजन हालेगु याइ । ल्याय्‌म्हतय् धाःसा ततःसलं हालेगु याइ, ‘श्री भीमसेनकी जय ।’
तःधंगु आर्थिक समस्या व गरीबीया इलय् भिंद्यवं थुकथं याःगु गुण नेवाः समाजं आः नं ल्वःमंकूगु मदुनि । गुकिया हुनिं ब्यापारया पथ प्रदर्शक भीमसेनयात थःगु पसलय् वय्‌कःया शक्ती सामर्थ्य खनेदइगु किपा तयाः वय्‌कया कृपा दयाच्वनेमा धइगु मनंतुनाच्वनी नेवाःत । यलया मंगलय् दुगु देगःया नितजालय् दुगु भिंद्यः आजुया प्राचीन मुर्तीयात भाद्र कृष्ण नवमीया दिनय् नं थुकथं हे जात्रा याइ । अथे हे माघय् भिमा एकादशी अथवा भिं एकादशीया दिनय् भिन्द्यः थः हे अपसं च्वनीगु दिं कथं नालाः थः नं ब्यापार बांलाकेत धकाः अपसं च्वनीपिं नं दु ।
अथे हे छकः शनिश्चरया दृष्टिं थः भक्ततय्‌त मथीमा धकाः भिंद्यवं वयात ल्यूनं गतां ज्वनाः ‘छ थन गबलें नं वयेमते’ धाःगु व शनिश्चरं ‘जि वयेगु व जिगु दृष्टि लाकेगु जिगु धर्म खः, जितः त्वःताब्यु, बरु गुम्ह मनुखं छंगु आराधाना याइ, वयात जिं नं रक्षा याये’ धइगु बचं ब्यूगुलिं नं भिंद्यःयात माने यायेमाःगु मान्यता नेपालमण्डल दुने दया वयाच्वंगु जनविश्वाश दु ।
संस्कृत भासं ‘भीम’ खँग्वःया अर्थ जुइ ‘तःधंगु, भव्य’ । अझ धाये हे माल धाःसा सुर्द्यः थें हे बिशाल । महाभारतया भिंद्यःया नां नं वयागु शरीरयात थुइकेगु कथं हे तःगु धायेगु याः । खय्‌तला थौंकन्हय् नेवाःतय्‌सं पुज्याइम्ह भिन्द्यःयात महाभारतया पंच पाण्डवयाम्ह भीमसेन मखु धासें सनातन धर्मं ब्यागलंया धारय् वनेत स्वयाच्वंपिं नं खने दयावःगु दु । थौं स्वयां ३०४दँ न्ह्यःया भिंद्यःया मुर्तित स्वयेबलय् महाभारतया पात्र भीमसेनया हे स्वरूप झीसं खंकेफइ ।
नेवाःतय्‌सं भिन्द्यःया जात्रायात छाय् थथे तःजिक हंगु जुइ ? नेवाः समुदायया भिन्द्यःलिसे छुं स्वापू जकं दु ला ? छाय् नेवाःतय्‌सं थ्वय्‌कःयात भिन्द्यः आजु धाल ? अर्थात भिम नांया आजु द्यः । महाभारतया योद्धा भीमसेन यक्व नयेफुम्ह तसकं बल्ला:म्ह, युद्ध कलाय्, राजनीति यायेगुलिइ जाःम्ह खः धइगु महाभारत मब्वंपिन्सं नं टेलिभिजनय् महाभारत स्वयाः जूसां सीकातःगु दु । तर नेवाःतय्‌सं थुगु खँ स्वयां बिस्कं ‘ब्यापार’ बिषयस महारथी, पारङ्गत, प्रगतीया कामना यानाः थ्वय्‌कःयात पुज्याइ । थ्वय्‌कःयात तन्त्र साधनापाखें समयबजि, अय्‌लाः लिसें हे पुज्याइ ।
दोलखा भिन्द्यःयात नं स्थानीय नेवाःतय्‌सं थः हे पुर्खाकथं नाला वयाच्वंगु दु । महाभारतय् उल्लेख यानामतःम्ह तर महाभारतया पात्रलिसे सम्बन्धित समुदायस प्रचलित अनेक लोकबाखँत यत्रतत्र लुइकेफइ । व मध्ये गुलिखे बाखंत लोप जुयावनेधुंकल, सांस्कृतिक व धार्मिक बाह्रय आक्रमणया हुनिं झीगु व झीलिसे सम्बन्धित बाखंत तनावनीगु अवस्थाय् दु । च्वमिं क्यनेत स्वःगु बिन्दुं पिने लाःगुलिं नं महाभारत ग्रन्थय् थुगु बाखनं थाय् कायेमफूगु जुइफु । शंका याये थाय् दु । छाय्‌कि महाभारत थः हे नं पूवंगु ग्रन्थ मखु थुकिया ल्यं दुगु ब्वयात हरिबंश पुराण दयेकाः ‘महाभारत–खिल भाग’ धकाः बिस्कं ग्रन्थ हे दयेकाब्यूगु दु । अझ थुलिइ नं न्ह्यःने मफूगु बाखंत गुलि दइतिनि जुइ ।
पाण्डवत वनवास वंगु इलय् भीमसेनया हिडिम्बा नांया छम्ह राक्षसनीलिसे इहिपा जूगु खः । लिपा भीमसेन छेँय् लिहांवंबलय् हिडिम्बायात वनय् हे त्वःतावंगु खः । हिडिम्बापाखें भीमसेनया छम्ह काय् नं दत, वयागु नां घटोट्कज खः । घटोट्कजयात महाभारत युद्धय् कर्णं स्यानाब्यूगु खः । उम्ह घटोट्कजया नं बर्बरीक नांयाम्ह छम्ह काय् दुगु खः । बर्बरीक कृष्णया शिष्य खः । महाभारत युद्ध जूबलय् बर्बरीकं कौरवया पक्षय् युद्ध यायेत स्वःगु खः । तर कृष्णं चलाखी यानाः पनाबिल ।
भीमसेनया जहान हिडिम्बा नं सुं राक्षस मखसें मंगोलियन मूलया मिसा धकाः नं विश्वास याः । वनवासया झ्वलय् पाण्डवत दोलखा जुयाः तीब्बतपाखे वंबलय् भीमसेनं हिडिम्बा नापलाःगु व उगु इलय् इमिगु मतिना समाजं स्वीकार मयाइगु अवस्था खः धइगु मान्यता कथं समाजय् व्याख्या यायेगु याः । अथे हे हेटौडाय् नं महाभारतया भीमसेनलिसे सम्बन्धित एतिहासिक थाय् दु । हेटौंडायात नं पाण्डव वनवासया झ्वलय् लाःगु लँया रूपं काः । उखे नं भीमसेनयात हनेगु प्रचलन दु । ‘हेटौंडा भीमसेन मन्दिर स्मारिका’ सफुतिइ थ्व बारे यक्व हे च्वयातःगु दु ।
तर, महाभारत युद्ध धुंकाःया गरीबी अवस्थाय् कुबेरयाके धन फ्वनाहःगगु व उगु धनं नेपालमण्डलया थः सन्तानपिन्त व्यापार या धकाः लगानी याकेब्यूगु खँय् जनश्रुतीइ जक दु, च्वयातःगु धाःसा म्ह्वः थासय् जक दु । अथेजूगुलिं जकं खःला, महाभारतं भिन्द्यःयात फायेत स्वःगु । मेगु ल्वःमंकेमज्यूगु खँ, सनातन धर्मलिसे सम्बन्धित, नेपालमण्डलया प्रत्येक लोकबाखंयात बज्रयानी वौद्ध दर्शनं ब्याखा याःगु नं तःथाय् हे लुइकेफइ ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५७९७१६ उत्तर व देशान्तर १०५.१०३९४८ पश्चिम खः (39.579716° N 105.103948° W)। थ्व थासे २५२४६२६९ वर्ग मिटर (९.७४७६३९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ११९०० वर्ग मिटर (०.००४५९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.३६८६९१ उत्तर व देशान्तर ९४.३९८७३७ पश्चिम खः (35.368691° N 94.398737° W)। थ्व थासे १३०४०४४०० वर्ग मिटर (५०.३४९४२२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६७०४६५५ वर्ग मिटर (२.५८८६८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सलंसः द्यःगः, स्तुप, फल्चाय् जीवन्तथेंच्वंगु द्वलंद्वः मुर्तिइ बाय् च्वनीगु द्यः दूगु थ्व स्वनिगलय् मुनेत वःपिं मनूत, उमिसं दयेकूगु कंक्रिटया जंगल, अब्यवस्थित सडक जंजालं यानाः नेपाः उपत्यकाया स्वरूप व स्वभाव विकृत अले विसंगत रूपं हिलावनाच्वंगु दु ।
न्हापा द्यःगःया द्यःगःया शहर धकाः हलिमय् नां जाःगु नेपाः (काठमाडौं) उपत्यकाया जीवन्त म्हसिका अब्यवस्थित व दकलय् वायु प्रदुषित शहर धकाः बय्बय् जुयाच्वंगु दु ।
सन् २००३ य् याःगु अध्ययन अनुसार उपत्यकाया वायु प्रदुषणया प्रमुख जिम्मेवार ३८५ डिजेल पेट्रोलं चलेजुइगु सवारी साधनं ल्ह्वइगु कुँ व २५५ व सवारीं लँय् जुइबलय् ब्वयेकीगु धू खः ।<eot>माग्मा (अंग्रेजी भाय:Magma), नेपायागु राप्ती अञ्चलयागु रुकुम जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे928खा छेँ दु।
राग रेबती कानाडा छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्वहे वइगु श्रावण शुक्ल पारु (श्रावण २७) कुन्हु टोखाया स‌ंस्कृति सम्पदा संरक्षण दबू पुचः व नेवाः गुथि टोखाया मंका ग्वसालय् भब्य रुपं शताब्दी पुरुष इतिहास व संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीयात अभिनन्दन याइगु जुगु दु ।
टोखा शहरया मौलिक संस्कृति सम्पदा व धार्मिक संस्कृतिया संरक्षण व सम्वर्द्धन यायेमाःगुलिइ टोखावासीया जक च्यूताया विषय मजूसें थ्व झी नेवाःतय्गु धरोहर खः धइगु खँया जानकारी बिइगु व येँया लिक्कसं लाःसां थुकिया व्यापक प्रचार प्रसार मजूगु हुनिं यानाः लिउने लानाच्वंगु खँ न्ह्यब्वःसें सकल जनप्रतिनिधिया न्ह्यःने थुगु शहरया गरिमायात न्ह्यब्वःयेगु तातुनां टोखा शहरय् हे अभिनन्दन ज्याझ्वः मयासे येँया सभागृहया हलय् ग्वसाः ग्वयागु खँ पत्रकारपिन्सं टोखाय् हे थुगु ज्याझ्वः छाय् यानामदीगु धइगु न्ह्यसलय् लिसः ब्यूगु खः ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.७४५७४४ उत्तर व देशान्तर १०४.७८४९०७ पश्चिम खः (38.745744° N 104.784907° W)। थ्व थासे २४२८७१५२ वर्ग मिटर (९.३७७३२२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.३४४२०७ उत्तर व देशान्तर १०४.४६२७१४ पश्चिम खः (39.344207° N 104.462714° W)। थ्व थासे १२६४१६१ वर्ग मिटर (०.४८८०९५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>चाक धाःगु द्वि-आयामिक आधारभूत आकार ख। थ्व आकार छगू निश्चित फुतिं सकल दिशाय् समान हाकलं तापानाच्वंगु अल्याख फुतितयेगु पथ ख। थ्व आकारया दथुया फुतियात चाकःया केन्द्र (दथु) धाइ। चाकःया फुतितयेगु लंयात चाकःया परिधि धाइ। केन्द्रं परिधि तक्कया तप्यंगु हाकःयात चाकःया रेदियस वा त्रिज्या धाइ। चाकया परिधिया निगु थासय् थिया चाकया केन्द्रं वनिगु तप्यंगु ध्वःयात चाकया व्यास धाइ। व्यास त्रिज्या स्वया नि हाकः ताहाक जुइ। चाकःया आकारय् छता हे कुं मदूगु वा अल्याख सिक्क चिधंगु कुं दया च्वंगु धका थुयेछिं।<eot>झीगु संवाददाता येँ । लुम्बिनी विकोष कोषं नकतिनि जक अनया सदस्य सचिवया पदय् छम्ह गैर बौद्ध धर्मावलम्बीयात नियुक्तयाःगु खँयात कयाः<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.२९४०३१ उत्तर व देशान्तर १०३.०६५८३२ पश्चिम खः (39.294031° N 103.065832° W)। थ्व थासे १४११११० वर्ग मिटर (०.५४४८३३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।
राग बसन्त बाहार छगु राग ख। राग धागु शास्त्रीय संगीतया छगु प्रकार ख। थ्व राग शास्त्रीय संगी‍तय् छ्य्‌लातगु खने दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.२४९९०६ उत्तर व देशान्तर १०४.९८६०२ पश्चिम खः (39.249906° N 104.98602° W)। थ्व थासे २४६२०७१४ वर्ग मिटर (९.५०६१११ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६८०९७ वर्ग मिटर (०.०२६२९२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अन्तरराष्ट्रिय मातृभाषा दिवसया झ्वलय् थन या अार अार क्याम्पसय् विद्यार्थीपिन्सं तःगु अन हानं नेपालभाषा ब्व‌ंकेमाःगु मागयात अनया प्रशासनं अस्वीकार याःगु दु ।
हलिं न्यंक थीथी साहित्यक महोत्सव न्ह्याकाः हलिं मातृभाषा दिवस हंगु खः । थ्व हे झ्वलय् थनया आर अार क्याम्पसया ब्वमिपिसं धाःसा मां भाय् यात म्वाकेगु नितिं ब्यागलं कथंया अभियान कथं क्याम्पसय् हानं नेपालभाषा दुथ्याकेत अभियान न्ह्याकूगु दु ।
मां भाय् ह्यःमिपिं ब्वमिपिनिगु छगू पुचलं अन नेपालस भाषा दुथ्याकेत आर. आर. क्याम्पस ब्वमिपिं मुना इतिहास केन्द्रीय विभागया प्रमुखलिसें क्याम्पस सहायक डा. दोलराज काफ्लेयात पौ लः ल्हानादीगु खः । तर उगु पौयात अस्वीकारयासें नेपाल भासा ब्वंकेत नं करिब १०/१५ म्ह ब्वमिपिं दत धाःसा जक नेपाल दुथ्याकीगु जुइ धकाः निराशा जनक लिस बियादीगु अनया विद्यार्थी पुचःया प्रतिनिधिं धाःगु दु ।
अनेतने कविता महोत्सव, साहित्य ज्याझ्वः, यायेगु स्वयाः नं थीथी क्याम्पस, कलेज, ब्वनेकुथिइ नेपाल भाषा दुथ्याकेत पहल यासा जक मां भाय्यात विशेष सम्मान जुइगु लिसें झीगु मां ल्यंकेत तिबः बिइगु अले थ्व खँय् सम्बन्धित निकाय पाखें नं ध्यान बिइमाःगु थुगु क्याम्पसया ब्वमि इन्द्रमान महर्जन जानकारी बियादीगु दु ।
थगु स्वदँ प्यदँ न्ह्यः तक्क नेपालषा विषय दुगु खः । न्हापा थन जनक नेवाः व पुष्प चित्रकार व मेमेपिन्सं नेपालभाषााया प्रमाणपत्र तह व स्नातक तहया अध्यापन जुयाच्वंगु अले विद्यार्थी पिन्सं सुकुन्दा साहित्य पाःलाः चायेकाः दँपौ तकं पिकायेगु यानावयाच्वंगु खः ।<eot>ग्याब्रियल लिपम्यान छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>विश्वकप २०१८ या झ्वलय् म्हिगः क्वचाःगु स्वंगू कासाय् जम्मा १३ गू गोल जुल । थुगु विश्वकपया झ्वलय् आःतक उप्वः गोल ७गू बेल्जियम व ट्युनिसिया दथुइ जुगु कासाय् जुगु खःसा दक्षिणकोरिया व मेक्सिको अले जर्मनी व स्वीडेन दथुइ जुगु कासाय् ३ गूू, ३ गू गोल जुगु खः । म्हिगःया कासा लिपा जर्मनी नकआउटया लँपुइ थानाच्वंगु दु ।
म्हिगः क्वचाःगु न्हापांगु कासाय् बेल्जियमं ट्युनिसियायात ५–२ गोलं बुकुगु दु । बेल्जियमया इडन हाजार्डं ६गू मिनेट्य पेनाल्टीपाखें न्हापांगु गोल यागु खःसा दिपा लिपा ५१ औं मिनेट् निगूगु गोल याःगु खः । लुकाकुं १६ औं मिनेट्य् व दिपा या इन्जुरी टाइमय् निगूगु गोल याःगु खः । बात्सुयालं दिपा लिपा ९० औं मिनेय् गोल याःगु खः । मेखे ट्युनिसियाया बु्रनं १६ औं मिनेट्य व खाज्रीं कासाया अन्तिम इलय् निगूगु गोल याःगु खः ।
अथेहे म्हिगः क्वचाःगु निगूगु कासाय् मेक्सिकों दक्षिणकोरिया २–१ गोलं बुकुगु दु । मेक्सिकोया भेलां न्हापांगु गोल २६ औं मिनेटय् पेनाल्टी पाखें याःगु खः । निगूगु गोल ६६आैैं मिनेटय् हर्नान्डेज याःगु खः । दक्षिण कोरियाया ह्यूङमिनं कासाया इन्जुरी टाइमय् छगू गोल फर्के यात । मेक्सिको म्हिगःया कासा त्यासेंलि नकआउटय् वनिगु पक्का जुगु दु ।
अथेहे म्हिगःः हे क्वचाःगु स्वंगूगु कासाय् जर्मनिं स्वीडेनयात नं २–१ गोलं हे बुकुगु दु । स्वीडेनया ओलां दिपा न्ह्यः ३२ औं मिनेट्य गोल थ्वाना अग्रता काःगु खसां ४८ औं मिनेट्य् जर्मनिया रियुसं बराबरी गोल याःगु खः । कासाया इन्जुरी टाइमय् ९०+५ मिनेटय् टोनी क्रुसं गोल यासें जर्मनीया नकआउटया लँपू बल्लाकुगु खः । अथेहे थुगु विश्वकपय् जर्मनीया बोयटेङं २गू म्हासगु कार्डया सामाना यासें रेडकार्ड रेफ्रीं रेडकार्ड ब्यूगु खः । बोयटेङ रेडकार्ड नःम्ह निम्हम्ह कासामि जुगु दु ।<eot>सँ मनू व स्तनधारी प्राणीतेगु म्हय् (मनुइ विशेषयाना छ्यनय्) खनेदैगु सी धुंकुगु कोष ख। थुकिया रुप का थें जुइ व ताःहाक जुया बुया वइ। चिमिसँ, छ्वलःसँ, धुसँ, पाखासँ, मिमिसँ छुं प्रकारया सँ ख। [१] सँ कुलिचिने नं यः। कुलिचिंगु सँयात सँकुलि धाइ। हलिमय् सकल थें तजिलजिइ ताःहाकःगु सँ चायेगु चलन दु। छुं तजिलजिइ सँ खायेगु नं चलन दु। दक्षिण एसियाया यक्व तजिलजिइ मिजंमचाया छता चुडाकर्मय् सँ खायेमा। ताःहाकःगु सँ चिगु कायात सँचिका वा सचिका धाइ। हलिंया यक्व तजिलजिइ, विशेषयानां मिसातेसं सँ ताःहाकः लहिनिगु चलन दु। थथे लहिनातःगु सँयात चिना सपः (सतभत) देकिगु चलन नं दु। छ्यनय् सं मदूपिं, वा सौन्दर्यताया निंतिं मनूतेसं नकलि सँ छ्यनय् तयेगु नं या। थन्यागु नकलि सँयात सतानि धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.४७६३७९ उत्तर व देशान्तर १०६.८२६६५४ पश्चिम खः (40.476379° N 106.826654° W)। थ्व थासे २६०४१८५१ वर्ग मिटर (१०.०५४८१५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२७७९ वर्ग मिटर (०.००४९३४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लिपांगु हलिम हताः धुंका संयुक्त राज्य अमेरिका व सोभियत संघया दथुइ ख्वांगुया वंगु स्वापूं हलिमय् हःगु ध्रुवीकृत अवस्थायात शीत हताः धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.६२६६३४ उत्तर व देशान्तर १०४.७८३७९५ पश्चिम खः (37.626634° N 104.783795° W)। थ्व थासे ६०३३६५४ वर्ग मिटर (२.३२९६०७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.७५४९४५ उत्तर व देशान्तर ८०.४०३६११ पश्चिम खः (25.754945° N 80.403611° W)। थ्व थासे १९०१८०७१ वर्ग मिटर (७.३४२९१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९६८१९ वर्ग मिटर (०.२३०४३३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>स्वनिगःया लिक्क लाःगु चाकुया नितिं तसकं बयबय जुयाच्वंगु टाेखा । सांस्कृतिक भाैगालिक व सामाजिक रुपं नं नां दंगु थाय् खः । गन नेवाः बस्ती दइ अन नेवाः भाय् कला संस्कृति व संस्कार नं ल्यनाच्वनीगु स्वभाविक खत ।
” गथांमुगलं ग्वःया हइ, सिथि नखतं सिधःया वनी “ धइगु जनधारणा झीगु नेवाः समाजय् नखःयात कयाः धाय्गु प्रचलन अझं ल्यंदनी । ताेखाया मेगु प्रसँगयात पलख थाति तया थन मात्र ताेखाया गथांमुगःयात जक न्ह्यथने त्यना । टाेखाया नेवाःतसें थःगु भाय् कला व संस्कारयात म्वाकातये भनं थी थी नखःचखः हनेगु झ्वलय् गथांमुगः नखः नं व हे परम्परा कथ हनाः वयाच्वंगु दु ।
अले तलेजुया न्ह्यःने क्वाथे दक्व च्यानाच्वगु छ्वाली वां छ्वयाः दाह संस्कार याना वइ । असारया महिनाय् झीगु छेँ खिचा छम्ह तक हे च्वनी मखु सकले बुँ ज्या यायेत बुँइ वनी ।अबले ह्वगं जात्रां दुतकापिं भुतप्रेतयात छेँ तया वनेगु न धाइ । अले व हे भुतप्रेतयात गथांमुगःया दिनस छेँ न पितिना छ्वयेत छ्वाली च्याका छेँ कुँ थना, छेँया प्यकुनय् च्वंगु चा ईँचां क्वाना लिकया कुल्चाय् तया फकँ, न्हाय्कं,च्वाकं,बकं, फसिहः, धुस्वाँ, धसिकथिचा, मन्झाय् घाँय्, छ्यंतग्वः घाँय्, भुइस्वाँ व साैखिया लिसे पुजा तया सुकुन्दा च्याका छप्वाः पिखालुखिइ कुमारी क्षत्रपालय् हया तइसा मेगु च्यागु छ्वाली थालखुइ हया दाह सस्कार याना च्याकेहइ ।
थथे थ्व थालखु थाय् पाय्क परेजूपिं धकाः इलाग त्वाः, इकलाग त्वाः, पिथित्वाः पिन्स ताहा ल्वँ तक तयेहइ । मेपिनि हानं मेगु हे थासय् थुकथं हे याना तये यंकीगु चलन दु । उबले हे सकसिन इँचाय् अजः फया “खुँया मिखा काँ जुइमा, जिगु मिखा त्यलायेमा, बोक्सिया मिखा काँ जुइमा, जिगु मिखा त्यलायेमा ” धा धां अजः थःगु मिखाय् उली । अन्तय् थःथःगु मू लुखाय् स्वकीं दूगु प्या नकी‌ं तायाः छेँय् थहाँ वनी । थ्व तोखाया छगू बिस्कं म्हसिका बिइगु प्रचलन खः ।
तलेजु भवानी दुथ्यापि १२ गु वाराहीपिं दुथ्याना दयेकेमाःगु चलन । न्ह्यःने च्वनिपिं ज्यापु लिउने च्वनिपिं श्रेष्ठपि । दकलय् न्हापां बाराही जातिं सु बिइ अले मेगु जातिं छ्वाली बिइ । छ्वाली म्ह वनिपि खड्गजातीयापिं । सु व छ्वाली म्हया हयाः लाछीया नाराद्यःया थाय् तइ । सपन तीर्थय् लुँ ज्वारी व वहः ज्वारी धकाः छायेगु चलन दुगुलिं व हे कथं ‌ घण्टाकर्णयात न‌ छ्वालीया नेकूयात वहः या व सु या नेकूयात लुँया नेकू कथं नाला प्रतीकात्मक रुपं नाला छाइगु चलन दु । कपाली जातिं खिपः नीलेगु , ख्वाःपाः दयेकेगु , सु प्वः चिइगु अले तयारी जुइधुंका लाछीया हे दबुलिइ तक तयेयंकी । अन लिपा गुथि छेँय् न मिसाम्हं छ्वाली छप्वाः च्याका मी तयाबिइ ।
व मार्था मिशेल धइम्ह मिसां न्हियान्हिथं अनच्वंगु नमस्ते अलजाइमर सेन्टरयु वनाः चाःहिलाच्वनीगु खः । अथेयानाः वं न्हापा अनया बिरामी थः भाःत नाप वथासय् अथे चाःहिलागु लुमंकाच्वनीगु जुयाच्वन । सन् १९९८य् थः भाःत लेस्टर मिशेलया मृत्यु जुसांनिसें व वया लुमन्तिइ अथे चाःहिलेगु शुरु याःगु खः । अथे चाहिलेगुया व मिसां विस्तृत रेकर्ड तयातःगु जुयाच्वन अले वंगु शनिबाः व १०,००० माइल थ्यन । थ्व धइगु संयुक्त अमेरिका स्वकः तक आरपारयायेगु दूरी बराबर जुइ ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.२५००८३ उत्तर व देशान्तर १०४.२५५१६६ पश्चिम खः (38.250083° N 104.255166° W)। थ्व थासे ११६२४०८ वर्ग मिटर (०.४४८८०८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अन जूगु ज्याझ्वलय् नवासें वय्कलं नेपाल तथा भारतया बौद्धतय्गु दथुइ स्वापू बांलाका यंकेमाःगु खँ धयादिल । लिसें वय्कलं बंगलादेशया बौद्धय्गु बारे जानकारी बिसें अनया बौद्धतय्सं अन च्वंपिं मेमेगु धर्माबलम्बीतलिसे धार्मिक समन्वय तयाच्वंगु खँ नं कनादिल ।<eot>आलाचुआ क्षेत्र दकालय् न्ह्यः सन् १७४०स आप्रवासी ओकोनीतयेगु अधीनय् दूगु व थ्व आप्रवासीत सेमीनोलया भाग जॊगु खनेदु। इमिगु न्हापांगु नगर आलाचुआ ख्यलय् जूगु खनेदु। थ्व थाय्यात लिपा "जुजु" पायने, आलाचुआतयेगु नायः,या नामं पायने प्रेयरी धका वय्कः मदुगु दं सन् १८१२स नां छुगु जुल।
लेफ्टिनेंट डिएगो पेनां थ्व थाय्या वर्णन थःगु जर्नलय् सन् १७१६या अपालाची व अपालाचिकोलाया अन्वेषणय् यानादिगु दु। दक्षिणी सुवानी काउन्तिया इचेतक्नि व सुवानी खुसितयेगु दथुया क्षेत्रया बारेय् वय्कलं थ्व च्वयादिगु दु<eot>आलाचुआ काउन्तिया पलिस्था सन् १८२४स जूगु ख। थ्व थाय्या न्हापांगु काउन्ति सीत वर्तमान आलाचुआ नगर नापं दूगु न्युन्यान्सभिल ख। सन् १८५४स फर्नान्दिनां सेदार कि वनिगु न्हुगु रेलमार्गं न्युन्यान्स्भिल व गाइन्स्भिल मजुसें वन। थ्व रेलमार्गया लंय् लाःगु न्हुगु नगरं न्युन्यान्स्भिलया बनेज्या व मनुतयेत सालाकाल। गाइन्सभिल लिपा, थ्व हे दंंय् थ्व काउन्तिया सदरमुकाम जुवन।[२]
सन् २०१०या संयुक्त राज्य अमेरिकाया जनगणना,[६] कथं थ्व काउन्तिइ २,४७,३३६ मनु, १,००,५१६ खा छें, व ५३,५०० परिवार दु। थ्व थासय् १,१२,७६६ हाउसिंग युनित दु गुकिलि ८९.१ प्रतिशत अकुपेन्सी रेत व अकुपाइद युनितय् ५४,७६८ (५४.५%) थःगु व 45,748 (45.5%) बालं बियातःगु ख। थनया जनघनत्व 282.91/वर्ग मील (109.24/km ²) दु। जातीय स्वरुप कथं थ्व काउन्तिइ 69.9%भुयु, 20.3% हाकु वा अफ्रीकी अमेरिकी, 0.3% मूल अमेरिकी, 5.4% एशियामि, 0.1% प्रशांत द्वीपमि, 1.7% मेमेगु जाति, व 2.6% ल्वाकज्यागु जातिया मनुत दु। जनसंख्याया 8.4% सकल जातिया हिस्प्यानिक वा लातिनो दु।
१,००,५१६ छेंखाय्, २२%य् १८दं स्वया क्वंया मचअ दु, ३६.४%य् इहिपा यापिं मिजं व मिसा जोडी, ४%य् मिजं थकालि दूगु मिसा मदूगु व १२.८%य् भातः मदुम्ह मिसा दयाच्व्फ़न धाःसा ४६.८% गैह्र-परिवार दु। २४.८% छेंखाय् १८दं स्वया चीदंम्ह कम्ती नं छम्ह मचा दूगु व १९.६%य् ६५दं स्वया जेथाम्ह छम्ह वा अप्व मनू दु। छेंया औसत आकार २.३२ व परिवारया औसत आकार २.९१ दु।
जनसांख्यिक फैलनय् १७.९% १८दं स्वया चीदं व १०.८% ६५दं स्वया तःधं; ४८.४% मिजं व ५१.६% मिसा दु। औसत आयु ३०.१ दं दु।
न्यादंया अमेरिकी सामुदायिक सर्वेक्षण सन् २०११स क्वचायेगु ईलय् थ्व थाय्‌या मिदियन छेंखा आम्दानी $४१,४७३ (सन् २०११तक्कया मुद्रास्फिर्ति ध्यानय् तया) व मिदियन परिवार आम्दानी $६३,४३५ दु। पूर्णकालीन ज्या याइपिं मिजंतेगु मिदियन आय $४२,८६५ व मिसातयेगु $३६,३५१ दु। थ्व काउन्तिया प्रति व्यक्ति आय $२५,१७२ दयाच्वन धाःसा २३.६% जनसंख्या गरिबि रेखा स्वया क्वय् म्वानाच्वन।[७]
तःधंगु राज्य विश्वविद्यालय दूगु मेमेगु काउन्तितेसं हे आलाचुआ काउन्तिं नं नियमित रुपं देमोक्र्यातिक पार्तियात समर्थन या। थ्व काउन्तिं लिपांगु न्यागु निर्वाचनय् देमोक्र्यातिक उम्मेदवारयात राष्ट्रपतिया निंतिं मत ब्युगु दु। थ्व काउन्तिं लिपांगु त्याम्ह रिपब्लिकन राष्ट्रपतीय उम्मेद्वार सन् १९८८स तीव्र प्रतिस्पर्धाया हुनी जर्ज एच दब्लु बुश ख।
एलाचुआ काउन्ति न्यागु तिइ धुंकूगु ल्यान्दफिलया थाय् ख। थ्व थासय् न्हापा—साउदवेस्त ल्यान्दफिल, साउदइस्त ल्यान्दफिल, नर्दवेस्त ल्यान्दफिल, नर्दइस्त ल्यान्दफिल व नर्दइस्त अक्जिलरी ल्यान्दफिल दयाच्वन। [९] सन् १९९९ धुंका अलाचुआ काउन्तिया सकल ठोस फ्वहर न्यु रिभर सोलिद वेस्त फ्यासिलितिया रेइफर्द धाःगु थासय् (नापंया युनियन काउन्ति)इ वांछ्वइगु या।[१०]<eot>पश्चिम नेपाःया मध्य पहाडी क्षेत्रय् अवस्थित लमजुङ जिल्लाया क्षेत्रफल १६९२ वर्ग किलोमिटर दु। समुद्र सतह स्वया ३८५ मिटर च्वय् निसें ८१६२ मिटर तःजाःगु मनास्लु च्वका तक्कया धरातल थ्व जिल्लाय् खनेदु। ताःन्वःगु थाय्‌निसें सिक्क चिकुगु थाय् दूगुलिं थ्व जिल्लाया जैविक विविधता व वातावरणीय विविधता यक्व खनेदु।<eot>मू खुसि: अडोळ खुसि, आस खुसि, उत्तवली खुसि, उमा खुसि, काटेपूर्णा खुसि, कास खुसि, कुप्ती खुसि, गांधारी खुसि, गौतमी खुसि, चंद्रभागा खुसि, तापी खुसि, नागझरी खुसि, निर्गुणा खुसि, पठार खुसि, पूर्णा खुसि, पेढी खुसि, पैनगंगा खुसि, बोर्डी खुसि, भुईकंद खुसि, मन खुसि, मून खुसि, मोर्णा खुसि, म्हैस खुसि, वान खुसि, विद्रूपा खुसि, विश्वामित्री खुसि, शहानूर खुसि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४३.७२०५२ उत्तर व देशान्तर १११.९९४९१४ पश्चिम खः (43.72052° N 111.994914° W)। थ्व थासय् २४५७७४४ वर्ग मिटर (०.९४८९४ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कार्बोन वा कार्बन एटमिक ल्याखँ ६ दूगु व रसायनिक चिं C दूगु छगू रासायनिक तत्व ख। पिरियोडिक टेबलय् समूह १४या छगू सदस्य जूगुलिं थ्व तत्त्व अधातु व टेट्राभ्यालेन्ट जुइ अतः, थुकिया प्यंगु इलेक्ट्रोन कोभ्यालेन्ट रासायनिक बण्ड देकेया निंतिं उपलब्ध जुइ। कार्बोनया ३गु प्राकृतिक आइसोटोप खने दु। थुकिलि १२ C व १३ C स्थिर (stable) जुइ धाःसा १४ C रेडियोएक्टिभ जुइ व हाफ लाइफ करिब ५७३०या गतिइ ध्वगिनावनि (decay)। कार्बोन मनुतेसम् प्राचीनकाल निसें स्युगु म्हो तत्त्वय् छगू ख। कार्बोन धाःगु नां लातिन भाषाया कार्बो धाःगु खँग्वलं वःगु ख। लातिन भाषाय् कार्बोया अर्थ ह्येंग्वा ख। लातिन भाषानाप स्वापू तैगु रोमान्स व स्लाभिक परिवारया भाषाय् कार्बोन धाःगु खँग्वः तत्त्व व ह्येंग्वा निगु हे या निंतिं छ्येलि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.१५१९३४ उत्तर व देशान्तर १०७.७५६८७ पश्चिम खः (38.151934° N 107.75687° W)। थ्व थासे ५१८६४९५ वर्ग मिटर (२.००२५१७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>रेने डेस्कार्टेस् (मार्च ३१, १५९६ – फेब्रुवरी ११, १६५०),ल्याटिन नां: रेनेटस कार्टेसियस, छम्ह सिक्क प्रभावशाली फ्रान्सेली दार्शनिक, गणितिज्ञ, वैज्ञानिक, व च्वमि खः। वेकयात "न्हुगु दर्शनयागु फाउन्डर" व "न्हुगु गणितयागु फाउन्डर" नं धाई। वेक वैज्ञानिक क्रान्तियागु छम्ह नाय खः।<eot>वि. सं २०४५ साल नेपालभाषा न्हापांगु संकिपा ‘सिलु’ तसकं लोकंह्‍वात । प्रेम प्रोडक्सनया ब्यानरय् दयेकेज्या जूगु थुगु संकिपा उगु र्इया व्यवस्थानाप संघर्ष याना: जूसां संकिपा हलय् तक थ्यंकेत ता:ला:गु ख: । उगु इलय् टिकटया सरकारं काइगु मनोरञ्जन करया ५० प्रतिशत दां नेपाली फिल्म निर्मातातय्‍त सहुलियतया रुपय्‍ बीगु यानाच्वंगु ख: । तर ‘सिलु’ संकिपा गैरखँय् भाय्‍या संकिपा जूगु हुनिं उगु संकिपां मनोरन्जन करया ५० प्रतिशत छुट ल्हातिर्इ लाकेया नितिं त:धंगु संघर्ष यायेमा:गु ख: । थुकिया कारणं प्रेम प्रोडक्सन ‘सिलु’ लिपा ‘राजमति’ संकिपा दयेके धका: अनौपचारिक रुपं तयारी यानात:गु ख:सां ‘सिलु’ फिल्म प्रर्दशन लिपा उगु पुचलं मेगु नेपालभाषा संकिपा दयेके मफुत ।
अथेहे उगु इलय् प्रेम प्रोडक्सनया प्रमुख प्रेम बानियाँ ‘बांला: मय्‍जु’ दयेकेगु खँ नं पितहयादीगु ख: । थुकिया नितिं न स्कि्रप्ट च्वयेगु ज्यातकं जुइ धुंका: नं नेपालभाषा संकिपाया नितिं राज्य स्पष्ट मजूगु हुनिं खस नेपाली भाय्‍या संकिपा ‘रक्षा’ निर्माण यानादीगु ख: । थुकथं आदिवासी जनजाति भाषाया संकिपाया सन्दर्भ राज्यया स्पष्ट नीति मदुगु हुनिं २०४५ लिपा: त:धंगु पर्दाया संकिपा दयेकेज्या न्ह्‍याकेत सनं नं दिकेमा:गु स्थिति वल । संयोगबस प्रेम प्रोडक्सनं दयेके धयात:गु ‘राजमति’ व ‘बांला: मय्‍जु’ छसिकथं वि.सं २०५१ व वि.स. २०६६ स वने जुया: प्रर्दशनय् व:गु ख: । ‘सिलु’ संकिपाया सफल प्रर्दशन लिपा गुकथं नेपालभाषां संकिपा दयेके फइगु संभावना उप्वया वंगु ख: ।
उगु इलय् भिडियो फम्यार्टय् नं संकिपा दयेके फइगु प्रविधि दुहां वये धुकुंगु ख: । ‘सिलु’ थें सेलुलार्इड फम्र्याटय् संकिपा दयेका: यक्व बजेट फ्‍याये फइगु अवस्था मखनेवं कम बजेटय्‍ तयार याये फइगु भिडियो (भिएचएस) फम्र्याटया संकिपा दयेकेज्या धा:सा जूगु खनेदत ।
वि.सं. २०४५ निसें २०५० तक नेपालभाषाया भिडियो फम्र्याटया प्यंगू संकिपा पिहाँव:गु खनेदु । “निपा: ख्वा:पा:”, “चिपनिप”, “चरित्र” व “न्हिला: न्हिला: हुँ” उबले पिहाँ व:गु संकिपा ख: । थुकथं पिहाँव:गु संकिपाय् निपा: ख्वा:पा:, चरित्र व न्हिला:न्हिला: हुँ मूलधारया बाखनय् बनय् जूगु संकिपाया रुपय् पिहाँ व:गु ख: धा:सा गिरिजा प्रसाद जोशीया बाखनय् दयेकेज्या जूगु चिपनिप संकिपायात छगू नवयथार्थवादी संकिपाया रुपय् का:गु ख: । निपा: ख्वा:पा: व न्हिला: न्हिला: हुँ एसकेटी फिल्मसया व्यानरय् बनय् जूगु संकिपात ख: । थुथु निगुलिं संकिपाया लेखन निदर्ेशन श्यामकृष्ण श्रेष्ठं यानादीगु ख: । अथेहे वय्‍कलं थुगु संकिपाय् छम्ह स्यल्ला:म्ह खलपात्रया अभिनय यानादीगु ख: । उगु इलय् निपा: ख्वापा:, न्हिला न्हिला हुँ लगायत संकिपा भृकुटिमण्डपया मेलाय् भिडियो हलय् क्यनेज्या नं जुगु ख: । स्वकुमितय्‍सं श्यामकृष्णया अभिनय व गेटअपयात हिन्दी संकिपाया अभिनेता ओमपुरी नाप तुलना या:गु ख: ।
मेखे पवन जोशीया निदर्ेशनय् चरित्र संकिपा वने जुल । थुकि सुलोचना मानन्धर, योगेन्द्रदास श्रेष्ठ नापं श्यामकृष्ण श्रेष्ठं मू भूमिका म्हितादीगु ख: । गोविन्द ‘चिकंमू’ छगू र्इया तसकं लोकंह्‍वा:म्ह दबू प्याखं च्वमि स्यनामि ख: । वय्‍क:या प्याखंया आधारय् ‘चरित्र’ संकिपा दयेकेज्या जूगु ख: । थुगु संकिपाया छायांकन नं राजभार्इ सुवालं यानादीगु ख: ।
नवयथार्थवादी संकिपाकथं ब्वयात:गु ‘चिपनिप’या निदर्ेशक मनोज सुवाल ख: । थुकिया पटकथा नं वय्‍कलं हे च्वयादीगु ख: । संयुक्ता फिल्म प्रोडक्सनया व्यानरय् संघदास ताम्रकारं थुगु संकिपा निर्माण यानादीगु ख: । अले थुगु संकिपाया छायाकार चाहिं एमएस माइकल ख: । चिपनिप संकिपा उगु इलय् तसकं लोकह्‍वा:गु नं ख: । विशेष याना: उगु संकिपाय् ब्वयात:गु छपु म्ये ‘जाकि निग:चा प्वनेति बज्ये….’ तसकं हे ययेकूगु ख: । थुगु संकिपाय् लक्ष्मी मानन्धर, बेनु शाक्य, महन्तलाल मल्ल, सूर्यबहादुर, बालकलाकार रजनी शाक्यपिसं मू भुमिका म्हितादीगु ख: । आ: उगु इलय् संकिपाय् म्हितादीपिं उप्व: सिन संकिपा ख्य: त्व:ते धुंकुगु दु । तिमिला श्रेष्ठयात उगु इलय् खस नेपाली संकिपा नकिं करिस्मा नापं तुलना याना स्व:गु ख: । आ: वय्‍क: नं संकिपा ख्यलय् मदी । महन्तलाल मल्ल, तुलसीनारायण डंगोल, पवन जोशी आदि संकिपाक:मि कलाकारपिं अझ संकिपा ख्यलय् ज्या यानाच्वनादीगु दु । वि.सं. २०६६ सालया राष्टि्रय चलचित्र पुरस्कार सम्मानय् ३ गू विधाय् सिरपा त्याकेत ता:ला:गु संकिपा ‘बांला:मय्‍जु’या निदर्ेशक पवन जोशी ख: ।
मू खँ नेपालभाषा संकिपाया निर्माण प्रकि्रया न्ह्‍या:गु र्इयागु ख: । उगु इलय् राज्यं खस नेपाली भाय्‍या संकिपायात थंे मेमेगु भाय्‍या संकिपायात न उतिकं हे प्राथमिकता व सहुलियत व्यूगु ख:सा सायद उबलय् नेवा: संकिपात सेलुलोइड फम्र्याटय् हे बने जुइगु जुइ । अथे जूसां चुनौतिपूर्ण रुपं गुलि संकिपा गुगु फम्र्याटय् वने जुल व न छगू उपलव्धिया रुपय् कायेमा: ।<eot>नेपाःयात हिन्दु राष्ट्र दयेके माःगु धकाः हाकनं छक्वः नेपाःया प्रतिगामी शक्तित दनावःगु दु । नेपाःयात हिन्दु राष्ट्र घोषणा यायेमाः धकाः राप्रपा, नेपाः थें पूर्व पञ्चतय्गु प्रतिगामी दल व शक्तियात पासा बीगु कथं दयेकूगु उगु पुचलं देशयात हिन्दु राष्ट्र दयेकेमाः धकाः अभियान जक मखु, छगूकथं आन्दोलनहे न्हृयाके त्यंगु दु । भारतया आतिवादी हिन्दुतय्गु ध्यबा व निर्देशनयात कार्यान्वयन यायेत न्हृयःने वयाच्वंपिं थुमिगु ल्यूने भारतयाहे ततःधंपिं राजनीतिक व्यक्ति, पार्टी व गुप्तचर संस्था ‘र’ या नं समन्वय् यानाः न्हृयाः वयाच्वंगु स्वये आः नेपाःया अन्तरिम संविधानय् स्पष्ट शब्दं च्वयातःगु धर्मनिरपेक्षताया थाय् याकनं प्वनीगु जकं मखुला धयागु ख्याच्वः दनावःगु दु ।
सतक दथुइ लावारिस रुपंय लानाच्वंगु हिन्दु राष्ट्रया शब्द न्हृयाक्कोहे प्रतिगामी व लोकतन्त्र विरोधी जूसां सत्ताया बागदोर ल्हातय् लाकेत ताःलाय् धुंकूगु अवस्थाय् नेपाली कांग्रेसया नेता खड्काया संयोजकतत्वय् दयेकूगु पुचलं छु गुगु दिकदम यायां न्हृयाः वइगु धयागु खा स्पष्ट मूजनिसां सत्ताया भागीदार एमालेया नं थुकी पूर्ण समर्थन दुगुलिं कांग्रेसया अभियान आःथत्थें ख्वाउायाः वनीगु खनेमदु । छगू गुरु योजना कथं न्हृयाःवइगु थुमिगु ज्याझ्वःयात सरकारं नं पासाबीगु व संविधानसभाय् नं थुमिगुहे बहुमत दुगुलिं इमिगु ज्याझ्वःयात हावादारी गफया रुपय् जक कायेगु भूल सुनांनं यायेमज्यू ।
हिन्दु राष्ट्र दयेकेगु कांग्रेसया पार्टीया ज्याकू सानेपां सतक व आः वयाः सदनय् नापं दुहांवंगु दु । थुकियात इलय् सम्बोधन यायेमफत धाःसा थुकिं हे आः सदन अवरुद्ध जुइगु व वहे विषयलय् आरोप प्रत्यारोपं थाय् काइगु जूगु दु ।
धर्मया नामय् पाखण्डीया ज्या यायेत खप्पिस धर्म गुरुपिसं उकियात वास्ता मयाःगु जक मखु रत्नपार्कयात हिन्दुतय्गु तःधंगु देगः दयेकेगु हाथ्या नापं बिल, गोरखनाथया थपाय् ग्वःगु देगः दयेकेगु धाल । अनं चिलांवनेत धाःवंपिन्त उगु धर्मगुरुपिसं त्रिशुल, भाला, वञ्चरो क्यनाः हिंसाय् कुहांवयेत स्वल । वाध्य जुयाः प्रहरी लगय्यानाः अनं जवरजस्ती चीकेगु ज्या जुल ।
थ्वहे मसलायात राप्रपा नेपाःया नितिं सदनय् ल्होनाः गृहमन्त्रीपाखें निता खाय् स्पष्ट यायेगु न्हृयसः तल । छगू खः धार्मिक स्वतन्त्रताय् सरकार पाखें हस्तक्षेप मयायेगु प्रतिवद्धता व मेगु खः, धार्मिक ज्याखाय् सरकारं शक्ति प्रयोग मयायेगु प्रतिवद्धता । थुकियात स्पष्टीकरण बीगु झ्वलय् गृहमन्त्री छुं शब्दत नवाःगु प्रति उगु पार्टीया सभासदपिसं आपत्ति प्वंकाः गृहमन्त्रीं माफी फ्वनेमाः धकाः रोष्टम धेरे याः वन । थुगु ज्याखं न्याघौं अथें ई सितिं वन व बाध्य जुयाः सभामुख सुवास नेवाङ्ग सदन स्थगित यायेमाल । थुया न्हृयः सरकार पक्ष व बिपक्षीतय्गु दथ्वी न्हृयाइपुक्कहे आरोप प्रत्यारोप जक मखु, म्हुतु ल्हानाः ल्हाः तयाः ल्वायेगु तकं ज्या जुल ।<eot>येँ थ्यंमथ्यं करीब ३२ कि.मी दक्षिणपूर्वय,काभ्रे जिल्लाय् लाःगु पन्ति छगू ऐतिहासिक, धार्मिकया नापं सांस्कृतिक रुपं नं तसकं नां जाःगु पवित्र तीर्थ स्थल खः । पनौती, पन्ति, पाञ्चालनगरया नामं देय् न्यंक थःगु म्हसिका ब्वयाच्वंगु थ्व थाय्या महिमा अपरम्पार । उत्तरपाखे पूण्यमाता खुसि, दक्षिणरिखे रोशी खुसिं छचाखेरं चाहुला च्वंगु शंख बां लूगु बस्ती ।
थन अनेक देवदेवी पिनिगु देगः दु । सक्वय् श्री सत्यनारायणया लच्छि यंकं धलं दनिपिं नं छन्हु थनया खुसि सिथय् च्वंगु माधवनारायणयात पुजा यानाः म्वःल्हु वइगु हुनिं याना नं थ्व थाय् गुलि महत्वं जाःगु खः धैगु छगू कथं दसू जुयाब्यूगु दु ।
वंगु २०७२ साल बैशाख १२ या तः भुखाचं नं प्रमाणित याये धुंकूगु दु । थ्व थाय्या बैज्ञानिक आधारं स्वयेगु खःसां न्ह्याथें जाःगु तःभुखाय् वःसां थ्व छगः हे ल्वँहतय् च्वये लानाच्वंगु थाय् जूगुलिं थन भुखाय्या असर मेथाय् सिबें म्ह्वः जक जुइ धैगु धापू । तःभुखाचं थन बस्तीया पिने गुलि क्षति जुल बस्ती दुने मात्र छेँया अगं भू बाया च्वंगु जक हे खनेदु थ्व सिबें मेगु दसू छु धाये ? अथे हे थ्व थाय् अनेक अनेक द्यः पिनिगु कृपां जाःगु थाय् । मच्छेनारां द्यः निसें कयाः गोरखनाथया बासस्थान तक नं दु ।
खय्तला पन्तिइ मेथाय थें तिथि, बार, योग, नक्षत्र व करण थ्व न्यागू अंगया पञ्चांग पुचःया लिधंसाय् झीसँ यायेमाःगु संस्कार, तजिलजि, नखःचखः व पुजाआजा यायेगु परम्परा न्ह्याना च्वंगु हे दु । उकिसनं करीब ८० दँ न्ह्यः थी थी हुनिं यानाः लोप धइथें हे जुइ धुंकूगु जीवितदेवी श्री कुमारीमाजुया पुनःस्थापना यायेगु ज्या गुगु जुल व तसकं हे च्वछाये बहःगु ज्या या कथं परम्परायात म्वाकातयेगुलि येँया हिउमत् मिसा पुचःपाखें वंगु २०७२ सालं पन्तिइ नं कुमारीया थापना यायेगु ज्या सम्पन्न यात ।
गुकिया लिच्वः स्थानीयवासी पुष्कर घुलु व रोहिणी घुलुया न्हापांम्ह सन्तानया रुपय् जन्म जूम्ह ओजस्वी घुलुयात ९ महिना दूगु इलय् कुमारी कथं थापना याना म्वाद्यःया परम्परायात कथहं हंकल । थुगु हे दैवीय शक्तिं जाःगु पवित्र थासय् हे इन्द्रेश्वर महाद्यःया बास्तुकला एवं प्यागोडा शैलीया देगः नं हलिं न्यंक हे नां जाः । भराय् ध‌ंगु प्यकुंलाःगु खुल्ला लागाय् प्यखेरं पःखाः दना प्यंगू दिशाय् प्यंगू हे लुखा तइतःगु थाय् अले दथुइलाक इन्द्रेश्वर महाद्यःया शिवलिंग ।
नेपाःया ६४ गू शिवलिंग मध्ये थ्व नं छम्ह दुथ्याः धाइ । अथे हे जवय पाखे उन्मत्त भैरवया द्यः छेँ । थुगु पन्ती शहर लिच्छवी राजा आनन्द देवं नीस्वना वंगु खःसां मल्ल राजाया पालय्या धुकुतिया रुपय् थ्व लागायात सुरक्षित यानाः अष्टमातृका द्यःपिनिगु थापना समेत यानाः बल्लाका तःगु थाय् खः धाइ ।
थ्व हे शहरय् जुइगु थी थी नखःचखः व जात्रात मध्ये पन्तीया तसकं नां जाःगु जात्रा खः ज्यापुन्हि जात्रा । गुकियात इन्द्रेश्वर महाद्यःया जात्रा नं धायेगु याःसा थुकियात द्यःपिनिगु यौनलीलाया उत्सवया कथं नं मनूतय्सं लुमंकेगु याः ।
खय्तला न्हापा न्हापा थुगु जात्रा चान्हय् शुरु जुया नसंचा ई जुइवं हे क्वचाइगु खः हँ धकाः स्थानीय अजापिन्सं धयादी । थपायसकं नां जाःगु जात्रा छाये दक्वसिनं स्वयेमखंक चान्हय् न्ह्याइगुले धकाः न्यनागु न्ह्यसलय् अजा भचा मछाला – थ्व जात्रा मुक्कं द्यःपिनिगु अथे धयागु भैल द्यः व महाद्यवं भद्रकालीनाप यचास्वापु तइगुया प्रतीकात्मक जूगुलिं मिसापिन्स अज्यागु मछालापूगु यौन रासलीला खनि धकाः चान्हय् हे क्वचायेकीगु धकाः जात्राया लिउने सुलाच्वंगु धकिं उलादी । तथ्य सत्य न्हयागु हे जूसां यक्व न्ह्यःनिसें अथे जात्रा चान्हय् यायेगु पलेसा न्हिनय् न्ह्याकेगु ज्या जुइधुंकूगु दु । थ्व थौंकन्हेया वास्तविकता जुल ।
ई परिस्थिति कथं न्ह्यागुं बस्तु न्ह्याना तुं वनेमाःगु व परिमार्जित जुया तुं वनीगु प्रकृतिया नियम खः, ईया माग खः, तर नेवाःतय् नखःचखः हनेगु व जात्रापात्रा यायेगुलि हनेगु पहलय् हिउपा वःगु दु तर तिथि कथं धाःसा व हिलिउ खँ हे मदु । उकिं दँयदसँ ज्या पुन्हिया न्हि खुन्हु पन्तिइ थुगु जात्रा तसकं भब्य रुपं हनावयाच्वंगु हे दु । पुन्हिया छन्हू न्ह्यः पन्तिइ दुपिं सकलें द्यः पिनिगु पुजाआजा यानाः सकलें थःथितिपिन्त पाहाँ सःता भ्वय् नयेमाःगु चलन दु ।
अले बाजागाजाया लिसें जात्रा न्ह्याकाः त्वाः व गल्ली चाःहुइका पन्तिया लायकू थ्यंकी । जात्राया दकलय् न्ह्यइपुगु व स्वकुमिंपिं तसकं रोमान्चित जुया स्वःइगु जात्राया मू लू हे थन लायकूया जुयाच्वनी । महाद्यःयात लायकुया जवःपाखे तयातइ सा भद्रकाली दकलय् च्वय् पाखे खुसि वनेगु लँपुइ दिकातइ अनलि भैल द्यः यात लायकुया मेगु तप्यंगु लँपुया न्ह्यःने थनातइ ।
स्वकुमिपिनगिु नितिं च्वय् भद्रकाली दथुइ महाद्यः व क्वय् भैल द्यःया खः तया तइ । जात्राया मू न्ह्यइपुगु लू हे थनया जुयाच्वनी । भैल द्यः व भद्रकालीया पालंपा यचास्वापू तःगु या प्रतीकात्मक कथं खः ल्वाकवनीगु व इन्द्रेश्वर महाद्यः व भद्रकालीया खः ल्वाकवनीगु । गुकियात द्यःपिनि यचास्वापू तःगुया लू कथं नालाकया वयाच्वंगु दु ।
यौवनया प्याचालं झू चायाच्वंम्ह महाद्यवं व हे रुपय् भद्रकालीयात लिउनं स्वक्वः अले न्ह्यःनं स्वक्वः यचा स्वापू तःगु जुयाच्वन । अथे यचा स्वापू तःगु स्वयाच्वंम्ह इन्द्रेश्वर महाद्यःया नं यौन प्याःचाः तच्वःया वयेवं भद्रकाली नाप अन हे स्वक्वः तक यचास्वापू तल । थुकथं जात्राया झ्वलय् लायकुलिइ न्हापां भैल द्यः व भद्रकालीया रासलीलाया प्रतीकया रुपय् निम्हसिगु खः स्वक्वः तक व महाद्यः व भद्रकालीया खःयात स्वक्वः तक ल्वाकीगु प्रचलन थौं तक नं यथावत जात्राया रुपय् हनावयाच्वंगु खः । थुकथं पालंपा यचा स्वापू तइगु इलय् मेपिन्सं थुगु मछालापूगु लू खनि भन खतय् च्वनीपिं ल्यायम्ह पुचलं अबीर ह्वला धकिंया ज्या याइगु चलन नं आःतकं झीसं जात्राया झ्वलय् खंकेफू ।
मेगु किंबदन्ती कथं परापूर्वकालय् कृष्णया १६०० गोपिनीतलिसे रासलीला याःगु स्वयाच्वंम्ह महाद्यवं हिमिचाया ६४ म्ह योगिनीत नाप यचास्वापू तःगु व थ्व जात्रा उगु हे ई या महाद्यःया रासलीलाया प्रतीकात्मकताया लिधंसाय् न्ह्याःगु जात्रा खः धकाः नं धायेगु याः । गुकिया दसू खः नाप खः भैल द्यःया खः ब्वाँय् वया लिउनं भद्रकालीयात धक्का बियाः ल्वाकेगु प्रथा कथं जात्राया इलय् झीसँ खनाच्वंगु हे दु । कामशुत्रया ८४ कला मध्ये थ्व नं यचास्वापूया छगू कला खः ।
अथेहे मेगु जात्राया पक्ष धइगु बासुकी नागया जात्राया इलयया आगमन नं खः । थुगु रासलीलाया लू स्वयेत नागराजा तकं वइगु जनविश्वास न्हापानिसें दूगु खःसा आः नं रासलीला जुइ त्यंगु हे इलय् उगु लायकुलिइ न्ह्याक्वः हे छाःगु निभाः त्वयाच्वंसां तबि आलय् अन व थन व मदयेक सुपाचं भुनाः फुलुलुं वा वइगु फयां फये हे मफयेक वा वःगु वंगु निदँ तक जात्रा स्वयावयाम्ह जि स्वयम भुक्तभोगी हे खः । अले उगु इलय् न्ह्याक्व हे तान्वसां अथवा वा वःसां कुसां कुइमदु । यदि सुनां नं कुसां कुल धाःसा छम्ह ज्याथम्ह बुढां तीकथं मुइकीगु आः तक नं चलन न्ह्यानाच्वंगु हे दु । अथे छाये यात उकिया लिसः धाःसा लुइके मफुत ।
पन्तिइ खः जात्रा यायेगु झ्वलय् सोह्रखुट्टेपाटी (मन्द फल्चा) , दबली जुया लायकु हे हइगु खः । जात्राय् स्वम्ह द्यः दइगु खःसां भद्रकाली व भैलद्यःयात खतय् हे तयाः सालिगु खःसा महाद्यःया धाःसा खः दइमखु । स्वपू ताहाकगु पंयात महाद्यःया मूर्ति दथुइलाका न्ह्यःने व लिउने पथं कोथा कोथा दयेका खिपतं चिना तइ अले व हे कोथाचा दुने ल्यायम्हत दुहाँ वना ब्वहलय् दिकाः न्ह्यःने लिउने प्याखँ हुलेथें संकाः नगर परिक्रमा याइ । उबले पुजारी ल्हातये डमरु थाना उगु पंया दथुइया ब्वये महाद्यः बः कया दनाच्वनी । दकलय् लिपाया मेगु न्ह्याइपुगु लू धैगु उम्ह पुजारीयात उगु चौकोसरुपी खतं कुतकेत ल्याम्हतसें स्वक्वः तक च्वं क्वये भाउँक बस्वाइ । थुगु इलय् पुजारी बँय् भ्वसुवन वन धाःसा लुँ छतोला नं बँ पुलेकथं पुलेमाःगु चलन दु ।
पन्तिइ थुगु जात्रायाया खबर नायखिं बाजं थानाः बिइगु याइ जात्रा न्ह्याःइन धकाः । स्वनिगःया मेगु थासय् धिमेबाजं ज्यापू जातिं वा प्रजापतिं थाना वयाच्वंगु खःसा पन्ति धाःसा नाय् थरपिन्स जक थायेमाःगु प्रचलन दु ।
जात्राया न्हापांगु न्हि दशमी खुन्हु द्यः छेँ द्यः कुहाँ बिज्याकी अले एकादशी व द्वादशी खुन्हु चान्हय् त्रिवेणीघाटय् ब्रम्हायणीयात पुजा यंकी । उगु हे झ्वलय् दुइँचा ङंकेगु ज्या नं क्वचायेकी । तान्त्रिकं विधिपूर्वक ब्रम्हायणीया पुजा याःवनेगु झ्वलय् पुण्यमाताया खुसिइ खुसिबा वयाः तां छिना वनेमफुगु इलय् बासुकी नागराजां थःगु म्हगःयात तां या रुप दयेका ब्यूगु पुलांगु धापू नं न्ह्यथने बहजू । छाय्धाःसां थौं तक नं उगु न्हि खुन्हु बहनी आः दयाच्वंगु तां पुला वनेत न्यासी वनिपिन्स उगु ताँय् पलाछिइगु झ्वलय् ग्वाली मह्ल्वंसे पलाः छिना वनीगु खः ।
थ्वहे झ्वलय् जात्राया इलय् उन्मत्तभैरवया देगःदुनेया गोप्य कोठां उन्मत्त भैरवयात सकसितं दर्शन यायेत पिने हे ब्वयातइ । पुजारीपिन्स तान्त्रिक विधि कथं शिलावती होम याइगु खःसा ब्रम्हायणीइ मे व दुगुया बलि बिया छ्यं होमया मी हे च्याका छ्ववइ।
अन्तय् चिलाखया नापंं धिमेबाजाया थानाः हाकनं द्यपिन्त यथास्थानय् बिराजमान याकी । अले थुगु जात्राया थुगु दँया निति विधिपूर्वक क्वचाइ ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.७४०८७९ उत्तर व देशान्तर १०८.०६३४२३ पश्चिम खः (38.740879° N 108.063423° W)। थ्व थासे १३७७५२४१ वर्ग मिटर (५.३१८६५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५२०९१४ वर्ग मिटर (०.२०११२६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>7 ö óľ ő ő í ü ő ľ ö ő í ö ű ľ Ü ľ ľ Ô ó í č ó ö ó ö ü ó ľ ö ü ő ü ó ü ü ó í ľ ő ü ę őóľ í ö Ü ó í ó í Ĺ ű ö Í í ü ő í ü í ľ ü Đ<eot>मनूया क्वतःदुने व न्हेपू पिनेसं न्हेपूयात भुनातैगु भुसायात मेनिञ्जेस धाइ। थ्व मेनिञ्जेसय् ब्याक्तेरियां संक्रमण याना जुइगु ल्वय्‌यात ब्याक्तेरियल मेनिञ्जाइतिस धाइ। थ्व ल्वचं काइबिलय् मनूयात तःच्वलं छ्यँ स्याइगु, वाकवाकी जुइगु व ल्ह्वइगु, जः स्वये थाकुइगु (Photophobia), ज्वरः वइगु आदि लक्षण खनेदै।<eot>पार्क् नासिओनाल् देल् तेइदे (Parque Nacional del Teide) स्पेनया छगू राष्ट्रिय निकुञ्ज खः। थ्व हलिंया दकलय् अप्व पर्यटक वइगु निकुञ्जय् छगू ख। थ्व पार्कय् दँय्-दछि करिब ४० लखः मनू थ्यनि।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.४९७१३८ उत्तर व देशान्तर ९३.०५५३९३ पश्चिम खः (34.497138° N 93.055393° W)। थ्व थासे ८५१८६०९७ वर्ग मिटर (३२.८९०५३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३०८८५२ वर्ग मिटर (०.११९२४८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>खमानोन (ਪੰਜਾਬੀ: ਖਮਾਣੋਂ) (अंग्रेजी:Khamanon), भारतयागु पञ्जाब राज्ययागु फत्तेगढ साहिब जिल्लायागु छगु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 30.82° N 76.35° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २५४ मिटर (८३३ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं खमानोन शहरयागु जनसंख्या ८८७६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५५%, व मिसात ४५% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७०% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ७२% दु, व मिसातेगु साक्षरता ६७% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया खमानोन यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>कल्घाटगी (अंग्रेजी:Kalghatgi), भारतयागु कर्णाटक राज्ययागु धारवाद जिल्लायागु छगु पञ्चायत-शासित सहर खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 15.18° N 74.97° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ५३६ मिटर (१७५८ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं कल्घाटगी शहरयागु जनसंख्या १४,६७६ खः।[२] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ६२% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ६९% दु, व मिसातेगु साक्षरता ५५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया कल्घाटगी यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९७८४१४ उत्तर व देशान्तर ११८.१८२९०८ पश्चिम खः (33.978414° N 118.182908° W)। थ्व थासे ६४१५०६८ वर्ग मिटर (२.४७६८७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४२८९३२ वर्ग मिटर (०.१६५६१२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>म्वामितेगु थी-थी गुणकथं वैज्ञानिक आधारय् थी-थी पुचलय् बायेगु ज्यायात जैविक वर्गीकरण धाइ। थ्व वर्गीकरणया मू भाग थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २७.५९५८८२ उत्तर व देशान्तर ८०.३३८१४८ पश्चिम खः (27.595882° N 80.338148° W)। थ्व थासे ६९९६००३ वर्ग मिटर (२.७०११७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १०८४६०९० वर्ग मिटर (४.१८७६९९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सुत्तपिटक बौद्ध ग्रन्थ तिपितकया छगु भाग ख:। थुकिलि सुत्त वा सुत्रत मुंकातःगु दु। सुत्तपिटकयात ५गु निकायय् बायातःगु दु। थ्व निकायत दीघनिकाय, मज्झिमनिकाय, संयुत्तनिकाय, अङ्गुत्तरनिकाय व खुद्दकनिकाय ख। दीघनिकाय धाःगु ताःहाकःगू सुत्ततेगु निकाय ख धाःसा मज्झिमनिकाय मध्यम व खुद्दक निकाय चिहाकःगु सुत्ततेगु निकाय ख। अङ्गुत्तरनिकायय् ल्या कथंया सुत्त दु। संयुत्तनिकायय् छगू हे विषयय् थी-थी उपदेश दूगु "संयुक्त" सुत्तत दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.८२९८३१ उत्तर व देशान्तर ८७.८६९२३३ पश्चिम खः (41.829831° N 87.869233° W)। थ्व थासे ५८३६४६३ वर्ग मिटर (२.२५३४७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व जनपद कुमाँउ मण्डलया दक्षिण पूर्व लागाय् ला। थ्व जनपद २८'३०उत्तर अक्षांश व ७८'८१ पूर्व देशान्तरया दथुइ ला। [१] थ्व जनपदया सीमा थ्व कथं दु-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५७४३०५ उत्तर व देशान्तर ८६.९०२९३७ पश्चिम खः (33.574305° N 86.902937° W)। थ्व थासे १७८७१५५६ वर्ग मिटर (६.९००२४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>क्येपु नगरपालिका (अंग्रेजी भाय: Kirtipur ), नेपाया बागमती अञ्चलया येँ जिल्लाया छगू नगरपालिका खः। थ्व थासय् ९४८७खा छेँ दु।स्वतन्त्र विश्वकोश, नेपाली विकिपिडियाबाट<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.७०५३१३ उत्तर व देशान्तर १२२.६३५१७४ पश्चिम खः (40.705313° N 122.635174° W)। थ्व थासे ३१९७४७०१ वर्ग मिटर (१२.३४५५०२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>युरेथ्रा (युनानी ουρήθρα - ओउरेथ्रा) छगू धों ख। थ्व धों नं युरिनरी ब्लाडरयात म्ह स्वया पिनेनाप स्वाइ। युरेथ्राया ज्या निगु हे लिंगय् च्व फायेगु व मिजंय् सेमेन पिहां छ्वेगु ख।
मिजंमनुतेगु युरेथ्राया हाकः ८ इञ्च (१७.५-२० सेमि) जुइ। थ्व पेनिसया अन्त्यं पिनेनाप कम्युनिकेट याइ। युरेथ्रां च्व व सेमेनया निकास याइ।<eot>पालि भाय् छगू प्राचीन प्राकृत भाषा ख। थ्व भाषा बुद्धकालीन समयय् यक्व प्रचलनय् दूगु खनेदु। यक्व बुद्ध धर्मया ग्रन्थ पालिइ च्वयातःगु दु।
पालि ग्रन्थ धाःगु पालि भासय् च्वयातःगु बुद्ध धर्मया ग्रन्थ ख। पालि ग्रन्थ पालि साहित्यया दकलय् तःधंगु भाग ख। पालि ग्रन्थयात छुं मू पुचलय् बायेछिं। थ्व पुचःत थथे दु-
तिपिटक पालि ग्रन्थया दकलय् मू ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थ भगवान बुद्धया धर्मदेशनायात सूत्रबद्ध यानातःगु दु। तिपिटकयात वर्णन यासें मेमेगु ग्रन्थतयेगु रचना जूगु ख।
श्रीलङ्काय् पालिभासय् वंशावलीत च्वयेगु इतिहास दयाच्वन। थनया राजवंशावली पालि व सिंहल भासय् च्वयातःगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६३.०३५७६९ उत्तर व देशान्तर १६३.५६०१७७ पश्चिम खः (63.035769° N 163.560177° W)। थ्व थासे ९८९१२६० वर्ग मिटर (३.८१९०३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१५७६२३ वर्ग मिटर (०.८३३०६३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८१६१८३ उत्तर व देशान्तर ११७.८१११०६ पश्चिम खः (33.816183° N 117.811106° W)। थ्व थासे ५४६१४८७ वर्ग मिटर (२.१०८६९२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मलयालम् (മലയാളം,मलयाळम्‌) वा कैरली (കൈരളി,कैरळि) भारतया केरल प्रान्तय् ल्हाइगु प्रमुख भाषा ख। थ्व द्रविड भाषा-परिवारया दुले ला। केरल स्वया पिने थ्व भाय् तमिलनाडुया कन्याकुमारी व उत्तरय् कर्नाटकया दक्षिण कन्नड जिला, लक्षद्वीप तथा अन्य मेमेगु देसय् च्वनिपिं मलयालित दूगु थासय् ल्हाइगु या। मलयालम भाषा केरलया राज्य भाषा ख। थ्व भाय् द्रविड परिवारया भाषाय् छगू ख। मलयालम भाषाया उत्त्पत्तिया बारेय् यक्व सिद्धान्त प्रस्तुत यानातःगु दु। छगू मत कथं भौगोलिक कारणं आदि द्रविड भाषां मलयालम छ्गू स्वतन्त्र भाषाया कथं विकसित जुयावःगु ख धका नालाः का। थुकिया विपरीत मेगु मत कथं मलयालम तमिलं व्युत्पन्न जूगु भाषा ख। थ्व ख्यले थ्व निगु दक्ले प्रबल बिचा ख। सकल विद्वानतेसं थ्व धाःसा मानेया कि भाषाया परिवर्त्तनया कारणं मलयालमया उत्त्पत्ति जुयावल। तमिल व संस्कृत निगु भाषाया मलयालम भाषा नाप तःधंगु स्वापू दु। मलयालमया मौखिक साहित्य शताब्दियौं पुलां जु। तर साहित्यिक भाषाया रूपं धाःसा थुकिया विकास १३गु शताब्दी निसें जुयावःगु ख। थ्व कालय् च्वयातःगु 'रामचरितम'यात मलयालमया आदि काव्यया कथं कायेगु या।
मलयालम, भाषा व लिपिया दृष्टिं तमिल भाषाया सिक्क नापं ला। थ्व भासय् संस्कृतया प्रभाव ईसा पूर्व १ सदी निसें जूगु खनेदु। संस्कृत खँग्वःतेत मलयालम शैली अनुकूल दयेकेत संस्कृतं अवतरित खँग्वःतेत संशोधित याःगु दु। अरबत नाप ताहा ई तक्क बनेज्या स्वापूं अरबी व लिपा अंग्रेजी तथा पोर्चुगिज उपनिवेशवादया असर नं थ्व भाषाय् खनेदु।
मलयालमया संधि-विच्छेद जुइ - मलै (मूलशब्द : मलय - अर्थ : पर्वत) + अळम (मूलशब्द : आलयम - अर्थ : स्थान)। थ्व भाषाया भाषिक मनू भारतया पश्चिमी घाटय् च्वनि, थ्व हे कारणं थ्व नां वःगु ख। थुकिया पाय्‌छि उच्चारण ’मलयाळम्’ जुइ।<eot>नालन्दा प्राचीन बुद्ध धर्म सीकिगु छगु तःधंगु थाय् ख। थ्व थाय्‌ आःया भारतया बिहार राज्यय् ला। थ्व थाय्‌यात हलिंया दकले न्हापांगु विश्वविद्यालयय् छगुया रुपय् नालेगु या। थ्व ब्वंकुथि दकले तच्वःगु अवस्थाय् थन द्वलंद्व भिक्षु व शिष्यत च्वनिगु या।
थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०१९४२५ उत्तर व देशान्तर १०५.२५९५०२ पश्चिम खः (40.019425° N 105.259502° W)। थ्व थासे ६३१२९९२५ वर्ग मिटर (२४.३७४६०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २५८१३३२ वर्ग मिटर (०.९९६६५८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.१३८६६३ उत्तर व देशान्तर ७३.३५२४१३ पश्चिम खः (41.138663° N 73.352413° W)। थ्व थासे ५१८२९४५५ वर्ग मिटर (२०.०११४६५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३४४८९८१६ वर्ग मिटर (१३.३१६५९३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४१.९६६१७२ उत्तर व देशान्तर ८७.८०५५७६ पश्चिम खः (41.966172° N 87.805576° W)। थ्व थासे २१२८८२२ वर्ग मिटर (०.८२१९४३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गाम्बिया (आधिकारिक कथं गाम्बिया गणराज्य), पश्चिमी अफ्रीकाय् लाःगु छगू देय्‌ ख। गाम्बिया अफ्रिकाया मुख्य भूमिइ लाःगु दक्ले चिधंगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या उत्तरी, पूर्वी व दक्षिणी सीमा सेनेगलनाप स्वा, पश्चिमय् आन्ध्र महासागरनाप चिधंगु तटीय क्षेत्र ला। देय्‌या नां गाम्बिया खुसिं वःगु ख गुकिया बाया लँपुइ थ्व देय्‌या सीमा ला। खुसि देय्‌या दथुं जुया आन्ध्र महासागरय् थ्यंका क्वचाइ। लगभग १०,५०० वर्ग किमी क्षेत्रफल दूगु थ्व देय्‌या अनुमानित जनसंख्या १,७००,००० दु। फेब्रुवरी १८, सन् १९६५ खुनु गाम्बिया ब्रिटेनं स्वतन्त्र जुल व राष्ट्रमण्डलय् सम्मिलित जुवन। बांजुल गाम्बियाया राजधानी ख, तर थ्व देय्‌या दक्ले तःधंगु महानगर सेरीकुंदा ख।
वर्तमान गाम्बिया न्हापाया घाना साम्राज्य व सोंघाई साम्राज्यया भूभाग ख। थ्व क्षेत्रया न्हापांगु च्वयातःगु दस्तावेज गुंगु व झिगु शताब्दिया अरब बनेज्यामितयेसं च्वयातःगु ख। अरब बनेज्यामितयेसं थ्व क्षेत्रय् दास, लुँ, व किसी-वाया व्यापारया निंतिं ट्रान्स-सहारा बनेज्या मार्गया पलिस्था याःगु ख। १५गु शताब्दीइ पोर्चुगिजतयेसं समुद्री व्यापार मार्गया पलिस्था यात। थ्व ईले गाम्बिया माली साम्राज्यया भाग जुयाच्वन।
गाम्बियाय् यक्व जनजाति दु। थनया जनजाति दथुइ आपसी मतभेद म्हो जक्क दु। सकल जनजातितयेसं थःगु भाषा व परम्परायात हना च्वंगु दु। थनया जनजातिइ दक्ले तःधंगु पुचः मांदिका जनजाति ख। थ्व धुंका क्रमशः फूला, वोलोफ, जोला, व सेराहूले जनजातित दु। देय्‌य् लगभ्ग ३,५०० (जनसंख्याया ०.२३%) गैह्र-अफ्रिकीतयेसं नं बसोबास या। थ्व जनसंख्याय् युरोपीय व लेबनानी मूलया मनुत ला। अधिकांश युरोपीय ब्रिटिश ख व थुकिलि नं आपालं स्वतन्त्रता धुंका देय्‌ त्वता वन।
देय्‌या ९०% प्रतिशत जनसंख्या मुस्मां धर्मया अनुयायी ख व ल्यंगु जनसंख्याय् अधिकांश ईसाई धर्मावलम्बी दु। गाम्बियाया लगभग ६३% जनसंख्या (१९९३या जनगणना) ग्रामीण क्षेत्रय् अवस्थित दु तर अधिक युवा ज्या व शिक्षाया निंतिं राजधानी व मेमेगु तःधंगु नगरय् पलायन जुया च्वंगु दु। सन् २००३या अनंतिम तथ्याङ्क कथं थ्व सी दु कि ग्रामीण व नगरीय क्षेत्रया जनसंख्याया अंतर म्हो जुया च्वंगु दु छाय्‌धाःसा आपालं क्षेत्र नगरीय क्षेत्र घोषित जुयाच्वंगु दु। नगरय् पलायन, विकास परियोजना, व आधुनिकीकरणया कारणं अप्व गाम्बियामि पश्विमी संस्कृतिया सम्पर्कय् वयाच्वंगु दु तर पारम्परिक रूपं विस्तरित परिवारय् बल, व देशावरी पोशाक व उत्सव, आतक्क नं दैनिक जीवनया अभिन्न अंगया रुपय् स्थापित दु।
देशय् ख्रिस्टी धर्मया मनु ८%या हाराहारीइ दु गुकिलि अधिकांश रोमन क्याथलिक दु। एसियां जूगु आवगतया कारणं देशय् बौद्ध व बहाई धर्मया मनु नं च्वनिगु या। ल्यं २% जनसंख्या आधिवासी धर्मयात हनि व देशय् छुं नास्तिक नं खने दु।
गाम्बिया छगू चिधंगु देय्‌ ख । थुकिया नां सीमाय् बाहा वइगु गाम्बिया खुसिया नामं वःगु ख। दक्ले तःब्याःगु थासय् थ्व देय्‌ ४८ किमी स्वया म्हो ब्या जक्क दू, व देय्‌या सकल क्षेत्रफल ११,३०० किमी२ दु। गाम्बियाया लगभग १,३०० वर्ग किमी वा ११% भागय् ल दु। गाम्बिया, सेनेगलया लगभग एक अन्तःक्षेत्र (एन्क्लेभ) व थुकिया ७४० किमीया सकल बुँसीमा सेनेगलनाप स्वा। थ्व अफ्रिकी महाद्वीपय् दूगु दक्ले चिधंगु देय्‌ ख। तुलनात्मक रूपय् गाम्बिया भारतया त्रिपुरा राज्य स्वया भतिचा तधं। देय्‌या पश्चिमी सीमा आन्ध्र महासागर नाप स्वा व थुकिया तटरेखा ८० किमी हाक दु।
थ्व देय्‌या वर्तमान सीमा सन् १८८९य् ब्रिटेन व फ्रान्सया दथुइ जूगु छगू समझौता धुंका निर्धारित जूगु ख। पेरिसय् अंग्रेज व फ्रेञ्च दथुइ जूगु वार्ता धुंका फ्रेञ्चतयेसं अंग्रेजतयेत न्हापा ला गाम्बिया खुसिया ३२० किमीया भाग नियन्त्रन यायेबिल। सन् १८९१या आरम्भय् जूगु सीमा-अंकलनं पेरिस वार्ताया १५दंम् धुंका गाम्बियाया समापक सीमाया निर्धारण जुल। सीधा रेखा व वृतांशतयेगु श्रृंखलाया परिणामस्वरूप अंग्रेजतयेसं गाम्बिया खुसिया उत्तर व दक्षिणय् १६ किमी चकनाच्वंगु क्षेत्रतयेगु नियन्त्रण कायेफल।
गाम्बिया न्यागु प्रभाग व छगू नगरय् विभक्त दु। गाम्बियाया विभाग स्वतन्त्र चुनाव आयोगद्वारा संविधानया धारा १९२या अनुसार पलिस्था जूगु ख। [१] थ्व विभाग ख:
गाम्बिया छगू उदारवादी, बजाः-आधारित अर्थव्यस्था ख। थ्व अर्थव्यवस्थाय् देय्‌या बुँज्याः ख्यःया यक्व योगदान दु। बुँज्याः ख्यलं देय्‌या अर्थव्यस्थाय् ३०%या योगदान यानातःगु दु व देय्‌या ७०% जनसंख्या बुँज्या ख्यले संलग्न दु। देय्‌या जीडीपीय् बरां उत्पादनया ६.९%, मेमेगु फसलया ८.३%, मवेशिया ५.३%, मत्स्यपालनया १.८%, व वानिकीया ०.५% योगदान दु। उद्योगया अर्थव्यस्थाय् ८% योगदान दु व थ्व क्षेत्रय् ५८% प्रतिशत मनु कार्यरत दु। देय्‌या सीमित निर्माण-क्षेत्र मुख्यतः बुँज्या आधारित दु दसु बरां प्रक्रमण, बेकरी, मद्यनिर्माणशाला (ब्रूअरी), व चर्मशोधनशाला आदि। अन्य निर्माण गतिविधिइ साब्वं, पेय-पदार्थ, व वस्त्र-निर्माण ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५३३४९४ उत्तर व देशान्तर ८५.९५४२४२ पश्चिम खः (33.533494° N 85.954242° W)। थ्व थासे २८६१८०७७ वर्ग मिटर (११.०४९५०२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।
हिन्दी सांवैधानिक तवलं भारतयागु प्रथम राजभाषा खः व भारतय् दक्ले अप्व ल्हाइगु व थुइगु भाषा खः। हिन्दी व थुकिगु बोलीतः उत्तर व मध्य भारतय् विविध प्रान्तय् ल्हाइ। २६ ज्यानुवरी ई सं १९६५य् हिन्दीयात भारतयागु आधिकारिक भाषा यु दर्जा बिल।
भाषाविद कथं हिन्दी व उर्दू छगु हे भाषा खः। हिन्दी देवनागरी लिपिय् च्वइ व खंग्व यक्व संस्कृत नं वगु दु। उर्दू नस्तालिकय् च्वइ व खंग्वय् यक्व फारसी व अरबी भाषातेगु असर दु। व्याकरणीय कथं उर्दू व हिन्दीय् यक्व समानता दु। छुं खास ध्वनित उर्दूय् अरबी व फारसी नं कयातगु दु व थ्व हे कथलं फारसी व अरबीयागु छुं खास व्याकरणीय संरचना नं छ्येलातगु दु।
२५० बी. सी. - आदि संस्कृतयागु विकास। (आदि संस्कृत नं बिस्तारं १०० बी. सी. तक्क प्राकृततेगु थाय् काल।)<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१८८६०५ उत्तर व देशान्तर ११८.१३४७९५ पश्चिम खः (34.188605° N 118.134795° W)। थ्व थासे २२५२७३५६ वर्ग मिटर (८.६९७८६१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६४.८५५७०० उत्तर व देशान्तर १४७.९७८४३४ पश्चिम खः (64.855700° N 147.978434° W)। थ्व थासे १६७३८६२३७ वर्ग मिटर (६४.६२८१९० वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३२२०१ वर्ग मिटर (०.०५१०४३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.४१७०९२ उत्तर व देशान्तर १२०.६४६०१४ पश्चिम खः (40.417092° N 120.646014° W)। थ्व थासे १५२८२६७७ वर्ग मिटर (५.९००६७५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३६०३७ वर्ग मिटर (०.०१३९१४ वर्ग माइल) ल दु[१]।
हकुई (अंग्रेजी भाय:Hakui, जापानी भाय:白衣市), नेपायागु लुम्बिनी अञ्चलयागु नवलपरासी जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे882खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.३०८४८२ उत्तर व देशान्तर ९३.९५५६९ पश्चिम खः (35.308482° N 93.95569° W)। थ्व थासे ९२३५१९१ वर्ग मिटर (३.५६५७२७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४४८० वर्ग मिटर (०.००१७३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>पुलांपुलांगु नेवाः खंग्वःतय्त याकनं छपलावुलाय् हयमाः गुस नाप न्हून्हूगु खंग्वःतर् इ ब्यः कथं ल्वय्क दय्क यंकेमाःगु तस्सकं हथाय् ज्वी धुंकल । थुगु समस्यायात ज्यंकाः यंकेजु खँय् मू भाला कायमाःम्ह नेपालभाषा एकेडेमी वाः चायकाः फूथे चाःथें ज्या सना च्वंगु पक्कां हे दय्फु । तर व्यववहारय् खने दयक उलि ग्यसुलाक्क न्हृयज्याना च्वंगु खने मदुने । आशा नाप भलसा दु थी थी खँग्वः तय्गु उत्खनन व आविस्कार जुयातुं च्वनीगु खंय् तिक्क हे मिनीगु जूसां थ्वय्के धाःसा माःगु हे दु थी थी थासे, थी थी कथं थी थी मिडियां ।
थ्व ज्वजलपा खंग्वःया आविस्कारक थ्वहे खः धकाः थ्वया ब्युत्पति मालावं वनेगु भ\mवलय् त्याजिक सुनानं हे आःतक ब्वय्फुगु अवस्था मवःनि । अथे खःसां नं मय्जु मंगला कारंजित मार्फत हनेबहःम्ह भाषाविद् भाजु काशिनाथ तमोटजु नापं न्यने कनेया भ\mवलय् ५०० दँ न्हृयो निसें वःगु खः धका धै दीगु । ल्याःचा तया वंनं छु सी दयावल धाःसा थ्व खंग्व या उमेर दोःछि दँ मयाक पुलां ज्वी धुंकूगु जुया च्वन । थन्यागु मालेज्या मदिक न्हृयाकातुं च्वनीगु ज्याखंय् सम्बन्धित भाषाविद्तसे ताःलाकाः यंकीगु खंय् यक्वः आशा कैच्वना ।
न्हृयागुं थजु व खंग्व छ्यले खना लुधने थाय् द दत । मामां वना वलय् नांदम्ह गद्यच्वमी भाजु पं निष्� ानन्द बज्राचार्यजुया सफू 'ललित विस्तरं' थाहे थासय् खनेदुगु नापं भजन भजनय् सनातन धर्मया अनुयायीतसें हालीगु म्येत पुइका स्वयबलय् 'ज्वजलपे' खंग्वःत छ्यलाःतःगु सिदु । थ्व नापं मेमेगु नं खंग्वत छ्यलाः तःगु स्वय्वलय् थः नेवाः जुया म्वानागु नं गौरब थें ताल ।
खः व खंग्वलय् - अंग्रेजी भाषाय् थेंर्,र् इ स्वया धायागु गथें सुथयात Good Morning, न्हिनसित, Good Afternoon संध्यार् इया Good Evening अले चान्हेसित Goodnight धकाः विस्कं विस्कं धाय्गु खंग्वः धाःसा लुया मवनि, अथवा जन्म हे बीमफुनि । अथे नं भिंसुथ, भिं न्हि, भिंचा धाय्गु धाःसा बुलुहुं बुलुहुं वया च्वंगु हे दु । 'ज्वजलपा' न्हापा धाय्गु गुलि ल्वः उलि लिपाः वया वने त्यय्का 'ज्वजलपा' धकाः धाय्गु गय् गय् मछिं थें च्वनाच्वंगु आः तस्कं अनुभव जू । पासापिंनाप खंल्हाबल्हा न्हृयाके बलय् नं ।
आ छकः ज्वजलपा खंग्वः लय् क्वथीक वालाक स्वय् - 'ज्वजलपा' छज्व वखं थे छज्वः चखु थे निपा ल्हाः नापं या छगू संगम छज्वाः ल्हाःपाः ज्वजलपा जीवनया सृष्टि सुरु मिसा मिजं या छगू हे स्वापुतिं जक संभव ज्वी । छन्हु ज्वीत चा.व.न्हि मदयक मगा । छगू लुया वःसा मेगु तनावनी । निलय् चा खने मदुसा दया हे दया हे च्वनी थ्व सृष्टि या चक्र सुरुं निसें अन्त्य तक्क अथवा निर्माण वा संहरि दया हे च्वनी । वनां हे च्वनी । थ्व प्रकृति या कासा नं खत । थ्व फुक्क या अर्थ हे ज्वजलपा हे खः । थ्वयात ध्वधीकार् इव्यः कथं । छिंक, छेयला वनेफत धाःसा प्रतिकात्मक कथं छित च्वनी । मेगु अक्षय् धाय्गु खःसा हिन्दु शास्त्रया मूल रहस्य द्वैतवाद अद्वैतवादय् वयगुलं ज्वजलपा या सार संक्षेप खः थ्व च्वनीया विचारय ज्वजलपा नां खःसा ज्वजलपे क्रिया जक खः ।
'नमस्ते' या अर्थ नमस्तुते खः । उकीया चीहाकःगु स्वरुप हे नमस्ते खः । न्हापां शब्दया खँग्वय् अर्थ दयकेगु झवलय् हवाईजहाज यात फय्गः छ्यलेगु फत्ते बहादुर सिंहजुं ब्वनां झाःगु खः । अथेहे भाजु श्रद्धानन्द श्रेष्� ाचार्य रमापति राज शर्मा जुं पिन्सं न्हूगु तय्त सकस्यां यय्का च्वंगु खनेमन्त अथें तनावन । तर थ्व ज्वजलपा सकस्यां यय्का हःगुलिं थ्वया आयू सदां ल्यनातुं च्वनेमाल ।<eot>ट्युमर सप्रेसर जीन, वा एन्टिअङ्कोजिन छगू प्रकारया जिन ख गुकिलिं सेलयात क्यान्सरय् परिवर्तन जुइगु लंपुइ मवंकेयात ग्वहालि याइ। थ्व जीनया म्युटेसन जुया थुकिया ज्या मजुइगु वा ज्या म्हो जुइगु अवस्थाय् सेल क्यान्सरस जुइ फै।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७१६३११ उत्तर व देशान्तर १२०.९७६२८७ पश्चिम खः (39.716311° N 120.976287° W)। थ्व थासे २५१५०१०५ वर्ग मिटर (९.७१०५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अफगानिस्तान दक्षिण एशियाया छगू देय्‌ ख। थ्व देय्‌ञा दक्षिण व पूर्वय् पाकिस्तान, पश्चिमय् ईरान, उत्तर पूर्वय् चीन, उत्तरय् तुर्कमनेस्तान, उज्बेकिस्तान व ताजिकिस्तान दु। थ्व देय्‌या जःलाखःला देय्‌तेगु थ्व देय्‌या इतिहास, धर्म आदि लागाय् यक्व स्वापू दु। थ्व देय्‌या यक्व जनसंख्या मुस्मां दु। थ्व देय्‌ ऐतिहासिक रुपय् इरानी, यवनमि, अरब, तर्क, मंगोल, ब्रिटिश, रसियन व अमेरिकाया नेतृत्त्वया नेटोया अधीनय् च्वने धुंकल। छगू देय्‌या कथं १८गु शताब्दीइ अहमद शाह दुर्रानीया ईले पलिस्था जूगु थ्व देय्‌या यक्व थाय्‌ लिपा मेमेगु देय्‌य् लावन। सन् १९१९इ अंग्रेज स्वया स्वतन्त्र जुइ धुंका अफ्गानिस्तान आधुनिक देय्‌ जूवन। थनया जुजुतेत पिथना थ्व देशय् साम्यवादीतेसं शासन काल। रुसी साम्यवादीतेस अमेरिका समर्थित जिहादीतेसं पिथना छ्वल। लिपा थ्व जिहादीतेसं धार्मिक अतिवादया आचरण अंगीकृत यात। ताहाकःगु ई तक्क मुस्मां धर्मया युद्धया नामय् थ्व थासय् धार्मिक अतिवादीतेगु कब्जा धुंका नेटों थ्व थाय्‌ अधिग्रहण याना छगू देय्‌ दयेकेयात स्वयाच्वंगु दु।
थुकिगु उत्तरे चीन व ताजिकिस्तान, उज्बेकिस्तान, तुर्केमिनिस्तान ला धासा दक्षिणे पाकिस्तानला, पश्चीमे ईरान व पूर्वे चीन व पाकिस्तान ला:| थ्व देय्‌या मू नगर व इमिगु सन् २००६या जनसंख्या थ्व कथं दु।<eot>स्नायु प्रणाली मूलभूतरुपय् धाःगु मनूया म्हय् दयाच्वँगु म्हकुचाया थी-थी सूचं छगू थासं मेगु थासय् यंकिगु छगू केन्द्रिकित व्यवस्था ख। मनूया स्नायु प्रणालीयात केन्द्रिय वा सेन्त्रल नर्भस सिस्तम व परिधीय वा पेरिफेरल नर्भस सिस्तमय् बायेछिं।<eot>पार्थेनन (ग्रीक: Παρθενών) छगु प्राचीन ग्रीक देगः ख। थ्व एक्रोपोलिस, एथेन्स, ग्रीसय् ला। थ्व देगः यवन देवी एथेनायात देछानातःगु ख। एथेनायात मनुतयेसं एथेन्सया दुगुद्यः नालेगु या। थुकिया दयेकेज्या ४४७ बिसिइ एथेनियन साम्राज्यया शक्तिया चरमविन्दूइ न्ह्यथन। थ्व प्राचीन गीसया आःतक्क दयाच्वंगु दकले महत्त्वपूर्ण स्मारक ख। थुकियात आपालं डोरिक अर्डरया विकासया लिच्वःया रुपय् नालेगु या। थुकिलि ब्वयातःगु शिल्पकला प्राचीन यवनया कलाया उत्कृष्टया रुपय् छुं विज्ञतयेसं नालेगु या। पार्थेननयात प्राचीन यवन व एथेनियन लोकतन्त्रया चिरस्थायी चिंया रुपय् नं नालेगु या। [३] नापं, थुकियात हलिमया दकले उत्कृष्ट सांस्कृतिक धरोहरया रुपय् नं नालेगु या। ग्रीसया संस्कृति व पर्यटन मन्त्रालयं आया ईले थुकिया आंशिक पुनर्स्थापना व छुं स्यंगु भागया स्थापना व स्थिरताया निंतिं छगू ज्याझ्वः संकाच्वंगु दु।[४]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.३५४००७ उत्तर व देशान्तर ११०.९३९२२२ पश्चिम खः (31.354007° N 110.939222° W)। थ्व थासे ५३९६०८७६ वर्ग मिटर (२०.८३४४१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.११८९७ उत्तर व देशान्तर ८१.००२९०६ पश्चिम खः (29.11897° N 81.002906° W)। थ्व थासे ६३९८८५२५ वर्ग मिटर (२४.७०६१०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५०९९२५८ वर्ग मिटर (१.९६८८३५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.४५८८८ उत्तर व देशान्तर ९२.९१६२८ पश्चिम खः (36.45888° N 92.91628° W)। थ्व थासे ६९२९१२६ वर्ग मिटर (२.६७५३५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>अगस्ट ग्रेगोरियन पात्रोयागु च्यागुगु ला खः।थ्व लाय् अगस्टस सिजर नाप स्वागु यक्व ज्याखं जुगुलिं थ्व ला यागु नां अगस्टस सिजरयागु सम्मानय् अगस्ट धका तगु खः। व स्वया न्ह्य थ्व लायात सेक्स्टिलिस (ल्याटिन भाय्: सेक्स्टस=खु) यागु नां बियातगु खः छाय् धासा थ्व ला पुलांगु प्राचीन रोमन पात्रोयागु कथलं खुगु ला ख:। थ्व लायागु दिंत थु कथलं दु :-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.०८१४२६ उत्तर व देशान्तर ८०.२८०२२३ पश्चिम खः (26.081426° N 80.280223° W)। थ्व थासे ८६५७७६२६ वर्ग मिटर (३३.४२७८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९२०३११ वर्ग मिटर (०.७४१४३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहर अक्षांश २६.७१५०६७ उत्तर व देशान्तर ८०.०३९३७१ पश्चिमय् ला(26.715067° N 80.039371° W)। थ्व थासय् १०१५७३३६ वर्ग मिटर (३.९२१७७ वर्ग माइल) बुं दु धाःसा १६८८२७५० वर्ग मिटर (६.५१८४६६ वर्ग माइल) ल दु[३]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.५५०६९० उत्तर व देशान्तर ८८.१८०८७८ पश्चिम खः (30.550690° N 88.180878° W)। थ्व थासे ३०८६१७२७ वर्ग मिटर (११.९१५७८० वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>ग्रेत वाल अफ चाइना वा चीनया तःधंगु पःखाः ऐतिहासिक उत्तरी चीनया सीमाय् पूर्व निसें पश्चिमतक्क दूगु छगू सामरिक दुर्ग श्रृङ्खला (फर्तिफिकेसन) ख। थ्व श्रृङ्खला चिनिया साम्राज्व चिनिया नगरतयेत उत्तरी हिंशात्मक मनुत नाप बचेयायेत दयेकूगु ख। थ्व पःखाः वा दुर्ग शृङ्खला थीती लोंह, अप्पा, चा, सिं, व मेमेगु वस्तु छ्यला दयेकातःगु ख। ७गु शताब्दी इपूइ हे आःया ग्रेत वाल दूगु थासय् थीथी थासय् पःखाः दयेकूगु इतिहास दु;[२] थ्व पःखाःतयेत लिपा स्वाना तःधं, बल्लागु व संयुक्त यायेगु कुतलं आःया तःधंगु पःखाः दयावःगु ख।[३] सिक्क नांजाःगु पःखाःया भाग २२०-२०६ ईपूइ सम्राट चिन शि हुआङया ईलय् निर्माण जुल। थ्व पःखाःया म्हो जक्क भाग ल्यं दनि। थ्व धुंका थ्व पःखाः ई-ईलय् हानं दयेकिगु, मर्मत यायेगु व बल्लाकेगु ज्या जुया हे च्वन। मिङ वंश कालय् आःया पःखाःया आपालं भाग दयेकूगु ख।
थ्व पःखाःया मेमेगु ज्याय् सीमा निर्धारण नं छगू ख। थ्व पःखालं सिल्क रुतय् बनेज्या याइपिंके कर कायेगु, बनेज्या भिंकिगु व स्थानान्तरण नियन्त्रण यायेगु भूमिका नं म्हितु। नापं, ग्रेत वालया रक्षात्मक गुण वाच तावर, त्रुप बाराक, ग्यारिसन स्तेसन, मि व कुंया संकेत प्रणाली आदिं थुकियात परिवहन व रक्षात्मक निगुया हे मूलुखा नं दयेकल।<eot>उज्यालो एफएम ९० मेगाहर्ज स्वनिगःया लहना ज्याझ्वलय् मय्जु शर्मिला राजोपाध्यायजुं न्ह्याकादीगु ज्याझ्वलय् जूगु खँल्हाबल्हा थन न्ह्यब्वयाच्वना । थुगु खँल्हाबल्हा नेपाः सम्वन्धी अमेरिकाय् जुइत्यंगु कल्चर शेयर नेपाल ज्याझ्वः व युथ फर कल्चर प्रमोशनया थीथी गतिविधिइ केन्द्रीत जूगु दु ।<eot>फोन भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड, ने सं ११३० नेपाल संवत ११३०या नेपालभाषाया संकिपा व म्ये ख्यया सिरपा त्याम्हि थ्व कथं दु [१]-<eot>देवनागरी छगू अबुजिदा लिपि ख। थ्व लिपि उत्तर भारत व नेपाःया यक्व भाषा च्वेयात छ्य्‌लि। थ्व लिपी च्वइगु भाषात संस्कृत, हिन्दी, मराठी भाषा, सिन्धी भाषा, भोजपुरी भाषा, भिली भाषा, कोण्कणी भाषा, मैथिली भाषा, खेँ भाषा, नेपालभाषा, कश्मिरी भाषा व रोमानी भाषा आदि च्वेत छ्येलि। थ्व लिपि देपां जवःय् च्वइ।<eot>फांसे छगु रोमान्स भाय् खः। थ्व भाय् युरोपय् विषेश कथलं फ्रान्सय्, क्यानाडा व अफ्रिकाय् अप्व याना छ्येली। अंग्रेजी स्वया न्ह्य हलिमयागु मध्यस्तकर्ता भाय् यागु रुपे थ्व हे भाय् यागु छ्येलेज्या जु। थ्व भाय् संयुक्त राष्ट्र संघयागु आधिकारिक भाय् य् छगु खः।<eot>नेवाः समुदाययात इपिं च्वनिगु ल्याखं प्यथी ब्वथलेफु — नेपालगर्त (स्वनिगः÷काठमाडौं उपत्यका), नेपालमण्डल (संघीय प्रदेश ल्याः ३), नेपाल अधिराज्य (नेपाः देय्) व देशंदेय् (हलिं) । न्हापांगु छगू इमि मूल वासस्थान खः, मेगु निगुली इपिं न्यनावन । थथे न्यनावंगु झ्वलय् गुलिखे नेवाःत संयुक्त राज्य अमेरिकाय् थ्यन । अन इपिं (अनेसं, Newah Organization of America)या जन्म ई॰ २००१ स जुल । थुकिं दँय्दसं दँमुँज्या यानाः, विधानकथं ज्यासंपुचः हिलाः नेवाःतय् भिंज्या यानावयाच्वंगु दु । थुकिं दँमुँज्यापतिकं छगू विशेष विषयय् छम्ह मूपाहांपाखें मून्वचु बीकेगु ज्या यानावयाच्वंगु दु । थुगुसिया (ई॰ २०१७)या विषय खः — नेवाः ल्याय्म्ह पुस्ता बःलाके (Empowering the Young Generation of Newa) । सौभाग्यवश थुगु झिंखुक्वःगु दँमुँज्याया न्वचुया मून्वचुमि जि जुल ।
ल्याय्म्ह पुस्ता धाय्वं थाय्, आजु, विषय अनुसार अर्थ पाय्फु । मचा–किशोर पुस्ता छेँजःया बः काय्माःगु जीवन निर्माण ई जुल, ज्याथ पुस्ता ज्या याय्गु उर्जा विस्तारं क्वहाँ वनाच्वंगु ई जुल, अले ल्याय्म्ह पुस्ता हे समाजयात खःगु लँपुइ यंकेगु जिम्मेवारी कुबीमाःगु जुल । ल्याय्म्ह पुस्ताया न्ह्योेने दुगु ज्याखँ, मंखँ, परम्परागत धारणा पाय्छि खः मखु बांलाक वाःचाय्केमाः । थःगु न्ह्योनेया खँयात इमिस समालोचक मिखां स्वयाः नाले वा मनालेमाः, थकाये वा क्वकायेमाः । ल्याय्म्ह पुस्तावारे छु धाये छु धाये जुयाच्वंगु इलय् जितः मती वल जिगु जःखः छुं ला छुं न्हि न्ह्यो जूगु घटनाक्रमयात कयाः व विषय दुवाले माल धका मती वल ।
अनेसं (NOA)या दँमुँज्याय् मूपाहां जुयाः मून्वचु (Key-note speech)बीमासेंलि न्हापा छु गथे जुल खनि धकाः वेबसाइटय् स्वया । अनेसं — या १२ क्वःगु दँमुँज्याय् मून्वचु बीगु झ्वलय् प्रा॰ माणिकलाल श्रेष्ठजुं ई॰ २०१३ मे २५ स थथे कंगु जुयाच्वन –
थ्व छगू ध्याचु हे खः कि नेपाःया नुगःचु नेपालमण्डलया नेवाःत थनया मूलवासी जक मखु, नेपाःया कला, संस्कृति, सभ्यताया निर्माता जुयाः नं इपिं थःगु भूमि नेपाःया गबले नं मालिक जुइ मफत, तर न्ह्याबलें इलंईया शासकतय् शासित प्रजा व वशय् च्वनेमाःम्ह म्हय् जक जुयाच्वन । थुकथं छगू इलय् नेवाःत किरात शासकतय् प्रजा जुयाच्वन, मेगु इलय् लिच्छवि शासकपिनि शासित प्रजा जुलधाःसा, अझ लिपा मल्लतय्सं सरकार कब्जाय् काल व नेवाःत इमि रैती जुयाः च्वनेमाल॰॰॰॰। (अंगे्रजीं हिला)
नेपालय् पुराण, इतिहास, वंशावलीया दथुइ पाःगु खँ मथुयाः मनूत अलमले जुयाच्वंगु दु । पुराण छगू तःधंगु उपन्यास थें खः, उकी च्वमिया थःगु विचाः प्वंकातःगु दइ, तात्कालिक समाजयात नियन्त्रणय् तय्त काल्पनिक खँत उकी बुत्ता कियातःगु दइ । पुराण शास्त्र मखु । इतिहास तात्कालिक घटनाया लिखत खः, व तथ्यपरक टिपोट खः, उकी धयातःगु खँ सत्य जुइनं फु, मजुइ नं फु, घटनायात च्वछायाः वा क्वफायाः व बेक्वय्काः च्वयातय्फु । वंशावली इतिहास मखु ।
इन्द्रं छकः ब्रह्महत्या याःगुली उकिया पाप शरीरं मदय्केत व पापयात प्यब्वय् थलाः पृथ्वी, जल व मिसातय् रज रुपं इन हँ, उकिं मिस्त अशुद्ध जुइ हँ । रजस्वला जूगु न्हापांगु न्हि इपिं चाण्डाली (क्वजातनि), निन्हुखुन्हु ब्रह्मघातिनी (ब्रह्मु स्याइम्ह) व स्वन्हुखुन्हु रजकी (धोबिनि) जुइ हँ । इपिं स्वम्हं पापीतय् मां जुइ हँ ।
गरुडपुराणया थ्व खँ न्यनाः थुकिया प्रभावं नेपालय् मिसातय् जीवन तहसनहस जुयाच्वंगु लुमनावल । गांगामय् मिसा विद्यार्थीत रजस्वला जुल कि ब्वनेकुथी वनिमखु, शिक्षिकापिंत नं तस्सकं थाकु, अझ सुदूरपश्चिम नेपालय् ला अबले मिसापिंत छेँनं पितिनी, इपिं छाउपडी गोठय् च्वनेमाः, व नं मदुसां गुँइ पाक्वय् वा सिमाक्वय् द्यनेमाः । अथे जूगुलिं मिसातय् स्वास्थ्यगत शारीरिक प्रक्रियायात धार्मिक मिखां थथे नकारात्मक ब्याख्या यानातःगु विरुद्ध थौंया ल्याय्म्ह ल्यासेतय्सं सामाजिक जागरण हय्माः । मिस्तय्त क्वह्यंका तःगु नितान्त स्वास्थ्य प्रक्रियायात क्वह्यंगु ताय्काः थःथम्हं लिकुनाच्वनेगु थौंया इलय् तस्सकं बांमलाःगु खँ खः ।
छन्हु १ मे २०१७ खुन्हु नेपालभाषाया थकालि पत्रकार देशय्मरुझ्याःया सम्पादक प्रदीपमान श्रेष्ठया काय् व म्ह्याय्या इहिपा भ्वजय् वना । अन नेपालभाषा मिसा खलः (नेवाःभाय् ल्हाइपिं मिसातय् संगठन)या नकिं मङ्गला कारञ्जित झाल । जिं वय्कःयात अप्रिल २३ स जूगु नेवाः देय् दबूया खुक्वःगु अधिवेशनया ल्यज्या दाङ घोराही जूबले छि अन दुगु जिं नेवाः अनलाइन न्यूजया बुखँ किपाय् खना अन छु गथे जुल धकाः न्यना । वय्कलं धैदिल — अप्पो धैथें दुजः स्वनिगलं पिनेपिं त्यात । आः नेवाः देय् दबूया माइन्युट तक्र खय्भासं च्वय्मालिगु जुल अन छम्ह मिसा प्रतिनिधिनाप गाडी लँधुछि वं नेवाःभाय् ल्हाये मसय्वं जि नेवाः जुइ मखुला धकाः न्ह्यसः तःगु खँय् वादविवाद जुल हँ । मङ्गलां जित गुनासो प्वंकल — नेपालभाषा नेवाःतय् म्हसीका खः, भाय् हे मसय्कं देय् दबू थें न्याःगु संस्था गय्याना न्ह्याकेगु ?
थ्व छगू गम्भीर न्ह्यसः खः । नेपालगर्त (नेपाःगाः÷स्वनिगः) व नेपालमण्डल नेवाःतय् मूल वासस्थान खः । अनया नेवाःतय्सं थःगु ज्याखँ नेवाःभासं याय्बहः जू । तर नेपाल अधिराज्य व देशंदेय् (अन्तर्राष्ट्र) बाय् हिलाःवंपिं डाय्स्पोरा नेवाःतय् हकय् व लागू मजुइफु । इपिं प्यखेरं नेवाः इतर प्रतिकूल वातावरणय् च्वनेमाः व भाय् म्वाकातय्त थाकु । फयांफक्व भाय् म्वाकातय्गु प्रत्येक नेवाःतय् परम कर्तव्य खः । जनगणनाया अवस्था स्वये– ई॰ २०११या नेपाल अधिराज्यया जनगणनाय् नेवाः समुदाय (जाति)या ल्याः १,३२१,९३३ (१००५) दुसा नेवाःभाय् ल्हाइपिं ८४७,००० (६४५) जक दु, भाय् त्वःतुपिं ४७४,९३३ (३६५) दु । भाय् त्वःते माःपिंत नेवाः मखु धाये ला जी मखु थें । थ्व खँ लुमंकेबहजू । छुं जातिया भाय्, धर्म, संस्कृति आदि म्हसीकाया चिं खः । इपिं मध्ये छुं मन्त धाःसा इमिं म्हो उगु जातियाम्ह जुइ, तर व व जातियाम्ह हे जुइ । छगू दसु काये — पृथ्वीनारायण शाहँ ईशाइ जूपिं ख्वपया गुलिखे नेवाःतय्त पितिन, इपिं विहार, बेतियाया चुहारी गामय् छगू गां हे दय्काः च्वनाच्वंगु दु । इमिके भाय्, संस्कृति छुं नं मन्त तर इमिसं थःगु नामय् लिउने ‘भाजु’ व ‘मय्जु’ तइ (गथे–अलेक्जेन्डर भाजु, मेरी मय्जु आदि) । व लिनांया आधारय् इमित नेवाः धाय्म्वाःला ? तर तस्सकं म्हो प्रतिशतया नेवाः ।
अमेरिकाया नेवाः संगठनया वेबसाइट जिं इलय्व्यलय् स्वया । उकी च्वयातःगु पाठ्य ज्वलनय् च्वयातःगु छगः खँग्वलय् जिगु ध्यान वन । व खः ज्वजलपा । थ्व खँग्वः थीथीकथं च्वयातःगु दु — ज्वोजलपा, ज्वोजोलपा, ज्वोज्वोलपा, जोजोलपा, ज्वजलपा, ज्वोजोलोपा आदि । जि नेपालभाषाया भाषिक ख्यलय् सनाच्वनाम्ह, अझ त्रिभुवन विश्वविद्यालयं नेपालभाषाया स्तरीकरण विषयय् विद्यावारिधि याय्त सेवाकालीन छात्रवृत्ति बियाः झण्डै ४० दँ न्ह्यो अनुसन्धान याकातःम्ह (तर पूमवं) शिक्षक जूगुलिं जितः थ्व ज्वजलपाया थीथी रुप गर्खेसे ताल । नेपालभाषाया पुलांगु स्वस्थानी आदि ग्रन्थय् क्रिया रुपय् ज्वजलपे, ज्वजलपाव, ज्वजलपल आदि छ्यलावयाच्वंगुली नाम रुप ज्वजलपा ‘नमस्ते’या अर्थय् छ्यलेगु याःगु खः । संस्कृत नमस्ते खय्भासय् व्यापक रुपं छ्यःगुलिं व नेपालभाषाय् छ्यलीबले मछि ताय्काः ई॰ १९९५ स न्हापां नेपालभाषा एकरुपय् छ्यःबले नेवाःतय्सं ज्वजलपा–यात थः नालाः व्यापक रुपं छ्यलेगु याःगु खः । आः खँ वइ — च्वय् न्ह्यथना तःता रुपय् गुगु पाय्छि खः । नेपालभाषाय् खँग्वःया स्तरीय रुप म्हसीकेगु छगू विधि खः उकिया न्ह्यव (पूर्व) रुप व उकिया व्युत्पतिनाप सत्तिकेगु । ज्वजलपा संस्कृत योज् (‘स्वाय्गु’) धातुइ ‘लपा’ प्रत्यय स्वानाः दःवःगु खँग्वः खः — योजलपा । य– यात ज– रुपय् न्ववाय्गु चलनकथं व जोजलपा जुल । संस्कृत परम्पराय् ओकार आकार दीर्घ (तःहा) नाली, तर नेपालभाषाय् व ह्रस्व (चीहा) न्वसः (उच्चारण) जुइ । उकिं नेपालभाषाया बहुमत वैयाकरणपिसं ए, ओ — यात य, व–नाप स्वानाः चीहा रुपय् च्वय्गु यात । अझ नाम खँग्वः स्वर ए, ओ–कारय् च्वःसां क्रिया धाःसा अन्तःस्थ वर्ण (सेमिभवल) य, व–नाप स्वानाच्वय्गु चलन हल । थ्व नेपालभाषाया भाषिक स्वभावनाप ज्वःलात । उकिं ‘ज्वजलपा’ दक्वसिबय् पाय्छि रुप खनेदत ।
हलिं नेवाः संगठन (वर्ल्ड नेवाः अर्गनाइजेशन)या न्ह्यवनायः बालगोपाल श्रेष्ठ (२०११–१६) जुं “नेपालभासा च्वोज्याय सरलिकरणया अभियान” (नेपालभाषा टाइम्स, २४ अगस्त २०१६ बुधवार, पौ ४) धकाः नेपालभाषाय् संस्कृत तत्सम खँग्वःयात नेवाकरण याय्गु, अन्तःस्थ संयुक्त आखः य, व–यात स्वर ए, ओ कथं च्वय्गु, तःहा सःचिं विसर्ग मछ्यलेगु, य–सःयात हलन्त मच्वय्गु प्रस्ताव तयादीगु दु । नेपालभाषा द्वःछिदँ न्ह्यवनिंसें क्रिया छ्यलाः खँग्वःया भाषिक विकासया प्रक्रियां थौंया रुपय् क्यूवःगुलिं नेपालभाषा विद्यावारिधि स्तरय् थ्यनाच्वंगुयात प्राथमिक स्तरय् क्वकाय्गु जुइ । विद्या ब्वँज्याय् तर्कसंगत स्तरीय रुपय् जुइ हे माः । नेपालभाषाय् तःहा चिं विसर्ग झण्डै सच्छिदँया वादविवाद लिपा रुढ जूगु खः, मखुसा न्हापा पसः च्वय्त पसअ, पसऽ, पस जक च्वइगु खः । थौंकन्हय् नेवार÷नेवालया थौंकन्हय् रुप नेवाः व देवनागरीं नेवाः व अंग्रेजीं विसर्गरहित नेवा (NEWA) जक च्वय्गु व्यापक मान्यता दयावयाच्वंगु दु । युनिकोडं नेवाःलिपियात Newa script, नेवाः अनलाइन न्युजं newaonlinenews.com छ्यसेंलि थ्व झन् पक्का जुजुं वनाच्वंगु दु । अंग्रेजी थःगु पद्धतिं च्वइ, नेवाः पद्धतिं अंग्रेजी च्वय्माः धैगु मदु, विसर्गयात h च्वय्गु संस्कृत पद्धति खः, नेवाः पद्धति व स्वयां पाः ।
कार्ल्सवर्ग फाउण्डेशया थ्व अनुदान बीगु पद्धति नेवाः दातापिसं नालेबह जू व ल्याय्म्ह पुस्तां थज्यागु माग याय्माःगु दु तथा थुकिया वातावरण सिर्जना याय्माःगु दु ।
धर्मसम्बन्धय् नेवाःतय् दथुइ अलमल जुयाच्वंगु दु । नेवाःतय् धर्म छु ? वास्तवय् नेवाःतय् मेमेपिनि थें छगू धर्म मदु । सनातनं न्ह्यानावःगु धर्म हे इमि धर्म खः । व स्वथी दु — सँय्–वर्मा भाषाभाषी जूगुलिं इमि उत्तर एशियाइ उत्पति पक्षय् प्रकृति धर्म खः, अनंलि दक्षिण एशियाइ समूहया धर्म खः शैव व बौद्ध । शैवयात थौकन्हय् हिन्दु धाय्गु चलन वल, न्हापा “शिवमत” व “बुद्धमत” धाइगु खः । प्रकृतिधर्म छु गथे खः धकाः स्पष्ट क्यने मफु, नेवाः दुने तान्त्रिक तत्वय् व सुलाच्वंगु दु । छगू खँग्वलं धाय्गु खःसा नेवाःतय् धर्म “सनातन” खः । थौंकन्हय् श्रीलंका, वर्मा व जापानया प्रभाव नेवाःतय् दुने बौद्धत ब्यागलं क्यनेगु कुतः जुयाच्वंगु दु, मखुसा इमित ब्यागलं क्यनेमछिं । थ्व खँय् अमेरिकाया नेवाः संगठनया झिंप्यक्वःगु दँ मुँज्याय् मय्जु जुही गुभानिं नेवाःतय् विविधतावारे मून्वचु ब्यूबले जः ह्वलादीगु खः । नेवाःतय् दुने हिन्दु जातयाम्ह धाःपिं बौद्ध नं जुयाच्वंगु दु, बौद्ध जातयाम्ह धाःपिं हिन्दु संस्कार नं नालाच्वंगु दु । नेवाःतय् हिन्दु जक वा बौद्धजक धालधाःसा व गलत जुइ ।
दक्वसिवय् लिपा, नेपालय् गणतन्त्र वयाः संघीय पद्धति नालेगु झ्वलय् स्थानीय तहयात सशक्त दय्कुगुलिं आः भाषा, साहित्य, संस्कृतिया ख्यलय् प्रशस्त ज्या जुइगु लुखा चाःगु दु । थ्व झ्वलय् नेसं ११३७ बछलागा ३ आइतवार (१४ मे २०१७)स जूगु स्थानीय तहया न्हापांगु चरणया चुनावय् यँ महानगरपालिकाया नगराध्यक्ष प्रत्याशी नीछदँया विवेकशील पार्टीया रञ्जु दर्शना हःगु लहरं सिद्ध यात — नेपालय् परम्परागत शोचय् ह्यूपा वयाच्वंगु दु, हय्माःगु व हय्फु ।
(थ्व च्वसु अमेरिकाया नेवाः संगठनया १६क्वःगु दँ मुँज्या अमेरिकाया मेरील्याण्ड प्रान्तया बेथेस्दाय् ई॰ २०१७ मे २७ शनिवारस मूपाहांया मून्वचु रुपय् न्ह्यथंगु न्वचु खः ।)<eot>इतिहासकार दिल्लीरमण रेग्मीजुं ई॰१९६५–६६ ९ने॰सं॰१०८५–८६० स अंग्रेजीभासं मध्यकालीन नेपाल नांया इतिहास सफू प्यब्वय् पिकयादिल — ब्व १–२ पाठ्य, ब्व ३–४ अभिलेख ज्वलं । ब्व ३ स वय्कलं ऐतिहासिक घटनावली ९लितँसा ३० सफू च्यागू ९ए — एच० पिकयादीगु दु । उगु इलय् ऐतिहाससक घटनावली सफूयात थ्यासफूु धाइगु खः — अंग्रेजी व नेपाली भाषाय् । उकी च्वयातःगु गुलिखे खँ नेपालभाषा मथुयाः इतिहासकारपिसं ज्या काय्मफुगु जुयाच्वन । उकिं थन न्ह्यथने त्यनागु थ्यासफूया छगू घटनाया प्रसंग न्यय्दँ दय्धुंकाः नं सुनानं चर्चा मयाःगु जुयाच्वन । व थथे खः —
थन घटना पाठ प्रसंग थुइकाः शुद्ध यानागु दु । रेग्मीजुया पाठ गनं गनं दसरा–मसरा जुयाच्वंगु दु । मूल सफू गन दु मस्यू ।
आःतक रानीपुखू ने॰सं॰७८९÷ई॰१६६९ स दय्कुगु धकाः ताय्काच्वंगु खः । थन व जःछिपाः न्यादँ न्ह्योहे म्हूगु खनेदत । रानीपुखू दय्कुगुबारे च्वयातःगु छगू ग्रन्थ हे दु, व राष्ट्रिय कला–सङ्ग्रहालय, ख्वपय् शो–केसय् ब्वयातःगु दु । उगु सफू राष्ट्रिय अभिलेखालयं यंकातःगु खः । तीर्थजात्रा नां बियातःगु उगु ग्रन्थ ७२ पौ दुगु, २०॰८ङ्क८॰७ सेन्टिमिटर नापया माइक्रोपिल्म नेपाल–जर्मनी हस्तलिखितग्रन्थ संरक्षण परियोजनां ई॰१९७६ अगस्त २२ स जी १÷२ स तीर्थनामस्तुति नामं यानातःगु दु । थुगु ग्रन्थ डा॰महेशराज पन्तं प्रताप मल्लको तीर्थजात्रा नामं पिकयादीगु दु ।
थन वःगु जमरख्वात नां जमल थाय् धाःगु खः । जमल लिच्छवि वस्ती जमयम्बीया ब्वलंगु रूप खः । जमल ज्यलाः जन जुल व जन–बहाद्यो आदि छ्यलाच्वंगु दु । ख्वात÷ख्वाः चि न्वःगु बाझ बुँयात धाइगु खः । चित्तधर हृदयजुं बरोबर धयादीगु खँ जित लुमं । वय्कलं ससुख्वातय् वय्कःपिनि बुँ दु धाइगु । ख्वात खँग्वः संस्कृत ुऊषरुया पर्यायकथं खुसःदँ न्ह्योहे छ्यलातःगु दु । संस्कृत–नेपालभाषा अमरकोशय् ९३॰३॰५७॰२० य्
रानीपुखू ९न्हूपुखू नं धाइ० जुजु प्रताप मल्लया काय् चक्रवर्तीन्द्र मल्ल मदयाः वया शोकय् दय्कुगु धाय्गु चलन दु । अथे मखु खनि । थ्व उम्ह राजाचा ९राजकुमार० या नामं धाःसा दय्कुगु खः, ने॰सं॰७८४ स । थुकिया कारण धाःसा मस्यूनि । छता खँ उगु दँय् पोहेलागा अमाइ सोमवारया प्रताप मल्लं चक्रवर्तीन्द्र मल्लया तुलादान याःगु दु । ९गौतमवज्र वज्राचार्य — हनूमानढोका राजदरवार, २०३३ः२१८ — ९० प्यला लिपा छु कारणं खः मस्यू रानीपुखू म्हुल । रानीपुखू नां नं गबलेनिसें छ्यल मस्यु, शुरुइ नां मदु ।<eot>वंगु यंलागा अष्टमी, २०७५ असोज १६ गते तनहुँ जिल्लाया म्याग्दे नगरपालिकाय् भाजु रामकुमार मल्लया संयोजनय् जूगु छगू ज्याझ्वलय् नेवाः देय् दबू म्याग्दे नगर समिति गठन जूगु दु । नेवाः देय् दबू तनहुँया नायःभाजु दिलबहादुर श्रेष्ठया नायःसुइ जूगु उगु ज्याझ्वलय् देय् दबूया न्वकू भाजु शंकरनारायण श्रेष्ठ, चन्द्रलाल राजभण्डारी, केन्द्रीय दुजः मय्जु बसन्ता श्रेष्ठ, नेवाः मिसा दबू ४ नं प्रदेशया नायःपिन्सं पाहाँकथं ब्वति कयादिइगु खः । नेवाः भाषा, कला, संस्कृतिया उत्थानया नितिं सकल नेवाः छप्पं जुयाः दबूया मूल उदेश्य मूवंकेगु नितिं प्रतिवद्धता प्वंकुसें भाजु बुद्धिमान श्रेष्ठया नायःसुइ ११ म्हसिया नेवाः देय् दबू म्याग्दे नगर समिति निस्वनेगु ज्या जूगु खः ।
वंगु शनिवा (ने.सं. ११३८ गुंलागा आमाइ) कुन्हु विरगंज पर्साय् भाजु गजेन्द्र देव थकूया नायःसुइ जूगु जिल्ला भेलां भाजु सन्दर श्रेष्ठया नायःसुइ १९ म्हसिया नेवाः देय् दबू पर्सा जिल्ला तदर्थ समिति नीस्वंगु दु । देय् दबूया नायः नरेश कुमार ताम्रकारं मूपाहाँ कथं ब्वति कयादिइगु खःसा केन्द्रिीय सल्लाहकार भाजु डा. दिपक शाक्य, केन्द्रीय न्वकू भाजु चन्द्रलाल राजभण्डारीं पाहाँ कथं ब्वति कासें भेलाय् थःथःगु न्वचू तयादिइगु खः । अथेहे उगु भेलां भाजु रुपेश मानन्धरयात छ्याञ्जे व भाजु सुनिल जोशीयात दांभरि ल्यंगु दुसा वइगु खुला दुने जिल्ला अधिवेशन याना पूर्ण समिति दयेकेगु व जिल्लाया दक्वः नगरपालिका, गाउँपालिका, वडातकं संगठन दयेकाः नेवाःतय्त छप्पं याना नेवाः भाषा, संस्कृतिया उत्थानया नितिं ज्या यायेगु क्वछ्यूगु दु ।
अथेहे शनिवाः कुन्हु हे तनहू जिल्लाया भानू नगरपालिकाय् जूगु नगर भेलाय् भाजु निलम संजिवा श्रेष्ठया नायःसुइ १५ सदस्यीय नेवाः देय् दबू भानु नगर समिति नीस्वंगु दु । भाजु निलम संजिवा श्रेष्ठया नायःसुइ जूगू उगु ज्याझ्वलय् केन्द्रीय न्वकू भाजु शंकर नारायण श्रेष्ठं मूपाहाँ कथं ब्वति कयादिइगु खः । नापं उगु भेलां भाजु गणेशमान श्रेष्ठ व मय्जु विष्णु कुमारी श्रेष्ठयात न्वकू, भाजु सनिल श्रेष्ठयात छ्याञ्जे, भाजु असिम श्रेष्ठयात ल्यूछ्याञ्जे व मय्जु सुष्मा श्रेष्ठयात दांभरि, भाजु हर्कमान श्रेष्ठयात ल्यू दांभरि ल्यःगु खः ।
अथेहे विराटनगरय् नं वंगु शनिवाः कुन्हु हे भाजु भक्त सैंजुया नायःसुइ नेवाः देय् दबू विराटनगर महानगरपालिका १ नं वडा समिति नीस्वंगु दु । भाजु भक्त संैजुया नायःसुइ जूगु भेलाय् केन्द्रीय दुजः भाजु जयकुमार श्रेष्ठ मूपाहाँ कथं ब्वति कयादिइगु खःसा नेवाः देय् दबू मोरङ्ग जिल्ला समिति नायः भाजु सुरेश कुमार श्रेष्ठ, महानगर समिति नायः भाजु मोहन प्रसाद श्रेष्ठं पाहाँकथं भेलायात सम्बोधन यानादिइगु खः । अथेहे समितिया न्वकूलय् मय्जु शोभा श्रेष्ठ, छ्याञ्जे उमेश श्रेष्ठ, दांभरि बविता श्रेष्ठ सहित ९ म्हसित न्हू समितिया दुजलय् ल्यःगु खः ।<eot>स.छिटापोखरी (अंग्रेजी:Sa.Chhitapokhari), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०९ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं स.छिटापोखरी यागु जनसंख्या २९२७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>भोल्गा खुसी छगु खुसी ख। थ्व खुसी रुस गणतन्त्रय् ला। थ्व् खुसी युरोपयागु दक्ले ताःहाकगु व महत्त्वपूर्ण खुसीय् छगु ख।<eot>सामाजिक दबू (Community Portal) विकिपिडियाय् जुयाच्वंगु ज्याखँ बारे सिइकेगु मू थाय् ख: । छु ज्या यायेमानि, गुगु पुचलय् ज्या यायेमा:गु दु आदियागु बारे थन सुचं व जानकारी कयादिसँ व बियादिसँ ।<eot>नापीचन्द्र महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>मानव भूगोल भूगोलया छगू ख्यः ख। थ्व ख्यले भूगोल व मनुया अन्तरक्रियाया प्रकृया व पद्धतिया सीकेज्या जुइ। थुकिलि मानवीय, राजनैतिक, सांस्कृतिक, सामाजिक, व आर्थिक ख्यया भूगोलय् प्रभावया सीकेज्या व मालेज्या जुइ। थ्व ख्यःयात क्वे बियातःगु पुचले बायेछिं :<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०७५७७२ उत्तर व देशान्तर १०४.९४५३५३ पश्चिम खः (40.075772° N 104.945353° W)। थ्व थासे ७०७९६८८ वर्ग मिटर (२.७३३४८३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २०२९६ वर्ग मिटर (०.००७८३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थवीर पात्र महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७४८५६३ उत्तर व देशान्तर ७५.५५१५८१ पश्चिम खः (39.748563° N 75.551581° W)। थ्व थासे २८०९७५३७ वर्ग मिटर (१०.८४८५२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५९७९०८८ वर्ग मिटर (६.१६९५६१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विज्ञान दक्ले तधंगु रुपय् प्रमाण बीफैगु कथं मुंकातःगु ज्ञानया व्यवस्था ख:। अझ कुण्ठित कथं धायेमाःसा विज्ञान धाःगु ज्ञान आर्जन याइगु छगू व्यवस्था ख। थ्व व्यवस्थाया जग ईम्पेरिसिजम्, प्रयोग, व पद्धतीय प्रकृतिवाद (अप्राकृतिकयात माने मयायेगु), व मनुतेसं मालेज्यां लुइकुगु ज्ञानया संघ ख। विज्ञान प्रकृतिया जटिलतायात सामान्य, सीकातगु व हानं क्येनेफैगु तवं थुइकिगु छगु कुत ख:।<eot>Other : पंगु गति - पंगु गमन - alla zoppa पंगु ग्राह - पंगु पीठ - पंगु मंडूक प्लुति परीक्षण - crippled leapfrog test पंगु मान - limping standard पंगु सत्र - lame duck session पंगुक -<eot>कार्डियोथोर्‍यासिक सर्जरी शल्य चिकित्सायागु छगु ख्यः खः। थ्व ख्यले मनुयागु नुग व नुगपा: नाप स्वापू दुगु शल्यक्रिया याई।<eot>थ्व उसायं विज्ञानयागु छगु ख्य: ख| थुकिलि वास छ्येला मनु यागु उसायं भिंकिगु व ल्वे लंकिगु ज्याखं जुइ| विज्ञानया दुने थ्व म्वाम्ह विज्ञानले व ज्या नापं स्वापु दुगु विज्ञानया दुने चिकित्सा विज्ञानये थ्व ज्याखं ला|
थ्व ज्या चिकित्सक तेसं वो मे पिं उसायं पेसाकमी (संयुक्त उसायं ज्याकमी) गथे कि नर्स, फार्मासिस्ट आदि तेसं यायेगु ज्या ख:| ऐतिहासिक कथं स्वेगु ख सा न्हापा न्हापा वास चिकित्साले विध्यावारिधिया पिं मनु तेसं जक्क उपचारया ज्या यागु खने दु| उपचारया ख्य:ले ज्या याई पिं क्लिनिसियन् त धा पिं चिकित्सक, नर्स व मेडिकल असिस्टेन्ट ख:| थ्व ख्य:ले ज्या याये त छगु औपचारिक तालिम काय मा|थ्व ज्या सिक्क हे संवेदनशील जुगु लीं येक्व दे ये थुकिया संवन्धले थी-थी कथंया विधान व नीति त नं देका तगु दु|<eot>भिक्टोरिया ताल अफ्रिकाया तःधंगु तालय् छगू ख। थ्व ताल बेलायतया महारानी भिक्टोरियाया नामं नामांकृत जूगु ख।
अजेरी भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>द्यान्युब (English pronunciation: /ˈdænjuːb/ DAN-yoob) मध्य युरोपय् बाहावनिगु छपु खुसि ख। थ्व खुसि भोल्गा खुसि धुंका युरोपया दकलय् ताःहाकःगु खुसि ख।
अन्तराष्ट्रिय जलमार्गया रुपय् वर्गीकृत थ्व खुसि जर्मनीया ब्ल्याकफरेन्तय् अवस्थित Donaueschingen नगरय् ब्रिगाख व ब्रेग खुसिया दोभानय् न्ह्यथनि। थ्व खुसि अनं दक्षिणपूर्वय् बाहा वना 2,872 km (1,785 mi) दूरी तक्क बाहावनि। थथे याइबिलय् थ्व खुसिं ४गु युरोपीय राजधानी पुला वनि व अन्तय् रोमानिया व युक्रेनया द्यानुब देल्ता जुया कृष्ण सागरय् क्वचाइ।
छता ईलय् रोमन साम्राज्यया लागाया रुपय् म्हस्यूगु थ्व खुसि १०ता देय्‌या भूभाग वा लागा पुला वनि। थ्व खुसि जुया वनिगु देय्‌त थ्व कथं दु रोमानिया (२९% बेसिन क्षेत्र), हंगेरी (११.६%), सर्बिया (१०.२%), अस्त्रिया (१०%), जर्मनी (७%), स्लोभाकिया (५.९%), बुल्गेरिया (5.9%), क्रोएसिया (४.४%), युक्रेन (३.८%), व मोल्दोभा (१.६%).[१] थुकिया द्रेनेज बेसिनय् ९गु मेगु देय्‌या भूभाग ला।<eot>मिसिसिपी खुसि उत्तर अमेरिकाया दकलय् तःधंगु खुसि व्यवस्था ख। [३][४] थ्व खुसिया उद्गम निसें विसर्जन तक्कया सकल खण्ड संयुक्त राज्य अमेरिकाया दुने ला। थ्व खुसि पश्चिमी मिनेसोटाय् उत्त्पत्ति जुसें दक्षिण पाखे 2,530 miles (4,070 km) बाहा वनि। [५] थ्व खुसि मिसिसिपी खुसि देल्ताय् मेक्सिकोया खाडीइ क्वचाइ। थ्व खुसि व थुकिया सहायक खुसित संरा अमेरिकाया रक्की च्वपुगुंझ्वः व एपेलेचियन च्वापुगुंझ्वःया दथुइ लानाच्वंगु ३१गु राज्यय् बाहावनाच्वंगु दु। थ्व खुसिया छुं सहायक खुसि क्यानादातक्क थ्यं। थ्व खुसि हलिंया ४गुगू दकलय् ताहाकःगु व १०गु दकलय् तःधंगु खुसि ख।
अमेरिकाया आदिवासीत मिसिसिपी खुसि व थुकिया सहायक खुसितयेगु सिथय् ताःहाकःगु ई निसें बसोबास यानाच्वंगु इतिहास दु। आदिवासीत आपालं सिकारी, सापु व बुँज्याय् आधारित लहनाय् म्वानावंगु खनेदु। युरोपमित करिब १५००स थ्व खुसि दूगु थासय् थ्यंलिसें थ्व खुसिया रुपरेखा हिलावन। दकलय् न्ह्य थ्व खुसिं न्हु स्पेन, न्हु फ्रान्स व न्हापाया संयुक्त राज्यया सीमा निर्धारण यात। लिपा थ्व खुसि परिवहन व सञ्चार माध्यमया रुपय् पलिस्था जुल। १९गु शताब्दीइ म्यानिफेस्ट देस्तिनीया उत्कर्षय् मिसिसिपी व थी-थी पश्चिमी सहायक खुसितयेसं (दसु मिसौरी खुसि) पश्चिमी संयुक्त राज्य अमेरिकाय् बसोबास विस्तार यायेय ग्वहालि यात।<eot>गुस्ताफ डेलेन् छम्ह नांजाम्ह भौतिक शास्त्री ख। वेकयात वेकया ज्याया निंति भौतिक शास्त्रय् नोबेल सिरपा नं लःल्हागु दु।<eot>मानव एनाटोमीइ, इन्टर्नल क्यारोटिड आर्टरीत छ्यँ व गपःया निखें दैगु निगु मू आर्टरी ख। थिपिं कमन क्यारोटिड आर्टरीतयेगु इन्टर्नल व एक्स्टर्नल क्यारोटिडया बायेगु थासं वै व थुमिसं न्ह्यपुयात हि प्रदान याइ।
तर्मिनोलोजिया एनातोमिकां सन् १९९८स थ्व धमनीयात प्यंगु भागय् उपविभाजित यात: "सर्भाइकल", "पेट्रस", "क्याभर्नस" व "सेरेब्रल"। क्लिनिकल ​​सेटिंगय् धाःसा इन्तर्नल कयारोतिद आर्तरीया विभाजन बाउतिलरं सन्1996स याःगु सिफारिशयात पालना यासें न्हेगु संरचनात्मक क्षेत्रय् बायातःगुदु। बाउतिलर प्रणालीयात आपालं न्यूरोसर्जन, न्युरोरेडियोलोजिस्ट व न्युरोलोजिस्टतेसं थःगु निदानया ज्याय् पालन याइ। थ्व नामकरण पद्धति छगु क्लिनिकल पद्धति ख। थुकिया आधार एन्जियोग्राफिक आर्तरियल रुप व नापंया संरचना ख व इम्ब्रोयोलजिक वर्गीकरण प्रणाली मखु। छगु पुलाँगु नैदानिक ​​वर्गीकरण सन् 1938स फिशरया ज्याय् आधारित दु व साधारणतया प्रयोजनय् वः, मेगु वर्गीकरण भ्रूणशास्त्रीय एनाटोमीइ आधारित दु।
क्लाइनोइड खण्ड, वा C5. छुं न्हापाया वर्गीकरणय् म्ह मस्युगु थ्व खण्ड, आम रुपय् क्याभर्नस भाग व सेरेब्रल वा सुप्राक्लाइनोइड भागया दथुइ ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २१.३९२५ उत्तर व देशान्तर १५८.०१०७१ पश्चिम खः (21.3925° N 158.01071° W)। थ्व थासय् ६६५६१२७ वर्ग मिटर (२.५६९९४५ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा १५९०१५ वर्ग मिटर (०.०६१३९६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>आइतबार (ल्याटिन:dies solis डाएस् सोलिस्, अंग्रेजी: सन्डे, हिन्दी:रविबार) वायागु छगु बार खः। थ्व बारय् बिदा याइगु रोमन पेगन चलनयात ख्रिस्टी दे तेसं व आ वया हलिमयागु यक्व देतेसं हनावयाच्वंगु दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.७८३२६९ उत्तर व देशान्तर १०५.०५७७२५ पश्चिम खः (39.783269° N 105.057725° W)। थ्व थासे ४९००८६ वर्ग मिटर (०.१८९२२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३५१७२ वर्ग मिटर (०.०५२१९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०८६३९६ उत्तर व देशान्तर १०५.९३६४८७ पश्चिम खः (40.086396° N 105.936487° W)। थ्व थासे ४६१३१५३ वर्ग मिटर (१.७८११४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>तरुका (अंग्रेजी:Taruka), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु नुवाकोट जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १०३७ खा छेँ दु।<eot>दत्तनाम महाबिहार नेपाःया यलय् दुगु छगू बिहार ख। थ्व बिहारयात यल उपमहानगरपालिकां छगू महत्त्वपूर्ण थाय्‌या कथं कायेगु या [१] ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.०५६३६६ उत्तर व देशान्तर ८०.२०२५९८ पश्चिम खः (26.056366° N 80.202598° W)। थ्व थासे १४२६५९६ वर्ग मिटर (०.५५०८१२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नागपुर (अंग्रेजी:Nagpur), भारतयागु महाराष्ट्र राज्ययागु नागपुर जिल्लायागु छगु कर्पोरेसनाधीन इलाका खः।
थ्व शहरयागु अक्षांश व देशान्तर खः 21.15° N 79.1° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय ३०४ मिटर (९९७ फुट) च्वे ला।
भारतयागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नागपुर शहरयागु जनसंख्या २,०५१,३२० खः।[२] थुकिली मिजंत ५२%, व मिसात ४८% दु।
थनयागु साक्षरता प्रतिशत ७९% दु, । मिजंतेगु साक्षरता ८३% दु, व मिसातेगु साक्षरता ७५% दु। सकल भारतयागु साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया नागपुर यागु साक्षरता अप्व दु।<eot>जीवशास्त्र (संस्कृतय् "जीव": म्वानाच्वंगु; "शास्त्र": "ब्वनेज्या") जीवनया सीकेज्या ख। थ्व एम्पिरिकल विज्ञानया छगु ख्यः ख। थुकिलि म्वानाच्वंगु प्राणी (आयागु व लोप जुइ धुंकुगु)तेगु संरचना, ज्या, विकास, उत्त्पत्ति, इभोलुसन, व डिस्ट्रिब्युसनयात सीकेगु कुतः जुइ। थ्व शास्त्रय् थी-थी कथंया जीवतेत गुणया आधारय्‌ बाय्‌गु व थी-थी कथंया प्राणीतेगु वर्णन याय्‌गु, इमिगु म्वाय्‌गु ज्या सीकिगु, थी-थी कथंया प्रजातिया उत्त्पतिया बारेय् सिकिगु व प्राणीतेगु वातावरण नापयागु सम्बन्ध सीकिगु ज्या जुइ।
जीवशास्त्र छगु तधंगु विषय जुगुलिं थुकिलि यक्व कथंया विशिष्ट ख्यःत दु। परम्परागत कथं जीवविज्ञानया ख्यःतेत प्राणीया आधारय् बाय्‌छिं:
जीवशास्त्र छगु एकिकृत विज्ञानया कथं दक्ले न्ह्य १९औं शताब्दीय् वगु ख। थ्व इले वैज्ञानिकतेसं सकल प्राणीतेगु छुं आधारभूत खं मिलेजुगु व थ्व आधारभूत खं नापं सीकुसा अपुइगु खं सीकल। थौं जीवशास्त्र छगु स्तरीय विषय जुगु दु। थ्व विषय ब्वंकुथि, विश्वविद्यालय, आदि थासय् ब्वंकिगु जु। नापं थ्व विषयय् लखौं-लख मालेज्या-पौ (research paper) नं ध्वाय्‌गु या।[१]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.६०१८६६ उत्तर व देशान्तर ८१.८८५०७ पश्चिम खः (31.601866° N 81.88507° W)। थ्व थासे ४२८२६३४७ वर्ग मिटर (१६.५३५३४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३७१८४ वर्ग मिटर (०.०५२९६७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>एथलेटिको मेड्रिडया फरवार्ड कोस्टा ब्राजिलियन नागरिक खःसां लिपा स्पेनया निंतिं म्हितावःम्ह खः । कोस्टां थ्वयां न्ह्यव ब्राजिलया निंतिं नं निगू मैत्रीपूर्ण कासा म्हितूगु खः । सन् २०१४ य् ब्राजिलं विश्वकपया ग्वसाः ग्वःगु इलय् हे कोस्टां स्पेनपाखें विश्वकप म्हितूगु खः । थ्वहे कारणं व उबलय् चर्चाय् नं वल, लिसें ब्राजिलियनत कोस्टा खनाः तसकं तंचाःगु नं खः ।
कोस्टां स्पेनया निंतिं आःतक नीनिगू कासा म्हितेधुंकूगु दुसा झिंछगू गोल यायेधुंकूगु दु । थुगुसी विश्वकपया न्हापांगु कासाय् पोर्चुगलविरुद्ध निगू गोल नं यायेधुंकूगु दु ।
बार्सिलोनाया लुइस स्वारेजं थःगु देय्या निंतिं सछिगू कासा म्हिताः ५१ गोल यायेधुंकूगु दु । स्वारेजं थःगु सछिगूगु कासा विश्वकपया वंगु कासाय् जक पूवंकूगु खः । अथेहे उरुग्वेया निंतिं ५० गोल पूवंकूम्ह स्वारेज न्हापांम्ह कासामि नं खः । सन् २०११ य् कोपा अमेरिका त्याकूबलय् स्वारेज याकःचां हे प्यंगू गोल नं याःगु खः । स्वारेजया थ्व स्वक्वःगु विश्वकप खः ।
सन् २०१० व २०१४ य् नं विश्वकप म्हितूम्ह स्वारेज उबलय् विवादय् नं वःगु खः । सन् २०१० य् प्यंगूगु थासय् लाःगु उरुग्वेया स्ट्राइकर स्वारेजं ल्हातं बल पनाबिउगु कारणं चर्चाय् वःगु खःसा सन् २०१४ य् इटलीया डिफेन्डरया ब्वहलय् वांन्याना बिउगुलिं चर्चाय् वःगु खः । उबलय् स्वारेजयात ९ महिना तक प्रतिबन्ध नं तयाबिउगु खः ।<eot>नेपालं वर्ल्डकप क्वालिफायर टी–२० एसिया रिजनया ग्रुप ‘बी’या उपाधि त्याकूगु दु । लिपांगु कासाय् सिंगापुर नाप बराबरी जुइवं निगूलिं टिमं १–१ अंक काःगु खः । नेपाः व सिंगापुर निगूलिं टिमया समान ११–११ अंक जूसां नेट रन रेटया लिधंसाय् नेपालं थ्व उपाधि त्याकूगु खः । नेपाःया रनरेट ७.७८२ दुगु खःसा सिंगापुरया ४.७७२ जक दुगु खः ।
शुक्रवाः जूगु कासाय् सिंगापुरं न्हापांगु ब्याटिङ यानाः नेपाःयात ८२ रनया लक्ष्य बिउगु खः । न्हापां बलिङ याःगु नेपाःया निंतिं सन्दिप लामिछानें ४, करण केसी व सोमपाल कामीं २–२ व बसन्त रेग्मी व लललित राजवंशी १–१ विकेट काःगु खः ।
जवाफी ब्याटिङ याःगु नेपालं मुक्कं स्वंगू बलया जक सामना यायेखन । स्वंगू बलय् छगू विकेट तंकाः छगू जक रन दयेकूवलय् वाः वयाः कासा दिकेमाःगु खः ।
छगू हे अन्तर्राष्ट्रिय धेंधेंबल्लाय् दकलय् अप्व विकेट काइम्ह नेपाःया कासामिया कथं सन्दीप लामिछानें न्हूगु रेकर्ड दयेकूगु दु । सन्दीपं थुगु धेंधेंबल्लाय् खगू कासा म्हिताः २४ विकेट काःगु खः । थ्वस्वयां न्ह्यः थुगु रेकर्ड बसन्त रेग्मी व विनोद दासया नांमय् दुगु खः । रेग्मी व दासं २१–२१ विकेट कयाः रेकर्ड दयेकातःगु खः ।<eot>येँ – प्रहरीं निम्ह डनपिं मनोज पुन मगर व सोम पुन मगरयात इन्काउन्टर यानाः स्याःगु खँय् नेपाल मगर संघं विरोध याःगु दु । संघया अध्यक्ष नवीन रोका मगरं छगू वक्तव्य पिकासें मनोज व सोमं गलत ज्या याःगु खःसां उमित सुध्रे जुइगु मौका मबिसे भारतय् ज्वनाः नेपालय् स्याये हःगुलिं उमिगु म्वाये दइगु मानव अधिकार हनन् जूगु दु धयादीगु दु ।<eot>येँ – विश्व नेवाः सम्मेलनया निंतिं येँ वयाच्वंपिं थीथी देय्या प्रतिनिधिपिं ख्वनाय् दयेकेत्यंगु फास्ट ट्य्राकपाखें पीडितपिंत ऐक्यवद्धता क्यनेगु निंतिं आइतवाः ख्वना वनीगु जूगु दु ।
सम्मेलनया न्हापांगु न्हि क्वचायेकेगु झ्वलय् न्ववानादिसें न्यूयोर्क पाखें झायादीम्ह प्रतिनिधि सुनिल महर्जनं विश्वय् न्यना वनाच्वंपिं नेवाःतय् मू हा धयागु स्वनिगः हे खः धासें स्वनिगः नेपाःया नेवाःत विस्थापित जुइगु अवस्था वयाच्वंगुलिं माःगु संघर्ष यायेत विश्वया नेवाःत छप्पँ दु धयागु क्यनेत थःपिं उखे वनेत्यनागु खँ धयादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् वंगु बुधवाः माइतीघर मण्डलाय् शान्तिपूर्ण धर्नाया इलय् प्रहरी दमनं यानाः घाःपाःजूपिनि उपचारया निंतिं ग्वाहालि मुंकेगु घोषणा यानादिसें भाजु महर्जनं थःगुपाखें झिद्वः दां तयेगु जानकारी नं बियादीगु खः ।<eot>येँ – अमेरिकाया न्यूयोर्कय् ब्वनाच्वंपिं छम्ह नेपाली विद्यार्थी दुथ्याःगु पुचलं दयेकूगु एनिमेटेट शर्ट मूभियात अमेरिकी अन्तरिक्ष अध्ययन सम्बन्धी संस्था नासाया प्रोजेक्ट मार्स कार्यक्रमं बीगु न्हापांगु सिरपाः लःल्हाःगु दु ।
मुक्कं साढे ४ मिनेटया उगु मूभिइ छम्ह भारतीय मचां मंगलय् वनेत याःगु कुतः व वयागु म्हगसयात सनिमेटेड बाखंया रुपय् न्ह्यब्वयातःगु दु ।
थुगु सिरपाः त्याकेधुंकाः सुविज्ञं धाःगु दु, ‘जिमिगु निलाया मेहनतया फल चूलाः थें च्वन, थुकिं मेगु मुभि दयेकेत प्रोत्साहित याःगु दु ।’
सिरपाः त्याकेधुंकाः थ्व सर्ट मूभिं अमेरिकाया २७२ गू थिएटरय् छक्वलं प्रदर्शन याःगु खःसा न्हापांखुसी चन्द्रमा थ्यंम्ह निल आर्मस्ट्रया जीवनीइ आधारित फिल्म फस्र्टम्यान लिसें क्यंगु खः ।<eot>येँ – धौलागिरि हिमाल श्रृंखलाय् लाःगु गुर्जा हिमाल गःवंपिं च्याम्ह आरोहीत सीगु दु । आरोहणय् वंपिं गुम्ह मध्ये च्याम्हेसिया सीम्ह खनेधुंकूगु दुसा छम्ह तनाच्वंगु खँ धाःगु दु । ७२०० मिटर तजाःगु गुजा हिमाल गयेगु निंतिं न्याम्ह कोरियाली व प्यम्ह नेपालीत उखे वंगु खः । हिमाल गःवंपिं सम्पर्कय् मवयेवं मालेगु निंतिं हेलिकप्टर छ्वःगु खः ।
म्याग्दीया सिडिओ लीलाधर अधिकारीं उमित मालेत वंगु हेलिकप्टरं न्हय्म्हेसिया सीम्ह खंकूगु व निम्ह बेपत्ता जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
मेखे जिल्ला प्रहरी कार्यालय म्याग्दीया डिएसपी वीरबहादुर बुढामगरं धाःसा हेलिकप्टरं च्याम्हेसिया सीम्ह खंकूगु दु । तर मौसम बांमलाःगु कारणं हेलिकप्टर दिकेमफुगुलिं सीम्ह हयेमफुनिगु खँ धाःगु दु ।
हिमाल आरोहीत बांमलाःगु मौसम व हिमालयय् वःगु च्वापुया चलखय् लानाः सीगु अनुमान यानातःगु दु । उपिं च्वनाच्वंगु टेन्ट गुनाच्वंगु व सीम्ह नं छरपस्ट जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु । सीपिं मध्ये ग्वःम्ह नेपाली व ग्वःम्ह कोरियन लाःगु दु धयागु नं सीमदुनि ।<eot>येँ – येँयाःया झ्वलय् कुमारिया खः सालीबलय् कुमारिया रथ न्ह्यः न्ह्यः बिज्याइपिं पञ्चबुद्धपिंत गं लःल्हाःगु दु । वसपोलपिंत सुरुची ट्राभल्सया समुद्रमान बज्रााचार्य व रेणु बज्राचार्यपिंसं गं लःल्हानादीगु खः ।येँयाःया कुमारिया खः सालीगु इलय् गणेश व भैरवया रथ लिपा कुमारीया रथ न्ह्यःने बिज्याइपिं न्याम्ह गुरुजुपिंत पंचबुद्धकथं कायेगु याः ।
वसपोलपिं गं थाथां रथ सालीगु लँपु बिज्याइगु खः । पञ्चबुद्धया न्याताजि रंगया जामा, मुखः पुनाः गं थानाः रथयात्राय् चाःहिलीगु प्रचलन दु । गुरुजुपिंसं थाना बिज्याइगु गं पुलां जूगु व बांलाक मन्याःगुलिं वय्कःपिंसं न्हूगु गं न्यानाः लःल्हाःगु खः । राजगुरुजु मञ्जुश्रीरत्न बज्राचार्यं कनादी कथं येँयाःया झ्वलय् पिहां वःगु लाखे, पुलुकिसि, सवभकु आदियात दँय् दसं गुथि संस्थान, नगरपालिकापाखें न्हूगु लं जामा लगायत आर्थिक ग्वाहालि नं याना वयाच्वंगु दुसा पंचबुद्ध गुरुजुपिंत आः तकं छुं हे बियाच्वंगु मदु ।
अथे जुयाःदातापिं माला थ्व गं लःल्हायेगु ज्या जूगु खः । गुरुजुपिंत मुखः, जामा लं व मेमेगु सामानया आवश्यकता जुयाच्वंगु व दातापिं नं मालाच्वनागु जानकारी बियादिल ।<eot>येँ – अवैध रुपं अमेरिकाय् च्वनाच्वंपिं झिंच्याम्ह नेपाःमितय्त ज्वनाः कुनातःगु सीदुगु दु । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प प्रशासनं आप्रवासन सम्बन्धी नीतिइ कडाइ यायेधुंकाः थुपिं नेपाःमितय्त ज्वनातःगु खः । नेपाःमित लिसें चय्म्ह दक्षिण एशियाली नागरिकतय्त ज्वनाः ओरेगनया छगू झ्यारखानाय् तयातःगु खँ धाःगु दु ।
प्यन्हु न्ह्यः तिनि अमेरिकाया सांसदतय् छगू पुचलं नं उगु झ्यारखानाया भ्रमण याःगु खः । उगु पुचलय् दुथ्याःम्ह छम्ह सांसद सुजन बोनामिचीं तारवारं घेरे यानातःगु उगु जेलय् कडा सुरक्षा दथुइ उमित तयातःगु खँ धाःगु दु ।
सांसद बोनामिचिं ज्वनातःपिंसं थःपिनिगु देशय् हिंसा न्यनाच्वंगु व थःपिंत गलत रुपं कारवाही यायेफुगु जूगुलिं शरण कायेत अमेरिका वयागु खँ धाःगु जानकारी बिउगु दु । उमिसं थःपिंत थः वकिलतलिसे तकं खँ ल्हाके मबिउगु खँ कंगु नं सांसद बोनामिचिं धाःगु दु । सांसद बोनामिचिं थःम्हं नेपाली कैदीतलिसे नं खँ ल्हानागु न्ह्यथँगु दु ।
उमित नापलायेगु निंतिं वकिलतय्सं स्वक्वःतक कुतः यायेधुंकूसां नापलाके मबिउगु खँ एसियन प्यासिफिक नेटवर्कं धाःगु दु । आप्रवासी अधिकारया पक्षय् ज्या यानाच्वंगु ओरेगनया हे मेगु संस्था काउसकीया कार्यकारी निर्देशक एन्ड्रिया विलियम्सं ज्वनातःपिं आप्रवासीत जोखिमय् लानाच्वंगु खँ धाःगु दु । गुलिखे कैदीत विरामी जुयाच्वंगु खबर वयाच्वंसां उमिसं वासः तकं याके मखनाच्वंगु वय्कलं धयादीगु दु ।<eot>येँ– रुस व उरुग्वे थुगु विश्वकपया नकआउट चरणय् थ्यंगु न्हापांगु टिम जूगु दु । नकतिनि क्वचाःगु कासाय् उरुग्वें साउदी अरबयात १–० गोलं बुकेवं समूह ए पाखें रुस व उरुग्वे निगुलिं नकआउट चरणय् दुहांवंगु खः ।
देय्या निंतिं थःगु सछिगूगु कासा म्हितेगु झ्वलय् लुइस स्वारेजं रोस्टोभ एरिनाय् याःगु छगू हे जक गोल उरुग्वे विजयया निंतिं कुगाःगु खः । मेखे सउदी अरब व इजिप्ट धाःसा धेंधेंबल्लाखं पिने लाःवंगु दु । म्हिगः रुस व इजिप्ट दथुइ जूगु कासाय् रुस ३–१ गोलं त्याःगु खः । थुकिया लिसें रुस व उरुग्वेया ६–६ अंक जूगु दुसा रुस गोल अन्तरया ल्याखं शीर्ष थासय् दु ।
मेखे थौं हे जूगु मेगु कासाय् पोर्चुगलं मोरक्कोयात १–० गोलं बुकल । पोर्चुगलया निंतिं रोनाल्डों कासाया प्यंगूगु मिनेटय् हे हेड गोल याःगु खः । थुकिया लिसें थ्व विश्वकपय् रोनाल्डोया जक प्यंगू गोल थ्यंगु दु । थ्व विजयया लिसें पोर्चुगल नं निगूगु चरणया लुखाय् थ्यंगु दुसा मोरक्को धाःसा धेंधेंबल्लाखं पिने लाःवंगु दु । मोरक्को थ्वयां न्ह्यव नं इरान पाखें पराजित जुइधुंकूगु दु ।
कासाया प्यंगूगु मिनेटय् हे छगू गोलं लिउने लाःसां मोरक्कों कासा बराबरीइ हयेगु निंतिं यक्व हे कुतः याःगु खः । मोरक्कोया कासामिपिंसं गोलपोस्टय् तःगू हे सट थ्वाःगु खःसां गोल धाःसा यायेमफुत ।<eot>थ्वहे झ्वलय् काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण समितिं थ्वहे वइगु स्वन्तिं–निसें मरुसतः दयेकेगु ज्या विधिवत् रुपं न्ह्याकेगु ग्वसाः यानाच्वंगु खँ सीदुगु दु । उकिया लागिं माः सिँ तयार यायेगु लिसें मरुसतलय् जक प्रयोग जुइगु अलग्ग हे अप्पा तकं छीगु ज्या सुरु याकूगु खँ सीदुगु दु ।
मरुसतलय् न्हापा गज्याःगु अप्पा छ्यला तःगु खः आः नं वहे आकार प्रकार जक मखु अज्याःगु हे वस्तु प्रयोग यानाः उलि हे बल्लाःगु प्रकृतिया अप्पा दयेकाच्वनागु व उकियात परीक्षण यानाः जक मरु सतलय् प्रयोग यायेगु खँ पुनर्निर्माण समितिं धाःगु दु ।
मरुसतः दयेकेगु निंतिं स्थानीय वासिन्दा दुथ्याकाः वंगु जेठ २९ गते सांसद शाक्यया नेतृत्वय् पुनर्निर्माण समिति नीस्वंगु खः । समितियात मनपां अबले ५० लाख तका बिउगु खः । उगु ध्यबां सिँ न्यायेगु लिसें पुनर्निर्माणया ज्या जुयाच्वंगु दु । चेक लःल्हायेगु झ्वलय् मेयर शाक्यं मरुसतः दयेकगु निंतिं १८ करोड तका खर्च जुइगु अनमान जुयाच्वंगु खँ कनादिल ।
मरुसतः मनपाया हे खर्चं दयेकेगु व उकिया लागिं सुं नं विदेशीयाके ध्यबा मकायेगु खँ नं वय्कलं कनादिल । मरुसतःया भौतिक रुपं ज्या जुयाच्वंगु खने मदुसां नियमित ज्या धाःसा जुयाच्वंगु खँ कँसें वय्कलं धयादी, ‘भौतिक रुपं मरुसतः दयेकेत जुयाच्वंगु प्रगति आः पियाच्वनागु दु ।’
वय्कलं वइगु असार तकया दुने छतँ थकाये फइगु लक्ष्य तयाः ज्या जुयाच्वंगु खँ न्यनाः थः उत्साहित जुयागु खँ नं कनादिल । मेयर शाक्यं कुमारी छेँ व माजु देगः दयेकेगु निंतिं तयारी जुयाच्वंगु खँ नं कनादिल ।
उगु हे ज्याझ्वलय् न्ववासें येँ २३ वडाया वडाध्यक्ष मचाराजा महर्जनं हनुमानध्वाखा दरवार क्षेत्र प्यंगू वडाय् लाःगु व पुनर्निर्माणया ज्या नं प्यंगू वडा मिले जुयाः यानाच्वनागु खँ कनादिसें उगु लागाय् लाःगु न्हय्स्वंगू योजना मध्ये झिंच्यागू योजना पूवनेधुंकूगु, झिंनिगू योजनाय् ज्या जुयाच्वंगु, खुगू योजना ज्या याये ल्यं दनिगु, न्यागू योजना खरिद प्रक्रियाय् वनेधुंकूगु, न्हय्गू योजना पुरातत्व विभाग लिसे समन्वय जुयाच्वंगु व मेगु झिंखुगू योजनाया लगत अनुमान यायेगु लिसें नक्सा तयार यायेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ कनादिल ।<eot>येँ- नेपालभाषा एकेदमिया ग्वसालय् शुक्रवाः जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ प्रा. नर्मदेश्वर प्रधानं च्वयादीगु ‘पाश्चात्य समालोचनाया सिद्धान्त’ नांया सफू पिदंगु दु । नापं उगु हे ज्याझ्वलय् एकेदमिया ख्वाःपौ ‘नेवाः प्रज्ञा’या निगूगु ल्याः नं सार्वजनिक याःगु खः ।<eot>यल – दँय्दसं कात्तिक लछियंकं क्यनीगु अतिकं लोकंह्वाःगु कात्ति प्याखं प्रभावित जुइ फइगु सरोकारवालातय्सं धाःगु दु । थनया कृष्ण द्यःया देगः व पूर्णचण्डि देगःया पुजारी लिसें कात्ति प्याखंया गुरु व गुंपुन्हिया इलय् पिहां वइगु नृसिंह प्याखं खलःया राजोपाध्यायतय् आगंछेँया अस्तित्व संकटय् लायेवं देय्या हे दकलय् ताःहाकःगु कात्ति प्याखं नं संकटय् लाये फइगु इमिसं धाःगु दु ।
महाद्यः ननिइ च्वंगु आगंछेँ गुथिया गुथियार राजोपाध्यायतय्सं छगू पत्रकार सम्मेलन यासें ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिक महत्वं जाःगु आगंछेँया संरक्षण यायेमाःगु खँय् सरोकारवालातय्सं बः बिउगु दु । आगंछेँ संरक्षणया निंतिं राज्ययाके स्पष्ट नीति मदुगुलिं नं अस्तित्व संकटय् लाःगु इमिसं धाःगु दु ।
वय्कलं धयादिल, ‘आगंछेँ जिर्ण अवस्थाय् थ्यंगुलिं पूर्णचण्डि, कृष्ण द्यःयाथाय् यायेमाःगु नित्यपुजालिसें कात्ति प्याखंया नृसिंह अवतारया तान्त्रिक पुजा तकं प्रभावित जूगु दु ।’
आगंछेँ संरक्षणया निंतिं लालपुर्जा दयेकेत स्वयागु इलय् ३५ न्हुया सार्वजनिक सुचं पिहां वःगु तर लालपुर्जा दयेकेगु ज्या धाःसा जुइ मफुगु पत्रकार सम्मेलनय् जानकारी बिउगु दु । आगंछेँया जःखः च्वंपिंसं आगंछेँया जग्गायात सार्वजनिक चुक धकाः न्ह्यथनाः थःपिनिगु छेँ दनेगु इलय् नक्सा पास याःगु व उकिया बारे थःपिंत छुं कथंया नं जानकारी मवःगु आगंछेँया गुथ्याःतय् धापू दु ।
आगंछेँया संधियारतय्सं अनियमित तरिकां आगंछेँया जग्गाय् झ्याः, लुखा तयेगु नापं न्हूगु छेँया टप तकं पिकोगु ज्या यातं नं स्थानीय निकायं छुं हे चिउताः मक्यंगु गुथियारतय्सं धाःगु दु । थ्व सम्बन्धय् १९ वडा ज्याकूयात जानकारी बियागु इलय् सार्वजनिक चुक जूगुलिं जानकारी बीम्वाःगु धकाः अनियमित रुपं जुयाच्वंगु निर्माण पनेत छुं हे चिउताः मक्यंगु गुथियारतय् दावी दु ।
उखे महानगरपालिकाय् तकं उजुरी तयागु खःसां लालपुर्जा मदुुलिं उजुरी हे खारेज याना बिउगु गुथियारतय्सं धाःगु दु ।कात्ति प्याखं गुरु खलःलिसें नृसिंह अवतार, कृष्ण मन्दिरया नित्य पुजा याइपिं पुजारी महाद्यः ननिया हे राजोपाध्याय खःसा पूर्णचण्डिया पुजारी राजोपाध्यायतय् नं उगु आगंछेँ मंकाः आगंछेँ खः । २०७२ सालया तःभुखाचं जिर्ण जूगु आगंछेँ थौंकन्हय् नितँजाः जक ल्याः दनिसा ल्यं दुगु भाग नं तसकं जिर्ण अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु दु ।<eot>थ्व चर्चा थुकी हे जक सीमित मजू । रामवीरं राजीनामा बियाः उपचुनावय् वामदेवयात त्याकेगु अले रामवीरयात राष्ट्रियसभाय् यंकाः मन्त्री दयेकेगु व वामदेवयात उपप्रधानमन्त्री दयेकेगु धइगु खँ नं उलि हे चर्चा जुल । मन्त्री जुइत चुनाव हे ल्वानाः त्याकेमाः धइगु मदु जुयाच्वन । विज्ञापनपाखें नं मन्त्री जुइ धइगु जुयाच्वन । तर, उकिया निंतिं धाःसा योग्य जुइमाः ।
छम्ह नवनिर्वाचित प्रधानमन्त्रीं थःगु मन्त्रिमण्डलय् योग्यपिं मन्त्री दुथ्याकेत धासें खुल्ला रुपं हे विज्ञापन याःगु दु । थ्व घटना खः इराकया । नवनिर्वाचित प्रधानमन्त्री अदेल अब्दुल महदीं थःगु मन्त्रिमण्डलय् योग्यपिंत अवसर बीगु धासें सर्वसाधारणया निंतिं खुल्ला विज्ञापन याःगु खः । इराकी प्रम महदीं थःगु मन्त्रिमण्डलय् सर्वसाधारण जनतापाखें योग्यपिं मन्त्री दुथ्याकेगु धासें छगू वेबसाइट लन्च याःगु खः ।
महदी नेतृत्वया सरकारय् दुथ्यायेत कार्यानुभव, सीप, कौशल दुपिं न्ह्याम्हेसिनं नं आवेदन बी फइगु विज्ञापनय् धयातःगु दु । न्हूगु निर्वाचन लिपा प्रधानमन्त्री महदीं वइगु लछिया दुने न्हूगु सरकार गठन यायेमाःगु जुइ । उकिं महदीं नं सर्वसाधारणपाखें योग्यपिं मन्त्रिमण्डलय् दुथ्याकेत सर्वसाधारणयात आवेदन बीत आह्वान याःगु खः ।
इराक युद्ध व आइएसया आतंकवाद विरुद्ध ताःहाकःगु संघर्ष न्ह्याःगु इराक थ्व इलय् शान्तिया लँपुपाखे न्ह्याः वनेगु कुतः जुयाच्वंगु दुसा इराकी जनतां नं न्हूगु सरकारपाखें देय् व जनताया निंतिं छुं न्हूगु व बांलाःगु ज्या जुइगु संकेतया रुपय् कयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – नेपाः व चीन स्वाइगु रेलमार्गयात कयाः भारतं नं चिउताः प्वंकेगु यानाच्वंगु दु । चीनं नेपाःया केरुङ नाका तक रेल हयेगु आश्वासन बीधुंकाः भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीं नेपाः भ्रमणया इलय् येँय् तक भारतीय रेल हयेगु आश्वासन बियाथकूगु खः । थ्वहे झ्वलय् नेपाःया प्रधानमन्त्री केपी ओली चीन भ्रमणय् वनाच्वंगु हे इलय् चिनियाँ सञ्चार माध्यमतय्सं नं नेपाः–चीन रेलमार्गयात कयाः सामग्रीत प्रकाशन याना हःगु दु ।
थ्व थुइकेत अःपुइ कि रेलमार्गं भारतय् सतर्कता अप्वयेकी, तर थुगु प्रोजेक्ट रणनीतिक रुपं भारत वा मेगु गुगुं स्वंगुगू मुलुक लिसे परिलक्षित मखु ।’
चीनं सिगात्से तक रेलमार्ग विस्तार यायेधुंकूगु दु । उगु रेलमार्गयात नेपाःया सीमालिसे स्वाःगु केरुङ तक सन् २०२० तक विस्तार यायेगु कथं ज्या यानाच्वंगु दु । यदि केरुङ–येँ रेलमार्ग दयेकेगु ज्या जुल धाःसा निगू देय् दथुइ यातायात सञ्जाल एकीकृत ढंगं न्हूगु चरणय् दुहां वनी । उगु रेलमार्गया निंतिं नेपाः सरकार नं सकारात्मक दुगु विश्लेषण नं उगु पत्रिकां याःगु दु ।
नेपाःया प्रधानमन्त्री ओलीं ‘ग्लोबल टाइम्स’लिसे खँ ल्हासें रेलमार्ग प्रोजेक्ट नेपाः व चीन सहकार्यया प्राथमिकताय् दुगु खँ कनादीगु दु । पत्रिकां चीन व नेपाःया रेलमार्गं दक्षिण एसियाया व्यापार, आवागमन व आर्थिक एकताया किपा हे हिले फइगु विश्लेषण नं यानातःगु दु । चीन व भारत दथुइ स्याण्डविच थेंज्याःगु अवस्थाय् दुगु नेपाः ताः इलंनिसें अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार जमिनय् हे निर्भर जुयाच्वंगु छाय् धाःसां हिमाली देय्या गनं नं समुद्र थिउगु मदु ।
पत्रिकाय् चीन, नेपाः व भारतयात स्वाइगु न्हापांगु पलाःया रुपय् एकीकृत रेलमार्ग जुइ फइ धासें स्वंगुलिं देशय् कार्गो रेल स्वाये फत धाःसा पानीजहाज स्वयां याकनं व हवाइजहाज स्वयां दंक ढुवानी सम्भव जुइगु व भारतं थःगु कृषि उपज चीनय् निर्यात याये फइगु विश्लेषण नं यानातःगु दु ।
चीन–नेपाः रेलया डीपीआर तयार यायेगु समझदारीपत्रय् थौं हस्ताक्षर जुइगु खँ धाःगु दु । म्हिगः प्रम ओलीं चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिनलिसे खँल्हानादीगु खः ।<eot>तच्वःगु आर्थिक संकटय् लानाच्वंगु पाकिस्तानय् वंगु मंगलवाः डलरया भाः आःतकया हे दकलय् क्वय् कुहां वंगु दु । मंगलवाः १ डलर बराबर पाकिस्तान मुद्रा १३९ तका तक थ्यंवन । उकुन्हु छन्हुं हे जक १०.२४ प्रतिशत भाः कुहां वंगु खः । पाकिस्तानया केन्द्रीय बैंकं हे मंगलवाःया डलर भावं पाकिस्तानया चालु खाताया घाटायात क्यनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
पाकिस्तानी अर्थमन्त्री असद उमरया कथं थ्व दँय् जक त्यासा पुलेगु निंतिं पाकिस्तानयात च्यागू अर्ब डलर आवश्यक दु, तर पाकिस्तानया धुकूतिं मुक्कं गुंगू अर्ब हे जक विदेशी मुद्रा ल्यं दनि । पाकिस्तानया त्यासा जीडीपीया अनुपातय् ७० प्रतिशत तक अप्वः थ्यनाच्वंगु दु ।
थ्व आर्थिक संकटं धाःसा नकतिनि चुनाव त्याकाः प्रधानमन्त्री जूवःम्ह इमरान खानयात धाःसा बाम्हय् काकाच्वंगु दु ।
थ्व संकट गथे यानाः ज्यंकेगु धयागु खँ प्रधानमन्त्री खानं छुं निक्र्यौल हे याये फयाच्वंगु मदु । प्रधानमन्त्री जुइ न्ह्यव हे खानं थ्व संकट ज्यंकेगु निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषय् खँ तयेगु धयावःगु खः । खानं अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष थःपिनिगु समस्या नं न्ह्यब्वया ग्वाहालि नं फ्वने धुंकूगु दु, तर कोषं पाकिस्तान सरकारयात हे बाम्हय् काकाच्वंगु दु ।
मुद्रा कोषं पाकिस्तान सरकारया हाकनं देय्या मुद्रा अवमूल्यन यायेत धयाहःगु ला द हे दु, थुकिया लिसें पाकिस्तानय् दयेकाच्वंगु चाइना–पाकिस्तान इकोनोमिक करिडोरया हिसाब नं फ्वंगु दु । चीनया वान बेल्ट वान रोड परियोजना अन्तर्गत न्ह्यानाच्वंगु थ्व आयोजनाया हिसाब बिइगु पाकिस्तनया निंतिं सम्भव मदु ।
चीन थ्व आयोजनाय् पाकिस्तानयात गुलि ध्यबा त्यासा बिया धयागु खँ सार्वजनिक यायेत तयार मदु, अले पाकिस्तान चीनयात तम्वयेके फइगु अवस्थाय् मदु । विशेषत थौंकन्हय् अमेरिका नं पाकिस्तान खनाः तम्वयाच्वंगु दु, अले पाकिस्तानयात बीगु फुक्क धयाथें ग्वाहालि कटौती यायेधुंकूगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् पाकिस्तान चीनपाखे अप्वः धेचुले मालाच्वंगु दु ।
थज्याःगु अवस्थाय् चीनयात तम्वयेके पाकिस्तानया निंतिं सम्भव हे खँ मखु । पाकिस्तानया संकट ज्यंकेगु निंतिं चीनं ग्वाहालि ला याना वयाच्वंगु दु, तर थःगु स्वार्थ पूवंके माःगु निंतिं जक थ्व ग्वाहालि यानाच्वंगु खनेदु । चीनं चालु आर्थिक दँय् जक पाकिस्तानयात थ्यंमथ्यं न्यागू अर्ब डलर त्यासा बीधुंकूगु दु ।
थ्व आर्थिक संकटयात छुं भचा पर्केगु निंतिं इमरान सरकारं चाइना–पाकिस्तान इकोनोमिक करिडोरय् सउदी अरबयात नं दुथ्याकेगु कुतः याःगु खः । इमरान सरकारं सउदी अरबया भ्रमण लिपा थ्व आयोजना त्रिपक्षीय ढंगं न्ह्याकेगु घोषणा यात, तर घोषणा याःगु छुं ई लिपा हे थः घोषणायात लित काल ।
इमरान प्रशासनं सउदी अरबयात परियोजनाय् दुथ्याकेगु योजनायात छाय् आकाझाकां लित कायेमाल धयागु ला स्पष्ट मयाःनि, तर थुकिया कारण भूराजनीति हे जूगु अनुमान यानाच्वंगु दु । इरानं थ्व परियोजनाय् सउदी अरबयात दुमथ्याकेत दबाब बिउगु कारणं यानाः प्रधानमन्त्री खान लिचिउगु अनुमान दु ।
पाकिस्तानय् प्यखेरं वयाच्वंगु आर्थिक संकटयात समाधान यायेगु निंतिं प्रधानमन्त्री खानं कुतः ला यानाच्वंगु दु, तर सफलता धाःसा चूलाकेफुगु मदुनि । यदि इलय् हे ध्यबाया व्यवस्था यायेमफुत धाःसा थ्व आर्थिक दँय् त्यासा तकं पुलेफइगु अवस्था मदु । अथे जुल धाःसा पाकिस्तान डिफल्टर जुइगु पक्का दु ।<eot>अफगानिस्तानया उत्तरपूर्वय् लाःगु छगू शहरय् जुयाच्वंगु चुनावी ¥याली जूगु बम आक्रमणय् लानाः म्होतिं नं झिंस्वम्ह सीगु दु । सीपिं सुरक्षाकर्मीत लिसें सर्वसाधारण नागरिक जूगु खँ अफगान अधिकारीतय्सं धाःगु दु । थ्व आक्रमणय् लानाः मेपिं ३२ म्ह घाःपाः नं जूगु खँ तखार प्रान्तया प्रान्तीय प्रहरी प्रमुखया प्रवक्ता खलिल असरं धयादीगु दु ।
थ्वज हे प्रान्तया रुस्ताक जिल्लाय् जूगु चुनावी ¥यालीयात लक्षित यानाः मोटरसाइकल बम तयाः मुइकूगु खः । ¥यालीयात सम्बोधन यायेत मिसाम्ह उम्मेदवार नजिफा युसोफी बेग थ्यन हे त्यंगु इलय् थ्व विष्फोट जूगु खः । थ्व विष्फोटयात आःतक सुनां नं जिम्मेवारी काःगु मदुनि, तर विस्फोट जूगु थाय् तखार धाःसा तालिवान लडाकुत तसकं सक्रिय जुयाच्वंगु थाय् खः ।
न्हापा न्हापा जुइगु आक्रमणय् तालिवानं हे जिम्मेवारी कया वयाच्वंगु खः ।पाकिस्तानय् छवाः लिपा जुइत्यंगु संसदीय चुनावयात लक्षित यानाः देय्न्यंकं आक्रणया क्रम अप्वया वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । वंगु वालय् जक हेल्मन्ड प्रान्तया छम्ह उम्मेदवारया हस्ता जूगु खः ।<eot>अथे हे ज्याझ्वलय् थःथःगु थासं थीथीकथंया च्वछायेबहगु ज्या यानादीपिं संस्थाया दुजःपिंत हनेगु नापं जीवंकाःछि दुजःपौ नं लःल्हाःगु खः । ज्याझ्वःया मूपाहां व विशेष पाहांलिसें संस्थाया मय्जु बबिता श्रेष्ठं नं थःथःगु नुगःखँ प्वंकादीगु ज्याझ्वलय् एनओएया ज्यासना पुचःया दुजः उदय श्रेष्ठं सुभाय् देछानादीगु खः ।
ज्याझ्वःया न्हापांगु ब्व औपचारिक रुपं क्वचायेवं निगूगु ब्वकथं सांस्कृतिक ज्याझ्वः न्ह्यब्वःगु खः । सांस्कृतिक ज्याझ्वलय् नेपालं झायादीम्ह नांजाम्ह् गितारवादक अनिल शाहीलगायत मेमेपिं आपालं कलाकारतय्सं थःथःगु सांस्कृतिक प्रस्तुति न्ह्यब्वयादीगु खः ।<eot>थौंकन्हय् फिफाया नेतृत्वय् जियानी इन्फान्टिनोया ल्हातय् दु, अले जियानी छु वल, फुटबलय् प्रविधि नं दुहां वल ।उकिं हे थुगुसीया विश्वकपय् डेब्यु याइगु जुइ, ‘भार’ प्रविधिं । भार अर्थात भीएआर । अथे धयाःगु भिडियो एसिस्टेन्ट रेफ्री । थुकिया प्रयोग दकलय् न्हापां कन्फेडेरेसनकपय् जूगु खः ।दछि न्ह्यः विश्वकपया तयारीया ल्याखं जुइगु कन्फेडेरेसनकप रुसय् हे जूगु खः ।<eot>येँ – भारतं दयेका बी धयातःगु यल लाय्कू लागाय् च्वंगु कोत भवन भुखाय् ब्वःगु स्वदँ पूवनेधुंकाः नं आः तक दयेकेगु सुरु तकं यायेफुगु मदुनि । पाटन स्मारक संरक्षण तथा दरबार हेरचाह कार्यालयया प्रमुख काजीमान प्याकुरेलं भारतीय दूतावासं दयेका बी धाःगुलिं मेमेगु संस्थां नं वास्ता मयाःगुलिं आःतकं दयेके मफयाच्वंगु खँ धयादीगु दु ।
भुखाचं स्यंगु थीथी स्मारक दयेकेगु निंतिं भारतीय दूतावासं याःगु सम्झौताय् कोतपाटी नं दयेकेगु खँ न्ह्यथनातःगु खः । तर दूतावासं आःतक थ्व भवन दयेकेगु खँय् वास्ता मयानाच्वंगु खँ प्रमुख प्याकुरेलं धयादीगु दु ।
भारतीय दूतावासं बेवास्ता यानाच्वंगुलिं स्थानीय वासिन्दातय्सं आः थ्व भवनया पुनःनिर्माण यायेत यल महानगर–पालिकायात इनाप याःगु दु । यल मनपाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं नं थ्व भवन पुनःनिर्माणया निंतिं सहकार्य यायेत यल उद्योग वाणिज्य संघलिसे सहलह यायेगु खँ धाःगु दु ।
स्वयम्भूइ च्वंगु मंगलबहुद्वार चैत्य पुनःनिर्माण ज्या क्वचाःगु दु । विश्व सम्पदा धलखय् लाःगु थ्व चैत्य १९ औं शताब्दीइ दयेकातःगु अनुपम चैत्य खः । स्वदँ न्ह्यव ब्वःगु तःभुखाचं दुंगु थ्व चैत्य पुनःनिर्माण लिपा थौं जीवनन्यास पुजा यानाः सर्वसाधारणया निंतिं चायेकीगु जूगु दु । न्यास पुजाया झ्वलय् गजू छायाः हारतीमां व शान्तिपुली क्षमा पुजा नं याइगु खँ स्वयम्भु व्यवस्थापन तथा संरक्षण महासमितिया महासचिव महेन्द्ररत्न बुद्धाचार्यं कनादीगु दु ।
थ्व चैत्य युनेस्को, पुरातत्व विभाग, महासमिति, द्यःपाःलाःत, त्रिभुवन विश्वविद्यालयया स्वयंसेवक विद्यार्थीतय् सहकार्यय् चीनया हाइनान प्रान्तय् च्वंगु छहाङ फाउन्डेशनया आर्थिक ग्वाहालिं पुनःनिर्माण याःगु खः ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां नियम कथं दयेकूगु तर नक्सा पास मजूगु छेँया निंतिं विशेष व्यवस्था हःगु दु । दयेकेधुंकूगु तर नक्सा पास यायेगु प्रक्रियाय् तकं मवंनिगु निजी, सार्वजनिक व सरकारी छेँयात नक्सा कथं दयेकेगु निंतिं थज्याःगु व्यवस्था हःगु खँ येँ मनपां धाःगु दु ।
येँ मनपाया इन्जिनीयर राम थापाया कथं येँ मनपाय् अप्वः धइथें छेँ नक्सा पास मजूगु लूगुलिं मनपां थज्याःगु व्यवस्था याःगु खः ।
थापां धयादी, ‘नगरवासीया निंतिं थ्व छगू मौका खः, थुगु मौकाया नं सदुपयोग मयाःसा आपालं नगरवासीया छेँ नक्साविहीन जुइगु व उगु छेँपाखें कायेमाःगु फाइदां बञ्चित जुइ माली ।’ वइगु लछिया दुने नियम कथं छेँ निर्माण जूगु व नक्सा पास मयासे दयेकूगु छेँया थुवाःतय्सं छेँया विवरण सहित येँमनपाय् निवेदन पेश यायेमाः ।
पेश याःगु सूचनाया आधारय् येँ मनपाया प्रतिनिधित सम्बन्धित छेँथुवाःया छेँय् वनाः नक्सा पास यायेगु प्रक्रियाय् यंकीगु खँ धाःगु दु । स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनय् नक्सा स्वीकृत मयासे दयेकेगु नियम कथं व स्वीकृत नक्सा स्वयां बिस्कं कथं दयेकूगु छेँया निंतिं छक्वःया निंतिं विशेष व्यवस्था यायेमाःगु प्रावधान दु ।
थ्वहे झ्वलय् येँमनपाय् लिपांगु इलय् नक्सा पास यायेत वइपिं म्हो जूगु दु । वंगु दँय् न्हिं २० गू तक नक्सा पास यायेत वइगु खःसा थौंकन्हय् १० गू जक वयेगु यानाच्वंगु दु । येँ मनपां नक्सा पास यायेगु निंतिं छुं विशेष प्रावधान हःगु व येँ मनपा दुने जग्गाया अभाव जुयाः छेँ दनेगु थाय् तक हे मदयेधुंकूगु कारण. यानाः नं नक्सा पास याः वइपिं म्हो जूगु खँ मनपां धाःगु दु ।
निर्माण सम्पन्न प्रमाणपत्र मदयेकं छुं नं बैंक सम्बन्धी ज्या याये मफइगु जूगुलिं लिपांगु इलय् निर्माण सम्पन्न प्रमाणपत्र काइपिनिगु ल्याः धाःस ान्हिथं अप्वया वनाच्वंगु दु । आः मनपां निर्माण सम्पन्नया खँय् वयाच्वंगु समस्या नं समाधान यायेगु लागिं छुं विशेष निर्णय यायेत्यंगु खँ धाःगु दु ।<eot>येँ देय्या दकलय् तःजिगु नखः येँयाःया इलय् श्रीकुमारि, श्रीगणेश व श्री भैरवया द्यःखः सालाः जात्रा न्यायेकेगुनापं थीथी देवीदेवताया प्याखं क्यनेगु थुकिया विशेषता खः । यंलाथ्व द्वादशिकुन्हु हनुमानध्वाखास्थित कालभैरव द्यःया न्ह्यःने ३२ कू हाकःगु यःसिं थनेवं शुरु जुइगु येँयाःबलय् थ्वकुन्हुनिसें हे थीथी द्यःप्याखं त्वाःत्वालय् क्यनेगु नं शुरु जुइ ।
वसुन्धराया धलं दनेत पालिजाः स्वां खू वःम्ह इन्द्रयात चिनातःगुलिं थः काययात त्वतकेत दागिं स्वयम थः हे पृथ्वीलोकय् वःगु इलय् थः मदयेधुंकूपिं पितृयात स्वर्ग यंकेगु कबुल ल्हाकाः इन्द्रयात त्वःता बिउगु खःसा थथे पितृयात स्वर्ग यंकेत मालेगु झ्वलय् शुद्ध जुयाः स्वर्गय् वनेगु निंतिं यकिं दहय् वनाः म्वःल्हुइमाः धइगु धापू दु ।
धार्मिक, सांस्कृतिक व ऐतिहासिक महत्व कुबियातःगु थ्व यकिं दह थौंया इलय् वयाः पर्यटकीय गन्तव्यया रुपय् विकास जुजुं वनाच्वंगु दु । चन्द्रागिरि नगरपालिका –१ य् लाःगु उगु थाय् पर्यटकीस्थलया रुपय् विकास जुजुं वनाच्वंगुलिं उगु थासय् सर्वसाधारणया आकर्षण अप्वया वनाच्वंगु दु ।
दँय्दसं यंलाथ्व पुन्हि (येँयाःपुन्हि) कुन्हु कुन्हु यकिं दहलय् म्वःल्हुत तःधंगु हे मेला जुया वयाच्वंगु दु । मेला्य् येँनापं उकिया जःखः च्वंगु थासं नं आपालं मनूत वयेगु याः । मेलाय् छुंकथंया नं संकट वा समस्या मवयेमा धकाः वंगु सोमवाः सनिलय् अन यकिं दह व उकिया जःखःया लागाय् दीप प्रज्वलन यायेगु ज्या जुल ।
वय्कलं मेला व्यवस्थापनया निंतिं वडा ज्याकू छगू लाख तका ग्वाहालि यानागु जानकारी बियादिल । सुथंनिसें म्वःल्हुइत व दर्शनया निंतिं व्यवस्था यानातःगु उगु थासय् छन्हुया दिनय् नीद्वः मनू वःगु अनुमान याःगु दु ।जामाच्व व चन्द्रगिरि निगू डाँडाया दथुइ लाःगु यकिं दहया तजाःगु च्वका छायेपियातःगु खने दुगु खः ।
पौराणिककालय् स्वर्गया जुजु इन्द्र यकिं दहय् वयाः म्वःल्हुयाः स्वर्ग वंगु धइगु धापू दु । उगु थासय् येँयाःपुन्हिया न्हिकुन्हु म्वःल्हुल धाःसा छेँजःपिनि दथुइ सुख शान्ति, समृति व मोक्ष प्राप्त जुइ धइगु जनविश्वास दु । समुद्री सतहं ६००० फिट च्वय् लाःगु उगु डाँडायात स्वर्ग वनेगु स्वाहानेया रुपय् स्थानीयवासीतय्सं कायेगु याः ।
कलंकीपाखें करिब ९ किलोमिटर तापाःगु यकिं दह वनेगु लँपु कालोपात्रे जुइ मफुगुलिं यात्रुतय्सं धाःसा समस्या फयेमालाच्वंगु दु ।
इन्द्र, इन्द्रयणी व नारांद्यःया देगः दुगु उगु लागाय् बासुकी नागया ल्वहं तकं खंके फइ । दृश्यावलोकन स्तम्भ, बहुउद्देश्यीय भवन लगायतया पूर्वाधार निर्माण शुरु जुयाच्वंगु दु । यकिं दह करिब २०० रोपनी क्षेत्रफलय् न्यनाच्वंगु दु ।
गोरखाया जुजु पृथ्वीनारायण शाहं स्वनिगलय् आक्रमण याये स्वयां न्ह्यः शक्तिपीठया रुपय् स्थापना यानातःगु मनकामना देगः व कालु पाँडेया समाधिस्थल नं थ्व हे डाँडाय् लानाच्वंगु दु ।प्राचीन गढी व नीलगिरि, धौलागिरि, माछापुच्छ«े, अन्नपूर्ण, मनास्लु, गणेश, लाङटाङ, गौरीशंकर थेंज्याःगु हिमाल थुगु थासं स्वये खनी ।
धार्मिक व प्राकृतिक सम्पदां जायाच्वंगु उगु डाँडापाखें खने दुगु गोरखा, नुवाकोट, रसुवा, धादिङ व स्वनिगःया यइपुसे च्वंगु लुं यक्वसिगु नुगः त्याकेत सफल जुयाच्वंगु दु । न्ह्यइपुसे च्वंगु डाँडा दुगुलिं हाइकिङ, बाइकिङ व साइक्लिङया निंतिं नं आपालं सम्भावना दु ।
स्वनिगःया थीथी थासं उगु थासय् चाःहिलेत व गुँभ्वय् न्यायेकेत आपालं मनूत वयेगु यानाच्वंसां पर्यटन क्षेत्रया विकासया निंतिं आपालं सम्भावना दुगु थ्व थासय् पर्यटकीय सुविधाया निंतिं अत्याधुनिक होटल, रेष्टुराँ, रिसोर्ट धाःसा दयेके फयाच्वंगु मदु ।<eot>प्वनाच्वंगु पदय् लछि लिपा नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानय् न्हूगु नेतृत्व वःगु दुसा स्वंगू प्रतिष्ठानयात छगू हे दयेकेगु विषय तत्कालया निंतिं ज्यंगु दु । नेपाल सरकारं चालु आर्थिक दया बजेट सार्वजनिक याःगु इलय् नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठान व ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानयात छगू हे थवंथवय् ‘मर्ज’ यानाः छगू हे दयेकेगु न्ह्यथंगु खः । उगु घोषणा तयारी विना हे याःगुलिं तत्कालया निंतिं पूर्ववत प्रतिष्ठान हे कायम जुइगु जूगु दु ।
बिस्कं बिस्कं प्रतिष्ठान जूसां कार्यक्षेत्र दोहोरे जूगु, भौतिक पूर्वाधार व जनशक्तिया अभाव जूगु व विचाः याःथें ज्या न्ह्याः मवंगु जक मखसे थवंथवय् हे विवादतकं जूगु कारणं हाकनं छगू यायेमाः धइगु रायतकं वःगु खः । देय् संघीय संरचनाय् वनेधुंकूगुलिं प्रादेशिक प्रज्ञा प्रतिष्ठान नं गठन जुइफु धाःसा राष्ट्रियस्तरया प्रतिष्ठानं थःगु सम्पर्क ज्याकू चायेकेगु तयारी याःगु दु ।
उपकुलपतिलगायत प्राज्ञ परिषद् व प्राज्ञसभाया दुजःपिं नं याकनं नियुक्त यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । नवनियुक्त कुलपति उप्रेती थ्व स्वयां न्ह्यःया कार्यकालय् कुलपति व वयां न्ह्यः उपकुलपति जुयादीगुलिं वय्कलं विगतय् दयेकूगु योजनायात निरन्तरता बीगु नापं छुं न्हूकथंया योजना नं न्ह्याकेगु धयादीगु दु ।
पदबहाली यायेगु झ्वलय् आदिकवि भानुभक्तनिसें आतकया दुने स्थापित च्वमि, स्रष्टाया जीवनी, इतिहास व इमिसं छ्यःगु सामग्री लगायत वस्तु संकलन यानाः संग्रहालय दयेकेगु घोषणा यानादीगु दु ।
वय्कलं चीन व दक्षिण एशिया साहित्य मंचया निगूगु सम्मेलन दछिया दुने नेपालय् यायेगु जुइ धासें थुगु क्षेत्रया साहित्यया विकासया निंतिं थीथी देशय् साहित्य गोष्ठि व सम्मेलनया निंतिं उचित वातावरणया व्यवस्था यायेगु नं जानकारी बियादिल । भुटान, मालदिभ्स व अफगानिस्तानयात नं मंचय् सहभागि याकेगु धाःगु दु । प्रज्ञा प्रतिष्ठानं पुस्तकालययात अत्याधुनिक दयेकाः विद्युतीय पुस्तकालय संचालन यायेगु व भुखाचं जीर्ण जूगु भवन पुनःनिर्माण यायेगु योजना नं दयेकूगु दु ।
थ्वयां न्ह्यःया कार्यकालय् थीथी देय्लिसेया प्राज्ञिक सम्बन्धयात विस्तार, न्हूगु पुस्तकालय भवन निर्माण, थीथी विधाय् कृति प्रकाशन लगायतया ज्या जूगु खः । थःगु हे नेतृत्वय् वंगु भदौ २२ गते जूगु ३३ क्वःगु प्राज्ञ सभां पारित याःगु वार्षिक ज्याझ्वः व १७ करोडया बजेट कार्यान्वयन यायेगु अवसर उपे्रती नेतृत्वयात वयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) या अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्डं’ तःधंपिं ठेकेदारया सिन्डिकेट त्वाःथलेगु घोषणा यानादीगु दु । थुकिया बारे प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलिसें थःगु गम्भीर सहलह जूगु खँ नं वय्कलं कनादिल । बुधवाः चितवनया भरतपुरय् ग्वसाः ग्वःगु निर्माण व्यवसायी संघ चितवनया २५ क्वःगु वार्षिक साधारणसभाय् न्ववायेगु झ्वलय् वय्कलं उगु खँ धयादीगु खः ।
वय्कलं थम्हं तःधंगु ठेक्का पार्ट पार्ट यानाः बिउ धकाः सचिवतय्त निर्देशन बियागु खःसां नं सचिवतय्सं मन्यंगु खँ नं कनादिल । ‘सरकार व सचिवपिंत धया, पार्ट पार्ट यानाः ज्या बिउ । ज्या नं जुइ, कम्पिटिसन नं जुइ, तर जि सफल जुइमफुत’ वय्कलं धयादी । वय्कलं धयादी, ‘माने मजू सचिवत । सेटिङ जुइगु खनी ।
ठेकेदारलिसे सेट मिले यानातःगु दइगु खनि । जिउ हजुर, जिउ हजुर धाइगु तर, यायेबलय् पुलांगु पारां हे ज्या याइगु खनी ।’‘प्याकेजय् धइगु सेटिङ खनी । कर्मचारीयात दुरु जा नयेथें उखे नं वइगु, थुखें नं वइगु । ठकेदारं नं यक्व कायेदुुगुलिं यक्व बीगु जुल ।’
आः सिन्डिकेट त्वाःथलेगु जमाना वःगु धासें अध्यक्ष प्रचण्डं सिन्डिकेट त्वाः थलेमाःगु व त्वाः दलिगु विश्वास नं प्वंकादिल । वय्कलं सरकारी संयन्त्र दुने पलाः पतिकं बेथिति दुगु धासें थम्ह न्ववात धाःसा आपालं खँ स्यनीगु खँ कनादिसें अप्वः न्वमवाये धयादिल ।<eot>वंगु छुं दिं न्ह्यः लःया मूलपाइपाखें हे उपभोक्तां थःथःगु छेँय् लः यंकाच्वंगु किपा सार्वजनिक जुइवं आयोगं थ्व सम्बन्धय् थःगु ध्यानाकर्षण जूगु खँ न्ह्यथंगु खः । वयां लिपा जेठ २० गते आयोगं स्वनिगलय् वितरणया निंतिं हयातगु त्वनेगु लःया मूलपाइपाखें वितरणया निंतिं यंकातःगु छेँया ग्राहकया नं. व बिल पेश यायेत केयुकेएलयात निर्देशन बिउगु खः ।
उगु इलय् आयोगं छवाःया दुने मूलपाइपं लः वितरण जुयाच्वंपिं सकलें ग्राहकया विवरण पेश यायेत धासें पत्राचार याःगु खः । तर केयुकेएलं आतकं उगु धलः आयोगय् पेश याःगु मदुनि । वि.सं. २०६५ साल थुखे बागमतिपाखें स्वनिगलय् लः वितरणया निंतिं मूलपाइपाखें वितरण याःगु लःया जानकारी जक केयुकेएलं आयोगयात बिउगु खः ।
वंगु जेठ १३ गते अवैधरुपं ड्रिल यानाः मूलपाइपपाखें लः यंकाच्वंगु किपा सार्वजनिक जूगु खः । उगु किपा सार्वजनिक जुइवं हे आयोगं केयुकेएलयात अवैध रुपं लः यंकाच्वंगु सम्बन्धय् न्यनेकनेया निंतिं केयुकेएलयात सःतूगु खः ।<eot>थ्व संसारय् लुँया तिसाज्वलंया शौखिनतय् ल्याः म्हो मजू । लुँया तिसाज्वलं न्यायेगु वा दयेकेगु मामिलाय् मिसात छपलाः न्ह्यःने लाःसां मिजंत नं म्हो मजू । मिजंतय् लुँया अंगू न्यायेगुलिइ विशेष अभिरुचि दयाच्वनीसा मिसातय् अंगू, चुरा, सिखः, ध्यबामाः, ल्हातय् न्ह्यायेगु बाला आदि दयेकेगुलिइ न्ह्यःने लाः ।
थुपिं तिसा ज्वलनय् अंगू वा टप छज्वः दयेकेमाःसा म्होतिं नं बातोलानिसें कयाः अप्वलय् नितोला व चुरा, सिखः, बाला दयेकेमाःसा छतोला निसें अप्वलय् स्वतोला तकया दयेकी । तर छपाः अंगू हे ८२ किलोया नं दयेकूगु दु धइगु न्यनेमात्रं पत्याः याये थाकु । खः, विश्वय् दकलय् तपाःगु अंगू ८२ किलो लुँयागु दयेकूगु दु ।
चीनया छगू कम्पनीं दयेकूगु थ्व अंगू सांघाइलय् जूगु छगू ब्वज्याय् तःगु खः । ९९.९९ प्रतिशत शुद्ध लुँया प्रयोग जूगु अंगू ८२.२ किलोया खःसा थुकिया मू ४८ करोड तका तू । थ्व स्वयां न्ह्यः युएइया दुबइलय् ६४ किलोग्रामया अंगू दयेकाः कीर्तिमान तयातःगु खःसा आः थ्व कीर्तिमान सांघाइया नामय् वंगु दु ।<eot>येँ – नेकपा (एमाले) व नेकपा (माओवादी) केन्द्रया एकता प्रक्रिया धरापय् लाइगु खतरा पिहां वःगु दु । सूत्रया कथं मछिंगु अवस्थाय् एमालें न्ह्याःगु खँयात नं स्वीकार याइगु व छिंगु अवस्थाय् उगु खँयात अस्वीकार यायेगु ज्या एमालें न्हापांगु संविधानसभाया चुनाव लिपा नं अज्याःगु नीति नालाच्वंगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।
न्हापांगु संविधानसभाया चुनावय् थःपिं बहुमत मदयेवं एमालें १४ प्रदेशयात स्वीकार याःगु खःसा लिपा थःपिंत छिनेवं उगु प्रस्तावया विरोधय् न्ववायेगु ज्या शुरु याःगु खः । सूत्रया कथं माओवादी बल्लाःगु इलय् थःपिं क्वमिलु जुइगु व थःपिं सशक्त जुइवं थःपिं हावी जुइगु ज्या एमालें यानाच्वंगु दु ।
पार्टी एकीकरणया नामय् प्रधानमन्त्री ओलीं पार्टीया मेम्ह वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालयात तकं थःगु फ्रेम दुने हयेधुंकूगु विश्लेषण नं माओवादीया निगूगु पुस्ताया नेतातय्सं यानाच्वंगु दु । अथे जूगुलिं पार्टी एकता धाःसां नं माओवादी एमालेय् दुहां वनेगु धइगु माओवादीया विलय थें जुइगु जुयाः आः छुं छुं निगूगु पुस्ताया नेतातय्सं प्रचण्डयात तप्यंकं हे पार्टी अध्यक्ष थःगु पार्टीयात माः धकाः दबाब बियाच्वंगु खँ नं सूत्रं धाःगु दु ।<eot>येँ – सरकारं थ्व दँया अन्तिम लाय् थ्यंकाः नं मुक्कं बजेटया बछि नं खर्च यायेमफुगु खँ महालेखा नियन्त्रकया कार्यालयं तयातःगु तथ्यांकं क्यंगु दु । थ्व दँय् विकास खर्चया निंतिं जक सरकारं ३ खर्ब ३५ अर्ब तका छुटे याःगु खःसा आःतक मुक्कं १ खर्ब ६२ अर्ब तका जक खर्च यायेधुंकूगु दु ।
विकास बजेटया तःधंगु ब्व आर्थिक दँया अन्त्यय् वया जक खर्च यायेगु ज्या विकास निर्माणया ज्या प्रभावकारीम जुइगु व गुणस्तरहीन ज्या जुइगु जुयाच्वंगु दु । ताःई न्ह्यव निसें थ्व हे खँ वयाच्वंगु थुगुसी नं असार महिनाय् हे जक वयाः विकास बजेटया तःधंगु रकम खर्च जुइगु अनुमान जुयाच्वंगु दु ।
न्हापा न्हापा साउनं जक बजेट हइगुलिं विकासया ज्या सुरु यायेत ई काइगु धयागु खँ पिहां वःगुलिं निदँ न्ह्यवनिसें जक जेठ १५ गते हे वइगु आर्थिक दँया निंतिं बजेट न्ह्यब्वयेगु सुरु जूगु खः । अथे खःसां विकास बजेटया तःधंगु ब्व आर्थिक दँया अन्त्य वा वयां निला स्वला न्ह्यव जक खर्च जुइगु प्रवृत्ति धाःसा सुधार मवःनिगु खँ विज्ञतय्सं धाःगु दु ।
अप्वः धयाथें वैशाख, जेठ व अन्तिम महिना असारय् जक विकास बजेटया तःधंगु ब्व खर्च जुइगु जुयाच्वंगु दु । थुकिया कारण बारे महालेखा परीक्षकया कार्यालयया प्रवक्ता उद्धवचन्द्र श्रेष्ठं धयादिल, ‘फागुन चैतय् जक ज्या सुरु याइगु, अले जेठ असारय् अर्थमन्त्रालयं निकास बीगु, न्हूगु थप अख्तियारी बीगु कारणं यानाः असार महिनाय् विकास खर्च जुइगु अप्वःगु खः ।’
विकास बजेट खर्च मजुइगु समस्याया दथुइ सरकारं थ्व दँय् फागुनतक नं सुरु जुइमफुगु योजनाया ध्यबा पनेगु, विकास आयोजनाया ठेक्का कयाः इलय् ज्या सिमधयेकूपिं ठेकेदारतय्के स्पष्टीकरण कायेगु ज्या न्ह्याकेधुंकूगु दु ।<eot>थथे म्ये प्वाः खनीम्ह थ्व हे लागा तक वनेमाः धइगु छुं नियम मदुगु व थःगु इच्छाकथं मं दुथाय् तक वनेगु वनीगु संचारकःमि केके मानन्धरं ‘नेपालभाषा टाइम्स’यात कनादिल । वय्कलं धयादीकथं न्हापा म्ये प्वाः खनादीम्ह थिमि, नगदे, बोडे लगायतया थासय् चाःहिलाः नं पशुपति तक नं वंगु जानकारी बियादिल ।
थिमिया म्ये प्वाः खनीगु जात्राय् छक्वःया पालय् नीन्हय्म्हेसिनं तक म्ये प्वाःखंगु सीदुगु दु । करिब २५ दँ न्ह्यःनिसें लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यने धुंकूगु मध्यपुर थिमिया ‘येँयाःपुन्हिया म्ये प्वाः खनेगु जात्रा’ २०५२, २०५७ व २०६३ सालय् कृष्ण नानीचा श्रेष्ठं म्ये प्वाः खनादीगु खः । वय्कलं झिक्वःतक म्ये प्वाः खनादीधुंकूगु दु ।
किंवदन्तीकथं प्राचीनकालय् मध्यपुर थिमिया वासिन्दातय्त भूत, प्रेत, पिशाच, कवं, ख्याकं दुःख बीगु यायेवं तान्त्रिक शक्तिपाखें ज्वनाः म्ये प्वाः खनाः नगरपरिक्रमा यायेवं दुःख बीगु त्वतूगु व वयां लिपा थ्व जात्रा संचालन जूगु धइगु धापू दु । म्येँ प्वाः खनीगु दिं कुन्हु म्ये प्वाः खनीम्ह नापं वया छेँजःपिं सुनानं लः त्वनेगु बाहेकं मेगु छुं नं नसाज्वलं नये मजिउगु व जात्रा सिधयेकाः लिहां मवःतले द्यने तकं मजिउ धइगु मान्यता दु ।<eot>कासा ख्यलय् दकलय् लोकंह्वाःगु कासा फुटबल धकाः अथें धाःगु मखु । उकिसनं विश्वकप फुटबल ला स्वकुमिपिंसं त्वःफिकीगु खँ जुइमखु । उकिं हे जुइ स्वीट्जरल्याण्डया छम्ह समर्थक सर्बिया विरुद्धया कासाय् थःगु देय्यात समर्थन यायेत ट्याक्टरय् च्वनाः रुस थ्यंकः वःगु दु ।
वंगु शुक्रवाः चान्हय् लिबाक जूगु कासाय् थःगु देय्या समर्थन यायेत बिट स्टडर नांया स्वीस नागरिक २००० किलोमीटरया दूरी ट्याक्टरय् च्वनाः पार यानाः रुस थ्यंकः वःगु खः ।
थःगु देय्या ‘डाइहार्ट फ्यान’ स्टडरं यात्राया झ्वलय् थःत अतिकं याःगु टयाक्टर छगलं देय्या ध्वाँचं छायेपियाः तसकं थीगु निभालय् नं रुस्या कोलिनग्राग सहर थ्यंकः वःगु खः ।थः निम्ह पासा वेर्नर जिमरम्यान व जोसेफ वायरलिसें १२ न्हुया यात्रा यानाः रुस थ्यंकः वःगु खः ।
उकिसनं विपन्न परिवार व शारीरिक रुपं असक्षमपिनिगु निंतिं ला थ्व म्हगस हे जुयाच्वनी । थज्याःगु अवस्थाय् स्वास्थ्य गम्भिर समस्या जूपिं ३० म्ह मस्तय्त रंगशालाय् वनाः विश्वकप फुटबल स्वयेगु अवसर रुसया छम्ह धनाढ्य रोमान इब्राहिमोभिच व दातातय् छगू पुचलं चूलाका बिउगु दु ।
इब्राहिमोभिच व दातातय् पुचलं थज्याःगु अवसर रुसय् च्वंपिं मखसे इजरालयय् च्वंपिं मस्तय् निंतिं चूलाका बिउगु खः । इमिसं विश्वकपया प्रमुख कासा स्वयेगु निंतिं छवाःया हवाइ टिकट, होटल व नसाज्वलंया तकं व्यवस्था याना बिउगु इपिं मस्तय् निंतिं ।
विश्वकप फुटबल अन्तर्गत वंगु बुधवाः स्पेन व इरान दथुइ जूगु कासा ला अवश्य हे स्वयादीगु दु जुइ । उगु कासा स्पेनं १–० गोल अन्तरं त्याकूगु खः । खय्तला उगु कासायात कयाः लुमंकातयेबहगु अज्याःगु छुं घटना वा खँ मदु । स्पेनया समर्थकया निंतिं छगू जक गोल हे छाय् मजुइमाः व लुमंकेबहगु क्षण खयेफु । तर कासाय् लुमन्तिइ वयाच्वनीगु छगू मेगु क्षण नं दु ।
कासा अन्तिम इलय् न्ह्यानाच्वंगु खः, गुगु इलय् सन् २०१०या विश्वकप विजेत स्पेनयात बराबरीइ पनेत इरानयात १ गोलया आवश्यक दुगु खः ।थ्व सुनौलो अवसर मालाच्वंपिं इरानी कासामिपिंत स्पेनया डी एरिया लिक्कं थ्रो–इन यायेगु अवसर वल ।<eot>येँ – तःधंगु तामझामया दथुइ म्हिगः बिहिवाः निसें बिमस्टेक (बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगया निंतिं बंगालया खाडीया राष्ट्रतय् कुतः) या प्यक्वःगु सम्मेलन येँय् सुरु जुल । तःधंगु तामझामया दथुइ थ्व बैठक सुरु जुयाच्वंगु हे इलय् बिमस्टेकया प्रभावकारितायात कयाः धाःसा विज्ञतय्सं न्ह्यसः थना हयाच्वंगु दु ।
बिमस्टेक सुरु जूगु २१ दँ दयेधुंकल । थ्व २१ दँया दुने बिमस्टेकं छुं नं कथं न्ह्यथनेबहगु उपलब्धि चूलाके मफुगु व आःया बैठकं नं अज्याःगु छुं न्ह्यथनेबहःगु सहमति याये मफइगु धापू विज्ञतय् दु । पुलांम्ह परराष्ट्रमन्त्री व परराष्ट्रविद् भेषबहादुर थापां ला बिमस्टेकं आःतक संगठनया स्वरुप तकं काये मफुगु खँ धयादीगु दु ।
मुख्यत दक्षिण एशियाली देय्तय् दथुइ दुगु राजनीतिक समस्याया कारणं हे बिमस्टेकं बांलाक ज्या याये मफुगु खँ राजनीतिक विश्लेषकतय्सं धाःगु दु । दक्षिण एशियाली क्षेत्रीय संगठन (सार्क)यागु राजनीतिक समस्याया हे कारणं बांलाक न्ह्याः वनेफुगु मदु ।
बिमस्टेकय् नेपाःया लिसें थाइल्यान्ड, म्यानमार, भूटान, बंगलादेश, भारत व श्रीलंका दुथ्यानाच्वंगु दु । स्थापना जूगु २१ दँ दयेधुंकाः तकं बिमस्टेकया बडापत्र तकं दयेकेफुगु मदुनि । हरेक निदँय् छक्वः सम्मेलन यायेगु धयातःसां आःतक नकतिनि प्यक्वःगु सम्मेलन जुयाच्वंगु दु । थुगुसी येँय् जुयाच्वंगु सम्मेलनं बिमस्टेकया बडापत्र अनुमोदन यायेगु लिसें प्राथमिकताया क्षेत्रय् निगू क्षेत्रयात थप याइगु खँ दु ।
अप्वःसिनं बिमस्टेकयात पाकिस्तानयात अलग्ग लाकेगु लागिं भारतं सार्कया विकल्पय् हःगु मेगु संगठन धकाः द्वपं बीगु याः ।<eot>चुकन्दर अलः रंगयागु छताजि फल खः । तःता हे गुण दुगु थ्व चुकन्दर अप्वःथें मनूतय्सं नये मययेकू । तर थुकिया रस त्वनेगु यात धाःसा हिइ हेमोग्लोबिनया मात्रा अप्वयावइ । चुकन्दरय् यक्व मात्राय् भिटामिन व मिनरल्स दइ, गुकिं हि सफा यायेगु ज्या याइ । थुकी दइगु एन्टिअक्सिडेन्ट तत्वं ल्वय्लिसे ल्वायेगु क्षमता दयेकाबी ।
थ्व प्राकृतिक चिनिया स्रोत खः । थुकी आयरन, सोडियम, पोटासियम, फस्फोरस व मेमेगु महत्वपूर्ण भिटामिन नं दइ । चुकन्दर दुनें ठन्डि याइगु चीज खः । चुकन्दर नयेगु यातकि साहा साहा स्याःगु लनावनी । लीभरयात बल्लाकी । न्ह्यपुया निंतिं नं बांलाः । चुकन्दरयात तरकारि दयेकाः अथवा थुकियात कचिकं नं नयेफु, रस पिकयाः नं त्वनेफु ।
चुकन्दर यक्व कथं हे नयेगु याः । अप्वः थें थ्व सलादया रुपय् नयेगु याइ । अथे जुयाः लैं, गाजर, प्याज, गोलभ्यारा आदि थें हे चुकन्दरयात सलादय् दुथ्याकादिसँ । गनं गनं थासय् थ्व मनाः नयेगु चलन नं दु । अथे मनाः नयेबलय् थुकिया पोषकतत्व पाः जुइगुलिं कचिकं नयेगु हे बेस जुइ । दक्वं पोषकतत्व दुगु ह्याउँसे च्वंगु रस प्राप्त यायेत ताजागु चुकन्दर हे छ्यलादिसँ ।
बुकाः नयेगु खःसां नं ख्वला तुलामकासे व न्हिप्यं नं मध्यंसे उकिया प्राकृतिक अवस्थाय् हे बुकेगु यानादिसँ । अथे जुल धाःसा उकिया पोषकतत्व छतिं हे पाः जुइमखु । छगू अध्ययनं सिइदु कथं चुकन्दरयात माक्व स्वयां अप्वः बुकल कि थुकी दुगु क्यान्सरलिसे ल्वायेगु शक्ति मदयावनी । उकिं थ्व बुकेबलय् चिच्वःगु मिइ देछुनाः हे बुकेगु यायेमाः ।<eot># निगू चम्चा चुकन्दरया रसय् छगू चम्चा कस्ति ल्वाकछ्यानाः न्हिं न्हिं त्वनेगु यानाच्वन धाःसा प्वाथय् ग्यास थहां वइगु समस्यां मुक्त जुइ ।
# मिसातय्गु निंतिं चुकन्दर गुगुं बरदान स्वयां कम मजू । चुकन्दरय् फोलिक एसिड दइ, गुकिं प्वाथय् दुपिं मिसातय्त व प्वाथय् च्वंम्ह मचायात फाइदा याइ । चुकन्दरं मचा बुइगु ब्यथा जुइबलय् ऊर्जा नं बी ।
# थीमज्यू जुइबलय् प्वाः स्याइगु व थीमज्यू इलय् इलय् मजुइगु जुयाच्वन धाःसा चुकन्दर न्हिं न्हिं नयाबीगु यायेमाः, फाइदा जुइ । चुकन्दरं हि अप्वः दयेकाबी । थुकिया रसं मचाया मांयाके दुरु खानावइ, गुकिं यानाः वं थः मचायात गाक्क दुरु त्वंकेफइ ।
# महिनावारी, भुयु कुहां वइगु व च्व फायेगु अंगय् जुइगु थीथी ल्वचय् गाजरया रस व चुकन्दरया रस ल्वाकछ्यानाः न्हिं निक्वः त्वंकादिसँ । थुकिं यानाः मिसातय्गु उगु ल्वय् लनावनी ।
# कासामित व ब्वाँय् वनीपिंत अक्सर चुकन्दरया रस त्वनेगु सल्हा बीगु याइ । छाय्कि थुकिं मांसपेशीयात अक्सिजनया छ्यलाबुला प्रभावकारी ढंगं यायेगु क्षमता अप्वयेका बी । लिसें म्हयात सह यायेगु शक्ति नं अप्वयेकाबी ।
# म्हासु ल्वय् जूपिंत नं चुकन्दरं फाइदा याः । म्हासु ल्वय्या ल्वगियात चुकन्दरया रस छगू छगू कप न्हिं प्यक्वः बियादिसँ ।
# छगू अध्ययनं सिइदु कथं चुकन्दरय् दुगु पोटासियमं म्हयात न्हियान्हिथंया पोषण बीत ग्वाहालि याइसा थुकी दुगु क्लोरिनं लीभर व किड्नी सफा यायेत ग्वाहालि यानाच्वंगु दइ ।
# चुकन्दरं सनबर्न अर्थात छाःगु निभालं यानाः क्वःगु छ्यंगूयात फाइदा याइ । चुकन्दरया रसय् कपाय् थुनाः निभालं क्वःगु भागय् पानादिसँ ।
# छ्यनय् तुँचा दाल धाःसा चुकन्दरया रसय् भेनेगर ल्वाकछ्यानाः छ्यनय् पानादिसँ, छुं न्हि लिपा हे तुँचा मदयावनी ।
# न्हिं छगू गिलास चुकन्दरया रस त्वनेगु वा १५० ग्राम चुकन्दर नयेगु यानाच्वन धाःसा लुसि त्वःधुलीगु, ब्वलावइगु, रंग वनीगु व ख्वातुइगु मजुयावनी ।
# ख्वालय् स्यःकै, पलः वा हाकुक चातः वयाच्वंगु दुसा चुकन्दर व गोलभ्याराया रस बागू बागू कप व छगू गिलास गाजरया रस ल्वाकछ्यानाः त्वन धाःसा थ्व दक्वं कथंया छ्यंगूया ल्वय् मजुयावनी ।<eot>४२ दँ दुम्ह व्यापारि मायेजावा अन्तरिक्षय् चाःहिउ वनीम्ह संसारया हे दकलय् न्हापांम्ह पर्यटक जुइ । स्पेसएक्सया मायेजावायात आकिवं अथे धयागु सन् २०२३ सालय् चन्द्रमाया भ्रमणय् यंकेत्यंगु दु । यदि थ्व इलय् मायेजावा चन्द्रपाखे वन धाःसा सन् १९७२ लिपा न्हापांखुसी सुं नं मनू चन्द्रमा वंगु जुइ ।
स्पेसएक्सं सन् २०१६ य् बिग फ्लेकन रकेट लञ्च याःगु खः । थ्व रकेटयात सर्वसाधारण मनूत नं अन्तरिक्ष यात्राय् वनेफइगु लँ चायेकेगु निंतिं तःधंगु पलाः कथं कयातःगु दु ।आः चन्द्रमा वनीम्ह न्हापां पर्यटक जापानया व्यापारि मायेजावा न्हापा नं चर्चाय् वयाच्वंम्ह व्यापारि खः ।<eot>येँ – नेपालभाषा परिषद्या ग्वसालय् चिनाखँय् दइगु तत्व व उकिया प्रभावकारितायात कयाः छगू अन्तरक्रिया नापं चिनाखँ न्यंकेगु ज्या जुल ।नेपाः वयाच्वंम्ह अमेरिकी कवयित्री विला सेनेबर्गया प्रमखु आतिथ्यताय् जूगु ज्याझ्वलय् कविताया संरचनायात कयाः सहलह जूगु खः । ज्याझ्वलय् कवयित्री सेनेबर्गं कविताया थासा व सम्प्रेषणया खँय् नवासें अनुभूतियात न्ह्यब्वयेगु खँय् कविपिं सचेत जुइमागु खँ कनादिल ।<eot>राष्ट्र बैंकया कथं छुं बैंकयात तरलता सहज जुयाच्वंगु दुसा आपालं धयाथें बैंकय् तरलताया समस्या जुयाच्वंगु दु । तरलता सहज मजुयाः बैंकतय्सं १२ प्रतिशत स्वयां अप्वः ब्याज पुलाः निक्षेप कायेगु यानाच्वंगु दु ।<eot>एजेन्सी- थुगुसीया विश्वकपया दावेदार मध्ये छगू ब्राजिलया निंतिं थौंया कासा महत्वपूर्ण जुइ । न्हापांगु कासाय् स्वीट्जरल्यान्डलिसे बराबरीइ म्हितूगु ब्राजिलयात थौं कोस्टारिकायात बुके फत धाःसा जक मेगु चरणय् वनेत अःपुइ ।
थौंया कासा त्याके हे माःगु दबाबय् लानाच्वंगु ब्राजिलयात थःगु मू कासामि नेयमारया फिटनेशया कारणं चिन्ताय् लानाच्वंगु दु । नेयमार स्वीट्जरल्यान्ड लिसेया कासाय् चोटग्रस्त जूगुलिं ट्रेनिङ सेशनय् हे मच्वंगुलिं वं म्हितेफइ कि फइमखु धयागु अन्योल जुयाच्वंगु दु । वंगु फेब्रुअरीइ तिनि जवगु ग्वाहालिया अपरेशन याःम्ह नेयमार थौंया कासा म्हितेमफुत धाःसा उकिं ब्राजिलया कासायात प्रभावित याइगु पक्का दु ।
मेखे कोस्टारिका थ्व कासाय् बुत धाःसा धेंधेंबल्लाखं पिने लाःवनीगु जूगुलिं वं नं थःगु पूर्वक कासा म्हितेगु कुतः याइगु जुइ । न्हापांगु कासाय् सर्विया लिसे पराजित जूगुलिं कोस्टारिकायात विश्वकपय् च्वनाच्वनेगु खःसा थौं ब्राजिलयात बुकेगु विकल्प मदु । तर इतिहासं धाःसा कोस्टारिकायात ब्राजिलया न्ह्यःने निरिह हे क्यनाच्वंगु दु । थुपिं निगू टिम दथुइ झिक्वः तक जूगु कासाय् कोस्टारिका छक्वः हे जक त्याःगु दुसा गुक्वः ब्राजिलं त्याकूगु दु ।
मेखे ब्राजिलविरुद्ध उत्कृष्ट प्रदर्शन यानावःगु स्वीट्जरल्यान्डं थौं हे सर्बियाया सामना याइ । स्वीस टिमया निंतिं थौं सर्बियायात पनेफत धाःसा जक मेगु चरणय् वनेगु लँ चाली । छगू कासा त्यायेधुंकूगु सर्बिया धाःसा समूह ‘डी’ इ ३ अंक कयाः शीर्षस्थानय् दु । सर्बियां मेगु कासा ब्राजिललिसे म्हिते मानीगु जूगुलिं निगूगु चरणय् तप्यंक वनेगु निंतिं स्वीस विरुद्धया कासा हे त्याकेगु निंतिं कुतः याइगु जुइ । थ्व कासा त्यात धाःसा सर्बिया याउँक नकआउट चरणय् थ्यनी ।
मेखे अर्जेन्टिनायात निराश याःगु आइसल्यान्ड थौं नाइजेरियायात बुकेगु कुतः याइगु जुइ । अर्जेन्टिनालिसे बराबरी म्हिताः १ ल्याः कायेधुंकूगु आइसल्यान्डयात नाइजेरियात बुकेफत धाःसा निगूगु चरणय् वनेगु सम्भावना अप्वइ ।
मेखे नाइजेरियां नं थ्व कासा त्याके हे माःगु कथं म्हितीगु जुइ । मेगु कासा अर्जेन्टिना लिसे जुइगु जूगुलिं नाइजेरियायात थ्व कासा बराबरी यानां जक गाइमखु । थःगु न्हापांगु कासाय् क्रोएशिया पाखें ३–१ गोलं पराजित जूगु नाइजेरियाया थ्व कासाय् बुत धाःसा छेँ लिहां वनेगु विक्ल्प दइमखु ।<eot>येँ – शहिद स्मारक ए डिभिजन लिग अन्तर्गत बिहिवाः जूगु कासाय् थ्री स्टार क्लबं फ्रेन्ड्स क्लबयात बुकूगु दु । थ्रीस्टारं फ्रन्ड्े्स क्लबयात २–१ गोलं बुकूगु खः । यलया सातदोबाटोय् च्वंगु एन्फा कम्प्लेक्सय् जूगु कासाय् थ्री स्टारं न्हापां अग्रता काःगु खः । न्हापांगु हाफया १७ औं मिनेटय् थ्री स्टारया निंतिं रञ्जन विष्टं न्हापांगु गोल याःगु खः । न्हापागुं हाफय् छगू गोलं लिउने लाःगु फ्रेन्ड्सयात ५९ औं मिनेटय् बराबरी यायेगु ह्वःताः चूलात ।
सरोज योञ्जनं ३० यार्ड तापाकं याःगु प्रहार थ्रीस्टारया गोलकिपर एलेन न्यौपानें नियन्त्रण याये मफयेवं फुत्के जूगु बलयात डिफेन्डरं पनाबिउगु खः।निगूगु हाफया ८३औं मिनेटय् थ्रीस्टार थप मेगु गोल यासें २–० गोलं अग्रता कलाबिल । थ्व गोल बुद्ध चेम्जोङं याःगु खः । फ्रेन्डसया निंतिं विकास लामां निगूगु हाफया इन्जुरी इलय् सान्त्वना गोल यायेत ताःलात ।थौं जाउलाखेल युथ क्लब व नेपाल पुलिस क्लब दथुइ धेंधेंबल्लाः जुइ ।<eot>म्हिगः पत्रकारतलिसे खँ ल्हायेगु झ्वलय् येँ मनपां न्ह्याका वयाच्वंगु सम्पदा संरक्षण अभियानया झ्वलय् फुक्क समुदायया बाजंगुरुपिंत नगद बियाः सम्मान यायेगु खँ कनादीगु खः ।
मरुसतः दयेकेत नं येँ मनपां ५० लाख तका जक बिल धकाः खँ वयाच्वंगु गलत खः धासें वय्कलं धयादिल, ‘थ्व पूवंक हे भ्रमपूर्ण खँ खः । मरुसतःया निंतिं थुगुसीया बजेटय् जक च्यागू करोड दां फ्यानागु दु । मरुसतः सुं विदेशी दाताया ग्वाहालि कयाः दयेकेगु मखु, झीसं हे दयेकेगु खः । सुं स्थानीयपाखें थःगु राजीखुशीं चन्दा बिउसा जक कायेगु जुइ, मखुसा सुयाकें ध्यबा छगः नं फ्वनेगु जुइमखु ।
मरुसतः येँ महानगर थम्हं हे खर्च यानाः दयेकेगु जुइ, झीगु सम्पदा झीसं हे दयेकेफु धयागु क्यनेगु जुइ ।’अथेहे स्थानीय जात्रा पर्वया लँपु स्यंकाः धरहरा पुनर्निर्माण मयायेगु खँ नं वय्कलं कनादिल । ‘धरहरा पुनर्निर्माणया ज्या ला जुइ, तर पुनर्निर्माणय् जात्रापर्व न्ह्याकेमाःगु लँयात कायम हे यानाः न्ह्याकेगु जुइ ।
थुकिया लिसें लुँहितिइ लः वये फइ कि धयागु अध्ययन नं यायेगु जुइ’ वय्कलं धयादिल मनपाया अधिकार क्षेत्रय् मलाःगु ज्याया निंतिं नं महानगरपालिका व मेयरया आलोचना जुयाच्वंगु खँय् दुःख प्वंकुसें वय्कलं च्यागू मिटरं च्वय्या लँ दयेकेगु जिम्मा मनपायात मदुगु जुयाः ततःबालागु मू सतकय् गाः खनातःसां, धू ब्वःसां महानगरपालिकांं छुं याये मफयाच्वंगु कनादिल ।
थ्व झ्वलय् वय्कलं वंगु आर्थिक दँय् जक महानगरपालिकाया जिम्माय् लाःगु २५.५ किलोमिटर सतक धाःसा पिच यानागु खँ नं कनादिल । मनपाया ज्या याइगु धाथेंया निकाय वडा जूगु कारणं थौंकन्हय् वडा वडां यानाच्वंगु ज्या धइगु हे मनपाया ज्या खः धकाः नं वय्कलं धयादिल ।
न्हापा वडातय्सं थःगु वडा विकासया लागिं च्यागू झिगू लाख बजेट कायेत तकं थाकुगु खःसा आः थःपिंसं प्रत्येक वडायात छगूत्यानिसें स्वंगू करोड तक बजेट बियाच्वनागु खँ नं कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘संघया छम्ह सांसदं गुलि दां खर्च याइगु खः, व स्वयां अप्वः बजेट वडायाके दइगु जुयाः थौंकन्हय् सांसद स्वयां नं वडाध्यक्ष शक्तिशाली जुयाच्वंगु दु ।’<eot>‘जुजुं नेपाली ब्वंकीगु । राजां नेपालभाषा ब्वंकीगु ।’ थ्व धापू मदुम्ह संस्कृतिविद् बलदेव जुजुया बालकुमारी प्रौढ हाइ स्कूलं लिहां वया च्वनाबलय् लँय् ख्याः यायां पिज्वःगु डाइलग खः । अबलय् जि वाताहां च्वना । वय्कलं ‘ का, खः लाकि मखु ?’ धाधां जिगु न्ह्यःने झाल । जिं खँ थुल, मुसुहुं न्हिला ।
‘नेवाःत मौलिक कथं भारतया हिन्दूत मखु । नेवाःतय्सं हनाच्वंगु आदिकालनिसेंयापिं द्यःपिं भारतय् मदुपिं द्यःत खः । उकिं नेवाःत बौद्ध जूसां आदिकालं निसेंयापिं द्यःपिं नं थःगु जीवनलिसे प्यपुंक हना वयाच्वंगु दु । वय्कःया ‘नेपाःया तान्त्रिक द्यःपिं’ व ‘कान्तिपुर’ सफुलिं नेवाःतय् मौलिक संस्कृतिया बारे प्रस्ट यानाच्वंगु दु ।
‘येँ देय्यात खड्ग बां लुइकाः अजिमाद्यःपिंसं रक्षा यानाच्वंगु दु’ धयागु धापू आः सर्वमान्य जुइ धुंकल । वय्कः छम्ह नेवारोलोजिस्ट हे खः ।
‘छक्वः च्वसापासाया श्रेष्ठ सिरपाः धेंधेंबल्लाः कासाय् निबन्ध प्रबन्ध विधाया पालय् वय्कलं नं ब्वति काःगु । अबलय् वय्कःया नेपाःया तान्त्रिक द्यःपिं कृति सफू छगू हे जक दुत वःगु ।
बलदेव जुजु छम्ह दक्षता दुम्ह शिक्षक लिसें नेवाः सांस्कृतिक च्वमि जूसां शास्त्रिय संगीतय् नं रुची व दखल दु । वय्कःया सः बांलाः । क्याम्पसं पिकनिक (गुँभ्वय्) वनाबलय् ‘बैजुबावरा’ संकिपा रागं छाय्पियातःगु ‘मन तडपत हरि दरसनको आज..’ धाःगु म्येँ जिपिं लठ्ठ जुइक हालाः न्यंकी । वय्कलं कनादी ‘बैजु बावरा’य् ‘ओ दुनियाँ के रखवाले…’ हाःबलय् मोहम्मद रफिया खि हे चुलुक्क वः हँ ।’
निदँति न्ह्यः जनबहाःद्यः सालीगु अष्टमीकुन्हु सनिलय् केलत्वालय् धिसिहिँ न्यासि वयाच्वंगु खनेवं तापाकं निसें सःताः नतुया । असनय् वनाः जनबहाःद्यः रथ स्वया वयागु । ‘छु याये तुति स्याः । पिहां मवना । छेँय्सं तुं का’ धाःगु न्यनागु थौं ८४ दँया वैसय् कलाकार संजय शर्मां फेसबुकय् सुचं बिउगु खन – ‘वय्कः ला मन्त हँ ।’ मचायेक जिगु म्हुतुं पिज्वल – ‘अनिच्चावत संखारा ।’<eot>अमेरिकाया फ्लोरिडाय् माइकल नांया समुद्री वाफसं विध्वंस न्यंकूगु दु । फ्लोरिडाया तटय् थ्यंमथ्यं २५० किलोमिटर प्रतिघण्टाया वेगं फय् संगु खँ धाःगु दु । तच्वःगु फसं यानाः समुद्री लःब तसकं च्वय् थ्यंक थहां वइगु खतरा नं ब्वलनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।थ्व वाफय्यात तसकं शक्तिशाली वाफय्या धलखय् दुथ्याकूगु दु । थ्व वाफसं मेक्सिको बीचय् बुधवाः सनिलय् विनाश न्यंकूगु खँ धाःगु दु ।
सामाजिक सञ्जालय् वयाच्वंगु तस्बिरय् थ्व वाफसं अन न्यंकूगु विध्वंस क्यनाच्वंग्ु दु । फ्लोरिडाया गभर्नर रिक स्कटं थप तच्वःगु विध्वंस न्यंकेफुगु चेतावनी बिउगु दु ।अनया लाखों मनूतय्त सुरक्षित थासय् यंके धुंकूगु दु । गभर्नरं स्कटं छेँय् च्वनाच्वंपिंत नं छेँनं पिहां मवयेत इनाप याःगु दु । थनया स्कुल व ज्याकूत छवाःया निंतिं बन्द यायेधुंकूगु दु । फ्लोरिडां आपतकालिन स्थितिया घोषणा यायेधुंकूगु दुसा थुकिया जःखः राज्य अलाबामा व जर्जियां नं आपतकालिन स्थिति घोषणा यायेधुंकूग्ु दु ।<eot>येँ – येँ महानगरपालिकां चालु आर्थिक दँय् थीथी झिगू थासय् झिद्वः वृक्षारोपण याइगु जूगु दु । येँ मनपां सरकारी संघसंस्था व निकायलिसे जानाः वृक्षारोपण यायेत्यंगु खः । येँ मनपां थ्व सम्बन्धी जानकारी बीगु ल्याखं ग्वसाः ग्वःगु पत्रकार सम्मेलनय् येँ मनपा प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं येँ महानगर क्षेत्रयात हरियाली दयेकेगु लक्ष्य दुगु धासें थ्व स्वयां न्ह्यः २७०० वृक्षारोपण यायेगु ज्या जुइधुंकूगु जानकारी बियादिल ।
येँ मनपां सार्वजनिक जग्गा मालेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु व अज्याःगु थासय् नं वृक्षारोपण यानाः हरियाली यायेगु जुइ धासें प्रमुख शाक्यं येँ महानगर लागा दुनेया दक्वं सरकारी ज्याकू, सामुदायिक व निजी विद्यालयय् नं वृक्षारोपण अभियान न्ह्याका यंकेगु जुइ धयादिल ।
थम्हं येँ महानगरपालिकाया प्रमुखया कार्यभार कःघानागु छवाःया दुने हे महानगर क्षेत्रयात सुचुकुचु यायेगु ल्याखं ‘क्लिन द सिटी’ न्ह्याकागु जानकारी बियादिसें थुकथं वृक्षारोपण याःगु स्वां–सिमायात संरक्षण यायेगु ज्या येँ मनपापाखें जक सम्भव मजुइगुलिं गन गन सुनां सुनां वृक्षारोपण याःगु खः, उगु उगु थासय् व हे संघसंस्था वा विद्यालयं उकिया संरक्षण व व्यवस्थापन यायेमाः धयादिल ।
येँ महानगर क्षेत्रयात धू व कुँपाखें मुक्त यायेत थम्हं क्लिन द सिटी अभियान हयागु खः धयादिसें येँ महानगर लागाय् सुचुकुचुयात थप प्रभावकारी यायेत वइगु छुं दिंया दुने तःधंगु यन्त्र व मंसिरनिसें न्यागः ब्रुमर संचालनय् हयेगु कथं तयारी जुयाच्वंगु नं वय्कलं धयादिल ।
अथे हे महानगर क्षेत्रया दक्वं वडाय् खाली व सार्वजनिक जग्गा पहिचान यानाः ज्याथजिथि व मस्तय् निंतिं न्ह्यइपुक ई छ्यायेत उद्यान दयेकेगु नं वय्कलं धयादीगु दु । नापं येँ महानगरयात सुन्दर खने दयेकेत थाय्थासय् लाक्वपाक्व व अव्यवस्थित धंगं तयातःगु ५४ गः गाडी तार व्यवस्थापन यानागु मनपां जानकारी बिउगु दु ।<eot>ख्वप – मोहनिया इलय् नःलास्वां पीगु न्हि कौलाथ्व पारुनिसें थनया थीथी शक्तिपीठय् न्ह्याइगु मेला शुरु जूगु दु । दँय्दसं कौलाथ्व पारुनिसें बहनिसिया इलय् थीथी गुंगू शक्तिपीठय् गुचा तक मेला न्ह्याइ । मोहनिज्वःछि गुचा तक चान्हसिया इलय् न्ह्याइगु मेलाया झ्वलय् दकलय् न्हापां ब्रम्हायणीं न्ह्याइगु थ्व मेला निन्हनिसें गुन्हुया चातक छसिकथं माहेश्वरी, कुमारि, भद्रकाली, महाकाली, महालक्ष्मी, इन्द्रायणी, त्रिपुरासुन्दरी व बाराही पीठय् मेला जुइ ।
थ्व झ्वलय् ब्रम्हायणीइ धाःसा नःलास्वां पीगु दिं बहनि व नवमि व दशमिकुन्हु धाःसा न्हिछियंकं मेला जुइ । बहनिसिया इलय् जुइगु मेलाय् शक्तिपीठय् पुजा यायेत व दर्शन यायेत भक्तजनत आपालं वयेगु याः । नवरथयाकथं कयातःगु थ्व मेलाय् मस्त, ल्याय्म्ह ल्यासेनिसें कयाः ज्याथजिथिपिं तकं स्थानीय सांस्कृतिक बाजं थानाः वयेगु याइ ।
नवमिकुन्हु गःछेँय् नवदुर्गा द्यःयाथाय् महिषासुर दैत्यया प्रतीककथं खःम्येय् बलि बीगु चलन दु । थ्व स्वयां न्ह्यः मृत्युवरण याःम्ह नवदुर्गाया गंप्याखं मोहनि शुरु जुइवं हाकनं जीवित जुया वइ धइगु विश्वास दु ।
भगवान गौतमबुद्धया पाजुया छेँ दुगु देवदहय् बौद्ध शिक्षा व देवदह परिचय नांया निगू स्थानीय पाठ््यक्रम तयार याःगु खः ।उगु पाठ््यपुस्तक संस्थागत व सामुदायिक निगुलिं विद्यालयय् कक्षा ६ व ७ य् लागू याःगु खः । खस् भाय् व अंग्रेजी निगुलिं माध्यमं अध्ययन शुरु जुइगु उगु पाठ््यसपूmया आः नकतिनि विमोचन नं याःगु खः ।
बुद्धया पाजुपिनिगु थासं शुरु जूगु थ्व अभियान आः प्रदेशन्यंकं व देय्न्यंकंया स्थानीय तहं प्रेरणाया रुपय् कया वनेमाःगु वय्कलं धयादिल ।<eot>थिमि – ख्वप जिल्लाया हे दकलय् ज्याथगु भाषिक संस्था न्ह्यज्याः खलः, थिमिं थःगु न्यय्न्हय्क्वःगु वार्षिकोत्सव न्यायेकल । मध्यपुर थिमिया बालकुमारिइ साहित्यिक व थीथी सांस्कृतिक ज्याझ्वः यासें बुन्हि ज्याझ्वः हंगु खः । २०१८ सालय् तत्कालीन निरंकुश पंचायती शासन व्यवस्थाया इलय् गठन जूगु संस्थां भाषा, साहित्य, शिक्षा व सामाजिक ख्यलय् जनचेतना थनेगु ल्याखं थीथी ज्याझ्वः न्ह्याकूगु खः ।
ज्याझ्वलय् प्रदेश नं ३ या सांसद राजेन्द्रमान श्रेष्ठं स्थानीय तह व प्रदेशया दथुइ समन्वयया लिधंसाय् विकास निर्माणया ज्यायात तीव्रता बिया वनेमाःगु खँय् बः बियादिल । साहित्यकार त्रिरत्न शाक्यं मांभाय् न्हना वनीगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु खँय् चिउताः प्वंकादिसें थःपिंसं नेवाः देय् दबूया विधान दयेकेगु झ्वलय् नीन्यागू जिल्ला चाःहिलागु व दक्वं जिल्लाय् मातृभाषा प्रयोग यायेगु सम्बन्धय् समस्या जुयाच्वंगु अनुभव न्यंकादीगु खः ।
लिपांगु इलय् नेवाः भाय् जक मखसे मेमेगु मातृभाषा ल्हाइपिनिगु ल्याः नं म्हो जुया वनाच्वंगु अवस्थाय् संविधानय् तकं मांभासं शिक्षा अनिवार्य व निःशुल्क यायेमाःगु विधेयक पारित जुइधुंकूगुलिं राज्यं हे मांभाय् संरक्षणया निंतिं पहल यायेमाःगु वय्कलं धयादिल ।<eot>अमेरिकां न्हापा जूगु सहमति अःखः संयुक्त सैन्य अभ्यासया विषयय् विवाद हःगु धासें उत्तर कोरियां वार्ता मच्वनेगु ख्याच्वः बिउगु खः ।
अमेरिका लिसेया विवादया हे कारणं उत्तर कोरियां दक्षिण कोरियाया उच्च अधिकारीतय् लिसेया छगू बैठक नं अन्तिम इलय् स्थगित यानाबिउगु दु ।अमेरिका व दक्षिण कोरियाया राष्ट्रपतिय् दथुइ जूगु टेलिफोन वार्ताय् निगुलिं देय् अझ सतिक च्वनाः ज्या न्ह्याकेगु समझदारी जूगु खँ ह्वाइट हाउसं धाःगु दु ।<eot>छवाः न्ह्यः कक्षा १० या अन्तिम परीक्षा कथं काइगु माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई)या लिच्वः पिहां वयेवं विद्यार्थीतय् प्लस टु शिक्षाय् छु ब्वनेगु, गन ब्वनेगु धयागु चहलपहल सुरु जूगु दु। सरकारं न्हूगु शिक्षा नीति मार्फत प्लस टु शिक्षायात नं स्कुल शिक्षा अन्तर्गत हे तयातःगु दु, अले एसईई परीक्षाया लिच्वः ग्रेडिङ प्रणालीपाखें पित बीगु यानाच्वंगु दु।
शिक्षा मन्त्रालयं यानातःगु व्यवस्था कथं विज्ञान संकायय् भर्ना जुइगु निंतिं पूवंक लिच्वतय् जिपिए २ हयेमाः। थुकी विज्ञान व गणितय् सी प्लस, अंग्रेजी, सामाजिक व नेपालीइ डिप्लस हयेमाः। अथेहे व्यवस्थापन, मानविकी व शिक्षा विषयय् भर्ना जुइगु निंतिं पूवंक लिच्वतय् म्होतिं नं १.६ जीपिए व सामाजिकय् डी प्लस हःगु दयेहे माः।
कक्षा ११ य् विज्ञान बाहेक मेगु हे विषय ब्वनेगु खःसा छु विषय ब्वनेगु खः, व विषयय् म्होतिं नं डी प्लस हयेमाः। मन्त्रालयं थ्व व्यवस्था यानातःगु दुसा प्लस टु स्कुलं थःपिंथाय् छु ग्रेड वःपिं तक विद्यार्थी भर्ना यायेगु धयागु थःपिंसं क्वःछिनातःगु दइ।अथेहे प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावसायिक तालिम परिषद् (सिटिइभिटीं) नं एसईईया ग्रेडिङ स्वयाः थीथी प्राविधिक कोर्सय् भर्नाया आधार तोके यानातःगु दु।.
थन नं विषयगत दक्षताया आधारय् हे भर्ना कायेगु व्यवस्था यानातःगु दु।प्राविधिक शिक्षाय् धाःसा एसईई डि व इ वःपिंसं नं ब्वनेखनी। तर स्वास्थ्य विषयय् कयाः स्वदँया डिप्लोमा ब्वनेगु खःसां म्होतिं नं सी ग्रेड हःगु दयेमाः। थुकिया निंतिं अंग्रेजी, विज्ञान, गणित स्वंगुलिसिनं अनिवार्य रुपं म्होतिं नं सी ग्रेड हःगु हे दयेमाः।
अथेहे परिषदं ब्वंकीगु इन्जिनियरिङ, एग्रिकल्चर, फरेस्ट्री, टुरिजम व मेमेगु विषयया स्वदँया डिप्लोमा अध्ययन यायेत नं जिपिए २ व अंग्रेजी, गणित, व विज्ञानय् सी ग्रेड हः गु दयेमाः। थ्व बाहेक मेमेगु विषय ब्वनेगु निंतिं डी व ई वःपिंत नं भर्ना काइगु जुइ।<eot>थुगुसी यँयाः नखःया झ्वलय् यःसिं थनेगु लागिं जुइगु थीथी ज्याझ्वःया धलः तयार याःगु दु । थुगुसी थ्वहे वइगु असोज ५ गते सुथय् ८ः०५ बजे हनुमानध्वाखाय् यःसिं थनेगु निर्णय जूगु दु ।
थुकिया लागिं यःसिं काः वनेगु झ्वलय् कन्हय् भाद्र २६ गते मंगलवाः सुथय् ११ः४९ बजे साइत पिकयाः वन यात्राय् वनीगु ज्याझ्वः दु । कन्हय् हे बहनी ९ः२१ बजे सिमा पालेगु साइत पिकया तःगु दु ।
थुगुसी कुमारी सालीकुन्हु बसन्तपुली नकतिनि दयेके सिधःगु गद्दी बैठकय् च्वनाः राष्ट्रपतिपाखें द्यः दर्शन याइगु खँ नं धाःगु दु । भुखाचं गद्दी बैठक स्यंगु इलय् राष्ट्रपतिं क्वय् हे च्वनाः कुमारी लिसें गणेश व भैरवया दर्शन यासें असर्फी छायेगु ज्या यानादीगु खः ।<eot>समूह एच अन्तर्गत नकतिनि क्वचाःगु कासाय् पोल्यान्डयात सेनेगलं २–१ गोलं बुकूगु दु । थुकिया लिसें समूहगत चरणय् फुक्कं देय्या न्हापांगु कासा नं क्वचाःगु दु ।
सेनेगलयात कासाया ३७ औं मिनेटय् हे पोल्यान्डपाखें आत्मघाती गोलया उपहार वःगु खः । थिएगो सिओनेकं याःगु आत्मघाती गोलया कारणं सेनेगलं अग्रता काःगु खः । कासाया ६० औं मिनेटय् एमबे नियाङ थप छगू गोल यासें सेनेगलया विजय सुनिश्चित याःगु खः ।<eot>यल – यँयाः पुन्हिया लसताय् पिम्बहाः, यलय् कलाकार विराट श्रेष्ठया याकः ग्वसालय् वय्कलं च्वयातःगु नेपालभाषा, नेपाःया राजनीति, अन्तर्राष्ट्रिय ख्यःया व्यक्तित्व नापं नेवाः संस्कारया याकः किपा ब्वयेगु ज्या क्वचाल । निन्हु पद्मरत्न तुलाधरया वृत्तचित्र व निन्हु कथहं ‘न्हिसुतु’ व ‘पटाचारा’ संकिपा क्यनेगु व निन्हु जूगु उगु किपा ब्वज्या अप्वः स्वकुमितय्सं ययेकूगु खनेदु ।
थनिं झिंन्यादँ न्ह्यःनिसें इलय्ब्यलय् थम्हं च्वया तःगु किपा ब्वज्याय् लिपा मेमेपिं हनेबहःपिनिगु किपा च्वया वनेगु बिचाः दुगु खँ कलाकार विराट श्रेष्ठं धयादिल । उगु ब्वज्याय् मुक्कं ७० पाः किपा ब्वयातःगु दु ।<eot>प्रम ओलीं चीनलिसे नेपाःया स्वापू अझ क्वातुकेगु लागिं थ्व भ्रमण यानागु खँ कनादीसां थुकी छुं महत्वपूर्ण सम्झौता जुइगु आशा यानातःगु दु ।भ्रमण छन्हु न्ह्यः वय्कलं पुलांपिं प्रधानमन्त्रीपिंलिसे चीन भ्रमण बारे सल्लाह यानादीगु खः । उगु इलय् पूर्व प्रम डा. बाबुराम भट्टराईं लिपुलेकय् चीनं समेत नेपाःया भूमि अतिक्रमण यानातःगु बारे न्ह्यसः तयेत सुझाव बियादीगु खः ।
तर प्रम ओलीं चीनय् लिपुलेक बारे छुं खँ मल्ह्वनीगु खँ सीदुगु दु ।वय्कलं केरुङंनिसें नेपाः तक हइगु रेल मार्गया लागिं चीनं ग्वाहालि यायेमाः धकाः प्रस्ताव तयादीगु खँ दु । लिसें तातोपानीया नाका लगायत नेपाः दुहां वनेगु मेमेगु नाकात नं चायेकेत इनाप यानादीगु खँ दु । नेपाः–चीन दथुइ न्हय्गू नाका बारे सम्भाव्यता अध्ययन जुयाच्वंगु दु ।<eot>म्हिगः १४४ क्वःगु विश्व हुलाक दिवस न्यायेकल । थ्व दिवस न्यायेकाच्वंगु इलय् थुकिया सेवा चुस्त जुइ मफुगु खँय् धाःसा चिउताः प्वंकूगु दु । थनिं दछि न्ह्यःया तुलनाय् थगुने चिठीपत्र कालबिल यायेगु ज्याय् ३ दशमलव ४ प्रतिशतं कुहां वःगु गोश्वारा हुलाक ज्याकू येँया प्रमुख हुलाक अधिकृत वेदप्रसाद भण्डारीं धयादिल ।
गुगुं इलय् चीन व इजिप्टय् हुलाक सेवाया संरचना दयेकूगु खः । आधुनिक हुलाक सेवाया शुरुवात सन् १६३५ य् जूगु खः । सन् १८७८ य् विश्व हुलाक संघया स्थापना जूगु खः । नेपालय् धाःसा १९३५ निसें हुलाक सेवा शुरु जूगु खः । सन् १९५६ य् नेपालं विश्व हुलाक संघया सदस्यता काःगु खः । थौंकन्हय् ७० गू जिल्लाय् ८४२ इलाका व स्वद्वः स्वयां अप्वः अतिरिक्त हुलाक ज्याकू दु ।<eot>येँ – नेपाःया अग्रज कलाकार गेहेन्द्रमान अमात्ययात गोधुलि दीर्घ कला सेवापाखें सम्मानित याःगु दु । वय्कःयात गोधुली साहित्य प्रतिष्ठानपाखें थ्व सम्मान लःल्हाःगु खः । प्रतिष्ठानया न्हय्क्वःगु वार्षिकोत्सवया लसताय् प्रज्ञाभवनय् जूगु छगू ज्याझ्वःया दथुइ संसदीय मामिला तथा कानुन मन्त्री शेरबहादुर तामाङं वय्कःयात अभिनन्दन यानादीगु खः ।
अथेहे ज्याझ्वलय् प्रा. डा. उषा ठाकुर व स्नेहा पोखरेयात साहित्य व समाज सेवा क्षेत्रय् यानादीगु योगदानयात कयाः सम्मानित याःगु खः । वय्कःयात सम्मानपत्रया लिसें म्हतिं झिद्वः तका दां लःल्हाःगु खः । लक्ष्मी उप्रेतीया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् मू पाहाँ कानुन मन्त्री तामाङं अन्तर्मनया सुसेली नांया सफू व क्यालेन्डर नं विमोचन यानादीगु खः ।<eot>सम्पदाप्रमीतय्सं लानिपुखू पुनर्निर्माण लिबाकूगु लिसें हेलचेक्राइ याःगु धासें घाँय् उपहार बिउगु खः । ज्ञापन पौ लःल्हानाः कायेगु झ्वलय् उपमेयर खड्गीं लानिपुखू फयांफक्व याकनं दयेकेगु बचं बियादीगु खः । सीदु कथं मनपां लानिपुखू दयेकेगु निंतिं हाकनं टेन्डर आह्वान यायेगु तयारी यानाच्वंगु दु ।
ज्ञापन पौ बी न्ह्यः उगु पुचलं सुथय् लानिपुखुली यचुपिचु यायेगु ज्या नं याःगु खः । नेपाल प्रहरीया लिसें थीथी थासं वःपिं येँया जनतां पुखू यचुपिचु याःगु खः । लानिपुखू पुनर्निर्माणया झ्वलय् अन लः थाकेमाः धकाः कंक्रिट छ्यलाः पुनर्निर्माण यायेवं सम्पदाप्रेमीतय्सं विरोध याःगु खःसा वयां लिपा कंक्रिटया ज्या दिकूगु खः ।
वयां लिपा लानिपुखू गुकथं दयेकेगु धइगु सुझाव कायेत विज्ञ पुचः नीस्वंगु खः । विज्ञ पुचलं अन पुलांगु शिखर शैलीं हे देगः दयेकेमाः धकाः सुझाव बिउगु खःसा पुरातत्व विभागं धाःसा शिखर शैलीं लानिपुखू दयेके फइ मखु धासें विज्ञ पुचःया प्रतिवेदन अस्वीकार याःगु खः । सम्पदाप्रेमीतय्सं मनपाय् लःल्हाःगु थ्व घाँय्या बोधार्थ पुरातत्व विभागयात नं छ्वःगु दु ।
नेवाःतय्गु तःजिगु नखः सिथिनखः म्हिगः येँया सम्पदाप्रेमीतय्सं न्हूकथं हन । सिथिनखः कुन्हु विशेष यानाः लःया मुहान यचुपिचु याइगु चलन दु । थ्वहे चलनयात म्वाकेगु लागिं म्हिगः उमिसं लानिपुखू यचुपिचु यायेगु ज्या याःगु खः । लानिपुखुली मुनाच्वंगु झाः लिकयाः सफा यायेगु व लःया मुहान बांलाकेगु ताः तयाः अन सफा याःगु खःसा लिपा अन हे च्वंगु झाः मनपाय् उपहार कथं लःल्हाःगु खः ।<eot>सरकारं सोझासिधापिं ज्याथजिथिपिंत ध्वं लाःगु दु । खय्तला सरकार वा राज्य थीथी निकाय जक मखु राजनीतिक दलया नेतातय्गु ज्या धइगु हे आम नागरिक व सोझासिधापिं जनतायात अले मुक्कं देय्यात हे झंगः जक लायेगु ज्या खः । अले थ्व देय्या नेता व राजनीतिक दलत सरकार वनेगु व आम जनतायात ध्वं लायेगु खः ।
वर्तमान प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं निर्वाचनया इलय् थाय्थासय् जूगु चुनावी सभाय् संबोधन याःगु इलय् नं वय्कलं ‘यदि एमाले सरकारय् वन धाःसा छेँय्छेँय् हे वनाः बुराबुरितय्त इमिगु हे ल्हातय् न्याद्वः तका दां तयाबीगु जुइ’ धकाः सार्बजनिक रुपं हे अभिव्यक्ति बियादीगु खः । दसुकथं वय्कलं चुनावया इलय् प्वंकादीगु उकथंया अभिव्यक्तिया भिडियो थौंकन्हय् सामाजिक संजालय् व्यापक रुपं भाइरल जुयाच्वंगु दु ।
यदि वय्कलं उगु इलय् थम्हं धयागु खँ ल्वःमंगु खःसा व भिडियो छक्वः स्वयादीसां जिउ । नेकपा (एमालें) संघ व प्रदेशया निर्वाचनया इलय् वृद्धभत्ता लय् न्याद्वः तका थ्यंकेगु धकाः घोषणा पत्रय् हे न्ह्यथनेगु नापं चुनावी सभाय् नं थाय्थासय् नवाःगुलिं यानाः अबलय् बुराबुरित तसकं लय्ताःगु खः ।
‘थ्व ला स्वाभाविक खँ हे खःनि मखुला, ओलीजु ?’जितः नं लुमं कि चुनावया इलय् ७५ दँ दयेधुंकूम्ह जिमि मामं भोट कुर्कः वनेगु इलय् ‘व जिमित लय् न्याद्वः भत्ता बी धाःगु दलयात भोट बीगु खं ला’ धकाः धाःगु आः लुमंसे वयाच्वन । आः वयाः इपिं सकलें बुराबुरितय् म्हगस ‘उदायो सपना सबै हुरिले’ धाःथें जुल ! लय् न्याद्वः दां भत्ता बी धाःगु सरकारं मबिउसेंलि बुराबुरितय् चित्त स्याइगु ला स्वाभाविक हे खः ।
अथेला केपी ओलि जोक व उखान टुक्का जक धयाः नागरिकतय्त न्ह्यइपुका च्वनीम्ह । उकिसनं ओली प्रधानमन्त्री जुइवं ‘न्याद्वः भत्ता दइगु आशं’ दंग जुयाच्वंपिंसं आः ‘ओली ला मलाःतले लाकेगु लाके धुकाः काकेगु’ ज्या धकाः याइम्ह खनी धकाः नं धायेगु याना हयाच्वंगु दु । थय्क स्वयेबलय् आः मेमेगु दलतय्सं नं अज्याःगुु मन्त्र ओलीजुपाखें सयेका कायेमाः थें च्वं ! अझला नेपाली कांगे्रसयात थज्याःगु मन्त्र माःथें च्वं ।<eot>पत्रकार सम्मेलनय् न्ववानादिसें समितिया सचिव गौतम डंगोलं पुनर्निर्माणय् छ्यलीगु सिँ, दाचि अप्पा, माअप्पा फुक्क परीक्षण यानाः जक छ्यलेगु खँ कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘दाचि अप्पा छ्यलेगु निंतिं थीथी थासय् उत्पादन जुयाच्वंगु दाचि अप्पाया नमूना हयाः परीक्षण यायेगु जुइ, यदि थ्व दाचि अप्पा आवश्यक मापदण्ड कथं मजुल धाःसा बरु उत्पादकयात हे इनाप यानाः माःगु कथंया मापदण्डसहितया अप्पा
शिल्पा सेट्टी थःगु इलय् बलिउड फिल्म उद्योगया चर्चित नायिका मध्ये छम्ह खः । बलिउडया ग्ल्यामर गर्लया रुपय् नं चर्चित शिल्पा सेट्टीयात कयाः लिपांगु इलय् भचा अप्वः हे चर्चा जुयाच्वंगु दु । अझ धाये वयागु चर्चा स्वयां नं फय्गं खँ अप्वः चर्चा जुयाच्वंगु दु । वास्तवय् शिल्पायात कयाः थुकथंया फय्गं खँ अबलय् चर्चाय् वःगु खः गबले वयात छगू क्लिनिकया पने खनेदत ।
बलिउडया अभिनेत्रीया रुपय् जक सीमित मजुसे छम्ह सफल मिसा व्यवसायी व फिटनेस फ्रीकया रुपय् नं थःगु छाप त्वःतेत सफल शिल्पाया विषयय् पिहां वःगु फय्गं खँ धइगु गनं व हाकनं प्वाथय् जकं दुगु खःला धकाः खः । तर शिल्पां उकिया खण्डन याःगु दु । शिल्पा छगू क्लिनिकं पिहां वयाच्वंगु किपा भाइरल जुइवं वया प्वाथय् दुगु खयेमाः धइगु खँ चर्चाय् वःगु खः ।
थःगु बारे वःगु फय्गं खँयात कयाः शिल्पां थुकथं स्पष्ट याःगु दु, ‘जि प्वाथय् दुगु मखु । सामान्य स्वास्थ्य परीक्षणया निंतिं वनागु खः ।’ वास्तवय् ट्विटर युजर्सतय्सं लिपांगु दिनय् ह्यासट्याग हे यानाः च्वःगु खः कि ‘आखिर शिल्पायात छु जुल ?’ थुकियात कयाः शिल्पां नं रिट्विट यासें च्वंगु दु ‘ हे भगवान ! जि नियमित स्वास्थ्य ,परीक्षणया निंतिं वनागु खः ।
थ्व खँ सीकेत कि जिगु शरीर पिने थें हे दुने नं स्वस्थ जू कि मजू ! गथेकि झी सकसिनं थथे यायेमाः । जिगु बारे गुलि नं खँ पिहां वयाच्वंगु दु, व दक्वं बकवास खः, फय्गं खः । अले जि प्वाथय् दुगु नं मखु । ’सन् २००३ य् शिल्पां विजनेसमाय्न राज कुन्द्रानाप इहिपा याःगु खःसा सन् २०१२ य् शिल्पां छम्ह काययात जन्म बिउगु खः । इहिपा लिपा फिल्म ख्यलं तापानाच्वंम्ह शिल्पा थौंकन्हय् धाःसा सिल्भर स्क्रिनय् व्यापक रुपं चर्चित जुयाच्वंगु दु ।<eot>येँ – एमाले अध्यक्ष केपी ओली व माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल दथुइ म्हिगः करिब साढे ३ घन्टा न्ह्याःगु वार्तापाखें पार्टी एकताया सवालय् पिहां वयाच्वंगु सम्पूर्ण भ्रम मदयेका छ्वयेत ताःलाःगु खँ सीदुगु दु । निम्ह नेताया दथुइ जूगु वार्ताय् पदया बाँडफाँड स्वयां नं आः थःपिं न्ह्याः वनेगु गय् यानाः धइगु विषयय् विशेष खँल्हाबल्हा जूगु खः । उगु इलय् एमाले अध्यक्ष ओलीं भविष्यय् थःपिं न्ह्याः वनेगु योजना बारे ब्रिफिङ यानादीगु व उकी दाहाल सहमत जूगु खँ सूत्रं धाःगु दु ।
वंगु छुं ई न्ह्यवंनिसें एमाले व माओवादी दथुइ पार्टी एकता मजुइगु खः लाकि धइगु हुइनाभुइना तकं वःगु खःसा वयां लिपा निम्ह शीर्ष नेतातय् दथुइ लगातार ‘वन टु वन’ वार्ता सुरु जूगु खः । थज्याःगु हुइनाभुइनां यानाः पार्टी एकता याकनं याना छ्वयेगु लागिं दबाब लाःवंगु खँ धाःगु दु । पार्टी एकता यायेबलय् एकीकृत पार्टीया शीर्ष पद गय् यानाः इनेगु धइगु खँय् दकले अप्वः विवाद जुयाच्वंगु खँ सूत्रं धाःगु दु । माओवादी अध्यक्ष दाहालं यदि ओली प्रधानमन्त्री जुइगु खःसा थःत पार्टी अध्यक्ष दयेकेमाः धकाः माग यानाच्वंगु दुसा एमालें आःयात सहअध्यक्ष व लिपा कार्यकारी अध्यक्ष दयेकेगु खँ न्ह्यःने हःगु दु । तरनिर्णय धाःसा याये मफुनि ।
अथे हे २ नम्बर बाहेक मेगु खुगू प्रदेशय् दयेकीगु सरकार मध्ये एमालें प्यंगू व माओवादीं प्रदेश ६ व ७ निगुली मुख्यमन्त्री दयेके खनीगु जूगु दु । लिसें निगू प्रदेशय् माओवादीया व प्यंंगू प्रदेशय् एमालेया सभामुख दइगु खँय् नं सहमति कायम याःगु दु । वाम गठबन्धनं दयेकीगु प्रदेश सरकारय् ११ म्ह स्वयां अप्वः मन्त्री मतयेगु निर्णय नं याःगु दु । फुक्कं प्रदेशय् मन्त्री जुइपिनि अनुपात धाःसा माओवादीया ३० व एमालेया ७० प्रतिशत जुइ । प्रदेशय् संविधानय् व्यवस्था यानातःगु स्वयां नं कम जक मन्त्री तयेत्यंगु खः ।
निम्ह पार्टनरतय् दथुइ ल्वापु जुल । अथे जुसेंलि छम्ह पार्टनरं थःपिनिगु व्यापार इना कायेगुलिइ हे कल्याण तायेकल । व छम्ह तसकं तःधंम्ह वकीलयाथाय् वन । वं वयागु थिकेगु फिस पुल अले वयात इच्छा व्यक्त यात कि वं भागबन्डाया रुपरेखा थज्याःगु नक्सां तयार यायेमाल कि थःम्ह पार्टनरया विजनेसय् गुगु भग लाइगु खः, व वं न्याये फयेमाः ।
बाःछि लिपा वकीलं थः क्लाय्न्टयात नापलात, अले धाल— ‘जिं दक्वं थिक यानाबी धुन । छिमि पार्टनरयात जिं थुकथं फिट यानाबिया कि व अज्याःगु भागबन्डाया निंतिं तयार जुल गुगु कि जिगु विचारय् छिपिं निम्हेसिगुं लागी मनासिब जुइ ।’
‘निम्हेसिगु लागी मनासिब जुइ !’— क्लाय्न्टं तं पिकयाः हाल— ‘अरे, थज्याःगु भागबन्डा ला जिं थम्हं हे याये फु नि । थुकिया निंतिं वकील तयेगु व वयात थपाय्द्वँ फिस बीगु छुकिया जरुरत दु ?’<eot>यल – ऐतिहासिक लकस कःघाःगु नेपालभाषा संकिपा ‘स्वय्नगु’या विशेष प्रदर्शन जुल । थ्व हे वंगु शनिवाः यलया भोलध्वाखाय् च्वंगु ज्यापु समाजया हलय् हाउसफुल जुइक संकिपा क्यनेज्या जूगु खः । हलिं नेवाः गुथि किपुल्चा कचाया निंतिं सिने ग्राफिक्स बलम्बुया न्ह्यब्वया उगु संकिपा छगू वियोगान्त मतिनाया बाखंया लिधंसाय् निर्माण यानातःगु खः ।
नेवाः संकिपाया प्रचारप्रसार व प्रवद्र्धन यायेगु मुख्य उद्देश्यं उगु संकिपाया विशेष प्रदर्शन यानागु संकिपाया कलाकार सुरज व्यञ्जनकारं जानकारी बियादिल । यलया स्वकुमिपिनिगु विशेष इनापकथं सकिपाया निगू विशेष शो क्यनेज्या जूगु व निगुलिं शो हाउसफुल जूगु विशेष शो क्यनेज्याया कजि तकं जुयादीम्ह कलाकार व्यञ्जनकारं जानकारी बियादीगु दु ।
नोवाः प्याखं स्वयेत मनूतय्गु उपस्थितिं उत्साहित जुयादीम्ह वय्कलं स्वकुमिपिं सकलप्रति आभार प्वंकादिल । लिसें थुकथं नेपालभाषा संकिपाप्रति स्वकुमिपिनगु उत्साह, हःपाः, मतिना दयाच्वन धाःसा नेवाः संकिपाया विकास जुइगु विश्वास प्वंकादिसें वइगु दिनय् अझ थुकथंया प्रदर्शनया निंतिं न्ह्याः वनेत हःपाः जूगु वय्कलं धयादिल ।<eot>मलय् छम्ह मय्जु खनी । पाइन्टय् । तर पाइन्टया डिजाइन असामान्य । पाइन्टया निपा तुति सामान्यतया छगू हे साइज, बुत्ता, कापःया जुइ । तर । मय्जुं न्ह्यानातःगु पाइन्ट अथे मखु । छपा तुतिइ छगू रंग, डिजाइनया । मेगु तुतिइ मेगु हे रंग, बुट्टाया । गजब । छम्ह हे मनुखं न्ह्यानातःगु छगः हे पाइन्टया तुति निगू रुप, निगू संसार । निगू संसारया योग ।
जि अजू चाल । जि खनेवं छाय् वं अथे धाल । ‘छाय् ?’ जिं न्यने । वं जिं न्ह्यानातइगु लाकां क्यन । लाकां निपा निथी जुयाच्वन खनी । जिं मचाः । हथाय्पथाय्सं न्ह्याना वयागु । जितः मछाःसे च्वन । लाकां त्वयाः लाकां मन्ह्यासे हे छेँय् लिहां वया । मती लुइ । लँय् खंपिंसं छु धाल जुइ ?’ गुंपुन्हिबलय् थम्हं तितिसलं हालेगु न्हाय्पनय् थ्वइ ‘हय् वँइ्, खिचा क्वें ।’
सौन्दर्यशास्त्रया न्हू न्हूगु विधान लूगु दु । आः निपा तुतिइ निथी लाकां न्ह्यायेगु चलन वइ । छपा तुतिइ बुट व मेगु तुतिइ चप्पल न्ह्याःसां ‘हाई हाई’ धायेके फइ । अलक्षिणा धायेकेमाली मखु । छगू हे रंग, छगू हे बुट्टया पाइन्ट छगू हे प्रकारया लाकां न्ह्याइपिंत बरु ‘हय् वँय् खिचा क्वें’ धाइगु ! न्हूगु गुंपुन्हि पर्व न्ह्याय । आधुनिक ख्यालः लुइ । मेगु खँ ।
थौंकन्हय् ध्यबा दुपिनि मस्तय्सं नं झुलिझुुलि वंगु, झ्याजः दंगु पाइन्ट न्ह्याना जुइ । व्यवहारय् झुलिझुलि वंगु वसः, झ्याजः दंगु लं गरिब दुःखीपिंसं फीत बाध्य जुइ । वर्गीय विभेदया समाजय् वसः, पहिरनं नं वर्गीय विभेदया संकेत यानाच्वनी । तर थौंकन्हय् पूँजीपति वर्गं नं झुलिझुलि व झ्याजः दंगुयात थःगु यानाः गरिबीयात नं थःगु सौख, विलाशीताया विषय याःगु दु ।<eot>धनवन्तरी द्यः पुज्यानाः परम्परागत वासः यानाच्वंगु अले शतप्रतिशत भारतीय वासः आयातय् निर्भर जुयाच्वंगु नेपालय् पञ्चायतकालय् हे शाही औषधी लिमिटेडं स्वदेशय् हे वासः उत्पादन यानाः फुक्क तहया नेपाःमि जनतायात ‘सिटामोल’ व ‘जीवनजल’ म्हसीका बिल । उगु लिमिटेडया परिकल्पनानिसें निगू कार्यकाल अर्थात् च्यादँतक महाप्रवन्धक जुयाः ज्या याःम्ह डा. पुरुषोत्तमं छथाय् च्वःगु दु– ‘नेपाःया वासः बजार भारतीय वासः बजारया बिस्तारित रुप जक खः धाइगु इलय् गुण व मूल्यया आधारय् नेपाःमि प्राविधिकतय्सं नं वासः थुज्वःगु सम्वेदनशील उत्पादन यानाः देय् दुने विदेशी आयातयात म्हो यायेगु ज्याय् सफल जुया ।’ गणतन्त्र प्राप्ती लिपा नेपाल औषधी लिमिटेड नां जूगु सरकारी वासः उद्योगयात पञ्चायतकालनिसें बहुदलियकालतक सम्पूर्ण रुपय् सक्षम यायेत डा. पुरुषोत्तमया नेतृत्वय् दुगु पुचः गुलि सफल जुल, व नं देय्या छगू हुया मवनीगु इतिहास खः ।
थौंया नेपालय् द्वलंद्वःया ल्याखय् दुहाँ वयाच्वंगु स्वदेशी सिबें विदेशी उत्पादनया वासःतय् आयात व आपूर्ति सरकारया हे निंतिं नं अनियन्त्रित व कपाः स्याकीगु विषय जुयाच्वंगु दु । नेपाल औषधी लिमिटेड व उकिया उत्पादनत ‘लुमंकेगु खँ’ जक जुइधुंकूगु दु । देसय् दुगु ५० गू सिबें अप्वः स्वदेशी निजी उत्पादक कम्पनीत विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनया बांलाक उत्पादन याइगु जि.एम.पि. धलखय् लायेधुंकूगु खःसां उपिं फुक्क स्वयेगु अधिकार कयातःगु स्वास्थ्य मन्त्रालय धाःसा लाचार व विवश जुयाच्वंगु दु ।
थौं देसय् वर्षा व थी थी ल्वय्या महामारीया इलय् अत्यावश्यक वासःत जनताया गां–गामय् मथ्यंगु तःधंगु खँ जुयाच्वंगु दु । जनताया निंतिं सरकारं इनाबीगु वासःत डेट एक्स्पायर जूगु, स्यंगु व सित्तिंवंगु समाचार न्यनाः सरकारयात ब्वः बिइगु यानाच्वंगु दु । शहरय् हे नं वासः व्यवसायीतय् लापर्वाही व गैर कानूनी ज्या आलोच्य जुयाच्वंगु दु । न्हिया न्हिथं छगू मखुसा मेगु वासः पसःत कारवाहीलय् लाःगु समाचारं थ्व व्यवसाययात हे लज्जित यानाच्वंगु दु । उज्वःगु फुक्क घटनात उत्पादक, व्यवसायी व सरकारी नीतिया प्रभावकारिता फ्यासुगुलिं जुयाच्वंगु खः धइगु खँय् शङ्का हे मदु ।
नेपाःया वासः ख्यलय् स्वंगः ‘पि’ अर्थात् पुष्पलाल, पुरुषोत्तम व पद्मरत्नपिन्सं थःथःगु इलय् यानावंगु भिं–कुतः थौं उमि हे लिपाया अनुयायीपिन्सं पालना यानाच्वंगु दु कि मदु धकाः न्ह्यसः थनेगु ज्या जुयावःगु दु । पुष्पलालं दयेका थकूगु ‘नेपाल केमिष्ट एण्ड ड्रगिष्ट एशोसियसन’ थौं हिलावंगु परिस्थिति अनुकूल न्ह्याये मफयाः क्षेत्रपाटीया गणेद्यः गल्लीइ अस्तित्वया हे सङ्कटय् लानाच्वंगु दु । पुरुषोत्तमया अनुयायी ग्राजुएट व डिग्री होल्डर फर्मासिष्टतय् ल्याः थौं नेपालय् द्वलंद्वः थ्यनेधुंकूगु खःसां अस्पष्ट सरकारी नीतिया कारणं राष्ट्रं उमिके उचित ज्या काये फयाच्वंगु मदु । पद्मरत्नं लागू यानाथकूगु सरकारी नीति थौं समयानुकूल परिमार्जन तक हे याये फयाच्वंगु मदु । अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगं औषधी व्यवस्था विभागया प्रमुख जुइधुंकूम्ह राधारमण प्रसादया बैङ्क खाता व लकर तक हे रोक्का यानाः कारवाही न्ह्याकेमाल । उकिं नं प्रमाणित जू कि वासःया व्यवसाय आः पुष्पलाल व पुरुषोत्तमपिनि पालय् थें पवित्र भावनां जक जुयाच्वंगु मदु । थ्व वास्तवय् हे नँवःगु व्यवसाय जुयावःगु दु । उकियात नियन्त्रण यायेत ०५१ सालय् पद्मरत्नं हःगु नीति नं पर्याप्त मखयेधुंकल ।
अन्त्यय्, छगू विडम्बनापूर्ण स्थितियात थन न्ह्यब्वये– छिमेकी भारतं थःथाय् नक्कली वासः दयेकीपिन्त मृत्युदण्ड बिइगु कानून पारित यात । उगु समाचार विश्वन्यंक मिडियाय् बय्–बय् जुल । तर नेपालय् उकिया समाचार छुं नं पत्रिका व मिडियाय् मवः । वासलय् नं माफिया दु धइगु प्रमाण खः थ्व । समाचार च्वयाः जक मखु मच्वसें नं कमे याये ज्यू धाइगुया ज्वलन्त उदाहरण खः थ्व ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.९६४१७८ उत्तर व देशान्तर ८३.७७७२७७ पश्चिम खः (31.964178° N 83.777277° W)। थ्व थासे २४५९३२२४ वर्ग मिटर (९.४९५४९७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २०९८६२ वर्ग मिटर (०.०८१०२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.०९५१६ उत्तर व देशान्तर १११.८७५३३ पश्चिम खः (42.09516° N 111.87533° W)। थ्व थासय् १७२९७७८४ वर्ग मिटर (६.६७८७१२ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.०४५२५२ उत्तर व देशान्तर ८५.०५७३८४ पश्चिम खः (34.045252° N 85.057384° W)। थ्व थासे २७८८१७४ वर्ग मिटर (१.०७६५२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>भेन्त्रिकुलर फिब्रिलेसन छगू चिकिक्सा शास्त्रया अवस्था ख। थ्व छगू कथंया अरिदमिया ख। थ्व अवस्थाय् नुगःया भेन्त्रिकलया सेंया धड्कन अव्यवस्थित जुइ। अतः, भेन्त्रिकलया नुगःसें संकुचन जुइगु थासय् थ्वइ व हिया संचालन बांलाक्क जुइ फैमखु। थ्व अवस्थाय् नुगःया धड्कन दयाच्वंसां साधारण मनुतयेसं क्यारोतिद व फेमोरल थें न्याःगु मू हि धमनीइ नादी लुइकेफैमखु। थन्याःगु अरिदमिया इसिजिं सीकेफै। भेन्त्रिकुलर अरिदमिया छगू चैकित्सिक आकस्मिक अवस्था ख। थ्व अवस्थाय् आधारभूत जीवन सहायता (Basic Life Support)या ग्वहालि मालि छाय् धाःसा अरिदमिया छुं सेकेन्द स्वया अप्व जुवंसा अवस्था स्यना असिस्तोल (साधारण भाषाय् इसिजिया फ्ल्यातलाइन)य् परिणत जुइफु। थ्व अवस्थां छुं सेकेन्द वा मिनेतया अन्तरालय् कार्दियोजेनिक शक, प्रभावशाली हि परिचालनया अवरोध, व सदेन कार्दियाक देथ जुइफु। थ्व अवस्था छुं मिनेत तक्क (करिब ५ मिनेत) सेरेब्रल हाइपोक्सिया याःसा ल्वचं काम्ह मनुयागु न्ह्यपुइ अपरिवर्तनीय क्षति जुइफु। आपालं, थ्व अवस्था न्ह्यथंगु ९० सेनेन्दय् नुगःसेंया संकुचनयात साइनस रिदमय् परिणत यायेमफुसा ल्वमि मदयेफु।<eot>गितार छगू कथंया बाजं ख। थ्व बाजंया उत्त्पति स्पेनय् जूगु ख। थ्व बाजंय् खुपु वा प्यपु तार दै गुकियात थी-थी हाकःय् तिया मेगु ल्हाया पतिनं थाइगु या।<eot>भक्ति छता भाव ख। थ्व भाव भक्ति रसनाप स्थायी स्वापू दूगु भाव ख। नवरसय् आधारित जूगु मखुसां थ्व सिक्क लोकंह्वांगु भाव व रस ख। थ्व भावय् आधारित यक्व म्ये व नाटक नेवा लहनाय् खनेछिं। दाफाय् विशेष याना थ्व भाव खनेदु।<eot>पुरातत्व धाःगु ताहाः ई न्ह्यःया मनुतेसं त्वतावंगु ऐतिहासिक वस्तुतेगु ल्यंगु अवशेष व कलाकृति स्वया न्हापाया बारेय् सीकिगु दुसिका ख। थन्यागु अवशेषय् पुलांगु सिक्का, ज्याभः, छें, फ्वहर आदि ला। पुरातत्व सीकिपिं मनुतेत पुरातत्वविद् धाइ। पुरातत्वविद्‌तेसं थन्यागु ल्यनाच्वंगु वस्तुतेत स्वया न्हापाया मनुत गथे म्वाना च्वन धका सीकिगु कुतः याइ। पुरातत्व प्राचीन मानव व्यवहारया सीकेज्याया छगु कचा ख। थ्व कचालय् न्हापाया मनुतयेगु वस्तु तजिलजि व इमिसं त्वतावंगु वातारणीत सूचंया संकलन व पूनर्प्राप्ति यायेगु जुइ। थ्व ज्याय् आर्तिफ्याक्त, आर्कितेक्चर, बायोफ्याक्त व सांस्कृतिक ल्यान्दस्केप आदिया मालेज्या व सीजेज्या यायेगु जुइ। पूरातत्वय् यक्व प्रकारया प्रक्रिया संलग्न जुइगुलिं थुकियात विज्ञान व कला निताया रुपय् हे कायेछिं। [१] संयुक्त राज्य अमेरिकाय् थ्व शास्त्रयात एन्थ्रोपोलोजीया कचाया रुपय् कायेगु या[२] धाःसा युरोपय् थुकियात पृथक शास्त्रया रुपय् कायेगु या।
पुरातत्त्वय् पूर्वी अफ्रिकाय् लूगु ३४ लखः दँ न्ह्यःया मानव इतिहासया दकलय् न्हापांगु ल्वहं ज्याभः निसें कया छुं दँ न्ह्यः तक्कया वस्तुतयेगु सीकेज्या जुइ। [३] थ्व शास्त्र प्रागैतिहासिक लहनाया बारेय् सीकेत दकलय् ज्या व छाय् धाःसा व ईया च्वयातःगु इतिहास मदु नापं मानव सभ्यताया ९९% इतिहास व हे कालखण्डय् ला। [१] पूरातत्त्वया थीथी लक्ष्य दु, गुकिलि मानव विकासक्रमया अध्ययन, सांस्कृतिक विकासक्रम, व सांस्कृतिक इतिहासया अध्ययन आदि मू लक्ष्य ख। [४]
पुरातत्वविदतेसं न्हापाया बारेय्‌ सीकिगु ज्यायात महत्त्वपुर्ण ज्याया रुपय् कायेगु या। यक्व मनूतेसं न्हापाया खंयात थः गनं वःगु खः धका थुइत छ्यलिगुलिं नं थुकिया महत्त्व दयाच्वंगु ख।
पुरातत्वविद्तेसं ख्यलय् ज्या यायेवनेबिलय् इमिसं अवशेषतेत मालिगु या, थथे यायेत इमिसं आपालं बं म्हुया मालिगु या। छुं वस्तु लुयावःसा व छुं हे मलुसां, ख्यःज्याया लिच्वःयात थःगु आधारय् यंकिगु जुइ, आपालं थन्यागु आधार विश्वविद्यालय वा संग्रहालय जुइ। थन्यागु सकल लिच्वःतेगु अभिलेख भ्वंतय् वा कम्प्युतरय् तयेगु जुइ। थुकिया आधारय् सकल लूगु चीजतेत थुइकिगु छता मूकिपा दयावइ। मनुया बस्ती हिलावनेबिलय् व परिमार्जित जुइबिलय् पुलांगु छेंया सतहया च्वय् न्हूगु छेंया निंतिं थाय् दयेकिगु या। प्राचीन रोम, दसुया निंतिं वर्तमान नगर स्वया ४० फित (१२मितर) क्वे ला। थ्व कारनं याना पुरातात्विक ख्यःज्या थिके जुइ नापं थन्यागु ज्या यायेत यक्व ई नं मा।
सकल पुरातत्वविद्तेसं छता हे लहनाया सीकेज्या याइमखु, इमिसं थःयात यःगु ख्यलय् विद्वया हासिल याइ। थन्यागुलि छुं नांजाःगु ख्यः थ्व कथं दु प्राचीन मिस्र (विशेषज्ञयात मिस्रविद् धाइ), प्राचीन ग्रीस, वा भाइकिंग। पुरातत्वविद्तेसं सकल लहनाया अध्ययन याइ, विशेष याना च्वयातःगु इतिहास मदूगु लहना। थन्यागु अध्ययन न्ह्यागु नं समय सीमाया जुइफु। दसुया निंतिं, छम्ह विद्ं मनूया अफ्रिकाय् उद्गमया बारेय् अध्ययन यायेफु, वा मेम्ह विदं लिउ हलिम हताःया बारेय् अध्ययन यायेफु। छुं पुरातत्वविद्तेसं आःया ईलय् लखय् दुने लानाच्वंगु चीजतेगु बारेय् अध्ययन याइ। इमिसं क्वबाःगु लःखः वा लखय् तनेधुंकूगु नगरया बारेय् अध्ययन याइ।
स्तोनहेञ्ज इंग्ल्यान्दय् दूगु छगु नांजाःगु पुरातात्विक थाय् ख। मेमेगु नांजाःगु थासय् अंकोर वाट, माचु पिचु व ग्रेत जिम्बाब्वे ला। यक्व देशय् सरकार व स्थानीय पुचलं महत्त्वपूर्ण थाय्‌तेत संरक्षण यानातइ व थन्यागु थाय्‌ नास मजुइकः पर्यटक न्ह्याबिलय् हे वयेछिंकः तयातइ।
छुं पुरातात्विक थाय् धाःसा न्हूगु छेंतेगु जग दयेकेत बुं खनेबिलय् लुयावइ। पुरातत्वविद्तेसं थन्याःगु इलय् याकनं ज्या यायेमालि छाय् धाःसा अन्यागु थासय् मनुतयेत छें दयेकेत हथाय् चायाच्वनि व यक्व ई तक्क बुं चायेका तयेछिनि मखु। यक्व ईलय् पुरातत्वविद्तेसं थःगु ज्या यायेधुंका लूगु चीजतेत, लूगु चीज सिक्क हे महत्त्वपूर्ण मजुसा, बुंइ हे तपुना छ्वइ।<eot>एफ स्कट फिट्ज्गेराल्ड छम्ह अमेरिकन च्वमि ख। वय्‌कः ज्याज युगया च्वमि ख। वय्‌कःया दकलय् नांजाःगु सफू "द ग्रेत ग्यात्स्बि"यात अमेरिकी साहित्यया छगू मू सफूया रुपय् कायेगु या।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५९०७०९ उत्तर व देशान्तर १११.८९५९८५ पश्चिम खः (33.590709° N 111.895985° W)। थ्व थासे ४७७०८२४२२ वर्ग मिटर (१८४.२०२५६१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९०२०० वर्ग मिटर (०.२२७८७८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कारोलस लिनियस छम्ह नां जाम्ह वैज्ञानिक खः। प्राणीतेत इमिगु गुण कथलं वैज्ञानिक रुपे बायेगु ज्याय् वेकयागु यक्व ल्हाः दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३०.४०३२५३ उत्तर व देशान्तर ८८.२४८११७ पश्चिम खः (30.403253° N 88.248117° W)। थ्व थासे १०४३८२३८ वर्ग मिटर (४.०३०२२६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३७७६२९ वर्ग मिटर (०.१४५८०३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश १९.७४७२५८ उत्तर व देशान्तर १५५.१००९५४ पश्चिम खः (19.747258° N 155.100954° W)। थ्व थासय् ३४०६५८६ वर्ग मिटर (१.३१५२९ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा २४०६२८ वर्ग मिटर (०.०९२९०७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मौवाबोटे (अंग्रेजी:Mauwabote), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे २७२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मौवाबोटे यागु जनसंख्या १७२७ खः।[१] थुकिली मिजंत ५१%, व मिसात ४९% दु।<eot>तिबःतेत वस्तु घ्वायेगु वा सालिगु भौतिक सम्पदाया रुपय् परिभाषित यायेछिं। तिबःधागु गेँसु, चुम्बकत्त्व आदि थें न्याःगु वस्तुइ प्रवेग हयेफूगु भौतिक सम्पदाया लिच्वः ख।
भौतिक शास्त्रय् तिबः धाःगु वस्तु सनिगु अवस्था पाइगु छुं नं अन्तरक्रिया ख। [१] मेगु भासय् धायेमाःसा, तिबलं छगू मात्रा दूगु वस्तुया वेग हिलेफु। थन्याःगु हिलाय् सुंकः च्वनाच्वंगु वस्तुयात संकिगु, अर्थात वस्तुया प्रवेगय् हयेगु ज्या नं ला। न्हिन्हिया भासय् तिबःयात सालिगु वा घ्वाइगु अवधारणां थुइकेछिं। सकल तिबःया परिमाण व दिशा दइ। अतः, तिबः छगू दिष्ट (Vector) मात्रा ख। तिबःयात ल्या खायेगु/लनिगु एस आइ इकाइ न्युतन ख धाःसा तिबःया चिं F ख।
न्युतनया द्वितीय नियम अनुसार वस्तुइ दयाच्वनिगु कूल तिबः व वस्तुया मोमेन्तमया ईनाप हिलिगु गति बराबर जुइ। वस्तुया मात्रा स्थीर जुसाः थ्व नियम अनुसार वस्तुया प्रवेग वस्तुइ दयाच्वंगु कूल तिबःनाप समानुपातिक जुइ व थन्यागु प्रवेग तिबःया दिशाय् जुइ। नापं, वस्तुया मात्रा तिबःया विपरित समानुपातिक जुइ। थ्व खँयात सूत्रया रुपय् थथे क्यनेछिं:<eot>लिथियम छगू रसायनिक तत्त्व ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>जापान एसियायु देय् खः। जापान प्यंगु तधंगु व यक्व चीधंगु द्वीपतेगु छगु समूह खः। थ्व द्वीप एसियायु पूर्व समुद्रतट वा प्रशान्त महासागर य् स्थित दु। जापानीतेसं थगु देय् यात निप्पन धाइ गुकिगु अर्थ खः सूर्द्यनिकास।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३२.००६६७२ उत्तर व देशान्तर ८०.८४९३७४ पश्चिम खः (32.006672° N 80.849374° W)। थ्व थासे ६६२३८९६ वर्ग मिटर (२.५५७५०१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३००७९४ वर्ग मिटर (०.११६१३७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५०५७२५ उत्तर व देशान्तर १२०.८४९०१९ पश्चिम खः (37.505725° N 120.849019° W)। थ्व थासे ३४४५९२८९ वर्ग मिटर (१३.३०४८०६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.३४६८५६ उत्तर व देशान्तर ११०.९९५१७२ पश्चिम खः (33.346856° N 110.995172° W)। थ्व थासे १५६४१९५९ वर्ग मिटर (६.०३९३९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छन्द धाःगु काव्यया स्वंगु मू गुणय् छता ख। छन्द, रस व अलङ्कार काव्ययात परिभाषित याइगु गुण ख। छद् धातुं बुयावःगु खँग्वः ख। छन्दया बारेय् दकलय् न्ह्यः आचार्य पिङ्गलं थःगु सफू छन्दशास्त्रय् च्वयादिगु ख। पद्यरचनायात शास्त्रय् छन्द धका हे धयातःगु दु।
मात्रा - वर्णया उच्चारणय् छ्यलिगु ईयात मात्रा धाइ। मात्रा २ प्रकारया जुइ- लघु व गुरु। ह्रस्व उच्चारणदूगु वर्णतयेगु मात्रा लघु जुइ धाःसा दीर्घ उच्चारण दूगु वर्णतयेगु मात्रा गुरु जुइ। लघु मात्राया मान १ दै व उकियात "।" चिं छ्यला क्यनिगु याइ। थ्व हे कथं गुरु मात्राया मान २ दै व उकियात ऽ चिं ब्वइगु जुइ।
गण - मात्रा व वर्णतयेगु ल्या व क्रमया सुविधाया निंतिं स्वंगु वर्णतयेगु पुचःयात छता गण मान काइगु या। गणतयेगु ल्या ८ दु - यगण (।ऽऽ), मगण (ऽऽऽ), तगण (ऽऽ।), रगण (ऽ।ऽ), जगण (।ऽ।), भगण (ऽ।।), नगण (।।।) व सगण (।।ऽ)।
गणतयेत अपुइक लुमंकेत छगू सूत्र दयेकातःगु दु- यमाताराजभानसलगा । सूत्रया न्हापांगु ८गु वर्णय् ८ता गणतयेगु नां दु। अन्तिम निगु वर्ण ‘ल’ व ‘ग’ छन्दशास्त्रया दग्धाक्षर ख। गुगु गणया मात्रातयेगु स्वरूप सीकेमाःगु दु उकिया न्ह्यःनेया निता आखः थ्व सूत्रय् काःसा दसु ‘मगण’या स्वरूप सीकेत ‘मा’ तथा वस्वया न्ह्यःनेया निता आखः- ‘ता रा’ = मातारा (ऽऽऽ) कायेछिं।
मात्रिक छन्द ː छन्दय् मात्रातयेगु ल्या निश्चित दःसा अन्याःगु छन्दतयेत मात्रिक छन्द धाइ। दसु - दोहा, रोला, सोरठा, चौपाई।
छप्रौली (अंग्रेजी भाय:Chhaprauli), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु बाघपत जिल्लायागु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.८५६०४९ उत्तर व देशान्तर १०७.८३११६७ पश्चिम खः (37.856049° N 107.831167° W)। थ्व थासे ४१६६६७ वर्ग मिटर (०.१६०८७६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बाखंसफू धाःगु बाखं दूगु सफू ख। छता बाखँसफूलि छगू जक्क बाखँ वा छता स्वया अप्व बाखँ मुनातःगु जुइफु। छता हे जक्क बाखं दुगु सफूयात उपन्यास धाइ। यक्व बाखँ मुनाः दयेकातःगु बाखंसफूयात बाखंमुना धाइ।<eot>छतरी (अंग्रेजी भाय:Chhatari), भारतयागु उत्तर प्रदेश राज्ययागु बुलंदशहर जिल्लायागु नगर पञ्चायत-शासित सहर खः।
छिनमखु (अंग्रेजी भाय:Chhinamakhu), नेपायागु कोशी अञ्चलयागु भोजपुर जिल्लायागु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे667खा छेँ दु।
थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५४४५४९ उत्तर व देशान्तर १०४.९६८०८ पश्चिम खः (39.544549° N 104.96808° W)। थ्व थासे ६०९२४२०६ वर्ग मिटर (२३.५२२९६८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६१२५ वर्ग मिटर (०.०२१६७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २५.३८८२९९ उत्तर व देशान्तर ८०.२३६१८ पश्चिम खः (25.388299° N 80.23618° W)। थ्व थासे १६७१०६८८ वर्ग मिटर (६.४५२०३३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १५५२४७६७८ वर्ग मिटर (५९.९४१४६६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.०१००४६ उत्तर व देशान्तर ८२.५७२८१५ पश्चिम खः (28.010046° N 82.572815° W)। थ्व थासे ६१३१३९४५ वर्ग मिटर (२३.६७३४४८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १९२८०८८ वर्ग मिटर (०.७४४४३९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>टिकाथली (अंग्रेजी:Tikathali), नेपा:यागु बागमती अञ्चलयागु यल जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ११२८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं टिकाथली यागु जनसंख्या ५४३९ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>कृष्णा जिल्लायागु अक्षांश १५.४३' निसें १६.१०' उत्तर व देशान्तर ८०.००' निस ८१.३३' पूर्वय् ला ।[१]थ्व थाय् कृष्णा जिल्ला अन्तर्गतय् लागुलिं थ्व थाय् नं थुलि हे भौगोलिक को-अर्डिनेट दुने ला। थ्व थाय्‌यागु सिमाना थ्व कथलं दु<eot>थ्व जिल्ला २६ डिग्री ३९' निसें २७ डिग्री १' १०" उत्तरी अक्षाँश व ८६ डिग्री ०' ९" निसें ८७ डिग्री १' ०" पूर्वे देशान्तरय् ला। [२] थ्व जिल्ला पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रया सगरमाथा जिल्लाय् ला। [३] थ्व जिल्लाय् महाभारत श्रृङखला निसें चुरे पर्वततक्कया भू-भाग ला। थ्व जिल्लाया सकल क्षेत्रफल २०६३ वर्ष कि.मि. दु। [४] क्षेत्रफल कथं थ्व जिल्ला नेपाःया २७गु, पूर्वाञ्चलया ४गु व सगरमाथा अञ्चलया निगु तःधंगु जिल्ला ख।[५]
थ्व जिल्लाया पूर्वय् सुनसरी व धनकुटा, पश्चिमय् धनुषा व सिन्धुली, उत्तरय् भोजपुर, खोटाङ व ओखलढुङ्गा व दक्षिणय् सिराहा व सप्तरी ला। महाभारत श्रृँखला व चुरे पहाड श्रृँखलां घीरेयानातःगुलिं थ्व जिल्लायात भित्री मधेशया कथं नालेगु या। थ्व जिल्लाया सकल भूभागय् भित्री मधेस ५२%, मध्य पहाडी क्षेत्र ४२% व तराइ व भाबर क्षेत्र ६% भू-भाग ला।
थ्व जिल्लाया सदरमुकाम त्रियुगा नगरपालिकाया गाइघाटय् ला। थ्व जिल्लायात ३ गु संसदिय क्षेत्र, ११ गु ईलाका, १ नगरपालिका व ४४ गु गविसय् बायातःगु दु। थ्व जिल्लाया गाविस व नगर थ्व कथं दु [६]-<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.३९४२ उत्तर व देशान्तर ७५.६९२६७ पश्चिम खः (39.3942° N 75.69267° W)। थ्व थासे १५३९०७२ वर्ग मिटर (०.५९४२३९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>वय्कःया च्वसु व वय्कः धुंकाया वय्कःया पद्धति छ्यलिपिं चिकित्सकतयेगु च्वसु ल्वाकज्या। थुकियात मंका कथं हिपोक्र्याटिक ग्रन्थ धाइगु या। च्वसु ल्वाकज्यागुलिं वय्कःया चिकित्सा सम्बन्धि विचा, वय्कःया व्यक्तिगत अनुभूति आदि थें न्याःगु वय्कःया चिकित्सा जीवनया पक्ष धाःसा प्रस्ट मजु। अथेजुसां, हिपोक्रेतिज्‌यात प्राचीन चिकित्साया सर्वोच्च चिकित्सकया रुपय् नालेगु या। निश्चित कथं वय्कःयात क्लिनिकल चिकित्साया व्यवस्थापित अध्ययनया निंतिं, वय्कः स्वया न्हापा चिकित्साया ज्ञानया सार दयेकेत व चिकित्सकतयेगु सपथ हिपोक्र्याटिक ओथ आदिया निंतिं लुमंकिगु या। [५][७]
इतिहासकारकथं हिपोक्रेतिज्‌या जन्म करिब ४६० इपूइ यवनी टापू कोसय् जूगु ख। वय्कः छम्ह नांजाम्ह चिकित्सक व चिकित्साया गुरु जुयादिल। वय्कःया बारेय् यक्व जनश्रुतित दु। थन्यागु सकल जनश्रुति पाय्छि मजुइफु यक्व सम्भावना दु। [८]इफेसनसया सोरानस, छम्ह २गु शताब्दीया यवन गाइनेकोलोजिस्ट, [९] वय्कःया न्हापांम्ह बायोग्राफर ख। हिपोक्रेतिज्‌या मानवीय रुपया जानकारीया प्रमुख स्रोत वय्कः हे ख। हिपोक्रेतिज्‌या बारेय् एरिस्टोटलया च्वसुइ नं उल्लेख जुगु दु। ४गु शताब्दी ईपूया सुदा निसें १०गु शताब्दी इसंतक्क व १२गु शताब्दीया जन Tzetzesया ज्याय् वय्कःया वर्णन लूगु दु। [५][१०]
सोरानसं च्वयादिगु दु कि हिप्पोक्रेतसं चिकित्सा थःगु अबु व अजा नाप सीकादिल व मेमेगु विषय देमोक्रितस (Democritus) व गर्गियास (Gorgias) नाप सीकादिल। सम्भवतः, हिप्पोक्रेतसया दीक्षा कोसया इस्क्लेपियनय् जुल व थ्रेसियन (Thracian) चिकित्सक हेरोदिकस (Herodicus)या अधीनय् ब्वनादिल। वय्‌कःया समकालीन प्लेतोया दायलग प्रोतागोरास् (Protagoras)य् वय्‌कःयात "Hippocrates of Kos, the Asclepiad" धका वर्णन यानातःगु दु।[१३][१४] हिप्पोक्रेतसं थःगु सकल जीवनय् चिकित्साशास्त्रया अभ्यास व अध्यापन यानादिल, वय्‌कलं थुकिया निंतिं Thessaly, Thrace, व मार्मारा सागर (Sea of Marmara) तक्क थ्यनादिल। [१२] वय्‌कः सम्भवतः लारिसाय् (Larissa) मदयादिल। वय्‌कःया मृत्युया यक्व वर्णन दु, गनं वय्‌कः १००दँ स्वया अप्व तक्क म्वानादिल धका च्वयातःदु नं दु, तर वय्‌कः करिब ८३ वा ९०दँ तक्क म्वानादिल धैगु विज्ञतेगु मत दु। [१२]<eot>हिपोक्रेतिज्‌यात दैवी शक्ति, बाखं व आलौकिक प्रभावय् विश्वास मयाइम्ह म्हापांम्ह चिकित्सकया रुपय् नालेगु या। वय्कःयात पाइथागोरसया शिष्यतयेसं चिन्तन व चिकित्सा एकिकृतयाःगु श्रेय बियातःगु दु। [१६] वय्कलं चिकित्सायात धर्म स्वया पृथक तयादिल व ल्वेयात द्यःतयेगु श्राप मजुसें वातावरणीय प्रभाव, नसाः व प्राणीतयेगु अन्तरक्रियाया परिणामया रुपय् ब्वयादिल। सकल हिप्पोक्रेटिक ग्रन्थय् छगू नं थासय् दैवी शक्तिया वा दैवी ल्वेया वर्णन मदु। अथेजुसां व ईया विज्ञान आपालं विकास मजुगुलिं वय्कःया यक्व सिद्धान्त व विश्वास थौं वया पाय्छि मजूगु खनेदु। दसु- वय्कःया एनाटोमी व फिजियोलोजी, ह्युमोरिजमया सिद्धान्त आदि पाय्छि मजूगु प्रमाणित जुइ धुंकल। [१७][१८][१९]
प्राचीन यवन चिकित्सा ब्वंकुथि ल्वेयात निदान यायेगु पद्धतिइ निगु पुचः, निदियान (Knidian) व कोआन(Koan)य् विभक्त जूगु खनेदु। निदियान पुचः डायग्नोसिसय् अप्व केन्द्रित जूगु खनेदु। हिप्पोक्रेतसया ईलय् चिकित्सा सिक्क प्रारम्भिक अवस्थाय् दयाच्वन। तत्कालीन ग्रीक तजिलजिइ मनूया म्ह चायेकिगु वर्जित यानातःगुलि मनूया एनाटोमी व फिजियोलोजीया बारेय् सिक्क कम जक्क ज्ञान दयाच्वन। लक्षणात्मक निदान याइगु निदियन चिकित्सा (Knidian school)य् छगू हे ल्वचं छझ्वः लक्षण क्यने बिलय् अन्यागु लक्षणया कारक ल्वय् सीके मफयाच्वनिगु अवस्था दयाच्वन। [२०] कोसया हिप्पोक्रेतिक चिकित्सां धाःसा साधारण दायग्नोसिस व निष्क्रिय चिकित्साया पद्धतिं अप्व सफलता ल्हातय् लाकल। थ्व चिकित्सालयया केन्द्र ल्वमितेगु स्यहार व प्राग्ज्ञान (prognosis) जूगु व लक्षण वा सटीक दायग्नोसिस मजूगुलिं थ्व चिकित्सालयं ल्वय्‌तेत अप्व प्रभावकारी तरिकां ल्वय्‌ लंकेफत व नापं निदानात्मक अभ्यास नं संस्थागत यायेफत।[२१][२२]
हिप्पोक्रेतिक चिकित्सा कथं ल्वय्‌ धाःगु म्हय् प्यता रस वा ति(humour)या प्राकृतिक मात्रा पेप्सिस(pepsis) स्यना जुइगु अवस्था ख। [२४] प्यता ति, हि, हाकूगु खाइ (black bile), म्हासुगु खाइ (yellow bile) व खइ वा कफ (phlegm)या संतुलन स्यना (दिस्क्रेसिया वा dyscrasia अर्थात मभिंगु मिश्रण) जुया मनूयात ल्वचं काइ व थ्व सन्तुलन लिहां मवइबिलय् तक्क मनूयात ल्वचं काया हे तइ। हिप्पोक्रेतसया चिकित्सापद्धति थ्व असंतुलनयात सन्तुलित यायेगु दिशाय् उन्मुख जूगु खनेदु, दसु साइत्रसयात कफ अप्वइबिलय् छ्यलिगु। [२५]
हिप्पोक्रेतिक चिकित्साया मेगु महत्त्वपूर्ण पक्ष संकट (crisis)या अवधारणा ख। थ्व चिकित्सा पद्धति अनुसार क्राइसिस वा संकट धाःगु थन्यागु बिन्दु ख गन थ्यनेधुंका या ल्वमि ल्वचं कया सीना वनि वा छुं प्राकृतिक प्रक्रियां ल्वमिया उसाँय् भिना ल्वमि लिहां वइ। छगू संकट धुंका हानं ल्वमियात ल्वचं कया यंकेफु, गुकियात रिल्याप्स (relapse) धाइ व थ्व धुंका निर्णायक संकट हानं वयेफु। हिप्पोक्रेतसया थ्व सिद्धान्त अनुसार संकट संकटात्मक दिं (critical days) खुनु जुइफु, थन्यागु संकटात्मक दिं ल्वय् नापं ल्वमिया न्हापांगु सम्पर्कया निश्चित ई धुंका जुइ धइगु हिप्पोक्रेतिक चिकित्सां विश्वास यानातल। छगू संकट संकटात्मक दिं स्वया तापाक्क जूसा रिल्याप्स जुइगु सम्भावना अप्वया वनि। ग्यालेनया विचारय् थ्व सिद्धान्त हिप्पोक्रेतसं प्रतिपादित यानादीगु ख, तर थ्व विचाः वय्‌कः स्वया न्ह्यः निसें हे दयाच्वंगु नं जुइफु।[२६]
हिप्पोक्रेतसं अपुइक वासः मबीगु व विशेषज्ञ चिकित्सा स्वया साधारण दायग्नोसिस व सामान्य चिकित्साय् अप्व जोड बियादिल। [२८][२९] छुं अवस्थाय् धाःसा कडा वासः बीगु नं या। [३०] थ्व निष्क्रिय पद्धति साधारण ल्वय्, दसु ल्हा/तुति त्वधइगु अवस्थाय् प्रभावशाली खनेदु, गुकिलि त्राक्सन जक्क बिया ल्वय् लनि। थुकिया निंतिं हिप्पोक्रेतिक बेञ्च व मेमेगु ज्याभः छ्यलिगु या।
हिप्पोक्रेतिक चिकित्साया बल्लागु पक्ष थुकिया प्राग्ज्ञान(prognosis)य् जोड ख। हिप्पोक्रेतसया ईलय् चिकित्सा पद्धति सिक्क हे प्रारम्भिक अवस्थाय् दयाच्वंगुलिं चिकित्सकं यायेफूगु ज्या अप्व मदु। तर, चिकित्सकं ल्वय्‌यात आंकलन याना, न्हापाया समान ल्वय्‌या सूचंया आधारय्, ल्वचं लिपा पिकायेफूगु अवस्था पूर्वानूमान यायेगु ख। [१९][३१]<eot>हिप्पोक्रेतसया ग्रन्थ (लातिन: Corpus Hippocraticum) प्राचीन ग्रीसय् प्राचीन ग्रीकया आयोनिक भाषिकाय् च्वयातःगु करिब ७०पू ग्रन्थतेगु मंका ख। थ्व दक्वं ग्रन्थ हिप्पोक्रेतसं हे च्वःगु खः कि मखु धैगु विषयय् छुं ठोस लिच्वः मलूनि,[४९] तर थ्व ग्रन्थत सम्भवतः वय्‌कःया विद्यार्थी व अनुयायीतेसं दयेकूगु जुइमा धैगु विश्वास दु। [५०] थ्व ग्रन्थय् दयाच्वंगु थीथी विषय, च्वयेगु पहः व लुयावःगु दयेकूगु तिथिया आधारय् विज्ञतेसं थ्व ग्रन्थत छम्ह जक्क मनूं च्वयातःगु मखु धैगु बिचा दयेकातःगु दु(Ermerinsया कथं थ्व ग्रन्थय् १९म्ह च्वमितेसं च्वःगु दु।[३०] थ्व ग्रन्थयात प्राचीन कालय् हिप्पोक्रेतसयात देछाना तल, व थुकिया शिक्षायात वय्‌कःया सिद्धान्तया रुपय् पालन यानातल; अतः, थ्व ग्रन्थ वय्‌कःया नामं नांजाल। थ्व ग्रन्थ कोसया सफूधूकुया ल्यनाच्वंगु ग्रन्थ वा ३ शदी इपूस अलेक्जेन्द्रियाय् संयोजित ग्रन्थ नं जूगु जुइफु। [३४][१३]
हिप्पोक्रेतस कर्पस (ग्रन्थ)य् पाठ्यसफू, लेक्चर (उपदेश), मालेज्या, थी-थी चिकित्साया विषयय् टीका व दार्शनिक च्वखँ क्रमहीन रुपय् संग्रहीत दु।[४९][५१] थ्व ग्रन्थ विशेषज्ञ निसें साधारण मनूतक्क, थीथी स्रोता व दर्शकतेगु निंतिं दयेकातःगु दु। नापं, थाय्‌थासय् थ्व ग्रन्थ प्रतिवादी रुपय् च्वयातःगु दु व थ्व ग्रन्थय् थाय्‌थासय् छगू हे विषयय् अन्तरविरोध नं दयाच्वंगु दु। [५२] थ्व ग्रन्थया उल्लेखनीय भागय् हिप्पोक्रेतिक सपथ; प्राग्ज्ञानया सफू (The Book of Prognostics); On Regimen in Acute Diseases; Aphorisms; On Airs, Waters and Places; Instruments of Reduction; On The Sacred Disease; आदि ला।[३०]
हिप्पोक्रेतसया सपथ वा हिप्पोक्रेतिक सपथ चिकित्सा ख्यलय् आचारनीतिया छगू प्रारम्भिक दस्ताबेज ख। थ्व सपथया श्रेय हिप्पोक्रेतसयात बीइगु या। सम्भवतः, थ्व सपथ हिप्पोक्रेतसया ग्रन्थया दकलय् नांजाःगु दस्ताबेज ख। वर्तमानय् थ्व सपथ थुकिया वास्तविक रुपय् मकाइगु जुसां थ्व सपथया आधारय् बुयावःगु समान सपथ व नियमतेसं चिकित्साय ख्यलय् बांलाःगु अभ्यास व नैतिकताया जग दयेकूगु दु। थ्व सपथया अंश वा थ्व सपथ थें न्यागु सपथ चिकित्सा शास्त्रया दिक्षान्तय् विद्यार्थीतेसं कायेगु या। [५३][१३]<eot>हिप्पोक्रेतसया नांजाःगु वंशावलीइ वय्‌कःयात अबुया खलंः सीधा इस्क्लेपियस व मांया खलंः हेराकल्स नाप स्वानातःगु दु। [३०] Tzetzesया Chiliades कथं हिप्पोक्रेतस २या ahnentafel थ्व कथं दु:[६९]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.५४६३१६ उत्तर व देशान्तर १०७.६५२०७२ पश्चिम खः (39.546316° N 107.652072° W)। थ्व थासे ७३०८२३० वर्ग मिटर (२.८२१७२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८४७१६८ उत्तर व देशान्तर १०४.९६५८४७ पश्चिम खः (39.847168° N 104.965847° W)। थ्व थासे ९९४२२४७ वर्ग मिटर (३.८३८७२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>खेँ भाय् छगु भारोपेली भाय् खः। थ्व भाय्‌यागु छ्येलेज्या नेपाः, भारत, भूटान आदि थें न्यागु थासे जुगु खने दु। थ्व भाय् नेपाःयागु देय् भाय् नं ख।<eot>ईलियाड (प्राचीन युनानी: Ἰλιάς) धागु प्राचीन युनानयागु छगु नांजागु ग्रन्थ ख:| थ्व व ओडिसी धागु ग्रन्थ होमर धाम्ह मिखा कां जुम्ह छम्ह कवि नं च्वगु धाइगु विश्वास दु| पाश्चात्य विचारधारा, दर्शन, साहित्य व समाजय् थ्व ग्रन्थयागु येक्व प्रभाव दु| युनान व ट्रोइयागु ल्वापुयागु थ्व ग्रन्थयागु मू विषय ख:|<eot>हिब्रू भाषा (अंग्रेज़ी : en:Hebrew, इब्रानी : עִבְרִית 'इव्रित) इब्रानी सामी-हामी भाषा-परिवार यागु सामी शाखाय् वैगु छगु भाषा खः। थ्व ईज्रायलयागु राष्ट्रभाषा खः। थुकिगु पुरातन रूप बिब्लिकल इब्रानी यहूदी धर्म यागु धर्मभाषा खः व बाइबिल यागु पुलांगु टेस्टामेन्ट थुकिलि हे च्वयातगु दु। थ्व इब्रानी लिपि य् च्वै व जव नं देपा पाखे च्वेगु व ब्वनिगु जुइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५८७५४६ उत्तर व देशान्तर ८६.७६६२१९ पश्चिम खः (33.587546° N 86.766219° W)। थ्व थासे १६४६३३५४ वर्ग मिटर (६.३५६५३७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९८०५८ वर्ग मिटर (०.०३७८६० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छत्यानी भारतया उत्तराखण्ड राज्यया कुमाँउ मण्डलया बागेश्वर जनपदया गरुङ तहसीलया छगु गां ख। सकल भारतया ६३८५९६ गां व उत्तराखण्डया १६८२६ गाम्य थ्व नं छगू ख। [१] थ्व थासय् कुमाँउ जातिया मनुतेगु उपस्थिति दु। थ्व थासय् भारोपेली भाषा परिवारया पहाडी भाषाया कुमाँउ भाषा आपालं छ्येलिगु या।<eot>आतक्क लूगु दक्वं एल्कालाइन चा धायु पृथ्वीइ प्राकृतिक रुपय् दु।[७] थ्व हे ग्रुपय् जुइफइगु तत्त्व १२० वा अनबिनिलियम दयेकिगु कुतः जुयाच्वंगु दु। तर थ्व तत्त्व दया हे वःसां सुपरहेभीवेट तत्त्वय् खनिगु सापेक्षिक प्रभावया कारणं थुकिया गुण एल्कालाइन चा धातु स्वया पाःगु जुइफु। [८]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४६.३७४८८३ उत्तर व देशान्तर ११६.६७०३३३ पश्चिम खः (46.374883° N 116.670333° W)। थ्व थासय् ६११३३५ वर्ग मिटर (०.२३६०३८ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.८४६३७४ उत्तर व देशान्तर ८३.४३४१८१ पश्चिम खः (34.846374° N 83.434181° W)। थ्व थासे २१३०३२० वर्ग मिटर (०.८२२५२१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बुसा ख्वालय् बुलिगु छता समाःज्वलं ख। [१] थुकियात ख्वालय् फाउन्देसन तयेधुंका सेत यायेत बुलि। थुकियात दिंया मेमेगु ईलय् छ्यंगुया ओइलिनेस म्हो यायेत नं बुलि। थ्व त्रान्स्लुसेन्त शिर फा (translucent sheer powder), व पिग्मेन्तेद फा (pigmented powder) याना निता कथंया जुइफु। छुं प्रकारया पिग्मेन्तेद बुसा धाःसा फाउन्देसन मछ्यसें थमंतुं हे बुलिगु या। बुसां ख्वाःयात तोनयाना समान रुप बी। तोनिंग नापं थुकिलिं सनस्क्रिनया रुपय् व छ्यंगुलिइ वारावरणीय स्त्रेस म्हो यायेगु नं ज्या याइ। थ्व प्याकेज्द वा लुज निता रुपं वइगु या। थुकियात स्पोन्ज, ब्रश व फा पफं (powder puff) ख्वालय् बुलिगु या। लूज फा तयेबिलय् ख्वालय् समान वितरण जुइ अपु।
मनुया छ्यंगु तोनया तःधंगु विविधताया कारणं याना थीथी कथंया बुसा दयेकिगु या। नापं, थी-थी ज्याया निंतिं थीथी कथंया बुसा नं दयेकातःगु दु। साधारण दसुया रुपय् ताल्क (talc) वा मचा पाउदर (baby powder)यात कायेछिं गुकि एब्जर्बेन्त ख व छ्यंगुयात तोनिंग नं याइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.५६०२७५ उत्तर व देशान्तर ८८.०८०२६२ पश्चिम खः (33.560275° N 88.080262° W)। थ्व थासे १४०६१११९ वर्ग मिटर (५.४२९०२९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३५३४४ वर्ग मिटर (०.०१३६४६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.४७३५६३ उत्तर व देशान्तर ८४.५९१२२९ पश्चिम खः (33.473563° N 84.591229° W)। थ्व थासे ३२७५७९५३ वर्ग मिटर (१२.६४७९१७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७५९७३ वर्ग मिटर (०.१०६५५४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.७४३७३ उत्तर व देशान्तर ८५.२८७९११ पश्चिम खः (33.74373° N 85.287911° W)। थ्व थासे १९२३१२५० वर्ग मिटर (७.४२५२२७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८७२५२ वर्ग मिटर (०.०३३६८८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.०३८७२७ उत्तर व देशान्तर १०८.५२५९३९ पश्चिम खः (39.038727° N 108.525939° W)। थ्व थासे १३९०४८८२ वर्ग मिटर (५.३६८७०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४८३०८५ वर्ग मिटर (०.१८६५२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २८.५९१२१ उत्तर व देशान्तर ८०.८१९९११ पश्चिम खः (28.59121° N 80.819911° W)। थ्व थासे ५५०५१८६५ वर्ग मिटर (२१.२५५६४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १२०४५४९० वर्ग मिटर (४.६५०७९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>मऊ जिल्ला भारतया उत्तरप्रदेश राज्यया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् ४ता तहसील दु-घोसी तहसील, मऊनाथ भंजन तहसील, मधुबन तहसील व मुहम्मदाबाद गोहना तहसील। थ्व जिल्लाया मू नगर थ्व कथं दु-<eot>स्याङ्जा जिल्ला नेपाःया पश्चिमाञ्‍चल विकास क्षेत्रय् लागु छगू पहाडी जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया सदरमुकाम पुतली बजार न.पा. ख। थ्व जिल्ला २७.५२' निसें २८.१३' उत्तर अक्षांश [१] व ८३.४६' पूर्वी देशान्तर[१] थ्व जिल्लाया क्षेत्रफल ११६४ वर्ग कि.मि दु। [१] थ्व जिल्ला समुद्रिक सतह स्वया ३६६ मिटर निसें २५१२ मिटरतक्क तज्जा धाःसा थ्व जिल्लाया सदरमुकाम जा ८५० मि. दु। [१] थ्व जिल्लाया पूर्व-पश्चिम औसत हाकः ३२ कि.मि व उत्तर-दक्षिण औसत ब्या २० कि.मि दु। थ्व जिल्लाया सीमाय् पूर्वय् तनहुँ जिल्ला, पश्चिमय् पर्वत जिल्ला, गुल्मी जिल्ला व पाल्पा जिल्ला, उत्तरय् पर्वत जिल्ला व कास्की जिल्ला धाःसा दक्षिणय् पाल्पा जिल्ला ला।
१८गु शताब्दीइ आंधीखोलाय् खुसिबाहा वल। छम्ह सज्जन बृद्धं भगवानयागु नांकया "स्यांइय जा" धका धाल। थ्व कामना नापं खुसि स्यांइय गना वन। "स्यांइय जा"या अपभ्रंश जुया "स्याङ्जा" जुवंगु धैगु विचा दु ।
थ्व जिल्लाया सिंजाली मगरतेगु तधंगु बस्ती दुगुलिं इमिगु जातं अपभ्रंश जुया थ्व जिल्लाया नां स्याङ्जा जुवंगु धैगु विचा दु।
थ्व जिल्ला नेपाःया एकीकरण न्ह्य चौविसे राज्यय् ६कु रजौटायागु मंका रुपय् थ्व जिल्लाया पलिस्था जुल। नेपाःया एकीकरण न्ह्यःया गह्रौ, भीरकोट, सतौ, नुवाकोट, ढोर व पैयू चौबिसे राज्यत स्याड्जाय् ला।[२] तर, ढोरया यक्व भूभाग व पैयूया भूभाग क्रमशः तनहू व पवर्तय् नं ला।[२]
थ्व जिल्ला कास्की, पर्वत, तनहुँ, गुल्मी व पाल्पा जिल्ला नापं ला। स्याङ्जा जिल्ला समुद्री सतह स्वया ३६६ मिटर निसें २५१२ मिटर तक्कया जाय् ला।[२] थ्व जिल्लाया मू क्षेत्रफल ११६४ वर्ग कि.मि. दु।[२] थ्व जिल्ला ८३' २७ निसें ८४' ४६" पूर्व देशान्तर व २७' ५२" निसें२८' १३" उत्तर अक्षांशय् अवस्थित दु।[२]
नेपाःया सन् २००१या जनगणना कथं थ्व जिल्लाया जनसंख्या ३,१७,३२० दु गुकिलि मिजं १,४३,६१९(४५.२६%) दु धाःसा मिसा १,७३,७०१ (५४.७४%) दु व लैगिक अनुपात ०.८३ दु। थ्व जिल्लाय् ६४,७४६खा छेँ दु। थ्व जिल्लाया जनसंख्या वृदिदर ०.७८% दु धाःसा जनघनत्व २७३ प्रति वर्ग किमि दु। थ्व जिल्लाय् नेपाःया १.३७ मनुत च्वं।
थ्व जिल्ला ६० गा.वि.स.,२ नगरपालिका, ३ निर्वाचन क्षेत्र व १५ इलाकाय् बायातगु दु[३]। थ्व जिल्लाया गाविसतयेगु विस्तारित तथ्याङ्क थ्व कथं दु [१]-
स्याङ्जा जिल्ला चौबिसे राज्यतेगु इतिहास दुगु ऐतिहासिक जिल्ला ख। पुरातात्विक महत्वया कथं सतौं, गह्रौ व भीरकोटय् दुगु चौबिसे जुजुतेगु ऐतिहासिक कोतत अध्ययन व अनुसन्धानया निंतिं छ्येलेछिं। थ्व जिल्लाया पर्यटकीय थासय् पञ्चमुल, सिरुवारी ग्रामीण पर्यटनया दृष्टिकोणं नमूना गां धका हनी। पर्यटन प्रतिको जनचेतना, सरसफाई व आतिथ्य सत्कारया कारणं सिरुवारी ग्रामीण पर्यटनया नमूना जुइफुगु दु।[५] थ्व जिल्लाया महत्वपूर्ण पर्यटकीय थाय् थ्व कथं दु-
छाङ्गछाङ्गदी: श्री स्वस्थानी ब्रत कथाय् आधारित सतीदेवीया अंग पतन जुगु थाय्, छायां क्षेत्रया कथं नापं नांजागु थ्व पवित्र तीर्थ स्थल सदरमुकाम स्वया १८ किलोमीटर दक्षिण सिर्द्धार्थ राजमार्ग नापं ला [५]।
पंचासे डांडा: समुद्र सतह स्वया २५१२ मीटरया जाय् लागु जिल्लाया तज्जागु थाय्, थ्व थासय् बालाचतुर्दशी खुनु मेला जुइ। थ्व थाय् सदरमुकाम स्वया ३० किलोमीटर उत्तर पश्चिमय् ला। थ्व थाय् स्याङ्जा, कास्की व पर्वत जिल्लाया सीमाय् छगू पर्यटकीय थाय्‌या कथं विकशित जुगु दु। [५]
अन्धाअन्धी दह: चिलाउनेबास गा.वि.स.य् लागु नांजागु पुखु। थ्व सदरमुकाम स्वया २८ किलो मीटर उत्तर पश्चिमय् ला। त्रेतायुगय् श्रवणकुमारं थगु कां मां-अबुयात तीर्थ चाहिकेबिले थ्व थासय् घले ल फयेत स्वबिले दशरथं मृग धका स्यागु धैगु जनविश्वास दु। थ्व पुखु स्याङ्जाया आँधीखोला खुसिया मू ख। [५]<eot>थोर्‍यासिक भर्तिब्रे मनुया कवं व्यवस्थाया एक्जियल स्केलिटनया भर्टिब्रल कोलुमया क्वेंतेगु छगू पुचः ख। मनुया म्हय् १२पु थोर्‍यासिक भर्टिब्रा दै। थ्व भर्टिब्रात सर्भाइकल स्वया क्वे व लम्बर स्वया च्वे दै।<eot>टांकी मनाङ (अंग्रेजी:Tanki Manang), नेपा:यागु गण्डकी अञ्चलयागु मनाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १६० खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं टांकी मनाङ यागु जनसंख्या ९४४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>लिपि धाःगु भाषायात च्वयेगु चिंतेगु पुचः ख। छम्ह मनूं मेम्ह मनू नाप विचाः कायेबिये यायेत सः छ्यला दयेकातःगु पद्धति भाषा खः धाःसा अन्याःगु सःतेत स्वेछिंगु (वा ब्रेल लिपिइ जुसा थिया थुइफूगु) व्यवस्था लिपि ख। लिपि धाःगु खँग्वः संस्कृत खँग्वः "लिप्य" नं वःगु ख। लिपे याइगु खँ हे लिपि ख। भाय्‌या छगू हे खँयात छगू लिपिं मेगु लिपिइ हिलेगु ज्यायात लिपिहिला धाइ। हलिमय् थी-थी कथंया लिपि दयाच्वंसां हलिंया सकल लिपियात निश्चित परिधि दुनेतया क्वय्‌या पुचलय् बायेछिं-<eot>गिल्गमेशया काव्य छगु प्राचीन मेसोपोटामियाया महाकाव्य ख। थ्व मानव सभ्यताया आःतक्क लुयावःगु दकले पुलांगु साहित्यिक कृतिइ छगु ख। गिल्गमेशया साहित्यिक इतिहास सुमेरी भाषाय् उरुकया जुजु बिल्गमेश (सुमेरी भाषाय् गिल्गमेश)या नामं न्यापु स्वतन्त्र चिनाखँ नं न्ह्यथनि। लिपा, थुकिया प्यपु चिनाखँ स्वाना अकेदियन भाषाय् मंका काव्य दयेकल। थ्व न्हापांगु "प्राचीन बेबिलोनियन" संस्करणया काव्य करिब १८गु शताब्दी इपूस च्वगु ख व थुकिया नां शुतुर एलि शर्री (Shūtur eli sharrī) ख गुकिया अर्ह्त मेमेपिं जुजुतयेत पुलावनेगु ("Surpassing All Other Kings") ख। थुकिया छुं खण्ड जक्क लुयावःगु दु। लिपा लूगु, १३गु निसें १०गु शताब्दी तक्कया प्रचलित बेबिलोनियन संस्करणया नां शा नक्बा इमुरु (Sha naqba īmuru) वा व सुनां गहिराइ खनं ("He who Saw the Deep") जूगु खनेदु। थ्व ताःहाकःगु काव्यया २/३ति खण्ड १२पा शिलापत्रय् लुयावःगु दु। थुकिया दकले बांलाक्क संरक्षित पत्र असिरियाया जुजु अशुरबनिपाया ७गु शताब्दी इपूया सफूधुकूया भगनावशेसय् लुयावःगु दु।
काव्यया लिपाया खण्ड गिल्गमेश एन्किदु मदया जूगु वियोग व वया अमरत्त्वया मालेज्याय् केन्द्रित दु। अमरत्त्वया रहस्य सीकेत गिल्गमेशं ताःहाकगु व ग्यान्पुगु यात्रा याइ। वं सीकि कि "छं मालाच्वंगु जीवन छं गब्लें नं लुइकिमखु। द्यःतयेसं मनु दयेकूगु बिलय् इमिसं मनुयात मृत्युया भागय् तल व जीवन थःगु भागय् लाकल" ("The life that you are seeking you will never find. When the gods created man they allotted to him death, but life they retained in their own keeping.")। थ्व धापू न्हापा प्राचीन बेबिलोनियन संस्करणय् सिदुरी (Siduri)या ख धका नालाकाःगु दु [१], व लिपा अक्केदियन संस्करणय् थ्व धापूइत खुसिबाहाया अमर नायः उत्नापिश्तिम (Utnapishtim)या धका नालातःगु दु। न्ह्यागु हे जुसां गिल्मलेशया तःधंगु निर्माण ज्या व उत्नापिश्तिमं वयात खुसिबाहा वबिलय्‌या ब्युगु विवरणय् आधारित गिल्गमेशया खँया कारणं वया नां व मदयेधुंका नं म्वानाच्वन। थ्व बाखँ यक्व भाषाय् भाय्‌हिला जुइ धुंकल व गिल्गमेश यक्व नांजाःगु बाखँय् थीथी कथं प्रस्तुत नं जूगु दु।<eot>ञान् ऒन्नु पऱयट्टॆ (मलयालम भाषा:ഞാന് ഒന്നു പറയട്ടെ) छगू मलयालम भाषाया संकिपा खः। थ्व संकिपा सन् १९८२य् पिहांवगु खः।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.०८४९१८ उत्तर व देशान्तर १०४.८०२९९६ पश्चिम खः (40.084918° N 104.802996° W)। थ्व थासे १०२९६७१७ वर्ग मिटर (३.९७५५८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९५७२८ वर्ग मिटर (०.०३६९६१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.२३८३७६ उत्तर व देशान्तर १०४.३५४७४८ पश्चिम खः (38.238376° N 104.354748° W)। थ्व थासे ९५१५८०० वर्ग मिटर (३.६७४०७१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१६९९१ वर्ग मिटर (०.०८३७८१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश १९३७.५४८४६८ उत्तर व देशान्तर ५७.०७९८७११३५.३३१७५७ पश्चिम खः (1937.548468° N 57.079871135.331757° W)। थ्व थासे ३६५० वर्ग मिटर (५०१८२२७२८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७४४३५७७०६३ वर्ग मिटर (२८७३.९८१२९४ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>टर्पमैन भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>पशु धयागु छ्गू जीव ख: सुनां थःगु पशुत मेमेगु जीवयातः नै। पशुया द्वलन्द्वः खालत दु। मनुतेसं छुं पशुतेत गृहस्थीकरण याना लहिनातयेगु या। थन्यागु पशुतयेत चौपाया धाइ। थथे पशु लहिनिगु ज्यायात जवाःज्या धाइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२०६५४० उत्तर व देशान्तर ८७.५३४६०७ पश्चिम खः (33.206540° N 87.534607° W)। थ्व थासे १४५६६२८८० वर्ग मिटर (५६.२४०७५५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७०८७६१२ वर्ग मिटर (१०.४५८५८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.६८४९३२ उत्तर व देशान्तर १२२.३९८९५१ पश्चिम खः (37.684932° N 122.398951° W)। थ्व थासे ८५९७३३९ वर्ग मिटर (३.३१९४५१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ४४५७२९९० वर्ग मिटर (१७.२०९७२८ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>म्याक्जिलरी साइनस वा एन्ट्रम अफ हाइमोर मनुया छ्य्‌नय् दइगु छज्व साइनस ख। थ्व साइनस म्याक्जिलरी क्वेंया दुने दै। थ्व साइनसय् साइनुसाइटिस जुइगु सम्भावना अप्व दु। थ्व साइनसया एन्ट्रम च्वय् वना जक्क चाइगुलिं थुकिया सेक्रिसनत पिहां वनेयात ग्र्याभिटीया बिरोधय् थुकिया दुनेया ह्वतय् दैगु ब्रश बोर्डर्ड कोषं ज्यायाये मा।<eot>थोक्सेल (अंग्रेजी:Thoksel), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु ओखलढुंगा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५०८ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं थोक्सेल यागु जनसंख्या २६३४ खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>रामनगर (अंग्रेजी:Ramnagar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३४८ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 27.08° N 85.07° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १०८ मिटर (३५४ फुट) च्वे ला।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५१३४५१ उत्तर व देशान्तर १०६.०७५६०७ पश्चिम खः (38.513451° N 106.075607° W)। थ्व थासे २९१२९४२ वर्ग मिटर (१.१२४६९३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>उत्तर कोरिया छगु पूर्वी एसियाली देय् ख। दक्षिण कोरिया नापं थ्व देय्‌ कोरियाली पेनिन्सुला देकी। थ्व देय्‌यु राजधानी प्योङयाङ ख।
थ्व देय्‌यागु पलिस्था हलिम युद्ध २ धुंका जुगु ख। हलिम युद्ध २य् जापान बुइ धुंका जापानयु उपनिवेषयु कथलं दयाच्वंगु कोरियाली प्रायद्वीप सोभियत व अमेरिकी मतभेदयु कारणं याना ३८गु समानान्तर रेखाय् बाया निगु देय्‌यु पलिस्था जुल। थ्व थाय् सोभियत संघं प्रभावित देय्‌यु कथलं विकास जुल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ६४.८३८०९२ उत्तर व देशान्तर १४७.७२६३७८ पश्चिम खः (64.838092° N 147.726378° W)। थ्व थासे ८२५०८८६८ वर्ग मिटर (३१.८५६८५३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २१०९६९३ वर्ग मिटर (०.८१४५५७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.८८२३५८ उत्तर व देशान्तर १२२.१७५१२३ पश्चिम खः (37.882358° N 122.175123° W)। थ्व थासे ३२६०१०७४ वर्ग मिटर (१२.५८७३४६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ९४७५७ वर्ग मिटर (०.०३६५८६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>बास्केटबल छगू पुचः कासा ख। थ्व कासाय् ५म्ह सक्रिय कासामिया निगु पुचलं प्रतिद्वन्द्वात्मक रुपय् छगू 10 फुट (3.048 मीटर) जाःगु घेरा (गोल ) य्, संगठित नियमय् च्वना छगू भकुंग्वारा वांछ्वया अंक अर्जित यायेगु कुतः याइ। बास्केटबल, हलिमया दकले नांजाःगु व लोकंह्वागु कासाय् छगू ख। [१]
बलयात बास्केटया च्वं आर-पार वांछया (शूटिंग) अंक कायेगु या। कासा क्वचाइगु ईले अप्व अङ्क दूगु खलं कासा त्याइ। बलयात कोर्टय् ड्रिबल याना पुचमि दथुइ आदान-प्रदान याना न्ह्यःने यंकिगु जुइ। बाधित शारीरिक संपर्क (फाउल )यात दंडित यायेगु जुइ व बलयात नियन्त्रण यायेगु नियम नं दु।
समयनापं बास्केटबल विकास जुया शूटिंग, पासिंग व ड्रिब्लिंगया आम तेक्निक नापं कासामिया स्थिति, व आक्रामक व रक्षात्मक संरचनातयेगु नं विकास जुल। साधारण रुपय् पुचःया दकले तःधिकःम्ह कासामि सेंटर वा निगु फरवर्ड पोजिसनय् छगूलिं म्हिति धाःसा चिःधिकपिं कासामि वा बल नियन्त्रणय् दक्ष कासामि गार्ड पोजिसनय् म्हिति। प्रतिस्पर्धी बास्केटबलयात सावधानीं विनियमित याःगु खने दु, यदा-कदा म्हितेया निम्तिं यक्व हिलाहःगु रुपत विकशित जूगु दु। यक्व देशय् थ्व कासा सिक्क लोकंह्वा।<eot>ओपेरा छगु प्रकारया कला विधा ख गुकिलि गायक व संगीतकारतयेसं थियात्रिकल दबूलिइ नाटकीय कला क्यनि। थ्व कला लिब्रेत्तो धाःगु पाठ व सांगीतिक स्कोर ल्वाकछ्याना क्यनिगु याइ। [१] ओपेरां नवाइगु थियटरया यक्व तत्त्व नालाकाःगु दु गथे कि अभिनय, थियात्रिकल सिनरी, विशेष परिस्थिति कथंया वसः व गब्लें-गब्लें प्याखं ओपेराय् छ्यलातःगु दै। ओपेराय मञ्चन साधारण कथं ओपेरा हाउसय् जुइ व मञ्चन जुइबिलय् अर्केस्त्रा वा मेमेगु सांगीतिक तुकदी नं नापं दै।
ओपेरा पाश्चात्य शास्त्रीय संगीतया छगू भाग ख। [२] थ्व कला इतालिइ १६गु शताब्दीया अन्तय् (Jacopo Peri'या फ्लोरेन्सय् सन् १५९८स पिथंगु तनेधुंकुगु Dafne नाप) शुरु जुल। व याकनं हे युरोपय् मेमेगु थासय् फैले जुल। Schützनं जर्मनीइ, Lullyनं फ्रान्सय्, व Purcellनं इंग्ल्यान्दय् थःथःगु राष्ट्रिय ओपेरा परम्परा १७गु शताब्दीइ न्ह्यथनादिल। १८गु शताब्दीइ इतालियन ओपेरां युरोपया, फ्रान्स ब्याकं, आपालं भागय् थःगु प्रभुत्त्व दयेकल। थ्व बिलय् इतालियन ओपेरां विदेशी कम्पोजरत दसु Handelयात थःगु ओपेराय् तयेफत। ओपेरा सिरिया १७६०या दशक तक्क दकलय् अब्बल ओपेरा जुयाच्वन। थ्व दशकय् Gluckया थुकिया कृतिमताय् याःगु प्रतिकृया व वय्‌कःया ओपेरा "रिफर्म"नं थ्व पाना वन। वर्तमानया दकलय् नांजापिंय् छम्ह १८गु शताब्दीया ओपेराया मोजार्तं ओपेरा सिरियाय् थःगु ज्या न्ह्यथनादिल तर वय्‌कः थःगु इतालियन कमिक ओपेराया निंतिं नांजा विशेषयाना फिगारोया इहिपा (Le Nozze Di Figaro), दन जियोभानी (Don Giovanni), Così fan tutte, व जादुयी बांसुरी (Die Zauberflöte) (जर्मन परम्पराया छगू कोसेलोंह)या निंतिं नांजा।
१९गु शताब्दीया न्हापांगु तृतीयांशय् बेल कान्तो शैली तच्वल। थ्व बिलय् रोस्सिनी, Donizetti व बेलिनीतयेसं च्वयादिगु कला थौंतक्क मञ्चन या। थ्व ईलं ग्रान्द ओपेराया शुरुवात नं क्यन गुकिलि Auber व Meyerbeerया ज्या न्ह्यने वल। मध्य निसें लिपाया १९गु शताब्दी ओपेराया सुवर्ण युग ख। थ्व ईलय् वाग्नरं जर्मनीइ व भर्दीं इतालिइ थःगु ज्या दयेकादियाच्वन। ओपेराया लोकप्रियता इतालिया भेरिस्मो (verismo) काल व समकालीन फ्रेञ्च ओपेराया पुसिनि व स्त्रसया २०गु शताब्दीया कालखण्ड तक्क दयाच्वन। १९गु शताब्दीइ समकक्षी ओपेरा परम्परा पूवी युरोप, विशेष याना रुस व बोहेमियाय् नं पलिस्था जुल। २०गु शताब्दीइ थीथी आधुनिक शैलीया ओपेरा दसु atonality व serialism (Schoenberg व Berg), नियोक्लासिजम (Stravinsky), व मिनिमलिजम (Philip Glass व John Adams)या विकास जुल। रेकर्दिंग प्रविधिया विकास नापं इन्रिको Caruso थें न्यापिं गायकत ओपेरा प्रशंसक स्वया पिनेया ख्यलय् नं नांजाल। ओपेरा रेदियो व तेलेभिजनय् नं प्रशारण जुया नं वल।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.५५५६०५ उत्तर व देशान्तर १२१.४६८९२६ पश्चिम खः (38.555605° N 121.468926° W)। थ्व थासे २५१६३७५०७ वर्ग मिटर (९७.१५७७८९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५३९५२४७ वर्ग मिटर (२.०८३११७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८०४१३३ उत्तर व देशान्तर ११८.१५८०२८ पश्चिम खः (33.804133° N 118.158028° W)। थ्व थासे १३०६४०७९३ वर्ग मिटर (५०.४४०६९४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ३९९५४१४१ वर्ग मिटर (१५.४२६३८१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>निर्मलीडांडा (अंग्रेजी:Nirmalidada), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु खोटाङ जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ४०२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं निर्मलीडांडा यागु जनसंख्या २१२४ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २९.२०७३०९ उत्तर व देशान्तर ८१.०३७९ पश्चिम खः (29.207309° N 81.0379° W)। थ्व थासे १५१९७२६४४ वर्ग मिटर (५८.६७६९६८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १६१९७७६७ वर्ग मिटर (६.२५३९९३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>लःखः धागु छगु खः खः। थ्व लखे चले जुइ। तःधंगु लःखः छ्यला समुद्र पुलेछिं। चि-चि धंगु लःखःतेत नांचा वा क्वना धाइ। न्हापाया लःखःत लखय् लेहेँ पुया(float) वनिगु जुसां न्हूगु लःखःत धाःसा लखय् दुने हे लाल्काया वनेफु (दसु: सबमरिन)।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.८९९९१५ उत्तर व देशान्तर ११८.१६६६५१ पश्चिम खः (33.899915° N 118.166651° W)। थ्व थासे १२२५६७४१ वर्ग मिटर (४.७३२३५४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७१६२१ वर्ग मिटर (०.१०४८७३ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.१४३९८१ उत्तर व देशान्तर ८५.५२३३८२ पश्चिम खः (31.143981° N 85.523382° W)। थ्व थासे ३६२८८७५९ वर्ग मिटर (१४.०१११६९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>असनपुर (अंग्रेजी:Asanpur), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सिराहा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १८९५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं असनपुर यागु जनसंख्या १०,३७२ खः।[१] थुकिली मिजंत ५३%, व मिसात ४७% दु।<eot>नवसारी जिल्ला भारतया पश्चिम भागय् दूगु राज्य गुजरातया दक्षिण भागय् लाःगु छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मू नगर नवसारी नगर ख। थ्व जिल्लाया उत्तरय् सुरत जिल्ला, पूर्वय् डांग जिल्ला व दक्षिणय् वलसाड जिल्ला ला धाःसा पश्चिमय् अरबी समुद्र ला। थ्व जिल्लाय् पश्चिम रेल्वेया महत्त्वपूर्ण स्टेसन ला।<eot>सिम्फोनी धाःगु अर्केस्त्राय् थाइगु संगीतया छगू रुप ख। थ्व सिक्क ताःहाक नं जुइफु। थुकियात ३ निसें ४पु भागय् बायातःगु दै। थन्याःगु छपू भागयात मूभमेन्त धाइ।
सिम्फोनीया न्हापांगु मूभमेन्त तीव्र मूभमेन्त जुइ, आपालं थ्व सोनाता रुपय् दै। निगुगु मूभमेन्त बिस्तारं थाइगु मूभमेन्त जुइ। स्वंगुगु मूभमेन्त माइनुएत minuet वा स्केर्जो scherzo व त्रायो जुइ। प्यंगुगु मूभमेन्तयात फिनाले धाइ। थ्व रोन्दो वा सोनाता रुप वा थिपिनिगु कम्बिनेसन जुइफु। सिम्फोनी यक्व प्रकारं च्वयेछिं। अथे जुसां सिम्फोनीया अबु धका नं नालिगु जोसेफ हेइदनं च्वयादिगु शैली दकलय् नांजा व यक्व कम्पोजरतयेसं वय्‌कःया शैली अनुशरण या।<eot>ओड्रहा (अंग्रेजी:Odraha), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७७३ खा छेँ दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१७०९३९ उत्तर व देशान्तर ११८.२५००८१ पश्चिम खः (34.170939° N 118.250081° W)। थ्व थासे ७९३७१३३९ वर्ग मिटर (३०.६४५४४७ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ६४४७८ वर्ग मिटर (०.०२४८९५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.९८९८१० उत्तर व देशान्तर ८६.५११९३८ पश्चिम खः (33.989810° N 86.511938° W)। थ्व थासे ९७८४६४८ वर्ग मिटर (३.७७७८७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १४७७५ वर्ग मिटर (०.००५७०५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>उगु हे ज्याझ्वलय् भाजु तुलाधरनं सिक्किमया करुणा देवी स्मारक धर्मार्थ गुथिपाखें पिका:गु भाजु दया शाक्यनं च्वयादीगु 'नेवा: भाय् लर्नर' नांगु सफू व 'नेवार्स इन सिक्किम' (डट ओ आर जी) नांगु वेब साइट नं विमोचन यानादिगु ख: l उगु वेब साइट सिक्किमया भाजु राजीव शङ्कर श्रेष्ठ या कुतलय् तयार जुगु ख: l
.....ज्याझ्वलय् समितिया नायः तुलाधरं करुणादेवी समारक धर्माथ गुथिया पिथनाय् च्वमि दया शाक्यं च्वयादीगु 'नेवाः भाय् लर्नस' सफूया उलेज्या यानादीगु खःसा वय्कलं हे नेवारस् इन सिक्किम (http://www.newarsinsikkim.org) नांया बेव साइट नं लञ्च यानादीगु खः । ज्याझ्वलय् सिक्किम सरकारया संस्कृति तथा धरोहर विभागया पुलांम्ह छ्याञ्जे राजीव शंकर श्रेष्ठया नं उपस्थिति दुगु खः ।...<eot>ल्वे धागु म्ह वा नुग मफैगु ख:| थे मफुया व मनुयात वा व नापं गु पिं मनुपिन्त मछिनिगु(डिस्कम्फर्ट), ज्या या मफैगु (डिस्फन्क्सन) व नुगमछिनिगु (डिस्ट्रेस्) जुई|
स्किजोफ्रेनिया स्पेक्त्रम व मेमेगु साइकोतिक ल्वय्‌पुचः (Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders)<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.१६०२५ उत्तर व देशान्तर ११९.१९४५०९ पश्चिम खः (34.16025° N 119.194509° W)। थ्व थासे ११५१६१९० वर्ग मिटर (४.४४६४२६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५६५४७७ वर्ग मिटर (०.२१८३३२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>आप्तर (अंग्रेजी:Aaptar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७६१ खा छेँ दु।<eot>तेक्सास संयुक्त राज्य अमेरिकाया क्षेत्रफल व जनसंख्या निगु हे कथं २गु दकले तःधंगु राज्य ख। नापं मू अमेरिकी भूभागय् थ्व दकले तःधंगु राज्य ख। थ्व राज्यया नां काद्दो भाषाया खँग्वः तेयास "Tejas" नं वःगु ख। थ्व खँग्वःया अर्थ पासा वा अलाइ "allies" ख। थ्व खँग्वः स्पेनीतयेसं काद्दोतयेगु पूर्वी तेक्सासया वस्तीयात बियातःगु नां ख। [१०] दक्षिण मध्य संयुक्त राज्य अमेरिकाय् अवस्थित थ्व राज्यया दक्षिणय् मेक्सिको, पश्चिमय् न्यु मेक्सिको, उत्तरय् ओक्लाहोमा, उत्तरपूर्वय् आर्कान्सः व पूर्वय् लुइजियाना ला। थ्व राज्यया कूल क्षेत्रफल 268,820 square miles (696,200 km2) दु व जनसंख्या २ कोटी ५१ लखः दु। [११]
ह्युस्तन तेक्सासया दकले तःधंगु व संरा अमेरिकाया प्यंगु दकले तःधंगु नगर ख धाःसा सान आन्तोनियो राज्यया २गु व देय्या ७गु दकले तःधंगु नगर ख। द्यालास–फोर्त वर्थ मेत्रोप्लेक्स व ग्रेतर ह्युस्तन देय्या ४गु व ६गु दकले तःधंगु महानगर ख। मेमेगु मू नगरय् एल पासो, अस्तिन (राज्यया राजधानी) आदि ला। थ्व राज्ययात लोन स्तार राज्य (Lone Star State) वा याकः नगु राज्य नं धाइगु या। थ्व नां नं थ्व राज्यया स्वतन्त्र गणतन्त्रया रुपय् पलिस्था जुइधुंकुगु इतिहास व राज्यया मेक्सिकों स्वतन्त्रताया निंतिं संग्रामयात मनन याइ। लोन स्तार तेक्सासया राज्यया ध्वाँय् व राज्यया छापय् नं खनेदु। [१३]<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.३५४४४१ उत्तर व देशान्तर १२१.९६९११९ पश्चिम खः (37.354441° N 121.969119° W)। थ्व थासे ४७६२९५५४ वर्ग मिटर (१८.३८९८७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.९९५७९२ उत्तर व देशान्तर १०५.६९९७५७ पश्चिम खः (37.995792° N 105.699757° W)। थ्व थासे ६५०१०९ वर्ग मिटर (०.२५१००८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>जवाहरलाल नेहरु भारतया प्रथम (न्हापांम्ह) प्रधानमन्त्री ख। वय्‌कःया अबु मोतिलाल नेहरु नं नांजाम्ह (प्रसिद्ध) नेता ख। वय्‌कःया म्ह्याय ईन्दिरा गान्धी व छेय् राजीव गान्धी नं भारतया प्रधानमन्त्री जुयादिल।
त्याकौ ( /ˈtɑːkoʊ/) छगू परम्परागत मेक्सिकन नसाः ख। थ्व नसाःय् कःनि वा छोया तौर्तिल्लायात दथुया ल्वसाया परिधिइ भुनिगु वा फोल्ड याइगु या।<eot>मंगलसेन (अंग्रेजी:Mangalsen), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु अछाम जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १६६३ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं मंगलसेन यागु जनसंख्या ८९०१ खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.५७७२८७ उत्तर व देशान्तर १०६.१४५८२८ पश्चिम खः (37.577287° N 106.145828° W)। थ्व थासे ४९०७७८२ वर्ग मिटर (१.८९४९०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३८२०० वर्ग मिटर (०.०५३३५९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सांख्य खुगु हिन्दू दर्शनय् छगू ख। सांख्य दर्शनया प्रतिपादक कपिल मुनि जूगु विश्वास दु। कपिलमुनिं सांख्यया २४गु तत्त्व वर्णन यानादीगु ख। थ्व छगू कट्टर द्वैत सिद्धान्तया दर्शन ख व थुकिलि अद्वैत वेदान्तया विपरीत मान्यता तयातःगु दु। 'सांख्य'या शाब्दिक अर्थ - 'संख्या सम्बन्धी' ख। थ्व दर्शनया दकलय् प्रमुख धारणा सृष्टि "प्रकृति-पुरुष" जुया दयावःगु धैगु धारणा ख। प्रकृति (यानि पञ्चमहाभूतों से बनी) जड़ है और पुरुष (यानि जीवात्मा) चेतन । योग शास्त्रया ऊर्जा स्रोत (ईडा-पिङ्गला), शाक्तया शिव-शक्तिया सिद्धान्त थुकिया समानान्तर खनेदु। थ्व सिद्धान्त कथं जीव धाःगु पुरुषयात प्रकृति नाप मोहं स्वाना तःगु अवस्था ख। थ्व दर्शनय्, थ्व स्वापू सिधःगु अवस्थायात मोक्ष धाइ।
प्रकृति धाःगु पुरुष त्वता हलिंया सकल तत्त्व ख। थ्व हलिंया न्हापांगु तत्त्व ख, अथे जुगुलिं थुकियात प्रधान धाइ। थ्व अचैतन्य जूगुलिं थुकियात "जड" नं धाइगु या। प्रकृतिया स्वंगु गुण दइ- सत्व, रजस व तमस्।<eot>चुंबक छगु प्रकारयागु वस्तु ख। थ्व प्रकृतियागु वस्तुय् मेमेगु चुम्बकिय वस्तुतेत थः दुगु थासे सालाकायेफैगु छगु गुण दु। चुम्बकीय गुणयागु आधारे वस्तुतेत स्वंगु भाये बाये छिं- प्याराम्याग्नेटिक, डायाम्याग्नेटिक व फेम्टोम्याग्नेटिक।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.१८३७६७ उत्तर व देशान्तर ८९.८४४६५८ पश्चिम खः (38.183767° N 89.844658° W)। थ्व थासे १७३२६४८ वर्ग मिटर (०.६६८९७९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>कलकत्ता विश्वविद्यालय दुने बंगाली, हिन्दी आदि भाषायात मान्यता बियाः ब्वंकगु ज्या यायेवं नेपालभाषायात नं मान्यता बिइमाल धकाः छथ्वः विद्यार्थीत डेलिगेशन वन । लिपा नेपाली भाषायात तकं मान्यता बिल तर नेपालभाषाया पाठ्य सफू मदु धकाः नेपालभाषायात मान्यता मबिइवं थुगु खं मर्माहित जूम्ह धर्मादित्यं नेपालभाषाया मान्यता बिइकेगु लागि सफू पिकायेगु अठोट यानादिल । थ्व हे झ्वलय् बुद्धधर्म नांया नेपालभाषा पत्रिका दकलय् न्हापां पिथनादिल । थुगु बुद्ध धर्म पत्रिका हे नेपालभाषाया न्हापांगु पत्रिका खः।
बस्बलपुर नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु सप्तरी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ५४५ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बस्बलपुर यागु जनसंख्या २९९५ खः।[१] थुकिली मिजंत ४७%, व मिसात ५३% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.२८४२२२ उत्तर व देशान्तर ८७.९६०६७३ पश्चिम खः (42.284222° N 87.960673° W)। थ्व थासे २२७१९६२२ वर्ग मिटर (८.७७२०९५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ७५४९३६ वर्ग मिटर (०.२९१४८२ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>छगू अणूय् पोजितिभ चार्ज दुगु प्रोतोन व चार्ज मदुगु न्युत्रोन जाना ताकुगु आणविक न्युक्लियस देकातै, थ्व न्युक्लियसया पिने न्युक्लियस स्वया तधंगु तर देन्सिती म्हो जुगु इलेक्त्रोन क्लाउद दै गुकिलि नेगेतिभ चार्ज दुगु इलेक्त्रोन दै। छगू अणुइ प्रोतोन व इलेक्त्रोनया संख्या उलि हे दःसा अणु इलेक्त्रिकल्ली न्युत्रल जुइ। छगू अणुइ प्रोतोनया ल्याखँ नं व अणुया तत्त्व सीकेफै धाःसा न्युत्रोनया ल्याखँ नं आइसोतोप सीकेफै।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४२.४९२१५९ उत्तर व देशान्तर ११४.१६२२२७ पश्चिम खः (42.492159° N 114.162227° W)। थ्व थासय् ३८३१९२ वर्ग मिटर (०.१४७९५१ वर्ग माइल) जमिन दु धा:सा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३७.९९४८२ उत्तर व देशान्तर १०८.००००६८ पश्चिम खः (37.99482° N 108.000068° W)। थ्व थासे ८७६५७ वर्ग मिटर (०.०३३८४५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>नामेटार (अंग्रेजी:Nametar), नेपा:यागु सगरमाथा अञ्चलयागु उदयपुर जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ३६२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं नामेटार यागु जनसंख्या २२८३ खः।[१] थुकिली मिजंत ४८%, व मिसात ५२% दु।<eot>एसिया हलिमया दक्ले तधंगु व दक्ले अप्व जनसंख्या दुगु महादेय् ख। पृथ्वीया ८.६ प्रतिशत क्षेत्रफल थ्व महादेय्‌य् ला (वा भूमिया २९.४% क्षेत्र)। थ्व थासे थ्यं-मथ्यं ४ बिलियन मनुत अर्थात पृथ्वीया ६०% मनु जनसंख्या नं दु।
थ्व महादेय्‌या मूथाय् पूर्वी गोलार्ध व उत्तरी गोलार्धय् ला। पारम्परिक कथं एसियायात अफ्रिका-युरेसियाया थाय् गुकिया पश्चिमी भाग युरोपनं ओगटेयाना च्वंगु दु - सुएज नहरया पूर्वय् लागु, युराल पर्वतया पूर्वय् दुगु, काउकासस पर्वत, क्यास्पियन सागर व हाकु सागरया दक्षिणय् दुगु क्षेत्र ख। थुकिया पूर्वय् प्रशान्त महासागर ला। दक्षिणय् भारतीय महासागर ला, व उत्तरय् आर्क्टिक महासागर ला।
थ्व महादेय्‌या क्षेत्र व विभिधता स्वेबिले एसिया – क्लासिकल एन्टिक्विटी निसेंया छगु तोपोनिम – छगु निश्चित क्षेत्र स्वया नं सांस्कृतिक विचाः ख। थ्व थासय् छगु स्वया अप्व भौगोलिक अवस्था व यक्व भौगोलिक क्षेत्रत दु।[१][२] (स्वयादिसँ एसियाया उपक्षेत्र, एसियामि मनुत)।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.१०९०९६ उत्तर व देशान्तर १०३.८६७७३९ पश्चिम खः (38.109096° N 103.867739° W)। थ्व थासे ६७३७३५ वर्ग मिटर (०.२६०१३१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>गणतन्त्र बंगलादेश दक्षिण एसियायागु छगु देय् खः। थ्व देय् यागु उत्तर, पूर्व व पश्चिम सीमानाय् भारत दु धासा दक्षिण-पूर्व सीमानाय् म्यानमार; दक्षिणय् बंगाल सागर दु। बंगलादेश व भारतीय राज्य पश्चिम बंगाल मंका कथलं छगु बांग्लाभाषी अञ्चल गठन याई, थुकियात ऐतिहासिक कथलं “बङ्ग” वा “बांग्ला” धाई।
१९४७ सालय् भारत विभाजन या ईले पाकिस्तानया पूर्व अंश (पूर्व पाकिस्तान)या हिसाबं बंगलादेशया लागा निर्धारित जुल। औशतय् पूर्व व पश्चिम पाकिस्तानया दथुई १६००किमि (१००० माइल) दूरी जुसां निगुगु पाकिस्तानतेगु मंका धर्म (इस्लाम धर्म) छगु जूगुलिं देय्‌या पलिस्था जुल। तर निगु देय्‌ दथुई जातिगत व भाषागत व्यवहारय् यक्व अमेल खनेदत। थ्व अमेलं याना १९७१ सालय् भारतया ग्वहालिइ छगु रक्तपातपूर्ण युद्धया माध्यमं बंगलादेशं स्वतन्त्रता कायेफत। बंगलादेश स्वाधिन जुई धुंका बाँमलागु राजनैतिक अवस्थां याना आ तक्क प्यक सैनिक शाषण वये धुंकल।
दक्षिण एशियाया तःधंगु खुसि गङ्गा खुसि व ब्रह्मपुत्रं देकूगु देल्टाय् बंगलादेश ला। भौगलिक रुपय् बंगलादेश दक्षिण एशियाय्‌ भारत व म्यानमारया दथुइ ला। थ्व दे‌या क्षेत्रफल १ लख ४७ द्व ५७० वर्ग किलोमिटर दु। बंगलादेशया पश्चिम व उत्तरय् भारत, पूर्वय् भारत व म्यानमार व दखिनय् बंगाली खाडी ला। बंगलादेशयअ पश्चिमय् भारतया पश्चिम बङ्गाल राज्य, उत्तरय् पश्चिमबङ्गाल, आसाम, मेघालय राज्य, पूर्वय् आसाम, त्रिपुरा, मिजोराम। व म्यान्मार (बर्मा) नाप सीमा दु। दक्षिणय् बङ्गालया खाडी ला। बङ्गलादेशया सीमायार ४,२४६ किलोमिटरय् ९४ प्रतिशत (९४%) भारतनाप व ६ प्रतिशत म्यानमारनाप दु। बांलादेशया तटरेखाया हाकः ५८० किलोमिटर दु।
बंगलादेशया अधिकांश इलाका समूद्र सतह स्वया १० मिटर जक्क च्वे ला। समुद्र सतह १ मिटर जक्क व्रृदि जुसां थ्व देय्‌या ५०% इलाका लखे दुने लाःवनि। [३] बंगलादेशया उच्चतम थाय्‌ देय्‌या दक्षिण-पूर्वाञ्चलय् दूगु पार्वत्य चट्टग्राम ख। थ्व छगू मोडक पर्वत श्रृङ्खलाया च्वका ख थुकिया जाः १,०५२ मिटर (३,४५१ फुट) दु।[४] बङ्गालया खाडीइ दूगु सुन्दरबन हलिमया दक्ले तःधंगु म्यानग्रोभ वन ख। थ्व थासय् रोयल बंगाल धुं, चित्तल हरिण आदि यक्व प्रकारया प्राणीतेसं बसोबास याइ। १९९७य् थ्व थाय्‌यात विश्व सम्पदा सूचीइ सूचीकृत यात। [५]
सकल विभाग जिल्लाय् विभक्त दु। बंगलादेशया सकल जिल्लाया ल्याखँ ६४ दु। जिल्लाया प्रशासनया निंतिं उपजिल्ला नं दयेकातःगु दु। सकल देय्‌या उपजिल्ला व थाना ल्याखँ ५०७ दु। सकल थानाय् ४,४८४गु युनियन, ५९,९९०गु मौजा, एव ८७,३१९गु ग्रामय् विभक्त दु। विभाग, जिल्ला, व थानाया प्रशासनय् निर्वाचित प्रतिनिधि मदु; सरकारं नियुक्त याइगु प्रशासकया अधीनय् थ्व परिचालित जुइ। युनियन, वा पौरसभाय् धाःसा निर्वाचित जनप्रतिनिधि उपस्थिति दै। १९९७ सालया ऐन कथं युनियनय् २५% मिसातेत संरक्षण कोटा दु। [७] थ्व बाहेक नगराञ्चलय् ६गु सिटि कर्पोरेशन (ढाका, चट्टग्राम, खुलना, राजशाही, सिलेट, बरिशाल), व २२३गु पौरसभा दु। थ्व सकलं मेयर व जनप्रतिनिधि निर्वाचन कथं थःगु जनप्रतिनिधि ल्येइगु याइ। राजधानी ढाका बंगलादेशया दक्ले तःधंगु नगर ख। मेमेगु उल्लेखनीय नगरय् चट्टग्राम, राजशाही, खुलना, सिलेट, बरिशाल, कक्सबाजार, कुमिल्ला, मयमनसिंह, रङपुर, यशोर, टङ्गी, गाजीपुर व नारायणगञ्ज ला।
बंगलादेशया सन् २००५या जनसंख्या १४ कोटि ६० लख दु। [८] जनसंख्या कथं थ्व हलिमया ८गु तःधंगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या जनघनत्त्व प्रति वर्ग किलोमिटर १०५५ दु। नगर राष्ट्र बाहेक थ्व हलिमया दक्ले अप्व जनघनत्त्व दूगु देय्‌ ख। थ्व देय्‌या जनसंख्या बृद्धिदर २.२% दु। [८] (२००५ साल कथं)। बंगलादेशया मिसा व मिजंया लैङ्गिक अनुपात १००:१०६ दु। देशया अधिकांश मनु मचा व ल्याम्ह दु (०–२५ दंया जनसंख्या ६०%, ६५ दं स्वया अप्व ३%)। थ्व देय्‌या मिजं व मिसाया औशत आयु ६३ दं दु। [८]
देय्‌या ९९% मनुतेगु मातृभाषा बंगाली ख, व देय्‌या राष्ट्रभाषा नं थ्व हे ख। सरकारी काजकाजय् धाःसा अंग्रेजी नं छ्येलिगु या। तबे १९८७ साल धुंका मेमेगु भाषा स्वया नं सरकारी ज्याय् बंगाली भाषायात मू कथं छ्येलिगु कुतः न्ह्यथन।
बंगलादेशया प्रमुख धर्मविश्वास इस्लाम (८८%) ख। थ्व धुंका दक्ले तःधंगु धर्म हिन्दु धर्म(११%) ख। बाकि १% मनु बौद्ध, ख्रिस्टी, व अग्निपूजक धर्मय् विश्वास या। सकल जनसंख्याया २१.४% शहरय् च्वमि धाःसा बाकि ७८.६% गामय् च्वनि।
बंगलादेश छगू विकासोन्मुख देय् ख। देय्‌तेगु विकास धलखय् थ्व देय्‌यात दकलय् म्हो विकशित देय्‌ (Least Developed Country)या रुपय् कायेगु या। सन् २०१४या शुरुइ १००० टाका अमेरिकी दलरय् हिलय् बिलय् करिब १३ दलर जु (१ दलर = ७८ टाका)। थ्व देय्‌या बैदेशिक मुद्रा रिजर्भ १९ बिलियन दलर दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.२७५०४९ उत्तर व देशान्तर १०६.९५७६०७ पश्चिम खः (40.275049° N 106.957607° W)। थ्व थासे ७४८६३६ वर्ग मिटर (०.२८९०५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व छगु तत्त्व (एलेमेन्ट) ख। शुद्ध रपय् थ्व वहःरंगया नायुगु तत्त्व जुइ गुकिया दकले पिनेया शेलय् छग्वः जक्क इलेक्ट्रोन दइ। थुकिया रसायनिक प्रतिक्रियाय् थुकिं छग्वः इलेक्ट्रोन बी। अथे जूगुलिं थुकिया चार्ज +1 जुइ। थुकिलिं तच्वलं लःनाप रियाक्सन याइ व थुकिया कारणं थुकियात पेट्रोलियम पदार्थय् स्वथना तयेमा। थमंतुं थ्व तत्त्व सिक्क हे अस्थिर जु व मेमेगु तत्त्वनाप स्वापू दयेकी। अथे जूगुलिं प्रकृतिइ थ्व तत्त्व गबिलय् नं याकः रुपय् लुइ मखु व न्ह्याबिलय् नं मेमेगु तत्त्व नाप ल्वाकज्यानाच्वंगु जक्क रुपय् जक्क लुइ। थ्व तत्त्वं नोबल ग्यास त्वता मेमेगु दक्वं तत्त्व नाप बांलागु स्वापू दयेकेफु। फेय्‌या स्वापूलि थ्व छकलं हाकुसय् च्वनि। थ्व तत्त्व नाप छग्वः भ्यालेन्स इलेक्ट्रोन दइ।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.२६४२५६ उत्तर व देशान्तर १०३.६८९९२५ पश्चिम खः (39.264256° N 103.689925° W)। थ्व थासे ४७९७७८१ वर्ग मिटर (१.८५२४३४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८६९ वर्ग मिटर (०.०००३३६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.२७४६९१ उत्तर व देशान्तर ८०.०८९४१४ पश्चिम खः (26.274691° N 80.089414° W)। थ्व थासे ५९३९६४२ वर्ग मिटर (२.२९३३०९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७८६२३ वर्ग मिटर (०.१०७५७७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>टुलू भाषा भाषा ल्हाइगु मू थाय् __ ख। थ्व भाषायात ___ आधिकारिक भाषाया कथं छ्यलिगु या। हलिमय् थ्व भाषा ल्हाइपिनिगु ल्याखँ __ दु।<eot>लण्डन इंगल्याण्ड व संयुक्त अधिराज्यया राजधानी ख। थ्व नगर संयुक्त अधिराज्यया दक्कले तःधंगु महानगरीय क्षेत्र व प्रायः रुपं युरोपेली युनियनया दक्कले तःधंगु नगरी क्षेत्र ख। तेम्स खुसिया सिथय् लाःगु थ्व नगरया पलिस्था २ सहश्राब्दी न्ह्यः रोमन तयेसं लन्दिनियमया रुपय् यागु ख। [२] लण्डनया प्राचीन नगर सिति अफ लन्दनं थःगु स्क्वायर माइल मध्यकालीन परिधिइ आतक्क नं स्थिर जुयाच्वंगु दु। १९गु शताब्दी निसें लन्दन नां थ्व सितिया प्यखें दयेकाहःगु महानगरया निंतिं छ्येलिगु या। [३] थ्व परिमार्जित क्षेत्रं लन्दन क्षेत्र [४] व ग्रेतर लन्दन प्रशासनिक क्षेत्र, [५] दयेकी गुकियात लन्दनया नगरप्रमुख व लन्दन एसेम्ब्लीं प्रशासन याइ। [६]<eot>बाह्रबिसे २ (अंग्रेजी:Barhabise), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु बाजुरा जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३८१ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बाह्रबिसे २ यागु जनसंख्या ६९४४ खः।[१] थुकिली मिजंत ४६%, व मिसात ५४% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश २६.४५९१०१ उत्तर व देशान्तर ८०.०८३०३८ पश्चिम खः (26.459101° N 80.083038° W)। थ्व थासे ३९८०२४४३ वर्ग मिटर (१५.३६७८१ वर्ग माइल) जमिन दु धासा १३५९९७४ वर्ग मिटर (०.५२५०८९ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>विग्रह व्यावर्तनी, ७२ कारिकाय् निबद्ध थ्व ग्रन्थ मूल संस्कृत व सँदेय् भासय् अनुवाद निता हे रुपय् दयाच्वंगु दु। बौद्धन्यायया जानकारीया निंतिं नां जा।
सुहृल्लेख, मूल संस्कृत ग्रन्थ मदूगुलिं थ्व विषयया जानकारी तिब्बती अनुवादं जु। नागार्जुनं थ्व पत्रं थःगु सुहृद् यज्ञश्री शातवाहनयात परमार्थ तथा व्यवहार की शिक्षा ब्युगु दु।<eot>सचिवधाःगु नेपाः व भारतया सरकारी कार्यपालिकाया छगू पद ख। थ्व पदया मनूतेसं मन्त्रीया अधीनय् ज्या याइ। सचिवतयेत छगू मन्त्रालय, विभाग वा छगू छुं निश्चित ज्याया निंतिं सरकारं नियुक्त याइ।<eot>हावडा जिल्ला भारतया पूर्वी राज्य पश्चिम बंगालया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाया मूकुथि हाओड़ा नगर ख। जिल्लाया राजनैतिक सीमानाय् उत्तरय् हुगलि जिल्ला; दक्षिणय् दक्षिण चब्बिश परगना, कोलकाता व पूर्ब मेदिनीपुर जिल्ला; पश्चिमय् पूर्ब मेदिनीपुर जिल्ला; पूर्वय् उत्तर चब्बिश परगना, कोलकाता व दक्षिण चब्बिश परगना जिल्ला ला। हुगलि खुसि थ्व जिल्लाया पूर्व सीमानाय् ला; एवम् रूपनारायण खुसिं पूर्व मेदिनीपुर जिल्लायात थ्व जिल्लां बायातःगु दु। क्षेत्रफल कथं थ्व जिल्ला पश्चिम बङ्गालया १८गू दकलय् तःधंगु जिल्ला ख।
१९३७ सालस हावडा जिल्ला स्वतन्त्र जिल्लाया रुपय् पलिस्था जुल। १९६३ सालय् थ्व जिल्ला प्रेसिडेन्सि बिभागया अधीनय् लानाच्वन। उद्भिद उद्यान आचार्य जगदीशचन्द्र बसु बटानिक्याल गार्डेन व रामकृष्ण मिशनया मू ज्याकुथि बेलुड मठ थ्व जिल्लाया मू पर्यटन केन्द्र ख।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ४०.३५५६८६ उत्तर व देशान्तर १२१.५६७३३३ पश्चिम खः (40.355686° N 121.567333° W)। थ्व थासे ११५१९८९७२ वर्ग मिटर (४४.४७८५७४ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५१७५१ वर्ग मिटर (०.०१९९८१ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३५.८९०९६९ उत्तर व देशान्तर ९०.३४४२४७ पश्चिम खः (35.890969° N 90.344247° W)। थ्व थासे ४२३०५५४ वर्ग मिटर (१.६३३४२६ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>एनातोमिक रुपं आधुनिक मनूइ थ्व कवं स्क्यापुलायात क्वय्‌या लपु (रेदियस व अल्ना दूगु)नाप स्वाइ। थ्व क्वँय्या स्वंगु खण्ड दु। च्वय्‌या शिराय् चाकःलाःगु छ्यं, चीब्यागु गःपः, व निता चीग्वःगु ग्वारा (त्युबरकल, वा त्युबरोसिति) दयाच्वनि। थ्व क्वँय्या म्ह च्वय् बेलनाकार व क्वय् स्फटिक आकार (स्वकुं) जुइ। क्वय्‌या भागय् निता इपिकोन्दाइल, निग्वः प्रोसेस (त्रक्लिया व क्यपिचुलम), व स्वह्वः फोस्सा (रेदियल फोस्सा, कोरोनोइद फोस्सा, व ओलेक्रेनन फोस्सा) दइ। एनातोमिकल गःपः नापं थ्व क्वँय्य् ग्रेतर व लेसर त्युबरकलया दथुइ संकुचित भाग वा सर्जिकल गःपः धाःगु मेगु छता गःपः दु। थ्व थासय् साधरनरुपय् अप्व फ्राक्चर जुइगुलिं थ्व थासं सर्जनतेगु ध्यान सालाकाइगुलिं थ्व थाय्‌या नां अथे जूवंगु ख।
एक्जिलरी नसा प्रोक्सिमल कुंइ ब्वहया गर्दलनापं ला। ह्युमरस ग्लेनोह्युमरल स्वाय् दिस्-लोकेत जुसा एक्जिलरी नसा वा एक्जिलरी आर्तरीइ घाःपाः जुइगु यक्व सम्भावना दइ। थन्यागु दिस्-लोकेसनया संकेत व लक्षणय्‌ साधारन ब्वहया रुपरेखा पाइगु व एक्रोमियनया क्वय्‌ थियेबिलय् गाः वनिगु ख।
रेदियल नसा ह्युमरस नापं दयाच्वनि। ह्युमरसया मिदशाफ्तय् रेदियल नसां ह्युमरस क्वँय्या पोस्तेरियरं एन्तेरियर भागय् स्पाइरल ग्रुभ य् वइ। ह्युमरसया थ्व थासय् फ्राक्चर जुसा रेदियल नसाया घाःपा जुइफु।
ह्युमरसया दिस्तल कुंइ चुल्या नापं दयाच्वनिगु अल्नार नसायात गबिलें जनमानसया भासय् ख्यालि क्वँय् ('the funny bone') नं धाइगु या। थ्व नसायात थ्व थासय् कयेकेबिलय् तिनिक्क च्वनिगु ("ख्यालि" भाव), व गबिलय् यक्व स्याइगु नं या। थ्व नसा मिदियल इपिकोन्दाइलया पोस्तेरियरय् ला व चुल्याया घाःपाय् अपुइकः हे प्रभावित जुइफु। [१]
देल्तोइद लाया ओरिजिनेसन क्ल्याभिकलया ल्यातरल तृतीयांश, एक्रोमियन व स्क्यापुलाया दुगःया च्वकाय् जुइ। थुकिया इन्सर्सन ह्युमरसया देल्तोइद त्युबरोसितिइ जुइ व थुकिया ज्या ब्वहया एब्दक्सन, एक्स्तेन्सन व सर्कमदक्सन ख। सुप्रास्पाइनेतस नं स्क्यापुलाया दुगलय् ओरिजिनेत जुइ। थ्व लाधि नं ह्युमरसया ग्रेतर त्युबरकलय् इन्सर्त जुइ व ब्वहया एब्दक्सनय् ग्वहालि याइ।
इन्फ्रास्पाइनेतस व तेरेस माइनरया इन्सर्सन ग्रेतर त्युबरकलय् जुइ व थ्व लाधितेसं ह्युमरसया ल्यातरल व एक्स्तर्नल रोतेसनय् ग्वहालि याइ। थुकिया विपरित सबस्क्यापुलारिस ला लेसर त्युबरकलय् इन्सर्त जुइ व ह्युमरसया मिदियल वा आन्तरिक हिंकाय् ग्वहालि याइ।
प्यता लाधि सुप्रास्पाइनेतस, इन्फ्रास्पाइनेतस, तेरिस माइनर व सबस्क्यापुलारिस स्वाना छता मस्कुलोलिगामेन्तस गर्दल दयेकी गुकियात रोतेतर कफ धाइ। थ्व लाप्वाँय्‌या ज्या सिक्क सनेफूगु तर अस्थीर ग्लेनोह्युमरल स्वायात स्थिरता बीगु ख। मेमेगु लाधि नं ल्ह्वनिगु/सालिगु, तिइगु/घ्वाइगु ज्याय् प्रतिभारया रुपय् छ्यलिगु या।
आदिम जीवाश्म एम्फिबियनय् च्वय् वा क्वय्‌या शिराय् शाफ्त मदइगु व दःसां म्हो जक्क दइगु व इमिगु ल्हा-तुति बःचा हाकः जुइगु या। आपालं म्वानाच्वंपिं पेपांचूइ धाःसा मनुया थें हे न्याःगु ह्युमरस दयाच्वनि। यक्व रेप्ताइल व छुं आदिम म्यामलय् क्वय्‌या शिराय् तःग्वःगु ह्वः वा फोरामेन दयाच्वनि गुकिलिं नसा व हिध्वंत जुयाच्वनि।[२]<eot>चिंतकोम्मदिन्ने मण्डल (तेलुगु: చింతకొమ్మదిన్నె ) भारतया आन्ध्रप्रदेश राज्यया कडप जिल्लाया छगु मण्डल ख।
थ्व शहरयागु अक्षांश ३९.८२६००९ उत्तर व देशान्तर १२१.६०३४०८ पश्चिम खः (39.826009° N 121.603408° W)। थ्व थासे ३६४५१४५२ वर्ग मिटर (१४.०७३९८५ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>सिंगौडी (अंग्रेजी:Sigaudi), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ९०९ खा छेँ दु।<eot>मनु न्हेपु मनूया म्हय् दयाच्वंगु छता म्हकुचा ख। थ्व छगू जटिल व महत्वपूर्ण म्हकुचा ख| थ्व कुचां मनूया मेमेगु म्हकुचातेगु ज्या निर्धारण यायेगु निसें मनूया भाव, लुमं, चेतना व मेमेगु मानवीय व्यक्तित्त्व आदि खं नं निर्धारण याइ।
न्हेपुयात क्वतलं तपुयातइ| क्वतःया क्वँय् व न्हेपुया दथुइ स्वभः भुंसा दयाच्वनि। थन्यागु भःतेत मेनिञ्जेस् धाइ| मेनिञ्जेसतेगु नांया ल्युने "मातर" वा "मेतर" धाःगु खँग्वः स्वानातइगु या। थ्व स्वभः भुंसातेगु नां थ्व कथं दु-
न्हेपुया हि सर्कल अफ विलि धाःगु आर्तरीतेगु पुचलं वयाच्वनि| न्हेपुयात माःगु नसा थ्व हे आर्तरिपुचलं न्हेपुइ थ्यनि। न्हेपुं म्हया मेगु कुचानाप स्वापूतयेत न्हेपुलिं थीथी नर्भ पिहांवइ। अथे ला न्हेपुं हर्मोन छ्येला नं मेमेगु म्हकुचात नाप स्वापु तयेफु। न्हेपुलिं पिहां वइगु नसातेत क्रेनियल व स्पाइनल नसाय् बायेछिं। क्रेनियल धाःगु १२ज्व नर्भतेगु पुचः ख| थ्व नसा न्हेपुलिं हे छकलं पिहां वया म्हया थीथी कुचाय् वनि। स्पाइनल धाःगु नसा धाःसा न्हेपुलिं दुगःस्यः जुसें दुगःक्वतं पिहां वया म्हया कुचाय् वनि।
म्हया मेमेगु कुचाय् थें हे न्हेपुयात नं थी-थी ल्वचं कायेफु। थ्व म्हकुचायात कायेगु छुं ल्वय्‌त थ्व कथं दु-<eot>नेपा (अंग्रेजी:Nepa), नेपा:यागु भेरी अञ्चलयागु दैलेख जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ८८५ खा छेँ दु।
थ्व थाययागु अक्षांश व देशान्तर खः 28.65° N 81.92° E ।[१]समुद्र सतह स्वया थ्व थाय १४०९ मिटर (४६२२ फुट) च्वे ला।<eot>साणोदा भारत देय्‌या पश्चिम भागय्‌ दूगु गुजरात राज्यया मध्य भागय्‌ दूगु गान्धीनगर जिल्लाय्‌ दूगु सकल प्यंगु तालुकाय्‌ छगु दहेगाम तालुकाय्‌ लागू छगु महत्त्वपूर्ण गां ख। साणोदा गांया मनुतयेगु मू व्यवसाय बुंज्या, मजदुरी, बनेज्या व पशुपालन ख। थ्व गामय्‌ छ्व, बाजरा, कपाय्‌, अरंडी, व लंच बुइकिगु या। थ्व गामय्‌ प्राथमिक शाखा, माध्यमिक शाखा, उच्चतर माध्यमिक शाखा, साणोदा बैंक अफ इण्डिया, पंचायत छें , आँगनवाडी व दूरु डेरी सेवा उपलब्ध दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३८.७२९२६७ उत्तर व देशान्तर १२०.८०३ पश्चिम खः (38.729267° N 120.803° W)। थ्व थासे १५०२८१५२ वर्ग मिटर (५.८०२४०२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा २७६० वर्ग मिटर (०.००१०६६ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३१.४०७५०३ उत्तर व देशान्तर ८६.४८३५७७ पश्चिम खः (31.407503° N 86.483577° W)। थ्व थासे १६६८७७८ वर्ग मिटर (०.६४४३१९ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ८६३३६ वर्ग मिटर (०.०३३३३५ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>दुसे नयेजिगु छगू प्रकारया कि ख। दुसे थी-थी कथंया जुइ। दुसे पोषणया छगु तःधंगु भाग ख, थुकिया बच्छि सर्भिङय् प्रोटिनया स्व ग्राम व फाइबरया 1 ग्राम दै। थुकिया छगु सर्भिङय् 0.6 मिलिग्राम नः दै। ख्वला मलिकाःगु दुसेयात येय्‌पु दुसे धाइ।<eot>बांजा ककनी (अंग्रेजी:Banja Kakani), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु डोटी जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे ७१२ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं बांजा ककनी यागु जनसंख्या ४३१० खः।[१] थुकिली मिजंत ४९%, व मिसात ५१% दु।<eot>उर्मा (अंग्रेजी:Urma), नेपा:यागु सेती अञ्चलयागु कैलाली जिल्लायागु छगु गाँ विकास समिति खः। थ्व थासे १३८७ खा छेँ दु।
नेपायागु दं २००१ यागु जनगणना कथं उर्मा यागु जनसंख्या ११,०७० खः।[१] थुकिली मिजंत ५०%, व मिसात ५०% दु।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.०३५८६८ उत्तर व देशान्तर ११६.८७०६३३ पश्चिम खः (33.035868° N 116.870633° W)। थ्व थासे ३९५७५६०७ वर्ग मिटर (१५.२८०२२८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३४.६७१५१८ उत्तर व देशान्तर ८७.४०८३११ पश्चिम खः (34.671518° N 87.408311° W)। थ्व थासे ६९७३८७४ वर्ग मिटर (२.६९२६२८ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (०.०००००० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३३.२७९९३३ उत्तर व देशान्तर ८७.१३८६६७ पश्चिम खः (33.279933° N 87.138667° W)। थ्व थासे ४१४५८५४ वर्ग मिटर (१.६००७२३ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ५९८२२८ वर्ग मिटर (०.२३०९७७ वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>थ्व शहरयागु अक्षांश ३६.१८३३५९ उत्तर व देशान्तर ९४.५३९३१५ पश्चिम खः (36.183359° N 94.539315° W)। थ्व थासे २७३३८२८८ वर्ग मिटर (१०.५५५३७२ वर्ग माइल) जमिन दु धासा ० वर्ग मिटर (० वर्ग माइल) ल दु[१]।<eot>