Datasets:

krish-nobita903
/

Konkanidataset

Dataset card Viewer Files Files and versions Community

Split (1)

train

The full dataset viewer is not available (click to read why). Only showing a preview of the rows.

The dataset generation failed because of a cast error

Error code:   DatasetGenerationCastError
Exception:    DatasetGenerationCastError
Message:      An error occurred while generating the dataset

All the data files must have the same columns, but at some point there are 3 new columns ({'URL', 'Content', 'Page'}) and 2 missing columns ({'id', 'text'}).

This happened while the csv dataset builder was generating data using

hf://datasets/krish-nobita903/Konkanidataset/konkani_vol1.csv (at revision 2029731ecf36da024c67ac1407e4731f661fceae)

Please either edit the data files to have matching columns, or separate them into different configurations (see docs at https://hf.co/docs/hub/datasets-manual-configuration#multiple-configurations)
Traceback:    Traceback (most recent call last):
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/builder.py", line 2013, in _prepare_split_single
                  writer.write_table(table)
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/arrow_writer.py", line 585, in write_table
                  pa_table = table_cast(pa_table, self._schema)
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/table.py", line 2302, in table_cast
                  return cast_table_to_schema(table, schema)
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/table.py", line 2256, in cast_table_to_schema
                  raise CastError(
              datasets.table.CastError: Couldn't cast
              URL: string
              Page: int64
              Content: string
              -- schema metadata --
              pandas: '{"index_columns": [{"kind": "range", "name": null, "start": 0, "' + 586
              to
              {'id': Value(dtype='int64', id=None), 'text': Value(dtype='string', id=None)}
              because column names don't match
              
              During handling of the above exception, another exception occurred:
              
              Traceback (most recent call last):
                File "/src/services/worker/src/worker/job_runners/config/parquet_and_info.py", line 1396, in compute_config_parquet_and_info_response
                  parquet_operations = convert_to_parquet(builder)
                File "/src/services/worker/src/worker/job_runners/config/parquet_and_info.py", line 1045, in convert_to_parquet
                  builder.download_and_prepare(
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/builder.py", line 1029, in download_and_prepare
                  self._download_and_prepare(
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/builder.py", line 1124, in _download_and_prepare
                  self._prepare_split(split_generator, **prepare_split_kwargs)
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/builder.py", line 1884, in _prepare_split
                  for job_id, done, content in self._prepare_split_single(
                File "/src/services/worker/.venv/lib/python3.9/site-packages/datasets/builder.py", line 2015, in _prepare_split_single
                  raise DatasetGenerationCastError.from_cast_error(
              datasets.exceptions.DatasetGenerationCastError: An error occurred while generating the dataset
              
              All the data files must have the same columns, but at some point there are 3 new columns ({'URL', 'Content', 'Page'}) and 2 missing columns ({'id', 'text'}).
              
              This happened while the csv dataset builder was generating data using
              
              hf://datasets/krish-nobita903/Konkanidataset/konkani_vol1.csv (at revision 2029731ecf36da024c67ac1407e4731f661fceae)
              
              Please either edit the data files to have matching columns, or separate them into different configurations (see docs at https://hf.co/docs/hub/datasets-manual-configuration#multiple-configurations)

Need help to make the dataset viewer work? Make sure to review how to configure the dataset viewer, and open a discussion for direct support.

id int64	text string
0	अहमदनगर महाराष्ट्र राज्यांतल्या अहमदनगर जिल्ल्याचें मुखेल ठाणें.\nलोकसंख्या १,८१,२१० (१९८१). क्षेत्रफळ: ३१.७६ चौ. किमी. सीना न्हंयचे उत्तर देगेर, दौंड-मनमाड रेल्वेमार्गार दौंड सावन ८२ किमी. आनी पुणे-औरंगाबाद राज्यमार्गार पुणे सावन ११६ किमी. अंतराचेर हें शार वसलां. हांगाची हवा सुकी आनी वर्सुकी पावस ४६ सेंमी आसता.बहामनी साम्राज्याचेर राज्य करपी अहमदशाह बहिरी हाणें थंयच्यान वेगळो सरून १४८९ त आपले निजामशाहिची हांगा थापणूक केली आनी ह्या शाराक अहमदनगर हें नांव दवरलें. निजामशाहीच्या देडशें वर्सांच्या काळांत शाराची खूब उदरगत जाली. १६३६ त ह्या शाराचेर शहाजहानाची सत्ता आयली. औरंगजेब बादशहा दक्षिणेचे मोहिमेचेर आसतना ताका हांगाच्या सद्याच्या भिंगार ह्या वाठारांत मर्ण आयलें. फुडें १७५९ त हें शार मराठ्यांच्या शेकातळा आयलें. १७९७ वर्सा हांगा दौलतराव सिंधिया हाचो शेक चलतालो. १८१७ त ब्रिटिशांनी मराठ्यां कडल्यान तें आपल्या ताब्यांत घेतलें. ब्रिटिशांनी ह्या शाराचें लश्करी म्हत्व लक्षांत घेवन हांगां कँटोनमेंट विभागाची थापणूक केली. १९४२ वर्सा भारताच्या सुटके खातीर जाल्ल्या आंदोलनांत भारतांतल्या व्हड व्हड फुडाऱ्यांक ह्या शारांतल्या भुईकोट किल्ल्यांत बंदखणींत दवरिल्ले. ह्याच किल्ल्यांत पंडित जवाहरलाल नेहरू हाणें ‘डिस्कवरी ऑफ इंडिया’ हें पुस्तक बरयल्लें.\nअहमदनगर जिल्ल्यांत जावपी वस्तुंमदीं साकार, कापूस, कपडे, विडयो, आयदनां, धान्य आदींच्या निर्याती खातीर आनी जिल्ल्यांत आयात जावपी वस्तूंचे आयातीखातीर हें शार उतारपेठ समजतात. देखूनच महाराष्ट्र राज्यांतल्या सगळ्या मुखेल शारांक हें शार रस्त्यांनी जोडलां. कापूस पिंजर, तेल, अभियांत्रिकी, हातमागावेली आनी यंत्रमागावेली पातळां, आयूर्वेदीक वखदां,तांबे, पितूशचीं आयदनां आदींचे कारखाने हांगा आसात. १८५४ वर्सा हांगा नगरपालिकेची थापणूक जाली. ह्या शारांक पिंपडगांव आनी कापूरवाडी हांगासल्ल्या तळ्यांतल्यान उदकापुरवण जाता. हांगा विद्यालयां, महाविद्यालयां आनी आयुर्वेदीक महाविद्यालयां आसात.\nहांगाच्या भुईकोट किल्ल्या खातीर शाराक आगळेंच म्हत्व आसा. हो तांतया आकाराचो किल्लो १४९४ ते १५६० ह्या काळांत बांदिल्लो असो उल्लेख मेळटा. ह्या किल्ल्याक २.४ किमी. चें फातराचें दुरीग आसून ताचे सकल व्हड चर आसा. ह्या शारांत आशिल्ल्यो मशीदी, अहमदशहाची कबर, फराहबाग, हत्सबिहीस्त बाग, औरंगजेब बादशहाचो दर्गो, नगरपालिकेचें संग्रहालय आनी पुराभिलेख विभागाचें संग्रहालय आदीं वास्तू पळोवपा सारक्यो आसा. अहमदनगर शाराचे उदेंतेक णव किमी. अंतराचेर सलाबतजंगाची कबर आसा, जिका चांदबिबीचो महाल म्हणटात. हाचे भायर हांगा निजामशाहींतले दर्गे, बागो आनी हेर इमारती आसात.\n"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=अहमदनगर&oldid=200638" चे कडल्यान परतून मेळयलें
1	Usgao - विकिपीडिया\nह्या विषयावयर देवनागारींत बरयिल्लें पान वाच : उसगांव\nक्षेत्रफळ एकूण 25.4\nलोकसंख्या एकूण 12436\nलोकसंख्या घनत्व 489\nलोकसंख्या स्त्री 6066\nउसगांव हें उत्तर गोवा जिल्ल्यांतल्या फोंडें तालुक्यांतलें २५.४ चौ. किमी. क्षेत्राचें शार आसून २०११ चे जनगणने प्रमाण ह्या शारांत २८६७ कुटुंबां वा वट्ट १२४३६ लोकसंख्या आसा. जिल्लो मुख्यालय, PANAJI हांगां ४१ किलोमीटर अंतराचेर आसा. राज्याची राजधानी पणजी हांगां ४१ किलोमीटर अंतराचेर आसा. हातूंत ६३७० दादले आनी ६०६६ बांयलां आसात. हातूंत अनुसुचीत जातीचे लोक ११८ आसून अनुसुचीत जमातीचे २०७५ लोक आसात. ह्या गांवचो जनगणनेतचो स्थळ निर्देशांक ६२६८७३ आहे.\n१ लाखां परस चड लोकसंख्या आशिल्लें सगळ्यांत लागींचें BELGAUM हें शार १२० किमी अंतराचेर आसा. ५ लाखां परस चड लोकसंख्या आशिल्लें सगळ्यांत लागींचें PUNE हें शार ४९९ किमी अंतराचेर आसा. रेल्व स्टेशन ३० किमी अंतराचेर MARGAO हांगां आसा.\nशारांत उकती आनी बंद गटारवेवस्था आसा. ल्हान धरणांतल्यान उदकापुरवण जाता. शाराक शुध्दीकरण केल्ल्या नळाच्या उदकाची पुरवण जाता. उदका पुरवणेची तांक 1600 किलो लिटर आसा.\nसगळ्यांत लागीं आग पालोवपाची सुविधा फोंडें (१२ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं अ‍ॅलोपॅथी रुग्णालय २७ किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं पर्यायी वैजकी रुग्णालय २० किमी हांगां आसा. शारांत १ दवाखानो आसा. शारांत १ कुटूंब कल्याण केंद्र आसा. सगळ्यांत लागीं प्रसूती आनी बालकल्याण केंद्र १५ किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं प्रसूती केंद्र २७ किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं क्षयरोग उपचार केंद्र २० किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं रुग्णालय ० किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं पशुवैजकी रुग्णालय ११ किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं फिरतो दवाखानो ० किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं हेर वैजकीय सुविधा ५४ किमी हांगां आसा. शारांत १४ खाजगी बाह्यरुग्ण वैजकी सुविधा आसा.\nशारांत १० शासकीय प्राथमिक शाळा आसा. शारांत २ खाजगी प्राथमिक शाळा आसा. शारांत १ शासकीय कनिश्ठ माध्यमिक शाळा आसा. शारांत २ खाजगी कनिश्ठ माध्यमिक शाळा आसा. शारांत १ शासकीय माध्यमिक शाळा आसा. शारांत २ खाजगी माध्यमिक शाळा आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय (फक्त वाणिज्य) PONDA (६ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय (कला आणी शास्त्र) PANAJI (४५ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय (कला आणी वाणिज्य) BANDORA CT (१६ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं "शासकीय पदवी महाविद्यालय (कला, शास्त्र आणी वाणिज्य)" CANDOLA CT (२० किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय- विधी MARGAO (३० किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय पदवी महाविद्यालय- विद्यापीठ PANAJI (४६ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय - हेर PONDA (१५ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय वैजकी महाविद्यालय BAMBOLIM CT (४५ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालय BANDORA CT (१८ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी वैवस्थापन संस्था MARGAO (३० किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय पॉलिटेक्निक PANAJI (४५ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय वेवसायीक प्रशिक्षण शाळा BANDORA CT (१८ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय अनौपचारीक प्रशिक्षणकेंद्र PONDA (१५ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी अपंगां खातीर खाशेली शाळा QUELA CT (१५ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी अऩाथाश्रम QUELA CT (२० किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं नोकरी करपी स्त्रियांचें सरकारी निवास (हॉस्टेल) PENHA DE FRANCA CT (४६ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी वृद्धाश्रम BANDORA CT (२० किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय खेळांगण MARGAO (२२ किमी) हांगां आसा.\nशारांत १ खाजगी चित्रपटगृह आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी भौशीक ग्रंथालय PONDA (१२ किमी) हांगां आसा.\nउसगांव ह्या शारांत मुखा वयल्या वस्तूंचें उत्पादन जाता ( म्हत्वाच्या देंवत्या अनुक्रमान): BAKERY PRODUCT,CASHEW NUTS,CHOCOLATES\n[[वर्ग:उत्तर गोवा]] [[वर्ग:फोंडें]] [[वर्ग:उत्तर गोवा जिल्ल्यांतलीं शारां ]]\n"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=Usgao&oldid=177302" चे कडल्यान परतून मेळयलें\nहें पान शेवटीं 23 जानेवारी 2019 दिसा, 17:38 वोरांचोर बदलेलें.
2	इलेक्ट्रॉनिक्स आनी इन्स्ट्रुमेंटेशन वेवसायिक अभ्यासक्रमा खातीर गोंय विद्यापिठांत प्रवेश प्रक्रिया सूरू – Department of Information and Publicity\nइलेक्ट्रॉनिक्स आनी इन्स्ट्रुमेंटेशन वेवसायिक अभ्यासक्रमा खातीर गोंय विद्यापिठांत प्रवेश प्रक्रिया सूरू\nता.3जून 2022\nयुनिव्हर्सिटी सायन्स इन्स्ट्रुमेंटेशन सेंटर (USIC), स्कूल ऑफ फिजिकल अँड अप्लाइड सायन्स (SPAS) हांगाच्या इलेक्ट्रॉनिक्स आनी इन्स्ट्रुमेंटेशन विशयातल्या बॅचलर ऑफ व्होकेशन (B.Voc.) अभ्यासक्रम शिक्षणीक वर्स 2022-23 खातीर गोंय विद्यापीठान प्रवेश प्रक्रिया सुरू केल्या.\nप्रवेशा खातीरचे अर्ज फकत ऑनलाइन पद्धतीन स्वीकारतले. अभ्यासक्रम प्रवेशा खातीर उमेदवार मान्यताप्राप्त मंडळाची खंयच्याय शाखेतल्यान बारावी परीक्षा उत्तीर्ण आसपाक जाय. इत्सुक उमेदवारांनी चड म्हायतीखातीर गोंय विद्यापीठाच्या www.unigoa.ac.in वेबसायटीक भेट दिवची.\nअभ्यासक्रमा खातीर अर्ज करपाची निमाणी तारीख 10 जून 2022 आसा. गोंय विद्यापीठातल्या युनिव्हर्सिटी सायन्स इन्स्ट्रुमेंटेशन सेंटरात 15 जून 2022 दिसा अभियोग्यता मूल्यांकन / मुलाखत जातली. 17 जून 2022 दिसा गुणवत्ता वळेरी जाहीर करतले आनी 20 जून 2022 सावन अभ्यासक्रमाक सुरूवात जातली.\nप्रवेश पूरायपणान बारावीच्या वट्ट 40% गुणांच्या आनी योग्यताय मूल्यांकन/मुलाखतीच्या 60% गुणांच्या आधाराचेर तयार केल्ल्या गुणवत्ता वळेरीचेर आदारीत आसतलो.\nचड म्हायती खातीर ईमेल आयडी: [email protected] , मोबाईल क्रमांक: 7030965974 / 8669609219 / 9423211264 चेर संपर्क करचो.\nम्हा /सप/ प्रना/ विगां/ 2022/397\n← CM INAUGURATES VISTEON TECH CENTRE GOA\nनाविकांक कळोवणी →\nVisitor counter: 3513
3	NDLI: हांव खंय आसां?\nहांव खंय आसां? हांव खंय आसां?\nचिंटु आनी ताचे सपन
4	भांगरभूंय » खंयचेंय काम करतना मन शुद्ध आसचें\nखंयचेंय काम करतना मन शुद्ध आसचें\nडगांवचे विद्याभारती शाळेंत घडोवन हाडिल्ले साने गुरूजी पुण्यतीथ कार्यावळींत वांटेकार जाल्लीं पुष्पा गायतोंडे, सरोजा नायक आनी हेर मानेस्त.\nपुष्पा गायतोंडे ः मडगांवचे विद्याभारती शाळेंत पाळ्ळी साने गुरुजी पुण्यतीथ\nमडगांव : खंयचेंय काम करतना मन नितळ आनी शुद्ध दवरचें अशें साने गुरुजी कथामाळेचे संघटक पुष्पा गायतोंडे हांणी सांगलें. विद्याभारती शाळेंत साने गुरूजी पुण्यतीथ गोदावरी विष्णू नायक सभाघरांत पाळ्ळी. ह्या वेळार मुखेल सोयरीं म्हणून तीं उलयतालीं.\n‘बलसागर भारत होवो, विश्वात शोभुनी राहो’ हे साने गुरुजीचे कवितेन कार्यावळीक सुरवात जाली. ह्या वेळार माचयेर विद्याभारती शाळेची मुख्याध्यापिका सरोजा नायक, शिक्षिका सिध्दी नायक गांवकार, अपेक्षा देसाय आनी सुनिती आपटे हीं हाजीर आसलीं.\nश्यामची आई पुस्तक सगल्या विद्यार्थ्यांनी वाचपाक जाय अशें पुष्पा गायतोंडे हांणी सांगलें. ह्या वेळार ‘खरा तो एकची धर्म जगाला प्रेम अर्पावे’ ही प्रार्थना भुरग्यांनी सादर केली.\nहातूंत आर्वी नायक, सौम्या फळदेसाय, प्रज्ञा जल्मी, अद्विका बोरकार, श्रव्या वाडावडेकार, दिसती मेस्त्री, ईश्वरी शेंगडे, आराध्या आयकर आनी शरण्या खाडे हांणी वांटो घेतलो. सुत्रसंचालन अविता नायक हांणी केलें.
5	Title: ________ ह्या पक्षाची ' राष्ट्रीय पक्ष ' म्हणून मान्यता रद्द झाली.\nDescription: This isaMost important question of gk exam. Question is : ________ ह्या पक्षाची ' राष्ट्रीय पक्ष ' म्हणून मान्यता रद्द झाली. , Options is : 1. समाजवादी पक्ष, 2. बहुजन समाजवादी पक्ष, 3.राष्ट्रीय जनता दल, 4. यापैकी नाही, 5. NULL\nThis isaMost important question of gk exam. Question is : ________ ह्या पक्षाची ' राष्ट्रीय पक्ष ' म्हणून मान्यता रद्द झाली. , Options is : 1. समाजवादी पक्ष, 2. बहुजन समाजवादी पक्ष, 3.राष्ट्रीय जनता दल, 4. यापैकी नाही, 5. NULL\n1) समाजवादी पक्ष\n2) बहुजन समाजवादी पक्ष
6	Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/199 - Wikisource\nPage:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/199\nटिळक मानता. अस्तंतेच्या संशोधकांमदीं जाकोबी इ.स.प. 3500 वर्सा, ब्रुन हॉपर इ.स.प. 2800 वर्सा, ग्रासमन इ.स.प. 2000 वर्सा, मॅक्सम्यूल्लर इ.स.प. 1500 वर्सा, रॅप्सन इ.स.प. 1200 वर्सा आर्य भारतांत आयले अशें म्हणटात. अस्तंतेचे आनी भारताचे संशोधक ऋग्वेदाची निर्मणी भारतांत जाली हें मान्य करतात. ऋग्वेद निर्मणेचो काळ इ.स.प. 800-1000 वर्सा आसून आर्यांचो भारत प्रवेशाचो काळ इ.स.प. 1000-1500 मेरेन येवन थिरावता. डॉ. घोष आर्यांचो भारत प्रवेशकाळ 1500 वर्सांफाटीं वचूंक शकना अशें मत मांडटा. बल्ख प्रदेशांतल्यान पंजाबांत आर्यांचे जे पंगड गेले तेन्ना मेसोपोटेमिया, सिरिया आनी पॅलेस्टीन हांगाय कांय पंगड गेल्ल्याचो उल्लेख येता. ह्या बल्ख प्रदेशांतल्यान उदेंत आनी अस्तंतेक जाल्लीं निर्गमनां इ.स.प. दुसऱ्या सहस्त्रकांत जाल्लीं अशें ओल्डनबर्ग आनी कीथ हांचो आदार घेवन डॉ. घोष सांगता. डॉ. कोसंबी आनी डॉ. चतर्जी हांचींय मतां सादारपणान अशींच आसात.\nमोहेंजोदडो आनी हडाप्पा हीं शारां नश्ट करपाचें काम आर्यांनी केल्लें ही गजाल इतिहासीक, उत्खननीय आनी हेर शास्त्रीय पुराव्यांवरवीं सिध्द जाल्ल्यान तशेंच सिंधुसंस्कृताय इ.स.प. 2500 वर्सांआदीं नश्ट जाल्ल्यान ताचेपयलीं आर्यांचो प्रवेश भारतांत जाल्लो अशें बा. द. सातोस्कर म्हणटा. वयल्या वरीच विचारसरणी मानून इ.स.प. 3000 वर्सां पयलींची ट्रोजन संस्कृताय ही इंडो-युरोपियन आसली हो आदार घेवन डॉ. दांडेकर मूळ युरो-भारतीयांचो काळ इ.स.प. 4000-3500 वर्सां आसा अशें म्हणटा, तेचपरी सिंधु संस्कृतायेच्या नाशाआदीं कितलींशींच वर्सां वैदिक आर्य भारतांत आयिल्ले हें ताणें दाखोवन दिलां. डॉ. ए. डी. पुसाळकर हाणें दाशराजयुध्द, भारतीय युध्द ह्यो घडणुको; राम, मांधांता, परशुराम आनी ययाती ह्यो व्यक्ती; पुराणां, रामायण आनी महाभारत ह्या ग्रंथांचो आदार आपलें मत मांडपाक घेतला. सादारणपणान इ.स.प. 3102 वर्साचो काळ भारतीय युध्दाचो आनी कलीयुगाचो आरंभ म्हूण मानतात. पुसाळकर हाका हो दावो मान्य ना. हो काळ वैवस्वत मनूचो आसा अशें तो म्हणटा. मनू हो वैदिक आर्यांचो पयलो राजा आसलो. ताकालागून आर्यप्रवेशाचो काळ होच आशिल्ल्याचें तो मानता. बा. द. सातोस्कराच्या मतान दक्षिण रशिया वा किरघीज प्रदेशांतल्यान जे आर्यांचे पंगड भायर सरले ते इ.स.प. 3500 ते 3000 वर्सा पंजाबांत येवन थिरावले आसूंक जाय.\nवाठारः आर्यांचे वसाहतीक पयलीं ‘ आर्यावर्त ’ म्हणटाले. ऋग्वेद काळांत आर्यांची वसती सप्तसिंधूच्या वाठारांत म्हळ्यार वायव्य सरहद्द प्रांत आनी पंजाब ह्या वाठारांत आसली. ऋग्वेदांतल्या नदीसुक्तांत सप्तसिंधूच्या प्रदेशांत कुभा (काबूल न्हंय), क्रुमु (कुर्रम), गोमती (गोमल), सिंधू, वरुष्णी (रावी), शुतुद्रि (सतलज), वितस्ता (झेलम), सरस्वती, यमुना आनी गंगा ह्यो न्हंयो व्हांवताल्यो अशें सांगलां (10.75). उपरांत आर्य सप्तसिंधूच्या वाठारांतल्यान उदेंत आनी दक्षिणेकडेन आयले. ह्या उपरांतच्या काळांत कुरूपांचाल आनी कोसलविदेह हे देश आर्यांचीं संस्कृतीक केंद्रां जालीं. ब्राह्मणग्रंथांची निर्मणी तशेंच यज्ञयाग ह्याच वाठारांत जाले. मनून हिमालय आनी विंध्य पर्वतांमदलो आनी उदेंत दर्यासावन अस्तंत दर्यामेरेन पातळिल्लो वाठार तो आर्यावर्त अशें म्हळां.\nइतिहासः बा. द. सातोस्कराच्या मतान भौतिक, नैतिक आनी बौध्दिक मळार वैदिक आर्य समाज सामको पयले अवस्थेंत नासलो तरी सुदारणेचे अवस्थेंत आसलो. धर्म, कला, वाणिज्य, मूर्तिकला आनी मूर्तिशिल्प, नगराची रचणूक, रावपाचीं घरां, हे गजालींत द्रविड आर्यांपरस फुडारिल्ले. अन्न संपादप आनी अन्नाचें उत्पादन करप ह्या शास्त्रांतय आर्य लोक द्रविडांपरस फाटल्यान आसले. सादारणपणान द्रविड संस्कृताय ही आर्य संस्कृतायेपरस उंचेल्या पांवड्याची आसली. सिंधू-संस्कृतायेंतले लोक लेगीत भांगराच्यो वस्ती घडोवप, बायलांचीं वस्त्रां, अलंकार ह्या मळार मुखार आसले.\nसातोस्कर फुडें म्हणटा, आर्यांमदीं वयलीं दुबळेपणां आसलीं तरी ते शूर आनी धाडसी आसले. दुस्मानाक हारोवन शौर्य गाजोवप हींच तांणी स्वताचे जीणेचीं कर्तव्यां मानलीं. आपणाले यज्ञसंस्थेची राखण करपाक तांणी सुर्वेक अनार्यांकडेन झुजां केलीं आनी तांकां हारयले. भारतीय संस्कृती कोशाच्या मतान आर्यांचे सैनीक शिस्तीन वावुरताले. हजारांचे संख्येन ते दुस्मानाचेर घुरी घालताले. तांच्या सैन्यांत रथ, घोडे, आनी पांयदळ अशे तीन विभाग आसले. हत्यांचें दळ फुडल्या काळांत घडलें. दास वा दस्यू हे आर्यांचे मुखेल दुस्मान आसले तर शबर हो सगळ्यांत व्हड दुस्मान आसलो. हिमाचल पर्वतालागीं ताचें राज्य आसलें. ताका हारोवपाक दिवोदासाक चाळीस वर्सां लागलीं. आर्य विरांक आर्य ऋषींनी तांच्या झुजांत आनी पराक्रमांत खूब फावट सांगांत दिला. वेगवेगळ्या आर्यजनांचे वेगवेगळे पुरोयत आसताले. भृगु हे द्रुह्यूंचे; अत्रि हे पुरूंचे; भरद्वाज, वसिष्ठ आनी विश्वामित्र हे भरताचे आनी कण्व हे यदूंचे पुरोयत म्हूण रावले. ऋग्वेद काळांत पुरु, यदु, अनु, द्रुह्यू आनी तुर्वश अशे आर्यांचे पांच पंगड भारतांत रावताले. सगळे आर्यप्रजेक ‘ पंचजन ’ म्हूण वळखताले; पुर्विल्ल्या पुरुंचो एक फांटो ‘ भरतकुल ’ हाचेवेल्यान ह्या देशाक ‘ भारत ’ अशें नांव पडलें. भरतांतल्यान फुडें ‘ तृत्सु ’ वयर सरले. यदुकुलांत फुडें ‘ श्रीकृष्ण ’ जल्मलो. पंचजन आर्य हे सगळे इंद्राग्नीचे भजक आसले. ब्राह्मण आनी राजन्य हे भेद तांचेभितर सुर्वेकच आशिल्ले. उरिल्ल्यो आर्य जाती विश् म्हळ्यार प्रजा ह्या वर्गांत मोडटाल्यो. ते राजाक विश्पति वा विशांपति अशें म्हणटाले. फुडें अनार्यांक हारोवन आर्यांनी त्यो जमाती आपल्याभितर आस्पावन घेवपाची प्रक्रिया सुरू जाली, तेन्ना दस्यू वा शुद्रांचो वर्ग निर्माण जालो. अशे तरेन ‘ चातुर्वर्ण्य ’ समाज वेवस्था आर्यांभितर घडली.\nगंगा-यमुनेच्या वाठारांत आपलो शेक गाजयल्या उपरांत आर्य दक्षिणेवटेन आयले. हातूंत भृगु आनी अगस्त्य मुखेल आसले. भृगु गुजरातांतल्यान कोंकणांत गेलो, अगस्त सातपुड्यांच्या खिंडींतल्यान दक्षिणेंत गेलो. अगस्त ऋषीचें दक्षिणेत येवप हो दक्षिण आर्यीकरणाचो भाग आसलो. रामाचो वनवास हो ‘ अनार्यनिर्मूलन ’ कार्यांतलो एक वांटो आसलो. आर्यांक लागून दक्षिणेंत संस्कृताचो प्रसार जालो तरी द्रविड भास तगून उरली. हेच भाशेंतल्यान रामायण, महाभारताचीं संस्करणां जालीं. हिंदू धर्माचो उध्दार करपी श्री शंकराचार्य दक्षिणेंतच जल्मलो.\nआर्य वसाहतकारांच्या यत्नांक लागून आर्यीकरणाची प्रक्रिया लंका आनी आग्नेय आशिया मेरेन पावली. लक्ष्मणशास्त्री जोशी हाणें अगस्त्याचें समुद्रप्राशन म्हळ्यार सिंहलद्वीप, ब्रह्मदेश, मलाया, इंडोचायना, जावा, सुमात्रा ह्या जुंव्यांनी केल्लो भारतीय संस्कृतायेचो प्रसार अशें म्हळां. विंध्याच्या वाठारांतलो आनी नर्मदेचे दक्षिणेकडलो वसाहतीचो इतिहास अगस्त्याक विंध्य पर्वत शरण गेल्ल्याची कथाच सांगता अशें मत ताणें मांडलां. रामचंद्र दीक्षितार हाणें वायुपुराणांतलीं स जुंव्यांच्या चोम्यांचीं नांवां आनी हिंद महासागरांतली मलाया, सुमात्रा, इंडोचायना आनी थंयचो वाठार हांचो संबंद दाखोवन थंय भारतीय धर्म आनी संस्कृताय कशी गेली तें सांगलां. अगस्त्याची पूजा आयजय थंय चलता ताचेवेल्यान हें काम अगस्त्याचें आसुंये अशें तो म्हणटा.\nभासः डॉ. केतकराच्या मतान आर्य ही संस्कृत भास उलोवपी लोकांची जमात आसून ते एकवंशी न्हय. आर्य मुळांत एकभाशीक आसले ही गजाल चडशा संशोधकांक मान्य आसा. भारतांत आयिल्ले आर्य संस्कृत भास उलयताले पूण आर्य ज्या मूळ जाग्यावेल्यान आयिल्ले, थंयची भास संस्कृताचें आदलें रूप आसली आनी ती भास भारतीय आर्य न्हय तर अस्तंत युरोप, इराण, अफगाणिस्तान हांगा गेल्ले लोकय\nRetrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Page:Konkani_Viswakosh_Vol1.pdf/199&oldid=507695"\nThis page was last edited on4May 2017, at 05:52.
7	कांदोळे - विकिपीडिया\n'कांदोळे' हो गोंय राज्याच्या उतरेकडलो वाठार जो कळंगुड दर्या वेळेच्या दक्षिणेकडेन आसा आनी ते एक नामनेचे पर्यटन स्थळ आसा.\nकांदोळी हो १६ व्या शेंड्यात फ्रांसीस्कानी बाटयल्लो पयलो गांव जो पुरायपणान क्रिस्तांव जालो.\nCoordinates: 15°22′N 74°13′E / 15.367°N 74.217°E / 15.367; 74.217\n1 कांदोळी (६२६६९७)\nकांदोळी हें उत्तर गोवा जिल्ल्यांतल्या बार्देस तालुक्यांतलें ६.९६ चौ. किमी. क्षेत्राचें शार आसून २०११ चे जनगणने प्रमाण ह्या शारांत २०४१ कुटुंबां वा वट्ट ८५०० लोकसंख्या आसा. जिल्लो मुख्यालय, PANAJI हांगां १२ किलोमीटर अंतराचेर आसा. राज्याची राजधानी PANAJI हांगां १२ किलोमीटर अंतराचेर आसा. हातूंत ४३९२ दादले आनी ४१०८ बांयलां आसात. हातूंत अनुसुचीत जातीचे लोक १४० आसून अनुसुचीत जमातीचे ८ लोक आसात. ह्या गांवचो जनगणनेतचो स्थळ निर्देशांक ६२६६९७ आहे.\nलोकसंख्योप्रमाणे शाराचो दर्जो V (लोकसंख्या_एकूण ५,००० to ९,९९९). शाराची नागरी स्थीती आसा. 'सर्वेक्षण शार'.\n१ लाखां परस चड लोकसंख्या आशिल्लें सगळ्यांत लागींचें BELGAUM हें शार १८१ किमी अंतराचेर आसा. ५ लाखां परस चड लोकसंख्या आशिल्लें सगळ्यांत लागींचें PUNE हें शार ४७८ किमी अंतराचेर आसा. रेल्व स्टेशन २२ किमी अंतराचेर TIVIM हांगां आसा.\nपावस (मिमी.): ३०९६.९७\nएकूण साक्षर लोकसंख्या: ६७०१\nसाक्षर पुरुश लोकसंख्या: ३६३७ (८२.८१%)\nसाक्षर स्त्री लोकसंख्या: ३०६४ (७४.५९%)\nशारांत उकती आनी बंद गटारवेवस्था आसा. ल्हान धरणांतल्यान उदकापुरवण जाता. शाराक शुध्दीकरण केल्ल्या नळाच्या उदकाची पुरवण जाता. उदका पुरवणेची तांक 2200 किलो लिटर आसा.\nसगळ्यांत लागीं आग पालोवपाची सुविधा MAPUSA (११ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं अ‍ॅलोपॅथी रुग्णालय १२ किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं पर्यायी वैजकी रुग्णालय ४२ किमी हांगां आसा. शारांत १ दवाखानो आसा. शारांत १ कुटूंब कल्याण केंद्र आसा. शारांत १ प्रसूती आनी बालकल्याण केंद्र आसा. सगळ्यांत लागीं प्रसूती केंद्र १२ किमी हांगां आसा. शारांत १ क्षयरोग उपचार केंद्र आसा. सगळ्यांत लागीं रुग्णालय ० किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं पशुवैजकी रुग्णालय १२ किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं फिरतो दवाखानो ० किमी हांगां आसा. सगळ्यांत लागीं हेर वैजकीय सुविधा ६ किमी हांगां आसा. शारांत २ खाजगी बाह्यरुग्ण वैजकी सुविधा आसा. शारांत १ खाजगी निवासी आनी बाह्यरुग्ण वैजकीय सुविधा आसा.\nशारांत ६ खाजगी वखदां दुकान आसा.\nशारांत ४ शासकीय प्राथमिक शाळा आसा. शारांत २ खाजगी प्राथमिक शाळा आसा.\nशारांत १ खाजगी कनिश्ठ माध्यमिक शाळा आसा.\nशारांत १ खाजगी माध्यमिक शाळा आसा.\nशारांत १ खाजगी उच्च माध्यमिक शाळा आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय (फक्त वाणिज्य) MAPUSA (११ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय (कला आणी शास्त्र) PANAJI (१४ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय (कला आणी वाणिज्य) PERNEM RURAL (२८ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं "खाजगी पदवी महाविद्यालय (कला, शास्त्र आणी वाणिज्य)" MAPUSA (१२ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय- विधी PANAJI (१४ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय पदवी महाविद्यालय- विद्यापीठ PANAJI (१८ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी पदवी महाविद्यालय - हेर MAPUSA (१२ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय वैजकी महाविद्यालय BAMBOLIM (CT) (१८ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालय BANDORA C T (४२ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय वैवस्थापन संस्था PENHA DE FRANCA (CT) (१० किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय पॉलिटेक्निक PANAJI (१२ किमी) हांगां आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय वेवसायीक प्रशिक्षण शाळा MAPUSA (१२ किमी) हांगां आसा.\nशारांत २ शासकीय अनौपचारीक प्रशिक्षणकेंद्र आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय अपंगां खातीर खाशेली शाळा PENHA DE FRANCA C T (११ किमी) हांगां आसा.\nशारांत १ खाजगी अऩाथाश्रम आसा.\nसगळ्यांत लागीं नोकरी करपी स्त्रियांचें सरकारी निवास (हॉस्टेल) PENHA DE FRANCA C T (१० किमी) हांगां आसा.\nशारांत १ शासकीय वृद्धाश्रम आसा.\nशारांत १ खाजगी खेळांगण आसा.\nसगळ्यांत लागीं खाजगी चित्रपटगृह MAPUSA (१२ किमी) हांगां आसा.\nशारांत ३ खाजगी सभाघर आसा.\nसगळ्यांत लागीं शासकीय भौशीक ग्रंथालय MAPUSA (१२ किमी) हांगां आसा.\nकांदोळी ह्या शारांत मुखा वयल्या वस्तूंचें उत्पादन जाता ( म्हत्वाच्या देंवत्या अनुक्रमान): IRON GRILLS,ICE\nशारांत २ राष्ट्रीय बँक आसा. शारांत २ खाजगी वेपार बँक आसा.\nशारांत २ बिगर शेतकी रीण संस्था आसा.\n↑ candolim,english wikipedia\n"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=कांदोळे&oldid=177819" चे कडल्यान परतून मेळयलें\nबार्देस तालुका / Bardez Taluka\nहें पान शेवटीं 27 जानेवारी 2019 दिसा, 12:21 वोरांचोर बदलेलें.
8	विड्याचें पान - विकिपीडिया\nविड्याचें पान वा खावचें पान हे तशें सगल्यांक वळखीचे. संस्कृतांत ताका नागवेल्ले वा तांबूल हें नांव आसा. गांवगिरया वाठारांत परसांत आशिल्लो आंबो, म्हशींग वा हेर झाडांचेर ही वेल चडयल्ली दिश्टी पडटा. आदल्या काळार हीं पानां सगल्या घरांनी खावप जातालीं. तीं पानां सुपारी-चुन्या वांगडा खातात. ल्हवू ल्हवू तातूंत 'चुरो'/ तंबाकू घालून खावपाक लागले. आतां तंबाकू हो भलायकेक केन्नाय घातकूच. पूण पान मात भलायकेचें रक्षण करता. म्हण फकत पानांचो वापर करपूच योग्य. धर्मीक विधींत ह्या पान-विड्याक म्हत्व लाबलां.\nआयुर्वेदांत लेगीत ताका बरेंच म्हत्व दिलां. पान हें पचन करपाक मजत करता म्हूण जेवले उपरांत पान खावप बरें. पूण दीसभर पान तोंडांत घोळयत रावप हें अजिबात बरें न्हय. दरेक गजालीचो वापर बेतान जालो जाल्यारूच ताचो फायदो मेळटा. ही गजाल सदांच लक्षांत दवरपाक जाय.\nपान खाल्यार काळजाची प्रक्रिया सुरळीत चलता. हेच खातीर कांय कितें, आतांचे तुळेन पयलीं तेंपार काळजाच्या दुयेंसांचें प्रमाण बरेंच उणें आसलें. कारण विड्याचें पान तांच्या काळजाची भलायकी सांबाळटालें. इतलें म्हत्व ह्या पानांक निश्चीत आसा. आतां संशोधनांत हेंच दिसून आयलां की पानान मिथानिन आनी ल्युसिन हीं अॅमिनो अॅसिड आसतात, जीं काळजाची भलायकी तिगोवन दवरपाक खुबूच मजत करतात.\nविड्याचें पान गरम गुणाचें आसता. ह्या कारणाक लागून ल्हान भुरगीं तशेंच जाणट्यांच्या श्वासाच्या विकाराचेर तें भोंवच उपेगी थारता. हड्ड्यांत कफ भरला आसत जाल्यार पानांच्यो शिरो काडून ताचो रस काडचो आनी त्या रसांत साखर घालून तो घेवचो.तशेंच पानां तीळ तेलांत गरम करून हड्ड्यार आनी कुशीर दोनूय वटेन दवरचीं. हातूंत कफ सुटपाक मदत जाता. ल्हान भुरग्यांक पानांच्या रसांत वा पानात खडीसाखर घालून मदीं-मदीं चाबडावंक दिवची. जेणेकरून कफ हळू-हळू पातळ जावन सुटपाक लागतलो. वयल्या वयर थंडी जाता तांच्यानी हाचो मुजरत वापर करचो. ल्हान भुरग्यांक संडास जायना अश्या वेळार पानांचो नांजूक देंठ वा मदली शीर एण्डेलात बुडोवन तो गुदभागार दवरचो वा हळू-हळू फिरोवंचो. रोकडोच मळ भायर येता.\nविकृत कफाक लागून मेदविकृती जाता. अशा लोकांक काळजाक धोको उप्रासता तांच्यानी मदीं-मदीं पानाचो आस्वाद घेवं येता. मेद वा कॉलेस्टॉल उणांवपाक बरीच मदत करता. अशा तरेन काळजाच्या दुयेंसापासून वाटावपाक मदत जाता.\nजांच्या तोंडाक वास मारता अशांनी खावंच्या पानांचो वापर करूं येता. पूण तात्पुरतो उपाय म्हूण खावंच्या पाना वांगडा थोडिसो चिमुटीभर कापूर, साकर घालून पान खालें जाल्यार तोंडाक वास मारपाचो उणो जातलो.\nमनशाच्या खंयच्याय भागाक सूज आयल्यार विड्याचें पान थोडें वांटून ताची पोल्टीस सुजेर बांदतात. तशेंच बारीक जीव, विखारी जीव चाबून तो भाग तांबडो जावन सुजल्यार त्या भागार ह्या पानांचो रोस वोळ्ळ्यार वीख बादेचो धोको उणो जाता. अशे तरेन ह्या पानांचो विखाराचेर उपयोग जाता. इतलेंच न्हय तर घाव्यार हाचो कल्क वा बारीक वांटण हळद घालून मातशें गरम करून लायल्यार वा बांदल्यार घाव्यांतले जंतू मरून थंयसरलें रगत बेगीन घोळटा आनी घावो बेगीन पेखपाक मजत जाता. हें पान सदांच खायत जाल्यार आनी तें मातशें पिकिल्लें आसल्यार कुडीतले बळ वाडवपाक मजत जाता. आनी अशत्त्कपणान कमी जाता.\n"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=विड्याचें_पान&oldid=202335" चे कडल्यान परतून मेळयलें\nहें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 13:27 वोरांचोर बदलेलें.
9	Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/550 - Wikisource\nPage:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/550\nकोलो: वर्गीकरण- संघ (phylum): रज्जुमान (Chordata), उपसंघ: पृष्ठवंशी (Vertebrata), वर्ग: स्तनिवर्ग (Mammalia), उपवर्ग: येरिया, अववर्ग: युथेरिया, गण: कार्निव्होरा, कूळ: कॅनिडे, प्रजाती: व्हुल्पीस (Vaulpes) जाती: बेंगालेसिस (Bengal Fox).\nकोल्याचें शास्त्रीय नांव ‘कॅनिस ऑरियस’ अशें आसा. कोल्यांच्यो विंगड विंगड जाती आसात. तांचे प्रकार अशे:\nV. Corsal (Corsal Fox): ल्हान कोलो. कात हळडुवी पुडीकोराची वा तांबडी पुडीकोराची. राबितो- पूर्व यूरेशिया.\nV.Cana (Hoaly Fox): ६० सेंमी. लांबायेची युरोपियन जात, कात वयर करडी पूण सकयल धवी.\nV. Macrotis (Kit Fox) वा V.Velox (Plains Kit Fox): व्हडल्या कानांचो, करडो, हळडुवो, तपकिरी आनी धवो रंग आशिल्लो काळ्या शेंपडेचो कोलो.राबितो: उत्तर अमेरिका.\nV.Pallida (Pale Fox वा Desert Fox): हळडुवो पुडीकोराचो कोलो. राबितो: उत्तर आफ्रिका.\nV. Rupelli (Rapell’s Fox): व्हडल्या कानांचो, करड्या रंगाचो कोलो. राबितो: उत्तर आफ्रिका आनी नैर्ऋत्य आशिया.\nV. Ferrilata (Tibetan Sand Fox):ल्हान कानांचो, ल्हान शेंपडेचो हळडुवो कोलो. राबितो: तिबेट, नेपाळ.\nकोलो सादारणसो मध्यम आकाराच्या सुण्याभशेन दिसता. कोल्याक लांब उबे कान, मोटवे पांय आनी नाजूक ल्हान सोंड आसता.\nव्हडले, लांब केंस आशिल्ली कात, मोव, सोबीत धवी शेंपडी, काळे कान काळे पांय आशिल्लो कोलो उत्तर अमेरिकेंत दिसून येता. लांबाय सुमार ९०-१०५ सेंमी. शेंपडी: सुमार ३५-४० सेंमी. वजन: ७ किग्रॅ. हो कोलो चडसो शेतांच्या मळार वा रानांनी दिसून येता. कोले चड करून हुंदीर, सोंशे, तांतया, फळां, सुकणीं, कोंबयो आनी मांस खातात. ऊंसाच्या पिकाचें कोलो बरेंच लुकसाण करतात. तो विंचू, पाली, जीव-जंतू लेगीत खाता. दर्यादेगेवेल्या भागांतले कोले नुस्तीं, कुल्ल्यो खातात.\nशिंयांच्या दिसांनी कोले माजार योतात. ५१ दिसांच्या गाभअवधीउपरांत मादी ५-१० पिलांक एके घोलींत वा व्हडल्या पोखरिल्ल्या बिळांत जल्माक घालता. घोलींत ५ सप्तकां मेरेन पिलांचें पालन-पोशण जाता. उपरांत तीं पिलां स्वतंत्र जावन आपली शिकार आपुणूच मेळोवपाक लागतात.\nभारतांत कोल्याच्यो ऑरियस, इंडिकस आनी नेरिया ह्यो प्रजाती आसात. भारतीय कोलो पॅलेस्टाइन, अरबस्तान, श्रीलंका आनी ब्रह्मदेशांत दिसून येता. तो भारतांत हिमालयाच्या मुळासावन कन्याकुमारी मेरेन सगळेकडेन दिसून येता. भारतीय कोल्यांची उंचाय ३८-४३ सेमीं; तकलेसकट शरीराची लांबाय ६०-७५ सेंमी; शेंपडी २०-२७ सेंमी; वजन ८-११ किग्रॅ.; भारतीय कोल्याची शेंपडी आनी कान काळे आसतात. कातीचो रंग भुरकट पुडीकोराचो करडो आसता. हिमालयांतल्या कोल्यांचो रंग गाड हळडुवो आसता.\nकोल्याक कसलेंय हवामान, दमट जंगलां, उक्तीं मळां, वाळवंटां मानवतात. हिमालयांत ३,६५० मी. उंचायेचेर लेगीत तो सांपडटा. चड करून शारां आनी खेडेगांवांच्या लागसार रानांचेर, दोंगरार, शेतजमनींत बिळां करून वा पडंग वास्तूंत घर करून कोलो रावता.\nVulpes Vupelli (Sand Fox वा Desert Fox) ही कोल्याची जात पाकिस्तानच्या नैर्ऋत्य वाठारांत आनी माकारान दर्यादेगेकडल्या वाठारांत दिसून येता. इराण, अफगाणिस्तान, रशीया आनी पाकिस्तानच्या अस्तंती वाठारांतल्या दोंगरांनी Blanford’s fox ही जात दिसून येता. हे जातीच्या कोल्यांपसून दाट आनी मोलादीक फर मेळटा. ताच्या शेंपडेच्या गोंड्यांत धवे आनी काळे केंस आसतात. मनीस कोल्याची शिकार मजेखातीर वा ताचे कातीखातीर करता. वेपारी उत्पादनाखातीर तयार केल्ली Silver Fox जातीच्या कोल्याची चामडी (fur) खूब नामनेक पावल्या.\nकोलो खास करून एकटोच शिकारेक वता. तो निशाचर (nocturnal) आशिल्ल्यान भक्ष्य मेळोवपाखातीर रातचो भायर सरता. गर्मी चड आसल्यार उदक पियेवपाक तो दिसाचो भायर सरता. कोले धांवपांत खूब चपळ आसतात आनी केदेंय व्हडलें अंतर ते वराक सुमार ३० किमी. वेगान धांवन वचूंक शकतात.\nकोले Brucellosis, Leptospirosis आनी Fularemia ह्या रोगजंतूंचो प्रसार करतात. ‘रॅबिज’ हो भिरांकूळ रोग जाल्ल्या कोल्यापसून मनशाक धोको आसता.\nपोशिल्ल्या कोल्यांपसून Silver Fox जातीच्या कोल्यांचे संकरण सगळ्यांत पयलीं प्रिन्स एडवर्ड आयलंड हाणें १८९४ त गुप्ततेन केलें. उपरांत १९३०-१९४० ह्या काळांत तांबड्या रंगाचो नर कोलो आनी तांबड्या-नारिगी रंगीची मादी कोली हांचें संकरण (cross-breeding) करून तयार केल्ली रुप्याचे कातीभशेन आंग आशिल्ली Silver Fox जात खूब लोकप्रिय जाली.\n‘कोलो बुद्दीन भोलो’ अशी एक ओंपार आसा आनी कितल्याशाच कथांनी, लोकांकाणसांनी, खास करून इसाप-नितींत कोल्याचो आस्पाव आसता.\nबरेच कोले एकठांय येवन केन्नाकेन्नाय तिनसांजच्यो कुयो घालतात (रडटात). असल्यो कुयो म्हळ्यार कसल्यातरी दुश्चीन्नाचो संदेश आसता असो समज आसा.\nकोल्हटकर, श्रीपाद कृष्ण: (जल्म: २९ जून १८७१, बुलढाणा-विदर्भ; मरण: १ जून १९३४, पुणे). मराठींतलो नामनेचो नाटककार, विनोदी साहित्यीक आनी समीक्षक. मुळावें शिकप अकोला हांगा जालें. महाविद्यालयीन शिकप पुणे आनी मुंबय हांगा पुराय करून कायद्याची एल्एल्. बी. ही पदवी मेळयली आनी वकिलीचो वेवसाय सुरू केलो.\n१८९३ त, ‘संगीत विक्रमशशिकला’ ह्या नाटकाचेर टिकात्मक बरप करून ताणें आपले साहित्यीक सेवेची सुरवात केली. ‘वीरतनय’ (१८९६) हें ताचें पयलें मराठी नाटक. उपरांत, ताणें ‘मूकनायक’ (१९८७), ‘गुप्तमंजूष’(१९०३), ‘मतिविकार’ (१९०७), ‘प्रेमशोधन’(१९११), ‘वधूपरीक्षा’(१९१४), ‘सहचारिणी’(१९१८), ‘जन्मरहस्य’(१९१८), ‘परिर्वतन’(दुसरी आवृत्ती १९२३), ‘शिवपावित्र्य’(१९२४), ‘श्रमसाफल्य’ (१९२९) आनी ‘मायाविवाह’ (१९२८) हीं बारा नाटकां बरयलीं. हातूंतलीं पयलीं आठ नाटकां रंगमाचयेर आयलीं. ‘साक्षीदार’ हो ताचो पयलो विनोदी लेख १९०२ त, ‘विविधज्ञानविस्तार’ ह्या नेमाळ्यांत उजवाडाक आयली. उपरांत १९१० त, ‘सुदाम्याचे पोहे’ अर्थात ‘अठरा धान्यांचे कडबोळे’ हो विनोदी\nRetrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Page:Konkani_Viswakosh_Vol1.pdf/550&oldid=594307"
10	कामरखण - विकिपीडिया\nथळावें नांव कामरखंड\nलागींचे शार CURCHOREM-CACORA\nक्षेत्रफळ एकूण 7.97\nलोकसंख्या एकूण 793\nलोकसंख्या घनत्व 99\nलोकसंख्या पुरुश 395\nलोकसंख्या स्त्री 398\nलिंग गुणोत्तर 1007\nकामरखण हे दक्षिण गोंय जिल्ह्यातल्या सांगें तालुक्यातलो ७९७ हेक्टर क्षेत्राचो गांव आसून २०११ च्या जनगणनेनुसार ह्या गावात १७३ कुटुंबाचे व पुराय ७९३ लोकसंख्या आसा. हांगा लागीचे शार कुडचड्या-काकोडा १६ किलोमीटर अंतरावर आसा. हांगा ३९५ दादले आनीक ३९८ बायला आसा. हांगा अनुसूचित जातीचे लोक ० आसून अनुसूचित जमातीचे ५५३ लोक आसात. ह्या गावाचो जनगणनेतलो स्थल निर्देशांक ६२६९८२ आसा.\nएकूण साक्षर लोकसंख्या: ५८३\nसाक्षर पुरुश लोकसंख्या: ३१८ (८०.५१%)\nसाक्षर स्त्री लोकसंख्या: २६५ (६६.५८%)\nसगळ्यांत लागीं पूर्व-प्राथमिक शाळा कोडली ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. गांवांत २ शासकीय प्राथमिक शाळा आसा. सगळ्यांत लागीं कनिष्ठ माध्यमिक शाळा शिरोडा ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं माध्यमिक शाळा शिरोडा ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं उच्च माध्यमिक शाळा शिरोडा ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं पदवी महाविद्यालय बांदोडा १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं अभियांत्रिकी महाविद्यालय शिरोडा ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं वैजकी महाविद्यालय बांबोळे १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं वैवस्थापन संस्था मडगांव १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं पॉलिटेक्निक कुडचड्या-काकोडा १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं वेवसायिक प्रशिक्षण शाळा बांदोडा १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं अनौपचारिक प्रशिक्षणकेंद्र मडगांव १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं अपंगांखातीर खाशेली शाळा क्वेला १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा.\nसगळ्यांत लागीं समाजिक आरोग्य केंद्र १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं प्राथमिक आरोग्य केंद्र १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं प्राथमिक आरोग्य उपकेंद्र १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं प्रसूति आनी बालकल्याण केंद्र ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं क्षयरोग उपचार केंद्र १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं अ‍ॅलोपॅथी रुग्णालय १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं पर्यायी वैजकी रुग्णालय ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं दवाखानो ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं पशुवैजकी रुग्णालय १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं कुटुंब कल्याणकेंद्र १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा.\nगांवांत शुद्धीकरण केल्लें नळाचें उदक पुरवण आसा. गांवांत शुद्धीकरण करूंक नशिल्लें उदक पुरवण आसा. गांवांत धापिल्लें बांयचें उदक पुरवण ना. गांवांत उघड्या बांयचें उदक पुरवण आसा. गांवांत हॅन्डपंपचें उदक पुरवण आसा. गांवांत ट्यूबवेलच्या/बोअरवेलाचो उदक पुरवण ना. गांवांत झरीचें उदक पुरवण आसा. गांवांत न्हय/खाजनाचें उदक पुरवण ना. गांवांत तळी/कोंड उदक पुरवण आसा. गांवांत अन्य पद्धतीचे उदक पुरवण ना.\nगांवांत पोस्ट ऑफीस उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं पोस्ट ऑफीस १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत उपपोस्ट ऑफीस उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं उपपोस्ट ऑफीस १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत पोस्ट आनीक तार ऑफीस उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं पोस्ट आनीक तार ऑफीस १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गावाचो पीन कोड ४०३७०३ आसा. गांवांत दूरध्वनी उपलब्ध आसा. गांवांत सार्वजनीक दूरध्वनी केंद्र उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं सार्वजनीक दूरध्वनी केंद्र ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. गांवांत मोबाईल फोन सुवीधा उपलब्ध आसा. गांवांत इंटरनेट सुवीधा उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं इंटरनेट सुवीधा १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत खाजगी कूरियर उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं खाजगी कूरियर १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत शासकीय बस सेवा उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं शासकीय बस सेवा ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. गांवांत खाजगी बस सेवा उपलब्ध आसा. गांवांत रेल्वे स्थानक उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं रेल्वे स्थानक १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत ऑटोरिक्षा व टमटम उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं ऑटोरिक्षा व टमटम १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत टॅक्सी उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं टॅक्सी १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत व्हॅन उपलब्ध आसा. गांवांत ट्रॅक्टर उपलब्ध ना. गांवांत सायकल रिक्षा (पायचाकी) उपलब्ध ना. गांवांत सायकल रिक्षा (यांत्रिक) उपलब्ध ना. गांवांत बैल आनी अन्य जनावरांनी ओढिल्ली गाडी उपलब्ध ना. गांवांत समुद्र/नदी बोट सेवा उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं समुद्र/नदी बोट सेवा १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. राष्ट्रीय महामार्ग गांवाक जोडूंक ना.सगळ्यांत लागीं राष्ट्रीय महामार्ग १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. राज्य महामार्ग गांवाक जोडला. जिल्ल्यातलो मुखेल रस्तो गांवाक जोडूंक ना.सगळ्यांत लागीं जिल्ल्यातलो मुखेल रस्तो ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. जिल्ल्यातलो अन्य रस्तो गांवाक जोडूंक ना.सगळ्यांत लागीं जिल्ल्यातलो अन्य रस्तो ५ किलोमिटरा परस कमी अंतराचेर आसा. सगळ्यांत लागीं कच्चो रस्तो ५ किलोमिटरा परस कमी अंतराचेर आसा.\nगांवांत एटीएम उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं एटीएम १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत वेपाराविशी सावकारी पेडी उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं वेपाराविशी सावकारी पेडी १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत सहकारी सावकारी पेडी उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं सहकारी सावकारी पेडी १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत शेतकी कर्ज संस्था उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं शेतकी कर्ज संस्था १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत स्वयंसहाय्य गट उपलब्ध आसा. गांवांत रेशन मांड उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं रेशन मांड १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत मंडी / कायमचे बाजार उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं मंडी / कायमचे बाजार १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत आठवडयाचो बाजार उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं आठवडयाचो बाजार १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत कृषी उत्पन्न बाजार समिती उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं कृषी उत्पन्न बाजार समिती १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा.\nगांवांत एकात्मिक बाल विकास योजना (पोषण आहार केंद्र) उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं एकात्मिक बाल विकास योजना (पोषण आहार केंद्र) १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत बालवाडी (पोषण आहार केंद्र) उपलब्ध आसा. गांवांत इतर पोषण आहार केंद्र उपलब्ध आसा. गांवांत 'आशा' कर्मचारी उपलब्ध आसा. गांवांत समाज भवन (टीव्ही वेवस्था आशिल्ली/नाशिल्ली) उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं समाज भवन (टीव्ही वेवस्था आशिल्ली/नाशिल्ली) १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत खेळांमळ उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं खेळांमळ ५ ते १० किलोमिटराच्या अंतराचेर आसा. गांवांत खेळ / मनोरंजन केंद्र उपलब्ध आसा. गांवांत चित्रपटगृह / व्हिडिओ केंद्र उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं चित्रपटगृह / व्हिडिओ केंद्र १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत सार्वजनिक पुस्तकालय उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं सार्वजनिक पुस्तकालय १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत सार्वजनिक वाचनालय उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं सार्वजनिक वाचनालय १० किलोमिटर परस चड अंतराचेर आसा. गांवांत खबरेपत्र पुरवण उपलब्ध आसा. गांवांत विधानसभा मतदान केंद्र उपलब्ध आसा. गांवांत जन्म मृत्यु नोंदणी केंद्र उपलब्ध ना.सगळ्यांत लागीं जन्म मृत्यु नोंदणी केंद्र ५ किलोमिटरा परस कमी अंतराचेर आसा.\n२० वरां वीज पुरवण घरगुती कामाखा तीर हुनाळ्यांत (एप्रिल-सप्टेंबर) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण घरगुती कामाखातीर हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-मार्च) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण शेतकामाखातीर हुनाळ्यांत (एप्रिल-सप्टेंबर) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण शेतकामाखातीर हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-मार्च) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण वेपाराविशी कामाखातीर हुनाळ्यांत (एप्रिल-सप्टेंबर) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण वेपाराविशी कामाखातीर हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-मार्च) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण सगळ्यांखातीर हुनाळ्यांत (एप्रिल-सप्टेंबर) दर दीसा उपलब्ध आसा. २० वरां वीज पुरवण सगळ्यांखातीर हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-मार्च) दर दीसा उपलब्ध आसा.\nकामरखंड ह्या गावात जमिनीचो वापर सकयलदिल्ल्याप्रमाण जाता (हेक्टर- क्षेत्रफळ):\nशेतकामा खातीर ना वापरिल्ली जमीन: ८०\nलागवडयोग्य पडीक जमीन: २९९.६\nपिकां सकयली जमीन: ४१७.४\nएकूण कोरड व्हांवपी जमीन: ४००.२\nएकूण बागायत जमीन: १७.२\nबांयो / कूप नलिका: २.४\nकामरखंड ह्या गावांत सकयल दिल्ल्या वस्तूंचें उत्पादन जाता( महत्वाचें सकयल दिल्ल्या प्रमाणें): COCONUTS,BANANA,CASHEW NUTS\n"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=कामरखण&oldid=174603" चे कडल्यान परतून मेळयलें\nहें पान शेवटीं 16 डिसेंबर 2018 दिसा, 11:43 वोरांचोर बदलेलें.
11	सुश्राव्य संगीत - गिरीजासुता! - अगो संयोजक\nगणोबा आमच्या गावात - विनार्च - अनन्या. विनार्च
12	Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/282 - Wikisource\nPage:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/282\nधर्माची दिक्षा दिवपाक लागले. पूण नव्या धर्माची दिक्षा घेतिल्ले नवक्रिस्ती लोक आपली पयलींची परंपराच फुडें चलोवपाक लागले. तेन्ना ह्या लोकांक ख्यास्त भागोवपाक ‘इन्क्विझिशन’ ह्या धर्मीक मंडळाची थापणूक 1229 वर्सा क्रिस्ती धर्मगुरू पोप9वो ग्रेगरी हाणें केली. उपरांत ताणें बिशप आनी आर्चबिशप हांची एक परिशद आपयली आनी तातूंत थाराव संमत केले. हे थाराव म्हळ्यार धर्मीक नमंडळाचे नेम.”\nधर्मीक मंडळाचे नेम मानिनाशिल्ल्यान नास्तिक लोकांक, चेटूक, जादू करपी दादले बायलांक जिवीं जाळपाची वा गोळाक लावपाची ख्यास्त हें धर्मीक न्यायालय दितालें. फुडें इटली, फ्रांस, जर्मनी आनी स्पेन ह्या कॅथोलीक देशांतय हें संस्थेचो शेक सुरू जालो. ह्या देशांतल्या थळाव्या ज्यू लोकांक सक्तीन किरिस्तांव धर्माची दिक्षा दिली. पूण तें जेन्ना किरिस्तांव धर्माचे नेम पाळिनात अशें दिसून आयलें, तेन्ना इन्क्विझिशनचे अधिकारी तांका गोळाक लावपाक लागले. हे भिरांकूळ ख्यास्तीक भिवन जायते ज्यू पोर्तुगालाक धांवले. पूण थंय लेगीत तांकां किरिस्तांव धर्माचे नेम पाळपाखातीर इन्क्विझिशनान सक्ती केली. ह्या सगळ्या धर्मीक अत्याचारांक लागून लाखांनी ज्यू लोक सोंपले. फ्रांस देशांतली नामनेची झुजारी बायल ‘जॉन ऑफ आर्क’ (*) हिका चेटूक आनी जादू करपाचो आरोप दवरून धर्मसमीक्षण सभेन जिवी जाळपाची ख्यास्त फर्मायली. धर्मसमीक्षण सभा अशे तरेन आपल्या हितआड येवपी मनशाक सोंपयताली आनी आपलें व्हडपण गाजयताली.\nपोर्तुगाल आनी इन्क्विझिशन: सन 1521 त दाँ मानियेलाक मरण आयल्या उपरांत, तिसरो दाँ ज्युआंव पोर्तुगालाचो राजा जालो. हो राजा खर धर्मनिश्ठ आसलो. पोर्तुगालाची जनता थळाव्या ज्यू लोकांचो दोन कारणाक लागून दुस्वास करताली. पयलें, क्रिस्तांव मारिल्ल्या काळासावन, किरिस्तांव लोकांक ज्यूविशीं व्देश आसलो. दुसरें, ज्यू वेपार-धंदो करून गिरेस्त जाल्ले. ज्यू लोकांची गिरेस्तकाय राजा जाणा आसलो. अशा वेळार धर्मसमीक्षण सभा (inquisition- इन्क्विझिशन) पोर्तुगालांत स्थापपाविशीं हितसंबंधियांनी राजाचेर चेपण हाडलें. मूळ स्पेनची राजकुंवरी आनी पोर्तुगालची राणी दॉना कातारीन हिणेंय धर्म समीक्षण सभा स्थपपाविशीं आगरो धरलो. तिकाय ज्यू लोकांची तिडक आसली. ह्या विंगडविंगड कारणांक लागून राजान, पोप सातवो क्लेमेंत हाचेकडेन धर्मसमीक्षण सभा नेमपाविशीं बुद्ध घेतली. 17 डिसेंबर 1531 ह्या दिसा पोपान पोर्तुगालांत धर्मसमीक्षण सभा नेमिल्ल्याचें जाहीर केलें. हे धर्मसमीक्षण सभेन उपरांत ज्यू लोकांचेर जबर अत्याचार केलें. ज्यू लोकांनी क्रिस्त धर्म आपणायल्या उपरांत लेगीत ताचेर मानसिक आनी शआरिरीक अत्याचार जाले. तांची संपत्ती सरकारान ताब्यांत घेतली. अशे तरेन पोर्तुगालचे ज्यू देशोधडीक लागले. धर्मसमीक्षण सभेचीं दुश्टपणां तेंगशेर पावलीं, तेन्ना पोप सातवो क्लेमेंत हाका आपली चूक समजली. 17 ऑक्टोबर 1532 दिसा एक फर्मान काडून ताणें धर्मसमीक्षण सभा (इन्क्विझिशन) रद्द केली.7एप्रिल 1533 दिसा एक फर्मान काडून ताणें सगळ्या ज्यू लोकांक रासवळपणान माफ केले, तशेंच नव क्रिस्तींचो छळ करपाचेर बंदी हाडली. कांय दिसा उपरांत पोप क्लेमेंती भायर पडलो आनी तिसरो पॉल पोपाचे गादयेर आयलो. ताणें राजा तिसरो दाँ ज्युआंव हाच्या आगऱ्यावेल्यान 23 मे 1536 ह्या दिसा धर्मसमीक्षण सभेची थापणूक केली. हे सभेन नवक्रिस्ती आनी ज्यू लोकांचेर भयंकर अत्याचार केले.\nगोंय आनी इन्क्विझिशन: सन 1510 त, पोर्तुगेजांनी गोंयांत प्रवेश केलो. त्यावेळार तीस गांव आशिल्लो तिसवाडी तांच्या ताब्यांत आशिल्लो. सन 1542 मेरेन साश्ट आनी बारदेस म्हाल तांणी आपल्या शेकातळा हाडले. तिसवाडी म्हालांत सक्तीचें क्रिस्तीकरण करपाक 1540 त सुरवात जाली. फुडें नवक्रिस्त्यांक धर्माचें शिकप दिलपाच्या निमतान सेंट फ्रांसिस शाव्हियर गोंयांत आयलो, किरिस्तांव धर्माचो प्रसार गोंयांत करप सोपें जावंचें हेखातीर ‘धर्मसमीक्षण सभा’ गोंयांत आसची अशें ताका दिलें. 16 मे 1546 ह्या दिसा ताणें पोर्तुगालचो राजा दाँ ज्युआंव (तिसरो) हाका तेसंबंदी पत्र बरयलें. सेंच शाव्हियर हाची मागणी राजान आयकून घेतली ना, पूण ताच्या मपणाउपरांत पोर्तुगालांत गोंयांतय धर्मसमीक्षण सभा (इन्क्विझिशन) जावंची अशें मत तयार जालें. काळांतरान 1560 वर्सा,गोंयांत धर्मसमीक्षण सभेची थापणूक जाली. आलेक्स दियश फाल्कांव हो धर्मसमीक्षण सभेचो मुखेली जाळवणदार म्हूण गोंयांत आयलो.\nएक फावट किरिस्तांव धर्म आपणायिल्ल्या लोकांनी आपलो धर्म सोडून आपल्या मूळ धर्मांत वचचें न्हय, हो धर्मसमीक्षण सभा गोंयांत स्थापपा फाटलो मुखेल हेत आसलो. तेभायर ही सभा किरिस्तांव धर्माचो कायद्याच्या रुपांत बळयां प्रसार करप ह्या ध्येयान चलताली. इन्क्विझिशनाची सत्ता गोंय जुंवो (तिसवाडी), बारदेस, साश्ट ह्या म्हालांचेर चलली. तांका ‘पोरन्यो काबिजादी’ म्हण्टात. गोंयचे हेर म्हाल पोर्तुगेजांच्या हातांत दोनशीं वर्सां उपरांत आयले. ताका लागून थंयच्या लोकांक इन्क्विझिशनाचो त्रास जालो ना. इन्क्विझिशनाची सत्ता पोर्तुगेज सरकारचे सत्तेपरस बळीश्ट जाली. ज्या मनशाचेर दुबाव घेवं येता ताची चवकशी करचे पारस आर्चबिशप आनी इन्क्विझिशन मुखेली पकड वॉरंट काडपाक शकतालो. ताची संपत्ती जप्त करून ती कोणाकडेनय राखपाक दवरताले. जर दुबावीत मनशाड गुन्यांव सिद्ध जालो तर ती संपत्ती नगरपालिकेक दिताले.\nइ.स. 1770 त मार्केश द पाँबाल हो उदारमतवादी मनीस पोर्तुगालचो प्रधानमंत्री जालो. ताणें इन्क्विझिशनाची वायट कर्तुपां पळोवन 1774 त ताचेर बंदी घाली, तशेंच थंयच्या सगळ्या पंथांच्या मिशनऱ्यांक धांवडावन घाले. ह्या मिशनऱ्यांची संपत्ती सरकारान ताब्यांत घेतली. पाँबालच्या मरणाउपरांत दाँना मारीया ही पोर्तुगालची राणी जाली. सन 1779 त तिणें ‘इन्क्विझिशन’ परतें सुरू केलें. पूण तातूंत आदलो नेट नासलो. सन 1812 त मात ‘इन्क्विझिशन’ सासणाचें बंद केलें.\nइन्क्विझिशनाची बंदखण आरोपीचो छळ करपाचें तशेंच मानसिक आनी शारिरीक त्रास दिवपाचें केंद्र आसलें. हो छळ करपाक खासा उपकरणां तयार केल्लीं. हे बंदखणींत दादल्या-बायलांक नागडीं करून तांच्या कुडींचेर अत्याचार करताले. ताका लागून जे निश्पाप आसले, ते लेगीत गुन्यांव कबूल करपाक लागले. उपरांत अशा गुन्यांवांचें वर्णन करपाखातीर धर्मीक न्यायालय चेपण हाडटालें, पूण तो वा ती गुन्यांवाचें वर्णन करूंक शकनासलें. तेन्ना तांचो आनीकूय छळ जातालो. डॉ. देलाँ ह्या फ्रेंच भोंवडेकारान ह्या छळाचीं वर्णनां सविस्तरपणान बरोवन दवरल्यांत. तो गोंयच्या इन्क्विझिशनाचे बंदखणींत आसलो. ताचें पुस्तक फ्रेंच भाशेंतल्यान 1684 वर्सा उजवाडाक आयले. डॉ. क्लॉडियस बूचनन हो सन 1808 त गोंयांत आसलो. ताचे ‘क्रिश्चन रिसर्चर्स इन इंडिया’ हें पुस्तक लंडनांत उजवाडाक आयलें. तातूंत पोर्तुगेजांच्या गोंयांतल्या इन्क्विझिशनाची माहिती मेळटा. सन 1812 त ताची पांचवी आवृत्ती उजवाडाक आयली. ह्या दोगांकय लागून संवसाराक ‘इन्क्विझिशन’ विशींचें कार्य कळ्ळें.\nगोंयचें इन्क्विझिशन हें गोंयांतल्या कॅथलिक किरिस्तांव संस्कृतायेचें त्या काळांतलें विकृत रूप आसले. तातूंत किरिस्तांव धर्माचें मनीसपण,\nRetrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Page:Konkani_Viswakosh_Vol1.pdf/282&oldid=594092"
13	Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/462 - Wikisource\n1 कॉश्त, चार्लस्‌ फ्रान्सीस द्‌. (चाफ्रा):\n2 कॉश्त, दियोगु फ्रांसिश्कु द्‌.:\n3 कॉश्त, फाबियांव द:\n4 कॉश्त, फेलिसियानु व्हिक्तोर द:\n5 किंग, मार्टिन ल्यूथर:\nकॉश्त, चार्लस्‌ फ्रान्सीस द्‌. (चाफ्रा):\n(जल्म: १० ऑक्टोबर १९३१, रूजायां- मंगळूर).\nकोंकणीतलो एक म्हालगडो बरोवपी, पत्रकार आनी समाजसेवक. ताका लोक चाफ्रा, ह्या नांवानूच चड वळखतात. ताचो बापूय मार्सेल द कॉश्त हो एक थवय आशिल्लो. ताणें आपलें प्राथमिक शिक्षण मंगळुरच्या कास्सियां हांगासल्ल्या सेंट जॉन द बाप्टिस्ट शाळेंत घेतलें. उपरांत मीलाग्र हायस्कूलांत १८४८ वर्सा ताणें फुडलें शिकप पुराय केलें. भुरगेपणासावनच ताका वाचपाची खूब आवड आशिल्ली.\nसुर्वेच्या काळांत ताणें वि. जे. पी. सालदान हाणें संपादन केल्ल्या ‘पैणारी’ ह्या पत्राचेर बरोवपाक सुरवात केली. ताणें कविता, कथा, लेख, एकांकी, नाटक आदी साहित्यप्रकार केळयल्यात. तो एक बर्यां तलो नाटककार जावन आस, ताच्या नाटकांचे प्रयोग गोंय, मंगळूर, मुंबय तशेंच आखाती देशांनीय जैतिवंत थारल्यात. ताच्या नाटकांनी काव्य आसता. ताणें बरयल्ली नाटकां अशीं: ‘सोबीत संवसार’ (१९५५), ‘आंकवार मेस्त्री’ (१९५७), ‘भांगर मनीस’, ‘विशेंतिचे भाव’, ‘नोर्जी नुतेल’, ‘टोमॅटो’, मांकडाचो पाय’, ‘दोरो’, ‘सात जीव’, ‘कुंवाळ्यांची वाल’, ‘हांडो उटला’, ‘बोचो बंद’, ‘देव पळेत आसा’ आनी ‘मासो’. तो एक खडेगांठ पत्रकार आसा. कन्नड लिपिंतल्या कोंकणी नेमाळ्यांनी ताची एक खाशेली सुवात आसा. ‘जाग माग’ (१९५६), ‘पैणारी’ (१९५९), ‘विशाल-कोंकण’, ‘उदेव’ ह्या पत्रांचो तो संपादक आशिल्लो. सद्या तो ‘जिवित’ ह्या पत्राचो संपादक जावन आसा.\nताचें कोंकणी बरप कन्नड लिपींतूच चड उजवाडाक आयलां. ताचीं कन्नड लिपींत ‘मेल्ले’ (कथा-१९४९), ‘पैणार्यांोचो इश्ट’ (चरित्र-१९५४), ‘तर्ने तर्ने मोर्ने’ (नाटक-१९७३) आनी ‘सुणें माजर हांसता’ (एकांकी-१९७७) अशीं पुस्तकां उजवाडाक आयल्यांत. हालींच्या काळांत ताणें राष्ट्रमत, सुनापरान्त, कुळागर ह्या नेमाळ्यांनी देवनागरींत बरप केलां. ‘सुणे माजर हांसता’, ‘तर्ने तर्ने मोर्ने’ आनी ‘सोंश्याचे कान’ हीं ताचीं कन्नड लिपींतलीं पुस्तकां नागरी लिपींत आयल्यांत.\n१९८७ वर्सा सांखळे हांगा जाल्या णव्या अखिल भारतीय लेखक संमेलनाचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. मंगळुराक कोंकणी भाशा मंडळाची थापणूक करपाचो मान ताका फाव जाता. ताच्या १९८६-८८ वर्सा उजवाडाक आयिल्ल्या ‘सोंश्याचे कान’ ह्या कविता झेल्याक ताचे मोलादीक साहित्य सेवेखातीर १९८९ वर्साचो साहित्य अकादमीचो पुरस्कार फाव जाला.\nताचे कवितेंत आनी नाटकांत समाजांतलीं उणीं, उपहास, मनीसजीणेंतले दोश आनी व्यंग दिसून येता. ताच्या कवितांचेर आदारिल्ली ‘मांड सोभाण’ ह्यो कॅसेटी आयल्यात.\nकॉश्त, दियोगु फ्रांसिश्कु द्‌.:\n(जल्म: १८५७, माजोड्डें; मरण: ? )\nक्रिस्ती धर्म फुडारी. गोयांत राशोल ह्या वाठारांत आपलें धर्मीक शिक्ष्ण घेतकच तो रोम शारांत गेलो. थंय ताणें धर्मशास्त्र ह्या विशयांत डॉक्टरेट पदवी मेळयली. तेचपरी १८९२ वर्सा धर्मीक कायद्याचें शिक्षण घेतलें. ताका आंगोलाचो बिशप ही पदवी दिवंक केल्ली. पूण ताणें ताका न्हयकार दिलो.\nकॉश्त, फाबियांव द:\n(जल्म: २० जानेवारी १९२८, झांजीबार – आफ्रिका)\nगोंयचो सुटके झुजारी. ताणें इन्टर आर्ट्स मेरेन शिकप केलें. १९५४ वर्सा जून म्हयन्यांत पोलिसांनी ताका धरलो, खूब त्रास दिलो आनी मागीर कांयच पुराचो मेळ्ळो ना म्हूण सोडून दिलो. ६ एप्रिल १९५५ दिसा ताणें एकवीस सत्याग्रहींचो पंगड घेवन मडगांव नगरपालिकेलागीं सत्याग्रह केलो. तेन्ना ताका पोलिसांनी धरलो आनी खूब मार दिलो. उपरांत १५ दिस ताका एकांतवासांत दवरलो. सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराखातीर भारत सरकारान ताचो भोवमान केलो. साश्टी तालुक्यांतल्या काँग्रेस समितीचो तो अध्यक्ष म्हूण वेंचून आयलो.\nकॉश्त, फेलिसियानु व्हिक्तोर द:\n(जल्म: ? १८६४, वारकें; मरण: ? १९२७)\nगोंयकार क्रिस्ती धर्म फुडारी. पिलार वाठारांतले पिलार संस्थेचो तो वांगडी आशिल्लो. हल्याळ, कुमठा, होन्नावर, चंदावर आनी उत्तर कॅनरा ह्या वाठारांचो तो पॅरिश पाद्री आशिल्लो. ह्या वाठारांत ताणें कांय धर्मीक सुदारणा केल्ल्यो आसात.\nकिंग, मार्टिन ल्यूथर:\n(जल्म: १५ जानेवारी १९२९, ॲटलांटा -द. अमेरिका; मरण: ४ एप्रिल १९६८, मेम्फिस)\nअमेरिकेंतल्या वर्णविरोधी चळवळीचो नामनेचो निग्रो फुडारी.\nबातिस्मा वेळार ताचें नांव ‘मायकल’ दवरिल्लें. ताचो बापूय बॅप्टिस्ट संप्रदायचो पाद्री आसलो. स वर्सांचे पिरायेचेर काळो-गोरो ह्या वर्णभेदाविशीं ताका जाण आयिल्ली. ह्या पिरायेचेर ताका वर्णभेदाचो एक वायट अणभव आयलो, तेन्ना ताच्या बापायन ताका प्रोटेस्टंट पंथाचो संस्थापक मार्टिन ल्यूथर हाचे जीणेची काणी सांगली आनी म्हळें, “आयच्यान तुजें आनी म्हजें नांव मार्टिन ल्यूथर किंग आसतलें.” ह्याच नांवान तो फुडें संवसारांत नामनेक पावलो. तशेंच हेंच नांव ताका जीणभर प्रेरणास्थान जावन उरलें. वयाच्या पंदराव्या वर्सा ताणें डेविड थोरो ह्या लेखकालें ‘सविनय अवज्ञा’ हें पुस्तक वाचलें. ह्या पुस्तकाचोय ताचेर व्हड प्रभाव पडलो. महात्मा गांधीच्या अहिंसा आनी निशस्त्र प्रतिकार ह्या तत्वांचेर ताची खर श्रध्दा आसली.\n१९४८ त, वयाच्या एकुणिसाव्या वर्सा मोरहाऊस महाविद्यालयांतल्यान तो पदवीधर जालो. उपरांत तीन वर्सांनी थिऑलॉजिकल सेमिनरीची ताणें पदवी घेतली. १९५५ त, बॉस्टन विद्यापीठान डॉक्टरेट दिवन ताचो भोवमान केलो.\nबॉस्टन हांगा शिकतासतना ताची कोरेटा स्कॉट हे चलयेकडेन वळख जाली. उपरांत तीं लग्न जालीं.\nलग्नांउपरांत आलाबाला राज्यांतल्या माँटगोमरी नांवाच्या शारांत मार्टिन किंग पाद्री जालो. ह्या राज्यांत काळ्या लोकांविशीं खूब घृणा आसली. निग्रो लोकांक मारप, तांकां अपमानीत करप अश्यो घडणुको सदांच घडटाल्यो. एक फावट एक निग्रो बायल, बसींत गोर्याो मनशांखातीर राखून दवरिल्ल्या जाग्यार बसली. पूण तिचे हे चुकीखातीर तिका धा डॉलरांचो दंड भरचो पडलो. हे घडणुकेक लागून किंगाक खूब\nRetrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Page:Konkani_Viswakosh_Vol1.pdf/462&oldid=594217"
14	कोंकणी अकादेमीच्या उपाध्यक्षपदाचेर कांता गावडे - Goenkaar\nHome गोंय कोंकणी अकादेमीच्या उपाध्यक्षपदाचेर कांता गावडे\nनामनेचे लोककलावंत आनी लोककलांचे अभ्यासक कांता गावडे हांची गोवा कोंकणी अकादेमीच्या उपाध्यक्षपदाचेर आज निवड जाली. पाटो हांगाच्या गोवा कोंकणी अकादेमीच्या मुख्यालयांत जाल्ले उपाध्यक्षपदाचे वेंचणुकेंत कांता गावडे हांकां वट्ट 25 सदस्यांमदले 13 जाल्यार ज्येष्ठ पत्रकार आनी कवी संजीव वेरेंकार हांकां स मतां मेळ्ळीं. स सदस्य हाजीर रावंक नात.\nफाटल्या अडेज दसकां सावन चड काळ कोंकणी चळवळींत सक्रिय आशिल्ले कांता गावडे हे लोककलांचे अभ्यासक म्हणून नामनेक आसाता. वेंचणुकेच्या निकाला उपरांत अकादेमीचे अध्यक्ष, ज्येष्ठ साहित्यिक अरुण साखरदांडे आनी सचिव उपासना माजगांवकर हाणी कांता गावडे हांचें अकादेमीचे वतीन अभिनंदन केलें.\nआपले हे निवडीविशीं ‘गोंयकार’ वांगडा उलयतना ताणी सांगलें, गोंयची राजभास आशिल्ले कोंकणीची सेवा करपाची संद ह्या निमतान म्हाका दिल्ले खातीर सगळ्या सहकाऱ्यांचो हांव आङारी आसां. ह्या म्हज्या उपाध्यक्षपदाच्या कार्यकाळांत कोंकणी साहित्य आनी लोकवेद हांचे खातीर सक्रीयपणान कांय म्हत्वाचे उपक्रम म्हजे तकलेंत घोळटात. सगळ्यांच्या सहकार्यान ह्या उपक्रमांक दिशा दिवपाचे यत्न करतलो. हांव स्वत: लोककलाकार आसां, म्हज्या आजवेरच्या कामाचो अणभव ह्यामुखार अकादेमी खातीन दिवन कोंकणीच्या उज्वल फुडारा खातीर सदांच कार्यरत रावतलों.
15	भांगरभूंय » बाबा मोगाचे…..\nबाबांची क्रेझ मात्तूय उणी जावंक ना. भक्तांचो आंकडोय देवंक ना. धर्मा कडेन जोडिल्ल्यान ह्या बाबां आड कोण सट करून उतरूय काडिनात.\nगोंयकारांचो बाबाचेर काळजा सावन मोग. मागीर तो शिवोलेचो बाबा आसूं, शिरसयचो वा आनीक खंयचो. वादळ, वारें आयलें, भूंयकाप जालो तरी लोक कायम ताचे फाटल्यान रावतात आनी तोय तांच्या. मात बाबा सदांच रेक्त आसता अशें ना. आपूण देवमनीस मानता आसलो तरी ताच्याय हातांतल्यान चूक जाता. केन्ना गुन्यांवूय. शिवोलेच्या बाबा आड पुलिशेंत कागाळ जाल्या. तो हिंदूंचें धर्मांतर करून तांकां ख्रिश्चन (बिलीव्हर्स) धर्मांत व्हरता, ते खातीर अर्थीक हांयस दाखयता, असो आरोप जाला. हो बाबा, उदक काय खोबरेल तेल लावन लोकांक भिरांकूळ दुयेंसां पसून मुक्त करता. स्वता मात हाॅस्पिटलांत वचून अॅलोपथी उपचार घेतात, अशें विरोधक उलयतात. शिरसयच्या बाबाची उपचार पद्दत कसली ती लोकांक हालींच कळ्ळी. ताणें कुंडली दोश पयस करपाक 13 वर्सां पिरायेचे चलयेचे बलात्कार केला, अशें वैजकी तपासांत सिद्ध जालां. तोय बी ते चलयेचे आवय सामकार. आतां ताका आदलें कांयच याद जायना आसतलें. पुलीस म्हणटात, तो कांय उलयना. आंगांत भार आसतना आपल्या हातांतल्यान हें कृत्य घडलें, अशें फाल्यां तो सांगीतूय बी. नेमको कोणाचो भार येता, तें सांगून भक्तांच्यो भावना दुखयना जाल्यार पुरो. कारण ह्या शिरसयच्या बाबाचे भक्त खूब. चडश्यो बायलो. सूर्य उदेंवचे पयलीं ताचें देवस्पण सुरू जातालें, तें सूर्य पलतडी वतकच शांत जातालें, खंय. मात हो बाबा, स्वता मात अशांतूच उरतालो. तें ताणें कृतीन दाखोवन दिलें. भक्तांच्यो अडचणी सोडयता सोडयता तो स्वताच अडचणींत सांपडलो. तशें जातलें हें ताका घडये पयलीं कळूंक ना आसतलें. आतां देवस्पण न्हय, तर कायदो ताचो फुडार थारायतलो.\nहालींच ह्याच स्तंभांत बरयिल्लें प्रमाण, भलायकेची कसलीय समस्या आयली काय मनीस सगल्या उपायां वांगडा देवस्पणूय करता. चड करून अंधविस्वास हे व्याख्येंत बसतां तसलें. शिवोले वा शिरसयच्या बाबा कडेन जाताली ती चडशी गर्दी ह्याच गटांतली. शिवोलेचें सगलें हायटेक. आॅनलायन, युट्यूब चॅनलाचेर बी. थंय कितें चलता, तातूंतलें चडशें भौसाक खबर आशिल्लें. मात, शिरसयचें घाडयेंपण पारंपरिक पद्दतीचें. भक्त सोडल्यार हेरांक ताची सुलूस लागूंक ना. पूण कांय गजाली लोकांच्या कानार गेल्यात ते प्रमाण थंय कुंडलींतले दोश पयस करपाक दादले, बायलो वताल्यो. हो बाबा प्रवचनूय दितालो. ताचे पयलीं जात्रा, काले, फेस्तांनी खेळणीं विकतालो. अध्यात्म म्हणल्यार ताका खेळणेंच दिसलें आसतलें. चलये वांगडा ताणें जें कितें केलें, ताचें समर्थन जावंक शकना. ताची ही सदचीच देवस्पणाची पद्दत काय ह्या गुन्यांवा फाटल्या आनीक कितें लिपलां, ताची पुलीस चवकशी करतलेच. ताचे पयलीं बाबाचो वायट अणभव आयिल्ल्या चलयां, बायलांनी आतां मुखार येवन पुलिसांक सहकार्य करपाची गरज आसा.\nआमच्या देशांत बुवा, बाबागिरीक मरण ना. कांय बाबा तर पयशांचे राशींत लोळटात, दासी- सेवेकरी सरभोंवतणी घुटमळटात…. थोडे कारागृहांतूय पावल्यात. कितेंय आसलें तरी बाबांची क्रेझ मात्तूय उणी जावंक ना. भक्तांचो आंकडोय देवंक ना. धर्मा कडेन जोडिल्ल्यान ह्या बाबां आड कोण सट करून उतरूय काडिनात. तांकां उतरांनी उजरावपाचे असल्यो शिरसय सारक्यो घडणूक घडटकचूच. कारण तेन्ना भावना दुखपी लोक आपल्या बाबाच्यो करण्यो पळोवन घुंवळिल्ले आसतात.\n‘नवसें कन्यापुत्र होती । तरि कां करणें लागे पती’, अशें संत तुकाराम बुवान म्हणलां. 17 व्या शेंकड्यांतलो हो विचार. पूण, संवसार 21 व्या शेंकड्यांत पावलो तरी आमी अंधश्रद्धेक वेंग मारून रावल्यात. अडचणीं, समस्या सगल्यांकूच येतात. देवस्पण करूंकूच जाय जाल्यार धर्मीक थळाचेर वच्चें, स्वताच्या देवाक, कुळदेवाक होरावचें. देव देव करचो, पूण श्रद्धेन. अंतस्कर्णांत अंधश्रद्धा दवरून न्हय. देवस्पणाक लागून दुसऱ्यांक आनी स्वताक कसलेंच अर्थिक, शारिरीक, मानसिक त्रास, लुकसाण जावचें ना हाचीय जतनाय घेवची.
16	Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/665 - Wikisource\nPage:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/665\nचंद्रपूरच्या राजाचेर घुरी घालून ‘राहू चंद्राक जसो गिळटा तशें चंद्रपूर गिळ्ळें’ अशें एका दानपत्रांत म्हळां. ह्याच दानपत्रावयल्यान शिलाहार आनी चंद्रपूरच्या राजांचे बरेपणाचे संबंद आशिल्ले आनी शिलाहारांनी तांकां तांच्या दुस्मानाआड बरेच खेप पालव दिल्ल्याचें दिसून येता. अशें आसतना भीम हाका चंद्रपूर जिखून घेवचें पडलें, हाचें कारण प्रो. मोरायस हाणें दिलां. चंद्रपूरच्या राजान राष्ट्रकूटांची सत्ता पयस करून ‘महामंडलेश्वर’ जावपाचो यत्न केला आसूंये (शिलाहारांप्रमाण तेय राष्ट्रकूटांचे मांडलिक आशिल्ले) आनी ताका लागून भीम हाणें राष्ट्रकूटांखातीर तांचेर घुरी घाली, अशें प्रो. मोरायस हाचें मत आसा.\nहे चंद्रपूरचे राजा म्हळ्यार गोंयचे कदंब. विक्रमादित्य चालुक्यान जरी वनवासीच्या कदंबांचें राज्य नश्ट केलें तरी कदंब पुरायपणान भूंयभरवण जाले नात. गोंयांत चांदर (चंद्रपूर) हांगा ताचें ल्हानशें संस्थान आशिल्लें.\nशिलाहारांचो निमाणो राजा रट्टराज (इ.स. ९९५) हाची इ.स. १००८ उपरांतची म्हायती मेळना. ताच्या काळांत ‘तैलप’ चालुक्यान राष्ट्रकूटांचो पराभव करून अस्तंत चालुक्याच्या घराण्यांची सत्ता सादारणपणान दोनशीं वर्सांनी पर्थून हाडली. ह्या वाठारांत ताका कदंबाचो पालव मेळ्ळा आसूंये. ताणें शष्टदेव कदंब हाका ‘महामंडलेश्वर’ हाचो दर्जो दिल्लो. रट्टराजान मांडलिकपण आपणायल्लें पूण तें बळ्यां, अशें डॉ. आळतेकराचें मत आसा. रट्टराज हाचेर ठाण्याच्या शिलाहारांनी घुरी घालून दक्षिण कोंकण आपले सत्तेखाला हाडलें. ह्या झुजाचो फायदो घेवन दुर्बळ जाल्ल्या शिलाहारांचेर घुरी घालून शष्टदेव कदंब हाणें पुराय कोंकण आपले सत्तेखाल हाडलो.\nगोंयचो कदंब: गोंयांत चंद्रपूर हांगा आशिल्ल्या कदंब वंशावळींतलीं सुर्वेचीं चार नांवां कंटकाचार्य, नागवर्मा, गुहल्लदेव पयलो आनी चतुर्भुज ऊर्फ पयलो शष्टदेव अशीं आसात. उपरांत गुहल्लदेव दुसरो (इ.स. ९८० – १००५) हाणें गोंयच्या कदंब राजवंशाची थापणूक केली अशें मानतात. ताणें हेर राजांक दिल्ल्याचो उल्लेख मेळटा. ताचो गोपकपट्टण बंदराचेर मधुमोड (महमूद) नांवाच्या गिरेस्त अरबी वेपार्‍यान भोवमान केल्लो, अशें जयकेशीन पयलो हाच्या इ.स. १०५३ तल्या तांब्यापट्यावयल्यान समजता. अरब वेपारी गोंयांत राबीतो करून आशिल्ल्याचो उल्लेख सगळ्यांत पयलीं ह्याच ताम्रपटांत जाला. ह्या काळांत चंद्रपूर सोडून गोंयच्या सगळ्या वाठारांचेर दक्षिण शिलाहारांचो शेक चलतालो.\nदुसरो शष्टदेव (इ.स. १००५ – १०५०) हाच्या इ.स. १०३८ तल्या तांब्यापट्यावयल्यान ताणें दक्षिण आनी उत्तर शिलाहारांचेर जैत मेळोवन ९०० गांवांचें पुराय कोंकण आपले सत्तेखाला हाडिल्ल्याचो उल्लेख आसा. उत्तर शिलाहारांनी ताचें मांडलिकपण आपणावन आपली राजधानी ‘कवडीव्दीप’ हांगा हालयली.\nशष्टदेव हाचो पूत पयलो जयकेशीन हो ह्या घराण्यांतलो पराक्रमी राजा. ताणें अस्तंत दर्यादेगेवयल्या गोपकपट्टण बंदराचें म्हत्व मतींत दवरून आपली राजधानी चंद्रपूरसावन थंय हाडली. ताचेपयलीं गोवापुरी (गोपकपट्टण) ह्या शाराक पापनाशिनी अशें म्हण्टाले.\nहे राजधानीचो कारभार ताणें सदन ह्या अरब वेपार्‍याकडेन सोंपयलो. तो मधुमोड ह्या अरबी वेपार्‍याचो वारस आशिल्लो. जयकेशीन पयलो हाच्य तांब्यापट्यांत (इ.स. १०५३) तो मधुमोड हाचो पूत आशिल्लो अशें म्ह्ळां. सदन हाणें गोपकपट्टण बंदरांत येवपी व्हड्यांचेर कर लावन त्या उत्पन्नाचो उपेग गरीबांखातीर फुकट हॉस्पिटलां (मिजगिती) बांदपाखातीर केलो. ह्या काळांत सिलोन, झांझिबार, गुजरात, काठेवाड, केरळ हांगासावन ह्या बंदरांत वेपार चलतालो. तेन्नाच्या फातरपट्यांवयल्यान ह्या शारांतली व्हड बांदावळ, सोबीत जार्दिनां, बाजार, रस्ते आनी तांच्यावयल्यान वचपी पंडितांच्यो पालख्यो हांचीं वर्णना मेळटात. सदन हाच्या कारभाराक लागून गोंयची बरीच उदरगत जाल्ली आनी ताची तुळा इंद्रपुरी वांगडा केल्या.\nजयकेशीन हाणें पयलें आरमार निर्माण केलें. उत्तर कोंकणाचेर घुरी घालून ताणें मम्मुणि शिलाहार हाका जिवेशीं मारलो. ताचे उपरांत ताचे पूत गुहल्लदेव तिसरो (इ.स. १०८० – ११००) आनी विजयादित्य पयलो (इ.स. ११०० – ११०४) हांणी राज्य केलें. उपरांत विजयादित्याचो पूत दुसरो जयकेशीन राजा जालो (११०४ – ११४७ – ४८). ताणें ‘कोंकणचक्रवर्ती’ जावपाचो यत्न केल्ल्यान चालुक्यांचो मांडलिक ‘आचुगी’ हाणें ताचेर घुरी घालून ताचो पराभव केलो आनी गोपकपट्टणाक उजो लायलो असो प्रा. पिसुर्लेकर हाणें उल्लेख केला. पूण इतलेंय करून चालुक्यांनी कदंबांचें राज्य खालसा करीनासतना तांकां मांडलीकपण दिलें.\nहाचे उपरांतचे कदंब म्हळ्यार पर्माडी (इ.स. ११४७-४८-११८१) आनी ताचो भाव विजयादित्य (इ.स. ११८१ – १२१६) हे आशिल्ले. तांच्या काळांत चालुक्यांची शक्त उणी जाल्ली. देवगिरी हांगाचे यादव बळिश्ट जाताले. तांणी चालुक्य सत्ता काबार केल्ल्यान कदंब राजा गोंयांत सार्वभौम जावंक पावले. पर्माडी हाणें स्वताक ‘कोंकणचक्रवर्ती’ अशी पदवी घेतली. विजयादित्याच्या काळांत कलचुरी राजान गोंयाचेर घुरी घालून गोपकपट्टण लासून उडयल्ल्याचो उल्लेख मेळटा. कदंब राजांनी स्वताच्या नांवान नाणीं निर्माण केलीं. ताचेवयल्यान तेय बळिश्ट आशिल्ल्याचें समजता.\nफुडें जयकेशीन तिसरो हाचो भाव त्रिभुवनमल्ल (इ.स. १२१६–१२३७–३८) हो गोंयाचेर राज्य करतना देवगिरीच्या सिंघण यादव हाणें गोंयचेर घुरी घालून जैत मेळयलें. उपरांतचे शष्टदेव तिसरो आनी कामदेव ह्या कदंब राजांनी आपलें गेल्लें राज्य पर्थून मेळोवपाचो यत्न केलो, पूण तातूंत तांकां जैत मेळ्ळेंना. यादवांनी गोपकपट्टण ही राजधानी आपल्या हातांत घेतली आसूंये वा नश्ट केली आसूंये. हाचें कारण म्हळ्यार कामदेव ह्या कदंब राजान आपली राजधानी चंद्रपूर हांगा हालयल्ल्याचो उल्लेख प्रा. मोरायस हाणें केला. इ.स. १२७७ तल्या एका फातरपाट्यांत रामदेवराय यादव हाका ‘कदंबरायस्थापनाचार्य’ अशें म्हळां. ताचेवयल्यान ताणें कदंब राजांक पर्थून मांडलीकपणाचे हक्क दिल्ले अशें दिसता.\nमुसलमानी सत्ता: उत्तर भारतांत जरी णव शतमानांसावन मुसलमानी सत्ता बळिश्ट जावन राविल्ली तरी ते दक्षिणेमेरेन पावंक नाशिल्ले. दक्षिणेचीं राज्यां हिंदू राजांच्याच हातांत आशिल्ली. इ.स. १२९४ त अल्लाउद्दीन खिलजी हाणें दक्षिणेचेर पयली घुरी घाली. रामदेवराय यादव हाचेलागीं ताची उपरांत कबलात जाली. फुडें ताचो सरदार मलीक काफूर हाणें तीन फावट दक्षिणेचेर घुरी घालून वरंगळ, व्हारसमुद्र आनी मदुरा ह्या राज्यांचेर जैत मेळयलें.\nइ.स. १३१६ त मुबारक खिलजी दिल्लीचो राजा जाल्याउपरांत ताणें आपलो सरदार मलीक खुश्‍रू हाका दक्षिणेचेर घुरी घालूंक धाडलो. १३१८-१९ त मलीक खुश्‍रू हाणें पुराय मलबार दर्यादेगेचेर जैत मेळोवन सगळो वाठार दिल्लीचे सत्तेखाला हाडलो. मलीक तुब्लीघ हाची गोंयचो सुभेदार म्हूण नेमणूक जाली आनी अशेतरेन गोंयांत मुसलमानी सत्ता सुरू जाली. थोड्याच काळाउपरांत मुबारक खिलजी हाचो खून जावन सरदारांमदीं झुजां पेटलीं. गोंयच्या सुभेदाराकूय ह्या झुजांत मरण आय़लें आनी गोंयावयलो मुसलमानी शेक पयसावलो. कदंबराज सोयीदेव हाणें पर्थून सत्ता आपल्या हातांत घेतली. इ.स. सुमार १३४२ त कदंब वंशाच्या वारसांमदीं झगडीं जालीं. ताचो फायदो घेवन होनावरचो नबाब जमालउद्दीन महम्मद हाणें व्हडलें आरमार घेवन गोंयचेर घुरी घाली आनी कदंब राजाक धांवडावन घालो.\nबहमनी सुलतान आनी विजयनगरचें राय: इ.स. १३२५ त महमद तुघलक दिल्लीचो राजा जाल्याउपरांत ताणें दक्षिणेचो कारभार चलोवपाखातीर सरदार हसन गंगू हाणें स्वताच राजा जावपाचें थारावन दौलताबाद हांगा इ.स. १३४७ त बहमानी राज्याची थापणूक केली. ह्याच वेळार हरिहरराय आनी बुक्कराय हांणी हंपी हांगा विजयनगर राज्याची थापणूक केल्ली. माधव\nRetrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Page:Konkani_Viswakosh_Vol1.pdf/665&oldid=594423"
17	Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/293 - Wikisource\nPage:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/293\nआरंभ आनी सुक्ष्म गणिता वरवी काडिल्लो वर्साचो आरंभ हातूंत 10 दिसांचो फरक आयलो. हो फरक भरून काडपाखातीर त्या काळावेलो क्रिस्तिधर्म फुडारी तेरावो पोप ग्रेग्री हांणे ऑक्टोबरटी5तारीख, 15 तारीख मानची, असो हुकुम काडलो. हे घडणूकेक लागून इसवीसनाचें मेजप 10 दिसानी मुखार गेले. ह्या नव्या वेंचपाक 'न्यूव स्टाइल ' अशें म्हणूंक लागाले. 'पोरण्या मेजपाक' ओल्ड स्टाइल म्हाणटाले.\nइसवि सनाचे नवें मेजप इटली, स्पेन, पोर्तूगाल, होलंड ह्या देशांनी आपणायले, पूण इंगलडांत मानले ना. पोरणे पद्दतीन 1700 वर्सा 39 दीस धरिल्ले. नवें पद्दतीन ते धरूंक नात. तेखातीर पोरणी पद्दत आनीक एक दीस फाटल्यान पडली. हो फरक जेन्ना इंगलंडाच्या विदवानांक जाणवलो, तेन्ना इंगलंडाच्या पार्लामेंटान 1752 वर्सा एक कायदो पास करून सप्टेंबर म्हयन्याचे3तारीख, 14 तारीख केली. अशें तरेन 11 दिसांचो फरक भरून काडलो. 1752 वर्सा मेरेन इगंलंडांत वर्साचो आरंभ 25 मार्च मानताले. उपरांत थंय एक जानेवारी हो वर्साचो आरंभ मानपाक लागले. हाका लागून वर्स खयचें चलता हाचें विशी गोंदळ जावचो न्हय म्हूण एक जानेवारी ते 25 मार्च मेरेनच्या तारखांक पोरण्या आनी नव्या दोनूय तारखांचो उल्लेख करताले. देखीक: 28 फेब्रूवारी 1725 ही तारीख 1724- 25 फेब्रूवारी 28 अशी बरयताले. इंग्लिश वर्सान येवपी बारा म्हयने आनी तांचो वट्ट काळ असो आसा.\nजानेवारी- 31, फेब्रूवारी-28 (लीप वर्सांत- 29), मार्च-31, एप्रील-30, मे-31, जून-30, जूलय-31, ऑगस्ट-31, सप्टेंबर-30, ऑक्टोबर-31, नोवेंबर-30, डिसेंबर-31.\nआयच्या काळांत, पुराय संवसारांत पयली कालगणना वापरिल्ली दिसता. संवसारातलें धर्म आनी समाज आपले धर्म वा समाजापूर्ती धार्मीक तत्वाचेर आदारिल्ली एक कला गणना पद्दत मानता. तिजो उपेग फक्त धार्मीक आनी सामाजीक कार्यापासत जाता. अशें आसून लेगीत संवसारांत साधारण वेवरांत इसविसन कालगणनेचो वापर जाता. देखीक हिंदू धर्मांत, लग्न, मूज, पूजा, इत्सव सारख्या धर्मीक आनी सांस्कृतीक कार्याची कळोवणी करतना हिंदू पंचागांतल्या तीथ, वार आनी शकावांगडा इसविसनाप्रमाण दीस, म्हयनो आनी वर्स दिवपाची चाल आसा.\nइसाप:(इ.स.प. 6वो शेंकडो). एक ग्रिक नाती कथाकार . हाचेविशी चड म्हायती मेळना. इसाप हो सॅमॉस वाठारांतलो गुलाम आशिल्लो आनी ताच्या धनयाचे नांव इआडमोन आशिल्ले अशें म्हण्टात. इसापान आपल्यो काणयो केन्नाच बरोवन काडल्या नात अशें म्हण्टात. प्लोटोच्या मताप्रमाण सॉक्रेटिसान आपले बंधखणींतले जिणेची निमणी वरां इसापाच्या कांय कथांक पद्य रूप दिवंक घालयली. अॅरिस्टोटल ह्या तत्वव्यात्याच्या एका विधानावेल्यान इसापाच्या धनयान ताका कांय कांळ उपरांत गुलामगीरीतल्यान मुक्त केल्लो अशें दिसता.\nइसापाच्यी नितीकथा 'फाबुली इसोपियाने ह्या नांवान लेटिन भाशेन अणकारल्यात. 1476 वर्सा त्यो रोमांत उजवाडाक आयल्यो. प्लान्यडिज हाणे संपादन केल्ली 144 कथांची ग्रिक आवृत्ती विलान हांगा 1480 वर्सा वर्सा उजवाडायले. इंगलंडात कॅक्टन हांणे द फेबल्स ऑफ इसाप हो ग्रंथ उजवाडायला. इसापाच्या कांय नितीकथांचो भारतीय भासांतूय अणकार जाला कोंकणीतय महाबळेश्व सरदेसाय हांणे ताचो अणकार केला.\nइसाप कथा ह्यो देख दिण्यो काणयो. ह्या ल्हान अश्या काणयांनी चड करून मोनजातीची पात्रा दिश्टी पडटात. ह्या पात्रावरवी मनिज जातीच्या स्वभावाच्या दर्शन घडटा. ह्या कथांत मनीस जातीक बोध करपी संदेश दिल्लो आसा. संबसारातल्यो बऱ्यातल्यो बऱ्यो बोध कथा म्हूण इसाप कथांक नामना मेळील्ली आसा. ह्या कथांचे खाशेलेपण म्हळ्यार काळ, समाज, वाठार ह्या सारकिल्लया गजालिंची शीम हुपून ह्यो कथा सवसारिक कथा म्हू नामनेक पावल्यात.\nइस्पिकांचो खेळ: (पळयात पत्तयातो खेळ)\nइस्लाम: मुहम्मद पैगंबर हाणे स्थापिल्लया धर्माक ' इस्लाम धर्म ' अशें नांव आसा. इस्लाम हे अरबी उतर, ताचो अर्थ शांततायेन प्रवेश करप असो आसा. देवाक शरण वचप , मनीस जातीचेर मोग करप आनी अहिंसा धर्म वागप ह्या गजाली शिकयता, तो इस्लाम असोय ताचो अर्थ जाता.\nमुहम्मद पैगंबर: मुहम्मद पैगंबर अरब देशांतल्या मक्का शारांत जल्मल्लो. ताच्या काळांत जर्दास, समुद, कहतान, इस्मायल, ज्यू ह्या सारख्यो जमाती अरब स्थानांत आशिल्ल्यो. ह्या काळांत अरबस्थानांतल्या लोकांची परिस्थिती वायट जाल्ली. वेविचार, जूगार, कर्मकांड, अंधश्रध्दा ह्या सारक्यो गजाली सगळ्याक पातळील्ल्यो. मूर्तीपूजेक लागून अंधविश्वास आनी वायट चालीरितींच्या फाटल्यान लोक लागिल्लें. अश्या वेळार मुहम्मद हांणे तत्वगिन्यानाचया घुस्पागोंधळांत पडनासतना सरळ, सोप्या धर्माचो उपदेश लोकांक केलो. देव हो एकूच आसा हे तत्व मुखार दवरून ताणें मुर्तीपूजेक विरोध केवो तेन्नाच्या अरब लोकांक ताचें हें विचार पटले ना आनी मुहम्मदाक मदिना हांगा पळून वचचें पडले. थंय मात लोकानी ताका येवकार दिलो आनी ताची धर्म तत्वा आपणायली. फुडे आपल्या अनुयायांची संगटना उभारून तांणे मक्केचेर घूरी घाली आनी थंय आपल्या एकेश्ववादी धर्माची थापणूक केली. अरबी लोक ताच्या धर्माकडेन वेगळेच नदरेन पळोवंक लागलें. इस्लाम आपणायतकच मनशा मनशामदीं कसलोच भेदभाव उरना ह्या ताच्या तत्वाक लागून समाजातल्या सकयल्या थरातल्या लोकांचो ताका बरोच पलव आनी आधार मेळूंक लागलो\nधर्माचीं तत्वां आनी शिकवण: ' ला इलाह इल्लिल्लाह मुहम्मदर्रसुलिल्लाह' हो एक धर्माचो मुळावो मंत्र. अल्लाबगर दुसरो कोणूच पुजपासारको ना आनी मुह्हमद हो ताचो 'रसूल' म्हळ्यार दूत असो मंत्राचो अर्थ जाता. अल्लावांगडा मुहम्मद हाका नबी, रसूल वा पैगंबर म्हऴ्यार देवाचो प्रषित अशें मुसलमान मानतात.\nइस्लाम धर्मांत फक्त व्याक्तीगत स्वरूपाचे न्हय, तर समाजीक थराचेरय सगळ्या आचाराविशी बरोवन दवरलां. कुराण ह्या तांच्या पवित्र धर्माग्रंथान पारलौकिक जिवितावंगडा ऐहिक जिविचाविशीं भासाभास आसा. मनशा मनशामदलें संबंद. राजनिती. न्याय, शासन, झूज, शांतताय, लग्न, लग्नमोड, सावकारी, दान ह्या सारक्या हऱ्याच विशयांचेर कुराणांत उपदेश आसात. व्याज घेवप म्हऴ्यार पातक, काटूकपणा हो गुन्याव, सोरो पिवप आनी जुगार खेळप हें व्हडलें पातक जो मनीस दुसऱ्याचेर अन्याय करता आनी स्वता धर्मात्मो म्हूण संवसारांत मिरयता ताका खर यातना भोगच्यो पडटा अशें कुराणांत सांगला.\nRetrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Page:Konkani_Viswakosh_Vol1.pdf/293&oldid=594106"
18	नौसेना (नौदल) - विकिपीडिया\nअठरावे शतमान हें अस्तंतेकडले नौसेनेचे नदरेन भंगरायुग अशें म्हण्टात. ह्या काळांत साठ ते सत्तर मीटर लांबायेच्यो आनी २,५०० टन भाराच्यो झूज नौका फुडें आयल्यो. हिदुस्थानांत मुंबय शारांत तारवां बांदपाचे कारखाने सुरू जाले. अठराव्या शतमानांत येवरोपांत नौसेना वेवसायिक जाल्यो. सरकारी केंद्रीय कार्यालयां स्थापन जालीं. नौसेनेखातीर भरती, प्रशिक्षण, नौका बांदावळ ह्या कामांची जापसालदारकी तांचेर पडली. वेपारी नौदल आनी नौसेना हांचे मदल्या संबंदांनी सुसुत्रपणां आयली. विज्ञानांतले उदरगतीचोय तातूंत वापर जालो. १८५० ते १९०० ह्या काळांत लागिल्ल्या तंत्रीक सोदाक लागून नाळी तिख्याचीं तारवां तांचो आकार आनी टनभार, तोफगुळे हाचें भितर सुदारणा जाल्यो. कोळसो, उदक आनी हेर पुरवणेखातीर जगभर नाविक तळ उबारपाची सर्त सुरू जाली. ब्रिटनांत, मुंबय, त्रिंकोमाली, सुएझ, एडन ह्या सुवातांचेर तळ स्थापले.\n"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=नौसेना_(नौदल)&oldid=201559" चे कडल्यान परतून मेळयलें
19	[ಬೂಕ್ ಸಮೀಕ್ಶಾ] ಎಕ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆಚೊ ಶೆವೊಟ್ [ಸ್ಯಾಮ್ ಬೊಳಿಯೆ]\nಬೂಕ್: ಸುರ್‍ಯೊ ಉದೆತಾ\nಪ್ರಕಾರ್: ರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಮಟ್ಟಾಚ್ಯೊ ಕೊಂಕಣಿ ಮೊಟ್ವ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ\nಸಂಪಾದನ್: ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್, ಅಜೆಕಾರ್\nಪರ್‍ಗಟ್ಣಾರ್: ಕರ್‍ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡೆಮಿ\nಆಮಿ ಕಾಣಿ, ಜಾಂವ್ ಮೊಟ್ವಿ ಯಾ ಲಾಂಬ್, ಕಿತ್ಯಾಖಾತಿರ್ ಬರಂವ್ಚಿ? ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ಖುಶ್ ಕರುಂಕ್? ಸಮ್ಜೊಣಿ ದೀಂವ್ಕ್? ಬರಿ ಚಾಲ್ ಶಿಕಂವ್ಕ್? ಸಂಸಾರಾರ್ ಸುದ್ರಾಪ್ ಹಾಡುಂಕ್? ಬರ್‍ಪ್ಯಾಕ್ ಪಯ್ಶೆ ಕರುಂಕ್? ಹೆ ಸಕ್ಕಡ್ ಶೆವೊಟ್ ಆಮ್ಚೆ ಮತಿಂತ್ ಆಸ್ಯೆತ್ ಪುಣ್ ಆಮ್ಚಿ ಕಾಣಿ ಜರ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ಭರ್ಪೂರ್ ಭೊಗ್ಣಾಂಅನ್ಭೋಗ್ ದಿಂವ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಸಲ್ವತ್ ತರ್, ವಯ್ರ್ ಸಾಂಗ್ಲೆಲೆ ಖಂಚೆಚ್ ಶೆವೊಟ್ ಜ್ಯಾರಿ ಕರುಂಕ್ ಸಕ್ಚೆಬರಿ ನಾ. ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಜರ್ ಏಕ್ ಕಾಣಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚೆಂ ಗುಮಾನ್ ಆಪ್ಣಾಥಂಯ್ ಕಯ್ದ್ ಕರುಂಕ್ ಸಕನಾ ತರ್ ತಿ ಕಾಣಿ ಕಿತ್ಲ್ಯಾ ಮಹತ್ವಾಚ್ಯಾ ವಿಶಯಾಚೆರ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರೀ, ಕಿತ್ಲ್ಯಾ ಆಪುರ್ಬಾಯೆಚ್ಯಾ ಕವಿತೆನಿಂ ವಿಣ್ಲೆಲೆ ಭಾಶೆನ್ ಬರಯ್ಲ್ಯಾರೀ ತಿಕಾ ಮೋಲ್ ನಾ.\nವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚಿಂ ಭೊಗ್ಣಾಂ ಉಸವ್ನ್ ತಾಂಚಿ ಆಸಕ್ತ್ ಖಂಚಾವ್ನ್ ಆಕೇರ್ ಪರ್ಯಾಂತ್ ತ್ಯೆ ಕಾಣ್ಯೆಸಂಸಾರಾಂತ್ ತಾಂಣಿ ಜಿಯೆಶೆಂ ಕರ್ನ್ ಕಾಣ್ಯೆಚೆ ಸಂಪ್ಣೆರ್ ಏಕ್ ’ನವೊ ಮನಿಸ್’ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಭೊಗಾಪ್ ತಾಂಕಾಂ ದೀಂವ್ಕ್ ಸಕ್ಲ್ಯಾರ್ ತಿ ಬರಿ ಆನಿ ಉತ್ತೀಮ್ ಕಾಣಿ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ತಾ. ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚೊ ಅನ್ಬೋಗ್ ಫಕತ್ ಸಂತೊಸಾಚೊ ಜಾಯ್ಜೆಮ್ಹಣ್ ನಾ. ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ದುಖಿನ್ ಆನಿ ಘಾತಾನ್ ಭರ್ಲೆಲ್ಯೊ ಆಸೊನೀ, ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ಏಕ್ ನವೊ ಆನ್ಬೋಗ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತಾತ್. ದೆಕುನ್ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ದೀಂವ್ಚೊ ಹೊ ಆನ್ಬೋಗ್ ಕಾಂದ್ಡಿ ಭಾಶೆನ್ "ಕಾವ್ಯಾನಂದ" ಯಾ ನಾಂವಾಡ್ದಿಕ್ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ವ್ಶಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅರಿಸ್ಟೊಟಲಾಚ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ Catharsis ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ನಾಂವ್ ಘೆತಾ. ಹ್ಯಾ ಅನ್ಬೊಗಾಚೊ ಏಕ್ ಗುರ್ತ್ ಕಾಣಿ ವಾಚುನ್ ಸಂಪ್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತೀ ತ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆಂತ್ಲೆ ಕಿರ್‌ದಾರ್, ಘಡಿತಾಂ ಆನಿ ಸಂಪ್ಣಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚೆ ಮತಿಂತ್ ಲಾಂಬ್ ಆವ್ದೆಕ್ ಘುಂವ್ತೇ ಆಸ್ಚೆಂ.\nಹ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಕ್ ಪುಶ್ಟಿ ಜಾವ್ನ್ ಸಾಹಿತ್ (Literature) ಕೆದ್ನಾ ಆನಿ ಕಶೆಂ ಉಬ್ಜತಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆವಿಶಿಂ ದೊ. ವಿಲ್ಯಮ್ ದ ಸಿಲ್ವಾ, ವಿಲ್ಸನ್ ಕಟೀಲಾಚ್ಯಾ "ದೀಕ್ ಆನಿ ಪೀಕ್" ಕವಿತಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ ಹ್ಯಾ ಪರಿಂ ವಿವರಾಯ್ತಾ: " ಕವಿತಾ ಆನಿ ಸಗ್ಳೆಂ ಸಾಹಿತ್ ಆಪ್ಶೀಂ ನಿರ್ಮಾಣ್ ಜಾಯ್ನಾಂತ್ ತಿಂ ಝರಿಬರಿಂ ಮನ್ಶ್ಯಾ ಕಲ್ಪನೆಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಪಾಜಾರೊನ್ ಆನಿ ಮನಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಉಮಾಳೊನ್ ಯೇವ್ಕಾ. ತ್ಯಾ ಪಾಜರಾಕ್ ಆನಿ ಉಮಾಳ್ಯಾಕ್ ಧಗ್ ಆಸ್ತಾ. ತಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ಟಚ್, ಕವಿತಾ ನಿರ್ಮಾಣಾಚಿ ಭೊಂವ್ತಣ್, ಪಾಟ್‍ಭುಂಯ್, ಕಾಳಾಥಳಾಚಿ ನಾಜುಕಾಯ್ ಆನಿ ಕವಿಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಗತಿಚಿ ಧಾರ್ ಆನಿ ವ್ಹೊಳೊ ಆಮಿಂ ಮನಾಂತ್ ಘೆತ್ಲಿಂ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಕವಿತಾನಿಂ ಚಡ್ ಬರೊ ಜಾವ್ನ್ ಉಗ್ಡಾಪೊ ಜಾತಾ ಕವಿ, ಆನಿ ವಾಚ್ತಾ ವಾಚ್ತಾನಾ ಕವಿತೆಚೊ ರೋಸ್ ಸಾಮ್ಕೊ ಆಪ್‍ರೋಸ್ ಜಾತಾ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್. ಪರ್ತುನ್ ವಾಚ್ಯಾಂ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ವೋಡ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ತಾಂಡ್‍ಇ ಯೆತಾತ್. ಹೆಂ ಸಾಯಿತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಅಭಿವೆಕ್ತಿಚೆಂ ವಿರಾಟ್ ರೂಪ್. ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್‍ಇ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಅಪುಣ್-ಉಗ್ಡಾಪಣಾಕ್ ಆನಿ ವಿಚಾರಾಕ್ ವೊಡ್ಟಾ." (ಪಾನ್ 167)\nಹ್ಯಾ ವಯ್ರ್ ಸಾಂಗ್ಲೆಲ್ಯೆ ಜಾಣ್ತಿಕಾಯೆಕ್ ದಾಕ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಬರಿ ವಿಶಾಲ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಶೆತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಉತ್ತೀಮ್ ಕಾಣಿಯಾಂಚೊ ಪುಂಜೊ "ಸುರ್‍ಯೊ ಉದೆತಾ" ಕರ್ನಾಟಕ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್, ಅಜೆಕಾರ್, ಹಾಚ್ಯಾ ಸಂಪಾದಕ್‍ಪಣಾಖಾಲ್ ಪರ್‍ಗಟ್ ಕೆಲಾ. ಹ್ಯಾ ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯೊ ೨೭ ಕಾಣಿಯೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ವಿಸ್ತರಾಯ್ ಆನಿ ವಿವಿಧತಾಯೆಂಚಿ ವಳಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿತಾತ್. ವಿಸ್ತಾರಾಯ್ ಭಾರತಾಚ್ಯಾ ದರ್‌ಯಾ ತಡಿಚ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶನಿಂ ತಶೆಂ ಪರ್‍ಗಾವಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಆಸಾ ತರ್ ವಿವಿಧತಾಯ್ ಜಾತಿಂ, ಧರ್ಮಾಂ, ಬೊಲಿ ಆನಿ ಲಿಪಿಯಾನಿಂ ವಾಂಟ್ಲೆಲಿ ದಿಸ್ತಾ. ಗೋಂಯ್ ಪ್ರದೇಶಾಚ್ಯಾ ಬರ್ಪ್ಯಾಂಚಿ ಹಾಜ್ರಿ ಚಡ್ ಮ್ಹಣ್ ದಿಸ್ಲ್ಯಾರೀ ಜ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಹ್ಯಾ ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ ಆಸಾತ್ ತ್ಯೊ ದೇಸ್ ತಸೆಂ ವಿದೇಸಾಮಟ್ಟಾಚ್ಯಾ ಹೆರ್ ಭಾಸಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಕ್ ಸ್ಪರ್ದಿ ಜಾಂವ್ಚೆ ತಸಲ್ಯೊ. ದೆಕುನ್ ಹಾಂವ್ ಮ್ಹಣ್ಟಾಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಉಲಂವ್ಚೊ ಲೋಕ್ ಥೊಡೊಚ್ ತರೀ ತಾಂತ್ಲೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಮಾತ್ರ್ ಬರ್‍ಯಾಂತ್ಲೆ ಬರೆಂ. ಹ್ಯಾ ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ಲಿ ಖಂಚಿ ಕಾಣಿ ಘೆತ್ಲ್ಯಾರೀ ತ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆ ಪಾಟ್ಲೊ ಬರ್ಪಿ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂತ್ ಆಪ್ಲಿ ಭೊಂವ್ತಣ್, ಸಾಮಾಜಿಕ್ ತಸೆಂ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಪಾಟ್‍ಭ್ಂಯ್ ಆನಿ ಕಾಳಾ ಥಳಾಚಿ ನಾಜುಕಾಯ್ ಪರ್‍ಜಳಶೆಂ ಕರ್ತಾ. ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ವಾಚ್ತಾನಾ ಬೊಲಿಂಚೊ ಫರಕ್ ವಾಚ್ಪಾಚೆ ಸಲಿಸಾಯೆಕ್ ಅಡ್ಕಳ್ಟಾ ತರೀ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶಾಂನಿ ವಾಪರಾರ್ ಆಸ್ಚಿ ಉತ್ರಾವಳ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಮಾಲ್ಗಡ್ಯಾಂಚೊ ಉಡಾಸ್ ಕರುನ್ ದಿತಾ. ಜಾಯಿತ್ತಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಜಿಂ ಮ್ಹಜ್ಯೆ ಆಜ್ಯೇನ್, ಮ್ಹಜೆ ಮಾಂಯ್ನ್ ಆನಿ ತಾಂಚ್ಯೆ ಪ್ರಾಯೆಚ್ಯಾ ಹೆರಾಂನಿ ವಾಪರ್ಲೆಲಿಂ ಪುಣ್ ತಾಂಚ್ಯಾ ಫುಡ್ಲ್ಯಾ ಸಂತತೆಂನಿ ಹೊಗ್ಡಾವ್ನ್ ಘೆತ್‍ಲ್ಲಿಂ ಹ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಪರತ್ ಝಳ್ಕತಾತ್. ದೆಕುನ್, ಜರ್ ಆಮಿಂ ಲಿಪಿಯಾಂಚೆ ದೊರೆ ಕೊಸ್ಳಾವ್ನ್ ಎಕಾಮೆಕಾಚ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಆನಿ ಸಾಯಿತ್ ವಾಚುಂಕ್ ತಯಾರ್ ಆಸಾಂವ್ ತರ್ ಆಮ್ಚೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿಪಣ್‍ಯಿ ಜೀವಾಳ್ ಜಾಂವ್ಚೆಂ ಖಂಡಿತ್.\nಹ್ಯಾ ಎದ್ಯಾ ವ್ಹಡಾ, ಚಡುಣೆ ಸಾಡೆಪಾಂಯ್ಶಿಂ ಪಾನಾಂಚ್ಯಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯೆ ಹರ್‌ಯೆಕೆ ಕಾಣಿಯೆವಿಶಿಂ ಬಾರಿಕಾಯೆಚಿ ನದರ್ ಧಾಂವ್ಡಾಂವ್ಚೊ ಹ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಚೊ ಶೆವೊಟ್ ನ್ಹಯ್. ಪುಣ್ ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ವಾಚುಂಕ್ ಪ್ರೇರಣ್ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಕಾಮ್ ಮಾತ್ರ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಕರ್‍ಯೆತ್. ತ್ಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್ ಬರಂವ್ಚೆಂ ತರ್, ಜರ್ ಎಕ್ಲ್ಯಾಕ್ ಮೊಟ್ವ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಬರಂವ್ಕ್ ಶಿಕೊಂಕ್ ಜಾಯ್ ತರ್ ಹಾಂತ್ಲೆ ಬರವ್ಪಿ ಉತ್ತೀಮ್ ದೇಕ್. ಕಾಣಿ ಬರಂವ್ಚಿ ಕಲಾ (technique) ಹರ್‍ಯೆಕಾ ಬರ್ಪ್ಯಾನ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲ್ಯಾ ಆನಿ ಆಪ್ಲ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ತ್ಯೆ ಜಾಣ್ವಾಯೆನ್ ನೆಟಾಯ್ಲ್ಯಾತ್. ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚೆಂ ಧ್ಯಾನ್ ಆಕರ್ಸುಂಕ್ ಗರ್ಜ್ ಆಸ್ಚಿ ಸುರ್ವಾತ್, ಕಾಣಿಯೆಚೆ ಸಂಪ್ಣೆ ಪರ್‍ಯಾಂತ್ ತಾಂಚೆಂ ಗುಮಾನ್ ಗುಂತುನ್ ಧರುಂಕ್ ಗರ್ಜ್ ಆಶ್ಚೆಂ ಸಸ್ಪೆನ್ಸ್ ತಶೆಂ ಮೋನ್ ಆಕರ್ಸುಂಕ್ ಸಕ್ಚೆ ಕಿರ್‌ದಾರ್ (characters) ಆನಿ ಆಕೇರಿಕ್ ಮತಿ ಪಡ್ದ್ಯಾಚೆರ್ ಖಂಚೊನ್ ಉರ್ಚೆ ತಸಲಿ ಸಂಪ್ಣಿ; ಹ್ಯಾ ಸರ್ವ್ ತಕ್ನಿಕೆಂನಿ ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ವಿಣುನ್ ಹಾಡ್ಲ್ಯಾತ್.\nಹ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಖಾತಿರ್ ಬರ್ಪ್ಯಾಂನಿ ವಿಂಚ್ಲೆಲೆ ವಿಶಯ್ ಥರಾವಳ್ ಆನಿ ವಿಭಿನ್ನ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಕಾಣಿಯಾಂಚೆ ಪಂಗಡ್ ಕರ್ನ್ ತಾಂಚೊ ವಿಮರ್ಸೊ ಕರ್ಚೆಂ ಕಶ್ಟಾಂಚೆಂ. ತರೀ ಪಂದ್ರಾ ಕಾಣಿಯೊ ದಾದ್ಲ್ಯಾಂಚ್ಯೊ ಆನಿ ಬಾರಾ ಸ್ತ್ರೀಯಾಂಚ್ಯೊ ಆಸೊನ್ ಸ್ತ್ರೀಯಾನಿಂ ಬರಯ್ಲೆಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಪಯ್ಕಿ ಚಡ್ತಾವ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಲಗ್ನಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಪುತಾಂನಿ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಬಾಯ್ಲಾಂಚ್ಯಾ ಗರ್ಜಾಂ ಖಾತಿರ್ ಆಪ್ಲೆಂ ಕುಟಮ್ (ಆವಯ್-ಬಾಪಯ್, ಭಾವ್-ಭಯ್ಣಿ) ಸಾಂಡುನ್ ಪಯ್ಸ್ ವೆಚ್ಯಾ ವಿಶಿಂ ಯಾ ಸುನಾಂನಿ ಘೊವಾಂಚ್ಯಾ ಘರಾಚ್ಯಾಂಕ್ ಲೆಕಿನಾಶೆಂ ರಾಂವ್ಚೆ ವಿಶಯ್ ಉಟೊನ್ ದಿಸ್ತಾತ್. ತರೀ ಹ್ಯಾ ಪಯ್ಕಿಂಚ್ಯಾ ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಪ್ರಾಯ್ವಂತ್ ತರೀ ಆವಯೊ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಪಾಂಯಾಂಚೆರ್ ಪರತ್ ಉಭಿಂ ರಾವ್ತಾತ್ ಆನಿ ಫುಡ್ಲೆ ದೀಸ್ ದುಕಾಂಚೆ ಜಾಯ್ನಾಯೆಮ್ಹಣ್ ಝುಜ್ತಾತ್ ತೆಂ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಮೆಳ್ಕಾ.\nದೆಕಿಕ್, ಹೇಮಾ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯಾ "ಪುನರ್ ವೈಭವ್", ಡಾ. ಜಯಂತಿ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯಾ "ತಾಠ್ ಕಣೊ" ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಹ್ಯಾ ವಿಶಯಾಂಚೆರ್ ಮನ್ ಲಾಗಯಿಲ್ಲೆಂ ದಿಸ್ತಾ. ಹ್ಯಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ಲಿ ಹರ್‍ಯೆಕ್ ಕಾಣಿ ಕಾಣಿಯೆಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಿರ್‍ದಾರಾಕ್ ಎಕಾ ನವ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ವ್ಹರ್ನ್ ಪಾಯ್ತಾ ತಶೆಂ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚ್ಯಾ ಭಿತರ್ಲೊ ವಿಕಾಸ್ ಆನಿ ಭೊಗ್ಣಾಂ ಆನ್ಬೋಗ್ ಜಿವಂತ್ ಜಾಯ್ಶೆಂ ಕರ್ತಾ. ಎಕ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆಚೊ ಶೆವೊಟ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ತ್ಯಾ ವಯ್ಲ್ಯಾ ಅನ್ಬೋಗಾಚ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ವರ್ನ್ ಪಾವಂವ್ಚೊ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಹಾಂತ್ಲಿ ಖಂಚಿ ಕಾಣಿ ಘೆತ್ಲ್ಯಾರೀ ತಸಲೊ ಆನ್ಬೋಗ್ ಭೊಗ್ಚಿ ಖಾತ್ರಿ ಆಸಾ.\nಭಾಶೆಚ್ಯೆ ಸೊಭಾಯೆಚಿ ರೂಚ್ ದಾಕಾಂವ್ಚಿ ತರ್ ಹೇಮಾ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯೆ "ಪುನರ್‌ವೈಭವ್" ಕಾಣಿಯೆಂತ್ಲೆಂ ಹೆಂ ವಾಕ್ಯೆಂ ಘೆಯಾ: "ಗಂಗುಬಾಯೆಚ್ಯಾ ಚವ್ಥಿಕ್ ಉಮೆದೀಚಿಂ ಪಾಖಾಂ ಲಾಗ್‍ಲ್ಲಿಂ ಆನಿ ಖೊಶ್ಯೆಚೆ ಕಾಜುಲೆ ಲಿಕ್ಲಿಕ್ತಾಲೆ". ತೆಚ್‍ಪರಿಂ ಡಾ. ಜಯಂತಿ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯೆ "ತಾಠ್‍ಕಣೊ" ಕಾಣ್ಯೆಂತ್ಲೆಂ ವಾಕ್ಯೆಂ : "ಪ್ರಶ್ನ್ಯಾಂಚೊ ನೆಟಾಳೊ ಸೊರ್ಪಾ ಸಾರ್ಕೊ ತಿಚೆ ಗೊಮ್ಟೆ ಭಂವ್ತಿಂ ಅಂದತ್ ವೆತಾಲೊ..."\nಕಾಣಿಯಾಂ ಪಯ್ಕಿ ವಿಶಿಷ್ಟ್ ಆನಿ ಚರಿತ್ರೆಚ್ಯಾ ಕೊಡು ಆನ್ಬೋಗಾಂಚೆರ್ ಬಾಂದ್ಲೆಲಿ ಎನ್. ಶಿವದಾಸ್ ಹಾಚಿ "ಆಲ್ತೊಡಚೊ ಬಾಪೊಯ್ ಪಲ್ತಡಚಿ ಧೂವ್" ಕಾಣಿ ಪುಡ್ತುಗೆಸಾಂಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಜಬರ್‍ದಸ್ತೆನ್ ಕರ್ಚ್ಯಾ ಧರ್ಮಾಂತರಾಚೆರ್ ವಿಣ್ಲ್ಯಾ ತರೀ ಕೋಮುವಾದಾಚೊ ಕಸಲೊಚ್ ವಾಸ್ ತಾಂತುಂ ನಾ ತೆಂ ಬರ್ಪ್ಯಾಚಿ ಪರಿಪಿಕಾಯ್ ದಾಕಯ್ತಾ.\nಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯೊ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ದಾದ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಬರಯ್ಲ್ಯಾತ್ ತರೀ ದಾದ್ಲ್ಯಾ-ಬಾಯ್ಲಾಂ ಮದ್ಲ್ಯಾ ಸಂಕೀರ್ಣ್ ಸಂಬಂಧಾಂಚೆಂ ಚಿತ್ರಣ್ ಕೆಲಾಂ ತೆದ್ನಾಂ ದಾದ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಧಾನ್ ಚಿಂತ್ಪಾಚಿ ಕುರು ಥಂಯ್ ದಿಸನಾ. ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಸಮಾಜಿನ್ "ಭಶ್ಟ್"(outcaste) ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ಲೆಲ್ಯಾ ಕಿರ್‍ದಾರಾಂವಿಶಿಂ ತಾತ್ಸಾರ್ ಜಾಂವ್, ಕೀಳ್ ಚಿಂತಪ್ ಜಾಂವ್ ಉಬ್ಜೊಂಕ್ ಆವ್ಕಾಸ್ ದೀನಾಂತ್. ದೆಕಿಕ್, ಡಾ. ಎಡ್ವರ್ಡ್ ನಜ್ರೆತಾಚಿ "ಚೆಡಿಯೆಚಿ ಧುವ್" ಡಾ. ಪ್ರಕಾಶ್ ಪೆರ್ಯಂಕರಾಚಿ "ಚಂದ್ರಕೋರ್" ಗೋಕುಲ್‍ದಾಸ್ ಪ್ರಭುಚಿ "ಖತಾಂ".\nಆಶೆಂ ಹರ್ ಕಾಣಿ ಬರ್ಪಾಚೆ ತೆಕ್ನಿಕೆ ದಿಶ್ಟಿನ್, ಭಾಶೆಚೆ ಸೊಭಾಯೆ ಆನಿ ಬೊಲಿಂಚೆ ವಿವಿಧಾಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್, ಆನಿ ವಿಶಯಾಂಚೆ ಖೊಲಾಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್ ಏಕ್ ಉತ್ತೀಮ್ ಕಲೆಚಿ ವಸ್ತ್ ಆನಿ ಹೊ ಪುಂಜೊ ವಾಚ್ಲಲೊ ಕೊಂಕ್ಣೆಚಿ ಗಿರೆಸ್ತ್ಕಾಯ್ ಪಾರ್ಕುಂಚೆ ಸವೆಂ ತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂಚಿ ಆನಿ ಬರ್ಪ್ಯಾಂಚಿ ಕಾಲೆತ್ ಸಮ್ಜೊಂಕ್ ಸಕ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಕಾಂಯ್ ದುಬಾವ್ ನಾ.\n- ಸ್ಯಾಮ್ ಬೊಳಿಯೆ (ಸಪ್ಟೆಂಬರ್, 2019)\n[बूक समीक्षा] एक्ये काणियेचो शेवोट [स्याम बोळिये]\nबूक: सुरयो उदेता\nप्रकार: राश्ट्रीय मट्टाच्यो कोंकणी मट्व्यो काणियो\nसंपादन: वल्ली क्वाड्रस, अजेकार\nपगट्णार: कनाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमी\nआमी काणी, जांव मोटवी या लांब, कित्याखातीर बरंवची? वाचप्याक खूश करुंक? समजोणी दीवंक? बरी चाल शिकवंक? संसारार सुद्राप हाडुंक? बर‍प्याक पयशे करुंक? हे सक्कड शेवोट आमचे मतिंत आस्येत पूण आमची काणी जर वाचप्याक भर्पूर भोगणांअनभोग दिंवच्यांत सलवत तर, वयर सांगलेले खंचेच शेवोट ज्यारी करुंक सकचेबरी ना. म्हणजे जर एक काणी वाचप्यांचें गुमान आपणाथंय कयद करुंक सकना तर ती काणी कितल्या महत्वाच्या विशयाचेर आसल्यारी, कितल्या आपुरबायेच्या कवितेनीं विणलेले भाशेन बरयल्यारी तिका मोल ना.\nवाचप्यांचीं भोगणां उसवन तांची आसक्त खंचावन आकेर पऱ्यांत त्ये काण्येसंसारांत तांणी जियेशें कर्न काण्येचे संपणेर एक ’नवो मनीस’ जाल्लें भोगाप तांकां दीवंक सकल्यार ती बरी आनी उत्तीम काणी जावंक पावता. वाचप्याचो अनबोग फकत संतोसाचो जायजेम्हण ना. जायित्त्यो काणियो दुखीन आनी घातान भरलेल्यो आसोनी, वाचप्याक एक नवो आनबोग दीवंक सक्तात. देकून काणियांनी दींवचो हो आनबोग कांदडी भाशेन "काव्यानंद" या नांवाडदीक ग्रीक तत्व्शशासत्री अरिसटोटलाच्या उत्रांनी Catharsis म्हळ्ळें नांव घेता. ह्या अनबोगाचो एक गूर्त काणी वाचून संपल्या उपरांती त्ये काणियेंतले कीर‌दार, घडितां आनी संपणी वाचप्याचे मतिंत लांब आवदेक घुंवते आसचें.\nह्या चिंत्पाक पुश्टी जावन साहीत (Literature) केदना आनी कशें उबजता म्हळ्ळेविशीं दो. विल्यम द सिलवा, विल्सन कटीलाच्या "दीक आनी पीक" कविता जम्यांत ह्या परीं विवरायता: " कविता आनी सगळें साहीत आपशीं निर्माण जायनांत तीं झरिबरीं मनश्या कल्पनेंतल्यान पाजारोन आनी मनांतल्यान उमाळोन येवका. त्या पाजराक आनी उमाळ्याक धग आसता. तशें म्हणटच, कविता निर्माणाची भोंवतण, पाट‍भुंय, काळाथळाची नाजुकाय आनी कविच्या जिवितागतिची धार आनी व्होळो आमीं मनांत घेतलीं जाल्यार आपल्या कवितानीं चड बरो जावन उगडापो जाता कवी, आनी वाचता वाचताना कवितेचो रोस सामको आप‍रोस जाता वाचप्याक. पर्तून वाच्यां म्हळ्ळी वोड कित्याक तांड‍ई येतात. हें सायितांतल्या अभिवेक्तिचें विराट रूप. वाचप्याक‍ई आपल्या अपूण-उगडापणाक आनी विचाराक वोडटा." (पान्१६७)\nह्या वयर सांगलेल्ये जाणतिकायेक दाकलो म्हळ्ळेबरी विशाल कोंकणी साहित्य शेतांतल्या उत्तीम काणियांचो पुंजो "सूर‍यो उदेता" कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमीन वल्ली क्वाड्रस, अजेकार, हाच्या संपादक‍पणाखाल पर‍गट केला. ह्या पुंज्यांतल्यो २७ काणियो कोंकणी भाशेच्या विसतराय आनी विविधतायेंची वळक आमकां दितात. विसताराय भारताच्या दर‌या तडिच्या प्रदेशनीं तशें पर‍गावांनी सयत आसा तर विविधताय जातीं, धर्मां, बोली आनी लिपियानीं वांटलेली दिसता. गोंय प्रदेशाच्या बर्प्यांची हाज्री चड म्हण दिसल्यारी ज्यो काणियो ह्या पुंज्यांत आसात त्यो देस तसें विदेसामट्टाच्या हेर भासांतल्या काणियांक स्पर्दी जांवचे तसल्यो. देकून हांव म्हणटां कोंकणी भास उलंवचो लोक थोडोच तरी तांतलें साहित्य मात्र बर‍यांतले बरें. ह्या पुंज्यांतली खंची काणी घेतल्यारी त्ये काणिये पाटलो बर्पी आपल्या बर्पांत आपली भोंवतण, सामाजीक तसें धार्मीक पाट‍भ्ंय आनी काळा थळाची नाजुकाय पर‍जळशें कर्ता. ह्यो काणियो वाचताना बोलिंचो फरक वाचपाचे सलिसायेक अडकळटा तरी वेवेगळ्या प्रदेशांनी वापरार आसची उत्रावळ आमकां आमच्या माल्गड्यांचो उडास करून दिता. जायित्तीं उत्रां जीं म्हज्ये आज्येन, म्हजे मांयन आनी तांच्ये प्रायेच्या हेरांनी वापरलेलीं पूण तांच्या फुडल्या संततेंनी होगडावन घेत‍ल्लीं ह्या काणियांनी परत झळकतात. देकून, जर आमीं लिपियांचे दोरे कोसळावन एकामेकाच्यो काणियो आनी सायीत वाचुंक तयार आसांव तर आमचें कोंकणिपण‍यी जीवाळ जांवचें खंडीत.\nह्या एद्या व्हडा, चडुणे साडेपांयशीं पानांच्या जम्यांतल्ये हर‌येके काणियेविशीं बारिकायेची नदर धांवडांवचो ह्या बर्पाचो शेवोट न्हय. पूण ह्यो काणियो वाचुंक प्रेरण दिंवचें काम मात्र हांगासर कर‍येत. त्ये दिश्टीन बरंवचें तर, जर एकल्याक मोटव्यो काणियो बरवंक शिकोंक जाय तर हांतले बरवपी उत्तीम देक. काणी बरंवची कला (technique) हर‍येका बर्प्यान आपणायल्या आनी आपल्यो काणियो त्ये जाण्वायेन नेटायल्यात. वाचप्यांचें ध्यान आकर्सुंक गर्ज आसची सुर्वात, काणियेचे संपणे पर‍यांत तांचें गुमान गुंतून धरुंक गर्ज आश्चें सस्पेन्स तशें मोन आकर्सुंक सकचे कीर‌दार (characters) आनी आकेरीक मती पडद्याचेर खंचोन उर्चे तसली संपणी; ह्या सर्व तक्निकेंनी ह्यो काणियो विणून हाडल्यात.\nह्या काणियांखातीर बर्प्यांनी विंचलेले विशय थरावळ आनी विभिन्न जाल्ल्यान काणियांचे पंगड कर्न तांचो विमर्सो कर्चें कश्टांचें. तरी पंद्रा काणियो दादल्यांच्यो आनी बारा स्त्रीयांच्यो आसोन स्त्रीयानीं बरयलेल्या काणियांपयकी चडताव आपल्या लग्ना उपरांत पुतांनी आपल्या बायलांच्या गर्जां खातीर आपलें कुटम (आवय-बापय, भाव-भयणी) सांडून पयस वेच्या विशीं या सुनांनी घोवांच्या घराच्यांक लेकिनाशें रांवचे विशय उटोन दिसतात. तरी ह्या पयकिंच्या जायत्या काणियांनी प्रायवंत तरी आवयो आपल्या पांयांचेर परत उभीं रावतात आनी फुडले दीस दुकांचे जायनायेम्हण झुजतात तें पळेवंक मेळका.\nदेकीक, हेमा नायकाच्या "पुनर वैभव", डा. जयंती नायकाच्या "ताठ कणो" काणियांनी ह्या विशयांचेर मन लागयिल्लें दिसता. ह्या जम्यांतली हर‍येक काणी काणियेंतल्या कीर‍दाराक एका नव्या पांवड्यार व्हर्न पायता तशें वाचप्याच्या भितरलो विकास आनी भोगणां आनबोग जिवंत जायशें कर्ता. एक्ये काणियेचो शेवोट वाचप्याक त्या वयल्या अनबोगाच्या पांवड्यार वर्न पावंवचो जाल्ल्यान हांतली खंची काणी घेतल्यारी तसलो आनबोग भोगची खात्री आसा.\nभाशेच्ये सोभायेची रूच दाकांवची तर हेमा नायकाच्ये "पुनर‌वैभव" काणियेंतलें हें वाक्यें घेया: "गंगुबायेच्या चवथीक उमेदीचीं पाखां लाग‍ल्लीं आनी खोश्येचे काजुले लिकलिक्ताले". तेच‍परीं डा. जयंती नायकाच्ये "ताठ‍कणो" काण्येंतलें वाक्यें : "प्रश्न्यांचो नेटाळो सोर्पा सार्को तिचे गोमटे भंवतीं अंदत वेतालो..."\nकाणियां पयकी विशिषट आनी चरित्रेच्या कोडू आनबोगांचेर बांदलेली एन. शिवदास हाची "आल्तोडचो बापोय पल्तडची धूव" काणी पुडतुगेसांकाळाच्या जबर‍दसतेन कर्च्या धर्मांतराचेर विणल्या तरी कोमुवादाचो कसलोच वास तांतूं ना तें बर्प्याची परिपिकाय दाकयता.\nपुंज्यांतल्यो जायत्यो काणियो दादल्यांनी बरयल्यात तरी दादल्या-बायलां मदल्या संकीर्ण संबंधांचें चित्रण केलां तेदनां दादल्या प्रधान चिंत्पाची कुरू थंय दिसना. जायित्त्यो काणियो समाजीन "भश्ट"(outcaste) म्हण लेकलेल्या कीर‍दारांविशीं तात्सार जांव, कीळ चिंतप जांव उबजोंक आवकास दीनांत. देकीक, डा. एडवर्ड नज्रेताची "चेडियेची धूव" डा. प्रकाश पेऱ्यंकराची "चंद्रकोर" गोकूल‍दास प्रभुची "खतां".\n- स्याम बोळिये (सपटेंबर, २०१९)

End of preview.