metythorn/khmer-dictionary-dataset-44k-v1 · Datasets at Hugging Face

t_exp stringlengths 2 2.93k	t_pos stringclasses 51 values	t_poly stringclasses 12 values	t_main stringlengths 1 38	t_pron stringlengths 3 68	t_exam stringlengths 0 3.03k
តួព្យញ្ជនៈទី១នៃអក្ខរក្រមព្យញ្ជនៈខ្មែរ និងជាតួព្យញ្ជនៈទី១ក្នុងវគ្គទី១។ តួព្យញ្ជនៈនេះមានអក្ខរសូរអន្តរជាតិ [k] ជាព្យញ្ជនៈរនាំងក្រអូម ខ្យល់មាត់ សូរស្ទះ សិថិល អឃោសៈ។	ន.		ក	[ក]
តាំងផ្ដើម, តាំងធ្វើ :	កិ.		ក	[ក]	កសាង, កកើត, កចេតិយ, កភូមិ។
អវយវៈដែលតពីក្បាលទៅស្មាឬទៅខ្លួននៃមនុស្សសត្វ :	ន.	១)	ក	[ក]	កមនុស្ស, កមាន់។
កន្លែងដែលតជាប់ពីមាត់ដបជាដើមចុះទៅទល់នឹងក្អេងក៏ហៅ ក ដែរ :	ន.	២)	ក	[ក]	កដប, កក្អម។
ផ្នែកនៃដៃឬជើងដែលតភ្ជាប់ពីប្រអប់ដៃទៅកំភួនដៃឬពីប្រអប់ជើងទៅកំភួនជើង :	ន.	៣)	ក	[ក]	កដៃ, កជើង។
ជាយអាវខាងលើនៅជុំវិញកឬត្រង់កន្លែងស៊កក្បាលបាន :	ន.	៤)	ក	[ក]	អាវកឌុប, អាវកវៀល។
ផ្នែកដែលតភ្ជាប់ពីដៃចង្កូតទៅតួកង់ឬម៉ូតូ :	ន.	៥)	ក	[ក]	កកង់, កម៉ូតូ។
ទងខាងដើមកួរស្រូវក៏ហៅ ក ដែរ :	ន.	៦)	ក	[ក]	កស្រូវ, កកួរ។
ផ្នែកស្ដួចដែលតភ្ជាប់ទៀបកោះទៅនឹងផ្ទៃដីគោក :	ន.	៧)	ក	[ក]	កទៀបកោះ។
កុះករ, តាន់តាប់, ជុំជិត, កុញ, ត្រៀបត្រា :	គុ.កិ., គុ.		កក	[កក]	មើលទៅឃើញមនុស្សកក, ឈរកក។
ច្រើនត្រៀបត្រា ច្រើនកុះករ ណែនណាន់តាន់តាប់ :	គុ.កិ.		កក	[កក-កុញ]	ពិធីបុណ្យអុំទូកមានមនុស្សច្រើនកកកុញ។
មិនអាចផ្លាស់ទី រំកិល ងាក កម្រើក ឬធ្វើចលនាបាន ដោយសារមានរបស់គរជាប់បន្តគ្នាឬមនុស្សច្រើនណែនណាន់តាន់តាប់ :	កិ.		កក	[កក-ស្ទះ]	ចរាចរណ៍កកស្ទះ។
ប្រែពីរាវទៅជាខន់ឬទៅជារឹង :	កិ.		កក	[កក]	ទឹកផ្ដើមកកនៅសីតុណ្ហភាពក្រោមសូន្យអង្សា។
ដែលកក ដែលប្រែពីរាវទៅជាខន់ឬរឹង :	គុ.		កក	[កក]	ចំណុចកករបស់ទឹកនៅសូន្យអង្សា។
ដែលត្រជាក់ មិនក្ដៅ (ចំណីអាហារ) :	គុ.		កក	[កក]	បាយកក។
ផង់ឬកម្ទេចល្អិត ដែលនៅក្នុងសភាវៈរាវ មានទឹក, សុរា, ប្រេងជាដើម :	ន.	១)	កករ	[ក-ក]	កករប្រេង។
(គីមី.) កាកសំណល់នៃសារធាតុមិនរលាយនៅក្នុងសូលុយស្យុងមួយ :	ន.	២)	កករ	[ក-ក]	បន្ថែមភ្នាក់ងារធ្វើឱ្យរងជាកករ។
ដែលមានសភាពមិនជ្រះថ្លា :	គុ.	៣)	កករ	[ក-ក]	កករទឹកបាតពាង។
សភាពមិនជ្រះថ្លានៃចិត្ត :	ន.		កករ	[ក-ក]	សេចក្ដីសង្ស័យនាំឱ្យមានកករក្នុងចិត្ត។
ចិត្តសៅហ្មងហាក់ដូចជាមានកករ។	ន.		កករ	[ក-ក-ចិត]
ដែលនៅសល់តិច, ដែលនៅសល់រលាបៗ :	គុ.កិ.		កកាត	[ក-កាត]	ទឹកសម្លនៅសល់កកាតនឹងបាតឆ្នាំង។
កាយរឿយៗ; ជីកដីជារន្ធ, ជារូង, ជារង, ជារណ្ដៅដោយដៃ (មនុស្ស), ដោយជើង (សត្វ) :	កិ.		កកាយ	[ក-កាយ]	មនុស្សកកាយដី, មាន់កកាយដី, អណ្ដើកកកាយដី។
ដែលមានចិត្តវៀច, មានគំនិតគេចកែ :	គុ.		កកិចកកុច	[ក-កិច-ក-កុច]	មនុស្សកកិចកកុច។
ពាល់, ដដុសឬប៉ះយ៉ាងស្រាល។	កិ.		កកិត	[ក-កិត]
ទៅដោយគូទពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត :	កិ.		កកិល	[ក-កិល]	មនុស្សខ្វិនកកិលដូចកូនក្មេង។
កូរញយៗ :	កិ.		កកូរ	[ក-កូ]	កកូរត្រុំឬ កកូរសម្ល។
ឈ្មោះសម្លខ្មែរមួយប្រភេទ :	ន.		កកូរ	[ក-កូ]	សម្លកកូរ។
សសោះជ្រាវរាវរកអ្វីមួយ :	កិ.	១)	កកូរកកាយ	[ក-កូ-ក-កាយ]	គាត់យកដែកកកូរកកាយរករបស់អេតចាយ។
(ព.ប្រ.) សើរើ ជ្រៀតជ្រែក បង្ករឿងដែលស្ងប់ហើយឱ្យផុសឡើងវិញ :	កិ.	២)	កកូរកកាយ	[ក-កូ-ក-កាយ]	រឿងនោះបានស្ងប់យូរហើយ តែមកកកូរកកាយឡើងវិញ។
ដែលកខ្វេសកខ្វាសដោយខំប្រឹងដើរឬប្រឹងឡើងឱ្យបានឆាប់ :	គុ.កិ.		កកេបកកាប	[ក-កេប-ក-កាប]	ខំឡើងដើមឈើកកេបកកាប។
ខាំរឿយៗ ដើម្បីឱ្យដាច់ :	កិ.		កកេរ	[ក-កេ]	កកេរពោត, កណ្ដុរកកេរទូ។
កេះរឿយៗ ដោយក្រចកជាដើម។	កិ.		កកេះ	[ក-កេះ]
សម្ដីនិយាយគ្នាឮសូរកោកៗ ច្រើនដង។	គុ.កិ., ន.		កកែកកកោក	[ក-កែក-ក-កោក]
សម្ដីនិយាយមិនច្បាស់លាស់ យ៉ាងដូចក្មេងតូចដែលទើបចេះស្ដី :	គុ.កិ., ន.		កកែកករ	[ក-កែ-ក-ក]	កូនប្រុសខ្ញុំបានចេះស្ដីកកែកករហើយ។
កិរិយាពុំគប្បី, កោង, ព្រហើន, ឥតមានលំអុតលំឱន។	គុ., ន.		កកែងកកោង	[ក-កែង-ក-កោង]
អវយវៈសត្វចតុប្បាទពួកខ្លះ នៅត្រង់គន្លាក់កែងជើងខាងក្រោយគល់ក្រចកជាខាងក្រោមកែបទាំងគូ :	ន.		កកែប	[ក-កែប]	កកែបគោ, កកែបក្របី។
សូរនិយាយខ្លាំងឥតក្រែងដែលឮកោកៗ :	គុ.កិ., ឧ.		កកោក	[ក-កោក]	និយាយកកោក។
កោសដោយធ្វេសប្រហែសឥតមានបំណងនឹងធ្វើឱ្យវត្ថុមួយនិងវត្ថុមួយរបករបោចខូចខាតឡើយ។	កិ.		កកោស	[ក-កោស]
ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានខ្លឹមពណ៌ក្រមៅ ប្រើការធ្វើសសរផ្ទះ, ក្ដារក្រាលឬក្ដារងឿ។	ន.		កកោះ	[ក-កោះ]
ជម្រះសក់ឱ្យស្អាត :	កិ.		កក់	[កក់]	កក់សក់។
ធ្វើឱ្យទទឹកជោក :	កិ.		កក់	[កក់]	ភ្លៀងកក់។
បញ្ចាំទុកមុន, ឱ្យមុនជាការបញ្ចាំចិត្ត :	កិ.		កក់	[កក់]	ខ្ញុំបានកក់ប្រាក់ឱ្យគេរួចហើយ។
ឈ្មោះស្មៅទឹកមួយពួក សម្រាប់ប្រើធ្វើកន្ទេល :	ន.		កក់	[កក់]	កក់មានច្រើនប្រភេទ គឺ កក់មូល, កក់ជ្រុង, កក់ចែងម៉ែង។ល។
ឈ្មោះប្រដាប់ម្យ៉ាងមានសណ្ឋានដូចផ្លែឈូកសម្រាប់ងូតទឹក :	ន.		កក់	[កក់]	ទឹកធ្លាក់ចេញពីកក់។
ក្ដៅល្មម ក្ដៅស្រួល :	កិ.	១)	កក់ក្ដៅ	[កក់-ក្ដៅ]	ភួយនេះកក់ក្ដៅណាស់។
(ព.ប្រ.) ពេញចិត្ត រីករាយ, សង្ឃឹម ជឿជាក់ ទុកចិត្ត :	កិ., គុ.កិ.	២)	កក់ក្ដៅ	[កក់-ក្ដៅ]	ពូកក់ក្ដៅដោយក្មួយមានការងារធ្វើ, ទទួលស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្ដៅ។
ដែលជឿជាក់ ដែលទុកចិត្ត :	គុ.		កក់ក្ដៅ	[កក់-ក្ដៅ]	គ្រួសារកក់ក្ដៅ។
ឈ្មោះខែទី ៤នៃសុរិយគតិ, មាន ៣១ថ្ងៃ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា កក្កដា រាប់ជាខែ ទី ៧។	ន.		កក្កដ	[ក័ក-កៈ-ដៈ]
ឈ្មោះខែទី ៧តាមសុរិយគតិ មាន ៣១ថ្ងៃ និងរាសីរូបក្ដាម។	ន.		កក្កដា	[ក័ក-កៈ-ដា]
ពាក្យសម្រាប់ញ៉ាំងពាក្យខ្មៅឱ្យប្លែកឡើង :	គុ.កិ.		កក្រិត	[ក-ក្រិត]	មនុស្សនោះខ្មៅកក្រិត គឺខ្មៅឥតរសជាតិ។
កម្រើក, រញ្ជួយ, របើកឡើង។	កិ.		កក្រើក	[ក-ក្រើក]
កក្រើកញ័រយ៉ាងញាប់សព្វអន្លើ។	កិ.		កក្រើក	[ក-ក្រើក-ញាប់-ញ័រ]
កក្រើករញ្ជួយជ្រួលច្របល់។	កិ.		កក្រើក	[ក-ក្រើក-រំ-ជួល]
កក្រើកខ្លាំង, ជ្រួលច្របល់ខ្លាំង។	កិ.		កក្រើក	[ក-ក្រើក-រំ-ពើក]
ដែលឥតរសជាតិ :	គុ.		កក្រោះ	[ក-ក្រោះ]	សោះកក្រោះ។
ច្រើននិយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ ហៀរ :	គុ.កិ.		កក្លាក់	[ក-ក្លាក់]	ហៀរកក្លាក់។
ដែលរាវខ្លាំង, ដែលមានទឹកច្រើន :	គុ.កិ.		កក្លូក	[ក-ក្លូក]	រាវកក្លូក។
ដែលឮសូរក្អាកៗច្រើនដង (សើច) :	គុ.កិ.		កក្អាក	[ក-ក្អាក]	សើចកក្អាក។
ក្អាកក្អាយខ្លាំង, សប្បាយរីករាយខ្លាំង។	គុ., គុ.កិ.		កក្អាកកក្អាយ	[ក-ក្អាក-ក-ក្អាយ]
ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ កក្អាក :	ប.		កក្អាយ	[ក-ក្អាយ]	សើចកក្អាកកក្អាយ។
ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យមាត់ឱ្យប្លែកឡើង (ត្រី) :	គុ.កិ.		កក្អិច	[ក-ក្អិច]	ត្រីមាត់កក្អិច។
ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹង កក្អៀក ថា កក្អិចកក្អៀក គឺ ឮសូរមាត់សើចច្រើនពុំដាច់សូរ :	ប.		កក្អិច	[ក-ក្អិច]	សើចលេងកក្អិចកក្អៀក។
ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យ និយាយ, សម្ដី ឱ្យប្លែកឡើង :	គុ.កិ., គុ.		កក្អិល	[ក-ក្អិល]	និយាយកក្អិល, សម្ដីកក្អិល។
ក្អឹកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ :	គុ.កិ., គុ.		កក្អឹក	[ក-ក្អឹក]	សើចកក្អឹក។
ក្អៀកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ :	គុ.កិ., ឧ.		កក្អៀក	[ក-ក្អៀក]	សើចកក្អៀក។
ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យចុះឱ្យប្លែក ឱ្យច្រើនឡើង (ដង្កូវ) :	គុ.កិ.		កក្អៀច	[ក-ក្អៀច]	ដង្កូវចុះកក្អៀច។
ឈ្លក់; រង្គោះ។	កិ.	១)	កខិកកខក់	[ក-ខិក-ក-ខក់]
សូរឮដោយឈ្លក់ទឹក, ដោយរង្គោះ។	ឧ.	២)	កខិកកខក់	[ក-ខិក-ក-ខក់]
ដែលមានចិត្តអរ ព្រោះបានរបស់ជាទីគាប់ចិត្ត :	គុ.កិ., គុ.		កខិបកខុប	[ក-ខិប-ក-ខុប]	អរកខិបកខុប។
ខឹកៗ ច្រើនដងមិនដាច់សូរ ហើយញាប់រន្ថាន់ (សើច) :	គុ.កិ., ឧ.		កខឹក	[ក-ខឹក]	សើចកខឹក។
ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ រូបដូចកន្លាតតែនៅក្នុងទឹក។	ន.		កខុប	[ក-ខុប]
(ម.ព. រខូស)។	ឧ.		កខូស	[ក-ខូស]
ដែលគគ្រិចមិនស្អាត, ដែលស្មោកគ្រោក។	គុ.		កខ្វក់	[ក-ខ្វក់]
ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ កខ្វក់ :	ប.		កខ្វិក	[ក-ខ្វិក]	កខ្វិកកខ្វក់។
ដែលមានដំណើរខ្វេសខ្វាសរឿយៗ :	គុ.កិ., គុ.		កខ្វេសកខ្វាស	[ក-ខ្វេស-ក-ខ្វាស]	វារកខ្វេសកខ្វាស។
ដែលឮស៊ានរំពង, អឺងកង :	គុ.កិ., គុ.		កង	[កង]	ឮសូរកងរំពង, យំកងរំពង, ហ៊ោកងរំពង។
ចាប់ត្រកង; ធ្វើឱ្យមូលជាវង់ :	កិ.		កង	[កង]	កងចំបើងមួយកង, គោកងកន្ទុយ។
នាមរនាប់សម្រាប់ប្រើភ្ជាប់ទៅនឹងចំនួននៃអ្វីៗដែលមានបរិមាណល្មមត្រកង, ល្មមក្រសោបបាន :	ន.		កង	[កង]	ឧសមួយកង, ស្មៅមួយកង។
ពួក, ក្រុម, សង្កាត់, ចង្កោម :	ន.		កង	[កង]	កងទ័ព, កងឃុំ, កងខេត្ត, កងធម៌។
ក្រុមមនុស្សដែលមានភារកិច្ចការពារសុវត្ថិភាពឬសន្តិសុខ :	ន.		កង	[កង-កំ-ឡាំង]	កងកម្លាំងការពារព្រំដែន, កងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព។
បន្សំរវាងកងទ័ពជើងគោក ជើងទឹក និងជើងអាកាសរបស់ប្រជាជាតិមួយ :	ន.		កង	[កង-កំ-ឡាំង-ប្រ-ដាប់-អា-វុត]	កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជា។
ក្រុមទាហានដែលមានជំនាញ និងទទួលភារកិច្ចបញ្ជាកាំភ្លើងធំ :	ន.		កង	[កង-កាំ-ភ្លើង-ធំ]	គាត់ជាមេបញ្ជាការកងកាំភ្លើងធំ។
អង្គភាពកងទ័ពដែលជាផ្នែកមួយនៃកងទ័ពជើងទឹក មានជំនាញខាងនាវាចរណ៍។	ន.		កង	[កង-នា-វា]
ផ្នែកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទដែលមានស្វ័យភាពក្នុងកិច្ចអនុវត្តច្បាប់លើពលរដ្ឋស៊ីវិលនិងយោធា :	ន.		កង	[កង-រាច-អា-វុត-ហ័ត]	កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស, កងរាជអាវុធហត្ថខេត្ត។
កងកម្លាំងដែលមានភារកិច្ចជួយសម្របសម្រួលក្នុងបញ្ហាសន្តិសុខឬគ្រោះអាសន្នណាមួយ :	ន.		កង	[កង-អន់-តៈ-រ៉ា-គំ]	កងអន្តរាគមន៍ពិសេស, កងអន្តរាគមន៍រថពាសដែក, កងអន្តរាគមន៍ជើងទឹក។
ប្រដាប់មានវង់មូលសម្រាប់ពាក់ប្រហក :	ន.		កង	[កង]	កងដៃ, កងជើង, កងក្រវិល។
គ្រឿងអលង្ការម៉្យាងសម្រាប់ពាក់នៅនឹងក មានសណ្ឋានជារង្វង់ធ្វើពីវត្ថុធាតុផ្សេងៗ :	ន.		កង	[កង-ក]	ខ្មែរបុរាណនិយមពាក់កងក។
គ្រឿងប្រដាប់ដែលធ្វើពីមាស, ប្រាក់ ឬស្ពាន់ មានរង្វង់មូលសម្រាប់ស៊កបញ្ចូលត្រង់ដើមដៃឬកជើង :	ន.		កង	[កង-កន់]	ស្ត្រីល្ខោនហ្លួងពាក់សង្វារកងកន់។
គ្រឿងអលង្ការមួយប្រភេទធ្វើពីលោហៈដែលផ្នែកខាងចុងទាំងពីរខាងទល់មុខគ្នារចនាដូចផ្កាឈូកក្រពុំសម្រាប់ពាក់នៅកជើងនៃអ្នករបាំបុរាណខ្មែរ ហើយក៏មានពាក់នៅកដៃផងដែរ :	ន.		កង	[កង-ទង-ឈូក]	កងទងឈូកក៏មានពាក់លម្អកជើងកូនក្រមុំក្នុងពិធីមង្គលការដែរ។
កងទ្រនាប់ដាក់ចន្លោះក្បាលខ្ចៅសម្រាប់រឹតបន្តឹងខ្ចៅ :	ន.		កង	[កង-ទ្រ-នាប់]	កងទ្រនាប់ខ្ចៅស័ង្កសីប្រក់ដំបូល, កងទ្រនាប់ខ្ចៅឡាន។
កងដៃមួយប្រភេទ ដែលមានមុខកាត់បីជ្រុងរាងដូចទ្រនុងខ្នងសត្វពស់ដោយមានឆ្លាក់ក្បាច់ភ្ញី។	ន.		កង	[កង-រាក់]
ប្រដាប់រឹតបន្តឹងសាច់ក្រណាត់ មានសណ្ឋានជារង្វង់ប្រើក្នុងការដេរប៉ាក់ :	ន.		កង	[កង-រឹត]	កងរឹតប្រើខ្ចៅមួល។
ឈ្មោះនំមួយប្រភេទធ្វើពីម្សៅដំណើប លញ់ជារាងកង បង់ខ្លាញ់ រួចយកទៅជ្រលក់ទឹកស្ករត្នោតរំងាស់លាយល្ងសពីលើ។	ន.		កង	[កង]
(ម.ព. កេងកង{¥¥}១{££})។	ន.		កងកេង	[កង-កេង]
ផ្នែកមេកានិកសម្រាប់ទ្រទ្រង់ផ្នែកមួយទៀតដែលមានចលនារង្វិលជុំវិញអ័ក្ស ដើម្បីជួយសម្រួលចលនានិងកាត់បន្ថយការកកិត។	ន.		កងគ្រាប់	[កង-គ្រាប់]
ក្រុមយុវជននៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមដែលអាចចល័តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយសម្រាប់ការងារបង្កបង្កើនផល។	ន.		កងចល័ត	[កង-ចៈ-ឡាត់]
ពួកស្ត្រីខ្ញុំរាជការក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ធ្វើការពួកបាវ (ស្ត្រីទាំងនេះ កាលពីបុរាណ គេជ្រើសរើសយកតែកូនចៅពលឬរបឹប)។	ន.		កងចៅ	[កង-ចៅ]
ក្រុមស៊ើបការណ៍នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។	ន.		កងឈ្លប	[កង-ឈ្លប]
ក្រុមមនុស្សត្រៀមច្បាំងនឹងសត្រូវ, សេនារេហ៍ពលដែលមានកាតព្វកិច្ចការពារជាតិ មាតុភូមិ រកសន្តិសុខជូនប្រជាជននិងស្រុកទេស។	ន.		កងទ័ព	[កង-ទាប់]
អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការនៅលើដែនគោក :	ន.		កងទ័ព	[កង-ទាប់-ជើង-គោក]	កងទ័ពជើងគោកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទបានបញ្ចប់ការហ្វឹកហ្វឺនជំនាញបោសសម្អាតមីន។

តួព្យញ្ជនៈទី១នៃអក្ខរក្រមព្យញ្ជនៈខ្មែរ និងជាតួព្យញ្ជនៈទី១ក្នុងវគ្គទី១។ តួព្យញ្ជនៈនេះមានអក្ខរសូរអន្តរជាតិ [k] ជាព្យញ្ជនៈរនាំងក្រអូម ខ្យល់មាត់ សូរស្ទះ សិថិល អឃោសៈ។

ន.

ក

[ក]

តាំងផ្ដើម, តាំងធ្វើ :

កិ.

ក

[ក]

កសាង, កកើត, កចេតិយ, កភូមិ។

អវយវៈដែលតពីក្បាលទៅស្មាឬទៅខ្លួននៃមនុស្សសត្វ :

ន.

១)

ក

[ក]

កមនុស្ស, កមាន់។

កន្លែងដែលតជាប់ពីមាត់ដបជាដើមចុះទៅទល់នឹងក្អេងក៏ហៅ ក ដែរ :

ន.

២)

ក

[ក]

កដប, កក្អម។

ផ្នែកនៃដៃឬជើងដែលតភ្ជាប់ពីប្រអប់ដៃទៅកំភួនដៃឬពីប្រអប់ជើងទៅកំភួនជើង :

ន.

៣)

ក

[ក]

កដៃ, កជើង។

ជាយអាវខាងលើនៅជុំវិញកឬត្រង់កន្លែងស៊កក្បាលបាន :

ន.

៤)

ក

[ក]

អាវកឌុប, អាវកវៀល។

ផ្នែកដែលតភ្ជាប់ពីដៃចង្កូតទៅតួកង់ឬម៉ូតូ :

ន.

៥)

ក

[ក]

កកង់, កម៉ូតូ។

ទងខាងដើមកួរស្រូវក៏ហៅ ក ដែរ :

ន.

៦)

ក

[ក]

កស្រូវ, កកួរ។

ផ្នែកស្ដួចដែលតភ្ជាប់ទៀបកោះទៅនឹងផ្ទៃដីគោក :

ន.

៧)

ក

[ក]

កទៀបកោះ។

កុះករ, តាន់តាប់, ជុំជិត, កុញ, ត្រៀបត្រា :

គុ.កិ., គុ.

កក

[កក]

មើលទៅឃើញមនុស្សកក, ឈរកក។

ច្រើនត្រៀបត្រា ច្រើនកុះករ ណែនណាន់តាន់តាប់ :

គុ.កិ.

កក

[កក-កុញ]

ពិធីបុណ្យអុំទូកមានមនុស្សច្រើនកកកុញ។

មិនអាចផ្លាស់ទី រំកិល ងាក កម្រើក ឬធ្វើចលនាបាន ដោយសារមានរបស់គរជាប់បន្តគ្នាឬមនុស្សច្រើនណែនណាន់តាន់តាប់ :

កិ.

កក

[កក-ស្ទះ]

ចរាចរណ៍កកស្ទះ។

ប្រែពីរាវទៅជាខន់ឬទៅជារឹង :

កិ.

កក

[កក]

ទឹកផ្ដើមកកនៅសីតុណ្ហភាពក្រោមសូន្យអង្សា។

ដែលកក ដែលប្រែពីរាវទៅជាខន់ឬរឹង :

គុ.

កក

[កក]

ចំណុចកករបស់ទឹកនៅសូន្យអង្សា។

ដែលត្រជាក់ មិនក្ដៅ (ចំណីអាហារ) :

គុ.

កក

[កក]

បាយកក។

ផង់ឬកម្ទេចល្អិត ដែលនៅក្នុងសភាវៈរាវ មានទឹក, សុរា, ប្រេងជាដើម :

ន.

១)

កករ

[ក-ក]

កករប្រេង។

(គីមី.) កាកសំណល់នៃសារធាតុមិនរលាយនៅក្នុងសូលុយស្យុងមួយ :

ន.

២)

កករ

[ក-ក]

បន្ថែមភ្នាក់ងារធ្វើឱ្យរងជាកករ។

ដែលមានសភាពមិនជ្រះថ្លា :

គុ.

៣)

កករ

[ក-ក]

កករទឹកបាតពាង។

សភាពមិនជ្រះថ្លានៃចិត្ត :

ន.

កករ

[ក-ក]

សេចក្ដីសង្ស័យនាំឱ្យមានកករក្នុងចិត្ត។

ចិត្តសៅហ្មងហាក់ដូចជាមានកករ។

ន.

កករ

[ក-ក-ចិត]

ដែលនៅសល់តិច, ដែលនៅសល់រលាបៗ :

គុ.កិ.

កកាត

[ក-កាត]

ទឹកសម្លនៅសល់កកាតនឹងបាតឆ្នាំង។

កាយរឿយៗ; ជីកដីជារន្ធ, ជារូង, ជារង, ជារណ្ដៅដោយដៃ (មនុស្ស), ដោយជើង (សត្វ) :

កិ.

កកាយ

[ក-កាយ]

មនុស្សកកាយដី, មាន់កកាយដី, អណ្ដើកកកាយដី។

ដែលមានចិត្តវៀច, មានគំនិតគេចកែ :

គុ.

កកិចកកុច

[ក-កិច-ក-កុច]

មនុស្សកកិចកកុច។

ពាល់, ដដុសឬប៉ះយ៉ាងស្រាល។

កិ.

កកិត

[ក-កិត]

ទៅដោយគូទពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត :

កិ.

កកិល

[ក-កិល]

មនុស្សខ្វិនកកិលដូចកូនក្មេង។

កូរញយៗ :

កិ.

កកូរ

[ក-កូ]

កកូរត្រុំឬ កកូរសម្ល។

ឈ្មោះសម្លខ្មែរមួយប្រភេទ :

ន.

កកូរ

[ក-កូ]

សម្លកកូរ។

សសោះជ្រាវរាវរកអ្វីមួយ :

កិ.

១)

កកូរកកាយ

[ក-កូ-ក-កាយ]

គាត់យកដែកកកូរកកាយរករបស់អេតចាយ។

(ព.ប្រ.) សើរើ ជ្រៀតជ្រែក បង្ករឿងដែលស្ងប់ហើយឱ្យផុសឡើងវិញ :

កិ.

២)

កកូរកកាយ

[ក-កូ-ក-កាយ]

រឿងនោះបានស្ងប់យូរហើយ តែមកកកូរកកាយឡើងវិញ។

ដែលកខ្វេសកខ្វាសដោយខំប្រឹងដើរឬប្រឹងឡើងឱ្យបានឆាប់ :

គុ.កិ.

កកេបកកាប

[ក-កេប-ក-កាប]

ខំឡើងដើមឈើកកេបកកាប។

ខាំរឿយៗ ដើម្បីឱ្យដាច់ :

កិ.

កកេរ

[ក-កេ]

កកេរពោត, កណ្ដុរកកេរទូ។

កេះរឿយៗ ដោយក្រចកជាដើម។

កិ.

កកេះ

[ក-កេះ]

សម្ដីនិយាយគ្នាឮសូរកោកៗ ច្រើនដង។

គុ.កិ., ន.

កកែកកកោក

[ក-កែក-ក-កោក]

សម្ដីនិយាយមិនច្បាស់លាស់ យ៉ាងដូចក្មេងតូចដែលទើបចេះស្ដី :

គុ.កិ., ន.

កកែកករ

[ក-កែ-ក-ក]

កូនប្រុសខ្ញុំបានចេះស្ដីកកែកករហើយ។

កិរិយាពុំគប្បី, កោង, ព្រហើន, ឥតមានលំអុតលំឱន។

គុ., ន.

កកែងកកោង

[ក-កែង-ក-កោង]

អវយវៈសត្វចតុប្បាទពួកខ្លះ នៅត្រង់គន្លាក់កែងជើងខាងក្រោយគល់ក្រចកជាខាងក្រោមកែបទាំងគូ :

ន.

កកែប

[ក-កែប]

កកែបគោ, កកែបក្របី។

សូរនិយាយខ្លាំងឥតក្រែងដែលឮកោកៗ :

គុ.កិ., ឧ.

កកោក

[ក-កោក]

និយាយកកោក។

កោសដោយធ្វេសប្រហែសឥតមានបំណងនឹងធ្វើឱ្យវត្ថុមួយនិងវត្ថុមួយរបករបោចខូចខាតឡើយ។

កិ.

កកោស

[ក-កោស]

ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានខ្លឹមពណ៌ក្រមៅ ប្រើការធ្វើសសរផ្ទះ, ក្ដារក្រាលឬក្ដារងឿ។

ន.

កកោះ

[ក-កោះ]

ជម្រះសក់ឱ្យស្អាត :

កិ.

កក់

[កក់]

កក់សក់។

ធ្វើឱ្យទទឹកជោក :

កិ.

កក់

[កក់]

ភ្លៀងកក់។

បញ្ចាំទុកមុន, ឱ្យមុនជាការបញ្ចាំចិត្ត :

កិ.

កក់

[កក់]

ខ្ញុំបានកក់ប្រាក់ឱ្យគេរួចហើយ។

ឈ្មោះស្មៅទឹកមួយពួក សម្រាប់ប្រើធ្វើកន្ទេល :

ន.

កក់

[កក់]

កក់មានច្រើនប្រភេទ គឺ កក់មូល, កក់ជ្រុង, កក់ចែងម៉ែង។ល។

ឈ្មោះប្រដាប់ម្យ៉ាងមានសណ្ឋានដូចផ្លែឈូកសម្រាប់ងូតទឹក :

ន.

កក់

[កក់]

ទឹកធ្លាក់ចេញពីកក់។

ក្ដៅល្មម ក្ដៅស្រួល :

កិ.

១)

កក់ក្ដៅ

[កក់-ក្ដៅ]

ភួយនេះកក់ក្ដៅណាស់។

(ព.ប្រ.) ពេញចិត្ត រីករាយ, សង្ឃឹម ជឿជាក់ ទុកចិត្ត :

កិ., គុ.កិ.

២)

កក់ក្ដៅ

[កក់-ក្ដៅ]

ពូកក់ក្ដៅដោយក្មួយមានការងារធ្វើ, ទទួលស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្ដៅ។

ដែលជឿជាក់ ដែលទុកចិត្ត :

គុ.

កក់ក្ដៅ

[កក់-ក្ដៅ]

គ្រួសារកក់ក្ដៅ។

ឈ្មោះខែទី ៤នៃសុរិយគតិ, មាន ៣១ថ្ងៃ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា កក្កដា រាប់ជាខែ ទី ៧។

ន.

កក្កដ

[ក័ក-កៈ-ដៈ]

ឈ្មោះខែទី ៧តាមសុរិយគតិ មាន ៣១ថ្ងៃ និងរាសីរូបក្ដាម។

ន.

កក្កដា

[ក័ក-កៈ-ដា]

ពាក្យសម្រាប់ញ៉ាំងពាក្យខ្មៅឱ្យប្លែកឡើង :

គុ.កិ.

កក្រិត

[ក-ក្រិត]

មនុស្សនោះខ្មៅកក្រិត គឺខ្មៅឥតរសជាតិ។

កម្រើក, រញ្ជួយ, របើកឡើង។

កិ.

កក្រើក

[ក-ក្រើក]

កក្រើកញ័រយ៉ាងញាប់សព្វអន្លើ។

កិ.

កក្រើក

[ក-ក្រើក-ញាប់-ញ័រ]

កក្រើករញ្ជួយជ្រួលច្របល់។

កិ.

កក្រើក

[ក-ក្រើក-រំ-ជួល]

កក្រើកខ្លាំង, ជ្រួលច្របល់ខ្លាំង។

កិ.

កក្រើក

[ក-ក្រើក-រំ-ពើក]

ដែលឥតរសជាតិ :

គុ.

កក្រោះ

[ក-ក្រោះ]

សោះកក្រោះ។

ច្រើននិយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ ហៀរ :

គុ.កិ.

កក្លាក់

[ក-ក្លាក់]

ហៀរកក្លាក់។

ដែលរាវខ្លាំង, ដែលមានទឹកច្រើន :

គុ.កិ.

កក្លូក

[ក-ក្លូក]

រាវកក្លូក។

ដែលឮសូរក្អាកៗច្រើនដង (សើច) :

គុ.កិ.

កក្អាក

[ក-ក្អាក]

សើចកក្អាក។

ក្អាកក្អាយខ្លាំង, សប្បាយរីករាយខ្លាំង។

គុ., គុ.កិ.

កក្អាកកក្អាយ

[ក-ក្អាក-ក-ក្អាយ]

ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ កក្អាក :

ប.

កក្អាយ

[ក-ក្អាយ]

សើចកក្អាកកក្អាយ។

ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យមាត់ឱ្យប្លែកឡើង (ត្រី) :

គុ.កិ.

កក្អិច

[ក-ក្អិច]

ត្រីមាត់កក្អិច។

ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹង កក្អៀក ថា កក្អិចកក្អៀក គឺ ឮសូរមាត់សើចច្រើនពុំដាច់សូរ :

ប.

កក្អិច

[ក-ក្អិច]

សើចលេងកក្អិចកក្អៀក។

ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យ និយាយ, សម្ដី ឱ្យប្លែកឡើង :

គុ.កិ., គុ.

កក្អិល

[ក-ក្អិល]

និយាយកក្អិល, សម្ដីកក្អិល។

ក្អឹកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ :

គុ.កិ., គុ.

កក្អឹក

[ក-ក្អឹក]

សើចកក្អឹក។

ក្អៀកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ :

គុ.កិ., ឧ.

កក្អៀក

[ក-ក្អៀក]

សើចកក្អៀក។

ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យចុះឱ្យប្លែក ឱ្យច្រើនឡើង (ដង្កូវ) :

គុ.កិ.

កក្អៀច

[ក-ក្អៀច]

ដង្កូវចុះកក្អៀច។

ឈ្លក់; រង្គោះ។

កិ.

១)

កខិកកខក់

[ក-ខិក-ក-ខក់]

សូរឮដោយឈ្លក់ទឹក, ដោយរង្គោះ។

ឧ.

២)

កខិកកខក់

[ក-ខិក-ក-ខក់]

ដែលមានចិត្តអរ ព្រោះបានរបស់ជាទីគាប់ចិត្ត :

គុ.កិ., គុ.

កខិបកខុប

[ក-ខិប-ក-ខុប]

អរកខិបកខុប។

ខឹកៗ ច្រើនដងមិនដាច់សូរ ហើយញាប់រន្ថាន់ (សើច) :

គុ.កិ., ឧ.

កខឹក

[ក-ខឹក]

សើចកខឹក។

ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ រូបដូចកន្លាតតែនៅក្នុងទឹក។

ន.

កខុប

[ក-ខុប]

(ម.ព. រខូស)។

ឧ.

កខូស

[ក-ខូស]

ដែលគគ្រិចមិនស្អាត, ដែលស្មោកគ្រោក។

គុ.

កខ្វក់

[ក-ខ្វក់]

ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ កខ្វក់ :

ប.

កខ្វិក

[ក-ខ្វិក]

កខ្វិកកខ្វក់។

ដែលមានដំណើរខ្វេសខ្វាសរឿយៗ :

គុ.កិ., គុ.

កខ្វេសកខ្វាស

[ក-ខ្វេស-ក-ខ្វាស]

វារកខ្វេសកខ្វាស។

ដែលឮស៊ានរំពង, អឺងកង :

គុ.កិ., គុ.

កង

[កង]

ឮសូរកងរំពង, យំកងរំពង, ហ៊ោកងរំពង។

ចាប់ត្រកង; ធ្វើឱ្យមូលជាវង់ :

កិ.

កង

[កង]

កងចំបើងមួយកង, គោកងកន្ទុយ។

នាមរនាប់សម្រាប់ប្រើភ្ជាប់ទៅនឹងចំនួននៃអ្វីៗដែលមានបរិមាណល្មមត្រកង, ល្មមក្រសោបបាន :

ន.

កង

[កង]

ឧសមួយកង, ស្មៅមួយកង។

ពួក, ក្រុម, សង្កាត់, ចង្កោម :

ន.

កង

[កង]

កងទ័ព, កងឃុំ, កងខេត្ត, កងធម៌។

ក្រុមមនុស្សដែលមានភារកិច្ចការពារសុវត្ថិភាពឬសន្តិសុខ :

ន.

កង

[កង-កំ-ឡាំង]

កងកម្លាំងការពារព្រំដែន, កងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព។

បន្សំរវាងកងទ័ពជើងគោក ជើងទឹក និងជើងអាកាសរបស់ប្រជាជាតិមួយ :

ន.

កង

[កង-កំ-ឡាំង-ប្រ-ដាប់-អា-វុត]

កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជា។

ក្រុមទាហានដែលមានជំនាញ និងទទួលភារកិច្ចបញ្ជាកាំភ្លើងធំ :

ន.

កង

[កង-កាំ-ភ្លើង-ធំ]

គាត់ជាមេបញ្ជាការកងកាំភ្លើងធំ។

អង្គភាពកងទ័ពដែលជាផ្នែកមួយនៃកងទ័ពជើងទឹក មានជំនាញខាងនាវាចរណ៍។

ន.

កង

[កង-នា-វា]

ផ្នែកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទដែលមានស្វ័យភាពក្នុងកិច្ចអនុវត្តច្បាប់លើពលរដ្ឋស៊ីវិលនិងយោធា :

ន.

កង

[កង-រាច-អា-វុត-ហ័ត]

កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស, កងរាជអាវុធហត្ថខេត្ត។

កងកម្លាំងដែលមានភារកិច្ចជួយសម្របសម្រួលក្នុងបញ្ហាសន្តិសុខឬគ្រោះអាសន្នណាមួយ :

ន.

កង

[កង-អន់-តៈ-រ៉ា-គំ]

កងអន្តរាគមន៍ពិសេស, កងអន្តរាគមន៍រថពាសដែក, កងអន្តរាគមន៍ជើងទឹក។

ប្រដាប់មានវង់មូលសម្រាប់ពាក់ប្រហក :

ន.

កង

[កង]

កងដៃ, កងជើង, កងក្រវិល។

គ្រឿងអលង្ការម៉្យាងសម្រាប់ពាក់នៅនឹងក មានសណ្ឋានជារង្វង់ធ្វើពីវត្ថុធាតុផ្សេងៗ :

ន.

កង

[កង-ក]

ខ្មែរបុរាណនិយមពាក់កងក។

គ្រឿងប្រដាប់ដែលធ្វើពីមាស, ប្រាក់ ឬស្ពាន់ មានរង្វង់មូលសម្រាប់ស៊កបញ្ចូលត្រង់ដើមដៃឬកជើង :

ន.

កង

[កង-កន់]

ស្ត្រីល្ខោនហ្លួងពាក់សង្វារកងកន់។

គ្រឿងអលង្ការមួយប្រភេទធ្វើពីលោហៈដែលផ្នែកខាងចុងទាំងពីរខាងទល់មុខគ្នារចនាដូចផ្កាឈូកក្រពុំសម្រាប់ពាក់នៅកជើងនៃអ្នករបាំបុរាណខ្មែរ ហើយក៏មានពាក់នៅកដៃផងដែរ :

ន.

កង

[កង-ទង-ឈូក]

កងទងឈូកក៏មានពាក់លម្អកជើងកូនក្រមុំក្នុងពិធីមង្គលការដែរ។

កងទ្រនាប់ដាក់ចន្លោះក្បាលខ្ចៅសម្រាប់រឹតបន្តឹងខ្ចៅ :

ន.

កង

[កង-ទ្រ-នាប់]

កងទ្រនាប់ខ្ចៅស័ង្កសីប្រក់ដំបូល, កងទ្រនាប់ខ្ចៅឡាន។

កងដៃមួយប្រភេទ ដែលមានមុខកាត់បីជ្រុងរាងដូចទ្រនុងខ្នងសត្វពស់ដោយមានឆ្លាក់ក្បាច់ភ្ញី។

ន.

កង

[កង-រាក់]

ប្រដាប់រឹតបន្តឹងសាច់ក្រណាត់ មានសណ្ឋានជារង្វង់ប្រើក្នុងការដេរប៉ាក់ :

ន.

កង

[កង-រឹត]

កងរឹតប្រើខ្ចៅមួល។

ឈ្មោះនំមួយប្រភេទធ្វើពីម្សៅដំណើប លញ់ជារាងកង បង់ខ្លាញ់ រួចយកទៅជ្រលក់ទឹកស្ករត្នោតរំងាស់លាយល្ងសពីលើ។

ន.

កង

[កង]

(ម.ព. កេងកង{¥¥}១{££})។

ន.

កងកេង

[កង-កេង]

ផ្នែកមេកានិកសម្រាប់ទ្រទ្រង់ផ្នែកមួយទៀតដែលមានចលនារង្វិលជុំវិញអ័ក្ស ដើម្បីជួយសម្រួលចលនានិងកាត់បន្ថយការកកិត។

ន.

កងគ្រាប់

[កង-គ្រាប់]

ក្រុមយុវជននៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមដែលអាចចល័តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយសម្រាប់ការងារបង្កបង្កើនផល។

ន.

កងចល័ត

[កង-ចៈ-ឡាត់]

ពួកស្ត្រីខ្ញុំរាជការក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ធ្វើការពួកបាវ (ស្ត្រីទាំងនេះ កាលពីបុរាណ គេជ្រើសរើសយកតែកូនចៅពលឬរបឹប)។

ន.

កងចៅ

[កង-ចៅ]

ក្រុមស៊ើបការណ៍នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។

ន.

កងឈ្លប

[កង-ឈ្លប]

ក្រុមមនុស្សត្រៀមច្បាំងនឹងសត្រូវ, សេនារេហ៍ពលដែលមានកាតព្វកិច្ចការពារជាតិ មាតុភូមិ រកសន្តិសុខជូនប្រជាជននិងស្រុកទេស។

ន.

កងទ័ព

[កង-ទាប់]

អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការនៅលើដែនគោក :

ន.

កងទ័ព

[កង-ទាប់-ជើង-គោក]

កងទ័ពជើងគោកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទបានបញ្ចប់ការហ្វឹកហ្វឺនជំនាញបោសសម្អាតមីន។