Datasets:

rasyosef

/

xlsum_amharic_summarization

like 0

በተለያዩ አገራትም የቫይረሱን ስርጭት ለመግታት ጥለዋቸው የነበሩ መመሪያዎችን እያላሉ ይገኛሉ። የወረርሽኝ ስርጭቱን ለመግታት አገራት አስተላልፈዋቸው ከነበሩ መመሪያዎች መካከል ዓለም አቀፍ በረራዎችን ማቆም፣ አየር ማረፊያዎቻቸውንና ድንበሮቻቸውን መዝጋት ይገኙበታል። በዚህም የተነሳ በርካታ የኢንዱስትሪ ዘርፎች በከፍተኛ ሁኔታ የተጎዱ ሲሆን በተለይም የአየር ትራንስፖርት ዘርፉ እንዲሽመደመድ ምክንያት ሆኗል። ከሰሞኑ አገራቱ ዘግተዋቸው የነበሩ ድንበሮቻቸውን ከፍተዋል፤ አለም አቀፍ አየር መንገዶቹም በረራዎችን ጀምረዋል። የአለም አቀፉ አቪየሽን ድርጅት የአየር ትራንስፖርቱ ዘርፍ እንዲያንሰራራና ተጓዦችም ደህንነታቸቸው በተጠበቀ መልኩ እንዲጓዙ ለማድረግ እንደ መመሪያነት የሚያገለግል አንድ ሰነድ አውጥቷል። በዚህም መመሪያ ውስጥ ከተካተቱት ጉዳዮች መካከል አውሮፕላኖች በምን መንገድ በፀረ- ተህዋሲያን መፀዳት እንዳለባቸውና የፅዳት ድግግሞሽንም ይመለከታል። እንዲሁ ከላይ ከላይ ሲታይ የአየር በረራና አካላዊ ርቀትን መጠበቅ የሚጣጣሙ አይመስሉም ። ነገር ግን ተቆጣጣሪ አካላት የተለያዩ ፕሮቶኮሎችን በማውጣት አስፈላጊ የሚባሉ የፅዳት መመሪያዎችን ለመተግበር ቀን ተሌት ደፋ ቀና በማለት ላይ ናቸው። ለአየር በረራዎች በዋነኝነት የሚያስፈልገው ፈጣንና፣ በቅልጥፍና የተሞላ ውጤታማ ፀረ- ተህዋሲያን የፅዳት ስርዓት መዘርጋት ነው። ከዚህም ጋር ተያይዞ ፍቃድ ያላቸው የፀረ- ተህዋሲያን ፅዳት በሚታዩና፣ ተደራሽ በሆኑ አካላት ላይ ጨርቅን እንዲሁም ተንቀሳቃሽ መርጫን በመጠቀም ማፅዳት ተግባራዊ እየተደረጉ ይገኛሉ። ነገር ግን ሁለቱም የማፅጃ መንገዶች በሰዎች አማካኝነት የሚካዱ ከመሆናቸው አንፃር ውጤታማነታቸውን የሚቀንስ ሲሆን መደረስ የማይችሉ የአውሮፕላኑ አካላትም ላይ ክፍተትን ይፈጥራሉ ተብሏል። ኦክስጅንና ኦዞን በሌላ መልኩ "አቶሚክ ኦክስጅንን" እንደ ፀረ-ተህዋሲያነት በመጠቅም አካባቢን ለማፅዳት ተጀምሯል። ከዚህም በተጨማሪ አምቡላንሶችን ለማፅዳት የሚጠቀሙበትን ፀረ ተህዋሲያንንም ለአውሮፕላን የውስጥ ክፍል ለማፅዳት እየታሰበበት ነው። ነገር ግን እነዚህ ማፅጃዎች ባላቸው የንጥረ ነገር በተለይም 'ኦክሳይድ' ባለው ባህርይ የኤሌክትሮኒክስ ቁሳቁሶች ላይ ጉዳት ሊፈጥሩ ይችሉ ይሆን በሚለው ስምምነት ላይ አልተደረሰም። መቶ በመቶ ውጤታማ የፀረ ተህዋሲያን ማፅጃ በሌለበት ሁኔታ ሌላኛው አማራጭ "የኦዞን" ንጥረ ነገሮችን መጠቀም ነው። በአሁኑ ወቅት ኦዞን በአውሮፕላን አካላት ላይ አገልግሎት ላይ ባይውልም በመጠጥ ቤቶችና በተለያዩ የንግድ ተቋማት ላይ በፀረ-ተህዋሲያን ማፅጃነት እያገለገለ ይገኛል። አካባቢውን የኦዞን ንጥረ ነገሮችን በመርጨት ውጤታማ የሆነ ፅዳትን ማግኘት ይቻላል። ነገር ግን ይህ ንጥረ ነገር በከፍተኛ መጠን ሲሆን ለሰዎች ጎጅ በመሆኑ ባለሙያን በመጠቀም መንገደኞች በሌሉበት ሁኔታ ሊረጭ ይገባል። ነገር ግን አሁንም ቢሆን ኦዞን ላይ ያለው ዋነኛ ጥያቄም የኦክሳይድ ንጥረ ነገር መጠኑ ነው፤ 'በአውሮፕላን የውስጥ አካልና የኤሌክትሮኒክስ እቃዎች ላይ ያለው ተፅእኖ ላይ መስማማት አልተቻለም። 'አየኖችና የአልትራቫዮሌት ጨረር ' በላብራቶሪ ውስጥ ተሞክሮ ውጤታማ የሆነው ከከባቢ አየር የሚለቀቀውን የውሃ ትነት ውስጥ የኦክስጅንና ሃይድሮጅን ንጥረ ነገሮችን ለይቶ በማውጣት ፀረ ተህዋሲያንን መፍጠር ነው። ይህ የፀረ ተህዋሲያን ማፅጃ መንገድ በጣም አድካሚና ለሁለት ሰዓታት ያህልም የሚወስድ ጊዜን ይፈጃል። ሆኖም ይሄ መንገድ በከፍተኛ ሁኔታ ውጤታማና መቶ በመቶ የሚተማመኑበት ነው። ከዚህም በተጨማሪ ፀረ ተህዋሲያኑ ቀላልና ተንቀሳቃሽ በሆነ መልኩ ትልልቅ... \n\nGive me a good title for the article above.

ኮሮናቫይረስ፡ አውሮፕላኖች እንዴት ነው በፀረ- ተህዋሲያን የሚፀዱት?

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: በጎርጎሳውያኑ 1980ዎቹ መጀመሪያ አካባቢ በኢትዮጵያ ተከስቶ የነበረውን ድርቅ ተከትሎ በምግብ እጥረት የተጎዱ ህጻናት ምስል በመላው ዓለም በሚገኙ ምግብ ቤቶች ጭምር እየተለጠፈ በረድኤት ድርጅቶች አማካይነት ገንዘብ ተሰብስቧል። በርካቶችም ምስሎቹን ተመልክተው የገንዘብ ድጋፍ ማድረጋቸው ጠቃሚ ቢሆንም በተለይ ምዕራባውያኑ የትኛውም ጎጂ ንጥረ ነገር የሌለው የምግብ አማራጭ ከዛች አገር ይገኛል ብለው እንዳያስቡ አድርጓቸዋል። • ጤፏን ለማስመለስ እየተውተረተረች ያለችው ኢትዮጵያ • ጤፍን ሰዳ የምታሳድደው ኢትዮጵያ ጤፍን የተቀረው ዓለም የምግቦች ሁሉ ታላቅ ወይም 'ሱፐር ፉድ' እያለ ነው የሚጠሩት። ምድራችን በምታበቅላቸው አብዛኛዎቹ ሰብሎች ውስጥ የሚገኘውና በተለይ አውሮፓውያኑ ለጤና አስጊ ነው ብለው የሚፈሩት 'ግሉተን' ንጥረ ነገር በጤፍ ውስጥ አለመገኘቱ ደግሞ ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ ተፈላጊነቱ ከፍ እንዲል አድርጎታል። በኢትዮጵያና በኤርትራ ለ2000 ሺ ዓመታት ሲበቅል የነበረው ጤፍ ከፍተኛ ፕሮቲን፣ አይረን፣ ፋይበርና ሌሎች ጠቃሚ ንጥረነገሮች በውስጡ ስለመያዙ ተመስክሮለታል። የቢቢሲዋ አንጄላ ሳውሪን ወደ ኢትዮጵያ በተጓዘችበት ወቅት ወዲያውኑ በእንጀራ ፍቅር እንደወደቀች ትገልጻለች። '' ኮምጠጥ ያለው ጣእሙና የትኛውም ዓለም ላይ የሌለው አይነት አሰራሩ ብዙ ጥያቄዎችን እንድጠይቅ አድርጎኛል። እንዴት ነው የሚሰሩት? ለምን የተለየ ጣእም ኖረው? ለምንስ ሰፋ ባለ ትሪ ሰብሰብ ብለው ይበሉታል? በጣም አስገራሚ ነው።'' '' እንጀራውን ከተለያዩ አትክልትና ስጋ ጋር አቀላቅለው ሲመገቡት ደግሞ በጣም ይጣፍጣል። እኔም ስሞክረው ደስ ብሎኛል። እንጀራውን ቆርሼ ከወጡ ጋር አቀላቅሎ መመገብ ለአያያዝ ትንሽ አስቸግሮኝ ነበር'' ብላለች። ይህን ያክል ተወዳጅነትና ከእያንዳንዱ ኢትዮጵያዊ ህይወት ጋር ከፍተኛ ቁርኝት ኖሮት እንዴት ጤፍን የማቀነባበርና ምርቶቹን የመሸጥ መብት በኔዘርላንድ ለሚገኝ ድርጅት ተሰጠ? ብላ ትጠይቃለች አንጄላ። ለሁለት ሳምንታት በዘለቀው ቆይታዋ "ኢትዮጵያውያን በቀን አንድ ጊዜ እንኳን እንጀራን ሳይመገቡ አላየሁም" የምትለው አንጄላ "ጤፍን በተለያየ መልኩ የመመገብ ፍላጎት ያላቸው እንኳን አይመስለኝም" ስትል ለእንጀራ የሚሰጠውን ክብር ገልጻለች። በጎርጎሳውያኑ 2003 የኢትዮጵያ ብዝኃ-ህይወት ኢንስቲትዩት ከኔዘርላንዳዊው የአፈርና እጽዋት ባለሙያ ጃንስ ሩስጄን ይሰራ ነበር። በዚሁም አጋጣሚ ነበር ኢንስቲትዩቱ ለምርምርና ስርጸት ይረዳል ብሎ በርካታ የጤፍ ዝርያዎችን ለዚሁ ባለሙያ ወደ ኔዘርላንድስ የላከው። ይህ ግለሰብ የጤፍን ምርቶች ለማሳደግ በሚልም ነበር ስምምነት የፈጠረው። ከአራት ዓመታት በኋላ ግን በአውሮፓ የባለቤትነት መብት የሚሰጠው ድርጅት 'ሄልዝ ኤንድ ፐርፎርማንስ ፉድ ኢንተርናሽናል' ወይም በአጭሩ 'ኤችፒኤፍአይ' ለተባለው ድርጅት የጤፍን ባለቤትነት መብት ሰጠው። በዚህም ድርጅቱ ጤፍን የማምረት፣ የማቀነባበርና ከጤፍ የተሰሩ የተለያዩ ምርቶችን የመሸጥ መብት አግኝቷል። ከወራት በፊትም በአሜሪካ የኢትዮጵያ አምባሳደር ፍፁም አረጋ በትዊተር ገፃቸው ላይ የሄግ ዓለም አቀፍ የገላጋይ ድርጅት የጤፍ ባለቤትነት ይዞት የነበረው ድርጅት መብቱ መቀማቱን ጠቅሰው ለኢትዮጵያ ከፍተኛ ድል እንደሆነ የደስታ መልዕክት አስተላልፈው ነበር። በዚሁ ትዊተር ገፅ ላይ የደች ፍርድ ቤት ውሳኔንም አብረው አያይዘውታል። በኋላ ላይ ግን ይህ ጉዳይ ከኢትዮጵያ ጋር በጭራሽ እንደማይገናኝና በሁለት የደች ኩባንያዎች መካከል የተካሄደ የጥቅም ክርክር እንደሆነ ተገልጿል። በሆላንድ የጤፍ ዱቄት አዘገጃጀት ላይ በባለቤትነት የተመዘገበው ኤንሺየንት...\nSummary in the same language as the doc:

ከ2000 ዓመታት በላይ ኢትዮጵያውያን ጤፍን በዋነኛ የምግብ ምንጭነት ሲጠቀሙበት ኖረዋል። ታዲያ እንዴት አንድ የደች ዜጋ በቀላሉ የጤፍ የባለቤትነት መብትን ሊያገኝ ቻለ?

amh_Ethi

train

docsummary

GEM/xlsum

amharic

Title: አሜሪካ ኢትዮጵያን በሚመለከቱ ጉዳዮች ላይ ትኩረት የሚያደርጉ ልዩ መልዕክተኛ ሾመች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ጄፍሪ ፌልትማን የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አንቶኒ ብሊንከን ይፋ እንዳደረጉት በተለይ ኢትዮጵያ ለምትገኝበት የአፍሪካ ቀንድ አካባቢ ጄፍሪ ፌልትማንን የአሜሪካ ልዩ መልዕክተኛ አድርገው መሾማቸውን ገልጸዋል። አሜሪካ አዲስ የሾመቻቸው የአፍሪካ ቀንድ መልዕክተኛ ጄፍሪ ፌልትማን በተለይ በኢትዮጵያና በዙሪያዋ ስላሉ ሁኔታዎች የተለየ ትኩረት እንደሚሰጡ የውጭ ጉዳይ መስሪያ ቤቱ አመልክቷል። በዚህም መሠረት በኢትዮጵያ ሰሜናዊ ክፍል ትግራይ ክልል ውስጥ ያለውን ግጭት ጨምሮ በአገሪቱ ያለው ተለዋወጭ ሁኔታ፣ ከሱዳን ጋር ያለውን የድንበር አለመግባባት እንዲሁም በታላቁ የሕዳሴ ግድብ ዙሪያ ያለው ውዝግብ የልዩ ልዑኩ ቀዳሚ ሥራ እንደሚሆን ተገልጿል። የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤቱ በመግለጫው ላይ እናዳለው ቁልፍ በሆነው የአፍሪካ ቀንድ አካባቢ "በአሁኑ ጊዜ መሠረታዊ ለውጥ እየተካሄደበት ነው" ብሏል። የአዲሱን ልዩ መልዕክተኛ አስፈላጊነት በተመለከተም በአካባቢው "በትውልዶች ውስጥ አንድ ጊዜ ለሚያጋጥም የለውጥ ዕድል አስፈላጊውን ድጋፍ በማድረግ የግጭት ስጋትን ለማስቀረት በከፍተኛ የሥልጣን ደረጃ የአሜሪካ ተሳትፎ አስፈላጊ" በመሆኑ ነው ብሏል። ይህ የልዩ መልዕክተኛ ሹመት የባይደን አስተዳደር በአፍሪካ ቀንድ አካባቢ ያለውን ተያያዥ የሆኑትን ፖለቲካዊ፣ የደኅንነትና የሰብአዊ ጉዳዮች ምፍትሔ እንዲያገኙ ዓለም አቀፍ የዲፕሎማሲ ጥረቶችን ለመምራት ያለውን ቁርጠኝነት ያመለክታል ተብሏል። በአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤት ውስጥና በተባበሩት መንግሥታት ውስጥ በከፍተኛ የኃላፊነት ደረጃ የሰሩት ጄፍሪ ፌልትማን በአፍሪካና በመካከለኛው ምሥራቅ ጉዳዮች ላይ ለረጅም ዘመን ልምድ እንዳላቸው ተገልጿል። በተጨማሪም ፌልትማን በርካታ አገራትን ባካተቱ የዲፕሎማሲ ጉዳዮች ላይ እንዲሁም በተለያዩ አካባቢያዊ ጉዳዮች ዙሪያ በሚደረጉ ድርድሮችና ሽምግልናዎች ውስጥ የአሜሪካንን ተያያዥ ስትራቴጂን በማስፈጸም ልምድ አላቸው ብሏል ሹመታቸውን ያሳወቀው መግለጫ። በአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤትና በተባበሩት መንግሥት ውስጥ በተለያዩ ከፍተኛ የኃላፊነት ቦታ ላይ በመሥራት ሠፊ ልምድ እንዳላቸው የሚነገርላቸው የ62 ዓመቱ ጄፍሪ ፌልትማን በዓለም አቀፍ ፖለቲካ የጥናት ተቋማት ውስጥ እጉልህ ሚና አላቸው። ፌልትማን ማን ናቸው? ፌልትማን በድርድርና የሽምግልና ጉዳዮች ላይ ጥናትን በማካሄድና በአደራዳሪነትም ከፍ ያለ ልምድ እንዳላቸው ይነገራል። ፌልትማን በፖለቲካዊና በውጭ ጉዳዳ ፖሊሲዎች የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የቀድሞውንና የአሁኑን ሊቃነ መናብርት ባን ኪሙን እና አንቶኒዮ ጉቱሬዝን ያማከሩ ሲሆን፤ ለጸጥታው ምክር ቤት በሠላምና በደኅንነት ጉዳዮች ማብራሪያዎችን በመስጠት ይታወቃሉ። በተባበሩት መንግሥታት ቆይታቸው ወቅትም በልዩ መልዕክተኝነት አገልግለዋል፤ በተጨማሪም በአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤት ውስጥ ለ26 ዓመታት ያገለገሉት ፌልትማን በሌባኖስ፣ በኢራቅ፣ በእስራኤል፣ በቱኒዚያ፣ በሃንጋሪና በሄይቲ ከፍተኛ ዲፕሎማት ሆነው አገልግለዋል። አሜሪካ በትግራይ ክልል ውስጥ ወታደራዊ ግጭት ከመከሰቱ በፊት በኢትዮጵያ፣ በሱዳንና በግብጽ መካከል በታላቁ ሕዳሴ ግድብ ዙሪያ በሚደረገው ድርድር ውስጥ በቀድሞው ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ አማካይነት ጭምር ስትሳተፍ መቆየቷ ይታወሳል። በተለይ በትግራይ ክልል ውስጥ የተከሰተውን ቀውስ ተከትሎ ከፍተኛ የአገሪቱ ባለስልጣንት ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይን ጨምሮ ከሌሎች የኢትዮጵያው ባለሥልጣናት ጋር በተደጋጋሚ መወያየታቸው ሲነገር ቆይቷል። ባለፈው መጋቢት ወርም የፕሬዝዳንት ጆ ባይደን ልዩ መልዕክተኛ የሆኑት ሴናተር ክሪስ ኩንስ ለቀናት የቆየ ጉብኝት በአዲስ አበባ...

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ፌስቡክ ከኮሮናቫይረስ ጋር የተያያዙ ሐሰተኛ መረጃዎችን ሊጠቁም ነው\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ፌስቡክ ኮሮናቫይረስን በተመለከተ በርካታ ሐሰተኛ መረጃዎች ይተላለፉበታል የዓለም ጤና ድርጅት ከኮቪድ-19 ጋር የተያያዙ የተሳሳቱ መረጃዎችን "infodemic" የሚል መጠሪያ ሰጥቷቸዋል። ፌስቡክም የእነዚህን ሐሰተኛ መረጃዎች ስርጭትን ለመግታት ሲል አዲሱን አሠራር ተግባራዊ እንደሚያደርግ ጠቁሟል። አንድ ገለልተኛ ጥናት እንደሚጠቁመው፤ ከወረርሽኙ ጋር የተያያዙ ሐሰተኛ መረጃዎች በዋናነት የሚሰራጩት በፌስቡክ ነው። በተለይ በስፓኒሽ ቋንቋ የሚሰራጩ ሐሰተኛ መረጃዎች በዋናነት ይጠቀሳሉ። ፌስቡክ በበኩሉ ጥናቱ ድርጅቱ አሁን የሚገኝበትን ደረጃ አያሳይም ይላል። መቀመጫውን ካሊፎርንያ ያደረገው ድርጅት፤ በሚቀጥሉት ሳምንታት ማስጠንቀቂያውን በዜና ገፆች ላይ ማስተላለፍ ይጀምራል። ማስጠንቀቂያው ተጠቃሚዎች ትክክለኛ መረጃ እንዲያገኙ ወደ ዓለም የጤና ድርጅት ገፅ ይመራል። ሐሰተኛ መረጃን መለየት የፌስቡክ ቃል አቀባይ እንደሚሉት፤ ስለ ቫይረሱ ሐሰተኛ መረጃ ደርሷቸው፣ ከዚያም ትክክለኛ አለመሆኑን የደረሱበት ሰዎች መረጃውን ከፌስቡክ ውጪ ቢያገኙት እርስ በእርስ መረጃ የሚለዋወጡበት መንገድ ተዘርግቷል። ፌስቡክ አዲሱን አሠራር የዘረጋው ከሐሰተኛ መረጃ ጋር ተያይዞ በስድት ቋንቋዎች የተሠራ ጥናትን ተከትሎ ነው። ጥናቱን የሠራው ‘አቫዝ’ በተባለ የመብት ተሟጋች ቡድን ነው። በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ የፌስቡክ ተጠቃሚዎች ያለ ምንም ቅድመ ማስጠንቀቂያ ከወረርሽኙ ጋር ለተያያዙ ሐሰተኛ መረጃዎች እየተጋለጡ መሆኑን አጥኚዎች ይናገራሉ። አጥኚዎቹ ከደረሱባቸው ሐሰተኛ መረጃዎች መካከል፤ ኮሮናቫይረስ ጥቁሮችን አይዝም የሚለው እና ክሎሪን ዳይኢክሳይድ ቫይረሱን ይገድለዋል የሚሉት ይገኙበታል። እነዚህ የተሳሳቱ መረጃዎች በመቶ ሺህዎች ለሚቆጠሩ ሰዎች ደርሰዋል። ‘አቫዝ’ የተባለው ቡድን በእንግሊዘኛ፣ በስፓኒሽ፣ በፖርቹጋልኛ፣ በአረብኛ እና በፈረንሳይኛ ከተሰራጩ 100 መረጃዎች ናሙና ወስዷል። እነዚህን ከኮሮናቫይረስ ጋር የተያያዙ መረጃዎችን ፈትሾም ቀጣዩን ውጤት አግኝቷል። 1. የፌስቡክ አጋር ድርጅቶች ወይም ሌላ አካል አንድ መረጃ ሐሰተኛ መሆኑን ለፌስቡክ ከጠቆመ በኋላ፤ ፌስቡክ ስለመረጃው ሐሰተኛን ማስጠንቀቂያ ለመጻፍ እስከ 22 ቀን ድረስ ሊወስድ ይችላል። 2. በእንግሊዘኛ ከተጻፉ ሐሰተኛ መረጃዎች 29 በመቶ የሚሆኑት፤ የተሳሳቱ ስለመሆናቸው የሚጠቁም ማስጠነቀቂያ አልነበራቸውም። 3. 70 በመቶ የሚሆኑት የስፓኒሽ ሐሰተኛ መረጃዎች፣ 68 በመቶ የሚሆኑት የጣልያንኛ ሐሰተኛ መረጃዎች እንዲሁም 50 በመቶ የሚሆኑት የፖርቹጋልኛ ሐሰተኛ መረጃዎች፤ የተሰሳቱ ስለመሆናቸው የሚጠቁም ማስጠንቀቂያ አልነበራቸውም። 4. በአረብኛ ከተጻፉት ሐሰተኛ መረጃዎች ማስጠንቀቂያ ያልነበራቻው 22 በመቶው ናቸው። ፌስቡክ እንደሚለው፤ በተለያየ ቋንቋ የሚሠሩ እውነተኛ መረጃን ከሐሰተኛው የሚለዩ ባለሙያዎች መቅጠሩን ገፍቶበታል። ከታማኝ ድርጅቶች ጋር በመጣመርና የገንዘብ ድጋፍ በማድረግ በ50 ቋንቋዎች የሚሠሩ ባለሙያዎች መቅጠሩንም ድርጅቱ ያክላል። የ‘አቫዝ’ ንቅናቄ ዳይሬክተር ፋዲ ቁርዓን ግን “ስለ ወረርሽኙ ሐሰተኛ መረጃ በዋነኛነት የሚሰራጨው በፌስቡክ ነው” ይላሉ። ድርጅቱ ሐሰተኛ መረጃን ለተጠቃሚዎች ለመጠቆም መወሰኑን እንደ ትልቅ እርምጃ ያዩታል። “ፌስቡክ ሐሰተኛ መረጃዎችን ለማጽዳት ሁነኛ ውሳኔ ላይ ደርሷል። ተጠቃሚዎችን የሐሰተኛ መረጃ ጥቆማ በመስጠትና ሕይወታቸውን ወደሚታደግ ትክክለኛ መረጃ በመጠቆም ግንባር ቀደቡ ማኅበራዊ ሚዲያ ይሆናል።” ስለኮሮናቫይረስ የሚወጡ ሐሰተኛ መረጃዎች በስፋት ይሰራጫሉ ሐሰተኛ መረጃን በመግታት ሕይወት ማዳን ከተሰራጩት ሐሰተኛ መረጃዎች አንዱ፤ ሰዎች ብዙ ውሃ በመጠጣት፣...

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Content: በርካታ የአሜሪካ መገናኛ ብዙሃን የጉዞ እገዳ ይጣልባቸዋል የተባሉ አገራት ዝርዝርን ተመልክተናል ያሉ ባለስልጣናትን ዋቢ በማድረግ፤ የጉዞ እገዳው ሰለባ ይሆናሉ የተባሉት የአፍሪካ አገራት ኤርትራ፣ ናይጄሪያ፣ ሱዳን እና ታንዛኒያ መሆናቸውን ዘግበዋል። በስዊትዘርላንድ ዳቮስ እየተካሄደ ባለው የዓለም የምጣኔ ኃብት መድረክ ላይ ከ'ዎል ስተሪት ጆርናል' ጋር ባደረጉት ቃለ መጠይቅ፤ ፕሬዝዳንት ትራምፕ አራት የአፍሪካ አገራት ላይ የጉዞ እገዳ ለመጣል ማቀዳቸውን አረጋግጠው፤ የአገራቱን ዝርዝር ግን ከመናገር ተቆጥበዋል። ዘ ፖለቲኮ በበኩሉ የአገራቱ ዝርዝር የመጨረሻ ውሳኔ አለመሆኑን እና ለውጥ ሊደረግባቸው እንደሚችል አስነብቧል። ዘ ፖለቲኮ ከአራቱ የአፍሪካ አገራት በተጨማሪ ቤላሩስ፣ ምያንማር (በርማ) እና ክሪጊስታን የጉዞ እገዳ ሊጣልባቸው የሚችሉ አገራት መሆናቸውን ዘግቧል። ፕሬዝደንቱ ሊያጸድቁት እንደሚችሉ የተገመተው እና በረቂቅ ላይ የሚገኘው ሕግ፤ እገዳ የተጣለባቸውን አገራት ዜጎች ሙሉ በሙሉ ከጉዞ የሚገድብ እንዳልሆነ እና በተወሰኑ የቪዛ አይነቶች እና የመንግሥት ባለስልጣናት ላይ ብቻ ገደብ እንደሚጥል ተነግሯል። የአሜሪካ መንግሥት የጉዞ እግዱን በየትኞቹ አገራት ላይ እና ምን አይነት እገዳ እንደጣለ በቀጣይ ሳምንት መጀመሪያ ላይ ይፋ ያደርጋል ተብሎ ይጠበቃል። እነዚህ አገራት በምን መስፈርት ተመርጠው የጉዞ እገዳው እንደተጣለባቸው ግልጽ ባይደረግም፤ የአሜሪካ የስነ ሕዝብ እና ጤና ዳሰሳ ጥናት አሃዞች እንደሚያሳዩት የእነዚህ አገራት ዜጎች አሜሪካ ከደረሱ በኋላ ከተፈቀደላቸው ቀን በላይ ይቆያሉ። እ.አ.አ. 2018 ለጉብኝት ወይም ለሥራ ወደ አሜሪካ ከተጓዙ ኤርትራውያን መካከል 24 በመቶ የሚሆኑት በቪዛቸው ላይ ከተፈቀደላቸው ቀናት በላይ በአሜሪካ ቆይተዋል። 5 በመቶ የሚሆኑት ናይጄሪያውን እና 12 በመቶ የሚሆኑት ሱዳናውያን በተመሳሳይ መልኩ ከተፈቀደላቸው ቀናት በላይ በአሜሪካ ቆይተዋል። በአጠቃላይ ወደ አሜሪካ ለሥራ ወይም ለጉብኝት ተጉዘው ከተፈቀደላቸው በላይ የሚቆዩት 1.9 በመቶ የሚያህሉት መሆናቸውን አሃዞች ይጠቁማሉ። እ.አ.አ. 2017 ፕሬዝዳንት ትራምፕ አብዛኞቹ የሙስሊም አገራት ከሆኑት፤ ኢራን፣ ሶማሊያ፣ ሶሪያና የየመን ዜጎች ወደ አሜሪካ የሚያደርጉት ጉዞ ላይ እግድ መጣላቸው ይታወሳል። እገዳው በፍርድ ቤት ክርክር ተደርጎበት የነበር ቢሆንም፤ ሰኔ 2018 የአሜሪካ ከፍተኛው ፍርድ ቤት ውሳኔውን አጽንቶታል። ዲቪ ሎተሪ 'በዳይቨርሲቲ ቪዛ ሎተሪ ፕሮግራም' ተሳታፊ ከሆኑ ሃገራት መካከል የተወሰኑት ሃገራት በፕሮግራሙ እንዳይሳተፉ ሊደረግ እንደሚችል ጭምር ዘ ዎል ስትሪት ጆርናል አስነብቧል። 'በዳይቨርሲቲ ቪዛ ሎተሪ ፕሮግራም' በአሜሪካ ቁጥራቸው አነስተኛ የሆኑ ሃገራት ዜጎች፤ በእጣ አማካኝነት ወደ አሜሪካ መጥተው ግሪን ካርድ (የመኖሪያ ፍቃድ) የሚያሰጥ ፕሮግራም ነው። ይህ ፕሮግራም አሜሪካን የተለያዩ የዓለማችን ሃገራት ሰዎች የሚኖሩባት ልዩነቶቸን በውስጧ የያዘች ሃገር ያደርጋታል ተብሎ ሲተገበር ቆይቷል። ፕሬዝደንት ትራምፕ ግን ይህ ፕሮግራም 'የማይፈለጉ' አይነት ሰዎችን ወደ አሜሪካ እያመጣ ስለሆነ መቅረት አለበት በማለት፤ በዲቪ ፕሮግራም ፈንታ ክህሎት ያላቸውን ሰዎች ለይቶ በተለየ ቪዛ ወደ አሜሪካ የማምጣት ፕሮግራም ላይ ትኩረት ሊደረግ ይገባል ይላሉ። \nThe previous content can be summarized as follows:

ዶናልድ ትራምፕ ኤርትራን ጨምሮ በአራት የአፍሪካ አገራት ላይ የጉዞ ክልከላ ሊያደርጉ መሆኑ ተነገረ።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

በእንግሊዝ የሁለት ዓመቱ ታዳጊ በተፈጠረ የህክምና ስህተት መከነ\nህፃኑ ያለቦታው የተገኘ የዘር ፍሬውን ለማዛወር ወደ ብሪስቶል ሮያል የህፃናት ሆስፒታል የተላከው በዚህ ሳምንት መጀመርያ ነበር። • ሀና እና ጓደኞቿ የሰሩት የእናቶች ምጥ መቆጣጠሪያ • ተፈላጊነታቸው እየቀነሰ የሚመጡ የሙያ ዘርፎች የትኞቹ ናቸው? • የጭንቅላት ቀዶ ጥገና እየተደረገለት ጊታር የተጫወተው ግለሰብ የህፃኑ አንዱ የዘር ፍሬ ጤናማ የነበረ ሲሆን አንደኛው ግን ያለቦታው ሆኖ ነበር የተወለደው። የህፃኑ አባት እንደሚሉት ይህንኑ ለማስተካከል በተደረገ ቀዶ ሕክምና ባጋጠመ ስህተት ጤናማውም ዘር እንዳያመነጭ ሆኗል። የህፃኑን ደህንነት ለመጠበቅ ሲባል ስማቸው ያልተጠቀሰው አባት የህፃኑ የዘር ፍሬ ያለ ቦታው እንደነበር ያወቁት በአጋጣሚ በተደረገ ቀላል ምርመራ ነበር። ከዚያም ባለፈው ሰኞ ህፃኑ ለተሻለ ህክምና ወደ ብሪስቶል ዩኒቨርሲቲ ሆስፒታል ተልኮ ቀዶ ሕክምና ሊደረግለት ቀጠሮ እንደተያዘለት ይናገራሉ። ወላጆቹ እንደሚሉት ቀዶ ጥገናው በጣም ቀላልና ለአደጋ የሚያጋልጠው አልነበረም፤ በ30 ደቂቃ እንደሚጠናቀቅም ያውቁ ነበር። " ጠበቅን... ጠበቅን... ከ2 ሰዓት በላይ ከቆየን በኋላ የሆስፒታሉ ስራ አስኪያጂ፣ ሐኪሙና አማካሪው ወደ እኛ መጡ፤ ያኔ አንዳች መጥፎ ዜና እንዳለ ተረዳን" ይላሉ። "በድንጋጤ ተብረከረኩ፤ "ወደ ቢሮ ተጠርተው ሁኔታዎች እንደታሰበው እንዳልሆነና ቀዶ ህክምናው ውጤታማ እንዳልነበር ተነገራቸው። ህፃኑ የዘር ፍሬ ማመንጨት አይችልም የሚለው መርዶም ተነገራቸው። " በጣም የሚያስጨንቅ ነው ፤ በጣም አስቀያሚ አጋጣሚ ነበር፤ ለቀላል ቀዶ ህክምና ሁሉንም ነገር አመከኑት " ሲሉ አባቱ ሃዘናቸውን ይገልፃሉ። የልጃቸው የወደፊት ህይወትም በማይታመንና በሚያሳዝን መልኩ መለወጡን ይናገራሉ። የህፃኑ እናት በበኩላቸው ሐኪሞቹ የሰሩት ስህተት በጣም ዘግናኝ ነው ብለዋል። "ልቤን ሰብረውታል፤ የእርሱንም የወደፊት ሕይወት አጨልመውታል" ሲሉ ልባቸው አንደተሰበረ ተናግረዋል። " የተሰማኝን መግለፅ አልችልም ፤ምንም ቃላት የለኝም ፤ እንባም ቢሆን.... የሆነ ተአምር እንዲፈጠር ነው ተስፋ ያደረግነው፤ በቃ ያለን ተስፋ ይሄው ነው" ብለዋል። ሆስፒታሉ በሰጠው መግለጫ ላይ የሆስፒታሉ ቃል አቀባይ እንደገለፁት ሰራተኞቹ ምን እንደተፈጠረ ባወቁ ጊዜ ወላጆቹን አስጠርቶ ይቅርታ ጠይቋል። ሁኔታውን ለማጣራት ምርመራ መጀመሩን ገልፀው እየተከታተሉ ለቤተሰቦቹ እንደሚያስታውቁም ገልፀዋል። በኤን ኤች ኤስ ሪፖርት ከ100 ህፃናት አንዱ ህክምና ካላደረገ በስተቀር ያለቦታው ከተቀመጠ የዘር ፍሬ ጋር ይኖራል። \n\ntl;dr:

የሁለት ዓመቱ ህፃን የዘር ፍሬውን ለማስተካከል በተደረገ ህክምና ወቅት ባጋጠመ ስህተት መምከኑን ቤተሰቦቹ ተናግረዋል።

amh_Ethi

test

tldr

GEM/xlsum

amharic

ትናንት የሰደድ እሳት የበላውን ምዕራቡን የአሜሪካ ክፍል ለመጎብኘት ካሊፎርኒያ ነበሩ፡፡ የካሊፎርኒያ ሰደድ እሳት ሰፊውን የካሊፎርኒያ ግዛትን ብቻ ሳይሆን ኦሪጋንና ዋሺንግተን ግዛቶችን ጭምር ያካለለ በታሪክ ሰፊ ቦታን ከሸፈኑ ሰደድ እሳቶች አንዱ ነው፡፡ እሳቱ የበላው ጫካ ምን ያህል ይሰፋል ቢባል ከሎንዶን ወይም ከኒውዮርክ ከተሞች በእጅጉ የላቀ ነው፡፡ ሁለቱ ከተሞች ቢደመሩም ሰደድ እሳቱ ካካለለው ቦታ ያንሳሉ፡፡ ወይም ደግሞ 10 ኒውዮርክ ከተማዎችን ያክላል በመጠን፡፡ ወይም በሌላ አነጋገር በየ 24 ሰዓቱ ዋሺንግተን ዲሲን የሚያህል መሬት በእሳት ይበላል፡፡ በሌላ አሐዛዊ አነጋገር ሰደድ እሳቱ ያወደመው ቦታ ስፋት ከ2 ሚሊዮን ሄክታር በላይ ሆኗል፡፡ በእሳት አደጋው እስከ አሁን 35 ሰዎች ሞተዋል፡፡ የዚህ ሰደድ እሳት ዋንኛ ምክንያት አየር ንብረት ለውጥ እንደሆነ ሳይንስ ቢናገርም ትራምፕ በሳይንስ ተሳልቀዋል፡፡ ከካሊፎርኒያ ግዛት አስተዳዳሪዎች ጋር የተገናኙት ዶናልድ ትራምፕ ‹‹አይዟችሁ እሳቱ በራሱ ጊዜ ይጠፋል› ብለዋቸዋል፡፡ እሳቱ ከነሐሴ ወር መጀመርያ የጀመረ ዛሬም ድረስ አልጠፋም፡፡ የአየር ንብረት ለውጥ ብሎ ነገር የለም የሚሉት ዶናልድ ትራምፕ ለሰደድ እሳቱ ዋናው ምክንያት የጫካ አስተዳደር ድክመት ስለሆነ እሱን ማጠናከር ነው ብለዋል፡፡ ዶናልድ ትራምፕ ዌስት ኮስትን ከጎበኙ በኋላ ከአካባቢው ኃላፊዎች ጋር በነበራቸው ውይይት አንድ ኃላፊ ሳይንስና የአየር ንብረት ለውጥ እስከነ አካቴው ገሸሽ መደረግ እንደሌለባቸው ሲያነሱ ዶናልድ ትራምፕ ሰውየውን አቋርጠው ‹‹ሳይንስ ምን ያውቃል? ሳይንስ ምንም የሚያውቅልህ ነገር የለም›› ብለዋቸዋል፡፡ ዶናልድ ትራምፕ አሜሪካ ከፓሪሱ የአየር ንብረት ለውጥ ስምምነት እንድትወጣ ያደረጉ መሪ ናቸው... Continue the article for another 4000 characters max:

፡፡ ከዚህ ስብሰባ በኋላ አንድ ጋዜጠኛ ዶናልድ ትራምፕን ‹‹ለመሆኑ የሰደድ እሳት መልሶ መላልሶ የሚያጠቃን ጉዳይ ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር የተያያዘ ይሆን ወይ ሲል ጠይቋቸው ነበር፡፡ ‹‹አይደለም፤ ዋናው የጫካዎችን አስተዳደር ማስተካከል ነው›› ብለውታል፡፡

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ግብጽ በሕዳሴው ግድብ ውሃ ሙሌት ላይ ኢትዮጵያን ማብራሪያ ጠየቀች\nSummary: ግብጽ የኢትዮጵያ መንግሥትን በአስቸኳይ ስለ ግድቡ ውሃ ሙሌት ማብራሪያ እንዲሰጣት መጠየቋ ተሰማ።\nArticle (Max 500 characters):

ግብጽ ማወቅ የምትፈልገው ታላቁ የሕዳሴ ግድብን ኢትዮጵያ ሆን ብላ መሙላት መጀመር አለመጀመሯን ማወቅ እንደሆነ ተጠቅሷል። ኢትዮጵያ ሱዳንና ግብጽ እያደረጉት የነበረው የሶስትዮሽ ድርድር መቋረጡ እንደተሰማ ነበር የግድቡ ውሃ መጠን እየጨመረ መሆኑን የሚያሳዩ የሳተላይት ምስሎች መውጣት የጀመሩት። ሱዳን በበኩሏ በታችኛው አገራት ያለው የውሃው ፍሰት በቀን 90 ሚሊዮን ኪዩቢክ ሜትሮች መቀነሱን ገልፃለች። ኢትዮጵያ ግድቡን በይፋ መሙላት አለመጀመሯን ተናግራለች። 5 ቢሊየን ዶላር የይፈጃል የተባለው ይህ የኤሌትሪክ ኃይል ማመንጫ ግድብ በኢትዮጵያ፣ ግብጽና ሱዳን መካከል ድርድር እየተደረገበት ቆይቷል። በታላቁ ሕዳሴ ግድብ የመጀመሪያ ምዕራፍ ውሃ ሙሌት መጀመሩን የውሃ፣ መስኖና ኢነርጂ ሚኒስቴር ማስታወቁን የአገር ውስጥ ሚዲያዎች የዘገቡ ቢሆንም በይፋ አለመጀመሩን ሚኒስትሩ ለቢቢሲ ተናግ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ኮሮናቫይረስ፡ ፕሬዝዳንት ትራምፕ አሜሪካ እስከ ሠኔ ድረስ ከኮሮና ታገገምላች አሉ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ቀደም ሲል ፕሬዝዳንቱ እነዚህ እርምጃዎች በፈረንጆቹ ሚያዚያ ወር አጋማሽ ላይ በሚከበረው የፋሲካ በዓል ሰሞን ሊላሉ እንደሚችሉ ገልጸው ነበር። ነገር ግን አሁን ፕሬዝዳንቱ እንዳሉት "በሁለት ሳምንት ውስጥ በበሽታው ምክንያት የሚያጋጥመው ሞት ከፍተኛው ደረጃ ላይ ሊደርስ የሚችልበት እድል አለ" ብለዋል። ትራምፕ ትናንት ዋይት ሐውስ ውስጥ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ግብረ ኃይል ሥራዎችን አስመልክተው በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ እንደተናገሩት፤ አካላዊ እርቀትን መጠበቅን የመሳሰሉት በሽታውን የመከላከያ መንገዶች "በአሸናፊነት ለመውጣት ዘዴ ነው" ብለዋል። • የህክምና ባለሙያዎቻቸውን ለመከላከል የሚተጉት ቱኒዚያውያን አክለውም አሜሪካ ሠኔ ወር ላይ "ከበሽታው ለማገገም ጉዞ ላይ ትሆናለች" ሲሉ ተስፋቸውን ገልጸዋል። በአሜሪካ ውስጥ በሁለት ሳማንት ውስጥ በኮሮናቫይረስ ምክንያት የሚሞቱ ሰዎች ቁጠር ከፍተኛው መጠን ላይ ይደርሳል ያሉት ፕሬዝዳንት ትራምፕ "ድል ከመገኘቱ በፊት ድልን ከማወጅ የከፋ ነገር የለም፤ ይህም ከሁሉ የባሰ ሽንፈት ነው" ብለዋል። ተንታኞች እንዳሉት ግን ፕሬዝዳንቱ ስለከፍተኛው የወረርሽኙ "የሞት መጠንን" የጠቀሱበት ሁኔታ በአገሪቱ የሚከሰተውን አጠቃላይ በበሽታው የሚያዙ ሰዎችን አሃዝ ለማመልከት ሊሆን እንደሚችል ገልጸዋል። በበሽታው የሚያዙ ሰዎች ቁጥር ከፍተኛ ደረጃ ላይ በመድረስ ሆስፒታሎች በታማሚዎች ሊጥለቀለቁ ይችላሉ የሚለው የበርካቶች ስጋት ትራምፕን ሳያሳስባቸው አልቀረም። ቀደም ሲልም የዋይት ሐውስ የህክምና አማካሪ የሆኑት ዶክተር አንተኒ ፋውቺ ቫይረሱ እስከ 200 ሺህ የሚደርሱ አሜሪካዊያንን ሊገድል እንደሚችል ስጋታቸውን ገልጸው ነበር። ዶክተሩ ጨምረውም በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ የአገሪቱ ዜጎች በኮሮናቫይረስ ሊያዙበት የሚችል ዕድል እንዳለ ተናግረዋል። • የኮሮናቫይረስን ለመከላከል የኢትዮጵያ ዝግጁነት ምን ይመስላል? በአሁኑ ጊዜ አሜሪካ ውስጥ በበሽታው መያዛቸው የተረጋገጠ ከ140,000 ሺህ በላይ ህሙማን ይገኛሉ። በጆንስ ሆፕኪንስ ዩኒቨርስቲ በተጠናቀረው አሃዝ መሰረት እስከ ትናንት እሁድ ምሽት ድረስም 2,493 ሰዎች በኮቪድ-19 ወረርሽኝ ምክንያት ህይወታቸው ማለፉ ተገልጿል። አሜሪካ በበሽታው በተያዙ ሰዎች ብዛት ቀደም ብሎ በሽታው ተከስቶባቸው ከነበሩት ከቻይናና ጣሊያን መብለጧን ባለፈው ሳምንት የወጡ የበሽታው መስፋፋት ዘገባዎች አመልክተዋል።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ሌሎች ሰዎች የሚመለከቱትን የእኛን ገጽ የማየት እድል የሚኖረን በመስታወቶች ብቻ መሆኑ ደግሞ ዝም ብለን ማለፍን ከባድ ያደርገዋል። አብዛኛዎቻችን ጥሩ የሚባል ፈገግታችንን የምንለማመደው፣ ንግግር ለማድረግ የምንዘጋጀው አልያም የለበስነውን ልብስ ማማር የምናየው ከመስታወት ፊት በመቆም ነው። • 13 አስደናቂ የፓስፖርት እውነታዎች • ስለ አንጀታችን የማያውቋቸው ስድስት አስገራሚ እውነታዎች መስታወቶች ከላይ ከጠቀስናቸው ጥቅሞች በተጨማሪ ለብዙ ነገሮች አገልግሎት ላይ ይውሉ እንደነበረ ያውቃሉ? 1. የወደፊቱን ለማየት ምን ይታይዎታል? በጥንታዊቷ የግሪክ ከተማ ቴሳሊ ይኖሩ የነበሩ የወደፊቱን የሚተነብዩ የሃይማኖት መሪዎች መስታወቶችን በዋነኛነት ይጠቀሟቸው ነበር። የእንስሳትን ደም በመጠቀም መስታወቶቹ ላይ ህጎችን ይጽፉም ነበር። በጥንታዊ ሮማውያንም መስታወቶች ለተመሳሳይ አገልግሎት ጥቅም ላይ ይውሉ ነበር። የሮም ቄሶች ያለፈውን፣ የአሁኑንና የወደፊቱን ለማየት ይጠቀሙበት እንደነበር ጥናቶች ያሳያሉ። 2. ከሌላ ዓለም ጋር የመገናኛ መንገድ ዘመነኛ መስታወቶች የአልሙኒየም ብናኝ የሚጠቀሙ ሲሆን የጥንት ግብጻውያን ግን የተወለወሉና ከኮፐር የተሰሩ እቃዎችን ይጠቀሙ ነበር። ኮፐር ደግሞ 'ሃቶር' ከምትባለው የግብጽ መልዐክ ጋር ተያይዞ ይነሳል። በመስታወቱ አማካይነት ከዚህች መልዐክ ጋር መገናኘት እንደሚችሉ ያምኑም ነበር። የአዝቴክ ሰዎች ደግሞ ከእሳተ-ገሞራ የተገኙ ድንጋዮችን እስኪያብረቀርቁ ድረስ በመወልወል እንደ መስታወት ይጠቀሙ ነበር። 'ቴዝካትሊፖካ' የተባለው አምላካቸው ደግሞ መስታወቶችን እንደ በር በመጠቀም ወደ ምድር ሰዎች ይመጣ እንደነበር ያምናሉ። 'ቴዝካትሊፖካ' የምሽት፣ የሰዓትና የቀድሞ አባቶች ትውስታ አምላክ ነው ተብሎ ይታመን ነበር። • ልባችን ከእድሜያችን ቀድሞ ሊያረጅ እንደሚችል ያውቃሉ? • ልጆችዎ ጤናማ ምግብ እንዲመገቡ ማድረጊያ መላዎች 3. የኃይል ምንጭ ቻይና ውስጥ መስታወቶች ብርሃንን፤ በተለይም የጨረቃን ብርሃን ለመሰብሰብ ግልጋሎት ይሰጡ እንደነበር ይነገራል። እንደውም ከእየሱስ ክርስቶስ ልደት በፊት የነበረ አንድ የቻይና ንጉስ የጨረቃንና የጸሃይን ሃይል ለመሰብሰቢያነት በተጨማሪ የሰዎችን ትክከለኛ ማንነት ለመለየት ይጠቀምበት ነበር። ኪን ሺ ሁዋንግ የተባለው ንጉስ ሰዎች ወደ መስታወቱ ሲመለከቱ ትክክለኛ ማንነታቸውን ያሳየኛል በማለት ብዙ ተከታዮችን አፍርቶ ነበር። 4. እውነት መናገር መስታወቶች ቀደም ብለው ያዩትን ነገር አስቀምጠው በሌላ ጊዜ እንደሚያሳዩ በብዙ የዓለማችን ክፍሎች ይታመን ነበር። ጥያቄ በተጠየቁ ጊዜም እውነቱን ይናገራሉ የሚል እምነት አለ። 'ስኖው ዋይት' የተባለው ታዋቂው የሆሊዩድ ፊልምም በዚህ ሃሳብ ላይ የተመሰረተ ነው። ሎህር በተባለ ግዛት፤ በአሁኗ ጀርመን ማለት ነው፤ አንድ ንጉስ አዲስ ላገባት ሚስቱ ትልቅ መስታወት አበርክቶላት ነበር። መስታወቱ ለተጠየቀው ጥያቄ እውነተኛውን መልስ ይሰጥ ነበር ይባላል። ይህ መስታወት በአሁኑ ወቅት በጀርመን 'ሎህር' ቤተመንግስት ውስጥ ተቀምጦ ይገኛል። • ቁርስ የቀኑ እጅግ አስፈላጊ ምግብ ነውን? • ከሰዎች ጋር ያለንን ግንኙነት ለማስተካከል የሚረዱ ዘጠኝ ሚስጥሮች 5. ከመስታወት ጋር የተያያዙ እምነቶች መስታወትን ከመስበር ጋር የተገናኙ ብዙ ጥሩና መጥፎ የሚባሉ እምነቶች በመላው ዓለም አሉ። በጥንት ሮማውያን እምነት አንድ ሰው መስታወት ከሰበረ ለሰባት ዓመታት ጥሩ ያልሆኑ ነገሮች ይገጥሙታል። ሰባት ዓመት የሆነበት ምክንያት ደግሞ የሰው ልጅ ህይወት በየሰባት ዓመቱ እንደሚቀየር ስለሚያምኑ ነው። ነገር ግን የመስታወቱን ስብርባሪዎች ሰብስቦ መቅበር...\nSummary in the same language as the doc:

መስታወቶች በሚያስገርምና ለመግለጽ በሚከብድ መልኩ አብዛኛዎቻችንን ይስቡናል። መስታወት ተመልክቶ የእራሱን ነጸብራቅ ለማየት የማይጓጓ አለ ብሎ ማሰብ ይከብዳል።

amh_Ethi

test

docsummary

GEM/xlsum

amharic

አቶ አብዲ ድንገታ ይህ ቴሌሜዲስን ተብሎ ይጠራል። ለመሆኑ በእኛ አገር ይህ የአማካሪዎች ሕክምና እንዴት ውጤታማ ሊሆን ይችላል? የሰመመን ሕክምና ባለሙያና የዮኮ ቴሌሚዲስን ዋና ሥራ አስኪያጅ አቶ አብዲ ድንገታ፣ "እውነት ነው የማኅበረሰባችን አስተሳሰብ በዚህ ረገድ መቀየር አለበት" ይላሉ። የማኅበረሰቡን ለሕክምና ሂደቶች የሚሰጠውን አረዳድ ሲተቹም፣ "…መርፌ ሳያዝልኝ ነው በኪኒን የላከኝ፤ ዛሬ ደግሞ ራጅ እንኳ ያላዘዘ ሐኪም ነው የገጠመኝ" ብሎ በሐኪሙ ቅር የሚሰኝ ብዙ ሰው መኖሩን አያይዘው ያነሳሉ። "ይህ አስተሳሰብ እኛንም ፈተና ውስጥ ከቶን ነበር። አሁን ግን ኅብረተሰቡ እየለመደን ነው፤ እኛም የጤና መረጃን በጥራት በማቅረብ እምነቱን ለማግኘት እየሰራን ነው" ይላሉ። ዮኮ የማማከር የሕክምና አገልግሎት (ቴሌሜዲሲን) የተጀመረው የኮቪድ-19 ወረርሽን ከመከሰቱ ትንሽ ቀደም ብሎ ነው። ይሁን እንጂ በጤና ዘርፍ በተለያየ ስፍራ ይሰሩ የነበሩት መስራቾቹ የኮቪድ-19 ወረርሽኙ ከገባ ወዲህ ምሥረታውን ማፋጠን እንዳለባቸው ተሰማቸው። ምክንያቱ ደግሞ ወረርሽኙን ተከትሎ ሆስፒታሎች እየተራቆቱ በመምጣታቸው ነው። ሰዎች ሆስፒታል መሄድ ከፈሩ በጤና ለመቆየት ሐኪማቸውን በስልክ ማግኘት አለባቸው። ይህ ሁኔታ ቀደም ብሎ ተጸንሶ የነበረውን ዮኮ ቴሌሜዴስንን አዋለደ። "በወረርሽኙ ምክንያት ሰዎች የሆስፒታል ደጆችን መርገጥ ፈሩ። ከበድ [ክሮኒክ] በሽታ ያለባቸው ሰዎችም ሆስፒታል አይሄዱም ነበር። በዚህ የተነሳ የቴሌሜዲሲን አስፈላጊነት ከምንጊዜውም በላይ ጎልቶ ታየን" ይላሉ አቶ አብዲ። ቴሌሜዲሲን በአገራቸው አዲስ ዘርፍ ይመስላል። ሐሳቡ ጠቃሚ የጤና መረጃዎችን ታማሚውና ሐኪሙ በአካል ሳይገናኙ በስልክ ብቻ በመገናኘት ማቀበል ነው። አቶ አብዲ ድርጅታቸው የሚሠራቸው ተግባራትን በአራት አምዶች ይቦድኗቸዋል። የመጀመርያው በሽታን ማወቅና መለየት እንዲሁም ስለ ሕክምናው መወያየት ነው። ሁለተኛው ተራ የሚመስሉ ግን ጠቃሚ መረጃዎችን ከታማሚው ጋር መወያየት ነው። "እርግጥ ነው በጤና ዘርፍ ተራ የሚባል መረጃ የለም" የሚሉት አቶ አብዲ ትንሽ የጤና ምክር ስህተት ለትልቅ አደጋ ሊያጋልጥ እንደሚችል ያወሳሉ። ተራ የሚባል ከታማሚው የሚሰጥ መረጃም በአንጻሩ ለሐኪሙና ለሕክምናው መሳካት ትልቅ ግብአት እንደሚሆን በመግለጸወ፣ የጥቃቅን መረጃን አስፈላጊነት ያስረዳሉ። "አንድ ሰው ከሐኪሙ ጋር ውሎ መድኃኒት ገዝቶ ቤቱ ገብቶ ስለ መድኃኒቱ አወሳሰድ ግራ ቢገባው ደውሎ ከሐኪሞቻችን ጋር ሊወያይበት ይችላል" ይላሉ። ወይም ደግሞ አንድን የሕክምና ሂደት [ፐሮሲጀር] ለማድረግ ያሰበ ታማሚ የሕክምና ሂደቱን በተመለከተ ሊያውቃቸው የሚገቡ ቅድመ ጥንቃቄና ድኅረ ጥንቃቄዎችን ከሐኪሞቹ በተጨማሪ በስልክ ከዮኮ ሐኪሞች ሊመከር ይችላል። ሌላው የቴሌሜዲሰን አገልግሎት አንድ ታማሚ በአካል ሆስፒታል ሄዶ ታክሞ ከሐኪሙ ጋር የነበረው ቆይታ ግን አደናጋሪ ቢሆንበትና ተጨማሪ መረጃን ቢሻ፤ ስልክ ደውሎ ይህንኑ አገልግሎት ማግኘት ይችላል። በጤና ረገድ ተጨማሪ ሐሳብ መስማት የብዙ ተማሚዎች ፍላጎት እንደሆነ ሳይዘነጋ። ሦስተኛው የቴሌሜዲስን አገልግሎት የድንገተኛ የስልክ ሕክምና አገልግሎት ነው። አይበለውና አንድ ሰው ቤት ውስጥ ወይም መንገድ ላይ አደጋ ቢደርስበትና በቅርብ ያለው ሰው የመጀመርያ እርዳታ ለመስጠት ፈልጎ ነገር ግን ምን ማድረግ እንዳለበት ግራ ቢገባው፤ የስልክ ጥሪ በማድረግ በዚሁ ከሰለጠኑ ሐኪሞች ዘንድ አስፈላጊውን እርዳታን ማግኘት ይችላል። እነዚህ በአራት አምድ የቆሙ ግልጋሎቶች ከጠቅላላ ምክር አገልግሎት ጋር ማቅረብ ነው የቴሌሜዲስን ግብ። ከአራቱ አገልግሎቶች በተጨማሪ ዮኮ ጥቅል የጤና... \n\nGive me a good title for the article above.

ቴሌሜዲሲን ምንድነው? የርቀት ሕክምና በኢትዮጵያ ይሠራል?

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

በዚህ የተቆጡ ፈረንሳያውያን ወደ ጎዳና ላይ የወጡ ሲሆን የተወሰኑትም ድንጋይና ተቀጣጣይ ነገር በፖሊስ መወርወራቸውን ተከትሎ ግጭት ተፈጥሯል ተብሏል። የጋዜጣ መሸጫ ኪዮስክና መኪኖች የተቃጠሉ ሲሆን በርካቶችም በቁጥጥር ስር ውለዋል። በፓሪስ 46 ሺህ የሚሆኑ ተቃዋሚዎች መውጣታቸውን የአገር ውስጥ ሚኒስትር የገለፀ ሲሆን በርካቶቹ በሰላማዊ መንገድ ተቃውሟቸውን ቢገልፁም የተወሰኑት ከፖሊስ ጋር ተጋጭተዋል። እስካሁን ድረስ 46 ሰዎች በቁጥጥር ስር ውለዋል፤ 20 ፖሊሶችም ተጎድተዋል። ህጉ የፕሬስ ነፃነትን ይቃረናል፤ የፖሊስ ጭካኔንም ለመዘገብ እክል ይፈጥራል ይላሉ ተቃዋሚዎች። "ረቂቅ ህጉ የፕሬስ ነፃነት ላይ እክል የሚፈጥር ነው። የማወቅና የማሳወቅ መብትን እንዲሁም ራስን በነፃነት የመግለፅ መብት ጋር የሚጣረስ ነው" በማለት ከተቃውሞ ሰልፈኞቹ መካከል መናገሩን አጃንስ ፍራንስ ፐሬስ ዘግቧል። መንግሥት በበኩሉ ፖሊሶች በበይነ መረብ ከሚደርስባቸው ትንኮሳና ጥቃት ለመጠበቅ ነው ይላል። ቅዳሜ እለት ከፓሪስ በተጨማሪ በፈረንሳዮቹ ቦርዶክስ፣ ሊሌ፣ ሞንትፔሊየር፣ ናንቴስና ሌሎች ከተሞችም የተቃውሞ ሰልፎች ነበሩ። በዚህ ሳምንት ሶስት ነጭ ፖሊሶች አንድ ጥቁር የሙዚቃ ፕሮዲውሰር በዘረኝነት ተነሳስተው ሲደበድቡት የሚያሳይ ቪዲዮ ወጥቶ ነበር. ሚሸል ዜክለር በፖሊስ ሲደበደብና በቡጡ ሲነረት የሚያሳይ ቪዲዮ በርካቶችን አስደንግጧል። የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ኢማኑኤል ማክሮን ሁኔታውን "አሳፋሪ" ና "ተቀባይነት" የሌለው ያሉ ሲሆን በፖሊስና በዜጎች መካከል ያለው እምነትም እንደገና እንዲገነባ እቅድ እንዲቀርብ ጠይቀዋል። በቪዲዮው ላይ የሚታዩት ፖሊሶችም ከስራ ታግደው ምርመራ እየተከናወነባቸው ነው። በተለየ ዜና ፖሊስ በመዲናዋ ጊዜያዊ የስደተኞች መጠለያን ማፍረሱን ተከትሎ ከስደተኞችና ተሟጋቾች ጋር ግጭት ተፈጥሯል። በዚህም ላይ ፖሊስ ሙሉ ሪፖርት እንዲያቀርብ ትእዛዝ ተላልፏል። ረቂቅ ህጉ ለምን አወዛጋቢ ሆነ? በአገሪቱ ታችኛው ምክር ቤት ድጋፍ የወጣው ረቂቅ ህጉ ምክር ቤቱ እንዲያፀድቀው እየተጠበቀ ነቅ። ከረቂቅ ህጉ ውስጥ አንቀፅ 24 እንደሚያትተው በስራ ላይ ያሉ ፖሊሶች "አካላዊም ሆነ ስነ ልቦናዊ ጉዳት" ለማስከተል በሚል ፎቶ ማንሳትም ሆነ ቪዲዮ መቅረፅ በወንጀል ያስቀጣል ይላል። ህጉን ተላልፈው የተገኙም አንድ አመት እስርና 53 ሺህ 840 ዶላር ቅጣት ይጠብቃቸዋል። መንግሥት እንደሚለው ረቂቅ ህጉ ሚዲያም ሆነ ግለሰቦች የፖሊስን ጥቃት ሪፖርት የማድረግ መብታቸውን አይከለክልም፤ የረቂቅ ህጉ ዋና አላማ ለፖሊስ ጥበቃ ለመስጠት ነው በማለት ይከራከራል። ተቃዋሚዎች ግን እንደሚሉት ባለፈው ሳምንት እንደተፈፀመው ጥቁር ግለሰብ በፖሊስ ሲደበደብ የሚያሳይ ቪዲዮ አይጋለጥም ነበር ይላሉ። ረቂቅ ህጉ ከፍተኛ ትችን ማስተናገዱን ተከትሎ ጠቅላይ ሚኒስትር ጂን ካስቴክስ አንቀፅ 24ን ለማሻሻል ኮሚሽን አቋቁማለሁ ብለዋል። \n\nGive me a good title for the article above.

በፈረንሳይ ፖሊሶችን ቪዲዮ መቅረፅ የሚከለክለው ረቂቅ ህግ ቁጣን ቀሰቀሰ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Title: የቤይሩት ፍንዳታ፡ የሊባኖስ መንግሥት ሥልጣን ለቀቀ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ከ200 በላይ ሰዎች ለሞት የተዳረጉበት በሊባኖስ ቤይሩት በሚገኝ ወደብ ላይ የደረሰው ፍንዳታን ተከትሎ ፀረ-መንግሥት ተቃውሞዎች ተፋፍመው ነበር። ሰኞ አመሻሽ ላይ ነው ገዢው የሊባኖስ መንግሥት ሥልጣን መልቀቁን በቴሌቪዥን መስኮት ያሳወቁት ጠቅላይ ሚኒስትር ሃሰን ዲያብ ናቸው። በርካታ ሊባኖሳዊያን ለፍንዳታው የገዢው ፓርቲ አመራሮችን ይወቅሳሉ፤ በሙስና ተጠምደው ረስተውናልም ይላሉ። ቤይሩትን ያናወጠው ፍንዳታ የተከሰተው 2750 ቶን የሚመዝን አሞኒዬም ናይትሬት የተባለ ንጥረ ነገር ጥንቃቄ በጎደለው መንገድ ለበርካታ ዓመታት በመከማቸቱ ነው። ባለፈው ሳምንት ማክሰኞ በደረሰው ፍንዳታ ምክንያት የሞቱ ሰዎች ቁጥር 220 መድረሱንና 110 ሰዎች ደግሞ የገቡበት እንደማይታወቅ የቤይሩት ከተማ ከንቲባ ማርዋን አቡድ አል-ማርሳድ ለተሰኘው የዜና ምንጭ ተናግረዋል። በርካታ የውጭ አገር ዜጎችና የጭነት መኪና አሽከርካሪዎች የገቡበት ካልታወቁ ሰዎች መካከል ናቸው ብለዋል ከንቲባው። በፍንዳታው ሳቢያ ከ200 ሺህ በላይ ሰዎች ቤት አልባ ሆነዋል፤ የቀሩትም በርና መስኮቶቻቸውም ከጥቅም ውጪ ሆነዋል። ፍንዳታውን ተከትሎ ፀረ-መንግሥት ተቃውሞ ሰልፈኞች የቤይሩትን መንገዶች አጨናንቀዋል፤ ፖሊስም ሰልፈኞቹን በአስለቃሽ ጭስ ለመበተን ሞክሯል። ሊባኖሳዊያን በስልጣን ላይ ያለው መንግሥት ላይ ያላቸውን ቅሬታ ሲያሰሙ ይህ የመጀመሪያቸው አይደለም። ፀረ-መንግሥት ተቃውሞዎች ለዓመታት የዘለቁ ናቸው። አገሪቱ በምጣኔ ሃብት ድቀት መመታቷ ሳያንስ በኮሮናቫይረስ ምክንያት ኑሮ መቀዛቀዙ ለሊባኖሳዊያን ፈተና ሆኗል። ነገር ግን የዕለተ ማክሰኞው ፍንዳታ ብዙዎች ጣታቸውን መንግሥት ላይ እንዲቀስሩና ለተቃውሞ ወደ አደባባይ እንዲወጡ አድርጓቸዋል። አሁን ያለው የሊባኖስ መንግሥት ባለፈው ዓመት በአገሪቱ የተነሳውን ተቃውሞ ተከትሎ ሥልጣን የለቀቀውን መንግሥት ተከትሎ ወንበር የጨበጠ ነበር።

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ መቼ ይቆማል?\nትምህርት፣ ስራና ሌሎችም እንቅስቃሴዎች ሲቆሙ የጉዞ እገዳዎችም ተጥለዋል። ስብሰባም ሆነ ሌሎች ማህበራዊ መስተጋብሮች እንዳይደረጉ ታግደዋል። መንገዶች፣ ካፍቴሪያዎች እንዲሁም የገበያ ስፍራዎች ፀጥ ብለዋል፤ ከተሞች ኦና ሆነዋል በጥቅሉ ዓለም ተዘግታለች ማለት ይቻላል። • የአሜሪካ እስር ቤቶች በኮሮናቫይረስ ምክንያት እስረኛ መልቀቅ ጀመሩ • የኢትዮጵያ አበባ ላኪዎችን ገቢ ክፉኛ የጎዳው የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ • የዓለም ጤና ድርጅት ወጣቶች ኮሮና ሊቋቋሙት አይችሉም አለ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ቆሞ ህይወት ወደነበረበት የሚመለሰው መቼ ነው? ብዙዎች በአእምሯቸው የሚያውጠነጥኑት ነገር ነው። የእንግሊዙ ጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን እንግሊዝ በሶስት ወራት ውስጥ የቫይረሱን ስርጭት ትገታለች ብለዋል። በዚህ ጊዜ ውስጥ የቫይረሱን ስርጭት መቆጣጠር ቢቻልም ግን የቫይረሱ ማብቂያ ገና እንደሆነ ተናግረዋል። ወረርሽኙን ማስቆም ረዥም ጊዜ ምናልባትም ዓመታት ሊወስድ ይችላል ሲሉም ፍርሃታቸውን ገልፀዋል። የማህበረሰቡን እንቅስቃሴዎች መግታትና እገዳዎችን መጣል ጊዜያዊ እንጂ ዘላቂ መፍትሄ ሊሆን አይችለም። እገዳዎቹን ዘላቂ ለማድረግ መሞከር ደግሞ ከባድ፣ የረዥም ጊዜ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ቀውስን ይፈጥራል። አገራት የሚያስፈልጋቸው የጣሉትን እገዳ ማንሳት የሚያስችላቸውን ስትራቴጂ መንደፍና የሰዎች ኑሮን ወደ ነበረበት እንዲመለስ ማድረግ እንደሆነ እየተገለፀ ነው። ምክንያቱም ኮሮናቫይረስ በዚህ ጊዜ ይጠፋል የሚባል አይደለም። ግን ደግሞ ምን ዓይነት ስትራቴጂ እገዳዎችን ማስነሳት ይችላል? የሚለው አሁንም የአገራት ራስ ምታት ነው። እገዳውን ማስቀጠልም ማንሳትም የሚያስከትሉት ቀውስ ፈርጀ ብዙ ነው። በኤደንብራ ዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰር የሆኑት ማርክ ውልሃውስ "በምን ዓይነት ስትራቴጂ ከዚህ እንወጣለን? እንዴት? የሚለው ትልቁ ችግራችን ነው" ይላሉ። አክለውም "እንግሊዝ ብቻም ሳትሆን ማንም አገር ከዚህ ቀውስ መውጫ ስትራቴጂ የለውም" ብለዋል። ይህ በእጅጉ የገዘፈ ማህበራዊና ሳይንሳዊ ፈተና ነው ይላሉ። ከኮሮናቫይረስ ቀውስ መውጫ ሶስት መንገዶች ክትባት፣ በቂ የሚባሉ ሰዎች ቫይረሱን መቋቋም የመቻል ተፈጥሯዊ መከላከያ ማዳበርና በዘላቂነት የግለሰቦችና የማህበረሰብ ባህሪ መቀየር እንደ አማራጭ የተቀመጡ ነገሮች ናቸው። ዓለም የኮሮናቫይረስ ክትባት ላይ ለመድረስ ቢያንስ ከአመት እስከ ዓመት ተኩል የሚሆን ጊዜ ይቀረዋል። ክትባቱ ቢያንስ 60 በመቶ ለሚሆኑ ሰዎች ተሰጥቶ እነዚህ ሰዎች ቫይረሱን የመከላከል አቅም አዳብረው ለቫይረሱ ተጋልጠው እንኳ የማይታመሙ መሆናቸውን ማረጋገጥ ያስፈልጋል። የዚህ ክትባት ሙከራ በአሜሪካ ሰው ላይ ባለፈው ሳምንት ተሞክሯል። • የኮሮናቫይረስን ለመከላከል የአዲስ አበባ ነዋሪዎች ምን እያደረጉ ነው? ከጊዜ ጋር እየተደረገ ባለው ሩጫ ምክንያት ክትባቱ በመጀመሪያ እንስሳት ላይ መሞከር የሚባውን መደበኛ አሰራር ሳይጠብቅ በቀጥታ የሰው ልጅ ላይ እንዲሞከር ተደርጓል። የኤደንብራው ፕሮፌሰር ውልሃውስ ክትባቱን መጠበቅን አገራት እንደ ስትራቴጂ ሊመለከቱት አይገባም ብለዋል። ተፈጥሯዊ በሽታውን የመቋቋም አቅምን ማዳበርም ቢያንስ ሁለት ዓመት የሚወስድ ጊዜ ነው እየተባለ ነው። የእንግሊዝ መንግሥት የአጭር ጊዜ ስትራቴጂ ያለው ነገር ቢኖር ሆስፒታሎች እንዳይጨናነቁ ማድረግ ሲሆን ይህ ደግሞ የኮሮናቫይረስ ሞት በከፍተኛ ሁኔታ እንዳይጨምር ይረዳል ተብሏል። በሌላ በኩል የእንግሊዙ ቁጥር አንድ ሳይንቲስት ሰር ፓትሪክ ቫላንስ ጊዜው በአሁኑ ወቅት ይህን አሁን ብናደርግ በዚህ ጊዜ ያንን እናሳካለን የሚባልበት ወቅት እንዳልሆነ ገልፀዋል። የዚህ ዓይነቱ ...\n\ntl;dr:

በየአገራቱ ለወትሮ የሰው ግርግር የሚያደምቃቸው ከተሞችና ቦታዎች የኮሮናቫይረስ መምጣትን ተከትሎ ሁሉም ነገር ፀጥ ረጭ ብሏል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

ኮሚሽኑ ይህንን ያሳወቀው በዛሬው ዕለት ግንቦት 4፣ 2013 ዓ.ም ባወጣው መግለጫ ነው። ማክሰኞ ዕለት በምዕራብ ኦሮሚያ ቄለም ወለጋ ዞን ደምቢ ዶሎ ከተማ አማኑኤል ወንድሙ የተባለ ተጠርጣሪ ወጣት በአደባባይ በመንግሥት ኃይል መገደሉን ነዋሪዎች ለቢቢሲ ተናግረዋል። የአካባቢ የመንግሥት ባለስልጣናትም የወጣቱን መገደል አረጋግጠው፤ ወጣቱ ለሕዝብ እንዲታይ ተደረገ እንጂ "በአደባባይ አልተገደለም" ሲሉ አስተባብለዋል። የአካባቢው የመንግሥት ባለሥልጣናት ወጣት አማኑዔል 'የአባ ቶርቤ' ቡድን አባል በመሆኑ 'እርምጃ ተወስዶበታል' በማለት ማብራሪያ ሰጥተዋል። ኮሚሽኑ በመግለጫው ምን አለ? በቄለም ወለጋ ዞን ደምቢ ዶሎ በወንጀል ተጠርጥሯል የተባለው አማኑኤል ወንድሙ ከፍርድ ውጭ የተፈፀመበት ግድያና (extrajudicial killing) በአደባባይ ለህዝብ እንዲታይ የተደረገበት መንገድ እንዳሳሰበው የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት ኮሚሽን (ኢሰመኮ) ገልጿል፡፡ ኮሚሽኑ ማንኛውንም ከፍርድ ውጭ የሚካሄዱ ግድያዎችን የሚያወግዝ መሆኑን አስታውቆ ሁሉም የሕግ አስፈፃሚ አካላት ሕጋዊ መንገዶች ብቻ አንዲተገብሩ መልዕክቱን አስተላለፏል፡፡ "ከፍርድ ውጭ የሚካሄዱ ግድያዎች ህዝቦች በሕግ የበላይነት ላይ ዕምነት እንዲያጡ እና በዚህ ረገድ የተገኙ ስኬቶች እንዲቀለበሱ ያደርጋሉ ብሏል፡፡ ባለሥልጣናት ጉዳዩን በአፋጣኝ እንዲመረምሩ እና ተገቢ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ኮሚሽኑ ጠይቋል። ኮሚሽኑ ሁኔታውን በቅርበት እየተከታተለ ስለ ውጤቱን ይፋ እንደሚያደርግ አስታውቋል፡፡ የአካባቢው የመንግሥት ባለሥልጣናት ወጣት አማኑዔል 'የአባ ቶርቤ' ቡድን አባል በመሆኑ 'እርምጃ ተወስዶበታል' በማለት ማብራሪያ ሰጥተዋል። የደምቢ ዶሎ ከተማ ኮሚዩኒኬሽን ጽ/ቤት በበኩሉ ሰዎችን ሲገድል በነበረው ... Continue the article for another 4000 characters max:

እና 'የአባ ቶርቤ' ቡድን አባል በሆነው ግለሰብ ላይ እርምጃ ተወሰደ ሲል በፌስቡክ ገጹ ላይ ጽፏል። የከተማው ጽ/ቤት በፌስቡክ ገጹ ላይም ወጣቱ ከመገደሉ በፊት የሚያሳይ ተንቀሳቃሽ ምስል አትሟል። በአካባቢው በቅርቡ በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት አሸባሪ ተብሎ የተፈረጀው የ"ሸኔ" ቡድን እንደሚንቀሳቀስ ይነገራል። በምዕራብ ኦሮሚያ በተለያዩ አካባቢዎች ቡድኑ ሰላማዊ ዜጎች ላይ ጥቃት በማድረስ በተደጋጋሚ ይወነጅላል። በቪዲዮው ላይ ምን ይታያል? በዚህ የፌስቡክ ገጽ ላይ ወጣቱ ከመገደሉ በፊት ለቀረቡለት ጥያቄዎች ምላሽ ሲሰጥ ይታያል። ቪዲዮን እየቀረጸ የሚገኘው ሰው የወጣቱን ስም እና የትውልድ ስፍራውን ይጠይቀዋል። እጁ ወደ ኋላ የታሰረው ወጣት አንገቱ ላይ ሽጉጥ ተንጠልጥሎ ይታያል። በወጣቱ እግር ላይ እና በዙሪያው ደም የሚታይ ሲሆን ልብሱም በጭቃ ተለውሷል። አደባባይ ፊትለፊት የቆመው ወጣት ስሙ አማኑኤል ወንድሙ ከበደ እንደሚባል እና ትውልዱ ደምቢ ዶሎ ከተማ 07 ተብሎ በሚጠራ ስፍራ እንደሆነ ይናገራል። በተንቀሳቃሽ ምስሉ ላይ የደንብ ልብስ በለበሱ የመንግሥት ጸጥታ ኃይሎ ተከቦ ይታያል። ወጣቱ ለምን ተገደለ? የከተማው ኮሚውኒኬሽን ጽ/ቤት እንደሚለው ከሆነ ይህ ወጣት የመንግሥት ባለስልጣናት በመግደል የሚታወቀው "አባ ቶርቤ' የተሰኘው ህቡዕ ቡድን አባል ነበር። ወጣቱ ትናንት በቁጥጥር ሥር ከመዋሉ በፊትም ንጋት ላይ ገመቹ መንገሻ የተባለ ግለሰብ በጥይት መትቶ ለማምለጥ ሲሞክር "በጸጥታ ኃይሎች ጠንካራ ትስስር እግሩን ተመትቶ ተይዟል" ብሏል። ከዚህ በተጨማሪም ከቀናት በፊት በደምቢዶሎ ከተማ የኦሮሚያ ብሮድካስቲን ኔትዎርክ ጋዜጠኛ የነበረውን ሲሳይ ፊዳ የገደለው የአባ ቶርቤ ቡድን ነው ሲል አክሏል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Content: ህፃኑ ያለቦታው የተገኘ የዘር ፍሬውን ለማዛወር ወደ ብሪስቶል ሮያል የህፃናት ሆስፒታል የተላከው በዚህ ሳምንት መጀመርያ ነበር። • ሀና እና ጓደኞቿ የሰሩት የእናቶች ምጥ መቆጣጠሪያ • ተፈላጊነታቸው እየቀነሰ የሚመጡ የሙያ ዘርፎች የትኞቹ ናቸው? • የጭንቅላት ቀዶ ጥገና እየተደረገለት ጊታር የተጫወተው ግለሰብ የህፃኑ አንዱ የዘር ፍሬ ጤናማ የነበረ ሲሆን አንደኛው ግን ያለቦታው ሆኖ ነበር የተወለደው። የህፃኑ አባት እንደሚሉት ይህንኑ ለማስተካከል በተደረገ ቀዶ ሕክምና ባጋጠመ ስህተት ጤናማውም ዘር እንዳያመነጭ ሆኗል። የህፃኑን ደህንነት ለመጠበቅ ሲባል ስማቸው ያልተጠቀሰው አባት የህፃኑ የዘር ፍሬ ያለ ቦታው እንደነበር ያወቁት በአጋጣሚ በተደረገ ቀላል ምርመራ ነበር። ከዚያም ባለፈው ሰኞ ህፃኑ ለተሻለ ህክምና ወደ ብሪስቶል ዩኒቨርሲቲ ሆስፒታል ተልኮ ቀዶ ሕክምና ሊደረግለት ቀጠሮ እንደተያዘለት ይናገራሉ። ወላጆቹ እንደሚሉት ቀዶ ጥገናው በጣም ቀላልና ለአደጋ የሚያጋልጠው አልነበረም፤ በ30 ደቂቃ እንደሚጠናቀቅም ያውቁ ነበር። " ጠበቅን... ጠበቅን... ከ2 ሰዓት በላይ ከቆየን በኋላ የሆስፒታሉ ስራ አስኪያጂ፣ ሐኪሙና አማካሪው ወደ እኛ መጡ፤ ያኔ አንዳች መጥፎ ዜና እንዳለ ተረዳን" ይላሉ። "በድንጋጤ ተብረከረኩ፤ "ወደ ቢሮ ተጠርተው ሁኔታዎች እንደታሰበው እንዳልሆነና ቀዶ ህክምናው ውጤታማ እንዳልነበር ተነገራቸው። ህፃኑ የዘር ፍሬ ማመንጨት አይችልም የሚለው መርዶም ተነገራቸው። " በጣም የሚያስጨንቅ ነው ፤ በጣም አስቀያሚ አጋጣሚ ነበር፤ ለቀላል ቀዶ ህክምና ሁሉንም ነገር አመከኑት " ሲሉ አባቱ ሃዘናቸውን ይገልፃሉ። የልጃቸው የወደፊት ህይወትም በማይታመንና በሚያሳዝን መልኩ መለወጡን ይናገራሉ። የህፃኑ እናት በበኩላቸው ሐኪሞቹ የሰሩት ስህተት በጣም ዘግናኝ ነው ብለዋል። "ልቤን ሰብረውታል፤ የእርሱንም የወደፊት ሕይወት አጨልመውታል" ሲሉ ልባቸው አንደተሰበረ ተናግረዋል። " የተሰማኝን መግለፅ አልችልም ፤ምንም ቃላት የለኝም ፤ እንባም ቢሆን.... የሆነ ተአምር እንዲፈጠር ነው ተስፋ ያደረግነው፤ በቃ ያለን ተስፋ ይሄው ነው" ብለዋል። ሆስፒታሉ በሰጠው መግለጫ ላይ የሆስፒታሉ ቃል አቀባይ እንደገለፁት ሰራተኞቹ ምን እንደተፈጠረ ባወቁ ጊዜ ወላጆቹን አስጠርቶ ይቅርታ ጠይቋል። ሁኔታውን ለማጣራት ምርመራ መጀመሩን ገልፀው እየተከታተሉ ለቤተሰቦቹ እንደሚያስታውቁም ገልፀዋል። በኤን ኤች ኤስ ሪፖርት ከ100 ህፃናት አንዱ ህክምና ካላደረገ በስተቀር ያለቦታው ከተቀመጠ የዘር ፍሬ ጋር ይኖራል። \nThe previous content can be summarized as follows:

የሁለት ዓመቱ ህፃን የዘር ፍሬውን ለማስተካከል በተደረገ ህክምና ወቅት ባጋጠመ ስህተት መምከኑን ቤተሰቦቹ ተናግረዋል።

amh_Ethi

test

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Title: ስዊዲን ፡ ወንድ ልጃቸውን ለ30 ዓመት ቤት ቆልፈው ያስቀመጡት እናት ተያዙ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ልጁ የተገኘበት ህንጻ ሴትዮዋ የሚኖሩት ከስቶክሆልም ወጣ ብሎ በሚገኝ ሰፈር ነው። አሁን 40 ዓመት የሞላው ልጃቸው ምናልባት ላለፉት 30 ዓመታት ቤት ውስጥ ታስሮ ነበር የኖረው የሚል ጥርጣሬን አሳድሯል። በሕክምና ላይ የሚገኘው ይህ ጎልማሳ የሴትዮዋ ልጅ ተቆልፎበት ከነበረው አፓርታማ በተገኘበት ወቅት ቆሳስሎና ቆሽሾ እንዲሁም ከባድ መጎሳቀል ውስጥ እንደኖረ በሚያሳብቅ መልኩ ነበር። እናት የፖሊስን ክስ አስተባብለዋል። እንዴት ከ30 ዓመት በኋላ ሊገኝ ቻለ? ይህ ጎልማሳ ልጃቸው ሊገኝ የቻለው ባለፈው እሑድ ነው። እናቱ ድንገት በመታመማቸውን ሆስፒታል ይወሰዳሉ። እሳቸው ሆስፒታል በሄዱበት ጊዜ ሴት ልጃቸው ወደ ቤት በድንገት ትመጣለች። ለ30 ዓመታት የታሰረውን ልጅ ያገኘችው ሴት የታጋቹ ታናሽ እህት ስትሆን ወደ መኖርያቸው የሄደችውም እሑድ ነበር። ወደ እናቷ ቤት የሄደችውም መታመማቸውን በመስማቷ እንደሆነ ለስዊድን ዜና ማሰራጫ ተናግራለች። እሷ ከቤት ወጥታ የራሷን ኑሮ የጀመረችው ገና ወጣት እያለች ሲሆን ከዚያ በኋላ ወንድሟን ለዘመናት አይታው እንደማታውቅ አብራርታለች። ልጅ እያሉ ግን ወንድሟ ትምህርት ቤት እንዳይሄድ በድንገት በእናቷ ሲወሰን ይህን ለሚመለከታቸው ሰዎች መናገሯን አስታውሳለች። ወንድሟ ትምህርት ቤት መሄድ የተወው በ11 ዓመቱ ነበር። እሑድ ዕለት ወደ እናቷ አፓርታማ በሄደች ጊዜ ያደገችበትን ቤት አንድ ክፍል በር ስትከፍት ሽንት ሽንት የሚል ሽታ እንዳጋጠማት ተናግራለች። ሰው ካለ በሚል “እዚህ ቤት! ሄሎ!” እያለች ጨለማ ክፍሉ ውስጥ ስትጣራ የሆነ እንቅስቃሴ እንዳስተዋለች አብራርታለች። ድምጹን ወደሰማችበት አቅጣጫ ስትራመድ በአንድ ጥግ ኩርምት ብሎ የተቀመጠ ሰው ተመለከተች። ያ ሰው አዳፋ ልብስ ለብሶና እግሩ አካባቢ ቆሳስሎ ነበር። “እሱም ወንድሜ ለ30 ዓመታት ያላየሁት ወንድሜ ነበር” ብላለች። “እንዳየኝ እንደምንም ቆሞ ለመቆም እየሞከረ ስሜን ደጋግሞ ይጠራኝ ነበር። ጥርሶቹ በሙሉ ወላልቀዋል። ስለዚህ ቃላት በትክክል ማውጣት አይችልም ነበር” ብላለች። በጣም የገረማትም ከዚህ ዘመን በኋላ እንዴት እንዳልረሳት ብቻ ሳይሆን ሲያያት ምንም ፍርሃት እንዴት እንዳልተሰማው ነው። የ40 ዓመት ጎልማሳ የሆነው ወንድሟ ሆስፒታል እንደደረሰ የሆስፒታል ሰዎች ጉዳዩን ለፖሊስ በማሳወቃቸው ነው እናት በቁጥጥር ሥር የዋሉት። የስቶክሆልም አቃቢ ሕግ ኢማ ኦልሰን ግለሰቡ ቀዶ ጥገና ሕክምና እንዳደረገ ከመግለጽ ውጭ ተጨማሪ ያሉት ነገር የለም። የፖሊስ ቃል አቀባይ ኦላ ኦስተርሊንግ በበኩላቸው ለቢቢሲ እንዳረጋገጡት ይህ ሰው በእናቱ ለስንት ዘመን ቤት ውስጥ እንደታሰረ ገና የምናጣ ራው ጉዳይ ቢሆንም ነገር ግን ለብዙ ዓመታት በር ተቆልፎበት እንደኖረ ማረጋገጥ ይቻላል ብለዋል። እናቱ ለምን ልጃቸውን አሰሩት? ኤቪቲ የስዊድን ቴሌቪዥን በጉዳዩ ላይ የሴትየዋን ሴት ልጅ አነጋግሮ ባቀረበው ዘገባ እንዳለው አጋች እናት የመጀመርያ ወንድ ልጃቸው ሞቶባቸዋል። በዚህም ከፍተኛ ሐዘን ይሰማቸው ነበር። ከሞት እንዲነሳላቸውም በጽኑ ይለምኑ ነበር። ከዚያ በኋላ የወለዱትን ይህንን ወንድ ልጃቸውን የሰየሙትም ሞቶ መሪር ሐዘን ውስጥ በከተታቸው የበኩር ልጃቸው ስም ነበር። ምናልባት ይህንን ልጃቸውን ለ30 ዓመታት ከርሳቸው ጋር አስረው ያቆዩት ከዚሁ ሞት ፍርሃት ጋር ተያይዞ ጤናማ ባልሆነ የቁጥጥር ስሜት በፈጠረው ሥነ ልቡና ሊሆን እንደሚችል ተገምቷል።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ፡ "በብሔር ግጭት ወደ 900 ገደማ ሰዎች ተገድለዋል"\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በግጭቱ ወደ 900 ሰዎች ገደማ መሞታቸውን የተባበሩት መንግሥታት ተናግሯል ባኑኑ እና ባቴንዴ በተባሉ ማኅበረሰቦች መካከል ግጭት የተከተሰተው ዩምቢ በሚባለው አካባቢ በሚገኙ አራት መንደሮች ውስጥ ነው። • በዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ የጤና ባለሙያዎች ጥቃት ደረሰባቸው የተባበሩት መንግሥታት እንዳለው፤ አብዛኞቹ የአካባቢው ነዋሪዎች ከቤት ንብረታቸው ተፈናቅለዋል። ዩምቢ አካባቢ ባለው ግጭት ሳቢያ ለዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ ሀገራዊ ምርጫ ድምጽ የሚሰጡት መጋቢት ላይ ይሆናል። የተባበሩት መንግሥታት እንዳለው፤ 465 ቤቶችና ህንጻዎች ተቃጥለዋል፤ ፈራርሰዋልም። ከነዚህ መካከል ሁለት የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ቤቶች፣ የጤና ተቋም፣ ገበያ እና የሀገሪቱ ገለልተኛ የምርጫ ኮሚሽን ቢሮ ይገኙበታል። • ኮንጎ በታሪኳ አስከፊ በሆነው የኢቦላ ወረርሽኝ እየተናጠች ነው ከተፈናቀሉት ሰዎች 16,000 የሚሆኑት የኮንጎ ወንዝን ተሻግረው በኮንጎ ብራዛቪል ተጠልለዋል። የተባበሩት መንግሥታት የሰብአዊ መብት ኮሚሽነር ሚሼል ባቼት፤ "ይህ አስደንጋጭ ግጭት ተመርምሮ ጥፋተኞቹ ለፍርድ መቅረብ አለባቸው" ብለዋል። ኮሚሽኑ ምርመራ መጀመሩም ተመልክቷል። ዩምቢ ለወትሮው ሰላማዊ ግዛት ነበር። በማኅበረሰቦቹ መካከል ግጭት የተቀሰቀሰው፤ የባኑኑ ማኅበረሰብ አባላት ባህላዊ መሪያቸውን በባቴንዴ መሬት ለመቅበር በመሞከራቸው ነበር። የዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ ምርጫን ፌሊክስ ቲስኬዲ ማሸነፋቸው ቢነገርም ሌላው ተቀናቃኝ ማርቲን ፋያሉ "አሸናፊው እኔ ነኝ" ማለታቸው ይታወሳል። • ኢቦላ በኮንጎ እየተዛመተ ነው ማርቲን ፋያሉ እንደሚሉት ከሆነ፤ ፌሊክስ ቲስኬዲ ምርጫውን ያሸነፉት ከቀድሞው ፕሬዘዳንት ጆሴፍ ካቢላ ጋር ተመሳጥረው ነው። ሕዝቡ የሰጠው ድምጽ ዳግመኛ ይቆጠር ሲሉም ለፍርድ ቤት አቤቱታ አሰምተዋል። የአፍሪካ ኅብረት የዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎን ጉዳይ በተመለከተ ዛሬ አዲስ አበባ ላይ ይመክራል።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

ደንበኞች ለረጅም ጊዜ ከመጓጓታቸው አንፃር ብዙዎች የተደሰቱበት ቢሆንም ግራ መጋባቱ እንዳለም ተገልጿል። በመጀመሪያ ደረጃ እንደ ቴክኖሎጂው አዲስነት ዋጋው ብዙ የሚቀመስ አልሆነም፤ ኔትወርኩ በሁሉም አይነት ተንቀሳቃሽ ስልክ ስለማይሰራ ለዚህ ቴክኖሎጂ የሚሆን ስልክ ለመግዛት በአንድ ጊዜ የሚከፈል 7650 ብር ከዚያም በየወሩ 2430 ብር መክፈል ደንበኞች ይጠበቅባቸዋል። •ሁዋዌ የተጣለበት እገዳ የስልኩ ተጠቃሚዎች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል? ይህ ክፍያ ግን በየወሩ 10 ጊጋ ባይት ዳታ ብቻ የሚጠቀሙ ከሆነ ነው እንጂ እንዲያው ሌሎች አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን እጭናለሁ ካሉ ሌላ ተጨማሪ ክፍያ ያስፈልጋል። የአምስት ጂ ኔትወርክን በመጀመር ፈር ቀዳጅ የሆነው የእንግሊዙ ቴሌኮሚዩኒኬሽን ቢቲ አካል የሆነው የተንቀሳቃሽ ስልክና ኢንተርኔት አገልግሎት ሰጪው ኢኢ የተባለው ድርጅት ነው። ቮዳፎን የተሰኘው ድርጅትም በቅርቡ የአምስት ጂ ኔትወርክ አገልግሎት ለመስጠት በዝግጅት ላይ መሆኑም ታውቋል። ነገር ግን ብዙዎች አገልግሎቱን ለመጠቀም አልተቻኮሉም፤ መጠበቅን መርጠዋል። • የጉግልና የሁዋዌ ፍጥጫ አፍሪካዊያንን የሚያሳስብ ነው? የተንቀሳቃሽ ስልኮችን የውስጥ ቁስ አምራች የሆነው ኳልኮም የአምስት ጂ ኔትወርክ አገልግሎት የሚሰጡ ተንቀሳቃሽ ስልኮች የባትሪ ቆይታቸው ረዘም ያለ ጊዜ እንደሚሆን ቃል ገብቷል። ምን ያህል ፈጣን ነው? የእንግሊዝ ኮሚዩኒኬሽን ተቆጣጣሪው ድርጅት ኦፍ ኮም እንደሚለው የአምስት ጂ ኔትወርክ ፍጥነት በሰከንድ 20 ጊጋ ባይት እንደሚሆን ነው። የአንድ ፊልም ጭብጡን እስኪያነቡ በሚወስደው ጊዜ ከፍተኛ ጥራት ያለውን ፊልሙን ዳውንሎድ አድርገው መጨረስ ይችላሉ እንደ ማለት ነው። • በሁዋዌ ስልኮች ላይ ፌስ ቡክን መጠቀም ሊቆም ይሆን? ነገር... Continue the article for another 4000 characters max:

ግን ለአሁኑ ደንበኞች ብዙ እንዳይጠብቁ ድርጅቱ ያስጠነቅቃል፤ ምክንያቱም አገልግሎቱን የሚሰጠው ኢኢ የአምስት ጂ ኔትወርክ ለመዘርጋት የሚጠቀመው መስመር በሰከንድ ያለው ፍጥነት አስር ጊጋ ባይት ብቻ ሲሆን ይህ ለአንድ ተጠቃሚ ብቻ ሳይሆን፤ ለሌሎችም የሚጋራ ይሆናል። በዚህም መሰረት በአማካኝ አንድ ደንበኛ የሚያገኘው የፍጥነት መጠን በሰከንድ 150-200 ሜጋ ባይት ሊሆን እንደሚችልና፤ ብዙ ሰው በማይጠቀምበት ወቅት ለአንዳንድ እድለኞች እስከ አንድ ጊጋ ባይት ሊደርስ ይችል ተብሏል። ፈጣን ኢንተርኔት ብቻ ይሆን? ምንም እንኳን ደንበኞችን ለመሳብ ለጊዜው የአምስት ጂ ኔትወርክ እየተዋወቀ ያለው ከፈጣን ኢንተርኔት ጋር በተያያዘ መልኩ ቢሆንም ለዘላቂው ግን አምስት ጂ ኔትወርክ ያላቸው ስልኮች በአንድ ኪሎ ሜትር ርቀት ውስጥ ከአንድ ሚሊዮን ስልኮች በላይ መገናኘት የሚያስችል ኔትወርክ ተዘርግቶላቸዋል። ነገር ግን ይህንን ሁሉ ለማከናወን ከአውቶብስ ማረፊያ ጀምሮ በተለያዩ ቦታዎች አዳዲስ አንቴናዎች መትከል ያስፈልጋል ተብሏል። • በሞባይሎ ኢንተርኔት ወጪ ተማረዋል? ከግለሰቦች በተጨማሪ የደንበኞችን መረጃ በመሰብሰብ ለንግድም ሆነ እንዲሁም ለደህንነት ሥራ ለሚጠቀሙበት ለመንግሥትም ሆነ ለተለያዩ ድርጅቶችም ከፍተኛ ጥቅም እንዳለውም ተገልጿል። ከዚህም በተጨማሪ ለተለያዩ ደንበኞች በሚፈልጉት መጠን ኔትወርክ የሚያከፋፍል ሲሆን ለምሳሌ የአደጋ ጊዜ አገልግሎት የሚሰጡ ደንበኞችም ዩቲዩብና ሌሎች ዳታን የሚጨርሱ አገልግሎቶች ተጠቃሚዎች ምንም እንዳይደናቀፉ ይደረጋል። ይህ ከጥቂት ዓመታትም በኋላ ተግባራዊ ይሆናል ተብሏል። የሁዋዌስ ነገር እንዴት ነው? ከደህንነት ጉዳዮች ጋር ተያይዞ የቻይናው ኩባንያ ሁዋዌ የአምስት ጂ ኔትወርክ እቅዱ እገዳ ይገጥመዋል ተብሏል። ባለፈው ወር ኩባንያው ለአምስት ጂ ኔትወርኩ አንቴናና ሌሎችም ቁሶች ፍቃድ ሊሰጠው የሚመስሉ ፍንጮች ቢታዩም የጠቅላይ ሚኒስትር ቴሬሳ ሜይን መልቀቅ ተከትሎ የማይሆን ነው ተብሏል። የኩባንያውን መሰረተ ልማት ማገዱ ለአገልግሎት ሰጪዎቹ ራስ ምታት እንደሚሆን እየተነገረ ነው። ኢኢና ቮዳፎን ይጠቀሙባቸው የነበሩ የሁዋዌ የውስጥ አካላትን እንዳይጠቀሙ ከተገደዱ ሥራቸውን በከፍተኛ ሁኔታ እንደሚያከብደ እየተነገረ ነው። •ኢትዮ ቴሌኮም... ወዴት? ወዴት? ሁለቱም ድርጅቶች እንደገለፁት የሁዋዌ መገለገያዎችን የውስጥ ክፍሎች መሀንዲሶቻቸው ለመተካት ከተገደዱ የአምስት ጂ ኔትወርክ አገልግሎታቸውን ሊያዘገየው እንደሚችል ነው። የአገሪቱ ስልክ አምራቾችም ሆነ ኢንተርኔት አገልግሎት ሰጪዎች በአንድም ሆነ በሌላ መልኩ ከሁዋዌ ጋር በመነካካታቸው ብዙ ነገሮች ሊወሳሰቡ ይችላሉ እየተባለ ነው። ምንም እንኳን አምስት ጂ ኢንተርኔትን ለመጀመር ከአውሮፓ ሃገራት እንግሊዝ ፈር ቀዳጅ ብትሆንም ከሁዋዌ ጋር በተያያዘ ለመላው አገሪቷ ሽፋን ለመስጠት እንቅፋት እንደሚሆንና ሌሎቹም ሊቀድሟት ይችላሉ እየተባለ ነው።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

አልሸባብ በላሙ በተደጋጋሚ ጥቃት የሰነዘረ ሲሆን የበርካታ ኬኒያውያን ሕይወት ማለፉም ይታወሳል። የሰዓት እላፊው ከምሽቱ ሶስት ሰዓት እስከ ንጋት አስር ሰዓት ድረስ ይቆያል ተብሏል። • በአልሸባብ ጥቃት ሶስት አሜሪካውያን ተገደሉ • "ወንድ ወይ ሴት መሆን ትልቅ ቦታ ለመድረስ አያግዝም ወይ አያስቀርም" • ሶማሊያውያን፤ አውስትራሊያን ግመሎቻችን መልሺልን እያሉ ነው በኬኒያ የሚታተመው ስታር ጋዜጣ እንደዘገበው ከሆነ፣ የሰዓት እላፊው የተጣለው የጸጥታ ባልደረቦች የሚያደርጎትን የሰላም ማስከበር እንቅስቃሴ ለማገዝ እንዲሁም የሚኖሩ አጠራጣሪ እንቅስቃሴዎች ለመከታተል እንዲረዳቸው ነው ተብሏል። የኬኒያዋ ላሙ የባህር ዳርቻ ለሶማሊያ ድንበር ቅርብ ነች። በስታር ጋዜጣው ላይ የተጠቀሱት የለላሙ ፖሊስ ኃላፊ፣ ሙቻንጊ ኪኦኢ፣ በሰዓት እላፊው ወቅት መኪኖች እንዲንቀሳቀሱ አይፈቀድላቸውም። በቀንም ፖሊስ መኪኖችን ላይ ፍተሻ ያካሂዳል ማለታቸው ተዘግቧል። እሁድ እለት በጦር ካምፑ ላይ አልሸባብ ባደረሰው ጥቃት ከሰው ሕይወት በተጨማሪ አውሮፕላኖችና መኪኖችም ተቃጥለዋል። በጦር ካምፑ አቅራቢያ የሚኖሩ ሰዎች ተጨማሪ ጥቃት ሊኖር ይችላል በሚል አካባቢያቸውን ለቅቀው ወደ ሌላ ስፍራ ሄደው ነበር። ከዚህ ቀደም በዝችው የኬኒያዋ ላሙ ከተማ አልሸባብ አድርሶታል በተባለ የመኪና ላይ ጥቃት ሶስት ሰዎች ሲሞቱ ሁለቱ ደግሞ ጉዳት እንደደረሰባቸው የሚታወስ ነው። ወደ ሞምባሳ በመጓዝ ላይ የነበረውን የሕዝብ ማመላለሻ ተሽከርካሪ አንድ ግለሰብ ካስቆመ በኋላ በርካታ ጥይቶችን እንዳርከፈከፈበት የአይን እማኞች ገልጸው ነበር። ኬኒያ ወደ ሶማሊያ ጦሯን ያዘመተችው እ.አ.አ. በ2011 ሲሆን ለዚህም ምክንያቴ ነው ብላ የነበረው ከሶማሊያ ወደ ግዛቷ ድንበር እያቋረጡ የሚፈፀሙ ጥቃቶችና እገታዎች በመበራከታቸው ነበር። በአሁኑ ሰዓት የኬኒያ ጦር በአፍሪካ ህብረት ሰላም አስከባሪ ጦር ስር ሲሆን በምዕራባውያን የሚደገፈውን የሶማሊያ መንግሥት በመደገፍ የሠላም ማስከበር ሂደቱን ይሰራል። አልሸባብ በሶማሊያና በኬኒያ መቀመጫውን በሶማሊያ ያደረገው አልሸባብ በምስራቅ አፍሪካ አሁንም የደህንንት ስጋት እንደሆነ መቀጠሉ እየተገለፀ ነው። አልሸባብ በሶማሊያና በኬኒያ ተደጋጋሚ ጥቃቶችን የፈፀመ ሲሆን እኤአ በ2013፣ 67 ሰዎችን የቀጠፈው የዌስት ጌት ሞል ጥቃት የሚታወስ ነው። በ2014 ደግሞ 148 ሰዎችን ሕይወት የቀጠፈው የጋሪሳ ጥቃት የተፈፀመውም በአልሸባብ ነበር። በ2017፣ በሶማሊያ ከ500 በላይ ሰዎችን የገደለው በመኪና ላይ የተጠመደው ቦምብ ፍንዳታም የተቀነባበረው በአልሸባብ መሆኑ ይታወቃል። በ2019 ደግሞ በኬኒያ መዲና ናይሮቢ የሚገኘው ዱሲት ዲ2 ሕንፃ ላይ የደረሰውና ከ21 ሰዎችን የሞቱበት ጥቃትንም የፈፀመው አልሸባብ ነበር። የአልሸባብ አማፂያን በሶማሊያና በኬኒያ ላሙ የሚገኙ ወታደራዊ ካምፖች ላይ የደረሱ የተለያዩ ጥቃቶችን መፈፀሙን በተደጋጋሚ ጊዜ ተናግሯል። አሜሪካ የአልሸባብን እንቅስቃሴ ለመግታት ተደጋጋሚ የአየር ጥቃቶች ፈፅማለች። \n\nGive me a good title for the article above.

ኬኒያ፡ በላሙ ሶስት አሜሪካውያን ከተገደሉ በኋላ የሰዓት እላፊ ታወጀ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: አባ ሳሙዔል ብርሃኑ፤ “የጃዋር መሐመድ አቀባበል ላይ ስለተገኘሁ ነው የታገድኩት”\nSummary: ባለፈው ሳምንት አርብ ጃዋር መሀመድ በዋሽንግተን ዲሲ አንድ የፕሮቴስታንት ቤተክርስቲያን ውስጥ ከህዝብ ጋር ለመወያየት ባዘጋጀው መድረክ ላይ ላይ ተገኝተው የነበሩት ቀሲስ ሳሙኤል ብርኃኑ ጃዋርን ለመቀበል በመውጣቴ ከስራ ታግጃለሁ ማለታቸው መነጋገሪያ ሆኗል።\nArticle (Max 500 characters):

በአሜሪካ ዋሽንግተን ዲሲ የምትገኘው የደብረ ሰላም ቅድስት ማርያም ቤተክርስቲያን የሰንበት ትምህርት ክፍል አስተባባሪ የሆኑት ቀሲስ ሳሙኤል ብርኃኑ ከቤተክርስቲያኗ ኃላፊ መልዕክት እንደደረሳቸውም ለቢቢሲ ገልፀዋል። የቤተ ክርስቲያኒቱ አስተዳዳሪ የሆኑት ዶ/ር አማረ ካሳዬ በበኩላቸው "አባ ሳሙዔል አልተባረሩም" ሲሉ ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። አባ ሳሙዔል ስብሰባው ላይ የተገኙት በኦሮሞ ማህበረሰብ አባላት ተጋብዘው እንደሆነ በመግለጽ፤ የቤተ ክርስቲያኒቱ አስተዳዳሪ ራሳቸው በወቅቱ ጃዋርን በሚቃወመው ሠልፍ ላይ ታድመው ነበር ብለዋል። ዶ/ር አማረ በበኩላቸው አባ ሳሙዔል የሰንበት ትምህርት ቤት ተማሪዎችን በትርፍ ሰዓታቸው አነስተኛ ክፍያ እየተከፈላቸው የሚያገለግሉ ካህን ናቸው እንጂ የእኛ ቋሚ ተቀጣሪ አይደሉም ሲሉ ሁኔታውን ያስረዳሉ። • ታዳጊዎች የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ካለሁበት 21፡በእንግሊዝ ሰው ወደየግል ጉዳዩ ነው የሚሯሯጠው\nSummary: ፍካረ ሃይለ እባላለሁ። በእንግሊዝ አገር ለንደን ከተማ ነው የምኖረው። እዚህ ከተማ ውስጥ ለስምንት አመታት ቆይቻለሁ።\nArticle (Max 500 characters):

ታሪኬን ላውጋችሁ ከእኔጋ ቆዩ። የተወለድኩት በአስመራ ከተማ ነው። በባህር ሃብት ሚኒስቴርም ተቀጥሬ እሰራ ነበር። በወቅቱ አስመራ ላይ የነበረው አስተዳደር አሁን እንዳለው ዓይነት ኣልነበረም። ለጥበብና ለስእል ከፍተኛ ፍቅር ስለነበረኝ የስነ-ጥበብ ትምህርቴን ለመከታተል ወደ አዲስ አበባ ከ24 ዓመት በፊት መጣሁ። ለሶስት ዓመታት ከተማርኩ በኋላም ትምህርቱን አቋርጨ ከአዲስአበባ ወደ ጣልያን የሚያስገባ ቪዛ ስላገኘሁ የተሻለ ትምህርት ለመከታተል በማሰብ ወደ ጣልያን አመራሁ። ለ12 ዓመታትም ያህል በጣልያን አገር በህትመት ስራዎችና በማስዋብ (ዲኮሬሽን) ሰርቻለሁ። ስደት እንዳሁኑ ፈታኝ አልነበረምና ብዙም ችግር አልገጠመኝም። ከህንፃ አሰራር ጀምሮ ጣልያን ከኤርትራ ጋር የሚያመሳስሏት በርካታ ነገሮች ስላሉ የእንግድነት ስሜት አልተሰማኝም። ራሴንም እንደ ስደተኛ አድር

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

በስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ተነስቶ የነበረው እሣት በቁጥጥር ስር ዋለ\nእሳቱ ትላንት ሳንቃ በር በሚባለው የፓርኩ አካባቢ መከሰቱን የገለጹት የሰሜን ጎንደር ዞን ዋና አስተዳዳሪ አቶ ወርቁ ለምለሙ "አሁን ሙሉ ለሙሉ ተቆጣጥረነዋል" ሲሉ ለቢቢሲ በስልክ ተናግረዋል። እሳቱ የተነሳበትን ምክንያት ተጠይቀው አንድ የምርመራ ቡድን ወደ አካባቢው መላኩን እና ውጤቱ እንደታወቀ ይፋ እንደሚያደረግ አስታውቀዋል። "እሳቱ ሰፊ ጉዳት አድርሷል ተብሎ አይታሰብም" ያሉት ዋና አስተዳዳሪው "የተወሰነ ሄክታር የሳር መሬት ተቃጥሏል። መጀመሪያ እሳቱ ሲነሳ የአካባቢው ሰው ስለተቆጣጠረው ያን ያህል ጉዳት አደረሰ ለማለት አይቻልም። የኅብረተሰቡ ተከታትሎ ባያጠፋው ኖሮ ጉዳቱ ሰፊ ይሆን ነበር" ብለዋል። በስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ባለፈው ዓመት በተደጋጋሚ እሳት መነሳቱ የሚታወስ ሲሆን፤ በሆሌኮፕተር እና ከእስራኤል በመጡ ባለሙያዎች ድጋፍ በቁጥጥር ስር መዋሉ ይታወሳል። ከዚህ ልምድ በመወስድ በእያንዳንዱ ወረዳ የእሳት አደጋ መከላከል ብርጌድ መቋቋሙን ያስታወቁት አቶ ወርቁ እሳቱ በተለያየ ምክንያት እንደሚነሳ አስታውቀው "ቆላው ላይ በተፈጥሮ እሳት ሊነሳ ይችላል። ይህ ግን [የትላንቱ] ደጋ ስለሆነ በተፈጥሮ ነው የተነሳው ብሎ ለመደምደም አያስችልምም። ለማንኛውም እየተጠና ነው" ብለዋል። ከተቋቋመው የእሳት አደጋ መከላከል ብርጌድ በተጨማሪ የአካባቢው ማኅበረሰብ የባለቤትነት ስሜት እንዲኖረው በመደረጉ የዘንድሮው እንደ አምናው ጉዳት አለማድረሱን ገልጸዋል። በአውሮፓዊያኑ 1978 በዩኔስኮ የዓለም ቅርስነት የተመዘገበው የስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ውስጥ ባለፈው ዓመት እሳት ተነስቶ ሰፊ ጉዳት ካደረሰ በኋላ በጥጥር ስር መዋሉ ይታወሳል። በዚህም ሳንቃ በር እና መስገጎ በሚባሉ ቦታዎች 330 ሄክታር በላይ ቦታ ተቃጥሎ ነበር። \n\ntl;dr:

ትላንት [አርብ] በስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ተነስቶ የነበረው እሣት በቁጥጥር ስር ዋለ።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Title: ፑቲን 'አስመርዘውታል' የተባለው አሌክሴ ለህክምና ወደ ጀርመን ተወሰደ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

አሌክሴ ለህክምና ወደ ጀርመን እንዲሄድ የሩሲያ ሃኪሞች ቀደም ሲል ተስማምተው ነበር። አሌክሴ ከትናንት ጀምሮ ‹ነፍስ ውጪ-ነፍስ ግቢ› ላይ ይገኛል። የአሌክሴ ደጋፊዎች እና ቡድን አባላት አሌክሴ ከሻይ ጋር ተቀላቅሎ በተሰጠው መርዝ መመረዙን ይናገራሉ። የሩሲያ መንግሥት ባለስልጣናትም ይህን ወንጀል ለመሸፋፈን እየሞከሩ ነው ሲሉ ይከሳሉ። ቀደም ሲል አሌክሴን ሲያክሙ የነበሩ የሩሲያ ሃኪሞች አሌክሴ በጠና በመታመሙ በአየር አምቡላንስ ተጭኖ ወደ ጀርመን የመሄድ አቅም የለውም በማለት ከሩሲያ መውጣት እንደማይችል ተናግረው ነበር። አሌክሲን እያከሙ ከሚገኙት የሩሲያ ዶክተሮች አንዱ ‹‹አሌክሴ ወደ አምቡላንስ ለመግባት የሚሆን አቅም የለውም›› ሲሉ ትናንት ተናግረው ነበር። የአሌክሴ ቤተሰቦችና ደጋፊዎች ግን አሌክሴ ከሳይቤሪያ ሆስፒታል ካልወጣ እንደሞተ ይቆጠራል ብለው ነበር። ጀርመን እና ፈረንሳይ ተቃዋሚውን ለማከም ጥያቄ ካቀረቡ በኋላ አሌክሴን ወደ ጀርመን ለመውሰድና በጠና የታመሙ ሰዎችን ለማከም በሚረዱ መሳሪያዎች እና ባለሙያዎች የተሟላች የአየር አምቡላንስ ሩሲያ የደረሰችው ትናንት ነው። አሌክሴን የጫነችው አውሮፕላን ዛሬ ጠዋት በርሊን ደርሳለች። አሌክሴን የጫነችው አውሮፕላን ዛሬ ጠዋት በርሊን ደርሳለች። ቀደም ሲል ጀርመን የጤና ባለሙያዎች አሌክሴ ያለበትን ሁኔታ ከተመለከቱ በኋላ አሌክሴን ወደ ጀርመን ይዘው የመሄድ ‘’አቅምም ፍላጎትም’’ አለን ማለታቸው ተነግሯል። አሌክሴ አውሮፕላን ጣቢያ ውስጥ በሚገኝ አንድ ካፌ ውስጥ ያዘዘው ሻይ ላይ መርዝ ሳይሰጠው አልቀረም ተብሏል። አውሮፕላን ውስጥ እንደገባ ነው ተዝለፍልፎ የወደቀው። አሌክሴ ናቫልኒን ምንድነው የሆነው? አሌክሴ ፑቲን የሥልጣን ዘመናቸውን ማራዘማቸውን ሲተች ነበር። ሕገ መንግሥቱን ጥሰዋል፣ ሥልጣን ማራዘማቸው መፈንቅለ መንግሥት ከማድረግ አይተናነስም ሲል ነበር። ትናንት ከቶምስክ ወደ ሞስኮ እየበረረ ሳለ ከፍተኛ ሕመም ስለተሰማው አውሮፕላኑ በድንገት ኦምስክ፣ ሳይቤሪያ እንዲያርፍ ተገዷል። በ2011 ያቋቋመው ድርጅቱ የጸረ ሙስና ፋውንዴሽን ቃል አቀባይ ኪራ ያርሚሽ ‹‹አሌክሴን መርዝ አጠጡት›› ሲሉ በትዊተር ገለጹ።ይህን ተከትሎ አሌክሴ በቃሬዛ ከአውሮፕላን ወጥቶ ወደ አምቡላንስ ውስጥ ሲገባ የሚያሳይ ቪዲዮ ተለቀቀ። ሌላ ቪዲዮ ደግሞ አሌክሴ አውሮፕላን ውስጥ ሳለ በከፍተኛ ስቃይ ሲጮኽ የሚያሳይ የሚረብሽ ምስል ተለቀቀ። ከዚህ ቀጥሎ ደግሞ አሌክሴ በቶምስክ አውሮፕላን ጣቢያ ቁጭ ብሎ ሻይ ሲጠጣ የሚያሳይ ፎቶ ተለቀቀ። አሁን የሚገኝበት ሆስፒታል በሩሲያ የጸጥታ ኃይል የተከበበ ሲሆን ፖሊስ ከሆስፒታል የሱ የሆኑ ንብረቶችን ይዞ ሄዷል። አሁን አሌክሴ በቬንትሌተር ነው የሚተነፍሰው፣ ራሱን ሙሉ በሙሉ ስቷል፣ ጽኑ ሕሙማን ክፍል ውስጥ ይገኛል። ባለቤቱ ዩሊያ ናቫለናያ መጀመሪያ ወደ ሆስፒታሉ እንዳትገባ ተከልክላ ነበር። ምክንያቱን ስትጠይቅም ታማሚው አልፈቀደም የሚል መልስ ተሰጥቷት ነበር። በኋላ ግን ገብታ እንድታየው ተፈቅዶላታል። በክሬምሊን ይደገፋሉ የሚባሉ ሚዲያዎች አሌክሴ ባለፈው ሌሊት መጠን ሲጠጣ ነበር የሚል ዜና የለቀቁ ሲሆን ባለቤቱ ግን ይህ የተቀነባበረ ነጭ ውሸት ነው፤ ወንዝ ወርዶ ሲዋኝ ነበር ያመሸው ብላለች። የተቃዋሚ መሪው ከአውሮፕላን ወጥቶ ወደ አምቡላንስ ውስጥ ሲገባ የሚያሳይውን ምስል በርካቶች በማህበራዊ ሚዲያ በስፋት ተቀባብለውታል። አሌክሲ ናቫልኒ ማን ነው? አሌክሴ በሩሲያ ውስጥ እውቅና ያገኘው የባለሥልጣናትን ሙስና በማጋለጥ ነው። በዚህም በተደጋጋሚ ለእስር ተዳርጓል። የፑቲንን ፓርቲ የሞሉት ሸፍጠኞችና ሌቦች ናቸው ይላል አሌክሲ። በ2011 የፑቲን ዩናይትድ ራሺያ ፓርቲ...

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

ዱባይ ደግሞ የሰማይ ላይ ታክሲዎቹን በመጠቀም ቀዳሚዋ ለመሆን እየሰራች ነው። ኡሃንግ 184 ሰማይ ላይ ችግር ከገጠመው ወዲያው መሬት ላይ ያርፋል ባለፈው ሰኔ የዱባይ መንገድና ትራንስፖርት ባለስልጣን ቮሎኮፕተር ከተሰኘው የጀርመን ኩባንያ ጋር ሰው አልባ የሰማይ ላይ ታክሲዎችን ለመሞከር ከስምምነት ደርሷል። ኩባንያው ሁለት ሰዎችን ማጓጓዝ የሚያስችል የሰማይ ላይ ታክሲ የመስራት ዕቅዱን እንዲያሳካ 25 ሚሊዮን ዩሮ ከባለሃብቶች አግኝቷል። እንደድርጅቱ ከሆነ ታክሲው በሰዓት 100 ኪሎሜትር ይጓዛል። በሰማይ ላይ ለ30 ደቂቃ መቆየት የሚችል ሲሆን ለዚህም የሚረዱት ዘጠኝ ባትሪዎች ተገጥመውለታል። "በአደጋ ወቅት የሚያስፈልገው ፓራሹት አስፈላጊ አይደለም" ሲል ቮሎኮፕተር ዋስትና ይሰጣል። የዱባይ መንገድና ትራንስፐፖርት ባለስልጣን ከቻይናው ኤሃንግ ኩባንያ ጋር በመሆንም አንድ ሰው ማጓጓዝ የሚያስችለውን ኤሃንግ 184 የተሰኘ ድሮን (ሰው አልባ አነስተኛ አወሮፕላን) በመሞከር ላይ ይገኛል። ሆኖም ዱባይ ያለሰው ከሚበሩት የሰማይ ላይ ታክሲዎችን ለመተግበር ከብዙ የዓለማችን ትልልቅ ከተሞች ጋር ከፍተኛ ፉክክር ውስጥ ገብታለች። ኡበር የተሰኘው የትራንስፖርት አገልግሎት ሰጪ ተቋም የናሳውን ዋና የቴክኖሎጂ ባለሙያ ማርክ ሙርን ወደ ተቋሙ በመቀላቀል ፕሮጀክት ኢልቬት በተሸኘውና ወደፊት ለከተሞች በፍላጎት ላይ የተመሰረተ የትራንስፖርት ጥያቄን በሚፈታው ስራ ላይ መድቦታል። የፈረንሳዩ አውሮፕላን አምራች ድርጅት ኤርባስ ከአውሮፕላኖቹ ጋር ተመሳሳይ የሆነ ቫሃና የተሰኘ የሰማይ ላይ ታክሲ በ2017 መጨረሻ ላይ የሚሞከር ሲሆን በ2020 ደግሞ ለገበያ ይቀርባል ተብሏል። ተቋማቱ የመንገድ መዘጋጋት እየበዛ በመምጣቱ ፊታቸውን ወደ አየር ላይ እያዞሩ ነው። ለምሳሌ እንኳን ... Continue the article for another 4000 characters max:

በዓለማችን 10ኛዋ ሃብታም ከተማ ሳኦፖሎ በተለይ አርብ ዕለት መንገዶች ከ180 እስከ 295 ኪሎ ሜትር ድረስ ይዘጋጋሉ። ኤሃንግ አንድ ተጓዥ፤ ቮሎኮፕተር ሁለት ሲቲ ኤርባስ ደግሞ ከአራት እስከ ስድስት ሰው የሚጭኑ የሰማይ ላይ ታክሲዎችን ለመስራት እያቀዱ ነው። ኩባንያዎቹ ታክሲዎቹን በኤሌክትሪክ እንዲሰሩ በማድረግ አካባቢ ላይ ጉዳት የማያደርሱ ለማድረግ እየጣሩ ነው። ለመሆኑ እንዴት ይሰራሉ? በቀላሉስ ለመግዛት ይቻላል? ሶስት ወይም አራት ሰው የሚይዘው የሰማይ ላይ ታክሲ ዋጋ 'ኡበር ኤክስ' ከተሰኘው የመኪና ዋጋ ጋር ተመሳሳይ መሆኑን ሙር ይገልጻል። ያለውን ክብደትና ሃይል ከግምት በማስገባት እነዚህ ታክሲዎች ምን ያህል በአየር ላይ ይቆያሉ? ሞባይልዎ ባትሪው እንዳይጨርስ የሚፈልጉትን ያህል የሰማይ በላይ ታክሲ ቢኖርዎትም ባትሪው እንዳያልቅ ይፈልጋሉ። የቻይናው ኤሃንግ ድሮን ለ23 ደቂቃ መብረር ይችላል። ሆኖም የአሜሪካ አቪየሽን አስተዳደር ህግ አንድ አውሮፕላን ቢያንስ ለተጨማሪ 20 ደቂቃ የሚያቆውን ነዳጅ መያዝ አለበት። ይህ ማለት ደግሞ የኤሃንግ ድሮን መብረር የሚችለው ለሶስት ደቂቃ ብቻ ነው። ኡበር 50 የሚሆኑ የሰማይ ላይ ታክሲዎቹን ለማውጣት ባቀደበት በ2023 ባትሪው ላይ ማሻሻያ በማድረግ ችግሩ ይፈታል ይላል ሙር። የሳኦ ፖሎ ከተማ የትራፊክ መጨናነቅ ናሳ ያሻሻለው ቴክኖሎጂ ድሮኖች እርስ በእርስ የሚግባቡበትና ግጭት እንዳይኖር የሚረዳ ነው ተብሏል። ዘርፉን ይበልጥ ወደ ኋላ የሚጎትተው የህግ ጉዳይ ነው ተብሏል። በራሳቸው ተነስተው፥ በረው የሚያርፉ የንግድ አውሮፕላኖች ተግባራዊ ለመሆን ከጫፍ ቢደርሱም የአሜሪካ እና አውሮፓ የአቪየሺን ህጎች አውሮፕላኖች ያለአብራሪ እንዳይበሩ ያስገድዳሉ ሲሉ ፍራንኬል ዮኤል ይገልጻሉ። ስለዚህ እነዚህ ድሮኖች ህግ የአውጪዎችን እምነት ለማግኘት ረዥም ጊዜ የሚወስድባቸው ይመስላል። ይህ አውቶብስ ነው? ወይስ አውሮፕላን? ዘርፉን ዱባይ እየመራቸው ሲሆን እንደ አስተዳዳሪዋ ሼክ መሃመድ ቢን ራሺድ አል ማክቱም ገለጻ ከሆነ በ2020 ከህዝብ ትራንስፖርት ውስጥ 25 በመቶው በራሱ የሚንቀሳቀስ የትራንስፖርት ዓይነት ይሆናል። እንደአቪየሺን አማካሪው ማርክ ማርቲን ከሆነ ደግሞ "ንፋሳማው፥ አሸዋማውና ጉም ያለው የዱባይ አየር" ለድሮኖች አስቸጋሪ ነው። ዱባይ በዘርፉ ላይ በፍጥነት እየሰራች ቢሆንም ከአሜሪካና አውሮፓ ህግ አውጪዎች ጋር ተቀራርባ መስራት ይጠበቅባታል ይላል። "አንድ አደጋ ከደረሰ ከዛ በኋላ ማን አምኖ ድሮን ይጠቀማል?" ሲል ይጠይቃል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

የሪፐብሊካን ቃለ አቀባይ እንደተናገሩት ሚዲያ እንዳይሳተፍ የተወሰነው ከኮሮናቫይረስ መመሪያዎች ጋር በተያያዘ መሆኑንም አሶሺየትድ ፕሬስ ዘግቧል። በሰሜን ካሮላይና የሪፐብሊካን ልዑካን ተሰባስበውም እጩ ፕሬዚዳንቱን ዶናልድ ትራምፕን በይፋ እንደገና ይመርጣሉ። 336 የሚሆኑ ልዑካን በሰሜን ካሮላይና ግዛት፣ ቻርሎቴ ከተማ በዚህ ወር ይሰባሰባሉ። እነዚህ ልዑካን በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ምክንያት ቁጥሩ በመገደቡ መገኘት ያልቻሉትን በሺዎች የሚቆጠሩ አባላትን ወክለው ይገኛሉ። ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ የፓርቲያቸው ብቸኛ እጩ ተወዳዳሪ ሲሆኑ፤ እንደገና በይፋ መመረጣቸውም የምረጡኝ ቅስቀሳ ዘመቻቸውንም እንዲሁ በይፋ መጀመሩን የሚያበስር ነው ተብሏል። "ፓርቲያችን በፌደራል እንዲሁም በተለያዩ ግዛቶች የወጡ የኮሮናቫይረስ መመሪያዎችን በመከተልም ነው ስብሰባውን የሚሳተፉ ሰዎች ቁጥርን የወሰንነው" በማለት ቃለ አቀባይዋ ተናግረዋል። ይህ ውሳኔ ከዚህ በፊት ይደረጉ የነበሩ ስብሰባዎቸን አካሄድ የቀየረ ነው ተብሏል። ከዚህ ቀደም እንዲህ አይነቱ ስብሰባ የበርካታ ሚዲያዎችን ቀልብ የሚስብና ለህዝቡም መልዕክቶች ይፋ የሚሆኑበት ነበር። የሰሜን ካሮላይና አስተዳዳሪ በሚገኙት ሰዎች ብዛትና አካላዊ ርቀት ጋር ተያይዞ ስብሰባውን ወደ ሌላ ቦታ እንዲያደርጉት መጠየቀቻውን ተከትሎ ግንቦት ወር ላይ ወደ ጃክሰን፣ ፎሎሪዳ እንደሚደረግ ትራምፕ ተናግረው ነበር። ነገር ግን ወደ በኋላ ፍሎሪዳ ሊደረግ የነበረውን ስብሰባ በመሰረዝ ወደቀደመው እቅድ በመመለስ ሰሜን ካሮላይና እንዲካሄድ ተወስኗል።ግዛቲቷ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝን ያለምክንያት እያቀጣጠሉ ነው በማለት ወንጅለዋል። \n\nGive me a good title for the article above.

ኮሮናቫይረስ፡ሪፐብሊካኖች በሚያደርጉት እጩ ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ሚዲያዎች እንዳይሳተፉ ተወሰነ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Content: ወባ የሚተላለፈው በታመሙ ቢምቢዎች ነው ወባን መከላከል ቀላል ሆኖ ቢታይም ከፍተኛ ጉዳት እያደረሰ ያለ በሽታ ነው። የዓለም አቀፍ የጤና ድርጅት ወባ በየሁለት ደቂቃዎች አንድ ሕፃን ሲገድል በየዓመቱ ከ200 ሚሊዮን በላይ የሚሆኑ በወባ እንደሚያዙ ያሳያል። ባለፉት አሥርት ዓመታት ውስጥ ለውጦች ቢመዘገቡም እ.አ.አ ከ2015 ወዲህ ግን ወደፊትም ወደ ኋላም እየሄድን አይደለም ይላል ያለፈው ዓመት የዓለም የጤና ድርጅት ሪፖርት። ቁጥሩ ባለፉት ሦስት ዓመታት ምንም ዓይነት ለውጥ እንዳላሳየ ሪፖርቱ ያመለክታል። ወባን መከላከል እና ማዳን ቀላል ነው ዛሬ ዓለም አቀፍ የወባ ቀን ነው። ስለ ወባ ምን ማወቅ አለብዎት? ምልክቶች ትኩሳት፣ ብርድ ብርድ የሚል ስሜት እና እራስ ምታት የወባ ምልክቶች ትኩሳት፣ ብርድ ብርድ የሚል ስሜት እና እራስ ምታት ሲሆኑ ብዙውን ጊዜ በቢምቢ ከተነከሱ ከ10 እስከ 15 ቀናት ጊዜ ውስጥ ነው ምልክቶቹ የሚታዩት። ምልክቶቹን ለይቶ ለማወቅ አስቸጋሪ ቢሆንም በታዩ በ24 ሰዓታት ውስጥ ካልታከመ ፕላስሞድየም ፋልሲፓረም የተሰኘው ፓራሳይት ወደ ከባድ፣ የማይታከምና ለሞት የሚዳርግ በሽታ የመሸጋገሩ ዕድል ሰፊ ነው። ማንን ሊያጠቃ ይችላል? የታመመች ሕፃን እ.አ.አ በ2017 የዓለም ግማሽ ያህል ነዋሪዎች በወባ ተይዘው ነበር። ከአምስት ዓመት በታች ያሉ ሕፃናት ተጠቂ የመሆናቸው ዕድል በጣም ሰፊ ነው። በፈረንጆቹ 2017 ብቻ በዓለም 61% ወይም 266 000 ሕፃናት በወባ ሞተዋል። እርጉዝ ሴቶች እና የተፈጥሮዓዊ መከላከያቸው የተዳከመ ሰዎችም በወባ የመያዝ ዕድለቸው ከፍተኛ ነው። ወባ በየት አካባቢዎች ይበዛል? ከምድር ወገብ በታች ያሉ ሃገራትና በተለይ አፍሪካ ተጋላጭ ናቸው ብዙውን ጊዜ ከሳሐራ በታች ያሉ የአፍሪካ ሃገራት ተጋላጭ እንደሆኑ ዓለም አቀፍ የጤና ድርጅት ይገልፃል። በተጨማሪ ደቡብ ምሥራቅ እስያ፣ ምሥራቅ ሜዲትራኒያዊ፣ ምዕራብ ፓስፊክ ውስጥ እና በአሜሪካዎቹ ያሉ ሰዎች ተጋላጭ መሆናቸውንም ይገልፃል። እ.አ.አ በ2017 ከተመዘገቡት በወባ ከተጠቁ ሰዎች መካከል ግማሹን ያስመዘገቡት አመስት ሃገራት ብቻ ነበሩ። እነርሱም ናይጄሪያ (25%)፣ የኮንጎ ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ (11%)፣ ሞዛምቢክ (5%)፣ ሕንድ (4%) እና ዩጋንዳ (4%) ናቸው። እንዴት ይተላለፋል? ፓራሳይቱን ተሸካሚ የሆነች አስተላለፊ ቢምቢ አብዛኛውን ጊዜ ሰዎችን ማላሪያ የሚይዛቸው ፓራሳይት ተሸካሚና አስተላላፊ በሆነች ሴት አኖፌሌስ በተሰኘች ቢምቢ ሲነከሱ ነው። የአኖፌሌስ ቢምቢ ብቻ ከ400 ዘር በላይ ሲሆን ከእነሱ መካከል 30ዎቹ ብቻ ናቸው ወባ የሚያስተላልፉት። ሁሉም የማላሪያ ተሸካሚና አስተላላፊ የሆኑ ቢምቢዎች ሌሊቱ ሊነጋጋ ሲል የሚናከሱ ናቸው። አኖፌሌስ የተሰኙት ቢምቢዎች እንቁላሎቻቸውን በውሃ ላይ የሚወልዱ ሲሆኑ፤ እንቁላሎቹ ወደ እጭ ተቀይረው ሰብረው ሲወጡ ሙሉ በሙሉ ያደገ ቢምቢ ሆነው ይወጣሉ። ወላጅ ቢምቢዎች እንቁላሎቻቸውን ለማሳደግ ደም ይመግቧቸዋል ማለት። መከላከያ ብዙዎች የወባ መድሃኒት በተረጩ አጎበሮች መትረፍ ችለዋል ዓለም አቀፍ የጤና ድርጅት መድሃኒት በተረጩ አጎበሮች ሥር መተኛት ከቢምቢዎቹ ጋር ያለውን ግንኙነት ስለሚቀንስ በጣም ውጤማ መሆኑን ይናገራል። ከአጎበሩ በተጫመሪ ደግሞ የመኖሪያ ስፍራዎችን መድሃኒት መርጨትም ጠቃሚና አንደኛው የመከላከያ መንገድ መሆኑን ይናገራል። በተለያየ ጊዜ መድሃኒቱን ከመርጨት ባሻገር ለሚጓዙ ሰዎች የሚዋጡ መድሃኒቶችን መውሰዱም በጣም ጠቃሚ የሆነ የወባ መከላከያ መንገድ እንደሆነ ይገለፃል። ሕክምናው በሽታውን ቶሎ መለየትና መታከም ጠቃሚ ነው ጥርጣሬ ካለ ወደ ሕክምና ማዕከል በመሄድ...\nThe previous content can be summarized as follows:

ወባን እንዴት እናስቁመው?

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

ሳዑዲ አረቢያ የጣለችው እገዳ ለየመን ጥፋት ነው\nሳዑዲ አረቢያ የየመን ሁቲ ታጣቂዎች በኢራን እየታገዙ ነው ስትል ትወቅሳለች፤ ቴህራን ከዚህ ተግባሯም እንድትቆጠብም አሳስበዋል። ኢራን በበኩሏ ለሁቲ ታጣቂዎች ምንም ዓይነት እርዳታ እያደርኩ አይደለም ስትል ክሱን ውድቅ ታደርጋለች። ዕለተ ቅዳሜ ወደ ሳዑዲ ዋና ከተማ ሪያድ የተተኮሰ ሚሳዔል በሳዑዲ ተመቶ እንደወደቀ ይታወሳል። የሳዑዲ ልዑል አልጋ ወራሽ ሞሐመድ ቢን ሳልማን "ለአማፂያን የጦር መሣሪያ ማቅረብ ከጦርነት አይተናነስም" ሲሉ ተሰምተዋል። በተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የአሜሪካ አማባሳደር ኒኪ ሄሊ ሚሳዔሎቹ የኢራን ሳይሆኑ አይቀሩም ብለዋል። ኢራን የመንግሥታቱ ድርጅትን ሕግ እየጣሰች ነው፤ ተጠያቂ ልትሆንና እገዳ ሊጣልባትም ይገባል ሲሉ ተድምጠዋል። ኢራን ወቀሳውን "የሚሳዔል ጥቃቱ አማፅያኑ በሳዑዲ እየደረሳበቸው ያለውን ወረራ ለመዋጋት ያደረጉት የተናጥል ትግል እንጂ የቴህራን እጅ የለበትም" ስትል አጣጥላዋለች። በሳዑዲ የሚመራው ጥምር ኃይል የሚሳዔል ጥቃቱን ተከትሎ ወደ የመን የሚያስገቡ በሮችን በጠቅላላ ላልተወሰነ ጊዜ ዘግቷል። ነገር ግን ሰብዓዊ እርዳታ በጥብቅ ፍተሻ አልፎ ሊሰጥ እንደሚችል አስታውቋል። ነገር ግን ጄኔቫ የሚገኘው የቢቢሲው ኢሞገን ፎክስ እርዳታ ድርጅቶች የድንበሮቹ መዘጋትን ተከትሎ ቁጣቸውን እየገለፁ እንደሆነ ዘግቧል። የዓለምአቀፉ ቀይ መስቀል ማሕበር 900 ሺህ ሰዎችን ያጠቃውን ኮሌራ ለመመከት ወደ የመን ያስጫነው የክሎሪን ክኒን ደንበር መሻገር እንዳልቻለ ተናግሯል። "እኚህ መግቢያ በሮች እስካልተከፈቱ ድረስ በየመን ያለው ቀውስ ሊፈታ አይችልም። ሃገሪቱ ከአሁን በፊት ታይቶ በማያውቅ ሁኔታ ትልቅ ችግር ውስጥ ነች" ሲሉ የቀይ መስቀሉ ጄንስ ላርክ ይናገራሉ። የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ሰባት ሚሊዮን የመናውያን የረሃብ አደጋ ላይ ናቸው ሲል ማስታወቁ አይዘነጋም። ሃገሪቱ ከውጭ በሚገባ ምግብ ላይ ሙሉ በሙሉ ጥገኛ ስትሆን አሁን ላይ ግን ነዳጅም ሆነ መድሐኒት ለማስገባት እጅግ አዳጋች ነው። በየመን ግጭት እስካሁን ደረስ 8 ሺህ 670 ሰዎች የሞቱ ሲሆን 49 ሺህ 960 ሰዎች በአየር ድብደባ ቆስለዋል፤ እንደተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ገለፃ። \n\ntl;dr:

የተባበሩት መንግሥታት ድርጅትና የዓለምአቀፉ ቀይ መስቀል ማሕበር በየመን ያለውን ሁኔታ ለሚሊዮኖች ሕይወት አደጋ ነው ሲሉ ገልፀውታል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

ጅቡቲ በኢትዮጵያ ቴሌኮም ዘርፍ\nጠቅላይ ሚኒስትሩ በጅቡቲ ፓርላማ ፊት ቀርበውም ንግግር አድርገዋል፤ አልፎም በሁለት ቀናት ጉብኝታቸው ወቅት የሁለቱ ሀገራት የኢኮኖሚ ውህደትን እውን ለማድረግ ተስማምተዋል፡፡ ኢትዯጵያ ለአስርታት በተጠቀመበች የጂቡቲ ወደብ በየዓመቱ 1.5 እስከ 2 ቢሊዮን ዶላር መዋዕለ-ንዋይ እንደምታፈስ በጂቡቲ የኢትዮጵያ አምባሳደር የሆኑት ሻምቦ ፊታሞ ይናገራሉ። ይህም 70 በመቶ የጂቡቲ በጀት ያክል እንደሆነ ነው ጨምረው የሚያስረዱት። ኢትዮጵያስ ለወደብ ስምምነቱ በምላሹ ምን ይዛ ትቀርባለች? እንዲሁም የስምምነቱ ዝርዝር ምን ይሆን የሚሉት በበርካቶች ዘንድ የሚመላለሱ ጥያቄዎች ናቸው። ሀገራቱ በጋራ የሚያስተዳድሩት ወደብ ለማልማት በሐሳብ ደረጃ መስማማታቸው መነገሩ ደግሞ የጠቅላይ ሚኒስትሩን ጉብኝት አስፈላጊነት ከፍ እንደሚያደርገው እየተነገረ ይገኛል። "የሁለቱ ሀገራት ስምምነትን ዝርዝር አፈፃፀም ለማየት በሁለቱ ሀገራት ሚኒስትሮች የሚመራ ኮሚቴ የተቋቋመ ሲሆን የወደቡ ድርሻ ምን ያህል ይሆናል የሚለውን በቀጣይ የሚሰራ ነው" ይላሉ በጅቡቲ የኢትዮጵያ አምባሳደር ሻሜቦ ፊታሞ። ኢትዮጵያ ለበርካታ አመታት እየተጠቀመችበት ላለው የጂቡቲ ወደብ በየዓመቱ ከ1.5 እስከ 2 ቢሊዮን ዶላር መዋዕለ-ንዋይ እንደምታፈስ አምባሳደሩ ይናገራሉ። እንደ አምባሳደሩ አገላለፅ ይህ ስምምነት ኢትዮጵያ በነባር ወደቦችም ይሁን ወደፊት በሚሰሩ ወደቦች ድርሻ እንዲኖራት የሚያደርግ ነው። ይህም ማለት ወደቦቹን በጋራ የማልማት ዕድል ኢትዮጵያ ታገኛለች። አምባሳደሩ "ኢትዮጵያ ወደቦቹን በጋራ የማልማት እድል ስታገኝ የወደቡን አገልግሎት አሰጣጥ እና ለምጣኔ ሃብት እመርታ ቅልጥፍና ሊሰጥ የሚችል የወደብ አገልግሎት እንዲኖር አብራ የማስተካከል፤ ችግሮች ካሉም አብሮ የማረም ስራ መስራት ያስችላታል" ባይ ናቸው። "ይህ የወደብ ስምምነት በሁለቱ ሀገራት መካከል የሚኖረውን የኢኮኖሚ ውህደትን የሚያሳይ እና በቀጣይም የሁለቱን ሀገራት የፖሊሲዎች የማጣጣም ስራም ይሰራል" ሲሉ ይገልፃሉ አምባሳደሩ። ይህ የወደብ ስምምነት ለሁለቱ ሀገራት የኢኮኖሚ ውህደቱ ትልቅ ፋይዳ ይኖረዋል ሲሉም ሃሳባቸውን ያስረግጣሉ። "ጅቡቲም ሆነ ኢትዮጵያ የጋራ ኢኮኖሚ ውህደት ቀይሰው ብዙ ፕሮጀክቶችን ያካሄዱ ሃገራት ናቸው ኢትዮጵያ በኢትዮ ጅቡቲ ኮሪደር ላይ የ12 ቢሊየን ዶላር ወጪ በማውጣት ባቡርን ጨምሮ የተለያዩ የማስፋፊያ ግንባታዎች እና አዳዲስ መሰረተ ልማት ግንባታዎችን አካሂዳለች።" አሁንም ጅቡቲ በኢትዮጵያ እንደ ቴሌኮም ዘርፍ ያሉ የአገልግሎት ሰጭ ተቋማት እና የምግብ ዋስትናቸውን እንዲያረጋግጡ የሚያስችላቸው የግብርና ዘርፍ ላይ እንዲሰማሩ ስምምነት ላይ መደረሱን አምባሳደሩ ጠቅሰዋል። ይህም የሆነው ኢትዮጵያ የፖሊሲ ለውጥ አድርጋ ለውጭ ባለሃብቶች የቴሌ ኮም ዘርፉን ከፍታ ሳይሆን አንድ የኢኮኖሚ ማህበረሰብ ለመፍጠር እና ትስስሩን ለመፍጠር ታልሞ ነው ብለዋል። ኢትዮጵያ ከዚህ በፊት ለጅቡቲ መንግሥት የኤሌክትሪክ ሐይል፣ ለእርሻ የሚሆን ሰፊ ሄክታር መሬት፣ ለመጠጥ ውሃ የሚሆን የከርሰምድር ውሃ ያለበት ቦታ መስጠቷ ይታወሳል። \n\ntl;dr:

ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ከሀገር ውስጥ ጉብኝታቸው በተጨማሪ ወደ ጂቡቲ አምርተው ኢትዮጵያ በወደቡ ላይ የባለቤትነት ድርሻ እንዲኖራት ስምምነት ላይ መድረሳቸው ተገልጿል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ሐሰተኛ በተባለው ምስል ሰበብ ቻይና አውስትራሊያን ይቅርታ አልጠይቅም አለች\nSummary: ቻይና በመንግሥቷ ማኅበራዊ ሚዲያ ገጽ ላይ አንድ የአውስትራሊያ ወታደርን የሚያሳይ አሰቃቂ ምስል በማውጣቷ ይቅርታ እንደማትጠይቅ አስታውቃለች።\nArticle (Max 500 characters):

ቻይና ጨምራም አውስትራሊያ የተፈጸመውን ድርጊት እንደጦር ወንጀል እንዳይታይ ለማድረግ እየሞከረች ነው ስትልም ከሳለች። የአውስትራሊያ ወታደሮች ንጹሀን የአፍጋኒስታን ዜጎችን መግደላቸውን የሚጠቁም ሪፖርት ከወጣ በኋላ ምርመራ እየተደረገ ነው። የቻይና ከፍተኛ ባለሥልጣን በትዊተር ገጻቸው የአውስትራሊያ ወታደር የአፍጋኒስታን ታዳጊ በስለት ሲገድል የሚያሳይ ፎቶ መለጠፋቸውን ተከትሎ፤ የተቆጣችው አውስትራሊያ ቻይና ይቅርታ ትጠይቀኝ ብላ ነበር። በማኅበራዊ ገጾች ላይ የተሰራጨው ምሰል ሐሰተኛ ነው ስትልም አውስትራሊያ ከሳለች። ቻይና በበኩሏ፤ በሁለቱ አገራት መካከል ያለው ግንኙነት ለመሻከሩ ተጠያቂው አውስትራሊያ ናት ስትል ወንጅላለች። የአውስትራሊያ መከላከያ እአአ ከ2009 እስከ 2013፤ የአውስትራሊያ 25 ወታደሮች 39 የአፍጋን ንጹሀን ዜጎችን ስለመግደላቸው ተአማኒ መረጃ አግኝቻለ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ትምህርቱን በቻይና ያንግትዜ ዩኒቨርስቲ ይከታተል የነበረው ተማሪ ዉሃን ከተማ ለጉብኝት በሄደበት ወቅት በበሽታው መያዙን ከዩኒቨርስቲው የወጣው መግለጫ ያስረዳል። ከሁለት ሳምንት በፊት ወደሚኖርበት ከተማ ጂንግዙ ከተመለሰም በኋላ በበሽታው መያዙ ታውቋል። •ቻይና አሜሪካን ኮሮናቫይረስን አስመልክቶ ፍራቻ እየነዛች ነው ስትል ወነጀለች •በኮሮናቫይረስ ከተጠረጠሩ አራት አዲስ ሰዎች አንዱ በአክሱም እንደሚገኝ ተገለፀ የቢቢሲ ዘጋቢ ኪልያን ኒጋላ ከካሜሮኗ መዲና ያውንዴ እንደዘገበው ይህ ዜና መሰማቱ በካሜሮናውያን ዘንድ ከፍተኛ ስጋትን ፈጥሯል። 300 የሚሆኑ ካሜሮናውያን በዉሃን የሚገኙ ሲሆን ወደየትም መንቀሳቀስም ስለማይቻል የውሃ፣ ምግብና ሌሎችም ቁሳቁሶች እጥረትም በማጋጠሙ ችግር ላይ ናቸው ተብሏል። ዩኒቨርስቲው ለተማሪው ቤተሰቦች እንዲሁም ለኤምባሲው ማሳወቁንና ህክምናም እየተከታተለ ነው ተብሏል። በአሁኑ ሰዓት የሰውነት ሙቀቱ እየተስካከለ እንደሆነ፣ የምግብ ፍላጎቱም መመለሱን እንዲሁም በተረጋጋ ሁኔታ ላይ እንደሚገኝም ዩኒቨርስቲው በመግለጫው አትቷል። •ከቻይና ውጪ የመጀመሪያው ግለሰብ በኮሮና ቫይረስ ሞተ •ቻይና ለኮሮና ቫይረስ ህሙማን በስምንት ቀናት ሆስፒታል ገነባች በሺዎች የሚቆጠሩ አፍሪካውያን ተማሪዎች በቻይና የሚገኙ ሲሆን፤ ኮሮናቫይረስ በከፍተኛ ሁኔታ መዛመቱን ተከትሎ በርካታ መንግሥታት ከቻይና በተለይም ከዉሃን እንዲያወጧቸው ቢማፀኑም ምላሽ አላገኙም። ባለፈው ሳምንት በዉሃን የሚገኙ ካሜሮናውያን ለፕሬዚዳንታቸው ፓውል ቢያ ቤጂንግ የሚገኘው ኤምባሲ ምንም እርዳታ እያደረገላቸው እንዳልሆነ እንዲሁም መሰረታዊ የሸቀጥ ፍጆታዎችም እጥረት አለ በማለት ደብዳቤ ፅፈው ነበር። \n\nGive me a good title for the article above.

ካሜሮናዊው ተማሪ በኮሮናቫይረስ በመጠቃት የመጀመሪያው አፍሪካዊ ሆነ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

የወባ ትንኝ "ቁጥሩ ጨምሯል። . . . ሁሌም በዚህ ወቅት የወባ በሽተኞች ቁጥር ይጨምራል። አሁን ግን ከበፊቱ እየጨመረ እያየን ነው" ሲሉ ይገልጻሉ። "ምንም የተለየ ምክንያት የለም። ዘንድሮ ኬሚካልም ሆነ የአጎበር ስርጭት ለህብረተሰቡ ተካሂዷል። የተለየ የሚያደርገው የዝናቡ መጠን ጨምሯል። ከፍተኛ ዝናብ ነበር። ይህ ደግሞ ለወባ መጨመር ምክንያት ነው" ሲሉ ምክንያት የሚሉትን ተናግረዋል። በአካባቢው በወባ የሚያዙ ሰዎች ቁጥር መጨመሩን ቢገልጹም በዚህ ምክንያት ህይወቱ ያለፈ ሰው እንደሌለ ጠቁመዋል። በወባ የሚያያዙ ሰዎች ቁጥር እየጨመረ መሆኑን ደጋግመው የተናገሩት አቶ ሃብታሙ በተለይም በአንዳንድ አካባቢዎች ላይ ከፍተኛ መሆኑን ገልጸዋል። በህክምና ተቋማት ህክምና እየተሰጠ መሆኑን ገልጸው ስለ አጎበር አጠቃቀም ትምህርት መሰጠቱትንና በወባ ላይ የሚሠሩ የህክምና ባለሙያዎች በአካባቢው እየተንቀሳቀሱ እየሠሩ እንደሆነ አስታውቀዋል። በአካባቢያቸው ከነሐሴ ወር ጀምሮ በወባ የሚጠቁ ሰዎች ቁጥር እየጨመረ መሆኑን በመተማ ወረዳ ጤና ጥበቃ የወባ ኦፊሰር የሺሃረግ አያናው ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። ካለፉት አምስት ዓመታት አንጻር በአካባቢው ከፍተኛ የሚባል ለውጥ የለውም ያሉት ወይዘሮ የሺሃረግ ባለፉት ጥቂት ወራት ግን ቁጥሩ ማሻቀቡን ገልጸዋል። ከሳምንት ሳምንት ቁጥሩ እየጨመረ ሲሆን በአንዳንድ አካባቢዎችም ከፍተኛ ቁትር መመዝገቡን ጠቁመዋል። በአካባቢው ያሉ የቀን ሠራተኞችን ጨምሮ ብዙዎቹ አዲስ በወባ የተጠቁ መሆናቸውን ተናግረዋል። የኬሚካል ርጭት በቂ ባይሆንም እየተካሄደ መሆኑን ገልጸው ዘግይቶም ቢሆን አጎበር ባለፉት ጥቂት ሳምንታት እየተከፋፈለ ይገኛል ሲሉ አስረድተዋል። በተጨማሪም ችግሩን ለመቅረፍም ውሃ ያቆሩ ቦታዎችን በማፋሰስ እና በማዳፈን እንዲሁም የተቃጠለ ዘይት በመጠቀም እየተከላከሉ እንደሚገኙ ተናግረዋል። በክልሉ የወባ ስርጭት ከሳምንት ሳምንት እየጨመረ ይገኛል ያሉት ደግሞ የአማራ ክልል ህብረተሰብ ጤና ኢንስቲትዩት የወባ ፕሮግራም አስተባባሪ ማስተዋል ወርቁ ናቸው። ከመስከረም እስከ ታህሳስ ባሉት ወራት የወባ ስርጭት መጨመሩ የሚጠበቅ መሆኑን ገልጸው ሆኖም የክረምቱን ዝናብ ተከትሎ የክልሉ መልክዓ ምድር አቀማመጥ ለወባ መራቢያ ምቹ መሆን፣ የማህበረሰቡ ቁጥጥር እና መከላከል ሥራ መቀነስ እና የአልጋ አጎበር አጠቃቀም እና ትኩረት ለኮሮናቫይረስ በመደረጉ ቁጥሩ ከሚጠበቀው በላይ አንዲመዘገብ አድረጓል ብለዋል። እንደአማራ ክልል ኅብረተሰብ ጤና ኢንስቲትዩት መረጃ ከሆነ በ2012 በጀት ዓመት በክልሉ በወባ የተጠቁ ሰዎች ቁጥር በ2011 ዓመት ከነበረው 66 በመቶ ጭማሪ አሳይቷል፡፡ የ2012 በጀት ዓመትን የመጀመሪያ ሦስት ወራት ከሐምሌ 1/2012 ጀምሮ ካሉት ሦስት ወራት ጋር በማነጻጸር አራት በመቶ ጭማሪ እንዳለው ወይዘሮ ማስተዋል ገልጸዋል። በክልሉ ነፍሰጡር እናቶች እና ከ15 ዓመት በላይ የሆኑ ሰዎች ይበልጥ በወባ ተጠቂ መሆናቸውን እና ባለፉት ሦስት ወራት ብቻ ከ100 ሺህ በላይ ሰዎች በወባ መጠቃታቸውን አስተባባሪዋ ገልጸዋል፡፡ ደቡብ ጎንደር፣ ምዕራብ ጎንደር፣ ምስራቅ ጎጃም፣ ምዕራብ ጎጃም፣ አዊ፣ ባህር ዳር እና ጎንደር ከተሞች የክልሉን 88% የወባ ስርጭት ይይዛሉ። የኬሚካል እና የአጎበር ስርጭት እጥረት መኖሩን ጠቁመው ኬሚካል መረጨት ያለባቸው አካባቢዎች ጭምር እንዳልተረጩ ገልጸዋል። ክልሉ ቅድመ ዝግጅቶችን በማጠናቀቅ በ53 ወረዳዎች የኬሚካል ርጭት እንዲካሄድ ጥያቄ ቀርቦ የነበረ ቢሆንም ባለው እጥረት ምክንያት በተቀመጠው ዕቅድ መሠረት ካለመከናወኑም በላይ በዘጠኝ ወረዳዎች ሙሉ ለሙሉ አለመረጨቱን ጠቁመዋል። ለወባ ተጋላጭ... \n\nGive me a good title for the article above.

አማራ ክልል፡ ባለፉት ሦስት ወራት ከ100 ሺህ በላይ ሰዎች በወባ ተጠቅተዋል

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

"የኢትዮጵያ ባህላዊ መድኃኒትና ሕክምና የምዕተ-ዓመት ጉዞ" ('Acentury of Magico-Religious Healing: The African, Ethiopian case (1900-1980)) በሚለው መፅሀፋቸውም በባህል ህክምና ዘርፍ በፅሁፍ የሰፈሩ ጥንቅሮችን፣ የቁጥርና የፊደላት ማስላት፣ መናፍስት፣ ዕፅዋትን፣ ማዕድናትን እንዲሁም የእንስሳት ተዋፅኦ ፈውስን ማግኘት ኢትዮጵያውያን እንዴት ልቀውበት እንደነበር ዳስሰዋል። አሁንም ቢሆን ለራስ ህመም ጠንከር አድርጎ ማሰር፣ ለጉንፋን ዝንጅብል በማር፣ ለሆድ ድርቀት ተልባን በጥብጦ መጠጣት ብዙ ኢትዮጵያውያን ለራሳቸው ሆነ ለወዳጆቻቸው ፈውስ ብለው የሚመክሯቸው ናቸው። በገጠሪቷ ኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን በከተማም በሽታ ባስ ካለለ ወደ ህክምና ተቋማት መሄድ የተለመደ አይደለም። "ባህላዊ መድኃኒት ትልቅ ስፍራ ነበረው አሁንም እየተሰራበት ነው። የዘመናዊ ህክምና አቅርቦት ዝቅተኛ መሆን እንዲሁም መወደድ አማራጩን ወደ ባህል መድኃኒት እንዲያዞር አድርጓል" ይላሉ። ትውልድና እድገታቸው ደሴ ከተማ የሆነው ዶክተር አሰፋ የባህል መድኃኒት ምርምራቸውን በዚችው ከተማ ነው የጀመሩት። ለዚህ ደግሞ ከትውልድ ወደ ትውልድ ሲተላለፍ የመጣውን እውቀት ለመቅሰምና ለባህል ህክምና ቅርብ ከሆኑት ከእናታቸው በላይ ሰው አላገኙም። በታሪክ መምህርነታቸው በደሴ ወይዘሮ ስሒን ትምህርት ቤት ከፍተኛ ዝናን ያተረፉት ዶክተር አሰፋ፤ የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ በታሪክ ጥናት እንዲሁም ሁለተኛ ዲግሪያቸውንም በባህል መድኃኒት ላይ ሰርተዋል። "በመንግሥት ፍቃድና ትዕዛዝ እንደ እድል ሆኖ የታሪክ ትምህርት ደረሰኝ እናም እጣ ፈንታዬ ተወሰነ" ይላሉ። በዩኒቨርስቲው ከነበሩት ትልልቅ ምሁራን መካከል ስለ ፕሮፌሰር መርዕድ ወልደ አረጋይ አውርተው አይጠግቡም። የኢትዮጵያ የባህል መድኃኒት ጅማሬ የኢትዮጵያ የባህል መድኃኒት ምርምራቸውን ሲጀምሩ "ታሪክ እንዴት ይፃፋል? እንዴትስ መደምደሚያ ላይ ይደረሳል?" የሚሉትን ጥያቄዎች መመለስ የሚያስችሉ መሰረትም አስይዟቸው ነበር። የባህል መድኃኒት ውርሳችን ዝም ብሎ በኢትዮጵያዊያን ብቻ የበቀለ ነው? ወይስ ከሌላ ሃገር ተፅእኖ አለበት? እሰከ መቼስ ወደኋላ መውሰድ ይቻላል የሚሉትንም ጥያቄዎችንም ለመመለስ ብዙ ፅሁፎችን ዳስሰዋል። የኢትዮጵያ የህክምና ታሪክ ከፍተኛ ክፍተት አለበት የሚሉት ዶክተር አሰፋ፤ ያንንም ለመሙላት ፅሁፎቹን ከመዳሰስ በተጨማሪ አዋቂዎቹን በማናገር እንዲሁም ስለእፅዋቶቹ በዝርዝር ማወቅ እንደሚያስፈልግ ዶክተር አሰፋ ይገልፃሉ። መድኃኒቶቹም ሆነ ዕውቀቱ ይጠበቅበታል የሚባሉት ቤተ-ክርስቲያን እንዲሁም መስጊዶችን ፈትሸዋል። ኢትዮጵያ በባህል መድኃኒት ረዥም ታሪክ እንዳላት ወደ ኢትዮጵያ ጉዞ ያደረጉ የተጓዦችን ማስታወሻ እንዲሁም የሪቻርድ ፓንክረስት ፅሁፎችን ያጣቅሳሉ። "ከቀላል ስብራት ጀምሮ ውስብስብ ተውሳክና እንደ ካንሰር ወይም በተለምዶ መጠሪያው ነቀርሳ የመሳሰሉ የውስጥ በሽታዎችን ማከም ይሞክሩ የነበሩበት አገር ሰዎች መኖሪያ ለመሆኗ፤ በአረብኛ፣ በግዕዝ፣ የማጣቀሻ ፅሁፎችም አሉ" ይላሉ። የኢትዮጵያ ታሪክ ሲነሳ የፖለቲካ ታሪኩ ብቻ ነው የሚሉት ዶክተር አሰፋ ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ ውትድርና፣ የሥርዓተ-ፆታና ሌሎች የታሪኮችን መንገር እንዳልተለመደ ያስረዳሉ። "እኛ የምናውቀው የእፅዋት ስብስቡን ነው። ከዚህም በተጨማሪ ለመድኃኒትነትም ይጠቀሙባቸው የነበሩ የማዕድኖች ስብስብ ነበራቸው" የሚሉት ዶክተር አሰፋ "ከነበረባቸው ተፈጥሯዊ ችግርና ጦርነት ኢትዮጵያዊያን ረዥም እድሜ ኖረዋል፤ ይህም በመድኃኒት ምን ያህል የላቁ እንደነበር ማሳያ ነው" ይላሉ። ክፍተቱ እንዴት ተፈጠረ?... \n\nGive me a good title for the article above.

"የኢትዮጵያ የህክምና ታሪክ አልተጠናም" ዶክተር አሰፋ ባልቻ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

ተሰናባቹ ኡናይ ኤምሪን ሊተኳቸው የሚችሉ 7 አሰልጣኞች\nፓሪሴንት-ጀርሜይን ጋር የፈረንሳይ ሊግ ዋንጫ እና ከሲቪያ ጋር ሶስት የዩሮፓ ሊግ ዋንጫዎችን ማንሳት የቻሉት ኡናይ ኤምሪ በአርሰናል አመርቂ ውጤት ማምጣት ባለመቻላቸው ዛሬ የክለቡ አስተዳደር እንዳሰናበታቸው ገልጿል። • የስኮትላንድ እግር ኳስ ማህበር ታዳጊዎች ኳስ በቴስታ እንዳይመቱ ሊያግድ ነው • ከመኪኖች ይልቅ ብስክሌቶች የሚበዙባት ከተማ ክለቡ ቋሚ አሰልጣኝ እስኪያገኝ ድረስ፤ በረዳት አሰልጣኝ እና በቀድሞ የአርሰናል አማካይ ፍሬዲ ሉንበርግ በግዜያዊነት ይሰለጥናል ተብሏል። መድፈኞቹ ባለፉት 7 ጨዋታዎች ማሸነፍ ሳይችሉ የቀሩ ሲሆን፤ ትናንት ምሽት የዩሮፓ ሊግ የምድብ ጨዋታ በሺዎች በሚቆጠሩ ደጋፊዎቻቸው ፊትና በሜዳቸው በጀርመኑ ክለብ ኢንትራ ፍራክፈርት 2 ለ 1 ተሸንፈዋል። ለመሆኑ ተሰናባቹ ኡናይ ኤምሪን ማን ሊተካቸው ይችላል? ኑኖ ኤስፒሪቱ ሳንቶስ 1. ኑኖ ኤስፒሪቶ ሳንቶስ ኡናይን ይተካሉ ተብለው ከተገመቱ አሠልጣኖች መካከል በዋነኛነት ስማቸው እየተነሳ ያለው የወቅቱ የዎልቨርሃምፕተን አሠልጣኝ ኑኖ ኤስፔሪቶ ሳንቶስ ናቸው። ኑኖ ኤስፒሪቶ ሳንቶስ ዎልቭስን ይዘው በፕሪሚየር ሊጉ ሰንተረዥ አምስተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጠው ይገኛሉ። ማክሲሚሎኢያኖ አሌግሪኒ 2. ማሲሚላኖ አሌግሪ ስካይ ስፖርት እንደዘገበው ኡናይ ኤምሪ ከአርሰናል ከተለያዩ በኋላ በማሲሚላኖ አሌግሪ እና በአርሰናል ክለብ መካከል ግንኙነቶች ተጀምሯል። በቅርቡ ከጁቬንቱስ የተለያዩት አሌግሪ ከአሮጊቷ ጋር ውጤታማ የሚባል ጊዜን አሳልፈዋል። አሌግሪ ከጁቬንቱስ ጋር አምስት የሴሪያአ እና አራት ኮፓ ኢታሊያ ዋንጫዎችን ከማንሳታቸውም በተጨማሪ ሁለት ጊዜ ለቻምፒያንስ ሊግ ፍጻሜ መድረስ ችለዋል። ካርሎ አንቾሎቲ 3. ካርሎ አንቾሎቲ ናፖሊን እያሰለጠኑ የሚገኙት ካርሎ አንቾሎቲ ሌላው ኡናይ ኤምረን ይተካሉ ተብለው ከተገመቱት አሰልጣኞች መካከል ይገኙበታል። • «የኔ ትውልድ ታሪክ እንደሚሠራ እምነት አለኝ» ሎዛ አበራ ጣሊያናዊው አንቾሎቲ የውድድሩ ዘመን እስኪናቀቅ ድረስ ከናፖሊ ጋር ኮንትራት ቢኖርባቸውም፤ አሰልጣኙ ወደ ኤምሬትስ ሊያቀኑ እንደሚችል በስፋት እየተዘገበ ነው። ብሬንዳን ሮጀርስ 4. ብሬንዳን ሮጀርስ ሌስተር ሲቲዎች ዘንድሮ ደንቅ የሚባል የውድድር ዘመን እያሳለፉ ይገኛሉ። በብሬንዳን ሮጀርስ የሚመሩት ቀበሮዎቹ ካለፉት 10 ጨዋታዎች አርሰናልን ጨምሮ በድንቅ ጨዋታ 9 ግጥሚያዎችን በድል ማጠናቀቅ ችለዋል። ብሬንዳን ሮጀርስ ወደ ኢሚሬትስ እንዲያቀኑ የበርካታ የአርሰናል ደጋፊዎች ምኞት ነው። ማይክል አርቴታ 5. ማይክል አርቴታ ኡናይ ኤምሪ አርሰናልን እንዲያሰለጥኑ ከመሾማቸው በፊት፤ ክለቡን ለማሰልጠን ስሙ በስፋት ሲነሳ የነበረው ማይክል አርቴታ ነበር። የቀድሞ የአርሰናል ተጫዋች ባለፉት ሶስት ዓመታት ከከማንችሰተር ሲቲው ፔፕ ጋርዲዎላ ሥር ሆኖ የአሰልጠኝነትን ክህሎት ሲማር ቆይቷል። ረዳት አሰልጣኙ አርቴታ፤ ማንችሰተር ሲቲ ሁለት የፕሪሚር ሊግ ዋንጫ፣ ሁለት የሊግ ዋንጫዎችን እና ኤፍ ኤ ዋንጫዎች እንዲያነሳ የበኩሉን አስተዋጽኦ አበርክቷል። ፓትሪክ ቪዬራ 6. ፓትሪክ ቪዬራ ሌላው የቀድሞ የአርሰናል ባለታሪክ አማካይ ፓትሪክ ቪዬራ ቀጣዩ የአርሰናል አሰልጣኝ ሊሆን እንደሚችል እየተጠቀሰ ነው። • የሆንግ ኮንግን የዘር መድልዎ የሚፋለሙ አፍሪካዊያን እግር ኳስ ተጫዋቾች ቪዬራ የማይረሳውን የአርሰናል ወርቃማ የ2003/4 የድል የውድድር ዘመን አንበል በመሆን ክለቡን መርቷል። የፈረንሳዩን ኒስ እግር ኳስ ክለብ እያሰለጠነ የሚገኘው ቪዬራ የሚፈለገውን ውጤት እያስመዘገበ ባይሆንም፤ መድፈኞቹ የቼልሲን አርዓያ የሚከተሉ ከሆነ፤ ቪዬራ የአርሰናል አሰልጣኝ...\n\ntl;dr:

አርሰናል ክለቡን ለ18 ወራት ያሰለጠኑት ስፔናዊው ኡናይ ኤምሪን ከስራቸው አሰናብቷል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: የበርሊን ማራቶን በጎርጎሮሳውያኑ አቆጣጠር ሴፕቴምበር 27 ቀን 2020 ይካሄዳል ተብሎ የታቀደ ቢሆንም ጀርመን የእንቅስቃሴ ገደቧን እስከ ጥቅምት ወር መጨረሻ ድረስ በማራዘሟ የተነሳ እንደማይካሄድ ታውቋል። የውድድሩ አዘጋጆች በመግለጫቸው በታቀደለት ጊዜ "አይካሄድም" ከማለት ውጭ ለሌላ ጊዜ ይተላለፍ አይተላለፍ የገለፁት ነገር የለም። ቀጣዩን እርምጃ እንደሚያስተባብሩም ጨምረው ገልፀዋል። • ኢትዮጵያን ጨምሮ አስር የዓለም አገራት ከፍተኛ የረሃብ አደጋ ተደቅኖባቸዋል-የዓለም ምግብ ድርጅት • በሴቶች የሚመሩ አገራት ወረርሽኙን በተሳካ ሁኔታ እንዴት ተቆጣጠሩት? • አሜሪካ ቋሚ የመኖሪያ ፈቃድ መስጠት ልታቆም ነው የበርሊኑ ውድድር ሊካሄድ ታቅዶ የነበረው ከለንደኑ ማራቶን በፊት አንድ ሳምንት ቀደም ብሎ ሲሆን በኋላ ላይ ግን የለንደኑ ማራቶን እኤአ ወደ ኦክቶበር 4 ተገፍቷል። የለንደኑ ማራቶን በመጀመሪያ እቅዱ መሰረት በዚህ ሳምንት መጨረሻ ለመካሄድ እቅድ ተይዞ የነበረ ሲሆን በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ምክንያት ነው ወደ ሌላ ጊዜ የተላለፈው። የበርሊን ማራቶን አዘጋጆች በቅርብ ጊዜ እንዲካሄድ የሚወስኑ ከሆነ በሕዳር ወር አጋማሽ ሊሆን ይችላል የተባለ ሲሆን በዚያ ወቅትም ግን የኒው ዮርኩ ማራቶን እንደሚካሄድ የወጣው የጊዜ ሰሌዳ ያሳያል። የበርሊን ማራቶን ፈጣን ውድድር ሲሆን ባለፉት አመታት በወንዶች ማራቶን ውድድር ሰባት ጊዜ ክብረ ወሰን ተሻሽሎበታል። እአአ በ2018 ኬንያዊው ኤሉድ ኪፕቾጌ ሁለት ሰዓት ከአንድ ደቂቃ ከ39 ሰከንድ በመግባት ክብረወሰኑን በእጁ አስገብቷል። ባለፈው አመት ቀነኒሳ በቀለ ሁለተኛው ፈጣን ሰዓት ሆኖ የተመዘገበውን 2:01:41 በመግባት ያሸነፈ ሲሆን በዚህ ዓመት ከኪፕቾጌ ጋር በለንደን ማራቶን ለመፎካከር ቀጠሮ ነበራቸው። ጀርመን ከዩናይትድ ኪንግደም አንጻር አነስተኛ ሰዎች ብቻ ነው የሞቱባት። ጆንስ ሆፕኪንስ ባጠናቀረው መረጃ መሰረት በጀርመን 4,948 ሲሞቱ በዩናይትድ ኪንግደም 17,337 ሞት ተመዝግቧል። በዚህም የተነሳ ጀርመን በከፊል የእንቅስቃሴ ገደቧን አንስታለች። \nSummary in the same language as the doc:

በአለማችን ከሚካሄዱ ስድስት ታላላቅ የስፖርት ውድድሮች መካከል የሆኑት የበርሊንና የለንደን ማራቶን በተያዘላቸው ጊዜ እንደማይካሄዱ ታወቀ።

amh_Ethi

validation

docsummary

GEM/xlsum

amharic

የዓለም የኖቤል ሰላም ሎሬት የሆኑት ሳን ሱ ቺ ክሱን የተቃወሙት የቀድሞዋ በርማ የአሁኗ ምያንማር በሮሂንጂ ሙስሊሞች ላይ ጭካኔ የተሞላበት የዘር ጭፍጨፋ ፈፅማለች በሚል በስፋት የተሰራጨውን ክስ በተመለከተ ነው። • ሙገሳ እና ወቀሳ የተፈራረቀባቸው ሳን ሱ ኪ • ተመድ ለሮሂንጂያ ሙስሊሞች አልደረሰላቸውም ተባለ በመክፈቻ ንግግራቸው በምያንማር ላይ የቀረበው ክስ "ያልተሟላና ትክክል ያልሆነ" ብለውታል። አክለውም ከክፍለ ዘመናት በፊት በርካታ ሮሂንጃዎች ይኖሩበት በነበረው ረካይን ግዛት ችግሮች እንደነበሩ አውስተዋል። የቡዲሂስት እምነት ተከታዮች የሚበዙባት ምያንማር በአውሮፓዊያኑ አቆጣጠር 2017 ጭካኔ የተሞላበት እርምጃ ወስዳ በሺህዎች የሚቆጠሩ ሮሂንጃ ሙስሊሞች ሲገደሉ ከ700 ሺህ በላይ የሚሆኑት ወደ ጎረቤት አገር ባንግላዴሽ ተሰደዋል። ምያንማር ሁል ጊዜም ቢሆን በረካይን ግዛት የፅንፈኞችን ጥቃት ለመከላከል ጥረት ታደርጋለች። በመሆኑም ሳን ሱ ቺ ይህንን አቋም በመያዝ፤ ጥቃቱን "ውስጣዊ የወታደሮች ግጭት" ነበር፤ ይህም የሮሂንጃን ታጣቂዎች በመንግሥት የፀጥታ አካላት ላይ ጥቃት በመፈፀማቸው የተቀሰቀሰ ነው ብለውታል። ሳን ሱ ቺ "በዚህ ጊዜ የምያንማር ወታደሮች ያልተመጣጠነና ያልተገባ ኃይል ተጠቅመው ይሆናል፤ በመሆኑም ወታደሮች የጦር ወንጀሎችን ፈፅመው ከሆነ እነርሱ ሊከሰሱ ይገባል" ብለዋል። በምያንማር ህዝብ ዘንድ ተደማጭነት እንዳላቸው የሚነገርላቸው ሳን ሱ ቺ፤ ያላቸው ሥልጣን ውሱን መሆኑ ቢነገርም የተባበሩት መንግሥታት መርማሪዎች አገኘነው ባሉት 'ውስብስብ መረጃ' ምክንያት ግን ክስ ተመስርቶባቸዋል። • አውሮፕላን ያለ ፊት ጎማው ያሳረፈው አብራሪ ይህም ለአራት ዓመታት በቁም እስር ላይ ላዋላቸው ጦር እንዲቆሙ የተመረጡት ሳን ሱ ቺ ትልቅ ... Continue the article for another 4000 characters max:

ውድቀት ነው ተብሏል። ሳን ሱ ቺ ለፍርድ ቤቱ እንዳስረዱት አገራቸው ከራካይን የተሰደዱት ሰዎች ወደ ቀያቸው እንዲመለሱ ቁርጠኛ መሆኗን በመግለፅ፤ ፍርድ ቤቱ ግጭቱን እንዲያገረሽ ሊያደርግ የሚችል ድርጊት መፈፀሙን እንዲያቆም አሳስበዋል። ይህንን ንግግራቸውን በቴሌቪዥን የተከታተሉ እና በባንግላዴሽ በኩቱፓሎንግ የስደተኖች ካምፕ የሚገኙ ስደተኞች "ውሸታም ፣ ውሸታም፣ አሳፋሪ" እያሉ በመጮህ ተቃውሟቸውን ሲገልፁ ነበር። ከስደተኞቹ አንዱ የሆነው የ52 ዓመቱ አብዱ ራሂም "ውሸታም ናቸው፣ ትልቅ ውሸታም" ሲል ገልጿቸዋል። ከሄግ ፍርድ ቤት ውጭ የሮሂንጃ ሙስሊሞች ደጋፊ የሆኑ የተወሰኑ ሰዎች በቡድን በመሆን " ሳን ሱ ቺ፤ በአንቺ አፍረናል!" ሲሉ ተደምጠዋል። በሌላ በኩል የእርሳቸው ደጋፊ የሆኑ ወደ 250 የሚጠጉ ተቃዋሚዎች የእርሳቸውን ምስል በመያዝ " ከጎንዎ ነን!" ሲሉ ድጋፋቸውን አሳይተዋል። የምያንማር ዜጋ የሆነችውና አሁን ኑሮዋን በአውሮፓ ያደረገችው ፖ ፕዩ የሰልፉ አንዷ አስተባባሪ ስትሆን "ዓለም በአን ሳን ሱ ቺ ይበልጥ ትዕግስተኛ መሆን ይጠበቅበታል" ስትል ለቢቢሲ ተናግራለች። "እስካሁን በእርሷ እምነት አለን፤ እንደግፋታለን። በአገራችን ሰላምና ብልፅግና ያመጡ እና ይህንን ውስብስብ ችግር የፈቱ ብቸኛ ሰው ናቸው" በማለትም አክላለች። ሳን ሱ ቺ ከዓመታት በፊት በሰብዓዊ እና ፖለቲካዊ መብት ተሟጋችነታቸው ሰበብ በተደጋጋሚ ለእስር እና እንግልት ተዳርገዋል። ለዚህ በጎ ተግባራቸውም እ.ኤ.አ. በ1991 የኖቤል ሰላም ሽልማት ተበርክቶላቸዋል። የተሰጣቸው የኖቤል ሽልማት እንዲነጠቅ የሚጠይቁ ወገኖችም ቢበራከቱም ኮሚቴው ግን ሽልማቱን መንጠቅ እንደማይችል ማስታወቁ ይታወሳል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ኢትዮጵያ፡ ዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ እየተካሄደ ነው\nSummary: ፓሪስ ዲዛይን ዊክ፣ ኒው ዮርክ ዲዛይን ዊክ፣ ኢስታንቡል ዲዛይን ዊክ፣ ዱባይ ዲዛይን ዊክ. . . በዓለም እውቅናን ካተረፉ የዲዛይን መሰናዶዎች መካካል ይጠቀሳሉ።\nArticle (Max 500 characters):

በዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ የፈጠራ ሥራዎች ይተዋወቃሉ ቢያንስ ለአንድ ሳምንት በሚካሄዱት የዲዛይን መሰናዶዎች ሥነ ህንጻ፣ ሥነ ጥበብ፣ ቴክኖሎጂና ፋሽንን ጨምሮ በርካታ ዘርፎች ይዳሰሳሉ። የፈጠራ ባለሙያዎች ሥራዎቻቸውን ያሳያሉ፤ ግብይት፣ ውይይትና የልምድ ልውውጥም ይደረጋል። እነዚህ ዓለም አቀፍ የዲዛይን መድረኮች ከሚሰናዱባቸው ሀገሮች ባለፈ ከሌሎች ሀገራትም ታዳሚዎችን ይስባሉ። • የሀብ ኦፍ አፍሪካ ፋሽን ሳምንት ፎቶዎች • የ2010 የጥበብ ክራሞት አዲስ አበባ የዲዛይን ሳምንት የማስተናገድ ሀሳብን ከወረሰች አምስት ዓመታት ተቆጥረዋል። ዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ የሚል መጠሪያም ተሰጥቶታል። የአራተኛው ዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ ታዳሚዎች የዲዛይን ሳምንቱ በፈጠራ ዘርፍ ያለውን እንቅስቃሴ ለማስተዋወቅና ለማጠናከር እንደተወጠነ የዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ መስራችና ዳይሬክተር

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ለሥራ ቢሮ መሄድ ብሎ ነገር ከናካቴው ሊቀር ይሆን?\nእንቅስቃሴዎች ውስን ይሆናሉ መኝታን ቢሮ ማድረግ ይቀጥል ይሆን? እርግጥ ነው ከቤት ሆኖ መሥራት በድኅረ ኮሮናቫይረስ ዘመን ደንብ የሚሆንባቸው መሥሪያ ቤቶች እንደሚኖሩ ከወዲሁ እየተነገረ ነው። ይህ ሀቅ ከኩባንያ ኩባንያ ቢለያይም ቅሉ፤ ቀጣሪዎች በዚህ አጋጣሚ ሠራተኞቻቸው ከቤት ሲሰሩ ኩባንያቸው ውጤታማና ወጪ ቆጣቢ እንደሚሆን በትንሹም ቢሆን ተረድተዋል። በዚህ ሀሳብ ገፍተውበት ቢሮ ድርሽ እንዳትሉ ቢሉንስ? ይህ የማይመስል የነበረ ነገር በብዙ ኩባንያዎች ዘንድ እየተጤነ ነው። "ለምን ቢሮ እንከራያለን?"፣ "ለምን በአንድ ቢሮ ሕንጻ ሺህ ሠራተኞች ይርመሰመሳሉ?" ያሉ የሥራ አስፈጻሚዎችና ቀጣሪዎች ቀስ በቀስ ቢሮዎቻችንን ወደ ሠራተኞቻቸው ሳሎን ሊያመጡት ሽር ጉድ ይዘዋል። ይህ ነገር የከተማን ሕይወት በጠቅላላ ሌላ መልክ ሊያሲዘው ይችላል። ማኅበራዊ ሕይወትና ትዳርም መልኩን ይቀይር ይሆናል። በዚህ ጉዳይ ሀሳባቸውን እንዲያካፍሉን ሦስት ባለሞያዎችን መርጠናል። ጭር ያሉ መሐል መሀል ከተማዎች ጭር ይሉ ይሆን? ፖል ቼሽየር (በለንደን ስኩል ኦፍ ኢኮኖሚክስ የጂኦግራፊ ፕሮፌሰር) ሰዎች ማኅበራዊ እንሰሳ ናቸው። ውጤታማ ለመሆን የግድ ፊት ለፊት ከባለጉዳይ ጋር መገናኘት ያሻቸዋል። ለ20 ዓመታት የተደረገ ጥናት ያንን ነው የሚያስረዳው። አንዳንድ ነገሮች አሉ፤ የግድ ከሰው ጋር ስንገናኝ የምናደርጋቸው። ከእነዚያ መካከል አንዱ ዕለታዊ ሥራ ነው። ሌስ ባክ (የሶሲዮሎጂ ፕሮፌሰር) አዲስ ነገር ልንጀምር ጫፍ ላይ ያለን ይመስለኛል። የሰው፣ የቦታና የጊዜ መስተጋብር ሌላ መልክ በመያዝ እየመጡ ይመስለኛል። ከዚህ ወዲያ አንዳንድ ነገሮች በነበሩበት ይቀጥላሉ ለማለት እቸገራለሁ። ኦዲ ቢኮሌት (የፖሊሲ ጥናት ተመራማሪ) አንዳንድ ግዙፍ ኩባንያዎች ሠራተኞቻቸው ከቤታቸው ሆነው እንዲሰሩ እያበረታቱ መሆኑ ግልጽ ነው። ትዊተር ይህን ወስኗል። ፌስቡክም እንዲሁ። የባርክሌይ ባንክ ሥራ አስፈጻሚም "7 ሺህ ሠራተኛ ቢሮ ጠርቶ ማርመስመስ ከዚህ በኋላ ያረጀ ያፈጀ ጉዳይ" እንደሚሆን ጠቁመዋል። ቢሮ ሄዶ የመስራቱ ነገር ጨርሶውኑ ይጠፋል ባይባልም የቢሮ መሄድ ልማድ እየከሰመ ሲሄድ አነስተኛ፣ መካከለኛና ዋነኛ የከተማ አካባቢዎች እንደየደረጃው መልካቸው መለወጡ የማይቀር ጉዳይ ነው። ሌስ ባክ (የሶሲዮሎጂ ፕሮፌሰር) አንዳንድ ኩባንያዎች "ለምንድነው ሚሊዮን ዶላር ለቢሮ የምንከሰክሰው" ማለታቸው አይቀርም።፡ ከወዲሁ እንደዚያ ማሰብ የጀመሩ አሉ። ይሄ ማለት በትንሹ ሦስት ነገሮችን ጨርሶውኑ ይቀይራል። አንዱ የከተሞችን ማዕከላት፣ ሁለተኛው የልጅ አስተዳደግ፣ ሦስተኛው ደግሞ የትዳር ግንኙነት ናቸው። ይህ ሳይታለም የተፈታ ጉዳይ ነው። ኦዲ ቢኮሌት (የፖሊሲ ጥናት ተመራማሪ) እኔ እንደሚመስለኝ በየሰፈራችን፣ ወደ ቢሮ ርቀን ሳንሄድ ሬስቶራንቶች፣ መዝናኛዎች እና ሌሎች የምንፈልጋቸው ነገሮች ወደኛ እየቀረቡ ይሄዱ ይሆናል። ሰዎች በአቅራቢያቸው መገናኘት መጀመር ይፈልጉ ይሆናል። ሌላው ደግሞ ከቤታችሁ ስሩ ስንባል ቦታ ስንሻ በዚያው በሰፈራችን የተሸለ ስፍራ መፈለጋችን አይቀርም። ይህ ሀቅ ሰፈሮች እንዲያብቡ ሊያደርጋቸው ይችላል። ቢሮዎች በስፋት በሚገኙባቸው የከተማ ማዕከላትም ለውጦች መኖራቸው አይቀርም። እነዚያ ሰፋፊ የቢሮ ሕንጻዎች ቆመው አይቀሩም መቼስ። የዲዛይን ለውጥ እየተደረገባቸው ወደ መኖርያ አፓርትመን ይቀየሩ ይሆናል። ፖል ቼሽየር (በለንደን ስኩል ኦፍ የኢኮኖሚክስ የጂኦግራፊ ፕሮፌሰር) ከቤት ሥሩ ከተባልን ሁሉም የቤተሰብ አባል ቤት መዋሉ ነው፡፡ ይህ ደግሞ በቤታችን ውስጥ ሰፋፊ ቦታ መሻትን ያስከትላል። ካልሆነም በአቅራቢያችን የተመቻቸ ቦታ እንፈልግ ይሆናል። ለስብሰባ በሳምንት...\n\ntl;dr:

ለብዙዎቻችን ቤታችን ቢሯችን ሆኖ ሰንብቷል፤ በኮሮናቫይረስ ተህዋስ ምክንያት። ይህ ጽሑፍ እየተሰናዳ ያለውም በአንድ ከቤቱ እየሰራ በሚገኝ የቢቢሲ ሠራተኛ ነው።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: በነጆው ጥቃት ከተገደሉት አንዱ የማዕድን ኩባንያው ባለቤት ነበር\nSummary: ትናንት በኦሮሚያ ክልል ምዕራብ ወለጋ ዞን ነጆ ወረዳ ሁምነ ዋቀዮ በተባለ ቀበሌ ታጣቂዎች በፈጸሙት ጥቃት የአምስት ሰዎች መገደላቸውን የኦሮሚያ ክልል የመንግሥት ኮሙዩኒኬሽን ጉዳዮች ቢሮ አስታውቆ ነበር።\nArticle (Max 500 characters):

ማክሰኞ ዕለት በታጠቂዎቹ ጥቃት የተገደሉት አምስት ሰዎች ሰንራይዝ በሚባል በአካባቢው የማዕድን ማውጣት ሥራ ላይ ለተሰማራ ኩባንያ የሚሰሩ እንደነበር ታውቋል። በጥቃቱ የተገደሉት ሦስት ኢትዮጵያዊያን እና ሁለት የውጪ ሀገራት ዜጎች ሲሆኑ እነሱም የህንድና የጃፓን ዜግነት ያላቸው እንደሆ የአካባቢው ኮማንድ ፖስት አባል የሆኑት አቶ አደም ኢስማኤል ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። ከተገደሉት አራቱ ወንዶች ሲሆኑ አንዷ የውጪ ዜጋ ሴት ናት። • ኢትዮጵያዊያን፣ ጃፓናዊትና ህንዳዊ በታጣቂዎች ተገደሉ እነዚህ የጥቃቱ ሰለባዎች ከማዕድን ኩባንያው ጋር ይሰሩ የነበሩ ሲሆን አንደኛው የኩባንያው ባለቤት እንደሆነ ለማወቅ ተችሏል። አቶ አለማየሁ በቀለ ይህንን የማዕድን ማውጣት ሥራ ለመጀመር ሦስት ዓመታትን የፈጀ ጥናት ማከናወኑንና የምርት ሥራውን ለመጀመር በተቃረበበት ወቅት ከአራት ባልደረቦቹ ጋር በታ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ይህ ሕግ በአገር አቀፍ ደረጃ የብሔራዊ የፆታ ጥቃት አድራሾች ምዝገባ ሥርዓት ማካሄድን፣ ጥቃት የደረሰባቸውን ግለሰቦች ማንነት መደበቅንና የተወሰኑ ጥቃት አድራሾችን በኬሚካል ማኮላሸትን ይፈቅዳል። የመድፈር ወንጀሎችን በፍጥነት የሚቋቋሙ ችሎቶች ጉዳዩን እንዲመለከቱ የሚደረግ ሲሆን በአራት ወር ውስጥም ውሳኔ ሰጥተው ፋይሉን ይዘጋሉ ተብሏል። ይህ የፕሬዝዳንቱ ያፀደቁት ሕግ የተሰማው ከላሆሬ ከተማ ወጣ ባለ ስፍራ በቡድን የተደፈረች ሴት ታሪክ የሕዝብ ቁጣና ተቃውሞ ከቀሰቀሰ በኋላ ነው። ጥቃት የደረሰባት ሴት የተደፈረችው ወደ ከተማዋ በሚያመራ አውራ ጎዳና አጠገብ ሲሆን ሁለት ልጆቿም ጥቃቱ እናታቸው ላይ ሲፈፀም በስፍራው ነበሩ ተብሏል። በወቅቱ የላሆሬ ፖሊስ ከፍተኛ ባለስልጣን ጥቃት የደረሰባት ሴት ለወንጀሉ በከፊል አስተዋጽኦ አድርጋለች ሲሉ መናገራቸው ተሰምቷል። የኃላፊው አስተያየት እና ድርጊት ፓኪስታናውያንንን በቁጣ ወደ አደባባይ እንዲወጡ ያደረገ ሲሆን መንግሥትም አፋጣኝ እርምጃ ለመውሰድ ቃል እንዲገባ አስገድዶታል። ጠቅላይ ሚኒስትር ኢምራን ካኻን እና ካቢኔያቸው ሕጋዊ እርምጃውን ያፀደቁት ባለፈው ወር ሲሆን ፕሬዝዳንት አሪፍ አልቪ በበኩላቸው ሕጉ ላይ ፊርማቸውን ያዋሉት ዛሬ ማክሰኞ እለት ነው። መንግሥት በ120 ቀናት ውስጥ ወደ ሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በማቅረብ ሕግ ሆኖ እንዲፀድቅ ማድረግ የሚጠበቅበት ይሆናል። አንዳንዶች ፕሬዝዳንቱ ፊርማቸውን ያኖሩበትን ሕግ ከባድ ቅጣት ይዟል በሚል ትችታቸውን እያሰሙ ነው። አክለውም ባለስልጣናቱ ሕጉን ከማጽደቃቸው በፊት አስፈላጊውን ምክክር አላካሄዱም ብለዋል። ኢንዶኔዢያ እንዲሁም ፖላንድ ሕጻናትን የሚደፍሩ ሰዎች በኬሚካል እንዲኮላሹ የሚያስገድድ ሕግ ያጸደቁት እኤአ በ2016 እና በ2009 ነው። በ... Continue the article for another 4000 characters max:

ፓኪስታን ጾታዊ ጥቃት የሚያጋጥማቸው ሴቶች ቁጥር ከጊዜ ወደጊዜ እየጨመረ መሆኑ ይነገራል። በ2015 እኤአ አንዲት ሴት በቡድን ስትደፈር የሚያሳይ ተንቀሳቃሽ ምስል በማህበራዊ መገናኛ ብዙኀን ላይ የተሰራጨ ሲሆን ፓኪስታን ይህ እንዳይሆን መከልከል የሚያስችል ሕግ የላትም።

amh_Ethi

test

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

• "በማዕከላዊና ምዕራብ ጎንደር የተከሰተው ለመላው ሃገሪቱ የጸጥታ ስጋት ነው" የአማራ ክልል ደኀንነትና ጸጥታ ካውንስል የቅማንት የማንነት ጥያቄስ በምን መልኩ ተጠይቆ ምን አይነት ምላሽ ተሰጠው? የቅማንት የማንነት ጥያቄ ከውልደት አሁን እስካለበት ደረጃ ድረስ ጉዞው ምን ይመስላል? ቢቢሲ ጉዳዩን በዝርዝር ተመልክቶታል። ቅድመ - ቅማንት የማንነትና አስተዳደር ጥያቄ የቅማንት ህዝብ በቀድሞው የጎንደር ክፍለ ሃገር፤ በአሁኑ ማዕከላዊ ጎንደር ዞን በሚገኙ የተወሰኑ ወረዳዎች የሚኖር ህዝብ ነው። በተለይ በጎንደር ከተማ ዙሪያ በሚገኙ ላይ አርማጭሆ፣ ወገራና ጭልጋ ወረዳዎች ማህበረሰቡ በብዛት የሚኖርባቸው አካባቢዎች ናቸው። • የማዕከላዊ ጎንደር ዞን ተፈናቃዮች ለችግር ተዳረግን አሉ ከ1983 ዓ.ም በፊት በነበረው የመንግሥት አወቃቀርም የብሔር ማንነትን መሰረት ያደረገ ስላልነበር ብሔረሰቡ የጎንደር ክፍለ ሃገር አካል ሆኖ ከአማራው ህዝብ ጋር በብዛት ተቀላቅሎ ይኖር ነበር። የራሱ የተካለለ ልዩ አካባቢና አስተዳደርም እንዳልነበረውም መረጃዎች ያሳያሉ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ መነሻ? ኢህአዴግ ስልጣን ከተቆጣጠረ በኋላ በኢትዮጵያ ቋንቋን መሰረት ያደረገ የብሔር ፌደራሊዝምን መሰረት ያደረገና ስልጣን በፌደራልና በክልሎች የተከፋፈለ ሥርዓት ተመሰረተ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ ይህ ሥርዓት ከሰፈነ በኋላ በ1984 ዓ.ም መነሳቱን በቅማንት ማንነት ዙሪያ ጥናት ያካሄዱት አቶ ቹቹ አለባቸው ያስረዳሉ። "የቅማንት ብሔረሰብ ጥያቄ ከየት ወደየት-ከማንነት ጥያቄ እስከ የራስ አስተዳደር ጥያቄና የፖለቲካ ፓርቲ ምስረታ" በሚለው ፅሁፋቸው፤ ጥያቄው በቅማንት ህዝብም ተቀባይነት ያልነበረው ሲሆን ለግለሰቦቹ የተሰጣቸውም ምላሽ "የያዛችሁት ሐሳብ ከአማራ ወንድሞቻችን ጋር የሚያጋጭ ነው፣ ስለሆነም አንቀበላችሁም" የሚል እንደነበረ ጥናቱ ያሳያል። • በጎንደር የተለያዩ ዞኖች በተከሰተ ግጭት 39ሺህ ሰዎች ተፈናቀሉ በሕዝቡ ተቀባይነት ካጣ በኋላም ጥያቄው ለአስራ አምስት ዓመታት ያህል ተዳፍኖ ሳይነሳ መቆየቱን ይኸው ጥናት ያመላክታል። የ1999 ዓ.ም የሕዝብና ቤት ቆጠራ ግን አዲስ ክስተት ይዞ መጣ። የማንነት ጥያቄ ባይነሳም በ1984 ዓ.ም በተካሄደው ሕዝብና ቤት ቆጠራ የቅማንት ሕዝብ በራሱ ተለይቶ 'ቅማንት' በሚል መለያ ኮድ እንደተቆጠረ የአማራ ክልል ርዕሰ መስተዳድር ዋና የህግ አማካሪ አቶ መርሃ ጽድቅ መኮንን ይናገራሉ። ነገር ግን ለብቻው ተለይቶ መቆጠሩ አልቀጠለም፤ በቀጣዩ 1999 በተካሄደው ሕዝብና ቤት ቆጠራ ግን ኮዱ ተሰርዞ 'አማራ ወይም ሌላ' በሚል የቅማንት ሕዝብ እንዲቆጠር መደረጉን ያስረዳሉ። ይህ ሁኔታ ቅሬታን እንደፈጠረና ጥያቄዎችም መቅረብ መጀመራቸውን የሚናገሩት አቶ መርሃ ጽድቅ፣ በተለይም ከ2002 ዓ.ም ጀምሮ የተለያዩ ግለሰቦች ማመልከቻ ይዘው ወደ ክልሉ መንግሥት መምጣት መጀመራቸውን ያስታውሳሉ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ ኮሚቴ የህዝብ ግንኙነት ኃላፊ አቶ ይርሳው ቸኮልም በአቶ መርሃ ጽድቅ ሃሳብ ይስማማሉ። "ቅማንት ሆነን ሳለ ለምን 'ሌላ' ተባልን በሚል ተሰባስበን ጥያቄውን ጀመርን" ይላሉ። • የሰሜን ጎንደር ሕዝበ ውሳኔ የቅማንትን ሕዝብ አምስት በመቶ ድምጽ ማለትም 18500 ድምጽ ሰብስበው ማንነታቸው እንዲታወቅ ለክልሉ መንግሥት ጥያቄያቸውን ማቅረባቸውን አቶ ይርሳው ይጠቅሳሉ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ በተደራጀ መልኩ መቅረብ የጀመረው በዚህ ወቅት ነው። የቅማንት የማንነትና የራስ አስተዳደር ማንነት ጥያቄ ምላሽ የቅማንት የማንነትና የራስ አስተዳደር ጥያቄንም ለመመለስ የክልሉ የርዕሰ መስተዳድር ምክር ቤት ጥናት እንዲጠና አድርጓል። የአቶ ቹቹ ጽሁፍ... \n\nGive me a good title for the article above.

የቅማንት የማንነትና የራስ አስተዳደር ጥያቄ ከየት ወደ የት?

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

ጆ ባይደን የቀድሞ ፕሬዝደንት ዶናልድ ትራምፕ የአገር ሚስጥር መስማት የለባቸውም ያሉት ትራምፕ “የማይገመት ባህሪ” ስላላቸው ነው ብለዋል። አሜሪካ በተቀማጩ ፕሬዝደንት ፍቃድ ለቀድሞ የአገሪቱ ፕሬዝደንቶች አገራዊ ጉዳዮች ላይ ገለጻ የማደረግ ልምድ አላት። ባይደን አስተዳደራቸው ለቀድሞ ፕሬዝደንት ዶናልድ ትራምፕ የጸጥታ ጉዳዮችን በተመለከተ ገለጻ እንደሚያደርግ ሲጠየቁ፤ “ይህ የሚሆን አይመስለኝም” ሲሉ መልሰዋል። ባይደን የትራምፕን “መገመት የማይቻል ባህሪ” ከግምት በማስገባት ክልከላ እንዳደረጉ ተናግረዋል። ፕሬዝደንት ጆ ባይደን ትራምፕ ሚስጥራዊ ጉዳዮች ገለጻ ቢደረግላቸው ምን ይፈጠራል ብለው እንደሚሰጉ ሲጠየቁ ቀጥተኛ ምላሽ ከመስጠት ተቆጥበዋል። ይሁን እንጂ ባይደን ትራምፕ አገራዊ ሚስጥር ቢነገራቸው፤ ሚስጥሩን ለሌሎች ሳያጋሩ ይዘው ይቆያሉ ብሎ መገመት እንደማይቻል ጠቁመዋል። “ለእርሳቸው የደህንነት ገለጻ ማድረጉ ጥቅሙ አይታየኝም። ለእርሳቸው ገለጻ ማድረጉ ምን የሚጨምረው ፋይዳ አለ? አምልጧቸው የሆነ ነገር ካላሉ በስተቀር” ሲሉ ፕሬዝደንት ባይደን ተናግረዋል። ትራምፕ በስልጣን ዘመናቸው ከአገሪቱ ደህንነት ሰዎች ጋር እስጠ አገባ ውስጥ ቆይተዋል። በአራት ዓመት የፕሬዝደንትነት ዘመናቸው ስድስት የብሔራዊ ደህንነት ዳይሬክተሮችን ቀያይረዋል። ትራምፕ የአገራቸው ደህንነት ኤጀንሲ ሩሲያ በ2016 የአሜሪካ ምርጫ ጣልቃ ገብታለች ማለቱ አበሳጭቷቸው ነበር። የአሜሪካ ደህንነት በኢራን ላይ በቂ እርምጃ አልወሰደም ሲሉም በተደጋጋሚ ተችተዋል። እአአ 2017 ላይ ደግሞ ትራምፕ የኢስላሚክ ስቴት ኦፕሬሽንን በተመለከተ ለሩሲያ የውጪ ጉዳይ ሚንስቴር ጥብቅ ሚስጢራዊ መረጃን አሳልፈው ሰጥተዋል። ይህም በበርካታ የአሜሪካ ደህንነት ሹሞች ዘንድ እንደ ክ... Continue the article for another 4000 characters max:

ህደት ተቆጥሮ ነበር።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Title: በህንድ ጥቅም ላይ የዋሉ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች ለምን ተፈለጉ?\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ነገር ግን በህንድ ማሃራሽትራ ግዛት የተሰማሩ ተመራማሪዎች ይህንን ከመፈፀም ያገዳቸው ነገር አልነበረም። ይህንንም ያደረጉበት ምክንያት ደግሞ የሚሰበስቡት ጥቅም ላይ የዋለ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቅ የማህፀን በር ካንሰርን ለመመርመር እንዲያስችላቸው ነበር። በዓለማችን ካሉ የማህፀን በር ካንሰር ታማሚዎች ሩብ ያህሉ የሚገኙት በህንድ ሃገር ነው። እንዲያም ሆኖ በተለያዩ ምክንያቶች በርካታ ቁጥር ያላቸው ህንዳውያን ሴቶች አሁንም የማህፀን በር ካንሰር ምርመራ አያደርጉም። የጤና ማዕከላት በአስፈላጊው መጠን አለመኖር እና ህክምናውን ለማግኘት የሚጠየቀው ከበድ ያለ ወጪ ሰዎች ምርመራውን እንዳያደርጉ ከሚያግዱ ምክንያቶች ውስጥ ይጠቀሳሉ። ከ90 በመቶ በላይ የሚሆኑ በገጠራማ አካባቢዎች የሚኖሩ ህንዳውያን ሴቶች ከዘመናዊዎቹ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች በተቃራኒ ቤት አፈራሽ ጨርቅን በወር አበባ ጊዜ ለንፅህና መጠበቂያነት ይጠቀማሉ። ተመራማሪዎች እንደደረሱበት ከሆነ እነዚህን ጥቅም ላይ የዋሉ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች በመጠቀም የማህፀን በር ካንሰር አምጪ ቫይረስ መኖር አለመኖሩን ማረጋገጥ ይቻላል። ''በጣም ቀላል እና አመቺ መንገድ ነው" ይላሉ የምርምር ቡድኑ መሪ ዶክተር አቱል ባዱክ። ጨምረው ሲናገሩም "ምርምራችንን በድንብ እንዳናካሂድ ያገደን ነገር ቢኖር የሴቶች ፈቃደኛ አለመሆን ነው።'' ተመራማሪዎቹ እንደሚናገሩት የህንድ ሴቶች የማህፀን በር ካንሰር ምርመራ የሚደርግላቸው በሌላ የጤና እክል ምክንያት ወደ ጤና ተቋም ሲመጡ ነው። ቀዘቃዛ ዘረ-መል ሁለት ዓመት ለሚፈጀው ምርምር ዕድሜያቸው ከ30-50 ዓመት የሆነ እና የካንሰር በሽታ የሌለባቸው 500 የሚሆኑ ሴቶች ተመርጠዋል። ተሳታፊዎቹ ሴቶች የወር አበባ ማየት በጀመሩ የመጀመሪያ ቀን የተጠቀሙበትን የንፅህና መጠበቂያ ጨርቅ በተሰጣቸው ባለዚፕ ቦርሳ ውስጥ እንዲያስቀምጡ እና በአካባቢው ላሉ የጤና ጥበቃ ሰራተኞች እንዲያቀብሉ ተነገራቸው። የተሰበሰቡት የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች ከ20 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ባነሰ ሙቀት ውስጥ እንዲቀመጡ ተደርጎ ወደ ምርምር ማዕከሉ ተላኩ። ዘረመሎቹ ከደረቁት የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች ላይ ከተወሰዱ በኋላ ምርመራው ተደረገ። በተገኘው ውጤትም ሃያ አራት ሴቶች የማህፀን በር ካንሰር አምጪ ቫይረስ እንዳለባቸው ታውቆ ለተጨማሪ የሕክምና እርዳታም ወደተሻለ የጤና ማዕከል ተላኩ። የመራቢያ አካላት ንፅህና የጥናቱ ውጤት እንደሚያሳየው የመራቢያ አካላትን ንፅህና አለመጠበቅ ለማህፀን በር ካንሰር አምጪ ቫይረሶች መፈጠር እና መራባት ትልቅ አስተዋፅኦ ያደርጋል። በ2011 የተደረገው የህንድ ህዝብ ቆጠራ እንደሚያሳየው 41 በመቶ የሚሆኑ ቤቶች መፀዳጃ ቤት የሌላቸው ሲሆን መፀዳጃ ቤት ካላቸው 16 በመቶ የሚሆኑት ደግሞ ጣራ የሌላቸው መፀዳጃ ቤቶች ናቸው። ዶክተር ባዱክ እንደሚያምኑት "በገጠር አካባቢዎች የመፀዳጃ ቤቶች እጥረት ስላለ ሴቶች የመራቢያ አካላቸውን ለማፅዳት ምቹ ቦታ የላቸውም።" ከዛም በላይ ጥቅም ላይ የዋሉ ጨርቆችን መልሶ መጠቀም ቫይረሱን እንደሚያባብሰው ዶክተር ባዱክ ያሳስባሉ። ከወር አበባ ጋር በተያያዘ ህንድ ውስጥ ያሉት ባህል እና እምነቶች ለተመራማሪዎቹ ሥራቸውን እጅግ ከባድ እንዲሆን አድርጎታል። የወር አበባ የሚያዩ ሴቶች ማዕድቤት ውስጥ እንዲገቡ አይፈቀድላቸውም። ከዛም አልፎ በፀሎት ሥፍራዎች ላይ እንዳይኙና ሀይማኖታዊ ስርዓቶችን እንዳይካፈሉ ይደረጋሉ። ወደ መፍትሄው የማህፀን በር ካንሰርን መከላከያ መንገዶችን የሚያሳዩ የጤና ትምህርቶች በተለይ ደግሞ ለጎሳ መሪዎች፣ ከማህበረሰቡ ጋር በቅርበት ለሚሰሩ ሰራቶኞች እንዲሁም ለእያንዳንዱ ቤተሰብ ማስተማር ሴቶች ከማህፀን በር ካንሰር ራሳቸውን...

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

ግን ይህ ታሪኩን የምናጋራችሁ አባት ከአቅሜ በላይ ሆኖ የቁም ቅዠት ሆኖብኛል ይላል። ስቲቭ ይባላል፤ የሚወደው ልጁ ከተራ ጌም ተጫዋችነት አልፎ አሳሳቢ የሚባል ደረጃ ላይ የደረሰ ሱሰኛ ሆኗል። ከዚህም ባለፈ መቆጣጠር የማይችለው የቁማር ሱስ ውስጥ ተዘፍቋል። "ልጄ በጌሞች እንዲህ ይሆናል ወይም መጨረሻው የቁማር ሱስ ይሆናል ብዬ በፍጹም ገምቼ አላውቅም።'' • የስፖርት ውርርድ አዲሱ የወጣቶች ሱስ ይሆን? የስቲቭ ልጅ በሃያዎቹ መጀመሪያው ውስጥ የሚገኝ ወጣት ነው። በልጃቸው ምክንያት ስቲቭና ባለቤቱ ለሦስት ዓመታት ተሰቃይተዋል። ''እኛ ያየነውን መከራ ማንም ቤተሰብ ማየት የለበትም። ልጃችን የቁማር ሱሰኛ መሆኑን ስናውቅ ምን ማድረግ እንዳለብን ግራ ገብቶን ነበር።'' የስቲቭ ልጅ ለትምህርቱ የሚሰጠውን ሳምንታዊ ወጪውን በደቂቃዎች ውስጥ የሚያጠፋ ሲሆን ከአቅሙ በላይ ሲሆንበትም ቤተሰቦቹን አማክሯቸው ነበር። እነሱም በዚሁ የሚገላገሉ መስሏቸው ማንኛውም ቤተሰብ እንደሚያደርገው ሙሉ እዳውን ከፈሉለት። ነገር ግን ብዙ ነገሮች ተከትለው መጥተዋል። ከአንድ ከዓመት በኋላ ስቲቭ ልጃቸው ከእራሱ አልፎ የሰዎችን ገንዘብ እያስያዘ መቆመር መቀጠሉን ሲሰማ በጣም ነበር ያዘነው። የሚያስይዘው ገንዘብ ደግሞ እጅጉን የተጋነነና ትልቅ እዳ ውስጥ የዘፈቀው ነበር። ''በበይነ መረብ ካርታ ነበር የሚጫወተው። እጅግ አስፈሪ ሁኔታ ነበር።'' • እንወራረድ፡- የጦፈው የውርርድ ንግድ በአዲስ አበባ ስቲቭና ባለቤቱ ልጃቸው ከፍተኛ ችግር ውስጥ እንዳለ የተረዱት በዚህ ወቅት ነው። ምን ማድረግ እንዳለባቸውም ሆነ ማንን ማማከር እንዳለባቸው ምንም ዓይነት እውቀቱ አልነበራቸውም። ''የቁማርተኛው ቤተሰቦች መባልን በመፍራትና ልጃችን ገንዘብ የተበደራቸውን ጎረቤቶች ዓይን ላለማየት እራሳችንን ከማህበራዊ እንቅስቃሴዎች እስከ ማገድ ሁሉ ደርሰን ነበር።'' ''ተስፋ ቆርጠን ፊታችንን ወዴት ማዞር እንደምንችል ግራ ገብቶን ነበር። ለራሳችን ጥያቄዎች መልስ ለማግኘት ለብዙ ወራት ምርምሮችን ስንሰራም ነበር'' ይላል ስቲቭ። በሠሩት ጥናት መሠረትም የልጃቸው ሱስ የጀመረው ገና የ12 ወይም የ13 ዓመት ታዳጊ እያለ እንደሆነ ደርሰውበታል። መጀመሪያ አካባቢ የሚያዘወትራቸው ጨዋታዎችም እግር ኳስና የመኪና ውድድር የመሳሰሉትን ነበር። በወቅቱ መኝታ ቤቱ ውስጥ ሆኖ ለሰዓታት ጌሞቹን የሚጫወት ሲሆን ጓደኞቹም ተመሳሳይ ነገር ያደርጉ ስለነበር፤ ብዙም አሳስቦን አያውቅም ይላል ስቲቭ ወደ ኋላ መለስ ብሎ ሲያስታውስ። "ጨዋታዎቹ ምን ዓይነት እንደሆኑና ምን ዓይነት ቴክኖሎጂ እንደሚጠቀሙ ምንም የማውቀው ነገር አልበረም" የሚለው ስቲቭ ከመጀመሪያው ጀምሮ ተከታትዬው ቢሆን ኖሮ ይሄ ሁሉ ላይፈጠር ይችል ነበር ብሎ ያስባል። ''ለረጅም ሰዓታት እግር ኳስ በመጫወት የተጀመረው ሱስ ቀስ በቀስ ወደ ቁማር ሱስ ተቀይሯል።'' በቅርቡ የተሠራ አንድ ጥናት እንደሚጠቁመው 55 ሺህ የሚሆኑ እድሜያቸው ከ11 እስከ 16 የሚደርሱ የእንግሊዝ ታዳጊዎች አሳሳቢ የሚባል የቁማር ሱሰኞች ሲሆኑ ቤተሰቦቻቸው ስለሱሳቸው ብዙም አያውቁም። • በዩቲዩብ 22 ሚሊዮን ዶላር የሚያገኘው የሰባት ዓመቱ ህፃን ከሦስት ዓመታት ትግል በኋላ ስቲቭ የአስተማሪነት ሥራውን ትቶ ልጆች የቁማር ሱስ ውስጥ እንዳይገቡ የሚያስተምርና ቤተሰቦችን የሚደግፍ የበጎ አድራጎት ድርጅት አቋቁሟል። ''ነገር ግን በጣም የተወሳሰበ ነገር ነው። ቤተሰቦች ልጆቻቸው ለረጅም ሰዓታት ኢንተርኔት ላይ ጊዜያቸውን ሲያሳልፉ ምን እየሠሩ ነው ብለው ሊጠይቁ ይገባል'' ይላል። ልጆች ምን ዓይነት ጌሞችን እንደሚጫወቱ መጠየቅ፤ ቢቻል ደግሞ አብሮ ለመጫወት... \n\nGive me a good title for the article above.

የወላጆች ራስ ምታት እየሆነ የመጣው የልጆች የጌም ሱስ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Content: ከተማው ለሴቶች አስቸጋሪ ነው ከ10 ሚሊዮን በላይ ነዋሪዎች ባሏቸው ከተሞች፤ የሴቶችን ሁኔታ በሚመለከት የተካሄደው የመጀመሪያው ዓለም አቀፋዊ የሕዝብ አስተያየት ጥናት ነው ይህንን የገለጸው። ጥናቱ በህዝብ ብዛታቸው ትልልቅ በሆኑ 19 ከተሞች ሴቶች ምን ያህል ከወሲብ ጥቃቶች እንደተጠበቁ በሚያመለክቱ ጉዳዮች ላይ የሥነ-ጾታ ባለሙያዎችን በመጠየቅ የተካሄደው ነው። በምርጫው ለንደን ቀዳሚውን ቦታ ስትይዝ ቶክዮ እና ፓሪስ ተከታዮች ሆነዋል። ሴቶች ሥነ-ጥበብ፣ ንግድ እና ፖለቲካን ጨምሮ በሁሉም የማህበራዊ ክፍሎች ቀዳሚ በመሆን እየመሩ ናቸው ሲሉ የለንደን ከተማ ከንቲባ ሳዲቅ ካን ገልጸዋል። በካይሮ የሚገኙ የሴቶች መብት ተሟጋቾች እንደሚሉት ለመቶ ዓመታት የቆዩ ልምዶች፤ መድልዎ እንዲኖር ከማድረጋቸውም በላይ ሴቶችን ለመርዳት የሚወሰዱ እርምጃዎችን አዝጋሚ አድርገውታል። በተጨማሪም በቂ የጤና እንክብካቤ፣ የገንዘብ እና የትምህርት ተደራሽነት አያገኙም። ግብጻዊቷ ጋዜጠኛ ሻሂራ አሚን ከተማዋ ለሴቶች አስቸጋሪ ናት ትላለች። በመንገድ ላይ እንደ መራመድ ያሉ ቀላል ነገሮችም ሴቶችን ለውክቢያ እና መንገላታት ሊያጋልጡ ይችላል ብላለች። በቶማስ ሮይተርስ ፋውንዴሽን የተደረገው ጥናት የፓኪስታኗ ካራቺ፣ የኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክዋ ኪንሻሳ እና የሕንዷ ዴልሂ ያገኙት ውጤት ከካይሮ ኋላ አስቀምጧቸዋል። ዴልሂ እና የብራዚሏ ሳኦ ፓውሎ ሴቶች ወሲባዊ ትንኮሳ፣ ወሲባዊ ጥቃት እና አስገድዶ የመድፈር ስጋት ከፍተኛ ከሆነባቸው ከተሞች ቀዳሚ ሆነዋል። እ.አ.አ በ2012 በአውቶብስ ውስጥ የተደፈረችን ሴት ምክንያት በማድረግ ከነበረው ከፍተኛ ተቃውሞ በኋላ ጠንካራ ህግ ቢወጣም ዴልሂ በዝርዝር ውስጥ ገብታለች። በብራዚል 16 ዓመትና ከዚያ በላይ ከሆናቸው ሦስት ሴቶች ውስጥ አንዷ አካላዊ፣ የንግግር ወይንም የሥነ-ልቦና ጥቃት እንደሚደርስባት የብራዚል ፎረም ኦፍ ፐብሊክ ሴክዩሪቲ ያካሄደው የህዝብ አስተያየት ጥናት ይፋ አድርጓል። \nThe previous content can be summarized as follows:

የግብጽ ዋና ከተማ ካይሮ ለሴቶች "በጣም አደገኛ" ከሆኑ ትልልቅ ከተሞች አንዷ መሆኗ ተገልጸ።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Title: ታላቁ ሕዳሴ ግድብ፡ ኢትዮጵያ፣ ግብፅ እና ሱዳን በመሠረታዊ ጉዳዮች ላይ መስማማታቸው ተነገረ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ሦስቱ ሃገራት እንዲሁም አሜሪካ እና የዓለም ባንክ በጋራ ባወጡት መግለጫ ላይ እንዳመለከቱት በሕዳሴው ግድብ ሙሊት እና ሌሎች መሠረታዊ ጉዳዮች ላይ ከስምምነት በሚያደርሱ ነጥቦች ላይ ተግባብተዋል። የአሜሪካው ገንዘብ ሚኒስቴር መሥሪያ ቤት በድረ-ገፁ ባወጣው መግለጫ ላይ የሃገራቱ ውሃ ሚኒስትሮች ባደረጉት ውይይት እንዲሁም ቀደም ብሎ በተደረጉ ውይይቶች ላይ ተመሥርቶ ከስምምነት ተደርሷል። ሃገራቱ አደራዳሪዎች በተገኙበት በሚከተሉት ነጥቦች ላይ 'ለመስማማት' ለቅድመ ስምምነት ደርሰዋል። ሚኒስትሮቹ፤ ሦስቱም ሃገራት ለአጭር ጊዜ ወይም ረዘም ላለ ጊዜ የሚቆይ ድርቅን በመቋቋም ረገድ የጋራ ኃላፊነት እንዳለባቸው ተስማምተዋል። ሚኒስትሮቹ ከጥር 19-20 ዋሽንግተን ዲሲ ላይ ተገናኝተው በአባይ ግድብ ሙሊት ዙሪያ የተጠናከረ ስምምነት ላይ ለመድረስ ተስማምተዋል። እስከዚያ ባለው ጊዜ ቴክኒካዊና ሕጋዊ ውይይቶች እንደሚከናወኑም ታውቋል። የሦስቱ ሃገራት የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሮች በድንበር ዘለል ትብብር አስፈላጊነት ዙሪያ ጠንከር ያለ አቋም አንፀባርቀው ስምምነቱ እንዲፀና የበኩላቸውን እንደሚያደርጉ ቃል ገብተዋል ይላል- የአሜሪካ ገንዘብ ሚኒስቴር ድረ-ገፅ ላይ የወጣው መግለጫ። የዋሽንግተኑ ስምምነት የሕዳሴ ግድብን በተመለከተ በኢትዮጵያና ግብፅ መካከል ያለውን ውጥረት ያረግበዋል ተብሎ ይጠበቃል። 5 ቢሊዮን ዶላር ያወጣል የተባለለት የሕዳሴ ግድብ 'ፕሮጀክት' ሲጠናቀቅ በአፍሪቃ ትልቁ እንደሚሆን ይጠበቃል። 6 ሺህ ሜጋ ዋት የኤሌክትሪክ ኃይል ማመንጨትም ከግድቡ የሚጠበቅ ተግባር ነው። የሦስቱ አገራት የውሃ ሚንስትሮች በህዳሴው ግድብ የውሃ አሞላል እና አለቃቀቅ ጉዳይ ውይይት ሲያደርጉ ሕዳር ላይ በዋሽንግተን ካደረጉት ድርድር አንስቶ ይህ ለአምስተኛ ጊዜ ነው። በኢትዮጵያ፣ ግብፅና ሱዳን የውሃ ሚንስትሮች በህዳሴው ግድብ ዙሪያ ትናንት ታህሳስ 29 ቀን 2012 ዓ. ም በአዲስ አበባ ያካሄዱት የሦስትዮሽ ቴክኒካዊ ስብሰባ ያለስምምነት መጠናቀቁ ይታወቃል።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ኮሮናቫይረስ፡ የቤት ውስጥ ጥቃት ሰለባ ለሆኑ ሴቶች ከለላ የሚሰጠው ምክር ቤት\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በመጠለያው ቤት አልባ ሴቶችም ይገኙበታል። ሄልሙት ኮሁል የተባለው ህንጻ ለሴቶች ማቆያ የሆነው ባለፈው እሮብ ነበር። በህንጻው ያሉ ቢሮዎች ወደ መኝታ ክፍልነት ተለውጠዋል። ምግብና የህክምና አገልግሎትም ይሰጣል። ሳሙሶሻል የተባለ የተራድኦ ድርጅት እንደሚለው፤ የኮሮናቫይረስ ስርጭትን ለመግታት ዜጎች ከቤት እንዳይወጡ መወሰኑን ተከትሎ የቤት ውስጥ ጥቃት ጨምሯል። በቤልጄም መዲና ብራሰልስ የሚገኘው ምክር ቤት ከሳሙሶሻል ጋር ተጣምሮ ነው ለሴቶች ከለላ የሚሰጠው። የተራድኦ ድርጅቱ ኃላፊ ሰባስሽን ሮይ፤ “የእንቅስቃሴ ገደብ ከተጣለ ወዲህ በቤት ውስጥ ጥቃት ሳቢያ ብዙ ሴቶች ጎዳና ወጥተው አግኝተናል” ብለዋል። የብራሰልስ ባለሥልጣኖች የጎዳና ተዳዳሪዎች በሆቴሎች እንዲጠለሉ አድርገዋል። በአሁን ወቅት አብዛኞቹን የአውሮፓ ምክር ቤቶች የሚጠቀምባቸው የለም። በምክር ቤቶቹ ጥቂት የሕዝብ እንደራሴዎች ለስብሰባ ሲገኙ፤ አብዛኞቹ ግን ስብሰባውን የሚከታተሉት በቪድዮ ነው። የምክር ቤቱ ፕሬዘዳንት ዴቪድ ሳሎሶ፤ ብራሰልስ ከመቼውም በላይ ችግር ውስጥ መውደቋን ገልጸው፤ “ችግሩ ሁላችንንም ይነካል” ብለዋል። “አሁን ያለንበት ውጥንቅጥ ሁላችንም በጎ ነገር እንድናደርግ ሊገፋፋን ይገባል” ሲሉም አክለዋል። ምክር ቤቱ ቤት አልባ ሰዎችን ለሚረዱ ድርጅቶች በየቀኑ 1,000 ምግብ ያከፋፍላል። የሳሙሻል ኃላፊ ሮይ እንደሚሉት፤ የእንቅስቀሴ ገደቡ ከተነሳ በኋላ ቤት አልባ የሆኑት ሴቶች እጣ ፈንታ ምን እንደሚሆን አጠያያቂ ነው። ኮሮናቫይረስ ያስከተለው ቀውስ፤ ለአደጋ እጅግ ተጋላጭ ለሆኑ የማኅበረሰቡ አካላት ከለላ የሚሰጥበት መሆኑንም አክለዋል። በመጠለያው ካሉ ሴቶች አንዷ አድሊን፤ “በእንደዚህ አይነት ወቅት ቤት አልባ ሰዎችን የሚያስታውስ የለም” ትላለች። ማቆያው እፎይታ እንደሰጣትም ትናገራለች። የእንቅስቃሴ ገደብ ሲጣል እሷና ባለቤቷ ከቦታ ቦታ ለመዘዋወር ተገደው ነበር። “ወደ 15 ኪሎ ሜትር በእግር ተጉዘናል። አንድ ቦታ ስናርፍ ፖሊሶች ተነሱ ይሉን ነበር። በስተመጨረሻ አቅማችን ተሟጠጠ” ትላለች። በሌሎች ማቆያዎች በአንድ ክፍል እስከ ስድስት ሴቶች እንደሚኖሩ በመጥቀስ፤ ምክር ቤቱ ውስጥ በአንድ ክፍል ሁለት ሴቶች ብቻ እንዲቆዩ መደረጉ ምቹ መሆኑንም ታስረዳለች። እሷ መጠለያ ብታገኝም ባለቤቷ እንደአብዛኞቹ ቤት አልባ ወንዶች አሁንም ጎዳና ላይ በመገኘቱ ግን ታዝናለች።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ትግራይ፡ ሕይወት በጦርነት ቀጣና ውስጥ በምትገኘው መቀለ\nSummary: በፌደራል መንግሥቱ እና በትግራይ ኃይሉ መካከል ግጭት ከተከሰተ ዛሬ ሰባተኛ ቀኑን አስቆጥሯል።\nArticle (Max 500 characters):

መቀለ ከተማ ጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ አሕመድ የትግራይ ልዩ ኃይል በክልሉ በሚገኘው የአገር መከላከያ ሠራዊት የሠሜን እዝ ላይ ጥቃት መሰንዘሩን በመጥቀስ ወታደራዊ ዕርምጃ እንዲወሰድ ማዘዛቸው ይታወሳል። የክልሉ መንግሥት በበኩሉ ጦርነቱን የከፈተብን የፌደራሉ መንግሥት ነው ይላል። ለመሆኑ ዕለታዊ ሕይወት በጦርነት ቀጠና ውስጥ ምን ይመስላል? ሪፖርተራችን ከስፍራው የሚከተለውን ዘገባ ልኮልናል። የስልክ እና ኢንተርኔት አገልግሎት መቋረጥ ማክሰኞ ጥቅምት 24 ምሽት ላይ ከፍተኛ የተኩስ ድምጽ በመቀለ ከተማ ተሰማ። ከዚያም ብዙም ሳይቆይ የስልክ እና ኢንተርኔት አገልግሎቶች ተቋረጡ። ነዋሪዎች በክልሉ እና ከክልሉ ውጪ ካሉ ዘመድ ወዳጆቻቸው ጋር የነበራቸው ግንኙነት ሙሉ በሙሉ መቋረጡን ይናገራሉ። መምህሯ ንግሥቲ አበራ አራት ልጆች እንዳሏት ትናገራለች። አራቱም ልጆቿ ኑሯቸው በ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ለየት ያለው የታይላንድ የማሳጅ ጥበብ በባህላዊ ቅርስነት ተመዘገበ\n'ኑዋድ ታይ' የተባለው ይህ ባህላዊ መታሻ ጥበብ ከትውልድ ትውልድ የሚተላለፉ ባህሎችና የተለያዩ ተግባራት በሚመዘገብበት የሰው ልጅ ወካይ የማይዳሰስ ባህላዊ ቅርሶች መካከል አንዱ ሆኗል። በዚህም ለቀጣይ ትውልድ ተጠብቀው መቆየት ካለባቸው ባህላዊ ተግባራት መካከል አንዱ ተደርጎ እንዲመዘገብ ሆኗል። • ከብራና ወደ ኮምፒውተር . . . • ከኢትዮጵያና ከሌሎች የአፍሪካ ሃገራት ስለተዘረፉ ቅርሶች ምን እናውቃለን? እነዚህ የማይዳሰሱ ባህላዊ ቅርሶች ዝርዝር ለተለያዩ ግንባታዎችና ቦታዎች ዕውቅና ከሚሰጠው ከዓለም የቅርሶች ዝርዝር የተለየ ነው። ባህላዊ ቅርሶች ዝርዝር ውስጥ እስካሁን በሦስት ዘርፎች የተከፈሉና ከ127 አገራት የተወጣጡ 550 ቅርሶች ተመዝግበዋል። በዝርዝሩ ውስጥ በየዓመቱ የተለያዩ ቅርሶች ተመዝግበው ይካተታሉ። ይህ የታይላንድ የማሸት ጥበብ ከሌሎች የተለየ ሲሆን በተለያዩ የሰውነት አቅጣጫዎች በኩል በመሆን የተለያዩ ተከታታይ እንቅስቃሴዎችን ያካተተ መሆኑም ተነግሯል። • ላሊበላ፡ የመፍትሔ ያለህ የሚለው ብሔራዊ ቅርስ • 600 ዓመታትን ያስቆጠረው የሣር ድልድይ የ'ናኡድ ታይ' ባለሙያዎች የማሸቱን ተግባር ሲያከናውኑ ምንም አይነት ቅባትም ሆነ ዘይት የማይጠቀሙ ሲሆን እጃቸውን ብቻ ሳይሆን አንዳንድ ጊዜም ክንዳቸውንና ጉልበታቸውንም ይጠቀማሉ። የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የትምህርት፣ የባህልና የሳይንስ ተቋም (ዩኔስኮ) እንዳለው ይህ ተግባር ከጥንት ጀምሮ በታይላንድ ማኅበረሰብ ውስጥ የነበረ ሲሆን በግብርና ሥራ ላይ የጡንቻ ህመም ሲገጥማቸው በየመንደሩ ያሉ የማሸት ሙያ ያላቸው ሰዎች ጋር በመሄድ ይታሹ ነበር። በዩኔስኮ የማይዳሰሱ ባህላዊ ቅርሶች መዝገብ ውስጥ ከሚካተቱት መካከል መዝሙርና ዘፈኖችን ጨምሮ የተነገሩ ታሪኮች ሲኖሩበት እነዚህም ለቀጣይ ትውልድ ተጠብቀው ቢተላለፉ ጠቃሚ ይሆናሉ የተባሉትን ነው። \n\ntl;dr:

ጠንከር ያለው የታይላንድ ባህላዊ ጀርባን የማሸት ዘዴ ከፍተኛ ቦታ በሚሰጠው የዩኔስኮ የዓለም ቅርስ ዝርዝር ውስጥ ተመዘገበ።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Title: ኮሮናቫይረስ፡ የፋይዘር ክትባት በአሜሪካ ጥቅም ላይ እንዲውል ምክር ሃሳብ ቀረበ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ባለሙያዎቹ ይህን ምክረ ሃሳብ የሰጡት 23 አባላት ያሉት የባለሙያዎች ቡድን ክትባቱ ሊፈጥረው የሚችለው ስጋት ከሚሰጠው ጥቅም አንጻር ምን ሊመስል እንደሚችል ምክክር ካደረጉ በኋላ ነው ተብሏል። የፋይዘር/ባዮንቴክ ክትባት እስካሁን በዩናይትድ ኪንግደም፣ ካናዳ፣ ባህሬን እና ሳኡዲ አረቢያ ጥቅም ላይ ለመዋል ፍቃድ አግኝቷል። በፋይዘር/ባዮንቴክ የተመረተው ክትባት በአሜሪካ ጥቅም ላይ እንዲውል የኤፍዲኤ ይሁንታ ማግኘት ያለበት ሲሆን በሚቀጥሉት ቀናት ይሄው ይሁንታ እንደሚገኝ ይጠበቃል። አሜሪካ ባለፉት 24 ሰዓታት ብቻ ከ3 ሺ በላይ ሰዎች በኮሮረናቫይረስ ምክንያት ሕይወታቸው ማለፉን አስታውቃለች። ይህ ደግሞ በአገሪቱም ሆነ በዓለም እስካሁን በአንድ ቀን ውስጥ ከፍተኛው የሟቾች ቁጥር መሆኑ ተገልጿል። የአሜሪካ የጤና ሚንስትር አሌክስ ረቡዕ ዕለት ''በሚቀጥሉት ቀናት ክትባቱ በእጃችን ሊገባ ይችላል፤ በሚቀጥለው ሳምንት ደግሞ እጅግ ተጋላጭ የሆኑትን ዜጎች መከተብ ልንጀምር እንችላል'' ብለዋል። የትራምፕ አስተዳደር 'ራፕ ስፒድ' ብሎ በሚጠራው የክትባት ማከፋፈል ፕሮግራም መሠረት ክትባቱ ፈቃድ ባገኘ በ24 ሰዓታት ውስጥ ማከፋፈል ይጀምራል ተብሏል። ፋይዘር በያዝነው የፈረንጆቹ ታህሳስ ወር መጨረሻ አካባቢ 6.4 ሚሊየን የክትባት ብልቃጦችን ለማቅረብ እቅድ ይዟል። ሁለት ብልቃጦች በሁለት ሳምንት ልዩነት ለአንድ ሰው ስለሚሰጡ ይህ 6.4 ሚሊዮን ክትባት ለ3.2 ሚሊየን ሕዝብ መከተብ የሚቻለው። አሜሪካ ደግሞ ያላት የሕዝብ ቁጥር 330 ሚሊየን ነው። የአሜሪካ በሽታ መቆጣጠርና መከላከል ማዕከል እንዳለው በአገሪቱ የሚገኙ 3 ሚሊየን የእድሜ ባለጸጋዎች እና 21 ሚሊየን የሚሆኑ ጤና ላይ የሚሰሩ ሰዎች ቅድሚያ ክትባቱን ያገኛሉ። በመቀጠል ደግሞ 87 ሚሊየን የሚሆኑ ወሳኝ የስራ ሂደቶች ላይ የተሰማሩ ሰዎች ክትባቱን እንደሚያገኙ የተገለጸ ሲሆን የትኛው የስራ ዘርፍ ቅድሚያ ይሰጠው የሚለውን ግን እያንዳንዱ ግዛት የራሱን ውሳኔ ያስተላልፋል። በሞደርና እና በብሄራዊ የጤና ኢንስቲትዩት የተሰራው ሌላኛው ክትባትም ቢሆን አሜሪካ ውስጥ ጥቅም ላይ እንዲውል ተጠይቋል። ይህም ክትባት ልክ እንደ ፋይዘር ሁለት ጊዜ ነው የሚወሰደው።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ውሳኔው የተላለፈው በአገሪቱ የሕዝብ ቆጠራ ሲደረግ የወሊድ መጠን መቀነሱ ከታወቀ በኋላ ነው። ቻይና አንድ ልጅ ብቻ መውለድ የሚፈቅደውን ፖሊሲ የሰረዘችው እአአ በ2016 ነበር። ጥንዶች ሁለት ልጆች እንዲወለዱ ከፈቀደች በኋላም ግን የወሊድ ቁጥር አላደገም። በቻይና ከተሞች ልጆችን ለማሳደግ የሚወጣው ከፍተኛ ገንዘብ ብዙ ጥንዶች እንዳይወልዱ አድርጓል። እስከ ሦስት ልጆች ድረስ እንዲወለድ ፕሬዘዳንት ዢ ዢፒንግ መፍቀዳቸውን የአገሪቱ መገናኛ ብዙሃን ዘግበዋል። የዢንዋ ዘገባ እንደሚያሳየው፤ የአገሪቱን የሕዝብ ቁጥር ከመጨመር ባሻገር የእድሜ ባለጸጎችን ለመንከባከብ እቅድ ይነደፋል። የፖሊሲ ለውጡ ምን ያህል ለውጥ ያመጣል? ሲሉ ከጠየቁ ተንታኞች አንዱ የምጣኔ ሀብት ባለሙያው ሃዎ ዘሁ ነው። "የልጅ ቁጥርን የመጨመር ፖሊሲ ውጤታማ ቢሆን ኖሮ ሁለት ልጆች እንዲወለዱ ሲፈቀድ ለውጥ ይታይ ነበር" ብሏል። ጥንዶች ከሁለት ልጆች በላይ መውለድ እንደማይፈልጉና ምክንያቱም የኑሮ ውድነት እንደሆነ አስረድቷል። ሁለት ልጆች መውለድ ሲፈቀድ ነገሮች ካልተለወጡ አሁን ምን አዲስ ነገር ይፈጠራል? ብለው የሚጠይቁ ብዙ ናቸው። ለዘመናት ቻይናውያን ያለ እህት ወይም ወንድም መኖርን ስለለመዱ ትንሽ ቁጥር ያለው ቤተሰብ አያሳስባቸውም። በርካታ ጥንዶች ብዙ ልጆች ከመውለድ ይልቅ አንድ ልጅ ወልዶ የሚያስፈልገውን ነገር በአጠቃላይ አሟልቶ በማሳደግ ያምናሉ። በዚህ ወር የወጣው የቻይና ሕዝብ ቆጠራ የሚያሳየው አምና 12 ሚሊዮን ልጆች እንደተወለዱ ነው። 2016 ላይ የተወለዱት 18 ሚሊዮን ልጆች ሲሆኑ፤ ዝቅተኛ የልጆች ቁጥር የተመዘገበው በ1960ዎቹ ነበር። በርካታ የቻይና መገናኛ ብዙሃን ሦስት ልጆች መውለድ መፈቀዱን መነጋገሪያ አድርገውታል። በቻይና ማኅበራዊ ሚዲያ ዌቦ ላይም በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች አስተያየት እየሰጡበት ነው። አብዛኞቹ አስተያየት ሰጪዎች እንደሚሉት ቻይናውያን ጥንዶች ብዙ ጫና ስላለባቸው ተጨማሪ ልጆች የመውለድ እቅድ የላቸውም። ጥንዶች ሲወልዱ ከሥራ ቦታቸው ተገቢው ማበረታቻ እንደሌለ አጣቅሰዋል። ዘለግ ላለ ሰዓት የሚሠሩ፣ ከአንድ በላይ ሥራ የሚይዙ ወይም የተለያየ ትምህርት የሚማሩም መኖራቸው እንደ ምክንያት ተነስተዋል። ቻይና ሁለት ልጆች መውለድ ስትፈቅድ ለተወሰነ ጊዜ የወሊድ መጠን ቢጨምርም እንዳልዘለቀ የኢኮኖሚስት ዋና የምጣኔ ሀብት ባለሙያ ዩ ሱ ይናገራሉ። እአአ በ1979 አንድ ልጅ ብቻ የውለድ ፖሊሲ ከወጣ በኋላ የቻይና ቤተሰብ መዋቅር የተቀረጸው በዚህ መርህ ነው። ከአንድ በላይ ልጅ የወለዱ ጥንዶች ከሥራ መባረር፣ ጽንስ እንዲያቋርጡ መገደድ እናም ሌላ ቅጣት ደርሶባቸዋል። የአንድ ልጅ ፖሊሲ ትዳር ላይም ጫና አሳድሯል። በተለምዶ ለወንድ በሚያደላው የቻይና ማኅበረሰብ ወንዶች የተሻለ ማኅበራዊና የምጣኔ ሀብት ደረጃ እንዲኖራቸውም አድርጓል። በሌላ በኩል አዲሱ ፖሊሲ የከተማና የገጠር የኑሮ ሁኔታን እንደሚለውጥ የሚገምቱ ተንታኞች አሉ። እንደ ቤጂንግ ባሉ ከተሞች የሚኖሩ ሴቶች ልጅ ሳይወልዱ ሲቆዩ ከከተማ ውጪ ያሉት ግን ሰፊ ቤተሰብ የመመስረት ፍላጎት እንደሚኖራቸው ይገመታል። በዊስኮንሰን ማዲሰን ዩኒቨርስቲ የሚሠሩት ዶ/ር ይ ፉሺን እንደሚሉት፤ ብዙ ኢንዱስትሪዎች ቻይና ተኮር እየሆኑ በመምጣታቸው የቻይና የሕዝብ ቁጥር መቀነስ አሳሳቢ ይሆናል። \nSummary in the same language as the doc:

ጥንዶች በሚወልዷቸው ልጆች ቁጥር ላይ ጥብቅ ቁጥጥር ስታደርግ የቆየችው ቻይና ዜጎቿ እስከ ሦስት ልጆች ድረስ መውለድ እንዲችሉ ፈቀደች።

amh_Ethi

train

docsummary

GEM/xlsum

amharic

ጠቅላይ ሚኒስትሩ ይህንን ያሉት ሰኞ እለት በተካሄደው 5ኛው የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት 6ኛ ዓመት የስራ ዘመን 1ኛ ልዩ ስብሰባ ላይ ተገኝተው ማብራሪያ በሰጡበት ወቅት ነው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ የአንበጣ መንጋ ወረርሽኝ የተከሰተባቸው አካባቢዎች አፋር፣ ኦሮሚያ፣ አማራ፣ ትግራይ እንዲሁም ድሬዳዋ ከተማ አስተዳደር መሆናቸውን ገልፀዋል። በእነዚህ የአንበጣ መንጋ ጥቃት የደረሰባቸው አካባቢዎች በጥቅሉ 240 ወረዳዎች ውስጥ የሚገኙ ሲሆን፣ በእነዚህ ወረዳዎች ስር ከሚገኙ ቀበሌዎች መካከል ደግሞ በ705 ቀበሌዎች ላይ ብቻ አንበጣው ጥቃት ማድረሱን ገልፀዋል። በእነዚህ አካባቢዎች በድምሩ 4 ሚሊየን ሄክታር ታርሷል ያሉት ጠቅላይ ሚኒስትሩ፣ ከዚህም መካከል ጥቃት የደረሰበት 420ሺህ ሔክታር ገደማ መሆኑን ተናግረዋል። ከውጪ ኬሚካል የሚረጩ አውሮፕላኖችን እና ድሮኖችን [ሰው አልባ አውሮፕላን] ወደ አገር ውስጥ ለማስገባት ጥረት እየተደረገ መሆኑን የጠቀሱት ጠቅላይ ሚኒስትሩ፣ ሂደቱ ግን አልጋ ባልጋ አለመሆኑን አመልክተዋል። የበረሃ አንበጣ መቼ ተከሰተ? ከ25 ዓመታት ወዲህ የከፋ ነው የተባለለት የበረሃ አንበጣ ለወራት ኢትዮጵያን ጨምሮ በምሥራቅ አፍሪካ ያሉ አገራት ላይ ጉዳት እያደረሰ ነው። ከባለፈው ዓመት ጀምሮ አስካሁን በተከታታይ ለተከሰተው የአንበጣ መንጋ ምክንያቱ እንደ አውሮፓዊያኑ በ2018 እና 2019 ያጋጠመው ከባድ ነፋስና ዝናብ እንደሆነ ባለሙያዎች ይናገራሉ። የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት መረጃ እንዳመለከተው ከሁለት ዓመት በፊት በደቡባዊ የአረብ ልሳነ ምድር ላይ የነበረው እርጥብና አመቺ የአየር ሁኔታ የአንበጣው ሦስት ትውልድ ሳይታወቅ እንዲራባ እድል ፈጥሮ በአካባቢው አገራት ላይ የሚታየውን የአንበጣ መንጋ ወረራ አስከትሏል። የግብርና ሚኒስቴ... Continue the article for another 4000 characters max:

ር የበረሃ አንበጣ በኢትዮጵያ ከተከሰተበት ከሰኔ 2011 ዓ.ም ጀምሮ የመቆጣጠር ስራ ሲሰራ እንደነበር ገልጾ በመስከረም ወር 2013 ዓ.ም ከየመንና ከሱማሌ ላንድ መነሻውን በማድረግ ወደ ኢትዮጵያ እንደገባ ይፋ ያደረገው መረጃ ያሳያል። የአንበጣ ወረርሽኙ መከላከል ሥራ በህብረተሰቡ ተሳትፎ እየተሰራ መሆኑን የግብርና ሚኒስቴር እና የክልል ባለሙያዎችም ሰፊ-ርብርብ እያደረጉ እንደሚገኙ ቢቢሲ ያነጋገራቸው የግብርና ቢሮ ኃላፊዎች ይናገራሉ። የግብርና ሚኒስቴር በበኩሉ ከተለያዩ አጋር አካላት ጋር በመሆን የአሰሳ ሄሊኮፕተሮችን፣ የኬሚካል መርጫ አውሮፕላኖችን፣ ተሸከርካሪ ላይ የሚገጠምና በሰዉ የሚያዝ ሞተራይዝድ መርጫዎችን በማቅረብ እንዲሁም ኬሚካል፣ የኬሚካል መከላከያ አልባሳትንና የመስክ ተሸከርካሪዎችን ማቅረቡን ገልጿል። ሆኖም ግን የአዉሮፕላን እጥረት መኖሩ ክስተቱን በሚመጥን ሁኔታ ለመከላከል ዋና ተግዳሮት መሆኑን የገለጹት ጠቅላይ ሚንስቴሩ ይህን ችግር ለመፍታትና የርጭት ስራውን በውጤታማ ሁኔታ ለማከናወን እንደአገር በተደረገ ጥረት በተወሰኑ ቀናት ውስጥ ተጨማሪ ኬሚካል የሚረጩ አውሮፕላኖች ከውጭ በማስመጣት የመቆጣጠር ስራው ተጠናክሮ እንደሚቀጥል ገልፀዋል፡፡ አሁን ባለው ትንበያ መሰረት የተባዩ ክስተት ለተወሰነ ጊዜ ቀጣይነት ሊኖረው እንደሚችልና የአንበጣን መንጋውን ለመከላከል እስከ 10 አውሮፕላኖችና 150 የመስክ ተሽከርካሪ እንደሚያስፈልግ እና ይህንም ለማሟላት ከተለያዩ ተቋማትና ሀገሮች ጋር መንግስት እየተነጋገረ እንደሚገኝ የገለፀው ደግሞ ግብርና ሚኒስትር ነው። ኦሮሚያ በኦሮሚያ ክልል የአንበጣ መንጋ ወረርሽኝ በሁለቱ የሐረርጌ ዞኖችና በሰሜንሸዋ ዞን መከሰቱን የኦሮሚያ ግብርና ቢሮ ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። የከልሉ የግብርና ቢሮ ኃላፊ አቶ ዳባ ደበሌ ለቢቢሲ እንደተናገሩት ወረርሽኙ በሰሜን ሸዋ የተከሰተው ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ነው። ከባለፈው ሳምንት ማክሰኞ ጀምሮ የአፋር ክልልን በሚያዋስነው የሰሜን ሸዋ ፈንታሌ ወረዳ ውስጥ መታየት ጀምሯል ብለዋል። እንደ ግብርና ቢሮ ኃላፊው ባለፉት ሶስት ወራት በ850ሺህ ሄክታር ላይ በተደረገ ዳሰሳ 288 ሺህ በሚሆን ሄክታር በአንበጣ መጠቃቱን ታውቋል። ይህንኑ ጉዳት ለመቆጣጠር የኬሚካል ርጭት እየተደረገ መሆኑን የግብርና ሚኒስቴር የሰብል ልማት ዳይሬክቶር ዳይሬክተር የሆኑት አቶ ኢሳያስ ለማ ለቢቢሲ ተናግረዋል። በተመሳሳዩም አቶ ዳባ በሁለቱ የሐረርጌ ዞኖች በአንበጣው ወረርሽኙ ከተጎዱ ሰብሎች መካከል ማሽላ አንደኛው መሆኑን ተናግረዋል። ወረርሽኙን ለመከላከል ሰፊ ስራ እየተሰራ መሆኑን የተናገሩት አቶ ዳባ ከእነዚህም መካከል በማህበረሰብ ተሳትፎ የሚከናወነው መከላከል አንዱ መሆኑን ገልፀዋል። ከመከላከል እርምጃዎቹም መካከል ማህበረሰቡን ከማሳሰብ በተጨማሪ ጭስ ማጨስና ድምጽ ማሰማት አንዱ መሆን አቶ ዳባ ተናግረዋል። ከዚያ በተጨማሪ የኬሚካል ርጭት እየተከናወነ መሆኑን ገልፀዋል። የኬሚካል ርጭቱን ደግሞ በእጅ ማሽን፣ በመኪና እና ላይ በመጫንና በአውሮፕላን በድሮን በመታገዝ እየተከናወነ መሆኑን ገልፀዋል። የመሳሪያ እንዲሁም የአውሮፕላን አቅርቦት ችግር መኖሩን የሚገልፁት እኚህ ኃላፊ ነገር ግን በመንግሥት ትኩረት ሰጥተው እየሰሩ መሆኑን ተናግረዋል።\ የአውሮፕላን ችግሩ እየተፈታ ነው ያሉት ኃላፊው "ሂሊኮፕተር አለን፣ መድሃኒት ለመርጨት የሚውሉ ትንንሽ አውሮፕላኖችም አሉን እንዲሁም ሰው አልባ አውሮፕላን ለመጠቀም እየሞከርን ነው" ብለዋል። ከግብርና ሚኒስትር፣ ከኦሮሚያ ግብርና ቢሮ ተውጣጥተው ችግሩ ወደ በሚታይባቸው ስፍራዎች በመውረድ የመከላከል ሥራዎች እየተሰሩ መሆኑን ኃላፊው አስታውቀዋል። አማራ በአማራ ክልል ከሰሜን ሸዋ...

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: 'ኢምፖሲብል' የሚል ስያሜ የተሰጠው የፊልሙ ሰባተኛ ክፍል ቀረፃ ጣልያን ውስጥ ሲካሄድ ነበር። ነገር ግን ጣልያን በኮሮና መጠቃቷን ተከትሎ ዳይሬክተሩ 'ከት' ብለዋል። ፓራማውንት የተሰኘው ግዙፍ የፊልም አምራች ኩባንያ ቬኒስ በተሰኘችው የጣልያን ከተማ ፊልሙን ለመቅረፅ ጓዙን ሸክፎ የነበረ ቢሆንም በኮሮና ምክንያት ጉዞውን ሊሰርዝ ተገዷል። ጣልያን ከ300 በላይ ሰዎች በኮሮና ተይዘውብኛል ስትል አሳውቃለች። ከእነዚህ መካከል 11 ሰዎች በቫይረሱ ምክንያት ሕይወታቸውን አጥተዋል። ጣልያን በኮሮናቫይረስ ክፉኛ ከተጠቁ አገራት መካከል አንዷ ነች። ምንም እንኳ የፊልሙ መሪ ተዋናይ ቶም ክሩዝ ቢሆንም ወደ ጣልያን አላመራም ነበር ተብሏል። ቀድመው ጣልያን ገብተው ካሜራ ሲደቅኑ የነበሩ ባለሙያዎች በመጡበት እግራቸው እንዲመለሱ ታዘዋል። ፓራማውንት የተሰኘው ኩባንያ ምንም ቢሆን ከሠራተኞቼ ሕይወት አይበልጥም ሲል መግለጫ አውጥቷል። ባለሙያዎቹ ቫይረሱ ቀለል እስኪል ድረስ ወደ ቤተሰቦቻቸው እንዲመለሱ ድርጅቱ አዟል። 'ሚሽን ኢምፖሲብል' ፊለም ከዚህ በፊት በነበሩት ቀረፃዎቹም ጣጣ አልተለየውም። ለምሳሌ ሶስተኛው ክፍል ተሠርቶ ከወጣ በኋላ ማስታወቂያውን እንዲለፍፉ መንገድ ላይ የቆሙ መኪናዎችን ሰው በማስደንገጣቸው ፖሊስ ጣልቃ እንዲገባ ሆኖ ነበር። በሌላ ወቅት ደግሞ ፕራግ ውስጥ ቀረፃ ለማድረግና ለቦታው 2 ሺህ ዩሮ ለመክፈል ከአሜሪካ ድረስ የመጡት ባለሙያዎች ዋጋው 2 ሺህ ሳይሆን 23 ሺህ ዩሮ ነው ተብለው የዜና ሲሳይ ሆነው ነበር። ቶም ክሩዝ ፊልሙ ላይ የሚታዩ በርካታ ትዕይንቶችን ራሱ ነው የሚተውነው። እንደ ሌሎች ተዋናዮች ምትክ ተዋናይ [ስታንት] አይጠቀመምም። በዚህ ምክንያት ብዙ ጊዜ አካላዊ ጉዳት ይደርስበታል። ስስተኛውን ክፍል ሲቀረፅ ወድቆ ጉልበቱ ተጎድቶ እንደነበር አይዘነጋም። \nSummary in the same language as the doc:

ታዋቂው ቶም ክሩዝ የሚተውንበት 'ሚሽን ኢምፖስኢብል' ፊልም ቀረፃ በኮሮናቫይረስ ስጋት ተቋርጠ።

amh_Ethi

test

docsummary

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: የበርማ ሙስሊሞች ጩኸት!\nSummary: ከምያንማር ወይም በቀድሞ አጠራሯ በርማ ተሰደው ወደ ባንግላዲሽ የሚገቡ የሮሂንጃ ሙስሊሞች ቁጥር ከጊዜ ወደ ጊዜ እያሻቀበ ነው። እንደ ተባባሩት መንግስታት መግለጫ ከሆነ በ24 ሰዓታት ውስጥ ብቻ ወደ 35 ሺህ የሚሆኑ በርማውያን ሙስሊሞች ወደ ባንግላዲሽ ገብተዋል።\nArticle (Max 500 characters):

እ.አ.አ. ከነሃሴ 25 ጀምሮ ባለው ጊሴ ውስጥ ብቻ ወደ 123 ሺህ የሚሆኑ የሮሂንጃ ምሰሊሞች በርማ ሸሽተው መሰደዳቸው ተነግሯል። የሮሂንጃ ታጣቂዎች በምያንማር ፖሊሶች ላይ በከፈቱት ተኩስ ምክንያት የተቀሰቀሰው ግጭት የሮሂንጃ ሙስሊሞች ቀየአዘውን ጥለው እንዲሰደዱ አድርጓቸዋል። የሮሂንጃ ሙስሊሞች ሀገር አልባ አናሳ የሕብረተሰብ ክፍሎች ሲሆኑ ከምያንማር ቡድሂስቶች ጭፍጨፋ እና ግድያ እየደረሰባቸው ነው። ሮሂንጃዎችን ከሀገራቸው ጠራርገው ለማስወጣት በሚል የምወያንማር ጦር የሮሂንጃ ምሰሊሞችን ቤት እያቃጠለ እና ሰውም እየገደለ እንደሚገኝ ተዘግቧል። የምያንማር ጦር እየተዋጋሁ ያለሁት የሮሂንጃ ነፃ አውጪዎችን ነው በማለት ጉዳዩን መፈፀሙን ይክዳል። ጉዳዩን በገለልተኛነት ለማጣራት ወደ ቦታው መግባት ከሚያመጣው አደጋ አንፃር እጅጉን ከባድ ነው። ነገር ግን ወደ ባንግላዲሽ ዕቃቸውን

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

በአንድ የዜና ተቋም ውስጥ በጋዜጠኝነት የምትሰራው ሾሪ ኢቶ ኖሪዩኪ ያማጉቺ የተባለው ግለሰብ በአውሮፓውያኑ 2015 ራሷን በሳተችበት ወቅት እንደደፈራት በመግለጽ ክስ አቅርባ ነበር። ጉዳዩን ሲከታተል የነበረው አቃቤ ሕግ በእውነት ስለመደፈሯ ምንም ማስረጃ ማግኘት አልቻልንም ብለው ነበር። ሾሪ ኢዮ ግን ይግባኝ በመጠየቋ ክሱ እንደገና ሲታይ ቆይቷል። • በኢራቅ ጎዳናዎች ከፍ ያሉት ሴቶች • ለሁለት ዓመታት ልጁን በጓደኞቹ ያስደፈረው አባት ህንድን አስቆጣ የእሷ ጉዳይም ጾታዊ ጥቃቶች እምብዛም ወደ ሕግ በማይቀርቡባት ጃፓን በርካቶች ወደፊት እንዲመጡ አድርጓል። የፍርድ ሂደቱ ከተጠናቀቀ በኋላ'' በጣም ደስ ብሎኛል'' ብላለች የ30 ዓመቷ ሾሪ፤ 'ድል' የሚል ጽሁፍም በእጇ ይዛ ታውለበልብ ነበር። በጃፓን የመደፈር ጥቃት ከሚደርስባቸው ሴቶች መካከል 4 በመቶ የሚሆኑት ብቻ ጉዳዩን ለፖሊስ እንደሚያሳውቁ በአውሮፓውያኑ 2017 የጃፓን መንግስት የሰራው ጥናት ያሳያል። ሾሪ እንደምትለው ከጃፓኑ ጠቅላይ ሚኒስትር ሺንዞ አቤ ጋር የቅርብ ግንኙት ያለው ታዋቂው ዘጋቢ ኖሪዩኪ ያማጉቺ በ2015 ስለአንድ የስራ ጉዳይ ለማውራት በማለት የእራት ግብዣ አድርጎላት ነበር። '' የበላሁት ወይም የጠጣሁት ውስጥ መድሀኒት ሳይጨመርብት አልቀረም፤ ራሴን ስቼ ነበር። ከቆይታ በኋላ ስነቃ ግን አንድ ሆቴል ውስጥ ተኝቼ ኖሪዩኪ ያማጉቺ ከላዬ ሆኖ አገኘሁት።'' ኖሪዩኪ ያማጉቺ በወቅቱ በጃፓን ታዋቂ የዜና ወኪል የሆነው 'ቶክዮ ብሮድካስቲንግ ሲስተም' የዋሽንግተን ቢሮ ዋና ሀላፊ ነበር። ጉዳዩን ለፖሊስ ካሳወቀች በኋላ ወደተደፈረችበት ሆቴል ተወስዳ ሁኔታው እንዴት እንደፈጠረ እንድታስረዳ መደረጓን ታስታውሳለች። '' ፖሊሶቹ ወደ ሆቴሉ ከወሰዱኝ በኋላ ሰው የ... Continue the article for another 4000 characters max:

ሚመስል አሻንጉሊት እላዬ ላይ ጭነው የሆነውን ነገር በሙሉ አስረጂን እያሉ ያዋክቡኝ ነበር። ደግሞ ሁሉም ፖሊሶች ወንዶች ነበሩ። በጣም አስጨናቂና አስፈሪ ሁኔታ ነበር'' ብላለች። • እሷ ማናት?: ለነፃነትም ለጥበብም ያልታከቱ እጆች ሾሪ ለደረሰባት ጥቃት 11 ሚሊዮን የን (105 ሺዶላር) ካሳ ጠይቃለች። ተከሳሽ ደግሞ አልደፈርኩም በፈቃድ ላይ የተመሰረተ ነበር በማለት ስሜን ስላጠፋች 130 ሚሊዮን የን (1.1 ሚሊየን ዶላር) ካሳ ትክፈለኝ ብሎ ተከራክሯል። ግራ ቀኙን የተመለከተው ፍርድ ቤትም ተከሳሽ ለሾሪ 3.3 ሚሊየን የን (30 ሾ ዶላር) ካሳ እንዲከፍል ብያኔውን አስተላልፏል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Title: ጆን ማጉፉሊ፦ ታንዛኒያ "አስገዳጅነት የሌለበትን" የቻይናን እርዳታ ትመርጣለች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ማጋፉሊ በአጨቃጫቂ ፖሊሲዎቻቸው ምክንያት ምዕራባዊያን ከፍተኛ ጫና እያሳደሩባቸው ነው። በህዳር ወር ዴንማርክ "በተመሳሳይ ፆታ ግንኙነት ላይ ተቀባይነት የሌለው አስተያየት" ሰጥተዋል በሚል የ9.8 ሚሊየን ዶላር እርዳታን አቋርጣለች። በአሁኑ ወቅት በአፍሪካ ፈታኝ ከሆነው የምዕራባውያን ተፅዕኖ በተፃራሪው ቻይና ከፍተኛዋ የልማት አጋር ሆናለች። • ". . . ጥፍር መንቀል ሕጋዊ አይደለም ስንለው ብሔሩ ውስጥ ለመደበቅ ይሞክራል" ጠ/ሚ ዐብይ • ''የአንድ ቤተሰብ አባላት ግድያ'' በቤኒሻንጉል ክልሏ ያሶ ከተማ • 418 ኢትዮጵያዊያንን ከየመን ወደ አገር ቤት ማጓጓዝ ተጀመረ በቀጣዮቹ ሶስት አመታትም 60 ቢሊየን ዶላር የሚያወጣ ብድርና እርዳታ በአፍሪካ ላይ ለማፍሰስ ቃል ገብታለች። የዚህ እርዳታና ብድር አብዛኛው ገንዘብ የሚውለው መሰረተ ልማትን ለመገንባት ይሆናል ተብሏል።የሐሙስ ምሽት አጫጭር ዜናዎች "እርዳታቸው የሚያስደስተው ነገር በምንም አይነት ግዴታዎች የታጠረ አይደለም። ሊሰጡ ሲወስኑ ይሰጡናል" ብለዋል ፕሬዝዳንት ማጉፉሊ። ይህንን የተናገሩት ከቻይና መንግስት በተገኘ የ40.6 ሚሊየን ዶላር ድጋፍ በዳሬ ሰላም በሚገኝ ዩኒቨርስቲ የተገነባውን ቤተ መፃህፍት በመረቁበት ወቅት ነው። በአሁኑ ወቅት የአውሮጳ ህብረት ለምስራቅ አፍሪካ በየአመቱ የ88 ሚሊየን ዶላር ድጋፍ በማድረግ ትልቁ የልማት አጋር ነው።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Content: እሁድ እለት በቲውተር ገፃቸው ላይ እንዳሰፈሩት "ሜጋንን 'አስቀያሚ' ስል አልጠራኋትም" በማለት "ይህ የሐሰተኛ መገናኛ ብዙኃን እንቶ ፈንቶ ነው፤ ለዚህም እጅ ከፍንጅ ተይዘውበታል" ብለዋል። ፕሬዝዳንት ትራምፕ ስለ መርኬል አስተያየታቸውን የሰጡት የእንግሊዝ ጉብኝታቸውን ከማድረጋቸው በፊት ከ ዘ ሰን ጋዜጣ ጋር በነበራቸው ቃለ ምልልስ ወቅት ነበር። የቀድሞ ተዋናይቷና የአሁኗ የሰሴክሷ ንግስት መርኬል የትራምፕ ሁነኛ ተቺ ነበረች። • በአዲስ አበባ የኮሌራ በሽታ ምልክት ታየ • የቦይንግ 737 ማክስ ደህንነት ስለ ማሻሻል ያለው እሰጣ ገባ ቀጥሏል • አሜሪካ የቪዛ አመልካቾችን የማህበራዊ ሚዲያ ዝርዝር ልትጠይቅ ነው በ2016 በተካሄደው የአሜሪካ ምርጫ ፉክክር ወቅት ተቀናቃኛቸውን ዲሞክራቷን ሒላሪን ክሊንተንን በመደገፍ ፕሬዝዳንት ትራምፕን "ከፋፋይ" እና "ሴት ጠል" በማለት ነቅፋቸዋለች። ከጋዜጣው ጋር በነበራቸው ቃለምልልስ ይህ አስተያየቷ የተነገራቸውና የተጠየቁት ፕሬዝዳንቱ ለመጀመሪያ ጊዜ መስማታቸው መሆኑን ተናግረዋል። አክለውም "ምን ማለት እንዳለብኝ አላውቅም፤ ምን ማለት ይቻላል? ብቻ አስቀያሚ ናት" ብለዋል። በመቀጠልም የንጉሳዊ ቤተሰቦችን በመቀላቀሏ ደስተኛ መሆናቸውን ገልፀው "በጣም ጥሩ" ልዕልት ይወጣታል ብለዋል። ቅዳሜ እለት የቃለምልልሱን ድምፅ ዘ ሰን የለጠፈው ሲሆን ትራምፕ ይህንን ማለታቸው ከካዱ በኋላ በርካቶች አስተያየታችን ሰጥተዋል። \nThe previous content can be summarized as follows:

የአሜሪካው ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ ሜጋን መርኬልን "አስቀያሚ" ሲሉ መሳደባቸው የተቀረፀ ቢሆንም እርሳቸው ግን ምን ሲደረግ በማለት ክደዋል።

amh_Ethi

test

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Title: በሱዳን በተቀሰቀሰ ግጭት ቢያንስ ሰባት ሰዎች ሞቱ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ሰልፈኞቹ በወታደራዊ ዋና መሥሪያ ቤት አካባቢ ተሰባስበው የሲቪል መንግሥት እንዲመሰረት በሚጠይቁበት ወቅት በተተኮሰ ጥይት ተገድለዋል ተብሏል። ተቃዋሚዎች ተኩሱን የከፈቱት ወታደሮች ናቸው ቢሉም፤ ወታደሮቹ ግን ተኳሾቹ ማንነታቸው ያልታወቀ አካላት እንደሆኑ ተናግረዋል። • የሱዳን የቀድሞ ፕሬዚዳንት አል በሽር ተከሰሱ ባለፈው ወር ፕሬዚደንት ኦማር አል በሽር ከሥልጣን መውረዳቸውን ተከትሎ፤ ሱዳን በሽግግር ወታደራዊ ምክር ቤት እየተዳደረች ትገኛለች። ፕሬዚደንቱ ከሥልጣን ከመውረዳቸው ከስድስት ቀናት አስቀድሞም ተቃዋሚዎች በዋናው ወታደራዊ መሥሪያ ቤት አቅራቢያ ያለውን አደባባይ ተቆጣጥረውት እንደነበር ይታወሳል። የወታደራዊ መንግሥቱና የተቃዋሚዎች ስምምነት ሰኞ ዕለት የተቃዋሚዎች ጥምረትና ሀገሪቷን እየመራ ያለው ወታደራዊ መንግሥት በሽግግሩ ወቅት ስለሚኖረው የሥልጣን ተዋረድ ስምምነት ላይ ደርሰዋል። የተቃውሞ እንቅስቃሴው ቃል አቀባይ ታሃ ኦስማን "በዛሬው ስብሰባችን የሥልጣን ተዋረዱና ክፍፍሉ ላይ ስምምነት ላይ ደርሰናል" ሲሉ ለኤ ኤፍ ፒ የዜና ወኪል ገልፀዋል። • የሱዳን ተቃዋሚ ሰልፈኞች ወታደሩ ያስቀመጠውን ሰዓት እላፊ ጣሱ ቃል አቀባዩ የስልጣን ተዋረዱ የከፍተኛው ምክር ቤት፣ የካቢኔት ምክር ቤት እና የሕግ አውጭው አካል እንደሆነ ዘርዝረዋል። ወታደራዊ ምክር ቤቱ በበኩሉ በሽግግር መንግሥቱ የሥልጣን ተዋረድ ላይ ሥምምነት ላይ መድረሱን አስታውቋል። ሁለቱ አካላት ዛሬ በሚኖራቸው ስብሰባ የሽግግር መንግሥቱ ለምን ያህል ጊዜ እንደሚቆይና በሥልጣን መዋቅሩ የሚካተቱ አካላት ኃላፊነት ላይ ስምምነት እንደሚደርሱ ይጠበቃል። • አልበሽር በማህበራዊ ሚዲያ የተቀሰቀሰባቸውን ተቃውሞ ተቹ ጄኔራሎቹ የሽግግሩ ወቅት ሁለት ዓመት መሆን አለበት ቢሉም ተቃዋሚዎች አራት ዓመታት እንዲሆን ይፈልጋሉ።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: "ከሴቶችና ህፃናት ጥቃት ጋር በተያያዘ 94 መዝገቦች በፖሊስ ምርመራ ላይ ናቸው" ጠቅላይ አቃቤ ህግ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ከዚሁም ጋር ተያይዞ በአራት መዝገቦች ላይ የፍርድ ውሳኔ መሰጠቱንም ጠቁመዋል። የኮሮናቫይረስ ስርጭት መዛመትን ለመግታት ትምህርት ቤቶች መዘጋታቸውን ተከትሎ የተደፈሩ ህፃናት ቁጥር ማሻቀቡንና ከመቶ በላይ ህፃናት ሴቶችና ወንዶች መደፈራቸውን የአዲስ አበባ ሴቶች ህፃናትና ወጣቶች ጉዳይ ቢሮ ከሰሞኑ መግለፁ የሚታወስ ነው። በተቃራኒው የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ፕሬዚዳንት ከጠቅላይ አቃቤ ህግ የሚፃረር መረጃን ሰጥተዋል። ህፃናቱ ከተፈፀመባቸው ወንጀል ጋር ተያይዞ ክስ አለመጀመሩን የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ፕሬዚዳንት ወይዘሮ መዓዛ አሸናፊ ባለፈው ሳምንት አርብ በትዊተር ገፃቸው አስፍረዋል። "ከአዲስ አበባ ህፃናትና ሴቶች ቢሮ ሮ በህፃናት ላይ የሚደርስ ጥቃትን በተመለከተ ለህዝብ የተገለፀውን መረጃ መሠረት በማድረግ ባለፉት 2 ወራት የተከፈቱ የክስ መዝገቦችን ለመከታተል ባደረግነው የመረጃ ዳሰሳ ባለፉት 2 ወራት የተከፈቱ መዝገቦች እንደሌሉ አውቀናል" በማለት ፕሬዚዳንቷ መዓዛ አሸናፊ በትዊተር ገልፀዋል። በሃገሪቷም እየተከሰተ ያለውን የሴቶች እና የህፃናት ጥቃትን በተመለከተ ከተለያዩ ባለድርሻ አካላት ጋር ግምገማ ማድረጋቸውን ያስታወቁት ጠቅላይ አቃቤ ህጓ ከኮቪድ 19 መከላከል ጋር ተያይዞጥቃቶች መጨመራቸውን አስረድተዋል። ወ/ሮ አዳነች በፌስቡክ ገፃቸው እንዳሳወቁት በዚህ ግምገማ ላይ የተሳተፉት የሴቶች ህፃናትና ወጣቶች ሚኒስቴር፣ ጠቅላይ እና የመጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት፣ አዲስ አበባ ፖሊስ አዲስ አበባ ሴቶች ህፃናትና ወጣቶች መሆናቸውን ጠቅሰዋል። ግምገማቸውም እንደሚያሳየው ወረርሽኙን ተከትሎ ጥቃቶች መጨመራቸውን፣ ወደ ፍትህ አካላት መምጣት መቀነሱን እና በተጨማሪም መረጃ አያያዞች ላይ ባለው ክፍተት ላይ ከባለድርሻ አካላቱ ጋር መነጋገራቸውን አስረድተዋል። በኢትዮጵያ ባለፉት ወራት ከመቶ በላይ ከ15 አመት በታች የሆኑ ህፃናት በወላጅ አባቶታቻቸውና የቤተሰብ አባላት ጭምር መደፈራቸውም ከፍተኛ ቁጣና ውግዘት ያስከተለ ሲሆን ቤቶችም ቢሆኑ ምን ያህል ለህፃናት ደህንነታቸው ያልተጠበቁ የመሆናቸውንም እውነታ አጋልጧል። የትምህርት ቤቶች መዘጋትና ልጆች ቤት መዋላቸውንም ተከትሎ የሚደፈሩ ህፃናት ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ መጨመሩንም የአዲስ አበባ ሴቶች ህፃናትና ወጣቶች ጉዳይ ቢሮ የተለያዩ ሆስፒታሎችን ዋቢ በማድረግ የጠቀሰ ሲሆን፤ ጥቃት የደረሰባቸው ህፃናት በተለያዩ የጤና ማእከላት ህክምና እየተደረገላቸው መሆኑንም ተገልጿል። ከዚህም በተጨማሪ አምሳ ሴቶች የቤት ውስጥ ጥቃት እንደደረሰባቸውም ሪፖርት አድርገዋል። በፌደራል ፍ/ቤቶች የህፃናትና ሴቶች ጉዳይን የሚያዩ ችሎቶች በኮቪድ19 ምክንያት ያልተዘጉ መሆናቸውንም ወይዘሮ መዓዛ እንዲሁም ወይዘሮ አዳነች አቤቤ ገልፀዋል።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ይህ የአፍሪካ ዋነኛው የፈጠራ አካባቢ ይሆን?\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በርናርድ ኪዊያ የታንዛንያው የፈጠራ ትምህርት ቤት ትዌንዴ መስራች ነው መጀመሪያ የታወቀው በብስክሌት የሚሰራ የተንቀሳቃሽ ስልክ ባትሪ መሙያ (ቻርጀር) በመፍጠር ነው። በርናንድ ከብስክሌት መለዋወጫ እቃዎች በርካታ ተጨማሪ ነገሮችን መስራት እንደሚችል በኋላ ላይ ቢገነዘብም ሥራ የጀመረው የብስክሌት መካኒክ ሆኖ ነው። "አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን የምፈጥረው ቤተሰቤን እና ማህበረሰቡን የሚጠቅም ነገር መሆኑን ስለምገነዘብ ነው" ይላል በርናንድ፡፡ ነገር ግን ብስክሌቶች ብቻ አይደለም። የቻይና ግዙፍ ማሽኖች የወባ መድሃኒት ጥቅም ላይ ሊውል ነው የእርሱ የፈጠራ ውጤት የሆነውና በንፋስ ኃይል የሚሰራው የልብስ ማጠቢያ ማሽን የቤተሰቡን አልባሳት ንፋስ በሚበረታበት ጊዜ በአንዴ ስለሚያጥብላቸው ልፋትና ጊዜያቸውን ቆጥቦላቸዋል። የበርናንድ ፈጠራ አሁን ከራሱ ቤትና ጓሮ አልፎ ለማህበረሰቡ ተዳርሷል። ትዌንዴ የተባለውን እና እርሱ የጀመረውን የፈጠራ ሰርቶ ማሳያ 800 እና ከዚያ በላይ የሚሆኑ የአካባቢው የፈጠራ ሰዎች ተጠቅመውበታል። በታንዛንያ "የገጠር የፈጠራ ውጤት አባት" እየተባለም ይጠራል። "ለሰዎች ማሳየት የፈለገነው ሁሉም ተመጣጣኝ በሆነ ዋጋ ራሳቸው ሊጠግኑት የሚችሉት እና የሚፈልጉትን መለዋወጫ ሊያገኙለት የሚችል የራሳቸውን ቴክኖሎጂ ለመፍጠር ክህሎቱ እንዳላቸው ነው" ይላል ብርናንድ። "የሀገሬው ሰዎች ሁሌም ገቢያቸው ትንሽ ሲሆን በየሱቆቹ የሚሸጡት መሳሪያዎች ደግሞ ውድ በመሆናቸው ለእነዚህ ሰዎች አይሆኑም። ለዚያም ነው በአካባቢዬ በማገኛቸው ነገሮች ላይ ያተኮርኩት።" ፍራንክ ሞሌል ማዳበሪያ ከሚያሰራጭበት ጋሪ ጋር ማዳበሪያን በአግባቡ ለመጠቀም የሚያስችል ፈጠራ ፈራንክ ሞሌል ከአካባቢው የፈጠራ ሰዎች አንዱ ሲሆን ማዳበሪያ እና ከከብቶች የሚወጣን ፍግ በእጅ ለመበተን የሚወስደውን ጊዜ ለማሳጠር የሚረዳውን የተሻሻለ ጋሪ 'ፈርት ካርት'ን ፈጥሯል። የፍራንክ የፈጠራ ሃሳብ ተሻሽሎ የተሰራውን ጋሪ ለመግዛት በቂ መሬት እና ገቢ ለሌላቸው አርሶ አደሮች ማከራየትን ይጨምራል። ትዌንዴ በሰርቶ ማሳያቸው ውስጥ ያሉ ሁሉ ጥሩ የንግድ ልምዶችን መቅሰማቸውን እና የንግድ እቅድ ማዘጋጀታቸውን ያረጋግጣል። ከደንበኛቹ መካከል አንዱ ይህን መሳሪያ መጠቀሙ ለልጆቹ የትምህርት ቤት የመክፈል አቅምን እንደፈጠረለት ይናገራል። ሬሳን ከሞት አስነሳለሁ ያለው 'ነብይ' የሟች ቤተሰብን እንዴት አሳመነ? "ተሻሽሎ የተሰራው ጋሪ 'ፈርት ካርት' በእርሻ ተግባራት የሚጠፋውን በቢሊዮን የሚቆጠር ሰዓት ቀንሶታል" ይላል ፍራንክ። "አፍሪካ በተለይ ደግሞ በታንዛኒያ አርሶ አደሮች ምርታማነታቸው እንዲጨምር እና አነስተኛ እርሻ ያላቸው ገበሬዎች ገቢያቸው እንዲያድግ የሚረዳቸውን ይህን ድንቅ ቴክኖሎጂ ትፈልገዋለች።" የጄሲ ኦሊጃንጌ የአቮካዶ ዘይት መጭመቂያ በትዌንዴ ሰርቶ ማሳያ ለስድስተኛ ጊዜ እየተሰራ ነው አረንጓዴ ወርቅ የጄሲ ኦሊጃንጌ አቦካዶ መጭመቂያ የማበረሰቡን ህይወት እየቀየረው ነው። "ትዌንዴ እራሱ ማህበራዊ የፈጠራ ግኝት ነው" ይላል ጄሲ። "በአንድ ክፍል ውስጥ የተለያዩ ፕሮጀክቶችን የሚሰሩ ሰዎች አሉ። እናም ችግር ቢገጥምህ ከመካከላቸው አንዱን በመጠየቅ መፍትሄውን ታገኛለህ።" አርሶ አደሮቹ በገበያው ላይ የተሻለ ዋጋ ስለማያገኙ ዘይቱ ከመጨመቁ በፊት አቦካዶዎች በረገፉበት ቦታ ይበሰብሱ ነበር። አሁን በአካባቢው ማህበረሰብ ውስጥ ያሉ ሴቶች አቦካዶውን የሚሸጡትን ዘይት ለማውጣት ይጠቀሙበታል፡፡ ጄሲ እንደሚለው ትዌንዴ ውስጥ መሳተፉ ሰርቶ ማሳያውን እንደ እናት ድርጅት በመጠቀም የገንዘብ ድጋፍ ለመጠየቅም አስችሎታል። የገንዘብ ድጋፍ እና የመንቀሳቀሻ ገንዘብ ማግኘት እንደ ጄሲ ላሉ...

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ሃርቫርድ ትምህርት ከመጀመሩ በፊት ችግሩን ለመፍታት እየሞከርኩ ነው ብሏል ነዋሪነቱ በሊባኖስ የሆነው የ17 ዓመቱ ተማሪ ኢስማኢል አጃዊ፤ ባለፈው አርብ በቦስተን አውሮፕላን ማረፊያ ከደረሰ በኋላ ለሰዓታት በጥያቄ እንደተፋጠጠ እና የኢምግሬሽን ባለሥልጣናት ስልኩንና ላፕቶፑን ከፈተሹ በኋላ ቪዛው እንደተሰረዘበት አስረድቷል። • የአይኤስ አባል የነበረችው አሜሪካ እንዳትገባ ተከለከለች • አሜሪካ ለፍልስጤም እርዳታ መስጠቷን ለማቆም ዛተች ምንም እንኳን በማህበራዊ ሚዲያ የተላለፉት መረጃዎችን በተመለከተ ምንም የሰራው ወንጀል እንደሌለ በመግለፅ ተቃውሞ ቢያሰማም ከክልከላው ሳያስጥለው ቀርቷል። የጉምሩክና የድንበር ጠባቂ ቃል አቀባይ ሚካኤል ምካርቲይ እንዳሉት፤ በተማሪው ላይ የተላለፈው ውሳኔ በጉምሩክና ድንበር ጠባቂ መሥሪያ ቤቱ በተደረገው ምርመራ የተገኘን መረጃ መሰረት ያደረገ እንደሆነ ገልፀዋል። ቃል አቀባዩ ሚስጥር መጠበቅ እንዳለባቸው በመግለፅ ምን ዓይነት መረጃ እንደሆነ ግን ከመናገር ተቆጥበዋል። በአሜሪካ ሃርቫርድ ዩኒቨርሲቲ የትምህርት እድል አግኝቶ ወደ አሜሪካ አምርቶ የነበረው ተማሪው ወደ አገሩ ሊባኖን መመለሱም ተገልጿል። ሃርቫርድ ዩኒቨርሲቲም "ችግሩን ለመፍታት ከተማሪው ወላጆችና ከሚመለከታቸው ባለሥልጣናት ጋር በቅርበት እየተነጋገርኩ ነው" ብሏል። ከዚህም ባሻገር ተማሪ ኢስማኢል በአሜሪካ ለትርፍ ያልተቋቋመ ድርጅት የሕግ ድጋፍ ተሰጥቶታል። ባሳለፍነው ሰኔ ወር የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር የአሜሪካ ቪዛ የሚጠይቁ አመልካቾች የሚጠቀሙትን ማህበራዊ ሚዲያ ዝርዝር መረጃ እንዲያቀርቡ የሚያዝ ሕግ አውጥቷል። ሕጉ ተጓዦች የሚጠቀሙትን የማህበራዊ ሚዲያ ስም፣ ላለፉት አምስት ዓመታት ጀምሮ የሚጠቀሙበትን የኢሜል አድራሻ እና ስልክ ቁጥራቸውን እንዲያቀርቡ ያዛል። • አሜሪካ የቪዛ አመልካቾችን የማህበራዊ ሚዲያ ዝርዝር ልትጠይቅ ነው ሕጉን የፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ አስተዳደር ባለፈው ዓመት ሚያዚያ ወር ላይ ያቀረበው ሲሆን በዓመት 14.7 ሚሊየን የሚሆኑ ሰዎች ላይ ተፅዕኖ እንደሚያሳድር ባለሥልጣናት ግምታቸውን አስቀምጠው ነበር። ይሁን እንጂ ለዲፕሎማሲያዊ ሥራ ቪዛ የሚያመለክቱ ግለሰቦች በዚህ ሕግ ውስጥ እንደማይካተቱ መገለፁ ይታወሳል። \nSummary in the same language as the doc:

ፍልስጥኤማዊው የሃርቫርድ ዩኒቨርሲቲ ተማሪ፤ ጓደኛው በማህበራዊ ሚዲያ ላይ በሚያጋራቸው መረጃዎች አማካኝነት ወደ አሜሪካ እንዳይገባ በባለሥልጣናት መታገዱን አስታውቋል።

amh_Ethi

test

docsummary

GEM/xlsum

amharic

ሰሜንና ደቡብ ኮሪያ በድንበር አካባቢ የተቀበሩ ፈንጂዎችን ማንሳት ጀመሩ\nየሁለቱም ሃገራት ወታደሮች በሚንቀሳቀሱባት በደቡብ ኮሪያ የምትገኘው ፓንሙጆም መንደር የተጀመረው የማጽዳት ሥራ የተሳካ እንደነበር ተገልጿል። እዚህ ውሳኔ ላይ ተደረሰው ሁለቱ የኮሪያ መሪዎች ኪም ጆንግ ኡን እና ሙን ጄ ኢን ባለፈው ወር ፒዮንግያንግ ውስጥ ከተስማሙ በኋላ ነው። • አቶ መላኩና ጄነራል አሳምነው ለማዕከላዊ ኮሚቴ ተመረጡ ከዚህ በተጨማሪም የታጠቁ ኃይሎች ፊት ለፊት ሆነው ድንበር የሚጠብቁበት የወታደራዊ ቀጠና በሚቀጥሉት 20 ቀናት ውስጥ ነጻ እንደሚሆን የደቡብ ኮሪያው መከላከያ ሚኒስትር ገልጸዋል። ስምምነቱ ሙሉ በሙሉ ተግባራዊ ሲደረግ በድንበሮቹ በቅርብ ርቀት የሚገኙት የጥበቃ ቤቶች እንዲሁም ከባድ መሳሪያዎችን በማንሳት ያልታጠቁ ወታደሮችን ብቻ በቦታዎቹ ለማስቀመጥም ታስቧል። • ህገወጥ ወታደራዊ ስልጠና ሲሰጡ የነበሩ ቻይናውያን ታሰሩ ባለፈው ሚያዚያ ደቡብ ኮሪያ በድንበር አካባቢ ትላልቅ የድምጽ ማጉያዎችን በመጠቀም ስታስተላልፋቸው የነበሩትን ፖለቲካዊ ፕሮፓጋንዳዎች እንደምታቆም ገልጻ ነበር። ወታደራዊ ቀጠናው 250 ኪሎ ሜትር ርዝመትና 4 ኪሎ ሜትር ስፋት ያለውና እስከ ኮሪያ ሰርጥ ድረስ የሚዘልቅ ሲሆን፤ እጅግ ከባድ በሚባሉ ተቀጣጣይ ፈንጂዎች፣ የኤሌክትሪክ ሽቦዎችና የጠበቃ ካሜራዎች የታጠረ ነው። • በእራስ ውስጥ ሌሎችን ማየት ከዚህ በተጨማሪ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ የታጠቁ ወታደሮች በሁለቱም የድንበሩ አካባቢዎች ጥበቃ ያደርጋሉ። ባለፈው ህዳር ወር አንድ የሰሜን ኮሪያ ወታደር ቀጠናውን በማለፍ ወደ ደቡብ ለማለፍ ሲሞክር በራሱ ሃገር ወታደሮች ተተኩሶበት መቁሰሉ ይታወሳል። \n\ntl;dr:

የሰሜን እና ደቡብ ኮሪያ ወታደሮች በድንበር አካባቢ ተቀብረው የነበሩ ከ800 ሺህ የሚበልጡ ተቀጣጣይ ፈንጂዎችን ማጽዳት መጀመራቸውን የሃገራቱ ባለስልጣናት ገልጸዋል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

የፌደራሉ ከፍተኛ ፍርድ ቤት በጀነራል ሰዓረ መኮንን እና በሜጀር ጀነራል ገዛኢ አበራ የግድያ ወንጀል ሲካሄድ የነበረው የክርክር ሂደት እንዲቀጥል መወሰኑም ተገልጿል። • "ልባችንም ቤታችንም ጨልሟል" የጀነራል ሰዓረ እና ሜ/ጀነራል ገዛኢ ቤተሰቦች የፌደራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ሰኔ 17 ቀን 2012 ዓ.ም በዋለው ችሎት በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ምክንያት ፍርድ ቤቶች በከፊል በመዘጋታቸው ክርክሩ ለጊዜው ተቋርጦ የነበረው ክርክር የፌደራል ጠቅላይ አቃቤ ሕግ እንዲቀጥል አቤቱታ በማቅረቡ የምስክር መስማቱን ሂደት ተከሳሽ በማረሚያ ቤት ሆኖ በፕላዝማ እየታገዘ እንዲቀጥል ትዕዛዝ ሰጥቷል። የጀነራል ሰዓረ እና ሜ/ጀነራል ገዛኢ ቤተሰቦች በማኅበራዊ ሚድያ ከሚሰሙት ውጪ ስለጉዳዩ የሚያውቁት ነገር እንደሌለ ለቢቢሲ ተናግረው ነበር። ግድያው ከተፈጸመ አንድ ዓመት የሞላው ቢሆንም ጉዳዩ በቂ ትኩረት እንዳልተሰጠው የሚናገሩት የጀነራል ሰዓረ ባለቤት ኮሎኔል ጽጌ አለማየሁ፣ "ሰዓረ፤ ጠበቃ እና ጠያቂ ያጣ ሰው ነው። የሚቆምለት ሰው የለውም፤ እኛ አቅም የለንም። ከእኔ አቅም በላይ ነው። ማን ጋር ተሂዶ አቤት እንደሚባልም አላውቅም፤ ጨንቆኛል" ብለው ነበር። የሜ/ጀነራል ገዛኢ አበራ ባለቤትም፣ ". . .ሰዓረ እና ገዛኢ ትልልቅ መሪዎች ናቸው። የአገሪቱ ጀነራሎች ናቸው። በሥራ ላይ እያሉ ነው የተገደሉት። የፌደራል መንግሥት፣ የመከላከያ እና ደኅንነት ባለበት አገር ትልልቅ መሪዎች ማን ገደላቸው? ለምን? መልስ ማግኘት ይገባን ነበር። ለቤተሰቡ ዝምታው ከግድያው በላይ ነው የሆነብን . . ." ብለው ነበር። • ሰኔ 15 ያጎደለው የአምባቸው ቤተሰብ አክለውም "የማውቀውና ያነጋገረኝ ባለስልጣን የለም፤ እንደተጎዳን፣ ጥቃት እንደደረሰብን፣ ያን የመሰለ ሰው አጥተን በጭንቀትና በመ... Continue the article for another 4000 characters max:

ጥፎ ሁኔታ ውስጥ እንዳለን ተረድቶ አይዟችሁ ያለን የለም፡፡ . . . የሚጠይቀኝ ባገኝ የሚሰማኝን እናገር ነበር. . . የኢትዮጵያ ሕዝብ ይፍረደን" በማለት ታጋይ አበባ ዘሚካኤል ለቢቢሲ ተናግረዋል። የችሎት ክርክሩ ሂደት ከሰኔ 23 ቀን 2012 ዓ.ም ጀምሮ በተከታታይ ባሉት ቀናት የተጎጂ ቤተሰቦች እና ጉዳዩን መከታተል የሚፈልጉ ውስን ሚዲያዎች ወይም ግለሰቦች ባሉበት እንደሚቀጥልም ተገልጿል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

በአማካኝ አንድ አርሶ አደር የጡረታ ጊዜውን ክፍያ ድምር 50 ሺህ ፓውንድ ሊያገኝ ይችላለ። ሰፋ ያለ መሬት ያላቸው አርሶ አደሮች ደግሞ ይህ ክፍያ በእጥፍ አድጎ በአማካኝ 100 ሺህ ፓውንድ ይከፈላቸዋል። ይህ የጡረታ ክፍያ በሰፋፊ እርሻዎች ላይ አርሶ አደሮች ከባቢያቸውን እንዲንከባከቡ የሚያበረታታው የአካባቢ ጥበቃ እንቅስቃሴ አካል ነው። ሆኖም ይህንን ሀሳብ አንቀበልም ያሉ በዕድሜ የገፉ አርሶ አደሮች አሉ። አሁን ላይ የእንግሊዝ አርሶ አደሮች በቀደመው የአውሮፓ ህበረት ስርዓት ባላቸው የእርሻ መሬት ልክ ድጋፋ የሚደረግላቸው ሲሆን በአማካኝ ወደ 21 ሺህ ፓውንድ ያገኛሉ። ምንም እንኳን እንደ ንግሰቲቱ ያሉ ሰዎች ባላቸው ግዙፍ የእርሻ መሬት ልክ በዓመት እስከ ግምማሽ ሚሊዮን ፓውንድ ቢከፈላቸውም። በዌልስ ያሉ አርሶ አደሮችም በአዲሱ የዩኬ መንግስት የጡረታ ክፍያ ውስጥ እንደሚካተቱ ይጠበቃል። ታዲያ እንደ አካባቢ ጠበቃ ባለሙያው ጆርጅ ኢውስተስ ገለጻ የአውሮፓ ህብረት የአርሶ አደሮች የድጋ ስርዓት አከባቢን ለመታደግና አርሶ አደሮችን ከስጋት ለማላቀቅ ያግዛል። አዲሱ የዩኬ መንግስት በጡረታ የማግለል ሀሳብ ደገሞ አርሶ አደሮቹን በሌሎች የስራ መስኮች እንዲሰማሩ ያበረታታል በለዋል። ከ 10 አርሶ አደሮች ወደ 4 የሚጠጉት ዕድሜያቸው ከ 65 በላይ ሲሆን አማካኙ ደግሞ 59 ነው። \n\nGive me a good title for the article above.

የዩኬ መንግሥት ዕድሜያቸው የገፉ አርሶ አደሮችን ጡረታ እንዲወጡ ሊከፍል ነው

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: በቦይንግ 737 ተሳፍረው የነበሩት 143 ሰዎች የከፋ ጉዳት አልደረሰባቸውም። ሆኖም ከተሳፋሪዎቹ መካከል ወደ 20 የሚሆኑት ቀላል ጉዳት ደርሶባቸው ወደ ህክምና መስጫ ተወስደዋል። • ቦይንግ ትርፋማነቴ ቀንሷል አለ በሚያሚ ኤር ኢንተርናሽናል ስር የሚተዳደረው አውሮፕላኑ ጉዞውን የጀመረው ከኩባ ጓንታናሞ ቤይ ነበር። ተሳፋሪዎቹ እንዳሉት በዝናብ ወቅት ያረፈው አውሮፕላኑ ሴንት ጆን የተባለ ወንዝ ውስጥ ተንሸራቶ ገብቷል። ከተሳፋሪዎቹ አንዱ ቼሪል ቦርማን ለሲኤንኤን "አውሮፕላኑ መሬቱን ነክቶ ነጠረ። አብራሪው መቆጣጠር እንዳቃተው ያስታውቅ ነበር" ብለዋል። • ቦይንግ የአደጋውን የምርመራ ውጤት ተቀበለ ተሳፋሪዋ እንደገለጹት፤ አውሮፕላኑ የገባው ወንዝ ውስጥ ይሁን ባህር ውስጥ አላወቁም ነበር፤ "ሁኔታው አስፈሪ ነበር" ብለዋል። \nSummary in the same language as the doc:

አሜሪካ ቴክሳስ ውስጥ አንድ የቦይንግ አውሮፕላን ካረፈ በኋላ ተንሸራቶ ወንዝ ውስጥ ገብቷል። አውሮፕላኑ ያረፈው መብረቅ የቀላቀለ ዝናብ እየዘነበ ሳለ ነበር።

amh_Ethi

train

docsummary

GEM/xlsum

amharic

Content: ሕጻኗ ከተወለደች ገና 19 ወሯ ነው፡፡ ዌስት ጄት ደግሞ ሁሉም ተሳፋሪዎች የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ማጥለቅ እንዳለባቸው ያሳስባል፡፡ ጨቅላዋ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ሲደረግላት እሪታዋን ታቀልጠዋለች፡፡ ብትባል ብትሰራ እምቢኝ ትላለች፡፡ እናትና አባት ያልሞከሩት ነገር የለም፡፡ ሕጻኗ ሞቼ እገኛለሁ አለች፡፡ የአየር መንገዱ አስተናጋጆችና ቤተሰብ አንድ ሁለት ሲባባሉ ነገሩ ተካሮ በረራ እስከመሰረዝ ደርሷል፡፡ አየር መንገዱ ግን ታሪኩ ሌላ ነው ይላል፡፡ የ19 ወር ጨቅላዋ አይደለችም ችግር የፈጠረችብኝ ብሏል ዌስትጄት፡፡ እንዲያውም በሷ ደረጃ ያሉ ሕጻናት ጭምብል እንዲያጠልቁም አይገደዱም ብሏል፡፡ ታዲያ ለምን በረራውን ሰረዛችሁ ሲባል ሌላ የጨቅላዋ ታላቅ እህት አለች፤ 3 ዓመቷ ነው፡፡ እሷ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ አጥልቂ ስትባል እምቢ በማለቷ ነው በረራውን እንድንሰርዝ የተገደድነው ብሏል፣ ዌስትጄት፡፡ የሕጻናቱ እናትና አባት፣ እንዲሁም ተሳፋሪዎች ግን" ዌስትጄት ቀጣፊ ነው፣ ዋሽቷል፤ የ3 ዓመቷ ልጅ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ አድርጋ ነበር ሲሉ "ቃላቸውን ሰጥተዋል፡፡ በዚህ ግርግር በሞባይል የተቀረጸ ቪዲዮም የ3 ዓመቷ ልጅ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ አድርጋ ነው የምትታየው፡፡ ፖሊስም በበኩሉ እኔ ስደርስ ታላቅየው የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ አድርጋ ነበር ብሏል፡፡ ይህ የሆነው ማክሰኞ ነው፤ ከትናንት በስቲያ፡፡ በረራው ከካልጋሪ ተነስቶ ቶሮንቶ የሚደርስ ነበር፡፡ በረራ 652 ግን ከመነሻው ሳይሳካ ቀርቶ ሁሉም ተሳፋሪዎች ከአውሮፕላኑ እንዲወርዱ ተደርገዋል፡፡ የልጆቹ አባት አቶ ኮድሀሪ እንዲህ ዓይነት ጉድ በፍጹም ያጋጥመኛል ብዬ በሕልሜም በእውኔም አስቤም ጠብቄም አላውቅም ብሏል ለቢቢሲ፡፡ ‹‹እኔና ባለቤቴ ከሁለቱ ሴት ልጆቻችን ጋር ነበርን፤ አውሮፕላኑ ሊነሳ ሲል የሦስት ዓመቷ ልጄ ቁርስ ቢጤ እየበላች ነበር፡፡ የበረራ አስተናጋጇ መጥታ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ እንድታጠልቅ ነገረቻት፡፡ እኔና እናቷ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ አድርገናል፤ የ3 ዓመቷ ልጃችን ደግሞ እየበላች ነበር፡፡›› ብለዋል፡፡ ‹‹የበረራ አስተናጋጇ ዌስትጄት በአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ጉዳይ ጥብቅ ፖሊሲ እንደሚከተልና ልጃቸው ቁርሱ መብላቷን ትታ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ካላጠለቀች በረራው እንደማይደረግ ነገረችን›› ይላል አባት፡፡ ‹‹ልጆች ደግሞ በአንድ ጊዜ መታዘዝ እሺ ስለማይሉ ማባበል ጀመርኩ፡፡ የ3 ዓመቷ ልጄ ትንሽ ካስቸገረችን በኋላ እሺ ብላ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛዋን አጠለቀች፡፡›› ‹‹ታናሽየው ግን እምቢኝ አለች፤ እንዲያውም የአፍና አፍንጫ መሸፈኛውን ስናደርግላት ወደላይ አላት›› ይላል አባት፡፡ ‹‹ዌስትጄት ትእግስት አልፈጠረባቸውም፡፡ ትንሽዋ ልጄ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ስላላጠለቀች አውሮፕላኑ እንደማይበር ነገሩን፡፡›› እንዲያውም ከአውሮፕላኑ እንዲወርዱ እንደታዘዙና አንወርድም ካሉ ግን እንደሚታሰሩ እንደተነገራቸው ለቢቢሲ አስታውቋል፡፡ በዚህ ጊዜ ከአውሮፕላኑ ለመውረድ ተስማማን ብሏል አባት ለቢቢሲ፡፡ አባት በረራው ከተሰረዘ በኋላ ተረዳሁ እንደሚለው ከሆነ ‹‹በካናዳ ትራንስፖርት ፖሊሲ መሰረት የ19 ወሯ ጨቅላ ልጃቸው የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ማጥለቅ አትገደድም ነበር፡፡›› ዌስትጄት ባወጣው መግለጫ ግን በረራው የተሰረዘው የ19 ወሯ ጨቅላ የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ስላላጠለቀች ሳይሆን የሷ ታላቅ የ3 ዓመቷ ህጻን የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ለማድረግ ፈቃደኛ ባለመሆኗ ነው ብሏል፡፡ \nThe previous content can be summarized as follows:

ነገሩ አስገራሚ ነው፡፡ በካናዳ አንዲት ጨቅላ ሕጻን የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ ባለማድረጓ ብቻ ፖሊስ ተጠርቷል፣ በረራውም ተሰርዟል፡፡

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Content: በክልሉ በአሳሳ፣ አሰቦት፣ አወዳይ፣ ባሌ ሮቤ፣ ጭሮ፣ ደንገጎ፣ ድሬ ጠያራ፣ ዶዶላ፣ ገለምሶ፣ ጊኒር፣ ሀሮማያ፣ ሂርና እና ሻሸመኔ ባሉ ከተሞች የሰዎች ህይወት ማለፉን ኮሚሽኑ ከተለያዩ ምንጮች መረጃ እንደደረሰውም በዛሬው ዕለት ባወጣው መግለጫ አስፍሯል። የሰዎች ህይወት ያለፈውም የኦሮሞ ተቃዋሚ ፓርቲ ፖለቲከኞች እንዲለቀቁ በተጠራ የተቃውሞ ሰልፍ መሆኑንም ጠቅሷል። ‹‹የመንግስት አካላት የዜጎችን በሰላማዊ መልኩ ተቃውሞ የማሰማት መብት ማረጋገጥ እንዳለባቸው እና ሕግ የማስከበር ስራ ተመጣጣኝነት እንዲጠብቅ ማድረግ እንደሚጠበቅባቸው›› የኮሚሽኑ ከፍተኛ አማካሪ እና ቃል አቀባይ አቶ አሮን ማሾ መናገራቸውም በመግለጫው ተካቷል። በዚህ አመት በኦሮሚያ ክልል ከተከሰቱ ግድያዎች ይህ መታከሉ አሳሳቢና አሳዛኝም ነው ሲል ገልፆታል ‹‹የኦሮሚያ ክልል በዚህ አመት የተከሰቱ አሳዛኝ ግድያዎች ከፈጠሩት ሰቆቃ አሁንም ፈጽሞ አላገገመም፡፡ እነዚህ ከፍተኛ የመብት ጥሰት አዝማሚያዎች እንዲቀጥሉ ሊፈቀድላቸው አይገባም›› በማለት አክለው ገልጸዋል፡፡ የሟቾችን ቁጥር በተመለከተ በሚዲያዎችና በሪፖርቶች የተለያየ መረጃ እንደወጣ ያስታወቀው መግለጫው ኢሰመኮ ስለደረሰው ሞትና ጉዳት መጠን ለማረጋገጥ ከነዋሪዎች፣ አይን እማኞች፣ ሆስፒታሎችና አስተዳር አካላት መረጃ በማሰባሰብ ላይ ነው ብሏል። ከዚህ በተጨማሪም ኢሰመኮ የፌዴራል እና የክልል መንግስታት ጉዳዩን ለማጣራት በአፋጣኝ ምርመራ እንዲጀምሩ ጥሪውን አቅርቧል በኦሮሚያ ክልል የሃረርጌ ዞኖች፣ በምዕራብ አርሲ ዞን እና በድሬዳዋ ከተማ ባጋጠሙ ግጭቶች ቢያንስ 4 ሰዎች መገደላቸውን እና በርካቶች መቁሰላቸውን ፖሊስ፣ የሆስፒታል ምንጮች እና የየአካባቢዎቹ ነዋሪዎች ለቢቢሲ ገልጸዋል። \nThe previous content can be summarized as follows:

በኦሮሚያ ለተቃውሞ በተጠሩ ሰልፎች ምክንያት የሰዎች ህይወት መጥፋቱን ተከትሎ የፀጥታ ኃይሎች ተመጣጣኝ ያልሆነ ኃይል ከመጠቀም እንዲቆጠቡ የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት ኮሚሽን ጥሪ አቅርቧል።

amh_Ethi

validation

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

ታናሽ እህቷ ቤተልሄም እጅጉ ለቢቢሲ እንደተናገረችው ሰላማዊት በአሁኑ ወቅት በቱርኳ ከተማ ኢስታንቡል 1.6 ኪሎግራም የሚመዘዝን ኮኬይን የተባለውን አደንዛዥ ዕፅ ይዛ ስትገባ ተገኝታለች በሚል ከታሰረች 13 ቀናትን አስቆጥራለች። በኢስታንቡል አየር ማረፊያ ስትደርስ በቁጥጥር ስር የዋለችው ሰላማዊት እጅጉን ወደ አገሯ ለመመለስ በአየር ማረፊያው ከሚገኙ የፀጥታ ኃይሎችና የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ጋር ለመደራደር በቱርክ የሚገኙት የኢትዮጵያ ኤምባሲና ቆንስላ ከፍተኛ ጥረት ቢያደርጉም ሊሳካ እንዳልቻለ አቶ ወንድሙ ገዛኸኝ የኢስታንቡል ቆንስላ ጄኔራል ለቢቢሲ ገልፀዋል። ስለ ክስተቱ ከቤተሰቦቿ የተሰማው.... እለቱ ረቡዕ መጋቢት 15፣ 2013 ዓ.ም ነበር። በኢትዮጵያ አየር መንገድ የበረራ አስተናጋጅ የሆነችው ሰላማዊት እጅጉ ወደ አመሻሹ አራት ሰዓት ላይ ነው ወደ ቱርክ የበረረችው። ከዚያ ቀደም ብሎ ግን አንዲት ሴት ሁለት በቆዳ የተሰሩ ባህላዊ ስዕሎችን በአደራ እንድታደርስላት በስልክ ጠየቀቻት። ቤተልሔም እንደምትናገረው እህቷ በወቅቱ "አልወስድም" በማለት አንገራግራ የነበረ ቢሆንም ሁልጊዜም የምትልካቸው ስዕሎች እንደሆኑ ግለሰቧ ነግራ አግባባቻት። በዕለቱም ስዕሎቹን ውሰጂልኝ ያለቻት ግለሰብ "ጠብቂን አሁን እንልካለን" እያለች እንዳስረፈደቻትና የአየር መንገድ ሰርቪስ መኪናም እንዳመለጣት ታወሳለች። በመጨረሻም ግለሰቧ እንደምታደርሳትና መኪናም እንደምትልክ ነገረቻት። መኪናውን ይዞ የመጣው የደወለችላት ግለሰብ ሳትሆን፣ ሌላ አሽከርካሪ ነበር። ሁለት በቆዳ የተወጠሩና፣ ዳር ዳራቸው ፀጉር ያላቸው ባህላዊ ስዕሎችን ግለሰቡ ሰጣት። አርፍዳም ስለነበር እቃውን ለማየትም ሆነ ለመፈተሽ ጊዜው እንዳልነበራት የምትናገረው ቤተልሔም፣ ሻንጣዋ ላይ አስገብታ ወደ በረራዋ አቀናች ... Continue the article for another 4000 characters max:

ትላለች። አዲስ አበባ አየር ማረፊያ ምንም ያላጋጠማት ሰላማዊት፣ ኢስታንቡል ስትደርስ በቁጥጥር ስር ዋለች። ስለ ጉዳዩ ምንም እንደማታውቅና "ስዕሎቹን በአደራ አድርሺልኝ" እንደተባለች ተናግራ ይቀበሏታል የተባሉ ሰዎችን ብታስይዝም ግለሰቦቹ ሊያምኑ እንዳልቻሉም ቤተልሄም ታስረዳለች። ኢስታንቡል በቁጥጥር ስር ከዋለች በኋላ ፖሊሶች፣ ወደ ፖሊስ ጣቢያ ሲወስዷት ለምና ለባለቤቷ መደወሏንና "ያመጣሁት እቃ ውስጡ አደንዛዥ ዕፅ ነው ብለውኛል" በማለት እያለቀሰች መናገሯን ቢቢሲ ከእህቷ ሰምቷል። በወቅቱ ምን አይነት አደንዛዥ ዕፅ እንደነበር እንደማታውቅና ምርመራ ከተደረገም በኋላ ነው ኮኬይን መሆኑን አሳወቋት። ለሁለተኛ ጊዜም ፖሊስ ለቃለ መጠይቅ ይዘዋት በወጡበት ወቅት ፖሊሶቹን ለምና ለባለቤቷ ደውላለታለች። እስካሁን ድረስ ቤተሰቦቿ ሁለት ጊዜ ብቻ ነው ማናገር የቻሉት። ስእሎቹን "በአደራ አድርሺልን" ብላ የደወለችላት ግለሰብ ጋር እውቅና አላቸው ወይ ተብሎ ከቢቢሲ ለቀረበላት ጥያቄ ቤተልሔም ስትመልስ፣ እንደማታውቃትና በስልክ አንዲት ሴት እንደደወለችላት ትናገራለች። ከዚህ ቀደምም ቢሆን የበረራ አስተናጋጆች ወደተለያዩ ውጭ አገራት በሚጓዙበት ወቅት የአደራ እቃ አድርሱልኝ ማለት የተለመደ በመሆኑ "ትንሽ ብር ተከፍሏቸው" ማድረስ የነበረ አሰራር ነው ትላለች። በተለይም በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ምክንያት ሽሮ፣ በርበሬና ሌሎችንም እቃዎች ይዘው መሄድ የተለመደ ቢሆንም ነገር ግን ስዕሎች ከዚህ በፊት ወስዳ እንደማታውቅ ትናገራለች ። "ከግለሰቧ ጋር በስልክ በምታወራበት ጊዜ አምናታለች ። እንዲህ አይነት ነገር ደግሞ በፍፁም አልመጣላትም፤ ያሰበችው አይመስለኝም" በማለት ታስረዳለች። ከዚህ ቀደም የነበራትን ልምድ በማስታወስ "ፈሪ ናት" ትላለች። ጓደኞቿንም ሆነ የሥራ ባልደረቦቿን ዕቃ እንዳይወስዱም እንደምትከለክል ጠቁማለች። "ልብስ ወይ አንዳንድ ነገር ካልሆነ ከሌላ አገር ይዛ አትመጣም ከዚህም ይዛ አትሄድም" ስትል ታስረዳለች። ቤተሰቦቿ ኢትዮጵያ ውስጥ ደወለችላት የተባለችውን ሴት ድምፅ ከኢትዮ ቴሌኮም ለማስወጣት እንዲሁም የፌደራል ወንጀል ምርመራ ቢሮም በመሄድ ስለ ግለሰቧ ዘርዘር ያለ መረጃ ለማግኘት ያደረጉት ሙከራ አልተሳካም። የፌደራል ወንጀል ምርመራ ቢሮው ብዙ ተስፋ የለውም እንዳሏቸው የምትገልፀው ቤተልሔም "ኢትዮጵያ ውስጥ ያሉትን ግለሰቦች መክሰስ ፈልገን ነበር። እዚህ ያሉት ሰዎች እስር ብዙ ጥቅም እንደሌለውና እዛ ያለውን ማጠናከር እንደሚገባም ነግረውናል" ትላለች። ሆኖም አሁንም የግለሰቦቹን ማንነት ለማወቅ ከፍተኛ ጥረት እያደረጉ መሆናቸውንም አስታውቃለች። በወቅቱ የአንድ አመት ከሰባት ወር ልጃቸውን እያባበለ የነበረው ባለቤቷ ከዚህ ቀደም በራይድ ስትሄድ ለጥንቃቄ ሲባል የታርጋ ቁጥሮችን ይመዘግብ የነበረ ቢሆንም በዚህኛው ወቅት ግን ልጃቸው እያለቀሰ ስለነበር የታርጋ ቁጥር ሙሉ ማየት እንዳልቻለም ቤተልሔም ታስረዳለች። በአሁኑ ወቅት ጠበቃ ቀጥረው ጉዳዩን እየተከታተሉ ሲሆን ጡት የሚጠባ ህፃን ልጅ ስላላት የፍርድ ሂደቱ ኢትዮጵያ ውስጥ እንዲሆንና ህፃኑን የምታይበትን ሁኔታ እንዲመቻችም እየጠየቁ ነው። ጠበቃቸው 7 ሺህ ዶላር እንዲከፍሉም ተነግሯቸው እሱንም በአንድ ቤተሰብ አቅም የሚቻል ባለመሆኑ ገንዘብ የማሰባሰብ ስራ እየሰሩ ነው። "በሂደት ሁሉም እውነት መውጣቱ አይቀርም ነገር ግን ዋናው ነገር ኢትዮጵያ ውስጥ መጥታ የፍርድ ሂደቷ ቢታይና ልጇን ማየት ብትችል ጥሩ ነበር" ትላለች። የእስሯ ሁኔታ "አጠቃላይ ቤተሰቡን አመሰቃቅሎታል" የምትለው ቤተልሔም እናቷ በልጃቸው እስር ምክንያት ደማቸው ከፍ እንዳለና ልጇም በለቅሶ፣ አጠቃላይ ቤተሰቡም በኃዘን ላይ ይገኛል...

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

በእንግሊዝ የጤና ሚኒስቴር ውስጥ የክትባት ዘርፍ ሃላፊ የሆኑት ዶክተር ሜሪ ራምሴ ሌሎች አገራት የክትባት ዘመቻቸውን በስኬት እስከሚያጠናቅቁ እና ይህንንም ተከትሎ ወደ መደበኛ ህይወት ለመመለስ እነዚህ ገደቦች ሊቀጥሉ እንደሚችሉ ተናግረዋል። በተጨማሪም ብዙ ሰው የሚታደማቸው ዝግጅቶች ጥንቃቄ የተሞላበት የደህነንት መመሪያዎች ትግበራ እና ክትትል እንደሚያስፈልጋቸውም ተናግረዋል። ዶክተር ራምሴ እንዳሉት በተለይም ጭምብሎችን እንደማድረግ ያሉ ገደቦች በማህበረሰቡ ውስጥ ተቀባይነትን እያገኙ የመጡ ሲሆን ይህም በተለይ ኢኮኖሚው እንዲንቀሳቀስ እድል ከፍቷል ብለዋል። ‹‹ሰዎች ከእንዲህ ያሉ ገደቦች ጋር እየተለማመዱ አብረዋቸው መኖር ይችላሉ። ኢኮኖሚውም ከባድ ካልሆኑ ክልከላዎችን ጋር መንቀሳቀስ ይችላል›› ብለዋል። ‹‹የኮሮናቫይረስ ቁጥር በሌላው ዓለም እስከሚቀንስ እና ክትባት በበቂ ሁኔታ እስከሚዳረስ ድረስ እነዚህ ገደቦች በእርግጠኝነት ለተወሰኑ ዓመታት የሚቀጥሉ ሲሆን ቀስ በቀስ ወደ መደበኛ ህይወት እንመለሳለን›› ሲሉም ጨምረው ገልፀዋል። ዶክተር ራምሴ ጨምረው ቫይረስ በቀላሉ ተጋላጭ የሆኑ ሰዎችን ሊያጠቃ ስለሚችል ‹‹በችኮላ ወደ መዘናጋት መግባት የለብንም›› ሲሉም አሳስበዋል። የእንግሊዝ መንግሥት ዋና የጤና አማካሪ ፕሮፌሰር ክሪስ ዊቲ በያዝነው ወር መጀመሪየ ላይ ለተወካዮች ምክር ቤት አባላት በሰጡት ማብራሪያ እጅ መታጠብ፣ ጭምብል ማጥለቅ፣ ምርመራ በማድረግ መለየት እና ከሁሉም በላይ ደግሞ ክትባት መጀመር ቫይረሱን ከበጋው ወራት በፊት ለመቆጣጠር ያግዛል የሚል ተስፋ ተጥሎ ነበር ብለዋል። መንግሥትን የሚያማክሩ የሳይንትስቶች ቡድንም የቫይረሱን ስርጭት ሊቀንሱ የሚችሉ መሰረታዊ የሆኑ ፖሊሲዎችን መተግበር ለተወሰነ ግዜ አስፈላጊ ሊሆን እንደሚችል ጠቁመው ነበር። እነዚሁ ባለሙያዎች በምርመራ በቫይረሱ የተያዙ ሰዎችን መለየት፣ ራስን በለይቶ ማቆያ ውስጥ ማቆየት፣ በፈቃደኘነት የሚደረጉ እና በሽታውን አደጋዎች ለመቀነስ የሚያበረታቱ ሕዝባዊ መልዕክቶች ሊቀጥሉ እንደሚችሉም ተናግረው ነበር። የእንግሊዝ መንግሥት የእንቅስቃሴ ገደቦችን ቀስ በቀስ ለማንሳት ያዘጋጀው ፍኖተ ካርታ እንደሚለው ማህበራዊ መራራቅን የሚያስገድዱ ሕጋዊ ግዴታዎች ከሰኔ 14 በፊት እንደማይነሱ ያስረዳሉ። \n\nGive me a good title for the article above.

ኮሮናቫይረስ፡ ማህበራዊ ርቀትን መጠበቅ እና ጭምብል ማድረግ ለዓመታት ሊዘልቅ እንደሚችል ተጠቆመ

amh_Ethi

validation

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

ከዚህ ቀደም 30 ያህል አገራት ላይ ተመሳሳይ እርምጃ የወሰደችው እንግሊዝ አሁን ደግሞ ከዝርዝሩ ውስጥ ኢትዮጵያ፣ ኳታርን፣ ኦማንንና ሶማሊያን ማካተቷን አስታውቃለች። አገሪቱ ለዚህ እንደምክንያት ያቀረበችው እየተካሄደ ያለው የወረርሽኙ ክትባት መስጠት ዘመቻ ወሳኝ ደረጃ ላይ ባለበት ወቅት በደቡብ አፍሪካ በብራዚል የተገኙትን የመሰሉ አዲስ አይነት የኮሮናቫይረስ ዝርያዎችን ለመከላከል ነው ተብሏል። ከኮሮናቫይረስ ጋር በተያያዘ በእንግሊዝ "ቀዩ ዝርዝር" ውስጥ ከተካተቱት ከኢትዮጵያና ከሦስቱ አገራት ከአርብ መጋቢት 10/2013 ዓ.ም ቀደም ብሎ ካሉት አስር ቀናት ጀምሮ ጉዞ ያደረጉ ወይም በዚያ ያለፉ ሰዎች ወደ እንግሊዝ እንዲገቡ አይፈቀድላቸውም። ተጓዦቹ የብሪታኒያ ወይም የአየርላንድ ዜጎች ወይም የረጅም ጊዜ ቪዛን ጨምሮ የመኖሪያ ፈቃድ ያላቸው ከሆኑ ግን እንዲገቡ የሚፈቀድላቸው ሲሆን፤ ነገር ግን በመንግሥት እውቅና ባላቸው ማቆያዎች ውስጥ ለ10 ቀናት ተለይተው እንዲቆዩና በሁለተኛና በ8ኛ ቀናቸው የኮሮናቫይረስ ምርመራ ማድረግ ይጠበቅባቸዋል። ከተጓዦች በተጨማሪም ከተጠቀሱት አገራት በሚመጡ የንግድና የግል አውሮፕላኖች ላይም እገዳ ይጣላል። ይህ ግን የጭነት አውሮፕላኖችን እንደማይመለከት የወጣው መግለቻ አመልክቷል። መግለጫው ጨምሮም እዚህ ውሳኔ ላይ የሚደረሰው በሽታውን በተመለከተ የተለያዩ መረጃዎችን መሠረት በማድረግ መሆኑን ጠቅሶ ከዚህ ውስጥም በየአገራቱ በሕብረተሰቡ ውስጥ ያለው የቫይረሱ ዝርያ እና የስጋት ደረጃ በዋናነት የሚጣዩ ናቸው። የአገራቱን ዝርዝር በተመለከተም በየጊዜው እየተፈተሸ የሚጨመሩና የሚቀነሱ አገራት የሚኖሩ ሲሆን አሁን ከተጨመሩት በተቃራኒው ከዚህ በፊት ዝርዝሩ ውስጥ የነበሩት አውሮፓዊቷ ፖርቱጋልና አፍሪካዊተወ ሞሪሺየስ እንደሚወ... Continue the article for another 4000 characters max:

ጡ ተገልጿል። እንግሊዝ በኮሮረናቫይረስ ስጋት ምክንያት የጉዞ ዕገዳ የታለችባቸው አገራት ከ30 በላይ ሲሆኑ ከእነዚህም ውስጥ አብዛኞቹ ደቡብ አፍሪካን ጨምሮ የአፍሪካ፣ የመካከለኛው ምሥራቅና የደቡብ አሜሪካ አገራት ናቸው።

amh_Ethi

test

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

ለ41 ዓመታት በኔዘርላንድ የኖሩት አቶ ሲራክ አስፋው ዘውዱ ቤታቸው የገባው በአጋጣሚ እንደሆነ ይናገራሉ ለ41 ዓመታት በኔዘርላንድ የኖሩት አቶ ሲራክ አስፋው ዘውዱ ቤታቸው የገባው በአጋጣሚ እንደሆነ ይናገራሉ። የጥገኝነት ጥያቄና ሌላም ጉዳያቸው ተጠናቆ ወደ ሌላ ቦታ እስኪሄዱ ድረስ የግል ሰነዶቻቸውን ጨምሮ ሌሎችም እቃዎች አቶ ሲራክ ቤት በአደራ የሚያስቀምጡ ሰዎች ነበሩ። ከአራት መቶ ዓመታት በላይ እድሜ ያለውን የኢትዮጵያ ታሪካዊ ቅርስ አቶ ሲራክ ቤት ይመላለሱ ከነበሩ ሰዎች አንዱ ትተውት እንደሄዱም ይናገራሉ። ሥላሴ ጨለቆት ቤተ ክርስቲያን ዘውዱ የማን ነው? መቼ የነበረ ዘውድ ነው? የሚሉ ጥያቄዎች ተፈጥረዋል። አንዳንዶች በላሊበላ እንዲሁም በፋሲለደስ ወቅት የነበረ ነው ቢሉም፤ ኒው ዮርክ ታይምስ ያናገረው በኢትዮጵያ ቅርሶች ላይ ከፍተኛ ጥናት ያደረገው ጃኮፖ ጊንስቺ፤ ዘውዱ ከሥላሴ ጨለቆት ቤተ ክርስቲያን በ1990ዎቹ የተሰረቀ ሊሆን እንደሚችል ተናግሯል። • ለ21 ዓመታት የኢትዮጵያን ቅርስ ደብቀው ያቆዩት ኢትዮጵያዊ • አደጋ የተጋረጠበት የአፄ ፋሲለደስ ቤተ መንግሥት በኦክስፎርድ ዩኒቨርስቲ ተመራማሪ የሆነው ጃኮፓ እንደሚለው፤ ዘውዱ ከመጥፋቱ በፊት በ1980ዎቹ መጨረሻ ላይ አንድ የቤተ ክርስቲያን ቄስ ዘውዱን ራሳቸው ላይ ጭነው ፎቶ ተነስተዋል። ዘውዱ በአይነቱ የተለየ እንደሆነ የሚናገረው ተመራማሪው፤ ዋጋውንም 55 ሺህ ዶላር አድርሶታል። ከመቐለ 16 ኪሎ ሜትር በደቡብ ምሥራቅ አቅጣጫ የሚገኘውና ረዥም ዕድሜ ያስቆጠረው የሥላሴ ጨለቆት ቤተ ክርስትያን ውስጥ በርካታ ንዋየ ቅድሳት እንዳሉ ይነገራል። በተለይም ራስ ወልደሥላሴ ለቤተ ክርስትያኑ እልፍ ንዋየ ቅዱሳን ማበርከታቸውን ቤተ ክርስትያኑ ግቢ ውስጥ ለዓመታት የኖሩ አባቶች ምስክርነታቸውን ይሰጣሉ። ለአሥራ ስድስት ዓመታት መንነው በቤተ ክርስቲያኗ የሚኖሩት የ82 ዓመቱ የዕድሜ ባለፀጋ አባ ገብረሥላሴ ለአሥራ ስድስት ዓመታት መንነው በቤተ ክርስቲያኗ የሚኖሩት የ82 ዓመት የዕድሜ ባለፀጋ አባ ገብረሥላሴ፤ ሦስት ዘውዶችን ራስ ወልደሥላሴ ለቤተ ክርስቲያኗ መስጠታቸውን ለቢቢሲ ገልፀዋል። በጎርጎሳውያኑ አቆጣጠር ከ1745-1865 በወቅቱ የእንደርታ ዙሪያ የሚባለውን ሰፊ ግዛት ያስተዳደሩት ራስ ወልደሥላሴ በአራት ቦታዎች ማለትም በጨለቆት፣ በአንጣሎ፣ በፈለግዳሮና በመቐለ ቤተ መንግሥቶችን ገንብተው ነበር። በአንድ ወቅትም ጨለቆትን ዋና ከተማቸው አድርገዋታል። • ከላሊባላ ጥገና ጀርባ ያለው ማን ነው ? • "የዘረፉትን ቅርስ በውሰት እንመልስ ማለታቸው ተገቢ አይደለም" ሚኒስትር ሂሩት ካሳው ራስ ወልደሥላሴ ካበረከቷቸው ዘውዶች መካከል አሁን በኔዘርላንድ የተገኘው ዘውድ አንዱ ሲሆን፤ ከ24 ዓመታት በፊት መሰረቁንና ከዚያም መሰወሩን ተናግረዋል። ዘውዱን በመስረቅ የተጠረጠረው የቤተ ክርስቲያኑ አቃቤ ነዋይ (ጠባቂ)፤ ከአምስት ዓመታት እስር በኋላ ቅርሱ ሳይገኝ መለቀቁን ገልፀው "መንግሥት ኃላፊነቱን አልተወጣም" በማለት የትግራይ አስተዳደር ላይ ቅሬታቸውን ያሰማሉ። ከሰሞኑ የዘውዱን መገኘት ዜና የሰሙት አባ ገብረሥላሴ፤ ምንም እንኳን ጥልቅ ደስታቸውን ቢገልፁም "እንዴት ተወሰዶ፣ እንዴትስ ነው እየተመለሰ ያለው የሚል ጥያቄ በውል መመለስ ይኖትበታል" ሲሉ አበክረው ይጠይቃሉ። ከኢትዮጵያ ተሰርቆ የተወሰደ አንድ ዘውድ ኔዘርላንድ ውስጥ መገኘቱንና በቅርቡ ወደ አገሩ እንደሚመለስ የሰማው የአከባቢው ማኅበረሰብ ዘውዱ የሥላሴ ጨለቆት ስለመሆኑ ቅንጣት ታህል አይጠራጠርም። ለ41 ዓመታት በኔዘርላንድ የኖሩት አቶ ሲራክ አስፋው ቄስ ንጉሠኃጎስ ላለፉት ሦስት ዓመታት የቤተ ክርስትያኑ ዓቃቤ ነዋይ በመሆን እያገለገሉ... \n\nGive me a good title for the article above.

የጨለቆት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን የተዘረፈው ዘውድ ይመለስልኝ እያለች ነው

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Content: ተማሪዋ የባንክ ደብተር ውስጥ ከ30 ሚሊዮን ብር በላይ በስህተት ገቢ ተደርጓል ይህቺ ተማሪ ቦርሳ ውስጥ የገባው ሲሳይ ከ30 ሚሊዮን ብር በላይ ነው። ለዚያም በአንድ ቀን። ሲቦንጊሊ ማኒ የ28 ዓመት የዩኒቨርስቲ ተማሪ ናት። ለዚያም የአካውንቲንግ ተማሪ። በስህተት የባንክ ደብተሯ ውስጥ ከገባው 1.1 ሚሊዮን ዶላር ውስጥ 63ሺ ዶላሩን እንዳልነበረ አድርጋ አውድማዋለች። እጇ ውስጥ ከገባው 30 ሚሊዮን ብር ውስጥ ያጠፋቸው ገንዘብ ወደኛ ሲመነዘር ከ2 ሚሊዮን ብር አይበልጥም። በዋልተር ሲሱሉ ዩኒቨርስቲ የአካውንቲንግ ተማሪ ወደሆነችው ሲቦንጊሊ ማኒ ይህ ሁሉ አዱኛ እንዴት በአንድ ጊዜ ሊገባ እንደቻለ የደቡብ አፍሪካ መገናኛ ብዙኃንን እያነጋገረ ነው። አሁን በፖሊስ ቁጥጥር ስር ሆና ክስ የተመሠረተባት ሲቦንጊኒ የድሀ ድሀ ተማሪዎች የሚረዱበት ማኅበር ውስጥ በወር 110 ዶላር የገንዘብ ድጎማ እየተደረገላት ነበር የምትማረው ተብሏል። የዕድል ጉዳይ ሆኖ ግን ከዕለታት በአንዱ የባንክ ደብተሯ ውስጥ 30 ሚሊዮን ብር ገባላት። ማመን አልቻለችም። ወዲያውኑ 63 ሺህ ዶላሩን መንዝራ ለፈንጠዚያና ውድ ጌጣ ጌጦችን ለመግዛት አውላዋለች። ትናንት ፍርድ ቤት ቀርባ ማስጠንቀቂያ ከተሰጣት በኋላ ለሐምሌ 2 ተቀጥራለች ተብሏል። ደቡብ አፍሪካውያን በትዊተር ገጻቸው እልፍ ሐሳቦችን እየተለዋወጡ ሲሆን በርካቶች "እሰይ ደግ አረግሽ! አበጀሽ!" እያሏት ነው። \nThe previous content can be summarized as follows:

ተማሪ ደግሞ ይህን ያህል ገንዘብ ከየት ሊያመጣ ይችላል የሚል ጥያቄ ሊነሳ ይችላል።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ከአሜሪካ ጋር ያለውን እሰጥ አገባ ተከትሎ ሁዋዌ የአንድሮይድ መተግበሪያን እንዳይጠቀም ጉግል ማገዱ ይታወሳል። የጉግል ተቋም አንድሮይድ ስልክ በማምረት በዓለም ሁለተኛ ከሆነው ሁዋዌ ጋር እስከወዲያኛው ተቆራርጦ መቅረት የሚፈልግ አይመስልም። ጉግል፤ ከግማሽ ቢሊየን በላይ ተጠቃሚዎች ላሉት ሁዋዌ ዳግም ፍቃድ እንዲሰጥ የአሜሪካ ኢንዱስትሪና ደህንነት ቢሮ ማዘዝ ይችላል። • ሁዋዌ አንድሮይድን እንዳይጠቀም ገደብ ተጣለበት ሆኖም በሁለቱ አካላት መካከል እርቅ ካልወረደስ? አሜሪካዊው ጉግል ከሁዋዌ ጋር የነበረውን የንግድ ልውውጥ ቢያቆምም፤ ሁዋዌ ሁሉንም የአንድሮይድ አገልግሎት አያጣም። ምክንያቱም ማንኛውም አምራች ያለፍቃድ መተግበሪያውን አሻሽሎ መጠቀም ይችላል። ቢሆንም ጉግል እንደ 'ፕሌይ አፕ ስቶር' እና 'ጂሜል' ያሉ መገልገያዎችን ስለሚቆጣጠር ያለጉግል ፍቃድ መሥራት ፈታኝ ይሆናል። የሁዋዌ ተጠቃሚዎች ላይ ተጽእኖ ያሳድራል? የሁዋዌ ወይም ኦነር ስልክ ተጠቃሚዎች የጉግል መተግበሪያዎችን ጭነው እየተጠቀሙ ስለሆነ አገልግሎቱ አይቋረጥባቸውም። • የሁዋዌ ባለቤት ልጅ ካናዳ ውስጥ ታሠረች ጉግል በሁዋዌ በኩል ማለፍ ሳያስፈልገው አዳዲስ ምርቶቹን ለሁዋዌ ስልክ ተጠቃሚዎች ማቅረብ ይችላል። ነገር ግን ደህንነት የሚጠብቁ መተግበሪያዎችን የተሻሻለ ምርት ለመጫን (አፕዴት ለማድረግ) አስቸጋሪ ይሆናል። በቀድሞው አሠራር ጉግል እነዚህን ማሻሻያዎች ለአንድሮይድ አምራቾች ከሰጠ በኋላ ወደተጠቃሚዎች ያደርሷቸዋል። አንድሮይድ አምራቾች ማሻሻያውን ከጉግል የሚያገኙት ከወር በፊት ሲሆን፤ ለተጠቃሚዎች ምቹ መሆኑንና ከሌሎች መተግበሪያዎች ጋር አለመጣረሱን ማጣሪያ ጊዜም ይሰጣቸዋል። አሁን ግን ሁዋዌ ማሻሻያዎቹ ከመተግበራቸው በፊት መረጃ አያገኝም። ስለዚህም ተጠቃሚዎቹ የሚያስፈልጋቸውን ማሻሻያ ሳያደርግ ለቀናት ወይም ሳምንታት ሊቆይ ይችላል። ሁዋዌ ለመግዛት ያሰቡ ተጠቃሚዎችስ? ከዚ በኋላ ሁዋዌ ስልክ ለመግዛት ያሰቡ ግለሰቦች በሚሸምቱት ስልክ ላይ እንደ 'ዩ ቲዩብ'፣ 'ጉግል ማፕ' እና 'ጉግል ፎቶስ' ያሉ የጉግል አገልግሎቶችን አያገኙም። • አሜሪካ ሁዋዌ እና የፋይናንስ ኃላፊዋን ከሰሰች ሌሎች መተግበሪያዎችን ከተለያዩ ገጾች መጫን ቢችሉም፤ ጉግል ፍቃድ የሌላቸው ስልኮችን ተጠቅሞ ምርቶቹን መጠቀምን ያግዳል። ስልኩ ላይ የተጫኑት ሌሎች መተግበሪያዎችም የጉግልን አገልግሎት ማግኘት ስለማይችሉ፤ መተግበሪያዎቹ የሚሰጡት ጥቅም ይወሰናል። ሚሻል ራሀማን የተባሉ ባለሙያ እንደተናገሩት፤ ትዊተርን ጨምሮ በጉግል 'ኖቲፊኬሽን' የሚላኩ መተግበሪያዎች መጠቀም አይቻልም። ገመድ አልባ የድምጽና ምስል ስርጭትን ማግኘትም አይችሉም። ሁዋዌ አሁን እየተጠቀመበት ካለው አንድሮይድ ማለፍ አይችል ይሆናል የሚሉ አሉ። ይህም ከሌሎች ስልክ አምራች ድርጅቶች ጋር እንዳይወዳደር ምክንያት ሊሆን ይችላል። እንደ ሁዋዌና ሳምሰንግ ያሉ ስልክ አምራቾች ማሻሻያዎች ለሕዝብ ይፋ ከመደረጋቸው በፊት ስለሚሰጣቸው፤ የመፈተሽና ከራሳቸው ምርት ጋር የማጣጣም ጊዜ ያገኛሉ። ሚሻል ራሀማን "ሁዋዌ ከሌሎች ስልክ አምራች ድርጅቶች ዘግይቶ ማግኘቱ ተጽእኖ ያሳድርበታል" ይላሉ። • አምስት ካሜራ ያለው ተንቀሳቃሽ ስልክ ምን ተሻለ? ሁዋዌ ለቢቢሲ እንደገለጸው ከአንድሮይድ ጋር መሥራት ቢሻም ካልተቻለ ሌሎች አማራጮች ይጠቀማል። የሁዋዌ የእንግሊዝ ቢሮ ምክትል ፕሬዘዳንት ጀርሚ ቶምሰን "በነገሩ ሁዋዌ ደስተኛ አይደለም። ነገር ግን እንወጣዋለን። ሌላ አማራጭ የምንዘረጋበት መንገድ አለን። ተጠቃሚዎቻችንን ያስደስታል ብለን እናምናለን" ብለዋል። ውሳኔው ቻይና ውስጥ የሚገኙ የሁዋዌ ተጠቃሚዎችን እምብዛም አይጎዳም። ምክንያቱም ቻይና ውስጥ...\nSummary in the same language as the doc:

ሁዋዌ የቅርብ ጊዜ ሥራዎቹን ለማስተዋወቅ የተለየዩ አገራት ጋዜጠኞችን ወደለንደን ቢጋብዝም፤ ጉግል የጣለበት እገዳ በምርቶቹ ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድር ይችላል።

amh_Ethi

train

docsummary

GEM/xlsum

amharic

Content: ካርዲ ቢ በሚቀጥለው ወር ናይጄሪያና ጋና መጥታ ልትዘፍን መሆኑ ተሰምቷል ካርዲ ቢ በሚቀጥለው ወር ናይጄሪያና ጋና መጥቼ አቀነቅናለሁ ማለቷ ከተሰማ ወዲህ በናይጄሪያና በጋና የሚገኙ አድናቂዎቿ በደስታ ሲፈነጥዙ በሌላ የአህጉሪቷ ክፍል የሚገኙ አድናቂዎች በቅናት 'ቅጥል' ማለታቸው ተሰምቷል። ካርዲ ቢ ባለፈው ሳምንት አርብ በኢንስታግራም ገጿ ላይ "አፍሪካ መጣሁልሽ" ስትል የአፍሪካ ጉዞዋን ዜና አብስራለች። • የሆንግ ኮንግ ትምህርት ቤቶች በደህንት ስጋት ተዘጉ • "ትልቅ ዋጋ ተከፍሎበት ዋጋ ያላገኘሁበት ቢኖር ትምህርት ነው" • ሂላሪ ክሊንተን የሩስያ እጅ በእንግሊዝ ፖለቲካ ውስጥ ገብቷል አሉ ከዚያ በኋላ በሺዎች የሚቆጠሩ አድናቂዎቿ ምላሻቸውን አስፍረዋል። አንድ የድምጻዊቷ አድናቂ "ወደ ናይጄሪያ እንኳን በደህና መጣሽ" ያለ ሲሆን ሌላ ደግሞ "ካርዲ በጉጉት እንጠብቅሻለን" ሲል መልዕክቱን አስፍሯል። አንድ ኬኒያዊ ግን "ናይሮቢስ? በሺዎች የምንቆጠር አድናቂዎችሽ እዚህም አለን" ሲል የተማጽኖ የሚመስል መልዕክት ጽፏል። ደቡብ አፍሪካውያንም ተመሳሳይ መልዕክታቸውን በገጿ ስር አኑረዋል። ድምጻዊቷ ከዚህ ቀደም ስትሪፐር [የራቁት ዳንሰኛ] የነበረች ሲሆን በዚህ ስራዋ ላይ እያለች ከእርሷ ጋር ወሲብ መፈፀም ይፈልጉ የነበሩ ግለሰቦችን በመድሃኒት በማደንዘዝ ትዘርፋቸው እንደነበር የሚያሳይ ተንቀሳቃሽ ምስል ወጥቶ ከፍተኛ ውዝግብ ውስጥ ገብታ ነበር። ካርዲ ቢ የአንድ ልጅ እናት ስትሆን ከራፐር ኒኪ ሚናጅ ጋር ተጋጭተው በገጠሙት ቡጢም የመገናኛ ብዙኀን አጀንዳ ሆና ከርማ ታውቃለች። ካርዲ ቢ ከድምጻዊነቱ ባሻገር 'ሃስለርስ' በተሰኘውና ጄኔፈር ሎፔዝ በመሪ ተዋናይነት ላይ በተሳተፈችበት ፊልም ላይ የተወነች ሲሆን ከዚህ ቀጥሎም በ'ፋስት ኤንድ ፉሪየስ 9' ላይም እንደምትተውን ተነግሯል። ካርዲ ቢ ሙሉ ስሟ ቤልሳሊስ ማርሌኒስ አልማንዘር ሲሆን በ2019 ምርጥ የራፕ አልበም ግራሚን በማሸነፍ የመጀመሪያዋ ሴት ራፐር ሆናለች። \nThe previous content can be summarized as follows:

አሜሪካዊቷ ራፐር ካርዲ ቢ ወደ አፍሪካ ልትመጣ መሆኑን የሰሙ አፍሪካውያን አድናቂዎች በደስታና በቅናት ውስጥ ናቸው ተባለ።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: በመቶዎች የሚቆጠሩ ቤተ እስራኤላውያን እስራኤል ገቡ\nSummary: በመቶዎች የሚቆጠሩ ኢትዮጵያዊያን አይሁዶች በአውሮፕላን ወደ እስራኤል ተጉዘዋል። በሺዎች የሚቆጠሩ ደግሞ ተከትለዋቸው ይጓዛሉ ተብሏል።\nArticle (Max 500 characters):

እስራኤል ኢትዮጵያ ውስጥ ያሉ ቤተ እስራኤላውያንን ወደ እየሩሳሌም አመጣለሁ ብላ ቃል ከገባች ሳምንታት በኋላ ነው ይህ የሆነው። ቤተ እስራኤላውያኑ እስራኤል ውስጥ ለዘመናት ከኖሩ አይሁዶች ጋር ዝምድና ያላቸው ናቸው። ቀደምት ቤተ እስራኤላውያን ከኢትዮጵያ ወደ እስራኤል የተጓዙት ሚስጢራዊ በሆነ ጉዞ ነበር። በቅርቡ በፌዴራል መንግሥትና በትግራይ ክልል ኃይሎች መካከል የተከሰተውን ጦርነት ተከትሎ ግጭቱ ወደ ጎንደር እንዳይዘመትና ቤተ እስራኤላውያን ሰለባ እንዳይሆኑ የሚል ስጋት ነበር። ለዚህም ነው የእስራኤል መንግሥት ኢትዮጵያዊያን አይሁዶችን ወደ ሃገር ቤት ለማምጣት የወሰነው ተብሏል። የእስራኤሉ ጠቅላይ ሚኒስትር ቤኒያሚን ኔታኒያሁ እንዲሁም ተቀናቃኛቸው ቤኒ ጋንትዝ 316ቱ ቤተ እስራኤላውያን ቤን ጉሪዮን አውሮፕላን ማረፊያ ሲደርሱ ተቀብለዋቸዋል። "ባለቤቴ ሳራህ እና እኔ

amh_Ethi

test

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

አምባሳደር ታዬ አፅቀሥላሴ ስለ ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ጉብኝት\n''ለጉብኝት የዛሬ አምስት ዓመት ወደ ግብጽ የመጣው ኢትዮጵያዊ አንድ ወዳጁ እቃ እንዲያደርስለት ይጠይቀዋል። እንደተባለውም እቃውን ወደ ግብጽ ይወስዳል። ይዞት ወደ ግብጽ የመጣው እቃ (ጫት) ኢትዮጵያ ውስጥ ሁሉም ሰው እንደልቡ የሚጠቀመው ነገር ቢሆንም ግብጽ ውስጥ ግን ክልክል ነው ተብሎ በፍተሻ ወቅት በቁጥጥር ሥር ይውላል።" የዚህ ኢትዮጵያዊ ታሪክ እጅጉን አሳዝኖኛል ያሉት በግብጽ የኢትዮጵያ አምባሳደር የሆኑት ታዬ አጽቀሥላሴ፤ እስከሚፈታባት ቀን ድረስ ለአምስት ዓመታት በእስር ላይ እንደነበር ገልጸዋል። ''ይህ ሰው ሥራውን አጥቷል፤ ሕይወቱ ተመሰቃቅሏል። በዚህ ሁሉ ዓመት የእስር ቤት ቆይታው፤ ፍርድ ቤት የቀረበው የዛሬ ሦስት ወር ነበር።" በማለት በእስር ቤት ውስጥ ብዙ እንግልት እና ስቃይ እንደደረሰበት አምባሳደሩ ተናግረዋል። መፈታቱን እስካሁን ድረስ እንዳላመነ እና ከመፈታቱ ባለፈ ከጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ጋር በአንድ አውሮፕላን ወደ ሃገሩ መመለስ በመቻሉ ደግሞ እጅግ መደሰቱን ገልጸዋል። ከእስር ከተፈቱት ሰዎች በተጨማሪ ኤርትራ ውስጥ የነበሩ እና በቅርብ ወደ ግብጽ የገቡት የቀድሞ የኦሮሞ ነፃነት ግንባር አባላት ኮሎኔል አበበ ገረሱ እና የኦህዴድ መሥራችና ሥራ አስፈጻሚ አባል የነበሩት አቶ ዮናታን ዲቢሳ ወደ ሃራቸው ተመልሰዋል። የጠቅላይ ሚኒስትሩ ጉብኝት በግብጽና ከፕሬዝዳንት አብዱልፈታ አልሲሲ ጋር የነበራቸው ውይይት ምን እንደሚመስል አምባሳደር ታዬ አጽቀሥላሴን ቢቢሲ አነጋግሯቸዋል። በውይይቱ ወቅት በመሪዎቹ መካከል የነበረው የእርስ በእርስ መግባባት እና መከባበር በጣም አስገርሞኝ ነበር በማለት የጀመሩት አምባሳደር ታዬ፤ ''እስካሁን ባየሁት ነገር የሁለቱ ሃገራት ግንኙነት ብዙ ርቀት እንደሚጓዝ ተሰፋ አደርጋለሁ'' ብለዋል። ከተነጋገሩባቸው ጉዳዮች መካከልም አንዱ፤ ሁለቱን ሃገራት ያስተሳሰረው የአባይ ወንዝ እና ኢትዮጵያ እየገነባቸው ያለው የህዳሴ ግድብ በተመለከተ ነው። ኢትዮጵያ ግድቡን የምትገነባው የግብጽ ሕዝብን ለማስራብ እንደሆነ አብዛኛዎቹ ግብጻውያን ያምናሉ ያሉት አምባሳደሩ፤ የጠቅላይ ሚኒስትሩ ጉብኝትም ይህንን አስተሳሰብ ለመቀየር እና የግብጽ ሕዝብን በቅርብ ለማግኘት ነበር ብለዋል። የግብጹ ፕሬዝዳንት አብዱልፈታህ አልሲሲ የኢትዮጵያ እድገት የግብጽ ልማት ነው በማለት ኢትዮጵያ ለልማቷ በምታደርገው እንቅስቃሴ ውስጥ የግብጽ ትብብር እንደሚኖር እና ስትራቴጂካዊ ግንኙነት ለማድረግ ዝግጅትም ፍላጎትም እንዳላቸው አረጋግጠዋል። እንደ አምባሳደሩ ከሆነ ሌላኛው መሪዎቹ የተወያዩበት ጉዳይ ሁለቱን ሃገራት ሱዳንንም ጨምሮ በመሠረተ ልማት የማገናኘቱ ሂደት ነበር። ''በውይይቱ መሠረት በባቡር መስመር፤ በአስፋልት መንገድ እና በውሃ ትራንስፖርት ሃገራቱን የማስተሳሰሩ ሥራ እንዴት ማጠናከር እንደሚቻል ተወያይተዋል''። ከዚህ በፊትም ተቋቁሞ የነበረውን የመሰረተ ልማት ፈንድ የበለጠ ለማጠናከር ደግሞ በመጪው ሃምሌ በካይሮ ስብሰባ ለማድረግ መስማማታቸውን አምባሳደሩ ተናግረዋል። ከዚህ በተጨማሪም በትምህርት፤ በሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ስልጠና እንዲሁም በግብርና ሥራ ላይ ለመተባበርም ተስማምተዋል። እስካሁን የግብጽ ባለሃብቶች 900 ሚሊዮን ዶላር የሚደርስ ወጪ ፈሰስ በማድረግ በተለያዩ የንግድ ሥራዎች ኢትዮጵያ ውስጥ ተሰማርተዋል ያሉት አምባሳደሩ፤ ተሳትፏቸውን ለመጨመር በሚያስችሉ ሁኔታዎች ላይም ውይይት ተደርጓል...\n\ntl;dr:

ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ለሁለት ቀናት በግብጽ ያደረጉትን ቆይታ አጠናቀው ወደ አዲስ አበባ ሲመለሱ በተለያየ ምክንያት ግብጽ ውስጥ ከነበሩ 32 ኢትዮጵያውያን ጋር በአንድ አውሮፕላን አዲስ አበባ ገብተዋል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Title: ኮሮናቫይረስ በቻይና ከተባለው ጊዜ ቀድሞ መከሰቱን የሳተላይት ምስሎች ጠቆሙ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በከተማዋ የሚገኙ አምስት ሆስፒታሎች አካባቢ ከነሐሴ እስከ ታኅሳስ ወር ድረስ ባሉት ጊዜያት በትራፊክ ተጨናንቀው መታየታቸውን የሳተላይት ምስል መረጃዎች ማመልከታቸውን ያስታወቁት የሃርቫርድ ተመራማሪዎች ናቸው። በጊዜው የታየው የትራፊክ ፍሰትም፤ ስለሳልና ተቅማጥ ምልክት ምንነት የተመለከቱ መረጃዎች ለማግኘት ወደ ድረ ገጾች ጎራ የሚሉ ከፍተኛ ተጠቃሚዎች ቁጥር ጋር መገጣጠሙንም ጥናቱ ያስረዳል። ቻይና ጥናቱ በተሳሳተ መረጃ ላይ የተመሰረተ እና እርባና ቢስ ነው ስትል አጣጥለዋለች። ቫይረሱ ለመጀመሪያ ጊዜ በቻይና የታየው በህዳር ወር እንደሆነ ይታመናል። ባለሥልጣናትም ባልታወቀ ምክንያት በሳንባ ምች በሽታ የተያዙ ሰዎች እንዳሉ ለዓለም ጤና ድርጅት ያስታወቁት ግን ታኅሳስ ወር መጨረሻ ላይ ነበር። የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ መከሰቱ ከተገለጸበት ጊዜ አስቀድሞም በተወሰነ ደረጃ ማኅበራዊ መረበሾች እንደነበሩም የጥናቱ መሪ ዶ/ር ጆን ብሮውንስቴን ለኤቢሲ ኒውስ ተናግረዋል። በእርግጥ ጥናቱ በዘርፉ ባለሙያዎች አልተገመገመም። ጥናቱ ያሳየው ምንድን ነው? አጥኚዎቹ ከአምስት የዉሃን ሆስፒታሎች እንቅስቃሴን የሚያሳዩ የንግድ ሳተላይት የምስል መረጃን የመረመሩ ሲሆን መረጃውን ከዚህ ቀደም ከነበረው ተመሳሳይ ጊዜ ጋር አነጻጽረውታል። በዚህም በጎርጎሮሳዊያኑ ህዳር 2018 ቲያንዮ በተባለ በዉሃን በሚገኝ ትልቅ ሆስፒታል 171 መኪናዎች ቆመው የተመለከቱ ሲሆን፤ በ2019 በተመሳሳይ ጊዜና ቦታ 285 መኪናዎች ቆመው እንደነበር የሳተላይት ምስሉ አሳይቷል ተብሏል። ይህም ቀድሞ ከነበረው ዓመት ጋር ሲነጻጸር የትራፊክ ፍሰቱ 67 በመቶ ጭማሪ አሳይቷል። በዚሁ ጊዜ የኮሮናቫይረስ ምልክቶችን በቻይና ባይዱ በተሰኘ የኢንትርኔት መፈለጊያ ዘዴ ላይ [ሰርች ኢንጅን] የሚያስሱ ሰዎች ታይተዋል። ይህም በዉሃን በወቅቱ የተከሰተ አንዳች ነገር ስለመኖሩ የሚያሳዩ ተጨባጭ መረጃዎች ናቸው ብለዋል ዶ/ር ብራውንስቴን። አጥኚዎቹ ከተጠቀሙበት የዉሃን ሆስፒታል እንቅስቃሴን ከሚያሳዩ ሳተላይት ምስሎች መካከል አንዱ የጥናቱ አንድምታዎች ምንድን ናቸው? በቤይጂንግ የሚገኘው የቢቢሲው ዘጋቢ ጆን ሱድወርዝ፤ ጥናቱ በተካተቱ መረጃዎች ላይ ውስንነት እንዳለ ያሳያል ብሏል። ጆን በምሳሌ ሲያስረዳም፤ አንዳንዶቹ ፎቶግራፎች በደመና የተሸፈኑ በመሆናቸው ለተከታታይ ዓመታት በተመሳሳይ ጊዜ የተነሱ የሳተላይት ምስሎችን ሁልጊዜ ማወዳደር አይቻልም ይላል። ከዚህም ባሻገር ጥናቱ በጠቀሰው ጊዜ ወረርሽኙ ቢኖር ምናልባት የተወሰኑ ሰዎች ዉሃንን ጥለው በመውጣት ወደ ሌሎች አገራት ይጓዙ ነበር፤ ልክ በሌሎች የዓለም አገራት ኮቪድ-19 ሲከሰት የነበሩና እያየነው ካለው አንዳንድ መረጃዎች ጋር ተመሳሳይ ይሆን ነበር ብሏል። ምንም እንኳን ቻይና ስለ ቫይረሱ ለማሳወቅ ዘግይታለች ለሚለው ሃሳብ ጥናቱን እንደ ማስረጃ መጠቀም ፍትሃዊ ባይሆንም፤ ምክንያቱ በውል የማይታወቅ በሽታ በማኅበረሰብ ውስጥ ሲከሰት በይፋ የበሽታው ምንነት ሳይታወቅ ሊስፋፋ ይችላል ሲል ሃሳቡን ሰንዝሯል። ቻይና መነሻው በውል ባልታወቀ የሳንባ ምች በሽታ ሰዎች መያዛቸውን ለዓለም ጤና ድርጅት ያሳወቀችው በጎርጎሮሳዊያኑ ታህሳስ 31/2019 ነበር። ከዘጠኝ ቀናት በኋላ የቻይና ባለሥልጣናት የሳንባ ምች በሽታ በተያዙ አብዛኞቹ ሰዎች የኖቨል ኮሮናቫይረስ ማግኘታቸውን አስታወቁ። በኋላም ቫይረሱ ኮቪድ-19 በሽታን የሚያስከትል ሳርስ-ኮቪድ-2 የሚል ስያሜ ተሰጠው። ከዚያም ጥር 23 /2020 ዉሃንና ሌሎች የቻይና ከተሞች ሙሉ በሙሉ እንቅስቃሴ ያቸውን ገደቡ። የዓለም ጤና ድርጅትም ከሰባት ቀናት በኋላ ከቻይና ውጪ ባሉ አገራት 82 ሰዎች በቫይረሱ መያዛቸውን ተከትሎ...

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ስፔስኤክስ በተሰኘው የግል ኩባንያ የተገነባቸው ድራገን የሚል መጠሪያ የተሰጣት መንኮራኩር [ካፕሱል] የዓለም አቀፉ ጠፈር ጣቢያን ተቀላቅላለች። ጣቢያው ከቻይና ወደ ሰማይ 422 ኪሎ ሜትር ላይ እየተንሳፈፈ ይገኛል። ከብዙ ሙከራና ምርምር በኋላ በተሳካ ሁኔታ የመነጠቀችው የስፔስኤክስ መንኩራኩር ዶግና ቦብን ይዛ ኑሯቸውን ሕዋ ላይ ያደረጉ የአሜሪካና ሩስያ ጠፈርተኞች ተቀላቅላለች። ቦብና ዶግ በዘጠኝ ዓመታት ውስጥ ከአሜሪካ ምድር ወደ ህዋ የመጠቁ የመጀመሪያዎቹ ጠፈርተኞ ሆነዋል። አልፎም የግል መንኮራኩር በመጠቀም ወደ ሕዋ የበረሩ የመጀመሪያዎቹ በመሆን ታሪክ ሰርተዋል። የአሜሪካው የጠፈር ተመራማሪ ተቋም ናሳ ከዚህ በኋላ ወደ ሕዋ ደርሶ መልስ የሚደረጉ ጉዞዎችን በግል የጠፈር በራሪ መንኮራኩሮች ሊያደርግ እንደሚችል ፍንጭ ታይቷል። • የደረሱበት ያልታወቀው ተማሪዎች ስድስት ወር ሆናቸው • ኮሮናቫይረስ ሲጠፋ እንጨባበጥ ይሆን? ሳይንቲስቶች "በፍጹም!" ይላሉ • በፈረንሳይ ግማሽ ሚሊዮን አዲስ መኪኖች የሚፈልጋቸው አጥተዋል ቢሊየነሩ የስፔስኤክስ ባለቤት ኢላን መስክ መንኮራኩሩ ወደ ሕዋ በሰላም መምጠቋ እጅግ አስደስቶታል። ሁለቱ ጠፈርተኞች ወደ ሕዋ ጉዟቸውን ከጀመሩ ከ19 ሰዓታት በኋላ ነው ወደ ዓለም አቀፉ የጠፈር ጣቢያ የደረሱት። መንኮራኩሯ ወደ ጠፈር የተጓዘችው ከመሬት ሆነው በሚያንቅሳቅሷት ኮምፒውተሮች በመታገዝ ነው። ጠፈርተኞቹ ሲያርፉ ምን ማድረግ እንዳለባቸው እንጂ ትምህርት የተሰጣቸው ሹፍርናው መሬት ባሉ ሰዎች የተመራ ነበር። ጠፈርተኞቹ ጣቢያው ሲደርሱ የመንኮራኩሯ በር ተከፍቶ ወደ ጣቢያው በመንሳፈፍ መግባታቸው ተነግሯል። የጣቢያው መሪና የናሳ ጠፈርተኛ የሆኑት ክሪስ ካሲዲ እንዲሁም የሩሰያ ጠፈርተኞች ተቀብለዋቸዋል። ጠፈርተኞቹ ከትንሽ እረፍት በኋላ ወደ ሥራ እንደሚገቡ ቦብ አሳውቋል። 'ወደ ዚህ ስንመጣ [ወደ ጠፈር] ለሰባት ሰዓታት ገደማ ጥሩ እንቅልፍ ተኝተናል። የመጀመሪያው ለሊት ሁሌም ከባድ ቢሆንም ድራገን ግን በመልካም አየር የተሞላች ነበረች። ለዚህም ነው ጥሩ እንቅልፍ ያገኘነው' ሲል ዶግ በራድዮ መገናኛ መልዕክቱን አስተላልፏል። የናሳ አለቃ የሆኑት ጂም ብራይደንስታይን ጥንዶቹ ላደረጉት የተሳካ በረራ ምስጋናቸውን አቅርበዋል። ዓለም መንኮራኩሯ በተሳካ ሁኔታ ስትበር ተመልክቷል፤ እኛም ኩራት ተሰምቶናል ብለዋል። ስፔስኤክስ ባለፈው ዓመት ወደ ጠፈር መንኮራኩር ቢልክም በውስጡ የሚተነፍስ ፍጡር አልነበረም። ቅዳሜ ዕለት ወደ ጠፈር የበረሩት ዶግና ቦብ ጣብያው ውስጥ ያሉ ማሽኖችን መርምረው ለባለሙያዎች አስተያየት መስጠት ነው ዓላማቸው። • "እኔ ብሆንስ?" የፍሎይድ ሞት የቀሰቀሰው የአፍሪካ አሜሪካዊያን ምሬት የኦላን ድርጅትና ናሳ ቀጣይ ዕቅዳቸው ስድስት ሰዎች ማሳፈር የምትችል የጠፈር ታክሲ መገንባት ነው። ይህ ደግሞ 2.6 ቢሊዮን ዶላር ሊፈጅ ይችላል ተብሏል። ሁለቱ ጠፈርተኞች ሕዋ ላይ ምን ያክል ጊዜ እንደሚቆዩ አልታወቀም። ነገር ግን እስከ አራት ጊዜ ሊቆዩ እንደሚችሉ ይገመታል። ሕዋ ላይ ቦብና ዶግና ጨምሮ 63 ሰዎች ይኖራሉ። በየቀኑ በተጠና መልኩ የሚኖሩት ጠፈርተኞች ዋነኛ ሥራቸው ሳይንሳዊ ምርምሮችን ማካሄድ ነው። \nSummary in the same language as the doc:

ሁለቱ የአሜሪካ ጠፈርተኞች ቦብ ቤንከን እና ዶግ ሃርሊ ዓለም አቀፉ የጠፈር ጣቢያ [አይኤስኤስ] በሰላም አርፈዋል።

amh_Ethi

validation

docsummary

GEM/xlsum

amharic

Title: የሲሲሊ ማፊያዎችን የሚገዳደሩት ናይጄሪያውያን ሴቶች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በጣልያኗ ተራራማ ከተማ ሲሲሊ የሚገኙ ናይጄሪያውያን ሴቶች በአስገዳጅ የወሲብ ንግድ ውስጥ እንዲገቡ የተደረጉ ሴቶችን የሚፈልግና የሚረዳ ማዕከል በአንዲት ሴት አማካይነት ተቋቁሟል። ኦሳስ ኢግቦን በሕወጥ አዘዋዋሪዎች ወደ ጣልያኗ ደሴት ለመጡ ሴቶች መቆያ የሚሆነውን ማዕከል የከፈተችው ባሳለፍነው ጥር ወር ላይ ሲሆን ለናይጄሪያውያን በናይጄሪያዊ የተቋቋመ የመጀመሪያው መጠለያ ማዕከል ነው። በአሁኑ ሰአት ማዕከሉ በሀያዎቹ እድሜ ክልል ውስጥ የሚገኙ አራት ሴቶች የሚገኙ ሲሆን አንደኛዋ የልጅ እናት ናት። እስከያዝነው የፈረንጆቹ ዓመት መጨረሻ ድረስ ደግሞ ሌሎች ተጨማሪ ሁለት ሴቶች እንደሚመጡ እጠብቃለው ትላለች። በአንዲት ሞቃታማ የመስከረም ከሰአት ላይ እንቅስቃሴ ወደማይታይባትና ማዕከሉ ወደሚገኝበት መንደር ተጓዝኩ። ከደሴቲቱ ዋና ከተማ ፓሌርሞ በብዙ ርቀት ላይ ነው የሚገኘው ማዕከሉ። ሴቶቹን ከሕገወጥ አዘዋዋሪዎቹና ማፊያ ቡድን አባላት ለመደበቅ። ማዕከሉ ሰፋ ያለ ወጥ ቤት ያለውና በአረንጓዴው ኮረብታዎች ላይ እይታ ያለው ሰገነት ነው። አሰራሩ የተለመደ የሲሲሊ መንደር የቤት አይነት ነው። ሴቶቹ እያንዳንዳቸው የራሳቸው ክፍሎች ያላቸው ሲሆን ወጥ ቤት እና መታጠቢያ ቤት ግን በጋራ ይጠቀማሉ። ይህ ቤት በአንድ በጣሊያናዊ ጓደኛዋ የተሰጣት ነው። በርካታ ጣሊያናውያን የናይጄሪያ ሴቶችን መርዳት ይፈልጋሉ ትላለች፤ ችግሩ ግን ፀረ-ስደተኞች ስሜት እየጨመረ በሄደበት ወቅት ሌሎች ጣሊያናውያን ይህንን እንዲያደርጉ አይፈልጉም። አሰቃቂ ግድያዎች ኦሳስ ኢግቦን ለመጀመሪያ ጊዜ የተዋወቅኳት 2018 ላይ ሲሆን ይህ ደገሞ እሷ እና ሌሎች ሴቶች ናይጄሪያውያንን የሚረዳ ማዕከል በቤኒን ሲቲ ከቋቋሙ ከሶስት ዓመታት በኋላ ነበር። ማዕከሉ በሲሲሊ የህገወጥ የሰዎች ዝውውር ሰለባ የሆኑ ሴቶችን ይረዳል። አብዛኛዎቹ ሴቶች ደግሞ የሚመጡት ኤዶ ከምትባለው የናይጄሪያ ግዛት ሲሆን ዋና ከተማዋ ደግሞ ቤኒን ሲቲ ናት። አሳስ ኢግቦን ከ18 ዓመት በፊት ነበር በሕገወጥ የሰዎች አዘዋዋሪዎች ከቤቷ ተወስዳ በአስገዳጅ የወሲብ ንግድ ውስጥ እንድትገባ የተደረገችው። ለሲሲሊ አዘዋዋሪዎቿ እዳዋን ከፍላ ከጨረሰች በኋላ በአሁኑ ሰአት ከቤተሰቦቿ ጋር ፓሌርሞ ውስጥ በደስታ እየኖረች ነው። ነገር ግን ልክ እንደሷ መከራ የሚገጥማቸው ሴቶችን መርዳት ትፈልጋለች። እሷና ጓደኞቿ በአውሮፓውያኑ 2011 መጨረሻ እና በ 2012 መጀመሪያ ላይ በሁለት ወጣት የናይጄሪያ ሴቶች ላይ ከተፈፀመው ዘግናኝ ግድያ በኋላ እርምጃ ለመውሰድ ተነሳስሱ። ሟቾቹ የ20 ዓመትና የ22 ዓመት ወጣቶች ነበሩ። ግድያው በሲሲሊ የሚገኙ ሰዎችን ያስደነገጠ ሲሆን የናይጄሪያ ሴቶች በአስገዳጅ የወሲብ ንግድ ውስጥ እንዲገቡ እየደረጉ መሆኑና በርካታ መከራዎች እንደሚያጋጥማቸው ማሳያ ሆኖ ማለፍ ችሏል። እንደ የዓለም ስደተኞች ድርጅት መረጃ ከሆነ በአውሮፓውያኑ 2016 ብቻ 11 ሺ ናይጄሪያውያን ሴቶች ሲሲሊ መግባታቸው የተረጋጋጠ ሲሆን ከነዚህ ሴቶች መካከል 80 በመቶ የሚሆኑት በሕገወጥ አዘዋዋሪዎች ተጭነው መጥተው የወሲብ ንግድ ውስጥ እንዲሰማሩ ተደርገዋል። እነዚህ ሴቶች ሲሲሊ ከደረሱ በኋላ ደግሞ ለአዘዋዋሪዎቹ ክፍያ መፈጸም ግዴታቸው ነው። ሴቶቹም ለአዘዋዋሪዎቹ እስከ 35 ሺ ዶላር ድረስ የሚከፍሉ ሲሆን አብዛኛውን ጊዜ ከወሲብ ንግድ የሚያገኙትን ገንዘብ በክፍያ መልክ ይወስዱባቸዋል። ሴቶቹ ጣልያን ከመድረሳቸው በፊት የሚፈጸሙት ሐይማኖታዊ ቃለ መሀላ መሰል ነገር አለ። ስነስርአቱ ሲካሄድ ቄሶች ጭምር የሚገኙ ሲሆን ከአዘዋዋሪዎቹ ቃል የሚወጡ ከሆነና እዳቸውን የማይከፍሉ ከሆነ ሴቶቹ እንዲሁም የሚወዷቸው ቤተሰቦች ጉዳት እንደሚደርስባቸው...

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: የጦር መሣሪያ እና አሜሪካ በቁጥሮች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በፈረንጆቹ 2015 ብቻ በአሜሪካ 372 ጅምላ የጦር መሣሪያ ጥቃቶች የደረሱ ሲሆን፤ 475 ሰዎች ሕይወታቸውን ሲያጡ 1800 የሚደርሱት ቆስለዋል። ጅምላ የጦር መሣሪያ ጥቃት ማለት ጥቃት ፈጻሚውን ጨምሮ ቢያንስ የአራት እና ከዚያ በላይ ሰዎችን ሕይወትን የሚያጠፋ ጥቃት ነው ሲሉ ባለሙያዎች ይተነትኑታል። በአንድ ወቅት የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ባራክ ኦባማ የጦር መሣሪያን አስመልክቶ እንባ እየተናነቃቸው ሲናገሩ የሚያሳይ ምስል ወጥቶ መነጋገሪያ እንደነበረ የሚታወስ ነው። ፕሬዝደንቱ የጦር መሣሪያን በተመለከተ ለማሻሻል ያሰቡት ሕግ ሳይሳካላቸው እንደቀረ ይታወቃል። እርግጥ የሆነው ቁጥር ይፋ ባይሆንም አሜሪካ ውስጥ 300 ሚሊዮን የጦር መሣሪያዎች ቢያንስ 75 ከመቶ በሚሆኑ አሜሪካውያን እጅ ስር እንዳሉ ይነገራል።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

የዛላምበሳ ድንበር ከፌደራል መንግሥት ፍቃድ ላልያዙ ተጓዦች ተከለከለ\nበዛላምበሳ መስከረም ወር ላይ የነበረው አዲስ አመት አከባበር በኢትዮጵያ ድንበር በኩል "ከፌደራል መንግሥት ፈቃድ መያዝ አለባችሁ" የሚል ምላሽ እንተደተሰጣቸውና ከኤርትራ በኩል ደግሞ የይለፍ ወረቀት እየተዘጋጀ መሆኑን" ቢቢሲ ያናገራቸው ነዋሪዎች ገልፀዋል። •የትናንትናዋ እለት- በኢትዮ ኤርትራ ግጭት ቤተሰባቸው ለተለያየ? •መስመር ያልያዘው የኢትዮ-ኤርትራ የንግድ ግንኙነት ወዴት ያመራል? •የኦነግ እና የመንግሥት እሰጣገባ የአካባቢው ነዋሪዎች እንደሚናገሩት ይህ መመሪያ ከመውጣቱ በፊት ከኤርትራ ወደ ኢትዮጵያ እንዲሁም ከኢትዮጵያ ወደ ኤርትራ የሚመላለሱ መንገደኞች ያለችግር ገብተው መውጣት ይፈቀድላቸው ነበር። በአሁኑ ወቅት ግን ያለ ይለፍ ወረቀት ከሁለቱም በኩል መንቀሳቀስ አይችልም። በተጨማሪም በኤርትራ በኩልም ድንበር ጥበቃውን እንዲያጠናክሩ በድንበር ጥበቃ ላይ ለተሰማሩ ከላይ መመሪያ እንደተሰጣቸውም ምንጮች ለቢቢሲ ተናግረዋል። በዚህ ጉዳይ ከኤርትራ መንግሥት ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት ያደረግነው ጥረት ለጊዜው አልተሳካም። ዛሬ ደግሞ በኢትዮጵያና ኤርትራ ድንበር ከራማ ወደ መረብ የሚወስደው የራማ-ክሳድ ዒቃ መተላለፊያ መዘጋቱን የመረብ ለኸ ወረዳ አስተዳደር አቶ ፅጌ ተስፋይ ለቢቢሲ ገልፀዋል። ማለፍ የሚችሉት ከፌደራል መንግስት የይለፍ ወረቀት ያላቸው ሰዎች ብቻ እንደሆኑ ተገልጿል። \n\ntl;dr:

ባለፈው የመስከረም ወር የተከፈተው የዛላምበሳ ድንበር ባልታወቀ ምክንያት ከፌደራል መንግሥት ፍቃድ ለሌላቸው ተጓዦች መከልከሉን የጉሎመኸዳ ወረዳ አስተዳዳሪ አቶ ገብረህይወት ገብረየሱስ ለቢቢሲ ተናግረዋል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

ከአርብ ጀምሮ ለሦስት ቀናት ሲካሄድ በቆየው የማህበሩ ጉባኤ የመጨረሻ ቀን ላይ ተገኝተው ንግግር ያደረጉት ምክትል ከንቲባው፤ ማህበሩ ላለፉት 33 ዓመታት ሥራውን ለማከናወን ሲል መስዋዕትነት ሲከፍል መቆየቱን ተናግረው፤ አሁን ግን ወደ ሃገር ቤት በመምጣቱ የተሰማቸውን ደስታ ገልጸዋል። ምክትል ከንቲባው አክለውም ማህበሩ ከዚህ በፊት ያካሄዳቸውን ጥናቶች የፖሊሲና መመሪያዎች መሰረት መሆን ስላለባቸው በተቀናጀ መልክ በማዘጋጀት ለትውልድና ለሃገር በሚጠቅም መልኩ ሥራ ላይ እንዲውሉ መድረግ አለበት ብለዋል። • የኦሳ 33ኛ ጉባኤ አዲስ አበባ ውስጥ ተጀመረ "መስዕትነት ስትከፍሉላቸው የነበሩ ጥናቶቻችሁን ወደ ኋላ መለስ ብላችሁ በማየት ትውልድ፣ ሃገርና ሃብታችን ላይ ልዩነትን እንዲያማጣ ማድረግ ይጠበቅባችሏል" ሲሉ ተናግረዋል። ከዚህ በኋላም የኦሮሞ ጥናት ማህበር ሥራውን ለማከናወን ወደ ሌሎች ሃገራት ማየት እንደሌለበት የጠቆሙት ምክትል ከንቲባው በአዲስ አበባ ከተማ ማዕከሉን ከፍቶ እንዲሰራ ጥሪም አቅርበዋል። ማህበሩ ከዚህ በፊት ጥናቶቹን ያካሂድባቸው የነበሩትን መንገዶችን በአግባቡ ቀርጾና መዝግቦ የሚቀጥለው ትውልድ ውጤታማ ምርምር እንዲያደርግ መርዳት አለበት ሲሉ ምክትል ከንቲባ ታከለ ኡማ ተናግረዋል። ለዚህ ደግሞ እንደ አዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር፣ እንደ ሃገርና እንደ ግለሰብም ማህበሩ የሚያከናውናቸውን ተግባራት ለመደገፍ ዝግጁ እንደሆኑ ገልጸዋል። • በባርነት ከመሸጥ የተረፉት 64 ኢትዮጵያዊያን ምክትል ከንቲባው በተጨማሪም ፕሮፌሰር አስመሮም ለገሰ በገዳ ሥርዓት ጥናት ላይ ላበረከቱት አስተዋጽኦ ምስጋናቸውን አቅርበዋል። በሌላ በኩል ደግሞ "ቤተሰቦቻችን ዋጋ ከፍለው ባያስተምሩን ኖሮ ዛሬ በዚህ መልኩ አንወያይም ነበር" ያሉት ምክትል ከንቲባ ... Continue the article for another 4000 characters max:

ታከለ ኡማ የትምህርትንና የምርምርን አስፈላጊነት አጽንኦት ሰጥተው ተናግረዋል። በጉባኤው የማብቂያ ዕለት ተገኝው ንግግር ያደረጉት ምክትል ከንቲባው የኦሮሞ ጥናት ማህበር ጉባኤ ተሳታፊዎች እየተካሄደ ባለው የችግኝ መትከል ዘመቻ ላይ እንዲሳተፉ ለማድረግ በአዲስ አበባ ከተማ ችግኝ የመትከያ ቦታዎች መዘጋጀታቸውን ገልጸው፤ ጉባኤተኞቹም በችግኝ ተከላው እንዲሳተፉ ጥሪ አቅርበዋል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Title: ጠቅላይ ሚነስትር ዐብይ አህመድ በአክሱም ምን ተጠየቁ?\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በፌደራል መንግሥቱና በትግራይ ክልል መካከል ያለው ቀዝቃዛ ግንኙነት ጋር ተያይዞ ጉብኝታቸው አነጋጋሪም ሆኖ የነበረ ሲሆን ነዋሪዎቹም በተለያየ ማህበራዊ ሚዲያዎች ላይ የሚንሸራሸሩ ጥያቄዎችን ለጠቅላይ ሚኒስትሩ አቅርበውላቸዋል። • በ2018 ጎልተው የታዩት ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ አህመድ ከተጠየቁት ጥያቄዎች መካከልም የተወሰኑትን ጥያቄዎች የመለሱ ሲሆን ለአንዳንዶቹም ምላሽ እንዳልሰጡ ቢቢሲ ያናገራቸው የውይይቱ ተሳታፊዎች ገልፀዋል። የመሰረተ-ልማት ችግሮች አክሱም ከተማ የቱሪስት መናኸሪያ እንደመሆኗ መጠን የውሃ ችግር በተደጋጋሚ ያጠቃታል። ይህ የማይቀረፈው ለምንድን ነው? እሳቸውም በምላሹ ይህ የፌደራል መንግሥት እንደማይመለከተውና ለዚህ ምላሽ መስጠት ያለበት ክልሉ ነው ብለዋል። የኢትዮ-ኤርትራ ድንበር መዘጋት ለዓመታት ተፋጠው የነበሩት ኢትዮጵያና ኤርትራ ሰላም መፈጠር መልካም ሆኖ እርቁ ግን ያልተጠናና መሰረታዊ ሂደት ያልነበረበት ይመስላል ተብለው የተጠየቁት ጠቅላይ ሚኒስትሩ ኤርትራ ውስጥ አዳዲስ ክስተቶች እየታዩ ስለሆነ እነዚህ ጉዳዮች እስኪስተካከሉ ከኤርትራ መንግሥት በኩል የተወሰደ እርምጃ እንደሆነ ተናግረዋል። ቀጣዩ ምርጫ ምርጫው የሚራዘምና የማይካሄድ ከሆነ የእርስዎ ተቀባይነት ስለሚያበቃ ምንድነው እያሰቡ ያሉት፤ ይህስ ነገር አገሪቷን አደጋ ውስጥ አይከትም ወይ የተባሉ ሲሆን እሳቸውም እንደ ግንባር ምርጫው እንዲካሄድ ፍላጎት ቢኖርም፤ በምርጫው ላይ የጋራ መግባባት ላይ መደረስ ስላለበት ከሁሉም ፓርቲዎች ጋር በጋራ መመመከር አለበት ብለዋል። ከዚህም ጋር ተያይዞ የምርጫ ቦርዱ እንደ አዲስ እየተዋረ ሲሆን ከምርጫ ጋር የተያያዙ ጉዳዮች ኃላፊነት የምርጫ ቦርድ ነው ብለዋል። የኢህአዴግ ፓርቲ ቀጣይነት ሃገሪቱ ውስጥ እየተከናወኑ ባሉ ውሳኔዎች ላይ ኢህአዴግ እንደ ግንባር እየተንቀሳቀሰ አይመስልም። በእውነቱ ኢህአዴግ አለ ወይ? የሚል ጥያቄ የተወረወረላቸው ጠቅላይ ሚኒስትሩ የኢህአዴግ ፓርቲ እስካሁን አለ። "በቀጣይም አብረን ተያይተን የምናደርገው ይሆናል የሚል ምላሽ ሰጥተዋል። ኢህአዴግ ባይኖር እዚህ አንመጣም ነበር፤ ስላለንም ነው የትግራይ ክልል ርዕሰ መስተዳድር ደብረፅዮንም እየተቀበለኝ ያለው" ብለዋል። በአንድ ብሔር ላይ ያነጣጠረጥቃት ለውጡን ተከትሎ የትግራይ ብሔር ተወላጆች ብቻ እስር ቤት የሚገኙና በክስ ላይ የሚገኙ ሲሆን እነዚህ ሰዎች ታሪክ የሰሩ፤ ለዚች ሃገር ባለውለታ የሆኑ አሉና ይህንን ነገር እንዴት ነው የሚያዩት? ተብለዋል። ይህ ጉዳይ ህግ የያዘው ስለሆነ በህግ አግባብ የሚታይ ይሆናል ብለዋል። ግንቦት 20 በአገራዊ ሁኔታ ለምን አይከበርም? ኢህአዴግ የደርግ ሠራዊት ያሸነፈበት ዕለት ግንቦት 20 በዘንድሮው ዕለት አልተከበረም። አንዳንድ ጉዳዮች ሲታዩም ደርግ እንደገና ያንሰራራበት ሁኔታም ይታያል። ተብለው የተጠየቁት ጠቅላዩ ምላሽ አልሰጡም። •"ማንም ቢሆን ኢትዮጵያን ለብቻዬ ሰራኋት ሊል አይቻለውም" ጠ/ሚ ዐብይ ከዚህም በተጨማሪ ነዋሪዎቹ ጠቅላይ ሚኒስትሩ ጥያቄያቸውን ተቀብለው ሐውልቱን በማደስ ዙሪያ ለመነጋገር መፍቀዳቸውና ወደስፍራው በመምጣታቸ ያላቸውን አድናቆትም ገልፀዋል። ጠቅላይ ሚኒስትሩ የአክሱምን ሃውልት የጎበኙ ሲሆን፤ ከእሳቸው በተጨማሪም የመከላከያ ጠቅላይ ኤታማዦር ሹም ጄኔራል ሰዓረ መኮንን አብረዋቸው ወደ ስፍራው አቅንተው ነበር።

amh_Ethi

validation

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: የጀርመን ቄሶች ሕፃናት ላይ የፈፀሙት በደል ይፋ ሆነ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ጥናቱን ያካሄደው የጀርመን ሮማን ካቶሊክ ቤተክርስትያን ኦፊሴላዊ ውጤቱን መስከረም 25 ለሕዝብ ይፋ እንደሚያደርግ አስታውቋል። ዘገባው እንደሚጠቁመው 1670 ገደማ የቤተክርስቲያኒቱ ሰዎች 3677 ሕፃናት ላይ ፆታዊ ጥቃት አድርሰዋል። • የ80 ሚሊየን ዶላር የሙስና ቅሌት ተጋለጠ የቤተክርስትያኒቱ ቃል አቀባይ የሆኑ ግለሰብ በውጤት 'እጅግ ማፈራቸውን እና ጭንቀት ውስጥ መግባታቸውን' ተናግረዋል። ጥናቱ 'ግፍ ፈፃሚ ቀሳውስት አሏት' እየተባለች ለምትታማው የሮማን ካቶሊክ ቤተክርስትያን ሌላ መዘዝ ይዞ ብቅ ብሏል። ከጥቃት አድራሽ ቀሳውስት መካከል 38 በመቶ ያህሉ ብቻ ናቸው ቅጣት የተጣለባቸው የሚል ዘገባም ብቅ ብሏል፤ ከስድስት አንድ ብቻ ናቸው ለፍርድ የሚቀርቡት። ጥቃት ከደረሰባቸው ሕፃናት መካከል በርካቶቹ ወንዶች እንደሆኑ ሲነገር ዕድሜያቸው ደግሞ ከ13 ዓመት በታች ነው ተብሏል። • የአፍሪካ እግር ኳስ ቅሌት ጥናቱን ያካሄዱት ሦስት የጀርመን ዩኒቨርሲቲዎች ሲሆኑ 38 ሺህ ያህል መዝገቦች አገላብጠዋል፤ በርካታ መዝገቦች እንደተደመሰሰ ቢጠረጠርም። የቤተክርስቲያኒቱ ቃል አቀባይ የሆኑት ቢሾፕ ስቴፋን አከርማን «የጥናቱ ዓላማ በቤትክርስትያናችን እየተፈፀመ ያለውን ግፍ ማስቆም ነው» ብለዋል። የሮማን ካቶሊክ ቤ/ክ ዋና መቀመጫ የሆነችው ቫቲካን ስለጉዳዩ እስካሁን ምንም ባትልም ሊቃ ጳጳሳት ፖፕ ፍራንሲስ ግን ስለጉዳዩ ለመምከር ለወርሃ የካቲት ቀጠሮ መያዛቸው እየተነገረ ነው። • በሄይቲ የኦክስፋም ቅሌት፡ ተጠርጣሪዎች የአይን እማኞችን አስፈራርተዋቸዋል

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: በየመን በሳዑዲ የሚመራው ቡድን ከአየር ላይ በሰነዘረው ጥቃት በአውቶቡስ ውስጥ የነበሩ 29 ህፃናት ተገደሉ\nSummary: በሳዑዲ የሚመራው ቡድን የመን ላይ በሚያደርገው የአየር ጥቃት ቢያንስ 29 ህፃናት እንደተገደሉና 30 እንደቆሰሉ አለም አቀፉ የቀይመስቀል ድርጅት አስታወቀ።\nArticle (Max 500 characters):

ህፃናቱ በአውቶብስ እየተጓዙ በነበረበት ወቅት ነው ዳህያን በምትባል የገበያ ስፍራ ላይ የተመቱት። በአማፂው ሁቲ የሚመራው የጤና ጥበቃ ሚኒስትር የሆኑት ግለሰብ የሟቾች ቁጥር 43 የቆሰሉት ደግሞ 61 እንደሆነ ገልጿል። • "የምንመለሰው ያፈረሰን የምርጫ ቦርድ እራሱ ከፈረሰ ብቻ ነው'' ልደቱ አያሌው • ዐብይ አሕመድ ለኖቤል ታጭተዋል? • ሰመጉ በወልዲያ እና አካባቢው የመብት ጥሰት ተፈጽሟል አለ ከሁቲዎች ጋር በሚደረገው ጦርነት በየመን መንግስት የሚደገፈው ጥምረት ድርጊቱ "አግባብ" ነው ሲል ገልጾታል፤ ሆን ተብሎ ንፁኀን ላይ ያነጣጠረ አለመሆኑን ጨምሮ አስታውቋል። የሰብዓዊ መብት ቡድኖች ግን የገበያ ስፍራዎች፣ ትምህርት ቤቶች፣ ሆስፒታሎች እና የመኖሪያ ስፍራዎች ሆን ተብለው ጥቃት ይደርስባቸዋል ሲሉ ይከሳሉ። በዚህ መካከል በተባበሩት መንግስታት የየመን ልዩ ልዑክ የሆኑ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: የአውስትራሊያ መገናኛ ብዙኃን ካርም ወይም ካም ጊሌስፔ ብለው የሚጠሩት ይህ ግለሰብ 7.5 ኪሎ ግራም የሚመዝን 'ሜታምፌታሚን' ወይም 'አይስ' የሚባል ዕጽ በሻንጣው ውስጥ ይዞ በመገኘቱ አየር ማረፊያ ውስጥ በቁጥጥር ሥር የዋለው ከ7 ዓመታት በፊት እንደነበር ሲድኒ ሞርኒንግ ሄራልድ ጋዜጣ ዘግቧል፡፡ ካርም ጊሌስፔ ከጉዋንዡ ደቡባዊ ከተማ በሚገኝ ባዩን አየር ማረፊያ በቁጥጥር ሥር መዋሉ ተነግሯል፡፡ የቻይና መገናኛ ብዙኃን እንደዘገቡት በጉዋንዡ በሚገኝ ፍርድ ቤት የሞት ብያኔው የተላለፈበትም ከአራት ቀናት በፊት ነው፡፡ የአውስትራሊያ ውጭ ጉዳይና ንግድ መሥሪያ ቤትም በግለሰቡ ላይ በተላለፈው የሞት ብይን የተሰማቸውን ሃዘን ገልጸዋል፡፡ "አውስትራሊያ በምንም ዓይነት ሁኔታ በማንኛውም ሰው ላይ የሚፈጸም የሞት ፍርድን ትቃወማለች፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ የሞት ቅጣት መሰረዙን እንደግፋለን፡፡ ይህም ከግብ እንዲደርስ የምንችለውን ሁሉ እናደርጋለን" ሲል ባወጣው መግለጫ ላይ አስፍሯል፡፡ ቻይና ምን ያህል የሞት ብያኔ ትሰጣለች? ቻይና ምን ያህል ሰዎችን በሞት እንደቀጣች መግለጽ አትፈልግም፡፡ የሰብዓዊ መብት ተሟጋቹ አምነስቲ ኢንተርናሽናል ግን በየዓመቱ በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ላይ የሞት ብይኑ እንደሚፈጸም ያምናል፡፡ የሞት ፍርዱ ተፈጻሚ የሚደረገውም ገዳይ መድሃኒት በመውጋት አሊያም በጥይት ነው፡፡ በርካታ የውጭ አገር ዜጎችም ከዕጽ ዝውውር ወንጀል ጋር በተያያዘ የተገደሉ ሲሆን ሌሎች በርካቶችም የሞት ፍርዳቸውን እየተጠባበቁ ይገኛሉ፡፡ የሞት ቅጣቱ ከተፈጸመባቸው ግለሰቦች መካከልም ታዋቂው እንግሊዛዊ አክማለ ሻይክህ ይጠቀሳሉ፡፡ የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ሚኒስትር ግለሰቡ የአዕምሮ ጤና ችግር እንዳለባቸው በመግለጽ ይግባኝ ቢሉም ከ11 ዓመታት በፊት በሞት ተቀጥተዋል፡፡ አውስትራሊያዊያን ላይ ከዕጽ ዝውውር ጋር ተያይዞ እንዲህ ዓይነት ውሳኔም ሲተላለፍ ካርም የመጀመሪያው አይደለም፡፡ከዚህ ቀደምም የሞት ፍርድ የተላለፈባቸው አውስትራሊያዊያን አሉ፡፡ ከ5 ዓመታት በፊት ዕጽ ሲያዘዋውር በጉዋንዡ አየር ማረፊያ የተያዘው ጋዜጠኛ ቤንጋሊን ሸሪፍ አንዱ ነው፡፡ ይሁን እንጅ ቤንጋሊ በሁለት ዓመታት የእስር ጊዜው መልካም ጠባይ በማሳየቱ የሞት ፍርዱ ወደ እድሜ ልክ እስራት ተለውጦለታል፡፡ የአውስትራሊያናና የቻይና ግንኙነት ከኮሮና በኋላ የቻይናና አውስትራሊያ ግንኙነት በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ወቅት በንግድ አለመግባባትና የእርስበርስ ወቀሳዎች ሻክሯል፡፡ አውስትራሊያ ባለፈው ዓመት በቻይና ውሃን የተከሰተውን የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ መነሻ ገለልተኛ ወገን እንዲያጣራ ጥሪ ማቅረቧ ቻይናን አስቆጥቷታል፡፡ ቤጂንግም በተደጋጋሚ በእስያዊያን ላይ የሚደርስ ዘረኛ ጥቃቶች እየጨመሩ መሆናቸውን በመግለጽ ዜጎቿ ወደ አውስትራሊያ እንዳይጓዙ አስጠንቅቃለች፡፡ ቻይናዊያን ተማሪዎችም ይህንን የተጋረጠባቸውን አደጋ ከግምት እንዲያስገቡ አሳስባለች፡፡ ከዚህም ባሻገር ቻይና የአውስትራሊያን የበሬ ስጋ ወደ አገሯ እንዳይገባ ያገደች ሲሆን በገብስ ምርቷም ላይ ከፍተኛ ቀረጥ ጥላለች፡፡ ጠቅላይ ሚኒስተር ስኮት ሞሪሰን በበኩላቸው "አውስትራሊያ በቻይና ማስፈራሪያ ፈጽሞ ስጋት አይገባትም" ብለዋል። \nSummary in the same language as the doc:

በቻይና አውስትራሊያዊው ግለሰብ ዕጽ በማዘዋወር ወንጀል የሞት ፍርድ እንደተላለፈበት የአውስትራሊያ መንግሥት አስታወቀ።

amh_Ethi

train

docsummary

GEM/xlsum

amharic

የኦነግ ሊቀመንበር አቶ ዳዉድ ኢብሳ፣ የኦዴፓ ከፍተኛ አመራሮች፣ አባገዳዎችና ምሁራን በተሳተፉበት ስብሰባ፤ ኮሚቴው ሁለቱም ወገኖች ለሰላም በቁርጠኝነት እንዲሠሩና ሰላም በዘላቂነት እንዲወርድ ውሳኔ አስተላልፏል። • "በረከትና ታደሰ በሙስና መጠርጠራቸው አስደንቆኛል" አቶ ጌታቸው ረዳ • የጂግጂጋ ነዋሪ ጥንዶች ስጋት ላይ ነን እያሉ ነው በእርቀ-ሰላም ጉባዔው ከተላለፉት ዋና ዋና ውሳኔዎች መካከል፦ • ማንኛውም ዓይነት ፕሮፓጋንዳ በሁለቱም በኩል እንዲቆምና ቅሬታ ቢኖራቸው እንኳን ለኮሚቴው ማቅረብ እንጂ ጋዜጣዊ መግለጫ መስጠት እንደማይችሉ፤ • ኦነግ ወታደሮቹን በ20 ቀናት ውስጥ ወደ ካምፕ ጠቅልሎ እንዲያስገባና ወታደሮቹ የጀግና አቀባበል እንዲደረግላቸው፤ • ወታደሮቹ ወደ ካምፕ በሚገቡቡት ወቅት ምንም ዓይነት ችግር እንዳይፈጠር የሃገር መከላከያ ሰራዊት አባላት ለሶስት ተከታታይ ቀናት ጥበቃ እንዲያደርጉ፤ • ወታደሮቹ የሚሠፍሩባቸው ካምፖች ከዚህ በፊት ችግር ተነስቶባቸው ከነበሩ ቦታዎች የራቁ እንዲሆኑና ኮሚቴው በማንኛውም ሰዓት ሄዶ መጎብኘት እንዲችል፤ • ወታደሮቹ በካምፕ ውስጥ ከሁለት ወራት በላይ እንዳይቆዩ፤ በተካሄደው የእርቅ ውይይትም በኦሮሞ ባህል መሰረት ኮርማ በሬ ታርዶ ሰላም እንዲወርድ ሁሉም መስማማታቸውን በቦታው የተገኘው ባልደረባችን ነግሮናል። የኦሮሞ አባገዳዎች ምክር ቤት ዋና ሰብሳቢ አቶ በየነ ሰንበቶ ''የመጨረሻው እርቅ ተካሂዷል፤ ሰላምም ወርዷል'' ብለዋል። ቢቢሲ ያነጋገራቸው የኮሚቴው አባል አቶ ሃይሌ ገብሬ ደግሞ ''ከዛሬ በኋላ ለነጻነት በሚል የሚተኮስ አንድም ጥይት አይኖርም" ሲሉ ተደምጠዋል። • በምዕራብ ኦሮሚያ የኦነግ ጦር አዛዥ ስለወቅታዊው ሁኔታ ምን ይላል? • ኦዲፒ፡ ኦነግ እንደ አዲስ ጦር መልምሎ እያ... Continue the article for another 4000 characters max:

ሰለጠነ ነው የኦሮሞ ፌዴራል ኮንግረስ ምክትል ሊቀ መንበር አቶ በቀለ ገርባ በበኩላቸው ይህ ውሳኔ የመጨረሻ ስለሆነ ውሳኔውን የማይቀበል አካል ኦሮሚያ ውስጥ መኖር አይችልም ብለዋል። ኮሚቴው ያሳለፈውን ውሳኔ መንግሥት ሙሉ በሙሉ የሚቀበለው መሆኑን የተናገሩት ደግሞ መንግሥትን ወክለው የኮሚቴው አባል የሆኑት አቶ ሞገስ ኢደኤ ናቸው። አክለውም በአጭር ጊዜ ውስጥ የኦነግን ሰራዊት ብንቀበል ደስውታውን አንችለውም ብለዋል። የአምቦ ዩኒቨርሲቲ ፕሬዝዳንት ዶክተር ታደሰ ቀነአ፤ ሁሌም ችግር ሲፈጠር የሚጎዳው ህዝቡ ስለሆነ ለህዝቡ ሰላም ሲባል ሁለቱም ወገኖች ሁሉንም ነገር ትተው እጅ ለእጅ ተያይዘው መስራት እንዳለባቸው አሳስዋል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይም ይህንን ጥቃት "ጭፍጨፋ" መሆኑን ገልጸው "በወገኖቻችን ላይ በተፈጸመው ኢሰብአዊ ተግባር በእጅጉ አዝኛለሁ" በማለት ሐዘናቸውን ገልጸዋል። የቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልል የሕዝብ ግንኙነት ኃላፊ አቶ መለሰ በየነ በጥቃቱ እጃቸው አለበት የተባሉ የክልልና የፌደራልም አመራሮች በቁጥጥር ስር እንደዋሉ፤ 42 የታጠቁ ሽፍቶች እ እደተደመሰሱ፤ ስለትን ጨምሮ የተለያዩ የጦር መሣሪያ በቁጥጥር ስር እንደዋለ ተናግረዋል። ባለቤታቸውንና 9 ልጆቻቸውን ያጡት አርሶ አደር የ41 ዓመቱ አርሶ አደር አቶ በላይ ዋቅጅራ ነዋሪነታቸው ታጣቂዎች በድንገት ጥቃት ፈጽመው ከ120 በላይ ሰዎች በተገደሉባት የበኩጂ ቀበሌ ውስጥ ነው። በጥቃቱ በሰዓታት ውስጥ ባለቤታቸውና 9 ልጆቻቸው ተገድለዋል። አቶ በላይ "ባለቤቴ፣ 5 ሴት ልጆቼ እና 4 ወንድ ልጆቼ ናቸው የተገደሉት" ይላሉ በሐዘን በተሰበረ ድምጽ። ቤተሰቡ በእንቅልፍ ላይ እንዳለ ቤታቸው ላይ በተከፈተው ተኩስ መላው ቤተሰባቸውን ያጡት አቶ በላይ ወገባቸው ላይ በጥይት ተመትተው አሁን ቡለን ሆስፒታል ውስጥ ይገኛሉ። "ረቡዕ ሌሊት 12 ሰዓት አካባቢ መጥተው ከበቡን። ከዚያም በር ሰብረው ገቡና ተኩስ ከፈቱብን። አስሩንም የቤተሰቤን አባላት አጠገቤ ነው የገደሏቸው" ይላሉ። ለ27 ዓመት በትዳር አብረው በመኖር አስር ልጆች ያፈሩት የባለቤታቸው ስም ኦብሴ ፉፋ እንደሆነ የሚናገሩት አቶ በላይ ጥቃት ፈጻሚዎቹ "ከገደሏት በኋላ አንገቷ ላይ የነበረውን ወርቅ ወስደው ሄዱ" በማለት ገልጸዋል። አርሶ አደሩ አቶ በላይ ሐዘናቸው ከባድ ነው። በግፍ የተጨፈጨፉትን የልጆቻቸውን ስም ደጋግመው ይጠራሉ። ቢቢሲ ሲያናግራቸውም "ከትልቋ ጀምሬ የልጆቼን ስም ልዘርዝርህ. . . ሹመቴ በላይ የጀመሪያ ሴት ልጄ ናት። ከዚያ በኋላ ደራር... Continue the article for another 4000 characters max:

ቱ በላይ፣ ቀጥላ ሲዲቄ በላይ፣ ቀጥላ ጸሃይነሽ በላይ . . ." እያሉ ሳግ ቢተናነቃቸውም አላቋረጡም። ከእንባቸው ጋር እታገሉ "የወንዶቹ ታላቅ መገርሳ ይባላል። ቀጥሎ አያና በላይ እና ደረጄ በላይ። ኤሊያስ የመጨረሻው ልጄ ነው" እያሉ እንባቸው ገነፈለ። ብቻቸውን የቀሩት አባት ቆስለው ሆስፒታል ናቸው። በጭካኔ የተገደሉት ባለቤታቸውና ልጆቻቸውን ማን እንደሚቀብራቸው ያሳስባቸዋል። "ሰው ሁሉ ከአካባቢው ሸሽቶ ወጥቷል። ማን ይቅርበራቸው? በሸራ ተጠቅልለው ነው ያሉት" ብለዋል። የአስር ልጆች አባት የነበሩት አቶ በላይ አንዲት ልጃቸው ተርፋለች "እንደ አጋጣሚ አጎቷ ጋር ወንበራ ከተማ ሄዳ ነው የዳነችው። ከቤተሰቡ እሷ ብቻ ናት የተረፈችው።" ረቡዕ ጎህ ከመቅደዱ በፊት የተኩስ ድምጽ በአካባቢያቸው መስማታቸውን የሚገልጹት አርሶ አደሩ "ባለቤቴን በጥይት ሲመቱ እሷን እከላከላለሁ ብዬ ስሄድ እኔንም መቱኝ። ከዚያ ሮጥኩ። እኔን ፍለጋ ሲመጡ ዝም ብዬ ተኛሁ። ሳያገኙ አለፉ" ይላሉ ከጥቃቱ እንዴት እንደተረፉ ሲያስረዱ። ጥቃት አድራሾቹ ከሁኔታቸው ወታደር እንደሚመስሉና ጥይት በሻንጣ መያዛቸውን የሚናገሩት አቶ በላይ "በዓይን የምናቃቸው ሰዎች አሉበት። አንዳንዶቹን መልካቸውንም አይተን አናውቅም" ይላሉ። ከጥቃቱ ለማምለጥ የሮጡ ሰዎችን በጥይት ተኩሰው እንደገደሏቸውና ከጎረቤታቸው ከሚገኝ አንድ ቤት በርካታ ሰዎች መገደላቸውን "ከጎረቤቴ አንድ ጎጃሜ ቤት 13 ሰው ታርዷል" ብለዋል። "ይሄ ይከሰታል ብለን አልጠበቅንም። መንግሥት አካባቢያችን 'ሰላም ነው'፣ 'የልማትና የእድገት ቦታ ነው'፣ 'እናንተን የሚነካ የለም፤ ሥራችሁን ሥሩ' ብለው አታለው ጨረሱን።" በጥቃቱ ከአቶ በላይ ቤተሰብ በተጨማሪ በርካታ ሰው ተገድሏል። ቤቶች ተቃትለዋል። እሳቸው እንደሚሉት "መከላከያ ገባ እንጂ አንድም ሰው አይርፍም ነበር"። "እኔ አካባቢ 80 አስክሬን ተቆጥሯል። ሜዳ ውስጥ ገና ያልተቆጠረ አስክሬንም አለ። እንዲህ አይነት ነገር አይተን አናውቅም። እኔ እንኳን የጦር መሳሪያ ጦር የለኝም። መንግሥት ሰላም ነው እያለ አታለለን። እኛ ምንም የምናወቀው ነገር የለም" ሲሉ በምሬት ለቢቢሲ ተናግረዋል። ባለቤታቸውንና ዘጠኝ ልጆቻቸውን በግፍ የተነጠቁት አቶ በላይ ተስፋ የቆረጡ ይመስላሉ። "ከዚህ በኋላ ሰው እዚያ ይኖራል ብዬ አልገምትም። አንዳንዶች ንብረትም ሰብስበው ወጥተዋል። ሰው ተስፋ ቆርጧል። ከእንግዲህ ሰው እዚያ ሰፍሮ የሚኖር አይመስለኝም።" "መአት ነው የወረደብን" በቤንሻንጉል ጉሙዝ ክልል፣ መተከል ዞን፣ ቡለን ወረዳ፣ በኩጂ ቀበሌ የሚኖረው ሌላው የዓይን እማኝ አቶ ተስፋ [ስሙ የተቀየረ] ጥቃቱ ያልታሰበ ነው ይላል። "መአት ነው የወረደብን" ያለው ጥቃት ይሆናል ብለው ባልጠረጠሩት ሰዓት ሊነጋ ሲቃረብ መፈጸሙን ይገልጻል። ጥቃት ፈጻሚዎቹ የእሱንና የሌሎችንም ቤት ከበው "የጥይት በረዶ አዘነቡብን" በማለት መትረፋቸውን ተአምር ይለዋል። "ነገር ግን ብዙዎችም ሞተዋል። ከአንድ ቤተሰብ 12 ሰው የተጨፈጨፈበት ሁሉ አለ" ሲል የነበረውን ሁኔታ ይገልጸል። ለሱና ለቤተሰቡ ይህ ጥቃት የመጀመሪያው አይደለም። ከጥቂት ሳምንታት በፊት እናትና አባቱ ለሠርግ በሚጓዙበት ወቅት ድባጤ አካባቢ በተሳፈሩበት ተሽከርካሪ ላይ በተፈጸመ ጥቃት ሕይወታቸውን አጥተዋል። አሁን ደግሞ በኩጂ ላይ በተፈጸመው ጥቃት ሌሎች ዘመዶቻቸው ተገድለዋል። በሐዘናቸው ላይ ሌላ ሐዘን መጨመሩን ይናገራል። "በዚህ ጥቃት ዘመዶቼንና ጓደኞቼን አጥቻለሁ። ዓይኔ እያየ አጠገቤ እንኳን ብዙ ናቸው ተመተው የሞቱት።" በተከታታይ በተፈጸሙ ጥቃቶች ቤተሰቦቹን ያጣው አቶ ተስፋ፤ ለግድያው ምክንያቱ ምን እንደሆነ ምላሽ ያላገኙለት ጉዳይ...

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

2012፡ የኢህአዴግ መክሰም፣ የተማሪዎች እገታ፣ የምርጫ መራዘም፣ ግድያና እስር\nከእነዚህ ክስተቶች የትኞቹ ጉልህና ወሳኝ ናቸው የሚለውን ለመለየት እንደምንጠቀምበት መመዘኛ የተለያየ ቢሆንም፣ ቢቢሲ በተለይ በለውጥ ሂደት ላይ በምትገኘው ኢትዮጵያ ፖለቲካ ውስጥ ያላቸው አንድምታ ከፍ ያለ ነው ያላቸውን ጥቂት ክስተቶችን መርጦ ቃኝቷል። ኢህአዴግ መክሰምና የብልጽግና ውልደት በኢትዮጵያ የፖለቲካ ታሪክ ውስጥ አገሪቱን ሦስት አስርት ዓመታት ለሚጠጋ ጊዜ በብቸኝነት የአገሪቱን ሁለንተናዊ ህልውና የመራውና መሠረታዊ ለውጥ በማምጣት ረገድ የአራት የብሔር ድርጅቶች ግንባር የሆነው ኢህአዴግን ያህል የሚጠቀስ ቡድን የለም። ነገር ግን ከሦስት ዓመት በፊት በተለያዩ የአገሪቱ ክፍሎች የተቀሰቀሰበት ተቃውሞ ግንባሩ ባለበት ሁኔታ እንዲቀጥል ስላላስቻለው የለውጥ እርምጃዎችን ወስዶ አዲስ ጠቅላይ ሚኒስትር ሰይሞ፤ በ27 ዓመታት ሂደት ውስጥ የቆየበትን ገጽታውን ለመቀየር ሥራውን የጀመረው በዚህ ዓመት ነበር። ግንባሩ ለዓመታት ሲንከባለል የነበረው አንድ ውህድ ፓርቲ የመሆን እቅዱን በፍጥነት ለማከናወን ወስኖ ከህወሓት ውጪ ያሉት ኦዲፒ፣ አዴፓ እና ደኢህዴን ስምምነት ላይ ደርሰው "ብልጽግና" የተሰኘውን አንድ ወጥ ፓርቲ መሰረቱ። ሂደቱም ከዚህ በፊት የኢህአዴግ አጋር ፓርቲዎች የሚባሉትን ክልላዊ ፓርቲዎችን አንድ በአንድ በማካተት አገራዊ ቅርጽ ያዘ። የኢህአዴግ መስራችና በግንባሩ ውስጥ ጉልህ ሚና የነበረው ህወሓት በአዲሱ ውህድ ፓርቲ ውስጥ ላለመሳተፍ ከወሰነ በኋላ በማዕከላዊው መንግሥት ውስጥ የነበረው ተሳትፎ ቀስ በቀስ እየተዳከመ ከብልጽግና ጋር በተለያዩ ጉዳዮች ላይ ፍጥጫ ውስጥ ገባ። በዚህም ሳቢያ ህወሓት በገዢ ፓርቲነት በሚያስተዳድረው ትግራይ ውስጥ እንቅስቃሴውን በማጠናከር የብልጽግና ፓርቲ ተቀናቃኝ ሆነ። በቀሪው የአገሪቱ ክፍል ውስጥ የሚገኙ ቡድኖችንም በማስተባበር "የፌደራሊስት ኃይሎች" የተሰኘ ስብስብን ፈጥሮ በሥልጣን ላይ ካለው ፓርቲ በተቃራኒ ቆመ። በዚህም በብልጽግናና በህወሓት መካከል በተለያዩ ጉዳዮች ዙሪያ ያለው አለመግባባት እየሰፋ መጥቶ፣ በግልጽ አስከ መወነጃጀል የደረሰ ሲሆን፤ ይኸው ፍጥጫ ተካሮ ትግራይ ክልል በተናጠል ምርጫ ለማካሄድ እስከመወሰን ደርሷል። የጃዋር መከበብ ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ አህመድ ወደ ስልጣን ከመጡ በኋላ የተከፈተባቸው ክስና የተጣለባቸው እገዳ ተነስቶ ወደ አገር ቤት ከገቡ የፖለቲካ ቡድኖች መሪዎችና ተጽእኖ ፈጣሪ ግለሰቦች መካከል አንዱ የሆነው ጃዋር መሐመድ በቤቱ አካካቢ ለደኅንነቱ ስጋት ነው ያለውን እንቅስቃሴ ተከትሎ የፈጠረው አለመጋጋት ለበርካታ ሰዎች ሞት ምክንያት ሆኖ ነበር። ጥቅምት 11/2012 ዓ.ም እኩለ ሌሊት ገደማ መሃል አዲስ አበባ ውስጥ በሚገኘው መኖሪያ አካባቢው የጸጥታ ኃይሎች ያልተለመደ እንቅስቃሴ እየተካሄደ መሆኑን ጠቅሶ በማኅበራዊ ሚዲያ ገጹ ላይ ባስተላለፈው መልዕክት፣ ደጋፊዎቹ በቤቱ ዙሪያ ከመሰባሰባቸው ባሻገር በአንዳንድ የኦሮሚያ አካባቢዎች ተቃውሞ ተቀስቅሷል። አለመረጋጋቱን ተከትሎም በተፈጸሙ ጥቃቶች ከ80 በላይ የሚሆኑ ሰዎች ህይወት ሲጠፋ በንብረትም ላይ ከፍተኛ ውድመት ደርሶ ውጥረቱም ለቀናት ዘልቆ ነበር። ደስታውን የሚገልጽ የሲዳማ ወጣት የሲዳማና ክልልነት ጥያቄ በደቡብ ለዓመታት የበርካታ ብሔር ብሔረሰቦችና ሕዝቦች ማዕከል ከሆነው የደቡብ ክልል በመውጣት ራሱን የቻለ ክልል ለመመስረት ጥያቄ ሲቀርብበት የነበረው የሲዳማ ዞን፣ ቀደም ሲል ካጋጠመ ውዝግብ እንዲሁም ደም ካፋሰሰ ግጭትና ጥቃት በኋላ ኅዳር 10/2012 ዓ.ም በተካሄደ ሕዝበ ውሳኔ መቋጫ አግኝቷል። ብሔራዊ የምርጫ ቦርድ በመራው በሲዳማ ዞን ውስጥ በተካሄደው ሕዝበ ውሳኔ ድምጻቸውን ከሰጡ ከሁለት ሚሊዮን በላይ...\n\ntl;dr:

በ2012 ዓ.ም የኢትዮጵያውያንን ፖለቲካዊ፣ ምጣኔ ሃብታዊና ማኅበራዊ ሕይወት በበጎም ሆነ በአሉታዊ ሁኔታ የሚነኩ ነገሮች ተከስተዋል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: የቀድሞ ነፃ ትግል ተፋላሚና ተዋናይ ሻድ ጋስፓርድ ልጁን ከመስጠም አድኖ ህይወቱ አለፈ\nSummary: በኢንተርቴይንመንቱ ዘርፍ ከፍተኛ ስፍራ የሚሰጠው የነፃ ትግል ፍልሚያ 'ወርልድ ረስሊንግ ኢንተርቴይንመት የቀድሞ ተፋላሚና ኮከብ የነበረው ሻድ ጋስፓርድ አስከሬን በሎስ አንጀለስ በሚገኘው ቬኒስ የባህር ዳርቻ ተገኝቷል።\nArticle (Max 500 characters):

የ39 አመቱ ሼድ ጋስፓርድ ከአስር አመት ልጁ ጋር ከአራት ቀናት በፊት እየዋኘ በነበረበት ወቅት ባልተጠበቀ ማእበል መመታቱን ተከትሎ ለህይወት አዳኞቹ ለልጁ ቅድሚያ ሰጥተው እንዲያድኑት መናገሩን ተከትሎ ልጁ መትረፍ ችሏል። የህይወት አዳኞቹ ልጁን ቢያድኑም ሼድ ግን በመስጠሙ በተጨማሪም ለቀናት ያህልም አስከሬኑ ሊገኝ አልቻለም ነበር። "ሻድ በውቅያኖሱ ሰጠመ ነገር ግን ልጁን መጀመሪያ እንዲያድኑት ለህይወት አዳኞቹ ትእዛዝ ሰጥቶ ነው። ይህ ነው የአባት ፍቅር" በማለት ታዋቂው ተዋናይ ድዋይን ጆንሰን ወይም ዘሮክ ፅፏል። አክሎም ሻድ "ታላቅ ሰው ነበር። ለባለቤቱ፣ ለልጁ እንዲሁም ለቤተሰቡ ያለኝን ጥልቅ ሐዘን መግለፅ እፈልጋለሁ። ያፅናቸው። ሞቱ ያማል" ብሏል። የተዋናዩ ባለቤት ሲሊያናም የባለቤቷ አስከሬን ከመገኘቱ በፊት ልጇን ያዳኑትን አካላት አመስግናም ባሏም ፍለጋ ላይ ተስ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

በካሊፎርንያ የደረሰ የመሬት መንሸራተት 13 ሰዎችን ገደለ\nበአደጋው የተጎዱ ከ160 በላይ ሰዎች ወደ ሆስፒታል የተወሰዱ ሲሆን ከመካከላቸው ሃያዎቹ ከአውሎ ንፋስ ጋር የተያያዘ አደጋ እንደደረሰባቸው ሲታወቅ አራቱ ደግሞ ከፍተኛ ጉዳት ደርሶባቸዋል። 300 የሚሆኑ ሰዎች ደግሞ 'ሮሜሮ ካንየን' በተባለ ሸለቆ ውስጥ አሁንም መውጫ አጥተው እንዳሉም እየተዘገበም ይገኛል። ፖሊስ አካባቢው "የአንደኛው ዓለም ጦርነት የተከናወነበት ሥፍራ ይመስላል" ሲል ተናግሯል። በከባድ ዝናብ ምክንያት በተነሳ ጎርፍ ምክንያት የተከሰተው ይህ የመሬት መንሸራተት አደጋ ዋናውን የክፍለ ግዛቲቱን መንገድ 48 ኪሎ ሜትር ያህል እንደዘጋው ተዘግቧል። የአደጋ ጊዜ ሠራተኞች የሟቾችና የተጎጂዎች ቁጥር በእጅጉ ሊጨማር እንደሚችል ስጋት እንዳላቸው ተናግረዋል። በአንዳንድ ሥፍራዎች አደጋው ባደረሰው ጉዳት ቤቶች ከሥረ መሠረታቸው ተንቀለው የፈረሱ ሲሆን በጣም ትላልቅ ድንጋዮች እዚህም እዚያም ወደቀው ታይተዋል። ሞንቴሲቶ የተባለችው አካባቢ የእሣት አደጋ ኃላፊ ካፕቴን ዴቭ ዛንቦኒ እንደተናገሩት ማክሰኞ ዕለት ከቦታው የአራት ሰዎችን አስከሬን ማስወጣት ተችሏል። አሳሽ ውሻ ሞንቴሲቶ በተባለው አካባቢ ተጎጂዎችን በመፈለግ ላይ ይገኛል ወርሃ ታህሳስ ላይ በግዛቲቱ የደረሰው የሰደድ እሣት አካባቢውን ስለጎዳው ነው የመሬት መንሸራተቱ የደረሰው ሲሉ ባለሙያዎች ይተንትናሉ። በሰደድ እሣቱ የተጎዳው መሬት በመሰነጣጠቁ ምክንያት ዝናብ ሲያገኘው ለጎርፍ እና መሰል መሬት መንሸራተት አግልጦታልም ብለዋል። ቢያንስ 30 ሺህ ሰዎች አካባቢውን ለቀው መውጣት እንዳለባቸውም ተነግሯል። የካሊፎርንያ ነዋሪዎች አካባቢውን ለቀው እንዲወጡ ሲጠየቁ በሁለት ወራት ጊዜ ውስጥ ለሁለተኛ ጊዜ ሲሆን ምክንያቶቹም የተፈጥሮ አደጋዎች ናቸው። የአሜሪካ ብሔራዊ የአየር ሁኔታ መሥሪያ ቤት እንዳስታወቀው አሁንም ከባድ ዝናብ እና በረዶ ሊጥል እንደሚችል አስታውቋል። \n\ntl;dr:

በአሜሪካ ካሊፎርንያ ክፍለ ግዛት ደቡባዊ ክፍል የደረሰ የመሬት መንሸራተት ቢያንስ የ13 ሰዎችን ሕይወት እንደቀጠፈ የአካባቢው ባለሥልጣናት አስታውቀዋል።

amh_Ethi

validation

tldr

GEM/xlsum

amharic

አሜሪካ የኮቪድ-19 ክትባት ምርምሮችን ‘ሰልለዋል’ ያለቻቸውን ቻይናውያን ከሰሰች\nበኮሮናቫይረስ ላይ የሚደረግ ምርምርን ሰልለዋል የተባሉ ሁለት ቻይናውያን ክስ ተመስርቶባቸዋል። ክሱ የተመሰረተው አሜሪካ ቻይናን በበይነ መረብ ስለላ አምርራ መተቸቷን ተከትሎ ነው። ባለፈው ሳምንት አሜሪካ፣ ዩናይትድ ኪንግደም እና ካናዳ፤ ሩስያ የኮቪድ-19 ምርምር ለመስረቅ ሞክራለች ብለው ነበር። አሜሪካ የከሰሰቻቸው ቻይናውያን የቀድሞ የኤሌክትሪክ ምህንድስና ተማሪዎቹ ሊ ዢያዩ እና ዶንግ ጂአዚ ናቸው። የንግድ ሚስጥር በመስረቅና ለበይነ መረብ የገንዘብ ምዝበራ በመመሳጠር ተወንጅለዋል። አሜሪካ የከሰሰቻቸው ቻይናውያን የቀድሞ የኤሌክትሪክ ምህንድስና ተማሪዎቹ ሊ ዢያዩ እና ዶንግ ጂአዚ ናቸው። ክሱ ምንድን ነው? ዐቃቤ ሕግ እንደሚለው ከሆነ ሁለቱ ቻይናውያን መጋቢት ላይ የማስቹሴትስ የባዮቴክኖሎጂ ተቋምን ሰልለዋል። በተቋሙ ለኮቪድ-19 ክትባት ለማግኘት ጥናት እየተደረገ ይገኛል። ሜሪላንድ የሚገኝ ድርጅት ኮሮናቫይረስ ላይ ምርምር እያደረገ መሆኑን አስታውቆ በሳምንቱ ቻይናውያኑ የድርጅቱን በይነ መረብ ሰርስረው እንደገቡም ተገልጿል። ተጠርጣሪዎቹ አብዛኛውን ጊዜ በግላቸው በበይነ መረብ መረጃ ቢሰርቁም፤ አልፎ አልፎ የቻይና ሰላዮች ድጋፍ ያደርጉላቸዋል ተብሏል። ድጋፍ አድርገዋል ከተባሉት መካከል የቻይና የብሔራዊ ደህንነት ኃላፊ ይገኙበታል። ከጎርጎሮሳውያኑ 2009 ወዲህ በመቶ ሚሊዮን ዶላር የሚገመት የንግድ ሚስጥር እና አዕምሯዊ ንብረት መስረቃቸውን ዐቃቤ ሕግ አስታውቋል። ቻይና የሚኖሩት እነዚህ ግለሰቦች፤ ስለ ኮሮናቫይረስ ክትባት፣ ህክምና እና ምርመራ መረጃ ለማግኘት የባዮቴክ ተቋማትን የመረጃ መረብ ደህንነት ጥሰዋል። ከአሜሪካ በተጨማሪ አውስትራሊያ፣ ቤልጄም፣ ጀርመን፣ ጃፓን፣ ሊቱኒያ፣ ኔዘርላንድስ፣ ስፔን፣ ስዊድን እና ዩናይትድ ኪንግደም ኢላማ ተድገዋል። ቻይናውያኑ የዩኬን ሰው ሰራሽ ክህሎት (አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ) ተቋም፣ የስፔንን የመከላከያ ተቋም እና አውስትራሊያን የፀሐይ ብርሃን ሀይል ተቋም ሰረስረው መግባታቸው በክሱ ተመልከቷል። ቻይና ለምን ስለላውን ትደግፋቸዋለች ተባለ? ዐቃቤ ሕግ እንደሚናገረው፤ ግለሰቦቹ ለግል ጥቅማቸው የሚሠሩበት ጊዜ አለ። ከዚህ በፊት አንድ ድርጅት ሚስጥሩን እንዳያጋልጡበት ገንዘብ እንዲከፍላቸው መጠየቃቸው እንደ ምሳሌ ተጠቅሷል። ከግል ጥቅም ባሻገር ግን ለቻይና መንግሥትም ያገለግሉ ነበር ተብሏል። ወታደራዊ መረጃ ሰርቀው ለቻይና መንግሥት መስጠታቸው በክሱ ተገልጿል። በተጨማሪም የሆንግ ኮንግ የዴሞክራሲ አቀንቃኝ እንዲሁም የቀድሞ የቲያናመን አደባባይ ተቃዋሚን የይለፍ ቃል ለቻይና መንግሥት አሳልፈው ሰጥተዋል ተብሏል። ተባባሪ ዐቃቤ ሕግ ጆን ደምረስ “ቻይና ለበይነ መረብ ወንጀለኞች ከለላ በመስጠት አሳፋሪ የሆኑትን የሩስያ፣ የኢራን እና የሰሜን ኮርያን ጎራ ተቀላቅላለች። ግለሰቦቹ በድካም ያገኘነውን አዕምሯዊ ንብረት ለቻይና ኮምኒስት ፓርቲ ያስተላልፋሉ” ብልዋል። የቻይና የውጪ ጉዳይ ሚንስትር ቃል አቀባይ ሁዋ ቹንያንግ፤ ቻይና አሜሪካ ላይ የበይነ መረብ ጥቃት ከፍታለች የሚለውን ክስ አጣጥለዋል። ኮቪድ-19ን የተመለከቱ ምርምሮችን ለመስረቅ ተሞክሯል የሚለውን ውንጀላም “የማይመስል” ሲሉ አስተባብለዋል። በያዝነው ወር መባቻ የአሜሪካ የምርመራ ተቋም ኤፍቢአይ ዳይሬክተር ክሪስቶፈር ዋሪ፤ ቻይናን “የዓለም ብቸኛዋ ፈርጣማ አገር ለመሆን የማትፈነቅለው ድንጋይ የለም” ማለታቸው ይታወሳል። ድርጅቱ አሁን ላይ በየአስር ሰዓቱ ከቻይና ጋር የተያያዙ የደህንት ሥራዎች እንደሚያከናውን ተናግረዋል። በተቋሙ ሥር ካሉት ወደ 5,000 የሚጠጉ የደህንነት ጥበቃ የምላሽ ስለላዎች (ካውንተርኢንተለጀንስ) መካከል ግማሹ ቻይና ላይ ያነጣጠሩ...\n\ntl;dr:

ቻይና የኮቪድ-19 ክትባት ምርምር የሚያካሂዱ ቤተ ሙከራዎች ላይ ስለላ እያደረገች ነው ሲል የአሜሪካ የፍትህ ተቋም ወነጀለ።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Content: ጠቅላይ ሚንሰትሩ ማብራሪያ ከሰጡባቸው ጉዳዮች መካከል የሚከተሉት ይገኙበታል። ምጣኔ ሃብት ጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ ባለፈው ዓመት በኢትዮጵያ የ6.1 በመቶ የኢኮኖሚ እድገት መመዝገቡን ይፋ አድርገዋል። የኢንደስትሪ ዘረፉ ደግሞ ከፍተኛውን እድገት ካስመዘገቡ ዘርፎች መካከል ቀዳሚው ነው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ በ2012 የበጀት ዓመት 3.37 ትሪሊየን ብር ጠቅላላ አገራዊ ምርት መመዝገብ መቻሉንም ተናግረዋል። የነፍስ ወከፍ ገቢም 1ሺህ ዶላር መድረሱን ተናግረው፤ ይህም መካከለኛ ገቢ ካላቸው አገራት ተርታ ኢትዮጵያን ማሰለፏን እንደሚያረጋግጥ ጠቅላይ ሚንስትሩ ይፋ አድርገዋል። በትግራይ እና በፌደራል መንግሥት መካከል ስላለው ግነኙነት በትግራይ እና በፌደራል መንግሥት መካከል ያለው ግንኙነት ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተካረረ መጥቷል። ጠቅላይ ሚንስትር የትግራይ ሕዝብ በከፍተኛ ችግር እና ድህነት ውስጥ ያለ ሕዝብ ነው፤ "በሠላም እና ልማታዊ ሆኖ የመኖር መብት አለው። መለወጥ ይፈልጋል' ብለዋል። ጠቅላይ ሚንስትሩ ከክልሉ ጋር የተከሰተው አለመግባባት "በሕግ እና ሕግ ብቻ የሚመለሰው ይሆናል" ያሉ ሲሆን የፌዴሬሽን እና የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በሚሰጡት ውሳኔ ላይ ብቻ በመመሠረት ጉዳዩ በሕግ የሚመለስ መሆኑን ተናግረዋል። በቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልል ስለሚፈጸሙ ግድያዎች ጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ በቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልል የሚከሰቱት ጥቃቶች ውስብስብ መሆናቸውን በሰጡት ምላሽ ወቅት አብራርተዋል። ጠቅላይ ሚንስትሩ በክልሉ ያለው አለመረጋጋት ከሕዳሴ ግድብ ጋር እንደሚገናኝም ጠቁመዋል። "ከሕዳሴ ጋር ይገናኛል። የሕዳሴን መንገድ መቁረጥ ጋር ይያያዛል" ያሉት ጠቅላይ ሚንስትሩ፤ ችግር በሚያጋጥምባቸው ስፍራዎች የመኪና መንገድ አለመኖሩንም ጨምረው ተናግረዋል። በዚም ምክንያት የመከላከያ ሠራዊት አባላት ጥቃት የተፈጸመበት ቦታ ለመድረስ እስከ 7 ሰዓት ድረስ በረዣዥም ሳር ውስጥ በእግራቸው እንደሚጓዙ አስረድተዋል። "ጥቃቱ የሚፈጸመው በቀስት ነው። ሳቫና ግራስ ላንድ ውስጥ። ብዙ መስዋእትነት ተከፍሏል" ያሉት ጠቅላይ ሚንስትሩ፤ በመቶ የሚቆጠሩ ሰዎች መማረካቸውን እና ብዙዎቹ ጥቃት አድራሾች ደግሞ መሸሻቸውን ተናግረዋል። "ችግሩ አሁንም ከምንጩ ካልደረቀ ችግር [ዳግም] ይከሰታል" ያሉት ጠቅላይ ሚንስትሩ መንግሥታቸው ለችግሩ ዘላቂ መፍትሄ ለመስጠት እንደሚሰራ ተናግረዋል። የገንዘብ ኖት ለውጥ ጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ ባለፉት ሶስት ወራት መንግሥታቸው ካከናወነው ስኬታማ ሥራዎች መካከል የብር ኖት ለውጡ አንዱ መሆኑን አስታውሰዋል። ጠቅላይ ሚንስትሩ የገንዝብ ለውጥ ውስጥ የነበረውን የሥራ ሂደት አስታውሰው በ31 ቻርተር አውሮፕላን አዲሱ የገንዘብ ኖት ወደ አገር ውስጥ መግባቱን ተናግረዋል። የሥራ ሂደቱም ከፍተኛ ጥንቃቄ እና በሚስጥር ተጠብቆ መቆየቱን አብራርተዋል። አዲሱ የገንዘብ ኖት በ6ሺህ 628 የባንክ ቅርንጫፎች ከ100 ቢሊዮን ብር በላይ መሰራጨቱን ተናግረዋል። 1.3 ሚሊዮን ሰዎች አዲስ የባንክ አካውንቶች መከፈታቸውን እና በእነዚህ የባንክ አካውንቶች 37 ቢሊዮን ብር ተቆጥቧል ያሉት ጠቅላይ ሚንስትሩ ይህ ሥራ ሲሰራ የጎላ ችግር አንዳላገጠመ ተናግረዋል። ጠቅላይ ሚንስትሩ ከፍተኛ የገንዘብ መጠን የመቀየሪያ ጊዜ ማብቃቱን አስታውሰው አነስተኛ መጠን ያለውን የብር ኖት መቀየር ሥራ ይቀጥላል ብለዋል። "እጅግ የተሳካ ሥራ ነው የተሰራው" ያሉት ጠቅላይ ሚንስትሩ፣ ለባንኮች እና የመንግሥት የጸጥታ አካላት እንዲሁም ብሔራዊ ባንክ እና የማክሮ ኢኮኖሚ ባለሙያዎች ቡድን ለሠሩት ስኬታማ ሥራ ምስጋናቸውን አቅርበዋል። ባንክ በተያያዘ ጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ በኢትዮጵያ...\nThe previous content can be summarized as follows:

የኢፌዴሪ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የ6ኛ ዓመት የስራ ዘመን 1ኛ ልዩ ስብሰባ ተካሂዷል። በዚሁ ስብሰባ ላይ ጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ ተገኝተው ከምክር ቤቱ አባላት ለቀረቡላቸው ጥያቄዎች ምላሽ ሰጥተዋል።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ቀደም ሲል የቱርክ ፍርድ ቤት ኢስታንቡል ውስጥ የሚገኘው ታሪካዊውና ታዋቂው የባሕል ማዕከል አያ ሶፊያ መስጂድ እንዲሆን የሚያስችል ብይን ሰጥቷል። አያ ሶፊያ 1500 ዓመታት ታሪክ ያለውና ሲመሰረት ካቴድራል የነበረ ሙዚየም ነው። ከዚያም ኦቶማኖች ካቴድራሉን ወደ ሙዚየምነት ቀይረውት ነበር። ሥፍራው በሙዚየምነት የተመዘገበው በአውሮፓውያኑ 1934 ነው። የተባበሩት መንግሥታት የቅርስ ጥበቃ ወኪል ዩኔስኮ ቱርክ ድርጅቱን ሳታማክር ሥፍራውን ወደ መስጅድነት እንዳትቀይረው አሳስቦ ነበር። እርምጃውን በተመለከተም የቱርኩ ፕሬዝደንት ረሲፕ ጣይብ ኤርዶዋን ለውጥ ያስፈልጋል ሲሉ ይሞግታሉ። ቱርክ ውስጥ ያሉ እስላማዊ ድርጅቶች ሥፍራው መስጅድ እንዲሆን ቅስቀሳ ሲያደርጉ ነበር። መንግሥትና ሐይማኖት ይነጣጠሉ የሚሉ ተቃዋሚ ፓርቲዎች ደግሞ ይህንን እንቅስቃሴ ሲያወግዙ ከርመዋል። ሙዚየሙን መስጅድ ሊያደርግ ይችላል የተባለውን ውሳኔ በርካታ ዓለም አቀፍ የሐይማኖት ድርጅቶችና ፖለቲከኞች ተቃውመውታል። የምሥራቁ ዓለም ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን ኃላፊ ውሳኔውን ተቃውመውታል። ከበርካታ ሚሊዮን የኦርቶዶክስ ክርስቲያን እምነት ተከታዮች የሚኖሩባት ግሪክም የቱርክን ሃሳብ ተቃውማለች። የዘመናዊ ቱርክ መስራች ናቸው የሚባሉት ሙስጠፋ ከማል አታቱርክ ናቸው በ1934 ሥፍራው ሙዚየም እንዲሆን የፈቀዱት። ከዚያ ጊዜ ጀምሮ ቦታው ከእምነት ተፅዕኖ ነፃ የሆነ ተደርጎ ይቆጠር ነበር። የትኛውም እምነት ተከታይ የሆነ ሰው በነፃነት የሚጎበኘው ነበር። የቱርክ ከፍተኛ አስተዳደራዊ ፍርድ ቤት የሆነው 'ካውንስል ኦፍ ስቴት' ግን ዛሬ አርብ ባስተላለፈው ውሳኔ "ሥፍራው መስጅድ ሊሆን ይገባል፤ ይህን ሥፍራ ከዚህ ውጭ ለሌላ ዓይነት ጥቅም ማዋል ሕገ-ወጥ ነው" ሲል በይኗል። የሩሲያ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን የቱርክ ፍርድ ቤት አያ ሶፍያን በተለመከተ ላቀረበችው መፍትሄ ጆሮ ዳባ ልበስ ማለቱ እንሳዘናት አስታውቃለች። ቤተክርስቲያኒቷ የቱርክ ፍርድ ቤት የወሰነው ውሳኔ ወደ ከፋ ክፍፍል የሚወስድ ነው ትላለች። \nSummary in the same language as the doc:

የቱርኩ ፕሬዝዳንት ረሲፕ ጣይፕ ኤርዶዋን ታሪካዊው አያ ሶፊያ ሙዚየም ወደ መስጂድነት እንዲለወጥ የሚያስችል ውሳኔን በፊርማቸው አጸደቁ።

amh_Ethi

validation

docsummary

GEM/xlsum

amharic

ስደተኞቹ ባለፈው ሳምንት አርብ ፍርድ ቤት ቀርበው እያንዳንዳቸው ሦስት መቶ ዶላር እንዲከፍሉ ካልሆነ ግን እንደሚታሰሩ እንደተገለፀላቸው ችሎቱ ላይ የኢትዮጵያዊያኑ አስተርጓሚ የነበረችው ብርቱካን ገረመው ለቢቢሲ ገልፃለች። • ሶሪያውያን ስደተኞች በአዲስ አበባ ጎዳናዎች አስሩም ወንዶች ሲሆኑ ከ18 እስከ 38 የእድሜ ክልል ውስጥ የሚገኙ ናቸው። ብረቱካን እንደገለፀችው ስደተኞቹ ከታንዛንያ ጋር ዛምቢያን በምታዋስነውና ከዋና ከተማዋ ሉሳካ 750 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ በምትገኘው ቺንሳሊ በተሰኘችው ትንሽ ከተማ ውስጥ ሲሆን ኢትዮጵያዊያኑ ለቀናት ምግብ ሳያገኙ ልብሳቸው እላያቸው ላይ ተቀዳዶ በከፍተኛ አካላዊ ጉስቁልና ላይ ሆነው ነው የተገኙት። ከተያዙት ስደተኞች መካከልም አንዱ በፅኑ መታመሙ ተነግሯል። • አሜሪካ የመናዊቷ እናት በሞት አፋፍ ላይ ያለ ልጇን እንዳታይ ከለከለች "በኮንቴነር ከኬንያ ታንዛንያ ፤ ከታንዛያ ደግሞ ወደ ዛምቢያ ክልል እንደገቡ ነበር በቁጥጥር ስር የዋሉት" የምትለው ብርቱካን መንገድ ላይ ፖሊስ ሲያስቆማቸው ሾፌሩ እንዳመለጠና ከዚያም ሾፌሩ መኪናውን ነድቶ ወደ ጫካ በመውሰድ ገንዘብ እንደጠየቃቸው እንደነገሯት ገልፃለች። ብርቱካን ከጉዳዩ ጋር የሚያገናኛት ምንም ነገር ባይኖርም በአካባቢው ኢትዮጵያዊ ሆና በመገኘቷ በማስተርጎም እንድትረዳቸው በአካባቢው የዛምቢያ የፀጥታ ሃላፊዎች በአለቃዋ በኩል መጠራቷን ተናግራለች። ኢትዮጵያዊያኑ በአስራ አራት ቀናት ውስጥ የተጣለባቸውን የገንዘብ ቅጣት ካልከፈሉ በውሳኔው መሰረት እስሩ እንዲፀናባቸው እንደሚደረግ በፍርድ ቤት ተገልፆላቸዋል። • ብሄራዊ ባንክ ከዓለም አቀፉ የፋይናንስ ኮርፖሬሽን ጋር የግሉን ዘርፍ ለማገዝ ስምምነቶችን አደረገ የተወሰኑት ስደተኞች ደቡብ አፍሪካ ዘመዶች ስላሏቸው እነሱን እንዳነጋገረችና ገንዘብ ከፍሎ ለማስለቀቅ መስማማታቸውን እንዲሁም እራሷ የተቻላትን አድርጋ በቀሩት ጥቂት ቀናት ከእስር እንዲለቀቁ ለማድረግ እየተንቀሳቀሰች መሆኑን ትናገራለች። ከዚህ ቀደምም በተመሳሳይ ኢትዮጵያዊያን አካባቢው ላይ በቁጥጥር ስር ውለው ሁለት ባልደረቦቿ በተለያየ ጊዜ ተደውሎ ፍርድ ቤት መሄዳቸውን ብርቱካን አስታውሳለች። \n\nGive me a good title for the article above.

አስር ኢትዮጵያዊያን ወደ ደቡብ አፍሪካ ሲጓዙ ዛምቢያ ላይ በቁጥጥር ስር ዋሉ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Title: ፈረንሳያዊ እናት ልጇን ለሁለት አመት ያህል ኮፈን ውስጥ በመደበቋ ተከሰሰች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ህፃኗ የተገኘችው መኪናዋ ጋራዥ ልትጠገን በመጣችበት ወቅት አንድ መካኒክ ድምፅ በመስማቱ ነው። እናቷም በህፃኗ ላይ ጥቃትን በማድረሷና ለእድሜ ዘላቂ የሆነ የአካል ጉዳት በማድረስ እስከ 20 አመት እስራት ይጠብቃታል። እርግዝናዋንና እንዲሁም መውለዷን ከህይወት አጋሯና ከሶስት ልጆቿ እንደደበቀችም ተገልጿል። •የሴት ልጅ ግርዛት በከፍተኛ ደረጃ ቀነሰ •"ቀጣዩን ምርጫ ከዳር ሆኜ ባልታዘብም ተወዳዳሪ ግን አልሆንም" ብርቱካን ሚደቅሳ ሮዛ ማሪያ ዳ ክሩዝ የተባለችው ይህቺ ግለሰብ ቱሌ በምትባለው ከተማ ክስ የቀረበባት ሲሆን፤ ልጇን በአንድ ክፍል በመደበቅና በኮፈን ውስጥ ታቆያት ነበር ተብሏል። በአውሮፓውያኑ 2013 የተገኘችው ይህች ህፃን ልጅ የሁለት ዓመት ዕድሜ ያላት ሲሆን በምግብ እጥረትና በመቀንጨር ላይ እንደነበረች ሪፖርቶች ያሳያሉ። ህፃኗን ያገኛት መካኒክ በበኩሉ የመኪናውን ኮፈን ሲከፍት መጥፎ ጠረን እንዳወደውና፣ ግርጥት ያለች፣ የተራቆተችና በሰገራ የተጨማለቀች ህፃን ልጅ እንዳገኘ ተናግሯል። የ50 ዓመት ዕድሜ ያላት ፖርቹጋላዊቷ እናት ፖሊስ በጠየቃት ወቅት "ልጅ እንዳልሆነችና ቁስ እንደሆነች ገልፃለች። የሰባት ዓመት እድሜ ያላት ይህች ህፃን በአሁኑ ወቅት በማደጎ ውስጥ ነው ያለችው። ሁለት ወንድሞቿና እህቷ ለጥቂት ጊዜ በማደጎ ውስጥ ቆይተው ወደ ቤተሰቦቻቸው ቤት ተመልሰዋል። የህይወት አጋሯ በበኩሉ ስለ ህፃኗም ሆነ ስለ እርግዝናው ምንም ባለማወቁ በነፃ ተሰናብቷል። የፍርድ ሂደቲ ከ5 እስከ 7 ቀናት ይወስዳል ተብሏል።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: "ዘራፊው ለሕዝብ ጥቅም እየተባለ ክሱ እንዲነሳ ከተደረገ ውርደቱ ለአቃቤ ሕግ ነው" አቶ ዮሐንስ ወልደገብርኤል\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

የደርግ ከፍተኛ አመራሮችን ለመክሰስ ተቋቁሞ በነበረው ልዩ አቃቤ ሕግ ጽሕፈት ቤት፣ በኋላም በሥነ ምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን በአቃቤ ሕግነት ከዚያም በቀድሞው የኢትዮጵያ ጉምሩክ ባለሥልጣን የሕግ ክፍል ኃላፊ የነበሩት አቶ ዮሐንስ ወልደ ገብርኤልን በዚህ ጉዳይ ላይ አነጋግረናል። አቶ ዮሐንስ፦ የእነዚህ የሙስና ድንጋጌዎች እንደ ማንኛውም የኢትዮጵያ የወንጀል ሕግ መታየታቸው ከቀረ ከሃምሳ ዓመት በላይ ሆኗቸዋል ብዬ ነው የማምነው። እነዚህ የሙስና ወንጀል ህግ ድንጋጌዎች በመጀመሪያ ደረጃ መደበኛው አቃቤ ሕግ፣ መደበኛው ፖሊስ የሚያስፈፅሟቸው አይደሉም። የወንጀል ሕግ ድንጋጌዎች ምርመራ ፖሊስ ነው የሚያጣራው ከማንም ትእዛዝ አይቀበልም። በተሰጠው ስልጣን፣ በተሰጠው ኃላፊነት ጥቆማ ሲደርሰው ወይም በራሱ ክትትል ሲረዳ ምርመራ አጣርቶ ለአቃቤ ሕግ ይልካል። አቃቤ ሕግም እነዚህን ምርመራዎች ይዞ ወደ ፍርድ ቤት ያቀርባል። ፍርድ ቤትም እንደ ማንኛውም የወንጀል ድንጋጌ አይቶ፣ መዝኖ ውሳኔ ይሰጣል። የሙስና የወንጀል ሕግ ድንጋጌዎች ላለፉት ሃምሳ ዓመታት፣ ከ1966 ዓ.ም ጀምሮ የመደበኛው አቃቤ ሕግ፣ የመደበኛው ፖሊስና የመደበኛው ፍርድ ቤት እጅ ውስጥ መሆናቸው ቀርቷል ብዬ አምናለሁ። እንደ ቀድሞ አቃቤ ሕግ የምናገረው እነኚህ የሕግ ድንጋጌዎች መደበኛው ፖሊስ፣ መደበኛው አቃቤ ሕግና ፍርድ ቤት አይደለም ውሳኔ የሚሰጥባቸው። ይህ መሰረታዊ ጉዳይ በራሴ በምርምር የደረስኩበት ነው። በፊት በመርማሪ ኮሚስዮን ጊዜ እነ አክሊሉ ኃብተወልድ የተያዙት እኮ ሙስና ፈፀሙ ተብለው አይደል፤ እነሱ ከተያዙ በኋላ ምርመራ ተጀመረ። ከዚያ በኋላ ግን ሂደቱ ተቋረጠና ወደ ፍርድ ሳይቀርቡ ቀሩ። እና የመንግሥት ኃላፊዎች በስልጣን ላይ በነበሩበት ወቅት ይሄንን ፈፀሙ፣ ይሄንን አደረጉ የሚባል የወንጀል ክስ ከእነ አክሊሉ ኃብተወልድ ጊዜ ጀምሮ ከመደበኛው የወንጀል ሕግ ሥርዓት ወጥቷል በሕግ ሳይሆን በተግባር። ይህ በደርግ ጊዜ ያው ነው፤ በኢህአዴግ ጊዜም ያው ነው፤ አሁንም ያው መሆኑን ነው የማውቀው። የመንግሥት ባለስልጣናት በሙስና ተብሎ ሲከሰሱ ጉዳዩ ከወንጀል ይልቅ እንደ ፖለቲካ ጉዳይ ነው የሚታየው እያሉ ነው? አቶ ዮሐንስ፦ እነዚህ ወንጀሎች ከመደበኛው የፖሊስ ተግባርና ኃላፊነት፤ ከመደበኛው የአቃቤ ሕግ ተግባርና ኃላፊነት እንዲሁም ከመደበኛው የፍርድ ቤት ተግባርና ኃላፊነት ውጭ ባለ አካል ነው ውሳኔ የሚሰጥባቸው። እኔ ያለፉትን አርባ ዓመታት ሁኔታዎች ስገመግም በብዙዎችም ተሳትፌያለሁ በፍፁም ተራው ፖሊስ ሄዶ፣ አጣርቶ ለአቃቤ ሕግ አቅርቦ፣ ፍርድ ቤትም ወስኖ የሚኬድበት ነገር አደለም። ሲጀመርም እነዚህ ወንጀሎች ፖለቲካዊ የተደረጉ ወንጀሎች ናቸው፤ የፖለቲካ ተሿሚ የፖለቲካ ስልጣን ከፖለቲካ ስራዎች፣ ከመንግሥት ሥራዎች ጋር የተያያዙ በመሆናቸው ከፖለቲካ ጋር ግንኙነት ያላቸው የወንጀል ድርጊቶች ናቸው። ከዚህ አንፃር አሁን ክሳቸው ተቋርጦ ከእስር የተለቀቁትን 63 ሰዎችን ጉዳይ እንዴት ይገመግሙታል? አቶ ዮሐንስ፡ በተመሳሳይ መንገድ ነው የምመለከተው፤ አንድ ከፍተኛ የመንግሥት ሥራ አስፈፃሚ አካላት ለምሳሌ ጠቅላይ ሚኒስትሩ ክስ የማንሳት ስልጣን አለው፤ ጠቅላይ ሚነስትሩ አንድ የወንጀል ክስ፣ ከመደበኛ የወንጀል ጉዳይ ባሻገር፤ ክሱ ቢነሳ ተመራጭ ነው ብሎ ሊወስንና ለአቃቤ ሕግ ሊያስተላልፍ ይችላል። ይሄ በወንጀለኛ የመቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕግ ያለ ነው። የወንጀል ክስ ባለቤት መንግሥት ነው። ስለዚህ መንግሥት ሲወስን ክሱን ማንሳት ይቻላል። ክሱን የሚያነሳው አቃቤ ሕግ ሲሆን ያቀረብከውን ክስ አንሳ ከተባለ በምንም ምክንያት ይሁን ይሄ የመንግሥት ውሳኔ ነው እንዲነሳ ማድረግ ይቻላል፤ ይሄም በሕጉ ላይ...

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: አውሮፕላኑ 'ከቁጥጥር ውጪ ሆኖ ነበር'\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ባለስልጣናት እንደገለጹት አብራሪዎቹ አውሮፕላኑን ለማትረፍ በተደጋጋሚ የቦይንግን መመሪያ ተከትለው ጥረት አድርገዋል። የትራንስፖርት ሚንስትሯ ዳግማዊት ሞገስ "አብራሪዎቹ ጥረት ቢያደርጉም ሊቆጣጠሩት ግን አልቻሉም፤ አደጋው እንዳይከሰትም አብራሪዎቹ ሁሉንም ማድረግ የሚገባቸውን ጥንቃቄ አድርገዋል" ብለዋል። ሪፖርቱ ስለአውሮፕላኑ መከስከስ ምን ይላል? የመጀመሪያ ደረጃ ሪፖርቱ ማንንም ተወቃሽ አላደረገም። ሌሎች ዝርዝር መረጃዎችንም ከመስጠት ተቆጥቧል፤ ነገር ግን ቦይንግ የአውሮፕላን መቆጣጠሪያ ሥርዓቱን ማስተካከል እንዳለበትና የአቪየሽን ባለስልጣናት ደግሞ ቦይንግ 737 ማክስ ከመብረሩ በፊት ሁሉንም ችግሮቹን መፍታቱን ቢያረጋግጥ መልካም ነው የሚል ምክረ ሃሳብ ሰጥቷል። • አደጋው የደረሰበት ቦይንግ 737 የገጠመው ምን ነበር ? የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና ሥራ አስፈጻሚ ተወልደ ገብረማርያም አብራሪዎቹን እጅግ የሚኮሩባቸውና ከፍተኛ የሙያ ክህሎት ያላቸው ቢሆኑም እንዳለመታደል ሆኖ ግን የአውሮፕላኑን ከመከስከስ ሊያተርፉት አልቻሉም ብለዋል። የሪፖርቱ ውጤት ለቦይንግ ምን ትርጉም ይኖረዋል? በአምስት ወራት ጊዜ ውስጥ ሁለት የመከስከስ አደጋ አጋጥሞ 346 ሰዎች ሞተዋል። ሁለቱም የመጀመሪያ ሪፖርቶች እንደሚያመለክቱት የቦይንግ 737 ማክስ አዲሱ ስሪት አገልግሎት መስጠት ማቆሙንና አውሮፕላኑ በተደጋጋሚ የአፍንጫ መደፈቅ ገጥሞታል። ሁለቱም አደጋዎች ላይ አንድ አይነት ሃሳብ ነው የሚነሳው። • 'መጥፎ ዕድል' አውሮፕላኑ የወደቀበት ስፍራ ስያሜ እንደሆነ ያውቃሉ? በአደጋው ዘመድ ወዳጆቻቸውን ያጡ ሰዎች ቁጥርን መገመት ሊያዳግት ይችላል። ነገር ግን አምራቹ ኩባንያ ምን ያህል ትርፍ ሊያጣ እንደሚችልና ዝናው ዝቅ እንደሚል መገመት ይቻላል። በዓለም አቀፍ ደረጃ በመቶዎች የሚቆጠሩ ቦይንግ 737 ማክስ አውሮፕላኖች ከበረራ ውጪ እንዲሆኑ ተደርገዋል። በርካታ ትዕዛዞችም ተሰርዘዋል፤ ወደፊትም እንዳይታዘዝ ተጽዕኖ አሳድሯል። ቦይንግ በተፎካካሪው ኤር ባስ የተሰራውን ዘመናዊ እና ነዳጅ ቆጣቢ የሆነውን A320 ለመገዳደር ታሳቢ አድርጎ ነበር 737 ማክስን ለገበያ ያቀረበው። ይሁን እንጅ አንድ 737 አውሮፕላንን በማብረር ልምድ ያለው አብራሪ እንደገለጸው ለኤር ባስ ምላሽ ተብሎ የተሰራው አዲሱ አውሮፕላን ሁለቱን አደጋዎች ያስከተለና 'እንከን' ያለበት ነው። ቦይንግ ችግሩን ለማስተካከል እየሰራ ነው። አውሮፕላኑ የደህንነት ማረጋገጫ አግኝቶ አየር ላይ የሚወጣበትን መንገድ መፈለግም ይኖርበታል። ለመሆኑ ከአደጋው በኋላ ቦይንግ ምን አደረገ? ቦይንግ ለአብራሪዎች አውሮፕላኑን እንዴት መቆጣጠር እንዳለባቸው የበረራ ደህንነት መመሪያ አስተላልፏል። • አደጋው ስፍራ በየቀኑ እየሄዱ የሚያለቅሱት እናት ማን ናቸው? ለሁሉም ቦይንግ 737 ማክስ አውሮፕላኖች ካሁን በፊት እንደ አማራጭ ያገለግሉ የነበሩትን ተጨማሪ የማስጠንቀቂያ ሥርዓቶችን አዘጋጅቷል። ቦይንግ 737 ማክስን የመረዳት አቅምን ለማሳደግ የሚያስችል ስልጠናም እያዘጋጀ ነው። ይህ ማለት ግን አውሮፕላኑ የተከሰከሰው ችግር ስላለበት እንዳልሆነ ቦይንግ ይከራከራል።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Content: የቃፍታ-ሸራሮ ብሔራዊ ፓርክ አስተባባሪ አቶ ዘነበ አረፋይኔ ለቢቢሲ እንደገለፁት፤ ሰደድ እሳቱ የተነሳው ፓርኩ ውስጥ በሕገ-ወጥ መንገድ ገብተው ወርቅ ለማውጣት የሚሞክሩ እረኞች ባቀጣጠሉት እሳት እንደሆነ ታውቋል። አስተባባሪው "እሳቱ በተለይም በፓርኩ ውስጥ የሚገኙ ዝሆኖችን እንዳያባርር ተሰግቷል" ብለዋል። • የሰሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ከቃጠሎው በኋላ • የሰሜን ተራሮች ፓርክ እሳት ሙሉ በሙሉ አልጠፋም ሰደድ እሳቱ ሰኞ አመሻሽ ላይ እንደተከሰተና ዛሬ በቁጥጥር ሥር እንደዋለ አቶ ዘነበ ገልጸዋል። ሰደድ እሳቱ እንደተነሳ ለዱር እንስሳትና ደን ጥበቃ ባለስልጣን እንዳሳወቁ የተናገሩት አስተባባሪው፤ እሳቱን ለማጥፋት የትግራይ ምዕራባዊ ዞንና የቃፍታ ሑመራ ወረዳ መስተዳድር የአደባይ ሕዝብ መተባበሩን አስረድተዋል። ማኅበረሰቡ ሰደድ እሳቱን በባህላዊ መንገድ ለማጥፋት ባደረጉት ከፍተኛ ጥረት ዛሬ ጠዋት እሳቱን መቆጣጠር መቻሉንም ለቢቢሲ ተናግረዋል። በአከባቢው የሚገኙ የመከላከያ ሠራዊት አባላትና የትግራይ ልዩ ኃይል ፖሊሶች እሳቱን በማጥፋት ረገድ ከፍተኛ አስተዋፅኦ ማድረጋቸውም ታውቋል። አስተባባሪው ዳግመኛ ሰደድ እሳት እንዳይከሰት ከፍትኛ ክትትልና ጥንቃቄ መወሰድ አለበት ብለዋል። \nThe previous content can be summarized as follows:

በሰሜን ኢትዮጵያ በቃፍታ-ሸራሮ ብሔራዊ ፓርክ በተከሰተው ሰደድ እሳት ሳቢያ 1,500 ሄክታር ደን መቃጠሉ ተገለጸ።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Title: አሜሪካ በአየር ጥቃት 62 የአልሸባብ ታጣቂዎችን ገደልኩ አለች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

የአሜሪካ ጦር መግለጫ እንደሚለው ከሆነ ቅዳሜ ላይ በተሰነዘሩት 4 የአየር ጥቃቶች 32 ሚሊሻዎችን እንዲሁም እሁድ በተሰነዘረው 2 የአየር ጥቃቶች 28 ወታደሮችን መግደሉን ጦሩ አሳውቋል። በአሜሪካ የአየር ጥቃት በርካታ የአልሸባብ ሚሊሻዎች ሲገደሉ ይህ ከአንድ ዓመት ወዲህ ትልቁ ነው። ከአንድ ዓመት በፊት አሜሪካ 100 የቡድኑ አባላትን እንደገደለች መግለጿ ይታወሳል። ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራም ዋይት ሃውስ ከገቡ በኋላ ደግሞ አልሸባብ ላይ ያነጣጠሩ የአየር ጥቃቶች ጨምረዋል። • የቀድሞ የአልሸባብ መሪ በኢትዮጵያ ሠራዊት በሶማሊያ በቁጥጥር ሥር ዋለ ትራምፕ የአሜሪካ ጦር በአልሸባብ ላይ ጥቃቶችን እንዲፈጽም ተጨማሪ የጦር ፍቃድ ሰጥተዋል። እአአ 1993 ላይ በአሜሪካ ጦር የልዩ ኃይል አባላት ላይ ከተሰነዘረው ጥቃት በኋላ ከትራምፕ በፊት የነበሩ የአሜሪካ ፕሬዚዳንቶች በሶማሊያ ቀጥተኛ ወታደራዊ ጣልቃ ገብነትን አብዝተው አይደፍሩም ነበር። 1993 ላይ 13 የአሜሪካ ጦር የልዩ ኃይል አባላት በመዲናዋ ሞቃዲሾ ከታጣቂዎች ጋር ሲፋለሙ ተገድለው ነበር። ይህም ብላክ ሆክ ዳዎን (Black Hawk Down) በሚል ርዕስ ወደ ፊልም ተቀይሮ በርካቶች ተመልክተውታል። ከምረመራ ጋዜጠኞች ቢሮ የተሰበሰቡ አሃዞች እንደሚያሳዩት ከሆነ ከአውሮፓውያኑ 2017 ጀምሮ በተሰነዘሩ ጥቃቶች ከ400 በላይ ሰዎች ህይወታቸውን ያጡ ሲሆን ይህም ካለፉት 10 ዓመታት ድምር በላይ ነው። አሜሪካ ጅቡቲ ላይ ካላት ግዙፍ የጦር ስፍራ በመነሳት ነው የአልሸባብ ሚሊሻዎች ላይ የአየር ጥቃት የምትሰነዝረው። • በጎሳ ታጣቂዎች እና በአልሸባብ ወታደሮች መካከል ግጭት ተቀሰቀሰ • የየመን ተኩስ አቁም ተግባራዊ በሆነ በደቂቃዎች ውስጥ ተጣሰ 'የአሸባሪዎች የተመቸ ገነት የሆነ ስፍራ' የአሜሪካ ጦር መግለጫ ጨምሮ እንዳለው፤ ይህ ተልዕኮ የተከናወነው ከሶማሊያ መንግሥት ጥምረት ጋር እንደመሆኑ በዘመቻው እንድም የተገደለ ሲቪል የለም። ''ከሶማሊያ መንግሥት እና ከሌሎች ዓለም አቀፍ አጋሮቻችን ጋር በመጣመር አልሸባብ ደህነነቱ የተጠበቀ ስፍራ የማግኘት አድሉን በመጠቀም እራሱን እንዲያደረጅ እና ተልዕኮውን እንዲፈጽም አንፈቅድለትም'' ይላል የጦሩ መግለጫ። የአልቃይዳ አጋር የሆነው አልሸባብ ስለ አየር ጥቃቱ እስካሁን ያለው ነገር የለም። መቀመጫቸውን በሶማሊያ ያደረገ ተመራማሪ ቡድን እንደሚለው ከሆነ የአየር ጥቃቶች ከመብዛታቸው የተነሳ አልሸባብ ጥቃት የሚፈጽምበትን ስልት እየቀያየረ ነው። አልሸባብ እንደ ቀድሞ በጦር ካምፖች ላይ ያደርግ የነበረውን ጥቃት በመቀነስ ፊቱን ወደ መንግሥት ተቋማት እና ግብር ለአልሸባብ ወደማይከፍል የንግድ ተቋማት ላይ አዙሯል። የአሜሪካ መንግሥት በቅርቡ ሶማሊያን ''ለአሸባሪ የተመቸ ገነት የሆነ ስፍራ'' ሲል ግልጿታል። አልሸባብ አሁንም በርካታ የሶማሊያ ስፍራዎችን ተቆጣጥሮ ይገኛል። አጥፍቶ ጠፊዎችን፣ ተቀጣጣይ መሳሪያዎችን እና ከባድ የጦር መሳሪያዎችን በመጠቀም አሁንም ከፍተኛ ጥቃቶችን ይሰነዝራል።

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic