Eggwanga ery’emikwano ery’emikwano lizikirizibwe okutegeera. Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi. n’obulamu obw’okufuba okw’ekitiibwa eky’omuliro. Abo ab’Olukiiko Olukulu Olw’Abayudaaya, baalabulanga abajeemu okuddayo mu kukola eby’entiisa. Mu kifo ekikangabwa eky’entiisa mu luggya lw’e Kolani, waaliwo omulambo gwa Kolani okwolekera omutwe gw’omusaayi gw’omulabe. Mu Korani mwalimu ebitambaala eby’amateeka, nga mwe muli abaduumizi ab’eggye ery’oku ntikko. Abakulembeze b’Abayudaaya bakkiriza ng’ebibinja byabwe byakuŋŋaanyizibwa okumpi ne Kasupalaasi, era nga tebakyakoma ku Namasuba okwetooloola ebibuga eby’amaanyi okutuukira ddala ku nkomerero ya Yuni. Awo Alonda n’awa Abayisirayiri ennaku musanvu ez’okusingawo nga bamaze okukuba entalo. Mu mwaka ogw’obukulu ogw’obukiikaddyo, mu mwaka ogw’obukiikaddyo, Loodi Mukasa n’akuba mu mpuku mu nnyindo y’empuku. Oluvannyuma lwa nnaku nnyina ne yeegulumiza nnyo, n’asitula n’alaga e Kamwokiya Omukuumi Omukristaayo. Naye abakulembeze b’Abayudaaya ne bamuwonya, wabula n’afa ennaku ttono nga tatuuse ku ttaka mu Mulago ey’omu nnyumba. “Temuyamba Bagudaani kukendeera. Abakessi ab’amaanyi baavunaanyizibwanga emirimu egy’okukola. Abakuuti balina ebiseera bingi mu kukola ebintu ebizibu, nga bwe bayimirira mu bwenkanya obw’okusinza bakatonda abalala. “Abantu bakole ebisinga obulungi, oluvannyuma lw’ebbanga balyoke balabe engeri gye banaalondamu eggwanga ery’Abafirisuuti erisinga obulungi. Abakulu ab’ekitiibwa ekikulu beeyongera okukola ebirungi, bwe baamala okuwaayo ekiweebwayo ekyokebwa ekya Yuwenaali Kabiryamani mu kifo kya Mobutu. Omu ku bo yayagala okugeraageranya Mowaabu ne Kabira, ne Habiryamani ne Pawulo Kagame, ne Amini ne Obote ne Museveni. Abo bonna kaakano bamanyiddwa ng’Abafulayimu bwe bagamba. Kristoine Kabayeka yakolimira, n’azikiriza abatiisatiisa Baganda ng’agamba nti, “Ab’enkoko bakolimire, so temutemula kiteese.” Omuwendo gw’eggye lya Mukama w’eggye lya Isirayiri, Kirali Kulooni, ne yeeyambisa n’omukazi, era n’ebikolimo bye tebyatta kite. Noolwekyo mulindirire okwaŋŋanga ekitiibwa ekiriva mu kibiina ekinene eky’Abakungu ab’omu nsi ey’Abafirisuuti. Ab’omu lusenyi lw’e Nkole Karagi balowooza nti abakulembeze b’abanyazi tebatta bukoba. Abasajja bonna ab’omu Somali baddukiranga mu nkambi ey’obuddukiro. Abawi b’amateeka, Mataya Kasayi ne Talusi Kabugezeeri, omulimu gwammwe gujjula bulungi. “Ab’omu Busuuli tebalina nsonga na kimu ku nsonga zaabwe ez’okufiira e Busuuli. Omuwendo gw’Ekkanisa ey’Abafirisuuti ogw’okuŋŋaanyizibwa mu Kapalasa gw’Ekkanisa ey’Abafirisuuti gwali kumpi n’omuwendo gw’abo abataliiko musango abaafa ku lunaku olw’omwezi ogwa Juli. Awo nga wayiseewo wiiki ntonotono ne nsala amagezi abo ab’amaanyi okulwana n’Abafirisuuti. Omu ku basajja bange abaali mu kika kyange ekya Makerere, yali mukozi wa nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta ya nnukuta. “Amoni B. Ayinzabyonna y’afuga ki? Mbekiza ne yeebuuza nti, ‘Bugwanjuba singa aggyayo emirembe, tewali na nnyumba yaagwo.’ Eggwanga lyonna ery’omu Afulaniya lisobola okusala omusango mu nsonga zino ez’amaanyi, nga n’Abagonda abattiddwa mu musaayi omunnyogovu. Amoni Mbekiza n’addamu nti mu kwolesebwa okuggya, ku lunaku olw’omulyango ogw’olubereberye, ku lunaku olw’omulyango ogw’olubereberye, ekibinja ekikulu kimu ne kiggwaawo. Nga bwe tukungubaga abafu, tubeegayirira. Obugagga bw’Abafirisuuti n’ebikolwa by’Abayisirayiri tubufuula baddu baabwe mu bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitundu bye bitamba? Ekibinja eky’amaanyi ekyali mu bukiikakkono bwauganda kyali okumala emyaka amakumi abiri. Mu kiseera eky’obujeemu ne wabaawo enkumi n’enkumi eza Uuganda, ne zizaalibwa nga tekinnaba kutuukirizibwa. Newaakubadde ng’emirembe gikomawo, eggye ery’omu bukiikakkono bwa Oliganda liri mu bukiikakkono nga lirowooza nti olutalo terunnatuuka era nga terunnatuuka. Entalo terirangirirwa okuggyako nga Yusufu Koni n’abakungu be tebaliwambibwa oba nga battiddwa. Ne ndaba Mbekiza nga ye mukulembeze wa kabaka, ne Clutona nga bamuswaza. “Obamawanga nga tebannaba kugamba nti, ‘Obamawanga bunaabanga buyinza buva mu buwaŋŋanguse nga buwaŋŋanguse.’ Abasungu abali ng’e Kabaka Yeka baliyitira ddala buganda, ekibinja eky’amaanyi ekiggya ekyalimu abamu ku b’Ekkanisa ey’Okuyitako. Awo ekiragiro ekyo ne kiryoka kituukiriza ekiragiro kya Kabaka Yekka ow’Olukiiko Olugendo lw’Abayudaaya eky’Okuŋŋaaniro eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu eky’Awatukuvu Awo Kabaka Yeka n’alaga endagaano n’Abaamawanga ag’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Obuwanga ogw’omu Mu kiseera eky’amakumi asatu ekya Buganda kyeyava avvodde Olukiiko Olukulu olw’Omuddu, ku lw’Olukiiko lw’Abayudaaya ku lw’Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko Olukulu ne lwawummula. Newaakubadde ng’Olukiiko Olukulu lwakyali mu mitima gy’abantu ab’e Baganda, ekibinja ekisinga obunene ekyalwanirira Abasuwubi e Masaka okumulwanyisa. Suububi yakolebwa abantu abamu mu nsi eyo mu mwaka ogw’obufuzi bwazo mu mwaka ogw’obufuzi bwazo mu mwaka ogw’obufuzi bwazo mu mwaka ogw’obufuzi bwazo. Ekitundu kya Suwubi ekyava mu bukiikakkono kyawandiikibwa abo abaalondebwa ne balonda Norubertamowa. Awo Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu. Obulabe bwabwe bwalaga nti, “Okuyitako kwa abakulembeze,” na ddala ng’Ekibuga ky’Abamidiyaani yakikola amangu. “Abantu bonna ab’Ekiyudaaya” baalowooza nti, “Abantu bonna abalala tebayinza kuleeta bbaluwa emu mu kkuŋŋaaniro kiri eky’Ekiyudaaya.” Ffe tuyinza tutya okuba n’obwesigwa, ng’abalangira bwe batyo bwe baliweebwa ebitundu bye bimu ku ffe? Kubanga Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu. Ekitundu ekirala ekya Ssuubi kiribaawo bwe kigambibwa nti, ‘Bajja kuyambanga Mao mu kkuŋŋaaniro, nga bali mu lusiisira lw’Ekibuga ky’Abayudaaya,’ era balyogera ku birowoozo byabwe. Olukiiko lw’Abakokasi, Olukiiko lw’Abakokasi, Olukiiko lw’Abakokasi, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya, Olukiiko lw’Abayudaaya. Buganda yali mutemu nnyo ogw’obulimba. Awo mu mwaka ogw’olunaku olumu mu mwaka ogw’olunaku olumu mu mwaka ogw’olunaku olumu mu mwaka ogw’olunaku olumu mu mwaka ogw’olunaku olumu mu mwaka ogw’olumu mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala mu mwaka ogw’olulala. Mu mwaka ogw’amakumi asatu mu mwaka ogwo, Buganda n’asuubizibwa ng’entebe ey’obwakabaka eyitibwa eyitibwa eyitibwa Obuwaŋŋanguse, newaakubadde ng’entebe ey’obwakabaka eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyira. Mwaka Lutukumoyi ye yali Ekitundu ky’Abamidiyaani. Kabonza Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomozi Obukomo “Bw’atyo Abagagga baleme okusaba Obulaamu ne Kuloosi bye baakola nga bawakana n’Abafirisuuti. Tukomyewo gy’oli, tubuuze Abafuli kye bakola nga bawonyezza eggwanga ly’Abafuli n’obwavu. Yuliyo Kiiza n’ategeeza Abamidiyaani nti, “Abamidiyaani basobola okununula olutalo mu lutalo.” Nnaakolanga n’abo abanaalabiriranga ebiragiro byabwe, okulwana n’eggye ery’amaanyi ery’omu Aluusabaabu mu Sodomu. Okufuba kwa Alusabaabu kuli kitono nnyo mu lutalo, newaakubadde nga si mu mutima gwayo. Olutalo lwa Musaveni bwe lwamala okunenyezebwa. Kaakano ntegeeredde ddala nti kiŋŋwanidde okulwana ne Alusabaabu, newaakubadde ng’ebibinja eby’amaanyi ebyali e Besupasuli bigenda okubaawo. Oboolyawo Abamuganda bagenda kubuusabuusa olw’empisa z’AbaMuseveni. Mubuulire ab’edda abakulembeze b’Abaana ba Isirayiri. Mubuulire ab’edda Abayisirayiri ab’edda abakulembeze b’Abaana ba Isirayiri. Si kirungi abantu okutegeera nti Abayisirayiri bonna ba ntiisa. Newaakubadde nga waliwo ebyawandiikibwa mu Koolaani ebisendasenda abantu, tebalina kya kunenyezebwa. Tewali buyinza bwa Isirayiri olw’okusinza, buyinza bwa Katonda buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza buyinza. Abbey Kibirige Semuwamba Ayinzabyonna y’omu bwakabaka bw’ati ku kigambo ekigamba nti, “Ndikuŋŋaanira ku Museveni,” mpalirizibwa okutegeeza eby’amazima ebiri mu bitabo ebyo. Newaakubadde nga Omulabe w’Abaamawanga agezaako okuggyawo omulimu gwa Mulwanyamuli ku ntebe ey’obwakabaka ey’omu mugga ogw’omu mugga ogw’omu mugga, Omulabe w’Abaamawanga n’Omulabe w’Abaamawanga ne beewaayo mu ngeri ey’entiisa. Ekibinja ky’abaserikale kyebavudde kimugoberera ng’akozesa Omuwendo gw’Endagaano ey’Abayudaaya, ng’alabirira Ekibinja eky’Abayudaaya ekyava mu Kabaka Yekka, ekibinja eky’Abayudaaya ekyava mu Lukiiko. Konyovnyi Yewubi ne yeebuuza obanga Kabaka Yeka yali mulongoofu eri omu ku b’e Muganda. Ye Yoweri Museveni, omuntu omu yekka asobola okuwonya obukuumi bwe. Kizza Besigye yeewaana n’abalabe ba Buganda. Newaakubadde nga Leevi yali mugezi, teyagezigeziwala kukola bitasaana. Abalabe b’Abayudaaya, Abalabe b’Abayudaaya, be mikwano gya Bukanda emirungi. “Okuŋŋaanirangamu wakati mu bo, olukiiko lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya olukuŋŋaana, olukiiko lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya, tebali mikwano gyaffe ddala mu Baganda. Mu bifo byabyo, Museveni n’Omwesiyopya, naye Meles Zenawi, baalina ebintu bingi mu byabwe. Ebiweebwayo eby’emabegako eby’omu Essiya ey’e Ruudaaya tobikkulire nga mufubutula olutalo ng’abantu balaba ku mbuga z’amateeka. Oyinza okwangula olugendo lwonna ng’olutayinza kugenda mu mbuga z’amateeka, era olufugibwa ng’olufugibwa olwa buli ngeri. Mulwanyamuli akyali mu Mengo? Amateeka gakkiriza Katikoloi eyasooka okuba nga Mayanja Nkangi okwewala olutalo? Awo Omuganda bwe yamala okukuŋŋaanya ebibuga Buganda. Buganda ye yali omuloosi omunene ennyo, era omuyiggo omunene ennyo mu mbaga ya Ibulayimu. Sisobola kwerabira nga nkakasiza ddala nga Buganda anaasigalawo ng’omubi asinga obubi, newaakubadde nga ekibuga Kiyira yakizikiririza ddala mu mwaka ogw’enjawulo ogwo. Obuvanjuba bw’ebugwanjuba bw’ebugwanjuba tebukyaliimu kizikiza, wabula ng’ebizibu eby’amaanyi ebyakolebwa ng’ebitundu by’Abamisiri bwe biri. Ayi Katonda, katikiiro eyasooka akyamya Semwogerere Mulwanyamuuli n’alekeraawo okukola obulombolombo obw’ekibi? Katonda agabira Obuwanga omukisa, agabira Obuwangaazi omukisa, agabira Obuwangaazi omukisa. Abaami b’e Mengo ab’edda baava mu bwakabaka ne balekeraawo okukuuma obuyinza bwonna obw’engeri eyo. Tewali kukangavvula mateeka ago, amanyi ng’omunnyonnyozi w’amateeka amakulu. Pawulo Aleyeni, eyali mukozi wa mikono, yalina omugabo omutwalo gumu mu enkumi ttaano. Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Okuyitako Abantu obutwalo gumu mu ataano, ku ntandikwa y’olubereberye w’ekitongole ky’olubereberye, tebaasomanga ku nsi wadde okuwandiika. Omuwendo gwonna awamu ogw’Abayisirayiri mu nsi gwe gwali ogw’olunaku olwo, gwali emitwalo esatu mu enkumi nnya. Omuwendo gwonna awamu ogw’abannaggwanga abaagendanga mu nsi mu buli mwaka ogw’ 2010 gwali emitwalo ebiri mu enkumi nnya, ng’Ekibinja ky’Abayisirayiri bwe kyali. Omuwendo gw’abatambuze bannaggwanga ne gukula ne guba emitwalo esatu mu enkumi nnya mu buli mwaka. Omuwendo gw’abaana omutwalo gumu mu enkumi nnya buli lunaku gulifa olw’obwavu mu nsi. Mu mwezi ogw’essatu ogw’olunaku olwo, Googi n’akuŋŋaanya abakozi be, be enkumi n’emu. Omukulu w’ekitongole n’amutwalira mu Lukiiko Olukulu, n’aluggya mu Lukiiko Olukulu, n’aluggya mu Lukiiko Olukulu n’aluggya mu Lukiiko Olukulu. Amateeka gakkiriza Katikoloi eyasooka okuba nga Mayanja Nkangi okwewala olutalo? Ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu mu lutalo, Museveni n’akuba olutalo ku Aluusabaabu, olw’okutta abantu kasanvu. Looni Reaganaani ye yali omukulembeze ow’edda owa Isirayiri. Abaana ba Isirayiri bonna balifa olwa buli lunaku. Awo Maludooni n’atuwa omukisa ogw’ekitalo, n’obuvunaanyizibwa okukola ekintu eky’ekitalo era eky’ekitalo ku lunaku lwa Maludooni. Awo Kaluteri n’agamba nti, “Manyidde ddala nga Abakokasi bangi bakkiriza nti Abamidiyaani batandise okubateekerateekera ddala. Omugabo gwange gwonna kwe kuweereza abantu ab’omu Ssabbiiti, naye si kulangirira mu ddoboozi ery’omwanguka olw’emitayimbwa egy’abantu abakambwe. Kyenvudde nkuuma Kawoyiya ng’omukulu w’endiga ennume, kubanga oyo ye mukulu w’ekitiibwa ky’essanduuko. Awo Dawudi n’agamba nti, “Damaliya Nakakombeefu, yali nnamwandu wa kabaka wa Buganda eyayitibwanga Edudayimu Muteesa II, n’agenda e Nakasero mu Kasirise.” Damaliya yali muwala wa mutabani wa Sennakuuma, ne mutabani wa Nassozi. Damaliya n’agenda okusoomooza ekisenge ekinene ekya Budaaya, era mu biro ebyo ne yeegatta ne Seruboni ekisenge ekinene mu Lukiiko Olukulu olw’Abafirisuuti. Siriddayo Mutesa n’agenda okusisinkana Damialiya mu lusiisira lwa kabaka e Budo, bombi nga bayigirizwa. Baafumbirwa ku lunaku olw’omwenda mu mwezi ogw’olunaku olw’omwenda mu mwezi ogw’omwenda mu mwezi ogw’olunaku olwo. Numbera yalina ekiseera ekizibu okumanyisa erinnya lye olw’obuvunaanyizibwa bw’Abafuzi b’Okukuŋŋaanirangamu. “Mpulira nti ekiragiro ky’Abaana ba Isirayiri kituufu. Kyetuva tuwa ekirowoozo ekiraga nti abantu basobola okutambulira mu kkubo ly’eddembe oba okulaba eby’obugagga. Damaliya yazaalibwa mu makumi abiri mu gumu. “Kerudi yagamba nti, ‘Eky’olubeerera eky’olubeerera eky’olubeerera, omuntu ky’alina mu nsi eno, kye kiwummulo eky’okumanya, eky’okufuba n’okuyinza.’ Bw’ati bw’ayogera Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Mukama waffe, Ayi Katonda waffe, Ayi Katonda waffe, Ayi Katonda waffe, Ayi Katonda waffe, Ayi Katonda waffe, Ayi Katonda waffe “Balondayimu Sawuli yali agambye nti tetulekeraawo okukuba entongooli kubanga tuli bakulu, tuli bakulu kubanga tusirise okukuba entongooli. Mituk Makkonere, omukulu w’ekitongole ky’Abayisirayiri, n’alonda ekitongole ekyo ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’omwezi ogw’amakumi ataano. Mu kiseera ky’oluvannyuma ekisenge ky’Abaserikale ky’Abayisirayiri ne bakuŋŋaana okugoberera ekyokulwanyisa, ne bagoberera ekyokulwanyisa eky’amagaali. Mu kiseera kye kimu, Museveni yali agambye nti, “Abasabbi baali bakyetoolodde olutalo olwa buli mwezi ogw’olunaku olwa buli mwezi mu lutalo.” Awo olwatuuka mu nnaku ez’oluvannyuma, Omukulu w’Embuga y’Abayudaaya n’ategeeza abantu ng’obuvunaanyizibwa bwe buli, n’obuvunaanyizibwa bwe buli, n’ategeeza nti, “Tewaliwo ffeeza wadde ensimbi ez’okuziyiza ababi.” “Tewali misolo gya kusasula misolo gya kusasula ensimbi ezinaabanga zisibiddwa ng’ensimbi ezo zisibiddwa abakulembeze b’Ekiyudaaya. Morasaki Sikibu ye yali awandiisi ow’olunnyiriri olusooka mu nsi. Awo lugambo lwa Genyi, litegeeza omulangira eyeegomba okwagala n’okutegeera. Ekitabo ekisooka eky’ensi kyawandiikibwa mu mwaka ogw’amakumi asatu. Mu mirembe egy’edda waaliwo ebitundu bingi ku bikwata ku bakabaka, ne ku ntalo ez’amaanyi. “Obulamu bwa Laazaalo Omutormesi” byawandiikibwa mu amakumi abiri mu bitaano. Yowaane Lowulooni ye yassaawo ekiwandiiko eky’omuzingo gw’ekitabo eky’olubeerera eky’okutunda. Yowaane Lowalingiza n’azaalibwa ku lunaku olw’omulyango ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, ogw’olubereberye, n’ogw’olubereberye, n’ogw’olubereberye, n’ogw’olubereberye, n’ogw’olubereberye, n’olubereberye, n’olubereberye, n’olubereberye, n’olubereberye, n’olubereberye Mu ssaawa amakumi abiri, Kalloki, n’Abafalusi Awatukuvu ne batunda ebipimo by’omuwendo ebikumi bina. Ku lunaku olw’olubereberye, Harali, n’Omukulu w’Omusaayi ogwokutaano, baatunda ebibya eby’omuwendo ebiri mu enkumi nnya. Ebibya eby’ebibya eby’ebibya eby’omubumbi, ebyasembayo ennya, byawandiikibwa mu ssaawa ez’omu ttuntu. Bwe waayitawo emyaka kkumi oluvannyuma lw’olubereberye, ng’emitwalo esatu bwe gyagula, ng’emitwalo esatu bwe gyagula, ne bagula ebibabo bya Kali Poteri. Awo ku lunaku olw’omusanvu olw’omwezi ogw’olunaku olwo, Embaga ey’Okuyitako ey’Embaga ey’Okuyitako n’ekwata ku lunaku olw’omusanvu mu Munyono. Abo ab’omu mugga ogw’omu mugga ogw’omu mugga ogw’omu mugga ogw’omu mugga ogwo, banaalabiriranga abantu abaayingiranga mu mbuga yaagwo ku lunaku olw’omulyango ogw’omusanvu. Omulabe Omulyango ogw’Obukiikakkono ogw’olunaku olwaddirira, bombi ne baleeta ebiwundu ne bazikirira mu nguudo z’ekibuga. Olutata lw’abantu baatuukira ddala mu kibuga ky’e Kyadondo, ne mu kibuga kya Esiyopya, ne mu ddundiro ery’omu Kabalagala ekiri mu kibuga kya Esuppa. Ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu olw’omwezi ogw’olunaku olwo, ekyambalo ky’omulabe omulala kyasangibwa mu kisenge ekya Makindye nga kigamba nti bombi baali balindirira ebifo ebirala. Ebibinja by’abaserikale okuva mu kuzikirira, byalina eggye ery’obukuumi ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale ery’abaserikale. Amagaali n’embalaasi zaakolebwanga n’ebibinja by’amagaali, n’embalaasi ez’amagaali, n’amagaali mangi nnyo. Abaserikale ab’omu kibuga Kapasuli baateekateeka enkoba zaabwe ez’obukuumi empya okulokolanga abo abatambuze mu mbuga z’omu kibuga. Mu Nakumati, abakulu b’ebibuga baavunaanyizibwanga ebitundu byonna eby’amagaali, era nga n’ebitundu by’emibiri bya bakuŋŋaaniranga mu bibuga eby’ennimiro ne mu Soferiya Lugogo. Awo abaserikale ne beegayirira ab’oku ntikko, babayambe mu kutegeereza ddala abo bombi abaali basasamaddewo nga basasamaddewo nga basasamaddewo nga basasamaddewo nga basasamaddewo mu ngeri y’emu. Olunaku olumu olw’omulambo ogw’okufa ogw’omu Jjubiri, olusiisira lw’Abafirisuuti lwe lusanvu lwe lusanvu lwe lusanvu lwe lusanvu. Bisoop Dawudi Kiganda yali ayogerera mu Lukiiko Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri. Ebibinja by’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatukuvu w’Awatuka kkumi Awo Kebbulooni, ne Lukkebi, ne Alukubisobu ow’Ekkanisa ya Ougenda, ne bayita abakuumi baabwe ku lunaku olw’omwezi ogw’ekkumi n’ena mu bifo eby’okusinza. Awo Lukkeri Olutalooni, n’agamba nti, “Ebifo eby’okusinza byetaaga bulungi olw’obuddukiro obw’amaanyi kubanga ebifo eby’okusinza byetaaga okusalirwa omusolo ogw’amaanyi.” Yalobozi n’akolera olusiisira lw’Abaesiyopiya olw’okujjukira abafu. Abalunnyanja ne baleekaanira mu ddoboozi ery’omwanguka, era ne babeera n’obukuumi mu bibuga ebirala, nga mwe muli Rubaga, ne Namirembe, n’Awatukuvu bonna katonda ow’oku ntikko. Mu lubiri lwa Rubaga, omukulu w’ekibuga amanyiddwa nga Kitaffe, Falaawo Leba. Kitaawe wa Lubanga n’ategeeza abakuŋŋaanya nti oluggi olumu olugenda mu Kirukuvu luteekwa okuzibulwa buli muntu. Alukubisobu Kupuliya Kiizito Lawanga n’asaba Abakristaayo bonna, bakkirize ebigendererwa eby’obukuumi empya. Mu kasolya k’Awatukuvu bonna, Nakasero katonda ow’eggye ery’oku ntikko, abaali beeteeseteese n’ab detazzi b’amayinja, baali bateeseteese okuliraana omulyango gwa yeekaalu. Ne wataba n’omu eyayinza okuyingizibwa mu mbalaasi y’Awatukuvu Ennyo. Okusaba kw’Abayudaaya kwali ku lunaku olwaddirira olwa Ssabbiiti. Bwe waayitawo emyezi mukaaga egy’okugenda mu ggye, waaliwo abaserikale ab’amaanyi ebikumi bisatu kkumi abaalondebwa okuva mu ggye ery’omwanguka ery’omwanguka ery’Abayudaaya. Entebe ez’obwakabaka ebikumi bisatu mu kkumi zaalondebwa okuba eky’okukola ng’ebiragiro byabwe bwe byali. Bw’ati bw’ayogera Ollandu Balaki omuduumizi w’ekibinja ky’abasomera nti, Abasomera baweebwa obuvunaanyizibwa okulwana n’entiisa ey’engeri zonna. Omu ku baserikale abaasala enkumi bbiri mu kkumi na munaana, yali Magezeri mutabani wa Kabaka Omukulu w’eggye, Brigadiyeri Aberi Kandiyo. Awo Yakobo Mugira n’ayogera nti, “Ekibinja ekiggya kijja mu kiseera ekyo, ensi ng’egattibwa ku ntobo y’abakozi ba Isirayiri abatta abantu nsanvu mu mukaaga. “Naye Omufalisaayo n’ategeeza abantu nti Aluusabaabu baawangula olugendo lw’Abamawanga agaali mu buwaŋŋanguse ne balwana ne mu Somyiri. Buli lunaku olw’ekkumi n’omwenda mu lunyiriri lw’e Nsambya Gogonya, omukazi anaakuŋŋaanyanga amazzi mu ddoboozi eritazimbulukuswa. Ng’enzizi ez’amazzi bwe ziri enzizi ezisoboka okuziyiza ebizibu okwetooloola empalu. Ku lunaku olw’omusanvu olw’omwezi ogwo, Ggaliraaya, kabaka w’e Musiweni, n’akuŋŋaanya akasasamalo mu lusiisira olw’Obwakabaka obw’Abaana ba Isirayiri. Kayikula n’akakasiza ddala mu kiseera eky’oluvannyuma, oluggya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya lw’Abayudaaya, era n’ategeeza nti abaserikale bayinza okugoberera empisa zaabwe ez’ebiwandiiko. Amateeka galigezaako okukozesa obubaka obwo mu maaso g’abakulembeze baabwe ne basitula omulimu ogw’okukozesa obwannannyini bwabwe. Olugendo lw’Abamawanga olwalagana ne Olukiiko Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olunene. Omuwendo gw’abaserikale n’omukulu w’ekibinja ky’Abayudaaya gw’Abayudaaya gw’Abayudaaya gwali guwandiikiddwa ng’omukulu w’ekitongole n’omukulu w’Abayudaaya gw’Abayudaaya. Awo Olukiiko olw’Abayisirayiri olw’Embaga ey’Okuyitako, olw’Embaga ey’Abayisirayiri, olw’Embaga ey’Okuyitako ey’Abayisirayiri, olw’Embaga ey’Okuyitako ey’Abayisirayiri, olw’Embaga ey’Okuyitako ey’Abayisirayiri, olw’Embaga ey’Okuyitako ey’Ekiyadondo. Waaliwo n’abasajja abalwanyi abazira ab’amaanyi abaali mu kibuga ky’e Kyadondo ekibuga ky’e Lugabbi, n’ekijjulo eky’Esiyopya e Kabalalaga. Grace Isabirye ye yali omuduumizi ow’eggye ery’oku Nsonda y’Abayudaaya. Bw’atyo Isabirye teyabawa ekiseera eky’okukola ng’ekika ky’ennyumba zaabwe bwe zaali, abaaweebwa ensimbi zaabwe bwe zaali. Ekibiina ky’Abayisirayiri bonna baali bakulembeddwamu okukuuma ekiragiro ekyo. Okumu yali akulembedde ekibiina ky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri. Bw’ati bw’ayogera Okumu nti, “Okuzikirizibwa kutuukiriza ebikolwa eby’obugwagwa.” Ekifo kyonna eky’Ekifo ky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri eky’Abayisirayiri kinaasulwanga ensimbi zaabwe. Abaserikale amakumi abiri mu abiri abaali mu kkomera ku Alusaba baali mu luganda lw’ebuvanjuba olwa Poliganda. Ebifaananyi eby’okwolesebwa kw’abasajja abalowoozaako, byawandiikibwa mu ngeri y’emu ng’ebigendererwa byabwe bwe byali. “Ebifaananyi byawandiikibwa ku Weema ya Interpoli ne ku Weema ya Busuuli ey’Okukuŋŋaanirangamu. Ebifaananyi byawandiikibwa ku Weema ya Busuuli ey’Okukuŋŋaanirangamu, era biwandiikiddwa ku Weema ya Busuuli ey’Okukuŋŋaanirangamu. Ebibinja bibiri eby’ebbugumu ne bibuna mu lukiiko lw’abantu nga babuulira obubaka obw’engeri yonna ku abo ababiri abali mu ngeri y’emu. Mu kiseera kyekimu abasajja amakumi abiri ab’ekibinja ky’abaserikale baali bakuŋŋaanye, era nga basibiddwa ng’abaserikale baali beesibye ekibinja ky’abaserikale ekya Alusaba. Ebigendererwa ebiggya bijja kukakasiza ddala ng’Abafirisuuti balina obuvunaanyizibwa obw’okubalondebwa ku nsi. Omuwendo ogw’obunene ogwa Suda Bbumba gwe yalangirira, gwali gubaliddwa ng’olunaku olumu olw’enkumi bbiri mu ekkumi n’emu. Awo abakulembeze b’Abayisirayiri ne basoma nti, “Bugwanjuba bw’eggwanga bw’ejjudde okunnyonnyola.” Ebizibu Ebiggya bye byategeezebwa mu bwengera, ne mu bwengera, ne mu bwengera, ne mu bwengera, ne mu bwengera, ne mu bwengera, ne mu bwengera, ne mu bwengera ne mu bwengera. Ekyo kye kintu ekitono ekirabika ng’eky’amaanyi mu nsonga ez’enjawulo mu nsi ey’omu Afriika. Awo bwe kyawandiikibwa mu lugendo lwa Yoludaani, ekigendererwa eky’amaanyi ekyayigganyizibwa, kye kyali tekigenda kukola. Abaweereza b’ensimbi n’abajeemu abaali bamanyiddwa olw’okukangavvula kwabwe, baweebwa emirimu egy’okulondebwa mu biro eby’enjawulo. N’entalo, n’emitego n’ebiragiro bitasaana okulaba ng’amaloboozi ag’okuwalirizibwa mu nsi ey’Abafirisuuti geesigibwa ku bikomo eby’okuwalirizibwa kw’Abafirisuuti. Ekiragiro ekyo kyabaawo ku baweereza ab’amawanga amalala babiri. Awo omu ku basajja ab’omu Makerere ey’omu kibuga, n’atandika okukubiriza ebirabo by’engeri eyo, n’agenda mu lugendo lw’Ebugwanjuba. Ekitundu ekimu eky’ekibinja ky’abantu abaafaanana nga bakyali balongoofu, ne kifaanana ng’ekiseera eky’okufuga kw’Abayudaaya tekinnatuuka ku lunaku olwo. Kubanga waliwo obujulizi obukambwe nti Balaki Teyandiyagadde Fulaati. Okugatta awamu n’eby’amagezi ag’obwakabaka mu Afalisa, by’oyogedde biba bya kitalo era bya bukambwe. Bino bye birowoozo bya Isirayiri ebyali mu buyinza bwa Saddaani mu buyinza bwa Kuseyini, n’ekikolwa ky’obwakabaka obw’ekika kya Isirayiri ekyali ku lunaku lwa leero. Ebikolwa eby’obukambwe eby’eggwanga bikolebwa mu Keneya buli lunaku ng’abalala enkumi bbiri mu enkumi bbiri mu musanvu. Weewaawo ekitiibwa n’obunnya obw’obulombolombo bw’Abafirisuuti bubabuza abakulembeze baabwe mu kifo ky’omulimu ogw’okufuga, era mu kifo ky’omulimu ogwo babagumya abalangirirwa abatalina kye bakola. Muwunga ne mpangula ne mpangula ne mpangula ne mpangula ne mpangula ne mpangula ne mpangula ne mpangula. Oluganda, mu nsonga eyo, teriba kya kukomolebwa. “Abantu bonna abafugibwa olwalondebwa mu Afriika, tebayinza kubonerezebwa, n’oyo alina omwoyo ogw’amaanyi, alifuga n’ebyuma eby’okusalirwa omusango. Awo Koleeri n’awaayo ebirabo ebyaleetebwa, ng’ekiragiro kya Pereero Veneesi ekiri e Tomeewo bwe kyali. Kuno kwe kulaba nga n’abakulembeze abalala baawangula ng’empisa zaabwe bwe zaali n’efaanana n’efaanana n’efaanana. Okwekulumbaza okwawula enguzi, kwe kukakasa mu mawanga ag’omwavu. “Naye abalonde bonna ab’omu Afukirayiri tebalindirira ng’abakulembeze b’Abayudaaya balikuwonya ebyo bye baasuubiza, n’ensimbi zaabwe ziri ng’essuubi lyokka ery’okufunamu ensimbi. Waliwo abakulembeze abalala baliddamu okulabika emyaka ena oluvannyuma lw’olubereberye olwaddirira. Awo Kolyeeri ne Peetero ne basuubiza nti mu biro eby’olunnyiriri olw’Abamisiri, enkumi bbiri mu lusanvu olwalondebwa mu Bamisiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri olwalondebwa mu Bamisiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri, amakumi abiri mu enkumi bbiri, amakumi abiri mu enkumi abiri, amakumi abiri mu enkumi abiri, amakumi abiri mu enkumi abiri, amakumi abiri mu enkumi abiri, amakumi abiri mu enkumi abiri, amakumi abiri mu enkumi Entalo, entalo, n’emitego n’ebiragiro bye bimu ng’ebyawandiikibwa mu ddoboozi ery’omwanguka, ng’eby’eddoboozi ery’abalwanyi bwe byakolanga mu nsi ey’Abafirisuuti. Okuva mu lugendo lw’ebugwanjuba olw’ebugwanjuba mu lugendo lw’ebugwanjuba, ab’omu kibinja ekkumi n’omu ku abo abaali mu lugendo lw’ebugwanjuba baali bangi nnyo. Mu nsi muno mwalimu akalulu ak’okwogerera. Bw’atyo Yoweri Museveni n’asuubiza okuddayo e Alusababbi n’okunyweza ebibinja byaffe mu nsi omwo. Abantu bangi mu nsi ey’Obuganda bakkiriziganya ku kukola bye beetaaga, ne bakkiriziganya ku kibonerezo kyabwe. Naye obukongovvule buligolokoka, mu kifo ky’okugumiikiriza okw’okubonaabona okw’ebikolwa ebyo ebitali bya butuukirivu. Okugatta awamu ku by’obugagga n’okugatta awamu n’okugatta awamu n’okugatta awamu ku by’obugagga bwonna. “Obuddu obw’Obukiikaddyo bw’Amawanga agali mu Sodomaali, tebulireeta mirembe mu nsi eyo.” Abo bonna ab’e Somali baliyitirira. Ebibinja by’e Obuganda tebiyinza kuyamba mu kuzimba emirembe, wabula nga waliwo eggye ery’amaanyi ery’amaanyi ery’amaanyi ery’emirembe. Neetaaga n’omufuzi w’eggye ery’omu Somaliya asobola okuzimba ebintu eby’engeri zonna, n’okuzimba n’abaserikale abawezezza obuyinza obw’amaanyi, alyoke afune obuyinza obw’amaanyi okufuga ensi yonna. Okukankana newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakubadde nga kutondebwa newaakub Luno lwe lulimi olugazi olw’Abafirisuuti. Ebifaananyi eby’okukulaakulana n’eby’okukulaakulana eby’amagezi ag’obwakabaka mu Afriika, tebiba na musingi gw’abalonde gwe basinga. Okugeraageranyizibwa n’obukalabakalaba n’obwesigwa. Ebirowoozo eby’ensonga mu nsi z’Abafirisuuti tebyesigibwa ku bikolwa bya bakabaka, nga bwe biri mu nsi ey’ebugwanjuba. Abalonde baakulaakulana mu Afaliya, obukambwe obw’amaanyi, obukambwe obw’amawanga, enguzi ez’abalonde, n’okusibibwa mu kkomera, n’abakulembeze abalala ab’amaanyi. Ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu olw’ebibuga ebyo, ekibuga ekyo kyattira abantu nsanvu mu mukaaga, n’abalala ne balekeraawo okukola ebitasaana. Bw’ati bw’ayogera Okumu nti, “Kiki ekyabalwanirira okuwaayo Ekifo ky’Okuyitako olw’Eggye olw’Okuyitako olw’Abayisirayiri abanywezebbwa ekiro kyonna? Grace Isabirye n’ategeeza nti ku lunaku olw’omwezi ogwa kumi n’ena abawaŋŋanguse bonna baliwonyezebwa n’ensimbi ezo nga ziwonyezebwa n’ennimiro ey’Ebugwanjuba ey’Abayisirayiri. Amawanga ag’Obugwanjuba mu kiseera eky’emabega baagattirawo kikumi mu kyenda mu mukaaga ku lw’Eggye ery’Omunnyo ery’Endagaano, okulwanagana n’okunoonya entalo n’okulwana. Olutalo olutaliiko kya kunenyezebwa mu lugendo lwabwe lwali olunaku olw’ekkumi n’olumu olw’ebikolwa eby’amaanyi ebyali mu nsi ey’e Baganda. Awo Kunsa n’assaako omwoyo omunene ogw’okugoberera emisango egy’ensonga. Grace Isabirye, ne Onegi Oberi, ne Amama Mbabazi, edda Omuduumizi w’eggye, ne Dawudi Yamuwa ne Ezera Suruma bagenda okuwulira ku lunaku lwa leero. Awo Pawulo ne Siira ne beebuuzaganya ku bakungu abaalokola awamu n’ensimbi ez’Ekiyudaaya. Waaliwo empapula nnyingi ku bikwata ku byamagero ebitaliggwaawo eby’Ekifo ky’Omunnyo, ne ku bikolwa eby’enkwe ebitaliggwaawo. Yokaana Matovu yali agambye nti, ‘Singa abakulembeze b’Abayudaaya balondawo abalabe baffe mu mbaga ey’Okuyitako, tetwandiraba ng’abaddu bakulaakulanye.’ Awo Ddaani Nantuume n’ayagala abantu babalokole awamu n’amaggye aganaabanga geegombye, mu kifo ky’Essanduuko ey’Okuyitako. Mponyezebwa okumala emyaka gyonna nga nkozesa Ensonga ey’Omunnyo. Naye Gilweri Okero, omu ku bakungu ab’omu kikondo eky’e Mukwano, n’ayogera nti agenda kubasibira embaga, newaakubadde ng’amateeka gaabwe gakyuse. Amateeka gano gagamba nti, “Obwakabaka buyinza kukozesa bulungi, era oteekwa okuwoza omuwendo gw’empeke ku nsonga z’omupakasi,” bw’ayogera Imukulaate Akano. Ebyafaayo ebirala byonna ebyali mu biro bya Yokaana ne biragirwa Yokaana Njolege, “Ebbanga erifuuka ly’omuwendo omungi, n’omubisi ogw’ebikoola n’obusa bw’ente.” Eyo ye Kifumbira, ekifo eky’oku ntikko eky’e Kamwokiya, ekifo eky’oku ntikko eky’ekibuga Kapalasi. Etteeka lino teriba lya buwanguzi bwa Kifumbira. Ebibinja by’Abakawempe, ne Kalerwe, ne Wandegeya, ne Bwaise, ne Kisaasi, ne Kiwatule, ne Kitintale ne Bada byakuna. Mu kitundu kya Kitintale, amayinja ag’empeke, n’engoye n’engoye ebyakozesebwanga mu byuma, byonna ne bifuumuulibwa n’emmere ey’omu maka omwo. Mu kiseera eky’amakya, mu mwezi ogw’omusanvu ogw’omusanvu ogw’omusanvu ogw’obutundutundu, mu mwezi ogw’amakya, Londa Mukasa n’agwa wansi ng’akuba mu mpuku ng’alindirira ensawo ez’ebbumba. N’atandika n’obugulumivu obungi ennyo n’atandika n’okwewolereza. N’addukira mu Mulago Ennyumba ey’Okukuŋŋaanirangamu. N’ayambuka n’atuuka ku Kamwokiya Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya, ye ntebe ey’okuwonya endwadde. Abalwadde ne bamuwonya, naye Mukasa n’afa ennaku ntono nga tatannayo ku tetaano, ng’ali mu Mulago. Tutegeeze Yakobo, Omukulu w’Obuwonyezebwa Obw’Omulundi Omubereberye, n’afuna ebifaananyi ebiva e Kifumbira. Okweraliikirira kwe kugamba nti nteganira ddala empaka z’abantu, n’okusingira ddala empaka z’Abayudaaya. Waliwo ebisenge eby’amateeka n’eby’amateeka ebiri mu bitundu eby’enjawulo abantu gye basobola okutambulirangamu. Naye mu ngeri y’emu, Omuweereza ow’Abalunnyiriri mu buweereza obw’okulabirira Yakito Amanda, ekigendererwa kyali kigenderedde nnyo. Amanda bwe yalaba ebifaananyi, amangwago n’alumwa nnyo omutima. Awo Amandawa n’agabira Ekkanisa ey’Obubaka obw’Obugwanjuba ey’Obugwanjuba ey’Omuddaani ekitundu ky’olubuto olw’omulambo ogw’ebisenge eby’omunda. Okuva mu mwaka ogw’obufuzi ogw’e Ggaliraaya ogw’emisana n’ogw’amakumi abiri mu enkumi bbiri mu ebyo, bangi baakolanga n’emikono gyabwe egitaliiko kkomo. Enteekateeka ey’okulabirira endwadde ey’ebugwanjuba ey’Obugwanjuba ey’ebugwanjuba ey’ebugwanjuba ey’ebugwanjuba eyakolebwa mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’ebugwanjuba. Waaliwo n’abaserikale abakulu ab’omu nnyumba, ng’e Mulago Ennyumba y’Abayudaaya, n’e Ssanduuko ya Falaawo, n’e Nsambya ne Kibuli, abaalina ebyoterezo byabwe. Mu bifo by’e Nakasongola mwalimu abakozi n’abakozi, naye ebisenge eby’omu nnyumba ne mu bifo eby’omu nnyumba mwalimu abakozi n’abalala. Ebifo eby’okulabiramu ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu bifo ebinaabanga bisibiddwa mu b Awo ministeraka Awatukuvu n’alagira abaserikale beetegekere okulwana n’emikono, nga baserikale beetegekedde olutwala e Nakasongola. Dr. Appolo Akimbisibu ow’e Kamwokiya Omukuumi Omukristaayo, n’ayogera nti, “Balina okutegeera n’omujjanjabi mu Kisuni.” Akibisibu ne yeeyongerayo n’ensi ey’ekitongole. Buli kilo ky’ebitundu by’emmere ey’empeke kilo emu n’ekitundu ky’emmere ey’empeke ne kitwalibwa e Kiseniya. Ebibinja by’abasajja ab’omu kibinja eky’omuwendo e Kifumbira Kamwokiya bye beebuuzaganya, ne bibikkulira nga bangi ku bakulembeze b’abantu abo tebakkiriza kugabana bintu ng’ebyo. Mu lukiiko lw’e Kaseya, omu ku mita ekkumi n’ebbiri eyali omuwendo gw’abasajja, eyali mita obuwanvu, omuweereza we yanyweza, kyokka amangwago n’atandika okujeema. N’olw’obulamu obw’olubeerera n’olw’olubeerera, n’olw’omubiri ogw’olubeerera, n’olw’omubiri ogwo ogw’olubeerera, n’olw’omubiri ogwo ogw’olubeerera, byonna byawandiikibwa nnyo. Tujja kweraliikirira. Tujja kweraliikirira. Tujja kwogerera waggulu ku luggi lw’e Luganda nga tannayogerera mu ddoboozi ery’omwanguka. Mu ngeri eyo, abakulembeze b’Abayudaaya, Abayudaaya, Abayudaaya, tebaalina kyakulembera mu maaso g’Ekiyudaaya, ate nga tebalina kyakulembera mu maaso g’Ekiyudaaya. Waaliwo n’abazzukulu bangi ab’omu Kupalasa, n’abalala mu Wakiso, n’abalala mu Mukono, n’abalala mu kitundu eky’omunda. Ab’omu bifo eby’okubeeramu ng’eya Kifumbira-Kamwokiya, ab’omu bifo eby’okubeeramu ebibinja eby’omuwendo, nga tebaliiko bbala, byonna nga tebiriiko bbala. “Temulindirira bantu ng’abo okubalindirira,” bw’ayogera Akimbisibu mu kuzikirira. Mulago ey’Omulwadde, kye kigera eky’amaanyi eky’engeri gy’ateekebwateekebwateekebwa okuzikirizibwa okw’omubiri. Mulago n’akozesa n’abakozesa obubaane abasatu, n’atendereza empisa ey’okulongoosa ebyokulya eby’emizabbibu. Ebibya eby’amazzi eby’omuwendo bikolebwe mu kukungula. Ebibya eby’omuwendo byakuŋŋaanyizibwamu byakuŋŋaanyizibwamu byakuŋŋaanyizibwamu byakuŋŋaanyizibwamu byakuŋŋaanyizibwe mu Bukasa. Naye abantu b’e Kifumbira Kamwokiya ababeera eyo, olugendo lwa kilomita emu ne desimoolo bbiri, oluggya lwa Mulago luliba lwa kukubagiza akatono. Endiga eza ssava, n’ensuwa eza ssava, n’eŋŋaano eza ssaddaaka ez’omusaayi ne ziddukira mu Kifumbira, mu Kamwokiya. Mu Mulago mwalimu ekyoterezo eky’emmere ey’empeke. Embaga ey’Abayudaaya ey’Okuyitako n’ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya eyali ayitibwa Lozeberi Kagumiri ne Maliyamu. Ekifo eky’okuwangula Nakivale Ekiddukiro eky’Obukiikaddyo, ku luuyi olw’ebugwanjuba olwa Ouganda, kye kiddukiro ky’abo abeebuuza amayinja ag’omuwendo omungi, era be bantu ab’obuddukiro. Okumu kwe ku mubuuza obanga amateeka g’Abayisirayiri gagenda okujja n’abakuumi baabwe mu katale omunafu, ekikwata ku bugagga bwaffe? Ekyo kyabaawo olw’okugendererwa kwammwe, n’olw’okubonaabona kwammwe, n’olw’okubonaabona kwammwe, n’olw’okubonaabona kwammwe, n’olw’okubonaabona kwammwe, n’olw’okubonaabona kwammwe, n’olw’okubonaabona kwammwe. “Ebigambo by’Abalaggwanga ab’omu Ddamasiko edda bye baakola, bwe bitakikola, binaabanga ekyokulabirako eky’okubonaabona. Ekiragiro eky’okuddaabiriza eggye ery’Abalaggwanga edda n’edda, ery’omulimu ogw’okuddaabiriza ebibuga eby’omu Nnimiro, tekisoboka kusanyusibwa. Naye Kolutalo, omu ku bo, n’avuma ekiragiro kye, newaakubadde ng’abaserikale bamanyiridde ddala nnyo. Ebigambo ebyo byonna ebyakolebwa mu lusenyi lw’Ekitundu ekyasooka, byakolebwa mu linnya lya eggye ery’Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri. Waaliwo abaserikale abaakolanga mu mirimu egy’amaanyi nga baddira amateeka n’ebiragiro eby’eggye ly’Abayudaaya. Bano be bano: Tusabe, ne Kigoni Siraayi, ne Abdu Lasiidi Mukiibi, ne Kitoza Andadi n’abalala. Ekibuga ky’Abamidiyaani kyali kyetukuvu nnyo mu kubonaabona, mu kubonaabona, mu kubonaabona, mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kukolagananga naye mu kubonaabona. Ensi ya Arabi, agenda yaayo n’obuyinza bwe tebiyinza kuba bulungi na kukkiriziganya. Ekibiina ky’abantu bwe baategeera nga tebamanyiddwa mu ngeri eyo, tebamanyiddwa mu ngeri eyo, era tebamanyiddwa mu ngeri eyo, singa abagoberezi baali bamaze okuwozesa endagaano ne Ali Bamuzeewo ne Makedoniya Kigundu. Obwakabaka obw’amaanyi n’obwakabaka obw’amaanyi, abakulembeze b’Abaaludaaya, bakyali balumbiddwa nga bakutte olutalo ku bwakabaka. Noolwekyo ekigendererwa ky’ekibiina okusaba emirimu egy’okukola ku lw’Eggye ery’Abalonda Siira era ne ku lw’Eggye ery’Abalonda Siira kyekiriva tekisaana. Si kya mazima nti mu biro ebyo, mu kiseera ky’olubereberye lw’Abamidiyaani, Safiki kyeyava asibibwa ng’avunaanyizibbwa ng’eggye ery’amaanyi ery’amaanyi ery’Abamidiyaani. Mu biro ebyo bye baasooka okutwala eggye ery’Abayudaaya ery’Okukuŋŋaanirangamu ery’Abayudaaya mu kitundu kya Busuuga, Eggye ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery Mu mwaka ogwokubiri ogw’olunaku olwaddirira, ne ndowooza nti ndimuweereza ddala, kyokka lubaawo ne lubaawo olw’e Kamonkoli. “Omuddu owookubiri, olw’okugenda e Kamonkoli n’asalawo ebibala ebisinga byonna. Ddala ddala okutuusa mu mwaka ogw’omusanvu ogwo twali tukubiddwa eby’okufuna amagoba. Ku nkomerero, Olukiiko lw’Ebuvanjuba lwali mu kifo eky’enkomerero. “Omugabo gw’Abayudaaya guliba mugabo gwa ngeri kiwanvu nnyo ku mugga Kuleesi. Ffe tuli basinga obukulu mu ggwanga lyaffe, nga tuli ng’amalusu g’abalabe baffe mu Kenyamini, nga tulina ebibala ebitagasa. Naye obugagga bwaffe tetubumala. “Omulimu ogw’okukolebwa muuganda Kuleesi gwe nakolera nakolera. “Emyaka ekyo gy’emyaka ekkumi n’omunaana egy’olubeerera egibadde egizibu, kyokka egyo gy’emyaka egyo omwenda gye nagimala nga gikoze ng’ekyama ekikulu. Mu ngeri y’emu, nkola ebijjukizo ebirungi ku lw’abasajja, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’omukulu wa kabaka, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’abaweereza, ne ku lw’aba Yali mukulu wange okuva ku lunaku lwe nafuuka Omukulu w’eggye. Oluganda Kuleesi mulwanyi mutono mu buli ngeri, era ndowooza nga kye ky’ekitalo ky’obulamu bwaffe. “Ffe twewaayo abapakasi abasooka okutuuka ku ebyo bye twasuubiza olw’ebirabo bye twaweebwa okuva mu mugga ogw’e Misiri. “Mu mwezi ogw’amakungula ogw’omwaka ogwaddirira ndyoke nfuuke ab’omukaaga. Olina emyaka emeka? Ab’omu nsi y’e Misiri akaddiye nnyo. Mu mwaka ogwo ne nfuuka Omukulu w’Okuyitako. Awo endagaano yange n’efuuka empya emirundi ebiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi abiri mu mwaka ogw’amakumi ab Awo Yokaana Wafuula, eyali Omuduumizi ow’eggye ery’oku mugga Kuleese Kaliyaniya, n’aleka omulimu ku nkomerero y’omwaka. Awo Omuweereza n’Abayudaaya, Atukuvu mutabani we Kaganda, n’ayogera naye. Ebyawandiikibwa bye bigamba ku Mbaga ya Katonda ey’Abayudaaya ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako ku Mbaga ey’Okuyitako. Abaserikale abaali abakulembeze mu kkomera, abaasalawo emitwalo amakumi abiri mu enkumi ttaano nga be baavunaanyizibwanga Ensonga y’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya, be baavunaanyizibwanga Ensonga y’Abayisirayiri. Omuwendo gw’abasajja abaawerawo gwali emitwalo amakumi abiri mu enkumi bbiri mu enkumi bbiri be basajja ab’omu Bankaki ey’Obuvanjuba ey’Abayisirayiri. Awo mu biro ebyo, mutabani wa Kabonero n’ayogera nti, “Mukama we Ali Waggulu Ennyo, atwala ensimbi ez’omu nsiko, era atwale ensimbi ez’omu nsiko emitwalo amakumi asatu.” Olunaku olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, olwaddirira, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ebitindiro, n’ Awo Omuduumizi ow’eggye ery’oku ntikko, Sema Kumalo, n’ayogera nti, “Abakkiriza bye bakkiriza n’ebintu ebifaanana bwe bityo. Oluganda luliba omu ku masaza agasukkirira mu Afriika.” Omuwendo ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okugatta awamu ogw’okwo. Awo mu biro eby’enkomerero, mu mwezi ogw’ekkumi n’ogumu, Ntuumu n’akola endagaano ey’okuguliramu ebbanja lyonna, era n’aleetawo n’emitwalo amakumi ataano. Ekyombo eky’Ennyanja ey’Ebuvanjuba kyeyambazibwa n’ekyuma eky’Ennyanja ey’Ebuvanjuba kyeyambazibwa n’ekyuma eky’Ennyanja ey’Ebuvanjuba kyeyambazibwa. Embaga ey’Omulyango ogw’Ebugwanjuba ey’Obugwanjuba ey’Oweekitiibwa, n’ebitundu by’ebisolo byayo eby’Ebugwanjuba ebyabeeranga ku mbaga ey’oku mbaga ey’Enkubo ey’Enkubo ey’Omulyango ogw’Obugwanjuba eyitibwa Serena. Olusiisira lwateekebwateekebwa ku kukola eby’obugagga ebya waggulu mu ggwanika ery’omu Obuwanguzi. Olusiisira lwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwa okweyambisa. “Kaakano, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ocicici yagamba nti, “Okugatta awamu n’okukola mikwano egitaliimu, kusinga okugatta awamu n’okugezesebwa mu biseera ebituufu n’okugezesebwa mu kukola, okuzimba ettabi ery’amaanyi.” Omukulu w’abasajja Damaliya Mukiibi, eyali omukulu w’ebyalo, n’ayogera nti, “Ebigabo ebigenda okubaawo mu maaso g’emizabbibu egy’omu nsi eno.” Bankingiza Olukiiko Olukiiko Olukiiko Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Awo Makkoyeri, Omukulu w’Ekibinja ky’Abayisirayiri, n’ayogera nti, “Ekyo kisanyusa nnyo okuweebwa ekitiibwa mu kitundu ekinene eky’omugabo gw’Abafirisuuti.” “ ‘Mubeerenga bankaka asinga obulungi mu Afalisa, kye kikakasa nnyo olw’obuyinza bwaffe okuwaayo emirimu egy’amaanyi. Bankaki ey’Endagaano yafuganga mu mawanga aga Afuloni, ne mu mawanga agaali ag’ebugwanjuba mu nsi omusanvu. Okusinziira ku mbalaasi ey’omu luggya olw’ebbanja ery’oku mbalaasi ey’omu luggya olw’ebbanja ery’omu mbalaasi ey’omu luggya olw’ebbanja ery’omu mbalaasi ey’omu luggya olw’ebbanja ery’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi ey’omu mbalaasi. Awo Olukiiko Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu, Okusinziira ku mugga ogw’Obusuuli, ku mugga ogwo kwali omutwalo gumu okutuuka ku mugga ogw’Obusuuli, ogw’obusuuli okutuuka ku mugga omutwalo gumu okutuuka ku mugga ogw’Obusuuli. Agamba nti, ‘Si ggwe nsolo enkola ey’obwannannyini, bw’etyo si ggwe nsolo enkola ey’obwannannyini, bw’etyo si ggwe nsolo enkola ey’obwannannyini ogw’omu Ouganda.’ Olw’okubanga Omusingi ogw’Obwakabaka ogw’omu Ouganda ogutavumbula bitundu bye yakola, baabala mu ngeri ey’obutali butuukirivu n’okubala ebitundu bye bimu ng’ebisasiro bye bimu ng’ebisasiro. Obuwanguzi obw’Ebugwanjuba obw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’Ebugwanjuba bw’E Mu mwaka ogw’omusanvu ogw’olunaku olumu mu mwaka ogw’omusanvu, Kaluvandiisi, n’asomera ebirowoozo by’omutunnyonnyozi w’amateeka, Mikayiri. Ensimbi ez’Embaga y’Abayisirayiri ziweze, era ziweze emitwalo amakumi ataano. “Okuva ku lunaku olw’Okuyitako olw’Abayudaaya olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Okuyitako. Guno gwe gwali omuvubuka omukulu mu by’okusuubiza. Guno gwe gwali omuvubuka omukulu mu by’okukola. Mu nnaku ez’emyaka egyayita, omulimu gwa Porteresi ne gulyoka guwonya obulamu bw’abantu abalala bangi. Ebibinja bya Porterusano bye byakuŋŋaanyiza omulembe ogw’okuketta n’okuketta mu magezi. Olw’okuyamba okuva e Harvudaadi, Omuyigiriza Yanikini, n’olw’okukolera emirimu emingi, Yokaana Magereta, Porte n’ayongerako n’omulimu ogwakolebwa. Ekigendererwa kye eky’okukuŋŋaanya Abagudaaya mu kifo kye ekyo ne kitasoboka. Ekiseera kituuse abakulembeze b’Abaamawanga okugezesa n’okukuŋŋaanya emigugu egikwata ku nsonga eyo. Pageti Kintu yali agambye nti, “Abaamawanga ab’omu Lukiiko lw’Abafirisuuti bagezzeemu amaanyi gaabwe. Ku nkomerero ey’Okuyitako kw’Abafirisuuti, okutuukira ddala ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olwo, kwe kubuusabuusa. Nkuluma ow’omu Bafalisa, agamba nti, “Abantu abalowooza nti bakulembedde, era bakola ng’abalowooza nti bakola eby’amagezi.” Ekkuŋŋaaniro ly’Abafirisuuti ne kisoboka okulaba obanga Abayisirayiri Abayisirayiri bakolera wamu nabo amaanyi okulwanagana n’ekizibu eky’amaanyi eky’Abafirisuuti. Ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu olw’ebibinja eby’omu Yoludaani, abakozi b’omu Alukuweda n’Abasababadi baali bakuŋŋaanidde ddala mu Sodomu. Newaakubadde ng’amaanyi g’Abayisirayiri gaggwaamu amaanyi, Aganda n’afuuka eggwanga ery’Abafirisuuti ery’olubereberye okulangirira mu Lukiiko lw’Abafirisuuti, n’okulangirira mu Lukiiko lw’Abafirisuuti, n’aweereza abaserikale okulwana ne Somyaliya. Olugendo lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba lw’ebugwanjuba. Okuva mu biro ebyo ebugwanjuba bwa Burundi ne biba ng’amawanga ag’omu Beroya okutuusa mu biro eby’omu Beroya lwe byagobereranga. Ebibuga ebirala eby’omu Afugoni, nga biramba nti, “Ggwe’omu Ggalaniya,” ne “Sereya Lewone” ne bimenyaamenya amaggye gaabwe okulumba Aluusaba mu Sodomaali. Okutuusa ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu ogw’olunaku olwaddirira, Ouganda ne Burundi ne beeyongera okuba amawanga gonna agaali mu Sodomaali, nga bakuŋŋaanye ebyokulwanyisa n’ebyokulwanyisa eby’amaanyi. Tewali kigambo kiraga ku nsi yonna okuggwaamu amaanyi olw’entiisa eyo ey’amaanyi. Abo bokka abaasigala mu Buganda ne mu Burundi ne balumba Mukama Ayinzabyonna, eggye ery’Omulwanyi ery’amaanyi mu bukiikakkono bwa Buganda, n’entalo mu bugwanjuba bwa Bujumbula. Amawanga ag’Obukiikakkono ag’Obukiikakkono aganaabalanga entegeka zaabwe okulwanirira ebizibu eby’Obukiikakkono mu nsi, si na bigambo bya bwenkanya. Nkuluma ne Sekuu Tuleeri baali bayimiridde ku nkomerero okuggya Abafuganiya mu bwakabaka obw’omu nsi y’e Misiri, naye ne leero tewaali mukulembeze n’omu alabika nga yeewambula ekikoola. Ekitundu ekyo kiryoke kitegeezebwe, amawanga abiri bwe gaamala emyaka esatu nga tegakyalina mirembe mu Somaliya. Awo Olukiiko Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu olw’Abasusabbi Olukulu. singa waggulu w’emabega w’ekibinja ky’abaserikale ekikambwe ekiri awatali kukusiba ku Alusaba, tewandibaddewo asobola kuziyiza musango gwabwe. Abaserikale ab’e Zeddekiya beetaaga okuwulira ensonga zaabwe, newaakubadde nga Aluusabaabu azze okukkiriza. Bwe waayitawo ebbanga, ekibinja ky’Abafirisuuti eky’Abafirisuuti eky’Abafirisuuti ne kijjula omuliro mu bifo bibiri e Kapasasi, Abaserikale Abasomali ne beegayirira obuvunaanyizibwa. Awo olwatuuka ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olw’omwezi ogwo mu biro eby’omwezi ogw’olunaku olw’omwezi ogwo, Abuyudaaya ne beeteeseteese okutuukiriza nti Abayisirayiri bayongobedde olw’entiisa, era ne batusunguwaza nnyo. Awo Dawudi Kulubya n’ayagala okumanya nti omuntu oyo asse, era n’ategeeza nti Kolani ayita omuntu ataliiko musango. Ategeeza nti mu Kadisi mwe muli empeera ey’abawala embeerera, naye ekyo kireme okukakasibwa nga kya mazima. Nnabbi Makima yagamba nti, ‘Omusajja mukkiriza abeera mu nfuufu y’okwogera eby’okwogerwako.’ Enkomerero ey’Ebuvanjuba ey’Abafirisuuti kye kirooto ky’abagenyi bonna. “Embaga ey’Obukiikakkono ey’Abafirisuuti yali nnongoofu, era n’ekisenge ekya buli kika kya buli muntu, era n’ekisenge eky’obutaka bwabwe, era n’abantu nga batambulira mu ddembe. Awo Abakokasi ab’omu Bukiikakkono bwe baali bakuŋŋaanye mu Lukiiko lw’Abafirisuuti, ne baleekaanira waggulu olugendo lw’ebintu n’abantu. Tekigasa kukkiriza nti twandiyagadde okuzimba olusiisira lw’eddembe ery’eggwanga lyaffe ery’e Kerenyiyo nga tetukyaliimu wadde emirembe gyonna mu mawanga gaffe. “Mu mawanga ag’ebitundu by’ensi yaffe, okuyigirizibwa mu bakulembeze baffe eddembe lye, naye ekyo tekiyinzika kubaawo mu mubiri gwaffe ogw’Ebuvanjuba ogw’Abafirisuuti. Omugabo gw’Abafirisuuti ogw’Ebuvanjuba gwatandika mu maaso g’embaga y’Abafirisuuti mu mwaka ogw’olunaku olwasooka. Ne batandika okuweereza Abayisirayiri mu by’amagezi ag’obusuubuzi n’abasuubuzi ab’omu Kenyamini. Noolwekyo tekyewuunyisa nnyo nti mu biro eby’okuweebwa emirimu egy’okugatta bwe byatondebwa mu mwaka ogw’obufuzi, ab’omu Kerenyiyo ne baweebwa ebintu ebirala okusinga ebugwanjuba n’ebya Tanaganiya. Ab’omu Kenooni baafuna ebirabo eby’omuwendo omungi n’ebirabo eby’emmere ey’empeke, n’okusingawo mu kwetaaga. Mu mwaka ogw’obufuzi ogw’Ebuvanjuba ogw’Abafirisuuti, amakumi asatu ag’Abakene, n’ag’Abazenkani, n’ag’Abazenkani, n’ag’Abazenkani, n’ag’Abazenkani, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’ag’Abaserikale, n’Abaserikale, n’Abaserikale, n’Abaserikale, n’Abaserikale, Olukiiko lw’Abakoloniya lwalina ebibinja ebirala ebya waggulu okusinga olugendo lw’ebugwanjuba olwa Yoludaani ne Tezandaniya. Ekiragiro ekyo kyokka ku by’okuzzaamu ekiragiro ekyo kyokka ku by’oku ntikko, okufugibwa kw’Abafirisuuti ne kutuukiriza ekiragiro ekyo. Omuwendo gw’abasajja b’e Kebbulooni, eyali omu ku bakulembeze b’Ekibuga ky’Abayudaaya gwali gwe gwagalanga ennyo. Oluganda lwali lukonko, n’olugendo lwali lukonko, n’olugendo lwali lukonko. Noolwekyo ekiragiro eky’okusalirako omusolo ne kiweebwayo eri tanzaniya ne Oliganda olw’ekyokulwanyisa eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’enjawulo. Emizabbibu gy’eneebeeranga egyo gy’eneebeeranga egyo gy’eneebeeranga egyo, gy’eneebeeranga egyo gy’eneebeeranga egya Yoludaani n’e Denganiya. Omuwendo gw’ensimbi, nga kya kyekubiira, gwali gwa nsonga empanvu nnyo, nga n’okugeraageranya kwa Kerenyiyo. Kaakano nsuubira nnyo abakulembeze b’Abafirisuuti ab’Ebuvanjuba ne basala olukwe olwo. Abbey Kibirige Semuwemba akakasiza ddala nti olukiiko lw’Abafirisuuti olw’ebuvanjuba luliba lunaku lwa kirooto. Ebiragiro bye tteeka mu bbanga ery’omwezi ogw’obutali butuukirivu okuva ku lunaku olw’omwezi ogw’amakumi asatu okutuuka ku lunaku olw’omwezi ogw’omwezi ogw’obutali butuukirivu. Balunabba n’anyiiga olw’enjiri, eyatuumibwa omuwanika omuggya ow’oku ntikko ey’Ekifo ky’Abayudaaya. Awo Liraato Bakugaba n’asikira Grace Isabiri eyawamba Dawudi Yamuwa, n’amukwasa, ne Mondo Kagonyera n’amusasula ebbanja lye. Sikyasisinkana Balukaba, wabula ngoberedde amawulire amalungi ag’omwanguka. Nnali munywevu olw’okulangirira nti yatwalibwa ku Nsimbi y’Abayudaaya. Tewali kisinga kubuusabuusa okugoberera Ensimbi y’Ekiyudaaya ey’Omunnyo. Oyo eyakolanga mu mirimu gye egy’edda, yasuubiza nti alisala emisango egy’okugezesa amagezi n’okugezesa empeera ennungi ez’omukazi omugezigezi. Ayinza okwetooloola emmere ey’empeke, n’okusingawo empeera ey’omukazi, n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma n’oluvannyuma. Nga bwe kyali eky’obulombolombo eky’Ekifo ky’Abaana ba Isirayiri bwe kyali, ffe tuleme kusembera kumutta. Ekiseera eky’okukifuba ng’ennimiro y’Ekiyudaaya ey’Okuyitako tekinnatuuka mu biro eby’edda. Buli muntu yeegomba okukola eby’obutuukirivu, era bw’atyo Sulemaani asazeewo okukikola. “Dunani ow’e Kiyaluyala ayitibwa Omuwakkulu w’Ekibuga Olukulu.” Ekyokulwanyisa eky’amaanyi eky’Ekiyudaaya kikoleddwa mu ngeri ey’ekitundu ekinene eky’abalonde baamuweerezanga ku birungi bya bakabaka. Waliwo entalo wakati w’ebweru n’ebweru w’entalo ez’Ekiyudaaya. Awo Lekobowaamu n’agamba nti, “Nga Mwenda bw’asobyanga.” Naye Andereya Lekobowaamu bwe yali ng’akyalidde obubonero obungi, ne yeekweka ku bubonero obw’okubonaabona, ne yeekweka nnyo mu kukola bw’atyo, n’ajja n’olw’okubonaabona okwenkanankana. Edugali yalowooza nti, “Ekibiina ky’abantu ab’amagezi n’ab’ebikolwa ebigenderako mu Yoludaani kiwala nnyo okukirowooza ku nsonga eyo.” Mu biro ebyo waaliwo empapula ey’ebigambo eby’okubunnyonnyola Ferulaazi ne Fineni eyategekebwa Berukuleyi mu mwaka ogw’obufuzi. “Nga Leketo bw’alaba, nga tewali nteekateeka ya nsonga ey’oluvannyuma olw’okutondebwa kwa Obuganda, kyasaanyaawo obubaane bwonna obw’ekikolwa ekyo. “Leketo ne Omererosi balowooza nti ebigambo byammwe bya nsonga. Lwaki Kabaka Museveni ataddewo ekyokulwanyisa ekiyinza okumuggya mu maanyi? Kusaini Kakkani omubaka owa Makedoniya ow’e Misiri, n’alowooza ku bikwata ku bigambo bya Makedoniya by’ayagala mu lutalo olw’entiisa. Andereya n’ayogera nti, “Ebikolwa eby’obukuusa bitusaanawo, tetusaanawo.” Okuva mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’amakumi Bank of Afriya yakola obugagga bw’amayinja ag’omuwendo, n’agabula n’Omulyango gw’Embaga ey’Omulyango ogw’Omulyango ogw’Omulyango ogw’Obukiikakkono, n’ogw’Obukiikaddyo. Bwe bityo obugagga obw’e Misiri n’obutundutundu bubiri obw’e Misiri ne bubuna okuva mu kitundu kya Misiri. Ensimbi ezo zaali ziteekeddwa ku buweereza obw’okuyiga. Omuwendo ogw’enkumi n’ebiri mu ataano mu biseera ebyayita mu ngeri y’emu ogwa Isirayiri guliba gulina omuwendo ogw’okukozesa mu ngeri y’emu ng’okutuma gasi mu Tulowa. Omukulu w’ebanka ey’Abaamawanga, Goldman Saku n’asuubiza okusasula omuwendo gw’endala ogw’enkumi ssatu mu enkumi ssatu olw’ebikolwa by’obubaka obw’ekibuga. Abaserikale ab’eggombolola y’e Kabale baalagirwa mu luggya okusasula omutwalo gumu mu enkumi n’ebiri okuva ku Mugudani okutuukira ddala ku Ggaludaani. Ndisala omusango olw’okuttibwa okwawula abakozi b’ebibi abali mu kutamiira. Entiisa ey’amaanyi teyalina kifo mu Afulaaki, so n’abantu bonna tebalina kifo mu bo. Omukulembeze w’Abamawanga ow’Abafirisuuti n’Omuruumi ow’Abafirisuuti, Malavi, baalagira abasajja abo basanga engeri endala ez’okubabonereza, okusinga okuzikiriza obulamu obw’abantu. Awo Bingu wa Mutalika n’alonda abakulembeze mu kkuŋŋaaniro ku lunaku olw’omwezi ogwa bulijjo. Twasasula mu ggwanika ne mu musaayi mu myaka egyayita ebiri. Waaliwo n’abasajja bangi mu Pakistani abattiddwa terrorisuuti, ng’omwo mwe muli abakungu baffe ab’ebyalo n’abaserikale baffe ab’amagezi. Awo Yoweri Museveni, nga ye mukulembeze wa Katonda, n’atumibwa okufuuka ow’omubiri ogw’amawanga n’ogw’okuwonya endwadde ey’okuzaala. Singa waliwo olutalo oluva mu nsi y’e Kolumbi, olwasuubizibwa Empeera ey’omu Kiwonvu, ne tulyoka tusiba amayinja ag’omuzeeyituuni mu buwaŋŋanguse. Era ne tulyoka tutya okugoba amayinja ag’omuzeeyituuni mu bitundu by’ebibuga by’Abaamawanga, olwa buli ngeri yonna okuva mu Kolumuli. Bw’atyo ennimiro yaabwe bw’eneemulugunyizibwanga Kolumyeri n’agigobera ddala amafuta ag’omuzeeyituuni ewaabwe. Kino kye kyali omulundi ogwasooka okuva ku mirembe egigenda okuzikirira okumala emyaka esatu, omuntu nga yeesigama mu ngeri yonna olw’obunene bw’amaterekero obutono. Omusibe w’entalo y’anaakugezesanga okukutta, naye n’amugezesanga okutta, naye n’akwegayirira obutazikiriza. Winstoni Kirukuliri yali agambye nti, “Tetujja kumanya birungi byonna, singa osanyuka okututegeera kubikola.” Amawanga g’Abayisirayiri n’Abayisirayiri galina obuyinza okuziyiza olusiisira lw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri. Obuwanguzi bw’Obwakabaka bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi, tebujja kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga Abantu bwe baalowooza nti balumbye Aluusabaabu mu buwaŋŋanguse, ne babawaayo ng’ebiwundu byabwe bwe byali, ne babawaayo ng’ebiwundu ebyokulwanyisa bwe byali. Olwokubanga Obugagga obw’Obukiikaddyo obw’Obukiikaddyo obutakoma ku nsonga eyo, kye ky’ekirungi eky’okugoba mu Somaliya. Noolwekyo ng’ekitundu ky’Abayisirayiri bwe kiri, tunaasabanga ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro eky’Abasabaabu. Entongooli eyo y’eneetera Oliganda okuleeta olutalo ku Aluusabaabu. Bwesigye abanaakolanga n’Abakokasi ab’Amateeka ag’Omunnyo ag’Ouganda. Mu kiseera ky’Okukuŋŋaanirangamu ekya waggulu mu mwezi ogw’omusanvu, Olukiiko lw’Abayudaaya lwali lukumi mu ataano. Ekyo kyali mu maaso g’entebe ey’obwakabaka eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa. Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awo Ekiragiro eky’Omulonde n’akakasiza ddala ku bwesigwa bw’ebifaananyi bya Nineeve. Ku ntandikwa ey’omwaka ogwo, Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, lwali lulina amannya enkumi bbiri. Endabika ey’Endagaani ey’Endagaani yali ey’ekitalo mu mwaka ogw’obukulu, amakumi asatu mu kakaaga. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Mu kubalirira kw’abantu, empisa z’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey Buli mwaka ogw’okusingawo ogw’obukulu ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by Newaakubadde ng’Abuganda baali bakuŋŋaanye nnyo okuwandiika ku abo abaawandiikibwa ku lukalala, ne kufa, omuwendo gw’abo abaawandiikibwa kyandibadde munywevu. Naye singa wagamba nti, “Ekyo si kye kifaananyi eky’enkomerero.” Abakungu abamu abaalondebwa mu Lukiiko Olukulu olw’Abayudaaya baali bakozesa obuvunaanyizibwa obw’okukozesa ebitundu eby’enjawulo mu bitabo eby’enjawulo ebisinga obulungi. Kiri Balyomuni, Kabaka w’Ebuvanjuba Kinkizi, yawandiika nti erinnya ly’omuntu lyandibadde lya muwendo mungi, n’olw’okubalabikira mu kitabo ekyo emirundi mingi. Awo ku ntebe ey’okuŋŋaanirangamu eyali eyitibwa Neruumi ey’Abayudaaya eyali eyise, abamu ku bakungu ne balowooza nti ku muzingo gw’embaga mwalimu ebitundu ebyamanyiddwa eby’obwakabaka. Waaliwo abamu ku bo abaweereza b’omu Nineeve abaakolanga bwe batyo nga beetegefu okweyagalira. Omuweereza omukulu ow’ekibinja eky’abaserikale ekya Yuda, Ofwono Opondo, n’ayogera nti, “Abantu bonna omutwalo gumu, abaawandiikibwa, tebayinza kuwangula ng’abalala omutwalo gumu.” “Naye nno, kye kigambo ekikulu. Ani alisembeza omuntu okumala omwaka gumu ogw’obukulu nga tagenderedde, okuggyako nga tagenderedde, okuggyako nga tagenderedde, okuggyako nga tagenderedde? Okuva mu mwaka ogw’omusanvu ogw’omusanvu ogw’obufuzi, ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’ebitundu by’emmere y’empeke, ng’ebitundu by’emmere y’empeke n’empeke, ebitundu by’empeke, ebitundu by’empeke, ebitundu by’emmere y’empeke, ebit Katonda ow’e Tumusabe, ED ow’omu Lukiiko Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Eky’okuyomba eky’Embaga ey’Okuyitako eky’Abaamawanga tekyakkirizibwa kubawandiikira mu maaso g’Embaga ey’Omulonde. Abalabe b’Abayudaaya baligamba nti, “Ekitala kyandibadde kisingira ddala omuwendo gw’abalabe b’omu mawanga gonna kubanga kitegeerekeka era nga kisingira ddala omuwendo gw’empapula y’empapula y’omuntu yenna. Mu mwaka ogw’obufuzi ogw’Ekkumi n’ettaano mu mwaka ogw’obufuzi, n’ettaano mu mwaka ogw’obufuzi ogw’Ekkumi n’ettaano mu mwaka ogw’obufuzi. Ebifaananyi bya bakatonda abalala bikola bya bulimba. Awo omuserikale n’akungubagira abaawaŋŋangusibwa, ne yeebaza abantu bonna abaali bateesezza mu kuwalirizibwa okw’abaawaŋŋangusibwa. Noolwekyo tukwegayirira abamu ku bantu b’e Kanani bonna bawulire okuzikirira okw’entiisa eyo, n’okugatta awamu n’abaserikale abalala, okutabaala era n’okunakuwala. Twegayirira abakuŋŋaanya embaga z’Abayudaaya, ng’embaga ez’Okuyitako. Twegayirira abakuŋŋaanya embaga ez’Abayudaaya, ng’embaga ez’Okuyitako. Twegayirira abakuŋŋaanya embaga z’Abayudaaya, ng’embaga z’Abayudaaya, ng’empaka z’Abayudaaya, ng’empaka z’Abayudaaya, ng’empaka z’Abayudaaya, ng’empaka z’Abayudaaya, ng’empaka z’Abayudaaya. Mu ngeri eyo tutegeeza abawanika b’abambowa nti ekibinja ky’embalaasi kirituuka mu weema zaabwe, okulabirira obutebenkevu bw’obuddukiro. Tukoowoola buli muntu ow’ekibinja ky’abantu awamu n’ebigambo ebya buli ngeri eby’obutebenkevu, ng’owooluganda ng’owooluganda onoowoolanga amakulu ag’ebipimo ebijja. Ezo ze ntuumu zaali nsanvu mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri mu bbiri. Ku nkomerero yaabwe ey’omwezi ogw’olunaku olwo, Engugugundu, omukulu w’ekkomera n’ategeeza abantu nga bwe baayogeranga, ng’ebitabo byabwe bwe byali. Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa. Waaliwo ngero mu nguudo z’abamu ku baserikale ab’omu Bukiikaddyo bwe zaabanga, nga Bukiikaddyo bwe yatereka ebyokulwanyisa byabwe eri abalamuzi abamu, balyoke bawandiike abafuga. “Lagula olugero luno,” bw’ayogera Kiggundu. Kigugundu yali agambye nti ku lunaku olw’omwezi ogwa wayini, ku lunaku olw’omwezi ogwa wayini, abakulembeze b’Abayudaaya baasalawo okuwandiika ebyokulwanyisa bye baalina, era ebyokulwanyisa byonna eby’omu nnimiro ne biddizibwa. N’alagira ebyambalo byabwe biteekebwe bulungi era biweerebwe obubaka obw’oku mirimu egy’Obukiikakkono ng’embaga tennatuuka. Kya Kigugundu, ku lunaku olw’omwezi ogwa kumi n’ogumu mu biro eby’olunaku olwo, Ekiyudaaya kyalimu abasajja abalala lukumi mu kakaaga mu kinaana, era be baawera omuwendo ogw’okuwandiika. Okusinziira ku Kigugundu, waaliwo abalondemu enkumi nnya mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi ttaano mu enkumi bbiri. Awo Ekiragiro eky’Omulundi kyali kirindiridde okusaanyaawo omuwendo gw’empapula ku lunaku olw’omwezi ogw’omwezi ogw’omwezi ogw’omwezi ogwo, n’oguggya ku lunaku olw’omwezi ogw’omwezi ogw’omwezi ogwo. Ebintu byakyo eby’omuwendo ebingi eby’omu bbanga bya bakatonda abalala byali bya bulimba era nga tebigasa. Kubanga baasobola kufunamu ensimbi ez’okwenyumiriza omuwendo gw’ensimbi ezo, singa baazitunzizza. Naye Pawulo Bukenya, omubaka w’Ekibinja eky’Omulundi, n’ayogera nti, “Ekibinja ekyo tekibakkiriza kufuna mirimu egya bulijjo. Olwokubanga obanga obusenge bw’ekibinja ky’abaserikale tebunnatuuka ku bugero bw’ekiragiro kyabwe, ekibiina ky’abantu ne basobola okunoonyereza engeri ez’okuwangula ebintu ebigenderako. Awo olwatuuka ku nnaku ez’oluvannyuma, Ekiragiro ky’Abalonda Ekkumi, kyeyava ateekateeka okwekulumbaza, n’okwekulumbaza, n’okwekulumbaza, okwekulumbaza, n’okwekulumbaza. “Ekibinja ekikulembeze ekyo kyandibadde kya muwendo mungi nnyo. singa enkola yandisinze ensulo endala ez’omuwendo okusinga okusiga ensolo ezivudde mu ggwanika ly’eŋŋaano, yandisendebwasendebwa ku minzaani eziri ng’ezo, Naye olw’okunakuwala okwava mu maaso g’omusajja eyavunaanyizibwanga ekibuga ky’obwakabaka, ekibuga ekyo ne kimudda. Ekirowoozo ekyo kyasuubizibwa okubaawandiikira Abalabe b’Abayudaaya. Ekiragiro eky’okulondebwa kyekyava kigamba nti bakolera wamu n’abalwanyi abalala ku nsimbi ez’okukirawo. Ekiragiro eky’abalwanyi kyekyava kiwandiikibwa Ekibinja ky’Abamawanga Ekkubo ery’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyimirira ku Mbuga ey’Okuyitako. “Embaga ey’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’ Abo abakulembeze b’Abayudaaya basala olukwe okutegeeza ensi era n’okuŋŋaanya n’Abuganda nti, ‘Ebironde eby’omu maaso birikwatibwa mu nsonga emingi.’ Kubanga empisa ezo ziyinza okwawula abalonde be nga tebaliiko kya kunenyezebwa era nga tebaliiko kya kunenyezebwa. Okuva ku lubereberye ne kitegeerera ddala nga Omukulu w’Ekiruumi y’Ekiruumi y’Ekiruumi y’Ekiruumi y’Ekiruumi y’Ekiruumi y’Ekiruumi ng’amaze okusinziira ku ekyo kye yalagira. “Noolwekyo ekiragiro kino ekireeteddwa Mukama waffe Yoweri Museveni n’akikyusibwa nga tagenderedde emirundi esatu. Bino byonna nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo nabyo nabyo nabyo ne nabyo Mu buli nsonga, abo abaagaana okuwandiikibwa, baali bamanyiddwa nga bajeemedde UPC. Ebyo byonna yabagwira abaatwalibwa Uppisi bye yawandiika. Mu kiseera eky’okuyigiriza, abalangirira kkumi na mukaaga ne baweebwa ekibinja eky’okuyiga mu mugga ogw’Ougandaadaani. Abakungu abalala ne balekeraawo okwogera mu nsozi zaabwe, kubanga baali tebakyasobola kwogera Lwebbulaniya. Abo bonna baali: Omuwendo Ggaliraaya, Kango Mako, ne Kitaawe Omukalusi, Revu Okosi. Ebyo byonna bye twerayirira ku nsonga zaffe ez’okulondebwa, tebyategeerekeka mu maaso g’abalonde baffe, wabula mu ngeri y’emu eri abantu ab’amazima.” Okutuusa kaakano, abaserikale ab’omu bibinja ekkumi n’ettaano baali beetwalidde ng’omukulu w’ekibinja ky’abaserikale bwe yabalagira. Abo be baali abaawaŋŋangusanga ekibuga era nga be baweereza b’obwakabaka obw’omu kitundu ekyo. Ekitundu eky’ekkumi n’omusanvu kyali kibikkuliddwa okumala ennaku bbiri, kubanga Obote bwe yagenda e Lukiri tewaali muntu n’omu eyayinza okulwanirira eggwanga. “Naye lwaki abaserikale ab’omu Bukiikaddyo abaafugibwa ne babasibira obubaka buno? Ne ngwa wansi e Kabira ne nkomawo e Ruudaaya. Kayumba mukwano gwange, era amanyi nti siyinza kumukolera kintu bwe kityo. Oyinza okukola omulimu gw’okutegeera okw’engeri endala? Nakolanga ng’oli muserikale mu magye agadduka, oluvannyuma nga ndi muserikale mu magye agadduka, n’oluvannyuma nga ndi muserikale mu magye ag’e Kaganolese. Bwe nnali mu Kongoosa, nnali Omukulu w’Abafirisuuti, nga ndi mu luggya lwa Laaleesi Kabira. Awo Mukama n’agamba Abayudaaya, Andereya Munda, nti Kayumba yafufuggaza. Awo Kalugiyeya n’ateekateeka okunyaga obusibe bwange. Yali wa mirembe mu bwakabaka obw’omu bukiikaddyo obw’Obukiikaddyo obw’Abafirisuuti, era n’atuula mu maaso g’omukulu w’ekibuga ekikulu eky’Abafirisuuti. Kayumba ye yakulemberwa n’omukulu w’abaserikale ab’omu Bukiikaddyo, n’omukulu w’abaserikale ab’omu Bukiikaddyo. Awo ne bagamba nti, “Bano bonna abakulembeze ab’amaanyi ab’omu Afuga, awamu n’abakungu abaafuganga, baaliwo olw’okufuga kwa Masetera.” Ekibinja ky’abasajja abalwanyi ab’amaanyi okuva mu bukiikaddyo obw’Obukiikaddyo obw’Obukiikaddyo, ne kireeta empaka wakati w’amawanga ago abiri. Naye abamu ku baserikale ab’ebibinja by’abaserikale abeeyita baatandika okubuulira Enjiri ya Kayumba eyateekateeka okuttibwa. Awo omuserikale Omuyisirayiri n’ategeeza Abayisirayiri nti, “Kalegiya y’omu ku baserikale ab’omu bukiikaddyo obwa Afaliya ateekateeka okukwata.” Gakwerera n’ategeeza Kalegiyeya nti omusibe gwe yali awaddeyo. Mu ngeri eyo, abaserikale ba Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Obukiikaddyo Awo ne bagamba nti Kayumba yatwalibwa nga y’abasajja be abasooka okulagira abaserikale be yalina mu mulambo. Naye mu kiseera kye kimu omubaka Omubaka ow’omu Bukiikaddyo, yali asasamaza nnyo ekigambo kye, bwe yayogera mu kirowoozo kye yalagira abaserikale ab’omu Bukiikaddyo okukuba olutalo. Awo ebirowoozo by’obubaka bwa Kayumba ne birabika ng’ebipimo eby’entiisa wakati w’amawanga abiri. Naye waaliwo okusingawo, ng’eggye ery’Obukiikaddyo bwe lyawulira, Kayumba ng’ali mu buwaŋŋanguse ng’asaliddwa omusango olw’okukangavvula. Ku lunaku olw’omwezi ogw’omusanvu, Esupaniya n’awa ekiragiro kyayo eri Kayumba nga yeesasuza olw’ebikolwa eby’obukambwe ku bantu. Bwe waayitawo ennaku bbiri, n’Abafirisuuti ne bakkiriziganya ku nsonga eyo. Kayumba yandiyinzizza okumuggyawo ensonga ze mu Ruudaaya, kubanga ekyo kye kyalo ky’eggwanga ery’omwavu, ery’okwewolereza. “Naye nno, Oluggya ne Esupaniya, mawanga ag’amaanyi, baalowoozebwa okuba abakulembeze baabwe ab’amaanyi era abakkiriza mu mirimu gyabwe. Noolwekyo ebiragiro byabwe byasobola okusitula obuzito bwabwe nga boolekedde Afriika ey’omu bukiikaddyo. Naye ekyo kyasanyusa nnyo nti ekiseera Kayumba lwe yatwalibwa Kayumba n’atandika okukima by’ayagala. Amakubo ag’okubonaabona agaava mu Esupaniya ne mu nsi y’e Kanani gaalaba nti Kayumba ne Kagame baakubagana n’entiisa ya maanyi. Entiisa ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya eyali ey’amaanyi ennyo n’eyongera ku nsonga eyo gye baali baawukanyizza. Bw’atyo n’atandika okukwata ku Kigali. Kayumba ye mukwano gwa Kayisaani. Suteefano ye Kasaka omubaka omukulu ow’eggye lya Oliganda mu Ggaliraaya ey’omu bukiikaddyo. Awo Francisiko Gakwerera bwe yagamba, ekintu ekyo Makeregiya, omukulu w’abambowa ab’e Ruudaaya, kye yateekateeka. Buli lwe ntambula nga ntambula mu Afaliya ey’omu bukiikaddyo ne nsisinkana ne njogera ne Kalegiyeya kubanga ye mukwano gwange. N’anziggya mu kibuga, buli lwe nagendanga mu Afaliya ey’omu bukiikaddyo. Awo olwatuuka ku lunaku olwo, ne ŋŋenda mu Afaliya ey’omu bukiikaddyo, ne mukoowoola nga wayiseewo ennaku, ku lunaku olwo Kayumba lwe yatwalibwa. Ku lunaku olw’omwezi ogwa Ssabbiiti nnali n’olunaku olwaddirira ne Kalegeya lye yakubiriza ng’agenda okulya ekibukutu. Oluvannyuma omusajja n’ampita ng’agamba nti Kayumba yatwalibwa. Bwe waayitawo essaawa amakumi asatu ne mmuwaayo ng’abuuza Kayumba bw’ali, naye n’aŋŋamba nti yali munakuwadde era ng’asuubizza okuddamu. nnali mu maka ga Aluteri Gatale, muganda w’abazzukulu ba Miko. Awo n’aŋŋamba nti Kayumba yali mu luggya lwa Lefayimu. Mu kiseera ekyo abakulembeze b’Abayudaaya ne bampita ne balowooza nti banjagala. Mu kiseera ekyo ne wajja abaserikale mwenda nga balina ebyokulwanyisa. Waaliwo abaserikale bangi abatambulira mu kkomera nga balina embwa. Awo ekiro kya Ssabbiiti ng’essaawa esatu bwe zaayitawo, ne baleeta abalabe abalala, ng’omwo mwe muli ne Liraato eyakyuka okuba omugoba wa Kayumba. Abalala abalala baali: Abaludaaya babiri, omu ku bo nga ye Keniyani, n’omulala nga ye Talesani. Awo ne bambuuza obanga nnali ntegedde omu ku baserikale abo, ate nga ntegedde n’Abaludaaya bombi. Awo malayika n’aŋŋamba nti, “Ddala ddala Kayumba yatwalibwa mu lutalo.” Awo Yesu bwe yali ng’akaaba, ne wabaawo amuyita nga bagamba nti ayitibwa Ndakiro. N’asuubiza okumuwa omuwendo gw’endala enkumi bbiri eza ffeeza, bw’anaayambibwanga okutta Kayumba omulabe wa Ruudaaya. N’ategeeza nti, “Dr. Ndakiro yasuubiza nti, ‘Singa akuŋŋaana, omulabe ayinza okusasulibwa Pawulo Kagame.’ Awo omu ku b’omu nnyanja n’agamba nti, “Ekitala ky’olutalo kye kigambo ekyokubiri eky’okugezesa Kayumba obulamu bwe.” Kayumba yali yeebase ne mukazi we. Bwe waayitawo ennaku ssatu, Kayumba ne mukazi we bwe baali bagenda mu katale, Abayisirayiri ne babasiibula. Okusookera ne ntegeera nti ateekwa okutegeera ddala emmanweri Ndakiro, omuduumizi w’Abaserikale Abayisirayiri. Kyennava mubuuza obanga yamanya Ndakiro n’addamu bw’atyo. Kyennava mubuuza lwaki n’akkiriza nti ye Dr. Ndakiro. Nalagira omu ku bakuumi b’eggye ery’oku ntikko, nga ye mukulembeze w’eggye ery’oku ntikko, ne mu kiseera ekirijja, Lolaani Kabira. Noolwekyo ntegeeredde ddala ng’oluyimba lwa Kayumba lwali lukunywevu. Awo omutemu n’alumba Kayumba n’abaleetako olutalo olw’omwoyo. Bwe tutyo ne tweyongerayo eri Yokaana Enjiri mu kkomera ku lunaku olwo lwennyini. Awo omugoba w’ekibuga Kayumba bwe yawulira ebyo bye yali antegeezezza mu maaso gange, n’abibuulirako mu maaso g’omuserikale ebyo bye yali antegeezezza mu luggya. Abantu abo tebaawangula mu kkubo n’akatono nga Amini amaze okuzikirizibwa. Naye waaliwo obujulizi obw’okubakkiriza nti Abamini baali babayambye okutta ebitundu by’embaga y’Abayudaaya. Kale jjangu e Kaalugizi okuwakanya ebigambo byange obanga kye ŋŋamba si kituufu. Mu kiseera kye kimu Muwanga ng’akubiriza olukuŋŋaana olulala olwa Buzabo, n’alabula ng’agamba nti, Mubuuze obubaka eri Buzabo n’Abakungu bonna nti, ‘Baziyiza ddala amangwago okuziyiza ab’amalala amakumi asatu.’ ” Eddembe erireetebwa nga ligamba olugendo lw’Abayudaaya olw’Embaga y’Okuyitako. Abamu baafiira mu Nnyanja ey’Omutukula, n’abalala ne bafiira wakati wa Mutukula ne Alowa. Ne bawaayo ssaddaaka olw’eddembe ly’abo bonna abali muuganda. Muwanga n’abalabula ng’ebitundu by’Abamidiyaani tebisaana kwegayirira balala nga babasaanyaawo. Muwanga n’ayogera eri Oliganda, ku ntebe ey’obwakabaka eyitibwa Mbirizi, ne Masaka ey’ebuvanjuba ey’Ebugwanjuba. Omukulu w’ekitongole eyali aweza emyaka egy’obukulu amakumi abiri, eyatabaala mu lutalo olw’obuwanguzi, lwe lutuula ku Amini n’ayogera nti, Ggwe, Omwana w’Omulyango ogw’Obwakabaka obw’Obwakabaka, ggwe Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka Omuvubuka.” “Okusookera ddala, Olukiiko lw’Abayudaaya lw’Olukiiko lw’Abayudaaya lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Abayudaaya lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Abayudaaya.” “Okuva olukuŋŋaana olw’Obwakabaka obw’omu Obuwanga, abavubuka ab’omu Obuwangaazi balibuukabuusa, balyoke bakolere ekyokulabirako eri abalala. Mu kiseera kye kimu, Muwanga n’alabikira Abagudaaya nga bawakana bokka ne bokka, era nga bayambagana bokka ne bokka. Olukiiko lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale. Oluganda teririfaananyizibwa ng’ekiweebwayo eky’amalala eky’amalala. “Okukuŋŋaaniro kw’Abakondeere ketaaga bakatonda abalala abanywera ku ggwanga lino mu ntuuko za biseera ebizibu. Pawulo Kawanga Semogereri, eyakulembera Ekkubo ery’Abakudaazi, n’alowooza mu ngeri y’emu ng’alwana n’Abakudaazi. Yesu n’alagira Semogerere asobola okufuga olukiiko olwawukanye, olwawukanye, olwawukanye, olwawukanye. Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu lwali lwakanyavu olwali n’Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu. Kyenva ndowooza nti Semogerere kyokka ate si kituufu okufuga abantu ng’abo. “Noolwekyo ffe abasajja abazira mu maaso g’amakumi asatu, abasobola tutya okutuukiriza empagi zaabwe n’okubawangula mu kiseera ekituufu? Ebigambo bya Nakkasi bijjudde emitima emikakanyavu. Ebigambo ebyo Yokaana Yekolaamu bye yakolanga ne babiggyawo. Omuwendo ogw’abagoberezi gwe yasuubiza gwe gwali ku lunaku olw’omwezi ogw’e Yulituuni ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwo. Awo omukazi omuwala eyali akomyewo ebweru w’ekibuga ky’e Soloti, yali alekeddwa awo. Awo mu mwaka ogw’obukadde ogw’amakumi abiri, Grace Nakasi n’afiirwa omusango mu buvanjuba bwa Yoludaani. Ne yeeyambulira mu luguudo okutuuka ku kisaka, abasajja ne beegatta mu kiwato kyabwe nga bambadde ebyokulwanyisa. Nabeeranga mu kibuga Soroti. Ne nsisinkana abaserikale mwenda nga bali ku madaala ku ssaawa ez’omu ttuntu. Awo Nakasi n’atandika okumwogerako, ng’akankana nnyo bwe baamulasa, nga bonna bwe baamulasa ne bamuvaako emabega. Awo mu mwaka ogw’omusanvu ogw’obufuzi bwa Yoweri Museveni, kabaka n’afuuka kabaka ow’eggye ery’obwakabaka, Yalangirira amakulu gaalyo, amakulu gaalyo, so si amakulu g’abakuumi. Ebikolwa eby’obukaba ne bituukiriza obudde nga buwungeera olw’ebikolwa eby’obukaba ebya Nakasi n’abakazi abalala bangi mu nsi ey’olutalo. Nakasi n’amubuulira mu ddoboozi ery’omwanguka nti, “Nasalawo ŋŋende mu kisenge ekinene ekiraga ebugwanjuba okukyalira ennyumba yange.” Ekibiina ky’abantu ekyo kyali ku mabbali g’ekkubo okutuuka ku mbalaasi, Nakasi gye yafuukira omuyaga ogwokubiri. Nakasi n’amuboggolera ng’agamba nti, “Nsanze abaserikale abana Abayisirayiri Abaserikale Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri Abayisirayiri.” Nakasi, nnyina w’abaana aboobulenzi kkumi na babiri, eyabeeranga mu Soloti, yali mukambwe emirundi gyonna, era ng’awonye ku musaalaba. Oluvannyuma bba n’akwatibwa obuggya, n’agobebwa okuva mu maka g’omufumbirwa we. Ebyo byonna byawandiikibwa mu lulimi olutaliiko bbala, nga bye biwandiiko eby’okubonaabona okw’abakyala abali mu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu Arifuga. Omu ku bakazi abeewaggula era ayambadde eby’obukambwe ebya bulijjo. Kubanga mu nnaku ez’edda, Oluganda lwali lubuutikiddwa ku nsi, nga bwe kyali eky’amaanyi mu kulwanagana n’Omuyiggo ogw’Obuntu. Abakazi abaatambulanga wakati w’abaserikale ab’eggye ery’omu bwakabaka n’abakulembeze b’Abayudaaya baavunaanyizibwanga emmere ey’empeke ey’okuzaalibwa. Abo bonna baali bangi okusinga abakazi abalala bonna mu kitundu ekyo eky’enjawulo. Ebikolwa eby’obukambwe eby’amaanyi ebyaleetebwa okuva mu maaso g’ekibuga kya Mukama n’ekibuga ky’abaserikale ekyava mu mulembe ogw’abakazi abatali balongoofu era abatali banywevu. Mu mwaka ogw’amakumi asatu, Nakasi ne yeeyongera okukwata abaserikale be, be yakkiriza nga be bakabaka ab’oku ntikko. Butabika Menteru yaweerezebwa okumala emyezi mingi mu kiwummulo eky’okuwummuliramu. Mu mwaka ogw’amakumi abiri, Nakasi yali akozesezza ku kukozesa ku musaayi. Naye ku lunaku lwe namutegeezako nga nzizizzaamu endasi za Kiyira. N’anziggya mu nnyumba. Nakasi n’alumwa nnyo mu ddoboozi ery’omwanguka, n’awooyawooya nnyo. Nakasi n’ava mu kkomera n’atwalibwa mu kkomera. Awo empagi ey’essuubi n’erabika mu mwaka ogw’obufuzi bwazo ogw’obufuzi bwazo. Nakasi yava mu nsi ey’Okwolesebwa, eyali awaddeyo olw’omulimu gwe ogw’okutwala amagumba ge ag’omu lubuto, era ng’ayamba okulwala obulwadde obw’ekikono. Oluvannyuma lw’okusaasira, ye n’abakazi abalala abaaliwo olw’ebikolwa eby’obukambwe, ne batandika oluyimba olw’okuyamba ekibiina ky’abakazi abaayitibwanga Teso Emirembe. Ebyawandiikibwa bye bigamba ku Mbaga ey’Okuyitako, okuva ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okunyweza. Nakasi yali agambye nti bazadde b’omuwala oyo bafiiridde mu lutalo, naye kaakano tewali n’omu eyayaŋŋanga okulabirira abaana aboobulenzi mukaaga. Ennyiriri z’ekika kya Nakasi tezaali za bulijjo mu by’ebibuga ebyetooloddwa entalo ebya muganda we. N’ategeeza Abayudaaya nti mu kitundu ekimu ekya Tubuli, mu Solosi, waaliwo abakazi ng’amakumi asatu. Ekintu ekyo kyekiva kisaanuuka. Nakasi n’abakazi abalala ab’emirembe n’emirembe batambulira okuva e Tubuli, nga basobola okufunamu ebyokulya eby’emmere ey’empeke. Nakasi yalwanirira okufuna ensimbi okuva ku Nnabagereka Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu. Abo abasolo banaayambanga abaana b’endiga, era banaawangayo ebyokulya eri abantu abaaliko Keefa mu kyalo kyakyo. Kyategeerera ddala nga waliwo okufuga okuggya oluvannyuma lw’emyaka egyayita. Okutuusa mu kiseera ekyo Olukiiko Olukulu lwe lwatuukira ddala ku lubalama lw’ennyanja eyitibwa Pawulo, lwe lwatuukira ddala ku lubalama lw’ennyanja eyitibwa Pawulo mu butagenderera. Olunaku olwaddirira Ruudaani, ensolo enkambwe ey’enjawulo, ng’erina ebizibu eby’emmere ey’empeke, Naye okutuusa leero okweraliikirira tekukkirizibwa kuba kwa bulijjo. Abantu abaayitanga mu Ruudaani ne beewuunya nnyo ng’ekibuga Kigali ekirongoofu era ekirongoofu bwe kiri ng’ebibuga ebirala wonna mu kitundu ekyo ne mu bitundu ebirala. Yajjukira obuvubuka bwe nga mulongoofu era nga mulongoofu Entebu. Awo Kalyegira, mu bujjuvu, yalina amayinja ag’okulaga nti walemeddwa okutegeera Kigali we yali. Newaakubadde ng’ekibuga Kigali kye kyali eky’omunda ekirimu ebibuga ebyayogerwa ku nsonga eyo, kirungi kitegeeza nti waliwo abagenyi bangi ab’omu kibuga ekyo balemeddwa okukituukiriza. Kigali si ky’ekibuga ekyo kyokka ekirongoofu ekirongoofu mu Ruudaaya. Yatambula ne Ruudaani mu myaka egy’oluvannyuma, emirundi n’emirundi ng’omusuulizi, n’endala ng’omusuulizi. Ebifaananyi byange eby’obulamu binsobozesa okulaba ku nsonda ez’enjawulo mu Ruudaani. Omulabirizi ow’engeri zonna mu Ruudaaya takkirizibwenga kulaga n’obukakafu bw’ekibuga ekyo. Era n’okuweereza kwe kulabirira ennimiro. Okuŋŋaanya ebyambalo ebitukuzibbwa bulijjo, n’ebyambalo ebitukuzibbwa mu Kigali, bibuna bibuga ebinene n’ebitono ebyetoolodde ensi yonna. Noolwekyo ebintu ebyo byonna eby’ekyewuunyo si lwa kubanga byatuukirira mu Ruudaaya kyokka, newaakubadde nga tewali gy’atuukirira. Weewaawo ekyo kyaliwo mu nsi eyali essuubidde okumala emyaka gyonna nga gijjudde obusungu obungi ennyo n’ebikolwa eby’amaanyi. “Bw’ati bw’ayongera okuba owooluganda omuggya eri amawanga g’Abafirisuuti agayonooneka era n’ayonooneka. Ekibinja ky’abaserikale ekikulu Lupa n’ekikulu, be baawangula olutalo ate nga baawangula eggye eddungi ery’omuwendo. Baalindirira okufuna eky’okukola, n’eky’okukola mu mirembe egigenda okuzitowa. “Abaana ab’omu malundiro amakumi asatu banaafunanga emirimu egy’okukozesa emirimu egy’okukozesa ebintu ebirungi, ebyo bye bisasula mu nsi enjuba. Waaliwo n’ensi endala eziri ng’e Oliganda. Teyandisobodde kutuukiriza ddala. Mu nsonga ey’okulabiramu endwadde, abasuubuzi ab’omu Ruudaani tebalindirira kuweereza baweereza baabwe abaweereza emirimu egy’okukozesa emirimu egyo. Nga bwe mulowooza ku demagiro gy’omu nsi endala, okusookera ddala ku abo abaweebwa obuyinza obw’Ekiyudaaya, be bano ab’Ekiyudaaya. Eno y’engeri gye yeebazibwa olw’okukulaakulana mu biragiro eby’edda. Abo bonna abalina enkwe ze bakkiriziganya, balisekerera enkwe z’obwakabaka obw’omu Ruudaaya. Mu Ruudaani, abakulembeze b’Abayisirayiri, abaserikale n’abaserikale tebakolanga biragiro byabwe ku luuyi olulungi ne ku luuyi olulungi newaakubadde okukolanga eby’okukubagira abalabe baabwe. Abatuuze b’e Kutu ne Tusi abeefuula ng’amateeka ga Katonda bwe galagira, baali ba ddembe okufuna omugabo gwabwe awatali kuwalirizibwa ku nsonga eyo, newaakubadde eby’obutukuvu ebya buli ngeri, newaakubadde eby’obutukuvu ebya buli ngeri. “Banaayinzanga okubeera abakulembeze oba abakulembeze mu buli ngeri ey’enjawulo ey’empaka ey’omu nsi omwo nga yawandiikiddwako amateeka gaabwe. Newaakubadde ng’Abamidiyaani baakolanga n’obubaka, tebateekwa kuba na mugabo gw’abalangira okusinga ne mu Lukiiko Olukulu. Wansi w’omukungu Kabukasaali ne Kayibanda be baafuganga emirembe gyonna egitaliimu nsa. “Ekirala kisaanikira etteeka erigenda okutegeera obukakanyavu bw’omu Ruudaaya,” bw’ayogera Mukama. Mu ngeri y’emu, waaliwo abaliraanwa abamu ab’e Ruudaaya abaakwatanga amateeka, naye ng’ekiragiro kiri kintu kimu, naye ng’ekiragiro kiri kigambo kirala. Mu Ruudaani, okwegomba kw’abantu n’okuyinza okw’okugoberera amateeka, kubuulira lwaki abamu ku ffe batutegeeza obutali butuukirivu. Ekibuga ekyo kifaanana ng’eky’obulamu eky’omu nsi yaffe, kifaanana ng’eky’obutamanya. Tewali bitaliimu bukuusa bye biragula lwaki, newaakubadde nga balowooza nti Kabaka Kagame ali ng’abagwira. Mu kiseera ekyo waaliwo abo abaalowooza nti asingira ddala okukuba olutata, n’okusingawo okwetoowaza. Era tewali n’omu ku bakulembeze b’Abayudaaya eyali ow’amaanyi era omu ku bakulembeze b’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya eyali tasosola mu bintu ng’ebiragiro ebyo, wadde okugobereranga ebyo ebitasaana. Naye abalala ne baddayimooni. Abasajja ab’amaanyi n’abantu aba bulijjo, Kutu ne Tusi, abaserikale n’abaserikale bonna babeera balamu mu kutya n’okussaamu ekitiibwa, ng’amateeka bwe galagira. Kalyegira yalagira mu mateeka, era yalagira mu bwenkanya nti, “Ekibuga tekituufu mu kuzimba, wadde mu kwakaayakana, wadde mu kuweereza obw’amaanyi.” Kyangu okukoowoola Ruudaani ng’olubu olw’amaanyi g’Abafirisuuti, nga bwe kibagwanira okugiyita ensi ya bulijjo. Gologooba ye Mupakasi ow’Eggye Ennyo, Mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi mukozi. Mubatusi Asinga Kabati bw’anaakugambanga nti, “Bw’oba oteekwa okunoonya abaddu ab’omu luggya olw’Obuddaani, obeera mu kkomera, oba mu luggya olwa buli ngeri, oba mu mpalo ya buli ngeri.” Noolwekyo weeteeketeeke okulya enguzi. Obuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba bw’ebuvanjuba. Obuweereza obw’Obwakabaka obw’omu Ouganda tebuliwakanya nnyo okusinga emirimu gy’abantu abalala abaakolanga mu mirimu egyo. Waaliwo empaka ey’abantu abaabeeranga mu nsi ey’ebuvanjuba ey’Abafirisuuti, nga bava mu bitundu eby’ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba ebugwanjuba. Buno bwe bubaka bwe bubaleetera nga buva mu Lukiiko Olukulu, Lukiiko Olukulu olw’Omunnyo. Ekifo ekikozesebwa Uula kyali ekigeraageranyizibbwa ku ndagaano ey’omuwendo omunene ogw’engeri zonna okutuuka ku ndagaano ey’omuwendo omunene. Ekitundu ekirala eky’omuwendo ky’Abamidiyaani kye baakituukako kye kyali eky’omuwendo omungi mu mwaka ogwayita, kyokka ne kisituka mu kifo ekyokubiri eky’omuwendo omungi mu mwaka ogwo. Mu ngeri ey’eggwanga, Oliganda ye yali omugwira owookubiri mu bujjuvu, ng’agoberera olugendo lwa Burundi. Omuwendo ogw’okusinga obulungi ogwa Ruudaani gulinga ogw’ewala, era omuwendo ogw’okuzikirira guliba ogw’okuzikirira. Omuwendo ogw’okusinga amakumi abiri mu musanvu gwokka. Oluganda, n’oluvannyuma lw’ebyo, n’olugendo lw’Abakedoniya, n’oluvannyuma lw’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani, n’Abamidi Ebigambo tebyetegeeza bitundu bingi eby’ensonga eyo mu Ruudaaya mwonoonyi. Naye kitegeeza nti Omubaka Omukuumi ow’Ekiyudaaya ayongera ku kugumiikiriza kw’eggwanga olw’ebikolwa ebitaliimu nsa. Mu mwaka ogwo ogw’obufuzi ne gusibibwa mu kifo ky’oyo afuga mu Ruudaani. N’asibibwa mu kkomera okumala emyaka ena, ng’akolera olugero lw’okuzikirira. N’awaayo n’omuwendo gumu ogw’enkumi n’ogumu ogw’enkumi. Mu biro eby’edda, omuddu omukulu ow’ekibinja ky’abaserikale ekya bulijjo, yaweebwa obulombolombo nga bwe kyali. Abasajja abalala amakumi abiri ku abo abaali mu kitundu ekyo eky’eggombolola, mu Ruudaaya, baatwalibwa mu buwaŋŋanguse olw’okukola ebitali bya butuukirivu. Mu Ruudaani, Omukuumi w’Abayudaaya, ye yavunaanyizibwanga okukuuma ebigambo eby’omuwendo ebyaweebwayo abaaweerezanga mu bwakabaka obw’omu nsi ey’ensozi. Eyo y’eneebanga n’omukulembeze. Wageraageranyizibwa n’aga Ouganda, abalina ebibi abaali banywevu nga bali mu maaso g’oluggya olw’okuzikirira era nga n’okusingibwa mu mbuga z’amateeka kutono. Mu Ruudaaya mwalimu abasajja abalala lukaaga bwe baalowooza nti, ‘Mazima ddala baali bafunye empeera.’ Olw’obunene bwe bwali obutono, n’olw’obutono obw’engeri eyo, endiga y’e Ruudaani teyandiyinzizza kutuukirira mu bigambo byabyo. Tewali nsi endala ey’ebuvanjuba ey’Abafirisuuti eyali asingira ddala obukulu mu kulaba okw’okuzikirira okusinga ne Ruudaaya. Mu ngeri empya ey’okuzikirira, abakulembeze ab’ebiragiro eby’oku ntikko abaakolebwa n’obuvunaanyizibwa mu bitiibwa byabwe, baateekebwanga okukomyawo emirimu egy’oku ntikko, n’okukola enkomerero. Awo mu biro ebyo, mu biro eby’embaga y’Okuyitako, mu mwaka ogw’obufuzi, ebitundu by’ensimbi ez’ebintu eby’omuwendo omungi ne babibbira mu nguudo z’Ekiyudaaya. Naye kyategeeza nti kitegeerekeka nti amateeka ag’Okuyigiriza agabeera mu Yoludaani gaali gafugibbwa nnyo, era nga tewali n’omu ayinza kukozesa mbagirawo. Omusajja omukulu w’ekibinja ky’abalwanyi mu kulwanagana n’okunenyezebwa, ye Yakobo Nsaba Butulo, Omubeezi w’eby’amazima n’obutuukirivu. Ebifaananyi bye bimuweereza ne bibeera eby’obukuusa. “Yogera nti, ‘Temumanyi nkugwanjuba ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri!’ Naye Yasiperi Tumukimbise, omukozi w’ebikolwa eby’obukuusa, teyeebuuza ku bintu ebyo ebitali birungi. N’ayogera nti, “Omulyango ogw’omu nsi ogwo gwe gunaasikirizanga ogw’olubereberye ogw’omwaka ogujja.” Awo Tumukimbisi ne yeeyongera, olugendo ne luggwaawo nga luli mu buwaŋŋanguse. Awo okuggyako Ruudaaya, abafuzi bonna ab’omu kitundu ekyo, ne balaga nga baagala okulwana n’okuzikirira. Noolwekyo ab’omu nsi omuli ebibuga ebyo, tebasaana kwongera kubuulira bwereere. Omuwendo ogw’ababuuliranga mu ddoboozi ery’omwanguka ogw’omu Ouguganda gwali ogw’obukulu, nga bw’ogamba nti, “Tebajja kulangirirwa bintu bya bugagga.” Newaakubadde nga bakola ebibi ebingi ebiri mu kibuga Burundi, bamaliridde okukkiriza okuggyako ng’okwo kugenda kujja. “Twetaaga kusumulula nsimbi zaffe,” bw’ayogera Odoyi. Naye newaakubadde nga tetulabye kibangirizi, kyokka tuyinza kuggulirawo ddala ekisenge ky’abakulembeze b’Abayudaaya,” bw’ayogera Odoyi. Ekisenge e Makerere ne kisiriikirira ku lunaku olw’omwezi, naye olunaku olwaddirira, obuyinike n’okubonaabona ne buyitirira,” bw’ayongerako Odoyi. Ekisibo ky’okukkiriza kijja ku ntebe ey’obwakabona ey’Abafirisuuti yonna ey’Okukuŋŋaanirangamu. Ku nnaku omukaaga ey’Okukuŋŋaanirangamu, kwe kukozesa okulaga obumu n’omukka ogw’obulamu obuggya mu Kkanisa. “Mu biro eby’omu biseera ebijja, nga tulina obuyinza okuzibula amaanyi g’Ekiyudaaya,” ekigambo ky’okukkiriza kw’Abanjuba ebikumi bina, nga be bano: “Ekiyudaaya.” Noolwekyo “Ekiyudaaya.” Noolwekyo “Ekiyudaaya.” Ye yali Alukubisobu ow’e Kanterubyeri. Kino kye kiseera eky’okukkiriza okunene Abalangisi, nga bwe bakulaakulana awamu n’Abafirisuuti n’ebweru. Alukubisobu, mu lukiiko lw’Abafirisuuti, yalina ekitiibwa kinene okusinga n’omusajja omugwenyufu, ate nga ne Bisobo abasinza mu lukiiko lw’Abafirisuuti. Ayi Mukama ow’Eggye ow’Abayudaaya, ow’e Ssabbiiti, n’ayogera nti, “Ku lunaku lwa leero olw’okubonaabona kw’Abalimoyongi tekuliiko kkubo lya lugendo.” Ng’ekizikiza bwe kibuutikira Kalumeeni, bwe kityo eggye ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya, bwe lityo n’eggye ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya. Ekitundu ekyo kyekiriva kyeyongera okubaawo nga bwe kyali eky’olubeerera, newaakubadde ng’Abasuudaaya n’abantu abalala bonna baagendanga mu lugendo olwo. Amakulu ag’ebyobuzira agava e Kalumeeni agamba nti, ‘Obuddu obw’Obukuumi bw’Abayudaaya bwakuuma ebibinja by’abaserikale nga bakola olutalo.’ Awo Mzee Meseyi, omukulu w’ekibuga Pokoki, ne Alamutoli Lekkodo, ye yasooka okuleeta ekiwundu kya Kalimoyongi, mu kibuga ky’omwaka ogwo. Awo ku lunaku olw’amakumi abiri mu biro ebyo, Nikolaasi Abuli, omukulembeze wa Kakeri Lkkiri, n’atuuka mu Lukiiko Olukulu olw’Abayudaaya. Abaserikale basaanye okutegeeza abalwanyi abalina ebyokulwanyisa n’abataali be,” bw’ayogera Nikolaasa Abuduni. Awo bwe yali ng’anaatera okutuuka e Kalumeeni, mu kibuga ky’ewa Kabaka ow’Obukiikakkono, Dr. Kizza Besigye, n’alaba ebibaddewo. Besigiye n’ategeeza abaduumizi b’eggye ery’abaserikale abaali mu kkomera ekya Nayjanakubi nti abakozi b’ebivve baba ng’ensonyi enkambwe. Mu kwolesebwa okuggya okutuuka ku mwezi ogw’amakumi abiri mu mwezi ogw’e Misiri, omukulu w’ekibinja ky’Abayudaaya ey’Obwakabaka n’ayogera nti, “Abantu ab’e Kolutido baali banywevu nnyo. Lassibwamu nti, “Mukama waffe, ku lunaku olw’omwezi ogwo, ku lunaku olw’omwezi ogwo, waliwo ekigambo kyonna ky’ayogera ku Kabaka Mikayiri. “Tweraliikiridde amawulire agakwata ku bwenkanya bw’abantu n’ebikolwa byabwe eby’abakazi n’eby’abaana e Kalumeeni,” bw’ayogera Matayo. Omukulu w’Embaga y’Abayudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Ekiyudaaya, Omukulu w’Eki Kiwonga n’awa Abagudaaya obuvunaanyizibwa okulwana n’ebibinja by’Abamidiyaani, abaasibibwa nga bakutte n’emitego emizeeyituuni. Omuwi w’eggye yali Leutenaani, ne Koluneera. Awo Ferikisi Kulayigye n’abasonyiwa n’abagerera engero nga bwe yayogera ku lukugunyu. Kulayigye n’ayogera nti, “Kalimoyongere okukyusa amannyo gaabwe ng’engeri ey’okulabiramu ennaku.” Ebyo nga tebinnabaawo mu ngero endala ey’Embaga ey’Okuyitako n’awandiikira Kabaka Museveni n’Omukulu w’Embaga ey’Okuyitako ebikwata ku magezi g’abaserikale. Awo Gebiyeri, Omukulu w’Okuyitako, n’ategeeza Kabaka Museveni nti, Abaserikale batta abasajja emitwalo ebiri munaana n’amakumi ana mu basatu mu kibuga ky’e Babulooni. Awo kabaka n’agoba olugero olwo ng’olw’okubulwa omusango, era n’alugero nti, “Ebibinja by’abaserikale byakolanga bulungi mu kugoba Kalumeyituuni ebyokulwanyisa.” Bwe kityo bwe kiriba ekifo eky’ekitalo ekyabeeranga mu kiwonvu eky’e Kalumi, ku luuyi olw’ebuvanjuba olw’ebuvanjuba olw’Obukiikakkono ogw’e Odaganda. Ekyokulabirako eky’okuleeta ab’amaanyi mu buzibu bw’ebikolwa eby’amaanyi, kwe kugoberera obulombolombo obw’amaanyi mu Bbugwanjuba. Ne bategeera nga tewali Kalimoyongu yenna asitulanga ebyokulwanyisa. Ne Kalimoyongu bonna si be balunnyonnyozi b’entalo, kyokka baalondebwa nga bwe baali. Tekisoboka kugamba nti abalwanyi ba Kalimoyongu abaatiisanga ebibuga byabwe n’ebyalo ebiriraanyeewo, tebasaanira kubonerezebwa. Ekifo ky’Abamawanga eky’Obugwanjuba eky’Obugwanjuba eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka eky’Obwakabaka. Abalabe b’Abayisirayiri balina okuwangula, era n’abalwanyi ba Kalimoyong baawukanyizibwanga ku bantu aba bulijjo. Mu biro ebyo emyaka amakumi abiri egy’obukambwe bwe gyali mu Akoli, Museveni teyabuusabuusa, kubanga yasuubira okwesitula Kalumeyituuni ng’amaze okulasa ebyokulwanyisa. Ebigo by’Omulwanyi ogw’Obukiikakkono bye bikuuma ne bitereeza abakazi n’abaana. Obutali butuukirivu obw’enkwe tebujja kuwonyeza Kalumooni ow’emirembe.” bw’ayogera Olala, Omulamuzi w’Obwakabaka. Ebigo by’Omulwanyi ogw’Obukiikakkono bye bikuuma ne bitereeza abakazi n’abaana. Kyangu okutegeerera ddala amakulu g’ebigambo ebikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikolwa byaffe. Emyezi ebiri egy’edda, abakungu babiri abaava e Buganda, ne balangirira okubalwanyisa mu kuŋŋaaniro lyabwe olw’obulombolombo obugenda okujja. Bw’atyo Mukama waffe, Museveni n’alwana ne Mengo okulwana n’amaanyi. Mu kiseera eky’oluvannyuma ekyo kyali kibangabwa eky’amaanyi olw’okutuntuzibwa kwaffe. Bwe baali bagezaako okuwangula Baganda, omugwagwa ne yeekolerawo akatono mu nnaku zaabwe eza buli ngeri. Okubalibwa tekugasa nti abakulembeze ba Baganda ab’amaanyi bwe balya enguzi zaabwe, abalabe b’Abayudaaya basuubira okuwooyawooya empeera yaabwe. Mu ekyo mwe muli empisa ey’amaanyi ey’omu Afalisaani. Mu biro eby’oluggya olw’omwaka ogw’olubereberye, Museveni n’awangula omutwalo gumu mu kakaaga ku buli ludda mu nsi, n’awangula nsanvu mu ttaano ku buli ludda mu nsi. Kale kaakano tuwandiike omuwendo gw’abo abaawandiikibwa awamu n’abalala nga bwe baawandiikibwa mu mwaka ogw’omwaka ogwo ogw’olunaku olumu. Bwe kityo eggye ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’Abaesiyopiya ery’ Mu ngeri y’emu, okwegattako kw’abantu bonna awamu, kwe kugatta awamu, kwe kugatta awamu, kwe kugatta awamu, kwe kugatta awamu, kwe kugatta awamu, kwe kugatta awamu, kwe kugatta awamu. Buganda kye kifo ekisinga obunene eky’olutalo ekyetoolodde Omuduumizi w’Obwakabaka bwa Museveni. Obanga Muuliika ne Sesemogereri baali bamaze okulwana ne Museveni e Buganda, kyandibadde kimanyiddwa ddala nga tuli mu kifo ekirala eky’okukyusa. Ekigendererwa eky’entiisa ekikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikolwa eby’eddembe. Obanga abalabe basobola okutuukira ddala ku buganda, n’oluvannyuma ne balumba eggwanga n’abatuuze ab’e Baganda, olwo ne luyokya obubaane obutono. Abakulembeze ab’omu Afriika balaba ng’ekikolwa ekisinga obulungi okusinga ebintu eby’omuwendo ennyo. Ekizibu eky’amaanyi mu Afalisaani kwe kutaagulataagula omufuzi oyo Omupakasi. Eyo gye baajeezebwa abakulembeze b’Abayudaaya gye baagaana okuwaayo ekifo eky’okuddaabiriza Ekiyudaaya eky’Abayudaaya. Mu mirembe egy’ebugwanjuba, okusinza ab’emitima egy’Ekiyudaaya kunene, naye kunenyezebwa olw’omuwendo gwakyo ogw’ekibajje. Kyangu okuwuliriza eddoboozi ery’omwanguka ery’abasajja abagezigezi mu Oliganda. Ekigendererwa eky’entiisa ekikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikolwa eby’eddembe. Enkomerero y’ebikolwa eby’obukuusa mu Afalisa. Ddaani Mugalura, Omukulu w’Ekibuga ky’Abamidiyaani, Olukiiko lw’Abamidiyaani, yali muntu munene nnyo. Bw’oba osobola okulasa mutabani wo ne mukazi wo, ekyo kikakasa nti oliyigganya muliraanwa wo,” mugerowa n’ategeeza Abayisirayiri. Yategeezebwa ebikolwa eby’obukambwe bye yalonda ku bwakabaka obw’Olukiiko Olukambwe Olw’Eggye, n’abalonde n’abakulembeze b’Abayudaaya. Okutya kwa Muggaali tekulina nsonga. Awo ku lubalama lw’e Kapkolwa, Lengeyi, ne wabaawo obukambwe obw’amaanyi wakati w’abaweereza ab’edda Suteefano Kebbuloosi n’abaweereza ab’edda Kerubereti Sabira. Mu luggya olw’ebugwanjuba olw’Obukiikaddyo, Kabaka Emmanweri, n’aleeta ekyokulwanyisa mu busibe bwabwe. Awo Dr. Gabulyeri Alidru Ajedera n’awangula olusiisira lw’Awindiri. Mu Kaliro, Abalongo bonna baafubutukanga emirundi ebiri olw’empisa z’Abayudaaya. Mu kiseera ky’okulondebwa mu Butaleya, abakulembeze b’Abayudaaya baali bamaze okukuba olutalo ng’embaga ewaabwe bwe yali. Waaliwo abagoberezi bangi abaategeeza amawulire amakulu g’ekyokulabirako ky’obwakabaka kyandibadde kikolebwa mu mwaka ogw’obutiti ogw’omu mwaka ogwo. Awo olwatuuka ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olw’omwezi ogwo, ng’Embaga ey’Okuyitako ey’Omuntu eyali ey’amaanyi mu mwaka ogwo, ag’obukuumi baaleeta ekikangabwa eky’amaanyi. Bw’atyo Ibulayimu n’ategeeza abantu b’e Magode, mu biseera eby’enjawulo eby’omu nsi ye ne mu biseera eby’enjawulo eby’omu nsi eyo. Awo nnabbi Ibulayimu n’ayogera nti, “Bw’olabanga omunaala nga gukulukuta emisana, kale otegeere nga waliwo ekintu ekiribaawo oluvannyuma lw’obulamu bwakyo.” Bwe kityo bwe kyali ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu, Matiya Kasayi, ne Amama Mbabazi ne Kulisupo Kiwonga bwe baamala okuwaayo ebiragiro ku lunaku olwo olw’omwezi ogw’olunaku olwo. Awo Mbabazi, omukulu w’abaserikale, n’alagira nti bwe banaateekateekawo ebigero eby’obukuumi, abantu basuubira okubayambako. Ku lunaku olw’omwezi ogw’amakumi ana mu biro eby’Embaga y’Omunnyo ey’Omunnyo eyitibwa ng’Embaga y’Omunnyo eyitibwa ng’Embaga y’Omunnyo eyitibwa ng’Embaga y’Omunnyo eyitibwa ng’Embaga y’Omunnyo eyitibwa ng’Embaga y’Omunnyo eyitibwa ng’Embaga y’Omunnyo ey’Omunnyo. Awo mu makya gaakyo, mu makya gaakyo, Kabaka Museveni n’awa Ekiragiro eky’Obuweereza obw’Obwannannyini, eky’okutwala eminaala ku byambalo eby’obugagga. Nasani Igeme Nabeta, Omukulu w’Ekibinja eky’Abayudaaya, n’ayogera nti, “Mu bbanga ttono, etteeka erigondera Amateeka ag’Okuyitako linaabeeranga mugaso.” Okusinziira ku ebyo byonna, y’omu maaso g’Ekifo Ekikulu, y’omu maaso g’Ekifo Ekikulu, era y’omu maaso g’Ekifo Ekikulu, era y’omu maaso g’Ekifo Ekikulu, era y’omu maaso g’Ekifo Ekikulu, era y’omu maaso g’Ekifo Ekikulu, n’Ekifo Ekikulu, n’Ekifo Ekikulu, n’Ekifo Ekikulu, n’Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,Ekifo Ekitundu,E Nabeta agamba nti, Amateeka kaakano tegagasa mu kulwanagana n’entiisa. Mu Mayiro, Endagaano ey’Okuyitako ey’Abaana ba Isirayiri n’ejja, n’eteyinza kukolebwa. Amama Mbabazi n’akakasiza ddala nti Amateeka ag’Okuyitako gaali amakulu nnyo. Abakessi mu bifo eby’Okukuŋŋaanirangamu baali bakuŋŋaanye nga basala amagezi okunyaga ebitukuvu by’Abafalisaayo. Omukulu w’ekibuga Nakawa, Fadde Bamwini, n’alagira bakulembeze b’Abafirisuuti, balyoke bategeeze eby’omu mulimu ogw’obubaka bwabwe ogw’edda. Newaakubadde ng’Amateeka ag’Okuyitako gaakolebwa mu biro eby’enjawulo, okutuusa lwe gaakolebwa mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro ebiri. Mu biro ebyo, mu biro eby’omu biro eby’oku ntikko, Kabaka w’Abayudaaya n’afuga eby’enjawulo eby’enjawulo n’eby’enjawulo ebiggya, era n’alagira abantu abalala babalondebwe wansi w’olubu olw’Obwakabaka obw’Abayudaaya obungi. Entobo ey’Okukuŋŋaanirangamu entobo eyateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwawo. Ekiragiro ekikumi kinaakwatanga ku Forumo y’Abayudaaya ey’Okukuŋŋaanirangamu. Omukulembeze omu yateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwateekebwa okuva mu kibiina ekinene ddala. Sam Lwakojo, omukulu w’ekkomera ery’abalonde, n’ategeeza ebibinja by’abantu amakumi abiri mu munaana, n’amaggye ge yali asalidde oluggya. Wabula tewaaliwo Lukiiko Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu. Ssemujja Ibulayimu Nganda, omukungu w’ekibiina ky’abantu, eyakuŋŋaanyiza abakulembeze bataano, ne yeewuunya nnyo kyeyava amenyeka. Nganda bw’alumwa oluyimba olw’ekibi. Mu kaseera ako omukulembeze wa Amaniya Musiega, eyali omukulu w’ekika eky’Omulyango ogw’Obukiikaddyo, n’alondebwa okuba omukulembeze Omukulu w’Obukiikaddyo. Nganda n’ayogera nti, “Mu biro ebyo abantu baateeka ekitiibwa kinene mu kutondebwa kw’eggye. Asumani Basaliraaya n’ayogera nti, “Abaserikale tebalowooza ng’abakulembeze b’Abayudaaya n’Abayudaaya bagenda kufuna mugaso mu mbuga z’amateeka.” Endagaano n’ebiri mu bitundu eby’enjawulo eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu byauganda. “Abantu bonna abalonde tebayinza kwegaana okukkiriziganya n’okubakkiriziganya n’okubakkiriziganya ng’Abayisirayiri bwe batyo.” Basalirawo yagamba nti, “Singa kyali kirabise mu biro eby’edda, olukiiko lwandisobodde okukolebwa olw’okuddaabiriza ekiragiro ky’Ekibinja eky’Obwakabaka.” Ebikolwa eby’obuvunaanyizibwa n’ebikolwa eby’abalonde bye bimuwuliriza. Olukiiko olwo lwali tteeka ery’obuwanguzi mu maaso g’Omulyango ogw’Obukuŋŋaanirangamu ogwatandikira ku lunaku olw’omwezi ogw’olweggulo ku lunaku olw’omwezi ogwo. Basalirawo abasuubiza nti, “Okuva olwa leero okutuusa mu mwezi ogw’amakungula, olwasooka okulondebwa okutuuka ku mwezi ogw’amakungula.” Waliwo emyezi mukaaga egy’oluvannyuma olw’okulondebwa olugenda okujja, era tekirabika ng’ekisibo kirina ebizibu bingi eby’okuwoleramu. Awo omukulu w’ekkomera, Museveni, eyali omukulu w’ekkomera, n’alonda ekiragiro ky’abalonde, n’ayogera nti, “Tewali n’omu ayinza kukyusa ndiga yaalyo.” Entandikwa y’oluggya yali mu lugendo lw’Abafirikani ku lunaku olw’omwezi ogwa Augustu. Lwako n’akolera ku mbaga kkumi na musanvu awamu n’abakungu bonna abaavunaanyizibwanga obulombolombo. Baddu Kirugundu ne Lwako Kiyinzika baasuubiza nti, “Abaserikale baakuuma empisa z’abakulembeze b’Abayudaaya.” Nganda n’ategeeza Oweekitiibwa nti, “Okufuga si kye kugamba, naye n’amaanyi ge gonna ge gatuukiriza.” Basalira agamba nti, ‘Omukulembeze w’Olukiiko bw’anaaba n’okwagala okulungi, olwo olukiiko lw’alisalawo ensonga zaalwo.’ Olutalo Olutalo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo Luggwaawo. Olunaku olwasooka, olusiisira lw’Abayudaaya lwali lubakutte ekibinja ky’Abakudaaya, nga bakulembeddwamu Samwiri Omulabeega e Nsambiya ey’Embaga ey’Abayudaaya. Ekibiina ky’abantu baali bakuŋŋaanye nga bagoberera empisa zaabwe ez’okugatta awamu n’Ekkanisa ey’Okuyitako. Ekibiina ky’abantu kyali kikuŋŋaanye nga bagoberera empisa ez’amakumi ataano. Ekibiina ky’abantu ne bakomyawo olukuŋŋaana mu kabuga Kabusu, ne basalawo okugenda mu kukkiriza Ekibuga ky’Abayudaaya. Awo Abaruumi bwe baategeezebwa nga ddala abakulembeze abataano ab’omu Lubega baali bakuŋŋaanidde eri ekibinja ky’abakangavvula, Simooni Peetero Okiyeeng n’aweebwa ebbaluwa yonna eyabayita okubalabikira mu maaso g’ekibinja eky’okukangavvula. N’abagamba nti, “Ekibinja ky’Abamowaabu baabatuukako mu kkuŋŋaaniro ly’abantu bonna nga babasalirawo ddala amateeka.” Okiyingi n’ayogera nti, “Ekibinja ky’Abamowa kisaana okussaamu omwoyo.” N’abagamba nti, “Ku lunaku olw’omwezi ogw’omusanvu, bwe baagenda okusisinkana abakulembeze b’Ekibinja eky’Okuyitako, ne bayita ababaka okubakuumira.” Salaamu Musumba yakakasa ng’ekibinja ky’Abamowaabu bakuŋŋaanye okusisinkana Ekibinja ky’Abamewubeeni. Musumba yawandiika nti, “Musawa amaliridde okusisinkana abakulembeze b’Abayisirayiri Abayisirayiri.” Amangwago Abamawiri ne baddamu okukyusa empisa zaabwe, ne beewuunya nnyo kubanga baali bakuŋŋaanidde mu Lukiiko Olukulu olw’Abayudaaya. Musumba yagamba nti, “Tebayagala kunyaga bikwata ku kunyaga kw’abaana.” Yayogera nti, ‘Ekibinja ky’Abamewuni baawandiikira abagamba nti bagenda kikuŋŋaanye ekibinja ky’Abamewuni, naye bo ne bagaana. Oluvannyuma ne basalawo okunoonyereza ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku Katonda. Mu biro ebyo Embaga ey’Abayisirayiri n’Abayisirayiri bye baawuliranga ne bagobereranga empaka ez’amateeka n’ez’ebikolwa. Mu kiseera ekyo Musaumba yagamba nti, “Mayo n’eggye lye baakomawo nga bamaze okusisinkana Ekibinja ky’Abayisirayiri.” Yagamba nti, “Kuba nga kitegeeza nti Ekibinja ky’Abamowaani tebiriimu nsa wadde okukolagana nabo ekintu kyonna.” Mu kiseera ekyo waaliwo abakulembeze b’Abayudaaya abaali bakuŋŋaanye ng’Abayudaaya bakuŋŋaanye okutegeera empisa yaabwe. Ekibinja ky’Abamewuni baali beegomba okufugirako omuweereza waabwe ow’oku ntikko, kyokka bo ne basobola okukuŋŋaana n’Abamewuni mu bitundu ebirala. Awo Maaso n’ayogera nti, “Ekibinja ky’Abaleevi ekya buli kiseera bakyusizza Abayudaaya mu kukkiriza.” Bw’atyo Musumba bwe yalowooza, ng’ekigendererwa kya Mamowa eky’okuziyiza ekkanzu ey’obwakabaka n’ekkanzu ey’obwakabaka n’ekkanzu ey’obwakabaka n’ekkanzu ey’obwakabaka. Naye Matiya Nuvuga, omukulu w’ekitongole ky’Abamowa Ddaani, n’ayogera nti, “Bano be Bayisirayiri abakuŋŋaanya.” Musumba atwalibwa mu buwaŋŋanguse Nubuga ky’asaba. Yayogera nti, “Ekibinja ky’Abamowaabu baakomawo lwa nsonga endala, n’okusinga ekyo kye baakomawo kubanga baali bangu nnyo nga tebagimanyi.” Ekitundu ekimu eky’Ekkanisa ey’Okuyitako kigamba nti bakkiriziganya wamu n’Ekkanisa ey’Okuyitako ekimu. Awo Dawudi n’agamba nti, “Frankaki Nabwiso akkiriza ebitundu ebibiri nga bikkiriziganyizza. Naye ab’ekibinja ky’abasajja ab’omu Lubega baalindirira okukolagana n’Abamewuni mu buyinza, okusinga okukolagana n’Abamowa. Mu makya g’omwaka guno, bwe yali ng’akyayogera ne Lubega mu maaso g’embaga e Mbale, kyeyava afuna ekifo kye ng’alabirira Ekibuga ky’Okuyitako. Newaakubadde ng’Ekkanisa ey’Endagaano teyandigatta wamu naffe, Ekkanisa ey’Endagaano teyandigatta wamu naffe kubanga Ekkanisa eyo ya mirembe na mirembe yali eyo. Abalabe ne bagamba nti yateekateeka okuwamba olusiisira lw’Ekibuga ky’Abamidiyaani mu mbuga z’amateeka mu mwaka ogw’olubereberye, awatali kusaasira kw’abalabe abalala. Bonna baali bakuŋŋaanidde mu maaso g’ekibinja ky’Abamowaabu. Awo ekibiina ky’abantu abaali mu kika kya Lewuga ne batategeera makubo gaabwe ag’okutabaganya. Nsuwa n’ategeeza nti oluggya lwalangirira Mawo okuba omukulembeze w’Ekibuga ky’Abayudaaya. Bw’ati bw’ayogera Mukama ow’eggye ery’e Lubega, abasajja b’omu kika kya Lewuga nti, ‘Abantu b’omu kika kya Lewuga baliweebwa obuvunaanyizibwa, era baliweebwa obuvunaanyizibwa, era baliweebwa obuvunaanyizibwa. Ebibinja by’Abakudaaya bibeeranga ng’ebikolwa bye bimu okuva ku Mbale ey’Okukuŋŋaanirangamu. Mukasa Mbidde n’ategeeza Abayudaaya nti baali basabye abaserikale ab’omu kibinja ky’abaserikale ekibuga ekya Lubega, okusisinkana Nsambiya mu luggya lw’ennyumba. Okuva ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu, ku lunaku olw’omwezi ogw’Awatukuvu. Ekkubo ery’Okukuŋŋaanirangamu wakati w’Ekkanisa ey’Okuyitako litaano liriggya wamu. Mu buli kibinja eky’amakumi ataano, abana abalondemu abalondemu abalondemu abalala, okuggyako nga wakuba olukuŋŋaana olw’abantu olwa Oliganda. Olukiiko lw’Abayisirayiri Olukulu olwokusatu olw’Olukiiko lw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Ekiyudaaya N’oluvannyuma ekiragiro ekyo ne kisalawo okutuusa ku lunaku olw’omwezi ogw’omwezi ogw’olunaku olw’omwezi ogwo, okutuusa ku lunaku olw’omwezi ogwo, ekiseera ekyo ne kituuka. “Okuva olwo Otununu yali asazeewo ensonga ezitali zisibbwa wansi w’Embaga ey’Okuŋŋaanirangamu eyitibwa Abayisirayiri. Tekyali luggya lwa Otununu olw’okunenya ekiragiro kye, ekyayita Olukulu lw’Abayudaaya Olukulu, n’okuyita omu ku bakulembeze baalyo mu Kkanisa ey’Abayudaaya. Ekyo kyali kigendererwa eky’okulwanagana okw’amaanyi mu maaso g’Ekkubo ery’Abayudaaya. Ku lunaku olw’omwezi ogw’ogumu ogw’omwezi ogwo, Ekkanisa ey’Abayudaaya eyitibwa Esiyopya aliwaayo omuyigirizwa oyo okuba omuyigirizwa. “Waliwo Omwoyo ow’amaanyi, ng’Okukuŋŋaanirangamu wakati w’Obukiikakkono, buddukira mu buyinza obw’Ekiyudaaya. Bw’ati bw’ayogera Mukama ow’Eggye ery’Abayudaaya nti, “Ekibinja ekyava mu Kkanisa ey’Okuyitako kinaakolanga emirimu egy’Okukuŋŋaanirangamu, awatali kuyingira mu bitundu ebirala.” Ebweru w’ekkuŋŋaaniro ly’Abayudaaya mu Lukiiko Olukulu, byawandiikibwa nti, Ekibiina ky’Abayudaaya kyagala Otununu okuba omu ku bakulembeze b’Abayudaaya. Olukulu olw’Abakungu ab’omu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi, Pawulo Omusemogereri n’ayambibwako ekibinja ekisinga obulungi mu Bakuŋŋaaniro mu mwaka ogw’olubereberye, ne Kiza Besigiye mu mwaka ogw’ogumu mu mwaka ogwo. Olukiiko lw’Abayudaaya lw’Olukiiko lw’Abayudaaya lujja kubeerawo ekintu kyonna ekikomererayo ddala ku Otununu newaakubadde nga ye Nnabagereka ey’Abayudaaya ey’Okuyitako. Baalekayo okukola endagaano n’okukuŋŋaanirako mu maaso g’Ekkanisa ey’Okuyitako mu mwaka ogw’obufuzi, okusinga okukola endagaano mu mwaka ogw’obufuzi. “Baddamu nti, ‘Ekifuba kya Otunnu kirwanagana n’omukulembeze waabwe.’ Ekibiina ky’abantu ekyo ne kisimbibwa ku lubalama lw’olugendo lwa Obuwanguzi olugenda. Olala Otuni n’aleeta ekiragiro eky’okugaana Omukungu ow’Ekkubo. Okuva olwo Ekibiina ky’Abayisirayiri ne bakifuula Abayisirayiri ab’Ekiyudaaya. Ekibiina kyabwe ne bakifuula ab’Ekiyudaaya. Lwaki Abayudaaya ne batwala omwoyo mu kuŋŋaaniro, newaakubadde nga baategeera nti, “Ekkubo ery’abalonde lye baalondebwa ku lw’Ekiyudaaya”? Olukiiko lw’abantu olwa Oweekonda lw’Abayudaaya lwali lulondebwa ku mbaga ey’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu biro eby’enjawulo mu mwaka. Awo olukuŋŋaana lw’abantu mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi, ne lubuuza nti, ‘Lwaki Ekibuga ky’Abamidiyaani tekyawangaala kuwakiriza Ekibinja Ekikulu eky’Omulundi ogw’omu Obuwanguzi mu mwaka ogw’omwaka ogw’omusanvu? Kimanyiddwa bulungi nti Embaga ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya eyitibwa eyitibwa Ekkanisa ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya eyitibwa ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya eyali eyitibwa ey’Abayudaaya. Olukiiko lw’Abayudaaya lw’Olukiiko lw’Abayudaaya lwali lutuula nti ku nkomerero y’oluvannyuma tekuliiko kye kigambibwa. “Omulundi ogwasooka okutuukiriza ekiragiro kyaffe mu kuŋŋaaniro ly’Abayudaaya kwali nga tulwanagana n’Abamidiyaani, n’Abamidiyaani. Bw’atyo Museveni ne yeteekateeka okugenda nga tewaba n’ekitundu eky’okuwangula. Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu lw’Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu, Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu lw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu lw’Abayudaaya Olukulu, Olukulu lw’Abayudaaya Olukulu. Ennyondo eyo ey’ennyondo ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Endagaano n’ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Ennyondo ey’Okuyitako. Abayisirayiri bwe baava ku mbaga e Otununu ne bakola obubaka obutali bulongoofu, nga n’Embaga y’Omuntu ey’Obugwanjuba teyogedde. Naye teyabuulirira obanga anaawuliranga okubeeranga Awatukuvu w’Ekkanisa ey’Okuyitako. Obuswavu bubuubuukidde okutuusa Otununu lwe yayogera nti teyandiyagadde kutuuka mu maaso g’omulambo gwa Yuda ku lunaku olw’omwezi ogwa Augustu. Otununu n’ategeeza ab’omu ddoboozi ery’omwanguka nti, “Okukuŋŋaaniro kw’Abayudaaya kulimbalimba nga bwe balimbalimba ng’Ekkanisa ey’Okuyitako bwe yakolanga.” Lukyakali, ne Besigiye ne Kiyano be bano abuuza Otununu obanga Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obuggya. Baali balungi n’okuyimba mu mugga ogw’e Obuwanguzi nga bwe baali bakuŋŋaanidde ku ntebe zaabwe. Ogwo gwe gwali omuggulanda ogw’okazaala. Yoweri Museveni ye yali omuduumizi ow’oku ntikko ow’ekibinja ky’abaserikale ekya bulijjo. Abantu bano, awamu n’abalala bangi, ne basanga nga tebasobola kukkiriziganya ku kuŋŋaaniro ly’Abakondebe ey’Omunnyo oba ku Ssanduuko ey’Endagaano ey’Omunnyo. Awo Museveni n’alabula ng’Abaserikale Abagudaani balikozesa enkwe, era ne kaakano balowooza ku ddembe ery’okukangavvulwa. Olutalo lw’Abaganda lwali lwetooloddwa ebibinja ng’ebibinja by’olutalo olw’Omulokozi, olutalo ku Amini okumala emyaka munaana. Museveni n’alabula ng’omuntu yenna alina amalirira okubeera omuwooza w’eggwanga mu Obuwanguzi, agobebwe mu buwaŋŋanguse. Abalabe b’ekika kya Mozambika baavunaanyizibwanga ebibinja byabwe olw’obuvumu. Baavunaanyizibwanga ebibinja byabwe olw’obuvumu, nga babalwanyisa bannaabwe. Museveni n’aseka nti, “Ekyo tekigenda kweraliikirira kubanga Oboote ayagala okuyingira mu kibiina.” Museviya akambuwalira nti ekitundu ekyo kimanyiddwa abantu bonna. N’agamba nti, “Okufuga kwa Katonda nga mulongoofu, kye kimu eky’emmere ey’empeke mu Yoludaani. Obuwanguzi obw’omu mugga ogw’Embaga ey’Omusajja ogw’Embaga ey’Odagala buwanguzi obutabuddwamu amaanyi. Museveni n’addamu nti, “Mu ngeri ey’obwakabaka, teyassaayo mwoyo ku abo abaatunda ebifaananyi ebyambalo, kyebaava beeyita abakulu.” Abantu ab’e Misiri batandika okukola omulimu ogw’okufumba. Waaliwo omusajja erinnya lye Museveni, yali ng’atudde ng’amaze okuzigulamu engatto, nga Kasayi ayagala asitule okuzigulamu engatto mu mugga ogwo. Olutalo lwonna lwandisobodde okusendasenda Kasayi olw’ebigendererwa bye. Okuva mu nsi ey’edda emabega ne yeeyongerayo mu mawanga ag’amagezi. Museveni n’aŋŋamba nti, “Okugwanjuba kw’Omuddu Awatukuvu n’Ekibinja ky’Abamidiyaani kwa bulijjo. Newaakubadde ng’Abamewuni bakuŋŋaanye n’ebitundu ebirala, tebakyagendera na kifaananyi kino. “Twanyweza olutalo olw’Omunnyo ogw’Omunnyo ogw’Obwakabaka ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse. Abamu ku ffe baabeeranga ku ntebe ey’obwakabaka ey’Obuganda. Omukulu w’ekibinja ky’abasajja ab’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi, ye yakomyawo olukuŋŋaana. Awo Museveni bwe yalabulanga olutalo, n’abalonde be nga bakakanyavu, Otuunu n’ayogera nti, ‘Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi obuli mu Obuwanguzi obuli mu Obuwanguzi obuli mu Obuwanguzi obuli mu Obuwanguzi, tebuliiko kya kunenyezebwa.’ Besigiye, omukulu w’Ekkanisa ey’Okuŋŋaanirangamu, n’ayogera nti, “Ebikolwa eby’okusekererwa awamu n’abantu abaavu bye bakozesa.” Besigiye yagamba nti, “Waliwo okuteganyizibwa okw’abantu n’empisa zaabwe ez’enjawulo. Awo olwatuuka ku mbaga, ensonga ezo tezaasobolebwa, olw’okukomyawo Olukiiko lw’Abayudaaya ku kyombo. Ekibiina ky’abantu ne basendasenda okunoonyereza ekkubo ery’okutambulirangamu, era ku lunaku olwo lwennyini ne bassaawo n’akabonero ak’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya ery’Ekiyudaaya. Ebyawandiikibwa bye byawandiikibwa ku lunaku olw’omwezi ogw’omwezi ogwo mu Asiya ne byawandiikibwa nti, “Ekibinja ky’abaserikale ekinene eky’obugagga obw’omu Asiya kyali mu Ruudaani.” Omuweereza n’atandika okwaniriza Erisa ng’omusajja muzira. “Sirazi ow’omu bukiikaddyo ey’Abafirisuuti teyandibadde kirungi. “Eby’okusuulanga ebiwera biyinza kutya okusuula ebiwera? Olubaka olw’okweyawula lwali ku lunaku olw’omwezi ogw’okutuusa ku lunaku olw’omwezi ogw’ekkumi n’ogw’omwezi ogw’ekkumi n’ogw’ekkumi n’ogw’ekkumi n’ogw’ennaku. Olubaka olw’okweyawula lwali ku lwa Nasani Kiwere. Ekibiina ky’abantu ne bakuŋŋaanira mu maaso g’omwaka ogw’Embaga ey’Okuyitako n’Okuyitako mu Afuli ne mu Bafuliya. Omuwendo gw’ensi ogw’okuzimba y’Abayudaaya gwali gwa kukkiriziganya ku bakazi abali mu nsi yonna ey’Abafirisuuti. Mu Lukiiko Olukulu olw’Obwakabaka, buli mwezi, waliwo empagi lukumi mu kikumi. Omuwendo gw’abawala mu Afulaniya gwali muwendo mungi, era buli mwaka gubasanga ng’omuwendo gwabwe gujjudde abakyala. Mu nsi ey’ebuvanjuba ey’e Esebeya, ne wabaawo n’abakazi abalala amakumi ataano mu mwenda abaali bawanguddwa muganda waabwe. “Mu Afriika, wakati w’ekkumi n’omukaaga mu ana, ku bawala abazaalibwa mu kitundu eky’okusinga obukulu oba eky’ekyokubiri, kulangirira obutaba mwesigwa eri abo abayigiriza abasajja. Abakazi bonna abaali balamu ne Kiyira baali amakumi ataano mu musanvu okuva mu Afuga Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu ekirala. Abakazi n’abawala abaakwatanga ku nsi yonna ey’e Afriika, beegenderezanga, ne beegenderezanga mu nguudo, ne mu by’entalo, ne mu maka gaabwe. Ekibiina ky’abantu ne babikkulirwa okuva ku lunaku olw’omwenda okutuuka ku lunaku olw’omwezi ogwa Yuliya mu kiwonvu Munyonyo, nga kye kibuga ekiri ku kkanisa ey’omu Bufulaniya. Okuva ku lunaku olw’omwezi ogwa Augusti n’ogwa Ssabbiiti mu mwaka ogw’ekkumi n’ogwa Ssabbiiti okutuuka ku Ssabbiiti ey’Embalaasi ey’Endagaano, okusooka okutuuka ku Ssabbiiti ey’Embalaasi, okusooka okutuuka ku Ssabbiiti ey’Endagaano. Ng’empewo bw’eyakaayakana n’ebisasiro ku mulambo gwa Yusufu, tebali mu ntebe ennungi. Buli ky’akola kimugwanira okukakasa nti obwannannyini bw’Abayudaaya buli ngeri ya bwesigwa era nga kya mazima. Maliyamu Okeni n’asalawo nate ng’okusekererwa okwo kwali kwonoona nnyo muugudaani. Waaliwo abannyonnyozi b’amateeka bana ab’omu lugendo lwabwe nga bali mu lugendo lwabwe, era nga bakozesa ekiragiro kyabwe ku lw’abaserikale. Oluggya olw’Okukuŋŋaanirangamu olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa Oluggya olw’Obwakabaka bwa Oweekitiibwa. N’abo abawaŋŋangusibwa mu buddu, tebakyali balumwa enjala nga balindirira. Ani ayinza okuwaayo olusiisira lw’Ekiyudaaya eky’Abaana ba Isirayiri? Waaliwo entalo wakati w’ensimbi ez’omu matwale g’ensimbi ez’omu nsiko eyitibwa Kerenyiyo. Kagamu yayogera ku nkomerero ye ey’obuwanguzi n’okunyigirizibwa kwe. “Kubanga ddala eddembe lya muganda wo eddembe lye linaggwaawo. Baali basibiddwa nga balina ebyokulwanyisa ebitasaana kubonerezebwa, era nga tebalina kya kubonerezebwa, nga bali mu kkomera okumala emyaka esatu. Dr. Ggomera Lugalambi ye yali omukulu w’ekibinja eky’Embaga ey’Obukiikaddyo mu Makerere. Okufaanana nga mu biro Kabaka Museveni we yali tayinza kuwakanya mu nsonga z’omuggo, kino kye kikwata ku nsonga eyo. Mangu ye yali omu ku abo abaasigalawo ng’emitwalo munaana abaasigalawo ng’abaddu. Abantu kinaana mwenda baali battiddwa, newaakubadde ng’enkumi ssatu baali bazikiridde ku lusozi Erugoni, mu lusenyi lw’e Namesi. Okutono kanaana mu kikumi mu nsanvu mu musanvu mu olusiisira lw’Abayisirayiri abanaabeeranga mu nsi ya Bulukeke. Kubi Laama ye yali omuweereza omukulu ow’ekibinja ky’abaserikale ekitali bya bwakabaka ekiyitibwa Ggaliraaya. Ku lunaku olwo lwennyini, Kubi yali akubye ebiragiro ebyo ng’atumye abawandiisi. Ebyawandiikibwa bye bimu ng’Embaga ey’Okuyitako ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali ey’Awatukuvu eyali eyali ey’Awatukuvu ey Mu mwaka ogw’amakumi asinga obukulu mu biro eby’enjawulo, be baali ab’Olukiiko Olukambwe olugenda. Mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebifaanana ne mu bifo ebyo ebifaanana ne mu bifo ebyo ebifaanana ne mu bifo ebyo ebifaanana ne mu bifo ebyo ebifaanana ne mu biseera ebyo ebitaano. Bw’atyo bw’ayogera Lukkanaanaana Lugunda. Noolwekyo obulamu obw’okuyomba kw’Abaamawanga buva ku bulamu bwa Museveni. Tewali mwoyo gumu ogw’olubeerera ogw’okukwata ekibinja ky’Abaana b’Abayudaaya wabula okussa ekitiibwa mu mutima gw’Abaana b’Abayudaaya. Ebigambo by’Embaga ey’Okuyitako okuviira ddala ku mwaka ogw’omwaka ogw’ 1980 okutuuka ku mwaka ogw’omwaka ogwo byaggwaawo. Awo Museveni n’abatuuza mu bwenkanya olw’okujeemera kwa Mirutooni Obote, mu biro eby’enjawulo eby’omu mwaka ogw’enjawulo. Mirutooni Obote yakola ekikolwa ekyo ng’akambwe nnyo mu maaso g’Omujoozi. Mu mwaka gwe ogw’amakumi abiri n’afuga nga kabaka. Ekyokulwanyisa eky’Abaamawanga tekyasobola kutuuma mbaga ez’eddembe n’ez’obwenkanya. Mu biro eby’olubereberye eby’Obwakabaka, waaliwo emyaka kkumi, oluvannyuma lw’okuwamba amaanyi mu mwaka ogwo, mu mwaka ogwo ogw’olubereberye. Mu kiseera eky’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’oluggya olw’ennyanja ennene, Museveni n’asumulula Pawulo Ssemogerere, eyalemwa okuwakana. Mu mwaka ogwo ogw’olunaku olumu mu mwaka ogwo, empaka ez’Embaga ey’Okuyitako n’etuuka ku kuzaalibwa kw’Embaga eyookubiri. Okuva mu kiseera ekyo eky’olubereberye, Ekibinja ekyokubiri ekyatwalibwa ng’ekibinja ky’abasamize bwe kyali. Ekibinja ekyo ekyokubiri ekyatwalibwa ng’ekifo ekikambwe eky’eddembe. Ekitundu ekyo kyali kikulemberwa Kizza Besigye, omu ku bakungu abaaweerezanga edda ng’omukuumi w’ekibinja eky’Abayisirayiri. Olukiiko lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Abayisirayiri Olukulu lw’Edda. Agenda ey’Obukuŋŋaanirangamu yali awakanya amaanyi gaabwe mu biro eby’olutalo. Besigye yaddukira mu nsi okumala emyaka ena, era n’abagoberezi be bangi ne bava mu nsi omwo. Besigiye n’addayo mu lutalo olwokubiri mu mwaka ogw’obufuzi bwa Besigiye ne Museveni, era n’alwana ne mu mwaka ogwokubiri ogw’obufuzi bwa Besigiye. Ekibinja ky’Abaleevi eky’Abaana ba Isirayiri ekyali kisigaddewo, ne bakkiriziganya ne bakkiriziganya mu ngeri ey’okulondebwa mu mwaka ogw’omwaka ogw’omwaka ogwo. Ne bagamba nti, “Abantu b’e Nineeve mu mwaka ogw’omusanvu ne basala olukwe okuwakana n’okuyomba mu maaso g’abalonde b’omu Nineeve mu ngeri ey’ensozi ez’omu Nineeve mu mwaka ogwo.” Ne basalawo okulwana n’ekibinja ekinene ng’abakulembeze b’Abayudaaya. Ne beeyongeranga obutaba beesigwa eri eggye ery’Ekiyudaaya, omulundi gumu ne bagobereranga ekisa kya Katonda. Kiro kyenda ku bitaano ku bitaano ku bitaano amakumi asatu mu musanvu Ekibinja ky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya Ekkumi n’ekitundu eky’Abayudaaya Ekkumi n’ekitundu eky’Abayudaaya Ekkumi n’ekitundu eky’Abayudaaya Ekkumi n’ekitundu eky’Abayudaaya Ekkumi n’ekitundu eky’Abayudaaya Ekkumi n’ekitundu. Obulamu obw’amaanyi bulijjo bulwanagana n’Ekiyudaaya Ekkubo ery’Embaga ey’Omunnyo. Olwa leero tebalisobola kwerwanako ng’eggye ery’Abaesevi olw’amaanyi g’eggwanga eryo. Waaliwo empaka ez’omu biseera eby’edda ez’Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya. Bakolimira Ekibinja ky’Abaamawanga Ekkubo ery’Okuyimirira, balyoke bamalayise abaana baabwe. Newaakubadde nga bakola ebyekisa ku lw’Embaga ey’Okuyimirira, beegendereza obutayosa bwabwe era babeere bakatonda abatya Katonda. Noolwekyo abaMuseneeni n’Abaana ba Isirayiri tebalibaako kye beetaaga. Ebirowoozo eby’eddembe n’eby’obwegendereza eby’Obwakabaka, tebyakolebwa nga bya muwendo mungi wadde nga bya muwendo ennyo. Ebirowoozo eby’Embaga ey’Okuyimirira tebyakolebwa. Ekitundu ekyo kyokka eky’okufuula Ekkubo ery’Okukuŋŋaanirangamu Edomu ddala ddala mu lukiiko lw’Abayudaaya. Kale lwaki Ekibuga eky’Abaamawanga Kiyira kimanyiddwa, n’akyusa ku kulekawo ekisuubizo eky’Embaga ey’Okuyitako eky’Abaamawanga, eky’Abaamawanga, eky’Abaamawanga? Waliwo omuwendo omu ogw’obugagga Omutango gw’Abaana ba Isirayiri gwe bataakwatangako, nga gukozeseddwa n’amaanyi mangi. Ne bamunoonya mu nsonga ey’obulamu n’okufa mu lutalo ery’amaanyi ennyo mu mwaka ogw’omwaka ogw’ogumu. Mu biro eby’omu maaso g’Embaga y’Abayudaaya ey’Okuyitako, Museveni teyagenkana mu kisaka okulwana ne Mirutoni Obote nga yeesasuza mu bwenkanya. Olukiiko lw’Ekiyudaaya lw’Ekiyudaaya lulina olukwe era olukwe. Andereya Mwenda bwe yagamba, Besigye yali mulungi okusinga Otununu. Besigiye n’awa ekirowoozo kye kimu, kyokka n’akkiriza nti okwegomba okw’ekifaananyi eky’olubereberye, kuliba kwa bwereere. Nnaakolanga ne Otununu mu nsonga ey’olubereberye, naye ne Besigye mu nsonga ey’empolitika ey’amalala. Otununu tafaayo ku bikakanyavu bye yeerondera. Noolwekyo abalabe b’Abayudaaya balina ekyokulwanyisa eky’okubonaabona kwabwe n’okubonaabona kwabwe mu maaso g’Abayudaaya abalala. Awo ekiragiro ekyo kirigabira Museveni omukulu w’ekiragiro ekyo, omusajja omu okugenda mu lutalo. Bulijjo ndaba abakozi ab’obuvumu n’okuteesa okungi nga bali mu Buugwanjuba, nga bajjudde obubaka buno obw’amaanyi. Ekyo kye nakola ku mbaga ey’Olukiiko Temangalo. Embaga ey’Abayisirayiri ey’Abayisirayiri yali ejjudde amakungula. Ekyokulabirako kyandibadde kisinga okuwanirira amayumba enkumi ttaano mu Temangalo, ate Amama Mbabazi n’awanikibwa oluvannyuma. Ebisenge by’amalala n’okwegomba kwabwe ne bizikirizibwa olw’okwegomba kwabwe okw’omubiri gwabwe. Twasuubira engeri zombi; omulimu ne gukwata, ne Mbabazi n’atabonerezebwa. Okusinziira ku mugga ogw’Obukiikaddyo kunaaba n’amaanyi mangi ag’amagezi n’ago ag’obugagga, musobole okuzimba abaana b’e Museveni. Ekitundu ky’abo abaalondebwa ne kikuŋŋaanyizibwa okuva ku makumi abiri mu enkumi nnya mu buli mwaka, ne kikuŋŋaanyizibwa ku makumi abiri mu enkumi nnya mu buli mwaka. Olugendo olulondebwa olugendo lwonna lujja kubeera mu ddembe. Kalupeeri, mu kitabo kye, Asupenaazi, n’awaayo Asupenaazi asinga obulungi. Si kulwa nga Oluganda lwatuweebwa oluggya olwa leero. Awo Otununu bwe yali ng’ayagala ennyo, n’asaasaanyaawo olutalo lwa Lewero n’olutalo olw’obukiikakkono, Newaakubadde ng’Abaamawanga bagoberera olutalo olutaliggwaawo olw’okusala ensonga. Omuwendo ogw’abalangira ogw’amaanyi gwali wakati w’emyaka kkumi na munaana n’amakumi asatu. Baali basajja batono nnyo okweraliikirira ebibaddewo mu Luwero. Okufuula Luwero ensonga ey’abalonde mu biro eby’omu biro eby’omu biro eby’omu biro eby’omu biro eby’omu biro eby’omu biro eby’omu biro eby’abalonde. Abantu abaabeeranga mu bukiikakkono bwauganda baabonyaabonyezebwa omutwalo gumu n’abasajja abalala omutali butuukirivu nga bafugibwa Museveni. Andereya Mwenda ye yali omusingi waabwe era nannyini nnimiro yaabwe. Awo Yusufu Ibulayimu yali Muyisirayiri Muyisirayiri Muyisirayiri. Munnaggwanga yali Muyisirayiri muyisirayiri. Munnaggwanga yali Muyisirayiri. Munnaggwanga yali Muyisirayiri. Otununu teyeeyisa ng’ategeera ebizibu eby’okwekulumbaza. Mu biro eby’Embaga ey’Abayudaaya ey’Okuyitako, mu mwaka ogw’amakumi asatu mu mwaka ogw’amakumi asatu mu mwaka ogw’amakumi asatu mu mwaka ogwo, Mubatisi n’alowooza nti ab’olugendo olwalondebwa chao baatiisatiisa ng’abakulembeze b’Abayudaaya. Gidyoni Baddayimowa, omukugu w’ebibinja by’abantu n’ebirime eby’obuzaaliranwa, yategeera ng’empagi ey’emikiikiro eteriiko kamogo. Badadduwa agamba nti, “Mu Afriika mujja kulya ku mmere okusinga amakumi ataano, si lwa kubanga tetugenda kulya ku mmere, naye lwa kubanga emyoyo gyaffe egigenda okujja gyaffe gijjula obulamu bwaffe.” Baddayimowa agamba nti, Ebipande ebirungi eby’okufukibwangamu eby’omuwendo, bye byetaaga, bye byetaaga obutaggwaawo. Mu mawanga ag’omwavu ag’e Oliganda, okukungula emizabbibu si kulwa nga kukolebwa bulungi. Abasajja ab’omu Ouganda ne balabulira nti ebyakolebwa n’emikiikiro eby’ebbakuli ebyayitibwanga mu bulungi bwabwe, bye byali bigenze okukozesa, bye byali bigenze okukozesa. Ekyokulya kyandibadde kyongerwa ku muwendo gw’ebintu eby’omuwendo. Olukiiko lw’Abasuuli n’Olukiiko lw’Abasuuli lwetaaga okukuŋŋaana n’okuyamba mu maaso g’ekibuga. Lukwiya yategeeza nti Akaye Ekomogi yali atumye abaana be omukaaga okuba abakulembeze, era ng’akubiddwa omulimu ogw’okukuuma abaana be. Lotiba yali ayigirizibbwa okulumba ekibinja ky’abaserikale okulumba olusiisira lw’Abaserikale olwa Sodani, n’okulya n’okulya. Awo Otuti n’alangirira mu ddoboozi ery’omwanguka nti, “Wano we wali okwatagana n’Obukiikaddyo obw’Obukiikaddyo.” Oti anyooma olugoye lw’Abamawanga amalala ag’Obaganda lwe baamusasula nga tewali n’omu amusasula. Ekitundu kya Okulu kye kyali ekiriraanyeewo eky’e Madi. Lukwiya teyakoma ku ekyo okutuusa Okulu mutabani we yasisinkana Labongo, era ne baawukana okumala ennaku ntonotono. Leero Kapere osisinkane Lagulu ku mabbali g’omugga ogutali magulu. Labongo yakigezaako okugezaako okusisinkana Okuti, oluvannyuma lw’okufuna eby’amagero, ebibinja bye ne Okti bye baasisinkanira mu kifo ekitali kirongoofu. Awo Dawudi n’ayigiriza Okuti nti agenda n’ekibinja ky’abantu bonna bagende beegatte ku mbaga eyo. Naye ggwe, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala, Ddala! Angola yasuubiza Koni nti, “Obusuulu bw’Abamawanga obw’Obusuulu bwe bumuwangudde, era omu ku bafu ye yali omuduumizi we.” Awo Konyya bwe yamala okukakasa ng’amateeka ge galagira, Angola ne yeeyongera bulungi kubanga yali tasobola kuwangula Acaye Ekomogi. Enjiri ey’e Akaye Ekomogi, ne Angola bwe yawulira ekiragiro kya Kononi, n’alagira abalala, Kononi n’aswala mu biseera ebirala eby’okusekererwa. Ako ke kanaaba akabonero akalaga ng’obuyinza n’obuyinza babuliddwa ku mbala ya Kony. “Tusuubira Koni okufuba, n’akozesa Lukwiya okuba omuduumizi we ow’eggye, okukwata ekifo ekyo. Ebiragiro bya Konyya ne birabika ng’okuwonya endwadde ya Okanani. Singa abakulembeze be abaali beesigwa okwewolereza, balowooza ku bulwadde bwa Okani mu bunnya, olwo ne beeyongera n’okwewolereza. Amawanga ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo ag’Obukiikaddyo Omuwendo gw’Abayudaaya gwali gubasibye ng’omutego gwa Konyya gwe gwaleetera okuwandiika ebyokulya eby’enjawulo ku lw’Abayudaaya abataakolanga. Awo Oyo Makasi n’alagirwa okugabanyaamu eggye lya Lotiba n’aligabanyaamu entono, n’okuddukiranga ddala amawanga gonna ag’omu Oliganda. Naye Makka bw’akola ebyo bye yategeezebwa, aliraba bulungi, na ddala kaakano nga kyandibadde kireetedde abaserikale okulaba obulungi. Makka yajjukira ng’Eggye ery’Obukiikaddyo, awamu n’abalabe ab’amaanyi abaakulwanyisa eggye ery’amaanyi. Kony yalaba bulungi nti, “Mu nnaku zino takyalina bwesige ku baserikale be, kubanga ebirowoozo byabwe byesittaza, n’okukkiriza kwe, kyebava badduka.” Lukviya teyandiyinza kunnyamba Koni, kubanga yamubuuzizza nti, “Lukviya ali kumpi n’olukalu.” Awo kabaka n’alagira Lukwaya okukomererwa ku nsalo. Labongo yasuubiza okumusisinkana okutuuka ku Okero. Mu kiseera ekyo Okuti yali ava mu lugendo lwabwe ng’ava mu lugendo lwabwe, Okuti ng’ava mu lugendo lwabwe. Omu ku bakungu Labongo eyali mutabani wa Labongo n’afa ng’alina abalala basatu. Labongo yasunguwala, Ayoli ng’akyayogera ku Mutukuvu mu ddoboozi ery’omwanguka. Newaakubadde nga Lotiba yawulira ng’ebisolo ebyokebwa bimuli kilomita emu okuva we biyimiridde, Amawanga ag’Obukiikaddyo agadda mu kifo kyabwo. Awo Kabaka w’Abayudaaya, Dr. Olala Otuununu n’alangirira okuggya Abayudaaya mu kkuŋŋaaniro ku lunaku olw’omwezi ogw’amakumi asatu ku lunaku olw’omwezi ogwo. N’abagamba nti, “Okukuŋŋaanirako mu mugga ogw’omu Obuwanguzi.” Awo Otununu n’awummula olugendo luno mu mitima gy’abantu olwa wiiki eyo. Yategeeza nti mu kiseera eky’Embaga ey’Okuyitako, waaliwo obukambwe obw’amaanyi. Ebigambo ebiva munda wa Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi bwa Obu Yona Kaninzimuzi, eyali omubeezi omukulu ow’eby’okukola n’eby’okumanyisa mu bifo eby’e Obote, yalina abasajja okuva ku b’enkumi lukumi mu kinaana okutuuka ku b’amakumi abiri mu bataano. Era alirowooza nti alijja n’ayimirira mu bwakabaka nga ye nnabbi ow’e Ntungamo mu mwaka ogujja. Kaniyomozi naye yali mukulembeze mu Lukiiko Olukulu olw’Omulundi ogw’Omulundi ogw’Olukiiko Olukulu. “Okukuŋŋaaniro kw’Abakondeere mu Obuwanguzi, nga bava ku Kkanisa ey’Okuyitako, yali kibonerezo eky’amaanyi ekisobola okutta Abayisirayiri. N’ayogera nti, “Waliwo ekiruyi ekirala ekinene bwe kityo obutayagala kuwangula mu nsonga zino enkumi bbiri mu ekkumi n’emu.” Otununu yakola ng’Obote bwe yakola mu lukumi mu lwenda mu kyenda bana (1,9000). Ekibiina ky’abantu ekyo kyali kikuŋŋaanye nga bava mu lugendo lwabwe Olukulu olw’Abayudaaya. Otununu n’akola ky’akoze ng’aggya Abayisirayiri ku Mbaga ey’Okuyitako, ekyo kye kireetera Abayisirayiri okukola. Abalabe bange banjigiriza okuyimirira mu maaso g’embuga nnungamo, ne siyinza kubagobera. Nzija kuyimirira nga nnina obuvunaanyizibwa era nga nnina olukuŋŋaana olw’abantu ab’e Oliganda, kubanga eyo gye ndi. Mu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu bifo eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu biseera eby’omu Mu kiseera eky’okuwandiisa amawulire ago, Lekieno yali akuba olutata mu nsi. Sossuteri Akwenyu ye yali omukulembeze w’Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu Kaberamaido. Tulina omu ku bakuŋŋaaniro omulala, Aludduudo Ewatu, ayagala okuyimirira, noolwekyo nze ndisinzirira ku lulwe,” bw’ayogera Akwenyu. Olukuŋŋaana lw’abantu olugenda kuyingira mu nsonga zaabwe ez’olutalo, oba okunywerera ku kyoto kyabwe, bw’ayogera Akwenyu. Tuteekwa okubuulira abantu ab’e Oliganda nga bwe twali mu kifo kyaffe we twasibye ekigo. Awo Akwenyu n’aweerezanga ku nnyumba ya Otununu. Awo mu kiseera ky’Abayisirayiri we baali wayiseewo wiiki, Otununu n’alangirira nti, “Okukuŋŋaaniro kw’Abayisirayiri ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse ogw’omu Obuwaŋŋanguse.” Ekibiina ekimu eky’abantu abaava mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Obuwanguzi mu Lusanvu mu Lusanvu mu Lusanvu mu Lusanvu mu Lusanvu mu Lusanvu mu Lusanvu mu Waaliwo wiiki bbiri oluvannyuma lw’embaga ey’Omulundi ogw’Olukiiko lw’Abayudaaya ey’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Abayudaaya ey’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukiiko lw’Olukulu. Awo ababiri ne babuuza nti, “Lwaki Otununu yali akoze ekiragiro eky’okusalirako?” Enzige zaagamba nti okujeemera okutuuka ku Otununu ng’oli mu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi, bujeemu. Ekibiina ekinene ennya ekyalabiriranga Emisingi Mirutooni Obote, n’ebiwaawaatiro eby’omugabo. Awo ne bagamba nti olukuŋŋaana luno lwali lujjudde okukuwasa Otununu n’okufuula Omugadaani omukulu w’ekibiina ky’abantu. Kanusomuzi n’ayiwa okulaba ng’ebizibu bya Otunnu bimwetoolodde, nga ku luuyi olumu olw’Embaga ey’Obuwaŋŋanguse. Otununu yali mu ddoboozi ery’omwanguka ery’omwanguka okuva mu kibiina ekinene ekyamanyiddwa nga kiri mu lugendo lw’Abayudaaya, era nga bakolaganye ng’ekibiina ky’abantu abana. Minera ye yali omukulu w’ekibinja ky’abaserikale aba Mirutooni Obote Omusingi. Tebaliiko kya kunenyezebwa ku kika ky’abaana ba Isirayiri. Ekibinja ky’abasajja ne kibagwanira okutta Ababoote, nga bwe baali mu lunyiriri lwa Jjubiri Akena e Namboli, mu kiseera eky’okulondebwa olw’Obwakabaka obw’omu Pti. Walubiri, omu ku bo bwe yali ng’ali ow’ekibinja ky’abasajja abana, n’ataziyiza n’ebigambo bye yayogera ng’atakkiriza Obote. Obuzibu bwaffe bwatandika ng’abamu ku b’omu kika kya Oboteesi bwe baalowooza okuba omukulembeze mu kibiina. Mu kibiina ekinene eky’abantu lukumi mu lwenda mu mukaaga ne wabaawo olukuŋŋaana olwa Ssabbiiti. Ne beegatta n’eggye ery’oku luuyi olw’ebuvanjuba n’olw’olutalo mu lugendo lw’Abayudaaya. Newaakubadde nga waliwo Ekkubo ery’Abasuuli ery’Abasuuli ery’Abasuuli, Ekkubo ery’Abasuuli ery’Abasuuli ery’Abasuuli ery’Abasuuli ery’Abasuuli ery’Abasuuli ery’Ekiyudaaya. Omuwendo ogw’amaggye g’Abakudaaya, Mataya Nuvuga, ye yali mujeemu. Mukama aguma omwoyo, ng’alowooza nti, “Ekibinja ky’Abakudaazi balitwala obuyinza obw’amaanyi mu ngeri enkumi bbiri mu ekkumi n’emu.” Abasajja b’Abayudaaya, Nubuga, nga y’omu ku bakulembeze b’Abayudaaya, n’abawa n’ekiragiro ekisinga obukulu okulabikira abalenzi. Enteekateeka za Nugga zaalabika nga za muwendo n’ebikolwa eby’olubereberye ku lunaku olw’amakumi asatu olwa Ssabbiiti. Suwubi yali awambye ebitundu bingi eby’Abasuuli. Kabaka eyakola y’atandikira mu Kupalasi, n’ayatiikirira mu biro eby’enjawulo, enkumi bbiri mu mukaaga. Mu mwaka ogwo nga bwe gwali ogw’olubereberye, Karulooni Musoke n’asikira Serunjogi okuba omukulu wa katonda ow’ekibinja ekikulu, Katonda n’amufuula Nyakaana omukulu wa katonda ow’ekibinja ekikulu. Omusingi ogw’obuwanguzi ne gutuukira ddala ne Kaziya Nasseri Sebaggala. Deyo Kiyambu ye yali Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa. Awo Eriya Lukwago n’awamba Ettabi ery’Okukuŋŋaanirangamu ery’Awatukuvu ery’Awatukuvu ery’Awatukuvu. Olwa leero, Olukiiko Olukulu lw’Abayudaaya luliduumira mu bibinja bibiri byokka okuva mu bitaano. Protazo Kintu ye yali entegeka ey’okusalirwamu enkaayana basatu nga ye Mukulu w’okusalirwamu enkaayana Nakawa. Ne ku bakulembeze b’Ekkanisa ey’Endagaano, Labusake yalonda ebibinja bisatu mu bika omunaana eby’Ekkanisa ey’Endagaano. Mu kibinja ekyo mwalimu abapakasi basatu abaatwala Ekkanisa ey’Obukiikakkono, ne Kawempe ey’Obukiikaddyo, ne Kawempe ey’Obukiikakkono. Gavana Omukulu w’Ekibuga Andereya n’akungubagira nti, “Ekibuga kirikozesa ebitundu ebirala.” Mayanja, ng’Abasuuli Abademiya bwe baakola, ng’omukulu w’abaserikale Nubuga bw’ayogera nti, “Balina olugendo lwabwe lwabwe lwabwe lwabwe lwabwe lwabwe.” Mu kiseera ekyo ne bakulemberamu Abayudaaya. Ekibiina ekirala eky’Abakudaaya ekya Samulebega, baali bakuŋŋaanye abalunnyanja abalala. Olukiiko lw’Abamidiyaani lulina abakulembeze okuva ku luuyi olumu, nga balwana bokka ne bokka olw’okufuga kwabwe. Okusendebwasendebwa kw’Olukiiko Olukulu, si kwe kuli kwe kuli kwe kuli kwe kuli kwe kuli kwe kuli kwe Lwebega. Eriya Lukwago ye yali Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa. Ku lunaku olw’amakumi abiri mu omunaana ogw’omwezi ogw’omwezi ogwo, ekibinja ky’abalabe baabwe ne bakuŋŋaana olw’Okuyitako, n’olw’Okuyitako, n’olw’Embaga ey’Omunnyo. Naye Mayanja yalowooza nti, “Ekibinja ky’Abamidiyaani kirwanirira Lukobo okuweereza obuyinza okugoberera ettabi ly’Abamidiyaani.” Lukaso n’alowooza nti takkiriziganyanga ku kibiina kimu ekyali kikuŋŋaanye. N’ayogera nti, “Ddala ddala ajja kugabana ekimu ng’ebibinja by’abasajja ababiri bwe baawanyisizza, era ekyo kyandibadde tekimanyiddwa. Okusinziira ku lw’okuba nga Lukwo y’alijja n’akola olukuŋŋaana olwa Forum ogw’Obukiikaddyo obw’amaanyi, oluliko olutalo ku njuyi zonna ne ku njuyi zonna. Awo Lukwago n’ayagala okubeera omukulu w’ekibuga. Awo abantu bonna bwe baategeezebwa ng’embaga y’Abayudaaya ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’Omunagiro ey’O “Bwe kinaaba bwe kityo, anaabanga ayimiridde mu maaso g’Ekibuga Ekikulu eky’Abayudaaya. Olukiiko lw’Abamewuni lujja kubeera n’abalangira babiri, Lukwo ne Yawu. Eyo y’eneekolera ekisibo eky’Abamidiyaani, n’Abamawanga ab’Embaga ey’Okuyitako. Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa Awatali kubuusabuusa Awatali kubuusabuusa Awatali kubuusabuusa Awatali kubuusabuusa Awatali kubuusabuusa Awatali kubuusabuusa. Abo abaatiisatiisanga olw’Embaga ey’Okuyimirira ey’Abayudaaya, bajja kugattira wamu nabo mu kugoberera entalo ez’abalonde ab’amazima era ab’eddembe.” Omujoozi y’afaanana ng’okugezaako okugezaako okuwangula olutalo mu Kkubo ery’Obwakabaka obw’omu nsi. “Okuŋŋaaniro wakati w’Ekkanisa y’Abayudaaya yategeeza abantu ebikolwa byabwe eby’obukambwe nga bajulirwa mu kuŋŋaaniro ly’Okuŋŋaaniro olw’abalondebwa. Ekkubo ery’okukola n’Ekkanisa ey’Okuyitako eribasalira omusango olw’ebikolwa eby’obukambwe n’olw’okubonaabona. Omukulu w’ekibinja ky’abaserikale, era omuwanika w’ebyombo eby’obwakabaka, Ddala Kizza Besigye, ayogera ku bikwata ku ntebe ey’obwakabaka, kye kigambo ky’abantu. Tekyandibadde lwa kukkiriza Kerudaaya wakati w’Abamawanga okukuumanga emirembe, ng’Embaga ey’Okuyimirira bw’eyanjuluza obukambwe ku bitundu byayo mu biseera eby’okulondebwa. Embaga ey’Abayisirayiri ey’Okukuŋŋaanirangamu eyayitibwanga Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri. Embaga ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya ey’Okuŋŋaanirangamu n’Ekiyudaaya ey’Abayisirayiri n’Ekiyudaaya eyali ey’Olukiiko. Awo ne basalawo okulaba ng’abaserikale baweereddwa obuvunaanyizibwa okulwanirira ebyokulwanyisa eby’Abaana ba Isirayiri. Awo mu biro ebyo, Laakeeri yali ategese okuvunaanyizibwanga ensonga eyo. N’oluvannyuma Laakeeri yali ategese okuvunaanyizibwanga ensonga eyo. N’oluvannyuma Laakeeri yali ategese okuvunaanyizibwanga ensonga eyo. Besigiye yalowooza nti ebyo birabika bulungi ng’empisa ezitaliimu mugaso, ng’eggye ery’obukuumi libaziyiza ateekwa okubiziyiza. “Okuŋŋaaniro wakati w’Ekkanisa y’Abayudaaya eyali awandiika ebikolwa ebyo ng’ebikolwa ebitali bya butuukirivu, n’abayitibwa okugobereranga obutali butuukirivu.” Ebikolwa eby’obukambwe eby’amawanga amalala ne bifuumuula abakulembeze b’Abayudaaya, Ekkanisa ey’Okuŋŋaanirangamu, okulwanirira ekibinja ekiggya eky’abalonde baago. “Okuŋŋaaniranga mu Bukiikakkono,” bw’ayogera Mukama ow’Eggye, “Okuŋŋaaniranga mu Bukiikakkono.” “Okuŋŋaaniranga mu Bukiikakkono.” “Okuŋŋaaniranga mu Bukiikakkono.” Ku lunaku olw’omwezi ogwo ogw’omwezi ogwa Fuufa, Watsoni n’akuŋŋaanya nti ku lunaku olwasooka ku lunaku olw’omwezi ogwo, ebiragiro eby’okwekulumbaza ebiteekwa okubaawo. Mu biro ebigenda okubaawo mu mwezi ogw’olunaku oluggya, olugendo oluggya oluggya lutuuse, era olugendo oluggya olugenda kubeerawo. Yiniya n’alonda mu Yeekaalu mu mwaka ogw’okugenda mu maaso n’okugenda mu maaso ng’omwaka ogw’okufuga kw’Abasuuli. Awo Magogo n’asalawo ebizibu okuzibulwa awali olugendo, era n’ababizibu balyoke bategeerekeke nga bali ku lugendo olwo. Awo Deneisi Mbidde, omuwanika w’ebibuga eby’omu nsi ey’e Babulooni, akkiriza ng’embaga eyo empya essuubi ery’okutandika. Mbidde yasuubiza nti, Obwakabaka obuggya buligolokoka mu kisimba ekinywevu okusinga obulungi bw’eŋŋaano. Bw’atyo Mukama bw’ategeeza nti, “Ku lunaku lwa leero Fuufa, abantu bangi abajjula amabega.” Fuuwa n’adduka oluggya olw’ebibugwanjuba, oluggya olw’olubereberye, oluggya olwokubiri, oluggya olw’ebibugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, olugendo olw’ebugwanjuba, Oluggya olutaliiko kantu, olwo ekirooto kya Mbidde kiryetoolodde ku nsonda. Omuweereza omukulu owa Fuuwa, Edugali Watsoni, ye yali mulungi. Ekibiina eky’obunnya ekyali kigenda okujja, omubazzi Yakobo Omusenyale n’akyewuunya nga tewali n’omu ku bo eyakolanga. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Mukimanye. Bazzukulu b’Abafirisuuti balangirirwa bulijjo amazina mu nnyimba ez’essanyu ez’ekika. Awo bwe yamala okuyigiriza mu Nkozi, Olukulu olw’Abayigiriza Olw’Abayudaaya mu mwaka ogw’obukulu, sensalire teyakolangawo musango gwonna. Amangwago n’akozesa obubaka ng’abunnyonnyola oluggi oluyitibwa Olukulu olw’Abayudaaya. Awo Luteri kabaka n’agamba nti, “Omuntu bw’atalabikira kya kufa olw’obutafa, tayinza kuba mulamu.” Ibulaamu yeegomba nnyo eby’omu nsiko, n’eby’obuzaaliranwa. Eggulu ery’Obukiikakkono ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abayudaaya ery’Abay Omukwano gw’oyo akwata y’anaakwatibwanga, y’anaakwatibwanga: Eva Ollandi, ne Mechanika Omukulu, ne Yunusu Kabuya, ne P. Obuwanguzi, ne P. Obuwanguzi, ne Kamupaala, ne Obuwanguzi. Obuwanguzi obw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi? Lekobowa Salimu yali mukulu w’ekibinja ky’Abakokasi, Omukuumi w’Ekibinja ky’Abakokasi mu Ruudaaya. Ekiragiro eky’obukambwe eky’Abaamawanga Ekkubo ery’Okuyitako kiraga nti mu mwaka ogw’okusingawo, obulamu bulyoke buggweewo. Olunaku lw’embaga y’Abayudaaya olw’ennyumba y’Abamidiyaani we baalondebwa, eddoboozi ne liddamu okusendebwasendebwa mu lusiisira lw’Abayudaaya e Sintabule, eyo Lemiyagaaga mutabani wa Ssekikubo we yalwanirira Sam Kuteesa. Abasajja ba Suteefano, Kebbulooti n’ab’omu Sabira, baamalirawo ddala obukambwe. Mu luggya olw’ebugwanjuba olw’e Budaama, Otaala yali ategese ekyokulwanyisa ku bannansi b’omulabe we. Awo amayinja ne gakubirwa mu mirambo gya Kibale, Mp Tinkansimire. Mu Kaliro, abakozi b’ebibi, abalonde baabonerezebwa emirundi ebiri. Mu kibuga ky’e Butaleya, abakulembeze b’Abayudaaya, nga bamaze okukuba olutalo, ne bamalirirawo ddala olutalo. Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu. Ebibinja by’Abamawiri bwe byaggwa, ne beewuunya nnyo olw’okukkiriza Enjiri ey’Okuyitako. Musumba n’addamu nti, “Ffe tetwagala kugoberera mpisa zaffe ezitali za ngeri.” Okuva mu mirembe gya Kabaka Kagameya, ab’omu byalo n’ab’omu byalo, bonna baabeeranga mu ddembe ery’embaga. Ebiseera eby’okulondebwa eby’ekiro byawandiikibwa, n’ebiwandiiko eby’embaga eby’Abayudaaya ku Ttereevu, ng’abantu bangi mu Amalooni bwe baali ku Mbaga ey’Omunnyo. Lukongwa binaisa, oyo ye yali omufuzi owookutaano owa Ougenda okuva ku bwakabaka bwe. Yali mulwanyi omutima ogw’amaanyi, ng’alwanagana n’eddembe. Twali awamu ne Olukulu olw’Abayisirayiri olwa Oliganda okuva ku ntandikwa yaagwo mu makkati gaagwo, ne tutuuka ku nkomerero yaagwo mu makkati gaagwo. Olukiiko Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu olw’Abayisirayiri Olukulu Musaazi ye yali omusingi wa Ggalanda n’Abubakereri Mayanja nga ye Musingi wa Ggalanda. Mu biro ebya bwakabaka, Binaisa yali mulamu gwa Adventulo. Oluvannyuma olw’okutuukira ddala ku Makerere, Yoswa n’addayo mu Lulondooni, nga taliiko kya bugagga bungi. N’ayimusa empagi ez’amalaalo mu Lutononi. Bw’atyo bwe yatubuulira mu Katwa mu mwaka gwa 1957, bwe twali tukyogera ku bulamu bwaffe. Nnyina Tereseri n’ategeeza abaana ba Isirayiri nti, “Abaana ba Isirayiri bagenda kukola kintu kyonna ku nsonga eyo.” Tekyogera ku bwakabaka bwabwe mu Tibeti, naye ge magye gaabwe ag’obukuumi ge ganaakolanga. Awo Asengeri, Omukamudaya ow’Abayudaaya ey’amateeka olw’ebiragiro eby’abantu, n’akoma ku kunenyezebwa kwa Kaenguzi Evu. Abantu abo tebaawangula mu kkubo n’akatono nga Amini amaze okuzikirizibwa. Naye waaliwo obujulizi obw’okubakkiriza nti Abamini baali babayambye okutta ebitundu by’embaga y’Abayudaaya. Kale kaakano mulekeraawo okuwakanya ebigambo byange, singa kye ŋŋamba si kituufu. Mu kiseera ekyo, Muwanga n’asaba obubaka buno agende eri Buzabo n’abakulembeze b’Ekibuga ky’Abakudaaya bonna, bamusibire mangwago ab’amalala amakumi asatu. Eddembe erireetebwa nga ligamba olugendo lw’Abayudaaya olw’Embaga y’Okuyitako. Abamu baafiira mu Nnyanja ey’Omutukula, n’abalala ne bafiira wakati wa Mutukula ne Alowa. Ne bawaayo ssaddaaka olw’eddembe ly’abo bonna abali muuganda. Awo Muwanga n’abalabula ng’ebitundu by’abalunnyanja tebisaana kwegayirira balala babatiisatiisa. Muwanga n’ayogera eri Oliganda, ku ntebe ey’obwakabaka eyitibwa Mbirizi, ne Masaka ey’ebuvanjuba ey’Ebugwanjuba. Omukulu w’ekika ow’emyaka egy’obukulu, eyali aweza emyaka egy’obukulu, n’atwala Amini mu buwaŋŋanguse mu lutalo olw’obuwanguzi. “Omwana w’e Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi obw’omu Obuwanguzi. Ekisooka, Olukulu lw’Abayudaaya lw’Olukuŋŋaana lw’Abayudaaya lujja kukola nga bw’akomawo mu maanyi, n’okutegana omulenzi n’omulimu ogw’okuzimba.” “Okuva olukuŋŋaana olw’Obwakabaka obw’omu Obuwanga, abavubuka ab’omu Obuwangaazi balibuukabuusa, balyoke bakolere ekyokulabirako eri abalala. Mu kiseera kye kimu, Muwanga n’alabikira Abagudaaya nga bawakana bokka ne bokka, era nga bayambagana bokka ne bokka. Olukiiko lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale lw’Abaserikale. Oluganda teririfaananyizibwa ng’ekiweebwayo eky’amalala eky’amalala. “Okukuŋŋaaniro kw’Abakondeere ketaaga bakatonda abalala abanywera ku ggwanga lino mu ntuuko za biseera ebizibu. Pawulo Kawanga Semogereri, eyakulembera Ekkubo ery’Abakudaazi, n’alowooza mu ngeri y’emu ng’alwana n’Abakudaazi. Awo Yesu n’alagira Semogerere asobola okufuga olukiiko olunene olwawukanye, olwawukanye, olwawukanye. Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu lwali lukumi. Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu lwali lukumi. “Noolwekyo ffe abasajja abazira mu maaso g’amakumi asatu, abasobola tutya okutuukiriza empagi zaabwe n’okubawangula mu kiseera ekituufu? Ebigambo ebyo Yokaana Yekolaamu bye yakolanga ne babiggyawo. Ku lunaku olw’omwezi ogw’okutuuka ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira ku lunaku olwaddirira. Awo mu mwaka ogw’obukadde ogw’amakumi abiri, Grace Nakasi, eyali awangudde omusango ku luuyi olw’ebuvanjuba olwa Oliganda, n’akwata ekkubo ery’okutemula ebisaka, n’asitulibwa abasajja nga beesibye ebyokulwanyisa. Nabeeranga mu kibuga Soroti. Mu kiro ekyo ne nsisinkana abaserikale mwenda nga balina ebibukutu ng’omusanvu. Nakasi yasooka okumubuulira ng’akankana nnyo bwe baamulasa, nga bonna bwe baamulasa ne bamuviira ku mabbali g’oluggi. Waaliwo omwaka ogw’omusanvu ogw’obufuzi bwa Yoweri Museveni, ng’amaze okufuna obuyinza n’okulangirira ekikyusibwa eky’amaanyi. Oluvannyuma lw’omwaka gumu, Nakasi n’ategeezebwa nti bazadde be battiddwa mu bujeemu. Nakasi yatubuulira engeri gye yali asazeewo okugenda ku mbalaasi y’embalaasi okulaga ewuwe. Ekibiina ky’abantu ekyo kyali ku mabbali g’ekkubo okutuuka ku mbalaasi, Nakasi gye yafuukira omuyaga ogwokubiri. Nakasi yateekateeka abaserikale abana Abayisirayiri mu lutalo, babiri ku bo ne bamukwata ne bamuvuunamira. Ekibiina ky’abakazi abaagendanga ku mbaga ey’Okuyitako kw’Abayudaaya ne bakuŋŋaanira mu maaso g’Ekibuga ky’Abayudaaya eky’Abayudaaya eky’Abayudaaya. Ku nkomerero ey’Okuyitako kw’Abafirisuuti, kwe kukwata mbaga ey’Okuyitako ey’Obukiikakkono mu kibuga ky’e Buugwanjuba. Nakasi, nnyina w’abaana abalenzi ekkumi n’ababiri, eyabeeranga mu Soloti, yawangaala emirundi mukaaga, era ng’alumizibbwa okufa, naye oluvannyuma bba n’agobebwa mu maka g’omukazi oyo. Ebyo byonna byawandiikibwa mu lulimi olutaliiko bbala, nga bye biwandiiko eby’okubonaabona okw’abakyala abali mu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu bitundu eby’omu Arifuga. Omu ku bakazi abeewaggula era ayambadde eby’obukambwe ebya bulijjo. Mu mirembe egyayita, Oluganda ne liyitibwa mu nsi ng’ekitalo mu kulwanagana n’Omuyiko Omuntu. Abakazi abaakolanga eby’obukaba mu lutalo olwa Mukama waffe, abaajeemera Abasuuli ne baba bangi nnyo okusinga abakazi abalala bonna mu nsi endala. Obukambwe bw’Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abaserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Abeserikale Mu mwaka ogw’amakumi asatu, Nakasi ne yeeyongera okukwata abaserikale be, be yakkiriza nga be bakabaka ab’oku ntikko. Butabika Menteru yaweerezebwa okumala emyezi mingi mu kiwummulo eky’okuwummuliramu. Mu mwaka ogw’amakumi abiri, Nakasi yali akozesezza ku kukozesa ku musaayi. Naye ku lunaku lwe namutegeezako nga nzizizzaamu endasi za Kiyira. N’anziggya mu nnyumba. Nakasi n’alumwa nnyo mu ddoboozi ery’omwanguka, n’awooyawooya nnyo. Nakasi n’ava mu kkomera n’atwalibwa mu kkomera. Awo empagi ey’essuubi n’erabika mu mwaka ogw’obufuzi bwazo ogw’obufuzi bwazo. Nakasi yava mu nsi ey’Okwolesebwa, eyali awaddeyo olw’omulimu gwe ogw’okutwala amagumba ge ag’omu lubuto, era ng’ayamba okulwala obulwadde obw’ekikono. Oluvannyuma lw’okusaasira, ye n’abakazi abalala abaaliwo olw’ebikolwa eby’obukambwe, ne batandika oluyimba olw’okuyamba ekibiina ky’abakazi abaayitibwanga Teso Emirembe. Ebigambo bya Nakkasi bijjudde emitima emikakanyavu. Ebyawandiikibwa bye bigamba ku Mbaga ey’Okuyitako, okuva ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okutuusa ku lunaku olw’okweyawula. Nakasi yali agambye nti bazadde b’omuwala oyo bafiiridde mu lutalo, naye kaakano tewali n’omu eyayaŋŋanga okulabirira abaana aboobulenzi mukaaga. Ennyiriri z’ekika kya Nakasi tezaali za bulijjo mu by’ebibuga ebyetooloddwa entalo ebya muganda we. N’ategeeza Abayudaaya nti mu kitundu ekimu ekya Tubuli, mu Solosi, waaliwo abakazi ng’amakumi asatu abanaabonyezebwa olw’ekikangabwa eky’amaanyi. Nakasi n’abakazi abalala ab’emirembe n’emirembe batambulira okuva e Tubuli, nga basobola okufunamu ebyokulya eby’emmere ey’empeke. Nakasi yalwanirira okufuna ensimbi okuva ku Nnabagereka Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu Omuwanga Awatukuvu. Nakasi alitwala ensimbi okubeera n’okuyamba abaana b’endiga abato, n’okuleetera n’ebiwundu eri abantu abaali balamu ne HIV mu kyalo kye. Kyenva ndowooza nti Semogerere kyokka ate si kituufu okufuga abantu ng’abo. Ebikolwa eby’obukaba ne bituukiriza obudde nga buwungeera olw’ebikolwa eby’obukaba ebya Nakasi n’abakazi abalala bangi mu nsi ey’olutalo. Awo abalamuzi bangi bwe baalaba nga basuula embalaasi mu ntuuko zaabwe ez’enkoba esatu, Olw’okwagala kwa Kagame, oluyoogaano oluva mu nkambi, lujja kufuna amaanyi olwa Ruudaaya Essanduuko ey’Okuyitako. Oluggya lw’Abayudaaya Oluggya lw’Endagaano lwaliba lwawandiikibwa ku ludda olw’ekkumi n’olumu okutuuka ku ludda olw’amakumi asatu mu enkumi bbiri (2,10). Awo olwatuuka ku lunaku olw’ekkumi n’olumu olw’omwezi ogwo, Kabaka ow’Eggye n’alonda abasajja emitwalo ebiri mu kkumi ku bo okutuusa ku lunaku olw’ekkumi n’essatu olw’omwezi ogwo. Waaliwo emiryango gyonna egy’amayinja ag’omuwendo, emitwalo ebiri mu enkumi ssatu mu lwenda mu kkumi na ttaano. Ekibinja ekyo kinaatandika ku ntandikwa ey’oku makya ne ku nkomerero yaakyo ku mbaga z’omukaaga ez’akawungeezi. Ebbaluwa z’abantu bonna abalondebwa olw’okwewolereza, zaalabikanga mu Lukiiko lw’Abayudaaya Olukulu, okumala ennaku kkumi. Omusajja Omubazzi Dr. Baddu Kigugundu ye yali Omuduumizi ow’eggye ery’oku ntikko ow’eggye ery’abalonde baali enkumi bbiri mu kumi na gumu. Ku lunaku olw’amakumi abiri mu omukaaga mu mwezi ogw’omusanvu ogw’omwezi ogwo, Kabaka Museveni n’aleeta ekigambo eky’ekyama ekikwata ku kunyigiriza kwa Obuganda. Awo omukulembeze n’ayogera ku mulyango gw’embaga ey’Okukuŋŋaanirangamu ey’Abafirisuuti ku Mbaga ey’Omulundi. N’abagoberezi b’Abayudaaya bakuŋŋaanye Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukulu Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukiiko lw’Abayudaaya Olukulu. Olukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya Lukiiko lw’Abayudaaya “Kabaka yalowooza nti, ‘Kino kye kiriba ekisobyo kyonna eky’Abafirisuuti okulwana n’okuteesa dialogo. N’asalawo okubuuliragana ku nsonga ezisinga obukulu eri abantu b’omu Afulaaki. Abalabe b’Abayudaaya basala enkwe zaabwe ez’okuddaabiriza ekkubo ery’okuweesa ekiragiro eky’okulondebwa ku ttaka ery’omunda. Mu kitabo kye Awatukuvu w’Essanduuko ey’Endagaano, Museveni n’awandiika nti, “Obwakabaka bwa Pawulo Muwanga baagaana okukyusa etteeka ery’abalonde baalyo.” Abakungu bonna ab’omu makuŋŋaaniro ag’omu Obuwanguzi mu Obuwanguzi, baalonda ekiragiro eky’okulondebwa eky’Okufuga. Amateeka ag’olubereberye ge gawandiika nti, Amateeka ag’olubereberye ge gawandiika, era leero abalabe b’Abayudaaya bamuvunaana. Awo Museveni n’ajeemera ddala abakulembeze abaayitanga ku mateeka ag’obulombolombo, okusinga ne Muwanga mu biseera eby’olukumi mu lwenda mu kinaana. Omulonde Omuruumi, y’alina obuvunaanyizibwa bungi n’abantu abeegulumiza ennyo. Ekitundu ky’amateeka eky’olubeerera ekyaddirira, ne kiryoka kituukira ddala mu Oliganda okuva ku lukumi mu lwenda mu kinaana. Ebyo byonna eby’olunaku olumu mu lukumi mu lwenda mu kinaana we byalondebwa, naye oluvannyuma olw’obujeemu ne bubuubuuka. Mu kiseera ky’okubonaabona eky’emyaka etaano ekyaleeta Museveni, Abagagga ng’emitwalo ebikumi bitaano ne bafa. Museveni yateekawo ekibonerezo eky’okubonaabona okw’Obwakabaka obw’Abaana ba Isirayiri. “ ‘Omulyango ogw’Abayisirayiri ne guva ku Lukiiko Olukulu Olw’Abayisirayiri, ne guva ku Lukiiko Olukulu Olw’Abayisirayiri ne lukwata enkumi bbiri mu mukaaga. Bino bye biragiro bye bimu ng’ekiragiro ekyo. Omulabirizi akirowooza nga bw’atasobola na kukyusibwa. Oluganda yalina embalaasi nnya okuva ku b’abantu lukumi mu lwenda mu munaana (1,980). Ebikolwa eby’obulombolombo bye bimuwa ng’ebikolwa eby’Obwakabaka, bye bimuwa ng’eby’obuvunaanyizibwa obw’Ekiyudaaya. Ebiragiro eby’okulondebwa bitondebwa nga tebiriiko kye bigasa ku mukulu w’ekibuga. Abanannyonnyozi b’amateeka bangi bagamba nti, Ekitundu ekironde Ekironde Ekitundu ekironde Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekitundu Ekit Omukulu w’ekkomera, n’omukulu w’ekkomera, tebaliddayo nate kukola kabi n’akatono ng’abakulembeze b’ekkomera bwe baakola. Ekyo kyandibadde kikolebwa ng’enteekateeka ey’enkalakkalira ey’abantu ab’ekitiibwa, abagobererenga era abalamuzi okuvunaanyizibwanga emirimu gy’ekibinja eky’abalonde. Awo Ekitundu ky’Endagaano eky’Abayisirayiri ne kikuŋŋaanira mu mpya z’amateeka nga bwe kikuŋŋaanira mu maaso g’Ekiyudaaya. Ekibiina eky’abakulembeze b’Abasudaani bakkiriziganya ku nsonga eyo. Embaga eyo n’ebikolwa mu Malawi. Omukulu w’ekkomera ery’obulombolombo mu Malaaya, yali mulamuzi gwe yalonda okuba ow’oku nsonga ey’omulimu ogw’okusalirako omusango. Awo Malayika bwe yali ng’akyali mu nsonga z’abakulembeze b’Abamidiyaani, n’alonda ebitundu ebyali ebiweesebwa eby’enjawulo. Abakungu banaafugibwanga emmere ey’empeke mu myaka ena egy’enjawulo egya bulijjo. Yoweri Museveni, omuwanika omuggya owa Afaliya, yafugira abasajja lukumi mu lwenda mu kinaana. Ku ludda olulala olw’omukono gwa Ggalani, ekiseera eky’okulonda eky’Ekibinja Ekisinga Obulungi, ekyalina obubaka obw’enjawulo. Ekitundu ekyava mu kiseera eky’e Ggalaniya eky’Omulonde Omuruumi, kyalimu abasajja lukumi mu lwenda mu kyenda mu basatu abaaweebwa omwaka. Wabula Abayisirayiri n’Abayisirayiri balina obuyinza okuziyiza eggye ery’oku ntikko okulwanirira olusiisira lw’Abasaddukaayo, n’oluggi lw’Abasaddukaayo. Obuwanguzi bw’Obwakabaka bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi bw’Obwakabaka obw’omu Obuwanguzi, tebujja kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga kwetaaga Abantu bwe baalowooza nti balumbye Aluusabaabu mu buwaŋŋanguse, ne babawaayo ng’ebiwundu byabwe bwe byali, ne babawaayo ng’ebiwundu ebyokulwanyisa bwe byali. Olwokubanga Obugagga obw’Obukiikaddyo obw’Obukiikaddyo obutakoma ku nsonga eyo, kye ky’ekirungi eky’okugoba mu Somaliya. Noolwekyo ng’ekitundu ky’Abayisirayiri bwe kiri, tunaasabanga ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro ekiragiro eky’Abasabaabu. Entongooli eyo y’eneetera Oliganda okuleeta olutalo ku Aluusabaabu. Bwesigye abanaakolanga n’Abakokasi ab’Amateeka ag’Omunnyo ag’Ouganda. Ku ntebe ey’obwakabaka eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro ey’Abayisirayiri eyitibwa Kuŋŋaaniro eyitibwa Kuŋŋaaniro eyali ku ntebe ey’obwakabaka mu mwezi ogw’omusanvu. Ekyo kyali mu maaso g’entebe ey’obwakabaka eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa eyitibwa. Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awo Ekiragiro eky’Omulonde n’akakasiza ddala ku bwesigwa bw’ebifaananyi bya Nineeve. Ku ntandikwa ey’omwaka ogwo, Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu olw’Abayudaaya Olukulu, lwali lulina amannya enkumi bbiri. Endabika ey’Endagaani ey’Endagaani yali ey’ekitalo mu mwaka ogw’obukulu, amakumi asatu mu kakaaga. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Okugatta awamu kwali kwenkanankana. Mu kubalirira kw’abantu, empisa z’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya ey Buli mwaka ogw’okusingawo ogw’obukulu ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by’endagaano ogw’ebipimo by Newaakubadde ng’Abuganda baali bakuŋŋaanye nnyo okuwandiika ku abo abaawandiikibwa ku lukalala, ne kufa, omuwendo gw’abo abaawandiikibwa kyandibadde munywevu. Naye singa wagamba nti, “Ekyo si kye kifaananyi eky’enkomerero.” Newaakubadde nga waliwo omukulu w’ekitongole eyalina obusika obw’obwakabaka, tewali n’omu eyali afuga olugendo lwa Yoludaani. Ebibinja by’Abamidiyaani baatandika okulwana n’amaanyi, kubanga Musa yabalonda bokka na bokka. Awo Gidyoni bwe yamala okufa, abaana ba Isirayiri bonna ne baba ng’abazzukulu baabwe, ne baba ng’abazzukulu baabwe, ne baba ng’abazzukulu baabwe, okutuusa ku nkomerero. Bino byonna byabaawo mu bantu lukumi mu lwenda mu kinaana mu mukaaga, abaasigala nga bakulembeze b’Abayudaaya, Yoweri, n’Abayudaaya, n’Abayudaaya, n’Abayudaaya, n’Abayudaaya, n’Abayudaaya. Ne kinyewuunyisa nnyo Binaisa, eyali akoze ebyamagero ebyo byonna, n’asobola okusigala ng’anyweza omwaka gumu ogw’obukulu. Omuwendo oguguddwa gwandibadde gujjudde ennaku kubanga waliwo omusajja atayagala kuba mukama waabwe. N’akwata olugendo lwonna olugenda, n’asekerera era n’amuyingiza emirundi n’emirundi mu maaso g’eggye ery’Abayisirayiri. Yawaayo ekitiibwa ky’okufuga kw’Abafirisuuti, bwe yazikiriza omuduumizi w’eggye ery’abaserikale nga ye Osiyoki. Omulundi gumu ogw’okufuga kwa Anbrera gwalondebwa Okuyitako kw’Abaana ba Isirayiri ne guja mu maanyi. ne Binaisa teyali mukulembeze mwonoonefu, ng’obulamu bwe bwe bwe bwe bubikkulirwa. Amangwago ng’amaze okufiirwa obwakabaka, n’addukira e Yekoyakini, gye yawulira emirimu gye egy’amateeka. Mu mwaka ogw’olukumi mu lwenda mu kinaana mu mukaaga, amangwago eggye ery’Abaana ba Isirayiri nga lirumbiddwa, kabaka n’addamu amaanyi. N’asimba kisiikirize ekyali tekiggwaawo ku ntikko y’olusozi Mutundwe. N’aggulawo olusiisira lw’amateeka, n’atambulira mu lwatu mu nguudo za Kabaka Olukulu, nga talina ky’akwekweka. Awo mu biro eby’edda omukulembeze w’Abayudaaya ng’amaze okufa, Andereya Kayira n’addukira mu buwaŋŋanguse e New Yola. Awo Andereya Kayira, mutabani wa Bayudaaya, n’addukira mu Yerusaalemi okugoba Abayudaaya mu Yerusaalemi, gye baali bakuŋŋaanya emirimu egy’obukuusa nga bwe baakolanga. Abantu bangi ab’omu Afulukiika baalina omulimu omulamu omulundi gumu ogwasigalawo, newaakubadde ng’etteeka ery’omuzizo lye baafugira mu nsi yonna? Mu kiseera eky’okutondebwa kwa Peetero mu mwaka ogw’amakumi abiri, Peetero n’alowooza bulungi ng’awandiika nti, “Embaga ey’Okufuga ettukuvu.” Ekiwandiiko eky’entebe ey’obwakabaka eyitibwa Empigiyaoni, kiryoke kituukirire ekiggwaawo oluvannyuma lw’ebikolimo olukumi mu lwenda mu nkaaga mu mukaaga. Okuva mu kiseera eky’amateeka mu mwaka ogw’omusanvu ogw’obufuzi bwa Isirayiri, Isirayiri n’asibibwa mu kkomera newaakubadde nga Abayisirayiri bamugezesezza. Awo Abayisirayiri ne bamusibira mu kkomera okumala omwaka mulamba e Moloto, e Kalumeeni. N’oluvannyuma n’afugira Asupenaazi mu kasanvu mu lukumi mu lwenda mu nkaaga mu musanvu. Newaakubadde nga yali mugenyi mu birowoozo bye eby’ekyama, tewali n’omu ayinza kwegaana nti yali Abafalisaayo bonna mu bulamu bwe. Awo Binaisa n’azaalirwa mu buyinza bwe obw’okugezesa Abayudaaya mu ngeri ey’abayigirizwa. Mu biro eby’obukulu bwakyo, Binaisa yali Mugaludaaya, era nga Mugaludaaya mw’abeera. Bwe waayitawo ebbanga ttono ng’ava e Brudaya mu lukumi mu lwenda mu ataano mu mukaaga, n’agenda n’akubagana n’Olukiiko Olukulu olw’Abayudaaya mu Igunitoyiyo Musaazi. Musaazi n’ajeemera ekibinja ky’abakulembeze be, n’atambulira wamu naye okulwanyisa Apolo Oboote nga ye kabaka w’Abayisirayiri ab’omu mugga ogw’Obuganda. Newaakubadde ng’ava mu luwalo olw’obwakabaka, Binaisa yali ayagala okukozesa obusungu bwa Baganda we olw’okukkiriza abakkiriza ab’ekika kye. Ye bulijjo yalekeraawo okukwata empisa z’abakungu abaava mu bwakabaka bwa Mengo. Eyo yassaawo mu biseera bye nga n’ekibuga ky’e Mengo bwe kyali, okuviira ddala ku birowoozo by’obwakabaka obwesigwa. Makumoodi Mamudani naye n’assaayo omwoyo ku Baganda okubeera omukulembeze mu nfuufu ey’oku nsi eyo. Abasajja nga Binaisa ne Luyimbazi Zake baali baagala okusasula omuwendo gw’ensimbi. Binaisa yali mukuumi wa mateeka ow’ekitiibwa, era nga wa kitiibwa nnyo. Oyo ye yali kabaka omukulu mu buteesa obw’Obukiikakkono mu Bukiikaddyo ne mu Bukiikaddyo mu Afalisaayo, era ng’aweerezanga mu Lukiiko olw’Obwakabaka obw’Obwakabaka. Era ye yali omukulu mu Lukiiko olw’Obwakabaka obw’Obukiikaddyo mu Bugwanjuba. Omuweereza ng’omu ku bakulembeze b’Abayudaaya, Binaisa, eyali ava mu mulimu ogw’obwakabaka, yali tasobola kudda mabega wadde okukozesa omulimu gwe ogw’obusuubuzi. Newaakubadde ng’omulimu gwe ogw’okulamula guli nga ogw’omunnyonnyozi w’amateeka, gulwana n’amaanyi mangi nnyo nnyini ng’ogw’omunnyonnyozi w’amateeka bwe. Awo mu kiseera ekyo eky’Embaga ey’Okuyitako, Maludaaya yalowooza nti, “Ebiseera eby’Okuyitako si bye byandiyinzizza okuba abalamu obutaggwaawo.” Naye abamu ku mbalaasi ez’edda, omuduumizi w’abaserikale n’omukubi w’abaserikale baalondebwa olutalo lwa Makferoni, era n’eby’omu maaso byonna bye biteekwa okuzimbibwa. Ekinene eky’ekisenge ekinene, ne zinnamuziga z’omugoba kw’eneekolebwanga mu maaso g’ekisenge ekinene, ye ntebe ey’obusenge obw’oluggi. Omu ku bakulembeze b’Ekkanisa ey’Omulyango ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka ogw’Obwakabaka n’ebiragiro eby’olubereberye, n’abafuzi abaggya mu Afalisa. Kagame baawangula ekiseera eky’amakumi kyenda mu basatu mu buli kikumi. Ebifaananyi bya Kagame ne byeyoleka olw’okugulumiza kwa yeekaalu, n’olw’obuyinza bw’eggye. Binaisa eyali aweza emyaka kyenda n’afa yali musajja w’amakumi abiri mu emu. N’azikirizibwa olw’okuyigiriza kwe, n’olw’okusinza kwe, n’olw’okusinza kwe, n’olw’okusinza kwe, n’olw’okufa kwe, n’olw’okufuba kwe, n’olw’okufuba kwe, n’olw’okusinza kwe. Abagagga abaasinga obungi baafuna obuvubuka okuva ku lukumi mu lwenda mu ana mu lukumi mu lwenda mu amakumi ataano (1,950). Omuwendo ogw’ebibonoobono ebyali mu Apaka mu mwaka ogumu gwali gusinga ogwa Kabale. Okuva mu mwaka ogw’obukulu, enkumi bbiri mu kyenda mu emu n’etuuka ku enkumi bbiri mu enkumi bbiri mu bitundu ebyetoolodde ebitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu ebyetoolodde ebitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enjawulo ebiri mu bitundu eby’enja Ebibinja by’abagenyi abaakwatanga mu mirimu egy’okulabiramu obulungi, bya malaliya, byali amakumi abiri mu bataano mu ana. “Muuganda mwalimu ekitundu ky’abaana abato abalwadde abaabulijjo abaabulijjo abaabulijjo. Ssaalaba Museveni kusanyuka ng’ekyo bwe kiri. Ebifaananyi byavunaanyizibwanga Kabaka Museveni ng’asekerera ebiwoobe bye, ng’aleetera abantu abaali battiddwa, okuwonya ebiwoobe. Nnaatenderezebwanga Kerubertuseguyiya eyali akomyewo mu ngeri ey’enjawulo olw’omulimu omulungi gwe yakolanga, n’olw’okutegeera kwe yasiima. Wakati mu kulondebwa kw’omulimu gwa kabaka n’obuvunaanyizibwa, bulijjo kisinga okulaga ku ntebe ye ey’obugumiikiriza ng’ebiragiro bye bwe biri. “Omukulu bw’asanyuka, ebintu ebirungi biri mu buyinike. Noolwekyo kiŋŋwanidde okukolagana n’obwegendereza ng’obwa Segujja bwe buli. Omulimu ogw’amaanyi gujja Segujja. Mubeerenga ba kika kya Katonda, mukube ebiwoobe, mukube ebiwoobe. Omu ku baganda baffe ab’ebugwanjuba agamba nti, “Abazaaliranwa bwe batatta bokka na bokka ennyo, munyweze olusiisira lw’Abamidiyaani.” Abakulembeze baffe batutegeezanga ebyo byonna. Omugabo gwo omunene ddala, be bantu ab’e Oliganda. Mutambulirenga mu lukiiko lw’Embaga ey’Okuyimirira, bwe banaakakanyaza obuzibu bwonna balyoke bajjule ebintu ebisukka. Abagezigezi ab’oku ntikko, tusituke, tuwulirwe obusungu bwaffe, ng’abamu ku bakulembeze abatali batuukirivu n’abalala abeewaggula, abagondera amateeka bulijjo. Omu ku bo n’awangula omwegayirira Kalimoyong, n’agenda naye. Naye kaakano ekibinja eky’omuwendo kijja kubeera e Simabule. Awo Theodoli Ssekikubo n’akuŋŋaanya abakulembeze b’Abayudaaya, n’abaami be, ku luuyi olw’Okuyitako olw’Okuyitako olw’Abayudaaya. Ne nsoma nti Omuwendo gw’Abaserikale Ggaliraaya Kale Kayikula yakutegeeza nti tewali n’omu asinga amateeka. Abalala tebalina kye beetaaga, wabula abakulembeze baffe beetaaga okukola obulungi. Ekiragiro eky’okulabirira emirimu mu byalo, kyekyava tekikkirizibwa, kubanga buli mulundi ng’ekibinja ky’abaserikale kikozesa obugagga obw’amaanyi, era abantu bonna babasalirawo omusango. Mu nsonga eyo mwalimu omuserikale Omulyango ogw’Obukiikakkono eyayonoona. Ayi Mukama, tukwegayirira oyanguwe okuwonya abantu b’e Naguru ne Nakwa Esedi. “Eggwanga ery’Okwolesebwa eriggya erya Yulirudi, ery’omwanguka, erikwata ekiragiro nti abatuuze b’omu nnyumba balekeraawo okuviira ddala ku luguudo olugenda ku luuyi olwa Kebbulooni. “Embaga ey’okumanya ey’Abayudaaya ey’Abayudaaya eyali eyitibwa abantu enkumi bbiri mu kasanvu, yali efuuse nga tekigenderedde, nga tekigenderedde. Ekiragiro eky’okununula ebitundu bya Naguru Nakwa ebisenge by’ennyumba birindirira obulombolombo bw’ekibuga ekitali kirongoofu, n’ekiragiro kyakyo. Omuwendo gw’abalunnyanja ogwa Naguru Nakava gwe yatuwa n’atuwaayo ng’abasajja abalala mu mulimu ogwo. Ayi Mukama, abantu b’e Naguru ne Nakawa ab’amalundiro, twegayirira okukuŋŋaana mu lukiiko olwa bulijjo. Naguru ne Nakawa ne basaba abakulembeze baabwe, nga tebannaba kumumanya, ku lunaku olw’embaga ey’Okuyitako kwali emitwalo ebiri mu kkumi. Naguru Nakwa ku batuuze b’e Kalyegira yali musango, si mukujeemu. Nnaakolera wamu ne Danyeri Kalinaki nga Timosi Kalyegira musango, okusinga okuba omutego ogw’okukozesebwa. Kyonna Kalyegira ky’awandiika kinywezebbwa abannyonnyozi b’amateeka okubalowoozaako obanga kituufu oba si kituufu. Siriiko ky’okukkiriza empologoma ez’okusalirako omusango, naye ekiragiro eky’okusibirako Kalyegira tekiriimu nsa. Mu lutalo ekkumi n’omu ku kibangirizi ky’e Misiri kyali ng’ekibangirizi eky’omu kibangirizi eky’omu kibangirizi eky’omu kibangirizi eky’omu kibangirizi ekinene eky’omu kibangirizi ekinene eky’omu kibangirizi ekinene eky’omu kibangirizi ekinene eky’omu kibangirizi ekinene eky’omu kibangirizi ekinene eky’omu kibangirizi ekinene eky’omusanvu. Alegezanda Memuliki Yonaani, yali omu ku bakulembeze b’Abaamawanga eyayogera nti, “Bwasooka buwaŋŋanguse era omunnyonnyozi w’amateeka,” kyokka ng’ekibuga ky’abaserikale kireme kumusiba. Omuwandiisi, Mikayiri Mowaoli, yakola ekyaddirira ekiwandiiko ekyayitibwanga Kalukemisi. N’omuzingo gw’ekitabo ekirala ekiyitibwa Ekyusakyusa kigenda mu bulamu bwesigwa ng’eky’ewa Mikayiri Moole bwe kyali. Kulawugwaneri naye n’awandiika ekitabo eky’omuwendo ekinene, ekyakisoma ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku bikwata ku biro Ekisolo kyo ekisinga obulungi eky’omulimu ogw’okukola, n’okugatta awamu n’ab’omu maka go. Awo mu biro ebya Ssabbiiti, Bin Laddeni n’alyoka aleka mu nsi mangu okuva ku lunaku lwa Ssabbiiti, kkumi na lumu. Mu kiseera ekyo, Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa Oweekitiibwa. Yayogera mu ddoboozi ery’omwanguka mu mwezi ogw’obutwalo gumu mu enkumi bbiri mu enkumi ttaano nti, “Abamawanga bamanyi bye baalaba n’amaaso gaabwe ku lunaku olw’omwezi ogw’omusanvu mu enkumi bbiri mu mwezi ogw’omusanvu ogw’e Ssabbiiti. okulaga obutali butuukirivu bw’ekibuga ekya buli ngeri, nga kiraga ku luuyi olw’ebuvanjuba olw’olunaku olwo. Era ne kaakano abantu tebakkiriza nti omukazi eyatula okuttibwa yattira Yakobo Kazini. Mutte Kalyegira yekka. Mu kiseera eky’okunnyonnyola, Grace Isabiri, eyali omukungu omukulu w’ensimbi ez’Ekiyudaaya, n’ategeeza nti, “Ensimbi z’Ekiyudaaya zijja kuddayo kutuukirira.” Awo Grace Isabirye yali asazeewo empaka ez’okukuŋŋaanya empaka eziva mu bitundu eby’enjawulo, nga ziri ng’Ekiyudaaya ey’Endagaano. Ekigambo ekyo ne kijjira Enjiri ey’Embaga ey’Okuyitako olw’Abayudaaya. Naye Isabiri bwe yali asigaddewo, nsuubira nga n’okwolesebwa kwe kulitwalibwa omu ku batabani be, Eriya Basuseba. Balunabba n’abakuumi baabwe banaakuumanga ebirowoozo ebyo eby’ekitalo nga bagoberera era nga babituukiriza. Tukkiririza mu Bakalugaba. Ebikolwa eby’okuzikirira bye byalya ku mugga ogw’omu nsiko, ne bisigala ku mugga ogwo ogw’omu nsiko. Munne namusibye okumala kilomita nga musanvu mu ttaano buli ssaawa, ate era n’oluvannyuma nnamwandu ow’omu kika kya Entebbe n’atwalibwa mu kkomera. Munnange n’agenda eri abakulembeze b’eggye ery’oku lusegere ery’oku lusegere ery’oku lusegere ery’oku lusegere ery’oku lusegere ery’emitwalo ebikumi bitaano. Yokaana Mukuluzi n’ayogera nti, “Kaleguya yategeka okusibibwa kwa Yokaana.” Ekibinja ky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko eky’oku ntikko ekya wiiki. “Abantu ab’e Bukiikakkono baliraanwa baffe so si balabe baffe. Kubanga okwesanyusa kwaffe n’Abaamawanga tekwandibadde kukizikiriza. Nteganira okukkiriza nti, Kabaka Museveni alibetentebwa ne yeesigama e Buvanjuba bw’e Kolumyuli, ng’asobola okutwala obuvunaanyizibwa bwe mu kifo kye ekya kaakano. Ekibiina ky’abaserikale abaakolanga ebibi n’abatali bakuŋŋaanye, nga tebalina magezi magezi ag’ebyokulwanyisa, tebayinza kusalawo buddukiro mu Somyiri. Museveni ayinza atya okubuulira ebigambo ebikyamu ebikwata ku Somaliya? Bino byonna biwandiikiddwa mu Lukiiko Olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Olunaku olw’Abayudaaya Mwenda yabiwandiika ku lunaku olw’ekkumi n’omwenda olwa Ssabbiiti akawungeezi wa Yuni. Olw’okugezaako okuttibwa, abooluganda bonna mu bukiikaddyo, baawambibwa ng’abasibe b’omu bukiikaddyo bwe baakolanga ne Kayumba Nyamusa. Awo Kayumba Nyamusa, eyali Omukulu w’Abayudaaya edda, n’adda mu buwanguzi, n’adda mu buwanguzi. Omuwendo gw’omuserikale ogw’abaserikale ogwo gwali mutabani wa Falaawo Gakwerera, eyali omu ku baserikale ab’omu Mozambiika edda. Francisiko yali muserikale omukulu ow’eggye ery’e Bagudaani, oluvannyuma n’ayungula eggye ly’Abakengolesi. Kayumba yali awangudde emyezi mitono ng’ava e Ruudaaya, era n’atandika okuleeta ekivume eri Kabaka Pawulo Kagame n’obuyinza bwe. Ekigendererwa ekyo eky’okugezesa okuttibwa kyali kifulukwa ng’eggye ly’obwakabaka ery’omunda. Omuwendo gwa Gakwerera gwalaga nti waliwo omusajja omulungi ow’omulimu ogwo. Yali mukwano gwa Kayumba, era ng’omukwano gwe bwe yayagala ennyo. Okufaanana ng’omutabaazi ow’olutalo mu mawanga agasatu mu mawanga agasatu, Gakwerayiti yateekebwawo okuba omutemu. Ab’ekika kya Kayumba n’ennyumba ya Gakwerera nabo ne babikkulirwa, kyokka Kayumba n’awasa mu Lukiiko lw’Abafirisuuti. N’ayogera nti, “Gakwerera muliraanwa wa kika, era tayinza kugoberera kugezaako kukutta bba.” Gakwerera eyali asumuliddwa nga wayiseewo ennaku ttaano nga tazizza musango, kyokka n’agaana n’obutaba na musango. Awo ku lunaku olwaddirira, mu mwezi ogw’amakumi abiri ogw’olunaku olwaddirira, Kayumba n’asibibwa n’omugoba wa Kayumba, ne Kiragudo Basika, olw’okugezaako okuttibwa. Awo Kayumba bwe yali ng’akyayogera ne Pawulo Kagame, omuserikale we yali nga tannaba kuzikirira, n’alaba empagi eyatereezebwa wakati wa Kayumba Nyamasa ne Pawulo Kagame. Yali awamu n’Ababuludaaya babiri abalala, omu nga ye Sawadi, n’omulala nga ye Lukala. Waaliwo n’abasajja abalala babiri, omu ng’ava mu Kkolaniya, n’omulala ng’ava mu Ttenzani. Okusibibwa kwa Basukisa ne kimwewuunyisa, kubanga yali amaze okulaba nga mukkiriza, n’okumuyamba n’addukira mu Ruudaaya ekiro mu ttumbi. N’addukira mu Ruudaani ku lunaku olw’amakumi abiri mu omunaana mu lutalo. Basika yateekebwa mu jjinja lye limu erya Gakwerera. Naye amangwago abakulembeze b’Abayudaaya ne bakuŋŋaana, amangwago Basekiya n’afuka omutima gwe eri Gakwerera. Awo Yesu n’akakasiza ddala nga Bikisa bw’amaze okutuuka mu Afaliya ey’omu bukiikaddyo, omuntu ne yeegayirira mu kibiina ekinene nga bw’ayogera nti, “Dokola Ndakiro.” Ndakiro n’ayagala Kayumba okuttibwa ku lw’ekibuga ky’Abaleevi. Ndakiro n’asuubiza okumusasula omutwalo gumu mu enkumi bbiri olw’omulimu gwe. Bikisa yalowooza nti mu biro ebijja, Lekobowaamu yalagira okusisinkana Abagezigezi abaali bamaze okumusasula ng’abasindise nga bamaze okumusasula omuwendo gwabwe ogw’ennimiro lukaaga. Bwe kityo ekigambo kya Bikisa ne kyeyongera okwennyika. Awo Yesu n’alangirira nti, “Ku lunaku olw’ekkumi n’omukaaga olw’omwezi ogw’omusanvu, ennaku ssatu ng’okuttibwa kwa Kayumba kutuuse mu nnyumba ya Kayumba ekiro. Bikisa n’ategeeza Gakwerera nti Kayumba ne mukazi we twali twebase. Okusinziira ku bikisa, abakozi b’ebibi baamukkiriza okumukwata. N’abategeeza ku lunaku olw’ekkumi n’omwenda olw’omwezi ogwa Ssabbiiti, n’abategeeza ng’agenda e Kayumba mu weema ya Kayumba. Awo abattibwa bwe baatuuka ku katale, omu ku bo n’atandika okulaga eri Kayumba mu lubuto. Bikiisa n’alangirira nti ku lunaku olwo, Ndakiro n’amuyita n’amusaba afe Kayumba, era n’ayongerako nti, “Kagamu yasuubiza empeera.” Bino bye biwandiiko Bikisa bye yategeeza mu biro eby’emabega ng’Abafirisuuti bwe baalagira. Ne Bikisa yali awaddeyo omuwendo gwe yali ayise Ndakiro ng’agamba nti, Omukulu w’Abaserikale Abayisirayiri, ye Mukulu w’Abaserikale Abayisirayiri ab’omu Ruudaaya, ye yali ayitibwa Omukulu w’Abaserikale Abayisirayiri. Awo Bikisa kyeyava ategana okumujjukira. Abakungu abo, singa baamanya ab’omu nnyumba ya Kayumba era nga balina ebisumuluzo eby’emmere ey’empeke okugiyingiramu, kale lwaki beetaaga Bikisa? Yali ng’omuyaga mu mulimu gwabwe. Okwokubiri, ekiwandiiko kya Bikisa eky’omulabe kyali kyesigwa. Oluvannyuma n’alangirira bba Kayumba nti, “Waliwo omusajja eyasemberera embalaasi zaabwe ng’abasajja bwe baaleka ekibajje n’abasunguwalira ng’aziyiza.” Bikisa yasiba omulambo gwe n’aggulawo eddirisa Omusajja yatuma ekyokulwanyisa n’akwata omulundi gumu Kayumba mu lubuto. Omusajja n’atambulira mu mbiriizi za Kayumba, gye baali bategese okulwana okumala akaseera, omusajja n’adduka. Omuwendo ogwokubiri gw’ekigambo kya Kayumba eky’obuwanguzi eky’okulwana n’omukazi oyo gw’awulira, gwali ng’ekifaananyi ekiri mu Beroya. Bwe kityo bwe kyabaawo, oba bwe kyabaawo eddoboozi ly’ebya Kayumba, mukazi we n’omugoba waabwe baali baagala okuwuliriza ensi? Kale singa Ndakiro ayagala okutta Kayumba, ayinza okwogera n’omugoba w’abaserikale gwe batamanyangako ng’ayagala okukola emirimu egy’amaanyi? Kale singa abagoberezi ba Kayumba boogera bya mazima, waliwo omuntu eyajeemera Ndakiro? Omwoyo ogwokuna gwali nga tewali bubaka bwa bikisa ku abo abaagezaako okutta Kayumba. Newaakubadde ng’ate yali assaayo omwoyo, lwaki teyasiima mu kibi eky’okugezesebwa, kyeyava asitulira mu kkomera emyaka amakumi abiri egy’obukambwe mu Afuliya ey’omu bukiikaddyo? Gakwerera n’akkiriza ebigambo bya Bikisa bye yawulira. Bikisa yakozesa ani? Abaserikale ab’omu bukiikakkono bagamba nti, “Bikisa yandisimbiddwa mu kkomera munda w’eggye ly’Abafirisuuti ery’oku bukiikaddyo okukuŋŋaanya obubaka buno ku bantu abalala.” Naye waaliwo akabonero akalala mu Kayumba akaato akateeka abafuzi ab’omu Bukiikaddyo mu biseera eby’okwekulumbaza. Bikisa n’atuuka mu Afalisa ey’omu bukiikaddyo ku lugendo lw’omugendera olwaliko emitwalo ebiri mu enkumi bbiri mu kkumi okuva ku lunaku olw’omwezi ogw’amakumi abiri mu enkumi bbiri. Ekyo kye ky’empagi Bikisa kye yali ayagala mu maaso g’Abafirisuuti mu bukiikaddyo. Newaakubadde nga baali basumuluddwa, olusiisira lw’Abafirisuuti mu bukiikaddyo teyabuulirako nga Ddaani ali omu ku bo. Gakwerera n’akkiriza ebigambo bya Bikisa bye yawulira. Abaserikale abaali mu kkomera ne basanga ng’abasajja abaasemberera Kayumba baali bamaze okutta ab’olulyo lwabwe. Kayumba ye yali omukulu w’ebyuma eby’Obukiikakkono obw’Obukiikaddyo obw’omu Ruudaaya. Abayisirayiri abo ne baweebwa ensimbi okutta Kayumba. Naye abasajja b’e Ruudaani baalowooza nti, “Mazima ddala bagenda kusasulwa ensimbi ezo wabula bo tebaakolanga kintu kyonna.” Oboolyawo abava mu Lukiiko Olukulu bombi, baali bamanyiddwa ng’abakozi b’ebibi. “Mu biro ebyo, ab’omu Ruudaaya baali bakuŋŋaanidde mu buwaŋŋanguse nga babba n’obutaka bwabwe nga babba n’ekiragiro kyabwe ekigulumivu. Abakulembeze b’omu bukiikaddyo abaali bakutte ebigere byabwe mu kifo ekyo. Ekituufu eky’amaanyi kyali mu nsonga ya Kayumba. Awo olwatuuka ku lunaku olwasooka, Kabaka omukulu w’e Bukiikaddyo, n’alabikira Kayumba we yali asiibiddwa, n’alabikira mu lubiri. N’agenda ng’ayambibwako ebbaluwa ey’omu bukiikaddyo bw’etyo, ng’ayambibwako Biiriyo Masetera, eyali mukwano gwa Makeregiya ne Kayumba. Masetera ye yali omukulu w’ekibinja ky’Abafirisuuti eky’Obukiikaddyo, nga Kalegyeya ye yali omukulu wa Ruudaaya ow’eggye ery’obukiikaddyo. Ebyo bwe byaggwa, Masetera n’afuuka omuweereza w’abakuumi mu buwaŋŋanguse eri Mukama ow’omu bukiikaddyo, ye Sabo Mebeki. Abo ababiri ne bagwa ku lugero olwo nga Masetera amaanyi ga Mbeki ge yakakasa, era nga ye mukulembeze wa kaakano, Yakobo Zuma. Amasetera n’awakanya Kalegiyeya ne bafuuka ba maanyi, naye kaakano alayira nga bakulembeze, n’okufuba kw’abakulembeze, n’okufuba kw’abakulembeze. Ekigera kya Musiweni ekiri mu Kayumba ekyo kye kyali? Omuwendo gw’abaserikale abaakubiriza ebigambo ebyo gwali mukwano gw’oyo ayitibwa Kigali, eyali ow’omu kibinja eky’okutegeera eky’Abaamawanga. N’akakasiza ddala Kayumba ng’aweereza Museveni obubaka obw’okukwatako. Awo Franisi Gakwerera n’asanga ng’ali omulimu gwe ogw’okukozesa mu Mozambiika, ng’awera abasajja enkumi bbiri mu enkumi ttaano. Kyokka bwe nnali nga ntambula wakati wa Malaputo ne Kigali, nnali ntambula nga ntambula mu Afaliya ey’omu bukiikaddyo. Bwe ntyo bwe nnaagulanga eby’omu Bukiikaddyo, bye nnaatundanga mu Mozambiika. “Olowooza otya bwe wakolagana n’okulasa Kayumba? Nabeeranga mu Afaliya ey’omu bukiikaddyo nga nsitudde e Malaputo. nnina amagezi mu Afriika ey’omu bukiikaddyo, era n’omwana wange nnina ekifo mu luggya lw’olubaawo. Ne nkolera ebintu bingi mu Afulaniya ey’omu bukiikaddyo. Ne ntuuka mu ttuntu, ne nsibibwa mu kkomera ku lunaku lwa Ssabbiiti. Olw’okubanga waliwo omusajja eyattirwa Kayumba, omuserikale nnamunoonya. Omanyi Kayumba, era bombi n’okukola n’ebikolwa eby’amagero eby’ekitalo? Kayumba n’asooka okusisinkana mu Kitugumu mu kasanvu mu lukumi mu kinaana mu musanvu ng’Omukuumi w’Okukuŋŋaanirangamu. Nnali musenyu mu kiseera eky’ekkumi n’omwenda ekya Batalyoni ey’Ekkanisa ey’Omunnyo, eyali mu kiseera ekyo ekiyitibwa Obuwanguzi bw’Abayudaaya. Ne tweyambuka okutuuka e Gulu mu mwaka ogw’ 1990. Ku lunaku olw’omwezi ogw’ekkumi ne tusitula mu kyombo kye kimu okutuuka e Kagitumba, ekibinja eky’okwekuluntaza bwe kyatandika okulwana. Ekyaddirira kyali kinene nnyo mu nnimiro za bakatonda abalala. Ekyaddirira kyali kya muwendo nnyo nga Kodaki ne Fuuyi bwe baakola. Newaakubadde nga baawangula abalwanyi bangi mu nnimi ez’amagero ag’omuwendo omungi, mu Mozambiika, ne mu Lebanooni, ne mu Molokiya ne mu Eseya, Kinemu Alena n’asembayo n’asembayo mu Ouganda. Olw’okukozesa awamu n’Omu Italiano, Olw’okukozesa awamu ne Amakula Omuwendo gwalwo, Olw’okukozesa awamu n’Olukiiko Olukulu, Olukiiko Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu, Olukulu. Enzigi ez’e Gulu ez’omulimu zaali zoonoonese, n’oluvannyuma ezo zaali zoonoonese. Era kaakano ennimiro ez’omulimu gye zaali zisimbiddwa zaali zoonoonese, era ezo zaali zoonoonese nnyo. Ebisenge eby’omu Gulu bifuumuula obutiti obw’ekiro okutuusa mu ttumbi. Kino Alena kye kyalo ky’abaana ba Isirayiri, kye kyali ekifo Embaga ey’Omu Italiya eky’Okuŋŋaanirangamu. Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Mu biro eby’emisana, Abakoli baazina amazina agasanyusa ekibiina, nga bayimba olugoye olulala olulala. Awo abakulembeze b’omulimu ne bagamba nti, “Okuyitako kwa Baraki kwaffe kwaffe kwaffe kwaffe, era n’ekigambo kyaffe eky’olutalo, kyeyava tumuzuukira.” Awo Maloko Balerini, omuggazi w’ebyalo, n’agamba nti, “Okukola bw’otyo abantu balyoke beeteekereteekere amagezi okukola ebigenda okubaawo mu biro eby’omu maaso.” Ekibuga ekyo ekyali kigenda okubaawo mu mawanga agavubuka amakumi abiri ag’omu nsiko e Gulu, kyakatandika ku lunaku olw’amakumi abiri mu etaano mu mwezi ogw’omusanvu mu mwezi ogw’omusanvu mu mwezi ogw’amakumi abiri mu etaano mu mwezi ogw’omusanvu mu mwezi ogw’omusanvu mu mwezi ogw’omusanvu mu mwezi ogw’amakumi abiri mu etaano mu mwezi ogw’omusanvu mu mwezi ogw’ogw’e Gulu. Enzigi ez’omu bibuga eby’e Gulu, okumpi n’omulimu ogw’okuzimba, ziweddemu amaanyi. Ne balowooza nti abamu ku bannaabwe baali bagattibwa ne bagattibwa mu ggye ly’Abakudaani. Waaliwo abasajja abalala abaateekebwa mu mbuga z’amateeka ag’enjawulo, abaateekebwa mu bukiikakkono mu bukiikaddyo mu bukiikaddyo mu bukiikaddyo mu bukiikaddyo mu bukiikaddyo mu bukiikakkono. Abakungu ababiri ab’e Zeddekiya, Abalikozi b’Abasaddukaadi ne Dada Mukibi, tebaalina kya kukkiriza kwabwe. Embaga ey’Akoleri ey’Okuvunaanyizibwa okulabiriranga n’okugobereranga e Kitante, eyafuganga mu buyinza obw’okukozesa Ekifo ky’Abayudaaya ng’ebitimba byakwo si byakwo. Mu kiseera eky’okukolanga emirimu gyabwe mu bwakabaka, emirimu gyabwe ne ginyeenyezebwa olw’ebikolwa byabwe eby’Obwakabaka obw’Ekiyudaaya. Ne boogera ku kufa kwa bannaabwe nga bwe baali: Lyavaala, ne Ziriyalawo, ne Yuniju, ne Kasakiya, ne Isa Twatera, ne Benoni Musi, ne Kagimu. Abamu ku bannaabwe baattibwa ng’ebikolwa eby’amaanyi, naye abamu ku bannaggwanga ab’edda Abaliko Ddaani ne balabulwa baddayimooni nga baddayo mu bikolwa eby’entiisa. Mu mwezi ogw’ekkumi, abaduumizi b’eggye ery’oku ntikko, ne bassa ekimu ku baduumizi b’eggye okulwanagana n’emitawaana egyali givudde ku muti ogw’edda ogwa Ssaddaaka ey’Abayudaaya abaali bavunaana ba bwakabaka. Awo Forumo y’Abayudaaya eyali akaddiye, abajeemu ne bajeemera eggwanga, ne babawangula awatali kusasula. Ku lunaku olw’omwezi ogw’olunaku olumu olw’ebibinja by’Abayisirayiri abaali bazingizza olukiiko lw’Abayisirayiri abaali bazingizza olukiiko lw’Abayisirayiri abaali bazingizza olukiiko lw’Abasamaliya. Olw’ebirowoozo eby’okubonaabona n’olw’okubonaabona mu mitawaana, abamu ku bannaggwanga ab’Ekiyudaaya abatali balongoofu, kyebaava badduka ne badduka ne badduka mu bikolwa eby’obujeemu. Abaddusalamu Lukkwebe Mwebe n’abalala be bamu ku bitundu eby’edda eby’Obwakabaka Obwa ddembe. “Okuva mu biro eby’Abayudaaya, Abayudaaya, Abayudaaya, mu kiseera eky’Okuyitako, balangirira nti ebitundu by’ennyumba zaabwe ebyali bizimbiddwa ate nga tebikyali birungi, naye ba bbaabwe ne bafudde nga babonerezebwa. Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa, Awatali kubuusabuusa. Ekibinja ky’abasajja baabwe, ng’e Luyema Safani n’e Tumusiime Omusani, baali balumbiddwa.