text
stringlengths
1
104k
Respublikəm məlu itım i procent 90-r unağuəxəmrə məquməšıṩə (fermer) xozyaystvəxəmrə zərışaʔığım qıxəḵıu, abıxəm xuəfaşə guɫıtə xuəṩıpẋəş.
Ubıx txaḵuə, žurnalist Şhəpɫı Zubeydə qızəraɫxurə iɫəsi 107-rə iroqu.
A bžığəm zışiẋuəž kuədrə qəẋuaş, auə somiṯım şhədəxaqım.
İtalyanxər - 7
Qəbərdey-Baɫqərım i ćəḵə abı şızəua sportsmeni 9-m yaşışu 6-m medal zəmıḻəuⱬığuəxər zıʔərağəhaş.
Paştıhım žiʔaş Saud Hərıpımrə Urıseymrə ya əkonomikə zədələⱬənığəm ziuⱬınım ʔəmal kuəd zəriʔər, satu-əkonomikə investicəm zərıziubğufınur.
Guqəḵ pṩıri nobə uqıtxıhaşi, di nəş, di psəş.
Sovet aktrisə, Urısey Federacəm i ćıxubə artistkə Lavrovə Tatyanə qızəraɫxurə iɫəs 82-rə iroqu.
Axər ʔəṩağəḻ nəẋışhəxəm, politologxəm, Urıseymrə SNG-mrə ya trener nəẋıḟxəm irağəḵuəḵaş, politikəm i ɫagaᵽər zərızıʔərağəhəfınum i ʔəmalxəm nıbⱬıṩəxər xağəğuazəu, qəral ḵuəć politikəm i şəxuxər qıxuzəʔuaxıu.
Sışıẋužam, qızgurıʔuaş si ᵽər zəraubıdar.
Ẋıjəbz ćıḵuxər ya dəɫxuxəm yado- jəgu.
Abı xuəfəşən žəuap Məšıquə Həçim psınṩə dıdəu iritıžaş.
– Zanṩəu şhə žumıʔarə-ṯə uzərıusərıpsaɫər?
Pəžş… Mıdreyxərşi, sımıḵuəmə, zalımığəḵə sašənu qısxuodaɫə…»
Abıxəm ḟəḵai bzur zıdəxuən zəxuaku imı1əu.
«Unağuəm xabzər şıẋumənım xəɫhənığəšxuə xuəzıṩır ćıxubzırş — anərş.
— Sıtu enṯır teɫıjə mır, — qəpsəɫaş abıxəm yaşış zı.
1848 ğəm zəraṩıḻa mamırığə zəgurıʔuənığəm ipq itḵə Meksikəm Texas štatır SŠA-m iritaş.
13
A ṩıᵽəm şıpsəuxəm xuabⱬu yaḟəḟş sıhət bžığəḵərə psəɫən.
Məl şhə-ɫaquə ğəḟəʔua
Auə sıt xuədə ɫəẋənəmi zıdimıẋuəžu şıʔər gurıṩərş.
Musɫımənxəm, Qəbərdey-Baɫqərım is psomi si psəm qıbğədəḵıu sınıvoẋuəẋu nasıp, uzınšağə, mamırığə, zəʔuzəpəşınığə fiʔənu!
— Uə sıphıni, sıptıni, sıpşəni pɫəḵınuqım, — žiʔaş Jəjıquəpşım.
Mı ləⱬığə psori zəḟağəḵaş ṩınaɫə byujetım qıxəḵa aẋšəḵə.
Abı i anər injılızıbzəmḵə eğəjaḵuəu laⱬərti, i pẋum bzər ḟıuə iriğəṩat.
Desantıʒəm ya pašə Raevskəm zəritxıžamḵə, a ṩıᵽəm şızəxuəsa xəkupsəxəm ya paşhə thəmadə 20-30-m nəblağər, yašxəm tesu şızəxəzeḵuərt.
Urısey akter, režisser, SSSR-m i ćıxubə artist Efremov Oleg qızəraɫxurə iɫəs 89-rə iroqu.
Nalqut şığəu nəps gumaṩər nə ᵽaşiṯım qıḟıṩož.
Pşıʔər xətsa nəuⱬ, məz dəgum dışıpsəua zərıẋunumḵə dızəçənjəşaş.
(1913 — 1961)
Ar qızıxuiğəṩar scenərt.
Lucenkə Evgeniy di ğuər qıxiğəṩa şhəḵə, Məšıquə Həçim naᵽəzıᵽəm bžığər 3:1-m xueğaḵuə.
ʔuaşhəmaxuə ɫapə sovet ɫəẋənə ɫandərə turistxəm ya ḵuaᵽəş, auə respublikəm i quleiğə nəẋışhəxəm yaşışş zi ćər žıⱬə şıʔua «Nalšık» kurortri, Jılı-Su i psı xuşẋuəxəri.
Auə, pɫağunş, uey-uey žezığəʔəu şıta hətxər qəzğəuʔəbⱬıžauə!
Abazəxəxəmrə fərə fızəgurıʔuauə txıɫ qızəti, šəç qısxuaṩınuqım.
A ʔuəxu zəʔumıbzır zərıramığəḟaḵuər, zəramığəzəḵuəžır sigu qouə.
Ɫəẋənəⱬım iʔamə dağuişə,
Vladimir i ğaṩə psor qışaɫxua, qışıẋua Terekskə (Bolətey) quažəm epxauə qeḵuəḵaş.
Putin Vladimir Federalnə Zəxuəsım Zərızəxuiğəzam qışıxiğəşaş əkonomikər bžığəxər zi teğəṩaᵽə ʔəməpsıməxəm zərıxuəḵuərə, di qəralır ṩənığə kuu zıbğədəɫ, ləⱬığə i ᵽaɫə ḟıuə zıṩə ʔəṩağəḻ gubzığəxəm eğəleyauə zərıxuənıquər.
Bələrığa injılızi
Apxuədə ṩıḵəḵə, ćıxuxəm zrağəğəpsəxunuş maxuə 27-ḵə, iɫəsım xiubıdə adrey şəbət, thəmaxuə maxuəxər xəmıtu.
— Də zıri tşığupşənuqım!
Kuəd dəmıḵıu abı i ćər duney psom qışaćıxu, penicillin xuşẋuər zəxeɫhəri.
«Txəkvondo» - arat zərejər qupşhə guaşəm i bənəḵəm,
Qişınəmıṩauə, professor ćərıʔuəm i ləⱬığəxər yaḟəhələmətş zi bləḵar, zi nobər zıṩənu xuey xəkupsə kuədım, genealogiem dihəxxəm.
Abı pəɫəşın ləⱬaḵuə fiʔə žıᵽəmə, zıqramığəlıžınu si şhəḵə qısşoẋu.
A psom segupsısa iuⱬ, si anər zğəquənšaqım zıḵi.
Nəẋıⱬ dıdər iɫəs 74-rə məẋu, nəẋıṩər — 57-rə.
Psom xuəmıdəu udınıšxuə qıtexuaş «Avtozapçast»-m.
Ḵəmırguey Valentin trixa «Uasəšxuə» telefilmım i maqamər zeyr Žırıqraş.
Abı ɫandərə murad sṩat, zə nəẋ mıẋumi, Xəkum sıʔupɫəžarət, si nıbⱬəğuxəm saxətarət žısʔəu.
«Məzkuu dət ɫəpqxəm ya unəm» (Moskovskiy dom nacionalnostey) i unafəṩ Tarasov Vladimir abı şıtepsəɫıhḵə i guapəu qıxeğəş: «Mı «art-marafonım» sabiyxəm şənxabzəmrə txıdəmrə guɫıtə xuaṩu ireğasə, nart əposım dihəxınımḵə şhəusığuəḟ yaxuoẋu, ɫəpq zəmıḻəuⱬığuəxəm qıxəḵaxər zənıb-ⱬəğu ẋunımḵə, ɫəpqım şışu xamə qəralxəm şıpsəuxəm zıpaṩənımḵə dəʔəpıquəğuş.
- Nəğuəṩ mıẋumi, ʔuəxum fıxətın papṩə tevğəḵuəda ṯəḵur qıxəfxıžınş.
Abı zəḟəḵ ẋarzınəxər iʔəu zıqışiğəɫəğuaş.
Baliğıᵽə imıuva nıbⱬıṩəxəm ya ʔuəxuxəmḵə qəpşıtaḵuə gupım ya ḻıḵuəxəm sabiyxəm psaɫəmaq şhəpxər drağəḵuəḵınuş, zəpeuə zəxuəmıdəxər qıxuzərağəpəşınuş.
Şıtınuş, daui, spıtıxu psə.
Zıtepsəɫıh ɫəẋənəm i pəžıᵽər
«Xəmıtu, xəmıtu», -
Guḟəğuə zəʔuṩəm xətaş Ləskən rayonım i administracəm i ʔətaşhə Aḟəunə Asɫən, eğəjənığəmḵə ṩıᵽə ʔənaṯəm i unafəṩ Mısroquə İrinə, kurıt školxəm ya unafəṩxər, eğəjaḵuəxər, adə-anəxər.
Abı şıdoɫağu məlıẋuəxəm ya şhəğusəxər, ya bınxər yaṩığužu.
İ gupəm dež ɫəbaquə 500 zi ẋureyağ pẋə pşıʔə şıtş.
Zi obraz qızəḟəğəuvənım txıɫ napəḵuəć zıbžanə ihınu mı personažım i tepɫi i duney epɫıḵi zı psaɫəuxaḵə di paşhə qriɫhəfaş Ahmədẋan.
— žeʔə Tatyanə.
Psəxəxır qıspouv!..
Txutepsəɫıhım i ḻığəšxuəm,
Sıt xuədə pašə arguərım
Di žağuə zərıẋunşi, iuⱬrey zəmanım xamə qəralxəm ɫəpq zəmıḻəuⱬığuəxəm ya zəxuaku ʔuəxu zəʔumıbzxər qışıdəẋuə urohəḻə.
QBR-m Ćıxubə ẋıbareğaṩə ʔuəxuṩaᵽəxəmḵə, žılağuə, din zəguhənığəxəmḵə, Şənxabzəmḵə i ministerstvəxər, «Adıgə psaɫə» gazetım, «ʔuaşhəmaxuə», «Nur» žurnalxəm ya redakcəxəm, VTK-m i «Qəbərdey-Baɫqər» GU-m, «Qəbərdey-Baɫqər» GTRK-m ya ləⱬaḵuəxər.
Ɫxuğəm dəmıḵuəda ibg psığuəm ešəḵa bgırıpxım bğə ɫagəxər iğəʔupṩt.
i ćəḵə şıʔə RSFSR-m i Qəral sauğətım i laureat ẋuaş (1968 — 1970 ğəxəm ita koncert programməxəm papṩə (1971 ğə).
Pšıhır zədrağəḵuəḵaş televidenəm i ləⱬaḵuə, uərəjıʔaḵuə Attaev Aznorrə QBR-m Şənxabzəmḵə i ministerstvəm i press-ʔuəxuṩaᵽəm i ləⱬaḵuə Maḟəʒ Linərə.
Jədəşım i nəẋ ḵıḟıᵽəm dež pḻanəpəm xuəzəu, zıri zəran xuəmıẋunu, matər zğəuvaş.
Ar doxutırxər zıpəṩətıfınu guərqım.
Eğəjaḵuəm qiğəɫəğuaş şıʔəćəm ehəḻauə ejaḵuəxəm yarita ṩənığər ʔəmal zəxuəmıdəxəm tetu zərabğədiɫhar, apxuədə dıdəui qazərıpqrixıžıfır.
Ya žıləm şızəxəta «Krasnıy Kavkaz» kolxozımrə quažə sovetımrə ya thəmadəu iɫəs kuədḵə ləⱬa ʔəṩağəḻ gumızağər ğavəğəḵxəm ya ʔuəxuṩafəm ḵəɫopɫ, yazınıquə bəjəndırılaⱬəxəm gektarım nartıxu ğavapẋəu centner 70-m nəs qaṩıxutemıxım eğəᵽeytey.
Laⱬə zimıʔəu a zauəm xəḵuəda sabiyxəri, bzıɫxuğəxəri, ḻıⱬxəri, xəkum qışhəşıžu zi ğaṩər zıta ḻıẋuⱬxəri qaḟəmıʔuəxuu, a ʔuəxum tegušxuəfaş a tıkuənım i unafəṩxər.
A nəğuəṩım dızışıguḟıḵıpẋə kuəd xətɫağuəmi, diğənəşẋey qudey mıẋuu, dızığəguzavi pıṩaş.
Apxuədəu həṩəxəm psaɫə guapəḵə zıxuağəzaş DAX-m i thəmadəm i quəʒə Bırsequə Orfan, ğəzəṩaḵuə gupım xət Quşhə Nədim, çənjəşəğu Quəʒoquə Anatolə sımə.
Sıt-ṯə ar ṯəu-şə zərısɫəğuam şhəḵə?
Qəbərdey-Baɫqərım i ʔətaşhər ḟəğəṩəğuənu ṩəupṩaş Həḟıćə Muhəməd i ʔuəxuṩafəxəm, qıdiğəḵ txıɫxəm triğəpsəɫıhaş.
Nobəm qəsḵə Evropəm i biznes škol ɫəşxər qauxaş Qəbərdey-Baɫqərım şış ʔəṩağəḻu 120-m ṩiğum.
Nəẋışhəraşi, di ləⱬığər xuəunəṯaş ğə ḵuam zi bžığər 56.816 ẋua di txıɫejəxəm ʔuəxuṩaᵽəm i ləⱬaḵuəxəm xuaṩə ʔuəxuthəbzəxər zəredğəḟəḵuənum.
Si gur umıqutə, duneiⱬ i nəxu.
Apxuədəu şıt pətmi, ubıx ṩaləm sıtıt žiʔar: ṩənığə zaxuər zərıuəzərıbg ẋurqım, ar sıt şığui zəšxuəzəesş.
— Urıs paştıhır di həṩəş nobə.
İşenkə Natalerə Romašinə Svetlanərə
Upṩəxəm žəuapxər qızərıratıž ṩıḵəm dihəxa nıbⱬıṩəxər adəḵə ṩəupṩaş:
Nəẋapəxəmi qəẋuaş di ɫəpqəğuxəm yaşış guərxər Urıseym qışramığəhə.
Apxuədəxəş, psaɫəm papṩə, «Unağuər uzınšəmə, qəralır ɫəşş», «Di ɫəpq xabzəxəm uşığuazə?», «Ğaṩəm i dığə», «Si uzınšağər si ʔəmıṩə iɫıžş», nəğuəṩxəri.
Gazetım i ṩıhḵə
i Parlamentım i Unafəṩ
Si guapəş bləḵa iɫəsxəm eğəjaḵuə nəẋıḟ ẋua fə, nəğuəṩ ʔənaṯəḵə fımıẋuəžauə, eğəjənığəm fızərıpərıtır, — žiʔaş abı.
Di qəralım mı ʔuəxur şaublaş, mastə ćıxuxəm şıxaɫhə medicinə ʔuəxuṩaᵽə 2187-m.
Bikbaev İldar qıxiğəşaş ʔuaşhəmaxuə rayonım i unafəṩxəm iɫəsitxu ẋuauə zəradəlaⱬər iḵi sıt xuədə ʔuəxuḵə ṩıᵽə administracəm zıxuamığəzami zərızəgurıʔuər.
- Adıgəšır zərıqəbərdeišır zımi i žağuə ṩəẋun şıʔəqım.
İjı Obamə Ərdogan zıqıxuiğəzaş mıpxuədə upṩəḵə: «Uə sıqəbğəguğat Asaad maziṯḵə ḵə eptınu.
Qẋuhɫatitxum irağəzəğaş parašyutxəmrə nəğuəṩ həpšıpxəmrə.
ĞƏⱢƏẊUM(ney-neyuə qıxuopɫəḵri).
Eşhu žıⱬəu ba xuəsṩa ʔupə ᵽırıᵽım.