Datasets:

sinonimayzer

/

mixed-data

like 0

Follow

Sinonimayzer Team 2

O‘zbekistonlik yosh gandbolchilar jahon kubogi g‘olibiga aylandi - Xalq so'zi Turli yosh toifalari o‘rtasida o‘tkazilgan musobaqada jahonning 34 ta mamlakatidan 123 ta jamoa ishtirok etdi Unda yurtimiz sharafini ROZK(O‘zbekiston U-18 terma jamoasi) himoya qildi Hamyurtlarimiz ishtirok etgan yosh toifasida 14 ta jamoa qatnashdi

Davlat aktivlarini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi hukumat qarori qabul qilindi. Bu haqda “Huquqiy axborot” kanali ma’lum qildi. Qarorga muvofiq, xo‘jalik jamiyatlari kuzatuv kengashlari a’zoligiga nomzodlarni ko‘rsatish: ustav kapitalida davlat ulushi 50 foiz va undan yuqori bo‘lgan xo‘jalik jamiyatlari bo‘yicha — Bosh vazir yoki uning o‘rinbosarlari va maslahatchilari bilan; ustav kapitalida davlat ulushi 50 foizgacha bo‘lgan xo‘jalik jamiyatlari bo‘yicha — hukumatning tegishli kotibiyatlari bilan kelishgan holda amalga oshiriladi. Davlat tashkilotlari rahbarlari yoki rahbar o‘rinbosarlari, xodimlari bo‘lgan kuzatuv kengashlari a’zolariga bir chorakda eng kam oylik ish haqining 50 baravaridan ko‘p bo‘lmagan haq to‘lanadi.

larda muhitning bevosita ta’siri katijasida ro‘y beradi. Muhit ta’siri oziqlantirish, temperatura, namlik, yorug‘lik yoki boshqa ta’sirlar yordamida bo‘lishi mumkin, Har xil belgilarga modifikatsion o‘zgaruvchanlikning ta’siri ham har xil bo‘lmaydi. Belgining modifikatsion o‘zgaruvchanlik chegarasi shu belgining reaksiya normasi deyiladi. Reaksiya normasi har xil belgilar uchun har xil bo‘lishi mumkin. Morfologik belgilar, ya’ni har xil turlarga xos bo‘lgan belgilar tashqi ta’surotlar yordamida juda kam o‘zgaradi. Organizmlarning katta-kichikligi, og‘irlik, mahsuldorlik kabi belgilar esa tashqi ta’surotlar yordamida tez o‘zgarishi mumkin. Bu o‘zgarishlar odatda boshqa sharoit tugilishi bilan o‘zgaradi, ya’ni nasldan naslga berilmaydi. Masalan, yosh qo‘zilar yaxshi boqilsa ular tez o‘sadi, vazni oshadi, go‘shtdorlik sifati yaxshi bo‘ladi. Ammo ularning jo‘sh qoplami, tuzilishi yoki rangi qariyb o‘zgarmaydi, sifatli yaxshi oziqlantirish yordamida qora-ola zot sigirlarining sut mahsu-lotichi qariyb ikki marta oshirish mumkin, lekin ularning rangi o‘zgarmaydi. Chunqn bunda hayvonlarning jun qoplami tuzilishi, rangi asosan irsiy asoslarga bog‘liq bo‘lib, tirik og‘irlik va sut mahsulotiga tashqi muhitning ta’siri kattadir. Tashqi muhit ta’siri egizak hayvonlarda yaxshi o‘rganilgan. Egiz tug‘ilgan buzoqlar, qo‘zilar, cho‘chqalar bolalarini ikki gruplaga ajratib, birinchi gruipani past darajada va ikkinchi gruppani yuqori darajada oziqlantirilganda, keyingi gruppadagi hayvonlar ancha tez o‘sgan va yirik bo‘lgai, birinchi gruppadagilar o‘sish va rivojlanishda ikkinchi grulpadan ancha orqada qolgan. Belgilarning tashqi muhit ta’sirida o‘zgarishi ham «rsiyat-ga bog‘liq, ya’ni ba’zi zot hayvonlar ioqulay sharoptlarga tez ko‘nikadilar. Masalan, qoramollarning qora-ola, shvis, simmental zotlari qo‘ylarning askaniya va sovet meriposi, qorako‘l zotlari, cho‘chqalarning atsgliya yprik oq cho‘chqasi, ukraiia dashti ak cho‘chqasi, landras zotlari, leggori va rus oq tovuqlari har xil tabiiy iqlim sharoitiga tez moslashishi yoki iqlimlashishi bnlan ajralib turadi va shuningdek, katta territoriyalarga tarqalgandir. Modifikatsion o‘zgaruvchanlik zootexniya praktikasi Uchun ikkitomonlama ahamiyatga ega. Modifikatsion o‘zgaruvchanlik— birinchidan rivojlanayotgan hayvonlarda maqsadga muvofiq belgilarning tashqi muhit ta’siri yordamida kuchaytirishga va keraksiz belgilarning rivojlanishini sekinlatishga yordam beradi. Bu chorvachilik praktikasi uchup foydalidir. Ikkinchidan modifiqatsion o‘zgaruvchanlik bir xil sharoitda har xil naslli hayvonlarning farqiyi, ya’ni ularning irsiy xususiyatlarini to‘g‘ri ko‘rsatmasligi mumkin. Bu esa hayvonlarni irsiyatga qarab tanlashda to‘sqinlik qiladi va ko‘pgina xatolarga olib keladi. Modifikanion o‘zgaruvchanlikni keltirib chiqargan tashqi 23

Sensor tizimning tekshirish usullari va asosiy vazifalari . Sensor tizimda axborotlarni qayta ishlash mexanizmlari Sensor tizimning moslashishi (adaptatsiyasi) ...... Sensor tizimning xususiy fiziologiyasi .. Eshituv tizimi ....... Vestibulyar tizim .. Hid biluv tizimi..... Ta’m biluv tizimi .. 380

Bir qator sabablarga ko‘ra Z.Freydning mental “apparat” i iyasini tushunish qiyin. Birinchidan, psixoanalizni ida Z.Freyd o‘zining inson psixikasiga o‘zgartirib, kengaytirgan. Garchi hammasining birlashtirishga intilsa ham uning konsepsiyasida holatlar ko‘p. Ikkinchidan, Z.Freydning fiziologik vajuda torf (insonga o‘xshash) atamalari ko‘p ma’nolidir. U “bechora “uch teram xo‘jayinga” (tashqi dunyo, id va super ego) xizmat qiladi n u mental funksiyalarni obektivlashtirib onifikatsiyalashtirmoqda, Gilbert Rayl (1890-1976) “mashina gi ruh” deb atagan narsani kiritmoqchi degan tasavvur paydo mumkin. Z.Freydning birinchi “topografik modeli” (psixika yoki inson tuzilmalari xaritasi) mental hayotning uch lokalizatsiyasini 1 maydonda uch sohaga iigan: ongsizlik, ongoldi va onglilikka bo‘lingan, deyish mumkin. ni individ bevosita anglayotgan barcha narsalar, deb tavsiflash la belgilaydi. “Psixoanalizga kirish bo‘yicha ma’ruzalar”da (1815-1917) Jarni tushunishga yordam beradigan misol keltiradi. Mehmon dahlizda (ongsizlik) va mehmonxonaga (ongoldi)ga kirmoqchi. bu ikkixona o‘rtasidagi koridorda qorovul (senzor) bor va u 0 i tanlab o‘tkazadi. Agar mehmon qorovulga yoqmasa, u 177

– Shunga arziydimi o‘zi? – yana ming‘irladi U Kimningdir sigiri tuqqanida yoki Surma xolaning tul qizi erga tekkanida, qo‘yingki, yana ko‘plab ana shunday «tantanalar»da to‘yib-to‘yib ichganlari hozir esiga kelmasdi

omillarga juda xam bog‘liq. Atrof-muhit va ekologik vaziyat nuqtayi nazardan tabiiy ekologik sharoit ishlab chiqarishning rivojlanishiga ma’lum (ba’zan kuchli) darajada ta’sir etadi. Chunki yerosti va yerusti boyliklarining mavjudligi, resurs turiga qarab, unga mos (sanoat) korxonalarning vujudga kelishi va tayyor mahsulot ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishga imkon beradi. Sanoat korxonalarining tarkib topishi aholi sonining ortib borishi va pirovardida ishga tushirilgan korxona (lar) negizida aholi yashash punkti va ba’zan me’yordagi shaharlarning vujudga kelishiga turtki bo‘ladi (masalan, Uchquduq, Muruntov, Sho‘rtan va b.). Ishlab chiqarishni joylashtirish va rivojlantirish x-u-dudning tabiiy - ekologik sharoitlariga juda mos tushishi va asosan uning xususiyatlaridan kelib chiqishi shart (bu tamoyil quyiroqda tahlil qilib o‘tiladi). Ammo 30-50 va hatto 70-80-yillarda xam bunga jiddiy e’tibor berilmadi va natijada turli miqyosda ekologik va ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlar yuzaga keldi. Masalan, Chirchiq va Ohangaron vodiylarida ko‘plab turli sanoat korxonalarini joylashtirish, Surxondaryo vodiysi (qo‘shni Tojikiston) da alyuminiy kombinatining ishga tushirilishi va boshq. Buning oqibatida atrof-muhit hozirga kadar aziyat chekmoqda, aholi salomatligi, chorva mollari, qishloq xo‘jaligi jiddiy zarar ko‘rmoqda. Boshqacha aytganda, sanoat ishlabchiqarishidan ko‘plab daromad olinishi bilan birga atrof-muhit, aholi va qishloq xo‘jaligiga keltirilayotgan zarar va uning iqtisodiy bahosi (qiymati), bizningcha, bir-birlariga to‘g‘ri kelmoqda. Chunonchi, ishlabchiqarish juda xam kam samara bilan ishlayotganligi to‘g‘ri, xolisona tahlil qilinsa, bular o‘rtasidagi haqiqiy ayirma obyektiv baholangan bo‘lar edi. To‘g‘ri, odatda, ishlab chiqarish rivojlanishining birinchi bosqichlarida tabiiy ekologik sharoit o‘zgarishi, aholining joylashuvi va zichlik darajasi o‘sishi e’tiborga olinmasligi natijasida keyinchalik turli oqibatlar kelib chiqishi mumkin. Hech kimning hayoliga ham kelmagan edi-ku, Chirchiq yoki Ohangaron vodiysida sanoat ishlabchiqarishining shu darajada o‘sishi havo va suv havzalarini, tuproqni jiddiy tarzda ifloslaydi deb. Bu hodisa sanoat korxonalarining quvvatini hamda aholi sonining ortib borishi bilan to‘g‘ridan -to‘g‘ri bog‘liq. Ishlab chiqarishni joylashtirish jarayonida obyektiv bashorat qilinganda vaziyat shunchalik tahlikali bo‘lmasligi mumkin edi. Ishlabchiqarish majmualarini vujudga keltirish mavjud tabiiy ekologik sharoitlar to‘liq hisobga olinishini taqozo etadi. Birinchi navbatda iqlimiy omillar, xususan, shamol 78

suvda eriydigan guruhlari, shakllari, fosfatlar, ammon boshqalarni ham ko‘rish mumkin. Sizot suvlarining mineralizatsiyasiga dastlabki suvman tarkibi, tuproq qatlamlarining sho‘rligi kuchli darajada ta’sir Otqindi jinslar tarkibidagi, ichidagi suvlar kuchsiz mineral bo‘lib, tarkibida natriy silikat, karbonat va bikarbonatlar bh Ishqoriy jinslarning suvlari ayrim hollarda 200 mg/l gacha sil saqlaydi. Bunda SiO,? va HSiO,’ ionlarining miqdori 1 5a mg/l gacha bo‘ladi. Bu anionlar ishqorlar bilan reaksiyag tuproqda, suvda sodani hamda silikatlarni boshqa karbo gidrokarbonatlarni hosil qiladi. Bu jarayon quyidagicha bor CaMO, = CO, = H.O = CaCO, 5510,:пПH,O CПo" Kгпaдa 1шёpayoёpaп CaCO, й 86) ishtiroki 8 yana qq eritmaga o‘tadi. Bu jarayonni a tasvirlash mumk CaCO, = CO, 4 H,O— Ca(HCO,), Cho‘ʻkindi jinslarning sizot suvlari o‘zlarining tarkibiga ko‘ xil bo‘ladi. Ohaktoshlar, mergel!lar, dolomitlardan iborat chi jinslarning suvlari gidrokarbonatli bo‘lib, ularning umumiy m I g/l ga yetmaydi, ya’ni chuchuk suvlar qatoridan joy oladi. Sho‘r ko‘llar, dengizlarning cho‘kindilari ichidagi suvl bo‘lib, xloridli, sulfatli tuzlarga boy bo‘ladi. Mineralizatsiya el 200—300 g/l gacha bo‘ladi. Odatda sizot suvlari, a minerallashgan sizot suvlari o‘zlarining harakati yo‘lida u va gruntdagi singdiruvchi kompleks bilan reaksiyaga kirishib, yangi tuzlarni quyidagi tartibda hosil qiladi: TCK J-Mg-2NaCl TCK —Na 4 MgCl, —Na NN TCK 1= Ca 2MaC1 TCK a — Na —Na TCK. 1= Ca-Ma,80, — TCK ! 4 CaSO, —Na 64

Haydashga majbur bo‘ladi. Bu esa avvalo o‘sha xilt tabiiy safro xiltining kayfiyatini saqlovchi bo‘lgandan yoki u ham xilt Xayfiyatni qaytarganidan, yoxud badanning holati qiziganidan, yoki mo‘tadillikda, yoki undan o‘tganda nuqsonli bo‘lishidanlir. Bu narsalarni esa bo‘g‘indagi shish safroniy shishning alomatlarini saqlab holgandagina bilish mumkin. Chunki ana o‘tasaf-roli chiqindi tabiiy asl safroning kayfiyatini saqlovchidir. Ammo, agar bo‘g‘inda kuchli orriq bo‘lsa va harorat ko‘tarilsa, shu bilan birga shishning hajmida kattalik bo‘lmay, u yumshamasa, ana o‘sha bo‘g‘indagi shish og‘riqni Paydo qiluvchi, uni achishtib qizdirunchi bo‘ladi. Bu narsa esa tabiiy safroning kayfiyatini qaytarishla ko‘payib ketgan xiltli chiqindi bo‘ladi. Shu yerda tabiblar qavmidan biri Shunday taxmin qiladiki, agar bo‘g‘in kasalligi juda ham kuchli orriqli bo‘lsa va shu bilan birga ularda xatolik bo‘lmasa, bunday holatda amizojni almashtiruvchi va mo‘tadillashtiruvchi» deb nomlangan, bo‘shatishda iste’mol qilinadigan tinchlantiruvchi narsalarni Tez va ko‘p ishlatiladigan muolaja turini amalda qo‘llash og‘riqni qoldiradi. Tabiblar mana shu jinsdagi bo‘g‘inlarda modlasiz holatda mizojning yomonlashishidan og‘riq paydo bo‘ladi, degan xulosaga keldilar. Biz esa mana shunday fikrlarni kitobimizda yozdik va shu bilan birga ularni amalda ham sinab ko‘rdik hamda yana shu fikrlarni adolatli za to‘rriligini muolaja kitoblarida ham ko‘rdik va shularning barchasini bir maxsus kitobga jamladik. Yana biz-u yerda "da-ul firqa" haqida ham bayon qillikki, unda bo‘g‘in og‘riqlari unga keluvchi modda tufayli emas, uning tabiatida bor narsalar tufayli ko‘payadi. Shuning uchun biz-u haqda mana shu yerda zikr qildik. Ikki muolaja usulidan birinchisini, ya’ni bo‘shatish va mo‘tadillashtirish orqali mizojni o‘zgartirishga kelsak, biz birinchi navbatda bo‘shatishga e’tiborimizni qaratamiz, mizoj ko‘paygan holatda ham shu ishni qilamiz. Men aytamanki, sariq kaymus xilti bo‘g‘inga quyilganda safroni bo‘shatishni belgilami». Bu haqda safroni bo‘shatish bobida yozganmiz. Uni sorlik holatida va kasallik xuruji yo‘qligida, qilish ksrakligini ham aytganmiz. Bemorni yana safroni tug‘diruvchi narsalar bilan, xususan, shirinliklar va yog‘li narsalar bilan qizdiramiz. Ular asal, xurmo, uzum shinnisi, qand, hayvon va o‘simlik yog‘lari, mag‘izlardan yong‘oq, pista, norjil va shulardan tayyorlanadigan narsalardir. Uning ovqatini esa qondan bo‘lgan bo‘g‘in kasalliklarini oldini olish haqidagi bobda aytilgan narsalardan qilamiz. Jamiki sovituvchi va ho‘llovchi narsalar to‘g‘ri keladi. Bunday ta’sirli narsalarga arpa suvi, qovoq, farfiyun, Rum ismalog‘i, bodring, xiyorshanbar, qovun va shu kabilar kiradi. Ammo biz unga nordon narsalarni buyurmaymiz, chunki nordon narsalar quritadi. Burishtiruvchi narsalardan, e’ni uzum g‘o‘rasi va rovoch kabilardan hamroz kechamiz, chunki ular

AQShning Florida shtatidagi Planteyshn shahrida gaz portlashi oqibatida kamida 20 kishi jarohatlandi. Xabar qilinishicha, portlash shahardagi Fountains deb nomlanuvchi savdo markazi yaqinida yuz bergan. Ijtimoiy tarmoqlarda hodisa joyidan olingan videolavhalar joylashtirildi. Lavhalarda binoning vayron bo‘lganini ko‘rish mumkin. OAVning xabar berishicha, portlash to‘lqini qo‘shni uylardagi derazalarni chil-chil qilgan. O‘t o‘chirish xizmati boshlig‘i Joel Gordonning aytishicha, portlash natijasida kamida 20 kishi jarohatlangan. Ikki kishining jiddiy jarohatlangani aytilmoqda.

nazorat qilish lozim, lekin bu pirovardida o‘zini oqlaydi. Agar men unga nohaqligini aytib, u bilan bahslashganimda, ehtimol, ish sudgacha borib yetar, katta miqdorda zarar ko‘rilar va qimmatli buyurtmachi yo‘qotilar edi. Ha, mening ishonchim komilki, hech qachon hech kimga uning nohaq ekanligini ro‘yirost aytmaslik kerak». Boshqa bir misolni keltirib o‘tamiz va bu yerda keltirib o‘tilayotgan holatlar minglab kishilar tajribasidan olingan va odatiy ekanligini eslatib qo‘yamiz. R. V. Krouli – Gardnerning Nyu-York o‘rmon mahsulotlari tayyorlash bilan shug‘ullanuvchi firmasi kommivoyajeri – qator yillar davomida yog‘och materiallari sifatini nazorat qiluvchi mutaxassislar bilan jiddiy bahslashib kelganini inkor qilmadi. U mazkur bahslarda ajoyib g‘alabalarga erishgan, lekin bu g‘alabalar biron-bir yaxshilikka olib kelmagan. (Bu nazoratchilar, –eslaydi Krouli, –xuddi beysbol o‘yinidagi hakamlar kabi. Bir marta qaror qabul qildimi, uni aslo bekor qilmaydi». Janob Krouli bahslarda qozonilgan g‘alabalar tufayli uning firmasi minglab dollar yo‘qotishini ko‘rib qoldi. mening kurslarim tinglovchisiga aylangach, u o‘z taktikasini o‘zgartirishga qaror qildi va bahslashishga butkul barham berdi. Bu qaror qanday samara berdi? Quyida u o‘zining do‘stlari va kursdoshlariga hikoya qilib berilgan tajribasi keltirib o‘tiladi. Bir kuni erta tongda mening kabinetimda telefon jiringladi. Qo‘ng‘iroq qilgan kishi o‘ta hayajonli ovozda menga ularning omboriga yetkazib berilgan yog‘och-taxta materiallari «AT

B, 146. D.h. —Qorinda yotish, qo‘llar tana yonida polda: a) qo‘llarda tayanib, tanani yuqori qismini ko‘tarib va oyoqlarni poldan uzmasdan ohista kerilish; b) faqat oyoqlarni ko‘tarib ohista kerilish. 147. D.h. —Qorinda yotib, qo‘llar yarim bukilgan, tos yonida tirsaklarga tayangan, bosh pastga qaragan. Keskin kerilib, tanani ko‘tarish, uni shu holatda ushlab turish. O‘rganish boshida bukilgan qo‘llarda muvozanatni qayt etib qo‘llar to‘liq to‘g‘rilanmaydi. ! 148. O.п. —Chalqancha yotib, qo‘llar yonga. Ohista kerilish, kerilgan holatni ushlab qolib, so‘ng ohista dastlabki holatni gabul qilish. 149 D.h. —Chalqancha yotib, oyoqlarni bukish va biroz yozish, qo‘llar bosh orqasida: a) ohista kerilib, kuraklarda va oyoqlarda «ko‘prik» bajarish va ohista dastlabki holatga qaytish; b) «ko‘prik» holatini qabul qilib, tosni tushirmasdan navbatma-navbat oyoqlarni ko‘tarish va to‘g‘rilash. 150. D.h. —Chalqancha yotib, oyoqlarni bukilgan va biroz yon tomonga ochilgan; panjalarni iloji boricha tanaga yaqin go‘-yilgan, qo‘llar ko‘krakda chalishtirilgan: a) kerilib, boshda va oyoqlarda «ko‘prik» bajarish, so‘ng dastlabki holatga qaytish; b) bosh-60

Argentina terma jamoasi sobiq futbolchisi Diyego Maradona BAA ikkinchi divizionidagi «Al Fujayra» klubi bosh murabbiyi lavozimidan ketishi haqida ma'lum qildi. BBC ma'lumotiga ko‘ra, bunday qarorga jamoaning muvaffaqiyatsiz natijalari sabab bo‘lgan - «Al Fujayra» yakunda BAA oliy divizioniga chiqa olmadi. Ta'kidlanishicha, murabbiy klubda 2017 yilning may oyida ish boshlagan edi. Eslatib o‘tamiz, avvalroq Maradona oyog‘i yo‘q qozog‘istonlik bolakayning orzusini amalga oshirgani xabar berilgandi.

44-jadval. O‘zbekistonga yuborilgan rus{ O‘zbekistondan olingan. Yillar mollari mollar so‘m. so‘m 1756 183810 181204 1757 282797 320750 1758 135252 138658 1759 135896 135962 1760 149033 226369 1761 76002 100931 1762 162827 156423 1763 125987 158916 1764 122640 149387 1765 93984 96005 1766 102352 140937 Jami: 1570580 so‘m 1805542 so‘m Bu raqamlardan ayonki, 10-yil davomida O‘zbekistondan chiqarilgan mollarning umumiy miqdori 1705550 s. hisoblanib, rus mollari esa 1370686 s. bo‘lgan. Demak, o‘zbek mollarining hajmi birmuncha ortiq. Mollarni xarid qilgan kishilar faqat o‘zbeklar edi. Rus savdogarlari yo‘lning xavf-xatarli bo‘lgani tufayli O‘zbekistonga kelib savdo qilish imkoniga ega emas edilar. Buning natijasida o‘zbeklar Rossiya bilan savdoda hamon salmoqli o‘rinni egallamoqda edilar. Orenburg general-gubernatorining Tashqi ishlar kollegiyasiga yuborgan maxsus raportida ko‘rsatilishicha, 1761-yilda 15 buxorolik, 10 xivalik, 1 toshkentlik va 2 qashqarlik savdogarlar o‘zining 13 kishidan iborat xizmatkori bilan 87 ta tuya, 92 ta ot va 15 ta eshakda 2908 so‘mlik kumush (5p 2 q) va 7688 so‘mlik turli mollarni Orenburgga olib keldilar. Bundan tashqari, boshqa 7 buxorolik 12 xizmatkori bilan 33 ta tuya, ot va 5 eshakda 662 s. kumush (2 p.b q) va 5123 s. turli mollar bilan borganlar. Qozog‘iston mollari esa 13674 s. bo‘lgan. Bu vaqtda 44 toshkentlik 125 s. oltin (50 misqol), 27432 s. kumush (47 p. 25 q) va 3444 s. turli mollar bilan Troitskiyga borganlar. Qozog‘istondan olingan mollar 29229 so‘mni qoplagan. 164

Tadbirkor faoliyatida toʻsiqlarga duch kelsa yoki muammolar girdobida qolsa, dardini kimga aytadi? Kim unga koʻmak beradi, kim uning yonini oladi? Bu savollarga Qarshi tumanida tashkil etilgan “Deputatlar va tadbirkorlar muloqoti” forumida batafsil javob berildi. OʼzLiDeP Qashqadaryo viloyati Kengashi tomonidan tashkil etilgan mazkur amaliy muloqotda mahalliy Kengash deputatlari, tadbirkorlar, soliq, moliya, bank, Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining tadbirkorlar murojaatlarini koʻrib chiqish qabulxonasi tuman boʻlimi rahbarlari, oʻz biznesini boshlamoqchi boʻlgan yosh yigit-qizlar hamda OAV vakillari ishtirok etishdi. Tadbirdan koʻzlangan maqsad tumanda faoliyat olib borayotgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlarni qoʻllab-quvvatlash, imkoniyat va imtiyozlar yaratish, muammolarini yechishga koʻmaklashishga qaratilgandir. Xuddi shunday «Sharofiddin Nurilla» MCHJ rahbari Narzulla Namozov tomonidan aholiga koʻrsatilgan transport xizmati uchun toʻlanadigan mablagʻlar kechikayotgani xususidagi muammo ham bank, moliya va soliq organlari xodimlari tomonidan sinchiklab oʻrganildi hamda yechim topish uchun tegishli mutasaddi idoralarga deputatlik soʻrovi yuborishga kelishib olindi. Tumandagi “Qovchin” mahalla fuqarolar yigʻini hududida oilaviy nodavlat maktabgacha taʼlim muassasasini yoʻlga qoʻyib, aholiga namunali xizmat koʻrsatayotgan Mahkam Doniyeva oʻz faoliyatini kengaytirish maqsadida qoʻshni hududdagi «Omontepa» MFYda 150 oʻrinli davlat sherikchiligi asosida maktabgacha taʼlim muassasasini qurishni boshlab yuborgan. Ammo u sunʼiy toʻsiqlarga duch kelayotganini bayon qildi. «Ilgari menga 12 sotix yer berilgan edi,deydi M. Doniyeva. Tuman hokimining qarori bilan shu yerga yana 10 sotix yer maydoni qoʻshib berildi. Ana shu 22 sotix joyda ikki qavatli 150 oʻrinli bolalar bogʻchasi qurishni boshlab yuborganman. Ikkila yerning hujjatlarini tuman arxitektura boʻlimi mutaxassislariga taqdim etgan edim. Ular loyihani chizishib berishmayapti, hujjatlarni esa yoʻqotib qoʻyishibdi. Shu tariqa sarson boʻlib yuribman». M. Doniyeva muammosiga yechim topish tuman Kengashi deputati zimmasiga yuklatildi. Darvoqe, tadbir davomida tadbirkorlar tomonidan aytib oʻtilgan muammolar tegishli tartibda mutaxassislar tomonidan oʻrganilib, ularga tavsiya va yoʻl yoʻriqlar berildi. Shuningdek, yosh tadbirkorlarning muammosini yechishda har bir tadbirkorga bittadan tuman Kengashi deputati biriktirildi.

bmti_admin – Page 15 – Buxoro muhandislik-texnologiya instituti Institutdа o‘tkаzilgаn “Хоtirа dаrslаri” bmti_admin2016-09-07T12:40:18+00:00 Y. А. Shukrullаyеv., Mа’nаviyat vа mа’rifаt hаmdа iqtidоrli yoshlаr bilаn ishlаsh bo‘limi bоshlig‘i Rеspublikаmizning bаrchа tа’lim muаssаsаlаridа O‘zbеkistоn Rеspublikаsi birinchi Prеzidеnti Islоm Аbdug‘аniyеvich Kаrimоvning pоrlоq хоtirаsigа bаg‘ishlаngаn “Хоtirа dаrslаri”ni yuqоri sаviyadа tаshkil qilish bo‘yichа chоrа-tаdbirlаr to‘g‘risidа yig‘ilish bаyoni qаrоri аsоsidа jоriy yilning 4-8 sеntabr kunlаri “O‘zbеkistоn Rеspublikаsining birinchi Prеzidеnti Islоm Аbdug‘аniyеvich Kаrimоvning pоrlоq хоtirаsigа bаg‘ishlаngаn “Хоtirа dаrslаri” yuqоri dаrаjаdа tаshkil etildi. (more…) Chorshanba, der 7. Sentyabr 2016 By bmti_admin Yangiliklar bmti_admin2016-09-06T10:16:01+00:00 Аbdullаyеv Jаvоhir. Buх MTI 3 kurs tаlаbаsi Хаlqimiz оg‘ir judоlikkа uchrаdi, хаlqpаrvаr Yurtbоshimizdаn аyrilib qоldik. Mustаqilligimiz аsоschisi, “O‘zbеk mоdеli” аsоsidа O‘zbеkistоnni dunyogа tаnitgаn, Kаdrlаr tаyyorlаsh milliy dаsturi dоirаsidа zаmоnаviy tа’lim muаssаsаlаri, spоrt inshооtlаri bunyod etib, bizni hеch kimdаn kаm emаsligimizni аmаldа isbоtlаgаn, mаmlаkаtimizni tubsiz jаr yoqаsidаn оlib chiqib, fаrоvоn turmush sаri yеtаklаgаn yurtbоshimizning vаfоti bаrchа yurаklаrni lаrzаgа kеltirdi. Islоm Kаrimоv O‘zbеkistоn tаriхidа qаndаy o‘rin egаllаydi!? dеgаn sаvоlgа Jаmоl Аbdnоsir Misr uchun, Shаrl-dе Gоl Frаnsiya uchun, Mахаtmа Gаndi Hindistоn uchun, [...] Seshanba, der 6. Sentyabr 2016 By bmti_admin Yangiliklar bmti_admin2016-09-05T12:23:08+00:00 Muslimbеk Аsrоrоv., Buх MTI “Kimyoviy tехnоlоgiyalаr” fаkultеti 1 kurs tаlаbаsi Mustаqilligimizning 25 yilligi аrаfаsidа оliy tа’lim dаrgоhidа o‘qish bахtigа muyassаr bo‘ldim. 2016 yilning 4 sеntabridа ustоzlаrimiz tоmоnidаn o‘tkаzilgаn “Хоtirа dаrslаri” jаrаyonidа Islоm Kаrimоvning jаmiyatimizdа “Insоn -islоhоt uchun emаs, islоhоt insоn uchun хizmаt qilishi kеrаk” dеgаn ezgu shiоr аsоsiy o‘ringа ko‘tаrilgаni, sоbiq ittifоq dаvridа jаhоn аrеnаsidа “O‘zbеkistоn”, “o‘zbеklаr” dеgаn nоmni judа ko‘plаb mаmlаkаtlаr hаli bilmаgаni, bugungi kundа O‘zbеkistоn erishаyotgаn yutuq vа mаrrаlаr dunyo hаmjаmiyati tоmоnidаn e’tirоf etilаyotgаn, birginа Birlаshgаn Millаtlаr [...] Dushanba, der 5. Sentyabr 2016 By bmti_admin Yangiliklar bmti_admin2016-06-15T16:13:15+00:00 Buxoro muhandislik-texnologiya institutida “OCHIQ ESHIKLAR KUNI” o’tkazilishini ma’lum qilamiz. Tadbirda Buxoro muhandislik-texnologiya instituti fakultetlari va mutaxassis tayyorlaydigan kafedralari bilan tanishib, abiturientlarga tegishli barcha ma’lumotlarni olishingiz mumkin. Tadbir 2016 yil 18 iyun kuni soat 10:00dan 16:00gacha bo’lib o’tadi. Chorshanba, der 15. Iyun 2016 By bmti_admin Yangiliklar bmti_admin2016-05-12T19:41:00+00:00 Payshanba, der 12. May 2016 By bmti_admin Yangiliklar bmti_admin2016-05-11T12:59:17+00:00 Chorshanba, der 11. May 2016 By bmti_admin Yangiliklar bmti_admin2016-05-11T12:06:09+00:00 bmti_admin2016-05-11T09:45:13+00:00 bmti_admin2016-05-11T09:38:19+00:00

Uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi mutasaddilari ishtirokida bo‘lib o‘tgan tadbirda mutaxasislar tomonidan kommunal sohada o‘tgan yil amalga oshirilgan ishlar va joriy yilda belgilangan ustuvor vazifalar yuzasidan ma’lumot berildi. Ta’kidlanishicha, 2020 yilda 26,2 milliard so‘m mablag‘ hisobidan 149 ta lift yangisiga almashtirildi. Joriy yil esa 2 mingga yaqin lift yangisiga almashtirilishi rejalashtirilgan. Sohada amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilinganda, bir qator jiddiy kamchiliklar ham aniqlangan. Uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vaziri o‘rinbosari Qurbon Tursunovning ma’lum qilishicha, respublikada jami 37 ming 400 ta ko‘p kvartirali uy mavjud bo‘lib, shundan 16 ming 394 tasi markazlashgan va induvidual (ikki konturli) issiqlik tizimi ta’minoti hamda qolgan 21 ming 6 tasi alternativ usulda, ya’ni qo‘lbola pechlar, golland pechlari, issiq suv kolonkalari, elektr isitgichlar yoki boshqa turdagi loyihasiz isitish tizimidan foydalanib kelmoqda. Mavjud 648 ta qozonxonadan bugungi kunda 495 tasi faoliyat yuritmoqda. Ammo 153 ta qozonxona nosoz holatda. Mavjud 4 ming 250 kilometr uzunlikdagi issiqlik tarmog‘ining 1 ming 440 kilometr qismi soz, 2 ming 810 kilometri esa eskirgan, ta’mirtalab ahvolda. bugungi kunda respublikada jami 495 ta markaziy va mahalliy qozonxona orqali 13 ming 879 ta ko‘p kvartirali uyga markazlashgan tarzda issiqlik energiyasi yetkazib berilmoqda. Qolgan ko‘p qavatli uylar qozonlar, issiqlik tarmoqlarining ishdan chiqqanligi hamda ko‘p qavatli uylarning ichki isitish tizimining nosozligi natijasida markazlashgan issiqlik ta’minotidan uzilgan. Eskirgan tizim va uskunalar energiya resurslarini ko‘p sarflaydi. Qozonxona uskunalarining foydali ish koeffitsiyenti 80 foizni tashkil etib, xarajatlarning me’yordan ortib ketishi, natijada esa xizmatlar sifati va samaradorligi pasayishiga olib kelmoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra, 2020 yilda respublika issiqlik ta’minoti korxonalari tomonidan ko‘rilgan zarar 345,2 milliard so‘mni tashkil etadi. 3,2 milliard so‘mlik 95 ta ob’ektni ta’mirlash bo‘yicha o‘tkazilgan tanlov amaldagi qonunchilik talablariga zid ravishda o‘tkazilgan. Shu jumladan, 152 ta tanlovda g‘olib bo‘lgan pudratchilar tomonidan 8,5 milliard so‘mlik ishlar sifatsiz bajarilgan, ajratilgan mablag‘lar talon-taroj qilinishiga yo‘l qo‘yilgan. Uy-joy mulkdorlaridan yig‘ilgan majburiy badallarning maqsadli sarflanishi ustidan nazorat qilish maqsadida uy-joy mulkdorlari shirkatlarining majburiy badal va kredit mablag‘laridan maqsadli foydalanishga oid faoliyatini o‘rganish natijalariga ko‘ra, 465 ta holatda 7,4 milliard so‘mlik mablag‘ maqsadsiz sarflangan. Aholiga sifatli ichimlik suv yetkazib berish borasida ham Davlat sanitariya-epidemiologiya nazorati boshqarmalari bilan birgalikda o‘tkazilgan tekshiruvlar natijasida suv ob’ektlaridagi ichimlik suvining sifati sanitariya talabiga javob bermaslik xolatlari aniqlangan. Aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etish yuzasidan asosiy rejalar belgilab olingan. Kelgusida umumiy qiymati 220,7 million dollar bo‘lgan loyiha amalga oshirilishi rejalashtirilgan. Jahon banki ishtirokida qiymati 140 million dollar bo‘lgan “Andijon, Chirchiq, Buxoro, Samarqand va Toshkent shahar (Sergeli tumani)larida markazlashtirilgan issiqlik ta’minoti tizimini rekonstruksiya qilish va energiya samaradorligini oshirish” loyihasining dastlabki bosqichi Chirchiq shahrining “Yubileynaya” qozonxonasini modernizatsiya va rekonstruksiya qilish ishlarini amalga oshirishdan boshlangan. Bunda, umumiy quvvati 75 MVT bo‘lgan 3 ta qozonni energosamarador qozonga almashtirish, 21,3 kilometr issiqlik tarmoqlarini rekonstruksiya qilish, 175 ta ko‘p qavatli uyga 199 ta individual issiqlik punktini o‘rnatish belgilangan. 2021 yilda Ichimlik suvidan foydalanishni nazorat qilish inspeksiyasi tomonidan 400 ta suv ta’minoti inshootida, ichimlik suv quvurlaridagi 2500 ta tahlil amalga oshiriladigan nuqtada hamda 1500 ta ijtimoiy soha ob’ektlariga (maktab, maktabgacha ta’lim va tibbiyot muassasalari) va chekka hududlardagi 5000 ta iste’molchiga sifatli ichimlik suvi yetkazib berilishi bo‘yicha o‘rganishlar olib boriladi. Muhayyo Toshqorayeva, O‘zA

pastkiPanel ikkita tugmani ko’rsatish uchun ishlatildi Bunga o’ng tarafdan tartiblovchi FlowLayout boshqaruvchisi o’rnatilgan

O‘simlik turi Dominant belgi Retsessiv belgi Oraliq holda irsiylanuvchi belgi G‘o‘za Pomidor Nomozshomgul V.Yangi mavzuni yakunlash va baholash. VI. Uyga vazifa. Diduragay va poliduragay chatishtirishga oid masalalar yechish o‘rganish 54-mavzu. Noallel genlarning o‘zaro ta’siri Darsning ta’limiy maqsadi. O‘quvchilarda genlarning o‘zaro ta’sir etishi tog‘risida ilmiy tushunchalar hosil qilish. Darsning tarbiyaviy maqsadi. O‘quvchilarni noallel genlarning o‘zaro ta’siri mavzusi bilan tanishtirish jarayonida kommunikativ, ijtimoiy faol fuqarolik, milliy va umummadaniy kompetensiyani tarkib toptirish. Darsning rivojlantiruvchi maqsadi. O‘quvchilarni noallel genlarning o‘zaro ta’siri mavzusi bilan tanishtirish jarayonida mustaqil va ijodiy fikrlash, darslik asosida ishlash ko‘nikmalarini, matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish, o‘z-o‘zini rivojlantirish kompetensiyasini shakllantirish. Darsni jihozlash. jadvallar, plakat, kompyuter, videoproektor, biologiya 9-sinf o‘quv filmi, 9-sinf elektron darslik, tarqatma materiallar Darsda foydalaniladigen texnologiya. Modulli ta’lim texnologiyasi. Asosiy tushuncha va tayanch bilimlar. Genlarning komplementar, epistaz ta’siri. Shu modul asosida modul dasturi tuziladi. Modul dasturini bajarishdan avval o‘quvchilarga 9-sinf elektron darsligining tegishli mavzusi namoyish etiladi. Modul dasturining didaktik maqsadi. O‘quvchilar modul dasturi yordamida mustaqil ishlab genlarning komplementar, epistaz, polimer, 237

e’tiborlik eng past darajasiga tushadi (3-4 marta kamayadi). Hozirgi kunda buni e’tiborga olish alohida e’tiborga sazovor. Yangi pedagogik va zamonaviy axborot texnologiyalarining qo‘llanilishi o‘qitish jarayonini jadallashtirishga olib kelmoqda. Ya’ni, bir vaqtning o‘zida bir necha marta ko‘p yangi o‘quv materiallarini taqdim etishiga imkoniyat yaratilmoqda. kж Motivatsiyaning yuksak darajada shakllanishiga muammoli o‘qitish texnologiyasining qo‘llanishi samarali xizmat qiladi. Shu bilan bir qatorda talaba muammoning shakllanishini va uni yechimini izlab topish usullarini o‘rganadi. kж Yangi o‘quv materiallarni bayon etish jarayonida tarixiy vaziyatlardan, qiziqarli voqealardan, ibratli iboralardan, maqolalardan va shu kabi qiziqarli axborotlarni qo‘llash motivatsiyaga samarali ta’sir etishi muharrar. # O‘qitish jarayonida pedagogning xulqi-ibrati, auditoriyani boshqarish mahorati, nutq madaniyati, yangi o‘quv materialiga munosabati, izlanuvchanligi va qiziquvchanligi, xislatlarning namoyon etilishi, ta’sirchan hatti-harakatlari albatta talabalarni befarq qoldirmaydi, ularning faolligini, motivatsiyani oshiradi. 5. Modullik tamoyili. Bu tamoyil o‘qitishni individuallashtirishning asosi bo‘lib xizmat qiladi. Birinchidan, modulning dinamik strukturasi fan mazmunini qo‘yidagicha uch xil ko‘rinishda namoyon etish imkoniyatini beradi: m" to‘la m qishartirilgan " chuqurlashtirilgan. O‘qitishning, u yoki bu turini tanlash o‘quvchiga havola qilinadi. Ikkinchidan, modul mazmunini o‘zlashtirishda, usul va shakllarning turlichaligida ham modullik namoyon bo‘ladi. Bu esa, o‘qitishning faollashtirilgan shakl va usullari (dialog, mustaqil o‘qish, o‘quv va imitasion o‘yinlar va hokazo), hamda muammoli ma’ruzalar, seminarlar, maslahatlar bo‘lishi mumkin. Uchinchidan, modullik, yangi materialni pog‘onasimon o‘zlashtirishni ta’minlaydi, ya’ni har bir fan va har bir modulda o‘qitish oddiydan murakkabga qarab yo‘nalgan bo‘ladi. 133

11.2. Xorijiy korxonalarni boshqarish shakllari Boshqarish personalini malakasini oshirish. Ko‘p mullatli korporatsiyalar xorijliklarni o‘z mamlakatiga ularning asosiy firmasi yoki hududiy bo‘limlariga jo‘natadi, mahalliy kadrlarni esa, barcha personallarda korporativ sistema tushunchasini hosil qilish uchun xorijga yuboradi. Ba’zi bir firmalarda, mamlakatlar bo‘yicha faoliyatning ixtisoslashuvi boshqaruvchida birlashuv qobiliyatini rivojlantirishning yagona yo‘li xorijga uzoq muddatga xizmat safariga jo‘natishdir. Xorijga jo‘natish boshqaruvchida turli xil ijtimoiy tizimlarda ishlash qobiliyatini rivojlantirishi mumkin va shuning uchun ham, bosh firma yoki uning xorijiy filiallarida yuqori lavozimlarni egallashi uchun yaxshi tayyorgarlik bo‘ldi. Nazorat. Ko‘p milliy korxonalar boshqaruvni rivojlanish koordinatsiyasi va filrallar ishlabchiqarish faoliyatini nazorat qilish uchun personalni kisqa muddatli komandirovkaga jo‘natish va bir ishdan boshqa ishga ko‘chirishni qo‘llaydi. U maqsadlarga bosh firmadan ishga komandirovka qilinganlar hamma narsani umum firma pozitsiya bilan baholashga odatlanishi, hamda lavozimlarni tez-tez o‘zgartirish yaxlit sistema haqida bilisholish imkoniyatini beradi. Ana shunga o‘xshash holda mahalliy kadrlar qanchadir vaqt bosh firmada yoki filialda o‘tkazish orqali ishlab chiqarish spetsifikasi tizimi bilan tanishishga ko‘maklashadi. Bosh firma va filiallari o‘rtasida tajriba va kadr almashishi yo‘li bilan yangi korporativ madaniyat vujudga keladi. Bu firma o‘z oldiga quygan vazifalar bajarilishini nazorat qilish vositasi bo‘lishi mumkin. Qayerda global strategiya yaxshi ishlangan bo‘lsa, o‘sha yerda nazorat qilish maqsadda ekspatriantlarni keng miqyosda ishlatish zaruriyati vujudga keladi. Ular yo allaqachon o‘zlashtirgan, yo biznes korporatsiya muhitida yaxlit tezroq o‘zlashtirilmoqda va firma hodisalar muhitida xizmat bo‘yicha o‘zini ko‘tarilishini ko‘rib chiqmaydilar. Kelib chiqish va uchinchi mamlakatlar kadrlari. Texnologiya, mahsulot va jarayonlarning amalga oshirishdagi yangiliklarning ko‘pchilik qismi asosiy firmada vujudga keladi va keyinchalik xorijdagi filialga beriladi.

qilyapman? (U olmani teng ikki bo‘lakka ajratadi.) Har bir bo‘lakni nima deb atash mumkin? (Olmaning yarmi.) Buni-chi? (Butun olmani ko‘rsatadi.) Bir butun olma nechta yarimta olmaga teng? (Ikkita). Boshqa predmetlar bilan ish qilinganda ham o‘quvchilar shunday mulchaza yuritadilar. Masalan, suvga to‘ldinlgan stakan olinadi va suvning yarmi guldonga quyiladi, demak, stakanda yarim stakan suv qoladi. So‘ngra ko‘rsatmalilikni bunday tartibda qo‘llash zarur: avval doira, kvadrat, so‘ngra qog‘oz, poloskalar, chiziqlar. Bunda predmetlarni teng bo‘laklarga bo‘lish bilan bir vaqtda ularni teng bo‘lmagan bo‘laklarga bo‘lish bilan ham ish ko‘rish kerak. Masalan, doiraning bitta modelini ikkita teng bo‘lakka, ikkinchisini umuman teng bo‘lmagan ikkita bo‘lakka bo‘lish kerak. Bunday topshiriqlarni bajarishda o‘quvchilar doirani ikki bo‘lakka Бo"15й-ning usullaridan o‘xshashlik va farqni aniqlayoladilar: u holda ham, bu holda ham doira ikkiga bo‘linadi, lekin birinchi holda ikkita teng bo‘lmagan bo‘lakka, ikkinchi holda esa ikkita teng bo‘lgan bo‘lakka bo‘linadi. Ikkinchi holda doira ikki bo‘lakka bo‘linadi va har bir bo‘lak doiraning S qismini tashkil qiladi, deb aytiladi. Geometrik shakllar to‘plami bilan ishlanayotganda o‘quvchilar bu shakllarning ko‘p xossalarini qaytaradilar va yana ko‘p xossalari bilan tanishadilar. Masalan, kvadratlarni teng to‘rt bo‘lakka bo‘lishda o‘quvchilar bu topshiriqni bajarishning ikkita usuli mavjudligini oson payqaydilar. Ular kvadrat tomonlari va burchaklari o‘zaro tengligiga yana bir bor ishonch hosil qiladilar, kvadrat simmetriyasi haqida birinchi tasavvurga ega bo‘ladilar. Bu mashqlarni bajarishda doskaga chiqarilgan bitta yoki ikkita o‘quvchigina qatnashib boshqa bolalar passiv kuzatuvchi bo‘lib qolmasligi maqsadida sinfning barcha o‘quvchilari faol ishtirok etishlari juda muhim. O‘quvchilarning butun fikr-zikri shakllarni teng bo‘laklarga bo‘lish jarayoniga qaratilgan bo‘lishi uchun har bir o‘quvchiga qog‘ozdan qirqilgan doiralar, to‘g‘ri to‘’rtburchaklarni tayyorlab qo‘yish kerak. Turli shakllarni teng bo‘laklarga bo‘lishda va bunday bo‘laklarning bittasidan, ikkitasidan va hokazodan iborat, shakllarni o‘rganish kasr sonlarni belgilash uchun zarur bo‘lgan atamalar va belgilarni kiritishga imkon beradi. Shunday qilib, kasrlarni hosil qilish jarayonini namoyish qilishda bolalar e’tiborini kasrlar o‘z 265

Bosh sahifa / Ma’lumot va hordiq Barcha axborot-ko'ngil ochar obunalarni o'chirish uchun 1 sonini SMS tarzida 115 raqamiga yuboring.

Kimyoviy muvozanatda reaksiyalar to“xtamaydi, shuning uchun bunday muvozanat dinamik, ya’ni harakatdagi muvozanat deyiladi. Muvozanat konsentratsiyasini odatda muvozanatda bo‘lmagan joriy konsentratsiyalardan (N,J, (H.J, INH,J farq qilishi uchun katta qavsga olinadi. Shunday qilib kimyoviy muvozanatda V n 7 V eska bo‘ladi, ya’ni reaksiya uchun k,(NH,J-k,(N, 1,1 to‘g‘ri va teskari reaksiyalar tezlik konstantalari nisbatiga—kimyoviy muvozanat konstantasi (K) deyiladi va quyidagicha yozamiz: ko INB ko INAR” Kimyoviy muvozanatda: —sistemada hech qanday tashqi o‘zgarish kuzatilmaganda ham to‘g‘ri va teskari reaksiyalar to“xtamaydi; —vaqt birligida reaksiyaga kirishgan dastlabki moddalarning molekulalar soni ayni vaqt ichida reaksiya mahsulotlaridan hosil bo‘ladigan moddalar molekulalari soniga teng; —moddalardan birining konsentratsiyasini, temperatura yoki bosimning o‘zgarishi kimyoviy muvozanatning siljishiga olib keladi, ya’ni reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning konsentratsiyasi o‘zgaradi. Agarda: —reaksiyada ishtirok etayotgan dastlabki moddalarning konsentratsiyalari kamayib, reaksiya mahsulotlarining konsentratsiyalari ortsa, muvozanat chapga siljiydi. —reaksiyada ishtirok etayotgan dastlabki moddalarning konsentratsiyalari ortib, reaksiya mahsulotlarining konsentratsiyalari kamaysa, muvozanat o‘ngga siljiydi. Muvozanatning siljishi to‘g‘ri va teskari reaksiyalarning tezliklari yana tenglashguncha, ya’ni moddalarning yangi muvozanat konsentratsiyalari tenglashgunga qadar, ya’ni muvozanat qaror topguncha davom etadi. Kimyoviy muvozanatning siljish yo‘nalishini Le-Shatele (1884-yil) prinsipi aniqlaydi. 62

Bir stolni o‘rnatdim-da, no‘xat donasining ikki po‘choqdan qaysi birining tagidaligini topishning oson yo‘lini o‘rgata boshladim Bir zumda anqovlarning ancha-munchasi stolimni o‘rab olishdi Bir-biriga tirsak nuqib, «sen o‘yna, sen o‘yna» qila boshlashdi Xuddi mana shu paytda davraga bir-ikkita mayda chaqani tikib, boshqalarni qiziqtirish uchun Ruf tushishi kerak edi Qani u deyman Yo‘q Bir-ikki marta huv narida, og‘ziga muzqandni to‘ldirib olib, afishalarga anqayib turgan holda ko‘zimga chalindi, xolos

— Mehmoiman... —Kimning mehmonisan, buzuq? —Voy, voy, sho‘rim qursin, nima deyapsiz? —Nima qilyapsan bu yerda? —Mehmonman deyapman-ku, Bozorov akam bayramga chaqirgan edilar. Bozorboshidan mehmon bo‘lib keldim. Begimxon o‘zini tutolmadi. «Mana senga mehmondorchilik» dedi-da, eshikni panalab turgan juvonning yuziga bir tarsaki soldi. —Qani o‘zi, qani o‘sha boyvachcha?—deb baqirdi Begimxon.—Top, mochag‘ar, bo‘lmasa, go‘shtiigni tilka-pora qilamai! —Ana, ana...—dedi mehmon juvon, Begimxonning avzoyidan qo‘rqqaiidan, Bozorov yashiringan joyni ko‘rsatib-Bozorov karavotning tagidan sudralib chiqdi. —Nega meni uyg‘otding, Begim?—dedi u pinagini buzmay. —Oshingiz halol bo‘lsa ko‘chada iching! Qachondan beri karavotning tagida uxlaydigan bo‘lib qoldingiz, boy­ vachcha! —Sekinroq gapir, Begim, sekinroq... —Nega sekin gapiraman-Va’da qani? Vafo qani? —Hech kimdan qarzim yo‘q. Begimxon Bozorovga chaqchayib qaradi. Bozorov in­ damay etigini kiydi va beqasam to‘nini yelkasiga tash­ lab, ko‘rpachaga yonboshladi-da, dasturxondagi shishani olib, bir piyola to‘ldirib aroq quyib ichdi. —Sen ham ichasanmi? —Ichmayman. Sevganiigizga bering-Bozorov Begimxonga parvo ham qilmay, o‘zini o‘zi siylab, ovqatlanaverdi. Tobora fig‘oni falakka ko‘ta-rilayotgai Begimxon hujra burchagida qisilib turgan atlas ko‘ylakli xotinga yopishdi. —Sen mochag‘arning ishing bu!.. Atlas ko‘ylakli xotin qochib eshikka chiqdi. Orqasidan quvlab chiqqan Begimxon ayvonda uning sochidan bura b, yuz-ko‘zini yumdalay boshladi. Bozorov ularni ajratgani chiqqan edi, Begimxon unga o‘shqirib berdi: —Kiring ichkariga!.. Olishuvda yengib chiqqan Begimxon hujraga kirdi-U hujrada to‘kilib-sochilib yotgan narsalarni yig‘ishtirib, joy-joyiga qo‘ydi, Bozorovning karavotidagi ro‘joni yig‘ib oldi-da, yumaloqlab, dahlizga tashladi, keyin shkafdan yangi oq ro‘jo olib karavotga yozdi. —Mana bu ishing joyida, Begim,—dedi Bozorov kulib.—Axir, shu ishingni janjalsiz qilsang bo‘lmasmidi? Begimxon Bozorovning qarshisiga o‘tirib, endi ran boshlagan edi, kimdir derazani jonining boricha iq­ ki qo‘llab taqillata boshladi-Begimxon bo‘zrayib, Bozorov baqrayib turganda uning xotini kirib, Be­ gimxonga otildi. —Kimsan? Nega mening erimning oldida o‘tiribsan?—dedi u mushtini o‘qtalib. —Sen o‘zing kimsan?—deb Begimxon unga qarabo‘sh-qirdi.—Hozirgina biringni quvgan edim, endi yana biriigga yo‘liqdimmi! —Nega erimga ega chiqding, beting sidirilsa bo‘lmaydimi, beor! Bolalarimni tirik yetim qilib, nima avzim topasan, behayo?.. Begimxon nimadir demoqchi edi, Bozorovning xoti­ ni uning gajjaklaridan tortib yula boshladi. Hech qachon birovga so‘z bermagan Begimxon, endi noiloj qolib: «voydod!» deb baqirdi-da, o‘zini Bozorovga otdi. —Dod! Dod! Meni qutqazing bu kundoshlardan!.. Shu vaqtgacha lol bo‘lib turgan Bozorov endi tulkilik qilishga o‘tdi: —Iyi, iyi, ke, xotin-Qachon kelding!? Nimaga kelding?.. Xotin eriga tanbih bera ketdi: —Ish ko‘p, bosh qashlagani qo‘lim tegmaydi, deb yozmabmidingiz? Ko‘rdim, nima ish bilan band ekaningizni... Bolalaringizning ko‘zyoshi ko‘r qilmaydimi sizni? Odamlar qon kechayotgan chog‘da siz moyga botib, non tepib yotibsiz. Uvolidan qo‘rqmaysizmi bu isrofgarchilikning? Bu o‘ynashni qaydan topdingiz? — O‘ynash emas, oqsoch. Kir-chir, ob-ovqatimga qarab turadi... —Nega meni oqsoch, deysiz?—deb Begimxon bobil­ lab berdi. —Ha, kundoshman degin hali?—deb Bozorovning ho­ tini Begimxonni yana yumdalay ketdi-Begimxon chumchuqdek pir etib ayvonga chiqdi-da,

So'z yoki iborani ajratib

Ko`pincha biz atrofimizdagi insonlarga yoqish, ularning ko`nglidagidek bo`lish uchun harakat qilamiz. Yurish-turish, gapirish, hattoki, kiyinish va boshqa-boshqa holatlarda birovlarning fikriga qarab, ish qilish hammasidan oson, qulayroqdek tuyuladi. Lekin unutmang, o`zgalar yo`rig`iga yurgan holda baxtga erishish mushkul. Boshqalarning muhokamasidan qochish evaziga nimalarni yo`qotayotganingiz haqida ham o`ylab ko`ring... Aminmizki, aktyorlik qilmay yashash sizga qulay bo`lishi, shubhasiz! Parda ortiga nimani yashirmoqchisiz? Sizni nima o`zingizdan uyalishga majbur qiladi? O`zgalarning ko`zidan nimanidir yashirishni istagan holatdagina inson qobiqqa o`ralib oladi. Parda ortida qolishni xohlagan narsangiz nima ekanligini aniqlab, o`sha mavzuda ochiq gapirishga o`zingizni ruhan tayyorlang! Єanday bo`lsangiz, ommaga o`zingizni ana shunday ko`rsatishga o`rganing. Hayotda aktyorlik qilishga odatlanganlardan odamlar o`zini olib qochishini yodda tuting. Statistikaga ko`ra, tashqi ko`rinishi va turmushida muammosi bor inson atrofdagilar bilan o`zini qiynayotgan mavzuda noliganidan ko`ra, hazil-mutoyiba bilan suhbatlashish yo`lini tanlasa, tinglovchilari va yordam qo`lini cho`zuvchilari ko`p bo`lar ekan.   Fahrlanishingizga arziydigan 4 boyligingiz!  Ism, nasab, kasb va oilangizga nisabatan, albatta, faxr tuyg`usini tuying! Agar ismingiz Єalampirgul Xo`rozova bo`lsa edi, pasportingizni almashtiring degan bo`lardik... Aytishga ham uyaladigan kasbning egasi bo`lsangiz, unda ishingizni o`zgartiring! Agar bu ikki holatga o`xshash vaziyat sizga begona bo`lsa, bas! O`zingiz bilan faxrlaning! Insonning kamchiligi bo`lsa, bu oddiy hol. Lekin ertayu kech faqat ana shu kamchilik haqida o`ylab, uni to`g`irlamaslik, bu — xato! Bir kun g`olib, ikkinchi kun esa mag`lub...  Omadimiz kelib, samoda parvoz qilsak, bu  farahbaxsh onlar yana uzoq davom etishiga chin dildan ishonamiz. Biroq fursat kelib, pastlashga majbur bo`lamiz. Ana shu vaqtda ko`pincha o`zimizga bo`lgan ishonchimiz pasayib, dadillik o`rnini qat`iyatsizlik egallaydi. Chunki yuqori cho`qqilarni zabt etib, atrofdagilar e`tiborini qozongach, mag`lub sifatida namoyon bo`lishdan uyalamiz. Tushkunlik va tanazzul taraqqiyotning ajralmas bo`lagi sanalgani sabab, ularni ochiq yuz bilan qabul qilishga tayyor bo`lish kerak! Masalan, «To`g`ri, men hozir ishsizman. Lekin qo`limdan hamma ish keladi! Bu vaziyatni o`zgartirishni uddalayman va bunga juda oz qoldi!»    Shoshma-shosharlik O`ta shoshqaloqlik, oila, ro`zg`or tashvishlari, kelinlik va rafiqalik xizmati, kamiga ishdagi muammolarni bir vaqtning o`zida uddalashga intilish ma`lum ma`noda ayolning o`zligini unutishga majbur qiladi. Chunki shoshgan odam qarashlari va odatlarini chetga surib qo`yishiga to`g`ri keladi. Adog`i ko`rinmaydigan marafonda shoshib yugurar ekansiz, ba`zan o`zingizga tin berishni unutmang. To`xtang va ortga o`giriling! Ro`zg`or tashvishlari qachon tugagan? Yoki ishdagi hisobot qanchalik shoshmang, baribir har oyning so`ngida bajarilgan. Shuning uchun bir maromda bo`lishga harakat qiling! Єanchalik shoshma-shosharlik qilsangiz, shu qadar qobiqqa o`ralib ketaverasiz. Masalan, hayotiy muhim masala yuzasidan «Hozir qaror qabul qilishingiz shart! Xo`sh, «ha» yoki «yo`q»?!» deb savolni ko`ndalang qo`yishganida, zudlik bilan javob bergan inson ko`p hollarda ichki dunyosiga to`g`ri kelmaydigan variantni tanlar ekan. Turmushda ham xuddi shunday, shoshib bajarilgan ish ko`ngildagidek natija bermaydi. Hayotiy vaziyatlar  O`ylab ko`ring, qaysi holatlarda yuzingizga «niqob» taqib olishni judayam istab qolasiz? Javob topishga kirishganingizdan so`ng ko`p o`tmay, qaysi odamlar, joylar va holatlarda «rol» o`ynayotganingizni aniqlab olasiz. Endi esa o`zligingizni unutishga majburlayotgan bu «omil»lar qarshisida biroz bo`shashishga, o`ralgan qobig`ingizdan chiqishga o`zingizga izn bering. Negaki, ruhiy holatingizni sizdan boshqasi o`zgartirolmaydi. Sizga bosim o`tkazishganida, zo`riqmaslikka odatlaning. Lug`atingiz soddaroq bo`lsin Rasmiy ohang va tilda so`zlashmagan ma`qul. Fikrlaringizni ifodalashda soddaroq bo`ling! Murakkab so`zlash donolikning belgisi bo`lmaydi, aksincha tushunish uchun nutqni soddalashtirish aqllilarning ishi. Oddiy misol: qaynonangiz bilan suhbatda uch qavat jimjimador so`zlarga o`ralgan gapingizdan ko`ra samimiy bir og`iz so`zingiz mehrning yana bir karra oshishiga sabab bo`ladi.    Tinglashni o`rganing! Bas, etar! Bugundan boshlab atrofdagilarda yaxshi taassurot qoldirish uchun tinmay gapirish odatingizni «tinglash va tushunish» maqsadi bilan almashtiring. «Tushunish» majburiyati sizni ko`p ham tashvishga va asablar taranglashish holatiga solmasin. Suhbatdoshingiz dunyoqarashingizga qarshi nuqtai-nazarda bo`lsa, «tushunish, bu — fikr yoki qarashga to`liq qo`shilish, uni tasdiqlash degani emas»ligini  unutmang. Ana shunda o`zligingizni yana bir karra yo`qolishidan asragan bo`lasiz.   Savol berishga uyalmang!  Olamda va atrofimizdagi insonlarning hayotida ro`y berayotgan voqealar bilan qiziqish, ruhshunoslarning ta`kidlashicha, samimiylikning belgilaridan biri sanalar ekan. Demak, o`zligingizni izlash jarayonida ekansiz, siz ham suhbat davomida ko`proq savol berishdan cho`chimang. Hamsuhbatingiz gapirayotgan mavzu sizga tushunarsiz bo`lsa, aniqlik kiritishga iymanib o`tirmaslikni maslahat beramiz. Birorta gapni anglamay,  o`zini tushungandek ko`rsatgandan ko`ra, gapning mohiyatini anglashga harakat qilayotganingizni bildirgan yaxshi emasmi? O`zingizni boringizcha seving! So`zda emas, balki amalda bu ishni qila olasizmi? Yaqinlaringizga qanday mehribon bo`lsangiz, o`zingizga ham ana shunday e`tibor bering. Albatta, boshlanishiga bu jarayon biroz qiyin kechishi mumkin. O`zingizga bo`lgan muhabbatni hammaga oshkor etishingiz shart emas. Upa-elik, atir, ro`molcha va gul kabi kichik sovg`alarni sevimli o`zingizga hadya qilishga odatlaning. Bo`y barobar ko`zgu qarshisida turib, o`zingizni qomatingiz va yuzingiz boricha go`zal ekanligini baland ovozda ayting. Ko`zga qarab, so`zlash aslo hurmatsizlik emas! Tanish yoki notanish, katta yoki kichik bo`lsin odamlarning ko`ziga qarab so`zlashni o`rganing. Tabiatan insonda kim unga uzoq tikilib turgan bo`lsa, o`shaning fikriga qo`shilish va bo`ysunish hislati mavjud ekan. Bu ma`lumotni suiste`mol qilmaslikni maslahat bergan bo`lardik, negaki odamlar bilan suhbatingiz xuddi ikki bokschining ringdagi uchrashuviga o`xshab qolishi hech gap emas. Lekin bir fikr tugatilmagunga qadar ko`zni olib qochmaslikka harakat qiling. Samimiy bo`lish uchun mashq!   Bir qancha maslahatlarni o`qib chiqdingiz, ana endi ayting-chi, nima uchun boringizcha ko`rinish sizga mushkul? Chunki siz har doim o`zgalarga yoqishni istaysiz! Siz boshqalarning fikri asiriga aylanib qolmadingizmi? Bu asirlikdan chiqib ketish uchun ruhshunoslar tomonidan ishlab chiqilgan bir qancha mashqlar bor. Ulardan eng samaralisi — odamlar siz haqingizda fikr bildirishlari uchun atayin biror narsa yoki holatni yuzaga keltirish. Masalan, odatdagidan boshqacha turmak, libos kiyib yoki bir kun ovqatga tuz solmay pishirib ko`ring-chi, nima bo`lar ekan?! Ana shunda oilangiz a`zolari, qaynona-qaynotangiz, turmush o`rtog`ingiz va hamkasblar tomonidan turli-tuman gap, hattoki salbiy fikrlarni eshitishga ham o`rganasiz. Tanqid ham o`zligingizning bir bo`lagi ekanligini unutmang. Asosiysi, o`zingizni seving, ana o`shanda atrofdagilarga qanchalar sevimli ekanligingizni anglay boshlaysiz... Ruhshunos, psixologiya fanlari nomzodi, dosent Sohibjamol JO`RAEVA bergan tavsiyalar asosida tayyorlandi

90-yillar yulduzi 55 yoshli Aziza turmushga chiqmoqda, deb xabar berdi Starxit nashri. Uning jufti bundan o`ttiz yil avval Yurmalada tanigan yaqin do`sti bo`ladi. U kompozitor Oleg Beskrovniydir. “Oleg bilan bundan o`ttiz yil avval tanishganmiz. Bir vaqtlar u menga qo`shiq va yuragini taklif qilgandi. Men anchagacha rad etib keldim”, deydi Aziza.

Kaloriyaliklari bo’yicha nonlarning quyidagi turlari farqlanadi: 1 Kaloriyalari kam bo’lgan javdari non; 2 Shakar va yog’ qo’shimchalari siz bug’doyli non; 3 Shakar va yog’ qo’shilgan non; 4 Tarkibida yog’, tuxum, shakar, sut qo’shilgan non mahsulotlari

Kompleksda ishlabchiqarish va xo‘jalik zonalari, suv olish va tozalash inshootlari bor. Ishlabchiqarish zonasiga har qaysida 2400 bosh cho‘chqa bo‘rdoqiga boqiladigan ikkita cho‘chqaxona, har qaysisi 120 boshga mo‘ljallangan bolalatish, emizish va ona cho‘chqalarni boqish uchta cho‘chqaxona, 400 bosh bo‘g‘oz cho‘chqalarga mo‘ljallangan cho‘chqaxona va 144 bosh qochiriladigan ona cho‘chqa, erkak cho‘chqalarga mo‘ljallangan cho‘chqaxona hamda sun’iy qochirish punkti kiradi. Erkak cho‘chqalar va bo‘g‘oz cho‘chqalarning yoyilib yurishi uchun hovli ko‘zda tutilgan. Xo‘jalik zonasida 240 t konsentratsiyalangan ozuqaga mo‘ljallangan ombor, 5 ta avtomashina turadigan garaj, transformator podstansiyasi, cho‘chqalarni qabul qilib olish va ortib jo‘natish uchun rampa, sanitariya qushxonasi va 18 stanokka mo‘ljallangan statsionari bo‘lgan veterinariya punkti, 14 stanokka mo‘ljallangan izolyator, qozonxona, kanalizatsiya nasos stansiyasi, o‘t o‘chirish rezervuari, yonilg‘i-moylash materiallari ombori va vodoprovod nasos stansiyasi joylashadi. . Bo‘rdoqi boqiladigan cho‘chqaxona (215-rasm) semirtiriladigan cho‘chqalarni boqish uchun mo‘ljallangan va planda 90: 18 m o‘lchamga ega. Cho‘chqalar har qaysisiga 24 boshdan cho‘chqa sig‘adigan gruppaviy stanoklarda haydalmadan boqiladi. Stanoklar to‘rt qator qilib joylashtiriladi. Quruq ozuqalar shaybali transportyorlar bilan (ularni oxurlarda namlab) taqsimlanadi. Go‘ngni chiqarib tashlash uchun poli tirqishli bo‘lgan tindirgich novli sistema ishlatilgan. Ozuqalarni saqlash uchun bunker-to‘plagichlar o‘rnatilgan. Cho‘chqaxonada mexanikaviy va tabiiy

tabiati yoki tarkibiga bog‘liq bo‘lmagan holda sistema haroratiga teng bo‘ladi. Termodinamik muvozanatning sharti quyidagicha: 46=0; d’GZO S, F, G-larning jarayonlarda o‘zgarishi II.4-rasmda ifodalangan. sh ch BA Ц=coп5Ё P=coп5 Veconst Veconst Teconst Teconst A C B 9 A ne / "Y / / ’N / / ’ / / ’ / и И y No / И A :C B B os os = Reaktsiyaning yo‘nalishi

populyatsiyasini o‘rganishga Sinskaya E.N. (1948), T.A.Rabotnov., A.A.Uranov asos soldi. S.S.Shvarstning "Hozirgi ekologiyaning uslublari" nomli asarining birinchi qismida "Ekologiya— populyatsiyalar to‘g‘risidagi fan" deyilgan, populyatsiya esa hayvonlar uchun asosiy va birdan-bir yashash formasidir deyilgan. Populyatsiyani o‘rganishda ikkita metodologik yondashish mavjud: birinchisiga muvofiq, dastlab organizmlarning xususiyatlaridan kelib chiqadi, keyin ular populyatsiyaning xususiyatlari bilan bog‘lanadi. Ikkinchisiga binoan populyatsiyaning xususiyatlari, yashash muhiti bilan bog‘lanadi deb ta’kidlanadi. Populyatsiya bir butun tizim shaklida, tashqi omillar bilan bog‘langan holda o‘rganiladi. Hozirgi vaqtda biologiyada "populyatsiyalar biologiyasi" sohasi mavjud. Bunda, populyatsiyaning joydagi roli - konsument, produstent va redustentlar, har xil yoshdagi jinsiy guruh va ozuqa zanjirining biotsenozdagi roli o‘rganiladi. Ekologik yondashish populyatsiyalarning muhit fizik-geografik omillariga moslashishini o‘rganish bilan birga, biotik bog‘lanishlarga bog‘liq, organizmlarning ko‘payish va boshqa organizmlar bilan ekotizimda birga yashashini ham o‘rganadi. Populyatsion ekologiya quyidagilarni o‘rganadi: 1) populyatsiyaning ekologik strukturasini maxsus o‘rganish; 2) populyatsiyalarning tur ichidagi bir-biriga bog‘liqligi, o‘zaro munosabati va ta’sirini o‘rganish; 3) tashqi muhit o‘zgarishiga bog‘liq, makon va zamonda populyatsiyadagi genotipik tarkibining o‘zgarishini o‘rganish. Populyatsiyalar ekologiyasi katta ahamiyatga ega bo‘lgan hayvon va o‘simliklarni ko‘paytirish yo‘llarini topish maqsadida vujudga keldi. Bunda, har xil parazitlar, kasal tarqatuvchi organizmlar hisobga olinadi. Populyatsiyalar ekologiyasi kam uchraydigan va yo‘qolib ketayotgan turlarni qo‘riqlashning ilmiy asoslarini ishlab chiqadi. Atrof -muhitdagi ko‘p hayvon va o‘simliklar tartibsiz iste’mol qilinishi natijasida yo‘qolib ketadi. Uni tiklash choralari populyatsion ekologiyaning vazifalari qatoriga kiradi. Buning 43

Xizmatni tiklash Hatto eng yaxshi servis tashkilotlari xam vaqti-vaqti bilan omadsizlikka uchrab turadi. Malakasiz xizmatchi, jihozlarning ishdan chiqishi, elektrquvvatidagi noszlik, reyslarning bekor qilinish kabi normadagi ish jaraѐnini buzuvchi mislollar bo‘lishi mumkin. Kim aybdorligidan qat’iy nazar vazifa muammoni yechish va xizmatni tiklash bo‘yicha chroa tadbirlarni ko‘rish hisoblanadi. Agar buning iloji bo‘lmasa mijozga tug‘dirilgan noqulaylikni minimallashtirishi zarur. Ba’zan xizmatlarni taqdim etishda kamchilikka yo‘l qo‘yiladi, buni menejer va bajaruvchilar ko‘radi shunday bo‘sada ba’zi sezilmasdan o‘tib ketadi. Balki iste’molchi keyinchalik kelib menejerga arz qilishi mumkin. Bunday vaziatlarda tashkilot zudlik bilan mijozni qanoatlantirish uchun qarorlar va vazifalar berish lozim. Bunday harakatni xohlamaslik xizmatni ikkinchi bora xato qilinaѐtganini anglatadi va mijozni yo‘qotishiga olib keladi. Iste’molchilarning shikoyatlari iste’molchilar ishonchini qozonishdagi ―ajoyib imkoniyat‖ dek qaralishi loizim, chunki omadsiz xizmatni to‘g‘rilash site’molchining ishonchini yana bir karra oshirish kafolatdir. Kent S.Nelson United Parcel Service ishlabchiqarish rahbari o‘z xizmatlarni tiklashdagi tajribalariga aosan quyidagicha ta’kidlaydi: Bizning bir mijozimiz bir qancha banklarning xo‘jayini kartalarni kolleksiyasi qilishga qiziqadi. Bir necha yillar oldin-u Oyga chiqgan astronavtlarnign kataga tushirilgan imzosini yig‘ishga tushadi. Ularga xat bilan chiqadi va ularning roziligini olib yig‘ishga tushadi. Hammaga imzo chektirib oxirgi imzoni Neyl Armstrong Las-Vegasda chekadi va kartani jo‘natadi bu o‘z turidagi yagona va eng qimmatli karta edi. Las Vegasdan UPS orqali jo‘natilgan karta bank rahbariga yetib kelmaydi bu esa bankir uchun fojia biz uchun esa muvaffaqiyatsizlik edi. Menejerlardan biri bu muammoning yagona yechimi karta dublikatini yaratish ekanligini aytdi. Shunday qili u Oysurati tushirilagn kartani olib

QIZILSUV 645 hamma joyda tarqalgan. O‘zbekistonda 15 turi uchraydi. Tanasi 8—50 sm. Q., asosan, daraxtda yashashga moslashgan. Oyog‘i kalta, barmoqlari o‘psir tir-nokli. Ko‘pchiligi mustahkam tumshug‘i, bo‘ynining kuchli mus-kulaturasi va baquvvat dum patlari yordamida daraxtga o‘rmalab chiqib, oziq izlaydi (bunda u daraxt po‘stlog‘i yoki yog‘och qismini tumshug‘i b-n teshadi va uzun, chuvalchangsimon tilib-n hasharot yoki llchinkani tortib oladi). Sahroda hayot kechiruvchi turlari yerda oziqlanadi, ba’zilari daraxt shirasini so‘radi. Q. daraxt yoki gigant kaktuslarga, ayrimlari toshlar orasidagi iniga 3—7 ta tuxum qo‘yadi. Q. o‘rmon xo‘jaligiga hasharot va lichinkalarni yeb foyda, daraxt tanasini teshib zarar keltiradi. QIZILMIYA, shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.) — dukkaqsoshlarga mansub ko‘pyillik iddizpoyali begona o‘t. Poyasi sershox, dag‘al, bo‘yi 40— 150 sm, tik o‘sadi. Barglari murakkab, toq patsimon, uzunchoq. Gullari binafsharang, shoda to‘pgulga yig‘ilgan. Mevasi cho‘zinchoq dukkak. Apr.-iyunda gullab mevalaydi. Urug‘i va vegetativ usulda ildizpoyalaridan ko‘payadi. Iddiz sistemasi kuchli rivojlanadi, 3 m chuqurlikkacha kirib boradi. Ildizpoyalaridan yerusti novdalari hosil bo‘ladi, urug‘i qattiq qobiqli, 30—35° t-rada ko‘karadi. O‘rta Osiyoning hamma r-nlarida, jumladan, Toshkent, Farg‘ona, Qashqadaryo viloyatlarida tarqalgan. Hamma chopiqgalab ekinlar, ayniqsa, beda va donli ekinlar orasida uchraydi, sug‘orish kanallari bo‘ylari, ariq yoqalari, bog‘ va uzumzorlarda o‘sadi. Kurash choralari: yerni ha y-dashda ildiz qoldiqdarini yo‘qotish; nihollari paydo bo‘lgach, ekin qator oralariga chuqur ishlov berish; don ekinlariga gerbitsidlar purkash. QIZILOYOQ (Tringa totanus) —balchiqchilar kenja turkumiga mansub qush. Yevropa va Osiyoda tar-qalgai. G‘ar-biy Yevropa, Jan. Osiyo va A f r iq a da qishlaydi. Tanasi 30 sm cha, og‘irligi 120 g cha. Usti qo‘ng‘ir, qora xolli, dumining tagi va qorni oq, oyog‘i qizg‘ish. Botqoqlikdagi o‘tlar orasiga uya quradi. 4 ta tuxum qo‘yadi. Tuxumini 22—24 kun ikkala jins navbatlashib bosadi. Hasharotlar, qisqichbaqalar, chuvalchanglar, mollyuskalar, ba’zan urug‘ va mevalar b-n oziqlanadi. QIZILOLMASOY OLTIN KONI-Toshkent viloyati Ohangaron tumanidagi qon. Angren sh.dan shim.-sharqda, Chatqol tog‘larining jan. yon bag‘rida joylashgan. Q.o.k. 1959 y.da ochilgan. 1975 y.dan foydalanilmoqsa. Konning umumiy mayd. 4 km2, uz. 10 km chamasi bo‘lgan kuchli minerallashgan (qalinligi 350 mgacha) zonadan iborat. Qayrovchi jinslar andezit-datsit formatsiyadagi vulkanitlarning yupqa (150 mcha) g‘ilofidan va zamini slaneslarning ksenolitlari bo‘lgan grani-toidlardan tashkil topgan. Sanoatbop rudalanish, asosan, 3 ta yirik ruda tanalarida rivojlangan bo‘lib, o‘lchamlari yo‘nalish bo‘yicha uz. 200 dan 600 mgacha, yotish qiyaligining uz. 1500 mga yetadi; o‘rtacha qalinligi 15—20 m. Oltin-kumushli rudalanish konning vulkanogen-gidrotermalli turiga mansub bo‘lib, ko‘p bosqichlarda shakllangan. Q.o.k.da 100 dan ortiq mineral va ularning turlari aniqlangan, ulardan 70 tachasi rudali hisoblanadi. Rudali tanalar kvars (rudali tana hajmiga nisbatan 50—85%) va ularning turlari—ametist (safsar), xal-sedon hamda kalsit (15—45%)dan tuzilgan. Seritsit, muskovit, kaolinit, ortoklazlar kamroq. Rudali minerallar, asosan, piritdan, kamroq xalkopirit, galenit, sfalerit hamda rudali tana hajmining 3—5 dan 35%gacha tashkil qilgan xira rudalardan iborat. Mineral tarkibiga ko‘ra, rudalanish oltin-kvarslikam sul-fidli formatsiyaga tegishli, kam bo‘lsa-da, bir qancha tug‘ma elementlar (Ay, Ag, Si, Bi, Pb) va slaneslar mavjud. Rudalanish kvarsli tomirlarda va kvarslangan qamrovchi jinslarda chegaralangan bo‘lib, oltinning o‘rtacha miqdori 8,2 g/t, kumushniki 59 g/t ni tashkil qiladi. Rudali tanalar 2 ta shaxta yordamida 615 m gacha chuqurlikda ochilgan. Q.o.k.dan hozirgi vaqgda foydalanilmoqsa. QIZILOG‘OCH (Kirov qo‘ltig‘i) - Kaspiy dengizining jan.-g‘arbiy qirg‘og‘idagi qo‘ltiq. Mayd. 460 km2, chuq. 2 Mgacha. Suvda suzuvchi qushlar qishlaydigan joy. Qizilog‘och qo‘riqxonasi tarkibiga kiradi. QIZILSOY —Toshkent viloyatidagi soy. Uz. 54 km. Havzasining mayd. 363 km2. Chatqol tizmasining g‘arbiy tarmog‘idan, Chatqol qo‘riqxonasi hududidagi Qizilnura tog‘idan yarim km jan.-g‘arbda, dengiz sathidan 3080 m balandlikda boshlanadi. Yuqori oqimida (chap irmog‘i Oqtoshsoyning quyilishigacha) Boshqizilsoy deb ataladi. Quyi qismida suvi sug‘orishga sarflanadi, Krasnogorsk sh. dan g‘arb-roqda Toshsoy yaqinida esa butunlay qurib qoladi. Asosan, qor, qisman yomg‘ir suvlaridan to‘yinadi. O‘rtacha ko‘pyillik suv sarfi quyilishidan 23 km da 1,46 m3/sek. To‘linsuv davri fev.—martda, eng kamsuv sarfi avg.—sentyabrda kuzatiladi va 2,22—0,11 m3/sek. orasida o‘zgaradi. QIZILSOY —Qashqadaryo viloyatidagi soy. Havzasida qizg‘ish tusli gil yotqiziqlari tarqalganligi uchun Q. deb ataladi. Uz. 15 km. Hisor tog‘larining jan.-g‘arbiy yon bag‘ridan (2600 m) boshlanadi. Ohaktosh, qumtosh, gips, gil va lyossimon jinslardan tuzilgan. Q. vodiysining yonbag‘irlari qiya va tekis, qoyali yonbag‘irlari juda kam. Vodiysida archa o‘rmonlari, zirk va itburun butalari, bug‘doyiq, shuvoq va efemerlar o‘sadi, o‘tloqlar bor. Bahorda suvi ko‘payadi. Qor, yomg‘ir suvlaridan to‘yinadi. Suvi ekin maydonlarini sug‘orishga sarflanadi. Soy vodiysi chorva uchun yaylov. QIZILSUV —Tojikiston Respublikasi Xatlon viloyatidagi daryo. Panj daryosining chap irmog‘i. Uz. 230 km, havzasining mayd. 8630 km2. Vaxsh tizmasi tarmog‘ining jan. yon bag‘rida, 2840 m balandlikda boshlanadi. O‘ng irmog‘i (Shakildara daryosi) ning quyilishigacha Mullokoni, pastroqda, o‘ng irmog‘i Safedobning quyilish joyigacha Safedsangob, undan keyinroq, o‘ng irmog‘i Talxobning quyilishigacha— Sho‘robdaryo (Surxob) nomlari b-n ma’lum. Qizilmo-zor sh. dan quyiroqda daryo suvi uning chap irmog‘i Yaxsuv b-n birga (Panjga quyilgungacha) sug‘orishga sarflanadi. Buning uchun keng tarmoqlangan kanal, kollektorlar sistemasi tashkil etilgan. Asosiy ir-moqdari: chapdan—Tira, Obimo-zor, Kaliksoy, Sho‘rak, Yaxsuv, o‘ngdan— Safedob, Talhak, Toirsuv (oxirgisi sho‘r). Qor, qisman yomg‘ir suvlaridan to‘yinadi. To‘lin-suv davri fev.—martda boshlanib iyun—iyulda tugaydi. O‘rtacha yillik suv sarfi Boboxonshoid qishlog‘i Qizilishton. Qiziloyoq.

Bug‘ qozonlarini va ko‘tarish inshootlarini nazorat qilish inspeksiyasi boshligi 1966 yil 25 noyabrda Toshkent shaxrida tug‘ilgan; 1980–1986 — «O‘zbekselmash» zavodida yuk ko‘taruvchi kranlarni nazoratini amalga oshiruvchi muxandis; 2008–2010 — «Sanoatgeokontexnazorat» DI «Sanoat xavfsizligi ko‘maklashish» markazida mutaxassis va keyinchalik «Sanoat xavfsizligi» ekspertiza bo‘limi boshlig‘i; 2011 — «Sanoatgeokontexnazorat» davlat inspeksiyasining Bug‘ qozonlarini va ko‘tarish inshootlarini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi boshlig‘i muovini lavozimida va hozirda tarmoq inspeksiyasining boshlig‘i lavozimida ishlab kelmoqda

—» Zoyir akaning gulxanlari GULXAN ATROFIDAGILAR Qissa Daryo bo‘yida gulxan yonadi. Lovillab-lovil-lab, buralib-buralib samoga o‘rlaydi. Tevarakka chirsillatib uchqun sochadi. Gulxan atrofida o‘tirganlar to‘rt kishi–Zebo, Hazrat Qorayevich, Ismat, Qorasoch. Ular yuzlarini bujmaytirib, uchqundan olib qochishadi. Yuzlarini kaftlari bilan olovdan pana qilishadi. Tutundan yoshlangan ko‘zlarini uqalab, tevarakka qarashadi. Daryo yoymalib oqadi. Suvi tiniq, moviy, qirg‘oqdagi yulg‘unlar orasidan tanga-tanga bo‘lib tushib turgan oftob nuridan suv yuzi shu’lalanadi. Har zamon-har zamonda suvostidan baliqlar sapchiydi. Boshlari bir ko‘rinadi-yu, yana g‘oyib bo‘ladi. Shunda, daryo sathiga doiralar yoyiladi. Gulxan atrofidagilar bu manzarani parishon-xayollik bilan tomosha qiladilar. Bari o‘z xayollari og‘ushida. Sukunatni noxosdan Zebo buzdi: –Iya, Hazrat Qorayevich, qarang, bizda davolangan bola-ku? Gulxan atrofidagilar sergaklanib, Zebo qo‘li bilan ko‘rsatgan tarafga qaradilar. Daryo yoqalab ketgan chakalakzor bo‘yidagi so‘qmoqdan bir otliq kelyapti. Yaqin kelganda uni tanidilar. Bu–kasalxona bog‘ida o‘z-o‘ziga qiroat bilan she’r o‘qib yuradigan yigit edi. U kutilmagan bu uchrashuvdan biroz angrayib turdi. Keyin, sapchib otdan tushdi. Jilovni qo‘yib yubormay, qulochini keng ochgancha jilmayib, gulxan atrofidagilarga qarab yurdi.

a" ia ia Oi — вaн.

–me’yordagi suv sathi; –foydasiz hajmning suv sathi. Nisbatan yirik bo‘lgan omborlarida ma’lum miqdordagi suvdan amalda foy— anish imkoni bo‘lmaydi. Bu suv miqdori foydasiz suv mi deyiladi; -ishchi suv sathlari-me’yordagi suv sathi bilan foy – 3 hajmning suv sathi oralig‘iga tegishlidir; -eng yuqori loyiha suv sathi. Suv omborida to‘plangan shu sathga yetguncha uning to‘g‘oniga hech qanday ziyon AaYDi. - yo‘l qo‘yilishi yoki ko‘tarilishi mumkin bo‘lgan suv xi. Bu suv sathini uzoq saqlash o‘ta xavfli bo‘lib, to‘— ning mustahkamligiga putur yetkazadi. Suv sathlariga bog‘liq holda suv omborlarining tula sig‘imi foydali va yuqorida aytib o‘tilganidek, foy — 13 hajmlardan iborat bo‘ladi. Foydasiz hajmning suv i har ikki qismni bir-biridan ajratib turadi. Daryo — oqimini boshqarishda va undan xalq xo‘jaligi maqsad – da foydalanishda suv omborlarining foydali suv si— I asosiy o‘rin tutadi. 4.3.2. Suk muvozanati Suv omborlarida suv hajmi doim bir xil miqdorga ega gaydi. U turli yo‘llar (suv omborlarida suv yuzasidan adigan bug‘lanish, suv ombori kosasi tubiga shimilish) an kamayib tursa, bu kamayishni suv omboriga qo‘shi — gan suvlar-daryolar keltirib quyadigan suvlar, atmos — a yog‘inlari to‘ldirib turadi. Ana shu sarflanuvchi va hiruvchi elementlarni hisobga olish bilan suv ombor — ning suv muvozanati tenglamasi tuziladi. Demak, ma» — tenglamalarda qatnashuvchi elementlarni ikkita guruhga ratish mumkin: 1) to‘yintiruvchi elementlar guruhi. Bu guruhga qu— agilar kiradi: -suv ombori yuzasiga tushadigan yog‘inlar-X; – suv omboriga daryolardan kelib qo‘shiladigan suv— O‘R - suv omboriga qo‘shiladigan yer osti suvlari (sizot ar)- Uyer;

qolganiga ichida suyundi ham. Shu sababli ataylab Yomonjar so‘qmog‘idan yurdiki, ko‘zdan chetroqda bo‘lay, deb o‘yladi. – Qishloq guzariga yetmay, u o‘ngga —tor ko‘chaga burildi; odamlarga ko‘rinishni istamadi. Eski tegirmon tomondan yurib, deyarli hech kimni uchratmadi. Faqat, poda kechikkan ekan, toshloq "soyning narigi betida gavronini yelkasiga qo‘ygancha kelayotgan podachini —sinfdosh do‘stining otasini ko‘rdi. Ora uzoqligi uchun Sattorni u tanimadi, hatto qayrilib ham qaramadi. Negadir Sattor hozir tog‘asinikiga borishni istamadi. Darrov so‘roq boshlanadi. Sattor ming aldaganda ham tilidan tutilishi hech gapmas. Yaxshisi, ertaga boradi tog‘asinikiga. Hozir... o‘z hovlisida tunaydi. Keyin yana qachon keladi kindik qoni to‘kilgan bu joyga; Umuman, keladimi, yo‘qmi hali; Sattor qorong‘ida bahaybat sharpadek ko‘ringan hovlilariga katta ko‘chadan emas, tomorqa tarafdan yaqinlashib keldi-da, paxsa devorning nurab tushgan joyini qidirib topdi; ichkaridagi sertikan butani ehtiyot bilan nari surdi.Lip etib hovliga tushdi-da, butani yana joyiga tortib qo‘ydi. Atrofga qarab taragini vahm bosdi. Esini tanigan, qoqilib-suqilib katta bo‘lgan qadrdon uyi qandaydir begona joydek diliga qo‘rquv soldi. Tap-taqir hovli yuzini ham ko‘krak baravar turli-tuman o‘tlar qoplabdi. Uy esa xuddi munkillab qolgan mo‘ysafiddek, omonat turibdi. Ichiga kirish emas, yoniga borishga ham odam cho‘chiydi. Derazalar qorong‘ida battar xo‘mrayib olgandek; oynasiz ikkita ko‘zi esa ko‘ngilga noxushlik soladi, xuddi kimnidir kutayotgandek... Sattor sekin hovlidan o‘tib, ayvon eshigiga yaqinlashdi. Xayriyat, qulflanmagan ekan, yo‘g‘on ruh sim bilan bog‘lab tashlanibdi. Sattor eshikni ochdi. Ayvonning ikki tomonidagi xonalar esa qulflog‘-liq; chap burchakdagi "kursiga eski ko‘rpachalar taxlanib, ustidan adyol yopib qo‘yilibdi. Sattor chiroqni yog‘gan edi, yonmadi. Hoynahoy, simi uzilgan. Sattor adyolni tashqariga olib chiqib qoqmoqchi bo‘ldi-yu, ko‘chaning narigi betidagi qo‘shnilari sezib qolishidan xavfsirab, shu yerning o‘zida qoqa boshladi. Ayvonni chang bosdi. Sattor o‘qchib yo‘taldi. Eshikni ochib tashladi... ; Sattor yostiq o‘rniga eski ko‘rpachani buklab boshiga qo‘ydi; u chakkasiga botgani uchun hali u tomonga, hali bu tomonga ag‘darilar, odamoviga o‘xshab, bu yerda azobga qolib yotganiga endi o‘zi hayron bo‘lar edi. Odati shu o‘zi: hayotida nimadir muhim masala hal bo‘layotganda, doimo to‘g‘ri yo‘l buyoqda qolib, nuqul xatosini tanlaydi. Keyin o‘zi bundan azob chekib yuradi. Sattor hali ham chang burqsib turgan ayvonga, shiftga qarab yotarkan, qorni ochganini sezdi. Ammo endi ertalabgacha chidashi kerak. Institutning yop-yorug‘ yotog‘i, top-toza karavotini esladi. Stolda turgan bir buxanka oq non, qip-qizil pishgan teshik kulchalar ko‘z oldidan o‘tdi-yu beixtiyor yutindi. Eski adyolga o‘rangancha, tag‘in shiftga tikildi. Mahbuba-ni shu uyga olib kelsam, turarmidi..e Sattor o‘zicha iljaydi. Katta ko‘chadagi simyog‘och chirog‘idan ayvonga g‘ira-shira yorug‘ tushib turar, ammo narsalarni aniq ilg‘ash qiyin edi. Sattor mana shunaqangi bo‘lar-bo‘lmas xayollar bilan oxiri uxlab qoldi. Lekin ko‘ziga oy nuri qadaldi-yu uyg‘onib ketdi. Quloq solsa; atrof jimjit. Iye, voy, anovi devor burchagiga yopishib olgan narsa nima Sattor diqqat bilan tikilib, eti jimirlashdi. Xonaga anchadan beri tirik jon kirmagani uchun kattakon ko‘rshapalak boshini pastga qaratgancha, qanotlarini yozib, devorga yopishib "turibdi. Sattorning nazarida, u xuddi odamga o‘xshab nafas olayotgandek tuyuldi. Uchirib yuborishni ham, indamay yotaverishni ham bilmay qoldi. Go‘yo shuni kutib yotganday ko‘rshapalak yopishgan joyida bir-ikki qimirladi-yu keyin shift bo‘ylab u yoqdan-buyoqqa g‘uv-g‘uv ucha boshladi. Sattor avvaliga boshini burkab oldi. Ko‘rshapalakning parillashi tinavermagach, o‘rnidan turdi-da, choyshab bilan quvib, ochiq eshikdan chiqarib yubormoqchi bo‘ldi. Hatto bir marta ko‘rshapalakning muzday irgamchik tanasi bilagiga tegib ham ketdi. Oxiri bir amallab haydab yubordi. O‘ringa yotdi-yu qorong‘ilikning allaqanday siri yuragiga vahm soldi. U bolaligida ham tunda tashqariga chiqishga qo‘rqardi. Birov quvayotganday, go‘yo kecha zulmati harakatga kelganday yuragi duk-duk urardi. Bir marta qosh qorayganda buvisiga ovqat olib borgani esida. Mozorni aylanib o‘tishda qishloq xonadonlaridagi chiroqlar birdan ko‘zdan g‘oyib bo‘lib, ikki yuz metrcha masofada yo‘l ham ko‘rinmay qoldi. Sattor shu masofani jonholatda chopib o‘tishga ham tayyor edi-yu, ammo chopsa, orqasidan kimdir yetib kelib, etagidan ushlab oladiganday, oyoqlarida mador yo‘q edi... Sattor ko‘zini yumib yotgani bilan butun diqqati tashqarida edi: hovlida nimadir qirs etib singanday bo‘ldi, keyin shundoq deraza tagida duk-duk qadam tovushlari eshitildi. Sattor nafasini ichiga yutib, qilt etmay yotaverdi. Bir payt shundoq tepasida —tomda it vovulladi; begona odamning isini oldi, shekilli. Sattor biroz yengil tortdi. It bahaybat bo‘lsa kerak, har zamon-har zamonda qashinadimi, tom gurs-gurs qilib qoladi. Vovullab-vovullab biroz tinadi-da, keyin go‘yo majburiyati yodiga tushganday, yana akillaydi. Sattor o‘z ahvolidan endi chinakamiga og‘rina boshladi. Saharlab ko‘chaga chiqadi-yu odamlarning ko‘zini shamg‘alat qilib, tuya ko‘rdingmi —yo‘q, tog‘asinikiga kirib boraveradi. Surishtirishsa, biror bahona topilar... Sattor tunda uxlayolmadi, keyin kun yoyilib ketguncha ham o‘rnidan turolmadi. Bir zamon chag‘ir-chug‘ur qush ovozi eshitildi-da, oynasi singan tepa derazadan ayvonga bitta qaldirg‘och uchib kirdi; shiftga tegay-tegay deb ikki-uch bor ayvonni aylandi, odam sharpasini sezib, yana o‘sha ochiq derazadan tashqariga—erkinlikka uchib chiqib ketdi. Qiziq, tunda bu yerda ko‘rshapalak uchgan edi... Sattor bir amallab hovlidan chiqib oldi, tog‘asinikiga yetguncha, baxtiga, yosh bolalardan bo‘lak hech kimni uchratmadi. Borsa—tog‘asi ishga ketibdi. Kennoyisi bilan-u yoq-buyoqdan gaplashib o‘tirishdi-da, oxiri «Men bugun kechqurungi poyezdda ketaman... bir aylanib, sinfdoshlarimni ko‘rmoqchiman», dedi yerga qarab. Uning bu gal shoshilmayotganiga, barvaqt kirib kelgani, kayfiyati bir oz g‘alatiligiga kennoyisi hayron bo‘ldi, lekin indamadi. Sattor baribir do‘stlaridan hech kimni topolmay qaytdi: ko‘pi o‘qishga kirish umidida shaharda yuribdi, qishloqda qolganlari esa—dalada. Kennoyisi Sattordan: Ha, qayerga bordingiz, tez qaytdingiz juda, deb o‘smoqchilagan edi, u tayinli bir javob ham aytmadi. —O‘qishlaringiz qalay, bitay deydimi; —Tuzuk... —Sattor ko‘zini olib qochdi. Keyin kennoyisi shubhaga tushmasligi uchun qo‘shimcha O‘KTAM USMONOV f QISMAT 31

ss lovlarda, qishda esa og‘illarda saqlanib asosan dag‘al va kam miqdorda ilay va yem bilan oziqlantirilgan. Bu zotning sut-go‘sht tipidagi sigirlari ilib, buzoqlariga qo‘ldan sut ichiriladi. Bu zotli qoramollar yaylov kurojliga yaxshi moslashgan, tez semiradi, issiq va sovuqqa chidamli. lana tuzilishi va tusi bo‘yicha gereford zotli qoramollarni eslatadi.Bu qoramollar jussasi juda katta bo‘lmasdan (yag‘rin balandligi 123-125 sm) iwdasining chuqurligi 70-73 sm va kengligi 42-45 sm, tanasi uncha uzun mas (tananing qiya uzunligi 150-155 sm). suyagi yengil va qattiq (pocha 2125 18-19 sm) tanasi yaxshi to‘lishgan, keng, mushaklari yaxshi rivojlangan, qish paytiga kelib ular uzun jun bilan qoplanadi.

Ikkinchidan, huquqshunoslik talabalari o’zlari mansub kollejning “Umumiy xonalar” deya ataluvchi markazlarida ham ko’ngil yozishlari mumkin Angliyadagi ko’plab universitetlarda talabalar va o’qituvchilar ana shunday umumiy xonalarga biriktirilgan bo’ladi Ular kollej binosida talabalar namoyandasi vazifasini o’taydi “Kichik umumiy xona” bakalavrlik talabalari uchun, “O’rta umumiy xona” magistratura va doktorantura talabalari, “Yuqori umumiy xona” esa o’qituvchi-professorlar uchun ajratilgan bo’ladi Bu xonalar turli yo’nalishdagi talabalar bir joyga yig’ilib, o’zaro fikr almashadigan va turli tadbirlar tashkil qiladigan markazlar vazifasini o’taydi Masalan, men Avliyo Anna kollejidagi ana shunday yig’in orqali Uinston Cherchil tug’ilgan va bolaligi otgan saroyga, dunyoning 14 ta aylanaga ega birinchi rollakosteri joylashgan parkka yoki May tongi kabi universitetning boshqa ko’plab tadbirlariga borish imkoniyatiga ega bo’lganman

Savol Qashqar rubobida zarb (shtrix)lar ularni ijro etish haqida aytib bering Javob Moya-to “Javob YAkka zarb, qish zarb Javob Biroz jonlanib Javob Birz sekinlashib

Navbahor— Muʼminobod tumani Balxobiy QFYga qarashli qishloq. Navbahordan mahalla markazigacha boʻlgan masofa 8 km, tuman markazigacha 20 km. Aholisi 1782 kishi (2012), aholi tarkibi tojiklar. Manbalar Tojikiston maʼmuriy boʻlinishi — D : SIEMT, 2017. — 580 b. — ISBN 978-99947-33-68-2

Medikarpin Glitseolin OH HO 7 CH HO 25": HO 274 CH; CH; CH; CH; CH; Rishitin Kapsidol 500

biyotida yuksak maqomga munosib: Uning asarlari jahonning katta qismiga tirikligidayoq tarqalgan va shuhrat qozongan edi. Abdulla Oripovning "Temur tig‘i yetmagan joyni qalam bilan oldi Alisher" degan so‘zi bor. Shoirning o‘zi bir o‘rinda "Olibmen taxti farmonimga oson, cherik chekmay Xitodin to X-u-roson" degan bo‘lsa, boshqa o‘rinda "Qaysi mamlakatni olmoqchi bo‘lsam, uning zabti uchun bir devon yubordim", ya’ni "bir mamlakatni bir devonim bilan oldim", deya faxrlangan edi. Endilikda ham Navoiyni butun dunyoga tanitish, asarlari va g‘oyalarini keng targ‘ib etish uchun, avvalo, uni o‘zimiz yaxshi tanib olishimiz, uni sevishimiz, uning g‘oyalari va ma’naviyatini ong va qalbimizga muhrlashimiz lozim. Zero, xorijga boradigan har bir fuqaro— O‘zbekistonning ham, Navoiyning ham elchisi. Xorijdagi har bir elchi yoxud konsul Navoiyni muayyan darajada bilishi muhim. Bu ular navoiyshunos bo‘lishlari kerak, degan gap emas. Mening bir qoshiq qonimdan o‘tsinlar-u, xorijdagi elchi va konsullarimiz, elchixona va konsulxona xodimlari, o‘rni kelganda, Navoiyning hayoti hamda ijodi haqida ikki kalima gapirib, bir bayt misol keltira oladilarmi? Istardikki, xorijdagi har bir O‘zbekiston fuqarosi Vatanimizning, ayni paytda, Navoiy vorislarining tirik timsoli bo‘lib yursin! Navoiy ijodiyoti—milliy mafkuramiz va milliy g‘oyalarimizning ham manbai. Milliy g‘oyalarni millatning daho mutafakkirlari yaratadilar. Navoiy—ana shunday daho mutafakkir. Milliy g‘oya—butun xalqni bir nuqtayi nazarga birlashtiradigan va asrlar mobaynida xalqning tilida, dilida, hayotida dasturilamal sifatida qo‘llanadigan g‘oya. Keng ko‘lamli milliy g‘oyalar yig‘indisi milliy mafkuraga asos bo‘ladi. Navoiy asarlarida milliy mafkuramizning turli sohalariga taalluqli Vatan, til, axloq, siyosat, muhab-Nusratulla JUMAXO‘JA Abadiy daho TAFAKKUR 28 TAFAKKUR

U Yaponiyaning Iokogama shahrida yashovchi 49 yoshli hech qaerda ishlamaydigan erkak bo'lib, 76 yoshli onasi olamdan o'tgach, murda bilan birga bir necha hafta yashashga majbur bo'lgan Sababi keyinroq ma'lum bo'ldi Bunday erkaklarni Yaponiyada «Xikikomori» deb atasharkan Bu odamlar jamiyatdan, tashqi dunyodan butkul uzilgan holda yashaydi Hech qachon xonadan tashqariga chiqmaydi Qornini ham qarindoshlari hisobidan to'ydiradi Hech kim bilan gaplashmaydi Sukut saqlashdan nariga o'tmaydi Bu erkak ham o'shalarning biri-da Huquqni muhofaza qilish tashkiloti xodimlari qamoqqa olib, tergov jarayoni boshlangach, shunday dedi: — Men onam olamdan o'tgach, jasadini nima qilishni bilmadim Bundan bir necha kun avval singlim kelib ketgandi Uning yana kelib qolishini kutishdan bo'lak chora topa olmadim… To'g'ri, ekspertiza ayol tanasida jarohat izlari yo'qligini ko'rsatdi U yo xastalik, yoki keksalik tufayli vafot etgani qayd etildi Ammo erkak baribir jazoga tortiladi Sababi, Yaponiyada odam olamdan o'tsa, yaqinlari bu haqda tegishli tashkilotga o'z vaqtida xabar bermasligi jinoyat hisoblanadi

118-rasm. Bunda O va Yo vektorlarning yo‘nalishlari mos tushadi. Agar elektr maydon bitta nuqtaviy zaryad tomonidan hosil qilinayotgan bo‘lsa, u holda zaryaddan g‘ masofadagi elektr siljish quyidagiga teng bo‘ladi: – 1 a Bayi (55.5) V ni chizmada tasvirlash uchun elektr siljish chiziqlaridan foydalanamiz. Bir jinsli elektr maydonda 8 yassi sirt joylashgan bo‘lsin (119-rasm). Elektr siljish chiziqlari sirtga tushirilgan y normal yo‘nalishi bilan a burchak hosil qilsin. U holda 5 sirt orqali o‘tuvchi elektr siljish vektor oqimi: M = 520 so5 a = 5R, (55.6) bu yerda D, —vektor D ning y normal yo‘nalishiga tushirilgan proyeksiyasidir. Umumiy holda 5 sirt yassi bo‘lmasligi va undan o‘tuvchi elektr maydon bir jinsli bo‘lmasligi mumkin. U holda 5 sirtni fikran shunday mayda bo‘laklarga bo‘lish mumkinki, har bir bo‘lakchani yassi va undan o‘tuvchi elektr maydonni bir jinsli deb qarash mumkin bo‘lsin. Bu holda 5 sirt orqali o‘tuvchi to‘la elektr siljish vektori oqimi quyidagiga teng bo‘ladi: M = 19945. (55.7)

vurtirib, xaloyiqni siylagan. Kristo Bedoyya tag‘in ikki yuz beshta qutidagi xorijdan xufya ravishda keltirilgan may, ikki ming shisha rom olomon ichida yurib tarqatilganini ham aytdi. Xullas, to‘y emas, bayram bo‘lib ketgan, avvallari ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan bu to‘kin-sochin bazmda shaharchadagi odam zoti borki, bari rosa yeb-ichgan. Santyago Nasar to‘lqinlanib, havasini yashirolmadi: —Menam xuddi shunaqa to‘y qilaman, —dedi u. - Odamlar o‘lguncha bir-birlariga gapirib yurishsin. Shunda singlim Margotning ichidan qirindi o‘tib ketdi: u shundog‘am baxt-omadi boshidan oshib-toshib yotgan Flora Migelning saodat yulduzi yanada porlashini, rojdestvo hayl-tida Santyago Nasar unga nasib etishini o‘ylab, hasaddan yuragi yorilayozdi. «Yigit olgur bir chiroyli, esli-hushli, yigirma bir yoshda-yu, o‘z mol-mulki bor». Margot uni tez-tez mehmonga chaqirib turar, ayniqsa, onam go‘shtli, ko‘katli qozon somsa qilganda, jon-jon deb biznikiga kelar va birga ovqatlanar edik. O‘sha kuni ham onam nonushtaga somsa yopgandi. Santyago Nasar biznikiga kirishini aytdi. —Men uydan kiyimimni almashtirib chiqay, sizlarga yetib olaman, —dedi, so‘ng birdan soati javonchada qolganini eslab: —Soat necha bo‘ldi? -deya so‘radi. Oltidan yigirma besh daqiqa o‘tgandi. Santyago Nasar Kristo Bedoyyaning tirsagidan tutib, maydonga yurdi. —O‘n besh daqiqadan keyinsizlarnikiga boraman, —dedi u singlimga. 530

3. Qo‘shimcha yana quyidagi ma’lumotlar bor: Birdona mahsulot xarajati Pul birligida Material sarfi (to‘g‘ri moddiy xarajatlar) 0.90 2. Ish haqi (mehnat haqi xarajatlari) 0.60 Umumishlab chiqarish xarajatlari: a) o‘zgaruvchani 0.50 b) doimiysi 0.25 4. 1) O‘rash-qadoqlash 0.30 Reklama xarajatlari 0.15 б. 1) Boshqa tijorat va ma’muriy boshqaruv xarajatlari 0.30 JAMI: 3.00 Birdona to‘pning sotish bahosi 4.00 Yashiklarning umumiy xarajati 2500 (2) Xo‘jalik yurituvchi subyekt futbol federatsiyasi buyurtmasini qabul qilishi kerakmi, yo‘qmi? Birinchi qarashda bu maxsus buyurtmani qabul qilish kerak emas degan taassurot paydo bo‘ladi, chunki bu to‘pga taklif qiliniyotgan 2,45 p.b. narx nafaqat korporatsiyaning doimiy narxi (4,00)dan past, u to‘pning to‘liq tannarxi (3,00) dan ham pastdir. Lekin, bunday xulosa bilan shoshilmaslik lozim. Ikki mumkin bo‘lgan variantlar—maxsus buyurtmasiz va maxsus buyurtmani hisobga olgan holdagi variantlarni qiyosiy tahlil qilish zarur bo‘ladi. Buyurtmasiz Buyurtmali 410000 440000 1. Realizatsiyadan tushum 1640000 1713500 2. O‘zgaruvchan xarajatlar: a) materiallar 369000 396000 b) ish haqi 246000 264000 128

Aholiga ob’ektiv va ishonchli xabar etkazish vazifasi yuklatilgan yangi “O‘zbekiston 24” telekanalbning birinchi ish kuni uni tashkil etish to‘g‘risidagi qarorni bundan qariyb 3 oy muqaddam imzolagan prezident Mirziyoevning tug‘ilgan kuniga to‘g‘ri keldi

14 i? : ’ 59 =50) Pr! O‘N re shU o‘s 170 120 1 i sh HP = 5990). - i! 4507 (2) » R, = 1 ja ) Bunda: 859- (-yilda hududlar bo‘yicha turistlar sonini ifodalovchi vektor-qator; 8) –hisobot yilida respublika hududlariga davlat tashqarisidan va boshqa hududlardan kelgan turistlar sonini ifodalovchi vektor-qator; R! –t-yil uchun o‘tish matritsasi; NF –t-yilda respublikaga kelgan turistlarning umumiy soni; "7–t-yilda davlat tashqarisidan kelgan turistlarni hududlar bo‘yicha taqsimlash vektor-qatori; H?! –p-1 va p-elementlari mutanosib ravishda 585"), { hamda 57"), ga teng, lekin boshqa elementlari nulga teng bo‘lgan vektor-qator; 85777, 1–tranzit turistlarning soni; 571 = respublika chegarasidan chiqib ketgan turistlar soni; 487) –respublikaga kelgan turistlarning o‘sish darajasi. Yuqorida keltirilgan (2) ifodada 4859 nuldan katta yoki kichik yoki unga teng bo‘lishi mumkin. Agar, 4857720 bo‘lsa, kelayotgan turistlar sonining o‘sishi musbat o‘sish sur’atiga ega, nuldan kichik bo‘lgan holda esa o‘sish sur’ati manfiy hisoblanadi. Bunda, shuni ko‘zda tutmoq kerakki, manfiy o‘sish sur’ati 1487) = 1857, , = 5579, sharti bajarilgunga qadar qabul qilinadi, aks holda o‘sish sur’ati ma’no kasb etmaydi. Turistlar oqimining respublika hududlaridagi harakatining istiqboldagi holati yuqoridagi matematik model yordamida 2007-2012- yillarga hisoblab chiqildi va uning ko‘plab jihatlari tahlil qilindi. Jumladan, respublikaga kelishi kutiladigan turistlar soni, ularning hududlarga kirib kelish salmog‘i, turistlarning bir hududdan boshqa hududlarga o‘tish darajasi va ularning soni, turistlarning har bir hudud orqali respublika chegarasidan chiqib ketish salmog‘i, shu jumladan, tranzit turistlarning salmog‘i, turistlarning har bir o‘tgan hududlarida bo‘lish vaqti, shu jumladan, respublikada bo‘lish vaqti, turistlarning har bir hududda bo‘lish va ularning respublikadan chiqib ketish ehtimolliklari kabi ko‘rsatkichlarning istiqboldagi holati o‘rganildi. Turistlar harakati bo‘yicha yuqorida keltirilgan ko‘rsatkichlarning istiqboldagi holati ikkita variantda ko‘rib chiqildi (2-rasm). Birinchi variantda turistlar oqimining tadqiqot jarayonida foydalanilgan regressiya tenglamalarining ekstremal holatiga ko‘ra o‘zgarishini ifodalovchi ehtimollik o‘tish matritsasining istiqboldagi holati aniqlandi Bunda regressiya tenglamalarining ekstremal

Esquire jurnalining Singapur versiyasi aprel soni noan’anaviy tarzda chop etildi, deb xabar berdi “Adindex.ru”. Nashrdagi maqolalarning bir qismi to‘lig‘icha sun’iy idrok yordamida, yana bir qismi esa muharrirlar qo‘li ostidagi bot tomonidan yozilgan. Maqolalar yozish uchun maxsus AI Square nomli bot yaratilgan. U sun’iy idrok sohasiga ixtisoslashgan QLX kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan. Maqolalarning bir qismi bot tomonidan yozilgan, lekin tahririyat xodimlari tomonidan tahrirlangan. Jurnalni chop etish uchun ikkita muqova tayyorlangan. Birida haqiqiy aktyor — Nikolay Koster-Valdauning surati, ikkinchisida esa Blawko ismli to‘qima musiqachining surati aks etgan. “Jurnalning ushbu sonida muharrirning ikkita xati bor. Biri haqiqiy odam tomonidan 2,5 soatda, ikkinchisi esa robot tomonidan 2,5 daqiqada yozilgan va ularning qay biri yaxshiroq ekanligini aytish qiyin”, — deydi Conde Nast Traveller jurnali sobiq bosh muharriri Gennadiy Mutasov. Bu bosma OAVda sun’iy idrokdan foydalanish bilan bog‘liq birinchi holat emas. Moda haqidagi Stylist jurnalining 400-yubiley soni robotlarga bag‘ishlangan edi. Unda modellar dronlar orqali suratga olingan, makiyaj esa stilist-robotlar tomonidan qilingan, jurnal muqovasini esa nomi Sofiya bo‘lgan robot-model bezagan. Jurnalning mazkur noodatiy sonida ishlatilgan shriftlar ham sun’iy idrok tomonidan chizilgan edi.

ar nasip Umkinkk, bunda shikl cheksiz bajarili; Aa r tugashiga ishonch. hosil qil 7 «i?! , Haqiqiy sopni manfiy bo‘lmagan. bu mgoritmini ko‘rib o‘tgan edik. Shuning o‘zni yumadi oshiradigan. lekin mura al oi i rakkabrok algoritmini ko‘rib chiqamiz. barion p AG haq, 9, arg‘ but o) bo‘yi kiim; osha but B. haq bil; —a 46 toki K.220). tastlabki xola ju ovi holatidan len) berat bo‘ladi. ri, nikl ertalat yoki kech d.

askarlar va ofitserlar o‘rtasida olib borilayotgan siyosiy ishlar saviyasi past, Nizom qoidalari buzilishi, ayniqsa chegara qorovullik xizmatida ko‘zga tashlanadiki, bu xatarlidir. Yaqinda chegarachilar davlat chegarasini buzgan. bir necha dushmanni ushlashdi. Ofitserlar o‘rtasida bezorilik ko‘rinishlari, askarlarni tarsakilash hollari qayd etilgan. Bu kamchiliklar ochib tashlanmoqda, choralar .ko‘rilmoqda. Shuni aytish kerakki, haqiqatan ham harbiylar partiya tashkilotlaridan ajralib qolgan hollar yuz bergandi, biroq ahvol yaxshilanmoqda. Harbiylar biz bilan muloqotlar o‘rnatmoqdalar, ular shahar, viloyat partiya idoralari, Markaziy Komitetga tez-tez kirib turadigan bo‘lib qoldilar. Armiyaning talay vakillari mahalliy partiya, sovet idoralariga saylanganlar. Yaqinda o‘rtoq Jukov Hindistondan qayta turib, Toshkentda to‘xtab o‘tdi, aholi bilan muloqotlashdi. Tirsaklariga suyangan N. S. Xrushchev boshini qo‘llari bilan quchib, nigohini srga tikkancha, so‘zlarimni tinglardi. Kirichenko gapning beliga tepdi: —Asosiy masalani gapir: —Haliyam asosiy masalani gapirdim, o‘z fikrimni bayon qildim. N. S. Xrushchev boshini ko‘tardi: —Gapingizni tugatdingizmi? —Ha, —deb javob berdim va joyimga o‘tirdim. Mendan keyin Aristov, Suslov gapirishdi, so‘ng G. K. Jukovga so‘z berishdi. U shunday dedi: —O‘rtoqlar, vaziyatni tushunaman. So‘zga chiqqan har bir kishi bilan hozir bahslasha olmayman, biroq, umuman, yo‘nalish aniq: gap men haqimda—tashkiliy xulosalar chiqarish haqida bormoqda. Yana bir karra takrorlayman: pok odamman, halol ishlayman, Stalindan keyin hamma sohada, jumladan, armiyada ham yaxshi tomonga o‘zgarish qilging keladi, kishi. Bu yerda kimdir armiyaning ehtimol tutilgan dushman qarshisida zaifligi xususida gapirdi. Bunday da’volar mutlaqo asossiz! Armiyamiz har qanday dushmanga, har qanday ig‘vogarlikka munosib javob berishga qodir: Xrushchev: —Siz, o‘rtoq Jukov, Hukumat va Markaziy Komitetni nopok arboblardan tozalash borasidagi xizmatlaringizga ortiqcha baho bergan ko‘rinasiz, holbuki, bu ishni rahbariyatning butun tarkibi amalga oshirdi. Nega Siz

Rossiyaning Chelyabinsk viloyati Kishtim shahrida birinchi sinf o‘quvchisi ko‘chadagi o‘rtoqlariga 200 ming rubldan ortiq pulni tarqatib chiqdi, deb yozadi Meduza. Pulning bir qismi haligacha topilmadi. Bolakay javondan kiyimini qidirayotgan vaqtda, u yerdan onasiga avtomobilni sotishdan tushgan 400 ming rubl pulni topib oldi. O‘quvchi ming rublni olib, do‘sti bilan do‘konga borib, krabli tayoqchalar sotib oldi. Qolgan pulni esa ko‘chadagi o‘rtoqlariga berib chiqdi va unda hali ko‘p pul borligini aytib maqtandi, lekin unga hech kim ishonmadi. Shunda u uyiga borib, pulning hammasini oldi va ko‘chaga chiqib turgan barcha bolalarga tarqatdi. Bolaning do‘stlaridan biri uni kupyuralarda uning barmoq izlari qolishi haqida aytib qo‘rqitdi. Shunda u botqoqqa borib, qolgan pulning barchasini u yerga tashlab yubordi. U onasidan jami 229 ming rubl o‘g‘irladi. O‘g‘li ko‘p pulni berib yuborganidan xabar topgach, ayol ularni qaytarib olishga urindi. Bir qismi botqoqlikdan topildi, yana bir qismini esa bolalardan yig‘ib olishdi. Ammo 110 ming rubl izsiz yo‘qoldi.

Prezident ko‘p qavatli uylar orasidagi yirik qurilishlar bo‘yicha shu yerda yashovchi aholi xabardor qilinishi va ularning roziligi olinishi shartligini ta'kidlagan. Agar bunday qilinmasa, qurilishlar to‘xtatilishini tayinlagan Toshkent shahar hokimligi mutasaddilari va matbuot-xizmati rahbari Furqat Mahmudxo‘jayev ishtirokida shahar faollari ishtirokida uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Tadbirda poytaxt markazidan kelgan faollar o‘z uylari oldidagi hududni, daraxtlarni o‘zlari himoya qilayotganlari, bu bo‘yicha davlat o‘z vazifasini bajarishi lozimligiga urg‘u qaratildi. Toshkent shahar hokimligi qurilish bosh boshqarmasi Botir Xolmatov ko‘p qavatli uylar orasidagi qurilishlar bo‘yicha shunday dedi: – Tan olamiz, bizning qurilish bosh boshqarmamiz o‘z vaqtida bunday qurilishlarga ruxsat bergan, hozir biz bu masalani qattiq nazoratga oldik. O‘sha qurilishlarga berilgan ruxsatnomalarni biz albatta qayta ko‘rib chiqamiz. Bosh vazirimizning o‘zi ham vaziyatni nazorat qilib boryapti, u kishi shahrimizdagi jarayonlar kuratori hisoblanadi. Shahar hokimi bu boradagi ishlarni har kuni boshqarib boradi. Eng muhimi, shaxsan prezidentning o‘zi ko‘p qavatli uylar orasidagi yirik qurilishlar bo‘yicha bunday qurilishlarni qilishdan oldin shu yerda yashovchi aholi xabardor qilinishi va ularning roziligi olinishi shartligini ta'kidlagan. Agar bunday qilinmasa, qurilishlar to‘xtatilishini tayinlagan.

Tadqiqotda Yevropa, O‘rta Sharq va Rossiyadan 10 ming odam qatnashgan Ularning aksari uydan ishlaganda o‘zini mustaqil va ish unumdorligini yuqori his qiladi Pandemiya uydan turib ishlashga bo‘lgan munosabatni tezda o‘zgartirib yubordi Tadqiqotga ko‘ra, unda qatnashgan har uch kishidan ikki nafari masofadan ishlashning afzalliklari va qiyinchiliklarini tushunib yetgan Tadqiqotda qatnashganlarning atigi 5 foizi karantin cheklovlaridan oldin uyda ishlagan Lekin hozir 87 foiz xodim masofadan ofis sharoitini yaratgan holda ishlashni afzal ko‘radi Cisco vitse-prezidenti Gordon Tomsonning aytishicha, kompaniyalar o‘z ishchilarining yangi talablariga mos ravishda talablarni qayta tuzib chiqishlari kerak Ishchilar ishda yoki ofisda ishlashidan qat'i nazar, texnologiyalar ular uchun qulay bo‘lishi va ma'lumotlarining xavfsizligini ta'minlay olishi kerak Bunday texnologiyalarga uy sharoitidagi ofisning yorug‘lik va issiqlik darajasini tekshiradigan sensorlar yoki ofisdagi xodimlarning niqobda bo‘lishi, ijtimoiy masofa saqlashini nazorat qila oladigan texnikalar kiradi

—Mana, ol. Bu toshlar O‘rim va Tummim deyiladi. Oq tosh— «ha» degani, qoratosh— «yo‘q» degan ma’noni bildiradi. Alomatlarni anglashda ikkilansang, ular senga yordam beradi. So‘rasang bas—javob berishadi. Umuman olganda, —davom etdi qariya, —o‘zing qaror qabul qilishga harakat qil. Endi xazina ehromlar yonida ekanligini bilasan, oltita qo‘yingni esa sening qaror qabul qilishingga yordam berganim uchun olahsn. igitcha toshlarni qopchig‘iga soldi. Bundan buyog‘iga tavakkalni Xudoga qilib, faqat o‘zi qaror qabul qiladi. — ngda saqla—Olamda hamma narsa bir butun. ngda saqla—alomatlar gapiradi. ngda saqla—ang asosiysi, sen o‘z Taqdiring yo‘lidan oxirigacha borishing lozim. Endi esa senga qisqagina bir rivoyatni aytib beraman: Bir savdogar baxtning sir-asrorini bilib kelish uchun o‘g‘lini eng ulug‘ donishmandning huzuriga yuboribdi. Yigitcha qirq kecha-yu qirq kunduz sahroda yuribdi, nihoyat bir tog‘ning tepasidagi oliymaqom qasrni ko‘ribdi. U qidirib yurgan Donishmand o‘sha yerda yashar ekan. Yigitcha kutilmagan manzaraga duch kelibdi. qasr uzlatga chekingan taqvodorning kimsasiz dargohiga o‘xshamas, odamlarga to‘la ekan: savdogarlar o‘z mollarini maqtab, u yoqdan-buyoqqa zir yuzurishar, burchak-burchaklarda to‘da-to‘da odamlar gaplashib turishar, mashshoqlar sozidan mayin kuylar taralar, mehmonxona o‘rtasida esa eng tanqis noz-ne’matlarga to‘la dasturxon tuzalgan ekan. Donishmand mehmonlari bilan shoshilmasdan salom-alik qilib yurgan ekan. Yigitcha navbati kelishini ikki soatcha kutibdi. Nihoyat, Donishmand yig‘itchaning ne maqsadda kelganini eshitibdi, ammo baxtning sir-asroridan voqif qilishga hozir fursati yo‘qligini aytibdi. Ingitcha-ta qasrni aylanib, sayr qilib chiqishni va ikki soatlardan so‘ng shu mehmonxonaga qaytib kelishni taklif qilibdi. 43

Yevroittifoq Kengashida Buyuk Britaniyaning o‘rnini Estoniya egallaydi - Gooper.uz Bosh sahifa Yangiliklar Dunyo Yevroittifoq Kengashida Buyuk Britaniyaning o‘rnini Estoniya egallaydi Yevroittifoq Kengashida Buyuk Britaniyaning o‘rnini Estoniya egallaydi 10:50 21/07/2016 Facebook 2017-yilning ikkinchi yarmida Yevropa Ittifoqi Kengashida Buyuk Britaniya o‘rniga Estoniya raislik qiladi. Bu haqda, Reuters’ga asoslanib, “Vedomosti” xabar bermoqda. Bir muddat ilgari Buyuk Britaniya Kengashdagi raisligidan voz kechishi ma’lum bo‘lgan edi. Shu munosabat bilan Estoniya o‘z navbati kelishidan yarim yil oldin, 2017-yilning 1-iyulidan e’tiboran Kengash raisligiga o‘tiradi. Ayni paytda Kengashga Slovakiya raislik qilmoqda, 2017-yil boshida uning o‘rnini Malta egallaydi. Farhod Alimov Rayhon G’aniyeva bilan turmush qurishi haqidagi xabarga izoh berdi 08:30 27/10/2016 Ulug`bek Qodirov eng katta kamchiligini tan oldi 21:15 26/10/2016 Mahallada duv-duv gap: Yuz-ko‘zi qon aktyor Dilshodbek Kattabekov, uning yonida esa... 16:30 26/10/2016 6 masalada pulni ayamaymiz! 12:00 26/10/2016 Sinab ko`ring, o`zingizga qanchalik e`tiborlisiz? 14:25 25/10/2016 O`ziga ohanrabodek tortuvchi ayollarning 6 odati 17:00 15/10/2016 Kuzga sharf tanlash qoidalari 17:00 13/10/2016 G‘oyatda ezgu voqea 12:00 19/09/2016 Barcha ishlar yomon tus olgan paytda eslash kerak bo‘lgan 8 ta... 16:50 17/08/2016 Tilla va kumush taqinchoqlar: qay birining organizmga ta`siri qanday? 18:00 22/10/2016 Ko'proq BIZ HAQIMIZDAGooper.uz bu o'zbek tilidagi eng keng qamrovli internet nashr. Gooper.uz har kuni inson hayotida muhim, qiziq va foydali bo'lgan ma'lumotlarni taqdim etib boradi. Biz haqimizda

49 boshlang‘ich ta’limga qo‘shilgan qimmatli hissasi bo‘ldi. Darslik maddiya usulida tuzildi. Darslikning 3-13-betlarida harflarning bosh va oxir shakli, 13-betdan “yolg‘uz” va “o‘rta” shakli o‘rgatilgan, 20-betda boshqa alifbelardagi kabi barcha harflar jadval shaklida taqdim etildi, tovush-harflarga ta’rif berilib, ularning talaffuzi tushuntirildi. Taqdim etilgan har bir harf shakli uchun ma’noli so‘z va ma’nosiz bo‘g‘inlar aralash berilgan. Barcha tovush-harf o‘rgatilgach, tashdid belgisi va uning qo‘llanilishi, arab tilidan kirgan ayrim tovushlar imlosi berilgan. Alifbodan keyingi davr uchun berilgan matnlarning aksariyati muallifning qalamiga mansubdir, ular bolalar yoshi va saviyasiga mos sodda tilda yozilganligi, ilm olish, axloq-odob, ozodalikka undashi bilan diqqatga sazovor. Ushbu alifboni S.Saidaziziy darsligi [105] bilan qiyoslash natijasida quyidagi farqlar aniqlandi: -S.Saidaziziy darslikning ilk sahifasida undan foydalanish metodikasini beradi. “Ustozi avval” [122] alifbe darsligi Mulla Rustambekniki bilan bir xil, lekin MullaUsmon savod o‘rgatish davrining 1-2-haftalarida savtiya (tovush) usuli bilan o‘rgatiladigan tovush-harflarni 7 guruhga bo‘lib, 7 ta’limga, bosh harflarni ham 4 ga bo‘lib, 4 ta’limga taqsimlab o‘rgatgan. Har ikki darslikning alifbodan keyingi davrida bir xil matnlar berilgan. Bular: “Yaxshi bola”, “Yomonbola”, “Hikoya”, “Mayna hikoyasi”, “Sher birla sichqon”, “Hazrati Luqmonning o‘g‘illariga nasihati”, “Yomon yomonligini qilmasdan qolmas” kabilar. So‘nggi uch hikoya Odil ibn Ishoqning “Tarkib ul hijja ut-ta’lim us sabo” alifbe darsligida [87] ham aynan takrorlangan. Bularning barchasi mualliflarning zamondoshlari yozgan darsliklardan bevosita foydalanganliklarini ko‘rsatadi. Mulla Usmonning “Ta’limi avval” alifbe darsligining biz tahlil etgan nashri 1910-yilga tegishli bo‘lib, Rustambek ibn Yusufbekning nazarda tutilayotgan darsligi esa ustki varaqda-1914, ichki varaq bo‘yicha xulosa chiqarilsa 1913-yilda nashr qilingan, har ikkisida ham darslikning “takror ta’bi yana o‘sha” ekanligi ko‘rsatilgan. Agar darsliklarning “takror ta’bi” (nashri)ga qarab belgilansa, u holda MullaUsmonning “Ta’limi avval” darsligi oldin nashr qilingan bo‘lib chiqadi (Hoji Muindan yuqorida keltirilgan ma’lumot ham ushbu xulosamizni tasdiqlaydi). Alifbe darsliklarini qiyosiy tahlil etish ularning tarkibiy tuzilishi, tayanilgan didaktik tamoyil va mezonlarida birlik mavjudligini ko‘rsatdi. Xususan:

O‘zbekiston Respublikasi “Davlat soliq xizmati to‘g‘risida”gi Qonunining 7-moddasi va O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 11-oktabrdagi O‘RQ-497-son “Yuridik yordam va huquqiy xizmatlar ko‘rsatish tizimi takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi Qonuniga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi qaror qiladi: 1. O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining 2018-yil 15-avgustdagi 2018-65-son qarori (ro‘yxat raqami 3077, 2018-yil 11-oktabr) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2018-y., 41-son, 821-modda) bilan tasdiqlangan Ko‘chmas mulk ijara shartnomalarini davlat soliq xizmati organlarida majburiy hisobga qo‘yish tartibi to‘g‘risidagi nizomga ilovaga muvofiq o‘zgartirishlar kiritilsin. 2. Mazkur qaror rasmiy e’lon qilingan kundan e’tiboran kuchga kiradi. 1. Muqaddimagi “qaroriga muvofiq” degan so‘zlar “qaroriga muvofiq jismoniy shaxslar o‘rtasida tuzilgan” degan so‘zlar bilan almashtirilsin. 2. 5-bandda: birinchi xatboshidan “(ishonchli boshqaruvchi)” degan so‘zlar chiqarib tashlansin. “v” kichik band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “v) ijaraga beruvchining shaxsini yoki uning vakilining vakolatini tasdiqlovchi hujjat nusxasi.”. 3. 6-banddan “(ishonchli boshqaruvchi)” degan so‘zlar chiqarib tashlansin. 4. 7-band o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilsin. 5. 9-bandning ikkinchi xatboshisidagi “ijaraga beruvchi jismoniy shaxsning yoki yuridik shaxs rahbarining” degan so‘zlar “ijaraga beruvchining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin. 6. 10-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “10. Ijaraga beruvchi yoki uning vakilining xohishiga ko‘ra ko‘chmas mulk ijara shartnomasini hisobga qo‘yish ijaraga beruvchining doimiy yashash manzili yoki ko‘chmas mulk joylashgan joydagi davlat soliq xizmati organiga shaxsan qog‘oz shaklida taqdim etilishi mumkin.”. 7. 11-bandning ikkinchi xatboshisidan va 17-bandning ikkinchi xatboshisidan “(ishonchli boshqaruvchisiga)” degan so‘zlar chiqarib tashlansin. 8. 13-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “13. Ko‘chmas mulk ijara shartnomasi davlat soliq xizmati organida hisobga qo‘yilgandan so‘ng, o‘sha vaqtning o‘zida joriy yil uchun hisoblangan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini to‘lash haqidagi to‘lov xabarnomasi ijaraga beruvchining shaxsiy kabinetiga yuboriladi yoki ijaraga beruvchiga yoxud uning vakiliga taqdim etiladi.”. 9. 14-bandning to‘rtinchi xatboshisidagi “Jismoniy shaxslarning” degan so‘zlar “Taraflarning” degan so‘z bilan almashtirilsin. 10. 16-banddan “(ishonchli boshqaruvchisi)” degan so‘zlar chiqarib tashlansin. 11. 3, 4, 6 va 7-ilovalar mazkur o‘zgartirishlarning 1 — 4-ilovalariga muvofiq tahrirda bayon etilsin.

2010 yil birinchi yarim yilligida aloqa va axborotlashtirish sohasidagi faoliyat yakunlari e’lon qilindi 2010 yil 21 iyulda O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligida O’zAAA Hay’ati yig’ilishi bo’lib o’tdi va unda 2010 yil birinchi yarim yilligida axborot-kommunikatsiya texnologiyalari rivojlanishi yakunlari e’lon qilindi

2020 yil 27 fevral sanasida Navoiy shahrida joylashgan aviakassadan Samarqand-Domadedova yo‘nalishi bo'yicha 17 mart kuni uchish uchun turmush o‘rtog'i va farzandlariga jami 5 000 000 so‘mga aviachipta sotib olgan fuqaro M.Ahmedova karantin bilan bog'liq muammolar sabab aviachiptadan foydalanmay qolgan va chiptani qaytarishga majbur bo'lgan. Lekin pul mablag‘ini qaytarib olishda turli to‘siq va muammolarga duch kelgani bois O‘zbekiston iste'molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari federatsiyasi Novoiy viloyat birlashmasiga murojaat yo‘llagan. Vaziyat mutaxassislar tomonidan o‘rganib chiqildi va ijobiy hal etildi. Fuqaroga aviachipta uchun to‘lagan 5 000 000 so‘m pul mablag‘i qaytarilishida amaliy yordam ko‘rsatildi. Yana bir ana shunday holat Navoiy shahrida yashovchi fuqaro M. Tosheva bilan sodir bo‘ldi. 2020 yil 12 mart kuni ishlash maqsadida Rossiyaning Moskva shahriga borish uchun 1 574 000 so‘mga aviachipta sotib olgan M.Tosheva jamiyatga murojaat qilib, karantin sababli bekor qilingan reys uchun to‘lagan mablag‘ini ololmay ovora bo‘lib yurganidan noroziligini bildirdi. 2020 yil 9 iyun kuni ushbu murojaat jamiyat mutaxassislari tomonidan ijobiy hal etildi va fuqaroga aviachipta uchun to‘lagan 1 574 000 so‘m pul mablag‘i qaytarilishida amaliy yordam ko‘rsatildi. Farg‘ona viloyatida ham aviachipta bilan bog‘liq muammoli vaziyat yuzaga keldi. Bag‘dod tuman iste'molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatiga Cho‘rindi qishlog‘ida yashovchi Mahkamovlar oilasidan murojaat kelib tushdi. Unda oilaning 4 nafar vakili joriy yil mart oyida Rossiya Federatsiyasi Moskva shahriga olingan aviachiptadan fors-major holat yuzaga kelib foydalana olmaganliklari sababli pulini qaytarib ololmayotganliklari bayon etilgan. Masalani Bag‘dod tuman iste'molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyati tomonidan o‘rganib chiqilishi jarayonida, iste'molchilarning aviachipta uchun to‘langan umumiy summasi 6 280 000 (olti million ikki yuz sakson ming) so‘m pullarini qaytarishga erishildi. Bir necha kunlar davomida echimi noaniq bo‘lib kelgan muammoni bartaraf etib berilganligi uchun fuqarolar yozma ravishda o‘z minnatdorchiliklarini izhor qildilar. "Hurmatli iste'molchi! Agarda sizning iste'molchi sifatidagi huquqlaringiz buzilsa, O‘zbekiston iste'molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari federatsiyaning 1091 yagona qisqa raqamli ishonch telefoniga murojaat qilishingiz mumkin" deyiladi O‘zbekiston iste'molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari federatsiyasi axborot xizmati xabarida.

sunishni istamay qo‘ygandi. Bu feodallar o‘rtasidagi ko‘psonli tartibsizliklar va urushlarni keltirib chiqaradi. XII asrga kelib vassallarning ba’zi huquqlari kengaytirilib, ularning xizmat muddatlari qisqartiriladi. XI asrda jamiyatning feodallashish jarayoni kuchayib, vassallarning vassallari paydo bo‘ladi. Yuqorida aytilganidek, eng quyi zvenodagi vassallar -ritsarlar (mayda feodallar) edi. Asosiy feodallar ommasi qirolga bo‘ysunmay, o‘z senorlari -gersoglar va graflarga bo‘ysunardi. “Vassalimning vassali mening vassalim emas" degan tamoyil mavjud edi. XII asr o‘rtalarida shaharlar o‘sib, qirolning ahamiyati kuchayadi. Qirollar mamlakatda barcha feodallardan sodiqlik haqida qasam olishga va vassal qaramlikdagi egaliklarini tan oldirishga erishadilar. Bu jarayon vassallarning vassallari (arer-vassallar)ning bevosita qirol vassallariga aylanishiga olib keladi va bu immediatizatsiya degan nom oladi. XII asrda feodal egaliklarga bo‘linish jarayoni amalda tugaydi. Feodal pomestelar tamoman urug‘chilik xarakteriga ega bo‘ladi. Feodallar sinfiga yangi shaxslarning kirib kelishi cheklanib, faqat qirol bo‘ysunmagan feodallar bilan urushlar natijasida qo‘lga kiritilgan yer uchastkalarini taqsimlab turadi. Feodal tifullar va unvonlar meros tariqasida o‘tadi. Shu tariqa, XHI asrdan dvoryanlik tabaqasi o‘zgalar uchun yopiladi. Feodallarga qaram kishilar servlar va villanlarga bo‘lingan. Servlarning huquqiy holati aniq belgilab qo‘yilmagandi. Ularni yer bilan birga va yersiz sotish mumkin edi. Ular biror narsalarini sotmoqchi bo‘lsa, albatta buning uchun o‘z xo‘jayinlarining roziligini olishlari lozim edi. Servlar qullardan hamda majbur bo‘lib serv holatiga tushgan ozod kishilardan kelib chiqqan qaram dehqonlar edi. Servga egalik yerga egalik bilan bir xilda ko‘rilgan. Servlar jon sog‘ligi - shevaj, har yillik obrok to‘lash, barshchina ishlarini bajarish, ya’ni haftada uch kun ishlab berish majburiyatlariga ega edilar. Serv xo‘jayinning roziligisiz turmush qurish, din xizmatiga o‘tish, sudda guvohlikka o‘tish yoki sud to‘qnashuvlarida ishtirok etish huquqiga ega emasdi. Chunki uning hayoti xo‘jayinga - senorga tegishli bo‘lib, uni xavf-xatarga solishga yo‘l qo‘yilmasdi. Biroq servning shaxsiy qaramligi uni krepostnoy kishilarga aylantirmagandi. Servlarning majburiyatlari, odatda, feodal huquqiy odatlar bilan tartibga solingan. Serv o‘z yerini sotishi va senordan ketishi mumkin edi. Fransiyada qochoq dehqonlarni umumdavlat miqyosida qidirib topish va egasiga qaytarish mavjud emasdi. Villanlar feodalga tegishli yerlarni erkin ushlab turuvchilar hisoblanganlar, Villanlar senorga obrok -tal to‘laganlar. Bu ham odat huquqi 59

uqig‘animiz banddagi kabi ma’lum aruziy ohangni yodga tushi-o‘indi. Birinchi misradagia o‘t nlarning uzun-qisqaligi sxemaki quyidagicha: U——=——U—=Sh—=SSH—F—UU— —U——— Ikkinchi misra sxemasi: U———U———U— ——)}U— — — "Viqat bir o‘rindagi nomuvofiqlikni (unisiz xam ko‘rdin-km2) hisobga olmaganda qolgani aynan vaznga tushadi. Albatta, shish szarkan, Cho‘lpon mutanosiblik ortidan atayin quvgan mi, balki buni kadim aruzning shoir borlig‘iga singib ketgan mug‘iqiyligining tabiiy ravishda barmoqqa ko‘chishi deb qabul kishi to‘g‘ridir. Aslida musiqiylik barmoqqa ham tegishli hu «Iutsiyatlardandir. Xullas, she’riyatdagi vaznlar almashinuvi Fitrat, Hamza, "Yipon kabi shoirlarning orzusi bilangina o‘z-o‘zidan va bir-ishiga ro‘yobga chiqib qolgan voqea bo‘lmay, jamiyagda yetilib kel-chi yangi yajtimoiy-psixologik kayfiyat orqasidan sekin-asta ningi yetgan adabiy hodisadir. Uning ijtimoiy mohiyati ham It shu kayfiyatdan suv ichadi. Qodiriy yozadi: «Madomiki, Pi! yangi davrga oyoq qo‘ydik, bas, biz har bir yo‘sinda ham shu iti davrning yangiliklari ketidan ergashishimiz va shunga Ishi dostonchilik, ro‘monchilik va hikoyachiliklarda ham yan-Iushiga xalqimizning shuzamonning «Gohir Zuhra»lari, «Chor Pushish lari, (Farhod Shirin va Bahromgo‘rxlari bilan ta-Ishtirishga o‘zimizda majburiyat hisetamizu "7. Adib fikrini she’riyatga tadbiqan olinsa ham hech xato Shuliydi. Chunki yangilanish hamma sohada kechayotgan jarayon nn Axir Cho‘lpono‘sha paytda «Ko‘ngil boshqanarsa— yangilik IItselir»? deyayangilikni topish ilinjida iztiroblar chekma-I ISH!!! o‘sha davrda ko‘ngil ehtiyojini bosadigan yangilikni IY nin Rizo Tavfiq va Yahyo Kamoldan, asosan esa «ulug‘ hin-mi Gabfindranat Tagordan topgandek bo‘lmadimi?.. Chunki yangi Ining o‘zgargan kayfiyati, ijtimoiy o‘zgarishlar, masalan, ISHiri na G‘arb o‘rtasidagi oltun ko‘prukz — Tagor she’rlarida I uyeqaks etgan edi. Demak, Qodiriy ham, Cho‘lpon ham davr ruhini aks ettiruvI ipi ldabiyotni orzu qilmoqda va uni yaratishga chog‘lanmoq-41

Rim imperiyasi davridagi jaroxat olgan askarlaga yordam berish san’ati Vizantiya im- periyasi tomonidan ko`p o`zgartirishlar kiritgan va qabul qilindi SHunday tarizda oltinchi asr ga kelib Vizantiya armiyasida 8-10 kishidan iborat bo’lgan sanitar kaman- dalar tashkil etila boshlandi, ular oz novbatida 200-300 kishilik maxsus guruxlardan olib chiqar edilar Vizantiya imperiyasida to`rtinchi asrga kelib cherkovlarda tibbiy yordam korsatish markaziga aylana boshladi U esa o`z navbatida tibbiyot olamida tibbiyot bilimlari bilan boy ta’lim olgan roxiblarni olib kela boshladi Bunday jarayon- lar dast avval Misrdan boshlandi va u keyinchalik butun Vizantiya olami bo`ylab tar- Abul Qosim al-Zaxraviy musulmon olamida eng bo`lib sanaladi Birinchilardan bo`lib jarroxlik operatsiyalarini o`tkazgan olimlardan biridir U tanish bo’lgan gipislarni tibbiyot olamiga olib qo`llaniladi

O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga o‘zgartirishlar kiritish, shuningdek ba’zilarini o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida (O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Toshkent shahar hokimiyati boshqaruv apparati tuzilmasi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Toshkent shahar hokimiyati boshqaruv apparati tuzilmasini yanada takomillashtirish to‘g‘risida” 2017-yil 12-iyundagi PQ-3050-son qaroriga muvofiq Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi: 1. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ilovaga muvofiq ayrim qarorlariga o‘zgartirishlar kiritilsin. 2. Vazirlar Mahkamasining “Qoraqalpog‘iston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi, viloyatlar, Toshkent shahri, tumanlar va shaharlar hokimliklarining hududlarni kompleks rivojlantirish yig‘ma boshqarmalari va bo‘limlari xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish to‘g‘risida” 2016-yil 2-maydagi 133-son qarori o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2016-y., 5-son, 33-modda). 3. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining birinchi o‘rinbosari — “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ boshqaruvi raisi A.J. Ramatov zimmasiga yuklansin. 2. Vazirlar Mahkamasining 2015-yil 7-oktabrdagi 285-son qarori bilan tasdiqlangan Yuridik va jismoniy shaxslarga tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun doimiy foydalanishga tanlov asosida yer uchastkalari berish tartibi to‘g‘risidagi nizomda (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2015-y., 10-son, 89-modda): a) 12-bandning to‘rtinchi xatboshidagi “tumanlar va shaharlar hokimliklarining hududlarni kompleks rivojlantirish bo‘limlarining” so‘zlari “tumanlar va shaharlar iqtisodiyot va hududlarni kompleks rivojlantirish bo‘limlarining” so‘zlari bilan almashtirilsin; b) 13-bandning to‘rtinchi xatboshidagi “Toshkent shahar hokimligining hududni kompleks rivojlantirish yig‘ma boshqarmasining” so‘zlari “Toshkent shahar iqtisodiyot va kompleks rivojlantirish bosh boshqarmasining” so‘zlari bilan almashtirilsin; v) 1-ilovaning “Subyektlar” ustunidagi “tumanlar va shaharlar hokimliklarining hududlarni kompleks rivojlantirish bo‘limlari” so‘zlari “tumanlar va shaharlarning iqtisodiyot va hududlarni kompleks rivojlantirish bo‘limlari” bilan almashtirilsin; g) 2-ilovada: birinchi xatboshidagi “Toshkent shahri hokimlarining sanoatni rivojlantirish” so‘zlari “Toshkent shahar hokimlarining” so‘zlari bilan almashtirilsin; ikkinchi xatboshidagi “Toshkent shahri hokimliklarining hududlarni kompleks rivojlantirish yig‘ma boshqarmasi” so‘zlari “Toshkent shahar iqtisodiyot va kompleks rivojlantirish bosh boshqarmasi” so‘zlari bilan almashtirilsin. 3. Vazirlar Mahkamasining “Viloyatlar, shaharlar va tumanlar hokimliklari boshqaruv apparatlari to‘g‘risidagi namunaviy nizomlarni tasdiqlash haqida” 2016-yil 27-apreldagi 123-son qarorida: a) 1-ilovada: 9-bandning yettinchi xatboshisi quyidagi tahrirda bayon etilsin: “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining hujjatlari va topshiriqlari samarali va natijali ijro etilishi, shuningdek ijro intizomi mustahkamlanishi uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Davlat maslahatchilarining, Vazirlar Mahkamasi va uning komplekslari, davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari hamda barcha darajalardagi hokimliklar rahbarlarining shaxsiy javobgarligi to‘g‘risida” 2017-yil 11-apreldagi PQ-2881-son qarori va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Ijro intizomini mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 1999-yil 12-yanvardagi 12-son qaroriga muvofiq ijro intizomi ta’minlanishi”; 10-bandning birinchi xatboshisi quyidagi tahrirda bayon etilsin: “Boshqaruv apparatining tuzilmasi hokimning yordamchisi, tashkiliy-nazorat guruhi, huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi, harbiy safarbarlik va favqulodda vaziyatlar masalalari guruhi, voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiyaning mas’ul kotibi, yuridik xizmat, axborot-tahlil guruhi, ishlar boshqarmasi, hokim o‘rinbosarlarining kotibiyatlaridan iborat bo‘ladi”; 11-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “Boshqaruv apparatining ishlari hokim tomonidan tasdiqlanadigan Boshqaruv apparati va xodimlarning funksional vazifalari to‘g‘risidagi nizomga, ushbu Namunaviy nizomga, Ish yuritish bo‘yicha yo‘riqnomaga, shuningdek, tashkiliy-nazorat guruhi, huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi, harbiy safarbarlik va favqulodda vaziyatlar masalalari guruhi, axborot-tahlil guruhi, yuridik xizmat, ishlar boshqarmasi, hokim o‘rinbosarlari kotibiyatlari to‘g‘risidagi nizomlarga muvofiq tashkil etiladi”; 12-bandning birinchi xatboshisi quyidagi tahrirda bayon etilsin: “Hokimning yordamchisi, tashkiliy-nazorat guruhi, huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi, harbiy safarbarlik va favqulodda vaziyatlar masalalari guruhi, voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiyaning mas’ul kotibi, yuridik xizmat, axborot-tahlil guruhi va ishlar boshqarmasi o‘z faoliyatida hokimga bo‘ysunadi”; 13 va 14-bandlar quyidagi tahrirda bayon etilsin: “13. Tashkiliy-nazorat guruhi rahbari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti devonining Tashkiliy-kadrlar xizmati bilan kelishgan holda hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi. Axborot-tahlil guruhi rahbari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish masalalari axborot-tahlil departamenti bilan kelishilgan holda hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi. Hokim o‘rinbosarining kotibiyati mudiri va mutaxassislari, shuningdek mutaxassislar hokimning tegishli o‘rinbosari taqdimnomasi bo‘yicha hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi. Hokimning yordamchisi va boshqaruv apparatining boshqa xodimlari hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi. Yuridik xizmat xodimlari O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi bilan kelishilgan holda hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi. 14. Tashkiliy-nazorat guruhi, huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi, harbiy safarbarlik va favqulodda vaziyatlar masalalari guruhi hamda ishlar boshqarmasi, axborot-tahlil guruhi, yuridik xizmat, hokim o‘rinbosarlarining kotibiyatlari to‘g‘risidagi nizomlar, shuningdek ular xodimlarining, hokim yordamchisining, voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiya mas’ul kotibining funksional vazifalari hokim tomonidan tasdiqlanadi”; 18-band o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin; 20-bandning birinchi va yettinchi xatboshilaridagi “Harbiy safarbarlik va favqulodda vaziyatlar masalalari guruhi” so‘zlari “Huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi, harbiy safarbarlik va favqulodda vaziyatlar masalalari guruhi” so‘zlari bilan almashtirilsin; 22-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “Yuridik xizmat faoliyati O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 19-yanvardagi PQ-2733-son qarori bilan tasdiqlangan Davlat organlari va tashkilotlarining yuridik xizmati to‘g‘risidagi nizom talablariga muvofiq tashkil etiladi”; 23-bandda: birinchi xatboshisidagi “Axborot-tahlil xizmati” so‘zlari “Axborot-tahlil guruhi” so‘zlari bilan almashtirilsin; to‘rtinchi xatboshidan “Hududni kompleks rivojlantirish yig‘ma boshqarmasi bilan birgalikda” so‘zlari chiqarib tashlansin; beshinchi xatboshidan “va hududni kompleks rivojlantirish yig‘ma boshqarmasi boshlig‘ini” so‘zlari chiqarib tashlansin; o‘n uchinchi xatboshisidagi “Axborot-tahlil xizmati” so‘zlari “Axborot-tahlil guruhi” so‘zlari bilan almashtirilsin; b) 2-ilovada: 9-bandning yettinchi xatboshisi quyidagi tahrirda bayon etilsin: “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining hujjatlari va topshiriqlari samarali va natijali ijro etilishi, shuningdek ijro intizomi mustahkamlanishi uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Davlat maslahatchilarining, Vazirlar Mahkamasi va uning komplekslari, davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari hamda barcha darajalardagi hokimliklar rahbarlarining shaxsiy javobgarligi to‘g‘risida” 2017-yil 11-apreldagi PQ-2881-son qarori va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Ijro intizomini mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 1999-yil 12-yanvardagi 12-son qaroriga muvofiq ijro intizomi ta’minlanishi”; 10-banddagi “hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari “iqtisodiyot va hududlarni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari bilan almashtirilsin; 11-banddagi “hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 12-bandning birinchi xatboshisidagi “hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 13-bandning birinchi xatboshisidagi “Hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi boshlig‘i Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi va tegishli viloyat va Toshkent shahri hokimlari bilan kelishgan holda hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 14-bandning birinchi xatboshisidagi “Hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi to‘g‘risidagi nizom Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va tegishli viloyat hokimlari tomonidan tasdiqlanadi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 16-band o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin; 19-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “19. Yuridik xizmat faoliyati O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 19-yanvardagi PQ-2733-son qarori bilan tasdiqlangan Davlat organlari va tashkilotlarining yuridik xizmati to‘g‘risidagi nizom talablariga muvofiq tashkil etiladi”; v) 3-ilovada: 9-bandning yettinchi xatboshisi quyidagi tahrirda bayon etilsin: “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining hujjatlari va topshiriqlari samarali va natijali ijro etilishi, shuningdek ijro intizomi mustahkamlanishi uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Davlat maslahatchilarining, Vazirlar Mahkamasi va uning komplekslari, davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari hamda barcha darajalardagi hokimliklar rahbarlarining shaxsiy javobgarligi to‘g‘risida” 2017-yil 11-apreldagi PQ-2881-son qarori va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Ijro intizomini mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 1999-yil 12-yanvardagi 12-son qaroriga muvofiq ijro intizomi ta’minlanishi”; 10-banddagi “hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari “iqtisodiyot va hududlarni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari bilan almashtirilsin; 11-banddan “hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 12-bandning birinchi xatboshisidagi “hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 13-bandning birinchi xatboshisidagi “Hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi boshlig‘i Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi va tegishli viloyat va Toshkent shahri hokimlari bilan kelishgan holda hokimning qarori bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 14-bandning birinchi xatboshisidagi “Hududni kompleks rivojlantirish bo‘limi to‘g‘risidagi nizom Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va tegishli viloyat hokimlari tomonidan tasdiqlanadi” so‘zlari chiqarib tashlansin; 16-band o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin; 19-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: “Yuridik xizmat faoliyati O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 19-yanvardagi PQ-2733-son qarori bilan tasdiqlangan Davlat organlari va tashkilotlarining yuridik xizmati to‘g‘risidagi nizom talablariga muvofiq tashkil etiladi”.

Shukurjon Zuhurov bilan suhbatda oliy darajada imzolangan hujjatlarni ratifikatsiya qilish, parlamentlararo aloqalarni mustahkamlash masalalariga to‘xtalib o‘tildi Qonun chiqaruvchi organlardagi do‘stlik guruhlari ishini faollashtirish, o‘zaro tashriflar va tajriba almashuvni ko‘paytirish zarurligi qayd etildi

Qo‘qon shahridagi «Hazrati Abbos» masjidi imom-xatibi Saidkamolxon domla Mahmudov turmush o‘rtog‘i va uch nafar voyaga yetmagan farzandlari bilan xonadonida is gazidan zaharlanish natijasida vafot etdi Ma’lum qilinishicha, Saidkamolxon domla 2014 yildan buyon Qo‘qon shahridagi «Hazrati Abbos» masjidi imom-xatibi vazifasida ishlab kelgan 21 mart kuni o‘zi, turmush o‘rtog‘i va uch nafar voyaga yetmagan farzandlari bilan xonadonida is gazidan zaharlanishi natijasida vafot etgan «Janoza namozi bugun, 21 mart kuni soat 20:30 da marhumning xonadoni (Qo‘qon shahar Muqimiy shaharchasi Sangzor ko‘chasi)da o‘qiladi», – deyiladi xabarda Favqulodda vaziyatlar vazirligi xabariga ko‘ra, hozirda ekspertiza o‘tkazilib, o‘lim sabablari aniqlanmoqda Shuningdek, tergov harakatlari ham olib borilmoqda «Hududgazta’minot» matbuot xizmati xabar qilishicha, ushbu xonadonda gaz ta’minoti tashkiloti mutaxassislari o‘rganish ishlari olib borgan O‘rganishda avtomobil saqlash joyida ikki konturli isitish qozoni o‘rnatilgani va uning tepasida yotoqxona joylashgani qayd etilgan «Shu bilan birga, dudbo‘ronda nosozliklar aniqlangan, xususan, uning yaxlitligi buzilgan Bu esa is gazi to‘planishiga sabab bo‘lishi mumkin bo‘lgan Shu bilan birga 2022 yil 18 fevral kuni xonadondagi gaz uskunalari profilaktik ko‘rikdan o‘tkazilib, xonadonda yashovchilarga yong‘in xavfsizligi qoidalari bo‘yicha tushunchalar berilgan Bu haqda maxsus kitobda qayd etilgani ma’lum qilindi», deyiladi xabarda Avvalroq Andijon viloyati Asaka tumani Chek mahalla fuqarolar yig‘inida joylashgan «Asaka zotli chorva» fermer xo‘jaligi binosida 3 kishining jasadi topilgani, taxminlarga ko‘ra, ular is gazidan zaharlanib vafot etgani haqida xabar berilgan edi

undan kelib chiqadigan vazifalar bilan bog‘liq. Demak, o‘quvchilarda o‘zaro do‘stona munosabatlarga asoslangan hamkorlikka kirishish ko‘nikmalarining shakllanishi O‘zbekistonning milliy mustaqillikka erishuvi va mazkur mustaqillikni mustahkamlash ehtiyoji bilan bog‘liq. Jamiyatning o‘z a’zolari oldiga qo‘yadigan talablaridan biri uning axloqiy jihatdan rivojlanishi va ijtimoiy faolligining shakllanishidan iborat. Ta’lim-tarbiya tizimiga xuddi mana shu nauqtai nazardan yondashish talab etilmoqda. Buning uchun o‘quvchilarni zamonaviy ilm-fan asoslari bilan qurollantirish, ular-bugungi kunda alohida e’tibor qaratilmoqda. Shu maqsadda shaxslararo axloqiy-psixologik munosabatlarni tahlil qilishga alohida ahamiyat berilmoqda. O‘zbekiston Respublikasida kuchli fuqarolik jamiyati fuqarosini tarbiyalash uni ijtimoiylashtirish va baxt-saodatga erishish yo‘lini belgilab olishiga ko‘maklashishdan iborat pedagogik faoliyatni ham o‘z ichiga oladi. Bunday kishilar boshqalarga manfaati tegganligidan o‘zini baxtiyor his qiladilar. Axloqiy kechinmalarning rivojlanishi shaxs taraqqiyotida ulkan ahamiyatga ega bo‘lib, o‘zini kuchli insonsifatida his etish layoqati uning ma’naviy da umummehnat va ijtimoiy faollik ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan o‘quv jarayonini tashkil etish, axloqiy-estetik g ta’lim-tarbiya jarayonini kengaytirish, «Kamalak» va «Kamolot» (7 tashkilotlari faoliyatining ta’lim muassasasidagi ishtirokini faollashtirish talab etiladi. Shaxsning jamiyatga va o‘ziga bo‘lgan munosabati muammosi uning axloqiy tabiatining ijtimoiy hamda shaxsiy intilishlari bilan bog‘liqligini ifodalaydi. Mazkur jarayonning o‘zaro aloqadorlikda rivojlanishi natijasida shaxs taraqqiyotining yuqori cho‘qqisida u jamiyatning boshqa a’zolari bilan aloqa o‘rnatish va muloqotga kirishishga har tomonlama ehtiyoj sezadi. Bunday imkoniyat natijasida shaxs o‘z layoqatlarini sinovdan o‘tkazadi va estetik-axloqiy kechinmalarni his qiladi. Jumladan, o‘z muloqotdoshining go‘zalligidan qoniqish baxtiga muyassar bo‘ladi. Insonning amalga oshiradigan xatti-harakatlari, birinchi navbatda, uning jamiyat baxt-saodati uchun harakat qilishi va o‘z kuch-quvvatini sarflashida namoyon bo‘ladi. Shuning uchun ham insonning xatti-harakatlari quyidagi yo‘nalishlarda baholanadi: 1. O‘z harakatlarining natijalari haqida hukm chiqarish, ya’ni qoniqish hosil qilish. 2. Shaxs hayoti davomida uning natijalari haqida hukm chiqarish; bunda insonning xatti-harakatlari uning quvvatlarini rivojlantirishga ko‘maklashishi nazarda tutiladi. Z. Shaxs faoliyatining ijtitimoiy natijalari haqida hukm chiqarish. Bu hukm milliy mustaqillik g‘oyasiga sadoqat va fuqarolik axloqi sifatida namoyon bo‘ladi. Bunda insonning jamiyat manfaatlari uchun o‘z qiziqishlari va intilishlaridan voz kechishi ustuvor o‘rin egallaydi. Insonning ijtimoiy faoliyati va xulq-atvorini boshqarishning pedagogik asoslarini ishlab chiqishga ; 60 hayoti boyligi bilan aloqadordir. Bu esa shaxsning kimnidir yoqtirish yoki yoqtirmaslik mayllari bilan ham bog‘liq. Qadriyatlar shaxslararo hamdardlikni vujudga keltiradi. Shaxslararo hamdardlik inson ruhiyatini ko‘tarib, kuchli mujassamlashgan hissiyotlarni namoyon qiladi. Bunday holatni hartomonlama rivojlanayotgan har bir shaxsda ko‘rish mumkin. Birdamlik, hamdardlik, rahmdillik tuyg‘ularidan shaxs ma’naviyati shakllanadi. Ta’lim-tarbiyaning asosiy maqsadi xuddi mana shunday ma’naviy olami boy yoshlarni shakllantirishdan iborat. Bunday yoshlar boshqalar bilan birgalikda uyg‘unlashgan holda yashay olish, do‘stona munosabatlar o‘rnatish, hamfikr va hamdard bo‘lish ko‘nikmasini egallashlari lozim. Axloqiy tarbiyada yetakchi mayl sifatida ma’naviyatlilik tushunchasi me’yorlar, qoidalar va prinsiplarni o‘zida mujassamlashtiradi. Bular ijtimoiy hayotning barcha sohalarida jamiyat a’zolari xulq-atvorini boshqarish imkonini beradi. Axloqiy me’yorlar ijtimoiy fikr mahsuli sifatida o‘zbek xalqining an’analari, urf-odatlari, e’tiqodlariga amal qilishni o‘z ichiga oladi. Mustaqillik g‘oyasi asosida shakllangan shasx ma’naviyati fuqarolik jamiyati xulq-atvor me’yorlari va qoidalarini mujassamlashtiruvchi ijtimoiy hodisadir. O‘zbekiston Respublikasida fuqarolik jamiyatining axloqiy prinsiplari sifatida quyidagilar namoyon bo‘ladi. Ular: -mustaqillikka sadoqat; –mustaqil O‘zbekistonga muhabbat; –O‘zbekistonda yashovchi barcha xalqlar va millatlar bilan do‘stona hamkorlik, bag‘rikenglik, dunyodagi barcha tinchliksevar xalqlar bilan birdamlik; -mustaqillik dushmanlariga ayovsiz munosabatda bo‘lish; –O‘zbekistonda yashovchi xalqlarning tinchligi va mustaqilligi uchun kurashga tayyorlik;

07.05.18 21:13 04.05.18 17:04 04.05.18 1:32 27.04.18 23:53 27.04.18 1:29 Qishloq va suv xo‘jaligi davlat boshqaruvitizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida 16.04.18 20:16 13.04.18 22:00 13.04.18 1:16 12.04.18 23:27 12.04.18 2:48 12.04.18 2:43 06.04.18 23:00 05.04.18 21:28 05.04.18 21:15

O‘zbekistonda pavlovniya plantatsiyalari tashkil qilinadi “Respublikada tez o‘suvchi va sanoatbop pavlovniya daraxti plantatsiyalarini barpo qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Vazirlar Mahkamasi qarori loyihasi jamoatchilik muhokamasiga joylashtirildi. Qaror loyihasiga ko‘ra Qishloq xo‘jaligi vazirligi, Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, Moliya vazirligi, Suv xo‘jaligi vazirligi, O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi, Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasining respublika bo‘yicha tuproq va iqlim sharoitidan kelib chiqib, suv tanqis, yer osti suvlari 30 metr chuqurlikda joylashgan foydalanilmayotgan zaxira maydonlarda hamda o‘rmon fondining suv tanqis yoki tuprog‘i sho‘r bo‘lgan yerlarida pavlovniya plantatsiyalarini tashkil qilish bo‘yicha takliflariga rozilik berilishi ko‘zda tutilmoqda. Qishloq xo‘jaligi vazirligi, Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, Moliya vazirligi, Energetika vazirligi, Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi, Suv xo‘jaligi vazirligi, O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi, Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasi, “O‘zsanoatqurilishmateriallari” uyushmasi, Toshkent davlat agrar universiteti olimlari hamda viloyatlar hokimliklari ishtirokida pavlovniya plantatsiyalarini tashkil qilish va moliyalashtirish manbalarini aniqlash bo‘yicha tuzilgan Ishchi guruhi tasdiqlanadi. Ishchi guruhining asosiy vazifasi etib quyidagilar belgilanadi: Quyidagilar:

Texвoдoгия чиcлoвиx pacчeтoвoc пoмoдъю элekтpoнимx тaблии пoзвoляeт peшaтъ цeлъи koмплekc зaдaч и нaxoдит пpимeнeниe в caмиx paзличимx cфepax чeлoвeчeckoй дeятeлънocти. Иcтopичeckи мнoгиe инжeнepниe, эkoнoмичeckиe, бyxгaлтepckиe, cтaтиcтичeckиe и дpyгиe pacчeгм вишoлияютcи в тaбличнoй фopмe: oбpaбoтka peзyлътaтoв иcимтaний, pacчeтимe вeдoмocти, cмeти pacxoдoв и т. д. Texнoлoгия чиcлoнъx pacчeтoв в элёkтpoнимx тaблицax aвтoмaтизиpyвт pyтинямe вэъгчиcлитeлъимe oпepaний, пoзвoляeт визyaлизиpoвaтъ peзyлъгaти пpoизвeдeнимx вичиcлeний в видe диaгpaмм иk гpaфиkoв. Имeюшийcя мaтeмaтичeckий aппapaт эпekтpoннъгx тaблиц пoзвoляёт иpёдcтaвитв вaaимocвязБ мeждy paзличинми пapaмeтpaми нekoтopoгo изyчaёмoгa oбъekтa, cиcтeми oбъekтoвoйни coбъттий. Блaгaдapя вoзмoжнocти aвтaмaтичecқoгa пepecчeтa фopмyл пpи измekcнии знaчeний вxoдяшиx в ниx oпepaндoв дaнпaй тexнoлoгия пoзвoляeт peaлизoвaтъ в cpeдe элekтpoнинг тaблиц мaxeмaтичeckyю мoдeлъ oбъekтa (cиcтeми oбъekтoв, coбмтий)-и пpoвecти чиcлeнимй эkcпepимeнт c пoдбopoм пapaмeтpoв, пpoгнoзиpoвaниeм пoвeдeния мoдeлиpyвмoгo oбъekтa, aнaлизoм зaвиcимocтeй и.пp. Cиcтeмa koмaнд элekтpoнkoй тaблицk пoзвoляeт peaлизoвaтБ нekoтopмe фyнkцин бaз дaниъгx, иocтpoитъ тaбличиyю мoдeли, oбъekгa. pи этoм бaзoй дaпимx являeтcя caмa тaблиқa, гдe cтpokи aъшoлияют фyнkции зaпиceй, a kлeтkи - пoлeй peляциoннoй бaзъ. B kaчecтвe тeopeтичeckoй ockoвъг изyчeния дaпнoй тexнoлoгни виcтyпaют тakиё пoнятия, kak пpeдcтaвлeннe инфopмaции, пpeдcтaвлeниc тaбличимx дaвниҳ в гpaфичeckoй фopмe, ипфopмaциoниoc (мaтeмaтичeckoв. тaбличнoв, гpaфичeckoe) мoдeлиpoвaниe, инфopмaциoнизя cғpykтypa тaблишл, oтмocитeдpнaя й. aбcoлютнaя. aдpecaция, типoи cтpykтypa дaнимҳ, koнcтaнтъoи пepeмeнимe, apифмeтичeckиeo и лoгичeckиё вkpaжeния, чиcлeнимй эkcпepимeнт.

Va Chingizxon–xo‘mraygan sharpa To‘sgandir quyoshdan butun olamni. Uchti dovon osha qora tutunlar Rusning yorug‘ qishloqlariga. Bu shoirlar hayotiy falsafasining ajralmas qismini muhabbat lirikasi tashkil etadi. Jahonda bu mavzuda bir-biriga yaqin obraz va ohangda yozadigan ikki shoirni topish mahol. Abdulla Oripov va Ni-kolay Rubsov ijodida ham muhabbat lirikasi o‘ziga xos: boshdan kechirilgan, his qilingan, bir-biriga mushtarak. Bu haqda juda ko‘p yozish mumkin, zero, ularning har bir she’ri, har bir misrasi ishq bilan nafas oladi. Bunchalar kamolot, ayt-chi, kimda bor. Kimda bor bunchalik latofat, husn. Shu chiroy. shu ishva. shu noz. shu viqor, Baxtiyor juftingga muborak bo‘lsin. Sevganing qalbida. bilmam. qay niyat, Demasman. sha’ningga she’rlar bitsin deb. Seni yaratgandir asli tabiat Bir shoir hajringda kuyib o‘tsin deb... Mana, N. Rubsov muhabbatini qay tarzda izohlaydi: T’gxoroshaya ochen’ – znayu, Ya tebe nikogda ne lgu Pochemu-to tol’ko skr’gvayu, Chto lyubit’ tebya ne mogu. Slishkom sil’no lyubil druguyu, Slishkom veril yey mnogo dnsy. 280

shu tomonga suyanib, o‘g‘rilik ishlarini burungisidan ham bir necha hissa oshirib davom ettirishadi. Ba’zilar eldagi eng yaxshi odamlar ustidan: «Zo‘rlik qildi, mol-u jonimizni taladi» deb tuhmat qilib, soxta hujjatlar yig‘ib, arizalar yog‘dirisha boshlaydi. Nihoyat, jinoiy ish qo‘zg‘aladi. Bechoralarni tergovga chaqirisha boshlaydi. Bu yaxshi odamlarning nomzodlari saylovdan o‘tib ketmasligi va haligi yolg‘on-yashiq uydirmalar asosli bo‘lishi uchun, bunday paytlarda ko‘rmaganni ko‘rdim deydigan guvohlar oldindan tayyorlanib qo‘yilgan bo‘ladi. Agar ayblangan odam o‘z boshini qutqarmoqchi bo‘lib, yomonlardan yalinib-yolvoradigan bo‘lsa–odamgarchiligi yo‘qoladi; agar bordi-yu, yalinmasa–u holda sudlangan odam hisoblanib, hech qanday xizmatga olinmay, butun umri xavf-xatarda o‘tadi. Xo‘sh, endi, bo‘lis bo‘lib saylanganlaridan keyin esa, o‘zish-u mansabga shumlik, harom niyat bilan erishgani uchun, to‘g‘ri niyatli kishilarning tarafini oladi deysizmi? Yo‘q, albatta, o‘zi kabi shum, harom niyatli kishilarni qadrlaydi. Chunki, bunday kishilarning do‘st bo‘lsa foydasi tegadi, qasd bo‘lsa qo‘lidan zararli ishlar ham keladi, deb o‘ylaydi. Shu kunlarda qozoqlar o‘rtasida: KIshi bilan emas, kishisi bilan ulug‘» degan maqol paydo bo‘ldi. Buning ma’nosi shuki: qilgan ishing tuzuk bo‘lsa emas, suyangan kishing tuzuk bo‘lsa–murod-maqsadingga yetasan, demakdir. Odatda, OF aa or

Sovet hokimiyati yillarida O‘zbekistonda bir qancha yozuvchilar yetishib chiqdi; proza, dramaturgiya janrlari taraqqiy etdi, pozziya yangi mazmun bilan boyidi. zovor bo‘lgan Oybek ijodi umumxalq ahamiyatiga molik bo‘ldi. faqat sovet kitobxonlari orasidagina emas. balki xorijiy mamlakatlardagi kitobxonlar orasida ham shuhrat qozondi. Eng yaxshi o‘zbek yozuvchilarining ijodi, bular orasida hurmatga sa-Komil Yashin chala holda qoldi, to‘rtinchi pardaga esa umuman qalam urmadi. O‘ylaymizki, muallif so‘nggi pardaning ikki ko‘rinishida qo‘zg‘olonchilarning mo‘g‘ul qo‘shinlariga qarshi kurashi sahnalarini gavdalantirish va Mahmud Torobiyning tarixiy g‘alabasini katta pafos bilan tasvirlash niyatida bo‘lgan. b Ma’lumki, Oybek, davr talabiga ko‘ra, opera librettosini qo‘zg‘olonchilarning g‘alabaga erishuvlari bilan tugatgan edi. Ehtimol, ana shunday baxtli xotima yoG‘alvirchiz pesasida ham o‘z kuchini saqlab qolgan bo‘lardi. Lekin bu asar qahramonning o‘limi yoxud qo‘zg‘olonchilarning tantanasi bilan tugash-tugamasligidan qat’i nazar unda Mahmud Torobiy qo‘zg‘oloni haqidagi haqiqat, bu qo‘zg‘olonning ibratli va zaif jihatlari operadagiga nisbatan, so‘zsiz, o‘zining keng va haqqoniy tajassumini topar edi. Pvesaning mavjud chala varianti, yuqorida qayd etilganidek, xomaki holda. Muallif asarni tugatgach, unga sayqal berish, ayrim epizodlarni, qahramonlar xarakteristikasini boyitish niyatida bo‘lgan. Buni pesadagi muallif eskartmalari ham ko‘rsatib turadi. Ushbu tugallanmagan asar bilan dastlabki tanishuv shundan dalolat beradiki, Oybek bu pesa yozila boshlagan davrda dramaturgiya janrining spetsifik xususiyatlarini to‘la egallagan edi. Bordi-yu, bu tarixiy drama ustidagi ish o‘z davrida nihoyalanganda, o‘zbek teatri va dramaturgiyasi Oybekning katta iste’dodidan, so‘zsiz, bahra olgan, o‘zida bu iste’dod nurlarini yal-yal aks ettirgan ajoyib sahna asari bilan boyigan bo‘lardi. Ehtimol, bu asarning baxtli taqdiri adibni yangi-yangi ijodiy niyatlarga ilhomlantirar va shu tarzda Oybek ijodida yangi janr—dramaturgiya ham o‘z mevalarini yetishtirardi. Oybek, 1965-yilda, o‘z tavalludining 60-yilligi bahonasi bilan o‘tgan ijodiy umrini nazardan o‘tkazib, kelgusi niyatlarini aniqlar ekan, shoir va davlat arbobi Bobur to‘g‘risida doston yozishga ahd qildi. Uning rejasiga ko‘ra, bu doston Navoiy mavzuiga bag‘ishlangan asarlar turkumiga kirishi hamda temuriylar davri madaniyatini Sharq Uyg‘onish davrining muhim bir halqasi sifatida ko‘rsatishga yordam berishi kerak edi. Darvoqe, Navoiy siymosi Oybek ijodida o‘zbek xalqi tarixidagi Uyg‘onish davrining yorqin bir belgisi sifatida qad ko‘taradi. Oybek Navoiy dahosini yuzaga keltirgan tarixiy-madaniy manbalarni ko‘rsatibgina qolmay, uni jahon xalqlari hayotidagi Uyg‘onish davri kontekstida talqin etadi. Shu ma’noda Bobur siymosi Oybek konsepsiyasining yanada yorqinroq ifodalanishi uchun xizmat qilishi mumkin edi. s O‘zbek klassik adabiyotining nozik va nodir bilimdonlaridan biri bo‘lgan Oybek «Guli va Navoiy» dostonida «Asrlarning so‘kib chokini, ko‘zlarimga surib xokini, tarixlarni bir-bir titurmen, afsonalar topib biturmen», deb yozganidek, 1965- yilda yana tarix so‘qmoqlarida kezindi. «Boburnoma»ni hijjalab o‘qidi, Bobur zamondoshlarining tarixiy risolalarini mutolaa qildi. Oybekning Bobur haqidagi dostonga katta taraddud bilan kirishgani adib arxivida saqlanayotgan turli ko‘chirmalar, chizmalar va eskartmalardan ayondir. Mazkur arxivdagi jigarrang muqovali daftarda Oybek iltimosi bilan yozilgan turli-tuman qaydlar bilan tanishar ekanmiz, Boburning Samarqand, Shahrisabz, Andijon, Ahsi, Marg‘ilon va Isfara kabi shaharlarda bo‘lishiga oid fakt va ma’lumotlarni uchratamiz. Chunonchi, bu qaydlarda quyidagidek yozuvlar bor: «Andijon noki yaxshidur. Semiz qirg‘ovulni to‘rt kishi tamom qilolmadi-O‘shning havosi toza. Borakuh tog‘ida Bobur 902-yilda hujra (ayvonli) qurdirgan. Bog‘ ko‘p gunafshali, go‘zal. Marg‘ilonda eng yaxshi anor; donai kalon. Subhoniy—turshak; mag‘izli. Isfarada bodom ko‘p. . Isfara to‘rt bo‘lakdan iborat: Isfara, Voruh, So‘x, Hushyor. Shayboniy Sulton Mahmudxon va Olachaxonni yengib, Toshkent va Oybek yurtimizning otashin shoiri, ulkan adibi, shuning bilan birga u kattakon publitsist, olim va tanig‘lik jamoat arbobi ham. Ulug‘ Vatan urushi yillarida u frontga bordi, jang bo‘lib o‘tgan yerlarni o‘z ko‘zi bilan ko‘rdi. jangchilar bilan yerto‘lalarda yotdi, uzoq duhbatlarda bo‘ldi, ozod etilgan qishloqlarda kezib, aholi bilan uchrashdi—so‘zlashdi, jangchilarga yangi she’rlar, qo‘shiqlar yozib, o‘qib berdi. Qalam g‘alaba uchun samarali ishlay oldi, qalam g‘alaba uchun safarbar bo‘ldi. Oybek muqaddas Vatan urushi yillarida qator badiiy ocherklar, publitsistik maqolalar ham yozbikim, bular front orqasida astoydil mehnatga undovchi da’vatlar bo‘lib jaranglab turdi. . Mirtemir —? Shohruhiyani olganda, Bobur So‘x va Hushyorda bir yil qiyin hayot kechirib, Qobulga jo‘naydi, Xo‘jand tog‘i Mutigilada feruza ko‘p, ma’danlar ko‘p va ilon ko‘p...» X-U asrdagi Bobur bo‘lgan shaharlarga yoxud Bobur shaxsi va xarakteriga oid bunday qaydlar tarixiy davr ruhini haqqoniy ifodalash maqsadida istifoda etilishi mumkin edi (va qisman istifoda etildi ham). Darvoqe, Oybek tarixiy mavzuga murojaat etar ekan, real fakt va hodisalarga tayangan holda qahramon obrazini va umuman asar syujetini qurishga intiladi. Adib «Navoiy» romaniga taraddud yillarini eslab, bunday yozadi: «Ko‘p tarixiy faktlar, materiallarni yig‘dim, ularni tahlil etib, mag‘zini chaqish uchun chuqur his etishga, o‘ylashga boshladim. Bu ishga shu qadar g‘arq bo‘lgan edimki, romanning ish plani qog‘ozda yo‘q edi. U mening ko‘nglimda, yodimda edi, butun borlig‘imni band etgan ediz2 «Bobur» dostonini yozishga kirishgan chog‘da ham Oybek shunday holatda" edi. Tarixiy davr va real shaxs haqida yig‘gan ma’lumotlari osha dostonning aniq qirralari zuhur bera "boshlagan edi, U Bobur siymosini shu yillarda yozgan «Guli va Navoiy» dostoni uslubida, masnaviyda, lirik bo‘yoqlar silsilasi osha gavdalantirish niyatida edi. Shuning uchun ham u asarda murakkab syujet konstruksiyalarini qurish, uni turli-tuman qahramonlar obrazi bilan to‘ldirib yuborish istagida emas edi. U o‘z xayolida tug‘ilgan asarning g‘oyaviy badiiy qurilmasidan kelib chiqib, yondaftar sahifalariga turli baytlarni yoza boshladi. Jami yuz baytdan ortiq dostonning mavjud parchalarida Boburning she’riyatga, ijodga va o‘z yurtiga beadad mehr-muhabbati ko‘proq tasvirlandi. Adib dostonda ana shu muhabbat rishtalari osha Boburning ruhiy olamini ochishga, shoh va shoir qalbidagi ruhiy dramalar, ziddiyatlarni ko‘rsatishga ahamiyat berdi. Bobur doston sahifalarida nozikta’b inson, ko‘rkam va o‘ktam fazilatlar sohibi sifatida gavdalanadi. Oybek talqiniga ko‘ra, xuddi shu fazilatlar uning ijodkor sifatidagi qiyofasini belgilaydi va ma’lum ma’noda podsho sifatida olib borgan faoliyatiga ta’sir o‘tkazadi. Shuning uchun ham Oybek Boburning shoir sifatidagi siymosini, uning shukuhli ichki olamini chizishga katta e’tibor beradi: Bobur o‘lturur, qo‘lda zarqalam, Qog‘ozga to‘kkan she’rida ko‘p g‘am. Shoir qalbidan toshadi to‘lqun, Qadahda gulob, jilvasi uchqun. "Ko‘rkamdir kalta, qop-qora soqol, Dilida g‘amga ko‘milgan iqbol. Ko‘zda jo‘sh urar aqldan dengiz, Ravshan fikriga his hokim deysiz. Fikri toshlarni yoralar chuqur, Peshona ochiq, naq quyoshdan nur. Hislarda to‘lqin. qalbida kamon, Boshda-mamlakat. ahvoli zamon... « Oybek. Mukammal asarlar to‘plami, XSH tom. Toshkent, 1979, 376-bet. 2, O‘sha asar, 291-bet. 158

«Tarixi Rashidiy» ikki qismdan iborat. Muallif ularni xkdaf-tarz deb ataydi. Birinchi daftarda Mo‘g‘uliston va Koshg‘arda hukm surgan Chig‘atoy xonlari tarixi, ulardan birinchi bo‘lib islom dinini qabul qilgan Tug‘luq Temurxondan boshlab, to 1533-yili taxtga o‘tirgan Abdurashidxon tarixi izil ravishda yoritilgan. Ikkinchi daftar 1541—1542-yillarda yozilgan. Unda tarixiy voqealar va muallifning o‘z sarguzasht-kechinmalari esdaliklar janrida bayon etilgan. Esdaliklar X-U asr oxirlariga oid voqealardan boshlanib, 1542-yilgacha, ya’ni Mirzo Haydar Kashmirni zabt etib, shu yerda muqim turib qolgan vaqtigacha davom etadi. Asarning birinchi qismi ikkinchisidan to‘rt yil keyin yozilgan. Muallif o‘z esdaliklarini yozar ekan, ko‘p hollarda voqeabandlik taqozasicha, o‘tgan davrlar tarixini eslatib o‘tishiga to‘g‘ri kelgan. Bunday tafsilotlar davom etaversa, maqsadni ifodalash chalkashib ketishi muqarra edi. Shuning uchun muallif ko‘pichcha esdaliklar orasida «bu haqda birinchi daftarda so‘zlaymiz» deyish bilan cheklanib, esdaliklarni davom ettiraveradi va oradan bir qancha vaqg o‘tgach, haqiqatan ham birinchi daftarni yozib, qariyb 200-yillik Mo‘g‘uliston tarixini yoritadi. Asarning birinchi qismini yozishda Mirzo Haydar Alouddin Atomalik Juvayniyning «Tarixi jahongo‘sho» va Sharafiddin Ali Yazdiyning «Zafarnoma» asarlariga tayangan. Chunonchi, sohibqiron Amir Temurning Movarounnahrda mustaqil davlat barpo etishi, uni tashqi tazyiqlardan himoya etishda Mo‘g‘uliston xoni Tug‘luq Temur (1360-yillar), keyinroq esa asli dug‘lot amirlaridan bo‘lib, hokimiyatni qo‘lga olgan Qamariddinga qarshi yurishlari butunlay «Zafarnoma»dan olinadi. Bunday hollarda muallif «Zafarnoma»- dan naql, deb o‘quvchini ogohlantiradi. Juvayniyning «Tarixi ja-hongo‘shojsidan olingan ba’zi parchalar oldidan ham shunday ogohlantirish beriladi. Zahiriddin MuhammadBoburning «Boburnoma» asari ham Mirzo Haydar uchun manba vazifasini o‘tagan. Bulardan tashqari, Mirzo Haydar yoshi yuzlarga borib qolgan odamlar, otasidan eshitganlari, amakilari va boshqa ishonchli zamondoshlarining hikoyalaridan ham manba sifatida foydalanadi. O‘z davri tasavvuf namoyandalarining risolalari, adabiy asarlaridan ham parchalar keltiradi. Ammo «Tarixi Rashidiy»ning ikkinchi daftarini yozishda muallif asosan o‘z esdaliklariga tayanadi, ularni garchi ayrim-ayrim sarlavhalar ostida ma’lum voqealarga bag‘ishlab yozsa-da, esdaliklar uslubini saqlaydi. Bunda xolavachchasi va tarbiyachisi Boburning «Boburnoma»siga taqlid qiladi. Balki, aytish mumkinki, «Bobur-noma» MuhammadHaydarning ham esdalik uslubida asar yozishiga timsol-o‘rnak bo‘lgan. Biroq Bobur o‘z asarini o‘zbek tilida yozgan bo‘lsa, Mirzo Haydar forsiy tilda yozgan. Ammo asar matnida ba’zi 287

Bu mamlakatlarda islom (Malayziya) ham, buddizm, sintoizm, daosizm, konfutsiychilik ham o‘z o‘rnida turibdi. Lekin ijtimoiy hayot bu mamlakatlarda an’anaviylik negizidan erkin raqobat negiziga ko‘chirilib dunyoviylik tamoyillariga mos qayta qurilgan. Bu eng muhim hal qiluvchi moddiy-iqtisodiy va ijtimoiy shart bo‘ldi. An’anaviy jamiyat vujudga kelishida dinning ta’siri asosiy bo‘lmasa-da, uni hisobga olmaslik ham noto‘g‘ridir. Bu borada dastlab belgilovchi rolni tabiiy sharoit sug‘oriladigan dehqonchilikka mos ishlab chiqarish usuli o‘ynagan bo‘lsa-da, din ham shakllangan munosabatlarni mustahkamlashga, an’analarni kuchaytirishga katta xizmat qildi. Dinga xos dogmatizm, muqaddas kitoblardagi qoidalar. o‘zgarmas, abadiy deb hisoblanishi ijtimoiy hayotning an’anaviy va turg‘un bo‘lishiga mos keladi. Shu bois ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy munosabatlarni dunyoviylashtirmasdan, an’anaviylik qobig‘ini yorib chiqish amrimahol edi. Sharq madaniyati, ma’naviyatining depsinib, rivojlanishning nihoyatda sekinlashib qolishi nafaqat an’anaviylikning qaror topishi bilan, shuningdek, yov bostirib kelishi, ayniqsa, mo‘g‘ul istilosi hamda to‘xtovsiz toj-taxt. talashish urushlari bilan ham ma’lum darajada bog‘liqdir. Urushlar, talon-torojlar, ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy alg‘ov-dalg‘ovlar, ular tufayli qisqa muddatli siyosiy barqarorlik vujudga kelganda sal-pal to‘q yashay boshlagan xalqning birdaniga qashshoq, nochor holga kelib qolishi hurfikrlikka putur yetkazib, xurofotga, mistikaga moyillikni kuchaytirdi. Diniy mutaassiblarga qulay sharoit yaratdi. Olamga munosabat, ong, dunyoqarash, ma’naviy muhit o‘zgara boshladi, ilm-fanga, adabiyot va san’atga rag‘bat susaydi. Bu dunyoviy adabiyotning, nafis san’atning, tabiiy fanlarning asta-sekin HUT asr ikkinchi yarmidan boshlab, Turkiston uch davlatga bo‘linib ketganidan keyin (XVIII acp) esa chuqur tanazzulga yuz tutishiga olib keldi. Adabiyotda diniy-mistik motivlar kuchaydi. Bizning madaniyatimiz jahonning yetakchi madaniyatlari qatoridan (GX—X-U asr) uning provinsial qoloq madaniyatlari qatoriga o‘ta boshladi. Tafakkurimiz asta-sekin provinsiallik, mahdudlik kasb etdi. Shunday qilib, ma’naviyatimizning gurkirab o‘sishi, so‘ngra turg‘unlik holatiga tushib qolishi an’anaviy jamiyatning vujudga kelganligiga borib taqaladi. An’anaviy jamiyatning asosiy belgilaridan biri butun ijtimoiy hayotning dogmatik g‘oyalarga, mafkuraviy qolin-larga, andozalarga moslashtirilishi, dedik. Jonli hayotning qotib qolgan mafkuraga bo‘ysundirilishi yildan "yilga mafkuraviy mutaassiblikni kuchaytirib, hurfikrlikni, ijodiy va tanqidiy tafakkurni bo‘g‘adi. Bizda aynan shunday bo‘ldi. Ijtimoiy hayotimiz an’anaviylikka ko‘chishi jarayonida hurfikrlikka putur yeta boshladi. Islomda mutaassiblik g‘olib kelgandan keyin ajdodlarimizning ijtimoiy-madaniy tafakkuri va intilishlari tub yangiliklarga, tub o‘zgarishlarga, ijtimoiy rivojlanishga qaratilgan g‘oyalarni asta-sekin qabul qilmay qo‘ydi. Jamiyat mahdudlikka burildi, yangiliklardan yuz o‘girgan yopiq jamiyatga aylandi, ma’naviy mo‘ljallarimiz o‘zgarmas an’analar bo‘lib qoldi. HUT asrdan boshlab tabiatshunoslik muttasil ortga keta boshladi va oqibatda chuqur inqirozga duch keldi. Adabiyot va san’at esa an’anaviylik negizida rivojlandi: Badiiy izlanishlar, badiiy tajribalar ko‘proq an’anaviy mavzular, syujetlar, hatto an’anaviy kompozitsion qurilmalar zamirida olib borildi. Misol tariqasida xamsachilik an’analarini eslashning o‘zi kifoyadir. Xamsachilikda asar mazmuniga va shakliga oid an’anaviy elementlarni ko‘plab uchratamiz: Yangilik va zamonaviylik xamsachilikda muallifning o‘z davrining konkret muammolarini majoziy va ramziy usulda aks ettira olishida, an’anaviy g‘oyalarni, mavzularni o‘ziga xos tarzda zamon ruhiga mos talqin qila bilishda namoyon bo‘ldi. Shunday qilib, badiiy ijodda zamonaviylik an’anaviylik qobig‘ida, unga bo‘ysungan holda o‘ziga yo‘l ochdi. – Jamiyat ongi, dunyoqarashi, adabiyoti va san’ati, ma’naviy muhiti uchun keskin sifat o‘zgarishlar, yangilanish, o‘zining tarixan eskirgan jihatlaridan ochiqchasiga voz kechish xos bo‘lmadi. Natijada, milliy xarakterimizda

1. Korxona ma’murlari guruhining bir a’zosi huquqlarini qabul qilish jarayonida

Siz bingo, yakuniy yaxshi-vaqti o'yin, o'yin mumkin KanadaEng yaxshi onlayn bingo xonalari Siz 75-to'p va 90-to'p o'yinlarini tanlayotib, bepul yoki haqiqiy pulli idishlar va mavzuli xonalarda sovg'alar olishingiz mumkin Hatto faol jonli suhbat jamoalari bilan suhbat vaqtlarini baham ko'rish va chat o'yinlar o'ynash imkoniyatlari mavjud

Qandli diabet (xalq orasida «saxar kasalligi» deb ham aytiladi) — tanada uglevod va suv almashinuvining buzilishidir Bu kasallik me’da osti bezi funktsiyasi buzilishi oqibati hisoblanadi Me’da osti… Davomi

Kelasi oylarda muloqot yanada kuchayadi Eron prezidenti Turkiyaga, Turkiya bosh vaziri Rajab Toyib Erdog’an esa Eronga tashrif buyuradi Ammo tahlilchilar fikricha, Suriya mojarosi bir yoqli bo’lmagunicha, Eron va Turkiya munosabatlarining butunlay izga tushishi amri mahol

a) havo oqimining tezligi o‘zgarmas, parrakning harakati esa ИИ py 42ф do – . turg‘unlashgan, ya’ni K-const, ai 0. Demak o#const; da T b) aerodinamik kuch momentlari vaqt bo‘yicha o‘zgarmas. U holda (1.7) tenglamaning oxirgi hadi soddalashtirilishi mumkin: 1 Resp И – Kюco5 ф; 2 = , I I 1 2 KЗ1 40) (И – ko) – (9 э ko) (=0. (158) d) ishqalanish o‘ta kichik: M, = 0. (1.9) U holda (1.8) e’tiborga olinsa, (1.7) tenglama sezilarli sodda-tashadi: My RAY = -c0) (Иx ko). (1.10) V munosabat rotoanemometr koeffitsiyenti deb ataladi. Turli shakl va o‘lchamga ega bo‘lgan kosalarni tajriba yo‘li bilan o‘rganish aerodinamik qarshilik koeffitsiyentlari kosalarning shakli va o‘lchamiga sezilarli bog‘liq ekanligini ko‘rsatadi. Kosalarning parametri o‘zgarganda ch!) va T) koeffitsiyentlarning qanday o‘zgarishidan qat’iy nazar ularning nisbati taxminan doimiy bo‘lib, quyidagi qiymatni tashkil etadi: (1.11) va (1.12)larni (1.10) ga qo‘yib, o ga nisbatan hosil bo‘lgan kvadrat tenglamani yechamiz va 6—3 ekanligini topamiz. Bu munosabatdan ham kosali, ham vintli rotoanemometrlarning parametrlarini taqribiy hisoblashda foydalaniladi. Anemometrlarni chuqur o‘rganishda o koeffitsiyentining havoning zichligi, parrakning parametrlari, uning oqimga nisbatan 18

la – bi gul EY – 204

Samarqandda talassemiya bilan og‘rigan bemorlarga yordam ko‘rsatish fondi ochildi Talassemiya bilan og‘rigan bemorlarga va ularning oilalariga yordam berish maqsadida O‘zbekistonda birinchi marta Samarqand shahrida Talassemiya fondi tashkil etildi. Joriy yil 11 sentabr kuni viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazida uning ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi. Fond mazkur tibbiyot markazi bilan hamkorlikda ishlaydi va fondning ofisi ham shu yerda bo‘ladi. Ochilish marosimida respublikaning turli burchaklaridan yetakchi gematologlar, endokrinologlar, professor va olimlar hamda turli fondlar rahbarlari ishtirok etishdi. Talassemiya fondiga Samarqand shahrida yashovchi Feruz Davronov rahbarlik qiladi. F.Davronovning aytishicha, farzandlari shu dardga chalingan va u o‘z vaqtida bolalarining davolanishi uchun bor mablag‘larini hamda uyini sotib uning pullarini sarflagan. Talassemiya kam uchraydigan, ammo jiddiy irsiy kasallik bo‘lib, gemoglobin tuzilishi va funksiyasining buzilishiga olib keladi. Bunday kasalga chalingan bemorlar doimiy ravishda qimmat dori-darmonlar bilan davolanib yurishga majbur bo‘lishadi. Shuningdek, ularda doim qon tanqisligi kuzatiladi. Qayd etilishicha, talassemiya kasalligi asosan yaqin qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlardan tug‘ilgan bolalarda uchraydi. Bugun O‘zbekistonda talassemiya bilan og‘rigan 200 dan oshiq bemor ro‘yxatga olingan. Ularning asosiy qismi Surxondaryo, Qashqadaryo va Samarqand viloyatlarida yashaydi.

O‘zbekistonga kelasi yil Janubiy Koreya prezidenti tashrif bilan keladi Bu haqda O‘zbekiston Prezidenti huzuridagi Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti direktori Vladimir Norov Seuldagi “Forum Koreya — Osiyo 2018” xalqaro konferensiyasida ma’lum qildi, deb yozadi “Podrobno uz” Norovning so‘zlariga ko‘ra, Toshkent va Seul o‘rtasidagi siyosiy ishonch va o‘zaro hamjihatlikning yuqori darajasi mamlakatlar o‘rtasidagi hamkorlikni yanada mustahkamlash va kengaytirish uchun eng qulay sharoitlarni yaratadi “Bizning mamlakatimizda Koreya Respublikasi prezidentining O‘zbekistonga kelasi yildagi javob tashrifini tashkillashtirish bo‘yicha eng yuqori darajada zarur tadbirlar olib borilmoqda”, — dedi u Koreya prezidentining O‘zbekistonga tashrifiga tayyorgarlik ko‘rish maqsadida Toshkentda 29—30-noyabr kunlari Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti tomonidan Shimoliy iqtisodiy siyosat qo‘mitasi va Xanyang universiteti bilan hamkorlikda “O‘zbekiston-Koreya: kelajak tasavvuri” seminari o‘tkaziladi

lik palatasining Spikeri yo‘“qligida yo uning o‘zi vazifalarini bajarish 1m-koni bo‘lmaganda uning vazifalarini o‘rinbosarlari bajarib turishi qonunda belgilangan. Qonunchilik palatasi faoliyatini tashkil etishda uning devonining o‘rni katta. Devonning vazifasiga Qonunchilik palatasi, uning organlari va deputatlar faoliyatining tashkiliy, axborot, moddiy-texnika ta’minoti kabilar kiradi. Ushbu devon Qonunchilik palatasi rahbariyati huzuridagi kotibiyatni, qo‘mitalar bilan ishlash, yuridik, nazorat-axborot, xalqaro aloqalar, matbuot va tarjimalar, umumiy bo‘lim va buxgalteriyani qamrab oladi.’ Qonunchilik palatasi faoliyatining asosiy shakli uning majlislari bo‘lib, bu majlislarni o‘tkazishning o‘zi Qonunchilik palatasining faoliyati masalalarini birgalikda muhokama qilish, to‘g‘ri o‘tkazish esa erkin muhokama, oshkoralik va jamoatchilik fikrini hisobga olish tamoyillarini ro‘yobga chiqarishga xizmat qiladi. Shuni ta’kidlash kerakki, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining har ikkala palatasi vakolat muddati tugagach, yangi chaqiriq Qonunchilik palatasi va Senati o‘zishini boshlagunga qadar faoliyatini davom ettirib turadi va shu yo‘l bilan qonun chiqaruvchi organ faoliyatidagi uzluksiz ta’minlanadi. Bu masala O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 2002 yil 12 dekabrda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi to‘g‘risida”gi va “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati to‘g‘risida”gi konstitutsiyaviy qonunning 5-moddasida belgilangan. Qonunchilik palatasi va Senatining birinchi majlislari Qonunchilik palatasi uchun bo‘lib o‘tgan saylovdan keyin ikki oydan kechiktirmay va Senat tarkib topganidan keyin bir oydan kechiktirmay Markaziy saylov komissiyasi tomonidan chaqiriladi. Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi majlislari sessiyalar davrida o‘tkaziladi. Sessiyalar qoidaga ko‘ra sentyabrning birinchi ish kunidan boshlab kelgusi yil iyun oyining ish kuniga qadar o‘tkaziladi. Oliy Majlis Senatiningmajlislari zaruratga qarab, bir yilda kamida uch marta o‘tkaziladi. Senat yig‘ilishlarida muayyan muddat davomida Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingan qonunlar muhokama qilinib, kun tartibidagi boshqa masalalar ham ko‘rib chiqiladi. ! Qarang: O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Spikerining “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining devoni to‘g‘risida”gi Nizomni tasdiqlash haqida”gi 2005 yil 7-apreldagi 73-sonli farmoyishi. 110

Yil 30-iyundagi PQ-3105 son" qarori Vatanimizning milliy davlatchiligi vujudga kelishi, taraqqiy etishining eng yangi tarixini tadqiq etish va o‘qitish, uni aholi o‘rtasida targ‘ib qilish maqsadida ilmiy, ilmiy-ommabop, o‘quv-metodik, ma’rifiy adabiyotlarni tayyorlash va chop etish, yoshlarda, avvalambor, umumta’lim maktablari, kasb-hunar kollejlari hamda akademik litsey o‘quvchilari, qolaversa, oliy o‘quv muassasalari talabalarida mamlakat tarixi haqidagi chuqur bilimlarni shakllantirish va rivojlantirish maqsadida qabul qilindi. Shu bilan birga «Ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish va sohani rivojlantirishni yangi bosqichga ko‘tarish to‘g‘risida) 2017- yil 28- iyuldagi PQ-3160-son"qarorining qabul qilinishi tarixni o‘rganish, uni to‘g‘ri talqin qilish Va xalqimizning ong-u shuuriga singdirish borasida hali qilinadigan ishlar talaygina ekanini ko‘rsatdi. Mazkur qaror va farmonlar ijrosidan maqsad xalqning barcha sotsial qatlamlarida, ayniqsa, o‘quvchi yoshlarda milliy g‘urur va iftixor tuyg‘ularini shakllantirish, vatanga muhabbat va sadoqat hissini rivojlantirishdan iboratdir. Shu bilan birga, ularda tarixiy ong, tarixiy xotira, vatan tarixiga hurmat, tarixiy baho, tarixiy madaniyat, tarixiy vatanparvarlik, tarixiy faxr tushunchalarini rivojlantirishga erishish orqali mamlakatimizning ertangi kelajagi va davomchilari bo‘lgan barkamol avlodni tarbiyalash maqsad qilingan. Buning uchun, avvalo, yoshlarga tarixiy bilimlar berishni yanada yuqori saviyaga ko‘tarish, O‘zbekistonning Milliy davlatchiligi eng yangi tarixini o‘rganish va targ‘ib qilish, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus va oliy ta’lim tizimida o‘quvchi yoshlar tarixiy ongini rivojlantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Boisi, dunyo hamjamiyati bilan iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va madaniy aloqalarni keng yo‘lga qo‘yayotgan O‘zbekiston hozirgi tarixiy davrda 3 O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi huzurida «O‘zbekistonning eng yangi tarixi bo‘yicha Jamoatchilik kengashi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risidagi PQ—3105-son qarori. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami. –Toshkent, 2017, Mg 26. -B.40. 4 O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi huzurida «O‘zbekistonning eng yangi tarixi bo‘yicha Jamoatchilik kengashi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risidazgGi PQ—3105-son qarori. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami. –Toshkent. 2017. M2 26. -B.40. 7

kirish va olib chiqib ketishdagi boj to‘lovlari va boshqalar) tushumlar ko‘rinishida bo‘lgan. Qadimda davlatni moliyalashtirish mexanizmlari paydo bo‘layotgan bir davrda, soliqlar davlatning paydo bo‘lishi va undagi jamiyatning sinflarga bo‘linishida muhim iqtisodiy munosabat sifatida yuzaga kelgan. Ingliz iqtisodchisi S. Parkinsonning fikricha, «soliqqa tortish dunyo kabi qadimiy bo‘lib, uning boshlang‘gich shakllari mahalliy qabila boshliqlarining daryo boshlarini, ikki daryoning kesishgan yoki tog‘gdan o‘tish joylarini to‘sib, undan foydalanganlik yoki savdogar va sayyohlardan ushbu yerdan o‘tganlik uchun to‘lovlar undirgan davrlarda paydo bo‘lgan }. Soliqlarning hozirgi kundagi o‘rni esa huquqiy ong, iqtisod, davlat nazorat tuzilmaning yuqori darajadagi rivojlanishi natijasida paydo bo‘lgan. Volterning so‘zlariga ko‘ra, xsoliq to‘lash bu–o‘z mulkining bir qismini qolgan qismini saqlash uchun berish demakdir). Ushbu ta’rifda soliqning milliy xavfsizlikni ta’minlashdagi roliga urg‘u berilgan. Ikki yuz yil avval yashab o‘tgan ingliz iqtisodchisi A.Smit soliqqa quyidagicha ta’rif bergan: «Soliq–bu davlat tomonidan qiymati va to‘lash tartibi qonuniy qilib o‘rnatilgan yuk demakdir» 1819- yil ingliz iqtisodchisi D. Rikardoning Jamoalar palatasidagi mashhur nutqida: «Eng yaxshi soliq–bukam to‘lanadigan soliqdir», –degani hammaga ma’lum. XGX asrning birinchi yarmida shveysariyalik iqtisodchi J. Sismondi soliq nazariyasini «rohatlanish nazariyasi» deb atagan. Soliq bu jabrlanish va shu bilan birga rohatdir, agarda shu qilingan jabr hisobiga davlat tomonidan ko‘rsatilgan xizmat natijasida foyda olinsa. Fuqarolar soliqlarga davlat tomonidan ularning o‘zlari va mulklarini himoyalashda ko‘rsatayotgan xizmati uchun to‘lanayotgan mukofot puli deb qarashlari lozim. XX asrning boshlarida italiyalik iqtisodchi F. Nitti davlatning soliqlar ta’sirida milliy bozorini rivojlanishdagi roliga ta’rif berdi. Jamoadan ajratib bo‘lmaydigan xizmatlar borki, ular, masalan, ichki xotirjamlik va tashqi himoya, huquqni himoya qilish, jamoat gigiyenasi, hudud himoyasi bo‘lishi mumkin. Bunday bo‘linmaydigan maxsus ko‘rsatilgan xizmatlarga alohida-alohida boj undirishning iloji bo‘lmaganligi uchun, bunday xarajatlarni qoplash uchun soliqlar undiriladi. Shunday qilib: Soliq bu fuqarolar boyligining ular tomonidan davlatga va 473

2) taqdim etiladigan muayyan bilim va tushunchalarning mavjud qirralarini aniqlash va tizimlashtirilgan holda aniq ketma-ketlikda ifodalash lozim. Bunda hodisalarni aniq ifodalash imkoniyati kattadir. Nazariy bilimlarni tizimli tarzda bloklarga bo‘lib bayon qilish, ularni kichik qismlardan kattaroq bloklarga birlashtirishni ifodalaydi. Bilimlarni konsentrizm prinsipi asosida bayon qilishning har ikkala yo‘nalishi umumiy xarakterga ega. Bilimlarni konsentrizm prinsipi asosida bayon qilishning ikkinchi yo‘nalishiga asoslangan o‘quv jarayoni natijalari samarali bo‘ladi. Shuning uchun ham, konsentrizm ta’lim mazmunini tanlashda tayaniladigan didaktik prinsipdir. Mazkur konsentrlar tarkibida o‘quv materialining yangi, o‘quvchi uchun ahamiyatli bo‘lgan qirralari ochiladi. Bunda o‘quv materiallari aniq, umumlashgan birlik sifatida namoyon bo‘ladi. Shuning uchun ham, dastlab o‘quv kursi doirasidagi barcha o‘quv materiallarini bloklarga ajratib, ular orasidagi aloqadorlik hamda uzviylikni aniqlash lozim. Konsentrizm prinsipi taqdim etilayotgan o‘quv materiallarining serqirraliligi, xususiy hamda umumiy jihatlarini aniq ifodalashga xizmat qiladi. Konsentrizm prinsipi asosida taqdim etiladigan o‘quv materiallari bir qator talablar asosida tanlanadi: a) o‘rganilayotgan o‘quv materialining xususiy hamda umumiy jihatlarini aniqlash; b) har bir konsentrda o‘quv materialining muayyan qirralarini ochish; v) o‘quv materialining obyektiv jihatlarini ko‘rsata olish kabilar. Masalan, matematika va sonlar tushunchasi hisob bilan bog‘liqligi uchun ham bir tizimdagi tushunchalardir. Shuningdek, ma’nodosh hamda qarama-qarshi ma’noli so‘zlarni so‘z boyligi sirasida bir blogga birlashtirish mumkin. Bir konsentr tarkibiga kiruvchi tushunchalar darslik mualliflari tomonidan induksiya hamda deduksiya metodi yordamida ajratib olinishi va umumlashtirilishi lozim. Bunda mantiqiy xulosalar chiqarishga alohida e’tibor qaratish talab etiladi. Bunday hollarda hosil bo‘ladigan nazariy xulosalar konsent-rizm prinsipining asosiy xususiyatlari bilan bog‘liq holda vujudga keladi. Ular bloklar bo‘yicha taqsimlangan o‘quv materiallari vositasida oydinlashtiriladi. Masalan, Ona tili o‘quv predmeti bo‘yicha taqdim etiladigan o‘quv materiallari hamda hosil qilinadigan bilim, ko‘nikma va malakalarni boshlang‘ich sinflarda 4 blok, 5-9-sinflarda 5 blok ya’ni, konsentrga bo‘lib taqdim etish mumkin. Masalan, o‘zbek tilining butun so‘z boyligi 1-9-sinflarda yaxlit tizim tarzida 9 ta turli konsentrlarga bo‘lingan holda o‘rganilishi mumkin. Shuningdek, grammatik vositalar va bog‘lanishli nutq elementlari xam barcha sinflarda alohida-alohida konsentrlar yordamida o‘quvchilarga taqdim etiladi. 1-4-sinf o‘quvchilariga 4 ta konsentr tarkibida chiroyli yozuv, ya’ni husnixatga oid bilimlar, ko‘nikma va malakalarni o‘rgatish nazarda tutiladi. Bu, O‘z navbatida, nutqiy ko‘nikmalar va filologik bilimlarning tizimliligi, izchilligi va maqsadga muvofiq tarzda shakllanishini ta’minlaydi. O‘quvchilarda lingvistik bilimdonlik va dunyoqarash tarkib topadi. Muayyan o‘quv materiallari blokida mavjud bo‘lgan-u yoki bu belgilar konsentr tarzida navbatdagi blogga ham o‘tib yaxlit o‘quv modulining aniq bir qismini hosil qiladi. Bu prinsip asosida tanlangan o‘quv materiallari doirasida ilmiy tushunchalar, qoidalar, ta’riflar birin-ketin oydinlashadi, umumiydan xususiyga o‘tib boradi. Chunki, ta’lim mazmuni tarkibida har bir o‘quv materiali o‘zining boshlang‘ich nuqtasiga ega bo‘lib, oddiydan murakkabga tomon zanjirsimon bog‘lanadi. Mazkur o‘quv materiallari zanjirining har bir bo‘g‘inini aniqlash natijasida o‘quvchilarda hosil bo‘ladigan bilim, ko‘nikma va malakalarning aniq tarkibi belgilanadi. Ushbu zanjir vositasida o‘quvchilar tushunchadan tortib nazariy bilimlargacha bo‘lgan barcha o‘quv elementlarini o‘zlashtiradilar va ularning tafakkuri tarkib topadi. Shu tarzda o‘quvchilarda analitik, ya’ni tahlil qilish ko‘nikmalari shakllanadi. Analitik fikrlash to‘laligicha o‘quvchilarni narsa, buyumlar haqidagi nazariy xulosalarga olib kelmaydi. Chunki, analitik faoliyat umumlashtirish jarayonidan ajralib qolgandir. Nazariy fikrlashning vujudga kelish jarayoni esa, umumlashtirish faoliyatiga aloqadordir. O‘quvchilarda bilimlarning vujudga kelish jarayoni to‘laqonli bo‘lishi uchun har bir narsa, buyumning kelib chiqishi haqida fikrlashlari, uning aniq, dinamik tarkibi, bu tarkibning ichki elementlari yig‘indisini bilishlari hamda aniq tasavvur qilishlari 48

43 burchini bajarar ekan, jamiyatga xizmat qiladi. Bu xizmat, qachonki unga qat’iy axloqiylik singdirilsa, jamiyat va inson qadri qanchalik himoya qilinsa, shunchalik samarali bo‘ladi.8 Prokurorning huquqiy va axloqiy majburiyati obyektiv va xolis bo‘lishni talab etadi. O‘z nutqida ayblanuvchiga nisbatan qo‘pollik qilishi, ustidan kulishi, tashqi ko‘rinishi, millati, jismoniy kamchiliklariga til tekkizishi hollariga yo‘l qo‘ymasligi lozim bo‘ladi. Prokuror ayblanuvchini tavsiflar ekan, unga nisbatan aybsizlik prezumpsiyasi mavjudligini ѐdda tutish talab etiladi. Sudyalarga, agar ayblanuvchini oqlasa ѐki yengilroq jazo belgilasa, oqibatlari ѐmon bo‘lishi mumkinligini aytib, tazyiq o‘tkazishi ham axloqiy normalarga to‘g‘ri kelmaydi, Barcha aytganlarimizga asoslanib, huquqni muhofaza qilish organlari xodimlariga qo‘yiladigan axloqiy talablarni sanab o‘tsak bo‘ladi: -insonga nisbatan eng oliy qadriyat deb qapash, xalqaro va davlat huquqiy normalari va umuminsoniy axloq prinsiplariga mos ravishda inson huquq va erkinliklarini hurmat qilish va himoya qilish; uz kasbining va yuqori professionalizmning ijtimoiy ahamiyatini, huquqni muhofaza qilish tizimi xodimi sifatida o‘zining jamiyat va davlat oldidagi mas’uliyatini tushunish talab etiladi, chunki ular faoliyatidan ijtimoiy xavfsizlik, odamlarning haѐti, sog‘ligi huquqiy muhofazalanganligi belgilaydi; -ijtimoiy adolat, fuqarolik burchi, kasbiy va axloqiy burch prinsiplariga qat’iy amal qilgan holda qonunda belgilangan huquqlardan oqilona va insonparvarlik yo‘lida foydalanish; -qaror qabul qilishda prinsipiallik, jasurlik, jinoyatchilik bilan kurashda qat’iylik, xolislik; -xizmatda va turmushda shaxsiy xulq-atvorning tozaligi, halollik, kasbiy sha’ni haqida qayg‘urish; -ongli intizom, tashabbuskorlik, professional birdamlik, o‘zaro ѐrdam, dovyuraklik, murakkab vaziyatlarda xatti-harakatlarga axloqiy-ruhiy tayѐrgarlik, ekstremal vaziyatlarda to‘g‘ri xulosa chiqarish;

Bu minerallarning kationlari bilan kislorod anionlari srasida-gi nisbat 2:1 (A?X) dan 1:2 (AX2) gacha o‘zgaradi. Murakkab oxsid-larda, bundan tashqari, kationlar orasida ham odatda nisbat har xil 1:1 va 1:2 bo‘ladi. Faqat juda kam uchraydigan ba’zi birikmalardagina ancha murakkab nisbatlarni ko‘ramiz. MUZ GRUPPASI Ma’lumki, suv tabiatda qattiq (muz, qor), suyuq (yomg‘ir, mineral buloqlar, daryo, ko‘l, dengiz va okean suvlari) va gazsimon (atmosferadagi va vulqon eksgalyatsiyalaridagi suv bug‘lari) holatda bo‘ladi. Suv o‘z xossalariga ko‘ra metall va metalloid oksidlari orasida alohida o‘rin tutadi. Tabiatda sodir bo‘ladigan ximiyaviy protsesslarda suv juda katta rol o‘ynaydi. Ximiyaviy reaksiyalar, asosan, suvdagi eritmalarda ro‘y beradi. Yerda suvsiz va kislorodsiz organik hayot bo‘lishi mumkin emas. Quyida biz bu birikmalarning tabiatda keng tarqalgan qattiq va suyuq holatlarinigina ko‘rib o‘tamiz. Muz—N,;O. Ximiyaviy tarkibi, N—11,27), O—88,875. Ba’zan tarkibida gazsimon va qattiq mexanik aralashmalar ham bo‘ladi. Singoniyasi geksagonal; simmetriya ko‘rinishi digeksagonal-pira-midal. Fazoviy gruppasi Sbts (Sa). a=7,82; su—7,36. Kristall strukturasi. Muz olmos strukturasiga o‘xshash molekulyar kristall strukturaga egadir (har qaysi N.O molekulasining koordinatsiya soni 4). NgO molekulasining tuzilishi quyidagi xususiyatlarga ega: N!» protonlari o‘z eyayektronlari bo‘lmagan va haddan tashqari kichik o‘lchamli ion kabi kislorod ionning ichkarisiga kirib ketadi (143-rasm). Shunga muvofiq, kislorodning atom yadrosi qisman protondan uzoqlashib markazdan chetlashadi. Shuning uchun, NgO elektrik jihatdan neytral molekula bo‘lishiga qaramay, unda kuchsiz qoldiq zaryadlar yuzaga keladi (molekulaning protonlar joylashgan qismida musbat, qarama qarshi tomonda manfiy). Shunga ko‘ra, muz strukturasidagi o‘zaro bo‘sh bog‘langan NgO molekulalari shunday joylashadiki, bunda bir molekulaning musbat zaryadlangan qismi boshqa bir molekulaning manfiy zaryadlangan qismi tomon yo‘nalgan bo‘ladi. Umuman, molekulalarning joylashishiga qaraganda, muz strukturasi vyursit strukturasiga o‘xshab ketadi (96-rasmga qarang). Bular orasidagi farq shundaki, vyursit strukturasidagi 2p va 5 o‘rnini muz strukturasida N!O molekulalari olgan. Bunday tuzilganda (4 ga teng bo‘lgan kichik koordinatsion son bilan) struktura birliklari uncha zich joylashmaydi (orasida katta bo‘shliqlar qoladi). Shu sababli muzning solishtirma og‘irligi suvnikidan kamdir. Kristallarining qiyofasi. Geksagonal simmetriyaga ega bo‘lgan kristallangan qor uchqunlarining olti shu’lali o‘sish shakli juda ham. xilma-xildir. Muz dendritlari va gullari hammaga ma’lum. Muz kristallari muz g‘orlarda to‘g‘ri oltiburchakli plastinkalar, taxtachasimon donalar va murakkab shaklli o‘simtalar shaklida uchraydi. Keyingi vaqtlardaN. N. Stulov bo‘yi 40 sm, eni 15 sm keladigan va shakli turlicha bo‘lgan muz kristallarini ta’riflab berdi. Bu muz kristallari Osiyoning shimoliy-sharqida doimiy muzlagan yerlar qazilganda topilgan edi. Bir gal bu muz kristallari yer yuzidan 55—60 m chuqurlikdagi qatlamda temperaturasi 3—4" bo‘lgan jinslar orasidagi bo‘shliqlarda uchragan edi. Goniometr bilan o‘lchab ko‘rilganda o‘sha kristallarning ko‘p uchraydigan yonlari geksagonal dipiramida bilan pinakoiddan iborat ekanligi aniqlandi. Boshqa hollarda muzning juda yirik ustunsimon kristallari sulfid konlarining oksidlanish zonasidagi tash-248

Pomidorlarni yuvib, teng ikkiga bo'lamiz Bunda iloji bo'lsa uzunchoq navdagi pomidorlardan foydalansa yaxshiroq

Davlat statistika qoʻmitasi maʼlumotlariga koʻra, 2022-yilning yanvar oyida respublika boʻyicha jami 1 437 nafar egizak chaqaloq tugʻilgan. Shundan: qiz bolalar – 49,5 % oʻgʻil bolalar – 50,5 % Hududlar kesimida tugʻilgan oʻgʻil egizak chaqaloqlar soni: — Qoraqalpogʻiston R. – 33 ta — Andijon viloyati – 67 ta — Buxoro viloyati – 33 ta — Jizzax viloyati – 41 ta — Qashqadaryo viloyati – 73 ta — Navoiy viloyati – 22 ta — Namangan viloyati – 68 ta — Samarqand viloyati – 103 ta — Surxondaryo viloyati – 65 ta — Sirdaryo viloyati – 19 ta — Toshkent viloyati– 41 ta — Fargʻona viloyati – 63 ta — Xorazm viloyati – 31 ta — Toshkent shahri – 67 ta

163 Boshqaruvda rag‘batlantirish alohida o‘rin tutadi. Rag‘batlantirish deganda, shaxs o‘z faoliyatida yoki ijtimoiy burchini bajarishida erishgan muvaffaqiyatlari uchun uning xizmatlarini ommaviy ravishda e’tirof etish, mukofotlash, jamoada sharaflash kabilar tushuniladi. Rag‘batlantirish choralari axloqiy, moddiy hamda axloqiy-moddiy xususiyatga ega bo‘lishi mumkin. Rag‘batlantirish choralariga belgilangan tartibda ta’sis etilgan eng yaxshi ilmiy ishlar, tasviriy san’at asarlari, sportdagi yutuqlar, maktabda a’lo o‘qish kabilar uchun beriladigan faxrli belgilar ham kiradi. Korxona, muassasa va tashkilotlarning ishchi va xizmatchilari uchun belgilangan ichki mehnat tartibi qoidalarida, boshqaruvning bir qator tarmoqlarida amal qiladigan intizomiy ustavlar va nizomlarda xodimlarni mehnatdagi yutuqlari uchun rag‘batlantirishning bir qator choralari nazarda tutilgan. Masalan, ichki ishlar organlarining intizomiy ustavida xizmat faoliyatida erishilgan muvaffaqiyatlar uchun rag‘batlantirishning quyidagi turlari nazarda tutilgan: tashakkur e’lon qilish; pul mukofoti berish, qimmatbaho sovg‘alar bilan mukofotlash, Faxriy yorliq bilan mukofotlash, navbatdagi maxsus unvonni muddatidan avval berish, shtat lavozimida belgilangan unvondan bir pog‘ona yuqori bo‘lgan maxsus unvon berish va hokazo. Xizmat vazifasini bajarish chog‘ida ko‘rsatgan jasorati va mardligi uchun xodimlar O‘zbekiston Respublikasining davlat mukofotlariga taqdim etilishi mumkin. 3-§. Davlat boshqaruvida ma’muriy majburlash va uning xususiyatlari Ma’muriy majburlash davlat majburlovining muhim tarkibiy qismi sifatida ma’muriy huquq normalariga muvofiq qo‘llaniladigan huquqiy majburlov turidir. Yuridik adabiyotlarda «ma’muriy majburlash» atamasi-ning talqiniga oid bir necha yondashuvlarni uchratish mumkin. Ma’muriy majburlashga, eng avvalo, ma’muriy-huquqiy normalar bilan mustahkam-langan huquqiy majburlovning sohaviy turi sifatida qaraladi. Huquqiy tizimning alohida tarmog‘i sifatida ma’muriy huquqning tartibga solish predmeti nuqtai nazaridan ma’muriy majburlash davlat boshqaruvini amal-ga oshirishda joriy etiladi. Ma’muriy majburlov choralarining ma’muriy qonunchilikda mustahkamlanganligini inobatga olgan holda, ushbu majburlov turini tartibga soluvchi normalar ma’muriy huquqning mustaqil huquqiy instituti ma’muriy-huquqiy majburlov instituti sifatida ham e’tirof etiladi1. Shu o‘rinda, ma’muriy-huquqiy majburlash bilan ma’muriy majburlash tushunchalarini bir-biridan farqlash mumkin. Bu tushunchalar

UNIVERSAL TALIM в Ташкенте в Узбекистане GIGAL.UZ / UNIVERSAL TALIM UNIVERSAL TALIM Sizning ishonchingiz – bizning ma’suliyatimiz!O’QISHGA MARHAMAT!!! Barchani qo’yidagi kasb-hunarlar, qisqa muddatli kurslar va krujoklarga taklif qiladi. I. MOLIYA-IQTISOD VA BOSHQARUV BO'LIMI: -Buhgalter – moliyachi (bosh hisobchi darajasida) - 6oy, tezkor 3oy (noldan - balansgacha, kompyuter, Internet, “1C” buhgalteriya dasturi). -“1”C buxgalteriya dasturida ishlash-1oy, tezkor 6kun, yakka tartibda -“1C” buhgalteriya dasturlovchi (konfigurasiya): 4qismdan iborat, to’liq kurs-4oy, tezkor 1oy, yakka tartibda - Xodimlarni boshqarish - 2 oy, tezkor 1 oy -Xalqaro CAP (xalqaro amaliyotchi - buhgalter) sertifikatiga tayyorlash kurslari: -Moliyaviy hisob-1; -Boshqaruv hisobi-1; -Soliqlar hisobi; -Hisob qonunchiligi, har bir qismi-2oy, tezkor 1oy, yakka tartibda. -Kadrlash ishi-6oy, tezkor 2oy (kompyuter, Internet, kadrlash qonunchiligi, ishi). -Kotibalik ishi-3oy, tezkor 1oy. (kompyuter, Internet, ish yuritish). II. AXBOROT TEXNOLOGIYALARI BO'LIMI: (yakka tartibda va amaliyotda) -Kompyuterda ofis ishlari (boshlovchilar uchun to’liq kurs): Windows XP, Microsoft Office: Word, Excel, Paint. Muddati-1,5 oy, tezkor 1oy yoki 12kun. -INTERNET va E-MAIL-10 kun, tezkor 3kun. -Kompyuterlarni modernizatsiyalash, yig’ish va dasturlarni o’rnatish-12kun, tezkor 4kun. -Kompyuterlararo lokal tarmoqlar va server boshqaruvi-12kun, tezkor 4kun. -Photoshop9, Corel Draw12. -Page Maker, Flash MX, WEB-sayt yaratish, Adobe Premier -Auto Cad, 3D Max. -Dasturlashtirish (VISUAL C++NET, BASIC 6,0 DELPHI) 6-oy, tezkor 3oy. -Uyali telefonlarni ta’mirlash-3oy -Uyali telefonlarni dasturlash-1oy. -Programmalarni o’rnatish, disklarga yozish, ofis texnikalari bilan ishlash, antivirus bilan ishlash-1oy, tezkor 4-5kun -Audio, televideoapparaturalar, parabolik antenalar ta’mirlovchi-4oy, tezkor 1oy. III. YIGIT-QIZLARNI HAYOTGA TAYYORLASH BO'LIMI: (kichik guruhlarda va yakka tartibda) -Oila psixologiyasi-2oy, tezkor 1oy. IV. O'QUV TAYYORLOV BO'LIMI: -Ona tili va adabiyot, matematika, tarix, fizika, kimyo, biologiya, va h.k. -6 oy, yakka tartiba. V. TILLARNI MUKAMMAL O'RGANISH BO'LIMI: -Koreyaga ketuvchilar uchun mahsus koreys tili kursi-6 oy (xaftada 3 marta), tezkor 3 oy (xaftada 6 marta) yakka tartibda -Ingliz tili -1yil, guruh (haftada 3 marta). -Rus tili -1yil, guruh (haftada 3 marta). -Ingliz, rus tillari- yakka tartibda – 6 oy (xaftada 3 marta), tezkor 3 oy (xaftada 6 marta) -Xitoy, nemis, koreys, fransuz, yapon, turk, fors, arab, hind, urdu, polyak va h.k. tillar- yakka tartibda, 6 oy - (xaftada 3 marta), tezkor 3 oy (xaftada 6 marta). -IELTS, TOEFL - 6 oy (xaftada 3 marta), tezkor 3 oy (xaftada 6 marta) yakka tartibda VI. KURSLAR VA TURLI TUGARAKLAR: -Avtoelektrik-4oy, tezkor 1 oy. -Avtosignalizator 2oy, tezkor 1oy. -Avtomobil yurish qismi ustasi-4oy, tezkor 1oy. -Avtomotorchi-4oy, tezkor 1oy. -Avtokuzovchi-4oy, tezkor 1oy. -Avtokorbyuratorchi-2oy, tezkor 1oy. -Avtorazval-1oy. -Avtochexol-polik tikish-1oy. -Vulkanizatsiya ishlari, avtobalansirovka-2oy, tezkor 1 oy. -Tokarlik ishi-4oy, tezkor 1 oy. -Muzlatgich ta’mirlovchi-3oy -Duradgorlik-2oy, tezkor 1oy. -Mebel mahsulotlarini yasash-3oy, tezkor 1oy. -Konditsionerlarni ta’mirlash va zapravka qilish-1oy. -Elektromontyor-4oy, tezkor 1oy. -Elektro-gazosvarkachi chugunli, nuqtali kempi svarka apparatlarini yasash -3oy, tezkor 1oy. -Tikuv mashinalarini ta’mirlovchi - mexanik-3oy, tezkor 1oy. -Santexnik-3oy, tezkor 1oy. -Liftyor-3oy, tezkor 1oy. -Sartarosh-stilist, pedikyur-manikyur-4oy, tezkor 2oy. -Ishlayotgan sartaroshlar uchun malaka oshirish: melirovaniya va soch bo’yashning murakkab usullari, strijkaning kreativ texnikasi va h.k.-1oy, tezkor 10 kun. -Tirnoqlarni va kipriklarni o’stirish, tirnoqlarni korreksiyalash, akril va guash bilan gul yasash, chizish (yakka tartibda)-1oy. -Kosmetolog-vizajist-2oy, tezkor 1oy. -Hamshiralik saboqlari va massaj- (kompyuter, Internet bilan) 6oy, tezkor 2-3 oy. -Tasviriy san’at, moyli bo’yoq, akvarel, qalamda va matolarda, grafika, oq-qora tonlarda ishlash, kitob grafikasi-6oy, tezkor 3 oy. -Liboslar bo’yicha dizayner-modelyer -6oy, tezkor 3oy. -Kiyimlarni tikish-bichish, modellashtirish va elita pardalar-4oy, tezkor 2oy. -Astarli ustki kiyimlar tikish-1oy. -To’y va oqshom liboslari tikish-1oy. -Gazlamalardan gullar yasash-1oy. -Qo’lda kiyim-buyumlar to’quvchi-1oy. -Biser usulida kashtachi-bezakchi-1oy. -Mashinada va qo’lda kashta tikish (vishivka)-1oy. -Dunyo taomlari (uyg’ur, milliy, yevropa) pazandachilik-qandolatchilik (70dan ortiq ovqatlar, salatlar, tortlar va pishiriqlar) 4oy, tezkor 2oy. -Karving uslubida meva va sabzavotlarga bezak berish-3oy. -Tortlarni oily darajada bezatish san’ati-1oy (yakka tartibda) -Zargarlik-6oy. usta - zargar o’rgatadi, tezkor 2-3oy. -Suvoqchi - bo'yoqchi-3oy, tezkor 1 oy. -G'isht teruvchi-3oy, tezkor 1 oy. -Kranlarga yuk ildiruvchi-3oy, tezkor 1 oy. -Kafel teruvchi-3oy, tezkor 1 oy. -Gipsokardonchi - plastikachi-3oy, tezkor 1 oy. -Ko'tarma mexanizmlarni ta'mirlash, boshqarish-3oy, tezkor 1 oy. Darslar yakka tartibda va kichik guruhlarda amaliyotda deyarli hujjat topshirgan kuningizdanoq boshlanadi. Har bir dars 2-4 akademik soatdan iborat. Mashg’ulotlar tushunarli usullarda, “ustoz-shogirdlik” asosida qat’iy rejim muhitida o’rgatiladi. Bir mavzuni o’zlashtirmastan keyingisiga o’tilmaydi. Barcha yo’nalishlar bo’yicha yakka tartibda tezkorlik bilan ham o’qishingiz mumkin! O’qish vaqtini o’zingiz belgilaysiz. O’qish uchun faqat pasport yoki tug’ilganlik haqida guvohnoma nusxasi talab qilinadi. To’lov naqd, plastik kartochkalar yoki pul o’tkazish yo’li bilan! Дополнительная информация Наша фотогалерея Ключевые слова Бизнес курсыКомпьютерные курсыЯзыковые курсыПодготовительные курсыКурсы кройки и шитьяКурсы кулинарииКосметологические курсыКурсы парикмахеровМедицинские курсыОбразовательные курсыФинансовые курсыБухгалтерские курсы Подразделы: Учебные курсы, Бизнес школы, Тренинги, Курсы иностранных языков, Обучение специалистов, Учебные центры, Художественное обучение, Подготовка абитуриентов, Кулинарные курсы, Парикмахерские курсы Сайт: www.u-t.gl.uz Узбекистан, Ташкент, Чиланзарский район , Чиланзар-5 массив, дом 13, этаж 1, схема проезда Телефон: (+998 71) 273 91 60, (+998 71) 273 44 26Факс: (+998 71) 273 91 60Юридическое название: НОУ "UNIVERSAL TA'LIM"Год создания организации: 2007Часы работы: 09:00 - 18:00Обеденный перерыв: без обеда Отзывы к «UNIVERSAL TALIM»: Куаныш (08.04.2011) Ассаламалейкум мен ёзда борип укисам дегандим заргарлик курсида.узим козогистон фукоросиман менга канака худжатлар керак ва нархи канча болади? итиборингиз учин рахмат

qolmay, balki o‘smirlarda ezgu ma’naviy sifatlar shakllanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan bo‘lardi. Afsuski, bu imkoniyatdan foydalanilmagan. Demak, ta’lim mazmunini to‘g‘ri belgilash bilan birgalikda bu mazmunni o‘quvchilarga yetkazishning samarali usullari. ham tavsiya etilgandagina adabiyot o‘qitish jarayonidan kutilgan natijaga erishish mumkin bo‘ladi. Ta’lim-tarbiya jarayoni turkman tilida olib boriladigan maktablarining 6-sinfi dasturi va darsligida ham bir qator nomuvofiqliklar bor. Mazkur dastur va darslikda adabiy materiallarni joylashtirishning biror-bir ilmiy tamoyili tayin etilmagan. Barcha materiallar shunchaki mualliflar istagan tartibda birin-ketin joylashtirib ketilavergan. Bu hol o‘quv dasturi va darsligi mualliflarining o‘zishlariga nojiddiy munosabati hamda adabiy ta’limning o‘ziga xosligini hisobga ola bilmasligidan dalolat beradi. Achinarlisi shundaki, 5-sinf darsligida "Luqmoni hakimning o‘z o‘g‘liga yuz nasihati" nomi ostida berilgan nasihatlar dasturda ko‘rsatilmagani holda 6-sinf darsligida "Luqmoni hakimning o‘z o‘g‘liga bergan nasihatlaridan" mavzusida aynan qaytariladi. Alisher Navoiy ijodini o‘rgatishga besh soat ajratilgani holda darslikda ulug‘ shoirning "Hayrat ul-abror" dostonidan besh baytlik parcha va besh qit’asi taqdim etilgan. Undan so‘ng turkman adibi B. Kerboboyevning Navoiy to‘g‘risidagi rivoyatlar asosida. bitilgan "Mirali" qissasidan uzindi berilgan. Qissadan olingan parcha bilan birgalikda qo‘shib hisoblanganda, besh soat mobaynida olti betlik material o‘zlashtirilishi kerak bo‘ladi. O‘quvchilarning vaqti sarfiga bunday yondashuv adabiyot o‘qitish samaradorligini keskin pasaytiradi hamda Navoiyday ulug‘ so‘z san’atkorining ijodini teranroq tushunish va tahlil qilish imkonini bermaydi. Dasturda Berdi Kerboboyevning olti betlik "Sigir savdosi" asarini o‘rganishga to‘rt soat ajratilgan bo‘lsa, K. Qurbonnafasovning uch betdan iborat "Otamning ko‘p aytgan so‘zlaridan" she’rini to‘rt soat davomida o‘rganish rejalashtirilgan. 118 Umuman, 6-sinf adabiyot darsligida dars soatlaridan xo‘jasizlik bilan foydalanish holati yaqqol ko‘zga tashlanadi. Bu darslikda TIkdim etilgan adabiy materiallarning ularni o‘rganish uchun ijratilgan vaqtga nisbatan qashshoq va kamligi deyarli barcha mavzularda aniq ko‘rinib turibdi. Ayni vaqtda, darslikdan o‘n uch bet joy olgan "Go‘ro‘g‘li" dostonidan parchani o‘rganishga bor-yo‘g‘i bir soat ajratilgan. Bunday Mantiqsizlikni nima bilan izohlashni ham bilib bo‘lmaydi. Holbuki, ayni mana shu asarni o‘rgatishga ko‘proq vaqt ajratilishi Hamda turkman va o‘zbek eposlari solishtirilib, ulardagi umumiy ildizlarga urg‘u berilishi ko‘zda tutilganda, o‘quvchilarda o‘zbek xalqi ruhiyatidagi turkman xalqiga o‘xshab ketadigan va o‘ziga xos jihatlarni bilib olish imkonini bergan bo‘lardi. Turkman tilidagi maktablarning 6-sinfi uchun chiqarilgan ydabiyot darsligini sinchiklab o‘rganish unda ushbu millat ddabiyotining asl namunalarini taqdim etilganiga ham birqadar shubha bilan qarash tuyg‘usini paydo qiladi. Negaki, asarlari Darslikning oxiridan joy olgan K. Mammetquliyev, Q. Velbegov, S. Nuriyev va B. Pashshiyev kabi yozuvchi-shoirlarning hammasi Qoraqalpog‘istonda tug‘ilib o‘sgan ijodkorlar bo‘lib, ularning ayrimlari ushbu darslik birinchi bor nashr qilingan vaqtda hali o‘ttiz yoshga ham kirishmagan edi. Achinarli jihati shundaki, qardosh respublikada yashab turib, turkman adabiyoti rivojiga hissa qo‘shayotgan shu kabi ijodkorlar asarlari o‘rganilayotgan vaqtda ham qardosh xalqlar ruhiyatidagi o‘xshash va farqli jihatlarga e’tibor qaratish kerakligina dastur va na darslikda ko‘zda tutilmagan. Ta’lim-tarbiya turkman tilida yuritiladigan maktablarning 7-sinfi uchun yaratilgan adabiyot darsligidagi materiallar dasturda ko‘zda tutilmagan bo‘lishiga qaramay, "Adabiy janrlar", "Proza janri", "Qadimiy va o‘rta asrlar adabiyoti", "XUSH asr turkman adabiyoti" singari to‘rt rukndan joy olgan". Ruknlarning nomlanishidayoq o‘quvchi va o‘qituvchilarni chalkashtirishi mumkin ! Suyunova G., Arazov I., Xidirov S. Edebiyat (7-nji synp ucin) —T.: Sharq, 2009. 119

O‘yinlar orqali bolalarda halollik, adolatlilik, do‘stlik, botirlik, o‘zini tuta bilish, qat’iyatlilik kabi axloqiy sifatlar tarbiyalanadi. O‘yin faoliyatida diqqatni, idrokni rivojlantirish, tafakkur, tushuncha va mo‘ljal olishni aniqlashtirish uchun qulay sharoit yaratiladi, o‘yinlar ijodiy xayol, xotira, topqirlik, fikr yuritish faolligini rivojlantirishga yordam beradi. Shunday qilib, harakatli o‘yinlar bolaning aqliy rivojlanishiga yordam beradi. Bola o‘yin faoliyati tufayli fazo va buyum voqeligini amalda o‘zlashtiradi, shu bilan birga, ularda fazoni idrok etish mexanizmining o‘zi ham o‘ta takomillashadi. Masalan, bola tomonidan harakat yo‘nalishini mustaqil tanlash va harakatini o‘yin qoidasida qat’iy belgilangan yo‘nalishda bajarishi, bir tomondan, o‘yin vaziyatini (bevosita idrok qilinadigan) va ko‘’rish-motor reaksiyasini (o‘yin harakatlarini) darhol baholashni, ikkinchi tomondan o‘z harakatlarini fazo-o‘yin muhitida anglash va tasavvur qilishni talab etadi. Harakatli o‘yinlar bolalarda oddiy vaqt mo‘ljalini shakllantiradi. Ular quyidagilarda ifodalaniladi: o‘yin harakatlarining izchilligini tushunib olishda avval, so‘ng, bundan keyin, bundan oldin, barini bir vaqtda kabi o‘yin topshiriqlarini signalga ko‘ra, bolalar uchun belgilangan muddat doirasida tez bajarishida ko‘rinadi. Bu o‘yinlarga bolalar fazoda mo‘ljal olishni, harakatlar izchilligi va ularga vaqt davomida amal qilishni mashq qiladi. O‘yinlarning mazmunini, butun o‘yin vaziyatini, uning qoidalarini, personajlar harakatini mustaqil tushuntirish, bolalarning joylashish o‘rnini, o‘yin atributlarini va harakat yo‘nalishlarini fazoviy iboralarni ishlatgan holda ko‘rsatish, o‘tkazilgan o‘yinga baho berish bolalarning aqliy rivojlanishiga xizmat qiladi. Harakatli o‘yinlar katta yoshidagi bolalarda ijodiylikni rivojlanishi uchun qulaylik yaratadi. Bunda bolalar eshitgan ertaklari mazmuni asosida kichik o‘yinlarni o‘ylab topishlari mumkin bo‘lgan harakatli o‘yinlar o‘z mazmuni va shakliga ko‘ra estetik faoliyat hisoblanadi. O‘yin harakatlarining rang-barangligi ularni bolalarning aniq chaqqonlik bilan, o‘ziga xos ifodali bajarishlarida aks etadi. Harakatli o‘yinlarda musiqani qo‘llash ham katta estetik ahamiyatga egadir. Harakatli o‘yinlarni o‘tkazishda harakatlar go‘zalligini va madaniyatini unutmaslik kerak: diqqatni harakatlari birmuncha ifodali bolalarga qaratish, obrazlarni ifodali, muvaffaqiyatli bera olganlarni rag‘batlantirish kerak. Buturli emotsional harakatlardan iborat murakkab faoliyatdir. Bu faoliyat belgilangan qoidalar asosida to‘satdan o‘zgaradigan sharoit va vaziyatlarda bajariladi. Harakatli o‘yin shug‘ullanuvchilar faoliyatini tashkil etish va boshqarish xususiyatlari bilan farqlanadi. O‘yin davomida to‘satdan o‘zgaradigan vaziyatlarda harakat qilish va tezkorlik, chaqqonlik (chalg‘itish, «tuzoq»dan qochish kabi jismoniy fazilatlar namoyon bo‘ladi. O‘yin paytida bolalar faoliyati obrazli syujet yoki o‘yin vazifalari asosida tashkil etiladi va bu bolaning jismoniy mashqlarni ishtiyoq bilan va uzoq muddat bajarishi uchun ijobiy hislar uyg‘otadi. Bu, o‘z navbatida, ularning organizmga ijobiy ta’sirni kuchaytiradi hamda chidamlilikni rivojlantirishga yordam beradi. 59

4-bob YAXSHI BIZNES-G‘OYANI IZLASH 4.1. G‘oyalar generatsiyasi Islohotlarni chuqurlashtirish sharoitida tadbirkorlik kapital, yer va mehnat resurslari bilan bir qatorda, iqtisodiy rivojlanishning muhim omili bo‘lib hisoblanadi. Shu sababli, mamlakatimizda mustaqillik yillarida aholining tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga doimo katta e’tibor berilib kelinmoqda. Tadbirkorlik mamlakatimizning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy barqarorligini ta’minlashda, aholi bandligi muammosini ijobiy hal etishda asosiy o‘rin egallaydi. Buni rivojlangan mamlakatlar bosib o‘tgan yo‘l misolida ko‘rish mumkin. Xorijiy iqtisodchi olimlar mamlakatlar iqtisodiyotida tadbirkorlikning o‘ziga xos xususiyatlarini ilmiy jihatdan tahlil qilib, tadbirkorlikning nazariy asoslarini yaratishgan. Ularning nazariyasiga ko‘ra, tadbirkorlik — yaratuvchilik bo‘lib, yangilikni (innovatsiya), yangi g‘oyani izlash demakdir. Tadbirkor—yangilik yaratuvchi va shu orqali iqtisodiy o‘sishni ta’minlovchi, jamiyatni harakatlantiruvchi shaxs sifatida e’tirof etiladi. Mamlakatimizda bozor iqtisodiyotiga qadam qo‘yish davridan boshlaboq iqtisodiyotda, jumladan, uning agrar sektorida tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga huquqiy asoslar yaratildi. Bu to‘g‘risida bir qator qarorlar, farmonlar (jumladan, «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida» va boshq.) qabul qilindi. Yaratilgan huquqiy asoslar va kafolatlar qishloq joylarida yangi agrar munosabatlarni, dehqonlarni yerga, ishlabchiqarish vositalari va o“z mehnati natijalariga egalik hissini qaror toptirish maqsadlariga qaratilgan. Tadbirkorlik insoniyat taraqqiyotining iqtisodiyotga bog‘liq bo‘lgan ajralmas bir bo‘lagidir. Tadbirkorlik tarixi inson uchun zarur bo‘lgan savdo-sotiq, xizmat ko‘rsatish, iste’mol tovarlari hamda xizmatlar, sanoat mahsulotlari va umuman, moddiy ne’matlar ishlabchiqarish tarixi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lganligi uchun tadbirkorlik bilan fan, texnika va xo‘jalik yuritishning turli sohalarida faoliyat yurituvchi yirik olimlar, ixtirochilar, konstruktorlar, muhandislar, agronomlar, iqtisodchilar taqdiri qo‘shilib ketgan. Hozirgi kunda tadbirkorlik ko‘p qirrali bo‘lib, uning shakl-u shamoyili va ustuvorliklari obyektivlik kasb etadi. Qayd etish mumkinki, tadbirkorlikning tubdan rivojlanishiga dunyo miqyosida yuz bergan quyidagi voqealar sabab bo‘ldi: