Datasets:

thorirhrafn

/

domar_llama

like 0

Mál nr. 13/2024

Kærumál Hæfi dómara Vanhæfi

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu um að tveir landsréttardómarar vikju sæti í málinu.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Björg Thorarensen, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 1. mars 2024 en kærumálsgögn bárust réttinum 4. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 16. febrúar 2024 í máli nr. 636/2022 þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að landsréttardómararnir Eiríkur Jónsson og Ragnheiður Harðardóttir vikju sæti í málinu.3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og að fyrrgreindir landsréttardómarar víki sæti í málinu. Þá krefst sóknaraðili kærumálskostnaðar úr hendi varnaraðila.4. Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði staðfestur og að sóknaraðila verði gert að greiða kærumálskostnað.5. Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.6. Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað eins og greinir í dómsorði.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Sóknaraðili, A, greiði varnaraðila, B, 300.000 krónur í kærumálskostnað.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=125bc805-18a2-4ec8-b8c9-61578bce020a&verdictid=2b87ede8-47a3-486a-a56d-3e51fbe0f4f2

Mál nr. 55/2023

Kærumál Meiðyrði Málsgögn Leiðbeiningarskylda Frávísun Landsréttar felld úr gildi

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem máli A gegn M var vísað frá Landsrétti á þeim grundvelli að málatilbúnaður A væri ekki í samræmi við meginreglur einkamálaréttarfars um munnlegan málflutning og skýran og ljósan málatilbúnað og frágangur málsgagna í ósamræmi við reglur Landsréttar um málsgögn í einkamálum. Hæstiréttur taldi að ekki væru næg efni til að vísa málinu frá þrátt fyrir annmarka á málatilbúnaði A við rekstur málsins fyrir Landsrétti. Var úrskurður Landsréttar því felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Karl Axelsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 1. desember 2023 en kærumálsgögn bárust réttinum 7. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 17. nóvember 2023 þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og Landsrétti gert að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann kærumálskostnaðar. Kæruheimild er í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.3. Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.4. Sóknaraðili höfðaði mál á hendur varnaraðila til ómerkingar á tilgreindum ummælum varnaraðila og greiðslu miskabóta svo og greiðslu til að kosta birtingu forsendna og dóms á tveimur vefmiðlum. Með héraðsdómi 26. apríl 2022 var varnaraðili sýknaður af kröfum sóknaraðila.5. Eins og greinir í hinum kærða úrskurði fór lögmaður með málið af hálfu sóknaraðila fyrir héraðsdómi. Sóknaraðili fór hins vegar sjálfur með mál sitt fyrir Landsrétti sem vísaði málinu frá réttinum með hinum kærða úrskurði. Var sú niðurstaða reist á því að greinargerð sóknaraðila til Landsréttar stríddi gegn meginreglu einkamálaréttarfars um munnlegan málflutning. Einnig væri málatilbúnaður sóknaraðila til þess fallinn að koma niður á vörnum í málinu og væri í andstöðu við meginregluna um skýran og ljósan málatilbúnað og áskilnað b-liðar 2. mgr. 156. gr. laga nr. 91/1991. Enn fremur væri frágangur málsgagna sóknaraðaðila í verulegum atriðum í ósamræmi við reglur Landsréttar nr. 2/2018 um málsgögn í einkamálum. Hefðu þau ekki að geyma endurrit úr þingbók málsins í héraði. Þar væri heldur ekki að finna fjölda skjala sem þar hefðu verið lögð fram. Aftur á móti væri í málsgögnum sóknaraðila fjöldi nýrra skjala sem ekki yrði séð að tengdust sakarefni málsins. Þá væri ekki í þeim efnisskrá, tímaskrá, hlutlæg greining og skrá yfir nöfn þeirra sem komu fyrir héraðsdóm, eins og áskilið væri í 3. gr. fyrrgreindra reglna nr. 2/2018.6. Í 2. mgr. 156. gr. laga nr. 91/1991 er rakið hvað skuli koma fram í greinargerð áfrýjanda fyrir Landsrétti. Eins og greinir í hinum kærða úrskurði skulu þar koma fram málsástæður sem áfrýjandi ber fyrir sig fyrir Landsrétti. Skal lýsing þeirra vera gagnorð og svo skýr að ekki fari milli mála á hverju áfrýjun sé byggð. Fallist er á það með Landsrétti að greinargerð áfrýjanda hafi ekki fullnægt þessum áskilnaði. Til þess er þó að líta að um er að ræða meiðyrðamál vegna þrennra ummæla sem koma fram í kröfugerð áfrýjanda í héraði og fyrir Landsrétti ásamt tilgreiningu á því hvar og hvenær þau voru viðhöfð. Bregðast mátti við þessum annmarka á málatilbúnaðinum með því að beina til sóknaraðila að afhenda stutt yfirlit um málsástæður sínar og tilvísanir til réttarreglna, sbr. 4. mgr. 161. gr. laga nr. 91/1991. Er þá jafnframt haft í huga að sóknaraðili, sem er ólöglærður, fór sjálfur með mál sitt fyrir Landsrétti og verða því gerðar vægari kröfur að þessu leyti en þegar lögmaður gætir hagsmuna málsaðila. Að þessu gættu hefur þessi annmarki á málatilbúnaði sóknaraðila ekki áhrif á hvort málinu verður vísað frá Landsrétti enda verður hann ekki talinn gera varnaraðila, sem naut lögmannsaðstoðar, erfitt um vik að taka til varna í málinu.7. Einnig verður fallist á það með Landsrétti að frágangur málsgagna sóknaraðila hafi í ýmsum atriðum verið í ósamræmi við reglur réttarins nr. 2/2018, sem settar voru samkvæmt heimild í 4. mgr. 156. gr. laga nr. 91/1991. Þess er þó að gæta að í málsgögnunum var að finna stefnu til héraðsdóms, greinargerð varnaraðila í héraði auk nokkurra skjala sem þar voru lögð fram og sóknaraðili taldi hafa þýðingu. Jafnframt liggur fyrir að sóknaraðili hafði í samræmi við 1. mgr. 2. gr. fyrrgreindra reglna sent lögmanni varnaraðila tölvubréf 4. október 2022 og óskað eftir upplýsingum frá honum um hvaða gögn hann teldi eiga erindi inn í málið en þessu bréfi mun ekki hafa verið svarað. Við meðferð málsins fyrir Landsrétti lagði varnaraðili ekki fram önnur gögn en greinargerð, en það hefði honum verið í lófa lagið ef hann taldi gagnaframlagningu sóknaraðila áfátt. Að öllu þessu virtu gegnir hér öðru máli en í dómi Hæstaréttar 3. desember 2015 í máli nr. 94/2015 þar sem reyndi á hliðstæðar reglur nr. 601/2014 um málsgögn í einkamálum. Því máli var vísað frá Hæstarétti en þar höfðu málsgögn ekki að geyma stefnu, greinargerð stefnda og fjölda gagna sem lögð höfðu verið fram í héraði. Sama á við um dóm Hæstaréttar 28. júní 2023 í máli nr. 28/2023 auk þess sem aðili naut þar lögmannsaðstoðar. Í öðrum tilvikum hafa annmarkar af þessu tagi aðeins sætt aðfinnslum, sbr. dóma réttarins 15. október 2015 í máli nr. 111/2015, 10. mars 2016 í máli nr. 436/2015 og 28. apríl 2016 í máli nr. 419/2015. Um þetta má í dæmaskyni úr gildistíð eldri reglna nr. 463/1994 benda á dóma réttarins 24. janúar 2002 í máli nr. 331/2001 og 14. janúar 2010 í máli nr. 137/2009.8. Í málsgögnum sóknaraðila var ekki að finna efnisskrá í samræmi við 3. gr. fyrrgreindra reglna nr. 2/2018. Þar var hins vegar efnisyfirlit og skrá yfir ný gögn sem sóknaraðili lagði fyrir Landsrétt. Einnig vantaði skrá með tilgreiningu á meginatriðum málsatvika í tímaröð og hlutlæga greiningu málsins með lýsingu á ágreiningsefnum fyrir Landsrétti. Það kemur heldur ekki að sök í máli þessu þegar haft er í huga að hvoru tveggja verður ráðið beint af kröfugerð sóknaraðila. Enn fremur kom fram í endurriti úr þingbók í héraði, sem sóknaraðili hafði sent Landsrétti með tölvubréfi 6. október 2022, að málsaðilar auk tveggja vitna gáfu skýrslu fyrir héraðsdómi. Þá lagði sóknaraðili fram endurrit af framburði aðila og vitna áður en málið var flutt í Landsrétti um formhlið þess. Eins og hér stóð á breytir því engu þótt ekki hafi komið fram í málsgögnum skrá yfir nöfn þeirra sem komu fyrir héraðsdóm.9. Samkvæmt því sem hér hefur verið rakið voru ekki næg efni til að vísa málinu frá Landsrétti þrátt fyrir umrædda annmarka á málatilbúnaði sóknaraðila við rekstur málsins þar fyrir dómi. Er þá haft í huga að Landsréttur gat lagt fyrir sóknaraðila, áður en málinu yrði vísað frá dómi, að bæta úr þeim annmörkum sem voru á málsgögnum hans, sbr. 10. gr. áðurgreindra reglna nr. 2/2018. Hinn kærði úrskurður verður því felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar.0. Kærumálskostnaður verður felldur niður.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar.Kærumálskostnaður fellur niður.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=fb449d47-9d11-4bdc-b2be-02f441c0e5f7&verdictid=efa7a16f-c97c-42f1-9b26-4804dc2a7229

Mál nr. 13/2023

Niðurfelling máls Málskostnaður Gjafsókn

Mál R gegn A var fellt niður að ósk R. R lagði ákvörðun um málskostnað í mat Hæstaréttar og A gerði kröfu um málskostnað án tillits til gjafsóknar. Með dómi Hæstaréttar var R gert að greiða A málskostnað sem skyldi renna í ríkissjóð.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir, Karl Axelsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar 29. mars 2023. Með tölvubréfi til réttarins 24. október sama ár óskaði áfrýjandi eftir því að málið yrði fellt niður og lagði ákvörðun um málskostnað í mat réttarins.3. Stefnda krefst málskostnaðar án tillits til gjafsóknar sem henni hefur verið veitt.4. Með vísan til c-liðar 1. mgr. 105. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, sbr. 190. gr. og 166. gr. laganna, er málið fellt niður fyrir Hæstarétti.5. Samkvæmt 2. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 verður áfrýjanda gert að greiða stefndu málskostnað fyrir Hæstarétti eins og nánar greinir í dómsorði sem renni í ríkissjóð, sbr. 4. mgr. 128. gr. laga nr. 91/1991.6. Um gjafsóknarkostnað stefndu fyrir Hæstarétti fer eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Mál þetta er fellt niður.Áfrýjandi, Reykjavíkurborg, greiði stefndu, A, 900.000 krónur í málskostnað fyrir Hæstarétti sem renni í ríkissjóð.Allur gjafsóknarkostnaður stefndu fyrir Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málflutningsþóknun lögmanns hennar, 900.000 krónur.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/$Verdict/Download/?docId=78dbd1cc-1ed4-4f32-a88b-c31146d74e61&pageitemid=bc17135c-20a8-11e9-85de-94b86df896cb

Mál nr. 37/2023

Kærumál Frávísun Málskostnaður

Staðfest var niðurstaða Landsréttar um að vísa kröfum frá Landsrétti og héraðsdómi.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir og Ólafur Börkur Þorvaldsson.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 30. júní 2023 sem barst réttinum sama dag en kærumálsgögn bárust 10. og 18. júlí sama ár. Kærður er dómur Landsréttar 16. júní 2023 í máli nr. 117/2022 þar sem málinu var að hluta vísað frá Landsrétti en að öðru leyti vísað frá héraðsdómi. Kæruheimild er í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði dómur verði felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka kröfur hans til efnismeðferðar. Til vara krefst hann þess að hinn kærði dómur verði felldur úr gildi og málinu „vísað heim í hérað til nýrrar málsmeðferðar“. Jafnframt krefst sóknaraðili þess að hinn kærði dómur verði felldur úr gildi og Landsrétti gert að taka málið til efnismeðferðar, eftir að hafa fyrst heimilað sóknaraðila að leiða nánar tilgreind vitni fyrir Landsrétt ásamt því að dómkvaddur verði matsmaður eftir beiðni sóknaraðila. Þá krefst sóknaraðili málskostnaðar úr hendi varnaraðila vegna flutnings málsins í héraði og fyrir Landsrétti auk kærumálskostnaðar fyrir Hæstarétti. Til vara krefst hann þess að málskostnaður á öllum dómstigum verði felldur niður.4. Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða dóms og kærumálskostnaðar.5. Sóknaraðili hefur óskað eftir því við Hæstarétt að málinu verði frestað þar til tekin hefur verið afstaða til beiðni hans um skýrslutökur af vitnum og um dómkvaðningu matsmanns. Engin efni eru til að verða við þeirri beiðni. Að þessu gættu og með vísan til forsendna hins kærða dóms verður hann staðfestur.6. Sóknaraðili greiði varnaraðila kærumálskostnað svo sem í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði dómur er staðfestur.Sóknaraðili, Hýsir ehf., greiði varnaraðila, íslenska ríkinu, 500.000 krónur í kærumálskostnað fyrir Hæstarétti.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=33514111-5f83-46e8-a707-272fdd2d5c8a&verdictid=a88590e4-e7ba-4123-8691-321542e63057

Mál nr. 21/2022

Endurupptaka Skattalög Fjármagnstekjuskattur Mannréttindasáttmáli Evrópu Skriflegur málflutningur Frávísun frá héraðsdómi

Með dómi Hæstaréttar 15. maí 2014 í máli nr. 465/2013 hafði X verið sakfelldur fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum. Með úrskurði Endurupptökudóms 21. janúar 2022 var fallist á beiðni X um endurupptöku málsins. Ákæruvaldið tók undir kröfu X um að vísa málinu frá héraðsdómi þar sem efnismeðferð og sakfelling myndi brjóta í bága við 1. mgr. 4. gr. 7. samningsviðauka við mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, um rétt til að vera ekki saksóttur eða refsað tvívegis. Samkvæmt því og í ljósi málsatvika féllst Hæstiréttur á kröfu ákæruvaldsins um að málinu yrði vísað frá héraðsdómi.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir og Björg Thorarensen og Árni Kolbeinsson og Viðar Már Matthíasson fyrrverandi hæstaréttardómarar.2. Með úrskurði Endurupptökudóms 21. janúar 2022 var fallist á beiðni ákærða um endurupptöku á hæstaréttarmálinu nr. 465/2013 sem dæmt var 15. maí 2014.3. Ákæruvaldið krefst þess að málinu verði vísað frá héraðsdómi.4. Ákærði krefst þess aðallega að málinu verði vísað frá héraðsdómi. Til vara krefst hann þess að héraðsdómur verði ómerktur og málinu vísað heim í hérað til nýrrar málsmeðferðar. Til þrautavara krefst hann sýknu.5. Málið var dómtekið 24. ágúst 2022 að fenginni yfirlýsingu málflytjenda um að ekki væri þörf munnlegs málflutnings í því, sbr. 3. málslið 1. mgr. 222. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Málsatvik6. Rannsókn skattrannsóknarstjóra ríkisins á skattskilum ákærða vegna tekjuáranna 2003 til og með 2008 hófst 30. júlí 2009 og var honum afhent tilkynning um hana 4. ágúst sama ár. Rannsókninni lauk 5. ágúst 2010 með skýrslu skattrannsóknarstjóra en umfang hennar hafði þá verið afmarkað við skattframtöl og skattskil ákærða vegna tekjuáranna 2006 til og með 2008.7. Með úrskurði […] 2012 endurákvarðaði ríkisskattstjóri opinber gjöld ákærða gjaldárin 2007 til 2009 með því að hækka stofn fjármagnstekjuskatts um samtals 204.872.948 krónur. Að viðbættu 25% álagi á vantalinn skattstofn samkvæmt 2. mgr. 108. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt nam stofninn samtals 561.067.991 krónu. Við þetta hækkaði fjármagnstekjuskattur ákærða samtals um 25.249.258 krónur. Ákærði mun hafa innt af hendi greiðslu í samræmi við úrskurðinn og skaut honum ekki til yfirskattanefndar á grundvelli laga nr. 30/1992 um yfirskattanefnd. Úrskurðurinn varð því endanlegur á stjórnsýslustigi að liðnum þriggja mánaða kærufresti samkvæmt 1. mgr. 5. gr. þeirra laga.8. Skattrannsóknarstjóri ríkisins vísaði málinu til rannsóknar lögreglu 1. mars 2012. Sérstakur saksóknari gaf út ákæru á hendur ákærða 17. desember 2012 þar sem honum voru gefin að sök meiri háttar brot gegn skattalögum með því að hafa staðið skil á efnislega röngum skattframtölum gjaldárin 2007 til 2009 vegna tekjuáranna 2006 til 2008. Með því hefði ákærði látið undir höfuð leggjast að telja fram fjármagnstekjur samtals að fjárhæð 204.872.949 krónur sem honum hefði borið að greiða fjármagnstekjuskatt af, samtals 20.487.295 krónur. Brotin voru talin varða við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1995, sbr. einnig 1. mgr. 109. gr. laga nr. 90/2003.9. Með héraðsdómi 28. júní 2013 var ákærði dæmdur í sex mánaða skilorðsbundið fangelsi og til greiðslu sektar að fjárhæð 35.850.000 krónur. Hæstiréttur staðfesti sakfellingu ákærða og fjárhæð sektar með fyrrgreindum dómi 15. maí 2014 í máli nr. 465/2013 en þyngdi fangelsisrefsingu hans í átta mánuði skilorðsbundið.0. Með kæru 11. nóvember 2014 leitaði ákærði til Mannréttindadómstóls Evrópu sem í dómi 16. apríl 2019 í máli nr. 72098/14 komst að þeirri niðurstöðu að fyrrgreind saksókn á hendur ákærða og refsing hefði farið í bága við 1. mgr. 4. gr. 7. samningsviðauka við mannréttindasáttmála Evrópu. Refsað hefði verið fyrir sama brot, skattamálið og refsimálið hefðu haft sama tilgang, afleiðingarnar hefðu verið fyrirsjáanlegar og tekið hefði verið tillit til skattaálaga við ákvörðun refsingar. Hins vegar hefði háttsemi ákærða og ábyrgð hans verið til rannsóknar hjá mismunandi yfirvöldum í málum sem hefðu að mestu leyti verið óháð hvort öðru. Samanlagður tími málsmeðferðar beggja málanna hefði verið um fjögur ár og tíu mánuðir. Á þeim tíma hefðu málin í raun aðeins verið rekin samhliða í rétt rúma fimm mánuði. Þá hefði ákæra verið gefin út sjö mánuðum eftir lokaákvörðun ríkisskattstjóra og um fjórum mánuðum eftir að hún tók gildi að lögum. Því hefðu ekki verið nægjanlega náin tengsl í efni og tíma milli skattamálsins og sakamálsins. Ákærði hefði þannig sætt lögsókn og refsingu fyrir sömu eða efnislega sömu háttsemi af hálfu mismunandi yfirvalda í tveimur mismunandi málum þar sem nauðsynlega tengingu skorti. Með því hefði verið brotið gegn 4. gr. 7. samningsviðaukans. Þá voru ákærða dæmdar 5.000 evrur í miskabætur og 29.800 evrur í málskostnað vegna málsmeðferðar bæði fyrir Mannréttindadómstólnum og dómstólum hér á landi.1. Með beiðni til Endurupptökudóms 1. desember 2020 fór ákærði fram á endurupptöku á umræddu hæstaréttarmáli nr. 465/2013 á grundvelli a- og d-liðar 1. mgr. 228. gr., sbr. 1. mgr. 232. gr. laga nr. 88/2008. Fallist var á þá beiðni hans með úrskurði dómsins 21. janúar 2022 í máli nr. 10/2021. Af því tilefni gaf ríkissaksóknari út fyrirkall 21. mars 2022 vegna endurupptöku málsins sem birt var ákærða 24. sama mánaðar.Niðurstaða2. Svo sem að framan greinir hefur ákæruvaldið tekið undir kröfu ákærða um að málinu verði vísað frá héraðsdómi þar sem efnismeðferð og sakfelling myndi brjóta í bága við 1. mgr. 4. gr. 7. samningsviðauka við mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, um rétt til að vera ekki saksóttur eða refsað tvívegis. Ákæruvaldið vísar meðal annars til fyrrgreinds dóms Mannréttindadómstóls Evrópu og dóms Hæstaréttar 2. mars 2022 í máli nr. 46/2021. Samkvæmt þessu og í ljósi fyrrgreindra málsatvika verður fallist á kröfu ákæruvaldsins um að málinu verði vísað frá héraðsdómi, sbr. einnig dóma Hæstaréttar 13. apríl 2022 í máli nr. 34/2021 og 22. júní 2022 í máli nr. 11/2022.3. Eftir þessum málsúrslitum greiðist sakarkostnaður vegna fyrri málsmeðferðar fyrir héraðsdómi og Hæstarétti sem lauk með dómi Hæstaréttar í máli nr. 465/2013 að öllu leyti úr ríkissjóði.4. Allur kostnaður af rekstri málsins fyrir Hæstarétti vegna endurupptöku þess greiðist úr ríkissjóði samkvæmt 6. mgr. 231. gr., sbr. 6. mgr. 232. gr. laga nr. 88/2008, þar með talin málsvarnarlaun verjanda ákærða sem ákveðin eru með virðisaukaskatti eins og greinir í dómsorði. Dómsorð:Máli þessu er vísað frá héraðsdómi.Allur sakarkostnaður málsins vegna fyrri málsmeðferðar fyrir héraðsdómi og Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærða, X, Garðars Valdimarssonar lögmanns, 2.691.113 krónur.Allur kostnaður af rekstri málsins fyrir Hæstarétti vegna endurupptöku þess greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærða, Stefáns Geirs Þórissonar lögmanns, 500.000 krónur.

Mál nr. 11/2022

Endurupptaka Skattalög Fjármagnstekjuskattur Mannréttindasáttmáli Evrópu Skriflegur málflutningur Frávísun frá héraðsdómi

Með dómi Hæstaréttar 22. maí 2014 í máli nr. 416/2013 hafði X verið sakfelldur fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum. Með úrskurði Endurupptökudóms 21. janúar 2022 var fallist á beiðni X um endurupptöku málsins. Ákæruvaldið tók undir kröfu X um að vísa málinu frá héraðsdómi þar sem efnismeðferð og sakfelling myndi brjóta í bága við 1. mgr. 4. gr. 7. samningsviðauka við mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, um rétt til að vera ekki saksóttur eða refsað tvívegis og vísaði meðal annars til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu í máli X. Samkvæmt því og í ljósi málsatvika féllst Hæstiréttur á kröfu ákæruvaldsins um að málinu yrði vísað frá héraðsdómi.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Með úrskurði Endurupptökudóms 21. janúar 2022 var fallist á beiðni ákærða um endurupptöku á hæstaréttarmálinu nr. 416/2013 sem dæmt var 22. maí 2014. 3. Ákæruvaldið krefst þess að málinu verði vísað frá héraðsdómi.4. Ákærði krefst þess aðallega að málinu verði vísað frá héraðsdómi. Til vara krefst hann þess að héraðsdómur verði ómerktur og málinu vísað heim í hérað til nýrrar málsmeðferðar. Til þrautavara krefst hann sýknu en að því frágengnu að refsing hans verði lækkuð eða felld niður.5. Málið var dómtekið 30. maí 2022 að fenginni yfirlýsingu málflytjenda um að ekki væri þörf munnlegs málflutnings í því, sbr. 3. málslið 1. mgr. 222. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Málsatvik6. Með bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins 21. október 2010 var ákærða tilkynnt að hafin væri rannsókn á skattskilum hans vegna ársins 2006 en það ár hafði ákærði gert 18 framvirka samninga sem nefndir voru skiptasamningar. Með úrskurði ríkisskattstjóra […] 2011 var stofn fjármagnstekjuskatts ákærða hækkaður þar sem hann hafði vanrækt að gera grein fyrir 120.026.444 króna hagnaði af uppgjöri tveggja skiptasamninga árið 2006 auk þess sem 25% álagi var bætt á vantalinn skattstofn hans. Fjármagnstekjuskattur ákærða var því hækkaður um 15.003.306 krónur. Ákærði mun hafa greitt þá fjárhæð og skaut úrskurðinum ekki til yfirskattanefndar innan þriggja mánaða frests sem mælt er fyrir um í 5. gr. laga nr. 30/1992 um yfirskattanefnd. 7. Skattrannsóknarstjóri ríkisins vísaði málinu til rannsóknar lögreglu 28. mars 2012. Sérstakur saksóknari gaf út ákæru á hendur ákærða 10. október 2012 þar sem honum voru gefin að sök meiri háttar brot gegn skattalögum gjaldaárið 2007 vegna tekjuársins 2006 með því að hafa látið undir höfuð leggjast að telja fram fjármagnstekjur samtals að fjárhæð 120.026.444 krónur sem voru tekjur ákærða af uppgjöri tveggja framvirkra skiptasamninga við MP Fjárfestingarbanka hf. sem skattskyldar voru samkvæmt 3. tölulið c-liðar 7. gr., sbr. 2. mgr. 8. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt og að hafa með því komið sér undan greiðslu fjármagnstekjuskatts samtals að fjárhæð 12.002.644 króna. Brotin voru talin varða við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1995, sbr. einnig 1. mgr. 109. gr. laga nr. 90/2003. Með dómi héraðsdóms var ákærði dæmdur í þriggja mánaða skilorðsbundið fangelsi og til greiðslu 24.006.000 króna sektar. Með dómi Hæstaréttar 22. maí 2014 í máli nr. 416/2013 var staðfest niðurstaða héraðsdóms um fangelsisrefsingu ákærða og hann jafnframt dæmdur til að greiða 21.000.000 krónur í sekt. 8. Með kæru 9. júlí 2014 leitaði ákærði til Mannréttindadómstóls Evrópu sem í dómi 12. febrúar 2019 í máli nr. 52623/14 komst að þeirri niðurstöðu að fyrrgreind saksókn á hendur ákærða og refsing hefði farið í bága við 4. mgr. 7. gr. samningsviðauka við mannréttindasáttmála Evrópu. Um hefði verið að ræða refsingu fyrir sama brot, skattamálið og refsimálið hefðu haft sameiginlegan tilgang, afleiðingarnar hefðu verið fyrirsjáanlegar og tekið hefði verið tillit til skattaálaga við ákvörðun refsingar. Hins vegar hefði háttsemi ákærða og ábyrgð hans verið til rannsóknar hjá mismunandi yfirvöldum sem verið hafi að mestu leyti óháð hvort öðru. Samanlagður tími málsmeðferðar beggja málanna hefði verið þrjú og hálft ár en þau aldrei rekin samhliða, ákæra hefði verið gefin út ellefu mánuðum eftir lokaákvörðun ríkisskattstjóra og átta mánuðum eftir að hún tók gildi að lögum. Því hefðu ekki verið nægjanlega náin tengsl í efni og tíma milli skattamálsins og sakamálsins. Ákærði hefði þannig sætt lögsókn og refsingu fyrir sömu eða efnislega sömu háttsemi af hálfu mismunandi yfirvalda í tveimur mismunandi málum þar sem nauðsynlega tengingu skorti. 9. Með beiðni til Endurupptökudóms 2. desember 2020 fór ákærði fram á endurupptöku á fyrrgreindu hæstaréttarmáli nr. 416/2013 á grundvelli a- og d-liðar 1. mgr. 228. gr., sbr. 1. mgr. 232. gr. laga nr. 88/2008. Fallist var á beiðni hans um endurupptöku með úrskurði Endurupptökudóms 21. janúar 2022 í máli nr. 11/2021. Af því tilefni gaf ríkissaksóknari út fyrirkall 26. janúar 2022 vegna endurupptöku málsins sem birt var ákærða 31. janúar 2022. Niðurstaða0. Svo sem að framan greinir hefur ákæruvaldið tekið undir kröfu ákærða um að málinu verði vísað frá héraðsdómi þar sem efnismeðferð og sakfelling myndi brjóta í bága við 1. mgr. 4. gr. 7. samningsviðauka við mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, um rétt til að vera ekki saksóttur eða refsað tvívegis. Ákæruvaldið vísar meðal annars til fyrrgreinds dóms Mannréttindadómstóls Evrópu og dóms Hæstaréttar 2. mars 2022 í máli nr. 46/2021. Samkvæmt þessu og í ljósi fyrrgreindra málsatvika verður fallist á kröfu ákæruvaldsins um að málinu verði vísað frá héraðsdómi, sbr. einnig dóm Hæstaréttar 13. apríl 2022 í máli nr. 34/2021.1. Eftir þessum málsúrslitum greiðist sakarkostnaður vegna fyrri málsmeðferðar fyrir héraðsdómi og Hæstarétti sem lauk með dómi Hæstaréttar í máli nr. 416/2013 að öllu leyti úr ríkissjóði.2. Allur kostnaður af rekstri málsins fyrir Hæstarétti vegna endurupptöku þess greiðist úr ríkissjóði samkvæmt 6. mgr. 231. gr., sbr. 6. mgr. 232. gr. laga nr. 88/2008, þar með talin málsvarnarlaun verjanda ákærða sem ákveðin eru að meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði greinir. Dómsorð:Máli þessu er vísað frá héraðsdómi. Allur sakarkostnaður málsins vegna fyrri málsmeðferðar fyrir héraðsdómi og Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðra verjenda ákærða, X, Jóns Elvars Guðmundssonar lögmanns, 878.500 krónur og Heiðars Ásbergs Atlasonar lögmanns, 1.255.000 krónur.Allur kostnaður af rekstri málsins fyrir Hæstarétti vegna endurupptöku þess greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærða, Heiðars Ásbergs Atlasonar lögmanns, 500.000 krónur.

Mál nr. 46/2023

Kærumál Frávísun frá Hæstarétti Málskostnaður

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem úrskurður héraðsdóms um þóknun vegna vinnu varnaraðila sem skipaðs verjanda var felldur úr gildi. Í niðurstöðu Hæstaréttar kom fram að í 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála væri ekki fyrir hendi heimild til þess að kæra til Hæstaréttar fyrrgreindan ágreining. Var málinu því vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir og Karl Axelsson.2. Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 6. október 2023 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 10. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 3. október 2023 í máli nr. 673/2023 þar sem úrskurður héraðsdóms um þóknun vegna vinnu varnaraðila sem skipaðs verjanda við rannsókn sakamáls var felldur úr gildi. Þess er krafist að lagt verði fyrir Landsrétt að kveða upp efnisúrskurð í málinu og að sóknaraðila verði gert að greiða sér kærumálskostnað fyrir Hæstarétti. Um kæruheimild vísar varnaraðili til a-liðar 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.3. Sóknaraðili hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.4. Í úrskurði Landsréttar kom fram að ekki væri tímabært að kveða á um þóknun sóknaraðila eins og gert var í úrskurði héraðsdóms enda væri málinu ekki lokið, sbr. 1. málslið 1. mgr. 38. gr. laga nr. 88/2008. Var um það vísað til dóms Hæstaréttar 5. maí 2008 í máli nr. 219/2008.5. Heimildir til að kæra úrskurði Landsréttar í sakamálum til Hæstaréttar eru tæmandi taldar í 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 og verða þær skýrðar eftir orðanna hljóðan, sbr. meðal annars til hliðsjónar dóm Hæstaréttar 30. maí 2018 í máli nr. 14/2018. Sú dómsúrlausn sem kæra varnaraðila lýtur að er úrskurður Landsréttar um að hafna því að honum verði ákveðin þóknun vegna starfa sem skipaður verjandi sakbornings áður en máli er lokið á grundvelli 3. málsliðar 2. mgr. 38. gr. laga nr. 88/2008. Úrskurð um slíkan ágreining er ekki heimilt að kæra til Hæstaréttar á grundvelli 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008. Af þeirri ástæðu verður málinu vísað frá Hæstarétti.6. Kærumálskostnaður verður ekki dæmdur.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=4225ff19-1c6c-43d3-9c33-7a0c82f45d30&verdictid=28786d4c-8707-4efc-b571-c463631b087b

Mál nr. 45/2023

Kærumál Kæruheimild Frávísun frá Hæstarétti Aðfinnslur Sérálit

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem Landsréttur hafði staðfest úrskurð héraðsdóms en vísað frá dómi kröfum A gegn varnaraðilunum F, G, V hf. og H ehf. Í niðurstöðu Hæstaréttar kom fram að úrskurður Landsréttar gæti sætt kæru til Hæstaréttar ef ekki hefðu verið staðfest ákvæði í dómi héraðsdóms um frávísun. Brast því heimild til að kæra úrskurð Landsréttar í málinu og var því vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir og Karl Axelsson.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 22. september 2023 sem barst réttinum 26. sama mánaðar en kærumálsgögn bárust 28. þess mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 12. september 2023 í máli nr. 544/2023 þar sem úrskurður héraðsdóms um að málinu væri vísað frá dómi var staðfestur en einnig var vísað frá Landsrétti kröfum á hendur varnaraðilunum F, G, Verði tryggingum hf. og H fasteignasölu ehf. Um kæruheimild vísar sóknaraðili til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.3. Sóknaraðili krefst þess að úrskurðir héraðsdóms og Landsréttar verði felldir úr gildi og héraðsdómi verði gert að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.4. Varnaraðilarnir F og G krefjast þess aðallega að málinu verði vísað frá Hæstarétti, til vara staðfestingar hins kærða úrskurðar en til þrautavara að kröfum sóknaraðila verði hafnað. Þá krefjast þau kærumálskostnaðar fyrir Hæstarétti.5. Varnaraðilarnir Fasteignasalan C ehf., D, E og Vörður tryggingar hf. krefjast þess aðallega að málinu verði vísað frá Hæstarétti en til vara staðfestingar hins kærða úrskurðar. Þá krefjast þeir kærumálskostnaðar fyrir Hæstarétti.6. Varnaraðilinn H fasteignasala ehf. krefst þess aðallega að málinu verði vísað frá Hæstarétti en til vara að úrskurður Landsréttar verði staðfestur. Þá krefst hann kærumálskostnaðar, auk álags og jafnframt að lögmanni sóknaraðila verði, sameiginlega með sóknaraðila, gert að greiða kærumálskostnað auk álags.Málsatvik7. Með úrskurði héraðsdóms 4. júlí 2023 var máli sóknaraðila gegn öllum varnaraðilum vísað frá héraðsdómi. 8. Sóknaraðili kærði úrskurðinn til Landsréttar með kæru 11. júlí 2023 og kom fram í kærunni að varnaraðilar væru Fasteignasalan C ehf., D og E. Í greinargerð sóknaraðila til Landsréttar var hins vegar ekki tiltekið hverjir væru varnaraðilar. Þeir sem staðið höfðu til varnar í héraðsdómi skiluðu allir greinargerð til Landsréttar af sinni hálfu. Kröfðust varnaraðilar F og G þess aðallega fyrir Landsrétti að máli þeirra yrði vísað frá réttinum hvað þau varðaði en til vara kröfðust þau staðfestingar á úrskurði héraðsdóms. Aðrir varnaraðilar, þar á meðal réttargæslustefndu í héraði, kröfðust staðfestingar á úrskurði héraðsdóms.9. Með hinum kærða úrskurði var úrskurður héraðsdóms um frávísun málsins staðfestur en málinu vísað frá Landsrétti varðandi varnaraðilana F, G, Vörð Tryggingar hf. og H fasteignasölu ehf., þar sem „kæru málsins [var] ekki beint að varnaraðilunum F, G, Verði Tryggingum hf. og H fasteignasölu ehf“. Þá var sóknaraðila gert að greiða öllum varnaraðilum kærumálskostnað fyrir Landsrétti.Niðurstaða0. Sóknaraðili hefur um kæruheimild vísað til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991. Í greinargerð sinni til Hæstaréttar bendir hann meðal annars á að frávísun Landsréttar hvað varði varnaraðilana F, G, Vörð Tryggingar hf. og H fasteignasölu ehf. standist ekki þar sem þau hafi ekki verið málsaðilar að kærumálinu fyrir Landsrétti. Engu að síður hefur hann, í stað þess að krefjast endurskoðunar á þeim hluta úrskurðarins sem varðaði frávísun málsins frá Landsrétti varðandi þá varnaraðila og kærumálskostnað sem honum var gert að greiða þeim, kosið að haga kröfugerð sinni hér fyrir dómi með þeim hætti að krefjast þess að „úrskurðir héraðsdóms og Landsréttar verði felldir úr gildi og lagt verði fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar“. Þessi kröfugerð verður ekki skilin á annan veg en að krafist sé endurskoðunar á þeirri niðurstöðu Landsréttar að staðfesta frávísunarúrskurð héraðsdóms.1. Í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 er kveðið á um að dómsathafnir Landsréttar sæti kæru til Hæstaréttar ef um er að ræða frávísun frá héraðsdómi eða Landsrétti eða niðurfellingu máls að hluta eða að öllu leyti fyrir héraðsdómi eða Landsrétti ef ekki er um að ræða staðfestingu á slíkri dómsathöfn héraðsdóms. Að öðru leyti eru kæruheimildir til Hæstaréttar tæmandi taldar í stafliðum b til e í 1. mgr. 167. gr. laganna en engin þeirra á við í máli þessu. Með hinum kærða úrskurði var staðfest niðurstaða héraðsdóms um frávísun málsins frá héraðsdómi og brast sóknaraðila samkvæmt framangreindu kæruheimild til Hæstaréttar. Kröfum hans verður því vísað frá Hæstarétti.2. Eftir þessum úrslitum verður sóknaraðila gert að greiða varnaraðilum kærumálskostnað fyrir Hæstarétti eins og nánar greinir í dómsorði, en ekki eru efni til að fallast á kröfu varnaraðila, H fasteignasölu ehf., um álag á kærumálskostnað eða til að dæma umboðsmann sóknaraðila til að greiða málskostnað sameiginlega með honum. Einn dómenda, Karl Axelsson, telur rétt að taka til greina kröfu um álag á kærumálskostnað samkvæmt 4. mgr. 131. gr., sbr. 2. mgr. 174. gr. laga nr. 91/1991.3. Það athugast að sóknaraðili afhenti réttinum málsgögn sem eru í verulegu ósamræmi við reglur Hæstaréttar nr. 140/2018 um kærumálsgögn í einkamálum sem settar eru samkvæmt 4. mgr. 171. gr. laga nr. 91/1991. Skortir mjög á að hann hafi lagt fyrir Hæstarétt þau skjöl sem greinir í 5. gr. fyrrgreindra reglna. Er þetta aðfinnsluvert. Þá athugast jafnframt að kröfur sem réttargæslustefndu hafa gert fyrir Landsrétti og hér fyrir dómi samrýmast ekki 2. mgr. 21. gr. laga nr. 91/1991.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti.Sóknaraðili, A, greiði varnaraðilum, Fasteignasölunni C ehf., D, E, F, G og Verði tryggingum hf. hverjum fyrir sig 200.000 krónur í kærumálskostnað fyrir Hæstarétti.Sóknaraðili greiði varnaraðila, H fasteignasölu ehf., 300.000 krónur í kærumálskostnað fyrir Hæstarétti.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=49a43fe3-b5c3-4ab4-83fa-792e96eff6ff&verdictid=07a9a4ab-ee3b-4c35-9826-fc6a77f40ea7

Mál nr. 57/2022

Kærumál Niðurfelling máls Kærumálskostnaður Gjafsókn

Mál A gegn dánarbúi B var fellt niður að ósk A. A gerði kröfu um kærumálskostnað án tillits til gjafsóknar og B um kærumálskostnað fyrir Hæstarétti. Rétt þótti að kærumálskostnaður félli niður fyrir Hæstarétti en gjafsóknarkostnaður A var felldur á ríkissjóð.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir og Ólafur Börkur Þorvaldsson2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 26. október 2022 en kærumálsgögn bárust réttinum 4. nóvember sama ár. Kærður er úrskurður Landsréttar 13. október 2022 þar sem staðfestur var úrskurður héraðsdóms um að fallast á kröfu B um að viðurkennt yrði að kaupmáli milli hans og sóknaraðila frá 14. ágúst 2017 yrði lagður til grundvallar við fjárskipti þeirra þannig að fasteignin að […] í […] teldist séreign B.3. Leyfi til að kæra úrskurð Landsréttar til Hæstaréttar var veitt 28. nóvember 2022, með ákvörðun réttarins nr. 2022-126, á þeim grundvelli að kæruefnið gæti haft fordæmisgildi um skýringu á 104. gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993.4. B lést […] 2023. Í samræmi við 2. mgr. 22. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála hefur dánarbú hans tekið við aðild að málinu fyrir Hæstarétti.5. Með bréfi 23. ágúst 2023 lýsti sóknaraðili því yfir að hún óskaði eftir að málið yrði fellt niður en gerði allt að einu kröfu um kærumálskostnað án tillits til gjafsóknar sem henni hefði verið veitt. Af hálfu varnaraðila er gerð krafa um kærumálskostnað fyrir Hæstarétti.6. Með vísan til c-liðar 1. mgr. 105. gr. laga nr. 91/1991, sbr. 5. mgr. 174. gr., 190. gr. og 166. gr. laganna er málið fellt niður fyrir Hæstarétti.7. Rétt er að kærumálskostnaður fyrir Hæstarétti falli niður.8. Um gjafsóknarkostnað sóknaraðila fer eftir því sem segir í dómsorði.Dómsorð:Mál þetta er fellt niður.Kærumálskostnaður fyrir Hæstarétti fellur niður.Allur gjafsóknarkostnaður sóknaraðila, A, fyrir Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málflutningsþóknun lögmanns hennar, 450.000 krónur.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=174a15b5-5414-4e16-94b6-9c53ee174858&verdictid=2f0faff4-6cb0-4825-a983-c869789a7102

Mál nr. 1/2023

Kærumál Lögvarðir hagsmunir Frávísun frá Landsrétti staðfest Frávísun frá Hæstarétti að hluta

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem aðalkröfu S ehf. um frávísun þess máls sem S ehf. hafði höfðað á hendur R frá héraðsdómi var vísað frá Landsrétti og varakröfu hans um ómerkingu héraðsdóms var hafnað. Hæstiréttur staðfesti með vísan til forsendna niðurstöðu hins kærða úrskurðar um frávísun á þeirri kröfu S ehf. að málinu yrði vísað frá héraðsdómi. Þar sem sóknaraðila brast að öðru leyti heimild til kæru til Hæstaréttar var öðrum kröfum hans vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Ása Ólafsdóttir, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 30. desember 2022 sem barst réttinum 2. janúar 2023 en kærumálsgögn bárust réttinum 9. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 16. desember 2022 í máli nr. 550/2021 þar sem aðalkröfu sóknaraðila, um að máli hans yrði vísað frá héraðsdómi var vísað frá Landsrétti. Jafnframt var hafnað varakröfu sóknaraðila um ómerkingu héraðsdóms og heimvísun málsins til meðferðar fyrir héraðsdómi að nýju.3. Sóknaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður Landsréttar og dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í málinu verði ómerktir og málinu vísað frá héraðsdómi. Í fyrstu varakröfu er þess krafist að hinn kærði úrskurður og héraðsdómur verði ómerktir og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar. Í annarri varakröfu er þess krafist að hinn kærði úrskurður Landsréttar verði ómerktur og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til löglegrar efnismeðferðar. Þá krefst sóknaraðili málskostnaðar fyrir Landsrétti og kærumálskostnaðar fyrir Hæstarétti úr hendi varnaraðila.4. Varnaraðili krefst þess aðallega að aðalkröfu sóknaraðila og fyrstu varakröfu hans verði vísað frá Hæstarétti. Þá krefst varnaraðili þess að annarri varakröfu sóknaraðila verði hafnað og hinn kærði frávísunarúrskurður Landsréttar staðfestur. Til vara krefst varnaraðili þess að öllum kröfum sóknaraðila verði hafnað. Þá er þess krafist að sóknaraðila verði í öllum tilvikum gert að greiða varnaraðila málskostnað fyrir Hæstarétti að mati réttarins.Niðurstaða5. Eins og rakið er í hinum kærða úrskurði krafðist sóknaraðili ekki efnislegrar endurskoðunar héraðsdóms fyrir Landsrétti heldur kaus að haga kröfugerð sinni á þann hátt að aðeins var krafist frávísunar máls þess sem hann hafði höfðað fyrir héraðsdómi en til vara heimvísunar þess.6. Með hinum kærða úrskurði var kröfu sóknaraðila um að málinu yrði vísað frá héraðsdómi vísað frá Landsrétti en hafnað varakröfu hans um ómerkingu héraðsdóms og heimvísun málsins til meðferðar fyrir héraðsdómi að nýju.7. Sóknaraðili hefur um kæruheimild vísað til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála en þar er kveðið svo á um að dómsathafnir Landsréttar sæti kæru til Hæstaréttar ef um er að ræða frávísun frá héraðsdómi eða Landsrétti eða niðurfellingu máls að hluta eða að öllu leyti fyrir héraðsdómi eða Landsrétti ef ekki er um að ræða staðfestingu á slíkri dómsathöfn héraðsdóms. Að öðru leyti eru kæruheimildir til Hæstaréttar tæmandi taldar í stafliðum b til e í 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 en enginn þeirra á við í máli þessu. Þá á heimild 2. mgr. 167. gr. laganna til að sækja um kæruleyfi til Hæstaréttar í tilteknum málum ekki við í máli þessu.8. Samkvæmt framangreindu nær heimild sóknaraðila til að kæra úrskurð Landsréttar einungis til þess hluta úrskurðarins er lýtur að frávísun frá Landsrétti á þeirri kröfu hans að málinu yrði vísað frá héraðsdómi, sbr. a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991. Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður niðurstaða Landsréttar um þá kröfu staðfest. Þar sem sóknaraðila brestur að öðru leyti heimild til kæru til Hæstaréttar verður öðrum kröfum hans vísað frá Hæstarétti.9. Eftir þessum úrslitum verður sóknaraðila gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað fyrir Hæstarétti eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Staðfest er niðurstaða hins kærða úrskurðar um að vísað verði frá Landsrétti kröfu sóknaraðila, Sýrfells ehf., um að máli hans verði vísað frá héraðsdómi.Öðrum kröfum sóknaraðila er vísað frá Hæstarétti.Sóknaraðili greiði varnaraðila, Reykjavíkurborg, 300.000 krónur í kærumálskostnað.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=a0364220-db41-47df-8264-7d0ecf908410&verdictid=99cd53bc-df60-48b4-b1ab-4e0fac0d5803

Mál nr. 59/2022

Kærumál Kæruheimild Frávísun frá Hæstarétti

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem vísað var frá réttinum máli vegna ágreinings undir rekstri málsins í héraði um hvort aflað yrði matsgerðar dómkvadds matsmanns. Um kæruheimild vísaði sóknaraðili til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991. Hæstiréttur taldi að skýra yrði kæruheimildina þannig að hún væri bundin við dómsathöfn sem fæli í sér endanlegar lyktir dómsmáls en tæki ekki til ágreinings um málsmeðferð undir rekstri máls. Málinu var því vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 9. desember 2022 sem barst réttinum 12. sama mánaðar en kærumálsgögn bárust 16. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 25. nóvember 2022 í máli nr. 676/2022 þar sem málinu var vísað frá Landsrétti. Um kæruheimild er vísað til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, sbr. 3. mgr. 64. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002.3. Sóknaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði ómerktur og málinu vísað á ný til Landsréttar til löglegrar meðferðar. Til vara er þess krafist að dómkvaddur verði einn hæfur og óvilhallur matsmaður til að leggja sérfræðilegt mat á forsjárhæfni hennar. Þá krefst hún þess að kærumálskostnaður verði greiddur úr ríkissjóði eins og ekki væri um gjafsóknarmál að ræða.4. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði staðfestur en til vara að varakröfu sóknaraðila verði vísað frá Hæstarétti. Málsatvik5. Varnaraðili höfðaði mál á hendur sóknaraðila 31. ágúst 2022 til sviptingar forsjár tveggja dætra hennar, sbr. a- og d-lið 1. mgr. 29. gr. barnaverndarlaga. Í þinghaldi 12. september sama ár lagði sóknaraðili fram matsbeiðni þess efnis að dómkvaddur yrði einn hæfur og óvilhallur matsmaður til að leggja mat á forsjárhæfni hennar með vísan til IX. kafla laga nr. 91/1991, einkum 61. gr. laganna, sbr. og 3. mgr. 42. gr. barnalaga nr. 76/2003. Þá krafðist hún þess að ríkissjóður stæði straum af kostnaði við matið með vísan til 42. gr. barnalaga.6. Með úrskurði héraðsdóms var kröfu sóknaraðila um dómkvaðningu matsmanns hafnað. Vísað var til þess að fyrir lægju tvö möt sálfræðinga á forsjárhæfni sóknaraðila. Taldi dómurinn að ekki væru annmarkar á þeim þannig að þörf væri á að endurtaka matið. Því væri sú gagnaöflun tilgangslaus til sönnunar, sbr. 3. mgr. 46. gr. laga nr. 91/1991 og til þess fallin að tefja málsmeðferð í andstöðu við 53. gr. b barnaverndarlaga.7. Sóknaraðili skaut úrskurði héraðsdóms til Landsréttar með kæru 2. nóvember 2022 og krafðist þess að matsmaður yrði dómkvaddur. Með hinum kærða úrskurði var málinu vísað frá Landsrétti þar sem kæruheimild væri ekki fyrir hendi.Niðurstaða8. Samkvæmt 3. mgr. 64. gr. barnaverndarlaga sæta úrskurðir Landsréttar í málum sem rekin eru eftir XI. kafla laganna kæru til Hæstaréttar ef til þess stendur heimild í 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991. Þar segir í a-lið að dómsathafnir Landsréttar um frávísun frá héraðsdómi eða Landsrétti sæti kæru til Hæstaréttar ef ekki er um að ræða staðfestingu á slíkri dómsathöfn héraðsdóms.9. Með hinum kærða úrskurði var vísað frá Landsrétti máli vegna ágreinings undir rekstri málsins í héraði um hvort aflað yrði matsgerðar dómkvadds manns. Slík dómsathöfn sætir ekki kæru til Hæstaréttar enda verður að skýra kæruheimildina í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 þannig að hún sé bundin við dómsathöfn sem felur í sér endanlegar lyktir dómsmáls, svo sem frávísun á málinu sjálfu frá dómi í heild sinni eða að hluta til, en taki ekki til ágreinings um málsmeðferð undir rekstri máls. Samkvæmt þessu verður málinu vísað frá Hæstarétti.0. Kærumálskostnaður verður ekki dæmdur en um gjafsóknarkostnað sóknaraðila fyrir Hæstarétti fer eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti.Allur gjafsóknarkostnaður sóknaraðila, A, fyrir Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin þóknun lögmanns hennar, Leifs Runólfssonar, 250.000 krónur.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=b1563dd6-db5d-4a74-903a-2f685e6dbacc&verdictid=c56e2672-5b58-4468-9b20-cf4a7cfa1718

Mál nr. 55/2021

Málskostnaður Samning dóms Frávísun gagnsakar Ómerking dóms Landsréttar Heimvísun

Í málinu deildu aðilar um skylduaðild E ehf. og G að Á samkvæmt 17. gr. laga nr. 75/2008 og jafnframt skyldu þeirra til að greiða árgjald til þess fyrir árin 2016 til 2018. Í dómi Hæstaréttar var rakið að áfrýjun Á beindist að E ehf. sem neytti heimildar 3. mgr. 177. gr. laga nr. 91/1991 til að gagnáfrýja dóminum. Málskot félagsins til Hæstaréttar varðaði á hinn bóginn ekki G og veitti honum því ekki sjálfstæðan rétt til gagnáfrýjunar á grundvelli fyrrgreinds ákvæðis laga nr. 91/1991. Var málinu því vísað sjálfkrafa frá Hæstarétti að því er G varðaði. Þá var rakið í dómi Hæstaréttar að niðurstöðu héraðsdóms hefði verið breytt með hinum áfrýjaða dómi að því leyti að E ehf. var aðeins gert að greiða Á árgjald vegna ársins 2016 svo og 800.000 krónur í málskostnað fyrir Landsrétti. Í dóminum hefði hins vegar engin afstaða tekin til þess hvernig fara skyldi með málskostnað milli þessara aðila í héraði. Það færi í bága við fyrirmæli h-liðar 1. mgr. 114. gr. laga nr. 91/1991 um atriði sem tilgreina bæri í dómi. Komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að þetta væri slíkur annmarki á hinum áfrýjaða dómi að óhjákvæmilegt væri að ómerkja hann og vísa málinu til Landsréttar til munnlegs málflutnings og dómsálagningar að nýju.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Björg Thorarensen, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Aðaláfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 10. desember 2021 og beinist áfrýjun hans að gagnáfrýjandanum Einum á móti X ehf. Hann krefst aðallega ómerkingar hins áfrýjaða dóms og að málinu verði vísað til Landsréttar til löglegrar meðferðar, auk málskostnaðar fyrir Hæstarétti. Til vara krefst hann þess að gagnáfrýjanda Einum á móti X ehf. verði gert að greiða sér 45.000 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu af 30.000 krónum frá 21. desember 2017 til 22. nóvember 2018 og af 45.000 krónum frá þeim degi til greiðsludags, svo og málskostnaðar fyrir Hæstarétti. Til þrautavara krefst hann staðfestingar hins áfrýjaða dóms og málskostnaðar úr hendi gagnáfrýjanda Eins á móti X ehf. á öllum dómstigum. Hann gerir ekki kröfu um málskostnað úr hendi Gunnars Briem.3. Gagnáfrýjendur skutu málinu fyrir sitt leyti til Hæstaréttar 16. febrúar 2022. Gagnáfrýjandi Einn á móti X ehf. krefst sýknu af kröfu aðaláfrýjanda og málskostnaðar úr hendi hans á öllum dómstigum. Gagnáfrýjandi Gunnar Briem krefst þess að hinn áfrýjaði dómur um sýknu hans verði staðfestur og aðaláfrýjanda gert að greiða sér málskostnað á öllum dómstigum.Ágreiningsefni4. Aðaláfrýjandi er félag eigenda frístundalóða í Ásum frístundabyggð, í landi jarðarinnar Fells í Bláskógabyggð, og starfar samkvæmt lögum nr. 75/2008 um frístundabyggð og leigu lóða undir frístundahús. Gagnáfrýjendur eru annars vegar félag sem er eigandi lóðar innan frístundabyggðarinnar og hins vegar leigutaki lóðarinnar og umráðamaður hennar í skilningi laganna en hann er einnig stjórnarformaður félagsins. Ágreiningur málsins lýtur að skylduaðild gagnáfrýjenda að umræddu félagi samkvæmt 17. gr. laga nr. 75/2008 og jafnframt skyldu þeirra til að greiða árgjald til þess fyrir árin 2016 til 2018.5. Aðaláfrýjandi höfðaði mál þetta fyrir héraðsdómi til heimtu árgjaldanna. Héraðsdómur féllst á kröfu hans gagnvart gagnáfrýjandanum Einum á móti X ehf. en sýknaði gagnáfrýjandann Gunnar Briem. Jafnframt var Einum á móti X ehf. gert að greiða aðaláfrýjanda 1.000.000 krónur í málskostnað. 6. Samkvæmt hinum áfrýjaða dómi var Einum á móti X ehf. aðeins gert að greiða árgjald fyrir árið 2016, þar sem félagið hefði ekki verið umráðamaður lóðarinnar árin 2017 og 2018 í skilningi laga nr. 75/2008 heldur leigutaki hennar, Gunnar Briem, en málinu hafði ekki veriðáfrýjað til Landsréttar gagnvart honum. Með dómi Landsréttar var Einum á móti X ehf. gert að greiða aðaláfrýjanda 800.000 krónur í málskostnað fyrir Landsrétti en ekki var tekin afstaða til málskostnaðar í héraði þeirra í milli.7. Beiðni aðaláfrýjanda um áfrýjunarleyfi var studd þeim rökum að dómur Landsréttar væri haldinn verulegum annmarka þar sem hvorki í forsendum hans né dómsorði væri tekin afstaða til málskostnaðar í héraði. Var leyfi til áfrýjunar veitt 10. desember 2021 á þeim grunni að á dómi Landsréttar kynnu að vera þeir ágallar að rétt væri að samþykkja beiðni um áfrýjun, sbr. 4. málslið 1. mgr. 176. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.Niðurstaða8. Svo sem fyrr greinir beinist áfrýjun aðaláfrýjanda á dómi Landsréttar að gagnáfrýjandanum Einum á móti X ehf. sem neytti heimildar 3. mgr. 177. gr. laga nr. 91/1991 til að gagnáfrýja dóminum. Málskot aðaláfrýjanda til Hæstaréttar varðaði á hinn bóginn ekki Gunnar Briem og veitti honum því ekki sjálfstæðan rétt til gagnáfrýjunar á grundvelli fyrrgreinds ákvæðis laga nr. 91/1991. Hefði honum borið að leita leyfis Hæstaréttar til að áfrýja dómi Landsréttar samkvæmt 1. mgr. 176. gr. hefði hann viljað koma fram breytingum á hinum áfrýjaða dómi gagnvart sér en það gerði hann ekki. Ber því að vísa málinu sjálfkrafa frá Hæstarétti að því er gagnáfrýjandann Gunnar Briem varðar, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar 26. mars 2009 í máli nr. 263/2008. 9. Eins og fyrr er rakið var niðurstöðu héraðsdóms breytt með hinum áfrýjaða dómi að því leyti að gagnáfrýjanda Einum á móti X ehf. var aðeins gert að greiða aðaláfrýjanda árgjald vegna ársins 2016 svo og 800.000 krónur í málskostnað fyrir Landsrétti. Í dóminum var hins vegar engin afstaða tekin til þess, hvorki í forsendum né dómsorði, hvernig fara skyldi með málskostnað milli þessara aðila í héraði, svo sem hvort ákvörðun héraðsdóms um málskostnað skyldi óröskuð, staðfest eða einhver breyting gerð á henni. Fer það í bága við fyrirmæli h-liðar 1. mgr. 114. gr. laga nr. 91/1991 um atriði sem tilgreina ber í dómi. Er þetta slíkur annmarki á hinum áfrýjaða dómi að óhjákvæmilegt er að ómerkja hann og vísa málinu til Landsréttar til munnlegs málflutnings og dómsálagningar að nýju, sbr. meðal annars dóma Hæstaréttar 9. febrúar 2012 í máli nr. 405/2011 og 2. júní 2016 í máli nr. 479/2015.0. Rétt er að málskostnaður milli allra aðila fyrir Hæstarétti falli niður.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti að því er varðar áfrýjun gagnáfrýjanda, Gunnars Briem, á hendur aðaláfrýjanda Ásum frístundabyggð. Málskostnaður þeirra í milli fyrir Hæstarétti fellur niður.Hinn áfrýjaði dómur er ómerktur og málinu vísað til Landsréttar til munnlegs málflutnings og dómsálagningar að nýju.Málskostnaður milli aðaláfrýjanda og gagnáfrýjanda, Eins á móti X ehf., fyrir Hæstarétti fellur niður.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=48efdf4a-7e82-411f-a666-a98309f62cf7&verdictid=6ff41726-948c-4cb7-a315-585d028bd493

Mál nr. 19/2022

Kærumál Rannsókn Stjórnarskrá Mannréttindasáttmáli Evrópu Kæruheimild Frávísun frá Hæstarétti

X kærði úrskurð Landsréttar þar sem máli hans á hendur L var vísað frá héraðsdómi. Í dómi Hæstaréttar kom fram að kæruheimild í a-lið 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála hefði verið skýrð svo að hún tæki almennt aðeins til endanlegra úrskurða um frávísun mála sem höfðuð hefðu verið með ákæru en ekki til úrskurða Landsréttar um frávísun kæru vegna rannsóknarúrskurða eða úrskurða um réttarfarsatriði. Sömu rök ættu við um kæruheimild í þessu máli og þeim málum enda væri sú aðkoma dómstóla að rannsókn sakamála sem fælist í heimild 2. mgr. 102. gr. laga nr. 88/2008 af sama toga og aðkoma þeirra að öðrum rannsóknarathöfnum sem þeim væri falið úrskurðarvald um samkvæmt lögunum. Var því talið að X hefði brostið heimild til að kæra úrskurð Landsréttar og var málinu vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Björg Thorarensen, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 19. mars 2022 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 21. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 16. mars 2022 í máli nr. 113/2022 þar sem máli varnaraðila á hendur sóknaraðila var vísað frá héraðsdómi. Um kæruheimild vísar varnaraðili til a-liðar 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.3. Sóknaraðili krefst þess aðallega að málinu verði vísað frá Hæstarétti en til vara að hinn kærði úrskurður verði staðfestur.4. Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar. 5. Varnaraðili telur kæruheimild a-liðar 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 vera skýra og afdráttarlausa og taki til dómsúrlausna Landsréttar um frávísun frá héraðsdómi eins og í þessu máli. Varnaraðili telur þær kröfur sem gerðar eru til aðgangs að dómstólum og réttlátrar málsmeðferðar í 60. og 70. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu mæla gegn þeirri þröngu túlkun á kæruheimildinni sem beitt hafi verið í dómum Hæstaréttar 15. janúar 2021 í máli nr. 1/2021 og 9. febrúar sama ár í máli nr. 6/2021. Jafnframt mæli 73. gr. stjórnarskrárinnar og 10. gr. mannréttindasáttmálans gegn því að beitt sé þrengjandi túlkun á kæruheimildinni þar sem réttaröryggi og möguleikar borgaranna til að bera lögmæti inngripa stjórnvalda í tjáningarfrelsi þeirra undir dómstóla sé einn þáttur í vernd þess. Slík sjónarmið hafi aukið vægi í þessu máli þar sem reyni á inngrip lögreglu í tjáningarfrelsi blaðamanns. Þá vísar varnaraðili til þess að í 13. gr. mannréttindasáttmálans felist réttur hans til raunhæfs réttarúrræðis til að tryggja fyrrnefnd réttindi. 6. Með þeim breytingum sem gerðar voru á dómstólaskipan hér á landi með lögum nr. 50/2016 um dómstóla og lögum nr. 49/2016 um breytingu á lögum um meðferð einkamála og lögum um meðferð sakamála var komið á þriggja þrepa dómskerfi. Með því breyttist eðli Hæstaréttar í að vera fyrst og fremst fordæmisgefandi dómstóll. Til þess að rétturinn gæti sinnt því hlutverki sínu voru heimildir til að kæra dómsúrlausnir Landsréttar hafðar mjög þröngar. Um það sagði svo í athugasemdum við a-lið 68. gr. (211. gr. laga nr. 88/2008) í greinargerð með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 49/2016:7. Með umræddum lagabreytingum var Landsrétti fengið það hlutverk sem Hæstiréttur hafði áður að eiga endanlegt úrskurðarvald um þær þvingunarráðstafanir, rannsóknaraðgerðir og aðrar rannsóknarathafnir lögreglu sem dómstólum er samkvæmt lögum nr. 88/2008 falið úrskurðarvald um en þær geta meðal annars falið í sér frelsisskerðingu og önnur inngrip í mikilvæg mannréttindi.8. Sú dómsúrlausn sem kæra varnaraðila lýtur að er úrskurður Landsréttar um að vísa frá héraðsdómi kröfu hans, sem borin var undir héraðsdóm með vísan til 2. mgr. 102. gr. laga nr. 88/2008. Krafan tók til þess að fyrirhuguð skýrslutaka lögreglu af varnaraðila sem sakborningi væri ólögmæt og skyldi ekki fara fram. Varnaraðili hefur þegar fengið umfjöllun dómstóla á tveimur dómstigum um kröfu sína og því notið aðgengis að dómstólum með þeim hætti að fullnægt var kröfum 60. og 70. gr. stjórnarskrárinnar og 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. einnig 13. gr. sáttmálans um raunhæft úrræði til að leita réttar síns. 9. Hin kærða dómsúrlausn Landsréttar fól ekki í sér endanlegar lyktir sakamáls heldur þá niðurstöðu að vald dómstóla næði ekki til þess að kveða á þessu stigi rannsóknar sakamáls úr um lögmæti rannsóknarathafna lögreglu eftir 2. mgr. 102. gr. laga nr. 88/2008 og leggja efnislegt mat á atriði og gefa lögreglu á grundvelli efnislegra ástæðna fyrirmæli um framkvæmd rannsóknar. Frávísun kröfu varnaraðila frá héraðsdómi fól þannig í raun í sér höfnun kröfunnar þegar af þeirri ástæðu að úrlausn hennar ætti ekki undir úrskurðarvald dómstóla á þessu stigi máls.0. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 er unnt að kæra til Hæstaréttar dómsathöfn Landsréttar um frávísun máls frá héraðsdómi. Þessi kæruheimild hefur verið skýrð svo í fyrrnefndum dómum Hæstaréttar í málum nr. 1/2021 og 6/2021 að hún taki almennt aðeins til endanlegra dómsúrlausna Landsréttar um frávísun mála sem höfðuð hafa verið með ákæru en ekki til dómsúrlausna Landsréttar um frávísun kæru vegna rannsóknarúrskurða eða úrskurða um réttarfarsatriði. Sömu rök eiga við um kæruheimild í þessu máli og þeim málum enda er sú aðkoma dómstóla að rannsókn sakamála sem felst í heimild 2. mgr. 102. gr. laga nr. 88/2008 af sama toga og aðkoma þeirra að öðrum rannsóknarathöfnum sem þeim er falið úrskurðarvald um samkvæmt lögunum. 1. Samkvæmt framansögðu er ekki fyrir hendi heimild til að kæra úrskurðinn til Hæstaréttar og verður málinu því vísað frá réttinum.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=9ce39716-c260-4754-9ad3-94957e8f5fee&verdictid=2b7ec580-68d8-4c21-83a5-719f408cbac5

Mál nr. 12/2022

Kærumál Félagsdómur Dómstóll Frávísunarkröfu hafnað

Kærður var úrskurður Félagsdóms þar sem hafnað var kröfu S um frávísun á kröfu ASÍ um að viðurkennt yrði að uppsögn A hjá I ehf. fæli í sér brot gegn 11. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur og væri af þeim sökum ólögmæt. Hæstiréttur vísaði til þess að meginágreiningur aðila lyti að því hvort A hefði notið þeirrar verndar sem 11. gr. laganna kvæði á um til handa trúnaðarmönnum við uppsögn. Sá ágreiningur félli ótvírætt undir lögsögu Félagsdóms. Hinn kærði úrskurður var því staðfestur.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Ása Ólafsdóttir, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 17. febrúar 2022 sem barst réttinum degi síðar. Kærumálsgögn bárust réttinum 25. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Félagsdóms 11. febrúar 2022 þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um frávísun á kröfu varnaraðila þess efnis að viðurkennt yrði með dómi að uppsögn A hjá Icelandair ehf. 20. ágúst 2021 fæli í sér brot gegn 11. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur og væri af þeim sökum ólögmæt. Kæruheimild er í 1. tölulið 1. mgr. 67. gr. laga nr. 80/1938.3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og að kröfunni verði vísað frá Félagsdómi. Þá krefst sóknaraðili kærumálskostnaðar.4. Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.Málsatvik5. Af gögnum málsins verður ráðið að A hafi verið starfsmaður Flugfélags Íslands ehf. frá nóvember 2016. Hún var kosin trúnaðarmaður starfsmanna hlaðdeildar félagsins í mars 2018 og tilnefnd sem trúnaðarmaður Eflingar stéttarfélags frá 16. mars 2018 til 16. mars 2020. Ágreiningslaust er að tilkynning þess efnis var send í samræmi við grein 13.1 í kjarasamningi Samtaka atvinnulífsins og Eflingar. Í febrúar 2020 mun Flugfélag Íslands ehf. hafa sent tilkynningu um skipan öryggisnefndar sinnar til Vinnueftirlitsins og átti A sæti í henni sem öryggistrúnaðarmaður. Icelandair ehf. tók yfir ráðningarsamning hennar á vormánuðum 2020 á grundvelli laga nr. 72/2002 um réttarstöðu starfsmanna við aðilaskipti að fyrirtækjum. Með bréfi 20. ágúst 2021 sagði Icelandair ehf. henni upp störfum frá og með 31. sama mánaðar. 6. Ágreiningur málsins lýtur meðal annars að því hvort A hafi haldið stöðu sinni sem öryggistrúnaðarmaður við sameiningu Flugfélags Íslands ehf. og Icelandair ehf. 7. Af hálfu sóknaraðila er því haldið fram að ágreiningur um stöðu öryggistrúnaðarmanna við aðilaskipti að fyrirtækjum eða við uppsögn heyri ekki undir lögsögu Félagsdóms. Dómstóllinn sé sérdómstóll með afmarkaða lögsögu og verði hún ekki skýrð rúmt gagnvart lögsögu almennra dómstóla. Brot gegn lögum nr. 46/1980 um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum varði við lög nr. 88/2008 um meðferð sakamála og falli því utan lögsögu Félagsdóms. Þá gegni öryggistrúnaðarmenn og öryggisnefndir ekki hlutverki samkvæmt lögum nr. 80/1938. Jafnframt bendir sóknaraðili á að ekki heyri undir lögsögu Félagsdóms að túlka ákvæði laga nr. 72/2002.8. Af hálfu varnaraðila er á því byggt að með 9. gr. laga nr. 46/1980 hafi með skýrum hætti verið fellt undir lögsögu Félagsdóms að dæma um og meta hvort uppsögn öryggistrúnaðarmanns telst vera lögmæt eða í andstöðu við þá vernd sem mælt er fyrir um í 11. gr. laga nr. 80/1938, sbr. og 1. tölulið 1. mgr. 44. gr. sömu laga.Niðurstaða9. Í 11. gr. laga nr. 80/1938 segir að atvinnurekendum og umboðsmönnum þeirra sé óheimilt að segja trúnaðarmönnum upp vinnu vegna starfa þeirra sem trúnaðarmanna eða láta þá á nokkurn annan hátt gjalda þess að stéttarfélag hefur falið þeim að gegna trúnaðarmannsstörfum fyrir sig. Þurfi atvinnurekandi að fækka við sig verkamönnum skuli trúnaðarmaður að öðru jöfnu sitja fyrir um að halda vinnunni.0. Í 2. mgr. 9. gr. laga nr. 46/1980 segir að öryggistrúnaðarmenn og fulltrúar starfsmanna í öryggisnefnd skuli njóta þeirrar verndar sem ákveðin er í 11. gr. laga nr. 80/1938, sem fjallar um réttindi trúnaðarmanna við uppsögn. 1. Samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laga nr. 72/2002 skulu trúnaðarmenn starfsmanna halda stöðu sinni samkvæmt lögum og kjarasamningi eftir aðilaskipti haldi fyrirtæki eða hluti þess áfram sjálfstæði sínu en að öðrum kosti skulu starfsmenn eiga sér fulltrúa þar til nýr trúnaðarmaður hefur verið valinn. Samkvæmt 3. mgr. greinarinnar fer um réttarstöðu trúnaðarmanna samkvæmt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur, lögum um kjarasamninga opinberra starfsmanna og eftir atvikum kjarasamningum samtaka aðila vinnumarkaðarins. 2. Samkvæmt 1. tölulið 1. mgr. 44. gr. laga nr. 80/1938 er meðal verkefna Félagsdóms að dæma í málum sem rísa út af kærum um brot á þeim lögum. Ætluð brot gegn 11. gr. laganna falla því þar undir.3. Meginágreiningur aðila lýtur að því hvort A hafi notið þeirrar verndar sem 11. gr. laga nr. 80/1938 kveður á um til handa trúnaðarmönnum við uppsögn. Sá ágreiningur fellur ótvírætt undir lögsögu Félagsdóms, sbr. 1. tölulið 1. mgr. 44. gr. laganna, þótt við úrlausn hans kunni að þurfa að skoða samspil ákvæða laga nr. 80/1938, nr. 72/2002 og nr. 46/1980 sem lúta að trúnaðarmönnum og öryggistrúnaðarmönnum.4. Með þessum athugasemdum en að öðru leyti með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur. 5. Það athugast að hinn kærði úrskurður tekur einungis til frávísunarkröfu sóknaraðila og dómkröfur hans fyrir Hæstarétti lúta að endurskoðun þeirrar niðurstöðu úrskurðarins að hafna beri frávísun krafna hans. Þegar af þeirri ástæðu kemur ekki til skoðunar hér fyrir dómi málatilbúnaður sóknaraðila er lýtur að kröfu varnaraðila um sekt er sóknaraðila verði gert að greiða í ríkissjóð. Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Sóknaraðili, Samtök atvinnulífsins f.h. Samtaka ferðaþjónustunnar vegna Icelandair ehf., greiði varnaraðila, Alþýðusambandi Íslands f.h. Starfsgreinasambands Íslands vegna Eflingar stéttarfélags, f.h. A, 500.000 krónur í kærumálskostnað.https://felagsdomur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=a14d342a-16b3-4a43-8625-df31aad7dab8

Mál nr. 40/2021

Kærumál Börn Bráðabirgðaforsjá Sáttameðferð Frávísun frá héraðsdómi

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem máli sem A höfðaði meðal annars til úrlausnar ágreinings um forsjá dóttur málsaðila var vísað frá héraðsdómi. Hæstiréttur vísaði til þess að það væri ófrávíkjanleg skylda foreldra að undirgangast sáttameðferð áður en mál væri höfðað um forsjá barns, sbr. 1. mgr. 33. gr. a barnalaga nr. 76/2003. Í 5. mgr. ákvæðisins væri kveðið á um að gefa skyldi út vottorð um sáttameðferð ef foreldrum tækist ekki að gera samning eða ef þeir mættu ekki á sáttafund eftir að hafa fengið kvaðningu tvívegis. Aðilar málsins hefðu á hinn bóginn einungis verið boðaðir einu sinni til sáttameðferðar hjá sýslumanni. Þá hefði ekkert legið fyrir um afstöðu B til ágreiningsefna málsins og mögulegra sátta í því áður en sáttameðferð var lokið án þess að boðað hefði verið aftur til sáttafundar. Samkvæmt þessu hefði ekki farið fram fullnægjandi sáttameðferð í málinu. Var niðurstaða hins kærða úrskurðar því staðfest og málinu vísað frá héraðsdómi.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Ása Ólafsdóttir, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 21. september 2021 sem barst réttinum degi síðar. Kærumálsgögn bárust réttinum 29. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 8. september 2021 þar sem máli sem sóknaraðili höfðaði meðal annars til úrlausnar ágreinings um forsjá dóttur málsaðila var vísað frá héraðsdómi. Kæruheimild er í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar en krefst ekki kærumálskostnaðar.4. Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar án tillits til gjafsóknar sem henni hefur verið veitt.Ágreiningsefni5. Málið á rætur að rekja til þess að milli aðila er rekið forsjármál sem sóknaraðili höfðaði 23. febrúar 2021. Með úrskurði héraðsdóms 8. júlí 2021 var meðal annars leyst úr ágreiningi aðila um forsjá dóttur þeirra til bráðabirgða og kveðið á um hvar lögheimili hennar skyldi vera. Úrskurðinum var skotið til Landsréttar 15. sama mánaðar sem vísaði málinu frá héraðsdómi á þeim grundvelli að við sáttameðferð hjá sýslumanni hefði ekki verið farið að fyrirmælum 5. mgr. 33. gr. a barnalaga nr. 76/2003, þar sem aðilar hefðu einungis einu sinni verið boðaðir til sáttameðferðar. Varnaraðili sinnti ekki þeirri boðun en engu að síður var gefið út vottorð um sáttameðferð 31. ágúst 2020 þar sem fram kom að virk sáttameðferð hefði ekki farið fram. 6. Af hálfu sóknaraðila er því haldið fram að þrátt fyrir að ekki hafi verið farið að fyrirmælum 5. mgr. 33. gr. a barnalaga um að boða skuli tvívegis til sáttafundar sé of langt gengið að vísa málinu frá héraðsdómi af þeim sökum. Fyrir liggi að tilraunir til boðunar á sáttafund hjá sýslumanni myndu engum árangri hafa skilað þar sem varnaraðili hefði ekki haft í hyggju að sinna sáttameðferð. Sóknaraðili hefði af þeim sökum óskað eftir því að sáttavottorð yrði gefið út svo að ekki yrðu frekari tafir á málinu. Þá hefði hvorugur málsaðila gert kröfu um frávísun málsins vegna galla á sáttameðferð, hvorki í héraði né fyrir Landsrétti, þar sem þeir hefðu verið sammála því að sáttaumleitanir gætu engum árangri skilað. Hagsmunum barnsins sé varpað fyrir róða ef málsmeðferð tefjist enn frekar í máli þessu sem sæta eigi flýtimeðferð. Þá telur sóknaraðili úrskurð Landsréttar í ósamræmi við fyrri niðurstöðu í dómi hans 18. apríl 2018 í máli nr. 309/2018.7. Varnaraðili bendir á að hún hafi boðað lögmæt forföll þegar boðað var til sáttameðferðar 31. ágúst 2020 og óskað eftir nýjum tíma, en því ekki verið sinnt. Í málinu liggi ekki fyrir fullnægjandi sáttavottorð sem sé óhjákvæmilegt skilyrði þess að unnt sé að höfða forsjármál, sbr. 33. gr. a barnalaga. Sáttavottorðið sem sáttamaður hjá Sýslumanninum á höfuðborgarsvæðinu hafi gefið út 31. ágúst 2020 beri með sér að sáttamiðlun hafi farið fram án þátttöku varnaraðila. Sátta beri að leita með tilteknum lögbundnum hætti og ekki megi gefa út sáttavottorð fyrr en að því loknu, enda sé einn megintilgangur 33. gr. a barnalaga að vernda hagsmuni þeirra barna sem búi við ágreining foreldra. Það hafi því verið mat löggjafans að það sé andstætt hagsmunum barna að foreldrar þeirra leiti ekki sátta með virkum hætti áður en höfðað er dómsmál vegna forsjár þeirra.Niðurstaða8. Samkvæmt 1. mgr. 33. gr. a barnalaga, sem lögfest var með 12. gr. laga nr. 61/2012, er það ófrávíkjanleg skylda foreldra að undirgangast sáttameðferð áður en mál er höfðað um forsjá barns. Samkvæmt 3. mgr. sömu greinar er markmið sáttameðferðar að hjálpa foreldrum að gera samning um þá lausn máls sem er barni fyrir bestu. Skulu foreldrar mæta sjálfir á þá sáttafundi sem sáttamaður boðar til auk þess sem gefa skal barni sem náð hefur nægilegum þroska kost á að tjá sig. Í 5. mgr. er kveðið á um að gefa skuli út vottorð um sáttameðferð ef foreldrum tekst ekki að gera samning eða ef þeir mæta ekki á sáttafund eftir að hafa fengið kvaðningu tvívegis. Þá segir í 6. mgr. að í vottorði um sáttameðferð skuli gera grein fyrir því hvernig meðferðin fór fram, helstu ágreiningsatriðum, afstöðu aðila og sjónarmiðum barns, nema það sé talið ganga gegn hagsmunum þess. Í skýringum með 12. gr. frumvarps til laga nr. 61/2012 segir að nýmæli laganna um skyldu til sáttameðferðar mæli ekki fyrir um eina tiltekna tegund eða aðferð sem beri að nota við alla sáttaumleitan. Jafnframt segir þar að nauðsynlegt sé að foreldrar taki sjálfir fullan þátt í öllu ferlinu svo að þeir átti sig á þeim sjónarmiðum sem liggja til grundvallar, taki þátt í og axli ábyrgð á þeirri sátt sem er gerð. Enn fremur segir í almennum athugasemdum að gert sé ráð fyrir að sáttamaður meti hvenær hann telur ekki unnt að ná sáttum og geti til dæmis gefið út sáttavottorð ef foreldrar mæti ekki á sáttafund eftir að hafa fengið kvaðningu tvisvar. 9. Eins og rakið hefur verið voru aðilar málsins einungis boðaðir einu sinni til sáttameðferðar hjá sýslumanni. Varnaraðili sótti ekki þann sáttafund og hefur borið því við að hún hafi haft lögmæt forföll. Í vottorði sáttamanns er einungis vísað til þess að faðir hafi talið að móðir ætli ekki að mæta hjá sýslumanni. Ekkert lá því fyrir um afstöðu varnaraðila til ágreiningsefna málsins og hugsanlegra sátta í því áður en sáttameðferð lauk án þess að boðað væri aftur til sáttafundar. Samkvæmt þessu fór ekki fram fullnægjandi sáttameðferð í málinu.0. Við úrlausn máls þessa er þess að gæta að þótt málið hafi með kæru borist Landsrétti eingöngu til úrlausnar um bráðabirgðaforsjá leiðir það af fortakslausum fyrirmælum barnalaga um sáttameðferð að hafi þeirra ekki verið gætt með fullnægjandi hætti veldur það frávísun forsjármáls frá héraðsdómi í heild án kröfu.1. Atvik málanna sem sóknaraðili hefur vísað til og til úrlausnar voru í dómum Landsréttar 18. apríl 2018 í máli nr. 309/2018 og síðar 1. febrúar 2019 í máli nr. 554/2018 eru að því leyti ósambærileg atvikum máls þessa að í þeim málum hafði sáttameðferð hafist og sáttamaður aflað afstöðu aðila til sátta, en metið það svo eftir að sú afstaða lá fyrir að ekki væri grundvöllur fyrir áframhaldandi sáttameðferð. 2. Með þessum athugasemdum en að öðru leyti með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.3. Kærumálskostnaður verður felldur niður en um gjafsóknarkostnað varnaraðila fyrir Hæstarétti fer eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Kærumálskostnaður fellur niður.Allur gjafsóknarkostnaður varnaraðila, B, fyrir Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málflutningsþóknun lögmanns hennar, 400.000 krónur.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=f3418d67-e0c5-4190-bdaa-c40aea4f653a

Mál nr. 20/2021

Kærumál Hæfi dómara

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu X um að sérfróður meðdómsmaður viki sæti í máli Á gegn X.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Karl Axelsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 12. maí 2021, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 14. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 11. maí 2021, þar sem hafnað var kröfu varnaraðila um að Jón Baldursson, sérfróður meðdómsmaður, viki sæti í máli sóknaraðila gegn varnaraðila. Kæruheimild er í b-lið 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.3. Varnaraðili krefst þess að fyrrgreind krafa verði tekin til greina.4. Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.Málsatvik5. Í ákæru er varnaraðila gefið að sök að hafa laugardaginn 28. mars 2020 banað eiginkonu sinni með því að þrengja að hálsi hennar með þeim afleiðingum að hún lést af völdum köfnunar. Er háttsemin talin varða við 211. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.6. Með dómi héraðsdóms var varnaraðili sakfelldur samkvæmt ákæru, en dóminum var áfrýjað til Landsréttar þar sem málið er til meðferðar. Þar hefur Jón Baldursson sérfræðingur í bráðalækningum verið kvaddur til setu í dóminum sem sérfróður meðdómsmaður. 7. Héraðsdóm skipuðu tveir embættisdómarar auk sérfróðs meðdómsmanns, Hjalta Más Björnssonar, sem mun starfa sem sérfræðilæknir á bráðadeild Landspítala-háskólasjúkrahúss.8. Réttarmeinafræðingurinn A vann að krufningu á brotaþola í þágu rannsóknar málsins, en hann mun vera starfsmaður Landspítala-háskólasjúkrahúss. Niðurstöður réttarlæknisfræðilegrar rannsóknar hans bentu sterklega til þess að dánarorsök brotaþola hefði verið þrýstingur á háls með köfnun í kjölfarið.9. Varnaraðili hefur dregið í efa að dánarorsök brotaþola sé sú sem í ákæru greinir og telur niðurstöðu réttarmeinafræðingsins í ýmsu áfátt. Varnaraðili telur meðal annars að allt eins líklegt sé að dánarorsök brotaþola hafi verið eitrunaráhrif vegna samverkandi áhrifa áfengis og slævandi lyfja. 0. Krafa varnaraðila um að hinn sérfróði meðdómsmaður víki sæti er á því byggð að annars vegar séu tengsl hans og réttarmeinafræðingsins A og hins vegar tengsl hans við Hjalta Má Björnsson sérfræðilækni ,,augljós og of mikil“ til þess að með réttu sé unnt að draga óhlutdrægni meðdómsmannsins í efa. Varnaraðili vísar til þess að hinn sérfróði meðdómsmaður sé fyrrverandi samstarfsmaður Hjalta Más á bráðadeild Landspítala-háskólasjúkrahúss og sé nú samstarfsmaður réttarmeinafræðingsins A. Þá hafi hinn sérfróði meðdómsmaður ritað fræðigrein með Hjalta Má sem birt hafi verið árið 2018. Enn fremur séu þeir allir starfsmenn Landspítala-háskólasjúkrahúss. Kröfu sína reisir varnaraðili á g-lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008. 1. Af hálfu ákæruvalds er bent á að ekki liggi fyrir að milli hins sérfróða meðdómsmanns í héraði og þess sem tilkvaddur hefur verið til setu í dómi fyrir Landsrétti séu frekari eða nánari tengsl en milli samstarfsfélaga sem áður störfuðu á sama sviði og starfi nú báðir á stórum vinnustað. Hið sama eigi við um réttarmeinafræðinginn sem gert hafi réttarlæknisfræðilega rannsókn á brotaþola. Niðurstaða2. Samkvæmt 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 8. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 97/1995, ber öllum réttur til að fá úrlausn um ákæru á hendur sér um refsiverða háttsemi með réttlátri málsmeðferð fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli. Í greinargerð með frumvarpi því sem varð að fyrrnefndum lögum segir að skilyrðið um óhlutdrægan dómstól feli í sér áskilnað um að dómari í máli þurfi að vera hlutlaus og að aðilar njóti jafnræðis að því leyti. Verður ákvæðið skýrt í ljósi 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu um sama efni.3. Samkvæmt g-lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008 er dómari vanhæfur til að fara með mál ef fyrir hendi eru atvik eða aðstæður sem fallnar eru til þess að draga megi óhlutdrægni hans með réttu í efa. Þegar mat er lagt á hæfi dómara til að fara með mál verður að gæta að því að tilgangur hæfisreglna í réttarfarslögum er ekki einungis að tryggja að dómari sitji ekki í máli nema hann sé óhlutdrægur gagnvart bæði aðilum máls og efni þess, heldur einnig að tryggja traust aðilanna jafnt sem almennings til dómstóla með því að koma í veg fyrir að dómari standi að úrlausn máls í tilviki þar sem réttmæt tortryggni gæti risið um óhlutdrægni hans. 4. Því hefur ekki verið haldið fram af hálfu varnaraðila að hinn sérfróði meðdómsmaður Jón Baldursson sérfræðilæknir hafi vegna starfa sinna á sjúkrahúsinu komið að rannsókn þess máls sem hér er til úrlausnar. Þá er í greinargerð varnaraðila í engu getið atriða sem gætu gefið til kynna að frekari tengsl séu milli hins sérfróða meðdómsmanns og réttarmeinafræðingsins A en almennt má ætla að séu fyrir hendi milli starfsmanna á stórum vinnustað. Hið sama á við um tengsl milli meðdómsmannsins og sérfræðilæknisins Hjalta Más Björnssonar. Í þessu samhengi ræður ekki úrslitum um ætlað vanhæfi meðdómsmannsins þótt fyrir liggi að hann og Hjalti Már hafi ritað ásamt þriðja manni fræðigrein, ótengda máli þessu, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar 26. nóvember 2016 í máli nr. 792/2016, þar sem getið er um þá meginreglu um sjálfstæði dómara í 1. mgr. 43. gr. laga nr. 50/2016 um dómstóla, að dómarar séu sjálfstæðir í dómstörfum og leysi þau af hendi á eigin ábyrgð, en við úrlausn máls fari þeir eingöngu eftir lögum og lúti þar aldrei boðvaldi annarra. 5. Samkvæmt framangreindu eru þær aðstæður sem hér hefur verið lýst ekki að réttu lagi til þess fallnar að draga megi í máli þessu í efa óhlutdrægni hins sérfróða meðdómsmanns. Þá hefur varnaraðili ekki bent á önnur atvik eða aðstæður sem geta verið til þess fallnar að draga megi óhlutdrægni hans í efa, sbr. g-lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008. 6. Samkvæmt öllu framangreindu verður hinn kærði úrskurður staðfestur. Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=38d2fd8c-c25c-46ad-b28a-963d5ddb3276&verdictid=5bc2338c-168a-49c3-a339-a7e43d7ddf93

Mál nr. 16/2021

Kærumál Vanreifun Áfrýjun Frávísun frá héraðsdómi

Staðfestur var dómur Landsréttar þar sem máli þrotabús K ehf. á hendur E ehf. var vísað frá héraðsdómi. Talið var að reifun málsins í stefnu væri óskýr og að verulega skorti á að málsástæður sem þrotabú K ehf. byggði á væru skýrar svo og önnur atvik sem þyrfti að greina til þess að samhengi málsástæðna væri ljóst, sbr. e-lið 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Ingveldur Einarsdóttir, Karl Axelsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 7. apríl 2021. Kærumálsgögn bárust réttinum 13. sama mánaðar. Kærður er dómur Landsréttar 26. mars 2021 þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá héraðsdómi. Kæruheimild er í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. 3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði dómur verði felldur úr gildi og lagt verði fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst sóknaraðili þess að varnaraðila verði gert að greiða sér málskostnað í Landsrétti í þessum þætti málsins og kærumálskostnað. 4. Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða dóms og kærumálskostnaðar.5. Sóknaraðili höfðaði málið til að fá rift „greiðslu“ einkahlutafélagsins Kansas, sem þá hét Janúar, til varnaraðila að fjárhæð 4.585.920 krónur, sem hann byggir á að fram hafi farið 29. janúar 2015, með afhendingu tækja samkvæmt reikningi útgefnum þann dag. Jafnframt krafðist sóknaraðili endurgreiðslu sömu fjárhæðar úr hendi varnaraðila auk dráttarvaxta frá 29. janúar 2015 til greiðsludags. Til stuðnings kröfu um riftun vísaði sóknaraðili til 131., 134. og 141. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl., en krafa um endurgreiðslu var reist á 142. gr. sömu laga. Varnaraðili krafðist aðallega frávísunar málsins en til vara sýknu af kröfum sóknaraðila. Með úrskurði héraðsdóms 13. september 2018 var frávísunarkröfunni hrundið og með héraðsdómi 12. febrúar 2020 voru kröfur sóknaraðila á hendur varnaraðila teknar til greina. Með fyrrgreindum dómi Landsréttar var málinu vísað frá héraðsdómi. 6. Í málatilbúnaði sínum vísar sóknaraðili til þess að í áfrýjunarstefnu til Landsréttar hafi ekki verið leitað endurskoðunar á fyrrgreindum úrskurði héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu varnaraðila um að málinu yrði vísað frá dómi. Það hafi hann fyrst gert í greinargerð sinni til Landsréttar og því hafi krafa um endurskoðun úrskurðarins komið of seint fram. Þessa málsástæðu hafði sóknaraðili uppi fyrir Landsrétti en hennar er í engu getið í dómi réttarins.7. Samkvæmt 1. mgr. 151. gr. laga nr. 91/1991 má við áfrýjun til Landsréttar leita endurskoðunar á úrskurðum og ákvörðunum sem gengið hafa undir rekstri máls í héraði. Þetta tekur til úrskurða héraðsdóms sem sæta ekki kæru til Landsréttar eftir 143. gr. laganna. Samkvæmt d-lið 1. mgr. 155. gr. laganna skal taka fram í áfrýjunarstefnu til Landsréttar í hvaða skyni áfrýjað er og því ber að geta þess ef leitað er endurskoðunar á úrskurðum sem gengið hafa undir rekstri máls í héraði. Í ljósi þess að í áfrýjunarstefnu varnaraðila til Landsréttar kom fram að gerð væri krafa um frávísun málsins frá héraðsdómi var augljóst að leitað var endurskoðunar á úrskurði héraðsdóms þar að lútandi þótt að réttu lagi hefði átt að tiltaka það sérstaklega í stefnunni. Þess utan var úrskurðurinn reistur á réttarfarsatriðum sem dómstólum ber að taka afstöðu til af sjálfsdáðum.8. Samkvæmt þessu en að öðru leyti með vísan til forsendna hins kærða dóms verður hann staðfestur.9. Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir. Dómsorð:Hinn kærði dómur er staðfestur.Sóknaraðili, þrotabú Kansas ehf., greiði varnaraðila, Eignarhaldi ehf., 500.000 krónur í kærumálskostnað.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?Id=f3637e65-f9eb-46c2-8344-1396818775bc

Mál nr. 14/2021

Kærumál Lögbirtingablað Stefnubirting Frávísun frá Landsrétti staðfest

Kærður var dómur Landsréttar þar sem máli D ehf. gegn F ehf. og P var vísað frá Landsrétti án kröfu. Var talið að ekki hefði verið heimild til að birta áfrýjunarstefnu málsins er varðaði P í Lögbirtingablaði samkvæmt b-lið 1. mgr. 89. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála þar sem ekki hefði verið lögð fram beiðni um birtingu stefnunnar á Spáni þar sem P væri búsettur. Í dómi Hæstaréttar var tekið fram að áfrýjunarstefna hefði hvorki í tilviki F ehf. né P verið birt með þeim hætti sem lög áskilja. Var hinn kærði dómur því staðfestur en tekið fram að borið hefði að leiða það til lykta með úrskurði en ekki dómi sbr. 2. mgr. 164. gr. laga nr. 91/1991.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Karl Axelsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 25. febrúar 2021 sem barst réttinum degi síðar. Kærumálsgögn bárust réttinum 5. mars. Kærður er dómur Landsréttar 12. febrúar 2021 þar sem málinu var vísað frá réttinum. Kæruheimild er í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði dómur verði felldur úr gildi og að lagt verði fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann kærumálskostnaðar. 4. Réttinum barst greinargerð varnaraðila þar sem þeir krefjast staðfestingar hins kærða dóms og kærumálskostnaðar.5. Svo sem fram kemur í hinum kærða dómi var áfrýjunarstefna í tilviki hvorugs varnaraðila birt með þeim hætti sem lög áskilja, en ekki hefur verið leitt í ljós að yfirvöld á Spáni hafi neitað eða látið hjá líða að verða við ósk um birtingu áfrýjunarstefnu á hendur varnaraðila Pétri, sbr. b-lið 1. mgr. 89. gr. laga nr. 91/1991. Að þessu gættu og með vísan til forsendna hins kærða dóms verður hann staðfestur.6. Kærumálskostnaður verður felldur niður. 7. Það athugast að þar sem úrlausn Landsréttar fól í sér lyktir máls án þess að það væri flutt um efni bar að leiða það til lykta með úrskurði en ekki dómi, sbr. 2. málsliður 2. mgr. 164. gr. laga nr. 91/1991.Dómsorð:Hinn kærði dómur er staðfestur.Kærumálskostnaður fellur niður.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=3e3b119a-c9c3-41d7-8082-dc812ce5e61f

Mál nr. 1/2021

Kærumál Kæruheimild Frávísunarúrskurður Landsréttar staðfestur Nálgunarbann

Staðfestur var úrskurður Landsréttar um frávísun frá dómi þar sem kæran fullnægði ekki áskilnaði 2. mgr. 193. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Í niðurstöðu Hæstaréttar kom fram að þar sem úrskurður um nálgunarbann á grundvelli laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili fæli í sér endanlega ákvörðun um íþyngjandi ráðstöfun gagnvart einstaklingi en væri ekki þáttur í rannsókn sakamáls væri hann kæranlegur til Hæstaréttar.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Björg Thorarensen, IngveldurEinarsdóttir, Karl Axelsson og Sigurður Tómas Magnússon.Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttarmeð kæru 6. janúar 2021, sem barst réttinum 7. sama mánaðar. Kærður erúrskurður Landsréttar 5. janúar 2021, þar sem kæru varnaraðila var vísað frádómi. Um kæruheimild vísar varnaraðili til 15. gr. laga nr. 85/2011 umnálgunarbann og brottvísun af heimili, sbr. 40. gr. laga nr. 76/2019 og 1. mgr.192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess að hinumkærða úrskurði verði hrundið og breytt á þann veg að lagt verði fyrir Landsréttað kveða upp efnislegan úrskurð í málinu. Þá krefst hann þóknunar til handaverjanda sínum. Sóknaraðili krefstþess að hinn kærði úrskurður verði staðfestur.Samkvæmt 3. mgr. 15. gr. laga nr.85/2011, eins og henni var breytt með lögum nr. 76/2019, má kæratil Landsréttar úrskurð dómara um hvort lagt verði ánálgunarbann, svo og úrskurð sem gengur í máli um slíka kröfu, ef hann getursætt kæru eftir almennum reglum 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008. Aðrirúrskurðir Landsréttar en mælt er fyrir um í 1. mgr. 211. gr. laganna verða ekkikærðir til Hæstaréttar. Samkvæmt a-lið þeirrar málsgreinar er unnt að kæra frávísun máls fráLandsrétti til Hæstaréttar. Þessa kæruheimild verður að skýra með þeim hætti aðhún taki almennt aðeins til endanlegra úrskurða um frávísun mála sem höfðuð hafa verið með ákæru en ekki til úrskurða Landsréttarum frávísun kæru vegna rannsóknarúrskurða eða úrskurða um réttarfarsatriði. Þarsem úrskurður um nálgunarbann á grundvelli laga nr. 85/2011 felur í sérendanlega ákvörðun um íþyngjandi ráðstöfun gagnvart einstaklingi en er ekkiþáttur í rannsókn sakamáls er úrskurður Landsréttar um frávísun í slíku máli kæranlegurtil Hæstaréttar á grundvelli a-liðar 1. mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008.Svo sem rakið er íhinum kærða úrskurði lýsti verjandi varnaraðila því yfir í tölvupósti 31.desember 2020 til héraðsdómara, eftir að hann hafði móttekið úrskurð umnálgunarbann, að úrskurðurinn yrði kærður til Landsréttar.Í 2. mgr. 193. gr.laga nr. 88/2008 er kveðið á um hvað greina skuli í skriflegri kæru tilLandsréttar ef kæru á úrskurði er ekki lýst yfir í þinghaldi. Þar segir aðgreint skuli frá því hvaða úrskurður sé kærður, kröfu um breytingu á honum ogástæður sem kæra sé reist á. Í umræddri yfirlýsingu verjandans er ekki meðbeinum hætti lýst yfir að úrskurðurinn sé kærður og í engu vikið að því hvaðakröfur séu gerðar um breytingu á honum eða ástæðum kæru. Umrædd yfirlýsingfullnægði þannig ekki þeim kröfum sem gerðar eru til kæru til Landsréttar þegarkæru á úrskurði er ekki lýst yfir í þinghaldi. Samkvæmt þessu verður hinn kærðiúrskurður staðfestur. Þóknun verjanda varnaraðila fyrir Hæstarétti, sem ákveðin erað meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði greinir, greiðist úrríkissjóði samkvæmt 38. gr. laga nr. 88/2008, sbr. 14. gr. laga nr.85/2011. Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Þóknun verjandavarnaraðila, Sigurðar Jónssonar lögmanns, fyrir Hæstarétti, 124.000 krónur,greiðist úr ríkissjóði.

Mál nr. 6/2022

Kærumál Frávísun frá Hæstarétti Endurupptaka máls í héraði Þingmál

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem staðfestur var úrskurður héraðsdóms um að hafna beiðni V um endurupptöku á máli H ehf. á hendur henni sem lauk með áritun á stefnu um aðfararhæfi dómkrafna. Hæstiréttur vísaði til þess að í 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 væru tæmandi taldar þær dómsathafnir Landsréttar sem sæta kæru til Hæstaréttar. Meðal þeirra væri ekki úrskurður um hvort dómsúrlausn í héraði verði endurupptekin. Þá væri kæra málsins rituð á ensku en slíkt skjal bæri að rita á íslensku í samræmi við 1. mgr. 10. gr. laga nr. 91/1991. Var málinu vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir, Karl Axelsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 18. janúar 2022 en kærumálsgögn bárust réttinum 26. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 4. janúar 2022 þar sem staðfestur var úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 4. nóvember 2021 um að hafna beiðni sóknaraðila um endurupptöku á máli varnaraðila á hendur henni sem lauk 20. apríl 2021 með áritun á stefnu um aðfararhæfi dómkrafna. Um kæruheimild vísar sóknaraðili meðal annars til 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. 3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og að endurupptaka málsins verði heimiluð.4. Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.5. Í 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 eru tæmandi taldar þær dómsathafnir Landsréttar sem sæta kæru til Hæstaréttar. Meðal þeirra er ekki úrskurður um hvort dómsúrlausn í héraði verði endurupptekin. Auk þess er ekki fyrir hendi lagaheimild til þess að veita leyfi til að slíkur úrskurður verði kærður til réttarins. Þá er kæra málsins rituð á ensku en slíkt skjal ber að rita á íslensku í samræmi við 1. mgr. 10. gr. laga nr. 91/1991 um að þingmálið sé íslenska. Samkvæmt þessu verður málinu vísað frá Hæstarétti en hvor þessara ástæðna um sig stendur til þeirrar niðurstöðu.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=fa36ac46-3d23-4881-b758-a28034ad191b&verdictid=07c72955-d4d4-4104-8f1c-21c42ca0da75

Mál nr. 1/2022

Kærumál Frávísunarúrskurður staðfestur Aðild Dánarbússkipti Kröfugerð

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Í dómi Hæstaréttar kom fram að með því að málinu hefði verið vísað frá Landsrétti hefði rétturinn ekki tekið afstöðu til kröfu sóknaraðila um að felld yrði úr gildi ákvörðun skiptastjóra varnaraðila um að synja úttektarmönnum aðgang að jörðinni V til að gera úttekt á henni eftir ábúðarlögum. Af þeirri ástæðu kæmi ekki til álita fyrir Hæstarétti krafa sóknaraðila þar að lútandi. Í niðurstöðu sinni vísaði Hæstiréttur til þess að þar sem varnaraðili hefði ekki umráð jarðarinnar hefðu sóknaraðilar ekki hagsmuni af því að fá endurskoðaðan úrskurð héraðsdóms um kröfu þeirra á hendur honum enda yrði slíkum úrskurði ekki framfylgt gagnvart þeim sem nú hefur umráðin. Hinn kærði úrskurður var því staðfestur.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Ingveldur Einarsdóttir, Karl Axelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 30. desember 2021 en kærumálsgögn bárust réttinum 12. janúar 2022. Kærður er úrskurður Landsréttar 17. desember 2021 þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Kæruheimild er í a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. 3. Sóknaraðilar krefjast þess annars vegar að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og hins vegar að úttektarmönnum samkvæmt ábúðarlögum nr. 80/2004 verði heimilaður aðgangur að jörðinni Vatnsenda í Kópavogi til að gera úttekt á henni. Þá er þess krafist að varnaraðila verði gert að greiða sóknaraðilum málskostnað í héraði og kærumálskostnað fyrir Landsrétti og Hæstarétti. 4. Varnaraðili gerir aðallega þá kröfu að málinu verði vísað frá Hæstarétti en til vara að hinn kærði úrskurður verði staðfestur. Þá krefst hann þess að sóknaraðilum verði óskipt gert að greiða sér kærumálskostnað.5. Með því að málinu var vísað frá Landsrétti tók rétturinn ekki afstöðu til kröfu sóknaraðila um að felld yrði úr gildi ákvörðun skiptastjóra varnaraðila um að synja úttektarmönnum aðgang að jörðinni til að gera úttekt á henni eftir ábúðarlögum. Af þeirri ástæðu kemur ekki til álita hér fyrir dómi síðari liður kröfu sóknaraðila um að úttektarmönnum verði heimilaður aðgangur að jörðinni til að gera úttektina, auk þess sem slíkt sakarefni yrði ekki borið undir Hæstarétt án kæruleyfis. Þessi annmarki á kröfugerðinni kemur þó ekki í veg fyrir að leyst verði úr fyrri lið kröfu sóknaraðila um að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi. Samkvæmt þessu verður ekki fallist á kröfu varnaraðila um að málinu verði vísað frá Hæstarétti.6. Með úrskurði héraðsdóms 22. október 2021 var hafnað fyrrgreindri kröfu sóknaraðila um að ákvörðun skiptastjóra yrði felld úr gildi. Sóknaraðilar kærðu úrskurðinn til Landsréttar sem vísaði málinu frá réttinum eins og áður getur. Ástæða þess var sú að með úrskurði Landsréttar 16. september 2021 í máli nr. 351/2021 hefði endanlega verið úr því skorið að varnaraðili skyldi afhenda Magnúsi Pétri Hjaltested jörðina á grundvelli sértökuréttar, svo sem nánar er rakið i úrskurðinum. Varnaraðili hefur lagt fyrir Hæstarétt skiptayfirlýsingu 14. janúar 2022 um þá ráðstöfun.7. Þar sem varnaraðili hefur ekki umráð jarðarinnar hafa sóknaraðilar ekki hagsmuni af því að fá endurskoðaðan úrskurð héraðsdóms um kröfu þeirra á hendur honum enda yrði slíkum úrskurði ekki framfylgt gagnvart þeim sem nú hefur umráðin. Er þess þá að gæta að réttur til umráða jarðarinnar féll aldrei til varnaraðila og því verður aðild málsins ekki reist á þeirri meginreglu sem er að finna í 1. mgr. 23. gr. laga nr. 91/1991. Samkvæmt þessu verður hinn kærði úrskurður staðfestur.8. Sóknaraðilum verður gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Sóknaraðilar, dánarbú Finnborgar Bettýjar Gísladóttur, Hansína Sesselja Gísladóttir, Guðmundur Gíslason, Margrét Margrétardóttir, Markús Ívar Hjaltested, Sigríður Hjaltested, Gísli Finnsson, Elísa Finnsdóttir, Sigurður Kristján Hjaltested og Karl Lárus Hjaltested greiði varnaraðila, dánarbúi Þorsteins Hjaltested, óskipt 400.000 krónur í kærumálskostnað.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=9c5031c7-9132-4f4d-8821-06036b7572b2&verdictid=b804b900-69ef-4163-bcba-f40ae0595da6

Mál nr. 56/2021

Kærumál Kæruheimild Frávísun frá Hæstarétti

Kærður var úrskurður Landsréttar sem felldi úr gildi úrskurð héraðsdóms þar sem fallist var á beiðni sóknaraðila um dómkvaðningu matsmanns gegn andmælum varnaraðila. Um kæruheimild vísaði sóknaraðili til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991. Í niðurstöðu sinni vísaði Hæstiréttur til þess að samkvæmt nefndu ákvæði væri heimilt að kæra til Hæstaréttar úrskurði Landsréttar ef þar hefði verið mælt fyrir um frávísun máls frá héraðsdómi eða Landsrétti, eða niðurfellingu þess þar að hluta eða öllu leyti. Með því að úrskurður Landsréttar hefði hvorki falið í sér frávísun málsins né niðurfellingu þess, brysti heimild til kærunnar. Var málinu því vísað frá Hæstarétti.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason, Björg Thorarensen, Ingveldur Einarsdóttir, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 22. desember 2021 sem barst réttinum degi síðar. Kærumálsgögn bárust réttinum 29. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 14. desember 2021 í máli nr. 702/2021 þar sem fallist var á kröfu varnaraðila um að felldur yrði úr gildi úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 3. nóvember sama ár. Með honum var fallist á beiðni sóknaraðila um dómkvaðningu matsmanns gegn andmælum varnaraðila.3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður Landsréttar verði, með eða án heimvísunar að hluta eða að öllu leyti, felldur úr gildi og að staðfestur verði úrskurður héraðsdóms. Þá krefst hann þess að varnaraðilum verði hvorum um sig gert að greiða sér málskostnað á öllum dómstigum. Til vara krefst sóknaraðili þess, verði úrskurður Landsréttar efnislega staðfestur, að ákvörðun um málskostnað fyrir héraðsdómi og kærumálskostnað fyrir Landsrétti verði felld úr gildi og málskostnaður felldur niður eða lækkaður.4. Varnaraðilar gera aðallega þá kröfu að málinu verði vísað frá Hæstarétti. Til vara krefjast þeir þess að hinn kærði úrskurður verði staðfestur. Til þrautavara krefjast þeir þess að matsmaður verði einungis dómkvaddur til þess að svara tilteknum spurningum í matsbeiðni. Í öllum tilvikum krefjast varnaraðilar kærumálskostnaðar úr hendi sóknaraðila.5. Málið lýtur að beiðni sóknaraðila um dómkvaðningu matsmanns á grundvelli 1. mgr. 77. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Héraðsdómur féllst á beiðnina. Með hinum kærða úrskurði felldi Landsréttur úrskurð héraðsdóms úr gildi með vísan til þess að meginregla einkamálaréttarfars um milliliðalausa málsmeðferð stæði dómkvaðningu í vegi.6. Sóknaraðili hefur um kæruheimild vísað til a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um að heimilt sé að kæra til Hæstaréttar dómsathafnir Landsréttar ef þar hefur verið mælt fyrir um frávísun máls frá héraðsdómi eða Landsrétti eða niðurfellingu þess að hluta eða að öllu leyti fyrir héraðsdómi eða Landsrétti. 7. Með hinum kærða úrskurði felldi Landsréttur úr gildi úrskurð héraðsdóms þar sem fallist var á beiðni sóknaraðila um dómkvaðningu matsmanns sem laut að því að afla matsgerðar einkum til að renna stoðum undir kröfugerð sóknaraðila í gagnsök í almennu einkamáli milli aðila matsmálsins. Einkamálið var höfðað áður en matsbeiðnin var send héraðsdómi en gagnsök var þingfest degi eftir að beiðnin barst héraðsdómi. Þegar úrskurður um dómkvaðningu var kveðinn upp hafði einkamálinu verið úthlutað til annars dómara en þess sem hafði matsbeiðnina til meðferðar en dómari einkamálsins hafði þá ekki tekið málið fyrir. 8. Hinn kærði úrskurður Landsréttar felur hvorki í sér að máli hafi verið vísað frá héraðsdómi eða Landsrétti né að það hafi verið fellt þar niður að hluta eða öllu leyti. Í hinum kærða úrskurði fólst einvörðungu að dómkvaðning matsmanns geti við þær aðstæður sem uppi voru ekki farið fram á grundvelli 1. mgr. 77. gr. laga nr. 91/1991 heldur skuli fela þeim dómara sem fer með einkamál milli aðila málsins að fara með matsbeiðnina og leysa úr henni. 9. Samkvæmt framansögðu er því ekki fyrir hendi heimild til að kæra úrskurðinn til Hæstaréttar á grundvelli a-liðar 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991. Aðrar kæruheimildir eiga ekki við í málinu en þær eru tæmandi taldar í 1. mgr. ákvæðisins. Þar er ekki að finna heimild til að kæra til Hæstaréttar atriði sem varða matsgerðir, sbr. á hinn bóginn c-lið 1. mgr. 143. gr. laganna um slíka kæruheimild til Landsréttar. Brestur því heimild til kæru til Hæstaréttar og verður málinu þar af leiðandi vísað frá réttinum.0. Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðilum kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Máli þessu er vísað frá Hæstarétti.Sóknaraðili, 105 Miðborg slhf., greiði varnaraðilum, Íslenskum aðalverktökum hf. og Vátryggingafélagi Íslands hf., hvorum um sig 300.000 krónur í kærumálskostnað.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=89450aae-083c-44b0-929f-f55ff38c5a74&verdictid=d743bd3a-78d2-47a8-9ad5-fb7d379fb1af

Mál nr. 48/2021

Kærumál Frávísunarúrskurður staðfestur Lögvarðir hagsmunir

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Í dómi Hæstaréttar kom fram að með úrskurði héraðsdóms hefði verið fallist á kröfu varnaraðila um að sóknaraðili yrði, ásamt öllu sem honum tilheyrði, borinn út úr tiltekinni fasteign og varnaraðila fengin umráð eignarinnar. Sóknaraðili hefði kært þann úrskurð til Landsréttar og krafist þess að hann yrði felldur úr gildi. Útburðargerð hefði farið fram í samræmi við hinn kærða úrskurð og henni hefði verið lokið 20. október 2021. Landsréttur hefði í kjölfarið vísað málinu sjálfkrafa frá réttinum með úrskurði 25. sama mánaðar. Þá kom fram í dómi Hæstaréttar að fyrir því væri löng dómvenja að áfrýjunardómstóll vísaði sjálfkrafa frá dómi máli sem skotið væri til hans með kæru í því skyni að fá fullnustugerð fellda úr gildi ef gerðinni væri lokið áður en unnt væri að ljúka efnislegri afgreiðslu kærumálsins. Við þessar aðstæður hefði kærandi ekki lengur verið talinn hafa lögvarða hagsmuni eða réttarhagsmuni af því að hinn kærði úrskurður kæmi til endurskoðunar. Hinn kærði úrskurður var því staðfestur.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingveldur Einarsdóttir, Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen, Karl Axelsson og Sigurður Tómas Magnússon.2. Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 8. nóvember 2021 en kærumálsgögn bárust réttinum 15. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 25. október 2021 þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Kæruheimild er í 5. mgr. 84. gr. laga nr. 90/1989 um aðför, sbr. a-lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. 3. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann málskostnaðar í héraði og kærumálskostnaðar fyrir Landsrétti og Hæstarétti.4. Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.Helstu málsatvik5. Með úrskurði Héraðsdóms Reykjaness 9. september 2021 var fallist á kröfu varnaraðila um að sóknaraðili yrði, ásamt öllu sem honum tilheyrði, borinn út úr fasteigninni að Dalvegi 16b í Kópavogi og varnaraðila fengin umráð eignarinnar. Sóknaraðili kærði úrskurðinn til Landsréttar og krafðist þess að hann yrði felldur úr gildi. Útburðargerð fór fram í samræmi við hinn kærða úrskurð og var henni lokið 20. október 2021. Landsréttur vísaði málinu sjálfkrafa frá réttinum með úrskurði 25. sama mánaðar. Niðurstaða 6. Fyrir því er löng dómvenja að áfrýjunardómstóll vísi sjálfkrafa frá dómi máli sem skotið er til hans með kæru í því skyni að fá fullnustugerð fellda úr gildi ef gerðinni er lokið áður en unnt var að ljúka efnislegri afgreiðslu kærumálsins. Við þessar aðstæður hefur kærandi ekki lengur verið talinn hafa lögvarða hagsmuni eða réttarhagsmuni af því að hinn kærði úrskurður komi til endurskoðunar. Um þetta má vísa til dóms Hæstaréttar 30. apríl 2002 í máli nr. 185/2002, þar sem útburðargerð hafði þegar farið fram, en einnig dóma réttarins 2. september 2008 í máli nr. 388/2008 og 13. janúar 2012 í máli nr. 674/2011 sem lutu að annars konar gerðum. 7. Að framangreindu virtu en að öðru leyti með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.8. Kærumálskostnaður verður ekki dæmdur.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur. Kærumálskostnaður fellur niður.https://landsrettur.is/domar-og-urskurdir/domur-urskurdur/?id=29b7a7fb-d317-421f-819a-42886a63ccb4&verdictid=9f225bb3-bda8-4b76-87a5-4013eed00184

Mál nr. 28/2019

Kærumál Málskostnaðartrygging

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu 12.12.2017 ehf. um að N Inc. yrði gert að setja tryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar í máli N Inc. og J gegn 12.12.2017 ehf.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Þorgeir Örlygsson, Greta Baldursdóttir, Helgi I. Jónsson,Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson.Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 12. júní 2019, en kærumálsgögn bárust réttinum degi síðar.Kærður er úrskurður Landsréttar 6. júní 2019 í máli nr. 302/2019 þar sem hafnaðvar kröfu sóknaraðila um að varnaraðila yrði gert að setja tryggingu fyrir greiðslumálskostnaðar í máli sínu á hendur sóknaraðila þar fyrir dómi. Kæruheimilder í c. lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðilikrefst þess að fallist verði á framangreinda kröfu hans ummálskostnaðartryggingu að fjárhæð 1.500.000 krónur. Þá krefst hannkærumálskostnaðar. Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærðaúrskurðar og kærumálskostnaðar.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður hann staðfestur. Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðilakærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Sóknaraðili, þrotabú 12.12.2017 ehf., greiðivarnaraðila, Nordica Inc., 500.000 krónur í kærumálskostnað. Úrskurður Landsréttar 6. júní 2019.Landsréttardómararnir Davíð ÞórBjörgvinsson, Ingveldur Einarsdóttir og Jóhannes Sigurðsson kveðaupp úrskurð í máli þessu.SakarefniStefndi höfðaði mál á hendur áfrýjendum fyrir héraðsdómi til þess að rifta þremur tilgreindum greiðslum hins gjaldþrota félags til áfrýjandans Nordica Inc., samtals að fjárhæð 11.715.503 krónur, og að áfrýjendur yrðu dæmdir til að greiða stefnda sömu fjárhæð óskipt ásamt þar tilgreindum vöxtum, dráttarvöxtum og málskostnaði. Með dómi Héraðsdóms Reykjaness 3. apríl 2019 var riftunarkrafa stefnda tekin til greina og áfrýjendur dæmdir til þess að greiða stefnda stefnufjárhæðina óskipt ásamt þar tilgreindum vöxtum, dráttarvöxtum og málskostnaði.Áfrýjendur áfrýjuðu dómi héraðsdóms til Landsréttar með áfrýjunarstefnu 29. apríl 2019. Þeir krefjast aðallega ómerkingar hins áfrýjaða dóms en til vara sýknu. Þá krefjast áfrýjendur málskostnaðar úr hendi stefnda í héraði og fyrir Landsrétti.Grundvöllur kröfuum málskostnaðartrygginguStefndi krefst þess að áfrýjanda Nordica Inc. verði gert að setja málskostnaðartryggingu fyrir Landsrétti, sbr. 133. og 166. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.Stefndi vísar til ummæla í greinargerð áfrýjenda til héraðsdóms þar sem segir að „Stefndi Nordica býr ekki yfir fjármunum til að endurgreiða greiðslurnar ef dómurinn fellst á að þeim verði rift, þar sem hinar umstefndu greiðslur voru nýttar til að greiða þeim sem stefndi Nordica hafði keypt vörur til Kosts af og Nordica býr ekki yfir frekari fjármunum.“Stefndi byggir á því að með þessum ummælum hafi verið leiddar að því líkur að áfrýjandinn Nordica Inc. sé ófær um greiðslu málskostnaðar. Því sé fullnægt skilyrði b-liðar 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991, sbr. 166. gr. sömu laga, til þess að áfrýjandanum verði gert að leggja fram málskostnaðartryggingu.Áfrýjendur mótmæla kröfu stefnda og telja að skilyrði b-liðar 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991 séu ekki uppfyllt. Með hinum tilvitnaða texta hafi einungis verið fjallað um hina umkröfðu fjárhæð.Niðurstaða Stefndi byggir kröfu sína einvörðungu á hinum tilvitnuðu ummælum en engin gögn liggja fyrir um fjárhagsstöðu áfrýjendanna Nordica Inc. og Jóns Gerald Sullenberger, en þeir voru í hinum áfrýjaða dómi dæmdir til að greiða stefnda óskipt 11.715.503 krónur. Við mat á þessum ummælum verður að líta til þess að þau voru höfð uppi til þess að styðja við þá málsástæðu áfrýjenda að fella ætti niður endurgreiðslukröfu stefnda á hendur áfrýjandanum Nordica Inc. samkvæmt 145. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Samkvæmt framangreindu hafa ekki verið leiddar að því líkur að áfrýjandi Nordica Inc. sé ófær um greiðslu málskostnaðar, sbr. b-lið 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991 og er kröfu stefndu um að áfrýjandanum Nordica Inc. verði gert að setja málskostnaðartryggingu hafnað.Úrskurðarorð:Kröfustefnda, þrotabús 12.12.2017 ehf., um að áfrýjanda Nordica Inc., verði gert aðsetja málskostnaðartryggingu vegna reksturs máls nr. 302/2019 fyrir Landsréttier hafnað.

Mál nr. 45/2019

Kærumál Hæfi dómara

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu Á um að sérfróður meðdómsmaður viki sæti í máli Á gegn X og Y.

DómurHæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Þorgeir Örlygsson, Benedikt Bogason, Helgi I. Jónsson, KarlAxelsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson.Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 4. október 2019, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 7.sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 3. október 2019, þar sem hafnaðvar kröfu sóknaraðila um að Hreggviður Ingason, sérfróður meðdómsmaður, vikisæti í máli sóknaraðila gegn varnaraðilum. Kæruheimild er í b. lið 1. mgr. 211.gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Sóknaraðili krefst þess að fyrrgreind krafa verðitekin til greina.Af hálfu varnaraðilans X eru ekki gerðar athugasemdirvið hæfi áðurnefnds meðdómsmanns. Varnaraðilinn Y hefur ekki látið málið til síntaka fyrir Hæstarétti. Í ákæru eru varnaraðilum gefin að sök brot í starfiþeirra hjá A hf. frá og með 1. júní 2007 til og með 26. september 2008. Fjármálaeftirlitiðneytti 7. október 2008 heimildar 100. gr. a. laga nr. 161/2002 umfjármálafyrirtæki, sbr. 5. gr. laga nr. 125/2008, til að taka yfir valdhluthafafundar í A hf., víkja stjórn bankans frá og setja yfir hann skilanefnd.Samkvæmt gögnum málsins vann hinn sérfróðimeðdómsmaður fyrir slitastjórn bankans á árunum 2010 til 2015 sem forstöðumaðurafleiðusafns. Af hálfu sóknaraðila hefur því ekki verið haldið fram að meðdómsmaðurinnhafi persónulegra eða fjárhagslegra hagsmuna að gæta í málinu þannig að valdivanhæfi hans. Sóknaraðili heldur því á hinn bóginn fram að í ljósi fyrra starfsmeðdómsmannsins fyrir slitastjórn A hf. megi draga óhlutdrægni hans í efa. Í gögnum málsins er ekkert sem gefur til kynna að meðdómsmaðurinnhafi komið að rannsókn á ætluðum brotum innan bankans eða haft aðra aðkomu aðþví máli sem hér um ræðir. Þá liggur fyrir eins og áður segir að meðdómsmaðurinnstarfaði ekki fyrir bankann á þeim tíma sem ætluð brot varnaraðila eru talinhafa átt sér stað. Það eitt getur ekki leitt til vanhæfis aðmeðdómsmaðurinn hafi gegnt fyrrgreindu starfi hjá slitastjórn A hf. Samkvæmtframansögðu og þar sem sóknaraðili hefur ekki bent á önnur atvik eða aðstæðursem geta verið til þess fallnar að draga óhlutdrægni meðdómsmannsins með réttuí efa, sbr. g. lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008, verður hinn kærði úrskurðurstaðfestur.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður erstaðfestur.Úrskurður LandsréttarLandsréttardómararnir Eiríkur Jónsson og KristbjörgStephensen og Hreggviður Ingason, hagfræðingur og fjármálastærðfræðingur, kveðaupp úrskurð í máli þessu.Málsmeðferð og dómkröfuraðila1Ríkissaksóknariskaut málinu til Landsréttar 28. mars 2018 ísamræmi við yfirlýsingu ákærðu um áfrýjun. Áfrýjað er dómi Héraðsdóms Reykjavíkur 2.mars 2018 í málinu nr.S-(...)/2016. Á þessu stigi er aðeins til úrlausnarkrafa ákæruvaldsins um að sérfróðum meðdómsmanni málsins í Landsrétti,Hreggviði Ingasyni sem tekið hefur sæti í málinu, verði gert að víkja sætivegna vanhæfis. 2ÁkærðuY og X gera ekki athugasemdir við hæfi Hreggviðs Ingasonar. Málsatvik og málsástæðuraðila3Meðtölvubréfi Landsréttar 10. september 2019 voru aðilar upplýstir um aðLandsréttur hefði í hyggju að kveðja Hreggvið Ingason, hagfræðing ogfjármálastærðfræðing, til setu í málinu sem sérfróðan meðdómsmann. Var aðilumveittur frestur til 16. sama mánaðar til að gera athugasemdir við framangreintog bárust athugasemdir frá sækjanda með tölvubréfi 12. sama mánaðar. Meðtölvubréfi 23. sama mánaðar gerði sækjandi þá kröfu sem hér er til úrlausnar ogfór munnlegur málflutningur um hana fram í þinghaldi 3. október 2019. 4Umvanhæfi dómarans er vísað til þess af hálfu ákæruvaldsins að hann hafi starfaðhjá A hf. sem forstöðumaður afleiðusafns á árunum 2010-2015 og í því starfihafi hann meðal annars unnið náið með slitastjórn og lögfræðingum við reksturinnlendra og erlendra dómsmála. Þá hafi hann starfað sem sérfræðingur áafleiðuborði hjá B hf. árin 2006-2007. Af þessum sökum eigi hann að víkja sæti,sbr. g-lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Þá vísarákæruvaldið til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu frá 4. júní 2019 í máli SigurðarEinarssonar og fleiri gegn íslenska ríkinu en þar reyndi meðal annars á hvorthæstaréttardómari hefði verið vanhæfur til að sitja sem dómari í máli þar semsonur hans hefði unnið sem lögfræðingur hjá Kaupþingi banka hf. fyrir bankahrunog síðan sem framkvæmdastjóri lögfræðisviðs slitastjórnar Kaupþings hf. árin2008-2013. Dómstóllinn taldi að vegna stöðu sonar hæstaréttardómarans innanbankans hefði mátt draga í efa að dómurinn væri óvilhallur enda hefði sonurinnverið í ábyrgðarstöðu bæði fyrir og eftir hrun bankans. Ákæruvaldið byggir áþví að með þessum dómi hafi Mannréttindadómstóll Evrópu sett ný viðmið varðandihæfi dómara í einstökum málum hér á landi og eigi Hreggviður Ingason því aðvíkja sæti. Niðurstaða 5Krafaákæruvaldsins lýtur að því að Hreggviður Ingason, hagfræðingur ogfjármálastærðfræðingur, sé með vísan til g-liðar 1. mgr. 6. gr. laga nr.88/2008 vanhæfur til að fara með málið vegna fyrri starfa sinna og beri af þeimsökum að víkja sæti í málinu. 6Hreggviðurstarfaði sem forstöðumaður afleiðusafns A hf. á árunum 2010-2015. Í því starfibar hann ábyrgð á að stýra og vinda ofan af afleiðusafni A hf. fyrir höndslitastjórnar A. Hann sinnti jafnframt ráðgjöf við slitastjórnina fram á fyrrihluta árs 2016. Ekki verður fallist á að staða Hreggviðs hafi verið sambærilegstöðu sonar hæstaréttardómarans í fyrrnefndum dómi Mannréttindadómstóls Evrópufrá 4. júní 2019. Sonur hæstaréttardómarans var í ábyrgðarstöðu innan bankansfyrir bankahrun og síðar einn af framkvæmdastjórum slitastjórnar bankans meðaná rannsókninni stóð og meðan málið var rekið fyrir héraðsdómi. Þá sinnti hannenn ráðgjafarstörfum fyrir bankann á meðan faðir hans dæmdi málið í Hæstarétti.Auk þess hafði slitastjórnin stefnt tveimur af ákærðu í málinu til greiðsluskaðabóta vegna viðskipta sem voru meðal annars grundvöllur sakfellingarákærðu. Slitastjórnin hafði því hagsmuni af niðurstöðu hæstaréttarmálsins ensonur hæstaréttardómarans var forstöðumaður lögfræðisviðs slitastjórnarinnar.Fyrir liggur að Hreggviður starfaði hvorki með ákærðu í máli þessu né fyrirbankann á þeim tíma sem þau brot sem ákært er fyrir í þessu máli eiga að hafaátt sér stað. Þá hætti hann störfum fyrir slitastjórn A á fyrri hluta árs 2016,hefur enga aðkomu haft að því máli sem hér er til umfjöllunar og hefur enginhagsmunatengsl við aðila málsins. Störf hans fyrir slitastjórn A valda því ekkivanhæfi hans og enn síður fyrri störf hans fyrir B banka hf. 7Meðvísan til þess sem að framan er rakið verður ekki á það fallist að fyrir hendiséu atvik eða aðstæður sem séu til þess fallnar að draga megi óhlutdrægni HreggviðsIngasonar með réttu í efa, sbr. g-lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008. Er þvíhafnað kröfu ákæruvaldsins um að hann víki sæti í málinu.Dómsorð:Hafnað er kröfu ákæruvaldsinsum að hinn sérfróði meðdómsmaður Hreggviður Ingason, hagfræðingur ogfjármálastærðfræðingur, víki sæti í málinu.

Mál nr. 46/2019

Kærumál Félagsdómur Kröfugerð Sakarefni Frávísunarúrskurður staðfestur

Staðfest var niðurstaða Félagsdóms um frávísun aðal- og varakröfu AÍ á hendur A frá dómi, auk þess sem þrautavarakröfu AÍ var jafnframt vísað frá dómi. Vísað var til þess að AÍ leitaði með aðal- og varakröfu sinni eftir að fá viðurkennt að A bæri að efna lífeyrisskuldbindingar gagnvart félagsmönnum A. Var talið að kröfur þessar beindust ekki að því að fá úrlausn ágreinings um skilning á kjarasamningi eða gildi hans, sbr. 2. tölulið 1. mgr. 44. gr. laga nr. 80/1937 um stéttarfélög og vinnudeilur. Þá taldi Hæstiréttur að þrautavarakrafa AÍ félli heldur ekki undir áskilnað fyrrgreinds lagaákvæðis þar sem sú yfirlýsing sem hún byggði á var ekki talin fela í sér skuldbindingu þess efnis að geta talist hluti kjarasamnings um tiltekin réttindi eða skyldur.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Þorgeir Örlygsson, Benedikt Bogason, Helgi I. Jónsson,Karl Axelsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson.Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 3. október 2019 en kærumálsgögn bárust réttinum 18. sama mánaðar.Kærður er úrskurður Félagsdóms 26. september 2019, þar sem vísað var frá dóminumaðal- og varakröfu varnaraðila en hafnað frávísun á þrautavarakröfu þeirra.Kæruheimild er í 1. tölulið 1. mgr. 67. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög ogvinnudeilur. Sóknaraðili krefst þess að þrautavarakröfu varnaraðila verði vísaðfrá Félagsdómi. Þá krefst hann kærumálskostnaðar. Varnaraðili kærði úrskurðFélagsdóms til Hæstaréttar fyrir sitt leyti 22. október 2019. Hann krefst þess aðhafnað verði frávísun aðal- og varakröfu frá dómi. Þákrefst hann kærumálskostnaðar. IÍ þessum þætti málsins hverfist ágreiningur aðilaum það hvort í yfirlýsingu 7. júlí 2009 með kjarasamningi Launanefndarsveitarfélaga (LN) og Starfsgreinasambands Íslands (SGS) „varðandilífeyrissjóði“ hafi falist skuldbinding þess efnis að úrlausn um ágreining semrisið hefur um túlkun hennar og framkvæmd eigi undir lögsögu Félagsdóms, sbr.2. tölulið 1. mgr. 44. gr. laga nr. 80/1938. Sá hluti yfirlýsingarinnar, sem umræðir í þessu sambandi, er svohljóðandi: „Vegnaþeirrar stöðu sem nú er uppi í samfélaginu og þeirra ákvæða sem eru ínýundirrituðum stöðugleikasáttmála um að taka málefni lífeyrissjóða tilumfjöllunar þá eru undirrituð fyrir hönd SGS og LN sammála um að ekki verðisamið um breytingar á mótframlagi í lífeyrissjóð við gerð þess kjarasamningssem undirritaður er í dag. Hafi þeirri umfjöllun um málefni lífeyrissjóða semgetið er í stöðugleikasáttmálanum ekki skilað útfærðri leið til að ná jöfnuðimilli almenna og opinbera lífeyriskerfisins þegar samningur aðila frá í dagrennur út munu samningsaðilar taka upp viðræður um með hvaða hætti þeim jöfnuðiverði náð.“ Í hinum kærða úrskurði eru málavextir nánar raktir, þar með talinfjölþætt samskipti aðila vinnumarkaðarins um útfærslu á greiðslu lífeyrrissjóðgjalda,á þeim tíma sem liðinn er frá gerð yfirlýsingarinnar.Sóknaraðili byggir á því að umrædd yfirlýsing getihvorki að efni né formi talist hluti né ígildi kjarasamnings enda lúti hún aðatriðum sem varnaraðili vilji fá tekin upp í kjarasamning en aðilar hafi ekkináð samstöðu um.Varnaraðili byggir á hinn bóginn á því að meðnefndri yfirlýsingu og eftirfarandi þróun á skipan lífeyrismála og viðleitni íþá veru hvernig ná megi jöfnuði milli almenna og opinbera lífeyriskerfisinshafi sóknaraðili „í framkvæmd“ viðurkennt skuldbindingargildi yfirlýsingarinnarsem geti því skapað efnislegan grundvöll og umfjöllun þeirra dómkrafna sem hannhafi uppi í málinu. IIVarnaraðili reisir málatilbúnað sinn á því aðsóknaraðila beri að virða kjarasamninga sem hann telur hafa verið gerða milli aðila.Á þeim grunni leitar varnaraðili með aðal- og varakröfu sinni eftir að fáviðurkennt að sóknaraðila beri að efna lífeyrisskuldbindingar gagnvartfélagsmönnum varnaraðila. Þannig beinast kröfur þessar ekki að því að fáúrlausn ágreinings um skilning á kjarasamningi eða gildi hans, sbr. 2. tölulið1. mgr. 44. gr. laga nr. 80/1938. Samkvæmt þessu verður fallist á það meðFélagsdómi að þessi kröfuliðir heyri ekki undir lögsögu hans. Verður því staðfestniðurstaða dómsins um frávísun þeirra.Tilvitnuð yfirlýsing aðila frá 7. júlí 2009 felurí sér sameiginlegan vilja aðila til þess að taka upp viðræður um leiðir til aðná ákveðnu markmiði um breytingar lífeyriskerfisins. Yfirlýsingin felur á hinnbóginn ekki í sér skuldbindingu þess efnis að geta talist hluti kjarasamningsum tiltekin réttindi eða skyldur, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar 17.september 2018 í máli nr. 17/2018. Fellur þrautavarakrafan því ekki undir þannáskilnað 2. töluliðar 1. mgr. 44. gr. laga nr. 80/1938 að varða ágreining umskilning á vinnusamningi eða gildi hans. Þegar af þessari ástæðu verðurþrautavarakröfu varnaraðila vísað frá dómi.Varnaraðila verður gert að greiða sóknaraðila kærumálskostnaðeins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Máli þessu er vísað fráFélagsdómi.Varnaraðili, Alþýðusamband Íslandsf.h. Starfsgreinasambands Íslands vegna Einingar-Iðju, greiði sóknaraðila,Akureyrarbæ, 500.000 krónur í kærumálskostnað.

Mál nr. 32/2018

Kærumál Lögvarðir hagsmunir Frávísunarúrskurður staðfestur

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem máli G ses. á hendur Í hf. var vísað frá Landsrétti. Í málinu krafðist G ses. þess að dómkvaddir matsmenn og nafngreindur starfsmaður Í hf. yrðu kvaddir fyrir héraðsdóm til skýrslugjafar. Í úrskurði Landsréttar, sem staðfestur var af Hæstarétti með vísan til forsendna hans, kom fram að matsmennirnir hefðu verið dómkvaddir í sérstöku matsmáli en ágreiningur um kröfu Í, sem matsgerðinni var ætlað að staðreyna, sætti meðferð héraðsdóms í öðru máli og hafði matsgerðin verið lögð fram í því eftir að úrskurður héraðsdóms var kveðinn upp. Við meðferð þess máls ætti G ses. þess kost að leggja fram gögn og leiða matsmennina og önnur vitni til skýrslugjafar. Var því ekki talið að G ses. hefði við svo búið lögvarða hagsmuni af því að krafa hans í matsmálinu næði fram að ganga.

DómurHæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Helgi I. Jónsson, Greta Baldursdóttir, Karl Axelsson,Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson. Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 17. desember 2018, en kærumálsgögn bárust réttinum 27. samamánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 3. desember 2018, þar sem málisóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Kæruheimild er í a.lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefstþess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að takamálið til efnismeðferðar. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðarog kærumálskostnaðar.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður hann staðfestur. Sóknaraðili greiði varnaraðila kærumálskostnaðeins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður erstaðfestur.Sóknaraðili, Gamli Byr ses.,greiði varnaraðila, Íslandsbanka hf., 750.000 krónur í kærumálskostnað.Úrskurður Landsréttar 3.desember 2018.Landsréttardómararnir Arnfríður Einarsdóttir, Davíð Þór Björgvinsson og Þorgeir Ingi Njálsson kveða upp úrskurð í máliþessu.Málsmeðferð og dómkröfur aðila. Sóknaraðili skaut málinutil Landsréttar með kæru 15. október 2018 en kærumálsgögn bárustréttinum 22. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 3.október 2018 í málinu nr. M-147/2013, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila umað dómkvaddir matsmenn í málinu og nafngreindur starfsmaður varnaraðila yrðukvaddir fyrir dóminn til skýrslugjafar. Um kæruheimild er vísað til b- ogc-liða 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála. 2. Sóknaraðili krefst þess aðhinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.3. Varnaraðili krefststaðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.Málsatvik4. Með matsbeiðni tilHéraðsdóms Reykjavíkur 11. nóvember 2013 krafðist varnaraðili þess aðdómkvaddir yrðu tveir sérfróðir og óvilhallir matsmenn til að meta nánartiltekin atriði varðandi fjárhagsstöðu Byrs hf. 30. júní 2011. Matsþolar vorusóknaraðili og íslenska ríkið. Í matsbeiðninni er rakið að tilgangur matsins séað staðreyna fjárhagslegt tjón sem varnaraðili kveðst hafa orðið fyrir vegnaætlaðra vanefnda matsþola á samningi 12. júlí 2011 þar sem varnaraðili keyptialla hluti í Byr hf. af matsþolum. Hinn 16. maí 2014 voru dómkvödd sem matsmennþau Lúðvík Tómasson og María Sólbergsdóttir, löggiltir endurskoðendur. 5. Fyrir HéraðsdómiReykjavíkur er jafnframt rekið dómsmál milli sóknaraðila og varnaraðila þar semsá síðarnefndi gerir kröfu um að tilgreind fjárkrafa hans á hendur sóknaraðilavegna hins ætlaða tjóns verði viðurkennd við slitameðferð sóknaraðila ágrundvelli 110. gr. laga nr. 21/1991, um gjaldþrotaskipti o.fl. Málið er nr.X-32/2014 í málaskrá dómsins. 6. Með beiðni til HéraðsdómsReykjavíkur 17. maí 2018 krafðist sóknaraðili úrskurðar dómsins um að hinirdómkvöddu matsmenn teldust ekki hæfir sem dómkvaddir matsmenn í málinu.Varnaraðili krafðist þess að kröfunni yrði hafnað. Undir rekstri málsinskrafðist sóknaraðili þess jafnframt að matsmennirnir og Jón Guðni Ómarsson,framkvæmdastjóri fjármála hjá varnaraðila, yrðu kvödd fyrir dóminn tilskýrslugjafar. Varnaraðili mótmælti þeirri kröfu og var henni hafnað með hinumkærða úrskurði.7. Í beiðni sinni frá maí 2018vísar sóknaraðili til þess að matsmenn hafi verið að störfum og þegiðreglubundið greiðslur frá varnaraðila í hartnær fjögur og hálft ár. Ekki séágreiningur um að dómkvaddir matsmenn eigi rétt á þóknun fyrir störf sín ensetja verði því eðlileg mörk út frá sjónarmiðum um hæfi þeirra. Sóknaraðilitelur ástæðu til að ætla að siðareglum löggiltra endurskoðenda hafi ekki veriðfylgt. En þótt ekki væri við slíkar siðareglur að styðjast yrði niðurstaðan súsama út frá ákvæði 3. mgr. 61. gr. laga nr. 91/1991. Framvinda matsmálsins beriþess glögg merki að hinir dómkvöddu matsmenn séu, meðvitað eða ómeðvitað, háðirmatsbeiðanda og „það virðist vera samvinna þeirra á milli um að ljúka verkinu“.Þá sé athugasemdum sóknaraðila í engu sinnt. 8. Tilgangur þess að takaskýrslu af matsmönnunum og framkvæmdastjóra fjármála hjá varnaraðila sé meðalannars að krefjast þess að matsmenn og umræddur starfsmaður varnaraðila leggifram ,,þau skjöl sem á vantar til að verða við kröfu sóknaraðila umgagnaframlagningu …“. Í bókun, sem sóknaraðili lagði fram í þinghaldi 23. ágúst2018, eru talin upp þau gögn sem sóknaraðili krefst að matsmenn og varnaraðilileggi fram. Þá sé ætlunin að spyrja þá um atvik sem skipti máli við mat á hæfimatsmannanna. 9. Varnaraðili tilkynntiLandsrétti 15. nóvember 2018 að matsmenn hefðu afhent honum matsgerð ásamtfylgiskjölum. Bréfinu fylgdi endurrit úr þingbók máls nr. X-32/2014 þar semmeðal annars kemur fram að í þinghaldi sama dag hafi matsgerðin ásamt fylgiskjölumverið lögð fram í því. Niðurstaða 0. Matsmenn í máli þessu vorudómkvaddir á grundvelli XII. kafla laga nr. 91/1991 í sérstöku matsmáli. Viðöflun sönnunar eftir fyrirmælum þessa kafla skal meðal annars farið eftirákvæðum 60. til 66. gr. laganna eftir því sem við getur átt, sbr. 79. gr.þeirra. Samkvæmt því ákvæði tekur dómari, sem öflun sönnunar fer fram fyrir,ákvarðanir og úrskurðar um þau atriði varðandi hana sem hefðu ella borið undirdómara við rekstur máls. Ef sérstakt tilefni verður til þess meðan á öflunsönnunar stendur getur aðili óskað eftir því að frekari gagna verði aflað enbeiðst var í byrjun. Getur dómari ákveðið hvort orðið verði við slíkriósk. 1. Samkvæmt 1. mgr. 63. gr.laga nr. 91/1991 skal matsmaður semja rökstudda matsgerð þar sem þau sjónarmiðeru greind sem álit hans er reist á og afhenda hana matsbeiðanda. Þegarmatsgerð hefur verið afhent matsbeiðanda er hlutverki matsmanns lokið að öðruleyti en því að honum er samkvæmt 1. mgr. 65. gr. sömu laga skylt að kröfuaðila að koma fyrir dóm til að gefa skýrslu til skýringar og staðfestingar ámatsgerð og um atriði sem tengjast henni. Fram kemur í 1. mgr. 66. gr. lagannaað dómari leysi með úrskurði meðal annars úr ágreiningi sem lýtur að hæfimatsmanns og í 6. mgr. 61. gr. segir að reynist matsmaður óhæfur til starfanskveðji dómari til annan í hans stað að kröfu matsbeiðanda.2. Ágreiningur um þá kröfuvarnaraðila, sem matsgerðinni var ætlað að staðreyna, sætir nú meðferðhéraðsdóms í fyrrnefndu máli nr. X-32/2014 og hefur matsgerðin verið lögð framí því. Við meðferð þess máls á sóknaraðili kost á því að leggja fram gögn ogleiða matsmennina og önnur vitni til skýrslugjafar að skilyrðum laga nr.91/1991 uppfylltum, sbr. 2. mgr. 178. gr. laga nr. 21/1991. Gefst sóknaraðilaþá tækifæri til að spyrja matsmennina, og eftir atvikum önnur vitni, út íatriði sem leitt geta í ljós hvort þá hafi brostið hæfi til starfans. Að þessugættu verður ekki séð að sóknaraðili hafi á þessu stigi lögvarða hagsmuni afþví að krafa hans, sem hinn kærði úrskurður tekur til, nái fram að ganga.Verður málinu því vísað frá Landsrétti.3. Rétt þykir aðkærumálskostnaður falli niður.Úrskurðarorð:Máli þessu er vísað fráLandsrétti.Kærumálskostnaður fellurniður.

Mál nr. 20/2018

Kærumál Frávísunarúrskurður staðfestur

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem máli D á hendur L hf. var vísað frá Landsrétti sökum þess að kæra barst ekki fyrr en að liðnum kærufresti.

DómurHæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Greta Baldursdóttir, KarlAxelsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson.Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 10. september 2018 en kærumálsgögn bárust réttinum 18. samamánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 29. ágúst 2018 þar sem málisóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Kæruheimild er í 5.mgr. 84. gr. laga nr. 90/1989 um aðför, sbr. a. lið 1. mgr. 167. gr. laga nr.91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurðurverði felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnismeðferðar,en til vara að úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 26. júní 2018 „verðiendurskoðaður og uppboðið verði lýst ógilt eins og allar þær afleiðingar ogaðgerðir sem á eftir fylgdu. Að kröfur Landsbankans sé hafnað í heild sinni þarsem kröfurnar eru fyrndar. Að skulda kröfur Landsbankans ef þær eru til, verðiskuldajafnað með reikningum Pelkó ehf. sem voru í vörslu Landsbankans, sembankinn skilaði ekki, og leiddi til gjaldþrots á því sama. Að viðurkennaskaðabætur, og tjón eins og vátryggingafélagsskuldbinding. Eða gera dóminnógildan samkvæmt lög 151/2010 gr. 2/mgr.e (XIV) sem breyta lögum 38/2001 kaflaXIV (mál eins og þetta verður að vera lokið 16. júní 2018).“Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín takafyrir Hæstarétti.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður hann staðfestur.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður erstaðfestur.Úrskurður Landsréttar 29.ágúst 2018.Landsréttardómararnir Aðalsteinn E. Jónasson, ÁsmundurHelgason og Ragnheiður Harðardóttir kveða upp úrskurð í máli þessu.Málsmeðferð og dómkröfur aðila. Sóknaraðili skaut málinu til Landsréttar með kæru7. ágúst 2018, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 9.sama mánaðar. Kærður er úrskurðurHéraðsdóms Reykjavíkur 26. júní 2018, ímálinu nr. A-44/2018, þar sem fallist var á kröfu varnaraðila um að sóknaraðiliyrði með beinni aðfarargerð borin út úr fasteign varnaraðila að Miklubraut 90 íReykjavík. Kæruheimild er í 4. mgr. 84. gr. laga nr. 90/1989, um aðför.2. Varnaraðili hefur ekki látið máliðtil sín taka fyrir Landsrétti.Niðurstaða 3. Í 84. gr. laga nr. 90/1989 er að finna ákvæði ummálskot úrskurða sem kveðnir eru upp samkvæmt lögunum. Í lokamálslið 4. mgr.greinarinnar segir að um kærufresti, kæruna sjálfa og meðferð hennar í héraðiog fyrir Landsrétti gildi sömu reglur og um kæru í almennu einkamáli. 4. Samkvæmt endurriti úr þingbók HéraðsdómsReykjavíkur var sótt þing af hálfu málsaðila við uppkvaðningu hins kærðaúrskurðar 26. júní 2018. Er kæra barst héraðsdómi 7. ágúst 2018 var því liðinntveggja vikna kærufrestur samkvæmt 1. mgr. 144. laga nr. 91/1991, um meðferðeinkamála. Verður málinu því vísað frá Landsrétti. Úrskurðarorð:Máli þessu er vísað frá Landsrétti.

Mál nr. 14/2019

Kærumál Hæfi dómara

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu LBX ehf. um að landsréttardómari viki sæti í máli á hendur Landsbankanum hf.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Helgi I.Jónsson, Greta Baldursdóttir, Karl Axelsson, Markús Sigurbjörnsson og ÓlafurBörkur Þorvaldsson.Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 7.mars 2019 en kærumálsgögn bárust réttinum 15. sama mánaðar. Kærður er úrskurðurLandsréttar 21. febrúar 2019, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um aðAðalsteinn E. Jónasson landsréttardómari viki sæti í máli sóknaraðila gegnvarnaraðila. Kæruheimild er í b. lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 ummeðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að fyrrnefnd krafa hans verði tekintil greina. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærðaúrskurðar og kærumálskostnaðar.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður hann staðfestur.Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðilakærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Sóknaraðili, LBX ehf., greiði varnaraðila,Landsbankanum hf., 500.000 krónur í kærumálskostnað.ÚrskurðurLandsréttar 21. febrúar 2019.Landsréttardómararnir Aðalsteinn E.Jónasson, Ásmundur Helgason og Ragnheiður Harðardóttir kveða upp úrskurð í máliþessu. Málsmeðferð og dómkröfur aðila. Áfrýjandi skaut málinu til Landsréttar24. maí 2018. Áfrýjað er dómi Héraðsdóms Reykjavíkur 26. apríl 2018 í málinunr. E-583/2017. Á þessu stigi er aðeins til úrlausnar krafa áfrýjanda um aðeinum dómara málsins í Landsrétti, Aðalsteini E. Jónassyni, verði gert að víkjasæti vegna vanhæfis.2. Stefndi tekur ekki afstöðu til þesshvaða dómarar sitji í málinu en byggir á því að krafa áfrýjanda eigi ekki viðrök að styðjast.Málsatvik3. Áfrýjandi höfðaði mál þetta aðallegatil viðurkenningar á því að hluti samnings sem hann gerði upphaflega við SPfjármögnun hf. sem stefndi hefur yfirtekið beri ekki vexti. Til vara krefsthann þess að verðtryggður hluti samningsins beri vexti sem Seðlabanki Íslandsákveður samkvæmt 4. gr. laga nr. 38/2001, um vexti og verðtryggingu.4. Í bréfi lögmanns áfrýjanda 18. febrúar2019, sem barst Landsrétti sama dag, gerði áfrýjandi þá kröfu sem hér er tilúrlausnar og fór munnlegur málflutningur um hana fram í þinghaldi 20. samamánaðar. Kröfuna reisir áfrýjandi á g-lið 5. gr. laga nr. 91/1991, um meðferðeinkamála. 5. Um vanhæfi dómarans er vísað til þessaf hálfu áfrýjanda að hann hafi „sem lögmaður unnið mikið fyrir Landsbankannhf. og flutt m.a. tugi mála fyrir bankann í Hæstarétti Íslands“. Hafi hannsíðast flutt mál fyrir bankann í Hæstarétti í apríl 2017, samkvæmt heimasíðuréttarins. Vísar áfrýjandi til þess að flest málin varði lánasamninga, sem séeinnig ágreiningsefni máls þessa. Hann hafi gætt hagsmuna bankans þegar atvikmáls þessa hafi komið upp og miðað við fjölda fluttra mála verði að ætla aðhann hafi gegnt mikilvægu hlutverki sem ráðgjafi og bankinn verið verðmæturviðskiptavinur hans. Verkefni hans fyrir bankann hafi ekki verið tilfallandieða smávægileg heldur þvert á móti reglubundin og umfangsmikil. Af þessum sökumeigi hann að víkja sæti, sbr. g-lið 5. gr. laga nr. 91/1991.Niðurstaða6. Krafa áfrýjanda lýtur að því aðAðalsteinn E. Jónasson landsréttardómari sé með vísan til g-liðar 5. gr. laganr. 91/1991 vanhæfur til að fara með málið og beri af þeim sökum að víkja sætií því. Samkvæmt málatilbúnaði áfrýjanda er ekki byggt á því að persónulegafstaða landsréttardómarans til áfrýjanda eða efnis máls sé með þeim hætti aðdraga megi óhlutdrægni hans í efa. Hann heldur því á hinn bóginn fram að íljósi hagsmunagæslu hans fyrir stefnda áður en hann tók við starfilandsréttardómara megi draga óhlutdrægni hans í efa.7. Aðalsteinn var skipaður í embættidómara við Landsrétt í júní 2017 og tók við embættinu 1. janúar 2018. Frá ogmeð sama tíma hætti hann að starfa sem lögmaður, lagði inn lögmannsréttindi sínog seldi eignarhlut sem hann átti í lögmannsstofu sem hafði tekið að sérhagsmunagæslu fyrir stefnda í þeim dómsmálum sem vísað er til í málatilbúnaðiáfrýjanda.8. Fyrir liggur að Aðalsteinn gætti semlögmaður hagsmuna stefnda við rekstur nokkurra dómsmála árin 2011 til 2017. Aðmeðaltali var þar um að ræða tæplega fjögur dómsmál á ári en flest þeirra vorurekin árin 2013 og 2015. Var vinna hans fyrir stefnda á umræddu tímabilióverulegur hluti af störfum hans. Aðalsteinn gegndi ekki annars konartrúnaðarstörfum fyrir bankann en sem lögmaður.9. Samkvæmt 1. mgr. 43. gr. laga nr.50/2016, um dómstóla, eru dómarar sjálfstæðir í dómstörfum og leysa þau afhendi á eigin ábyrgð. Við úrlausn máls fara þeir eingöngu eftir lögum og lútaþar aldrei boðvaldi annarra.Eins og fyrr greinir liggur fyrir aðAðalsteinn hætti störfum sem lögmaður í árslok 2017 og hefur gegnt starfi semdómari síðan. Fyrir liggur að hann hefur enga aðkomu haft að því máli sem hérer til umfjöllunar og hefur engin hagsmunatengsl við aðila málsins.0. Með vísan til alls þess sem að framaner rakið verður ekki á það fallist að fyrir hendi séu atvik eða aðstæður semséu til þess fallnar að draga megi óhlutdrægni Aðalsteins E. Jónassonar meðréttu í efa, sbr. g-lið 5. gr. laga nr. 91/1991. Er því hafnað kröfu áfrýjandaum að hann víki sæti í málinu.Úrskurðarorð:Hafnað er kröfuáfrýjanda, LBX ehf., um að Aðalsteinn E. Jónasson landsréttardómari víki sæti ímálinu.

Mál nr. 16/2018

Kærumál Málskostnaðartrygging

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem S var gert að setja tryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar í máli hans á hendur L hf.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Þorgeir Örlygsson, Greta Baldursdóttir, MarkúsSigurbjörnsson og Viðar Már Matthíasson og Garðar Gíslason setturhæstaréttardómari.Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 8. júní 2018, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 12.sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 30. maí 2018, en með honum vartekin til greina krafa varnaraðila um að sóknaraðila yrði gert að setjatryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar í máli sínu á hendur honum þar fyrirdómi. Kæruheimilder í c. lið 1. mgr. 167. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðilikrefst þess aðallega að kröfu varnaraðila um málskostnaðartryggingu verðihafnað, en til vara að fjárhæð hennar verði lækkuð.Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærðaúrskurðar og kærumálskostnaðar.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður hann staðfestur.Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðilakærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður er staðfestur.Sóknaraðili, Steingrímur Erlendsson, greiðivarnaraðila, Landsbankanum hf., 350.000 krónur í kærumálskostnað.Úrskurður Landsréttar 30. maí 2018.Landsréttardómararnir HervörÞorvaldsdóttir, Jóhannes Sigurðsson og Ragnheiður Bragadóttir kveða upp úrskurð þennan.Sakarefni Stefndi höfðaði mál á hendur áfrýjanda til greiðsluyfirdráttarskuldar á bankareikningi að fjárhæð 8.428.880 krónur. Áfrýjandi tóktil varna og krafðist sýknu með þeim rökum að krafa stefnda byggðist álögbrotum, blekkingum og svikum af hálfu stefnda auk rangrar og villandiupplýsingagjafar. Hafi framgangan farið í bága við III. kafla laga nr. 7/1936,um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga. Fjármunirnir sem stefndi krefjistgreiðslu á hafi verið notaðir í verðbréfaviðskiptum þar sem áfrýjandi og einkahlutafélaghans hafi verið skilgreind sem fagfjárfestar þrátt fyrir að uppfylla ekkiskilyrði þess. Byggir áfrýjandi á að bankinn hafi, með því að heimila honum ogfélagi hans slík viðskipti, brotið gegn margs konar löggjöf er lúti aðbankastarfsemi, svo sem lögum um fjármálafyrirtæki og verðbréfaviðskipti. Áfrýjandi hefur haft uppi gagnkröfur, skaðabótakröfu að fjárhæð35.000.000 króna, og kröfu um að stefnda verði gert að afléttatryggingarveðbréfi af fasteign sem áfrýjandi átti og nú hefur verði seld nauðungarsölu.Báðum kröfunum var vísað frá héraðsdómi án kröfu, þeirri fyrri vegnavanreifunar en þeirri síðari með vísan til þess að gagnsök hefði ekki veriðhöfðuð. Öllum málsástæðum áfrýjanda var hafnað með rökstuddum hætti í dómihéraðsdóms og þar sem áfrýjanda hefði ekki tekist að hnekkja framlögðureikningsyfirliti sem krafa stefnda byggðist á var hann dæmdur til greiðsluyfirdráttarskuldarinnar í samræmi við kröfugerð stefnda. Áfrýjandi, sem er ólöglærður, áfrýjaði dómi héraðsdóms tilLandsréttar með áfrýjunarstefnu 25. janúar 2018 og krefst þess að dómihéraðsdóms verði hrundið auk þess sem hafðar eru uppi kröfur á hendur stefnda.Boðað er að kröfurnar muni meðal annars byggjast á niðurstöðu mats dómkvaddsmatsmanns sem krafist er að verði dómkvaddur svo að „kröfum Steingríms verðiþannig komið með réttu í fjárhæð“.Grundvöllur kröfu um málskostnaðartryggingu Stefndi krafðist málskostnaðartryggingar að fjárhæð 1.000.000króna, með bréfi dagsettu 12. febrúar 2018, á þeim grunni að líkur væru á aðáfrýjandi væri ófær um greiðslu málskostnaðar með vísan til b-liðar 1. mgr.133. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, þar sem gert hefði veriðárangurslaust fjárnám hjá áfrýjanda 15. desember 2017 vegna dómkröfu þessa málsmeð áföllnum vöxtum og kostnaði, samtals að fjárhæð 17.414.336 krónur. Áfrýjandi andmælti kröfunni um málskostnaðartryggingu meðalannars með vísan til þess að með kröfugerð sem dómur héraðsdóms byggðist áhefði stefndi tekið þennan þátt viðskipta aðila úr samhengi við aðra þættiviðskiptasambands þeirra sem lokið hefði í ágúst og september 2008 þegarbankinn hefði leyst til sín eignasafn á móti yfirdráttarskuld með lokunafleiðusamninga. Áfrýjandi byggir sérstaklega á því að krafa ummálskostnaðartryggingu byggist á undantekningarreglu sem yrði honum þung ískauti í efnislega flóknu máli sem gæti um leið skert rétt hans til aðgangs aðdómstólum. Undantekningarákvæðið eigi að túlka þröngt með vísan til 1. mgr. 71.gr. stjórnarskrárinnar og 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.Niðurstaða Sýslumaðurinn á höfuðborgarsvæðinu gerði fjárnám hjá áfrýjanda15. desember 2017 til fullnustu kröfu samkvæmt hinum áfrýjaða dómi og laukfjárnáminu án árangurs. Áfrýjandi hefur hvorki sýnt fram á að úrlausnsýslumanns sé haldin annmörkum né að hún gefi ekki rétta mynd af fjárhag hans.Á grundvelli hinnar árangurslausu fjárnámsgerðar getur hver sá sem ágjaldfallna kröfu á hendur áfrýjanda krafist þess að bú hans verði tekið tilgjaldþrotaskipta á grundvelli 1. töluliðar 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991, umgjaldþrotaskipti o.fl. Með vísan til framangreinds hafa verið leiddar líkur að því aðáfrýjandi sé ófær um greiðslu málskostnaðar komi til þess að málskostnaðurverði dæmdur stefnda, sbr. b-lið 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991. Þá eruskilyrði að öðru leyti fyrir því að krafa stefnda um málskostnaðartrygginguverði tekin til greina. Samkvæmt framangreindu verður áfrýjanda gert að setja innantveggja vikna frá uppsögu þessa úrskurðar málskostnaðartryggingu, sem erhæfilega ákveðin 1.000.000 króna, í formi reiðufjár eða bankatryggingar, en aðöðrum kosti verður málinu vísað frá dómi, sbr. 3. mgr. 133. gr. laga nr.91/1991.Úrskurðarorð:Áfrýjanda, Steingrími Erlendssyni, ber innan tveggjavikna frá uppsögu þessa úrskurðar að setja tryggingu í formi reiðufjár eðabankatryggingar að fjárhæð 1.000.000 króna fyrir greiðslu málskostnaðar í málinr. 126/2018 fyrir Landsrétti.

Mál nr. 713/2017

Niðurfelling máls Málskostnaður

Eftir kröfu A ehf. var mál hans á hendur M fellt niður fyrir Hæstarétti. Var A ehf. dæmt til greiðslu málskostnaðar fyrir réttinum að kröfu M.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Greta Baldursdóttir og BenediktBogason og Valtýr Sigurðsson fyrrverandi ríkissaksóknari.Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 13. nóvember 2017. Með bréfi tilréttarins 1. júní 2018 tilkynnti áfrýjandi að hann félli frá áfrýjun málsinsfyrir Hæstarétti. Af hálfu stefnda er gerð krafa um málskostnað fyrirHæstarétti.Með vísan til c. liðar 1. mgr.105. gr., sbr. 190. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála verður máliðfellt niður fyrir Hæstarétti.Samkvæmt 2. mgr. 130. gr., sbr. 190. gr. laga nr. 91/1991 verðuráfrýjandi dæmdur til að greiða málskostnað fyrir Hæstarétti eins og greinir ídómsorði.Dómsorð:Mál þetta er fellt niður.Áfrýjandi, ACE Handling ehf., greiðistefnda, Má Jóhanni Löve, 500.000 krónur í málskostnað fyrir Hæstarétti.

Mál nr. 6/2018

Kærumál Hæfi dómara

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu X um að tveir landsréttardómarar vikju sæti í máli ákæruvaldsins gegn honum.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Þorgeir Örlygsson, Greta Baldursdóttir, Karl Axelsson ogMarkús Sigurbjörnsson og Garðar Gíslason settur hæstaréttardómari. Varnaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 9. mars 2018, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 12.sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 6. mars 2018, þar sem hafnað varkröfu varnaraðila um að landsréttardómararnir Ásmundur Helgason og RagnheiðurHarðardóttir víki sæti í máli sóknaraðila gegn honum. Kæruheimild er í b. lið 1.mgr. 211. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess að fyrrnefndkrafa sín verði tekin til greina. Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærðaúrskurðar.Með vísan til forsendna hinskærða úrskurðar verður hann staðfestur.Dómsorð:Hinn kærðiúrskurður er staðfestur.Úrskurður Landsréttar6. mars 2018LandsréttardómararnirAðalsteinn E. Jónasson, Ásmundur Helgason og Ragnheiður Harðardóttirkveða upp úrskurð í máli þessu.Málsmeðferð og dómkröfur aðilaRíkissaksóknari skaut málinu til Hæstaréttar meðáfrýjunarstefnu 30. júní 2017 í samræmi við yfirlýsingu ákærða um áfrýjun. Meðvísan til 1. mgr. 78. gr. laga nr. 49/2016, um breytingu á lögum um meðferðeinkamála og lögum um meðferð sakamála (millidómstig), sbr. 4. gr. laga nr.53/2017, um breytingu á lögum um dómstóla og fleira, er málið nú rekið fyrirLandsrétti. Áfrýjað er dómi Héraðsdóms Reykjavíkur 24. mars 2017, í málinu nr.S-[...]/2016. 2Á þessu stigi er aðeins til úrlausnar krafa ákærða um aðdómsformaður, Ásmundur Helgason, og landsréttardómarinn RagnheiðurHarðardóttir, víki sæti sökum vanhæfis. Málið var munnlega flutt fyrirLandsrétti um kröfu ákærða 6. mars 2018. 3Ákæruvaldið krefst þess að kröfu ákærða verði hafnað.Málsástæður aðilaMálsástæður ákærða4Krafa ákærða um að framangreindir landsréttardómarar víkisæti í máli þessu er reist á g-lið 1. mgr. 6.gr. laga nr. 88/2008, um meðferð sakamála. Vísað er til þess að dómararnir hafiverið skipaðir héraðsdómarar við Héraðsdóm Reykjavíkur þegar hinn áfrýjaðidómur var kveðinn upp. Á þeim tíma hafi þeir því verið samstarfsmenn dómaranssem hafi kveðið upp sakfellingardóm yfir ákærða í héraði. Að hans áliti séu þvífyrir hendi atvik eða aðstæður sem eru fallnar til þess að draga óhlutdrægnilandsréttardómaranna með réttu í efa. Málsástæður ákæruvaldsins5Ákæruvaldið telur að þau tengsl sem ákærði vísar til séu ekkifallin til þess að draga óhlutdrægni dómaranna í efa með réttu. Því eigi þeirekki að víkja sæti samkvæmt g-lið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 88/2008.Niðurstaða Landsréttar6Eins og rakið er í dómi Hæstaréttar Íslands 8. nóvember 2002 í málinu nr. 487/2002, og áréttað erí dómi réttarins 28. nóvember 2016 í málinu nr. 783/2016, er héraðsdómarisjálfstæður í dómstörfum og leysir þau af hendi á eigin ábyrgð, sbr. þágildandi1. mgr. 24. gr. laga nr. 15/1998, um dómstóla, sbr. nú 1. mgr. 43. gr. laga nr.50/2016 um sama efni. Skal hann eingöngu fara eftir lögum við úrlausn á máli ogaldrei lúta þar boðvaldi annarra. Í fyrrgreindum dómum er sú ályktun dregin afþessu að héraðsdómari verði aldrei stöðu sinnar vegna vanhæfur til að fara meðmál af þeirri ástæðu einni að það varði persónu, störf eða hagsmuni annarshéraðsdómara.7Sömu sjónarmið og hér hafaverið rakin eiga við um sérstakt hæfi dómara við Landsrétt sem falið er aðendurskoða dóm sem kveðinn hefur verið upp af dómara við sama dómstól oglandsréttardómararnir gegndu áður embætti. Hvorki Ásmundur Helgason néRagnheiður Harðardóttir komu að meðferð þess máls í héraði sem er hér tilendurskoðunar. Ekkert er fram komið í málinu sem gefur tilefni til að ætla aðtil staðar séu einhver þau tengsl sem eru til þess fallin að draga óhlutdrægniþeirra með réttu í efa. Því ber að hafna kröfu ákærða um aðlandsréttardómararnir víki sæti í málinu.Úrskurðarorð:Hafnað er kröfuákærða, X, um að landsréttardómararnir Ásmundur Helgason og RagnheiðurHarðardóttir víki sæti í málinu.

Mál nr. 9/2018

Kærumál Frávísunarúrskurður staðfestur

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem máli S á hendur L hf. var vísað frá Landsrétti á þeim grundvelli að kæra hefði ekki borist héraðsdómi fyrr en að liðnum kærufresti samkvæmt 1. mgr. 144. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.

Dómur Hæstaréttar. Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Benedikt Bogason, Greta Baldursdóttirog Karl Axelsson og Garðar Gíslason settur hæstaréttardómari.Sóknaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 4. apríl 2018, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 5.sama mánaðar. Kærður er úrskurður Landsréttar 21. mars 2018, þar sem málisóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá Landsrétti. Kæruheimilder í 2. mgr. 79. gr. laga nr. 90/1991 um nauðungarsölu, sbr. a. lið 1. mgr. 167.gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili „óskar eftir að máliðfái efnislega meðferð fyrir Landsrétti eða Hæstarétti.“ Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín takafyrir Hæstarétti.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður hann staðfestur.Dómsorð:Hinn kærði úrskurður erstaðfestur.ÚrskurðurLandsréttar 21. mars2018.LandsréttardómararnirKristbjörg Stephensen, Sigurður Tómas Magnússon og Vilhjálmur H.Vilhjálmsson kveða upp úrskurð í máli þessu.Málsmeðferðog dómkröfur aðilaVarnaraðiliskaut málinu til Landsréttar með kæru 27. febrúar 2018,sem barst réttinum næsta dag. Kærður er úrskurður HéraðsdómsReykjaness 1. febrúar 2018 í máli nr. Z-10/2017, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að úthlutun uppboðsandvirðis vegnafasteignarinnar að Álfkonuhvarfi 59 í Kópavogi, fastanúmer [...], yrði breyttþannig að tryggingabréf á 4. veðrétti yrði dæmt ógilt og þinglýsing þess umleið ógilt. Kæruheimild er í 1. mgr. 79. gr. laga nr. 90/1991 um nauðungarsölu.2Sóknaraðilikrefst þess að hinum kærða úrskurði verði hrundið og framangreind krafa hanstekin til greina. „Þá komi sá hlutur úthlutunar sýslumanns til“ sóknaraðila. 3Varnaraðilihefur ekki látið málið til sín taka fyrir Landsrétti.NiðurstaðaLandsréttar4Viðuppkvaðningu hins kærða úrskurðar á dómþingi 1. febrúar 2018 var sótt þing afhálfu beggja málsaðila. Í þingbók kemur fram að gætt hafi veriðleiðbeiningarskyldu gagnvart sóknaraðila sem er ólöglærður.5Í1. mgr. 79. gr. laga um nauðungarsölu er að finna ákvæði um málskot tilLandsréttar. Í 3. mgr. 79. gr. er tekiðfram að um kærufresti, kæruna sjálfa og meðferð hennar í héraði og fyrirLandsrétti og Hæstarétti gildi sömu reglur og um kæru í almennu einkamáli. Í 1.mgr. 144. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála segir meðal annars að viljimaður kæra dómsathöfn skuli hann afhenda héraðsdómara skriflega kæru áður entvær vikur eru liðnar frá uppkvaðningu úrskurðar ef hann eða umboðsmaður hansvar þá staddur á dómþingi.6Kærasóknaraðila barst héraðsdómi 27. febrúar 2018, en eftir framangreindu hefði húnað réttu lagi þurft að berast eigi síðar en 15. þess mánaðar. Þar semkærufrestur var þannig liðinn þegar kæran barst héraðsdómi verður ekki hjá þvíkomist að vísa málinu frá Landsrétti.Úrskurðarorð:Máliþessu er vísað frá Landsrétti.

Mál nr. 831/2017

Kærumál Gjafsókn Málskostnaður

Æ kærði úrskurð héraðsdóms og krafðist þess að fjárhæð málflutningsþóknunar lögmanns hans vegna gjafsóknar í héraði yrði ákveðin hærri en gert var í hinum kærða úrskurði. Í dómi Hæstaréttar kom fram að tímaskýrsla lögmanns Æ væri trúverðug miðað við umfang málsins og var því fallist á að hækka gjafsóknarþóknun hans.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Viðar Már Matthíasson, BenediktBogason og Greta Baldursdóttir.Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 27. desember 2017, enkærumálsgögn bárust réttinum 10. janúar 2018. Kærður er úrskurður HéraðsdómsReykjavíkur 13. desember 2017, þar sem leyst var úr ágreiningi aðila ummálskostnað og kveðið á um gjafsóknarkostnað stefnanda í máli þeirra sem aðöðru leyti var lokið með dómsátt. Kæruheimild var í g. lið 1. mgr. 143. gr.laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess aðallega aðhonum verði dæmdur gjafsóknarkostnaður að skaðlausu samkvæmtmálskostnaðarreikningi en til vara að þóknunin verði ákveðin að mati réttarins.Þá krefst hann kærumálskostnaðar.Varnaraðilinn Sjúkratryggingar Íslands krefst aðallega kærumálskostnaðar entil vara að hann verði felldur niður.Varnaraðilinn, íslenska ríkið, krefst þess að kærumálskostnaður verðifelldur niður.Sóknaraðili styður kröfu sína um hækkun gjafsóknarkostnaðar við tímaskýrslulögmanns hans en samkvæmt henni varði hann 89,25 útseldum stundum til málsins.Tímaskýrsla þessi er trúverðug miðað við umfang málsins og er fallist á aðhækka beri gjafsóknarþóknun lögmanns sóknaraðila á þann veg sem í dómsorðigreinir.Rétt er að kærumálskostnaður falli niður.Dómsorð:Gjafsóknarkostnaður sóknaraðila, Ævars Guðmundssonar, í héraði greiðist úrríkissjóði, þar með talin þóknun lögmanns hans, Jóhannesar Alberts Sævarssonar,1.800.000 krónur.Kærumálskostnaður fellur niður.Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 13.desember 2017Mál þetta, sem vartekið til úrskurðar í dag, er höfðað fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur af ÆvariGuðmundssyni, Kirkjubraut 21, Seltjarnarnesi á hendur Sjúkratryggingum Íslandsog íslenska ríkinu, með stefnu birtri 18. júní 2015.Stefnandi krefst viðurkenningar á bótaskyldu beggja stefnduvegna tjóns er hann varð fyrir vegna mistaka starfsfólks FSA við greiningu ogmeðferð hinn 22. júní 2009 í kjölfar höfuðáverka er hann hlaut. Þá krefststefnandi málskostnaðar eins og mál þetta væri ekki gjafsóknarmál. Stefndu krefjast sýknu af öllum kröfum stefnanda ogmálskostnaður úr hans hendi.Sátt hefur tekist með málsaðilum um annað en málskostnað.Stefnandi gerir kröfu um málskostnað sér til handa úr hendi stefndu eins og málþetta væri ekki gjafsóknarmál. Stefndu mótmæla málskostnaðarkröfunni.Eftir atvikum þykir rétt að málskostnaður milli aðila falliniður og hvor aðili beri sinn hluta kostnaðar af málinu. Gjafsóknarleyfi stefnanda er frá 9. nóvember 2015. Því greiðistallur kostnaður þess úr ríkissjóði. Þegar málið er virt í heild sinni,meðferð þess og umfang, þykir málflutningsþóknun lögmanns stefnanda hæfilegametin svo sem greinir í úrskurðarorði. Er þá ekki tekið tillit tilvirðisaukaskatts.Ú r s k u r ð a r o r ð:Málskostnaður milli aðila fellur niður. Gjafsóknarkostnaður stefnanda greiðist úrríkissjóði, þar með talin málflutningsþóknun lögmanns hans, Jóhannesar AlbertsSævarssonar hrl., 990.000 krónur.

Mál nr. 500/2017

Niðurfelling máls Málskostnaður

Eftir kröfu þrotabús S var mál þess á hendur Í hf. fellt niður fyrir Hæstarétti. Var þrotabú S dæmt til greiðslu málskostnaðar fyrir réttinum að kröfu Í hf.

Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Greta Baldursdóttir, Benedikt Bogason og Karl Axelsson.Áfrýjandi skautmálinu til Hæstaréttar 10. ágúst 2017. Meðbréfi til réttarins 14. febrúar 2018 tilkynnti skiptastjóri áfrýjanda að falliðværi frá áfrýjun málsins. Af hálfu stefnda er gerð krafa um málskostnað fyrirHæstarétti. Með vísan til c. liðar 1. mgr. 105. gr., sbr. 190. gr. laga nr. 91/1991um meðferð einkamála verður málið fellt niður fyrir Hæstarétti. Samkvæmt 2. mgr. 130. gr., sbr. 190. gr. laga nr. 91/1991 verðuráfrýjanda gert að greiða málskostnað fyrir Hæstarétti eins og í dómsorðigreinir.Dómsorð:Mál þetta er fellt niður. Áfrýjandi, þrotabú Steingríms Wernerssonar, greiði stefnda, Íslandsbankahf., 800.000 krónur í málskostnað fyrir Hæstarétti.

Mál nr. 3/2018

Kærumál Gæsluvarðhald. 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms um að X skyldi sæta áfram gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæmahæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Benedikt Bogason og GretaBaldursdóttir.Varnaraðili skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 29. desember 2017, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum4. janúar 2018. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 27. desember 2017,þar sem varnaraðila var gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi allt til miðvikudagsins24. janúar 2018 klukkan 16. Kæruheimild var í l. lið 1. mgr. 192.gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega aðhinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, en til vara að gæsluvarðhaldinuverði markaður skemmri tími. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærðaúrskurðar.Með dómum Hæstaréttar 8. nóvember og 6. desember2017 í málum nr. 700/2017 og 759/2017 var því slegið föstu að fullnægt væriskilyrðum til þess að varnaraðili skyldi sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli 2.mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Ekkert hefur komið fram sem fær haggað þeirriniðurstöðu og verður hinn kærði úrskurður því staðfestur.Kærumálskostnaður verður ekki dæmdur, sbr. 3. mgr.220. gr. laga nr. 88/2008.Dómsorð:Hinnkærði úrskurður er staðfestur.Úrskurður HéraðsdómsSuðurlands 27. desember 2017.Lögreglustjórinn áSuðurlandi hefur krafist þess að X, kt. [...], til lögheimilis að [...], [...]verði með úrskurði gert að sæta áframhaldandi gæsluvarðhaldi allt tilmiðvikudagsins 24. janúar 2018 kl. 16:00 á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr.88/2008 um meðferð sakamála.Krafa þessi, sem barst dóminum í dag,var tekin fyrir á dómþingi kl. 13:00 í dag. Kærði mótmælti kröfunni en til varagerði hann þá kröfu að gæsluvarðhaldinu yrði markaður skemmri tími en krafister.Í kröfulögreglustjórans kemur fram að lögreglan á Suðurlandi hafi haft til rannsóknarætluð kynferðisbrot kærða gegn dóttur hans, A.Hafi hin ætluðu brot verið framin á hótelherbergi í [...] þegarbrotaþoli hafi verið fimm til sex ára gömul, en fjölskyldan hafi á þeim tímaverið búsett í [...]. Umrædd brot kunni að varða við 194. gr., 200. gr. og 202gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, en brot gegn 194 gr. laganna varðifangelsi allt að 16 árum og því ljóst að um alvarleg brot sé að ræða. Kærðihafi neitað sök.Að mati lögreglu sé,þrátt fyrir neitun kærða, sterkur rökstuddur grunur fyrir hendi um að hann hafigerst sekur um hin ætluðu brot. Það mat byggi á því að framburður brotaþola hjálögreglu sé metinn afar trúverðugur og ekkert fram komið sem gefi tilefni tilað draga hann í efa á nokkurn hátt. Þá styðji framburður kærða framburðbrotaþola í öllum meginatriðum varðandi ferðir hans með brotaþola til [...] áþeim árum sem um ræði og fyrirkomulag þeirra ferða, s.s. ferðatilhögun ogaðstæður á gististað. Þá hafi tvö vitni staðfest hjá lögreglu að brotaþoli hafigreint þeim frá því, hvoru í sínu lagi, að faðir hennar hafi nauðgað henniþegar hún hafi verið fimm til sex ára og búið í [...]. Rannsókn málsins sé núlokið og verði það sent embætti héraðssaksóknara til ákvörðunar um saksókn ánæstu dögum.Í kröfulögreglustjórans er því lýst að auk framangreinds máls sé til ákærumeðferðarhjá héraðssaksóknara mál þar sem kærða sé gefið að sök að hafa ítrekað brotiðkynferðislega gegn næst elstu dóttur sinni, B, kt [...]. Hafi B greint frá þvíað kærði hafi fyrst brotið gegn henni þegar hún hafi verið fimm til sex ára aðhún telji, en á þeim tíma hafi þau verið búsett í [...] og hafi brotið átt sérstað á heimili þeirra þar. Hafi verið um að ræða samfarir þannig að kærði hafistungið getnaðarlim sínum í leggöng hennar. Hafi þetta gerst oftar en einusinni en hún myndi ekki hversu oft eða hve gömul hún hefði þá verið. Þáhafi kærði sagt henni eftir brotin að segja engum frá þessu og hann ætlaði ekkiað gera henni þetta aftur. Kærði neiti sök í málinu. Fram kemur ígreinargerðinni að undir rannsókn málsins sem varði ætlað brot kærða gegnbrotaþolanum A hafi komið fram nýjar upplýsingar um frekari ætluð brot gegnþessum brotaþola. Hafi það mál því verið tekið til frekari rannsóknar, en þaðhefði áður verið sent embætti héraðssaksóknara til ákærumeðferðar.Viðbótarrannsókn í því máli sé nú einnig lokið og verði málið sent embættihéraðssaksóknara til ákærumeðferðar á nýjan leik á næstu dögum. Lögreglustjóritelur málið líklegt til sakfellis, en endanleg ákvörðun um saksókn sé á hendihéraðssaksóknara.Í greinargerðlögreglustjóra er einnig greint frá dómi sakadóms Austur-Skaftafellssýslu frá [...]1991, en samkvæmt þeim dómi hafi kærði verið dæmdur í 10 mánaða fangelsi fyrirítrekuð kynferðisbrot gegn elstu dóttur sinni þegar hún hafi verið fimm til sjöára gömul, en kærði hafi alfarið játað sök fyrir dómi. Þeim dómi hafi ekkiverið áfrýjað.Lögreglustjóribendir á að í úrskurðum Héraðsdóms Suðurlands í málum nr. R-[...]/2017 og [...]/2017hafi verið fallist á það með lögreglustjóra að kærði væri undir sterkumrökstuddum grun um brot gegn 194. gr., 200. gr. og 202 gr. almennrahegningarlaga og einnig hafi verið fallist á það með lögreglustjóra að uppfylltværu skilyrði um að kærði sætti gæsluvarðhaldi með tilliti til almannahagsmuna,sbr. 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Hafi báðir þessir úrskurðir veriðstaðfestir með dómum Hæstaréttar Íslands í málum nr. 700/2017 og 759/2017.Lögreglustjóri telurað öll þau sömu skilyrði fyrir gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. sömulaga, sem staðfest hafi verið með ofangreindum dómum Hæstaréttar, séu enn tilstaðar. Telji lögreglustjóri að umrædd brot séu þess eðlis að gæsluvarðhald sénauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna. Sé óforsvaranlegt að kærði gangilaus þegar sterkur grunur leiki á að hann hafi framið svo alvarleg brot semhonum séu gefin að sök. Sé kærði því að mati lögreglu hættulegur umhverfi sínuog brotin þess eðlis að það stríði gegn réttarvitund almennings gangi hann lausmeðan mál hans séu til meðferðar.Samkvæmt 2. mgr. 95.gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála má úrskurða sakborning í gæsluvarðhaldþótt skilyrði a. til d. liðar 1. mgr. séu ekki fyrir hendi ef sterkur grunurleikur á að hann hafi framið afbrot sem að lögum getur varðað 10 ára fangelsi,enda sé brotið þess eðlis að ætla megi varðhald nauðsynlegt með tilliti tilalmannahagsmuna.Með vísan til þeirra gagna sem lögð hafa verið fram ímálinu verður dómurinn enn að fallast á það mat lögreglustjóra að kærði séundir sterkum rökstuddum grun um kynferðisbrot gegn tveimur ungum dætrum sínumog er talið að brot hans varði við 194. gr., 200. gr. og 202. gr. almennrahegningarlaga nr. 19/1940, en sá sem gerist sekur um brot gegn 1. mgr. 194. eða1. mgr. 202. gr. þeirra laga skal sæta fangelsi ekki skemur en 1 ár og allt að16 árum. Þá verður fallist á það með lögreglustjóra að kærði séhættulegur umhverfi sínu og ætluð brot hans þess eðlis að það stríði gegnréttarvitund almennings gangi hann laus meðan mál hans séu til meðferðar. Þáfellst dómurinn á það með lögreglustjóra að ætluð brot kærða séu þess eðlis aðgæsluvarðhald sé nauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna. Með tveimur dómumHæstaréttar Íslands, annars vegar frá 8. nóvember sl. í máli nr. 700/2017 oghins vegar frá 6. desember sl. í máli nr. 759/2017 var fallist á þetta mat ogtelur dómurinn að ekkert nýtt hafi komið fram í máli þessu sem haggað gæti þvímati.Er því fullnægt skilyrðum 2. mgr. 95.gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála til aðfallast á kröfulögreglustjóra um að kærða verði gert að sæta áframhaldandi gæsluvarðhaldi, enekki þykja efni til að marka gæsluvarðhaldinu skemmri tíma en krafist er. Ekkier gerð krafa um að kærði sæti einangrun eða öðrum takmörkunum ígæsluvarðhaldinu.Hjörtur O.Aðalsteinsson dómstjóri kveður upp úrskurð þennan.Úrskurðarorð:Kærði, X, kt. [...],skal sæta gæsluvarðhaldi allt til miðvikudagsins 24. janúar 2018 kl.16:00.

Mál nr. 830/2017

Kærumál Niðurfelling máls Sakarkostnaður

Staðfest var ákvæði í úrskurði héraðsdóms um að mál ákæruvaldsins á hendur X, Y, Z og Þ yrði fellt niður. Þá var sakarkostnaður í héraði gagnvart X og kærumálskostnaður felldur á ríkissjóð.

Dómur Hæstaréttar.Mál þetta dæma hæstaréttardómararnirMarkús Sigurbjörnsson, Benedikt Bogason og Ólafur Börkur Þorvaldsson.Varnaraðilinn X skaut málinu tilHæstaréttar með kæru 22. desember 2017, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum27. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 20. desember 2017,þar sem tekin var til greina krafa sóknaraðila um að fellt yrði niður mál hansá hendur varnaraðilum. Kæruheimild var í v. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr.88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðilinn X krefst þess aðallega að hinn kærðiúrskurður verði felldur úr gildi, en til vara að kveðið verði á um að sakarkostnaðurí málinu greiðist úr ríkissjóði.Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærðaúrskurðar.Varnaraðilarnir Y, Z og Þ hafa ekki látið máliðtil sín taka fyrir Hæstarétti.Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðarverður staðfest niðurstaða hans um að taka til greina kröfu sóknaraðila um aðmálið verði fellt niður.Samkvæmt þágildandi 1. mgr. 217. gr. laga nr.88/2008 bar héraðsdómi að kveða í hinum kærða úrskurði á um hvortsakarkostnaður skyldi felldur á varnaraðila eða ríkissjóð og gat þar engubreytt að sóknaraðili hygðist rakleitt höfða nýtt mál á hendur varnaraðilum.Verður því í samræmi við varakröfu varnaraðilans X að kveða á um sakarkostnað,en þó aðeins vegna meðferðar málsins í héraði á grundvelli ákærunnar, sem sóknaraðilihefur afturkallað. Af tímaskrá verjanda varnaraðilans X verður ráðið að hannhafi varið 25 klukkustundum til starfa við málið fyrir héraðsdómi frá því aðákæra var gefin út 1. desember 2017, ef frá er talin vinna vegna kröfu um aðvarnaraðilinn sætti áfram gæsluvarðhaldi, sem tekin var fyrir eftir þann dag. Áþeim grunni verða málsvarnarlaun verjandans ákveðin með þeirri fjárhæð, sem ídómsorði greinir, og skulu þau greidd úr ríkissjóði. Með því að máli ágrundvelli ákærunnar frá 1. desember 2017 lýkur gagnvart varnaraðilanum X meðdómi þessum verður kærumálskostnaður jafnframt felldur á ríkissjóðs, sbr.áðurgildandi 3. mgr. 220. gr. laga nr. 88/2008. Fer um fjárhæðkærumálskostnaðar samkvæmt því, sem í dómsorði segir, en fjárhæðir, sem þargreinir vegna málsvarnarlauna, eru ákveðnar að meðtöldum virðisaukaskatti.Dómsorð:Staðfest er ákvæði hins kærða úrskurðar um að málákæruvaldsins á hendur varnaraðilum, X, Y, Z og Þ, sé fellt niður.Greiða skal úr ríkissjóði sakarkostnað í héraðigagnvart varnaraðilanum X, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda hans,Arnars Kormáks Friðrikssonar héraðsdómslögmanns, 527.000 krónur, ogkærumálskostnað, þar á meðal þóknun sama verjanda, 124.000 krónur.Úrskurður HéraðsdómsReykjavíkur 20. desember 2017Með ákæru héraðssaksóknara 1. desember sl.var ákærða X gefið að sök brot gegn 211. gr., sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940, enákærðu öðrum brot gegn 217. gr. sömu laga. Við þingfestingu málsins neituðuákærðu sök, utan ákærði Y sem ekki mætti við þingfestingu málsins. Var málinufrestað til dagsins í dag þar sem ákærði myndi mæta fyrir dóminn. Í upphafi þinghaldsins lýsti sækjandi þvíyfir að hann afturkallaði ákæru í málinu með vísan til b. liðar 1. mgr. 170.gr. laga nr. 88/2008. Jafnframt lýsti sækjandi yfir að út hefði verið gefin nýákæra vegna sama máls þar sem heiti brotsins hefði verið breytt úr því að verasérstaklega hættuleg líkamsárás yfir í tilraun til manndráps. Lítilsháttaraðrar breytingar hefðu verið gerðar á ákæru.Ákærði X mótmælti því að málið yrði felltniður og krafðist úrskurðar þar um. Byggir ákærði á því að sækjandi hafi þegargefið út aðra ákæru vegna sama verknaðar. Ákærði hafi tekið afstöðu til síðustuákæru og látið ummæli falla sem gagnast hafi ákæruvaldi við síðari ákærusmíð.Fari það gegn rétti ákærða til réttlátrar málsmeðferðar að gefin sé út ný ákæravegna sama verknaðar þegar ákærði hafi tjáð sig með þessum hætti um ákæruefni.Ákærði krefst sakarkostnaðar verði málið fellt niður. Aðrir ákærðu hafa ekki látið þennan þátt tilsín taka.Af hálfu ákæruvalds er á því byggt aðákæruvald hafi forræði yfir því að afturkalla ákæru. Geti ákæruvald gefið útnýja ákæru vegna sama verknaðar innan tímafresta samkvæmt lögum nr. 88/2008. Niðurstaða:Samkvæmt b. lið 1. mgr. 170. gr. laga nr.88/2008 verður mál fellt niður ef ákærandi afturkallar ákæru áður en dómurgengur. Samkvæmt því getur ákæruvald tekið þessa ákvörðun og skiptir ekki málií því sambandi á hvaða grundvelli sú ákvörðun er tekin. Samkvæmt 153. gr. laga nr. 88/2008 geturákærandi allt fram til þess að dómur er upp kveðinn afturkallað ákæru sem hannhefur gefið út eða fallið frá einstökum ákæruatriðum. Hafi máli verið vísað frádómi eða það verið fellt niður og verður þá nýtt mál um sama sakarefni ekkihöfðað síðar en þremur mánuðum frá því að málinu var endanlega lokið á þannhátt. Skal fresturinn reiknast frá því að málinu var vísað frá dómi eða það varfellt niður í fyrsta sinn, eftir atvikum fyrir Hæstarétti. Samkvæmt greindu ákvæði eru það einungistímafrestir sem geta leitt til þess að nýtt mál verði ekki höfðað um sakarefnisem fellt hefur verið niður. Getur sú staða að ákærði hefur tekið afstöðu tilfyrri ákærunnar ekki breytt því. Í þessu ljósi verður krafa sækjanda um afturköllunákæru tekin til greina sem aftur leiðir til þess að málið verður fellt niður. Íljósi þess að ákæruvald mun reka málið áfram á grundvelli nýrrar ákæru verðurekki dæmt um sakarkostnað í þessu máli og bíður það efnisdóms í síðara máli. Úrskurð þennan kveður upp Símon Sigvaldasonhéraðsdómari.Ú r s k u r ð a r o r ð:Mál þetta er fellt niður.Sakarkostnaður bíður efnisdóms um samasakarefni.