Datasets:

WikiQuality

/

frac_unique_words_lo

like 0

Follow

WikipediaQuality 4

21642

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%88%89%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%8B%B3%20%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8C%A0%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%8B%B3

ያልበሉት እዳ ያልጠሩት እንግዳ

ያልበሉት እዳ ያልጠሩት እንግዳ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልበሉት እዳ ያልጠሩት እንግዳ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20598

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%8B%9C%E1%88%AD%20%E1%89%A3%E1%8B%88%E1%89%80%20%E1%88%B0%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%88%AB%E1%89%80

እግዜር ባወቀ ሰማይን አራቀ

እግዜር ባወቀ ሰማይን አራቀ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እግዜር ባወቀ ሰማይን አራቀ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

44482

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%91%E1%88%AD-%E1%8A%A0%E1%8B%B3%E1%8B%B5

ኑር-አዳድ

ኑር-አዳድ ከ1776 እስከ 1760 ዓክልበ. ድረስ (ኡልትራ አጭር) የላርሳ 4ኛ ንጉሥ ነበረ። የሱሙኤል ተከታይ ነበር። የኑር-አዳድ አባት ስም አይታወቅም። ኑር-አዳድ አዲስ ሥርወ መንገሥት በላርሳ መሠረተ። እንደ ቅድመኞቹ ነገሥታት ሳይሆን ራሱን «አሞራዊ አላለም፣ ስሙም አሞርኛ ሳይሆን አካድኛ ነው። የኑር-አዳድ ማዕረግ አርዕስት ደግሞ እንደ ቅድመኞቹ ነገሥታት «የኡር ንጉሥ» ሳይሆን «የላርሳ ንጉሥና የኡር መጋቢ» ተባለ። ኡር ግን በግዛቱ ውስጥ ቀረች፣ ብዙ የሕንጻ አሠራር በዚያችም ከተማ አስቀጠለ። ኒፑር ወደ ላርሳ ጠላት ወደ ኢሲን ተመለሰ። በአንድ ጽሑፍ ዘንድ «ኑር-አዳድ ከብዙዎች ለንጉሥነቱ ተመረጠ» ይገልጻል። ለዘመኑ ፲፮ ዓመታት ፲፬ ያህል የዓመት ስሞች ታውቀዋል። ከነርሱም መካከል፦ 1776 ዓክልበ. ግ. - «ኑር-አዳድ ንጉሥ የሆነበት ዓመት» 1775 ዓክልበ. ግ. - «ኑር-አዳድ ንጉሥ ከሆነበት ዓመት በኋላ የሆነው ዓመት» (ቅድም-ተከተል አይታወቅም) - «ማሽካን-ሻፒር (ከኒፑር ስሜን የነበረ ከተማ) የተያዘበት ዓመት» የኑር-አዳድ ተከታይ ልጁ ሲን-ኢዲናም ነበረ። የውጭ መያያዣ የኑር-አዳድ ዓመት ስሞች የላርሳ ንገሥታት የላርሳ ነገሥታት

17527

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%89%A5%E1%88%A8%20%E1%88%8A%E1%89%A3%E1%8A%96%E1%88%B5

ደብረ ሊባኖስ

ደብረ ሊባኖስ በጥንቱ ግራርያ አውራጃ (በአሁን ስሙ ሰላሌ ) ሸዋ የሚገኝ ጥንታዊ ገዳም ነው። ገዳሙ በመጀመሪያ ደብረ አስቦ ሲባል የአሁን ስሙን የያዘው በአጼዘርዓ ያዕቆብ አነሳሽነት በ፲፬፴፯ ዓ.ም ነው። ስለገዳሙ ምሥረታ በአቡነ ተክለ ሃይማኖት ገድል መሠረት፣ ይህ ገዳም የተመሰረተው በ1300ዎቹ መጀመሪያ በራሳቸው በአቡነ ተክለ ሃይማኖት ነበር። ተክለ ሃይማኖት የግራርያን ስዩም የነበረውን ሰሜን ሰገድን ክርስትና እንዲቀበል ካደረጉ በኋላ፣ ይሄው ሹም ለተክለ ሃይማኖት አስቦ ከተባለው ስፍራ መሬት ለክርስትና ግልጋሎት በፈቃድ ስለሰጠ፣ በዚሁ ቦታ ለቅድስት ማሪያም መታወሻ የሚሆን ቤ/ክርስቲያን ተቋቋመ። ይህ በንዲህ እንዳለ በ15ኛው ክፍለ ዘመን የቤ/ክርስቲያኑ ቄስ ገበዝ ቴዎድሮስ ለራሳቸው ለጻዲቁ አቡነት ተክለ ሃይማኖት መታሰቢያ የሚሆን ቤ/ክርስቲያን አስገነቡ። ይህ ቤ/ክርስቲያን እስከ ተገነባ ድረስ ቀሳውስቱ በአካባቢው ዋሻወች ይኖሩ እንደነበር ትውፊት አለ። ከ15ኛው ክፍለ ዘመን በኋላ የደብረ ሊባኖስ መሪዎች በእጨጌ ማዕረግ የአጠቃላይ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤ/ክርስቲያን ገዳም ስርዓት መሪ ሆኑ። ከ1437 ጀምሮ አጼ ዘርዓ ያዕቆብ ለገዳሙ አዲስ ስም በማውጣት ደብረሊባኖስ ካሉት በኋላ፣ ለቤተ ክርስቲያኑ መሬትን በመስጠት ገዳሙ እራሱን እንዲችል አድርገዋል በዚሁ በ15ኛው ክፍለ ዘመን አዳዲስ መጻህፍት በደብሩ ታተሙ። ከነዚህ ውስጥ ገድለ ተክለ ሃይማኖት፣ ገድል ፊልጶስና መጽሐፈ ፍልሰቱ ለተክለ ሃይማኖት ይገኙበታል። ስለ ገዳሙ ማህበረ ሰብ ምንም እንኳ በ1524ዓ.ም. ይህ ገዳም በግራኝ አህመድ ቢፈርስም፣ የገዳሙ ማህበራዊ ስርዓት ግን ሳይፈረስ ቀጥሏል። ሆኖም በጊዜው የነበሩት የደብረ ሊባኖሱ እጨጌ ዮሐንስ ከአጼ ገላውዲዎስ ጋር ኑር ሙጋህድን ሲዋጉ፣ 1551ዓ.ም. ላይ አረፉ። ከዚህ በኋላ አጼ ሠርፀ ድንግል ገዳሙን የአገሪቱ የሃይማኖት ማዕከል ለማድረግ ቢሞክሩም ኋላ ላይ የብዙ ኦሮሞ ቡድኖች አካባቢውን ስለወረሩትና ከተቀረው የአገሪቱ ክፍል ስለተለያየ ሳይሳካ ቀረ። በእጨጌ ዘረ ወንጌልና እጨጌ አብርሃም ዘመን የደብረ ሊባኖስ ማህበረሰብ ጓዙን በመጠቀለል ወደ ጣና ሃይቅ፣ እንፍራዝተሰደደ። በዚህ መሰረት ቤተ ተክለ ሃይማኖት፣ በአዘዞ፣ ጎንደር ተቋቋመ። ይሄውም በአሁኑ ዘመን አዘዞ ተክለ ሃይማኖት የሚባለው ነው። ይህ ማህበረሰብ በ18ኛው ክፍለ ዘመን ግራርያ ላይ ጉብኝት በማድረግ የደብረ ሊባኖስን ገዳም እንደገና ከማቋቋሙም በላይ የአቡነ ተክለ ሃይማኖትን መቃብር ለማግኘት ችሏል። ስለ ገዳሙ ሕንፃ የገዳሙን ዋና ሕንፃ ከኢትዮጵያ ነገሥታት ብዙዎቹ ያማረ በመሰላቸው፤ ጊዜያቸው በፈቀደላቸው ጥበብ ሕንፃውን አሠርተዋል። ለምሳሌ፤ የመጀመሪያውን ሕንፃ ያሳነፁት በ፲፪፻፷ የነገሡት አጼ ይኩኖ አምላክ ሲሆኑ ሁለተኛው ደግሞ በ፲፬፻፭ ዓ/ም የነገሡት አጼ ይስሐቅ ነበሩ። እንዲሁም በ፲፰፻፬ ዓ/ም በወሰን ሰገድ፣ በ፲፰፻፸፮ ዓ/ም አጼ ዮሐንስ፣ በ፲፱፻ ዓ/ም በዳግማዊ ምኒልክ እንደገና ታንጿል። የሥፍራው ገደላማ አቀማመጥ እና የአፈሩ የመሸሽ ባህሪ ለሕንጻው የማይስማማ በመሆኑ ግንቡ ለብዙ ጊዜ ሊያገለግል አልቻለም። በመጨረሻ፣ በቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዘመን፣ ከጥልቅ የግንባታ ጥናት በኋላ ተሠርቶ ኅዳር ፱ ቀን ፲፱፻፶፭ ዓ/ም ቅዳሴ ቤቱ ተመረቀ። የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ቃል ኪዳን ንጉሠ ነገሥቱ የጣልያንን ጦር ለመግጠም በደሴ በኩል ወደማይጨው ሲዘምቱ፤ እግረ መንገዳቸውን ገዳሙን ለመጎብኘት ኅዳር ፲፮ ቀን ፲፱፻፳፰ ዓ/ም ሄደው ለእጨጌ ገብረ ጊዮርጊስ (በኋላ አቡነ ባስልዮስ) ወንጌል ላይ “በገንዘብ የማትገዛ አምላክ መሆንህን አምናለሁ፤ ያንተ ያልሆነ የለኝምና…” የሚል ቃል ጽፈው ሰጧቸው። ፋሺስት ኢጣሊያ ድሉን ከተቀዳጀች በኋላ በጨካኙ ማርሻል ግራዚያኒ ትዕዛዝ በ፲፱፻፳፱ ዓ/ም የገዳሙ የገዳሙ መነኮሳት ሲጨፈጨፉና ገዳሙም ተበዝብዞ ሲቃጠል፤ ይሄ ወንጌል ከሌላ ንብረት ጋር ተዘርፎ ከሰው ወደሰው ሲዘዋወር ቆይቶ በመጨረሻ አቡነ አብርሃም እጅ እንደገባ እና እሳቸውም በምስጢር ጠብቀው አቆይተው በሚያርፉበት ጊዜ ለሚወዷቸው የመንፈሳዊ ልጃቸው ለመምህር ሰይፈ ሥላሴ “ይኸን የንጉሠ ነገሥቱ የብፅዓት ቃል ያለበትን መጽሐፍ፤ መምጣታቸው አይቀርምና እንደገቡ አስረክብልኝ” ብለው አደራ ሰጥተው እንዳረፉ ተዘግቧል። ቤተ ክርስቲያኑም ለብዙ ጊዜ ተዘግቶ ነበር። መምህር ሰይፈ ሥላሴም ከጠላት ወረራ በኋላ ንጉሠ ነገሥቱ ተመልሰው ወደ ከጎጃም ወደ ርዕሰ ከተማቸው ሲጓዙ እግረ መንገዳቸውን የደብረ ሊባኖስን ገዳም ሊሳለሙ ገብተው ስለነበር አቡነ አብርሃም ‘ሰማይ ሩቅ፤ አደራ ጥብቅ’ ብለው የሰጡኝን አደራ ይረከቡኝ ብለው መጽሐፈ ወንጌሉን ለንጉሠ ነገሥቱ አቀረቡ። ንጉሠ ነገሥቱም መጽሀፉን ወስደው ተጨማሪ ብፅዓት አክለውበት ለገዳሙ መልሰው ሰጥተውታል። ይኼም አዲስ ጽሑፍ፦ “እንደሌለህ የቆጠረህን የሙሶሊኒን ኃይል ከነሠራዊቱ የሰበርክ፤ የተጠቃችውን ኢትዮጵያን በእውነተኛ ፍርድህ የተመካችውን ያላፈርክ፤ ምስጋና ለአንተ ብቻ ይገባል፤ የአገርህን የኢትዮጵያን ነጻነት ለአንተ አደራ እላለሁ፤ እኔ እንደአባቶቼ እንግዳ ነኝ። ነሐሴ ፬ ቀን ፲፱፻፴፫ ዓ/ም - ቀ.ኃ.ሥ. ንጉሠ ነገሥት” ይላል. የሕንጻው ግንባታ ንጉሠ ነገሥቱ ለገዳሙ ሕንጻ ማሠሪያ መነሻ ይሆን ዘንድ ወጭ አድርገው ለእጨጌ ገብረ ጊዮርጊስ (በኋላ አቡነ ባስልዮስ) እና ለአባ ሐና ጅማ አስረከቡ። በገንዘቡም አክሲዮን በመግዛትተና በልዩ ልዩ የልማት ሥራ ገቢ እየተደርገ ከ፲፱፻፴፬ ዓ/ም እስከ ፲፱፻፶፪ ዓ/ም ድረስ ተጠራቅሞ ፩ ሚሊዮን ፪፻፳፮ሺ ፩፻፺፰ ብር ከ፺፩ ሣንቲም ስለደረሰ፤ የቤተ ክርስቲያኑ ሕንፃ ግንባታ የሥራ ጥናት ተጠናቆ ግንቦት ፳፬ ቀን ፲፱፻፶፪ ዓ/ም የመሠረቱ ደንጊያ ተቀመጠ። ለሥራውም ክንውን በልዑል አልጋ ወራሽና በብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ባስልዮስ የሚመራ ቦርድ ተቋቋመ። የቦርዱም አባላት፦ ልዑል ደጃዝማች አሥራተ ካሣ (በኋላ ልዑል ራሥ) ልዑል ደጃዝማች መንገሻ ሥዩም (በኋላ ልዑል ራሥ) አባ ሐና ጅማ ከ፲፻፶፫ቱ የታኅሣሥ ግርግር በኋላ በሞት የተለዩትን አባ ሐናን በመተካት ብላቴን ጌታ ማኅተመ ሥላሴ ወልደ መስቀል እና ሊቀ-ሥልጣናት ሀብተ ማርያም ወርቅነህ የቦርዱ አባላት ሆነዋል። ይሄ የግንባታ ቦርድ በአጥኚው ኩባንያ እየተረዳ በሥራ ሚኒስቴር መሪነት እየተቆጣጠረ ሥራውን በሚገባ አሠርቶ ካጠናቀቀ በኋላ ግንባታው በተጀመረ በሦስተኛው ዓመት ቅዳሴ ቤቱ ኅዳር ፱ ቀን ፲፱፻፶፪ ዓ/ም ተመረቀ። የሕንፃው ፍጆታ (ሀ) ለዋናው ቤተ ክርስቲያን ሕንፃ ሥራ ------------- ፯፻፵፪ ሺ ፫፻፸፭ ብር ከ ፴፫ ሣንቲም (ለ) ለልዩ ልዩ ዕቃና ለሥዕል ሥራ ------------- ፬፻፶፱ ሺ ፯፻፩ ብር ከ ፲፫ ሣንቲም (ሐ)ለአጥር፣ ለድልድልና ለዕቃ ቤት ------------- ፹፰ ሺ ፱፻፲፱ ብር ከ ፹፪ ሣንቲም (መ)ለእንግዶች ማረፊያና ለግቢው አስፋልት ሥራ--------- ፩፻፷፭ ሺ ፬፻፸፱ ብር ከ ፹፯ ሣንቲም (ሠ)ለጥናት መቆጣጠሪያ-------------------- ፩፻፲፮ ሺ ፯፻፱ ብር ከ ፲፭ ሣንቲም (ረ) ለመሐንዲሶች አበልና መጓጓዣ--------------- ፳ ሺ ብር ጠቅላላ ድምር ---------------------------- ፩ ሚሊዮን ፭፻፺፫ ሺ ፩፻፹፭ ብር ከ ፴ ሣንቲም የምረቃው ሥነ ሥርዓት የደብረ ሊባኖስ ገዳም ቤተ ክርስቲያን ሕንፃ ምርቃት ሥነ ሥርዓት ላይ ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር፤ መሳፍንት፤ መኳንንት፤ ሚኒስቴሮችና ሌሎች ባለሥልጣናት ሲገኙ፤ የአዲስ አበባ አድባራት መምህራንና ነዋሪ ሕዝብ ከሰላሌ አውራጃ ሕዝብ ጋር ተሰብስቦ፣ ከዋዜማው ጀምሮ በገዳሙ ክበብ አድሮ ነበር። ሌሊቱን ሁሉ ስብሐተ እግዚአብሔር ሲደርስ አድሮ ከንጋቱ ፲፪ ሰዓት ሲሆን ጸሎተ ቅዳሴው ተጀመረ። የየክፍለ ሀገሩ ሊቃነ ጳጳሳት በ፫ቱ መንበር ተደልድለው ሥርዓተ ቅዳሴውን አካሂደዋል። ከቅዳሴው በኋላ የምረቃው ሥነ ሥርዓት ሲጀመርና የሠሌዳው ጽሑፍ ሲገለጥ፤ ፳፬ ጊዜ መድፍ ተተኮሰ። ንጉሠ ነገሥቱም የሚከተለውን ንግግር አደረጉ። የጻድቁ የአቡነ ተክለ ሃይማኖት ስም በሚጠራበት በዚህ ገዳም የዛሬ ሁለት ዓመት የዚህን ቤተ ክርስቲያን ሕንፃ የመሠሩትን ድንጋይ ባኖርን ጊዜ እግዚአብሔር ፈቃዱ ሆኖ ፍጻሜውን እንዲያሳየን ተስፋችንን ገልጠን ነበር። እነሆ ሁሉን ማድረግ የሚቻለውና የለመኑትም የማይነሣ አምላክ የሕንፃውን ሥራ ተፈጽሞ ለማየት አበቃን። ይህን ላደረገልን አምላክ ከምስጋና በቀር ምን ውለታ ልንመልስለት እንችላለን? ኢትዮጵያዊው ሐዋርያ አቡነ ተክለ ሃይማኖት ቅዱስ ጳውሎስ “ከክርስቶስ ፍቅር ማን ይለየናል? መከራ ነውን? ወይስ ጭንቀት፤ ወይስ ረኀብ፤ ወይም ራቁትነት ነው?” ብሎ የተናገረውን ቃል ተመልክተው የሐዋርያነት ተግባራቸውን የፈጸሙ፣ ከፍ ያለ ተጋድሎ እና ትሩፋት የሠሩ የክርስትና ዓምድ እንደነበሩ የታመነ ነው። ከሳቸውም ‘የቆብ ልጅ’ ሆነው የታወቁት ገዳማት ብዙ ናቸው። በያለበት ልጆቻቸው ያስተማሩትም ከፍ ያለ ቁጥር ነው። ኢትዮጵያ በአረመኔነትና በእስልምና እንዳትዋጥ አሥግቶ በነበረበት በዚያን ዘመን እርሳቸውና እርሳቸውን የመሳሰሉት ሐዋርያት በሰጡት አገልግሎት ምክንያት ኢትዮጵያ ‘የክርስትና ደሴት’ ተብላ ተጠርታበታለች። ይህን አጋጣሚ ጊዜ ምክንያት በማድረግ የኢትዮጵያ ጳጳሳትና የቤተ ክህነት መምህራን የአቡነ ተክለ ሃይማኖትን አርአያነት በመከተል የክርስትናን ሃይማኖት ለማስፋፋት ድካማቸውን ባለመቆጠብ፣ ራሳቸውን ለዚህ ታላቅ ሐዋርያዊ ተግባር መሥዋዕት በማድረግ እንዲሠሩና እንዲያሠሩ ልናሳስባቸው እንወዳለን። ወንድም ለወንድሙ ከዚህ የበለጠ ትሩፋት ሊሠራለት አይችልም። እኛም በዚህ ገዳም አምላከ ተክለ ሃይማኖት ይህን ቤተ ክርስቲያን በዘመናዊ እቅድ ለማሠራት እንዲያበቃን ብፅዓት አቅርበንለት ነበር። ልመናችንን ሰምቶ ብፅዓታችንን ስለፈጸመልን ለአምላካችን ክብር ምስጋና ይግባው። የሕንፃውን ሥራ እየተቆጣጠረ በሚገባ ለማስፈጸም አደራችንን የጣልንበት በብፁዕ አባታችን አቡነ ባስልዮስ እና በተወደደው ልጃችን በልዑል አልጋ ወራሽ አስፋ ወሰን ፕሬዚዳንትነት የሚመራው ቦርድ አባሎች ሥራውን በመልካም ስላስፈጸሙ ከልብ እናመሰግናቸዋለን። ወደፊትም ለዚህ ቤተ ክርስቲያን ንጽሕናና መልካም አጠባበቅ አስፈላጊውን ሁሉ እንዲያደርጉ አደራችንን ለፕሬዚዳንቱና ለቦርዱ አባሎች ጥለነዋል። በዚህ ገዳም በጻድቁ ስም ለተሰበሰቡት ምእመናንና አገልጋዮች የግዚአብሔር ረድኤትና የጻድቁ በረከት እንዳይለያቸው እንለምናለን።” በዚህ ዕለት ግምታቸው ሰባ ሺ ብር የሆነ የፋርስ ምንጣፎች በያይነቱ፤ ወርቀ ዘቦ እና ሙካሽ ሥራ ልብሰ ተክህኖ ለ፯ቱ ልዑካን የ ፫ ጊዜ ቅያሪ ሲሰጥ፤ ልዩ ልዩ ንውያተ ቅድስታም እንዲሁ ተሰጥተዋል። በአሁኑ ዘመን በአሁኑ ዘመን፣ ደብረ ሊባኖስ ከ240 በላይ መነኮሳትን ሲያስተናግድ፣ ከዚህ በላይ ብዛት ያላቸውን ምዕመንና ተማላጆችን እንዲሁም ለማኞችን ያስተዳድራል። ገዳሙ በጥንቱ ዘመን ስርዓት መሰረት በመጋቢ የሚመራ ሲሆን ፣ ይህ መጋቢ መነኮሳቱን ለመወከል በተውጣጡ 12 ተወካዮች ላይ ሸንጎ ይይዛል። ዋቢ ምንጭ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ሐዋርያዊ ድርጅት፣ “ትንሣኤ፡ የሃያ አምስት ዓመታት መንፈሳዊ እርምጃ” (፲፱፻፶፱ ዓ/ም) ብርሃንና ሰላም ማተሚያ ቤት። መደብ :አብያተ ክርስቲያናት መደብ :የኢትዮጵያ ታሪክ

21956

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%88%9D%20%E1%89%B0%E1%89%A0%E1%8A%AD%E1%88%88%E1%88%85%20%E1%8B%9D%E1%8A%95%E1%89%A5%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%8C%A5%E1%88%8B

ደም ተበክለህ ዝንብን አትጥላ

ደም ተበክለህ ዝንብን አትጥላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ደም ተበክለህ ዝንብን አትጥላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21680

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8B%88%E1%88%88%E1%8B%B1%20%E1%88%81%E1%88%89%20%E1%8C%8A%E1%8B%B0%E1%88%AE%E1%89%BD%20%E1%8B%AD%E1%89%A3%E1%88%8B%E1%88%89

ያልወለዱ ሁሉ ጊደሮች ይባላሉ

ያልወለዱ ሁሉ ጊደሮች ይባላሉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልወለዱ ሁሉ ጊደሮች ይባላሉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20469

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%8B%98%E1%8A%95%E1%8C%89%20%E1%8A%90%E1%8C%8B%E1%8B%B4%20%E1%89%A0%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%89%81

እውር በዘንጉ ነጋዴ በወርቁ

እውር በዘንጉ ነጋዴ በወርቁ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እውር በዘንጉ ነጋዴ በወርቁ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21858

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8C%88%E1%88%AD%E1%88%85%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%89%A5%E1%89%B3%E1%8C%88%E1%89%A3%E1%89%B5%20%E1%88%9A%E1%88%B5%E1%89%B5%E1%88%85%20%E1%89%A5%E1%89%B5%E1%8D%88%E1%89%B3%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%89%B5%E1%88%85

ያገርህ ልጅ ብታገባት ሚስትህ ብትፈታት እትህ

ያገርህ ልጅ ብታገባት ሚስትህ ብትፈታት እትህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያገርህ ልጅ ብታገባት ሚስትህ ብትፈታት እትህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21030

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%8D%8D%E1%88%AC%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B1%20%E1%89%A5%E1%88%B5%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B1%20%E1%8C%A5%E1%88%AC

የልጅ ፍሬ አንዱ ብስል አንዱ ጥሬ

የልጅ ፍሬ አንዱ ብስል አንዱ ጥሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የልጅ ፍሬ አንዱ ብስል አንዱ ጥሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ልጅ የሚያደርገው ሙሉ አይደለም ተረትና ምሳሌ

23241

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%9D

ካም

ካም (ዕብራይስጥ፦ /ሓም/፤ ግሪክ፦ /ቃም/፣ ዓረብኛ፦ , /ሓም/) በኦሪት ዘፍጥረት ምዕራፍ 10 መሠረት የኖኅ ልጅና የኩሽ፣ ምጽራይም፣ ፉጥ፣ እና ከነዓን አባት ነበር። ካም የተወለደው ከማየ አይኅ አስቀድሞ እንደ ነበር ይታመናል። ኦሪት ዘፍጥረት 5፡32 እንደሚለን፣ «ኖኅም የአምስት መቶ አመት ሰው ነበረ፤ ኖኅም ሴምን ካምን ያፌትንም ወለደ።» በመጽሐፈ ኩፋሌ አቆጣጠር፣ ኖህ በዓመተ ዓለም 707 ተወልዶ፣ ሴምን በ1207 ዓ.ዓ. ወለደ፤ በ1209 ዓ.ዓ. ካምንም፣ በ1212 ዓ.ዓ. ያፌትንም ወለዳቸው። በዚህ አቆጣጠር በ1308 ዓ.ዓ. ማየ አይኅ ወይም የጥፋት ውኃ በደረሰበት ዓመት የካም ዕድሜ 99 ዓመት ያህል ነበር። በዚያ ዘመን የአበው ዕድሜ እስከ ሺ ድረስ ሊሆን ስለሚችል ይህ እንደ ወጣት መቆጠሩ ማለት ነው። የሚስቱ ስም በዘፍጥረት ባይጻፍም በኩፋሌ ግን ስሟ ናኤልታማኡክ (ኔኤላታማኡክ፣ አኤልታማኡክ) የተለያየ ስም እንደተጠራች ያመላክታል እንደ ነበር ይተረካል። በሌላ ጥንታዊ ምንጮች ዘንድ ስሟ ናሐላጥ፣ ኖኤላ፣ ናሕላብ፣ ወዘተ. የሚመስል ነበር። እነዚህ ሁለቱ ከውኃው በኖህ መርከብ ያመለጠው የ8 ሰዎች ቤተሠብ መካከል ነበሩ። የከነዓን መረገም በዘፍጥረት 9፡20-27 አንድ ታሪክ ስለ ካም አለ። ትንሽ ከጥፋት ውኃ በኋላ ቤተሠቡ ገና በአራራት ተራራ ሲኖሩ አባቱ ኖህ ሰክሮ ካም በዕራቁትነቱ እንዳየው ይላል። ስለዚህ ኖኅ ተቆጥቶ በካም ታናሽ ልጅ ከነዓን ላይ ርጉም ጣለ። በኩፋሌ ዘንድ ይህ የሆነበት በ1321 ዓ.ዓ. ወይም መርከቡ ከቆመው 12 ዓመታት በኋላ ነበር። ካም ከዚያ ወጥቶ ከተማ በአራራት ደቡብ ገጽ በሚስቱ ስም እንደ ሠራ በኩፋሌ ይጨመራል። ከዚያ ሴምና ያፌት በሚስቶቻቸውም ስሞች ለራሳቸው ከተሞች በዙሪያው ሠሩ ይላል። የምድር አከፋፈል በኩፋሌ ዘንድ በ1569 ዓ.ዓ. ምድር በኖህ 3 ልጆች መካከል በ3 ክፍሎች ተካፈለች። እንዲሁም በነዚህ 3 ዋና ክፍሎች ውስጥ ለኖህ 16 ልጅ-ልጆች 16 ርስቶች ተሰጡ። ለካምና ለልጆቹ የደረሰው ክፍል ከግዮን ወንዝ ወደ ምዕራብ ያለው ሁሉ፣ ከዚያም ከገዲር ደቡብ ያለው ሁሉ ሆነ። ይህም የምድር አከፋፈል በብዙ ሌሎች ጥንታዊ ምንጮች ይጠቀሳል። ማንም የወንድሙን ርስት በግድ እንዳይዝ የሚል ተጨማሪ ርጉም እንዲኖር ተዋዋሉ። በ1596 እስከ 1639 ዓ.ዓ. ድረስ፣ የሰው ልጆች በዝተው በሰናዖር ሰፍረው የባቢሎን ግንብ ሠሩ። በዚህ ላይ ንጉሣቸው የካም ልጅ ኩሽ ልጅ ናምሩድ እንደ ነበር በብዙ ምንጭ ይባላል። ከ1639 ዓ.ዓ. ጀምሮ የኖህ ልጆች ወገኖቻቸውን ወደየርስቶቻቸው ይወስዱ እንደ ጀመር ደግሞ በመጽሐፈ ኩፋሌ አለ። በዚህ ሰዓት ካም፣ 4 ልጆቹና ቤተሠቦቻቸው ሁሉ ከሰነዓር ወደ አፍሪቃ ወደ ድርሻቸው ይጓዙ ጀመር። ዳሩ ግን በሊባኖስ ዙሪያ ሲደርሱ ከነዓን በዚያ ቁጭ ብሎ እሱ መጀመርያ መሓላቸውን ሰበረ። ያው አገር በሴም ልጅ አርፋክስድ ርስት ስለ ነበር ነው። አባቱ ካምና 3 ወንድሞቹ መንገዱን እንዲከተል ቢለምኑትም ከነዓን እምቢ እንዳላቸው በኩፋሌ ይነባል። ካም ግን ከ3ቱ ልጆቹ ጋር እስከ አፍሪካና እስከ ግዮን ወንዝ ድረስ መንገዳቸውን ተከተሉ። የኢትዮጵያ ልማድ በአንድ ኢትዮጵያዊ ልማድ ዘንድ፣ ከባቢሎን ግንብ ውድቀት ቀጥሎ ካም የአገሩ መጀምርያው ንጉሥ ነበረ። ለ78 ዓመታት ገዛ፣ ከዚያም በኲሩ ኩሽ በዙፋኑ ተከተለው ይባላል። ይህ መረጃ የሚገኘው በ1919 ዓ.ም. ራስ ተፈሪ (በኋላ አጼ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ) ለጸሐፊው ቻርልስ ረይ ካቀረቡት ልማዳዊ የኢትዮጵያ ነገሥታት ዝርዝር ላይ ነው። ከዚህ ዘመን በኋላ ካም ሶርያን በወረረበት ጊዜ እንደ ተገደለ በአንዳንድ የሀገር ታሪክ ጸሐፍት ይጨመራል። «ሐሣዊ ቤሮሶስ» በተባለው ዜና መዋዕል በ1490 ዓ.ም. በጣልያናዊ መነኩሴ አኒዩስ ዴ ቪቴርቦ የታተመው «ሐሣዊ ቤሮሶስ» የተባለው ዜና መዋዕል ስለ ካም ሕይወት ብዙ ተጨማሪ መረጃ አለው። በዚህ በኩል፣ የኖህ ቤተሠብ ከመርከብ ወጥተው በአርሜኒያ ገና ሲኖሩ፣ ካም ከጥፋት ውኃ በፊት የነበረውን ክፉ አስማት ተማረ፤ ደግሞ እሱ መጀመርያው ዞራስተር የተባለው ሆነ። ሌላ ስሙ «ካም ኤሴኑስ» (ካም መረኑ) እና ሳቱርን (ክሮኖስ) እንደ ነበር ይላል። ኖህ ከጥፋት ውሃ በኋላ ሌሎችን ሕጻናት ስለ ወለደ፣ ካም ኤሴኑስ በተለይ ቀናተኛ ሆነና አባቱን ጠላው። አንድ ቀን አባቱ ኖህ በድንኳኑ ሲሰከር በእራቁቱም ሲተኛ ካም አይቶ የሟርት ዘፈን በመዘምሩ በዚህ ምታት ጠንቅ ጊዜያዊ የወንድ አለመቻል በኖህ ላይ ደረሰበት፤ ኖህም ከዚያ ለጥቂት ወራት ልጅን መውለድ አልቻለም ነበር። በኋላ አሕዛብ ወደ ርስቶቻቸው ተበትነው ካም ወደ አፍሪካ ሔዶ፣ ከጊዜ በኋላ በግብጽና በገዢው (ውቅያኖስ) ላይ ወረደ፣ በዚያ አስማት በማስተማሩ የሰው ልጆች መልካም ጸባይ አወከ። አሕዛብ ከተበተኑ 112 አመታት በኋላ ካሜሴኑስ ከብዙ ሕዝብ ጋራ ከአፍሪካ በጣልያን ላይ ደረሰ፤ እዚያም መንግስቱን ይዞ ወንጄል አሰተማረ። ከ25 አመት በኋላ ግን ያኑስ በጣልያ ደርሶ ካሜሴኑስ ጥፋት በማስተምር አግኝቶት ይህንን ሁኔታ ለ3 ዓመት ከታገሠ በኋላ ያኑስ ካሜሴኑስን ከጣልያን አባረረው። ካሜሴኑስም ወደ ሲሲሊያ እንደ ሸሸ ይጻፋል። በዚህ ሰዓት፣ የካም እኅት የኖህም ሴት ልጅ ሬያ የሊብያ ንጉሥ ሃሞን ንግስት ስትሆን ሃሞን ግን ከሌላይቱ ሴት ከአልማንጤያ ጋር ልጁን ዲዮኒስዮስን ወልዶ ሬያም በቅናት ተቆጥታ፣ ልጁን በኒሳ ከተማ በሥውር እንዲያድግ ተላከ። (ይህም ታሪክ ከጥንታዊ ግሪክ ትውፊቶች ጋር ተመሳሳይነት አለው።) ሆኖም ሬያ በቅናቷ ተይዛ ከሃሞን ለቅቃ ወጥታ ወደ ወንድሟ ወደ ካሜሴኑስ በሲኪሊያ ሄደች። ካሜሴኑስ ሕጋዊ ሚስቱን ኖኤላን (በመርከብ ያመለጠችው የአፍሪካውያን ዘር እናት) ከዚህ በፊት ትቶ ነበር፤ አሁንም ካምና እህቱ ሬያ በሲኪሊያ ብዙም ታላላቅ አይነት ሰዎች ዘር ወለዱ። ካሜሴኑስና ሬያ ከ16 'ቲታኖች' ጋር ከዚያ የሃሞንን መንግሥት ሊብያን ወረሩ፤ ሃሞንንም ከሊቢያ ወደ ክሬታ ደሴት አባረሩት። ያንጊዜ ካሜሴኑስ ወይም ካም ለግዜው የሊቢያ ንጉሥ ሆነ፤ በዚያም ሬያ ዩፒተር ኦሲሪስን ወለደችለት። ነገር ግን የሃሞን ልጅ ዲዮኒስዮስ አድጎ ከኒሳ ደርሶ የአባቱንም ቂም በቅሎ ካምንና ሬያን ከሊቢያ አባረራቸው። ዲዮኒስዮስም ልጃቸውን ኦሲሪስን ማርኮት እንጀራ-አባቱ ሆነና እሱን የግብጽ ፈርዖን እንዲሆን አደረገው። ካምና ሬያ ግን ከሊቢያ ወደ ግብጽ በስደት ተመለሡ። በዚያ (አሕዛብ ከተበተኑት 171 ዓመታት በኋላ) አንዲትን ሴት ልጅ «ዩኖ አይጊፕቲያ» ወይም ኢሲስን ወለዱ። ካሜሴኑስ ግን ከግብጽ ወደ ባክትሪያ (በፋርስ) ሄደ፣ በዚያም ሕዝቡን በተንኮል መራቸው። አሕዛብ የተበተኑት 250 አመት ሳይደርስ፣ ካሜሴኑስ ከባክትሪያ ገስሶ በአሦር ንጉሥ ኒኑስ ላይ ጦርነት አድርጎ በዚያ ዘመቻ ግን ተገደለና ኒኑስ ራሱን አቋረጠው። የኖህ ልጅ ካም መሞት እንዲህ ነበር ዮሐንስ ዴ ቪቴርቦ ጥንታዊ ነው ብሎ ያሳተመው ዜና መዋዕል እንደሚነግረን። ይህም በ16ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. በሰፊው የሚታመን ከሆነ፣ በኋላ ግን የአውሮጳ መምህሮች ጽሁፉ በሙሉ ሓሣዊ መሆን አለበት ብለው ገመቱ። የፋርስ ታሪክ ጸሐፊ ሙሐማድ ኢብን ጃሪር አል-ታባሪ በ907 ዓ.ም. ግድም በጻፈው የነቢያትና የነገሥታት ታሪክ ስለ ካም ተጨማሪ ትውፊት አለው። ይህ በጣም ግሩም ትውፊት ግን ስለ ካም ሕይወት ዘመን ነው ሊባል አይችልም። በዚህ አፈ ታሪክ ዘንድ፣ አንድ ቀን የኢየሱስ ሐዋርያት ስለ ኖህ (ኑኅ) መርከብ ምስጢራዊ መረጃ ለማወቅ ኢየሱስን ለመኑት። ኢየሱስም መልሶ ለጥቂት ጊዜ የኖህን ልጅ ካም ከሞት አነሣው። ያንጊዜ ካም እራሱ ስለ መርከቡ አንድ ትምህርት ይሰጣቸዋል። ካም በሰጣቸውም መረጃ ዘንድ፣ በመርከቡ ላይ ቆሻሻ በበዛበት ጊዜ፣ ያስወግዱት ዘንድ ኑህ በተዓምር ዐሣማዎች ከዝሆን ኩምቢ አወጣ፤ እንደገና አይጥ ያለ ፈቃድ በመርከቡ ስለ ገባ ድመት ከአንበሣ አፍንጫ ፈጠረ አላቸው። እነዚህ ተአምራት በቁርዓን ስለማይገኙ ግን ብዙዎቹ እስላሞች አይቀብሉዋቸውም። የኖህ ልጆች

20474

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%88%AD%20%E1%89%B0%E1%88%98%E1%88%AA%E1%8B%8D%20%E1%88%9E%E1%8A%9D%20%E1%89%B0%E1%88%98%E1%8A%AB%E1%88%AA%E1%8B%8D%20%E1%8B%AD%E1%8C%A3%E1%88%8B%E1%88%8D

እውር ተመሪው ሞኝ ተመካሪው ይጣላል

እውር ተመሪው ሞኝ ተመካሪው ይጣላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። እውር ተመሪው ሞኝ ተመካሪው ይጣላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21631

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8B%E1%8B%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%B0%E1%88%88%E1%88%9D%20%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8A%AB%E1%88%9D%E1%88%9D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%B0%E1%88%88%E1%88%9D

ያላዩት ነገር ክፉ አይደለም መልካምም አይደለም

ያላዩት ነገር ክፉ አይደለም መልካምም አይደለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያላዩት ነገር ክፉ አይደለም መልካምም አይደለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22155

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8C%8B%E1%8B%AD%20%E1%8B%88%E1%8B%B0%20%E1%88%B0%E1%88%9B%E1%8B%AD%20%E1%89%A2%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%8B%88%E1%88%AD%20%E1%89%B0%E1%88%98%E1%88%8D%E1%88%B6%20%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD

ድንጋይ ወደ ሰማይ ቢወርወር ተመልሶ ምድር

ድንጋይ ወደ ሰማይ ቢወርወር ተመልሶ ምድር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድንጋይ ወደ ሰማይ ቢወርወር ተመልሶ ምድር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20711

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%88%E1%89%83%E1%8A%93%20%E1%8A%A8%E1%8C%A0%E1%8C%88%E1%88%AB%20%E1%8D%8A%E1%89%B5%20%E1%8B%9E%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%88%8D

ካለቃና ከጠገራ ፊት ዞር በል

ካለቃና ከጠገራ ፊት ዞር በል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ካለቃና ከጠገራ ፊት ዞር በል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21469

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%88%E1%89%A0%E1%8B%AB%20%E1%8C%8D%E1%88%AD%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%88%88%E1%88%8C%E1%89%A3%20%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%8C%83%E1%88%8D

የገበያ ግርግር ለሌባ ይበጃል

የገበያ ግርግር ለሌባ ይበጃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የገበያ ግርግር ለሌባ ይበጃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22189

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%8A%AB%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%88%8F%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%88%9E%E1%88%AB%20%E1%8A%93%E1%89%B5

ዶሮ ካልበሏት አሞራ ናት

ዶሮ ካልበሏት አሞራ ናት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ካልበሏት አሞራ ናት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21675

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8B%88%E1%88%88%E1%8B%B0%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%89%B5%20%E1%8C%A8%E1%8A%AB%E1%8A%9D%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

ያልወለደ አንጀት ጨካኝ ነው

ያልወለደ አንጀት ጨካኝ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልወለደ አንጀት ጨካኝ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

49049

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A8%E1%88%AD%E1%88%B3%E1%8B%AD%20%E1%8B%8D%E1%88%8D

የቨርሳይ ውል

የቨርሳይ ውል (1911 ዓም) ከአንደኛው የዓለም ጦርነት ቀጥሎ ጀርመን ተሸንፎ ለአሸናፊዎቹ ሃያላት የተዋዋለው ስምምነት ውል ነበረ። የመንግሥታት ማኅበርም በዚህ ስምምነት ይቆም ጀመር። በአውሮፓም ሆነ በቅኝ አገራት በኩል፣ ከጀርመን መንግሥት ብዙ ርስት ተነሣባት። አልሳስ-ሎረን የተባለው ክፍል ወደ ፈረንሳይ ግዛት ተመለሰ። ኦይፐን-ማልመዲ የተባለው ሰፈር ወደ ቤልጅግ ግዛት ተጨመረ። በሽለስቭክ-ሖልሽታይን ዙሪያ ከሕዝብ ውሳኔ (1912 ዓም) ቀጥሎ ስሜኑ ወደ ዴንማርክ ተጨመረ። ሕሉቺንስኮ የተባለው ሰፈር ወደ አዲሱ ቸኮስሎቫኪያ ግዛት ተሰጠ። በሲሌስያ ዙሪያ ከሕዝብ ውሳኔ (1913 ዓም) ቀጥሎ ምሥራቁ ወደ አዲሱ ፖላንድ ግዛት ተጨመረ። ከምዕራብ ፕሩሺያና ከፖዘን አውራጆች ብዙ መሬት ለፖላንድ ተሰጠ። ምሥራቅ ፕሩሺያ ክፍልን ከተረፈው ጀርመን የሚያስለይ «የፖላንድ መተላለፊያ» ተሰጠ። ዳንፂክ ከተማ (የአሁኑ ግዳንስክ) በመንግሥታት ማህበር ሞግዚትነት ነጻ ከተማ-አገር ሆነ። መመል የተባለው ዙሪያ ለጊዜው በመንግሥታት ማህበር ሞግዚትነትና በፈረንሳይ ሥራዊት ጥብቅና ሆነ፤ በ1915 ዓም ግን የሊቱዌኒያ ሃያላት ወደ ግዛታቸው ያዙት። ዛዓር (ዛዓርላንት) የተባለው ክፍላገር ለጊዜው በአሸናፊ ሃያላት ሥራዊት አስተዳደር ሥር ሆነ። በ1927 ዓም ወደ ጀርመን (ናዚ ጀርመን) ተመለሰ። በተጨማሪ የጀርመን ምዕራብ ራይንላንት ክፍል በአሸናፊ ሃያላት ሥራዊት አስተዳደር እስከ 1922 ዓም ድረስ ቆየ። በቅኝ አገራትም፦ የጀርመን ቅኝ አገራት ሁሉ ወዲያው ወደ መንግሥት ማህበር ጥብቅና በሞግዚትነቶች ተሰጡ። ቶጎላንድ እና ጀርመን ካሜሩን ወደ ፈረንሳይ (እና በከፊል ወደ ዩናይትድ ኪንግደም) ተዛወሩ። ጀርመን ምሥራቅ አፍሪካ ባብዛኛው (የአሁን ታንዛኒያ) ወደ ዩናይትድ ኪንግደም ተዛወረ። የርዋንዳ-ኡሩንዲ ክፍል ወደ ቤልጅግ ተዛወረ። የኪዮንጋ ማዕዘን፣ በጣም አነስተኛ ሰፈር ወደ ፖርቱጋል ተዛወረ። ጀርመን ደቡብ-ምዕራብ አፍሪካ (የአሁን ናሚቢያ) ወደ ደቡብ አፍሪካ ተዛወረ። በጀርመን አስተዳደር የነበረችው ጪንግታው ከተማ በቻይና ውስጥ ወደ ጃፓን ተዛወረች። ጀርመን ሳሞዓ የተባሉት ፓሲፊክ ደሴቶች ወደ ኒው ዚላንድ ተዛወሩ። ጀርመን ኒው ጊኒ እና ናውሩ ደሴት ወደ አውስትራሊያ ተዛወሩ። ከምድር ወገብ ስሜን የተቀመጡት ሌሎችም የተለያዩ የጀርመን ደሴቶች የደቡብ ፓሲፊክ ሞግዚትነት ተብሎ ወደ ጃፓን ተዛወሩ። ከዚህም በላይ በጀርመን መንግሥት ላይ በጣም ትልቅ ካሳ ክፍያና እጅግ ብዙ አስቸጋሪ ቅጣት ድንጋጌዎች ተበዙበት። እነዚህ ከባድ ኹኔታዎች ለአዶልፍ ሂትለርና ለናዚ ጀርመን ጠንቅ እንደ ሆኑ ተብሏል። የአውሮፓ ታሪክ የጀርመን ታሪክ

21443

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%88%BD%E1%89%B3%20%E1%8B%A8%E1%8A%A5%E1%89%A3%E1%89%A5%20%E1%8D%8D%E1%88%88%E1%8C%8B%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%8B%8D%E1%88%9D

የውሀ ሽታ የእባብ ፍለጋ የለውም

የውሀ ሽታ የእባብ ፍለጋ የለውም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የውሀ ሽታ የእባብ ፍለጋ የለውም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21108

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%85%20%E1%8A%A5%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%88%9B%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%85%20%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%8B%AB%E1%8C%A3%E1%88%8B%E1%88%8D

የሚያልቅ እህል ከማያልቅ ዘመድ ያጣላል

የሚያልቅ እህል ከማያልቅ ዘመድ ያጣላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚያልቅ እህል ከማያልቅ ዘመድ ያጣላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21728

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%B3%E1%8B%B0%E1%8A%A9%E1%89%B5%20%E1%8B%8D%E1%88%BB%20%E1%8A%90%E1%8A%A8%E1%88%B0%E1%8A%9D%20%E1%8B%AB%E1%8A%90%E1%8B%B0%E1%8B%B5%E1%8A%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%88%B3%E1%89%B5%20%E1%8C%A0%E1%89%A0%E1%88%B0%E1%8A%9D

ያሳደኩት ውሻ ነከሰኝ ያነደድኩት እሳት ጠበሰኝ

ያሳደኩት ውሻ ነከሰኝ ያነደድኩት እሳት ጠበሰኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያሳደኩት ውሻ ነከሰኝ ያነደድኩት እሳት ጠበሰኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20820

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%88%B2%E1%8D%88%E1%88%AB%20%E1%88%8B%E1%88%8A%E1%89%A0%E1%88%8B%20%E1%88%B2%E1%8A%AE%E1%88%AB

ዘመድ ሲፈራ ላሊበላ ሲኮራ

ዘመድ ሲፈራ ላሊበላ ሲኮራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘመድ ሲፈራ ላሊበላ ሲኮራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30838

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%8C%AD%E1%88%AD%20%E1%88%9D%E1%8A%A8%E1%88%AD%20%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%8C%85%E1%88%9D%20%E1%8B%8D%E1%88%A8%E1%88%AD

ካጭር ምከር ከረጅም ውረር

ካጭር ምከር ከረጅም ውረር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ካጭር ምከር ከረጅም ውረር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20537

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%B5%E1%88%8D%20%E1%89%B0%E1%88%AD%E1%89%B3%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%8A%A5%E1%8C%A3%20%E1%8D%88%E1%8A%95%E1%89%B3%E1%8B%8D%E1%8A%95

እድል ተርታውን እጣ ፈንታውን

እድል ተርታውን እጣ ፈንታውን የአማርኛ ምሳሌ ነው። እድል ተርታውን እጣ ፈንታውን የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21215

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%8B%B0%E1%88%AD%E1%88%B1%E1%89%A0%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8A%A9%E1%88%9D

የማይደርሱበትን አያኩም

የማይደርሱበትን አያኩም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማይደርሱበትን አያኩም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21138

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8C%A3%E1%8D%8D%E1%8C%A5%20%E1%88%9D%E1%8C%8D%E1%89%A5%20%E1%88%B2%E1%88%AD%E1%89%A5%20%E1%8B%A8%E1%89%A0%E1%88%89%E1%89%B5%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

የሚጣፍጥ ምግብ ሲርብ የበሉት ነው

የሚጣፍጥ ምግብ ሲርብ የበሉት ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚጣፍጥ ምግብ ሲርብ የበሉት ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22182

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%8A%A8%E1%89%A4%E1%89%B5%20%E1%88%86%E1%8A%93%20%E1%8B%9D%E1%8A%93%E1%88%9D%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%89%B3%E1%89%B3%E1%88%8D

ዶሮ ከቤት ሆና ዝናም ይመታታል

ዶሮ ከቤት ሆና ዝናም ይመታታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ከቤት ሆና ዝናም ይመታታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21662

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%B0%E1%8C%88%E1%88%AB%20%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%88%B5%20%E1%8B%AD%E1%8C%A5%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%89%A0%E1%8B%B0%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%88%B5

ያልተገራ ፈረስ ይጥላል በደንደስ

ያልተገራ ፈረስ ይጥላል በደንደስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተገራ ፈረስ ይጥላል በደንደስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

19604

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%BB%E1%8B%AD%E1%8A%93%20%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%8A%B3%E1%88%B5%20%E1%88%9B%E1%88%85%E1%89%A0%E1%88%AD

የቻይና እግር ኳስ ማህበር

የቻይና ሕዝባዊ ሪፐብሊክ እግር ኳስ ማህበር ወይም የቻይና እግር ኳስ ማህበር የቻይና ሕዝባዊ ሪፐብሊክ እግር ኳስ አስተዳዳሪ አካል ነው። በ1924 እ.ኤ.አ. በቤዪጂንግ የተመሠረተ ሲሆን የፊፋ አባል የሆነው በ1931 እ.ኤ.አ. ነው። ከየቻይና የእርስ በርስ ጦርነት በኋላ እንደገና በ1955 እ.ኤ.አ. የተቋቋመ ሲሆን፣ በ1979 እ.ኤ.አ. እንደገና የፊፋ አባል ሆኗል።

21574

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%88%B5%E1%88%AB%20%E1%88%98%E1%89%A5%E1%88%8D%20%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%8B%B3%E1%8A%9B%20%E1%8B%8D%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%BB%E1%88%8D%E1%88%9D

ያለ ስራ መብል ያለዳኛ ውል አይቻልም

ያለ ስራ መብል ያለዳኛ ውል አይቻልም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ ስራ መብል ያለዳኛ ውል አይቻልም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21596

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%8C%A8%E1%8B%8D%20%E1%89%A0%E1%88%AD%E1%89%A0%E1%88%AC%20%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%88%9E%E1%8D%88%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%88%AC

ያለ ጨው በርበሬ ያለሞፈር በሬ

ያለ ጨው በርበሬ ያለሞፈር በሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ ጨው በርበሬ ያለሞፈር በሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20722

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D%20%E1%88%88%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D%20%E1%88%98%E1%89%80%E1%8B%B0%E1%88%B5%20%E1%8B%AB%E1%88%A8%E1%8D%88%20%E1%88%B0%E1%8B%AD%E1%8C%A3%E1%8A%95%20%E1%88%98%E1%89%80%E1%88%B5%E1%89%80%E1%88%B5

ወንዝ ለወንዝ መቀደስ ያረፈ ሰይጣን መቀስቀስ

ወንዝ ለወንዝ መቀደስ ያረፈ ሰይጣን መቀስቀስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወንዝ ለወንዝ መቀደስ ያረፈ ሰይጣን መቀስቀስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21839

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8B%AD%E1%8C%A5%20%E1%8D%89%E1%8A%A8%E1%88%AB%20%E1%88%88%E1%88%98%E1%8A%A8%E1%88%AB%20%E1%8B%B5%E1%88%98%E1%89%B5%20%E1%88%9D%E1%8A%95%20%E1%88%8A%E1%89%A0%E1%88%8B

ያይጥ ፉከራ ለመከራ ድመት ምን ሊበላ

ያይጥ ፉከራ ለመከራ ድመት ምን ሊበላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያይጥ ፉከራ ለመከራ ድመት ምን ሊበላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

50805

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8A%AB%E1%8A%A8%E1%88%88%E1%8A%9B%E1%8B%8D%20%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%8B%AB%20%E1%89%8B%E1%8A%95%E1%89%8B%E1%8B%8E%E1%89%BD

የመካከለኛው እስያ ቋንቋዎች

የመካከለኛው እስያ ብዙ ቋንቋዎች አሏቸው ፣ ግን ቀስ በቀስ እየቀነሱ ናቸው። የመካከለኛው እስያ ቋንቋዎችን ካርታ ለማግኘት እዚህ ጠቅ ያድርጉ ፡፡ ካዛክኛ በዋነኝነት ውስጥ የሚነገር ነው በካዛክስታን ሳለ, () ኡዝበክኛ እና ታጂኪኛ ደግሞ ምዕራብ ውስጥ የሚነገር ነው. አብዛኛው የሩሲያ ወደ ሰሜን, እንዲሁም ጀርመንኛ ውስጥ የሚነገር ነው. ካዛክ የተፃፈው በሲሪሊክ ስክሪፕት ወይም በአረብኛ ጽሑፍ ውስጥ ፣ አንዳንድ ጊዜ ፓሽቶ ስክሪፕት ነው ። ኡዝበክኛ ብቻ መካከል ምዕራብ አካባቢ የሚነገር ሳለ, ኡዝቤኪስታን ውስጥ የሚነገር ዋነኛ ቋንቋ ነው ) ገዝ ሪፐብሊክ, ክልል እና ምስራቅ ኡዝቤኪስታን ውስጥ አሥር ክልሎች በተመለከተ. ካዛክኛ ውስጥ በሰፊው የሚነገር ነው ) እንዲሁም በደቡብ ውስጥ አንዳንድ ቱርክመን. በምስራቅ ውስጥ ብዙ የሩሲያ እና ታጂክ ክለቦች አሉ ፡፡ ደግሞ ውስጥ የሚነገር ነው ታጂክ በመላው ታጂኪስታን ይነገር ነበር ፡፡ ያጊኖቢ በሰሜን ምዕራብ ታጂኪስታን ውስጥ አንድ አካባቢ ይነገርለታል። ኪርጊዝክ በብዙ የኪርጊዝ ሰዎች የሚናገር ቋንቋ ነው ፡፡ በኦሽ ከተማ ውስጥ ያሉት የቋንቋ ልዩነቶች ብዙ ቋንቋዎችን የሚናገሩ ናቸው ፡፡ ለእያንዳንዱ ሰው የሚናገሩት አማካይ የቋንቋዎች ብዛት 4 ነው ፣ ይህም ለየት ያለ ነው ፡፡ ቱርሜን እንደ ኦፊሴላዊ ቋንቋ በመላው ቱርክሜኒስታን በሰፊው ይነገርለታል ፡፡ ብዙ የሩሲያ ቋንቋ እውቅናዎች አሉ ።

14791

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8D%88%E1%8C%A3%E1%88%AA%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8C%A0%E1%8C%85%20%E1%88%88%E1%88%8C%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%8B%8D

ለማን አለው ፈጣሪ አለው ጠጅ ለሌለው ውሀ አለው

ለማን አለው ፈጣሪ አለው ጠጅ ለሌለው ውሀ አለው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለማን አለው ፈጣሪ አለው ጠጅ ለሌለው ውሀ አለው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለማን አለው ፈጣሪ አለው ጠጅ ለሌለው ውሀ አለው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ምርጡ ባይገኝ እንኳ ተራ ነገር መገኘቱ አይቀርም። ምንጭ፦ አዲሱ የምሳሌያዊ አነጋገሮች መጽሐፍ ፣ ገጽ ፲፱ ተረትና ምሳሌ

21855

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8A%A5%E1%8B%B5%E1%88%AD%20%E1%88%88%E1%8A%95%E1%8C%89%E1%88%B5%20%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%89%B8%E1%8C%8D%E1%88%AD

ያገር እድር ለንጉስ ያስቸግር

ያገር እድር ለንጉስ ያስቸግር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያገር እድር ለንጉስ ያስቸግር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

19803

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A5%E1%8A%90%20%E1%89%A3%E1%88%85%E1%88%AD%E1%8B%AD

ሥነ ባህርይ

ሥነ ባህርይ፣ ጄኔቲክስ ወይም ሥነ በራሂ ማለት የበራሂዎች ጥናት ነው። ጄነቲክስ የሚለዉ የጉዳይ ስነ ባህርይ የሚለው ትርጉም አይወክለዉም፤ ስነ ባህሪ ማለት በቀጥተኛ ትርጉሙ የባህሪ- ጥበብ ማለት ነው። ጄነቲክስ፡ ማለት ግን፤ የዘር-ውርስ ማለት ነው። ሥነ ባሕርይ እንዲህ ይሠራል፦ ሰውነታችን እንዲሁም የሕያዋን ሁሉ ሁለንተኖች ከብዙ ህዋስ ይሠራል። እያንዳንዱም ህዋስ የዚያው ፍጡር መለያ በራሂያዊ ኮድ በዲ ኤን ኤ ሞለኩሎች ይሸክማል። የሕያዋን ህዋሶች ሁሉ እንስሳትም ሆነ እፅዋት ለየራሳቸው ይህን መለያ ኮድ መሸከማቸው አስገራሚ ሁኔታ ነው። በዚህም ዲ ኤን ኤ ውስጥ አንዳንድ ሐብለ በራሂ ሞለኩሎች አሉ። ቁጥሩም በየዝርያው ይለያያል፣ ለምሳሌ ለሰው ልጅ በጠቅላላ 23 ሐብለ በራሂዎች አሉ፤ ለጦጣ ግን 24 አሉ። እያንዳንዱም ሐብለ በራሂ እጅግ ብዙ በራሂዎች አሉበት። የነዚህ በራሂዎች ቀደም-ተከተል እንደ መለያ-ቁጥር ከማገልገሉ በላይ፣ በራሂዎቹ ፕሮቲኖችን በማሠልጠናቸው ልዩ ከሃሊነቶች አሉዋቸው። ይህም በሥነ በራሂ ጥናት አሁን እየተፈታ ነው። በራሂዎቹ የሰውነቱን ባሕርይ የሚሰጡት ክፍሎች ስለ ሆኑ «ሥነ ባሕርይ» ተብሏል። እያንዳንዱም በራሂ ከሁለት ቅንጅበራሂዎች ይሠራል። ከነዚህ አንዱ ቅንጅበራሂ ከአባት፣ አንዱም ከእናት በአራያው ሲፀነስ ይወረሳል። አንዳንድ ቅንጅበራሂ ጎልባች፣ አንዳንድ ተጎልባች ይባላል። የአንዱ በራሂ ሁለት ቅንጅበራሂዎች (ከእናትና ከአባት) ሁለቱ ተጎልባች ከሆኑ፣ የሰውነትን ባሕርይ ሊቀይር ይችላል። ምሳሌ፦ አንድ አባትና እናት ሁለቱ ቡናማ ቀለም ዓይን አላቸው። በሁለቱ በራሂያዊ ኮድ ግን፣ የ«አይን ቀለም» የሚያስተዳደረው በራሂ ውስጥ አንድ ተጎልባች ቅንጅበራሂ እና አንድ ጎልባች ቅንጅበራሂ አሉዋቸው። ጎልባቹ ቅንጅበራሂ ለአይናቸው ቡናማ ቀለም ይሰጣል። ለዚሁ በራሂ፣ ልጆቻቸው በአራት አይነቶች ሊሆኑ ይችላሉ፦ የእናት ተጎልባች ቅንጅበራሂ እና የአባት ጎልባች ቅንጅበራሂ የወረሰው ቡናማ አይን አለው። የእናት ተጎልባች ቅንጅበራሂ እና የአባት ተጎልባች ቅንጅበራሂ የወረሰው ሰማያዊ አይን አለው። ጎልባቹንም ቅንጅበራሂ አይሸክምም። የእናት ጎልባች ቅንጅበራሂ እና የአባት ጎልባች ቅንጅበራሂ የወረሰው ቡናማ አይን አለው። ተጎልባቹንም ቅንጅበራሂ አይሸክምም። የእናት ጎልባች ቅንጅበራሂ እና የአባት ተጎልባች ቅንጅበራሂ የወረሰው ቡናማ አይን አለው። ስለዚህ ከልጆቻቸው ሁሉ በምናልባትነት ለ25% ሰማያዊ አይን ይኖራቸዋል፤ ለ75% ቡናማ አይን ይኖራቸዋል ለማለት እንችላለን። በሌላው ትዳር፣ አባትና እናት ሁለቱ ሰማያዊ አይን ቢኖራቸው ኖሮ፣ ጎልባቹ ቅንጅበራሂ አይገኝባቸውም ማለት ነውና ልጆቻቸውም ሁሉ ሰማያዊ አይን እንደሚኖራቸው ማወቅ እንችላለን። ይህ በጣም ቀላል የሆነ ምሳሌ ነው፤ እንዲያውም ብዙ አይነት ባሕርዮች በአንድ በራሂ ሳይሆን በበርካታ በራሂዎች ሊገዙ ይችላሉ።

21439

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8C%8B%20%E1%89%A2%E1%88%A8%E1%88%B3%20%E1%8D%96%E1%88%8A%E1%88%B5%20%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%89%B3%E1%8B%8D%E1%88%B3%E1%88%8D

የወጋ ቢረሳ ፖሊስ ያስታውሳል

የወጋ ቢረሳ ፖሊስ ያስታውሳል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የወጋ ቢረሳ ፖሊስ ያስታውሳል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14580

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%B8%E1%8C%B8%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%8B%AB%E1%8B%B0%E1%88%AD%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%88%B0%E1%88%A8%E1%89%B5

ጸጸት እያደር ይመሰረት

ጸጸት እያደር ይመሰረት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጸጸት እያደር ይመሰረት የአማርኛ ምሳሌ ነው። የጸጸትን እያደር መመርቀዝ የሚያሳይ ተረትና ምሳሌ መደብ : ተረትና ምሳሌ

20948

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%80%E1%88%9D%E1%88%8C%20%E1%89%A5%E1%88%AB%20%E1%8B%A8%E1%89%A3%E1%88%8D%E1%89%B4%E1%89%B5%20%E1%8B%88%E1%89%A5%E1%88%AB

የሀምሌ ብራ የባልቴት ወብራ

የሀምሌ ብራ የባልቴት ወብራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሀምሌ ብራ የባልቴት ወብራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20939

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9D%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%88%AE%E1%8A%93%20%E1%8C%A5%E1%8B%8B%20%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%8A%90%E1%8B%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%AD%E1%8B%9D

ዝንጀሮና ጥዋ ክፉ ነው የሚይዝ

ዝንጀሮና ጥዋ ክፉ ነው የሚይዝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዝንጀሮና ጥዋ ክፉ ነው የሚይዝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22230

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%85%E1%89%A5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8B%8D%E1%89%81%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%88%84%E1%8B%B6%20%E1%89%81%E1%88%AD%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8C%A5%E1%8D%89%E1%88%8D%E1%8A%9D%20%E1%8A%A0%E1%88%88

ጅብ አያውቁት አገር ሄዶ ቁርበት አንጥፉልኝ አለ

ጅብ አያውቁት አገር ሄዶ ቁርበት አንጥፉልኝ አለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጅብ አያውቁት አገር ሄዶ ቁርበት አንጥፉልኝ አለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21561

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%8B%AB%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8C%A0%E1%8C%AD%20%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%89%B3%E1%8B%88%E1%89%85%20%E1%88%98%E1%8C%A3%E1%8C%AD

ያህያ ውሀ ጠጭ ሳይታወቅ መጣጭ

ያህያ ውሀ ጠጭ ሳይታወቅ መጣጭ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያህያ ውሀ ጠጭ ሳይታወቅ መጣጭ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21281

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9E%E1%8A%9D%E1%8A%95%20%E1%8C%A0%E1%88%8B%20%E1%89%A0%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%89%A0%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8A%AE%E1%88%8B

የሞኝን ጠላ በለው በአንኮላ

የሞኝን ጠላ በለው በአንኮላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሞኝን ጠላ በለው በአንኮላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

36524

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%AE%E1%89%A5%E1%8A%9B

መስኮብኛ

ራሽያኛ በዋነኛነት በሩሲያ ውስጥ የሚነገር የምስራቅ ስላቪክ ቋንቋ ነው። የሩስያውያን የአፍ መፍቻ ቋንቋ ሲሆን የኢንዶ-አውሮፓ ቋንቋ ቤተሰብ ነው. እሱ ከአራቱ ሕያዋን የምስራቅ ስላቪክ ቋንቋዎች አንዱ ነው፣ እና እንዲሁም የትልቁ የባልቶ-ስላቪክ ቋንቋዎች አካል ነው። ከሩሲያ ራሷ በተጨማሪ ሩሲያኛ በቤላሩስ፣ ካዛኪስታን እና ኪርጊስታን ውስጥ ይፋዊ ቋንቋ ሲሆን በመላው ዩክሬን፣ ካውካሰስ፣ መካከለኛው እስያ እና በተወሰነ ደረጃ በባልቲክ ግዛቶች ውስጥ እንደ ልሳን ፍራንካ በሰፊው ጥቅም ላይ ይውላል። የቀድሞዋ የሶቪየት ኅብረት ትክክለኛ ቋንቋ ነበር፣ እና ከሶቪየት-ሶቪየት በኋላ በነበሩት ግዛቶች ሁሉ በተለያዩ ብቃቶች በሕዝብ ሕይወት ውስጥ ጥቅም ላይ መዋሉን ቀጥሏል። ሩሲያኛ አለው በደቡብ ስላቪክ ብሉይ ቤተ ክርስቲያን የስላቮን ቋንቋ ባዳበረ እና በከፊል በሩሲያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን የምትጠቀምበት የቤተ ክርስቲያን ስላቮን ተጽዕኖ አሳድሯል። ይሁን እንጂ የምስራቅ ስላቪክ ቅርጾች በፍጥነት እያሽቆለቆለ ባለባቸው የተለያዩ ቀበሌኛዎች ውስጥ ብቻ ጥቅም ላይ ውለዋል. በአንዳንድ ሁኔታዎች ሁለቱም የምስራቅ ስላቪክ እና የቤተክርስቲያን የስላቮን ቅርጾች ብዙ የተለያዩ ትርጉሞች አሏቸው። በሌሎች አገሮች ውስጥ ያለው ደረጃ በጆርጂያ ውስጥ ሩሲያኛ ምንም አይነት ኦፊሴላዊ ደረጃ የለውም, ነገር ግን በብሔራዊ አናሳዎች ጥበቃ ማዕቀፍ ስምምነት መሰረት እንደ አናሳ ቋንቋ ይታወቃል. በአለም የፋክት መፅሃፍ መሰረት ራሽያኛ የ9% ህዝብ ቋንቋ ነው። ኢትኖሎግ ሩሲያንን የሀገሪቱ ትክክለኛ የስራ ቋንቋ አድርጎ ይጠቅሳል። በኡዝቤኪስታን ውስጥ ሩሲያኛ የብሔረሰቦች ግንኙነት ቋንቋ ነው። በኦፊሴላዊ ሰነዶች ውስጥ ተፈቅዶ አንዳንድ ኦፊሴላዊ ሚናዎች አሉት እና የአገሪቱ ቋንቋ እና የሊቃውንት ቋንቋ ነው። ከአለም ፋክት ቡክ ባገኘው መረጃ መሰረት ሩሲያኛ በ14.2% ህዝብ ይነገራል። በቬትናም ውስጥ ሩሲያኛ ከቻይና እና ጃፓን ጋር በአንደኛ ደረጃ ሥርዓተ ትምህርት ውስጥ ተጨምሯል እና የቬትናም ተማሪዎች ከእንግሊዝኛ ጋር እኩል እንዲማሩ "የመጀመሪያ የውጭ ቋንቋዎች" ተብለው ተሰይመዋል። በካዛክስታን ውስጥ ሩሲያኛ የመንግስት ቋንቋ አይደለም ፣ ግን በካዛክስታን ሕገ መንግሥት አንቀጽ 7 መሠረት አጠቃቀሙ በካዛክስታን በግዛት እና በአከባቢ አስተዳደር ውስጥ ካለው የካዛክኛ ቋንቋ እኩል ደረጃ አለው። እ.ኤ.አ. በ 2009 የተደረገው የህዝብ ቆጠራ 10,309,500 ሰዎች ወይም 84.8% ከ15 እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ህዝብ በሩሲያኛ በደንብ ማንበብ እና መጻፍ እንደሚችሉ እና የንግግር ቋንቋን መረዳት እንደሚችሉ ዘግቧል። በኪርጊስታን ውስጥ ሩሲያኛ በኪርጊስታን ሕገ መንግሥት አንቀጽ 5 ላይ የጋራ ኦፊሴላዊ ቋንቋ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2009 የተካሄደው ቆጠራ 482,200 ሰዎች ሩሲያኛ እንደ የአፍ መፍቻ ቋንቋ ይናገራሉ ወይም 8.99% ከህዝቡ ውስጥ ይናገራሉ። በተጨማሪም፣ 1,854,700 የኪርጊስታን ነዋሪዎች ዕድሜያቸው 15 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሩሲያኛን እንደ ሁለተኛ ቋንቋ አቀላጥፈው ይናገራሉ፣ ወይም 49.6% የሚሆነው ህዝብ በእድሜ ክልል ውስጥ ነው። በታጂኪስታን ውስጥ ሩሲያኛ በታጂኪስታን ሕገ መንግሥት መሠረት የብሔረሰቦች ግንኙነት ቋንቋ ነው እና በይፋዊ ሰነዶች ውስጥ ተፈቅዶለታል። እ.ኤ.አ. በ 2006 ከህዝቡ 28% የሚሆኑት በሩሲያኛ አቀላጥፈው ይናገሩ ነበር ፣ እና 7% የሚሆኑት ከቤተሰብ ፣ ከጓደኞች ወይም በሥራ ቦታ እንደ ዋና ቋንቋ ይጠቀሙበት ነበር። ወርልድ ፋክትቡክ ሩሲያኛ በመንግስት እና በንግድ ስራ በስፋት ጥቅም ላይ እንደሚውል አስታውቋል። የፊውዳል ክፍፍሎች እና በተቀናቃኝ ፖለቲካዎች መካከል ያሉ ግጭቶች በመካከለኛው ዘመን ሩስ ርእሰ መስተዳድሮች በፊት እና በተለይም በሞንጎሊያውያን አገዛዝ ወቅት ሸቀጦችን እና ሀሳቦችን ለመለዋወጥ እንቅፋት ፈጥረዋል። ይህም የቋንቋ ልዩነትን በማጠናከር ለዘመናት ምንም ዓይነት ደረጃውን የጠበቀ “ብሔራዊ” ቋንቋ እንዳይመሠረት አድርጓል። ከ 1547 ጀምሮ የሞስኮ ግራንድ ርእሰ መስተዳድር - ከጊዜ በኋላ የሩሲያ ዛርዶም - እንደ ዋና እና ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ የሚሄደው የሩስ ፖሊሲ ፣ የምስራቅ ስላቪክ ቋንቋን መሠረት ለማድረግ የመጀመሪያ ሙከራዎችን አስፈለገ ። በሞስኮ ቀበሌኛ. ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በሩሲያ ውስጥ የቋንቋ ፖሊሲ አዝማሚያ በሁለቱም ሩሲያውያን መካከል ያሉ ዲያሌክቲካዊ እንቅፋቶችን የመቀነስ እና የሩሲያን አጠቃቀም በስፋት የማስፋት እና በሩሲያ ድንበሮች ውስጥ ካሉ ሌሎች ቋንቋዎች ጋር በመስማማት በሁለቱም ገደቦች ውስጥ መደበኛ ሆኗል ። ኢምፓየር, እና በኋላ የሶቪየት ኅብረት እና በቅርቡ, የሩሲያ ፌዴሬሽን አሁን ያለው የሩስያ መደበኛ ቅፅ በአጠቃላይ እንደ ዘመናዊው የሩስያ ስነ-ጽሑፋዊ ቋንቋ (ሶቭሬምኒ ሩሲኪ ሊቴራተርን ያዚክ - "") ነው. በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በታላቁ ፒተር የግዛት ዘመን በሩሲያ ግዛት በተካሄደው የዘመናዊነት ማሻሻያ እና ከሞስኮ (መካከለኛው ወይም መካከለኛው ሩሲያኛ) ቀበሌኛ ንዑስ ክፍል የዳበረው ​​ባለፈው ክፍለ ዘመን በአንዳንድ የሩስያ የቻንስትሪ ቋንቋዎች ተጽዕኖ ነበር. ይህ የሆነው ሴንት ፒተርስበርግ ምዕራባዊ ተኮር በሆነችው በ"ምዕራባውያን" ዛር ፒተር ታላቁ የተፈጠረች ዋና ከተማ ከ200 ለሚበልጡ ዓመታት የሩስያ ኢምፓየር ዋና ከተማ የነበረች ቢሆንም [ጥቅስ ያስፈልጋል]። ሚካሂል ሎሞኖሶቭ በ 1755 ላይ ያተኮረ የሩሲያ ሰዋሰው የመጀመሪያውን መጽሐፍ አዘጋጅቷል ። የሩሲያ አካዳሚ የመጀመሪያ ገላጭ የሩሲያ መዝገበ ቃላት በ 1783 ታየ ። በ 18 ኛው እና በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ፣ የሩሲያ ሥነ-ጽሑፍ “ወርቃማው ዘመን” ተብሎ የሚጠራው ጊዜ ፣ ​​ሰዋሰው ፣ የቃላት አጠራር እና የሩስያ ቋንቋ አጠራር ደረጃውን በጠበቀ ጽሑፋዊ መልክ ብቅ አለ።[ጥቅስ ያስፈልጋል]

30842

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%89%A2%E1%88%A8%E1%8B%B3%E1%8B%B3%20%E1%89%BD%E1%8C%8B%E1%88%AD%E1%88%9D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%8E%E1%8B%B3

ዘመድ ቢረዳዳ ችጋርም አይጎዳ

ዘመድ ቢረዳዳ ችጋርም አይጎዳ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘመድ ቢረዳዳ ችጋርም አይጎዳ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22207

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%80%E1%88%AD%E1%89%A3%20%E1%88%88%E1%89%A3%E1%88%88%E1%89%A4%E1%89%B1%20%E1%89%A3%E1%8A%A5%E1%8B%B5%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

ጀርባ ለባለቤቱ ባእድ ነው

ጀርባ ለባለቤቱ ባእድ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጀርባ ለባለቤቱ ባእድ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21326

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%80%E1%89%A0%E1%88%AE%20%E1%89%A3%E1%88%85%E1%89%B3%E1%8B%8A%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

የቀበሮ ባህታዊ የለም

የቀበሮ ባህታዊ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የቀበሮ ባህታዊ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

2867

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A9%E1%88%B2%E1%8B%AB

ሩሲያ

ሩሲያ (መስኮብኛ፦ /ሮሲያ/) ወይም የሩሲያ ፌዴሬሽን (መስኮብኛ፦ /ሮሲስካያ ፍየድየራትሲያ/) በአውሮፓ እና እስያ አህጉሮች ውስጥ የምትገኝ አገር ናት። በ17,075,200 ካሬ ኪ.ሜ. ከዓለም በመሬት ስፋት አንደኛ ስትሆን በሕዝብ ብዛትም ከዓለም ስምንተኛ ናት። ሩስያ ከኖርዌ፣ ፊንላንድ፣ ኤስቶኒያ፣ ሌትላንድ (ላቲቪያ)፣ ሊትዌኒያ፣ ፖላንድ፣ ቤላሩስ፣ ዩክሬን፣ ጆርጂያ፣ አዘርባይጃን፣ ካዛኪስታን፣ የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ፣ ሞንጎሊያ እና ሰሜን ኮሪያ ጋር ድንበር አላት። ሞስኮ ዋና እና ትልቅ ከተማዋ ሲሆን ሴንት ፒተርስበርግ ሁለተኛው ትልቅ ከተማ ናት በምስራቃዊ አውሮፓ ክፍል የሚኖሩ የስላቭ ህብረተሰብ ወደ አሁኗ ሩስያ ከሶስት እስከ ስምንተኛው ክፍል ዘመን ተሰደዱ። ኬይቫን ረስ የሩስያ ህዝብ ማንነት እንዲኖሮ በማድረግ ከ9ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረ ትልቅ ግዛት ነው። በተጨማሪም፣ የሩስያ ኦርቶዶክስ መነሳት ትልቅ ሚና ተጫውቷል። በ988 ዓም፣ ክርስትና ከቢዛንታይ ወደ ሩስያ ተስፋፋ። ልክ የረስ ስልጣን በሞንጎል ወረራ ሲዳከም፣ ምስራቃዊ ክፍሏ በልዕልና እስከ 13ተኛው ክፍለ ዘመን ይመራ ነበር። እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ፣ ምዕራባዊው ግዛት በፍጥነት ድንበሯን ወደ ምስራቅ በማስፋፋት የሩስያ ኢምፓየር መመረት ችላለች። በ1917 የተነሳው የሩስያ አብዮት የመንግስቱን ስርአት ወደ ሶሻሊስት በመቀየር የሶቬት ህብረትን በ1922 አቋቋመች። ሰፊውን የምስራቃዊ አውሮፓና መካከለኛ እስያ ክፍልን የሚይዘው የሶቬት ህብረት በሁለተኛው የአለም ጦርነት አክሲስ ሀያላንን በመዋጋት ጎልህ ሚና ነበራት። ነገር ግን ከጆሴፍ ስታንሊን አመራር ጀምሮ፣ የሶቬት ህብረት አምባገነናዊ እየሆነ ሄደ። ብዙ ቤት ክርስቲያኖች ወደሙ፣ ብዙ ሰዎች ተገደሉ፣ ብዙ አይሁዶች ከቀያቸው ተፈናቀሉ። የሶቬት ህብረት ከአሜሪካ ጋር የቀዝቃዛውን ጦርነት ስታስጀምር ብዙ ደባና ጭካኔ አድርሳለች። ለምሳሌ፣ የቬትናም ጦርነት ላይ ከአሜሪካ ጋር የውክልና ጦርነት በማድረግ ሰብዕዊ መብት ጥሳለች። በተቃራኒው ሶቬት በሳይንስና ቴክኖሎጂ እጅግ በጣም መበልፀግ የጀመረችበት ጊዜ ነበር። በማርክሲዝ ሌኒንዝም አብዮት የተሞላችው ሶቬት ህብረት በ1991 በህዝበ ውሳኔ ልትፈርስ ችላለች። ሩስያ በ1993 መንግስቷን ወደ ፌድራል ልትቀይር ችላለች፤ እስካሁንም ትመራለች። ሩስያ ሀያላን ሀገር ናት። በተጨማሪም በጦርና በማዕድን የምትታወቅ ናት። ሩሲያ የሚለው ስም በዋነኝነት በምስራቅ ስላቭስ የሚኖር የመካከለኛው ዘመን ግዛት ከሆነው ሩስ' የተገኘ ነው። ይሁን እንጂ ትክክለኛው ስም በኋለኛው ታሪክ ውስጥ ጎልቶ የወጣ ሲሆን አገሪቷ በተለምዶ በነዋሪዎቿ "የሩሲያ ምድር" ተብላ ትጠራ ነበር.ይህን ግዛት ከእሱ ከተገኙት ሌሎች ግዛቶች ለመለየት በዘመናዊ የታሪክ አጻጻፍ ኪየቫን ሩስ ተብሎ ይገለጻል. ሩስ የሚለው ስም እራሱ የመጣው ከጥንት የመካከለኛው ዘመን የሩስ ሰዎች ፣ የኖርስ ነጋዴዎች እና ተዋጊዎች ቡድን ከባልቲክ ባህር ማዶ በኖቭጎሮድ ላይ ያተኮረ ግዛት በመመሥረት በኋላ ኪየቫን ሩስ ሆነ። የመካከለኛው ዘመን የላቲን ስም ሩስ' የሚለው ስም ሩተኒያ ነበር፣ እሱም ለምስራቅ ስላቪክ እና ለምስራቅ ኦርቶዶክስ ክልሎች ከበርካታ ስያሜዎች አንዱ እና በተለምዶ ለሩሲያ መሬቶች መጠሪያነት ያገለግል ነበር። የወቅቱ የአገሪቱ ስም ሩሲያ (ሮስሲያ) ) የመጣው ከባይዛንታይን ግሪክ የሩስ ስያሜ ነው፣ – ፊደል ተባለ በዘመናዊ ግሪክ።የሩሲያ ዜጎችን ለማመልከት መደበኛው መንገድ በእንግሊዝኛ “ሩሲያውያን” ነው። ሁለት ቃላት አሉ። በሩሲያኛ በተለምዶ ወደ እንግሊዘኛ "ሩሲያውያን" ተብሎ የሚተረጎመው - አንደኛው "ሩስስኪ" (ሩስስኪ) ነው, እሱም ብዙውን ጊዜ ሩሲያውያንን የሚያመለክት ሲሆን ሌላኛው ደግሞ "ሮሺያኔ" (ሮስሲያኔ) ነው, እሱም የሩሲያ ዜጎች ምንም ቢሆኑም. ብሄረሰብ። «ሩሲያ» ወይም ከእንግሊዝኛ አጠራሩ «ራሺያ» የሩስኛ ስም «ሮሲያ» ያንጸባርቃሉ። በሀገሩ ዜና መዋዕሎች ዘንድ፣ «ሩስ» የተባለ የቫይኪንግ ወገን ከስዊድን በስላቮች ለማስተዳደር 830 ዓም ገደማ ተጋበዙ። የዛሬውን ኪየቭ መቀመጫቸውን አድርገው ኪየቫን ሩስ የተባለ መንግሥት በ874 ዓም መሠረቱ። በፊንኛ /ርዎጺ/ የሚለው መጠሪያ ማለት ሩስያ ሳይሆን የስዊድን መጠሪያ እስካሁን ነው፤ እንዲሁም ለፊንኛ የተዛመዱት ቋንቋዎች ስዊድንን በተመሳሳይ ስያሜዎች ይሉታል። የስዊድንም ባልቲክ ባሕር ዳር «ሮስላግን» ይባል ነበር፤ የ«ሮስ» ትርጓሜ «መርከብ ቀዛፊዎች» እንደ ሆነ ይታስባል። ዳሩ ግን ሌሎች ራሻዊ ሊቃውንት የ«ሩስ» ስም ከስዊድን እንደ መጣ አይቀበሉም። በተለይ አንድ የሳርማትያ ወይም እስኩቴስ ወገን ሮክሶላኒ ተብሎ ከ100 ዓክልበ. እስከ 350 ዓም ግድም በአካባቢው ይገኝ ነበር። በአንድ አስተሳሰብ የሮክሶላኒ ስም ከ«ሮስ» እና ከ«አላኒ» (አላኖች) ውሑድ ይሆናል። እንዲሁም ከ90 እና 550 ዓም መካከል «ሩጊ» (ሩጋውያን) የተባለ ምሥራቅ ጀርመናዊ ወገን ይጠቀስ ነበር፤ በኋላ በኪዬቫን ሩስ ዘመን የሮማይስጥ ሰነዶች ብዙ ጊዜ ለሩስ «ሩጊ» ይሉዋቸው ነበር። በ1275 ዓም የሞስኮ ግዛት ተመሠረተ፤ በኋላም የሞስኮ ታላቅ መስፍን በሌሎቹ ሩስያ ግዛቶች ላዕላይነት አገኘ። እስከ 1714 ዓም ድረስ ታላቁ ፕዮትር የሩስያ ግዛት (1714-1909 ዓ.ም.) እስካዋጀ ድረስ፣ መንግሥቱ በሮማይስጥ «ሞስኮቪያ»፣ በእንግሊዝኛም /መስኮቪ/ ይባል ነበር። በአማርኛ ይህ ስም «መስኮብ» ተጽፎ እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ሲቆይ ቋንቋውም ሩስኛ ደግሞ «መስኮብኛ» በመባል ይታወቃል። የጥንት ታሪክ ዘላን አርብቶ አደርነት በፖንቲክ-ካስፒያን ስቴፔ ከቻኮሊቲክ ጀምሮ ጎልብቷል። የእነዚህ የእርከን ሥልጣኔ ቅሪቶች እንደ አይፓቶቮ፣ ሲንታሽታ፣ አርቃይም እና ፓዚሪክ ባሉ ቦታዎች ተገኝተዋል፤ እነዚህም በጦርነት ውስጥ በጣም የታወቁትን የፈረስ አሻራዎች በሚይዙባቸው ቦታዎች። , የጥንት ግሪክ ነጋዴዎች በጣና እና ፋናጎሪያ ውስጥ ወደሚገኙት የንግድ ቦታዎች ክላሲካል ስልጣኔን አመጡ። በ 3 ኛው እስከ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም, የጎቲክ ኦይየም ግዛት በደቡብ ሩሲያ ውስጥ ይኖር ነበር, እሱም በኋላ በሃንስ ተሸነፈ. በ 3 ኛው እና 6 ኛው መቶ ዘመን ዓ.ም መካከል ፣ የግሪክ ቅኝ ግዛቶችን የተከተለው የሄለናዊ ፖለቲካ የነበረው የቦስፖራን መንግሥት ፣ እንደ ሁንስ እና ዩራሺያን አቫርስ ባሉ ተዋጊ ጎሳዎች በተመራ ዘላኖች ወረራ ተጨናንቋል። በካስፒያን እና በጥቁር ባህር መካከል ያለውን የታችኛውን የቮልጋ ተፋሰስ ስቴፕ እስከ 10 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ይገዛ ነበር። የሩስያውያን ቅድመ አያቶች በአውሮፓ ሰሜናዊ ምስራቅ ክፍል ከታዩት ከፕሮቶ-ኢንዶ-አውሮፓውያን ከተለዩት የስላቭ ጎሳዎች መካከል ናቸው. ከ 1500 ዓመታት በፊት. የምስራቅ ስላቭስ ቀስ በቀስ ምዕራብ ሩሲያን በሁለት ማዕበል ሰፈሩ፡ አንደኛው ከኪየቭ ወደ ዛሬው ሱዝዳል እና ሙሮም እና ሌላው ከፖሎትስክ ወደ ኖቭጎሮድ እና ሮስቶቭ ሄደ። ከ 7 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ, የምስራቅ ስላቭስ በምእራብ ሩሲያ ውስጥ ከፍተኛውን ህዝብ ያቀፈ ሲሆን ቀስ በቀስ ግን ሰላማዊ በሆነ መንገድ የፊንላንድ ተወላጆችን አዋህዷል. ኪየቫን ሩስ በ9ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጀመሪያዎቹ የምስራቅ ስላቪክ ግዛቶች መመስረት ከምስራቃዊ ባልቲክ እስከ ጥቁር እና ካስፒያን ባህሮች ድረስ ባሉት የውሃ መስመሮች ላይ የተሳፈሩት ቫይኪንጎች ቫራንግያውያን ከመጡበት ጊዜ ጋር ተገጣጠመ። በአንደኛ ደረጃ ዜና መዋዕል መሠረት ሩሪክ የተባለ ከሩስ ሕዝብ የመጣ ቫራንጂያን በ 862 የኖቭጎሮድ ገዥ ሆኖ ተመረጠ። በ 882 ተተኪው ኦሌግ ወደ ደቡብ በመዞር ቀደም ሲል ለካዛርስ ግብር ይከፍል የነበረውን ኪየቭን ድል አደረገ። የሩሪክ ልጅ ኢጎር እና የኢጎር ልጅ ስቪያቶላቭ በመቀጠል ሁሉንም የአካባቢውን የምስራቅ ስላቪክ ጎሳዎች በኪየቫን አገዛዝ አሸንፈው የካዛርን ካጋኔትን አወደሙ እና ወደ ባይዛንቲየም እና ፋርስ ብዙ ወታደራዊ ዘመቻዎችን ጀመሩ። በ 10 ኛው እስከ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ኪየቫን ሩስ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት ትላልቅ እና በጣም የበለጸጉ ግዛቶች አንዱ ሆነች. የታላቁ የቭላድሚር ዘመን እና ልጁ ያሮስላቭ ጠቢብ የኪየቭ ወርቃማ ዘመንን ይመሰርታል ፣ እሱም የኦርቶዶክስ ክርስትና ከባይዛንቲየም ተቀባይነት ያገኘ እና የመጀመሪያው የምስራቅ ስላቪክ የጽሑፍ የሕግ ኮድ ተፈጠረ። , የሩስካያ ፕራቭዳ. የኪየቫን ሩስን በጋራ ይመራ በነበረው የሩሪክ ሥርወ መንግሥት አባላት መካከል የማያቋርጥ የእርስ በርስ ግጭት የሚታይበት የፊውዳሊዝም እና ያልተማከለ አስተዳደር ዘመን መጥቷል። የኪየቭ የበላይነት እየቀነሰ በሰሜን-ምስራቅ ለቭላድሚር-ሱዝዳል፣ በሰሜን-ምዕራብ ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እና በደቡብ-ምዕራብ ውስጥ ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ ጥቅም ላይ ይውላል። የኪየቫን ሩስ በመጨረሻ ተበታተነ፣ የመጨረሻው ምት የሞንጎሊያውያን ወረራ በ1237–40 ሲሆን ይህም ኪየቭን ተባረረ እና የሩስ ህዝብ ዋና ክፍል ሞተ። በኋላ ላይ ታታር በመባል የሚታወቁት ወራሪዎች የወርቅ ሆርዴ ግዛትን መሰረቱ፣ እሱም የሩሲያን ርዕሳነ መስተዳድሮች የዘረፈ እና የሩሲያ ደቡባዊ እና መካከለኛ ቦታዎችን ከሁለት መቶ ዓመታት በላይ ያስተዳድር ነበር። ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ በመጨረሻ በፖላንድ መንግሥት የተዋሃደች ሲሆን በኪዬቭ ዳርቻ ላይ የሚገኙት ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እና ቭላድሚር-ሱዝዳል የተባሉት ሁለት ክልሎች ለዘመናዊው የሩሲያ ሕዝብ መሠረት ሆኑ። በልዑል አሌክሳንደር ኔቪስኪ እየተመራ ኖቭጎሮድያውያን በ1240 በኔቫ ጦርነት ወራሪዎቹን ስዊድናውያን እንዲሁም በ1242 የጀርመናዊ የመስቀል ጦረኞችን በበረዶው ጦርነት አባረሩ። የሞስኮ ግራንድ ዱቺ ከኪየቫን ሩስ ጥፋት በኋላ የተፈጠረው በጣም ኃይለኛው የሞስኮ ግራንድ ዱቺ በመጀመሪያ የቭላድሚር-ሱዝዳል አካል ነበር። አሁንም በሞንጎሊያውያን ታታሮች ግዛት ሥር እና ከነሱ ጋር በመሆን ሞስኮ በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በአካባቢው ተጽእኖውን ማረጋገጥ ጀመረች, ቀስ በቀስ የሩስ አገሮችን እንደገና በማዋሃድ እና ሩሲያን በማስፋፋት ሂደት ውስጥ ግንባር ቀደም ኃይል ሆናለች. የሞስኮ የመጨረሻ ተቀናቃኝ የሆነው ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እንደ ዋና የፀጉር ንግድ ማእከል እና የሃንሴቲክ ሊግ ምስራቃዊ ወደብ ሆነች ። በሞስኮ ልዑል ዲሚትሪ ዶንኮይ የሚመራው እና በሩሲያ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን የታገዘው የተባበሩት መንግስታት ጦር በ 1380 በኩሊኮቮ ጦርነት በሞንጎሊያውያን ታታሮች ላይ ትልቅ ሽንፈትን አድርሷል ። ሞስኮ ቀስ በቀስ ወላጇን ቭላድሚር-ሱዝዳልን ወሰደ ፣ ከዚያም በዙሪያው እንደ እና ኖቭጎሮድ ያሉ ቀደምት ጠንካራ ተቀናቃኞችን ጨምሮ ርዕሰ ጉዳዮች። ኢቫን ("ታላቅ") በመጨረሻ ወርቃማው ሆርዴ ቁጥጥርን ጥሎ መላውን ሰሜናዊ ሩስን በሞስኮ ግዛት አዋህዶ "የሩስ ሁሉ ታላቅ መስፍን" የሚል ማዕረግ የወሰደ የመጀመሪያው የሩሲያ ገዥ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1453 ከቁስጥንጥንያ ውድቀት በኋላ ፣ ሞስኮ የምስራቅ ሮማን ኢምፓየር ቅርስ መሆኗን ተናግራለች። ኢቫን የመጨረሻው የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ የእህት ልጅ የሆነችውን ሶፊያ ፓላይኦሎጂን አገባ እና የባይዛንታይን ባለ ሁለት ጭንቅላት ንስርን የራሱ እና በመጨረሻም የሩሲያን ኮት ኦፍ-ክንድ አደረገው። ሳርዶኤም የሩሲያ የሦስተኛው ሮም ሀሳቦች እድገት ፣ ታላቁ መስፍን ኢቫን አራተኛ ("አስፈሪው") በ 1547 የሩሲያ የመጀመሪያ ንጉስ ዘውድ በይፋ ተቀበለ ። ዛር አዲስ የሕግ ኮድ አወጀ (የ 1550 ሱዲቢኒክ) ፣ የመጀመሪያውን የሩሲያ ፊውዳል ተወካይ አቋቋመ ። አካል (ዘምስኪ ሶቦር)፣ ወታደሩን አሻሽሎ፣ የቀሳውስቱን ተጽእኖ ገድቦ የአካባቢ አስተዳደርን አደራጀ። ኢቫን በረዥም የግዛት ዘመኑ ሦስቱን የታታር ካናቶችን ማለትም ካዛን እና አስትራካንን በቮልጋ እና በደቡብ ምዕራብ ሳይቤሪያ የሚገኘውን የሲቢርን ኻኔትን በማካተት ቀድሞውንም ትልቅ የነበረውን የሩሲያ ግዛት በእጥፍ ለማሳደግ ተቃርቧል። በመጨረሻም በ 16 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ሩሲያ ከኡራል ተራሮች በስተ ምሥራቅ ተስፋፍቷል. ሆኖም የዛርዶም የፖላንድ መንግሥት እና የሊቱዌኒያ ግራንድ ዱቺ ጥምረት (በኋላ የተባበሩት የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ)፣ የስዊድን መንግሥት፣ እና ዴንማርክ–ኖርዌይ ጥምረት ላይ በተደረገው ረጅም እና ያልተሳካ የሊቮኒያ ጦርነት ተዳክሟል። የባልቲክ የባህር ዳርቻ እና የባህር ንግድ በ 1572 የክራይሚያ ታታሮች ወራሪ ጦር ወሳኝ በሆነው የሞሎዲ ጦርነት ሙሉ በሙሉ ተሸንፏል። የኢቫን ልጆች ሞት በ1598 የጥንቱ የሩሪክ ሥርወ መንግሥት ማብቃቱን የሚያመለክት ሲሆን በ1601–03 ከደረሰው አስከፊ ረሃብ ጋር ተዳምሮ የእርስ በርስ ጦርነት፣ የአስመሳዮች አገዛዝ እና የውጭ ጣልቃገብነት በችግር ጊዜ አስከትሏል። 17 ኛው ክፍለ ዘመን. የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ የሩስያን ክፍሎች በመቆጣጠር ወደ ዋና ከተማዋ ሞስኮ ዘልቋል። በ1612 ፖላንዳውያን በነጋዴ ኩዝማ ሚኒን እና በልዑል ዲሚትሪ ፖዝሃርስኪ ​​የሚመራው በሩሲያ በጎ ፈቃደኞች ጓዶች ለማፈግፈግ ተገደው ነበር። የሮማኖቭ ሥርወ መንግሥት በ 1613 በዜምስኪ ሶቦር ውሳኔ ዙፋኑን ተቀበለ እና ሀገሪቱ ከችግር ቀስ በቀስ ማገገም ጀመረች ። ሩሲያ በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን የግዛት እድገቷን ቀጥላለች, እሱም የኮሳክስ ዘመን ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1654 የዩክሬን መሪ ቦህዳን ክሜልኒትስኪ ዩክሬንን በሩሲያ ንጉስ አሌክሲስ ጥበቃ ስር ለማድረግ አቅርበዋል ። የዚህ አቅርቦት ተቀባይነት ወደ ሌላ የሩስያ-ፖላንድ ጦርነት አመራ. በመጨረሻም ዩክሬን በዲኒፐር በኩል ተከፈለች, ምስራቃዊውን ክፍል (ግራ-ባንክ ዩክሬን እና ኪየቭ) በሩሲያ አገዛዝ ስር ትተው ነበር. በምስራቅ, ፈጣን የሩሲያ ፍለጋ እና ሰፊ የሳይቤሪያ ቅኝ ግዛት, ጠቃሚ የሆኑ ፀጉራሞችን እና የዝሆን ጥርስን ማደን ቀጠለ. የሩስያ አሳሾች በዋነኛነት በሳይቤሪያ ወንዝ መስመሮች በኩል ወደ ምሥራቅ ገፍተው ነበር፣ በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ፣ በምሥራቃዊ ሳይቤሪያ፣ በቹክቺ ባሕረ ገብ መሬት፣ በአሙር ወንዝ እና በፓስፊክ ውቅያኖስ ዳርቻ ላይ የሩስያ ሰፈሮች ነበሩ። እ.ኤ.አ. በ 1648 ሴሚዮን ዴዥኒቭ በቤሪንግ ስትሬት ውስጥ ለመጓዝ የመጀመሪያው አውሮፓዊ ሆነ። አስያኢዊ ራሽያ በታላቁ ፒተር ሩሲያ በ 1721 ኢምፓየር ተባለች እና ከአውሮፓ ታላላቅ ሀይሎች አንዷ ሆነች። ከ1682 እስከ 1725 የገዛው ፒተር ስዊድንን በታላቁ ሰሜናዊ ጦርነት በማሸነፍ የሩሲያ የባህር እና የባህር ንግድ መዳረሻን አስገኘ። እ.ኤ.አ. በ 1703 ፣ በባልቲክ ባህር ፣ ፒተር ሴንት ፒተርስበርግ የሩሲያ ዋና ከተማ አድርጎ መሰረተ። በእሱ አገዛዝ ዘመን ሁሉ፣ ሰፊ ማሻሻያዎች ተደርገዋል፣ ይህም የምዕራብ አውሮፓውያን ባሕላዊ ተጽዕኖዎች በሩሲያ ላይ አመጡ። በ1741-62 የጴጥሮስ አንደኛ ሴት ልጅ ኤልዛቤት የግዛት ዘመን ሩሲያ በሰባት ዓመታት ጦርነት ውስጥ ተሳትፎዋን ተመልክቷል። በግጭቱ ወቅት የሩሲያ ወታደሮች ምስራቅ ፕራሻን አሸንፈዋል, አልፎ ተርፎም የበርሊን በር ደረሱ. ነገር ግን፣ ኤልዛቤት ስትሞት፣ እነዚህ ሁሉ ወረራዎች የፕሩሺያን ደጋፊ በሆኑት ሩሲያዊው ፒተር ሳልሳዊ ወደ ፕሩሺያ ግዛት ተመለሱ። በ 1762-96 የገዛው ካትሪን ("ታላቅ") የሩስያ የእውቀት ዘመንን ይመራ ነበር. በፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ ላይ የሩሲያ የፖለቲካ ቁጥጥርን አራዘመች እና አብዛኛዎቹን ግዛቶቿን ወደ ሩሲያ በመቀላቀል በአውሮፓ በሕዝብ ብዛት ቀዳሚ አድርጋለች። በደቡብ ከኦቶማን ኢምፓየር ጋር ከተካሄደው ስኬታማ የሩሶ-ቱርክ ጦርነቶች በኋላ ካትሪን የክሬሚያን ካንትን በማፍረስ እና ክራይሚያን በመቀላቀል የሩስያን ድንበር እስከ ጥቁር ባህር አድርጋለች። በሩሲያ-ፋርስ ጦርነቶች ቃጃር ኢራን ላይ ባደረገችው ድል በ19ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ሩሲያ በካውካሰስ ከፍተኛ የግዛት እመርታ አስመዝግባለች። የካተሪን ተተኪ ልጇ ፖል ያልተረጋጋ እና በዋነኝነት የሚያተኩረው በቤት ውስጥ ጉዳዮች ላይ ነበር። አጭር የግዛት ዘመኑን ተከትሎ ካትሪን የ1ኛ አሌክሳንደር በ1809 ከተዳከመችው ስዊድን እና በ1812 ከኦቶማን ከቤሳራቢያን ፊንላንድ በመታጠቅ የካትሪን ስትራቴጂ ቀጥሏል። አላስካ በ 1803-1806 የመጀመሪያው የሩሲያ ሰርቪስ ተደረገ. በ 1820 አንድ የሩሲያ ጉዞ የአንታርክቲካ አህጉርን አገኘ. በናፖሊዮን ጦርነት ወቅት ሩሲያ ከተለያዩ የአውሮፓ ኃያላን መንግሥታት ጋር ኅብረትን በመቀላቀል ከፈረንሳይ ጋር ተዋግታለች። እ.ኤ.አ. በ 1812 በናፖሊዮን የስልጣን ከፍታ ላይ የፈረንሳይ ሩሲያን ወረራ ወደ ሞስኮ ደርሶ ነበር ፣ ግን በመጨረሻ ከቀዝቃዛው የሩሲያ ክረምት ጋር ተቀናጅቶ የነበረው ግትር ተቃውሞ በወራሪዎች ላይ አስከፊ ሽንፈት አስከትሏል ፣ ይህም የፓን-አውሮፓዊው ግራንዴ አርሜይ ፍጹም በሆነ ሁኔታ ገጥሞታል ። ጥፋት። በሚካሂል ኩቱዞቭ እና ሚካኤል አንድሪያስ ባርክሌይ ደ ቶሊ የሚመራው ኢምፔሪያል የሩሲያ ጦር ናፖሊዮንን አስወግዶ በስድስተኛው ጥምረት ጦርነት በመላው አውሮፓ በመንዳት በመጨረሻ ፓሪስ ገባ። አሌክሳንደር 1ኛ የሩስያ ልዑካንን በቪየና ኮንግረስ ተቆጣጠረ፣ ይህም የድህረ-ናፖሊዮን አውሮፓን ካርታ ይገልጻል። ናፖሊዮን ከሞስኮ ማፈግፈግ በአልብሬክት አዳም ። ናፖሊዮንን አሳድደው ወደ ምዕራብ አውሮፓ የገቡት መኮንኖች የሊበራሊዝም ሃሳቦችን ወደ ሩሲያ አመጡ እና እ.ኤ.አ. በአውሮፓ ውስጥ ያለው የሩሲያ ኃይል እና ተጽዕኖ በክራይሚያ ጦርነት ሽንፈት ተስተጓጎለ። የኒኮላስ ተተኪ አሌክሳንደር 2ኛ በ1861 የተካሄደውን የነፃ ማውጣት ማሻሻያ ጨምሮ በመላ ሀገሪቱ ከፍተኛ ለውጦችን አድርጓል።እነዚህ ማሻሻያዎች ኢንደስትሪላይዜሽን አነሳስተዋል እና ከ1877 በኋላ ብዙ የባልካን ግዛቶችን ከኦቶማን አገዛዝ ነፃ ያወጣውን ኢምፔሪያል የሩሲያ ጦርን ዘመናዊ አድርጓል። -78 የሩስያ-ቱርክ ጦርነት. በአብዛኛው በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ሩሲያ እና ብሪታንያ በአፍጋኒስታን እና በመካከለኛው እና በደቡብ እስያ በሚገኙ አጎራባች ግዛቶች ላይ ተስማሙ። በሁለቱ ዋና ዋና የአውሮፓ ግዛቶች መካከል የነበረው ፉክክር ታላቁ ጨዋታ በመባል ይታወቃል። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በሩሲያ ውስጥ የተለያዩ የሶሻሊስት እንቅስቃሴዎች መነሳት ታይቷል. አሌክሳንደር 2ኛ በ1881 በአብዮታዊ አሸባሪዎች ተገደለ።የልጃቸው አሌክሳንደር የግዛት ዘመን ብዙም ሊበራል ግን የበለጠ ሰላማዊ ነበር። የመጨረሻው የሩሲያ ንጉሠ ነገሥት ኒኮላስ እ.ኤ.አ. በ 1905 በተካሄደው የሩሲያ አብዮት የተከሰቱትን ክስተቶች መከላከል አልቻለም ፣ በአዋራጅ የሩሶ-ጃፓን ጦርነት እና የደም እሑድ በመባል በሚታወቀው ማሳያ ክስተት የተነሳ። ህዝባዊ አመፁ ተቀምጧል፣ ነገር ግን መንግስት የመናገር እና የመሰብሰብ ነፃነቶችን መስጠትን፣ የፖለቲካ ፓርቲዎችን ህጋዊ ማድረግ እና የተመረጠ የህግ አውጭ አካል መመስረትን ጨምሮ ትላልቅ ማሻሻያዎችን (የ 1906 የሩሲያ ህገ-መንግስት) ለመቀበል ተገደደ። አብዮት እና የእርስ በርስ ጦርነት እ.ኤ.አ. በ 1914 ሩሲያ ወደ አንደኛው የዓለም ጦርነት የገባችው ኦስትሪያ-ሀንጋሪ በሩሲያ አጋር በሆነችው ሰርቢያ ላይ ጦርነት ባወጀችበት ወቅት ነው ፣ እና ከሦስትዮሽ ኢንተንቲ አጋሮች ስትገለል በተለያዩ ግንባሮች ተዋግታለች። እ.ኤ.አ. የኦስትሮ-ሃንጋሪ ጦር. ነገር ግን በጦርነቱ ዋጋ እየናረ በመምጣቱ፣ በደረሰበት ከፍተኛ ጉዳትና በሙስና እና የሀገር ክህደት ወሬዎች ቀድሞውንም የነበረው ህዝባዊ አመኔታ የጎደለው ነበር። ይህ ሁሉ በ 1917 የሩስያ አብዮት የአየር ንብረትን አቋቋመ, በሁለት ዋና ዋና ተግባራት ተከናውኗል. በ 1917 መጀመሪያ ላይ ኒኮላስ ለመልቀቅ ተገደደ; በሩሲያ የእርስ በርስ ጦርነት ወቅት እሱ እና ቤተሰቡ በየካተሪንበርግ ታስረው ተገድለዋል. ንጉሣዊው ሥርዓት ራሱን ጊዜያዊ መንግሥት ብሎ ባወጀው በተናወጠ የፖለቲካ ፓርቲዎች ጥምረት ተተካ። ጊዜያዊ መንግሥት በመስከረም ወር የሩሲያ ሪፐብሊክን አወጀ. እ.ኤ.አ. ጥር 6 1918 የሩሲያ ሕገ-መንግሥታዊ ምክር ቤት ሩሲያ ዴሞክራሲያዊ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ (የጊዜያዊ መንግሥት ውሳኔን በማፅደቅ) አወጀ። በማግሥቱ የሕገ መንግሥት ጉባኤ በሁሉም የሩሲያ ማዕከላዊ ሥራ አስፈፃሚ ኮሚቴ ፈረሰ። ቭላድሚር ሌኒን፣ ሊዮን ትሮትስኪ እና ሌቭ ካሜኔቭ በሶቪየት-ፖላንድ ጦርነት፣ ግንቦት 1 ቀን 1920 ወታደሮችን እንዲዋጉ አነሳሱ። ተለዋጭ የሶሻሊስት ተቋም በዴሞክራሲያዊ መንገድ በተመረጡት የሰራተኞች እና የገበሬዎች ምክር ቤቶች ፣ሶቪየትስ በሚባለው የፔትሮግራድ ሶቪየት ፣ ሥልጣኑን ይቆጣጠር ነበር። የአዲሶቹ ባለስልጣናት አገዛዝ ችግሩን ከመፍታት ይልቅ በሀገሪቱ ውስጥ ያለውን ቀውስ አባባሰው እና በመጨረሻም በቦልሼቪክ መሪ ቭላድሚር ሌኒን የሚመራው የጥቅምት አብዮት ጊዜያዊ መንግስትን አስወግዶ የሶቪዬት መንግስት ሙሉ የአስተዳደር ስልጣንን ሰጠ ፣ ይህም ለሶቪዬቶች መፈጠር ምክንያት ሆኗል ። በዓለም የመጀመሪያው የሶሻሊስት መንግሥት. የሩሲያ የእርስ በርስ ጦርነት በፀረ-ኮሚኒስት ነጭ እንቅስቃሴ እና በአዲሱ የሶቪየት አገዛዝ በቀይ ጦር መካከል ተከፈተ። ከአንደኛው የዓለም ጦርነት ማዕከላዊ ኃያላን ጋር ጦርነቱን ያጠናቀቀውን የብሬስት-ሊቶቭስክ ስምምነት ከተፈረመ በኋላ; ቦልሼቪስት ሩሲያ 34% ህዝቧን ፣ 54% የኢንዱስትሪዎቿን ፣ 32% የእርሻ መሬቷን እና 90% የሚሆነውን የድንጋይ ከሰል ማዕድን የሚስተናገዱትን አብዛኛዎቹን ምዕራባዊ ግዛቶች አስረከበች። የተባበሩት መንግስታት ፀረ-ኮምኒስት ኃይሎችን ለመደገፍ ያልተሳካ ወታደራዊ ጣልቃ ገብነት ጀመሩ። እስከዚያው ድረስ ሁለቱም የቦልሼቪኮች እና የነጭ ንቅናቄዎች ቀይ ሽብር እና ነጭ ሽብር በመባል የሚታወቁትን የማፈናቀል እና የሞት ቅስቀሳዎችን አድርገዋል። በአመጽ የእርስ በርስ ጦርነት ማብቂያ ላይ የሩሲያ ኢኮኖሚ እና መሠረተ ልማት በከፍተኛ ሁኔታ ተጎድቷል እና በጦርነቱ ወቅት 10 ሚሊዮን የሚደርሱት ጠፍተዋል, በአብዛኛው ሲቪሎች. ሚሊዮኖች ነጭ ኤሚግሬስ ሆነዋል, እና በ 1921-22 የሩስያ ረሃብ እስከ አምስት ሚሊዮን የሚደርሱ ተጎጂዎችን አጠፋ. ሶቪየት ህብረት በታህሳስ 30 ቀን 1922 ሌኒን እና ረዳቶቹ የሶቪየት ህብረትን አቋቋሙ ፣ የሩሲያ ኤስኤፍኤስአርን ከባይሎሩሺያን ፣ ትራንስካውካሲያን እና የዩክሬን ሪፐብሊኮች ጋር አንድ ነጠላ ግዛት ውስጥ በመቀላቀል ። በመጨረሻም የውስጥ የድንበር ለውጦች እና መቀላቀል በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት የ 15 ሪፐብሊኮች ህብረት ፈጠረ ። በብዛቱ እና በሕዝብ ብዛት ትልቁ የሩስያ ኤስኤፍኤስአር ነው፣ እሱም ህብረቱን በሙሉ ታሪኩ በፖለቲካ፣ በባህላዊ እና በኢኮኖሚ የበላይ አድርጎታል። በ1924 የሌኒን ሞት ተከትሎ፣ ትሮይካ እንዲቆጣጠር ተሾመ። በመጨረሻም የኮሚኒስት ፓርቲ ዋና ፀሀፊ ጆሴፍ ስታሊን ሁሉንም ተቃዋሚዎች በማፈን ስልጣኑን በእጁ በማጠናከር በ1930ዎቹ የሀገሪቱ አምባገነን ለመሆን ችሏል። የዓለም አብዮት ዋነኛ አራማጅ የሆነው ሊዮን ትሮትስኪ በ1929 ከሶቭየት ኅብረት ተሰደደ።የስታሊን የሶሻሊዝም ሃሳብ በአንድ ሀገር ውስጥ ይፋዊ መስመር ሆነ።በቦልሼቪክ ፓርቲ ውስጥ የቀጠለው የውስጥ ትግል በታላቁ ጽዳት ተጠናቀቀ። በስታሊን መሪነት፣ መንግስት የዕዝ ኢኮኖሚ፣ አብዛኛው የገጠር ሀገሪቱን ኢንዱስትሪያላይዜሽን እና የግብርናውን መሰብሰብ ጀመረ። በዚህ ፈጣን ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ ለውጥ ወቅት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰዎች የስታሊንን አገዛዝ በመቃወም ወይም በተጠረጠሩበት ወቅት ብዙ የፖለቲካ ወንጀለኞችን ጨምሮ ወደ ቅጣት የጉልበት ካምፖች ተላኩ። እና በሚሊዮኖች የሚቆጠሩት ተፈናቅለው ወደ ሶቪየት ዩኒየን ርቀው ወደሚገኙ አካባቢዎች ተወሰዱ።የሀገሪቱ የግብርና ሽግግር ሽግግር፣ከአስቸጋሪ የመንግስት ፖሊሲዎች እና ድርቅ ጋር ተዳምሮ በ1932–1933 የሶቪየትን ረሃብ አስከተለ። ይህም እስከ 8.7 ሚሊዮን ገደለ።ሶቭየት ኅብረት በመጨረሻ ከግብርና ኢኮኖሚ ወደ ትልቅ የኢንዱስትሪ ሃይል በአጭር ጊዜ ውስጥ ውድ የሆነ ለውጥ አደረገ። ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሶቪየት ኅብረት መስከረም ፲፯ ቀን ፲፱፻፴፱ ዓ.ም ፖላንድን በመውረር ወደ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት የገባችው በሞሎቶቭ – ሪበንትሮፕ ከናዚ ጀርመን ጋር በተደረገው ሚስጥራዊ ፕሮቶኮል መሠረት ነው። ሶቪየት ኅብረት በኋላ ፊንላንድን ወረረ፣ እናም የባልቲክ ግዛቶችን፣ እንዲሁም የሮማኒያን አንዳንድ ክፍሎች ተቆጣጠረ።፡ 91–95 ሰኔ 22 ቀን 1941 ጀርመን ሶቪየት ኅብረትን ወረረች፣ የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ትልቁን የምስራቅ ግንባርን ከፈተች።: በመጨረሻም 5 ሚሊዮን የሚጠጉ የቀይ ጦር ወታደሮች በናዚዎች ተማርከዋል፤፡ 272 የጄኔራል ፕላን ኦስትን ለመፈጸም እንደፈለገ የኋለኛው 3.3 ሚሊዮን የሶቪዬት ጦር ኃይሎች እና እጅግ በጣም ብዙ ሰላማዊ ዜጎችን ገደለ። 175–186 ዌርማችቶች ቀደምት ስኬት ቢኖራቸውም ጥቃታቸው በሞስኮ ጦርነት ቆመ። በመቀጠልም ጀርመኖች በ1942-43 ክረምት መጀመሪያ በስታሊንግራድ ጦርነት እና በኩርስክ ጦርነት በ1943 የበጋ ወቅት ትልቅ ሽንፈት ደርሶባቸዋል።ሌላኛው የጀርመን ውድቀት ከተማዋ ሙሉ በሙሉ የነበረችበት የሌኒንግራድ ከበባ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1941 እና በ 1944 መካከል በጀርመን እና በፊንላንድ ኃይሎች መሬት ላይ ተከልክሏል ፣ እናም በረሃብ እና ከአንድ ሚሊዮን በላይ ሞተ ፣ ግን በጭራሽ እጅ አልሰጠም። በ1944–45 የሶቪየት ጦር በምስራቅ እና በመካከለኛው አውሮፓ ተዘዋውሮ በርሊንን በግንቦት 1945 ያዘ። በነሐሴ 1945 የሶቪየት ጦር ማንቹሪያን ወረረ እና ጃፓናውያንን ከሰሜን ምስራቅ እስያ በማባረር በጃፓን ላይ ለተካሄደው ድል አስተዋጽኦ አድርጓል። የ 1941-45 የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ጊዜ በሩሲያ ውስጥ እንደ ታላቁ የአርበኝነት ጦርነት ይታወቃል. በሶቪየት ኅብረት ከዩናይትድ ስቴትስ፣ ዩናይትድ ኪንግደም እና ቻይና ጋር በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ውስጥ እንደ ትልቅ አራት የሕብረት ኃይሎች ተደርገው ይቆጠሩ ነበር ፣ እና በኋላ የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት መሠረት የሆነው አራቱ ፖሊሶች ሆነዋል።: 27 ጦርነት፣ የሶቪየት ሲቪል እና ወታደራዊ ሞት ከ26-27 ሚሊዮን ገደማ ሲሆን ይህም ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሰለባዎች ግማሹን ይይዛል።፡ 295 የሶቪየት ኢኮኖሚ እና መሰረተ ልማት ከፍተኛ ውድመት ደርሶባቸዋል፣ ይህም የሶቪየትን ረሃብ በ1946–47 አስከተለ። ይሁን እንጂ ብዙ መስዋዕትነት በመክፈል የሶቪየት ኅብረት ዓለም አቀፍ ልዕለ ኃያል ሆና ተገኘች። ቀዝቃዛ ጦርነት ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ የፖትስዳም ኮንፈረንስ እንደገለፀው የምስራቅ እና መካከለኛው አውሮፓ ክፍሎች ፣ምስራቅ ጀርመን እና ምስራቃዊ የኦስትሪያ ክፍሎች በቀይ ጦር ተይዘዋል ። በምስራቅ ብሎክ ሳተላይት መንግስታት ላይ ጥገኛ የሆኑ የኮሚኒስት መንግስታት ተተከሉ።የአለም ሁለተኛዋ የኒውክሌር ሃይል ከሆነች በኋላ፣ሶቭየት ህብረት የዋርሶ ስምምነትን በመመስረት፣ቀዝቃዛው ጦርነት እየተባለ ከሚጠራው እና ከተቀናቃኙ አሜሪካ እና ኔቶ. እ.ኤ.አ. ክሩሽቼቭ ታው. በተመሳሳይ የዩናይትድ ስቴትስ ጁፒተር ሚሳኤሎች ወደ ቱርክ እና የሶቪየት ሚሳኤሎች በኩባ ስለመዘርጋቷ ሁለቱ ተቀናቃኞች ሲጋጩ የቀዝቃዛው ጦርነት ውጥረቱ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። እ.ኤ.አ. በ 1957 የሶቭየት ኅብረት በዓለም የመጀመሪያውን ሰው ሰራሽ ሳተላይት ስፑትኒክ 1 አመጠቀች ፣ በዚህም የጠፈር ዘመን ተጀመረ። እ.ኤ.አ. ሚያዝያ 12 ቀን 1961 ቮስቶክ 1 ሰው በያዘው የጠፈር መንኮራኩር በመሳፈር ምድርን በመዞር የመጀመሪያው ሰው የሆነው ሩሲያዊው ኮስሞናዊት ዩሪ ጋጋሪን ሆነ። እ.ኤ.አ. የ1970ዎቹ እና የ1980ዎቹ መጀመሪያ ዘመን ከጊዜ በኋላ የመቀዛቀዝ ዘመን ተብሎ ተሰየመ። እ.ኤ.አ. በ 1965 የተካሄደው የ ተሃድሶ የሶቪዬት ኢኮኖሚን ​​በከፊል ያልተማከለ ነው ። እ.ኤ.አ. በ 1979 በአፍጋኒስታን በኮሚኒስት መሪነት አብዮት ከተካሄደ በኋላ የሶቪየት ኃይሎች አገሪቱን ወረሩ ፣ በመጨረሻም የሶቪየት-አፍጋኒስታን ጦርነት ጀመሩ ። በግንቦት 1988 ፣ ሶቪየቶች ከአፍጋኒስታን መውጣት ጀመሩ ፣ በአለም አቀፍ ተቃውሞ ፣ የማያቋርጥ ፀረ-ሶቪየት የሽምቅ ጦርነት ፣ እና የሶቪየት ዜጎች ድጋፍ እጦት. እ.ኤ.አ. ከ1985 ጀምሮ በሶቭየት ሥርዓት ውስጥ ሊበራል ማሻሻያዎችን ለማድረግ የፈለጉት የመጨረሻው የሶቪየት መሪ ሚካሂል ጎርባቾቭ የ (ክፍትነት) እና የፔሬስትሮይካ (መዋቅር) ፖሊሲዎችን በማስተዋወቅ የኤኮኖሚው መቀዛቀዝ ጊዜን ለማቆም እና መንግሥትን ወደ ዴሞክራሲ ለማምጣት በመሞከር ነበር። . ይህ ግን በመላ ሀገሪቱ ጠንካራ ብሔርተኝነት እና ተገንጣይ እንቅስቃሴዎች እንዲነሱ አድርጓል። ከ 1991 በፊት የሶቪየት ኢኮኖሚ በዓለም ሁለተኛ ደረጃ ላይ ነበር, ነገር ግን በመጨረሻዎቹ ዓመታት ውስጥ, ቀውስ ውስጥ ገባ. እ.ኤ.አ. በ 1991 የባልቲክ ግዛቶች ከሶቪየት ኅብረት ለመገንጠል በመረጡበት ወቅት ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ውዥንብር መቀቀል ጀመረ ። እ.ኤ.አ. መጋቢት 17 ቀን ህዝበ ውሳኔ ተካሂዷል፣ አብዛኞቹ ተሳታፊ ዜጎች ሶቭየት ህብረትን ወደ አዲስ ፌዴሬሽን ለመቀየር ድምጽ የሰጡበት። እ.ኤ.አ ሰኔ 1991 ቦሪስ የልሲን የሩስያ ኤስኤፍኤስአር ፕሬዝዳንት ሆነው ሲመረጡ በሩሲያ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው በቀጥታ የተመረጠ ፕሬዝዳንት ሆነ።በነሐሴ 1991 በጎርባቾቭ መንግስት አባላት መፈንቅለ መንግስት ሙከራ በጎርባቾቭ ላይ ያነጣጠረ እና ሶቭየትን ለመጠበቅ ያለመ ነው። ዩኒየን በምትኩ የሶቪየት ዩኒየን ኮሚኒስት ፓርቲ ፍጻሜ አደረሰ። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 25 ቀን 1991 የሶቪዬት ህብረት መፍረስ ፣ ከዘመናዊቷ ሩሲያ ጋር ፣ ከሶቪየት-ሶቪየት በኋላ አስራ አራት ሌሎች መንግስታት ብቅ አሉ። ድህረ-ሶቪየት ሩሲያ (1991-አሁን) የሶቭየት ህብረት ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ውድቀት ሩሲያን ወደ ጥልቅ እና ረዥም የመንፈስ ጭንቀት ዳርጓታል. በሶቪየት ኅብረት መፍረስ ወቅት እና በኋላ፣ የፕራይቬታይዜሽን እና የገበያ እና የንግድ ነፃነትን ጨምሮ ሰፊ ማሻሻያዎች ተካሂደዋል፣ በ"" መስመር ላይ ሥር ነቀል ለውጦች ተካሂደዋል። ወደ ፕራይቬታይዜሽን መሸጋገሩ በዋነኛነት የኢንተርፕራይዞችን ቁጥጥር ከመንግስት ኤጀንሲዎች ወደ በመንግስት ውስጥ ውስጣዊ ግንኙነት ወደሌላቸው ግለሰቦች ቀይሮታል፣ይህም አስነዋሪዎቹ የሩሲያ ኦሊጋርቾች እንዲነሱ አድርጓል። ብዙዎቹ አዲስ ሀብታሞች በከፍተኛ የካፒታል በረራ በቢሊዮኖች የሚቆጠሩ ጥሬ ገንዘብ እና ንብረቶችን ከአገሪቱ ውጭ አንቀሳቅሰዋል። በኢኮኖሚው ውስጥ ያለው ጭንቀት የማህበራዊ አገልግሎቶች ውድቀትን አስከትሏል-የልደት መጠን አሽቆለቆለ የሞት መጠን ሲጨምር እና ሚሊዮኖች ወደ ድህነት ገቡ; ከፍተኛ ሙስና፣ እንዲሁም የወንጀለኞች ቡድኖች እና የተደራጁ ወንጀሎች በከፍተኛ ሁኔታ ጨምረዋል። እ.ኤ.አ. በ 1993 መገባደጃ ላይ በየልሲን እና በሩሲያ ፓርላማ መካከል የነበረው አለመግባባት በሕገ መንግሥታዊ ቀውስ ተጠናቀቀ ይህም በወታደራዊ ኃይል በኃይል አብቅቷል ። በችግር ጊዜ ዬልሲን በምዕራባውያን መንግስታት የተደገፈ ሲሆን ከ 100 በላይ ሰዎች ተገድለዋል ። በታህሳስ ወር ህዝበ ውሳኔ ተካሂዶ ጸድቋል ፣ ይህም አዲስ ሕገ መንግሥት በማውጣት ለፕሬዚዳንቱ ትልቅ ስልጣን ሰጠ ። እ.ኤ.አ. በ1990ዎቹ በሰሜን ካውካሰስ በትጥቅ ግጭቶች ፣በአካባቢው የጎሳ ግጭቶች እና ተገንጣይ እስላማዊ አመጾች ታመው ነበር። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ የቼቼን ተገንጣዮች ነፃነታቸውን ካወጁበት ጊዜ አንስቶ ጊዜያዊ የሽምቅ ውጊያ በአማፂ ቡድኖች እና በሩሲያ ጦር መካከል ተካሄዷል። በንፁሀን ዜጎች ላይ የሽብር ጥቃት በቼቼን ተገንጣዮች የተፈፀመ ሲሆን በሺዎች የሚቆጠሩ የሩሲያ ንፁሀን ዜጎች ህይወት ቀጥፏል። ከሶቪየት ኅብረት መፍረስ በኋላ ሩሲያ የኋለኛውን የውጭ ዕዳዎች ለመፍታት ኃላፊነቷን ወሰደች. እ.ኤ.አ. በ 1992 አብዛኛው የሸማቾች የዋጋ ቁጥጥሮች ጠፍተዋል ፣ ይህም ከፍተኛ የዋጋ ግሽበትን አስከትሏል እና የሩብልን ዋጋ በእጅጉ አሳንሷል። ከፍተኛ የበጀት ጉድለቶች ከካፒታል በረራ መጨመር እና ዕዳዎችን ለመክፈል አለመቻል በ 1998 የሩሲያ የፋይናንስ ቀውስ አስከትሏል, ይህም ተጨማሪ የሀገር ውስጥ ምርት ማሽቆልቆልን አስከትሏል. የፑቲን ዘመን እ.ኤ.አ. በታህሳስ 31 ቀን 1999 ፕሬዝዳንት የልሲን ባልተጠበቀ ሁኔታ ሥልጣናቸውን ለቀው በቅርቡ ለተሾሙት ጠቅላይ ሚኒስትር እና ለተመረጡት ቭላድሚር ፑቲን ሹመት ሰጥተዋል። ዬልሲን ቢሮውን በሰፊው ተወዳጅነት ያላገኘ ሲሆን በአንዳንድ ግምቶች 2% ዝቅተኛ የማጽደቅ ደረጃ ተሰጥቶታል። ከዚያም ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2000 ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ አሸንፈዋል ፣ እናም የቼቼን አማፂያን አፍኑ። ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2004 ለሁለተኛ ጊዜ የፕሬዝዳንትነት ጊዜ አሸንፈዋል ። በከፍተኛ የነዳጅ ዋጋ ፣ የውጭ ኢንቨስትመንት መጨመር እና ጥንቃቄ የተሞላበት ኢኮኖሚያዊ እና የፊስካል ፖሊሲዎች ፣ የሩሲያ ኢኮኖሚ በከፍተኛ ሁኔታ አደገ ። በከፍተኛ ደረጃ የሩሲያን የኑሮ ደረጃ ማሻሻል እና በአለም አቀፍ ፖለቲካ ውስጥ ያለውን ተጽእኖ ማሳደግ. የፑቲን አገዛዝ መረጋጋትን ጨምሯል፣ ሩሲያን ወደ ፈላጭ ቆራጭ ሀገርነት ሲቀይር። እ.ኤ.አ. መጋቢት 2 ቀን 2008 ዲሚትሪ ሜድቬዴቭ ፕሬዝዳንት ሆነው ተመረጡ ፑቲን ጠቅላይ ሚኒስትር ሲሆኑ ህገ መንግስቱ ፑቲንን ለሶስተኛ ተከታታይ የፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እንዳያገለግሉ ከልክሏል። እ.ኤ.አ. በ2012 የተካሄደውን ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ተከትሎ ፑቲን ወደ ፕሬዝዳንትነት የተመለሱ ሲሆን ሜድቬዴቭ ደግሞ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ተሾሙ። ይህ የአራት አመት የጋራ አመራር በሁለቱ ሀገራት መካከል "ታንድ ዲሞክራሲ" በውጭ ሚዲያዎች የተቀረፀ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2014 ፑቲን የክሬሚያን ፓርላማ ለመያዝ የሩሲያ ወታደሮችን ወደ ዩክሬን በማሰማራቱ ክሬሚያን እንድትቆጣጠር አድርጓል። ከዚህ በኋላ ሩሲያ ክሪሚያን መግዛቷ እና ከዚያ በፊት የተካሄደው ህዝበ ውሳኔ በዓለም አቀፍ ደረጃ እውቅና ሳይሰጠው ቆይቶ በምዕራቡ ዓለም ሀገራት ማዕቀብ እንዲጣል ምክንያት ሆኗል፤ ይህን ተከትሎም የሩሲያ መንግስት በሁለተኛው ላይ የጸረ-ማዕቀብ ምላሽ ሰጥቷል። እ.ኤ.አ. በማርች 2018 ፑቲን በአጠቃላይ ለአራተኛው የፕሬዝዳንት ጊዜ ተመርጧል። እ.ኤ.አ. በጥር 2020 በህገ-መንግስቱ ላይ ጉልህ ማሻሻያዎች ቀርበዋል ፣ ከሀምሌ ወር ጀምሮ ተግባራዊ ይሆናል ፣ ይህም ፑቲን አሁን ያለው የስልጣን ጊዜ ካለቀ በኋላ ለሁለት ተጨማሪ የስድስት ዓመታት ፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እንዲወዳደር አስችሎታል። እ.ኤ.አ. የካቲት 24 ቀን 2022 ሩሲያ በዩክሬን ላይ ወረራ ጀመረች። በ 06:00 በሞስኮ ሰዓት ፑቲን በዩክሬን ወታደራዊ ዘመቻ እንደሚካሄድ አስታውቋል; ከደቂቃዎች በኋላ የዩክሬን ከተሞች በሚሳኤል ጥቃት ደረሰባቸው። የመሬት አቀማመጥ ሩሲያ በአውሮፓ ምሥራቃዊ ክፍል እና በእስያ ሰሜናዊ ጫፍ ላይ በስፋት የተዘረጋች አህጉር አቋራጭ ሀገር ነች። የዩራሺያ ሰሜናዊውን ጫፍ ይሸፍናል; እና ከ37,653 ኪሜ (23,396 ማይል) በላይ የሚሸፍነው በዓለም አራተኛው ረጅሙ የባህር ዳርቻ አለው። ሩሲያ በኬክሮስ 41° እና 82° ፣ እና ኬንትሮስ 19° እና 169°፡ 9,000 ኪሜ (5,600 ማይል) ከምስራቅ ወደ ምዕራብ እና ከ2,500 እስከ 4,000 ኪሜ (ከ1,600 እስከ 2,500 ማይል) ከሰሜን ወደ ደቡብ ትዘረጋለች። በመሬት ስፋት፣ ከሶስት አህጉራት የሚበልጥ ሲሆን ከፕሉቶ ጋር ተመሳሳይ የሆነ የገጽታ ስፋት አለው። ሩሲያ ዘጠኝ ዋና ዋና የተራራ ሰንሰለቶች ያሏት ሲሆን እነሱም በካውካሰስ ተራሮች ላይ ጉልህ የሆነ ክፍል የሚጋሩት በደቡብ ምዕራብ ክልሎች ይገኛሉ (በሩሲያ እና በአውሮፓ 5,642 ሜትር (18,510 ጫማ) ከፍታ ያለው የኤልብሩስ ተራራን ይይዛል); በሳይቤሪያ ውስጥ የአልታይ እና የሳያን ተራሮች; እና በምስራቅ የሳይቤሪያ ተራሮች እና በሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ውስጥ በካምቻትካ ባሕረ ገብ መሬት (, በ 4,750 ሜትር (15,584 ጫማ) በዩራሲያ ውስጥ ከፍተኛው ንቁ እሳተ ገሞራ ነው) የያዘ. የኡራል ተራሮች ከሰሜን ወደ ደቡብ በሀገሪቱ ምዕራብ በኩል የሚጓዙት በማዕድን ሀብት የበለፀጉ እና በአውሮፓ እና በእስያ መካከል ባህላዊ ድንበር ይመሰርታሉ። ሩሲያ ከሶስት ውቅያኖሶች ጋር ከሚዋሰኑ የአለም ሁለት ሀገራት አንዷ እንደመሆኗ መጠን ከብዙ ባህር ጋር ትስስር አላት። ዋና ደሴቶቹ እና ደሴቶቹ ኖቫያ ዘምሊያ፣ ፍራንዝ ጆሴፍ መሬት፣ ሰቬርናያ ዘምሊያ፣ አዲሱ የሳይቤሪያ ደሴቶች፣ ፣ የኩሪል ደሴቶች እና ሳክሃሊን ያካትታሉ። በሩሲያ እና በዩናይትድ ስቴትስ የሚተዳደረው የዲዮሜድ ደሴቶች በ3.8 ኪሜ (2.4 ማይል) ልዩነት አላቸው። እና ኩናሺር ደሴት የኩሪል ደሴቶች ከሆካይዶ፣ ጃፓን 20 ኪሜ (12.4 ማይል) ብቻ ይርቃሉ። ከ100,000 በላይ ወንዞች መኖሪያ የሆነችው ሩሲያ ከአለም ትልቁ የገጸ ምድር የውሃ ሃብት አንዱ ያላት ሲሆን ሀይቆቿ በግምት አንድ አራተኛ የሚሆነውን የአለም ፈሳሽ ውሃ ይይዛሉ። የባይካል ሀይቅ ትልቁ እና ከሩሲያ ንጹህ የውሃ አካላት መካከል በጣም ታዋቂው የአለም ጥልቅ ፣ ንፁህ ፣ ጥንታዊ እና በጣም አቅም ያለው ንጹህ ውሃ ሀይቅ ነው ፣ ከአለም ንፁህ የገጽታ ውሃ ከአንድ አምስተኛ በላይ ይይዛል። በሰሜን ምዕራብ ሩሲያ የሚገኙት ላዶጋ እና ኦኔጋ በአውሮፓ ከሚገኙት ትላልቅ ሀይቆች መካከል ሁለቱ ናቸው። በአጠቃላይ ታዳሽ የውሃ ሀብቶች ሩሲያ ከብራዚል ቀጥሎ ሁለተኛ ነች። በምዕራብ ሩሲያ የሚገኘው ቮልጋ፣ እንደ ሩሲያ ብሔራዊ ወንዝ በሰፊው የሚነገርለት በአውሮፓ ውስጥ ረጅሙ ወንዝ ነው። በሳይቤሪያ የሚገኙት የኦብ፣ የኒሴይ፣ የሌና እና የአሙር ወንዞች ከአለም ረዣዥም ወንዞች መካከል ናቸው። 2 ጥንታዊ መድረኮችን የሚለየው የኡራል-ሞንጎሊያ ኤፒፓልዮዞይክ የታጠፈ ቀበቶ መዋቅር ውስጥ የ ሪፊን ፣ ባይካል ሳላይር, ካሌዶኒያኛ እና ሄርሲኒያን የታጠፈ ቦታዎች አሉ. የየኒሴይ-ሳያን-ባይካል የሪፊያን እና የባይካል ማጠፍያ የሳይቤሪያ መድረክን ያዘጋጃል። ከምስራቃዊ አውሮፓ መድረክ ጋር ባለው ድንበር ላይ፣ በፔርሚያን ስትራታ የተሞላው የሲስ-ኡራል የኅዳግ ገንዳ በሰሜን ውስጥ ጠንካራ የድንጋይ ከሰል እና በገንዳው መካከለኛ ክፍል ውስጥ የፖታስየም ጨዎችን (ኡራልን ይመልከቱ)። በሩሲያ ግዛት ላይ ያለው የፓሲፊክ የታጠፈ ቀበቶ በከፍተኛ ሰሜናዊ ምዕራብ ክፍል ይወከላል ፣ በውስጡም ጥንታዊ የቅድመ-ሪፊያን ግዙፍ ፣ የሜሶዞይክ እና የሴኖዞይክ ማጠፍያ አካባቢዎች እና ዘመናዊ የቴክኖሎጂ ንቁ ዞኖች ይገኛሉ። በቬርኮያንስክ-ቹኮትካ ክልል ውስጥ የወርቅ ክምችቶች ከጁራሲክ እና የታችኛው ክሪቴሴየስ ግራናይት ወረራዎች እንዲሁም ከቲን፣ ከተንግስተን እና ከሜርኩሪ ጋር ተያይዘው ይታወቃሉ። ትላልቅ የድንጋይ ከሰል ክምችቶች በ ገንዳ እና በዚሪያንስክ የመንፈስ ጭንቀት ውስጥ በሚገኙ ሞላሰስ ውስጥ ይገኛሉ. የምእራብ ካምቻትካ የታጠፈ ስርዓት የላይኛው ክሪታሴየስ ጂኦሳይክሊናል ውስብስብ ነው፣ እሱም በግራናይት-ግኒዝ እና ሼል-ማፊክ ምድር ቤት ላይ ተደራርቦ ነበር፣ እና ከታጠፈ በኋላ በፓሊዮጂን-ኒኦጂን ዓለቶች ተሸፍኗል። የምስራቃዊው ዞን በተደራረቡ ዘመናዊ እሳተ ገሞራዎች (28 ንቁ እሳተ ገሞራዎች) ይታወቃል. የኩሪል ደሴት አርክ ታላቁ እና ትንሹ ሪጅስ 39 ንቁ እሳተ ገሞራዎች ያሉት ሲሆን ክሪታሴየስ እና ኳተርንሪ የእሳተ ገሞራ- ደለል እና የእሳተ ገሞራ ፍጥረታት ናቸው። የ ቅስት ወጣት ሥርዓት የተከፋፈለ ነው, እና ፊት ለፊት, እንዲሁም በካምቻትካ ምሥራቃዊ ክፍል ፊት ለፊት, ጥልቅ-የውሃ ቦይ አለ. የሳክሃሊን ሴኖዞይክ የታጠፈ ክልል በማዕከላዊ ሳክሃሊን ግራበን ተለያይቶ ወደ ምስራቃዊ እና ምዕራባዊ ዞኖች የተከፈለ ነው። የነዳጅ እና የጋዝ ክምችቶች ከሰሜን ሳካሊን ዲፕሬሽን ጋር የተቆራኙ ናቸው, እና የድንጋይ ከሰል ክምችቶች በደሴቲቱ ላይ ከሚገኙት የመካከለኛው ሚዮሴን ድንጋዮች ጋር የተቆራኙ ናቸው. የአየር ንብረት የሩሲያ ስፋት እና የብዙዎቹ አከባቢዎች ከባህር ርቀው የሚገኙት ከታንድራ እና ከደቡብ ምዕራብ ጽንፍ በስተቀር በአብዛኛዎቹ የአገሪቱ ክፍሎች እርጥበት ያለው አህጉራዊ የአየር ንብረት የበላይነትን ያስከትላል። በደቡብ እና በምስራቅ የሚገኙት የተራራ ሰንሰለቶች ከህንድ እና ፓሲፊክ ውቅያኖሶች የሚነሳውን የሞቀ አየር ፍሰት ያደናቅፋሉ ፣ የአውሮፓ ሜዳ በምእራብ እና በሰሜን በኩል በአትላንቲክ እና በአርክቲክ ውቅያኖሶች ላይ ተጽዕኖ እንዲያሳድር ይከፍታል። አብዛኛው የሰሜን ምዕራብ ሩሲያ እና ሳይቤሪያ የከርሰ ምድር አየር ንብረት አላቸው፣ በሰሜን ምስራቅ ሳይቤሪያ ውስጣዊ ክልሎች እጅግ በጣም ከባድ ክረምት (በአብዛኛው ሳካሃ፣ ቀዝቃዛው ሰሜናዊ ዋልታ የሚገኝበት እና ዝቅተኛ የሙቀት መጠን -71.2 ° ሴ ወይም -96.2 °) እና የበለጠ መጠነኛ ክረምት በሌላ ቦታ። በአርክቲክ ውቅያኖስ አቅራቢያ ያለው ሰፊ የሩሲያ የባህር ዳርቻ እና የሩሲያ አርክቲክ ደሴቶች የዋልታ የአየር ንብረት አላቸው። በጥቁር ባህር ላይ ያለው የክራስኖዶር ክራይ የባህር ዳርቻ ክፍል በተለይም ሶቺ እና አንዳንድ የሰሜን ካውካሰስ የባህር ዳርቻ እና የውስጥ ክፍልፋዮች እርጥብ እና እርጥብ ክረምት ያለው እርጥብ የአየር ንብረት አላቸው። በብዙ የምስራቅ ሳይቤሪያ እና የሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ክልሎች ክረምቱ ከበጋ ጋር ሲወዳደር ደረቅ ነው; ሌሎች የአገሪቱ ክፍሎች በየወቅቱ የበለጠ ዝናብ ያጋጥማቸዋል። በአብዛኛዎቹ የአገሪቱ ክፍሎች የክረምት ዝናብ እንደ በረዶ ይወርዳል። የምዕራባዊው የካሊኒንግራድ ክልል ክፍሎች እና በደቡባዊ ክራስኖዶር ክራይ እና በሰሜን ካውካሰስ አንዳንድ ክፍሎች የውቅያኖስ የአየር ንብረት አላቸው። በታችኛው ቮልጋ እና ካስፒያን ባህር ዳርቻ ያለው ክልል እንዲሁም አንዳንድ ደቡባዊ የሳይቤሪያ ቁንጮዎች በከፊል ደረቃማ የአየር ጠባይ አላቸው። በአብዛኛዎቹ ክልሎች ውስጥ ሁለት የተለያዩ ወቅቶች ብቻ ናቸው, ክረምት እና በጋ; እንደ ጸደይ እና መኸር በአብዛኛው በጣም ዝቅተኛ እና እጅግ በጣም ከፍተኛ በሆነ የሙቀት መጠን መካከል አጭር የለውጥ ወቅቶች ናቸው. በጣም ቀዝቃዛው ወር ጥር (የካቲት በባህር ዳርቻ ላይ); በጣም ሞቃት ብዙውን ጊዜ ሐምሌ ነው። ከፍተኛ የሙቀት መጠኖች የተለመዱ ናቸው። በክረምት ወቅት የሙቀት መጠኑ ከደቡብ እስከ ሰሜን እና ከምዕራብ ወደ ምስራቅ ይበርዳል። በሳይቤሪያ ውስጥ እንኳን ክረምቱ በጣም ሞቃት ሊሆን ይችላል. ብዝሃ ህይወት ሩሲያ ግዙፍ በሆነ መጠንዋ ምክንያት የዋልታ በረሃዎች፣ ታንድራ፣ የደን ታንድራ፣ ታይጋ፣ የተቀላቀለ እና ሰፊ ደን፣ የደን ስቴፔ፣ ስቴፔ፣ ከፊል በረሃ እና የሐሩር ክልልን ጨምሮ የተለያዩ ስነ-ምህዳሮች አሏት። ከሩሲያ ግዛት ውስጥ ግማሽ ያህሉ በደን የተሸፈነ ነው, እና በዓለም ላይ ትልቁ የደን ክምችት አለው, እሱም "የአውሮፓ ሳንባ" በመባል ይታወቃል; በሚወስደው የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጠን ከአማዞን ደን ቀጥሎ ሁለተኛ ነው። የሩስያ ብዝሃ ህይወት 12,500 የቫስኩላር ተክሎች, 2,200 የብሪዮፊት ዝርያዎች, 3,000 የሚያህሉ የሊች ዝርያዎች, 7,000-9,000 የአልጌ ዝርያዎች እና 20,000-25,000 የፈንገስ ዝርያዎችን ያጠቃልላል. የሩሲያ እንስሳት ከ 320 በላይ አጥቢ እንስሳት ፣ ከ 732 በላይ የአእዋፍ ዝርያዎች ፣ 75 የሚሳቡ እንስሳት ፣ ወደ 30 የሚጠጉ የአምፊቢያን ዝርያዎች ፣ 343 የንፁህ ውሃ ዓሳ ዝርያዎች (ከፍተኛ ኤንደምዝም) ፣ በግምት 1,500 የጨው ውሃ ዓሳ ፣ 9 የሳይክሎስቶማታ ዝርያዎች እና በግምት 100-150,000 ኢንቬርቴብራቶች (ከፍተኛ የደም መፍሰስ). በግምት 1,100 የሚሆኑ ብርቅዬ እና ሊጠፉ የተቃረቡ የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች በሩሲያ ቀይ መረጃ መጽሐፍ ውስጥ ተካትተዋል። የሩስያ ሙሉ በሙሉ ተፈጥሯዊ ስነ-ምህዳሮች ወደ 15,000 የሚጠጉ ልዩ ጥበቃ በሚደረግላቸው የተፈጥሮ ግዛቶች ውስጥ የተጠበቁ ናቸው የተለያዩ ደረጃዎች , ከጠቅላላው የሀገሪቱ ክፍል ከ 10% በላይ ይዘዋል. እነሱም 45 የባዮስፌር ክምችቶች፣ 64 ብሄራዊ ፓርኮች እና 101 የተፈጥሮ ክምችቶችን ያካትታሉ። ሩሲያ እስካሁን ድረስ በሰው ያልተነኩ ብዙ ሥነ-ምህዳሮች አሏት። በዋነኛነት በሰሜናዊ ታይጋ አካባቢዎች እና በሳይቤሪያ ንዑስ ታንድራ ውስጥ። ሩሲያ በ2019 የደን መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ አማካኝ ነጥብ 9.02 ያስመዘገበች ሲሆን ከ172 ሀገራት 10ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እና በዓለም አቀፍ ደረጃ የመጀመሪያ ደረጃ ዋና ሀገር። መንግስት እና ፖለቲካ ሩሲያ ያልተመሳሰለ ፌዴሬሽን እና ከፊል ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ ነው, እሱም ፕሬዚዳንቱ ርዕሰ መስተዳድር ናቸው, እና ጠቅላይ ሚኒስትሩ የመንግስት መሪ ናቸው. በመሠረታዊነት የተዋቀረው የመድበለ ፓርቲ ተወካይ ዴሞክራሲ ሲሆን ፌዴራል መንግሥት በሶስት ቅርንጫፎች የተዋቀረ ነው፡- ህግ አውጪ፡- 450 አባላት ያሉት የግዛት ዱማ እና 170 አባላት ያሉት የፌዴሬሽን ምክር ቤት የፌደራል ህግን ያፀደቀው ፣ ጦርነት አውጀዋል ፣ ስምምነቶችን ያፀድቃል ፣ የቦርሳውን ስልጣን እና የፕሬዚዳንቱን የመክሰስ ስልጣን ያለው የሩሲያ የሁለት ምክር ቤት ፌዴራል ምክር ቤት . ሥራ አስፈፃሚ: ፕሬዚዳንቱ የጦር ኃይሎች ዋና አዛዥ ነው, እና የፌዴራል ህጎችን እና ፖሊሲዎችን የሚያስተዳድሩ እና የሚያስፈጽም የሩሲያ መንግስት (ካቢኔ) እና ሌሎች መኮንኖችን ይሾማል. ዳኝነት፡- በፕሬዚዳንቱ አቅራቢነት በፌዴሬሽን ምክር ቤት የሚሾሙ ዳኞች ሕገ መንግሥታዊ ፍርድ ቤት፣ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እና የሥር ፌዴራል ፍርድ ቤቶች ሕጎችን ተርጉመው ሕገ መንግሥታዊ ናቸው የሚሏቸውን ሕጎች መሻር ይችላሉ። ፕሬዚዳንቱ የሚመረጠው በሕዝብ ድምፅ ለስድስት ዓመታት የሥራ ዘመን ሲሆን ከሁለት ጊዜ በላይ ሊመረጥ አይችልም። የመንግስት ሚኒስቴር መስሪያ ቤቶች ጠቅላይ ሚኒስትሩ እና ምክትሎቻቸው፣ ሚኒስትሮች እና ሌሎች የተመረጡ ግለሰቦችን ያቀፈ ነው። ሁሉም በፕሬዚዳንቱ የተሾሙት በጠቅላይ ሚኒስትሩ አቅራቢነት ነው (የኋለኛው ሹመት ግን የግዛቱን ዱማ ፈቃድ ይጠይቃል)። ዩናይትድ ሩሲያ በሩሲያ ውስጥ የበላይ የፖለቲካ ፓርቲ ሲሆን "ትልቅ ድንኳን" ተብሎም ተገልጿል. የፖለቲካ ክፍሎች በሕገ መንግሥቱ መሠረት የሩስያ ፌዴሬሽን 85 የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮችን ያቀፈ ነው. እ.ኤ.አ. በ 1993 አዲሱ ሕገ መንግሥት ሲፀድቅ 89 የፌዴራል ጉዳዮች ተዘርዝረዋል ፣ ግን የተወሰኑት በኋላ ተዋህደዋል። የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮች በፌዴሬሽን ምክር ቤት, በፌዴራል ምክር ቤት የላይኛው ምክር ቤት ውስጥ እኩል ውክልና አላቸው-ሁለት ተወካዮች እያንዳንዳቸው. እነሱ ግን በሚደሰቱት የራስ ገዝ አስተዳደር ደረጃ ይለያያሉ። በ 2000 የሩስያ ፌዴራል አውራጃዎች በ 2000 በፑቲን የተመሰረቱት የማዕከላዊ መንግስት የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮችን ለመቆጣጠር ነው. በመጀመሪያ ሰባት፣ በአሁኑ ጊዜ ስምንት የፌደራል ወረዳዎች አሉ፣ እያንዳንዳቸው በፕሬዚዳንቱ በተሾሙ መልእክተኞች የሚመሩ ናቸው። የውጭ ግንኙነት ሩሲያ እ.ኤ.አ. በ2019 ከአለም አምስተኛዋ ትልቁ የዲፕሎማሲያዊ ትስስር ነበራት። ከ190 የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አባል ሀገራት፣ ሁለት በከፊል እውቅና ካላቸው ሀገራት እና ከሶስት የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ታዛቢ መንግስታት ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቷን ትጠብቃለች። ከ144 ኤምባሲዎች ጋር ሩሲያ በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት ከአምስቱ ቋሚ አባላት አንዷ ስትሆን ልዕለ ኃያል ሀገር ነች። በታሪክ ውስጥ ትልቅ ኃይል እና ጉልህ የሆነ የክልል ኃይል ነበር. ሩሲያ የ 20፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ እና አባል ነች። እንደ ሲአይኤስ፣ ኢኤኢዩ፣ ፣ እና ባሉ ድርጅቶች ውስጥ የመሪነት ሚና ይጫወታል። ሩሲያ ከጎረቤት ቤላሩስ ጋር የቅርብ ግንኙነት ትኖራለች ፣ እሱም በዩኒየን ግዛት ውስጥ ፣ ከሩሲያ ጋር የኋለኛው ኮንፌዴሬሽን ነው። ሁለቱም ሀገራት ጠንካራ የባህል፣ የጎሳ እና የሃይማኖት ዝምድና ስለሚኖራቸው ሰርቢያ ከሩሲያ ጋር በታሪካዊ የቅርብ አጋር ነበረች። ህንድ ከሩሲያ ወታደራዊ መሳሪያዎች ትልቁ ደንበኛ ስትሆን ሁለቱ ሀገራት ከሶቪየት ዘመነ መንግስት ጀምሮ ጠንካራ ስልታዊ እና ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት አላቸው። ሩሲያ በጂኦፖለቲካዊ ጠቀሜታ በደቡብ ካውካሰስ እና በመካከለኛው እስያ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል። እና ሁለቱ ክልሎች እንደ ሩሲያ "ጓሮ" ተገልጸዋል. በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን በሩሲያ እና በቻይና መካከል ያለው ግንኙነት በከፍተኛ ደረጃ በሁለትዮሽ እና በኢኮኖሚ ተጠናክሯል; በጋራ የፖለቲካ ፍላጎቶች ምክንያት. ቱርክ እና ሩሲያ ውስብስብ ስትራቴጂካዊ፣ ጉልበት እና የመከላከያ ግንኙነት አላቸው። ሩሲያ ስትራቴጂካዊ እና ኢኮኖሚያዊ አጋር በመሆኗ ከኢራን ጋር ጥሩ ግንኙነት አላት። ሩሲያ በአርክቲክ፣ በእስያ-ፓሲፊክ፣ በአፍሪካ፣ በመካከለኛው ምስራቅ እና በላቲን አሜሪካ ተጽእኖዋን ለማስፋት እየገፋች ነው። በተቃራኒው ሩሲያ ከምዕራቡ ዓለም ጋር ያለው ግንኙነት; በተለይም ዩናይትድ ስቴትስ, የአውሮፓ ህብረት እና ኔቶ; ቀስ በቀስ እየተባባሱ መጥተዋል.

52115

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8D%8B%E1%8A%9D

አፋኝ

ይከሰታል ምግብ በደንብ ካልታኘክ ፣ እና ምግቡ ባልሆነ መንገድ ውስጥ ይገባል ፣ እና አየር የሚያልፍበትን መንገድ ይዘጋል። የመጀመሪያ እርዳታ ፀረ-አፋኝ አንዳንድ የእጅ ቴክኒኮች ማነቆትን ሊፈቱ ይችላሉ (ከዚህ በታች ያንብቡ)። በተጨማሪም ፣ በገበያ ውስጥ አንዳንድ "ፀረ-አፋኝ" መሳሪያዎች ( እና ) አሉ። ለተለመደ ተጎጂዎች የመጀመሪያ እርዳታ የመጀመሪያው ክፍል ሳል። ተጎጂው ማሳል ካልቻለ ሁለት ፣ እነዚህን ሁለት ዘዴዎች በእጅ ይጠቀሙ (ከዚህ በታች ሁለቱንም ምስሎች ይመልከቱ)። እያንዳንዱን ዘዴ በግምት 5 ጊዜ ያድርጉ ፣ እና ወደ ሌላኛው ቴክኒክ ይቀይሩ ፣ እና እነዚህን መዞሪያዎች ያለማቋረጥ ይድገሙት። ለ እርጉዝ እና ወፍራም ሰዎች - እነዚህ የእጅ ዘዴዎች ይለያያሉ (ከዚህ በታች ያንብቡ). ለ ልጆች (ከ 1 አመት በታች) - እነዚህ የእጅ ዘዴዎች ይለያያሉ (ከዚህ በታች ያንብቡ). ማነቆው ከቀጠለ ፣ ወደ ድንገተኛ ህክምና አገልግሎት ይደውሉ። ተጎጂው ንቃተ ህሊናውን ሊያጣ ይችላል ከጥቂት ጊዜ በኋላ (ከዚህ በታች ያንብቡ) ፣ እና ከዚያ "ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" ያስፈልገዋል። ለነፍሰ ጡር ወይም በጣም ወፍራም ለሆኑ ሰዎች የመጀመሪያ እርዳታ የመጀመሪያው ክፍል ሳል ደግሞ ። ተጎጂው ማሳል ካልቻለ ሁለት ፣ እነዚህን ሁለት ዘዴዎች በእጅ ይጠቀሙ (ከዚህ በታች ሁለቱንም ምስሎች ይመልከቱ)። እያንዳንዱን ዘዴ በግምት 5 ጊዜ ያድርጉ ፣ እና ወደ ሌላኛው ቴክኒክ ይቀይሩ ፣ እና እነዚህን መዞሪያዎች ያለማቋረጥ ይድገሙት። ማነቆው ከቀጠለ ፣ ወደ ድንገተኛ ህክምና አገልግሎት ይደውሉ። ተጎጂው ንቃተ ህሊናውን ሊያጣ ይችላል ከጥቂት ጊዜ በኋላ (ከዚህ በታች ያንብቡ) ፣ እና ከዚያ "ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" ያስፈልገዋል። የመጀመሪያ እርዳታ ለአራስ ሕፃናት (ከ 1 ዓመት በታች ለሆኑ) እነዚህን ሁለት ዘዴዎች ለ ሕፃናት በእጅ ተጠቀም (ከዚህ በታች ያሉትን ሁለቱንም ምስሎች ይመልከቱ)። እያንዳንዱን ዘዴ በግምት 5 ጊዜ ያድርጉ ፣ እና ወደ ሌላኛው ቴክኒክ ይቀይሩ ፣ እና እነዚህን መዞሪያዎች ያለማቋረጥ ይድገሙት። ማነቆው ከቀጠለ ፣ ወደ ድንገተኛ ህክምና አገልግሎት ይደውሉ። ሕፃኑ ከጥቂት ጊዜ በኋላ ንቃተ ህሊናውን ሊያጣ ይችላል ፣ እና ከዚያ "ለጨቅላ ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" ያስፈልገዋል። ተጎጂው ምንም ሳያውቅ ሲቀር ተጠቀም - "ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" (የተለመደ እንጂ ለጨቅላ ሕፃናት አይደለም) ወይም "ለጨቅላ ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" (ከ 1 አመት በታች ለሆኑ ሕፃናት)። (ከታች ያንብቡ)። ፀረ-የመታፈን የልብና የደም ሥር መነቃቃት ፣ ለተራ ተጎጂዎች ወደ ድንገተኛ የሕክምና አገልግሎት ጥሪ ያስፈልጋል። ተጎጂውን በአግድም ያስቀምጡ ፣ ፊት ለፊት ። ለተጎጂው "ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" ያለማቋረጥ ያድርጉ ፣ በደረት የታችኛው ግማሽ ላይ 30 ግፊቶች። ነገሩ የሚታይ ከሆነ ፣ ወደ ውጭ ለመውሰድ ይሞክሩ። ያ ነገር ሊወጣም ላይሆንም ይችላል ፣ ነገር ግን ተጎጂው በተለምዶ እስትንፋስ እስኪያገኝ ድረስ ይህ መቀጠል አለበት። የተጎጂውን አፍንጫ ይዝጉ። የአየር ማናፈሻ (ማዳን እስትንፋስ) ከአፍ ወደ አፍ በማከናወን አየርን ያስተዋውቁ። ሌላ ተመሳሳይ የአየር ማናፈሻ (የማዳን እስትንፋስ) በማድረግ አየርን እንደገና ያስተዋውቁ። ቦታውን ትንሽ ለመቀየር የተጎጂውን ጭንቅላት ወደ ፊት እና ወደ ኋላ አዙረው። የአየር ማናፈሻ (ማዳን እስትንፋስ) ከአፍ ወደ አፍ በማከናወን አየርን ያስተዋውቁ። ሌላ ተመሳሳይ የአየር ማናፈሻ (የማዳን እስትንፋስ) በማድረግ አየርን እንደገና ያስተዋውቁ። እነዚህን ሁሉ እርምጃዎች ያለማቋረጥ ይድገሙ ፣ ከመጀመሪያው አንድ (የ 30 የደረት ግፊቶች)። ፀረ-የመታፈን የልብና የደም ሥር መነቃቃት ፣ ለጨቅላ ወደ ድንገተኛ የሕክምና አገልግሎት ጥሪ ያስፈልጋል። ህፃኑን በአግድም ያስቀምጡት፣ ፊት ለፊት። የሕፃኑ ጭንቅላት ሁል ጊዜ ፊት ለፊት ማየት አለበት። ለሕፃኑን "ፀረ-አፋኝ የልብና የደም ሥር መነቃቃት" ያለማቋረጥ ያድርጉ ፣ ከሕፃኑ ጎን - 30 የደረት ግፊቶች ፣ በደረት የታችኛው ግማሽ ላይ በሁለት ጣቶች ይከናወናል። ነገሩ የሚታይ ከሆነ ፣ ወደ ውጭ ለመውሰድ ይሞክሩ። ያ ነገር ሊወጣም ላይሆንም ይችላል ፣ ነገር ግን ህፃኑ በተለምዶ እስትንፋስ እስኪያገኝ ድረስ ይህ መቀጠል አለበት። አፍን በመጠቀም የሕፃኑን አፍ እና የሕፃኑን አፍንጫ በአንድ ጊዜ ይሸፍኑ። አየርን በዚያ መንገድ ያስተዋውቁ (የአየር ማናፈሻ ወይም የማዳን እስትንፋስ)። አየርን እንደገና ያስተዋውቁ (ሌላ ተመሳሳይ የአየር ማናፈሻ ወይም የማዳን እስትንፋስ)። የሕፃኑ ጭንቅላት ፊት ለፊት መመልከቱን እንዲቀጥል እንጂ ፣ እንዳይሽከረከር ፣ ይመከራል ፣ ምክንያቱም ጭንቅላትን ማዘንበል በጨቅላ ህጻናት ላይ የአየር አቅርቦትን ስለሚቀንስ ነው። እነዚህን ሁሉ እርምጃዎች ያለማቋረጥ ይድገሙ ፣ ከመጀመሪያው አንድ (የ 30 የደረት ግፊቶች)። የውጭ መያያዣዎች

20644

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%98%E1%89%B6%20%E1%88%80%E1%88%9D%E1%88%B3%20%E1%8B%B3%E1%8B%8A%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%8D%E1%89%A5%20%E1%89%85%E1%8A%95%E1%8A%90%E1%89%B5

ከመቶ ሀምሳ ዳዊት የልብ ቅንነት

ከመቶ ሀምሳ ዳዊት የልብ ቅንነት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከመቶ ሀምሳ ዳዊት የልብ ቅንነት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21128

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%AB%E1%8C%A0%E1%8C%8D%E1%89%A5%20%E1%89%82%E1%8C%A3%20%E1%8A%A8%E1%88%9D%E1%8C%A3%E1%8B%B1%20%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%88%E1%8C%A3%20%E1%8C%A5%E1%8C%83%20%E1%8A%A8%E1%8C%88%E1%88%98%E1%8B%B1%20%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%89%B3%E1%8B%8D%E1%89%83%E1%88%8D

የሚያጠግብ ቂጣ ከምጣዱ የሚወጣ ጥጃ ከገመዱ ያስታውቃል

የሚያጠግብ ቂጣ ከምጣዱ የሚወጣ ጥጃ ከገመዱ ያስታውቃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚያጠግብ ቂጣ ከምጣዱ የሚወጣ ጥጃ ከገመዱ ያስታውቃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

16079

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%8A%AB%E1%88%AC%20%E1%8B%9E%E1%88%AB%E1%88%B3%E1%89%B0%E1%88%AD

ፍካሬ ዞራሳተር

'ፍካሬ ዞራስተር: ወደ ሁሉምና ወደ ማንም' በፍሬድሪች ዊልሄልም ኒሺ የተደረሰ የፍልስፍና ልቦለድ* ነው። መጽሐፉ በ1883 እና 1885 (እ.ኤ.አ) መካከል በ4 ክፍል የተደርሰ ሲሆን በጊዜው ይሰራበት ከነበረው የአስተሳሰብ ዘዴ ለየት ባለ መልኩ የፍልስፍናን እና የግብረገብን ጥናቶች መርምሯል። የመጽሃፉ አትኩሮቶች፡ የዘላለማዊ ምልልስ፣ ኃይልን መፍቀድ (*ፈቃድ እዚህ ላይ ጠንካራ ፍላጎት ማለት ነው)፣ የአዳዲስ ዋጋ ወይም ህግጋት አስፈላጊነት፣ የአምላክ በጊዜው በነበሩ አውሮጳውያን ልብ ውስጥ መሞት፣ የበላይ ሰው (*በኒሺ አስተሳሰብ የሰው ልጅ በጦጣወችና በበላይ ሰው መካከል ያለ ፍጡር ነው) መምጣት ትምቢቶች ነበሩ። ጽሁፉ የመጽሐፍ ቅዱስ አጻጻፍ ስልት ይከተል እንጂ የውስጡ ፍሬ ነገር ግን የክርስትናና አይሁድ ሃይማኖቶችን መሰረታዊ እምነቶች የሚጻረር ነበር። ኒሺ ይህን መጽሐፍ " ከሰወችና ከጊዜ 6000 ጫማ" እርቆ እንደጻፈ ይናገራል፣ ማለቱም የመጽሃፉን ሃሳቦች በተራራ ላይ እያለ እንዳገኛቸው ለማስገንዘብ ነበር። ኒሺ ይህን "ፍካሬ ዞራስተር" ብሎ የሰየመውን መጽሃፍ "ስርዓት አልባ"(ጥራዝ ነጠቅ) ወይም ስርዓት ይለሽ በሆነ ዘዴ ስለጻፈው ለተመራማሪወች እጅግ አስቸጋሪ ሆነ። ይሁንና ተመራማሪወች አንድ አንድ ቋሚ የሆኑ የመጽሃፉን ይዘቶች ማስተዋላቸው አልቀረም፦ የበላይ ሰው፡ ለኒሺ የበላይ ሰው ማለት በራሱ ላይ ሙሉ ቁጥጥር ያለው ግለሰብ፣ እምቅ ኃይሉን ወደ ስራ የተርጎመ ሰው ማለት ነው። አሁን ያለው የሰው ልጅ (በኒሺ አሰተያየት) በእንስሳ እና በዚህ በበላይ ሰው መካከል ያለ ፍጡር ነው። የዘላለም ምልልስ፡ ማናቸውም የተከሰቱ ነገሮች እንደገና ይከሰታሉ፣ አሁን የሚከሰቱ ነገሮች ድሮም ተከስተው ነበር ለወደፊቱም እልፍ አዕላፍ ጊዜ ይከሰታሉ! ይህ አለም ልክ እንደምናየው ሆኖ እንደገና ይከሰታል፣ ሰውም ይሞታል ግን ልክ በነበረበት መልኩ በነበረበት አለም ተመልሶ ይመጣል። ኅይል መፍቀድ፡ የሰው ተፈጥሮ መሰረታዊ ባህርይ ነው። ማናቸውም የምንሰራቸው ነገሮች፣ እንደ ኒሺ አስተያየት፣ የዚህ መሪ ሃሳብ መገለጫ ናቸው። ከመራባት፣ ደስታ፣ ሐሴት ጋር ሲነጻጸር የኅይል መፍቀድ ሁሉም የሰው ልጅ ከከባቢው አለም ጋር የሚያደርገውን ትግል ጠቅልሎ የሚይዝ ጽንሰ ሃሳብ ነው። በክፋትና ደግነት በተሰኙ ተቃራኒ የክርስትና ሃሳቦች ላይ ብዙ ትችት መመስረት። በኒሺ አስተያየት እኒህ ነገሮች የሰው ልጅ ፈጠራወች እንጂ በተፈጥሮ የሚገኙ አይደሉም። በሱ አስተያየት የሰው ልጅ ተግባር መለካት ያለበት አስቀድሞ በተቀመጡ የግብረ ገብ ዋጋወች/ህጎች (ጥሩና መጥፎ) ሳይሆን የተግባሩን መዘዝ በመለካት ነው። መጽሐፉ ባጭሩ በመጽሃፉ መግቢያ ላይ ዞራስተር 30 አመት ሲሞላው ወደ ተራራ እንደወጣና በዚያ ከሰወች ተገሎ ብዙ ጥበቦችን እንደሰበሰብ እናነባለን። 40 አመት ሲሞላው ያከማቸውን ጥበብ ለማካፈል ከተራራው ወረደ። የመውረዱ ዋና አላማ "የበላይ ሰው"ን መምጣት ለመስበክ ነበር። የበላይ ሰው፣ በዞራስተር አስተሳሰብ፣ ከሰው በላይ የሆነ ፍጡር ማለት ነው፡ ልክ የሰው ልጅ ከጦጣወች በላይ የሆነ ፍጡር እንደሆነ። በዞራስተር ግምት ዘመናዊው ሰው የሞራል ግሽበት፣ ባዶነትና አጠቃላይ የህይወት ውዥንብር ስለገጠመው አዲስ ትምህርት ያስፈልገዋል። በዞራስተር አስተሳሰብ የዘመናዊው ሰው መንፈሳዊ ግሽበት ምክንያት የአምላክ መሞት ነው። በርግጥ አምላክ ለመሞት አይቻለውም ሆኖም ግን በዞራስቶር አስተሳሰብ አምላክ ሞተ ማለት ዘመናዊው ሰው በአምላክ ላይ ያለው እምነት መሞት ማለት ነው። ስለሆነም የድሮወቹ ሰወች ብዙ አስደናቂ ስራወችን ለአምላክ ሲሉ ቢሰሩም የዘመናዊው ሰው ግን ይህን እመንቱን በማጣቱ አጠቃላይ ዘመናዊ ህብረተሰብ መሪ ሃሳብ የማጣት፣ የመበስበስና ተስፋ የማጣት ምልክቶች አሳየ። ህግን የሚሰጥ በሰው አምሳያ ያለ አምላክ ለአዲሱ ሳይንሳዊና ዘምናዊ ህብረተሰብ እጅግ ኋላ ቀር መስሎ ታየ። ስለሆነም በተማሩ ዘንድ የአለም የህይወት ትርጉምና የግብረገብ ስርዓት እጅግ ዝብርቅርቅ ያለ ሆነ። ዘመናዊ ሰው ባዶነት "ኒሂልዝም"( የህይወት ትርጉም ማጣት) የሚባል ችግር ተጋረጠው፣ የ"ዞራስተር ፍካሬ" ዋና አላማ ይህን ባዶነት ("ኒሂልዝም" -- የህይወት ትርጉም ማጣት) መታገል ነበር። በኒሺ አስተሳሰብ አዲሱ የ"በላይ ሰው" ትምህርት ለዚህ ዘመናዊ ባዶነት ፍቱን መድሃኒት መሆን ነበር። ዞራስተር ከተራራው ወርዶ በሰወች መካከል እንዲህ ሲል ሰበከ፡ የሰው ልጅ በአሁኑ ሰዓት ያለበትን መናኛነት (ተራነት)ና የከሰረ ስልጣኔ በማሸነፍ የ"በላይ ሰው"ን መፍጠር አለበት፡ «የሰው ልጅ ሊሸነፍ የሚገባ ነው። ለማሸነፍ እያንዳንዳችሁ ምን አድርጋችኋል?» ሆኖም ግን ይህ ሰበካው ተቀባይነት አጣ። ህዝቡም መልሶ «የበላይ ሰውህን ለራስህ» ብለውም ተሳለቁበት። የተመቻቸና ጥሩ ኑሮ ከመፈለግ ውጭ የበላይ ሰውን እንደማይፈልጉ ነገሩት። ህይወት ከፍተኛ ትርጉም ከሌለው በርግጥም ከደስታ ውጭ ምንስ ያስፈልጋል? በዚህ ምክንያት የስልጣኔ ዋና ዓላማ "ከፍተኛ ደስታ ለከፍተኛ ቁጥር ላለው ሰው" ሆነ። በዚህ ምክንያት ዞራስተር ለህዝቡ ያለው ጥላቻና ንቀት አደገ ( ምንም እንኳ ከጊዜ ወደጊዜ ሊያዝንላቸውና ሊረዳቸው ህሊናው ቢግደረደርም)። ተማሪውም ሆነ ያልተማረው፣ ፖለቲከኛውም ሆነ ፈላስፋው፣ ሰዓሊውም ሆነ ፕሮፌሰሩ፣ ሁሉም የተደላደለ ህይወት ከመሻት ውጭ ውስጣቸው ያለውን እምቅ ስብዕና ለማሳደግ የማይጥሩ ሆኖ አገኛቸው። ዞራስተር ብዙ ተከታይ ከማፍራት ይልቅ ሊግባባቸው የሚችሉ ጥቂት ፈርጥ የሆኑ ሰወችን ፍለጋ ጀመረ፡ ተራ(መናኛ) ነገሮችን ከህይወት ለማግኘት የሚሞክሩን ሳይሆን፣ ከፍተኛ ነገርን ለማግኘት የሚሞክሩትን። ፍለጋው ጥቂት ሰወችን ስላስገኘለት በዚህ ወቅት ለተመረጡት "ማስተማር" በጥብቅ ጀመረ። ክፍል ፩ በዚህ የመጽሃፉ ክፍል የዞራስተር ዋና ነጥቦች በስድስት ዋና ዋና ሃሳቦች ይጠቃላል። የመጀመሪያው የዞራስተር ነጥብ አጠቃላይ ሜታፊዝክን መካድ ነው። ሜታፊዚክ ማለት በተጨባጩ አለም ጀርባ የማናየው፣ የማንዳሰሰው፣ የማናሸተው እውነተኛ አለም አለ በማለት ይህን አለም ለማግኘት የሚጥር የፍልስፍና ዘርፍ ነው። በዞራስተር አስተያየት አንድ አለም ብቻ አለ፡ እርሱም ተጨባጩ አለም ነው። ሁለተኛው የዞራስተር ነጥብ የአይምሮና አካል ክፍፍልን መካድ ነበረ። በተለምዶ ሰው አካል አለው ብንልም በዞራስተር አስተያየት ሰው እራሱ አካል ነው። የሰው ልጅ ከማይጨበጥ ምናባዊ ነገር (አዕምሮ) እና ከተጨባጭ ነገር (አካል) የተሰራ ሳይሆን ሙሉ በሙሉ ከአካል የተሰራ ነው። በነደካርት የተነሳው ቀልበኛ ፍልስፍና የስውን ልጅ ከሁለት (አዕምሮና ሰወነት) ከከፈለ ወዲህ የስው ልጅ የስራ ውጤቶች ብዙ አመርቂ አልሆኑ፣ ይልቁኑ የጥንቶቹ ከያኒያን በ"ደማቸው የጻፉዋቸው መጽሃፎች" (በአይምሮ ከተጻፉ ዘመናዊ መጽሃፎች) በተለየ መልኩ ስሜት የሚነኩ እንደነበሩ አስተማረ። የሰው ልጅ "አዕምሮ" ከሆነ ወዲህ ስራው ሁሉ በቀመር የተወጠረና ምንም ስሜት የማይቀስቀስ ሆነ። ዞራስተር ሙሉ በሙሉ የግለሰብ ነጻነትን ይደግፋል። ግብረገብ፣ የጋራ ሰላምና፣ ይሉኝታ ለዞራስተር ደንታው አይደሉም። የህይወት ኃይሎች በምንም አይነት መታፈን የለባቸውም። የተመረጡ ነፍሶች የመንጋወችን ግብረ ገብና ስርዓቶች ወደጎን ትተው የራሳቸውን ዋጋ/ህግ አውጥተው የራሳቸውን አላማ ለማስፈጸም ይታገላሉ። ትክክለኛው የህይወት ጣዕም በህግጋትና ግብረገብ የተጋረደ ሳይሆን ከኃጢያትና ጽድቅ ወዲያ ርቆ የሚገኝ ነው። ሙሉው የግለሰብ ነጻነት "ሁሉ በሁሉ ላይ" ጦር እንዲያነሳ ሊያደርግ ይችላል። ይህ ግን በዞራስተር አይን ምንም አይደለም ምክንያቱም ሁሉም ህይወት ያለው ነገር "ኃይልን ይፈቅዳል"፡ ሁሉም ህይወት ያለው ነገር እራሱን ያረጋግጣል፣ ለመኖሩም ምልክት ትግል ያካሂዳል። ሄራክሊተስ እንደጻፈ "ጦርነት የሁሉ ነገር አባት ነው"፣ በዞራስቱራ አስተያየት ያለፍልሚያ ምንም ጥቅም ያለው ነገር አይመጣም። ዞራስተር ለጓደኞቹ የሚመክረውም "በአደጋ ኑር!" እያለ ነበር። ፍቅረኛሞች እንኳ ሳይቀሩ ችግር ሊገጥም እንዲችል መረዳት አለባቸው፣ በፍቅር መጎዳት የሚፈራ ወይም ቂም የሚያሲይዝ ሳይሆን እራስን ለማሳደግና አዳዲስ ነገሮችን ለመረዳት የሚያገልግል ዕድል ነው። ጦርነት ተቀባይነት ያለው መሳሪያ ብቻ ሳይሆን ተቀባይነት ያለው ግብም ነው። እራስን መወሰን ለዞራስተር ፍልስፍና ዋና ቁልፍ ነው። ይህ አለም ከላይም ሆነ ከታች ከጎንም ሳይቀር የተሰጠው ትርጉምም ሆነ ህግጋት የሉትም። ሁሉም ሰው የራሱን ትርጉምና ህግጋት በመፍጠር እራሱን ይወስናል። ሁሉም ሰው ልክ እንደሙሴ የራሱን ጽላት እንዲቀርጽ እንጂ ለሁሉም የሚሰራ ከላይ የተላለፈ ህግ የለም። ከዚህ አንጻር እራስን መወሰን ባንድ በተስተካከል የአለም ስርዓት ውስጥ ራስን መቻል ሳይሆን ከትርምስ ውስጥ የራስን አለምን እንደመፍጠር ነው። ህይወት ሂደት እንጂ ሁኔታ አይደለም። አንድ የሰው ልጅ በሂደት ላይ ያለ እንጂ፣ ቆሞ ያለ የሆነ ነገር አይደለም። እራስን እንደ አንድ ቋሚ ነገር ማሰብ በዞራስተር ስህተት ነው። በመጠበቅ፣ እውቀትንና ሃብትን ዝም ብሎ በማከማቸት ህይወት አይኖርም፣ ይልቁኑ እራስን በየጊዜው በማሸነፍና እራስን በመቀየር ህይወት ይኖራል። ሶስቱ ሽግግሮች ሌላው የዚህ ክፍል ዋና ሃሳብ ሶስቱ ሽግግሮች ናቸው፡፡የሰው መንፈስ እውነቱንና እራሱን ለማወቅ 3 ከባድ ለውጦች እንደሚያካሂድ ዞራስትራ በዚህ ክፍል ሲያስረዳ፦ " እነሆ ነፍሳችሁ ሶስት ጊዜ ይሻገራል፡ እንኪያስ ግመል ነበራችሁ፣ ግመሉ አምበሳ፣ በመጨረሻ አምበሳው ህጻን ልጅ!" ትርጉሙም የመጀመሪያው የመንፈስ ለውጥ ወደ ግመል ሲሆን ይህም "ትሁት መንፈስ"ን ያመላክታል፡ እራስን መካድ፣ በሃብት መቆጠብን፣ መታዘዝንና ችግርን መቋቋምን። ይህም ግመልን እራሷን ዝቅ አድርጋ የጭነት እንስሳ እንደሚያደርጋት ባህርይ ነው። " መጫን ያለበት መንፈስ እንዲህ ይጠይቃል "ከሁሉ ነገር ከባዱ ምንድን ነው?" መልሶም "በጫንቃየ ላይ ጭነቴን አዝየ በጥንካሬየ ሐሴት ማድረግ አይደለምን? እራሴን በማዋረድ ኩራቴን መግደል አይደለምን? የዋህነቴን በማጋነን ጥበቤን መፎተት አይደለምን?" ከዚህ የግመል አለም ወደ አንበሳነት የሰው መንፈስ ለሁለተኛ ጊዜ ይሻገራል። በዚህ ጊዜ ከጭነት ነጻ ይሆናል፣ ከላይ ወደታች በተዘርጋ የሃይል አሰላለፍ ቁንጮውን ለመያዝ ጥረት ያደርጋል፣ ራስ ገዝ ሆኖ ነጻነቱን በራስ ገዝነትና በሃያልነት ይደነግጋል። በታላቁ ዘንዶ ላይ ጦርነት ይክፈታል፣ የቀድሞውን ግብረገብ ጽንሰ ሃሳብ አውልቆ ይጥላል። "ለራሱ ነጻነትን ለመቀዳጀት፣ በህግጋት ላይ ሳይቀር "እምቢ" ለማለት፣ ወንድሞች፣ ለዚያ ለዚያ አንበሳ ያስፈልጋል። አዳዲስ ህግጋትን የመፍጠር መብት እንዳለ ለማወቅ ለተሸካሚና ለአክባሪ ነፍሳት እጅግ አስቸጋሪ ነው። ይህ ተግባር ለነዚህ እንደ ማደን እና የሚታደን እንስሳ ስራ ነው።" አንበሳ እንግዲህ የነበረውን እምቢ በማለት የሚያፈርስ እንጂ አዲስ የሚፈጥር አይደለም። ስለሆነም የሰው መንፈስ አዳዲስ ህግጋትን ለመፍጠር ለ3ኛ ጊዜ መሻገር ይኖርበታል። በዚህ የመጨረሻው ሽግግር መንፈሱ ከአንበሳ ወደ ህጻን ይቀራል። ህጻኑ አዲስ ጅማሬን፣ ንጹህ የዋህነትን የሚወክልና የድሮወቹን ህግጋት ድል ካደረገ በኋላ አዲስ ዋጋወችን ፈጣሪ ይሆናል። "ሕጻን የዋህነት ነው፣ ያለፈውን መርሳትም ነው፣ አዲስ ጅማሬ፣ ጨዋታ፣ እራሱን የሚያሽከረክር ጎማ፣ የመጀመሪያ እንቅስቃሴ፣ ቅዱስ የሆነ "አወ-ማለት"። አወ! ወንድሞች፣ የፈጠራ ጨዋታ ቅዱስ የሆነ "አወ" ማለትን ይጠይቃል፡ መንፈስ የራሱን ፈቃድ ይፈቅዳል፣ አለሙን ያጣ እንግዲህ የራሱን አለም ያገኛል።" ሁሉ ነገር በህጻን ልጅ ተጀምሮ እንደገና በህጻን ማብቃቱ የኒሺን የዘላለም ምልልስ ጽንሰ ሃሳብ የሚያንጸባርቅ ነው። በዚህ የዘላለም ድግግሞሽ የሰው ልጅ እራሱን በማሽነፍ ከነበሩበት ድክመቶች ሁሉ ነጻ በመውጣት አዲስ አይነት ሰው -- የራሱ ህግ/ዋጋ ያለው የበላይ ሰው ይፈጥራል። እኒህን ነጥቦች ለተመረጡ ተከታዮቹ ካስተማረ በኋላ ዞራስተር ወደተራራ ዋሻው እንደተመለሰ መጽሃፉ ያትታል። የዚህ ምክንያቱ ያለሱ ተጽዕኖ ተከታዮቹ በራሳቸው ውሳኔ የራሳቸውን ሃሳብ እንዲያዳብሩ ነው። አስተማሪነቱን ማቆሙም ይህን የፍልስፍናውን ግብ ላለማጣረስ ነበር። ክፍል ፪ በሁለተኛው ክፍል ዞራስተር ከከተማውና ከገበያው በመሸሽ ወደ ተራራው ስለመመለሱ ያትታል። "ዘሩን እንደዘራ ገበሬ ማደጉንም እንደሚጠባበቅ፣ ዞራስተር ከሰወች በማምለጥ ወደአምባው፣ ወደ የብቸኝነት ዋሻው ተመለሰ" ዞራስተር በዚህ ወቅት ከተራራው ወርዶ ስላጋጠመው ሁኔታ ማንሰላሰል ጀመረ፣ በተለይ "ኃይልን መፈለግ" ("ኃይልን መፍቀድ") የሚለውን ጽንሰ ሃሳብ ተገነዘበ በሄድኩበት ቦታ ሁሉ ያገኘሁት ህይወት ያለው ነገር ሁሉ ኃይልን ይፈቅዳል፣ የሚታዘዙት እንኳ ሳይቀር ጌታ ለመሆን ይፈቅዳሉ! ደካሞች ለጠንካሮች ለመታዘዝ በሌላ ሳይሆን በራሳቸው ፈቃድ ይስማማሉ፣ ደካሞቹ ደግሞ በተራቸው ከነሱ የበለጠ ደካማ ለሆነው ጌትነት ይፈቅዳሉ፡ ይህ ጨርሰው ሊተውት የማይፈቅዱት ደስታቸው ነው! ታናናሾቹ ከነሱ ያነሱት ላይ ኅይል እንዲኖራቸው ለበላዮቻቸው ፈቀቅ እንደሚሉ ሁሉ ከሁሉ የበላይ የሆነው ለአደጋና ከባድ ፈተና እንዲሁ ፈቀቅ ይላል፣ ለኅይል ሲልም ህይወቱን አደጋ ላይ ይጥላል። የሁሉ ታላቅ ፈቀቅ ማለት ለህይወት አስጊ ለሆነ አደጋና በሞትና በህይወት ቁማር ለመጫወት ነው። ይህ የጽሁፍ ክፍል ዞራስቶራ በ3ኛው የመጽሃፍ ክፍል የሚያጋጥመውን ፈተና በመተንበይ ይከናወናል፡ ይህን በምሳሌ እነግራችዋለሁ። ትላንትና ፣ ጸጥታ በሰፈነበት ሰዓት፣ ድንገት ከእግሬ በታች ምድር ተንሸራታ ጠፋች፡ ህልሜም ጀመረ። የጊዜ እጅ ወደፊት በሚነጉድበት፣ የህይወቴ ሰዓት ትንፋሹን በዋጠበት የሰማሁት ጸጥታ ልቤን በፍርሃት ሞላው። በድንገትም ያለምንም ድምፅ አለኝ "ታውቃለህ ዞራስተር?" ሹክሹክታው ስላስፈራኝ ጮኽኩ፣ ፊቴም ገረጣ፣ ግን ካፌ ድምጽም አልወጣም! ቀጠለም "ዞራስተር ታውቃለህ ግን አትናገርም!" በመጨረሻ በሚገዳደር ቃል ተናገርኩ "አወ! አውቃለሁ ግን መናገር አልፈልግም!" ድምጽ የሌለው ሹክሹክታ ግን ጠየቀ " አትፈልግም? ይሄ እውነት ነው? በመገዳደር ቃል እራስክን አትደብቅ!" በዚህ ወቅት አለቀስኩ፣ እንደህጻንም ልጅ ተንቀጠቀጥኩ፣ መለስኩም፡ "ስለእውነትስ እፈልግ ነበር! ግን እንዴት አድርጌ? እባክህ ተወኝ! ይሄ ከኔ በላይ ነው!" ድምጽ የሌለው ሹክሽክታም መለሰ፣ አለም "አንተ ማን ነህ ዞራስተር? ይልቁን የምትናገረውን ተናገርና ሙት!" ክፍል ፫ በዚህ ክፍል ዞራስተር ሃሳቡን ወደታች የሚጎትተውን ጉልበት በማሸነፍ አዳዲስ ሃሳቦችን ያፈልቃል። ብሎም የዘላለም ምልልስን በግልጽ ይናገራል። "ኦ! ዞራስተር" አሉ እንስሳቶቹ "ሁሉም ነገር ይሄዳል፣ ሁሉም ነገር ተመልሶ ይመጣል፣ ለዘላለም የህልውና ጎማ ይሽከረከራል። ሁሉም ይሞታል፣ ሁሉም እንደገና ያብባል፣ የህይወት ቀለበት በንዲህ መልኩ ለዘላለም ይቀጥላል። ሁሉም ይሰበራል፣ ሁሉም እንደገና ይጋጠማል፣ ላለም እስከ ዘላለም አንድ አይነት የኅልውና ቤት ይገነባል። ሁሉም ይለያያል፣ ሁሉም ከሁሉ ጋር እንደገና ይገናኛል፣ ለዘለዓለም የኅልውና ቀለበት በራሱ ላይ እንዲህ ይሽከረከራል።" ይህን በሰማ ጊዜ ዞራስተር የዘላለም ምልልስን ማስተማር የህይወቱ አላማ መሆኑን ተገነዘበ። ስለዚህም ከነበረበት ተራራ ወረደ። ከዘላለም መመላለስ በተጨማሪ ኒሼ ስለ አዳዲስ ህግጋት/ዋጋወች ማውጣት በዚሁ ክፍል አጥብቆ አስተምሯል። "በተሰባበሩና ግማሽ ድረስ በተጻፈባቸው ጽላቶች ተከብቤ ተቀምጨ እጠባበቃለሁ። መቼ ይሆን ጊዜየ የሚመጣው?" ክፍል ፬ በክፍል 4፣ ዞራስተር ከትልልቅ ሰወች ጋር በመገናኘት እራሱን በኒህ ሰወች ይከባል፣ ምግብንም ከነሱ ጋር ይካፈላል፡፡ እነዚህ ታላላቅ ሰወች፡ የግራና የቀኙ ንጉሶች፣ የአረጀው ምትሃተኛ፣ የሮማው ፓፓ፣ ፈቃደኛው ለማኝና ጥላው፣ ንጹህ አዕምሮ፣ በጣም ፉንጋው ሰው ናቸው። እያንዳንዱ ታላቅ ሰው እንግዲህ በአዕምሮው ትክክል ነው ብሎ የተቀበለው ነገር ትክክል ሳይሆን ተጣሞበት (አምላክ፣ እውነት፣ ልብ) ስላገኘ፣ ሆኖም ግን ከዚህ በመነሳት ውሳኔ ላይ መድረስ አቅቷቸው ተስፋ የቆረጡ ነበሩ። በዚህ ምክንያት ድሮ ይሰሩት የነበረውን ስራ መስራት አቅቷቸው የድሮው ስራቸው ተዋናይ/ገጸ ባህርይ ወደ መሆን የወረዱ ነበሩ። ለነዚህ ሰወች ሃዘን ሊገባው የነበረው ዞራስተር ከሃዘኑ ጋር ትንቅንቅ በመፍጠር ሃዘኑን ማሸነፍ እንዳለበት ያሳያል። "የመጨረሻው ጥፋቴ ምን ይሆን?" ከዚህ በኋላ ዞራስተር ወደ ራሱ አዕምሮ አተኮረ፣ ከትልቅ ድንጋይ ላይ ተቀምጦም አንሰላሰለ። በድንገት ተስተካክሎ ተቀመጠ፣ መለሰም፦ "ለታላላቆቹ ሰወች ከንፈር መምጠጥ! " በዚህ ጊዜ ፊቱ ወደ ንሐስ ተቀየረ ከዚህ በኋላ በዚህ ክፍል ዞራስተር እንደ አዲስ ሰው ተቀየረ፣ "አንበሳውም መጥቷል፣ ልጆቸም ተቃርበዋል፣ ዞራስተርም በስሏል፣ ሰዓቴም ተቃርቧል፦ ጎሄ ቀደደ፣ ቀኔ ጀመረ፣ ተነሳ! ተነሳ! አንት ድንቅ ቀትር!" እንዲህ በመናገር ዞራስተር ዋሻውን ለቆ ወጣ፣ ከድቅድቅ ተራራ መካከል እየተፈናጠቀች እንደምትወጣ የጠዋት ጸሓይ እያብረቀረቀ በጥንካሬ ተራመደ። ከፍካሬ ዞራስተር የተወሰዱ ጥቅሶች ህይወትን የምናፈቅር መኖርን ስለተለማመድን ሳይሆን ማፍቀርን ስለተለማመድን ነው። በፍቅር ውስጥ ሁል ጊዜ ዕብደት አለ። በዕብደት ውስጥ ደግሞ ሁልጊዜ ምክንያት አለ። አንቺ ታላቅ ኮከብ! ፍንትው ብለሽ የምታበሪላቸ ባይኖሩ ደስታሽ ምኑ ላይ ነበር? መብረርን የሚማር ሰው መጀመሪያ መቆምን፣ ከዚያም መራመድን፣ ብሎም መሮጥንና ዛፍ መውጣትን እንዲሁም መደነስን መማር አለበት፣ አንድ ሰው ወደ መብረር መብረር አይችልም! እውነትን መናገር - በጣም ጥቂት ሰወች ይችላሉ! ከነዚህ ከሚችሉት ግን የሚፈፅሙት የሉም`! ደፋር፣ ደንታ የሌለው፣ ተሳዳቢ፣ ጸበኛ-- ጥበብ ከኛ እኒህን ትፈልጋለች፡ ሴት ናትና የምትወደውም ጦረኛን ብቻ ነው። እራሱን የማያዝ መታዘዝ አለበት። ብዙወች እራሳቸውን ማዘዝ ይችላሉ፣ ነገር ግን ለራሳቸው ከመታዘዛቸው በፊት ብዙ ይጎላቸዋል! ማህበረሰብ ተኩላውን አላምዶ ውሻ አደረገ። የሰው ልጅ ከሁሉም በላይ ለማዳ እንስሳ ነው! አንድ ትውፊት አጀማመሩ በሩቅ የዘመን ጭጋግ እየተሸፈነ ከሄደ፣ አመሰራረቱም እየተምታታ ከመጣ - በክብር እያደገ ይሄዳል። ክብሩ ከትውልድ ወደ ትውልድ እየጨመረ ይሄዳል። በመጨረሻ ትውፊት ቅዱስ ይሆንና በሰወች ዘንድ ድንቅ ይሆናል። ሰው በንዴት አይገልም፣ በሳቅ እንጂ። በቁመና ለማደግ፣ ወደብርሃንም ለመጠጋት በተፈለገ ጊዜ፣ ስርን ወደ መሬት መላክ ያስፈልጋል፣ ወደ ድቅድቅ ጨለማው፣ ወደ ጥልቁ - ወደ መጥፎው። እውነተኛ ወንድ ሁለት ነገር ይፈልጋል፡ አደጋና ጨዋታ። ለዚያ ሲልም ሴትን ይፈልጋል፣ ከሁሉ በላይ አደገኛ የሆነች መጫወቻ። "የታላላቆቹ ተራሮች አመጣት ከየት ይሆን?" ብየ ጠይኩ። ከባህር እንደመጡ ደረስኩበት፣ ማስረጃውም በአለቶቻቸውና በከፍተኛ ገጽታቸው ተጽፎ ይገኛል። ታላላቅ ከፍታወች የሚመጡት ከታላላቅ ጥልቀቶች ነው። ነጻ ከምን? ለዞራስተር ደንታ ይሰጠው ይመስል! ይልቁኑ ብሩህ አይኖችህ እንዲህ ይበሉ፡ ነጻ ምን ለማድረግ? ሳንደንስበት ያለፈን ቀን እንደጠፋ ቀን መቁጥር ይገባል። እንዲሁ በሳቅ ያልታጀበን እውነት ውሸት ማለት ይገባል። መተኛት ቀላል ጥበብ አይደለም፡ ለዚህ ሲባል ቀኑን ሙሉ መንቃት ግድ ይላል። መደብ :ፍልስፍና መደብ :ኒሺ ሥነ ጽሁፍ

12795

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%88%83%E1%8A%95

ብርሃን

ብርሃን ነገሮች በዓይን እንዲታዩ የሚያደርግ የተፈጥሮ ሞገድ ነው። የብርሃን ሞገድ ከኤሌክትሪክ እና ከመግነጢስ የተሰራ ስለሆነ ሞገዱ የ ኤሌክትሮመግነጢስ ጨረራ ይባላል። ይሁንና፣ የኤሌክትሮመግነጢስ ጨረራ ብርሃንን ብቻ ሳይሆን የብርሃንን ታናናሽና ታላላቅ ወንድሞች ሳይቀር ያፈልቃል። ከብርሃን ታናናሽ ወንድሞች፣ ሬዲዮ፣ ራዳር እና ታህታይ ቀይ ይገኙበታል። ታላላቅ ወንድሞቹ ቢባል፣ ላዕላይ ወይን ጠጅ፣ ኤክስ ሬይ፣ ጋማ ጨረር ይገኛሉ። እነዚህ የብርሃን ወንድሞች በተፈጥሯቸው ከብርሃን ጋር አንድ ቢሆኑም ፣ የሰው ዓይን ሊያያቸው ስለማይችል ብርሃን አይባሉም። ሆኖም ግን አንድ አንድ እንስሳት እነዚህን ሞገዶች መመልከት ይችላላሉ። ለምሳሌ ታህታይ ቀይ የሚባለው የብርሃን ታናሽ ወንድም፣ ለሰዎች እንደ ሙቀት ሆኖ ይሰማል። ለምሳሌ የፀሐይ መሞቅ ከምትተፋው የታህታይ ቀይ ጨረራ ይመነጫል። በበረሃ የሚንከላዎሱ እባቦች ይህን ሞገድ በአይናቸው መመልከት ስለሚችሉ፣ ሙቀት ያለውን ማንኛውንም ነገር በጭለማ ሳይቀር ማየት ይችላሉ። ንቦች በተቃራኒ፣ የሰው ልጅ እማያየውን ላዕላይ ወይን ጠጅ ሞገድ በዓይናቸው ማየት ስለሚችሉ፣ አበቦች ለንቦች ከሰው ልጅ የተለየ መልክና መልዕክት ያስተላልፋሉ። ብርሃን ሞገድ ብቻ ሳይሆን፣ እንደሌሎቹ ጨረራዎች የሞገድና እኑስ ሁለትዮሽተፈጥሮን አዋህዶ የያዘ ነው። ስለዚህና ስለመሳሰሉት መሰረታዊ የብርሃን ባህርያት የሚያጠናው የዕውቀት ዘርፍ ሥነ ብርሃን (ኦፕቲክስ) በመባል ይታወቃል። የተፈጥሮ ህግጋት ጥናት (ፊዚክስ) ምርምር ዋና ክፍል ነው። የብርሃን ጸባዮች፣ ምንጮችና ፋይዳዎች የብርሃን ፍጥነት የብርሃን ፍጥነት ብርሃን በመቅጽበት ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ቦታ አይጓዝም። ይልቁኑ ብርሃን የሚጓዘው በከፍተኛ፣ ነገር ግን ውሱን ፍጥነት ነው። ለመጀመሪያ ጊዜ የብርሃንን ፍጥነት በተሳካ ሁኔታ የለካው ሮመር የተባለ የዴንማርክ ሰው ሲሆን ይህም በ1676 ዓ.ም. ነበር። ከርሱ በኋላ የተነሱ ሳይንቲስቶች፣ በተሻሻለ መንገድ ፍጥነቱን ለክተዋል። በአሁኑ ዘመን የሚሰራበት የብርሃን የኦና ውስጥ ፍጥነት 299,792,458 ሜትር በሰከንድ ነው<>። በሌላ አነጋገር አንድ የብርሃን ጨረር በያንዳንዷ ሰከንድ ወደ ሶስት መቶ ሚሊዮን ሜትር የሚጠጋ ርቀት ይጓዛል። ይህ የጠፈር ውስጥ ፍጥነት በ ምልከት ሲወከል፣ ለተፈጥሮ ህግጋት ጥናት ከፍተኛ ፋይዳ ያለው የተፈጥሮ ቋሚ ቁጥር ነው። ብርሃን፣ ከኦና ወጥቶ በቁስ አካል ውስጥ (ለምሳሌ በአየር ውስጥ) ሲጓዝ ፍጥነቱ ይቀንሳል። የዚህ ቀስተኛ ፍጥነት መጠን በቁሱ ዳይኤሌክትሪክ ባህርይና በብርሃኑ አቅም ይወሰናል። ብርሃን ኦና ውስጥ ያለው ፍጥነት በአንድ ቁስ ውስጥ ላለው ፍጥነቱ ሲካፈል ውጤቱ የዚያ ቁስ የስብራት ውድር ይባላል። በሒሳብ ቋንቋ ሲጻፍ፦ እዚህ ላይ = የቁሱ የስብራት ውድር ሲሆን፣ ደግሞ በቁሱ ውስጥ ያለው የብርሃን ፍጥነት ነው። የብርሃን የጉዞ አቅጣጫ መቀየር ብርሃን በቀጥተኛ መንገድ እንደሚጓዝ ከጥንት ጀምሮ የታዎቀ ሃቅ ነው። ደግሞም የብርሃን ቀጥተኛ ጉዞ አልፎ አልፎ ሊስተጓጎል እንደሚችል ሌላው የሚታዎቅ ሃቅ ነው። ብርሃን የሚጓዝበትን አቅጣጫ በሦስት መንገዶች ይቀይራል፦ እነርሱም በመንጸባረቅ፣ በመሰበር እና በመወላገድ ናቸው። መንጸባረቅ (ሪፍሌክሽን) የብርሃን ነጸብራቅ ብርሃን አንድ ቁስን ሲመታ የቁሱ አተሞች የተወሰነውን ብርሃን ውጠው የተቀረውን መልሰው በተለያየ አቅጣጫ ወደ ውጭ ይረጫሉ። ይህ ጉዳይ የብርሃን መበተን ይሰኛል። ቁስ ነገሮች የመታየታቸው ምስጢር ከዚህ የብርሃናዊ መፍካት አንጻር ነው። ከነዚህ ቁሶች በተለየ መልኩ፣ እንደ መስታውት ያሉ፣ ገጽታቸው ልስልስ የሆኑ አካላት፣ ብርሃን ከገጽታቸው ሲንጸባረቅ በሚነሳው የሞገድ መጠላለፍ ምክንያት አብዛኛው የሚፈካው ጨረራ እርስ በርሱ ይጣፋል። በዚህ መጠፋፋት ወቅት ጸንቶ የሚቀረው፣ ብርሃኑ በአረፈበት ማዕዘን ትክክል ተገልብጦ ያለው የሞገድ ስብስብ ብቻ ነው፣ ይኸውም የብርሃን ነፀብራቅ ይሰኛል። በሌላ አባባል፣ ብርሃን አንድ ገጽታ ላይ ሲያርፍ እና ሲንጸባረቅ በነጸብራቁና በመጤው ጨረር መካከል ያለው ማዕዘን ከሁለት እኩል ቦታ ይከፈላል፣ የሚያካፍላቸውም የገጽታው ቀጤ ነክ ነው። ከዚህ በተጨማሪ በብርሃን ስብረት አማካይነት ብርሃን ሊንጸባረቅ ይችላል። ይህ የሚሆነው አንድ የብርሃን ጨረር ያለበትን አካል ለማምለጥ ያለው ፍጥነት በቂ ሆኖ ሳይገኝ ሲቀር ነው። ጨረሩ የቁሱን ድንበር ከተወሰነ ማዕዘን በላይ በሆነ አቅጣጫ ሲመታ በጣም ከመሰበሩ የተነሳ ተመልሶ ወደ ቁሱ ይንጸባረቃል። ይህም አጠቃላይ ውስጣዊ ነጸብራቅ እሚባለው ነው። የአልማዝ ፈርጦች መጭለቅለቅ ከዚህ የተነሳ ነው። ብርሃን በዘፈቀደ ሲንጸባረቅ ተበተነይባላል። እንደ መስታዎት ነጸብራቅ አቅጣጫን የተከተለ ሳይሆን እንደ ግድግዳ መፍካት ወይንም እንደብርሃን ጸዳል በሚተን ውሃ ውስጥ መፍካት ነው። የሰማይ ሰማያዊ ቀለም የሚመነጨው ብርሃን በከባቢ አየር ስለሚበተን ነው። የደመና እና ወተት ነጭነት እንዲሁ ብርሃን በውሃ እና በካልሲየም ስለተበተነ ነው። ስብረት (ሬፍራክሽን) የብርሃን ስብረት የብርሃን ስብረት እምንለው የብርሃን ጨረር ካንድ ብርሃን አሳላፊ ወደ ሌላ አሳላፊ አካል ሲጓዝ የሚገጥመውን ፈጣን የአቅጣጫ መቀየር ሁኔታ ነው። ይህ የመጉበጥ ሁናቴ በስኔል ህግ እንዲህ ሲባል በሒሳብ ቋንቋ ይገለጻል፦ እዚህ ላይ በብርሃኑ ጨረርና በአንደኛው ብርሃን አስተላላፊ አካል ቀጤ ነክ መካከል ያለውን ማዕዘን ሲዎክል ደግሞ በሁለተኛው አካል ቀጤ ነክና በብርሃኑ ጨረር መካከል ያለውን ማዕዘን ይወክላል። 1 እና 2 የብርሃን አስተላላፊዎቹ የስብራት ውድር ናቸው፣ = 1 ለጠፈር ሲሆን > 1 ደግሞ ለማናቸው ብርሃን አስተላላፊና በከፊል አስተላላፊ ቁስ አካሎች የሚሆን ነው። አንድ ጨረር ከአንድ አካል ወጥቶ ወደሌላ አካል ሲገባ የጨረሩ የሞገድ ርዝመትና ፍጥነት ይቀየራል። ሆኖም ግን ድግግሞሹ ባለበት ይጸናል። ያ ጨረር ለሚገባበት አካል ገላ ቀጤ ነክ ካልሆነ የሞገድ ርዝመቱ ወይም ፍጥነቱ መቀየር ብርሃኑ እንዲጎብጥ ወይም አቅጣጭ እንዲቀይር ያደርገዋል። አንድ መኪና አንድ ጎን ጎማዎቹ ቀጥ ቢሉና ሌሎች ጎን ጎማዎቹ ቢሽከረከሩ ሳይወድ በግድ እንደሚታጠፍ ነው። የብርሃን አቅጣጫ መቀየር የብርሃን ስብረት በመባል ይታወቃል። የተለያዩ የብርሃን ቀለማት እኩል አይሰበሩም። ቀይ ብርሃን ቀስ ብሎ ሲሰበር ወይን ጸጅ ደግሞ በከፍተኛ ሁናቴ ይሰበራል። ስለሆነም ከሁሉም ቀለም የተሰራ ነጭ ብርሃን በብርሃን ሰባሪ አካላት፣ ለምሳሌ ፕሪዝም ወይንም የእስክርፒቶ ቀፎ ውስጥ ሲያልፍ ይበተንና ኅብረ ቀለማትን ይፈጥራል። የቀስተ ደመና መፈጠር ብርሃን በከባቢ አየር ባሉ የውሃ ሞለኪሎች መሰበር ምክንያት ነው። መወላገድ (ዲፍራክሽን) የብርሃን መወላገድ ሞገዶች እንቅፋት ወይም ጠባብ ክፍተት ሲያጋጥማቸው በእንቅፋቱ ዙርያ የመጠምዘም ባህርይ ያሳያሉ። ለምሳሌ ከአንድ ክፍል ሆኖ ከሌላ ክፍል የሚወራን ወሬ ማዳመጥ መቻሉ የድምጽ ሞገድ በግድግዳወችና በሮች ዙሪያ መጠማዘዝ በመቻሉ ነው። ከዚህ በተጻራሪ የዕለት ተለት ተመክሯችን እንደሚያረጋግጥልን ብርሃን በቀጥተኛ መንገድ እንደሚጓዝ ነው፣ ሰሆነም አንድ ክፍል ሆነን ሌላ ክፍል የሚሆነውን ማየት አንችልም። ነገር ግን በጥንቃቄ ስናስተውል ይሄ ሙሉ በሙሉ እውነት ሆኖ አናገኘውም። ለምሳሌ በጣም ስል የሆኑ ጠርዞች የሚያሳርፉትን ጥላ በጥንቃቄ ስንመረምር አንድ ወጥ ከመሆን ይልቅ በፈርጅ በፈርጁ የደመቀና የጨለመ ሆኖ እናገኛለን። ብርሃን በቀጥታ እሚጓዝ ከሆነ ለምን ይሄ ሆነ? አንድ ክፍል ሆነን ሌላ ክፍል የሚሆነውን የማናይበት ምክንያት የብርሃን ሞገድ ርዝመት ከድምጽ ሞገድ ርዝመት በጣም ስለሚያን የድምጽን ያህል መጠማዘዝ ስለማይችል ነው። ብርሃን ሁል ጊዜ በቀጥታ መንገድ አይጓዝም። ይልቁኑ የብርሃን ጨረር እንቅፋት ሲያጋጥመው ወይም ጠባብ ክፍተት ውስጥ ሲገባ ይጎብጣል። ይህ ኩነት የብርሃን መወላገድ ይሰኛል። በጠባብ ቀዳዳዎች አጮልቀን ስንመለከት ነገሮች ተንጋደው የሚታዩት ስለዚህ ምክንያት ነው። ከብርሃን መንጸባረቅና መሰበር ውጭ የብርሃንን አቅጣጫ የሚቀይረው ይሄ መወላገድ ነው። መጠላለፍ (ኢንተርፌረንስ) የብርሃን መጠላለፍ የብርሃን መጠላለፍ እንደማንኛውም ሞገድ መጠላለፍ ነው እንጂ ልዩ አይደለም። ለምሳሌ አንድ የረጋ ውሃ ላይ ሁለት ልጆች የተለያየ ቦታ ላይ ጠጠር ቢጥሉ፣ ከጠጠሮቹ እየከበቡ የሚሰፉት ሞገዶች የሚሰሩት መጠላለፍ አንድ ቦታ በሃይል እንዲጎብጡ፣ ሌላ ቦታ እንዲያንሱ እያደረገ ለአይን የሚስብ የመጠላለፍ ቅርጾች በውሃው ገጽታ ላይ ይሰራሉ። ብርሃንም እንዲህ አይነት የመጠላለፍ ባህርይ ያሳያል። ጉዳዩን በቀላሉ ለማየት የያንግን ሙከራ ማካሄድ ይረዳል። የያንግ ሙከራ ምንድን ነው፣ አንድ አይነት ቀለም ያለው ብርሃን አንድ በቀጭኑ የተሸነተረ ካርድ ላይ ይበራል። ከዚህ ሽንትር ካርድ ብርሃኑ እየተወላገደ ይሄድና ሌላ ሁለት ቦታ ላይ የተሸነተረ ካርድ ላይ እንዲያርፍ ይደረጋል። ከኒህ ሁለት ሽንትሮች ያመለጠው ሁለት ጊዜ የተወላገደ ብርሃን ንጹህ ግድግዳ ላይ እንዲያርፍ ይደረጋል። የብርሃንን መጠላለፍ በደንብ በሚያሳይ መልኩ ይህ የሚያርፈው ብርሃን ብዙ ደማቅና ጨለማ ሸንተረሮች በግድግዳው ላይ ይፈጥራል። ከዚህ በተረፈ የብርሃን መጠላለፍ በተፈጥሮም እንዳለ ለማስተዋል ይቻልል። ለምሳሌ ሥሥ የዘይት ወይም ቤንዚን እድፍ በውሃ ላይ ተንጣሎ ሲገኝ የሚፈጥረው ኅብረ ቀለም ከብርሃን መጠላለፍ የሚመጣ ነው። የሲዲ ገጽታም ኅብረ ቀለም ማሳየቱ ብርሃን መጠላለፍ የሚመነጭ ነው። መዋልት (ፖላራይዜሽን) የብርሃን መዋልት የብርሃን ሞገድ ልከ አንድን ገመደ ወደላይ ወደታች ስናደርግ እንደምናገኘው ሞገድ ነው። ማለት የሞገዱ ጉዞ ወደፊት ሲሆን ሞገዱ የሚርገበገበው ወደ ላይ-ወደ ታች ነው። ሞገዱ የሚርገበገብበት አቅጣጫ የሞገዱ ዋልታ ይሰኛል። የሞገዱ የጉዞ አቅጣጫና የሞገዱ ዋልታ አንድ ወጥ አይደሉም። ይልቁኑ ሞገዱ በአንድ አቅጣጫ እየተጓዘ እያለ የሞገዱ ዋልታ ሊቀየር ይችላል። ለምሳሌ የአንድ ሞገድ ዋልታ ወደ ላይ ወደታች ከሆነ፣ ይህን ቀይሮ ወ ጎንና ወደ ጎን ሊርገበገብ ይችላል። ይህ የብርሃን ባህርይ መዋልት ይባላል። ጉዳዩን በገሃዱ አለም ማየት ይቻላል። ብዙ የጸሐይ መነጽሮች የሚሰሩት ብርሃንን ዋልታ ከሚለዩ ንጥር ነገሮች ነው። ስለሆነም የመነጽሮቹ መስታወቶች የሚያሳልፉት ከነርሱ ዋልታ ጋር የሚስማማውን ክፍል ብቻ ነው። ስለዚህ ሁለት የጸሓይ መነጽሮችን በተለያየ ማዕዘን በማስቀመጥ ከአንዱ ያለፈውን የዋለታ ብርሃን በሌላው መነጽር እንደገና በማጥራት የተለያየ የብርሃን መጠን እንዲያልፍ ማድረግ ይቻላል። በርግጥ ሁለቱ መነጽሮች ደርቦ በማስቀመጥና አንዱን ከሌላው አንጻር በማዞር ከከፍተኛ ብርሃን እስከ ሙሉ በሙሉ ጨለማ እንዲያስተላልፉ ማድረግ ይቻላል። የብርሃን ግፊት ብርሃን በተጨባጭ ግፊት ማድረግ ይችላል። ይህን የሚያደርገው ፎቶኖች የተሰኙት የብርሃን እኑሶች የቁስን ገጽታ በመደብደብ ግፊታቸውን በማሳረፍ ነው። የብርሃን ግፊት እሚለካው የአንድን ብርሃን ጨረር ሃይል ለብርሃን ፍጥነት በማካፈል ነው። የብርሃን ፍጥነት እጅግ ግዙፍ ስለሆነ ክብርሃን የሚገኘው ግፊት በጣም አንስተኛ ነው። ስለዚህ አንዲት ሳንቲም በብርሃን ለማንሳት 30 ቢሊዮን የ1 ዋት ሌዘር ፖይነተሮች በአንድ ላይ መሳተፍ አለባቸው፡፡ የሆኖ ሆኖ የብርሃን ግፊት በናኖ ሜትር ደረጃ ባለው አንስተኛው አለም ውስጥ የማይናቅ ሚና ይቻወታል። ስለሆነም ጥቃቅን የናኖ ሜትር ማብሪያ ማጥፊያወችን በብርሃን ግፊት ለመቆጣጠር ጥናት ይካሄዳል። ብርሃንና የኬሚካል ፋይዳው አንድ አንድ ቅመሞች (ኬሚካልስ) ብርሃን ሲያርፍባቸው ጠባያቸው ይቀየራል። ግማሾቹ የብርሃኑን አቅም ገንዘብ በማድረግ ከፍተኛ አቅም ገዝተው ከሌላ ቁስ ጋር የኬሚካል ግንኙነት ያደርጋሉ፣ ገሚሶቹ ያላቸውን ግንኙነት አቋርጠው ለብቻቸው ይሆናሉ። የተክሎች ምግብ ዝግጅት (ፎቶ ሲንቴሲስ) ከዚህ ወገን ነው። እፅዋት የተለያዩ የስኳር አይነቶች የሚሰሩት ከውሃ፣ የተቃጠለ አየርና ከብርሃን ነው። የሰው ልጅ ቆዳ እንዲሁ ቫይታሚን ዲ የሚፈጥረው የብርሃንን አቅም በመጠቀም ነው። ዓይንም ብርሃንን የሚመለከተው ከአይን ውስጥ ያሉ ኬሚካሎችን በብርሃን የመቀየር ጠባይ በመጠቀም ነው። የፎቶ ፊልም እንዲሁ ከብርና-ናይትሮጅን ኬሚካል የተሰራ ሲሆን ብርሃን ሲያርፍበት ጠባዩን ስለሚቀያይር ፎቶ ለማንሳት ያስችላል። የብርሃን ምንጮች ብዙ የብርሃን ምንጮች በአለም ላይ ይገኛሉ። ብዙ ጊዜ የብርሃን ምንጮች በመጋል የፋሙ ነገሮች ናቸው። ማናቸውም ሙቀት ያላቸው ነገሮች የጥቁር አካል ጨረራ ያመነጫል። ለምሳሌ የፀሐይ አካል ገጽታ ሙቀት መጠን 6,000 ኬልቪን ሲደሰርስ በዚህ ምክንያት ከገጽታው የሚመነጨው የፀሐይ ጨረራ ለአይን የሚታይ ብርሃንንም ይጨምራል። ብስሌት እንደተደረሰበት ከፀሐይ ጨራራ ወደ 40% ይሚጠጋው በአይን የሚታይ ብርሃን ነው። በዚህ ትይዩ የቤት አምፑል ከሚወስደው የኤሌክትሪክ አቅም በብርሃን መልኩ የሚረጨው 10% ብቻ ነው፣ የተቀረውን ወደ ግለት ቀይሮ በታህታይ ቀይ ጨረራ ይረጫል። የሚግም የፋመ ብረትም ብርሃን ክሚያመነጩ ወገን ነው። መለስተኛ ሙቀት ያላቸው ነገሮች፣ ለምሳሌ የሰው ልጅ፣ ለአይን የማይታይ የጥቁር አካል ጨረራ በአካባቢው ይረጫል፣ ሆኖም ይሄ በታህታይ ቀይ ደረጃ ስለሆነ ለአይን አይታይም። ሙቀቱ እየጨመረ ሲሄድ ከታህታይ ቀይ የሞገድ ርዘመቱ ቀንሶ ወደ ቀይ ቀለም እያደላ ይሄዳል። የጋመው ቀይ የበለጠ ሲግል ወደ ነጭ ቀለም ይቀየርና ሙቀቱ እየባሰ ሲሄድ ወደ በጣም አጭር የሞገድ እርዝመተ እያደላ ይሄዳል፣ ይሄውም ወደ ሰማያዊ ቀለም መሆኑ ነው። ከዚህ ይብስ ከጋለ አንድኛውን ላይን ይሰወርና የላዕላይ ወይነ ጸጅ ጨረር ባህሪን ይይዛል። እኒህን ቀለማት በሚንቀለቀል እሳት ውስጥ የሚፍሙ ብረታ ብርቶችም ሊስተዋሉ ይችላሉ። አተሞች ብርሃንን አመንጭተው መርጨት ወይም ውጠው ማስቀረት ይችላሉ። ይህን እሚያረጉት እንዲሁ በደፈናው ሳይሆን ለጠባያቸው በሚስማማ አቅም ውስጥ ያለን ብርሃን ነው። ይህ ሲሆን አተሞቹ የመርጨት መስመር በአተሞቹ ብትን ላይ እንዲፈጥር ያደርጋል። ሁለት አይነት የኤሌክትሮማግኔቲክ ምርጨት አለ። ፩ኛው ድንገተኛ መርጨት ሲባል ይህ አይነት ብርሃን በብርሃን ረጪ ዳዮድ፣ ጋዝ ርጭት፣ ኒዖን አምፑል፣ ሜርኩሪ አምፑልና በ እሳትነበልባል ለሚመነጨው ብርሃን ተጠያቂ ነው። ፪ኛው የተነሳሳ መርጨት ሲባል በሌዘር እና ሜዘር ለሚመነጨው ብርሃን ተጠያቂ ነው። የኤሌክትሪክ ቻርጅ ተሸካሚ አካላት (ለምሳሌ ኤሌክትሮን )፣ የሚጓዙበት ፍጥነት ሲቀንስ ጨረራ ይረጫሉ፣ በዚህ አኳኋን የምታይ ብርሃን ሊፈጥሩ ይችላሉ፡ ሳይክሎትሮን ጨራራ፣ ሲንክሮትሮን ጨራራ እና ብሬምስትራንግ ጨራራ የዚህ ምሳሌወች ናቸው። አንድ አንድ እኑሶች (ፓርቲክልስ) በቁስ አካል ውስጥ ከብርሃን ፍጥነት በላይ ከተጓዙ ቼርንኮቭ ጨረራ የተሰኘን በአይን ሊታይ የሚጭል ጨረር ይፈጥራሉ። አንድ አንድ ቅመሞች (ኬሚካሎች) ብርሃን የመፍጠር ችሎታ አላቸው። ህይወት ባላቸው ነገሮች፣ በተለይ በአንድ አንድ ትንኞች፣ ዘንድ ብልጭ-ድርግም የሚል ብርሃን እንዲያመነጩ የሚያግዛቸው ይሄው ነው። አንድ አንድ ቁስ አካላት ከፍተኛ አቅም ባለው ጨረራ ሲደበደቡ የመጋምና የመፍካት ሁኔታ ያሳያሉ። ይህ ጉዳይ ፍሎሮሰንስ ይሰኛል፣ የሸምበቆ መብራት የዚህ አይነት ነው። ሌሎች ደግሞ ቶሎ ከመፍካት ይልቅ ቀስ ብለው ብርሃን መርጨት ያደርጋሉ፣ እኒህ ፎስፎረሰንስ ይሰኛል። ፎስፎረሰንስ ቁሶች በጥቃቅን የአተም ንዑስ አካላት ሲደበደብ እንዲሁ ብርሃን ይሰጣል። በዚህ መንገድ ብርሃን ከሚሰጡት ውገን ፣ የቴሌቪዥን፣ ኮምፒውተር እና ካቶድ ጨረር ቱቦ ይገኙበታል። ከዚህ በተጨማሪ ሌሎች የብርሃን ማመንጫ መንገዶች አሉ ግን ከላይ የተጠቀሱት ዋና ዋናወቹ ናቸው። ለመሆኑ ብርሃን ምንድን ነው?? ስለብርሃን የተሰነዘሩ ኅልዮቶች በየዘመኑ ጥንታዊት ሕንድ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ6-5ኛ ክፍለ ዝመን የነበሩ ህንዶች ስለብርሃን ብዙ ተፈላስፈዋል። አንድ አንዶቹ ብርሃን ያልተቆራረጠ ነገር ነው ሲሉ ሌሎች ደግሞ የተቆራረጠ እኑስ ነገር ሲሆን ከከፍተኛ ፍጥነት ካላቸው የእሳት እኑሶች የሚፈጠር ነው ብለው አስፍረዋል። ሌሎች በተራቸው ብርሃን የአቅም አይነት ነው ሲሉ የአሁኑን አይነት የፎቶን ግንዛቤ አስፍረዋል። ጥንታዊት ግሪክ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ5ኛው ክፍለ ዝመን ይኖር የነበር ኢምፐዶክልስ እንዳስተማረ የሰው ልጅ አይን ከአራቱ ንጥረ ነገሮች (እሳት፣ አየር፣ መሬትና ውሃ) የተሰራ ሲሆን ጣዖቷ አፍሮዳይት የሰውን ልጅ እሳት በአይኑ ውስጥ እንዳቀጣጠለች፣ ስለዚህም የሰው ልጅ አይን የብርሃን ምንጭ እንደንበር አስተምሯል። ሆኖም የሰው ልጅ ማታ ላይ ስለማያይ ይህ አስተሳሰቡ እንደማያዋጣው በመገንዘብ በርግጥም የሰው ልጅ እሚያየው ከራሱ በሚያመነጨው ብርሃንና ከጸሃይ በሚያገኘው ጨረር ግንኙነት ነው ለማለት ችሏል። ዩክሊድ በበኩሉ የኢምፐዶክልስን ኅልዮት ጥያቄ ውስጥ በመጣል ብርሃን ከአይን ይመነጫል የሚለውን ሃሳብ አልተቀበለም። በተጨማሪ ብርሃን በቀጥተኛ መስመር እንደሚጓዝና ከገጽታ ላይ ሲንጸባረቅ የሚከተለውን የጂዎሜትሪ ህግ አስቀምጧል። ሉክሪተስ በበኩሉ ብርሃን የእኑስ አካላት ውጤት ነው የሚለውን ሃሳብ አስተጋብቷል። ቶሎሚ ደግሞ ስለ ብርሃን መሳበር ጽፏል። አካላዊ ኅልዮት (ዘመናዊ) ከጥንቶቹ በኋላ የአረቡ አል ሃዘን፣ ፈረንሳዩ ደካርት እንዲሁም እንግሊዙ ቤከን እርስ በርሳቸው በሂደት እየተተራረሙ የብርሃንን ምንነት ለማወቅ ሞክረዋል። ሆኖም ደካርት የብርሃንን ጸባይ በአካላዊ መንገድ (ያለ መንፈሳዊ መንገድ) ለመግልጽ ስለቻለ የዘመናዊ የብርሃን ትምህርት አባት በመባል ይታወቃል። የዘመናዊው የብርሃን ኅልዮት ከሁለት የብርሃን ተፈጥሮ ደጋፊወች ቅራኔ ያደገ ነው። አንደኛው ወገን ብርሃን እኑስ (ጠጣር፣ ደቂቅ፣ ፓርቲክል) ነው ሲል፣ ሌላኛው ደግሞ ብርሃን ሞገድ (ዌቭ፣ ፈሳሽ ዓይነት፣ የማይቆራረጥ) ነው የሚል ነበር። እኑስ ኅልዮት እኑስ ስንል እዚህ ላይ ደቂቅ ጠጣር አንስተኛ ነገር እንደማለት ነው። ከነደካርት ቀጥሎ ከፍተኛውን እርምጃ ወደፊት የወሰደው ፒር ጋሲንዲ ብርሃን በጣም ጥቃቅን እኑሶች ክምችት ነው በማለት አስረዳ። ኢሳቅ ኒውተን ገና በወጣትነቱ የጋሲንዲን ጥናት በማንበቡ እርሱም የብራሃንን እኑስነት መሰረት በማድረግ ጥናት አቅርቧል። ለዚህ ምክንያቱን ሲያቀርብ ሞገዶች፣ ለምሳሌ የድምጽ ሞገድ በቀጥታ ከመሄድ ይልቅ በእንቅፋት ዙሪያ መጓዝ ይችላሉ። ነገር ግን ብርሃን በቀጥታ እንጂ እንቅፋትን የመዞር ችሎታ የለውም። ኒውተን የብርሃን ነጸብራቅንና ጥላን በዚሁ ኅልዮቱ ለመግለጽ ችሏል። የብርሃን ስብረትንም በተሳሳተ መልኩ በዚሁ ኅልዮቱ ገልጿል። ኢሳቅ ኒውተን በነበረው የገነነ ክብር ምክንያት 18ኛው ክፍለ ዘመን የርሱን የብርሃን እኑስ ኅልዮት በመከተል ተጠናቀቀ። ይሁንና በ19ኛው ክፍለ ዘመን ይህን አስተሳሰብ የሚቃወሙና የብርሃንን ሞገደኝነት የሚያስተምሩ ጥናቶች መታየት ጀመሩ። ሞገዳዊ ኅልዮት በኒውተን ዘመን የተነሱት ሮበርት ሁክ እና ክርስቲያን ሁይገንስ የብርሃንን ሞገዳዊነት የሚያስረግጡ ጥናቶችን አሳተመው ነበር። ነገር ግን ኒውተን ከነበረው ክብር አኳያ ብዙወች ችላ ብለዋቸው ነበር። የብርሃን ሞገዳዊ ኅልዮት ብርሃን ልክ እንደ ድምፅ እንደሚጠላለፍ የተነበየ ነበር። በ19ኛው ክፍለ ዘመን የተነሳው ቶማስ ያንግ ይህን ጉዳይ በሙከራ ለማሳየት ቻለ። በተረፈ እንደማንኛውም ተራማጅ ሞገድ እንደሚዋልት በዚህ ወቅት በሙከራ ተረጋገጠ። ያንግ በዚህ ሳይወሰን ብርሃን እንደሚወላገድ በሁለትዮሽ ሽንትር ካርድ ሙከራ ለማሳየት ቻለ። የተለያዩ ቀለማት መፈጠር ምክንያቱ በተለያዩት የብርሃን ሞገዶች ውስጥ ባለ የሞገድ ርዝመት ምክንያት እንደሆነ በጥናቱ አቀረበ። ይህ ሁሉ የብርሃንን ሞገዳዊነት ያጠናከረ ጥናትና የብርሃንን እኑስ አለመሆን ለጊዜው ሳይንቲስቶች ያሳመነ ነበር። ላዮናርድ ኦይለር፣ ኦግስቲን ፍሬስነል፣ ሲሞን ፖይሰን የብርሃንን ሞገድ የሂሳብ ቀመሮች ሊጠረጠር በማይችል ሁኔታ መሰረት ሰጡት። ፍሬስነል በ1821 የብርሃን ዋልታዊነት በሞገድ ኅልዮት ብቻና ብቻ የሚገለጽ እና እንዲሁም ብርሃን ተራማጅ ሞገድ እንጂ ፊት-ኋላ የሚል ሞገድ ቅንብር እንዳልሆነ በሂሳብ ቀመሩ ለማስረገጥ ቻለ። ይህ እንግዲህ የኒውተንን የእኑስ ኅልዮት ጥያቄ ውስጥ የጣለ ሂደት ነበር። እንደ ኒውተን ኅልዮት፣ የብርሃን ጨረር ከቀላል ነገር ወደ ጭፍግ (ዴንስ) ያለ ነገር ሲሻገር በግስበት ምክንያት ፍጥነቱ ይጨምራል። ሆኖም ግን ላዮን ፎካልት በ1850 ባደረገው ጥንቃቄ የተመላበት የፍጥነት ልኬት፣ ብርሃን እንዲያውም ጭፍግ ያለ አካል ውስጥ ሲጓዝ ቀስ እንደሚል አረጋገጠ ። ይህ እንግዲህ የኒውተን እኑስ ኅልዮት ሙሉ በሙሎ እንዲጣልና የሞገድ ኅልዮቱ ተቀባይነት እንዲያገኝ ያደረገ ሁናቴ ነበር። የሞገድ ኅልዮት በራሱ ድክመት ነበረው። ድምጽ ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ለመጓዝ በመሃከሉ ሞግዱን ተሸካሚ አካል ያስፈልገዋል። ለምሳሌ አንድ ሰው በጠፈር ውስጥ ቢናገር በሌሎች አይሰማም ምክንያቱም የድምጹን ሞገድ የሚያስተላልፍ አየር የለምና። ልክ እንዲሁ ብርሃንን አስተላላፊ አካል ያስፈልጋል። ነገር ግን ብርሃን በባዶ ጠፈር ውስጥ ከፀሐይ መንጭቶ መሬት ይደርሳል። ስለሆነም የጥንቶቹ ሳይንቲስቶች ጠፈር ውስጥ የሚኖር ኤተር የተባለ በአይን የማይታይ ነገር ሞገዱን እንደሚያስተላልፍ መላ ምት አደርጉ። ኮረንቲና መግነጢስ (ኤሌክትሮማግኔቲክ) ኅልዮት ሚካኤል ፋራዳይ በ1845 ዓ.ም. የብርሃንን ዋልታ በመግነጢስ መቀየር እንደሚቻል አስተዋለ። ። ይህ እንግዲህ ብርሃን ከኮረንቲና መግነጢስ ጋር ግንኙነት እንዳለው ያሳየ የመጀመሪያው መረጃ ነበር። ይሄው ፋራዳይ ከ2 አመት በኋላ ብርሃን በጣም ከፍተኛ ድግግሞሽ ያለው ኤሌክትሮመግነጢሳዊ ረብሻ እንደሆነ ጻፈ። በፋራዳይ ስራ ተመስጦ ቀጣዩን ጥናት ያካሄደው ጄምስ ክላርክ ማክስዌውል በ1862 ዓ.ም. ባወጣው ጥናቱ፣ የኤሌክትሮማግኔቲክ ሞገዶች (ማዕበሎች) አንዴ ከተፈጠሩ በኋላ ያለምንም እርዳታ በኅዋ ውስጥ በቋሚ ፍጥነት መጓዝ እንዲችሉ አሳየ። በሂሳብ ቀመሩ እንዳሰላ ይህ የኤሌክትሮመግነጢሳዊ ሞገድ ፍጥነት ሌሎች ሳይንቲስቶች በሙከራ ካገኙት የብርሃን ፍጥነት ጋር አንድ ሆነ። ከዚህ ተነስቶ፣ ማክስዌል፣ ብርሃን የኤሌክትሮማግኔቲክ ሞገድ እንደሆነ አስረዳ። በ1873ዓ.ም. ማክስዌል የብርሃንና የኤሌክትሮማግኔትን ባህርይ እንዲሁም የመግነጢስ መስክንና የኤሌክትሪክ መስክን ጠባይ በሂሳብ ቀመር ግልጽ አድርጎ አስቀመጠ። ሄኔሪክ ኸርዝ በበኩሎ የማክስዌልን ሂሳብ በመጠቀም የራዲዮ ሞገድን ላብሯረተሩ ውስጥ በመፍጠርና በመጥለፍ እንዲሁም ልክ እንደ ብርሃን ሞገዶቹ የመንጸባረቅ፣ መሳበር፣ መወላገድና መጠላለፍ ባህርያትን እንደሚያሳዩ በተጨባጭ በማረጋገጥ የብርሃንን ኤሌክትሮመግነጢሳዊ ሞገድነት ሙሉ በሙሉ አሳማኝ በሆነ መልኩ አረጋገጠ። በአውሁኑ ወቅት እንደሚታወቀው የኤሌክትሮመግነጢሳዊ ማዕበል ከኤሌክትሪክና መግነጢስመስኮች የተሰራ ሲሆን እኒህ መስኮች እርስ በርሳቸው ቀጤ ነክ ናቸው። የማክስዌል ኅልዮትና የኸርዝ ሙከራወች ራዲዮ፣ ራዳር፣ ቴሌቪዥን፣ ገመድ አልባ ግንኙነት እንዲፈጠሩ አደርጉ። ልዩ አንጻርዊ ኅልዮት ልዩ አንጻርዊ ኅልዮት የሞገድ ኅልዮቱ በጣም የተሳካ ከመሆኑ የተነሳ አብዛኛውን የብርሃን እይታዊና ኤሌክትሮመግነጢሳዊ ባህርይ ለመተንተን ያስቻለ ነበር። ይህም የ19ኛው ክፍለ ዘመን ፊዚክስ ታላቁ ድል ተደርጎ ይቆጠራል። ነገር ግን በክፍለ ዘመኑ መዝጊያ ወራት ልዩ ልዩ፣ በሙከራ የተጋለጡ ተቃርኖወችና በኅልዮቱ አጥጋቢ ሁናቴ ሊተነተኑ የማይችሉ የብርሃን ክስተቶች ብቅ ማለት ጀመሩ። አንደኛውና ዋና እራስ ምታት የነበረው የብርሃን ፍጥነት ነበር። የጥንቱ ሳይንቲስት ጋሊልዮ ጋሊሊ እንዳስረዳ ማናቸውም ፍጥነት አንጻራዊ ነው። ስለሆነም አንድ ሰው የሚንቀሳቀስ መኪና ላይ ቢረማመድ ፍጥነቱ የርሱ የመራመድ ፍጥነት ሲደመር የመኪናው ፍጥነት ነው። ነገር ግን የማክስዌል ቀመር ያስረዳ እንደነበር የብርሃን ፍጥነት ምንጊዜም ቋሚና አንድ ነው። ለምሳሌ በሚነዳ መኪና ፊት ያሉ መብራቶች የሚያመነጩት ብርሃን ፍጥነት ከቆመ መኪና ብርሃን ጋር እኩል ነው። ይህ እንግዳ ውጤት በሚኬልሰን ሞርሌ ሙከራ የተረጋገጠ የውኑ አለም ባህርይ ነበር። በ1905 አልበርት አይንስታይን ይህን እንቆቅልሽ እስከፈታ ድረስ እንቆቅልሽ ሆኖ ቆይቶ ነብር። አይንስታይን እንዳስረዳ፣ ኅዋና ጊዜ ቋሚ ነገር ሳይሆኑ የሚለጠጡና የሚኮማተሩ ነገሮች ናቸው። ስለዚህ የብርሃን ፍጥነት (በጠፈር) ምንጊዜም ቋሚ የመሆኑ ምስጢር የኅዋና ጊዜ መኮማተር እንደሆነ አስረዳ። በዚያውም አይንስትያን ከዚይ በፊት የማይታወቀውን የግዝፈት እና የአቅምን ተመጣጣኘት በሚከተለው ቀመሩ አስረገጠ ፡ ማለቱ አቅም ሲሆን፣ የዕረፍት ግዝፈት እና ደግሞ የብርሃን ፍጥነት በጠፈር ውስጥ ናቸው። የእኑስ ኅልዮት እንደገና ማንሰራራት በሙከራ ከተደረሰበት ሌላ እንግዳ ጠባይ በአሁኑ ዘመን የፎቶኤሌክትሪክ ተጽዕኖ የሚባለው የብርሃን ፀባይ ነበር። ብርሃን ከብረታ ብረቶች ገጽታ ጋር ሲገናኝ የገጽታውን ኤሌክትሮኖች ከአተሞቻቸው በማፈናጠር የኤሌክትሪክ ጅረት(ከረንት) እንዲፈጠር ያደርጋል። በጥንቃቄ በተደረጉ ሙከራወች መሰረት የተፈናጣሪወቹ ኤሌክትሮኖች አቅም በሚያርፍባቸው የብርሃን ድምቀት (ኢንተንስቲ) ሳይሆን የሚወሰነው በብርሃኑ ድግግሞሽ መጠን ነበር። እያንዳንዱ አይነት ብረታብረት ከተወሰነ የድግግሞሽ መጠን በታች ያለ ብርሃን ካረፈበት ከነጭርሱኑ ኤሌክትሮኖቹ አይንቀሳቀሱም (የፈለገ ብርሃኑ የደመቀ ቢሆንም)። እኒህ ተስተውሎወች (የሙከራ ውጤቶች) የብርሃንን የሞገድነት ተፈጥሮ የሚቃረኑ ነበሩ። ለብዙ አመታት ሳይንቲስቶች እኒህን ተቃርኖወች ከሞገድ ኅልዮት ጋር ለማስታረቅ ሞክረዋል፣ ነገር ግን አልተሳካላቸውም። አልበርት አይንስታይን በ1905 ዓ.ም. ለችግሩ መፍትሔ አቀረበ። ይህን ያደረገው የብርሃንን እኑስ ኅልዮት እንደገና እንዲንሰራራ በማድረግ ነበር። ሆኖም ግን ለሞገድ ኅልዮት እጅግ ብዙ መረጃ ስለነበር በመጀመሪያ የአይንስታይን መፍትሔ በዘመኑ በነበሩ ሳይንቲስቶች ዘንድ ተቀባይነት አልነበረውም። ነገር ግን የ የፎቶኤሌክትሪክ ተጽዕኖን የአይንስታን ትንታኔ በበቂ ሁኔታ ስለገለጸ ቀስ በቀስ ተቀባይነትን አገኘ፣ ስለሆነም አይንትስታን ለዚህ ስራው የኖቤል ሽልማትን አገኘ። ይህ የአንስታይን የፎቶኤሌክትሪክ ኅልዮት ለቀጣዩ የኳንተም ኅልዮት መሰረትና አሁን ተቀባይነት ላለው የብርሃን ሁለት ጸባይነት መሰረት የጣለ ነበር። ኳንተም ኅልዮት ኳንተም ኅልዮት በ19ኛው ክፍለ ዘመን ከተደረጉ ሙከራወች የተነሳ ሌላ ቀውስ ተፈጠረ፣ ይኸውም የኤሌክትሮማግኔቲክ ኅልዮት በሚለውና በተጨባጭ ሙከራወች ውጤት መካከል የነበር ልዩነት ነው። ማናቸውም ሙቀት ያላቸው ቁሶች የሙቀት ጨረራ ይረጫሉ፣ ነገር ግን ጨረራቸው ያልተቆራረጠ አልነበርም። በ1900፣ ማክስ ፕላንክ የተሰኘው ጀርመናዊ ተማሪ የዚህን ጉዳይ ስረ መሰረት ለማወቅ ባደረገው ጥናት ማናቸውም ነገሮች (ጥቁር አካላት) ኤሌክትሮማግኔት ጨረራ የሚረጩት በጠጣር በጠጣር ቁርጥራጭ እንጂ በተቀጣጣይ እንደፈሳሽ አለነበረም። እኒህ ጠጣር የኤሌክትሮማግኔት ጨረራ ቁራጭ መሰረቶች ፎቶን ተባሉ። የሚይዙት ጠጣር ቁራጭ አቅም ኳንታ እንዲባል አንስታይን አሳወቀ። ፎቶን መባሉ በዚሁ ዘመን ኤሌክትሮኖች እና ፕሮቶኖች የታወቁበት ዘመን ስለነበር ለመለየት ነበር። ፎቶን አቅም ሲኖረው, መጠኑም ከአለው ድግግሞሽ, ,ጋር ቀጥተኛ ውድር አለው። በሒሳብ ሲቀመጥ ማለቱ፦ የ ፕላንክ ቋሚ ቁጥር, የሞገድ ርዝመት፣ እና ደግሞ የብርሃን ፍጥነት ናቸው። ልክ እንዲሁ፣ የፎቶን እንድርድሪት (ሞመንተም) '' ከሞገዱ ድግግሞሽና ጋር ቀጥተኛ ውድር ሲኖረው ከየሞገዱ ርዝመት ጋር ግን ተገልባጭ ውድር አለው። ወደሒሳብ ቋንቋ ሲተረጎም፦ ይሁንና ይህ የፕላንክ ጥናት የፎቶንን ጠጣር የሚመስል ባህርይ በአጥጋቢ ሁኔታ የገለጸ አልነበረም። የእኑስ ሞገድ ሁለትዮሽ የብርሃንን ተፈጥሮ የሚገልጸው የአሁኑ ዘመናዊ ኅልዮት በአልበርት አይንስታይን የፎቶኤሌክትሪክ ተጽዕኖ ኅልዮትና በማክስ ፕላንክ የፎቶን ጥናት ላይ የተመሰረት ነው። የአይንስታን ትንታኔ በእኑስነት ላይ ያተኮረ ሲሆን የፕላንክ ደግሞ በሞገድነት ላይ ያተኮረ ነበር። የዘመናዊው ኅልዮት እሚለው ብርሃን የሞገድ-እኑስ ሁለትዮሽ ተፈጥሮ አለው ይላል። ማለቱ ብርሃን፣ ሞገድም፣ እኑስም ነው። አይንስታይን እንዳስተማረ፡ የፎቶን አቅም ከፎቶኑ ድግግሞሽ ጋር ቀጥተኛ ውድር አለው ( ማለት ድግግሞሹ ሲበዛ፣ አቅሙም ይበዛል፣ ሲያንስ ያንሳል)። ይህ ሃልዮት ሲሰፋ ማናቸውም የአለም አካላት እኑስም ሞገድም ናቸው ብሎ ያስቀምጣል። ብርሃን ብቻ ሳይሆን፣ ማንኛውም ነገር የእኑስነቱን ወይም ደግሞ የሞገድነቱን ባህርይ ለይቶ ሊያወጣ የሚችል ሙከራ ሊካሄድበት ይችላል። አንድ ነገር ግዝፈቱ ትልቅ ከሆነ የእኑስነቱ ባህርይ ገኖ ይወጣል። ስለሆነም የአለምን ሞገዳዊነት በዘልማድ ለማወቅ አስቸጋሪ ነው። ሉዊ ደ ብሮይ በ1924 አፍረጥርጦ የኤሌክትሮንን የእኑስና ሞገድ ሁለትዮሽ ፀባይን እስከተነተነ የሁለቱ ጸባይን የያዘ ብርሃን ብቻ ነው ብሎ ሳይንቲስቶች ያስቡ ነበር። የኤሌክትሮን ሞገዳዊ ባህርይ በ1927 ዓ.ም. በዳቪሰንና ገርመር በተጨባጭ ተመክሮ ተረጋገጠ። ኳንተም ሥነ ኤሌክትሮ-እንቅስቃሴ (ኤሌክትሮዳይናሚክስ) የኳንተም መካኒካል ኅልዮት በብርሃንና ኤሌክትሮማግኔቲካዊ ጨረራ ያለው አስተሳሰብ ቀስ በቀስ እየተቀየረ 1920ወቹ አልቀው 1930ዎቹ ተደግሙ። በ1940ወቹ ይህ ኅልዮት አብቦ አሁን የሚታወቀውን የኳንተም ኤለክትሮዳይናሚክስ () ወይንም በሌላ ስሙ የኳንተም መስክ ኅልዮት ወለደ። ይህ አዲሱ ኅልዮት በብዙ ሙከራወች የተፈተነና ጸንቶ የቆመ ሲሆን በሌላ ጎን ስፋት ያላቸውን የተፈጥሮ ክስተቶች በአጥጋቢ ሁኔታ መተንተን የሚያስች ሆኖ እስካሁን ጸንቶ ይገኛል። ኳንተም ኤሌክትሮዲናሚክስን ያቋቋሙት ሳይንቲስቶች ሪቻርድ ፌይማን፣ ፍሪማን ዴይሰን፣ ጁሊያን ሽዊንገር፣ እና ሽን-ኢችሮ ቶሞናጋ ናቸው። ፌይማን፣ ሽዊንገር እና ቶሞናጋ የ1965 ኖቤል ሽልማት ስለዚህ ስራቸው አሸንፈዋል።

22026

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%89%B0%E1%8A%9B%20%E1%89%A0%E1%88%AC%20%E1%88%80%E1%89%A5%E1%89%B3%E1%88%9D%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

ዳተኛ በሬ ሀብታም ነው

ዳተኛ በሬ ሀብታም ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳተኛ በሬ ሀብታም ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21876

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8D%8D%E1%88%8B%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%89%80%E1%88%AD%E1%8D%8B%E1%8D%8B

ያፍላ የለው ቀርፋፋ

ያፍላ የለው ቀርፋፋ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያፍላ የለው ቀርፋፋ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

35745

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A9%E1%88%8B%E1%88%8A%E1%89%B5%20%E1%8C%A0%E1%8C%A0%E1%88%AD

የኩላሊት ጠጠር

የኩላሊት ጠጠር የሚባለው በኩላሊት ውስጥ የጠጣር ነገሮች መጋገር ወይም መሰብሰብ ሲሆን የጠጣር ነገሮቹም ምንጭ በሽንት ውስጥ የሚገኙ የምግብ ንጥረ ነገሮች ናቸው:: የኩላሊት ጠጠሮች ብተለያየ መልኩ ይከፋፈላሉ፣ ከነዚህም ውስጥ; በሚገኙበት ቦታ [በሽንት ትቦ ወይም ዩሬተር, በሽንት ፊኛ]; በጠጠሮቹ ውስጥ በሚገኙ ማእድናት [ካልሺየም የያዙ, ስትራቫይት (ማግኒዢየም, አሞኒየም ፎስፌት), የሸንት አሲድ ወይም ሌላ ማእድናት]:: የኩላሊት ጠጠር የህመም ምንጭ ሲሆን በአብዛኛው ወንዶችን ያጠቃል (፹ በመቶ . ወንዶች በአብዛኛው የኩላሊት ጠጠር ህመም ከ ፴ ባለው እድሜአቸው ሲጀምራቸው ሴቶች ላይ ግን ዘግይቶ ይከሰታል:: የኩላሊት ጠጠሮች በአመዛኙ ምንም የህመም ስሜትና ጉዳት ሳያስከትሉ በሽንት መስመር ውስጥ አልፈው ከሰውነት ይወገዳሉ:: ነገር ግን ጠጠሮቹ በመጠን ከጨመሩ ሚሜ አካባቢ ከደረሱ) የሽንት ትቦ ሊዘጉ ይችላሉ:: የሽንት ትቦ በጠጠር መዘጋት ሽንት በቀላሉ እንዳይተላለፍ (ፓስቴርናል አዞቶሚያ) ብሎም ሽንት ወደ ሁዋላ በመመለስና በኩላሊት ውስጥ በመከማቸት ጉዳት ሊያደርስ ይችላል (ሃይድሮኔፕሮሊስ):: ይሄ ችግር (ሃይድሮኔፕሮሊስ) ከታችኛው የጎድን አጥንት አንስቶ እስከ የዳሌ አጥንት (ሂፕ) ድረስ ባለው ቦታ, በብሽሽትና በታችኛው የምግብ መፍጫ ክፍሎች (ሎወር አብዶሜን) አካባቢ ለህመም ስሜት (ሬናል ኮሊክ) ይዳርጋል:: ሬናል ኮሊክ ከማቅለሽለሽና የማስታወክ ስሜቶች, ትኩሳት , በሽንት ውስጥ ደም መኖር በሽንት ውስጥ መግል የሚመስል ፈሰሽ (ፐስ) እና በሽንት ጊዜ ከከፍተኛ የህመም ስሜት ጋር ሊያያዝ ይችላል:: የሬናል ኮሊክ የህመም ስሜቶች በአመዛኙ ከ ፳ እስከ ፷ ደቂቃ በሚሆኑ ተመላላሽ የህመም ስሜቶች የታጀበ ሆኖ ከታችኛው የጎድን አጥንት ወይም ከታችኛው የጀርባ ክፍል ተነስቶ ወደ ብሽሽት ወይም የሽንት መሽኛ ብልቶች የሚሰራጭ የህመም ስሜት ነው:: የኩላሊት ጠጠር መኖር በሰውነት አቁዋም ምርመራዎች (በበሽታ ምልክቶች መኖር (ፊዚካል ኤግዛሚኔሽን)), በሽንት ምርመራ, በራጅ ምርመራ እንዲሁም በበሽተኛው የበፊት የጤና ምርመራ ውጤቶች ድጋፍ ይታወቃል:: የአልትራሳውንድ እና የደም ምርመራዎችም የኩላሊት ጠጠር በሽታ መኖሩን ለማወቅ አጋዥ ይሆናሉ:: የኩላሊት ጠጠር ህመም ካላስከተለ የሰውነትን ሁኔታ እየገመገሙ በጥንቃቄ መጠበቅ ጥሩ አማራጭ ነው:: ህመም ለሚያስከትል የኩላሊት ጠጠር በሽታ የመጀመሪያ እርዳታ ህመሙን መቆጣጠር መሆን አለበት:: ይሄም በ ነን ስቴሮዳይዳል አንቲ ኢንፍላማቶሪ ወይም አፒኦዲስ መድሃኒቶችን በመጠቀም ነው:: ከፍተኛ የሆነ የኩላሊት ጉዳት ወይም ህመም ከተከሰተ ግን የቀዶ ጥገና አስፈላጊ ሊሆን ይችላል:: ለምሳሌ, አንዳንድ ጠጠሮች በነዛሪ ሞገድ (ሾክ ዌቨ) አማካኝነት ወደ ጥቃቅን ጠጠሮች መሰባበር ሲቻል በአንዳንድ ሁኔታ ደግሞ የሰውነት መቀደድን ሊያስከትሉ የሚችሉ ቀዶ ጥገናዎች አስፈላጊ ሊሆን ይችላል:: አንዳንድ ጊዜም በሽንት መሽኛ ትቦ ውስጥ ሌላ ሰው ሰራሽ ትቦ (ዩሬትራል ስቴንት) በመቀጠል በጠጠር የተዘጋውን ቦታ ወደ ጎን አልፎ እንዲሄድና የህመም ስሜቱን መቀነስ ይቻላል:: የበሽታ ምልክቶች የሽንት ትቦና የሽንት ትቦ ከኩላሊት ጋር የሚገናኝበት ቦታ (ሬናል ፔልቪስን) የሚዘጋ የኩላሊት ጠጠር ልዩ ምልክት ከታችኛው የጎድን አጥንት እስከ ብሽሽትና የሽንት ብልት ድረስ የሚደርስ ከፍተኛ የሆነ ተመላላሽ የህመም ስሜት ነው። ይሄ ሬናል ኮሊክ ተብሎ የሚታወቅ ልዩ የህመም ስሜት ሃይለኛ ተብለው ከሚታወቁ የህመም ስሜቶች የሚመደብ ነው። በኩላሊት ጠጠር የሚከሰት ሬናል ኮሊክ ሽንት ቶሎ ቶሎ መምጣትን፣ የድካም ስሜትን፣ በሽንት ውስጥ ደም መኖርን፥ ማላብን፣ ማቅለሽለሽና ማሥታወክን ሊያስከትል ይችላል። የህመም ሥሜቱም ተመላላሽ በሆነና ከ ፳ ደቂቃ ሲቆይ ህመሙም የሽንት ትቦ ጡንቻ ጠጠሮቹን ለማስውገድ በሚያደርገው የመኮማትርና የመፍታታት እንቅስቃሴዎች (ፐሪስታልቲክ) የሚከሠሰት ነው። በፅንስ መጠንሠስ ጊዜ በሚከሰት የሽንት መተላለፊያ፤ የሽንት መሽኛ ብልቶችና፤ የምግብ ትቦዎች (ጨጉዋራ፣አንጀት) የተፈጥሮ ግንኙነት ምክንያት የኩላሊት ጠጠር በሽንት ብልቶች ላይ ህመም ከማስከተሉም በላይ ለማቅለሽለሽና ለማስታወክም ይህ የተፈጥሮ ቁርኝት መንስኤ ነው። ፖስተርናል አዞቶሚያ እና ሃይድሮሄፕሮሊስ (ትርጉም ከላይ) በአንዱ ወይም በሁለቱ የሽንት ትቦዎች መዘጋት ምክንያት ይከሠታል። ለኩላሊት ጠጠር መፈጠር ምክንያት ሊሆኑ ከሚችሉ የአመጋገብ ልምዶች መካከል፤ ውሃ በበቂ አለመጠጣት፣ ከፍተኛ የሆነ የእንሥሳት ሥጋ (ፕሮቲን) መመገብ፣ ጨው (ሶዲየም)፣ የተጣሩ ስኳሮች፣ የፍራፍሬ ስኳር (ፍሩክቶስ)፣ ኦክሳሌት የያዙ ምግቦች (ኦክሳሌት በብዙ ዕፅዋት ውሥጥ የሚገኝ ንጥረ ነገር ሲሆን በተለይም በሰባ ዶሮ፣ በጥቀር አዝሙድ??? (ብላክ ፒፐር)፣ ፐርስሊ፣ ስፒናች፣ ካካዎ፣ ቸኮላት፣ ኦቾሎኒ፣ አብዛኛዎቹ እንጆሬዎች ውስጥ ይገኛል)፣ የአፕል ጭማቂ እና የኮላ መጠጦች ናቸው። የመከላከያ መንገዶች የኩላሊት ጠጠርን ለመከላከል የሚደረጉ ጥረቶች በታማሚው ውስጥ በሚገኘው የኩላሊት ጠጠር አይነት (የማዕድን ይዘት) ላይ የተመሠረተ መሆን አለበት። የአመጋገብ ሥልት በኩላሊት ጠጠር መፈጠር (መከማቸት) ላይ ከፍተኛ አስተዋጽኦ ሊያደርግ ይችላል። የኩላሊት ጠጠርን መፈጠርን መከላከል (መቀነስ) የሚቻለው የአመጋገብ ሥልትን በማስተካከልና በሽንት ውስጥ የሚገኙ ለኩላሊት ጠጠር መከማቸት መንስኤ ሊሆኑ የሚችሉ የማእድናትን መጠን ለመቀነስ የሚረዱ መድሃኒቶችን በመጠቀም ነው። የህክምና ባለሙያዎች የሚከተሉትን የአመጋገብ ሥልቶችን መከተል የኩላሊት ጠጠርን ለመቀነስ እንደሚረዳ ያመለክታሉ፤ ሲትሬት (በሎሚና በብርቱካን ውስጥ የሚገኝ አሲድ ነው) ያላቸውን ፈሳሾች በብዛት መጠጣት፣ የፈሳሽ አወሣሠዱም በብዛትና በቀን እስከ ሁለት ሊትር የሽንት መጠን እሰኪደርስ ቢሆን ይመከራል። በዚህ መንገድ የሽንትን ፒኤች 6.5 አካባቢ በማድረግ በተለይ በሽንት አሲድ (ዩሪክ አሲድ) ምክንያት የሚመጡ ጠጠሮችን ለማስወገድ ከፍተኛ አስተዋፅዖ ያደርጋል። የካልሺየም አወሳሰድ መጠንን ከ 1000-1200 ሚግ መጠን በቀን ውስጥ ከፍ ማድረግ የሶዲየም አወሳሰድ መጠንን ከ 2300 ሚግ በቀን በታች እንዲሆን ማድረግ የቪታሚን ሲ የቀን ፍጆታን ከ 1000 ሚግ በቀን በታች እንዲሆን ማድረግ የእንሥሣት ፕሮቲን (ስጋና ሥብን) ከሁለት ጊዜ በታች ማድረግና መጠኑንም ከ 170-230 ግራም እንዳያልፍ መቆጣጠር እና ኦክሳሌት የያዙ ምግቦችን (ከላይ ተጠቅሰዋል) መቀነስ ናቸው።

22111

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%8D%20%E1%8A%A5%E1%8B%B5%E1%88%8D%20%E1%89%A0%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%8B%B5%E1%88%8D%E1%8B%B5%E1%88%8D

ድል እድል በአንድ ድልድል

ድል እድል በአንድ ድልድል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድል እድል በአንድ ድልድል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20473

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%88%AD%20%E1%89%B0%E1%88%98%E1%88%AA%E1%8B%8D%20%E1%88%9E%E1%8A%9D%20%E1%89%B0%E1%88%98%E1%8A%AB%E1%88%AA%E1%8B%8D

እውር ተመሪው ሞኝ ተመካሪው

እውር ተመሪው ሞኝ ተመካሪው የአማርኛ ምሳሌ ነው። እውር ተመሪው ሞኝ ተመካሪው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22172

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%89%A2%E1%8C%A0%E1%8D%8B%20%E1%8A%A8%E1%89%A4%E1%89%B1%20%E1%88%98%E1%8A%90%E1%8A%AE%E1%88%B0%E1%89%BD%20%E1%8A%A5%E1%8A%93%E1%89%B1

ዶሮ ቢጠፋ ከቤቱ መነኮሰች እናቱ

ዶሮ ቢጠፋ ከቤቱ መነኮሰች እናቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ቢጠፋ ከቤቱ መነኮሰች እናቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20976

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8A%9D%20%E1%88%B5%E1%88%8D%E1%89%BB%20%E1%88%B2%E1%8A%95%E1%8A%A8%E1%89%A3%E1%88%88%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8A%9D%20%E1%8A%A5%E1%8C%85%20%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%8B%B5%E1%89%83%E1%88%8D

የለማኝ ስልቻ ሲንከባለል ከለማኝ እጅ ይወድቃል

የለማኝ ስልቻ ሲንከባለል ከለማኝ እጅ ይወድቃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የለማኝ ስልቻ ሲንከባለል ከለማኝ እጅ ይወድቃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21525

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%8A%E1%89%B5%20%E1%88%98%E1%88%AA%20%E1%8B%A8%E1%8A%8B%E1%88%8B%20%E1%89%80%E1%88%AA

የፊት መሪ የኋላ ቀሪ

የፊት መሪ የኋላ ቀሪ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፊት መሪ የኋላ ቀሪ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21385

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%90%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%8A%95%20%E1%8C%AD%E1%88%AB%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%99%E1%88%9D%20%E1%8A%A8%E1%8B%AB%E1%8B%99%E1%88%9D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%88%E1%89%81%E1%88%9D

የነብርን ጭራ አይዙም ከያዙም አይለቁም

የነብርን ጭራ አይዙም ከያዙም አይለቁም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የነብርን ጭራ አይዙም ከያዙም አይለቁም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

52615

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B0%E1%88%8E%E1%88%9E%E1%8A%95%20%E1%8B%B4%E1%88%AC%E1%88%B3

ሰሎሞን ዴሬሳ

በ1995 ዋሽንግተን ዲሲ ሰለ ቀጣዩ ዓለም ወይም ከሞት ቡሃላ ስላለው ህይዎት ተጠይቆ የሰጠው ምላሽ ነበር። ሲመለከቱት ይበልጥ ጥያቄ የሚያጭር ማንነት ያለው፣ በዘመናዊ የኢትዮጲያ ስነ-ፁሑፍ ውስጥ አማፂ ሊባል የሚችል ስብዕና ያለው ሙግትና ተጠየቅን የሚወድ እንዲሁም ግጥም ማለት ቤት ሲመታ ብቻ ሳይሆን ቤት ሳይመታ ጭምር መሆኑን ከኦረምኛ ቋንቋ ወለሎን በመውሰድና ለአማረኛው የግጥም ስልት የሰተዋወቀና ያረጋገጠ ታላቅ የስነ-ፁሑፍ ሰው ጋሽ ሰለሞን ደሬሳ። የዘርፈ ብዙ ሙያ ባለቤቶች ስለሆነው ጋሽ ሰሎሞን ደሬሳ ከወለጋ እስክ አዲስ አበባ፣ ከዚያም ከፈረንሳይ እስክ አሜሪካ ያሳለፋቸውን የሂዎት ተሞክሮ ላስቃኛችሁ። ጋሽ ሰሎሞን ደሬሳን ለመግለፅ ደራሲ፣ገጣሚ፣ጋዜጠኛ፣የስነ-ጥበብ ሃያሲ፣ተፈላሳፊ፣መምህር፣አማካሪ….እያልን መቀጠል እንችላለን።በ1964 ባወጣዉ “ልጅነት” በተሰኘው አፈንጋጭ ዘይቤ በነበረው የግጥም መድብሉ ምክኒያት ለበርካቶች ገጣሚነቱ ይጎላል።ይህ ስሙን የተከለበት መድብሉ ብዙ የወዛገበና ትችት የዘነበበት ቢሆንም ባልታሰበ መንገድ ለደራሲው የገጣሚነት ማረጋገጫ ቡራኬዎች ነበሩ።ከዚያ በፊት በጋዜጠኝነቱ የሚታዎቀዉ ጋሽ ሰሎሞን የአዲስ የግጥም ስልት መሪ ለመሆን በቅቷል። ጋሽ ሰሎሞን የተወለደው በምዕራብ ወለጋ ዞን መናገሻ ከሆነቺው ጊምቢ ብዙም በማትርቀው ጬታ በተባለች መንደር ነበር። ወደ ቡሃለዉ ግጥም የፃፈላትን የትውልድ መንደሩን የለቀቀው ገና በአራት ዓመቱ ሲሆን አዲስ አበባ ካመጡት ቡሃላ ምንምንኳን ዘመዶቹ ትምህርት ቢያስገቡትም ትምህርት አለገባ ስላለው ተፈሪ መኮንን፣መደሃኒያለም እንዲሁም ዊንጌት የመሳሰሉ ትምህርት ቤቶችን አዳርሷል።ሰነፍ የተባለው ተማሪ ግን ገና በ16 ዓመቱ ቀ.ኃ.ሰ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅን እንደተቀለቀለ ይናገራል። ጋሽ ሰለሞን በዩኒቪርሲቲ ቆይታው የስነ-ፁሑፍና ፍልስፍና ትምህርቱን ቢጀምርም ትምህርቱን ሳያጠናቅቅ በኢትዮጰያ ሬድዮ የእንግሊዘኛ ዜና አንባቢ ሆኖ ለ 3ወራት እንዳገለገለ የነፃ ትምህት እድል አግኝቶ ወደ ፈረንሳይ አቀና።ምናልባትም የወደፊት ሂዎቱና አስተሳሰቡ ላይ ጉልህ ተፅዕኖ ካሳደሩበት መካከል ይህ የፈረንሣይ ኑሮው አንዱ ነው። ቱሉዝ በተባለች በደቡብ ፈረንሳይ በምትገኝ ከተማ ይማር የነበረው ጋሽ ሰለሞን ብዙን ጊዜ አውሮፓና ፓሪስን በመጎብኘት ያሳልፍ ነበር። ፈረንሳይ ውስጥ እነ ጀምስ ቦልደዊንና ቸሰተር ሃይምስን ከመሳሰሉ ታላላቅ የአሜሪካ ደራሲያን ጋር መዋሉ፣ከጃዝ ሙዚቀኞችና ከሰዓሊያን ጋር ሃሳብ መለዋወጡ፣የተለያዩ ሙዚየሞችና ጋለሪዎችን መጎብኘቱ የስነ-ጥበብ ግንዛቤውን በማዳበር በኩል እገዛ አድረገውለታል።ከገጣሚነቱ ባሻገር በሀገራችን ከሞቱ የስነ-ጥበብ ሃያሲ ሰዩም ወልዴ ሌላ የሚጠቀስ የዘርፉ ድንቅ ባለሙያ መሆኑ ይነገርለታል። ጋሽ ሰለሞን ፈረንሳይን የለቀቀው ሰዓሊ ጓደኛው እስክንድር በጎሲያን አሜሪካ ውስጥ ሊየገባ በመሆኑ ሚዜ ሆኖ አሜሪካ በማቅናቱ ነበር።የፈረንሳይ ትምህርቱን አቋርጦ አሜሪካ የገባው ጋሽ ሰለሞን ለመጨረሻ ጊዜ አውሮፓን ቢሰናበትም ፓሪስ ላይ በፈረንሳይኛ ግጥሞች ፅፎ የተወሰኑት ታትመውለት ነበር።ለመጀመሪያ ለአንዲት የአዲስ አበባ ኮርዳ አፍቃሪ 10 ሳንቲም ተከፍሎት የግጥም ስንኞችን ሀ ብሎ መደርደር የጀመረው ጋሽ ሰለሞን “ኪነጥበብ ለኪነጥበብነቱ” የሚለዉን የኪነጥበብ መርህ እንደሚከተል ይነገርለታል። በአሜሪካ ቆይታው በቅድሚያ ወደ ካሊፎርኒያ በማቅናት ከጌታሁን አምባቸው ጋር በጋራ በመሆን በቴፕ እየቀረፁ አማረኛ ማስተማር ጀመሩ። ይህ በንዲህ እንዳለ እሱን ጨምሮ 11 ኢትዮጵያውያን የተሳተፉበት “ኢትየጵያን ዲክሽነሪ” ላይ አሻራዉን አሳርፏል። ምን ይሄ ብቻ ከሉካንዳ ጀምሮ እስከ ተባበሩት መንግስታት ድርጅት ባሉት ቦታዎች ሰርቷል።እዚያ እያለ ለኢትዮዮጵያ ሬድዮ ለወጣው ክፍት የስራ ቦታ ተወዳድሮ በማለፉ ወደ ሀገሩ ተመልሶ በድጋሚ ኢትዮጵያ ሬድዮ ተቀጥሯል። እንዲሁም የኢትዮጲያ ሬድዮንና ቴለቪዥን ምክትል ሥራ አስኪያጅ ሆኖም አገልግሏል። ጋሽ ሰለሞን የጋዜጠኝነትና የስነ-ፅሑፍ ችሎታውን ይበልጥ ያስመሰከረው ከ1950ዎቹ ጀምሮ አዲስ ሪፖርተርና በተባለው የእንገሊዘኛ መፀሄቶችና መነን በመሳሰሉ የአማረኛና የእንግሊዘኛ ህትመቶች ላይ በሚያሰፍራቸው መጣጥፎች ነበር። እነዚህ የፅሁፍ ተሞክሮቹና የአፃፃፍ ልምዶቹ ወደቡሃላው የታዎቀበትን የግጥም ስልት ለመሞከርም መንደርደሪያ ሆነውታል። ጋሽ ሰለሞን በ1965ዓ.ም ወደ አሜሪካ እንደተጓዘ በሃገራችን የመንግስት ለውጥ በመደረጉ በነበረበት መቅረትን መርጧል። በደርግ ስረዓት ወቅት ስለኢትዮጵያ ከመገናኛ ብዙኃን ከሚሰማው በስተቀር ሀገሩን አይቶ የማያቀው ጋሽ ሰለሞን ደርግ ከወደቀ ቡሃላ ሀገሩን ከመጎብኘቱም በላይ በ1991በቤህራዊ ቴያትር አዳራሽ ለአድናቂዎቹ ግጥሞቹን አንብቧል።ጋሽ ሰለሞን በአሜሪካን ኑሮው ከስነ-ፁሁፍ ይልቅ ወደ መምህርነቱ አድልቶ ነበር። እንደገና ዩኒቨርሲቲ በመግባትም በምስራቃዊያን ፍልስፍናና አሜሪካን ስነ-ፀሁፍ የመጀመሪያ ድግሪውን አግኝቷል። እሱ የመጀመሪያ ድግሪ ብቻ ቢኖረውም ከሚያስተምራቸውና ከሚያማክራቸው መካከል የድህረ ምረቃ ተማሪዎችም ይገኙበት ነበር።ተማሪዎቹ የክፍሉ ጓደኞቹ ብቻ ሳይሆኑ በተለያየ የስራ መስክም ተሰማርተው የጠበቀ ወዳጂነት ነበረው። ጋሽ ሰለሞን ከ19 ዓመታት በፊት መስከረም 1991ዓ.ም ከሪፓርተር መፀሄት ጋር ባደረገው ቃለ ምልልስ ስለትምህርቱ፣ ስለጓደኞቹ፣ሰለግጥሞቹ፣ስለኢትዮጲየ ስነፅሁፍ፣ስለመንፍሳዊነት፣ስለኢትዮጲያዊያንና ቤሄረሰቦቿ እንዲሁም ስለጋዜጠኝነት ሰፋ ያል ሐተታ ሰጥቶ ነበር።ለትውስታችን ይረዳን ዘንድ ስለመንፈሳዊነት፣ ሰለግጥሞቹ እንዲሁም ስለጋዜጠኝነት ያሰፈራቸውን ላሰዳሳችሁ። ከ1000 በላይ የሃይማኖት መፀሃፍትን ብቻ ያነበበዉ ጋሽ ሰለሞን መንፈሳዊው እሳቤው ከኢትዮጲያዊያን እሳቤ ጋር እጅጉን ከመቃረኑም በላይ ለሱ እስልምናና ክርስትና እንደ ሀይማኖት አይቆጥራቸውም ይልቁንም እሱ መንፈሳዊነት ሰለሚለዉና አንደ ለዩ ሰለሞንን ስለመፍጠር ትረጉም ስለሚሰጠው እሳቤው የደላል።በ1995 ከያሬድ ጥበቡ ጋር ባደረገው ቆይታ እግዛብሔር የሚውደውን እንደሚቀጣ እንዲሁም አብዛህኛው ኢትዮጵያዊ ሰለሚየምንበትና ፈጣሪ ስለሚዎደን ይቀጣናል ስለሚሉት እምነት ሲጠይቀው ጋሽ ሰለሞን የሰጠው መልስ እንዲህ በማለት ነበር። “እንደኔ አስተሳሰብ ስለተዎደድን ነው የምንረገጠው የሚለው በተለይ ከአይሁዶች የዎረስነው ብሉይ ኪዳንባንቀበል፤ ከወደድከኝ የኔ ወንድም አትርገጠኝ፣ ጌታዬ ከዎደድከኝ አትርገጠኝ፣ ከረገጥከኝ ካጉላላሀኝ አልወድህም ብዬ እኔ ለራሴ ቆርጫለሁ።” እንደ ጋሽ ሰለሞን እይታ ግጥም ለመፃፍ ትንሽ ጥጋብ፣ ልበ ደንዳናነት እንዲሁም እብደት ያስፈልጋል።እንደሱ እሳቤ አንድ ፀሐፊ አንድ ደህና ነገር ከፃፈ ቡሃላ ህይዎቱ ካለተለዎጠ ድግግሞሽ ነው የሚፅፈው።አክሎም የሱ ግጥም ለማንበብ የሱን ድምፅ እንደሚሹ እንዲሁም መነሻው እሱ እንደሆነ ገልፆ በግርድፉ ለሱ ግጥም ማለት በግጥም የተፃፈፈ እንዲሰማን መሆኑን ይገልፃል። “በአጭሩ ለኔ እንደሚመስለኝ በስድ ንባብ የተፃፈ እንዲገባህ፣ በግጥም የተፃፈው እንዲሰማህ ነው።ገባህ አልገባህ ሁለተኛ ነገረ ይመስለኛል።ግጥምን የማነበው እንዲገባኝ ሳይሆን እንዲሰማኝ ነው።”በአጭሩ ለኔ እንደሚመስለኝ በስድ ንባብ የተፃፈ እንዲገባህ፣ በግጥም የተፃፈው እንዲሰማህ ነው።ገባህ አልገባህ ሁለተኛ ነገረ ይመስለኛል።ግጥምን የማነበው እንዲገባኝ ሳይሆን እንድመሠጥበት ነው” ጋሽ ሰለሞን የጋዜጠኝነት ተሞክሮውንና በወቅቱ የለውን የጋዜጠኞቹ እውነትን ለማወቅ ከቢሮክራሲዉ ጋር የሚያደረጉትን ትግል ገልፆ ባሁኑ ወቅት የሉት ድፍረት ይጎላቸዋል ሲልም ምልከታውን ጣል አድርጎል። ጋሽ ሰለሞን ከገዳሙ አብረሃ ጋር በመቀናጀት በአቢዎቱ ዋዜማ የነበረውን የፖለቲካ፣ኢኮኖማያዊ እንዲሁም መሃበራዊ አለመረጋጋት አስመልክቶ በ1961ዓ.ም በአዲስ ሪፖርተር ” ዘ ሀይፈኔትድ ኢትዮጵያ” በሚል ርዕስ በሁለት ክፍል ታትሞ በዎጣዉ አምድ በሁለት ዓለም ውስጥ ስለተፈጠረው ውጥረት ለመመርመር ሞክረዋል።ይህ ፅሁፍ እስካሁንም አግራሞትን ከማጫሩም በላይ ጋሽ ሰለሞን የተዋጣለት ሃያሲ መሆኑን ይመሰክራል።ባጠቃላይ ጋሽ ሰለሞን ደሬሳን የህይዎት ተሞክሮና የሚከተለውን ፍልስፍና ለመግለፅ እስካሁን የተጠቀሱት ባህርን በጭልፋ እንደመጭለፍ ይሆናልና በዚሁ መቋጨት አሰብኩ። የጋሽ ስበኃት አምቻ፣የነይልማ ደሬሳ ባለስጋ ብኩኑ ፈላስፋ ስደተኛው ገጣሚ ሰለሞን ደሬሳ በአሜሪካ ግዛት ሚኔሶታ ከተማ ሂዎቱን እየመራ ሳለ ባደረበት ፅኑ ህመም ሳቢያ ለ7 ወራት ሲታከም ቆይቶ ባሳለፍነው ጥቅምት 23,2010 በ80 አመቱ ላይመለስ አሸለበ።የአልጋ ቁራኛ እስከሆነበት ድረስ በሚኔሶታ ዩኒቨርሲቲ የሀይማኖት ንፅፅር መምህር የነበረው ጋሽ ሰለሞን የአንድ ሴት ልጅ አባት ሲሆን 3መፀሐፍትን ለአንባቢያን አበርክቷል። ስረዓተ ቀብሩም በኑዛዜው መሰረት በሚኔሶታ ከተማ በሚገኘው የባህር ዳርቻ ልጁ ፣ባለቤቱ እንዲሁም ወዳጆቹ በተገኙበት በግባዓተ ዕሳት ተፈፅሟልበዛሬው መሰናዷችን የንባብ ሰው ስለሆነው፣ግልፅ በሆነ አገላለፅ የተሰማውን የሚናገር፣ከፍተኛ የማድመጥ ክህሎት ስላለውና ምንም አይነት ቢሮክራሲ የማይዋጥለት እንዲሁም ከተሞክሮውና እውቀቱ ሳንቋደሰ የመለጠን ድንቅ ባለታሪክ ጋሽ ሰለሞን ደሬሳ ለመዳሰስ ሞክረናል።መሰናዶውን በማዘጋጀት ያቀረብኩላችሁ እኔ ኑሩ ሀሰን ስሆን እንደመረጃነት መፀሄት,ዋዜማ ሬዲዮ እንዲሁም በተለያየ ጊዜ ከተለያየ ሰው ጋር የደረገውን ቃለምልልስ በማሰባሰብ ነበር። ሳምንት ከተረኛ አዘጋጅ በአዲስ ታሪክ እስክንገናኝ ሰናይ ዕለተ ቅዳሜ ተመኘሁ ሰላም። በወለጋ ክፍለ አገር ጩታ በተባለች መንደር በ1929 ወይም በ1930 ዓ.ም. ተወለድኩ፡፡ በጣሊያን ጊዜ፡፡ አራት ዓመት ሲሞላኝ ዘመዶቼ ወደ አዲስ አበባ ይዘውኝ ስለመጡ አገሬ አዲስ አበባ ነው ማለት ይቀለኛል፡፡ ትምህርት አልገባ ብሎታል ተብዬ ያልገባሁበት ትምህርት ቤት የለም፡፡ በመጨረሻ አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ በ16 ዓመቴ ገባሁ፡፡ እዚያም ከትምህርቱ ይልቅ ልጅ ሁሉ እንደሚያደርገው ጨዋታና መበጥበጥ ይበልጥብኝ ነበር፡፡ ክፍል ውስጥ የሚገኘውን ትምህርት አላጠናቅኩትም፡፡ ነገር ግን ዩኒቨርሲቲው ውስጥ ከሚገኙት ልጆች መጻሕፍት ቤቱን እንደኔ የተጠቀመበት ብዙ ተማሪ ያለ አይመስለኝም፡፡ ከዚያ ለሦስት ወራት የእንግሊዝኛ ዜና አንባቢ ሆኜ በአሁኑ ራዲዮ ኢትዮጵያ በቀድሞው ራዲዮ አዲስ አበባ ተቀጠርኩ፡፡ ከአለቃዩ ጋር በልጅነቴ የተነሳ አልተስማማንም፡፡ ወዲያው እንዳጋጣሚ ፈረንሣይ አገር ስኮላርሺፕ አገኘሁ፡፡ በዩኒቨርሲቲው ታሪክ በፈረንሣይኛ ቋንቋ ትምህርት የጅማሪ ክፍሎን ሦስት ጊዜ በተደጋጋሚ የወደቀ ቢኖር እኔ ብቻ ሳልሆን አልቀርም፡፡ ፈረንሣይኛ ይህን ያህል አላስቸገረኝም፡፡ ተማሪ ቤት ተመዘገብኩ፡፡ ፈረንሣይ አገር የዩኒቨርሲቲ ፈተና በዓመት አንድ ጊዜ ነው የምትፈተነው፡፡ የምማረው ቱሉዝ ነበርና እኔ አውሮፓ ውስጥ ስዞር ከርሜ አንድ ሦስት ወር ሲቀረው መጥቼ አጥንቼ አልፋለሁ፡፡ በኋላ ሰዓሊው እስክንድር በጎስያን ጥቁር አሜሪካዊት አላባማ ሊያገባ ስለነበር ለሱ ሚዜ ሆኜ አሜሪካ ሄድኩኝ፡፡ ሁለተኛ ወደ አውሮፓ አልተመለስኩም፡፡ ወደ ካሊፎርኒያ ሄጄ ካሊፎርኒያ ዩኒቨርሲቲ ሥራ አገኘሁ፡፡ በቴፕ እየቀረፁ ቋንቋ ማስተማር የመጀመሪያውን ክፍላቸውን ከጌታሁን አምባቸው ጋር እኔ ነበርኩ ያቋቋምኩት፡፡ ያላየሁት ገንዘብ እጄ ገባ፡፡ አማርኛ አስተምር ነበር፣ ይህን አሠራ ነበር፣ በኋላ ላይ ደግሞ ዎልፍ ሌስላው ‹‹ኢትዮጵያን ዲክሽነሪ›› ብሎ ያወጣትን አንድ አሥራ አንድ ኢትዮጵያውያን ሆነን ስንሠራ እሱ ሱፐርቫይዘር ነበር፤ በዚህ ሁሉ የማገኘው ገንዘብብ ኪሴን ሞላው፡፡ ከዚያ ወደ ኒዮርክ ሄድሁና ለአንድ ለሁለት ቀን ሉካንዳ ውስጥ ሥራ እሠራለሁ ብዬ ገባሁ፡፡ ገንዘቡ ጥሩ ነበር፤ ግን የሥጋው ሽታ ስለበዛ እሱን ጥዬ ወጣሁ፡፡ ግራና ቀኝ ስል በተባበሩት መንግሥታት ሥራ አገኘሁ፡፡ እዚያ እየሠራሁ አንድ ማስታወቂያ አየሁ፡፡ ‹‹የኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ሰርቪስ ሠራተኛ ይፈልጋል›› የሚል ሲሆን፣ አሜሪካኖችም ሌሎችም ሲያመለክቱ እኔም አመለከትኩ፡፡ በቋንቋ ማወቅ ስለሆነ እኔ አማርኛ፣ ኦሮምኛ፣ ፈረንሣይኛ፣ እንግሊዝኛ እናገራለሁ፡፡ ትግርኛም ትንሽ ትንሽ እሰማ ነበር፡፡ በዚህ አሜሪካኖቹን አሸንፌ ተቀጥሬ መጣሁ፡፡ በእውነት ያደግሁት ራዲዮ ኢትዮጵያ ውስጥ ነው፤ ነፍሴን ያወቅሁት፡፡ ወደ መጨረሻ ከዚያ ስወጣ የራዲዮ የቴሌቪዥን ምክትል ሥራ አስኪያጅ ነበርኩ፤ ለአዲስ ሪፖርተር እንግሊዝኛ መጽሔት እሠራ ነበር ግጥም እፃፅፍ ነበር፡፡ እውነቱን ለመናገር እኔ ገጣሚ ነኝ ብዬ አስቤ አላውቅም ነበር፡፡ እንዲሁ በየቦታው እየተጻፈ (አሁንም እንዲሁ ነው) የጠፋው ጠፍቶ የተገኘውን ባለቤት ስብሰባ ካስቀመጣቸው ውስጥ ‹‹ልጅነት›› ወጣች፡፡ የቀሩትን እዚሁ ትቻቸው ሄድኩኝ፡፡ እንደ ሦስት ጅምር ተውኔቶች፣ የአጫጭር ልቦለድ ስብስቦችና ግጥሞች እዚሁ ቀረሁ፡፡ ዩኒቨርሲቲ ውስጥ ጽሑፍ አስተምር ስነበር ለብዙ ጊዜ አልጽፍም ነበር፡፡ ለእኔ ሁለቱ አንድ ላይ አልሄደም፤ አስቸገረ፡፡ የማስተምረው እና አንድ ላይ በማንኛውም አቅጣጫ ነው፡፡ አስተምር ነበር፡፡ ለማስተማር ኳሊፊኬሽን ኖሮኝ አያውቅም፡፡ ሳመለክት እንዳጋጣሚ እቀጠራለሁ ከዚያ ከተማሪዎቹ ጋር እየተማርኩ ነው የማስተምረው፡፡ የዛሬ አምስት ነው ስድስት ዓመት ገደማ ከዩኒቨርሲቲ ወጣሁ፡፡ ምክንያቱም የተማሪዎቼን ጽሑፍ ማረም ስለሰለቸኝ ነበር፡፡ ከዚያ ጀመርኩኝ፡፡ አሁንም የምሠራው ይህንኑ ነው፡፡ ከየትኛውም ተቋም ጋር ግንኙነት የለኝም፡፡ የማስተምረው በአንድ ቦታ ሳይሆን እየተዘዋወርኩ ነው፡፡ ተማሪዎቼን የማሰባስበው በአፍ ማስታወቂያና እርስ በርሱ እየተስማማ ከሚመጣው ነው፡፡ ያለኝ የባችለር ዲግሪ ነው የመጀመሪያ ዲግሪ ብቻ ነገር ግን የድህረ ምረቃ ተማሪዎችንም አስተምር ነበር፡፡ መጀመሪያ በዩኒቨርሲቲው ፕብሊክ ሄልዝ ኮሌጅ ውስጥ ከዚያ ደግሞ ገሽታልት ኢንስቲትዩት (የሳይኮሎጂ) ውስጥ በሳይኮሎጂ ለፒኤችዲ የሚሠሩትንም፣ ሶሻል ወርከሮችንም፣ ሳይካትሪስቶችንም አስተምር ነበር፡፡ አሁንም እንደዚህ ያሉ የግል ተሪማዎች አሉኝ፡፡ የባችለር ዲግሪዬን አዲስ አበባ ሳልጨርሰው ነው የሄድኩት፡፡ አሜሪካ ሄጄ የጨረስኩት ነው፡፡ እዚህ ዩኒቨርሲቲ ሳልጨርሰው ሳይሆን ዲግሬዬን ሳላገኝ የወጣሁት ነበረ፡፡ የምዕራባውያን ፍልስፍናን ክፍል ውስጥ በመማር ሳይሆን በማንበብ ምናልባት ኮሌጅ ለማስተርስ ከሚሠሩት ጋር እኩል ሳላነብ የቀረሁ አይመስለኝ፡፡ ስላልተፈተንኩበት ሳለማር ልል አልችልም፡፡ እዚያ ብሄድ አዲስ ነገር ካጋጠመኝ ብዬ በአንድ ስምንት ወር ውስጥ ጨረስኳት፡፡ ከሦስት ወር በኋላ እዚያው ካሊፎርኒያ ዩኒቨርሲቲ መልሰው ለማስተማር ቀጠሩኝ፡፡ መጀመሪያ ስቀጠር ሳስተምረው የነበረ ኮርስ ‹‹ሥነ ጥበብና ቴክኖሎጂ›› የሚል የራስ ፈጠራ የሆነ ነበር፡፡ ቴክኖሎጂው እየተሻሻለ ሲሄድ ሥነ ጥበቡን ይለውጠዋል፡፡ ሥነ ጥበቡ ደግሞ እየተሻሻለ ሲሄድ ለቴክኖሎጂው አዲስ መንገድ ይከፍታል፡፡ እና በዓለም ታሪክ ውስጥ ሥነ ጥበብና ቴክኖሎጂ የት የት ቦታ ነው የተገናኙት የሚለውን ማስተማር ጀመርሁ፡፡ የፈረንሳይ ሥነጽሑፍና እኔ[ለማስተካከል | ኮድ አርም] የፈረንሳይን ሥነ ጽሑፍ አነብም አጠናም ነበር፡፡ የደረሱበትን አላውቅም እንጂ በፈረንሣይኛ የጻፍኳቸው፣ ታትመው የወጡም ግጥሞች ነበሩኝ፡፡ አሁን ፈረንሣይኛው እየጠፋ ሄዷል፡፡ የቀሩኝ አማርኛ፣ እንግሊዝኛ ኦሮምኛ ናቸው፡፡ በኦሮምኛ እስካሁን አልጻፍኩም፡፡ በኔ ላይ ተፅዕኖ ያሳደረብኝ የፈረንሳይ ሥነ ጽሑፍ ሳይሆን ፓሪስ መኖሬ ነው፡፡ ፓሪስ ስደርስ 20 ዓመቴ ነበር፡፡ ፓሪስ ነፃ ክፍት ከተማ ስለነበርና ልጅ ስለበርኩ ቁልፉን የከተማው ከንቲባ እንደሰጠኝ ነው ያየሁት፡፡ በኋላ ትልልቅ የሆኑ ጸሐፊዎች፣ የሙዚቃ ሰዎች ሠዓሊዎች ነበሩ፡፡ እንዲያውም ላንድ አቫን ጋርድ የፈረንሣይ ጋለሪ ማንም ሳይሾመኝ ሥዕል አውቃለሁ ብዬ ገብቼ አንድ አማካሪ ሆኜ ያኔ የመረጥኳቸው ሠዓሊዎች አሁን በዓለም የታወቁ አሉ፤ ኢትዮጵያውያን ማለቴ አይደለም፡፡ ዋናው ተፅዕኖ ከነሱ ጋር መዋል መቻሌ ነው፡፡ ከጥቁር አሜሪካዎች ጋርም በጣም በጣም ቅርብ ነበርኩኝ በተለይ ከጃዝ ሙዚቀኞች ጋር፡፡ አሁንም በብዛት የምሰማው ሙዚቃ የኢትዮጵያ፣ ጃዝና ክላሲካል ሙዚቃ ነው፡፡ ከፈረንሣይ ጸሐፊዎች ጋርም ያለ ዕድሜዬና ያለ ዕውቀቴ እኩል ገብቼ ዋልኩኝ፡፡ በማንበብ ሳይሆን አብሮ በመዋል እንዳባቶች ሆነው አሳድገውኛል፡፡ ከፈረንሣይ፣ ከእንግሊዝ ከአሜሪካን ጸሐፊዎች ውስጥ ሪቻርድ ሪይት ለትንሽ አመለጠኝ፡፡ ግን የእሱ ጓደኞች ከሚውሉበት ነበር የምውለው፡፡ እነ ቸስተር ሃየምስ፣ ጀምስ ቦልድዊንና ስማቸውን ከማላስታውሳቸው ጸሐፊዎች ጋር አብሮ መዋል እኔንም ጸሐፊ ያደረገኝ መስሎኝ ነበር፡፡ ያሳደጉኝ እነሱ እንጂ የፈረንሣይ ዩኒቨርሲቲ አይደለም፡፡ በተጨማሪም ፓሪስ ከተማ አለች ከኢትዮጵያውያን ጓደኞቼ ጋር እየዋልኩኝ ወደ ሙዚየም፣ ቤተ መጻሕፍት፣ ቲያትር ቤት፣ ኮንሰርት እሄድ ነበር፡፡ ገንዘብ ብዙ አልነበረበኝም፡፡ በተለይ መጨረሻው ላይ ምንም አልነበረኝም፡፡ ከትሬንታ ላይ ሌሊት ሌሊት አትክልት እያወረድኩ ነበረ የምኖረው፡፡ ግን አንድ ሳንቲም ኪሴ ሳይኖር እንደ ሚሊየነር ልጅ ነው ፓሪስን የኖርኩባት፡፡ ከአዲስ አበባ ቀጥላ የትውልድ ከተማዬ የምትመስለኝ ፓሪስ ነች፡፡ የሥነ ጽሑፍ አቋም[ለማስተካከል | ኮድ አርም] ከብዙ ወጣት ደራስያን ጋር ከዮሐንስ አድማሱ፣ ብርሃኑ ዘርይሁን ጋር የተለየ አቋም ነበረኝ፡፡ ከዮሐንስ ጋር ከሥነ ጽሑፍ ይልቅ የጓደኝነት ግንኙነት ነበረን፡፡ በጣም በጣም አደንቀው የነበረና አሁንም የማደንቀው የአማርኛ ባለቅኔ ብዬ የምገምተው ገብረክርስቶስ ደስታ ነው የተረሳ፡፡ የተረሳ ስል ግጥሞቹ ተሰብስበው በመጽሐፍ መልክ አልወጡም፡፡ ከአቶ መንግሥቱ ለማ ጋርም ጓደኞች ነን፡፡ አንዳንዶቹን ግጥሞቹን በጣም አደንቃቸው ነበር፡፡ እሱ እኔ ላይ ተፅዕኖ ሳይኖረው አይቀርም ብዬ እገምታለሁ፡፡ ምክንያቱም መጻፍ ሳልጀምር ነው የሱን ግጥም እሱ ሲያነብ መስማት የጀመርኩት፡፡ እንዲያውም ልጅነት ውስጥ ‹‹ቱሉዝ ገምቤላ›› የምትል አንድ ግጥም አለች፡፡ እሷ ያለጥርጥር የመንግሥቱ ተፅዕኖ አለባት፡፡ አንዳንድ ጸሐፊዎች ወይም ገጣሚዎች አካባቢያቸው ያለውን የሰው ሕይወት ሆነ፣ የማኅበራዊ ሆነ፣ የመሬት አቀማመጥ፣ ቅጠላ ቅጠሉን ይጽፋሉ፡፡ አንዳንድ ደግሞ ከሐሳብ ነው የሚጽፉት ግብ አላቸው፡፡ ወይ የማስተማር ወይ የመቀስቀስ (እንደ ፉከራ) ወይ ሕይወት ከበደኝ ብሎ እሮሮ የማሰማት ዓለማ አለው፡፡ ሌላው መንገድ የሰው ልጅ ውጪው ብቻ ሳይሆን ውስጡም ሕይወት አለውና የውስጡ ብዙ ጊዜ እውጪ አንፀባርቆ አይታይም፡፡ እኔን በተለይ የሚስበኝ ይኼ ነው፡፡ ነገር ግን ወስኜ ‹‹ጥበብ ለጥበብነቱ ሲባል›› ብዬ ተነስቼ አላውቅም፡፡ ልጅም ሆኜ ወደዚያ ይስበኝ ነበር፡፡ እንዳጋጣሚ በልጅነቴ የመጀመሪያዬን ግጥም 10 ሳንቲም ነበር ሸጥኳት፡፡ ጎረቤታችን የነበረች አንድ ወጣት ሴት ከአንድ ወጣት ጋር ፍቅር ይዟት 10 ሳንቲም ከፍላ እሷ ናት ግጥም ያጻፈችኝ፡፡ የግጥሙም አለመወደድ ይሁን ወይም የሷ የትም አልደረሰም፡፡ እና እሱ ተፅዕኖ አሳደረብኝ፣ ግብ ለማጣት አይለም፡፡ ግብ መጀመሪያ ላይ ወስኜ እንዲህ ይሁን ብዬ አልነበረም የምጽፈው፡፡ ውስጤ ያለውን እንደመጣም ነበር የምጽፈው፡፡ አሁን ደግሞ ለኔ እንደሚመስለኝ ዛሬ የምጽፈው ግጥም ሳየው ግጥሙን አንብቤ የሚለው ሁሉ ዛሬ ካወቅሁት ባይታተም ግዴለኝም፡፡ አሜሪካ እንድ አሥራ ሦስት ግጥሞች አንድ የግጥም መድበል ውስጥ ወጥተዋል፡፡ እንግሊዝ አገርም አንድ ሁለት ወጥተዋል፡፡ ካናዳም ወጥተዋል፡፡ እና እንዳጋጣሚ ወዳጅ አግኝቷቸው ፎቶ ኮፒ ልኮልኝ ሳያቸው ያኔ ምን እንደሆኑ አላውቃቸውም ነበር፡፡ አሁን ነው የምረዳቸው፡፡ አንብቤው ግጥሙ በሙሉ ለራሴ ግልጽ ሆኖ ከታየኝ የትናንትናውን፣ ያለፈውን እንደማወራ መስሎ ስለሚሰማኝ አላስቀምጣቸውም፡፡ ግጥም እንደዚህ መጻፍ ጥሩ አይደለም ማለቴ አይደለም፡፡ እያንዳንዱ አናፂ ሆነ ጸሐፊ የየራሱ ባህርይ ስላለው የኔ ባህርይ ወደ ውጭው አይደለም ማለቴ ነው፡፡ ግብ በሚመለከት ግን እኔ ባልወስነውም ያገኛል፡፡ ጓደኛሞች[ለማስተካከል | ኮድ አርም] ከስብሐት ገብረእግዚአብሔርና ከተስፋዬ ገሰሰ ጋር አብሮ አደጎች ነበርን፤ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ፡፡ ውጭ ሁላችንም የራስ የራሳችን ጓደኞች ነበርን፡፡ ሲመሽ ሁላችንም አንድ ሰፈር ነበር የምንሄደው ውቤ በረሃ፡፡ አንዳንዴ አብረን እንሄዳለን እንጂ የውቤ በረሃ ጓደኞቼ እነስብሐት አልነበሩም፡፡ ሦስታችን ስንገናኝ ሥነ ጽሑፍ በብዛት እናነብ ነበር፡፡ ስብሐት ያን ጊዜም ቢሆን ግጥም አልነበረም የሚጽፈው፣ አጫጭር ልቦለዶች ነው፡፡ ተስፋዬ ግጥምም ይሞካክር ነበር፡፡ እኔ ወደ ግጥም ነበር የማደላው፡፡ ስብሐት መጀመሪያ ጽፎ አስደንቆኝ ያየሁት ኤክስ አን ፕሮቫንስ ሆኖ የጻፈውን ነው፡፡ እኔ ፓሪስ ነበርኩ፡፡ ላየው ስለፈለኩ መንገድ ላይ መኪና እየለመንኩ ደረስኩ፡፡ ይች ትኩሳት ተብላ የወጣችው ያኔ ስትጻፍ ነበረች አጀማመሯን አየሁት፡፡ ከዚያ ደግሞ እዚህ መጥቼ በእጅ ተገልብጠው ቀበና በላይ እንግሊዝ ተማሪ ቤት በታች ሲኖር አስነበበኝ፡፡ የኔንም አብረን እናነብ ነበር፡፡ በኋላ ደግሞ እህቴን አገባ፤ ሃና ይልማን፡፡ ከመንገድ ወዲህና ከመንገድ ወዲያ ስለምንኖር ሁልጊዜ ማታ ማታ እንገናኝ ነበር፡፡ ስብሐትና ተስፋዬ በወንድምነትም በጓደኝነትም እንደ ወንድሞቼ የሚቀርቡኝ ናቸው፡፡ ከነገብረክርስቶስ ደስታ፣ መንግሥቱ ለማ፣ ዳኛቸው ወርቁ፣ ዮሐንስ አድማሱ ጋር ያገናኘን ሥነ ጽሑፍ ነው፡፡ ከዚያ ተነስቶ ነው ጓደኞች የሆነው፡፡ ከዮሐንስ ጋር ትንሽ እንዳንቀራረብ ያደረገን የሥነ ሐሳብ መለያየት ሳይሆን ሐረር ሊያስተምር መሄዱ ነው፤ የምንገናኘው ሲመጣ ነበር፡፡ የሚገርመኝ ነገር እኔ የሱን ግጥም ሳነብ በሐሳብ ተለያየን ብዬ አልነበረም የማስበው፤ ‹‹ይኼ ዮሐንስ አድማሱ ነው›› ነው የምለው እሱም አንስቶት በዚህ ስንከራከር አላውቅም፡፡ ሲያነብ ግን ይኼ ሰሎሞን ነው ይላል፡፡ ሳናነብበት መለያየታችንን ተቀብለን የምንናበብ ይመስለኛል፡፡ ገብረክርስቶስ ዊንጌት አብረን ስንማር እሱ ሥዕል ነበር የሚሠራው፤ ጀርመን አገር ሲማርም ሄጄ ጎብኜቸዋለሁ፤ ከእስክንድር ጋር፡፡ መጀመሪያ ግጥም ያነበበልኝ እዚያ ነው፤ ኮለን አጠገብ ይኖር ነበር፡፡ ምንም እንኳ ሥዕሎቹ ቆንጆ ቢሆኑም የሚያስደንቁኝ የአማርኛ ግጥሞቹ ነበሩ፡፡ ከዚያ መጥተን እዚህ ቀጠልን፡፡ ያን ጊዜ ፕሮፌሰር መስፍን ወልደማርያምም ይጻጽፍ ነበር፤ አሁን ትቶ እንደሆነ አላውቅም፡፡ እሱም አንዱ ባለጠበል ነበር፡፡ ዳኛቸው አይመጣም፡፡ ተጎትቶ ካልሆነ ከሰው አይቀርብም ነበር፡፡ ከኔ ጋር ግን ውጭም ወዳጆች ነበርን፡፡ ‹‹ልጅነት›› ታትማ ስትወጣ በመጠኑ ቁጣ ወረደባት፡፡ የኢትዮጵያን የግጥም አወራረድ አበላሽ፤ ከፈረንጅ ያመጣው ነው፤ አንዳንዶቹ ደግሞ ሱሪያሊስቶቹን ገልብጦ ነው ምናምን ይባል ነበር፡፡ የማስታውሰው የምስጋና ጽሑፍ ያገኙሁት ከዳኛቸው ወርቁ ብቻ ነው፡፡ የደረሰኝ የምስጋና ጽሑፍ የቄስ ጽሕፈት ይመስል ነበርና የሱ መሆኑን ያወቅሁት በኋላ ስንቀራረብ ነው፤ አልፈረመባትም ነበር፡፡ እንደ አጋጣሚ ደግሞ እኔ ‹‹አደፍርስ››ን አግኝቼ ሳነብ ‹‹ማነው ልጅነትን የጻፈው?›› ብሎ ሲፈልግ ነው የተገናኘነው፡፡ በጣም በጣም ኢትዮጵያ ውስጥ ብቻ ሳይሆን የትም ቦታ ከማደንቃቸው ጸሐፊዎች ዳኛቸው አንዱ ነው፡፡ በሁሉም ሳይሆን በአደፍርስና በ :: በአጠቃላይ ግን አንድ ጸሐፊ አንደ ደህና ነገር ከጻፈ በኋላ ሕይወቱ ካልተለወጠ ድግግሞሽ ነው የሚጽፈው፡፡ እነ ዳኛቸው ለአማርኛ ሥነ ጽሑፍ ያደረጉት አስተዋፅኦ ከሁሉ የበለጠ ስታይል (አማርኛ ምን እንደምለው አላውቅም) ይመስለኛል፡፡ ይኸውም የስብሐትን የአማርኛ አጻጻፍ የትም ባየውና ባይፈርምበትም የስብሐት መሆኑን አውቃለሁ፡፡ መጀመሪያ መቅለሏ፣ የአረፍተ ነገሩ ማጠር፣ ቁጭ ብለህ የምትነጋገር ነው የሚመስልህ፡፡ አማርኛ አሁንም ብሶበታል፤ ገመድ ሆኗል፡፡ የዳኛቸው ደግሞ የስብሐት ተቃራኒ የሆነ ነው፡፡ ግን ገመድ አለበትም፡፡ የመንግሥቱ ለማ ሌላው ቢቀር ‹‹ማን ያውቃል›› የምትል ግጥም አለች፡፡ የመስቀል ወፍና የአደይ አበባ ቀጠሮ እንዳላቸው መስከረም ሲጠባ ማን ያውቃል? አንድ ጸሐፊ ሁልጊዜ ተነባ የምትታወስና የሰውን መንፈስ ፍላጎት የምትቀሰቅስ ከጻፈ ዕድለኛ ነው ብዬ አስባለሁ፡፡ እና የመንግሥቱ ለማ ይኼ ግጥም አለ፤ ሌሎችም አሉት፡፡ ትያትሮችም አሉ፡፡ መንግሥቱ ለማ ፌዘኛና ተሰጥኦ ነበረው፡፡ ሌላ እንደሱ ተሰጥኦ የነበረውም አቶ ነጋሽ ገብረማርያም ነው፤ አሁንም ይጽፍ እንደሆነ አላውቅም፡፡ በጣም ለማሳቅ ስጦታ ያለው፡፡ እስክንድር አሁን በቅርብ ‹‹›› በሚል መጽሔት አንድ ረዘም ያለ ድርሰት ስለሱ በእንግሊዝኛ ጽፌ ነበር፡፡ ያው እዚያ ያልኩትን ነው የምደግመው፡፡ እስክንድር በኢትዮጵያ ሥነ ሥዕል ውስጥ የተለየ ቦታ ያለው ይመስለኛል፡፡ የተለየ ቦታ ያለው ስል ከሌሎቹ ሁሉ ይልቃል ለማለት ሳይሆን ጨክኖ መንገድ ክፍቷል ብዬ ነው የምገምተው፡፡ መንገድ ሲከፍት ደግሞ ፓሪስና ሎንደን አሥር ዓመት ከተማረ በኋላ (እውነቱን ለመናገር አልተማረም ከሠዓሊዎች ጋር በመዋል፤ ሙዚየሙም ውስጥ ጊዜ ከማሳለፍ፣ ከማጠንጠን ተነስቶ) ከፈረንጆቹ ተፈናቅሎ ወደ አፍሪካ ትራዲሽን በጠቅላላው፣ በተለይ ደግሞ የምዕራብ አፍሪካ ቅርፆች ተፅዕኖ አሳደሩበት፡፡ የነ ኤምስጋርቱቶላ ጽሑፍ ተፅዕኖ አሳደረበት፡፡ ከዚያ ተላቆ ወደ ኢትዮጵያ ተመለሰ፡፡ ወደ ኢትዮጵያ እ.ኤ.አ. በ1966 እንደገና መንገድ ለመለወጥ በጣም ዝግጁ ሆኖ መጣ፡፡ መጥቶ የአክሱምን፣ የጎንደርን፣ የላሊበላን፣ የወላይታ ቅርፃ ቅርፆችን፣ ኦሮሞ መቃብር ላይ የሚቆሙትን፣ ሐረር ዋሻ ውስጥ ያሉትን አየና አንድ ጊዜ ጭንቅላጹን በረገደው፡፡ ተመልሶ ያንን ሊሠራ ሲችል ተላቀቀና ወደዚህ ዞረ፡፡ አሁን የኢትዮጵያን ሥዕሎች ዞሬ አላሁም እንጂ ለብዙ ጊዜ ተፅዕኖው ይታይ ነበር፡፡ አንዳንዶቹ ሰንፈው ነው፡፡ ባትሰንፍም የአንዳንድ ሰው ሥዕል አንድ ጊዜ ካየኸው አይለቅህም፡፡ የእስክንድር ሥዕሎች ሲታዩ አዲስ ነገር ይመስላሉ፤ ደግመህ ስታየው አብረኸው ያደግኸው ይመስላል፡፡ የኢትዮጵያን ሥዕሎች ጥንት የነበሩት ጎንደር ደብረብረሃን ሥላሴ ያሉት ሥዕሎች የሚያስደንቁ ናቸው፡፡ ከዚያ ወዲህ ጨክኖ ዓይኑን ወደዚህ ዞር ያደረገና ታይቶት የሠራ ነው፡፡ በቅርብ ካሉት ውስጥ በጣም የማደንቀው ሠዓሊ እሱ ነው፡፡ ይልቃል አይደለም አደንቀዋለሁ ነው የምለው፡፡

21346

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%89%BD%E1%8B%8D%20%E1%8B%AB%E1%8C%88%E1%88%B3%E1%89%B3%E1%88%8D%20%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%8B%AD%20%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%8B%A9%20%E1%8B%AB%E1%8C%8E%E1%88%AD%E1%88%B3%E1%89%B3%E1%88%8D

የበላችው ያገሳታል በላይ በላዩ ያጎርሳታል

የበላችው ያገሳታል በላይ በላዩ ያጎርሳታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የበላችው ያገሳታል በላይ በላዩ ያጎርሳታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21622

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8B%E1%88%B0%E1%89%A5%E1%8A%A8%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8C%8D%E1%8A%9D%20%E1%88%98%E1%88%A8%E1%8C%88%E1%88%98%E1%88%9D%20%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%89%83%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%B0%E1%88%8D

ያላሰብከውን አግኝ መረገመም ምርቃን አይደል

ያላሰብከውን አግኝ መረገመም ምርቃን አይደል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያላሰብከውን አግኝ መረገመም ምርቃን አይደል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22309

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%8D%E1%89%85%E1%88%AD%20%E1%8C%A3%E1%8A%A5%E1%88%99%20%E1%89%B0%E1%89%83%E1%89%85%E1%8D%88%E1%8B%8D%20%E1%88%B2%E1%89%B0%E1%8A%99

የፍቅር ጣእሙ ተቃቅፈው ሲተኙ

የፍቅር ጣእሙ ተቃቅፈው ሲተኙ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፍቅር ጣእሙ ተቃቅፈው ሲተኙ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20834

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%E1%8A%95%20%E1%8A%A8%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%8C%8B%E1%88%AD%20%E1%88%9B%E1%88%9B%E1%89%B5%20%E1%8B%B3%E1%89%A6%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%88%98%E1%8C%8D%E1%88%98%E1%8C%A5%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

ዘመድን ከዘመድ ጋር ማማት ዳቦ እንደመግመጥ ነው

ዘመድን ከዘመድ ጋር ማማት ዳቦ እንደመግመጥ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘመድን ከዘመድ ጋር ማማት ዳቦ እንደመግመጥ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20951

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%80%E1%88%AD%20%E1%8C%88%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%8B%A8%E1%89%A0%E1%89%85%E1%88%8E%20%E1%8A%AD%E1%89%A0%E1%8B%B5

የሀር ገመድ የበቅሎ ክበድ

የሀር ገመድ የበቅሎ ክበድ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሀር ገመድ የበቅሎ ክበድ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21105

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%8D%E1%88%8D%20%E1%88%86%E1%8B%B5%20%E1%88%9B%E1%88%88%E1%8B%B3%20%E1%8B%AB%E1%88%A8%E1%8C%8D%E1%8B%B3%E1%88%8D

የሚውል ሆድ ማለዳ ያረግዳል

የሚውል ሆድ ማለዳ ያረግዳል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚውል ሆድ ማለዳ ያረግዳል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20877

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9B%E1%89%A5%20%E1%8B%A8%E1%88%8C%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%88%B0%E1%8A%9B%20%E1%88%9D%E1%88%B3%20%E1%8B%A8%E1%88%8C%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8A%AE%E1%88%B0%E1%8A%9B

ዛብ የሌለው ፈረሰኛ ምሳ የሌለው ኮሰኛ

ዛብ የሌለው ፈረሰኛ ምሳ የሌለው ኮሰኛ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዛብ የሌለው ፈረሰኛ ምሳ የሌለው ኮሰኛ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20656

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%AB%E1%88%B5%20%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%8B%AD%20%E1%8A%90%E1%8D%8B%E1%88%B5

ከራስ በላይ ነፋስ

ከራስ በላይ ነፋስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከራስ በላይ ነፋስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21043

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8A%90%E1%8A%90%20%E1%8A%A8%E1%8B%B1%E1%88%AD%20%E1%8B%A8%E1%88%9E%E1%89%B0%20%E1%8A%A8%E1%88%98%E1%89%83%E1%89%A5%E1%88%AD

የመነነ ከዱር የሞተ ከመቃብር

የመነነ ከዱር የሞተ ከመቃብር የአማርኛ ምሳሌ ነው። የመነነ ከዱር የሞተ ከመቃብር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21719

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%A8%E1%88%B0%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%88%8D%E1%89%A1%20%E1%8C%8E%E1%88%A8%E1%88%B0

ያረሰ እንደ ልቡ ጎረሰ

ያረሰ እንደ ልቡ ጎረሰ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያረሰ እንደ ልቡ ጎረሰ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20804

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8D%E1%8C%A3%20%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8C%88%E1%8A%95%E1%8B%98%E1%89%A5%20%E1%8C%8D%E1%88%AD%E1%8C%8D%E1%8B%B3%20%E1%88%B2%E1%8C%AD%E1%88%AD%20%E1%8B%AB%E1%8B%B5%E1%88%AB%E1%88%8D

ውጣ ያለው ገንዘብ ግርግዳ ሲጭር ያድራል

ውጣ ያለው ገንዘብ ግርግዳ ሲጭር ያድራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ውጣ ያለው ገንዘብ ግርግዳ ሲጭር ያድራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21885

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%88%85%E1%89%BD%20%E1%89%B0%E1%8D%8D%E1%89%B0%E1%8D%8D%20%E1%8A%A5%E1%8A%94%E1%8A%95%20%E1%88%88%E1%88%98%E1%88%98%E1%8A%95%E1%89%B0%E1%8D%8D

ይህች ተፍተፍ እኔን ለመመንተፍ

ይህች ተፍተፍ እኔን ለመመንተፍ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ይህች ተፍተፍ እኔን ለመመንተፍ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22126

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%AA%E1%89%B6%20%E1%8A%A8%E1%8A%90%E1%89%85%E1%88%9B%E1%88%89%20%E1%88%98%E1%8C%A5%E1%8D%8E%20%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%8A%A8%E1%8A%90%E1%8A%A0%E1%88%98%E1%88%89%20%E1%8B%88%E1%8B%B2%E1%8B%AB%20%E1%89%A0%E1%88%89

ድሪቶ ከነቅማሉ መጥፎ ሰው ከነአመሉ ወዲያ በሉ

ድሪቶ ከነቅማሉ መጥፎ ሰው ከነአመሉ ወዲያ በሉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሪቶ ከነቅማሉ መጥፎ ሰው ከነአመሉ ወዲያ በሉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

17764

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%99%E1%88%AA%E1%89%B5%20%E1%8C%89%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%89%B5

አዙሪት ጉልበት

አዙሪት ጉልበት አንድ ቁስ ቀጥተኛ ሳይሆን የጎበጠ መንገድ ይዞ እንዲንቀሳቀስ የሚያደርግ የጉልበት አይነት ነው። አዙሪት ጉልበት ምንግዜም ለቁሱ ፍጥነት ቀጤነክ () ነው ፤ ማለት አቅጣጫው ወደ ሚጓዝበት መንገድ ቅጽበታዊ የጉብጠት ማዕከል የሚያመላክት ነው ኢሳቅ ኒውተን አማካሊ ጉልበትን ሲተረጉም «አዙሪት ጉልበት ማለት ቁሶች ወደ ማዕክላዊ ነጥብ እንዲያዘነብሉ የሚገደዱበት ወይም የሚሳቡበት ጉልበት ነው» ሲለው የዚህን ጉልበት ሂሳባዊ ቀመር ለመጀመሪያ ጊዜ ያሰላው የኔዘርላንዱ ሳይንስ አጥኝ ክርስቲያን ሃይጅን በ1651ዓ.ም. ነበር። አንድ ቁስ የግዝፈቱ መጠን ቢሆንና በ ጥድፈት፣ የ[ጉብጠት ሬዲየስ| [ጉብጠቱ ሬዲየስ ]] ቢሆን፣ የአዙሪት ጉልበቱ መጠን || እንዲህ ይሰላል፡ እዚህ ላይ አዙሪት ፍጥንጥነት ነው። የጉልበቱ አቅጣጫ ምንጊዜም ቁሱ ወደሚጓዝበት ክብ ማዕከል ነው። ቁሱ በእውነተኛ ክብ የማይጓዝ ከሆነ፣ ቁሱ ያለበተን ቅጽበታዊ ጎባጣ ከሁሉ በላይ የሚወክል ክብ ወይም ኦሱሌቲንግ ክብ ማዕከል፣ ወደዚያ ያመለክታል። ይህ ጉልበት አንድ አንድ ጊዜ ዜዋዊ ፍጥነትን በመጠቀም እንዲህ ይሰላል: የአዙሪት ጉልበት ምንጮች መሬትንና ሌሎች ፈለኮችን በሞላላ ምህዋራቸው እንዲጓዙ የአዙሪት ጉልበት የሚሰጣቸው የፀሐይ ግስበት ነው። አይሳቅ ኒውተን አጠቃላይ የፀሓይ ግስበትን የአዙሪት ጉልበት በማለት ይጠራው ነበር ሆኖም ግን እዚህ ላይ መረዳት ያለብን የአዙሪት ጉልበቱ ፈለኩ ለሚጓዝበት መንገድ ቀጤ ነክ የሆነው ክፍል ብቻ ነው። በገመድ ታስሮ በጠፍጣፋ ቦታ ላይ ለሚሽከረከር ቁስ የአዙሪት ጉልበት የሚሰጠው የገመዱ ውጥረት ነው። በወንጭፍ ድንጋይ ለመወርወር ድንጋዩን በምናሽከረከርበት ጊዜ የአዙሪቱን ጉልበት እጃችን ሲሰጥ፣ በገመዱ ተስተላልፎ ድንጋዩን በክብ ምህዋር ያሾራል። እስካሁን ያየናቸው የአዙሪት ምንጮች "የሚስቡ" ሲሆኑ የ"ሚገፉ" የአዙሪት ምንጮችም አሉ። ለምሳሌ መኪና በክብ መንገድ ሲጓዝ ክቡን ይዞ እንዲዞር የሚገፋው ከመሬትና ከመኪናው ጎማ የሚመነጭ ሰበቃ ፍሪክሽን ነው። የበቆሎ መጥበሻ ምሳሌ ፩. አንድ በቆሎ በበቆሎ መጥበሻ ለመጥበስ ፈለግን እንበል። በቆሎው 250 ግራም ቢመዝን፣ ከሰሉ 40 ግራም ቢመዝን፣ ቆርቆሮው 10 ግራም ቢመዝን። ለዚህ ተግባር ከልጥ የተሰራ ገመድ ቢኖር። ይህ ገመድ 0.5 ሜትር ረዥም ቢሆን እና፣ ገመዱ ላይ 2ኪሎ ወይም ከዚያ በላይ እቃ ሲቀመጥበት እሚበጠስ ቢሆን። የበቆሎው መጥበሻ በሰከንድ 1 ጊዜ ካልዞረ በቂ አየር ስለማይሰጥ በቆሎው በጥሩ ሁኔታ የማይበስል ቢሆን ያለን የልጥ ገመድ ሳይበጠስ በቆሎውን መጥበስ እንችላለን? (የመሬት ስበትን ለጊዜው ይርሱ) ፪ መፍትሄ መጀመሪያ ገመዱን የሚበጥሰውን ጉልበት መጠን እናስላ። 2ኪሎ ገመዱን ስለሚበጥስ፣ የሚያስፈልገው ጉልበት 2ኪሎ*9.8 ሜትር/ሰከንድ ስኩየርድ = 19.6 ኒውተን። ስለዚህ 19.6ና ከዚያ በላይ ኒውተን ገመዱን ይበጥሳል ቀጥሎ በቆሎውን በበቆሎ መጥበሻ አድርገን ስናዞረው የሚፈጠረውን የአዙሪት ጉልበት ማስላት ያስፈልጋል። ይህ ጉልበት ከ19.6 ኒውተን በላይ ከሆነ፣ በቆሎውን በገመዱ መጥበስ አንችልም ምክንያቱንም በጉልበቱ ብዛት ይበጠሳልና። ከላይ እንዳየነው የአዙሪቱ ጉልበት ከራዲየሱ ተገልባጭ ግንኙነት አለው፣ ስለዚህ ረጅሙን የገመድ ርዝመት ብንመርጥ ፦ ፤ በሰከንድ አንድ ጊዜ ለመዞር፣ 2*ፓይ* መጓዝ ግድ ይላል፣ ይህም 2*3.14*1 ማለት ነው = 6.28 ሜትር በሰከንድ። ከላይ የክርስቲያን ሃይጅንስን ቀመር በመጠቀም፣ በቆሎውን ለማብሰል አስፈላጊና አንስተኛ ጉልበት እንዲህ እናሰላለን ፡ : እዚህ ላይ አጠቃላይ ግዝፈት ይወክላል። (የገመዱን ኢምንት ግዝፈት ለጊዜው ችላ እንበልና)፦ =250 ግራም (በቆሎ) + 40ግራም (ከሰል) + 10ግራም (ቆርቆሮ) = 300 ግራም = .3 ኪሎ ግራም። ጥድፊያ = 6.28 ሜትር/ሰኮንድ ። ትልቁ ሬድየስ = 0.5ሜትር፤ ኒውተን። እዚህ ላይ ማስተዋል ያለብን ይህ ጉልበት በቆሎውን ለመጥበስ ከሚያስፈልጉን ጉልበቶች ሁሉ በጣም አነስተኛው ነው። ሆኖም 23.66ኒውተን ከ19.6 ኒውተን ስለሚበልጥ በቆሎውን ለመጥበስ ብንሞክር ገመዱ ስለሚበጠስ፣ በቆሎውን መጥበስ አንችልም። ገመዱን በማስረዘም በቆሎውን መጥበስ ይቻላል (ለምን? -- እራስዎት ይመልሱት) የተለያዩ ትንታኔወች ከዚህ በታች 3 አይነት የፍጥነት እና ፍጥንጥነት ቀመሮች አመጣጥን እናያለን። ቋሚ ክባዊ እንቅስቃሴ ቋሚ ክባዊ እንቅስቃሴ ስንል በአንድ ቋሚ መጠን መሽከርከርን ያመለክታል። ለዚህ አይነት እንቅስቃሴ የፍጥነት ቀመር በሁለት አይነት መንገድ ይሰላል፦ የጂዖሜትሪ ስሌት ከጎን የሚታየው ስዕል ላይ በግራ በኩል ያለው ክብ እንደሚያመላክተው፣ አንድ ቁስ በቋሚ ጥድፈት ሲጓዝ ሁለት ቦታ ላይ ይታአያል። አቀማመጡ በ ቬክተር ሲቀመጥ ፍጥነቱ ደግሞ በ ቬክተር ተወክሏል። የፍጥነቱ ቬክተር ለአቀማመጡ ቬክተር ምንጊዜም ቀጤነክ (ፐርፐንድኩላር) ነው። ለዚህ ምክንያቱ የፍጥነቱ ቬክተር ምንግዜም ለእንቅስቃሴው ክብ ታካኪ ስለሆነ ነው። ስለሆነም በክብ ስለሚጓዝ ም እንዲሁ በክብ ይጓዛል። የፍጥነቱ በክብ መጓዝ ከጎን በሚታየው ስዕል ላይ በቀኙ ክብ ይታያል። ፍጥንጥነቱ ም እንዲሁ በዚሁ ክብ ተቀምጧል። ፍጥነት የአቀማመጥ ቬክተር ለውጥ መጠን ሲሆን ፍጥንጥነት የፍጥነት ለውጥ መጠን ነው። የአቀማመጥና የፍጥነት ቬክተሮቹ አንድ ላይ ስለሚጓዙ፣ የየራሳቸውን ክብ በአንድ አይነት ጊዜ ይጓዛሉ። ይህ ጊዜ የተጓዙት ርቀት ለፍጥነታቸው ሲካፍል፣ እንዲህ ይሰላል በተመሳሳይ ሁኔታ, እኒህን እኩልዮሽ አንድ ላይ በማስቀመጥ ፍጥንጥነታቸውን ||, ስናሰላ እንዲህ እናገኛለን የዜዋዊ ሽክርክሪት መጠን በራዲይን በሰከን ሲሰላ እንዲህ ነው፡ ከጎን ያሉትን ሁለት ክቦች ስናወዳድር፣ ፍጥንጥነቱ ወደ ክብ መሃከል እንደሚያመላክት እናያለን። ለምሳሌ በግራው ክብ የአቀማመጥ ቬክተሩ ወደ 12 ሰዓት ሲያመልክት ፍጥነቱ ወደ 9 ሰዓት ያመለክታ፣ ይህ ማለት በቀኝ ካለው ክብ እንደምናየው ተመጣጣኙ ፍጥንጥነት , ወደ 6 ሰዓት ያመለክታል። ማለት የፍጥንጥነቱ ቬክተር ለአቀማመጡ ቬክተር ተቃራኒና ወደ ክቡ ማዕክል ያመላክታል። የቬክተር ስሌት ስዕል 3 ላይ እንደሚታየው የቁሱ መሽከርከር በቬክተር የሚወቀል ነው። ይህ ቬክተር ለመሽከርከሪያው ጠለል ጠለልነክ ሲሆን፣ ወደ የት እንደሚያመላክት በ ቀኝ-እጅ ቀመር ይሰላል። የዚህ የመሽከርከር ቬክተር መጠን እንዲህ ይሰላል , እዚህ ላይ በጊዜ ላይ ቁሱ ያለውን የ ዘዌያዊ አቀማመጥ ይወክላል። እዚህ ላይ ምን ጊዜም የማይለወጥ ቋሚ እንደሆነ ይታሰባል። በዚህ ወቅት የተጓዘው ርቀት በ ቅጽበት እንዲህ ይሰላል በቬክተር መስቀለኛ ብዜት፣ የዚህ ብዜት መጠን ሲሆን አቅጣጫው ለክቡ ምህዋር ታካኪ ነው። በሌላ አጻጻፍ፣ ይህን ውጤት የጊዜ ለውጡን ስናሰላ የላጋራንግ ቀመር እንዲህ ይላል: የላጋራንግን ቀመር ከላይ ላገኘነው ብዜት ስንጠቀም = 0 መሆኑን ባለመርሳት), በሌላ አባባል፣ ፍጥንጥነቱ ምንጊዜም ለራዲያል አቀመማመጡ ተቃራኒ ሲሆን፣ መጠኑም: እኒህ ቋሚ |...| መስመሮች መጠንን የሚያመላክቱ ሲሆኑ፣ ለ ) ስንጠቀም እዚህ ላይ የሚያመላክተው የክቡን ሬድየስ ነው። ማስተዋል እንደምንችለው ን በዜዋዊ ፍጥነቱ ከተካነው ከላይ በ ጂኦሜትሪ ካገኘውነው ውጤት ጋር ምንም ልዩነት የለውም : ሌሎች ተጨማሪ ንባቦች

52067

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%83%E1%88%8D%E1%88%9D%20%E1%88%B5%E1%8C%8B%20%E1%88%86%E1%8A%90

ቃልም ስጋ ሆነ

ቃልም እግዚአብሔር ነበረ ------> ቃልም ሥጋ ሆነ ስለዚህ እየሱስ እግዚአብሄር ነው ብለህ ካመንክ ኢሄን አንብበው እስቲ ፦ ‘በፊትህ መንገድህን ያዘጋጅልህ ዘንድ፣ ከአንተ አስቀድሜ መልእክተኛዬን እልካለሁ።’ ማቴዎስ 11 : 7 የዮሐንስ ደቀ መዛሙርት ከሄዱ በኋላ፣ ኢየሱስ ለሕዝቡ ስለ ዮሐንስ እንዲህ ሲል ተናገረ፤ “ወደ ምድረ በዳ ምን ልታዩ ወጣችሁ? ሸምበቆ በነፋስ ሲወዛወዝ? 8 ወይስ ምን ልታዩ ወጣችሁ? ባማረ ልብስ ያጌጠ ሰው? ባማረ ልብስ ያጌጡ በነገሥታት ቤት አሉላችሁ። 9 ታዲያ ምን ልታዩ ወጣችሁ? ነቢይ ልታዩ? አዎን፤ ከነቢይም የሚበልጥ ነው። 10 እንዲህ ተብሎ የተጻፈለት እርሱ ነው፤ “ ‘በፊትህ መንገድህን ያዘጋጅልህ ዘንድ፣ ከአንተ አስቀድሜ መልእክተኛዬን እልካለሁ።’ ‘በፊትህ መንገድህን ያዘጋጅልህ ዘንድ፣ ከአንተ(ከእየሱስ) አስቀድሜ መልእክተኛዬን(ዮሀንስን) እልካለሁ።’(ላኪው ማነው ፈጣሪ ወይም እግዚአብሄር ነው) (“ ‘በፊቴ መንገዴን ያዘጋጅልኝ ዘንድ፣ ከእኔ አስቀድሜ መልእክተኛዬን እልካለሁ።’ ብሎ ቢሆን ኖሮ እየሱስ እራሱ እግዚአብሄር ነው የሚለው ሀሳብ ትክክል ይሆን ነበር፡፡ ነገር ግን ፦ “ ‘በፊትህ መንገድህን ያዘጋጅልህ ዘንድ፣ ከአንተ አስቀድሜ መልእክተኛዬን እልካለሁ።’ ነው ያለው) ዮሀንስ 1 :6 ከእግዚአብሔር የተላከ ዮሐንስ የተባለ አንድ ሰው ነበረ። 7 ሰዎች ሁሉ በእርሱ በኩል እንዲያምኑ፣ ስለ ብርሃን ምስክር ሆኖ ለመቆም መጣ፤ 8 ስለ ብርሃን ሊመሰክር መጣ እንጂ እርሱ ራሱ ብርሃን አልነበረም። ዮሀንስ 1 :32 ከዚያም ዮሐንስ እንዲህ ሲል ምስክርነቱን ሰጠ፤ “መንፈስ እንደ ርግብ ከሰማይ ወርዶ በእርሱ ላይ ሲያርፍ አየሁ፤ 33 በውሃ እንዳጠምቅ የላከኝም፣ ‘በመንፈስ ቅዱስ የሚያጠምቀው፣ መንፈስ ሲወርድና በርሱ ላይ ሲያርፍ የምታየው እርሱ ነው’ ብሎ እስከ ነገረኝ ድረስ እኔም አላወቅሁትም ነበር፤ በውሃ እንዳጠምቅ የላከኝም (እግዚአብሄር)፣ ‘በመንፈስ ቅዱስ የሚያጠምቀው(እየሱስ)፣ መንፈስ ሲወርድና በርሱ ላይ ሲያርፍ የምታየው(እየሱስን ማለቱ ነው) እርሱ ነው’ ብሎ እስከ ነገረኝ ድረስ(የነገረኝ እግዚአብሄር) እኔም(ዮሀንስ ነኝ) አላወቅሁትም ነበር፤ እንደዚህ ከሆነ እየሱስ እግዚአብሄርን ሊሆን የሚችለው እንዴት ሆኖ ነው?????? እየሱስ እራሱ እግዚአብሄርን ሊሆን የሚችለው እንዴት ነው?????????

21305

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%88%A8%E1%8B%A5%E1%88%9D%20%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%89%85%20%E1%8B%8D%E1%8B%A5%E1%88%9D%E1%8B%A5%E1%88%9D%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%89%A5%E1%8B%9B%E1%88%9D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%8C%8E%E1%88%98%E1%8C%85%E1%88%9D

የሴት ረዥም የማቅ ውዥምዥም እንብዛም አያስጎመጅም

የሴት ረዥም የማቅ ውዥምዥም እንብዛም አያስጎመጅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሴት ረዥም የማቅ ውዥምዥም እንብዛም አያስጎመጅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20499

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%8D%88%E1%8C%A8%20%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%89%A6%E1%8A%AB%20%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%88%9E%E1%89%B0%20%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%8A%A8%E1%8A%AB

እየተፈጨ እየተቦካ እየሞተ እየተከካ

እየተፈጨ እየተቦካ እየሞተ እየተከካ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እየተፈጨ እየተቦካ እየሞተ እየተከካ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22121

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%98%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%89%A0%E1%89%86%E1%88%8E%20%E1%88%98%E1%8C%A0%E1%88%AD%E1%8C%A0%E1%88%AD

ድመትን በቆሎ መጠርጠር

ድመትን በቆሎ መጠርጠር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድመትን በቆሎ መጠርጠር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20589

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%8B%9A%E1%8A%A0%E1%89%A5%E1%88%84%E1%88%AD%20%E1%88%88%E1%8D%8D%E1%8C%A5%E1%88%A8%E1%89%B1%20%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%88%88%E1%88%B0%E1%8B%8D%E1%8A%90%E1%89%B1

እግዚአብሄር ለፍጥረቱ ሰው ለሰውነቱ

እግዚአብሄር ለፍጥረቱ ሰው ለሰውነቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እግዚአብሄር ለፍጥረቱ ሰው ለሰውነቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌእግዚአብሄር ለፍጥረቱ ሰው ለሰውነቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21532

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%8B%E1%89%82%20%E1%88%B0%E1%8A%90%E1%8D%8D%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B1%E1%8A%95%20%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%8D%8D%E1%89%85%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B1%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%8B%98%E1%8D%8D%E1%89%85

የፋቂ ሰነፍ አንዱን ሳይፍቅ አንዱን ይዘፍቅ

የፋቂ ሰነፍ አንዱን ሳይፍቅ አንዱን ይዘፍቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፋቂ ሰነፍ አንዱን ሳይፍቅ አንዱን ይዘፍቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21960

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%88%A8%E1%88%B5%E1%88%81%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%8D%88%E1%88%8B%E1%88%81%20%E1%8C%A0%E1%8C%85

ደረስሁ ልጅ ፈላሁ ጠጅ

ደረስሁ ልጅ ፈላሁ ጠጅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ደረስሁ ልጅ ፈላሁ ጠጅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20521

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%B0%20%E1%88%8D%E1%89%A1%E1%8A%93%20%E1%88%88%E1%8C%B8%E1%88%8E%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%8B%B0%20%E1%88%B0%E1%89%A5%E1%8A%A5%E1%8A%93%20%E1%88%88%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8B%8B%E1%8A%A5%E1%89%B5

እደ ልቡና ለጸሎት እደ ሰብእና ለመስዋእት

እደ ልቡና ለጸሎት እደ ሰብእና ለመስዋእት የአማርኛ ምሳሌ ነው። እደ ልቡና ለጸሎት እደ ሰብእና ለመስዋእት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21582

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%8B%88%E1%8C%89%20%E1%8A%A0%E1%88%85%E1%8B%AE%E1%89%BD%20%E1%89%B0%E1%8B%8B%E1%8C%89

ያለ ወጉ አህዮች ተዋጉ

ያለ ወጉ አህዮች ተዋጉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ ወጉ አህዮች ተዋጉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

31075

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%93%E1%88%AB%E1%88%9D-%E1%88%B2%E1%8A%95%20%28%E1%8A%A0%E1%88%A6%E1%88%AD%29

ናራም-ሲን (አሦር)

ናራም-ሲን የአሹር ንጉሥ ነበር። ምናልባት 1782-1730 ዓክልበ. አካባቢ ገዛ። የ2 ፑዙር-አሹር ልጅና ተከታይ ይባላል። በሃቲ የነበሩት ካሩም (የንግድ ጣቢያዎች) አስቀጠለ። ወደ ዘመኑ መጨረሻ ግን (ምናልባት 1745 ዓክልበ. አካባቢ) የካሩም ንግድ ለ30 ዓመት ያህል እስከ ሻምሺ-አዳድ ዘመን ድረስ ተቋረጠ። የናራም-ሲን ልጅ 2 ኤሪሹም ተከተለው። የዓመት ስሞች የያንዳንዱ አሦራዊ ዓመት ስም ለዚያ ዓመት የተሾመው የሊሙ ስም ነበረ። ከዚህ በታች የዓመቱ ሊሙ እና የሊሙ አባት ስም እንደ ኡልትራ አጭር አቆጣጠር ይዘርዝራሉ። «የማሪ ሊሙ ስሞች ዜና መዋዕል» የተባለው ሰነድ ከዚህ ዘመን ጀምሮ የሊሙ ስምና ተጨማሪ የዓመት ድርጊቶች ይሰጣል። እነዚህ የጎረቤቱ ነገሥታት አሚኑም (የኡኒና ንጉሥ)፣ 2 ኢፒቅ-አዳድ (የኤሽኑና ንጉሥ)፣ 1 ሻምሺ-አዳድ፣ እና የሌሎች ዘመቻዎች ይዘግባሉ። ይህም በታች ይመለከታል። የአሦር ነገሥታት ዝርዝር ደግሞ በዚህ ናራም-ሲን ዘመን የኢላ-ካብካቡ ልጅ ፩ ሻምሺ-አዳድ ወደ «ካርዱኒያሽ» (ባቢሎን) እንደ ሄደ፤ በኋላም በ1723 ዓክልበ. ከባቢሎን ወጥቶ ኤካላቱምን እንደ ያዘ፣ በ1720 ዓክልበ. አሹርንም ይዞ የአሦር ንጉሥ እንደ ሆነ ይዘግባል። 1782 ዓክልበ. - ኢናያ፣ አሙራያ ልጅ 1781 ዓክልበ. - ሹ-ሲን፣ ባቢሉም ልጅ 1780 ዓክልበ. - አሹር-ማሊክ፣ አላሁም ልጅ 1779 ዓክልበ. - አሹር-ኢሚቲ፣ ኢሊባኒ ልጅ 1778 ዓክልበ. - ኤና-ሲን፣ ሹ-አሹር ልጅ 1777 ዓክልበ. - አኩቱም፣ አላሁም ልጅ - «<...> ያዘ።» 1776 ዓክልበ. - ማጺሊ፣ ኢሪሹም ልጅ 1775 ዓክልበ. - ኢዲን-አሁም፣ ኩዳኑም ልጅ 1774 ዓክልበ. - ሳማያ፣ ሹበሉም ልጅ - «አሚኑም ሻዱፑምን ያዘ።» 1773 ዓክልበ. - ኢሊ-አሉም፣ ሱካሊያ ልጅ - «ሲን-አቡም ሲትን ምድር ያዘ።» 1772 ዓክልበ. - ኤናማኑም፣ አሹር-ማሊክ ልጅ 1771 ዓክልበ. - ኤናም-አሹር፣ ዱነያ ልጅ - «ኢፒቅ-አዳድ ያባቱን ቤት ገባ።» 1770 ዓክልበ. -ኤና-ሲን፣ ሹ-እሽታር ልጅ 1769 ዓክልበ. - ሃናናሩም - «አሚኑም ኢፒቅ-አዳድን ድል አደረገው።» 1768 ዓክልበ. - ዳዲያ / ካፓቲያ - «ኢፒቅ-አዳድ አሚኑምን ድል አደረገው።» 1767 ዓክልበ. - እሽመ-አሹር፣ ኤያዳን ልጅ - «ኢፒቅ-አዳድ ዚቁራቱምን ያዘ።» 1766 ዓክልበ. - አሹር-ሙታቢል፣ አዚዙም ልጅ - «ኢፒቅ-አዳድ <...> ።» 1765 ዓክልበ. - ሹ-ኒራሕ፣ አዙዛያ ልጅ 1764 ዓክልበ. - ኢዲን-አቡም - «ሲን-አቡም <...> ።» 1763 ዓክልበ. - ኢሊ-ዳን፣ አዙዋ ልጅ 1762 ዓክልበ. - አሹር-ኢሚቲ፣ ኢዲን-ኢሽታር ልጅ 1761 ዓክልበ. - ቡዚያ፣ አቢያ ልጅ 1760 ዓክልበ. - ዳዲያ፣ ሹ-ኢላብራት ልጅ - «የ1 ሻምሺ-አዳድ ልደት።» 1759 ዓክልበ. - ፑዙር-እሽታር፣ ኑር-ኢሊሹ ልጅ - «የጸሐይ ግርዶሽ ሆነ፤ አሚኑም ዓረፈ።» 1758 ዓክልበ. - ኢሳያ፣ ዳጋን-ማልኩም ልጅ 1757 ዓክልበ. - አቡ-ሻሊም፣ ኢሉ-አሉም ልጅ 1756 ዓክልበ. - አሹር-ረዒ፣ ኢሊ-ኤሙቂ ልጅ 1755 ዓክልበ. - ጣብ-አሹር፣ ኡዙዋ ልጅ 1754 ዓክልበ. - ሹ-ራማ፣ ኡዙዋ ልጅ 1753 ዓክልበ. - ሲን-እሽመአኒ 1752 ዓክልበ. - አሹር-ማሊክ፣ ሹ-ሃኒሽ ልጅ 1751 ዓክልበ. - ዳን-ኤያ፣ አቡ-ዋቃር ልጅ - «የሑፕሹም መያዝ» 1750 ዓክልበ. - ኤና-ሲን፣ ኢዲን-አቡም ልጅ - «ጐርፍ በሩቅ አገር» 1749 ዓክልበ. - አሹር-በላጢ 1748 ዓክልበ. - ኤና-ሲን 1747 ዓክልበ. - ኢቱር-አሹር 1746 ዓክልበ. - ሹ-በሉም - «ኢላ-ካብካቡ ሱፕሩምን ያዘ።» 1745 ዓክልበ. - ሻሩም-አዳድ፣ ቡዛዙ ልጅ - «የኤላም ሰው (ኩዱር-ማቡግ) ኢፒቅ-አዳድን አሸነፈ፤ ሻምሺ-አዳድ ያባቱን ቤት ገባ።» 1744 ዓክልበ. - ሹ-ላባን 1743 ዓክልበ. - አሹር-ኢሚቲ - «ሉሉ ንጉሡን በላዛፓቱም አሸነፉት።» 1742 ዓክልበ. - ዳዳያ - «ሙት-አቢህ <...>፤ ኢፒቅ-አዳድ አራጳን ያዘ።» 1741 ዓክልበ. - አህ-ሻሊም - «የጋሱር (ኑዚ) መያዝ» 1740 ዓክልበ. - ኡጹር-ሺ-እሽታር 1739 ዓክልበ. - ካታያ 1738 ዓክልበ. - ሹ-ሲን 1737 ዓክልበ. - አቡ-ሻሊም - «የሲን-አቡሱም ከነረብቱም መያዝ።» 1736 ዓክልበ. - ሹዳያ 1735 ዓክልበ. - ሹ-ዳዱም - «የነ<...> መያዝ።» 1734 ዓክልበ. - አሹር-ዱጉል - «ሻምሺ-አዳድ የኡኒኒ ሰው አሸነፈ፤ ሙት-ያ<...> አሸነፈ።» 1733 ዓክልበ. - ፑዙር-እሽታር - «ሻምሺ-አዳድ <...>።» 1732 ዓክልበ. - አታናህ - «ኢፒቅ-አዳድ <...> አሸነፈ፤ <...> ምድርን ያዘ።» 1731 ዓክልበ. - ኢሪሹም - «ሻምሺ-አዳድ <...>ን በዱር-<...> አሸነፈ።» 1730 ዓክልበ. - አሹር-ኤናም የአሦር ነገሥታት

20922

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9D%E1%8A%93%E1%89%A5%20%E1%8B%98%E1%8A%90%E1%89%A0%20%E1%89%A2%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8A%A8%E1%8B%B0%E1%8C%85%E1%88%85%20%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%8B%8D

ዝናብ ዘነበ ቢለው ከደጅህ እየው

ዝናብ ዘነበ ቢለው ከደጅህ እየው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዝናብ ዘነበ ቢለው ከደጅህ እየው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

3826

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%8A%95

ለንደን

ለንደን የዩናይትድ ኪንግደም ዋና ከተማ ነው። ለንደን የእንግሊዝ እና የእንግሊዝ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ነች። በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ የሚገኘው በቴምዝ ወንዝ ላይ እስከ 50 ማይል (80 ኪሜ) ርቀት ላይ እስከ ሰሜን ባህር ድረስ ይቆማል እና ለሁለት ሺህ ዓመታት ትልቅ ሰፈራ ነበር። የለንደን ከተማ፣ ጥንታዊው ዋና እና የፋይናንሺያል ማእከል፣ በሮማውያን ሎንዲኒየም የተመሰረተች እና ከመካከለኛው ዘመን ድንበሮች ጋር ይዛለች። ከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ፣ “ለንደን” እንዲሁ በዚህ ዋና ዙሪያ ያለውን ሜትሮፖሊስ ጠቅሷል ፣ በታሪክ በሚድልሴክስ ፣ ኤሴክስ ፣ ሰርሪ ፣ ኬንት እና ኸርትፎርድሻየር አውራጃዎች መካከል የተከፋፈለ ሲሆን ይህም ታላቁን ለንደን ያቀፈ ፣ በታላቋ ለንደን ባለስልጣን የሚተዳደር። ከለንደን ከተማ በስተ ምዕራብ የምትገኘው የዌስትሚኒስተር ከተማ ለዘመናት ብሄራዊ መንግስት እና ፓርላማን ይዟል። ለንደን ከአለም አቀፋዊ ከተሞች አንዷ በመሆኗ በኪነጥበብ ፣በንግድ ፣በትምህርት ፣በመዝናኛ ፣በፋሽን ፣በፋይናንሺያል ፣በጤና አጠባበቅ ፣በመገናኛ ብዙሀን ፣በቱሪዝም እና በኮሚዩኒኬሽን ጉዳዮች ላይ ጠንካራ ተጽእኖ ታደርጋለች ስለዚህም አንዳንዴ የአለም ዋና ከተማ ተብላ ትጠራለች። አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት (€801.66 ቢሊዮን በ2017) በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ የከተማ ኢኮኖሚ ያደርገዋል። እ.ኤ.አ. በ 2019 ከፓሪስ በኋላ በአውሮፓ ውስጥ ከፍተኛው እጅግ ከፍተኛ ባለሀብቶች ቁጥር እና ከሞስኮ በኋላ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት የየትኛውም ከተማ የቢሊየነሮች ሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል ። በአውሮፓ ትልቁ የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት፣ ኢምፔሪያል ኮሌጅ ለንደን በተፈጥሮ እና በተግባራዊ ሳይንስ፣ የለንደን ኢኮኖሚክስ በማህበራዊ ሳይንስ ትምህርት ቤት እና አጠቃላይ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ለንደንን ያጠቃልላል።ከተማዋ የየትኛውም ከተማ ባለ 5-ኮከብ ሆቴሎች መኖሪያ ነች። በዚህ አለም. እ.ኤ.አ. በ 2012 ለንደን ሶስት የበጋ ኦሎምፒክ ጨዋታዎችን በማስተናገድ የመጀመሪያዋ ከተማ ሆነች። የለንደን ልዩ ልዩ ባህሎች ከ300 በላይ ቋንቋዎችን ያጠቃልላል። በ2018 አጋማሽ ላይ ወደ 9 ሚሊዮን የሚጠጋው የታላቋ ለንደን ህዝብ በአውሮፓ ሶስተኛዋ በህዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ አድርጓታል፣ ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ 13.4% ይሸፍናል። የታላቋ ለንደን ግንባታ አካባቢ በ2011 ቆጠራ 9,787,426 ነዋሪዎች ሲኖሩት ከኢስታንቡል፣ሞስኮ እና ፓሪስ በመቀጠል በአራተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። የለንደን ሜትሮፖሊታን አካባቢ ከኢስታንቡል እና ከሞስኮ ቀጥሎ በሦስተኛ ደረጃ ያለው በሕዝብ ብዛት አውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ሲሆን በ2016 14,040,163 ነዋሪዎች አሉት። ለንደን አራት የዓለም ቅርስ ቦታዎች አሏት: የለንደን ግንብ; ገነቶች; የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት፣ የዌስትሚኒስተር አቤይ እና የቅዱስ ማርጋሬት ቤተ ክርስቲያን ጥምር; እንዲሁም የሮያል ኦብዘርቫቶሪ፣ ግሪንዊች የፕራይም ሜሪድያን (0° ኬንትሮስ) እና የግሪንዊች አማካኝ ጊዜን የሚገልጽበት በግሪንዊች ውስጥ ያለው ታሪካዊ ሰፈራ። ሌሎች ምልክቶች ሰርከስ,የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል, ታወር ድልድይ እና ትራፋልጋር አደባባይ ያካትታሉ። የብሪቲሽ ሙዚየም፣ ናሽናል ጋለሪ፣ የተፈጥሮ ታሪክ ሙዚየም፣ ታት ዘመናዊ፣ የብሪቲሽ ቤተ መፃህፍት እና የዌስት መጨረሻ ቲያትሮችን ጨምሮ በርካታ ሙዚየሞች፣ ጋለሪዎች፣ ቤተ-መጻህፍት እና የስፖርት ቦታዎች አሉት። የለንደን ስር መሬት በዓለም ላይ እጅግ ጥንታዊው ፈጣን የመጓጓዣ ዘዴ ነው። ለንደን ጥንታዊ ስም ነው, አስቀድሞ በመጀመሪያው መቶ ዘመን ዓ.ም, ብዙውን ጊዜ በላቲኒዝድ ቅርጽ ውስጥ የተረጋገጠ; ለምሳሌ ከ 65/70-80 የተገኙት በከተማው ውስጥ በእጅ የተጻፉ የሮማውያን ጽላቶች ሎንዲኒዮ ('ሎንዶን ውስጥ') የሚለውን ቃል ያካትታሉ። ባለፉት አመታት, ስሙ ብዙ አፈታሪካዊ ማብራሪያዎችን ስቧል. የመጀመሪያው የተመሰከረው በ1136 አካባቢ በተጻፈ የሞንማውዝ ታሪክ ሬጉም ብሪታኒያ በጆፍሪ ላይ ይገኛል። የስሙ ዘመናዊ ሳይንሳዊ ትንታኔዎች ቀደምት ምንጮች ውስጥ የሚገኙትን የተለያዩ ቅርጾች አመጣጥ ግምት ውስጥ ማስገባት አለባቸው-ላቲን (በተለምዶ ሎንዲኒየም), ብሉይ እንግሊዘኛ (በተለምዶ ሉንደን) እና ዌልሽ (በተለምዶ ሉንዲን), በድምፅ ጊዜ ውስጥ የሚታወቁትን እድገቶች በማጣቀስ በእነዚያ የተለያዩ ቋንቋዎች. ይህ ስም ወደ እነዚህ ቋንቋዎች ከጋራ እንደመጣ ተስማምቷል; የቅርብ ጊዜ ሥራ የጠፋውን የሴልቲክ ቅጽ * ሎንዶንጆን ወይም ተመሳሳይ ነገር እንደገና የመገንባት አዝማሚያ አለው። ይህ በላቲን ሎንዲኒየም ተብሎ ተስተካክሎ ወደ ኦልድ እንግሊዝኛ ተበድሯል። የጋራ ቅጽ ክርክር ነው. ታዋቂው የሪቻርድ ኮትስ እ.ኤ.አ. በ1998 ያቀረበው ክርክር ከሴልቲክ ብሉይ አውሮፓውያን *( የተገኘ ሲሆን ትርጉሙም “ወንዝ ለመሻገር በጣም ሰፊ ነው። ኮትስ ይህ በለንደን በኩል ለሚፈሰው የቴምዝ ወንዝ ክፍል የተሰጠ ስም እንደሆነ ጠቁመዋል። ሆኖም፣ አብዛኛው ስራ ግልጽ የሆነ የሴልቲክ ምንጭን ተቀብሏል። የቅርብ ጊዜ ጥናቶች የሴልቲክ ተዋጽኦ የፕሮቶ-ኢንዶ-አውሮፓ ሥር * ሌንድ- ('ሲንክ፣ እንዲሰምጥ ምክንያት')፣ ከሴልቲክ ቅጥያ *-ኢንጆ- ወይም *-ኦንጆ- (ቦታ ለመመስረት ይጠቅማል) ማብራሪያን ይደግፋል። ስሞች)። ፒተር ሽሪጅቨር ስሙ በመጀመሪያ “የሚያጥለቀልቅ ቦታ (በየጊዜው፣ በየጊዜው)” ማለት እንደሆነ ጠቁሟል። እ.ኤ.አ. እስከ 1889 ድረስ "ለንደን" የሚለው ስም ለለንደን ከተማ ብቻ ይሠራ ነበር ፣ ግን ከዚያን ጊዜ ጀምሮ የለንደንን ካውንቲ እና ለታላቋ ለንደንንም ጠቅሷል ። በጽሑፍ "ለንደን" አልፎ አልፎ "" ጋር ኮንትራት ነው. እንዲህ ዓይነቱ አጠቃቀም የመጣው በኤስኤምኤስ ቋንቋ ነው እና ብዙ ጊዜ በማህበራዊ ሚዲያ ተጠቃሚ መገለጫ ላይ ተለዋጭ ስም ወይም እጀታ የሚል ቅጥያ ይታያል። ቅድመ ታሪክ እ.ኤ.አ. በ1993 የነሐስ ዘመን ድልድይ ቅሪቶች ከቫውሃል ድልድይ ወደ ላይ በደቡብ ዳርቻ ላይ ተገኝተዋል። ይህ ቴምስን አቋርጦ ወይም አሁን የጠፋች ደሴት ላይ ደረሰ። ከ1750-1285 ዓክልበ. ከነበሩት እንጨቶች ውስጥ ሁለቱ ራዲዮካርቦን ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 2010 በ 4800-4500 ዓክልበ. በቴምዝ ደቡብ ውቅያኖስ ዳርቻ ላይ ከቫውሃል ድልድይ በታች ያለው ትልቅ የእንጨት መዋቅር መሠረት ተገኝቷል። የሜሶሊቲክ መዋቅር ተግባር ግልጽ አይደለም. ሁለቱም ግንባታዎች በቴምዝ ደቡብ ባንክ ላይ ናቸው፣ አሁን ከመሬት በታች ያለው የኤፍራ ወንዝ ወደ ቴምዝ በሚፈስበት። የሮማን ለንደን በአካባቢው የተበታተኑ የብራይቶኒክ ሰፈራዎች ማስረጃዎች ቢኖሩም፣ የመጀመሪያው ትልቅ ሰፈራ የተመሰረተው በ43 ዓ.ም ወረራ ከአራት ዓመታት በኋላ በሮማውያን ነበር። ይህ እስከ 61 ዓ.ም. ድረስ ብቻ የዘለቀው፣ በንግስት ቡዲካ የሚመራው የኢሲኒ ጎሳ ወረራውን እስከ ምድር ድረስ ሲያቃጥለው ነው። ቀጣዩ የታቀደው የሎንዲኒየም ትስጉት የበለፀገ ሲሆን ኮልቼስተርን በመተካት በ 100 የሮማ ግዛት ብሪታኒያ ዋና ከተማ ነበር ። በ 2 ኛው ክፍለዘመን ከፍታ ላይ ፣ ሮማን ለንደን 60,000 ያህል ህዝብ ነበራት ። አንግሎ-ሳክሰን እና ቫይኪንግ ጊዜ ለንደን በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የሮማውያን አገዛዝ ውድቀት ፣ ለንደን ዋና ከተማ መሆኗን አቆመ እና ቅጥርዋ የሎንዲኒየም ከተማ በተሳካ ሁኔታ ተወገደች ፣ ምንም እንኳን የሮማውያን ሥልጣኔ በሴንት ማርቲን ኢን-ዘ-ፊልድስ አካባቢ እስከ 450 ድረስ ቀጥሏል ። ከ 500 ገደማ ጀምሮ ፣ አንግሎ - ሉንደንዊክ በመባል የሚታወቀው የሳክሰን ሰፈር ከድሮው የሮማውያን ከተማ በስተ ምዕራብ ትንሽ ወጣ። በ 680 ገደማ ከተማዋ እንደገና ዋና ወደብ ሆና ነበር, ነገር ግን መጠነ-ሰፊ ምርት ስለመኖሩ ጥቂት ማስረጃዎች አሉ. ከ 820 ዎቹ ተደጋጋሚ የቫይኪንግ ጥቃቶች ቀንሷል። ሶስት ተመዝግበዋል; በ 851 እና 886 ውስጥ ያሉት ተሳክተዋል ፣ የመጨረሻው ፣ በ 994 ፣ ውድቅ ተደርጓልቫይኪንጎች በዴንማርክ የጦር አበጋዝ ጉተረም እና በዌስት ሳክሰን ንጉስ አልፍሬድ ታላቁ ተስማምተው በቪኪንግ ወረራ የተደነገገው የፖለቲካ እና የጂኦግራፊያዊ ቁጥጥር ክልል ሆኖ ከለንደን እስከ ቼስተር ድረስ ያለውን ድንበሯ ዳኔላውን በአብዛኛዎቹ የምስራቅ እና ሰሜናዊ እንግሊዝ አመልክቷል። 886. የአንግሎ-ሳክሰን ዜና መዋዕል እንደዘገበው አልፍሬድ በ886 ለንደንን “እንደገና መሠረተ።” የአርኪኦሎጂ ጥናት እንደሚያሳየው ይህ ሉንደንዊክን መተው እና በአሮጌው የሮማውያን ግንቦች ውስጥ የህይወት መነቃቃት እና ንግድ መፈጠሩን ያሳያል። ከዚያም ለንደን በ 950 ገደማ በሚያስደንቅ ሁኔታ እስኪጨምር ድረስ ቀስ በቀስ አደገች። በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ለንደን በእንግሊዝ ውስጥ ትልቁ ከተማ እንደነበረች ግልጽ ነው. በንጉሥ ኤድዋርድ ኮንፌስሰር በሮማንስክ ስታይል በድጋሚ የተሰራው የዌስትሚኒስተር አቢ በአውሮፓ ውስጥ ካሉ ታላላቅ አብያተ ክርስቲያናት አንዱ ነበር። ዊንቸስተር የአንግሎ-ሳክሰን እንግሊዝ ዋና ከተማ ነበረች ፣ ግን ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ለንደን የውጪ ነጋዴዎች ዋና መድረክ እና በጦርነት ጊዜ የመከላከያ መሠረት ሆነች። በፍራንክ ስተንተን እይታ: "ሀብቱ ነበረው, እናም ለብሄራዊ ካፒታል ተስማሚ የሆነውን ክብር እና የፖለቲካ ራስን ንቃተ ህሊና በፍጥነት እያዳበረ ነበር." መካከለኛ እድሜ ዊልያም የኖርማንዲው መስፍን በሄስቲንግስ ጦርነት ካሸነፈ በኋላ በ1066 ገና በተጠናቀቀው የዌስትሚኒስተር አቤይ የእንግሊዝ ንጉስ ዘውድ ተሰጠው። ዊልያም የለንደን ግንብ ገነባ። የከተማዋ ነዋሪዎችን ለማስፈራራት በ1097 ዊልያም ዳግማዊ ዌስትሚኒስተር አዳራሽ መገንባት ጀመረ፣ ተመሳሳይ ስም ባለው አቢይ አቅራቢያ። ለአዲሱ የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት መሠረት ሆነ። በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን በሀገሪቱ ዙሪያ የንጉሳዊ እንግሊዛዊ ፍርድ ቤትን ተከትለው የቆዩት የማዕከላዊ መንግስት ተቋማት በመጠን እና በዘመናዊነት እያደጉ እና ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተስተካከሉ መጡ, ለአብዛኛው ዓላማ በዌስትሚኒስተር, ​​ምንም እንኳን የንጉሣዊው ግምጃ ቤት ከዊንቸስተር ተወስዷል. ግንብ ውስጥ አረፈ። የዌስትሚኒስተር ከተማ እውነተኛ መንግሥታዊ ዋና ከተማ ሆና ሲያድግ፣ የተለየ ጎረቤቷ፣ የሎንዶን ከተማ፣ የእንግሊዝ ትልቅ ከተማ እና ዋና የንግድ ማእከል ሆና በራሷ ልዩ አስተዳደር፣ በለንደን ኮርፖሬሽን ስር ሆናለች። በ1100 ነዋሪዎቿ 18,000 ገደማ ነበሩ። በ 1300 ወደ 100,000 የሚጠጉ ነበር. በ14ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ለንደን አንድ ሶስተኛ የሚጠጋውን ህዝቧን ባጣችበት ወቅት በጥቁር ሞት መልክ አደጋ ደረሰ። ለንደን በ1381 የገበሬዎች አመፅ ትኩረት ነበረች። በ1290 በኤድዋርድ አንደኛ ከመባረራቸው በፊት ለንደን የእንግሊዝ የአይሁድ ሕዝብ ማዕከል ነበረች። በ1190 በአይሁዶች ላይ የሚፈጸመው ግፍ ተፈጸመ፤ በ1190 አዲሱ ንጉሥ በንግሥናው ዕለት ራሳቸውን ካቀረቡ በኋላ ጭፍጨፋቸውን አዝዟል ተብሎ ሲወራ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1264 በሁለተኛው ባሮን ጦርነት ወቅት የሲሞን ደ ሞንትፎርት አማፂዎች የዕዳ መዝገቦችን ለመያዝ ሲሞክሩ 500 አይሁዶችን ገደሉ ። ቀደምት ዘመናዊ በቱዶር ዘመን ተሃድሶው ቀስ በቀስ ወደ ፕሮቴስታንት እምነት ተለወጠ። አብዛኛው የለንደን ንብረት ከቤተክርስትያን ወደ የግል ባለቤትነት ተላልፏል፣ይህም በከተማው ያለውን የንግድ እና የንግድ እንቅስቃሴ አፋጥኗል። እ.ኤ.አ. በ 1475 ሃንሴቲክ ሊግ ስታልሆፍ ወይም ስቲልያርድ ተብሎ የሚጠራውን የእንግሊዝ ዋና የንግድ ማእከል (ኮንቶር) በለንደን ለንደን አቋቋመ ። የሉቤክ፣ ብሬመን እና ሃምቡርግ የሃንሴቲክ ከተሞች ንብረቱን ለደቡብ ምስራቅ ባቡር ሲሸጡ እስከ 1853 ድረስ ቆየ። ከ14ኛው/15ኛው ክፍለ ዘመን ለንደን ጀምሮ የሱፍ ልብስ ሳይለብስ እና ሳይለብስ ተጭኖ ወደ ዝቅተኛው ሀገራት የባህር ዳርቻዎች ተጓጓዘ፣ ይህም አስፈላጊ ነው ተብሎ ይታሰባል። ሆኖም የእንግሊዝ የባህር ላይ ኢንተርፕራይዝ ከሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ባህር ማዶ አልደረሰም። ወደ ጣሊያን እና ሜዲትራኒያን የሚወስደው የንግድ መስመር በአንትወርፕ እና በአልፕስ ተራሮች ላይ ነበር; በጊብራልታር ባህር ወደ እንግሊዝ የሚሄዱ ማናቸውም መርከቦች ጣሊያን ወይም ራጉሳን ሊሆኑ ይችላሉ። በጥር 1565 ኔዘርላንድስ ወደ እንግሊዘኛ መላኪያ መከፈቷ የንግድ እንቅስቃሴን አነሳሳ። የሮያል ልውውጥ ተመሠረተ። ሜርካንቲሊዝም አድጓል እና እንደ ኢስት ህንድ ኩባንያ ያሉ ሞኖፖሊ ነጋዴዎች የተመሰረቱት ንግድ ወደ አዲሱ አለም ሲሰፋ ነው። ለንደን ዋናዋ የሰሜን ባህር ወደብ ሆናለች፣ ከእንግሊዝ እና ከውጭ የሚመጡ ስደተኞች ይመጡ ነበር። በ1530 ከ50,000 አካባቢ የነበረው የህዝብ ብዛት በ1605 ወደ 225,000 ገደማ ከፍ ብሏል። በ 16 ኛው ክፍለ ዘመን ዊልያም ሼክስፒር እና ጓደኞቹ ለንደን ውስጥ ለቲያትሩ እድገት በጠላትነት ይኖሩ ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1603 የቱዶር ዘመን ማብቂያ ላይ ለንደን አሁንም የታመቀች ነበረች። እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 5 1605 ባሩድ ሴራ ውስጥ በዌስትሚኒስተር ውስጥ በጄምስ 1 ላይ የግድያ ሙከራ ተደረገ።በ1637 የቻርለስ አንደኛ መንግስት በለንደን አካባቢ አስተዳደርን ለማሻሻል ሞከረ። ይህም የከተማው ኮርፖሬሽን በከተማዋ ዙሪያ መስፋፋት ላይ የስልጣን እና የአስተዳደር ስልጣኑን እንዲያራዝም ጠይቋል። የለንደንን ነፃነት ለማዳከም ዘውዱ የሚያደርገውን ሙከራ በመፍራት፣ እነዚህን ተጨማሪ ቦታዎች ለማስተዳደር ፍላጎት ካለመኖር ወይም ከከተማው ማኅበራት ሥልጣን ለመጋራት ያለው ስጋት፣ የኮርፖሬሽኑን “ታላቅ እምቢተኝነት”፣ ውሳኔውን ባብዛኛው የቀጠለ ነው። ለከተማው ልዩ የመንግስት ሁኔታ መለያ። በእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነት አብዛኛው የለንደን ነዋሪዎች የፓርላማውን ጉዳይ ደግፈዋል። እ.ኤ.አ. በ 1642 በሮያሊስቶች የመጀመሪያ ግስጋሴ ፣ በብሬንትፎርድ እና በተርንሃም ግሪን ጦርነት ከተጠናቀቀ ፣ ለንደን የግንኙነት መስመር ተብሎ በሚጠራው የመከላከያ ዙሪያ ግድግዳ ተከበች። መስመሮቹ እስከ 20,000 ሰዎች ተገንብተው የተጠናቀቁት ከሁለት ወር በታች ነው። በ1647 የኒው ሞዴል ጦር ለንደን ሲገባ ምሽጎቹ ብቸኛው ፈተና ሳይሳካላቸው ቀርቷል፣ እናም በዚያው አመት በፓርላማ ደረጃ ድልድይ ተደረገላቸው።ለንደን በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በበሽታ ትታመስ የነበረች ሲሆን መጨረሻውም በ1665-1666 በታላቁ ቸነፈር እስከ 100,000 ሰዎችን የገደለው ወይም ከህዝቡ አንድ አምስተኛውየለንደን ታላቁ እሳት በ 1666 በከተማው ውስጥ በፑዲንግ ሌን ተነስቶ በፍጥነት በእንጨት የተሠሩ ሕንፃዎችን አቋርጧል. መልሶ መገንባት ከአሥር ዓመታት በላይ ፈጅቷል እና በሮበርት ሁክ የለንደን ቀያሽ ሆኖ ተቆጣጠረ። እ.ኤ.አ. በ 1708 የክርስቶፈር ሬን ዋና ሥራ ፣ የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል ፣ ተጠናቀቀ። በጆርጂያ ዘመን እንደ ያሉ አዳዲስ ወረዳዎች በምዕራብ ተፈጠሩ; በቴምዝ ላይ አዳዲስ ድልድዮች በደቡብ ለንደን ልማትን አበረታተዋል። በምስራቅ የለንደን ወደብ ወደ ታች ተዘረጋ። የለንደን እድገት እንደ አለምአቀፍ የፋይናንስ ማዕከል ለ18ኛው ክፍለ ዘመን አብዝቶ አብቅቷል።እ.ኤ.አ. በ 1762 ጆርጅ በሚቀጥሉት 75 ዓመታት ውስጥ የተስፋፋውን ቡኪንግሃም ቤትን ገዛ። በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ለንደን በወንጀል የተመሰቃቀለች ነበረች ይባል የነበረ ሲሆን የቦው ስትሪት ሯጮች በ1750 እንደ ፕሮፌሽናል የፖሊስ ሃይል ተቋቋሙ። ጥቃቅን ስርቆትን ጨምሮ በአጠቃላይ ከ200 በላይ ወንጀሎች በሞት ይቀጣሉ። በከተማው ውስጥ የተወለዱ አብዛኞቹ ህጻናት ሶስተኛ ልደታቸውን ሳይደርሱ ህይወታቸው አልፏልየማተሚያ ማተሚያው ማንበብና መጻፍ እና ማደግ ዜናዎችን በስፋት እንዲሰራጭ በማድረጋቸው፣ ፍሊት ስትሪት የብሪቲሽ ፕሬስ ማዕከል እየሆነች በመምጣቱ የቡና ቤቶች በሃሳቦች ላይ የሚከራከሩበት ታዋቂ ቦታ ሆነዋል። የአምስተርዳም ወረራ በናፖሊዮን ጦር ብዙ ባለገንዘቦች ወደ ለንደን እንዲዛወሩ አድርጓቸዋል እና የመጀመሪያው የለንደን ዓለም አቀፍ ጉዳይ በ1817 ተፈጠረ። በተመሳሳይ ጊዜ የሮያል የባህር ኃይል የባህር ኃይል የዓለምን ኢኮኖሚያዊ ተቃዋሚዎች እንደ ዋና እንቅፋት በመሆን የጦር መርከቦች መሪ ሆነ። እ.ኤ.አ. በ 1846 የበቆሎ ህጎች መሻር በተለይ የደች ኢኮኖሚ ኃይልን ለማዳከም ያለመ ነበር። ከዚያም ለንደን አምስተርዳምን እንደ መሪ ዓለም አቀፍ የፋይናንስ ማዕከል ሆናለች። ሳሙኤል ጆንሰን እንዳለው፡- ለንደንን ለቆ ለመውጣት ፈቃደኛ የሆነ፣ ምሁር የሆነ ሰው አያገኙም። አይ, ጌታ, አንድ ሰው ለንደን ሲደክም, እሱ ሕይወት ሰልችቶናል; ምክንያቱም ለንደን ውስጥ ሕይወት አቅም ያለው ሁሉ አለ። - ሳሙኤል ጆንሰን ፣ 1777 ዘግይቶ ዘመናዊ እና ዘመናዊ ለንደን ከ1831 እስከ 1925 አካባቢ በአለም ትልቁ ከተማ ነበረች፣ የህዝብ ብዛት በሄክታር 325 ነበር። የለንደን መጨናነቅ የኮሌራ ወረርሽኞችን አስከተለ፣ በ1848 14,000 ሰዎችን ህይወት ቀጥፏል፣ እና በ1866 6,000 ሰዎችን ቀጥፏል። የትራፊክ መጨናነቅ እየጨመረ መምጣቱ በአለም የመጀመሪያው የአካባቢ የከተማ ባቡር ኔትወርክ እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል። የሜትሮፖሊታን የሥራ ቦርድ በዋና ከተማው እና በአንዳንድ አካባቢው አውራጃዎች የመሠረተ ልማት ዝርጋታዎችን በበላይነት ይቆጣጠራል; በ1889 የለንደን ካውንስል በዋና ከተማይቱ ዙሪያ ካሉ የካውንቲ አካባቢዎች ሲፈጠር ተሰርዟል።ከተማዋ ከ1912 እስከ 1914 በተደረገው ቀደምት የአሸባሪዎች ዘመቻ፣ የቦምብ ፍንዳታ እና የእሳት ቃጠሎ ዘመቻ፣ እንደ ዌስትሚኒስተር አቢ እና የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል ያሉ ታሪካዊ ምልክቶች ባዩበት ወቅት የብዙ ጥቃቶች ኢላማ ሆናለች።ለንደን በአንደኛው የዓለም ጦርነት በጀርመኖች የቦምብ ጥቃት ተፈጽሞባት የነበረች ሲሆን በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ብሊትዝ እና ሌሎች የጀርመኑ ሉፍትዋፍ የቦምብ ጥቃቶች ከ30,000 በላይ የለንደኑ ነዋሪዎችን ገድለዋል፣ በከተማው ዙሪያ ሰፋፊ ቤቶችን እና ሌሎች ሕንፃዎችን ወድሟል። እ.ኤ.አ. የ1948ቱ የበጋ ኦሊምፒክ የተካሄደው በዋናው ዌምብሌይ ስታዲየም ሲሆን ለንደን ከጦርነቱ በማገገም ላይ እያለች ነው። ከ1940ዎቹ ጀምሮ ለንደን የበርካታ ስደተኞች መኖሪያ ሆናለች፣ በዋናነት ከኮመንዌልዝ አገሮች እንደ ጃማይካ፣ ህንድ፣ ባንግላዲሽ እና ፓኪስታን፣ ይህም ለንደን በዓለም ላይ ካሉ የተለያዩ ከተሞች አንዷ አድርጓታል። እ.ኤ.አ. በ 1951 የብሪታንያ ፌስቲቫል በደቡብ ባንክ ተካሄደ ። እ.ኤ.አ. በዋነኛነት ከ1960ዎቹ አጋማሽ ጀምሮ፣ ለንደን ከኪንግ ሮድ፣ ቼልሲ እና ካርናቢ ስትሪት ጋር በተገናኘው በስዊንግንግ ለንደን ንዑስ ባህል ምሳሌነት ለአለም አቀፍ የወጣቶች ባህል ማዕከል ሆነች። በፐንክ ዘመን ውስጥ የ ሚና ታደሰ። እ.ኤ.አ. በ 1965 የለንደን የፖለቲካ ድንበሮች ለከተማው አካባቢ እድገት ምላሽ በመስጠት አዲስ የታላቋ ለንደን ምክር ቤት ተፈጠረ ። በሰሜን አየርላንድ በነበረው ችግር ወቅት፣ ለንደን በ1973 በጊዜያዊ የአየርላንድ ሪፐብሊካን ጦር ሰራዊት በቦምብ ጥቃት ተመታ፣ ከብሉይ ቤይሊ የቦምብ ጥቃት ጀምሮ። በ1981 በብሪክስተን ብጥብጥ የዘር ልዩነት ጎልቶ ታይቷል። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ ባሉት አሥርተ ዓመታት የታላቋ ለንደን ሕዝብ ቀንሷል፣ በ1939 ከነበረው 8.6 ሚሊዮን ከፍተኛ ግምት ወደ 6.8 ሚሊዮን አካባቢ በ1980ዎቹ። የለንደን ዋና ወደቦች ወደ ፊሊክስስቶዌ እና ቲልበሪ ተንቀሳቅሰዋል፣የለንደን ዶክላንድስ አካባቢ የካናሪ ዋርፍ ልማትን ጨምሮ የመልሶ ማልማት ትኩረት ሆነ። ይህ በ1980ዎቹ የለንደንን እንደ አለምአቀፍ የፋይናንሺያል ማእከልነት እያደገ በመጣው ሚና ነው። የቴምዝ ባሪየር በ1980ዎቹ ለንደንን ከሰሜን ባህር ከሚመጣው ማዕበል ለመከላከል ተጠናቀቀ።የታላቋ ለንደን ምክር ቤት እ.ኤ.አ. በ1986 ተሰርዟል፣ ለንደን እስከ 2000 ድረስ ምንም አይነት ማዕከላዊ አስተዳደር ሳይኖራት እና የታላቋ ለንደን ባለስልጣን ተፈጠረ። 21ኛውን ክፍለ ዘመን ለማክበር የሚሊኒየም ዶም፣ የለንደን አይን እና የሚሊኒየም ድልድይ ተገንብተዋል። እ.ኤ.አ. ሐምሌ 6 ቀን 2005 ለንደን የ2012 የበጋ ኦሊምፒክ ተሸለመች፣ የኦሎምፒክ ጨዋታዎችን ሶስት ጊዜ ያዘጋጀች የመጀመሪያዋ ከተማ። እ.ኤ.አ. ጁላይ 7 2005 ሶስት የለንደን የምድር ውስጥ ባቡሮች እና ባለ ሁለት ፎቅ አውቶቡስ በተከታታይ የሽብር ጥቃቶች ቦምብ ተደበደቡ። እ.ኤ.አ. በ2008 ታይም ለንደንን ከኒውዮርክ ሲቲ እና ከሆንግ ኮንግ ጋር በመሆን ኒሎንኮንግ ሲል ሰይሟቸዋል፣ በአለም አቀፍ ደረጃ ሶስት ተፅእኖ ፈጣሪ ከተሞች በማለት አሞካሽቷቸዋል። እ.ኤ.አ. በጥር 2015 የታላቋ ለንደን ህዝብ 8.63 ሚሊዮን እንደሚሆን ይገመታል፣ይህም ከ1939 ወዲህ ከፍተኛው ነው።በ2016 በብሬክሲት ህዝበ ውሳኔ ወቅት እንግሊዝ በአጠቃላይ ከአውሮፓ ህብረት ለመውጣት ወሰነች፣ነገር ግን አብዛኛው የለንደን ምርጫ ክልሎች እንዲቀሩ ድምጽ ሰጥተዋል። የመሬት አቀማመጥ ለንደን፣ በተጨማሪም ታላቋ ለንደን በመባል የሚታወቀው፣ ከዘጠኙ የእንግሊዝ ክልሎች አንዱ እና አብዛኛው የከተማውን ዋና ከተማ የሚሸፍነው ከፍተኛ ንዑስ ክፍል ነው። የለንደን ኮርፖሬሽን ከተማዋን ከከተማ ዳርቻዋ ጋር ለማዋሃድ የተደረጉ ሙከራዎችን በመቃወም "ለንደን" በተለያዩ መንገዶች እንድትገለጽ አድርጓል። አርባ በመቶው የታላቋ ለንደን የተሸፈነው በለንደን ፖስታ ከተማ ነው፣ በዚህ ውስጥ '' የፖስታ አድራሻዎችን ይመሰርታል። የለንደን የስልክ አካባቢ ኮድ ከታላቋ ለንደን ጋር ተመሳሳይ የሆነ ትልቅ ቦታን ይሸፍናል፣ ምንም እንኳን አንዳንድ የውጪ አውራጃዎች የተገለሉ እና አንዳንዶቹ ከውጪ የተካተቱ ቢሆኑም። የታላቋ ለንደን ድንበር በቦታዎች ከ 25 አውራ ጎዳና ጋር ተስተካክሏል። ተጨማሪ የከተማ መስፋፋት አሁን በሜትሮፖሊታን ግሪን ቤልት ተከልክሏል፣ ምንም እንኳን የተገነባው አካባቢ ከድንበር በላይ በቦታዎች ላይ ቢዘረጋም ተለይቶ የሚታወቅ ታላቁ የለንደን የከተማ አካባቢን ይፈጥራል። ከዚህ ባሻገር ሰፊው የለንደን ተጓዥ ቀበቶ አለ። ታላቋ ለንደን ለአንዳንድ ዓላማዎች ወደ ውስጠኛው ለንደን እና ውጫዊ ለንደን ፣ እና በቴምዝ ወንዝ ወደ ሰሜን እና ደቡብ ፣ መደበኛ ያልሆነ መካከለኛ የለንደን አከባቢ ተከፍሏል። የለንደን የስም ማእከል መጋጠሚያዎች፣በተለምዶ በትራፋልጋር አደባባይ እና በኋይትሆል መጋጠሚያ አጠገብ በሚገኘው ቻሪንግ ክሮስ የሚገኘው ኦሪጅናል ኤሊኖር መስቀል፣51°30′26″ 00°07′39″ደብሊው ነው። ይሁን እንጂ የለንደን ጂኦግራፊያዊ ማእከል በአንድ ፍቺ በለንደን በላምቤዝ አውራጃ ውስጥ ነው, ከላምቤዝ ሰሜን ቲዩብ ጣቢያ በሰሜን-ምስራቅ 0.1 ማይል በለንደን ውስጥ ሁለቱም የለንደን ከተማ እና የዌስትሚኒስተር ከተማ የከተማ ደረጃ አላቸው እና ሁለቱም የለንደን ከተማ እና የታላቋ ለንደን ለቅማንት ዓላማዎች ወረዳዎች ናቸው ። የታላቋ ለንደን አካባቢ የታሪካዊ አውራጃዎች አካል የሆኑትን ያጠቃልላል ። የሚድልሴክስ፣ ኬንት፣ ሰርሪ፣ ኤሴክስ እና ሄርትፎርድሻየር። የለንደን የእንግሊዝ ዋና ከተማ እና በኋላም ዩናይትድ ኪንግደም፣ በህግ ወይም በጽሁፍ ተቀባይነት አግኝቶ ወይም ተረጋግጦ አያውቅም። አቋሟ የተቋቋመው በሕገ መንግሥታዊ ኮንቬንሽን ነው፣ ይህም የዋና ከተማነት ደረጃዋን የዩናይትድ ኪንግደም ያልተረጋገጠ ሕገ መንግሥት አካል አድርጎታል። በ12ኛው እና በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግስት በማደግ የንጉሣዊው ቤተ መንግስት ቋሚ ቦታ ሆኖ የሀገሪቱ የፖለቲካ ዋና ከተማ በመሆን የእንግሊዝ ዋና ከተማ ከዊንቸስተር ወደ ለንደን ተዛወረች። ከቅርብ ጊዜ ወዲህ፣ ታላቋ ለንደን የእንግሊዝ ክልል ተብሎ የተተረጎመ ሲሆን በዚህ አውድ ለንደን በመባል ይታወቃል የመሬት አቀማመጥ የታላቋ ለንደን በድምሩ 1,583 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (611 ካሬ ማይል)፣ በ2001 7,172,036 ህዝብ የነበረው እና 4,542 ነዋሪዎችን በካሬ ኪሎ ሜትር (11,760/ስኩዌር ማይል) ይይዛል። የለንደን ሜትሮፖሊታን ክልል ወይም የለንደን ሜትሮፖሊታን አግግሎሜሬሽን በመባል የሚታወቀው የተራዘመ አካባቢ በድምሩ 8,382 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (3,236 ካሬ ማይል) 13,709,000 ሕዝብ እና 1,510 ነዋሪዎችን በአንድ ካሬ ኪሎ ሜትር (3,900/ስኩዌር ማይል) ይይዛል። ዘመናዊው ለንደን ከተማዋን ከደቡብ-ምዕራብ ወደ ምሥራቅ የሚያቋርጥ ተቀዳሚ ጂኦግራፊያዊ ባህሪው በሆነው በቴምዝ ላይ ይቆማል። የቴምዝ ሸለቆ ፓርላማ ሂል፣ አዲንግተን ሂልስ እና ፕሪምሮዝ ሂልን ጨምሮ በቀስታ በሚሽከረከሩ ኮረብቶች የተከበበ የጎርፍ ሜዳ ነው። በታሪክ ለንደን ያደገችው በቴምዝ ዝቅተኛው ድልድይ ነጥብ ላይ ነው። የቴምዝ ወንዝ በአንድ ወቅት በጣም ሰፊ፣ ጥልቀት የሌለው ወንዝ ሰፊ ረግረጋማ ቦታዎች ያለው ነበር። በከፍተኛ ማዕበል ላይ ፣ የባህር ዳርቻዎቹ አሁን ካሉት ስፋታቸው አምስት እጥፍ ደርሷል ። ከቪክቶሪያ ዘመን ጀምሮ ቴምዝ በሰፊው ታጥቧል፣ እና ብዙዎቹ የለንደን ገባር ወንዞች አሁን ከመሬት በታች ይጎርፋሉ። ቴምዝ ሞገድ ወንዝ ነው፣ እና ለንደን ለጎርፍ የተጋለጠች ናት። በድህረ- የብሪቲሽ ደሴቶች ቀስ በቀስ 'ማዘንበል' (በስኮትላንድ እና በሰሜን አየርላንድ እና በደቡባዊ የእንግሊዝ ፣ ዌልስ እና አየርላንድ) በድህረ - በከፍተኛ የውሃ መጠን መጨመር ምክንያት ስጋቱ ከጊዜ ወደ ጊዜ ጨምሯል። የበረዶ መመለሻ. እ.ኤ.አ. በ 1974 ይህንን ስጋት ለመቋቋም በ ዎልዊች በቴምዝ ወንዝ ማዶ የቴምዝ ባሪየር ግንባታ ላይ የአስር አመታት ስራ ተጀመረ። እንቅፋቱ እስከ 2070 ድረስ እንደተነደፈ ይሠራል ተብሎ የሚጠበቅ ቢሆንም፣ ለወደፊቱ የማስፋት ወይም የመልሶ ንድፉ ጽንሰ-ሀሳቦች ቀድሞውኑ እየተብራሩ ነው። የአየር ንብረት ለንደን ሞቃታማ ውቅያኖስ የአየር ንብረት አላት ()። ቢያንስ 1697 በኬው መዝገቦች ከጀመሩበት ጊዜ ጀምሮ የዝናብ መዝገቦች በከተማው ውስጥ ተቀምጠዋል። በኬው፣ በአንድ ወር ውስጥ ከፍተኛው የዝናብ መጠን በህዳር 1755 7.4 ኢንች (189 ሚሜ) እና በሁለቱም በታህሳስ 1788 እና በጁላይ 1800 በትንሹ 0 ኢንች (0 ሚሜ) ነው። ማይል ኤንድ በሚያዝያ 1893 0 ኢንች (0 ሚሜ) ነበረው። በሪከርድ የተመዘገበው በጣም እርጥበታማው አመት 1903 ሲሆን በድምሩ 38.1 ኢንች (969 ሚሜ) መውደቅ እና ደረቁ 1921 ነው በድምሩ 12.1 ኢንች (308 ሚሜ) ወድቋል።በአማካኝ አመታዊ የዝናብ መጠን 600 ሚ.ሜ ይደርሳል።ይህም ነው። የኒውዮርክ ከተማ አመታዊ የዝናብ መጠን ግማሽ፣ ነገር ግን ከሮም፣ ሊዝበን እና ሲድኒ ያነሰ ነው። ቢሆንም፣ በአንጻራዊ ሁኔታ ዝቅተኛ ዓመታዊ የዝናብ መጠን ቢኖራትም፣ ለንደን አሁንም በየዓመቱ በ1.0 ሚሜ ገደብ 109.6 ዝናባማ ቀናት ታገኛለች። በለንደን ያለው የሙቀት ጽንፍ ከ38.1°) በኪው በነሐሴ 10 ቀን 2003 እስከ -16.1°) በኖርዝቮልት ጃንዋሪ 1 ቀን 1962 ነው። የከባቢ አየር ግፊት ሪከርዶች ከ1692 ጀምሮ በለንደን ተቀምጠዋል። እስካሁን የተዘገበው ከፍተኛው ግፊት በጥር 20 ቀን 2020 1,049.8 ሚሊባር ነው። ክረምቶች በአጠቃላይ ሞቃት, አንዳንዴ ሞቃት ናቸው. የለንደን አማካይ የጁላይ ከፍተኛ 23.5°) ነው። በአማካይ በየዓመቱ፣ ለንደን ከ25 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በላይ እና 4.2 ቀናት ከ30.0°ሴ በላይ 31 ቀናት ታደርጋለች። እ.ኤ.አ. በ 2003 በአውሮፓ የሙቀት ማዕበል ረዥም ሙቀት በመቶዎች የሚቆጠሩ የሙቀት-ነክ ሞት አስከትሏል። በ1976 በእንግሊዝ ለ15 ተከታታይ ቀናት ከ32.2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ (90.0 ዲግሪ ፋራናይት) በላይ የሆነ የቀድሞ ድግምት ነበር ይህም በሙቀት ምክንያት ብዙ ሞትን አስከትሏል። በነሀሴ 1911 በግሪንዊች ጣቢያ የቀድሞ የሙቀት መጠን 37.8°) ነበር፣ ምንም እንኳን ይህ ከጊዜ በኋላ መደበኛ ያልሆነ ተብሎ ተወግዷል። በተለይ በበጋ ወቅት ድርቅ አልፎ አልፎ ችግር ሊሆን ይችላል። በጣም በቅርብ ጊዜ በ2018 በጋ እና ከግንቦት እስከ ታህሣሥ ባሉት ወራት ከአማካይ ሁኔታዎች በበለጠ ደረቅ። ሆኖም ግን፣ ዝናብ ሳይዘንብባቸው የቆዩት ተከታታይ ቀናት በ1893 የጸደይ ወራት 73 ቀናት ነበሩ። ክረምቱ በአጠቃላይ በትንሽ የሙቀት ልዩነት ቀዝቃዛ ነው. ከባድ በረዶ አልፎ አልፎ ነው, ነገር ግን በረዶ ብዙውን ጊዜ በእያንዳንዱ ክረምት ቢያንስ አንድ ጊዜ ይወርዳል. ፀደይ እና መኸር አስደሳች ሊሆኑ ይችላሉ. እንደ ትልቅ ከተማ፣ ለንደን ከፍተኛ የከተማ ሙቀት ደሴት ተጽእኖ አላት፣ ይህም የለንደን መሀል አንዳንድ ጊዜ 5°) ከከተማ ዳርቻዎች እና ዳርቻዎች የበለጠ ይሞቃል። ይህ ከለንደን በስተምዕራብ 15 ማይል (24 ኪሜ) ርቀት ላይ የምትገኘውን ለንደን ሄትሮውን ከለንደን የአየር ሁኔታ ማእከል ጋር ሲያወዳድር ከዚህ በታች ይታያል። በለንደን ሰፊ የከተማ አካባቢ ያሉ ቦታዎች የሚታወቁት እንደ ሜይፋየር፣ ሳውዝዋርክ፣ ዌምብሌይ እና ኋይትቻፔል ባሉ የአውራጃ ስሞች ነው። እነዚህም መደበኛ ያልሆኑ ስያሜዎች፣ በመስፋፋት የተጠመዱ መንደሮችን ስም የሚያንፀባርቁ ወይም የተተኩ የአስተዳደር ክፍሎች እንደ ደብሮች ወይም የቀድሞ ወረዳዎች ናቸው። እንደነዚህ ያሉት ስሞች በባህላዊ መንገድ ጥቅም ላይ ውለዋል ፣ እያንዳንዱም የራሱ የሆነ ልዩ ባህሪ ያለው የአካባቢ አካባቢን ይጠቅሳል ፣ ግን ያለ ኦፊሴላዊ ወሰን። ከ 1965 ጀምሮ ታላቋ ለንደን ከጥንታዊቷ የለንደን ከተማ በተጨማሪ በ 32 የለንደን ወረዳዎች ተከፍላለች ። የለንደን ከተማ ዋና የፋይናንስ አውራጃ ናት፣ እና ካናሪ ዋርፍ በቅርቡ በምስራቅ በዶክላንድ አዲስ የፋይናንስ እና የንግድ ማዕከል ሆናለች። ዌስት ኤንድ የለንደን ዋና መዝናኛ እና የገበያ አውራጃ ነው፣ ቱሪስቶችን ይስባል። ምዕራብ ለንደን ንብረቶቹ በአስር ሚሊዮን ፓውንድ የሚሸጡባቸው ውድ የመኖሪያ አካባቢዎችን ያጠቃልላል። በኬንሲንግተን እና ቼልሲ ያሉ ንብረቶች አማካኝ ዋጋ ከ2 ሚሊዮን ፓውንድ በላይ ሲሆን በተመሳሳይ ከፍተኛ ወጪ በለንደን አብዛኛው። የምስራቅ መጨረሻ ለዋናው የለንደን ወደብ በጣም ቅርብ የሆነ አካባቢ ነው፣ በከፍተኛ ስደተኞች ብዛት የሚታወቅ፣ እንዲሁም በለንደን ውስጥ በጣም ድሃ አካባቢዎች አንዱ ነው። በዙሪያው ያለው የለንደን አካባቢ አብዛኛው የለንደን ቀደምት የኢንዱስትሪ እድገትን አይቷል; አሁን፣ ለ2012 ኦሎምፒክ እና ፓራሊምፒክ ወደ ኦሊምፒክ ፓርክ የተገነባውን የለንደን ሪቨርሳይድ እና የታችኛው ሊያ ሸለቆን ጨምሮ የቴምዝ ጌትዌይ አካል በመሆን የብራውንፊልድ ቦታዎች በአከባቢው በሙሉ በመገንባት ላይ ናቸው። የለንደን ህንጻዎች በማንኛውም ልዩ የስነ-ህንፃ ዘይቤ ለመገለጥ በጣም የተለያዩ ናቸው፣ በከፊል በእድሜያቸው ልዩነት ምክንያት። እንደ ናሽናል ጋለሪ ያሉ ብዙ ታላላቅ ቤቶች እና የህዝብ ህንፃዎች ከፖርትላንድ ድንጋይ ነው የተገነቡት። አንዳንድ የከተማው አካባቢዎች፣ በተለይም ከመሃል በስተ ምዕራብ ያሉት፣ በነጭ ስቱኮ ወይም በኖራ የታሸጉ ሕንፃዎች ተለይተው ይታወቃሉ። በማዕከላዊ ለንደን ውስጥ ጥቂት መዋቅሮች ከ1666 ታላቁን እሳት ቀደም ብለው ያደረጉ ሲሆን እነዚህም ጥቂቶቹ የሮማውያን ቅሪቶች፣ የለንደን ግንብ እና ጥቂት የተበታተኑ ቱዶር በከተማው ውስጥ የተረፉ ናቸው። ከዚህ በተጨማሪ ለምሳሌ በ1515 ገደማ በካርዲናል ቶማስ ዎሴይ የተገነባው የቱዶር-ፔሪድ ሃምፕተን ፍርድ ቤት የእንግሊዝ ጥንታዊው የቱዶር ቤተ መንግስት ነው። ከተለያዩ የሕንፃ ቅርስ ቅርሶች ውስጥ የ17ኛው ክፍለ ዘመን አብያተ ክርስቲያናት በ ፣ ኒዮክላሲካል የፋይናንስ ተቋማት እንደ ሮያል ልውውጥ እና የእንግሊዝ ባንክ፣ እስከ 20ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ድረስ ኦልድ ቤይሊ እና የ1960ዎቹ የባርቢካን እስቴት ናቸው። ጥቅም ላይ ያልዋለው - ግን በቅርቡ ይታደሳል - 1939 በደቡብ-ምዕራብ በወንዙ አጠገብ ያለው የባተርሴያ የኃይል ጣቢያ የአካባቢያዊ ምልክት ነው ፣ አንዳንድ የባቡር ተርሚኖች ግን የቪክቶሪያ አርኪቴክቸር በጣም ጥሩ ምሳሌዎች ናቸው ፣ በተለይም ሴንት ፓንክራስ እና ፓዲንግተን። የለንደን ጥግግት ይለያያል፣ በማእከላዊ አካባቢ እና በካናሪ ወሃርፍ ከፍተኛ የስራ እፍጋት፣ በለንደን ውስጥ ከፍተኛ የመኖሪያ እፍጋቶች እና በለንደን ውጫዊ ክፍል ውስጥ ዝቅተኛ እፍጋቶች።በለንደን ከተማ የሚገኘው የመታሰቢያ ሐውልት በአቅራቢያው የመጣውን የለንደንን ታላቁን እሳት በሚያከብርበት ጊዜ ስለ አካባቢው እይታ ይሰጣል። እብነበረድ አርክ እና ዌሊንግተን አርክ፣ በፓርክ ሌን ሰሜን እና ደቡብ ጫፎች፣ በቅደም ተከተል፣ እንደ አልበርት መታሰቢያ እና በኬንሲንግተን የሚገኘው ሮያል አልበርት አዳራሽ የንጉሣዊ ግንኙነቶች አሏቸው። የኔልሰን አምድ በማዕከላዊ ለንደን ከሚገኙት የትኩረት ነጥቦች አንዱ በሆነው በትራፋልጋር አደባባይ ውስጥ በሀገር አቀፍ ደረጃ የሚታወቅ ሀውልት ነው። ያረጁ ሕንፃዎች በዋናነት በጡብ የተገነቡ ናቸው፣ አብዛኛውን ጊዜ ቢጫው የለንደን ክምችት ጡብ ወይም ሞቃታማ ብርቱካንማ ቀይ ዓይነት፣ ብዙውን ጊዜ በቅርጻ ቅርጾች እና በነጭ ፕላስተር ቅርጻ ቅርጾች ያጌጡ ናቸው። ጥቅጥቅ ባለባቸው አካባቢዎች ፣ አብዛኛው ትኩረት በመካከለኛ እና ከፍተኛ ከፍታ ባላቸው ሕንፃዎች በኩል ነው። የለንደን ሰማይ ጠቀስ ፎቆች፣ እንደ 30 ቅድስት ማርያም አክስ፣ ታወር 42፣ ብሮድጌት ታወር እና አንድ ካናዳ አደባባይ፣ በብዛት የሚገኙት በሁለቱ የፋይናንስ አውራጃዎች፣ የለንደን ከተማ እና የካናሪ ዋርፍ ነው። የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል እና ሌሎች ታሪካዊ ሕንፃዎች ጥበቃ የሚደረግላቸው እይታዎችን የሚያደናቅፍ ከሆነ ከፍተኛ ከፍታ ያለው ልማት በተወሰኑ ቦታዎች ላይ የተከለከለ ነው። ቢሆንም፣ በማዕከላዊ ለንደን ውስጥ በርካታ ረጃጅም ሰማይ ጠቀስ ፎቆች አሉ (በለንደን ውስጥ ያሉ ረዣዥም ሕንፃዎችን ይመልከቱ)፣ ባለ 95 ፎቅ ሻርድ ለንደን ብሪጅ፣ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ረጅሙ ህንፃን ጨምሮ። ሌሎች ታዋቂ ዘመናዊ ህንጻዎች በሳውዝዋርክ የሚገኘው የከተማ አዳራሽ ልዩ ሞላላ ቅርጽ ያለው፣ የአርት ዲኮ ቢቢሲ ብሮድካስቲንግ ሀውስ እና የድህረ ዘመናዊ የብሪቲሽ ቤተመጻሕፍት በሶመርስ ታውን/ኪንግስ ክሮስ እና በጄምስ ስተርሊንግ 1 የዶሮ እርባታ ያካትታሉ። ቀድሞ የሚሊኒየም ዶም የነበረው፣ በቴምዝ በስተምስራቅ ከካናሪ ወሃርፍ፣ አሁን የሚባል የመዝናኛ ቦታ ነው። የከተማ ገጽታ የተፈጥሮ ታሪክ የለንደን የተፈጥሮ ታሪክ ማህበር ለንደን "ከዓለም አረንጓዴ ከሆኑት ከተሞች አንዷ" እንደሆነች ይጠቁማል ከ 40 በመቶ በላይ አረንጓዴ ቦታ ወይም ክፍት ውሃ. 2000 የአበባ ተክል ዝርያዎች መገኘቱንና ቴምዝ 120 የዓሣ ዝርያዎችን እንደሚደግፍ ጠቁመዋል በተጨማሪም በማዕከላዊ ለንደን ከ60 በላይ የወፍ ዝርያዎች እንደሚኖሩና አባሎቻቸው 47 የቢራቢሮ ዝርያዎች፣ 1173 የእሳት እራቶችና 120 የዓሣ ዝርያዎች መመዝገባቸውን ይጠቅሳሉ። በለንደን ዙሪያ ከ 270 በላይ የሸረሪት ዓይነቶች። የለንደን ረግረጋማ አካባቢዎች ብዙ የውሃ ወፎችን በአገር አቀፍ ደረጃ ይደግፋሉ። ለንደን 38 የልዩ ሳይንሳዊ ፍላጎት ጣቢያዎች ()፣ ሁለት ብሄራዊ የተፈጥሮ ክምችቶች እና 76 የአካባቢ ተፈጥሮ ጥበቃዎች አሏት። በዋና ከተማው ውስጥ የተለመዱ ናቸው፣ በቴት ሞደርን የሚኖሩ ለስላሳ ኒውትስ፣ እና የተለመዱ እንቁራሪቶች፣ የጋራ እንቁራሪቶች፣ ፓልሜት ኒውትስ እና ታላቅ ክሬስትድ ኒውትስ። በሌላ በኩል፣ እንደ ቀርፋፋ ትሎች፣ የተለመዱ እንሽላሊቶች፣ የተከለከሉ የሳር እባቦች እና አዳዲዎች ያሉ የአገሬው ተሳቢ እንስሳት በአብዛኛው በሎንዶን ውስጥ ብቻ ናቸው የሚታዩት።ከሌሎች የለንደን ነዋሪዎች መካከል 10,000 ቀይ ቀበሮዎች አሉ, ስለዚህም አሁን በለንደን ለእያንዳንዱ ካሬ ማይል (6 በካሬ ኪሎ ሜትር) 16 ቀበሮዎች አሉ. እነዚህ የከተማ ቀበሮዎች ከሀገራቸው ዘመዶች የበለጠ ደፋር ናቸው ፣ አስፋልቱን ከእግረኛ ጋር በመጋራት እና ግልገሎችን በሰዎች ጓሮ ውስጥ ያሳድጋሉ። ቀበሮዎች ወደ ፓርላማው ቤት ሾልከው ገብተዋል፣ አንዱ በመዝገብ ካቢኔ ውስጥ ተኝቶ ተገኝቷል። ሌላው በቡኪንግሃም ቤተመንግስት ቅጥር ግቢ ውስጥ ዘልቆ በመግባት አንዳንድ የንግስት ኤልሳቤጥ ውድ ሮዝ ፍላሚንጎዎችን ገድሏል ተብሏል። በአጠቃላይ ግን ቀበሮዎች እና የከተማው ህዝቦች እርስ በርስ የሚግባቡ ይመስላሉ. እ.ኤ.አ. በ2001 በለንደን የሚገኘው አጥቢ እንስሳ ማህበር የተደረገ ጥናት እንደሚያሳየው የአትክልትን የአጥቢ እንስሳት ጉብኝት ማስታወሻ ደብተር ለመያዝ ፈቃደኛ ከሆኑ 3,779 ምላሽ ሰጪዎች ውስጥ 80 በመቶው እነርሱን ማግኘት ይወዳሉ። ይህ ናሙና የለንደን ነዋሪዎችን በአጠቃላይ ለመወከል ሊወሰድ አይችልም. በታላቁ ለንደን ውስጥ የሚገኙ ሌሎች አጥቢ እንስሳት ጃርት፣ ቡናማ አይጥ፣ አይጥ፣ ጥንቸል፣ ሽሪብ፣ ቮል እና ግራጫ ስኩዊር ናቸው። በለንደን ውጨኛ አካባቢዎች፣ እንደ ኢፒንግ ደን፣ የተለያዩ አጥቢ እንስሳት ይገኛሉ፣ ከእነዚህም በተጨማሪ የአውሮፓ ጥንቸል፣ ባጃር፣ ሜዳ፣ ባንክ እና የውሃ እሳተ ገሞራ፣ የእንጨት አይጥ፣ ቢጫ አንገት ያለው አይጥ፣ ሞል፣ እና ዊዝል፣ በተጨማሪም ወደ ቀይ ቀበሮ, ግራጫ ስኩዊር እና ጃርት. ከታወር ድልድይ አንድ ማይል ርቀት ላይ በሚገኘው በዋፒንግ ዘ ሀይዌይ ውስጥ የሞተ ኦተር ተገኝቷል፣ ይህም ከከተማው ከመቶ አመት ርቀው ከቆዩ በኋላ ወደ ኋላ መንቀሳቀስ እንደጀመሩ ይጠቁማል። አስሩ የእንግሊዝ አስራ ስምንት የሌሊት ወፍ ዝርያዎች በኤፒንግ ደን ውስጥ ተመዝግበዋል-ሶፕራኖ ፣ ናቱስየስ እና የተለመዱ ፒፒስትሬልስ ፣ የጋራ ኖትቱል ፣ ሴሮቲን ፣ ባርባስቴል ፣ ዳውበንተን ፣ ቡናማ ረጅም ጆሮ ፣ ናቴሬር እና ሌይስለር። በለንደን ውስጥ ካሉት እንግዳ ዕይታዎች መካከል በቴምዝ ውስጥ የሚገኝ ዓሣ ነባሪ ሲሆን የቢቢሲ ሁለት ፕሮግራም "ተፈጥሮአዊ ዓለም፡ የለንደን ኢ-ተፈጥሮአዊ ታሪክ" የተሰኘው ፕሮግራም የሚያሳየው ከቢልንግጌት ውጭ ከዓሣ አዘዋዋሪዎች የሚወስድ ማኅተም የለንደንን ውሥጥ መሬት ውስጥ ለመዘዋወር የሚጠቀሙበት ርግብ ነው። የአሳ ገበያ፣ እና ቋሊማ ከተሰጣቸው "የሚቀመጡ" ቀበሮዎች። የቀይ እና የአጋዘን መንጋ በብዙ የሪችመንድ እና ቡሺ ፓርክ ውስጥ በነፃነት ይንከራተታል። ቁጥሮች ቀጣይነት እንዲኖራቸው ለማድረግ በየኖቬምበር እና ፌብሩዋሪ ውስጥ ቅልጥፍና ይካሄዳል። ኢፒንግ ፎረስት ከጫካ በስተሰሜን በሚገኙ መንጋዎች ውስጥ በተደጋጋሚ በሚታዩ አጋዘኖችም ይታወቃል። ብርቅዬ የሜላኒዝም፣ የጥቁር ፎሎው አጋዘን በቴዶን ቦይስ አቅራቢያ በሚገኘው የአጋዘን መቅደስ ውስጥም ይጠበቃል። በ20ኛው ክፍለ ዘመን መባቻ ላይ ከአጋዘን ፓርኮች ያመለጠው ሙንትጃክ አጋዘን በጫካ ውስጥም ይገኛል። የሎንዶን ነዋሪዎች ከተማዋን የሚጋሩት እንደ ወፎች እና ቀበሮዎች ያሉ የዱር አራዊትን የለመዱ ቢሆንም፣ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ደግሞ የከተማ አጋዘኖች መደበኛ ባህሪ መሆን የጀመሩ ሲሆን የለንደንን አረንጓዴ ቦታዎች ለመጠቀም ሙሉ የአጋዘን መንጋዎች በሌሊት ወደ መኖሪያ አካባቢዎች ይመጣሉ። የስነ ሕዝብ አወቃቀር እ.ኤ.አ. በ 2011 በተካሄደው የህዝብ ቆጠራ 2,998,264 ሰዎች ወይም 36.7% የለንደን ህዝብ የውጭ ተወላጆች መሆናቸውን አስመዝግቧል ፣ ይህም ከኒውዮርክ ቀጥላ ሁለተኛዋ ትልቅ የስደተኛ ህዝብ ያላት ከተማ ነች። እ.ኤ.አ. በ2015 በለንደን ውስጥ ከተወለዱት 69% ያህሉ ልጆች ቢያንስ አንድ ወላጅ ውጭ ሀገር የተወለደ ነው። በቀኝ በኩል ያለው ሠንጠረዥ የለንደን ነዋሪዎች በጣም የተለመዱ የትውልድ አገሮችን ያሳያል። በ18ኛ ደረጃ ላይ ከሚገኙት የጀርመን ተወላጆች መካከል ጥቂቶቹ የእንግሊዝ ዜግነት ያላቸው ወላጆቻቸው ከተወለዱበት ጊዜ ጀምሮ በጀርመን በሚገኘው የብሪቲሽ ጦር ሃይል ውስጥ የሚያገለግሉ ናቸው። በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የለንደንን ህዝብ ጨምሯል፣ እና ለተወሰነ ጊዜ በ19ኛው እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን መባቻ ላይ ከአለም በህዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ ነበረች። የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ከመፈንዳቱ በፊት በ1939 በ8,615,245 ከፍ ብሏል፣ ነገር ግን በ2001 የሕዝብ ቆጠራ ወደ 7,192,091 አሽቆልቁሏል። ሆኖም በ2001 እና 2011 የሕዝብ ቆጠራ መካከል የህዝቡ ብዛት ከአንድ ሚሊዮን በላይ ብቻ በማደግ በኋለኛው 8,173,941 ደርሷል። ሆኖም የለንደን ቀጣይነት ያለው የከተማ አካባቢ ከታላቋ ለንደን በላይ የሚዘልቅ ሲሆን በ2011 9,787,426 ሰዎችን ይይዛል፣ ሰፊው የሜትሮፖሊታን አካባቢ ግን 12-14 ሚሊዮን ህዝብ ነበራት፣ እንደ አጠቃቀሙ ትርጉም። እንደ ዩሮስታት ገለፃ ለንደን በአውሮፓ ሁለተኛዋ በሕዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ ነች። ከ1991-2001 ባለው ጊዜ ውስጥ 726,000 ስደተኞች እዚያ ደረሱ። ክልሉ 1,579 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (610 ስኩዌር ማይል) የሚሸፍን ሲሆን ይህም የህዝብ ጥግግት 5,177 ነዋሪዎች በካሬ ኪሎ ሜትር (13,410/ስኩዌር ማይል) ሲሆን ይህም ከሌላው የብሪቲሽ ክልል ከአስር እጥፍ ይበልጣል። በሕዝብ ብዛት ለንደን 19ኛዋ ትልቅ ከተማ እና 18ኛዋ ትልቁ የሜትሮፖሊታን ክልል ናት። የዕድሜ መዋቅር እና መካከለኛ ዕድሜ ዕድሜያቸው ከ14 ዓመት በታች የሆኑ ልጆች በ2018 በውጪ ለንደን ውስጥ 20.6%፣ እና በውስጠ ለንደን ውስጥ 18% ያህሉ ናቸው። የ15-24 የእድሜ ቡድን በውጪ 11.1% እና በውስጥ ለንደን 10.2%፣ ከ25–44 አመት እድሜ ያላቸው 30.6% በውጪ ለንደን እና 39.7% በውስጥ ለንደን፣ ከ45–64 አመት እድሜ ያላቸው 24% እና 20.7% በውጪ እና የውስጥ ለንደን. ዕድሜያቸው 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ 13.6% በሎንዶን ውስጥ ናቸው ፣ ግን በለንደን ውስጥ 9.3% ብቻ። እ.ኤ.አ. በ2018 የለንደን አማካይ ዕድሜ 36.5 ነበር፣ ይህም ከእንግሊዝ መካከለኛው 40.3 ያነሰ ነበር የጎሳ ቡድኖች እንደ ብሄራዊ ስታቲስቲክስ ቢሮ በ2011 የህዝብ ቆጠራ ግምት መሰረት 59.8 በመቶው የለንደን 8,173,941 ነዋሪዎች ነጭ ሲሆኑ 44.9% ነጭ ብሪቲሽ፣ 2.2% ነጭ አይሪሽ፣ 0.1% ጂፕሲ/አይሪሽ ተጓዥ እና 12.1% እንደ ሌሎች ነጭ ተመድበዋል። ይህ በእንዲህ እንዳለ 20.9% የሎንዶን ነዋሪዎች የእስያ እና የድብልቅ እስያ ተወላጆች ሲሆኑ 19.7% ሙሉ የእስያ ዝርያ ያላቸው እና የተቀላቀሉ የእስያ ቅርሶች ከህዝቡ 1.2% ናቸው። ህንዶች 6.6%፣ ፓኪስታናውያን እና ባንግላዲሽ እያንዳንዳቸው 2.7% ይከተላሉ። የቻይና ህዝቦች 1.5% እና አረቦች 1.3% ናቸው. ተጨማሪ 4.9% እንደ “ሌሎች እስያውያን” ተመድበዋል። 15.6 በመቶው የለንደን ህዝብ ጥቁር እና ድብልቅ-ጥቁር ዝርያ ያላቸው ናቸው። 13.3% የሙሉ ጥቁር ዝርያ፣ የተቀላቀለ-ጥቁር ቅርስ ያለው 2.3% ጥቁሮች አፍሪካውያን የለንደንን ህዝብ 7.0% ሲይዙ 4.2% እንደ ጥቁር ካሪቢያን እና 2.1% "ሌላ ጥቁሮች" ናቸው። 5.0% የተቀላቀሉ ዘር ነበሩ። በለንደን የአፍሪካ የመገኘት ታሪክ እስከ ሮማውያን ዘመን ድረስ ይዘልቃል። እ.ኤ.አ. ከ2007 ጀምሮ በለንደን ውስጥ ባሉ የመንግስት ትምህርት ቤቶች ውስጥ ጥቁር እና እስያ ልጆች ከብሪቲሽ ነጭ ልጆች ከሶስት እስከ ሁለት ያህል በቁጥር ይበልጣሉ። በአጠቃላይ በ2011 በተደረገው የህዝብ ቆጠራ የለንደን 1,624,768 ህዝብ ከ0 እስከ 15፣ 46.4% ነጭ፣ 19.8% እስያ፣ 19% ጥቁር፣ 10.8% ቅይጥ እና 4% ሌላ ብሄረሰብ ነበሩ። በጥር 2005 የለንደንን የዘር እና የሃይማኖት ብዝሃነት ላይ የተደረገ ጥናት በለንደን ከ300 በላይ ቋንቋዎች ይነገር እንደነበር እና ከ50 የሚበልጡ ተወላጆች ያልሆኑ ማህበረሰቦች ከ10,000 በላይ ነዋሪዎች ነበሯቸው። የብሔራዊ ስታትስቲክስ ቢሮ አሃዞች እንደሚያሳዩት እ.ኤ.አ. በ 2010 የለንደን የውጭ ተወላጆች 2,650,000 ህዝብ በ 1997 ከነበረው 1,630,000 ነበር ። የ2011 ቆጠራ እንደሚያሳየው 36.7% የሚሆነው የታላቋ ለንደን ህዝብ የተወለዱት ከእንግሊዝ ውጭ ነው። አንዳንድ የጀርመን ተወላጆች በጀርመን ውስጥ በብሪቲሽ ጦር ኃይሎች ውስጥ በሚያገለግሉ ወላጆች የተወለዱ የብሪታንያ ዜጎች ሊሆኑ ይችላሉ። ከሀምሌ 2009 እስከ ሰኔ 2010 ባለው ጊዜ ውስጥ በለንደን የሚኖሩት አምስት ትላልቅ የውጭ ሀገር ተወላጆች በህንድ፣ ፖላንድ፣ አየርላንድ ሪፐብሊክ፣ ባንግላዲሽ እና ናይጄሪያ የተወለዱ መሆናቸውን የብሄራዊ ስታቲስቲክስ ቢሮ ያወጣው ግምት ያሳያል። እ.ኤ.አ. በ 2011 የሕዝብ ቆጠራ መሠረት ትልቁ የሃይማኖት ቡድኖች ክርስቲያኖች ነበሩ ፣ ምንም ሃይማኖት የሌላቸው ፣ ሙስሊሞች ፣ ምላሽ ፣ ሂንዱዎች ፣ አይሁዶች ነበሩ ። %)፣ ሲክ ፣ ቡዲስቶች እና ሌሎች ። ለንደን በተለምዶ ክርስቲያን ነበረች፣ እና ብዙ ቁጥር ያላቸው አብያተ ክርስቲያናት አሏት፣ በተለይም በለንደን ከተማ። በከተማው የሚገኘው ታዋቂው የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል እና ከወንዙ በስተደቡብ የሚገኘው የሳውዝዋርክ ካቴድራል የአንግሊካን አስተዳደር ማዕከላት ሲሆኑ የካንተርበሪ ሊቀ ጳጳስ የእንግሊዝ ቤተክርስቲያን እና የአለም አንግሊካን ቁርባን ዋና ጳጳስ ዋና መኖሪያቸው በለንደን ላምቤዝ ቤተ መንግስት አለው። የላምቤዝ ወረዳበሴንት ፖል እና በዌስትሚኒስተር አቢ መካከል ጠቃሚ ሀገራዊ እና ንጉሣዊ ሥነ ሥርዓቶች ተጋርተዋል። አቢይ በአቅራቢያው ካለው የዌስትሚኒስተር ካቴድራል ጋር መምታታት የለበትም፣ እሱም በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ ትልቁ የሮማ ካቶሊክ ካቴድራል ነው። የአንግሊካን አብያተ ክርስቲያናት ተስፋፍተው ቢኖሩም፣ በቤተ እምነቱ ውስጥ ያለው አከባበር ዝቅተኛ ነው። የእንግሊዝ ቤተክርስትያን አሀዛዊ መረጃ እንደሚያሳየው የቤተክርስቲያን መገኘት ረዘም ያለ እና የማያቋርጥ ማሽቆልቆሉን ቀጥሏል። ለንደን ደግሞ መጠነ ሰፊ የሙስሊም፣ የሂንዱ፣ የሲክ እና የአይሁድ ማህበረሰቦች አሏት። ከሚታወቁት መስጊዶች መካከል ታወር ሃምሌቶች የሚገኘው የምስራቅ ለንደን መስጊድ፣ እስላማዊውን የጸሎት ጥሪ በድምጽ ማጉያዎች እንዲሰጥ የተፈቀደለት፣ የለንደን ማእከላዊ መስጊድ በሬጀንት ፓርክ ጠርዝ ላይ እና የአህመዲ ሙስሊም ማህበረሰብ ባይቱል ፉቱህ ይገኙበታል። ከዘይት መጨመር በኋላ የመካከለኛው- ምስራቅ አረብ ሙስሊሞች ቁጥር እየጨመረ የሚሄደው ባለጸጎች በሜይፌር፣ ኬንሲንግተን እና ናይትስብሪጅ በምዕራብ ለንደን። በታወር ሃምሌቶች እና በኒውሃም ምስራቃዊ አውራጃዎች ውስጥ ትልቅ የቤንጋሊ ሙስሊም ማህበረሰቦች አሉ። ትላልቅ የሂንዱ ማህበረሰቦች በሰሜን-ምእራብ ሃሮ እና ብሬንት አውራጃዎች ይገኛሉ፣ የመጨረሻው እስከ 2006 ድረስ የነበረውን ያስተናግዳል፣ የአውሮፓ ትልቁ የሂንዱ ቤተመቅደስ፣ የኒያስደን ቤተመቅደስ። ለንደን የ ማንዲር ለንደንን ጨምሮ 44 የሂንዱ ቤተመቅደሶች መኖሪያ ነች። በምስራቅ እና ምዕራብ ለንደን ውስጥ የሲክ ማህበረሰቦች አሉ ፣ በተለይም በሳውዝል ፣ ትልቁ የሲክ ህዝብ ብዛት እና ከህንድ ውጭ ትልቁ የሲክ ቤተመቅደስ የሚገኝበት። አብዛኛዎቹ የብሪቲሽ አይሁዶች በለንደን ይኖራሉ፣ በሰሜን ለንደን ውስጥ በስታምፎርድ ሂል፣ ስታንሞር፣ ጎልደርስ ግሪን፣ ፊንችሌይ፣ ሃምፕስቴድ፣ ሄንደን እና ኤድግዌር ውስጥ ከሚታወቁ የአይሁድ ማህበረሰቦች ጋር። በለንደን ከተማ የሚገኘው ቤቪስ ማርክ ምኩራብ ከለንደን ታሪካዊ የሴፋርዲክ አይሁዶች ማህበረሰብ ጋር የተያያዘ ነው። በአውሮፓ ውስጥ ከ300 ለሚበልጡ ዓመታት ያለማቋረጥ መደበኛ አገልግሎት ሲሰጥ የቆየ ብቸኛው ምኩራብ ነው። ስታንሞር እና ካኖንስ ፓርክ ምኩራብ በ1998 ከኢልፎርድ ምኩራብ (በተጨማሪም በለንደን) በመብለጥ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት የኦርቶዶክስ ምኩራቦች ትልቁ አባል አለው ። የለንደን የአይሁድ ፎረም በ 2006 የተቋቋመው በ 2006 የሎንዶን መንግስት የሚሰጠውን አስፈላጊነት በመመልከት ነው። ኮክኒ በመላው ለንደን የሚሰማ ዘዬ ነው፣ በዋነኝነት የሚነገረው በሠራተኛ ደረጃ እና ዝቅተኛ መካከለኛ ደረጃ ለንደን ነዋሪዎች ነው። በዋነኛነት በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን የመነጨው በምስራቅ መጨረሻ እና በሰፊው ምስራቅ ለንደን ነው ፣ ምንም እንኳን የኮክኒ የአነጋገር ዘይቤ በጣም የቆየ ነው ተብሎ ቢነገርም ። ጆን ካምደን ሆተን፣ እ.ኤ.አ. በ 1859 በስላንግ መዝገበ-ቃላት ውስጥ ፣ የምስራቅ መጨረሻን ገንዘብ አስከባሪዎች ሲገልጹ “ልዩ የቃላት ቋንቋ መጠቀማቸውን” ዋቢ አድርጓል። ከክፍለ ዘመኑ መባቻ ጀምሮ የኮክኒ ቀበሌኛ በራሱ በምስራቅ መጨረሻ ክፍሎች ብዙም የተለመደ አይደለም፣ በዘመናዊ ጠንካራ ምሽጎች ሌሎች የለንደን እና የከተማ ዳርቻዎችን ጨምሮ የቤት አውራጃዎች። ኢስትዩሪ እንግሊዘኛ በኮክኒ እና በተቀባዩ አጠራር መካከል ያለ መካከለኛ አነጋገር ነው። በለንደን እና በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ ከቴምዝ ወንዝ እና ከሥሩ ዳርቻ ጋር በተገናኘ በሁሉም ክፍሎች ባሉ ሰዎች በሰፊው ይነገራል። መልቲባህላዊ የሎንዶን እንግሊዘኛ (ኤምኤልኤል) በመድብለ ባህላዊ አካባቢዎች ከተለያዩ አስተዳደግ በመጡ ወጣት እና የስራ መደብ ሰዎች መካከል እየተለመደ የመጣ የባለብዙ- ነው። የጎሳ ዘዬዎች፣በተለይም አፍሮ-ካሪቢያን እና ደቡብ እስያ፣ከፍተኛ የኮክኒ ተጽእኖ ያለው ውህደት ነው። የተቀበለ አጠራር () በተለምዶ የብሪቲሽ እንግሊዝኛ መመዘኛ ተደርጎ የሚወሰደው አነጋገር ነው። ምንም እንኳን በለንደን እና በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ ጥቅም ላይ የሚውለው መደበኛ ንግግር ተብሎ በተለምዶ ቢገለጽም የተለየ መልክዓ ምድራዊ ትስስር የለውም። በዋነኛነት የሚነገረው በከፍተኛ ደረጃ እና በላይኛው መካከለኛ ክፍል በለንደን ነዋሪዎች ነው። የለንደን አጠቃላይ ክልላዊ ምርት እ.ኤ.አ. ለንደን አምስት ዋና ዋና የንግድ አውራጃዎች አሏት፡ ከተማዋ፣ ዌስትሚኒስተር፣ ካናሪ ዋርፍ፣ ካምደን እና ኢስሊንግተን እና ላምቤት እና ደቡብዋርክ። አንጻራዊ ጠቀሜታቸውን ለማወቅ አንዱ መንገድ የቢሮ ቦታን አንጻራዊ መጠን መመልከት ነው፡ ታላቋ ለንደን በ2001 27 ሚሊየን ሜ 2 የቢሮ ቦታ ነበራት እና ከተማዋ ከፍተኛውን ቦታ የያዘች ሲሆን 8 ሚሊየን ሜ 2 የቢሮ ቦታ አለው። ለንደን በዓለም ላይ ከፍተኛ የሪል እስቴት ዋጋ አላት። የዓለም ንብረት ጆርናል ዘገባ እንደገለጸው ለንደን በዓለም እጅግ ውድ የሆነ የቢሮ ገበያ ነች። እ.ኤ.አ. ከ2015 ጀምሮ በለንደን ያለው የመኖሪያ ቤት 2.2 ትሪሊዮን ዶላር ዋጋ አለው - ከብራዚል አመታዊ የሀገር ውስጥ ምርት ጋር ተመሳሳይ ነው። በብሔራዊ ስታትስቲክስ ቢሮ እና በአውሮፓ ስታስቲክስ ቢሮ መሰረት ከተማዋ ከማንኛውም የአውሮፓ ከተማ ከፍተኛ የንብረት ዋጋ አላት። በአማካይ በለንደን ውስጥ በእያንዳንዱ ካሬ ሜትር ዋጋ 24,252 ዩሮ (ኤፕሪል 2014) ነው። ይህ በሌሎች የ 8 የአውሮፓ ዋና ከተሞች ከንብረት ዋጋ ከፍ ያለ ነው; በርሊን €3,306፣ ሮም €6,188 እና ፓሪስ 11,229 ዩሮ የለንደን ከተማ የለንደን የፋይናንስ ኢንዱስትሪ በለንደን ከተማ እና በካናሪ ዋርፍ በለንደን ውስጥ በሁለቱ ዋና ዋና የንግድ አውራጃዎች ላይ የተመሰረተ ነው። ለንደን ለአለም አቀፍ ፋይናንስ በጣም አስፈላጊ ቦታ እንደ ቅድመ-ታዋቂ የዓለም የፋይናንስ ማዕከሎች አንዱ ነው። በ1795 የኔዘርላንድ ሪፐብሊክ ከናፖሊዮን ጦር በፊት ስትወድቅ ለንደን እንደ ዋና የፋይናንስ ማዕከልነት ቦታ ወሰደች። በአምስተርዳም ውስጥ ለተቋቋሙት ብዙ የባንክ ባለሙያዎች (ለምሳሌ ተስፋ፣ ባሪንግ) ይህ ጊዜ ወደ ለንደን ለመዛወር ብቻ ነበር። የለንደን የፋይናንስ ልሂቃን በወቅቱ በጣም የተራቀቁ የፋይናንስ መሳሪያዎችን መቆጣጠር በሚችል ከመላው አውሮፓ በመጡ ጠንካራ የአይሁድ ማህበረሰብ ተጠናከረ። ይህ ልዩ የችሎታ ክምችት ከንግድ አብዮት ወደ ኢንዱስትሪያል አብዮት የሚደረገውን ሽግግር አፋጥኗል። በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ብሪታንያ ከሀገሮች ሁሉ እጅግ የበለፀገች ነበረች እና ለንደን ደግሞ ግንባር ቀደም የፋይናንስ ማዕከል ነበረች። አሁንም እንደ 2016 ለንደን በአለምአቀፍ የፋይናንሺያል ማእከላት መረጃ ጠቋሚ () የአለምን ደረጃ ትመራለች እና በኤ.ቲ. የኬርኒ የ2018 ዓለም አቀፍ ከተሞች መረጃ ጠቋሚ የለንደን ትልቁ ኢንዱስትሪ ፋይናንስ ነው፣ እና የፋይናንሺያል ኤክስፖርት ለዩናይትድ ኪንግደም የክፍያ ሚዛን ትልቅ አስተዋፅዖ ያደርገዋል። በለንደን እስከ 2007 አጋማሽ ድረስ ወደ 325,000 የሚጠጉ ሰዎች በፋይናንስ አገልግሎት ተቀጥረው ነበር። ለንደን ከ 480 በላይ የባህር ማዶ ባንኮች አሏት ፣ በዓለም ላይ ካሉ ከማንኛውም ከተሞች የበለጠ። ቢአይኤስ እንደዘገበው ከ5.1 ትሪሊዮን ዶላር አማካኝ የቀን መጠን 37 በመቶውን ይሸፍናል እንዲሁም በዓለም ትልቁ የምንዛሪ ግብይት ማዕከል ነው። ከ85 በመቶ በላይ (3.2ሚሊዮን) ከታላቋ ለንደን ተቀጥሮ ህዝብ በአገልግሎት ኢንዱስትሪዎች ውስጥ ይሰራል። በዓለም አቀፋዊ ታዋቂነት ሚናዋ ምክንያት፣ የለንደን ኢኮኖሚ በ2007–2008 የፋይናንስ ቀውስ ተጎድቷል። ነገር ግን፣ በ2010 ከተማዋ አገግማ፣ አዲስ የቁጥጥር ስልጣንን አስቀምጣ፣ የጠፋውን መሬት መልሳ ማግኘት እና የለንደንን ኢኮኖሚያዊ የበላይነት እንደገና ማቋቋም ችላለች። ከፕሮፌሽናል አገልግሎቶች ዋና መሥሪያ ቤት ጋር፣ የለንደን ከተማ የእንግሊዝ ባንክ፣ የለንደን ስቶክ ልውውጥ እና የሎይድ የለንደን ኢንሹራንስ ገበያ መኖሪያ ነው። በዩኬ ውስጥ ከግማሽ በላይ የሚሆኑት 100 ምርጥ የተዘረዘሩ ኩባንያዎች እና ከ100 በላይ የአውሮፓ 500 ትልልቅ ኩባንያዎች ዋና መሥሪያ ቤታቸው በማዕከላዊ ለንደን አላቸው። ከ70 በመቶ በላይ የሚሆነው የ 100 በለንደን ሜትሮፖሊታን ክልል ውስጥ ነው ያለው፣ እና 75 በመቶው ፎርቹን 500 ኩባንያዎች ለንደን ውስጥ ቢሮ አላቸው። ሚዲያ እና ቴክኖሎጂ የመገናኛ ብዙሃን ኩባንያዎች በለንደን ውስጥ ያተኮሩ ናቸው, እና የሚዲያ ስርጭት ኢንዱስትሪ የለንደን ሁለተኛ በጣም ተወዳዳሪ ዘርፍ ነው. ቢቢሲ ወሳኝ አሰሪ ሲሆን ሌሎች ብሮድካስተሮችም ዋና መሥሪያ ቤት በከተማዋ ዙሪያ አላቸው። በለንደን ብዙ የሀገር ውስጥ ጋዜጦች ተስተካክለዋል። ለንደን ዋና የችርቻሮ ማእከል ነች እና በ 2010 በዓለም ላይ ካሉ ከማንኛውም ከተማዎች ከፍተኛው ምግብ ነክ ያልሆኑ ችርቻሮ ሽያጭዎች ነበሩት ፣ አጠቃላይ ወጪው ወደ £ 64.2 ቢሊዮን። የለንደን ወደብ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ሁለተኛው ትልቁ ሲሆን 45 ሚሊዮን ይይዛል። በየዓመቱ ጭነት ቶን. ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ የቴክኖሎጂ ኩባንያዎች በለንደን ነው በተለይም በምስራቅ ለንደን ቴክ ሲቲ፣ እንዲሁም ሲሊኮን ሮንዳቦውት በመባልም ይታወቃል። በኤፕሪል 2014 ከተማዋ ጂኦቲኤልዲ ከተቀበሉት የመጀመሪያዎቹ መካከል ነበረች። እ.ኤ.አ. በከተማው ውስጥ ለተጠቃሚዎች ኃይል የሚያደርሱትን ማማዎች፣ ኬብሎች እና የግፊት ስርዓቶችን የሚያስተዳድሩ እና የሚያንቀሳቅሱ የጋዝ እና ኤሌክትሪክ ማከፋፈያ መረቦች የሚተዳደሩት በናሽናል ግሪድ ኃ.የተ.የግ.ማ.፣ እና ነው። ለንደን በዓለም ላይ ካሉ የቱሪስት መዳረሻዎች ቀዳሚ ስትሆን እ.ኤ.አ. በ2015 20.23 ቢሊዮን ዶላር ይገመታል ተብሎ የሚገመተው ድንበር ተሻጋሪ ወጪ በዓለም ላይ ቀዳሚ ከተማ ነች። ቱሪዝም ከለንደን ዋና ኢንዱስትሪዎች አንዱ ሲሆን በ2016 700,000 የሙሉ ጊዜ ሰራተኞችን እየቀጠፈ እና በዓመት 36 ቢሊዮን ፓውንድ አስተዋፅዖ ያደርጋል። ኢኮኖሚ. ከተማዋ በ ንግሊዝ ገር ውስጥ ከሚገቡት የጎብኚዎች ወጪዎች 54% ይሸፍናል። እ.ኤ.አ. ከ2016 ጀምሮ ለንደን በ ተጠቃሚዎች ደረጃ እንደ የዓለም ከፍተኛ የከተማ መድረሻ ነበረች። እ.ኤ.አ. በ 2015 በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ከፍተኛ የተጎበኙ መስህቦች ሁሉም በለንደን ነበሩ። በጣም የተጎበኙ 10 ዋና ዋና መስህቦች የሚከተሉት ነበሩ፡ (በየቦታ ጉብኝቶች) የብሪቲሽ ሙዚየም: 6,820,686 ብሔራዊ ጋለሪ: 5,908,254 የተፈጥሮ ታሪክ ሙዚየም (ደቡብ ማዕከል: 5,102,883 ታቴ ዘመናዊ፡ 4,712,581 ቪክቶሪያ እና አልበርት ሙዚየም (ደቡብ ): 3,432,325 የሳይንስ ሙዚየም: 3,356,212 ሱመርሴት ቤት 3,235,104 የለንደን ግንብ: 2,785,249 ብሔራዊ የቁም ጋለሪ: 2,145,486 እ.ኤ.አ. በ 2015 በለንደን ያሉ የሆቴል ክፍሎች ብዛት 138,769 ነበር ፣ እና በዓመታት ውስጥ ያድጋል ተብሎ ይጠበቃል። ዩናይትድ ኪንግደም ዋና ከተሞች መደብ :ለንደን

22095

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%8A%AB%E1%88%8D%E1%8B%98%E1%88%AB%20%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%8A%AB%E1%88%8D%E1%8C%AB%E1%88%A8

ድሀ ካልዘራ ዶሮ ካልጫረ

ድሀ ካልዘራ ዶሮ ካልጫረ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ ካልዘራ ዶሮ ካልጫረ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21568

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%88%98%E1%8A%A8%E1%88%AB%20%E1%8C%B8%E1%8C%8B%20%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%8B%B5%E1%8A%AB%E1%88%9D%20%E1%8B%8B%E1%8C%8B%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%88%E1%8A%9D%E1%88%9D

ያለ መከራ ጸጋ ያለ ድካም ዋጋ አይገኝም

ያለ መከራ ጸጋ ያለ ድካም ዋጋ አይገኝም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ መከራ ጸጋ ያለ ድካም ዋጋ አይገኝም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21369

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%8A%93%E1%8C%88%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%A8%E1%88%9A%E1%8C%A0%E1%8D%8B%20%E1%8C%BD%E1%8D%8E%20%E1%88%9B%E1%88%B5%E1%89%80%E1%88%98%E1%8C%A5

የተናገሩት ከሚጠፋ ጽፎ ማስቀመጥ

የተናገሩት ከሚጠፋ ጽፎ ማስቀመጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የተናገሩት ከሚጠፋ ጽፎ ማስቀመጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30821

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%A5%E1%8A%95%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%8B%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8C%93%E1%89%B1%E1%8A%95%20%E1%8C%A0%E1%8C%88%E1%89%A1%E1%89%B5

አይብን ሲያዩት አጓቱን ጠገቡት

አይብን ሲያዩት አጓቱን ጠገቡት የአማርኛ ምሳሌ ነው። አይብን ሲያዩት አጓቱን ጠገቡት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20694

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%8A%A0%E1%8D%8D%20%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8C%A3%20%E1%8A%A0%E1%8D%8B%E1%8D%8D

ከአፍ የወጣ አፋፍ

ከአፍ የወጣ አፋፍ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከአፍ የወጣ አፋፍ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30813

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A0%E1%88%B0%E1%88%9D%20%E1%8B%AB%E1%8C%A3%E1%89%A0%E1%89%81%E1%89%B5%20%E1%8C%A5%E1%88%AD%E1%88%B5%20%E1%89%A2%E1%88%B5%E1%89%81%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8B%B0%E1%88%9D%E1%89%85%20%E1%89%A2%E1%89%A0%E1%88%89%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8B%B0%E1%89%85

በሰም ያጣበቁት ጥርስ ቢስቁበት አያደምቅ ቢበሉበት አያደቅ

በሰም ያጣበቁት ጥርስ ቢስቁበት አያደምቅ ቢበሉበት አያደቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። በሰም ያጣበቁት ጥርስ ቢስቁበት አያደምቅ ቢበሉበት አያደቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22028

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8A%9B%20%E1%88%9D%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%8B%B0%E1%88%8B%20%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%A8%E1%89%B3%20%E1%88%8A%E1%89%A0%E1%88%8B

ዳኛ ምን ያደላ ከተረታ ሊበላ

ዳኛ ምን ያደላ ከተረታ ሊበላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳኛ ምን ያደላ ከተረታ ሊበላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20715

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%88%AC%E1%8A%9B%20%E1%88%9A%E1%88%B5%E1%89%B5%20%E1%8B%98%E1%88%AD%E1%8B%9B%E1%88%AB%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8D%8A%E1%89%B5

ወሬኛ ሚስት ዘርዛራ ወንፊት

ወሬኛ ሚስት ዘርዛራ ወንፊት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወሬኛ ሚስት ዘርዛራ ወንፊት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20781

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8B%A8%E1%8C%A5%E1%89%85%E1%88%9D%E1%89%B5%20%E1%8A%90%E1%89%A0%E1%88%AD%E1%88%BD%20%E1%89%B3%E1%8B%B2%E1%8B%AB%20%E1%88%9B%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%8C%A0%E1%8C%A3%E1%88%BD

ውሀ የጥቅምት ነበርሽ ታዲያ ማን ይጠጣሽ

ውሀ የጥቅምት ነበርሽ ታዲያ ማን ይጠጣሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ውሀ የጥቅምት ነበርሽ ታዲያ ማን ይጠጣሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21404

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A0%E1%89%A3%E1%89%B5%E1%88%85%20%E1%89%A4%E1%89%B5%20%E1%88%B2%E1%8B%98%E1%88%A8%E1%8D%8D%20%E1%8A%A0%E1%89%A5%E1%88%A8%E1%88%85%20%E1%8B%9D%E1%88%A8%E1%8D%8D

የአባትህ ቤት ሲዘረፍ አብረህ ዝረፍ

የአባትህ ቤት ሲዘረፍ አብረህ ዝረፍ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የአባትህ ቤት ሲዘረፍ አብረህ ዝረፍ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ