Datasets:

WikiQuality

/

frac_unique_words_lo

like 0

Follow

WikipediaQuality 4

22305

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%89%A3%E1%8B%AD%E1%8A%96%E1%88%AD%20%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8A%AB%E1%88%9D%20%E1%8B%8B%E1%8C%8B%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%B3%E1%8B%88%E1%89%85%E1%88%9D

ክፉ ባይኖር የመልካም ዋጋ አይታወቅም

ክፉ ባይኖር የመልካም ዋጋ አይታወቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ክፉ ባይኖር የመልካም ዋጋ አይታወቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21802

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8A%95%E1%8C%8E%E1%88%AD%E1%8C%93%E1%88%AA%20%E1%8C%89%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%88%AB%E1%8C%8B%E1%8C%AD%20%E1%8B%88%E1%89%B0%E1%89%B5

ያንጎርጓሪ ጉልበት የተራጋጭ ወተት

ያንጎርጓሪ ጉልበት የተራጋጭ ወተት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያንጎርጓሪ ጉልበት የተራጋጭ ወተት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14392

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8C%8C%E1%88%8D

ወንጌል

ወንጌል የሚለው ቃል (ከላቲን / ኢቫንጄሊየም, ይህም ራሱ ከጥንት የግሪክ ቃል / ኧውጄሊዮን = አስደሳች መልዕክት) ከሚለው የተገኘ ቃል ነው። ወንጌል ለሰው ልጆች ሁሉ የሆነ መልካም የምሥራች ነው፡፡ የንስሐ፣ የመፍትሄ፣ የሰላም፣ የፍቅር፣ የተስፋ፣ የደኅንነት፣ የእርቅ፣ ከፍርድ የመዳን፣ የዘላለም ሕይወት፣ ትምህርት የሚገኝበት ቅዱስ መጽሐፍ ነው፡፡ ኢየሱስ ክርስቶስ የእግዚአብሔር መንግስት አዋጅ የሆነውን ወንጌል ለመጀመሪያ ጊዜ እሱ ራሱ እንደሰበከ መጽሐፍ ቅዱስ ይነግረናል (ማቴ.፬፡፳፫፣ ማርቆ.፩፡፲፬-፲፭)፡፡ የወንጌል ዋነኛው መልዕክት በክርስቶስ ኢየሱስ በማመን የሚገኝ የኃጢአት ሥርየት ነው። ሰዎች ከእግዚአብሔር ቁጣ እንዲተርፉ፤ኃጢአት የሚያስከፍለውን ዋጋ ለመክፈል ማለት ከሁሉ የከፋውን ሞትን ለመሻር ክርስቶስ ከቅድስት ድንግል ማርያም በድንግልና ተወልዶ እንደ ሰው ሆኖ መሞቱን፣ መቀበሩን፣ ከሞት መነሣቱን በፈቃደኝንት ማለትም በሰላማዊ መንገድ አምኖ ማሳመን ነው (ሐዋ.፲፫፡፳፰-፴፣፴፰። ሮሜ.፫፡፳፭-፳፮፣ 1ቆሮ.፲፭፡፫-፬)። በተለይ የዘላለማዊ ሕይወት ዕጣዬ ምንዓይነት ነው ለሚለው ጥያቄ ወንጌል ግልፅ የሆነ መልስ ይሰጣል። የወንጌል ዋና መልእክት የወንጌል አንኳር መልዕክት በክርስቶስ ኢየሱስ በማመን የሚገኝ የኃጢአት ሥርየት ነው። የድኅነት ሥራ በክርስቶስ ተፈፅሟል የአዋጁ ዋና መልዕክት ነው (ሐዋ.፪፡፴፰፣ ፭፡፴፩፣ ፲፡፵፫፣ ፲፫፡፴፰፣ ፳፮፡፲፰) ። የድኅነት ስራ በክርስቶስ ኢየሱስ ስለተከናወነ፣ ሰዎች በእርሱ እንዲያምኑ እና የዘላለምን ህይወት እንዲያገኙ የሚነገር የምስራች ነው። ሐዋርያው ጳውሎስ እንደተናገረው ወንጌል በመስቀል ላይ የተከናወነውን አስደናቂ የድኅነት ስራ የማወጅ ተግባር ነው፣ “መጽሐፍ እንደሚል ክርስቶስ ስለ ኃጢአታችን ሞተ፥ ተቀበረም፥ መጽሐፍም እንደሚል በሦስተኛው ቀን ተነሣ..” (፩ኛቆሮ.፲፭፡፩-፬)። የክርስቶስ ሞት እና ትንሳዔ የወንጌል ማዕከል ነው። ወንጌል ለፍጥረት ሁሉ የሚታወጅ የመስቀሉ የማዳን ሥራ ነው፣ “ኃጢአተኞችን ሊያድን ክርስቶስ ኢየሱስ ወደ ዓለም መጣ የሚለው ቃል የታመነና ሁሉ እንዲቀበሉት የተገባ ነው…” (፩ኛ.ጢሞ.፩፡፲፭)። ወንጌል ሰዎች ከኃጢአታቸው ንስሃ በመግባት የበደላቸውን ስርየት እንዲቀበሉ ይናገራል፣ “..በስሙም ንስሐና የኃጢአት ስርየት ከኢየሩሳሌም ጀምሮ በአሕዛብ ሁሉ ይሰበካል ተብሎ እንዲሁ ተጽፎአል” (ሉቃ.፳፬፡፵፯) ። በወንጌል የተገኘው ደኅንነት የሰው ልጅ በመስቀል ላይ በተሰራው የድኅነት ሥራ በማመን የኃጢአት ሥርየትን ያገኛል፣ ከእግዚአብሔር ጋር በልጁ በኢየሱስ ክርስቶስ አማካኝነት ይታረቃል፣ እንደ ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ ይሆናል፣ የእግዚአብሔርን ዘላለማዊ መንግስት ይወርሳል ከእግዚአብሔር ጋር ወደ ቀደመው የፍቅር ህብረት ይመለሳል በዚህ ዓለም ሲኖር የዘላለማዊ ተስፋ ያገኛል የምሥራቹን ወንጌል የማወጅ መብትና ብቃትን ከእግዚአብሔር ዘንድ ይቀበላል በኃጢአት ምንክንያት ከሚመጣ የእግዚአብሔር ፍርድ ይድናል ኢየሱስ ከሰበካቸው “ኢየሱስ የእግዚአብሔርን መንግሥት ወንጌል እየሰበከና ዘመኑ ተፈጸመ የእግዚአብሔርም መንግሥት ቀርባለች ንስሐ ግቡ በወንጌልም እመኑ እያለ ወደ ገሊላ መጣ” (ማርቆ.፩፡፲፬-፲፭)። መጽሐፍ እንደሚል “በልጁ የሚያምን የዘላለም ህይወት አለው” (ዮሐ.፫፡፴፮)። በኃጢአት ምክንያት ከሚመጣ የዘላለምም ፍርድ ያመልጣል፣ “በእርሱ የሚያምን አይፈረድበትም..”(ዮሐ.፫፡፲፰)። ይሄንን የድኸነት ወንጌል ሐዋርያትም ሰብከውታል፣ “ንስሐ ግቡ፥ ኃጢአታችሁም ይሰረይ ዘንድ እያንዳንዳችሁ በኢየሱስ ክርስቶስ ስም ተጠመቁ፤ የመንፈስ ቅዱስንም ስጦታ ትቀበላላችሁ” (ሐዋ.፪፡፴፰)። የጥንት የቤተክርስቲያን አባቶችም ሰብከውታል። ወንጌል በእስልምና “ወንጌል” የሚለው የግሪኩ ቃል “አንጀሊኦን” ሲሆን “የምስራች” አሊያም “መልካም ዜና” የሚል ፍቺ አለው፣ “ኢንጂል” የሚለው የአረቢኛው ቃል “ኢወንጀሊየን” ከሚለው አረማይክ ቃል አቻ ሲሆን ትርጉሙ በተመሳሳይ “የምስራች” ማለት ነው፣ “ኢንጂል” የሚለው ቃል በቁርአን 12 ጊዜ ተጠቅሶ ይገኛል፤ ይህም ወንጌል ለኢሳ የተሰጠው ወህይ ነው፦ 19:30 ሕፃኑም አለ እኔ የአላህ ባሪያ ነኝ፤ መጽሐፍም *”ሰጥቶኛል”* ነቢይም አድረጎኛል። 57:27 ከዚያም በዱካዎቻቸው ላይ መልክተኞቻችንን አስከታተልን የመርየምን ልጅ ኢሳንም አስከተልን፤ *”ኢንጅልንም ሰጠነው”*፤ 5:46 *”ኢንጂልንም”* በውስጡ ቀጥታና ብርሃን ያለበት በስተፊቱ ያለችውን ተውራትንም የሚያረጋግጥ ለጥንቁቆችም መሪና ገሣጭ ሲሆን *”ሰጠነው”*። ኢየሱስ ከራሱ ሳይሆን የላከው የሰጠውን ቃል እንደሚናገር እንጂ ከራሱ ምንም ሳይናገር ያ የተሰጠውን ቃል ለሃዋርያት እንደሳጣቸው ይናገራል፦ ዮሐንስ 12:49 እኔ ከራሴ አልተናገርሁምና፤ ነገር ግን የላከኝ አብ እርሱ *”የምለውን የምናገረውንም ትእዛዝ ሰጠኝ”*። ዮሐንስ 17:8 *”የሰጠኸኝን ቃል”* ሰጥቻቸዋለሁና፤ እነርሱም ተቀበሉት፥ ይህም የተሰጠው ቃል የላከው የፈጣሪ ንግግር ነው፦ ዮሐንስ 17:14 እኔ *”””ቃልህን””* ሰጥቻቸዋለሁ፤ እኔም ከዓለም እንዳይደለሁ ከዓለም አይደሉምና ዓለም ጠላቸው።” ዮሐንስ 14:24 የማይወደኝ ቃሌን አይጠብቅም፤ የምትሰሙትም ቃል *””””የላከኝ የአብ ነው እንጂ የእኔ አይደለም”””*። ዮሐንስ 7፥16 ስለዚህ ኢየሱስ መለሰ እንዲህም አላቸው። *”ትምህርቴስ ከላከኝ ነው እንጂ ከእኔ አይደለም”*፤ ምክንያቱም ኢየሱስ ሲያስተምር የነበረው ከፈጣሪ እየሰማ ነበር፦ ዮሐንስ 8.40 ነገር ግን አሁን *”ከእግዚአብሔር የሰማሁትን”* እውነት የነገርኋችሁን ሰው ልትገድሉኝ ትፈልጋላችሁ፤ ዮሐንስ 8.26 ዳሩ ግን የላከኝ እውነተኛ ነው እኔም *”ከእርሱ የሰማሁትን”* ይህን ለዓለም እናገራለሁ አላቸው። ዮሐንስ 5:30 እኔ ከራሴ አንዳች ላደርግ አይቻለኝም፤ *”እንደ ሰማሁ”* እፈርዳለሁ ፍርዴም ቅን ነው፥ የላከኝን ፈቃድ እንጂ ፈቃዴን አልሻምና። ዮሐንስ 15:15 ከእንግዲህ ወዲህ ባሮች አልላችሁም፤ ባርያ ጌታው የሚያደርገውን አያውቅምና፤ ወዳጆች ግን ብያችኋለሁ፥ *”ከአባቴ የሰማሁትን”* ሁሉ ለእናንተ አስታውቄአችኋለሁና።” ዮሐንስ 12:50 ትእዛዙም የዘላለም ሕይወት እንደ ሆነች አውቃለሁ። ስለዚህ *”እኔ የምናገረውን አብ እንደ ነገረኝ እንዲሁ እናገራለሁ”*። እግዚአብሔር ኢየሱስ የላከው የእግዚአብሔርን ቃል ይናገራልና፤ ይህም ቃል የእግዚአብሔር ወንጌል ነው፤ ሕዝቡም የሚሰሙት የእግዚአብሔር ቃል ነበረ፦ ዮሐንስ 3፥34 እግዚአብሔር የላከው የእግዚአብሔርን ቃል ይናገራልና፤ ሉቃስ5፥1 ሕዝቡም የእግዚአብሔርን ቃል እየሰሙ ሲያስጠብቡት ሳሉ፥ እርሱ ራሱ በጌንሳሬጥ ባሕር ዳር ቆሞ ነበር፤ “ነብይ” ማለት በዕብራይስጥ “ተናጋሪ” ወይም “ነጋሪ” ማለት ነው፤ ነብይ ማለት የሌላ ማንነት ንግግር ተቀብሎ የሚያስተላልፍ “አፈ-ቀላጤ” ወይም “ቃል አቀባይ” ማለት ነው፤ በዚህ ስሌት ኢየሱስ ከአምላክ ሰምቶ የሚያስተላልፍ ነብይ ነው፦ ዘኍልቍ 12:6 እርሱም። ቃሌን ስሙ፤ በመካከላችሁ *“ነቢይ”* ቢኖር፥ እኔ እግዚአብሔር “በራእይ” እገለጥለታለሁ፥ ወይም “በሕልም” እናገረዋለሁ። ማቴዎስ 21፥11 ሕዝቡም። ይህ ከገሊላ ናዝሬት የመጣ *”ነቢዩ ኢየሱስ ነው”* አሉ።” ሉቃስ 24፥19 እርሱም። ይህ ምንድር ነው? አላቸው። እነርሱም እንዲህ አሉት። *በእግዚአብሔርና በሕዝቡ ሁሉ ፊት በሥራና በቃል ብርቱ ነቢይ ስለ ነበረው ስለ ናዝሬቱ ስለ ኢየሱስ ነው”* ። ማርቆስ 6፥4 ኢየሱስም። *ነቢይ ከገዛ አገሩና ከገዛ ዘመዶቹ ከገዛ ቤቱም በቀር ሳይከበር አይቀርም አላቸው*።” ታዲያ ከፈጣሪ ተሰጦት ሲያስተላልፍ የነበረው ቃል ምንድን ነው? ካልን ወንጌል ነው፤ ኢየሱስ ሲናገረው የነበረው ወንጌል እንደነበር ይናገራል፦ ሉቃ 4:17 የጌታ መንፈስ በእኔ ላይ ነው፥ ለድሆች *ወንጌልን እሰብክ* ዘንድ ቀብቶኛልና፤ ሉቃ4:43 እርሱ ግን። ስለዚህ *ተልኬአለሁና ለሌሎቹ ከተማዎች ደግሞ የእግዚአብሔርን መንግሥት ወንጌል እሰብክ ዘንድ ይገባኛል* አላቸው። ማቴዎስ 4:23 ኢየሱስም በምኩራቦቻቸው እያስተማረ የመንግሥትንም *ወንጌል እየሰበከ* በሕዝብም ያለውን ደዌና ሕማም ሁሉ እየፈወሰ በገሊላ ሁሉ ይዞር ነበር። ማቴዎስ 9:35 ኢየሱስም በምኩራቦቻቸው *እያስተማረ፥ የመንግሥትንም ወንጌል እየሰበከ*፥ በሕዝብም ያለውን ደዌና ሕማም ሁሉ እየፈወሰ፥ በከተማዎችና በመንደሮች ሁሉ ይዞር ነበር። ማርቆስ 1:14 ዮሐንስም አልፎ ከተሰጠ በኋላ ኢየሱስ የእግዚአብሔርን *ወንጌል እየሰበከና*። ዘመኑ ተፈጸመ የእግዚአብሔርም መንግሥት ቀርባለች ንስሐ ግቡ *በወንጌልም እመኑ* እያለ ወደ ገሊላ መጣ። ኢየሱስ *”በወንጌል እመኑ”* ያለው የማቴዎስን፣ የማርቆስን፣ የሉቃስን፣ እና የዮሐንስን ትረካ ሳይሆን ከአላህ እንዲናገር የተሰጠውን መልእክት ነው፤ ኢየሱስ ከፈጣሪው ተሰጦት ሲናገር የነበረውን ወንጌል እኛ ሙስሊሞች እናምንበታለን። ወንጌል የኢየሱስ ወንጌል ብቻ ነው፤ የኢየሱስ ወንጌል የሚጀምረው ማስተማር ከጀመረበት ጊዜ ነው፤ ማስተማር የጀመረው በሰላሳ አመቱ ነው፦ ማርቆስ 1፥1 *”የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል መጀመሪያ”* ማርቆስ 1:14 ዮሐንስም አልፎ ከተሰጠ በኋላ ኢየሱስ የእግዚአብሔርን *ወንጌል እየሰበከና*። ዘመኑ ተፈጸመ የእግዚአብሔርም መንግሥት ቀርባለች ንስሐ ግቡ *በወንጌልም እመኑ* እያለ ወደ ገሊላ መጣ። ሉቃስ 3:23 *”ኢየሱስም ሊያስተምር ሲጀምር ዕድሜው ሠላሳ ዓመት ያህል ሆኖት ነበር”* ፤ ማስታወሻ፦ “ማርቆስ 1፥1 ላይ *የእግዚአብሔር ልጅ* የሚለው የግሪኩ ቀዳማይ እደ-ክታባት ላይ የለም” ከማስተማሩ በፊት ስለ ውልደቱ እና ተልእኮውን ከጨረሰ በኃላ ስለ እርገቱ የሚያወሩት የአራቱ ወንጌላት ክፍሎች ወንጌል ሳይሆኑ በኢየሱስ ወንጌል ላይ የተጨመሩ *”የታሪክ መዝገብ”* ወይም “የትውልድ መጽሐፍ” ነው፦ ማቴዎስ 1፥1 የዳዊት ልጅ የአብርሃም ልጅ *”የኢየሱስ ክርስቶስ ትውልድ መጽሐፍ”* ። ሉቃ1:1-4 የከበርህ ቴዎፍሎስ ሆይ፥ ከመጀመሪያው በዓይን ያዩትና የቃሉ አገልጋዮች የሆኑት *እንዳስተላለፉልን*፥ በኛ ዘንድ ስለ ተፈጸመው ነገር *”ብዙዎች ታሪክን በየተራው ለማዘጋጀት ስለ ሞከሩ”*፥ እኔ ደግሞ ስለ ተማርኸው ቃል እርግጡን እንድታውቅ በጥንቃቄ ሁሉን ከመጀመሪያው ተከትዬ በየተራው *”ልጽፍልህ መልካም ሆኖ ታየኝ”*። አላህ ከእርሱ የወረውን ይህንን እውነት በሰው ትምህርት ቅጥፈት እንደቀላቀሉት ይናገራል፦ 3:71 የመጸሐፉ ሰዎች ሆይ! *”እዉነቱን በዉሸት ለምን ትቀላቅላላችሁ?”* እውንትም እናንተ የምታወቁ ስትሆኑ ለምን ትደብቃላችሁ? “እውነት” የተባለው ከአላህ የወረደው ቃሉ ነው፦ 34:48 ፦ጌታዬ *“እውነትን ያወርዳል”*፤ ሩቅ የኾኑትን ሚስጢሮች ሁሉ ዐዋቂ ነው በላቸው። “ውሸት” የተባለው ደግሞ መጽሐፉን በእጆቻቸው ፅፈው “ይህ ከአላህ ዘንድ ነው” ብለው የቀጠፉት ጭማሬ ነው፦ 2:79 ለነዚያም *”መጽሐፉን በእጆቻቸው ለሚጽፉ እና ከዚያም በእርሱ ጥቂትን ዋጋ ሊገዙበት «ይህ ከአላህ ዘንድ ነው» ለሚሉ ወዮላቸው”*፡፡ ለእነርሱም ከዚያ *”እጆቻቸው ከጻፉት ወዮላቸው”*፡፡ ለእነሱም ከዚያ ከሚያፈሩት ኃጢኣት ወዮላቸው፡፡ ስለዚህ ለኢየሱስ የተሰጠው የመጀመሪያው ወንጌል ከሰዎች ቃል ጋር ተበርዟል፤ ከላም የታለበ ወተት በብርጭቆ ተቀምጦ ሳለ በቡና ቢቀላቅሉት የመጀመሪያው ስረ-መሰረት ስለሌለ ሙሉ ወተት ሳይሆን ማኪያቶ ይባላል፤ ከላሟ የታለበው ወተት የት ገባ? ብትባሉ መልሳችሁ ምንድን ነው መልሳችሁ ተበርዟል ነው፤ ማክያቶ ውስጥ ወተት የለም እንዴ? ብትባሉ መልሳችሁ ምንድን ነው? በቅሪት ደረጃ አለ፤ በተመሳሳይም ከአላህ ለኢየሱስ የተሰጠው ወንጌል ሳለ በሰው ቃል ቢቀላቅሉት የመጀመሪያው ስረ-መሰረት ስለሌለ ሙሉ ወንጌል ሳይሆን ብርዝ ይባላል፤ ከአላህ ለኢየሱስ የተሰጠው ወንጌል የት ገባ? ብትባሉ መልሳችሁ ምንድን ነው? መልሳችሁ ተበርዟል ነው፤ የመጸሐፉ ሰዎች ውስጥ የወንጌል ቅሪት የለም እንዴ? ብትባሉ መልሳችሁ ምንድን ነው? በቅሪት ደረጃ አለ ነው፤ ያንን በቁርአን መዝነን እንቀበለዋለን፤ ቁርአን ያንን እነርሱ ጋር ያለውን መለኮታዊ ቅሪት ሊያረጋግጥ ወርዷል፦ 4:47 እላንተ መጽሐፉ የተሰጣችሁ ሆይ! .. *”ከእናንተ ጋር ያለውን የሚያረጋግጥ”* ኾኖ ባወረድነው ቁርአን እመኑ፣ 2:41 *”ከእናንተ ጋር ያለውን የሚያረጋግጥ”* ሆኖ ባወረድኩትም ቁርአን እመኑ፡፡ የመጽሐፉ ሰዎች ጋር ያሉት ቃላት ሙሉ ለሙሉ እውነትን ነው ብለን እንደማናምን ሁሉ ሙሉ ለሙሉ ሐሰት ነው ብለን አናምንም፤ ቁርአን ከወረደበት ግብና አላማ፣ ፋይዳና ሚና አንዱ ከእነርሱ ጋር ያለውን እውነት ለማረጋገጥና ቀጥፈው የጨመሩትን ሐሰት ሊያርም ነው፤ ከእነርሱ ጋር ያለውን እውነትን ስለሚያረጋግጥ “ሙሰዲቃን” “አረጋጋጭ” ሲባል፤ የሰዎች ንግግሮች የገቡበትን በማረሙ ደግሞ “ሙሃይሚን” “አራሚ” ” ወይም “ተቆጣጣሪ”” የሚል ስም አለው፦ 5:48 ወደ አንተም መጽሐፉን ከበፊቱ ያለውን መጽሐፍ *”አረጋጋጭ”* እና በእርሱ ላይ *”ተጠባባቂ”* ሲሆን በእውነት አወረድን፤ ሰዎች በወንጌሉ ላይ መጨምራቸው ብቻ ሳይሆን በመደበቅ የቀነሱትም ነገር አለ፤ በ 397 የተደረገው የካርቴጅ ጉባኤ ብዙ የወንጌል ቅሪት አፓክራፋ ብሎ ቀንሷል፤ “አፓክራፋ” ማለት “አፓክራፎስ” ከሚለው የግሪክ ቃል የተገኘ ሲሆን “ድብቅ” “ስውር” ማለት ነው፦ 5፥15 የመጽሐፉ ባለቤቶች ሆይ! *”ከመጽሐፉ ትሸሽጉት ከነበራችሁት ነገር ብዙውን ለእናንተ የሚገልጽ ከብዙውም የሚተው”* ሲኾን መልክተኛችን በእርግጥ መጣላችሁ፡፡ ከአላህ ዘንድ ብርሃንና ገላጭ መጽሐፍ በእርግጥ መጣላችሁ፡፡ 2፥146 እነዚያ መጽሐፍን የሰጠናቸው ወንዶች ልጆቻቸውን እንደሚያውቁ ያውቁታል፡፡ ከእነሱም የተለዩ ክፍሎች እነርሱ የሚያወቁ ሲኾኑ *”እውነቱን በእርግጥ ይደብቃሉ”* ፡፡ ከተደበቁት ዋናው አጀንዳ የምስራቹን የምስራች ያሰኘው ኢየሱስ ስለ ነብያችን መምጣት ማብሰሩ ነው፤ አላህ ኢንጅል የሚለው ስለ ነብያችን መምጣት የሚተነብየውን ወንጌል እንደሆነ ቅቡልና እሙን ነው፦ 61፥6 የመርየም ልጅ ዒሳም፡- «የእስራኤል ልጆች ሆይ! እኔ ከተውራት በፊቴ ያለውን የማረጋግጥ እና *”ከእኔ በኋላ በሚመጣው መልክተኛ ስሙ አሕመድ በኾነው የማበስር”* ስኾን ወደ እናንተ የተላክሁ የአላህ መልክተኛ ነኝ» ባለ ጊዜ አስታውስ፡፡ በግልጽ ተዓምራቶች በመጣቸውም ጊዜ «ይህ ግልጽ ድግምት ነው» አሉ፡፡ 7፥157 ለእነዚያ ያንን እነርሱ ዘንድ *”በተውራትና በኢንጂል ተጽፎ የሚያገኙትን የማይጽፍና የማያነብ ነቢይ”* የኾነውን መልክተኛ የሚከተሉ ለኾኑት በእርግጥ እጽፍለታለሁ፡፡

21067

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%99%E1%89%B5%20%E1%89%80%E1%8A%93%E1%89%B0%E1%8A%9B%20%E1%88%9A%E1%88%B5%E1%89%B4%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8B%B0%E1%88%AB%20%E1%8B%AD%E1%88%8B%E1%88%8D

የሙት ቀናተኛ ሚስቴን አደራ ይላል

የሙት ቀናተኛ ሚስቴን አደራ ይላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሙት ቀናተኛ ሚስቴን አደራ ይላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20678

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%8A%94%20%E1%8A%A8%E1%8B%88%E1%88%B0%E1%8B%B5%E1%88%BD%E1%8B%8D%20%E1%89%B0%E1%89%80%E1%88%9D%E1%8C%A0%E1%88%BD%20%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%88%BD%E1%8B%8D

ከኔ ከወሰድሽው ተቀምጠሽ ልበሽው

ከኔ ከወሰድሽው ተቀምጠሽ ልበሽው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከኔ ከወሰድሽው ተቀምጠሽ ልበሽው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21360

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A4%E1%89%B5%20%E1%89%80%E1%8C%8B%20%E1%8B%A8%E1%8B%B0%E1%8C%85%20%E1%8A%A0%E1%88%8D%E1%8C%8B

የቤት ቀጋ የደጅ አልጋ

የቤት ቀጋ የደጅ አልጋ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የቤት ቀጋ የደጅ አልጋ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

43009

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8D%E1%8B%A9%20%E1%89%B5%E1%88%9D%E1%88%85%E1%88%AD%E1%89%B5

ልዩ ትምህርት

የልዩ ፍላጎት ትምህርት ማለት ከመደበኛው ትምህርት በተለየ ሁኔታ የልዩ ትምህርት ለሚያስፈልጋቸው ተማሪዎች እንደ እውቀታቸው መጠንና እንደ አስፈላጊነቱ በተለየ መልኩ ተዘጋጅቶ የሚሰጥ የትምህርት አይነት ነው። ልዩ ፍላጎት ትምህርት ራሱን በቻለ በልዩ ትምህርት ቤት ወይም በመደበኛ ትምህርት ቤት ውስጥ በሚገኙ የልዩ ፍላጎት ትምህርት መስጫ ክፍሎች ውስጥ ወይም በመደበኛ ትምህርት ቤት በመደበኛ ክፍሎች ውስጥ በልዩ ፍላጎት ትምህርት መምህር የሚሰጥ የትምህርት አይነት ነው።

21936

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%8B%8D%E1%8C%8B%E1%88%85%20%E1%89%A5%E1%88%8E%20%E1%8B%AD%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%88%85

ይውጋህ ብሎ ይማርህ

ይውጋህ ብሎ ይማርህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ይውጋህ ብሎ ይማርህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22180

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%8A%A5%E1%8A%94%20%E1%89%A3%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%8B%8D%20%E1%8C%AD%E1%88%AC%20%E1%8A%A0%E1%88%8B%E1%8D%88%E1%88%B0%E1%8B%8D%E1%88%9D%20%E1%8B%88%E1%8B%AD%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%89%BD

ዶሮ እኔ ባልበላው ጭሬ አላፈሰውም ወይ አለች

ዶሮ እኔ ባልበላው ጭሬ አላፈሰውም ወይ አለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ እኔ ባልበላው ጭሬ አላፈሰውም ወይ አለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

39053

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%AD%E1%88%8B%E1%8B%B2%E1%88%9A%E1%88%AD%20%E1%8D%91%E1%89%B2%E1%8A%95

ቭላዲሚር ፑቲን

የሩሲያ ፖለቲከኞች ቭላድሚር ቭላድሚሮቪች ፑቲን [] የተወለደው እ.ኤ.አ. ጥቅምት 7 ቀን 1952 (አውሮፓዊ) የሩሲያ ፖለቲከኛ እና የቀድሞ የስለላ ኦፊሰር ነው ፣የሩሲያ ፕሬዝዳንት ፣ እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. ከ1999 እስከ 2000፣ እና ከ2008 እስከ 2012. ፑቲን አሁን በስልጣን ላይ ያሉት አውሮፓውያን የጎረቤት ቤላሩስ አሌክሳንደር ሉካሼንኮ በመቀጠል ሁለተኛው ረጅሙ ፕሬዝዳንት ናቸው። ፑቲን የተወለዱት በሌኒንግራድ (አሁን ሴንት ፒተርስበርግ) ሲሆን በሌኒንግራድ ስቴት ዩኒቨርሲቲ የህግ ትምህርት ተምረው በ1975 ተመርቀዋል።ለ16 አመታት በኬጂቢ የውጭ መረጃ መኮንንነት ሰርተው ወደ ሌተናል ኮሎኔልነት ማዕረግ የደረሱ ሲሆን እ.ኤ.አ. በሴንት ፒተርስበርግ ውስጥ ሥራ ። በ1996 የፕሬዚዳንት ቦሪስ የልሲን አስተዳደርን ለመቀላቀል ወደ ሞስኮ ተዛወረ። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 1999 ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ከመሾማቸው በፊት የፌዴራል ደኅንነት አገልግሎት (ኤፍኤስቢ) ዳይሬክተር እና የፀጥታው ምክር ቤት ፀሐፊ ሆነው ለአጭር ጊዜ አገልግለዋል።የልሲን ሥልጣን ከለቀቁ በኋላ ፑቲን ተጠባባቂ ፕሬዚዳንት ሆኑ እና አራት ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ በቀጥታ ተመርጠዋል። ለመጀመሪያ ጊዜ የፕሬዝዳንትነት ዘመናቸው እና በ2004 በድጋሚ ተመረጡ። ያኔ በህገ መንግስቱ ለሁለት ተከታታይ የፕሬዝዳንትነት ዘመን ብቻ የተገደበ ስለነበር ፑቲን ከ2008 እስከ 2012 በዲሚትሪ ሜድቬዴቭ በጠቅላይ ሚኒስትርነት አገልግለዋል እና እ.ኤ.አ. በማጭበርበር እና በተቃውሞ ክስ; እ.ኤ.አ. በ2018 በድጋሚ ተመርጧል። እ.ኤ.አ. በ2021 ህዝበ ውሳኔ ተከትሎ የሕገ-መንግስታዊ ማሻሻያዎችን ፈርሟል ፣ ይህም ለሁለተኛ ጊዜ ለመወዳደር የሚያስችለውን ጨምሮ የሕገ-መንግስታዊ ማሻሻያዎችን ፈረመ ይህም የፕሬዚዳንትነቱን እስከ 2036 ሊያራዝም ይችላል። ፑቲን በፕሬዚዳንትነት በመሩበት የመጀመሪያ የስልጣን ዘመን የሩስያ ኢኮኖሚ ለስምንት ተከታታይ አመታት ያደገ ሲሆን አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት የሚለካው በመግዛት አቅም በ72 በመቶ አድጓል። የሩስያ ራስን የገመተ የህይወት እርካታ በከፍተኛ ሁኔታ ተነሳ. እድገቱ የተገኘው የነዳጅ እና ጋዝ ዋጋ በአምስት እጥፍ በመጨመሩ ሲሆን ይህም አብዛኛውን የሩስያ የወጪ ንግድ፣ ከኮሚኒስት ድቀት እና የፋይናንስ ቀውሶች በማገገም፣ የውጭ ኢንቨስትመንት መጨመር እና አስተዋይ የኢኮኖሚ እና የፊስካል ፖሊሲዎች ውጤት ነው። ፑቲን በሁለተኛው የቼቼን ጦርነትም ሩሲያን ድል አድርጋለች። በሜድቬዴቭ ዘመን በጠቅላይ ሚኒስትርነት በማገልገል መጠነ ሰፊ ወታደራዊ ማሻሻያ እና የፖሊስ ማሻሻያ እንዲሁም ሩሲያ በራሶ-ጆርጂያ ጦርነት ድልን በበላይነት መርተዋል። በሶስተኛው የፕሬዝዳንትነት ዘመናቸው፣ እ.ኤ.አ. በ2014 መጀመሪያ ላይ ሩሲያ በዩክሬን ወታደራዊ ጣልቃ ገብነት ከጀመረች እና ክሬሚያን ከግዛት በኋላ ከአለም አቀፍ ማዕቀቦች ጋር ተዳምሮ የነዳጅ ዋጋ ማሽቆልቆሉ እ.ኤ.አ. በ2015 የሩስያ ኢኮኖሚ በ 3.7% እንዲቀንስ አድርጓል። % የሀገር ውስጥ ምርት ዕድገት። በአራተኛው የፕሬዝዳንትነት ዘመናቸው የኮቪድ-19 ወረርሽኝ ሩሲያን ተመታ፣ እና ፑቲን እ.ኤ.አ. በ2022 ዩክሬንን ሙሉ በሙሉ እንድትወረር አዘዙ፣ ይህም በሩሲያ ላይ ተጨማሪ ማዕቀቦች እንዲጣሉ በማድረግ የገንዘብ ቀውስ አስከትሏል። በፑቲን ዘመን ከተከናወኑት ክንውኖች መካከል የነዳጅና የጋዝ ቧንቧ ዝርጋታ፣ የ የሳተላይት አሰሳ ሥርዓት መልሶ ማቋቋም እና እንደ 2014 የሶቺ ክረምት ኦሊምፒክ እና የ2018 የፊፋ የዓለም ዋንጫ ያሉ ዓለም አቀፍ ዝግጅቶችን መሠረተ ልማት መገንባት ይገኙበታል። በፑቲን መሪነት ሩሲያ ወደ አምባገነንነት ተሸጋግራለች። ባለሙያዎች ሩሲያን እንደ ዲሞክራሲ አይቆጥሩም, የፖለቲካ ተቃዋሚዎችን ማሰር እና መጨቆን, የነፃ ፕሬስን ማስፈራራት እና ማፈኛ እና የነጻ እና ፍትሃዊ ምርጫ እጦትን በመጥቀስ ሩሲያ በትራንስፓረንሲ ኢንተርናሽናል የሙስና አመለካከቶች ማውጫ, በኢኮኖሚስት ኢንተለጀንስ ዩኒት ዲሞክራሲ ላይ ጥሩ ውጤት አስመዝግቧል. ኢንዴክስ፣ እና የፍሪደም ሃውስ ነፃነት በአለም መረጃ ጠቋሚ። ስለ ፑቲን የህይወት ታሪክን የፃፈው ሩሲያዊ አሜሪካዊ ማሻ ጌሴን "ፑቲን እና ባልደረቦቻቸው በዋነኛነት የፕሬስ ክሊፕን በመሰብሰብ በኬጂቢ ለሚሰራው የማይጠቅም መረጃ ተራራ አስተዋጽኦ አድርገዋል" ብሏል። የፑቲንን ስራ በቀድሞው የስታሲ የስለላ ሃላፊ ማርከስ ቮልፍ እና የፑቲን የቀድሞ የኬጂቢ ባልደረባ ቭላድሚር ኡሶልቴሴቭ ዘንድ ተቀባይነት አላገኘም። እንደ ጋዜጠኛ ካትሪን ቤልተን ገለጻ ይህ ማቃለል ፑቲን በኬጂቢ በማስተባበር እና በአሸባሪው የቀይ ጦር ቡድን ድጋፍ ላይ ያላቸውን ተሳትፎ የሚሸፍን ሲሆን አባላቱ በተደጋጋሚ በምስራቅ ጀርመን ከስታሲ ድጋፍ ጋር ተደብቀው ነበር እና ድሬስደን “የህዳግ” ከተማ ተብላ ተመርጣለች። የምዕራባውያን የስለላ አገልግሎቶች ዝቅተኛ መገኘት. የመጀመሪያ ህይወት ቭላድሚር ቭላድሚሮቪች ፑቲን በጥቅምት 7 ቀን 1952 በሌኒንግራድ ፣ ሩሲያ ኤስኤፍአር ፣ ሶቪየት ዩኒየን (አሁን ሴንት ፒተርስበርግ ፣ ሩሲያ) ፣ የቭላድሚር ስፒሪዶኖቪች ፑቲን እና ማሪያ ኢቫኖቭና ፑቲና (የአባቷ ሸሎሞቫ ፣ 1911-1998) ከሶስት ልጆች ታናሽ ታናሽ ተወለደ። ). የቭላድሚር ፑቲን አያት ስፒሪዶን ፑቲን ለቭላድሚር ሌኒን እና ጆሴፍ ስታሊን የግል አብሳይ ነበሩ። አልበርት በጨቅላነቱ ሞተ ቪክቶር በዲፍቴሪያ ሞተ በሌኒንግራድ የናዚ ጦር ሃይሎች በሁለተኛው የአለም ጦርነት። የፑቲን እናት የፋብሪካ ሰራተኛ ነበረች እና አባቱ በሶቪየት ባህር ሀይል ውስጥ ለውትድርና ወታደራዊ ሰራተኛ ነበር፣ በ1930ዎቹ መጀመሪያ ላይ በባህር ሰርጓጅ መርከቦች ውስጥ አገልግሏል። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት መጀመሪያ ላይ አባቱ በ የጥፋት ሻለቃ ውስጥ አገልግሏል። በኋላም ወደ መደበኛው ጦር ተዛውሮ በ1942 ክፉኛ ቆስሏል።የፑቲን እናት አያት በ1941 በጀርመን ወራሪዎች በቴቨር ክልል ተገድለዋል እና እናቱ አጎቶቹ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት በምስራቃዊ ግንባር ጠፉ። ሴፕቴምበር 1 ቀን 1960 ፑቲን በቤቱ አቅራቢያ በሚገኘው ባስኮቭ ሌን በሚገኘው ትምህርት ቤት ቁጥር 193 ጀመረ። ገና የወጣት አቅኚ ድርጅት አባል ካልሆኑት ወደ 45 የሚጠጉ ተማሪዎች ክፍል ውስጥ ከጥቂቶቹ አንዱ ነበር። በ12 አመቱ ሳምቦ እና ጁዶ መለማመድ ጀመረ። በትርፍ ጊዜው በማርክስ፣ ኢንግልስ እና ሌኒን ላይ ማንበብ ይወድ ነበር። ፑቲን ጀርመንኛን በሴንት ፒተርስበርግ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት 281 አጥንቶ ጀርመንኛን እንደ ሁለተኛ ቋንቋ ይናገራል። ፑቲን በ1970 በአንድሬ ዣዳኖቭ (አሁን ሴንት ፒተርስበርግ ስቴት ዩኒቨርሲቲ) በተሰየመው ሌኒንግራድ ስቴት ዩኒቨርሲቲ ህግን አጥንቶ በ1975 ተመረቀ።የእርሳቸው ፅንሰ-ሀሳብ “በአለም አቀፍ ህግ እጅግ በጣም ተወዳጅ ኔሽን ግብይት መርህ” ላይ ነበር። እዚያ እያለ የሶቪየት ዩኒየን ኮሚኒስት ፓርቲ አባል መሆን ነበረበት እና ህልውናው እስካልቆመ ድረስ (እ.ኤ.አ. በነሀሴ 1991 ከህግ ወጥቷል) አባል ሆኖ ቆይቷል። ፑቲን የንግድ ህግን የሚያስተምር ረዳት ፕሮፌሰር አናቶሊ ሶብቻክን አገኘው እና በኋላም የሩሲያ ህገ መንግስት እና በፈረንሳይ ለደረሰው የሙስና እቅድ ተባባሪ ደራሲ ሆነ። ፑቲን በሶብቻክ ሥራ በሴንት ፒተርስበርግ ተጽዕኖ ይኖረዋል። ሶብቻክ በሞስኮ ውስጥ በፑቲን ሥራ ውስጥ ተፅዕኖ ይኖረዋል. ኬጂቢ ሥራ እ.ኤ.አ. በ 1975 ፑቲን ኬጂቢን ተቀላቅለው በ 401 ኛው ኬጂቢ ትምህርት ቤት በኦክታ ፣ ሌኒንግራድ አሰልጥነዋል ። ከስልጠና በኋላ ወደ አንደኛ ዋና ዳይሬክቶሬት ከመዛወሩ በፊት በሁለተኛው ዋና ዳይሬክቶሬት (ፀረ-መረጃ) ውስጥ ሠርቷል ፣ እዚያም በሌኒንግራድ የውጭ ዜጎችን እና የቆንስላ ባለሥልጣናትን ይከታተላል ። በሴፕቴምበር 1984 ፑቲን በዩሪ አንድሮፖቭ ቀይ ባነር ተቋም ለተጨማሪ ስልጠና ወደ ሞስኮ ተላከ። ከ1985 እስከ 1990 በድሬዝደን፣ ምሥራቅ ጀርመን፣ የሽፋን ማንነትን በአስተርጓሚነት አገልግለዋል። በሙያው ውስጥ ያለው ይህ ጊዜ በአብዛኛው ግልጽ አይደለም. ማንነቱ ያልታወቀ ምንጭ እንደገለጸው የቀድሞ የ አባል በድሬስደን ከሚገኙት ከእነዚህ ስብሰባዎች በአንዱ ታጣቂዎቹ ፑቲንን በምዕራብ ጀርመን ለ የተሰጡ የጦር መሣሪያዎችን ዝርዝር አቅርበዋል። በፑቲን እንደተቀጠረ የሚናገረው ክላውስ ዙክሆልድ፣ የኋለኛው ደግሞ ኒዮ-ናዚ ራይነር ሶንታግ እንዳስተናገደ እና በመርዝ ላይ ጥናት ያዘጋጀውን ደራሲ ለመመልመል ሞክሯል። ፑቲን ለገመድ አልባ ግንኙነት ጉዳዮች ከአስተርጓሚ ጋር ለመቅጠር ጀርመኖችን ማግኘታቸውም ተዘግቧል። በደቡብ-ምስራቅ እስያ በገመድ አልባ የግንኙነት ቴክኖሎጂዎች ውስጥ የተሳተፈ በጀርመን መሐንዲሶች፣ በእሱ ተመልምለው፣ እዚያ እና ወደ ምዕራብ ባደረጉት ጉዞ ምክንያት ነው። የፑቲን ይፋዊ የህይወት ታሪክ እንደሚለው፣ እ.ኤ.አ. ህዳር 9 ቀን 1989 የጀመረው የበርሊን ግንብ ፈራርሶ የሶቪየት የባህል ማዕከል (የወዳጅነት ቤት) እና በድሬዝደን የሚገኘውን የኬጂቢ ቪላ ፋይሎችን ለባለሥልጣናቱ አድኗል። ኬጂቢ እና ስታሲ ወኪሎችን ጨምሮ ተቃዋሚዎችን እንዳያገኙ እና እንዳያጠፉ ለመከላከል ጀርመን ተባበረች። ከዚያም በጥቂት ሰዓታት ውስጥ የኬጂቢ ፋይሎችን ብቻ አቃጠለ ተብሎ ይታሰባል፣ ነገር ግን የሶቪየት የባህል ማዕከል ለጀርመን ባለስልጣናት መዛግብትን አዳነ። በዚህ ማቃጠል ወቅት ስለ ምርጫው መስፈርት ምንም አልተነገረም; ለምሳሌ፣ የስታሲ ፋይሎችን ወይም ስለ ሌሎች የጀርመን ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ሪፐብሊክ ወይም የዩኤስኤስአር ኤጀንሲ ፋይሎችን በተመለከተ። እቶኑ ስለፈነዳ ብቻ ብዙ ሰነዶች ለጀርመን የተተዉ ቢሆንም ብዙ የ ቪላ ሰነዶች ወደ ሞስኮ እንደተላኩ አስረድተዋል። ከኮሚኒስት የምስራቅ ጀርመን መንግስት ውድቀት በኋላ፣ ኬጂቢ እና የሶቪየት ቀይ ጦር ሰራዊት በምስራቅ ጀርመን ቢንቀሳቀሱም ፑቲን በድሬዝደን እና ከዚያ በፊት በነበሩት ሰላማዊ ሰልፎች ታማኝነታቸውን በሚመለከት ጥርጣሬ በመፈጠሩ ከኬጂቢ አገልግሎት መልቀቅ ነበረበት። እ.ኤ.አ. በ 1990 መጀመሪያ ላይ ወደ ሌኒንግራድ ተመለሰ የ "ንቁ ክምችቶች" አባል በመሆን ለሦስት ወራት ያህል ከሌኒንግራድ ስቴት ዩኒቨርሲቲ ዓለም አቀፍ ጉዳዮች ክፍል ጋር ለሦስት ወራት ያህል ሰርቷል ፣ ለዶክትሬት ዲግሪው ሲሰራ ምክትል ሬክተር ዩሪ ሞልቻኖቭን ሪፖርት አድርጓል ። እዚያም አዳዲስ የኬጂቢ ምልምሎችን ፈልጎ የተማሪውን አካል ተመልክቶ በቅርቡ የሌኒንግራድ ከንቲባ ለመሆን ከቀድሞው ፕሮፌሰሩ አናቶሊ ሶብቻክ ጋር ያለውን ወዳጅነት አድሷል። ፑቲን እ.ኤ.አ. ነሐሴ 20 ቀን 1991 በሶቪየት ፕሬዝደንት ሚካሂል ጎርባቾቭ ላይ የሶቭየት ህብረት መፈንቅለ መንግስት ሙከራ በተደረገ በሁለተኛው ቀን ከሌተናል ኮሎኔል ማዕረግ ጋር ስራቸውን እንደለቀቁ ተናግረዋል ። ፑቲን “መፈንቅለ መንግስቱ እንደተጀመረ ወዲያውኑ ከየትኛው ወገን እንደምገኝ ወሰንኩ” ቢልም ምርጫው ከባድ እንደነበር የገለፁት እሱ የህይወቱን ምርጥ ክፍል “በአካል ክፍሎች” ያሳለፈ በመሆኑ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1999 ፑቲን ኮሚኒዝምን “ከዋናው የሥልጣኔ አካል የራቀ ዕውር መንገድ” ሲል ገልጿል። የፖለቲካ ሥራ 1990-1996: የሴንት ፒተርስበርግ አስተዳደር በግንቦት 1990 ፑቲን የሌኒንግራድ ከንቲባ አናቶሊ ሶብቻክ የዓለም አቀፍ ጉዳዮች አማካሪ ሆነው ተሾሙ። እ.ኤ.አ. በ2017 ከኦሊቨር ስቶን ጋር ባደረጉት ቃለ ምልልስ ፑቲን በሚካሂል ጎርባቾቭ ላይ የተካሄደውን መፈንቅለ መንግስት ተከትሎ እ.ኤ.አ. በ1991 ከኬጂቢ ስልጣን መልቀቃቸውን ተናግሯል ፣ ምክንያቱም በተፈጠረው ነገር ስላልተስማሙ እና በአዲሱ አስተዳደር ውስጥ የስለላ አካል መሆን አልፈለጉም ። በ2018 እና 2021 የፑቲን መግለጫ እንደሚለው፣ ተጨማሪ ገንዘብ ለማግኘት እንደ የግል የታክሲ ሹፌር ሰርቶ ሊሆን ይችላል፣ ወይም እንደዚህ አይነት ስራ አስቦ ሊሆን ይችላል። ሰኔ 28 ቀን 1991 ዓለም አቀፍ ግንኙነቶችን እና የውጭ ኢንቨስትመንቶችን በማስተዋወቅ እና የንግድ ሥራዎችን በመመዝገብ የከንቲባ ጽሕፈት ቤት የውጭ ግንኙነት ኮሚቴ ኃላፊ ሆነ ። በአንድ አመት ውስጥ ፑቲን በማሪና ሳልዬ በሚመራው የከተማው የህግ መወሰኛ ምክር ቤት ተመርምሯል. በ93,000,000 ዶላር የሚገመቱ ብረቶች ወደ ውጭ መላክ ጨርሶ ላልደረሰው የውጭ የምግብ ዕርዳታ እንዲቀርብ ፈቅዷል የሚል መደምደሚያ ላይ ተደርሷል። መርማሪዎቹ ፑቲን ከስልጣን እንዲባረሩ ቢመክሩም ፑቲን እስከ 1996 የውጪ ግንኙነት ኮሚቴ ሃላፊ ሆነው ቆይተዋል።ከ1994 እስከ 1996 ድረስ በሴንት ፒተርስበርግ በርካታ የፖለቲካ እና የመንግስት ሀላፊነቶችን ያዙ። በማርች 1994 ፑቲን የሴንት ፒተርስበርግ መንግስት የመጀመሪያ ምክትል ሊቀመንበር ሆነው ተሾሙ። በግንቦት 1995 በጠቅላይ ሚኒስትር ቪክቶር ቼርኖሚርዲን የተመሰረተው የሊበራል የስልጣን ፓርቲ የኛ ቤት - የኛ ቤት - የሩስያ የፖለቲካ ፓርቲ የሴንት ፒተርስበርግ ቅርንጫፍን አደራጅቷል. እ.ኤ.አ. በ 1995 ለዚያ ፓርቲ የሕግ አውጪ ምርጫ ዘመቻን ያስተዳድራል ፣ እና ከ 1995 እስከ ሰኔ 1997 ድረስ የሴንት ፒተርስበርግ ቅርንጫፍ መሪ ነበር። 1996-1999: የሞስኮ የመጀመሪያ ሥራ ሰኔ 1996 ሶብቻክ በሴንት ፒተርስበርግ በድጋሚ ለመመረጥ ያቀረበውን ጥያቄ በማሸነፍ የምርጫ ቅስቀሳውን ሲመራ የነበረው ፑቲን በከተማው አስተዳደር ውስጥ የነበረውን ቦታ ለቋል። ወደ ሞስኮ ተዛውሮ በፓቬል ቦሮዲን የሚመራ የፕሬዝዳንት ንብረት አስተዳደር ዲፓርትመንት ምክትል ኃላፊ ሆኖ ተሾመ. እስከ መጋቢት 1997 ድረስ ይህንን ቦታ ይይዝ ነበር. ለግዛቱ የውጭ ንብረት ተጠያቂ ሲሆን የሶቪየት ዩኒየን እና የኮሚኒስት ፓርቲ የቀድሞ ንብረቶችን ወደ ሩሲያ ፌዴሬሽን እንዲዛወሩ አደራጅቷል. እ.ኤ.አ. ማርች 26 ቀን 1997 ፕሬዝዳንት ቦሪስ የልሲን ፑቲንን የፕሬዝዳንት ስታፍ ምክትል ሃላፊን ሾሙ ፣ እስከ ግንቦት 1998 ያቆዩትን ልጥፍ እና የፕሬዚዳንት ንብረት አስተዳደር ዲፓርትመንት ዋና ቁጥጥር ዳይሬክቶሬት ሃላፊ (እስከ ሰኔ 1998 ድረስ) ። በዚህ ቦታ ከሱ በፊት የነበረው አሌክሲ ኩድሪን እና ተከታዩ የወደፊት ታዋቂ ፖለቲከኞች እና የፑቲን አጋሮች የሆኑት ኒኮላይ ፓትሩሼቭ ነበሩ። ሰኔ 27 ቀን 1997 በሴንት ፒተርስበርግ ማዕድን ኢንስቲትዩት ፣ በሪክተር ቭላድሚር ሊቲቪንኮ እየተመራ ፣ ፑቲን በኢኮኖሚክስ ውስጥ የሳይንስ መመረቂያ እጩውን ተከላክሏል ፣ በገቢያ ግንኙነቶች ምስረታ ስር የክልል ሀብቶች ስትራቴጂክ ዕቅድ ። ይህም አንድ ወጣት ባለሥልጣን በሙያው አጋማሽ ላይ ምሁራዊ ሥራ የሚጽፍበትን በሩሲያ ያለውን ልማድ የሚያሳይ ምሳሌ ነው። ፑቲን በኋላ ፕሬዝዳንት በሆኑበት ወቅት 15 ገፆች ከአሜሪካ የመማሪያ መጽሀፍ እንደተገለበጡ ከታወቀ በኋላ በብሩኪንግ ኢንስቲትዩት ባልደረቦች ላይ የመመረቂያ ፅሁፉ የስርቆት ክስ ኢላማ ሆነ። ፑቲን የመመረቂያ ጽሁፉ ተጠቅሷል ብለው መለሱ፣ የብሩኪንግስ ባልደረቦች ምናልባት ያልታሰበ ቢሆንም የስርቆት ወንጀል መሆኑን አስረግጠው ተናግረዋል። የመመረቂያ ኮሚቴው ክሱን ውድቅ አድርጎታል። እ.ኤ.አ. ግንቦት 25 ቀን 1998 ፑቲን በቪክቶሪያ ሚቲና ምትክ ለክልሎች የፕሬዚዳንትነት ሠራተኞች የመጀመሪያ ምክትል ኃላፊ ተሾመ ። እና, 15 ጁላይ, እሱ ሰርጌይ ሻክራይ በመተካት, ክልሎች ሥልጣን መገደብ ላይ ስምምነቶች ዝግጅት እና የፌደራል ማዕከል ፕሬዚዳንት ጋር የተያያዘው የኮሚሽኑ ኃላፊ ተሾመ. ከፑቲን ሹመት በኋላ ኮሚሽኑ ምንም አይነት ስምምነቶችን አላጠናቀቀም, ምንም እንኳን በሻክሬይ የኮሚሽኑ መሪ ሆኖ በነበረበት ወቅት 46 ስምምነቶች ተፈርመዋል. በኋላ ፑቲን ፕሬዝዳንት ከሆኑ በኋላ 46ቱን ስምምነቶች ሰርዘዋል። እ.ኤ.አ. ሐምሌ 25 ቀን 1998 ዬልሲን ፑቲንን የፌደራል ደህንነት አገልግሎት (ኤፍኤስቢ) ዳይሬክተር ፣ የሩሲያ ፌዴሬሽን ዋና የመረጃ እና ደህንነት ድርጅት እና የኬጂቢ ተተኪ ሾመ። 1999: የመጀመሪያ ደረጃ ፕሪሚየር እ.ኤ.አ. ነሐሴ 9 ቀን 1999 ፑቲን ከሦስቱ የመጀመሪያ ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትሮች አንዱ ሆኖ ተሾመ እና በዚያ ቀን በፕሬዚዳንት የልሲን የሩሲያ ፌዴሬሽን መንግሥት ተጠባባቂ ጠቅላይ ሚኒስትር ተሾመ ። ዬልሲን ፑቲንን እንደ ተተኪያቸው ማየት እንደሚፈልግ አስታውቋል። በኋላም በዚያው ቀን ፑቲን ለፕሬዚዳንትነት ለመወዳደር ተስማማ። እ.ኤ.አ. ኦገስት 16፣ የግዛቱ ዱማ የጠቅላይ ሚኒስትርነቱን ሹመት በ233 ድምጽ (በ84 ተቃውሞ፣ 17 ድምጸ ተአቅቦ) ሲያፀድቅ፣ 226 ቀላል አብላጫ ድምፅ ሲያስፈልግ ከአስራ ስምንት ወራት ባነሰ ጊዜ ውስጥ የሩሲያ አምስተኛ ጠቅላይ ሚኒስትር አድርጎታል። . በሱ ሹመት፣ ፑቲን በአጠቃላይ ህዝብ ዘንድ የማይታወቅ፣ ከቀደምቶቹ የበለጠ ረጅም ጊዜ ይኖራል ብለው የጠበቁት ጥቂቶች ናቸው። እሱ መጀመሪያ ላይ እንደ የየልሲን ታማኝነት ይቆጠር ነበር; ልክ እንደሌሎች የቦሪስ የልሲን ጠቅላይ ሚኒስትሮች፣ ፑቲን ሚኒስትሮችን አልመረጡም፣ ካቢኔያቸው በፕሬዚዳንት አስተዳደር ተወስኗል። የየልሲን ዋና ተቃዋሚዎች እና ተተኪዎች ቀድሞውንም የታመሙትን ፕሬዚደንት ለመተካት ዘመቻ ሲያካሂዱ ነበር፣ እናም ፑቲን ተተኪ እንዳይሆኑ ከፍተኛ ትግል አድርገዋል። በቼቼን ሪፑብሊክ ኢችኬሪያ የሚገኘውን የቀድሞ የኬጂቢ ወኪሎችን ጨምሮ የዳግስታን ወረራ እና የዳግስታን ወረራ ተከትሎ ለሁለተኛው የቼቼን ጦርነት የፑቲን ህግ እና ስርዓት እና ያልተቋረጠ አቀራረብ ብዙም ሳይቆይ ታዋቂነቱን ከፍ አድርጎ ፈቀደ። ተቀናቃኞቹን እንዲያገኝ። ከፓርቲ ጋር በይፋ ባይገናኝም፣ ፑቲን በታህሳስ 1999 በዱማ ምርጫ ሁለተኛ ከፍተኛውን የህዝብ ድምጽ አሸንፎ አዲስ ለተቋቋመው የአንድነት ፓርቲ ድጋፋቸውን ሰጥተዋል። 1999–2000፡ ተጠባባቂ ፕሬዝዳንት እ.ኤ.አ. በታህሳስ 31 ቀን 1999 ዬልሲን ባልተጠበቀ ሁኔታ ሥራቸውን ለቀቁ እና በሩሲያ ሕገ መንግሥት መሠረት ፑቲን የሩሲያ ፌዴሬሽን ተጠባባቂ ፕሬዝዳንት ሆነ። ይህንን ሚና በመያዝ ፑቲን ቀደም ሲል በቼችኒያ የሚገኙ የሩሲያ ወታደሮችን ለመጎብኘት ቀጠሮ ተይዞ ነበር. በታኅሣሥ 31 ቀን 1999 ፑቲን የፈረሙት የመጀመሪያው የፕሬዚዳንታዊ ድንጋጌ "የሩሲያ ፌዴሬሽን የቀድሞ ፕሬዚዳንት እና የቤተሰቡ አባላት ዋስትና ላይ" በሚል ርዕስ ነበር. ይህም “በስልጣን ዘመናቸው ፕሬዝዳንት እና ዘመዶቻቸው ላይ የሙስና ክስ እንደማይከተል አረጋግጧል። ይህ በተለይ የየልሲን ቤተሰብ አባላት በተሳተፉበት የ ጉቦ ጉዳይ ላይ ያነጣጠረ ነበር። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 30 ቀን 2000 የወንጀል ምርመራ (ቁጥር 18/238278-95) ፑቲን ራሱ የሴንት ፒተርስበርግ ከተማ አስተዳደር አባል ሆኖ ከተጠርጣሪዎቹ አንዱ ሆኖ ተቋርጧል። በታህሳስ 30 ቀን 2000 በስዊዘርላንድ አቃቤ ህጎች በሺዎች የሚቆጠሩ ሰነዶች ቢተላለፉም በጠቅላይ አቃቤ ህግ ላይ ሌላ ክስ “በማስረጃ እጥረት” ተቋርጧል። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 12 ቀን 2001 ፑቲን በ 1999 የወጣውን ድንጋጌ የተተካ ተመሳሳይ የፌዴራል ሕግ ፈርመዋል ። እ.ኤ.አ. በ 1992 ፑቲን በብረታ ብረት ወደ ውጭ በመላክ ላይ ያለውን ሙስና በተመለከተ ክስ በማሪና ሳሌይ ተመልሳ ነበር ፣ ግን ዝም ተብላ እና ከሴንት ፒተርስበርግ እንድትወጣ ተገድዳለች። ተቃዋሚዎቹ በሰኔ 2000 ለምርጫ እየተዘጋጁ በነበሩበት ወቅት የየልሲን መልቀቂያ በሦስት ወራት ጊዜ ውስጥ ፕሬዚዳንታዊ ምርጫው እንዲካሄድ አድርጓል፣ መጋቢት 26 ቀን 2000። ፑቲን በመጀመሪያው ዙር 53% ድምጽ በማግኘት አሸንፈዋል። 2000–2004፡ የመጀመሪያው የፕሬዚዳንት ዘመን የፕሬዚዳንት ፑቲን ምረቃ የተካሄደው በግንቦት 7 ቀን 2000 ነበር. ፑቲን የገንዘብ ሚኒስትር ሚካሂል ካሲያኖቭን ጠቅላይ ሚኒስትር አድርጎ ሾመ. ለፑቲን ተወዳጅነት የመጀመሪያው ትልቅ ፈተና የሆነው እ.ኤ.አ. በነሐሴ 2000 የኩርስክ ባህር ሰርጓጅ መርከብ አደጋ አላግባብ አያያዝ ተጠርጥረው ተወቅሰዋል። ያ ትችት በዋናነት ፑቲን ከእረፍት ለመመለስ ብዙ ቀናት ስለፈጀባቸው እና ሌሎችም ቦታውን ከመጎበኙ በፊት ነበር። እ.ኤ.አ. በ 2000 እና 2004 መካከል ፣ ፑቲን የሀገሪቱን ድሆች ሁኔታ እንደገና መገንባት ጀመሩ ፣ ከሩሲያ ሁሉንም ነገር የሚቆጣጠሩ ሀብታም ነጋዴዎች ጋር የስልጣን ሽኩቻ በማሸነፍ ከእነሱ ጋር 'ትልቅ ድርድር' ላይ ደርሰዋል ። ይህ ድርድር ኦሊጋርቾች የፑቲንን መንግስት ለሚያሳድጉት ግልፅ ድጋፍ እና ትብብር በመተካት አብዛኛውን ስልጣናቸውን እንዲጠብቁ አስችሏቸዋል። የሞስኮ የቲያትር ታጋቾች ችግር በጥቅምት 2002 ተከስቷል። ብዙ የሩሲያ ፕሬስ እና የአለም አቀፍ ሚዲያዎች በቀውሱ ወቅት በልዩ ሃይሉ የማዳን ዘመቻ 130 ታጋቾች መሞታቸው የፕሬዚዳንት ፑቲንን ተወዳጅነት በእጅጉ እንደሚጎዳ አስጠንቅቀዋል። ሆኖም ከበባው ካበቃ በኋላ ብዙም ሳይቆይ የሩሲያው ፕሬዝደንት 83% ሩሲያውያን በፑቲን እና ከበባው አያያዝ እርካታ አግኝተዋል። እ.ኤ.አ. በ 2003 የቼቼንያ ሪፐብሊክ የሩሲያ አካል መሆኗን የሚገልጽ አዲስ ሕገ መንግሥት በማፅደቅ በቼችኒያ ሕዝበ ውሳኔ ተካሂዶ ነበር ። በሌላ በኩል ክልሉ የራስ ገዝ አስተዳደር አግኝቷል። የቼቼንያ የፓርላማ ምርጫ እና የክልል መንግስት ከተቋቋመ በኋላ ቀስ በቀስ ተረጋግታለች.በሁለተኛው የቼቼን ጦርነት ውስጥ ሩሲያ የቼቼን አማፂ እንቅስቃሴን ክፉኛ አቃተች; ነገር ግን፣ በሰሜን ካውካሰስ ሰሜናዊ ክፍል አልፎ አልፎ በአማፂያን የሚደርስ ጥቃት ቀጥሏል። 2004–2008፡ ሁለተኛ ፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እ.ኤ.አ. ማርች 14 ቀን 2004 ፑቲን 71% ድምጽ በማግኘት ለሁለተኛ ጊዜ የፕሬዚዳንትነት ምርጫ ተመረጠ ። የቤስላን ትምህርት ቤት የታገቱት ቀውስ ከሴፕቴምበር 1-3 2004 ተከሰተ። 186 ህጻናትን ጨምሮ ከ330 በላይ ሰዎች ሞተዋል። የሶቪየት አገዛዝ መፍረስ ከፑቲን መነሳት በፊት ያለው የ 10 ዓመት ጊዜ ውስጥ በሩሲያ ውስጥ ሁከት የፈጠረበት ጊዜ ነበር. እ.ኤ.አ. በ 2005 የክሬምሊን ንግግር ፣ ፑቲን የሶቭየት ህብረትን ውድቀት “የሃያኛው ክፍለዘመን ታላቅ ጂኦፖለቲካዊ ጥፋት” በማለት ገልፀውታል። ፑቲን በማብራራት “ከዚህም በላይ የመበታተን ወረርሽኝ እራሷን ሩሲያ ወረረች” የሀገሪቱ ከመቃብር እስከ መቃብር ያለው የማህበራዊ ደህንነት መረብ ጠፍቷል እና ከፑቲን አገዛዝ በፊት በነበሩት ጊዜያት የህይወት ዕድሜ ቀንሷል። እ.ኤ.አ. በ 2005 የሩሲያ የጤና እንክብካቤ ፣ ትምህርት ፣ መኖሪያ ቤት እና ግብርና ለማሻሻል ብሔራዊ ቅድሚያ የሚሰጣቸው ፕሮጀክቶች ተጀመረ ። የዩኮስ ዘይት እና ጋዝ ኩባንያ ፕሬዝዳንት ሚካሂል ኮዶርኮቭስኪ በማጭበርበር እና በታክስ ማጭበርበር ላይ የቀጠለው የወንጀል ክስ በአለም አቀፍ ፕሬስ ኮዶርኮቭስኪ ለሊበራል እና የኮሚኒስት ተቃዋሚዎች የክሬምሊን ተቃዋሚዎች የበቀል እርምጃ ተደርጎ ይወሰድ ነበር። ተይዟል፣ ዩኮስ ተከስቷል፣ እና የኩባንያው ንብረቶች ከገበያ በታች በሆነ ዋጋ ለጨረታ ቀረቡ፣ ትልቁን ድርሻ በመንግስት ኩባንያ አግኝቷል። የዩኮስ እጣ ፈንታ ሩሲያ ወደ መንግሥታዊ ካፒታሊዝም ሥርዓት መሸጋገሯን የሚያሳይ ምልክት ተደርጎ ይታይ ነበር። ይህ በጁላይ 2014 የዩኮስ ባለአክሲዮኖች በሄግ በሚገኘው ቋሚ የግልግል ፍርድ ቤት 50 ቢሊዮን ዶላር ካሳ በተሰጣቸው ጊዜ ይህ አጽንዖት ተሰጥቶ ነበር። እ.ኤ.አ. ጥቅምት 7 ቀን 2006 በሩሲያ ጦር ውስጥ ያለውን ሙስና እና በቼቺኒያ ያለውን ባህሪ ያጋለጠው ጋዜጠኛ አና ፖሊትኮቭስካያ በአፓርታማዋ ሎቢ ውስጥ በፑቲን የልደት በዓል ላይ በጥይት ተመታ። የፖሊትኮቭስካያ ሞት ዓለም አቀፋዊ ትችትን አስነስቷል፣ ፑቲን የሀገሪቱን አዲስ ነፃ ሚዲያ መጠበቅ አልቻለም በሚል ውንጀላ ነበር። ፑቲን ራሳቸው ከጽሑፎቿ ይልቅ የሷ ሞት በመንግስት ላይ ችግር መፍጠሩን ተናግሯል። ፑቲን፣ ቢል ክሊንተን፣ ጆርጅ ኤች.ደብሊውቡሽ እና ሉድሚላ ፑቲና በቦሪስ የልሲን መንግስታዊ የቀብር ሥነ ሥርዓት ላይ በሞስኮ፣ ሚያዝያ 2007 እ.ኤ.አ. በ 2007 "የተቃዋሚዎች ሰልፍ" በተቃዋሚው ቡድን የተደራጀው ሌላኛው ሩሲያ በቀድሞው የቼዝ ሻምፒዮን ጋሪ ካስፓሮቭ እና የብሔራዊ-ቦልሼቪስት መሪ ኤድዋርድ ሊሞኖቭ ነበር ። ከቅድመ ማስጠንቀቂያ በኋላ በተለያዩ የሩስያ ከተሞች የተካሄዱ ሰልፎች በፖሊስ እርምጃ የተስተናገዱ ሲሆን እነዚህም በተቃዋሚዎች ጉዞ ላይ ጣልቃ በመግባት የፖሊስ መስመሮችን ሰብረው ለመግባት የሞከሩ 150 የሚደርሱ ሰዎች በቁጥጥር ስር መዋላቸው ታውቋል። እ.ኤ.አ. ሴፕቴምበር 12 ቀን 2007 ፑቲን በጠቅላይ ሚኒስትር ሚካሂል ፍራድኮቭ ጥያቄ መንግስትን ፈረሰ። ፍራድኮቭ በፓርላማው ምርጫ ላይ ለፕሬዚዳንቱ "ነጻ እጅ" ለመስጠት እንደሆነ አስተያየት ሰጥቷል. ቪክቶር ዙብኮቭ አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር ተሹመዋል። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 2007 ዩናይትድ ሩሲያ 64.24 በመቶውን የህዝብ ድምጽ አሸንፋለች ለግዛት ዱማ በምርጫ የመጀመሪያ ውጤቶች መሠረት። በታህሳስ 2007 በተካሄደው ምርጫ የተባበሩት ሩሲያ ማሸነፏ በወቅቱ ለነበረው የሩሲያ አመራር እና ፖሊሲው ጠንካራ ህዝባዊ ድጋፍ እንዳለው በብዙዎች ዘንድ ተወስዷል። 2008–2012፡ ሁለተኛ ፕሪሚየርነት ፑቲን በህገ መንግስቱ ለሶስተኛ ተከታታይ የስልጣን ዘመን እገዳ ተጥሎባቸዋል። ተቀዳሚ ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትር ዲሚትሪ ሜድቬዴቭ ተተኪ ሆነው ተመርጠዋል። እ.ኤ.አ. ግንቦት 8 ቀን 2008 የፕሬዚዳንትነቱን ቦታ ለሜድቬዴቭ ካስረከቡ ከአንድ ቀን በኋላ በተደረገ የኃይል ማቀያየር ተግባር ፑቲን የፖለቲካ የበላይነታቸውን አስጠብቀው የሩሲያ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ተሾሙ። ፑቲን የዓለምን የኤኮኖሚ ቀውስ መዘዝ ማሸነፍ በሁለተኛው የፕሪሚየር ስልጣናቸው ሁለት ዋና ዋና ስኬቶች መካከል አንዱ እንደሆነ ተናግረዋል ። ሌላው እ.ኤ.አ. በ 2008 እና 2011 መካከል የሩስያን የህዝብ ብዛት ማረጋጋት ነበር በ 1990 ዎቹ ውስጥ የጀመረውን የረዥም ጊዜ የስነ-ሕዝብ ውድቀት ተከትሎ። እ.ኤ.አ. ሴፕቴምበር 24 ቀን 2011 በሞስኮ በተካሄደው የዩናይትድ ሩሲያ ኮንግረስ ሜድቬዴቭ ፑቲን በ2012 ለፕሬዚዳንትነት እንዲቆሙ በይፋ ሀሳብ አቅርበው ፑቲን ተቀብለውታል። ዩናይትድ ራሽያ ባላት አጠቃላይ የራሺያ ፖለቲካ የበላይነት ከተቃረበ አንፃር፣ ብዙ ታዛቢዎች ፑቲን ለሦስተኛ የሥልጣን ዘመን መብቃታቸውን ያምኑ ነበር። ይህ እርምጃ ሜድቬዴቭ በታህሳስ ወር በሚካሄደው የፓርላማ ምርጫ የዩናይትድ ሩሲያ ትኬት ላይ እንዲቆም ተጠብቆ የነበረ ሲሆን በፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመናቸው መጨረሻ ጠቅላይ ሚኒስትር የመሆን አላማ ነበረው።እ.ኤ.አ. በታህሳስ 4 ቀን 2011 ከተካሄደው የፓርላማ ምርጫ በኋላ በፑቲን ጊዜ ትልቁ ተቃውሞ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ሩሲያውያን የምርጫ ማጭበርበርን በመቃወም ተቃውሞ አድርገዋል። ተቃዋሚዎች ፑቲንን እና ዩናይትድ ሩሲያን በመተቸት የምርጫው ውጤት እንዲሰረዝ ጠይቀዋል። እነዚያ ተቃውሞዎች በህብረተሰቡ ውስጥ የቀለም አብዮት ፍርሃትን ቀስቅሰዋል። ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2005 እና 2012 መካከል ባለው ጊዜ ውስጥ ለራሱ እና ለዩናይትድ ሩሲያ ፓርቲ ታማኝ የሆኑ በርካታ ወታደራዊ ቡድኖችን አደራጅቷል ተብሏል። 2012–2018፡ ሦስተኛው የፕሬዚዳንት ጊዜ እ.ኤ.አ. ሴፕቴምበር 24 ቀን 2011 ሜድቬዴቭ በተባበሩት ሩሲያ ፓርቲ ኮንግረስ ላይ ንግግር ሲያደርጉ ፓርቲው ፑቲንን እንደ ፕሬዝዳንታዊ እጩ እንዲያቀርብ እንደሚመከር አስታውቋል ። በተጨማሪም ሁለቱ ሰዎች ከረጅም ጊዜ በፊት ፑቲንን በ 2012 ለፕሬዚዳንትነት እንዲወዳደሩ ለማድረግ ስምምነትን እንዳቋረጡ ገልጿል.ይህ ማብሪያና ማጥፊያ በብዙ ሚዲያዎች "ሮኪሮቭካ" ተብሎ ይጠራ ነበር, የሩሲያ የቼዝ እንቅስቃሴ "ካስትሊንግ" ነው. እ.ኤ.አ. ማርች 4 ቀን 2012 ፑቲን በ 2012 የሩስያ ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ በአንደኛው ዙር 63.6% ድምጽ በማግኘት አሸንፈዋል ፣ ምንም እንኳን በድምጽ ማጭበርበር ክስ ቀርቦ ነበር። ተቃዋሚዎች ፑቲንን እና የተባበሩት ሩሲያ ፓርቲን በማጭበርበር ከሰዋል። በምርጫ ጣቢያዎች የዌብካም ካሜራዎችን መጠቀምን ጨምሮ ምርጫውን ግልፅ ለማድረግ የተደረገው ጥረት ይፋ ቢደረግም፣ ምርጫው በሩሲያ ተቃዋሚዎች እና በአውሮፓ የጸጥታውና የትብብር ድርጅት የዓለም አቀፍ ታዛቢዎች የሥርዓት ግድፈቶችን ነቅፈዋል። የፀረ-ፑቲን ተቃውሞዎች በፕሬዚዳንታዊው ዘመቻ ወቅት እና በቀጥታ ከተካሄዱ በኋላ ተካሂደዋል. በጣም የታወቀው ተቃውሞ በፌብሩዋሪ 21 የተደረገው የፑሲ ሪዮት አፈጻጸም እና ተከታዩ የፍርድ ሂደት ነው። 8,000-20,000 የሚገመቱ ተቃዋሚዎች በሞስኮ ግንቦት 6 ተሰብስበው ነበር፣ ከፖሊስ ጋር በተፈጠረ ግጭት ሰማንያ ሰዎች ቆስለዋል፣ 450ዎቹ ደግሞ ታስረዋል፣ ሌሎች 120 ደግሞ በማግስቱ ታስረዋል። በሩሲያ ትልቁ ስታዲየም በሉዝሂኒኪ ስታዲየም 130,000 የሚገመቱ ደጋፊዎች በተሰበሰቡበት የፑቲን ደጋፊዎች ተቃውሞ ተካሄዷል። አንዳንድ ተሰብሳቢዎች ለመምጣት ክፍያ እንደተከፈላቸው፣ በአሰሪዎቻቸው እንዲመጡ እንደተገደዱ ወይም በምትኩ በሕዝብ ፌስቲቫል ላይ እንደሚገኙ በማመን ተሳስተው እንደነበር ተናግረዋል። ሰልፉ እስከ ዛሬ ፑቲንን ለመደገፍ ትልቁ ነው ተብሏል። የፑቲን ፕሬዝዳንት እ.ኤ.አ. ሜይ 7 ቀን 2012 በክሬምሊን ተመረቁ። ፑቲን በፕሬዝዳንትነት የመጀመሪያ ቀን 14 ፕሬዝዳንታዊ አዋጆችን አውጥተዋል ፣እነዚህም በመገናኛ ብዙሃን “ግንቦት ድንጋጌዎች” እየተባሉ የሚጠሩ ሲሆን ለሩሲያ ሰፊ ግቦችን የሚገልጽ ረጅም ጊዜ ጨምሮ ። ኢኮኖሚ. ሌሎች ድንጋጌዎች ትምህርትን፣ መኖሪያ ቤትን፣ የሰለጠነ የሰው ኃይል ሥልጠናን፣ ከአውሮፓ ኅብረት ጋር ያለውን ግንኙነት፣ የመከላከያ ኢንዱስትሪን፣ የብሔረሰቦችን ግንኙነት እና ሌሎች የፖሊሲ ዘርፎችን በፑቲን የፕሬዚዳንት ዘመቻ ወቅት በወጡ የፕሮግራም አንቀጾች ላይ የተመለከቱ ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 2012 እና 2013 ፣ ፑቲን እና የዩናይትድ ሩሲያ ፓርቲ በሴንት ፒተርስበርግ ፣ በአርካንግልስክ እና በኖቮሲቢርስክ በኤልጂቢቲ ማህበረሰብ ላይ ጥብቅ ህግን ደግፈዋል ። የሩሲያ የግብረ-ሰዶማውያን ፕሮፓጋንዳ ህግ የሚባል ህግ "የግብረ-ሰዶማዊ ፕሮፓጋንዳ" (እንደ ቀስተ ደመና ባንዲራ ያሉ ምልክቶችን እንዲሁም ግብረ ሰዶማዊ ይዘት ያላቸውን ጽሑፎች የሚከለክል) በስቴት በጁን 2013 ጸድቋል። ስለ ሩሲያ ዓለም አቀፍ ስጋቶች ምላሽ መስጠት ህግ፣ ፑቲን ተቺዎችን እንዲያስተውሉ ህጉ “የሴቶች ልጆችን እና ግብረ ሰዶማዊነትን ፕሮፓጋንዳ የሚከለክል ነው” ሲሉ ጠይቀው በ2014 የክረምት ኦሎምፒክ ላይ የግብረ ሰዶማውያን ጎብኝዎች “ልጆቹን በሰላም መተው አለባቸው” ብለዋል ነገር ግን “ሙያዊ ፣ ሙያ” እንደሌለ ተናግረዋል ። ወይም ማህበራዊ መድልዎ" በሩሲያ ውስጥ በግብረ ሰዶማውያን ላይ. እ.ኤ.አ. በሰኔ 2013 ፑቲን የንቅናቄው መሪ ሆነው በተመረጡበት የመላው ሩሲያ ህዝባዊ ግንባር በቴሌቪዥን በተካሄደው ሰልፍ ላይ ተገኝተዋል ።እ.ኤ.አ. ሰዎች” እና አስፈላጊ ከሆነ አንድ ቀን በአሁኑ ጊዜ ፑቲንን የሚደግፈውን ተወዳጅነት ያጣውን የተባበሩት ሩሲያ ፓርቲን ይተኩ። የሩስያ-ዩክሬን ግጭት የዩክሬንን የሩሲያ ወረራ ዋና መጣጥፍ እዚህ ያንብቡ እ.ኤ.አ. በ 2014 ሩሲያ በዩክሬን ግዛት ውስጥ ብዙ ወታደራዊ ወረራዎችን አድርጋለች። ከዩሮሜዳኑ ተቃውሞ እና የዩክሬን ፕሬዝዳንት ቪክቶር ያኑኮቪች ውድቀት በኋላ የሩሲያ ወታደሮች ያለ ምልክት ምልክት በዩክሬን ክራይሚያ ግዛት ውስጥ ስትራቴጂካዊ ቦታዎችን እና መሰረተ ልማቶችን ተቆጣጠሩ። ሩሲያ የክሬሚያ ሪፐብሊክ ሪፐብሊክን እና የሴቫስቶፖል ከተማን ቀላቀለች ፣ ክሪሚያውያን ወደ ሩሲያ ፌዴሬሽን ለመቀላቀል ድምጽ የሰጡበት ህዝበ ውሳኔ በኋላ ፣ እንደ ኦፊሴላዊው ውጤት ። በመቀጠልም በዩክሬን ዶንባስ አካባቢ የዩክሬን ራዳ የሕግ አውጭ እርምጃዎችን በመቃወም ሰልፎቹ ተባብሰዋል ። በዩክሬን መንግስት እና በሩሲያ የሚደገፈው ራሱን የዶኔትስክ እና የሉሃንስክ ህዝቦች ሪፐብሊኮችን ተገንጣይ ሃይሎች መካከል የታጠቀ ግጭት። በነሐሴ ወር ላይ የሩስያ ወታደራዊ ተሽከርካሪዎች በዶኔትስክ ግዛት ውስጥ በበርካታ ቦታዎች ላይ ድንበር አቋርጠዋል.የሩሲያ ወታደራዊ ወረራ በዩክሬን ባለስልጣናት በሴፕቴምበር መጀመሪያ ላይ ለዩክሬን ኃይሎች ሽንፈት ተጠያቂ እንደሆነ ታይቷል. እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 2014 የዩክሬን ወታደራዊ ወታደሮች እና መሳሪያዎች ከሩሲያ ወደ ተገንጣዮች ቁጥጥር ወደ ምሥራቃዊ ዩክሬን ክፍሎች ከፍተኛ እንቅስቃሴ መደረጉን ዘግቧል። አሶሼትድ ፕሬስ እንደዘገበው 80 ምልክት የሌላቸው የጦር መኪኖች በአማፅያን ቁጥጥር ስር ባሉ አካባቢዎች እየተንቀሳቀሱ ነው። የ ልዩ የክትትል ሚስዮን በዲፒአር በሚቆጣጠረው ግዛት ውስጥ የከባድ መሳሪያዎችን እና ታንኮችን ምንም ምልክት ሳይኖራቸው ኮንቮይዎችን ተመልክቷል። የ ተቆጣጣሪዎች ጥይቶችን የሚያጓጉዙ ተሽከርካሪዎች እና የወታደሮች አስከሬን የሰብአዊ ርዳታ ኮንቮይዎች በማስመሰል የሩሲያ እና ዩክሬይን ድንበር ሲያቋርጡ መመልከታቸውን ገልጸዋል። እ.ኤ.አ. ኦገስት 2015 መጀመሪያ ላይ በድርጊት ለተገደሉ ወታደሮች የሩስያ ወታደራዊ ኮድ ምልክት የተደረገባቸው ከ21 በላይ ተሽከርካሪዎችን ተመልክቷል። ዘ ሞስኮ ታይምስ እንደዘገበው ሩሲያ የሰብአዊ መብት ተሟጋቾችን ለማስፈራራት እና በግጭቱ ውስጥ የሩሲያ ወታደሮች ስለሞቱት ጉዳይ ሲናገሩ ዝም ለማሰኘት ሞክሯል ። ደጋግሞ እንደዘገበው የእሱ ታዛቢዎች “የተጣመሩ የሩሲያ-ተገንጣይ ኃይሎች” የሚቆጣጠሩትን አካባቢዎች እንዳይጎበኙ ተከልክሏል ። እንደ አምነስቲ ኢንተርናሽናል ያሉ አብዛኛዎቹ የአለም አቀፉ ማህበረሰብ አባላት እና ድርጅቶች ሩሲያ በድህረ-አብዮት ዩክሬን ውስጥ በወሰደችው እርምጃ አለም አቀፍ ህግን በመጣስ እና የዩክሬንን ሉዓላዊነት በመጣስ ወንጅለዋቸዋል። ብዙ አገሮች በሩሲያ, በሩሲያ ግለሰቦች ወይም ኩባንያዎች ላይ የኢኮኖሚ ማዕቀቦችን ተግባራዊ አድርገዋል - ሩሲያም ምላሽ ሰጥታለች. እ.ኤ.አ ኦክቶበር 2015፣ ዋሽንግተን ፖስት እንደዘገበው ሩሲያ በቅርብ ሳምንታት ውስጥ የተወሰኑ ልሂቃን አሃዶቿን ከዩክሬን ወደ ሶሪያ በማሰማራቷ የሶሪያውን ፕሬዝዳንት ባሻር አላሳድን ለመደገፍ ነው። በታህሳስ 2015 የሩሲያ ፌዴሬሽን ፕሬዝዳንት ፑቲን የሩሲያ ወታደራዊ የስለላ መኮንኖች በዩክሬን ውስጥ እየሰሩ መሆናቸውን አምነዋል ። እንደ ምሁር አንድሬ ቲሲጋንኮቭ ብዙ የዓለም አቀፉ ማህበረሰብ አባላት ፑቲን ክሬሚያን መቀላቀል ሙሉ ለሙሉ አዲስ ዓይነት የሩስያ የውጭ ፖሊሲ እንደጀመረ አድርገው ገምተው ነበር.የእሱ የውጭ ጉዳይ ፖሊሲ "በመንግስት ከሚመራው የውጭ ፖሊሲ ተቀይሯል" በማለት የክሪሚያን ግዛት ወስደዋል. " የሶቭየት ህብረትን እንደገና ለመፍጠር አጸያፊ አቋም ለመውሰድ. በተጨማሪም ይህ የፖሊሲ ለውጥ መረዳት የሚቻለው ፑቲን በራሺያ የተፅዕኖ መስክ ውስጥ ያሉ ሀገራትን "ምዕራባዊ ሀይልን ከመጥለፍ" ለመከላከል ሲሞክሩ ነው. ክራይሚያን የመቀላቀል ድርጊቱ ደፋር እና ከባድ ቢሆንም፣ የእሱ "አዲሱ" የውጭ ፖሊሲ ከቀድሞ ፖሊሲዎቹ ጋር የበለጠ ተመሳሳይነት ሊኖረው ይችላል። በሶሪያ ውስጥ ጣልቃ መግባት እ.ኤ.አ. ሴፕቴምበር 30 ቀን 2015 ፕሬዝዳንት ፑቲን በሶሪያ የእርስ በርስ ጦርነት ውስጥ የሩሲያ ወታደራዊ ጣልቃ ገብነትን ፈቀዱ ፣ የሶሪያ መንግስት በአማፂያን እና በጂሃዲስት ቡድኖች ላይ ወታደራዊ እርዳታ እንዲደረግለት ባቀረበው መደበኛ ጥያቄ መሠረት ። የሩሲያ ወታደራዊ እንቅስቃሴ የአየር ድብደባን፣ የክሩዝ ሚሳኤል ጥቃቶችን እና የፊት መስመር አማካሪዎችን እና የሩሲያ ልዩ ሃይሎችን የሶሪያ መንግስትን በሚቃወሙ ታጣቂ ቡድኖች ላይ፣ የሶሪያ ተቃዋሚዎችን ጨምሮ፣ እንዲሁም የኢራቅ እና ሌቫን እስላማዊ መንግስት () ያቀፈ ነበር። ፣ አል ኑስራ ግንባር (አልቃይዳ በሌቫንቱ) ፣ ታህሪር አል ሻም ፣ አህራር አል ሻም እና የድል ጦር ሰራዊት። ፑቲን እ.ኤ.አ. ማርች 14 ቀን 2016 በሶሪያ ውስጥ ለሩሲያ ጦር ያዘጋጀው ተልእኮ “በአብዛኛው ተፈጽሟል” በማለት ካስታወቀ በኋላ የሩሲያ ጦር “ዋና ክፍል” ከሶሪያ እንዲወጣ ካዘዘ በኋላ በሶሪያ የተሰማራው የሩሲያ ጦር በንቃት መስራቱን ቀጥሏል። የሶሪያን መንግስት በመደገፍ ይንቀሳቀሱ። እ.ኤ.አ. በ 2016 የአሜሪካ ምርጫ (የአውሮፓ የቀን መቁጠሪያ) ሩሲያ ጣልቃ ገብታለች የሚለው የተሳሳተ አስተያየት በጃንዋሪ 2017 የዩኤስ የስለላ ማህበረሰብ ግምገማ ፑቲን በግላቸው የተፅዕኖ ዘመቻን እንዳዘዙ፣ መጀመሪያ ላይ ሂላሪ ክሊንተንን ለማንቋሸሽ እና የምርጫ እድሎቿን እና የፕሬዚዳንትነት እድሏን ለመጉዳት፣ ከዚያም በኋላ ለዶናልድ ትራምፕ “ግልጽ ምርጫ” በማዳበር ከፍተኛ እምነት እንዳላቸው ገልጿል። ሁለቱም ትራምፕ እና ፑቲን በዩኤስ ምርጫ ውስጥ ምንም አይነት የሩስያ ጣልቃ ገብነትን በተከታታይ ውድቅ አድርገዋል። ሆኖም ፑቲን በኋላ ላይ ጣልቃ መግባት “በንድፈ ሀሳብ ደረጃ ይቻላል” እና “የአገር ፍቅር አስተሳሰብ ባላቸው” የሩስያ ጠላፊዎች ሊፈጸም እንደሚችል ገልፀው በሌላ ጊዜ ደግሞ “ሩሲያውያን እንኳን ሳይሆኑ ዩክሬናውያን፣ ታታሮች ወይም አይሁዶች፣ ግን የሩሲያ ዜግነት ያላቸው ናቸው” ሲሉ ተናግረዋል ። ተጠያቂ። የኒውዮርክ ታይምስ በጁላይ 2018 እንደዘገበው ሲአይኤ ከፑቲን ጋር ቅርበት ያለው የሩስያ ምንጭን ለረጅም ጊዜ ሲንከባከበው እንደነበር እና ምንጩ በ2016 የፑቲን ቀጥተኛ ተሳትፎ ቁልፍ መረጃ እንዲያስተላልፍ አስችሎታል። በኋላ ላይ አንድ የአሜሪካ ከፍተኛ መርማሪ ለመንግስት ባደረገው ምርመራ ምንም አይነት ሩሲያውያን በአሜሪካ ምርጫ እንዳልተሳተፈ እና የይገባኛል ጥያቄዎች እና ክሶች ውሸት መሆናቸውን አረጋግጧል። እስካሁን ድረስ የተሰረቀ ምርጫ የይገባኛል ጥያቄዎች ተነስተዋል ነገር ግን የተጠናቀቀውን የተጨማለቀ ምርመራ ለማቃለል ምንም ማስረጃ አልተሰጠም። 2018-አሁን፡ አራተኛው የፕሬዝዳንት ጊዜ ፑቲን በ2018 በተካሄደው ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ከ76 በመቶ በላይ ድምጽ በማግኘት አሸንፈዋል። አራተኛው የስልጣን ዘመናቸው የጀመረው እ.ኤ.አ ሜይ 7 ቀን 2018 ሲሆን እስከ 2024 ድረስ ይቆያል።በዚያኑ ቀን ፑቲን ዲሚትሪ ሜድቬዴቭን አዲስ መንግስት እንዲመሰርቱ ጋበዙ። ግንቦት 15 ቀን 2018 ፑቲን በክራይሚያ ድልድይ አውራ ጎዳና ላይ በእንቅስቃሴው መክፈቻ ላይ ተሳትፏል። እ.ኤ.አ. ሜይ 18 ቀን 2018 ፑቲን በአዲሱ የመንግስት አወቃቀር ላይ ድንጋጌዎችን ፈርመዋል ። እ.ኤ.አ. በሜይ 25 ቀን 2018 ፑቲን በ 2024 ለፕሬዚዳንትነት እንደማይወዳደር አስታውቋል ፣ ይህንንም ከሩሲያ ሕገ መንግሥት ጋር በማክበር።በ 14 ሰኔ 2018 ፑቲን በሩሲያ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተካሄደውን የ 21 ኛውን የፊፋ የዓለም ዋንጫ ከፈተ። እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 2019 የፑቲን አስተዳደር በሩሲያ በተካሄደው ሀገር አቀፍ የክልል ምርጫ ውጤቶች ላይ ጣልቃ በመግባት በተቃዋሚ ፓርቲ ውስጥ ያሉትን ሁሉንም እጩዎች በማስወገድ አጭበርብሮታል። ለገዥው ፓርቲ የተባበሩት ሩሲያ ድል የበኩሉን አስተዋጽኦ ለማድረግ የታለመው ዝግጅቱ ለዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ግንባታ ህዝባዊ ተቃውሞዎችን በማነሳሳት ከፍተኛ እስራትና የፖሊስ ጭካኔ የተሞላበት ድርጊት እንዲፈጠር አድርጓል። እ.ኤ.አ. ጃንዋሪ 15 ቀን 2020 ዲሚትሪ ሜድቬዴቭ እና መላው መንግስታቸው ከቭላድሚር ፑቲን የፌደራል ምክር ቤት ንግግር በኋላ ሥልጣናቸውን ለቀቁ። ፑቲን ከፕሬዚዳንትነት በኋላ የፖለቲካ ሥልጣናቸውን ሊያራዝሙ የሚችሉ ዋና ዋና የሕገ መንግሥት ማሻሻያዎችን ጠቁመዋል። ከዚሁ ጋር ፑቲንን በመወከል አዲስ መንግስት እስኪቋቋም ድረስ ስልጣኑን መጠቀሙን ቀጠለ። ፕሬዚዳንቱ ሜድቬዴቭ አዲስ የተፈጠረውን የፀጥታው ምክር ቤት ምክትል ሊቀ መንበር ቦታ እንዲይዙ ሐሳብ አቅርበዋል። በእለቱም ፑቲን የሀገሪቱ የፌደራል ታክስ አገልግሎት ኃላፊ ሚካሂል ሚሹስቲንን ለጠቅላይ ሚኒስትርነት አቅርበው ነበር። በማግስቱ በስቴቱ ዱማ ለቦታው ተረጋግጦ በፑቲን አዋጅ ጠቅላይ ሚኒስትር ተሾመ። ጠቅላይ ሚኒስተር ያለ ምንም ድምፅ ሲረጋገጥ ይህ የመጀመሪያው ነው። እ.ኤ.አ. ጥር 21 ቀን 2020 ሚሹስቲን የካቢኔውን ረቂቅ መዋቅር ለቭላድሚር ፑቲን አቀረበ። በእለቱም ፕሬዚዳንቱ የካቢኔ አወቃቀሩን ድንጋጌ ተፈራርመው የቀረቡትን ሚኒስትሮች ሾመዋል። የኮቪድ -19 ወረርሽኝ እ.ኤ.አ. ማርች 15 ቀን 2020 ፑቲን የኮሮና ቫይረስ ስርጭትን ለመከላከል የመንግስት ምክር ቤት የስራ ቡድን እንዲቋቋም አዘዙ። ፑቲን የሞስኮ ከንቲባ ሰርጌ ሶቢያኒን የቡድኑ መሪ አድርጎ ሾመ። እ.ኤ.አ. ማርች 22 ቀን 2020 ከጣሊያን ጠቅላይ ሚኒስትር ጁሴፔ ኮንቴ ጋር የስልክ ጥሪ ካደረጉ በኋላ ፑቲን የሩሲያ ጦር ወታደራዊ ሐኪሞችን ፣ ልዩ መከላከያ ተሽከርካሪዎችን እና ሌሎች የሕክምና ቁሳቁሶችን ወደ ጣሊያን እንዲልክ አመቻችቷል ፣ ይህም የአውሮፓ ሀገር በ ኮቪድ -19 ወረርሽኝ በጣም የተጠቃች ። እ.ኤ.አ. ማርች 24 ቀን 2020 ፑቲን ኮሮናቫይረስ የተያዙበት በሞስኮ ኮሙናርካ የሚገኘውን ሆስፒታል ጎበኘ ፣ እዚያም ከእነሱ ጋር እና ከዶክተሮች ጋር ተነጋገረ ። ቭላዲሚር ፑቲን ከኖቮ-ኦጋርዮቮ ከሚገኘው ቢሮ በርቀት መሥራት ጀመረ ። ዲሚትሪ ፔስኮቭ እንዳሉት ፑቲን በየቀኑ የኮሮና ቫይረስ ምርመራዎችን ያልፋል እና ጤንነቱ አደጋ ላይ አይወድቅም። እ.ኤ.አ. ማርች 25 ፣ ፕሬዝዳንት ፑቲን ለህዝቡ በቴሌቪዥን በሰጡት ንግግር ኤፕሪል 22 የሚካሄደው ህገ-መንግስታዊ ህዝበ ውሳኔ በኮሮናቫይረስ ምክንያት ለሌላ ጊዜ እንደሚራዘም አስታውቀዋል ። አክሎም የሚቀጥለው ሳምንት በአገር አቀፍ ደረጃ የሚከፈልበት የበዓል ቀን እንደሚሆን እና ሩሲያውያን በቤት ውስጥ እንዲቆዩ አሳስቧል.ፑቲን በተጨማሪም የማህበራዊ ጥበቃ እርምጃዎችን ዝርዝር, ለአነስተኛ እና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች ድጋፍ እና የፊስካል ፖሊሲ ለውጦችን አስታውቋል.ፑቲን የሚከተለውን አስታወቀ. ለጥቃቅን ኢንተርፕራይዞች፣ ለአነስተኛ እና መካከለኛ ንግዶች የሚወሰዱ እርምጃዎች፡ የግብር ክፍያዎችን (ከሩሲያ ተጨማሪ እሴት ታክስ በስተቀር) ለሚቀጥሉት ስድስት ወራት ማስተላለፍ፣ የማህበራዊ ዋስትና መዋጮ መጠን በግማሽ መቀነስ፣ የማህበራዊ ዋስትና መዋጮዎችን ማስተላለፍ፣ ለቀጣዩ የብድር ክፍያ ማዘግየት ስድስት ወራት፣ ለስድስት ወራት የሚቆይ የቅጣት ማገድ፣ የዕዳ አሰባሰብ እና የአበዳሪዎች የዕዳ ኢንተርፕራይዞች መክሰር። እ.ኤ.አ. ኤፕሪል 2 ቀን 2020 ፑቲን የሥራ ያልሆኑትን ጊዜ እስከ ኤፕሪል 30 መራዘሙን ያሳወቀበት አድራሻ በድጋሚ ሰጥቷል። ፑቲን ሩሲያ በኮቪድ-19 ላይ የምታደርገውን ጦርነት ሩሲያ በ10ኛው እና በ11ኛው ክፍለ ዘመን ከነበሩት የፔቼኔግ እና የኩማን እንጀራ ዘላኖች ጋር ካደረገችው ጦርነት ጋር አመሳስለውታል። ከኤፕሪል 24 እስከ 27 በተደረገው የሕዝብ አስተያየት 48% የሚሆኑት የሩሲያ ምላሽ ሰጭዎች የፑቲንን የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ አያያዝ እንደማይቀበሉ ተናግረዋል ፣ እና በችግር ጊዜ የእሱ ጥብቅ ማግለል እና የአመራር እጦት የእሱን “ጠንካራ” ምስል የማጣት ምልክት እንደሆነ በሰፊው ተነግሯል። በሰኔ 2021 ፑቲን በስፑትኒክ ቪ ክትባት ሙሉ በሙሉ ከበሽታው መከተቡን ገልፀው ክትባቶች በፈቃደኝነት መሆን ሲገባቸው በአንዳንድ ሙያዎች አስገዳጅ እንዲሆኑ ማድረጉ የኮቪድ-19 ስርጭትን ይቀንሳል። በሴፕቴምበር ላይ ፑቲን በውስጥ ክበባቸው ውስጥ ያሉ ሰዎች ለበሽታው መያዛቸውን ካረጋገጡ በኋላ ራሳቸውን ማግለል ጀመሩ። የሕገ መንግሥት ህዝበ ውሳኔ እና ማሻሻያዎች ፑቲን በሩሲያ ሕገ መንግሥት ላይ ማሻሻያዎችን በይፋ ለማስገባት እ.ኤ.አ. ጁላይ 3 ቀን 2020 አስፈፃሚ ትዕዛዝ ተፈራርሟል፣ ይህም ለሁለት ተጨማሪ የስድስት ዓመታት ምርጫ እንዲወዳደር አስችሎታል። እነዚህ ማሻሻያዎች ከጁላይ 4 ቀን 2020 ጀምሮ ተፈጻሚ ሆነዋል። ከጁላይ 11 ጀምሮ በሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ውስጥ በካባሮቭስክ ግዛት ውስጥ የታሰሩትን የክልል አስተዳዳሪ ሰርጌ ፉርጋልን ለመደገፍ የተቃውሞ ሰልፎች ተካሂደዋል ። የ2020 የካባሮቭስክ ክራይ ተቃዋሚዎች ፀረ-ፑቲን እየሆኑ መጥተዋል። እ.ኤ.አ. በጁላይ 2020 በሌቫዳ የተደረገ የሕዝብ አስተያየት ጥናት ከተደረጉት ሩሲያውያን 45% ተቃዋሚዎችን ደግፈዋል። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 22 ቀን 2020 ፑቲን ለሩሲያ የቀድሞ ፕሬዚዳንቶች የዕድሜ ልክ የአቃቤ ህግ ያለመከሰስ መብት የሚሰጥ ህግ ፈርመዋል። ፳፻፲፬ የሩስያ-ዩክሬን ቀውስ እና ወረራ በሴፕቴምበር 2021 ዩክሬን ከኔቶ ኃይሎች ጋር ወታደራዊ ልምምድ አድርጋለች።ክሬምሊን ኔቶ በዩክሬን ወታደራዊ መሠረተ ልማቶችን እያስፋፋ ለፑቲን "ቀይ መስመሮችን" እንደሚያቋርጥ አስጠንቅቋል።የፑቲን ቃል አቀባይ ዲሚትሪ ፔስኮቭ ሩሲያ በዩክሬን ላይ ሊከሰት የሚችል ወረራ ለማድረግ እየተዘጋጀች ነው የሚለውን ውንጀላ አስተባብለዋል። እ.ኤ.አ. ኖቬምበር 30 ቀን 2021 ፑቲን በዩክሬን የኔቶ መገኘት መስፋፋት በተለይም የሩስያ ከተሞችን መምታት የሚችሉ ረጅም ርቀት የሚሳኤል ወይም የሮማኒያ እና የፖላንድ አይነት የሚሳኤል መከላከያ ዘዴዎችን መዘርጋት የ"ቀይ መስመር" ጉዳይ እንደሚሆን ተናግረዋል ። ለ ክሬምሊን. ፑቲን ኔቶ ወደ ምሥራቅ እንደማይስፋፋ ወይም “የሚያስፈራሩን የጦር መሣሪያ ሥርዓቶች ከሩሲያ ግዛት አጠገብ” እንዳትሰጥ ሕጋዊ ዋስትና እንዲሰጣቸው ፕሬዝዳንት ጆ ባይደንን ጠይቀዋል። አሜሪካ እና ኔቶ የፑቲንን ጥያቄ ውድቅ አድርገውታል። ክሬምሊን ዩክሬንን የመውረር እቅድ እንደሌለው ደጋግሞ አስተባብሏል። ፑቲን እነዚህን ፍርሃቶች “አስደንጋጭ” ሲሉ አጣጥለውታል። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 2021 የሌቫዳ ማእከል የህዝብ አስተያየት ጥናት እንዳመለከተው 50% ያህሉ ሩሲያውያን ለሩሶ-ዩክሬን ቀውስ ተጠያቂው አሜሪካ እና ኔቶ ናቸው ብለው ሲያምኑ 16 በመቶው ዩክሬንን ሲወቅሱ 4% ብቻ ሩሲያን ወቅሰዋል። ሆኖም ግን፣ እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. በየካቲት 2022 ፑቲን የዩክሬን ኔቶ አባል መሆኗ ዩክሬን በሩስያ የተጠቃለችውን ክሬሚያ ወይም በዶንባስ ደጋፊ ሩሲያውያን ተገንጣዮች የሚተዳደረውን ግዛት እንድትቆጣጠር ሊያበረታታ ይችላል ሲሉ አስጠንቅቀዋል። ምን ይጀምራል - ከኔቶ ጋር እንዋጋለን? ስለዚህ ጉዳይ ማንም አሰበ?" እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 7 ቀን 2022 ፑቲን ከፈረንሳዩ ፕሬዝዳንት ኢማኑኤል ማክሮን ጋር በጋራ በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ እንዳሉት “በርካታ (የማክሮን) ሀሳቦች ፣ ሀሳቦች… ለተጨማሪ እርምጃዎች መሰረት ሊሆኑ ይችላሉ ። ሁሉንም ሰው የሚስማማ ስምምነት ለማግኘት ሁሉንም ነገር እናደርጋለን ብለዋል ። ." ፑቲን በዩክሬን አቅራቢያ አዲስ ወታደራዊ ተነሳሽነት ላለማድረግ ቃል ገብቷል እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. የካቲት 21 ቀን ፑቲን ተገንጣይ ሪፐብሊካኖችን እንደ ገለልተኛ ሀገር የሚያውቅ ድንጋጌ ፈረመ። እ.ኤ.አ. ፌብሩዋሪ 24 ፣ ፑቲን በቴሌቭዥን በተላለፈው አድራሻ በዩክሬን ውስጥ “ልዩ ወታደራዊ ዘመቻ” በዩክሬን ላይ ሙሉ ወረራ መጀመሩን አስታውቋል ። ፑቲን እንደተናገሩት "ለደም መፋሰስ ተጠያቂነት ሁሉ በዩክሬን ግዛት ላይ በሚገዛው ገዥ አካል ህሊና ላይ ይሆናል" ብለዋል ። የብሪታንያ ጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን ፑቲን የጦር ወንጀል ክስ ሊመሰርቱ እንደሚችሉ ጠቁመው ዩናይትድ ኪንግደም እና አጋሮቿ እየሰሩ መሆናቸውን ተናግረዋል ። በዩክሬን ቲያትር ውስጥ በጦር ወንጀሎች ለተሳተፉ ሰዎች ልዩ ዓለም አቀፍ የጦር ወንጀል ፍርድ ቤት አቋቋመ። በወረራ ምክንያት ፑቲንን ጨምሮ በሩሲያ ላይ ተጨማሪ ማዕቀቦች ተጥለዋል። ፑቲን በምዕራቡ ዓለም “አስጨናቂ መግለጫዎች” ሲሉ ለጠሩት ምላሽ፣ ስትራቴጂካዊ የሮኬት ኃይሎችን የኒውክሌር መከላከያ ክፍሎችን በከፍተኛ ጥንቃቄ ላይ አስቀምጠዋል። የአሜሪካ የስለላ ኤጀንሲዎች ፑቲን ባልተጠበቀ ሁኔታ ጠንካራ በሆነው የዩክሬን መከላከያ ምክንያት በዝግመታዊ ግስጋሴው “ተበሳጭቷል” ብለው ወስነዋል። የኮቪድ-19 ወረርሽኝ። እ.ኤ.አ. የካቲት 28 ወረራውን ለማስቆም እንደ ቅድመ ሁኔታ ፣ ፑቲን የዩክሬን ገለልተኝት ፣ “ማደንዘዣ” እና “ወታደር ማስወጣት” እና ከራሺያ የተካለችውን ክሪሚያ እንደ ሩሲያ ግዛት እውቅና ጠየቀ። የቤት ውስጥ ፖሊሲዎች

21464

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%B5%E1%8D%8D%E1%8B%B5%E1%8D%8D%20%E1%8A%A9%E1%88%AB%E1%89%B1%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%8A%AA%E1%8C%88%E1%89%A3%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

የድፍድፍ ኩራቱ ውሀ እስኪገባ ነው

የድፍድፍ ኩራቱ ውሀ እስኪገባ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የድፍድፍ ኩራቱ ውሀ እስኪገባ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21350

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A3%E1%88%85%E1%88%AD%20%E1%8B%B3%E1%88%AD%20%E1%88%B2%E1%89%B3%E1%88%A8%E1%88%B5%20%E1%8C%93%E1%8C%89%E1%8A%95%E1%89%B8%E1%88%AD%20%E1%88%86%E1%8B%B5%20%E1%8B%AD%E1%89%A5%E1%88%B3%E1%89%B3%E1%88%8D

የባህር ዳር ሲታረስ ጓጉንቸር ሆድ ይብሳታል

የባህር ዳር ሲታረስ ጓጉንቸር ሆድ ይብሳታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የባህር ዳር ሲታረስ ጓጉንቸር ሆድ ይብሳታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

44126

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B9%E1%88%8D%E1%8C%8A

ሹልጊ

ሹልጊ ከ1966 እስከ 1918 ዓክልበ. ግድም ድረስ የኡርና የሱመር ንጉሥ ነበር። የአባቱ የኡር-ናሙ ተከታይ ነበር። ቀድሞ ስሙ እንደ ዱንጊ በሊቃውንቱ ይታነብ ነበር፤ አሁን ግን አጠራሩ «ሹልጊ» ትክክል እንደ ሆነ ይታመናል። በአንድ ጽሑፍ ዘንድ የሹልጊ አባት ኡር-ናሙ ሲሆን እናቱ የኡቱ-ኸጛል ሴት ልጅ ነበረች። በሹልጊ ዘመነ መንግሥት ከ፵፰ ዓመታቱ ሁላቸው በስም ይታወቃሉ። ከነዚህም ውስጥ ለምሳሌ፦ 1966 ዓክልበ - «ሹልጊ ንጉሥ የሆነበት ዓመት» 1961 ዓክልበ. - «ንጉሡ የኒፑር ሥርዓት ያስተካከለበት ዓመት» 1960 ዓክልበ. - «ንጉሡ ከኡርና ኒፑር መካከል ደርሶ መልስ የሄደበት ዓመት» 1946 ዓክልበ. - «የኡር ዜጎች ጦረኞች እንዲሆኑ የተገደደበት ዓመት» 1945 ዓክልበ. - «ደር ከተማ የጠፋበት ዓመት» 1943 ዓክልበ. - «ንጉሡ ሹልጊ አምላክ የተደረገበት ዓመት» 1942 ዓክልበ. - «ካርሃር ከተማ የጠፋበት ዓመት» 1941 ዓክልበ. - «ሲሙሩም የጠፋበት ዓመት» 1940 ዓክልበ. - «ሲሙሩም ሁለተኛ ጊዜ የጠፋበት ዓመት» 1939 ዓክልበ. - «ሃርሺ የጠፋበት ዓመት» 1936 ዓክልበ. - «የአንሻን አገረ ገዥ የንጉሡን ሴት ልጅ ያገባትበት ዓመት። 1935 ዓክልበ. - «ካርሃር ሁለተኛ ጊዜ የጠፋበት ዓመት» 1934 ዓክልበ. - «ሲሙሩም ሦስተኛ ጊዜ የጠፋበት ዓመት» 1933 ዓክልበ. - «ካርሃር ሦስተኛ ጊዜ የጠፋበት ዓመት» 1932 ዓክልበ. - «አንሻን የጠፋበት ዓመት» 1929 ዓክልበ. - «ንጉሡ ሹልጊ የሀገር ግድግዳ ያሠራበት ዓመት» 1924 ዓክልበ. - «ንጉሡ ሻሽሩም ያጠፋበት ዓመት» 1922 ዓክልበ. - «ሲሙሩምና ሉሉቡም ለ፱ኛው ጊዜ የጠፉበት ዓመት»፤ ወይም «ብርቱ ሹልጊ፣ የኡር ንጉሥ፣ የአራቱ ሩቦች ንጉሥ፣ የኡርቢሉም፣ ሲሙሩም፣ ሉሉቡምና የካርሃር አለቆችን በአንድ ዘመቻ የሰበራቸውበት ዓመት» 1921 ዓክልበ. - «ብርቱ ሹልጊ፣ የኡር ንጉሥ፣ የአራቱ ሩቦች ንጉሥ፣ ኪማሽን፣ ሁርቲንና ግዛቶቻቸውን በአንድ ቀን ውስጥ ያጠፋቸውበት ዓመት» 1919 ዓክልበ. - «ሃርሺ፣ ኪማሽ፣ ሁርቲና ግዛቶቻቸው በአንድ ቀን ውስጥ የጠፉበት ዓመት» ናቸው። ከላይ እንደሚታየው፣ በ1943 ዓክልበ. ሹልጊ እራሱን አምላክ እንደ ነበር የሚል አዋጅ ሰጠ። ከዚህ በፊት ነገሥታት ከመሞታቸው በኋላ እንደ አማልክት ቢደረጉም፣ በሕይወቱ ዘመን አምላክ ነኝ ባይ ንጉሥ አሁን የሚታይ ነው። በሹልጊ ስም ብዙ የምስጋና መዝሙሮች በሱመርኛ ተገኝተዋል። በሌሎች ምንጮች ግን ሹልጊ እንደ ጽድቅ ንጉሥ አልታሠበም። «የዋይድነር ዜና መዋዕል» የሚባል ሰነድ «ሥርዓቶቹን በትክክል አልፈጸመም፤ የማጽዳቱንም ሥርዓተ ቅዳሴ አረኮሰ» ሲለን 48 ሥርዓቶቹን በማይገባ እንደ ቀየራቸው፣ «ሀሣዌ ጽሁፎች» እንደ ቀረጸ በማለት ይከሰዋል። «የቀድሞ ነገሥታት ዜና መዋዕል» ደግሞ «የወንጀል አመል ነበረው፤ የባቢሎንም መቅደስ ንብረት እንደ ምርኮ ወሰደ» የሚል ክስ አቀረበበት። በመጀመርያ ዓመቶቹ የዓመት ስሞች በተለይ መቅደሶች ስለ መሥራታቸው ሲሆን ከተሠሩባቸው ከተሞች መሃል ደር አንዱ ነበር። በ፳ኛው ዓመት ግን «የደር ሂሳብ በዶማዎች እንዲከፈል» አዝዞ ከተማውን በቅጣት አስፈረሰው። ከዚያ የዘመተባቸው ቦታዎች በሑራውያን አገር፣ በሉሉቢ ወይም በኤላም ነበሩ። በ፴ኛው ዓመቱ ሴት ልጁ የአንሻን አገረ ገዥ ብታገባም በ፴፬ኛውም ዓመቱ ግን በአንሻን ላይ የቅጣት ዘመቻ እየዘመተ ነበር። የሹልጊ ተከታይ ልጁ አማር-ሲን ነበር። የሱመር ነገሥታት

21100

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%88%E1%8B%B1%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%8C%A1%20%E1%8B%A8%E1%8C%A0%E1%88%89%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%89%80%E1%88%8B%E1%8B%8D%E1%8C%A1

የሚወዱትን ሲያጡ የጠሉትን ይቀላውጡ

የሚወዱትን ሲያጡ የጠሉትን ይቀላውጡ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚወዱትን ሲያጡ የጠሉትን ይቀላውጡ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

9300

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9A%E1%8A%AB%E1%8A%A4%E1%88%8D

ሚካኤል

ሚካኤል (በዕብራይስጥ: ‎, ሲነበብ፡ ሚካኤል, ሲተረጎም፡ 'ማንነው እንደ እግዚአብሔር?'; በግሪክ: , ሲነበብ፡ ; በላቲን: -ሲነበብ፡ ሚካኤል; በአረቢኛ: ‎, ሲነበብ፡ ሚካኤል) በክርስትና በአይሁድ በእስልምና እንዲሁም በመላዕክት አማላጅነት በሚያምኑ ሃይማኖቶች የመላዕክት ሁሉ አለቃ ሊቀ መላዕክት ተብሎ ይጠራል መላእክት ቁጥራቸው እጅግ ብዙ ቢሆንም በ ፺፱ኙ ነገደ መላእክት የተከፈሉና አለቆችም ያሏቸው ናቸው፡፡ የእነዚህ ሁሉ መላእክት አለቃ የሆነው ቅዱስ ሚካኤል ነው፡፡ በትህትናው ልዕልናን ያገኘው ቅዱስ ሚካኤል በእግዚአብሔር ዘንድ የተሰጠው ክብር ከማንኛውም መልአክ የበለጠ መሆኑን መጽሐፍ ቅዱስ በግልጽ አስቀምጦታል፡፡ የቅዱስ ማካኤልን ድርሳን ለማንበብ እዚህ ላይ ይጫኑ ድርሳነ ሚካኤል በተጨማሪም ስለ መላእክት ከመጽሐፍ ቅዱስ ለመረዳት እነዚህን ጥቅሶች ይመለከቱ ሰውን ይረዳሉ ዘፍ.16፡7/ ዘፍ.18፡15/ ዘጸ.23፡20/ መሳ6፡11/ 1ኛነገ.19፡5/ 2ኛነገ 6፡15/ ዳን.8፡15-19/ ዳን.3፡17/ ት.ዘካ.1፡12/ ማቴ.18፡10/ሉቃ. 1፡26/ ሉቃ.13፡6/ ዩሐ.20፡11/ ሐዋ.12፡6/ ራዕይ 12፡7/ ስግደት ይገባቸዋል ዘፍ.19፡1-2/ ዘኁ.22፡31/ ኢያሱ 5፡12/ መሳ.13፡2/ 1ኛ ዜና 21፡1-7/ ዳን.8፡15 የቅዱስ ሚካኤል ስሞች ሚካኤል ማለት << መኑ ከመ አምላክ (እግዚአብሔር) እንደ እግዚአብሔር ያለ ማነው>> ማለት ነው፡፡ ይህም የእግዚአብሔርን ገናንነትና እሱን የሚመስል አምላክ እንደሌለ የሚያመለክት ነው እንደ እግዚአብሔር ያለ ቅዱስ ንጹሕ ርህሩህ ኃይል ረቂቅ ማነው መልሱ የለም ነው፡፡ ቅዱስ ሚካኤል የስሙ ዘርፍ ሆነው የሚጨመሩ መጠሪያዎች አሉት እነዚህም ከእግዚአብሔር ዘንድ የተሰጠውን የባለሟልነት ክብር የሚገልጹ ናቸው፡፡ ይኸውም መልአከ ኃይል፣ መጋቤ ብሉይ፣ መልአከ ምክሩ፣…ናቸው፡፡ መልአከ ኃይል የተባለው እግዚአብሔር በሱ አማካይነት ታላላቅ ሥራዎችን በመሥራት ኃይሉን ስለገለጸ - ዲያብሎስን ከነሠራዊቱ ስላሸነፈ ነው፡፡ መጋቤ ብሉይ የተባለበት ምክንያት በብሉይ ኪዳን ውስጥ ከእግዚአብሔር እየተላከ ብዙ ታላላቅ ሥራዎችን የሠራ በመሆኑ ነው፡፡ መልአከ ምክር ወይም የእግዚአብሔር የምክሩ አበጋዝ የተባለበት ምክንያት እግዚአብሔርን በምክሩ ይረዳዋል ለማለት ሳይሆን እግዚአብሔር የሚሠራውን ሥራ ለወዳጁ ለቅዱስ ሚካኤል ይገልጽለታል በሱም አማካኝነት ይሠራል ለማለት ነው፡፡ ቅዱስ ሚካኤል በመጽሐፍ ቅዱስ ቅዱስ ሚካኤል በዚህ ሁሉ ልዕልና ላይ ትሕትናን ደርቦ የያዘ በጸሎቱ ተማጽኖ በተራዳኢነት አምኖ ለሚለምነው ሁሉ ፈጥኖ በመድረስ ከሠራዊተ አጋንንት ተንኰል የሚያድን መልአክ ነው፡፡ ወደ ቅዱስ መጽሐፍ ስንገባ ለቅዱስ ሚካኤል የተሰጠውን ክብርና ባለሟልነት እንዲሁም የሠራቸውን ሥራዎች እንመለከታለን፡፡ በመጀመሪያ (ኢያሱ 5÷13-15) እንዲህ ይላል፡፡ ‹‹እንዲህም ሆነ ኢያሱ በኢያሪኮ አጠገብ ሳለ ዓይኑን አንሥቶ ተመለከተ፡፡ እነሆም የተመዘዘ ሰይፍ በእጁ የያዘ ሰው በፊቱ ቆሞ ነበር፡፡ ኢያሱም ወደ እርሱ ቀርቦ ከእኛ ወገን ወይስ ከጠላቶቻችን ወገን ነህን አለው፡፡ እርሱም አይደለሁም እኔ የእግዚአብሔር ሠራዊት አለቃ ሆኜ አሁን መጥቻለሁ አለ፡፡ ኢያሱም ወደ ምድር በግምባሩ ተደፍቶ ሰገደ፡፡ ጌታዬ ለባሪያው የሚነግረው ምንድን ነው አለው፡፡ የእግዚአብሔርም ሠራዊት አለቃ ኢያሱን አንተ የቆምህበት ሥፍራ የተቀደሰ ነውና ጫማህን በፊቱ አውልቅ አለው፡፡ ኢያሱም እንዲሁ አደረገ ይላል፡፡ ይህን ጥቅስ ልብ ብለን ብናጤነው ለሌላው ሁሉ መርህ ይሆናልና ጥቂት ለማብራራት እንሞክራለን፡፡ እንዲሁም እግዚአብሔር ራሱ ለኢያሱ ‹‹…በሕይወትህ ዕድሜ ሁሉ ማንም አይቋቋምህም ከሙሴ ጋር እንደሆነው እንዲሁ ካንተ ጋር እሆናለሁ አልጥልህም አልተውህም፡፡…›› (ኢያሱ 1÷1-9) በማለት ምን ያህል እንዳከበረው ያስረዳል፡፡ እስራኤላውያን አሞራውያንን በወጉ ጊዜ ቀኑ ስለመሸባቸው ከመደበኛው የተፈጥሮ ሕግ ውጭ ቀኑ እንደማይጨልምና መዓልቱ እንዲረዝም ኢያሱ በጸሎት ፈጣሪውን ስለጠየቀ እግዚአብሔርም ጸሎቱን ሰምቶ ቀኑን አስረዝሞ ከሰማይ በረድ አዝንሞ ጠላቶቻቸውን በማጥፋት የፈጸመውን አስደናቂ ተአምር እንዲህ ብሎ ጸፏል፡፡ ‹‹...ፀሐይም በሰማይ መካከል ዘገየ አንድ ቀንም ሙሉ ያህል ለመግባት አልቸኰለም፤ እግዚአብሔር ለእስራኤል ይዋጋ ነበርና እግዚአብሔር የሰውን ቃል (ልመና) የሰማበት እንደዚያ ያለ ቀን ከዚያም በፊት ከዚያም በኋላ አልነበረም›› (ኢያ 10÷12-14) በማለት ተገልጿል፡፡ በጠቅላላው ከኢያሪኮ ጀምሮ ታላላቅ የአሕዛብ ምሽጐችን አፍርሶ አሕዛብን አጥፍቶ እግዚአብሔር ለአብርሃም ለይስሐቅ ለያዕቆብ የማለላቸውን የተስፋይቱን ምድር ለልጆቻቸው ያወረሰ ኢያሱ ነው፡፡ ይህ የእስራኤል መሪ በእጅ የተመዘዘ ሰይፍ ይዞ የተገለጸለት ቅዱስ ሚካኤል መሆኑን አላወቀም፡፡ ከቃሉ እንደምንረዳው ከራሱ ወገን ወይም ከጠላቶቹ ወገን የሆነ አንድ ወታደር መስሎት ነበር፡፡ መልአኩ በሰው አምሳል ስለተገለጸለት አላወቀውም ነበር፡፡ ያነጋገረውም ያለ ፍርሃት ያለ ጭንቀት ያለድንጋጤ ወታደሮቹን እንደሚያነጋግር ዘና ብሎ ነው፡፡ ሆኖም ከመልአኩ የተሰጠው መልስ ታላቅ መሪና ነቢይ የሆነውን የኢያሱን አስተሳሰብ ለወጠው፡፡ ይኸውም <<ከወገኖችህ ወይም ከጠላቶችህ አይደለሁም እኔ የእግዚአብሔር ሠራዊት አለቃ ሆኜ አሁን መጥቻለሁ>> የሚለውን ቃል ሲሰማ ኢያሱ በፊቱ የቆመው ተራ ወታደር ሳይሆን የመላእክት ሠራዊት አለቃ ከሙሴ ሳይለይ የእስራኤልን ሕዝብ የሚጠብቅ የእግዚአብሔር መልአክ ቅዱስ ሚካኤል መሆኑን ሲረዳ ለመልአኩ ክብር መስጠት ስለሚገባ የአክብሮት ስግደት ሰገደለት፤ <<ጌታዬ ለባሪያው የሚነግረው ምንድነው>> በማለት በትህትና ጠየቀ፡፡ ጌታዬ አንተ ቅዱስ ሚካኤል ለኔ ለባሪያህ ለኢያሱ የምትነግረኝ ምንድነው; በማለቱ የእግዚአብሔርን ክብር ለፍጡር መስጠቱ አይደለም መላእክት ጌቶች ይባላሉ፡፡ ጌትነታቸውም የጸጋ ጌትነት ነው፡፡ ኢያሱ መልአኩን ጌታዬ ብሎ ከጠራው እኛማ ኃጢአተኞች ጌታዬ፤ ቀዱስ ሚካኤል ለኔ ለባሪያህ ጸልይልኝ መጥተህ አድነኝ…በማለት የአክብሮት (የጸጋ) ስግደት በመስገድ ብንለምነው ከመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርት ውጭ አልወጣንም፡፡ የፈጣሪን ክብር ለፍጡር አልሰጠንም፡፡ ተሳስታችኋል የሚለን ሰው ቢኖር እኛ አብነት ያደረግነው የእግዚአብሔር ወዳጅ ኢያሱን ስለሆነ ኢያሱም ተሳስተሃል ይባል፡፡ መልአኩም ኢያሱ ያቀረበለትን የአክብሮት ስግደትና ጥያቄ በመቀበል ከእግዚአብሔር የተሰጠውን መልእክት ነገረው፡፡ ኢያሱም ትእዛዙን ፈጸመ፡፡ የእግዚአብሔር ሠራዊት ጌታ ይህም ማለት መላእክትን ፈጥሮ የሚገዛ፣ የሚያዛቸው፣ የሚቀድሳቸው ማለት ነው፡፡ የእግዚአብሔር ሠራዊት አለቃ የሚለው ከፈጣሪ በታች በመላእክት ላይ በፈጣሪ የተሾመ ማለት ነው፡፡ መላእክት አለቆቻቸውን ያከብራሉ፤ ለእነሱም ይታዘዛሉ፡፡ ቅዱስ ሚካኤል የመላእክት ሁሉ አለቃ ስለሆነ ከትእዛዙ አይወጡም፤ ሠራዊተ መላእክት የሚያከብሩትንና የሚታዘዙለትን የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤልን እኛም እንደ ኢያሱ እናከብረዋለን እንታዘዘዋለን፡፡ መላእክትን ማክበርና መታዘዝ እንደሚገባ እግዚአብሔር እንዲህ ይላል፡፡ <<በመንገድህ ይጠብቅህ ዘንድ ወዳዘጋጀሁትም ሥፍራ ያገባህ ዘንድ እነሆ እኔ መልአክህን በፊትህ እሰዳለሁ፤ በፊቱ ተጠንቀቁ፤ ቃሉንም አድምጡ፤ ስሜም በእርሱ ስለሆነ ኃጢአት ብትሠሩ ይቅር አይልምና አታስመርሩት፤ አንተ ግን ቃሉን ብትሰማ፣ ያልሁህንም ሁሉ ብታደርግ፣ ጠላቶችህን እጣላቸዋለሁ፣ የሚያስጨንቁህንም አስጨንቃቸዋለሁ፣ መልአኬ በፊትህ ይሄዳልና…>>(ዘጸ.23÷20-22) በማለት ለሙሴ ተናግሯል፡፡ ይህ ቃል ለአንድ ጊዜ ብቻ ለሙሴና ለሕዝቡ ተነግሮ ያበቃ ሳይሆን እስከዛሬና ወደፊትም የሚቀጥል ነው፡፡ መልአኩ ቅዱስ ሚካኤል ✞✞✞ በስመ ሥላሴ ✞✞✞ † ♥ † እስጢፋኖስም ጌታ ሆይ፥ ይህን ኃጢአት አትቍጠርባቸው ብሎ በታላቅ ድምፅ ጮኸ። ይህንም ብሎ አንቀላፋ።† ♥ †(የሐዋ.ሥራ ፯፡፶፱-፷) እንኳን ለሰማዕቱ ቅዱስ እስጢፋኖ ወርሃዊ መታሰቢያ ክብረ በዓል በሰላም በጤና አደረሳችሁ አደረሰን!!! † ♥ † ሰው ግን ዓለምን ቢያተርፍ ነፍሱን ግን ቢጎዳ ምን ይረባዋል/ምን ይጠቅመዋል?† ♥ † ማቴ.፲፮፡፳፮ የቅዱሳኑ ሞት በእግዚአብሔር ፊት የከበረ ነው። መዝ. 115/116፡15 † ♥ †እኔን የሚወድ ቢኖር እራሱን ይካድ መስቀሌንም ተሸክሞ /መከራዬን ሳይሰለች/ ዕለት ዕለት ይከተለኝ † ♥ †፡፡ ማቴ ፲፡፴፰-፵፪ † ♥ † ስለ ጽድቅ የሚራቡና የሚጠሙ፣ እንዲሁም የሚሰደዱ ብጹዓን ይጠግባሉና፣ መጽናናትንም ያገኛሉና…† ♥ † ጌታ በተራራ ስብከቱ ከተናገራቸው፣ ካስተማራቸው የሕይወት ምግብ የሆነ ቃሉ ማቴ.፭፡፩-ፍጻሜ ቅዱስ እስጢፋኖስ በፍርድ አደባባይ ሲቆምና ሲከሠስ እውነቱን መናገሩ ሕይወቱን እንደሚያስከፍለው እያውቀ፡፡ እውነቱን መናገር አልፈራም፡፡ አያችሁ ቅዱስ እስጢፋኖስ የእግዚአብሔርን ፈቃድ ነበር ያስተዋለው፡፡ ውጤቱ ምንም ይሁን፡፡ እግዚአብሔር በእውነት የተሞላን እንድንሆን ይፈልጋል፡፡ የክርስቶስ ምስክር ሆነው የተሰዉት ቅዱሳን የክብር አክሊል የተቀዳጁት ለእውነት ስለሞቱ ነው፡፡ ነገር ግን በመንፈስ ሕያዋን ናቸው፡፡ በዘላለማዊ ደስታም ከእግዚአብሔር ጋር ኖረዋል፡፡ እስጢፋኖስም ጸጋንና ኃይልን ተሞልቶ በሕዝቡ መካከል ድንቅንና ታላቅ ምልክትን ያደርግ ነበር። የነፃ ወጪዎች ከተባለችው ምኵራብም ከቀሬናና ከእስክንድርያም ሰዎች ከኪልቅያና ከእስያም ከነበሩት አንዳንዶቹ ተነሥተው እስጢፋኖስን ይከራከሩት ነበር፤ ይናገርበት የነበረውንም ጥበብና መንፈስ ይቃወሙ ዘንድ አልቻሉም። በዚያን ጊዜ። በሙሴ ላይ በእግዚአብሔርም ላይ የስድብን ነገር ሲናገር ሰምተነዋል የሚሉ ሰዎችን አስነሡ። ሕዝቡንና ሽማግሌዎችንም ጻፎችንም አናደዱ፥ ቀርበውም ያዙት ወደ ሸንጎም አመጡትና። ይህ ሰው በዚህ በተቀደሰው ስፍራ በሕግም ላይ የስድብን ነገር ለመናገር አይተውም፤ ይህ የናዝሬቱ ኢየሱስ ይህን ስፍራ ያፈርሰዋል ሙሴም ያስተላለፈልንን ሥርዓት ይለውጣል ሲል ሰምተነዋልና የሚሉ የሐሰት ምስክሮችን አቆሙ። በሸንጎም የተቀመጡት ሁሉ ትኵር ብለው ሲመለከቱት እንደ መልአክ ፊት ሆኖ ፊቱን አዩት። ፮፡፰-፲፭) “ይህ እንዴት ያለ ይቅርታ ነው? ልክ ጌታ በዚያ በመከራ ሰዓት ብዙ መከራ ሲያጸኑበት አባት ሆይ የሚያደርጉት አያቁምና የቅር በላቸው ብሎ የፍቅር አምላክ ይቅርታ እንዳደረገላቸው ሁላ የጌታው ተከታይ የሆነው፤ እስጢፋኖስም።” “ጌታ ኢየሱስ ሆይ፥ ነፍሴን ተቀበል ብሎ ሲጠራ ይወግሩት ነበር። ተንበርክኮም። ጌታ ሆይ፥ ይህን ኃጢአት አትቍጠርባቸው ብሎ በታላቅ ድምፅ ጮኸ። ይህንም ብሎ አንቀላፋ። ሳውልም በእርሱ መገደል ተስማምቶ ነበር።” (የሐዋ.ሥራ ፯፡፶፱-፷) የሰማዕቱ በረከት ይደርብን እስከ ሞት ድረስ ለአምላካችን እንድንታመን እርሱ ይርዳን፡፡ እስከ መጨረሻ ድረስ የታመንህ ሁን የህይወት አክሊል እሰጣሃለሁ ራዕይ 2፡10 ለዚህ ነው እኮ ቅ/ጳውሎስ “እሩጫዬን ጨርሻለሁ ሃይማኖቴን ጠብቄያለሁ ከእንግዲህ የሕይወት አክሊል ይጠብቀኛል” ያለው ፪ጢሞ.፬፡፮-፯ የእግዚአብሔር፣ቸርነት የድንግል ማርያም አማላጅነት፣ የቅዱሳን መላእክት ተራዳኢነት፣ የጻድቃን፣ የሰማዕታት፣ የቅዱሳን ሐዋርያት፣ የቅዱሳን አበው መነኮሳት፣ የቅዱሳት አንስት፣ የደናግላንና የቅዱሳን ሁሉ ምልጃና ቃል-ኪዳናቸው ባለንበት ከሁላችን ጋር ይሁን ይቆየን፡፡ ወስብሐት ለእግዚአብሔር ወለወላዲቱ ድንግል ለመስቀሉ ክቡር አሜን ። ይቆየን ጊዜ ሕዝበ እስራኤልን ፊት ፊት እየመራ ጠላቶቻቸው አሕዛብን አጥፍቶ ምድረ ርስትን ምድራዊት ኢየሩሳሌምን እንዳወረሳቸው ዛሬም ይኸው መልአክ ቅዱስ ማካኤል እስራኤል ዘነፍስ የተባልን ህዝበ ክርስቲያንን ፊት ፊት እየመራ ጠላቶቻችን ሠራዋተ አጋንንትን እያጠፋ ምድረ ርስት ወደተባለች ሰማየ ሰማያት ያገባናል፡፡ የእስራኤል ሕዝብ ታሪክ ለአዲስ ኪዳን ሕዝብ ምሳሌ ስለሆነ በታሪክነቱ ብቻ ተነግሮ የሚታለፍ አይደለም፡፡ ኦሪት ሰም ሲሆን ሐዲስ ኪዳን ደግሞ ወርቅ ነውና፡፡ ይህ የእግዚአብሔር ሠራዊት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል ሕዝበ እስራኤልን ከግብጽ ባርነት ያወጣ፣ በበረሃ 4ዐ ዓመት የመራቸው፣ ምድር ርስትን ያወረሳቸው መሆኑን በሌላ ስፍራ እንዲህ ይላል፡፡ ‹‹…በእስራኤል ሠራዊት ፊት ይሄድ የነበረው የእግዚአብሔር መልአክ ፈቀቅ ብሎ በኋላቸው ሄደ፤ የደመናውም ዓምድ ከፊታቸው ፊቀቅ ብሎ በኋላቸው ቆመ፡፡›› (ዘጸ.14÷15-20) በዚህ መሠረት እስራኤልን ይመራ የነበረው የእዚአብሔር መልአክ ቅዱስ ሚካኤል ነው፡፡ እንዲሁም በኮሬብ ተራራ እግዚአብሔር ለሙሴ ሐመልማል ከነበልባል ተዋሕዶ በተገለጸለት ጊዜ መልአኩ ቅዱስ ሚካኤል አልተለየም ነበር፡፡ (ዘጸ.3÷1-6፣ የሐዋ. 7÷30-34) በኦሪት የእግዚአብሔር መልአክ እየተባለ የሚጠራው አብዛኛውን ጊዜ ቅዱስ ሚካኤል እንደሆነ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ያስተምራሉ በድርሳነ ሚካኤልም ተጽፎ ይገኛል፡፡ (መዝ.33÷7) ‹‹የእግዚአብሔር መልአክ (ቅዱስ ሚካኤል) እግዚአብሔርን በሚፈሩት ሰዎች ዙሪያ ይሰፍራል ያድናቸዋል (በኢሳ.37÷36) ›› የእግዚአብሔር መልአክ(ቅዱስ ሚካኤል) መጣ፡፡ ከአሞራውያንም ሰፈር መቶ ሰማንያ አምስት ሺህ ገደለ…›› በማለት ቅዱስ ሚካኤል ሕዝቅያስን እንዴት እንዳዳነው ተገልጿል፡፡ በአጠቃላይ ቅዱስ ሚካኤል ያልረዳው ቅዱስ የለም ቢባል ማጋነን አይሆንም፡፡ በዳን.10÷13 ‹‹የፋርስ መንግሥት አለቃ ግን ሃያ አንድ ቀን ተቋቋመኝ፤ እነሆም ከዋነኞቹ አለቆች አንዱ ሚካኤል ሊረዳኝ መጣ›› በማለት የቅዱስ ሚካኤል ተራዳኢነት ተገልጿል /ዳን.10÷21/፡፡ በዚሁ በትንቢተ ዳንኤል ም.12÷1 ላይ ‹‹በዚያም ዘመን ስለ ሕዝብህ ልጆች የሚቆመው ታላቁ አለቃ ሚካኤል ይነሳል በማለት ታላቅነቱን፤ለሰው ልጆች ሁሉ በአማላጅነቱና በተራዳኢነት የሚቆም እንደሆነ በማያሻማ ቃል ተገልጿል፡፡ ከዚህም ሌላ ዲያብሎስ ከነሠራዊቱ በእግዚአብሔር ላይ ባመፀ ጊዜ ከክብሩ ያዋረደው ወደምድር የጣለው ቅዱስ ሚካኤል ቅዱሳን መላእክትን በመምራት ከዲያብሎስና ከሠራዊቱ ጋር ስላደረገው ጦርነትና ስለተቀዳጀው ድል ቅዱስ ዮሐንስ እንዲሀ በማለት ገልጾታል፡፡ ‹‹በሰማይም ሰልፍ ሆነ፤ ሚካኤልና መላእክቱ ዘንዶውን ተዋጉ፤ዘንዶውም ከመላእክቱ ጋር ተዋጋ፡፡ አልቻላቸውምም፤ ከዚያም ወዲያ በሰማይ ሥፍራ አልተገኘላቸውም፡፡ ዓለሙንም ሁሉ የሚያስተው ዲያብሎስና ሰይጣን የሚባለው፡፡ ታላቁ ዘንዶ እርሱም የቀድሞው እባብ ወደ ምድር ተጣለ፡፡ መላእክቱም ከእርሱ ጋር ተጣሉ…›› (ራእ.12÷7-9) ዛሬም ቅዱስ ሚካኤል ሰዳዴ አጋንት አጋንንትን የሚያሳድድ በመሆኑ ከሰይጣንና ከሠራዊቱ መከራ እንዲያድናቸው በጸሎት ለሚለምኑት በቃል ኪዳኑ ለሚማፀኑት ሁሉ ፈጥኖ እየደረሰ ይታደጋቸዋል፡፡ በዙሪያቸው እየከተመ አጥር ቅጥር ሆኖ ይጠብቃቸዋል፡፡ ከክፉ ነገር ሁሉ ያድናቸዋል (መዝ.33÷7)፡፡ በመልእክተ ይሁዳ ቁ.9 ‹‹የመላእክት አለቃ ሚካኤል ግን ከዲያብሎስ ጋር በተከራከረ ጊዜ ስለ ሙሴ ሥጋ ሲነጋገር ጌታ ይገስጽህ አለው እንጂ የስድብን ፍርድ ሊናገረው አልደፈረም›› በማለት ቅዱስ ሚካአል ዲያበሎስን እንኳ እግዚአብሔር ይፍረድብህ ከማለት በቀር ሌላ ቃል አለመናገሩ ታጋሽነቱን ያሳያል፡፡ የቅዱስ ሚካኤል ክብር በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ቅዱስ ሚካኤል ለማንም ያልተሰጠ እጅግ ታላቅ የሆነ ክብር እንደተሰጠው ተጽፎ እናገኛለን፡፡ ይኸውም በዕለተ ምጽአት ጌታችን ቅዱሳን መላእክትን አስከትሎ በክበበ ትስብአት በግርማ መለኮት በሚመጣበት ጊዜ ከእግዚአብሔር ዘንድ በሙታን ላይ ሥልጣን የተሰጠው ለዚሁ ለኃያሉ መልአክ ለቅዱስ ሚካኤል ነው፡፡ ይህንንም ቅዱስ ጳውሎስ በሚገባ ገልጾታል፡፡ ‹‹እነሆ አንድ ምሥጢር እነግራችኋለሁ ሁላችን አናንቀላፋም፡፡ ነገር ግን የኋለኛው መለከት ሲነፋ ሁላችን በድንገት በቅጽበተ ዓይን እንለወጣለን፤ መለከት ይነፋል፤ ሙታንም የማይበሰብሱ ሆነው ይነሣሉ፤ እኛም እንለወጣለን ይላል›› (1ቆሮ.15÷51-52) ከዚሁ ጋር በተጨማሪ ‹‹በጌታ ቃል የምንላችሁ ይህ ነውና እኛ ሕያዋን ሆነን ጌታ እስኪመጣ ድረስ የምንቀር ያንቀላፉትን አንቀድምም ጌታ ራሱ በትእዛዝ በመላእክትም አለቃ ድምፅ በእግዚአብሔርም መለከት ከሰማይ ይወርዳልና በክርስቶስ የሞቱ አስቀድመው ይነሣሉ…›› (1ተሰ..4÷15-16) በማለት በዕለተ ምጽአት ምን ያህል ክብርና ጌትነት እንደሚሰጠው ይገልጽልናል፡፡ የቅዱስ ሚካኤል በዓል የቤተ ክርስቲያን አባቶች በየወሩ በ12 መታሰቢያውን እንድናደርግ አዘውናል፡፡ ይህንንም ያልቻለ በዓመት አራት ዐበይት በዓላትን ከቀዝቃዛ ጽዋ ውኃ ጀምሮ እንደተቻለ ማዝከር ይገባል፡፡ እነዚህም ኅዳር 12 ቀን ቀጥሎ ሰኔ 12 ቀን ከዚያም ነሐሴ 12 ቀንና ታኅሳስ 12 ቀን ናቸው፡፡ ከሁሉም የሚበልጠው ታላቁ በዓሉ ኅዳር 12 ቀን ነው፡፡ በዚህም ዕለት እግዚአብሔር በሰማይ ካሉ ሁሉ በላይ አድርጐ ሾመው፡፡ ስለትሕትናውና ስለ መታዘዙ ጌታውን ፈጣሪውን የከዳና የበጐ ሥራ ሁሉ ጠላት የሆነውን ሰይጣንን ድል ይነሣ ዘንድ ሥልጣን ሰጠው፡፡ በዚህ ዕለት እንዲሁ ከላይ እንደተገለጸው ቅዱስ ሚካኤል በታላቅ ክብር ሆኖ በንጉሥ ጭፍራ አምሳል ለነዌ ልጅ ለኢያሱ የታየበት ዕለት ነው፡፡ በቅዳሴያችን ‹‹ተውህቦ ምሕረት ለሚካኤል፤ ለሚካኤል ምሕረት (ይቅርታ ርኀራኄ) ተሰጠው ይላል፡፡ ነቢዩ ሄኖክም ምሕረት ለሚካኤል መሰጠቱን ገልጿል፡፡ ትሕትናውን ታዛዥነቱን አስረድቷል (ሄኖክ. 6 ቁ.5 ምዕ.10 ቁ.12) ፡፡ የሰማያውያን ሠራዊት አለቃ ለሰው ሁሉ የሚራራና ስለ ሰው ልጆች ሳያቋርጥ ወደ ፈጣሪው የሚለምን ርኀሩኀ ትሑት የሆነው ኃያሉ ቅዱስ ሚካኤል የሠራውን ሥራ የክብሩን ገናንነት ጽፈን ለመጨረስ ስለማይቻለን በዚሁ እናበቃለን፡፡ ጸሎቱ እና በረከቱ፣ ተራዳኢነቱም ሀገራችንና ሕዝባችንን ይጠብቅልን አሜን፡፡ ድርሳነ ሚካኤል ዘየካቲት አንድ አምላክ በሚሆን በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም። በየካቲት ወር በአሥራ ሁለት ቀን የሚነበብ ኃያል ክቡር የሚሆን የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤል ድርሳን ይህ ነው። ልመናው በረከቱ ከኛ ጋር ይኑር ለዘለዓለሙ አሜን። ከዚህ ነገር በኋላ በዚህ አገር የሚኖር ሃይማኖቱ የፀና አንድ ድሃ ነበር። በመዓልትም በሌሊትም ይጸልይ ነበር። ቅዱስ ሚካኤልን ጌታዬ ሆይ እዘንልኝ የዕለት ምግብ የዓመት ልብስ ስጠኝ ይለው ነበር። ሰውዬው ግን ሰነፍ ነው። ከቤቱ ወደሥራ አይወጣም ልድከም አይልም የሚያውቀው ሥራ የለም። አንዲት ሰዓት ስንኳ ልሥራ አይልም። ንግድም አያውቅም። ከዚህ በኋላ የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል በሕልም ተገልጦ ወደዚህ ደሃ ሰው መጣ። እንዲህም አለው።እርሻውም ቢሆን ንግድም ቢሆን ጥቂት ሥራ የማትወድ አንተ ሰነፍ ሰው በመዓልትም በሌሊትም ይቅር በለኝ እያልክ እንዴት ትለምነኛለህ። እባርክልህ ዘንድ ወይንህ የት ነው ስንዴህ የት ነው የሠራኸው የትነው የደከምክበት የት ነው። አንተ ሰነፍ ሰው የምተሸጠው የምትገዛበት የት አለ ጌታዬ ሚካኤል እዘንልኝ እንደምን ትለኛለህ። የደከምክበት ሥራ የት አለ። የሁሉ አባት አዳምን እግዚአብሔር እንዳለው አልሰማህምን፡ በክፉ በዲያብሎስ ሽንገላ የአዘዘውን ሕግ በተላለፈ ጊዜ። ይህች የተገኘህባት ምድር ናት ወደሷም ትመለሳለህ። ሥራ በፊትህ ወዝ እንጀራህን ብላ። እሾህ አሜከላ ይብቀልብህ አላለውምን አንተ ግን አትሠራም ግን ባርክልኝ ትለኛለህ። ይህን ብሎ ወደ ሰማይ ወጣ። በነጋ ጊዜም ይህ ድሃ ተነስቶ ሊጸልይ ወደ ቤተ ክርስቲያን ሔደ። ሊጸልይም በቅዱስ ሚካኤል ስም ወደ ተሠራው መቅደስ ገባ። የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል ሆይ ከኔ ጋር ሁን አትለየኝ አለ። ከቤተ ክርስቲያንም በወጣ ጊዜ እግዚአብሔርን የሚፈራ ለደሆች ለችገረኞች ብዙ ምጽዋት የሚሰጥ አንድ ባለጸጋ ሰው አገኘ። ይህ ድሃ ጌታዬ እዘንልኝ መቶ ወቄት ወርቅ ስጠኝ ሔጄ እነግድበት ራሴን እረዳበት ዘንድ ገንዘብህንም ከነወለዱ እከፍለሃለሁ አለው። ባለጸጋውም ድሃውን እኔ አላውቅህም ይህም ባይሆን ዛሬ ከዚህ ሀገር የሚዋስህ አንድ ሰው አምጣ። በኔና በአንተ መካከል ፀብ እንዳይሆን ገንዘቤን የሚመልስልኝ ዋስ ስጠኝ አለው። ይህም ድሃ ባለጸጋውን እኔ ድጋ ነኝና የሚዋሰኝ አላገኝም። አሁንም ፈቃድህ ከሆነ ከራራህልኝም ተነስተህ እኔም አንተም ሁለታችንም የመላእክት አለቃ ወደ ሚሆነ ወደ ቅዱስ ሚካኤል ቤተ ክርስቲያን እንሒድ እሱ አለቃዬ ነውና ይዋሰኛል አለው። ይህም ባለጸጋ አንተስ በቅዱስ ሚካኤል የምታምን ከሆነ እኔም አምንበታለሁና ተነሥ እንሒድ አለው። ከዚህ በኋላ ሁለቱም ወደ ቤተ ክርስቲያን ሔደው የቅዱስ ሚካኤል ሥዕል ባለበት አንድነት ቆሙ። ይህም ደሃ የመላእክት አለቃ ጌታዬ ቅዱስ ሚካኤል ሆይ ስለዚህ ባለጻጋ አላመነኝምና አንተ ጌታዬ ተዋሰኝ አለው። ከዛሬ ጀምሮ በዓልህ እስከሚከበርበት ሰኔ አሥራ ሁለት ቀን ድረስ ለባለገንዘቡ ወርቁን እመልሳለሁ አለው። ይህም ባለጸጋ ነገርክን ሰማሁ ተነስ እንሂድ ልስጥህ አለው። ይህ ነገር ለባለጸጋው ድንቅ ሆኖበታልና። ከዚህ በኋላ ከቤተ ክርስቲያን ወጥተው ሁለቱም አንድነት ወደባለጸጋው ቤት ሔዱ። ባለጸጋውም መቶ ወቄት ወርቅ ሰጠው። ድሃውም የተሰጠውን ወቄት ወርቅ ይዞ ደስ እያለው ወደቤቱ ተመለሰ ከዚህም በኋላ ወደሮም አገር ሔደ በዚያ ወርቅም ነገደና አተረፈ። ከዚህ በኋላ ቀጠሮው የሊቀ መላእክት የቅዱስ ሚካኤል በዓል የሚሆንበት ዕለት ሰኔ አሥራ ሁለት ቀን እንደደረሰና ወደ ሀገሩ ሊመለስ እንዳልቻለ በአወቀ ጊዜ ጽኑ ኀዘን አዘነ። ተቆረቀረ። በልቡናውም አስቦ እንዲህ አለ የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤልን ዋስ ያደረግሁበት ጊዜው ደረሰ ዛሬ መድረስ አልተቻለኝም ምን ላድርግ አለ። ያን ጊዜም የቅዱስ ሚካኤልን ተራዳኢነት የፈጣሪውንም ከሃሊነት አሰበ።ከዚህ በኋላ እጁን ወደ ሰማይ ዘርግቶ አንገቱን ወደ ላይ አቅንቶ ጸለየ። በፍጹም ልቡና በፀና ሃይማኖት ታምኖ ለባለ ዕዳው ከአምሳ ትርፍ ጋራ መቶውን ወቄት ወርቅ ይዞ በከረጢት ቋጥሮ በከረጢቱም ውስጥ የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤልን ስምና የባለጸጋውን ስም ከነሱም ጋር የእሱን ስም ጻፈ። ከዚህ በኋላ ተነስቶ ወደ እንጥረኛ ሔዶ አንጥረኛውን የእርሳስ ሣጥን ሥራልኝ አለው። የእርሳስ ሣጥን ሠራለት። ከዚህ በኋላ ይህን ከረጢት ወስዶ ከውስጡ ጨምሮ ዘጋው። ከዚህ በኋላ በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል በዓል ዋዜማ ቀን ወደ ወንዝ ሔደ ከባሕር ዳርም ቆሞ አቡነ ዘበሰማያት ደገመ እግዚአብሔርን ፈጽሞ አመሰገነ። በፍጹም ሃይማኖቱም ሊቀ መላእክት ቅዱስ ሚካኤል ሆይ እነደተዋስከኝ ባለጠጋውና እኔ የተቃጠርንበት የበዓልህ ቀን ዛሬ እንደሆነ እኔም ከሩቅ አገር እንዳለሁ ዛሬም እስክንድርያ መድረስ እንዳይቻለኝ አንተ ታውቃለህ አሁንም የባለጠጋውን ገንዘብ ከነወለዱ ለአንተ ሰጥቼሃለሁ ለባለ ዕዳዬ መልስልኝ ብሎ ጸለየ ጸሎቱንም በጨረሰ ጊዜ ሣጥኑን ከነ መክፈቻው ወደ ባሕር ወረወረው ያን ጊዜ ጊዜውን ታላቅ ዓሣ ወጥቶ ሣጥኑን ተቀብሎ ዋጠው። ከዚህ በኋላ ያ ዓሣ በአንዲት ሌሊት የስድስት ወር ከስድስት ቀን ጎዳና ተጉዞ በነጋው ፀሐይ በወጣ ጊዜ ከእስክንድርያ ባሕር ወደብ ደረሰ። በዚች ቀን ያ ባለጸጋ ለመላእክት አለቃ ለቅዱስ ሚካኤል በዓል ዓሣ ሊያሠግሩ ሔደው ከባሕር ላይ መረባቸውን ይጥሉ ዘንድ ብላቴኖቹን አዘዘ። ያ ዓሣ ተያዘና ወደ ባለ ጸጋው ወሰዱት ባለጠጋውም ባየው ጊዜ ደስ አለው ታላቅ ነበርና። ባለጠጋውም ብላቴኖችን ይህን ዓሣ ለበዓሉ ቅዱስ ሚካኤል አመጣልኝ አላቸው። ብላቴኖችን ያን ዓሣ ጥቡት ብሎ አዘዛቸው ሆዱንም በቀደዱት ጊዜ በዓሣው ሆድ ውስጥ ይህን የዋጠውን ሣጥን አገኙት። ያም ባለጸጋ ዕቃ ቤቱን በሀገራችን የተደረገውን በባሕርም ውስጥ የሆነውን ሁሉ ሰምተን እስክናውቅ ድረስ ይህን ሣጥን አስቀምጥ አለው። ከጥቂት ቀን በኋላ ያ ድሃ ወደ እስክንድርያ ከተማ ገባ። ባለዕዳውም አገኘውና ለምን እንዲህ አደረግህ አምኜ ገነዘቤን ብሰጥህ በጊዜው እንዴት አልሰጠኸኝም ለምንስ አልከፈልከኝም አለው። ያም ድሃ እኔስ ለተዋሰኝ ሰጥቼው ነበር በውኑ በቀጠሮው አልሰጠህምን አለው። ዋስህን ወዴት አግኝተኸው ሰጠኸው አለው ድኀውም እኔ ሩቅ አገር ስለ አለሁ የተቃጠረንበት ቀን በደረሰ ጊዜ ወደ አንተ መድርስ ባይቻለኝ በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል በዓል ቀን መቶውን ወቄት ከአተረፍኩልህ ከአምሳ ትርፍ ጋር በከረጢት ውስጥ አድርጌ በላዩም የቅዱስ ሚካኤልን ስም የኔንና የአንተንም ስም ጽፌ በሣጥን ውስጥ አደርጌ ቆለፍኩና ያንንም ሣጥን ወስጄ በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል በዓል ዋዜማ የመላእክት አለቃ ሚካኤል ሆይ እንደተዋስከኝ አንተ ታውቃለህ እነሆ እንካ ለባለ ዕዳዬ ገንዘቡን መልሰህ ሰጥልኝ ብዬ ከባሕር ጣልኩት አለው። ያ ድኀም ይህን ነገር በነገረው ጊዜ ባለጠጋው ከጥቂት ቀን በፊት የሆነውን ነገር አሰበና በሊቀ መላእክት በቅዱስ ሚካኤል ቀን በዓሣው ሆድ ውስጥ የተኘገውን ሣጥን አምጣ ብሎ ዕቃ ቤቱን አዘዘው። አመጣለት በእጁም ይዞ ድኀውን ሣጥኔ ነው የምትለው ይህ ነውን አለው። ባለጠጋውም አዎን ጌታዬ አለው። ፈጥኖ ከፈተው። በከረጢቱ ላይም የቅዱስ ሚካኤልን ስምና የራሱንም ስም የባለጠጋውንም ስም እንደ ተጻፈ እንደ ታተመ አገኙ። መቶ ወቄትና ትርፉንም አምሳ ወቄት በውስጡ አገኙ። ስለዚህም ነገር ባለጸጋው የቅዱስ ሚካኤልን የተአምራቱን ገናንነት የአምላኩንም ከሀሊነት አደነቀ እግዚአብሔርንም አመሰገነ አከበረ ከፍ ከፍ አደረገ። መቶውን ወቄት ትርፉንም ይዞ ባለፀጋው ድሃውን እንዲህ አለው ወንድሜ ሆይ ሃይማኖትህ ፍጹም ነው። በእውነት አንተ የእግዚአብሔር አገልጋይ ነህ ይህን ትርፍ ከአንተ አልቀበልም አለው። ያም ባለጸጋ ከገንዘቡ አምሳውን ወቄተ ወርቅ ወስዶ ለመላእክት አለቃ ለቅዱስ ሚካኤል ቤተ ክርስቲያን ጽዋዕ አሠራው። ለመታሰቢያው ይሆነው ዘንድ ሁለቱም ከዚያን ቀን ጀምሮ እስከ ዕለተ ሞታቸው ወዳጅ ሆነው በእግዚአብሔር ፍቅር ፀንተው ኖሩ። ይህም ሁሉ የሆነው በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል አማላጅነት ነው። እኛንም በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል የጸሎት ኃይል እግዚአብሔር ይማረን ይቅር ይበለን በጥምቀት የተወለድን ሁላችንንም ይጠብቀን ለዘለዓለሙ አሜን። እሳታዊ ባሕርይ ያለው የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል ያደረገው ተአምር ይህ ነው። ልመናው አማላጅነቱ ከኛ ጋር ይሁን ለዘለዓለሙ አሜን። ቸር እግዚአብሔርን የሚፈራ አንድ ሰው እንደነበር ተነገረ። ለድኆች ለችግረኞች ቸርነትን ያደርግ ነበር። የአዳም ልጆች ሁሉ ባለጋራ በጎ ነገርን የሚጠላ ሰይጣንም ይህን ባየ ጊዜ ቀንቶ ጽኑ ደዌ አመጣበት። ሽባ ሆነ ጽኑ ደዌ ታመመ። ይህም ሰው ደዌው ስለጸናበት ሁል ጊዜ ይጮህ ነበር። ከደዌው ጽናት የተነሣ ከተኛበት መነሣት ተሳነው። ስለዚህም ዘመዶቹን ጎረቤቶቹን ወደመላእክት አለቃ ወደ ቅዱስ ሚካኤል ቤተ ከርስቲያን በሥውር ተሸክመው እንዲወስዱት ለመናቸው አንሱም ሰው ሳያውቅ በሌሊት ወሰዱት። እንደለመናቸውም የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤል ሥዕል በአለበት ወስደው አስቀመጡት። ከዚህ በኋላ ያ ሰው በፍጹም ልቡና ወደ ቅዱስ ሚካኤል ይለምን ይማለል ይማልድ ጀመር። እንዲህ እያለ ጌታዬ የመላእከት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል ሆይ በእግዚአብሔር ፊት በጸሎትህ አስበኝ ከአሁንም ና እርዳኝ። ከዚህ ከአገኘኝ ጽኑ ደዌም ፈውሰኝ አድነኝ እኔ አገልጋይህ ልመናህን አምኜ መታሰቢያህን ሳደርግ ኖሬአለሁና። ከልቅሶና ከጽኑ ዕንባ ጋረ ደረቱን እየመታ እንዲህ ሲል እኩለ ሌሊት በሆነ ጊዜ በላዩ ላይ ታላቅ ብርሃን ወጣ።የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል ከብርሃኑ ውስጥ ሆኖ እንዲህ ብሎ ተናገረው። ከዚህ ደዌህ እግዚአብሔር አድኖሃልና ከዚህ ደዌህ ዳን ተነሥ እነሆ እግዚአብሔር አድኖሃል ድኅነትንም ሰጥቶሃል እንግዲህ ዳግመኛ አትበድል ኃጢኣት አትሥራ ከዚህ የበለጠ እንዳያገኝህ። ይህንን ብሎት እጁን ዘርግቶ ሁለንተናውን ዳስሶ እግዚአብሔር ፈጽሞ አድኖሃልና ተነስተህ ሒድ አለው። ከእንቅልፉም በነቃ ጊዜ ቀንቶ በእግሩ ተነስቶ ሔደ። የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤልን ፈጣሪ እግዚአብሔርን እያመሰገነ።ከደዌው ስለ ዳነ ፈጽሞ ደስ አለው። በፍጹም ደስታ ቃል እያመሰገነ በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል ሥዕል ፊት ሰገደ። ሕዝቡም ሁሉ ይህን ታላቅ ተአምራት ባዩ ጊዜ የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤልን ክብር ገናንነት ፈጽመው አደነቁ። የተአምራቱን የነገሩን ምስጋና አበዙ። የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤልን ተአምር ያዩትም ለሰው ሁሉ ነገሩ። ያ የዳነው ሰውም ከቀድሞው ይልቅ በጎ ሥራን አበዛ። እስኪሞትም ድረስ በየወሩ በአሥራ ሁለት ቀን መታሰቢያ ማድረጉን አላስታጎለም። የቸርነትና የይቅርታ መልእክተኛ በሚሆን በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል አማላጅነት ወደ መንግሥተ ሰማያት ገባ። እኛንም የክብር ባለቤት ጌታ በመላእክት አለቃ በቅዱስ ሚካኤል አማላጅነት ከኃጢኣት ሞት ያድነን ከክፉ ቀን ከመከራ ዘመን ይሠውረን። መንግስተ ሰማያትን ያውርሰን። በዚህ ዓለም በሚመጣውም ዓለም የሕይወትን ተስፋ ያድለን አሜን። አንድ አምላክ በሚሆን በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም የካቲት አሥራ ሁለት ቀን የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤል በዓል መታሰቢያ ነው። በዚች ቀን ክብር ምስጋና ይግባውና እግዚአብሔር የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤልን የረዓይት ወገን ወደሚሆን ወደ ሶምሶን ልኮታልና። ሊገድሉት የፈለጉትን የፍልስጥኤምን ሰዎች ድል እስኪያደርጋቸው ድረስ ረድቶታልና። በእነሱ ላይ እግዚአብሔር ኃይል ሰጥቶት አጠፋቸው ከእነሱ በአንዲት ቀን በአህያ መንጋጋ ሺህ ሰው ገደለ። ውሃ ጠምቶት ሊሞት በደረሰ ጊዜም የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤል ታይቶ አፀናው ከአህያ መንጋጋ አጥንትም ውሃ አወጣለት ጠጥቶም ከውሃ ጥም ዳነ። የፍልስጥኤም ሰዎች ድል በሆኑ ጊዜ ከሚስቱ ጋር ተማክረው ዓይኑን አጥፍተው ወደ ጣኦታቸው ቤት ወሰዱት። የእግዚአብሔር መልእክተኛ የመላእክት አለቃ ቅዱስ ሚካኤልም ታየው ተነጋገረው ኃይልንም ሰጠውና ሁሉንም አጠፋቸው ስለዚህ ነገር የቤተ ክርስቲያን መምህራን በየወሩ በአሥራ ሁለት ቀን የመላእክት አለቃ የቅዱስ ሚካኤልን በዓል መታሰቢያ እናደርግ ዘንድ። አዝዘውናል። ልመናው ከእኛ ከሀገራችን ከኢትዮጵያ ጋር ይኑር ለዘለዓለሙ አሜን።

34379

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%8B%B5%E1%88%B5%E1%89%B5%20%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8B%AB%E1%88%9D%20%E1%8B%A9%E1%8A%92%E1%89%A8%E1%88%AD%E1%88%B2%E1%89%B2%20%E1%8A%AE%E1%88%8C%E1%8C%85

ቅድስት ማርያም ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ

የቅድስት ማርያም ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ አዲስ አበባ ላይ በ ፲፱፻፹፫ ዓ/ም የቅድስት ማርያም የቋንቋ ትምህርት ቤት በመባል የተመሠረተ የግል የትምህርት ተቋም ነው። ይኸው የቋንቋ ትምህርት ቤት የተማሪዎቹን የእንግሊዝኛቋንቋ ልምምድ እና ችሎታ በማዳበር የላቀ ሥራው ውጤቶች፣ በተመሠረተ በአራት ዓመት ውስጥ ተሻሽሎ የከተማዋ ዋና የቋንቋ ማዕከል ለመሆን በቅቷል። በ፲፱፻፺ ዓ/ም ላይ ድርጅቱ ዋና መሥሪያ ቤቱን አዋሳ ላይ አድርጎ አዲስ አበባ ላይ በአንድ ቅርንጫፍ በመወከል የቅድስት ማርያም ኮሌጅ ተባለ። በዚሁ ዓመት ኮሌጁ አዋሳ ላይ ፴፫ ተማሪዎችን እና አዲስ አበባ ፴፯ ተማሪዎችን መዝግቦ በ ሒሳብ ጥናት ()፤ ግብይት ጥናት () እና የህግ ጥናት () ማሰልጠን ጀመረ። ወዲያውም ከአዋሳ በ ፺ ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ በምትገኘው ዲላ ከተማ ላይ በተመሠረተው ቅርንጫፍ ፵፱ ተማሪዎችን ማስተማር ጀመረ። በዓመቱ መጨረሻ ላይ አዲስ አበባ፣ (ከልደታው የፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ፊት ለፊት) በሚገኘው ቅርንጫፍ፣ ፫፻ ተማሪዎች እና በዲላው ቅርንጫፍ ፳፭ ተማሪዎችን አስመዝግቧል። በ፲፱፻፺፩ ዓ/ም ላይ ዋና መሥሪያ ቤቱን ወደአዲስ አበባ አዛውሮ ሲሠራ ከቆየ በኋላ በመስከረም ወር ፲፱፻፺፫ ዓ/ም፤ በወቅቱ በዲፕሎማ የተጀመረውን የ ሥነ-መቀምር () እና የዲግሪ ህግ ትምህርት መስጠት ጀመረ። በየካቲት ወር ላይ የንግድ እና የህግ ትምህርቶችን በርቀት () መስጠትንም ጀመረ። በርቀት ትምህርት ኮሌጁ በአማርኛ ቋንቋ ትምህርትና በእንግሊዝኛ ቋንቋ ትምህርት እንዲሁም በሒሣብ ትምህርት፤ በመልክዓ ምድር እና በታሪክ ትምህርቶች የአስተማሪ ሥልጠና በመስጠት እየተሻሻለና እየዳበረ መጥቷል። ኮሌጁ፣ ከጊዜ ጋር እይተጠናከረ እና እየዳበረ ቆይቶ በመስከረም ፲፱፻፺፭ ዓ/ም ላይ አዲስ መምህራንን በመቅጠር እና ማይጨው አደባባይ ላይ ከዋቢ ሸበሌ ሆቴል አጠገብ የሚገኘውን ሕንፃ ተከራይቶ አሁን ዋና መሥሪያ ቤቱ ወደሚገኝበት ወደዚሁ ሕንፃ አዛወረ። በትምህርትም ረገድ የግብይት ጥናት ()፣ አስተዳደር ጥናት ()፤ ሒሳብ ጥናት () እና የአስተማሪ ሥልጠናዎች በዚህ ዓመት ወደዲግሪ ሲያድጉ በሚቀጥለው ዓመት የሥነ-መቀምር () ጥናትም ወደዲግሪ አድጓል። አውደ ትምህርቶችንም በማስፋፋት የባዮሎጂ()፤ ኬሚስትሪ() እና ፊዚክስ() ጥናቶችን ያካተተ የተፈጥሮ ሳይንስ ማዕከል ተጨምሯል። እንደዚህ እያለ በማደግ በነሐሴ ወር ፲፱፻፺፯ ዓ/ም ኮሌጁ ፲፭ሺ የሩቅ ትምህርት ተከታታዮች እና ፭ሺ መደበኛ ተማሪዎችን ያካተተ የትምህርት ተቋም ለመሆን በቃ። በየካቲት ወር ፲፱፻፺፰ ዓ/ም ኮሌጁ ወደአውደ ምህር ደረጃ አድጎ በዚሁ ዓመት በሕንድ አገር ከሚገኘው የ’ኢንዲራ ጋንዲ ብሔራዊ ክፍት አውደ ምህር () ጋር በመቀናጀት የ’ማስተሬት ዲግሪ’ ትምህርትን መስጠት ጀመረ። የቅድስት ማርያም ዩኒቨርስቲ ኮሌጅ የቋንቋ ትምርት ቤት ሆኖ ከተመሠረተበት ጊዜ ጀምሮ በሀያ አንድ የአገልግሎት ዓመታት ውስጥ በመዳበር በአሁኑ ጊዜ ወደ ፴ሺ የሚጠጉ ተማሪዎችን በርቀት ትምህርት በ ፳፪ የዲግሪ አውደ ትምህርቶች እና ከ፮ሺ በላይ ለሆኑ መደበኛ ተማሪዎች በ ፲፩ የዲግሪ አውደ ትምህርቶች አገልግሎት እየሰጠ ይገኛል። ዓመታዊ፣ ብሔራዊ የምርምር ሥራዎችን በመደጎምና አውደ ጥናቶችን በማካሔድ ለኢትዮጵያ ትምህርት እና ለምርምር እድገት ጉልህ እገዛ እያደረገ እንደሆነ መረዳት ይቻላል፡፡ ቅድስት ማርያም ዩንቨርስቲ ኮሌጅ በየዓመቱ የሚያዘጋጃቸው አውደ ጥናቶች በግል የከፍተኛ ትምህርት እድገት ላይ ያነጣጠሩ ሲሆኑ፤ በተጨማሪም የተማሪዎች ምርምር መድረክን በማመቻቸት የመጀመሪያው ነው፡፡ ተጨማሪ ንባብ ዋቢ ምንጮች ፍቃዱ ኃይሉ፤ ዘመናዊ ትምህርት በኢትዮጵያ:- ውልደት እና እድገት፤ የኢትዮጵያ ዩኒቨርሲቲዎች አዲስ አበባ

22212

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%80%E1%8C%8D%E1%8A%93%E1%8A%95%20%E1%8A%A8%E1%8B%B0%E1%88%A8%E1%89%B1%20%E1%8A%A0%E1%89%A0%E1%89%A3%E1%8A%95%20%E1%8A%A8%E1%8A%A0%E1%8A%93%E1%89%B1

ጀግናን ከደረቱ አበባን ከአናቱ

ጀግናን ከደረቱ አበባን ከአናቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጀግናን ከደረቱ አበባን ከአናቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21641

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%86%E1%88%A8%E1%8C%A0%20%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%89%A5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%B0%E1%88%AD%E1%88%B5%E1%88%9D

ያልቆረጠ እግብ አይደርስም

ያልቆረጠ እግብ አይደርስም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልቆረጠ እግብ አይደርስም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

18528

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%88%B2%E1%8A%95

ኢሲን

ኢሲን ከ1900 እስከ 1709 ዓክልበ. ድረስ የሱመር መጨረሻ ከተማ-ግዛት ነበረ። በ1900 ዓክልበ. የኡር መንግሥት ሥልጣን እየደከመ የኢሲን ገዥ እሽቢ-ኤራ ከኡር ነጻነቱን አዋጀ። ከጥቂት አመት በኋላ በ1879 የኤላም ሕዝቦች ኡርን ዘረፉና የኡር መንግሥት ሲወድቅ ኢሲን ያንጊዜ ላዕላይነቱን በሱመር ያዘ። የኢሲን ንጉሶች እጅግ አረመኔ ተከታዮች ነበሩ። በ1844 የላርሳ ከተማ ገዥ ጉንጉኑም በተራው ነጻነቱን ከኢሲን አዋጀና 2 ከተሞቹ ብርቱ ተፎካካሪዎች ሆኑ። ከ1835 ጀምሮ ጉንጉኑም ኡርን ያዘ። በ1832 የኢሲን ንጉሥ ሊፒት-እሽታር ሕገ መንግሥትን አወጣ። በ1807 የባቢሎን ገዥ ሱሙ-አቡም ደግሞ በተራው ነጻነቱን አዋጀ። ኢሲን፣ ላርሳና ባቢሎን በተለይ ለላዕላይነቱ ተወዳዳሪዎች ሆኑ። ሦስቱ መንግሥታትና ጎረቤቶቻቸው - ካዛሉ፣ ኪሡራ፣ ኤሽኑና፣ አሦር፣ አሞራውያን፣ ኤላም ወዘተ. - ደግሞ ይወዳደሩ ነበር። በ1772 ኤንሊል-ባኒ የኢሲንን ዙፋን ያዘ። ከርሱ ዘመን በኋላ የኢሲን ሃይል ደከመ፤ በመጨረሻ የባቢሎን ንጉሥ ሲን-ሙባሊት በ1709 ዓክልበ. ኢሲንን ያዘው። በ1705 የላርሳ ንጉሥ ሪም-ሲን ያዘው። በ1699 የባቢሎን ንጉሥ ሃሙራቢ እንደገና ኢሲንን ያዘው። ከዚያ በኋላ ባቢሎን ለጊዜው የመስጴጦምያ ዋና ሥልጣን ሆነ። የኢሲን ነገሥታት (ኡልትራ አጭር) 1900-1872 - እሽቢ-ኤራ 1872-1862 - ሹ-ኢሊሹ 1862-1850 - ኢዲን-ዳጋን 1850-1833 - እሽመ-ዳጋን 1833-1823 - ሊፒት-እሽታር 1823-1806 - ኡር-ኒኑርታ 1806-1785 - ቡር-ሲን 1785-1780 - ሊፒት-ኤንሊል 1780-1772 - ኤራ-ኢሚቲ 1772-1749 - ኤንሊል-ባኒ 1749-1747 - ዛምቢያ 1747-1744 - ኢተርፒሻ 1744-1741 - ኡርዱኩጋ 1741-1731 - ሲን-ማጊር 1731-1709 - ዳሚቅ-ኢሊሹ የሱመር ከተሞች ታሪካዊ አገሮች

15387

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%8C%83%E1%8B%9D%E1%88%9B%E1%89%BD%20%E1%8A%83%E1%89%A5%E1%89%B0%20%E1%88%A5%E1%88%8B%E1%88%B4%20%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%8B%AD%E1%8A%90%E1%88%85

ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህ

=100084732863752 ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህ በተጉለትና ቡልጋ አውራጃ በከሰም ወረዳ ልዩ ሰሙ ውቢት በሚባለው ሥፍራ፣ ከታወቁት አባታቸው ከአቶ በላይነህ ቢተውልኝ እና ከእናታቸው ከወይዘሮ ማናለብሽ በድሉ መስከረም ፮ ቀን ፲፱፻ ዓ.ም ተወለዱ። በተወለዱ በአሥራ አምስት ዓመታቸው በቤተ መንግሥት የዕልፍኝ አሽከር ሆነው ሲያግለግሉ ከቆዩ በኋላ ጥንታዊ የክብር ዘበኛ ሲቋቋም በወታደርነት ተዛውረው አግልግሎታችውን አበረከቱ። በመጋቢት ወር ፲፱፻፳፰ ዓ.ም ማይጨው ላይ በተደረገው ታላቁ ጦርነት ከክብር ዘበኞች ጋደኞቻቸው ጋር ሆነው ከፍ ባለ ጀግንነት ከጠላት ጋር በመዋጋት አገራቸውንና ንጉሠ ነግሥታቸውን አግልግለዋል። ከዚያም እንደተመለሱ በንጉሠ ነግሥታቸው መሪ ትእዛዝ መሠረት የጦርነት ትግላቸውን በመቀጠል አምስት ዓመት ሙሉ በአርበኝነት የጦር መሪ በመሆን እጅግ ከፍ ባለ ጀግንነት ሌት ከቀን ያለ አንዳች አረፍት በየጦር ሜዳው የጠላትን ኃይል ያንበረከኩ ታላቅ ጀግና ነበሩ የገደሏቸውንም የጠላት መኮንኖች ለመጥቀስ ያህል፣ ፩. በሐምሌ ወር ፲፱፻፳፰ ዓ.ም አሌልቱ ላይ ፹፰ የጠላት የጦር ከባድ መኪናዎች(ካሚዮን)በተቃጠሉ ጊዜ የጦር መሪ የነበሩት አርበኞች ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህና ፊታውራሪ ጂማ ሰንበቴ ነበሩ። ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በዚሁ ጦርነት ላይ ሁለት የጠላት ከፍተኛ መኮንኖች ግድለዋል። ፪.ክቡር ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህ በአሌልቱ ሜዳ ላይ ከኅዳር ፳፩ ቀን ፲፱፻፳፱ ዓ.ም ጀምሮ ሦስት ቀን ሙሉ የፈጀውን ጦርነት ባደረጉ ጊዜ ከጠላት በኩል የኢጣሊያ ፋሽስቶች ብቻ ፺፮ መኮንኖችና ወታደሮች ተግድለዋል። ፫.በ፲፱፻፳፱ ዓ.ም ሸንኮራ አራራቲ ላይ በተደረገው ኃይለኛ ጦርነት ጄኔራል አውጎስቲኒን ግድለዋል። ፬.በ፲፱፻፴ ዓ.ም ቡልጋ ውስጥ ጨመሪ በተባለ ቦታ በተደረገው ከባድ ጦርነት ክቡር ራስ ደስታ ዳምጠውን እና እነደጃዝማች አበራ ካሳን የገደለውን ከፍተኛ የጠላት የጦር መሪ ገድለዋል። ፭.በግንቦት ወር ፲፱፻፴ ዓ.ም በቡልጋ የጉንጭ በተባለ ሥፍራ በተደረገው ብርቱ ጦርነት ጄኔራል ጋሊያኒን ገድለዋል። ጀኔራል ጋሊያኒ በተገደለ ማግስት ስቻት በተባለው ሥፍራ የጠላት አውሮፕላኖች ብዙ ስንቅና ጥይት ለደጃዝማች ጦር ጥለዋል። ይህም ሊደረግ የቻለው ከጄኔራል ጋሊያኒ ላይ ብዙ የጦር መሣሪያና የአውሮፕላን ምልክት የሆነውን ሰንደቅ ዓላማ ስለማረኩ ነው። ከነዚህም ከገደሏቸው የጠላት መኮንኖች ላይ ብዙ ኒሻን ማርከው አሁን በቤተ መጻሕፍት መወዘክር ለመታሰቢያ ሰጥተዋቸው ይገኛሉ። የሰሜን ዘመቻ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በእንግሊዝ ሠራዊት እርዳታ ሚያዝያ ፳፯ ቀን አዲስ አበባ ሲገቡ በራስ አበበ አረጋይ የሚመራው የሸዋ የአርበኛ ሠራዊት በሰሜን ኢትዮጵያ መሽጎ የተቀመጠውን የጣልያን ጦር ከ እንግግሊዙ "ጊዲዮን ፎርስ" ሠራዊት ጋር ለማስለቀቅ ሲላኩ፣ ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ አርበኞቻቸውን ይዘው ዘመቱ። ከሸዋ ተነስተው ከ ፭፻ አርበኞች ጋር በ እንግሊዙ 'ቢምባሺ ጋይ ካምቤል' መሪነት በመጀመሪያ ደሴ ላይ የ'ዱካ ዳዎስታ'ን ጦር ድል ካደረጉ በኋላ ጉዟችውን ወደ ጎንደር በመቀጠል በ ፯ሺ የ 'ዳግላስ ፎርስ' ጋር ተቀላቀለው አስከ ጎንደር ድረስ የነበሩትን ታላላቅ የጠላት የጦር ምሽጎች በተለይም ቁልቋል በር እና ፍርቃ በር የተባሉትን ምሽጎች ከነ ፊታውራሪ ከበደ ካሳ እና ደጃዝማች ኪዳኔ ወልደመድኅን አርበኞች ጋር በመተባበር ደመሰሱ። ነሐሴ ፲፱ ቀን ፲፱፻፴፫ ዓ/ም በጣልያኑ ኮሎኔል አድርያኖ ቶሬሊ የሚመራው ሠራዊት ቁልቋል በር ላይ ለመሸገው ሠራዊት በአምሳ ስምንት የጭነት መኪና ስንቅ አቀብሎ ወደጎንደርሲመለስ አርበኞቹና እንግሊዞች በጣሉበት አደጋ ላይ ከወገን ሠራዊት ፲፬ ሰዎች ሲሞቱ ከቆሰሉት ፴፱ ሰዎች መሃል እግራቸውን በጥይት የቆሰሉት አንዱ ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ ነበሩ። በመጨረሻም ጎንደር ላይ የሠፈረውን የጀኔራል ጉልዬልሞ ናሲን ሠራዊት በጦር ኃይል የጦር ምሽጉን በመጣስ ከተማው ውስጥ ገቡ። ኅዳር ፲፰ ቀን ፲፱፻፴፬ ዓ.ም ፤ አዲስ አበባ ነጻ በወጣች በ ፯ኛው ወር፣ የጄነራል ጉልዬልሞ ናሲ ሠራዊት ድል ሆኖ የፋሺስት ኢጣልያ ወረራ ጎንደር ላይ አከተመ። በነጻነት ዘመን ከዚህ ድል በኋላ፣ ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ ከነሠራዊታቸው ወደ አዲስ አበባ ተመልሰው የካቲት ፲፰ ቀን ፲፱፻፴፬ ዓ/ም በታላቅ ሰልፍና ሥነ ሥርዓት ስድስት ዓመት ከተለዩዋቸው ንጉሠ ነግሥታችው ፊት ቀርበው ቆርጠጥ ቆርጠጥ ጎርደድ ጎርደድ አንዳንዴም በርከክ እያሉ ፤ ኃብቴ ኃብተ ሥላሴ የጠቅል አሽከር የንጉስ ተፈሪ ፤ ለሃይማኖቱ ተከራካሪ ፤ ጄኔራል ገዳይ ኒሻን ያሠረ ፤ ማጆር ማራኪ የተከበረ ፤ ያንተ አሽከር ያንተ ወታደር ፤ በዘመተበት የማያሳፍር ፤ ዘው ዘው ባይ ከጦሩ ማህል ፤ ጄኔራል ናዚ አቤት አቤት ሲል ፤ እያሉ ይህንንና ይህን የመሳሰለውን የፉከራ ቃል እየተናገሩ ከማይጨው ጀምረው እስካሁን ድረስ የሠሩትን ጀብዱ ሲቆጥሩ እንኳን ከዚህ በፊት ሥራ የሰራውን ቀርቶ ያልሰራውንም ዘራፍ ለገናው ለማለት ወኔውን ይቀሰቅሰው ነበር ።ከዚህ በኋላ የማረኳቸውን ከባድና ቀላል መትረየሶች በማበርከት ያደረጓቸውን አግልግሎቶች ጠቅሰው ፤ «እኔ አገልጋይዎ እንኩዋን አይነዎን አይቼ ከፊትዎ ቀርቤ ድካሜንና ሙያዬን ተናግርኩ እንጂ እንግዲህ እኔ ይህንን እድል ካግኘሁ በኋላ እውነተኛ ባሪያዎ ነኝና ምንም አላሳስብምብለው ቢናገሩ» ግርማዊ ጃንሆይ «ጌታችን እየሱስ ክርስቶስ ደቀ መዛሙርቱን ከመውደዱ የተነሣ እንግዲህ እናንተ ጌቶች ናችሁ እንጂ ባሮች አይደላችሁም እንዳላቸው ተወዳጅ ልጅ ነህ እንጂ ባሪያ አይደለህም ሥራህም በማንም አፍ የተመሰገነ ነው»።<ባንዲራችን ጋዜጣ ፩ኛ ዓመት፣ ቁጥር ፴፱ የካቲት ፲፰ ቀን ፲፱፻፴፬ ዓ/ም</> ብለው ሞገሳዊ ቃል ሰጥተዋቸዋል። በዚሁ ዕለት የደጃዝማችነት ማዓረግ ተሰጣቸው። ከዚያም ወዲህ ፩/የክብር ዘበኛ ከፍተኛ መኮንን ሆነው በአስፈላጊው ቦታ እየተዘዋወሩ ፀጥታ ነሺዎችን የጦር ኃይል እያዘዙ ፀጥታ አስከብረዋል። ፪/በ፲፱፻፴፱ ዓ.ም ክፍለ ጦራቸውን እያዘዙ የጉርሱምና የጊሪ አውራጃ ገዥ ሆነው ተሹመዋል። ፫/በ፲፱፻፵፯ ዓ.ም በግርማዊ ንጉሠ ነግሥት መልካም ፈቃድ የጨቦና ጉራጌ አውራጃ ገዥ ሆነው ተሹመዋል። ፬/በ፲፱፻፶፪ ዓ.ም የምሥራቅ ሸዋ ብሔራዊ ጦር አዛዥ ሆነው ተሹመዋል። ፭/በ፲፱፻፶፫ ዓ.ም የሕግ መወሰኛ ምክር ቤት አባል ሆነው በመሾም እስከ ዕለተ ሞታቸው ጊዜ ድረስ አግልግለዋል። የተሸለሟቸው ኒሻኖችና ሜዳዮች የቅዱስ ጊዮርጊስ የጀብዱ ሜዳይ ባለ ፪ ዘንባባ ፤ የአርበኝንት ሜዳይ ፤ የኢትዮጵያ የክብር ኮከብ ኮማንደር ያለ ፕላክ ፤ የኢትዮጵያ የክብር ኮከብ ከነ ፕላኩ ፤ ከእንግሊዝ መንግሥት፦ የአፍሪቃ ኮከብ እና የአፍሪቃ የድል ኮከብ ሜዳዮች ፤ የኢትዮጵያ የድል ኮከብ ሜዳይ ናቸው። ክቡር ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህ ፈጣሪያቸውን ፈሪ፤ ሀገራቸውንና ንጉሠ ነገሥታቸውን አፍቃሪ ፤ ድኅ መጋቢና አሳዳሪ ፤ ሽማግሌዎችን ጧሪ ፤ ጓደኞቻቸውን አክባሪ ነበሩ። ብዙ ጊዜ ያማቸው በነበረው የጉበትና የልብ ድካም ህመም ሚያዝያ ፲፩ ቀን ፲፱፻፷ ዓ.ም በተወለዱ በ፷ ዓመታቸው ከዚህ ዓለም በሞት ተለዩ። ግርማዊ ቀዳማዊ ንጉሠ ነገሥት ኃይለ ሥላሴ ፤ የተከበሩ ልዑላውያን ቤተሰቦች፤ የተከበሩ ሚንስትሮችና ከፍተኛ የጦር ባለስልጣኖች በተገኙበት በከፍተኛ ወታደራዊ ሥነ ሥርዓት በመንበረ ፀባዖት ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን ለሀገራችው ታላላቅ አገልግሎት ለፈጸሙ ጀግኖች አርበኞች በተዘጋጀው ሥፍራ በክብር አርፈዋል። ባንዲራችን ጋዜጣ ፩ ኛ አመት ቁጥር ፵፱ የካቲት ፲፰ ፲፱፻፴፬ ዓ.ም አዲስ ዘመን ጋዜጣ ሚያዝያ ፲፱፻፷ ዓ.ም

20029

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%8B%A8%E1%8B%8D%20%E1%89%B5%E1%88%98%E1%88%88%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%8B%8D%20%E1%89%B5%E1%89%B3%E1%8A%90%E1%89%80%E1%8B%8D%20%E1%89%B5%E1%88%9E%E1%89%B0%E1%8B%8D

ታየው ትመለከተው ትታነቀው ትሞተው

ታየው ትመለከተው ትታነቀው ትሞተው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ታየው ትመለከተው ትታነቀው ትሞተው የአማርኛ ምሳሌ ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ ያልተተረጎመ ምሳሌ

22171

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%88%9B%E1%89%B5%20%E1%89%A0%E1%88%AC%20%E1%89%B0%E1%88%B3%E1%88%89%E1%88%8B%E1%89%B5

ዶሮ ቢያማት በሬ ተሳሉላት

ዶሮ ቢያማት በሬ ተሳሉላት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ቢያማት በሬ ተሳሉላት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20503

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%AD%E1%8A%93%E1%89%B8%E1%8B%8D%20%E1%8A%A5%E1%8B%AB%E1%88%A8%E1%8C%89%E1%89%B5%20%E1%8B%8B%E1%8B%9B%20%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%88%E1%89%A0%E1%88%88%E1%89%A0%E1%8B%8D%20%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%88%8B%E1%8C%A0%E1%8B%8D%20%E1%89%A0%E1%8B%9B

እየነገርናቸው እያረጉት ዋዛ ከተለበለበው የተላጠው በዛ

እየነገርናቸው እያረጉት ዋዛ ከተለበለበው የተላጠው በዛ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እየነገርናቸው እያረጉት ዋዛ ከተለበለበው የተላጠው በዛ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21348

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A0%E1%88%B0%E1%89%A0%E1%88%B0%20%E1%8B%9D%E1%8A%93%E1%89%A5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8D%88%E1%88%AB%E1%88%9D

የበሰበሰ ዝናብ አይፈራም

የበሰበሰ ዝናብ አይፈራም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የበሰበሰ ዝናብ አይፈራም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

9050

https://am.wikipedia.org/wiki/%C2%AB%E1%8B%A8%E1%88%B0%E1%89%A5%E1%8B%93%E1%8B%8A%20%E1%88%98%E1%89%A5%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%89%80%E1%8D%8B%E1%8B%8A%20%E1%88%98%E1%8C%8D%E1%88%88%E1%8C%BD%C2%BB

«የሰብዓዊ መብት አቀፋዊ መግለጽ»

ስለሰብአዊ መብቶች ለማስተማር የሚረዱ አንዳንድ ዘዴዎች። በዩኔስኮ ተዘጋጅቶ በኢትዮጵያ ብሄራዊ ኮሚሽን ተተረጎመ አንቀጽ ፩፤ የሰው ልጅ ሁሉ ሲወለድ ነጻና በክብርና በመብትም እኩልነት ያለው ነው። የተፈጥሮ ማስተዋልና ሕሊና ስላለው አንዱ ሌላውን በወንድማማችነት መንፈስ መመልከት ይገባዋል። አንቀጽ ፪፤ እያንዳንዱ ሰው የዘር የቀለም የጾታ የቋንቋ የሃይማኖት የፖለቲካ ወይም የሌላ ዓይነት አስተሳሰብ የብሔራዊ ወይም የኀብረተሰብ ታሪክ የሀብት የትውልድ ወይም የሌላ ደረጃ ልዩነት ሳይኖሩ በዚሁ ውሳኔ የተዘረዘሩት መብቶችንና ነጻነቶች ሁሉ እንዲከበሩለት ይገባል። ከዚህም በተቀረ አንድ ሰው ከሚኖርበት አገር ወይም ግዛት የፖለቲካ የአገዛዝ ወይም የኢንተርናሽናል አቋም የተነሳ አገሩ ነጻም ሆነ በሞግዚትነት አስተዳደር ወይም እራሱን ችሎ የማይተዳደር አገር ተወላጅ ቢሆንም በማንኛውም ዓይነት ገደብ ያለው አገዛዝ ሥር ቢሆንም ልዩነት አይፈጸምበትም። አንቀጽ ፫፤ እያንዳንዱ ሰው የመኖር፣ በነጻነትና በሰላም የመኖሩ መጠበቅ መብት አለው። አንቀጽ ፬፤ ማንም ሰው ቢሆን በባርነት አይገዛም። ባርነትና የባሪያ ንግድም በማንኛውም ዓይነት ክልክል ነው። አንቀጽ ፭፤ ማንም ሰው ቢሆን የጭካኔ ስቃይ እንዳይደርስበት ወይም ከሰብዓዊ አፈጻጸም ውጭ የሆነ የተዋረድ ተግባር ወይም ቅጣት አይፈጸምበትም። አንቀጽ ፮፤ እያንዳንዱ ሰው በሕግ ፊት በሰው ዘርነቱ የመታወቅ መብት አለው። አንቀጽ ፯፤ ሰው ሁሉ በሕግ ፊት እኩል ነው። ያለአንዳች ልዩነትም ሕጉ ደህንነቱን እንዲጠበቅለት እኩል የሆነ መብት አለው። ይህንን ውሳኔ በመጣስ ከሚደረግ ልዩነት ለማድረግ ከሚነሳሳ እንዲጠበቅ ሁሉም የእኩል መብት አለው። አንቀጽ ፰፤ እያንዳንዱ ሰው በሕገ መንግስቱ ወይም በሕግ የተሰጡትን መሠረታዊ መብቶች ከሚጥሱ ድርጊቶች ከፍተኛ በሆኑ ብሔራዊ የፍርድ ባለስልጣኖች ፍጹም በሆነ መንገድ እንዲወገድለት መብት አለው። አንቀጽ ፱፤ ማንም ሰው ያለፍርድ ተይዞ እንዲታሰር ወይም በግዛት እንዲኖር አይደረግም። አንቀጽ ፲፤ እያንዳንዱ ሰው በመብቶቹና በግዴታዎቹ አፈጻጸም እንዲሁም በሚከሰስበት ማንኛውም ዓይነት የወንጀል ክስ ነጻ በሆነና በማያዳላ የፍርድ ሸንጎ በትክክለኛና በይፋ ጉዳዩ እንዲሰማለት የሙሉ እኩልነት መብት አለው። አንቀጽ ፲፩፤ ፩/፡ በወንጀል ክስ የተከሰሰ ማንኛውም ሰው ለመከላከያው አስፈላጊዎች የሆኑትን ሁሉ አቅርቦ በሚከራከርበት የይፋ ፍርድ ቤት በሕግ መሠረት ወንጀለኛ መሆኑ እስቲረጋገጥበት ድረስ ከወንጀል ነጻ እንደሆነ የመቆጠር መብት አለው። ፪/፡ ማንም ሰው በብሔራዊ ወይም በኢንተርናሽናል ሕግ አንድ ነገር ወንጀል ሆኖ ባልተደነገገበት ጊዜ በፈጸመው ወይም ባልፈጸመው ማንኛውም ሥራ ወንጀለኛ ሆኖ አይከሰስም። ወይም ወንጀሉ በተፈጸመበት ጊዜ ከተደነገገው ቅጣት ይበልጥ አይፈረድበትም። አንቀጽ ፲፪፤ ማንም ሰው በግል ኑሮው በቤተሰቡ ውስጥ በቤቱ ወይም በሚጻጻፈው ደብዳቤ በፍርድ ያልተለየ ጣልቃ ገብነት ወይም ክብሩን የሚነካና ስሙን የሚያጎድፍ ተቃውሞ አይፈጸምበትም። እያንዳንዱ ሰው ከእንደዚህ ያለ ጣልቃ ገብነት ወይም የሚጎዳ ተግባር ሕግ እንዲከላከልለት መብት አለው። አንቀጽ ፲፫፤ ፩/፡ እያንዳንዱ ሰው በየብሔራዊ ወሰን ክልሉ የመዘዋወርና የመኖር ነጻነት መብት አለው። ፪/፡ እያንዳንዱ ሰው ከማንኛውም አገር ሆነ ከራሱ አገር ወጥቶ እንደገና ወደ አገሩ የመመለስ መብት አለው። ፩/፡ እያንዳንዱ ሰው ከጭቆና ሸሽቶ በሌሎች አገሮች ጥገኝነትን የመጠየቅና በደህና የመኖር መብት አለው። ፪/፡ ፖለቲካዊ ካልሆኑ ወንጀሎች ወይም የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ዋና ዓላማዎችን ከሚቃረኑ ሥራዎች የተነሳ በሚደርሱ ክሶች ምክንያት ከሆነ ይህ መብት ሊያገለግል አይችልም። ፩/፡ እያንዳንዱ ሰው የዜግነት መብት አለው። ፪/፡ ማንም ሰው ያለፍርድ ዜግነቱ አይወሰድበትም ወይም ዜግነቱን የመለወጥ መብት አይነፈገውም። ፩/፡ አካለ መጠን የደረሱ ወንዶችና ሴቶች በዘር በዜግነት ወይም በሃይማኖት ልዩነት ሳይወሰኑ ጋብቻን የመፈጸምና ቤተሰብን የመመሥረት መብት አላቸው፤ ጋብቻ በመፈጸም በጋብቻ ጊዜና ጋብቻ በሚፈርስበትም ጊዜ እኩል መብት አላቸው። ፪/፡ ጋብቻ የሚፈጸመው ጋብቻ ለመፈጸም በሚፈልጉ ሁለቱም ወገኖች በሚያደርጉት ነጻና ሙሉ ስምምነት መሠረት ብቻ ነው። ፫/፡ ቤተሰብ በኀብረ ሰብ የተፈጥሮና መሰረታዊ ክፍል ስለሆነ በኀብረሰቡና በመንግሥቱም ደህንነቱ እንዲጠበቅለት ይገባል። ፩/፡ እያንዳንዱ ሰው ብቻውን ወይም ከሌሎች ጋር በኀብረት ሆኖ የኀብረት ባለቤትነት መብት አለው። ፪/፡ ማንም ሰው ያለፍርድ ንብረቱ አይወሰድበትም። እያንዳንዱ ሰው የሃሳብ የሕሊናና የሃይማኖት ነጻነት መብት አለው። ይህም መብት ሃይማኖቱን ወይም እምነቱን የመለወጥ ነጻነትንና ብቻውን ወይም ከሌሎች ጋር በኀብረት በይፋ ወይም በግል ሆኖ ሃይማኖቱን ወይም እምነቱን የማስተማር፣ በተግባር የመግለጽ የማምለክና የማክበር ነጻነትን ይጨምራል። እያንዳንዱ ሰው የሐሳብና ሐሳቡን የመግለጽ መብት አለው። ይህም መብት ያለጣልቃ ገብነት በሐሳብ የመጽናትንና ዜናን ወይም ሐሳቦችን ያላንዳች የድንበር ገደብ የማግኘትን የመቀበልን ወይም የማካፈልን ነጻነትም ይጨምራል። ፩/፡ እያንዳንዱ ሰው በሰላም የመሰብሰብና ግንኙነት የማድረግ ነጻነት መብት አለው። ፪/፡ ማንም ሰው የአንድ ማኀበር አባል እንዲሆን አይገደድም። ፩/፡ እያንዳንዱ ሰው በቀጥታ ወይም ነጻ በሆነ መንገድ በተመረጡ እንደራሴዎች አማካኝነት በአገሩ መንግስት የመካፈል መብት አለው። ፪/፡ እያንዳንዱ ሰው በአገሩ የህዝብ አገልግሎት እኩል የማግኘት መብት አለው። ፫/፡ የመንግስት ሥልጣን መሠረቱ የሕዝቡ ፈቃድ መሆን አለበት። ይህም ፈቃድ ለሁሉም እኩል በሆነ በምሥጢር በሚደረግ የድምፅ መስጠት ምርጫ ወይም በተመሳሳይ ሁኔታ በየጊዜውና በትክክል በሚፈጸሙ ምርጫዎች እንዲገለጽ መሆን አለበት። እያንዳንዱ፡ ሰው፡ የኀብረ፡ ሰብ፡ አባል፡ እንደመሆኑ፡ በኀብረ፡ ሰብ፡ ደህንነቱ፡ እንዲጠበቅ፡ መብት፡ አለው። እንዲሁም፡ በብሔራዊ፡ ጥረትና፡ በኢንተርናሽናል፡ መተባበር፡ አማካይነትና፡ በእያንዳንዱ፡ መንግስት፡ ድርጅትም፡ የሀብት፡ ምንጮች፡ መሰረት፡ ለክብሩና፡ ለሰብዓዊ፡ አቅሙ፡ ነጻ፡ እድገት፡ የግድ፡ አስፈላጊ፡ የሆኑት፡ የኤኮኖሚ፡ የማኀበራዊ፡ ኑሮና፡ የባህል፡ መብቶች፡ በተግባር፡ እንዲገለጹለት፡ መብት፡ አለው። ፩/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ የመሥራት፡ የሥራ፡ ነጻ፡ ምርጫና፡ ለሥራም፡ ትክክለኛና፡ ተስማሚ፡ የአሠራር፡ ሁኔታዎችና፡ ሥራም፡ እንዳያጣ፡ መብት፡ አለው። ፪/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ያላንዳች፡ ልዩነት፡ ማድረግ፡ ለአንድ፡ ዓይነት፡ ሥራ፡ እኩል፡ የሆነ፡ ደመወዝ፡ የማግኘት፡ መብት፡ አለው። ፫/፡ በሥራ፡ ላይ፡ ያለ፡ ሰው፡ ለእራሱና፡ ለቤተሰቡ፡ ለሰብዓዊ፡ ክብር፡ ተገቢ፡ የሆነ፡ ኑሮን፡ የሚያስገኝለትና፡ ካስፈለገም፡ በሌሎች፡ የኀብረሰብ፡ ደህንነት፡ መጠበቂያ፡ ዘዴዎች፡ የተደገፈ፡ ትክክለኛና፡ ተስማሚ፡ ዋጋውን፡ የማግኘት፡ መብት፡ አለው። ፬/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ ጥቅሞቹን፡ ለማስከበር፡ የሙያ፡ ማኀበሮችን፡ ለማቋቋምና፡ ማኀበርተኛ፡ ለመሆን፡ መብት፡ አለው። እያንዳንዱ፡ ሰው፡ የዕረፍትና፡ የመዝናናት፡ እንዲሁም፡ በአግባብ፡ የተወሰኑ፡ የሥራ፡ ሰዓቶች፡ እንዲኖሩትና፡ በየጊዜው፡ የዕረፍት፡ ጊዜያትን፡ ከደመወዝ፡ ጋር፡ የማግኘት፡ መብት፡ አለው። ፩/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ ለእራሱና፡ ለቤተሰቡ፡ ጤንነትና፡ ደህንነት፡ ምግብ፣ ልብስ፣ ቤትና፡ ሕክምና፡ አስፈላጊ፡ የማኀበራዊ፡ ኑሮ፡ አገልግሎቶችም፡ ጭምር፡ የሚበቃ፡ የኑሮ፡ ደረጃ፡ ለማግኘት፡ መብት፡ አለው። ሥራ፡ ሳይቀጠር፡ ቢቀር፡ ቢታመም፡ ለመሥራት፡ ባይችል፡ ባል፡ ወይም፡ ሚስት፡ ቢሞት፡ ቢያረጅ፡ ወይም፡ ከቁጥጥሩ፡ ውጭ፡ በሆኑ፡ ምክንያቶች፡ መሰናከል፡ ቢገጥመው፡ ደህንነቱ፡ እንዲጠበቅለት፡ መብት፡ አለው። ፪/፡ ወላድነትና፡ ሕጻንነት፡ ልዩ፡ ጥንቃቄና፡ እርዳታ፡ የማግኘት፡ መብት፡ አላቸው፤ በጋብቻ፡ ወይም፡ ያለጋብቻ፡ የሚወለዱ፡ ሕጻናትም፡ የተመሳሳይ፡ የደህንነታቸው፡ መጠበቅ፡ መብት፡ አላቸው። ፩/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ የመማር፡ መብት፡ አለው። ትምህርት፡ ቢያንስ፡ ቢያንስ፡ በአንደኛ፡ ደረጃና፡ መሰረታዊ፡ ደረጃዎች፡ በነጻ፡ ሊሆን፡ ይገባል። የአንደኛ፡ ደረጃ፡ ትምህርት፡ መማር፡ ግዴታ፡ ነው። የቴክኒክና፡ የልዩ፡ ልዩ፡ ሙያ፡ ትምህርት፡ በጠቅላላው፡ የከፍተኛ፡ ደረጃ፡ ደግሞ፡ በችሎታ፡ መሠረት፡ ለሁሉም፡ እኩል፡ መሰጠት፡ አለበት። ፪/፡ ትምህርት፡ ለእያንዳንዱ፡ ሰው፡ ሁኔታ፡ ማሻሻያና፡ ለሰብዓዊ፡ መብቶችም፡ መሠረታዊ፡ ነጻነቶች፡ ክብር፡ ማዳበርያ፡ የሚውል፡ መሆን፡ አለበት። እንዲሁም፡ የተለያየ፡ ዘር፡ ወይም፡ ሃይማኖት፡ ባሏቸው፡ ሕዝቦች፡ መካከል፡ ሁሉ፡ መግባባትን፡ ተቻችሎ፡ የመኖርንና፡ የመተባበርን፡ መንፈስ፡ የሚያጠነክርና፡ የተባበሩት፡ መንግሥታት፡ ድርጅት፡ ሰላምን፡ ለመጠበቅ፡ የሚፈጽማቸው፡ ተግባሮች፡ እንዲስፋፋ፡ የሚያበረታቱ፡ መሆን፡ አለበት። ፫/፡ ወላጆች፡ ለልጆቻቸው፡ ለመስጠት፡ የሚፈልጉትን፡ ትምህርት፡ ለመምረጥ፡ የቅድሚያ፡ መብት፡ አላችው።፡ ፩/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ በኀብረ፡ ሰቡ፡ የባህል፡ ኑሮ፡ በነጻ፡ መካፈልና፡ በኪነ፡ ጥበብ፡ ለመጠቀም፡ በሳይንስ፡ እርምጃና፡ በጥቅሞቹም፡ ለመሳተፍ፡ መብት፡ አለው። ፪/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ ከደረሰው፡ ማንኛውም፡ የሳይንስ፡ የድርሰትና፡ የኪነ፡ ጥበብ፡ ሥራ፡ የሚያገኘው፡ የሞራሉንና፡ የሃብት፡ ጥቅሞች፡ እንዲከበሩለት፡ መብት፡ አለው። እያንዳንዱ፡ ሰው፡ በዚህ፡ ውሳን፡ ውስጥ፡ የተዘረዘሩት፡ መብቶችና፡ ነጻነቶች፡ በሙሉ፡ በተግባር፡ እንዲውሉ፡ ለሚደረግባቸው፡ የኀብረሰብና፡ የኢንተርናሽናል፡ ሥርዓት፡ የመጠቀም፡ መብት፡ አለው። ፩/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ የራሱ፡ ነጻነትና፡ ሙሉ፡ መሻሻል፡ በሚያገኝበት፡ ኀብረሰብ፡ ውስጥ፡ የሚፈጽማቸው፡ ግዴታዎች፡ ይኖሩበታል። ፪/፡ እያንዳንዱ፡ ሰው፡ በመብቶቹ፡ በነጻነቶቹ፡ በሚጠቀምበት፡ ጊዜ፡ የሚታገደው፡ የሌሎችን፡ መብቶችና፡ ነጻነቶች፡ በሚገባ፡ ለማሰከበር፡ ብቻ፡ በተደነገጉ፡ ሕጎችና፡ የግብረ፡ ገብነትን፡ የጠቅላላውን፡ ሕዝብ፡ ፀጥታና፡ ደህንነት፡ በዴሞክራቲክ፡ ማኀበራዊ፡ ኑሮ፡ ትክክለኛ፡ የሆነው፡ ተፈላጊ፡ ጉዳይ፡ ለማርካት፡ በተወሰነው፡ ብቻ፡ ነው። ፫/፡ እነዚህ፡ መብቶችና፡ ነፃነቶች፡ በማንኛውም፡ ሁኔታ፡ የተባበሩት፡ መንግሥታት፡ ድርጅት፡ መሰረት፡ ዓላማዎች፡ ተቃራኒ፡ በሆነ፡ መንገድ፡ ሊፈጸሙ፡ አይገባቸውም። በዚህ ውሳኔ ከላይ የተዘረዘረው ሁሉ በዚሁ ውስጥ የተጠቀሱትን ማናቸውም መብቶች ወይም ነጻነቶች ለማበላሸት በታሰበ ማንኛውም ዓይነት ተግባር ለማዋል ወይም ድርጊትን ለመፈጸም ለማንኛውም መንግሥት ወይም ድርጅት ወይም ሰው የተባሉ አይተረጎሙም። የፖለቲካ ጥናት

45689

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AB%E1%8B%B2%E1%8B%AE%20%E1%88%B5%E1%89%B1%E1%8B%B2%E1%8B%AE%2054%20%E1%8A%94%E1%89%B5%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%8A%AD

ራዲዮ ስቱዲዮ 54 ኔትወርክ

ራዲዮ ስቱዲዮ 54 ኔትወርክ የግል ራዲዮ ጣቢያ በሎክሪ፣ ካላብሪያ፣ ጣልያን አገር ነው። የጣቢያው ማሠራጨት ዙሪያ እስከ ፱ ደቡባዊ ክፍላገሮች ድረስ ይደርሳል፤ እነርሱም መሢና፣ ረጆ ካላብሪያ፣ ቪቦ ቫሌንቲያ፣ ካታንዛሮ፣ ኮሰንዛ፣ ክሮቶኔ፣ ለቼ፣ ፖተንዛ፣ እና ሳሌርኖ ናቸው። በጣቢያው ላይ ዘመናዊ ሙዚቃ ዘፈኖችና በየቀኑ 28 ጊዜ የዜና መረጃ ይሠጣል። ስቱዲዮ 54 ኔትዎርክ የተመሠረተው በ6 1985 እ.ኤ.አ. በመሥራቾች ፔትሮ ፓሬታ፣ ፍራንቼስኮ ማሣራ፣ ኤንዞ ጋቶ፣ መሞ ሚኒቲ፣ እና ፔትሮ ሙስሜቺ ሲሆን ስሙ «ራዲዮ ዲጄ ክለብ ስቱዲዮ 54» ተብሎ ነበር። እንደ ሌሎቹ ነፃ ጣልያናዊ ራዲዮ ጣቢያዎች፣ ይህ እንደ ጨዋታ ትርዒት ጀመረ። በ1990 እ.ኤ.አ. በጣልያናዊ ሕግ ሥር ይህም የጨዋታ ትርዒት በይፋ ድርጅት ሆነ፣ በዚህም የጣቢያው ፕሮፌሽናሉ መልክ ተጨመረ። በ1991 እ.ኤ.አ. ደግሞ ከሁሉ ካላብሪያ መጀመርያው ራዲዮ ዳታ ሲስተም የሚባል ሲስተም የሚጠቅመው ራዲዮ ጣቢያ ሆነች። ይህም ከጣልያን ሁሉ ከፊተኞቹ መካከል ነው። በ1994 እ.ኤ.አ. ማሠራጨቱ በኮምፒውተር በዲጂታል አማካኝነት እንዲሆን በቃ፤ ከበፊቱም ማሠራጨቱ ጥረትና ፍትነት አገኘ። ከ1995 እ.ኤ.አ. ጀምሮ ሌሎች የካላብሪያ ራዲዮ ጣቢያዎች በክፍያ በመግዛቱ፣ ማሰራጨቱ የሚደርስበት ርቀት ተጨመረ። በ1997 እ.ኤ.አ. እንደገና ከጣልያን ፊተኞች መካከል ሲሆን፣ የዌብካስቲንግ ችሎታ በሪል ኦዲዮ ሶፍትዌር ጀመረ። በ1998 እ.ኤ.አ. ስሙ «ስቱዲዮ 54 ኔትወርክ» ሆነ፤ በተጨማሪ ከ2000 እ.ኤ.አ. ጀምሮ «ስታርጌት» የተባለው ተዛዋሪ ስቱዲዮ በመሥራቱ፣ ማሠራጨት ከአደባባይ ሕዝብ በቀጥታ ተቻለ።

2238

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B6%E1%8A%AD%20%E1%8D%92%E1%88%B2%E1%8A%95

ቶክ ፒሲን

ቶክ ፒሲን () በስሜን ፓፑዋ ኒው ግኒ የሚናገር የእንግሊዝኛ ቋንቋ ዲቃላ ነው። ከእንግሊዝኛ ስዋሰው በጣም ተለውጧልና ዛሬ እንደ ራሱ ቋንቋ ይቆጠራል። የፓፑዋ ኒው ግኒ መደበኛ ቋንቋ ሆኖ በ120,000 ያሕል ተናጋሪዎችና በ4 ሚሊዮን እንደ 2ኛ ቋንቋ ይነገራል። የቶክ ፒሲን አጀማመር በፓሲፊክ ውቅያኖስ ደሴቶች ላይ የሚኖሩ የተላያዩም ልሣናት የሚችሉ ሰራተኞች አንድላይ ለአትክልት ስፍራዎች ሲሰሩ ነበር። ብዙ ጊዜ የእነዚህ ሰራተኞች የጋራ ቋንቋ ጥቂት ቀላል እንግሊዝኛ ቃሎች ብቻ ነበር። ስለዚህ አዲስ "የቋንቋ ዲቃላ" ተወለደ። ከእንግሊዝኛ ብቻ ሳይሆን ብዙ ቃላት የተወሰዱ ከደሴተኞቹ ቋንቋዎች፣ ከጀርመንኛ፣ ወይም ከፖርቱጊዝ ነበር። ይህ ቋንቋ "ፕጅን" ተብሎ አሁን ሶስት ተወላጆች አሉት፣ እነሱም ቢስላማ (በቫኑዋቱ) ፒጂን (በሰሎሞን ደሴቶች) እና ቶክ ፒሲን ይባላሉ። ቶክ ፒሲን በአንዳንድ ትምህርት ቤት የትምህርት ቋንቋ ነው። = የተሻጋሪ ግስ መነሻ። (ሉክ) - መመልከት፣ (ሉኪም) - ማየት (ነገር ግን አንዳንድ ግስ ያለዚህ መነሻ ተሻጋሪ ሊሆን ይችላል፦ ካይካይ - መብላት) ባይ = ወደፊት ጊዜ ቢን = ያለፈ ጊዜ ስታፕ = ተራማጅ ጊዜ ኤም ባይ ካይካይ = ይበላል። ኤም ቢን ካይካይ = በላ። ኤም ካይካይ ስታፕ = እየበላ ነው። ለስም ቁጥር የለም፣ ለተውላጠ ስም ግን 3 አለ። በአንዳንድ ቀበሌኛ ደግሞ "የሶስት ሰዎች ቁጥር" - (-ትሪፔላ) በሚለው መነሻ ይሰራል። ለቅጽል ሁሉ - (ፔላ) መነሻ ነው። ይህ ቁጥር አያመልክትም። ለ "" (ሊክሊክ = ትንሽ) ግን - የለም። ይህ ቃል ደግሞ እንደ ተውሳከ ግሥ ሊሆን ይችላል። ባጋራፒም - መስበር ባጋራፕ - ሰባራ ካማፕ - መድረስ ኪሲም - መያዝ ማንጊ - ሰው ማንሜሪ - ሕዝብ ሜሪ - ሴት ፒኪኒኒ - ልጅ ፓፓ ጎድ - እግዚአብሔር ራውስ - መውጣት፣ ራውሲም - ማውጣት ሳቬ - ማወቅ ታሶል - ብቻ የአባታችን ጸሎት፦ ፓፓ ቢሎንግ ሚፔላ ዩ ስታፕ ሎንግ ሄቬን ነም ቢሎንግ ዩ ኢ ማስ ኢ ስታፕ ሆሊ ኪንግዶም ቢሎንግ ዩ ኢ ማስ ኢ ካም ስትሮንጊም ሚፔላ ሎንግ ቢሃይኒም ላይክ ቢሎንግ ዩ ሎንግ ግራውን ኦልሴም ኦል ኢ ቢሃይኒም ሎንግ ሄቬን ጊቪም ሚፔላ ካይካይ ኢናፕ ሎንግ ቱዴ ፕኦጊቪም ሮንግ ቢሎንግ ሚፔላ ኦልሴም ሚፔላ ኢ ፕኦጊቪም ኦል አራፔላ ኢ ሜኪም ሮንግ ሎንግ ሚፔላ ሳምባይ ሎንግ ሚፔላ ሎንግ ታይም ቢሎንግ ትራይም ና ራውሲም ኦልጌታ ሳምቲንግ ኖጉት ሎንግ ሚፔላ ኪንግዶም ና ስትሮንግ ና ግሎሪ ኤም ኢ ቢሎንግ ዩ ታሶል ኦልታይም ኦልታይም

20745

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8C%8D%20%E1%8A%90%E1%8B%8D%20%E1%88%B2%E1%8B%B3%E1%88%A9%20%E1%88%9B%E1%88%8D%E1%89%80%E1%88%B5

ወግ ነው ሲዳሩ ማልቀስ

ወግ ነው ሲዳሩ ማልቀስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወግ ነው ሲዳሩ ማልቀስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20728

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%89%80%E1%8A%95%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%8A%A0%E1%89%A3%E1%89%B1%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%89%80%E1%8A%95%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%8A%A5%E1%8A%93%E1%89%B1

ወንድ ልጅ አንድ ቀን እንደ አባቱ አንድ ቀን እንደ እናቱ

ወንድ ልጅ አንድ ቀን እንደ አባቱ አንድ ቀን እንደ እናቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወንድ ልጅ አንድ ቀን እንደ አባቱ አንድ ቀን እንደ እናቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

47993

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%BB%E1%88%8B%E1%8C%8A%E1%8A%9B

ጻላጊኛ

ጻላጊኛ ( /ጻላጊ ጋዎኒሂስዲ/) በጻላጊ ብሔር የሚነገር በተለይ በአሜሪካ ኖርዝ ካሮላይና እና ኦክላሆማ ክፍላገራት የሚሰማ ቋንቋ ነው። የኢሮኳዊ ቋንቋዎች ቤትሠብ አባል ነው። በራሱ ጻላጊኛ ፊደል ይጻፋል። ይህ ፊደል ሰኰያ በተባለ የጻላጊ ሊቅ በ1817 ዓም. ግድም ተፈጠረ። በጻላጊኛ የምላስ ውልብልቢት በታችኛ ጥርስ ግርጌ ይቀመጣል እንጂ እንደ አማርኛ በላይኛ ጥርስ አይደለም። «ትላ፣ ትሌ፣ ትሊ፣ ትሎ፣ ትሉ፣ ትለን» የሚሉ ፊደላት ደግሞ እንደ «ህላ፣ ህሌ...»፣ «ቅላ፣ ቅሌ...»፣ «ጥላ፣ ጥሌ» ወዘተ. ያሰማሉ። «ጻ፣ ጼ...» ወዘተ. ደግሞ እንደ «ጃ፣ ጄ...»፣ «ቻ፣ ቼ...» ያሰማሉ። ምሳሌ፦ /ጻላጊ/፣ /ጃላጊ/፣ /ቻላጊ/...። «ህ»፣ «ዕ»፣ «እ» የሚሉ ድምጾች ብዙ ጊዜ በጽሕፈት ባይጻፉም በአጠራር በሰፊ ይጨመራሉ። ደግሞ ይዩ ኢሮኳዊ ልሳናት ሷዴሽ በዊኪ-መዝገበ-ቃላት ላይ የስሜን አሜሪካ ኗሪ ብሔሮች

20493

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%9B%E1%88%9D%20%E1%89%A4%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%88%B3%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%88%88

እዛም ቤት እሳት አለ

እዛም ቤት እሳት አለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እዛም ቤት እሳት አለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22057

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8B%8A%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%88%98%E1%8B%9D%E1%88%99%E1%88%AD%20%E1%8C%A8%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%8C%A5%E1%89%81%E1%88%AD%20%28%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D%29

ዳዊትን ያህል መዝሙር ጨለማን ያህል ጥቁር (የለም)

ዳዊትን ያህል መዝሙር ጨለማን ያህል ጥቁር (የለም) የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳዊትን ያህል መዝሙር ጨለማን ያህል ጥቁር (የለም) የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20986

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8B%E1%8B%AD%20%E1%88%88%E1%88%9D%E1%8C%A1%E1%8A%95%20%E1%8B%A8%E1%8B%8D%E1%88%B5%E1%8C%A5%20%E1%8A%A5%E1%89%A5%E1%8C%A1%E1%8A%95%20%E1%89%A3%E1%88%88%E1%89%A4%E1%89%B1%20%E1%8B%AB%E1%8B%8D%E1%89%80%E1%8B%8B%E1%88%8D

የላይ ለምጡን የውስጥ እብጡን ባለቤቱ ያውቀዋል

የላይ ለምጡን የውስጥ እብጡን ባለቤቱ ያውቀዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የላይ ለምጡን የውስጥ እብጡን ባለቤቱ ያውቀዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30844

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B0%E1%8A%90%E1%8D%8D%20%E1%88%8D%E1%89%A1%20%E1%8B%93%E1%8B%AD%E1%8A%91%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

የሰነፍ ልቡ ዓይኑ ነው

የሰነፍ ልቡ ዓይኑ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሰነፍ ልቡ ዓይኑ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

13438

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%85%E1%88%9D

አቅም

አቅም () በፊዚክስ ጥናት ሲተረጎም ያንድ ሰው፣ እንስሳ፣ ቁስ፣ ስራ የመሰራት ችሎታ ወይም ለውጥ የማምጣት ችሎታ ማለት ነው። አቅም የሚለካው በጁል () ነው። ሳይንሳዊ አቅም ሳይንሳዊ አቅም በሁለት ይክፈላል ተንቀሳቃሽ አቅም ( የምንለው አንድ ቁስ በመንቀሳቀሱ ምክያት ስራ ለመሰራት የሚያዳብረው አቅም ማለት ነው። ለምሳሌ አንድ ድንጋይ ቢወረወር ያ ድንጋይ በንቅስቃሴ ላይ እያለ ጠርሙስ ቢያጋጥመው ያን ጠርሙስ የመስበር ስራ ያካሂዳል። በዚ ምክንያት የተወረወረ ድንጋይ ተንቀሳቃሽ አቅም አለው እንላለን። እምቅ አቅም ( የምንለው ደግሞ አንድ ቁስ ወይም የቁስ ስርዓት በጉልበት ሜዳ ውስጥ ባለው አቀማመጥ ምክንያት በውስጡ የተከማቸ አቅም ነው። ለምሳሌ የመሬት ስበት በምድራችን ዙሪያ የመሳብ ጉልበት ሜዳ ፈጥሮ አለ። በዚህ ምክንያት አንድን ድንጋይ ከመሬት አንስተን ብንይዝ በዚያ ዲንጋይ ላይ እምቅ አቅም ይኖራል ምክናይቱም ድንጋዩን ስንለቀው ባለው እምቅ አቅም ምክንያት አንድን ጠርሙስ መስበር ይችላል። አቅም አይጠፋም ከላይ እንዳየነው ሁለት አይነት የአቅም አይነቶች አሉ። በነዚህ ስር የሚተዳደሩ ሌሎች አይነቶችም አሉ። ለምሳሌ የ"ኮረንቲ አቅም"፣ የ"ማግኔት አቅም"፣ የ"ድምጽ አቅም"፣ ወዘተ.. ነገር ግን አንዱ አይነት አቅም ወደ ሌላ አቅም ሲቀየር ወይም አይጨምርም ወይም ደግሞ አይቀንስም። የአቅሙ መጠን ምንግዜም አንድ አይነት ነው። በሌላ ቋንቋ፦ ምንጊዜም አቅም አይፈጠርምም አይጠፋምም። ሲጀመር የአንድ ቁስ አቅም ተለካ እንበል። ሲለካ 50 ጁል ነው እንበል። እንበልና የዚህ እቃ አቅም እምቅ ነበር ነገር ግን በመንቀሳቀሱ ወደ ተንቀሳቃሽ አቅም ተቀየረ። በመጨረሻ የዚህ እቃ አቅም ተለካ። በዚህ ጊዜ ሲጀመርና ሲያልቅ ያለው አቅም እኩል ሆኖ ይገኛል። ይኽውም 50 ጁል ነው ማለት ነው። አዲሱ የ"አቅም አይጠፋም" ህግ በአሁኑ ዘመን ሳይንቲስቶች አንድን ቁስ አካል ወደ አቅም በኑክልያር መበታተን እና ኑክሊያር መገጣጠም መለወጥ እንደሚቻል ደርሰውበታል። በዚህ ምክንያት የአቅም አይጠፋም ህጉ ይህን ጉዳይ ለማስተናገድ ሲባል የቁስና አቅም አይጠፋም ህግ ብለውታል። የአቅም አይነቶች ከብዙ በጥቂቱ ... የኮረንቲ አቅም የብርሃን አቅም የሙቀት አቅም ውስጣቂ አቅም የኬሚካል አቅም የኑክሊያር አቅም ተለጣጭ አቅም የመሬት ስበት የውሃ አቅም የእንቅስቃሴ አቅም አቅምን መለኪያ ከላይ እንደተገለጸው አቅም ይለካል። ይህም በቁጥር ይተመናል። የአቅም መለኪያ ዩኒት ጁል () ይባላል። አንድ ጁል ከአንድ ኒውተን ሜትር ወይም ጋር እኩል ነው።

44910

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%89%A6%E1%88%8B

ኢቦላ

የኢቦላ በሽታ በቫይረሱ የሰው ኣካል ውስጥ መባዛት የሚመጣ፣ በፍጥነት ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍና በአጭር ጊዜ ውስጥ ለሞት የሚዳርግ በሽታ ነው። ስሙን ያገኘው ቫይረሱ በ1968 ዓ.ም. መጀመርያ ከተገኝበት ከኢቦላ ወንዝ በዛኢር (የአሁኑ ኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ) ነው። የኢቦላ በሽታ በምዕራብ አፍሪካ ሀገሮች በተደጋጋሚ በመከሰት ከፍተኛ ህመምና ሞት እያደረሰ የሚገኝ በሽታ ነዉ። በመስከረም 2007 ዓም የኢቦላ ተስቦ የተገኘባቸው ሀገራት በተለይ ላይቤሪያ፣ ሲዬራ ሌዎንና ጊኔ ሲሆኑ፣ እንዲህም ጥቂት ኅመምንተኞች በኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ፣ ናይጄሪያ፣ ሴኔጋልና ቴክሳስ ሆነዋል። በመስከረም 10 ቀን 6,251 ስዎች ታምመው ከነዚህ 2946 ዓርፈው ነበር። የኅመምተኞቹ ቁጥር የሚደረብበት ወቅት በየወሩ ያህል እንደ ሆነ ይታስባል። መተላለፉ ቀስ ካላለ፣ በቅርብ ጊዜ ውስጥ በየመቶ ሺህ ሊደርስ ይችላል። በጥቅምት 15 ቀን የኅመምተኞች ቁጥር 10,145 ደረሰ፣ ከነዚህም 4922 ዓርፈዋል። በሽታው በመተላለፍ ወደ እስፔን፣ ኒው ዮርክና ማሊ ገብቷል። በሽታው በማንኛውም ወቅት በአገራችንም በወረርሽኝ መልክ ሊከሰት የሚችል በመሆኑ ከወዲሁ ጥንቃቄ ማድረግ አስፈላጊ ይሆናል። የኢቦላ በሽታ ለከፍተኛ ህመምና ለሞት የሚዳርግ ቢሆንም መከላከል ግን ይቻላል። የኢቦላ በሽታ መተላለፊያ መንገዶች፡- በኢቦላ ከታመመ ሰው ቁስል፣ ደም፣ ምራቅ፣ ትውከት፣ አይነምድርና ሽንት ጋር በቀጥታ በመነካካት ወይም እነዚህ ፈሳሾች ወደ ጤነኛ ሰው አይን ከተረጩና ከገቡ፣ ንጽህናቸው ባልተረጋገጠ ወይም ሌሎች ህሙማን የተጠቀሙበትን መርፌ ሳይቀቅሉ በመጠቀም፣ የኢቦላ በሽታ ታማሚ የተጠቀመባቸዉን ስለታማ መሳሪያዎች በመጠቀም፣ በኢቦላ በሽታ የሞተ ሰውን አስከሬን በቀጥታ በመነካካት፣ በኢቦላ በሽታ የሞተውን እንሰሳ ስጋ በመመገብ ናቸው። በኢቦላ በሽታ የተያዘ ሰው የበሽታዉን ምልክቶች የሚያሳያው መቼ ነው በኢቦላ በሽታ ከተጠቃ ሰው ጋር ንኪኪ የፈጠረ ሰው ከ 2 እስከ 21 ቀናት ባለዉ ጊዜ ውስጥ የበሽታውን ምልክቶች ማሳየት ይጀምራል። በኢቦላ በሽታ የተያዘው ሰው የሚያሳያቸው ምልክቶችና ስሜቶች፡- •ድንገተኛና ከፍተኛ የሆነ ትኩሳት ይይዘዋል፡፡ በተጨማሪም ማስመለስ/ትውከት/፣ ተቅማጥ፣ ራስ ምታት፣ የቆዳ ሽፍታ እና የአይን ቅላት ምልክቶች ይታዩበታል፡፡ •በሰውነታችን ክፍት ቦታዎች ማለትም አይን፣ አፍንጫ፣ ድድ፣ ጆሮ፣ ፊንጢጣና በብልት በኩል የመድማት ምልክት ሊታይም ላይታይም ይችላል፡፡ በኢቦላ በሽታ መያዙ የተጠረጠረ ወይም የተያዘ ሰው ከገጠመን ምን ማድረግ አለብን? •ታማሚውን በምንረዳበት ጊዜ ሰውነታችንን ከበሽታው መከላከል የሚያስችለንን የእጅ ጓንት፣ የአይን መከላከያ መሳሪያ (ጎግል) እና የአፍንጫና የአፍ መሸፈኛ ማስክ መጠቀም፤ •የታመመውን ሰው ወድያውኑ ለአስፈላጊ ህክምናና እርዳታ በአቅራቢያው ወደሚገኘው ጤና ተቋም መወሰድ፤ •በኢቦላ በሽታ የተጠረጠረ ሰው በሚገኝበት ወቅት ወድያውኑ በአቅራቢያው ወደሚገኘው ጤና ተቋም ወይም ጤና ጽ/ቤት ሪፖርት ማድረግ፣ •በበሽታው መያዙ የተጠረጠረ ወይም የታመመ ሰው የተጠቀመባቸዉን አልባሳትና መኝታውን በበረኪና ማጠብ ይኖርብናል፡ ለኢቦላ በሽታ ተጋላጭ የሆኑት ማናቸው? •በሽታዉ ከታመመ ሰው የሚወጣውን ደምና ሌሎች የሰውነት ፈሳሾች በቀጥታ በመነካካት የሚተላለፍ በመሆኑ ከታመመው ሰው ጋር የሚኖር ማንኛውም ሰው በበሽታዉ ሊያዝ ይችላል፡፡ •በሽተኛውን በሚመግቡበትና በሚንከባከቡበት ወቅት የእጅ ጓንትና ሌሎች መከላከያ መሰሪያዎች ሳያደርጉ ከሰውነት ፈሳሽ ጋር ንክኪ የሚፈፅሙ ሰዎች በቀላሉ በበሽታው ሊያዙ ይችላሉ፡፡ •በኢቦላ በሽታ የሞተውን ሰው አስከሬን ያለ እጅ ጓንትና ሌሎች የመከላከያ መሳሪያዎች የምንነካካ ከሆነ በቀላሉ በበሽታ ልንጠቃ እንችላለን፡፡ የኢቦላ በሽታን እንዴት ልንከላከል እንችላለን? •የእጅ ጓንት፣ የአይን ጎግል እና ሌሎች የሰውነት መከላከያ መሳሪያዎችን በመጠቀም በበሽታው ከተጠቃ ሰው ውስጥ ከሚወጣው ማንኛውም ፈሳሽ ጋር በቀጥታ ባለመነካካት፤ •ያለ እጅ ጓንት በበሽታው የተጠቃውን ሰው ቁስል አለመንካት፤ •በኢቦላ በሽታ የተያዘው ሰው የተጠቀመውን መርፌና ሌሎች ስለት ያለቸውን መሳሪያዎች አለመጠቀም፤ •በኢቦላ በሽታ መያዙ የተጠረጠረና የሞተ እንስሳን ሥጋ አለመመገብ፤ •በኢቦላ በሽታ የሞተን ሰው አስከሬን ያለጓንትና ሌሎች የመከላከያ መሰሪያዎች ያለመንካት፣ የቀብር ሥነ ሥርኣቱም በአጭር ጊዜ ውስጥ እንዲፈፀም ማድረግ ፤ እንዲሁም ከቀብር በኋላ ያለውን ስነስርዓት ማሳጠር፤ •የታመመውን ሰው ከረዳን ወይም በበሽታዉ ምክንያት የሞተውን ሰው አስከሬን ከነካን በኋላ እጃችንን በውሃና በሳሙና በደንብ መታጠብ፣ በቤት ውስጥ መወሰድ ያለበት ጥንቃቄ ፡- •በኢቦላ በሽታ የተጠቃ ወይም የተጠረጠረ ሰውን በተቻለ መጠን ለብቻው በተዘጋጀ ቦታ መለየት፣ •በበሽታው የተጠቃ ወይም የተጠረጠረን ሰው ወደ ጤና ተቋማት በምንወሰወድበት ወቅት ከታማሚው ጋር አላስፈላጊ ንክኪ አለማድረግ፣ •በበሽታው ከተጠቃ ወይም ከተጠረጠረ ሰው ወይም የሰውነት ፈሳሽ ጋር ንክኪ ከተፈጠረ ወዲያውኑ እጃችንን በውሃና በሳሙና መታጠብ፣ •በኢቦላ በሽታ የተጠቃውን ሰው በምንረዳበት ወይም በምንንከባከብበት ወቅት የእጅ ጓንት፣ የአይን ጎግል፣ የፊት መሸፈኛ እና ሌሎች የሰውነት መከላከያ መሳሪያዎችን መጠቀም፣ •በበሽታው የተጠቃ ወይም የተጠረጠረ ሰው የሰውነት ፈሳሽ መሬት ከበከለ በረኪና ይጨምሩበት፤ ከ15 ደቂቃ በኋላም ይፀዳ፤ በቆሻሻ የተነካኩ ቁሳቁሶችና አልባሳት መቃጠል ይኖርባቸዋል፣ •በኢቦላ በሽታ ታሞ የሞተ ሰው የቀብር ስነስርዓት ሲፈፀም ከአስከሬን ጋር ንክኪ አለማድረግ፣ የጋራ እጅ መታጠቢያም አለመጠቀም፣ •የቀብር ስነስርዓት ሲፈፀም አስከሬኑ በፕላስቲክ ከረጢት መጠቅለል፣ የቀብር ስነስርዓት ሲፈፀም በሰለጠነ የጤና ባለሙያ ምክር መታገዝ፣

21441

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8C%A3%20%E1%89%A2%E1%8C%88%E1%89%A3%20%E1%8B%A8%E1%8C%88%E1%89%A3%20%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%88%8D

የወጣ ቢገባ የገባ ይወጣል

የወጣ ቢገባ የገባ ይወጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የወጣ ቢገባ የገባ ይወጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21892

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%88%89%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%89%20%E1%8B%A8%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%88%88%20%E1%89%85%E1%88%89

ይሉ አይሉ የት አለ ቅሉ

ይሉ አይሉ የት አለ ቅሉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ይሉ አይሉ የት አለ ቅሉ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21470

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%88%E1%8A%95%E1%8B%98%E1%89%A5%E1%8A%95%20%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8A%AB%E1%88%B0%E1%88%8B%E1%88%B0%E1%88%89%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%89%A3%20%E1%88%80%E1%8A%93%E1%88%9D%20%E1%88%9E%E1%89%B1%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%8C%A8%E1%89%A0%E1%8C%A1%E1%89%B5

የገንዘብን ነገር ካሰላሰሉት አባ ሀናም ሞቱ እንደጨበጡት

የገንዘብን ነገር ካሰላሰሉት አባ ሀናም ሞቱ እንደጨበጡት የአማርኛ ምሳሌ ነው። የገንዘብን ነገር ካሰላሰሉት አባ ሀናም ሞቱ እንደጨበጡት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21457

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%B0%E1%88%8B%E1%8B%8D%20%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%89%85%20%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%88%AB%E1%88%8D

የደላው ወርቅ ያስራል

የደላው ወርቅ ያስራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የደላው ወርቅ ያስራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22084

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%89%A0%E1%8C%89%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%89%B1%20%E1%89%A3%E1%88%88%E1%8C%B8%E1%8C%8B%20%E1%89%A0%E1%8A%A8%E1%89%A5%E1%89%B1

ድሀ በጉልበቱ ባለጸጋ በከብቱ

ድሀ በጉልበቱ ባለጸጋ በከብቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ በጉልበቱ ባለጸጋ በከብቱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

45228

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%88%83%E1%8A%95%20%E1%88%8D%E1%8C%86%E1%89%BD%20%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B5%20%E1%89%A0%E1%8C%A8%E1%88%88%E1%88%9B%20%E1%88%8D%E1%8C%86%E1%89%BD%20%E1%88%8B%E1%8B%AD

የብርሃን ልጆች ጦርነት በጨለማ ልጆች ላይ

«የብርሃን ልጆች ጦርነት በጨለማ ልጆች ላይ» በቁምራን ዋሻ ከተገኙት ከሙት ባሕር ብራናዎች አንዱ ነው። ምናልባት ከ165 ዓክልበ እና 40 ዓ.ም. መካከል ጽሕፈቱን የጻፈው ንቅናቄ አባላት ስለ መጨረሻው ዘመን ጦርነት የሠልፍ ትዕዛዙን እንደሚስጥ ያምኑ ነበር። በመጀመርያ ክፍል፣ የብርሃን ልጆች ከነ ሌዊ፣ ይሁዳና ብንያም ወገኖች በኤዶም፣ ሞዓብ፣ አሞንና በአሦር ኪቲም ላይ ጦርነት ያደርጋሉ። ከዚያ በኋላ በግብጽ ኪቲም ላይ ጦርነት ያደርጋሉ። በዚህ ጽሑፍ ጦርነቱ ፴፭ ዓመታት እንደሚፈጅ ይነበያል። መጀመርያ ፮ ዓመታት መሠለፍ ነው። በተረፉት ፳፱ ዓመታት የውግያ ተራ እንዲህ ይገለጻል፦ ፩ኛው ዓመት - መስጴጦምያ ፪ኛው - ልድያ ፫ኛው - ሶርያ ወይም ዑፅ፣ ሁል፣ ጌቴርና ሞሶሕ ፬ኛው-፭ኛው - አርፋክስድ ፮ኛው-፯ኛው - አሦር፣ ፋርስ፣ ምሥራቅ ሁሉ እስከ ታላቅ በረሃ ድረስ ፰ኛው - ኤላም ፱ኛው - የእስማኤል የኬጡራ ልጆች ፲ኛው-፲፱ኛው - የካም ልጆች ፳ኛው-፳፱ኛው - የ ልጆች (ያፌት?) ከዚያ በኋላ በብርሃን ልጆች ጦርነት ዕቃ ላይ የሚጻፉት መፋክሮች ይዘረዝራል፦ በመላው ማህበር መለከቶች ላይ፦ «የእግዚአብሔር ተባባሪዎች» ይጽፉ። በመኳንንት ማህበር መለከቶች ላይ፦ «የእግዚአብሔር መሳፍንት» በመጠሪያ መለከቶች ላይ፦ «የእግዚአብሔር ማዕረግ» በሹማምንት መለከቶች ላይ፦ «የማህበር ቤተሠብ አለቆች» በጠቅላላ ጉባኤ ሲሰበሰቡ፦ «የእግዚአብሔር ድንጋጌዎች ለተቀደሰው ጉባኤ» ይጽፉ። በሠፈሮቹ መለከቶች ላይ፦ «የእግዚአብሔር ሰላም በቅዱሳኑ ሠፈሮች ይሁን።» በግስጋሴ መለከቶች ላይ፦ «የእግዚአብሔር ኃይል ጠላቱን ሊበትነውና ጽድቅን የጠሉትን ሁሉ ሊያባርራቸው ይችላል። እግዚአብሔርም የወዳጆቹን ታማኝነት ይሸልማል፣ የጠላቶቹን ቂም ግን ይመልሳል።» በውግያ ሠልፍ መለከቶች ላይ፦ «የተሠለፉት የእግዚአብሔር ጭፍሮች የመዓቱን ቂም በጨለማ ልጆች ላይ መብቀል ይችላሉ።» በእግረኞች መለከቶች ላይ፣ ወደ ጠላቶች ሠልፍ እንዲሄዱ የጦርነት በሮች ሲከፈቱ፦ «በእግዚአብሔር ዘመን ስለሚበቀለው ቂም ማስታወሻ ነው።» በግድያ መለከቶች ላይ፦ «በውግያ የእግዚአብሔር ከሃሊነት ጉልበት ከሀዲዎቹን ሁሉ እንደ ሙታን ሊያዋርዳቸው ይችላል።» በደፈጣ መለከቶች ላይ፦ «የእግዚአብሔር ድብቅ ምስጢራት ክፋትን ለማጥፋት ይችላሉ።» በፍለጋ መከታተል መለከቶች ላይ፦ «እግዚአብሔር የጨለማ ልጆችን ሁሉ መቷል። እስከሚፈጃቸው ድረስ መዓቱን አይመልስም።» ከውግያው ወደ ሠልፉ ሲመለሱ በመመለስ መለከቶች ላይ፦ «እግዚአብሔር አሰብስቧል።» ከጦርነቱም ወደ ኢየሩሳሌም ማኅበር ሲመለሱ በሚነፉ መለከቶች ላይ፦ «በሰላም መመልስ የእግዚአብሔር ደስታ» ከዚህ በኋላ በዓላማዎቹ ላይ የሚጻፉት ቃላት ትዕዛዝ ይሰጣል። ለምሳለ፦ በሺህ ዓለቃ ዓላማ ላይ፦ «የእግዚአብሔር ቁጣ በቤሊያልና ከርሱ ጋር ድርሻ ባላቸው ሁሉ ላይ ምንም ቅሬታ እንዳይኖራቸው በመዓት ይበቀላል።» በመቶ ዓለቃ ዓላማ ላይ፦ «የውግያ ኃይል በኃጥአን ሥጋ ሁሉ ላይ ከእግዚአብሔር ይመጣል።» በሀምሳ ዓለቃ ዓላማ ላይ፦ «በእግዚአብሔር ታላቅ ሥራዎች በኩል የእኩያን ትግል የተጨረሰ ነው።» በተጨማሪ ብዙ ሌሎች ትዕዛዛት በዚህ ጥንታዊ ብራና ጽሑፍ ተገኙ። ሥነ ጽሁፍ ሥነ ቅርስ

30814

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A0%E1%8C%86%E1%88%AE%20%E1%8A%A8%E1%88%B0%E1%88%99%E1%89%B5%20%E1%89%A3%E1%8B%AD%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%8B%A9%E1%89%B5

በጆሮ ከሰሙት ባይን ያዩት

በጆሮ ከሰሙት ባይን ያዩት የአማርኛ ምሳሌ ነው። በጆሮ ከሰሙት ባይን ያዩት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

42411

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A4%E1%89%A5%E1%88%8B

ኤብላ

ኤብላ የሶርያ ጥንታዊ ከተማ ነበር። ዛሬው ሥፍራው በአረብኛ ተል ማርዲኽ ተብሎ የኤብላ ጽላቶች የተገኙበት ፍርስራሽ ነው። ከአካድ ንጉሥ ታላቁ ሳርጎን አስቀድሞ በሆነው ዘመን ኤብላ ሰፊ መንግሥት በሶርያ ዙሪያ እንደ ነበረው ይታወቃል። የጽላቶች ቤተ መዝገብ ሕንጻ የተቃጠለበት ጊዜ የሚከራከር ነው። ሦስት ዋና አስተያየቶች አሉ፤ 1) ከሳርጎን በፊት በኤብላ ተፎካካሪ በማሪ፤ 2) በሳርጎን እራሱ፤ ወይም 3) በሳርጎን ልጅ ልጅ በናራም-ሲን። አሁን በሳርጎን ዘመን በ2074 ዓክልበ ግድም እንደ ጠፋ ቢመስልም በሳርጎን ወይም በማሪ ሰዎች እጅ መጥፋቱን እርግጠኛ አይደለም። የኤብላ ጥንታዊ መንግሥት ኤብላ መቼ እንደ ተመሠረተ ባይታወቅም ምናልባት 2400-2350 ዓክልበ. (ኡልትራ አጭር አቆጣጠር) እንደ ሆነ ሊገመት ይቻላል። የሥነ ቅርስ ሊቃውንት ግን እስከ 3000 ዓክልበ. ድረስ ይገፉታል። በአንዱ ጽላት ላይ ከኢግሪሽ-ሐላብ (2127 ዓክልበ. ግድም) አስቀድሞ የገዙት ፴ ነገሥታት ስሞች ይዘረዝራሉ፦ ሳኩሜ፣ ሹ- ፣ ላዳው፣ አቡጋር፣ ናምነላኑ፣ ዱሙዳር፣ እብላ፣ ኩልባኑ፣ አሻኑ፣ ሳሚዩ፣ ዚያሉ፣ ሩማኑ፣ ናማኑ፣ ዳ- ፣ ሳጊሹ፣ ዳኔዩም፣ ኢቢኒ-ሊም፣ ኢሽሩድ-ዳሙ፣ ኢሲዱ፣ ኢሽሩድ-ሐላም፣ ኢክሱድ፣ ሪዳ-ሊም፣ አቡር-ሊም፣ አጉር-ሊም፣ ኢቢ-ዳሙ፣ ባጋ-ዳሙ፣ ኤናር-ዳሙ፣ ኢሻር-ማሊክ፣ ቁም-ዳሙ፣ እና አዱብ-ዳሙ ናቸው። ከነዚህ ስሞች ብዙ በሃይማኖታዊ ሥነ ሥርዓቶቻቸው ደግሞ ይገኛሉ፣ በተለይም ከ«ሳጊሹ» እስከ «ኢሽሩድ-ዳሙ»፣ እና «ኤናር-ዳሙ» ያሉት ስሞች ይጠራሉ። ኢቢ-ዳሙ በካነሽ ሐቲ ከተገኘ ማኅተም ቅርስ ይታወቃል። ቁም-ዳሙ ከሌሎች ሰነዶች ሲታወቅ ከማሪ መንግሥት ጋራ የሆኑት ችግሮች በእርሱ ዘመን እንደ ጀመሩ ይመስላል። ይህም በማሪ ነገሥታት ሳዑሙ ወይም ኢቱፕ-ኢቫር ዘመናት እንደ ነበር ይታሥባል። ተከታዩም አዱብ-ዳሙ እጅግ አጭር ዘመን እንደ ነገሠ ይታወቃል። የተገኙት መዝገቦች ከአዱብ-ዳሙ በኋላ ከገዙት ከሦስቱ መጨረሻ ነገሥታት ዘመኖች ናቸው። እነርሱም ኢግሪሽ-ሐላብ (12 ዓመታት)፣ ኢርካብ-ዳሙ (7 ዓመታት) እና ኢሻር-ዳሙ (35 ዓመታት) ናቸው (2127-2074 ዓክልበ.)። ከሃይለኛ ጠቅላይ ምኒስትሮቻቸው የሚታወቁ አራኩም፣ ኤብሪዩም እና ኢቢ-ዚኪር (ወይም ኢቢ-ሲፒሽ) ናቸው። መዝገቦቹ የተጻፉበት ኩኔይፎርም በተባለ ጽሕፈት ሲሆን ቋንቋቸው ኤብላኛ ነው፣ ይህ ለአካድኛ ተመሳሳይ የሆነ ሴማዊ ቋንቋ ወይም ቀበሌኛ ነው። ኢሻር -ዳሙ በማሪ ላይ ከናጋርና ከኪሽ ጋራ ስምምነት ተዋዋለ፤ አለቃውም ኢቢ-ዚኪር የማሪን ሃያላት በተርቃ ውግያ አሸነፋቸው። ከዚህ በኋላ የኤብላ ሥራዊት አርሚን ያዙ፣ የኢቢ-ዚኪርም ልጅ ኤንዚ-ማሊክ እዝያ ገዥ ተደረገ። ኢሻር-ዳሙ ካረፈ በኋላ ግን ምናልባት 2074 ዓክልበ. ግ. ሳርጎን ወይም ማሪ ኤብላን እንዳጠፋ ይመስላል። ከዚህ በኋላ ኤብላ እንደገና እንደተሠራ ይታወቃል። በላጋሽ ንጉሥ ጉዴአ ዘመን (2009-1989 ዓክልበ.) በአንዱ ሰነድ ጉዴአ የአርዘ ሊባኖስን ዕንጨት ከኤብላ ግዛት ከኡርሹ ይጠይቃል። በኡር ንጉሥ አማር-ሲን ፯ኛው ዓመት (1912 ዓክልበ.) የኤብላ ንጉሥ ይጠቀሳል። ከዚህም በኋላ ኤብላ ሁለተኛ ምናልባትም በሑራውያን ዕጅ እንደ ጠፋ ይታሥባል። ዳግመኛም ተሠርቶ በሦስተኛው የኤብላ መንግሥት ወቅት፣ የንጉሥ ኢቢት-ሊም ሐውልት ቅርስ ተገኝቷል፤ ልክ መቼ እንደ ነገሠ ግን ገና እርግጠኛ አይደለም። የኤብላ ንጉሥ ኢመያ በግብጽ ፈርዖን ሆተፒብሬ ዘመን እንደ ገዛ ከአንድ ሐውልት ቅርስ ታውቋል። በያምኻድ መንግሥት ዘመን ለያምኻድ ተገዥ ነበረ፤ የአላላኽ ገዥ አሚታኩም ልጅ የኤብላን ልዕልት አገባ። የኬጥያውያን መንግሥት ንጉሥ 1 ሙርሲሊ በ1508 ዓክልበ. ግ. ኤብላንም ያምኻድንም አጠፋቸው። በዚያን ጊዜ የኤብላ መጨረሻ ንጉሥ ኢንዲሊማ ተባለ። ከዚያ በኋላ በሥፍራው ላይ ጥቃቅን መንደር ብቻ ቀረ፣ ይህም ምናልባት እስከ 500 ዓ.ም. አካባቢ ድረስ ቆየ። የቀድሞ ከተሞች የእስያ ታሪክ የሶርያ ከተሞች

21844

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8B%B3%E1%89%86%E1%8A%90%20%E1%88%B0%E1%8B%AD%E1%8C%A3%E1%8A%95%20%E1%88%B3%E1%8B%AB%E1%89%80%E1%88%B5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%88%E1%89%85%E1%88%9D

ያዳቆነ ሰይጣን ሳያቀስ አይለቅም

ያዳቆነ ሰይጣን ሳያቀስ አይለቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያዳቆነ ሰይጣን ሳያቀስ አይለቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20652

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%9C%E1%8B%B3%20%E1%8B%88%E1%8B%B2%E1%8B%AB%20%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%88%B5%20%E1%8A%AB%E1%88%AD%E1%89%A3%20%E1%8B%88%E1%8B%B2%E1%8B%AB%20%E1%89%84%E1%88%B5

ከሜዳ ወዲያ ፈረስ ካርባ ወዲያ ቄስ

ከሜዳ ወዲያ ፈረስ ካርባ ወዲያ ቄስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከሜዳ ወዲያ ፈረስ ካርባ ወዲያ ቄስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21540

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%8D%E1%8B%A8%E1%88%8D%20%E1%8C%85%E1%88%AB%E1%89%B5%20%E1%8A%A8%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%8B%B5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8B%B5%E1%8A%95%20%E1%89%A5%E1%88%8D%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8A%A8%E1%8B%B5%E1%8A%95

የፍየል ጅራት ከብርድ አያድን ብልት አይከድን

የፍየል ጅራት ከብርድ አያድን ብልት አይከድን የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፍየል ጅራት ከብርድ አያድን ብልት አይከድን የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21974

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%89%A5%E1%89%B0%E1%88%AB%20%E1%8B%A8%E1%8B%98%E1%8A%AC%20%E1%8C%8E%E1%89%B0%E1%88%AB%20%E1%8B%98%E1%8A%AC%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%88%B2%E1%89%8B%20%E1%8C%A5%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%8A%90%E1%89%80%E1%8B%8D%20%E1%8A%90%E1%89%A5%E1%88%AD

ደብተራ የዘኬ ጎተራ ዘኬውን ሲቋ ጥር አነቀው ነብር

ደብተራ የዘኬ ጎተራ ዘኬውን ሲቋ ጥር አነቀው ነብር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ደብተራ የዘኬ ጎተራ ዘኬውን ሲቋ ጥር አነቀው ነብር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21506

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%88%B0%E1%8A%9B%20%E1%88%9B%E1%89%85%20%E1%88%88%E1%89%A3%E1%88%BD%20%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%89%B5%E1%88%9D%E1%89%A3%E1%88%86%20%E1%89%80%E1%88%9B%E1%88%BD

የፈረሰኛ ማቅ ለባሽ የሴት ትምባሆ ቀማሽ

የፈረሰኛ ማቅ ለባሽ የሴት ትምባሆ ቀማሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፈረሰኛ ማቅ ለባሽ የሴት ትምባሆ ቀማሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

13860

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%B3%E1%88%8D

አዳል

የአዳል ሱልጣኔት ተብሎ ይታወቅ የነበረው ግዛት በመካከለኛው ዘመን (ከ1415 - 1577 ዓ.ም.) የነበረ በመጀመሪያዎቹ ከ1415–1559 መሪዎቹ የወላስማ ሱልጣኖች የአርጎባዎች እና የብዙ እስልምና ተከታይ ጎሳዎች ድብልቅ የነበረ ግዛት ነው። አንዳንድ ተመራማሪወች አብዛኛው አዳል የአፋር ጎሳዎች ተዋጾ ነበረበት ሲሉ አንዳንዶች ደግሞ ባብዛኛው ከዲር እና ዳሩድ የሶማሌ ነገዶች የተውጣጣ ነበር ይላሉ። የአዳልን ሱልጣኔት አብዛኛ ጎሳ ስብጥር ክርክር ይውደቅ እንጂ በርግጥም ሱልጥኔቱ የብዙ ጎሳዎች ስብስብ እንደነበር ግን ክርክር የለም። ስለ አዳል ሱልጣኔት በትንሹ (ከ1415- 1577 ዓ.ል.) በአብዱ እንድሪስ (ከሚሴ) አስራ ሁለተኛው የኢትዮጵያ ሰለሞናዊ ነጋሲ የነበረው ወጣቱ አጼ ዳዊት በ1413 ዓ.ል. በአጠገቡ በነበረው የኢፋት ሱልጣኔት ላይ ሀይለኛ ጥቃት ከፈተ። የሱልጣኔቱ ገዠ የነበረውን ሱልጣን ሰዓደዲንን በዜይላ ከተማ ከገደለው በኋላም ኢፋትን ከአጼው ግዛተ መንግስት ጋር ቀላቀለው። ሆኖም አጼ ዳዊት በቁጥጥር ስር ካዋለው የኢፋት ግዛት በሙሉ ሀይሉ ለመግዛት የቻለው ከአዋሽ ወንዝ በስተምዕራብ ያለውን ብቻ ነው። ከወንዙ በስተ-ምስራቅ ያለውና እስከ ዘይላ ድረስ የተንጣለለው ምድር ወዲያውኑ ነበር ከእጁ ያፈተለከው። አባታቸው በዘይላ ሲገደል በስደተኝነት ወደ የመን የሸሹት አስራ አንዱ የሰዓደዲን ልጆች በ1415 ዓ.ል. ከስደት ተመልሰው በምስራቃዊው የኢፋት ግዛት ላይ አዲስ ሱልጣኔት መሰረቱ። ዋና ከተማቸውን ከሀረር አጠገብ በነበረችውና “ደከር” በምትባለው መሬት ላይ ቆረቆሩ። ዳግማዊ ሰብረዲን የሚባለውን የሰዓደዲን ልጅ በወላስማው ወንበር ላይ ካስቀመጡ በኋላ ህልውናቸውን በይፋ አበሰሩ። ከእንግዲህ ወዲያም ለማንም እንደማይገብሩና ሀገራቸውንም ከጥቃት እንደሚከላከሉ በይፋ አወጁ። ለአዲሱ ሱልጣኔትም “አዳል” የሚል ስያሜ ሰጡ። የኢማም ኣህመድ ኢብን ኢብራሂም ኣል ጋዚ ዘመን ታዋቂው ገዥ ኢማም አህመድ ኢብኑ ኢብራሂም አል ጋዚ በሱልጣኔቱ ላይ ትልቅ ተጽእኖ ነበረው። ከ በለው ጎሳ የተወለደው አህመድ ግራኝ እንደ ማህፉዝ ባሉ ሌሎች የሙስሊም ገዥዎች ስር ብዙ ቦታዎችን ካገለገለ በኋላ በ1527 ወደ ስልጣን መጣ። ግራኝ በተለምዶ በኢትዮጵያ ታሪክ አብያተ ክርስቲያናትን በማፍረስ እና ለክርስቲያኖች የማይራራ ሰው ሆኖ ይገለጻል። ይህን ለመደገፍ አንዳንድ ማስረጃዎች ሊኖሩ ቢችሉም፣ አህመድ ግራኝ እስካሁን ድረስ በሀገሪቱ ላይ ተጽእኖ ያላቸውን በርካታ ስኬቶችን ኣስመዝግብዋል። እንደ መሪ፣ በክርስቲያን ግዛት ላይ ብዙ ዘመቻዎችን መርቷል፣ እና ብዙ ጦርነቶች ላይ ልብነ ድንግልን እና ሌሎች ገዥዎችን አሸንፏል። በእርሳቸው አገዛዝ ወቅት ንግድ ለክልሎች ኢኮኖሚ ህልውና ቁልፍ ነገር ነበር እናም አዳል ከተለያዩ ሀገራት በተለይም ከኦቶማን ቱርክ ጋር ጠንካራ ፖለቲካዊ እና ኢኮኖሚያዊ ግንኙነት ነበረው። የእስልምና ሀይማኖት እንዲስፋፋም የጊዜው ነጋዴዎች ትልቅ ሚና ተጫውተዋል። ይህም እስከ ዛሬ ድረስ በኣካባቢው ለሚኖሩ ሙስሊሞች መብዛት ምክንያት እንደሆነ ይታመናል። የአዳል ሱልጣኔት የተወለደው ከላይ በተገለጸው ሁኔታ ነው። በኢትዮጵያ ታሪክ ከታዩት ሱልጣኔታዊ መንግስታት ውስጥ እጅግ-ገናና ስም የነበረው ይኸው የአዳል ሱልጣኔት ነው። ይህ ሱልጣኔታዊ መንግስት የኢትዮጵያን ታሪክ ለመቀየር የቻሉትን እንደ አሚር ማሕፉዝ ሙሐመድ፣ ኢማም አሕመድ ኢብራሂም አል-ጛዚ (አሕመድ ግራኝ) እና አሚር ኑር ሙጃሂድን የመሳሰሉ ታላላቅ መሪዎችን አፍርቷል። በርካታ ጸሀፍት ስለርሱ ከትበዋል። በልዩ ልዩ ህዝቦች ስነ-ቃል ውስጥ እስካሁን ድረስ ያልቀዘቀዙ ወጎች እንዲከሰቱ ምክንያት ሆኗል። አሁንም ስለርሱ ታሪክ የሚያወሱ በርካታ ድርሳናት እየተጻፉ ነው። ከዚህ እልፍ ሲል ደግሞ “አዳል” የሚለው የሱልጣኔቱ መጠሪያ የሰው ስም ሆኖ ይገኛል። በተለይ የሚያስደንቀው ደግሞ በዚህ ስያሜ የሚጠሩት ከሙስሊሞች ይልቅ ክርስቲያኖች መሆናቸው ነው። ለዚህም ብዙዎች የሚያስታውሷቸውን እንደ ጋሻው አዳል፣ ዘሪኹን አዳልና ራስ አዳል ተሰማ (በኋላ ንጉስ ተክለ ሀይማኖት ተብለው በጎጃም የተሾሙት) የመሳሰሉ ስሞችን መጥቀስ ይቻላል። በሌላ በኩል የሰለሞናዊው አጼ መንግስት ከአዳል ሱልጣኔት ጋር በጦር ሜዳ እየተላለቀ ከነበሩት ክፍለ ጦሮች መካከል አንዱን “አዳል መብረቅ” በሚል ስያሜ ይጠራው ነበር። እርሱም በበኩሉ አዳልን እየጠላው ያደንቀው ነበር ማለት ነው። ከዚህ መረዳት እንደሚቻለው የሱልጣኔቱ ስመ-ገናናት በሁሉም ወገኖችና ህዝቦች ዘንድ ተደናቂነት ነበረው። “አዳል” የሚለው ስም ምንጭ በትክክል አይታወቅም። አንዳንዶች “አዳ አሊ” (በአፋርኛ የአሊ ቤት ለማለት ነው) ከሚል ሥርወ-ቃል እንደተገኘ ይገምታሉ። አንዳንዶች ደግሞ ጥንት የሀረር አሚር ከነበረው “አሚር ኢዳል” ስም የተገኘ እንደሆነ ይናገራሉ። ሆኖም እርግጠኛው ነገር ላይ አልተደረሰም። የስያሜው ጥንታዊነት ግን በብዙ ምንጮች የተረጋገጠ ነው። ለምሳሌ አቡ ፈድሉላህ አል-ዑመሪ የሚባለው ግብጻዊ ምሁር በ1349 ዓ.ል. በጻፈውና “መሳሊከል አብሳር ፊ መማሊከል መሳር” በሚባለው ዝነኛ መጽሀፍ ውስጥ አዳል ተደጋግሞ የተጠቀሰ ስም ነው። ከ1415 ዓ.ል. በፊት “አዳል” በኢፋት ሱልጣኔት ስር የነበረ የአንድ አውራጃ ስም ነበር። የዐጼ ዐምደ ጽዮን (1314-1344 ዓ.ል) ዜና መዋዕል ዘጋቢ እንደጻፈው ከሆነ የዚህ አውራጃ ዋና ከተማ “ተላቅ” የሚል ስያሜ ነበረው። “ፉቱሕ አል- ሐበሽ” የተሰኘው መጽሀፍ ደራሲ ሱልጣኔቱን “አዳል” ከሚለው ስም በተጨማሪ “በሪ ሰዓደዲን” (የሰዓደዲን በር) እና “ዳር ሰዓደዲን” (የሰዓደዲን ሀገር) በሚሉ ስሞችም ይጠራዋል። ይህም ሱልጣኔቱን ያቋቋሙት የሱልጣን ሰዓደዲን ልጆች እንደ ሰማዕት በሚያዩት አባታቸው ስም ያወጡለት የክብር ስያሜ ነው። የግዕዝ ምንጮችም ስለኢትዮጵያ ኢስላማዊ ግዛቶች በሚጽፉበት ጊዜ “አዳል” የሚለውን ስም በእጅጉ ይደጋግሙታል። አንዳንድ ጊዜ ደግሞ ስያሜው ከግዛት መጠሪያነት ያልፍና የኢትዮጵያ ሙስሊሞች በሙሉ በወል የሚጠሩበት ስም ሆኖ ይገኛል። በኢትዮጵያ ምድር ከታዩት ሱልጣኔቶች እምብዛም በማያደናግር ሁኔታ ታሪኩ የተጻፈለት “አዳል” ብቻ ነው (ከአንዳንድ አሻሚ ነጥቦች በስተቀር)። እጅግ ሰፊ ግዛት የሚያካልለውም “አዳል” ነው። ከሀረር ከተማ ታሪክ ጋር በእጅጉ የተቆራኘውም “አዳል” ነው። አዳል በስፋቱም ሆነ በሕዝቦቹ ብዛት በኢትዮጵያ ምድር ከታዩት ሱልጣኔታዊ ግዛቶች በእጅጉ ይልቃል። በፕሮፌሰር ኡልሪች ብራውኬምፐር ጥናት እንደተገለጸው አዳል በስተምዕራብ በኩል ከባሊ፣ ደዋሮና ፈጠጋር(የአሁኗ ቢሾፍቱ) ጋር ይዋሰናል። በስተሰሜን በኩል ደግሞ እስከ አውሳ በረሃ መጨረሻ ድረስ ይደርሳል። በምስራቅ እስከ ኤደን ባህረ ሰላጤ የሚደርስ ሲሆን በደቡብ ደግሞ ከህንድ ውቅያኖስ ጋር ይዋሰናል። በአዳል ግዛት ውስጥ የኦሮሞ፣ የአፋር፣ የሶማሊ፣ የሀረላ (ሀረሪ) እና የአርጎባ ህዝቦች ይኖሩ የነበረ ሲሆን በዘመናችን በውል የማይታወቁ ሌሎች ህዝቦችም ነበሩበት። ዘይላ፡ አራ፣ በርበራ፣ ዳርዱራ፣ ሳሊራ፣ ሆበት፣ ጊዳያ፣ ሐርጋያ፣ ሀረር እና ኩሰም ከአዳል ከተሞች መካከል ጥቂቶቹ ናቸው። “ደከር” የሱልጣኔቱ የመጀመሪያ መዲና ነበረች፤ ከዚያም በዜይላ ተተካች፤ በስተመጨረሻም ሀረር የግዛተ መንግስቱ ዋና ከተማ ሆነች። አዳል የአዋሽ ወንዝ በሚፈስበት ክፍሉ እጅግ ለምና ለእርሻ ተስማሚ የሆነ መሬት ነበረው። አብዛኛው የሱልጣኔቱ ነዋሪ በግብርና ይተዳደር የነበረ ሲሆን ይህም የሰብል ማምረትንና የከብት እርባታን ያካተተ ነበር። በሌላ በኩል ሱልጣኔቱ የህንድ ውቅያኖስና የኤደን ባህረ ሰላጤ ተጎራባች መሆኑ ንግድ በክልሉ እንዲስፋፋ በእጅጉ ረድቷል። ዘይላ ሱልጣኔቱ ከውጪው ዓለም ጋር የሚገናኝበት ዋነኛ ወደብ ነበረች። የታጁራ፡ በርበራና መርካ ወደቦችም የሱልጣኔቱ አካላት ነበሩ። ከደቡብ፣ ከምዕራብና ከደቡብ ምስራቅ ኢትዮጵያ አካባቢዎች የሚመጡት የግብርና ውጤቶች፣ የዝሆን ጥርስ፣ ዝባድ ዘወተ.. ወደ ውጪ የሚላኩት በነዚሁ ወደቦች በኩል ሲሆን ከውጪው ዓለም የሚገቡ ሸቀጦችም ወደ ልዩ ልዩ የኢትዮጵያ ክፍሎች የሚገቡት በሱልጣኔቱ ምድር ነው። ሰፊው የአዳል ሱልጣኔት በስሩ ያሉትን ክልሎች ሁሉ አንድ ወጥ በሆነ መንገድ አይደለም ያስተዳደረው። በስሩ ካሉት አካባቢዎች አንዳንዶቹ የራስ ገዝ አይነት አስተዳደር ነበራቸው። እነዚህ አስተዳደሮች “አሚር” የሚል ማዕረግ በነበራቸው ገዥዎች ይተዳደሩ ነበር። በአሚር ከሚተዳደሩት የአዳል ክፍለ ሀገራት በጣም ጎልተው የሚታዩት ዘይላ፣ ሁበትና ሀረር ናቸው። “አዳል” ሱልጣኔቱ በታሪክ የሚታወቅበት ትክክለኛ ስም ነው። ይህም ከላይ እንደገለጽኩት በበርካታ የጥንት ሰነዶች ውስጥ የተመዘገበ ስያሜ ከመሆኑም በላይ የሱልጣኔቱ ገዥዎችና የሀገሬውም ህዝብ በመጠሪያነት ይጠቀሙበት ነበር። ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ግን አንዳንድ ጸሀፍት ስያሜውን ከታሪክ ሰነዶች የማውጣት አዝማሚያ እየታየባቸው ነው። ምክንያቱን ባይነግሩንም ከሁኔታዎች መገመት የሚቻል ይመስለኛል። ይኸውም የ“አፋር ህዝብ ስያሜውን እንደ ስድብ ያየዋል” በሚል ሰበብ ነው። በርግጥም የአፋር ህዝብ “አፋር” ተብሎ ነው መጠራት ያለበት። ይህንንም በ1969 ዓ.ል. በገዋኔ ከተማ በተደረገው ታላቅ ጉባኤ ባሳለፈው ውሳኔ ለመላው የኢትዮጵያ ህዝቦች አስታውቋል። እኛም ውሳኔውን በሙሉ ልባችን እናከብረዋለን። ስለዚህ “አዳል” የሚለው ስም የ“አፋር” ህዝብ መጠሪያ ሆኖ መቅረብ የለበትም። ነገር ግን በታሪክ ድርሳናት የሰፈረው “አዳል” የመንግስት ስም ከመሆኑ ውጪ የአፋር ህዝብን በተናጠል የሚመለከት ስያሜ አይደለም። ደግሞም ስያሜውን ለመንግስታቸው ያወጡት የጥንቱ ወላስማዎችና የሱልጣኔቱ ህዝቦች በዚህ ስም መጠራቱን ይወዱት ነበር። ዛሬ እኛ ተነስተን ጥንት “አዳል” ሲባል የነበረውን የሱልጣኔታዊ መንግስቱን ስያሜ “አፋር” ወደሚለው ከቀየርነው ታሪክ በጣም ይፋለሳል። ሱልጣኔቱ የበርካታ ህዝቦች ግዛት ሆኖ ሳለ የአንድ ህዝብ ብቻ አድርጎ ማቅረቡም ከባድ ስህተት ነው። ስለሆነም የጥንቱን ሱልጣኔት “አዳል” በሚለው ትክክለኛ ስሙ መጥራት ይገባል። ከዚህ ጋር መጠቀስ ያለበት ሌላ ጉዳይ ደግሞ በ“አዳል” ታሪክ ላይ የሚደረገው የታሪክ ሽሚያ ነው። በዘመናችን የተለቀቁ በርካታ የኢንተርኔት ገጾች “አዳል” የሶማሊዎች ሱልጣኔት እንደነበረና ግዛቱም ሶማሊዎች የሰፈሩበትን አካባቢ (ሶማሊያ፣ ሶማሊላንድ፣ ኦጋዴን ወዘተ...) ብቻ እንደሚያጠቃልል አድርገው ነው የሚጽፉት። እነኝህ የኢንተርኔት ጽሁፎች አንድ የማያስተባብሉት ነገር ቢኖር “ሀረር የአዳል ዋና ከተማ ነበረች” የሚለው ብቻ ነው (ይህንንም ማስተባበል ያልቻሉት በፉቱሑል ሐበሽ ውስጥ የተጻፈ ሀቅ ስለሆነ ነው)። የሶማሊያው ጄኔራል ሙሐመድ ዚያድ በሬ በ1970 ኢትዮጵያን በወረረበት ጊዜም ይህንን የአዳል ሱልጣኔት ታሪክ እንደ ባለቤትነት ማረጋገጫ () በማቅረብ “ከአዋሽና ዋቤ ሸበሌ ወንዞች በስተምስራቅና ደቡብ ያለው ግዛት በሙሉ የሶማሊያ ህጋዊ መሬት ነው” የሚል ፕሮፓጋንዳ ነዝቶ ነበር። ይሁንና ይህ ሁሉ ዐይን ያወጣ የታሪክ ዘረፋ ነው። በአዳል ግዛት ውስጥ ሶማሊዎች መኖራቸው እርግጠኛ ነገር ቢሆንም አዳልና የዛሬዋ ሶማሊያ በአፈጣጠራቸው፣ በማህበረ ህዝብ ተዋጾኦዋቸውና በታሪካዊ ጉዞአቸው በጭራሽ አይመሳሰሉም። አዳል የጥንታዊው የኢፋት ሱልጣኔት ቀጥተኛ ወራሽ () ሆኖ ነው የተቋቋመው። የሱልጣኔቱ መሪዎችም በኢፋት (የዛሬው ሰሜን ምስራቅ ሸዋ ) አካባቢ ማዕከላቸውን ከቆረቆሩት የጥንቱ የወላስማ ሱልጣኖች የዘር ሀረግ ነው የተገኙት። የሱልጣኔቱ ዋና መስራች የሚባሉት ህዝቦች የሚኖሩትም በአሁኑ የኢትዮጵያ ግዛት ውስጥ ነው። በአንድ ዘመን “አዳል” ሲባል የነበረው ስፍራ የተጠቃለለው በአሁኑ የኢትዮጵያ ግዛት ውስጥ ነው (“አዳል እና ኢሳ” እና “ጨርጨር፣ አዳልና ጋራ ጉራቻ” የሚባሉትን አውራጃዎች ታስታውሱ የለም?)። የዛሬዋ ሶማሊያ አብዛኛው ክፍል በአዳል ሱልጣኔት ስር የነበረ ግዛት ቢሆንም ሱልጣኔቱ ታሪክ ሲሰራ የነበረውም ሆነ ታሪኩ የተቀበረው አሁን በኢትዮጵያ ግዛት ውስጥ ባለው ዋነኛ መሬቱ ላይ ነው። በአጭር አነጋገር የ“አዳል” መነሻም ሆነ እምብርቱ የነበረው በአሁኑ የኢትዮጵያ ግዛት ውስጥ ነው። በሌላ በኩል አዳል በዘመኑ (ከ13ኛው እስከ 16ኛው ክፍለ ዘመን) የነበሩት የኢትዮጵያ ሱልጣኔታዊ ግዛቶች ሁሉ (ሀዲያ፣ባሌ፣ ደዋሮ፣ ሻርካ፣ ደራ፣ አራባባኒ ወዘተ..) የፖለቲካዊና መንፈሳዊ መሪ እንደነበረም የታሪክ ድርሳናት ያረጋግጣሉ። ዛሬ ከመላው የኢትዮጵያ ህዝብ 45 በመቶ ያህል የሚሸፍኑት ሙስሊም አማኞች መነሻም በነዚያ የጥንት ሱልጣኔታዊ ግዛቶች የሚኖሩት ሙስሊሞች ናቸው። በዚህ አንጻር ሲታይም የሱልጣኔቱ ታሪክ ህጋዊ ባለቤቶች መላው የኢትዮጵያ ሙስሊሞች እንጂ በ1960 ዓ.ል የተወለደው የሶማሊያ መንግስትና የ“ታላቋ ሶማሊያ” መፈክር አቀንቃኞች አይደሉም። (ምንጭ፡- አፈንዲ ሙተቂ፣ “ሀረር ጌይ-2”- የሀረርና የአዳል ታሪካዊ ወጎች፡ ገጽ 33-35) (ምንጭ፡- አፈንዲ ሙተቂ፣ “ሀረር ጌይ-2”- የሀረርና የአዳል ታሪካዊ ወጎች፡ ገጽ 33-35) አዳል የምለው ስም የጉሣ ስም ይምሰልናል አፋር ውስጥ አዳአል ይምባል ጐሣ አለ ና አዳል የሚለው ስም የጐሣ ስም የምሰልናል የኢትዮጵያ ታሪክ ታሪካዊ አገሮች

22266

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%86%E1%88%AE%20%E1%89%A3%E1%8B%AD%E1%8C%A6%E1%88%9D%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%88%B5%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%88%86%E1%8B%B3%E1%88%9D

ጆሮ ባይጦም ይመስላል ሆዳም

ጆሮ ባይጦም ይመስላል ሆዳም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጆሮ ባይጦም ይመስላል ሆዳም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21321

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%89%A5%E1%88%8D%E1%88%80%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%8C%89%E1%8A%95%E1%8B%B3%E1%8A%95%E1%8A%95%20%E1%8C%89%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%88%B5%E1%8C%A5%E1%88%85

የሴትን ብልሀት የጉንዳንን ጉልበት ይስጥህ

የሴትን ብልሀት የጉንዳንን ጉልበት ይስጥህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሴትን ብልሀት የጉንዳንን ጉልበት ይስጥህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30825

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%8C%86%E1%88%AE%20%E1%89%B5%E1%88%8D%E1%89%85%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%8B%93%E1%8B%AD%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%8A%95%E1%88%BD%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

እንደ ጆሮ ትልቅ እንደ ዓይን ትንሽ የለም

እንደ ጆሮ ትልቅ እንደ ዓይን ትንሽ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። እንደ ጆሮ ትልቅ እንደ ዓይን ትንሽ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22076

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%89%A0%E1%88%85%E1%88%8D%E1%88%99%20%E1%89%85%E1%89%A4%20%E1%89%A3%E1%8B%AD%E1%8C%A0%E1%8C%A3%20%E1%8A%96%E1%88%AE%20%E1%8A%A5%E1%8A%A8%E1%8A%AD%20%E1%89%A0%E1%8B%88%E1%88%A8%E1%88%B0%E1%8B%8D

ድሀ በህልሙ ቅቤ ባይጠጣ ኖሮ እከክ በወረሰው

ድሀ በህልሙ ቅቤ ባይጠጣ ኖሮ እከክ በወረሰው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ በህልሙ ቅቤ ባይጠጣ ኖሮ እከክ በወረሰው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21749

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%89%A3%E1%89%B5%20%E1%88%8D%E1%8C%85%E1%8A%93%20%E1%8C%86%E1%88%AE%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

ያባት ልጅና ጆሮ አንድ ነው

ያባት ልጅና ጆሮ አንድ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያባት ልጅና ጆሮ አንድ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21298

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%88%8D%E1%89%A7%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%82%20%E1%88%86%E1%8B%B7%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%88%AD%E1%8C%A5%E1%88%9D

የሴት ልቧ እንጂ ሆዷ አይመርጥም

የሴት ልቧ እንጂ ሆዷ አይመርጥም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሴት ልቧ እንጂ ሆዷ አይመርጥም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21567

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%88%98%E1%8A%A8%E1%88%AB%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%88%E1%8A%9D%E1%88%9D%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%88%AB

ያለ መከራ አይገኝም እንጀራ

ያለ መከራ አይገኝም እንጀራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ መከራ አይገኝም እንጀራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21359

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A4%E1%89%B4%20%E1%88%98%E1%89%83%E1%8C%A0%E1%88%8D%20%E1%88%88%E1%89%B5%E1%8A%8C%E1%8A%94%20%E1%89%A0%E1%8C%80%E1%8A%9D%21%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%89%BD%20%E1%8A%A0%E1%88%89%21

የቤቴ መቃጠል ለትኌኔ በጀኝ! አለች አሉ!

የቤቴ መቃጠል ለትኌኔ በጀኝ! አለች አሉ! የአማርኛ ምሳሌ ነው። የቤቴ መቃጠል ለትኌኔ በጀኝ! አለች አሉ! የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

41212

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%BB%E1%88%A9%E1%88%9D-%E1%8A%A2%E1%89%B0%E1%88%AD

ሻሩም-ኢተር

ሻሩም-ኢተር በሱመራዊ ነገሥታት ዝርዝር ዘንድ ማሪ በሱመር ላዕላይነቱን በያዘበት ጊዜ የማሪ ንጉሥ ነበር። በዚህ ዘመን ላዕላይነት ማለት የሱመር ዋና ከተማ ኒፑርን የገዛው ወገን ነበር። በዝርዝሩ ሰነድ ዘንድ፥ ከአዳብ ንጉሥ ሉጋል-አኔ-ሙንዱ ዘመን በኋላ አዳብ ተሸነፈና የሱመር ንጉሥነት ከአዳብ ወደ ማሪ ተዛወረ። እንዲህ ከማለት ቀጥሎ 6 የማሪ ነገሥታት ስሞች ይዘርዝራል። አንቡ፣ አንባ፣ ባዚ «የቆዳ ሠሪ»፣ ዚዚ «የሱፍ ሠሪ»፣ ሊመር «ቄስ» እና ሻሩም-ኢተር ናቸው። እነዚህ ስሞች ከሌላ ምንጭ በተለይ በማሪ ፍርስራሽ ከተገኙት ጽላቶች ገና አይታወቁም። ደግሞ እነዚህ ሁሉ የማሪ ገዦች ወይም ከንቲቦች ቢሆኑም፣ ሁላቸው በመላ ሱመር ላዕላይነቱን እንደ ያዙ አይመስልም። ስለዚህ ከእነዚህ 6 ስሞች ምናልባት መጨረሻው ብቻ እሱም ሻሩሚተር የመላ ሱመር ላዕላይነት የያዘ ነበር የሚል ሀሣብ ቀርቧል። የሻሩም-ኢተር ትርጉም ፍች ከአካድኛው ሻሩም «ንጉሥ» እና ኢተር «የላቀ» ነው። በዝርዝሩ በልዩ ልዩ ቅጂዎች ዘንድ ወይም 7 ወይም 9 ዓመታት ገዛ። ከሻሩም-ኢተር ቀጥሎ «ማሪ ተሸነፈና የሱመር ንጉሥነት ከማሪ ወደ አክሻክ ተዛወረ» በብዙ ቅጂዎች ይላል። ሌሎች ቅጂዎች እንዳሉ ግን፣ ቀጥታ ወደ ኪሽ ንግሥት ኩግባው ነበር የተዛወረው። ከአክሻክ ነገሥታት ስሞች፣ አንዱ ብቻ ከሌላ ጽላት ይታወቃል እሱም ፑዙር-ኒራሕ ነው። በዚያው ጽላት ፑዙር-ኒራሕ የኩግባው ቀዳሚ ይባላል። ስለዚህ ላዕላይነቱ ከሻሩሚተር በኋላ ወደ አክሻክ ተዛወረ ማለት ትክክለኛ ይመስላል፣ ከአክሻክ ገዚዎችም ፑዙር-ኒራሕ ብቻ ላዕላይነቱን (ኒፑርን) የያዘው ይሆናል። ከማሪ እና ከኤብላ ከተገኙት ጽላቶች እንደሚታወቅ በዚሁ ዘመን የማሪ ንጉሥ ስም በማሪኛ «ሒዳዓር» ይጻፋል። በማሪ ለ፴፭ አመታት እንደ ገዛ ይታወቃል። በኤብላ ንጉሥ ኢሻር-ዳሙ 32ኛው ዘመነ መንግሥት (2077 ዓክልበ.) የኤብላ ዋና ሚኒስትር ኢቢ-ዚኪር ይህን ሒዳዓር አሸነፈው። በአንዱ ጽላት የሚስቱ ስም «ፓባ» ይሰጣል። የሱመር ነገሥታት የማሪ ነገሥታት

20495

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8A%94%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%88%E1%89%A3%E1%8A%9D%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%20%E1%88%8B%E1%8B%AD%20%E1%89%81%E1%8C%AD%20%E1%89%A5%E1%88%8E%20%E1%8D%88%E1%88%B5%20%E1%8C%88%E1%88%9B%E1%8A%9D

እኔ አይገባኝ አር ላይ ቁጭ ብሎ ፈስ ገማኝ

እኔ አይገባኝ አር ላይ ቁጭ ብሎ ፈስ ገማኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እኔ አይገባኝ አር ላይ ቁጭ ብሎ ፈስ ገማኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30824

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%89%A0%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B3%E1%8B%8D%E1%88%AC%20%E1%89%A0%E1%8C%A8%E1%88%88%E1%88%9B

እንደ ሰው በከተማ እንዳውሬ በጨለማ

እንደ ሰው በከተማ እንዳውሬ በጨለማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እንደ ሰው በከተማ እንዳውሬ በጨለማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22162

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%88%8D%E1%8C%86%E1%89%B9%E1%8B%8B%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%8B%9B%20%E1%8C%93%E1%88%AE%20%E1%88%88%E1%8C%93%E1%88%AE

ዶሮ ልጆቹዋን ይዛ ጓሮ ለጓሮ

ዶሮ ልጆቹዋን ይዛ ጓሮ ለጓሮ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ልጆቹዋን ይዛ ጓሮ ለጓሮ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22035

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8A%9B%20%E1%88%B5%E1%89%A0%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%8A%A5%E1%8C%85%20%E1%8A%AD%E1%89%A0%E1%88%AD

ዳኛ ስበር በእጅ ክበር

ዳኛ ስበር በእጅ ክበር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳኛ ስበር በእጅ ክበር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22174

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%89%A3%E1%88%8F%20%E1%88%B2%E1%88%9E%E1%89%B5%20%E1%88%9E%E1%89%B0%E1%89%BD%20%E1%8A%A5%E1%8C%A2%E1%88%B5%20%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%89%B3

ዶሮ ባሏ ሲሞት ሞተች እጢስ ገብታ

ዶሮ ባሏ ሲሞት ሞተች እጢስ ገብታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ባሏ ሲሞት ሞተች እጢስ ገብታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21328

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%80%E1%89%A0%E1%8C%A0%E1%89%BD%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%A5%20%E1%89%A0%E1%8B%B5%E1%88%98%E1%89%B5%20%E1%8C%AD%E1%88%AB%20%E1%8B%98%E1%8D%88%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%8B%98%E1%8D%8D%E1%8A%93%E1%88%88%E1%89%BD

የቀበጠች አይጥ በድመት ጭራ ዘፈን ትዘፍናለች

የቀበጠች አይጥ በድመት ጭራ ዘፈን ትዘፍናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። የቀበጠች አይጥ በድመት ጭራ ዘፈን ትዘፍናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20992

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8C%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%88%8D%E1%89%A5%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8B%88%E1%8B%B3%E1%8C%85%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%8B%8D

የሌለው ልብ የለው ወዳጅ የለው

የሌለው ልብ የለው ወዳጅ የለው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሌለው ልብ የለው ወዳጅ የለው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21563

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%8B%AB%20%E1%8C%80%E1%88%8B%E1%8D%8B%20%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%AD%20%E1%8B%AB%E1%8C%A0%E1%8D%8B%20%E1%8B%A8%E1%88%B9%E1%88%9D%20%E1%8B%98%E1%8D%8B%E1%8D%8B%20%E1%8A%A0%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8B%AB%E1%8C%A0%E1%8D%8B

ያህያ ጀላፋ መስክ ያጠፋ የሹም ዘፋፋ አገር ያጠፋ

ያህያ ጀላፋ መስክ ያጠፋ የሹም ዘፋፋ አገር ያጠፋ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያህያ ጀላፋ መስክ ያጠፋ የሹም ዘፋፋ አገር ያጠፋ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

9698

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%88%AA%E1%8A%AB%E1%8B%8A%20%E1%8A%A0%E1%89%86%E1%8C%A3%E1%8C%A0%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%8B%A8%E1%8A%AD%E1%8D%8D%E1%88%88%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8A%91

ታሪካዊ አቆጣጠር በየክፍለዘመኑ

ዓክልበ. - ዓመታት ከክርስቶስ ልደት በፊት፣ ማለት ከ1 ዓመተ ምኅረት (ወይም 9 እ.ኤ.አ.) በፊት ገ.፣ ግ. - ገደማ / ግድም - አመቱ ልክ ሳይሆን አካባቢው ነው። ከ1000 ዓክልበ. ወደ ቀድሞ እየሔደ፣ የአመቶቹ አቆጣጠር በልክ እርግጥኛ አይደሉምና የታሪክ ሊቃውንት ብዙ ጊዜ አይስማሙም። ዓመታት ከክርስቶስ ልደት በፊት ጥንታዊው ዘመን 3125 ግ. - የሴት ወገን ወደ ከንቲያመንቱ ልጆች ሄዶ ይከለሳሉ። 3104 ገደማ - የመንደሮቹ መኳያ ሰሌዳ በግብጽ ተሠራ፤ የጊንጥ ዱላ። የከንቲያመንቱ እና የሴት ወገኖች ክልሶች (ኦሪታውያን ወይም ደቂቃ ሔሩ) ተነሡ። 3101 ግ - ሜኒ (ሜኒስ ወይም ናርመር) መጀመርያ የመላው ግብጽ ፈርዖን ሆነ። 3089 ግ. ሜኒ (ናርመር) በውግያ ሞተ። ለ10 ወራት ግብጽ ያለ ንጉሥ ቆይቶ በመጨረሻ ከንቲያመንቱ-ሔሩ-ቴቲ እንደ ፈርዖን በጉባኤ ተመረጠ። ጽሕፈት ተለማ፤ ሰብአዊ መሥዋዕት ተጀመረ፤ ሊቃውንት ያልሆኑ ሰዎች ከግብጽ ወደ ምዕራብ፣ ደቡብና ምሥራቅ (ዮርዳኖስ) ሸሹ። 3080 ግ. - ጀር ኢቲ ነገሠ፤ ሰባአዊ መሥዋዕት ተስፋፋ፤ ደቂቃ ሔሩ በሴትጀት ሠፈር (የበኋላ ከነዓን) ላይ ዘመቱ። 3075 ግ. - ጀት ነገሠ። 3070 ግ - ደን ሰምቲ ነገሠ። የክልሶች ቁጥር ተጨመረ፤ ጭቆና በሴት ወገን ላይ ተደረገ። 3054 ግ. - መርባፐን ነገሠ። 3048 ግ. - ሰመርኅት ነገሠ፣ ሚኒስትሩ ሄኑካ ለደቂቃ ሔሩና ለሴት ወገን ምልክት አቀረበ። 3044 ግ. - ቃአ ነገሠ፤ 3037 ግ. - ሆተፕ ነገሠ፤ መጀመርያ በስሜን የሆነው የንጉሥ መቃብር። 3032 ግ. ነብሬ ነገሠ፤ የቅርጽ ምስል ሥራ ተጀመረ። 3029 ግ. - ኒነጨር ነገሠ፤ የላሞች ቁጠራ በየዓመቱ ተደረገ። 3014 ግ. - ሰነጅ ነገሠ፤ ከሔሩ ሃይማኖት ርቆ ስሙ በሰረኅ ሳይሆን አዲስ ምልክት ካርቱሽ ፈጠረ፤ ነፈርካሬ እና ነፈርካሶካር ግን ለትንሽ ዘመን በስሜን ግብጽ ነገሡ። 3007 ግ. - ሔሩ-ፔሬንመዓት ሰኅሚብ አዲስ የሰረኅ ስም ሴት-ፐሪብሰን አወጣ፣ በደቡብና ስሜን ግብጽ መካከል ብሔራዊ ጦርነት። 2996 ግ - ሔሩ-ኅሠኅም 2ቱን አገራት እንደገና አዋኅደ፣ ስሙም ሔሩ-ሴት-ኅሰኅምዊ ሆነ። ከዚህ ጀምሮ የንጉሥ ስም በካርቱሽ ሳይሆን በሰረኅ ብቻ ሆነ። 2987 ግ. - ነጨሪኸት (ጆሠር) በግብጽ ነገሠ። ዘመቻ በሲና አገር ላይ ተደረገ፣ ረኃብ ሆነ። መጀመርያው ሀረም መቃብር ተሠራ፤ በጸሐፈ ትዕዛዙ ኢሙጤስ (ኢምሆተፕ) ታቀደ። ኢሙጤስ የቀዶ ጥገና እና የመስኖ ሥራ አስተማረ። 2977 ግ. - ሳናኅት ነብኃ ነገሠ፤ ጉዞዎች ወደ ሲና ተቀጠሉ፣ ከዚህ ጀምሮ የንጉስ አርማ በካርቱሽና ሰረኅ አንድላይ ይታያሉ። 2975 ግ. - ሰኅምኅት ጆሰርቲ ነገሠ፤ ጉዞ ወደ ሲና ተድረገ፤ ሀረሙም በኢሙጤስ ታቀደ። 2973 ግ - ኅባ ነብካሬ ነገሠ። 2972 ግ. ነፈርካ ነገሠ፤ ካርቱሽ ብቻ ነበረው፤ የተያያዘ ጽሕፈት ተለማ። 2971 ግ - ሁኒሲት ነገሠ፤ ካርቱሽ ብቻ ነበረው። 2967 ግ. - ስነፈሩ ነገሰ፤ ሰረኅ በካርቱሽ አጠገብ ተመለሠ፤ ባህርን ሊሻገር የሚችል መርከብ ኃይል ነበረ፤ ዘመቻ በምዕራብና ደቡብ ጊረቤቶች ላይ ተደረጉ፤ 3 ሀረሞች ተሠሩና መዝገቦች ተሳኩባቸው። 2955 ግ. - ኁፉ ነገሠ፤ 1ኛው ታላቁ ሀረም ተሠራ። ዘመቻዎች ወደ ምሥራቅ፣ ምዕራብና ስሜን አገሮች ላይ አደረገ። 2938 ግ. - ረጀደፍ ነገሠ፤ እኅቱን አገባ 2927 ግ. - ኅፍሬ ነገሠ፤ እህቱን አገባ፤ 2ኛው ታላቅ ሀረምና የጊዛ ታላቅ እስፊንክስ ተሠሩ። 2914 ግ. መንካውሬ ነገሠ፤ እህቱን አገባ፤ 3ኛው ታላቅ ሀረም ተሠራ። 2903 ግ - ሸፕሰስካፍ ነገሠ። በመስተባ መቃብር እንጂ በሀረም አልተቀበረም፤ ሀረሞች ግን የሀገሩን ግቢ ለማከፋፈል ጠቀሙ። 2901-2872 ግ. - የፀሐይ መቅደስ ዘመን፤ ፈር ዖኖች ቤተ መቅደሶች ለፀሐይ አምላክ (ሬ) ሠሩ። 2901 ግ - ኡሠርካፍ ነገሠ፤ 2898 ግ. - ሳሁሬ ነገሠ። 2891 ግ. - ነፈሪርካሬ ነገሠ 2886 ግ. - ሸፕሰስካሬ፣ ነፈረፍሬ ነገሡ። 2884 ግ. ኒዩሠሬ ነገሠ። 2876 ግ. - መንካውሆር ነገሠ። 2875 ግ. - ጀድካሬ ነገሠ። 2853-2770 ግ. - የሀረም ጽሕፈቶች ዘመን። የፈርዖን ወገን (ደቂቃ ሔሩ ወይም ኦሪታውያን) በሴት ወገን ቅሬታ ላይ ማደን አደረገ። 2853 ግ. - ኡናስ ነገሠ። 2842 ግ. 2 ቴቲ ነገሠ። 2836 ግ. - 2 ቴቲ በወታድሮቹ ተገድሎ ኡሠርካሬ ዙፋኑን በግፍ ያዘ። 2835 ግ. - 1 ፔፒ፣ የ2 ቴቲ ልጅ። በዘመኑ ዘመቻ ወደ ደቡብና ምሥራቅ ይደረጋል። 2810 ግ - 1 መረንሬ፤ ዘመቻ ወደ ደቡብ አደረገ። 2805 ግ. - 2 ፔፒ ነገሠ። በርሱ ዘመን አንድ አጭር ሰው ከፑንት አገር ተማርኮ ወደ ግቢው ተወሰደ። 2774 ግ. ልጁ 2 መረንሬ ነገሠ፤ ምናልባት በግድያ ሞተ። 2773 ግ. ነፈርካሬ ነቢ ነገሠ - የ2 ፔፒ ሌላ ልጅ 2772 ግ. - ቃካሬ ኢቢ ነገሠ። 2770 ግ. - ነፈርካውሬ ነገሠ። ሸማይ ጠቅላይ ሚኒስትር ተደረገ። 2766 ግ. ነፈርካውሆር ነገሠ። 2764 ግ. ዋጅካሬ፤ ጸጥታ ለመመልስ ሞከረ። ሸማይ አርፎ ልጁ ኢዲ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነ። 2763 ግ. - የቀድሞ ግብጽ መንግሥት መጨረሻ 25ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 2475 ግ. - ኤንመርካር ኤሪዱን ሠራ። 2454 ግ. - ኤንመርካር ኡሩክን ሠራ። ጙሹር ከዚያ ወጥቶ ኪሽን ሠራ። 2432 ግ. - ኤንመርካር ሱመርን ገዛ፤ መጀመርያ አገሮች፦ ኤላም፣ አንሻን፤ ሱመር፣ አካድ፣ ሹቡር፤ ሐማዚ፣ ሉሉቢ፣ አራታ፣ ማርቱ። 2425 ግ. - የማርቱ ሕዝብ በሱመርና አካድ በዝተው ኤንመርካር በበረሃ ግድግዳ ሠራ። 2422 ግ. - ኤንመርካር ሐማዚን ያዘ። 2417 ግ. - ዋህካሬ ቀቲ በምስር (ሄራክሌውፖሊስ) 9ኛውን ሥርወ መንግሥት መሠረተ። 2407 ግ. - ኤንመርካር አራታን ከበበው። 2406 ግ. - ኤንመርካር ሞተ፤ ጦር አለቃው ሉጋልባንዳ በኡሩክ ዙፋን ተከተለው። 24ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 2400 ግ. - ዱሙዚድ፣ አሣ አጥማጁ በኡሩክ ነገሠ። 2389 ግ. - ኋንግ ዲ በዮሾንግ፣ ያንዲ በሸንኖንግ (ቻይና) 2384 ግ. - ሱመር ከተማ ኪሽ ንጉሥ ኤንመባራገሲ ኤላምን ወረረ። 2383 ግ. - ዱሙዚድ ኤንመባራገሲን ማርኮ አጋ በኪሽ ነገሠ። 2382 ግ. - ዱሙዚድ በአመጽ ተገልብጦ ጊልጋመሽ በኡሩክ ነገሠ። 2354 ግ. - ነገደ ኩሳ በኩሽ ተመሰረተ። 2350 ግ. - ቻይና፦ የባንጯን ውግያ፤ የኋንግ ዲ በያንዲ ላይ ድል አደረገ፤ ዮሾንግና ሸንኖንግ ተባብረው ኋሥያ የተባለውን ነገድ አንድላይ ይሠራሉ። ግብጽ፦ ቀቲ (አቅቶይ) በግብጽ ነገሠ። ሱመር፦ ኡር-ኑንጋል በኡሩክ ነገሠ። 2345 ግ. - የኡር ንጉሥ መስ-አኔ-ፓዳ የሱመርን ላዕላይነት ማዕረግ ያዘ። ሥርወ መንግሥታት በሣባ፣ ኤውላጥና ኦፊር ቆሙ (ነገደ ዮቅጣን)። 2331 ግ. - ቻይና፦ የዥዎሉ ውግያ፣ ኋንግ ዲ በቺ ዮው ላይ አሸነፈ። ግብጽ፦ መሪብታዊ ቀቲ በግብጽ ነገሠ፤ 2314 ግ. - መስኪአጝ-ኑና በኡር ነገሠ። ላጋሽ ነጻ ሆኖ ኡር-ናንሼ እዚያ ነገሠ። 2310 ግ. - አዋን (በኤላም) የሱመርን ላዕላይነት ማዕረግ ያዘ። 2304 ግ. - ሃባሢ በኩሽ ነገሠ። 23ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 2290 ግ. - ሻውሃው በኋሥያ ነገሠ። 2284 ግ. - አኩርጋል በላጋሽ ነገሠ። 2283 ግ. - ዧንሡ በኋሥያ ነገሠ። 2274 ግ. - የኪሽ ንጉሥ ካልቡም የሱመርን ላዕላይነት ማዕረግ ያዘ። 2271 ግ. - ሰብታ በኩሽ ነገሠ። 2254 ግ. - ኤአናቱም (ሉማ) በላጋሽ ነገሠ። 2243 ግ. - የሐማዚ ንጉሥ ሀዳኒሽ የሱመርን ላዕላይነት ማዕረግ ያዘ። 2236 ግ. - ነፈርካሬ ቀቲ በግብጽ ነገሠ። 2234 ግ. - ኤሌክትሮን በኩሽ ነገሠ። 2215 ግ. - የኡሩክ ንጉሥ ኤንሻኩሻና ሐማዚን፣ አካድን፣ እና መላ ሱመርን አሸንፎ መንግሥትን ገዛ። ኤአናቱም (ሉማ) ግን ግዛቱን አስፋፋ። 2206 ግ. - ዲ ኩ በኋሥያ ነገሠ። 2204 ግ. - ነቢር በኩሽ ነገሠ። 22ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 2200 ግ. - ነብካውሬ ቀቲ በግብጽ ነገሠ። 2195 ግ. - የላጋሽ ንጉሥ ኤአናቱም ኡሩክን ያዘ። 2194 ግ. - ኤአናቱም ሞተ፤ የኡሩክ ንጉሥ ሉጋል-ኪኒሼ-ዱዱ የሱመር ላዕላይነቱን ማዕረግ ያዘ። 2188 ግ. - የኡር ንጉሥ ናኒ ላዕላይነቱን በሱመር ያዘ። 2182 ግ. - መስኪአጝ-ናና በኡር ነገሠ። 2174 ግ. - 1 አሜን በኩሽ ነገሠ። 2167 ግ. - ሰነን- በግብጽ ነገሰ። 2154 ግ. - ነሕሴት ናይስ በኩሽ ነገሠች። 2153 ግ. - የአዳብ ንጉሥ ሉጋል-አኔ-ሙንዱ መንግሥት። ጉታውያን (ሜዶን) እና ሹቡር (አሦር) ይገዙለታል። 2147 ግ. - መሪካሬ በግብጽ ነገሠ። 2142 ግ. - ዲ ዥዕ በኋሥያ ነገሠ። 2140 ግ. - የሲኒ ከነዓን ወገን በኩሽ ደረሰ። 2133 ግ. - ያው በኋሥያ ነገሠ። 2127 ግ. - ኢብሉል-ኢል በማሪና አሹር፤ ኢግሪሽ-ሐላብ በኤብላ 2123 ግ. - ሆርካም በኩሽ ነገሠ። 2121 ግ - 2 መንቱሆተፕ በግብጽ ነገሠ። 2118 ግ - አብርሃም ከካራን ወደ ከነዓን ገባ (መ. ኩፋሌ) 2115 ግ - ኢርካብ-ዳሙ በኤብላ ነገሠ፤ የኤብላ አለቃ ኤና-ዳጋን ኢብሉል-ኢልን አሸነፈ፤ ኒዚ በማሪ፣ ቱዲያ በአሦር ነገሡ። 2114 ግ. - ኤና-ዳጋን የማሪ ዙፋን ያዘ። 2112 ግ. - ኢኩን-ኢሻር፣ ሒዳዓር በማሪ ነገሡ። 2109 ግ. - የአርዋዲ ልጅ አይነር ስለ ረሃብ ከከነዓን ወደ ኩሽ ደረሰ። ኢሻር-ዳሙ በኤብላ ነገሠ። 2108 ግ. - ዳንጉን ዋንገም በጎጆሰን ነገሠ። 2107 ግ. - ሉጋል-አኔ-ሙንዱ ሞተና የአዳብ መንግሥት ተከፋፈለ። ሉጋል-ዛገ-ሢ በኡማ፣ ፑዙር-ኒራሕም በአክሻክ፣ ሉጋላንዳም በላጋሽ ነገሡ፤ ሻሩሚተር በማሪ የላዕላይነቱን ማዕረግ ያዘ። በግብጽ መሪካሬ በመንቱሆተፕ ላይ አመጸ። 2102 ግ. - ሉጋላንዳ በአመጽ ተገለበጠና ኡሩካጊና በላጋሽ ንጉሥ ሆነ። 2101 ግ. - የኡማ ንጉስ ሉጋል-ዛገሲ ኡሩክን ይዞ «የኡሩክ ንጉሥ» የሚለውን ስያሜ ወሰደ። 21ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 2100 ግ. - የአክሻክ ንጉሥ ፑዙር-ኒራሕ ኒፑርንና ላዕላይነቱን ያዘ። 2098 ግ. - የላጋሽ ንጉሥ ኡሩካጊና መጀመርያ የሚታወቀውን ሕገ ፍጥሕ አወጣ። 2097 ግ. - የኒፑር ቄሳውንት ላዕላይነቱን ለኪሽ ንግሥት ኩግ-ባው ሰጡ። 2095 ግ. - የኡሩክ ንጉሥ ሉጋል-ዛገ-ሢ ላጋሽን ያዘ። 2094 ግ. - 1 ሳባ በኩሽ መንግሥት ነገሠ። 2092-90 ግ. - 2 መንቱሆተፕ በኩሽ ላይ ዘመተ። 2091 ግ. - ኡር-ዛባባ በኪሽ ነገሠ። 2085 ግ. - ሉጋል-ዛገ-ሢ ኪሽንና ኒፑርን ይዞ የሱመር ላዕላይነቱንም ያዘ። 2081 ግ. - መንቱሆተፕ ሄራክሌውፖሊስን ይዞ ግብጽን ሁለተኛ አዋሀደ። 2079 ግ. - የወይጦ አባት ዋቶ ሳምሪ ከግብጽ ስለ ረሃብ ወደ ኩሽ ደረሰ። 2077 ግ. - ታላቁ ሳርጎን በአካድ ነገሠ፤ የኡሩክን መንግሥት አሸነፈው። የኤብላ አለቃ ኢቢ-ዚኪርም ሒዳዓርን አሸነፈ፤ ኢሽቂ-ማሪ ተከተለው። 1 አንተፍ በግብጽ ነገሠ። 2075 ግ. - ኤላም በ1 ሳርጎን ወደ አካድ መንግሥት ተጨመረና አካድኛን ይፋዊ ቋንቋ አደረገበት። 2074 ግ. - ሳርጎን ወደ ምዕራብ እስከ ቆጵሮስ ድረስ ዘመተ፤ ኤብላን አቃጠለ። 2068 ግ. - ሳርጎን ማሪን አጠፋ። 2066 ግ. - ሳርጎን በአናቶሊያ (ሐቲ) ዘመተ። 2 አንተፍ በግብጽ ነገሠ። 2064 ግ. - ሶፋሪድ በኩሽ ነገሠ። 2063 ግ. - ሪሙሽ በአካድ ነገሠ። 2061 ግ. - ሹን በኋሥያ ነገሠ። 2056 ግ. - ማኒሽቱሹ በአካድ ነገሠ። 2049 ግ. - ናራም-ሲን በአካድ ነገሠ። 2047 ግ. - ናራም-ሲን በአዙሑኑም (አሦር) ዘመተ። 2044 ግ. - ናራም-ሲን በኡሩክ ዘመተ። 2040 ግ. - ናራም-ሲን የሱባርቱ አለቃ ዳሂሻታልን በአዙሑኑም ማረከው። 2039 ግ. - ናራም-ሲን ስሜን ሶርያን ወርሮ በአሞራውያን ላይ ዘመተባቸው። 2038 ግ. - ናራም-ሲን ኤብላን ያዘ፣ በሊባኖስና በአማና ዙሪያ ዘመተ። 2036 ግ. - ናራም-ሲን ከሐቲ (ኬጣውያን) ንጉሥ ፓምባና ከካነሽ ንጉሥ ዚፓኒ ጋር በአናቶሊያ ተዋጋ። 2034 ግ. - ናራም-ሲን የአራም አለቃ ዱቡልን ማረከ፣ ሉሉቢን አሸነፈ። እስከንዲ በኩሽ ነገሠ። 2030 ግ. - ሻርካሊሻሪ በአካድ ነገሠ። 2021 ግ. - ሻርካሊሻሪ የጉቲዩም ንጉሥ ሻርላግን ማረከው። 2020 ግ. - ሻርካሊሻሪ የባሳር አሞራውያንን አሸነፋቸው። 2019 ግ. - ሻርካሊሻሪ ኤላማውያንን በአክሻክ ውግያ አሸነፋቸው። 2018 ግ. - ሻርካሊሻሪ ጉቲዩምን ገበረው። 2016 ግ. - 3 አንተፍ በግብጽ ነገሠ። 2015 ግ. - ቡሩ በጎጆሰን ነገሠ። 2013 ግ. - ኢሉሉና ፫ ሌሎች ለአካድ መንግሥት ተወዳደሩ። አካድ በብሔራዊ ጦርነት እየደከመ ነው። ኤላማዊው አገረ ገዡ ኩቲክ-ኢንሹሺናክ በአመጽ ተነሥቶ አገሩን ነጻ አወጣውና አካድኛን ተወ። 2010 ግ. - ጉታውያን አካድን ድል አድርገው መስጴጦምያን ወረሩ። ዳ ዩ በቻይና ነገሠ። 2009 ግ. - ሆህይ በኩሽ ነገሠ። 3 መንቱሆተፕ በግብጽ ነገሠ። ጉደአ በላጋሽ ነገሠ። 2004 ግ. - ጉደአ አንሻንን መታ። 2003 ግ. - 4 መንቱሆተፕ በግብጽ። 2002 ግ. - 1 አመነምሃት በግብጽ። 20ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1999 ዓክልበ. ግ. - ጪ በቻይና ነገሠ። 1991 ዓክልበ. ግ. - ረሃብ በመካከለኛው ምሥራቅ። 1986 ዓክልበ. ግ. - የኤላም ንጉሥ ኩቲክ-ኢንሹሺናክ የአካድን ቅሬታ ያዘ። 1985 ዓክልበ. ግ. - የኡሩክ ንጉሥ ኡቱ-ኸጛል ጉታውያንን አስወጣቸውና መንግሥት ገዛ። ታይ ካንግ በቻይና ነገሠ። 1984 ዓክልበ. ግ. - ኡር-ናሙ ኡሩክን አሸነፈና በኡር መንግሥት ገዛ። 1983 ዓክልበ. ግ. - የኡር-ናሙ ሕግጋት ወጡ። 1982 ዓክልበ. ግ. - 1 ሰኑስረት ከአባቱ ጋራ በጋርዮሽ ፈርዖን ሆነ፣ በሊብያ ዘመተ። 1981 ዓክልበ. ግ. - ዦንግ ካንግ በቻይና ነገሠ። 1974 ዓክልበ. ግ. - ኡር-ናሙ በጉቲዩም ላይ ዘመተ፤ ሥያንግ በቻይና ነገሠ; አድግላግ በኩሽ ነገሠ። 1972 ዓክልበ. ግ. - ፩ ሰኑስረት ለብቻ ፈርዖን ሆነ። 1966 ዓክልበ. ግ. - ሹልጊ በኡር ነገሠ። 1964 ዓክልበ. ግ. - ፩ ሰኑስረት በኩሽ መንግሥት ላይ ዘመተ፤ ካርግ በጎጆሰን ነገሠ። 1954 ግ. - አድጋላ በኩሽ ነገሠ። 1946 ዓክልበ. ግ. - ተዋጊው ሃን ዥዎ የቻይናን ንጉሥ ሥያንግን አስገደለው፤ ለጊዜው ንጉሥ አልነበረም። 1944 ዓክልበ. ግ. - ሹልጊ እራሱን አምላክ ብሎ አዋጀ። 1937 ዓክልበ. ግ. - 2 አመነምሃት ለብቻ ፈርዖን ሆነ። 1924 ግ. - ባኩንዶን (ላከንዱን) በኩሽ ነገሠ። 1919 ዓክልበ. ግ. - ኦሳጉ በጎጆሰን ነገሠ። 1918 ዓክልበ. ግ. - አማር-ሲን በኡር ነገሠ። 1914 ዓክልበ. ግ. - 1 ፑዙር-አሹር በአሦር ነገሠ። 1909 ዓክልበ. ግ. - ሹ-ሲን በኡር ነገሠ። 1907 ዓክልበ. ግ. - ሻሊም-አሁም በአሦር ነገሠ። 1906 ዓክልበ. ግ. - ሃን ዥዎ ተሸንፎ ሻውካንግ የቻይና ንጉሥ ሆነ። 1905 ዓክልበ. ግ. - 2 ሰኑስረት ለብቻው ፈርዖን ሆነ። 1902 ግ. - ናከህቲ ካልነስ በሳባ ነገሠ፤ ኢሉሹማ በአሦር ነገሠ። 1901 ዓክልበ. ግ. - ኢቢ-ሲን በኡር ነገሠ። 19ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1900 ዓክልበ. - ታላቅ ረሃብ በመካከለኛው ምሥራቅ ጀመረ። እሽቢ-ኤራ በኢሲን ነጻ ንጉሥ ሆነ። 1894 ዓክልበ. - ማንቱራይ በ ኩሽ መንግሥት ነገሠ። 1891 ዓክልበ. - 3 ሰኑስረት ስሜን ኩሽ እስከ ፪ኛው አባይ ሙላት ያዘ። 1888 ዓክልበ. - 2 ሰኑስረት አርፎ 3 ሰኑስረት ለብቻ ፈርዖን ሆነ፤ 1885 ዓክልበ - ዡ በቻይና (ሥያ) ነገሠ። 1884 ዓክልበ. - ፫ ሰኑስረት በከነዓን ዘመተ። 1881 ዓክልበ. - 1 ኤሪሹም በአሦር ነገሠ፤ ጉዕል በጎጆሰን ነገሠ። 1880 ዓክልበ. - ታላቅ አውሎ ንፋስ በኡር ተከሠተ። 1879 ዓክልበ. -ኤላማውያን ኡር ከተማን አጠፉና ንጉሣቸውን ኢቢ-ሲንን ማረኩት። የኡር መንግሥት ውድቀት። 1878 ዓክልበ. - የኢሲን ንጉሥ እሽቢ-ኤራ ኤላማውያንን አሸንፎ ኡርን ያዘ። 1872 ዓክልበ. - ሹ-ኢሊሹ በኢሲን ነገሠ። 1869 ዓክልበ. - ኋይ በሥያ ነገሠ። 1865 ዓክልበ. - ታልሙን በጎጆሰን ነገሠ። 1862 ዓክልበ. - ኢዲን-ዳጋን በኢሲን ነገሠ። 1859 ዓክልበ. - 3 አመነምሃት ለብቻ በግብጽ ነገሠ። 1850 ዓክልበ. - እሽመ-ዳጋን በኢሲን ነገሠ። እርሱ ኒፑርን መለሰው። 1844 ዓክልበ. - አሞራዊው ጉንጉኑም በላርሳ ነጻነት ከኢሲን አዋጀ። 1842 ዓክልበ. - ኢኩኑም በአሦር ነገሠ። 1835 ዓክልበ. - ጉንጉኑም ኡርንና ኒፑርን ከኢሲን ያዘ። 1833 ዓክልበ. - ሊፒት-እሽታር በኢሲን ነገሠ። 1830 ዓክልበ. - ሃንዩል በጎጆሰን ነገሠ። 1832 ዓክልበ. - የሊፒት-እሽታር ሕግጋት በኢሲን፤ 4 አመነምሃት በ ግብጽ ነገሠ። 1829 ዓክልበ. - 1 ሳርጎን በአሦር ነገሠ። 1826 ዓክልበ. - ማንግ በሥያ ነገሠ። 1823 ዓክልበ. - ኡር-ኒኑርታ በኢሲን ነገሠ፤ ሶበክነፈሩ በግብጽ ነገሠች። 1821 ዓክልበ. - ያክቢም ሰኻኤንሬ በአባይ ወንዝ አፍ ዙሪያ (ጌሤም) ነገሠ። 1819 ዓክልበ. - ሰኸምሬ ኹታዊ 1 ሶበክሆተፕ በላይኛ ግብጽ ነገሠ። 1817 ዓክልበ. - አቢሳሬ በላርሳ ነገሰ፤ ኒፑር ወደ ኢሲን ተመለሰ። 1816 ዓክልበ. - ሰኸምካሬ ሶንበፍ በላይኛ ግብጽ ነገሠ። 1812 ዓክልበ. - ነሪካሬ በላይኛ ግብጽ ነገሠ። 1811 ዓክልበ. - ሰኸምካሬ 5 አመነምሃት በላይኛ ግብጽ፤ ያዓሙ ኑብዎሰሬ በጌሤም ነገሡ። 1808 ዓክልበ. - አመኒ ቀማው በላይኛ ግብጽ ነገሠ። 1807 ዓክልበ. - ሱሙ-አቡም በባቢሎን ነጻ ንጉስ ሆነ። 1806 ዓክልበ. - ሱሙኤል በላርሳ ነገሠ፤ ቡር-ሲን በኢሲን ነገሠ፤ ሆተፒብሬ በላይኛ ግብጽ ነገሠ። 1803 ዓክልበ. - ዩፍኒና 6 አመነምሃት በላይኛ ግብጽ ነገሡ። 1801 ዓክልበ. - ቃረህ ኻዎሰሬ በጌሤም ነገሠ። 18ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1800 ዓክልበ. - ሰመንካሬ ነብኑኒ በጤቤስ ነገሠ። 1799 ዓክልበ. - አዛገን በኩሽ መንግሥት ነገሠ። 1798 ዓክልበ. - ሰኸተፒብሬ በጤቤስ ነገሠ። 1796 ዓክልበ. - ሰዋጅካሬ፣ ነጀሚብሬ በጤቤስ ነገሡ፣ የላርሳ ንጉሥ ሱሙኤል ኪሽን አሸነፈ። 1795 ዓክልበ. - የባቢሎን ንጉሥ ሱሙ-አቡም ላርሳን አሸነፈው፣ ካዛሉንም ያዘ። ኻአንኽሬ ሶበክሆተፕ በጤቤስ ነገሠ። 1793 ዓክልበ. - ሱሙላኤል በባቢሎን ነገሠ። 1792 ዓክልበ. - ሱሙኤል ካዛሉን አሸነፈው። 1791 ዓክልበ. - ሱሙላኤል ካዛሉን አሸነፈው። ረንሰነብ፣ ሆር አዊብሬ በጤቤስ፣ አሙ አሆተፕሬ በጌሤም ነገሠ። 1790 ዓክልበ. - 2 ፑዙር-አሹር በአሦር ነገሠ። 1786 ዓክልበ. - ሸሺ መዓይብሬ በጌሤም ነገሠ። 1785 ዓክልበ. - ሱሙላኤል ኪሽን ዘረፈው። ሊፒት-ኤንሊል በኢሲን ነገሠ። 1783 ዓክልበ. - ሰኸምሬኹታዊ ኻውባው በጤቤስ ነገሠ። 1782 ዓክልበ. - ናራም-ሲን በአሦር ነገሠ። 1781 ዓክልበ. - ጀድኸፐረው፣ ሰጀፋካሬ በጤቤስ ነገሡ። 1780 ዓክልበ. - ሱሙኤል ኒፑርን ከኢሲን ያዘ፤ ኤራ-ኢሚቲ በኢሲን ነገሠ። 1779 ዓክልበ. - ሱሙላኤል ኪሽን አጠፋው። 1778 ዓክልበ. - ሱሙላኤል ካዛሉን አሸነፈው። ሰውሃን በጎጆሰን ነገሠ። 1777 ዓክልበ. - ኤራ-ኢሚቲ ኒፑርን ከላርሳ ያዘ። 1776 ዓክልበ. - ኑር-አዳድ በላርሳ ነገሠ፤ ኤራ-ኢሚቲ ኪሡራን ያዘ። ኹታዊሬ ወጋፍ በጤቤስ ነገሠ። 1775 ዓክልበ. - ኤራ-ኢሚቲ ካዛሉን ዘረፈ። 1774 ዓክልበ. - ኸንጀር በጤቤስ ነገሠ። 1772 ዓክልበ. - ኤንሊል-ባኒ በኢሲን ነገሠ። 1771 ዓክልበ. - 2 ኢፒቅ-አዳድ በኤሽኑና ነገሠ። 1770 ዓክልበ. - አሱል በጎጆሰን ነገሠ። 1769 ዓክልበ. - ሤ ባቻይና ነገሠ። 1766 ዓክልበ. - ስመንኽካሬ ኢሚረመሻው በጤቤስ ነገሠ። 1760 ዓክልበ - ሲን-ኢዲናም በላርሳ፣ ሑርፓቲዋ በካነሽ ነገሠ። 1757 ዓክልበ. - ሲን-ኢዲናም ባቢሎንን ድል አደረገው፤ ሳቢዩም በባቢሎን ነገሠ። 1755 ዓክልበ. - ሲን-ኢዲናም ኤሽኑናን ዘረፈው። 1754 ዓክልበ. - ሲን-ኢዲናም ኒፑርን ከኢሲን ያዘ። ሰኸተፕካሬ አንተፍ በጤቤስ ነገሠ። 1753 ዓክልበ. - ሲን-ኤሪባም በላርሳ ነገሠ፤ ነህሲ በጌሴም ነገሠ። 1752 ዓክልበ. - የባቢሎን ንጉሥ ሳቢዩም ላርሳን አሸነፈው። ኑያ፣ ሺነህ በጌሴም ነገሡ። 1751 ዓክልበ. - ሲን-ኢቂሻም በላርሳ ነገሠ። 1749 ዓክልበ. - ዛምቢያ በኢሲን ነገሠ። 1747 ዓክልበ. - ሲን-ኢቂሻም በኢሲን፣ ኤላም፣ ባቢሎንና ካዛሉ ኃያላት ላይ ድል አደረጋቸው፤ ኢተርፒሻ በኢሲን ነገሠ፣ ሸንሸክ በጌሤም ነገሠ። 1746 ዓክልበ. - ሲሊ-አዳድ በላርሳ ነገሠ። ዋዛድ በጌሤም ነገሠ። 1745 ዓክልበ. - ኤላማዊ-አሞራዊ አለቃ ኩዱር-ማቡግ ኢፒቅ-አዳድን ድል አደረገው፣ በሲሊ-አዳድም ፋንታ ልጁን ዋራድ-ሲንን በላርሳ ሾመው። 1 ሻምሺ-አዳድ በተርቃ ንጉሥ ሆነ፣ ቡ ጅያንግ በቻይና ነገሠ። የዛልፓ ንጉሥ ኡሕና የአሦራውያን ካሩም በካነሽ አቃጠለ። 1744 ዓክልበ.- ኡርዱኩጋ በኢሲን ነገሠ። ሴት መሪብሬ በጤቤስ ነገሠ። 1743 ዓክልበ. - ዋራድ-ሲን ካዛሉን አሸነፈው። አፒል-ሲን በባቢሎን ነገሠ። ሉሉቢ አሦርን አሸነፉ። 1742 ዓክልበ. - ኢፒቅ-አዳድ አራጳን ያዘ፤ ያዕቆብ-ሃር በጌሤም ነገሠ። 1741 ዓክልበ. - ሲን-ማጊር በኢሲን ነገሠ። 3 ሶበክሆተፕ በግብጽ ነገሠ፤ ኢፒቅ-አዳድ ኑዚን ያዘ። 1735 ዓክልበ. - ኖዕል በጎጆሰን ነገሠ። 1734 ዓክልበ. - ሪም-ሲን በላርሳ ነገሠ። 1731 ዓክልበ. - ዳሚቅ-ኢሊሹ በኢሲን ነገሠ። 1730 ዓክልበ. - 2 ኤሪሹም በአሦር ነገሠ። 1729 ዓክልበ. - ናራም-ሲን በኤሽኑና ነገሠ። 1726 ዓክልበ. - ዳሚቅ-ኢሊሹ ኒፑርን ከላርሳ ያዘ። 1725 ዓክልበ. - ሲን-ሙባሊት በባቢሎን ነገሠ። 1723 ዓክልበ. - ሻምሺ-አዳድ ኤካላቱምን ያዘ፤ ያኽዱን-ሊም በማሪ ነገሠ። 1722 ዓክልበ. - ሱሙ-ኤፑኽ በያምኻድ ነገሠ። 1721 ዓክልበ. - ሪም-ሲን ባቢሎንንና ኡሩክን መታ። 1720 ዓክልበ. - ሻምሺ-አዳድ አሹርን ይዞ በአሦር ንጉሥ ሆነ፤ ያኽዱን-ሊም በያሚናውያን ላይ ዘመተ። 1719 ዓክልበ. - ያኽዱን-ሊም ሻምሺ-አዳድን አሸነፈ። 1715 ዓክልበ. - ሪም-ሲን ኪሡራን ያዘ፤ ደርንም አጠፋ። 1714 ዓክልበ. - ሪም-ሲን ኡሩክን አጠፋ፤ ኒፑርን ከኢሲን መለሰ። 1712 ዓክልበ. - ሲን-ሙባሊት ሪም-ሲንን አሸነፈው፤ ዳዱሻ በኤሽኑና ነገሠ። ያክዱን-ሊም ሻምሺ-አዳድን በናጋር አሸነፈው። 1709 ዓክልበ. - ሲን-ሙባሊት ኢሲንን ያዘ። 1707 ዓክልበ. - ሻምሺ-አዳድ ያህዱን-ሊምን አሸነፈው። ዝምሪ-ሊም ወደ ያምኻድ ሸሸ። 1705 ዓክልበ. - ሪም-ሲን ኢሲንን ከባቢሎን ያዛ። ሃሙራቢ በባቢሎን ነገሠ። 1704 ዓክልበ. - የሃሙራቢ ሕገ መንግሥት በባቢሎን ተዋጀ። 1701 ዓክልበ. - 1 ነፈርሆተፕ በግብጽ ነገሠ። 17ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1700 ዓክልበ. - ዋርሻማ በካነሽ ነገሠ። 1699 ዓክልበ. - የባቢሎን ንጉሥ ሃሙራቢ ኡሩክንና ኢሲንን ከላርሳ ያዘ። 1694 ዓክልበ. - 1 ሻምሺ-አዳድ ልጁን ያስማ-አዳድ በማሪ መንግሥት ላይ ሾመው። 1691 ዓክልበ. - የአሦር ንጉስ ሻምሺ-አዳድ ቱሩካውያንን ድል አደረጋቸው። 1690 ዓክልበ. - ካነፈሬ 4 ሶበክሆተፕ በግብጽ ነገሠ። 1688 ዓክልበ. - 1 እሽመ-ዳጋን በአሦር ነገሠ። 1687 ዓክልበ. - ጅዮንግ በቻይና ነገሠ። 1684 ዓክልበ. - መርሆተፕሬ 5 ሶበክሆተፕ በግብጽ ነገሠ። 1680 ዓክልበ. - ኻሆተፕሬ 6 ሶበክሆተፕ በግብጽ ነገሠ። 1678-1672 ዓክልበ. - እርስ በርስ ጦርነት በአሦር፣ አሹር-ዱጉልና ፲ ሌሎች ተወዳዳሪዎች ነገሡ። 1676 ዓክልበ. - ሃሙራቢ ኤላምን፣ ማርሐሺን፣ ጉቲዩምን፣ ኤሽኑናን፣ ሱባርቱን አሸነፋቸው። ዋሂብሬ ኢቢያው በግብጽ ነገሠ። ዶሄ በጎጆሰን ነገሠ። 1675 ዓክልበ. - ሃሙራቢ የላርሳ ንጉሥ ሪም-ሲንን ድል አደረገው። 1674 ዓክልበ. - ሃሙራቢ ጉቲዩምን፣ ኤሽኑናን፣ ሱባርቱን አሸነፋቸው። 1673 ዓክልበ. - ሃሙራቢ ማሪን ኤካላቱምንና ሱባርቱን ያዘ። 1672 ዓክልበ. - ቤሉባኒ በአሦር ነገሠ። 1669 ዓክልበ. - ሃሙራቢ ጉቲዩምን፣ ቱሩኩን፣ ሱባርቱን አሸነፋቸው። ጂን በቻይና ነገሠ። 1667 ዓክልበ. - ሃሙራቢ ሱባርቱን አሸነፈ። 1665 ዓክልበ. - መርነፈሬ አይ በግብጽ ነገሠ። 1662 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና በባቢሎን ነገሠ፤ ሊባያ በአሦር ነገሠ። ፒጣና ካነሽን ያዘ፣ ልጁ አኒታ የሐቲና ዛልፓ ንጉሥ ፒዩሽቲን አሸነፈው። 1661 ዓክልበ. - ዘጸአት - ሙሴ ዕብራውያንን ከግብጽ ወደ ሲና መራ (መ. ኩፋሌ)። መርሆተፕሬ ኢኒ በጤቤስ ገዛ፤ ሂክሶስ የተባሉት አሞራውያን ግብጽን ወረሩ፤ ሳኪር-ሃር በስሜኑ ገዛ። ኮንግ ጅያ በቻይና ነገሠ። 1659 ዓክልበ. - ሰዋጅተው በጤበስ ነገሠ። 1656 ዓክልበ. - ኢነድ በጠቤስ ነገሠ። 1654 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና ካሳውያንን ድል አደረገ። 1653 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና ኤሙትባል፣ ኡሩክ፣ ኢሲን ድል አደረጋቸው። ሰዋጅካሬ ሆሪ በጠቤስ ነገሠ። 1652 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና አመጽ በአካድ አሸነፈ፣ ላርሳን አጠፋ። ጋው በሥያ ቻይና ነገሠ። 1651 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና አመጽ በሱመርና አካድ አሸነፈ። 1649 ዓክልበ. - ፋ በቻይና ነገሠ። 1648 ዓክልበ. - 7 ሶበክሆተፕ በጤቤስ ነገሠ፡ 1646 ዓክልበ. - 1 ሻርማ-አዳድ በአሦር ነገሠ። ጀሁቲ በጤቤስ ነገሠ፤ የአቢዶስ ሥርወ መንግሥት ነፃ ሆነ። 1645 ዓክልበ. - የኢሲን ገዥ ኢሉማ-ኢል በደቡብ ሱመር ወይም ከላውዴዎን እንደገና ከሳምሱ-ኢሉና በዓመጽ ተነሥቶ «የባሕር ምድር» የሚባል ግዛት መሠረተ። 1643 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና ኤሽኑናን መታ። 8 ሶበክሆተፕ በጤቤስ ነገሠ። 1642 ዓክልበ. - አፐር-አናቲ በሂክሶስ ነገሠ። የመሬት መንቀጥቀጥ በቻይና፣ ጄ ንጉሥ ሆነ። 1640 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና ሱሳን አጠፋ። 1638 ዓክልበ. - ሕያን በሂክሶስ ነገሠ። 1637 ዓክልበ. - 3 ነፈርሆተፕ በጤቤስ ነገሠ። ዙዙ በካነሽ ነገሠ። 1636 ዓክልበ. - መንቱሆተፒ በጤቤስ ነገሠ። 1635 ዓክልበ. - 1 ነቢሪራው በጤቤስ ነገሠ። 1634 ዓክልበ. - ኢፕታር-ሲን በአሦር ነገሠ። 1633 ዓክልበ. - ሁለተኛ የመሬት መንቀጥቀጥ በቻይና። 1628 ዓክልበ. - ቱድሐሊያ የኬጥያውያን መንግሥትን መሠረተ ። ታንግ የሻንግ ልዑል ሆነ። 1627 ዓክልበ. - ሳምሱ-ኢሉና አሞራውያንን አሸነፈ። 1624 ዓክልበ. - አቢ-ኤሹህ በባቢሎን ነገሠ። 1623 ዓክልበ. - ባዛያ በአሦር ነገሠ። 1621 ዓክልበ. - አቢ-ኤሹህ ካሳውያንን ድል አደረገ። ዕብራውያን አሞራውያንን (ዐግን) አሸነፉ። 1619 ዓክልበ. - አሃን በጎጆሰን ነገሠ። 1614 ዓክልበ. - 2 ነቢሪራው በጤቤስ ነገሠ። 1613 ዓክልበ. - ሰመንሬ በጤቤስ ነገሠ። 1612 ዓክልበ. - በቢአንኽ በጤቤስ ነገሠ። 1611 ዓክልበ. - የሚንግትያው ውግያ፦ የሻንግ ንጉሥ ታንግ ቻይናን ከሥያ መንግሥት ያዘ። 1605 ዓክልበ. - ሕሽሚ-ሻሩማ በኬጥያውያን ነገሠ። 1602 ዓክልበ. - ሻሙቄኑ በሂክሶስ ነገሠ። 16ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1600 ዓክልበ. - ሰኸምሬ ሸድዋሰት በጤቤስ ነገሠ። ዋይ ቢንግ በሻንግ (ቻይና) ነገሠ። 1597 ዓክልበ. - የባቢሎን ንጉሥ አቢ-ኤሹህ ኤሽኑናን አሸነፈ። ዦንግ ረን በሻንግ ነገሠ። 1596 ዓክልበ. - አሚ-ዲታና በባቢሎን ነገሠ፤ ሉላያ በአሦር ነገሠ። ሂክሶስ የአቢዶስ መንግሥት ያዙ። 1595 ዓክልበ. - 1 ደዱሞስ በጤቤስ ነገሠ። 1594 ዓክልበ. - ሞንተምሳፍ በጤቤስ ነገሠ። 1593 ዓክልበ. - አፐፒ በሂክሶስ ነገሠ። መራንኽሬ 6 መንቱሆተፕ በጤቤስ ነገሠ። ታይ ጅያ በሻንግ ነገሠ። 1592 ዓክልበ - 4 ሰኑስረት በጤቤስ ነገሠ። 1591 ዓክልበ. - 2 ደዱሞስ በጤቤስ ነገሠ። 1590 ዓክልበ. - የሂክሶስ ፈርዖን አፐፒ ጤቤስን ማረከ። ሹ-ኒኑዓ በአሦር ነገሠ። 1588 ዓክልበ. - ራሆተፕ በጤቤስ ነገሠ። (17ኛው ሥርወ መንግሥት) 1587 ዓክልበ. - ኢያሱ ወልደ ነዌ አርፎ ቄኔዝ በእስራኤል ፈራጅ ሆነ (ፊሎ)። የያምኻድ ንጉሥ እርካብቱም ከ«ሃቢሩ» ጋር ስምምነት ያደርጋል። 1584 ዓክልበ. - 1 ሶበከምሳፍ በጤቤስ ነገሠ። 1582 ዓክልበ. - 1 ላባርና በሐቲ (ኬጥያውያን መንግሥት) ነገሠ። 1581 ዓክልበ. - ዎ ዲንግ በሻንግ ነገሠ። 1577 ዓክልበ. - 2 ሶበከምሳፍ፣ 5 አንጠፍ በጤቤስ ነገሠ። 1576 ዓክልበ. - 2 ሻርማ-አዳድ በአሦር ነገሠ። 1574 ዓክልበ. - 6 አንጠፍ በጤቤስ ነገሠ። 1573 ዓክልበ. - 3 ኤሪሹም በአሦር ነገሠ። 1568 ዓክልበ. - 7 አንጠፍ በጤቤስ ነገሠ። 1567 ዓክልበ. - ሰናኽተንሬ አሕሞስ በጤበስ ነገሠ። 1566 ዓክልበ. - ሰቀነንሬ ታዖ በጤቤስ ነገሠ። 1563 ዓክልበ. - ካሞስ በጤቤስ ነገሠ። 1562 ዓክልበ. - ታይ ገንግ በሻንግ ነገሠ። 1561 ዓክልበ. - 2 ሻምሺ-አዳድ በአሦር ነገሠ። 1560 ዓክልበ. - ኻሙዲ በሂክሶስ ነገሠ። 1559 ዓክልበ. - አሚ-ሳዱቃ በባቢሎን ነገሠ። 1 ሐቱሺሊ በሐቲ ነገሠ። 1558 ዓክልበ. - 1 አሕሞስ በጤቤስ ነገሠ። (18ኛው ሥርወ መንግሥት) 1555 ዓክልበ. - 2 እሽመ-ዳጋን በአሦር ነገሠ። 1550 ዓክልበ. - በሶርያ የተገኘው ቅርስ «ቲኩናኒ ፕሪዝም» የ«ሃቢሩ» ቅጥረኞች ስሞች ይዘርዝራል። 1548 ዓክልበ. - አሕሞስ ሂክሶስን ከግብጽ ወደ ሻሩሄን አባረራቸው። 1542 ዓክልበ. - አሕሞስ ሻሩሄንን ከሂክሶስ ያዘ። 1539 ዓክልበ. - 3 ሻምሺ-አዳድ በአሦር ነገሠ። 1538 ዓክልበ. - ሳምሱ-ዲታና በባቢሎን ነገሠ። 1537 ዓክልበ - የአሕሞስ ባሕር ኃይል በጌባል፣ ፊንቄ አካባቢ ዘመተ። ሥያው ጅያ በሻንግ ነገሠ። 1536 ዓክልበ. - 1 ሙርሲሊ በሐቲ ነገሠ። 1534 ዓክልበ. - 1 አመንሆተፕ በግብጽ ነገሠ። 1530 ዓክልበ. - ዜቡል በእስራኤል ፈራጅ ሆነ (ፊሎ)። 1524 ዓክልበ. - 1 አሹር-ኒራሪ በአሦር ገዛ። 1520 ዓክልበ. - ዮንግ ጂ በሻንግ ነገሠ። 1513 ዓክልበ. - 1 ቱትሞስ በግብጽ ነገሠ። በኩሽ ከ፪ኛው እስከ ፫ኛው የአባይ ሙላት ድረስ ያዘ። 1512 ዓክልበ. - 1 ቱትሞስ በሶርያና ናሓሪን (ሑራውያን) ላይ ዘመተ። 1510 ዓክልበ. - 1 ቱትሞስ በኩሽ ከ፫ኛው እስከ ፬ኛው የአባይ ሙላት ድረስ ያዘ። 1508 ዓክልበ. - 1 ሙርሲሊ ሐለብን ይዞ ያምኻድን ጨረሰ። ታይ ዉ በሻንግ ነገሠ። 1507 ዓክልበ. - ኬጢያውያን ባቢሎንን አሸነፉ። የካሳውያን ንጉስ 2 አጉም የባቢሎን ገዢ ሆነ፤ የባቢሎንን ስም ወደ «ካርዱንያሽ» ቀየሩት። ኪርታ የሚታኒ መንግሥት በሑራውያን ላይ መሠረተ። 1 ሐንቲሊ በሐቲ ነገሠ። 1505 ዓክልበ. - እስራኤል ለአራም-ናሓራይን ንጉስ ኲሰርሰቴም ተገዛ። 1501 ዓክልበ. - 2 ቱትሞስ በግብጽ ነገሠ። 15ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1500-1400 ገ. - የኪዳኑ ስርወ መንግሥት በኤላም 1499 ዓክልበ. - 3 ፑዙር-አሹር በአሦር ገዛ። 1497 ዓክልበ. - ጎቶንያል በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1 ሹታርና በሚታኒ ነገሠ። 1491 ዓክልበ. - 1 ዚዳንታ፣ አሙና በሐቲ (ኬጥያውያን መንግሥት) ነገሡ። አርዛዋና ኪዙዋትና ከሐቲ ነጻ ሆኑ። 1488 ዓክልበ. - 1 ሑዚያ፣ ተለፒኑ በሐቲ ነገሡ። 1487 ዓክልበ. - ንግሥት ሃትሸፕሱት በግብፅ ነገሠች። 1483 ዓክልበ. - 1 ቡርና-ቡርያሽ በካራንዱኒያሽ (ባቢሎን) ነገሠ። ታሑርዋይሊ፣ አሉዋምና በሐቲ ነገሡ። 1480 ዓክልበ - ፓርሻታታር (= ባራታርና?) በሚታኒ ነገሠ፣ ሐለብን ያዘ። 1478 ዓክልበ. - 2 ሐንቲሊ በሐቲ ነገሠ። የግብጽ ትልቅ ጉዞ ወደ «ፑንት» ተደረገ። 1476 ዓክልበ. - 1 ኤንሊል-ናሲር በአሦር ገዛ። 1473 ዓክልበ. - 3 ካሽቲሊያሽ በካራንዱኒያሽ ነገሠ። 2 ዚዳንታ በሐቲ ነገሠ። «ሃቢሩ» ከሐለብ መስፍን ኢድሪሚ ጋር ተባብረው አላላኽን ለመያዝ ረዱት፣ የሙኪሽ ግዛት መሠረተ። 1466 ዓክልበ. - 3 ቱትሞስ ለብቻው በግብፅ ነገሠ። የመጊዶ ውጊያ - ፫ ቱትሞስ የመጊዶና የቃዴስ አለቆችን አሸነፈ። 1465 ዓክልበ. - ሙኪሽ ለሚታኒ ተገዥ ሆነ፣ ኪዙዋትናም ከሐቲ ወደ ሚታኒ ተጽእኖ አለፈ። 1463 ዓክልበ. - ኡላም-ቡርያሽ በካርዱንያሽ ነገሠ፤ «የባሕር ምድር»ን ያዘ፤ ኑር-ኢሊ በአሦር ገዛ። 1459-50 ዓክልበ. - ፫ ቱትሞስ በፊንቄ፣ ሙኪሽ፣ ሚታኒ ላይ በየዓመቱ ይዘምታል። 1458 ዓክልበ. - 2 ሑዚያ በሐቲ ነገሠ። 1457 ዓክልበ. - እስራኤል ለሞአብ ንጉሥ ኤግሎም ተገዛ። ሻውሽታታር በሚታኒ ነገሠ። 1451 ዓክልበ. - 1 አሹር-ራቢ በአሦር መንግሥቱን ከአሹር-ሻዱኒ ያዘ። 1450 ዓክልበ. - ሙኪሽ ድል ሆኖ ለቱትሞስ ተገበረ። 1449 ዓክልበ. - ፫ ቱትሞስ በሻሱ ወገን ላይ ዘመተ። 1447 ዓክልበ. - 3 አጉም በካራንዱኒያሽ ነገሠ። 1446 ዓክልበ. - ቱትሞስ እንደገና በፊንቄና ሶርያ ይዘምታል። 1441 ዓክልበ. - 1 አሹር-ናዲን-አሔ በአሦር ነገሠ። 1439 ዓክልበ. - ናዖድ በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1438 ዓክልበ. - 1 ሙዋታሊ በሐቲ ነገሠ። 1436 ዓክልበ. - ቱትሞስ በኩሽ ላይ ዘመተ፣ እስከ ናፓታ ድረስ ገዛ። 1435 ዓክልበ. - 2 አመንሆተፕ የጋርዮሽ ፈር ዖን ተደርገው የሃትሸፕሱትን ስም ከብዙ ሐውልቶች ደመሰሰ። 1433 ዓክልበ. - ዦንግ ዲንግ በሻንግ ነገሠ። 1 ቱድሐሊያ በሐቲ ነገሠ። 2 አመንሆተፕ ለብቻው በግብፅ ነገሠ። 1432 ዓክልበ. - 2 ኤንሊል-ናሲር በአሦር ገዛ። 1431 ዓክልበ. - 1 ካዳሽማን-ሃርቤ በካራንዱኒያሽ ነገሠ። 1428 ዓክልበ. - ቱድሐሊያ ኪዙዋትናን ወርሮ ያዘው። 1426 ዓክልበ. - ግብጽ ስምምነት ተዋውሎ የሶርያ ጦርነቶች ለጊዜው ጨረሱ። 1425 ዓክልበ. - 2 አሹር-ኒራሪ በአሦር ነገሠ። 1424 ዓክልበ. - ዋይ ረን በሻንግ ነገሠ። 1419 ዓክልበ. - አሹር-በል-ኒሸሹ በአሦር ገዛ። 1417 ዓክልበ. -አርታታማ በሚታኒ ነገሠ። 1415 ዓክልበ. - ካራ-ኢንዳሽ በካራንዱኒያሽ ነገሠ። 1414 ዓክልበ. - ሄ ዳን ጅያ በሻንግ ነገሠ። 1411 ዓክልበ. - አሹር-ረም-ኒሸሹ በአሦር ገዛ። 1409 ዓክልበ. - 4 ቱትሞስ በግብፅ ነገሠ። 1408 ዓክልበ. - 1 አርኑዋንዳ በሐቲ ነገሠ። 1407 ዓክልበ. -2 ሹታርና በሚታኒ ነገሠ። 1405 ዓክልበ. - ዙ ዪ በሻንግ ነገሠ። 1403 ዓክልበ. - 2 አሹር-ናዲን-አሔ በአሦር ገዛ። 1400-1210 ገ. - የኢጊሃልኪ ሥርወ መንግሥት በኤላም 14ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1393 ዓክልበ. - 1 ኤሪባ-አዳድ በአሦር ገዛ። 1383 ዓክልበ. - 1 ካዳሽማን-ኤንሊል በካርዱንያሽ ነገሠ። 1368 ዓክልበ. - 2 ቡርናቡርያሽ በካርዱንያሽ ነገሠ። 1366 ዓክልበ. - ሚታኒ በኬጢያውያን ግፊት ሲወድቅ የአሦር ንጉስ 1 አሹር-ኡባሊት ነጻነቱን አዋጀ። 1359 ዓክልበ. - እስራኤል ለከነዓን ንጉሥ ኢያቢስ ተገዛ። 1357 ዓክልበ. - የግብጽ ፈርዖን 4 አመንሆተፕ ስሙን ወደ አኸናተን ቀይሮ የጸሐይ ጣኦት አተን አምልኮት ብቻ ወይም ሞኖቴይስም የግብጽ መንግሥት ሃይማኖት አደረገው። 1341 ዓክልበ. - ካዳሽማን-ሐርቤ በካርዱንያሽ ነገሠ። ካሳውያን አምጸው ገደሉትና ናዚ-ቡጋሽ ሾሙ። አሹር-ኡባሊት ግን ቂሙን በቅሎ ወረራቸውና 2 ኩሪጋልዙን አቆመ። 1340 ዓክልበ. - ቱታንኻተን በግብጽ ነገሠ። 1339 ዓክልበ. - ዲቦራ እና ባርቅ በእስራኤል ፈራጆች ሆኑ። 1338 ዓክልበ. - ቱታንኻተን ስሙን ወደ ቱታንኻመን ቀይሮ የቀድሞ ፖሊቴይስም መንግሥት ሃይማኖት አስመለሰ። 1335 ዓክልበ. - 2 ኩሪጋልዙ ለጊዜው ኤላምን ወረረ። 1331 ዓክልበ. - አይ በግብጽ ፈርዖን ሆነ። ኤንሊል-ኒራኒ በአሦር ነገሠ፤ ኩሪጋልዙንም ድል አደረገ። 1330 ዓክልበ. - 2 አርኑዋንዳ፣ 2 ሙርሲሊ በኬጥያውያን ነገሠ። 1327 ዓክልበ. - ሆረምኸብ በግብጽ ፈርዖን ሆነ። 1322 ዓክልበ. - አሪክ-ደን-ኢሊ በአሦር ነገሠ። 1316 ዓክልበ. - ናዚ-ማሩታሽ በካርዱንያሽ ነገሠ። 1311 ዓክልበ. - 1 አዳድ-ኒራሪ በአሦር ነገሠ። 1303 ዓክልበ. - 2 ሙዋታሊ በኬጥያውያን ነገሠ። 13ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1299 ዓክልበ. - እስራኤል ለምድያም ተገዛ። 1292 ዓክልበ. - ጌዴዎን በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1290 ዓክልበ. - የአሦር ንጉስ 1 አዳድ-ኒራሪ የሚታኒን መንግሥትና ካሳውያንን አሸነፈ። ካዳሽማን-ቱርጉ በካሳውያን (በካርዱንያሽ) ነገሠ። 1280 ዓክልበ. - ስልማናሶር 1 በአሦር ነገሠ። 1272 ዓክልበ. - 2 ካዳሽማን-ኤንሊል በካሳውያን ነገሠ። 1263 ዓክልበ. - ኩዱር-ኤንሊል በካሳውያን ነገሠ። 1254 ዓክልበ. - ሻጋራክቲ-ሹሪያሽ በካሳውያን ነገሠ። 1252 ዓክልበ. - አቢሜሌክ በሴኬም ንጉሥ ሆነ። 1251 ዓክልበ. - 1 ቱኩልቲ-ኒኑርታ በአሦር፣ 1249 ዓክልበ. - ቶላ በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1241 ዓክልበ. - 4 ካሽቲሊያሽ በካሳውያን ነገሡ። 1240 ገ. - ካሳዊ ንጉስ 4 ካሽቲሊያሽ ከኤላም ጋር ሲዋጋ አላከናወነም። 1233 ዓክልበ. - ቱኩልቲ-ኒኑርታ ካውሳውያንን ድል አድርጎ ኤንሊል-ናዲን-ሹሚ በካርዱንያሽ ሾመ። 1232 ዓክልበ. - የኤላም ንጉሥ ኪዲን-ሑትራን የካሳውያን ገዢ ኤንሊል-ናዲን-ሹሚን ገደለ፤ 2 ካዳሽማን-ሐርቤ በካሳውያን ለአሦር ገዛ። 1231 ዓክልበ. - አዳድ-ሹም-ኢዲና በካሳውያን ለአሦር ገዛ። 1230 ዓክልበ. - አዳድ-ሹማ-ኢዲና በኤላም ላይ አሸነፈ። 1226 ዓክልበ. - ኢያዕር በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1225 ዓክልበ. - ካሳውያን ከአሦር አምጸው አዳድ-ሹም-ኡጹር በካሳውያን ነገሠ። 1215 ዓክልበ. - አሹር-አዲን-አፕሊ በአሦር ነገሠ። 1211 ዓክልበ. - 3 አሹር-ኒራሪ በአሦር ነገሠ። 1210-1100 ግ. - የሹትሩክ ሥርወ መንግስት በኤላም 1205 ዓክልበ. - ኤንሊል-ኩዱሪ-ኡጹር በአሦር ነገሠ። 1204 ዓክልበ. - እስራኤል ለአሞናውያን ተገዛ። 1200 ዓክልበ. - ኒኑርታ-አፓል-ኤኩር በአሦር ነገሠ። 12ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1195 ዓክልበ. - መሊ-ሺፓክ በካርዱንያሽ ነገሠ። 1190 ገ. - የኬጢያውያን መንግሥት በሙሽኪ (ፍሩጋውያን) ግፊት ወደቀ። 1186 ዓክልበ. - 1 አሹር-ዳን በአሦር ነገሠ። ዮፍታሔ የአሞንን ሰዎች አሸነፈ፣ በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1184 ዓክልበ. - የኤላም ንጉሥ ሹትሩክ-ናሑንተ ከካሳውያንን ጋር ሲዋጋ የሃሙራቢ ሕገጋት የተጻፈበትን ድንጋይ ከመማረኩ በላይ የማርዱክና የማኒሽቱሹ ጣኦታትና የናራም-ሲን ሐውልት ወደ ሱስን ማረከባቸው። 1180 ዓክልበ. - ማርዱክ-አፕላ-ኢዲና በካርዱንያሽ ነገሠ። ኢብጻን በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1173 ዓክልበ. - ኤሎም በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1166 ዓክልበ. - ኤንሊል-ናዲን-አሔ በካርዱንያሽ ነገሠ። 1164 ዓክልበ. - ዛባባ-ሹም-ኢዲና በካርዱንያሽ ነገሠ። 1163 ዓክልበ. - የኤላም ንጉሥ ሹትሩክ-ናሑንተ ካሳውያንን በፍጹም ድል አደረጋቸው። 1163 ዓክልበ. - ዓብዶን በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 1155 ዓክልበ. - እስራኤል ለፍልስጥኤም ተገዛ። 1141 ዓክልበ. - 1 አሹር-ረሽ-ኢሺ በአሦር ነገሠ። 1140 ዓክልበ. - የአሦር ንጉስ 1 አሹር-ረሽ-ኢሺ በአሞራውያን አገር በባቢሎንን ንጉሥ 1 ናቡከደነጾር ላይ አሸነፈ። 1135 ዓክልበ. - እስራኤል በሶምሶን መሪነት ለፍልስጥኤም ተገዛ። 1130 ግ. - ሱስን ለባቢሎን ንጉሥ ለ1 ናቡከደነጾር ወደቀና የኤላም ንጉሥ ሑተሉሽ-ኢንሹሺናክ ወደ አንሻን ሸሸ። 1122 ዓክልበ. - 1 ቴልጌልቴልፌልሶር በአሦር ነገሠ። 1115 ዓክልበ. - ኤሊ በእስራኤል ፈራጅ ሆነ። 11ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 1076 ዓክልበ. - ፍልስጥኤማውያን ታቦትን ማረኩ። 1075 ዓክልበ. - ሳሙኤል ፍልስጥኤማውያንን አሸንፎ ታቦት ወደ ቂርያት ሔደ። 1055 ዓክልበ. - ሳኦል በእስራኤል ነገሠ። 1015 ዓክልበ. - ዳዊት በእስራኤል (ኬብሮን) ነገሠ። 1008 ዓክልበ. - ዳዊት በኢየሩሳሌም ነገሠ። 10ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 992-987 - የባቢሎን ንጉሥ ማር-ቢቲ-አፕላ-ኡሹር ነገሠ። 975 - ሰሎሞን በእስራኤል ነገሠ። 972 - ሰሎሞን በኢየሩሳሌም ለያህዌ ቤተ መቅደስ ሠራ። 936 - የእስራኤል መንግሥት ተከፋፈለ። ኢዮርብዓም በእስራኤል፣ ሮብዓም በይሁዳ ነገሱ። 919 - 2 አዳድ ኒራሪ ንጉሥ ሆኖ የአሦር ሃይል ታደሰ። 9ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 891 - የአሦር ንጉስ አሹር-ናሲር-ፓል ነግሦ ያለ ምኅረት ጠረፎቹን ያስፋፋ ጀመር። 866 - 3 ስልምናሶር በአሦር ነገሠ። 861 - የእስራኤል ንጉሥ አካብ ከአሦር ጋር በቃርቃር ውግያ ተዋጋ፤ እንዲሁም ከሶርያ (አራም) ጋር ሲዋጋ ይገደላል። 849 - የእስራኤል ንጉሥ ኢዩ ግብር ለስልምናሶር ከፈለ። 831 - 5ኛ ሻምሺ-አዳድ በአሦር ነገሠ። 818-790 - 3 አዳድ-ኒራሪ በአሦር ነገሠ። 8ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 784 ገ. - አልያቴስ በልድያ ነገሠ። 755 - አሦር በብሔራዊ ጦርነት ተይዞ ባቢሎን በንጉሱ ናቦፖላሣር መሪነት ነጻነቱን አዋጀ። 753 ዓክልበ. (ሚያዝያ) - ፎሐ (ፑሉ) የሚባል አለቃ የአሦር መንግሥት ቀምቶ 3 ቴልጌልቴልፌልሶር ተብሎ ንጉስ ሆነ። 751-725 - የኤላም ንጉሥ ሑምባኒጋሽ ነገሠ። 748 - ቴልጌልቴልፌልሶር አርፋድን አጠፋ፤ ሐማትንም ያዘ። 746 - ቴልጌልቴልፌልሶር ፊልሥጥኤምን ወርሮ የእስራኤልን ንጉስ ምናሔምን 1000 መክሊት ብር አስገበረ። 740 - የእስራኤል ንጉስ ፋቁሔ ከሶርያ (አራም) ንጉስ ረአሶን ጋራ አደጋ በይሁዳ ላይ ሲጣሉ የይሁዳ ንጉሥ አካዝ የመቅደሱን ወርቅ ሰጥቶ ከቴልጌልቴልፌልሶር እርዳታ ጠየቀ። 737 - ቴልጌልቴልፌልሶር ወደ ባቢሎን ወርዶ ንጉሱን ናቡ-ሙኪን-ዜሪ ማረከና እራሱ 'የባቢሎን ንጉስ ፑሉ' ተብሎ ዘውዱን ተጫነ። 735 - 5 ስልምናሶር በአሦር ነገሠ። 733 - የእስራኤል ንጉሥ ሆሴዕ ግብርን ባቋረጠ ጊዜ የግብጽ ጠባቂነት አገኘ። ስለዚህ ስልምናሶር ወርሮ ከሦስት አመት ትግል በኋላ ሰማርያን ያዘና የእስራኤልን ቅሬታ ወደ ሌላ አገሮች ሰደዳቸው። 730 - ስልምናሶር ሰማርያን እየከበባት ድንገት ከሞተ በኋላ ሻለቃው 2 ሳርጎን ዙፋኑን ያዘ። 718 እና 716 - የኤላም ንጉሥ 2ኛ ሹትሩክ-ናሑንተ በ2ኛ ሳርጎን ሠራዊት እጅ ድል ሆነ። 708 - የሳርጎን ልጅ ሰናክሬም መሮዳክ-ባላዳንን ገልብጦ የራሱን ልጅ አሹር-ናዲን-ሹሚ በባቢሎን ዙፋን ላይ ንጉስ አደረገው። 702 - ሹትሩክ-ናሑንተ በወንድሙ ሐሉሹ ተገድሎ ይህ ሐሉሹ አሹር-ናዲን-ሹሚንና ባቢሎንን ማረከው። 7ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 697 - ሰናክሬም ባቢሎንን አጠፋው። 695-660 - ጉጌስ በልድያ ነገሠ። 661 - የአስራዶን ልጅ አስናፈር ሱስንን ድል አድርጎ ወረራት። እስኩታውያን ሜዶንን ስለወረሩ የፋርስ ነገዶች ከዚያ ወደ አንሻን ፈልሰው ንጉሳቸው ተይስፐስ አንሻንን ማረከው። 660 ገ. - መጀመርያ መሐለቅ በልድያ ተሠራ። 660-629 - 2ኛ አርዲስ በልድያ ነገሠ። 655 - የአሦር ንጉስ አስናፈር ሱሳን አጠፋ። 648 - አስናፈር ኤላምን በሙሉ ሲያጠፋ እርሻቸውን በጨው ዘራ። 629-618 ገ. - ሣድያቴስ በልድያ ነገሠ። 628 - ድራኮ የሚባል ጸሃፊ የአቴና ከተማ ሕገጋት ጻፈ፤ ይህም ሕግ እጅግ ጨካኝ ሆኖ ይሙት በቃ ለማንኛውም ጥፋት ወሰነ። 618-568 - 2ኛ አልያቴስ በልድያ ነገሠ። 600 - የአቴና አለቃ ሶሎን አዲስ ሕገ መንግሥት ፈጠረ። 6ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 595 - የባቢሎን ምርኮ - ይሁዳ በ2ኛ ናቡከደነጾር ተያዘ። 593 - የሜዶን ንጉስ ኩዋክሻጥራ ልድያን ባጠቃ ጊዜ፣ በአንድ ታላቅ ውግያ ግርዶሽ ድንገት መጥቶ ከዚያ ቀጥሎ በኪልቅያና በባቢሎን ነገሥታት አማካይነት ስምምነት ተደረገላቸውና ያንጊዜ ሃሊስ ወንዝ የሜዶንና የልድያ ጠረፍ ሆነ። 568-554 - ቅሮይሶስ በልድያ ነገሠ። 554 - ቅሮይሶስ በፋርስ ንጉሥ በ2ኛ ቂሮስ እጅ ድል ስለ ሆኑ መንግሥቱ ወዲያው የፋርስ ክፍላገር ሆነ። 546 - የፋርሶች አሐይመኒድ ነገሥታት ሱሳንን ያዙት። 5ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 457 - ሮማውያን መጀመርያ «12ቱ ሰንተረዦች» የተባለውን ሕገ መንግሥት አወጡ። 407 - ከአንድ ጨነፈር የተነሣ የሲቡላውያን መጻሕፍት ተማከሩና ሌክቲስቴርኒዩም የተባለው ሥነ ሥርዓት ለአማልክታቸው ጣኦት ተመሠረተ። 4ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 375 - ለሲቡላውያን መጻሕፍት 10 ጠባቂዎች በሮማ ተሾሙ። 350 ገ. - የግሪክ ፈላስፋ አሪስጣጣሊስ የሕገ መንግሥት ሀሣብ ለይቶ ዐወቀ። 339 - የመቄዶን ንጉሥ ታላቁ እስክንድር ከፋርስ መንግሥት ጋር ሱሳን አሸነፈው። 301 - ከሌላ ጨነፈር ቀጥሎ የሲቡላውያን መጻሕፍት ተማክረው መልሱ ጣኦቱን አይስኩላፒዩስ ወደ ሮማ ከኤፒዳውሮስ (በግሪክ) እንዲያመጡ ሆነ። ሆኖም የሮማ ሴናት በጦርነት ተይዞ ከአንድ ቀን ጸሎት በቀር ስለ አይስኩላፒዩስ ነገር ምንም አላደረገም። 3ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 246 - 'የአበባ ጨዋታዎች' () በሲቡላውያን መጻሕፍት ምክር ተመሠረቱ። 224 - የካርታጌና አለቃ ሃኒባል የሮማ ጭፍራ በካናይ ፍልሚያ ሲያጠፋ፥ መጻሕፍቱ ተማክረው እንደ ምክራቸው ሁለት ግሪኮችና ሁለት ጋውሎች በሮማ ገበያ በሕይወታቸው ተቀበሩ። 214 - የሃን ሥርወ መንግሥት በቻይና ተመሠረተ። 212 - በካርታጌና ጦርነት ጊዜ የሮማ አበጋዝ ስኪፒዮ አፍሪካኑስ ከሲቡላውያን መጻሕፍት ምክር የተነሣ የኩቤሌ ጣኦት ከፔሢኖስ አምጥቶ አምልኮቷን በሮማ አስገባ። 2ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 141 - ሮማውያን ሰርዴስን ገብተው ልድያ ወዲያው በሮማ መንግሥት ውስጥ የእስያ ጠቅላይ ግዛት ክፍል ሆነ። 1ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. 96-86 - የሱላ መሪነት በሮማ 91 - የዩፒተር መቅደስ በሮማ ተቃጥሎ የሲቡላውያን መጻሕፍት ጠፉ። 84 - የሮማ ላይኛ ምክር ቤት (ሴናት) ተልእኮዎች የሲቡል ትንቢቶች እንዲያገኙ ላኩዋቸው። 71 - 'በሮማ ሦስት ቆርኔሌዎሶች ሊገዙ ነው' ከሚል ከአንዱ ትንቢት የተነሣ ፑብሊዩስ ቆርኔሌዎስ ሌንቱሉስ ሱራ አንድ ሤራ አደረገ። 63 - 12 ፕቶለሜዎስ ወደ ግብጽ ዙፋን እንዲመለሱ ሮማውያን ሥራዊቱን መላካቸውን ሲማከሩ፣ መብራቅ በድንገት የዩፒተር ጣኦት መታ። ስለዚህ የሲቡል መጻሕፍቶች ተማክረው 'ከግብጽ አንድ ንጉሥ መቸም እርዳታ ቢለምንሽ፣ ወዳጅነትሽ አይቀርለት እንጂ ጣርና አደጋ እንዳያገኙሽ ሥራዊት ከቶ አትሥጪው' የሚል ትንቢት በመገኘቱ ይህ ቃል የፕቶሎሜዎስን መመለስ በጣም አቆየ። 52 - 'በጳርቴ ላይ ማሸነፍ የቻለው ንጉሥ ብቻ ይሆናል' ስለሚል ትንቢት ቄሣር በሮማ ሬፑብሊክ ላይ ንጉሥነትን በቶሎ እንደሚይዝ ያለ ጭምጭምታ ተፈጠረ። ዓመተ ምህረት 7 - በሮማ ንጉሠ ጢባርዮስ ቄሣር ዘመን የሮማ ቲቤር ወንዝ ሲጎርፍ አንዱ ቄስ የሲቢሊን መጻሕፍት እንዲማከሩ አስቦ ጢባርዮስ ምስጢራዊ ስለቆጠራቸው እምቢ አለ። 17-212 - ሃን ስርወ መንግሥት በቻይና 21 - የዮሐንስ መጥምቁ ስብከት በይሁዳ ተጀመረ። 26 ግ. - የኢየሱስ ስቅለት በኢየሩሳሌም። የኦስሮኤና ንጉሥ 5ኛው አብጋር ክርስትናን እንደ ተቀበለ ይባላል። 34 - 44 - ንግሥት ግርሳሞት ህንደኬ 7ኛ ዘመን በኢትዮጵያ 41 - የሮመ ቄሣር ክላውዴዎስ አይሁዶችን ከነክርስቲያኖች ከሮሜ ከተማ አባረራቸው። 71 - ደብረ ቬሱቪዩስ እሳተ ገሞራ በኢጣልያ 3 ከተሞችን አጠፋ። 89 - ጋን ዪንግ በቻይና አበጋዝ ባን ቻው ወደ ሮማ ተላከ። 108 - የሮማ ንጉስ ትራያኑስ ሱሳን ይዞ በአመጽ ምክንያት ቶሎ መመለስ ነበረበት። ይህም ሮማውያን ከሁሉ ወደ ምሥራቅ የደረሱበት ወቅት ነበረ። 218-643 - የሳሳኒድ መንግሥት በፋርስ 263 - ሮማውያን በፕላኬንቲያ ፍልሚያ[ በአላማኒ ጀርመኖች ከተሸነፉ በኋላ የሲቢሊን መጻሕፍት ተማከሩ። 288 - በሮማ ንጉስ ዲዮቅልጥያኖስ ትዕዛዝ 'ልድያ' እንደገና የትንሽ ጠቅላይ ግዛት ስም ሆነ። 303 - የሮማ ንጉሥ ጋሌሪዎስ አልጋ ላይ ወድቆ ትንሽ ሊያርፍ ሲል በመንግሥቱ ግዛት ውስጥ ላሉት ክርስቲያኖች ሁሉ ይቅርታ ሰጠ። 304 - ከሚልቪያን ድልድይ ፍልሚያ አስቀድሞ የተቃዋሚ አለቆች ማክሰንቲያስና ቈስጠንጢኖስ ሲያዘጋጁ ማክሰንቲያስ የሲቢሊንን መጻሕፍት አማከሩና ቈስጠንጢኖስ እምነታቸውን ከአፖሎ ወደ ክርስቶስ አዛወሩ። በፊልሚያውም የማክሰንቲያስ ድል መሆኑ ስመ ጥሩ ድርጊት ነው። 305 - ሁለት የጋርዮሽ ቄሣሮች 1ኛ ቈስጠንጢኖስ እና ሊቂኒዎስ የሚላኖ አዋጅን አወጡ። ይህ ህግ ለሰው ሁሉ የሃይማኖት ነጻነት በማረጋገጥ የክርስቲያኖች መሬት ያለ ገደብ እንዲመልስላቸው የሚያዝዝ ነበር። 317 - ቆንስጣንጢኖስ የኒቂያ ጉባኤ ጠሩ። 353 - የሮማ ንጉሥ ዩሊያኖስ ከሐዲ መንግሥቱን ለጥቂት ጊዜ ወደ ድሮ አረመኔ እምነት መለሠው። 355 - የሮማ ንጉሥ ዩሊያኖስ ከሐዲ በጳርቴ ላይ ዘመቻ ሊያደርግ ሲል መጻሕፍቱን አማከረ። ከሮማ የደረሰውም መልስ በዛኛው አመት ጠረፍ መሻገሩን በግልጽ ደገፈው። 372 - የካቶሊክ ቤተክርስቲያን በንጉሡ 1ኛ ቴዎዶስዮስ አዋጅ መሠረት የሮማ መንግስት ሃይማኖት በይፋ ተደረገ። 397 - የአሪዮስ ክርስትና ትምህርት አራማጅ የሆነ ስቲሊኮ የሲቡላውያን መጻሕፍት በሮማ እንዳቃጠላቸው ይባላል። 402 - ሮማ ከተማ በቪዚጎቶች ተዘረፈች። 430 - መጽሐፈ ቴዎዶስዮስ ለምሥራቅ ሮማ ሕገ መንግሥት ሆነ። 443 - የሮማ ንጉስ ያሰበሰበው የኬልቄዶን ጉባኤ ክርስቶስ ሁለት የተለያዩ ባሕርዮች እንደነበሩት አዋጀ። 463 - የቪዚጎቶች አለቃ ዩሪክ ሕገ መንግሥት አወጣ። 467 - የጀርመን አለቃ ኦረስቴስ የሮማ ነጉስን አባርሮ መጨረሻውን ንጉስ ሮሙሉስ አውግስጦስን ሾመ። 492 ገ. - የቡርጎንዳውያን፣ የአላማናውያንና የፍራንኮች ሕገጋት ተጻፉ። 498 - የቪዚጎቶች አለቃ 2ኛ አላሪክ መጽሐፈ ቴዎዶስዮስና አንዳንድ የተለያዩ የቀድሞ ሮማ ሐገጋት አከማችተው አዋጁአቸው። 526 - መጽሐፈ ዩስጢኒያኖስ ባይዛንታይን ሕገ መንግሥት ወጣ። 571 - በቻይና [[የመንግስት ሃይማኖት] የቡዳ ሃይማኖት ሆነ። 596 - በጃፓን 17 አንቀጽ ያለ ሕገ መንግሥት በልዑል ሾታኩ ተጻፈ። 602-633 - ቢዛንታይን ንጉሥ ሄራክሊዮስ ዘመን 614 - ነቢዩ መሐመድ የመዲና ሕገ መንግሥት አወጣ። 630 - የእስላም ሰራዊቶች ፋርስን በወረሩበት ጊዜ ሱሳ በጥፋት ላይ ተጣለ። 635 - የሎምባርዶች ሕገጋት ተጻፉ። 646 - የቪዚጎቶች አዳዲስ ሕገጋት ተጻፉ። 722 - የአላማናውያን አዳዲስ ሕገጋት ተጻፉ። 732 - የባይዛንታይን ንጉሥ ሌዎን ኢሳውራዊ «ኤክሎጋ» የተባለውን ሕገ መንግሥት አወጣ። 742 - አባሲዶች ሥልጣን ይዘው ዋና ከተማቸውን ከደማስቆ ወደ ባግዳድ አዛወሩ። 777 - የፍሪዝያውያን ሕገጋት ተጻፉ። 800 ገ. - ስሜን እንግሊዝ በቫይኪንጎች ስለተወረረ በንጉስ አልፍሬድ ጊዜ የሴክሶች ቀበሌኛ ይፋዊ ሁኔታ አገኘ። 835 - ካሮሉስ ማግኑስ የመሠረተው «የሮማናውያንና የፍራንካውያን መንግሥት በቨርዱን ውል በሦስት ተከፋፈለ። 870 - የባይዛንታይን ንጉሥ 1ኛ ባሲሌዎስ «ባሲሊካ» የተባለውን ሕገ መንግሥት አወጣ። 936 - ታምራዊ መልክ ያለበት ስዕል ከኤደሣ ወደ ቊስጥንጥንያ ተዛወረ። 981 - በምዕራብ ፍራንኪያ (የአሁን ፈረንሳይ) የመኳንንት ግፍ ለመቀነስ ቤተ ክርስቲያኑ «የእግዚአብሔር ሰላም» (/ፓክስ ደዪ/) ዐዋጀ። ይህ መጀመርያው የሰላም እንቅስቃሴ ሲሆን በአውሮፓ ተስፋፋ። 1059 - ኖርማኖች እንግሊዝን ወረሩ። 1088 - አንደኛው የመስቀል ጦርነት ተካሔደ። 1092 - የእንግሊዝ ንጉስ 1 ሄንሪ የነጻነት ሥርአት የተባለውን ሰነድ አዋጀ። 1110 - አዲስ የተቋቋመውን የእየሩሳሌም መንግስት ከእስላሞች ለመከላከልና ወደ ከአውሮፓ ወደ እየሩሳሌም የሚጎርፉትን ተሳላሚዎች ደህንነት ለመጠበቅ ቴምፕላርስ ተመሠረቱ። 1184 - በመስቀል ጦርነት የእንግሊዝ ንጉስ 1 ሪቻርድ በሳላዲን ላይ በአርሱፍ ውግያ አሸነፈ። 1196 - ፈረንጆች (መስቀለኞች) ቊስጥንጥንያን ዘረፉት። 1207 - መኳንንቱ የእንግሊዝ ንጉሱን ዮሃንስ (ጆን) ማግና ካርታ ('ታላቅ ሥርዓት') የሚባለውን ሰነድ እንዲፈርሙት አስገደዱዋቸው። 1210 - በወራሪ ሞንጎሎች እጅ ሱሳ በፍጹም ጠፋች። 1212-1222 - አንድ የሳቅሰን አስተዳዳሪ አይከ ቮን ረፕጎቭ ሳቅሰንሽፒግል የተባለውን ሕገ ፍትኅ አቀነባበረ። 1228 - ሱንዲያታ ከይታ ማሊ መንግሥትን ለማወሐድ የ'አፈ ቃል' ሕገ መንግሥት 'ኩሩካን ፉጋ' አወጡ። 1240 ገ. - በግብጽ አገር ቅብጡ አቡል ፋዳዒል እብን አል-አሣል ፍትሐ ነገሥት በአረብኛ ጻፉ። 1250 - ሁላጉ ከሐን የተባለው የሞንጎሎች መሪ ባግዳድን ሲበዘብዝ የአባሲዶች መንግስት ፍጻሜ ለመሆን በቅቷል። 1252 - እጣልያ የንጉስ ወገን በፓፓ ወገን በሞንታፔርቲ ድል አደረገ። 1262 - ይኵኖ አምላክ ሥልጣን ጨበጠው የኢትዮጵያ መጀመሪያው የሰለሞናዊው ሥርወ-መንግሥት ዐፄ ሆኑ። 1382 - የሰርዴስ ዙሪያ የኦቶማን ቱርክ መንግሥት ክፍል ሆነ። 1400 - የቻይና ሰዎች ወርረው 'ዶንግ ዶ' (ሀኖይ)ን ይዘው ስሙን 'ዶንግ ጯን' አሉት። 1420 - ዶንግ ጯን ወደ ቬትናም ሕዝብ ሲመለስ ስሙ 'ዶንግ ኪኝ' ሆነ። 1431 - በአጼ ዘርዕ ያዕቆብ ዘመን አባ ጊዮርጊስ ከ1 ፈረንሳያዊ ጐባኝ ጋራ ስለ ሃይማኖት ስላነጋገሩ አንድ ተልእኮ ወደ ሮማ ተላከ። 16ኛ ምዕተ ዓመት 1500 - ኢትዮጵያ ከአዳል ጋር ስትታገል ማቴዎስ የተባለ አንድ አርሜናዊ ወደ ፖርቱጋል ተልኮ የፖርቱጋል ንጉስ እርዳታ ለመነ። 1507 - የፖሎኝ ሠራዊት በኦርሻ ውግያ በሩስያ ላይ አሸነፈ። - ሀቫና በእስፓንያውያን በኩባ ደቡብ ዳርቻ ተመሠርቶ ከተማው በዚህ ሥፍራ ግን አልተከናወነም። 1511 - ሀቫና እንደገና በስሜን ዳርቻ ተመሠረተ። 1512 - የፖርቱጋል ሚሲዮን በኢትዮጵያ ደረሰ። 1514 - ቪክቶሪያ የምትባል መርከብ ወደ ስፓንያ በመመለሷ መጀመርያ ዓለምን የከበበችው መርከብ ሆነች። 1525 - የእንግሊዝ ንጉሥ 8ኛ ሄንሪ የፕሮቴስታንት እምነት ስለ አጸደቀ፤ በፓፓ ፈንታ የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን የበላይ መሪ ሆነ። 1534 - ሳንቲያጎ ቺሌ በኗሪ አርበኞች ጠፋ። 1547 - የአውሮፓ መንግሥታት የመሪዎቻቸውን ሃይማኖት ይከተሉ የሚለው የአውግስቡርግ ውል ጸደቀ። 1557 - በዛሬው ዩናይትድ እስቴት ከሁሉ አስቀድሞ በአውሮጳውያን የተሰራ ከተማ ሰይንት ኦገስቲን፥ ፍሎሪዳ ተመሰረተ። 1564 - ካቶሊኮች በፈረንሳይ ፕሮቴስታንቶች ላይ የበርተሎሜዎስ እልቂት ጀምረው መሪያቸውን ደኮልኒን ገደሉ። 17ኛ ምዕተ ዓመት 1601 - ጋሊሌኦ ስለመጀመርያ ቴሌስኮፕ ለቬኒስ አማካሪዎች መግለጫ ሰጠ። መስከረም 4 ቀን - የስፓንያ ከተማ ቫሌንሲያ ሞሪስቾዎችን (አረብ ክርስቲያን) ሁሉ አባረራቸው። መስከረም 5 ቀን - የእንግሊዝ መርከበኛ ሄንሪ ሀድሰን የሀድሰን ወንዝ (በዛሬው ኒው ዮርክ) አገኘው። ኅዳር 23 ቀን - የስምምነት ውል ተፈራርመው፣ እስፓንያውያን በምሥራቅ ጃፓን ውስጥ አንድ ፋብሪካ ለመሥራት፣ የማዕድን ሠራተኞች ከ«አዲስ ስፓንያ» (ሜክሲኮ) ወደ ጃፓን ለማስገባት፣ የስፓንያ መርከቦች አስፈላጊነት እንደሆነባቸው ጃፓንን ለመጎብኘት ተፈቅደው፣ ደግሞ የጃፓን ተልእኮ ወደ እስፓንያ ቤተ መንግሥት እንዲጓዝ ተወሰነ። ጥር 2 ቀን - ጋሊሌኦ በቴሌስኮፕ አዲስ ጨረቃዎች በጁፒተር ዙሪያ አገኘ። መጋቢት 6 ቀን - የስዊድን ጭፍሮች መስኮብን ማረኩ። ግንቦት 2 ቀን - ፍራንሷ ራቫያክ የፈረንሣይን ንጉሥ 4ኛ አንሪ ገደላቸው። ሐምሌ 1 ቀን - ጆን ጋይ ከ39 እንግሊዛውያን ሰፈረኞች ጋራ ወደ ኒውፈንላንድ (የዛሬው ካናዳ) ከእንግሊዝ ወጣ። ሐምሌ 29 ቀን - ሄንሪ ሀድሰን የሀድሰን ባህረሠላጤ (በዛሬው ካናዳ) አግኝቶ ወደ እስያ የሚወስድ ማለፊያ መሰለው። 1617 - የኢትዮጵያ ንጉስ ሱስንዮስ ወደ ሮማ ፓፓ ተሰለሙ። 1625 - ሱስንዮስ ዘውዳቸውን ለልጃቸው ለፋሲላድስ እንዲሰጡ ተደረጉ። ፋሲላድስ ወዲያው አገሩን ወደ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን መለሱ። 1626 - ፋሲላደስ ኢየሱሳውያን አገሩን ለቅቀው እንዲሄዱ አዘዙ። 1641 - በኢጣልያ ካስትሮ የሚባል ከተማ በሮማ ፓፓ ላይ አመጽ አድርጎ፡ የፓፓ ሃያላት አጠፉት። 1658 - በለንደን እንግሊዝ 10 ሺህ ሕንጻዎች ያጠፋ ታላቅ እሳት ጀመረ። - በኢትዮጵያ ፋሲላድስ የኢየሱሳውያንን መጻሕፍት አስቃጠሉ። 1676 - የአውሮፓ ሠራዊት በቪኤና ውግያ ቱርኮችን አሸነፉ። 1690 - ፃር 1 ፕዮትር በሩሲያ የጺም ቀረጥ አስገበረ። 18ኛ ምዕተ ዓመት 1731 - በቻርልስተን፥ ሳውስ ካሮላይና አካባቢ ስቶኖ የባርዮች አመጽ ሆነ። 1745 - ንጉሡ አላውንግፓያ የዳጎን አውራጃ አሸንፎ ስሙን ወደ ያንጎን ቀየረው። 1747 - ሪቻርድ ካቲዮ የፍላጎትና አቅርቦትን መሪ ሃሳብ ለሥነ ንዋይ ጥናት አበረከተ። ኅዳር 5 ቀን - የአሜሪካ አብዮታዊ አርበኞች ከፍልሚያ በኋላ ሞንትሬያልን ማረኩ። ታኅሣሥ 23 ቀን - የእንግሊዝ ሠራዊት በኬበክ ከተማ አሜሪካውያንን አስመለሳቸው። የካቲት 29 ቀን - በሞርዝ ጅረት ድልድይ ፍልሚያ ስሜን ካሮላይና አርበኞች አሸነፉ። መጋቢት 10 ቀን - ከአሜሪካውያን መድፍ የተነሣ የእንግሊዝ ሠራዊት ከቦስቶን ይወጣል። ሰኔ 3 ቀን - አሜሪካውያን በቷ-ሪቭዬር ፍልሚያ በኬበክ ድል ሆኑ። ሰኔ 24 ቀን - ስፓንያውያን ሳን ፍራንሲስኮ ካሊፎርኒያ አቆሙ። ሰኔ 29 ቀን - የአሜሪካ ነጻነት ዐዋጅ (ከእንግሊዝ አገር) በቶማስ ጄፈርሰን ተጽፎ በፊላዴልፊያ ታተመ። ሐምሌ 4 ቀን - በኒው ዮርክ ከተማ ብዙ ሠልፈኞች ተናድደው የእንግሊዝ ንጉሥ 3ኛ ጆርጅን ሐውልት ያወድቃሉ። ሐምሌ 7 ቀን - የእንግሊዝ ዠብደኛ ጄምስ ኩክ በሦስተኛው ጉዞ ወደ ሰላማዊ ውቅያኖስ ከእንግሊዝ ወጣ። ነሐሴ 11 ቀን - የጀርመን ቅጥረኛ ወታደሮች የእንግሊዝ ሠራዊት ለመርዳት በኒው ዮርክ ደረሱ። ነሐሴ 23 ቀን - የእንግሊዝ ሠራዊት በጆርጅ ዋሽንግተን ላይ በሎንግ አይላንድ ውጊያ አሸነፉ። ጳጉሜ 3 ቀን - አንድ አውሎ ንፋስ ጉዋዶሎፕ ሲመታ ከ6000 ሰዎች በላይ ጠፉ። ጥቅምት 2-8 - ታላቅ አውሎ ነፋስ በማርቲኒክና በባርባዶስ ደሴቶች ላይ ሲጎርፍ 22,000 የሚያሕሉ ሰዎች ጠፍተዋል። የካቲት 22 ቀን - እንግሊዞች የዛሬውን ጋያና ከሆላንድ ያዙትና ጆርጅታውን ከተማ መሠረቱ። ጳጉሜ 1 ቀን - ሎስ አንጅለስ የምትባል ከተማ በ44 እስፓንያዊ ሠፈረኞች ተመሰረተች። 1775 - የአሜሪካ ነጻነት አብዮት ከእንግሊዝ በፓሪስ ውል ተጨረሰ። 1784 - በፈረንሳይ አብዮት ከ200 በላይ ቄሳውስት ሰማዕትነት አገኙ። 1785 - የፈረንሳይ አብዮታዊ አማካሪዎች "የማስፈራራት መንግስት" ዐዋጁ። 1790 - የአንድ ሳምንት ባሕር ውግያ በእንግሊዝና በእስፓንያ መካከል ከቤሊዝ አጠገብ ጀመረ። 1791 - ስልጣን ለመያዝ ናፖሌዎን ከግብፅ ወደ ፈረንሳይ ወጣ። 1792 - ጌብሪየል ፕሮሰር የባርዮችን ብጥብጥ በሪችሞንድ ቪርጂንያ አሸፈተ። 19ኛ ምዕተ ዓመት 1804 - ናፖሊዎን በሩሲያ ላይ በቦሮዲኖ ውግያ ድል አደረገ። መስከረም 5 - ናፖሊዎን እንዳይማርከው የሩሲያ ሰራዊት መስኮብን አቃጠለ። ነሐሴ 22 - ናፖሌዎን በድረስደን ውጊያ ድል አደረገ። ነሐሴ 25 - የናፖሌዎን ሠራዊት በኩልም ውጊያ ድል ሆነ። ነሐሴ 25 - ክሪክ የተባለው የቀይ ኢንዲያን ጐሣ ወታደሮች በፎርት ሚምስ ምሽግ አላባማ ላይ እልቂት አደረጉ። 1806 - የአሜሪካ መርከቦች በኤሪ ሐይቅ በእንግሊዝ አሸነፉ። ነሐሴ 19 ቀን - የእንግሊዝ ጭፍሮች በጦርነት ዋሺንግቶን ዲሲ ገብተው ዋይት ሃውስን አቃጠሉ። 1814 - ብራዚል ነጻነቱን ከፖርቱጋል አዋጀ። ነሐሴ 20 ቀን - ቤልጅክ በኔዘርላንድ ላይ አመጸ። ነሐሴ 23 ቀን - መጀመርያ የምድር ባቡር አገልግሎት «ዘ ቶም ሳምብ» በዩናይትድ ስቴትስ ጀመረ። 1825 - ባርነት በእንግሊዝ አገር ግዛቶች ሁሉ ባዋጅ ተከለከለ። 1828 - ሳሙኤል ሁስተን የቴክሳስ ሬፑብሊክ መጀመርያ ፕሬዚዳንት ሆኖ ተመረጠ። - በደቡባዊ ዚምባብዌ የነበሩ የሾና ህዝቦች በንዴቤሌ ብሔር ተወረው ግብር ለመክፈልና ወደ ሰሜናዊ ዚምባብዌ ለመሰደድ ተገደዱ። 1830 - በሜሪላንድ ፍረድሪክ ዳግላስ መርከበኛ በማስመስል ከባርነት አመለጠ። ነሐሴ 18 ቀን - እንግሊዝ ሆንግኮንግን ማረከ። ነሐሴ 21 ቀን - አሚስታድ የተባለ በአፍሪቃውያን የተማረከው መርከብ ወደ ኒው ዮርክ ደረሰ። ጳጉሜ 5 ቀን - ጆን ኸርሸል መጀመርያ ፎቶ አነሳ። 1844 - እንግሊዞች ያንጎን በጦርነት ሲይዙ ስሙን 'ራንጉን' አሉት። 1850 - በሪችሞንድ ቪርጂኒያ 90 ጥቁሮች ትምህርት ስለተማሩ ታሰሩ። 1854 - በአሜሪካ መነጣጠል ጦርነት ደቡብ ክፍላገሮች (ኮንፌዴራቶች) በ2ኛ መናሠሥ ውጊያ አሸነፉ። ነሐሴ 28 - የፕሩሲያ (ጀርመን) ሠራዊት 3ኛ ናፖሊዎንን ከ100,000 ጭፍሮች ጋር በሰዳን ውግያ አሸነፈ። ነሐሴ 30 - 3ኛ ናፖሊዎን ተማርኮ ፈረንሳይ ረፑብሊክ አዋጀ። 1865 - በአባታቸው በምፓንዴ መሞት ከትሿዮ የዙሉ ንጉስ ሆኑ። 1869 - የእንግሊዝ ቅኝ ግዛት ጎልድ ኮስት (የአሁን ጋና) መቀመጫ ከኬፕ ኮስት ወደ አክራ ተዛወረ። ጥቅምት 22 ቀን - ታላቅ አውሎ ንፋስ በሕንድ 200,000 ሰዎችን ገደለ። ሚያዝያ 17 ቀን - ሩስያ በቱርክ ኦቶማን መንግሥት ላይ ጦርነት አዋጀ። ሚያዝያ 29 ቀን - የላኮታ ኢንዲያን አለቃ ክሬዚ ሆርስ ለአሜሪካውያን ሠራዊት ዕጁን ሰጠ። ግንቦት 14 ቀን - ሮማኒያ ነጻነቱን ከኦቶማን ቱርክ መንግሥት አዋጀ። ጳጉሜ 1 ቀን - ክሬዚ ሆርስ በእስር ተገደለ። 1871 - በደቡብ አፍሪቃ መጨረሻ የሆኑት የዙሉ ንጉሥ ከትሿዮ በእንግሊዞች ተማረከ። 1875 - ክራካቶአ የተባለ እሳተ ገሞራ በእንዶኔዝያ ፈነዳ፤ 3600 ሰዎች ሞቱ። 1878 - አዲስ አበባ በዳግማዊ ምኒልክ ተቆረቆረች። ከምድር መንቀጥቀጥ በሳውስ ካሮላይና 100 ሰዎች ሞቱ። ነሐሴ 30 ቀን - ከ30 አመት ትግል በኋላ፣ የአፓቺ አለቃ ጀሮኒሞ በአሪዞና እጅን ሰጠ። 1881 - አይፈል ግንብ በፓሪስ ተሠራ። ቡጁምቡራ በጀርመን ምሥራቅ አፍሪካ (የዛሬው ቡሩንዲ) የወታደር ጣቢያ ሆነ። ባንጊ ከተማ (ዛሬ የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ ዋና ከተማ) በፈረንሳዮች በኡባንጊ ወንዝ ላይ ተመሠረተ። ብሪታኒያዊው ሴሲል ሮድስ ከንዴቤሌ ንጎሥ ሎቤንጉላ የማዕደን ማውጣት ፈቃድ አገኘ። ጥቅምት 5 ቀን - መጀመርያው ተንቀሳቃሽ ፊልም ፈተና የራውንድኸይ ገነት ትርኢት (2 ሴኮንድ) በሊድስ፣ እንግሊዝ በሉዊ ለ ፕረንስ ተቀረጸ። መጋቢት 2 ቀን - ንጉሠ-ነግስት ዮሐንስ አራተኛ በመተማ ውግያ ከሱዳን ጋር ተገደሉ። ሚያዝያ 25 ቀን - 2ኛ ምኒልክ ከጣልያን ጋር ውል ፈርመው ኤርትራ ለጣልያን ስልጣን ሰጡ። መስከረም 3 ቀን - ሳልስበሪ፣ ሮዴዚያ ተመሰረተች። ጥቅምት 9 ቀን - ዊንድሁክ ከተማ በጀርመኖች ተሠራ። 1887 - የብሪታኒያ ደቡብ አፍሪካ ኮባኒያ የዛምቤዚያን ስም ወደ ሮዴዢያ (ለሴሲል ሮድስ) ለወጠ። 1888 - ከዓለሙ ታሪክ አጭሩ ጦርነት - 38 ደቂቃ - የእንግሊዝ-ዛንዚባር ጦርነት። - በኢትዮጵያና በጣልያ የደረሰ የአድዋ ጦርነት። የ ቦሊቪያ መንግሥት መቀመጫ ከሱክሬ ወደ ላፓዝ ተዛወረ። 'ሎሬንሶ ማርኬስ' ከተማ (አሁን ማፑቶ) የፖርቱጋል ቅኝ አገር ሞዛምቢክ መቀመጫ ተደረገ። መስከረም 1 - በላቲመር ፔንሲልቬኒያ ፖሊሶች 19 የማዕደን ሰራተኞች በእልቂት ገደሉ። መስከረም 2 - የዳግማዊ ምኒልክ ሻለቆች የካፋን ንጉስ ጋኪ ሸሮቾ በማማረክ ያንን መንግስት ጨረሱ። ታኅሣሥ 22 - እንግሊዞች በደቡብ አፍሪካ የዙሉ አገር ወደ ናታል አውራጃ አስቀጠሉ። የካቲት 9 - የአሜሪካ መርከብ መይን በሃቫና ወደብ ኩባ ባልታወቀ ምክንያት ተፈነዳ። ሚያዝያ 15 - የአሜሪካ መርከብ ሃይል የኩባ ወደቦችን ማገድ ጀመረ። ሚያዝያ 18 - የአሜሪካ ምክር ቤት ከመይን መፈንዳት የተነሣ ጦርነት ከሚያዝያ 14 ጀምሮ እንደ ነበር በእስጳንያ ላይ አዋጀ። ሚያዝያ 30 - በጣልያ አበጋዙ ባቫ-በካሪስ ብዙ መቶ ሰልፈኞች በመድፍ ገደላቸው። ግንቦት 21 - ሴኮንዶ ፒያ የሚባል የፎቶ አንሺ የቶሪኖ ከፈን ፎቶ ሲታጠብ ኦሪጂናሉ ኔጋቲቭ መሆኑን አገኘ። ሰኔ 6 - ፊሊፒንስ ደሴቶች ነጻነት ከስፓንያ አዋጀ። ሐምሌ 1 - አሜሪካ የሃዋይኢ ደሴቶችን አስቀጠለ። ሐምሌ 11 - አሜሪካውያን በስፓኒሾች ላይ በሳንቲያጎ ፍልሚያ ኩባ አሸነፉ። ሐምሌ 19 - አሜሪካውያን ፕወርቶ ሪኮ ደሴት ወርረው ከስፓንያ ማረኩዋት። ነሐሴ 7 - በኩባ በስፓንያውያንና በአሜሪካውያን መካከል ያለው መታገል ጨረሰ። ነሐሴ 28 - በኦምዱርማን ውግያ ሱዳን የእንግሊዝ ሠራዊት ድል በማድረግ በሙሉ ቅኝ አገር አደረጉት። 1892 - ፖርቶ ኖቮ የፈረንሳይ ቅኝ ግዛት ዳሆመይ (የዛሬ ቤኒን) መቀመጫ ተደረገ። 'ፎርት-ላሚ' ከተማ (ዛሬ ንጃመና፣ ቻድ) በፈረንሳዊው አዛዥ ኤሚል ዣንቲ ተመሠረተ። ነሐሴ 21 ቀን - የእንግሊዝ ሃያላት በአፍሪካነር (ቦር) ጦርነት (ደቡብ አፍሪቃ) በበርገንዳል ውጊያ አሸነፉ። ጳጉሜ 3 ቀን - አንድ ታላቅ አውሎ ንፋስ በቴክሳስ 8000 ሰዎች አጠፋ። መስከረም 3 ቀን - በፊሊፒንስ ጦርነት የፊሊፒንስ ተዋጊዎች በአሜሪካ ሠራዊት ላይ ድል አደረጉ። ጳጉሜ 1 ቀን - ሌኦን ቾልጎሽ የተባለ ወንበዴ የአሜሪካ ፕሬዚዳንት መኪንሊ ተኩሶ ገደለው። 1894 - የአሜሪካ ፕሬዚዳንት መኪንሊ ተተኩሰው ሲሞቱ ቴዮዶር ሮዝቬልት ፕሬዚዳንት ሆኑ። 1897 - ሉሳካ ለአለቃው ሉሳካ ተሰየመ። ጣልያኖች ተከራይተው የነበረውን ሞቃዲሾን በዋጋ ገዙትና የጣልያ ሶማሊያ መቀመጫ ሆነ። ፈረንሳይ ከተደገፉት ሃይማኖቶች ተለየ። ታኅሣሥ 24 ቀን - የጃፓን-ሩስያ ጦርነት፡ ጃፓን ፖርት አርሰር ከሩስያ]] ማረከ። ጥር 14 ቀን - ብዙ ሰላማዊ ሰልፈኞች በሰይንት ፒተርስቡርግ ሩስያ በፖሊስ ተገደሉ። የካቲት 26 ቀን - የሩስያ ሠራዊት በሙክደን ውግያ በጃፓን ተሸነፈ። መጋቢት 26 ቀን - በምድር መንቀጥቀጥ በህንድ 20,000 ሰዎች ሞቱ። ግንቦት 20 ቀን - ጃፓን የሩስያን መርከብ ኃይል አጠፋ። ግንቦት 30 ቀን - የኖርዌይ ምክር ቤት ነጻነት ከስዊድን አዋጀ። ነሐሴ 26 ቀን - በካናዳ ውስጥ አልቤርታና ሳስካቸዋን አዳዲስ ግዝቶች ሆኑ። ነሐሴ 30 ቀን - ጃፓን በሩሲያ ላይ አሸንፎ በፖርትስመስ ኒው ሃምፕሽር ውል ተፈራረሙ። 1899 - በአውሮፓ የተደረገ መጀመርያው የአውሮፕላን በረራ። 20ኛ ምዕተ ዓመት 1906 - 1ኛ አለማዊ ጦርነት በአውሮፓ ጀመረ። 1907 - የደቡብ አፍሪካ ጭፍሮች ጀርመን ደቡብ-ምዕራባዊ አፍሪካ (ናሚቢያ) ወረሩ። ጳጉሜ 1 ቀን - ታንክ የሚባል የጦርነት መሳርያ ለመጀመርያ ጊዜ በእንግሊዞች ተፈተነ። 1911 - በሳንዠርመን ውል ዩጎስላቪያ፣ ሃንጋሪና ቸኮስሎቫኪያ ከኦስትሪያ ነጻነታቸውን አገኙ። 1912 - ፖሎኝ በዋርሳው ውጊያ በሩሲያ ቀይ ጭፍሮች ላይ ያሸነፋል። ነሐሴ 20 ቀን - ሴቶች በአሜሪካ ዩናይትድ እስቴት የምርጫ መብት አገኙ። 1914 - ቱርኮች በግሪክ-ቱርክ ጦርነት አሸንፈው ስምርኔስ ከተማ ተቃጠለ። 1915 - የእንግሊዝ አስተዳደር በፍልስጤም ጀመረ። ነሐሴ 26 ቀን - ታላቅ ምድር መንቀጥቀጥ በጃፓን መቶ ሺህ የሚያህሉ ሰዎች ገደለ። 1920 - ጦርነት የሚከላከል የኬሎግ-ብሪያንድ ውል በ60 አገሮች ተፈረመ። - የዓለሙ መጀመርያው ቴሌቪዥን ስርጭት ፈተና ተደረገ። 1921 - ሄርበርት ሁቨር የአሜሪካ ፕረዝዳንት ሆነ። - የእስቶክ ገበያ ውድቀት በመከሠቱ የመላ አለም ምጣኔ ሀብት ወደ 'ታላቁ ጭፍግግ' በ1 አመት ውስጥ ቶሎ ወረደ። 1924 - ጃፓን ማንቹርያን ወረረ። 1931 - ሂትለርና ስታሊን በሥውር ፊርማ ፖሎኝን አካፈሉ። ነሐሴ 26 ቀን - አዶልፍ ሂትለር ፖሎኝን በመውረሩ ሁለተኛ ዓለማዊ ጦርነት ጀመረ። 1932 - ጀርመኖች በ2ኛ ዓለማዊ ጦርነት ለንደንን በቦምብ ለመደብደብ ጀመሩ። 1934 - የአላም አል ሓልፋ ውጊያ በጀርመንና እንግሊዝ ታንኮች መኃል በግብፅ በረሃ ጀመረ። ጳጉሜ 5 ቀን - በ2ኛ አለማዊ ጦርነት የጓደኞች ሃያላት በማጁንጋ ማዳጋስካር ደረሱ። 1935 - የጓደኞች ወታደርና 1,800 የጣልያ እስረኞች ተሸክማ ላኮኒያ የምትባል መርከብ አፍሪካን ስትቀርብ በጀርመኖች ተተኩሳ ሰጠመች። ነሐሴ 28 ቀን - በ2ኛ አለማዊ ጦርነት ኢጣልያ በጓደኞቹ ሃያላት ተወረረች። ጳጉሜ 3 ቀን - የአሜሪካ ጄኔራል አይዘንሃወር የኢጣልያ እጅ መስጠት በጦርነት አዋጀ። 1936 - ፓሪስ ከተማ በጓደኞች አርበኞች ከጀርመን ነጻ ወጣች። 1941 - የሶቭየት ኅብረት መጀመርያውን ንዩክሌያር መሣሪያ በፈተና አፈነዳ። 1946 - የቻይና ሃያላት የደቡብ ኮርያ ደሴቶችን በቦምብ ደበደቡ። 1947 - በኢስታንቡል ቱርክ በኖረበት በግሪክ ህብረተሰብ ላይ እልቂት ተደረገ። 1949 - የአርካንሳው አገረ ገዥ ኦርቪል ፋውበስ ጥቁር ተማሮች ከነጭ ጋራ እንዳይማሩ የክፍላገሩን ወታደሮች በሊተል ሮክ ሰበሰበ። 1951 - የቅብጥ አቡና 6ኛ ቂርሎስ ለኢትዮጵያ የራሱን አቡነ እንዲኖሩት ፈቀዱለት። 1952 - መጀመርያው ሰው ሰራሽ መንኮራኩር (የሩሲያ) ጨረቃን ደረሰ። 1953 - «ኦፐክ» - የዘይት አስወጪ አገሮች ድርጅት - ተመሰረተ። 1954 - መጀመርያ ቴሌቪዥን ግንኙነት በአሜሪካና በአውሮጳ መካከል 1955 - ዶ/ር ማርቲን ሉጠር ኪንግ «እኔ ሕልም አለኝ» ያለበትን ቃል ለሰላማዊ ሰልፍ ተናገረ። 1958 - መጀመርያ የምድር ፎቶ በጨረቃ ምኋር ካለ ሰው ሰራሽ መንኮራኩር ተነሣ። 1959 - ጡርጉድ ማርሻል መጀመርያ አፍሪቃ-አሜሪካዊ የዋና ብሔራዊ ችሎት ፈራጅ ተሾሙ። 1960 - ፈረንሳይ ንዩክሌር ቦምብ በፈተና በመፈንዳቷ ወደ ንዩክሌር ሃያላት ገባች። 1961 - መንፈቅለ መንግስት በሊቢያ ሙአማር ጋዳፊን ከፍ አደረገው። 1963 - በአቲካ እስር ቤት ኒው ዮርክ ሁከት ተደረገ። 1966 - ጊኔ-ቢሳው ነጻነቱን ከፖርቱጋል አገኘ። 1969 - የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ጂሚ ካርተር የፓናማ ካናል አስተዳደር ለፓናማ በ1992 ዓ.ም. ለማዛወር ውል ፈረሙ። 1970 - የጸረ-አፓርትሃይድ ወኪል ስቲቭ ቢኮ በደቡብ አፍሪካ ፖሊስ ታስሮ ተገደለ። 1972 - ነጻነት ለቨንዳ ተሰጠ - ይህ ግን ከደቡብ አፍሪካ ውጭ አልተቀበለም። 1975 - የኮሪያ አየር መንገድ አይሮፕላን በሶቭየት ኅብረት ላይ ሲተኮስ 269 መንገደኞች ሞቱ። 1978 - በመርዝ ጋዝ አደጋ በካሜሩን 1700 ሰዎች ሞቱ። ጳጉሜ 2 ቀን - ዴስሞንድ ቱቱ በኤጲስቆፖሳዊ ቤተክርስቲያን በደቡብ አፍሪካ መጀመርያ ጥቁር ኤጲስ ቆጶስ ሆኑ። 1979 - የሬጌ ሙዚቃ ዘፋኝ ፒተር ቶሽ ቤቱ በኪንግስተን ጃማይካ በሌቦች ተገደለ። 1981 - ቮየጀር የተባለ ሰው ሰራሽ መንኮራኩር በኔፕቱን ፈልክ አለፈ። 1982 - የብረት መጋረጃ በኰሙኒስት ሃንጋሪና በኦስትሪያ መሃል ተከፍቶ ወዲያው ብዙ ሺህ ጀርመኖች ወደ ምእራብ ፈለሱ። ነሐሴ 22 ቀን - ሳዳም ሁሰይን ኩወይት የኢራቅ ክፍላገር ነው ይላል። 1983 - ዑዝበክስታን ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። 1984 - ፓስካል ሊሱባ በኮንጎ ሪፑብሊክ ምርጫ ፕሬዚዳንት ሆኑ፤ ይህ ምርጫ የረጅም ዘመን አንድ ፓርቲ ግዛት ጨረሰ። 1985 - መይ ካሮል ጀሚሶን መጀመርያ ጥቁር አሜሪካዊት በጠፈር ሆነች። 1987 - ናቶ በቦስኒያ ሰርቦች ላይ ዘመቻ ጀመረ። 1988 - የራፕ ሙዚቃ ተጫዋች ቱፓክ ሻኩር በላስ ቬጋስ ተተኲሶ ተገደለ። 1989 - በእስላም ታጣቂዎች በአልጄሪያ በተገረገ እልቂት 60-100 ሰዎች ተገደሉ። 1990 - ስሜን ኮሪያ የራሱን ሰው ሠራሽ መንኮራኩር መጀመርያ ጊዜ ላከ። 1994 - አራት አውሮፕላኖች በአረብ ታጣቂዎች ተሰርቀው በአለም ንግድ ሕንጻና በፔንታጎን ተጋጭተው 3000 ያህል ሰዎች ተገደሉ። ነሐሴ 20 ቀን - የምድር ጉባኤ ስብሰባ በጆሃነስበርግ ደቡብ አፍሪቃ ጀመረ። ጳጉሜ 5 ቀን - ገለልተኛ አገር የሆነ ስዊስ በመጨረሻ የተባበሩት መንግስታት አባል ሆነ። 1996 - ስዊድን በምርጫ ለዩሮ እምቢ አለች።

21005

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8D%E1%88%98%E1%8A%93%20%E1%89%A0%E1%88%AC%20%E1%89%B5%E1%8A%AD%E1%8A%AD%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%84%E1%8B%B5%E1%88%9D

የልመና በሬ ትክክል አይሄድም

የልመና በሬ ትክክል አይሄድም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የልመና በሬ ትክክል አይሄድም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20470

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%88%AD%20%E1%89%A2%E1%88%B8%E1%8D%8D%E1%89%B5%20%E1%8A%A8%E1%8C%93%E1%88%AE%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8C%A5

እውር ቢሸፍት ከጓሮ አያመልጥ

እውር ቢሸፍት ከጓሮ አያመልጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እውር ቢሸፍት ከጓሮ አያመልጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

11250

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AC%E1%8B%A9%E1%8A%95%E1%8B%AE%E1%8A%95

ሬዩንዮን

ሬዩንዮን በሕንድ ውቅያኖስ የተገኘ የፈረንሳይ ቅኝ (ጥገኛ) አገር ደሴት ነው። 802,000 ያሕል ሰዎች ይኖሩበታል። ደሴቱ ለአረብ መርከበኞች «አድና አል ማግሪባይን» በመባል ይታወቅ ነበር። ፖርቱጊዝ በ1627 አ.ም. ያለ ምንም ኗሪ አገኝተውት «ሳንታ አፖሎኒያ» አሉት። ፈረንሳይ በ1634 ዓ.ም. ያዙትና በ1641 ዓ.ም. «ኢል ቦርቦን» አሉት። በ1785 ዓ.ም. ስሙ «ሬዩንዮን» ሆነ። ከ1793 ዓ.ም. እስከ 1802 ዓ.ም. ድረስ ግን ስሙ «ኢል ቦናፓርት» ከዚያም እስከ 1840 ዓ.ም. ድረስ እንደገና «ቦርቦን» ይባል ነበር። ከ1840 ዓ.ም. እስካሁን «ሬዩንዮን» ተብሏል። የፈረንሣይ ክፍላገራት

21023

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%89%B0%E1%88%9F%E1%8C%8B%E1%89%BD%20%E1%8C%A0%E1%8B%8B%E1%89%B5%20%E1%88%B0%E1%88%9B%E1%8B%AD%20%E1%88%9B%E1%89%B3%20%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD%20%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD%20%E1%8B%AB%E1%8B%AD

የልጅ ተሟጋች ጠዋት ሰማይ ማታ ምድር ምድር ያይ

የልጅ ተሟጋች ጠዋት ሰማይ ማታ ምድር ምድር ያይ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የልጅ ተሟጋች ጠዋት ሰማይ ማታ ምድር ምድር ያይ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21605

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%8C%89%E1%88%8B%E1%88%8B%E1%89%A0%E1%89%B5

ያለበት ይጉላላበት

ያለበት ይጉላላበት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለበት ይጉላላበት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21703

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%98%E1%8C%A3%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%B4%20%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%8A%AE%E1%88%B3%E1%88%B4

ያመጣል አንበሴ ይበላል ኮሳሴ

ያመጣል አንበሴ ይበላል ኮሳሴ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያመጣል አንበሴ ይበላል ኮሳሴ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

45363

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%86%E1%88%9D%E1%8C%AC%20%E1%8A%A3%E1%88%9D%E1%89%A5%E1%8B%8D

ቆምጬ ኣምብው

ቆምጬ አምባው በደርግ ጊዜ የቢቡኝ ወረዳ አስተዳዳሪ የነበሩ ሰው ናቸው ። የቆምጬ አምባው- ቃለ-ምልልስ (በአበባየሁ ገበያው)24 የሶሻሊዝምን ርዕዮተ ዓለም በ1960ዎቹ ማብቂያ ላይ በአገራችን ያስተዋወቁት የደርግ ባለስልጣናት ሶሻሊዝምን የተረዱት የ70 ዓመቱ አዛውንት የጐጃሙ ቆምጬ አምባው በተረዱት መንገድ ቢሆን ኖሮ የኢትዮጵያ ታሪክ አሁን ከምናየው ፍፁም የተለየ ይሆን ነበር፡፡ ለእሳቸው ሶሻሊዝም ማለት ሠርቶ ማሰራት ነበር፤ ሶሻሊዝም ሜዳ ተራራውን አረንጓዴ ማልበስ ነበር፤ ለእሳቸው ሶሻሊዝም ብዙ ት/ቤት፣ ክሊኒክ፣ ወፍጮ ቤት፣ መገንባት ሌባን ማጥፋት ነው፡፡ በደርግ ዘመን ለ13 ዓመት የተለያዩ ወረዳዎችን ያስተዳደሩት ቆምጬ፤ በሠሯቸው በርካታ የልማት ሥራዎችና ብልሃት በታከለበት የአመራር ችሎቻቸው ከመንግስትም ከህዝብም ተወዳጅነት እንዳገኙ ይናገራሉ፡፡ እሳቸው ያልተናገሯቸው ብዙ ነገሮች እየተፈጠሩ በስማቸው እንደሚነገሩ አዛውንቱ ቢናገሩም እራሳቸው በትክክል የፈፀሟቸውም ቢሆኑ ከፈጠራዎቹ የሚተናነሱ አይደሉም፡፡ በሃላፊነት በሚመሩት ወህኒ ቤት የነበሩትን በጣታቸው እየፈረሙ ደሞዝ የሚበሉ ያሏቸውን ፖሊሶች በ60 ቀን ማንበብና መፃፍ እንዲማሩ የፈጠሩት ብልሃት ተጠቃሽ ነው፡፡ ኰሎኔል መንግስቱ ሃ/ማርያም በሥራቸው ተደስተው ሽጉጣቸውን ሲሸልሟቸው አልተቀበሉም - ከሽፍታ ያስፈታሁት 18 ሽጉጥ አለኝ በማለት፡፡ በምትኩ ግን ለህዝቡ መብራትና ውሃ እንዲገባለት ጠይቀዋል፡፡ በትውልድ አገራቸው በጐጃም ያገኘቻቸው የአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ አበባየሁ ገበያው ሰፊ ቃለ-ምልልስ ያደረገችላቸው ሲሆን አንባቢያን የእኒህ መለኛ አብዮተኛ ታሪክ ከነለዛቸው ይደርሳቸው ዘንድ ቃለምልልሱን እንደወረደ አቅርበነዋል - ከአነጋገር ዘዬአቸው ጋር፡፡ የት ተወለዱ? መቼ? የተወለድኩት በጠላት ወረራ ዘመን ነው፡፡ በጐዛምን ወረዳ ማያ አንገታም ቀበሌ ገበሬ ማህበር፣ አባላይ በተባለ ቦታ ሜዳ ላይ ተወለድኩ፡፡ እናቴም አባቴም አርበኛ ናቸው፡፡ ስወለድ ማን እንበለው እያሉ ሲመካከሩ ሳለ አንድ አውሮፕላን ትመጣና ክምር ስታቃጥል፣ አባቴ አነጣጥሮ ቢተኩስ ተንከታክታ ወረደች፡፡ ያን ጊዜ ቆምጬአምባው እንበለው፤ ይኼ ልጅ ገዳም ነው ተብሎ ነው ስም የወጣልኝ፡፡ ለትምህርት እንደደረስኩ እዚያው ቀበሌ አንገታም ጊዮርጊስ የቄስ ትምህርት ተምሬ፣ ዳዊት ፆመድጓ ጨርሼ ወደ ቅኔ ቤት ገባሁ፡፡ በሽታ እንደገባ አባቴ ከቅኔ ቤት አውጥተው ወሰዱኝ፡፡ በ15 ዓመቴ የሰባት ደብር የጐበዝ አለቃ ሆንኩኝ፡፡ ቆምጬ ማለት ምን ማለት ነው? ደፋር፣ ጠንካራ፣ ቆራጥ ማለት ነው፡፡ በሸዋ ግን ትርጉሙ ሌላ መሰለኝ. . . አዎ፡፡ በእኔ በኩል ግን ቆምጬ ማለት ታይቶ የሚታለፈውን የሚያውቅ፣ ታይቶ የማይታለፈው ላይ ቆራጥ እርምጃ የሚወስድና ሩህሩህ፣ የዋህ ማለት ነው፡፡ ወጣትነትዎ እንዴት አለፈ? በወጣትነቴ የቤተሰብ ተጽዕኖ ነበረብኝ. . . ሰው ፊት ጠላ መጠጣት አይፈቀድልኝም፤ ውሃ እንኳን ጭልጥ አድርጎ መጠጣት እንከለከላለን፡፡ ስንበላ አፋችሁን ገጥማችሁ አፋችሁን አታጩሁ፤ እየተባልን ነው ያደግነው፡፡ አባቴ ቅዳሴ አስቀድሼ ወጥቼ መሃራ አያስቀምጡኝም ነበር፡፡ ..መሃራ መብላት ያለበት አቅም ያጣ፣ ቤቱ የሚበላው የሌለው ነው፡፡ አንተ ሁሉ ነገር ቤትህ ሞልቶ የተረፈህ ስለሆንክ ምንም እንዳትቀምስ.. እባላለሁ፡፡ ሰርግ ስንሔድ የአባቴን መሣሪያ ይዤ ከበስተጀርባው ነበር የምቀመጠው፡፡ እህል በወሰክንባ(ሞሶብ) ነበር የሚመጣልኝ፡፡ ጨዋታ አምሮኝ ከጉብላሊቱ(ህጻናት) ጋር መደባለቅ አይፈቀድልኝም፡፡ ከፍተኛ ተጽዕኖ ነበረብኝ፡፡ በፆም ቀን ከስምንት ሰዓት በፊት ስንበላ ከተገኘን እንደበደባለን፡፡ የገና ጨዋታ፤ ፈረስ ግልቢያ፣ ዋና፣ አውሬ አደን ምን ልበልሽ ያልተሳተፍኩበት የለም ...ከሁሉም ግን ደስ የሚለኝ አደን ነበር፡፡ ምን አድነዋል? ድኩላው፣ አሳማው፣ ሚዳቋው. . . በለሴ ሆኖ ወደ እኔ ይመጣል፡፡ በቃ ሆ እያልን አገሬ ይዤ እገባለሁ፡፡ ከሰው የተጣላሁ እንደሆን አባቴ አይለቀኝም ነበር፡፡ የደብር አለቃ ሳለሁ ሰው ሲጣላ ባውቀውም ባላውቀውም አስታርቅ ነበር፡፡ በዚያውም የስብሰባን ጥቅምና የአንዳንድ ነገሮችን ሁኔታ ማየት ጀመርኩ፡፡ ስለትዳርና ቤተሰብ ይንገሩኝ. . . አስር ልጆች አሉኝ፡፡ ባለቤቴ አሁን ያለችት የልጆቼ እናት ናት፡፡ ለሷ የእኔ እና የእሷን ስምንት ስምንት የቀንድ ከብት አማተን ደርሰን ሃብታም ሆነን፤ ኋላ ገንዲ በሽታ መጣና ከብቱን ሲፈጀው ተበሳጨሁና ወደ ጐጃም ጠቅላይ ግዛት መጣሁ፡፡ የምክትል ፀሃፊነት ፈተና ተፈተንኩና አለፍኩ - ጃናቢት በተባለች ስፍራ፡፡ ደሞዙ ጥሩ ነበር? 25 ብር ነው፡፡ ማለፌን ከሰማሁ በኋላ አንድ አህያ ተልባ፣ አንድ አህያ ኑግ ጭኜ ወደ ደብረማርቆስ ገበያ ወጣሁና ቦጋለ በረዳ የሚባል ቦታ ሸጥኩት፡፡ ከዚያ ምክትል ፀሃፊነት አለፍኩ አልኩና ሁለት አዝማሪ ጥሩ ብዬ፣ ሹመቴን እያነሳሳ ሲዘፈን ሲጠጣ ሲበላ ታደረ፡፡ ጥቂት ብር ቀረችኝ፡፡ ማለዳ የሹመት ደብዳቤውን ልቀበል አውራጃ አስተዳደሩ ጋ ስሄድ የወረዳው ገዢ ቀኝ አዝማች ረታ ፈረደ ይባላሉ ..አንተ ነህ ምክትል ፀሃፊ የተሾምከው?.. አሉኝ፡፡ አለባበሴም ደህና ነው ያን ጊዜ፤ ንቁ ነኝ፡፡ ..አዎ.. አልኳቸው፡፡ ..አንተማ የዋናው የከበርቴ ልጅ አይደለህ፤ ሰባት ጉልት እያሳረሳችሁ፤ አንተን አንቀጥርም! በል ውጣ ከቢሮዬ.. አሉኝ፡፡ ተበሳጨሁ ገንዘቤን ጨርሻለሁ፤ ሌላ አማራጭ ሳፈላልግ በደብረማርቆስ ወህኒ /ቤት ለወታደርነት ቅጥር የተለጠፈ ማስታወቂያ አየሁ፡፡ ወዲያው እለቱን ተመዝግቤ አለፍኩ፡፡ ሲያዩኝ በቁመትም በክብደትም እኩል መጣሁ፡፡ ወደ ማሰልጠኛ ላኩኝ፡፡ ከማረሚያ ቤት አስተዳደር ወታደሮች አስራ ሰባት፣ ከፖሊስ ሰባት ነበር የተመለመለው፡፡ እዚያ ተደባልቀን ስንማር በፀባይ፣ በተኩስ፣ ህግ በማወቅ አንደኛ ወጣሁ፡፡የዚያን ጊዜው አገረገዥ ደጅአዝማች ፀሃይ እንቁ ኃይለስላሴ፣ የምስክር ወረቀት ሲሰጡ ..በወታደራዊ አቋም፣ በፀባይና በተኩስ ወታደር ቆምጬአምባው ይልማ አንደኛ.. ብለው ሸለሙኝ፡፡ ኮሎኔል አሰፋ ወንድማገኘሁ ከሚባሉ ከወህኒ ቤቱ አዛዥ ጋር ጠሩኝና ..ከአስራ ሰባቱ ወታደር አንተ በጣም ጠንካራ ነህ፤ ወደፊትም እናሳድግሃለን.. አሉና ሃምሳ ብር በግሌ ሰጡኝ፡፡ የወህኒ ቤቱ /ቤት የእስረኞች የህግ አማካሪና የጠቅላይ ግዛቱ ወህኒ ቤት ጠበቃና ነገረ ፈጅ አደረጉኝ፡፡ ኮልት ሽጉጥም ሸለሙኝ፡፡ ከእስረኞች ጋር ስለነበርዎ ግንኙነት ያጫውቱኝ፡፡ እስረኛው አንዳንድ ጊዜ ..ምግብ ጠቆረ.. ይልና ያድማል፡፡ ..እኛ መነገጃ አይደለንም.. ይላል፡፡ የጐጃም ጠቅላይ ግዛት በሙሉ፣ የ35 ወረዳና የሰባቱ አውራጃ እዚሁ ነበር የሚታሰረው - የመተከል፤ የቤንሻንጉል፤ የባህርዳር ሁሉ ማለት ነው፡፡ እስረኛው ሲያድም እኔ ሽጉጥ ታጥቄ በመሃላቸው እገባና ..እናንተን ያሰራችሁ ሰው አይደለም፤ ያሰራችሁ እግዚአብሔር ነው፡፡ እዚህ እኮ የምትፀልዩበት፣ የምትማፀኑበት፣ ፍርድ እናግኝ ብላችሁ የምትለማመኑበት ነው፡፡ የጐጃም ሰው ሆዳም አይደለም ምግብ አነሰኝ ብሎ አይናገርም፡፡ አናንተ ቆሎ፣ በሶ፣ በግም ፍየልም አሳርዳችሁ ትበላላችሁ፤ አገራችን ተሰደበ.. ብዬ ያንን ጠቆረ አንበላም ብለው የተውትን ጥቁር እንጀራ እነሱ መሃል ሆኜ ቆርሼ እበላዋለሁ፡፡ ያንዜ ያጨበጭባሉ፡፡ ከዛ በኋላ አድማው ይበተናል፡፡ ..አሁን ትፈታላችሁ ግማሻችሁ በአመክሮ፤ ግማሾቻችሁ ደግሞ ፀባያችሁ ጥሩ ከሆነ ሚያዚያ 27 በአርበኞች ድል በዓል ወይም ሐምሌ 16 በጃንሆይ ልደትና ጥቅምት 23 በጃንሆይ የዘውድ በአል ትፈታላችሁ፡፡ እንቢ ካላችሁ ግን ችግር ላይ ትወድቃላችሁ.. ስላቸው በጀ ይላሉ፡፡ የጣቢያው አዛዥ ንግግር ስለማያውቅበት ቀጠሮ ስጡኝ ብዬ እኔ ነበርኩ የማናግራቸው፡፡ ለእስረኛው ያወጡት ህግ ነበር ይባላል? ህጉ እያንዳንዱ እስረኛ ሰውነቱን በሳምንት አንድ ቀን ፀጉሩን ዕለት ዕለት እንዲታጠብ የሚል ነው፤ አሽቶ የሚያጥበው በወር 1 ብር ከፍሎ ሰው ራሱ ይቀጥራል፡፡ እስረኛው ገንዘብ ነበረው፡፡ ሞልቶታል፡፡ ከዚያ አሰልፋቸውና ከኪሴ ነጭ መሀረብ አውጥቼ የአንዱን ደረት አሸት አድርጌ ..ይሄው እድፍ አለው ውጣ.. እለዋለሁ፡፡ ንፁህ ሆኖ ያገኘሁትን ደግሞ አንድ ብር አወጣና እሸልመዋለሁ፡፡ ያን ጊዜ እስረኛው ሁሉ ንፁህ ለመሆን መሯሯጥ ነው፡፡ የመኝታቸውን ዳትም ክፍላቸው እየገባሁ እፈትሽ ነበር፡፡ ይሄን አይተው ደጃዝማች ፀሃይ (በ1958) የደ/ማርቆስ ቤተመንግስት ሲሰራ ..ይሄ ጐበዝ ልጅ ነው፤ ጠንካራ ሰራተኛ ነው.. ብለው ወሰዱኝና እንደገና ተሸለምኩ፡፡ ንጽህናውን ያልጠበቀ እስረኛስ? ቅጣት አለው? አዎ ይቀጣል፡፡ አስር የችግኝ ጉድጓድ አስቆፍረዋለሁ፤ በግቢው ውስጥ የፍራፍሬና የአትክልት ስፍራ ስለነበረ እሱንም አስቆፍራቸዋለሁ፡፡ ሰው ገድሎ የታሰረውን ግን ወታደሩ ስራ አናሰራም ብሎ ይቃወመኛል፤ መሳሪያ ነጥቆን ይሄዳል በሚል፡፡ ..በያዝከው መሳሪያ አጨማደህ አትጥለውም፤ እንግዲህ በእግር ብረት ታስሮ አይሞትም.. እልና፤ የገደለውን ሁሉ ሰብስቤ ..ኑ ተንቀሳቀሱ ይሄ ስራ የእናንተ ነው፣ አካልና አእምሮአችሁን አስተባብራችሁ በሞራል የጠነከራችሁ እንድትሆኑ ስሩ.. እላቸዋለሁ፡፡ በጣም ይወዱኛል፡፡ ፍ/ቤት ለስራ ስሄድ ባዶ ወረቀት ካገኘሁ ሰብስቤ አመጣና አንዳንዱን በሽልማት እሰጣቸዋለሁ፤ ለዘመድና ለምሽት ደብዳቤ መጠጣፊያ፡፡ ከዚያ ፊደል ሠራዊት የሚባል መሰረተ ትምህርት ተቋቋመ፡፡ በደጃዝማች ፀሃይ ጊዜ፣ አቶ ሸዋቀና የተባሉ የትምህርት ሚኒስቴር ሃላፊ፣ የጠቅላይ ግዛቱን ወህኒ ቤት እሱ ነው ማስተባበር የሚችለው አሉና እኔን ሾሙኝ፡፡ ማንበብ መፃፍ የማይችል፤ በጣቱ እየፈረመ የሚበላ ፖሊስ ሞልቷል - ያኔ፡፡ አዳራሽ ላይ ሰበሰብኩና እስከ ስልሳ ቀን ድረስ ማንበብና መፃፍ ካልቻላችሁ ሚስጢር ነው የምነግራችሁ ..ትባረራላችሁ.. ተብሏል አልኳቸው፡፡ (ሳቅ) መንግስት አቋም ይዟል፤ ማታ ማታ ልጆቻችሁ ቤት ውስጥ ያስተምሯችሁ አልኳቸው፡፡ ማንበብ መፃፍ የማይችል ሠራዊት በፍፁም አይሆንም፤ እየተባለ ነው ስላቸው. . . ማታ ማታ ጥናት ነው፣ ማንበብ ነው፡፡ ሲፈተኑ ደህና ናቸው፡፡ ..ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለስላሴ ዘኢትዮጵያ.. ብዬ ብላክ ቦርዱ ላይ ፃፍኩና ገልብጡ አልኳቸው - እንዳለ ፃፉት፡፡ በዚህም ተሸለምኩ፡፡ አብዮቱ ሲፈነዳ በአንድ ቀበሌ ውስጥ ህዝቡ ስለሚያውቀኝ የአብዮት ጥበቃ የፍርድ ዳኛ ሸንጐ ውስጥ ገባሁ፡፡ በደብረማርቆስ በድሮው ቀበሌ 8 ዳኛ ሆንኩ፡፡ ስራዬ እርቅ ነበር - ይቅር ተባባሉ ማለት፡፡ ፍርድ የሚሻውን ደግሞ ፍርድ እያሰጠሁ እየቀጣሁ በሬድዮ አስነግራለሁ፡፡ ጉልታዊ አገዛዝን እየኮነንኩ፤ የሠራተኛውን መደብ ንቃ እያልኩ የተናገርኩ እንደሆነ መልእክቴ ሁሉ በሬድዮ ይሰማ ነበር፡፡ በአፄ ኃይለስላሴ ጊዜ ከሽፍቶች ጋር ተደራድረሃል ይባላል? የገበሬው አመ በሚባልበት በነ ባምላኩ ጊዜ፣ እነ ደጃዝማች ፀሃይ ከደ/ማርቆስ ይነሱ በሚባል ጊዜ ከብፁዕ አቡነማርቆስ ጋር ደብረወርቅ ሄጃለሁ፡፡ ገበሬው ሰው ቆምጬን ያውቀዋል ብሎ ለከኝ፡፡ በኢሊኮፍተር ነበር የሄድነው፡፡ ከዛ ከኢሊኮፍተሩ ላይ ስንወርድ ከርቀት አነጣጥረው የብፁዕ አቡነ ማርቆስን ቆብ ይመቱታል፤ ..ጐንበስ ይበሉ ጐንበስ ይበሉ.. አልኳቸው፡፡ በኋላ እንደ ምንም ወጣን፡፡ በዚያን ወቅት እንግዲህ ሀገሩ ሁሉ ሸፍቶ ነበር፡፡ ወንበዴ በወንበዴ ሽፍታ በሽፍታ ነበር፡፡ ከዚያ በኋላ ማነው አሁን እነሱ ጋ ሄዶ እርቅ የሚለምን ተብሎ አገር ይታመሳል ..እኔ እሄዳለሁ ምን ችግር አለው.. ብዬ ሽጉጡንም፣ ኡዚ አቶማቲክ ጠመንጃም ይዤ በመሃላቸው ገባሁና ..ደህና ዋላችሁ፤ ደህና ዋላችሁ.. ስል ሁሉም ተነስቶ ሰላም አለኝ፡፡ እህሳ! ያ ሁሉ ሽፍታ እኮ ታስሮ የተፈታ ነው፡፡ በእስር ቤት ውስጥ ሁሉም ነበር የሚያውቀኝ፡፡ በኋላ ከፊታቸው ቆሜ ንግግር አደረኩ፡፡ ..እናንተ ብቻችሁን አትችሉም፡፡ ሃገር ልታስደበድቡ ነው፤ ክቡር ዘበኛ መጥቷል፡፡ ዛሬ ምላሻቸውን እንፈልጋለን መልሱን አምጣ ተብዬ ነው.. ስላቸው ..አንተማ የሀገራችን ልጅ ነህ ሌላ ቢሆን በጥሰን በጣልነው ነበር፡፡ በእስር እያለን ከሚስታችን ከዘመዳችን እያገናኘህ ብዙ የረዳኸን ነህ፡፡ አሁንም የምትለንን እንሰማለን፤ ጦርነት አንፈልግም፤ እኛ የምንፈለገው አንድ ብር ከሃምሳ ግብር እንዲነሳልንና ደጃዝማች ፀሃይ እንዲወርዱልን ነው.. አሉኝ፡፡ እዚያው ያሉትን ቁጭ ብዬ ፃፍኩና ..መልስ እስክናመጣላችሁ ወደ ቤታችሁ ግቡ፡፡ እርሻም እረሱ፤ የመጣውም ጦር ይመለስ፤ ጳጳሱም መጥተው ተኩሳችሁ ልትገሏቸው ነበር፡፡ እግዚአብሔር ነው ያወጣቸው፡፡ አሁን እሳቸው ሊያስታርቁ ቢመጡ ሊያስተኩሱ እንደመጡ ሁሉ እንዲህ ታደርጉ? እኔም ደሞ የሀገር ሰው ነህ፤ ወንድም ነህ ተብዬ ተመርጬ ነው የመጣሁ፡፡ የተከበሩ አቶ መኮንን እውነቴን፤ የተከበሩ በከፋ የኔነህን ታውቋቸዋላችሁ አይደል? በአምስት አመት የጠላት ወረራ ዘመን ከደጃዝማች በላይ ዘለቀ ጋር አብረው የነበሩ፣ የደጃዝማች በላይ ዘለቀን ማህተም ይዘው ይፉ የነበሩ ናቸው. . . ጠላትን ያርበደበዱ የነበሩ፡፡ ዛሬ ደግሞ አስታራቂ ሆነው መጡ፡፡ በሉ እነሱ ይምጡና ሰላም በሏቸው.. አልኳቸው፡፡ ..በቃ እሺ...... ወታደር እንዳይመጣ እነሱ ይምጡ.. አሉ፡፡ ይዤአቸው ሄድኩ፡፡ ብቻ ወዲህ ወዲያ ብለን ደጃዝማች ፀሃይ ወረዱ፡፡ ሰላም ሰፈነ፡፡ የደርግ መንግሥት እንዴት ተቀበለህ? በደርግ ሥርዓት ሌባ፣ ሴሰኛ፣ ገንዘብ የሚያታልለው፣ ጥቅም ፈላጊ ፓርቲውን አይቀላቀልም ነበር፡፡ እንጃ! በኋላ አበላሽተውት እንደሆነ አላውቅም፡፡ የመደብ ትግሉን ለመቀላቀል የሚፈልግ ሰው የግል ማህደሩ ይታያል፡፡ እኔ በመጀመርያ በሙሉ ፈቃደኝነት ማመልከቻ የፃፍኩት ..የኢትዮጵያ ብሄራዊ ዲሞክራሲያዊ አብዮት ፕሮግራምን ተቀብያለሁ፤ ከሰፊው ህዝብ ጥቅም ይልቅ የራሴን ጥቅም አላስቀድምም፤ ከራሴ ጥቅም ይልቅ የሰፊውን ህዝብ ጥቅም አስቀድማለሁ፣ እየተማርኩ ከአብዮቱ ጋር ለመቀላቀል ፈቃደኛ ነኝ.. ብዬ፡፡ ማመልከቻዬ ተመረመረ፤ ጀርባዬን አስጠኑኝ - በደህንነቶች፤ በጐረቤት፡፡ በኋላ በቀበሌ የጥናት ክበብ ውስጥ አስገቡኝ፡፡ በመንግሥት ሥራ ተወጥሮ የጥናት ክበቡ ላይ ያልተገኘ እንኳን ይሰረዛል፡፡ መማር ግድ ነበር፡፡ ትምህርቱ ምንድን ነው? የካፒታሊስት ስርዓትና፤ የሶሻሊስት ስርዓት ምንድን ነው? ጠቃሚው የትኛው ነው? በሚል ነበር፡፡ ከዛም የሠራተኛው መደብ ንቅናቄ በጀርመን በአሜሪካ ምን ይመስላል የሚለውን. . . ከዛም የምትበይው፣ አረማመድሽ፣ ንቃትሽ፣ ንግግርሽ ሁሉ ይገመገማል፡፡ የገባው ሁሉ አይዘልቅም፡፡ ልክ መንገድ ላይ መኪና እንደሚጥለው ፌርማታ ላይ እየተራገፈ ይሄዳል፡፡ ከብዙ ምልምሎች ጥቂቶች ቀረን፡፡ . . . እኔ እዚህም ምስጉን ነበርኩ፡፡ ምስጉንነትህን ማን ነገረህ? ጓድ መንግሥቱ ናቸዋ! አፍና ተግባር ይሉኝ ነበር፡፡ አንደዜ እሳቸው በምሠራበት አቸፈር አካባቢ መጥተው ሳለ. . . እኔ አላውቅም ነበር እንደሚመጡ፡፡ የከብቶችን አዛባ እዝቅ ነበር፡፡ ኮረኔል ዘለቀ ..ና ሰላም በል ና ሰላም በል.. አሉኝ፡፡ ሸሚዜን ወደ ላይ ሸበሸብኩና ስጨብጣቸው ..ጓድ ቆምጬ አስተዳድሩ ተባለ እንጂ አዛባ ይዛቁ ተባሉ.. አሉኝ፡፡ ..ጓድ መንግስቱ፤ እኔ ካልሠራሁ ሌላው ስለማይሰራ ነው.. አልኳቸው፤ ዞረው ሁሉን አዩ፡፡ በቆሎው፣ በርበሬው ደርሷል፡፡ በቆሎውን ሸለቀኩና አንዱን ወታደር እንካ ጥበስ አልኩት፡፡ በኋላ ጠብሶ ሲሰጠኝ እንኩ አልኳቸው፤ ሰበር አድርገው እሸቱን በሉ፡፡ ቀሪውን ለአጃቢው ሰጠሁት፡፡ ያሉት ሁሉ አንዳንድ በቆሎ በሉ፤ ቆሎ በኑግ ከመንደር መጣ፡፡ ጠላ በዋንጫ ቀዳሁና እኔ መጀመሪያ ..ፉት.. አልሁና ሰጠኋቸው፡፡ ..ለምን ነው? ለምን ነው? ዝም ብለው ያምጡት አሉኝ.. መቸም ኸዱ ብዬ አላማቸውም፡፡ ..ለምን ቀመሱት ጓድ ቆምጬ ያምጡት በሉ.. አሉኝ ..አይ የጎጃም ባህል ነው፡፡ ማንም እንዲህ ሲሰጥ ቀምሶ ነው ሚሰጥ፤ እንቆቆ ወገርት መድኃኒት ሲሰጥ እንኳን ቢሆን ቀምሶ ነው፤ የሀገሩን ባህል ለማንፀባረቅ ነው.. አልኳቸው፡፡ በኋላ በርበሬ ጧ ብሎ ደርሷል፤ ይዩት ብዬ እሱን አሳየኋቸው፡፡ ጓድ ካሣ ገብሬ የኮንስትራክሽን ሚኒስቴሩ ወፍራም ነበሩ፤ እኔ አላውቃቸውም ነበር፡፡ እንደዛሬው ቴሌቪዥን የለም፡፡ ሳያቸው ሆዳቸው ቦርጫቸው ሌላ ነው ..እስዎም አሁን ኮሚኒስት ተብለው ነውን?.. አልኳቸው፡፡ መሀረባቸውን ከኪሳቸው አውጥተው እምባ በእምባ እስቲሆኑ ድረስ ከት ከት ከት ብለው ሳቁ፡፡ አንተስ ቀጭን ነበርክ? በጣም፡፡ ይኸውልሽ ወንበዴ እየመጣ ሁልጊዜ ተኩስ ነው፡፡ ሀሳብ ነበረብኝ፡፡ በዚያ የተነሳ ሃሳቡ ነው መሰለኝ በጣም ቀጭን ነበርኩ፡፡ በኋላ ጓድ መንግሥቱ ..እስቲ የወረዳውን ተፈጥሯዊ ገታና አጠቃላይ ሁኔታ አምጣ.. አሉኝ፡፡ ..አውራጃ አስተዳዳሪው ጓድ መስፍን አለ አይደል.. አልኳቸው፡፡ ..ከወረዳው መስማት ነው የምንፈልግ.. አሉ - እሳቸው፡፡ ያለውን ነገር ሁሉ ቁጭ አደረኩላቸው፡፡ በመሠረተ ትምህርት ቅስቀሳው አንዳንዶች አትማሩ እያሉ እየቀሰቀሱብን ነው እንዲያውም አስራ ሁለተኛ ክፍል የጨረሰውን ሥራ ሳያሲዙ እያሉ እንደሚያሳምፁና ወረዳውም በከፍተኛ ሁኔታ ኋላ ቀር መሆኑን፣ የመብራትና የውሃ ችግር መኖሩን፣ የአቸፈር ልጅ ለአብዮቱ በየተራራው እንደሚዋጋ ሃቁን ስነግራቸው ..እነዚህ ወረበላዎች ምን እያሉ ነው የሚቀሰቅሱ.. አሉኝ፡፡ አይ ይሄን የነገርኩዎን ነው አልኳቸው፡፡ የወረዳውን ለእኛ ተውት፤ ግን ነገሩ በውይይት ቢፈታ አልኳቸው ..በውይይት ሲሉ ምን ዓይነት ነው?.. አሉኝ፡፡ ..ሰውን የሚያጣላው የስልጣን ጥያቄ ነው ጓድ ሊቀመንበር.. አልኳቸው፡፡ ..ለመሆኑ እርቅና ድርድር ቢጀመር ትኩረት ሰጥተው ይከታተሉታል.. አሉኝ፡፡ ..አዎ.. አልኳቸው፡፡ ..እንዴት.. አሉኝ፡፡ ..በክቡር አቶ አማኑኤል አምደሚካኤል የሚመራ ቡድን ሦስት ጊዜ ሂዶ እርቁ ከሸፈ፡፡ በሬዲዮ የሰማሁትም የኢትዮጵያ መንግሥት እምቢ አለ የሚል ነው.. አልኳቸው፡፡ ..ለማንኛውም ጥሩ ግንዛቤና የሀገር ፍቅር አለህ፡፡ አፍና ተግባር ትክክል ሆኖ ያየሁት ባንተ ነው.. አሉኝ፡፡ ተዚያም ሽጉጥ አውጥተው ..ገንዘብ የለኝም.. አሉና ሊሰጡኝ ሲሉ ..ኧረ እኔ ተሽፍታ ያስፈታሁት አስራ ስምንት ሽጉጥ አለ፡፡ እንደውም ከቸገራችሁ ውሰዱ አልፈልግም.. አልኳቸው፡፡ ..ታዲያ ምንድነው የሚፈልጉት.. ሲሉኝ ..መብራት እና ውሃ ለሰፊው ህዝብ.. አልኳቸው፡፡ ጓድ ፍቅረስላሴ ወግደረስ አብረው ነበሩ፡፡ ..ጓድ ፍቅረሥላሴ፤ ቀን ሰጥቼሀለሁ. . . በተገኘው ገንዘብ ሁሉ መብራትና ውሃ እንዲገባ.. ብለው መመሪያ ሰጡልኝ፡፡ ስልሳ ቀን ሳይሞላ መብራትና ውሃ ገባ፡፡ ለአስተዳዳሪነት የተመደብክበት የመጀመሪያ ቦታ የት ነበር? ቢቡኝ ነበረ፡፡ ቢቡኝ ማለት እስታሁንም አረንጓዴ ትርዒት ማለት ነው፡፡ በሄድኩበት ወረዳ የተፈጥሮ ሀብት እንክብከቤ በማድረግ የደን መራቆት እንዳይኖር ሳልታክት እሠራ ነበር፡፡ ከዚያ ደግሞ ሁለት እጅ እነሴ ወረዳ ነው የሰራሁ፡፡ እዛም እንደዚያው ደብረ ወርቅ ተዛውሬ አበት አለፍ የሚባል ተራራ አለ፤ የሬዲዮ መገናኛ ያለበት ነው፡፡ እዚያ ወጥቼ ሳየው ተራራውን ገበሬው እህል ያበቅልበታል፡፡ አጠናሁና ..እዚህ ላይ ደን እንትከል.. አልኩ. . . ..ከብት ይበላዋል.. አሉ፡፡ ..በፍፁም! እኔ እዚው መሳሪያዬን ይዤ እተኛለሁ እጠብቀዋለሁ ግዴለም.. አልኩ፡፡ በበሬ አረስነ አስተከልነ፡፡ ከዚያ በስብሰባ ላይ ..እንግዲህ ልብ አድርጉ የብሔራዊ አብዮታዊ የምርት ዘመቻን ሳንይዝ መንግሥት ያወጣው መመሪያ ግቡን አይመታም፡፡ ሊመታ የሚችለው እኛ ስንሠራ ነው.. እንደ አሁኑ የ5 ዓመት መርሃ ግብር እንደሚባለው ማለት ነው፡፡ ..በሥራ ቀን ቤት ተቃጥሎብህ፣ ጥይት ተተኩሶብህ ካልሆነ በስተቀር እዚህ ከተማ ሲያወደለድል የሚገኝ ሰው ቢኖር ደን ተከላ ነው የምልከው.. ብዬ አወጅኩ፡፡ ሰው ሲመጣ ይያዛል፤ ደን ተከላ ይላካል፡፡ የዚያንዜ ያስተከልሁት ችግኝ ዛሬ አድጎ መብራት ኃይል ለመላው ኢትዮጵያ ከዚያ እየቆረጠ ነው ሚወስድ፡፡ ወደ 6 ማሊዮን ብር ተሸጧል፡፡ ምን እንደሰሩበት እንጃ! በኋላ ዶ/ር ገረመው ደበሌ ለጉብኝት መጥተው አይተው በጣም ተደሰቱ፡፡ ወደ 50ሺ ብር የሚሆን ለግብርናው ሽልማት ሰጡ፡፡ የቀለም ትምህርት እስከ ስንት ዘልቀሃል? ደብረ ኤልያስ እስከ ስድስተኛ ክፍል ተምሬአለሁ፤ ደብረ ወርቅ እስከ ዘጠኝ ተምሬ በተልዕኮ 12ኛ ጨረስኩ፡፡ ከዛም ፖለቲካ ት/ቤት አስገቡኝ፡፡ ..ይሄን የመሰለ ልማት እየሠራ በትምህርት ቢታገዝ የበለጠ ውጤት ያመጣል.. ተባለ፡፡ ተዚያ ቀደም ይከለክሉኝ ነበር፡፡ የሚልኩኝ ችግር ባለበት ወረዳ ነው፡፡ ችግር ሲኖር እሱ ይሂድ ነው የሚባል፡፡ እኔ ሄጄ እግሬ እንደደረሰ ህዝቡን ሰብስቤ ..ከመንግሥት ጋር ያለህ ፀብ ምንድነው? በል ተናገር.. እለዋለሁ . . . ..ጠባችን ከመንግሥት ጋር አይደለም፤ ከሊቀመንበሩ ጋር ነው.. ይላል፡፡ ..እሱ ነው ጠላትህ ይሄው አወረድኩልህ፤ ሌላ ምረጥ.. እለዋለሁ፡፡ ይኸነዜ አዳሜ ወክ ይላል፡፡ አንድ የማልረሳው ምሳሌ ብነግርሽ አንደዜ የገበሬዎችና አምራቾች የህብረት ሥራ ላይ መሬት ከልለው ገበሬውን ባዶ አስቀርተውት አገኘሁ፡፡ ..ምንድን ነው.. ስላቸው ..ዛሬማ ቅልጥ ያለ ተኩስ አለ.. አሉኝ፡፡ ..ለምን?.. አልኩ፡፡ ..አምራቾች የሚያበሉትን ሳር እናብላ ብለው.. አሉኝ፡፡ አንድ የሚበጠብጥ ካድሬ ነበር ይሄን ሁሉ የሚያደርገው፡፡ የራሴን እርምጃ ወስጄ ወደ ሌላ ቦታ አዛወርሁት፡፡ ሌባን ለማጥፋት ሸፍተህ ነበር ይባላል. . . ዋ! እህሳ! ልክ ነው፡፡ አስር ዓመት ሙሉ የሸፈተ አንድ ኃይለኛ ሽፍታ ነበር፡፡ አንደኛውን በቃ ሃይለኛ ነበር፡፡ ..ግዴለህም ግን.. ብዬ አባብዬ ብልክበት ..እነ ደጃዝማች ደምስ ያልነኩኝ ማን ነው እሱ!.. ብሎ ናቀኝ፡፡ የወረዳውን ህዝብ ሰበሰብኩና ሳበቃ ..የምንሄድበት ቦታ አለ፡፡ ወታደር የሆንክ ወደ ኋላ ሁን.. አልኩ፡፡ ሽማግሌዎች ነበሩ፡፡ የሀገሩ ሰው ለእሱ አብሮ ይተኩስብናል፡፡ ብቻ ተጠንቅቀን ደረስን፡፡ ከሌቱ በ10፡00 ሰዓት ቤቱን ከበብነው ..እታኮሳለሁ.. አለ፡፡ ጠመንጃውን አቀባብሎ ሁለት የጣሊያን ቦምብ ይዞ፤ በሁለት ወታደር ታጅቦ መጣ፡፡ ሰላምታ እየሰጠ. . . እንግዲህ ከበነዋል፡፡ ማምለጫ የለም. . . ሁሉንም እየጨበጠ ሲመጣ እኔ ሰላም እለውና ..ያዝ!.. ስላችሁ በላዩ ላይ ተከመሩ ብዬ ወታደሮችን መክሬያቸው ነበር፡፡ እኔ ጋ ደርሶ ሰላም ሲለኝ ..ያዘው.. ብዬ ስል ያዙት ..ወይኔ ወይኔ!.. አለ፡፡ እጅ እግሩን ጠፍረን አሰርነው፡፡ ..እንግደለው.. አሉ፡፡ ..የለም ይሄ አይደረግም፡፡ እንኳን ይሄንና ሶማሊያ፣ ግብፆች፣ ቱርኮች፣ ጣሊያንና እንግሊዞች አገራችንን ሲወሩ እንደዚህ አድርገው እጃቸውን ሲሰጡ አይገደሉም፡፡ ይሄማ ወንድማችን ነው፤ አስረን ነው የምናስተምረው፤ እሺ ብሎ አንደዜ እጁን ሰጥቷል.. አልኳቸው፡፡ ተዚያማ ምኑን ልንገርሽ፡፡ ሌላ ሆነ . . .ተፎከረ ተሸለለ. . . የተለያዩ መፈክሮች እያፃፍክ ትሰቅል ነበር? መስቀል ነው! . . . ..ከሌባ ጋር እንዳትጋቡ፤ ለሱ የሚድርለት ራሱ ሌባ ነው.. የሚል መፈክር ነበረኝ፡፡ የጦር መሣሪያዬን አነግትና በየኼድኩበት ስለ ጉቦ፣ ስለ ሥርዓቱ አስተምራለሁ፡፡ እና ደግሞ ሰውም ይሰማኛል ..ምን ልታደርግ መጣህ.. ስለው ..ልማር፤ ህግ ላውቅ ነው የመጣሁ.. ይለኛል፡፡ ከሌላው ወረዳ ይልቅስ ብዙ ሽፍቶች እጃቸውን የሚሰጡት በእኔ ወረዳ ነበረ፡፡ በቴሌግራም በሬዲዮ ..እንዲህ ያለ ሽፍታ እጅ ሰጥቷል.. ብዬ አስነግራለሁ፤ ሰላማዊ መሆኔን እነግራለሁ፡፡ የራሴኮ ቴሌግራም ነበረኝ፡፡ ማን ሰጠህ? መንግሥት ነዋ! በዚያን ወቅት እነ ሰልጣን አለሙ የተባሉ ጋዜጠኞች ነበሩ ስራዬን ሁሉ የሚያስተላልፉልኝ፡፡ እናም ..የእሱን ሥራ ተናገሩለት፤ ሌት ተቀን ነው የሚለፋው.. ተብዬ ድጋፍ ተሰጠኝ፡፡ በኋላ አንድ ጊዜ የቡሬ አስተዳዳሪ የነበረ መቶ አለቃ ሙሉ የሚባል ሰው፣ ጓድ ቆምጬ የሚያስተዳድሩት ማቻከል ወረዳ 80ሺ ኩንታል እህል አስገብቶ አንደኛ ወጣ ተብሎ ሲነገር ቢሰማ ..የለም! አፈር ጭኖ ነው እንጂ እህል ጭኖ አይደለም.. ብሎ አስወራብኝ፡፡ ምቀን ይዞት፡፡ በኋላ 4 ወፍጮ ተሸለምን፡፡ በአንተ ስም ነው የተሰየመው ይባላል... አዎ /ሳቅ/ ቆምጬ ወፍጮ ነው የተባለው፤ እንዲያውም ወፍጮው ሲነሳ ሁሉ ..ቆምጬ ተንደቀደቀ.. ይባል ነበር፡፡ ዛፍም አለ ..ቆምጬ ዛፍ.. የሚባል፡፡ ዳቸና ገብርኤል ውስጥ ነው ያለው፡፡ ሰው አይነካውም፡፡ ..ይሄ ከደረቀ ለዚህ እግር አልጠቀመውም.. ብዬ እተክለዋል፡፡ እኔን መስሎ ስለሚታየው ሰው ዛፉን ይንከባከበዋል፤ በምሔድበት ሁሉ መጋቢትም ይሁን የካቲት ቆፍሩ እልና ..ይሄ ዛፍ ይድረቅና እያንዳንዳችሁን አደርቅችኋለሁ.. እያልሁ አስፈራራቸዋለሁ፡፡ የህዝብም ግም የአገርም ግም የለውም፡፡ የትም ወረዳ ሂጂ ..አንድ የሆነ ሰው ክፉ ነው፣ ገዳይ ነው፣ በመሪዎች ላይ አደጋ ይጥላል.. ሲባል ልትሰሚ ትችያለሽ፡፡ ግን ውሸት ነው፡፡ መሣሪያውን ወይም እጮኛውን ካልቀማሽው፣ ሰውየውን ዝቅ ካላደረግሽው፣ ባለሞያውን ካከበርሽው ምንም አይልም፡፡ፖለቲካ ት/ቤት ባለሥልጣኑን ጉድጓድ አስቆፍራቸው ነበር፡፡ መሠረተ ትምህርትን ምሁራኑን ይዤ አቅዳለሁ፡፡ ..እናንተ መሀይምነትን ማጥፋት አለባችሁ.. እላቸዋለሁ፡፡ ለመምህራኑ ስኳር፣ ብርድ ልብስ የሚያስፈልጋቸውን እሰጣቸዋለሁ፡፡ ከሊቀመንበሩ በላይ የገጠሩ መሪ የማደርገው መምህሩን ነበረ፡፡ ባለሙያውን ልዩ ሥልጣን እሰጠዋለሁ፡፡ በደብረ ምጥማጥ አንድ መምህር ነበረ፡፡ ወጥሮ ያዛቸው፡፡ ትምህርት ላስተምራችሁ ባለ ያላደረገውን ..በሬ ሰረቀን . . .እንዲህ አደረገን.. አሉና ከበው ይዘው አመጡት፡፡ ..ነው? ሰረቀ?.. አልኳቸው፡፡ ..አዎ.. አሉኝ፡፡ ..በአለም ላይ መምህር መቼ ነው ሌባ ሲሆን ያያችሁት?.. አልኩና ይዘውት የመጡትን ሰዎች አሰርኳቸው፡፡ መምህሩን ይዤው ወደ ከሰሱት ሀገር ሄጄ ..እውነቱን አውጡ! ካልሆነ በጊዜ ቀጠሮ እያንዳንድህን ወህኒ ቤት ነው ምለቅህ.. አልኳቸው፡፡ ጎጃም ዱር የሚባል ቦታ አለ፡፡ አካፋና ዶማ አስያዝኩና ማስቆፈር ጀመርኩ፡፡ ሲቆፍሩ ውለው አዳራሽ ውስጥ እንዲያድሩ አደረግሁ፡፡ ተዚያማ . . . . . . ..አያ! ጌታችን ተሳስተናል.. አሉኝ፡፡ ..ጌታ እግዚአብሔር ነው፡፡ አቶ ቆምጬ (ጓዱ ቆምጬ) ብለህ ጥራኝ፡፡ ጌታህ እየሱስ ክርስቶስ እንጂ እኔ አይደለሁም.. አልኳቸው፡፡ ..አንተም እርፍ ይዘህ ታርሳለህ፣ እኔም አርሳለሁ፡፡ አንተ የምታጭደውን እኔም አጭዳለሁ፡፡ እኔ ህይወትህንና ንብረትህን ለማስጠበቅ መንግሥት የላከኝ ሰው ነኝ እንጂ አንተንና እኔን የሚለየን የለም.. አልኳቸው፡፡ ..ውሸታችንን ነው፡፡ መሠረተ ትምህርት እያስተማረ አላስቀምጥ ስላለን ነው ይቅርታ.. አሉ፡፡ ዋና ቀንደኞችንና ሊቀመንበሩን ወህኒ ሰደድኩና ..ይህንን መምህር አክብረህ መሪነቱን፣ መምህርነቱን፣ ሰው የሚለውጥ መሆኑን፣ ለብሔራዊ አብዮታዊ የምርት ዘመቻ ከፍተኛ እድገት አዋጭ መምህሩ መሆኑን አውቀህ አክብረው፡፡ እኔን በትምህርት ይበልጠኛል.. አልኩ፡፡ ሰው እንዲማርና መሠረተ ትምህርት እንዲያድግ ህዝቡን ሌላ ያሳመኑበት መንገድም ነበር . . .? አይሄ (ሳቅ). . . ይኼውልሽ አንድ ዮናስ የሚባል ልዥ ነበር፡፡ የወረዳ አስተዳዳሪ ነው፡፡ እና ገጠር አይወድም፡፡ ገጠር ከሄደ አተር አስቆልቶ ሲበላ ነው የሚከርም፡፡ የገበሬውን ቦሃቃ፤ ምግቡን ንፁህ አይደለም እያለ ያነውራል፡፡ እኛ ደግሞ ገበሬ የበላውን ነው የምንበላ፡፡ ድንችም ቆሎም የተገኘውን እንበላለን፡፡ ዶ/ር ፋሲል ናሆም የጠ/ሚ መለስ ዜናዊ ህግ አማካሪ፤ ቀደምም የመንግሥቱ ኃ/ማርያም አማካሪ የነበሩ በሄሊኮፕተር ወደ ፓዊ ሲሄዱ ..ቆምጫ አምባው ማለት ወታደር ነው እንጂ መምህር አይደለም፤ እንዴት ነው ነገሩ? በመሠረተ ትምህርት አንደኛ ወጥቷል፤ በፀረ ስድስት ክትባት ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሸልሞታል፡፡ ሽልማት በሽልማት ነው ስልቱ ምንድን ነው?.. ሲሉ ይሄ ዮናስ ያልኩሽ ሰው ..እሱማ ቢቡኝ ወረዳ ሂዶ፤ መሠረተ ትምህርት ያልተማረ መፃፍ ማንበብ ያልቻል ቡዳ ነው፤ ቡዳ ስለሆነ እንዳትድሩለት፤ ውሃም እንዳታስቀዱት ብሎ አወጀ.. ብሎ ነገራቸው፡፡ በቃ ያን ይዘው እንዲህ አለ ይሉኛል፡፡. . . ..ያው እኔ በእቅድና በስልት ነበር የምመራ፡፡ በእርስዎ ስም የሚነገሩ ብዙ ቀልዶች አሉ... የሶሻሊዝም አፍቃሪ ነበሩ ይባላል? ያ ሥርዓት ተለውጧል ብዬ የምተወው አይደለም፡፡ በተመስጥኦ ነበር የተቀበልኩት፡፡ ግንባር ቀደምትነት የሚሰጠው ለሠራተኛው ስለነበር በጣም ነበር ያራመድኩት፡፡ በሠራተኛውም በዕደ ጥበባቱም፡፡. . . ..ሦስቱ ጣምራ ጠላቶቻችን እነማን ናቸው.. ብላችሁ ቆምጬን ብትጠይቁት ..ያው አብዮት አደባባይ ተሰቅለውላችኋል!.. ይላል ይላሉ - የግልብጥ ሲወራ፡፡ (ሌኒን፣ ማርክስና ኤንግልስ ለማለት ነው) ፈተና ቀርቦ ..የብሔራዊ ዲሞክራሲያዊ ፕሮግራም ለምን አስፈለገ? ለምን ቀጥታ ሶሻሊዝም አልሆነም?.. ተብሎ ሲጠየቅ ..ታዲያ ቆምጬ አምባው ነው የከለከላችሁ ከሆነ አታደርጉትም!.. ብሎ መለሰ ይላሉ፡፡ ሊቢያና ቻድ ተጣልተው ነበረ፡፡ ፕሬዚዳንት ሊቀመንበር ጓድ መንግሥቱ ሊያስታርቁ ሄደው ሳይሳካ ቀረ፤ ..አንተ በፖለቲካ መጥቀኸል ሌት ተቀን ታነባለህ፡፡ ንባቡን አንበልብለኸዋል፡፡ እንግዲህ በአንተ አተያይ ሊቢያና ቻድ እንዴት ናቸው?.. ብለው አቶ ካሣዬ አራጋው ሲጠይቀው ..አይ! ለምን ሥራ ያስፈቱኛል? ሊቢያና ቻድን ሊቀመንበር መንግሥቱ ያልሆነለትን ከደብረወርቅ ቆምጬ አምባው ሄጄ ላስታርቅ ነው?.. ብሎ አለ አሉኝ፡፡ አንደዜ ደሞ እኔ ራሴ ዝርፊያ ትተው አገር እንዲጠብቁ ያስታጠኳቸው ሌቦች ነበሩ፡፡ እኔ ከማስተዳድረው አካባቢ ለቀው ሌላ ቦታ ሲዘርፉ ተገኙ፡፡ በኋላ ጠራሁና አረቄ እያጠጣሁ ..እንዴት ነው . . . እኔ በማህበር በሰንበቴ በእድር እከታተላችኋለሁ፡፡ ግን ስርቆውን አልተዋችሁምና.. አልኳቸው፡፡ ..አይ እስዎን መደበቅ ማለት እግዚአብሔርን መደበቅ ማለት ነው፡፡ ከቢቡኝ ህዝብ እኮ አንሰርቅም ከዳሞት ነው የምንሰርቀው.. አሉኝ፡፡ ..እንግዲህ ያ ህዝብ አይደለም? እነማናችው አብረዋችሁ ያሉ?.. ብዬ ስጠይቃቸው ነገሩኝ፡፡ . . . የተባሉትን ጠራሁና መከርኳቸው፡፡ ሌላው ደሞ በትምህርት ቤት ጎበዝ የሆነ ተማሪ ወደ ጦር ሜዳ አልክም፡፡ መምህር አላዘምትም ..ስብጥር አድርገው.. ስባል ..አልክም! ማን ያስተምር? ህዝቡ ይነሳብኛል.. እላቸዋለሁ፡፡ ሌባውን ነው መርጬ የምልከው፤ ..ሌባው ህዶ ሰልጥኖ ሞያ ቀስሞ ይመጣል.. ነው የምል፡፡ አንድዜ ደሞ የአንዱ የአውራጃ አስተዳዳሪ ከነበሩ አቶ መስፍን አበረ ጋር አንግባባም ነበር፡፡ ምክንያቱ ፖለቲካ ነው፡፡ ማልሬድ የተባለ የፖለቲካ ድርጅት አባል ነበሩ፡፡ እኔ ደግሞ አብዮታዊ ሰደድ ለተባለው ድርጅት አባል ነበርኩ፡፡ በምልመላ ተጣላነ፡፡ ታክቲክና ስትራቴጂ በመቀየስ የፖለቲካ ሥራውን አቀላጥፈው ነበርና በርካታ አባላቱን ወሰድኩበት፡፡ ኋላ ነደደዋ! ጠላኝ፡፡ ኋላ ምን ልበልሽ አጥረገረገኝ፡፡ ..ከሃምሳ ጦር በላይ ቢቡኝ አብሮህ ውሏል፡፡ ፖለቲካ ሰውን ሥራ እያስፈቱ እንደዚህ ማድረግ አይደለም፡፡ አንተ ያልተማርክ መሀይም... . . ስድብ በስድብ ተዚያ በቴሌግራም ጻፈለኝ፡፡ ሳየው ንዴቱ ገባኝ፡፡ ፖለቲካ ደግሞ ወንድማማች ያጋድላል እንኳን ስድብ፡፡ ኋላ. . . ማንነቱን ጠቅሼ ተንትኜ አሳየሁታ!! ምን ብለው? ስፍለት. . . ..አባቴ ፊታውራሪ አምባው ይባላል፡፡ ግራዝማች ናቸው፡፡ የርስዎ አባት ደሞ ደጃዝማች አበራ ይማም ይባላሉ፡፡ ሚያዚያ 30 ቀን 1942 ዓ.ም. ዳንግላ (ሸፍተው) ወረራ አካኸዱ፡፡ ዳንገላንም የወረሩበት ምክንያት ሹመት ቀረብኝ ብለው ነው፡፡ አባትዎ ሲሸፍቱ የእኔ አባት ፊታውራሪ አምባ በሽማግሌ ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ወርጠዋቸው ..አቸፈርን በአውሮፕላን አታስደብድብ እጅህን ስጥ.. ብለው መክረዋቸው እጃቸውን ሰጡ፡፡ እጃቸውን ሲሰጡ ጃንሆይ አስረው አሰቃዩዋቸው፡፡ ፊውዳል እኔ አይደለሁም፤ እስዎ ነዎት፡፡ እሰዎስ ቢሆኑ የጃንሆይ መንግሥት እንዳይቀለበስ በፓርላማ ሲሟገቱ አልነበረ? እኔ የአንዱ ጉልት ገዢ ልጅ ነኝ፡፡ ደሞስ ማህይም ማለትዎ?! ማህይምስ እስዎ፡፡ በእጅ መፃፍ አቅቶዎት በታይፕ የሚጽፉ.. ብዬ ስልክባቸው ወከክ አሉያ፡፡ ብቻ እንዲያ እንዲያ ተብሎ ታረቅነ፡፡ በሥልጣን ዘመንዎ ያሰሯቸው ት/ቤቶች፣ ጤና ጣቢያዎች እስቲ ንገሩን? በተለያዩ አካባቢዎች የተለያየ ሥልጣን ነበረኝ፡፡ በአውራጃ አስተዳዳሪነት ብትይ በወረዳ አስተዳዳሪነት. . . ቢቡኝ አስር ት/ቤት አሰርቻለሁ፤ ከሕዝቡ ጋር ነው የምሠራው፡፡ ከመንግሥት የምፈልገው ቆርቆሮና ሚስማር ብቻ ነው፡፡ ጤና ጣቢያ በቢቡኝ ወረዳ ውስጥ አሰርቻለሁ፡፡ ቆንተር ስላሴ (ወይን ውሃ ከተማ ት/ቤት ጤና ጣቢያ) የሚባል አገር አለ፡፡ የውጪ ጉዳይ ሚኒስትር የነበሩት የጓድ ብርሃኑ ባየህ አገር ናት፡፡ እነሱ እንኳን በሄሊኮፕተር ወርደው አይተዋታል፡፡ አንደዜ ወባ ህዝቡን ፈጀው፡፡ ክሊኒክ ሠራን በዚያ ወቅት ወባ ጠፋች፡፡ በቢቡኝ ወረዳ ኮረብታ አማኑኤል ክሊኒክ ተሠርቷል፡፡ ጎማጣ (የጎልማሶች ማሰልጠኛ ጣቢያ) ገነባን፡፡ ሁለት እጁ አነሴሞ ሌላ ጎማጣ፣ አስራ አምስት ት/ቤቶች፣ አስራ አምስት የአገልግሎት የህብረት ሥራ ማህበራት አንደኛ ደረጃ ት/ቤት፤ የመንግሥታዊና የሕዝባዊ ድርጅቶች ቢሮ ስፖርት ሜዳ አሠራሁ፡፡ ቢቡኝ ዘጠኝ የህብረት ሥራ አገልግሎት ማህበራት፤ ሁለት የበግ ማርቢያ አዳራሾች፣ የደን ተከላ፣ ጎማጣ አሰርቻለሁ፡፡ እናርጅ እናውጋ ወደ ዘጠኝ የአገልግሎት የህብረት ሥራ ማህበር፤ አንድ የስፖርት ሜዳ አሰርቼ ..ኢትዮጵያ ትቅደም.. የተባለውን ውድድር፣ ሰባቱን አውራጃዎች 35 ወረዳዎችን አስተናግዷል፡፡ መብራት፣ ንፁህ የመጠጥ ውሃ፣ ጤና ጣቢያ፣ ደን፣ አስር ት/ቤት፣ ጤና ጣቢያ፣ ሦስት ክሊኒክ፤ ፈለገ ብርሃን የተባለ ቦታም አንድ ት/ቤት፣ አንድ ጤና ጣቢያ፣ ክሊኒክ አሰርቻለሁ፡፡ አቸፈር ውስጥ የህዝብ መድኃኒት ቤት፤ አምስት ት/ቤት፣ ሦስት ጤና ጣቢያ፣ መብራትና ውሃ፣ ደን ልማት ይህን ሁሉ ሠርቻለሁ፡፡ ትምህርትን በተመለከተ በኢትዮጵያ ከነበሩት ከአምስት መቶ ሰባ ስድስት ወረዳዎች ደብረ ወርቅ አንደኛ፣ ፈለገ ብርሃን ሁለተኛ ወጣ፡፡ ማቻከል በፀረ ስድስት ክትባት አንደኛ ወጥቶ ከጤና ጥበቃ ተሸልሟል፡፡ በደን አያያዝም ከግብርና ሚኒስትሩ ከዶ/ር ገረመው ደበሌ ተሸልመናል፡፡ በ13 ዓመት ጊዜ ይሄን ሠራን፡፡ በሠራነው ስቴዲየም ስፖርት ኮሚሽን 30ሺ ብር ሸልሞን በሥራ ብዛት ሳንወስደው ቀርተናል፡፡ ስቴዲየሙ ደረጃውን የጠበቀ ነበር? ምን ማለትሽ ነው? ራሴ እኮ ነኝ ቆሜ ያሰራሁት፡፡ ወረዳ አስተዳዳሪ ነበርኩ፡፡ ህዝቡን ሰብስቤ በጉልበትና በዶዘር አስተካከልኩት፡፡ ራሴ ነኝ ዶዘሩን እየነዳሁ መሬቱን እደለድል የነበረ፡፡ ጓድ ካሳዬ አራጋው መጥተው አዩንና ..በአጠቃላይ ከሁሉም ወረዳ በፖለቲካ፣ በኢኮኖሚ በማህበራዊ እንቅስቃሴ ተወዳዳሪ የለህም.. ተባልኩ፡፡ /ሳቅ/ ስብሰባ ላይ ምን ይናገራል ብለው የተገላቢጦሽ የሚፈሩኝ እኔን ነው፡፡ ..ኮከብ ወረዳ አስተዳዳሪ!.. ተብዬ ነው አልኩሽ የተሸለምኩት፡፡ ብዙ ጊዜ ስለሚሸለሙ አንዳንድ ባለሥልጣናት እርስዎን የሚያኮስስ ነገር በአደባባይ ይናገሩ ነበር የሚባለው እውነት ነው? የነበረው መንግሥት ወዳጅም ጠላትም ነበረው፡፡ ጠላቶች በጦርነት አይደለም የሚያሸንፉ፡፡ ማዳከም፣ መቦርቦር፣ የሚወጣውን እቅድና ፕሮግራም አለመፈም፣ ማንኮላሸት ነበር ሞያቸው፡፡ ምን ሆነ መሰለሽ? . . . እናርጅ እናውጋ ወረዳ ውስጥ ነው፡፡ ብዙ ህዝብ ተሰብስቧል፡፡ የቅባት፣ የጥራጥሬ እህል አለ፡፡ እና ይህን የሚያነሳልን መኪና አጣን፡፡ ብጮህ ብጮህ የሚሰማኝ አጣሁ፡፡ ..የተሰበሰበውን እህል ምስጥና አይጥ እየበላው ስለሆነ ይታሰብበት.. የሚል መረጃ በጋዜጣ ላይ አስወጣሁ፡፡ ንግድ ሚኒስትሩ ሰው ልከው ሲያዩት ሌላ ሆኖ ተከምሮአል፡፡ ለጓድ ካሳዬ አራጋው ነገሯቸው፡፡ በአንድ በኩል ህዝቡ እየተራበ ነው፤ አዲስ አበባ ህዝቡ ምግብ አምጡልን እያለ ነው፡፡ ..ለምን አይነሳም.. ብዬ በጋዜጣ ሳወጣ ጠሉኝ. . . እዚያ ያለው የቀጠና ኃላፊ ..እንደዚህ አድርገህ ስም ታጠፋለህ.. አለኝ፡፡ ..እናንተ ናችሁ ፀረ ህዝብ.. አልኩት፡፡ ማቻከል ወረዳ ተዛውሬ እንደዚሁ በጋዜጣ አስወራሁ፡፡ የመንግሥት ማዕከላዊነት አልጠብቅም ሪፖርት አደርጋለሁ፡፡ ካሳዬ አራጋው ..እኔ ብሰማው.. አሉኝ፡፡ ..እስዎ ምን መኪና አለዎት.. አልኳቸው፡፡ ..ቢፈልጉ ያባሩኝ አርሼ መብላት የምችል ነኝ.. ስላቸው ..ስለሠራህ ለምን አባርርሃለሁ?.. አሉኝ፡፡ ..እንግዲያስ ለእኔ ለምን አትነግረኝም አይበሉኝ፡፡ ቢፈልጉ ይጥሉኝ በማስተዋወቂያ ክፍሉ እቀበቅባቸዋለሁ.. አልኳቸው፡፡ አንደዜ ደሞ የቤተ መንግሥቱ ጋዜጠኛ አሰፋ ሽበሸ ደውሎ ..ጓድ መንግሥቱ በጣም ይወዱሃል፡፡ ቆራጥ መሪ ነው የሚሉህ፡፡ አይዞህ በርታ፤ ሁሉ ሰው እንዳንተ ቆራጥ ቢሆን ነው የሚሉ ጋዜጣውን እያነበቡ.. አለኝ፡፡ እንዲያውም አንደዜ . .. ባህርዳር ቤዛዊት ቤተመንግስት ጓድ ሊቀመንበር አስጠሩኝና ..እስቲ ንገረኝ ህዝቡ ምንድን ነው የሚል?.. አሉኝ ..አይ . . . ህዝቡ መዋጮ በዝቶበታል፡፡ የልዩ መዋጮ ሃያ ብር፣ ግብር ሃያ ብር፣ በዛብን እያለ ነው፡፡ በርግጥ ህዝቡ እስዎን ይወድዎታል.. አልኳቸው፡፡ ..ሚኒስትሮችም ነገሩን አለባብሰው ምንም ችግር የለም ነው የሚሉዎት፡፡ መረጃ ቢያገኙ ጥሩ ነው.. አልኳቸው፡፡ ..እንደዚህ ደፍሮ የሚነግረኝ የለም.. አሉኝ ይሄን አልረሳውም፡፡ በሌላ ጊዜ ደሞ ጓድ ካሳዬ ሲነግሩኝ ፕሬዚዳንቱ ..ጓድ ቆምጬ ደህና ናቸው?.. ነው የሚሉ እንጂ ..ጐጃም ደህና ነው ወይ.. አይሉም አሉ፡፡ እሳቸውን የሚጠላ እኔን አይወደኝም፡፡ ሬዲዮና ጋዜጣ ላይ ስምዎት በየጊዜው ይጠቀስ ነበር የሚባለውስ? ቢቡኝ ወፍጮ የለም፡፡ ርዕሰ ከተማው ወፍጮ አያውቅም፡፡ ከህዝቡ ላይ 15ሺ ብር አወጣሁና ..እስኪ አንድ ወፍጮ ከተማው ላይ እናድርግ፡፡ ሴቶች፣ እርጉዞች፣ ደካሞች፣ እየለፉ ነው.. ብዬ ካስማማሁ በኋላ ወፍጮውን ከአዲስ አበባ የሚያመጣልኝ አጣሁ፡፡ በዚያን ሰዓት ችግሬን በሬዲዮ አስነግሬ ያንን 15ሺ ብር ባንክ አገባንና አንድ ግለሰብ ወፍጮውን ከአዲስ አበባ ገዝቶ አመጣልን፡፡ በኋላ ሬዲዮው ..ወፍጮ ተተከለ . . . ወፍጮውን መርቀው የከፈቱት የወረዳው ዋና አስተዳዳሪ ጓድ ቆምጬ ናቸው.. ብሎ አወራ፡፡ ያኔ አርስዎ የት ነበሩ? /ሳቅ/ እዚያው ቢቡኝ፡፡ ኋላ . . . ምን አሉ መሰለሽ . . . ..ቆምጬ አምባው ከአዲስ አበባ ወደ ቢቡኝ በመኪና ሲመጣ ..ስማ አንተ ሹፌር አንደዜ አቁም.. ህዝቡን ደሞ አንደዜ ጫ በሉ እሻ. . . እሻ.. ብሎ ..ጓድ ቆምጫምባው ማለት እኔ ነኝ.. አለ አሉ፡፡ ኩራት፣ ትቢት፣ ጉበኛ፣ ምቀኛ፣ መዝባሪ አትሁኝ ብቻ፡፡ ህዝቡ ይወድሻል፡፡ አንድ ጊዜ እናርጅ እናውጋ ወረዳ ፈለገ ብርሃን ከተማ ክሊኒኩን ጓድ ቆምጬ አምባው መርቀው ከፈቱ ይልና እኔ በማላስተዳድርበት በቡሬ ሽኩዳድ መረቀ ብሎ ጋዜጠኛው ተሳስቶ አወራ፡፡ አስተዳዳሪው ለነጓድ ካሳዬ ስልክ ደወለና ..ይኼ እንዴት ይሆናል.. ብሎ አበደ፡፡ ..አይ! ጓድ ቆምጬ በሬድዮ ሁልጊዜ ይናገራል፤ የልማት ሰው ነው፤ እንግዲህ ጋዜጠኞች ይወዱታል እሱም ይወዳቸዋል፤ ጋዜጠኞች ተሳስተዋል ቆምጬን አንከስም.. ይሉታል፡፡ ባህርዳር ስብሰባ ላይ ስንገናኝ ..አምባገነን.. አለኝ፡፡ ..ዋ! አምባገነን የሚለውን ትርጉም እወቅ አንተ! እኔ እንደ አንተ ምስኪን አስተዳዳሪ ነኝ! የሚሰጠኝን መመሪያ፣ እቅድና ፕሮግራም አቀላጥፌ እሰራለሁ፡፡ ቆምጬ አምባው መረቀ አለና እኔ ምን ላድርግህ?.. አልሁት፡፡ በአንድ ወቅት ደግሞ ቢቡኝ ውስጥ የራሴን ቢሮ ወረዳውን አስተባብሬ አብሬ ጭቃ እያቦካሁ እመርጋለሁ፡፡ አያየኝም መስሎታል አንዱ ሌላውን ጐተት አድርጐ ..እህ! ይሄ ከማርቆስ የመጣው ውራጌ አስተዳዳሪ አይደለ . . ... ብሎ ሲያወራ ሰማሁ... ..አንተ በመጨረሻ ስትሄድ እኔን እንድታገኘኝ.. ብዬ አንዱን እንዲጠብቀው አዘዝሁበት፡፡ ..ስራ መሥራት ውራጌ ያስብላል አንተ? እኔ የተንጠራራሁ የአንዱ ፊታውራሪ ልጅ ነኝ፤ በል ወዲህ ና!.. አልኩና መቶ ጉድጓድ አስቆፈርሁት፡፡ በሌላ በኩል ደሞ እኔ በዛ አካባቢ ስሾም በኢህአፓም በሌብነትም ተይዞ እስር ላይ የነበረውን ሁሉ ጠራሁና እየጠየቅሁ ፈታሁ... ግን ያን ሳደርግ ቅ እያስሞላሁ ስለማንነቱ እንዲገል እየጠየቅሁ ነበር፡፡ ከዚያ ወደ ሁለት መቶ የሚሆን ኢህአፓ ቆምጬ ሊጨመድደኝ አይደል ብሎ እርሻውን እየተወ ሄደ፡፡ በኢህአፓ ጊዜ የገጠመዎት ችግር ነበር አሉ. . .? አዎ! ወረዳውን አልነግርሽም፡፡ ብቻ በዚያ አካባቢ የጠነጠነ አንድ ሽፍታ አለ፤ አንዱ ቤት ገባሁ፡፡ ከዚያ ነገሩ ደስ ስላላለኝ ወታደር ልኬ ሌላ ቤት እንዲዘጋጅልኝ አድርጌ ወደ ሌላ ቤት ተዛወርሁ፡፡ መጀመሪያ የነበርኩበትን ቤት ..ቆምጬ አምባው.. ብሎ ፎክሮ ያን ሳር ቤት በእሳት አጋየው፡፡ በኋላ ግን ሰነባብቶ ያው ሰውዬ ሌላ ቦታ ተይዞ ተቀጣ፡፡ አንድዜ ደሞ ሽፍቶቹ መከሩ እኔን ለመግደል...፡፡ በስብሰባው ላይ ከሽፍቶች ጋር አብሮ የዋለው ሰውዬ... ቢሮዬ መጥቶ ሰላም አለኝ፡፡ ..ላይህ ነው የመጣሁ እንዲያው ግን ደና ሰንብተሃል . . . ደህና ነህ ደህና ነህ?.. ሲለኝ ቆይቶ ..ስብሰባ ተደርጐ ሽፍቶች እንግደለው ብለው መክረዋል.. አለኝ፡፡ ሰማሁት፡፡ ሚኒሽር ጠበንጃ ሸለምኩት፡፡ እነዚያን የሽፍታ አለቆች ሁለቱን በሚኒሽር! አይላቸው መሰለሽ. . . (ሳቅ)፡፡ ገዳዩ እኔ ነኝ አላለኝም፤ ይሄን ያደረገው እስር ቤት ሳለ የሰራሁለትን ውለታ ቆጥሮ ኖሯል፡፡ ... ግን መጥቶ ..ተደመሰሱኮ.. አለኝ፤ ..እኔ ገደልኳቸው.. አላለኝም፡፡ እኔም አንስቼ 50 ጥይት ሰጠሁት፡፡ የየካቲት 66 የፖለቲካ ትምህርቱስ? እዛማ ስድስት ወር ነው የተማርኩ፡፡ ..ለምንድነው እኔ የማልማር? . . . አርሶ አደሮች እረዳለሁ፡፡ ሠራተኛ መደብ እረዳለሁ፤ ልማት ሠራሁኝ ምን ቸገራችሁ ት/ቤት ብትልኩኝ.. አልኩ፡፡ እላይ ድረስ ጮህኩ፡፡ እውነትም ለምን አይገባም? ይገባዋል ትምህርት . . . ተብዬ ገባሁ፡፡ የጎንደር፣ የወሎ፣ የጎጃም ሁሉ የትምህርት ቤቱ የልማት ኮሚቴ አስተባባሪ አደረጉኝ፡፡ ጄነራሉን ባለሥልጣኑን ሳይቀር አበባ መትከያ ጉድጓድ ጠዋት ጠዋት አስቆፍረዋለሁ፡፡ ዳይሬክተሩ ጋር ሂደው ..በቁፋሮ ፈጀን.. ብለው ተናገሩ፡፡ ..ይሄ ሪሰርች ነው.. ተባሉ፡፡ እኔ ቱታ ለብሼ ውሃ ነበር የማጠጣ፡፡ እነሱ ወርቃቸውን ሌዘራቸውን ለብሰው ይሸልላሉ፡፡ አቶ በጋሻው አታላይ ለእያንዳንዱ ካድሬ ሁለት ሁለት ኩንታል ቡና ለስንቅ ሰጥተዋቸው ነበር፡፡ እኔ ያችው ደሞዜ ናት፡፡ እና እነሱ ቢራቸውን ይጠጣሉ፡፡ ቆፍሩ ስላቸው መች ሚሰሙኝ ሆኑ. . . ደግሞ በትምርቱስ የዋዛ መሰልሁሽ? ሌት ተቀን አጠና ነበር፡፡ ትምህርቱ አይከብድም ነበር? ኧሯ አይከብድም! የሚታወቅ አይደል፡፡ በጣም ቀላል ነበር፡፡ የኢንፔሪያሊስቱና የሶሻሊስቱን ሁኔታ ነው፡፡ ይሄ ቄስ ትምህርት ረድቶኛል፡፡ በኋላ ምርቃቱ ላይ ለገሠ አስፋው መጡና ተህዝቡ ፊት ቆመው ..ጓድ ቆምጬ አምባው አንደኛ.. ብለው የኮምኒስቶች መጽሐፍት /የቼኮዝላቫኪያ፣ የሶቬት ሕብረት/ ሽልማት በሽልማት . . . አያረጉኝ መሰለሽ! ውጭ አገር ሄደዋል? ኧሯ! ማን ሰዶኝ፡፡ መቼም መላ አለው ብለው ችግር ባለበት እኮ ነው የሚልኩኝ! በኢህአዴግ ስርዓትስ? ... አቶ ታምራት ላይኔ ደሞ ምን አለኝ መሰለሽ? ..አቶ ቆምጬ ጥፋት የለብዎትም፡፡ የልማት ሰው ነዎት፡፡ ወደፊትም ልማት ይስሩ.. ብለው እስዎ ዲግሪ የለዎትም አዲስ አበባ በዲግሪና ዲፕሎማ ነው የምንመድብ፤ ቢሆንም እዚህ ይሁኑ ሲሉኝ እኔ አገሬ ጐጃም ናፍቆኛል ልሄድ አልኩቸው... በኢህአዴግ ታስሬ ስፈታ... እሰራበት ወደነበረው አካባቢ ስሜን ወስደው ህዝቡን ጠየቁት፤ ህዝቡ ጥሩ አስተያየት ሰጠልኝ፡፡ ..ኧረ እንዲያውም . . . አሁንም ይምጣልን . . . ይኼ ሁሉ ልማት የሱ ነው.. አሉ፡፡ አሁንም ተህዝቡ ጋር ነኝ፡፡ የቀይ መስቀል የቦርድ አባል እኮ ነኝ - በህዝብ ተመርጬ፡፡ እንዴት ከእስር ተፈቱ? የደርግ ባለስልጣናት በሙሉ ማህደራችን ተሰብስቦ ጠቅላይ ሚኒስትር ቢሮ ተልኮ ነበር፡፡ ..በቃ ቀልጬ ቀረሁ.. አልኩኝ፡፡ የጠ/ሚ /ቤት ብዙ ብሄራዊና አለማቀፋዊ ስራ አለበት... የእኔ የአንድ ተራ ሰው ጉዳይ ልብ ተብሎ አይታይም ብዬ አስቤ ነበር፡፡ 3 ዓመት ከ7 ወር ታስሬ ተፈትቻለሁ፡፡ ጉዳዩን እንዲያዩልኝ ስጠይቅ ለረጅም ጊዜ ሲያደርጉብኝ ጊዜ እንዴት አልኩና የጡረታዬን ጉዳይ ልጠይቅ የማህበራዊ ዋስትና ሃላፊውን ሳናግር ..አቶ ቆምጬ እንኳን እግዚአብሄር አስፈታዎት... ይቀመጡ... በሉ ወተት ሻይ.. ሲለኝ ፆም ነበር ..አይ ይቅርብኝ.. ስለው... ..ምነው ያን ጊዜ ሳይበሉ ኑረው ነው?.. አለኝ... ..ኧረ እኔስ በልቻለሁ.. አልኩ፡፡ ተሳሳቅን፡፡ ጉዳዩን እንዲያዩልኝ ስል... ወዲያው ተፎ ተሰጠኝ፡፡ ..ወደፊት ምን ይሰራሉ?.. ሲሉኝ ..እርሻ . . ሹመኞች ሁሉ ሞጣዎች ናቸው፡፡ ያውቁኛል.. አልኳቸው፡፡ ..አያሳርስዎትም.. አሉኝ፡፡ ..ዋ!ምን ብለው? ምን በሰራሁ... ? አልኳቸው፡፡ ..መጓጓዣ ገንዘብ ልስጥዎት?.. አሉኝ... ..ጐጃም ሞልቶ የል ባዲሳባ? አልኳቸው፡፡ ሦስት መቶ ብር... እምቢ ብለው ሰጡኝ፡፡ አሁን በምን ሙያ እየተተዳዳሩ ነው? አሁን በጡረታ ስገለል ..ነገረ ፈጅ ነበርኩ የጥብቅና ፈቃድ ስጡኝ.. አልኳቸው፡፡ የአማራ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት. . . የጥብቅና ፈቃድ ሰጠኝ፡፡ መቼም ለጡረታ መደጐሚያ ይበቃል፡፡ ጎጃምማ ..እሱም ወንድ፣ እኔም ወንድ፣ ከማን አንሼ ነው ጠበቃ ምገዛ?.. ይላል፡፡ ለጥብቅና ሥራ ሸጋ አዲስ አበባ ነው፡፡ የኛ ሰው ነገር አዋቂ ነኝ ብሎ ጠበቃ ማቆም ዝቅተኛነት ይመስለዋል፡፡ እና እንዳልሁሽ እርቅ ሥሠራ ነው የምውለው፡፡ በአኩሪው ባህላችን መሠረት ስናስታርቅ ነው የምውል፡፡ አሁን በእድር በማህበራዊም ሆነ በተለያየ የማህበራት አስተባባሪና መሪ ነኝ፡፡ በኢህአዴግስ አልተሸለሙም? ምክትል ጠ/ሚ አዲሱ ለገሠ ..የመልካም አስተዳደር የሰላምና የዲሞክራሲ እድሮችን በመምራት ባደረጉት አስተዋጽኦ ተሸላሚ.. የተባለ ጊዜ አግኝተውኝ ..አቶ ቆምጬ፣ ከሦስት መንግሥት የሚበሉ፤ በሃይለ ሥላሴ፣ በደርግ፣ በኢህአዴግም . . ... አሉ፡፡ እኔስ ምኔ ሞኝ!. . . ..ሁሉም እኮ የኢትዮጵያ ተወላጅ ናቸው፡፡ መንግሥት ይለወጣል፣ አገር ነው የማይለወጥ.. አልኳቸው፡፡ ሳቁ፡፡ ..ሰምቻለሁ ሥራዎትን፡፡ ጥሩ ነው፡፡ ሰውን አስተምሩት፡፡ ሽማግሌ ነዎት፡፡ ትልቅ ሰው ነዎት፡፡ ይለፋሉ፡፡ አይዞዎት.. አሉኝ፡፡ እንዲሁ አንደዜ የደ/ማርቆስ ዩኒቨርስቲ ሲመረቅ ንግግር እንዳደርግ ተጋብዤ ተናገርኩ፡፡ ..ብሔር ብሔረሰቦች የሚተዋወቁበት ኮሌጅ ተሰራልነ፡፡ የሠራችሁልን መማሪያ ቤት የኛ ነው፡፡ ቧንቧው መስኮቱ እንዳይሰበር እንጠብቃለን፡፡ ከሌላ አገር የመጣ ደባል ፀባይ ካለ እኛ ጎጃሞች አንፈልግም፤ ጉሮሮውን አንቀን ለፍርድ እናቀርባለን.. አልኳቸው፡፡ በኢትዮጵያ በአሁኑ ወቅት ስላለው የፖለቲካ ሁኔታ ምን ይላሉ? ኢትዮጵያ ውስጥ የማያባራ ጦርነት ነበር፡፡ ያኔ ፕሬዚዳንቱን ..ሥልጣን አጋሩ፤ ተደራደሩ.. ብያቸው ነበር ግን ..ድርድር የለም.. ብለው እምብኝ አሉ ፕሬዚዳንቱ፡፡ የሚገርምሽ በደርግ ወቅት ጦሩ እንዳይዋጋ የሚቀሰቅስ ሙዚቃ ነበር፡፡ ..አሁን የእኔ መኖር፤ መኖሩ ነው ወይ፤ ጉች ጉች ያለ ጡት አንድ ቀን ሳላይ.. የሚል ቅስቀሳ ወጣቱ ይሰማ ነበር፡፡ ጦር ሜዳ? እህሳ፡፡ በጦር ሜዳ ቅስቀሳ ሲደረግበት ወጣቱ በቃ እዚያ መቆየት አይፈልግም፡፡ በቃ እየተወ መምጣት ጀመረ፡፡ ሽንፈቱ አየለ፡፡ ሌላው ጦርነቱ ደግሞ የአንድ አገር ጦርነት ነበረ፡፡ ያው አሁን በሥልጣን ላይ ያለው መንግሥት አሸንፏል፡፡ ነገር ግን ያንዜ የነበረው ጦርነት ታሪካዊ ተብሎ አይያዝም፡፡ ሁለት ወንድማማቾች ነበሩ የተቃመሱ፡፡ የእርስ በርስ ጦርነት ስለሆነ፡፡ ታሪካዊ ጦርነት የምትይው ከኤርትራ፣ ከሱማሌ፣ ከጣልያን፣ ቱርኮች፣ ግብፆች፣ እንግሊዞች ጋር የነበረው ጦርነት ማለት ነው፡፡ አንድ ጦርነት ታሪካዊ የሚባለው ጦርነት በሚያውቁ ሳይንቲስቶች፣ የጦር ጠበብቶች ሲገመገም ነው፡፡ አሁን ያለው ለሰላም ለዲሞክራሲ፣ ለመልካም አስተዳደር የቆመ አስተዳደር ነው ቢባልም ከላይ የወጣው መመሪያ ትክክል ሆኖ ሳለ ከታች ግን ይሸራረፋል፡፡ ከታች ያየሽ እንደሆን መመሪያዎች፣ ህገ መንግሥቱ፣ ሌሎች ነገሮች እየተሸራረፉ ይገኛሉ፡፡ ተቆጣጥሮ ለማስተካከል ጥብቅ ክትትል ያስፈልጋል፡፡ በኢህአዴግ ዘመን በምርጫ ለምን አልተወዳደሩም? አይ!. . . መንግሥታት በሥልጣናቸው የሚመጣባቸው አይወዱም፡፡ እኔም ደሞ ከእንግዲህ የአገር ሽማግሌ ነኝ፡፡ ተመርጠሽ ፓርላማ በምትገቢበት ጊዜ ቢያንስ የመጀመሪያ ዲግሪ ሊኖርሽ ይገባል፡፡ ለነገሩ ለተሳትፎም መማር ጥሩ ነው፡፡ ግን ትምህርቱን ለምን እስከ ዲግሪ አልገፉበትም? እህ እንግዲያ! እኔ በተልዕኮ በህግ የጥብቅና ዲፕሎማ ይዣለሁ፡፡ ጠ/ሚ መለስ ዜናዊን አግኝተዋቸው ያውቃሉ? ኧረ የለም፡፡ ጠ/ሚኒስትሩን የማመሰግናቸው የኢትዮጵያና የኤርትራን ጦርነት በአሸናፊነት በመወጣታቸው ነው፡፡ የቀድሞ ፕሬዚዳንት መንግሥቱ በሚያስተዳድሩ ጊዜ የሶማሌ ጦር ..አዋሽ ነው ድንበሬ.. ብሎ መጥቶ ነበረ፡፡ ለወሬ ነጋሪ ሳይቀር እንደ አገዳ ክምር ተቃጠሏ! ጠ/ሚ መለስም ቢሆኑ ጦርነት ባይፈልጉም ጦረኞችን ለመከላከል የሚያደርጉት የሚደንቅ ነው፡፡ ይህም ደግሞ አፄ ቴዎድሮስ፣ አፄ ዮሐንስ ህይወታቸውን የሰውት ንብረት ጠፍቷቸው ንብረት ፍለጋ ሳይሆን ሀገር ለመጠበቅ ነው፡፡ ያው በእኔ በኩል ጠ/ሚኒስትሩን ባገኛቸው ግን ጎጃም ውስጥ እነ ብፁዕ አቡነ ቴዎፍሎስ፣ ደራሲ ዮፍታሔ ንጉሴ፣ ደራሲ ዶ/ር ሃዲስ አለማየሁ፣ የቅኔው ባለቤት በአለም የታወቀው አድማሱ ጀምበሬ. . . የተወለዱበት አገር ደብረ ኤልያስ ይባላል፡፡ በደብረ ኤልያስ ..አባይ ፍል ውሃ.. 44 ዓይነት ምንጭ ውሃ የሚፈልቅባት ናት - ለብለብ፣ ሙቀት፣ እሳት አለንጋ፡፡ ታዲያ ሰው ለመፈወስ በበረሃው እየሄደ በውሃ ጥም እስከ 300 ሰዎች ሞተዋል፡፡ በጫካ ገብተው መንገዱ ጠፍቷቸው፡፡ እና ጠ/ሚኒስትሩ እግዚአብሔር ከዚያ ሁሉ ሽምቅ ውጊያ፤ አሁንም ቢሆን አንዳንድ ከፍተኛ መሰናክሎች አጋጥሟቸው የተወጡት በእግዚአብሔር ሃይል ስለሆነ . . . የእነዚህን ታላላቅ ሰዎች አገር ..አባይ ፍልውሃን.. ባለችዎት አቅም በእግዚአብሔር ብየዋለሁ ያሰሩልን፡፡ ..አባይ ፍልውሃ.. መንገዱ ቢሠራ ከፍተኛ የእምነበረድ ክምችት፣ ከፍተኛ የብረት ምርት፤ የቅባትና የሰሊጥ እንዲሁም፣ የበርበሬ ምርት በብዛት ያለበት ነው፡፡ ከደ/ኤልያስ አባይ ፍል ውሃ 17 ኪ.ሜ ርቀት ነው ያለ፡፡ እና እባክዎ ይሄንን ያሰሩልን . . . በፃድቃን በሰማዕታት በደናግል በመነኮሳት . . . ይዠዋለሁ፡፡ በመጨረሻ ምን ይላሉ? መልካም ዘመን ለኢትዮጵያ ሕዝብ፡፡ ከአዲስ አበባ ድረስ ደ/ማርቆስ በመምጣት ቃሌን ተቀብላችሁ በጋዜጣችሁ ስላስተላለፋችሁ አዲስ አድማሶችን አመሰግናለሁ፡፡ ይህ ቃለ-ምልልስ በሁለት ክፍሎች በአዲስ አድማስ ጋዜጣ ታትሟል፡፡ ቃለ-ምልልሱን ያገኘነው በጋዜጠኛ አበባየሁ ገበያው መልካም ፈቃድ ነው፡፡ እናመሰግናለን፡፡ የኢትዮጵያ ሰዎች

20509

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%8C%A9%20%E1%8C%A5%E1%88%AC

እየፈጩ ጥሬ

እየፈጩ ጥሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እየፈጩ ጥሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22424

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%80%E1%88%98%E1%88%AD

ሀመር

ይህ መጣጥፍ ስለ ብሔሩ ነው። ለሌሎች ትርጉሞች፣ ሐመር (መንታ መንገድ) ይዩ። ሀመር ወይም ሐመር የኢትዮጵያ ብሔር ነው። ሐመሮች የአፍ መፍቻ ቋንቋቸውን ‹‹ሐመር አፎ›› በማለት የሚጠሩ ሲሆን፣ ሌሎች ግን ‹‹ሐመርኛ›› ይሉታል። ቋንቋው በኦሞአዊ የቋንቋ ቤተሰብ ሥር ይመደባል። የብሔረሰቡ አባላት ከራሳቸው ቋንቋ በተጨማሪ የበና፣ የአርቦሬ፣ የካራ እና የዳሰነች ብሔረሰቦች ቋንቋዎችን በሁለተኛ ደረጃ የናገራሉ። የሐመር ቋንቋ ከንግግር ወይንም ከመግባባቢያነት አልፎ የትምህርት ወይም የሥራ ቋንቋ ለመሆን አልበቃም። ሕዝብ ቁጥር በ1999 ዓ.ም በተደረገ የሕዝብና ቤቶች ቆጠራ ውጤት መሠረት የብሔረሰቡ ሕዝብ ብዛት 46ሺ532 ነው፡፡ መልክዓ ምድር የሐመር ብሔረሰብ በደቡብ ኦሞ ዞን ውስቅ ከሚገኙ ብሔረሰቦች አንዱ ሲሆን በዋናነት በዞኑ ውስጥ በሐመር ወረዳ ይኖራል፡፡ ‹‹ሐመር›› የሚለው ቃል የብሐረሰቡ መጠሪያ ቃል በብሔረሰቡ ቋንቋ ‹‹በተራራ እና በድንጋይ መካከል የሚኖሩ፣ የተዋሃዱና የተቀላቀሉ ሕዝቦች›› የሚል ፍቺ እንዳለውና ይህም ትርጉም ታሪካዊ መሠት እንደያዘ ከብሔረሰቡ አዛውንቶች የተገኙ መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡ ይህ ትውፊት ሐመሮች በጥንት ዘመን በትላልቅና ሰንሰለታማ ተራሮች መካከል የሚገኙ የተቦረቦሩ ቋጥኞች ውስጥ ይኖሩ እንደነበር የሚያመላክት እንደሆነ እንዚህ የዕድሜ ባለፀጋዎች ይናገራሉ፡፡ የብሔረሰቡ አባላት ዋነኛ መተዳደሪያ ከብት እርባታ ሲሆን፣ ከዚህ ጐን ለጐን ንብ በማነብ እና በዝቅተኛ ደረጃ ደግሞ በቆሎና ማሽላ ለዕለት ፍጆታ በማምረት ኑሮአቸውን ይመራሉ፡፡ የብሔረሰቡ ታሪካዊ አመጣጥ ጥንት ከ ‹‹ካራ››፣ ከ‹‹ኦሪ›› እና ከ‹‹መርሲ›› በመጡ የተለያዩ ማኀበራዊ ቡድኖች ውህደት የዛሬው የሐመር ብሔረሰብ እንደተገኘ ከብሔረሰቡ ታዋቂ ግለሰቦችና የሀገር ሽማግሌዎች የተገኘ አፍአዊ መረጃ ያስረዳል፡፡ ከእዚህ የትውፊት መረጃ እና ከላይ የተጠቀሱትን አራት መነሻ ሥፍራዎች መሠረት በማድረግ ብሔረሰቡ ውስጥ ስድስት ማኀበራዊ ቡድኖች መኖራቸውን ይናገራል፡፡ ‹‹ቶርቶሮ›› የሐመር ብሔረሰብ አባላት በአመት አንድ ጊዜ አደባባይ በመውጣት የሚያከብሩት ባህላዊ በዓላቸው ነው፡፡ የሚከበረውም በሰኔ ወር መባቻ በእሸት ወቅት ነው፡፡ በዓለም በድግስና በጭፈራ ይከበራል፡፡ የጭፈራው ዋነኛ ተዋናዮችም ያገቡ ወጣቶች ጎልማሶችና አዛውንቶች ሲሆኑ ፣ ያላገቡ ወጣቶችና ኮረዶች ሚና ደግሞ ድግሱን በማዘጋጀትና በማስተናገድ ላይ ብቻ የተወሰነ ነው፡፡ ‹‹ኢቫንጋዲ ›› የሐመር ወጣት ወንዶችና ልጃገረዶች ብቻ የሚሳትፉበት ባህላዊ ጭፈራ ነው፡፡ ጭፈራውም በየሦስት ቀን አንዴ እያሰለሰ በሐመር መንደሮች በምሽት ጨረቃ ይካሄዳል፡፡ ‹‹ኢቫንጋዲ›› በአዝመራ ወቅት በሥራ የደከመን አእምሮና አካል ለማዝናናት ሲባል የሚደረግ ባህላዊ ጭፈራ ሲሆን፣ የሐመር ወጣቶች ከማኀበራዊ ሕይወት ጋር የሚተዋወቁበት አዳዲስ ባህላዊ ዘፈኖችና ጭፈራሲሆን፣ የሐመር ወጣቶች ከማኀበራዊ ሕይወት ጋር የሚተዋወቁበት አዳዲስ ባህላዊ ዘፈኖችና የአጨፋፈር ስልቶችን የሚቀስሙበት አጋጣሚ ነው፡፡ ከእዚህ በተጨማሪ ሐመሮች የተለያዩ አጋጣሚዎችን ምክንያት በማድረግ የሚጫወቱት ‹‹ኤሬ›› የተባለ ባህላዊ ጨዋታ አላቸው፡፡ ኤሬ ወደ ሌላ አካባቢ ወይም ወደ ዘመቻ ለመሄድ ሲታሰብ በፉከራ መልክ የሚከወን ባህላዊ ጨዋታ ነው፡፡ የሐመሮች ባህላዊ ቤት ከእንጨት የሚሠራ ሲሆን፣ ጣሪያው በሣር ይከደናል፡፡ ትኋንና ምስት ለመከላከል በሚል ግድግዳው በምንም አይመረግም፡፡ ባህላዊ ቤቱ የውስጥ ክፍሎች የሌሉት ልቅ በመሆኑ የቤት ውስጥ የመገልገያ ቁሳቁስ ከቆጥ ላይ ይሰቀላሉ፡፡ በቤት ግንባታው ሂደት ዋነኛውን ሚና የሚጫወቱት ወንዶች ሲሆኑ፣ ሴቶች ደግሞ በሣር አቅርቦት ይሳተፋሉ፡፡ ‹‹ሙና መቱቆ›› /ኩርኩፋ/፣ ‹‹ በላሽ›› /በማሽላ ቂጣ/፣ ‹‹ዳንጵደ›› (ፎሰሴ) እና (ዝጉ) (ከማሽላና ከበቆሎ የሚዘጋጅ ቂጣ) ዋነኛ የሐመሮች ባህላዊ ምግቦች ናቸው፡፡ ‹‹ፐርሴ›› (ቦርዴ) እና ‹‹አላ›› (የማር ብርዝ) ደግሞ ባህላዊ መጠጦቻቸው ናቸው፡፡ የአመጋገብ ሥርዓታቸውን በተመለከተ የቤቱ አባወራ ከሁሉም ቀድሞ ይመገባል ፡፡ እናት በመጨረሻ ለብቻዋ የምትመገብ ሲሆን፣ አንዳንዴም ከልጆቿ ጋር ትመገባለች፡፡ ሆኖም ግን አባወራው በምንም አጋጣሚ ከመጀመሪያ ወንድ ልጁ ጋር አይመገብም ይህን እንዳይፈጽም ባህላዊ ሥርዓቱ እንደሚከለከለው የብሔረሰቡ አዛውንቶች ይናገራሉ፡፡ የሐመር ልጆች በተለይም ሴቶች ሀፍረተ ሥጋቸውን ለመሸፈን ሲሉ ከቆዳ የሚዘጋጅና በሐመርኛ ‹‹ሺራን›› የሚባል ግልድም ያገለድማሉ፡፡ ከላይ ደረታቸውን ለመሸፈን ደግሞ ጥብቆ ‹‹ቃሼ›› ያጠልቃሉ፡፡ ሴቶች በዕድሜ ከፍ ሲሉ ደግሞ ከፊት ለፊታቸው ‹‹ቶቆ›› ከወደ መቀመጫቸው ደግሞ ‹‹ፋላንቲ›› የተሰኘ ከቆዳ የሚዘጋጅ ባለ ጥንድ ጉርድ ቀሚስ ይለብሳሉ፡፡ ካገቡ በኋላ ደግሞ ከወገብ በታች ማለትም በፊት ለፊት ‹‹ኢኮርባ›› ከኋላ ‹‹ቡድኮርባ ›› የሚባል ከፍየል ቆዳ የተዘጋጀ ጥንድ ቀሚስ ይለብሳሉ፡፡ ከወገብ በላይ ደግሞ ‹‹ቃሼ›› ጥብቆ ያጠልቃሉ፡፡ ታዋቂ ሰዎች የኢትዮጵያ ብሔሮች

41752

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%8D%E1%89%A5%E1%8C%BD%20%E1%8A%96%E1%88%9E%E1%89%BD

የግብጽ ኖሞች

የግብጽ ኖሞች (ጥንታዊ ግብጽኛ፦ /ሰፓት/) በጥንታዊ ግብጽ የነበሩት 42 አስተዳዳሪ ክልሎች ነበሩ። በታችኛ ግብጽ (ስሜን ግብጽ) 20 ኖሞች ከ1 እስከ 20 ይቆጠራሉ። በላይኛ ግብጭ (ደቡባዊ ግብጽ) ደግሞ 22 ኖሞቹ ከ1 እስከ 22 ይቆጠራሉ። የላይኛ (ደቡብ) ግብጽ ኖሞች ጥንታዊ ግብፅ የታችኛ (ስሜን) ግብጽ ኖሞች

21246

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9D%E1%89%B5%E1%8A%AE%E1%8A%90%E1%8A%95%20%E1%8A%90%E1%8D%8D%E1%88%B5%20%E1%8C%8E%E1%88%A8%E1%89%A4%E1%89%B5%20%E1%8B%AB%E1%8B%8D%E1%89%83%E1%89%B3%E1%88%8D

የምትኮነን ነፍስ ጎረቤት ያውቃታል

የምትኮነን ነፍስ ጎረቤት ያውቃታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የምትኮነን ነፍስ ጎረቤት ያውቃታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22304

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%8C%A0%E1%8B%8B%E1%89%B5%20%E1%8B%88%E1%89%B0%E1%89%B5%20%E1%88%9B%E1%89%B3%20%E1%88%AC%E1%89%B5

ክፉ ሴት ጠዋት ወተት ማታ ሬት

ክፉ ሴት ጠዋት ወተት ማታ ሬት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ክፉ ሴት ጠዋት ወተት ማታ ሬት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

49245

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%AC%E1%8C%A5%E1%8B%AB%E1%8B%8D%E1%8B%AB%E1%8A%95%20%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%A5%E1%89%B3%E1%89%B5%20%E1%8B%9D%E1%88%AD%E1%8B%9D%E1%88%AD

የኬጥያውያን ነገሥታት ዝርዝር

(ለቀደሙት ነገሥታት ካነሽን ይዩ።) ቱድሐሊያ 1628-1605 ዓክልበ. ግድም ሕሽሚ-ሻሩማ 1605-1582 ዓክልበ. ግድም 1 ላባርና 1582-1559 ዓክልበ. ግድም 1 ሐቱሺሊ 1559-1536 ዓክልበ. ግድም 1 ሙርሲሊ 1536-1507 ዓክልበ. ግድም 1 ሐንቲሊ 1507-1491 ዓክልበ. ግድም 1 ዚዳንታ 1491 ዓክልበ. ግድም አሙና 1491-1488 ዓክልበ. ግድም 1 ሑዚያ 1488 ዓክልበ. ግድም ተለፒኑ 1488-1483 ዓክልበ. ግድም ታሑርዋይሊ 1483 ዓክልበ. ግድም አሉዋምና 1483-1478 ዓክልበ. ግድም 2 ሐንቲሊ 1478-1473 ዓክልበ. ግድም 2 ዚዳንታ 1473-1458 ዓክልበ. ግድም 2 ሑዚያ 1458-1438 ዓክልበ. ግድም 1 ሙዋታሊ 1438-`1433 ዓክልበ. ግድም 1 ቱድሐሊያ 1433-1408 ዓክልበ. ግድም 1 አርኑዋንዳ 1408-1378 ዓክልበ. ግድም 2 ቱድሐሊያ 1378-1361 ዓክልበ. ግድም 1 ሱፒሉሊዩማ 1361-1331 ዓክልበ. 2 አርኑዋንዳ 1331-1330 ዓክልበ. 2 ሙርሲሊ 1330-1303 ዓክልበ. 2 ሙዋታሊ 1303-1283 ዓክልበ. 3 ሙርሲሊ ወይም ኡርሂ-ተሹብ 1283-1276 ዓክልበ. 3 ሐቱሺሊ 1276-1249 ዓክልበ. 4 ቱድሐሊያ 1249-1217 ዓክልበ. 3 አርኑዋንዳ 1217-1215 ዓክልበ. 2 ሱፒሉሊዩማ 1215-1186 ዓክልበ. የነገሥታት ዝርዝሮች

20765

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%88%9D%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%8C%AE%E1%8A%B8%E1%8B%8B%E1%88%8D%20%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8C%8B%E1%8B%AD

ውሀ ምን ያስጮኸዋል ድንጋይ

ውሀ ምን ያስጮኸዋል ድንጋይ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ውሀ ምን ያስጮኸዋል ድንጋይ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14590

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%BE%E1%88%9D%20%E1%8C%88%E1%8B%B3%E1%8D%8A%E1%8A%93%20%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%8C%A0%E1%89%A3%E1%89%82%20%E1%88%88%E1%8C%A5%E1%89%82%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%88%B3%E1%88%B3%E1%89%B3%E1%88%8D

ጾም ገዳፊና ሰው ጠባቂ ለጥቂት ይሳሳታል

ጾም ገዳፊና ሰው ጠባቂ ለጥቂት ይሳሳታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጾም ገዳፊና ሰው ጠባቂ ለጥቂት ይሳሳታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ

21597

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%8D%8A%E1%89%B1%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%86%E1%88%AD%E1%88%B5%20%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%89%A3%E1%88%88%E1%89%A4%E1%89%B1%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%88%B5

ያለ ፊቱ አይቆርስ ያለባለቤቱ አይወርስ

ያለ ፊቱ አይቆርስ ያለባለቤቱ አይወርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ ፊቱ አይቆርስ ያለባለቤቱ አይወርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21875

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8D%8D%E1%88%8B%20%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8A%9D%20%E1%8A%A0%E1%8B%B0%E1%88%A8%E1%8C%88%E1%8A%9D%20%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8A%9D

ያፍላ ለማኝ አደረገኝ ለማኝ

ያፍላ ለማኝ አደረገኝ ለማኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያፍላ ለማኝ አደረገኝ ለማኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21452

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%9D%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%88%AE%20%E1%88%88%E1%89%85%E1%88%B6%20%E1%88%98%E1%88%8D%E1%88%B6%20%E1%88%98%E1%88%8B%E1%88%8D%E1%88%B6

የዝንጀሮ ለቅሶ መልሶ መላልሶ

የዝንጀሮ ለቅሶ መልሶ መላልሶ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የዝንጀሮ ለቅሶ መልሶ መላልሶ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14471

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%86%E1%89%B4%E1%88%8D%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%89%A5%E1%88%AD%20%E1%8C%88%E1%8A%95%E1%8B%98%E1%89%A5%20%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%8C%88%E1%8A%9B%E1%88%8D

ሆቴል ቢያብር ገንዘብ ያስገኛል

ሆቴል ቢያብር ገንዘብ ያስገኛል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ሆቴል ቢያብር ገንዘብ ያስገኛል የአማርኛ ምሳሌ ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ

21224

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%8D%88%E1%88%AD%E1%88%B5%20%E1%88%9D%E1%88%BD%E1%8C%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

የማይፈርስ ምሽግ የለም

የማይፈርስ ምሽግ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማይፈርስ ምሽግ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20872

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%8D%88%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%88%88%20%E1%89%A0%E1%8C%88%E1%8A%93%20%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%88%88%20%E1%8B%8B%E1%8A%93

ዘፈን አለ በገና ነገር አለ ዋና

ዘፈን አለ በገና ነገር አለ ዋና የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘፈን አለ በገና ነገር አለ ዋና የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20576

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%A8%20%E1%89%80%E1%8C%AD%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%88%9E%E1%89%B3%E1%88%8D%20%E1%88%B2%E1%88%89%20%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%A8%20%E1%8B%B0%E1%8A%95%E1%8B%B3%E1%8A%93%20%E1%8B%AD%E1%88%9E%E1%89%B3%E1%88%8D

እግረ ቀጭን ይሞታል ሲሉ እግረ ደንዳና ይሞታል

እግረ ቀጭን ይሞታል ሲሉ እግረ ደንዳና ይሞታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። እግረ ቀጭን ይሞታል ሲሉ እግረ ደንዳና ይሞታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

8402

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A0%E1%8B%8D%E1%88%AE%E1%8D%93%20%E1%88%A5%E1%8A%90%E1%8D%85%E1%88%81%E1%8D%8D

የአውሮፓ ሥነፅሁፍ

የጣልያን ሥነ-ፅሁፍ የጀርመን ሥነ-ፅሁፍ የእንግሊዝ ሥነ-ፅሁፍ የሩሲያ ሥነ-ፅሁፍ የግሪክ ሥነ-ፅሁፍ ሥነ ጽሁፍ

46866

https://am.wikipedia.org/wiki/N

N

በላቲን አልፋቤት አሥራ አራተኛው ፊደል ነው። የ«» መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት «ኑን» እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የእባብ ስዕል መስለ። የግብጽኛ ተናባቢ ድምጽ ምልክቶች በሚል ጽሕፈት ለዚህ ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ለድምጹ «ጀ» ነበር፤ በሴማውያን ዘንድ ግን «ን» ሆነ። ቅርጹ ከዚያ በፊንቄ (ከነዓን) ሰዎች ተለማ፣ ከዚህም በግሪክ አልፋቤት "ኑ" () ደረሰ። ከ400 ዓክልበ. ግድም በፊት፣ በጥንታዊ ግሪክ አልፋቤት እንዲሁም በጥንታዊ ኢታሊክ አልፋቤት የ«ም» ቅርጽም እንደ «» ይምሰል እንደ ነበር የ«ን» ቅርጽ ደግሞ እንደ «» ይጻፍ ነበር። ከዚያስ የ«» (ም) ቅርጽ እንደ ዛሬ እንደ ሆነ፣ እንዲሁም የ«» (ን) ቅርጽ የዛኔ ወደ ተቀየረ። በአንዳንድ ቋንቋ በተለይም በእስፓንኛው አልፋቤት ተጨማሪው ፊደል «» (/ኝ/) ከ የደረሰ ነው። በእስፓንኛ ከ18ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ይህ የተለየ ፊደል ሆኖ ተቆጥሯል፤ መጀመርያ ግን በጋሊስኛ ከ1220 ዓም ታውቋል። በግዕዝ አቡጊዳ ደግሞ «ነ» («ነሐስ») የሚለው ፊደል ከቅድመ-ሴማዊው «ኑን» ስለ መጣ፣ የላቲን '' ዘመድ ሊባል ይችላል። የላቲን አልፋቤት

48603

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9D%E1%8B%8D%E1%8B%8D%E1%88%AD%20%E1%89%B5%E1%8A%95%E1%89%B3%E1%8A%94

ዝውውር ትንታኔ

ዝውውር ትንታኔ () ማለት በዘመናዊ ስነልቦና የሚጠቅም የችግር መፍትሄ ዘዴ ነው። በዚህ መላ ምት የእያንዳንዱ ግለሠብ ባሕርይ በሦስት ደረጆች እነርሱም «አዋቂ»፣ «ወላጅ»፣ «ልጅ» ይከፋፈላል። ሁለት ሰዎች ሲወያዩ፣ እያንዳንዱ ከሦስቱ ባህርዮች በአንድ ውስጥ አለ። ከዚህ የተነሣ እነዚህ ኹኔታዎች ይኖራሉ፦ አዋቂ ለ አዋቂ መወያየት ወላጅ ለልጅ መወያየት ልጅ ለወላጅ መወያየት ...ወዘተርፈ የሚሉ አይነት ምድቦች አሉ። በተጨማሪ በመጽሐፉ «» («እኔ ደህና ነኝ፣ አንቱም ደህና ነህ») እንደ ተገለጠ፣ የሚከተሉ ኹኔቶች ሊኖሩ ይችላሉ፦ እኔ ደህና ነኝ፣ አንተም ደህና ነህ - ከሁሉ የሚሻ ለሥነልቦናም ጤናማ መወያየት፤ እኔ ደህና ነኝ፣ አንተ ግን መጥፎ ነህ - በዚህ ርዮት ብልጫ ይደረጋል፣ ጤናማ አይደለም እኔ መጥፎ ነኝ፣ አንተ ደህና ነህ - ይህ ሰው ከሌሎች ችግር ይቀበላል እኔ መጥፎ ነኝ፣ አንተም መጥፎ ነህ - ይህ ከሁሉ የባሰ ኹኔታ ሲሆን የሥነ ልቡና ዝቤት ያመልክታል። ከታችኛው ወደ ላይኛው ኹኔታ ለመድረስ በ«ዝውውር ትንታኔ» ዘዴዎች ወይም በገቢር ማዳመጥና አንጸባራቂ ማዳመጥ ወሳኙ ኢላማ ነው። በዚያው መጽሐፍ ዝውውር ትንታኔ «ችግር እናገኛለን» ብሎ ስለማያስብ፣ በፍሮይድ መላምት ለተመሠረተ ስነልቦና ዘዴዎች ተቃራኒ ተብሏል። የዝውውር ምሳሌዎች እነዚህ ምሳሌዎች ከሥነ ጽሑፉ በመተርጐም ተወስደዋል። ተስማሚ ዝውውሮች በተስማሚ ዝውውሮች፣ ሁለቱ ተናጋሪዎች በአንድ ደረጃ ላይ አብረው ናቸው፣ ወይም በሚመላለሱ ደረጆች ናቸው፤ ያልተጠበቀ ሁናቴ አይሆንም። ምሳሌ ፩፦ መጣጥፉን ለመጻፈ ችለሃል? (አዋቂ-አዋቂ) አዎ፣ በኢሜል ልልክልህ ነው። (አዋቂ-አዋቂ) ምሳሌ ፪፦ ከዚህ ስብስባ በኋላ ሂደን ሲኒማ ቤት ፊልምን እንይ? (ልጅ-ልጅ) እወዳለሁ፣ ከሥራ ደክሞኛል፣ ምኑን እንይ? (ልጅ-ልጅ) ምሳሌ ፫፦ ክፍልህን ማጽዳትህን መጨረስ ነበረብህ! (ወላጅ-ልጅ) ጉዳዬን ተው፣ አደርጋለሁ! (ልጅ-ወላጅ) ተሻጋሪ ዝውውሮች ተሻጋሪ ዝውውር አንዱ ተናጋሪ በማይመላለሰው ወይም በማይስማማው ሞድ ሲመልስ ነው፦ ምሳሌ ፩ መጣጥፉን ለመጻፍ ችለሃል? (አዋቂ-አዋቂ) ጉዳዬን ተው፣ አደርጋለሁ! (ልጅ-ወላጅ) ይህ አይነት ተሻጋሪ ዝውውር የመነጋገር እንቅፋት ይፈጥራል። ምሳለ ፪፦ ክፍልህን ማጽዳትህን መጨረስ ነበረብህ! (ወላጅ-ልጅ) እነሆ፣ አሁን እያደረግሁት ነው! (አዋቂ-አዋቂ) ይህ አይነት ተሻጋሪ ዝውውር የተናጋሪዎች ሚዛን ሊቀይር ይሞክራል። ስነ ልቡና

22078

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%89%A0%E1%88%85%E1%88%8D%E1%88%99%20%E1%89%85%E1%89%A4%20%E1%89%A3%E1%8B%AD%E1%8C%A0%E1%8C%A3%20%E1%8A%A5%E1%8A%A8%E1%8A%AD%20%E1%89%A0%E1%8D%88%E1%8C%80%E1%8B%8D

ድሀ በህልሙ ቅቤ ባይጠጣ እከክ በፈጀው

ድሀ በህልሙ ቅቤ ባይጠጣ እከክ በፈጀው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ በህልሙ ቅቤ ባይጠጣ እከክ በፈጀው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21820

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8B%8D%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B3%E1%8B%AB%E1%89%BD%E1%88%81%E1%8A%9D%20%E1%89%85%E1%8B%B3%E1%88%9C%20%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%88%81%20%E1%8B%AD%E1%89%86%E1%8C%A1%E1%8A%9B%E1%88%8D%20%E1%89%A5%E1%8B%AA%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%E1%89%A5%20%E1%88%9B%E1%89%B3%20%E1%88%98%E1%8C%A3%E1%88%81

ያው እንዳያችሁኝ ቅዳሜ የወጣሁ ይቆጡኛል ብዪ አርብ ማታ መጣሁ

ያው እንዳያችሁኝ ቅዳሜ የወጣሁ ይቆጡኛል ብዪ አርብ ማታ መጣሁ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያው እንዳያችሁኝ ቅዳሜ የወጣሁ ይቆጡኛል ብዪ አርብ ማታ መጣሁ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21432

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%B5%E1%88%9D%E1%88%85%20%E1%8C%A2%E1%88%9D%20%E1%88%B2%E1%88%8B%E1%8C%AD%20%E1%8C%A2%E1%88%9D%E1%88%85%E1%8A%95%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%E1%88%B5

የወንድምህ ጢም ሲላጭ ጢምህን ውሀ አርስ

የወንድምህ ጢም ሲላጭ ጢምህን ውሀ አርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የወንድምህ ጢም ሲላጭ ጢምህን ውሀ አርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

44804

https://am.wikipedia.org/wiki/G

G

በላቲን አልፋቤት ሰባተኛው ፊደል ነው። ከ3ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. አስቀድሞ፣ የላቲን አልፋቤት ፯ኛው ፊደል ሆኖ ነበር። በአንዳንድ መዝግቦች ዘንድ፣ የሮሜ ኬንሶርና አምባገነን አፒዩስ ክላውዲዩስ ካይኩስ በ320 ዓክልበ. «»ን ስላልወደደ ከላቲን ፊደል እንደ ጣለው ይባላል። እስከዚህም ድረስ፣ ሦስተኛው ፊደል እንደ ድምጾቹ «ግ» ወይም «ክ» ሊወክል ቻለ። በ230 ዓክልበ. ግድም፣ አስተማሪው ስፑሪዩስ ካርቪሊዩስ ሩጋ የ«ክ» ከ«ግ» ድምጽ ለመለየት፣ «» ትንሽ በመለውጥ አዲስ ፊደሉን «» እንደ ፈጠረ ይባላል። ከዚህ ጀምሮ ለ«ክ» ብቻ፣ ለ«ግ» ብቻ ይበቃቸው ነበር። በዚህ ወቅት ፊደሎች ደግሞ እንደ ቁጥሮች ስላገለገሉ የሌሎቹን ፊደላት ቁጥሮች ለመጠብቅ አዲሱ ፊደል «» በቀድሞው «» ፋንታ በመተካት በ፯ኛው ሥፍራ ተሰካ። «»ም ወደ ላቲኑ አልፋበት በ100 ዓም አካባቢ እንደገና ሲመለስ፣ መጨረሻውን ቦታ ወሰደ። ከዚህም በኋላ ከ500 ዓ.ም. ግድም ጀምሮ፣ «» ከአናባቢዎቹ «»፣ «» ወይም «» ሲቀድም፣ በአሕዛብ ዘንድ እንደ «ጅ» ይሰማ ጀመር። ስለዚህ ከሮማይስጥ በተወለዱት ቋንቋዎች እንደ ጣልኛ ፣ እንደ «ጀ» «ጂ» ይሰማሉ፣ በእንግሊዝኛም ብዙ ጊዜ እንዲህ ነው። በፈረንሳይኛም ፣ እንደ «ዠ» «ዢ»፣ በእስፓንኛም እንደ «ኸ» «ኺ» ይሰማሉ። ሆኖም በነዚህ ልሳናት «» ከ «»፣ «» ወይም «» በፊት ሲቀድም፣ እንደ «ጋ»፣ «ጎ»፣ «ጉ» ይሰማል። የላቲን አልፋቤት

48460

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B6%E1%88%80%E1%89%A3%20%28sahabah%29/%E1%8A%A0%E1%8A%A2%E1%88%BB%20%28%E1%88%A8.%E1%8B%90%E1%8A%95%E1%88%80%29

ሶሀባ (sahabah)/አኢሻ (ረ.ዐንሀ)

እናታችን አዒሻ (ረ.ዐ) “በኢስላም የመጀመሪያው የፍቅር መግለጫ ነብዩ ለአዒሻ የነበራቸው ፍቅር ነው።” ከሥረ መሠረቱ ኢስላምን ከንጹህ ምንጭና ከትክክለኛው አካባቢ የመረዳት ምሳሌ ናት። ከመምህራኖቹ ሁሉ ምርጡ መምህር (ከነብዩ ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ)) እንደመማሯም አንድ ሙስሊም ሊደርስበት የሚያስበው የፅድቅ ደረጃ የደረሰች አርአያ ሴት ነች። በመሠረቱ የአዒሻ ምሳሌነት ዘርፈ ብዙ ነው። ከግል ሕይወት እስከ ሕዝባዊ፣ ከቤት ውስጥ ኑሮ እስከ ምሁራዊ ጉዞ፣ ወዘተ። ከነዚህ የአርኣያነት ምሳሌነቶች ውስጥ ወሳኝ ድርሻ ያለው ደግሞ የምዕመናን እናትነቷ ነው። በቁርኣን የተገለጸውን ምርጥ ኢስላማዊ ምግባር በማሟላትም ምሥጉን ስብእና ነበራት። ቸርነት፣ ቅንነት፣ ታማኝነትና እውነትንና ፍትህን መፈለግ የአዒሻ ዋነኛ መገለጫዎች ነበሩ። አዒሻ እንደተማሪ ከጎበዝ ወጣትነት በተጨማሪ በጠያቂና ተመራማሪ ጭንቅላት ወደ ስኬታማና የተከበረ አዋቂ፣ መምህርና ዳኛ ሆና፤ በተፍሲር፣ በፊቅሂ፣ በሐዲስ፣ በታሪክና በዐረብኛ ቋንቋ ዘርፎች ከፍተኛ ደረጃ ከመድረሷም በላይ በምትሰጣቸው ደፋር፣ ቀጥተኛና የበሰሉ ምሁራዊ ትንተናዎች ትታወቃለች። የአዒሻ ለምታምንበት ነገር ሁሉ ደፋር፣ ግልጽና ቀጥተኛ መሆንን ከፍተኛነት፤ በአሁኑ ሰዓት በሙስሊሙ ዘንድ እንኳ ሴት ልጅ በጾታዋ ምክንያት ብቻ ከማህበረሰቡ የእለት ተዕለት ሕይወት የተገለሉትን ሙስሊም ሴቶች በማየት እንኳ ማረጋገጥ ይቻላል። አዒሻ ከማንም በበለጠ ኹኔታ በነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) የእለት ተዕለት ሕይወት የነበራት ቦታ እንዲሁም የአስተሳሰብና የባሕሪይ ነጻነቷ በዘመኗ ከነበሩ ታላላቅ ስብዕናዎች ሁሉ የበለጠ ትኩረት እንድትስብ አድርጓታል። የአዒሻ የኋላ ታሪክ ( አዒሻ ሙሉ ስሟ፤ አዒሻ ቢንት አቡበከር አስ-ሲዲቅ ቢሆንም አዒሻ ቢንት ሲዲቅ በመባል በብዛት ትታወቃለች። ይበልጥ የምትታወቀው ግን አስ-ሲዲቃ ቢንት አስ-ሲዲቅ (እውነተኛዋ የእውነተኛው ልጅ) በሚለው ነው። ነብዩም የእህቷን ልጅ አብዳላህ ኢብኑ ዙበይርን እጅግ በመንከባከቧ ምክንያት (ኡሙ አብደላህ) የአብደላህ እናት በሚል ቅጽል ሥም ይጠሯት ነበር። ሁለቱም ወላጆቿ ኢስላምን ገና በጠዋቱ የተቀበሉ በመሆናቸው አስተዳደጓ በንጹህ ኢስላማዊ ከባቢ () ውስጥ ነበር ማለት ይቻላል። እሷም ስትናገር “ገና ከጨቅላነቴ አንስቶ ወላጆቼ ኢስላምን ሲተገብሩ ለማየት ታድያለሁ” ትል ነበር። ገና ከጠዋቱ ስታስተውለው የኖረችው ኢስላማዊ አኗኗር በኋላ ላዳበረችው የአዕምሮ ንቃትና ሠብዕና ከፍተኛውን ሚና ተጫውቷል። ከልጅነቷ አንስቶ በኢስላም ላይ ከፍተኛ እምነት ስታሳድር ለእውነት መስዋዕት መሆንን ደግሞ አስተምሯታል። በተመሳሳይ ኹኔታም ክህደትና መሃይምነትን ትጠላለች። የምዕመናን እናት አዒሻ ከነብዩ ባለቤቶች መካከል ብቸኛዋ ልጃገረድ ናት። የሁለቱ ትዳር የተፈጸመው በአላህ ትዕዛዝ ነበር። አዒሻም ስታገባ በወቅቱ በነበሩት በዐረቦች፣ በእብራውያንና በሌሎች ሕዝቦች ባህል እንደተለመደው ትንሽ እድሜ ነበራት። ይህንን የዕድሜ ሁኔታ አሁን ከ1400 ዓመታት በኋላ ባለው ባህልና ዝንባሌ ለመገምገም መሞከርም ስህተት ነው። የነብዩ የትዳር ሁኔታ ከሳቸው ተልዕኮ ተለይቶ ሊታይ አይችልም። ተልዕኮዋቸውም የዐረቦችን አንድነት መፍጠርና እውቀትና ጥበባቸውን ለሠው ዘር ማስተላለፍ ናቸው። ካለፉትም ከአሁኖችም ምሁራን አስተያየት ማረጋገጥ እንደሚቻለው አዒሻ (ረ.ዐ) በአስተዳደጓም ሆነ በተፈጥሮዋ ምርጥ የተባለችው ምርጫ ነች። ይህንን ተግባርም በወሳኝ እድሜዋ ከነብዩ ጎን በመኖር እየኖረችው በብቃት ፈጽማዋለች። አዒሻ ለነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) በነበራት ፍቅርና እርሳቸውን የግሏ ብቻ ለማድረግ ባላት ጽኑ ፍላጎት ምክንያት በሌሎቹ ሚስቶቻቸው ላይ ትቀና ነበር። ነብዩም ይህን ፍቅሯን ተመሳሳይ መጠን ያለውን ፍቅር በመስጠት መልሰውላታል። የሳቸው ፍቅር ለሰሃቦችም ምሳሌ ነበር። አነስ (ረ.ዐ) እንደዘገቡትም፤ “በኢስላም የመጀመሪያው የፍቅር መግለጫ ነብዩ ለአዒሻ የነበራቸው ፍቅር ነው።” ነብዩ ለሷ የነበራቸው ፍቅር ከአካላዊ ውበቷ ጋር የተሳሳረም አይደለም። ይልቅስ፤ አዒሻ ከተሰጣት አምላካዊ ተልዕኮና የነብያዊ ተግባሩን ቀጣይነት ከማረጋገጥ ጋር የተቆራኘ ነው። የዚህ የማይታለፍ ሚና ማሳያ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ከሌሎች ሚስቶቻቸው ጋር የማይገጥማቸው ወህይ ከኢዒሻ ጋር ከተቀመጡባቸው ወቅቶች ሲሆኑ ጅብሪልን አይተዋል። ይህ ደግሞ በነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንደተነገረው የሠማያዊው ክብር ሥጦታ መገለጫ ነው። አዒሻ (ረ.ዐ) የገጠሟትን ፈተናዎች፣ የነበራትን እጅ የመስጠት (የኢስቲስላም) አመለካከት ምክንያት በማድረግ የወረዱትን የቁርኣን አንቀፆች በመመልከት “የአላህ እዝነት መፍሰሻ” ትባላለች። ምክንያቱም፤ እነዚህ አንቀፆች ከሷም በኋላ ላለው ትውልድ ሁሉ የሚያገለግል ነው። አንዳንድ ሶሃባዎች የአዒሻን የአላህ እዝነት መገለጫነት ለመግለጽ ከሚጠቀሙት ነገሮች አንዱ የተየሙም ድንጋጌ በአዒሻ ምክንያት መውረዱን ነው። ከዚህም አልፎ አላህ (ሱ.ወ) ይህች እናታችን ስሟ በመናፍቃን በሐሰት በመወሳቱ ምክንያቱ በሱረቱ አን-ኑር ምዕራፍ 24 በተለይም አንቀጽ 23 እና 26 ላይ ክብሯን በመመለስ አንቀጹን ያነበበ ሁሉ ትምህርት እንዲሆነው አድርጓል። “ሙስሊሞች ወንዶችና ሙስሊሞች ሴቶች፣ ምእምናንና ምእምናትም፣ ታዛዦች ወንዶችና ታዛዦች ሴቶችም፣ እውነተኞች ወንዶችና እውነተኞች ሴቶችም፣ ታጋሾች ወንዶችና ታጋሾች ሴቶችም፣ አላህን ፈሪዎች ወንዶችና አላህን ፈሪዎች ሴቶችም፣ መጽዋቾች ወንዶችና መጽዋቾች ሴቶችም፣ ጿሚዎች ወንዶችና ጿሚዎች ሴቶችም፣ (ካልተፈቀደ ሥራ) ብልቶቻቸውን ጠባቂዎች ወንዶችና ጠባቂ ሴቶችም፣ አላህን በብዙ አውሺዎች ወንዶችና አውሺዎች ሴቶችም፣ አላህ ለእነርሱ ምሕረትንና ታላቅን ምንዳ አዘጋጅቶላቸዋል።” (አል-አህዛብ 33፤ 35) የአዒሻ ኃይማኖተኛነትና ዙሕድ ከተከበረ፣ ሃብታም፣ ዝነኛና ከፍ ካለ ቤተሠብ ብትወለድም ከሃብታሙ አቡበከር (ረ.ዐ) ተወልዳ በምቾት ብታድግም፤ ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ጋር ችግርን በትዕግስት አሳልፋለች፤ ሕይወትን በዙህድ (ቀለል ያለና የምድራዊውን ዓለም ሕይወት የናቀ የአኗኗር ዘይቤ) መርታለች ቀለል ባለ ኑሮ ኑራለች። አላህም ለሁሉም የነብዩ ሚስቶች አላህን፣ መልዕክተኛውን እና የመጨረሻውን ዓለም በመምረጥ ከነብዩ ጋር የችግር ህይወት መምራትና ምድራዊ ደስታን በመምረጥ መካከል ምርጫ አስቀመጠላቸው። እነሱም የመጀመሪያውን መረጡ። አዒሻም ቀለል ያለ የዙህድ (ምድራዊውን ሕይወት የናቀ) ሕይወት በመምረጧ ምክንያት ጥቂት እየተመገበች፣ ጥቂት እየጠጣች፣ የተጣጠፈ እየለበሠች ካላትም ትንሽ ላይ እየለገሠች ለመኖር ተገደደች። እዚህ ጋር ሳይጠቀስ የማያልፈው ነገር የአዒሻ አለጋገስ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንዳሉት ቀኟ ሲለግስ ግራዋ አያውቅባትም። ተምሳሌታዊ ለጋስነቷ አንዳንድ ጊዜ የራሷን አንገብጋቢ ፍላጎቶች እስከመርሳት ያደርሳል። ይህ ሁኔታዋ አላህ በቁርኣን “የራሳቸው አንገብጋቢ ፍላጎት ቢኖርባቸውም እንኳ ሌሎችን ከራሳቸው ያስበልጣሉ” እንዳለው ነው። ከአዒሻ ተማሪዎች መካከል የነበረው ታላቁ የኢስላም ምሁር ዑርዋ ኢብን ዙበይር አዒሻ በየቦታው የተጣጣፈ ልብስ ለብሳ ሰባ ሺህ ዲርሃም ለምስኪኖች ስትሰጥ ማየቱን ተናግሯል። እናታችን ምንም እንኳ እድሜዋ ለጋ ቢሆንም ለአላህ ካላት መተናነስና ለነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ካላት ክብርና ለተልዕኮዋቸው ካላት ጽኑ እምነት የተነሳ ነበር ቀለል ያለ ሕይወትን ለመኖር የመረጠችው። ይህ ምርጫዋ ደግሞ ብዙ የሕይወት ስንክሳሮችን እንድትጋፈጥ አድርጓታል። ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ኅልፈት በኋላም አዒሻ በዙህድ መኖር፣ መጾም መጸለይ እና ለወላጅ አጦች እንዲሁም ለድሆች መርዳቷ ቀጥላለች። እውቀቷና ብልህነቷ የአዒሻ የአዕምሮ ብስለትና ፍጥነት ለጥቂቶች ብቻ የተሠጠ የሚባል ዓይነት ነበር። ከመምህራኖች ሁሉ ምርጡ መምህር ዘንድ የምትማር የኃይማኖት ተማሪ ብትሆንም እንዲሁ የተሠጣትን ብቻ ተቀብላ የምትነፍስ አልነበረችም። ይልቅ፤ ተመራማሪ ጭንቅላትና ጠያቂ አዕምሮ ነበራት። መታወቂያዋም ይኀው ነው። ነብዩ እየመለሱ እሷ ግን መላልሳ እየጠየቀች የምትታይባቸው ብዙ አጋጣሚዎችም ነበሩ። ለአብነት ያህልም፡- በአንድ አስፈሪ ሌሊት እርሳቸው ለሞቱ ሶሃባዎች ዱዓእ ሊያደርጉ በወጡበት ሳያውቁ እርሷ ግን ተከትላቸው መምጣቷን ሲያስተውሉ “ለምን በዚህ አስፈሪ ጨለማ ተከተልሽኝ? ጂኒሽ ጎብኝቶሽ እንዴ?” አዒሻ ግን ይህን አጋጣሚ እንኳ ጥያቄ ለመጠየቅ ተጠቀመችበት። ምን አለች? “ሁሉም ሰው የሚከታተለው ጂን አለ እንዴ?” ነብዩም (ሰ.ዐ.ወ) “አዎ እኔን ጨምሮ ጂን ይከታተለናል። ነገር ግን የኔውን አላህ አስልሞታል (በክፉ አያዘኝም)” አሏት። ሌላም የአዒሻን ጠያቂ ባህሪ የሚያሳይ ምሳሌ ማሳየት ይቻላል። ነብዩ ስለ ዕለተ ትንሳዔ ሲናገሩ ሁላችንም ራቁታችንን ያልተገረዝን ሆነን እንደምንቀሰቀስ ሲገልጹ አዒሻ (ረ.ዐ) እንደተለመደው “ታዲያ ሁሉም እርቃኑን ሆኖ ሲነሳ አንዱ የአንዱን ኃፍረተ-ገላ ሊያይ ነው?” ስትል ጠየቀች። ነብዩም “አዒሻ ሆይ! የእለቱ ችግር አንዱ የአንዱን ኃፍረት ለማየት የሚያስችለው አይደለም” ሲሉ መለሱላት። ለከፍተኛው ብልሃቷ ምስጋና ይግባውና አዒሻ ኢ-ምክንያታዊ ለሆኑና ከቁርኣን አስተምህሮ ጋር የሚጋጩ “ኃይማኖታዊ” ተግባራትን ታግሳ የምታልፍበት ልብ አልነበራትም። እሷ በምንም ሁኔታ የቁርኣን አስተምህሮ ከምክንያታዊነት ጋር አይጋጭም የሚል ጽኑ እምነት ነበራት። እንዴት ሆኖስ ይጋጫል አላህ ራሱ “በቁርኣኑ ውስጥ ምንም መጋጨትን አታገኙም” እያለ? በዚህ እይታዋ ምክንያት የአብደላህ ኢብኑ ዑመርን “አንድ ሠው ሲሞት ቤተሰቦቹ በሚያለቅሱት መረን የለቀቀ ለቅሶ ምክንያት ይቀጣል” የሚለውን ሐዲስ ሳትቀበል ቀርታለች። ምክንያቷም፤ “ቁርኣን ‘ማንም ነፍስ የማንኛይቱንም ኃጢያት አትሸከምም’ እያለ ነብያችን እንዴት እንዲህ ይላሉ?” የሚል ነው። ሌላኛው የአዒሻ ተመራማሪነት ማሳያ የሚሆነው ነብዩ “ውሻ፣ አህያና ሴት እነዚህ ሶስት ነገሮች ሶላት ያበላሻሉ።” ብለዋል መባሉን አለመቀበሏ ነው። አዒሻ ይሄንን አባባል ስትሰማ “ምን ያህል ብትደፍሩን ነው እኛን ከውሻና ከአህያ ጋር የምታነፃፅሩን? ነብዩ እንኳ እኔ ተኝቼ ለሊት ሲሰግዱ ሱጁድ ማድረጊያ ቦታቸው ላይ እግሬን ዘርግቼ ሲያገኙ እግሬን ቀስ አድርገው ይገፉትና ሱጁዳቸውን ያደርጋሉ” አብደላህ ኢብኑ ዑመር ሴቶቹን በትጥበት (ጉስል) ወቅት ጸጉራቸውን እንዲፈቱ ማዘዙን ስትሰማ “ታዲያ አንድነቱን ጸጉራቸውን እንዲላጩ አያዛቸውም ነበር? እኔኮ ከነብዩ ጋር በአንድ የውሃ መያዣ ስታጠብ ጸጉሬ ላይ ሶስት ጊዜ ውሃ ከማፍሰስ ውጪ ፀጉሬን አልፈታውም ነበር።” ማለቷ ይነገራል። አዎንታዊ ምልከታዋ የአዒሻን አስደናቂ ባህሪና ጥንካሬ ለመግለጽ በሕይወቷ እጅግ አስቸጋሪ የሆነውን አጋጣሚ፣ በሀሰት የዝሙት ክስ ሲቀርብባት እንዴት እንዳለፈችው መግለጹ ጠቃሚ ነው። ይህ ክስ ሲቀርብባት አዒሻ እጅግ አዘነች በጣም ኃይለኛ ድብርት ውስጥ ገባች። ሆኖም፤ ፈጽሞ አላፈገፈገችም፤ ለማንምም አላጎበደደችም። ይልቅስ፤ መተማመኛዋን አላህን በማድረግ እሱ ራሱ ንጽህናዋን እስኪገልጽ ድረስ በጽናት ቆመች። አላህ ንጽህናዋን እንደሚገልፅ እርግጠኛ ብትሆንም ቅሉ በሷ ምክንያት አላህ ለመልክተኛው ወህይ (ራዕይ) ያወርዳል ብላ ግን አልጠበቀችም ነበር። ዳሩ ግን፤ አላህ ሙሉ ሱራ (ምዕራፍ) ሲያወርድ በተለያዩ ቦታዎች ላይ የሷን ንጽህናና ታማኝነት ሲገልጽ ነብዩን ለማመስገን ፈቃደኛ ሳትሆን ቀረች። አላህን ብቻ ነው የማመሰግነው በማለት በአቋሟ ጸናች። ይህን ያለችው ግን ነብዩ ላይ ሥርኣት ለማጣት ሳይሆን የአላህን መብት ለርሱ ብቻ ከመስጠት አንጻር ነው። ይህ ተግባሯ ለሁሉም ሙስሊሞች እንደ ምርጥ ምሳሌ ሊቀርብ የሚችል ጉዳይ ነው። ምድራዊ ኃይላት የቱንም ያህል ቢሆኑ ከአላህ ጋር አይወዳደሩም። ለነገሩ ይህ አይነቱ ውስጣዊ ጥንካሬ ቀደምት ሙስሊሞች የነበራቸው ኃብት ነበር። አሁንም ለአዎንታዊ አመለካከቷ ምስጋና ይግባውና አዒሻ ኢ-ፍትሃዊነት፣ ኢ-ሞራላዊና ውሸት ያለችውን ነገር ከመጋፈጥ ወደ ኋላ ብላ አታውቅም። አንዳንዶች አቡበከር ሲዲቅ ከሞተ በኋላ እርሱ ላይ አቃቂር ለመፈለግ ሲሞክሩ ጠራቻቸውና አቡበከር በሕይወት ዘመኑ የፈጸማቸውን ተግባራት፤ ያደረጋቸውን ገድሎች እና ስኬቶቹን በመግለጽ ከርሱ ላይ ያገኙት ምን አይነት ሥህተት እንደሆነ ጠየቀቻቸው አንዳቸውም መልስ አልነበራቸውም። በኸሊፋዎቹም ላይ (ሙዓውያን ጨምሮ) አንድ የፖሊሲ ስህተት ካየች ሳትናገራቸው አልፋ አታውቅም ነበር። አንዴ ሴቶች ቀብር ዚያራ እንዳያደርጉ እቀባ ነበር። እሷ ታዲያ መካ በሄደችበት የወንድሟን ቀብር ለመዘየር በቆመችበት አንድ ሠው መጣና “ነብያችን (ሰ.ዐ.ወ) ሴቶች ቀብር እንዳይዘይሩ ከልክለዋል” አላት። እሷም “ነብያችን ቀብር መዘየርን ለወንድም ለሴትም ከልክለው የነበረ ቢሆንም በኋላ አንስተዋል።” አለችው። በሷ ግንዛቤ መሠረት እቀባው ለሁለቱም ጾታ እኩል ተነስቷል። ለሴቶች አልተነሳም የሚባልበት አንዳችም ማረጋገጫ የለም። በሷ ጥንካሬም የእናታችን ሰፍያህ ፍላጎት ተሳክቷል። እናታችን ሰፍያህ ለአይሁዱ ወንድሟ የሃብቷን አንድ ሶስተኛ ለመስጠት ብትፈልግም ኸሊፋው ግን “ከነብዩ አስተምህሮ ውጪ ነው” በሚል ሊፈቅድላት አልቻለም። ሆኖም፤ በአዒሻ ያላሰለሰ ጥረት የእናታችን ሰፍያህ ፍላጎት ሊሳካ ችሏል። በውርስ ህግ ላይ የነበራት ከፍተኛ ብቃትና በራስ መተማመን በሌሎች ጉዳዮች ላይም እንድትሳተፍና ሴቶች በሙስሊም ማኅበረሰብ ውስጥ ስላላቸው ሚና ያለውን አስተሳሰብ የሚለውጥ ነው። ለአብነት ያህል ሴቶች ከሶላተል ጀናዛ ስግደት እንዲታቀቡ መደረጉን መቃወሟ ነው። እንዲያውም አንዳንድ ጊዜ ጀናዛውን አስመጥታ መስጂድ በማስገባት የነብዩ ባለቤቶች እንዲሰግዱበት ታደርግ ነበር። በሁሉም የህይወት መስክ ተሳታፊ አዒሻ ለሴቶች ማኅበራዊ ተሳትፎ አቻ የማይገኝላት ድንቅ ምሳሌ ናት። ምክንያቱም፤ አዒሻ ከነብዩ ሞት በኋላ እንኳ በየትኛውም ኢስላማዊ ሕይወት ውስጥ ከመሳተፍ ወደ ኋላ ብላ አታውቅምና። በነብዩ የሕይወት ዘመን ደግሞ ጦር ሜዳ ድረስ በመሄድ የተሳትፎዋን ጥግ አሳይታለች። በዐሊይ ላይ በተካሄደው ፍልሚያም “የዑስማንን (ረ.ዐ) ገዳዮች ለመበቀል ዐልይ ቸልተኝነት አሳይቷል” በሚለው የተሳሳተ ድምዳሜዋ ምክንያት ዐሊይን ለመውጋት የተሠለፈውን ጦር መርታለች። በኋላ በዚህ አቋሟ ብትጸጸትም ዋናው ጉዳይ ግን ሴት ብትሆንም ሐሳቧን ለማሳካት እስከ ጦርነት ድረስ ለመሄድ እንደማትመለስ ማወቁ ነው። በሷ እይታ ሴት በኢስላም ያላት ሚና ቤት ውስጥ የታጠረ አይደለም። ስትፀፀትም የተጸጸተችው በዐልይ ላይ በያዘችው አቋም እንጂ በነበራት ተሳትፎ አልነበረም። ከነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) ጎን ሳይሆን ከእህቶቿ (ከሌሎቹ የነብዩ ባለቤቶች) ጎን በጀነት አል-ባቂ ለመቀበር የመረጠችውም ነብዩን በዐልይ ላይ በነበራት አቋም አፍራቸው ነው። እውቀት በማምረት ረገድ የነበራት ተሳትፎ አዒሻ ተፍሲር፣ ሐዲስ፣ ፊቅሂ እና ታሪክን በመሳሰሉ ኢስላማዊ የዕወቀት ዘርፎች እንዲሁም በዐረብኛ ቋንቋ እና በሕክምና የነበራት እውቀት በሶሃባዎችና በተከታዮቻቸው በሠፊው የሚታወቅ ጉዳይ ነው። ሌላው ቀርቶ ታላላቆቹ የነብዩ ባልደረቦች አቡበከርና ዑመር እንዲሁም የተቀሩት የነብዩ ባለቤቶች የአንድን ጉዳይ የመጨረሻ ውሳኔ አዒሻን ያማክሯት ነበር። ከሰባቱ ታላላቅ የመዲና ቃዲዎች መካከል አንዱ የሆነው አቡ ሰለማህ ቢን አብዱራህማን “በሕይወቴ የአዒሻን ያህል ሠፊ የሐዲስ ግንዛቤ፣ ለሙስሊሞች አስፈላጊ በሆኑ አጀንዳዎች ላይም ጥልቅ የፊቅሂ ዕውቀት ያለው እና የቁርኣን አንቀጾችንም መችና ለምን እንደወረዱ አብጠርጥሮ የሚያውቅ በውርስ ህግጋት ላይም የሚወዳደራት ሠው አላየሁም” ሲል ምስክርነቱን ሰጥቷል። አዒሻ ከአላህ መልክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ሞት በኋላ የመምህራን መምህርት (አሰልጣኝ) ሆና አገልግላለች። በነብዩ መስጂድ ውስጥ የሚያስተምሩ ሠዎችንም ሲሳሳቱ ስታይ ታርማለች ጥያቄ ሊጠይቃት የመጣውንም መልስ ትሠጠዋለች። ከሷ ትምህርት ከቀሰሙ ሠዎች ውስጥ ጥቂቶቹ አብደላህ፣ ቃሲም፣ ዑርዋህ እና ዑምራህ ቢንት አብዱራህማን አል-አንሳሪ ይገኙበታል። ጥልቅ የሆነው የፊቅሂ ዕውቀቷ ብቻዋን ኢጅቲሃድ እንድታደርግ አስችሏታል። አል-ቃሲም እንደዘገበውም ከራሷ ኢጅቲሃድም በመነሳት በአቡበከር፣ በዑመርና በዑስማን ዘመን ከዚያ በኋላም እስከ ሕይወቷ ፍጻሜ ትምህርቶችን ስትሰጥ ኖራለች። ከላይ እንደተገለጸውም የአዒሻ ኢጅቲሃድ የተመሠረተው ባላት ጥልቅ የቁርኣን እውቀት ላይ የተመሠረተ ነው። አንድ ሠው ስለአለማግባት ሲጠይቃት “አግባ አላህ ‘በርግጥ ከአንተ በፊት መልክተኞችን ልከናል፤ ለሁሉም ሚስቶችንና ልጆችን ሠጥተናል’ የሚለውን የአላህ ቃል አልሰማህምን? ስለዚህ፤ ከማግባት ረስህ አታቅብ” አለችው። ኢጅቲሃዷ ከማንምና ከምንም ነጻ መሆኑን የሚያሳየን አንዳንድ ጊዜ እይታዋ ከሌሎቹ ሶሃባዎች እይታ ጋር ቀጥታ የሚቃረን መሆኑ ነው። አንዱ መጣና “አንዲት ሴት ረጅም መንገድ ስትሄድ ሁሌ መህረም (ባል ወይም የቅርብ ዘመድ) ሊከተላት ይገባልን?” ሲል ጠየቃት። እሷም “ሁሉም ሰው ሙህረም ይኖረዋልን?” ስትል መለሠችለት። በተለይም፤ የአዒሻ ሕይወት አስደማሚ የሚሆነው የነበረችበትን ዘመን በትኩረት ስናጤን ነው። በዚህ ዘመን የሚኖሩ ሴቶች እንኳ አላህ የሠጣቸውን ችሎታ መጠቀም በማይችሉበት ኹኔታ አዒሻ በ6ተኛውና በ7ኛው ክፍለ ዘመን ያን የመሠለ ሕይወት መምራቷ ልዩ ምሳሌና ፋና ያደርጋታል። ገና ከልጅነቷ አንስቶ በንጹህ እስላማዊ አየር ውስጥ አደገች፤ ሆኖም እስረኛ አልሆነችም። ሐሳቧን በልበ-ሙሉነት ከመግለጽና በማኅበረሠቡ ጉዳዮች ከመሳተፍ የማህበረሰቧም መሪ ከመሆን ያገዳት አንዳችም ነገር አልነበረም። በቀላሉ ለማስቀመጥ አዒሻ ለአላህና ለመልክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) የተሰዋ ክቡር ሕይወትን መርታለች። ይህን አጭር መጣጥፍ በራሷ በእናታችን ንግግር እንዘጋዋለን። ምን አለች? “ሠዎችን ለማስደሰት ብሎ አላህ ያስከፋ አላህ ለሠዎች አሳልፎ ይተወዋል፤ አላህን ለማስደሰት የፈለገ ግን አላህ ይበቃዋል።”

20743

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8B%B3%E1%8C%85%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%8C%A3%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%88%AB%E1%8B%AB%20%E1%8C%A0%E1%88%8B%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%8C%89%E1%8B%AB

ወዳጅ ይመጣል ከራያ ጠላት ይወጣል ከጉያ

ወዳጅ ይመጣል ከራያ ጠላት ይወጣል ከጉያ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወዳጅ ይመጣል ከራያ ጠላት ይወጣል ከጉያ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

31091

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%8A%A9%E1%8A%91%E1%88%9D

ኢኩኑም

ኢኩኑም የአሹር ንጉሥ ነበር። ምናልባት 1842-1828 አካባቢ ገዛ። የኢሉሹማ ልጅና የወንድሙ የ 1 ኤሪሹም ተከታይ ይባላል። በሃቲ የነበሩት ካሩም (የንግድ ጣቢያዎች) አስቀጠለ፤ እንዲሁም አንዳንድ ቤተ መቅደስ ወይም አምባ እንዳሠራ ከጽላቶቹ ይታወቃል። የዓመት ስሞች የያንዳንዱ አሦራዊ ዓመት ስም ለዚያ ዓመት የተሾመው የሊሙ ስም ነበረ። ከዚህ በታች የዓመቱ ሊሙ እና ብዙ ጊዜ የሊሙ አባት ስም እንደ ኡልትራ አጭር አቆጣጠር ይዘርዝራሉ። 1842 ዓክልበ. - ቡዙ፤ አዳድ-ራቢ ልጅ 1841 ዓክልበ. - ሹሊ፤ ሻሊማሁ ልጅ / ኢዲን-ሲን፤ የሹሊ ወንድም 1840 ዓክልበ. - ኢኩኑም፤ ሹዳያ ልጅ 1839 ዓክልበ. - ዳን-ወር፤ አሁ-አሂ ልጅ 1838 ዓክልበ. - ሹ-አኑም ከነራብቲም 1837 ዓክልበ. - ኢል-ማሡ፤ አሹር-ጣብ ልጅ 1836 ዓክልበ. - ሹ-ሑቡር፤ ሹሊ ልጅ 1835 ዓክልበ. - ኢዱዋ፤ ጹሊሊ ልጅ 1834 ዓክልበ. - ላቀፕ፤ ፑዙር-ላባ ልጅ 1833 ዓክልበ. - ሹ-አኑም፤ የሃቢሩ ሰው 1832 ዓክልበ. - ኡኩ፤ ቢላ ልጅ 1831 ዓክልበ. - አሹር-ማሊክ፤ ፓናካ ልጅ 1830 ዓክልበ. - ዳን-አሹር፤ ፑዙር-ወር ልጅ 1829 ዓክልበ. - ሹ-ኩቡም፤ አሁ-አሂ ልጅ 1828 ዓክልበ. - ኢሪሹም፤ ኢዲን-አሹር ልጅ ለ1841 ዓክልበ.፣ አንዱ የሊሙ ዝርዝር በ«ኢዲን-ሲን፤ የሹሊ ወንድም» ፈንታ «ሹሊ፤ የሻሊማሁ ልጅ» ይጻፋል። መግለጫው አንድ ሊሙ በዓመቱ ውስጥ አርፎ በወንድሙ ተተካ ሳይሆን አይቀርም። የአሦር ነገሥታት