aisha-org/wav2vec-dataset-common-voice-36k

audio audioduration (s) 0.2 215	transcript stringlengths 2 2.11k
	qachon bo‘lishi to‘g‘risida bilimi bordir u o‘zi xohlagan vaqtda o‘zi xohlagan joyga yomg‘ir yog‘dirur va onalarning bachadonlaridagi homilalarini o‘g‘ilmiqizmi
	rasominuqsonlimi baxtlimi baxtsizmi bilur biron jon ertaga nima ish qilishini bila olmas biror jon qay yerda o‘lishini ham bila olmas
	faqat ollohgina biluvchi va xabardor zotdir savoljavob shu yerda bitdi kelgan odam hech narsa demay o‘rnidan turdi o‘ziga qadalgan maroqli
	sajda qilish saodatiga erishgan edilar bir kuni rasulullohga sallallahu alaihi vasallam ushbu muxim amr keldi
	nigohlar ostida masjidni tark etdi oradan birikki soniya o‘tdi haligi odam yurgan bo‘lsa endi ikkiuch odim yurgandir ikki olam sarvari
	u odamni menga chaqiringlar deb qoldilar bir necha kishi baravar turib tashqari otilishdi lekin atrofda odam zoti ko‘rinmasdi nochor qaytishdi
	topolmadik ey ollohning rasuli uni ko‘rganketgan odam ham yo‘q tashqarida janobimiz muborak yuzlarini uzun bo‘yli yelkalari keng hammaning orasida gavdali
	gavdasi bilan ajralib turgan odamga chevirdilar u odamning kimligini bilasanmi ey umar deb so‘radilar olloh va rasuli mendan yaxshiroq biladi deb
	javob qildi hazrati umar ra u jabroil edi va sizlarga diningizni o‘rgatish uchun keldi o‘tirganlarni bir hayajon to‘lqini qopladi vahiy
	farishtasini odam shaklida ko‘rish ovozini eshitish rasuli amin bilan jabroili amin tizzamatizza o‘tirib qilgan suhbatlarini tinglashdek izlab topilmas daqiqalarni yashashgan
	edi axir quronda bunga o‘xshash voqealar kelgan masalan payg‘ambar ibrohim alayhissalom ziyoratlariga kelgan mehmonlarini to ular o‘zlarini tanitmagunicha tanimaganlar ayni
	shu farishtalar hazrati lut alayhissalom huzurlariga kelishganida lut alayhissalom ham ularni tanimaganlar hadis kitoblariga alohida nom ostida jabroil hadisi deb
	kirgan bu suhbat sahobai kirom uchun g‘oyat aziz bir xotira o‘laroq ko‘ngillardan joy oldi rasululloh sevgan odam muoz ibn jabal
	roziyallohu anhu yordamsevar bir odam edi birovlarning ko‘nglini olishni yaxshi ko‘rardi uning bu xislati vaqti kelib qo‘lida hech narsa qolmasligiga
	eng yaqin qarindosh urug‘laringizni
	sabab bo‘ldi tirikchiligini o‘tkazish uchun hatto bazan qarz olishga majbur bo‘lib qoldi qarzini o‘tash vaqti kelib haqdorlar eshigini qoqib kelishganida
	muozning uzr so‘rashdan boshqa ularga beradigan hech vaqosi yo‘q edi lekin uzr so‘rash dardga davo emasligini uning o‘zi ham bilardi
	kelganlarning qoshlari chimirilib yana kelarmiz deb ortlariga ketishdi ketayotib biror chorasini topginda endi deb eslatib qo‘yishni ham unutishmadi muoz uyiga
	kirarkan qorong‘i o‘yxayollar qurshovida qolgan edi nima qilsa ekan bu qorong‘ilikdan chiqish yo‘lini qanday topsa ekan marhamat istaganlaringni qilinglar deb
	bo‘lmasdi boshingizni bilgan toshingizga uring mening sizdan qarzim yo‘q deya olmasdi uyiga qamalib olishdan ham foyda yo‘q nima qilarini bilmay
	birmuncha muddat tolg‘in ko‘zlarini xona devorlariga tikib turdi so‘ngra shart o‘rnidan turdida payg‘ambar masjidlariga yo‘l oldi janobimiz uning dardini diqqat
	bilan tinglab bo‘lgach qarz berganlarning uyiga birbir bordilar har biri bilan gaplashdilar lekin bu gaplashishlardan na muddat ortga surildi va na
	biror qulaylik tug‘ildi aksiga olib qo‘lda g‘animat ham yo‘q bo‘lganida janobimiz masalani oson hal etib qo‘ya qolar edilar muozni
	juda yaxshi ko‘radigan payg‘ambarimizning bu ishga g‘ayratlariga guvoh bo‘lgan bir sahobiy keyinchalik agar payg‘ambar sallallahu alaihi vasallam orachiliklarida biron qarz
	muddati kechiktirilsa edi muoz uchun kechiktirilgan bo‘lar edi degan edi endi nima qiladi muoz havo yoqimli kunlar qanday go‘zal
	hech tinchiy olmasdi
	ollohning azobidan ogohlantiring o‘zingizga ergashgan mo‘min kishilar uchun qanotingizni past tuting
	deb hech narsa bo‘lmaganday yuraversinmi yo‘q bunday qilishga undagi uyat tuyg‘usi yo‘l bermaydi obro‘etibori sharafi bor uning bu ahvolga chek qo‘yish lozim
	ashobi fil ro‘y bergan bu voqeaga esa fil voqeasi deya nom berildi abobil qushlari uchib ketgach osmon quzgunlar bilan to‘ldi
	edi rasululloh sallallahu alaihi vasallam muozning molmulkini sotishga chiqardilar kelgan mablag‘ni qarz berganlarga tarqatib masalani hal qildilar muoz endi
	uysizbog‘siz besh tangasiz qoldi ammo bu chorani qo‘llagan janobimiz uni bu ahvolda tashlab qo‘ya olmasdilar ham o‘sha kunlar edi rasululloh
	sallallahu alaihi vasallam yamanga borib u yerda islom dinini tushuntirish shariy hukmlarni tatbiq etishga ko‘ngilli bir odam axtardilar abu bakr
	roziyallohu anhu ko‘ngilli bo‘lib chiqqan edi uni qaytardilar keyin hazrati umar ra keldi uni ham qaytardilar nihoyat bu vazifaga muoz ibn
	jabal talabgor bo‘ldi darhol qabul etildi endi muoz bemalol nafas ola olardi kim ollohdan qo‘rqsa u zot uning uchun barcha
	g‘amkulfatlardan chiqar yo‘lni paydo qilur va uni o‘zi o‘ylamagan tomondan rizqlantirur oyatining siri ochildi rasuli akram sallallahu alaihi vasallam muozni
	ra qarshilariga o‘tirg‘izdilar vazifasini bajarishda nimalarga etibor qaratishi lozimligini ushbu muborak so‘zlar bilan tushuntirdilar sen ahli kitoblardan bir qavmni islomga
	chaqirish uchun boryapsan ularni eng oldin ollohning rasuli ekanimga ishonishga chaqir ular bu chaqirig‘ingni qabul etishsa bir kunbir kechaga besh vaqt namozni
	yani ularga xushxulq bilan kamtarona muomalada bo‘ling
	olloh farz qilganini bildir agar ular senga bu borada itoat etishsa boylaridan olinib kambag‘allariga tarqatish uchun olloh zakotni
	farz qilganini ayt agar ular buni ham qabul qilishsa zakotni to‘plashda odamlarning mollaridan eng yaxshilarini olib jonlarini achishtirishdan va
	natija o‘laroq mazlumning badduosiga nishon bo‘lishdan saqlan chunki bunday duo bilan olloh orasida hech qanday to‘siq yo‘q so‘ngra uni savolga tutdilar
	ey muoz nima bilan hukm qilasan ollohning kitobi bilan hukm qilaman izlagan hukmingni qurondan topmasangchi payg‘ambarning sunnati bilan hukm qilaman
	undan ham izlaganingni topmasangchi uholda ijtihodqilaman shunda janobimizning muborak yuzlarida totli bir mamnunlik alomatlari ko‘rindi axtarganini topgan amaliga qovushgan bir
	ko‘ngil huzuri ichida maqtovlar ollohgadir u rasulining elchisini rasulining orzuiga uyg‘un holga keltirdi deb marhamat qildilar muozga sherik qilib abu
	muso alashariyni tayinladilar va ikkaloviga bunday tavsiya berdilar oson qilib ko‘rsatinglar qiyinlik chiqarmanglar ko‘ngillarni zavqlantiradigan ifodalar bilan so‘zlanglar nafratlantiradigan so‘z
	va ishlardan uzoq turinglar so‘ngra ularni yo‘lga kuzatib chiqdilar muoz tuyaga mingan sarvari koinot sallallahu alaihi vasallam yonida yayov borardilar
	ey muoz dedilar bir payt boshqa meni ko‘rmasang kerak menga yetisha olmaysan shekilli faqat masjidimga va qabrimga kelasan bu gaplar
	muozning quloqlarini yondirdi yuragini qovurdi ko‘zlari bir onda yoshlanib yuragining tubtublaridan qaynab chiqqan bu yoshlarni to‘xtatib bo‘lmay qoldi rasuli kibriyoni
	bas
	boshqa ko‘rmas bo‘lib ayrilib ketish shuncha osonmikan abadiy saodatni uning rahbarligida topgan jondan aziz bir sevikli o‘laroq qabul etgan edi
	bu zotni o‘rinlariga o‘lishni joniga minnat biladigan darajada bitmastuganmas sevgisi va hurmati bor edi o‘ziga qolsa ketmasdi to vafot etgunlariga
	qadar yonlaridan ayrilmas edi ammo sevikli payg‘ambari unga bor deb turibdilar ketmasa bo‘lmasdi sevgan odam sevgisini buyruqqa itoat etish bilan
	isbot qilishi lozim axir demak taqdir qalami dunyo hayotida payg‘ambarni sallallahu alaihi vasallam boshqa ko‘rish yo‘lini unga berkitibdi muoz u yoqda
	ollohning rasulidan vakil o‘laroq tablig vazifasini yuritar ekan ollohning seviklisi sallallahu alaihi vasallam bu yoqda dunyodagi vazifalarini tamomlagan sifatida
	olamlar parvardigorining huzuriga borajak edilar qisqasi endi ko‘rishish mahsharga qolayotgan edi ey ollohning rasuli menga vasiyat qiling dedi qayerda bo‘lsang
	ollohga hurmatda bo‘l yana vasiyatqiling yomonlik qilib qo‘ysang ketidan yaxshilik qil to bu yaxshiliging u yomonligingni yuvsin yana ayting ey
	ollohning payg‘ambari odamlarga chiroyli xulq bilan muomala qil ajralish payti ham kelib qoldi muozning qulog‘iga sirg‘a qilib yana bitta tavsiya
	qilindi nematga ko‘milib nematni berganni unutishdan saqlan chunki ollohning sevikli qullari nemat egasini unutib qo‘yishdan qo‘rqqanlaridan nematga ko‘p ham ko‘milavermaydilar
	bu tavsiya ayniqsa muozga juda lozim edi butun molmulki qo‘lidan chiqqan bir odam sifatida bundan buyon moldavlat masalasida yana boshqa
	kamsitmagan ham yigirma beshinchi yil fil voqeasi yuz berganda o‘n besh yoshli qiz bo‘lgan xadicha endi qirq yoshga chiqdi go‘zal axloq egasi bo‘lgani bois makkaliklar unga tohira laqabini berdilar
	xayollarga borish ehtimoli shu zayl o‘nglandi muozning quloqlarida qolgan oxirgi jumla rasuli amin janobimizning ushbu muborak so‘zlari bo‘ldi insonlardan menga
	eng yaqini ollohni hurmatlaganlaridir kim bo‘lsa bo‘lsin qayerda bo‘lsa bo‘lsin bularni aytib bo‘lgach ollohning seviklisi jazo kunining shafoatchisi muhammad mustafo
	sallallahu alaihi vasallam janobimiz madinaga qaytib ketdilar muoz endi boshqa ko‘rmayajagi sevgili payg‘ambarining ortlaridan hasrat to‘la yoshli ko‘zlarila qarab turdida
	so‘ngra uham yaman yo‘lini tutdi otilgan har bir odim ularni birbiridan uzoqlashtirayotgan edimi yoki ikki sevgili birgabirga bitta yo‘lda ketayotirlarmi
	haqiqat olamida ayriliq yo‘q muoz ra rasulullohning sallallahu alaihi vasallam yonlarida rasuli kibriyo janobimiz ham muozning yonida bir vaqtlar suyukli
	payg‘ambarimizning sevuvchi sevgilisi bilan birga bo‘ladi deganlarini muoz eshitgan edi yana bitta xotirasini esa qabrga kirsa ham unutmasa kerak bir
	kuni janobimiz uning qo‘lidan tutib ey muoz ollohga qasam men seni yaxshi ko‘raman har namozing ortidan allohumma ainna ala zikrika
	va shukrika va husni ibadatik ollohim seni eslash senga shukr qilish va chiroyli ibodat etishda menga yordamchi bo‘l duosini qoldirma
	beparvo bo‘lma deb marhamat qilgan edilar allohumma ainna ala zikrika va shukrika va xusni ibadatik hazrati rasululloh sallallahu alaihi vasallam qasam ichib seni yaxshi ko‘raman deya maqtaganlari muoz ibn
	jabalni ra umrlarining oxirlarida uzoqlarga jo‘natishlarining albatta bir hikmati bor edi jisman ayriliq bo‘lsa ham manaviy birgalik davom etadi birga
	agar ular itoatsizlik qilsalar u holda albatta men sizning amalingizdan pokdirman deb ayting
	bo‘lgan paytlari olganidan ham ortig‘ini muoz ayriliq onida oladi xayrxo‘shlashilayotganda janobimiz aytgan gaplarda uzoqyaqinlik aslo muammo emasligi ham tushuntirilganday bo‘ldi
	qancha uzoqdagilar juda yaqin qancha yaqindagilar esa juda uzoqbo‘lishlari mumkin edi yaman sari borayotgan muoz hozirgacha hech tark etmagan duosini
	yana har namozidan keyin takror etarkan bu bilan janobining xos tavsiyalarini joyiga qo‘yayotganini ham xotirlayajak qo‘lini rasuli kibriyoning qo‘llarida turgandek
	his etajak edi hech unutmaydigan xotiralaridan yana bittasi imom bo‘lib namoz o‘qiyotganda namozni cho‘zib yubormaslik to‘g‘risidagi tavsiya edi bir paytlar
	saodat asri qissalri vido haji hudaybiyada bitim tuzilayotgan choqda o‘rnidan
	turib ketgan va nuqul quraysh elchisining gapi bo‘ladimi deya portlaganlar o‘shanda rosmana endi imon davosini boy berdik deb o‘ylashgan edi madinaga
	qaytishda tushgan fath surasi bu bitimni mo‘minlar uchun ochiqravshan fath deb baholagan ko‘ngillarda to‘plangan qayg‘uni sug‘urib tashlagan edi bundan buyon
	islom dini kundankunga quvvat topdi shirk va kufr hayoti odimodim chekinishga majbur qoldi ana o‘sha bitimdan keyinoq mo‘minlar katta-katta
	va davomli xavf tug‘dirib kelayotgan haybar qalasini fath etishdi tevarakdagi kattakichik amirliklarga xatlar yozildi makka fath etildi to tabukkacha safarlar uyushtirildi
	hazrati abu bakrning amirligi ostida qilingan haj paytida bundan buyon hech bir mushrik kabani tavof etolmasligi elon qilindi bu elonga
	g‘olib va mehribon olloh ga tavakkul qiling
	qarshi bosh ko‘tarib yo‘q eski tartib davom etadi deydigan bir odam chiqmadi undan keyin uzoqyaqindagi ko‘p arab qabilalari o‘z ixtiyorlari
	bilan madinaga kelib islomni qabul qilganlarini bildirishdi mana shu oralarda nasr surasi indi ey muhammad qachon ollohning yordami va g‘alaba
	kelsa va odamlar to‘pto‘p bo‘lishib ollohning dini islom ga kirayotganlarini ko‘rsangiz darhol parvardigoringizga hamd aytish bilan u zotni har qanday
	sherik lardan poklang va u zotdan mag‘firat so‘rang zero u tavbalarni qabul qilguvchi zotdir bu sharafli sura kelganidan keyin janobimiz
	oldingiga qaragandayam ko‘p tavba va istig‘for aytadigan bo‘ldilar ayniqsa hazrati abu bakr bu surani endi tayyorgarlik ko‘rish vaqti yaqinlashdi ey
	sevikligim manosida tushundi ko‘zlari yoshlandi chunki bu surada vazifa oxiriga yetayotganini his ettiradigan alomatlar bor edi insoniyatning eng buyuk yo‘lboshchisi
	sallallahu alaihi vasallam endi ummatlari bilan vidolashajaklar payg‘ambarlik hayotlari bo‘yicha odamlarga anglatishga harakat qilganlari abadiy saodat yurtiga yo‘l olajaklar
	bu kabi o‘ylar og‘ushida hijratning o‘ninchi yili zulqada oyida haj qilish uchun makkaga borishga qaror qilganlarini tevarakdagi qabilalarga bildirdilar bu xabarni
	eshitgan musulmonlar to‘pto‘p bo‘lib madinaga oqib kela boshlashdi haj amri kelganidan keyin suyukli payg‘ambarimiz qilgan ilk va so‘nggi haj edi
	bu madinaga hijratdan oldin hali farz bo‘lmasidan oldin haj qilganlari malum hayotlarida safarga oxirgi chiqishlari bundan boshqa haj qilish imkonlari
	u sizni o‘zingiz namoz uchun turayotgan vaqtingizda ham sajda qilguvchilar orasida ham imom bo‘lgan holingizda namoz ruknlarining biridan ikkinchisiga ko‘chayotgan vaqtingizda ham
	yo‘q edi shu bois xotinlari orasida bu gal qura tashlanmadi oyisha ummu salama savda zaynab juvayriya safiya ummu habiba va
	maymuna hammalaridan olloh rozi bo‘lsin onalarimiz bu safarga boradigan bo‘lishdi cho‘ri hukmidagi rayhona bilan moriya ham bor edilarmi yo‘qmibilmaymiz tirik
	qolgan bittagina qizlari fotima ham sevikli ota bilan birga yaqinda yamanga yuborilgan hazrati ali o‘sha yoqdan yo‘lga chiqajak va makkada
	topishishajak edi ummu rumonning vafotidan keyin hazrati abu bakrga turmushga chiqqan asmo binti umays to‘qqiz oylik homilasi bilan u
	ham safarni mo‘ljallab turibdi zulqada oyining yigirma beshinchishanba kuni peshin namozi o‘qib bo‘lingach janobimiz harakat amrini berdilar makka yo‘liga chiqqanlarning soni
	yuz ming edi bu yuz ming insonning har biri ollohning rasuli sallallahu alaihi vasallam bilan birga haj qilishdek ulug nematni
	g‘animat bilishar qadrqiymatini to‘la his etishar edi ikki soatlarcha yurilib zulhulayfaga yetib kelishdi dam berildi sayyidi koinot janobimizning imomliklarida asr

qachon bo‘lishi to‘g‘risida bilimi bordir u o‘zi xohlagan vaqtda o‘zi xohlagan joyga yomg‘ir yog‘dirur va onalarning bachadonlaridagi homilalarini o‘g‘ilmiqizmi

rasominuqsonlimi baxtlimi baxtsizmi bilur biron jon ertaga nima ish qilishini bila olmas biror jon qay yerda o‘lishini ham bila olmas

faqat ollohgina biluvchi va xabardor zotdir savoljavob shu yerda bitdi kelgan odam hech narsa demay o‘rnidan turdi o‘ziga qadalgan maroqli

sajda qilish saodatiga erishgan edilar bir kuni rasulullohga sallallahu alaihi vasallam ushbu muxim amr keldi

nigohlar ostida masjidni tark etdi oradan birikki soniya o‘tdi haligi odam yurgan bo‘lsa endi ikkiuch odim yurgandir ikki olam sarvari

u odamni menga chaqiringlar deb qoldilar bir necha kishi baravar turib tashqari otilishdi lekin atrofda odam zoti ko‘rinmasdi nochor qaytishdi

topolmadik ey ollohning rasuli uni ko‘rganketgan odam ham yo‘q tashqarida janobimiz muborak yuzlarini uzun bo‘yli yelkalari keng hammaning orasida gavdali

gavdasi bilan ajralib turgan odamga chevirdilar u odamning kimligini bilasanmi ey umar deb so‘radilar olloh va rasuli mendan yaxshiroq biladi deb

javob qildi hazrati umar ra u jabroil edi va sizlarga diningizni o‘rgatish uchun keldi o‘tirganlarni bir hayajon to‘lqini qopladi vahiy

farishtasini odam shaklida ko‘rish ovozini eshitish rasuli amin bilan jabroili amin tizzamatizza o‘tirib qilgan suhbatlarini tinglashdek izlab topilmas daqiqalarni yashashgan

edi axir quronda bunga o‘xshash voqealar kelgan masalan payg‘ambar ibrohim alayhissalom ziyoratlariga kelgan mehmonlarini to ular o‘zlarini tanitmagunicha tanimaganlar ayni

shu farishtalar hazrati lut alayhissalom huzurlariga kelishganida lut alayhissalom ham ularni tanimaganlar hadis kitoblariga alohida nom ostida jabroil hadisi deb

kirgan bu suhbat sahobai kirom uchun g‘oyat aziz bir xotira o‘laroq ko‘ngillardan joy oldi rasululloh sevgan odam muoz ibn jabal

roziyallohu anhu yordamsevar bir odam edi birovlarning ko‘nglini olishni yaxshi ko‘rardi uning bu xislati vaqti kelib qo‘lida hech narsa qolmasligiga

eng yaqin qarindosh urug‘laringizni

sabab bo‘ldi tirikchiligini o‘tkazish uchun hatto bazan qarz olishga majbur bo‘lib qoldi qarzini o‘tash vaqti kelib haqdorlar eshigini qoqib kelishganida

muozning uzr so‘rashdan boshqa ularga beradigan hech vaqosi yo‘q edi lekin uzr so‘rash dardga davo emasligini uning o‘zi ham bilardi

kelganlarning qoshlari chimirilib yana kelarmiz deb ortlariga ketishdi ketayotib biror chorasini topginda endi deb eslatib qo‘yishni ham unutishmadi muoz uyiga

kirarkan qorong‘i o‘yxayollar qurshovida qolgan edi nima qilsa ekan bu qorong‘ilikdan chiqish yo‘lini qanday topsa ekan marhamat istaganlaringni qilinglar deb

bo‘lmasdi boshingizni bilgan toshingizga uring mening sizdan qarzim yo‘q deya olmasdi uyiga qamalib olishdan ham foyda yo‘q nima qilarini bilmay

birmuncha muddat tolg‘in ko‘zlarini xona devorlariga tikib turdi so‘ngra shart o‘rnidan turdida payg‘ambar masjidlariga yo‘l oldi janobimiz uning dardini diqqat

bilan tinglab bo‘lgach qarz berganlarning uyiga birbir bordilar har biri bilan gaplashdilar lekin bu gaplashishlardan na muddat ortga surildi va na

biror qulaylik tug‘ildi aksiga olib qo‘lda g‘animat ham yo‘q bo‘lganida janobimiz masalani oson hal etib qo‘ya qolar edilar muozni

juda yaxshi ko‘radigan payg‘ambarimizning bu ishga g‘ayratlariga guvoh bo‘lgan bir sahobiy keyinchalik agar payg‘ambar sallallahu alaihi vasallam orachiliklarida biron qarz

muddati kechiktirilsa edi muoz uchun kechiktirilgan bo‘lar edi degan edi endi nima qiladi muoz havo yoqimli kunlar qanday go‘zal

hech tinchiy olmasdi

ollohning azobidan ogohlantiring o‘zingizga ergashgan mo‘min kishilar uchun qanotingizni past tuting

deb hech narsa bo‘lmaganday yuraversinmi yo‘q bunday qilishga undagi uyat tuyg‘usi yo‘l bermaydi obro‘etibori sharafi bor uning bu ahvolga chek qo‘yish lozim

ashobi fil ro‘y bergan bu voqeaga esa fil voqeasi deya nom berildi abobil qushlari uchib ketgach osmon quzgunlar bilan to‘ldi

edi rasululloh sallallahu alaihi vasallam muozning molmulkini sotishga chiqardilar kelgan mablag‘ni qarz berganlarga tarqatib masalani hal qildilar muoz endi

uysizbog‘siz besh tangasiz qoldi ammo bu chorani qo‘llagan janobimiz uni bu ahvolda tashlab qo‘ya olmasdilar ham o‘sha kunlar edi rasululloh

sallallahu alaihi vasallam yamanga borib u yerda islom dinini tushuntirish shariy hukmlarni tatbiq etishga ko‘ngilli bir odam axtardilar abu bakr

roziyallohu anhu ko‘ngilli bo‘lib chiqqan edi uni qaytardilar keyin hazrati umar ra keldi uni ham qaytardilar nihoyat bu vazifaga muoz ibn

jabal talabgor bo‘ldi darhol qabul etildi endi muoz bemalol nafas ola olardi kim ollohdan qo‘rqsa u zot uning uchun barcha

g‘amkulfatlardan chiqar yo‘lni paydo qilur va uni o‘zi o‘ylamagan tomondan rizqlantirur oyatining siri ochildi rasuli akram sallallahu alaihi vasallam muozni

ra qarshilariga o‘tirg‘izdilar vazifasini bajarishda nimalarga etibor qaratishi lozimligini ushbu muborak so‘zlar bilan tushuntirdilar sen ahli kitoblardan bir qavmni islomga

chaqirish uchun boryapsan ularni eng oldin ollohning rasuli ekanimga ishonishga chaqir ular bu chaqirig‘ingni qabul etishsa bir kunbir kechaga besh vaqt namozni

yani ularga xushxulq bilan kamtarona muomalada bo‘ling

olloh farz qilganini bildir agar ular senga bu borada itoat etishsa boylaridan olinib kambag‘allariga tarqatish uchun olloh zakotni

farz qilganini ayt agar ular buni ham qabul qilishsa zakotni to‘plashda odamlarning mollaridan eng yaxshilarini olib jonlarini achishtirishdan va

natija o‘laroq mazlumning badduosiga nishon bo‘lishdan saqlan chunki bunday duo bilan olloh orasida hech qanday to‘siq yo‘q so‘ngra uni savolga tutdilar

ey muoz nima bilan hukm qilasan ollohning kitobi bilan hukm qilaman izlagan hukmingni qurondan topmasangchi payg‘ambarning sunnati bilan hukm qilaman

undan ham izlaganingni topmasangchi uholda ijtihodqilaman shunda janobimizning muborak yuzlarida totli bir mamnunlik alomatlari ko‘rindi axtarganini topgan amaliga qovushgan bir

ko‘ngil huzuri ichida maqtovlar ollohgadir u rasulining elchisini rasulining orzuiga uyg‘un holga keltirdi deb marhamat qildilar muozga sherik qilib abu

muso alashariyni tayinladilar va ikkaloviga bunday tavsiya berdilar oson qilib ko‘rsatinglar qiyinlik chiqarmanglar ko‘ngillarni zavqlantiradigan ifodalar bilan so‘zlanglar nafratlantiradigan so‘z

va ishlardan uzoq turinglar so‘ngra ularni yo‘lga kuzatib chiqdilar muoz tuyaga mingan sarvari koinot sallallahu alaihi vasallam yonida yayov borardilar

ey muoz dedilar bir payt boshqa meni ko‘rmasang kerak menga yetisha olmaysan shekilli faqat masjidimga va qabrimga kelasan bu gaplar

muozning quloqlarini yondirdi yuragini qovurdi ko‘zlari bir onda yoshlanib yuragining tubtublaridan qaynab chiqqan bu yoshlarni to‘xtatib bo‘lmay qoldi rasuli kibriyoni

bas

boshqa ko‘rmas bo‘lib ayrilib ketish shuncha osonmikan abadiy saodatni uning rahbarligida topgan jondan aziz bir sevikli o‘laroq qabul etgan edi

bu zotni o‘rinlariga o‘lishni joniga minnat biladigan darajada bitmastuganmas sevgisi va hurmati bor edi o‘ziga qolsa ketmasdi to vafot etgunlariga

qadar yonlaridan ayrilmas edi ammo sevikli payg‘ambari unga bor deb turibdilar ketmasa bo‘lmasdi sevgan odam sevgisini buyruqqa itoat etish bilan

isbot qilishi lozim axir demak taqdir qalami dunyo hayotida payg‘ambarni sallallahu alaihi vasallam boshqa ko‘rish yo‘lini unga berkitibdi muoz u yoqda

ollohning rasulidan vakil o‘laroq tablig vazifasini yuritar ekan ollohning seviklisi sallallahu alaihi vasallam bu yoqda dunyodagi vazifalarini tamomlagan sifatida

olamlar parvardigorining huzuriga borajak edilar qisqasi endi ko‘rishish mahsharga qolayotgan edi ey ollohning rasuli menga vasiyat qiling dedi qayerda bo‘lsang

ollohga hurmatda bo‘l yana vasiyatqiling yomonlik qilib qo‘ysang ketidan yaxshilik qil to bu yaxshiliging u yomonligingni yuvsin yana ayting ey

ollohning payg‘ambari odamlarga chiroyli xulq bilan muomala qil ajralish payti ham kelib qoldi muozning qulog‘iga sirg‘a qilib yana bitta tavsiya

qilindi nematga ko‘milib nematni berganni unutishdan saqlan chunki ollohning sevikli qullari nemat egasini unutib qo‘yishdan qo‘rqqanlaridan nematga ko‘p ham ko‘milavermaydilar

bu tavsiya ayniqsa muozga juda lozim edi butun molmulki qo‘lidan chiqqan bir odam sifatida bundan buyon moldavlat masalasida yana boshqa

kamsitmagan ham yigirma beshinchi yil fil voqeasi yuz berganda o‘n besh yoshli qiz bo‘lgan xadicha endi qirq yoshga chiqdi go‘zal axloq egasi bo‘lgani bois makkaliklar unga tohira laqabini berdilar

xayollarga borish ehtimoli shu zayl o‘nglandi muozning quloqlarida qolgan oxirgi jumla rasuli amin janobimizning ushbu muborak so‘zlari bo‘ldi insonlardan menga

eng yaqini ollohni hurmatlaganlaridir kim bo‘lsa bo‘lsin qayerda bo‘lsa bo‘lsin bularni aytib bo‘lgach ollohning seviklisi jazo kunining shafoatchisi muhammad mustafo

sallallahu alaihi vasallam janobimiz madinaga qaytib ketdilar muoz endi boshqa ko‘rmayajagi sevgili payg‘ambarining ortlaridan hasrat to‘la yoshli ko‘zlarila qarab turdida

so‘ngra uham yaman yo‘lini tutdi otilgan har bir odim ularni birbiridan uzoqlashtirayotgan edimi yoki ikki sevgili birgabirga bitta yo‘lda ketayotirlarmi

haqiqat olamida ayriliq yo‘q muoz ra rasulullohning sallallahu alaihi vasallam yonlarida rasuli kibriyo janobimiz ham muozning yonida bir vaqtlar suyukli

payg‘ambarimizning sevuvchi sevgilisi bilan birga bo‘ladi deganlarini muoz eshitgan edi yana bitta xotirasini esa qabrga kirsa ham unutmasa kerak bir

kuni janobimiz uning qo‘lidan tutib ey muoz ollohga qasam men seni yaxshi ko‘raman har namozing ortidan allohumma ainna ala zikrika

va shukrika va husni ibadatik ollohim seni eslash senga shukr qilish va chiroyli ibodat etishda menga yordamchi bo‘l duosini qoldirma

beparvo bo‘lma deb marhamat qilgan edilar allohumma ainna ala zikrika va shukrika va xusni ibadatik hazrati rasululloh sallallahu alaihi vasallam qasam ichib seni yaxshi ko‘raman deya maqtaganlari muoz ibn

jabalni ra umrlarining oxirlarida uzoqlarga jo‘natishlarining albatta bir hikmati bor edi jisman ayriliq bo‘lsa ham manaviy birgalik davom etadi birga

agar ular itoatsizlik qilsalar u holda albatta men sizning amalingizdan pokdirman deb ayting

bo‘lgan paytlari olganidan ham ortig‘ini muoz ayriliq onida oladi xayrxo‘shlashilayotganda janobimiz aytgan gaplarda uzoqyaqinlik aslo muammo emasligi ham tushuntirilganday bo‘ldi

qancha uzoqdagilar juda yaqin qancha yaqindagilar esa juda uzoqbo‘lishlari mumkin edi yaman sari borayotgan muoz hozirgacha hech tark etmagan duosini

yana har namozidan keyin takror etarkan bu bilan janobining xos tavsiyalarini joyiga qo‘yayotganini ham xotirlayajak qo‘lini rasuli kibriyoning qo‘llarida turgandek

his etajak edi hech unutmaydigan xotiralaridan yana bittasi imom bo‘lib namoz o‘qiyotganda namozni cho‘zib yubormaslik to‘g‘risidagi tavsiya edi bir paytlar

saodat asri qissalri vido haji hudaybiyada bitim tuzilayotgan choqda o‘rnidan

turib ketgan va nuqul quraysh elchisining gapi bo‘ladimi deya portlaganlar o‘shanda rosmana endi imon davosini boy berdik deb o‘ylashgan edi madinaga

qaytishda tushgan fath surasi bu bitimni mo‘minlar uchun ochiqravshan fath deb baholagan ko‘ngillarda to‘plangan qayg‘uni sug‘urib tashlagan edi bundan buyon

islom dini kundankunga quvvat topdi shirk va kufr hayoti odimodim chekinishga majbur qoldi ana o‘sha bitimdan keyinoq mo‘minlar katta-katta

va davomli xavf tug‘dirib kelayotgan haybar qalasini fath etishdi tevarakdagi kattakichik amirliklarga xatlar yozildi makka fath etildi to tabukkacha safarlar uyushtirildi

hazrati abu bakrning amirligi ostida qilingan haj paytida bundan buyon hech bir mushrik kabani tavof etolmasligi elon qilindi bu elonga

g‘olib va mehribon olloh ga tavakkul qiling

qarshi bosh ko‘tarib yo‘q eski tartib davom etadi deydigan bir odam chiqmadi undan keyin uzoqyaqindagi ko‘p arab qabilalari o‘z ixtiyorlari

bilan madinaga kelib islomni qabul qilganlarini bildirishdi mana shu oralarda nasr surasi indi ey muhammad qachon ollohning yordami va g‘alaba

kelsa va odamlar to‘pto‘p bo‘lishib ollohning dini islom ga kirayotganlarini ko‘rsangiz darhol parvardigoringizga hamd aytish bilan u zotni har qanday

sherik lardan poklang va u zotdan mag‘firat so‘rang zero u tavbalarni qabul qilguvchi zotdir bu sharafli sura kelganidan keyin janobimiz

oldingiga qaragandayam ko‘p tavba va istig‘for aytadigan bo‘ldilar ayniqsa hazrati abu bakr bu surani endi tayyorgarlik ko‘rish vaqti yaqinlashdi ey

sevikligim manosida tushundi ko‘zlari yoshlandi chunki bu surada vazifa oxiriga yetayotganini his ettiradigan alomatlar bor edi insoniyatning eng buyuk yo‘lboshchisi

sallallahu alaihi vasallam endi ummatlari bilan vidolashajaklar payg‘ambarlik hayotlari bo‘yicha odamlarga anglatishga harakat qilganlari abadiy saodat yurtiga yo‘l olajaklar

bu kabi o‘ylar og‘ushida hijratning o‘ninchi yili zulqada oyida haj qilish uchun makkaga borishga qaror qilganlarini tevarakdagi qabilalarga bildirdilar bu xabarni

eshitgan musulmonlar to‘pto‘p bo‘lib madinaga oqib kela boshlashdi haj amri kelganidan keyin suyukli payg‘ambarimiz qilgan ilk va so‘nggi haj edi

bu madinaga hijratdan oldin hali farz bo‘lmasidan oldin haj qilganlari malum hayotlarida safarga oxirgi chiqishlari bundan boshqa haj qilish imkonlari

u sizni o‘zingiz namoz uchun turayotgan vaqtingizda ham sajda qilguvchilar orasida ham imom bo‘lgan holingizda namoz ruknlarining biridan ikkinchisiga ko‘chayotgan vaqtingizda ham

yo‘q edi shu bois xotinlari orasida bu gal qura tashlanmadi oyisha ummu salama savda zaynab juvayriya safiya ummu habiba va

maymuna hammalaridan olloh rozi bo‘lsin onalarimiz bu safarga boradigan bo‘lishdi cho‘ri hukmidagi rayhona bilan moriya ham bor edilarmi yo‘qmibilmaymiz tirik

qolgan bittagina qizlari fotima ham sevikli ota bilan birga yaqinda yamanga yuborilgan hazrati ali o‘sha yoqdan yo‘lga chiqajak va makkada

topishishajak edi ummu rumonning vafotidan keyin hazrati abu bakrga turmushga chiqqan asmo binti umays to‘qqiz oylik homilasi bilan u

ham safarni mo‘ljallab turibdi zulqada oyining yigirma beshinchishanba kuni peshin namozi o‘qib bo‘lingach janobimiz harakat amrini berdilar makka yo‘liga chiqqanlarning soni

yuz ming edi bu yuz ming insonning har biri ollohning rasuli sallallahu alaihi vasallam bilan birga haj qilishdek ulug nematni

g‘animat bilishar qadrqiymatini to‘la his etishar edi ikki soatlarcha yurilib zulhulayfaga yetib kelishdi dam berildi sayyidi koinot janobimizning imomliklarida asr