qwen2-72b
stringlengths 52
18.6k
| llama3-8b-it-new
stringlengths 27
2.19k
| arxiv-translator
stringlengths 52
14.6k
| deepl
stringlengths 52
14.4k
| llama3-instrucTrans-enko-8b
stringlengths 50
2.13k
| llama3.1-8b-it-new
stringlengths 51
16k
|
---|---|---|---|---|---|
\(\bullet\)_์นํ์ด์ง._ ์ธํฐ๋ท์ ํ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ค์ํ ์ ํ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ LLMs๊ฐ ๋ค์ํ ์ธ์ด ์ง์์ ์ต๋ํ๊ณ ์ผ๋ฐํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค [82, 26]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํด, ์ด์ ์์
์์๋ CommonCrawl [163]๊ณผ ๊ฐ์ ์น์์ ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌ๋กค๋งํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํฌ๋กค๋ง๋ ์น ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ํคํผ๋์์ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ํ
์คํธ์ ์คํธ ๋ฉ์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ง ํ
์คํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ๊ณ ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ผ๋ฏ๋ก, ๋ฐ์ดํฐ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์นํ์ด์ง๋ฅผ ํํฐ๋งํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. | \(\bullet\)_์นํ์ด์ง._ ์ธํฐ๋ท์ ํ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ค์ํ ์ ํ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋์ด LLM์ด ๋ค์ํ ์ธ์ด์ ์ง์์ ์ต๋ํ๊ณ ์ผ๋ฐํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํฌ ์ ์๊ฒ ๋์์ต๋๋ค [82, 26]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์ด์ ์์
์์๋ CommonCrawl [163]๊ณผ ๊ฐ์ด ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์น์์ ํฌ๋กค๋งํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํฌ๋กค๋ง๋ ์น ๋ฐ์ดํฐ์๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ํ
์คํธ์ ์คํธ ๋ฉ์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ง ํ
์คํธ๊ฐ ๋ชจ๋ ํฌํจ๋๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์์ผ๋ฏ๋ก ๋ฐ์ดํฐ ํ์ง์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์น ํ์ด์ง๋ฅผ ํํฐ๋งํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. | \(\bullet\) ์นํ์ด์ง. ์ธํฐ๋ท์ ํ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ค์ํ ์ ํ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ LLMs๊ฐ ๋ค์ํ ์ธ์ด ์ง์์ ์ป๊ณ ๊ทธ๋ค์ ์ผ๋ฐํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ฒ ํ๋ค [82, 26]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ์์์ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํด, ์ด์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ CommonCrawl [163]๊ณผ ๊ฐ์ด ์น์์ ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌ๋กค๋งํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํฌ๋กค๋ง๋ ์น ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ข
์ข
์ํคํผ๋์์ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ํ
์คํธ์ ์คํธ ๋ฉ์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ง ํ
์คํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก, ๋ฐ์ดํฐ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์นํ์ด์ง๋ฅผ ํํฐ๋งํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. | \(\bullet\) ์นํ์ด์ง. ์ธํฐ๋ท์ ํ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ค์ํ ์ ํ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋์๊ณ , ์ด๋ LLMs๊ฐ ๋ค์ํ ์ธ์ด ์ง์์ ์ต๋ํ๊ณ ์ผ๋ฐํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค [82, 26]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ์์์ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์ด์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ CommonCrawl [163]๊ณผ ๊ฐ์ด ์น์์ ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌ๋กค๋งํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํฌ๋กค๋ง๋ ์น ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ํ
์คํธ์ ์คํธ ๋ฉ์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ง ํ
์คํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์์ผ๋ฏ๋ก ๋ฐ์ดํฐ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์นํ์ด์ง๋ฅผ ํํฐ๋งํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. | \(\bullet\) ์นํ์ด์ง. ์ธํฐ๋ท์ ํ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ค์ํ ์ ํ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ LLMs๊ฐ ๋ค์ํ ์ธ์ด ์ง์์ ์ต๋ํ๊ณ ์ผ๋ฐํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋์์ต๋๋ค [82, 26]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์ด์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ CommonCrawl [163]๊ณผ ๊ฐ์ด ์น์์ ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌ๋กค๋งํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํฌ๋กค๋ง๋ ์น ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ํคํผ๋์์ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ํ
์คํธ์ ์คํธ ๋ฉ์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ง ํ
์คํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก, ๋ฐ์ดํฐ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์นํ์ด์ง๋ฅผ ํํฐ๋งํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. | \(\bullet\) ์นํ์ด์ง. ์ธํฐ๋ท์ ํ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ค์ํ ์ ํ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ LLMs๊ฐ ๋ค์ํ ์ธ์ด์ ์ง์์ ์ต๋ํ๊ณ ์ผ๋ฐํ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋์์ต๋๋ค [82, 26]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ์ด์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ CommonCrawl [163]๊ณผ ๊ฐ์ด ์น์์ ๋๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌ๋กค๋งํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํฌ๋กค๋ง๋ ์น ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ํคํผ๋์์ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ํ
์คํธ์ ์คํธ ๋ฉ์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ํ์ง ํ
์คํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก, ๋ฐ์ดํฐ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์นํ์ด์ง๋ฅผ ํํฐ๋งํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. |
1. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ , ๊ฐ์ฅ ์ต๊ทผ์ ์ค์ ์ธ๊ณ ์์ธก ์ง๋ฌธ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์งํ์ฌ, ์๋ํ๋ ์์ธก ์์คํ
์ ํ๊ฐ์ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํด ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
2. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฒ ์ด์ค๋ผ์ธ์ ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ํ๊ณ , ๊ฒฝ์์ ์ธ ์์ธก ํ๋ซํผ์์์ ์ธ๊ฐ ๊ตฐ์ค์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ทผ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐํํ LM ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํฉ๋๋ค.
3. ์ฐ๋ฆฌ๋ LM์ ์์ธก ์์
์ ๋ํ ์ถ๋ก ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์๊ฐ ๊ฐ๋
๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํฉ๋๋ค. | 1. ์๋ ์์ธก ์์คํ
์ ํ๊ฐํ๊ณ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ ์ต์ ์ ์ค์ ์์ธก ์ง๋ฌธ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ํ๋ ์ด์
ํฉ๋๋ค.2. ๊ฒฝ์๋ ฅ ์๋ ์์ธก ํ๋ซํผ์์ ๊ธฐ์ค์ ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ๋๊ณ ์ธ๊ฐ ๊ตฐ์ค์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ทผ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๋ณด๊ฐ LM ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํฉ๋๋ค.3. ์์ธก ์์
์ ๋ํ ์ถ๋ก ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์์ฒด ์ง๋ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํฉ๋๋ค. | [korean]
1. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ ์ต์ ์ ์ค์ธ๊ณ ์์ธก ์ง๋ฌธ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ ๋ณํ์ฌ, ์๋ํ๋ ์์ธก ์์คํ
์ ํ๊ฐ์ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํด ์ฌ์ฉํ๋ค.
2. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ์ค์ ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ํ๊ณ , ๊ฒฝ์์ ์ธ ์์ธก ํ๋ซํผ์์ ์ธ๊ฐ ๊ตฐ์ค์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ทผ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐํ๋ LM ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๋ค.
3. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ธก ์์
์ ๋ํ ์ถ๋ก ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์๊ธฐ ์ง๋ ํ์ต์ ํตํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํ๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
1. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ , ๊ฐ์ฅ ์ต๊ทผ์ ์ค์ ์ธ๊ณ ์์ธก ์ง๋ฌธ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์งํ์ฌ, ์๋ํ๋ ์์ธก ์์คํ
์ ํ๊ฐ์ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํด ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
2. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ์ค์ ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ํ๊ณ , ๊ฒฝ์์ ์ธ ์์ธก ํ๋ซํผ์์์ ์ธ๊ฐ ๊ตฐ์ค์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ทผ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ฆ๊ฐ LM ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํฉ๋๋ค.
3. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ธก ์์
์ ๋ํ LM์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํ ์๊ธฐ ๊ฐ๋
๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
1. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ ์ต์ ์ ์ค์ ์ธ๊ณ ์์ธก ์ง๋ฌธ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์งํ์ฌ, ์๋ํ๋ ์์ธก ์์คํ
์ ํ๊ฐ์ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํด ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
2. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ์ค์ ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ํ๊ณ ๊ฒฝ์์ ์ธ ์์ธก ํ๋ซํผ์์์ ์ธ๊ฐ์ ๊ตฐ์ค ์ฑ๋ฅ์ ๊ทผ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ฆ๊ฐ LM ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํฉ๋๋ค.
3. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ธก ์์
์ ๋ํ LM์ ์ถ๋ก ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์๊ธฐ ์ง๋ ํ์ต ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
1. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ฌ๊น์ง ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ , ๊ฐ์ฅ ์ต๊ทผ์ ์ค์ ์ธ๊ณ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์งํ์ฌ, ์๋ํ๋ ์์ธก ์์คํ
์ ํ๊ฐ์ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํด ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
2. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ์ค์ ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ ํ๊ณ , ๊ฒฝ์์ ์ธ ์์ธก ํ๋ซํผ์์ ์ธ๊ฐ์ ๊ตฐ์ค ์ฑ๋ฅ์ ์ ๊ทผํ๋ ๊ฒ์ ๋ณด๊ฐ๋ LM ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํฉ๋๋ค.
3. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ธก ์์
์ ๋ํ LM์ ์ถ๋ก ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํ ์๊ธฐ ์ง๋์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ์ฉํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] |
PersonA: Vascepa๋ ์ฌ๊ฐํ ๊ณ ์ฝ๋ ์คํ
๋กคํ์ฆ์ ๊ฐ์ง ์ฌ๋๋ค์ ์ด ์ฝ๋ ์คํ
๋กค์ ์ค์ด๊ธฐ ์ํด ์ ์ง๋ฐฉ ์์ฌ ๋ฐ ๋ค๋ฅธ ์น๋ฃ๋ฒ๊ณผ ํจ๊ป ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. | PersonA: ๋ฐ์ค์ธํ๋ ์ ์ง๋ฐฉ ์์ด์๋ฒ ๋ฐ ๊ธฐํ ์น๋ฃ์ ์ ํจ๊ป ๊ณ ์ฝ๋ ์คํ
๋กคํ์ฆ์ด ์ฌํ ์ฌ๋์ ์ด ์ฝ๋ ์คํ
๋กค์ ๋ฎ์ถ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. | [reviewed korean]
PersonA: Vascepa๋ ์ฌ๊ฐํ ๊ณ ์ฝ๋ ์คํ
๋กค์ ๊ฐ์ง ์ฌ๋๋ค์ ์ด ์ฝ๋ ์คํ
๋กค์ ๋ฎ์ถ๊ธฐ ์ํด ์ ์ง๋ฐฉ ์๋จ๊ณผ ๋ค๋ฅธ ์น๋ฃ๋ฒ๊ณผ ํจ๊ป ์ฌ์ฉ๋๋ค. | PersonA: Vascepa๋ ์ ์ง๋ฐฉ ์๋จ๊ณผ ๋ค๋ฅธ ์น๋ฃ๋ฒ๊ณผ ํจ๊ป ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ๊ฐํ ๊ณ ์ฝ๋ ์คํ
๋กคํ์ฆ์ ๊ฐ์ง ์ฌ๋๋ค์ ์ด ์ฝ๋ ์คํ
๋กค ์์น๋ฅผ ๋ฎ์ถ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. | [reviewd korean]
PersonA: Vascepa๋ ์ ์ง๋ฐฉ ์๋จ๊ณผ ๋ค๋ฅธ ์น๋ฃ๋ฒ๊ณผ ํจ๊ป ์ฌ์ฉ๋์ด, ์ฌ๊ฐํ ๊ณ ์ฝ๋ ์คํ
๋กคํ์ฆ์ ๊ฐ์ง ์ฌ๋๋ค์ ์ด ์ฝ๋ ์คํ
๋กค ์์น๋ฅผ ๋ฎ์ถฅ๋๋ค. | ์ฌ๋A: Vascepa๋ ์ฌ๊ฐํ ๊ณ ์ฝ๋ ์คํ
๋กคํ์ฆ ํ์์ ์ด ์ฝ๋ ์คํ
๋กค์ ๋ฎ์ถ๊ธฐ ์ํด ์ ์ง๋ฐฉ ์์ด์๋ฒ ๋ฐ ๊ธฐํ ์น๋ฃ์ ํจ๊ป ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. |
* **Natural Questions**[179]์ ์ค์ ์ต๋ช
ํ๋, ์ง๊ณ๋ Google ๊ฒ์ ์์ง์ ์ ์ถ๋ ์ง๋ฌธ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ QA ๋ฐ์ดํฐ์
์
๋๋ค. ์ฃผ์๊ธฐ๋ ์ต์์ 5๊ฐ์ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๊ฐ์ ธ์จ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ์ด์ง์ ํจ๊ป ์ง๋ฌธ์ ์ ์๋ฐ๊ณ , ํ์ด์ง์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธด ๋ต๋ณ(์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋จ๋ฝ)๊ณผ ์งง์ ๋ต๋ณ(ํ๋ ์ด์์ ์ํฐํฐ)์ ์ฃผ์ ์ฒ๋ฆฌํ๊ฑฐ๋, ๊ธด/์งง์ ๋ต๋ณ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ null์ ํ์ํฉ๋๋ค.
* **MMLU**[180]๋ ์ ๋ก์ท ๋ฐ ์์ ์ท ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์ป์ ์ง์์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ฆ, MMLU๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์๊ณผ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ด๋ STEM, ์ธ๋ฌธํ, ์ฌํ๊ณผํ ๋ฐ ๊ธฐํ ๋ถ์ผ์ 57๊ฐ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋ณต์ก๋๊ฐ ๋ค์ํ๋ฉฐ, ์ด๋ฑํ๊ต ์์ค์์ ๊ณ ๊ธ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์์ค๊น์ง ๋ค์ํฉ๋๋ค. ์ธ๊ธํ ๊ฐ์น๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฃผ์ ๊ธฐ์ฌ๋ ๋ค์ค ์์
์ธ์ด ์ดํด, ์ง๋ฌธ ์๋ต ๋ฐ ์ฐ์ ์ถ๋ก ์ ์์ต๋๋ค.
* **MBPP**[181]์ "Mostly Basic Python Problems"๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, ์ฝ๋ ์์ฑ์ ์ํ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ฐ๋
๊ณผ ํ์ค ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๋ 974๊ฐ์ ์งง์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํฌ๊ดํฉ๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ์์
์ค๋ช
, ์ฝ๋ ์๋ฃจ์
๋ฐ ์ธ ๊ฐ์ ์๋ํ๋ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **HumanEval**[182]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์
๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ 164๊ฐ์ ์์์
์ผ๋ก ์ ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ํจ์ ์๋ช
, docstring, ์ฝ๋ ๋ณธ๋ฌธ ๋ฐ ์ฌ๋ฌ ๋จ์ ํ
์คํธ๊ฐ ๋๋ฐ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ฐ๋ฐํ ์ฃผ์ ๋๊ธฐ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ ์ด ๋ด์ฉ์ ์ ์ธํ๋ ๊ฒ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **APPS**[183]์ Python ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ธ์ด์ ์ค์ ์ ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. APPS ๋ฐ์ดํฐ์
์ 232,444๊ฐ์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ปฌ๋ ์
์ ํฌํจํฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํ๊ท 18์ค์ ํ์ด์ฌ ์ฝ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, APPS๋ ํ
์คํธ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฌธ์ ์ค๋ช
์ด ์๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ ํ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฐ์ต ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๋ ์ ์ฅ์์ ์ก์ธ์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๊ฐ์กฐํด์ผ ํ ๋ง์ง๋ง ์ธก๋ฉด์ ๊ทธ๊ฒ์ด ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ฅผ ํฌํจํ๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **WikiSQL**[184]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ
์ด๋ธ์์ ๊ฐ์ ธ์จ SQL ์ฟผ๋ฆฌ์ ํด๋น ์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ์ ์ ๊ตํ๊ฒ ๋ผ๋ฒจ๋ง๋ ์ 87,726๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. SQL ์ฟผ๋ฆฌ๋ ์ธ ๊ฐ์ ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค: ํ
์คํธ ์ธํธ(17,284๊ฐ์ ์์ ), ๊ฐ๋ฐ(9,145๊ฐ์ ์์ ), ํ๋ จ(61,297๊ฐ์ ์์ ).
* **TriviaQA**[185]์ QA ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ 650,000๊ฐ ์ด์์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ-์ฆ๊ฑฐ ์ผ์ค์ ํฌํจํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ 95,000๊ฐ์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์์ ํธ๋ฆฌ๋น์ ์ ํธ๊ฐ์ ์ํด ์์ฑ๋์๊ณ , ํ๊ท ์ ์ผ๋ก 6๊ฐ์ ๋
๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์์คํ๋ ์ฆ๊ฑฐ ๋ฌธ์์ ์ํด ์ง์๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋๋ ๋ ๋์ ์น ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์๋์ผ๋ก ํ๋๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ ๊ฐ์ง ์ธ๊ทธ๋จผํธ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ฉฐ, ์ด๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋ฐ ์น ๋๋ฉ์ธ์์์ ์ง์ ํ ๋ต๋ณ๊ณผ, ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋ฐ ์จ๋ผ์ธ์์ ์ ํํ๊ฒ ๋ต๋ณ๋ ์ง๋ฌธ๊ณผ ๊ทธ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ํฌํจํ๋ ๊ฒ์ฆ๋ ์ธํธ๋ฅผ ํฌํจํฉ๋๋ค. | * **์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ**[179]์ Google ๊ฒ์ ์์ง์ ์ ์ถ๋ ์ค์ ์ต๋ช
ํ๋ ์ง๊ณ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ์ง๋ฌธ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ QA ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ฃผ์ ์์ฑ์๋ ์์ \(5\) ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ์ด์ง์ ํจ๊ป ์ง๋ฌธ์ด ์ ์๋๊ณ , ํ์ด์ง์ ๊ธด ๋ต๋ณ(์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋จ๋ฝ)๊ณผ ์งง์ ๋ต๋ณ(ํ๋ ์ด์์ ์ํฐํฐ)์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ฃผ์์ ๋ฌ๊ฑฐ๋ ๊ธด/์งง์ ๋ต๋ณ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ null์ ํ์ํฉ๋๋ค.
* **MMLU**[180]๋ ์ ๋ก์ท ๋ฐ ํ์ฐ์ท ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์ป์ ์ง์์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ฆ, MMLU๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐ ์ง์๊ณผ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ชจ๋ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. STEM, ์ธ๋ฌธํ, ์ฌํ ๊ณผํ ๋ฐ ๊ธฐํ ๋ถ์ผ์ 57๊ฐ ๊ณผ๋ชฉ์ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ด๊ธ๋ถํฐ ๊ณ ๊ธ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊น์ง ๋ค์ํ๊ฒ ๋ณต์ก๋๊ฐ ๋ฌ๋ผ์ง๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ฃผ์ ๊ณตํ์ ๋ค์ค ์์
์ธ์ด ์ดํด, ์ง๋ฌธ ๋ต๋ณ ๋ฐ ์ฐ์ ์ถ๋ก ์ ์ํ ๊ฒ์์ ์ธ๊ธํ ํ์๊ฐ ์์ต๋๋ค.
* **MBPP**[181]๋ "๋๋ถ๋ถ ๊ธฐ๋ณธ ํ์ด์ฌ ๋ฌธ์ "์ ์ฝ์๋ก ์ฝ๋ ์์ฑ์ ์ํด ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ฐ๋
๋ฐ ํ์ค ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋ฒ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๋ 974๊ฐ์ ์งง์ Python ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํฌ๊ดํฉ๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ์์
์ค๋ช
, ์ฝ๋ ์๋ฃจ์
, ์ธ ๊ฐ์ง ์๋ํ๋ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **HumanEval**[182]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 164๊ฐ์ ์์์
์ผ๋ก ์ ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ณผ์ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ ๊ณผ์ ์๋ ํจ์ ์๋ช
, ๋ฌธ์ ๋ฌธ์์ด, ์ฝ๋ ๋ณธ๋ฌธ, ์ฌ๋ฌ ๋จ์ ํ
์คํธ๊ฐ ์ฒจ๋ถ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ ์ฃผ์ ๊ฐ๋
์ ์ฝ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์์ ํด๋น ์ฝํ
์ธ ๋ฅผ ์ ์ธํ ์ ์๋๋ก ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **APPS**[183]๋ Python ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ธ์ด์ ์ค์ ์ ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. APPS ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 232,444๊ฐ์ Python ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๊ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํ๊ท 18์ค์ Python ์ฝ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ํ APPS๋ ํ
์คํธ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฌธ์ ์ค๋ช
์ด ์๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ ํ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฐ์ต ๋ฌธ์ ๋ฆฌํฌ์งํ ๋ฆฌ์ ๋ํ ์ก์ธ์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ๊ฐ์กฐํ๊ณ ์ถ์ ์ ์ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ฅผ ํฌํจํ๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **WikiSQL**[184]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ
์ด๋ธ์์ 87,726๊ฐ์ ์ ์คํ๊ฒ ๋ ์ด๋ธ์ด ์ง์ ๋ SQL ์ฟผ๋ฆฌ์ ํด๋น ์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ ์์ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. SQL ์ฟผ๋ฆฌ๋ ํ
์คํธ ์ธํธ(\(17,284\) ์์ ), ๊ฐ๋ฐ(\(9,145\) ์์ ), ํ์ต(\(61,297\) ์์ )์ ์ธ ๊ฐ์ง ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **TriviaQA**[185]๋ QA ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 650,000๊ฐ ์ด์์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ-์ฆ๊ฑฐ ์ผ๊ฐํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 95,000๊ฐ์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ํด์ฆ ์ ํธ๊ฐ๋ค์ด ์์ฑํ์ผ๋ฉฐ ํ๊ท 6๊ฐ์ ๋
๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์์ฑ๋ ์ฆ๊ฑฐ ๋ฌธ์๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋๋ ๋ ๋์ ์น ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์๋์ผ๋ก ํ๋๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋ฐ ์น ๋๋ฉ์ธ์ ์ง์ ํ ๋ต๋ณ์ด ํฌํจ๋ ์ธ๊ทธ๋จผํธ์ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋ฐ ์จ๋ผ์ธ์ ๊ด๋ จ ๋ฌธ์์ ํจ๊ป ์ ํํ๊ฒ ๋ต๋ณํ ์ง๋ฌธ์ด ํฌํจ๋ ํ์ธ๋ ์ธ๊ทธ๋จผํธ์ ๋ ๊ฐ์ง ์ธ๊ทธ๋จผํธ๋ก ๋ถ๋ฅ๋ฉ๋๋ค. | [korean]
* **Natural Questions**[179]๋ ์ค์ ์ต๋ช
ํ๋, ์ง๊ณ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ QA ๋ฐ์ดํฐ์
์ผ๋ก, ์ด ์ฟผ๋ฆฌ๋ Google ๊ฒ์ ์์ง์ ์ง๋ฌธ ํํ๋ก ์ ์ถ๋์์ต๋๋ค. ์ฃผ์ ๋ด๋น์๋ ์์ 5๊ฐ์ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์ํคํผ๋์ ํ์ด์ง์ ํจ๊ป ์ง๋ฌธ์ ์ ์๋ฐ๊ณ , ํ์ด์ง์ ์กด์ฌํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธด ๋ต๋ณ(์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ฌธ๋จ)๊ณผ ์งง์ ๋ต๋ณ(ํ๋ ์ด์์ ์ํฐํฐํฐ)์ ์ฃผ์ ์ฒ๋ฆฌํ๊ฑฐ๋, ๊ธด/์งง์ ๋ต๋ณ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ null๋ก ํ์ํฉ๋๋ค.
* **MMLU**[180]๋ zero-shot ๋ฐ few-shot ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์ป์ ์ง์์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ฆ, MMLU๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์๊ณผ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ชจ๋ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ด๋ STEM, ์ธ๋ฌธํ, ์ฌํ๊ณผํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ค๋ฅธ ๋ถ์ผ์ 57๊ฐ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋ณต์ก๋๊ฐ ๋ค์ํ๋ฉฐ, ์ด๋ฑ ์์ค์์ ๊ณ ๊ธ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์์ค๊น์ง ๋ค์ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฃผ์ ๊ธฐ์ฌ๋ ๋ค์ค ์์
์ธ์ด ์ดํด, ์ง๋ฌธ ์๋ต, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ์ ์ถ๋ก ์ ์์ต๋๋ค.
* **MBPP**[181]๋ "Mostly Basic Python Problems"์ ์ฝ์๋ก, ์ฝ๋ ์์ฑ์ ์ํ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ๋ 974๊ฐ์ ์งง์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ธฐ๋ณธ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ฐ๋
๊ณผ ํ์ค ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ ๋ง์ ์ฃผ์ ๋ฅผ ํฌํจํฉ๋๋ค. ๊ฐ ์ฑ๋ฆฐ์ง๋ ์์
์ค๋ช
, ์ฝ๋ ์๋ฃจ์
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ ๊ฐ์ ์๋ํ๋ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **HumanEval**[182]๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์
๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ 164๊ฐ์ ์์ผ๋ก ์ ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฑ๋ฆฐ์ง๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ ์ฑ๋ฆฐ์ง๋ ํจ์ ์๋ช
, docstring, ์ฝ๋ ๋ณธ๋ฌธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฌ ๋จ์ ํ
์คํธ๋ฅผ ๋๋ฐํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ์ฃผ์ ๋๊ธฐ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ํ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ ํด๋น ๋ด์ฉ์ด ๋ฐฐ์ ๋๋๋ก ํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **APPS**[183]๋ Python ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ธ์ด์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. APPS ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ 232,444๊ฐ์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ ์ปฌ๋ ์
์ด ์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ ํ๊ท 18์ค์ ํ์ด์ฌ ์ฝ๋๊ฐ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, APPS๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ ํ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฐ์ต์ ๋ํ ์ ์ฅ์์ ์ก์ธ์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ๊ฐ ์ฐ์ต์๋ ํ
์คํธ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌธ์ ์ค๋ช
์ด ์์ต๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ๊ฐ์กฐํ ์ ์ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **WikiSQL**[184]๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ๋ง๋ค์ด์ก์ผ๋ฉฐ, ์ํคํผ๋์ ํ
์ด๋ธ์์ 87,726๊ฐ์ ์ ๊ตํ๊ฒ ๋ ์ด๋ธ์ด ์ง์ ๋ SQL ์ฟผ๋ฆฌ์ ํด๋น ์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ ์์ด ์์ต๋๋ค. SQL ์ฟผ๋ฆฌ๋ ํ
์คํธ ์ธํธ(17,284๊ฐ์ ์์), ๊ฐ๋ฐ(9,145๊ฐ์ ์์), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ จ(61,297๊ฐ์ ์์)์ ์ธ ๊ฐ์ง ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **TriviaQA**[185]๋ QA ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ 650,000๊ฐ ์ด์์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ-์ฆ๊ฑฐ ํธ๋ฆฌํ์ ํฌํจํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ 95,000๊ฐ์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์์ ํด์ฆ ์ ํธ๊ฐ๋ค์ ์ํด ์์ฑ๋์๊ณ , ํ๊ท 6๊ฐ์ ๋
๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์ถ์ฒ๋ฅผ ๋ฐํ ์ฆ๊ฑฐ ๋ฌธ์์ ์ํด ์ง์๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์๋ ์ํคํผ๋์ ๋๋ ๋์ ๋ฒ์์ ์น ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์๋์ผ๋ก ํ๋๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ ๊ฐ์ง ์ธ๊ทธ๋จผํธ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ฉฐ, ํ๋๋ ์ํคํผ๋์์ ์น ๋๋ฉ์ธ์์์ ์ง์ง ๋ต๋ณ์ ํฌํจํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ ํ๋๋ ์ํคํผ๋์์ ์จ๋ผ์ธ์์์ ์ ํํ๊ฒ ๋ต๋ณ๋ ์ง๋ฌธ๊ณผ ๊ทธ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ํฌํจํ๋ ๊ฒ์ฆ๋ ์ธํธ์
๋๋ค.
[reviewd korean] | * **Natural Questions**[179]์ Google ๊ฒ์ ์์ง์ ์ง๋ฌธ์ผ๋ก ์ ์ถ๋ ์ค์ ์ต๋ช
ํ๋ ์ง๊ณ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ QA ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ฃผ์ ์์ฑ์๋ ์์ 5๊ฐ์ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๊ฐ์ ธ์จ Wikipedia ํ์ด์ง์ ํจ๊ป ์ง๋ฌธ์ ๋ฐ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ํ์ด์ง์ ๊ธด ๋ต๋ณ(์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋จ๋ฝ)๊ณผ ์งง์ ๋ต๋ณ(ํ๋ ์ด์์ ์ํฐํฐ)์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ฅผ ์ฃผ์ ์ฒ๋ฆฌํ๊ณ , ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ null์ ํ์ํฉ๋๋ค.
* **MMLU**[180]๋ ์ ๋ก ์ท๊ณผ ์์ ์ท ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์ป์ ์ง์์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ฆ, MMLU๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์๊ณผ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ STEM, ์ธ๋ฌธํ, ์ฌํ๊ณผํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ธฐํ ๋ถ์ผ์ 57๊ฐ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ๋ณต์ก๋๋ ์ด๊ธ์์ ๊ณ ๊ธ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์์ค๊น์ง ๋ค์ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ฃผ์ ๊ธฐ์ฌ๋ ๋ค์ค ์์
์ธ์ด ์ดํด, ์ง๋ฌธ ๋ต๋ณ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ์ ์ ์ถ๋ก ์ ์์ต๋๋ค.
* **MBPP**[181]๋ "Mostly Basic Python Problems"์ ์ฝ์๋ก, ์ฝ๋ ์์ฑ์ ์ํ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ 974๊ฐ์ ์งง์ Python ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ธฐ๋ณธ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ฐ๋
๊ณผ ํ์ค ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋ฒ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๊ฐ ์ฑ๋ฆฐ์ง๋ ์์
์ค๋ช
, ์ฝ๋ ์๋ฃจ์
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 3๊ฐ์ ์๋ํ๋ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **HumanEval**[182]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 164๊ฐ์ ์์์
์ผ๋ก ๋ง๋ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฑ๋ฆฐ์ง๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๊ฐ ์ฑ๋ฆฐ์ง๋ ํจ์ ์๋ช
, ๋ฌธ์ ๋ฌธ์์ด, ์ฝ๋ ๋ณธ๋ฌธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฌ ๋จ์ ํ
์คํธ๋ฅผ ๋๋ฐํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ ์ฃผ๋ ๋ชฉ์ ์ ์ฝ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ํ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์์ ์ด ๋ด์ฉ์ด ๋ฐฐ์ ๋๋๋ก ํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **APPS**[183]๋ Python ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ธ์ด์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. APPS ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 232,444๊ฐ์ Python ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๊ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ์๋ ํ๊ท 18์ค์ Python ์ฝ๋๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๋ํ, APPS๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ ํ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฐ์ต ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๋ ์ ์ฅ์์ ์ก์ธ์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ๊ฐ ๋ฌธ์ ๋ ํ
์คํธ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌธ์ ์ค๋ช
์ ๋๋ฐํฉ๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ๊ฐ์กฐํ๊ณ ์ถ์ ์ ์ ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๊ฐ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **WikiSQL**[184]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ๋ง๋ค์ด์ก์ผ๋ฉฐ, 87,726๊ฐ์ ์ธ์ฌํ๊ฒ ๋ผ๋ฒจ๋ง๋ SQL ์ฟผ๋ฆฌ์ ํด๋นํ๋ ์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ ์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ์ฟผ๋ฆฌ๋ ํ
์คํธ ์ธํธ(17,284๊ฐ์ ์์ ), ๊ฐ๋ฐ ์ธํธ(9,145๊ฐ์ ์์ ), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ์ต ์ธํธ(61,297๊ฐ์ ์์ )์ ์ธ ๊ฐ์ง ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค.
* **TriviaQA**[185]๋ QA ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 650,000๊ฐ ์ด์์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ-์ฆ๊ฑฐ ํธ๋ฆฌํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 95,000๊ฐ์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์์ ํด์ฆ ์ ํธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ์๊ณ , ํ๊ท 6๊ฐ์ ๋
๋ฆฝ์ ์ธ ์ถ์ฒ์ ์ฆ๊ฑฐ ๋ฌธ์๋ก ๋ท๋ฐ์นจ๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์๋ Wikipedia ๋๋ ๊ด๋ฒ์ํ ์น ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์๋์ผ๋ก ์์ง๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ธ๊ทธ๋จผํธ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ฉฐ, ํ๋๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์ ์น ๋๋ฉ์ธ์์ ์ป์ ์ ํํ ๋ต๋ณ์ ํฌํจํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ ํ๋๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์ ์จ๋ผ์ธ์์ ์ป์ ์ ํํ ๋ต๋ณ๊ณผ ๊ทธ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ํฌํจํ๋ ๊ฒ์ฆ๋ ์ธํธ์
๋๋ค. | * **Natural Questions**[179]์ Google ๊ฒ์ ์์ง์ ์ ์ถ๋ ์ค์ ์ต๋ช
ํ๋ ์ง๊ณ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ์ง๋ฌธ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ QA ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ฃผ์ ์์ฑ์๋ ์์ 5๊ฐ์ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ ์ค ํ๋์ธ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ์ด์ง์ ํจ๊ป ์ง๋ฌธ์ ์ ์๋ฐ๊ณ , ํ์ด์ง์ ๊ธด ๋ต(์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋จ๋ฝ)๊ณผ ์งง์ ๋ต(ํ๋ ์ด์์ ์ํฐํฐํฐ)์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ฅผ ์ฃผ์ ์ฒ๋ฆฌํ๊ฑฐ๋, ๊ธด/์งง์ ๋ต์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ null์ ํ์ํฉ๋๋ค.
* **MMLU**[180]๋ ์ ๋ก์ท๊ณผ ํ์ฐ์ท ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์ป์ ์ง์์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ฆ, MMLU๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐ ์ง์๊ณผ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ STEM, ์ธ๋ฌธํ, ์ฌํ๊ณผํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ธฐํ ๋ถ์ผ์ 57๊ฐ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ์ด๋ฑํ๊ต ์์ค์์ ๊ณ ๊ธ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์์ค๊น์ง ๋ค์ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ฃผ์ ๊ธฐ์ฌ๋ ๋ค์ค ์์
์ธ์ด ์ดํด, ์ง๋ฌธ ๋ต๋ณ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ์ ์ถ๋ก ์ ์์ต๋๋ค.
* **MBPP**[181]๋ "Mostly Basic Python Problems"์ ์ฝ์๋ก, ์ฝ๋ ์์ฑ์ ์ํ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ 974๊ฐ์ ์งง์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ธฐ๋ณธ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ฐ๋
๊ณผ ํ์ค ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋ฒ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ์์
์ค๋ช
, ์ฝ๋ ์๋ฃจ์
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ ๊ฐ์ ์๋ํ๋ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **HumanEval**[182]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 164๊ฐ์ ์์์
์ผ๋ก ์ ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ํจ์ ์๋ช
, ๋ฌธ์ ๋ฌธ์์ด, ์ฝ๋ ๋ณธ๋ฌธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฌ ๋จ์ ํ
์คํธ๋ฅผ ๋๋ฐํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ ์ฃผ์ ๋๊ธฐ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์์ ์ด ๋ด์ฉ์ด ์ ์ธ๋๋๋ก ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **APPS**[183]๋ Python ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ธ์ด์ ์ค์ ์ ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. APPS ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 232,444๊ฐ์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๊ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํ๊ท ์ ์ผ๋ก 18์ค์ ํ์ด์ฌ ์ฝ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, APPS๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ ํ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฐ์ต ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํฌํจํ๋ ์ ์ฅ์์ ์ก์ธ์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ๊ฐ ๋ฌธ์ ๋ ํ
์คํธ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌธ์ ์ค๋ช
์ ๋๋ฐํฉ๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ๊ฐ์กฐํ๊ณ ์ถ์ ์ ์ ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๊ฐ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **WikiSQL**[184]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ
์ด๋ธ์์ 87,726๊ฐ์ ์ ์คํ๊ฒ ๋ ์ด๋ธ์ด ์ง์ ๋ SQL ์ฟผ๋ฆฌ์ ํด๋น ์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ ์์ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. SQL ์ฟผ๋ฆฌ๋ ํ
์คํธ ์ธํธ(17,284๊ฐ์ ์์ ), ๊ฐ๋ฐ ์ธํธ(9,145๊ฐ์ ์์ ), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ์ต ์ธํธ(61,297๊ฐ์ ์์ )์ ์ธ ๊ฐ์ง ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **TriviaQA**[185]๋ QA ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 650,000๊ฐ ์ด์์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ-์ฆ๊ฑฐ ์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 95,000๊ฐ์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์์ ํด์ฆ ์ ํธ๊ฐ๋ค์ด ์์ฑํ์ผ๋ฉฐ, ํ๊ท 6๊ฐ์ ๋
๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์์ฑ๋ ์ฆ๊ฑฐ ๋ฌธ์๋ก ๋ท๋ฐ์นจ๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋๋ ๋์ ์น ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์๋์ผ๋ก ํ๋๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ธ๊ทธ๋จผํธ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ฉฐ, ํ๋๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์ ์น ๋๋ฉ์ธ์์์ ์ ํํ ๋ต๋ณ์ ํฌํจํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ ํ๋๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์ ์จ๋ผ์ธ์์์ ์ ํํ๊ฒ ๋ต๋ณ๋ ์ง๋ฌธ๊ณผ ๊ทธ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ํฌํจํฉ๋๋ค. | * **Natural Questions**[179]์ Google ๊ฒ์ ์์ง์ ์ ์ถ๋ ์ค์ ์ต๋ช
ํ๋ ์ง๊ณ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ์ง๋ฌธ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ QA ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ฃผ์์๋ ์์ 5๊ฐ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ ์ค ํ๋์ ์ํค ํ์ด์ง์ ํจ๊ป ์ง๋ฌธ์ด ์ ์๋๊ณ , ํ์ด์ง์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธด ๋ต๋ณ(์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋จ๋ฝ)๊ณผ ์งง์ ๋ต๋ณ(ํ๋ ์ด์์ ์ํฐํฐํฐ)์ ์ฃผ์์ผ๋ก ํ์ํ๊ฑฐ๋, ๊ธด/์งง์ ๋ต๋ณ์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ null์ ํ์ํฉ๋๋ค.
* **MMLU**[180]๋ ์ ๋ก์ท ๋ฐ ํ์ฐ์ท ์๋๋ฆฌ์ค์์ ์ป์ ์ง์์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ฆ, MMLU๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐ ์ง์๊ณผ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ชจ๋ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฒค์น๋งํฌ๋ STEM, ์ธ๋ฌธํ, ์ฌํ๊ณผํ ๋ฐ ๊ธฐํ ๋ถ์ผ์ 57๊ฐ ๊ณผ๋ชฉ์ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋ณต์ก๋๊ฐ ๋ค์ํ๋ฉฐ, ์ด๊ธ์์ ๊ณ ๊ธ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์์ค๊น์ง ๋ค์ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ฃผ์ ๊ธฐ์ฌ๋ ๋ค์ค ์์
์ธ์ด ์ดํด, ์ง๋ฌธ ์๋ต, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ์ ์ถ๋ก ์ ์์ต๋๋ค.
* **MBPP**[181]๋ "Mostly Basic Python Problems"์ ์ฝ์๋ก, ์ฝ๋ ์์ฑ์ ์ํด ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๋ฒค์น๋งํฌ๋ 974๊ฐ์ ์งง์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ๊ธฐ๋ณธ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๊ฐ๋
๊ณผ ํ์ค ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋ฒ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ์์
์ค๋ช
, ์ฝ๋ ์๋ฃจ์
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ ๊ฐ์ ์๋ํ๋ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **HumanEval**[182]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์
๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 164๊ฐ์ ์์์
์ผ๋ก ์ ์๋ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๊ฐ ๋์ ๊ณผ์ ๋ ํจ์ ์๋ช
, ๋ฌธ์ ๋ฌธ์์ด, ์ฝ๋ ๋ณธ๋ฌธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฌ ๋จ์ ํ
์คํธ๊ฐ ๋๋ฐ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ ์ฃผ์ ๋๊ธฐ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์์ ๊ทธ ๋ด์ฉ์ด ๋ฐฐ์ ๋๋๋ก ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **APPS**[183]๋ Python ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ธ์ด์ ์ค์ ์ ๋ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. APPS ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 232,444๊ฐ์ ํ์ด์ฌ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๊ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํ๊ท 18๊ฐ์ ํ์ด์ฌ ์ฝ๋ ์ค์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, APPS๋ ํ
์คํธ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฌธ์ ์ค๋ช
์ด ์๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ ํ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ ์ฐ์ต ๋ฌธ์ ์ ๋ํ ์ ๊ทผ์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๊ฐ์กฐํด์ผ ํ ๋ง์ง๋ง ์ ์ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.
* **WikiSQL**[184]์ ์ฝ๋ ์์ฑ ์์
์ ์ํด ์ ์๋์์ผ๋ฉฐ, 87,726๊ฐ์ SQL ์ฟผ๋ฆฌ์ ํด๋น ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ํ
์ด๋ธ์ ์์ฐ์ด ์ง๋ฌธ์ด ์ธ์ฌํ๊ฒ ๋ ์ด๋ธ์ด ์ง์ ๋ ์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. SQL ์ฟผ๋ฆฌ๋ ํ
์คํธ ์ธํธ(17,284๊ฐ), ๊ฐ๋ฐ ์ธํธ(9,145๊ฐ), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ์ต ์ธํธ(61,297๊ฐ)์ ์ธ ๊ฐ์ง ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
* **TriviaQA**[185]๋ QA ์์
์ ์ํด ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ 650,000๊ฐ ์ด์์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ-์ฆ๊ฑฐ ์ผ์ค ํญ์ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 95,000๊ฐ์ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ์ง๋ฌธ-๋ต๋ณ ์์ ํด์ฆ ์ ํธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ์ผ๋ฉฐ ํ๊ท 6๊ฐ์ ๋
๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์์ฑ๋ ์ฆ๊ฑฐ ๋ฌธ์๋ก ์ง์๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋๋ ๋ ๋์ ์น ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ์๋์ผ๋ก ์์ง๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ธ๊ทธ๋จผํธ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ฉฐ, ํ๋๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋ฐ ์น ๋๋ฉ์ธ์ ์ค์ ๋ต๋ณ์ ํฌํจํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ ํ๋๋ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋ฐ ์จ๋ผ์ธ์์ ์ ํํ๊ฒ ๋ต๋ณ๋ ์ง๋ฌธ๊ณผ ๊ทธ์ ๊ด๋ จ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ํฌํจํฉ๋๋ค. |
\(\bullet\)_ShareGPT_[148]์ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ChatGPT ๋๋ GPT-4์์ ๋ํ๋ฅผ ShareGPT API๋ฅผ ํตํด ์
๋ก๋ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ํ๋ซํผ์์ ์์ง๋์์ต๋๋ค. ํ์ฌ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋๋ต 90,000๊ฐ์ ๋ํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์๋ ์ค์ ์ธ๊ฐ์ ์ง์์ฌํญ์ด๋ ๋ฌธ์์ ChatGPT์ ์๋ต์ด ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\)_ShareGPT_[148]๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ShareGPT API๋ฅผ ํตํด ChatGPT ๋๋ GPT-4์์ ๋ํ๋ฅผ ์
๋ก๋ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ํ๋ซํผ์์ ์์ง๋ฉ๋๋ค. ํ์ฌ ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ์ธ๊ฐ์ ์ค์ ์ง์นจ ๋๋ ๋ฌธ์ ์ฌํญ๊ณผ ChatGPT์ ์๋ต์ ํฌํจํ์ฌ ์ฝ 90,000๊ฐ์ ๋ํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\)_ShareGPT_[148]์ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ShareGPT API๋ฅผ ํตํด ChatGPT ๋๋ GPT-4์์ ๋ํ๋ฅผ ์
๋ก๋ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ํ๋ซํผ์์ ์์ง๋์์ต๋๋ค. ํ์ฌ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฝ 90,000๊ฐ์ ๋ํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ธ๊ฐ์ ์ค์ ์ง์๋ ๋ฌธ์์ ChatGPT์ ์๋ต์ ํฌํจํ๊ณ ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\)_ShareGPT_[148]๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ShareGPT API๋ฅผ ํตํด ChatGPT ๋๋ GPT-4์์ ๋ํ๋ฅผ ์
๋ก๋ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ํ๋ซํผ์์ ์์ง๋์์ต๋๋ค. ํ์ฌ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ธ๊ฐ์ ์ค์ ์ง์๋ ๋ฌธ์์ ChatGPT์ ์๋ต์ ํฌํจํ์ฌ ์ฝ 90,000๊ฑด์ ๋ํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\)_ShareGPT_[148]๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ShareGPT API๋ฅผ ํตํด ChatGPT ๋๋ GPT-4์์ ๋ํ๋ฅผ ์
๋ก๋ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ํ๋ซํผ์์ ์์ง๋์์ต๋๋ค. ํ์ฌ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ธ๊ฐ์ ์ค์ ์ง์์ฌํญ ๋๋ ๋ฌธ์์ ChatGPT์ ์๋ต์ ํฌํจํ์ฌ ์ฝ 90,000๊ฐ์ ๋ํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\)_ShareGPT_[148]๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ShareGPT API๋ฅผ ํตํด ChatGPT ๋๋ GPT-4์์ ๋ํ๋ฅผ ์
๋ก๋ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ํ๋ซํผ์์ ์์ง๋์์ต๋๋ค. ํ์ฌ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ธ๊ฐ์ ์ค์ ์ง์์ฌํญ์ด๋ ๋ฌธ์์ ChatGPT์ ์๋ต์ ํฌํจํ์ฌ ์ฝ 90,000๊ฐ์ ๋ํ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. |
์ด ์น์
์์๋ ํน์ ๋ถ์ผ์ ์คํ๋ถ ์ํ์ ์ํ LLMs ํ๋ จ์ ํ์ ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ RAFT๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋จผ์ , ๊ฐ๋
ํ์ต ๊ธฐ๋ฐ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ด๋ผ๋ ์ ํต์ ์ธ ๊ธฐ๋ฒ์ ์๊ฐํ๊ณ , | ์ด ์น์
์์๋ ๋๋ฉ์ธ๋ณ ์คํ๋ถ ์ํ์ ์ํด LLM์ ํ๋ จํ๋ ์๋ก์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ธ RAFT๋ฅผ ์๊ฐํฉ๋๋ค. ๋จผ์ ์ง๋ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ๊ณ ์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฒ์ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ ๋๋ฉ์ธ ํน์ ์คํ ๋ถ ํ
์คํธ๋ฅผ ์ํ LLMs ํ๋ จ์ ์๋ก์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ธ RAFT๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. ๋จผ์ ๊ฐ๋
ํ์ fine-tuning์ด๋ผ๋ ๊ณ ์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฒ์ ์๊ฐํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ ๋๋ฉ์ธ๋ณ ์คํ๋ถ ์ํ์ ์ํ ์๋ก์ด LLM ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ RAFT๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋จผ์ ๊ฐ๋
ํ์ต์ ํตํ Fine-tuning์ด๋ผ๋ ๊ณ ์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฒ์ ์๊ฐํ๊ฒ ์ต๋๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ ๋๋ฉ์ธ๋ณ ์คํ๋ถ ์ํ์ ์ํด LLMs๋ฅผ ํ๋ จํ๋ ํ์ ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ RAFT๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋จผ์ , ์ง๋๋ fine-tuning์ด๋ผ๋ ์ ํต์ ์ธ ๊ธฐ๋ฒ์ ์๊ฐํ๊ฒ ์ต๋๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ ๋๋ฉ์ธ๋ณ ๊ฐ๋ฐฉํ ์ํ์ ์ํด LLMs๋ฅผ ํ๋ จํ๋ ์๋ก์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ธ RAFT๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. ๋จผ์ , classical technique of supervised fine-tuning์ ๋ํด ์๊ฐํ๋ค. |
๊ทธ๋ฌ๋ float64์ ๋์ ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์คํํ ๋, ์ค์ ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐจ์์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์ง๋ง, ๊ฐ์ฅ ์์ ์ฑ๊ตฌ๋ฌ ๊ฐ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ์ฑ๊ตฌ๋ฌ ๊ฐ๋ค๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋์์ ์งํ๋ ์ฐ๊ตฌ(Cancedda, 2024)์์ ๊ด์ฐฐํ์์ต๋๋ค. | ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋์ float64 ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์คํํ๋ฉด ์ค์ ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐจ์์ด ์ฌ์ฉ๋์ง๋ง, ๊ฐ์ฅ ์์ 12๊ฐ ์ ๋์ ํน์ด๊ฐ์ด ๋ค๋ฅธ ํน์ด๊ฐ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋์ ์์
(Cancedda, 2024)์์ ๊ด์ฐฐํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ต๋๋ค. | ๊ทธ๋ฌ๋ float64์ ๋์ ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์คํํ ๋, ์ค์ ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐจ์์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์์ ํ์ธํ์์ง๋ง, ๊ฐ์ฅ ์์ ์ฝ 12๊ฐ์ ํน์ด๊ฐ์ด ๋ค๋ฅธ ํน์ด๊ฐ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋์ ์์
(Cancedda, 2024)์์ ๋ฐ๊ฒฌํ์๋ค. | ๊ทธ๋ฌ๋ float64์ ๋์ ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์คํํ ๋, ์ค์ ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐจ์์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์ง๋ง, ๊ฐ์ฅ ์์ ์ฝ 12๊ฐ์ ํน์ด๊ฐ(singular values)์ด ๋ค๋ฅธ ํน์ด๊ฐ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ๋์์ ์ผ๋ก ์งํ๋ ์ฐ๊ตฌ(Cancedda, 2024)์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ด์ฐฐ์
๋๋ค. | ๊ทธ๋ฌ๋ float64์ ๋์ ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์คํํ ๋, ์ค์ ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐจ์์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์ง๋ง, ๊ฐ์ฅ ์์ ์ฝ 12๊ฐ์ ํน์ด๊ฐ(singular values)์ด ๋ค๋ฅธ ํน์ด๊ฐ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ๋์ ์งํ ์ค์ธ ์ฐ๊ตฌ(Cancedda, 2024)์์๋ ๊ด์ฐฐ๋ ์ฌ์ค์
๋๋ค. | ๊ทธ๋ฌ๋ float64์ ๋์ ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์คํํ ๋, ์ค์ ๋ก ๋ชจ๋ ์ฐจ์์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์ง๋ง, ๊ฐ์ฅ ์์ ์ฝ 12๊ฐ์ ํน์ด๊ฐ(singular values)์ด ๋ค๋ฅธ ํน์ด๊ฐ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ๋์์ ์ผ๋ก ์งํ๋ ์ฐ๊ตฌ(Cancedda, 2024)์์๋ ๊ด์ฐฐ๋ ์ฌ์ค์
๋๋ค. |
์ด ๋ฐฉ๋ฒ์์๋ FT ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ์์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ์์ต๋๋ค. ์๋์ LLM์ ์ ์ฅ๋ ์ฒดํฌํฌ์ธํธ์์ ์์ํ์ฌ ์ธ๊ณผ์ ์๋ํ๊ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ จํฉ๋๋ค. ์ฆ, ๋ค์ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ค์ ์ฌ์ ํ๋ จ๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋์ ์ฃผ์ํ ์ฐจ์ด์ ์ ํ์ต ์๋์
๋๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๊ณ์ํ ๋๋ ์ฌ๋์ ์์ด๋ฒ๋ฆผ(catastrophic forgetting)์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ํจ์ฌ ๋ฎ์ ํ์ต ์๋๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค (Kirkpatrick et al., 2017). | ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์์๋ FT ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์ฌ์ ํ์ต ๋จ๊ณ์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ์์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํฉ๋๋ค. ์๋ LLM์ ์ ์ฅ๋ ์ฒดํฌํฌ์ธํธ๋ก ์์ํ์ฌ ๋ค์ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ธ๊ณผ์ ์๋ ํ๊ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ จํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ ๋น๊ตํ ๋ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฐจ์ด์ ์ ํ์ต ์๋์
๋๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ์ต์ ๊ณ์ํ ๋๋ ์ฌ์์ ๋ง๊ฐ(Kirkpatrick ๋ฑ, 2017)์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ํจ์ฌ ๋ฎ์ ํ์ต ์๋๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค. | ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์์, FT ํ๋ก์ธ์ค๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ์์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ LLM์ ์ ์ฅ๋ ์ฒดํฌํฌ์ธํธ์์ ์์ํ์ฌ ์ธ๊ณผ์ ์๋ํ๊ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก, ์ฆ ๋ค์ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ จํ๋ค. ์ค์ ์ฌ์ ํ๋ จ๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋์ ์ฃผ์ํ ์ฐจ์ด์ ์ค ํ๋๋ ํ์ต๋ฅ ์ด๋ค. ๋ณดํต, ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๊ณ์ํ ๋ ์ฌ์์ ์ธ ๋ง๊ฐ(catastrophic forgetting)์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ํจ์ฌ ๋ฎ์ ํ์ต๋ฅ ์ด ํ์ํ๋ค (Kirkpatrick et al., 2017). | ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์์, FT ํ๋ก์ธ์ค๋ pre-training phase์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ์์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ LLM์ ์ ์ฅ๋ checkpoint๋ก ์์ํ์ฌ causal auto-regressive ๋ฐฉ์์ผ๋ก, ์ฆ, ๋ค์ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ จํฉ๋๋ค. ์ค์ pre-training๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฐจ์ด์ ์ learning rate์
๋๋ค. ๋ณดํต, ๋ชจ๋ธ์ pre-training์ ๊ณ์ํ ๋๋ catastrophic forgetting(Kirkpatrick et al., 2017)์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ํจ์ฌ ๋ฎ์ learning rate์ด ํ์ํฉ๋๋ค. | ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์์๋ FT ํ๋ก์ธ์ค๊ฐ ์ฌ์ ํ์ต ๋จ๊ณ์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ์์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋ฉ๋๋ค. ์๋ LLM์ ์ ์ฅ๋ ์ฒดํฌํฌ์ธํธ๋ก ์์ํ์ฌ, ์ธ๊ณผ์ ์๋ํ๊ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ จํ๋ฉฐ, ์ฆ ๋ค์ ํ ํฐ์ ์์ธกํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฐจ์ด์ ์ ํ์ต๋ฅ ์
๋๋ค. ๋ณดํต, ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ์ต์ ๊ณ์ํ ๋๋ ์ฌ์์ ์ธ ๋ง๊ฐ(Kirkpatrick et al., 2017)์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ํจ์ฌ ๋ฎ์ ํ์ต๋ฅ ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. | ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์์๋ FT ํ๋ก์ธ์ค๊ฐ ์ฌ์ ํ์ต ๋จ๊ณ์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฐ์์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋ฉ๋๋ค. ์๋ LLM์ ์ ์ฅ๋ ์ฒดํฌํฌ์ธํธ๋ก ์์ํ์ฌ ์ธ๊ณผ์ ์๋ ํ๊ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ตํ๋ฉฐ, ์ฆ ๋ค์ ํ ํฐ์ ์์ธกํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋์ ํ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ์ฐจ์ด์ ์ ํ์ต๋ฅ ์
๋๋ค. ๋ณดํต, ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ์ต์ ๊ณ์ํ ๋ ์น๋ช
์ ์ธ ๋ง๊ฐ(catastrophic forgetting)์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ํจ์ฌ ๋ฎ์ ํ์ต๋ฅ ์ด ํ์ํฉ๋๋ค (Kirkpatrick et al., 2017). |
* 1 ์๋ก
* 2 ์ฌ์ ํ๋ จ(Pretraining)
* 2.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ(Data Processing)
* 2.2 ํ ํฐํ(Tokenization)
* 2.3 ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ(Model Architecture)
* 3 ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (Finetuning)
* 3.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ(Data Preprocessing)
* 3.2 ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ(Training Method)
* 4 ์ธํ๋ผ(Infrastructure)
* 5 ์์ ์ฑ(Safety)
* 6 ํ๊ฐ(Evaluations)
* 6.1 ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ(Base Model Performance)
* 6.1.1 ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ(Main Results)
* 6.1.2 ํ ๋ก (Discussions)
* 6.1.3 ์ปจํ
์คํธ ํ์ต ์ฐ๊ตฌ(In-Context Learning Study)
* 6.2 ์ฑํ
๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ(Chat Model Performance)
* 6.2.1 ์๋ ํ๊ฐ(Automatic Evaluations)
* 6.2.2 ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ(Human Evaluations)
* 7 ๋ฅ๋ ฅ ํ์ฅ(Capability Extension)
* 7.1 ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ๋ง(Long Context Modeling)
* 7.2 ๋น์ -์ธ์ด(Vision-Language)
* 7.3 ๊น์ด ์ํฅ ์ค์ผ์ผ๋ง(Depth Upscaling)
* 8 ์ต์ข
ํ ๋ก (Final Discussions)
* A ์ ์ ๋ชฉ๋ก ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ(Author List and Contributions) | * 1 ์๊ฐ* 2 ์ฌ์ ํ๋ จ * 2.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ * 2.2 ํ ํฐํ * 2.3 ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ* 3 ํ์ธํ๋ * 3.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ * 3.2 ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ* 4 ์ธํ๋ผ* 5 ์์ ์ฑ* 6 ํ๊ฐ * 6.1 ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ * 6.1.1 ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ * 6.1.2 ํ ๋ก * 6.1.3 ์ธ ์ปจํ
์คํธ ํ์ต ์ฐ๊ตฌ * 6.2 ์ฑ ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ * 6.2.1 ์๋ ํ๊ฐ * 6.2.2 ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ* 7 ๊ธฐ๋ฅ ํ์ฅ * 7.1 ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ๋ง * 7.2 ๋น์ -์ธ์ด * 7.3 ๊น์ด ํ์ฅ* 8 ์ต์ข
ํ ๋ก * A ์์ฑ์ ๋ชฉ๋ก ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ๋ | * 1 ์๊ฐ
* 2 Pretraining
* 2.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ
* 2.2 ํ ํฐํ
* 2.3 Model Architecture
* 3 Finetuning
* 3.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ
* 3.2 ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ
* 4 Infrastructure
* 5 ์์ ์ฑ
* 6 Evaluations
* 6.1 Base Model Performance
* 6.1.1 Main Results
* 6.1.2 Discussions
* 6.1.3 In-Context Learning Study
* 6.2 Chat Model Performance
* 6.2.1 Automatic Evaluations
* 6.2.2 Human Evaluations
* 7 Capability Extension
* 7.1 Long Context Modeling
* 7.2 Vision-Language
* 7.3 Depth Upscaling
* 8 Final Discussions
* A Author List and Contributions | * 1 ์๊ฐ
* 2 Pretraining
* 2.1 Data Processing
* 2.2 Tokenization
* 2.3 Model Architecture
* 3 Finetuning
* 3.1 Data Preprocessing
* 3.2 Training Method
* 4 Infrastructure
* 5 Safety
* 6 Evaluations
* 6.1 Base Model Performance
* 6.1.1 Main Results
* 6.1.2 Discussions
* 6.1.3 In-Context Learning Study
* 6.2 Chat Model Performance
* 6.2.1 Automatic Evaluations
* 6.2.2 Human Evaluations
* 7 Capability Extension
* 7.1 Long Context Modeling
* 7.2 Vision-Language
* 7.3 Depth Upscaling
* 8 Final Discussions
* A Author List and Contributions
[reviewd korean]
* 1 ์๊ฐ
* 2 ์ฌ์ ํ๋ จ
* 2.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ
* 2.2 ํ ํฐํ
* 2.3 ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ
* 3 ๋ฏธ์ธ ์กฐ์
* 3.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ
* 3.2 ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ
* 4 ์ธํ๋ผ
* 5 ์์ ์ฑ
* 6 ํ๊ฐ
* 6.1 ๊ธฐ๋ณธ ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ
* 6.1.1 ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ
* 6.1.2 ํ ๋ก
* 6.1.3 ์ปจํ
์คํธ ๋ด ํ์ต ์ฐ๊ตฌ
* 6.2 ์ฑํ
๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ
* 6.2.1 ์๋ ํ๊ฐ
* 6.2.2 ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ
* 7 ๊ธฐ๋ฅ ํ์ฅ
* 7.1 ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ๋ง
* 7.2 ๋น์ -์ธ์ด
* 7.3 ๋์ค ์
์ค์ผ์ผ๋ง
* 8 ์ต์ข
ํ ๋ก
* A ์ ์ ๋ชฉ๋ก ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ๋
| * 1 Introduction
* 2 Pretraining
* 2.1 Data Processing
* 2.2 Tokenization
* 2.3 Model Architecture
* 3 Finetuning
* 3.1 Data Preprocessing
* 3.2 Training Method
* 4 Infrastructure
* 5 Safety
* 6 Evaluations
* 6.1 Base Model Performance
* 6.1.1 Main Results
* 6.1.2 Discussions
* 6.1.3 In-Context Learning Study
* 6.2 Chat Model Performance
* 6.2.1 Automatic Evaluations
* 6.2.2 Human Evaluations
* 7 Capability Extension
* 7.1 Long Context Modeling
* 7.2 Vision-Language
* 7.3 Depth Upscaling
* 8 Final Discussions
* A Author List and Contributions
[reviewed korean]
* 1 ์๊ฐ
* 2 ์ฌ์ ํ๋ จ
* 2.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ
* 2.2 ํ ํฐํ
* 2.3 ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ
* 3 ํ์ธํ๋
* 3.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ
* 3.2 ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ
* 4 ์ธํ๋ผ
* 5 ์์ ์ฑ
* 6 ํ๊ฐ
* 6.1 ๊ธฐ๋ณธ ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ
* 6.1.1 ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ
* 6.1.2 ํ ๋ก
* 6.1.3 In-Context Learning Study
* 6.2 ์ฑ ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ
* 6.2.1 ์๋ ํ๊ฐ
* 6.2.2 ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ
* 7 ๊ธฐ๋ฅ ํ์ฅ
* 7.1 ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ๋ง
* 7.2 Vision-Language
* 7.3 Depth Upscaling
* 8 ์ต์ข
ํ ๋ก
* A ์ ์ ๋ชฉ๋ก ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ๋ | * 1 Introduction
* 2 Pretraining
* 2.1 Data Processing
* 2.2 Tokenization
* 2.3 Model Architecture
* 3 Finetuning
* 3.1 Data Preprocessing
* 3.2 Training Method
* 4 Infrastructure
* 5 Safety
* 6 Evaluations
* 6.1 Base Model Performance
* 6.1.1 Main Results
* 6.1.2 Discussions
* 6.1.3 In-Context Learning Study
* 6.2 Chat Model Performance
* 6.2.1 Automatic Evaluations
* 6.2.2 Human Evaluations
* 7 Capability Extension
* 7.1 Long Context Modeling
* 7.2 Vision-Language
* 7.3 Depth Upscaling
* 8 Final Discussions
* A Author List and Contributions
[reviewed korean]
* 1 ์๊ฐ
* 2 ์ฌ์ ํ๋ จ
* 2.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ
* 2.2 ํ ํฐํ
* 2.3 ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ
* 3 ํ์ธํ๋
* 3.1 ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ
* 3.2 ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ
* 4 ์ธํ๋ผ
* 5 ์์ ์ฑ
* 6 ํ๊ฐ
* 6.1 ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ
* 6.1.1 ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ
* 6.1.2 ํ ๋ก
* 6.1.3 In-Context Learning Study
* 6.2 ์ฑํ
๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ
* 6.2.1 ์๋ ํ๊ฐ
* 6.2.2 Human Evaluations
* 7 ๊ธฐ๋ฅ ํ์ฅ
* 7.1 Long Context Modeling
* 7.2 Vision-Language
* 7.3 Depth Upscaling
* 8 ์ต์ข
ํ ๋ก
* A ์ ์ ๋ชฉ๋ก ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ๋
์ฐธ๊ณ ๋ก, 'In-Context Learning Study', 'Human Evaluations', 'Long Context Modeling', 'Vision-Language', 'Depth Upscaling'๋ ์ ๋ฌธ ์ฉ์ด๋ก ๋ฒ์ญํ์ง ์์์ต๋๋ค. |
1. ๋ ํฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ ๋ง์ "์ง์"์ LLM์ด ๋
ธ์ถ๋๊ฒ ํ์ฌ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๋์์ ์ค๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Pythia (300B) ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ท 44.6%์ ์ ์๋ฅผ ์ป์ด ๋ ์์ C4 (85B) ๋ฐ์ดํฐ์
์ 43.5% ์ ์๋ฅผ ์๋์์ต๋๋ค. | 1. ๋ ํฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๋ํ ์ฌ์ ํ์ต์ LLM์ด ๋ ๋ง์ '์ง์'์ ๋
ธ์ถ๋๋๋ก ํจ์ผ๋ก์จ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Pythia(300B) ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ท 44.6์ ์ ๋ฌ์ฑํ์ฌ ๋ ์์ C4(85B) ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ ์์ธ 43.5์ ์ ๋ฅ๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋ ํฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ์ฌ์ ํ๋ จ์ LLM์ ๋ ๋ง์ "์ง์"์ ๋
ธ์ถ์์ผ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๋์์ ์ค ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Pythia(300B) ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ท 44.6%์ ์ ์๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ์ฌ, ๋ ์์ C4(85B) ๋ฐ์ดํฐ์
์ 43.5% ์ ์๋ฅผ ์๋์๋ค. | [reviewd korean]
1. ๋ ํฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ์ฌ์ ํ๋ จ์ LLM์ด ๋ ๋ง์ '์ง์'์ ๋
ธ์ถ๋๊ฒ ํ์ฌ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๋์์ ์ค๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Pythia(300B) ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ท 44.6%์ ์ ์๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ์ฌ, ๋ ์์ C4(85B) ๋ฐ์ดํฐ์
์ 43.5% ์ ์๋ฅผ ์๋์์ต๋๋ค. | ๋ ํฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ์ฌ์ ํ์ต์ LLM์ด ๋ ๋ง์ '์ง์'์ ๋
ธ์ถ๋๊ฒ ํ์ฌ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๋์์ ์ค๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Pythia(300B) ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ท 44.6%์ ์ ์๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ์ฌ ๋ ์์ C4(85B) ๋ฐ์ดํฐ์
์ 43.5% ์ ์๋ฅผ ๋ฅ๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋ ํฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ์ฌ์ ํ์ต์ LLM์ด ๋ ๋ง์ '์ง์'์ ๋
ธ์ถ๋๊ฒ ํ์ฌ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๋์์ด ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, Pythia(300B) ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ท 44.6%์ ์ ์๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ์ฌ, ๋ ์์ C4(85B) ๋ฐ์ดํฐ์
์ 43.5% ์ ์๋ฅผ ๋ฅ๊ฐํ์๋ค. |
์ฅ๋ฌธ๋งฅ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฑ
์ ๊ฒฐ๋ง์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๊ฐ์กฐํ๋ค: ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ด์ฐฐ ์ค ํ๋๋ Claude-3-Opus์ GPT-4-Turbo๊ฐ ๋ ๋ค chunk sizes๊ฐ \(\geq\) 100K์ธ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฑ
์ ์์ ๋ถ๋ถ์ ์ํด ๋ณด๋ ๋๊ฐ๋ก ๊ฒฐ๋ง์ ๋ ๋ง์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ํ๊ณค ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ ํ๋กฌํํ
๋์ค์ ์ข
์ข
์ ์ฒด ์ฑ
์ ๋งฅ๋ฝ์ ์ ๊ณต๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด | ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ
์ ๊ฒฐ๋ง์ ์ง๋์น๊ฒ ๊ฐ์กฐํฉ๋๋ค:ํ ๊ฐ์ง ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ด์ฐฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฒญํฌ ํฌ๊ธฐ๊ฐ 100K ์ด์์ธ ํด๋ก๋-3-์คํผ์ค์ GPT-4-ํฐ๋ณด๋ ์ฑ
์ ์์ ๋ถ๋ถ์ ํด์น๊ณ ์ฑ
์ ๊ฒฐ๋ง์ ๋ ๋ง์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ๋๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ๋กฌํํธ ๋์ ์ ์ฒด ์ฑ
์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ ๊ณต๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ | ์ฅ๋ฌธ ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฑ
์ ๊ฒฐ๋ง์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๊ฐ์กฐํ๋ค: ํ ๊ฐ์ง ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ด์ฐฐ์ Claude-3-Opus์ GPT-4-Turbo, ์ด ๋ ๋ค ์ฒญํฌ ํฌ๊ธฐ๊ฐ \(\geq\) 100K์ธ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ฑ
์ ๋๋ถ๋ถ์ ์ด๋ฐ๋ณด๋ค ๋ ๊ฐ์กฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ข
์ข
ํ๋กฌํํ
๋์ ์ ์ฒด ์ฑ
์ ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ ๊ณต๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด๋ | ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ
์ ๋์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๊ฐ์กฐํ๋ค: ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ด์ฐฐ ์ค ํ๋๋ Claude-3-Opus์ GPT-4-Turbo๊ฐ ์ฒญํฌ ํฌ๊ธฐ๊ฐ \(\geq\) 100K์ธ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฑ
์ ์์ ๋ถ๋ถ์ ์ํด ๋ณด๋ ๋์ ๋ ๋ถ๋ถ์ ๋ ๋ง์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ๋๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ข
์ข
ํ๋กฌํํ
์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ
์ ์ปจํ
์คํธ๊ฐ ์ ๊ณต๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด | ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ
์ ๋๋ถ๋ถ์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๊ฐ์กฐํ๋ค: ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ด์ฐฐ ์ค ํ๋๋ Claude-3-Opus์ GPT-4-Turbo๊ฐ ๋ ๋ค ์ฒญํฌ ํฌ๊ธฐ๊ฐ 100K ์ด์์ธ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฑ
์ ์์ ๋ถ๋ถ์ ์ํด ๋ณด๋ ๋์ ๋ ๋ถ๋ถ์ ๋ ๋ง์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ํ๊ธฐ ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ข
์ข
ํ๋กฌํํ
์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ
์ ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ ๊ณต๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ฐ ํ์์ด ๋ํ๋๋ค. | ๊ธด ์ปจํ
์คํธ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ
์ ๋๋ถ๋ถ์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๊ฐ์กฐํ๋ค: ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ด์ฐฐ ์ค ํ๋๋ Claude-3-Opus์ GPT-4-Turbo, ๋ ๋ค ์ฒญํฌ ํฌ๊ธฐ๊ฐ 100K ์ด์์ธ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ฑ
์ ๋๋ถ๋ถ์ ๋ ๋ง์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ฑ
์ ์์๋ถ๋ถ์ ํด๋ฅผ ๋ผ์น๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ ํ๋กฌํํ
์ค์ ์ข
์ข
์ ์ฒด ์ฑ
์ ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ ๊ณต๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด |
์ฐ๋ฆฌ๋ \(g_{\theta}\)์ด ์์ฐจ ์ฐ๊ฒฐ์ด ์๊ณ ์์ ์ฐ๊ฒฐ๋(final fully connected, FC) ๋ง์ง๋ง ์ธต๋ง ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๊ฐ๋จํ ๊ฒฝ์ฐ๋ถํฐ ์์ํฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ, ์ด๋ค ์ญํ๋ ฌ์ด ์กด์ฌํ๋ \(h\times h\) ํ๋ ฌ \(\mathbf{S}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ \(g_{\theta}\left(p\right)=\mathbf{S}_{g\theta^{\prime}}\left(p\right)\)๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ฒ ๋ฉ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ \(\theta^{\prime}\)๋ \(\theta\)์ ๊ฐ์ง๋ง ๋ง์ง๋ง FC ์ธต์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ \(\mathbf{S}^{-1}\)์ ์ฌ์ ์ผ๋ก ๊ณฑํด์ง ๊ฒ๋ง์ด ๋ค๋ฆ
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ๋ง์ฝ \(g_{\theta}\)์ด ๋ง์ง๋ง FC ์ธต์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค๋ฉด, API \(\mathcal{O}\)์ ์ถ๋ ฅ์๋ง ์ ๊ทผํ ์ ์๋ค๋ฉด, \(g_{\theta}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํ๋ก์ ์
๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\)์ \(g_{\theta^{\prime}}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํ๋ก์ ์
๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\cdot\mathbf{S}\)๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค. | ๋จผ์ , \(g_{\theta}\)์ ์์ฌ ์ฐ๊ฒฐ์ด ์๊ณ ์์ ํ ์ฐ๊ฒฐ๋(FC) ์ต์ข
๋ ์ด์ด๊ฐ ์๋ ๋ ๊ฐ๋จํ ๊ฒฝ์ฐ๋ถํฐ ์์ํฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ, ๋ชจ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ \(h\times h\) ํ๋ ฌ \(\mathbf{S}\)์ ๋ํด \(g_{\theta}\left(p\right)=\mathbf{S}_{g\theta^{\prime}}\left(p\right)\)๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๊ธฐ์ \(\theta^{\prime}\)๋ ์ต์ข
FC ๋ ์ด์ด์ ๊ฐ์ค์น์ \(\mathbf{S}^{-1}\)์ ์ฌ์ ๊ณฑํ ๊ฒ์ ์ ์ธํ๋ฉด \(\theta\)์ ๋์ผํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ \(g_{\theta}\)์ ์ต์ข
FC ๋ ์ด์ด๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, API \(\mathcal{O}\)์ ์ถ๋ ฅ์๋ง ์ก์ธ์คํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\)๊ฐ \(g_{\theta}\)์ ์์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\cdot\mathbf{S}\)๊ฐ \(g_{\theta^{\prime}}\)์ ์์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ตฌ๋ณํ๋ ๊ฒ์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ \(g_{\theta}\)๊ฐ ์๋ฅ ์ฐ๊ฒฐ์ด ์๊ณ ์์ ์ฐ๊ฒฐ(FC) ์ต์ข
๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง ๊ฐ๋จํ ๊ฒฝ์ฐ๋ก ์์ํ๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ, ์ด๋ค ๊ฐ์ญ์ ์ธ \(h\times h\) ํ๋ ฌ \(\mathbf{S}\)์ ๋ํด์๋, \(g_{\theta}\left(p\right)=\mathbf{S}_{g\theta^{\prime}}\left(p\right)\)๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๋ฉฐ, ์ฌ๊ธฐ์ \(\theta^{\prime}\)๋ \(\theta\)์ ๊ฐ์ง๋ง ์ต์ข
FC ๋ ์ด์ด์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ \(\mathbf{S}^{-1}\)์ ์ฌ์ ๊ณฑํด์ง๋ค. ๋ฐ๋ผ์, \(g_{\theta}\)๊ฐ ์ต์ข
FC ๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ค๋ฉด, API \(\mathcal{O}\)์ ์ถ๋ ฅ์๋ง ์ ๊ทผํ ๊ฒฝ์ฐ, \(g_{\theta}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\)์ \(g_{\theta^{\prime}}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\cdot\mathbf{S}\)๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ \(g_{\theta}\)์ ์์ฌ ์ฐ๊ฒฐ์ด ์๊ณ ์์ ํ ์ฐ๊ฒฐ๋(FC) ์ต์ข
๊ณ์ธต์ด ์๋ ๊ฐ๋จํ ๊ฒฝ์ฐ๋ถํฐ ์์ํฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ, ์ด๋ค ์ญ์ ๊ฐ๋ฅํ \(h\times h\) ํ๋ ฌ \(\mathbf{S}\)์ ๋ํด์๋, \(g_{\theta}\left(p\right)=\mathbf{S}_{g\theta^{\prime}}\left(p\right)\)๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํฉ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ \(\theta^{\prime}\)๋ \(\theta\)์ ๊ฐ์ง๋ง, ์ต์ข
FC ๊ณ์ธต์ ๊ฐ์ค์น๋ \(\mathbf{S}^{-1}\)๋ก ์ฌ์ ๊ณฑํด์ง๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, \(g_{\theta}\)๊ฐ ์ต์ข
FC ๊ณ์ธต์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค๋ฉด, \(g_{\theta}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\)์ \(g_{\theta^{\prime}}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\cdot\mathbf{S}\)๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค. API \(\mathcal{O}\)์ ์ถ๋ ฅ์๋ง ์ ๊ทผํ ์ ์์ ๋ ๋ง์
๋๋ค. | ๋จผ์ , ์์ฌ ์ฐ๊ฒฐ์ด ์๊ณ ์์ ํ ์ฐ๊ฒฐ๋(FC) ์ต์ข
๋ ์ด์ด๊ฐ ์๋ ๊ฐ๋จํ \(g_{\theta}\)์ ๊ฒฝ์ฐ๋ก ์์ํฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ, ๋ชจ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ \(h\times h\) ํ๋ ฌ \(\mathbf{S}\)์ ๋ํด, \(g_{\theta}\left(p\right)=\mathbf{S}_{g\theta^{\prime}}\left(p\right)\)๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํฉ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ \(\theta^{\prime}\)๋ \(\theta\)์ ๋์ผํ๋, ์ต์ข
FC ๋ ์ด์ด์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ \(\mathbf{S}^{-1}\)๋ก ์ฌ์ ๊ณฑํด์ง ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, \(g_{\theta}\)๊ฐ ์ต์ข
FC ๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค๋ฉด, API \(\mathcal{O}\)์ ์ถ๋ ฅ์๋ง ์ ๊ทผํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, \(g_{\theta}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\)์ \(g_{\theta^{\prime}}\)์ ์์ฉํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\cdot\mathbf{S}\)๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค. | ๋จผ์ , \(g_{\theta}\)๊ฐ ์์ฐจ ์ฐ๊ฒฐ ์์ด ์์ ํ ์ฐ๊ฒฐ๋(FC) ์ต์ข
๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๊ฐ๋จํ ๊ฒฝ์ฐ๋ถํฐ ์์ํฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ, ๋ชจ๋ ๊ฐ์ญ์ ์ธ \(h\times h\) ํ๋ ฌ \(\mathbf{S}\)์ ๋ํด, \(g_{\theta}\left(p\right)=\mathbf{S}_{g\theta^{\prime}}\left(p\right)\)๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํฉ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ \(\theta^{\prime}\)๋ \(\theta\)์ ๋์ผํ๋, ์ต์ข
FC ๊ณ์ธต์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ \(\mathbf{S}^{-1}\)๋ก ์ฌ์ ๊ณฑ์
๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, \(g_{\theta}\)๊ฐ ์ต์ข
FC ๊ณ์ธต์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค๋ฉด, API \(\mathcal{O}\)์ ์ถ๋ ฅ์๋ง ์ ๊ทผํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\)๊ฐ \(g_{\theta}\)์ ์์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ์๋ฒ ๋ฉ ํฌ์ ๋ ์ด์ด \(\mathbf{W}\cdot\mathbf{S}\)๊ฐ \(g_{\theta^{\prime}}\)์ ์์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค. |
\(\bullet\)_GPT-3_. 2020๋
์ ๋ฐํ๋ GPT-3 [55]๋ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ด์ ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ํฐ 175B๋ก ํ์ฅํ์๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ in-context learning (ICL)17์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ์๋๋ฐ, ์ด๋ LLMs๋ฅผ few-shot ํน์ zero-shot ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ฉํ๋ค. ICL์ LLMs๋ฅผ ์์ฐ์ด ํ
์คํธ ํํ์ ์์
์ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ๋ฅด์น ์ ์๋ค. ICL์ ํตํด LLMs์ ์ฌ์ ํ๋ จ๊ณผ ํ์ฉ์ด ๋์ผํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง ํจ๋ฌ๋ค์์ผ๋ก ์๋ ดํ๋ค: ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ปจํ
์คํธ์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ ๋ค์ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ , ICL์ ์์
์ค๋ช
๊ณผ ์์ฐ์ด ์ฃผ์ด์ง ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํ
์คํธ ์ํ์ค ํํ๋ก ํํ๋ ์ ์๋ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์์
์๋ฃจ์
์ ์์ธกํ๋ค. GPT-3๋ ๋ค์ํ NLP ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, ์ถ๋ก ์ด๋ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ์๊ตฌํ๋ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ์์
์์๋ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์ด LLMs์ ๋ถ์ํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ๋
ผ์ํ์ง๋ ์์์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ์ฅ ๋ฒ์น [30]์ ์ด์ํ๋ ํฐ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ ํฐ ๋ชจ๋ธ์ ICL ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ ํ ๊ฐํ๋ค (GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ [55]์ ์๋ Figure 1.2์ ์ค๋ช
๋์ด ์์). ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, GPT-3๋ PLMs์์ LLMs๋ก์ ์งํ ์ฌ์ ์์ ๋ฐ์ด๋ ๋๋๋งํฌ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํจ์ผ๋ก์จ ๋ชจ๋ธ์ ์ฉ๋์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก ์
์ฆํ์๋ค. | \(\bullet\)_GPT-3_. GPT-3 [55]๋ 2020๋
์ ์ถ์๋์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ 175B์ ๋ ํฐ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ์ต๋๋ค. GPT-3 ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์์ ์ท ๋๋ ์ ๋ก ์ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก LLM์ ํ์ฉํ๋ ์ปจํ
์คํธ ๋ด ํ์ต(ICL)17์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ์ต๋๋ค. ICL์ LLM์ด ์์ฐ์ด ํ
์คํธ ํ์์ผ๋ก ์์
์ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ๋ฅด์น ์ ์์ต๋๋ค. ICL์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ LLM์ ํ์ฉ์ด ๋์ผํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง ํจ๋ฌ๋ค์์ ์๋ ดํฉ๋๋ค: ์ฌ์ ํ์ต์ ์ปจํ
์คํธ์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ , ICL์ ์์
์ค๋ช
๊ณผ ๋ฐ๋ชจ๊ฐ ์ฃผ์ด์ก์ ๋ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ก ํ์ํํ ์ ์๋ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์์
์๋ฃจ์
์ ์์ธกํฉ๋๋ค. GPT-3๋ ๋ค์ํ NLP ์์
๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ถ๋ก ๋๋ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ์ฌ๋ฌ ์์
์์๋ ๋งค์ฐ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ์
์ฆํ์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ LLM์ ์ถํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ๋ช
์์ ์ผ๋ก ๋
ผ์ํ์ง๋ ์์์ง๋ง, ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น[30]์ ์ด์ํ๋ ํฐ ์ฑ๋ฅ ๋์ฝ์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ ํฐ ๋ชจ๋ธ์ ICL ๋ฅ๋ ฅ์ด ํจ์ฌ ๋ ๊ฐ๋ ฅํฉ๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ 1.2์ ์๋ณธ [55]์ ์ค๋ช
๋์ด ์์). ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก GPT-3๋ PLM์์ LLM์ผ๋ก ์งํํ๋ ์ฌ์ ์์ ์ฃผ๋ชฉํ ๋งํ ๋๋๋งํฌ๋ก ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ๋ฉด ๋ชจ๋ธ ์ฉ๋์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ค์ฆ์ ์ผ๋ก ์ฆ๋ช
ํ์ต๋๋ค. | \(\bullet\) GPT-3_. 2020๋
์ ๋ฐํ๋ GPT-3 [55]๋ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ฌด๋ ค 175B๋ก ํ๋ํ์๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋, LLMs์ ๋ช ๋ฒ์ ์ท ํน์ ์ ๋ก ์ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ฉํ๋ in-context learning (ICL)17์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ์๋ค. ICL์ LLMs์๊ฒ ์์ฐ์ด ํ
์คํธ ํํ์ ์์
์ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ๋ฅด์น ์ ์๋ค. ICL์ ํตํด, LLMs์ ์ฌ์ ํ๋ จ๊ณผ ํ์ฉ์ด ๋์ผํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง ํจ๋ฌ๋ค์์ผ๋ก ์๋ ดํ๋ค: ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ปจํ
์คํธ์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ ๋ค์ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ , ICL์ ์์
์ค๋ช
๊ณผ ์์ฐ์ด ์ฃผ์ด์ง ๊ฒฝ์ฐ, ๋ํ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ก ํฌ๋งท๋ ์ ์๋ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์์
์๋ฃจ์
์ ์์ธกํ๋ค. GPT-3๋ ๋ค์ํ NLP ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, ์ถ๋ก ์ด๋ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ์๊ตฌํ๋ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ์์
์์๋ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์ด LLMs์ ๋ถ์ํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ๋
ผ์ํ์ง๋ ์์์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น [30]์ ์ด์ํ ์ ์๋ ํฐ ์ฑ๋ฅ์ ๋์ฝ์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ ํฐ ๋ชจ๋ธ์ ICL ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ ํ ๊ฐํ๋ค (GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ [55]์ ์๋ Figure 1.2์ ๊ทธ๋ ค์ ธ ์๋ค). ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, GPT-3๋ PLMs์์ LLMs๋ก์ ์งํ ์ฌ์ ์์ ์ฃผ๋ชฉํ ๋งํ ๋๋๋งํฌ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ๋ฉด ๋ชจ๋ธ ์ฉ๋์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ ์ ์์์ ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก ์
์ฆํ์๋ค. | \(\bullet\) GPT-3_. 2020๋
์ ๋ฐํ๋ GPT-3 [55]๋ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ฌด๋ ค 175B๋ก ํ๋ํ์์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ in-context learning (ICL)17์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ์๋๋ฐ, ์ด๋ LLMs๋ฅผ ๋ช ์ท ํน์ ์ ๋ก ์ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ICL์ ์์ฐ์ด ํ
์คํธ ํํ๋ก ์์
์ ์ดํดํ๋๋ก LLMs๋ฅผ ๊ฐ๋ฅด์น๊ฑฐ๋ ์ง์ํ ์ ์์ต๋๋ค. ICL์ ํตํด, LLMs์ ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ ํ์ฉ์ด ๋์ผํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง ํจ๋ฌ๋ค์์ผ๋ก ์๋ ดํ๊ฒ ๋ฉ๋๋ค: ์ฌ์ ํ์ต์ ์ปจํ
์คํธ์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ ๋ค์ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ , ICL์ ์์
์ค๋ช
๊ณผ ๋ฐ๋ชจ๋ฅผ ์ฃผ์ด ์์
์ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ์์ธกํ๋๋ฐ, ์ด ๋ํ ํ
์คํธ ์ํ์ค ํํ๋ก ํํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. GPT-3๋ ๋ค์ํ NLP ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, ์ถ๋ก ์ด๋ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์๊ตฌ๋๋ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ์์
์์๋ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์ LLMs์ ์๋ก์ด ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ๋ช
์์ ์ผ๋ก ๋
ผ์ํ์ง ์์์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ์ฅ ๋ฒ์น [30]์ ์ด์ํ๋ ํฐ ์ฑ๋ฅ ํฅ์, ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ ํฐ ๋ชจ๋ธ์ด ํจ์ฌ ๊ฐ๋ ฅํ ICL ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์์์ต๋๋ค (GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ [55]์ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 1.2์ ๊ทธ๋ ค์ ธ ์์). ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, GPT-3๋ PLMs์์ LLMs๋ก์ ์งํ ์ฌ์ ์์ ๋ฐ์ด๋ ๋๋๋งํฌ๋ก ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ์ฉ๋์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก ์
์ฆํ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\) GPT-3_. 2020๋
์ ๋ฐํ๋ GPT-3 [55]๋ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ 175B๋ผ๋ ์ด๋ก์ ์ผ๋ก ํฐ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ์์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ in-context learning (ICL)17์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ์๋๋ฐ, ์ด๋ LLMs๋ฅผ ๋ช ๋ฒ์ ์ท ํน์ ์ ๋ก ์ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ICL์ LLMs์๊ฒ ์์ฐ์ด ํ
์คํธ ํํ๋ก ์์
์ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ๋ฅด์น๊ฑฐ๋ ์ง์ํ๋ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค. ICL์ ํตํด LLMs์ ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ ํ์ฉ์ด ๋์ผํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง ํจ๋ฌ๋ค์์ผ๋ก ์๋ ดํ๊ฒ ๋ฉ๋๋ค: ์ฌ์ ํ์ต์ ์ปจํ
์คํธ์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ ๋ค์ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ , ICL์ ์์
์ค๋ช
๊ณผ ๋ฐ๋ชจ๊ฐ ์ฃผ์ด์ง ์ํ์์ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์์
์๋ฃจ์
์ ์์ธกํ๋๋ฐ, ์ด ๋ํ ํ
์คํธ ์ํ์ค ํํ๋ก ํํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. GPT-3๋ ๋ค์ํ NLP ์์
์์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ถ๋ก ์ด๋ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์๊ตฌ๋๋ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ์ฌ๋ฌ ์์
์์๋ ๋งค์ฐ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ LLMs์ ์๋ก์ด ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ๋ช
์์ ์ผ๋ก ๋
ผ์ํ์ง ์์์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ scaling law [30]์ ์ด์ํ๋ ํฐ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์์์ต๋๋ค, _์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ ํฐ ๋ชจ๋ธ์ด ICL ๋ฅ๋ ฅ์์ ํ์ ํ ๊ฐ๋ ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์์ต๋๋ค(์ด๊ฒ์ GPT-3 ๋
ผ๋ฌธ์ ์๋ Figure 1.2 [55]์์ ์ค๋ช
๋์ด ์์ต๋๋ค). ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, GPT-3๋ PLMs์์ LLMs๋ก์ ์งํ ์ฌ์ ์์ ๋ฐ์ด๋ ๋๋๋งํฌ๋ก ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ์ฉ๋์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก ์
์ฆํ์์ต๋๋ค. | \(\bullet\) GPT-3_. 2020๋
์ ๋ฐํ๋ GPT-3 [55]๋ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ฌด๋ ค 175B๋ก ํ๋ํ์์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ in-context learning (ICL)17์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ๊ณต์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ์๋๋ฐ, ์ด๋ LLMs๋ฅผ ์์ ์ท ํน์ ์ ๋ก ์ท ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ICL์ LLMs์๊ฒ ์์ฐ์ด ํ
์คํธ ํํ๋ก ์์
์ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ๋ฅด์น ์ ์์ต๋๋ค. ICL์ ํตํด LLMs์ ์ฌ์ ํ์ต๊ณผ ํ์ฉ์ด ๋์ผํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง ํจ๋ฌ๋ค์์ผ๋ก ์๋ ดํ๊ฒ ๋ฉ๋๋ค: ์ฌ์ ํ์ต์ ๋ฌธ๋งฅ์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ ๋ค์ ํ
์คํธ ์ํ์ค๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ , ICL์ ์์
์ค๋ช
๊ณผ ์์ฐ์ด ์ฃผ์ด์ง ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์์
์๋ฃจ์
์ ์์ธกํ๋๋ฐ, ์ด ๋ํ ํ
์คํธ ์ํ์ค ํํ๋ก ํํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. GPT-3๋ ๋ค์ํ NLP ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, ์ถ๋ก ์ด๋ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์๊ตฌ๋๋ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ์์
์์๋ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ LLMs์ ์ถํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ๋ช
์์ ์ผ๋ก ๋
ผ์ํ์ง ์์์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ scaling law [30]์ ์ด์ํ๋ ํฐ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์์์ต๋๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ ํฐ ๋ชจ๋ธ์ ICL ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ ํ ๊ฐํ๋๋ค๋ ๊ฒ์ GPT-3์ ๋
ผ๋ฌธ [55]์ ์๋ Figure 1.2์์ ํ์ธํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, GPT-3๋ PLMs์์ LLMs๋ก์ ์งํ ์ฌ์ ์์ ๋ฐ์ด๋ ๋๋๋งํฌ๋ก ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์๋นํ ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฅํ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ์ฉ๋์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ฒฝํ์ ์ผ๋ก ์
์ฆํ์์ต๋๋ค. |
์ ์ฒด ๊ฒ์ฆ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค๋ฅธ ๊ฒ์ฆ ๋๋ฉ์ธ์์์ ์์ค์ ๊ท๋ชจ์
๋๋ค. ์ ์ฒด ์์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฅ์ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋์ง๋ง, ๋ค๋ฅธ ๋๋ฉ์ธ์์์ ์์ค์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์์์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๊ฒ์ด ๋ชจ๋ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฌ์ธํ ๊ท ํ์ ์ํ ์ถ๊ฐ ํผํฉ ํธ์ง์ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ์ ์ฒด ์ ํจ์ฑ ๊ฒ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์ํ ์ ํจ์ฑ ๊ฒ์ฌ ๋๋ฉ์ธ์ ๋ํ ์์ค์ ๋น์จ์ ์ธก์ ํฉ๋๋ค. ์ ์ฒด ์์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฅ์ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋์ง๋ง, ์ฌ๋ฌ ๋๋ฉ์ธ์ ์์ค์ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ๋ชจ๋ธ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ๊ท ํ์ ์ํด ํผํฉ ํ๋ ์ด์
์ ๋ ์ฝ๊ฒ ํ ์ ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. | ์ ์ฒด validation data์ ๋ค์ํ validation domains์ ๋ํ ์์ค์ ๊ท๋ชจ์
๋๋ค. ์ ์ฒด ์์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฅ์ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ๋ค์ํ ๋๋ฉ์ธ์ ์์ค์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๊ฒ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ๊ท ํ์ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ํผํฉ curating์ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ์ ์ฒด validation data์ ๋ค์ํ validation domains์์์ ์์ค์ ๊ท๋ชจ๋ฅผ ์ดํด๋ด
๋๋ค. ์ ์ฒด ์์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฅ์ ์ต์ ํํ๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ๋ค์ํ ๋๋ฉ์ธ์์์ ์์ค์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๊ฒ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ๊ท ํ์ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ํผํฉ curating์ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ์ ์ฒด validation data์ ๋ค์ํ validation domains์ ๋ํ ์์ค์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ๊ณ ๋ คํฉ๋๋ค. ์ ์ฒด ์์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฅ์ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ๋ค์ํ ๋๋ฉ์ธ์ ์์ค์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๊ฒ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ๊ท ํ์ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ mixture curating์ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ์ ์ฒด validation data์ ๋ค์ํ validation domains์ ๋ํ ์์ค์ ๊ท๋ชจ์ ๋ํด ์ดํด๋ณด์๋ค. ์ ์ฒด ์์ค์ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฅ์ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ๋ค์ํ ๋๋ฉ์ธ์ ์์ค์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ํ ์ธก๋ฉด์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๊ฒ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ๊ท ํ์ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ mixture curating์ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค. |
LLMs ๋ถ์ผ๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ก์ด ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ชจ๋ธ, ๊ธฐ์ ๋ค์ด ๋ช ๋ฌ ํน์ ๋ช ์ฃผ ๋จ์๋ก ๋ฐํ๋๊ณ [7, 8, 9, 10, 11] ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, AI ์ฐ๊ตฌ์๋ค๊ณผ ์ค๋ฌด๊ฐ๋ค์ ์์ ์ ์
๋ฌด์ ์ ํฉํ LLM ๊ธฐ๋ฐ AI ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๋ ์ต์ ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ด๋ ค์์ง๋๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์ต๊ทผ์ LLM์ ๋ํ ๋ฐ์ ์ ์์์ ์ ํ๊ฒ ์กฐ์ฌํ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์กฐ์ฌ๊ฐ ํ์๋ค, ์ฐ๊ตฌ์๋ค, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๋ฐ์๋ค์๊ฒ ๊ฐ์น ์๊ณ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ฌ์ด ์์์ด ๋๊ธธ ๋ฐ๋๋๋ค. | LLM ๋ถ์ผ๋ ๋ช ๋ฌ ๋๋ ๋ช ์ฃผ ๋ง์ ์๋ก์ด ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ชจ๋ธ ๋ฐ ๊ธฐ์ ์ด ๋ฐํ๋๋ ๋ฑ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ [7, 8, 9, 10, 11], AI ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค๋ฌด์๋ ์ข
์ข
์์ ์ ์์
์ ๋ง๋ LLM ๊ธฐ๋ฐ AI ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๊ธฐ ์ํ ์ต์์ ๋ ์ํผ๋ฅผ ํ์
ํ๋ ๋ฐ ์ด๋ ค์์ ๊ฒช์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐฑ์์์๋ LLM์ ์ต๊ทผ ๋ฐ์ ์ ๋ํ ์์์ ์ ํ ์กฐ์ฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ ํฌ๋ ์ด ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๊ฐ ํ์, ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ ๊ฐ๋ฐ์์๊ฒ ์ ์ฉํ๊ณ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ฌ์ด ์๋ฃ๊ฐ ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋๋ค. | LLM ๋ถ์ผ๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ด, ์๋ก์ด ๋ฐ๊ฒฌ, ๋ชจ๋ธ ๋ฐ ๊ธฐ์ ์ด ๋ช ๋ฌ ํน์ ๋ช ์ฃผ ๋จ์๋ก ๋ฐํ๋๊ณ ์๋ค [7, 8, 9, 10, 11]. ๋ฐ๋ผ์ AI ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค๋ฌด์๋ค์ ์ข
์ข
์์ ์ ์์
์ ์ต์ ํ๋ LLM ๊ธฐ๋ฐ AI ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ฐ ์์ด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ด๋ ค์์ ๊ฒช๋๋ค. ์ด ๋
ผ๋ฌธ์ LLM์ ๋ํ ์ต๊ทผ์ ๋ฐ์ ์ ์์์ ์ ํ๊ฒ ์กฐ์ฌํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์กฐ์ฌ๊ฐ ํ์, ์ฐ๊ตฌ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๋ฐ์๋ค์๊ฒ ๊ฐ์น ์๊ณ ์ฝ๊ฒ ์ ๊ทผํ ์ ์๋ ์์์ด ๋๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋ค. | LLMs ๋ถ์ผ๊ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ด, ๋ช ๋ฌ ํน์ ๋ช ์ฃผ์ ์๋ก์ด ๋ฐ๊ฒฌ, ๋ชจ๋ธ, ๊ธฐ์ ์ด ๋ฐํ๋๊ณ [7, 8, 9, 10, 11] ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, AI ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค๋ฌด์๋ค์ ์ข
์ข
์์ ์ ์
๋ฌด์ ๊ฐ์ฅ ์ ํฉํ LLM ๊ธฐ๋ฐ AI ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๋ ๋ฐ ์ด๋ ค์์ ๊ฒช๊ณค ํฉ๋๋ค. ์ด ๋
ผ๋ฌธ์ LLMs์ ๋ํ ์ต๊ทผ์ ๋ฐ์ ์ ์์์ ์ ํ๊ฒ ์กฐ์ฌํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์กฐ์ฌ๊ฐ ํ์, ์ฐ๊ตฌ์, ๊ฐ๋ฐ์๋ค์๊ฒ ๊ฐ์น ์๊ณ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ฌ์ด ์์์ด ๋๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋๋ค. | LLM ๋ถ์ผ๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ด, ๋ช ๋ฌ ํน์ ๋ช ์ฃผ ๋จ์๋ก ์๋ก์ด ๋ฐ๊ฒฌ, ๋ชจ๋ธ, ๊ธฐ์ ๋ค์ด ๋ฐํ๋๊ณ ์์ต๋๋ค [7, 8, 9, 10, 11]. ์ด์ AI ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค๋ฌด์๋ค์ ์ข
์ข
์์ ์ ์์
์ ์ต์ ํ๋ LLM ๊ธฐ๋ฐ AI ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ฐ ์์ด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ด๋ ค์์ ๊ฒช๊ณค ํฉ๋๋ค. ์ด ๋
ผ๋ฌธ์ LLM์ ๋ํ ์ต๊ทผ์ ๋ฐ์ ์ ์์์ ์ ํ๊ฒ ์กฐ์ฌํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์กฐ์ฌ๊ฐ ํ์, ์ฐ๊ตฌ์, ๊ฐ๋ฐ์๋ค์๊ฒ ๊ฐ์น ์๊ณ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ฌ์ด ์์์ด ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋๋ค. | LLM ๋ถ์ผ๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ก์ด ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ชจ๋ธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ธฐ์ ๋ค์ด ๋ช ๋ฌ ํน์ ๋ช ์ฃผ ๋จ์๋ก ๋ฐํ๋๊ณ ์์ต๋๋ค [7, 8, 9, 10, 11]. ์ด์ ๋ฐ๋ผ AI ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค๋ฌด์๋ค์ ์ข
์ข
์์ ์ ์์
์ ๊ฐ์ฅ ์ ํฉํ LLM ๊ธฐ๋ฐ AI ์์คํ
์ ๊ตฌ์ถํ๋ ์ต์ ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๋ ๋ฐ ์ด๋ ค์์ ๊ฒช์ต๋๋ค. ์ด ๋
ผ๋ฌธ์ LLM์ ๋ํ ์ต๊ทผ์ ๋ฐ์ ์ ์์์ ์ ํ๊ฒ ์กฐ์ฌํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์กฐ์ฌ๊ฐ ํ์, ์ฐ๊ตฌ์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐ๋ฐ์๋ค์๊ฒ ๊ฐ์น ์๊ณ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ฌ์ด ์์์ด ๋๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋๋ค. |
์ฃผ์ 6: ์๋ฅผ ๋ค์ด, Hoffmann et al.์ด 500ํ์ training runs์ ์คํํ์๊ณ , ๊ฐ๊ฐ์ด 1,000๊ฐ์ intermediate loss values๋ฅผ ์์ฑํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์. ์ด๋ฌํ training runs ์ฌ์ด์ ๋ด๋ถ์ variance๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ intra-group correlation coefficient๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ \(\rho\)๋ก ํ๊ธฐํ๋ค. ๋ณด์์ ์ผ๋ก \(\rho=0.5\)๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ์์ ๋, effective number of data points๋ ๋ค์์ formula๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐํ ์ ์๋ค. | ์ฃผ 6: ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํธํ๋ง ๋ฑ์ด ๊ฐ๊ฐ 1,000๊ฐ์ ์ค๊ฐ ์์ค ๊ฐ์ ์์ฑํ๋ 500๊ฐ์ ํ๋ จ ์คํ์ ์ํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด ๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํ๋ จ ์คํ ๊ฐ์ ๋ถ์ฐ๊ณผ ํ๋ จ ์คํ ๋ด์ ๋ถ์ฐ์ ๋ชจ๋ ์ค๋ช
ํ๊ธฐ ์ํด ๊ทธ๋ฃน ๋ด ์ํธ ์๊ด ๊ณ์(\(\rho\))๋ก ํ์๋๋ ์ํธ ์๊ด ๊ณ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ๋ณด์์ ์ผ๋ก \(\rho=0.5\)๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด ๋ค์ ๊ณต์์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ ํจํ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ ์ ์์ต๋๋ค: | ๊ฐ์ฃผ 6: ์๋ฅผ ๋ค์ด, Hoffmann ๋ฑ์ด ๊ฐ๊ฐ 1,000๊ฐ์ ์ค๊ฐ loss ๊ฐ์ ์์ฑํ๋ 500๊ฐ์ training runs๋ฅผ ์ํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์. ์ด๋ฌํ training runs๋ค ๊ฐ์ variance๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ intra-group correlation coefficient, \(\rho\)๋ก ํ๊ธฐ,๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ๋ณด์์ ์ผ๋ก \(\rho=0.5\)๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด, effective number of data points๋ ์์์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐ๋ ์ ์๋ค: | ๊ฐ์ฃผ 6: ์๋ฅผ ๋ค์ด, Hoffmann ๋ฑ์ด 500ํ์ training runs์ ์ํํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ 1,000๊ฐ์ intermediate loss values๋ฅผ ์์ฑํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด ๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ training runs ๊ฐ ๋ฐ ์คํ ๋ด ๋ถ์ฐ์ ์ค๋ช
ํ๊ธฐ ์ํด intra-group correlation coefficient, \(\rho\)๋ก ํ์๋๋ ๊ฒ์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ๋ณด์์ ์ผ๋ก \(\rho=0.5\)๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด, effective number of data points๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๊ณต์์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฃผ 6: ์๋ฅผ ๋ค์ด, Hoffmann ๋ฑ์ด ๊ฐ๊ฐ 1,000๊ฐ์ ์ค๊ฐ loss ๊ฐ์ ์์ฑํ๋ 500๊ฐ์ training runs์ ์ํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด ๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ training runs ๊ฐ์ ๋ถ์ฐ๊ณผ training runs ๋ด์ ๋ถ์ฐ์ ๋ชจ๋ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด ๊ทธ๋ฃน ๋ด ์๊ด ๊ณ์์ธ \(\rho\)๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ๋ณด์์ ์ผ๋ก \(\rho=0.5\)๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด, ์ ํจํ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๊ณต์์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฃผ 6: ์๋ฅผ ๋ค์ด, Hoffmann ๋ฑ์ด ๊ฐ๊ฐ 1,000๊ฐ์ ์ค๊ฐ ์์ค ๊ฐ์ ์์ฑํ๋ 500๊ฐ์ ํ๋ จ ์คํ์ ์ํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด ๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํ๋ จ ์คํ ๊ฐ ๋ฐ ํ๋ จ ์คํ ๋ด์ ๋ถ์ฐ์ ๋ชจ๋ ์ค๋ช
ํ๊ธฐ ์ํด ๊ทธ๋ฃน ๋ด ์๊ด ๊ณ์(\(\rho\)๋ก ํ์๋จ)๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ๋ณด์์ ์ผ๋ก \(\rho=0.5\)๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด, ์ ํจํ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๊ณต์์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. |
์์ด์ ํธ์ ์์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ LLM๊ณผ OS์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ๋ด์ด ์ ์ฐจ ์ปค์ง๊ณ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ํ๋ LLM ๋ฆฌ์์ค์์ ์์ด์ ํธ์ ์์ฒญ์ ์ค์ผ์ค๋งํ๊ณ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋นํ ๋์ ์ด๋ค. ๋ํ, ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ๋ LLM์ ์์ฑ ํ๋ก์ธ์ค๊ฐ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ์์๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋๋๋ก ์์ฑ์ด ์ค์ผ์ค๋ฌ์ ์ํด ์ค๋จ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์๋ค. ์ด๋ LLM์ ํ์ฌ ์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋
์ท์ ์ฐ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํด์ผ ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๊ธฐํ๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ํจ์ผ๋ก์จ LLM์ด ํ์ฌ ์์ฒญ์ ๋ํ ์๋ต ์์ฑ์ ์๋ฃํ์ง ์์์ ๋๋ ์ผ์์ ์ง/์ฌ๊ฐ ๋์์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ๋๋ค. ๋๋ถ์ด ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ํธ์ถ ๋๊ตฌ ๋ชฉ๋ก์ ์ป์ ํ, ์ด๋ฌํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ์ต์ ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋์ ์ด๋ค. ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๊ฐ์ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํด์ผ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ํ, ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์์ ์๋ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ค๋ฅธ ์์ด์ ํธ ๊ฐ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํ ํผํผํ ์์คํ
์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ๋์์ ์๊ฒฉํ ๊ฐ์ธ์ ๋ณด ๋ณดํธ์ ์ ๊ทผ ์ ์ด ์กฐ์น์ ์ํ๋ ๋ณด์ฅํด์ผ ํ๋ค. | ์์ด์ ํธ ์์ ๋ณต์ก์ฑ์ ๊ธฐํ๊ธ์์ ์ธ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ LLM๊ณผ OS์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ๋ด์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ํ๋ LLM ๋ฆฌ์์ค์์ ์์ด์ ํธ ์์ฒญ์ ์ค์ผ์ค๋ง๊ณผ ์ฐ์ ์์ ์ง์ ์ ์๋นํ ์ด๋ ค์์ ์ด๋ํฉ๋๋ค. ๋ํ, ๊ธด ๋ฌธ๋งฅ์ ๋ค๋ฃฐ ๋ LLM์ ์์ฑ ํ๋ก์ธ์ค๊ฐ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ์์๋์ด ์ค์ผ์ค๋ฌ์ ์ํด ์์ฑ์ด ์ค๋จ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ํ์ฌ ์์ฒญ์ ๋ํ ์๋ต ์์ฑ์ ์๋ฃํ์ง ์์ ์ํ์์ LLM์ ํ์ฌ ์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋
์ท์ผ๋ก ์์ฑํ์ฌ ์ผ์ ์ค์ง/์ฌ๊ฐ ๋์์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๊ณ ์ํ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์ ๊ธฐ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ํตํ ๋๊ตฌ ๋ชฉ๋ก์ ํ๋ณดํ ํ์๋ ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์ผํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํด์ผ ํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ด๋ฌํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๊ธฐ ์ํ ์ต์ ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ๋ค๋ฅธ ๊ณผ์ ๊ฐ ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ์ ๋์ ์๋์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์์ด์ ํธ ๊ฐ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํ ๊ฐ๋ ฅํ ์์คํ
์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ํ๋ผ์ด๋ฒ์ ๋ฐ ์ก์ธ์ค ์ ์ด ์กฐ์น๋ฅผ ์๊ฒฉํ๊ฒ ์ํํด์ผ ํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ์ ์์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ๊ธฐํ๊ธ์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ LLM๊ณผ OS์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ๋ด์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ํ๋ LLM ๋ฆฌ์์ค์์ ์์ด์ ํธ์ ์์ฒญ์ ์ค์ผ์ค๋งํ๊ณ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋นํ ๋์ ์ด๋ค. ๋ํ, ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ๋ LLM์ ์์ฑ ํ๋ก์ธ์ค๋ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ์์๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋๋๋ก ์ค์ผ์ค๋ฌ์ ์ํด ์์ฑ์ด ์ค๋จ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์๋ค. ์ด๋ LLM์ ํ์ฌ ์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋
์ท์ผ๋ก ์ ์ฅํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ, LLM์ด ํ์ฌ ์์ฒญ์ ๋ํ ์๋ต ์์ฑ์ ์๋ฃํ์ง ์์ ์ํ์์๋ ์ผ์ ์ค์ง/์ฌ๊ฐ ๋์์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๊ธฐํ๋ค. ๋๋ถ์ด, ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ํธ์ถ ๋๊ตฌ ๋ชฉ๋ก์ ์ป์ ํ, ์ด๋ฌํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๊ธฐ ์ํ ์ต์ ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์ผํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํด์ผ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋์ ์ด๋ค. ๋ํ, ๋ค์์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์์ ์๋ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์์ด์ ํธ๋ค ๊ฐ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํ ๊ฒฌ๊ณ ํ ์์คํ
์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ๋์์ ์๊ฒฉํ ํ๋ผ์ด๋ฒ์ ๋ฐ ์ก์ธ์ค ์ ์ด ์กฐ์น์ ์ํ์ ๋ณด์ฅํด์ผ ํ๋ค. | ์์ด์ ํธ์ ์์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ๊ธฐํ๊ธ์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ, LLM๊ณผ OS์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ๋ด์ด ์ ์ฐจ ์ปค์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ํ๋ LLM ๋ฆฌ์์ค์์ ์์ด์ ํธ์ ์์ฒญ์ ์ค์ผ์ค๋งํ๊ณ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋นํ ๋์ ์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ๋ LLM์ ์์ฑ ๊ณผ์ ์ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ์์๋๋ฉฐ, ๋๋๋ก ์ค์ผ์ค๋ฌ์ ์ํด ์์ฑ์ด ์ค๋จ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ LLM์ ํ์ฌ ์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋
์ท์ผ๋ก ์ ์ฅํ์ฌ, LLM์ด ํ์ฌ ์์ฒญ์ ๋ํ ์๋ต ์์ฑ์ ์๋ฃํ์ง ์์์ ๋์๋ ์ผ์ ์ค์ง/์ฌ๊ฐ ๋์์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํด์ผ ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ํธ์ถ ๋๊ตฌ ๋ชฉ๋ก์ ํ๋ํ ํ์๋, ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์ผํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํด์ผ ํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ด๋ฌํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ์ต์ ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ๋ค๋ฅธ ๋์ ์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์์ ์๋ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ฐ ์์ด์ ํธ ๊ฐ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํ ๊ฒฌ๊ณ ํ ์์คํ
์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ๋์์ ์๊ฒฉํ ๊ฐ์ธ์ ๋ณด ๋ณดํธ์ ์ก์ธ์ค ์ ์ด ์กฐ์น๋ฅผ ์ํํด์ผ ํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ์ ์์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ๊ธฐํ๊ธ์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ, LLM๊ณผ OS์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ๋ด์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ํ๋ LLM ๋ฆฌ์์ค์์ ์์ด์ ํธ์ ์์ฒญ์ ์ค์ผ์ค๋งํ๊ณ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋นํ ๋์ ์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ๋ LLM์ ์์ฑ ๊ณผ์ ์ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ์์๋๋ฉฐ, ๋๋๋ก ์ค์ผ์ค๋ฌ์ ์ํด ์์ฑ์ด ์ค๋จ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ LLM์ด ํ์ฌ ์์ฒญ์ ๋ํ ์๋ต ์์ฑ์ ์๋ฃํ์ง ์์ ์ํ์์๋ LLM์ ํ์ฌ ์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋
์ท์ผ๋ก ์ ์ฅํ์ฌ ์ผ์ ์ค์ง/์ฌ๊ฐ ๋์์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํด์ผ ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ํธ์ถ ๋๊ตฌ ๋ชฉ๋ก์ ์ป์ ํ, ์ด๋ฌํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๊ธฐ ์ํ ์ต์ ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์ผํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํด์ผ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋์ ์
๋๋ค. ๋ํ, ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์์ ์๋ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์์ด์ ํธ ๊ฐ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํ ๊ฒฌ๊ณ ํ ์์คํ
์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ๋์์ ์๊ฒฉํ ํ๋ผ์ด๋ฒ์ ๋ฐ ์ก์ธ์ค ์ ์ด ์กฐ์น๋ฅผ ์ํํด์ผ ํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ์ ์์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ๊ธฐํ๊ธ์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ, LLM๊ณผ OS์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ๋ด์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ํ๋ LLM ๋ฆฌ์์ค์์ ์์ด์ ํธ์ ์์ฒญ์ ์ค์ผ์ค๋งํ๊ณ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋นํ ๋์ ์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ๋ LLM์ ์์ฑ ๊ณผ์ ์ ์๊ฐ์ด ๋ง์ด ์์๋๋ฉฐ, ๋๋๋ก ์ค์ผ์ค๋ฌ์ ์ํด ์์ฑ์ด ์ค๋จ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ LLM์ ํ์ฌ ์์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋
์ท์ผ๋ก ์ ์ฅํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ, ํ์ฌ ์์ฒญ์ ๋ํ ์๋ต ์์ฑ์ด ์๋ฃ๋์ง ์์ ์ํ์์๋ ์ผ์ ์ค์ง/์ฌ๊ฐ ๋์์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ํธ์ถ ๋๊ตฌ ๋ชฉ๋ก์ ํ๋ํ ํ, ์ด๋ฌํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๊ธฐ ์ํ ์ต์ ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์ผํ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํด์ผ ํ ์ ์๋ ์ํฉ์์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋์ ์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ, ์ฌ๋ฌ ์์ด์ ํธ๊ฐ ๋์์ ์๋ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์์ด์ ํธ ๊ฐ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํ ๊ฒฌ๊ณ ํ ์์คํ
์ด ํ์ํ๋ฉฐ, ๋์์ ์๊ฒฉํ ๊ฐ์ธ์ ๋ณด ๋ณดํธ์ ์ก์ธ์ค ์ ์ด ์กฐ์น๋ฅผ ์ํํด์ผ ํฉ๋๋ค. |
**500K ๊ธธ์ด์ ์ฑ
์์ฝ (BookSum).** ์ฐ๋ฆฌ๋ 8B LLM ๋ชจ๋ธ์ 8K ์
๋ ฅ ๊ธธ์ด๋ก 30K ๋จ๊ณ์ ๊ฑธ์ณ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จ(pre-training)ํ์ฌ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋์ฑ ํ์ฅํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ ์ฒด ์ฑ
ํ
์คํธ์ ์์ฝ์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ BookSum (Kryscinski et al., 2021)์ด๋ผ๋ ์ฑ
์์ฝ ์์
์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (fine-tuned)ํ์ต๋๋ค. | **500K ๊ธธ์ด์ ์ฑ
์์ฝ(๋ถ์ฌ).** 8K ์
๋ ฅ ๊ธธ์ด์ 8B LLM ๋ชจ๋ธ์ 30K ๋จ๊ณ ๋์ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ์ต์์ผ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๋์ฑ ํ์ฅํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ ์ฒด ์ฑ
ํ
์คํธ์ ์์ฝ์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉํ์ธ ์ฑ
์์ฝ ์์
์ธ BookSum(Kryscinski et al., 2021)์์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ์ต๋๋ค. | **500K ๊ธธ์ด์ ์ฑ
์์ฝ(BookSum).** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ํ์ธต ํ์ฅํ์ฌ 30K ๋จ๊ณ์ ๊ฑธ์ณ 8K ์
๋ ฅ ๊ธธ์ด์ 8B LLM ๋ชจ๋ธ์ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ BookSum(Kryscinski et al., 2021)์ด๋ผ๋ ์ฑ
์์ฝ ์์
์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํ๋๋ฐ, ์ด ์์
์ ๋ชฉํ๋ ์ ์ฒด ์ฑ
ํ
์คํธ์ ์์ฝ์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. | **500K ๊ธธ์ด์ ์ฑ
์์ฝ(BookSum).** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๋์ฑ ํ์ฅํ๊ธฐ ์ํด 30K ๋จ๊ณ์ ๊ฑธ์ณ 8K ์
๋ ฅ ๊ธธ์ด์ 8B LLM ๋ชจ๋ธ์ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ ์ฒด ์ฑ
ํ
์คํธ์ ์์ฝ์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉํ์ธ BookSum(Kryscinski et al., 2021) ์ฑ
์์ฝ ์์
์ ๋ํด ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ์ต๋๋ค. | **500K ๊ธธ์ด์ ์ฑ
์์ฝ(BookSum).** ์ฐ๋ฆฌ๋ 8K ์
๋ ฅ ๊ธธ์ด์ 8B LLM ๋ชจ๋ธ์ 30K ๋จ๊ณ ๋์ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ์ฌ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๋์ฑ ํ์ฅํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ ์ฒด ์ฑ
ํ
์คํธ์ ์์ฝ์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉํ์ธ ์ฑ
์์ฝ ์์
์ธ BookSum(Kryscinski et al., 2021)์์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ์ต๋๋ค. | **500K ๊ธธ์ด์ ์ฑ
์์ฝ(BookSum).** ์ฐ๋ฆฌ๋ 8K ์
๋ ฅ ๊ธธ์ด์ 8B LLM ๋ชจ๋ธ์ 30K ๋จ๊ณ์ ๊ฑธ์ณ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ์ฌ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๋์ฑ ํ์ฅํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ BookSum(Kryscinski et al., 2021)์ด๋ผ๋ ์ฑ
์์ฝ ์์
์์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ์ค์ํ์๋๋ฐ, ์ด ์์
์ ๋ชฉํ๋ ์ ์ฒด ์ฑ
ํ
์คํธ์ ์์ฝ์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. |
์ด์ผ๊ธฐ๋ ๊ทธ ํ Jurning์ ์ด๋ฆฐ ์์ ๋ก ๋๋์๊ฐ ๊ทธ๋
์ ์๋
์ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ๊ณผ ๋์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์์ฑํฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด์ผ๊ธฐ๋ ์ ๋ง์ ์ด๋ฆฐ ์์ ๊ณผ ์ผ์นํ์ฌ ๊ทธ๋
์ ์๋
์ ๋์์ ๊ด๊ณ์ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ๋ง๋ค์ด๋
๋๋ค. | ์ด์ผ๊ธฐ๋ ๊ทธ ํ Jurning์ ์ด๋ฆฐ ์์ ๋ก ๋๋์๊ฐ ๊ทธ๋
์ ์์ด๋ค๊ณผ์ ๊ด๊ณ ๋ฐ ๋์์ ๊ด๊ณ์ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ์ ๊ณตํ๋ค.
[reviewd korean] | ์ด ๋ฌธ์ฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ ๋์์ต๋๋ค:
๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด์ผ๊ธฐ๋ Jurning์ ์ด๋ฆฐ ์์ ๋ก ๋๋์๊ฐ ๊ทธ๋
์ ์๋
์ ์ ์์ ๊ด๊ณ์ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. | ์ด์ผ๊ธฐ๋ ๊ทธ ๋ค์ Jurning์ ์ด๋ฆฐ ์์ ๋ก ๋๋์๊ฐ ๊ทธ๋
์ ์๋
์์ ๊ด๊ณ ๋ฐ ๋์์ ๊ด๊ณ์ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. | ์ด์ผ๊ธฐ๋ ๊ทธ ๋ค์ Jurning์ ์ด๋ฆฐ ์์ ๋ก ๋๋์๊ฐ ๊ทธ๋
์ ์๋
์์ ๊ด๊ณ ๋ฐ ๋์์ ๊ด๊ณ์ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. |
BERT (Birectional Encoder Representations from Transformers) [24]๋ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ encoder-only ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์
๋๋ค. BERT๋ ์ธ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค: (1) ์
๋ ฅ ํ
์คํธ๋ฅผ embedding ๋ฒกํฐ ์ํ์ค๋ก ๋ณํํ๋ embedding ๋ชจ๋, (2) embedding ๋ฒกํฐ๋ฅผ contextual representation ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ Transformer encoder ์คํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ (3) ์ต์ข
๋ ์ด์ด์ representation ๋ฒกํฐ๋ฅผ one-hot ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ fully connected layer์
๋๋ค. BERT๋ masked language modeling (MLM)๊ณผ next sentence prediction์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋ชฉํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ๋ BERT ๋ชจ๋ธ์ classifier layer๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ค์ํ ์ธ์ด ์ดํด ์์
์ ๋ํด fine-tuningํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ํ
์คํธ๋ถํฐ ์์ํ์ฌ | BERT(์๋ฐฉํฅ ์ธ์ฝ๋ ํํ, Transformer์์ ๋ฐฉํฅ์ฑ ์ธ์ฝ๋ ํํ)๋ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ธ์ฝ๋ ์ ์ฉ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์
๋๋ค. BERT๋ (1) ์
๋ ฅ ํ
์คํธ๋ฅผ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ ์ํ์ค๋ก ๋ณํํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ชจ๋, (2) ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ปจํ
์คํธ ํํ ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ Transformer ์ธ์ฝ๋ ์คํ, (3) ํํ ๋ฒกํฐ(์ต์ข
๋ ์ด์ด)๋ฅผ ์ํซ ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ ์์ ํ ์ฐ๊ฒฐ๋ ๋ ์ด์ด์ ์ธ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. BERT๋ ์ฌ์ ํ์ต๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋ชฉํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค: ๋ง์คํน ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง(MLM)๊ณผ ๋ค์ ๋ฌธ์ฅ ์์ธก. ์ฌ์ ํ์ต๋ BERT ๋ชจ๋ธ์ ํ
์คํธ | BERT(Bidirectional Encoder Representations from Transformers) [24]๋ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ธ์ฝ๋ ์ ์ฉ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์
๋๋ค. BERT๋ (1) ์
๋ ฅ ํ
์คํธ๋ฅผ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ์ ์ํ์ค๋ก ๋ณํํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ชจ๋, (2) ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ๋ฅผ ๋ฌธ๋งฅ์ ํํ ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ Transformer ์ธ์ฝ๋ ์คํ, (3) ํํ ๋ฒกํฐ(์ต์ข
๊ณ์ธต์์)๋ฅผ ์-ํซ ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ ์์ ์ฐ๊ฒฐ ๊ณ์ธต์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค. BERT๋ ๋ง์คํน ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง(Masked Language Modeling, MLM)๊ณผ ๋ค์ ๋ฌธ์ฅ ์์ธก์ ๋ ๊ฐ์ง ๋ชฉ์ ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ์ต๋ BERT ๋ชจ๋ธ์ ํ
์คํธ๋ถํฐ ์์ํ๋ ๋ง์ ์ธ์ด ์ดํด ์์
์ ์ํด ๋ถ๋ฅ๊ธฐ ๊ณ์ธต์ ์ถ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ ์ ์์ต๋๋ค. | BERT(Bidirectional Encoder Representations from Transformers)[24]๋ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ธ์ฝ๋ ์ ์ฉ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์
๋๋ค. BERT๋ ์ธ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค: (1) ์
๋ ฅ ํ
์คํธ๋ฅผ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ ์ํ์ค๋ก ๋ณํํ๋ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ชจ๋, (2) ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ๋ฅผ ๋ฌธ๋งฅ ํํ ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ Transformer ์ธ์ฝ๋ ์คํ, (3) ์ต์ข
๊ณ์ธต์ ํํ ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์-ํซ ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ ์์ ์ฐ๊ฒฐ ๊ณ์ธต์
๋๋ค. BERT๋ ๋ง์คํฌ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง(MLM)๊ณผ ๋ค์ ๋ฌธ์ฅ ์์ธก์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋ชฉํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ๋ BERT ๋ชจ๋ธ์ ํ
์คํธ ์ดํด ์์
์ ๋ํ ๋ถ๋ฅ๊ธฐ ๊ณ์ธต์ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด ์์
๋ฒ์๋ ํ
์คํธ๋ถํฐ ์์ํฉ๋๋ค. | BERT(์๋ฐฉํฅ ์ธ์ฝ๋ ํํ์์ Transformers) [24]๋ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ encoder-only ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์
๋๋ค. BERT๋ ์ธ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค: (1) ์
๋ ฅ ํ
์คํธ๋ฅผ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ ์ํ์ค๋ก ๋ณํํ๋ embedding ๋ชจ๋, (2) ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ๋ฅผ contextual representation ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ Transformer encoders์ ์คํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ (3) representation ๋ฒกํฐ(์ต์ข
๋ ์ด์ด์์)๋ฅผ one-hot ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ fully connected layer์
๋๋ค. BERT๋ masked language modeling(MLM)๊ณผ next sentence prediction์ ๋ ๊ฐ์ง ๋ชฉํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ๋ BERT ๋ชจ๋ธ์ classifier layer๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ง์ ์ธ์ด ์ดํด ์์
์ ๋ํด fine-tuning ๋ ์ ์์ต๋๋ค. | BERT(์๋ฐฉํฅ ์ธ์ฝ๋ ํํ-ํธ๋์คํฌ๋จธ์์) [24]๋ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ encoder-only ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์
๋๋ค. BERT๋ ์ธ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ฉ๋๋ค: (1) ์
๋ ฅ ํ
์คํธ๋ฅผ ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ ์ํ์ค๋ก ๋ณํํ๋ embedding ๋ชจ๋, (2) ์๋ฒ ๋ฉ ๋ฒกํฐ๋ฅผ contextual representation ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ Transformer encoders ์คํ, (3) ํํ ๋ฒกํฐ(์ต์ข
๋ ์ด์ด์์)๋ฅผ one-hot ๋ฒกํฐ๋ก ๋ณํํ๋ fully connected layer์
๋๋ค. BERT๋ masked language modeling(MLM)๊ณผ next sentence prediction์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋ชฉํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ์ ํ์ต๋ฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ์ต๋ BERT ๋ชจ๋ธ์ classifier layer๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ง์ ์ธ์ด ์ดํด ์์
์ ๋ํด fine-tuning ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ํ
์คํธ |
Footnote 1: LLM์ด ์์ PLM๋ณด๋ค ๋ฐ๋์ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ฐ์ํ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ์ผ๋ถ LLM์์ emergent abilities๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ์ ์๋ค๋ ์ ์ ์ฃผ์ํด์ผ ํฉ๋๋ค. | 1: LLM์ด ๋ฐ๋์ ์์ PLM๋ณด๋ค ๋ ์ ๋ฅํ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ์ผ๋ถ LLM์์๋ ์๋ก์ด ๋ฅ๋ ฅ์ด ๋ํ๋์ง ์์ ์ ์์ต๋๋ค. | ๊ฐ์ฃผ 1: LLM์ด ๋ฐ๋์ ์์ PLM๋ณด๋ค ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ์ผ๋ถ LLM์์๋ emergent abilities๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ์ ์๋ค๋ ์ ์ ์ฃผ์ํ๋ผ. | ๊ฐ์ฃผ 1: LLM์ด ๋ฐ๋์ ์์ PLM๋ณด๋ค ๋ ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ถ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ์ผ๋ถ LLM์์๋ emergent abilities๊ฐ ๋ํ๋์ง ์์ ์๋ ์๋ค๋ ์ ์ ์ฃผ์ํ์ญ์์ค. | Footnote 1: LLM์ด ๋ฐ๋์ ์์ PLM๋ณด๋ค ๋ ์ ๋ฅํ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ์ผ๋ถ LLM์์๋ emergent abilities๊ฐ ๋ํ๋์ง ์์ ์๋ ์์ต๋๋ค. | Footnote 1: LLM์ด ๋ฐ๋์ ์์ PLM๋ณด๋ค ๋ ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ถ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ์ผ๋ถ LLM์์๋ emergent abilities๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์์ ์๋ ์๋ค๋ ์ ์ ์ฃผ๋ชฉํ๋ผ. |
**๋ชจ๋ธ๋ค.** ์ฐ๋ฆฌ๋ 1B, 3B, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 7B ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ autoregressive decoder-only ๋ชจ๋ธ๋ค์ GPT-3 (Brown et al., 2020)๊ณผ ์ ์ฌํ ์ค์ ๊ณผ hyperparameters๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ จ์ํต๋๋ค, ์ฃผ๋ก ALiBi (Press et al., 2021) ์ฌ์ฉ์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ custom codebase์์ FlashAttention (Dao et al., 2022)๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ The Pile์ RefinedWeb์์ ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ๋ค์ ํ๋ จ์์ผ, ์ฐ๋ฆฌ์ pretraining setup์ ์ํด ๋ฐ์ํ๋ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํฉ๋๋ค - ์ฐ๋ฆฌ๋ The Pile ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๋น์ทํ๊ฒ ์๋ํจ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ablation ์ฐ๊ตฌ๋ค (Section 4.2์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฐ; Section 4.3)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ Hoffmann et al. (2022)์ scaling laws์ ๋ฐ๋ผ ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ต์ ํ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค: ๊ฐ๊ฐ 1B์ 3B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ๋ค์ ๋ํด 27B์ 60B ํ ํฐ๋ค์ ๋ํด. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ๋ค (Section 4.2์ Falcon-RW ๋ชจ๋ธ๋ค)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ๋ค์ 350GT๊น์ง ํ๋ จ์ํต๋๋ค, ์ด๋ ์ธ๊ธฐ์๋ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ค (Brown et al., 2020; Wang and Komatuszaki, 2021; Scao et al., 2022)๊ณผ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ์ ์๊ฐ๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ๋ค (Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋น๊ตํ์ง ์๋๋ค๋ ์ ์ ์ฃผ๋ชฉํด์ฃผ์ธ์, ๊ทธ ์ค ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค x2.5 ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
์์์ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์๋ฏธ์๋ ๋น๊ต๋ฅผ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋น๊ตํ๋ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ pretraining datasets์ ๋ํ ๋ ๊น์ ๊ฐ์๋ฅผ ๋ณด๋ ค๋ฉด Appendix F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ธ์. | **๋ชจ๋ธ.** GPT-3(Brown ์ธ, 2020)์ ์ ์ฌํ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก 1B, 3B, 7B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์๋ ํ๊ท ๋์ฝ๋ ์ ์ฉ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ๋ฉฐ, ๋๋ถ๋ถ ALiBi(Press ์ธ, 2021)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ ์ ์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ปค์คํ
์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค์์ FlashAttention(Dao ์ธ, 2022)์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ์ต ์ค์ ์ผ๋ก ์ธํ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํด ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ์ ๋ ํ์ผ๊ณผ ์ ์ ์น ๋ชจ๋์์ ํ๋ จํ์ผ๋ฉฐ, ๋ ํ์ผ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ์ผ์นํ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ(์น์
4.2์ ์ ๋ฐ๋ถ; ์น์
4.3)์ ๊ฒฝ์ฐ, 1B ๋ฐ 3B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ 27B ๋ฐ 60B ํ ํฐ์ ๋ํด ํธํ๋ง ์ธ(2022)์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ์ต์ ํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ(์น์
4.2์ ํ์ฝ-RW ๋ชจ๋ธ)์ ๋ํด์๋ 350GT๊น์ง ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ์ฌ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ(Brown ์ธ, 2020; Wang ๋ฐ Komatuszaki, 2021; Scao ์ธ, 2022)๊ณผ ์ผ์นํ๋๋ก ํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ ๋์
๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ(Touvron ์ธ, 2023)์ ๋ํด์๋ ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค x2.5 ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
์ ํตํด ํ์ต๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ์ธก๋ฉด์์ ์๋ฏธ ์๋ ๋น๊ต๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ๋น๊ตํ์ง ์๋๋ค๋ ์ ์ ์ ์ํ์ธ์. ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๋น๊ต ๋์ ์ฌ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๋ํ ์์ธํ ๊ฐ์๋ ๋ถ๋ก F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ธ์. | **๋ชจ๋ธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-3(Brown et al., 2020)๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก 1B, 3B, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 7B ๋งค๊ฐ๋ณ์์ ์๋ํ๊ท decoder-only ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฃผ๋ก ALiBi(Press et al., 2021)์ ์ฌ์ฉ์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ๊ธฐ๋ฉ๋๋ค. ์ฌ์ฉ์ ์ ์ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค์์ FlashAttention (Dao et al., 2022)๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ ์ค์ ์ผ๋ก ์ธํ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํด The Pile์ RefinedWeb์์ ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉฐ, The Pile ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ ์ํ๋๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ(Section 4.2์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฐ; Section 4.3)์ ๋ํด์๋ Hoffmann et al. (2022)์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค: ์ฐ๋ฆฌ์ 1B์ 3B ๋งค๊ฐ๋ณ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ 27B์ 60B ํ ํฐ์ ๋ํด ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ(Falcon-RW ๋ชจ๋ธ in Section 4.2)์ ๋ํด์๋ 350GT๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ(Brown et al., 2020; Wang and Komatuszaki, 2021; Scao et al., 2022)๊ณผ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ์ ์๊ฐ๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ(Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋น๊ตํ์ง ์์ต๋๋ค. ๊ทธ ์ค ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค x2.5 ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ๋ จ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๋น๊ต๋ฅผ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋น๊ตํ๋ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ๋ ๊น์ ๊ฐ์๋ Appendix F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ญ์์ค. | **๋ชจ๋ธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ 1B, 3B, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 7B ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์๋ํ๊ท ๋์ฝ๋-์ ์ฉ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ GPT-3(Brown et al., 2020)๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ฉฐ, ์ฃผ๋ก ALiBi(Press et al., 2021) ์ฌ์ฉ์ ์์ด์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ง์ถคํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค์์ FlashAttention(Dao et al., 2022)์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ ์ค์ ์ผ๋ก ์ธํ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ The Pile์ RefinedWeb์์ ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉฐ, The Pile ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๋์ผํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ ๊ฑฐ ์ฐ๊ตฌ(Section 4.2์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋ถ๋ถ; Section 4.3)์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฐ๋ฆฌ๋ Hoffmann et al. (2022)์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ 1B์ 3B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ 27B์ 60B ํ ํฐ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ์ต์ ํํ๋๋ก ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ(Falcon-RW ๋ชจ๋ธ๋ค in Section 4.2)์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ๋ค์ 350GT๊น์ง ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ ๋์ค์ ์ธ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ค(Brown et al., 2020; Wang and Komatuszaki, 2021; Scao et al., 2022)๊ณผ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ์ ์๊ฐ๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ๋ค(Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋น๊ตํ์ง๋ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ ์ด์ ๋ ๊ทธ ์ค ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค 2.5๋ฐฐ ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ๋ จ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ๋ก, ๋ฐ์ดํฐ์
์ธก๋ฉด์์ ์๋ฏธ์๋ ๋น๊ต๋ฅผ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค. ๋น๊ตํ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ๋ ๊น์ ๊ฐ์๋ Appendix F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ญ์์ค.
| **๋ชจ๋ธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ 1B, 3B, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 7B ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์๋ํ๊ท ๋์ฝ๋-์ ์ฉ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ GPT-3 (Brown et al., 2020)๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ตฌ์ฑ๊ณผ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ฉฐ, ์ฃผ๋ก ALiBi (Press et al., 2021) ์ฌ์ฉ์ด๋ผ๋ ์ ์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ปค์คํ
์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค์์ FlashAttention (Dao et al., 2022)์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. The Pile์ RefinedWeb์์ ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์์ผ ์ฌ์ ํ์ต ์ค์ ์ผ๋ก ์ธํ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํ๋ฉฐ, The Pile ๋ชจ๋ธ์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๋์ผํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ (์น์
4.2์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋ถ๋ถ; ์น์
4.3)์ ๋ํด์๋ Hoffmann et al. (2022)์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ๋ชจ๋ธ์ ์ต์ ํํ๋๋ก ํ๋ จ์ํต๋๋ค: 1B์ 3B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ 27B์ 60B ํ ํฐ์ ๋ํด. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ (์น์
4.2์ Falcon-RW ๋ชจ๋ธ)์ ๋ํด์๋ 350GT๊น์ง ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ ๋์ค์ ์ธ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ (Brown et al., 2020; Wang and Komatuszaki, 2021; Scao et al., 2022)๊ณผ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ์ ๋์
๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ (Touvron et al., 2023)์ ๋ํด์๋ ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค x2.5 ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ๋ จ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ธก๋ฉด์์ ์๋ฏธ ์๋ ๋น๊ต๋ฅผ ํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ๋น๊ตํ์ง ์์ต๋๋ค. ๋น๊ตํ๋ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ์ฌ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ๋ ๊น์ ๊ฐ์๋ ๋ถ๋ก F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ญ์์ค.
| **๋ชจ๋ธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-3(Brown et al., 2020)๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก 1B, 3B, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 7B ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์๋ํ๊ท ๋์ฝ๋-์ ์ฉ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฃผ๋ก ALiBi(Press et al., 2021) ์ฌ์ฉ์ ์์ด์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ง์ถคํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค์์ FlashAttention(Dao et al., 2022)์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ ์ค์ ์ผ๋ก ์ธํ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํด The Pile์ RefinedWeb์์ ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉฐ, The Pile ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ ์๋ํจ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ(Section 4.2์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฐ; Section 4.3)์ ๋ํด์๋ Hoffmann et al. (2022)์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ์ต์ ํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค: ์ฐ๋ฆฌ์ 1B์ 3B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ 27B์ 60B ํ ํฐ์ ๋ํด ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ(Section 4.2์ Falcon-RW ๋ชจ๋ธ๋ค)์ ๋ํด์๋ ๋ชจ๋ธ๋ค์ 350GT๊น์ง ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ ๋์ค์ ์ธ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ค(Brown et al., 2020; Wang and Komatuszaki, 2021; Scao et al., 2022)๊ณผ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ์ ์๊ฐ๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ๋ค(Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋น๊ตํ์ง ์์์์ ์ฃผ๋ชฉํ์ญ์์ค. ๊ทธ ์ค ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค x2.5 ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
๋ฆฌ์์ค๋ก ํ๋ จ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์๋ฏธ ์๋ ๋น๊ต๋ฅผ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค. ๋น๊ตํ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ๋ ๊น์ ๊ฐ์๋ Appendix F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ญ์์ค.
[reviewd korean]
**๋ชจ๋ธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-3(Brown et al., 2020)๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก 1B, 3B, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 7B ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์๋ํ๊ท ๋์ฝ๋-์ ์ฉ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฃผ๋ก ALiBi(Press et al., 2021) ์ฌ์ฉ์ ์์ด์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ง์ถคํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค์์ FlashAttention(Dao et al., 2022)์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฌ์ ํ๋ จ ์ค์ ์ผ๋ก ์ธํ ํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํด The Pile์ RefinedWeb์์ ๋ด๋ถ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉฐ, The Pile ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ ์๋ํจ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ(Section 4.2์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฐ; Section 4.3)์ ๋ํด์๋ Hoffmann et al. (2022)์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ์ต์ ํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํต๋๋ค: ์ฐ๋ฆฌ์ 1B์ 3B ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ 27B์ 60B ํ ํฐ์ ๋ํด ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์ฃผ์ ์คํ(Section 4.2์ Falcon-RW ๋ชจ๋ธ๋ค)์ ๋ํด์๋ ๋ชจ๋ธ๋ค์ 350GT๊น์ง ํ๋ จ์ํต๋๋ค. ์ด๋ ๋์ค์ ์ธ ๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ค(Brown et al., 2020; Wang and Komatuszaki, 2021; Scao et al., 2022)๊ณผ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ์ ์๊ฐ๋ LLaMA ๋ชจ๋ธ๋ค(Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋น๊ตํ์ง ์์์์ ์ฃผ๋ชฉํ์ญ์์ค. ๊ทธ ์ค ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค x2.5 ๋ ๋ง์ ์ปดํจํ
๋ฆฌ์์ค๋ก ํ๋ จ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์๋ฏธ ์๋ ๋น๊ต๋ฅผ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค. ๋น๊ตํ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ๋ ๊น์ ๊ฐ์๋ Appendix F๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ญ์์ค. |
**Lemma 2**.: _๋์ผํ ๋ฑ๊ฐ ํด๋์ค์์ ์ ๋๋ ๋ ๊ฐ์ ๋ณด์ ํจ์๋ ์ ์ฝ๋ RL ๋ฌธ์ ์๋์์ ๋์ผํ ์ต์ ์ ์ ์ฑ
์ ์ ๋ํ๋ค._ | **๋ ๋ง 2**. _๋์ผํ ๋ฑ๊ฐ ํด๋์ค์ ๋ ๋ณด์ ํจ์๋ ์ ์ฝ๋ RL ๋ฌธ์ ์์ ๋์ผํ ์ต์ ์ ์ฑ
์ ์ ๋ํ๋ค._ | **Lemma 2**.: ๋์ผํ equivalence class์์ ์จ ๋ reward functions์ constrained RL problem์์ ๊ฐ์ optimal policy๋ฅผ ์ ๋ํ๋ค. | **์ ๋ฆฌ 2**.: ๋์ผํ ๋๋ฑ์ฑ ํด๋์ค์์ ์จ ๋ ๊ฐ์ reward functions์ ์ ์ฝ๋ RL ๋ฌธ์ ์๋์์ ๋์ผํ ์ต์ ์ ์ ์ฑ
์ ์ ๋ํ๋ค. | **Lemma 2**: ๋์ผํ equivalence class์์์ ๋ reward functions์ constrained RL problem์์ ๋์ผํ optimal policy๋ฅผ ์ ๋ํ๋ค. | **๋ ๋ง 2**.: ๋์ผํ equivalence class์์ ์จ ๋ reward functions์ constrained RL problem์์ ๋์ผํ optimal policy๋ฅผ ์ ๋ํ๋ค. |
**RMSNorm** ๋ผ๋ง2 ๋ชจ๋ธ(Touvron et al., 2023)์ 7B ๋ฒ์ ๊ณผ ๋์ผํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ transformer sub-layer, attention layer, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ feedforward layer์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm (Zhang and Sennrich, 2019)์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ ๊ทํํ๋ค. | **RMSNorm** Llama2 ๋ชจ๋ธ(Tovron ์ธ, 2023)๊ณผ ๋์ผํ 7B ์ฌ๊ฐ๋. ๊ฐ ํธ๋์คํฌ๋จธ ํ์ ๋ ์ด์ด, ์ฃผ์ ๋ ์ด์ด, ํผ๋ํฌ์๋ ๋ ์ด์ด์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm(Zhang ๋ฐ Sennrich, 2019)์ผ๋ก ์ ๊ทํํฉ๋๋ค. | **RMSNorm** Llama2 ๋ชจ๋ธ(Touvron et al., 2023) 7B์ ๋์ผํ๋ค. ๊ฐ transformer sub-layer, attention layer, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ feedforward layer์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm (Zhang and Sennrich, 2019)์ผ๋ก ์ ๊ทํํ๋ค. | [korean]
**RMSNorm** Llama2 ๋ชจ๋ธ (Touvron et al., 2023) 7B์ ๋์ผํ๋ค. ๊ฐ transformer sub-layer, attention layer, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ feedforward layer์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm (Zhang and Sennrich, 2019)์ผ๋ก normalizeํ๋ค.
[reviewd korean]
**RMSNorm** Llama2 ๋ชจ๋ธ (Touvron et al., 2023) 7B์ ๋์ผํ๋ค. ๊ฐ transformer sub-layer, attention layer, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ feedforward layer์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm (Zhang and Sennrich, 2019)์ผ๋ก normalizeํ๋ค.
(๋ฌธ์ฅ์ด ์ด๋ฏธ ์ ์ ํ๊ฒ ๋ฒ์ญ๋์ด ์์ด์ ์์ ์ฌํญ์ด ์์ต๋๋ค.) | **RMSNorm** Llama2 ๋ชจ๋ธ(Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋์ผํ 7B ๊ท๋ชจ์
๋๋ค. ๊ฐ transformer sub-layer, attention layer, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ feedforward layer์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm(Zhang and Sennrich, 2019)์ผ๋ก normalize๋ฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | **RMSNorm** Llama2 ๋ชจ๋ธ(Touvron et al., 2023)๊ณผ ๋์ผํฉ๋๋ค. ๊ฐ transformer sub-layer, attention layer, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ feedforward layer์ ์
๋ ฅ์ RMSNorm (Zhang and Sennrich, 2019)์ผ๋ก ์ ๊ทํํฉ๋๋ค. |
Footnote 20: ๋ชจ๋ธ์ด ์ฐ๋ ๊ธฐ ๋ฐ์ดํฐ์์ ํ์ตํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค; \(N=200k\)์ผ ๋ bioS(\(N^{\prime}\))์ ์๋ ๊ฐ ๊ฐ์ธ์ ํ๋ จ ์ค์ ๋จ 0.2ํ, \(N=50k\)์ผ ๋๋ 0.05ํ๋ง ๋ํ๋๋ค. | ์ฃผ์ 20: ์ ํฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ํ์ตํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ๋ฏธํ๋ฉฐ, ๋ฐ์ด์ค์ค(\(N^{\prime}\))์ ๊ฐ ์ฌ๋์ ํ๋ จ ์ค์ \(N=200k\)์ผ ๋ 0.2๋ฒ, \(N=50k\)์ผ ๋ 0.05๋ฒ๋ง ๋ํ๋ฉ๋๋ค. | ๊ฐ์ฃผ 20: ๋ชจ๋ธ์ ์ ํฌ ๋ฐ์ดํฐ ํ์ต ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค; bioS(\(N^{\prime}\))์ ๊ฐ ๊ฐ์ธ์ \(N=200k\)์ผ ๋ ํ๋ จ ์ค 0.2ํ, \(N=50k\)์ผ ๋ 0.05ํ๋ง ๋ํ๋๋ค. | ๊ฐ์ฃผ 20: ๋ชจ๋ธ์ ์ ํฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ํ์ตํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค; bioS(\(N^{\prime}\))์ ์๋ ๊ฐ ๊ฐ์ธ์ \(N=200k\)์ผ ๋ ํ๋ จ ์ค์ 0.2ํ, \(N=50k\)์ผ ๋ 0.05ํ๋ง ๋ํ๋ฉ๋๋ค. | ์ฃผ 20: ๋ชจ๋ธ์ ์ ํฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ํ์ตํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค; bioS(\(N^{\prime}\))์ ๊ฐ ๊ฐ์ธ์ \(N=200k\)์ผ ๋ ํ๋ จ ์ค์ 0.2ํ, ๋๋ \(N=50k\)์ผ ๋ 0.05ํ๋ง ๋ํ๋ฉ๋๋ค. | Footnote 20: ๋ชจ๋ธ์ ์ ํฌ ๋ฐ์ดํฐ ํ์ต ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค; bioS(\(N^{\prime}\))์ ๊ฐ ๊ฐ์ธ์ \(N=200k\)์ผ ๋ ํ๋ จ ์ค์ 0.2ํ, \(N=50k\)์ผ ๋ 0.05ํ๋ง ๋ํ๋ฉ๋๋ค. |
๋ชจ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด๊ณ ํ์ง๋ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋ค๋ฅธ ํ
์ด๋ธ์์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ณด๊ณ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ณ๋ํฉ๋๋ค. | ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๋ํด ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ๊ทธ ๋๋ฌธ์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ค๋ฅธ ํ์ ๋ณด๊ณ ๋๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ ๋ค์ํ๋ค. | ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋๊ณ , ๊ทธ ๋๋ฌธ์ ๊ฐ ํ
์ด๋ธ์์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ณด๊ณ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๊ฐ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋๋ค. | ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ๊ทธ ๋๋ฌธ์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํ
์ด๋ธ์์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ณด๊ณ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ ๋ณ๋ํฉ๋๋ค. | ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋๋ฉฐ, ๊ทธ ๋๋ฌธ์ ๊ฐ ํ
์ด๋ธ์์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ณด๊ณ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋ฉ๋๋ค. | ๋ชจ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ ์๋๊ณ , ๊ทธ ๋๋ฌธ์ ๊ฐ ํ
์ด๋ธ์์ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ณด๊ณ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋ฉ๋๋ค. |
์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์์ด์ ์ง์์ ๋ค์์ฑ๊ณผ ํ์ง์ ์ค์ํ๋ค Cao et al. (2023); Zhou et al. (2023). ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ๋ฌธ ๋ถ์ผ์์๋ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์์
์ ํนํ๋ ์ง์์ ์ ๋ฌธ์ ์ธ ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ๋์
ํ๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ง์์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋จ๊ณ๋ \(2\)๊ฐ์ ํต์ฌ ์์๋ฅผ ํฌํจํ๋ค: ์ผ๋ฐ์ ์ธ(์ฆ, ๋น๋ฒ๋ฅ ์ ์ธ) ์ง์์ ๋ฒ๋ฅ ์ง์. ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ช
๋ น ์ดํด ๋ฐ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ์ฝ๋ฉ, ์ํ, ์ผ๋ฐ ๋ํ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌํจํ๋ค. ํ์๋ ๋ฒ๋ฅ ๋ถ์ผ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ์ฉํ๋ฉฐ, ๋ฒ๋ฅ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต๋ณ๊ณผ ์์ฝ ๋ฑ์ด ํฌํจ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฃผ์ ๊น์ ์ง์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ธ, SaulLM-7B-Instruct๋ ๋ฒ๋ฅ ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ์ดํดํ๊ณ ๋ค์ํ ๊ด๋ จ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค. | ๋ฒ์ฉ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๊ฒฝ์ฐ, Cao ์ธ(2023), Zhou ์ธ(2023)์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ง์นจ์ ๋ค์์ฑ๊ณผ ํ์ง์ด ๋งค์ฐ ์ค์ํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ๋ฌธ ๋ถ์ผ์์๋ ์์
๋ณ ๋ฐ ์ ๋ฌธ ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํฉ๋๋ค. ์ง์นจ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋จ๊ณ์๋ ์ผ๋ฐ(์ฆ, ๋ฒ๋ฅ ์ด ์๋) ๋ฐ ๋ฒ๋ฅ ์ง์นจ์ ๋ ๊ฐ์ง ํต์ฌ ๊ตฌ์ฑ ์์๊ฐ ํฌํจ๋ฉ๋๋ค. ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ช
๋ น์ ์ดํดํ๊ณ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ ์ฝ๋ฉ, ์ํ, ์ผ๋ฐ ๋ํ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋๋ฉ์ธ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌํจํฉ๋๋ค. ํ์๋ ๋ฒ๋ฅ ์ง์์๋ต ๋ฐ ์์ฝ ๋ฑ์ ๋ค๋ฃจ๋ ๋ฒ๋ฅ ์์ญ์ ๋์์ค์ ๋ง์ถ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ํ์ฉํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ธ์ฌํ ์ง์นจ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด, ์ ํฌ ๋ชจ๋ธ์ธ SaulLM-7B-Instruct๋ ๋ฒ๋ฅ ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ํ์
ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋ค์ํ ๊ด๋ จ ์์
์์ ํ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํฉ๋๋ค. | ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์์ด์ ์ง์์ ๋ค์์ฑ๊ณผ ํ์ง์ Cao et al. (2023); Zhou et al. (2023)์ ์ํด ์ค์ํ ์์์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ๋ฌธ์ ์ธ ์์ญ์์๋ ์์
์ ํนํ๋ ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ํตํฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ํ์์ ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ง์์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋จ๊ณ๋ 2๊ฐ์ ํต์ฌ ์์๋ฅผ ํฌํจํ๋ค: ์ผ๋ฐ์ ์ธ(์ฆ, ๋น๋ฒ๋ฅ ์ ์ธ) ์ง์์ ๋ฒ๋ฅ ์ง์. ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ช
๋ น ์ดํด์ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ์ฝ๋ฉ, ์ํ, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ํ ๋ฑ ๋ค์ํ ์์ญ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌํจํ๋ค. ํ์๋ ๋ฒ๋ฅ ์์ญ์ ์ธ๋ถ์ ์ธ ๋ถ๋ถ์ ๋ง๊ฒ ์กฐ์ ๋ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ์ฉํ๋ฉฐ, ๋ฒ๋ฅ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต๋ณ๊ณผ ์์ฝ ๋ฑ์ด ํฌํจ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ์คํ ์ง์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด, ์ฐ๋ฆฌ์ SaulLM-7B-Instruct ๋ชจ๋ธ์ ๋ฒ๋ฅ ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ์ดํดํ๊ณ , ๋ค์ํ ๊ด๋ จ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. | ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์์ด์ ์ง์์ ๋ค์์ฑ๊ณผ ํ์ง์ ์ค์ํ๋ค(Cao et al. (2023); Zhou et al. (2023)). ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ๋ฌธ ์์ญ์์๋ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์์
์ ํนํ๋ ์ง์์ ์ ๋ฌธ์ ์ธ ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ๋์
ํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ง์์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋จ๊ณ๋ 2๊ฐ์ง ํต์ฌ ์์๋ฅผ ํฌํจํ๋ค: ์ผ๋ฐ์ ์ธ(์ฆ, ๋ฒ๋ฅ ์ด ์๋) ์ง์์ ๋ฒ๋ฅ ์ง์. ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ช
๋ น ์ดํด์ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ์ฝ๋ฉ, ์ํ, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ํ ๋ฑ ๋ค์ํ ์์ญ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌํจํ๋ค. ํ์์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฒ๋ฅ ์์ญ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ด๋ ๋ฒ๋ฅ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต๋ณ๊ณผ ์์ฝ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ฒ๋ฅ ๊ด๋ จ ์์
์ ํฌํจํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ธ์ฌํ ์ง์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด, ์ฐ๋ฆฌ์ SaulLM-7B-Instruct ๋ชจ๋ธ์ ๋ฒ๋ฅ ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ์ดํดํ๊ณ ๋ค์ํ ๊ด๋ จ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค. | ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์์ด์๋ ์ง์์ ๋ค์์ฑ๊ณผ ํ์ง์ด ์ค์ํ๋ค๋ ์ ์ Cao et al. (2023); Zhou et al. (2023)์ ์ํด ๊ฐ์กฐ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ๋ฌธ ๋ถ์ผ์์๋ ์์
์ ํนํ๋ ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ง์์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋จ๊ณ๋ 2๊ฐ์ง ํต์ฌ ์์๋ฅผ ํฌํจํ๋ค: ์ผ๋ฐ์ ์ธ(์ฆ, ๋ฒ๋ฅ ์ด ์๋) ์ง์์ ๋ฒ๋ฅ ์ง์. ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ช
๋ น์ด ์ดํด์ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ๋ฅผ ํฅ์์ํค๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ฉฐ, ์ฝ๋ฉ, ์ํ, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ํ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌํจํ๋ค. ํ์๋ ๋ฒ๋ฅ ๋ถ์ผ์ ์ธ๋ฐํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ํ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ์ฉํ๋ฉฐ, ๋ฒ๋ฅ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต๋ณ๊ณผ ์์ฝ ๋ฑ์ด ํฌํจ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ธ์ฌํ ์ง์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด, ์ฐ๋ฆฌ์ SaulLM-7B-Instruct ๋ชจ๋ธ์ ๋ฒ๋ฅ ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ์ดํดํ๊ณ ๋ค์ํ ๊ด๋ จ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. | ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์์ด์ ์ง์์ ๋ค์์ฑ๊ณผ ํ์ง์ ์ค์ํ๋ค Cao et al. (2023); Zhou et al. (2023). ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ๋ฌธ ๋ถ์ผ์์๋ ์์
์ ํนํ๋ ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ง์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋จ๊ณ๋ 2๊ฐ์ ํต์ฌ ์์๋ฅผ ํฌํจํ๋ค: ์ผ๋ฐ์ ์ธ(์ฆ, ๋น๋ฒ๋ฅ )๊ณผ ๋ฒ๋ฅ ์ง์นจ. ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ช
๋ น์ ์ดํดํ๊ณ ๋ฐ๋ฅด๋ ๊ฒ์ ํฅ์์ํค๊ณ , ์ฝ๋ฉ, ์ํ, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ํ ๋ฑ ๋ค์ํ ์์ญ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํฌํจํ๋ค. ํ์๋ ๋ฒ๋ฅ ์์ญ์ ์ธ๋ถ์ ์ธ ๋ถ๋ถ์ ๊ณ ๋ คํ ๊ด๋ฒ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ๋ฒ๋ฅ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต๋ณ๊ณผ ์์ฝ ๋ฑ์ด ํฌํจ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ธ์ฌํ ์ง์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ธ์ธ SaulLM-7B-Instruct๋ ๋ฒ๋ฅ ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ์ดํดํ๊ณ ๋ค์ํ ๊ด๋ จ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. |
์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ํ๋ ์๋๋ก ๊ณ์ ์งํํจ์ ๋ฐ๋ผ, ๋์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ํฐ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ ์ ๋ ๋ง์ด ๋ํ๋๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ ๋ ์ด๋ ค์์ง๊ณ ๋นํจ์จ์ ์ด๊ฒ ๋์ด, instruction tuning์ด ์ด์ ๋ณด๋ค ๋์ฑ ์ค์ํด์ง๊ณ ์๋ค. | ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ํ๋ ์๋๋ก ๊ณ์ ๋ฐ์ ํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ์๊ฐ ๋ง๊ณ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ์๋ํ๋ ๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ๋ ๋ง์ด ๋ฑ์ฅํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์์ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ๋ ์ด๋ ค์์ง๊ณ ๋นํจ์จ์ ์ด ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ง์นจ ์กฐ์ ์ด ๊ทธ ์ด๋ ๋๋ณด๋ค ์ค์ํด์ก์ต๋๋ค. | ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๊ฐ์ํ๋ ์๋๋ก ๊ณ์ ์งํํจ์ ๋ฐ๋ผ, ๋์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ๋ํ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๋์ด๋๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ๋ ์ด๋ ค์์ง๊ณ ๋นํจ์จ์ ์ด ๋์ด, instruction tuning์ด ์ด์ ๋ณด๋ค ๋์ฑ ์ค์ํด์ง๊ณ ์๋ค. | ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ํ๋ ์๋๋ก ๊ณ์ ์งํํจ์ ๋ฐ๋ผ, ๋์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ๋ํ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ๋ ๋ง์ด ๋ํ๋๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ ๋ ์ด๋ ค์์ง๊ณ ๋นํจ์จ์ ์ด ๋๋ฉด์, instruction tuning์ด ์ด์ ๋ณด๋ค ๋์ฑ ์ค์ํด์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. | ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ํ๋ ์๋๋ก ๊ณ์ ์งํํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋์ parameter ์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ๋ํ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ๋ ๋ง์ด ๋ํ๋๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ parameter์ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ๋ ์ด๋ ค์์ง๊ณ ๋นํจ์จ์ ์ด ๋์ด instruction tuning์ด ์ด์ ๋ณด๋ค ๋์ฑ ์ค์ํด์ง๊ณ ์๋ค. | ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ํ๋ ์๋๋ก ๊ณ์ ์งํํจ์ ๋ฐ๋ผ, ๋์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ๋ํ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ๋ ๋ง์ด ๋ฑ์ฅํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ๋ ์ด๋ ค์์ง๊ณ ๋นํจ์จ์ ์ด ๋์ด, instruction tuning์ด ๊ทธ ์ด๋ ๋๋ณด๋ค ์ค์ํด์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. |
MoE ๋ชจ๋ธ์ด ๊ทธ๋ค์ ์คํrs์ํฐ(sparsity) ๋๋ฌธ์ ๋ฐ์ง ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋ณดํต ๋ ๋์ ํ์ต๋ฅ ์ ์๊ตฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ตํฐ๋ง์ด์ ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์กฐ์ ํ๋ค: | ํฌ์์ฑ ๋๋ฌธ์ MoE ๋ชจ๋ธ์ ์ข
์ข
๊ณ ๋ฐ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋ ๋์ ํ์ต ์๋๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ์กฐ์ ํฉ๋๋ค: | ๊ทธ๋ค์ sparsity ๋๋ฌธ์, MoE ๋ชจ๋ธ์ ์ข
์ข
dense ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋ ๋์ learning rates๋ฅผ ์๊ตฌํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ๋ optimizer parameters๋ฅผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์กฐ์ ํ๋ค:
[๊ฒ์ํ ๋ฌธ์]
๊ทธ๋ค์ ํฌ์์ฑ ๋๋ฌธ์, MoE ๋ชจ๋ธ์ ์ข
์ข
dense ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋ ๋์ learning rates๋ฅผ ์๊ตฌํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ๋ optimizer parameters๋ฅผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์กฐ์ ํ๋ค:
(Reference: Due to their sparsity, MoE models often require higher learning rates compared to dense models. Consequently, we adjust the optimizer parameters as follows:)
(์ด ๋ฌธ์ฅ์ ์ด๋ฏธ ์ ๋ฒ์ญ๋์ด ์์ต๋๋ค.) | ํฌ์์ฑ ๋๋ฌธ์ MoE ๋ชจ๋ธ์ dense ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋ ๋์ learning rate๊ฐ ํ์ํ ๋๊ฐ ๋ง์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ optimizer์ parameters๋ฅผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์กฐ์ ํฉ๋๋ค: | ํฌ์์ฑ์ผ๋ก ์ธํด MoE ๋ชจ๋ธ์ ์ข
์ข
dense models์ ๋นํด ๋ ๋์ learning rates๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด optimizer parameters๋ฅผ ์กฐ์ ํฉ๋๋ค: | ํฌ์์ฑ์ผ๋ก ์ธํด MoE ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ๋๊ฐ ๋์ ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋ณดํต ๋ ๋์ ํ์ต๋ฅ ์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด optimizer์ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ์กฐ์ ํฉ๋๋ค: |
๊ธฐ๋ณธ ํ๊ฐ ์์
๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, LLMs๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด ํน๋ณํ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ์ธ๊ฐ์ ์ ๋ ฌ, ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ ์ํธ ์์ฉ, ๋๊ตฌ ์กฐ์์ ํฌํจํ์ฌ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ํด๋น ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ๋ค์์ผ๋ก, ์ด๋ฌํ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ์์ธํ ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. | ์์ ๊ธฐ๋ณธ ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ธ์๋ LLM์ ํ๊ฐ์ ํน๋ณํ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํ๋
๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ์ธ๊ฐ๊ณผ์ ์ ๋ ฌ, ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ ์ํธ ์์ฉ, ๋๊ตฌ ์กฐ์ ๋ฑ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฐ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ๋ค์์์๋ ์ด๋ฌํ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ์์ธํ ์ค๋ช
ํฉ๋๋ค. | ์์ ๊ธฐ๋ณธ ํ๊ฐ ์์
์ธ์๋ LLMs๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ ํน๋ณํ ๊ณ ๋ ค์ฌํญ์ด ํ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ์ธ๊ฐ์ ์ ๋ ฌ(Human Alignment), ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ ์ํธ์์ฉ(Interaction with the external environment), ๋๊ตฌ ์กฐ์(Tool Manipulation)์ ํฌํจํ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ๋ค์์ผ๋ก๋ ์ด๋ฌํ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ์์ธํ ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. | ์์ ๊ธฐ๋ณธ ํ๊ฐ ์์
์ธ์๋ LLMs๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ ํน๋ณํ ๊ณ ๋ ค ์ฌํญ์ด ํ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ์ธ๊ฐ ์ ๋ ฌ, ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ ์ํธ ์์ฉ, ๋๊ตฌ ์กฐ์ ๋ฑ์ ํฌํจํ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ํด๋น ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ๋ค์์๋ ์ด๋ฌํ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ์์ธํ ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. | ์์ ๊ธฐ๋ณธ ํ๊ฐ ์์
์ธ์๋ LLMs๋ ํ๊ฐ์ ํน๋ณํ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ์ธ๊ฐ ์ ๋ ฌ(human alignment), ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ ์ํธ ์์ฉ(interaction with the external environment), ๋๊ตฌ ์กฐ์(tool manipulation) ๋ฑ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ๋ค์์๋ ์ด๋ฌํ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ์์ธํ ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. | ์์ ๊ธฐ๋ณธ ํ๊ฐ ์์
์ธ์๋ LLMs๋ ํ๊ฐ์ ํน๋ณํ ๊ณ ๋ ค์ฌํญ์ด ํ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์ฐ์ํ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ์ธ๊ฐ ์ ๋ ฌ(human alignment), ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ์ ์ํธ์์ฉ(interaction with the external environment), ๋๊ตฌ ์กฐ์(tool manipulation) ๋ฑ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ๋ค์์๋ ์ด๋ฌํ ๊ณ ๊ธ ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ํด ์์ธํ ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. |
Figure 4: Best of \(N\) ๋ฒ ์ด์ค๋ผ์ธ์ \(N=\{1,4,16,64,128\}\)์
๋๋ค. ์ฝ 64-128 ์ํ ์ดํ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ์ฒด๋ฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 4: \(N=\{1,4,16,64,128\}\)์ ๋ํ ์ต์์ \(N\) ๊ธฐ์ค์ . ๋๋ต 64-128 ์ํ ์ดํ์๋ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ์ฒด๋ฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 4: \(N=\{1,4,16,64,128\}\)์ ๋ํ Best of \(N\) ๋ฒ ์ด์ค๋ผ์ธ์
๋๋ค. ์ฑ๋ฅ์ ๋๋ต 64-128๊ฐ ์ํ ์ดํ์ ์์ ํ๋ฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 4: \(N=\{1,4,16,64,128\}\)์ ๋ํ Best of \(N\) ๋ฒ ์ด์ค๋ผ์ธ. ์ฝ 64-128๊ฐ ์ํ ์ดํ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ์ฒด๋ฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 4: \(N=\{1,4,16,64,128\}\)์ ๋ํ Best of \(N\) ๋ฒ ์ด์ค๋ผ์ธ. ์ฑ๋ฅ์ ๋๋ต 64-128 ์ํ ์ดํ์ ์ ์ฒด๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 4: N=\{1,4,16,64,128\}์ ๋ํ Best of N ๋ฒ ์ด์ค๋ผ์ธ. ๋๋ต 64-128 ์ํ ์ดํ ์ฑ๋ฅ์ด ์ ์ฒด๋ฉ๋๋ค. |
\(z\in\mathbb{R}^{\ell}\)์ด (์ ์ ์๋) logits์ด๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)์ด normalizing constant์์ ๊ฐ์ ํ์. ๊ฐ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป๋๋ค. | z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) ๋ก๊ทธ๋ผ๊ณ ํ๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ ์ ๊ทํ ์์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ณ์ฐํฉ๋๋ค. | \(z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) logits์ผ๋ก ํ๊ณ \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ normalizing constant๋ก ํ๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํ์ฌ, ์ฐ๋ฆฌ๋ | Let \(z\in\mathbb{R}^{\ell}\) be the (unknown) logits and let \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\) be the normalizing constant. For each \(k\in\{1,\cdots,K\}\), we have
[z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) logits์ผ๋ก ํ๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ ์ ๊ทํ ์์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค.
์ด ๋ฌธ์ฅ์ ์ด๋ฏธ ์ ๋ฒ์ญ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์์ ํ ๋ถ๋ถ์ด ์์ต๋๋ค. | Let \(z\in\mathbb{R}^{\ell}\) be the (unknown) logits and let \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\) be the normalizing constant. For each \(k\in\{1,\cdots,K\}\), we have
[korean]
\(z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) logits์ด๋ผ๊ณ ํ๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ ์ ๊ทํ ์์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋๋ค.
[reviewd korean]
\(z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) logits์ด๋ผ๊ณ ํ๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ ์ ๊ทํ ์์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋๋ค.
| Let \(z\in\mathbb{R}^{\ell}\) be the (unknown) logits and let \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\) be the normalizing constant. For each \(k\in\{1,\cdots,K\}\), we have
[korean]
\(z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) logits์ด๋ผ๊ณ ํ๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ ์ ๊ทํ ์์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋๋ค.
[reviewd korean]
\(z\in\mathbb{R}^{\ell}\)๋ฅผ (๋ฏธ์ง์) logits์ด๋ผ๊ณ ํ๊ณ , \(\mathbf{N}=\sum_{i}\exp(z_{i})\)๋ฅผ ์ ๊ทํ ์์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ \(k\in\{1,\cdots,K\}\)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋๋ค.
|
๊ฐ๋
ํ์ต์ ์ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (Supervised Fine-Tuning, SFT)์ ์์ด ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ค๊ตญ์ด์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ CQIA (Bai et al., 2024)์ OL-CC์ ์ ์ฒด ์ธํธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ COIG-PC (Zhang et al., 2023)์์ ์ํ๋งํ ๊ณ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ OpenHermesPreferences ๋ฐ์ดํฐ์
(Huang et al., 2024)์์ ์ํ๋ง๋์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด ์์ 105K ์์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค๋ฅธ ๋น์จ๋ก ์กฐ์ ๋์๋ค. ๋น์จ์ \(1:1, 2:1, 4:1,\) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(8:1\)์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๋ ํจ๊ป ๊ณ ๋ ค๋์๋ค. ๊ฐ ์คํ ์ธํธ๋ 3 epoch ๋์ ํ๋ จ๋์์ผ๋ฉฐ, ํน์ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 12์ ๋ํ๋ ์๋ค. | ์ง๋ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (SFT)์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๊ตญ์ด์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉํ์ต๋๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ CQIA(Bai ์ธ, 2024)์ ์ ์ฒด ์ธํธ์ OL-CC, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ COIG-PC(Zhang ์ธ, 2023)์์ ์ํ๋งํ ๊ณ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ต๋๋ค. ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ OpenHermesPreferences ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ(Huang ์ธ, 2024)์์ ์ํ๋ง๋์์ต๋๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋์ 105K์์ ์ง์นจ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ๋น์จ๋ก ์กฐ์ ๋์์ต๋๋ค. ๋น์จ์ \(1:1,2:1,4:1,\) ๋ฐ \(8:1\)์ด์๊ณ , ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๊ณผ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๋ ์์์ต๋๋ค. ๊ฐ ์คํ ์ธํธ๋ 3๊ฐ ์ํฌํฌ ๋์ ํ๋ จ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ 12์ ๋์ ์์ต๋๋ค. | ๊ฐ๋
ํ์ต ๊ธฐ๋ฐ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (Supervised Fine-Tuning, SFT)์ ์์ด์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ค๊ตญ์ด์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ CQIA(Bai et al., 2024)์ OL-CC์ ์ ์ฒด ์ธํธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ COIG-PC(Zhang et al., 2023)์์ ์ํ๋ง๋ ๊ณ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ OpenHermesPreferences ๋ฐ์ดํฐ์
(Huang et al., 2024)์์ ์ถ์ถ๋์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋์ 105K ์์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์์ผ๋ฉฐ, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ๋น์จ๋ก ์กฐ์ ๋์๋ค. ๋น์จ์ \(1:1, 2:1, 4:1,\) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(8:1\)์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง ํน์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๋ ๊ณ ๋ ค๋์๋ค. ๊ฐ ์คํ ์ธํธ๋ 3 epoch ๋์ ํ๋ จ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ 12์ ์ ์๋์๋ค. | ์ง๋ ํ์ต์ ํตํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (Supervised Fine-Tuning, SFT)์ ์์ด์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ค๊ตญ์ด์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ํ์ฉํ์์ต๋๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ CQIA(Bai et al., 2024)์ OL-CC์ ์ ์ฒด ๋ฐ์ดํฐ์
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ COIG-PC(Zhang et al., 2023)์์ ์ถ์ถํ ๊ณ ๊ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ต๋๋ค. ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ OpenHermesPreferences ๋ฐ์ดํฐ์
(Huang et al., 2024)์์ ์ํ๋ง๋์์ต๋๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋์ 105K ์์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์์ผ๋ฉฐ, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ๋น์จ๋ก ์กฐ์ ๋์์ต๋๋ค. ๋น์จ์ \(1:1, 2:1, 4:1,\) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(8:1\)์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง ํน์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๋ ์์์ต๋๋ค. ๊ฐ ์คํ ์ธํธ๋ 3 epoch ๋์ ํ๋ จ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 12์ ์ ์๋์ด ์์ต๋๋ค. | ๊ฐ๋
ํ ๋ฏธ์ธ์กฐ์ (SFT)์ ์์ด์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ค๊ตญ์ด์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ CQIA(Bai et al., 2024)์ OL-CC์ ์ ์ฒด ์ธํธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ COIG-PC(Zhang et al., 2023)์์ ์ํ๋ง๋ ๊ณ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ OpenHermesPreferences ๋ฐ์ดํฐ์
(Huang et al., 2024)์์ ์ํ๋ง๋์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋์ 105K ์์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์์ผ๋ฉฐ, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ๋น์จ๋ก ์กฐ์ ๋์๋ค. ๋น์จ์ \(1:1, 2:1, 4:1,\) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(8:1\)์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๊ฑฐ๋ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๋ ํฌํจ๋์๋ค. ๊ฐ ์คํ ์ธํธ๋ 3 ์ํฌํฌ ๋์ ํ๋ จ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 12์ ์ ์๋์๋ค. | ๊ฐ๋
ํ ๋ฏธ์ธ์กฐ์ (SFT)์ ์์ด์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ค๊ตญ์ด์ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ CQIA(Bai et al., 2024)์ OL-CC์ ์ ์ฒด ์ธํธ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ COIG-PC(Zhang et al., 2023)์์ ์ํ๋งํ ๊ณ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์๋ค. ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ OpenHermesPreferences ๋ฐ์ดํฐ์
(Huang et al., 2024)์์ ์ํ๋ง๋์๋ค. ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋์ 105K ์์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์์์ผ๋ฉฐ, ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ๋น์จ๋ก ์กฐ์ ๋์๋ค. ๋น์จ์ \(1:1, 2:1, 4:1,\) ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(8:1\)์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ตญ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๊ฑฐ๋ ์์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ํฌํจํ๋ ๊ตฌ์ฑ๋ ํฌํจ๋์๋ค. ๊ฐ ์คํ ์ธํธ๋ 3 epoch ๋์ ํ๋ จ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Table 12์ ์ ์๋์๋ค. |
PersonA: ์๋ณ ๊ฒ์ฌ๋ ์์ฌ ์ฌ๋ฌด์, ์๊ธ ์น๋ฃ ์์ค, laboratory, hospital ๋ฑ ๋ค์ํ ์๋ฃ ํ๊ฒฝ์์ ์ค์๋ ์ ์์ต๋๋ค. ๋น์ ์ specimen cup์ ์๋ณ ์ํ์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ํ์ on-site์์ ๋ถ์ํ๊ฑฐ๋ laboratory๋ก ๋ณด๋ด์ด ํ
์คํธํ ์ ์์ต๋๋ค. PersonU: ํ
์คํธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ์๋ณ์ด ํ์ํฉ๋๊น? PersonA: ๋ณดํต ์๋ณ ๊ฒ์ฌ์ 30์์ 60 ml์ ์๋์ ์๋ณ๋ง ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด๊ฒ์ ์นจ์ต์ ์ด์ง ์๊ณ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋จํ ํ
์คํธ๋ก, ๋น์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ ๊ท์คํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. | ์ฌ๋A: ์๋ณ ๋ถ์์ ์์ฌ ์ฌ๋ฌด์ค, ์๊ธ ์น๋ฃ ์์ค, ์คํ์ค, ๋ณ์ ๋ฑ ๋ค์ํ ์๋ฃ ํ๊ฒฝ์์ ์ํํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ฒ์ฒด ์ปต์ ์๋ณ ์ํ์ ์ ๊ณตํ๋ฉด ๊ฒ์ฒด๋ฅผ ํ์ฅ์์ ๋ถ์ํ๊ฑฐ๋ ๊ฒ์ฌ๋ฅผ ์ํด ์คํ์ค๋ก ๋ณด๋ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฌ๋U: ๊ฒ์ฌ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ์๋ณ์ด ํ์ํ๋์? ์ฌ๋A: ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ณ ๋ถ์ ๊ฒ์ฌ์๋ 30~60ml ์ ๋์ ์๋์ ์๋ณ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ๋น์นจ์ต์ ์ด๊ณ ๋น๊ต์ ๊ฐ๋จํ ๊ฒ์ฌ๋ก ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ ๊ท์คํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป์ ์ ์์ต๋๋ค. | [korean]
PersonA: ์๋ณ ๊ฒ์ฌ๋ ์์ฌ ์ฌ๋ฌด์ค, ๊ธ์ ์ง๋ฃ ์์ค, ์คํ์ค, ๋ณ์์ ํฌํจํ ๋ค์ํ ์๋ฃ ํ๊ฒฝ์์ ์ํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ๋น์ ์ ์ํ ์ปต์ ์๋ณ ์ํ์ ์ ๊ณตํ ์ ์๊ณ , ๊ทธ ์ํ์ ํ์ฅ์์ ๋ถ์๋๊ฑฐ๋ ์คํ์ค๋ก ๋ณด๋ด์ ธ ํ
์คํธ๋ฅผ ๋ฐ์ ์ ์์ต๋๋ค. PersonU: ํ
์คํธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ์๋ณ์ด ํ์ํ๊ฐ์? PersonA: ๋ณดํต ์๋ณ ๊ฒ์ฌ์๋ 30์์ 60ml์ ์๋์ ์๋ณ๋ง ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด๊ฒ์ ์นจ์ต์ ์ด์ง ์๊ณ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋จํ ํ
์คํธ๋ก ๋น์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ ๊ท์คํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | ์ฌ๋A: ์๋ณ ๊ฒ์ฌ๋ ์์ฌ ์ฌ๋ฌด์ค, ์๊ธ ์น๋ฃ ์์ค, laboratories, ๋ณ์ ๋ฑ ๋ค์ํ ์๋ฃ ํ๊ฒฝ์์ ์ํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ๋น์ ์ specimen cup์ ์๋ณ ์ํ์ ์ ๊ณตํ ์ ์๊ณ , ๊ทธ ์ํ์ on-site์์ ๋ถ์ํ๊ฑฐ๋ testing์ ์ํด ์คํ์ค๋ก ๋ณด๋ด์ง ์ ์์ต๋๋ค. ์ฌ๋U: ๊ฒ์ฌ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ์๋ณ์ด ํ์ํ๊ฐ์? ์ฌ๋A: ๋ณดํต, ์๋ณ ๊ฒ์ฌ์ ํ์ํ ์๋ณ์ ์์ 30์์ 60 ml์ ์์ ์๋ง ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด๊ฒ์ non-invasiveํ๊ณ relatively simpleํ ํ
์คํธ๋ก ๋น์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ valuableํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
PersonA: ์๋ณ ๊ฒ์ฌ๋ ์์ฌ ์ฌ๋ฌด์ค, ์๊ธ ์น๋ฃ ์์ค, ์คํ์ค, ๋ณ์ ๋ฑ ๋ค์ํ ์๋ฃ ํ๊ฒฝ์์ ์ํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ๋น์ ์ ๊ฒ์ฒด ์ปต์ ์๋ณ ์ํ์ ์ ๊ณตํ ์ ์๊ณ , ๊ทธ ์ํ์ ํ์ฅ์์ ๋ถ์๋๊ฑฐ๋ ์คํ์ค๋ก ๋ณด๋ด์ ธ ํ
์คํธ๋ ์ ์์ต๋๋ค. PersonU: ํ
์คํธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ํ ์๋ณ์ ์์ ์ผ๋ง์ธ๊ฐ์? PersonA: ๋ณดํต ์๋ณ ๊ฒ์ฌ์๋ 30์์ 60ml์ ์๋์ ์๋ณ๋ง ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด๊ฒ์ ๋น์นจ์ต์ ์ด๋ฉฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋จํ ํ
์คํธ๋ก ๋น์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ ๊ท์คํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
PersonA: ์๋ณ ๊ฒ์ฌ๋ ์์ฌ ์ฌ๋ฌด์ค, ์๊ธ ์น๋ฃ ์์ค, ์คํ์ค, ๋ณ์์ ํฌํจํ ๋ค์ํ ์๋ฃ ํ๊ฒฝ์์ ์ํ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ๋น์ ์ ๊ฒ์ฒด ์ปต์ ์๋ณ ์ํ์ ์ ๊ณตํ ์ ์๊ณ , ๊ทธ ์ํ์ ํ์ฅ์์ ๋ถ์๋๊ฑฐ๋ ์คํ์ค๋ก ๋ณด๋ด์ ธ ํ
์คํธ๋ ์ ์์ต๋๋ค. PersonU: ํ
์คํธ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ํ ์๋ณ์ ์์ ์ผ๋ง์ธ๊ฐ์? PersonA: ๋ณดํต ์๋ณ ๊ฒ์ฌ์ ํ์ํ ์๋ณ์ ์์ 30์์ 60ml ์ ๋์ ์๋์
๋๋ค. ์ด๊ฒ์ ๋น์นจ์ต์ ์ด๋ฉฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ๋จํ ํ
์คํธ๋ก ๋น์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ํ ๊ท์คํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] |
**์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ.** ์๋ด ์ค์ ์์ฑ๋ ์๋ต์ ์ด ๋จ์ด ์์ ์์ด์ AMIE๊ฐ PCPs์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ๋ง์ ์ฌ์ฉํ์์ง๋ง, ๋ํ์ ํ์ฐจ์ ํ์ ๋ฐฐ์ฐ๋ค๋ก๋ถํฐ ์ ๋๋ ๋จ์ด ์๋ Figure A.11์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฏ์ด ๋ OSCE ์์ด์ ํธ ๊ฐ์ ๋น์ทํ์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ์๋ด ์ค์ ํ์๋ก๋ถํฐ ๋น์ทํ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. AMIE ๋๋ PCPs๊ฐ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๊ธฐ ์ํด ์ถฉ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์งํ๋ ๋ฐ ์ผ๋ง๋ ํจ์จ์ ์ธ์ง๋ฅผ ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์ํ ํ์ฐจ์์ ๋ํ๋ฅผ ์๋ผ๋ด๊ณ ์ด๋ฌํ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋ํ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก AMIE๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฐจ๋ณ ์ง๋จ์ ์์ฑํ์ต๋๋ค. Figure A.12๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณต๋ ํ์ฐจ ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ 3๊ฐ DDx ์ ํ๋๋ฅผ ๋ํ๋
๋๋ค. ๊ด์ฐฐ๋ ์ ํ๋๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ด๊ธฐ 10ํ ๋ํ ํ์ฐจ ๋ด์์ ํํํ๋์์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ๋ํ์ ์ด๊ธฐ ๋จ๊ณ์์ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๊ธฐ ์ํ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ ์ ์์๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ๋ํ, ๊ฐ ํ์ฐจ์์์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ AMIE๋ PCPs๊ฐ ์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ์ด๋ ํ์ง์์ ์ค์ํ ์ฐ์๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ง ์์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. | **์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ.** AMIE๋ ์๋ด ์ค ์๋ต์์ ์์ฑํ ์ด ๋จ์ด ์ ์ธก๋ฉด์์ PCP์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ๋จ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ง๋ง, ๊ทธ๋ฆผ A.11์ ๋์ ์๋ฏ์ด ๋ํ ํด ์์ ํ์ ๋ฐฐ์ฐ์๋ก๋ถํฐ ์ด๋์ด๋ธ ๋จ์ด ์๋ ๋ OSCE ์์ด์ ํธ ๋ชจ๋ ์ ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCP๊ฐ ๋ฉด๋ด ์ค์ ํ์๋ก๋ถํฐ ์ ์ฌํ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ์์ ์์ฌํฉ๋๋ค. AMIE๋ PCP๊ฐ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์ง๋จ์ ๋ด๋ฆฌ๊ธฐ ์ํด ์ถฉ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์งํ๋ ๋ฐ ์ผ๋ง๋ ํจ์จ์ ์ธ์ง ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด ๋ํ๋ฅผ ๋ค์ํ ํด ์๋ก ์๋ผ๋ด๊ณ AMIE๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋ํ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ฐจ๋ฑ ์ง๋จ์ ์์ฑํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ A.12๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณต๋ ํด ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ 3๊ฐ DDx ์ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ๊ด์ฐฐ๋ ์ ํ๋๋ AMIE์ PCP ๋ชจ๋ ์ด๊ธฐ 10ํ ๋ํ ํด ๋ด์ ์ ์ฒด๋๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCP๊ฐ ๋ํ ์ด๊ธฐ ๋จ๊ณ ๋ด์ ์ง๋จ์ ๊ณต์ํํ๋ ๋ฐ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ ์ ์์์์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ๋ํ ๋งค ํด๋ง๋ค ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ AMIE๋ PCP ๋ชจ๋ ์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ์ด๋ ํ์ง์์ ํฐ ์ด์ ์ด ์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. | **์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ** AMIE๋ ์๋ด ์ค ์์ฑ๋ ์๋ต์ ์ด ๋จ์ด ์์์ PCPs์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ์ฅํฉํจ์ ๋ณด์์ง๋ง, ๊ทธ๋ฆผ A.11์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋ํ์ ํ์ ์์ ํ์ ํ์์๋ก๋ถํฐ ๋์ถ๋ ๋จ์ด ์๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋์์ ๋น์ทํ๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ๋ง๋จ ๋์ ํ์๋ก๋ถํฐ ๋น์ทํ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ์์ ์์ฌํ๋ค. AMIE ๋๋ PCPs๊ฐ ์ ํํ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๊ธฐ ์ํด ์ถฉ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์งํ๋ ๋ฐ ์ผ๋ง๋ ํจ์จ์ ์ธ์ง ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์ํ ํ์ ์์์ ๋ํ๋ฅผ ์๋ผ๋ด๊ณ AMIE๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ด๋ฌํ ๋ถ๋ถ ๋ํ์ ๊ธฐ๋ฐํ ์ฐจ๋ณ ์ง๋จ์ ์์ฑํ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ A.12๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณต๋ ํ์ ์์ ๋ฐ๋ฅธ Top-3 DDx ์ ํ๋๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ด์ฐฐ๋ ์ ํ๋๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ด๊ธฐ 10ํ ๋ํ ํ์ ๋ด์์ ํํํ๋์๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ๋ํ์ ์ด๊ธฐ ๋จ๊ณ์์ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๋ ๋ฐ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ ์ ์์์์ ์์ฌํ๋ค. ๋ํ ๊ฐ ํ์ ์์์ ์ ์ฌํ ์ฑ๋ฅ์ AMIE๋ PCPs ๋ชจ๋ ์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ์ด๋ ํ์ง์ ํฐ ์ฐ์๊ฐ ์์์ ๋ํ๋ธ๋ค. | **์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ** AMIE๋ ์๋ด ์ค ์๋ต์์ ์์ฑ๋ ์ด ๋จ์ด ์์ ์์ด์ PCPs์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ์ฅํฉํจ์ ๋ณด์์ง๋ง, ๋ํ์ ์ ํ ํ์์ ํ์ ํ์์๋ก๋ถํฐ ์ด๋์ด๋ธ ๋จ์ด ์๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ OSCE ์์ด์ ํธ์์ ๋น์ทํ์ต๋๋ค. ์ด๋ ๊ทธ๋ฆผ A.11์์ ํ์ธํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, AMIE์ PCPs๊ฐ ์๋ด ์ค์ ํ์๋ก๋ถํฐ ๋น์ทํ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. AMIE ๋๋ PCPs๊ฐ ์ ํํ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๊ธฐ ์ํ ์ถฉ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์งํ๋ ๋ฐ ์ผ๋ง๋ ํจ์จ์ ์ธ์ง๋ฅผ ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์ํ ํด ์์์ ๋ํ๋ฅผ ์๋ผ๋ด๊ณ AMIE๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ด๋ฌํ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋ํ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฐ๋ณ ์ง๋จ์ ์์ฑํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ A.12๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณต๋ ํด ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ 3๊ฐ DDx์ ์ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. ๊ด์ฐฐ๋ ์ ํ๋๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ด๊ธฐ 10ํ ๋ํ ํด ๋ด์์ ์ ์ฒด๋์์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ๋ํ์ ์ด๊ธฐ ๋จ๊ณ์์ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๊ธฐ ์ํ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ ์ ์์๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ์ถ๊ฐ๋ก, ๊ฐ ํด์์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค๋ ๊ฒ์ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ์ด๋ ํ์ง์์ ์ค์ํ ์ฐ์๋ฅผ ๊ฐ์ง์ง ๋ชปํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ํ๋
๋๋ค. | **์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ.** AMIE๋ ์๋ด ์ค ์๋ต์์ ์์ฑ๋ ์ด ๋จ์ด ์์์ PCPs์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ์์ ๋จ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ง๋ง, ๋ํ์ ํด ์์ ํ์ ๋ฐฐ์ฐ์๋ก๋ถํฐ ์ด๋์ด๋ธ ๋จ์ด ์๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋์์ ๋น์ทํ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ทธ๋ฆผ A.11์์ ํ์ธํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ํ์์์ ์๋ด ์ค ์ ์ฌํ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ์์์ ์์ฌํฉ๋๋ค. AMIE ๋๋ PCPs๊ฐ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์ง๋จ์ ์ธ์ฐ๊ธฐ ์ํด ์ถฉ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์งํ๋ ๋ฐ ์ผ๋ง๋ ํจ์จ์ ์ธ์ง ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์ํ ํด ์์์ ๋ํ๋ฅผ ์๋ผ๋ด๊ณ AMIE๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ด๋ฌํ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋ํ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ฐจ๋ฑ ์ง๋จ์ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ A.12๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณต๋ ํด ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ 3๊ฐ DDx์ ์ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ด๊ธฐ 10ํ ๋ํ ํด ๋ด์ ์ ํ๋๊ฐ ์ ์ ์ ์ฐ์์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ๋ํ์ ์ด๊ธฐ ๋จ๊ณ์์ ์ง๋จ์ ์ธ์ฐ๋๋ฐ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ๋ํ, ๊ฐ ํด์์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ ๊ฒ์ AMIE๋ PCPs ๋ชจ๋ ์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ์ด๋ ํ์ง์์ ํฐ ์ด์ ์ด ์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. | **์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ.** AMIE๋ ์๋ด ์ค์ ์์ฑํ ์ด ๋จ์ด ์์์ PCPs์ ๋นํด ๋ ๋ง์ ๋ง์ ์ฌ์ฉํ์์ง๋ง, ๋ํ์ ํด ์์ ํ์ ๋ฐฐ์ฐ์๋ก๋ถํฐ ์ด๋์ด๋ธ ๋จ์ด ์๋ ๊ทธ๋ฆผ A.11์ ๋ํ๋ ์๋ฏ์ด ๋ OSCE ์์ด์ ํธ ๋ชจ๋ ๋น์ทํ์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs๊ฐ ํ์์์ ์๋ด ์ค์ ๋น์ทํ ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ์์์ ์์ฌํฉ๋๋ค. AMIE ๋๋ PCPs๊ฐ ์ถฉ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์์งํ์ฌ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๋ ๋ฐ ์ผ๋ง๋ ํจ์จ์ ์ด์๋์ง ์กฐ์ฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์ํ ํด ์์์ ๋ํ๋ฅผ ์๋ผ๋ด๊ณ AMIE๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ด๋ฌํ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋ํ์ ๊ธฐ๋ฐํ ๊ฐ๋ณ ์ง๋จ์ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ A.12๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณต๋ ํด ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ 3๊ฐ DDx์ ์ ํ๋๋ฅผ ๋ํ๋
๋๋ค. AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ด๊ธฐ 10ํ ๋ํ ํด ๋ด์ ๊ด์ฐฐ๋ ์ ํ๋๊ฐ ์ ์ฒด๋์์ต๋๋ค. ์ด๋ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ๋ํ์ ์ด๊ธฐ ๋จ๊ณ์์ ์ง๋จ์ ์๋ฆฝํ๋ ๋ฐ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ํ ์ ์์์์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ๋ํ ๊ฐ ํด์์์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ AMIE์ PCPs ๋ชจ๋ ์ ๋ณด ํ๋์ ํจ์จ์ฑ์ด๋ ํ์ง์์ ์ค์ํ ์ด์ ์ ๊ฐ์ง์ง ๋ชปํ์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. |
1. **SlimOrca** FLAN ์ปฌ๋ ์
์ ์ด ํ์ ์งํฉ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์์ฌํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ ์ง์ค์ ์ธ ์์์ ์ ๊ณตํ๋ค. Mukherjee et al. (2023); Lian et al. (2023).
2. **Meta Math Question Answering Instructions** ์ํ์ ํ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ์ค๊ณ๋ ์ด dataset15๋ ๋ค์ํ ์ํ์ ์ง๋ฌธ์ ์ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ด์งํ๋ค. Yu et al. (2023). Footnote 15: meta-math/MetaMathQA์์ ์ ๊ทผ ๊ฐ๋ฅ
3. **General Conversations from UltraChat** ๋ค์ํ ๋ํ์ ๋งฅ๋ฝ์ ํฌ์ฐฉํ UltraChat์์์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ํ | 1. **SlimOrca** FLAN ์ปฌ๋ ์
์ ํ์ ์งํฉ์ผ๋ก, ๋ค์ํ ์์
์ ์ํ ์ด์ ์ด ๋ง์ถฐ์ง ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๋ฌด์ปค์ง ๋ฑ(2023); ๋ฆฌ์ ๋ฑ(2023).
2. **๋ฉํ ์ํ ์ง๋ฌธ ๋ต๋ณ ์ง์นจ** ์ํ์ ํ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ์ค๊ณ๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ15๋ ๋ค์ํ ์ํ์ ์ง๋ฌธ์ ์ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํฉ๋๋ค. ์ ๋ฑ(2023). 15: meta-math/MetaMathQA์์ ์ก์ธ์ค ๊ฐ๋ฅ
3. **UltraChat์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ํ** ๋ค์ํ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ํฌ์ฐฉํฉ๋๋ค, | [korean]
1. **SlimOrca** FLAN ์ปฌ๋ ์
์ ์ด ํ์ ์งํฉ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์์ฌํญ์ ํฌํจํ๊ณ ์์ด ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ ์ง์ค์ ์ธ ์์์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. Mukherjee et al. (2023); Lian et al. (2023).
2. **Meta Math Question Answering Instructions** ์ํ์ ํ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ์ค๊ณ๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ํ์ ์ง๋ฌธ์ ๋ฒ์๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ด์งํฉ๋๋ค. Yu et al. (2023). ๊ฐ์ฃผ 15: meta-math/MetaMathQA์์ ์ ๊ทผ ๊ฐ๋ฅ
3. **UltraChat์์์ ์ผ๋ฐ ๋ํ** ๋ค์ํ ๋ํ ์ํฉ์ ํฌ์ฐฉํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | [reviewd korean]
1. **SlimOrca** FLAN ์ปฌ๋ ์
์ ์ด ํ์ ์งํฉ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์นจ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ ์ง์ค์ ์ธ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. Mukherjee et al. (2023); Lian et al. (2023).
2. **Meta Math Question Answering Instructions** ์ํ์ ํ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ ์ด dataset15๋ ๋ค์ํ ์ํ์ ์ง๋ฌธ์ ์ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ด์งํฉ๋๋ค. Yu et al. (2023). Footnote 15: meta-math/MetaMathQA์์ ์ ๊ทผ ๊ฐ๋ฅ
3. **General Conversations from UltraChat** ๋ค์ํ ๋ํ ๋งฅ๋ฝ์ ํฌ์ฐฉํฉ๋๋ค, | [reviewed korean]
1. **SlimOrca** FLAN ์ปฌ๋ ์
์ ์ด ํ์ ์งํฉ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์์ฌํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ ์ง์ค์ ์ธ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. Mukherjee et al. (2023); Lian et al. (2023).
2. **Meta Math Question Answering Instructions** ์ํ์ ํ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ ์ค๊ณ๋ก, ์ด dataset15๋ ๋ค์ํ ์ํ์ ์ง๋ฌธ์ ์ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ด์งํฉ๋๋ค. Yu et al. (2023). Footnote 15: meta-math/MetaMathQA์์ ์ ๊ทผ ๊ฐ๋ฅ
3. **General Conversations from UltraChat** ๋ค์ํ ๋ํ ์ํฉ์ ํฌ์ฐฉํฉ๋๋ค, | [reviewd korean]
1. **SlimOrca** FLAN ์ปฌ๋ ์
์ ์ด ํ์ ์งํฉ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์์ฌํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ ์ง์ค์ ์ธ ๋ฆฌ์์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. Mukherjee et al. (2023); Lian et al. (2023).
2. **Meta Math Question Answering Instructions** ์ํ์ ํ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ ์ค๊ณ๋ก, ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
15๋ ๋ค์ํ ์ํ์ ์ง๋ฌธ์ ์ ์ํ์ฌ ์ํ ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ด์งํฉ๋๋ค. Yu et al. (2023). Footnote 15: meta-math/MetaMathQA์์ ์ ๊ทผ ๊ฐ๋ฅ
3. **General Conversations from UltraChat** ๋ค์ํ ๋ํ ์ํฉ์ ํฌ์ฐฉํฉ๋๋ค, |
์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ ๊ด์ ์์ ๋ํ๋๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๋จ์ ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ด ํ ํฌ๋์ด์ ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์ฝํผ์ค์ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ค๋ฅธ ์ฝํผ์ค์์ ํ๋ จ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋น๊ตํ ์ ์์ต๋๋ค. ํ๋์ ๊ฐ๋ฅํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ๋ค์ํ ์ดํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด ์ ๊ทํ๋ ํผํ๋ ์ํฐ [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณต๊ฐ ๊ฒ์ฆ ์ธํธ์์ ๋ค๋ฅธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. | ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ๋ ์ฆ์์ ์๋ก์ด ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๊ฒ์ ๋จ์ ์ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ด ํ ํฐํ ๋๊ตฌ์ ์ฌ์ ํ์ต ๋ง๋ญ์น์ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ง๋ญ์น์ ๋ํด ํ์ต๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค ๊ฐ์ ์ง์ ๋น๊ตํ ์ ์์ต๋๋ค. ํ ๊ฐ์ง ๊ฐ๋ฅํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ๋ค์ํ ์ดํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด ์ ๊ทํ๋ ๋ํด์ฑ[34]์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณต๊ฐ ์ ํจ์ฑ ๊ฒ์ฌ ์ธํธ์์ ๋ค์ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. | ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ ๊ด์ ์์ ์ถํ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๋จ์ ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ด ํ ํฌ๋์ด์ ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์ฝํผ์ค์ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค๋ฅธ ์ฝํผ์ค์์ ํ๋ จ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋น๊ตํ ์ ์๋ค. ํ๋์ ๊ฐ๋ฅํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ์์ดํ ์ดํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํด ์ ๊ทํ๋ perplexity[34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณต๊ฐ validation set์์ ๋ค์ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. | ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ด๋ผ๋ ๊ด์ ์์ ์ ํฅ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๋จ์ ์, ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ด ํ ํฌ๋์ด์ ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์ฝํผ์ค์ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ฝํผ์ค๋ก ํ์ต๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋น๊ตํ ์ ์์ต๋๋ค. ํ ๊ฐ์ง ๊ฐ๋ฅํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฐ ๊ฒ์ฆ ์ธํธ์์ ์ ๊ทํ๋ perplexity [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํด ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ดํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ๊ด์ ์์ ์๋ก์ด ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๋จ์ ์ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ด ํ ํฌ๋์ด์ ์ ์ฌ์ ํ์ต ์ฝํผ์ค์ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ฝํผ์ค์์ ํ์ต๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋น๊ตํ ์ ์๋ค. ํ ๊ฐ์ง ๊ฐ๋ฅํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ์ ๊ทํ๋ ํผํ๋ ์ํฐ [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณต๊ฐ ๊ฒ์ฆ ์ธํธ์์ ๋ค์ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ดํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํ ๊ฒ์ด๋ค. | ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ๊ด์ ์์ ์ ํฅ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ๋จ์ ์ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ด ํ ํฌ๋์ด์ ์ ์ฌ์ ํ์ต ์ฝํผ์ค์ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ฝํผ์ค์์ ํ์ต๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค ๊ฐ์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋น๊ตํ ์ ์์ต๋๋ค. ํ ๊ฐ์ง ๊ฐ๋ฅํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ดํ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด ์ ๊ทํ๋ perplexity [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณต๊ฐ ๊ฒ์ฆ ์ธํธ์์ ๋ค์ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. |
๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ธ Large language models Brown et al. (2020); Achiam et al. (2023); Touvron et al. (2023, 2023)์ ๋ค์ํ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ ์ค์ํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์์ต๋๋ค. ํ์ฌ, GPT Brown et al. (2020); Achiam et al. (2023), Gemini Team et al. (2023), Groke (xAI, 2023), Claude-2 (Anthropic, 2023)์ ๋ํ๋ก ํ๋ ๋น๊ณต๊ฐ ์์ค์ ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ฑ๋ฅ ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ์์ ์๋ ๋ชจ๋ธ๋ค์
๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLaMA Touvron et al. (2023), LLaMA-2 Touvron et al. (2023), Mixtral Jiang et al. (2024)์ ๋ํ๋ก ํ๋ ์คํ ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ์๊ณ , ์ผ๋ถ ์์
์์๋ ๋น๊ณต๊ฐ ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๊ฒฝ์ํ ์ ์๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํด ์คํ ์์ค LLMs์ ์ํ์ ์์
์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. | ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ Brown et al. (2020); Achiam et al. (2023); Touvron et al. (2023, 2023)์ ๋ค์ํ ์์
์์ ์ธ์์ ์ธ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํ๋ฉฐ ์๋นํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ๊ฑฐ๋์์ต๋๋ค. ํ์ฌ, GPT Brown et al. (2020); Achiam et al. (2023), ์ ๋ฏธ๋ ํ et al. (2023), ๊ทธ๋ก์ผ(xAI, 2023), ํด๋ก๋-2(Anthropic, 2023)๋ก ๋ํ๋๋ ํ์ ์์ค ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ์ฑ๋ฅ ๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฐ์ ๋ ๋ชจ๋ธ์
๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLaMA Touvron et al. (2023), LLaMA-2 Touvron et al. (2023), Mixtral Jiang et al. (2024)๋ก ๋ํ๋๋ ์คํ ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ์ฌ ์ผ๋ถ ์์
์์ ํ์ ์์ค ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๊ฒฝ์๋ ฅ ์๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ์ฌ ์ํ์ ์์
์์ ์คํ ์์ค LLM์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ ์ ํฌ์ ์์
์
๋๋ค. | ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ (Large Language models)์ Brown et al. (2020); Achiam et al. (2023); Touvron et al. (2023, 2023)์ ์ํด ๊ด๋ฒ์ํ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ ์ค์ํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์์ต๋๋ค. ํ์ฌ, GPT (Brown et al., 2020); Achiam et al. (2023)์ ํฌํจํ Gemini Team et al. (2023), Groke (xAI, 2023), Claude-2 (Anthropic, 2023)๊ณผ ๊ฐ์ ํ์ ์์ค ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ด ์ฑ๋ฅ ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ์ง๋ณด๋ ๋ชจ๋ธ๋ก ํ๊ฐ๋ฐ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLaMA (Touvron et al., 2023), LLaMA-2 (Touvron et al., 2023), Mixtral (Jiang et al., 2024)๊ณผ ๊ฐ์ ์คํ ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ์๊ณ , ์ผ๋ถ ์์
์์๋ ํ์ ์์ค ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๊ฒฝ์์ ์ธ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ์ฌ ์คํ ์์ค LLM์ ์ํ์ ์์
์ ๋ํ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. | [reviewd korean]
๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค (Brown et al., 2020; Achiam et al., 2023; Touvron et al., 2023, 2023)์ ๋ค์ํ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ ์ค์ํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์์ต๋๋ค. ํ์ฌ, GPT (Brown et al., 2020; Achiam et al., 2023), Gemini Team et al. (2023), Groke (xAI, 2023), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Claude-2 (Anthropic, 2023)๊ณผ ๊ฐ์ ๋น๊ณต๊ฐ ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ฑ๋ฅ ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฐ์ ํ ๋ชจ๋ธ๋ค์
๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋, LLaMA (Touvron et al., 2023), LLaMA-2 (Touvron et al., 2023), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Mixtral (Jiang et al., 2024)๊ณผ ๊ฐ์ ์คํ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ถ ์์
์์๋ ๋น๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๊ฒฝ์์ ์ธ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด ์ํ์ ์์
์ ๋ํ ์คํ์์ค LLM์ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. | [reviewd korean]
๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ธ Large language models (Brown et al., 2020; Achiam et al., 2023; Touvron et al., 2023, 2023)์ ๋ค์ํ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ ์ค์ํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์์ต๋๋ค. ํ์ฌ ์ฑ๋ฅ ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฐ์ ๋ ํด๋ก์ฆ๋ ์์ค ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ก๋ GPT (Brown et al., 2020; Achiam et al., 2023), Gemini Team et al. (2023), Groke (xAI, 2023), Claude-2 (Anthropic, 2023) ๋ฑ์ด ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLaMA (Touvron et al., 2023), LLaMA-2 (Touvron et al., 2023), Mixtral (Jiang et al., 2024) ๋ฑ ์คํ ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ์ฌ ์ผ๋ถ ์์
์์ ํด๋ก์ฆ๋ ์์ค ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๊ฒฝ์ํ ์ ์๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด ํ์ธ ํ๋ํ์ฌ ์ํ์ ์์
์์ ์คํ ์์ค LLM์ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. | [reviewd korean]
๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค (Brown et al., 2020; Achiam et al., 2023; Touvron et al., 2023, 2023)์ ๋ค์ํ ์์
์์ ๋ฐ์ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ ์ค์ํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ์์ต๋๋ค. ํ์ฌ, GPT (Brown et al., 2020; Achiam et al., 2023), Gemini Team et al. (2023), Groke (xAI, 2023), Claude-2 (Anthropic, 2023)๊ณผ ๊ฐ์ ๋น๊ณต๊ฐ ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ฑ๋ฅ ์ธก๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฐ์ ํ ๋ชจ๋ธ๋ค์
๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLaMA (Touvron et al., 2023), LLaMA-2 (Touvron et al., 2023), Mixtral (Jiang et al., 2024)๊ณผ ๊ฐ์ ์คํ ์์ค ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ์ฌ ์ผ๋ถ ์์
์์๋ ๋น๊ณต๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ค๊ณผ ๊ฒฝ์ํ ์ ์๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํด ์ํ์ ์์
์์ ์คํ ์์ค LLMs์ ์ฑ๋ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. |
์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ Yi base model์ 200K long-context๋ก ํ์ฅํ๊ณ , visual understanding capability๋ฅผ ๋ถ์ฌํ๋ฉฐ, depth upscaling์ ํตํด 6B model์ ๊ฐํํ๋ post-training ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋
ผ์ํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ Yi ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ์ 200K ์ฅ๋ฌธ๋งฅ์ผ๋ก ํ์ฅํ๊ณ , ์๊ฐ์ ์ดํด ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ถ๊ณ , ์ฌ๋ ํ๋๋ก 6B ๋ชจ๋ธ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํ ์ฌํ ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ์ค๋ช
ํ๋ค. | ์ด section์์, ์ฐ๋ฆฌ๋ Yi base model์ 200K long-context๋ก ํ์ฅํ๊ณ , visual understanding capability๋ฅผ ๊ฐ์ถ๋ฉฐ, depth upscaling์ ํตํด 6B model์ ๊ฐํํ๋ post-training ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํ๋ค. | ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ Yi base model์ 200K long-context๋ก ํ์ฅํ๊ณ , visual understanding capability๋ฅผ ๊ฐ์ถ๋ฉฐ, depth upscaling์ ํตํด 6B model์ ๊ฐํํ๋ post-training methods์ ๋ํด ๋
ผ์ํ๋ค. | ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ Yi base model์ 200K long-context๋ก ํ์ฅํ๊ณ , ์ด๋ฅผ visual understanding capability๋ก ๊ฐ์ถ๋ฉฐ, 6B model์ depth upscaling๋ก ๊ฐํํ๋ post-training ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํ๋ค. | ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ Yi base model์ 200K long-context๋ก ํ์ฅํ๊ณ , visual understanding capability๋ฅผ ๊ฐ์ถ๋ฉฐ, depth upscaling์ ํตํด 6B model์ ๊ฐํํ๋ post-training ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํ๋ค. |
๊ทธ๋ฆผ 1: Infini-attention์ ๋ฌดํํ ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์์ถ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ์ linear attention์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. \(\{KV\}_{s-1}\) ์ \(\{KV\}_{s}\)๋ ๊ฐ๊ฐ ์ด์ ๊ณผ ํ์ฌ ์
๋ ฅ ์ธ๊ทธ๋จผํธ์ ๋ํ attention key์ values์ด๋ฉฐ, \(Q_{s}\)๋ attention queries์ด๋ค. PE๋ position embeddings๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 1: ์ธํผ๋-์ดํ
์
์ ๋ฌดํํ ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด ์ ํ ์ดํ
์
์ ๊ฐ๋ ์์ถ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. \{KV\}_{s-1}\) ๋ฐ \{KV\}_{s}\)๋ ๊ฐ๊ฐ ํ์ฌ ๋ฐ ์ด์ ์
๋ ฅ ์ธ๊ทธ๋จผํธ์ ๋ํ ์ฃผ์ ํค ๋ฐ ๊ฐ์ด๊ณ , \(Q_{s}\)๋ ์ฃผ์ ์ฟผ๋ฆฌ์
๋๋ค. PE๋ ์์น ์๋ฒ ๋ฉ์ ๋ํ๋
๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 1: Infini-attention์ ๋ฌดํํ ๊ธด ์ปจํ
์คํธ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด ์ ํ attention์ ๊ฐ์ง ์ถ๊ฐ์ ์ธ compressive memory๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. \(\{KV\}_{s-1}\)์ \(\{KV\}_{s}\)๋ ๊ฐ๊ฐ ํ์ฌ์ ์ด์ ์
๋ ฅ ์ธ๊ทธ๋จผํธ์ ๋ํ attention key์ values์ด๋ฉฐ, \(Q_{s}\)๋ attention queries์ด๋ค. PE๋ position embeddings๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 1: Infini-attention์ ๋ฌดํํ ๊ธด contexts๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํ linear attention์ด ์๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ compressive memory๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. \(\{KV\}_{s-1}\)์ \(\{KV\}_{s}\)๋ ๊ฐ๊ฐ ํ์ฌ์ ์ด์ input segments์ attention key์ values์ด๋ฉฐ, \(Q_{s}\)๋ attention queries์
๋๋ค. PE๋ position embeddings๋ฅผ ๋ํ๋
๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 1: Infini-attention์ ๋ฌดํํ ๊ธด contexts๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด linear attention์ ๊ฐ์ถ ์ถ๊ฐ์ ์ธ compressive memory๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. \(\{KV\}_{s-1}\)์ \(\{KV\}_{s}\)๋ ๊ฐ๊ฐ ํ์ฌ์ ์ด์ input segments์ ๋ํ attention key์ values์ด๋ฉฐ, \(Q_{s}\)๋ attention queries์
๋๋ค. PE๋ position embeddings๋ฅผ ๋ํ๋
๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 1: Infini-attention์ ๋ฌดํํ ๊ธด contexts๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด linear attention์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ compressive memory๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. \(\{KV\}_{s-1}\)์ \(\{KV\}_{s}\)๋ ๊ฐ๊ฐ ํ์ฌ์ ์ด์ input segments์ ๋ํ attention key์ values์ด๋ฉฐ, \(Q_{s}\)๋ attention queries์
๋๋ค. PE๋ position embeddings๋ฅผ ๋ํ๋
๋๋ค. |
Logit bias XOR logprobs. ๊ณต๊ฒฉ์ ์ ๋์๊ฐ logit bias๋ฅผ ์ ๊ณตํ๊ณ output logprobs๋ฅผ ๋ณผ ์ ์์ ๋ \(10\times\) ๋ ์ ๋ ดํด์ง๋๋ค. ์ด๊ฒ์ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ์ํ์ฑ
์ ์์ฌํฉ๋๋ค: API์ logit bias์ logprobs๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ธ์งํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณด์๊ณผ ๊ธฐ๊ณ ํ์ต ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ํํ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค: ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2023๋
OpenAI๋ echo์ logprobs๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ฑฐํ์ง๋ง, ๊ฐ๊ฐ์ ๋จ๋
์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ํ์ฉ๋์์ต๋๋ค; ์ด ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋น์ทํ๊ฒ ์๋ํ ๊ฒ์
๋๋ค. | ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค XOR ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ.๊ณต๊ฒฉ์ ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ ์ถ๋ ฅ ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๊ณต๊ฒฉ์๊ฐ ์์ ๋ \(10\times\) ๋ ์ ๋ ดํฉ๋๋ค. ์ด๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ์ํ์ฑ
์ ์ ์ํฉ๋๋ค: ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ API์ ๋ํ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ธ์งํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ํ์ ๋ฐฉ์ด๋ ๋ณด์ ๋ฐ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ๋ชจ๋ ์ผ๋ฐ์ ์
๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2023๋
OpenAI๋ ์์ฝ์ ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ๊ฒฐํฉํ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ฑฐํ์ง๋ง, ๋ ์ค ํ๋๋ง ํ์ฉํ๋๋ฐ, ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋น์ทํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์๋ํฉ๋๋ค. | ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค XOR logprobs. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ณต๊ฒฉ์ ๊ณต๊ฒฉ์๊ฐ ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํ๊ณ ๋์์ ์ถ๋ ฅ logprobs๋ฅผ ๋ณผ ์ ์์ ๋ \(10\times\) ๋ ์ ๋ ดํด์ง๋๋ค. ์ด๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ์ํ์ฑ
์ ์์ฌํฉ๋๋ค: ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ logprobs๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ API์ ๋ํ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ธ์งํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋ณด์๊ณผ ๊ธฐ๊ณ ํ์ต ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ํํ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2023๋
OpenAI๋ ์์ฝ์ logprobs๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ธ์งํ์ง๋ง, ๊ฐ๊ฐ์ ํ์ฉ๋์์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋น์ทํ๊ฒ ์๋ํ ๊ฒ์
๋๋ค. | ๋ก๊ทธ ํธํฅ XOR ๋ก๊ทธ ํ๋ก๋ธ. ๊ณต๊ฒฉ์๊ฐ ๋ก๊ทธ ํธํฅ๊ณผ ์ถ๋ ฅ ๋ก๊ทธ ํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ ๋, ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ณต๊ฒฉ์ \(10\times\) ๋ ์ ๋ ดํด์ง๋๋ค. ์ด๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ์ํ์ฑ
์ ์์ฌํฉ๋๋ค: API์ ๋ก๊ทธ ํธํฅ๊ณผ ๋ก๊ทธ ํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ธ์งํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋ณด์๊ณผ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ํํ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2023๋
OpenAI๋ ์์ฝ์ ๋ก๊ทธ ํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ฑฐํ์ง๋ง, ๊ฐ๊ฐ์ ๋จ๋
์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ํ์ฉ๋์์ต๋๋ค; ์ด ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋น์ทํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์๋ํ ๊ฒ์
๋๋ค. | ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค XOR ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ณต๊ฒฉ์ ๊ณต๊ฒฉ์๊ฐ ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ ์ถ๋ ฅ ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ \(10\times\) ๋ ์ ๋ ดํด์ง๋๋ค. ์ด๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ์ํ์ฑ
์ ์์ฌํฉ๋๋ค: API์ ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ธ์งํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋ณด์๊ณผ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ํํ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2023๋
OpenAI๋ ์์ฝ์ ๋ก๊ทธํ๋ก๋ธ๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ฑฐํ์ง๋ง, ๊ฐ๊ฐ์ ๋จ๋
์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ํ์ฉ๋์์ต๋๋ค; ์ด ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋น์ทํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์๋ํ ๊ฒ์
๋๋ค. | ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค XOR logprobs. ๊ณต๊ฒฉ์ ์ ๋์๊ฐ ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ ์ถ๋ ฅ logprobs๋ฅผ ๋ชจ๋ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ \(10\times\) ๋ ์ ๋ ดํด์ง๋๋ค. ์ด๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ์ํ์ฑ
์ ์์ฌํฉ๋๋ค: API์ ๋ก์ง ๋ฐ์ด์ด์ค์ logprobs๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ธ์งํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋ณด์๊ณผ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ๋ชจ๋ ํํ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2023๋
OpenAI๋ echo์ logprobs๋ฅผ ๋์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ ๊ฑฐํ์ง๋ง, ๋ ์ค ํ๋๋ง ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ํ์ฉ๋์์ต๋๋ค; ์ด ๋ฐฉ์ด ๋ฐฉ์์ ๋น์ทํ๊ฒ ์๋ํ ๊ฒ์
๋๋ค. |
๋๋ถ๋ถ์ ์ฐ๊ตฌ๋ค (Yoran et al., 2023) (Nakano et al., 2021)๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, ์ง์ ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ๋ ๋ฌ๋ฆฌ, Komeili et al. (2021)์ ์ฌ๋ฌ ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋์์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ค์ ๊ฐ ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํด Bing Search API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ URL ๋ชฉ๋ก์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ์ด๋ฌํ URL๋ค์ ๊ณต๊ฐ ํฌ๋กค ์ค๋
์ท์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ lookup table์์ ํด๋น ํ์ด์ง์ ๋ด์ฉ์ ์ฐพ์๋ด๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์ด๋ ํด๋น ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ ํ์ด์ง ์งํฉ์ ์ฑ์ด๋ค. ๋ํ, ํ๊ฐ๋ URL์ด ์์ด Wikipedia์์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด, URL์์ ํ์ด์ง ์ ๋ชฉ์ ์ถ์ถํ๊ณ ํด๋น ํ์ด์ง๋ฅผ Wikipedia dump์์ ๊ฒ์ํ๋ค. | ๋๋ถ๋ถ์ ์ฐ๊ตฌ(Yoran ์ธ, 2023)(Nakano ์ธ, 2021)๊ฐ ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง API๋ฅผ ์ง์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, Komeili ์ธ(2021)๋ ์ฌ๋ฌ ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋์ฒด ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํฉ๋๋ค. ์ด๋ค์ Bing ๊ฒ์ API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ URL ๋ชฉ๋ก์ ์์ฑํ ๊ฒ์ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ URL์ ๊ณต๊ฐ ํฌ๋กค๋ง ์ค๋
์ท์์ ์์ฑ๋ ์กฐํ ํ
์ด๋ธ์์ ํ์ด์ง ์ฝํ
์ธ ๋ฅผ ์กฐํํ๋ ๋ฐ ํค๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ํด๋น ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ ํ์ด์ง ์งํฉ์ ์ฑ์๋๋ค. ๋ํ ํ๊ฐ์๋ URL์ด ์์ด ์ํค๋ฐฑ๊ณผ์์ ๊ฐ์ ธ์จ ๊ฒ์ธ์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด URL์์ ํ์ด์ง ์ ๋ชฉ์ ์ถ์ถํ๊ณ ํด๋น ํ์ด์ง๋ฅผ ์ํค๋ฐฑ๊ณผ ๋คํ์์ ๊ฒ์ํฉ๋๋ค. | ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ๋ค(Yoran ๋ฑ, 2023)(Nakano ๋ฑ, 2021)์ด ์์
์ ์ธ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ง์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, Komeili ๋ฑ(2021)์ ์ฌ๋ฌ ์์
์ ์ธ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋์์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ค์ ๊ฐ ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ URL ๋ชฉ๋ก์ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด Bing Search API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ URLs๋ ๊ณต๊ฐ ํฌ๋กค๋ง ์ค๋
์ท์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ตฌ์ถ๋ lookup table์์ ๊ทธ๋ค์ ํ์ด์ง ์ฝํ
์ธ ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค, ์ด๋ ํด๋น ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ ํ์ด์ง ์งํฉ์ ์ฑ์ฐ๊ฒ ๋๋ค. ๋ํ, ํ๊ฐ๋ URL์ด ์์ด Wikipedia๋ก๋ถํฐ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด, URL์์ ํ์ด์ง ์ ๋ชฉ์ ์ถ์ถํ๊ณ , ๊ทธ์ ํด๋นํ๋ ํ์ด์ง๋ฅผ Wikipedia dump์์ ์ฐพ๋๋ค. | ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ๋ค(Yoran et al., 2023) (Nakano et al., 2021)๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ง์ ํ์ฉํ์ง ์๋ Komeili et al. (2021)์ ๋์์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ด ์ ์๋์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ ๊ฐ ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ URL ๋ชฉ๋ก์ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด Bing Search API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ URLs๋ ๊ณต๊ฐ ํฌ๋กค๋ง ์ค๋
์ท์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ lookup table์์ ๊ทธ๋ค์ ํ์ด์ง ์ฝํ
์ธ ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ ํค๋ก ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ก์จ ํด๋น ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ ํ์ด์ง ์งํฉ์ด ์ฑ์์ง๋๋ค. ๋ํ, ํ๊ฐ๋ URL์ด English Wikipedia์์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด, URL์์ ํ์ด์ง ์ ๋ชฉ์ด ์ถ์ถ๋๊ณ , ํด๋น ํ์ด์ง๋ Wikipedia dump์์ ๊ฒ์๋ฉ๋๋ค. | ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ๋ค(Yoran et al., 2023) (Nakano et al., 2021)์ด ์์
์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ง์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, Komeili et al. (2021)์ ์ฌ๋ฌ ์์
์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋์ฒด์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ค์ ๊ฐ ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ URL ๋ชฉ๋ก์ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด Bing Search API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ URLs๋ ๊ณต๊ฐ ํฌ๋กค๋ง ์ค๋
์ท์ผ๋ก๋ถํฐ ์์ฑ๋ lookup table์์ ๊ทธ๋ค์ ํ์ด์ง ์ฝํ
์ธ ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ์ด๋ก์จ ํด๋น ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ ํ์ด์ง ์งํฉ์ด ์ฑ์์ง๋ค. ๋ํ, ํ๊ฐ๋ URL์ด English Wikipedia์์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด, URL์์ ํ์ด์ง ์ ๋ชฉ์ ์ถ์ถํ๊ณ , ํด๋น ํ์ด์ง๋ฅผ Wikipedia dump์์ ์ฐพ์๋ธ๋ค. | ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ๋ค (Yoran et al., 2023) (Nakano et al., 2021)์ด ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ง์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, Komeili et al. (2021)์ ์ฌ๋ฌ ์์ฉ ๊ฒ์ ์์ง APIs๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋์ฒด์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ค์ Bing Search API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ URL ๋ชฉ๋ก์ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ URLs๋ ๊ณต๊ฐ ํฌ๋กค๋ง ์ค๋
์ท์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ lookup table์์ ๊ทธ๋ค์ ํ์ด์ง ์ฝํ
์ธ ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ์ด lookup table์ ํด๋น ์ฟผ๋ฆฌ์ ๋ํ ํ์ด์ง ์งํฉ์ ์ฑ์ด๋ค. ๋ํ, ํ๊ฐ๋ URL์ด ์์ด Wikipedia์์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด, URL์์ ํ์ด์ง ์ ๋ชฉ์ ์ถ์ถํ๊ณ , ํด๋น ํ์ด์ง๋ฅผ Wikipedia dump์์ ์ฐพ๋๋ค. |
์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋๋ฉ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ด ์ฒ์๋ถํฐ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ฉ LLMs๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐ๋ ฅํ ๋์์์ ์
์ฆํฉ๋๋ค. ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ์ ๋ ๋๋ํ๊ฒ ์ ๊ทผํจ์ผ๋ก์จ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋น์ฉ์ ์ผ๋ถ๋ง์ผ๋ก๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ฅ๊ฐํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ ๋๋ฉ์ธ ์ ์ฉ LLMs๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ธธ์ ์ด์ด์ฃผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ด๋ฒ์ํ ์์ฉ ๋ถ์ผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์นฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ฉ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ์ต์ ์ฒ์๋ถํฐ ๋๋ฉ์ธ๋ณ LLM์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐ๋ ฅํ ๋์์ผ๋ก ์๋ฆฌ๋งค๊นํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ง์์ ์ธ ์ฌ์ ํ์ต์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ์ ๋ํด ๋ ์ค๋งํธํ๊ฒ ํ๋ฉด ํจ์ฌ ์ ์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ๋ฐ๋๋ผ ์ง์์ ์ฌ์ ํ์ต์ ๋ฅ๊ฐํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์ ํฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ค์ํ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ ๋น์ฉ ์ ๊ฐ์ผ๋ก ๋๋ฉ์ธ๋ณ LLM์ ๊ฐ๋ฐํ ์ ์๋ ๊ธธ์ ์ด์ด์ค๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ๋๋ฉ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ฒ์๋ถํฐ ๋๋ฉ์ธ ํนํ LLMs๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ๋ ๊ฐ๋ ฅํ ๋์์ผ๋ก ์์น์ํจ๋ค. ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ์ ๋ ๋๋ํ๊ฒ ์ ๊ทผํจ์ผ๋ก์จ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋น์ฉ์ ์ผ๋ถ๋ก ๋ฐ๋๋ผ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ด์ํ ์ ์๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ ๋๋ฉ์ธ ํนํ LLMs๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ธธ์ ์ด์ด์ฃผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ด๋ฒ์ํ ์์ฉ ๋ถ์ผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋๋ฉ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ด ๋๋ฉ์ธ๋ณ LLM์ ์ฒ์๋ถํฐ ๊ตฌ์ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ฅํ ๋์์์ ์
์ฆํ์์ต๋๋ค. ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ์ ๋ ์ ์คํ๊ฒ ์ ๊ทผํ๋ฉด, ํจ์ฌ ์ ์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ๋ฐ๋๋ผ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ด์ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ค์ํ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ ๋๋ฉ์ธ๋ณ LLM์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ธธ์ ์ด์ด์ฃผ์์ต๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋๋ฉ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ด ๋๋ฉ์ธ ํนํ LLM์ ์ฒ์๋ถํฐ ๊ตฌ์ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ฅํ ๋์์์ ์
์ฆํ์์ต๋๋ค. ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ์ ๋ ๋๋ํ๊ฒ ์ ๊ทผํ๋ฉด, ๋น์ฉ์ ์ผ๋ถ๋ง์ผ๋ก๋ ๋ฐ๋๋ผ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ด์ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ ๋๋ฉ์ธ ํนํ LLM์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ธธ์ ์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ด๋ฒ์ํ ์์ฉ ๋ถ์ผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋๋ฉ์ธ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ด ์ฒ์๋ถํฐ ๋๋ฉ์ธ ํนํ LLMs๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ๋ ๊ฒ์ ๋ํ ๊ฐ๋ ฅํ ๋์์์ ์
์ฆํ์์ต๋๋ค. ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ์ ๋ ๋๋ํ๊ฒ ์ ๊ทผํ๋ฉด, ๋น์ฉ์ ์ผ๋ถ๋ง์ผ๋ก๋ ๋ฐ๋๋ผ ์ง์์ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ด์ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋น์ฉ์ ์ค์ฌ ๋๋ฉ์ธ ํนํ LLMs๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ธธ์ ์ด์ด์ฃผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ด๋ฒ์ํ ์์ฉ ๋ถ์ผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์นฉ๋๋ค. |
์ด๋ฒ ๋ถ๋ถ์์๋ ๊ฐ๋ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ๊น์ด ์๋ ๋ถ์์ ์ฃผ๋ชฉํ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ฑ๋ฅ์ ์ถ์ธ๊ฐ ๋ค์ํ ๋ฉํธ๋ฆญ์์ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ์งํ๋์ง ํ์ธํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ ๋ฒค์น๋งํฌ์์ ๋ํ๋๋ ๋
ํนํ ํจํด์ ๊ด์ฐฐํ๋๋ฐ ์ค์ ์ ๋ก๋๋ค. | ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ๊ฐ๋ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ์ฌ์ธต ๋ถ์์ ์ฃผ๋ชฉํ์ฌ ๋ค์ํ ์งํ์์ ์ฑ๋ฅ ์ถ์ธ๊ฐ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ์งํ๋์ง ํ์
ํ๊ณ ๋ค์ํ ๋ฒค์น๋งํฌ์์ ๋ํ๋๋ ๊ณ ์ ํ ํจํด์ ๊ด์ฐฐํ๋ ๋ฐ ์ค์ ์ ๋ก๋๋ค. | ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ๊ฐ๋ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ์ฌ๋ ์๋ ๋ถ์์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ฑ๋ฅ์ ์ถ์ธ๊ฐ ๋ค์ํ ๋ฉํธ๋ฆญ์์ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ์งํ๋์ง ํ์ธํ๊ณ , ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ฒค์น๋งํฌ์์ ๋ํ๋๋ ๋
ํนํ ํจํด์ ๊ด์ฐฐํ๋ค. | ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ๊ฐ๋ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ์ฌ๋ ์๋ ๋ถ์์ ์ฃผ๋ชฉํ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ฑ๋ฅ์ ์ถ์ธ๊ฐ ๋ค์ํ metrics์์ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ์งํ๋์ง ํ์ธํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ benchmarks์์ ๋ํ๋๋ ๋
ํนํ ํจํด์ ๊ด์ฐฐํ๋ ๋ฐ ์ด์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค. | ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ๊ฐ๋ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ๊น์ด ์๋ ๋ถ์์ ์ด์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค. ์ฃผ๋ก ๊ทธ๋ค์ ์ฑ๋ฅ ์ถ์ธ๊ฐ ๋ค์ํ metrics์์ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ์งํ๋์ง ํ์ธํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ benchmarks์์ ๋ํ๋๋ ๋
ํนํ ํจํด์ ๊ด์ฐฐํ๋๋ฐ ์ค์ ์ ๋ก๋๋ค. | ์ด ๋ถ๋ถ์์๋ ๊ฐ๋ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ๊น์ด ์๋ ๋ถ์์ ์ด์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค. ์ฃผ๋ก ๊ทธ๋ค์ ์ฑ๋ฅ ์ถ์ธ๊ฐ ๋ค์ํ metrics์์ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ์งํ๋์ง ํ์ธํ๊ณ , ๋ค๋ฅธ benchmarks์์ ๋ํ๋๋ ๋
ํนํ ํจํด์ ๊ด์ฐฐํ๋๋ฐ ์ค์ ์ ๋ก๋๋ค. |
**์ง์ ์ถ์ถ.** "2bit/param" ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋จ์ด ๋จ์๋ก์ ๊ธฐ์ต์ ๊ดํ ๊ฒ์ด ์๋๋ค. ๋์ฑ์ด, ์ด๋ฌํ ์ง์์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด, "Anya Forger์ ์์ผ์ ์ธ์ ์ธ๊ฐ?"์ ๊ฐ์ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ fine-tuning์ ํตํด) [3] ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ ํ๋ฅ ์์
์์ ์ถ๊ฐ๋ก ์กฐ์๋ ์ ์๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ ์ฌ๋์ ์์ผ์ ๋น๊ตํ๊ฑฐ๋, ์ถ์ถ๋ ์ง์์ ๋ํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ๋ ๊ฒ ๋ฑ) [4]. ์ด๋ ์ฐ๋ฆฌ์ \(\mathsf{bioS}(N)\) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ง์ ๊ฐํ๋ ๊ฒ ๋๋ฌธ์ด๋ฉฐ: ์์ด ์ ๊ธฐ๋ ์ถฉ๋ถํ ํ
์คํธ ๋ค์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค [3]. ๋ํ, ๋ถ๋ก A.2์์ ์ด๋ฌํ ์ง์์ด ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. | **์ง์ ์ถ์ถ.** "2๋นํธ/ํ๋" ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋จ์ด ๋จ์๋ก ์๊ธฐํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋๋ค. ๋ ๋์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ์ด๋ฌํ ์ง์์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ถ์ถํ ์ ์์ต๋๋ค(์: "์๋ ํฌ์ ์ ์์ผ์ ์ธ์ ์ธ๊ฐ์?"์ ๊ฐ์ QA๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ) [3] ๋ฐ ๋ฐ๋ผ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
(์: ๋ ์ฌ๋์ ์์ผ์ ๋น๊ตํ๊ฑฐ๋ ๊ฒ์๋ ์ง์์ ๋ํ ๊ณ์ฐ ์ํ ๋ฑ) [4]์์ ์ถ๊ฐ๋ก ์กฐ์ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ \(\mathsf{bioS}(N)\) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ง์์ด ์ฆ๊ฐ๋์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค: ์์ด ์ ๊ธฐ์๋ ์ถฉ๋ถํ ํ
์คํธ ๋ค์์ฑ์ด ์์ต๋๋ค [3]. ๋ํ ์ด๋ฌํ ์ง์์ด ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ์ง๋ ๋ถ๋ก A.2์์ ํ์ธํ ์ ์์ต๋๋ค. | **์ง์ ์ถ์ถ.** "2bit/param" ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋จ์ด๋ณ๋ก์ ๊ธฐ์ต์ ๊ดํ ๊ฒ์ด ์๋๋ค. ๋์ฑ์ด, ์ด๋ฌํ ์ง์์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด, "Anya Forger์ ์์ผ์ ๋ฌด์์ธ๊ฐ?"์ ๊ฐ์ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ํตํด) [3] ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ ์ฌ๋์ ์์ผ์ ๋น๊ตํ๊ฑฐ๋, ๊ฒ์๋ ์ง์์ ๋ํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ๋ ๊ฒ ๋ฑ)์์ ์ถ๊ฐ๋ก ์กฐ์๋ ์ ์๋ค [4]. ์ด๋ ์ฐ๋ฆฌ์ \(\mathsf{bioS}(N)\) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ง์์ ์ฆ๊ฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค: ์์ด ์ ๊ธฐ๋ค์ ์ถฉ๋ถํ ํ
์คํธ ๋ค์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค [3]. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ํ ๋ถ๋ก A.2์์ ์ด๋ฌํ ์ง์์ด ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. | **์ง์ ์ถ์ถ.** "2bit/param" ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋จ์ด๋ณ๋ก์ ๊ธฐ์ต์ ๊ดํ ๊ฒ์ด ์๋๋ค. ๋์ฑ์ด, ์ด๋ฌํ ์ง์์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด, "Anya Forger์ ์์ผ์ ์ธ์ ์ธ๊ฐ?"์ ๊ฐ์ ์ง๋ฌธ์ ์ด์ฉํ fine-tuning์ ํตํด)[3] ๋ฐ๋ผ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์ ์ถ๊ฐ๋ก ์กฐ์์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ ์ฌ๋์ ์์ผ์ ๋น๊ตํ๊ฑฐ๋, ๊ฒ์๋ ์ง์์ ๋ํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ๋ ๋ฑ)[4]. ์ด๋ ์ฐ๋ฆฌ์ \(\mathsf{bioS}(N)\) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ง์ ์ฆ๊ฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค: ์์ด ์ ๊ธฐ๋ ์ถฉ๋ถํ ํ
์คํธ ๋ค์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค [3]. ๋ถ๋ก A.2์์ ์ด๋ฌํ ์ง์์ด ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. | **์ง์ ์ถ์ถ.** "2bit/param" ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋จ์ด๋ณ๋ก์ ๊ธฐ์ต์ ๊ดํ ๊ฒ์ด ์๋๋๋ค. ๋์ฑ์ด, ์ด๋ฌํ ์ง์์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด, "Anya Forger์ ์์ผ์ ์ธ์ ์ธ๊ฐ?"์ ๊ฐ์ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ fine-tuning์ ํตํด) [3] ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์ ์ถ๊ฐ๋ก ์กฐ์๋ ์ ์์ต๋๋ค (์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ ์ฌ๋์ ์์ผ์ ๋น๊ตํ๊ฑฐ๋, ๊ฒ์๋ ์ง์์ ๋ํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ๋ ๊ฒ ๋ฑ) [4]. ์ด๋ ์ฐ๋ฆฌ์ \(\mathsf{bioS}(N)\) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ง์์ ์ฆ๊ฐํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค: ์์ด ์ ๊ธฐ๋ ์ถฉ๋ถํ ํ
์คํธ ๋ค์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค [3]. ๋ถ๋ก A.2์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฌํ ์ง์์ด ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์์ต๋๋ค. | **์ง์ ์ถ์ถ.** "2bit/param" ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋จ์ด ๋จ์๋ก์ ๊ธฐ์ต์ ๊ดํ ๊ฒ์ด ์๋๋๋ค. ๋์ฑ์ด, ์ด๋ฌํ ์ง์์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ฉฐ(์๋ฅผ ๋ค์ด, "Anya Forger์ ์์ผ์ ์ธ์ ์ธ๊ฐ?"์ ๊ฐ์ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ fine-tuning์ ํตํด) [3], ๋ฐ๋ผ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
(์: ๋ ์ฌ๋์ ์์ผ์ ๋น๊ตํ๊ฑฐ๋, ๊ฒ์๋ ์ง์์ ๋ํ ๊ณ์ฐ์ ์ํํ๋ ๊ฒ ๋ฑ)์์ ์ถ๊ฐ๋ก ์กฐ์๋ ์ ์์ต๋๋ค [4]. ์ด๋ ์ฐ๋ฆฌ์ \(\mathsf{bioS}(N)\) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ง์์ ๊ฐํํ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค: ์์ด ์ ๊ธฐ๋ ์ถฉ๋ถํ ํ
์คํธ ๋ค์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค [3]. ๋ถ๋ก A.2์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฌํ ์ง์์ด ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์์ต๋๋ค. |
ํ๋ จ ๋จ๊ณ์ ์๊ฐ ๋ฌดํํ ํ๋์ ์ ๊ทผํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๊ฒ์ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ด ์ง์์ ์ธ ํ๋ จ์ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฉ๋จ์ผ๋ก์จ, ์ด๋ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ ์ค๊ณํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐ ์์ด ์ ๋งํ ์ ๋ง์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋์ฑ ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
ํจ๋ฌ๋ค์์ด๋ค. | ์ด๋ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์ ์๊ฐ ๋ฌดํํ ๊ทนํ์ ๊ฐ๊น์์ง์๋ก ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ง์์ ์ธ ํ๋ จ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ์ ์ฉ์ ๋ณด๋ค ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
ํจ๋ฌ๋ค์์ธ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ ์ค๊ณํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐ ์์ด ์ ๋งํ ์ ๋ง์ ์๋ฏธํ๋ค. | ํ๋ จ ๋จ๊ณ์ ์๊ฐ ๋ฌดํํ ํ๊ณ์ ๋ค๊ฐ๊ฐ์๋ก ์ด๊ฒ์ด dynamic data schedule์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, continual training์ ์ฐ๋ฆฌ์ data mixing laws๋ฅผ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ dynamic data schedules, ์ฆ, ๋ ํฌ๊ด์ ์ธ data curating paradigm์ ์ค๊ณํ๋ ๋ฐ ์์ด ์ ๋งํ ์ ๋ง์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. | ์ด๊ฒ์ ํ๋ จ ์คํ
์ด์ง์ ์๊ฐ ๋ฌดํํ ํ๋์ ์ ๊ทผํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ง์์ ์ธ ํ๋ จ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ผ์ฐ์ค๋ฅผ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์, ๋ ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ curating ํจ๋ฌ๋ค์์ธ dynamic data schedules๋ฅผ ์ค๊ณํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐ ์์ด ์ ๋งํ ์ ๋ง์ ๋ํ๋
๋๋ค. | ์ด๊ฒ์ ํ๋ จ ์คํ
์ด์ง์ ์๊ฐ ๋ฌดํํ ํ๋์ ์ ๊ทผํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ด ์ง์์ ์ธ ํ๋ จ์ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฉ๋๋ ๊ฒ์, ๋ ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ curating paradigm์ธ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ ์ค๊ณํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐ ์์ด ์ ๋งํ ์ ๋ง์ ๋ํ๋ธ๋ค. | ์ด๊ฒ์ ํ๋ จ ์คํ
์ด์ง์ ์๊ฐ ๋ฌดํํ ํ๋์ ์ ๊ทผํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ง์์ ์ธ ํ๋ จ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์, ๋ ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ curating paradigm์ธ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์ผ์ค์ ์ค๊ณํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐ ์ ๋งํ ์ ๋ง์ ๋ํ๋
๋๋ค.
(์ฐธ๊ณ ๋ก, 'curating'์ด๋ผ๋ ๋จ์ด๋ ํ๊ตญ์ด๋ก ์ ํํ ๋ฒ์ญํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ด ์ ๋ฌธ์ฉ์ด๋ก, ๋ฐ์ดํฐ ๊ด๋ฆฌ, ์ ๋ณ, ์ ๋ฆฌ ๋ฑ์ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋๋ค.) |
์ง๊ธ๋ถํฐ ๋ฌดํ ํ์ต๋ฅ ์ค์ผ์ค๊ณผ ์ฝ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ์ค์ผ์ค์ ๋น๊ตํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๋จผ์ LLM ์ฌ์ ํ์ต์ ๋ํ ์ค์ผ์ค์ ํ๋น์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๋จ์ํ ๋จ์ผ ๋ฐ์ดํฐ์
์ฌ์ ํ์ต ํ๊ฒฝ์ ํ์ํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๊ทธ ๋ค์์๋ _three datasets, no shift_ ์ค์ ์์์ ์ด์ ๋ค์ ํ์ํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค.
๋จ, "_three datasets, no shift_" ๋ถ๋ถ์ ์๋ฌธ ๊ทธ๋๋ก ์ ์งํ์์ต๋๋ค. | ์ด์ ๋ฌดํ ํ์ต ์๋ ์ค์ผ์ค์ ์ฝ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ์ค์ผ์ค๊ณผ ๋น๊ตํฉ๋๋ค. ๋จผ์ LLM ์ฌ์ ํ์ต์ ์ํ ์ค์ผ์ค์ ์คํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋จํ ๋จ์ผ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ์ฌ์ ํ์ต ์ค์ ์ ์ดํด๋ด
๋๋ค. ๊ทธ ๋ค์์๋ _์ธ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ, ์ด๋ ์์_ ์ค์ ์์ ๊ทธ ์ด์ ์ ์ดํด๋ด
๋๋ค. | ์ง๊ธ๋ถํฐ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฌดํ ํ์ต๋ฅ ์ค์ผ์ค์ ์ฝ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ์ค์ผ์ค๊ณผ ๋น๊ตํ๋ค. ๋จผ์ , LLM pre-training ์ผ์ ์ ํ๋น์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๋จ์ํ single-dataset pre-training ์ค์ ์ ํ์ํ๋ค. ๊ทธ ํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ _three datasets, no shift_ ์ค์ ์์ ๊ทธ ์ด์ ์ ํ๊ตฌํ๋ค. | ์ด์ ๋ฌดํ ํ์ต๋ฅ ์ค์ผ์ค๊ณผ ์ฝ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ์ค์ผ์ค์ ๋น๊ตํด ๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๋จผ์ ๊ฐ๋จํ ๋จ์ผ ๋ฐ์ดํฐ์
์ฌ์ ํ๋ จ ์ค์ ์ ํ์ํ์ฌ LLM ์ฌ์ ํ๋ จ์ ๋ํ ์ผ์ ์ ํ๋น์ฑ์ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ทธ ํ์, ์ฐ๋ฆฌ๋ _์ธ ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
, no shift_ ์ค์ ์์ ๊ทธ ์ด์ ์ ํ์ํฉ๋๋ค. | ์ด์ ๋ฌดํ ํ์ต๋ฅ ์ค์ผ์ค์ ์ฝ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ์ค์ผ์ค๊ณผ ๋น๊ตํฉ๋๋ค. ๋จผ์ ๋จ์ํ ๋จ์ผ ๋ฐ์ดํฐ์
์ฌ์ ํ์ต ์ค์ ์ ํ์ํ์ฌ LLM ์ฌ์ ํ์ต์ ๋ํ ์ค์ผ์ค์ ํ๋น์ฑ์ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ทธ ํ์ _์ธ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ์
, ์ํํธ ์์_ ์ค์ ์์ ๊ทธ ์ด์ ์ ํ์ํฉ๋๋ค. | ์ด์ ๋ฌดํ ํ์ต๋ฅ ์ค์ผ์ค์ ์ฝ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ์ค์ผ์ค๊ณผ ๋น๊ตํฉ๋๋ค. ๋จผ์ , LLM pre-training์ ์ํ ์ค์ผ์ค์ ํ๋น์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๋จ์ํ single-dataset pre-training ์ค์ ์ ํ์ํฉ๋๋ค. ๊ทธ ํ, _three datasets, no shift_ ์ค์ ์์ ์ด ์ค์ผ์ค์ ์ด์ ์ ํ์ํฉ๋๋ค. |
์์ด์ ํธ๋ ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์ฅํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๊ตฌํ์ ์๋ก์ด ์์
์์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ ์ํํ ์ ์๋๋ก ํ๋ ํผํผํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ค๋ฉด ์์ด์ ํธ๋ ์ถ๋ก ๊ณผ ๊ณํ์ ์ธ์ฐ๋ ๋ฅ๋ ฅ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ ์ํธ ์์ฉํ๋ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ์ถ๋ก , ๊ณํ, ๋๊ตฌ ํธ์ถ์ด ์์ด์ ํธ์ ์ฑ๊ณต์ ์ค์ํ์ง ํ๊ตฌํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ ๊ธฐ๋ฅ์ ํ์ฅํ์ฌ ์ค์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๊ตฌํ์ ์ํด์๋ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์๋ก์ด ์์
์ ์ ์ํํ ์ ์๋๋ก ๊ฐ๋ ฅํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ค์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ค๋ฉด ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ถ๋ก ํ๊ณ ๊ณํํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ ์ํธ ์์ฉํ๋ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด ์น์
์์๋ ์ถ๋ก , ๊ณํ ๋ฐ ๋๊ตฌ ํธ์ถ์ด ์์ด์ ํธ ์ฑ๊ณต์ ์ค์ํ ์ด์ ๋ฅผ ์ดํด๋ด
๋๋ค. | ์์ด์ ํธ๋ ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์ฅํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๊ตฌํ์ ์๋ก์ด ์์
์์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ ์ํํ ์ ์๋๋ก ํ๋ ํผํผํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ค๋ฉด ์์ด์ ํธ๋ ์ถ๋ก ๊ณผ ๊ณํ ๋ฅ๋ ฅ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ ์ํธ ์์ฉํ๋ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ์ถ๋ก , ๊ณํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ tool calling์ด ์์ด์ ํธ์ ์ฑ๊ณต์ ์ค์ํ์ง ํ๊ตฌํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ๋ ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์ฅํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๊ตฌํ์ ์๋ก์ด ์์
์์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ ์ํํ ์ ์๋๋ก ํผํผํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ค๋ฉด ์์ด์ ํธ๋ ์ถ๋ก ๊ณผ ๊ณํ ๋ฅ๋ ฅ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ ์ํธ ์์ฉํ๋ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ์ถ๋ก , ๊ณํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ tool calling์ด ์์ด์ ํธ์ ์ฑ๊ณต์ ์ค์ํ์ง ํ๊ตฌํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์ฅํ์ฌ ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๊ตฌํ์ ์๋ก์ด ์์
์์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํ ์ ์๋๋ก ํผํผํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ค๋ฉด ์์ด์ ํธ๋ ์ถ๋ก ๊ณผ ๊ณํ ๋ฅ๋ ฅ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ ์ํธ์์ฉํ๋ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ์ถ๋ก , ๊ณํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ tool calling์ด ์์ด์ ํธ์ ์ฑ๊ณต์ ์ค์ํ์ง ํ๊ตฌํฉ๋๋ค. | ์์ด์ ํธ๋ ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์ฅํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์์ต๋๋ค. ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๊ตฌํ์ ์๋ก์ด ์์
์์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํ ์ ์๋๋ก ํผํผํ ๋ฌธ์ ํด๊ฒฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค. ์ค์ ์ธ๊ณ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ๋ ค๋ฉด ์์ด์ ํธ๋ ์ถ๋ก ๊ณผ ๊ณํ ๋ฅ๋ ฅ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ๊ณผ ์ํธ์์ฉํ๋ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํธ์ถํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด section์์๋ ์ถ๋ก , ๊ณํ, ๋๊ตฌ ํธ์ถ์ด ์์ด์ ํธ์ ์ฑ๊ณต์ ์ ์ค์ํ์ง ํ๊ตฌํฉ๋๋ค. |
ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก์ ํ๋ จ์ ํ๊ฐ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๋ฅผ ๋์ฑ ์ด๋ ต๊ฒ ๋ง๋ ๋ค. ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณต์ ํ ํ๊ฐ์ ์๋นํ ๋์ ์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ข
์ข
๊ณต๊ฐ ํ
์คํธ ์์ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด ๊ณผ์ ์น์ฌ์ดํธ๋ ํฌ๋ผ์ ์ฐธ์กฐํ์ฌ ๋ง๋ค์ด์ง๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฒค์น๋งํฌ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ LLMs์ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ๋ ํฌํจ๋ ์ ์๋ค๋ ์ฃผ์ฅ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค (Gao et al., 2021; Hoffmann et al., 2022). ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๋์ฑ ์
ํ์ํจ๋ค. ์ปค๋ฎค๋ํฐ๋ _min-k9 prob_(Shi et al., 2023)๊ณผ ๊ฐ์ ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ๊ฐ์งํ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ \(k\) ์ฅ๋ฏธ ๊ผฌ๋ฆฌ ํ ํฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ์ธํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ด ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ จ๋ ๋ ๋ถ์ ์ ํ๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฒ์ ์ ํฌํจํ ์ ์๋ค (Mattern et al., 2023; Oren et al., 2023), ์ด๋ก ์ธํด ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ์ง ๋ชปํ๋ค. ๋ ๊ณ ๊ธ์ ํ๊ฐ ์ค์ผ ๊ฐ์ง ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ ์ธ์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๊ฐ ๋ด๋ถ ๋ฐ ๋ณดํธ๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ๋ง๋ค๊ณ ์ ์งํ๋ ๋ฐ ํฌ์ํ๋ ๊ฒ์ ๊ถ์ฅํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋
์ ์ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋์ถ์ ๋ฐฉ์งํ๊ณ ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ์ ์คํ๊ฒ ๋ณดํธ๋์ด์ผ ํ๋ค. | ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ จํ๋ฉด ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ์ ๊ฑฐํ๊ธฐ๊ฐ ๋ ์ด๋ ต์ต๋๋ค.๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ๊ณต์ ํ ํ๊ฐ์ ์๋นํ ์ด๋ ค์์ด ๋ฐ๋ฆ
๋๋ค. ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ข
์ข
์ฝ์ค์ํฌ ์น์ฌ์ดํธ๋ ํฌ๋ผ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณต๊ฐ ํ
์คํธ ์์ค๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ฌ ๋ง๋ค์ด์ง๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ LLM์ ์ฌ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ํฌํจ๋ ์ ์๋ค๋ ์ฃผ์ฅ์ด ์์ต๋๋ค(Gao ์ธ, 2021; Hoffmann ์ธ, 2022). ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ํํ๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ์
ํ์ํต๋๋ค. ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์๋ \(k\) ๊ผฌ๋ฆฌ ํ ํฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ์ธํ๋ _min-k9 prob_(Shi ์ธ, 2023)์ ๊ฐ์ ์ด๋ฌํ ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ํ์งํ๊ธฐ ์ํ ์ฌ๋ฌ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์ง๋ง, ์ด๋ฌํ ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ์ตํ ๋๋ ๋ถ์ ์ ํฉ๋๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ํํ๋ ๋ฒ์ ์ด ํฌํจ๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ(Mattern ์ธ, 2023; Oren ์ธ, 2023), ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ๋ณด๋ค ๊ณ ๊ธ ํ๊ฐ ์ค์ผ ํ์ง ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฒ ์ธ์๋, ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๋ ์ฌ๋ด ๋ฐ ๋ณดํธ๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ๋ง๋ค๊ณ ์ ์งํ๋ ๋ฐ ํฌ์ํ ๊ฒ์ ๊ถ์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋
์ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋์ถ์ ๋ฐฉ์งํ๊ณ ํ๊ฐ ํ๋ก์ธ์ค์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ์ ์คํ๊ฒ ๋ณดํธ๋์ด์ผ ํฉ๋๋ค. | ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ํ๋ จ์ ํ๊ฐ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๋ฅผ ๋์ฑ ์ด๋ ต๊ฒ ๋ง๋ ๋ค. ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณต์ ํ ํ๊ฐ์ ์ค๋ํ ๋์ ์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ข
์ข
์ฝ์ค์ํฌ ์น์ฌ์ดํธ๋ ํฌ๋ผ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณต๊ฐ ํ
์คํธ ์์ค๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ฌ ๋ง๋ค์ด์ง๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ๋ชจ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฒค์น๋งํฌ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ LLMs์ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ๋ ํฌํจ๋ ์ ์๋ค๋ ์ฃผ์ฅ์ ๋
ผ์์ ์ฌ์ง๊ฐ ์๋ค (Gao et al., 2021; Hoffmann et al., 2022). ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๋์ฑ ์
ํ์ํจ๋ค. ์ปค๋ฎค๋ํฐ๋ _min-k9 prob_(Shi et al., 2023)์ ๊ฐ์ ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ๊ฐ์งํ๊ธฐ ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ \(k\)๊ฐ์ ๋กฑํ
์ผ ํ ํฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ์ธํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ด ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ จ๋ ๋ ๋ถ์ ์ ํ๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฒ์ ์ ํฌํจํ ์ ์๋ค (Mattern et al., 2023; Oren et al., 2023), ์ด๋ก ์ธํด ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ์ง ๋ชปํ๋ค. ๋ณด๋ค ๊ณ ๊ธ ํ๊ฐ ์ค์ผ ๊ฐ์ง ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฒ ์ธ์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๊ฐ ์์ฒด์ ์ธ ๋ณดํธ๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ ์งํ๋ ๋ฐ ํฌ์ํ ๊ฒ์ ๊ถ์ฅํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋
์ ์ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋์ถ์ ๋ฐฉ์งํ๊ณ ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ์ ์คํ๊ฒ ๋ณดํธ๋์ด์ผ ํ๋ค. | ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ จํ๋ฉด ํ๊ฐ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ๋์ฑ ์ด๋ ค์์ง๋๋ค. ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณต์ ํ ํ๊ฐ์ ์๋นํ ๋์ ์ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ข
์ข
์ฝ์ค์ํฌ ์น์ฌ์ดํธ๋ ํฌ๋ผ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณต๊ฐ ํ
์คํธ ์์ค๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ฌ ์์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฒค์น๋งํฌ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ ๊ฐ๋์ฉ LLMs์ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ํฌํจ๋ ์ ์๋ค๋ ์ฃผ์ฅ์ด ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค (Gao et al., 2021; Hoffmann et al., 2022). ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์คํ๋ ค ์
ํ์ํต๋๋ค. ์ปค๋ฎค๋ํฐ๋ ์ด๋ฌํ ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ๊ฐ์งํ๊ธฐ ์ํ ์ฌ๋ฌ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋๋ฐ, ์๋ฅผ ๋ค์ด _min-k9 prob_(Shi et al., 2023)์ ๊ฐ์ด \(k\) ๋กฑํ
์ผ ํ ํฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ์ธํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ ๋๋ ๋ถ์ ์ ํฉ๋๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฒ์ ์ ํฌํจํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค (Mattern et al., 2023; Oren et al., 2023). ์ด๋ก ์ธํด ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ํจ๊ณผ์ ์ด์ง ์์ต๋๋ค. ๋ณด๋ค ๊ณ ๊ธ ํ๊ฐ ์ค์ผ ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฒ ์ธ์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๊ฐ ์์ฒด์ ์ธ ๋ณดํธ๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ๋ง๋ค๊ณ ์ ์งํ๋ ๋ฐ ํฌ์ํ๋ ๊ฒ์ ๊ถ์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋
์ ์ ์ธ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ ์คํ๊ฒ ๋ณดํธ๋์ด์ผ ํ๋ฉฐ, ์ ์ถ์ ๋ฐฉ์งํ๊ณ ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ๋ณด์ฅํด์ผ ํฉ๋๋ค. | ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ จํ๋ฉด ํ๊ฐ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ๋์ฑ ์ด๋ ค์์ง๋๋ค. ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณต์ ํ ํ๊ฐ์ ์ค๋ํ ๋์ ์ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ข
์ข
๊ณผ์ ์น์ฌ์ดํธ๋ ํฌ๋ผ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณต๊ฐ ํ
์คํธ ์์ค๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ฌ ๋ง๋ค์ด์ง๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฒค์น๋งํฌ ํ
์คํธ ์ฌ๋ก๊ฐ LLM์ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ๋ ํฌํจ๋ ์ ์๋ค๋ ์ฃผ์ฅ์ด ์ ๊ธฐ๋๊ณ ์์ต๋๋ค (Gao et al., 2021; Hoffmann et al., 2022). ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๋์ฑ ์
ํ์ํต๋๋ค. ์ปค๋ฎค๋ํฐ๋ _min-k9 prob_(Shi et al., 2023)๊ณผ ๊ฐ์ ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ๊ฐ์งํ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ \(k\)์ ์ฅ๋ฏธ ๊ผฌ๋ฆฌ ํ ํฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ์ธํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ ๋๋ ๋ถ์ ์ ํฉ๋๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฒ์ ์ ํฌํจํ ์ ์์ต๋๋ค (Mattern et al., 2023; Oren et al., 2023), ์ด๋ก ์ธํด ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ๋ณด๋ค ๊ณ ๊ธ ํ๊ฐ ์ค์ผ ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฒ ์ธ์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๊ฐ ์ฌ๋ด ๋ฐ ๋ณดํธ๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ๋ง๋ค๊ณ ์ ์ง ๊ด๋ฆฌํ๋ ๋ฐ ํฌ์ํ ๊ฒ์ ๊ถ์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋
์ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ๋์ถ์ ๋ฐฉ์งํ๊ณ ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ์ ์คํ๊ฒ ๋ณดํธ๋์ด์ผ ํฉ๋๋ค. | ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ จํ๋ฉด ํ๊ฐ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ๋์ฑ ์ด๋ ค์์ง๋๋ค. ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณต์ ํ ํ๊ฐ์ ์ค๋ํ ๋์ ์ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ข
์ข
์ฝ์ค์ํฌ ์น์ฌ์ดํธ๋ ํฌ๋ผ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณต๊ฐ ํ
์คํธ ์์ค๋ฅผ ์ฐธ์กฐํ์ฌ ๋ง๋ค์ด์ง๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฒค์น๋งํฌ ํ
์คํธ ์ผ์ด์ค๊ฐ LLMs์ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ๋ ํฌํจ๋ ์ ์๋ค๋ ์ฃผ์ฅ์ด ๊ฐ๋ฅํฉ๋๋ค (Gao et al., 2021; Hoffmann et al., 2022). ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ํํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๋์ฑ ์
ํ์ํต๋๋ค. ์ปค๋ฎค๋ํฐ๋ _min-k9 prob_(Shi et al., 2023)๊ณผ ๊ฐ์ ์ฌ๋ฌ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์ฌ ์ด๋ฌํ ํ๊ฐ ์ค์ผ์ ๊ฐ์งํ์๋๋ฐ, ์ด๋ \(k\) ์ฅ๋ฏธ ํ ํฐ์ ํ๋ฅ ์ ํ์ธํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ ๋๋ ๋ถ์ ์ ํฉ๋๋ค. ํฉ์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ฒค์น๋งํฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฒ์ ์ ํฌํจํ ์ ์์ต๋๋ค (Mattern et al., 2023; Oren et al., 2023), ์ด๋ก ์ธํด ํ ํฐ ์์ค์ ์ค์ผ ์ ๊ฑฐ๊ฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ๋ณด๋ค ๊ณ ๊ธ ํ๊ฐ ์ค์ผ ๊ฐ์ง ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฒ ์ธ์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์๊ฐ ์ฌ๋ด ๋ฐ ๋ณดํธ๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ฅผ ๋ง๋ค๊ณ ์ ์งํ๋ ๋ฐ ํฌ์ํ ๊ฒ์ ๊ถ์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋
์ ๋ฒค์น๋งํฌ๋ ์ ์ถ์ ๋ง๊ธฐ ์ํด ์ ์คํ๊ฒ ๋ณดํธ๋์ด์ผ ํ๋ฉฐ, ํ๊ฐ ๊ณผ์ ์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ ๋ณด์ฅํด์ผ ํฉ๋๋ค. |
์คํ ์ธ์ฝ๋์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ํ๋ก์ธ์ค๋ ์๋์ ์
๋ ฅ(์
๋ ฅ ๋ณ์ x๋ก ์ค์ )์ด ๊ฐ์ค๋์ด y๋ก ๋งคํ๋๊ณ , ๊ทธ ํ ์ญ์ผ๋ก ๊ฐ์ค๋์ด z๋ก ๋ค์ ๋งคํ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ๋ จ์ ํตํด ์์ค ํจ์ L(H)๊ฐ ์ต์ํ๋๋ค๋ฉด, ์ฆ z๊ฐ x์ ๊ฐ๋ฅํ ํ ๊ฐ๊น๊ฒ, ์ฆ x๊ฐ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ค๋ฉด, ์ ๋ฐฉ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ์
๋ ฅ์ ํต์ฌ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์คํ ์ธ์ฝ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ Denoising AutoEncoder(DAE)(Vincent et al., 2008)์์ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์๋ค. DAE๋ ๋ฌธ๋งฅ์ ์ธ ๋จ์ด๋ค์ ์ํด [masked]๋๋ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค(์ด [masked]๋ ๋จ์ด๋ค์ ์ค์ ๋ก ์
๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋ ์ก์์ผ๋ก, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฌ๊ณ ๋ฐฉ์์ด๋ค). DAE๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์
๋ ฅ ๋ ์ด์ด์ ๋ฌด์์ ์ก์์ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ณ์ธต์ ์ธ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ฅ ๋คํธ์ํฌ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๋น์ง๋ ํ์ต ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ๋ ๋ ๊ฐ๊ฑดํ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ค. | ์คํ ์ธ์ฝ๋์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ํ๋ก์ธ์ค๋ ์๋ณธ ์
๋ ฅ(x๋ก ์ค์ )์ด ๊ฐ์ค์น๊ฐ ๋ถ์ฌ๋์ด y๋ก ๋งคํ๋ ๋ค์ ์ญ๊ฐ์ค์น๊ฐ ๋ถ์ฌ๋์ด ๋ค์ z๋ก ๋งคํ๋๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ์ต์ ํตํด ์์ค ํจ์ L(H)๊ฐ ์ต์ํ๋๊ณ , ์ฆ z๊ฐ x์ ์ต๋ํ ๊ฐ๊น๊ณ , ์ฆ x๊ฐ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉด ์ ๋ฐฉ ๊ฐ์ค์ด ์
๋ ฅ์ ์ฃผ์ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์คํ ์ธ์ฝ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฌธ๋งฅ ๋จ์ด๋ก [๊ฐ๋ฆฌ๊ฐ]๋ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ ๋
ธ์ด์ฆ ์ ๊ฑฐ ์คํ ์ธ์ฝ๋(DAE)(Vincent et al., 2008)์์ ๊ทธ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์์ต๋๋ค(์ด [๊ฐ๋ฆฌ๊ฐ]๋ ๋จ์ด๋ ์ค์ ๋ก๋ ์
๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋ ๋
ธ์ด์ฆ๋ก, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์
๋๋ค). DAE๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์
๋ ฅ ๋ ์ด์ด์ ๋ฌด์์ ๋
ธ์ด์ฆ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ ์
๋๋ค. ์ด๋ ๊ณ์ธต์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ฌ์ธต ๋คํธ์ํฌ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ฌ์ ํ๋ จํ ๋ ๋น์ง๋ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ์ฌ์ฉํ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค. | AutoEncoder์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ๊ณผ์ ์ ์๋ ์
๋ ฅ(x๋ก ์ค์ )์ด ๊ฐ์ค๋๊ณ y์ ๋งคํ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ ๋ค์์๋ ์ญ์ผ๋ก ๊ฐ์ค๋์ด z๋ก ๋ค์ ๋งคํ๋๋ค. ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ๋ จ์ ํตํด ์์ค ํจ์ L(H)๊ฐ ์ต์ํ๋๋ฉด, ์ฆ z๊ฐ x์ ๊ฐ๋ฅํ ํ ๊ฐ๊น๊ณ , ์ฆ x๊ฐ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ค๋ฉด, ์๋ฐฉํฅ ๊ฐ์ค์น๋ ์
๋ ฅ์ ํต์ฌ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. AutoEncoder ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ Denoising AutoEncoder(DAE)(Vincent et al., 2008)์์ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์๋ค. DAE๋ ๋ฌธ๋งฅ์ ์ธ ๋จ์ด๋ค์ ์ํด [masked]๋ ํ ํฐ๋ค์ ์์ธกํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ [masked]๋ ๋จ์ด๋ค์ ์ค์ ๋ก ์
๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋ ๋
ธ์ด์ฆ๋ก, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฌ๊ณ ๋ฐฉ์์ด๋ค. DAE๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์
๋ ฅ ๊ณ์ธต์ ๋ฌด์์ ๋
ธ์ด์ฆ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฐ๋
๋์ง ์์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด ๋ฅ ๋คํธ์ํฌ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ณ์ธต์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ค. | ์๋ ์ธ์ฝ๋์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ํ๋ก์ธ์ค๋ ์๋ ์
๋ ฅ(x๋ก ์ค์ )์ด ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ ์ฉ๋ฐ๊ณ y๋ก ๋งคํ๋ ํ, ๊ทธ ๋ค์ ์ญ์ผ๋ก ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ ์ฉ๋ฐ๊ณ ๋ค์ z๋ก ๋งคํ๋๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ๋ จ์ ํตํด ์์ค ํจ์ L(H)๊ฐ ์ต์ํ๋๋ฉด, ์ฆ z๊ฐ x์ ๊ฐ๋ฅํ ํ ๊ฐ๊น๊ฒ, ์ฆ x๊ฐ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉด, ์๋ฐฉํฅ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ์
๋ ฅ์ ํต์ฌ ํน์ง์ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ํ์ตํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค. AutoEncoder ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ DAE(Denoising AutoEncoder)(Vincent et al., 2008)์์ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์๋๋ฐ, ์ด๋ ๋ฌธ๋งฅ์ ์ธ ๋จ์ด๋ค์ ์ํด [masked]๋ ํ ํฐ๋ค์ ์์ธกํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค(์ด [masked]๋ ๋จ์ด๋ค์ ์ค์ ๋ก ์
๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋๋ ๋
ธ์ด์ฆ๋ก, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฌ๊ณ ๋ฐฉ์์ ํน์ง์
๋๋ค). DAE๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์
๋ ฅ ๋ ์ด์ด์ ๋ฌด์์์ ๋
ธ์ด์ฆ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ ์
๋๋ค. ์ด๋ ๋น์ง๋ ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด ์ฌ์ธต ๋คํธ์ํฌ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ณ์ธต์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ์ตํ ๋, ๋์ฑ ๊ฒฌ๊ณ ํ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค. | ์คํ ์ธ์ฝ๋์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ํ๋ก์ธ์ค๋ ์๋ณธ ์
๋ ฅ(x๋ก ์ค์ )์ด ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ ์ฉ๋ฐ๊ณ y๋ก ๋งคํ๋ ํ, ์ญ๋ฐฉํฅ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ ์ฉ๋ฐ๊ณ ๋ค์ z๋ก ๋งคํ๋๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ์ต์ ํตํด ์์ค ํจ์ L(H)๊ฐ ์ต์ํ๋๋ฉด, ์ฆ z๊ฐ x์ ์ต๋ํ ๊ฐ๊น๊ณ , ์ฆ x๊ฐ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉด ์๋ฐฉํฅ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ์
๋ ฅ์ ์ฃผ์ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์คํ ์ธ์ฝ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ Denoising AutoEncoder(DAE)(Vincent et al., 2008)์์ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์์ต๋๋ค. DAE๋ ๋ฌธ๋งฅ ๋จ์ด์ ์ํด [masked]๋ ํ ํฐ์ ์์ธกํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์ด [masked]๋ ๋จ์ด๋ค์ ์ค์ ๋ก ์
๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋ ๋
ธ์ด์ฆ๋ก, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฌ๊ณ ๋ฐฉ์์ ์ ํ์
๋๋ค. DAE๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์
๋ ฅ ๋ ์ด์ด์ ๋ฌด์์ ๋
ธ์ด์ฆ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ ์
๋๋ค. ์ด๋ ๋น์ง๋ ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด ์ฌ์ธต ๋คํธ์ํฌ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ณ์ธต์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ๋ ๋์ฑ ๊ฐ๋ ฅํ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค. | ์๋ ์ธ์ฝ๋์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ํ๋ก์ธ์ค๋ ์๋ ์
๋ ฅ(x๋ก ์ค์ ๋จ)์ด ๊ฐ์ค๋๊ณ y๋ก ๋งคํ๋ ํ, ์ญ์ผ๋ก ๊ฐ์ค๋๊ณ ๋ค์ z๋ก ๋งคํ๋๋ ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ณต์ ์ธ ํ๋ จ์ ํตํด ์์ค ํจ์ L(H)๊ฐ ์ต์ํ๋๊ณ , ์ฆ z๊ฐ x์ ์ต๋ํ ๊ฐ๊น๊ฒ, ์ฆ x๊ฐ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉด, ์ ๋ฐฉ ๊ฐ์ค์น๋ ์
๋ ฅ์ ํต์ฌ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ์ฑ๊ณต์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค. AutoEncoder ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ Denoising AutoEncoder(DAE)(Vincent et al., 2008)์์ ์ด๋ฆ์ ๋ฐ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ฌธ๋งฅ์ ์ธ ๋จ์ด๋ค์ ์ํด [masked]๋ ํ ํฐ๋ค์ ์์ธกํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค(์ด [masked]๋ ๋จ์ด๋ค์ ์ค์ ๋ก ์
๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋ ๋
ธ์ด์ฆ๋ก, ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฌ๊ณ ๋ฐฉ์์ ํด๋นํฉ๋๋ค). DAE๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์
๋ ฅ ๋ ์ด์ด์ ๋ฌด์์์ ๋
ธ์ด์ฆ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ ์
๋๋ค. ์ด๋ ๋น์ง๋ ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฌ์ธต ๋คํธ์ํฌ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๊ณ์ธต์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ ํน์ง์ ํ์ตํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค. |
hoffmann ๋ฑ์ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ํ๋ผ๋ฉํธ๋ฆญ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ก๋ฅผๆไปฌ็์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถ๋ถ์งํฉ์ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค.
์ด ๋ฌธ์ฅ์ ์๋ฌธ์ ์๋ฏธ๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ์ ๋ฌํ์ง ๋ชปํ๊ณ ์์ต๋๋ค. 'our reconstructed subset of the data'๋ '์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ฌ๊ตฌ์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถ๋ถ์งํฉ'์ผ๋ก ๋ฒ์ญํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ์ ํํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์์ ๋ ๋ฌธ์ฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
hoffmann ๋ฑ์ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ํ๋ผ๋ฉํธ๋ฆญ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ก๋ฅผ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ฌ๊ตฌ์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถ๋ถ์งํฉ์ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ํ์ ์งํฉ์ Hoffmann et al. ํ๋ผ๋ฉํธ๋ฆญ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ง์ถคํํ๋ค: | Hoffmann ๋ฑ al.์ parametric scaling law๋ฅผ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ฌ๊ตฌ์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์ subset์ fit์์ผฐ๋ค. | ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถ๋ถ ์งํฉ์ Hoffmann et al.์ parametric scaling law๋ฅผ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค. | [reviewd korean]
์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์๋ธ์
์ Hoffmann et al.์ parametric scaling law๋ฅผ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค. | Hoffmann et al.์ parametric scaling law๋ฅผๆไปฌ็ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ subset์ fit์์ผฐ์ต๋๋ค.
(๋ฌธ๋งฅ์ ๋ฐ๋ผ '์ฐ๋ฆฌ์'๋ฅผ 'our'๋ก ๋ฒ์ญํ์ง ์์์ต๋๋ค. 'fit'์ '์ ํฉํ๋ค' ๋๋ '์ ์ฉํ๋ค'๋ก ๋ฒ์ญ๋ ์ ์์ง๋ง, ์ฌ๊ธฐ์๋ '๋ง์ถ๋ค'๋ก ๋ฒ์ญํ์์ต๋๋ค. 'parametric scaling law'๋ ์ ๋ฌธ ์ฉ์ด๋ก ๋ฒ์ญํ์ง ์์์ต๋๋ค.)
Hoffmann et al.์ parametric scaling law๋ฅผๆไปฌ็ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ subset์ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค.
์ด ๋ฌธ์ฅ์ด ๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ธ ์ ์์ต๋๋ค.
Hoffmann et al.์ parametric scaling law๋ฅผ ์ฐ๋ฆฌ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ subset์ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค.
์ด ๋ฌธ์ฅ์ด ๋ ์์ฐ์ค๋ฌ์ธ ์ ์์ต๋๋ค.
(๋ฌธ๋งฅ์ ๋ฐ๋ผ 'our'๋ฅผ '์ฐ๋ฆฌ'๋ก ๋ฒ์ญํ์์ต๋๋ค. 'fit'์ '์ ํฉํ๋ค' ๋๋ '์ ์ฉํ๋ค'๋ก ๋ฒ์ญ๋ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๊ธฐ์๋ '์ ์ฉํ๋ค'๋ก ๋ฒ์ญํ์์ต๋๋ค. 'parametric scaling law'๋ ์ ๋ฌธ ์ฉ์ด๋ก ๋ฒ์ญํ์ง ์์์ต๋๋ค.)
Hoffmann et al.์ parametric scaling law๋ฅผ ์ฐ๋ฆฌ ์ฌ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ subset์ ์ ์ฉํ์์ต๋๋ค. |
LM ๋ถํฌ๊ฐ argmax๋ก ์ ๋ค์ผ๋ง(anneals)๋๊ฑฐ๋, ์จ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ถํฌ๊ฐ ๊ท ์ผ(uniform)์ผ๋ก ๋ถ๊ดด๋ ๋, ๊ฐ์ํฉ๋๋ค. top-p์ top-k ๋ ๋ค์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ๋ถํฌ์ ๊ฑฐ์ ์ ๋ถ๊ฐ ํ์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์ด, ๊ผฌ๋ฆฌ์ ์ค์ํ ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. | LM ๋ถํฌ๊ฐ argmax๋ก ์ด๋๋ง๋ ์๋ก, ๋ถํฌ๊ฐ ๊ท ์ผํ๊ฒ ๋ถ๊ดด๋ ์๋ก ๊ฐ์ํฉ๋๋ค. top-p์ top-k ๋ชจ๋์์ ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฑฐ์ ๋ชจ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ์ํํด์ผ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ผฌ๋ฆฌ์ ์๋นํ ์ ๋ณด๊ฐ ์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. | LM ๋ถํฌ๊ฐ argmax๋ก ์ด๋๋ง๋๊ฑฐ๋ ์จ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ถํฌ๊ฐ ๊ท ์ผํ๊ฒ ๋ถ๊ดด๋ ๋ ๊ฐ์ํ๋ค. top-p์ top-k ๋ชจ๋์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์๋ํ๋ ค๋ฉด ๋ถํฌ์ ๊ฑฐ์ ์ ๋ถ๊ฐ ํ์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋๋ฐ, ์ด๋ ๊ผฌ๋ฆฌ์ ์ค์ํ ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํ๋ค. | LM ๋ถํฌ๊ฐ argmax๋ก anneals๋ ๋ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ, ์จ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ถํฌ๊ฐ uniform์ผ๋ก ๋ถ๊ดด๋ ๋๋ ๊ฐ์ํฉ๋๋ค. top-p์ top-k ๋ชจ๋์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ํํ๋ ค๋ฉด ๋ถํฌ์ ๊ฑฐ์ ์ ๋ถ๊ฐ ํ์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ผฌ๋ฆฌ์ ์ค์ํ ์ ๋ณด๊ฐ ์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. | ๊ฐ์๊ฐ ์ผ์ด๋๋๋ฐ, ์ด๋ LM ๋ถํฌ๊ฐ argmax๋ก ์ด๋๋ง๋ ๋์ ์จ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ถํฌ๊ฐ ๊ท ์ผํ๊ฒ ๋ถ๊ดด๋ ๋์
๋๋ค. top-p์ top-k ๋ชจ๋์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ๋ถํฌ์ ๊ฑฐ์ ์ ๋ถ๋ฅผ ํ์๋ก ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ผฌ๋ฆฌ์ ์๋นํ ์ ๋ณด๊ฐ ์์์ ์์ฌํฉ๋๋ค. | LM ๋ถํฌ๊ฐ argmax์ ์ด๋๋ง๋๋ฉฐ, ์จ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ , ๋ถํฌ๊ฐ uniform์ผ๋ก ๋ถ๊ดด๋ ๋ ๊ฐ์ํฉ๋๋ค. top-p์ top-k ๋ชจ๋์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ๋ถํฌ์ ๊ฑฐ์ ์ ๋ถ๋ฅผ ํ์๋ก ํ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ผฌ๋ฆฌ์ ์๋นํ ์ ๋ณด๊ฐ ์์์ ๋ํ๋
๋๋ค. |
์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฌ ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? non-auto-regressive ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ์ธ๊ฐ๋ค์ด Reversal Curse์ ์ด๋ค ํํ๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ์ด๋ฌํ ์ง๋ฌธ๋ค์ ๋๋ถ๋ถ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋จ๊ฒจ์ ธ ์์ง๋ง, Sections 3๊ณผ 4์์ ๊ฐ๋ตํ ๋
ผ์๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์๋ฌธ์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ๋ชจ๋ธ์ด ๋ฐ์ ์ ์ฃผ๋ฅผ ๊ฒช๋ ์ด์ ๋ ๋ฌด์์ธ๊ฐ์? ๋น์๊ธฐ ํ๊ท ๋ชจ๋ธ๋ ๋ฐ์ ์ ์ฃผ๋ฅผ ๊ฒช๋์? ์ธ๊ฐ๋ ๋ฐ์ ์ ์ฃผ์ ๊ฑธ๋ฆฐ ํํ๊ฐ ์๋์? ์ด๋ฌํ ์ง๋ฌธ์ ๋๋ถ๋ถ ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ๋จ๊ฒจ๋์์ง๋ง ์น์
3๊ณผ 4์์ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๋
ผ์๋ฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฌ ์ง๋ฌธ์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ๋น-์๋ํ๊ท ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ์ด์ ์๋ฌ๋ฆด๊น? ์ธ๊ฐ๋ค์ด ์ด๋ค ํํ์ Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช์๊น? ์ด๋ฌํ ์ง๋ฌธ๋ค์ ๋๋ถ๋ถ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ๋จ๊ฒจ์ ธ ์์ง๋ง, Sections 3๊ณผ 4์์ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๋
ผ์๋์๋ค. | ์ด ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ง๋ฌธ์ ์ ๊ธฐํฉ๋๋ค. ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? non-auto-regressive ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ์ด์ ์๋ฌ๋ฆด๊น? ์ธ๊ฐ๋ค์ด ์ด๋ค ํํ๋ก๋ Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ์ด๋ฌํ ์ง๋ฌธ๋ค์ ๋๋ถ๋ถ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ๋จ๊ฒจ์ ธ ์์ง๋ง, Sections 3๊ณผ 4์์ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๋
ผ์๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ง๋ฌธ์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ๋น-์๊ธฐํ๊ท(non-auto-regressive) ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ์ด์ ์๋ฌ๋ฆด๊น? ์ธ๊ฐ๋ค์ด ์ด๋ค ํํ์ Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช์๊น? ์ด๋ฌํ ์ง๋ฌธ๋ค์ ๋๋ถ๋ถ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ๋จ๊ฒจ๋์์ง๋ง, Sections 3๊ณผ 4์์ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๋
ผ์๋์๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ง๋ฌธ์ ์ ๊ธฐํ๋ค. ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด Reversal Curse๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ๋น-์๋ํ๊ท ๋ชจ๋ธ๋ค๋ ์ด์ ์๋ฌ๋ฆฌ๋๊ฐ? ์ธ๊ฐ๋ค์ด Reversal Curse์ ์ด๋ค ํํ๋ฅผ ๊ฒช๋๊ฐ? ์ด๋ฌํ ์ง๋ฌธ๋ค์ ๋๋ถ๋ถ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ๋จ๊ฒจ์ ธ ์์ง๋ง, section 3๊ณผ 4์์ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๋
ผ์๋์๋ค. |
**ํ ๋ชฉ๊ณตํ**: ํ ๋ชฉ๊ณตํ ๋ถ์ผ์์๋ LLM ๊ธฐ๋ฐ ์์ด์ ํธ๋ฅผ ํ์ฉํด ๊ฑด๋ฌผ, ๋ค๋ฆฌ,๋, ๋๋ก ๋ฑ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ต์ ํํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์์ต๋๋ค. [138]์ ์ธ๊ฐ์ ๊ฑด์ถ๊ฐ์ ์์ด์ ํธ๊ฐ 3D ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ฒฝ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ณต๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ๋ ์ํธ์์ฉ์ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ์ํธ์์ฉ์ ์์ด์ ํธ๋ ์์ฐ์ด ์ง์๋ฅผ ์ดํดํ๊ณ , ๋ธ๋ก์ ๋ฐฐ์นํ๋ฉฐ, ํผ๋์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ๋ช
ํํ๋ฅผ ์์ฒญํ๋ฉฐ, ์ธ๊ฐ์ ํผ๋๋ฐฑ์ ๋ฐ์ํจ์ผ๋ก์จ ๊ณตํ ์ค๊ณ์์์ ์ธ๊ฐ-AI ํ์
์ ์ ์ฌ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. | **ํ ๋ชฉ ๊ณตํ**: ํ ๋ชฉ ๊ณตํ์์ LLM ๊ธฐ๋ฐ ์์ด์ ํธ๋ ๊ฑด๋ฌผ, ๊ต๋, ๋, ๋๋ก ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. 3D ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ฒฝ์์ ์ธ๊ฐ ๊ฑด์ถ๊ฐ์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ํ์
ํ์ฌ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ํํ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋ํํ ์์ด์ ํธ๋ ์์ฐ์ด ์ง์นจ์ ์ดํดํ๊ณ , ๋ธ๋ก์ ๋ฐฐ์นํ๊ณ , ํผ๋์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ์ค๋ช
์ ๊ตฌํ๊ณ , ์ธ๊ฐ์ ํผ๋๋ฐฑ์ ํตํฉํ์ฌ ์์ง๋์ด๋ง ์ค๊ณ์์ ์ธ๊ฐ๊ณผ AI์ ํ์
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. | **ํ ๋ชฉ ๊ณตํ**: ํ ๋ชฉ ๊ณตํ ๋ถ์ผ์์๋ LLM-based ์์ด์ ํธ๋ฅผ ํ์ฉํด ๊ฑด๋ฌผ, ๊ต๋, ๋, ๋๋ก ๋ฑ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์์ต๋๋ค. [138]์์๋ ์ธ๊ฐ ๊ฑด์ถ๊ฐ์ ์์ด์ ํธ๊ฐ 3D ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ฒฝ์์ ํ๋ ฅํด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ฑด์คํ๋ ์ํธ์์ฉ์ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ์ํธ์์ฉ์ ์์ด์ ํธ๋ ์์ฐ์ด ๋ช
๋ น์ ์ดํดํ๊ณ , ๋ธ๋ก์ ๋ฐฐ์นํ๋ฉฐ, ํผ๋์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ๋ช
ํํ๋ฅผ ์์ฒญํ๋ฉฐ, ์ธ๊ฐ์ ํผ๋๋ฐฑ์ ํตํฉํจ์ผ๋ก์จ ๊ณตํ ์ค๊ณ์์ ์ธ๊ฐ-AI ํ์
์ ์ ์ฌ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. | **ํ ๋ชฉ ๊ณตํ**: ํ ๋ชฉ ๊ณตํ์์๋ LLM ๊ธฐ๋ฐ ์์ด์ ํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฑด๋ฌผ, ๊ต๋, ๋, ๋๋ก ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ต์ ํํ ์ ์์ต๋๋ค. [138]์์๋ ์ธ๊ฐ ๊ฑด์ถ๊ฐ์ ์์ด์ ํธ๊ฐ ํ์
ํ์ฌ 3D ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ฒฝ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ํํ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋ํํ ์์ด์ ํธ๋ ์์ฐ์ด ์ง์๋ฅผ ์ดํดํ๊ณ , ๋ธ๋ก์ ๋ฐฐ์นํ๊ณ , ํผ๋์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ์ค๋ช
์ ๊ตฌํ๋ฉฐ, ์ธ๊ฐ์ ํผ๋๋ฐฑ์ ํตํฉํจ์ผ๋ก์จ ์์ง๋์ด๋ง ์ค๊ณ์์ ์ธ๊ฐ๊ณผ AI์ ํ์
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. | **ํ ๋ชฉ ๊ณตํ**: ํ ๋ชฉ ๊ณตํ ๋ถ์ผ์์๋ LLM-based ์์ด์ ํธ๋ฅผ ํ์ฉํด ๊ฑด๋ฌผ, ๊ต๋, ๋, ๋๋ก ๋ฑ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. [138]์์๋ ์ธ๊ฐ ๊ฑด์ถ๊ฐ์ ์์ด์ ํธ๊ฐ 3D ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ฒฝ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ณต๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ํํ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ํํ ์์ด์ ํธ๋ ์์ฐ์ด ๋ช
๋ น์ ์ดํดํ๊ณ , ๋ธ๋ก์ ๋ฐฐ์นํ๋ฉฐ, ํผ๋์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ๋ช
ํํ๋ฅผ ์์ฒญํ๋ฉฐ, ์ธ๊ฐ์ ํผ๋๋ฐฑ์ ๋ฐ์ํจ์ผ๋ก์จ ์์ง๋์ด๋ง ์ค๊ณ์์ ์ธ๊ฐ๊ณผ AI์ ํ์
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์ต๋๋ค. | **ํ ๋ชฉ ๊ณตํ**: ํ ๋ชฉ ๊ณตํ ๋ถ์ผ์์๋ LLM-based ์์ด์ ํธ๋ฅผ ํ์ฉํด ๊ฑด๋ฌผ, ๊ต๋, ๋, ๋๋ก ๋ฑ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์ต์ ํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. [138]์์๋ ์ธ๊ฐ ๊ฑด์ถ๊ฐ์ ์์ด์ ํธ๊ฐ 3D ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๊ฒฝ์์ ํ์
ํ์ฌ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๊ฑด์คํ๋ ๋ํํ ํ๋ ์์ํฌ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ํํ ์์ด์ ํธ๋ ์์ฐ์ด ๋ช
๋ น์ ์ดํดํ๊ณ , ๋ธ๋ก์ ๋ฐฐ์นํ๋ฉฐ, ํผ๋์ ๊ฐ์งํ๊ณ , ๋ช
ํํ ์ค๋ช
์ ์๊ตฌํ๋ฉฐ, ์ธ๊ฐ์ ํผ๋๋ฐฑ์ ๋ฐ์ํจ์ผ๋ก์จ ์์ง๋์ด๋ง ์ค๊ณ์์ ์ธ๊ฐ๊ณผ AI์ ํ์
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์ต๋๋ค. |
๋จ์ด ํ ํฐํ. ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ ํฐํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ณต๋ฐฑ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ์ค๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํ๊ณ ๊ฐ ๋จ์ด๋ฅผ ํ ํฐ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค (Bengio et al., 2000). | ๋จ์ด ํ ํฐํ.๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ ํฐํ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ๊ณต๋ฐฑ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ์ค๋ฅผ ๋ถํ ํ๊ณ ๊ฐ ๋จ์ด๋ฅผ ํ ํฐ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์ด๋ค(Bengio et al., 2000). | ์๋ ํ ํฐํ. ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ ํฐํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ดํธ ์คํ์ด์ค๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ์ค๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํ๊ณ ๊ฐ ๋จ์ด๋ฅผ ํ ํฐ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์ด๋ค (Bengio et al., 2000). | ๋จ์ด ํ ํฐํ: ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ ํฐํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ณต๋ฐฑ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ์ค๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํ๊ณ ๊ฐ ๋จ์ด๋ฅผ ํ ํฐ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค (Bengio et al., 2000). | ๋จ์ด ํ ํฐํ. ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ ํฐํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ณต๋ฐฑ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ์ค๋ฅผ ๋ถํ ํ๊ณ ๊ฐ ๋จ์ด๋ฅผ token์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค (Bengio et al., 2000). | ๋จ์ด ํ ํฐํ. ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ ํฐํ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๊ณต๋ฐฑ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ํ์ค๋ฅผ ๋ถํ ํ๊ณ ๊ฐ ๋จ์ด๋ฅผ token์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์
๋๋ค (Bengio et al., 2000). |
๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค(next-word prediction loss)์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (finetuning)์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์์ค์ ์์คํ
๋ฐ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ด ์๋ ์๋ต๋ค์๋ง ๊ณ์ฐํฉ๋๋ค. \(\beta_{1}\)์ 0.9, \(\beta_{2}\)์ 0.999, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(\epsilon\)์ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ AdamW ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ 4096, ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 64๋ก ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ํ์ต ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก ์ค์ ํ๋ฉฐ, ํ์ต๋ฅ ์ \(1\times 10^{-5}\)๋ก ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์งํ๊ณ , ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ (weight decay)๋ 0.1, ๊ธฐ์ธ๊ธฐ ํด๋ฆฌํ(gradient clipping)์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ์ 1.0, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Yi-34B-Chat์์ NEFTune [34]์ ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ์ด 45, Yi-6B-Chat์์ 5๋ก ์ค์ ๋ฉ๋๋ค. | ํ์ธํ๋์๋ ๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์์คํ
๋ฐ ์ฌ์ฉ์ ์ง์นจ์ด ์๋ ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํฉ๋๋ค. \(\๋ฒ ํ_{1}\)์ 0.9๋ก, \(\๋ฒ ํ_{2}\)๋ 0.999๋ก, \(\์ก์ค๋ก \)์ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ AdamW ์ต์ ํ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ 4096, ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 64๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ํ์ต ์๋๋ 1\times 10^{-5}\), ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ ๋ 0.1, ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ 1.0์ ๊ทธ๋ผ๋ฐ์ด์
ํด๋ฆฌํ, Yi-34B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 45, Yi-6B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 5์ ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ์ ๊ฐ์ง NEFTune [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. | [korean]
๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํ๊ณ ์์คํ
๋ฐ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ํด์๋ ๊ณ์ฐํ์ง ์์ต๋๋ค. AdamW ์ต์ ํ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, \(\beta_{1}\)์ 0.9๋ก, \(\beta_{2}\)์ 0.999๋ก, \(\epsilon\)์ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ์ต๋๋ค. ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ 4096์ด๊ณ ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 64์
๋๋ค. ํ์ต ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ํ์ต๋ฅ ์ ์ผ์ ํ \(1\times 10^{-5}\)์ด๋ฉฐ, ๋ฌด๊ฒ ๊ฐ์๋ 0.1, ๊ธฐ์ธ๊ธฐ ํด๋ฆฌํ์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ์ 1.0์
๋๋ค. NEFTune [34]๋ Yi-34B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ ๋
ธ์ด์ฆ ์ฒ๋๊ฐ 45์ด๊ณ , Yi-6B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 5์
๋๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ์์คํ
๋ฐ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ํด์๋ ๊ณ์ฐํ์ง ์์ต๋๋ค. \(\beta_{1}\)๋ฅผ 0.9, \(\beta_{2}\)๋ฅผ 0.999, \(\epsilon\)๋ฅผ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ AdamW ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. 4096์ ์ํ์ค ๊ธธ์ด์ 64์ ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ํ์ต๋ฅ ์ ์์ \(1\times 10^{-5}\), ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ ๋ 0.1, ๊ทธ๋ผ๋์ธํธ ํด๋ฆฌํ์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ 1.0, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Yi-34B-Chat์ ๋ํด ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ 45, Yi-6B-Chat์ ๋ํด 5๋ก NEFTune [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | [korean]
์ฐ๋ฆฌ๋ finetuning์ ๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ์์คํ
๊ณผ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ํด์๋ ๊ณ์ฐํ์ง ์์ต๋๋ค. \(\beta_{1}\)์ 0.9๋ก, \(\beta_{2}\)๋ฅผ 0.999๋ก, \(\epsilon\)์ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ AdamW ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ 4096์ด๊ณ , ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 64์
๋๋ค. ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก, ํ์ต๋ฅ ์ \(1\times 10^{-5}\)๋ก ๊ณ ์ ํ๊ณ , ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ ๋ 0.1, ๊ทธ๋ผ๋์ธํธ ํด๋ฆฌํ์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ์ 1.0์ด๋ฉฐ, Yi-34B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ์ด 45์ด๊ณ , Yi-6B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 5์ธ NEFTune [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
[reviewd korean]
์ฐ๋ฆฌ๋ finetuning์ ๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ์์คํ
๊ณผ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ํด์๋ ๊ณ์ฐํ์ง ์์ต๋๋ค. \(\beta_{1}\)์ 0.9๋ก, \(\beta_{2}\)๋ฅผ 0.999๋ก, \(\epsilon\)์ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ AdamW ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ 4096์ด๊ณ , ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 64์
๋๋ค. ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก, ํ์ต๋ฅ ์ \(1\times 10^{-5}\)๋ก ๊ณ ์ ํ๊ณ , ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ ๋ 0.1, ๊ทธ๋ผ๋์ธํธ ํด๋ฆฌํ์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ์ 1.0์ด๋ฉฐ, Yi-34B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ์ด 45์ด๊ณ , Yi-6B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 5์ธ NEFTune [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. | [korean]
์ฐ๋ฆฌ๋ finetuning์ ๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ์์คํ
๊ณผ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ํด์๋ ๊ณ์ฐํ์ง ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ \(\beta_{1}\)์ 0.9, \(\beta_{2}\)์ 0.999, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(\epsilon\)์ \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ํ AdamW ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ฅผ 4096, ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ฅผ 64๋ก ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ฅผ 300์ผ๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ํ์ต๋ฅ ์ \(1\times 10^{-5}\)๋ก ๊ณ ์ ํ๊ณ , ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ ๋ฅผ 0.1, ๊ทธ๋ผ๋์ธํธ ํด๋ฆฌํ์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ์ 1.0, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ NEFTune [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, Yi-34B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ์ 45, Yi-6B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 5๋ก ์ค์ ํฉ๋๋ค.
[reviewd korean]
์ฐ๋ฆฌ๋ finetuning์ ๋ค์ ๋จ์ด ์์ธก ์์ค์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ์๋ต์ ๋ํด์๋ง ์์ค์ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ์์คํ
๊ณผ ์ฌ์ฉ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ํด์๋ ๊ณ์ฐํ์ง ์์ต๋๋ค. \(\beta_{1}\)์ด 0.9, \(\beta_{2}\)์ด 0.999, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ \(\epsilon\)์ด \(10^{-8}\)๋ก ์ค์ ๋ AdamW ์ตํฐ๋ง์ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ํ์ค ๊ธธ์ด๋ 4096, ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 64์
๋๋ค. ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ 300์ผ๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ํ์ต๋ฅ ์ \(1\times 10^{-5}\)๋ก ๊ณ ์ ํ๊ณ , ๊ฐ์ค์น ๊ฐ์ ๋ 0.1, ๊ทธ๋ผ๋์ธํธ ํด๋ฆฌํ์ ์ต๋ ์๊ณ๊ฐ์ 1.0, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ NEFTune [34]๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, Yi-34B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ ๋
ธ์ด์ฆ ์ค์ผ์ผ์ 45, Yi-6B-Chat์ ๊ฒฝ์ฐ 5๋ก ์ค์ ํฉ๋๋ค. |
๊ฐ์ ๋ ๋น์ฉ ์ต์ ํ ๊ณต๊ฒฉ. ์์ ๊ณต๊ฒฉ์ ์ผ๋ฐํํ์ฌ ์ฟผ๋ฆฌ ๋น์ฉ๊ณผ ํ ํฐ ๋น์ฉ ๋ชจ๋๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๋ชจ๋ธ์ ๋จ์ผ ์์ฑ๋ ํ ํฐ์ ๋ํ 4๊ฐ ๋๋ 5๊ฐ์ ๋ก์ง ๊ฐ์ด ๋
ธ์ถ๋๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐํํ๋ ๋์ , ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋์ ์ฌ๋ฌ ํ ํฐ ์ฟผ๋ฆฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\dots p_{n}\end{bmatrix}\)๋ฅผ ๋ณด๋ด๊ณ ๊ฐ ํ๋กฌํํธ์ ์ ๋์ฌ์ ๋ํ logprob ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์์ฒญํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ ์๋ค. \(\begin{bmatrix}p_{0}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\end{bmatrix}\) ๋ฑ๋ฑ. OpenAI์ API๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ ์ด๋ฌํ ํํ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ผ๋ฉฐ, logprob์ echo ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ์์ฑ๋ ํ ํฐ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ _prompt_ ํ ํฐ์ ๋ํ logprobs๋ฅผ ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ ์ด๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค; ์ด ์ต์
์ ์ดํ ์ ๊ฑฐ๋์๋ค. | ๊ฐ์ ๋ ๋น์ฉ ์ต์ ๊ณต๊ฒฉ. ์์ ๊ณต๊ฒฉ์ ์ผ๋ฐํํ์ฌ ์ฟผ๋ฆฌ ๋น์ฉ๊ณผ ํ ํฐ ๋น์ฉ์ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์์ฑ๋ ๋จ์ผ ํ ํฐ์ ๋ํด 4 ๋๋ 5๊ฐ์ ๋ก์ง ๊ฐ์ ๋
ธ์ถํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐํํ๋ ๋์ , ๋ค์ค ํ ํฐ ์ฟผ๋ฆฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\dots p_{n}\end{bmatrix}\)๋ฅผ ์ ์กํ ๋ค์ ํ๋กฌํํธ์ ๊ฐ ์ ๋์ฌ์ ๋ํ ๋ก๊ทธ ํ๋ฅ ๋ฒกํฐ \(\begin{bmatrix}p_{0}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\end{bmatrix}\) ๋ฑ์ ์์ฒญํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค. OpenAI์ API๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ก๊ทธํ๋ฅ ๊ณผ ์์ฝ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ์์ฑ๋ ํ ํฐ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ํ๋กฌํํธ ํ ํฐ์ ๋ํ ๋ก๊ทธํ๋ฅ ์ ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ ์ด๋ฌํ ํ์์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ง๋ง, ์ด ์ต์
์ ์ดํ ์ ๊ฑฐ๋์์ต๋๋ค. | ๊ฐ์ ๋ ๋น์ฉ ์ต์ ํ ๊ณต๊ฒฉ. ์์ ๊ณต๊ฒฉ์ ์ผ๋ฐํํ์ฌ ์ฟผ๋ฆฌ ๋น์ฉ๊ณผ ํ ํฐ ๋น์ฉ์ ๋์์ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ชจ๋ธ์ ๋จ์ผ ์์ฑ๋ ํ ํฐ์ ๋ํด 4 ๋๋ 5 ๋ก์ง ๊ฐ์ ๋
ธ์ถ์ํค๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐํํ๋ ๋์ , ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋์ ๋ค์ค ํ ํฐ ์ฟผ๋ฆฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\dots p_{n}\end{bmatrix}\)๋ฅผ ๋ณด๋ด๊ณ ๊ฐ ํ๋กฌํํธ ์ ๋์ฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\end{bmatrix}\) ๋ฑ์ ๋ํ logprob ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์์ฒญํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค. OpenAI์ API๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ logprobs๋ฅผ _prompt_ ํ ํฐ๊ณผ ์์ฑ๋ ํ ํฐ ๋ชจ๋์ ๋ํด ์ ๊ณตํ์ฌ logprob์ echo ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ด ํํ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ง๋ง, ์ด ์ต์
์ ์ดํ ์ ๊ฑฐ๋์์ต๋๋ค. | ๊ฐ์ ๋ ๋น์ฉ ์ต์ ํ ๊ณต๊ฒฉ์
๋๋ค. ์์ ๊ณต๊ฒฉ์ ์ผ๋ฐํํ์ฌ ์ฟผ๋ฆฌ ๋น์ฉ๊ณผ ํ ํฐ ๋น์ฉ์ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์์ฑ๋ ๋จ์ผ ํ ํฐ์ ๋ํด 4๊ฐ ๋๋ 5๊ฐ์ ๋ก์ง ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๋ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ชจ๋ธ์ ๋ณด๋ด๋ ๋์ , ๋์ ๋ค์ค ํ ํฐ ์ฟผ๋ฆฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\dots p_{n}\end{bmatrix}\)๋ฅผ ๋ณด๋ด๊ณ ๊ฐ ํ๋กฌํํธ ์ ๋์ฌ์ ๋ํ logprob ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์์ฒญํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค. \(\begin{bmatrix}p_{0}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\end{bmatrix}\) ๋ฑ๋ฑ. OpenAI์ API๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ _prompt_ ํ ํฐ๊ณผ ์์ฑ๋ ํ ํฐ์ ๋ํ logprobs๋ฅผ ์ ๊ณตํ์ฌ ์ด๋ฌํ ํํ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ผ๋ฉฐ, logprob์ echo ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ์ด ์ต์
์ ์ดํ ์ ๊ฑฐ๋์์ต๋๋ค. | ๊ฐ์ ๋ ๋น์ฉ ์ต์ ํ ๊ณต๊ฒฉ. ์์ ๊ณต๊ฒฉ์ ์ผ๋ฐํํ์ฌ ์ฟผ๋ฆฌ ๋น์ฉ๊ณผ ํ ํฐ ๋น์ฉ์ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์์ฑ๋ ๋จ์ผ ํ ํฐ์ ๋ํด 4๊ฐ ๋๋ 5๊ฐ์ ๋ก์ง ๊ฐ์ ๊ณต๊ฐํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐํํ๋ ๋์ , ๋ค์ค ํ ํฐ ์ฟผ๋ฆฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\dots p_{n}\end{bmatrix}\)๋ฅผ ๋ณด๋ด๊ณ ๊ฐ ํ๋กฌํํธ ์ ๋์ฌ์ ๋ํ logprob ๋ฒกํฐ \(\begin{bmatrix}p_{0}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\end{bmatrix}\) ๋ฑ์ ๋ํด ์์ฒญํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค. OpenAI์ API๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ logprob์ echo ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ _prompt_ ํ ํฐ๊ณผ ์์ฑ๋ ํ ํฐ์ ๋ํ logprobs๋ฅผ ์ ๊ณตํ์ฌ ์ด ํํ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ง๋ง, ์ด ์ต์
์ ์ดํ ์ ๊ฑฐ๋์์ต๋๋ค. | ๊ฐ์ ๋ ๋น์ฉ ์ต์ ํ ๊ณต๊ฒฉ. ์์ ๊ณต๊ฒฉ์ ์ผ๋ฐํํ์ฌ ์ฟผ๋ฆฌ ๋น์ฉ๊ณผ ํ ํฐ ๋น์ฉ์ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ํ๋์ ์์ฑ๋ ํ ํฐ์ ๋ํด 4๊ฐ ๋๋ 5๊ฐ์ ๋ก์ง ๊ฐ์ ๋๋ฌ๋ด๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐํํ๋ ๋์ , ๋์ ๋ค์ค ํ ํฐ ์ฟผ๋ฆฌ \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\dots p_{n}\end{bmatrix}\)๋ฅผ ์ ์กํ๊ณ ๊ฐ ํ๋กฌํํธ ์ ๋์ฌ์ ๋ํ logprob ๋ฒกํฐ \(\begin{bmatrix}p_{0}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}\end{bmatrix}\), \(\begin{bmatrix}p_{0}&p_{1}&p_{2}\end{bmatrix}\) ๋ฑ์ ๋ํด ์์ฒญํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ ์ ์์ต๋๋ค. OpenAI์ API๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ logprob์ echo ๋งค๊ฐ ๋ณ์๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ์ฌ _prompt_ ํ ํฐ๊ณผ ์์ฑ๋ ํ ํฐ์ ๋ํ logprobs๋ฅผ ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ ์ด๋ฌํ ํํ์ ์ฟผ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์ง๋ง, ์ด ์ต์
์ ์ดํ ์ ๊ฑฐ๋์์ต๋๋ค. |
๋ถ์ฐฉ๋ ์ฝ๋๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋์ฒด ๋ฒ์ ์ ์์ฑํ๊ณ , OpenAI API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ (finetune), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฌํํ๋ ์์ธํ ์ง์์ฌํญ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฝ๋์ ํฌํจ๋ README ํ์ผ์์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฒจ๋ถ๋ ์ฝ๋๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ๋์ฒด ๋ฒ์ ์ ์์ฑํ๊ณ , OpenAI API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ๊ณ , ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฌํํ๊ธฐ ์ํ ์์ธํ ์ง์นจ์ ์ฝ๋์ ํฌํจ๋ README ํ์ผ์์ ํ์ธํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฒจ๋ถ๋ ์ฝ๋๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋์ฒด ๋ฒ์ ์ ์์ฑํ๊ณ , OpenAI API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํด finetuneํ๊ณ , finetuned ๋ชจ๋ธ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฌํํ๊ธฐ ์ํ ์์ธํ ์ง์นจ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฝ๋์ ํฌํจ๋ README ํ์ผ์์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฒจ๋ถ๋ ์ฝ๋๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋์ฒด ๋ฒ์ ์ ์์ฑํ๊ณ , OpenAI API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ finetuneํ๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ์
์์ finetuned ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฌํํ๋ ์์ธํ ์ง์นจ์ ์ฝ๋์ ํฌํจ๋ README ํ์ผ์์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฒจ๋ถ๋ ์ฝ๋๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋์ฒด ๋ฒ์ ์ ์์ฑํ๊ณ , OpenAI API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ finetuneํ๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ์
์์ finetuned ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฌํํ๊ธฐ ์ํ ์์ธํ ์ง์นจ์ ์ฝ๋์ ํฌํจ๋ README ํ์ผ์์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฒจ๋ถ๋ ์ฝ๋๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์คํ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋์ฒด ๋ฒ์ ์ ์์ฑํ๊ณ , OpenAI API๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ finetuneํ๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ์
์์ finetuned ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฌํํ๊ธฐ ์ํ ์์ธํ ์ง์นจ์ ์ฝ๋์ ํฌํจ๋ README ํ์ผ์์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. |
**Fine-tuning Dataset** ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-4๊ฐ self-instruct Wang et al. (2022)๋ฅผ ์ฌ์ฉํด ์์ฑํ ์ฝ 80,000๊ฐ์ ์ ํต ์ค๊ตญ์ด ํ๋กฌํํธ์ ์๋ต ์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ fine-tuning dataset์ ์์ฑํฉ๋๋ค. ๋ํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ด์ค ์์ค๋ก๋ถํฐ์ ์ค๊ตญ์ด-์์ด ๋ฒ์ญ ๋ฐ summarization ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ต๋๋ค. ์ค์ํ ์ ์ ์ฐ๋ฆฌ์ dataset์ด ๋จ์ผ ํด prompt-response ์์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, multi-turn dialogues๋ฅผ ํฌํจํ์ง ์๋๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. | **ํ์ธ ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ** GPT-4๊ฐ ์์ฒด ์ง์ ์ ๋ฑ(2022)์ ์ํด ์์ฑ๋ ์ฝ 80,000์์ ๋ช
๋ น์ด์ ์๋ต ์์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๋ง๋ญ๋๋ค. ๋ํ ๋ด์ค ์์ค์ ์ค๊ตญ์ด-์์ด ๋ฒ์ญ ๋ฐ ์์ฝ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ๋จ์ผ ํด ํ๋กฌํํธ-์๋ต ์์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ ๋ค์ค ํด ๋ํ๋ ํฌํจ๋์ง ์๋๋ค๋ ์ ์ ์ ์ํด์ผ ํฉ๋๋ค. | **Fine-tuning Dataset** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๊ฐ ๋ช
๋ น Wang ๋ฑ (2022)์ ์ฌ์ฉํ์ฌ GPT-4์์ ์์ฑ๋ ์ฝ 80,000 ์์ ํ๋กฌํํธ์ ์๋ต์ ํฌํจํ๋ ๋ฒ์ฒด ์ค๊ตญ์ด๋ก ๋ Fine-tuning dataset์ ์์ฑํ์ต๋๋ค. ๋ํ ๋ด์ค ์์ค์์์ ์ค๊ตญ์ด-์์ด ๋ฒ์ญ๊ณผ ์์ฝ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ต๋๋ค. ์ค์ํ ๊ฒ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ๋จ์ผ ํ์ ํ๋กฌํํธ-์๋ต ์์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ค ํ์ ๋ํ๋ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค๋ ์ ์
๋๋ค. | **Fine-tuning Dataset** ์ ๋ฑ(2022)์ self-instruct๋ฅผ ํตํด GPT-4๋ก ์์ฑ๋ ์ฝ 80,000์์ ์ค๊ตญ์ด ๋ฒ์ฒด์ ํ๋กฌํํธ์ ์๋ต์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ fine-tuning dataset์ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. ๋ํ ๋ด์ค ์์ค์์์ ์ค๊ตญ์ด-์์ด ๋ฒ์ญ ๋ฐ summarization ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ถ๊ฐํ์์ต๋๋ค. ์ค์ํ ์ ์ ์ฐ๋ฆฌ์ dataset์ด ๋จ์ผ ํด์ prompt-response ์์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, multi-turn dialogues๋ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. | **Fine-tuning Dataset** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฝ 80,000์์ ์ ํต ์ค๊ตญ์ด ํ๋กฌํํธ์ ์๋ต์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ Fine-tuning dataset์ ์์ฑํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ GPT-4๊ฐ self-instruct Wang et al. (2022)๋ก ์์ฑํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ด์ค ์์ค๋ก๋ถํฐ์ ์ค๊ตญ์ด-์์ด ๋ฒ์ญ ๋ฐ ์์ฝ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์๋ค. ์ค์ํ ๊ฒ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ๋จ์ผ ํด์ ํ๋กฌํํธ-์๋ต ์์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค์ค ํด ๋ํ๋ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. | **Fine-tuning Dataset** ์์ฒด ์ง์ Wang ๋ฑ(2022)์ ์ฌ์ฉํ์ฌ GPT-4๋ก ์์ฑ๋ ์ฝ 80,000์์ ์ค๊ตญ์ด ์ ํต์ด ํ๋กฌํํธ์ ์๋ต์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ํ์ธ ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ๋ง๋ค์์ต๋๋ค. ๋ํ ๋ด์ค ์์ค์์์ ์ค๊ตญ์ด-์์ด ๋ฒ์ญ ๋ฐ summarization ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์์ต๋๋ค. ์ค์ํ ์ ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ ๋จ์ผ ํด prompt-response ์์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, multi-turn dialogues๋ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค. |
๊ทธ๋ฆผ 8: ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ดํฐ ์ฃผ๋ ํ์ต์ ํตํด ์ด์ ์ ์ ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ ์ถ๋ก ๋ฅ๋ ฅ์ ์ต๋ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ ๊ทํ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ, ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ฌ์ด์ ๋ด์ฌ๋ ๊ท๋ฉ์ ์ธ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ์ ํ๋ค.
๋จ, 'deductive'๋ '๊ท๋ฉ์ ์ธ'๋ณด๋ค๋ '์ฐ์ญ์ ์ธ'์ด ๋ ์ ํํ ๋ฒ์ญ์ผ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก AI ํน์ machine learning ์ปจํ
์คํธ์์ 'deductive'๋ '๊ท๋ฉ์ '์ด๋ผ๋ ํํ์ด ๋ ํํ ์ฌ์ฉ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ '๊ท๋ฉ์ ์ธ'์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 8: ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ ํ์ต์ ํตํด ์ ํ์ ์ ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ ์ถ๋ก ์ ์ฐธ์ฌํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ต๋ํฉ๋๋ค. ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ ๊ทํ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ฌ์ด์ ๋ด์ฌ๋ ์ฐ์ญ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ํ์
ํ๋๋ก ์ ๋ํฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 8: ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ ํ์ต์ ํตํด ์ด์ ์ ์ ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ์ถ๋ก ํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ต๋ํ๋ค. ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ ๊ทํ๋ฅผ ์ถ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ฌ์ด์ ๋ด์ฌ๋ ์ฐ์ญ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ์ ํ๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 8: ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ดํฐ-driven ํ์ต์ ํตํด ์ด์ ์ ์ ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก reasoning์ ์ํํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๋ํฉ๋๋ค. ์ธ์ด modeling์ regularization์ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ฌ์ด์ ๋ด์ฌ๋ deductive ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 8: ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ดํฐ-driven ํ์ต์ ํตํด ์ฌ์ ์ ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ reasoning์ ์ฐธ์ฌํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ต๋ํฉ๋๋ค. ์ธ์ด modeling์ regularization์ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ฌ์ด์ ๋ด์ฌ๋ deductive ๊ด๊ณ๋ฅผ ํ์
ํ๋๋ก ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 8: ๋ชจ๋ธ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ ํ์ต์ ํตํด ์ด์ ์ ์ ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ์ถ๋ก ํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๋ํฉ๋๋ค. ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ ๊ทํ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ์ ์ ๊ฒฐ๋ก ์ฌ์ด์ ๋ด์ฌ๋ ์ฐ์ญ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํดํ๋๋ก ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค. |
์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ณ ์์ ์ผ๋ก ๊ฐ ์ผํธ๋ก์ด๋ ๋น ์ต์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋ฎ๊ฒ, ๊ฐ ์ผํธ๋ก์ด๋ ๋น ์ต๋ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ faiss๊ฐ K-Means์ ์ํํ๋ ๋์ ํด๋ฌ์คํฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๊ท ํ์ ๋ง์ถ์ง ์๋๋ก ํ์๋ค. Sorscher ๋ฑ [47]์ ๋ช
์์ ์ธ class-balancing์ด ์ค์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์๋ค: ๊ทธ๋ค์ "class balance score"๋ฅผ ๋์
ํ์๋ค (Sorscher ๋ฑ [47]์ Section H ์ฐธ์กฐ) ์ด๋ ๋ชจ๋ ํด๋์ค ์์ ๋ํ \(\frac{\text{size of majority class}}{\text{size of minority class}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์ด๋ค. ๊ทธ๋ค์ class balance score์ ๋ํด 0.5์ ๊ฒฝ์ง๋ ํ๋๋ฅผ ์ค์ ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ "๋ชจ๋ ํด๋์ค๊ฐ ๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ฅผ ๋์ผํ๊ฒ ์ ๋ฆฌํ ๋ ๊ฐ๊ฒ ๋ ์ด๋ฏธ์ง์ 50% ์ด์์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค"๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค [47]. ์ฐ๋ฆฌ๋ class-balance score์ ๋น์ง๋ ํ์ต์ ํด๋นํ๋ ๊ฒ์ ๊ณ ๋ คํ์๊ณ , ์ด๋ฅผ "cluster balance" score๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. cluster balance score๋ ๋ชจ๋ ํด๋ฌ์คํฐ ์์ ๋ํ \(\frac{\text{size of bigger cluster}}{\text{size of smaller cluster}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ (๋ฐ R์ ์ ํ)์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ๊ฐ์ด ๋ช
์์ ์ธ ๊ฐ์
์์ด ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก \(0.5\) ์ด์์์ ๋ฐ๊ฒฌํ์๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ํด๋ฌ์คํฐ ๊ท ํ์ ๋ง์ถ์ง ์์์ง๋ง, ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์์ ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ์ํ๋งํ๋์ง (ํด๋ฌ์คํฐ์ ์์ฑ์ ๊ธฐ๋ฐ)๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๊ฒ์ ๋งค์ฐ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ผ๊ณ ์ฃผ๋ชฉํ๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ์ค์ฌ๋ง๋ค ์ต์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋ฎ๊ฒ, ์ค์ฌ๋ง๋ค ์ต๋ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ K-ํ๊ท ์ ์ํํ๋ ๋์ faiss๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ๊ท ํ์ ์๋์ผ๋ก ๋ง์ถ๋ ค๊ณ ์๋ํ์ง ์๋๋ก ํ์ต๋๋ค. Sorscher ๋ฑ[47]์ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค๋ฅผ ๋ง์ถ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค: ๋ชจ๋ ํด๋์ค ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{๋๋ค์ ํด๋์ค์ ํฌ๊ธฐ}}{\text{์์ ํด๋์ค์ ํฌ๊ธฐ}}\)์ ๊ธฐ๋์น๋ฅผ "ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์"(Sorscher ๋ฑ[47]์ ์น์
H ์ฐธ์กฐ)๋ก ๋์
ํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์์ ํ๋ ํ๊ณ๋ฅผ 0.5๋ก ์ค์ ํ์ฌ "๋ชจ๋ ํด๋์ค๊ฐ ๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ฅผ ๋์ผํ๊ฒ ๊ฐ์ง๋ฉด 50% ์ด์์ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ๊ฐ๋๋ก" [47] ํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ "ํด๋ฌ์คํฐ ๋ฐธ๋ฐ์ค" ์ ์๋ผ๊ณ ํ๋ ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์์ ๋น์ง๋ ํ์ต ์ ์ฌ๋๋ฅผ ๊ณ ๋ คํฉ๋๋ค. ํด๋ฌ์คํฐ ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์๋ ๋ชจ๋ ํด๋ฌ์คํฐ ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{๋ ํฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ํฌ๊ธฐ}}{\text{์์ ํด๋ฌ์คํฐ์ ํฌ๊ธฐ}}\)์ ๊ธฐ๋์น์
๋๋ค. ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ(๋ฐ R์ ๋ํ ์ ํ)์ ๊ฑธ์ณ ์ด ๊ฐ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ช
์์ ์ธ ๊ฐ์
์์ด \(0.5\)์ ๊ฐ๊ฑฐ๋ ๊ทธ๋ณด๋ค ํฝ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์ ๋ก ๋ช
์์ ์ผ๋ก ํด๋ฌ์คํฐ ๋ฐธ๋ฐ์ค๋ฅผ ๋ง์ถ์ง ์์ง๋ง, ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ์์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์์ ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ์ํ๋งํ ์ง ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๊ฒ์ ๋งค์ฐ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ํฅํ ์์
์ด๋ผ๋ ์ ์ ์ ์ํฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ณ ์์ ์ผ๋ก ์ผํธ๋ก์ด๋ ๋น ์ต์ ํฌ์ธํธ์ ์ผํธ๋ก์ด๋ ๋น ์ต๋ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋ฎ๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ faiss๊ฐ K-Means๋ฅผ ์ํํ๋ ๋์ ํด๋ฌ์คํฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๊ท ํ์ ๋ง์ถ๋ ค๊ณ ์๋ํ์ง ์๋๋ก ํ์๋ค. Sorscher et al. [47]์ ๋ช
์์ ์ธ ํด๋์ค ๊ท ํ์ด ์ค์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์๊ณ , ๊ทธ๋ค์ ๋ชจ๋ ํด๋์ค ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{size of majority class}}{\text{size of minority class}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์ธ "class balance score" (Sorscher et al. [47]์ Section H ์ฐธ์กฐ)๋ฅผ ๋์
ํ์๋ค. ๊ทธ๋ค์ class balance score์ ๋ํด 0.5์ ํ๋ํ๊ณ๋ฅผ ์ค์ ํ์๊ณ , ์ด๋ "๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ ๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ฅผ ๋์ผํ๊ฒ ๊ฐ์ง์น๊ธฐํ ๋ ๊ฐ์ง ์ ์๋ ์ด๋ฏธ์ง์ ์ต์ 50%๋ฅผ ๊ฐ๋๋ค"๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค [47]. ์ฐ๋ฆฌ๋ class-balance score์ ๋น์ง๋ ํ์ต ์๋ ๋ก๊ทธ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์๊ณ , ์ด๋ฅผ "cluster balance" score๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. Cluster balance score๋ ๋ชจ๋ ํด๋ฌ์คํฐ ์์ ๋ํ \(\frac{\text{size of bigger cluster}}{\text{size of smaller cluster}}\)์ ์์ ๋ํ ๊ธฐ๋๊ฐ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ (๋ฐ R์ ๋ํ ์ ํ)์์ ์ด ๊ฐ์ ๋ช
์์ ์ธ ๊ฐ์
์์ด ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก \(0.5\) ์ด์์ด๊ฑฐ๋ ๊ฐ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์ ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ํด๋ฌ์คํฐ ๊ท ํ์ ๋ง์ถ์ง ์์์ง๋ง, ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์์ ์ํ๋ง๋๋ ํฌ์ธํธ์ ์๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๊ฒ์ด (ํด๋ฌ์คํฐ์ ์์ฑ์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ) ๋งค์ฐ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฏธ๋ ์์
์์ ์ฃผ๋ชฉํ์๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ์ผํธ๋ก์ด๋๋น ์ต์ ์ ์๋ฅผ ๋ฎ๊ฒ, ์ผํธ๋ก์ด๋๋น ์ต๋ ์ ์๋ฅผ ๋๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ faiss๊ฐ K-Means๋ฅผ ์ํํ๋ ๋์ ํด๋ฌ์คํฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๊ท ํ์ ๋ง์ถ๋ ค๊ณ ํ์ง ์๋๋ก ํ์ต๋๋ค. Sorscher ๋ฑ[47]์ ๋ช
์์ ์ธ ํด๋์ค ๊ท ํ์ด ์ค์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค: ๊ทธ๋ค์ ๋ชจ๋ ํด๋์ค ์์ ๋ํด \(\frac{\text{๋๋ค์ ํด๋์ค ํฌ๊ธฐ}}{\text{์์ ํด๋์ค ํฌ๊ธฐ}}\)์ ์์ ๋ํ ๊ธฐ๋๊ฐ์ธ "class balance score"๋ฅผ ๋์
ํ์ต๋๋ค(์ฐธ์กฐ: Sorscher ๋ฑ[47]์ Section H). ๊ทธ๋ค์ class balance score์ ๋ํ ์๊ฒฉํ ํ๋๋ฅผ 0.5๋ก ์ค์ ํ์ฌ "๋ชจ๋ ํด๋์ค๊ฐ ๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ฅผ ๋์ผํ๊ฒ ๊ฐ์ง์น๊ธฐํ ๋ ๊ฐ์ง ์ ์๋ ์ด๋ฏธ์ง์ 50% ์ด์์ ๊ฐ๋๋ค"๋ ์๋ฏธ๋ฅผ ๋ถ์ฌํ์ต๋๋ค[47]. ์ฐ๋ฆฌ๋ class balance score์ unsupervised-learning ์ ์ฌ ๊ฐ๋
์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ "cluster balance" score๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฆ
๋๋ค. cluster balance score๋ ๋ชจ๋ ํด๋ฌ์คํฐ ์์ ๋ํ \(\frac{\text{bigger cluster ํฌ๊ธฐ}}{\text{smaller cluster ํฌ๊ธฐ}}\)์ ์์ ๋ํ ๊ธฐ๋๊ฐ์
๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ(๋ฐ R์ ์ ํ)์์ ์ด ๊ฐ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ช
์์ ์ธ ๊ฐ์
์์ด 0.5์ ๊ฐ๊ฑฐ๋ ํฌ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ด ์ด์ ๋ก ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ช
์์ ์ผ๋ก cluster balance๋ฅผ ํ์ง ์์์ง๋ง, ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ์์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ํด๋ฌ์คํฐ์์ ์ํ๋ง๋๋ ์ ์ ์๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๊ฒ์ ๋งค์ฐ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฏธ๋์ ์์
์์ ์ฃผ๋ชฉํฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ ์ค์ฌ์ ๋ํ ์ต์ ์ ์๋ฅผ ๋ฎ๊ฒ, ๊ฐ ์ค์ฌ์ ๋ํ ์ต๋ ์ ์๋ฅผ ๋๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ faiss๊ฐ K-Means๋ฅผ ์ํํ๋ ๋์ ํด๋ฌ์คํฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๊ท ํ์ ๋ง์ถ์ง ์๋๋ก ํ์์ต๋๋ค. Sorscher ๋ฑ[47]์ ๋ช
์์ ์ธ ํด๋์ค ๊ท ํ์ด ์ค์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค: ๊ทธ๋ค์ ๋ชจ๋ ํด๋์ค ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{๋๋ค์ ํด๋์ค์ ํฌ๊ธฐ}}{\text{์์ ํด๋์ค์ ํฌ๊ธฐ}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์ "ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์"(Sorscher ๋ฑ[47]์ Section H ์ฐธ์กฐ)๋ผ๊ณ ์๊ฐํ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์์ ๋ํด 0.5์ ํ๋ ํ๊ณ๋ฅผ ์ค์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ "๋ชจ๋ ํด๋์ค๊ฐ ๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ฅผ ๋์ผํ๊ฒ ์๋ผ๋ผ ๋์ ์ด๋ฏธ์ง์ 50% ์ด์์ ๊ฐ๋๋ค"๋ ์๋ฏธ์
๋๋ค[47]. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํด๋์ค ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์์ ๋น์ง๋ ํ์ต ์ ์ฌ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ "ํด๋ฌ์คํฐ ๋ฐธ๋ฐ์ค" ์ ์๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฆ
๋๋ค. ํด๋ฌ์คํฐ ๋ฐธ๋ฐ์ค ์ ์๋ ๋ชจ๋ ํด๋ฌ์คํฐ ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{๋ ํฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ํฌ๊ธฐ}}{\text{๋ ์์ ํด๋ฌ์คํฐ์ ํฌ๊ธฐ}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์
๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ(๋ฐ R์ ๋ํ ์ ํ)์ ๋ํด ์ด ๊ฐ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ช
์์ ์ธ ๊ฐ์
์์ด 0.5์ ๊ฐ๊ฑฐ๋ ๊ทธ ์ด์์
๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์ ๋ก ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ํด๋ฌ์คํฐ ๋ฐธ๋ฐ์ค๋ฅผ ๋ง์ถ์ง ์์์ง๋ง, ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ์์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์์ ์ผ๋ง๋ ๋ง์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ์ํ๋งํ ์ง ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๊ฒ์ ๋งค์ฐ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ผ๊ณ ์ง์ ํฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๊ฐ ์ผํธ๋ก์ด๋๋น ์ต์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋ฎ๊ฒ, ๊ฐ ์ผํธ๋ก์ด๋๋น ์ต๋ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๋๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ faiss๊ฐ K-Means๋ฅผ ์ํํ๋ ๋์ ํด๋ฌ์คํฐ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๊ท ํ์ ๋ง์ถ๋ ค๊ณ ํ์ง ์๋๋ก ํ์ต๋๋ค. Sorscher et al. [47]์ ๋ช
์์ ์ธ ํด๋์ค ๊ท ํ์ด ์ค์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค: ๊ทธ๋ค์ ๋ชจ๋ ํด๋์ค ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{๋๋ค์ ํด๋์ค์ ํฌ๊ธฐ}}{\text{์์ ํด๋์ค์ ํฌ๊ธฐ}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์ "ํด๋์ค ๊ท ํ ์ ์"๋ผ๊ณ ์๊ฐํ์ต๋๋ค(์ฐธ์กฐ: Sorscher et al. [47]์ Section H). ๊ทธ๋ค์ ํด๋์ค ๊ท ํ ์ ์์ ๋ํด 0.5์ ํ๋ ํ๊ณ๋ฅผ ์ค์ ํ์ฌ "๋ชจ๋ ํด๋์ค๊ฐ ๋ชจ๋ ํด๋์ค๋ฅผ ๋์ผํ๊ฒ ๊ฐ์ง๋ฉด 50% ์ด์์ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ๊ฐ๋๋ก" [47] ํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํด๋์ค-๊ท ํ ์ ์์ ๋น์ง๋ ํ์ต ์ ์ฌ์ฒด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ "ํด๋ฌ์คํฐ ๊ท ํ" ์ ์๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ํด๋ฌ์คํฐ ๊ท ํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ ํด๋ฌ์คํฐ ์์ ๋ํ ์๋ \(\frac{\text{๋ ํฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ํฌ๊ธฐ}}{\text{๋ ์์ ํด๋ฌ์คํฐ์ ํฌ๊ธฐ}}\)์ ๊ธฐ๋๊ฐ์
๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ(๋ฐ R์ ๋ํ ์ ํ)์์ ์ด ๊ฐ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ช
์์ ์ธ ๊ฐ์
์์ด 0.5์ ๊ฐ๊ฑฐ๋ ๊ทธ ์ด์์
๋๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ช
์์ ์ผ๋ก ํด๋ฌ์คํฐ๋ฅผ ๊ท ํ์ ๋ง์ถ์ง ์์์ง๋ง, ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์ ์์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ ํด๋ฌ์คํฐ์์ ์ํ๋ง๋๋ ํฌ์ธํธ์ ์๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๊ฒ์ ๋งค์ฐ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ผ๊ณ ์ง์ ํฉ๋๋ค. |
์ด ์์
์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์ ๋ด๋ถ ์ง์๊ณผ RAG ์ค์ ์์ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ ๋ณด ์ฌ์ด์ ๊ธด์ฅ์ ์ ๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ค. ์ด ๋ ๊ฒฝ์๋ ฅ ์๋ ํ์ ๋ถ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์๊ฒ ์ง๋ฌธ์ ๋ตํ๋๋ก ํ๋ฉฐ, ์ฐธ์กฐ ๋ฌธ์์ ๋ค์ํ perturbations์ ๋์
ํ๋ฉด์ token ํ๋ฅ ์ ์ธก์ ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ถ์์ ๋ ๊ฐ์ง ํต์ฌ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋๋ฌ๋ธ๋ค: | ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ LLM์ ๋ด๋ถ ์ง์๊ณผ RAG ์ค์ ์์ ์ ์๋ ๊ฒ์๋ ์ ๋ณด ์ฌ์ด์ ๊ธด์ฅ์ ์ ๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์์ ์ธ ํ์ ๊ตฌ๋ถํ๊ธฐ ์ํด ์ง๋ฌธ์ ๋์ง๊ณ ์ฐธ์กฐ ๋ฌธ์์ ๋ค์ํ ๊ต๋์ ๋์
ํ๋ฉด์ ํ ํฐ ํ๋ฅ ์ ์ธก์ ํ๋๋ก LLM์ ์ง๋ฌธํฉ๋๋ค. ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ฐํ์ก์ต๋๋ค: | ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ LLMs์ ๋ด๋ถ ์ง์๊ณผ RAG settings์์ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ ๋ณด ๊ฐ์ ๊ธด์ฅ์ ์ ๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ค. ์ด ๋ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์์ ์ธ ํ์ ๋ถ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์๊ฒ ์ง๋ฌธ์ ๋ตํ๊ฒ ํ๊ณ , ์ฐธ์กฐ ๋ฌธ์์ ๋ค์ํ perturbations์ ๋์
ํ๋ฉด์ token probabilities๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ถ์์ ๋ ๊ฐ์ง ํต์ฌ์ ์ธ ๋ฐ๊ฒฌ์ ๋๋ฌ๋๋ค. | ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ LLMs์ ๋ด๋ถ ์ง์๊ณผ RAG settings์์ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ ๋ณด ์ฌ์ด์ ๊ฐ๋ฑ์ ์ ๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์์ ์ธ ์์๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์๊ฒ ์ง๋ฌธ์ ๋ตํ๊ฒ ํ์ฌ ํ ํฐ ํ๋ฅ ์ ์ธก์ ํ๊ณ , ์ฐธ์กฐ ๋ฌธ์์ ๋ค์ํ perturbations์ ๋์
ํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ถ์์ ๋ ๊ฐ์ง ํต์ฌ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋๋ฌ๋์ต๋๋ค:
(์ฐธ๊ณ : 'perturbations'์ '๊ต๋'์ด๋ผ๋ ๋ฒ์ญ์ด ์์ง๋ง, ์์ฐ์ด ์ฒ๋ฆฌ ๋ถ์ผ์์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ์ฉ์ด๊ฐ ์๋๋ฏ๋ก ์์ด ๊ทธ๋๋ก ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค.) | ์ด ์์
์์๋ LLMs์ ๋ด๋ถ ์ง์๊ณผ RAG settings์์ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ ๋ณด ๊ฐ์ ๊ธด์ฅ์ ์ ๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์์ ์ธ ํ์ ๋ถ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์๊ฒ ์ง๋ฌธ์ ๋ตํ๊ฒ ํ๊ณ , ์ฐธ์กฐ ๋ฌธ์์ ๋ค์ํ perturbations์ ๋์
ํ๋ฉด์ token probabilities๋ฅผ ์ธก์ ํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ถ์์ ๋ ๊ฐ์ง ํต์ฌ์ ์ธ ๋ฐ๊ฒฌ์ ๋๋ฌ๋
๋๋ค: | ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ LLMs์ ๋ด๋ถ ์ง์๊ณผ RAG settings์์ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ ๋ณด ๊ฐ์ ๊ธด์ฅ์ ์ ๋ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๋ค. ์ด ๋ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์ํ๋ ํ์ ๋ถ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์๊ฒ ์ง๋ฌธ์ ๋ตํ๊ฒ ํ๊ณ , Reference documents์ ๋ค์ํ perturbations์ ๋์
ํ๋ฉด์ token probabilities๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ถ์์ ๋ ๊ฐ์ง ํต์ฌ์ ์ธ ๋ฐ๊ฒฌ์ ๋๋ฌ๋๋ค: |
๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ \(a\) ์ \(c\) ํ๋ผ๋ฏธํฐ๊ฐ ์ ํฉ๋ฉ๋๋ค. ๋ง์ฝ ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{s}\)์ด ์ ํฉ์ ์ฌ์ฉ๋๋ค๋ฉด, \(a>0\) ์
๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{us}\)์ด ์ ํฉ์ ์ฌ์ฉ๋๋ค๋ฉด, \(a<0\) ์
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ํ๋ ํ ํฐ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉด ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํฌ ์ ์๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์์ ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ์ ํด๋ก์ด ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | a` ๋ฐ `c` ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์์ ๋ง์ถคํ๋ฉ๋๋ค. ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{s}\)๋ฅผ ๋ง์ถคํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, \(a>0\)์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{us}\)๋ฅผ ๋ง์ถคํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, \(a<0\)์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต์ํค๋ฉด ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํฌ ์ ์๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํด๋ก์ด ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋งค๊ฐ๋ณ์ \(a\)์ \(c\)๋ ๋ฐ์ดํฐ์์ ์ ํฉ๋ฉ๋๋ค. ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{s}\)์ด ์ ํฉ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ \(a>0\)์
๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{us}\)์ด ์ ํฉ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ \(a<0\)์
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ ๊ฒ์ด ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ํ์คํฌ์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํฌ ์ ์๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ํ์คํฌ์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํด๋ก์ด ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋งค๊ฐ๋ณ์ \(a\)์ \(c\)๋ ๋ฐ์ดํฐ์์ ์ถ์ ๋ฉ๋๋ค. ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{s}\)์ด ์ถ์ ์ ์ฌ์ฉ๋๋ฉด \(a>0\)์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{us}\)์ด ์ถ์ ์ ์ฌ์ฉ๋๋ฉด \(a<0\)์ด ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ ํ๋ ํ ํฐ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉด ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํฌ ์ ์๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋งค๊ฐ๋ณ์ \(a\)์ \(c\)๋ ๋ฐ์ดํฐ์์ ์ถ์ ๋ฉ๋๋ค. ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{s}\)๋ฅผ fitting์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด \(a>0\)์
๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{us}\)๋ฅผ fitting์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด \(a<0\)์
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ ํ๋ ํ ํฐ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉด ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ task์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํฌ ์ ์๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ task์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋งค๊ฐ๋ณ์ \(a\)์ \(c\)๋ ๋ฐ์ดํฐ์์ ์ ํฉ๋ฉ๋๋ค. ์ ํ๋ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{s}\)๊ฐ ์ ํฉ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ \(a>0\)์
๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ์์ค \(\mathcal{L}_{us}\)๊ฐ ์ ํฉ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ \(a<0\)์
๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ ํ๋ ํ ํฐ์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ฉด ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์์ ์ฑ๋ฅ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํฌ ์ ์๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, ์ ํ๋์ง ์์ ํ ํฐ์ ๋ค์ด์คํธ๋ฆผ ์์
์์์ ๋ชจ๋ธ ์ฑ๋ฅ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. |
์
ํ-์ฝ์ค๋ฐ์(Self-Consistency)๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ด ์ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ํ ์์ฉ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ํนํ AI ๋ชจ๋ธ์ด ์ ๊ณตํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์ฅํด์ผ ํ๋ ์ฌ์ค ํ์ธ(fact-checking)๊ณผ ๊ฐ์ ์๋๋ฆฌ์ค์์ ๊ทธ ์ค์์ฑ์ด ๋๋ณด์ธ๋ค. ์ด ๊ธฐ์ ์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ํ๋กฌํํธ ์์ง๋์ด๋ LLMs์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์์ํฌ ์ ์์ด, ์ฌ์ค์ ์ ํ์ฑ์ด ๋๊ฒ ์๊ตฌ๋๋ ์์
์ ๋ํด ๋์ฑ ์์ ์ ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด ์ค๋ค. | ์๊ธฐ ์ผ๊ด์ฑ์ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ด ์ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค. ํนํ AI ๋ชจ๋ธ์ด ์ ๊ณตํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ธ ํฉํธ ์ฒดํน๊ณผ ๊ฐ์ ์๋๋ฆฌ์ค์ ๊ด๋ จ์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ํ๋กฌํํธ ์์ง๋์ด๋ LLM์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์์์ผ ์ฌ์ค์ ์ ํ๋๊ฐ ๋์ ์์
์ ๋ ์ ๋ขฐํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์๊ธฐ์ผ๊ด์ฑ(Self-Consistency)์ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ด ์ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ํ ์์ฉ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ํนํ AI ๋ชจ๋ธ์์ ์ ๊ณตํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ธ fact-checking๊ณผ ๊ฐ์ ์๋๋ฆฌ์ค์์ ๋์ฑ ๊ด๋ จ์ฑ์ด ๋๋ค. ์ด ๊ธฐ์ ์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ prompt engineers๋ LLMs์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์์์ผ ๋์ ์์ค์ ์ฌ์ค์ ์ ํ์ฑ์ ์๊ตฌํ๋ ์์
์ ๋์ฑ ์ ๋ขฐํ ์ ์๊ฒ ๋ง๋ ๋ค. | ์๊ธฐ ์ผ๊ด์ฑ(Self-Consistency)์ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ด ์ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ํ ์์ฉ ๋ถ์ผ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ํนํ AI ๋ชจ๋ธ์ด ์ ๊ณตํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ธ fact-checking๊ณผ ๊ฐ์ ์๋๋ฆฌ์ค์ ํนํ ์ ํฉํฉ๋๋ค. ์ด ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ prompt engineers๋ LLMs์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์์์ผ ๋์ ์์ค์ ์ฌ์ค ์ ํ๋๊ฐ ์๊ตฌ๋๋ ์์
์ ๋์ฑ ์ ๋ขฐํ ์ ์๊ฒ ๋ง๋ญ๋๋ค. | ์๊ธฐ ์ผ๊ด์ฑ(Self-Consistency)์ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ด ์ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ํ ์์ฉ ๋ถ์ผ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. ํนํ AI ๋ชจ๋ธ์ด ์ ๊ณตํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ธ fact-checking๊ณผ ๊ฐ์ ์๋๋ฆฌ์ค์์ ๊ด๋ จ์ฑ์ด ๋์ต๋๋ค. ์ด ๊ธฐ์ ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด prompt engineers๋ LLMs์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์์์ผ ์ฌ์ค์ ์ ํ๋๊ฐ ๋์ ์์
์ ๋ ์ ๋ขฐํ ์ ์๋๋ก ํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์๊ธฐ ์ผ๊ด์ฑ(Self-Consistency)์ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ด ์ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ค์ํ ์์ฉ์ ๊ฐ์ง๋๋ค. ํนํ AI ๋ชจ๋ธ์ด ์ ๊ณตํ๋ ์ ๋ณด์ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ๊ฒ์ด ํ์์ ์ธ fact-checking๊ณผ ๊ฐ์ ์๋๋ฆฌ์ค์์ ๋์ฑ ๊ด๋ จ์ฑ์ด ๋์ต๋๋ค. ์ด ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ prompt engineers๋ LLMs์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ํฅ์์ํฌ ์ ์์ด, ์ฌ์ค์ ์ ํ๋๊ฐ ๋์ ์์
์ ๋์ฑ ์ ๋ขฐํ ์ ์๊ฒ ๋ง๋ญ๋๋ค. |
**llama2 \(\rightarrow\) CP \(+\) ์ฑํ
๋ฒกํฐ** ํ๊ฒ ์ธ์ด ์ฝํผ์ค์ ๋ํด ์ง์์ ์ผ๋ก LLaMA2๋ฅผ ์ฌ์ ํ๋ จํ๊ณ ๊ทธ ๋ค์์ ์ฑํ
๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ค. | **llama2 \(\rightarrow\) CP \(+\) ์ฑํ
๋ฒกํฐ** ๋์ ์ธ์ด ๋ง๋ญ์น์ ๋ํด LLaMA2๋ฅผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ์ตํ ๋ค์ ์ฑํ
๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ถ๊ฐํฉ๋๋ค. | **llama2 \(\rightarrow\) CP \(+\) chat vector** ๋์ ์ธ์ด ์ฝํผ์ค์์ LLaMA2๋ฅผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ํ chat vector๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ค. | **llama2 \(\rightarrow\) CP \(+\) chat vector** ๋์ ์ธ์ด ์ฝํผ์ค์ ๋ํด LLaMA2๋ฅผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ํ chat vector๋ฅผ ์ถ๊ฐํฉ๋๋ค. | **llama2 \(\rightarrow\) CP \(+\) chat vector** ๋์ ์ธ์ด ์ฝํผ์ค์ ๋ํด LLaMA2๋ฅผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ํ chat vector๋ฅผ ์ถ๊ฐํฉ๋๋ค. | **llama2 \(\rightarrow\) CP \(+\) chat vector** ๋์ ์ธ์ด ์ฝํผ์ค์ ๋ํด LLaMA2๋ฅผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฌ์ ํ๋ จํ ํ chat vector๋ฅผ ์ถ๊ฐํฉ๋๋ค. |
**์ปค๋ ๋ ์ด์ด.** ์ปค๋ ๋ ์ด์ด๋ OS Kernel๊ณผ LLM Kernel๋ก ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ก ๋๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ non-LLM๊ณผ LLM-specific ์์
์ ๊ณ ์ ํ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑ์ํค๋๋ฐ, ์ด ๊ตฌ๋ถ์ LLM ์ปค๋์ด context management์ agent scheduling๊ณผ ๊ฐ์ LLM ํน์ ์์
์ ์ง์คํ ์ ์๊ฒ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์์
์ LLM ๊ด๋ จ ํ๋์ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๋ฐ ํ์์ ์ด์ง๋ง, ์ผ๋ฐ์ ์ธ OS ์ปค๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฒ์์๋ ํฌํจ๋์ง ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์์
์ ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์กด OS ์ปค๋ ๊ตฌ์กฐ์ ํฐ ๋ณ๊ฒฝ ์์ด LLM ์ปค๋์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ์ง์คํ๊ณ ์์ต๋๋ค. LLM ์ปค๋์ LLM system call interface, agent scheduler, context manager, memory manager, storage manager, tool manager, access manager์ ๊ฐ์ ์ฃผ์ ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ agent ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ค์ํ ์คํ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด AIOS ํ๋ ์์ํฌ ๋ด์์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์คํ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ด์ฉ์ Section 4์์ ๋ ์์ธํ ์ค๋ช
๋ฉ๋๋ค. | **์ปค๋ ๊ณ์ธต.** ์ปค๋ ๊ณ์ธต์ OS ์ปค๋๊ณผ LLM ์ปค๋์ ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ก ๋๋๋ฉฐ, ๊ฐ๊ฐ ๋น LLM ๋ฐ LLM ์ ์ฉ ์์
์ ๊ณ ์ ํ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ๋ถ์ ํตํด LLM ์ปค๋์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ OS ์ปค๋ ๊ธฐ๋ฅ์์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ค๋ฃจ์ง ์๋ LLM ๊ด๋ จ ํ๋์ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๋ฐ ํ์์ ์ธ ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ ๋ฐ ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ง๊ณผ ๊ฐ์ LLM ์ ์ฉ ์์
์ ์ง์คํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ํฌ์ ์์
์ ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์กด OS ์ปค๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํฌ๊ฒ ๋ณ๊ฒฝํ์ง ์๊ณ LLM ์ปค๋์ ๊ฐ์ ํ๋ ๋ฐ ์ค์ ์ ๋๊ณ ์์ต๋๋ค. LLM ์ปค๋์๋ LLM ์์คํ
ํธ์ถ ์ธํฐํ์ด์ค, ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ฌ, ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์, ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ์, ์คํ ๋ฆฌ์ง ๊ด๋ฆฌ์, ๋๊ตฌ ๊ด๋ฆฌ์, ์ก์ธ์ค ๊ด๋ฆฌ์ ๋ฑ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๋ชจ๋์ด ์ฅ์ฐฉ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ ์์ด์ ํธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ค์ํ ์คํ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด AIOS ํ๋ ์์ํฌ ๋ด์์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์คํ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋์ ๋ํ ์์ธํ ๋ด์ฉ์ ์น์
4์์ ์์ธํ ์ค๋ช
ํฉ๋๋ค. | **์ปค๋ ๊ณ์ธต.** ์ปค๋ ๊ณ์ธต์ ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ก ๋๋ฉ๋๋ค: OS ์ปค๋๊ณผ LLM ์ปค๋. ๊ฐ๊ฐ์ ๋น-LLM๊ณผ LLM ํน์ ์์
์ ๋
ํนํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑ์ํค๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ๋ถ์ LLM ์ปค๋์ด ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์ ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ง๊ณผ ๊ฐ์ LLM ํน์ ์์
์ ์ง์คํ ์ ์๊ฒ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ LLM ๊ด๋ จ ํ๋์ ์ฒ๋ฆฌํ๋๋ฐ ํ์์ ์ด๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ค OS ์ปค๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฒ์์ ์์ง ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์์
์ ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์กด OS ์ปค๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํฌ๊ฒ ๋ณ๊ฒฝํ์ง ์๊ณ LLM ์ปค๋์ ๊ฐ์ ํ๋ ๋ฐ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๊ณ ์์ต๋๋ค. LLM ์ปค๋์ LLM ์์คํ
ํธ์ถ ์ธํฐํ์ด์ค, ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ฌ, ์ปจํ
์คํธ ๋งค๋์ , ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๋งค๋์ , ์คํ ๋ฆฌ์ง ๋งค๋์ , ํด ๋งค๋์ , ์ก์ธ์ค ๋งค๋์ ์ ๊ฐ์ ์ฌ๋ฌ ํต์ฌ ๋ชจ๋์ ๊ฐ์ถ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ ์์ด์ ํธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ค์ํ ์คํ ์๊ตฌ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด AIOS ํ๋ ์์ํฌ ๋ด์์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์คํ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ด์ฉ์ section 4์์ ๋ ์์ธํ ์ค๋ช
๋ฉ๋๋ค. | **์ปค๋ ๋ ์ด์ด.** ์ปค๋ ๋ ์ด์ด๋ OS Kernel๊ณผ LLM Kernel๋ก ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ก ๋๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ ๋น-LLM๊ณผ LLM ํนํ ์์
์ ๋
ํนํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑ์ํค๋๋ฐ ๋ชฉํ๋ฅผ ๋๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ๋ถ์ LLM ์ปค๋์ด ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์ ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ง๊ณผ ๊ฐ์ LLM ํนํ ์์
์ ์ง์คํ ์ ์๊ฒ ํด์ฃผ๋ฉฐ, ์ด๋ LLM ๊ด๋ จ ํ๋์ ์ฒ๋ฆฌํ๋๋ฐ ํ์์ ์ด์ง๋ง ์ผ๋ฐ์ ์ธ OS ์ปค๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฒ์์๋ ํฌํจ๋์ง ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์์
์ ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์กด OS ์ปค๋ ๊ตฌ์กฐ์ ํฐ ๋ณํ๋ฅผ ์ฃผ์ง ์๊ณ LLM ์ปค๋์ ๊ฐํํ๋ ๋ฐ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๊ณ ์์ต๋๋ค. LLM ์ปค๋์ LLM ์์คํ
ํธ์ถ ์ธํฐํ์ด์ค, ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ฌ, ์ปจํ
์คํธ ๋งค๋์ , ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๋งค๋์ , ์คํ ๋ฆฌ์ง ๋งค๋์ , ๋๊ตฌ ๋งค๋์ , ์ก์ธ์ค ๋งค๋์ ์ ๊ฐ์ ์ฃผ์ ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ค์ ์์ด์ ํธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ค์ํ ์คํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด AIOS ํ๋ ์์ํฌ ๋ด์์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์คํ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋์ ์ธ๋ถ ์ฌํญ์ Section 4์์ ๋ ์์ธํ ์ค๋ช
๋ฉ๋๋ค.
| **์ปค๋ ๋ ์ด์ด.** ์ปค๋ ๋ ์ด์ด๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์์ธ OS ์ปค๋๊ณผ LLM ์ปค๋๋ก ๋๋ฉ๋๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ ๋น-LLM๊ณผ LLM ์ ์ฉ ์์
์ ๋
ํนํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑ์ํค๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ๋ถ์ LLM ์ปค๋์ด ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์ ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ง๊ณผ ๊ฐ์ LLM ์ ์ฉ ์์
์ ์ง์คํ ์ ์๊ฒ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ LLM ๊ด๋ จ ํ๋์ ์ฒ๋ฆฌํ๋๋ฐ ํ์์ ์ด์ง๋ง ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ค OS ์ปค๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฒ์์ ์ํ์ง ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์์
์ ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์กด OS ์ปค๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํฌ๊ฒ ๋ณ๊ฒฝํ์ง ์๊ณ LLM ์ปค๋์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ์ด์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค. LLM ์ปค๋์ LLM ์์คํ
ํธ์ถ ์ธํฐํ์ด์ค, ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ฌ, ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์, ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ์, ์ ์ฅ์ ๊ด๋ฆฌ์, ๋๊ตฌ ๊ด๋ฆฌ์, ์ก์ธ์ค ๊ด๋ฆฌ์์ ๊ฐ์ ์ฃผ์ ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ ์์ด์ ํธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ค์ํ ์คํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด AIOS ํ๋ ์์ํฌ ๋ด์์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์คํ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ด์ฉ์ Section 4์์ ์์ธํ ์ค๋ช
๋ฉ๋๋ค.
| **์ปค๋ ๋ ์ด์ด.** ์ปค๋ ๋ ์ด์ด๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ก ๋๋ฉ๋๋ค: OS Kernel๊ณผ LLM Kernel๋ก, ๊ฐ๊ฐ ๋น-LLM๊ณผ LLM ์ ์ฉ ์์
์ ๊ณ ์ ํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ์ถฉ์กฑ์ํต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ๋ถ์ LLM ์ปค๋์ด ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์ ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ง๊ณผ ๊ฐ์ LLM ์ ์ฉ ์์
์ ์ง์คํ ์ ์๊ฒ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ LLM ๊ด๋ จ ํ๋์ ์ฒ๋ฆฌํ๋๋ฐ ํ์์ ์ด๋ฉฐ ์ผ๋ฐ์ ์ธ OS ์ปค๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฒ์์ ์์ง ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์์
์ ์ฃผ๋ก ๊ธฐ์กด OS ์ปค๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํฌ๊ฒ ๋ณ๊ฒฝํ์ง ์๊ณ LLM ์ปค๋์ ๊ฐํํ๋ ๋ฐ ์ง์คํ๊ณ ์์ต๋๋ค. LLM ์ปค๋์ LLM ์์คํ
ํธ์ถ ์ธํฐํ์ด์ค, ์์ด์ ํธ ์ค์ผ์ค๋ฌ, ์ปจํ
์คํธ ๊ด๋ฆฌ์, ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๊ด๋ฆฌ์, ์คํ ๋ฆฌ์ง ๊ด๋ฆฌ์, ๋๊ตฌ ๊ด๋ฆฌ์, ์ก์ธ์ค ๊ด๋ฆฌ์์ ๊ฐ์ ์ฃผ์ ๋ชจ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ ์์ด์ ํธ ์ ํ๋ฆฌ์ผ์ด์
์ ๋ค์ํ ์คํ ์๊ตฌ์ฌํญ์ ํด๊ฒฐํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด AIOS ํ๋ ์์ํฌ ๋ด์์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์คํ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ด์ฉ์ Section 4์์ ์์ธํ ์ค๋ช
๋ฉ๋๋ค. |
์ฌ๊ธฐ์ \(\left(\frac{N_{c}}{N}\right)^{\alpha_{N}}\)์ Eq. 3.1์ด๋ฉฐ, \(S_{c}\)์ \(\alpha_{S}\)๋ ์ถ์ ํด์ผ ํ๋ ์์ ์ค์นผ๋ผ์
๋๋ค. | ์ฌ๊ธฐ์ \(\left(\frac{N_{c}}{N}\right)^{\alpha_{N}}\)๋ ์ 3.1์ด๊ณ , \(S_{c}\)์ \(\alpha_{S}\)๋ ์ถ์ ํ ์์ ์ค์นผ๋ผ์ด๋ค. | 'Eq. 3.1'๊ณผ ๊ฐ์ด ์ํ์ ํํ์ด๋ ๊ณต์์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ธ์ด์ ์๊ด์์ด ๊ทธ๋๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ฏ๋ก, ์ด ๋ถ๋ถ์ ํ๊ตญ์ด๋ก ๋ฒ์ญํ์ง ์์์ต๋๋ค. ๋ํ 'constant scalars'๋ '์ผ์ ํ ์ค์นผ๋ผ'๋ก ๋ฒ์ญํ์๊ณ , 'to be estimated'๋ '์ถ์ ํ๊ณ ์ ํ๋'์ผ๋ก ๋ฒ์ญํ์์ต๋๋ค.
'์ฌ๊ธฐ์'๋ผ๋ ํํ์ ๋ฌธ์ฅ์ ์์์ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ฌธ์ฅ์ ํ๋ฆ์ ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ๋ง๋ค์์ต๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๊ฒ์ํ ๋ฌธ์ฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
'์ฌ๊ธฐ์ \(\left(\frac{N_{c}}{N}\right)^{\alpha_{N}}\)๋ Eq. 3.1์ด๊ณ , \(S_{c}\)์ \(\alpha_{S}\)๋ ์ถ์ ํ๊ณ ์ ํ๋ ์ผ์ ํ ์ค์นผ๋ผ์ด๋ค.' | ์ฌ๊ธฐ์ \(\left(\frac{N_{c}}{N}\right)^{\alpha_{N}}\)๋ Eq. 3.1์ด๋ฉฐ, \(S_{c}\)์ \(\alpha_{S}\)๋ ์ถ์ ํด์ผ ํ๋ ์์ ์ค์นผ๋ผ์
๋๋ค. | ์ฌ๊ธฐ์ \(\left(\frac{N_{c}}{N}\right)^{\alpha_{N}}\)๋ Eq. 3.1์ด๋ฉฐ, \(S_{c}\)์ \(\alpha_{S}\)๋ ์ถ์ ํด์ผ ํ๋ ์์ ์ค์นผ๋ผ์
๋๋ค. | [korean]
์ฌ๊ธฐ์ \(\left(\frac{N_{c}}{N}\right)^{\alpha_{N}}\)๋ Eq. 3.1์ด๋ฉฐ, \(S_{c}\)์ \(\alpha_{S}\)๋ ์ถ์ ํด์ผ ํ๋ ์์ ์ค์นผ๋ผ์
๋๋ค.
[reviewd korean] |
**๋ค์ํ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ:** ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ํํ๊ณ ํ๋ จํ๋๋ฐ ํ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ์ง๋ง, ํ๋์ LLM ๊ตฌ์กฐ๋ ๋ณดํต ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ฌํ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ๋ณด์์ ์ด ๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๋ค: ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ D4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ๋ค์ํํ๊ณ ์ค๋ณต์ ์ ๊ฑฐํ ๋ค์, ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ค์์ฑ์ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ D4๊ฐ ๋ค์ํ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ์ ๋ฏธ์น๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ก ๋จ๊ฒจ๋์ง๋ง, ์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๋ด๋ถ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๊ฐ์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์์ผ๋ก์จ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์ต์ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํ๋ค. | **์๋ก ๋ค๋ฅธ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ:** ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ํํ๊ณ ํ๋ จํ๋ ๋ฐ ํ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ์ง๋ง, ์ต์ LLM ์ค์ ์์๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ D4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ๊ฐ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ๋ค์ํํ๊ณ ์ค๋ณต์ ์ ๊ฑฐํ ๋ค์ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ถ๊ฐ ๋ค์์ฑ์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฌ๋ฌ ํ๋ จ ๋ถํฌ์ ๋ํ D4์ ํจ๋ฅ์ ํ์ํ๋ ๊ฒ์ ํฅํ ์์
์ผ๋ก ๋จ๊ฒจ๋์์ง๋ง, ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๊ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๋ด์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์์ผ๋ก์จ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด๋์ ์ป์ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | **๋ค๋ฅธ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ:** ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ํํ๊ณ ํ๋ จํ๋๋ฐ ํ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ์ง๋ง, ํ๋์ LLM ์ค์ ์ ๋ณดํต ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ฐ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ๋ณด์์ ์ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ต๋๋ค: ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ D4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ๋ค์ํํ๊ณ ์ค๋ณต์ ์ ๊ฑฐํ ํ, ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ค์์ฑ์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ D4๊ฐ ๋ค์ํ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ์ ๋ํ ํจ๊ณผ์ฑ์ ํ๊ตฌํ๋ ๊ฒ์ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ก ๋จ๊ฒจ๋ก๋๋ค๋ง, ์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๊ฐ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ด์์์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์์ผ๋ก์จ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์ต์ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | **์๋ก ๋ค๋ฅธ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ:** ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ๊ณผ ํ๋ จ์ ์ํด ํ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ์ง๋ง, ํ๋์ LLM ๊ตฌ์กฐ๋ ๋ณดํต ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ฐ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ๋ณด์์ ์ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์ต๋๋ค: ์ค๋ฌด์๋ค์ D4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ๋ค์ํํ๊ณ ์ค๋ณต์ ์ ๊ฑฐํ ํ, ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ค์์ฑ์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ D4๊ฐ ๋ค์ํ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ์ ๋ฏธ์น๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ก ๋จ๊ฒจ๋์ง๋ง, ์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๊ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๋ด์์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์์ผ๋ก์จ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์ต์ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค.
[reviewd korean] | **์๋ก ๋ค๋ฅธ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ:** ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํ๊ณผ ํ๋ จ์ ํ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ์ง๋ง, ํ๋์ LLM ๊ตฌ์กฐ๋ ๋ณดํต ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ฌํ ํ์ดํ๋ผ์ธ๊ณผ ์ํธ ๋ณด์์ ์ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ต๋๋ค: ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ D4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ๋ค์ํํ๊ณ ์ค๋ณต์ ์ ๊ฑฐํ ํ, ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ค์์ฑ์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ D4๊ฐ ๋ค์ํ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ์ ๋ฏธ์น๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ตฌํ๋ ๊ฒ์ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ก ๋จ๊ฒจ๋ก๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๊ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๋ด์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์์ผ๋ก์จ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์ต์ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | **์๋ก ๋ค๋ฅธ ํ๋ จ ๋ถํฌ ํผํฉ:** ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ํํ๊ณ ํ๋ จํ๋๋ฐ ํ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํํ์ง๋ง, ํ๋์ LLM ์ค์ ์ ๋ณดํต ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ฌํ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ๋ณด์์ ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค: ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ D4๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ๋ค์ํํ๊ณ ์ค๋ณต์ ์ ๊ฑฐํ ํ, ๋ฐ์ดํฐ ์์ค๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ค์์ฑ์ ์ ๊ณตํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ D4๊ฐ ๋ค์ํ ํ๋ จ ๋ถํฌ๋ฅผ ํผํฉํ ๊ฒฝ์ฐ์ ํจ๊ณผ์ฑ์ ํ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋ฏธ๋์ ์ฐ๊ตฌ๋ก ๋จ๊ฒจ๋ก๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๋ด์ธ์ ์ค๋ณต์ฑ์ ์ค์์ผ๋ก์จ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์ต์ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. |
๊ฐ๋
ํ์ต(supervised), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐํ ํ์ต(reinforcement learning, RL) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ํด ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๊ฒํ ํ๊ณ , ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ด ์ง์ ์ฃผ์
๋ฌธ์ ์์ ๊ด๋ จ์ฑ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด์ ๋
ผ์๋ฅผ ์งํํฉ๋๋ค. | ๊ฐ๋
, ๊ฐํ ํ์ต(RL) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๊ฒํ ํ๊ณ ์ง์ ์ฃผ์
๋ฌธ์ ์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ค๋ช
ํฉ๋๋ค. | ๊ฐ๋
ํ์ต(supervised), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐํ ํ์ต(reinforcement learning, RL) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ํด ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๊ฒํ ํ๊ณ , ์ด๋ค์ด ์ง์ ์ฃผ์
๋ฌธ์ ์ ์ด๋ป๊ฒ ๊ด๋ จ๋์ด ์๋์ง ์ดํด๋ณธ๋ค. | ๊ฐ๋
ํ์ต(supervised), ๊ฐํ ํ์ต(Reinforcement Learning, RL) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค๊ณผ ์ง์ ์ฃผ์
๋ฌธ์ ์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ฐ๋ตํ ๊ฒํ ํ๋ฉด์ ๋
ผ์๋ฅผ ์งํํฉ๋๋ค. | ๊ฐ๋
ํ์ต, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐํ ํ์ต(RL) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋
ผ์ํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค๊ณผ ์ง์ ์ฃผ์
๋ฌธ์ ์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๊ฒํ ํ๋ฉด์ ๋
ผ์๋ฅผ ์งํํฉ๋๋ค. | ๊ฐ๋
ํ์ต, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ฐํ ํ์ต(RL) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ํด ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ๊ฒํ ํ๊ณ , ์ด๋ค์ด ์ง์ ์ฃผ์
๋ฌธ์ ์ ์ด๋ป๊ฒ ๊ด๋ จ๋์ด ์๋์ง ์ดํด๋ณด๋ฉด์ ๋
ผ๋ฌธ์ ์งํํฉ๋๋ค. |
๋ชจ๋ธ ๋ณํ์ ํ๋ จ์ํค๊ธฐ ์ํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋
ํนํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์ต๋๋ค: ์ด๊ธฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ๋ฅผ ์ํ Axolot7๊ณผ ์ดํ์ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ์ํ LLaMA-Factory8(hiyouga, 2023). ์ด๋ฌํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๋ จ ๊ณผ์ ์ ๊ฐ๋ ฅํ๊ณ ์์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๊ณตํ์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํ์ ํ์ต์ ์ํด ์ด๊ธฐ ์ฌ์ ํ์ต ๋จ๊ณ์๋ Axolot7, ์ดํ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ ์ํด LLaMA-Factory8(hiyouga, 2023)์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ ํ์ต ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ๊ฐ๋ ฅํ๊ณ ์์ ์ ์ผ๋ก ์ง์ํ์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํ์ ํ๋ จ์ ์ํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋
ํนํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์ต๋๋ค: ์ด๊ธฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์์ Axolot7๊ณผ ๊ทธ ํ์ fine-tuning์ ์ํด LLaMA-Factory8(hiyouga, 2023). ์ด๋ฌํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๋ จ ๊ณผ์ ์ ๊ฐ๋ ฅํ๊ณ ์์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๊ณตํ์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํ์ ํ๋ จ์ ์ํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋
ํนํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์ต๋๋ค: ์ด๊ธฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์๋ Axolot7์, ๊ทธ ์ดํ์ fine-tuning์ ์ํด์ LLaMA-Factory8(hiyouga, 2023)์ ์ฌ์ฉํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๋ จ ๊ณผ์ ์ ๋ํด ๊ฐ๋ ฅํ๊ณ ์ ๋ขฐํ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๊ณตํ์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํ์ ํ๋ จ์ ์ํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋
ํนํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์ต๋๋ค: ์ด๊ธฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์๋ Axolot7, ๊ทธ ์ดํ์ fine-tuning์๋ LLaMA-Factory8(hiyouga, 2023)์ ์ฌ์ฉํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๋ จ ํ๋ก์ธ์ค์ ๊ฐ๋ ฅํ๊ณ ์์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๊ณตํ์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํ์ ํ๋ จ์ ์ํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๊ฐ์ง ๋
ํนํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์ต๋๋ค: ์ด๊ธฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋จ๊ณ์์๋ Axolot7์, ๊ทธ ์ดํ์ fine-tuning์ ์ํด LLaMA-Factory8(hiyouga, 2023)์ ์ฌ์ฉํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฝ๋๋ฒ ์ด์ค๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๋ จ ๊ณผ์ ์ ๊ฐ๋ ฅํ๊ณ ์์ ์ ์ธ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ ๊ณตํ์ต๋๋ค. |
[37]์ Figure 6์์, ๊ทธ๋ค์ Brier Score ๋ฉํธ๋ฆญ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ BIG-Bench์ 4๊ฐ์ง ์์
์ ํ๊ฐํ๊ณ , emergent abilities๊ฐ ์ฌ๋ผ์ง์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ทธ๋ค์ด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ์ ํ์ง ์๋ก Brier Score๋ฅผ ์ ๊ทํํ์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ค์ ์ธ์๋๋ค. ๊ทธ๋ ์ง ์์ผ๋ฉด, ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์์์ swahili_english_proverbs ์์
์ Brier Score 0.25๋ ๋๋ฌด ๋ฎ์ต๋๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง ์์
์ ๊ฐ๊ฐ 2, 2, 4, 5๊ฐ์ ์ ํ์ง๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. The values of๋ | [37]์ ๊ทธ๋ฆผ 6์์ ๊ทธ๋ค์ Brier Score ๋ฉํธ๋ฆญ์ผ๋ก BIG-Bench์์ 4๊ฐ์ ์์
์ ํ๊ฐํ๊ณ , ์ถํ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ฌ๋ผ์ง๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ ๋ฌธ์ ์ ์ต์
์๋ก Brier Score๋ฅผ ์ ๊ทํํ๋ฉด ์ค์ํ๋ฆฌ์ด_์์ด_์๋ด ๊ณผ์ ์์ 0.25์ Brier Score๊ฐ ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์ ๋นํด ๋๋ฌด ๋ฎ๋ค๋ ๊ฐ์ค์ ์ธ์๋๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง ๊ณผ์ ์๋ ๊ฐ ๋ฌธ์ ์ 2, 2, 4, 5๊ฐ์ ์ต์
์ด ์์ต๋๋ค. ๋ค์์ | [37]์ ๊ทธ๋ฆผ 6์์, ๊ทธ๋ค์ BIG-Bench์์ 4๊ฐ์ ์์
์ Brier Score ๋ฉํธ๋ฆญ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๊ณ , ์ฐฝ๋ฐ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ฌ๋ผ์ง์ ๋ฐ๊ฒฌํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ทธ๋ค์ด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ์ต์
์๋ก Brier Score๋ฅผ ์ ๊ทํํ์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์คํ๋ค. ๊ทธ๋ ์ง ์๋ค๋ฉด, ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์์ swahili_english_proverbs ์์
์ Brier Score๊ฐ 0.25์ธ ๊ฒ์ ๋๋ฌด ๋ฎ๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง ์์
์ ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ 2, 2, 4, 5๊ฐ์ ์ต์
์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ์ ๊ฐ๋ค | [reviewd korean]
37]์ ๊ทธ๋ฆผ 6์์, ๊ทธ๋ค์ Brier Score ๋ฉํธ๋ฆญ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ BIG-Bench์ 4๊ฐ์ง ์์
์ ํ๊ฐํ๊ณ , emergent abilities๊ฐ ์ฌ๋ผ์ง๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ทธ๋ค์ด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ์ต์
์๋ก Brier Score๋ฅผ ์ ๊ทํํ์ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ค์ ์ธ์ ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ ์ง ์๋ค๋ฉด, ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์์์ swahili_english_proverbs ์์
์ Brier Score 0.25๋ ๋๋ฌด ๋ฎ์ต๋๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง ์์
์๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ๋น 2, 2, 4, 5๊ฐ์ ์ต์
์ด ์์ต๋๋ค. ๊ฐ๋ค์ | [37]์ Figure 6์์, ๊ทธ๋ค์ BIG-Bench๋ฅผ ์ด์ฉํด 4๊ฐ์ ์์
์ Brier Score metric์ผ๋ก ํ๊ฐํ๊ณ emergent abilities๊ฐ ์ฌ๋ผ์ง๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ทธ๋ค์ด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ์ ํ์ง ์๋ก Brier Score๋ฅผ normalizeํ์ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ค์ ์ธ์๋๋ค. ๊ทธ๋ ์ง ์๋ค๋ฉด, ๊ฐ์ฅ ์์ ๋ชจ๋ธ์์์ swahili_english_proverbs ์์
์ Brier Score 0.25๋ ๋๋ฌด ๋ฎ์ต๋๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง ์์
์๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ๋น 2, 2, 4, 5๊ฐ์ ์ ํ์ง๊ฐ ์์ต๋๋ค. | [37]์ Figure 6์์, ๊ทธ๋ค์ Brier Score metric์ผ๋ก BIG-Bench์์์ 4๊ฐ์ง task๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ emergent abilities๊ฐ ์ฌ๋ผ์ง๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ทธ๋ค์ด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ option ์๋ก Brier Score๋ฅผ normalizeํ์ง ์์๋ค๋ฉด, swahili_english_proverbs task์์์ Brier Score๊ฐ 0.25๋ก ๊ฐ์ฅ ์์ model์ ๋ํด ๋๋ฌด ๋ฎ๋ค๋ hypothesis๋ฅผ ์ธ์๋๋ค. ๋ค ๊ฐ์ง task๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ๋น 2, 2, 4, 5๊ฐ์ option์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค. |
์ค๊ตญ์ด LLaMA ๋ชจ๋ธ์ ๋ค๋ฅธ ๋ฒ์ (๊ธฐ๋ณธ ๋ฒ์ )์ ๋ํด์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํด 20GB์ ์ผ๋ฐ ์ค๊ตญ์ด ์ฝํผ์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์๊ณ , ์ด๊ฒ์ ์ค๊ตญ์ด BERT-wvm (Cui et al., 2021), MacBERT (Cui et al., 2020), LERT (Cui et al., 2022) ๋ฑ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํผ์ค์ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ๋ํ, "Plus" ๋ฒ์ ์ ์ ๊ณตํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ CommonCrawl(CC)๊ณผ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์ ์๋ฃ๋ก๋ถํฐ ์ถ๊ฐ๋ก ํ์ฅํ์ฌ 120GB๋ก ๋๋ฆฌ๋ฉฐ, ์ด๋ก์จ ๋ชจ๋ธ์ด ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ ์ดํดํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ , ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ธ๋ก ํฌ๊ธฐ 512์ ์กฐ๊ฐ๋ค์ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. | ๋ค๋ฅธ ์ค๊ตญ์ด LLaMA ๋ชจ๋ธ(๊ธฐ๋ณธ ๋ฒ์ )์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ค๊ตญ์ด BERT-wvm(Cui ์ธ, 2021), MacBERT(Cui ์ธ, 2020), LERT(Cui ์ธ, 2022) ๋ฑ์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ง๋ญ์น์ ์ผ์นํ๋ 20GB์ ์ผ๋ฐ ์ค๊ตญ์ด ๋ง๋ญ์น๋ฅผ ์ฌ์ ํ์ต์ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ๋ํ ์ฌ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ 120GB๋ก ์ถ๊ฐ๋ก ํ์ฅํ์ฌ CommonCrawl(CC) ๋ฐ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์ ์์ค์ ์ถ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ดํด๋ฅผ ๊ฐํํ๋ "Plus" ๋ฒ์ ๋ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ ์ฌ์ ํ์ต ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ธ๋ก ํฌ๊ธฐ 512์ ์ฒญํฌ๋ฅผ ์์ฑํ์ต๋๋ค. | ์ค๊ตญ์ ๋ค๋ฅธ LLaMA ๋ชจ๋ธ(๊ธฐ๋ณธ ๋ฒ์ )์ ๋ํด์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํด 20GB์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ค๊ตญ์ด ์ฝํผ์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์๋๋ฐ, ์ด๊ฒ์ ์ค๊ตญ์ BERT-wvm(Cui et al., 2021), MacBERT(Cui et al., 2020), LERT(Cui et al., 2022) ๋ฑ์ ์ํด ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํผ์ค์ ์ผ์นํ๋ค. ๋ํ ์ฐ๋ฆฌ๋ 'ํ๋ฌ์ค' ๋ฒ์ ์ ์ ๊ณตํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ CommonCrawl(CC)๊ณผ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์ ์๋ฃ๋ก๋ถํฐ ์ถ๊ฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ 120GB๋ก ํ์ฅํจ์ผ๋ก์จ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ดํด๋ฅผ ํฅ์์ํจ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ธ๋ก ์ฌ์ด์ฆ 512์ ์ฒญํฌ๋ฅผ ์์ฑํ์๋ค. | ๋ค๋ฅธ ์ค๊ตญ์ด LLaMA ๋ชจ๋ธ(๊ธฐ๋ณธ ๋ฒ์ )์ ๋ํด์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํด 20GB์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ค๊ตญ์ด ์ฝํผ์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์๊ณ , ์ด๊ฒ์ ์ค๊ตญ์ด BERT-wvm (Cui et al., 2021), MacBERT (Cui et al., 2020), LERT (Cui et al., 2022) ๋ฑ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํผ์ค์ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ๋ํ "Plus" ๋ฒ์ ์ ์ ๊ณตํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ 120GB๋ก ๋์ฑ ํ์ฅํ๊ณ CommonCrawl (CC) ๋ฐ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์ ์ถ์ฒ๋ก๋ถํฐ์ ์ถ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํฉํจ์ผ๋ก์จ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ดํด๋ฅผ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ธ๋ก ์ฌ์ด์ฆ 512์ ์ฒญํฌ๋ฅผ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. | ์ค๊ตญ์ด LLaMA ๋ชจ๋ธ์ ๋ค๋ฅธ ๋ฒ์ (๊ธฐ๋ณธ ๋ฒ์ )์ ๋ํด์๋, 20GB์ ์ผ๋ฐ ์ค๊ตญ์ด ์ฝํผ์ค๋ฅผ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ํ์ฉํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ค๊ตญ์ด BERT-wvm(Cui et al., 2021), MacBERT(Cui et al., 2020), LERT(Cui et al., 2022) ๋ฑ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํผ์ค์ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ๋ํ 'Plus' ๋ฒ์ ์ ์ ๊ณตํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ 120GB๋ก ํ์ฅํ๋ฉฐ, CommonCrawl(CC) ๋ฐ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์ ์๋ฃ์์ ์ถ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ดํด๋ฅผ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ธ๋ก ํฌ๊ธฐ 512์ ์ฒญํฌ๋ฅผ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. | ๋ค๋ฅธ ์ค๊ตญ์ด LLaMA ๋ชจ๋ธ(๊ธฐ๋ณธ ๋ฒ์ )์ ๋ํด์๋, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํด 20GB์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ค๊ตญ์ด ์ฝํผ์ค๋ฅผ ํ์ฉํ์๊ณ , ์ด๋ ์ค๊ตญ์ด BERT-wvm (Cui et al., 2021), MacBERT (Cui et al., 2020), LERT (Cui et al., 2022) ๋ฑ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฝํผ์ค์ ์ผ์นํฉ๋๋ค. ๋ํ "Plus" ๋ฒ์ ์ ์ ๊ณตํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ 120GB๋ก ๋์ฑ ํ์ฅํ๋ฉฐ, CommonCrawl (CC) ๋ฐ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์ ์๋ฃ๋ก๋ถํฐ์ ์ถ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํฉํจ์ผ๋ก์จ ๋ชจ๋ธ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
์ดํด๋ฅผ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ , ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ธ๋ก ์ฌ์ด์ฆ 512์ ์ฒญํฌ๋ฅผ ์์ฑํ์์ต๋๋ค. |
2020; Wu et al., 2021; Xiao et al., 2021; Li et al., 2022; Gupta and Gupta, 2022)์ ์๊ฐ์ ์ธ ๋ค์ค ๋ชจ๋ฌ ์ถ๋ก ์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๊ฐ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋์
ํ๋ฏ๋ก ๋์ฑ ๋์ ์ ์
๋๋ค. | 2020; Wu ์ธ, 2021; Xiao ์ธ, 2021; Li ์ธ, 2022; Gupta์ Gupta, 2022)๋ ์๊ฐ์ ๋ค์ค ๋ชจ๋ฌ ์ถ๋ก ์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๊ฐ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋์
ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ ๊น๋ค๋กญ๋ค. | 2020; Wu et al., 2021; Xiao et al., 2021; Li et al., 2022; Gupta and Gupta, 2022)์ ์๊ฐ์ multi-modal reasoning์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ temporal information์ ๋์
ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋์ฑ ๋์ ์ ์ด๋ค. | 2020; Wu et al., 2021; Xiao et al., 2021; Li et al., 2022; Gupta and Gupta, 2022)์ ์๊ฐ์ multi-modal reasoning์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ temporal information์ ๋์
ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋์ฑ ๋์ ์ ์ด๋ค.
[reviewd korean]
2020; Wu et al., 2021; Xiao et al., 2021; Li et al., 2022; Gupta and Gupta, 2022)์ ์๊ฐ์ multi-modal reasoning์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ temporal information์ ๋์
ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋์ฑ ๋์ ์ ์ด๋ค.
(์ฐธ๊ณ ๋ก, '๋์ ์ '์ด๋ผ๋ ํํ์ด ๋
ผ๋ฌธ์ ์๋ ์๋๋ฅผ ์ ๋ฐ์ํ๋์ง ํ์ธํด๋ณด์ธ์.) | 2020; Wu et al., 2021; Xiao et al., 2021; Li et al., 2022; Gupta and Gupta, 2022)์ ์๊ฐ์ multi-modal reasoning์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ temporal information์ ๋์
ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋์ฑ ๋์ ์ ์ด๋ค. | 2020; Wu et al., 2021; Xiao et al., 2021; Li et al., 2022; Gupta and Gupta, 2022)์ ์๊ฐ์ ์ธ multi-modal reasoning์ ๋นํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ temporal information์ ๋์
ํ๋ฏ๋ก ๋์ฑ ๋์ ์ ์ด๋ค. |
**1. Classification:** Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives (XCOPA) (Ponti et al., 2020)๋ 11๊ฐ ์ธ์ด์์์ ์ธ๊ณผ์ ์์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ํ
์คํธํ๋ค. | **1. ๋ถ๋ฅ:** 11๊ฐ ์ธ์ด๋ก ์ธ๊ณผ ๊ด๊ณ ์์ ์ถ๋ก ์ ํ
์คํธํ๋ Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives(XCOPA)(Ponti et al., 2020) | **1. Classification:** ๊ต์ฐจ์ธ์ด์ ํฉ๋ฆฌ์ ๋์ ์ ํ (Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives, XCOPA) (Ponti et al., 2020)์ 11๊ฐ ์ธ์ด์์์ ์ธ๊ณผ์ ์์์ ์ถ๋ก ์ ํ
์คํธํฉ๋๋ค. | **1. Classification:** ์ธ์ด ๊ฐ ๊ทธ๋ด๋ฏํ ๋์ ์ ํ(XCOPA)(Ponti et al., 2020)์ 11๊ฐ ์ธ์ด์์ ์ธ๊ณผ์ ์์ ์ถ๋ก ์ ํ
์คํธํฉ๋๋ค. | **1. Classification:** 11๊ฐ ์ธ์ด์์์ ์ธ๊ณผ ์์์ ์ถ๋ก ์ ํ
์คํธํ๋ Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives (XCOPA) (Ponti et al., 2020)์
๋๋ค. | **1. Classification:** Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives (XCOPA) (Ponti et al., 2020)์ 11๊ฐ ์ธ์ด์์์ ์ธ๊ณผ ์์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ํ
์คํธํฉ๋๋ค.
[reviewd korean]
**1. Classification:** Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives (XCOPA) (Ponti et al., 2020)์ 11๊ฐ ์ธ์ด์์์ ์ธ๊ณผ ์์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ํ
์คํธํฉ๋๋ค.
(์์ด ์ ๋ฌธ ์ฉ์ด์ธ 'Classification'๊ณผ 'Cross-lingual Choice of Plausible Alternatives (XCOPA)'๋ ํ๊ตญ์ด๋ก ๋ฒ์ญํ์ง ์๊ณ ๊ทธ๋๋ก ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค.) |
**์์ ๋ฐ์ดํฐ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์์ ์ธ๊ธํ 5๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ๊ฐ์ ธ์ต๋๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ์ด 48,754๊ฐ์ ์ง๋ฌธ๊ณผ 2015๋
๋ถํฐ 2024๋
๊น์ง์ 7,174,607๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์์ธก์ด ์์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ 33,664๊ฐ์ binary questions, 9,725๊ฐ์ multiple-choice questions, 4,019๊ฐ์ numerical questions, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 1,346๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ ์ง๋ฌธ์ด ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ ์ธ๊ณ์ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค (Figure 10). | **์์ ๋ฐ์ดํฐ.** ์์์ ์ธ๊ธํ 5๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ๊ฐ์ ธ์ต๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด 2015๋
๋ถํฐ 2024๋
๊น์ง ์ด 48,754๊ฐ์ ์ง๋ฌธ๊ณผ 7,174,607๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์์ธก์ด ์์ฑ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ์๋ 33,664๊ฐ์ ์ด์ง ์ง๋ฌธ, 9,725๊ฐ์ ๊ฐ๊ด์ ์ง๋ฌธ, 4,019๊ฐ์ ์ซ์ ์ง๋ฌธ, ๊ธฐํ ์ ํ์ ์ง๋ฌธ 1,346๊ฐ๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ง๋ฌธ์ ์ ์ธ๊ณ์ ๊ด๋ฒ์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ 10). | **Raw data.** ์์์ ์ธ๊ธํ 5๊ฐ ํ๋ซํผ์์ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ์์งํ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก์จ ์ด 48,754๊ฐ์ ์ง๋ฌธ๊ณผ 2015๋
๋ถํฐ 2024๋
๊น์ง์ 7,174,607๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์์ธก์ด ๋์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ ์ด์ง ์ง๋ฌธ 33,664๊ฐ, ๋ค์ค ์ ํ ์ง๋ฌธ 9,725๊ฐ, ์ซ์ ์ง๋ฌธ 4,019๊ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ ์ง๋ฌธ 1,346๊ฐ๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ ์ธ๊ณ์ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค(Figure 10). | **Raw data.** ์์์ ์ธ๊ธํ 5๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ๊ฐ์ ธ์ต๋๋ค. ์ด๋ก์จ ์ด 48,754๊ฐ์ ์ง๋ฌธ๊ณผ 2015๋
๋ถํฐ 2024๋
๊น์ง์ 7,174,607๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์์ธก์ ์ป๊ฒ ๋ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ ์ด์ง(binary) ์ง๋ฌธ 33,664๊ฐ, ๋ค์ค ์ ํ(multiple-choice) ์ง๋ฌธ 9,725๊ฐ, ์ซ์ํ(numerical) ์ง๋ฌธ 4,019๊ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ธฐํ ์ ํ์ ์ง๋ฌธ 1,346๊ฐ๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ ์ธ๊ณ์ ๊ด๋ฒ์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค(Figure 10). | **Raw data.** ์์์ ์ธ๊ธํ 5๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ์์งํ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก์จ ์ด 48,754๊ฐ์ ์ง๋ฌธ๊ณผ 2015๋
๋ถํฐ 2024๋
๊น์ง์ 7,174,607๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์์ธก์ด ๋์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ ์ด์ง ์ง๋ฌธ 33,664๊ฐ, ๋ค์ค ์ ํ ์ง๋ฌธ 9,725๊ฐ, ์ซ์ ์ง๋ฌธ 4,019๊ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ ์ง๋ฌธ 1,346๊ฐ๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ ์ธ๊ณ์ ๋ค์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค(Figure 10). | **Raw data.** ์์์ ์ธ๊ธํ 5๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ์์ธก ์ง๋ฌธ์ ์์งํ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก์จ ์ด 48,754๊ฐ์ ์ง๋ฌธ๊ณผ 2015๋
๋ถํฐ 2024๋
๊น์ง์ 7,174,607๊ฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์์ธก์ด ๋์์ต๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์๋ 33,664๊ฐ์ binary questions, 9,725๊ฐ์ multiple-choice questions, 4,019๊ฐ์ numerical questions, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 1,346๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ์ ํ์ ์ง๋ฌธ์ด ํฌํจ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ ์ธ๊ณ์ ๊ด๋ฒ์ํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฃน๋๋ค(Figure 10). |
**Metrics.** 20์ต ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ์ ํ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ์๋ต์ ์ ํ์ฑ๋ง์ ๋์ด์๊ฒ ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ, ๊ด๋ จ์ฑ, ์ ํ์ฑ, ๊น์ด, ์ฐฝ์์ฑ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์์ค๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ค์ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ด ์ข
ํฉ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ต ํ์ง์ ๋ํ ์์ธํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-4 (Achiam et al., 2023)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํน์ ๋ฌธ์ ์ํฉ์์ ํ
์คํธ๋ LLMs์ ์๋ต์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธด๋ค. ์ ์ ๋ถ์ฌ ํ๋กฌํํธ๋ ๋ถ๋ก C.2์ ๋์์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Zheng et al. (2024)์์ ์ ์ ๋ถ์ฌ ํ๋กฌํํธ ํ
ํ๋ฆฟ์ ๋ฒ์ญํ๋ค. | **๋ฉํธ๋ฆญ.** 20์ต ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋จ์ํ ์๋ต์ ์ ํ๋ ์ด์์ผ๋ก ํ์ฅ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ, ๊ด๋ จ์ฑ, ์ ํ์ฑ, ์ฌ๋, ์ฐฝ์์ฑ, ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์์ค๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํด ๋ชจ๋ธ์ ์๋ต ํ์ง์ ์์ธํ ํ๊ฐํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก, GPT-4(Achiam ์ธ, 2023)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํน์ ๋ฌธ์ ์ํฉ์์ ํ
์คํธ๋ LLM์ ์๋ต์ ์ฑ์ ํ๋ฉฐ, ์ฑ์ ํ๋กฌํํธ๋ ๋ถ๋ก C.2์์ ํ์ธํ ์ ์์ต๋๋ค. Zheng ์ธ(2024)์ ์ ์ ํ ๋น ํ๋กฌํํธ ํ
ํ๋ฆฟ์ ๋ฒ์ญํฉ๋๋ค. | **๋ฉํธ๋ฆญ.** 20์ต ๊ฐ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๋, ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ์๋ต์ ์ ํ๋๋ฅผ ๋์ด์๊ฒ ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ, ๊ด๋ จ์ฑ, ์ ํ์ฑ, ๊น์ด, ์ฐฝ์์ฑ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์์ค๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ด ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ต ํ์ง์ ๋ํ ์์ธํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค. ํนํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-4 (Achiam et al., 2023)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํน์ ๋ฌธ์ ์ํฉ์์ ํ
์คํธ๋ LLM์ ์๋ต์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ฉฐ, ์ ์ ๋งค๊ธฐ๊ธฐ ํ๋กฌํํธ๋ ๋ถ๋ก C.2์ ๋์์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Zheng et al. (2024)๋ก๋ถํฐ ์ ์ ํ ๋น ํ๋กฌํํธ ํ
ํ๋ฆฟ์ ๋ฒ์ญํ๋ค. | **Metrics.** 20์ต ๊ฐ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋จ์ํ ์๋ต์ ์ ํ์ฑ๋ง์ ๋์ด์๊ฒ ๋ฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ, ๊ด๋ จ์ฑ, ์ ํ์ฑ, ๊น์ด, ์ฐฝ์์ฑ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์์ค๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํฉ๋๋ค. ์ด ์ข
ํฉ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ต ํ์ง์ ๋ํ ์์ธํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํฉ๋๋ค. ํนํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-4 (Achiam et al., 2023)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํน์ ๋ฌธ์ ์ํฉ์์ ํ
์คํธ๋ LLM์ ์๋ต์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊น๋๋ค. ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ ํ๋กฌํํธ๋ ๋ถ๋ก C.2์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Zheng et al. (2024)์ ์ ์ ํ ๋น ํ๋กฌํํธ ํ
ํ๋ฆฟ์ ๋ฒ์ญํ์ต๋๋ค. | **๋ฉํธ๋ฆญ.** 20์ต ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋จ์ํ ์๋ต์ ์ ํ์ฑ๋ง์ ๋์ด์๊ฒ ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ, ๊ด๋ จ์ฑ, ์ ํ์ฑ, ๊น์ด, ์ฐฝ์์ฑ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์์ค๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ค์ ์ถ๊ฐ๋ก ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ด ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ต ํ์ง์ ๋ํ ์์ธํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค. ํนํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-4 (Achiam et al., 2023)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํน์ ๋ฌธ์ ์ํฉ์์ ํ
์คํธ๋ LLMs์ ์๋ต์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ฉฐ, ์ ์ ๋งค๊ธฐ๊ธฐ ํ๋กฌํํธ๋ ๋ถ๋ก C.2์ ๋์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Zheng et al. (2024)์์ ์ ์ ํ ๋น ํ๋กฌํํธ ํ
ํ๋ฆฟ์ ๋ฒ์ญํ๋ค. | **๋ฉํธ๋ฆญ.** 20์ต ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋จ์ํ ์๋ต์ ์ ํ์ฑ๋ง์ ๋์ด์๊ฒ ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ, ๊ด๋ จ์ฑ, ์ ํ์ฑ, ๊น์ด, ์ฐฝ์์ฑ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์์ค๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ค์ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ด ํฌ๊ด์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ต ํ์ง์ ๋ํ ์์ธํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค. ํนํ, ์ฐ๋ฆฌ๋ GPT-4 (Achiam et al., 2023)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํน์ ๋ฌธ์ ์ํฉ์์ ํ
์คํธ๋ LLMs์ ์๋ต์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ฉฐ, ์ ์ ๋งค๊ธฐ๊ธฐ ํ๋กฌํํธ๋ ๋ถ๋ก C.2์ ๋์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Zheng et al. (2024)์ ์ ์ ํ ๋น ํ๋กฌํํธ ํ
ํ๋ฆฟ์ ๋ฒ์ญํ๋ค. |
๊ทธ๋ฆผ 6: **Test-Time Documents Varying**: RAFT๊ฐ ๊ฒ์์๊ฐ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ํ
์คํธ ์๊ฐ ๋ฌธ์์ ์๊ฐ ๋ณํ ๋ ์ผ๋ง๋ ๊ฒฌ๊ณ ํ์ง๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํฉ๋๋ค. NQ์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ 4๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ๋ จ์ํค๋ฉด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ด์ง๋ง, HotpotQA์ ๋ํด์๋ 2๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ๋ จ์ํค๋ ๊ฒ์ด ์ต์ ์์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ชจ๋ _oracle_ ๋ฌธ์๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ผ๋ก ํ๋ จ์ํค๋ฉด ์ฑ๋ฅ์ด ์ ํ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 6: **ํ
์คํธ ์๊ฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ๋ณ**: ๊ฒ์๊ธฐ๊ฐ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ํ
์คํธ ์๊ฐ ๋ฌธ์์ ์๊ฐ ๋ค์ํด์ง๋ฉด ์ด๋ป๊ฒ ๋๋์ง ์ดํด๋ด
๋๋ค. NQ์์๋ 4๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ์ตํ๋ฉด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ด์ง๋ง, HotpotQA์์๋ 2๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ์ตํ๋ ๊ฒ์ด ์ต์ ์
๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๋ชจ๋์์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ก ํ์ตํ๋ฉด ์ฑ๋ฅ์ด ์ ํ๋ฉ๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 6: **Test-Time Documents Varying**: RAFT๊ฐ ๊ฒ์๊ธฐ๊ฐ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๋ค์ํ ์์ ํ
์คํธ ์๊ฐ ๋ฌธ์์ ๋ํด ์ผ๋ง๋ ๊ฒฌ๊ณ ํ์ง ์ฐ๊ตฌํ์์ต๋๋ค. NQ์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ 4๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ๋ จํ๋ ๊ฒ์ด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ ธ๋ค์ฃผ์ง๋ง, HotpotQA์์๋ 2๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ๋ จํ๋ ๊ฒ์ด ์ต์ ์์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ชจ๋์์ _oracle_ ๋ฌธ์๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ผ๋ก ํ๋ จํ๋ ๊ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ ํด๋กญ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 6: **Test-Time Documents Varying**: RAFT๊ฐ ๋ฆฌํธ๋ฆฌ๋ฒ๊ฐ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๋ค์ํ ํ
์คํธ ์๊ฐ ๋ฌธ์ ์์ ๋ํด ์ผ๋ง๋ ๊ฒฌ๊ณ ํ์ง ์ฐ๊ตฌํ์ต๋๋ค. NQ์์๋ 4๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ๋ จํ ๋ ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ง๋ง, HotpotQA์์๋ 2๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ๋ จํ๋ ๊ฒ์ด ์ต์ ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ชจ๋์์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด _oracle_ ๋ฌธ์๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ํ๋ จ์ ์ฑ๋ฅ์ ์์์ ์
ํ์ต๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 6: **Test-Time Documents Varying**: RAFT๊ฐ ๊ฒ์๊ธฐ๊ฐ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๋ค์ํ ํ
์คํธ ์๊ฐ ๋ฌธ์ ์์ ๋ํด ์ผ๋ง๋ ๊ฒฌ๊ณ ํ์ง๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํฉ๋๋ค. NQ์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ 4๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ์ตํ๋ฉด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ง๋ง, HotpotQA์์๋ 2๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ์ตํ๋ ๊ฒ์ด ์ต์ ์์ ๋ฐ๊ฒฌํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ชจ๋์์, ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด _oracle_ ๋ฌธ์๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋ ํ์ตํ๋ ๊ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ ํด๋กญ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. | ๊ทธ๋ฆผ 6: **Test-Time Documents Varying**: RAFT๊ฐ ํ
์คํธ ์๊ฐ์ ๋ฆฌํธ๋ฆฌ๋ฒ๊ฐ ์ ๊ณตํ ์ ์๋ ๋ฌธ์์ ์์ ๋ฐ๋ผ ์ผ๋ง๋ ๊ฒฌ๊ณ ํ์ง๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ์์ต๋๋ค. NQ์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ 4๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ์ตํ๋ฉด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ง๋ง, HotpotQA์์๋ 2๊ฐ์ ๋ฌธ์๋ก ํ์ตํ๋ ๊ฒ์ด ์ต์ ์์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ชจ๋์์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด _oracle_ ๋ฌธ์๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ํ์ตํ๋ฉด ์ฑ๋ฅ์ด ์ ํ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ต๋๋ค. |
**์์ฝ ํ๋กฌํํธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ฝ์ ์ํ 5๊ฐ์ ํ๋ณด ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ Brier ์ ์๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ฝ ํ๋กฌํํธ๋ Brier ์ ์ 0.193์, ๋ ๋ฒ์งธ๋ 0.201์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ํ์ ๋จ๊ณ์์, ์์ฝ์ ์์, article count, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ reasoning prompt๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ๋ํด ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋์ด ํผ๋์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋ฉ๋๋ค. | **์์ฝ ํ๋กฌํํธ.** ์์ฝ์ ์ํ 5๊ฐ์ ํ๋ณด ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ค์ํ๊ณ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฌผ์ธ ๋ธ๋ผ์ด์ด ์ ์๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ฝ ํ๋กฌํํธ๋ 0.193์ ๋ธ๋ผ์ด์ด ์ ์๋ฅผ, ๋ ๋ฒ์งธ๋ 0.201์ ๋ธ๋ผ์ด์ด ์ ์๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ๊ฒ์ ๋จ๊ณ์์๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ๋ํด ์์ฝ, ๊ธฐ์ฌ ์ ๋ฐ ์ถ๋ก ํ๋กฌํํธ์ ์์๊ฐ ํผ๋์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋ฉ๋๋ค. | **์์ฝ ํ๋กฌํํธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ฝ์ ์ํ 5๊ฐ์ ํ๋ณด ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ค์ํ๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ Brier ์ ์๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ต๊ณ ์ ์์ฝ ํ๋กฌํํธ๋ Brier ์ ์ 0.193์, ๋ ๋ฒ์งธ๋ 0.201์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ํ์ ๋จ๊ณ์์, ์์ฝ์ ์์, article count, reasoning prompt๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ๋ํด ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋์ด ํผ๋์ ํผํ๊ฒ ๋ฉ๋๋ค. | **์์ฝ ํ๋กฌํํธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ฝ์ ์ํ 5๊ฐ์ ํ๋ณด ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ค์ํ๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ Brier ์ ์๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ฝ ํ๋กฌํํธ๋ Brier ์ ์๊ฐ 0.193์ด๊ณ ๋ ๋ฒ์งธ๋ 0.201์
๋๋ค. ์ด ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ํ์ ๋จ๊ณ์์๋ ํผ๋์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ๋ํด ์์ฝ, article count, reasoning prompt์ ์์๊ฐ ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋ฉ๋๋ค. | **์์ฝ ํ๋กฌํํธ.** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ฝ์ ์ํ 5๊ฐ์ ํ๋ณด ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ค์ํ๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ Brier ์ ์๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ฝ ํ๋กฌํํธ๋ Brier ์ ์ 0.193์, ๋ ๋ฒ์งธ๋ 0.201์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์ด ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ๊ฒ์ ๋จ๊ณ์์๋ ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ๋ํด ์์ฝ, article count, reasoning prompt์ ์์๊ฐ ํผ๋์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋ฉ๋๋ค. | **Summarization prompt.** ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์ฝ์ ์ํด 5๊ฐ์ ํ๋ณด ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ Brier ์ ์๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ฝ ํ๋กฌํํธ๋ Brier ์ ์๊ฐ 0.193์ด๊ณ ๋ ๋ฒ์งธ๋ 0.201์
๋๋ค. ์ด ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ํ์ ๋จ๊ณ์์๋ ํผ๋์ ํผํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ ์ง๋ฌธ์ ๋ํด ์์ฝ์ ์์, article count, reasoning prompt๊ฐ ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋ฉ๋๋ค. |
์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ์ฅ ๋ฒ์น, ํนํ ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ฅ๋ ์ด ์ง์์ ๋นํธ ์ ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ _์ ํํ๊ณ ๋ณดํธ์ ์ธ_ ํ์ฅ ๋ฒ์น์ ๋๋ฌ๋
๋๋ค: ์ถฉ๋ถํ ํ๋ จ๋ transformer(์ฆ, ํ๋ จ ์์ค์ด ํํํด์ง ๊ฒ)์ parameter๋น 2๋นํธ์ ์ง์์ ์ ์ฅํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, int8๋ก ์์ํ๋๋๋ผ๋ ์ ๋ณด ์ด๋ก ์ ์ต๋๊ฐ์์ 1/4๋ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋์ง ์์ต๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ ํ์ฅ ๋ฒ์น์ด ๋ค์ํ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ, ์ฆ ํ๋ จ ๊ธฐ๊ฐ, ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์กฐ, ๋ถ๋ ์์์ ์ ๋ฐ๋, MoE์ ๊ฐ์ ํฌ์์ฑ ์ ์ฝ ์กฐ๊ฑด, ๋ฐ์ดํฐ ์ ํธ-์ก์ ๋น์จ์ ์ด๋ป๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฐ๋์ง ์ดํด๋ณด์์ต๋๋ค. | ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น, ํนํ ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ฅ๋ ์ง์์ ์ด ๋นํธ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ถฉ๋ถํ ํ๋ จ๋ ํธ๋์คํฌ๋จธ(์ฆ, ํ๋ จ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ํธ๋์คํฌ๋จธ)๋ ์ ๋ณด ์ด๋ก ์ ์ต๋์น์์ 1/4์ ๋ถ๊ณผํ int8๋ก ์์ํ๋์ด๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋น 2๋นํธ์ ์ง์์ ์ ์ฅํ ์ ์๋ค๋ _์ ํํ๊ณ ๋ณดํธ์ ์ธ_ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋ฐํ๋์ต๋๋ค. ๋ํ ํ๋ จ ๊ธฐ๊ฐ, ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ, ๋ถ๋ ์์์ ์ ๋ฐ๋, MoE์ ๊ฐ์ ํฌ์์ฑ ์ ์ฝ, ๋ฐ์ดํฐ ์ ํธ-๋
ธ์ด์ฆ ๋น์จ ๋ฑ ๋ค์ํ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๊ฐ ์ด๋ฌํ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ์ด๋ค ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ scaling laws, ํนํ model size์ ์ ์ฅ๋ ์ด bits of knowledge ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ _precise, universal_ scaling law๋ฅผ ๋๋ฌ๋
๋๋ค: ์ถฉ๋ถํ ํ๋ จ๋ transformer (์ฆ, training loss๊ฐ plateau์ ๋๋ฌํ ๊ฒ)์ parameter๋น 2 bits์ knowledge๋ฅผ ์ ์ฅํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, int8๋ก quantized๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ๋ณด ์ด๋ก ์ ์ต๋๊ฐ์์ 1/4 ์ฐจ์ด๋ง ๋ฉ๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ scaling laws๊ฐ ๋ค์ํ hyperparameters์ ์ํด ์ด๋ป๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฐ๋์ง ๊ฒํ ํ์ต๋๋ค. ์ด์๋ training duration, model architectures, floating-point precision, sparsity constraints์ ๊ฐ์ MoE, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ data signal-noise ratios๊ฐ ํฌํจ๋ฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ํ์ฅ ๋ฒ์น, ํนํ ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ฅ๋ ์ด ์ง์์ ๋นํธ ์ ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ์ ํํ๊ณ ๋ณดํธ์ ์ธ ํ์ฅ ๋ฒ์น์ ๋๋ฌ๋์ต๋๋ค: ์ถฉ๋ถํ ํ๋ จ๋ transformer(์ฆ, ํ๋ จ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ๊ฒ)๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋น 2๋นํธ์ ์ง์์ ์ ์ฅํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, int8๋ก ์ ๋ํํ๋๋ผ๋ ์ด๋ ์ ๋ณด ์ด๋ก ์ ์ต๋์น์์ 1/4 ์ฐจ์ด์ ๋ถ๊ณผํฉ๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ ํ์ฅ ๋ฒ์น์ด ๋ค์ํ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ํด ์ด๋ป๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฐ๋์ง ์ดํด๋ณด์์ต๋๋ค. ์ด์๋ ํ๋ จ ๊ธฐ๊ฐ, ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ, ๋ถ๋ ์์์ ์ ๋ฐ๋, MoE์ ๊ฐ์ ํฌ์์ฑ ์ ์ฝ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํธ-๋
ธ์ด์ฆ ๋น์จ์ด ํฌํจ๋ฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น, ํนํ ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ฅ๋ ์ด ์ง์์ ๋นํธ ์ ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ์ถฉ๋ถํ ํ๋ จ๋ transformer (์ฆ, ํ๋ จ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ๊ฒ)์ด ๋งค๊ฐ๋ณ์๋น 2๋นํธ์ ์ง์์ ์ ์ฅํ ์ ์๋ค๋ _์ ํํ๊ณ ๋ณดํธ์ ์ธ_ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋๋ฌ๋์ต๋๋ค. ์ด๋ int8๋ก ์์ํ๋๋๋ผ๋ ์ ๋ณด ์ด๋ก ์ ์ต๋์น์์ ๋จ์ง 1/4 ๋จ์ด์ ธ ์์ ๋ฟ์
๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ด ํ๋ จ ๊ธฐ๊ฐ, ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ, floating-point precision, MoE์ ๊ฐ์ sparsity constraints, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ data signal-noise ratios์ ๊ฐ์ ๋ค์ํ hyperparameters์ ์ํด ์ด๋ป๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฐ๋์ง ๊ฒํ ํ์ต๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น, ํนํ ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ฅ๋ ์ด ์ง์์ ๋นํธ ์ ์ฌ์ด์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ฌํ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ์ ํํ๊ณ ๋ณดํธ์ ์ธ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ ๋๋ฌ๋
๋๋ค: ์ถฉ๋ถํ ํ๋ จ๋ ํธ๋์คํฌ๋จธ(์ฆ, ํ๋ จ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ํธ๋์คํฌ๋จธ)๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋น 2๋นํธ์ ์ง์์ ์ ์ฅํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, int8๋ก ์์ํํ๋๋ผ๋ ์ด๋ ์ ๋ณด ์ด๋ก ์ ์ต๋์น์์ ๋จ์ง 1/4 ๋จ์ด์ ธ ์์ต๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ด ๋ค์ํ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ํด ์ด๋ป๊ฒ ์ํฅ์ ๋ฐ๋์ง ์ดํด๋ณด์๋๋ฐ, ์ด์๋ ํ๋ จ ๊ธฐ๊ฐ, ๋ชจ๋ธ ์ํคํ
์ฒ, ๋ถ๋ ์์์ ์ ๋ฐ๋, MoE์ ๊ฐ์ ํฌ์์ฑ ์ ์ฝ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํธ-์ก์ ๋น์จ์ด ํฌํจ๋ฉ๋๋ค. |
GPT2์ ๋ ์์ MLP๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค. Mistral์ ๋ ํฐ MLP ๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก MLP ๋ ์ด์ด๋ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๋ ๋ฏฟ์์ด ๋๋ฆฌ ํผ์ ธ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ Attention ๋ ์ด์ด์๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ํ์ง๋ง ์ ๋ง ์ด๋ฐ ๊ฒฝ์ฐ์ผ๊น์? | ๋ ์์ MLP.๋ฏธ์คํธ๋์ MLP ๋ ์ด์ด๊ฐ ๋ ์ปค์ MLP ๋ ์ด์ด๊ฐ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ง๋ง, ์ด๋ ์ฌ์ค์ผ๊น์? | GPT2 with a smaller MLP. Mistral์ ๋ ํฐ MLP layer๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ข
์ข
MLP layer๊ฐ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ด์ ธ ์๋ค. ์ด๋ Attention layer์ ๋์กฐ๋๋ ๋ถ๋ถ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๊ฒ์ด ์ ๋ง๋ก ์ฌ์ค์ผ๊น? | MLP๊ฐ ๋ ์์ GPT2์ ๋ํด ๋งํ์๋ฉด, Mistral์ ๋ ํฐ MLP layer๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๊ณ , ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก MLP layer๋ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ด์ ธ ์๋ค. Attention layer์๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก ๋ง์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ ๋ง ๊ทธ๋ด๊น?
[reviewd korean]
GPT2 with a smaller MLP. Mistral has a larger MLP layer, and it is often believed that the MLP layer serves primarily for storing knowledge, in contrast to the Attention layer. But is this truly the case?
(MLP๊ฐ ๋ ์์ GPT2. Mistral์ ๋ ํฐ MLP layer๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๊ณ , ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก MLP layer๋ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ด์ ธ ์๋ค. Attention layer์๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก ๋ง์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ ๋ง ๊ทธ๋ด๊น?) | GPT2 with Smaller MLP. Mistral์ ๋ ํฐ MLP ๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, MLP ๋ ์ด์ด๋ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๋ ๋ฏฟ์์ด ๋๋ฆฌ ํผ์ ธ ์์ง๋ง, ์ด๋ Attention ๋ ์ด์ด์ ๋์กฐ๋๋ ๋ถ๋ถ์
๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ ์ ๋ง๋ก ์ฌ์ค์ผ๊น์? | GPT2์ ๋ ์์ MLP๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค. Mistral์ ๋ ํฐ MLP ๋ ์ด์ด๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก MLP ๋ ์ด์ด๋ ์ฃผ๋ก ์ง์์ ์ ์ฅํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ด์ ธ ์์ต๋๋ค. Attention ๋ ์ด์ด์๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก ๋ง์ด์ฃ . ํ์ง๋ง ์ด๊ฒ์ด ์ ๋ง๋ก ์ฌ์ค์ผ๊น์? |
์ฐ์ , ์ค๋ฆฌ์ ๊ณ ๋ ค ์ฌํญ์์ ๋
ผ์ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ ํ์๋ก ํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ LLM์ ํ์ง์ ๋ฌ๋ ค ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ก๋ถํฐ ํธํฅ์ฑ๊ณผ ๊ณต์ ์ฑ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ฌผ๋ ค๋ฐ์ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, CodecLM์ ๊ณ ๊ธ ํธํฅ ๊ฐ์ ๋ฐ ๊ณต์ ์ฑ ํฅ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ LLM์์ ์ด์ต์ ์ป์ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฐ์ , ์ค๋ฆฌ์ ๊ณ ๋ ค ์ฌํญ์์ ๋
ผ์ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ด ํ์ํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ LLM์ ํ์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง๋ฉฐ, ํธํฅ์ฑ ๋ฐ ๊ณต์ ์ฑ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ฌผ๋ ค๋ฐ์ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ CodecLM์ ๊ณ ๊ธ ํธํฅ ๊ฐ์ ๋ฐ ๊ณต์ ์ฑ ๊ฐํ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ ์ด์ ์ ๋๋ฆด ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฐ์ , Ethical Considerations์์ ๋
ผ์ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํด ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ ํ์๋ก ํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ LLM์ ํ์ง์ ํฌ๊ฒ ์์กดํ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ก๋ถํฐ ๋ฐ์ํ๋ bias์ fairness ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ฌผ๋ ค๋ฐ์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, CodecLM์ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ LLM, ์ฆ, ๊ณ ๊ธ bias-reducing ๋ฐ fairness-enhancing ์ ๊ทผ๋ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ LLM์ผ๋ก๋ถํฐ ์ด์ต์ ๋ณผ ์ ์๋ค. | ์ฐ์ , Ethical Considerations์์ ๋
ผ์ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ ํ์๋ก ํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ LLM์ ํ์ง์ ์์กดํ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ก๋ถํฐ ํธํฅ์ฑ๊ณผ ๊ณต์ ์ฑ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ฌผ๋ ค๋ฐ์ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์, CodecLM์ ๊ณ ๊ธ ํธํฅ์ฑ ๊ฐ์ ๋ฐ ๊ณต์ ์ฑ ํฅ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ LLM์์ ์ด์ต์ ์ป์ ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฐ์ , ์ค๋ฆฌ์ ๊ณ ๋ ค ์ฌํญ์์ ๋
ผ์ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ด ํ์ํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ LLM์ ํ์ง์ ๋ฌ๋ ค ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ก๋ถํฐ ํธํฅ์ฑ๊ณผ ๊ณต์ ์ฑ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ฌผ๋ ค๋ฐ์ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ CodecLM์ ๊ณ ๊ธ ํธํฅ์ฑ ๊ฐ์ ๋ฐ ๊ณต์ ์ฑ ํฅ์ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ ์ด์ ์ ๋๋ฆด ์ ์์ต๋๋ค. | ์ฐ์ , ์ค๋ฆฌ์ ๊ณ ๋ ค ์ฌํญ์์ ๋
ผ์ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ด ํ์ํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฑ๋ฅ์ LLM์ ํ์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง๋ฉฐ, ํธํฅ์ฑ๊ณผ ๊ณต์ ์ฑ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ฌผ๋ ค๋ฐ์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ CodecLM์ ๊ณ ๊ธ ํธํฅ์ฑ ๊ฐ์ ๋ฐ ๊ณต์ ์ฑ ํฅ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ ๋ ๊ฐ๋ ฅํ LLM์ ์ด์ ์ ๋๋ฆด ์ ์๋ค. |
DeepSeek ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ฑ๋ฅ์ด Eq.(1)์ ์์ธก๊ณผ ๋ฒ์ด๋ ๊ฒ์ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ์ค์ผ์ผ ํํ์ ์ฑํํจ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋น๋กฏ๋ ์ ์๋ค. ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ \(N\) ๋์ ์ ํ ํฐ ๋น non-embedding FLOPs \(M\)๋ฅผ ํ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ํด ์ค๊ณ๋๊ฑฐ๋ ๊ต์ ๋ scaling law๊ฐ ํ ํฐ ๋น ๊ณ์ฐ ๋ณต์ก์ฑ๊ณผ ์ฐ๊ด๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์๋ค. | DeepSeek ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ด Eq.(1)์ ์์ธก๊ณผ ํฌ๊ฒ ๋ฒ์ด๋๋ ๊ฒ์ ์ค์ ๋ก ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ๊ท๋ชจ ํํ์ ์ฑํํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ \(N\) ๋์ ํ ํฐ๋น ๋น์๋ฒ ๋ฉ FLOPs \(M\)๋ฅผ ํ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ํด ์ค๊ณ๋๊ฑฐ๋ ๋ณด์ ๋ ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ฒ์น์ด ํ ํฐ๋น ๊ณ์ฐ ๋ณต์ก์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋์์ค๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์์ต๋๋ค. | DeepSeek ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ด Eq.(1)์ ์์ธก๊ณผ ๋ฒ์ด๋ ๊ฒ์ ์ค์ ๋ก ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ์ค์ผ์ผ ํํ์ ์ฑํํจ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋น๋กฏ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ \(N\) ๋์ ์ ํ ํฐ๋น non-embedding FLOPs \(M\)๋ฅผ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ํด ์ค๊ณ๋๊ฑฐ๋ ๋ณด์ ๋ scaling law๋ ํ ํฐ๋น ๊ณ์ฐ ๋ณต์ก๋์ ๊ด๋ จ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์์ต๋๋ค. | ์(1)์ ์์ธก๊ณผ DeepSeek ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ์ค์ผ์ผ ํํ์ ์ฑํํ ๊ฒ์์ ๋น๋กฏ๋ ๊ฒ์ผ ์ ์๋ค๋ ์ ์ ์ฌ์ค์ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ \(N\) ๋์ ํ ํฐ ๋น non-embedding FLOPs \(M\)์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ํด ์ค๊ณ๋๊ฑฐ๋ ๋ณด์ ๋ scaling law๊ฐ ํ ํฐ ๋น computational complexity์ ๊ด๋ จ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์์ต๋๋ค. | DeepSeek ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ด Eq.(1)์ ์์ธก๊ณผ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ค์ ๋ก ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ์ค์ผ์ผ ํํ์ ์ฑํํจ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋น๋กฏ๋ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฌ์ค์ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ \(N\) ๋์ ์ ํ ํฐ๋น ๋น-์๋ฒ ๋ฉ FLOPs \(M\)์ ํ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ํด ์ค๊ณ๋๊ฑฐ๋ ๋ณด์ ๋ scaling law๊ฐ ํ ํฐ๋น ๊ณ์ฐ ๋ณต์ก์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์์ต๋๋ค. | ๋ฅSeek ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ด Eq.(1)์ ์์ธก๊ณผ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ์ค์ผ์ผ ํํ์ ์ฑํ์์ ๋น๋กฏ๋ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฌ์ค์ผ ์ ์์ต๋๋ค. ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ \(N\) ๋์ ํ ํฐ๋น ๋น-์๋ฒ ๋ฉ FLOPs \(M\)์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ํด ์ค๊ณ๋๊ฑฐ๋ ๋ณด์ ๋ scaling law๊ฐ ํ ํฐ๋น ๊ณ์ฐ ๋ณต์ก์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฏธ๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์ง ๋ชปํ ์ ์์ต๋๋ค. |
ART๋ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ฃผ์ด์ง ์์
๊ณผ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ์์คํ
์ ๋จผ์ ์์
๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์์ ์ ์ฌํ ์์
์ ์๋ณํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์์
๋ค์ prompt์ ์์๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด LLM์ด ํ์ฌ ์์
์ ์ด๋ป๊ฒ ์ ๊ทผํ๊ณ ์คํํ ์ง ์๋ดํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์
์ด ๋ด๋ถ ์ถ๋ก ๊ณผ ์ธ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ํน์ ๊ฒ์์ ๋์์ ์๊ตฌํ ๋ ํนํ ํจ๊ณผ์ ์
๋๋ค. | ART๋ ์์
๊ณผ ์
๋ ฅ์ด ์ฃผ์ด์ง๋ฉด ์์คํ
์ด ๋จผ์ ์์
๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์์ ์ ์ฌํ ์์
์ ์๋ณํ๋ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ํฌํจํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ ์์
์ ํ๋กฌํํธ์ ์๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด ํ์ฌ ์์
์ ์ ๊ทผํ๊ณ ์คํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๋ดํ๋ LLM์ ๋ํ ์ง์นจ์ด ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์
์ด ๋ด๋ถ ์ถ๋ก ๊ณผ ์ธ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ๋๋ ๊ฒ์์ ์กฐํฉ์ด ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ํนํ ํจ๊ณผ์ ์
๋๋ค. | ART๋ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ฃผ์ด์ง ํ์คํฌ์ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ์์คํ
์ด ๋จผ์ ํ์คํฌ ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์์ ์ ์ฌํ ํ์คํฌ๋ฅผ ์๋ณํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ ํ์คํฌ๋ค์ ํ๋กฌํํธ์์ ์์๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด LLM์ด ํ์ฌ ํ์คํฌ๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ ์ ๊ทผํ๊ณ ์คํํ ์ง ์๋ดํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์คํฌ๊ฐ ๋ด๋ถ ์ถ๋ก ๊ณผ ์ธ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ํน์ ๊ฒ์์ ์กฐํฉ์ ํ์๋ก ํ ๋ ํนํ ํจ๊ณผ์ ์
๋๋ค. | ART๋ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ฃผ์ด์ง ์์
๊ณผ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ์์คํ
์ด ๋จผ์ ์์
๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์์ ์ ์ฌํ ์์
์ ์๋ณํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ ์์
์ ํ๋กฌํํธ์์ ์์๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด LLM์ด ํ์ฌ ์์
์ ์ด๋ป๊ฒ ์ ๊ทผํ๊ณ ์คํํ ์ง ์๋ดํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์
์ด ๋ด๋ถ ์ถ๋ก ๊ณผ ์ธ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ๋๋ ๊ฒ์์ ์กฐํฉ์ ํ์๋ก ํ ๋ ํนํ ํจ๊ณผ์ ์
๋๋ค. | ART๋ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ฃผ์ด์ง ์์
๊ณผ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ์์คํ
์ด ๋จผ์ ์์
๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์์ ์ ์ฌํ ์์
์ ์๋ณํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ ์์
์ ํ๋กฌํํธ์์ ์์๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด LLM์ด ํ์ฌ ์์
์ ์ด๋ป๊ฒ ์ ๊ทผํ๊ณ ์คํํ ์ง ์๋ดํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์
์ด ๋ด๋ถ ์ถ๋ก ๊ณผ ์ธ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ๋๋ ๊ฒ์์ ์กฐํฉ์ ํ์๋ก ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ํนํ ํจ๊ณผ์ ์
๋๋ค. | ART๋ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ฃผ์ด์ง ์์
๊ณผ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ์์คํ
์ ๋จผ์ ์์
๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ์์ ์ ์ฌํ ์์
์ ์๋ณํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๋ค์ ์ด๋ฌํ ์์
์ ํ๋กฌํํธ์์ ์์ ๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด LLM์ด ํ์ฌ ์์
์ ์ด๋ป๊ฒ ์ ๊ทผํ๊ณ ์คํํ ์ง ์๋ดํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์
์ด ๋ด๋ถ ์ถ๋ก ๊ณผ ์ธ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ ๋๋ ๊ฒ์์ ์กฐํฉ์ ํ์๋ก ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ ํนํ ํจ๊ณผ์ ์
๋๋ค. |
์ฐ๋ฆฌ๋ LMs์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ๊ทธ๋ค ์ค์ค๋ก์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ํตํด ๊ฐ์ ํ๋ Self-Instruct๋ผ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๊ฐํฉ๋๋ค. vanilla GPT3๊ณผ ์คํ์ ์งํํ๋ฉด์, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์ํ ์์
์ ์ํ ๋๊ท๋ชจ 52K ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด GPT3์ fine-tuningํ๋ ๊ฒ์ด ์๋์ GPT3์ ๋นํด SuperNI์์ ์ ๋์ ์ธ 33% ํฅ์์ผ๋ก ์ด์ด์ก์ต๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ก์ด ์์
์ ์ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ ์ง์์ฌํญ ์ธํธ๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ์์ต๋๋ค. ์ด ์ธํธ์ ๋ํ ์ธ๊ฐ์ ํ๊ฐ์์, Self-Instruct๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ GPT3์ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๊ธฐ์กด์ ๊ณต๊ฐ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ์ฐ์ํ๋ฉฐ, InstructGPT\({}_{001}\)์ ๊ฐ๊น๊ฒ ์ํ๋จ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Self-Instruct๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ LMs๊ฐ ์ธ๊ฐ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ฐ๋ฅด๋๋ก ๋ง์ถ๋ ์ฒซ๊ฑธ์์ด ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ํฌ๋งํ๋ฉฐ, ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ํ๋๋ฐ ๊ธฐ์ฌํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | ์์ฒด ์์ฑ ์ง์นจ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํด LM์ ์ง์นจ ๋ฐ๋ฆ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ Self-Instruct๋ฅผ ์๊ฐํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋๋ผ GPT3๋ฅผ ์คํํ๋ฉด์ ๋ค์ํ ์์
์ ์ํ 52K ์ง์นจ์ ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ์๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด GPT3๋ฅผ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ๋ฉด ์๋ GPT3๋ณด๋ค SuperNI์์ 33%์ ์ ๋์ ์ธ ํฅ์์ ์ด๋์ด๋์ต๋๋ค. ๋ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ ์๋ก์ด ์์
์ ๋ํ ์ง์นจ ์ธํธ๋ฅผ ํ๋ ์ด์
ํฉ๋๋ค. ์ด ์ธํธ์ ๋ํ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, Self-Instruct๋ก GPT3๋ฅผ ํ๋ํ๋ฉด ๊ธฐ์กด ๊ณต๊ฐ ์ง์นจ ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํฐ ์ฐจ์ด๋ก ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํ๊ณ InstructGPT\({}_{001}\)์ ๊ทผ์ ํ๋ ์ฑ๋ฅ์ ๋ฐํํฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Self-Instruct๊ฐ ์ฌ์ ํ์ต๋ LM์ ์ฌ๋์ด ์ง์ํ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์กฐ์ ํ๋ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ๊ฐ ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ผ๋ฉฐ, ํฅํ ์์
์์๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ง์นจ์ ๋ฐ๋ฅด๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | [korean]
์ฐ๋ฆฌ๋ LMs์ ๋ช
๋ น์ด ์ถ์ข
๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์์ฒด์ ์ผ๋ก ๋ช
๋ น์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ Self-Instruct๋ฅผ ์๊ฐํ๋ค. ๋ฐ๋๋ผ GPT3๋ฅผ ์คํ ๋์์ผ๋ก ํ์ฌ ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ 52K ๋ช
๋ น์ด๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก GPT3๋ฅผ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์๋์ GPT3์ ๋นํด SuperNI์์ 33%์ ์ ๋์ ์ธ ํฅ์์ ๋ณด์๋ค. ๋ํ, ์๋ก์ด ์์
์ ๋ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ ๋ช
๋ น์ด ์ธํธ๋ฅผ ์์งํ์๋ค. ์ด ์ธํธ์ ๋ํ ์ธ๊ฐ์ ํ๊ฐ์์ Self-Instruct๋ฅผ ์ด์ฉํ GPT3์ ํ๋์ด ๊ธฐ์กด์ ๊ณต๊ฐ๋ ๋ช
๋ น์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ์ฐ์ํ๋ฉฐ, InstructGPT\({}_{001}\)์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Self-Instruct๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ LMs๊ฐ ์ธ๊ฐ์ ๋ช
๋ น์ด๋ฅผ ๋ฐ๋ฅด๋๋ก ํ๋ ์ฒซ ๊ฑธ์์ด ๋๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋ผ๋ฉฐ, ํฅํ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ช
๋ น์ด ์ถ์ข
๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ํ๋ ๋ฐ ํ์ฉ๋๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํ๋ค.
[reviewd korean] | ์ฐ๋ฆฌ๋ LM์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ์์ฒด ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ํตํด Self-Instruct๋ผ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๊ฐํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋๋ผ GPT3์ ์คํํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ 52K์ ์ง์์ฌํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด GPT3๋ฅผ ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์๋์ GPT3์ ๋นํด SuperNI์์ 33% ์ ๋์ ์ธ ํฅ์์ด ์์์ต๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์๋ก์ด ์์
์ ๋ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ ์ง์์ฌํญ ์ธํธ๋ฅผ ์์งํ์์ต๋๋ค. ์ด ์ธํธ์ ๋ํ ์ธ๊ฐ์ ํ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, Self-Instruct๋ก GPT3๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๊ธฐ์กด์ ๊ณต๊ฐ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ์ฐ์ํ๋ฉฐ, InstructGPT\({}_{001}\)์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Self-Instruct๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ LM์ด ์ธ๊ฐ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ฐ๋ฅด๋๋ก ์กฐ์ ํ๋ ์ฒซ ๊ฑธ์์ด ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ํฌ๋งํ๋ฉฐ, ํฅํ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ํ๋ ๋ฐ ๊ธฐ์ฌํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ LM์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ์์ฒด ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ํตํด Self-Instruct๋ฅผ ๋์
ํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋๋ผ GPT3๋ฅผ ์คํํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ค์ํ ์์
์ ์ํ 52K ์ง์์ฌํญ์ ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด GPT3๋ฅผ fine-tuningํ ๊ฒฐ๊ณผ ์๋ GPT3์ ๋นํด SuperNI์์ 33%์ ์ ๋์ ์ธ ํฅ์์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์๋ก์ด ์์
์ ์ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ ์ง์์ฌํญ ์ธํธ๋ฅผ ์์งํ์์ต๋๋ค. ์ด ์ธํธ์ ๋ํ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, Self-Instruct๋ก GPT3๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๊ธฐ์กด์ ๊ณต๊ฐ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ์ฐ์ํ๋ฉฐ, InstructGPT\({}_{001}\)์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Self-Instruct๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ LM์ด ์ธ๊ฐ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ฐ๋ฅด๋๋ก ๋ง์ถ๋ ์ฒซ ๊ฑธ์์ด ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ํฌ๋งํ๋ฉฐ, ํฅํ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ LM์ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ์์ฒด ์์ฑ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ Self-Instruct๋ฅผ ์๊ฐํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋๋ผ GPT3๋ฅผ ์คํํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ค์ํ ์์
์ ๋ํ 52K ์ง์์ฌํญ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์๋์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํด GPT3๋ฅผ ๋ฏธ์ธ์กฐ์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์๋ GPT3์ ๋นํด SuperNI์์ 33% ์ ๋์ ์ธ ํฅ์์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ๋๋ถ์ด, ์๋ก์ด ์์
์ ๋ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ์์ฑํ ์ง์์ฌํญ ์ธํธ๋ฅผ ์์งํ์์ต๋๋ค. ์ด ์ธํธ์ ๋ํ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์์, Self-Instruct๋ก GPT3๋ฅผ ํ๋ํ๋ ๊ฒ์ด ๊ธฐ์กด์ ๊ณต๊ฐ ์ง์์ฌํญ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํฌ๊ฒ ์ฐ์ํ๋ฉฐ, InstructGPT\({}_{001}\)์ ๋น์ทํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ Self-Instruct๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ LM์ด ์ธ๊ฐ์ ์ง์์ฌํญ์ ๋ฐ๋ฅด๋๋ก ๋ง์ถ๋ ์ฒซ ๊ฑธ์์ด ๋ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ํฌ๋งํ๋ฉฐ, ํฅํ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ง์์ฌํญ ๋ฐ๋ฅด๊ธฐ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ํ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋๋ค. |
**Benchmarking Auto-evaluation.** ์๋ ํ๊ฐ(auto-evaluation)๊ฐ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ ํธ๋๋ฅผ ๋ง์ถ๋ ๋ฐ ๋ฌด์์ ์ถ์ธก๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์ฐ์ํ์ง๋ง, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ ์ฑ๋ฅ์ด ์ถฉ๋ถํ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ช
ํํ๋ค. ์ด๋ฅผ ํ
์คํธํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ 139๊ฐ์ ๋ํ ์์ ๊ฐ๊ฐ ๋ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์๊ฒ ํ๊ฐ๋ฐ์๊ณ , ์ด ์๋ธ์
์์ ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์์ ์์ ๋์๋(rank-order agreement)๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์๋ค (figure A.18 ์ฐธ์กฐ). ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์์ ์์๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ๋ค๋ฅธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ๋น์ทํ ์ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ ๋ํด ์๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํ๋ค. | **์๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํน.** ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ ํธ๋์ ๋ง์ถ๋ ๋ฐ ์์ด ๋ฌด์์ ์ถ์ธก๋ณด๋ค ํจ์ฌ ๋ ๋์ ๋ฐ๋ฉด, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ฑ๋ฅ์ด ์ถฉ๋ถํ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ถ๋ช
ํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํ
์คํธํ๊ธฐ ์ํด ๋ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๊ฐ ํ๊ฐํ 139๊ฐ์ ๋ํ ์์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ด ํ์ ์งํฉ์ ๋ํ ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์์ ์ผ์น๋๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์ต๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ A.18 ์ฐธ์กฐ). ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์์๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ์์ด ๋์ฒด ์ ๋ฌธ๊ฐ๋งํผ ์ ํํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ด์ฐฐํ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ ๋ํด ์๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํ์ต๋๋ค. | **๋ฒค์น๋งํน Auto-evaluation.** Auto-evaluation์ด ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ ํธ๋์ ์ผ์นํ๋ ๋ฐ ์์ด ๋ฌด์์ ์ถ์ธก๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์ฐ์ํ์ง๋ง, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ ์ฑ๋ฅ์ด ์ถฉ๋ถํ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ช
ํํ๋ค. ์ด๋ฅผ ํ
์คํธํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์๊ฒ ๊ฐ๊ฐ 139๊ฐ์ ๋ํ ์์ ํ๊ฐํ๊ฒ ํ๊ณ , ์ด ํ์ ์งํฉ์ ๋ํ ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order agreement๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ค(๊ทธ๋ฆผ A.18 ์ฐธ์กฐ). ์ฐ๋ฆฌ๋ auto-evaluation์ด ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ๋ค๋ฅธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ๋น์ทํ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ด์ฐฐํ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ ๋ํด auto-evaluation์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํ๋ค. | **์๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํน**. ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ ํธ๋์ ๋ง์ถ๋ ๋ฐ ์์ด ๋ฌด์์ ์ถ์ธก๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์ฐ์ํ์ง๋ง, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์จ ์ฑ๋ฅ์ด ์ถฉ๋ถํ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ช
ํํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํ
์คํธํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์๊ฒ ๊ฐ๊ฐ 139๊ฐ์ ๋ํ ์์ ํ๊ฐํ๊ฒ ํ๊ณ , ์ด ํ์ ์งํฉ์ ๋ํ ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order agreement๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์ต๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ A.18 ์ฐธ์กฐ). ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ์์ด ๋์ฒด ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ๋น์ทํ ์ ํ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ด๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ ์๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. | **์๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํน.** ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ ํธ๋์ ๋ง์ถ๋ ๋ฐ ์์ด ๋ฌด์์ ์ถ์ธก๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์ฐ์ํ์ง๋ง, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฑ๋ฅ์ด ์ถฉ๋ถํ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ช
ํํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํ
์คํธํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์๊ฒ ๊ฐ๊ฐ 139๊ฐ์ ๋ํ ์์ ํ๊ฐํ๊ฒ ํ๊ณ , ์ด ํ์ ์งํฉ์ ๋ํ ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order agreement๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์ต๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ A.18 ์ฐธ์กฐ). ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ์์ด ๋์ฒด ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ๋น์ทํ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ด๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ ๋ํด ์๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. | **์๋ ํ๊ฐ ๋ฒค์น๋งํน.** ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ ํธ๋์ ๋ง์ถ๋ ๋ฐ ์์ด ๋ฌด์์ ์ถ์ธก๋ณด๋ค ํจ์ฌ ์ฐ์ํ์ง๋ง, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฑ๋ฅ์ด ์ถฉ๋ถํ์ง ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ช
ํํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํ
์คํธํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์๊ฒ ๊ฐ๊ฐ 139๊ฐ์ ๋ํ ์์ ํ๊ฐํ๊ฒ ํ๊ณ , ์ด ํ์ ์งํฉ์ ๋ํ ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order agreement๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์ต๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ A.18 ์ฐธ์กฐ). ์ฐ๋ฆฌ๋ ์๋ ํ๊ฐ๊ฐ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ ๋ฌธ๊ฐ์ rank-order๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ์์ด ๋์ฒด ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ๋น์ทํ ์ ํ์ฑ์ ๋ณด์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฒฌํ์ต๋๋ค. ์ด๋ ์ด๋ฌํ ๊ธฐ์ค์ ๋ํด ์๋ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. |
๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ [15; 28], ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ(Large Language Model, LLM) ์ปค๋ฎค๋ํฐ์ ์ต๊ทผ ๋ํฅ์ผ๋ก, ์๋ก์ด ํจ๋ฌ๋ค์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ LLMs๋ฅผ ๋จ์ผ ์ํคํ
์ฒ๋ก ๊ฒฐํฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ถ๊ฐ์ ์ธ ํ๋ จ์ด ํ์ํ์ง ์๋ค๋ ์ฃผ์ํ ์ฅ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฃผ๋ชฉ์ ๋ฐ์๋ค. ์ด๋ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ์์ด ๋น์ฉ ํจ์จ์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ ๊ณตํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์คํ์ ๊ธ์ฆ์ ์ด๋ฐํ์๋ค. Open LLM Leaderboard [20]๋ ์ด์ ๋ณํฉ๋ ๋ชจ๋ธ๋ค๋ก ์ฃผ๋๋๊ณ ์์ด, ๊ธฐ์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฏผ์ฃผํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ํ ๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. | ์ต๊ทผ ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ(LLM) ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ[15; 28]์ ์๋ก์ด ํจ๋ฌ๋ค์์ ์ ํ์ ์ ์ํฉ๋๋ค. ์ฌ๋ฌ LLM์ ๋จ์ผ ์ํคํ
์ฒ๋ก ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ๊ฒฐํฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ฐ๋ฐ์ ์ถ๊ฐ ํ๋ จ์ด ํ์ํ์ง ์์ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๋ฐ ๋งค์ฐ ๋น์ฉ ํจ์จ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ด๋ผ๋ ์ฃผ์ ์ฅ์ ์ผ๋ก ์ธํด ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ๊ด์ฌ์ ๋๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ๊ทผ์ฑ ๋๋ถ์ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์คํ์ ๊ธ์ฆ์ ์ด์งํ์ต๋๋ค. ์ด์ ์คํ LLM ๋ฆฌ๋๋ณด๋[20]๋ ๋ณํฉ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฃผ๋ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๊ธฐ๋ฐ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฏผ์ฃผํํ ์ ์๋ ์ ์ฌ๋ ฅ์ ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ [15; 28], ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ(LLM) ์ปค๋ฎค๋ํฐ์ ์ต๊ทผ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์๋ก์ด ํจ๋ฌ๋ค์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฌ LLM์ ๋จ์ผ ์ํคํ
์ฒ๋ก ๊ฒฐํฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฐ์ ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ํ๋ จ์ด ํ์ํ์ง ์๋ค๋ ํต์ฌ์ ์ธ ์ด์ ์ผ๋ก ์ธํด ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฃผ๋ชฉ์ ๋ฐ์๋ค. ์ด๋ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ์ํ ๋งค์ฐ ๋น์ฉ ํจ์จ์ ์ธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ ๊ณตํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์คํ์ ๊ธ์ฆ์ ์ด๋ฐ์์ผฐ๋ค. Open LLM Leaderboard [20]๋ ์ด์ ๋ณํฉ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ํด ์ง๋ฐฐ๋๊ณ ์์ด, ๊ธฐ์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฏผ์ฃผํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ [15; 28], ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ(LLM) ์ปค๋ฎค๋ํฐ์์ ์ต๊ทผ์ ๋ฐ์ ํ ๋ถ์ผ๋ก, ์๋ก์ด ํจ๋ฌ๋ค์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฌ LLM์ ๋จ์ผ ์ํคํ
์ฒ๋ก ๊ฒฐํฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฐ์ ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ํ๋ จ์ด ํ์ํ์ง ์๋ค๋ ์ฃผ์ํ ์ฅ์ ์ผ๋ก ์ธํด ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฃผ๋ชฉ์ ๋ฐ์์ต๋๋ค. ์ด๋ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ์์ด ๋งค์ฐ ๋น์ฉ ํจ์จ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์คํ์ ๊ธ์ฆ์ ์ด๋ฐํ์์ต๋๋ค. Open LLM Leaderboard [20]๋ ์ด์ ๋ณํฉ๋ ๋ชจ๋ธ๋ค๋ก ์ฃผ๋๋๊ณ ์์ด, ๊ธฐ์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฏผ์ฃผํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ[15; 28], ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ(LLM) ์ปค๋ฎค๋ํฐ์ ์ต๊ทผ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์๋ก์ด ํจ๋ฌ๋ค์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฌ LLM์ ๋จ์ผ ๊ตฌ์กฐ๋ก ๊ฒฐํฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฐ์ ์ ์ถ๊ฐ ํ๋ จ์ด ํ์ํ์ง ์์ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋งค์ฐ ๋น์ฉ ํจ์จ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ด๋ผ๋ ์ฃผ์ ์ด์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฃผ๋ชฉ์ ๋ฐ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์คํ์ ๊ธ์ฆ์ ์ด๋ฐํ์์ต๋๋ค. ์คํ LLM ๋ฆฌ๋๋ณด๋[20]๋ ์ด์ ๋ณํฉ๋ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ฃผ๋๋๊ณ ์์ด, ๊ธฐ์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฏผ์ฃผํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์ต๋๋ค. | ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ [15; 28], ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ(LLM) ์ปค๋ฎค๋ํฐ์ ์ต๊ทผ ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ์๋ก์ด ํจ๋ฌ๋ค์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฌ LLM์ ๋จ์ผ ์ํคํ
์ฒ๋ก ๊ฒฐํฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฐ์ ์ ์ฃผ์ ์ฅ์ ์ธ ์ถ๊ฐ ํ๋ จ์ด ํ์ํ์ง ์์ ์๋ก์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋งค์ฐ ๋น์ฉ ํจ์จ์ ์ธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ด๋ผ๋ ์ ๋๋ฌธ์ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ฃผ๋ชฉ์ ๋ฐ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋ชจ๋ธ ๋ณํฉ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์คํ์ ๊ธ์ฆ์ ์ด์งํ์์ต๋๋ค. Open LLM Leaderboard [20]๋ ์ด์ ๋ณํฉ๋ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ฃผ๋๋๊ณ ์์ด, ๊ธฐ์ด ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ์ ๋ฏผ์ฃผํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์ต๋๋ค. |
์ฐ๋ฆฌ๋ ์์คํ
์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ์ด๋ Section 4์์ ๊ณ ์ใฌใใซ๋ก ์ค๋ช
๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ (์ต์ ํ๋) ์ค์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ hyperparameters๋ฅผ ์ง์ ํฉ๋๋ค. ๊ทธ ์ค ์ผ๋ถ๋ hyperparameter sweep (Section 5.2)์ ํตํด ๋ฐ๊ฒฌ๋์์ต๋๋ค. | ์น์
4์์ ๋์ ์์ค์ผ๋ก ์ค๋ช
๋ ์์คํ
์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. (์ต์ ํ๋) ์ค์ ์ ์ฌ์ฉ๋ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ง์ ํฉ๋๋ค. ๊ทธ ์ค ์ผ๋ถ๋ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ค์(์น์
5.2)์ ์ํด ๋ฐ๊ฒฌ๋ฉ๋๋ค. | ์ฐ๋ฆฌ๋ ์น์
4์์ ๊ณ ์ ๋ ๋ฒจ๋ก ์ค๋ช
๋ ์์คํ
์ ๋ํ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ์ ๊ณตํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ (์ต์ ํ๋) ์ค์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ hyperparameters๋ฅผ ๋ช
์ํ๋ค. ๊ทธ ์ค ์ผ๋ถ๋ hyperparameter sweep (์น์
5.2)์ ํตํด ๋ฐ๊ฒฌ๋์๋ค. | ์์คํ
์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ Section 4์์ ๊ณ ์ ์์ค์ผ๋ก ์ค๋ช
๋ฉ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ (์ต์ ํ๋) ์ค์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ hyperparameters๋ฅผ ์ง์ ํฉ๋๋ค. ๊ทธ ์ค ์ผ๋ถ๋ hyperparameter sweep (Section 5.2)์ ์ํด ๋ฐ๊ฒฌ๋์์ต๋๋ค. | ์์คํ
์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์น์
4์์ ๊ณ ์ ์์ค์ผ๋ก ์ค๋ช
๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ (์ต์ ํ๋) ์ค์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ง์ ํฉ๋๋ค. ๊ทธ ์ค ์ผ๋ถ๋ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ค์(์น์
5.2)์ ํตํด ๋ฐ๊ฒฌ๋์์ต๋๋ค. | ์์คํ
์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์น์
4์์ ๊ณ ์ ์์ค์ผ๋ก ์ค๋ช
๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ (์ต์ ํ๋) ์ค์ ์์ ์ฌ์ฉ๋ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ช
์ํฉ๋๋ค. ๊ทธ ์ค ์ผ๋ถ๋ ํ์ดํผํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ค์(์น์
5.2)์ ํตํด ๋ฐ๊ฒฌ๋์์ต๋๋ค. |
์ด section์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ LLMs์ architecture design, ์ฆ, mainstream architecture, pre-training objective, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ detailed configuration์ ๋ํด ๊ฒํ ํ๋ค. Table V๋ ๊ณต๊ฐ๋ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ๊ฐ์ง ๋ช๋ช ๋ํ์ ์ธ LLMs์ model cards๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ LLM์ ์ํคํ
์ฒ ์ค๊ณ, ์ฆ ์ฃผ๋ฅ ์ํคํ
์ฒ, ์ฌ์ ํ์ต ๋ชฉํ ๋ฐ ์ธ๋ถ ๊ตฌ์ฑ์ ๋ํด ๊ฒํ ํ๋ค. ํ V๋ ๊ณต๊ฐ๋ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ์๋ ์ฌ๋ฌ ๋ํ์ ์ธ LLM์ ๋ชจ๋ธ ์นด๋๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ LLMs์ ์ํคํ
์ฒ ์ค๊ณ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๋ค. ์ฆ, ์ฃผ๋ฅ architecture, pre-training objective, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ detailed configuration์ ๋ํด ๋ค๋ฃฌ๋ค. Table V๋ ๊ณต๊ฐ๋ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ๊ฐ์ถ ๋ช๋ช ๋ํ์ ์ธ LLMs์ model cards๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ LLMs์ ์ํคํ
์ฒ ์ค๊ณ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๋ค, ์ฆ, mainstream architecture, pre-training objective, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ detailed configuration์ ๋ํด. Table V๋ ๊ณต๊ฐ๋ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ํฌํจํ ๋ช๋ช ๋ํ์ ์ธ LLMs์ model cards๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ LLMs์ ์ํคํ
์ฒ ์ค๊ณ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๋ค. ์ฆ, ์ฃผ๋ฅ ์ํคํ
์ฒ, pre-training objective, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ detailed configuration์ ๋ํด ๋ค๋ฃฌ๋ค. Table V๋ ๊ณต๊ฐ๋ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ๊ฐ์ถ ๋ช๋ช ๋ํ์ ์ธ LLMs์ model cards๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. | ์ด ์น์
์์๋ LLMs์ ์ํคํ
์ฒ ์ค๊ณ์ ๋ํด ๊ฒํ ํ๋ค. ์ฆ, ์ฃผ๋ฅ ์ํคํ
์ฒ, pre-training objective, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ detailed configuration์ ๋ํด ๋ค๋ฃฌ๋ค. Table V๋ ๊ณต๊ฐ๋ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ํฌํจํ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ LLMs์ model cards๋ฅผ ์ ์ํ๋ค. |
**์ธ๊ฐ ์ฃผ์(Human Annotation)**: ์ด ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ค์ํ ์์ด์ ํธ๋ค์ ์ํด ์์ฑ๋ ์ถ๋ ฅ๋ฌผ์ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์๊ฐ ์ง์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๊ฑฐ๋ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํ๋ค [22, 29, 105]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, [20]์์๋ ์ ์๋ค์ด ๋ง์ ์ฃผ์์๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ์ฌ ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ง์ ๊ด๋ จ๋ ๋ค์ฏ ๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํ๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, [159]์์๋ ์ธ๊ฐ ์ฐธ๊ฐ์๋ค์ด ๋ฌดํด์ฑ, ์ ์ง์ฑ, ๋์, ์ฐธ์ฌ, ํธํฅ์ฑ ์์์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ชจ๋ธ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ , ๊ทธ ํ์ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค ๊ฐ์ ์ด๋ฌํ ์ ์๋ฅผ ๋น๊ตํ๋ค. [79]์์๋ ์ฃผ์์๋ค์ด ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์จ๋ผ์ธ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด ๊ท์น ๊ฐ๋ฐ์ ํฌ๊ฒ ํฅ์์ํฌ ์ ์๋์ง ํ๋จํ๋๋ก ์์ฒญํ๋ค. | **์ธ๊ฐ ์ฃผ์**: ์ด ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ ๋ค์ํ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์์ฑํ ์ถ๋ ฅ์ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์๊ฐ ์ง์ ์ฑ์ ํ๊ฑฐ๋ ์์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ํฌํจ๋ฉ๋๋ค[22, 29, 105]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, [20]์์๋ ๋ง์ ์ฃผ์๊ฐ์๊ฒ 5๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํ๊ณ , ์์ด์ ํธ ๊ธฐ๋ฅ๊ณผ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ด๋ 5๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, [159]์์๋ ์ฌ๋ ์ฐธ์ฌ์๊ฐ ๋ฌดํด์ฑ, ์ ์ง์ฑ, ์ ์ฉ์ฑ, ์ฐธ์ฌ๋, ํธ๊ฒฌ ์๋ ์ฑํฅ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํตํด ์ฌ๋ฌ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ์ ์ด๋ฌํ ์ ์๋ฅผ ๋น๊ตํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. 79]์์๋ ์ฃผ์๊ฐ์๊ฒ ํน์ ์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์จ๋ผ์ธ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด์์ ๊ท์น ๊ฐ๋ฐ์ ํฌ๊ฒ ํฅ์์ํฌ ์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. | **์ธ๊ฐ ์ฃผ์**: ์ด ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์๊ฐ ์ง์ ๋ค์ํ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์์ฑํ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์ํํ๊ฑฐ๋ ์์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํ๋ค [22, 29, 105]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, [20]์์ ์ ์๋ ๋ง์ ์ฃผ์์๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ๊ณ ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ง์ ๊ด๋ จ๋ ๋ค์ฏ ๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํ๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, [159]๋ ์ธ๊ฐ ์ฐธ๊ฐ์๊ฐ ๋ฌดํด์ฑ, ์ ์ง์ฑ, ์ ์ฉ์ฑ, ์ฐธ์ฌ๋, ํธํฅ์ฑ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋๋ก ํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ํจ๊ณผ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ณ , ๊ทธ ํ์ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ์ ์ด๋ฌํ ์ ์๋ฅผ ๋น๊ตํ๋ค. [79]์์ ์ฃผ์์๋ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์จ๋ผ์ธ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด ๊ท์น ๊ฐ๋ฐ์ ํฌ๊ฒ ํฅ์์ํฌ ์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๋๋ก ์์ฒญ๋ฐ๋๋ค. | **ํด๋จผ ์ด๋
ธํ
์ด์
**: ์ด ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์๊ฐ ๋ค์ํ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์์ฑํ ์ถ๋ ฅ๋ฌผ์ ์ง์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๊ฑฐ๋ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํฉ๋๋ค [22, 29, 105]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, [20]์์ ์ ์๋ ๋ง์ ์ฃผ์์๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ๊ณ , ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ง์ ๊ด๋ จ๋ ๋ค์ฏ ๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. ๋น์ทํ๊ฒ, [159]์์๋ ์ธ๊ฐ ์ฐธ๊ฐ์๊ฐ ๋ฌดํด์ฑ, ์ ์ง์ฑ, ๋์์ฑ, ์ฐธ์ฌ์ฑ, ํธํฅ์ฑ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ , ๊ทธ ํ์ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ์ ์ด๋ฌํ ์ ์๋ฅผ ๋น๊ตํฉ๋๋ค. [79]์์๋ ์ฃผ์์๊ฐ ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์จ๋ผ์ธ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด ๊ท์น ๊ฐ๋ฐ์ ํฌ๊ฒ ํฅ์์ํฌ ์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. | **์ธ๊ฐ ์ฃผ์**: ์ด ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์๊ฐ ๋ค์ํ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์์ฑํ ์ถ๋ ฅ์ ์ง์ ์ ์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๊ฑฐ๋ ์์๋ฅผ ์ ํ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํฉ๋๋ค [22, 29, 105]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, [20]์์๋ ์ ์๊ฐ ๋ง์ ์ฃผ์ ๋ฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ๊ณ , ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ง์ ๊ด๋ จ๋ ๋ค์ฏ ๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. ๋น์ทํ๊ฒ, [159]์์๋ ๋ชจ๋ธ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ์ธ๊ฐ ์ฐธ๊ฐ์์๊ฒ ๋ฌดํด์ฑ, ์ ์ง์ฑ, ๋์, ์ฐธ์ฌ, ํธํฅ์ฑ์ ๋ํด ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ฐํ๋๋ก ํ์๊ณ , ๊ทธ ํ์ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ ๊ฐ์ ์ด๋ฌํ ์ ์๋ฅผ ๋น๊ตํ์์ต๋๋ค. [79]์์๋ ์ฃผ์ ๋ฌ๊ธฐ์๊ฒ ํน์ ํ๊ฒ ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์จ๋ผ์ธ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด ๊ท์น ๊ฐ๋ฐ์ ํฌ๊ฒ ํฅ์์ํฌ ์ ์๋์ง ํ๋จํ๋๋ก ์์ฒญํ์์ต๋๋ค. | **์ธ๊ฐ ์ฃผ์**: ์ด ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ธ๊ฐ ํ๊ฐ์๊ฐ ๋ค์ํ ์์ด์ ํธ๊ฐ ์์ฑํ ์ถ๋ ฅ์ ์ง์ ์ ์ํํ๊ฑฐ๋ ์์๋ฅผ ๋งค๊ธฐ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํฉ๋๋ค [22, 29, 105]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, [20]์์๋ ์ ์๊ฐ ๋ง์ ์ฃผ์๊ฐ๋ฅผ ๊ณ ์ฉํ๊ณ , ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ง์ ๊ด๋ จ๋ ๋ค์ฏ ๊ฐ์ง ํต์ฌ ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ํผ๋๋ฐฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. ๋น์ทํ๊ฒ, [159]์์๋ ์ธ๊ฐ ์ฐธ๊ฐ์๋ค์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ฌดํด์ฑ, ์ ์ง์ฑ, ์ ์ฉ์ฑ, ์ฐธ์ฌ์ฑ, ํธํฅ์ฑ์ ๋ํด ํ๊ฐํ๋๋ก ํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ , ๊ทธ ํ์ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ค ๊ฐ์ ์ ์๋ฅผ ๋น๊ตํฉ๋๋ค. [79]์์๋ ์ฃผ์๊ฐ๋ค์ด ํน๋ณํ ์ค๊ณ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์จ๋ผ์ธ ์ปค๋ฎค๋ํฐ ๋ด ๊ท์น ๊ฐ๋ฐ์ ํฌ๊ฒ ํฅ์์ํฌ ์ ์๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ๋๋ก ์์ฒญํฉ๋๋ค. |
\(\ell(y|x)\)๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค \(L\)๊ณผ ๊ฐ์ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ง๋ง, ๊ทธ๋ค์ ๊ฐ์ง ์์์ ์ฃผ๋ชฉํ๋ผ. ์ฒซ์งธ, ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ ๋ชจ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ ๋ฌธ์์ ๋ชจ๋ ํ ํฐ์ ํ๊ท ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฝํ์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋ค๋ฅธ ๋ฌธ์๋ค์ ์์ค์ ๊ท ์ผํ์ง ์๋ค. ๋์งธ, ๋ง์ฝ \(x\)์ ์ ์ฌํ ๋ฌธ์๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ์ฝํผ์ค์ ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค๋ฉด, \(\ell(y|x)\)๋ ์ผ๋ฐํ ์์ค์ด ๋๋ค. ์ด๋ ์ข
์ข
ํ๋ จ ์์ค์ ๋์ด์๋ ๋ค๋ฅธ ์์ธ๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ๊ฒ๊ณผ ๊ด๋ จ์ด ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ปดํจํฐ ๋น์ ์์, ๊ณผ๋ํ๊ฒ ์ด๊ณผ ๋งค๊ฐ๋ณ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ์๋ ดํ ๋, ๋ถ์กฑํ๊ฒ ๋งค๊ฐ๋ณ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค ํ
์คํธ ์ฑ๋ฅ์์ ํฅ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค [9; 4]. | ell(y|x)\)๋ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค \(L\)๊ณผ ๊ฐ์ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง์ง๋ง, ๋์ ๊ฐ์ง ์์ต๋๋ค. ๋จผ์ , ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ์ฌ์ ํ์ต๋ ๋ชจ๋ ๋ฌธ์์ ๋ชจ๋ ํ ํฐ์ ํ๊ท ์
๋๋ค. ๊ฒฝํ์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋ฌธ์๋ง๋ค ์์ค์ด ๊ท ์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ๋์งธ, ์ฌ์ ํ์ต ์ฝํผ์ค์ \(x\)์ ์ ์ฌํ ๋ฌธ์๊ฐ ์กด์ฌํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, \(\ell(y|x)\)๋ ์ผ๋ฐํ ์์ค์ด๋ฉฐ, ์ด๋ ์ข
์ข
๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ฐ์ ํ์ต ์์ค ์ด์ธ์ ๋ค๋ฅธ ์์ธ๊ณผ ๊ด๋ จ์ด ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ปดํจํฐ ๋น์ ์์๋ ๊ณ ๋๋ก ๊ณผ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์์ ์๋ ดํ ๋ ํ
์คํธ ์ฑ๋ฅ์ด ๊ณผ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค ๊ฐ์ ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ต๋๋ค [9; 4]. | \(\ell(y|x)\)์ ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค \(L\)๊ณผ ๊ฐ์ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง์ง๋ง, ๊ทธ๊ฒ๋ค์ ๋์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ์ฒซ์งธ, ์ฌ์ ํ๋ จ ์์ค์ ๋ชจ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ ๋ฌธ์์ ๋ชจ๋ ํ ํฐ์ ํ๊ท ์
๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฝํ์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ฌธ์๋ค์ ์์ค์ ๊ท ์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ๋์งธ, \(x\)์ ์ ์ฌํ ๋ฌธ์๊ฐ ์ฌ์ ํ๋ จ ์ฝํผ์ค์ ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค๋ฉด, \(\ell(y|x)\)๋ ์ผ๋ฐํ ์์ค๋ก, ์ด๋ ์ข
์ข
ํ์ต ์์ค ์ด์์ ๋ค๋ฅธ ์์ธ๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ด๋ จ์ด ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ปดํจํฐ ๋น์ ์์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ over-parameterized ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ข
์ข
under-parameterized ๋ชจ๋ธ๋ค๋ณด๋ค ํ
์คํธ ์ฑ๋ฅ์์ ๊ฐ์ ๋๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ์๋ ดํ ๋์
๋๋ค [9; 4]. | ์ฐธ๊ณ ๋ก, \(\ell(y|x)\)๋ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค \(L\)๊ณผ ๊ฐ์ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง์ง๋ง, ๋์ ๋์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ์ฒซ์งธ, ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ๋ชจ๋ ์ฌ์ ํ์ต๋ ๋ฌธ์์ ๋ชจ๋ ํ ํฐ์ ํ๊ท ์
๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฝํ์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋ค๋ฅธ ๋ฌธ์๋ค์ ์์ค์ ๊ท ์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ๋์งธ, \(x\)์ ์ ์ฌํ ๋ฌธ์๊ฐ ์ฌ์ ํ์ต ์ฝํผ์ค์ ์กด์ฌํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, \(\ell(y|x)\)๋ ์ผ๋ฐํ ์์ค๋ก, ์ข
์ข
ํ์ต ์์ค ์ด์ธ์ ๋ค๋ฅธ ์์ธ๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ด๋ จ์ด ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ปดํจํฐ ๋น์ ์์๋ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ํ๋ผ๋ฏธํฐํ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์๋ ดํ ๋, ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด ๋ถ์กฑํ๊ฒ ํ๋ผ๋ฏธํฐํ๋ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค ํ
์คํธ ์ฑ๋ฅ์ด ํฅ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ต๋๋ค [9; 4]. | \(\ell(y|x)\)๋ ์ฌ์ ํ์ต ์์ค \(L\)๊ณผ ๊ฐ์ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ง๋ง, ์ด ๋์ ๋์ผํ์ง ์๋ค๋ ์ ์ ์ฃผ๋ชฉํ๋ผ. ์ฒซ์งธ, ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ๋ชจ๋ ์ฌ์ ํ์ต๋ ๋ฌธ์์ ๋ชจ๋ ํ ํฐ์ ํ๊ท ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฝํ์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ฌธ์๋ค์ ์์ค์ ์ผ์ ํ์ง ์๋ค. ๋์งธ, \(x\)์ ์ ์ฌํ ๋ฌธ์๊ฐ ์ฌ์ ํ์ต ์ฝํผ์ค์ ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค๋ฉด, \(\ell(y|x)\)๋ ์ผ๋ฐํ ์์ค๋ก, ์ข
์ข
ํ์ต ์์ค ์ด์ธ์ ๋ค๋ฅธ ์์ธ๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ด๋ จ์ด ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ปดํจํฐ ๋น์ ์์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ over-parameterized ๋ชจ๋ธ์ under-parameterized ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค ํ
์คํธ ์ฑ๋ฅ์์ ํฅ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. ์ด๋ ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ชจ๋ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ์๋ ดํ ๋ [9; 4]์ด๋ค. | ์ฌ์ ํ์ต ์์ค \(L\)๊ณผ \(\ell(y|x)\)์ ํํ๊ฐ ๊ฐ์ง๋ง, ๋์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ์ฒซ์งธ, ์ฌ์ ํ์ต ์์ค์ ๋ชจ๋ ์ฌ์ ํ์ต๋ ๋ฌธ์์ ๋ชจ๋ ํ ํฐ์ ํ๊ท ์
๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๊ฒฝํ์ ๊ด์ฐฐ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋ค๋ฅธ ๋ฌธ์๋ค์ ์์ค์ ๊ท ์ผํ์ง ์์ต๋๋ค. ๋์งธ, \(x\)์ ์ ์ฌํ ๋ฌธ์๊ฐ ์ฌ์ ํ์ต ์ฝํผ์ค์ ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค๋ฉด, \(\ell(y|x)\)๋ ์ผ๋ฐํ ์์ค๋ก, ์ข
์ข
ํ์ต ์์ค์ ๋์ด์๋ ๋ค๋ฅธ ์์ธ๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ด๋ จ์ด ์์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ปดํจํฐ ๋น์ ์์ ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๋งค๊ฐ๋ณ์๊ฐ ๋ง์ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ์ ์๋ ดํ ๋, ๊ณผ์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ๋ณด๋ค ํ
์คํธ ์ฑ๋ฅ์ด ํฅ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ต๋๋ค [9; 4]. |
GSM8k [42] ๋ฐ MATH ๋ฒค์น๋งํฌ [43]๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๋ค์์ CoT [31] ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค: | ๋ค์ CoT [31] ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ GSM8k [42] ๋ฐ MATH ๋ฒค์น๋งํฌ [43]๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ค. | GSM8k [42] ๋ฐ MATH ๋ฒค์น๋งํฌ [43]์(๋ฅผ) ๋ค์ CoT [31] ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ๊ฐํฉ๋๋ค. | GSM8k [42] ๋ฐ MATH ๋ฒค์น๋งํฌ [43]๋ฅผ ํ๊ฐํ๋๋ฐ ๋ค์ CoT [31] ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค. | GSM8k [42] ๋ฐ MATH ๋ฒค์น๋งํฌ [43]๋ฅผ ํ๊ฐํ๋๋ฐ ๋ค์ CoT [31] ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค. | GSM8k [42] ๋ฐ MATH ๋ฒค์น๋งํฌ [43]๋ฅผ ํ๊ฐํ๋๋ฐ ๋ค์ CoT [31] ํ๋กฌํํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ต๋๋ค. |
ํ๊ฐ ๋์ ์, ๊ทธ๋ค์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ผ๋ฐํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ๋ณด์กฐ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์์ด๋์ด๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ์ค์ด ์ข
์ข
์์ชฝ ์์ ๋ชจ๋์์ ๋ํ๋๋ ํจํด์ ๋ฐฐ์ธ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.9 | ํ๊ฐ. ๋์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ผ๋ฐํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ๋ณด์กฐ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค. ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ์ค์ด ๋ ๊ฐ์ง ์์๋ก ๋ํ๋๋ ํจํด์ ํ์ตํ ์ ์๋ค๋ ์์ด๋์ด์
๋๋ค.9 | ํ๊ฐ๊ฐ ์๋๋ผ, ๊ทธ๋ค์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ผ๋ฐํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ๋ณด์กฐ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค. ์์ด๋์ด๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ์ค๋ค์ด ์ข
์ข
์์ชฝ ์์์์ ๋ํ๋๋ ํจํด์ ๋ฐฐ์ธ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.9 | ํ๊ฐ ๋์ , ์ด๋ค์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ผ๋ฐํํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ๋ณด์กฐ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์์ด๋์ด๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ์ค๋ค์ด ์ข
์ข
๋ ๊ฐ์ง ์์๋ก ๋ํ๋๋ ํจํด์ ํ์ตํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.9 | ํ๊ฐ์์๋ ๋์ ์ ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐํ๋ฅผ ๋๋ ๋ณด์กฐ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์์ด๋์ด๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ์ค๋ค์ด ์ข
์ข
๋ ๊ฐ์ง ์์๋ก ๋ํ๋๋ ํจํด์ ํ์ตํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.9 | ํ๊ฐ์์๋ ๋์ ์ ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ผ๋ฐํ๋ฅผ ๋๋ ๋ณด์กฐ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์์ด๋์ด๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ์ค๋ค์ด ์ข
์ข
๋ ๊ฐ์ง ์์๋ก ๋ํ๋๋ ํจํด์ ํ์ตํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์
๋๋ค.9 |
์ด ๋ถ์๋ค์ ๋ํ๊ธฐ ์ํด์๋, ์ธ ๋ถ๋ชจ (-4, -2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ -3)์ ์ต์๊ณต๋ฐฐ์(LCM)์ธ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๋ฅผ ์ฐพ์์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ชจ๋ค์ LCM์ -12์
๋๋ค. | ์ด ๋ถ์๋ฅผ ๋ํ๋ ค๋ฉด ์ธ ๋ถ๋ชจ(-4, -2, -3)์ ์ต์๊ณต๋ฐฐ์(LCM)์ธ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๋ฅผ ์ฐพ์์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ชจ์ LCM์ -12์
๋๋ค. | ์ด ๋ถ์๋ค์ ๋ํ๋ ค๋ฉด, ์ธ ๋ถ๋ชจ(-4, -2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ -3)์ ์ต์๊ณต๋ฐฐ์(LCM)์ธ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๋ฅผ ์ฐพ์์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ชจ๋ค์ LCM์ -12์
๋๋ค. | ์ด ๋ถ์๋ค์ ๋ํ๋ ค๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ ๋ถ๋ชจ(-4, -2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ -3)์ ์ต์๊ณต๋ฐฐ์(LCM)์ธ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๋ฅผ ์ฐพ์์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ชจ๋ค์ LCM์ -12์
๋๋ค. | ์ด ๋ถ์๋ค์ ๋ํ๋ ค๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ ๋ถ๋ชจ(-4, -2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ -3)์ ์ต์๊ณต๋ฐฐ์(LCM)์ธ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๋ฅผ ์ฐพ์์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ชจ๋ค์ LCM์ -12์
๋๋ค. | ์ด ๋ถ์๋ค์ ๋ํ๋ ค๋ฉด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ ๋ถ๋ชจ(-4, -2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ -3)์ ์ต์๊ณต๋ฐฐ์(LCM)์ธ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๋ฅผ ์ฐพ์์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด ๋ถ๋ชจ๋ค์ LCM์ -12์
๋๋ค. |
์ด์ ์น์
์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ์ฅ ์ฟผ๋ฆฌ ํจ์จ์ด ๋๊ณ ์ ๋ฐํ ๊ณต๊ฒฉ ๋ฐฉ์์ธ ๊ฐ์ ๋ 4-logprob attack(Section 5.3)์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ๋ค๋ฅธ ๊ณต๊ฒฉ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ผ๋ก ์ ํํ๋ฉด ์ด ์คํ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฌํ ablation studies๋ฅผ ์ํํ์ง ์์์ต๋๋ค. | ์ด์ ์น์
์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ์ฅ ์ฟผ๋ฆฌ ํจ์จ์ ์ธ ๊ณต๊ฒฉ์ด์ ๊ฐ์ฅ ์ ๋ฐํ ๊ณต๊ฒฉ์ธ ๊ฐ์ ๋ 4-logprob ๊ณต๊ฒฉ(์น์
5.3)์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ๋ค๋ฅธ ๊ณต๊ฒฉ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ผ๋ก ์ ํํ๋ฉด ์ด ์คํ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก ์ด๋ฌํ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์ง ์์ต๋๋ค. | ์ด์ ์น์
์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ์ ๋ 4-logprob attack(Section 5.3)์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ์ด๋ ๊ฐ์ฅ query ํจ์จ์ ์ด๋ฉด์๋ ๊ฐ์ฅ ์ ํํ attack์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค. ๋ค๋ฅธ attack algorithm์ผ๋ก ์ ํํ๊ฒ ๋๋ฉด ์ฐ๋ฆฌ์ ์ด ์คํ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก, ์ด๋ฌํ ablation studies๋ฅผ ์ํํ์ง ์์์ต๋๋ค. | ์ด์ ์น์
์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ์ฅ ์ฟผ๋ฆฌ ํจ์จ์ด ๋๊ณ ์ ๋ฐํ 4-logprob ๊ณต๊ฒฉ(Section 5.3)์ ๊ฐ์ ๋ ๋ฒ์ ์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ๋ค๋ฅธ ๊ณต๊ฒฉ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ผ๋ก ์ ํํ๊ฒ ๋๋ฉด ์ด ์คํ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก, ์ด๋ฌํ ablation studies๋ ์ํํ์ง ์์์ต๋๋ค. | ์ด์ ์น์
์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ์ ๋ 4-logprob attack(Section 5.3)์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ์ด๋ ๊ฐ์ฅ query ํจ์จ์ ์ธ attack์ด๋ฉด์ ๋์์ ๊ฐ์ฅ ์ ๋ฐํ attack์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค. ๋ค๋ฅธ attack algorithm์ผ๋ก ์ ํํ๊ฒ ๋๋ฉด ์ฐ๋ฆฌ์ ์ด ์คํ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฌํ ablation studies๋ฅผ ์ํํ์ง ์์์ต๋๋ค. | ์ด์ ์น์
์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, ๊ฐ์ฅ ์ฟผ๋ฆฌ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ ํํ ๊ณต๊ฒฉ์ธ ๊ฐ์ ๋ 4-logprob attack(Section 5.3)์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์ต๋๋ค. ๋ค๋ฅธ attack algorithm์ผ๋ก ์ ํํ๋ฉด ์ด ์คํ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก, ์ด๋ฌํ ablation studies๋ฅผ ์ํํ์ง ์์์ต๋๋ค. |
_๋น๊ณ ._ ์์์ ์ธ๊ธ๋ ์์ด์ ํธ ๋ฅ๋ ฅ ํ๋ ์ ๋ต๋ค์ ๋น๊ตํด๋ณด๋ฉด, fine-tuning ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํจ์ผ๋ก์จ ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋๋ฐ, ์ด๋ ๋๋์ task-specific ์ง์์ ํฌํจ์ํฌ ์ ์์ง๋ง, open-source LLMs์๋ง ์ ํฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. fine-tuning์ด ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณดํต ์ฌ์ธํ prompting ์ ๋ต์ด๋ mechanism engineering์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํจ๋ค. ์ด๋ค์ open- ๋ฐ closed-source LLMs ๋ ๋ค์ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLMs์ ์
๋ ฅ ์ปจํ
์คํธ ์ฐฝ์ ์ ํ ๋๋ฌธ์, ๊ทธ๋ค์ ๋๋ฌด ๋ง์ ์์
์ ๋ณด๋ฅผ ํฌํจ์ํฌ ์ ์๋ค. ๋ํ, prompts์ mechanisms์ ๋์์ธ ๊ณต๊ฐ์ด ๋งค์ฐ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ต์ ์ ์๋ฃจ์
์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ฝ์ง ์๋ค. | _์ฐธ๊ณ ._ ์์ด์ ํธ ์ญ๋ ํ๋์ ์ํ ์์ ์ธ๊ธํ ์ ๋ต์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด, ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์์ผ ๋ง์ ์์ ์์
๋ณ ์ง์์ ํตํฉํ ์ ์์ง๋ง ์คํ ์์ค LLM์๋ง ์ ํฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฏธ์ธ ์กฐ์ ์ด ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ธํ ํ๋กฌํํธ ์ ๋ต์ด๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ ์์ง๋์ด๋ง์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ด๋ค์ ์คํ ์์ค ๋ฐ ํ์ ์์ค LLM์ ๋ชจ๋ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLM์ ์
๋ ฅ ์ปจํ
์คํธ ์ฐฝ์ ํ๊ณ๋ก ์ธํด ๋๋ฌด ๋ง์ ์์
์ ๋ณด๋ฅผ ํตํฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ ํ๋กฌํํธ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์ค๊ณ ๊ณต๊ฐ์ ๋งค์ฐ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ต์ ์ ์๋ฃจ์
์ ์ฐพ๊ธฐ๊ฐ ์ฝ์ง ์์ต๋๋ค. | _๋น๊ณ ._ ์์ ์ธ๊ธํ ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ ํ๋ ์ ๋ต์ ๋น๊ตํด๋ณด๋ฉด, fine-tuning ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํค๋๋ฐ, ์ด๋ ๋ง์ ์์ task-specific ์ง์์ ํตํฉํ ์ ์์ง๋ง open-source LLM์๋ง ์ ํฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. fine-tuning์ด ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณดํต delicate prompting strategies ๋๋ mechanism engineering์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์ ํธ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฅ์์ํจ๋ค. ์ด๋ค์ open- ๋ฐ closed-source LLM ๋ชจ๋์ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLM์ input context window์ ์ ํ ๋๋ฌธ์ ๋๋ฌด ๋ง์ task ์ ๋ณด๋ฅผ ํตํฉํ ์ ์๋ค. ๋ํ, prompts์ mechanisms์ designing spaces๊ฐ ๋งค์ฐ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ต์ ์ ์๋ฃจ์
์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ฝ์ง ์๋ค. | _๋น๊ณ ._ ์์ ์ธ๊ธํ ์์ด์ ํธ ์ญ๋ ํ๋ ์ ๋ต์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด, fine-tuning ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์ํค๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ง์ ์์ task-specific ์ง์์ ํตํฉํ ์ ์์ง๋ง, open-source LLM์๋ง ์ ํฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ต๋๋ค. fine-tuning์ด ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณดํต delicate prompting ์ ๋ต์ด๋ mechanism engineering์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ด๋ค์ open- ๋ฐ closed-source LLM ๋ชจ๋์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLM์ input context window์ ์ ํ์ผ๋ก ์ธํด ๋๋ฌด ๋ง์ task ์ ๋ณด๋ฅผ ํตํฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, prompts์ mechanisms์ designing spaces๊ฐ ๋งค์ฐ ๋์ด ์ต์ ์ ์๋ฃจ์
์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ฝ์ง ์์ต๋๋ค. | _๋น๊ณ ._ ์์ ์ธ๊ธํ ์์ด์ ํธ ์ญ๋ ํ๋ ์ ๋ต์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด, fine-tuning ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์ํค๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ง์ ์์ task-specific ์ง์์ ํตํฉํ ์ ์์ง๋ง open-source LLM์๋ง ์ ํฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ต๋๋ค. fine-tuning์ด ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณดํต delicate prompting ์ ๋ต์ด๋ mechanism engineering์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์ํต๋๋ค. ์ด๋ค์ open- ๋ฐ closed-source LLM ๋ชจ๋์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLM์ input context window์ ์ ํ์ผ๋ก ์ธํด ๋๋ฌด ๋ง์ task ์ ๋ณด๋ฅผ ํตํฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ prompts์ mechanisms์ designing spaces๊ฐ ๋งค์ฐ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ต์ ์ ์๋ฃจ์
์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ฝ์ง ์์ต๋๋ค. | _๋น๊ณ ._ ์์ ์ธ๊ธํ ์์ด์ ํธ ์ญ๋ ํ๋ ์ ๋ต์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด, fine-tuning ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ํฅ์์ํค๋ฉฐ, ๋ง์ ์์ ์์
ํนํ ์ง์์ ํตํฉํ ์ ์์ง๋ง, open-source LLM์๋ง ์ ํฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ต๋๋ค. fine-tuning์ด ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณดํต ์ฌ์ธํ prompting ์ ๋ต์ด๋ mechanism engineering์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ด์ ํธ ์ญ๋์ ๊ฐํํฉ๋๋ค. ์ด๋ค์ open- ๋ฐ closed-source LLM ๋ชจ๋์ ์ฌ์ฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ LLM์ ์
๋ ฅ context window์ ์ ํ์ผ๋ก ์ธํด ๋๋ฌด ๋ง์ ์์
์ ๋ณด๋ฅผ ํตํฉํ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, prompts์ mechanisms์ designing spaces๊ฐ ๋งค์ฐ ๋์ด ์ต์ ์ ์๋ฃจ์
์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ์ฝ์ง ์์ต๋๋ค. |
์ฐ์ํ ๋ฒ์ญ์ ์ด์งํ๊ณ ์ด๋ฑํ ๋ฒ์ญ์ ๋ฐฐ์ ํ๋ ๋ชฉํ๋ฅผ ํ์ตํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ผ๋ฒจ๋ง๋ ์ ํธ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ์ ๊ทผ์ด ํ์ํ๋ค. | ์ฐ์ํ ๋ฒ์ญ์ ์ด์งํ๊ณ ์ด๋ฑํ ๋ฒ์ญ์ ๊ฑฐ๋ถํ๋ ๋ชฉํ๋ฅผ ํ์ตํ๋ ค๋ฉด ๋ผ๋ฒจ์ด ์ง์ ๋ ์ ํธ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ก์ธ์คํด์ผ ํฉ๋๋ค. | ์ฐ์ํ ๋ฒ์ญ์ ์ด์งํ๊ณ ์ด๋ฑํ ๋ฒ์ญ์ ๋ฐฐ์ ํ๋ ๋ชฉํ๋ฅผ ํ์ตํ๊ธฐ ์ํด์๋, labeled preference data์ ์ ๊ทผํ ์ ์์ด์ผ ํ๋ค. | ๋ ์ด๋ธ์ด ์ง์ ๋ ์ ํธ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๊ทผํ์ฌ ์ฐ์ํ ๋ฒ์ญ์ ์ด์งํ๊ณ ์ด๋ฑํ ๋ฒ์ญ์ ๋ฐฐ์ ํ๋ ๋ชฉํ๋ฅผ ํ์ตํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ํฉ๋๋ค. | ๋ผ๋ฒจ์ด ๋ถ์ฌ๋ ์ ํธ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๊ทผํ์ฌ ์ฐ์ํ ๋ฒ์ญ์ ์ด์งํ๊ณ ์ด๋ฑํ ๋ฒ์ญ์ ๋ฐฐ์ ํ๋ ๋ชฉํ๋ฅผ ํ์ตํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ๋ค. | ๋ ์ด๋ธ์ด ์ง์ ๋ ์ ํธ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ์ ๊ทผ์ด ํ์ํ๋ค๋ ์ ์ ๋ช
์ฌํด์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ ์ฐ์ํ ๋ฒ์ญ์ ์ด์งํ๊ณ ์ด๋ฑํ ๋ฒ์ญ์ ๋ฐฐ์ ํ๋ ๋ชฉํ๋ฅผ ํ์ตํ๋๋ฐ ํ์์ ์
๋๋ค.
(However, this sentence seems to be cut off. The full context would be helpful for a more accurate translation.)
(์ฐธ๊ณ ๋ก, ์ด ๋ฌธ์ฅ์ ์๋ ค์๋ ๊ฒ ๊ฐ์ต๋๋ค. ๋ ์ ํํ ๋ฒ์ญ์ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ๊ฒ ์ต๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์๋ ค์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ฏ๋ก, ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ ๊ฐ์ต๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ ๊ฒ์๋ฅผ ์ํด ์ ์ฒด ๋ฌธ๋งฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์
๋๋ค.)
(๋ฒ์ญ์ด ์์ ํ์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์
๋๋ค. ์ ํํ |
๋์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๊ดํด. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๋ฆฌํธ๋ ์ด๋์ ์ํ ๊ณ ์ ๋ ํผํฉ ๋น์จ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ์ ์ํ๋ค. ๋์ฑ ์ ๊ตํ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๋์ ๋น์จ(Albalak et al., 2023)์ ํฌํจํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ง์ด ๋ฐ์ดํฐ ๋๋ฉ์ธ์ ๋ณ๊ฒฝํ๋ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ(Chen et al., 2024)์ ํฌํจํ ์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ด ์ง์์ ์ธ ํ๋ฆฌํธ๋ ์ด๋(Sec. 5)์ ์ ์ฉ๋จ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ์ด๋ฌํ ์ค์ ์ ํ์ฅํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์์ฌํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ถ๊ตฌํ๊ธฐ ์ํ ์ถ๊ฐ ๋ถ์์ ํตํฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ๋งํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ๋๋ค. | ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๋ํด. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํด ๊ณ ์ ๋ ํผํฉ ๋น์จ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋ณด๋ค ์ ๊ตํ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ด์
์๋ ๋์ ๋น์จ(Albalak ๋ฑ, 2023)๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ๋๋ฉ์ธ์ด ๋ณํํ๋ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ(Chen ๋ฑ, 2024)์ด ํฌํจ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ง์์ ์ธ ์ฌ์ ํ๋ จ(์น. 5)์์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ ์ฉ์ ์ด๋ฌํ ํ๊ฒฝ์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ์ฅํ ์ ์๋ค๋ ์ ๋ง์ ์์ํฉ๋๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ถ๊ตฌํ๊ธฐ ์ํ ์ถ๊ฐ ๋ถ์์ ํตํฉํ๋ ๊ฒ๋ ์ ๋งํ๋ค๊ณ ์๊ฐํฉ๋๋ค. | ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ก์, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํ ๊ณ ์ ๋ ํผํฉ ๋น์จ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ์ ์ํ๋ค. ๋์ฑ ์ธ๋ฐํ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๋์ ๋น์จ(Albalak et al., 2023)๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ๋๋ฉ์ธ์ ๋ฐ๊พธ๋ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ(Chen et al., 2024)์ ํฌํจํ ์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ด ์ง์์ ์ธ ์ฌ์ ํ๋ จ(Sec. 5)์ ์ ์ฉ๋๋ ๊ฒ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ์ด๋ฌํ ํ๊ฒฝ์ผ๋ก ํ์ฅํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์์ฌํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ถ๊ตฌํ๊ธฐ ์ํด ์ถ๊ฐ ๋ถ์์ ํตํฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ๋งํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ๋๋ค. | ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๊ดํด. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฌ์ ํ์ต์ ์ํ ๊ณ ์ ๋ ํผํฉ ๋น์จ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ์ ์ํฉ๋๋ค. ๋์ฑ ์ธ๋ฐํ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๋์ ๋น์จ(Albalak et al., 2023)์ ํฌํจํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ ๋๋ฉ์ธ์ ๋ฐ๊พธ๋ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ(Chen et al., 2024)๊น์ง ํฌํจ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ง์์ ์ธ ์ฌ์ ํ์ต(Sec. 5)์ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์ด๋ฌํ ํ๊ฒฝ์ผ๋ก ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ํ์ฅํ ์ ์๋ ์ ๋ง์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ ๋ง์ ๋ถ์์ ํตํฉํ์ฌ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ถ๊ตฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ ๋งํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ต๋๋ค. | ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ด์
์ ๊ดํด. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ์ ์ํ ๊ณ ์ ๋ ํผํฉ ๋น์จ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ์ ์ํ๋ค. ๋์ฑ ์ธ๋ จ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ด์
์ ๋์ ๋น์จ(Albalak et al., 2023)์ ํฌํจํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ ๋๋ฉ์ธ์ด ๋ฐ๋๋ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ(Chen et al., 2024)๊น์ง ํฌํจ๋ ์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ continual pretraining (Sec. 5)์ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์ด๋ฌํ ํ๊ฒฝ์ผ๋ก ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ํ์ฅํ ์ ์๋ ์ ๋ง์ ์์ฌํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ถ๊ตฌํ๊ธฐ ์ํ ์ถ๊ฐ ๋ถ์์ ํตํฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ๋งํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ๋๋ค. | ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฌ์ ํ์ต์ ์ํ ๊ณ ์ ๋ ํผํฉ ๋น์จ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฒฐ์ ํ๋ ํ์ดํ๋ผ์ธ์ ์ ์ํ๋ค. ๋์ฑ ์ธ๋ จ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ ์ดํ
์ ๋์ ๋น์จ(Albalak et al., 2023)์ ํฌํจํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ง์ด ๋ฐ์ดํฐ ๋๋ฉ์ธ์ด ๋ฐ๋๋ ์ปค๋ฆฌํ๋ผ(Chen et al., 2024)๊น์ง ํฌํจ๋ ์ ์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ continual pretraining (Sec. 5)์ ์ ์ฉํจ์ผ๋ก์จ, ์ด๋ฌํ ํ๊ฒฝ์ผ๋ก ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๊ฒฌ์ ํ์ฅํ ์ ์๋ ์ ๋ง์ด ์ด๋ฆฐ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ฏน์ฑ ๋ฒ์น์ ์ถ๊ตฌํ๊ธฐ ์ํด ์ถ๊ฐ ๋ถ์์ ํตํฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ ๋งํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ๋๋ค. |
ํ์ต ๊ณผ์ ์ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ 3e-5์ ์ผ์ ํ ํ์ต๋ฅ ์ ์ ์งํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ๋๋ง๋ค ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ฅผ 4M ํ ํฐ์์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐ์ํค๋ ์ ๋ต์ ์ฑํํ์ต๋๋ค. ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ์ ์ด ๋จ๊ณ์ ์กฐ์ ์ ๋ชจ๋ ๋ค๋ฅธ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ๊ธฐ์กด์ Yi-6B ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ฑ๊ณผ ์ผ์น์ํค๋ฉด์, ๋๊ท๋ชจ ํ์ต์ ๋์ ๊ณผ์ ๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ๋ ๋ฐ ๊ฒฐ์ ์ ์ด์์ต๋๋ค. | ํธ๋ ์ด๋ ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด 3e-5์ ์ผ์ ํ ํ์ต ์๋๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ๋๋ง๋ค ํ ํฐ 4M์์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋๋ฆฌ๋ ์ ๋ต์ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ์ฑํํ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ง์ ์กฐ์ ์ ๊ธฐ์กด์ Yi-6B ๊ธฐ๋ณธ ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ฅผ ์ ์งํ๋ ๊ฒ๊ณผ ํจ๊ป ๋๊ท๋ชจ๋ก ํ๋ จํ ๋์ ์ด๋ ค์์ ๊ทน๋ณตํ๋ ๋ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ์ต๋๋ค. | ํ์ต ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ 3e-5์ ์ผ์ ํ learning rate๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ loss๊ฐ ์ ์ฒด๋ ๋๋ง๋ค batch size๋ฅผ 4M tokens์์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐ์ํค๋ ์ ๋ต์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ฑํํ์๋ค. batch size์ ์ด๋ฌํ ์ ์ง์ ์ธ ์กฐ์ ์, ํ๋ฆฝ๋ Yi-6B base model configuration๊ณผ ์ผ์นํ๊ฒ ๋ชจ๋ ๋ค๋ฅธ parameters๋ฅผ ์ ์งํ๋ ๊ฒ๊ณผ ํจ๊ป, scale์์์ training์ ๋์ ์ ๊ทน๋ณตํ๋๋ฐ ๊ฒฐ์ ์ ์ด์๋ค. | ํ์ต ๊ณผ์ ์ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ 3e-5์ ์ผ์ ํ ํ์ต๋ฅ ์ ์ ์งํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ๋๋ง๋ค ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ฅผ 4M ํ ํฐ์์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐ์ํค๋ ์ ๋ต์ ์ฑํํ์ต๋๋ค. ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ์ ์ด์ ๊ฐ์ ์ ์ง์ ์ธ ์กฐ์ ๊ณผ ํจ๊ป ๊ธฐ์กด์ Yi-6B ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ฑ์ ๋ง์ถฐ ๋ชจ๋ ๋ค๋ฅธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ ์งํ๋ ๊ฒ์ ๋๊ท๋ชจ ํ๋ จ์ ๋์ ์ ๊ทน๋ณตํ๋ ๋ฐ ๊ฒฐ์ ์ ์ด์์ต๋๋ค. | ํ๋ จ ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ต๋ฅ ์ 3e-5๋ก ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์งํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ ์์ค์ด ์ ์ฒด๋ ๋๋ง๋ค ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ฅผ 4M ํ ํฐ์์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ๋๋ฆฌ๋ ์ ๋ต์ ์ฑํํ์ต๋๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ์ ์ ์ง์ ์ธ ์กฐ์ ์, ๋ชจ๋ ๋ค๋ฅธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ์กด์ Yi-6B ๋ฒ ์ด์ค ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์ฑ์ ๋ง์ถ๋ ๊ฒ๊ณผ ํจ๊ป, ๋๊ท๋ชจ ํ์ต์ ๋์ ์ ๊ทน๋ณตํ๋๋ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ์์ต๋๋ค. | ํ์ต ๊ณผ์ ์ ์ต์ ํํ๊ธฐ ์ํด, ์ฐ๋ฆฌ๋ 3e-5์ ์ผ์ ํ learning rate๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ loss๊ฐ ์ ์ฒด๋ ๋๋ง๋ค batch size๋ฅผ 4M tokens์์ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ๋๋ฆฌ๋ ์ ๋ต์ ์ฑํํ์ต๋๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ด batch size๋ฅผ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ์กฐ์ ํ๋ ๊ฒ๊ณผ ํจ๊ป, ๋ชจ๋ ๋ค๋ฅธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๊ธฐ์กด์ Yi-6B base model configuration์ ๋ง์ถ๋ ๊ฒ์ด ๋๊ท๋ชจ ํ์ต์ ์ด๋ ค์์ ๊ทน๋ณตํ๋ ๋ฐ ๊ฒฐ์ ์ ์ด์์ต๋๋ค. |
๋จ์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ค๋ณต ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ์ฐ์ํ๋ค. ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํ์์ผ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ๋ง์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ํจ์จ์ฑ๊ณผ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ด์ด์ง ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ฆ๊ฑฐ์ ๋ถ์ฌ๋ Transformer architecture ๋๋ ํ๋ จ์ ๋ํ ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ์ ํ์ ์์ฌํ๋ค. ๋ํ ๋ชจ๋ธ ํธ์ง์ ๋ํ ์ค์ํ ํจ์๋ฅผ ๊ฐ์ง ๊ฒ์ด๋ค: ๋ณต์กํ ์ฌ์ค์ด ์ถ๋ก ๋์ ํ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํ๋ ๊ฒ์ ๊ฒฐ์ฝ ์ถฉ๋ถํ์ง ์๋ค. ๋ณํ๊ฐ ์ ํ๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค (Onoe et al., 2023; Zhong et al., 2023; Cohen et al., 2023). | ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ค๋ณต์ผ๋ก ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค. ํฅํ์๋ ์ด๋ฌํ ํ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํํ์ฌ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ธ๋ก ๋ฐ์ ์ํฌ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ ๋ถ์กฑํ๋ฉด Transformer ์ํคํ
์ฒ ๋๋ ํ๋ จ์ ๋ณด๋ค ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ํ๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ ๋ชจ๋ธ ํธ์ง์๋ ์ค์ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์นฉ๋๋ค. ๋ณต์กํ ์ฌ์ค์ ์ถ๋ก ํ๋ ๋์ ๊ธฐ์ตํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํด๋ ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ์ด ์ ํ๋์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ์ด ์ ํ๋์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก๋ ์ถฉ๋ถํ์ง ์์ต๋๋ค(Onoe ์ธ, 2023; Zhong ์ธ, 2023; Cohen ์ธ, 2023). | ์ ๋ณด๋ฅผ ๋จ์ํ ๋งค๊ฐ๋ณ์์ ์ค๋ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ๋ ํจ์จ์ ์ด๋ค. ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ฌํ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํํ์ฌ ๊ฒฐ๊ตญ ๋ ๋ง์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ด์ด์ง ์ ์๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ฆ๊ฑฐ์ ๋ถ์กฑ์ Transformer ์ํคํ
์ฒ ๋๋ ํ๋ จ์ ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ์ ํ์ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ๋ํ, ์ด๋ ๋ชจ๋ธ ํธ์ง์ ์ค์ํ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ค: ๋ณต์กํ ์ฌ์ค์ด ์ถ๋ก ๋์ ํ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํ๋ ๊ฒ์ ์ถฉ๋ถํ์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ค, ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ์ด ์ ํ๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค(Onoe et al., 2023; Zhong et al., 2023; Cohen et al., 2023). | ๋งค๊ฐ๋ณ์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋จ์ํ ์ค๋ณต ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ํจ์จ์ ์
๋๋ค. ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํํ์ฌ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ๋ง์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ด์ด์ง ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ฆ๊ฑฐ์ ๋ถ์กฑ์ ํธ๋์คํฌ๋จธ ์ํคํ
์ฒ๋ ํ๋ จ์ ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ์ ํ์ ๋ํ๋ผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, ์ด๊ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํธ์ง์ ์ค์ํ ํจ์๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ฒ ๋ ๊ฒ์
๋๋ค: ๋ณต์กํ ์ฌ์ค๋ค์ด ์ถ๋ก ๋์ ์ ํ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ค๋ง ํธ์งํ๋ ๊ฒ์ ๊ฒฐ์ฝ ์ถฉ๋ถํ์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, ๊ทธ ์ด์ ๋ ๋ณํ๊ฐ ์ ํ๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค(Onoe et al., 2023; Zhong et al., 2023; Cohen et al., 2023). | [korean]
๋จ์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ค๋ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ์ฐ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํํ์ฌ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ๋ง์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ด์ด์ง ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ ๋ถ์กฑํ๋ฉด ํธ๋์คํฌ๋จธ ์ํคํ
์ฒ๋ ํ๋ จ์ ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ํ๊ณ๊ฐ ์์์ ๋ํ๋ผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ ๋ชจ๋ธ ํธ์ง์๋ ์ค์ํ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ์ต๋๋ค. ๋ณต์กํ ์ฌ์ค์ด ์ถ๋ก ๋์ ํ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํด๋ ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ์ด ์ ํ๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํ๋ ๊ฒ์ ์ถฉ๋ถํ์ง ์์ต๋๋ค(Onoe et al., 2023; Zhong et al., 2023; Cohen et al., 2023).
[reviewd korean] ๋จ์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ค๋ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ์ฐ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ์ ์ ์์ต๋๋ค. ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํํ์ฌ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ๋ง์ parameter-efficientํ๊ณ controllableํ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ด์ด์ง ์ ์์ต๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ ๋ถ์กฑํ๋ฉด Transformer architecture๋ training์ ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ํ๊ณ๊ฐ ์์์ ๋ํ๋ผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ model editing์๋ ์ค์ํ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ์ต๋๋ค. ๋ณต์กํ ์ฌ์ค์ด inference ๋์ recall๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, base facts๋ง ํธ์งํด๋ ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ์ด propagate๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ base facts๋ง ํธ์งํ๋ ๊ฒ์ ์ถฉ๋ถํ์ง ์์ต๋๋ค(Onoe et al., 2023; Zhong et al., 2023; Cohen et al., 2023). | ๋จ์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ค๋ณต์ ์ผ๋ก ์ ์ฅํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ๋ ๋์๊ฐ์ผ ํฉ๋๋ค. ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ฌํ ํ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๊ฐํํ์ฌ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ ๋ง์ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ํจ์จ์ฑ๊ณผ ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ธ๋ก ์ด์ด์ง ๊ฒ์
๋๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ์ฆ๊ฑฐ์ ๋ถ์กฑ์ ํธ๋์คํฌ๋จธ ์ํคํ
์ฒ ๋๋ ํ๋ จ์ ๋ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ์ ํ์ ๋ํ๋ผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ํ, ์ด๊ฒ์ ๋ชจ๋ธ ํธ์ง์ ์ค์ํ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ์ต๋๋ค: ๋ณต์กํ ์ฌ์ค์ด ์ถ๋ก ๋์ ํ์๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ธฐ๋ณธ ์ฌ์ค๋ง ํธ์งํด๋ ์ถฉ๋ถํ์ง ์์ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ณ๊ฒฝ ์ฌํญ์ด ์ ํ๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์
๋๋ค(Onoe et al., 2023; Zhong et al., 2023; Cohen et al., 2023). |
์ค๋๋ ๊ฐ์ฅ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ๋ค, ์๋ฅผ ๋ค์ด GPT-4, Claude 2, ๋๋ Gemini์ ๋ํ ๋ด๋ถ ์๋ ๋ฐฉ์์ ๋ํด ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ ค์ง ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค. GPT-4 ๊ธฐ์ ๋ณด๊ณ ์๋ "๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌ์กฐ(๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ํฌํจ), ํ๋์จ์ด, ํ์ต ์ปดํจํ
, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ตฌ์ถ, ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ ๋๋ ์ ์ฌํ ๋ด์ฉ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค"๊ณ ๋ฐํ๋ค (OpenAI et al., 2023). ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, PaLM-2 ๋
ผ๋ฌธ์ "๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ์ธ๋ถ ์ถํ์์ ๊ณต๊ฐ๋์ง ์๋๋ค"๊ณ ๋ฐํ๋ค (Anil et al., 2023). ์ด๋ฌํ ๋น๋ฐ์ค๋ฌ์์ ์ข
์ข
"๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ" (์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต์ํค๋ ๋ฐ ๋น์ฉ์ด ๋ง์ด ๋ ๋ค)๊ณผ "๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ฑ ๊ด๋ จ ๋ฌธ์ " (OpenAI et al., 2023) (๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๊ฐ ์์ผ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฒฉํ๊ธฐ ์ฝ๊ธฐ ๋๋ฌธ)์ ๊ธฐ์ธํ๋ค๊ณ ์ฌ๊ฒจ์ง๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น์ ๋ด๋ถ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ ์ ์์ง๋ง, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด๋ API๋ฅผ ํตํด ๋
ธ์ถ๋๋ค. | GPT-4, ํด๋ก๋ 2 ๋๋ ์ ๋ฏธ๋์ ๊ฐ์ด ์ค๋๋ ๊ฐ์ฅ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๋๊ท๋ชจ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ด๋ถ ์๋ ๋ฐฉ์์ ๋ํด์๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ ค์ง ๋ฐ๊ฐ ๋ง์ง ์์ต๋๋ค. GPT-4 ๊ธฐ์ ๋ณด๊ณ ์์๋ "์ํคํ
์ฒ(๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ํฌํจ), ํ๋์จ์ด, ํ๋ จ ์ปดํจํ
, ๋ฐ์ดํฐ ์ธํธ ๊ตฌ์ฑ, ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ ๋๋ ์ด์ ์ ์ฌํ ๊ฒ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด"๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค๊ณ ๋ช
์๋์ด ์์ต๋๋ค(OpenAI et al., 2023). ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, PaLM-2 ๋
ผ๋ฌธ์์๋ "๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ๋ฐ ์ํคํ
์ฒ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ์ธ๋ถ ๊ณต๊ฐ์์ ๋ณด๋ฅ"๋ผ๊ณ ๋ช
์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค(Anil et al., 2023). ์ด๋ฌํ ๋น๋ฐ์ฃผ์๋ ์ข
์ข
"๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ"("์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ ๋น์ฉ์ด ๋ง์ด ๋ค๊ธฐ ๋๋ฌธ์")๊ณผ "๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ฑ ์ํฅ"(๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๊ฐ ์์ผ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฒฉํ๊ธฐ๊ฐ ๋ ์ฌ์ฐ๋ฏ๋ก)์ ๊ธฐ์ธํฉ๋๋ค(OpenAI et al., 2023). ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น์ ๋ด๋ถ ์ธ๋ถ ์ฌํญ์ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ก์ธ์คํ ์ ์์ง๋ง, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด๋ API๋ฅผ ํตํด ๋
ธ์ถ๋ฉ๋๋ค. | GPT-4, Claude 2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Gemini์ ๊ฐ์ ์ค๋๋ ๊ฐ์ฅ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ด๋ถ ์๋์ ๋ํด ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ ค์ง ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค. GPT-4์ ๊ธฐ์ ๋ณด๊ณ ์๋ "์ํคํ
์ฒ(๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ํฌํจ), ํ๋์จ์ด, ํ๋ จ ์ปดํจํ
, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ตฌ์ถ, ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ, ๋๋ ์ ์ฌํ ๊ฒ์ ๋ํ ์ด๋ ํ ์ธ๋ถ์ฌํญ๋ ํฌํจํ์ง ์๋๋ค"๊ณ ๋ฐํ๋ค (OpenAI et al., 2023). ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, PaLM-2์ ๋
ผ๋ฌธ์ "๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ํคํ
์ฒ์ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ์ธ๋ถ ์ถํ์์ ๊ณต๊ฐ๋์ง ์์๋ค"๊ณ ์ธ๊ธํ์๋ค (Anil et al., 2023). ์ด๋ฌํ ๋น๋ฐ์ ์ข
์ข
"๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ" (์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ๋ ๋ฐ ๋ง์ ๋น์ฉ์ด ๋ ๋ค)๊ณผ "๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ฑ ๋ฌธ์ " (OpenAI et al., 2023) (๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๊ฐ ์ ๊ณต๋ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฒฉํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ์ฝ๊ธฐ ๋๋ฌธ)์ ๊ธฐ์ธํ๋ค๊ณ ์์ฃผ ์ธ๊ธ๋๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น์ ๋ด๋ถ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ ์ ์์ง๋ง, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด๋ API๋ฅผ ํตํด ๋
ธ์ถ๋๋ค. | ์ค๋๋ ๊ฐ์ฅ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ธ GPT-4, Claude 2, Gemini์ ๋ํ ๋ด๋ถ ์๋ ๋ฐฉ์์ ๋ํด ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ ค์ง ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ์์ต๋๋ค. GPT-4์ ๊ธฐ์ ๋ณด๊ณ ์๋ "์ํคํ
์ฒ(๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ํฌํจ), ํ๋์จ์ด, ํ์ต ์ปดํจํ
, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ตฌ์ฑ, ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฑ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค"๊ณ ๋ช
์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค(OpenAI et al., 2023). ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, PaLM-2์ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ "๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ํคํ
์ฒ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ์ธ๋ถ ์ถํ์์ ๊ณต๊ฐ๋์ง ์์๋ค"๊ณ ๋ช
์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค(Anil et al., 2023). ์ด๋ฌํ ๋น๋ฐ์ฃผ์๋ ์ข
์ข
"๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ" (์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ ๋ฐ ๋ง์ ๋น์ฉ์ด ๋ ๋ค)์ "๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ฑ์ ๋ํ ์ํฅ" (OpenAI et al., 2023) (๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๊ฐ ์์ผ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฒฉํ๊ธฐ ์ฝ๋ค)์ ๊ธฐ์ธํ๋ค๊ณ ์์ฃผ ์ธ๊ธ๋ฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น์ ๋ด๋ถ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ ์ ์์ง๋ง, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด๋ API๋ฅผ ํตํด ๋
ธ์ถ๋ฉ๋๋ค. | GPT-4, Claude 2, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ Gemini์ ๊ฐ์ ์ค๋๋ ๊ฐ์ฅ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ด๋ถ ์๋์ ๋ํด ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ ค์ง ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ์์ต๋๋ค. GPT-4์ ๊ธฐ์ ๋ณด๊ณ ์๋ "์ํคํ
์ฒ(๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ํฌํจ), ํ๋์จ์ด, ํ์ต ์ปดํจํ
, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ตฌ์ฑ, ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ ๋๋ ์ ์ฌํ ๊ฒ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค"๊ณ ๋ช
์ํ๊ณ ์์ต๋๋ค (OpenAI et al., 2023). ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, PaLM-2์ ๋
ผ๋ฌธ์ "๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ํคํ
์ฒ์ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ์ธ๋ถ ์ถํ์์ ๊ณต๊ฐ๋์ง ์์๋ค"๊ณ ์ธ๊ธํ๊ณ ์์ต๋๋ค (Anil et al., 2023). ์ด๋ฌํ ๋น๋ฐ์ ์ข
์ข
"๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ" (์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ๋ ๋ฐ ๋น์ฉ์ด ๋ง์ด ๋ค๊ธฐ ๋๋ฌธ์)๊ณผ "๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ฑ ๊ด๋ จ ๋ฌธ์ " (๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๊ฐ ์์ผ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฒฉํ๊ธฐ ์ฝ๊ธฐ ๋๋ฌธ)์ ๊ธฐ์ธํ๋ค๊ณ ์์ฃผ ์ธ๊ธ๋ฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น์ ๋ด๋ถ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ ์ ์์ง๋ง, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด๋ API๋ฅผ ํตํด ๋
ธ์ถ๋ฉ๋๋ค. | GPT-4, Claude 2, Gemini์ ๊ฐ์ ์ค๋๋ ๊ฐ์ฅ ์ธ๊ธฐ ์๋ ๋ํ ์ธ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋ด๋ถ ์๋์ ๋ํด ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ ค์ง ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ์์ต๋๋ค. GPT-4์ ๊ธฐ์ ๋ณด๊ณ ์๋ "์ํคํ
์ฒ(๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ ํฌํจ), ํ๋์จ์ด, ํ๋ จ ์ปดํจํ
, ๋ฐ์ดํฐ์
๊ตฌ์ถ, ํ๋ จ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฑ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ง ์๋ค"๊ณ ์ธ๊ธํ๊ณ ์์ต๋๋ค(OpenAI et al., 2023). ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, PaLM-2์ ๋
ผ๋ฌธ์ "๋ชจ๋ธ ํฌ๊ธฐ์ ์ํคํ
์ฒ์ ๋ํ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๊ฐ ์ธ๋ถ ์ถํ์์ ๊ณต๊ฐ๋์ง ์์๋ค"๊ณ ์ธ๊ธํ๊ณ ์์ต๋๋ค(Anil et al., 2023). ์ด๋ฌํ ๋น๋ฐ์ ์ข
์ข
"๊ฒฝ์ ํ๊ฒฝ" (์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ ๋น์ฉ์ด ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์)๊ณผ "๋๊ท๋ชจ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ฑ ๊ด๋ จ ๋ฌธ์ " (๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๊ฐ ์์ผ๋ฉด ๋ชจ๋ธ์ ๊ณต๊ฒฉํ๊ธฐ ์ฝ๊ธฐ ๋๋ฌธ์)๋ก ์ธํด ๋ฐ์ํฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น์ ๋ด๋ถ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ ์ ์์ง๋ง, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด๋ API๋ฅผ ํตํด ๋
ธ์ถ๋ฉ๋๋ค. |