text
stringlengths
4
1.54k
Mès siguec aciu, didec era hemna.
Que semblaue parièr.
Parièr, responec eth, mès non parièr deth tot: es hièstres qu'èren hètes a miques, es pòrtes arrincades e i auie sang sus es pasiments!
Mès qu'òm pòt díder atau madeish qu'eth mèn arrèilh moric sus era cagira reiau de França.
Mòrt!, repetic era vielha.
Non me pensi que didessen cap mès causa.
Abandonèren era cramba dempús non guaira estona.
Era còga s'esbugassèc, e era mia lum venguec mès fòrta sus eth velot sumptuós dera reiau cagira de França.
Se qui vos pensatz qu'ère, era vielha?
Vos diderè ua istòria.
Qu'ère un vrespada, en mès ludent dia dera Revolucion de junh- sèga, quan cada casa ère ua fortalesa, cada hièstra ua guardadera.
Eth revolum de gent qu'assautèc es Telluries; autanplan hemnes e mainatges lutauen entre es combatents: era gent se precipitaue pes crambes deth palai.
Un praube gojat esparracat, a mieja creishença, pelegèc coratjosaments entre es auti revoutadi: queiguec fatauments herit pes còps de baioneta, e queiguec en solèr ena madeisha cramba deth sèti reiau; e era sua figura sagnanta siguec botada sus era régia cagira, e d'aquiu estant s'espargec era sua sang sus era porpra imperiau.
Quina scèna!
Eth sòn pitrau nud e eth sòn vestit esquinçat qu'èren miei amagadi pes velots de porpra ornadi pes liris de França.
Que l'auie estat profetizat ena cunhèra que moririe ena cagira de França.
Eth còr de sa mair s'auie imaginat un nau Napoleon.
Es mèns arrais auien punat era corona de sauretes ath dessús dera hòssa deth gojat, e delànet punèren eth front dera mairia vielheta tant qu'era soniaue e campaue era pintura que podetz esboçar aciu: eth praube gojat sus era reiau cagira de França!"
Me miralhè enes aigües der arriu Firis, tant qu'es vapors espaurien es peishi qu'auie entre es jonquetes.
Es bromes s'acaçauen es ues as autes dejòs de jo, e deishauen quèir es sues ombres sus es cavòts d'Odin, Thor e Freia, tau que les cride era gent.
Pertot des pòsti dera magra torba, que i an estat escultadi nòms.
Que non i a cap de monument aquiu, a on es viatgèrs les posquen escultar, ne murs d'arròca a on pintar-les; atau ei qu'es visitaires les a calut de héner era torba, e es sòns nòms se destaquen ena tèrra nuda.
Un perfècte hilat de nòms s'esparg sus totes es montanhetes: ua sòrta d'immortalitat que solet s'està enquia que creish era èrba naua.
Aquiu que i a un òme dret.
Uedaue era còrna d'idromèu, d'ampla vòra d'argent, e gasulhaue un nòm, en tot díder ath vent que non lo tradisse; mès jo l'entení e lo coneishí.
Ua corona comdau lutz ath dessús sòn: qu'ei per aquerò qu'eth non gause parlar damb votz nauta.
Arrí: ua corona de poèta lutz sus eth!
Era noblesa d'Elionor d'Este guanhe resplendor peth nòm deth Tasso.
Jo que me'n sabi tanben a on florís aguesta Ròsa de Beresa!"
Que cap de broma vengue entre eth poèta e era sua Ròsa!
Cada an la visiten rosinhòls a centenats.
Era mar qu'ei pro ath cant, era mar que tostemp se transvestís; e era ampla carretèra les dessepare.
Un car i passe darrèr er aute.
Jo que non les seguisqui cap: era mia guardada mèsalèu se pòse en un endret especiau.
Qu'ei un cavòt; arromingueres e jordons sauvatges creishen entre es sues pèires.
I a ua poesia perfècta ena natura.
Com vos pensatz que l'interprète eth pòble en generau?
Vos diderè çò qu'entení sonque era net passada.
Que i a bèri arbes de çò mès polits, didec un.
I a dètz cargues de husta en cada arbe, responec er aute.
E se n'anèren.
Qu'ei un mau tròç de camin, didec eth següent subjècte que hège via.
Son aguesti arbes maudits, responec eth sòn companh.
Que non estramuncam ne ua soleta bohada d'aire: e encara sòrt deth ventolet marin.
E s'alunhèren.
Dempús venguec era diligéncia.
Es passatgèrs dormien toti en mès bèth endret deth camin.
Eth menaire hec a sonar era còrna.
Non pensaue ua auta causa qu'aquerò: qué ben que la jògui, e qué ben sone en aguest endret!
Quin efècte les deu hè?.
E, era diligéncia, tanben passèc.
Es que vengueren alavetz sigueren dus gojats a shivau.
Aciu que i auie joenesa e cava ena sang, me pensi.
E, talaments, guaitèren damb un arridolet era montanha mossosa e era picada ombriua.
Com me shautarie passejar per aguest costat damb era Cristina dera Mòla!, didec un.
E heren lèu eth pas.
Es flors embelinauen er aire, e eth vent qu'ère caumat.
Semblaue qu'era mar siguesse un tròç de cèu escampilhat sus ua artiga prigonda.
Arribèc un tamboreu qu'ath sòn laguens i auie sies viatjaires, quate d'eri adormidi; eth cincau pensaue ena sua naua jarga d'ostiu, e se l'anarie ara ora.
Eth siesau se decantaue de cap endauant e demanaue ath menaire se i auie quauquarren de remercable en aqueth modelhon de pèires.
Non, responec er òme: non ei qu'un modelhon de pèires; mès aguesti arbes pro que ne son de remercables.
Hètz-me'n eth perqué.
Ò, ben, son plan remercables!, comprenetz, senhor?
En iuèrn quan i a boni celhs de nhèu e toti es lòcs semblen madeish, aguesti arbes que son ua hita entà jo, e me'n sabi que me cau anar ath cant d'eri entà non anar de cap ath mar.
Vedetz?
Per aquerò ei que son remercables.
E seguic amiant.
Apareishec un artista.
E es sòns uelhs luderen.
Que non didec cap de mot, mès fiulèc, e es rosinhòls cantèren, er un mès naut qu'er aute.
Caratz d'un viatge!, sorrisclèc.
E cuelhec eth sòn libre de nòtes e comencèc d'anotar es colors dera manèra mès metodica: blau, lillà, brun escur.
Serà ua pintura esplendida.
Que la vedec atau qu'un miralh reflectís ua scèna, e ath madeish temps fiulèc ua marcha de Rossini.
Era darrèra a campar siguec ua prauba gojata.
Se posèc un shinhau ath cant deth cavòt, e deishèc en solèr eth sòn hèish.
Virèc era sua cara esblancossida de cap ath bòsc, e es sòns uelhs resplenderen; quan guardèc en aire i trapèc eth cèu sus era mar.
Crotzèc es sues mans, e me pensi que gasulhèc ua pregària.
Non comprenia deth tot es sentiments que l'amarauen, mès sabi que, ans a vier, aguesta net li tornarà soent ena sua memòria, damb eth beròi panorama ath sòn entorn.
Que serà mès beròia e fidèu ara sua natura ena sua memòria que non eth prètzhèt deth pintor, a maugrat des colors anotadi en libre.
Es mèns arrais la seguiren enquia qu'era auba li punèc eth front."
Que i auie bromes faissugues en cèu, e era Lua non campèc.
Jo èra doblaments solitari en ua crambeta, guardant tà naut, laguens eth cèu, a on era Lua l'auie calut èster.
Es mèns pensaments vagauen de cap ara bona amiga que m'auie dit istòries cada vrespada e m'auie amuishat imatges.
I auie quauquarren qu'era non auesse presenciat?
Quan es mainatges d'Israel plorauen ath cant des aigües daurades de Babilònia, era qu'aubiraue tristaments per interior des saücs a on èren penjades es sues arpes.
Quan Romeo s'enfilaue peth balcon, e eth punet dera novèla d'amor volaue, tau qu'eth pensament d'un querubin, dera tèrra en cèu, era Lua redona ère amagada entre es ombrius cipresièrs, en aire transparent.
Era que vedec ar eròi en Santa Helena, tant qu'eth, ath dessús dera arròca, guardaue er ocean sense hites, e ath madeish temps grani pensaments li tustauen eth pièch.
Mès, ath delà, quina ei era causa qu'era Lua non mos poirie díder?
Era vida deth mon qu'ei entada era ua rondalha.
Aguesta net, que non vos campi, vielha amiga mia, e non è ua imatge entà diboishar en arrebrembe dera vòsta visita.
Totun, tant que jo guardaua eth cèu, tot cogitós, de cap as bromes, apareishec un arrai dera Lua; mès que lèu siguec esbugassat: es bromes neres s'espargeren sus era.
Totun aquerò, siguec ua salutacion, ua amistosa salutacion nueitiua que me manaue era Lua.
Er aire, un aute còp, ère clar.
Auie passat quauqui vrespes qu'era Lua ère en quart creishent.
Alavetz recuelhí ua naua idia entà un esbòç: vaquí, çò qu'era Lua me didec: "è seguit es audèths polars e es balenes nadaires pera còsta d'autant de Groenlandia.
Magri arròcs caperadi de gèu e bromes ombriues, senhoretjauen ua val a on saücs e matasi de sorbièrs èren en espesa florida, e era entutada neror espandie era sua fragància.
Era mia claror ère opaca; eth mèn creishent, palle coma era huelha deth liri d'aigua qu'a estat flotant pendent setmanes sus era aigua, un còp arrincat dera sua cama.
Era corona des lums deth Septentrion usclaue damb bordesca lum.
Es arrais gessien deth sòn cèrcle espaciós, e s'escampilhauen peth cèu coma apilerades colomnes de huec, jogant damb era lum verda o vermelha.