Datasets:

metythorn

/

khmer-dictionary-dataset-44k-v1

like 0

ម្ដាយ; ដែលជាធំ, ដែលជាមេខ្លោង, ជាចម្បងលើគេ :

ន., គុ.

កន្លោង

[កន់-ឡោង]

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សម្ដែងព្រះអភិធម្មប្រោសព្រះកន្លោង (ព្រះមាតា)។

ដែលមានខ្លះ, ដែលមិនពេញ, នៅរវាងពាក់កណ្ដាល :

គុ.

កន្លះ

[កន់-ឡះ]

អង្ករកន្លះតៅ, ប្រហែលកន្លះម៉ោង, ...។

សំណុំរងមួយដែលខណ្ឌដោយបន្ទាត់មួយ ហើយអាចមានកន្លះបន្ទាត់នៅក្នុងបន្ទាត់ព្រំដែននៃលំហវិមាត្រពីរ។

ន.

កន្លះប្លង់

[កន់-ឡះ-ប្លង់]

សំពត់សម្រាប់ជូតមុខ, ជូតដៃ, ជូតមាត់, ជូតច្រមុះ :

ន.

កន្សែង

[កន់-សែង]

កន្សែងពោះគោ, កន្សែងដៃ, កន្សែងច្របុច។

(រ.ស.) យំ :

កិ.

កន្សែង

[កន់-សែង]

ទ្រង់ព្រះកន្សែង។

អវយវៈដែលជាក្រពះមានសណ្ឋានច្រាញៗរបស់សត្វស៊ីស្មៅ មានគោក្របីជាដើម :

ន.

កន្សែង

[កន់-សែង]

ពោះកន្សែង។

ក្រណាត់ស្ដើងតូចរាងបួនជ្រុងស្មើបត់ដាក់ក្នុងហោប៉ៅបាន ជាទូទៅសម្រាប់សម្អាតរង្វង់មុខ។

ន.

កន្សែងដៃ

[កន់-សែង-ដៃ]

កន្សែងមួយប្រភេទមានសាច់លោតកន្ទួលៗស្រដៀងនឹងពោះគោ :

ន.

កន្សែងពោះគោ

[កន់-សែង-ពោះ-គោ]

កន្សែងពោះគោសម្រាប់កុមារ។

ក្រណាត់ជាទូទៅមានពណ៌ក្រហម ស្ដើង តូច រាងបួនជ្រុងបត់ដាក់ក្នុងហោប៉ៅបាន មានគំនូរពិសេសលាយឡំនិងមន្តគាថាសម្រាប់ឱ្យចៀសផុតពីសត្រូវឬគ្រោះកាចផ្សេងៗ។

ន.

កន្សែងយ័ន្ត

[កន់-សែង-យ័ន]

ក្រណាត់មានបន្ទារខ្លីនិងបណ្ដោយវែង មានកម្រាស់ស្ដើងឬក្រាស់ សម្រាប់រុំក។

ន.

កន្សែងរុំក

[កន់-សែង-រុំ-ក]

(ម.ព. ស្លឹកស្រស់)។

ន.

កន្សែងស្រស់

[កន់-សែង-ស្រស់]

ប៉ែកខាងក្រោយ :

ន.

កន្សៃ

[កន់-សៃ]

កន្សៃទូក, កន្សៃរទេះ, កន្សៃផ្ទះ។

(ព.ប្រ.) ប្រពន្ធព្រះ។

ន.

កន្សៃ

[កន់-សៃ]

ស្រីជាអគ្គមហេសីរបស់ព្រះបរមពោធិសត្វជាបច្ឆិមជាតិ ក្នុងកាលដែលនៅជាគ្រហស្ថ ឬដែលបានត្រាស់ហើយ ក៏គង់នៅហៅស្រីនោះថា កន្សៃសារពេជ្ញ :

ន.

កន្សៃសារពេជ្ញ

[កន់-សៃ-សា-រ៉ៈ-ពេច]

នាងពិម្ពាយសោធរា ជាកន្សៃសារពេជ្ញ នៃព្រះសាក្យមុនីគោតម។

របស់ដែលចង, ដែលខ្ចោបជាកញ្ចុំមានសណ្ឋានដូចគេពូនផ្ដុំឡើង :

ន.

១)

កន្សោម

[កន់-សោម]

កន្សោមដោះ, គឺសំណុំសាច់ដោះ។

(គណិត.) បណ្ដុំនៃនិមិត្តសញ្ញាដែលតាងនូវបរិមាណ ដោយមានចំនួនយ៉ាងតិចពីរ និងយ៉ាងហោចមានប្រមាណវិធីមួយ។

ន.

២)

កន្សោម

[កន់-សោម]

(គណិត.) កន្សោមដែលមានចំនួនលេខមួយឬច្រើន និង/ឬ ចំនួនអថេរមួយឬច្រើនភ្ជាប់ដោយប្រមាណវិធីនព្វន្តមួយឬច្រើន :

ន.

កន្សោម

[កន់-សោម-ពិច-គៈ-និត]

កន្សោម 3-x, xy+4-x2 ជាកន្សោមពីជគណិត។

ភ្នំយោងមួយប្រភេទ មានកំពូលជាកន្សោម សណ្ឋានប្រហែលនឹងសំបុកតាឱ។

ន.

កន្សោមតាឱ

[កន់-សោម-តា-អោ]

សរីរាង្គខាងក្នុងរបស់មនុស្សស្រី ឬរបស់សត្វញីសម្រាប់ផលិតកោសិកាបន្តពូជញី។

ន.

កន្សោមពង

[កន់-សោម-ពង]

បណ្ដុំពាក្យចាប់ពីពីរពាក្យឡើងទៅ។

ន.

កន្សោមពាក្យ

[កន់-សោម-ពាក]

កន្សោមពាក្យដែលមិនអាចបំបែកធាតុផ្សំនីមួយៗចេញពីគ្នាបាន : កន្សោមស្អិត គឺជាពាក្យផ្សំឬពាក្យសមាស :

ន.

កន្សោមស្អិត

[កន់-សោម-ស្អិត]

ពាក្យ «សៀតផ្កា» ជាកន្សោមស្អិត។

(ប្រវត្តិ.) ក្រុមការងារចលករនៃមន្ត្រីរាជការ ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសតាមលក្ខណវិនិច្ឆ័យកំណត់ សម្រាប់ធ្វើជាឧបករណ៍និងមធ្យោបាយបំពេញការងារអាទិភាពរបស់ស្ថាប័ន ឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរក្នុងរដ្ឋបាលសាធារណៈ ក្នុងរយៈពេលកំណត់សមស្របណាមួយ។

ន.

កន្សោមអាទិភាព

[កន់-សោម-អា-ទិ-ភាប]

សំណុំមែកឈើឬស្មៅជាដើម ដែលចងក្រសោបគ្នា សម្រាប់ដាក់យកត្រីតូចៗ។

ន.

កន្សុំ

[កន់-សុំ]

ប្រកបឥតទាស់ :

កិ., គុ.កិ.

កប

[កប]

នៅកប គឺនៅជាសុខមិនដែលមានឈឺចាប់អ្វី; រកស៊ីកប គឺរកស៊ីមិនដែលមានបង់ខាត។

ចិត្តសាវា ចិត្តមិនទៀង។

ន.

កបិចិត្ត

[កៈ-ប៉ិ-ចិត]

តួអង្គក្នុងរឿងព្រេង «ធម្មបាលកុមារ» ទាក់ទងនឹងពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ ដែលភ្នាល់ចាញ់ធម្មបាលកុមារ ហើយទ្រង់កាត់ព្រះសិរព្រះអង្គឯងតម្កល់ទុកនៅគុហាកែវធម្មមាលីនាទីភ្នំកៃលាស។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ បុត្រីទាំងប្រាំពីររបស់ព្រះអង្គតែងតែប្ដូរវេនគ្នា ដង្ហែព្រះសិរនេះប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុមេរុរាជ ដែលគេចាត់ទុកថាជាវេលាឆ្លងឆ្នាំចាស់ចូលឆ្នាំថ្មី។

ន.

កបិលមហាព្រហ្ម

[កៈ-បិល-មៈ-ហា-ព្រំ]

ឈ្មោះក្រុងកំណើតនៃព្រះសក្យមុនីគោតមក្នុងដែនឥណ្ឌា :

ន.

កបិលវត្ថុ

[កៈ-បិល-វ័ត-ថុ]

ក្រុងកបិលវត្ថុ ហៅក្លាយមកជា កបិលពស្តុ ក្លាយមកទៀតជា កបិលភស្តុ។

ពពួកបក្សីសន្តាន ព្រាប លលក។

ន.

កបោតបក្សី

[កៈ-ប៉ោ-តៈ-បាក់-សី]

ដែលលិចបាត់ទៅ។

គុ.

a

កប់

[កប់]

បង្កប់ឱ្យលិចបាត់មើលមិនឃើញ :

កិ.

b

កប់

[កប់]

កប់ខ្មោច, កប់ប្រាក់។

ឈឺចុកចាប់ត្រង់សរសៃចំឡក ឬម្ដុំស្លាបប្រចៀវ។

កិ.

កប់

[កប់-ច្បាក់]

ដែលលក់ទំនិញមិនចេញ ធ្វើឱ្យខ្វះទុនបង្វិល :

គុ.កិ.

កប់ដើម

[កប់-ដើម]

លក់ដូរកប់ដើម។

ដែលខ្ពស់ខ្លាំងលើសពីធម្មតា :

គុ., គុ.កិ.

កប់ពពក

[កប់-ព-ពក]

អគារខ្ពស់កប់ពពក, ទំនិញថ្លៃកប់ពពក, មានកប់ពពក, អួតកប់ពពក។

ទាល់គំនិត, គិតមិនឃើញ។

កិ.

កប់យោបល់

[កប់-យោ-បល់]

ជ័រមួយយ៉ាងមានក្លិនប្រហើរឆួល សម្រាប់ប្រើជាថ្នាំឈឺក្បាល, តឹងច្រមុះ។ល។

ន.

កប៌ូរ

[ក័រ-រ-បូ] ឬ [ក-រ-បូ]

កាលដែលតាំងនៅយូរអង្វែង :

ន.

កប្ប

[កាប់]

មួយកប្ប, ភ្លើងប្រល័យកប្ប។

ឈ្មោះឈើវិសេសរបស់ព្រះឥន្ទ្រនៅជាន់តាវត្តិង្ស ឬឈើវិសេសដែលកើតមានក្នុងកាលខ្លះក្នុងមនុស្សលោក ដោយបុណ្យនៃអ្នកដែលមានបុណ្យកុសលខ្លាំង ជាឈើមានផ្លែចេញមកជារបស់ផ្សេងៗ តាមគួរដល់សេចក្ដីប្រាថ្នា។

ន.

កប្បព្រឹក្ស

[កាប់-ប៉ៈ-ព្រឹក]

ឈ្មោះឈើតូចមួយប្រភេទ ជាដំណាំសំខាន់ មានផ្លែបង្កើតជាសំឡីសម្រាប់ធ្វើជាអំបោះត្បាញសំពត់; សព្វថ្ងៃពាក្យនេះ ច្រើនប្រើក្លាយទៅជាក្របាស ប៉ុន្តែត្រូវឈប់លែងប្រើតទៅទៀត។

ន.

កប្បាស

[កាប់-បាស]

នាវាវិសេសមានកម្លាំងលឿនទៅដោយចំហាយកើតអំពីទឹកនិងភ្លើងជាដើម បណ្ដាលឱ្យចក្រយន្តដើរ។

ន.

កប៉ាល់

[កៈ-ប៉ាល់]

(សំនួន.) មនុស្សដែលមានអាការៈកិរិយាមារយាទកាចឆ្នាស ឆាប់មានអារម្មណ៍ខឹងក្រោធច្រឡោតឡើង :

ន.

កប៉ាល់

[កៈ-ប៉ាល់-ភ្លើង]

ម្ដាយចិត្តកប៉ាល់ភ្លើង ឈ្លោះគ្នាភ្លាមទៅទិញកាំភ្លើងភ្លែតបាញ់ផូងអត់ញញើតដៃ។

(ម.ព. យន្តហោះ)។

ន.

កប៉ាល់ហោះ

[ក-ប៉ាល់-ហោះ]

រោគស្បែកមួយយ៉ាងបណ្ដាលឱ្យរមាស់ អេះកេះដល់រលាត់មានទឹករងៃនិងខ្ទុះ :

ន.

កម

[កម]

កូនខ្ញុំវាកើតកមរដេមរដម វាឈប់ខានរៀនអស់ ១ ខែហើយ។

ផ្កាឈូក; ដួងចិត្ត, បេះដូង។ ច្រើនប្រើក្នុងពាក្យកាព្យ។

ន.

កមល

[កៈ-ម៉ល់]

ធ្វើឱ្យខ្ចាត់ :

កិ.

កម្ចាត់

[កំ-ចាត់]

កម្ចាត់រោគ, កម្ចាត់ទ័ព, កម្ចាត់ខ្មាំង។

ធ្វើឱ្យខ្ចាយ, ឱ្យរាត់រាយ។

កិ.

កម្ចាយ

[កំ-ចាយ]

អ្វីៗ មានផ្លែឈើជាដើមដែលខ្ចី :

គុ., ន.

កម្ចី

[កំ-ចី]

ផ្លែកម្ចី (ព.ទ្រ.)។

របស់ឬប្រាក់ឬទំនិញដែលបានខ្ចីហើយត្រូវទូទាត់សងវិញតាមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចសន្យា, ដែលទាក់ទងនឹងការខ្ចី :

ន., គុ.

កម្ចី

[កំ-ចី]

កម្ចីខ្នាតតូច, ប្រាក់កម្ចី។

ប្រាក់ដែលខ្ចីគេដោយមានការអនុគ្រោះការប្រាក់ទាបបំផុតឬមិនយកការប្រាក់រយៈពេលយូរ។

ន.

កម្ចី

[កំ-ចី-ស័ម-ប៉ៈ-ទាន]

ធ្វើឱ្យខ្ជាប់, និយាយភ្ជាប់ឱ្យនឹងពាក្យ នឹងសម្ដី :

កិ.

កម្ជាប់

[កំ-ជាប់]

និយាយកម្ជាប់ពាក្យ, ស៊ីស្លាកម្ជាប់ពាក្យ, កម្ជាប់ព្រលឹង។

មនុស្សខ្ជិល; ដែលខ្ជិល, ដែលច្រអូស :

គុ., ន.

កម្ជិល

[កំ-ជិល]

មនុស្សកម្ជិល (ព.ទ្រ.)។

ធ្វើឱ្យខ្ជេញ, និយាយពាក្យដដែលៗ នាំឱ្យជ្រេញ; ឱ្យអផ្សុកចិត្ត (ម.ប្រ.)។

កិ.

កម្ជេញ

[កំ-ជេញ]

ឈ្មោះសំពត់ពណ៌ផ្សេងៗ មានរោមខ្លីជិតស្និទ្ធ ធ្វើដោយសរសៃសូត្រក៏មាន, សរសៃអំបោះក៏មាន មានមកអំពីប្រទេសក្រៅ។

ន.

កម្ញី

[កាំ-ម-ញ៉ី]

ចំហាយក្ដៅ :

ន.

a

កម្ដៅ

[កំ-ដៅ]

កម្ដៅថ្ងៃ, កម្ដៅភ្លើង, កម្ដៅសុរា។

(រូប.) ចំហាយក្ដៅដែលភាយចេញពីសារធាតុណាមួយ :

ន.

b

កម្ដៅ

[កំ-ដៅ]

ថាមពលកម្ដៅ, កម្ដៅភាយពីចំហេះ។

ធ្វើឱ្យក្ដៅ :

កិ.

កម្ដៅ

[កំ-ដៅ]

កម្ដៅសម្ល, កម្ដៅពោះ; កម្ដៅចិត្ត។

ធ្វើចលនារាងកាយសម្រួលសរសៃ សាច់ដុំមុនប្រកួត :

កិ.

កម្ដៅ

[កំ-ដៅ-សាច់-ដុំ]

មិនទាន់បានកម្ដៅសាច់ដុំសោះ។

ធ្វើឱ្យខ្ទរ, ឱ្យលាន់ឮសាយ :

កិ., គុ.កិ.

កម្ទរ

[កំ-ទ]

កម្ទរសម្ដី, និយាយកម្ទរ, វាយស្គរកម្ទរ។

ធ្វើឱ្យខ្ទារ, ស្រែកឱ្យលាន់ឮកងរំពងឡើង :

កិ.

១)

កម្ទារ

[កំ-ទា]

កម្ទារសម្ដី, ស្រែកកម្ទារ។

បំប៉ោងរោមនិងស្លាបឱ្យប៉ោងពង់ឡើងស្ទុះទៅរកញី :

កិ.

២)

កម្ទារ

[កំ-ទា]

ក្ងោកឈ្មោលពង់កម្ទារទៅរកញី។

ធ្វើឱ្យខ្ទេច :

កិ.

កម្ទេច

[កំ-ទេច]

កម្ទេចជាធូលី, កម្ទេចជាផេះ។

(ព.ប្រ.) បំផ្លាញ, ធ្វើឱ្យវិនាស អន្តរាយ :

កិ.

កម្ទេច

[កំ-ទេច]

កម្ទេចផលិតផលក្លែងក្លាយចោល, កម្ទេចសត្រូវ។

អ្វីៗដែលខ្ទេច។

ន.

កម្ទេច

[កំ-ទេច]

ផង់មាសដែលដាច់ជ្រុះតាមផ្លែដែកឆាប។

ន.

កម្ទេច

[កំ-ទេច-មាស]

អ្វីៗដែលខ្ទេចខ្ទី; សំណល់ពីការកម្ទេច បំផ្លាញ :

ន.

កម្ទេចកម្ទី

[កំ-ទេច-កំ-ទី]

កម្ទេចកម្ទីអគារបែកបាក់, កម្ទេចកម្ទីក្នុងទីអវកាស។

ខ្សាច់, ថ្ម, ភក់ :ល : ដែលនាំមកដោយទឹកឬខ្យល់ ហើយកកនៅបាតបឹង, ទន្លេជាដើម :

ន.

កម្ទេចកំណ

[កំ-ទេច-កំ-ណ]

ខ្សាច់ទន្លេជាប្រភេទមួយនៃកម្ទេចកំណ។

ក្រពុំម្រាមដៃដែលផ្គុំឡើង :

ន.

កម្បង់

[កំ-បង់]

លើកកម្បង់អញ្ជលីប្រណម្យ។

បរិមាណដែលបាតដៃទាំងពីរអាចផ្ទុកបាន :

ន.

កម្បង់

[កំ-បង់]

សណ្ដែកមួយកម្បង់, អង្ករមួយកម្បង់។

ឈ្មោះសំពត់វិសេសមួយប្រភេទ ដែលធ្វើដោយរោមសត្វ ...។

ន.

កម្ពល

[កាំ-ពល់]

ភាពខ្ពស់, សណ្ឋានបញ្ឈរ, ជំហរ :

ន.

កម្ពស់

[កំ-ពស់]

ព្រះវិហារខ្លះមានកម្ពស់ ២០ ម៉ែត្រ។

(គណិត.) អង្កត់ដែលភ្ជាប់ពីចំណុចកំពូលមួយទៅកែងនឹងជ្រុងឈមណាមួយនៃពហុកោណ។

ន.

កម្ពស់

[កំ-ពស់]

បរិមាណទឹកភ្លៀងដែលធ្លាក់នៅក្នុងតំបន់និងពេលវេលាពិសេសណាមួយ :

ន.

កម្ពស់ទឹកភ្លៀង

[កំ-ពស់-ទឹក-ភ្លៀង]

កម្ពស់ទឹកភ្លៀងប្រចាំឆ្នាំ។

មាស; កងដៃមាស; ខ្យងស័ង្ខ។

ន.

កម្ពុ

[កាំ-ពុ]

កម្រងមាស, ខ្សែមាស។

ន.

កម្ពុ

[កាំ-ពុ-មា-លា]

អ្វីៗដែលគេធ្វើដោយមាស, ដែលគេយកមាសធ្វើ។

ន.

កម្ពុ

[កាំ-ពុ-ម៉ៃ]

ទីកើតមាស, ភូមិប្រទេសជាទីកើតនៃមាស។

ន.

កម្ពុជ

[កាំ-ពុច] ឬ [កាំ-ពុ-ជៈ]

មិត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា។

ន.

កម្ពុជ

[កាំ-ពុ-ជៈ-មិត]

រដ្ឋឬប្រទេសកម្ពុជា, ដែនកម្ពុជា, ប្រទេសខ្មែរ។

ន.

កម្ពុជ

[កាំ-ពុ-ជៈ-រាត់]

ប្រទេសកម្ពុជា។

ន.

កម្ពុជប្រទេស

[កាំ-ពុ-ជៈ-ប្រ-ទេស]

ពាក្យនេះជាឈ្មោះនៃប្រទេសខ្មែរយើង, យើងហៅប្រទេសរបស់យើងថា កម្ពុជរដ្ឋ ក៏បាន, ថា កម្ពុជប្រទេស ក៏បាន, ថា ប្រទេសកម្ពុជា ក៏បាន, ថា ប្រទេសខ្មែរ ក៏បាន, ថា ខេមរប្រទេស ក៏បាន, ថា ខេមររដ្ឋ ក៏បាន។ កាលណាបើកវីជាតិយើងត្រូវការប្រើក្នុងកាព្យ ឬក្នុងការតែងសេចក្ដីជាពាក្យរាយខ្លះ, យើងអាចហៅប្រទេសយើងបានតាមត្រូវការ, ប៉ុន្តែពាក្យប្រើក្នុងផ្លូវការ យើងសរសេរ យើងហៅ កម្ពុជរដ្ឋឬប្រទេសកម្ពុជា; ឯជនបរទេស គេហៅតាមយើងដែរក៏មាន គេហៅតាមការសន្មតិរបស់គេក៏មាន ដូចជាបារាំងសែស គេហៅប្រទេសយើងថា Cambodge, អង់គ្លេស ហៅថា Cambodia, អ្នកបរទេសខ្លះទៀតហៅថា Cambodja, ខ្លះហៅ Kambuja។ល។

ន.

កម្ពុជា

[កាំ-ពុ-ជា]

(ម.ព. កម្ពុជឬកម្ពុជា) បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ។

ន.

កម្ពុជ—

[កាំ-ពុ-ជៈ—]

ឈ្មោះរដ្ឋមួយក្នុងជម្ពូទ្វីប (ឥណ្ឌា សម័យបច្ចុប្បន្ន) ជារដ្ឋរាប់ឈ្មោះចូលក្នុងចំនួនឈ្មោះរដ្ឋទាំង ២១គឺ កុរុ, សក្កៈ, កោសល, មគធៈ, អង្គៈ, សិវិ, កលិង្គៈ, អវន្តិ, បញ្ចាលៈ, វជី, គន្ធារៈ, ចេតិយៈ, វង្គៈ, វិទេហៈ, កម្ពោជ, មទ្ទៈឬមទ្រៈ, ភគ្គៈ, សីហឡៈ, កស្មិរ, កាសី, បណ្ឌវៈ។ រដ្ឋទាំង ២១ដែលមានឈ្មោះយ៉ាងនេះ ចំពោះតែក្នុងបុរាណសម័យនា ជម្ពូទ្វីប (ឥណ្ឌា), លុះចំណេរកាលតៗមកដរាបដល់សម័យបច្ចុប្បន្ន ក៏ក្លាយជាឈ្មោះផ្សេងៗ ទៅវិញដោយច្រើន, រដ្ឋខ្លះក៏ជាឈ្មោះដើមដដែល ដូចក្នុងសម័យបុរាណព្រេងនាយ និង ក្នុងសម័យនៃព្រះសក្យមុនីគោតមសម្មាសម្ពុទ្ធ សឹងមានឈ្មោះប្រាកដក្នុងគម្គីរព្រះពុទ្ធសាសនារាល់តែគម្ពីរសាស្ត្រារបស់ខ្មែរយើង។

ន.

កម្ពោជ

[កាំ-ពោ-ជៈ] ឬ [កាំ-ពោច]

ប្រជានិករបុរសស្ត្រីអ្នកកើតឬអ្នកនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា (ខ្មែរ) :

ន.

កម្ពោជិក

[កាំ-ពោ-ជិក]

បុរសនុ៎ះជាកម្ពោជិក, ស្ត្រីនេះក៏ជាកម្ពោជិកាដែរ សុទ្ធតែជាតិខ្មែរដូចគ្នាទាំងបុរសទាំងស្ត្រី មានខន្តីមេត្តា រាប់រកគ្នាដោយមានសាមគ្គីជានិច្ច។

(ម.ព. កម្ពោជិក)។

ន.

កម្ពោជិកា

[កាំ-ពោ-ជិ-កា]

អំពើ; ទោះអំពើល្អក្ដី អាក្រក់ក្ដី ក៏ហៅថា កម្ម (កម្មជាកុសល, កម្មជាអកុសល) :

ន.

១)

កម្ម

[កាំ]

ទទួលកម្ម, រងកម្ម តាមកម្មចុះ គឺទទួល, រង តាមអំពើដែលខ្លួនបានធ្វើ បានសន្សំមកហើយ។

(ទស្សនៈ.) ច្បាប់ធម្មជាតិសកលនៃហេតុនិងផល ដែលសំដៅដល់អំពើប្រកបដោយចេតនារបស់មនុស្សនៅក្នុងទស្សនវិជ្ជារបស់ឥណ្ឌា។ អំពើល្អឬអាក្រក់ជាអ្នកកំណត់វាសនារបស់សត្វលោក :

ន.

២)

កម្ម

[កាំ]

ប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនជឿលើច្បាប់កម្មផល។

(ភាសា.) ពាក្យរណបសម្រាប់បង្គ្រប់សេចក្ដីឱ្យពាក្យដែលខ្លួនជារណប។ កម្មអាចជាកម្មរបស់កិរិយាសព្ទឬកម្មរបស់នាមសព្ទ។ តាមធម្មតា ចំពោះកិរិយាសព្ទ កម្មជាពាក្យឬកន្សោមពាក្យចាំបាច់សម្រាប់ពាក្យជំពូកនេះ ដែលប្រើជាបម្រាប់ប្រធាន ដើម្បីធ្វើឱ្យល្បះមានវេយ្យាករណភាព។ បញ្ញត្តិនេះត្រូវបានគេសម្គាល់ដោយពាក្យផ្សេងៗគ្នាតាមអ្នកវេយ្យាករណ៍ គឺ : កម្មរង កម្មបទ បទកម្ម ជាដើម :

ន.

កម្ម

[កាំ]

គោស៊ីស្មៅ (ស្មៅ ជាកម្ម), លោក ញ៉ុក ថែម បាននិពន្ធរឿង “កុលាបប៉ៃលិន” (រឿង “កុលាបប៉ៃលិន” ជា កម្ម)។

ដំណើរអស់កម្ម :

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ាក់-ខៃ]

គាត់ស្លាប់ដោយកម្មក្ខ័យរបស់គាត់។

ខ្យល់កើតអំពីកម្ម គឺខ្យល់ដែលបក់ក្នុងឧទរមាតាកាលប្រសូតបុត្រ។ ខ្យល់នេះហើយ ដែលបក់នាំកូនឱ្យប្រសូតចេញចាកផ្ទៃមាតា។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ាច់-ជៈ-វាត]

ហេតុជាទីតម្កល់នៃបរិកម្ម :

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ាត់-ឋាន]

ចម្រើនកម្មដ្ឋាន។

អន្តរាយនៃការងារ, ការវិនាសខូចខាតការងារ; អន្តរាយព្រោះកម្ម។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ន់-តៈ-រ៉ាយ]

សាលនៃការងារ, រោងសម្រាប់ធ្វើការរបរផ្សេងៗ។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ន់-តៈ-សាល]

ផ្លូវឬគន្លងនៃកម្ម គឺដំណើររបស់អំពើអាក្រក់ឬល្អដែលសត្វលោកធ្វើដោយ កាយ វាចា ចិត្ត; ខាងអាក្រក់ហៅថា អកុសលកម្មបថ មាន ១០យ៉ាង, ខាងល្អហៅថា កុសលកម្មបថ មាន ១០យ៉ាង។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ៈ-បត់]

ការរវល់, កង្វល់ដោយការងារ, ការជាប់ចំពាក់ដោយកិច្ចការផ្សេងៗ។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ៈ-ប៉ៈ-លិ-ពោត]

ពាក្យសម្រាប់សូត្រប្រកាសជំនុំសង្ឃ ឱ្យដឹងក្នុងកិច្ចជាសង្ឃកម្មផ្សេងៗ តាមវិនយប្បញ្ញត្តិក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា :

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ៈ-វា-ចា]

សូត្រកម្មវាចា។

ភិក្ខុជាអាចារ្យ អ្នកសូត្រនូវកម្មវាចា (លោកគ្រូសូត្រ)។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ៈ-វា-ចា-ចា]

ផលរបស់កម្ម, ផលកម្ម (ជាបុណ្យឬជាបាប)។ :

ន.

កម្ម

[កាំ-វិ-បាក]

ទទួលកម្មវិបាក។

ជំនឿចំពោះកម្ម, សេចក្ដីជឿនូវអំពើដែលត្រូវធ្វើ។

ន.

កម្ម

[កាំ-មុ័ស-សាត់-ធា]

កន្លែងធ្វើការងារ, ទីប្រជុំនៃការងារ។

ន.

កម្ម

[កាំ-ម៉ា-យ៉ៈ-តៈ-ណៈ]

អ្នកធ្វើការដែលភាគច្រើនខាងហត្ថកម្មយកកម្រៃ ដោយមិនរាប់បញ្ចូលអ្នកបម្រើតាមផ្ទះនិងនិយោជិត :

ន.

កម្មករ

[កាំ-ម៉ៈ-ក]

កម្មករសំណង់, កម្មកររោងចក្រ។

អ្នកដែលមានឯកទេស ធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រ សហគ្រាស ឬការដ្ឋាន ដោយមានប្រាក់ឈ្នួល :

ន.

កម្មករ

[កាំ-ម៉ៈ-ក-ជំ-នាញ]

ក្រុមហ៊ុនត្រូវការជ្រើសរើសកម្មករជំនាញជាច្រើននាក់។