text
stringlengths 7
335k
|
|---|
shakli—ish haqidir. Mehnatga haq to‘lashda xodimlarning yoshi, jinsi millatidan
qat’iy nazar sarflangan mehnat, mehnatning miqdori
va
sifati e’tiborga olinadi.
Mehnatga haq to‘lashish haqi orqali amalga oshiriladi.
Ish haqining asosiy vazifasi mehnatkashlarning xayot va mehnat sharoitini
yaxshilash, mehnat me’yori bilan iste’mol me’yori o‘rtasidagi me’yori o‘rtasidagi
bog‘liqlikni ta’minlashdan iboratdir.
Inson uchun qanday shaklda va qancha miqdorda ish haqi olishi emas, balki
unga qancha miqdorda tovarlar va xizmatlar sotib olishi mumkinligi muhim. Shu
sababli ish haqining ikki turi: nominal va real ish haqi mavjud.
Nominal ish haqi
-bu ma’lum vaqt davomida olingan pul shaklidagi ish haqi
bo‘lib, real ish haqi—bu nominal ish haqiga sotib olish mumkin bo‘lgan tovarlar va
xizmatlar miqdori. Boshqacha aytganda, real ish haqi—bu nominal ish haqining
“xarid etish” layoqatidir.
Mehnatga haq to‘lashni to‘g‘ri tashkil qilish ishlabchiqarishni rivojlantirish,
uning samaradorligini oshirish ayniqsa mehnat unumdorligini o‘stirishning muhim
vositalardan biridir.
Mehnatga
haq
to‘lashni
tashkil
qilish
-
bu
sarflangan mehnat
va
unga
to‘lanadigan ish haqi miqdori o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni ta’minlashdan iborat
bo‘lib, u ish beruvchi bilan ishlovchilarning manfaatini ko‘zlaydi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnatga haq to‘lashni tashkil qilishning
bir
qancha vazifa va tamoyillari mavjud.
Mehnatga haq to‘lashni tashkil qilishning vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Takror ishlabchiqarish vazifasi. U mehnatkashlarni, ularning oila a’zolarini
farovonligini ta’minlashga qaratilgan. Bunday inson ehtiyojlarining oshib borishini
belgilovchi iqtisodiy qonun aks etadi. Ushbu vazifa davlat tomonidan ish haqini
tartibga solish qonun-qoidalari bilan o‘ta bog‘langan.
2. Rag‘batlantiruvchi vazifa u xodimlarning ish haqining
miqdorini sarflagan
mehnati bilan bog‘liqligini, korxonaning ishlabchiqarish faoliyatini natijalari asosida
hisoblanganligini
belgilaydi.
Ushbu
bog‘lanish
xodimlarning
o‘z
mehnatlari
natijalarini doimo yaxshilashdan manfaatdor bo‘lishlariga qaratilgandir.
137 |
Jahon va o‘zbek shou-biznesi vakillarining Instagram sahifalariga joylashtirilgan qiziqarli foto va videolarni e’tiboringizga havola etamiz
Luiza Rasulova tog‘ yonbag‘rida tushgan suratini sahifasiga joyladi
“Setora” guruhi va VIA Marokand “Bo‘pti, xo‘p” deb nomlangan yangi qo‘shig‘iga hazilomuz klip suratga oldirdi
Ushbu klipda “Setora”ning ayni paytda AQShda yashayotgan xonandasi Feruza Latipova ham rol ijro etgan
Aktrisa Kamila Gimandinovaning turmush o‘rtog‘i Farrux Habibullayev sahifasiga ularning birga tushgan yangi suratini joyladi
Aktrisa Xosiyat Husanova “O‘zim” loyihasiga bergan intervyusida hayotidagi og‘ir damlar haqida so‘zlab berar ekan, bir vaqtlar yeyishga hech narsasi qolmaganida axlatga tashlangan nonni olib, yeganini ham esladi
Shahlo Zoirova bir kunini faqat farzandlariga bag‘ishladi
Ijtimoiy tarmoqlarda ancha keksayib qolgan To‘ti Yusupovaning milliy teatrga kelgani aks etgan video tarqalmoqda
Aktrisa ushbu videoda “Endi teatrga boshqa kela olmasam kerak”, deydi
Lola qizi Aishaning tili “dada” deb chiqqanini yozib qoldirdi
Samandar Hamroqulov esa ayni paytda Istanbul shahrida dam olmoqda
Muqaddas Sa’dullayeva dugonasi Sevara Soliyevaning o‘g‘li Sultonbekning tug‘ilgan kuniga bordi
Munisa Rizayeva singlisi Karimaga narxi 80 000 dollardan boshlanadigan Porsche Taycan avtomobilini sovg‘a qildi
Ijtimoiy tarmoqlarda aktrisa Feruza Normatovaning to‘yda kichkina bolacha tufayli noqulay vaziyatga tushgani aks etgan video tarqalmoqda
Videoda aktrisaning uzun ko‘ylagi etagi ostiga kichkina bola kirib oladi, Feruza bu vaziyatdan dovdirab qolib, bir muddat gapira olmay qoladi
Aktrisaning ushbu videodagi partnyori Baxtiyor Turg‘unov ushbu vaziyatga izoh berib, bu ham uning uchun, ham Feruza uchun kutilmagan vaziyat bo‘lganini ma’lum qildi
Mavzuga doir: |
22 | May | 2019 | Toshkent farmatsevtika instituti
2019 yil 20may kuni organik va biologik kimyo kafedrasi dotsenti Maqsudova A. ning biologik kimyo fanidan Farmatsiya fakulteti Kasb ta`limi yo`nalishi talabalariga 1 bino 129 o’quv xonasida “L...
Innovatsion rivojlanish vazirligida Axborot resurslari boʻyicha xalqaro forum boʻlib oʻtdi
Joriy yilning 14 may kuni Oʻzbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi huzuridagi Ilgʻor texnologiyalar markazida “Axborot resurslari jahon ilm-faniga integratsiya vositasi sif...
E’lon! “In’eksion eritmalar. Ampula shishasining tarkibi. Ampula shishasining termik va kimyoviy barqarorligini aniqlash” mavzusida ochiq dars
Sanoat farmatsiya yo‘nalishi 3-kurs 303-A guruh talabalariga 2019-yil 23-may kuni soat 08:30 da “Dori vositalarining sanoat texnologiyasi” kafedrasining assistenti N.S.Sadikovaning Farmat...
“Biologik kimyo va molekulyar biologiy” fanidan “Vitaminlar biokimyosi. Yog`da va suvda eriydigan vitaminlar metabolizmi” mavzusi bo‘yicha integrallashgan ma’ruza
2019 yil 20 may 2-auditoriyada Sanoat farmatsiya fakulteti “Sanoat farmatsiyasi” yo‘nalishi 3- kurs talabalari uchun “Biologik kimyo va molekulyar biologiyа” fanidan “Vitaminlar biokimyosi. Yo... |
suv manbalari sohiliga mevali daraxt o‘tkazish ham odamlarning, xususan, yosh
avlod sog‘ligini saqlashda, har xil kasalliklarning oldini olishda muhim omillardan
hisoblangan.
Shunday
qilib,
"Avesto"dagi tibbiyot va atrof-muhitni saqlash to‘g‘risidagi
fikrlar hozirgi davrda xam o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan. Xalq tabobati an’analari
tiklanayotgan
va
ekologiya
muammolari
eng
dolzarb
bo‘lib
qolayotgan
bir
vaziyatda insonlar ongiga zardushtiylik ulug‘ g‘oyalarini va ajdodlarimiz ma’naviy
merosini chuqur singdirish xayotiy zaruratga aylanib bormoqda.
10. "AVESTO"NING TARIXIY VA ADABIY-LINGVISTIK QIMMATI
Biz jahon
maydonida
kuni
kecha paydo
bo‘lgan
xalq
emasmiz.
Bizning
millatimiz, xalqimiz ko‘hna Xorazm zaminida "Avesto" paydo bo‘lgan zamonlardan
buyon o‘z hayoti, o‘z tarixi bilan yashab
keladi.
Haqqoniy
tarixni
bilmasdan
turib
esa
o‘zlikni anglash mumkin
emas.
O‘zlikni anglash
tarixni
bilishdan
boshlanadi. Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q.
Islom KARIMOV
"Avesto" kitobi Xorazm, Turon, Sharqiy Eron, shimoliy Hindiston, Ozarbayjon
va
boshqa
hududlarda yashagan
xalqlarning
eng
qadimgi
davrlardagi
tarixi,
ijtimoiy-iqtisodiy hayoti,
tili, yozuvi,
badiiy
va diniy qarashlarini o‘rganishda
asosiy manbadir.
"Avesto"ning
mazmuni
va
mohiyati,
uning
yaratilish
tarixi,
zardushtiylik
dinining ilk manbalari kabi masalalar uch davrga, uch qismga bo‘lib o‘rganiladi.
Birinchi
davri,
birinchi
qismi
eng qadimiy
bo‘lib,
miloddan
avvalgi
uch
minginchi yillarning
oxiri — "Yashta"
davridir. Bu davrda sinfiy jamiyatdan
ilgarigi hayot bo‘lib, urug‘-qabilachilik, ko‘pxudolik tasavvurlari aks etgan,
Ikkinchi davri, ikkinchi qismi "Gohlar" deb ataladi. Bunda Oliy Tangri Ahura
Mazda
haqidagi
ta’limot
keng
tarqalgan
bo‘lib;
miloddan
avvalgi
VI
asrda
yaratilgan "Gohlar" Zardusht ijodiga mansub deb tahmin qilinadi.
Uchinchi davr, uchinchi qismi qadimgi ko‘pxudolikdan keyingi yakkaxudolikka
o‘tilgan davrga, ya’ni mazdaparastlik ta’limoti davriga to‘g‘ri keladi. Bu davrda
yaxshilik va ezgulik bilan yomonlik o‘rtasidagi kurash boshlanadi. Ahura Mazda
odamlarga yordamga kelib, yomonlik tangrisi Axrimanni enggan vaqtdan baxtli
hayot saltanati boshlanadi. "Avesto"da bu shunday talqin etiladi:
"Buyuk
uyg‘onishlar
va
taraqqiyot
yo‘lida
erishiladigan
balog‘atga
sodiq
qolaylik. Ahura Mazdaga o‘xshagan,
o‘z xalqiga xayrihoh,
odil tuzumga mos
yaxshiliklar qiladigan bo‘laylik.
Bizning niyatlarimiz haqiqiy donolik istiqomat qiladigan manzillarga intilsin.
Komillik tarkib topgach, buzg‘unchilik bo‘roni yolg‘onchilik shaytoni ustiga qulab,
uning barcha kirdikorlari kun-payakun
bo‘lgay. Kim
o‘z hayot yo‘lida yaxshi
shuhrat va vijdon bilan yurgan bo‘lsa tezda Ahura
Mazda parsolari bilan Oliy
Tangri dargohida to‘planadilar." ("Yasna", 30) |
Ma’lumki, ACIR - Yevroosiyo Biznes Alyansi Yevropaning katta biznes doira vakillari, ishlab chiqaruvchi korxonalari, assotsiatsiya va federatsiyalari bilan yaqindan hamkorlik qiladi.
«Yaylov xo‘jaligini rivojlantirish» uyushmasi mas’ul xodimlari bilan bo‘lib o‘tgan muloqotda ipak va jundan ishlab chiqarilgan tayyor mahsulotlarni Yevropa bozoriga olib kirish masalalari xususida so‘z bordi.
Jumladan, tashabbuskorlardan Ispaniya va Portugaliya bozorlariga kirish bo‘yicha takliflar berildi.
Shuningdek, ACIR bugungi kunda qo‘mita tizim tashkilotlari tarkibidagi korxonalar tomonidan eksportga yo‘naltirilayotgan mahsulot turlari bilan qiziqdi. Ularga «Yaylov xo‘jaligini rivojlantirish» uyushmasi tarkibidagi korxonalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan va eksport qilinayotgan jun, teri va ulardan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar, kavrak, go‘sht, sub mahsulotlar haqida, qolaversa, korxonalarning ishlash quvvati va eksport imkoniyatlari xususida ma’lumotlar berildi.
Muloqot so‘ngida o‘zaro memorandum imzolashga va kelajakda Ispaniyaning taniqli "ZARA", "MANGO", "BERSHKA" kabi korxonalari bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yishga kelishib olindi.
Gulnoza BOBOEVA, O‘zA |
BETASHVISH YaSHA
Ey aziz do‘stim, shirin davringda be kohish yasha.
To‘lsin umring daftariga doimo olqish yasha.
Bu tilaklar bog‘idan meva terib yurmoq uchun,
Tilga ig‘vo olma-yu El ichra be mish-mish yasha.
,
yo
ham yaxshi ham qoyil bo‘lib,
Ky P Duo qilsin seni el ichra be qarg‘ish yasha.
Niyating bo‘lsa ilonbosh yanch o‘zing eldan burun,
So‘ngra hech qilma
hadik olamda betashvish yasha.
Davr o‘yin oroyishida jilvalar bersin ishing,
El bilay butkul jahonga
o‘rnat osoyish, yasha.
Sen uchun Chustiy Ddilida yangidan yangi tilak,
Sog‘ yasha, xurram yasha, mardona yuz yetmish, yasha. |
Londonda millionga yaqin kishi Britaniyaning YeIdan chiqishi bo‘yicha referendum o‘tkazishni talab qildi
Londonda millionga yaqin kishi Buyuk Britaniyaning YeIdan chiqishi bo‘yicha referendum o‘tkazishni talab qilib chiqdi. Bu haqda “Exo Moskvi” xabar berdi.
Bunday aksiya Britaniya poytaxtida oxirgi yillarda bo‘lib o‘tgan eng yirik harakatlardan biri bo‘lgan. Bugungi kunda parlamentdan Brexit’ni bekor qilishni talab qilib yozilgan britaniyaliklarning petitsiyasi 4,5 million kishi tomonidan imzolangan. |
o‘simliklar o‘zi azotni qayerdan oladi? o‘simliklar azotga tuproqdagi muayyan azotli birikmalarni o‘zlashtirish orqali ega bo‘ladi
Bunday azotli birikmalarni nitratlar deyiladi
Yuqorida esga olingan selitra moddasi ham nitratlar turkumiga mansubdir |
lish, baxt va
saodatga intilishidir.
AbuNasr Ibn Muhammad al-Forobiy (870-950) qarashlari
O‘rta asrlar Markaziy Osiyo xalqlari falsafiy fikrining rivojlanishda,
ayniqsa, AbuNasr Ibn Muhammad al-Forobiy (870-950) faxrli o‘rin
tutadi. U Sirdaryo bo‘yidagi Forob qishlog‘ida tug‘iladi va dastlabki
bilimini Shosh, Samarqand va Buxoroda oladi. So‘ngra Forobiy o‘z
bilimini davom
ettirish
uchun
Bag‘dodga
boradi.
Natijada,
u
o‘z
davrining yirik olimi
va
buyuk
faylasufi
bo‘lib yetishadi.
Forobiy
Bag‘dodda yashab
ijod
qiladi, umrning so‘nggi yillarini Xalab
va
Damashqda o‘tkazib, shu yerda vafot etadi.
Al-Forobiy 160 dan ortiq asarlar yozgan bo‘lib, bizga ularning bir
qismigina yetib kelgan. U yaratgan asarlarni ularning xarakteriga qarab
ikki guruhga ajratish mumkin: a) qadimgi yunon tabiatshunos olimlari va
faylasuflari ilmiy merosini o‘rganish, tarjima qilish va sharhlashga oid
asarlar.
Bulardan Aristotelning “Kategoriyalar”, “Ikkinchi analitika”,
“Topika”,
“Poetika”,
“Ritorika” “Sofistika”
va shu
kabi
asarlariga
yozilgan sharhlarni keltirish mumkin; b) O‘rta asr fanining tabiiy-ilmiy,
ijtimoiy-siyosiy va falsafiy masalalariga oid risolalar. Bulardan: “Ixso-al-ulum”, “Hikmat asoslari”, Aristotel “Mantig‘ining talqinlari”, “Katta
musiqa kitobi”, “Assiyosat al-madaniy”, “Mantiqqa kirish”, “Vakuum
haqida”, “Fozil odamlar shahri” va shular kabilardir.
Forobiy falsafiy qarashlarining asosini uning dunyosining tuzilishi
haqidagi panteistik ta’limoti tashkil
qiladi. Bu ta’limotga ko‘ra, butun
mavjudot-borliq emanatsiya asosida yagona boshlang‘ichdan bosqichma-bosqich vujudga kelgan. Bu oltita bosqichdan iborat bo‘lish, ular o‘zaro
sababiyat orqali bog‘langan. Bundagi birinchi bosqich-birinchi sabab—
bu “vujudi vojib” -o“z-o‘zidan zaruriy mavjud bo‘lgan yagona Olloh (as-sabab al-avval); ikkinchi bosqich-bu birinchi “vujudi mumkin” bo£lib,
ular osmon jismlari, ikkinchi sababdir (as-sabab as-soniy); uchinchi
bosqich-bu ikkinchi “vujudi mumkin”, ya’ni faol aqldir (al-aql al faol);
66
tinchi bosqich-to‘rtinchi sabab-bu tirik mavjudotlarga xos jonxir (an-
), ya’ni uchinchi “vujudi mumkin”dir; beshinchi bosqich-beshinchi
b-bu narsa va hodisalarning ko‘rinishi, ya’ni shakli (as-surat)dir,
ni
turtinchi “vujudgi mumkin”dir; nihoyat, oltinchi bosqich-oltinchi
Б-Би narsa
va
hodisalarning jismi,
tanasi,
ya’ni moddadir,
bu
i “vujuddi mumkin”dir. Bu bosqichlar bir-birlari bilan sababiy
langandir.
Borliqning Forobiy tomonidan bunday talqin qilinishi o‘sha davrda
g‘oyalarning yanada rivojlanishiga keng yo‘l ochadi. Uning
to‘rtinchi, beshinchi
va oltinchi bosqichlar osmon va yer
M
ismlar moddiylik xossasiga ega
bo‘lib
ular ham
6 turga
o‘linadi: to‘rt element osmon jismlari, minerallar, o‘simliklar, aqlsiz
inlar
va aqlli
hayvonlar. Forobiyning borliq haqidagi bu ta’limotida
va mazmunning munosabati haqida u shaklni narsalarning qiyofasi,
i va shu kabi miqdoriy aniqlovchilarning yaxlit ko‘rinishi, deb; |
“An’anaviy energiya manbalariga sarmoya qilaversak, bunga erisha olmaymiz”, - deydi u |
bo‘lishi, ishqning «xuruj hangomi tugashi» bilan
bedana qiyofasida ortiga qaytishi yana ham sirlidir. Shaksiz, bedana shunchaki qush emas, majoziy badiiy obraz bo‘lib, u o‘zida ilohiy ruh mazmun-mohiyatini namoyon etadi. Mirzo Ulug‘bek ana
shunga ishora berayotgani bor haqiqatdir.
"To‘rt ulus tarixig‘da bayon qilingan versiya, nazarimizda, eng ishonchli, eng mukammal, eng jozibali bo‘lib, boshqa yozma yodgorliklarda uchraydigan
insho usuliga qaraganda o‘ziga xosligi bilan qimmatlidir. Rus olimi L.N.Gumilev talqin qilgan
mo‘g‘ul manbasida o‘tov mo‘risidan tushgan nur-yigit, Alanquva visoliga yetishgach, ksariq it" qiyofasida
g‘oyib
bo‘ladi.
Olim
xulosasiga
ko‘ra,
ksariq it» ham adabiy timsol hisoblanib, mo‘g‘ul
xalqi dunyoqarashi,
ruhiyati,
orzu-armonlarini
ifodalaydi. (Antromorfizm va zoomorfizm bor-yo‘ri metafora–og‘zaki ijod hosilasidir, –deb
yozadi
u.
–Mo‘g‘ullar va tibetliklarning o‘zlari
itga aylangan nur-yigit adabiy obraz, ishora-istiora ekanligiga ishonganlar. Buning ahamiyati
ma’dum: mo‘g‘ullar o‘z avlodlari hamda davr almashinishi sanasini yozish va belgilashni o‘z etnoslari tug‘ilgan muddat bilan bog‘lagan holda amalga
oshirganlar. Bodanchar dunyoga kelishi, –arablarda hijriy hisob muhim ahamiyat kasb etganidek,
–ular uchun tarixiy ko‘tarilishni boshlab bergan,
farqi shundaki, ular astronomik emas, biologik
taqvim asosida hisob-kitob yuritganlarg. (Uchenye
zapiski Tartusskogo gosuniversiteta. Mongol’gi
merkit’gv XP v., Tartu, 1977).
Sir emaski,
it
obrazi yozma adabiyotda ham,
folklor namunalarida ham
keng ko‘lamda
badiiy sayqalini topgan
bo‘lib,
asosan,
sadoqat,
vafodorlik,
mehr-muhabbat,
yorug‘lik,
iroda
va
sabr-bardosh motivlarini gavdalantiradi. Ayniqsa, shu jihatdan olganda, u ilohiy ruhiy timsol tarzida nishona berishi afsona hayotiyligi
va ta’sirchanligini oshiradi. Tuynuk yoki mo‘ridan kirgan nur Alanquvaga, qovushuv oniga qadar,
turli versiyalarda turlicha qiyofada ko‘rinishi
ziddiyatli tuyulmaydn, aksincha, muayyan manba zamoni va makoniga xos tarixiy-falsafiy, ijtimoiy-ma’rifiy, etnik-geografik iqlim sharoitiga qiziqishni kuchaytiradi.
Yuqorida kedtirganimizdek, (To‘rt ulus tari-xizda xirgoh tuynugidan chto‘lin oy partavidek
nozil, bo‘lgan yog‘du nihoyat kelishgan, xushro‘y yigit qiyofasiga ko‘chadi. Alanquva uni hatto eri
Dibun Bayonga o‘xshatadi. Abulg‘oziy "Shajarayi
turk" (T., «Cho‘lpon», 1992)da tangri elchisini boshqacha ta’riflaydi, ya’ni Alanquva bilan «juft
bo‘laturg‘on kishining rangi oq-sari, ko‘zlari burchigina bo‘lganini aytadi. X-U: asrning qimmatbaho yodgorligi
–Hofiz Tanish al-Buxoriyning
«Abdullanoma" (YoSHarafnomayi shohiy! asari (T.,
«Sharq»,
1999)da tag‘in ham qiziqarli tasvirga
duch kelamiz. Beva holida homila orttirgan, siri
ochilib,
qarindosh-urug‘lari
malomati
ostida
qolgan Alanquva oshig‘-u beqaroriga quyidagicha
ta’rif beradi: «Har kecha tushimda (shuni) ko‘ramanki, bir nur, ko‘k ko‘zli bir arab kishi taqlidida, muloyimlik bilan yonimga kelar va (so‘ng
ohista-ohista qaytib ketardin.
Shu o‘rinda yana bir yodgorlikka e’tiboringizni
qaratishni istardim. U {Tuja shajarasi ({Shara
Tudjiz, M., 1957) risolasi bo‘lib, XO‘P asrda mo‘g‘ul
folklori zaminida yaratilgan. {Tuja shajarasizda tasvirlangan real voqea-hodisalar va afsona-rivoyatlar mo‘g‘ul xalqining bir necha mingyillik o‘tmishiga borib taqaladi. Lekin unda dunyoni
titratgan Chingizxonning tug‘ilishi, shajarasi
bilan bog‘liq sahifalar asosiy o‘rinni egallaydi.
Xususan, kitob bo‘lajak jahongir qonida ilohiy
qudrat va ilohiy ruh borligiga ishontirishga intiladi. E’tibor bering:
«Olang goa-xotun (Alanquva xotun) ersiz yashardi, o‘sha tunda, o‘tovni avval nur yoritarkan, mo‘ri
orqali kichik jussali sap-sariq odam tushib keldi, qovushdilar, oqibatda ilohiy o‘g‘il Bodanchar
tug‘ildi.
Borjigin Bodanchar
avlodlari
dunyoga
kelgan makonga aylandi. Bodanchardan to‘qqiz avlod keyin, Shigemun burhon nirvonga (budda dini
rusumiga ko‘ra, rohat-farog‘atga berilish–A.D) yuz
tutgach, oradan uch ming ikki yuz to‘qson olti yil
o‘tdi, olov-ot yilida hubilgan (yepererojdenes»
–
qayta tug‘ilgan, butunlay o‘zgargan, boshqacha qiyofa olgan–A.D.) –Chingiz xoqon tavallud topdi va
besh rangli, to‘rt begona xalqni bo‘ysundirdi».
Bizni
bu
o‘rinda,
asosan,
kkichik
jussali
sap-sariq
odam»
qiziqtiradi.
Kishini
nogoh
hayratga soladigan ushbu qiyofa ilohiylik belgilarini namoyon qilganligi bilan e’tiborga molikdir. Avval-u g‘oyibdan o‘tovni yoritadi, so‘ng
o‘zi hozir bo‘ladi, boshqacha aytsak, shu’la-ruhdan
insonga aylanadi.
Taniqli adabiyotshunos olim Abduqodir Hayit-metov
Navoiyxonlik
suhbatlari)
kitobi
(T.,
«O‘qituvchi», 1993)da Alanquva haqidagi ilk ma’lumot «Mo‘g‘ullarning sirli afsonasi»
(ESokro-vennoye skazaniye Mongolov», Sh.
T izd, M.-A., 1941)
da uchrashini eslatib o‘tadi. Kunlardan bir kun
shoir va tarjimon Mahmud Yo‘ldoshev Ulan-Udeda
1991-yilda bosilgan «Mo‘g‘ullarning sirli afsonasizni rafiqasi Svetaxon Yo‘ldosheva ko‘magida, bevosita buryatchadan o‘zbek tiliga o‘girayotganligidan xabar topdik. Qo‘lyozma bilan tanishgach,
«Tuja
shajarasi!
o‘n
uchinchi
asr
o‘rtalariga
tegishli shu yodgorlik asosida yaratilganligiga
ishonch hosil qildik.
«Mo‘g‘ullarning sirli afsonasi»da hikoya qilinishicha, Duva so‘qir manglayida bitta qo‘zi bo‘-dib, u uch ko‘rim (chaqirim) masofani ko‘rar edi.
Bir kuni Duva so‘qir ukasi Dobun mergan bilan
Burhon xoldun tog‘iga chiqadi va ko‘radiki, Teng-dik daryosi bo‘ylab bir guruh odam shoshilinch ko‘chib borayapti. Duva so‘qir aytadi: "Ko‘chmanchilar
orasida, yopiq aravaning oldida bir chiroyli qiz
o‘tirib ketyapti. Agar u birovning xotini bo‘lmasa, Dobun mergan ukam, seni unga uylantirardim.
Shundan so‘ng-u Dobun merganni daryo tarafga yuboradi. Dobun mergan tengi yo‘q malak boshi ochiqligini, ismi Alan goa (suluv) ekanini aniqlaydi. Vaqti-zamonida Barguday merganning qizi
Bargujin goa Xora tumed mansabdori Xarilartoy
merganga turmushga berilgan. Alaya goa Toza suv
(Ariq uyedey) mulkdori, Xora tumed mansabdori
Xorilartoy mergan va Barg‘ujin goadan tug‘ilgan
ekan. Qisqasi, Duva so‘qir aralashuvi bilan Adan
goa Dobun merganga tegadi va undan Bugunutay va
Belgunutay ismli ikki o‘g‘il ko‘radi. Keyin esa
kutilmagan hol ro‘y beradi: Alan goa beva holida
Buqa Xatichi, Buqa Salji, Bodanchar degan uch egizak tug‘adi. Bu hodisa, shaksiz, oriyati baland el
qahrini qo‘zg‘aydi. Orada kechgan ilohiy voqeani
Alan goa so‘ylab beradi va o‘zini isnoddan qutqaradi: «Har tun och sariq kishi o‘tovimning tuynugidan, eshigimning tirqishlaridan nur bo‘lib
yoyilib kirib, mening qornimni siypalagan paytda nurlar menga singib borar edi. O‘sha odam oy,
quyosh nuri yarqirab chiqa boshlagan paytda sariq
itday dumini likillatib chiqib ketar edi".
Alan goa – Alanquva, nurdan ilohiy homila topib, biryo‘la uch farzand onasi bo‘ladi. Biroq
375 |
141
Nafas olishning tezlashishi qanday ataladi?
143
Nafas olish a’zolari kasalliklarida bemor va oila a’zolarini hamshiralik ishiga o’qitishga qaysilar kirmaydi?
146
Qusuq massasi nafas yo’llariga o’tib ketganda yordam ko’rsatish |
Sekretor
granula
Ekzositoz
22
19-rasm. Golji kompleksi oqsilni ekspretsiya qilishi. |
ko
Ruhim,
tufrog‘ bilan egizliging rost,
rostdir osmon bilan birodarliging.
Shamol,
suv va
olov sengadir hamroz,
chindir bo‘shliqlarda sarosarliging.
Va sening manziling-ufqning ostida,
Nurlahzada o‘tgan
tirik asrsan.
Ba’zan o‘ylab qolgum:
Ehtimol, dunyo
aslida yo‘q!
Dunyo sen emasmisan?
Osiylik qildimmi,
O‘zi etar afv,
shundog‘am gunohlar gullar ko‘nglimda.
Ruhim,
sen-ishqqa ergashgan salaf,
ta’sir etolmaydi senga o‘limlar.
Ketyapman og‘riqlar dashtida daydib,
qaynoq qayg‘ularning bo‘lib oshnasi.
Rostini aytaymi,
bari safsata-
Xudodan boshqasi,
sendan boshqasi...
"
37 |
SHag‘’alyirikvaqoyatoshlar
Xe 70. Fanbobi —2; Fanbo‘limi 2qiyinlikdarajasi-1
Tuproqningqurilishxossalariqaysilar?
Mexanikvafizik
Mexanikvabiologik
Fizikvabioologik
Bog‘langanvabog‘lanmaganlik
No71. Fanbobi —2; Fanbo‘limi —22qiyinlikdarajasi 1
Tuproqningmexanikxossasinima?
Mexanikyokigranulometriktarkibi.
Bog‘langanvabog‘lanmaganligi.
Mexanikvafizikxossalari
Mexanikvabiologicxossalari
«Ne 72. Fanbobi —2; Fanbo‘limi —2qiyinlikdarajasi 1
Tuproqlarniguruxio“zgaradimi?
Ishlaydiganmexanizmningturigavabajarishusuligaqarabzgaradi
Ishusuligaqarabo‘zgaradi
Ishusuligavamshooto‘lchamlarigaqgarabo‘zgaradi
Namligi, ichkiqarshiligigagarabo‘zgaradi
No 73. Fanbobi —2; Fanbo‘limi —3qiyinlikdarajasi 2
Ko‘tarmainshootlarnima?
Eryuzidatuproqnisifatliyotqizibquriladiganinshootlar
Tuproqdanqurilganto‘g‘on
Eryuzigaqurilgangidromeliorativinshoot
Kanalyoqalaridagitokma.
No 74. Fanbobi —2; Fanbo‘limi —-3qiyinlikdarajasi 2
Qazilmainshootlarnima?
Eryuzidanpastda (chuqurda) joylashganinshootlar
YOtiq (gorizontal)zovur
To‘g‘onqurishuchunqgazilganhavza.
Kanalyoqalaridagitokma.
N2 75. Fanbobi —2; Fanbo‘limi —3qiyinlikdarajasi 2
Tuproqinshootlariniqurilishidamexanikusulnima?
Tuproqlarniqazish, tashishvajoylashtirishdamashinavamexanizmlardanfoydalanish
Tog‘jinslariniportlatibinshootqurish.
Gidromexanizatsiyaqo‘llashbilaninshootqurish
Ekskavatorlarbilantuproqishlarinibajarish
No 76 FanbobilliFanbo‘limi14Qiyinlikdarajasi 2
Tuproqniqishkisharoitdaishlashusullariqaysilar?
Tuproqnimuzlashdansaqlash, tuproqg‘ovakliginioshirish, kimyoviyusul
Muzlagantuproqnisshlatish, tuproqnimuzdantushirish
Muzlagantuproqniqazish, portlatish, mexanikusullar
Bircho‘michli ekskavatorbilanyumshatish, o‘tyoqishusuli
181 |
Mamlakatimizda har bir yilga shu davr ichida taraqqiyotning muhim yo‘nalishlarini ifoda etadigan nom berish ezgu an’anaga aylangan. Dolzarb ijtimoiy-iqtisodiy vazifalarni hal etish uchun tegishli davlat dasturlari ishlab chiqilib, yil davomida amalga oshirilmoqda. Mazkur jarayonga investitsiyalar ajratishda nafaqat davlat, balki nodavlat tuzilmalar, jamoat tashkilotlari, korxonalar ham ishtirok etmoqda. O‘tgan yillar tajribasi shuni ko‘rsatmoqdaki, bunday dasturlarning hayotga tatbiq etilishi muayyan davrda bajarilishi belgilangan vazifalarni yuksak samaralar bilan amalga oshirish imkonini beradi. Ayni paytda istiqboldagi bir necha yil uchun zamin yaratib, rivojlanish yo‘nalishlarini belgilab olishga ko‘maklashadi. Eng muhimi, bularning barchasi aholining turmush darajasi va farovonligini yanada oshirishga qaratilgan ishlar izchilligini ta’minlash, jamiyatimiz, xalqimiz va mamlakatimizning yanada ravnaq topishiga xizmat qiladi.
Prezidentimiz Islom Karimov 2012-yil 7-dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 20-yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimda 2013-yilni Obod turmush yili, deb e’lon qildi.
Ushbu ezgu maqsadlar “Obod turmush yili” Davlat dasturida o‘zining to‘liq ifodasini topdi. Unda belgilab berilgan chora-tadbirlar o‘tgan yillarda hayotga tatbiq etilgan keng ko‘lamli ishlarning mantiqiy davomidir.
“Obod turmush yili” Davlat dasturi 8 bo‘lim va 86 banddan iborat bo‘lib, ularda mamlakatimizning joriy yilda ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy hamda siyosiy hayotini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari, aholi farovonligini oshirish, har bir oilada va, umuman, jamiyatimizda ijtimoiy barqarorlik, tinchlik va totuvlikni ta’minlash yo‘llari aniq belgilangan.
Dasturda rejalashtirilgan kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish vazifasi davlat va nodavlat tashkilotlar, fuqarolik jamiyati institutlari, mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish organlari, mamlakatimizning barcha fuqarolari qatnashishini taqozo etadi. Ularni bajaradigan muayyan ijrochilar – tegishli vazirlik va idoralar, amalga oshiriladigan tadbirlarning ijro muddatlari, moliyalash manbalari, monitoring tizimi, qonuniy-huquqiy, tashkiliy hamda iqtisodiy mexanizmlari belgilangan.
Mamlakatimizda barqarorlik va osoyishtalik, xavfsizlik, fuqarolar va millatlararo totuvlikni yanada mustahkamlash, inson huquqlari, erkinliklari va manfaatlarini himoya qilish, jamiyat farovonligi va ravnaqini izchil yuksaltirish mazkur Davlat dasturining muhim ustuvor yo‘nalishlari etib belgilangan. Ushbu ijobiy jarayonni ta’minlash mamlakatimizda barcha jabhada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarni chuqurlashtirish uchun mustahkam poydevor, jadal ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni izchil davom ettirish kafolati, kuchli bozor iqtisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik davlat barpo etish yo‘lida erishayotgan yutuqlarimizning muhim omilidir.
Shu nuqtai nazardan, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarning shakllangan qonunchilik bazasini yanada takomillashtirish eng muhim vazifalardandir. Davlat dasturida to‘rtta qonun – O‘zbekiston Respublikasining yangi tahrirdagi “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari to‘g‘risida”gi, “Fuqarolar yig‘ini raisi (oqsoqoli) va uning maslahatchilari saylovi to‘g‘risida”gi, yoshlarni ishga joylashtirish shart-sharoitlarini yanada takomillashtirishga qaratilgan “O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi, bolalar huquqlarini himoya qilishni kuchaytirish maqsadida “O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksi va O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksiga oila institutini takomillashtirishga qaratilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonunlarni qabul qilish ko‘zda tutilgan. Bundan tashqari, “Yuridik va jismoniy shaxslarning murojaatlari to‘g‘risida”gi, “O‘zbekiston Respublikasida jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi, “Ijtimoiy sherikchilik to‘g‘risida”gi, “Ekologik nazorat to‘g‘risida”gi qonun loyihalari ishlab chiqiladi.
Aholi farovonligi va real daromadlari muttasil o‘sishini ta’minlash, bandlikni oshirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, fermerlikni yanada rivojlantirish, aholiga, avvalo, ijtimoiy ehtiyojmand qatlamlar va kam ta’minlangan oilalarga davlat tomonidan manzilli himoya va ijtimoiy yordam ko‘rsatish tizimini takomillashtirish “Obod turmush yili” Davlat dasturining muhim yo‘nalishlaridandir. 2013-yilda byudjet tashkilotlari xodimlari ish haqi, pensiya, nafaqalar va stipendiyalar miqdorini o‘rtacha kamida 23 foizga oshirish ko‘zda tutilgan. Ijtimoiy sohani yanada rivojlantirish va aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash samaradorligini oshirish maqsadida Davlat byudjeti jami xarajatlarining qariyb 60 foizi yo‘naltiriladi.
Dasturda yangi ishlab chiqarish va infratuzilma ob’ektlarini qurish, xizmat ko‘rsatish, kichik biznes, oilaviy tadbirkorlik sohalarini rivojlantirish, kasanachilikni kengaytirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar belgilangan. 2013-yilda, birinchi navbatda, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, fermerlik hamda kasanachilikni barqaror rivojlantirish hisobidan 970 mingdan ziyod yangi ish o‘rinlari yaratish ko‘zda tutilmoqda.
Davlat dasturiga muvofiq tijorat banklari tomonidan oilaviy, xususiy tadbirkorlik sub’ektlari, hunarmandchilikni rivojlantirish, shaxsiy yordamchi va dehqon xo‘jaliklari, shuningdek, kasb-hunar kollejlari bitiruvchilariga o‘z biznesini tashkil etishi uchun kreditlar ajratish amaliyotini kengaytirish rejalashtirilgan. Joriy yilda bunday kreditlarning umumiy hajmi 269,6 milliard so‘mni tashkil qiladi.
Dasturda mamlakatimizning har bir hududida sanoatni rivojlantirish bo‘yicha hududiy dasturlarni ishlab chiqishga alohida e’tibor qaratilgan. Ularda sanoat kooperatsiyasini mustahkamlash, hududiy korxonalarni mahalliylashtirish dasturini amalga oshirishga jalb etish, bo‘sh yotgan ishlab chiqarish maydonlari negizida yangi ishlab chiqarishlarni tashkil etish ko‘zda tutilgan.
Qishloq aholisini bog‘dorchilik faoliyatiga jalb etish, uzumchilik, chorvachilik va ipakchilikni rivojlantirish ham aholi bandligi hamda daromadlarini oshirishga xizmat qiladi. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini chuqur qayta ishlash va oziq-ovqat tovarlari ishlab chiqarishni ko‘paytirish uchun yangi korxonalar barpo etish, mavjudlarini rekonstruksiya va modernizatsiya qilish bo‘yicha 288 loyihani amalga oshirish rejalashtirilgan. Qayta ishlash hajmlari, jumladan, ishlab chiqarishni kengaytirish va qishloq xo‘jaligi uchun zamonaviy mini-texnologiyalarni joriy etish hisobidan ko‘paytiriladi.
“Elektron hukumat” tizimini jadal shakllantirish ham muhim va dolzarb vazifadir. Internet tarmog‘ida “bir darcha” rejimida faoliyat yuritadigan interfaol davlat xizmatlari yagona portalini yaratish mo‘ljallangan bo‘lib, bu iqtisodiy faoliyat sub’ektlari va boshqaruv organlarining o‘zaro munosabatlarini sezilarli darajada soddalashtirish imkonini beradi.
2013-yilda sog‘liqni saqlash tizimidagi islohotlarni chuqurlashtirishga oid ishlar davom ettiriladi. Shu maqsadda aholi salomatligini saqlash tizimini takomillashtirish, sog‘liqni saqlash muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va rivojlantirish, ularni zamonaviy tashxis va davolash asbob-uskunalari bilan jihozlash, xastaliklarning oldini olishni kengaytirish hamda davolashning ilg‘or texnologiya va uslublarini joriy etish, pirovard natijada fuqarolar, ayniqsa, onalar va bolalar salomatligini mustahkamlash bo‘yicha chora-tadbirlar amalga oshiriladi. Chekka joylardagi aholi punktlarida 32 qishloq vrachlik punktini barpo etish, 54 tibbiyot birlashmasini qurish va rekonstruksiya qilish ko‘zda tutilgan. Respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy tibbiyot markazlari, 11 viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi va boshqa sog‘liqni saqlash muassasalarini rekonstruksiya qilish rejalashtirilgan. Ularning barchasi, shuningdek, 13 viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi zamonaviy tashxis va davolash uskunalari bilan jihozlanadi.
Inson kapitaliga investitsiyalarni yo‘naltirish – izchil iqtisodiy rivojlanish va aholi farovonligini oshirishning muhim shartidir. Shu maqsadda joriy yil Davlat dasturida jismoniy va ma’naviy sog‘lom, barkamol avlodni tarbiyalash, zamonaviy hunarlarni puxta egallagan mutaxassislarni tayyorlash, ta’lim darajasini yanada takomillashtirish va uning sifatini oshirish, ta’lim muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash bo‘yicha amalga oshiriladigan ishlarning har tomonlama samaradorligini ta’minlash ko‘zda tutilgan.
Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan belgilab berilgan vazifalar ijrosini ta’minlash doirasida 217 umumta’lim maktabini rekonstruksiya qilish va 164 umumta’lim maktabini, 159 akademik litsey hamda kasb-hunar kollejlarini kapital ta’mirlash, 55 musiqa va san’at maktabi hamda 116 bolalar sporti ob’ektini, oliy ta’lim muassasalari tizimidagi 45 inshootni qurish va rekonstruksiya qilish rejalashtirilgan. Ularning barchasi zarur uskuna va inventarlar bilan jihozlanadi. Shu bilan birga, bolalar sog‘lomlashtirish oromgohlarini qurish, rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash ham ko‘zda tutilgan.
Mamlakatimizda yosh avlodni barkamol etib tarbiyalashda ushbu jarayonning ma’naviy-axloqiy jihatiga e’tibor qaratish, ularda milliy g‘urur, o‘zlikni anglash tuyg‘ularini shakllantirish alohida ahamiyat kasb etadi. Ushbu ishlar doirasida 2013-yilda yoshlarning kasbiy ko‘nikma va shaxsiy fazilatlarini rivojlantirish uchun ta’lim oromgohlari faoliyat ko‘rsatadi, bolalar hamda yoshlarning foydali va madaniy dam olishini tashkil etish yanada yuqori darajaga ko‘tariladi.
“Obod turmush yili” Davlat dasturida xalqimizning turmush darajasi va hayot sifatini yanada oshirish, munosib yashash va ijtimoiy-maishiy sharoitlarni yaratish, yangi turar joylar qurish, zamonaviy yo‘llar va muhandislik-kommunikatsiya infratuzilmasini rivojlantirish, aholi punktlarini toza ichimlik suvi, elektr va issiqlik energiyasi bilan kafolatli ta’minlash bo‘yicha aniq chora-tadbirlarni amalga oshirishga alohida e’tibor qaratilgan. Masalan, 2013-yilda 553 qishloq massivida namunaviy loyihalar asosida 10 mingta yakka tartibdagi uy-joy quriladi, mamlakatimiz aholisini, birinchi navbatda, qishloq aholisini suv, gaz va kanalizatsiya xizmatlari, elektr energiyasi bilan ta’minlashni yaxshilash bo‘yicha loyihalar amalga oshiriladi, minglab kilometr yangi yuqori voltli elektr uzatish liniyalari, suv chiqarish hamda gaz taqsimlash tarmoqlari ob’ektlari barpo etiladi va mavjudlari rekonstruksiya qilinadi.
Dasturda zamonaviy yo‘llar, muhandislik-kommunikatsiya va transport infratuzilmasini rivojlantirishga ham katta e’tibor qaratilgan. Umumiy foydalaniladigan avtomobil yo‘llarini kapital ta’mirlash, shuningdek, qishloq joylarda uzunligi 239,1 kilometr bo‘lgan yangi, tutashgan avtomobil yo‘llarini barpo etish, shaharlarda yangi ko‘chalar qurish, mavjudlarini rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash rejalashtirilgan.
Mahalla xalqimiz hayotida muhim o‘rin tutadi. Shu munosabat bilan 2013-yilgi Davlat dasturida mahalla instituti va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatini yanada takomillashtirish, ularning huquq va vakolatlarini kengaytirish, joylarda ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishga oid masalalarni hal etishda ularning o‘rni va ahamiyatini oshirish, yosh hamda kam ta’minlangan oilalarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashni kuchaytirish, mahallalar va turar joy massivlarining tashqi qiyofasini yaxshilash, obodonlashtirish hamda ko‘kalamzorlashtirishga oid muhim kompleks chora-tadbirlarni bajarish rejalashtirilgan.
Mahallalarning qiyofasini yanada yaxshilash, uylarning old qismi va tomlarini, ko‘chalar va yo‘laklarni ta’mirlash, bolalar sport maydonchalarini qurish, energiya tejovchi texnologiyalarni qo‘llash orqali tashqi yoritish tarmoqlarini rivojlantirish, sanitariya sharoitlarini yaxshilash ham dasturda belgilangan vazifalar sirasiga kiradi. Mahallalar hududlarida 15 million tup manzarali va 29,5 million tup mevali daraxt nihollari, shuningdek, 10 million tup gul hamda butalar ekish ko‘zda tutilgan. 2013-yilda mahallalarni obodonlashtirish, qishloqda ekologik turmush sharoitlarini yaxshilash masalalarini hal etishga nodavlat notijorat tashkilotlarini jalb qilish orqali qishloqlarning ijtimoiy infratuzilmasini yaxshilash bo‘yicha “Obod uyim” loyihasi amalga oshiriladi.
Kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan oilalarni aniq manzilli asosda ijtimoiy himoya qilishni ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlar istiqbolda ham izchillik bilan amalga oshiriladi.
Mahallalarda yil davomida xalqimizga xos tinchlik-osoyishtalikka intilish, mehr-muruvvat, o‘z xalqining tarixi hamda madaniyatini hurmat qilish kabi qadriyatlarni targ‘ib etadigan ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar, ko‘rik-tanlovlar tashkil etiladi.
Joriy yilda ham mamlakatimizda oilani yanada mustahkamlash, ayollarning oila va jamiyatdagi o‘rni va mavqeini, ijtimoiy faolligini oshirish, iqtisodiyotning turli tarmoqlarida ayollar bandligini ta’minlash va faoliyatini munosib rag‘batlantirish, ularga o‘zini namoyon etishi hamda uy-ro‘zg‘or yumushlarini yengillashtirish uchun qulay ijtimoiy-maishiy sharoitlarni yaratish bo‘yicha bajarilayotgan ishlar yanada rivojlantiriladi.
Xususan, Davlat dasturini hayotga tatbiq etish doirasida “Yosh oilalar uchun turar joy” dasturini, imtiyozli kreditlar taqdim etish orqali, ayniqsa, qishloq joylarda xotin-qizlar tadbirkorligini har tomonlama rivojlantirish va moliyalash bo‘yicha kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish rejalashtirilgan. Shu maqsadda “Oila farovonligini yanada oshirish maqsadida ayollarni tadbirkorlik faoliyatiga jalb qilish” loyihasi ro‘yobga chiqariladi.
Dasturda qayd etilgan tadbirlarni amalga oshirish uchun jami 6 655 milliard so‘m yoki 919,2 million AQSH dollariga teng mablag‘ yo‘naltiriladi. Shuning 3 312,4 milliard so‘mini davlat byudjeti va davlatdan tashqari jamg‘armalar, 1 917,9 milliard so‘mini ijrochilar va homiylar, 1 424,7 milliard so‘mini tijorat banklarining kreditlari tashkil qiladi. Shuningdek, 664,6 million dollar hajmida xalqaro tashkilotlar, moliya institutlarining mablag‘lari va grantlar jalb etiladi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, barcha tuman va shaharlarda “Obod turmush yili” Davlat dasturini amalga oshirish bo‘yicha komissiyalar tashkil etiladi. Ularning vazifalari Davlat dasturida ko‘zda tutilgan tadbirlarning so‘zsiz, to‘liq va o‘z vaqtida amalga oshirilishini ta’minlash, shuningdek, tegishli hududiy dasturlarni ishlab chiqish hamda bajarishdan iboratdir.
Davlat dasturini ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha respublika komissiyasi zimmasiga davlat va xo‘jalik boshqaruvining respublika organlari, joylardagi davlat hokimiyati organlari hamda boshqa tashkilotlarning unda belgilangan tadbirlarning to‘liq va o‘z vaqtida bajarishiga doir ishlarni muvofiqlashtirish vazifasi yuklatilgan.
Muxtasar aytganda, “Obod turmush yili” Davlat dasturi mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning barcha muhim yo‘nalishlarini qamrab olgan. Uning samarali amalga oshirilishi esa xalqimizning hayotini yanada yaxshilash, farovon, tinch va osuda turmush kechirishi, mamlakatimiz ravnaqini ta’minlash yo‘lidagi yana bir muhim qadam bo‘ladi. |
Germaniya terma jamoasi hamda “Real” klubi yarim himoyachisi Toni Kroos haqida hujjatli film olindi. Filmda nemis futbolchisining ko‘pchilikka notanish qirralari ochib berishga harakat qilingan. Quyida o‘sha filmdagi e’tiborga molik o‘rinlar matnli ko‘rinishda “Daryo” tarjimasi orqali taqdim etiladi.
Oppoq, top-toza butsilar haqida
“Bilaman, ko‘pchilik meni savdoyi deb o‘ylashi mumkin. Biroq oyoqlarimda oppoq butsilar bo‘lishi men uchun juda muhim. Ruhiy muammolarim bormi, yo‘qmi, bilmayman. Biroq qulay bo‘lishi va yaxshi o‘yin ko‘rsatishim uchun butsilarim toza bo‘lishi shart. Aks holda men o‘zimni noqulay his qilaman” , — deydi Kroos.
“Uning 2-3 juft oppoq butsilari bor. U bu oyoq kiyimlarini tozalashni hech kimga ishonmaydi. Butsilari ozoda ko‘rinishi uchun doim ularni o‘zi tozalaydi”, — deydi Kroosning jamoadoshi Garet Beyl.
Kroosning sirlari haqida
“Toni — hissiyotlarga to‘la inson. Ammo u ba’zan notanish odamlarga darhol ochilishni xohlamaydi. Shu boisdan atrofiga devor qo‘yadi. Tonini do‘stlarimga tanishtirgan vaqtimda undan samimiyroq bo‘lishini so‘radim. Axir uning o‘zini tutishi o‘zgalarga g‘alatiroq ko‘ringan bo‘lardi-da. Gohida u qiziqish bildirmayotgandek yoki boshqalar singari suhbatlarda ishtirok etishni xohlamayotgandek ko‘rinadi, biroq aslida Tonining ochilishi uchun biroz vaqt kerak. Madridda o‘tkazayotgan besh yil ichida hech qachon shaharda bo‘lmaganmiz. Biz shahar odamlari emasmiz. Uyda xuddi keksalardek vaqt o‘tkazishni afzal ko‘ramiz. Toni bilan avvalroq qayergadir borish mumkin edi, biroq 2014-yildan buyog‘iga qayergadir borish imkonsiz ishga o‘xshab qolgandek tuyuladi”, — deydi Tonining rafiqasi Jessi.
“Uyda bo‘lishni yoqtiraman. Germaniya terma jamoasi o‘yinlaridan so‘ng uyga tunab qolish uchun shoshilaman. Bu menga kuch beradi. Eshikdan kirgan zahotim yutdikmi, yutqazdikmi, farqi yo‘q — har qanday natijani unutaman. Birinchi navbatda o‘z uyimda, avvalo, turmush o‘rtoq va otaman. Bu esa menga olg‘a borishimda yordam beradi”, — deydi Toni Kroos.
Fuerteventura orolidagi tanishuv
“Toni bilan Fuerteventura orolida tanishganmiz. U vaqtda men 20, Toni esa 18 yoshda edi. Men buni bir ko‘rishdagi muhabbat demagan bo‘lardim. Ammo Toni — qoyilmaqom inson. Keyinroq biz Germaniyada yana ko‘rishdik. Shundan so‘ng birga bo‘lishimizni tushunib yetdik”, — deya xotirlaydi Jessi Toni bilan uchrashuvini.
“Jessi hayotimga kirib kelishi bilan atrofimdagilar turli ranglarda namoyon bo‘la boshladi. Shunda futboldan ham muhimroq narsaga ega bo‘lganimni tushundim. Agar hech qachon tortishmaymiz, desam aldagan bo‘laman. Lekin hech qachon yolg‘iz uxlashimga to‘g‘ri kelmaydi — biz juda tez yarashib olamiz”, — deydi Toni rafiqasi bilan munosabati haqida.
Katta avlod vakillaridan o‘gitlar
“Birinchi bo‘limda keragidan ortiq yugurma. Ikkinchi bo‘lim uchun kuchingni saqla”, — derdi bobom (U “Real” muxlisi) deydi Toni.
“Toniga bunday xotirjamlik mendan emas, balki uning otasidan o‘tgan. Toni nimalarga qodir ekanligini yaxshi biladi. Menga yoqmagan yagona narsa esa uning qo‘llaridagi tatuirovka. Bu haqida uning o‘zi ham biladi”, — deydi Tonining buvisi.
“Toni hech qachon asabiylashmaydi. Uning maydonga tushishdan bir necha daqiqa oldin Jessi bilan qanday gaplashganini ko‘rganman. U ayoli bilan gaplashdi, so‘ngra telefonini sumkaga solib, maydonga chiqib ketdi. Tanaffusda esa telefonni olib, ayoliga shunday SMS xabar yubordi: “Uyga qaytishda yo‘l-yo‘lakay pomidor ola kel!”. Keyin esa yana maydonga yo‘l oldi. Hamma ham bunday vaziyatlarda u kabi sovuqqon bo‘la olmaydi”, — deydi Tonining jismoniy tayyorgarliklar bo‘yicha shifokori.
“Bavariya” bilan munosabati
“Toni avval boshdan “Bavariya”ni o‘ziniki deb his qilmagan”, — deya yodga oladi Jessi.
“Toni “Bayer”da baxtli edi. U “Bavariya”ga qaytishni umuman xohlamagan edi. Biroq shartnoma shartlari sabab Myunxenga qaytishga majbur bo‘lgandi”, — deydi Tonining agenti.
“Oxir-oqibat o‘zim uchun eng qiyin yo‘lni tanladim: “Bavariya”da o‘z o‘rnimni egallash uchun ortga qaytdim. Qaytdim va shartnomani uzaytirdim. Lekin oradan 10 daqiqa o‘tiboq o‘z qarorimdan afsuslandim: klubdagi hech kim qaytganimdan xursanddek ko‘rinmayotgandi”, — deya xotirlaydi Kroos. (Toni 2014-yil “Bavariya”ni tark etib, “Real”ga ko‘chib o‘tadi).
“Biz Toniga taklif qilishimiz mumkin bo‘lgan eng katta summani taklif etdik. Shundan so‘ng unga bunga rozi bo‘lishi yoki rozi bo‘lmay ketishi mumkinligini aytdik. U esa bir lahzaning o‘zida ketishini aytdi. Javob meni hayron qoldirdi. Ammo menga Toni kabi o‘z prinsiplariga ega insonlar yoqadi”, — deydi “Bavariya” prezidenti Uli Hyoness.
“Real” bilan shartnomaning uzaytirilishi
“Rafiqam bundan mamnun. Bu esa klub uchun yaxshi belgi-a? Shunday emasmi?”, — deydi Toni.
“Bu juda yaxshi. Agar ular bu yerda baxtli bo‘lmaganida hammasi bu darajada yaxshi kechmasdi. Toni bilan shartnoma uzaytirilganidan mamnunmiz. “Madrid” safida harakat qilgan barcha nemis futbolchilari ajoyib edi. Biroq Toni ular orasida o‘ziga xos o‘rin egallaydi. Qarang, bizda kimlar o‘ynagan: Paul Braytner, Gyunter Netster, Uli Shtilike...”, — deydi “Real” bosh va ijrochi direktori Xose Anxel Sanches.
“Muz odam” laqabi
“Kiyim almashtirish xonasida Tonini “muz odam” deb chaqirishadi”, — deydi “Real” shifokori.
“Madridga chet ellik futbolchilar doimiy ravishda keladi. “Rondo” mashqlarini bajarayotgan vaqtimizda, ular buni alohida bajaradi. Biz esa buni “xorijliklar rondosi” deb ataymiz. Ammo Toni “Real”ga keliboq bizni hayratlantirdi. U “ispancha rondo”ga kelib qo‘shildi va yaxshi moslashib ketdi”, — deydi Serxio Ramos.
Ota-onasi bilan munosabatlari
“Otam men uchun 50% ota, 50% murabbiy bo‘lgan. Bizning oramizdagi munosabatlarda biroz yanglish tushuncha bor edi: agar sen o‘z otang bilan mashg‘ulot o‘tkazsang, u senga nisbatan boshqalar kabi munosabatda yoki yanada qattiqqo‘lroq bo‘lishi kerak edi. Albatta, men ham bunga qarshi emasdim. Fikrimcha, bu normal holat edi. Biroq hozir bunday deb hisoblamayman. Ya’ni o‘sha qattiqqo‘llik ortiqcha bo‘lgan. Bu esa bizning ota-bola sifatidagi munosabatlarimizga kichik bo‘lsa-da, ta’sir o‘tkazgan”, — deya yodga oladi Toni.
“Bolaligida o‘yinlar tugagach biz ularni tahlil qilardik. Agar hozir shunday bo‘lganida bunday qilmasdim. Bolalarga o‘yin natijasidan qat’i nazar, o‘yinning o‘zidan rohat olishga, xotirjam bo‘lishga imkoniyat berish kerak deb o‘ylayman”, — deydi Tonining otasi.
Robbi Uilyams iltimosi
“Toni “Real”da hamma narsani yutib bo‘ldi, shuning uchun undan “Manchester Yunayted”ga kelishini so‘rab qolardim. Angliya chempionatini dunyodagi eng yaxshi liga deb bilaman. Biroq bitta narsa meni qattiq ranjitmoqda: “Real” o‘zimni to‘laqonli baxtli his etishimga yo‘l qo‘ymayapti”, — deydi Toni Kroosning muxlisi, do‘sti bo‘lgan mashhur qo‘shiqchi Robbi Uilyams.
JCh—2014 finalidagi g‘alaba va Angela Merkel bilan tushilgan surat
Finalda Argentina mag‘lub etilgach, Germaniya terma jamoasi futbolchilarining kiyim almashtirish xonasiga mamlakat kansleri Angela Merkel kirib boradi. Hamma xursand holda Merkel xonim bilan suratga tushadi. Faqat Kroos chetda butsilari ipini yechish bilan ovora edi. Bunga Toni quyidagicha izoh bergandi:
“Ich-ichimdan barcha futbolchilar kabi g‘alabadan baxtli edim. Ammo o‘sha suratdagi hamma kabi men o‘zi his-tuyg‘ularimni shunchaki barchaga ko‘z-ko‘z qila olmayman. Ushbu surat mening kolleksiyamda yo‘qligidan afsuslanmayman. Diqqat markazida bo‘lish uchun menda hech qanday sabab yo‘q”.
O‘zbek tiliga Asror Abdunazarov tarjima qildi. |
mustaqil
fikrlayoladi;
o‘z fikrini ochiq taqdim etaoladi
Mustaqil tayyorgarlik uchun topshiri
1.
Jamiyat taraqqiyotida milliy ma’naviy negizlarning tutgan o‘rni.
(Referat, klaster, slaydlar
bilan ishlash)
2.
Mustaqillik vaO"zbekiston jamiyati ma’naviy negizlarining o‘zgarishi
(Referat,
klaster,
slaydlar bilan ishlash) |
614
Glava 17. Radiotelefonnaya svyaz
Q avtomaticheskaya signalizatsiya o vыxode peydjera iz zonы obslujivaniya
operatorom;
Q peredacha operativnыx novostey: itogi valyutnыx torgov i drugiye finan-sovыe novosti, prognozы pogodы v raznыx regionax, transportnaya xronika,
yuridicheskaya informatsiya, anonsы konsertov i diskotek it. d. po neskol-kim informatsionnыm kanalam.
Chtobы stat abonentom sistemы peydjingovoy svyazi, nujno:
Q vыbrat kompaniyu-operatora peydjingovoy svyazi,
U vыbrat peydjer.
Pri vыbore peydjingovogo operatora sleduyet uchest:
Q zonu deystviya operatora (oxvatыvayemuyu im territoriyu) i nalichiye rouminga
s drugimi regionami;
Q protokol, po kotoromu rabotayet operator, i yego skorost peredachi dannыx;
Q servisnыe uslugi, predostavlyayemыe operatorom, i ix stoimost;
Q stoimost podklyucheniya i mesyachnoy abonentskoy platы;
O vozmojnosti i stoimost ispolzuyemыx v vыbirayemom protokole peydjerov.
Naprimer, peydjingovaya sistema «Neda-Peydjing», moщnыe retranslyatorы
kotoroy raspolojenы vo vsex rayonax Sankt-Peterburga (v tom chisle ina bash-ne peterburgskogo teletsentra) i v oblasti (ot Vыborga do Gatchinы i Ladojsko-go ozera), obespechivayet uverennыy priyem informatsii na ulitse, v pomeщenii
i v avtomobile; predostavlyayet rouming s Moskvoy i Nijnim Novgorodom, a tak-je podklyucheniye k informatsionnoy sisteme agentstva Reuters. «Neda-Peydjing»
predostavlyayet vozmojnost poluchat soobщeniya elektronnoy pochtы (v tom chisle
so svoyego personalnogo kompyutera), faksimilnuyu informatsiyu, informatsiyu
ot sistemы oxrannoy signalizatsii ofisa, kvartirы, avtomashinы; v opredelen-noye vremya vedetsya operativnaya peredacha birjevыx i kommercheskix novostey
(kursov valyut po itogam torgov na MMVB i SPVB, kursov obmena valyutы v ban-kax Sankt-Peterburga it. d.). Imeya sistemu Page Card, mojno vsyu et-u informa-si-yu zapisыvat na disk portativnogo personalnogo kompyutera.
Peydjer polezen lichno abonent-u, tak kak:
Q otpadayet neobxodimost dejurit u telefona v ojidanii nujnogo zvonka;
CJ poyavlyayetsya vozmojnost podderjivat postoyannuyu svyaz s druzyami, rodnы-mi i blizkimi vam lyudmi;
Q garantiruyetsya svoyevremennost polucheniya podskazki o neobxodimosti po-zdravit vashix druzey, rodnыx i blizkix;
Q poyavlyayetsya vozmojnost izbejat razgovora s nepriyatnыm vam chelovekom;
Q nesomnennыm udobstvom yavlyayetsya zapis na peydjer spiska ocherednыx del
ili ocherednыx pokupok;
Q poyavlyayetsya vozmojnost ispolzovaniya peydjera v kachestve nadejnogo bu-dilnika. |
– Sizdan ibrat olib, foydali ish bilan shug’ullanishga ahd qildik
Arznoma, yo’q, to’g’rirog’i, talabnomamiz bor |
Ziyo istagan qalblar uchun! - Xadicha begim
Bosh sahifa Maqolalar Tarix Temuriy malikalar Xadicha begim
Xadicha begim Sulton Husayn Mirzo Boyqaroning suyukli xotini edi.
Xadicha begim 1451 yilda Hirotda tug‘ilib, 1457 yilda Sulton Abusayid Mirzo Hirotni olgach, unga hadya etilgan xos kanizaklardan biri edi. Sulton Abusayid Mirzo Xadicha begimni 1465 yilda o‘z nikohiga kiritadi. Sulton Abusayid Mirzodan Oqbegim ismli bir qiz ham bo‘lgan. 1469 yilda Sulton Abusayid Mirzo Iroqda halokatga uchragach, Hirot taxtiga o‘tirgan Sulton Husayn Mirzo Boyqaro marhum Sulton Abusayid Mirzo haramida Xadicha begimni ko‘rib, uni sevib qoladi va shar’iy iddasi (uch oy) tugagach, o‘z nikohiga kiritadi.
Xadicha begpm yosh, go‘zal, dimog‘dor, yengil tabiat ayol bo‘lib, ayni vaqtda tabiatan ichi qoralik va makr-hiylaga moyil edi. Zahiridin Muhammad Bobur Mirzo (1483—1530) Xadicha begim haqida: «O’zini oqila tutar edi, vale beaql va purgo‘y (ko‘p gapiruvchi, ezma) xotun edi, rofiziya (shiiylik mazhabining bir oqimi) ham ekandur»,— deb yozadi. Darhaqiqat, Xadicha begim tez fursatda o‘zining jozibali husn-latofati-yu makkorona iltifotlari bnlan Sulton Husayn Boyqaroni o‘ziga rom qilib, haramda ulug‘ bekalik o‘rnini egallaydi.
Sulton Husayn Boyqaroning xotinlari va xos kanizaklaridan 14 o‘g‘il va 11 qizi bor edi. Shohg‘arib Mirzo (1471 — 1489), Muzaffar Husayn Mirzolar (1473— 1509) Xadicha begimdan tug‘ilgan edilar. Xadicha begim o‘z farzandi — tantiq va shuhratparast Muzaffar Husayn Mirzoni Sultonning barcha o‘g‘illaridan ustun qo‘yishga jon-jahdi ila harakat qilardi. Binobarin, turli makr-hiylalar ishlatib, ota bilan o‘g‘illar o‘rtasida nizo chiqarishga muvaffaq bo‘ladi. Bu nizolar ko‘pincha qonli jangu jadallar bilan tugardi. Sulton Husayn Boyqaro tobora Xadicha begimning makriga uchib, Muzaffar Husayn Mirzodan bo‘lak o‘g‘illariga unchalik iltifot ko‘rsatmas va xavf-xatarda yurardi. Xadicha begim o‘g‘li Muzaffar Husayn Mirzoni ota taxtiga valiahd qilib tayinlatish masalasida xufiyona harakatni boshlab yuboradi. Ammo valiahdlik haqqi taomilga ko‘ra, Sultonning katta o‘g‘li Badiuz-Zamon Mirzoniki (1458—1511) edi. Garchi Sulton Husayn Boyqaro Badiuz-Zamon Mirzoni unchalik suymasa-da, har holda uni rozi qilishi lozim edi. Ayni vaqtda, Alisher Navoiy boshliq saroy ahlining ko‘pchiligi valiahdlikka Badiuz-Zamon Mirzoning 11 yashar o‘g‘li — Mo‘min Mirzoni (1486—1497) munosib hisoblar va bu haqda mulohazalarini Sultonga ochiq bildirgan edilar. Tabiiyki, arkoni davlat orasida bo‘layotgan bunday mulohazalar Xadicha begimning hasad olovini alangalatmasdan qo‘ymasdi.
1497 yil bahorida Sulton Hisorga qarshi yurish boshlaydi. Sultonning farmoniga ko‘ra, Astrobodda hukmron bo‘lib turgan Badiuz-Zamon o‘z o‘rniga o‘g‘li Muhammad Mo‘min Mirzoni qo‘yib, o‘zi otasining qo‘shiniga kelib qo‘shiladi. Jang tugagach, Sulton Husayn Boyqaro o‘g‘li Badiuz-Zamon Mirzoni Balx viloyatiga, suyukli o‘g‘li Muzaffar Husayn Mirzoni esa Astrobodga hokim qilib tayinlaydi. Sultonning bu farmoni Badiuz-Zamon Mirzoning hamiyatiga tegadi. Chunki Astrobodni o‘g‘li Mo‘min Mirzoga nn’om qilish taraddudida edi. Binobarin, Badiuz-Zamon o‘z o‘g‘liga Astrobodni qo‘ldan boy bermaslik haqida xabar yubbradi. Bu mojaro Sulton bilan Badiuz-Zamon Mirzo orasida qonli to‘qnashuvga sabab bo‘ladi. 1497 yil 2 mayda Badiuz-Zamon qo‘shini tor-mor keltiriladi. Ayni vaqtda Muzaffar Husayn Mirzoning qo‘shini Astrobodni zabt etib, Muhammad Mo‘min Mirzoni asirga oladi va Hirotga keltirib, Ixtiyoriddin qal’asiga qamaydilar. Ko‘pdan beri qulay vaziyatni kutib yotgan Xadicha begim Murg‘ob harbiy o‘rdagohida vazir Nizom ul-Mulk ishtirokida Sultonning mastligidan foydalanib, Muhammad Mo‘min Mirzoni zudlik bilan qatl etish haqidagi farmonga muhr bostirib oladi va o‘sha kechasiyoq hukm ijro etiladi.
1506 yil aprelda Sulton Husayn Boyqaro vafot etadi. Xadicha begimning kaltabinlik ila saltanat ishlariga aralashuvi natijasi o‘laroq, taxtga ikki shahzoda — Badiuz-Zamon Mirzo va Muzaffar Husayn Mirzo o‘tiradilar. Shayboniyxon Xurosonga hujum boshlaganda, ikki shahzoda ikki mavzeda — Badiuz-Zamon Qorarabotda, Muzaffar Husayn Mirzo Tarnobda turardnlar. Birinchi zarbadayoq ikki shahzoda ikki tarafga — Badiuz-Zamon Qandahor orqali Turkiyaga, Muzaffar Husayn Mirzo Astrobodga qochadilar. Hirot mudofasi esa Xadicha begim boshliq uch-to‘rtta iste’dodsiz a’yonlaru xotin-qizlarga qolgan edi. Shayboniyxon Hirotni osongina qo‘lga kiritadi. Xadicha begim Hirotdan tashqariga chiqmay, uy mahbusligida yashaydi. 1509 yili o‘g‘li Muzaffar Husayn Mirzoning Astrobodda ekanlignni eshitgach, Shayboniyxon tarafidan Hirot dorug‘asi (hokimi) qilib tayinlangan Jon Vafo Mirzodan ruxsat olib, o‘g‘lini ko‘rgani Astrobodga boradi. Xadicha begim Astrobodga yetib borganda, o‘g‘li Muzaffar Husayn Mirzo tuzalmaydigan kasalga mubtalo bo‘lib, o‘lim to‘shagida yotardi. Qo‘p o‘tmay — vafot etadi. Xadicha begim o‘g‘lining ta’ziyasini o‘tkazgach, yana Xirotga qaytib keladi... |
Fan bo‘yicha talabalarning bilimiga, ko‘nikma va malakasiga qo‘yiladigan talablar
Matornallarni kesib ishlashning nazariy asoslari, stanoksozlik va asbobsozlik
korxonalarning texnikaviy tarakkiyot Ao‘nalishi va aszifasi, uning boshqa bo‘limlar
bilan o‘zaro bog‘likligini bilishlari kerak
Materiallarning zamonaviy ishlab chiqarish korxonalaridagi roli, mamlakatimiz
olimlari va ishlab chiqarish ilgiorlarining kesib ishlash, stanoklar va asboblardan
To‘t’ri foydalanish va ularda ishlash ko‘nikmalariga yega bo‘lishi kerak
"Talabalar
va zamonaviy metall kesuvchi stanoklarning asosiy tillarini boshqarish,
sozlash, kesuvchi asboblarni charxlash, rashional kesish rejimlarini tanlashi va ulardan
Ffoylalana olish malakasiga sga bo‘ladi.
Fanning o‘quv rejalagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘likligi, uslubiy
jihatidan uzviyligi va ketma-ketligi
Fanni
o‘rganish
"Oliy
matematika
asoslari",
"Fizika",
"Yelektrotexnika,
yelektronika
va
yelektroyuritmalari",
"Mashinasozlik
texnologiyasi
asoslari",
Mexanizashiyalashtirish
va avtomatlashtirish asolari", "Metall kirkish dastgohlari"
kabi fanlari bo‘yicha olingan fundamental bilimlariga asoslangan. |
Jamiyat Dunyo Futbol Mutolaa Jinoyat Savol-javob Shou-biznes Hi-tech Lady Salomatlik Мозийдан садо Hidoyat sari Rio–2016. Shahram G`iyosov O`zbekistonga kumush medalini taqdim qildi! 02:33, 18 avgust 2016 Rio–2016 Olimpiada o`yinlari boks musobaqasining -69 kilogramm vazn toifasida final bellashuvi o`tkazildi. Unda hamyurtimiz Shaxram G`iyosov qozog`istonlik Daniyar Eleusinovga qarshi bahs olib bordi.
Ayni damda O`zbekiston terma jamoasi hisobida 2 ta oltin, 1 ta kumush va 4 ta bronza medali bor. Диққат, диққат! "Даракчи"нинг Telegram’даги расмий каналига аъзо бўлиб, янгиликлардан баҳраманд бўлинг! #Sport |
(12.14)ga muvofiq
Sh!— (9129 = (91,2 Ush) = (21212),
(12.19)
bunda
1. va
{1—vaqt va uzunlik kattaliklari.
Shuning uchun, ushbu holatda dinamik o‘xshashlikni ta’minlovchi
kuchlar masshtabi:
an
= Bi. = Bibi
1220
“OR
polk?
(12.20)
bunda
1, va
1—tabiiy (haqiqiy)
va modelning ixtiyoriy o‘xshash
chiziqli o‘lchamlari.
b)
Km2 "Rm
12,2-rasm. Suyuqlikning oddiy hajmiga ta’sir etuvchi kuchlar sxemasi:
a) haqiqiy;
6) modelda
Og‘irlik kuchlari o‘lchamlarini quyidagi ko‘rinishda faraz qilish
mumkin:
(61= 12 = (21212.
(12.21)
Bundan quyidagi ifoda kelib chiqadi:
Gu — Ruyoisa
S. = «iy
(12.22)
(12.20) va (12.22) munosabatlarni hisobga olib, (12.18)ga muvofiq yozishimiz mumkin:
Sm
Rivi
a,
(12.23)
368 |
Bunday harakatlarni ko‘p martali ijro etilishi natijasida, o‘z navbatida mos malaka
va
ko‘nikmalarni
shakllantirilishiga
zamin
yaratadigan
turg‘un
(mustahkam)
aloqalar paydo bo‘ladi.
Sportda
har
qanday
mashqni
bajarishda muvozanatni
saqlash ma’lum
malaka va ko‘nikmalarni talab qiladi. Oyoqlar bilan siltanish, aylanish, turli statik
holatlarni,
burilishlarni,
qo‘nishlarni
va
boshqa
ko‘pgina
harakatlarni
muvaffaqiyatli bajarish o‘z tanasini muvozanatini saqlash ko‘nikmalariga bog‘liq.
Muvozanatni
yaxshi
va yuksak
saviyada
saqlay
oladigan
sportchilar doimo
mashqlarni bajarishda aniqlik va yengillik bilan ajralib turadilar.
Shuning bilan birga, muvozanatdagi mashqlarning bevosita katta amaliy-tadbiqiy ahamiyati to‘g‘risida ham unutmaslik kerak. Shuning uchun asosiy sport
maktablaridagi mashg‘ulotlarda, shuningdek kattalar uchun sport to‘garaklarida
muvozanatdagi
mashqlar
hartomonlama
jismoniy
tayyorgarlikning
muhim
vositalaridan
biri
hisoblanadi.
Bunday
mashg‘ulotlarda
muvozanatdagi
mashqlarning
bevosita
tadbiqiy
shakllari
(to‘simlar
bo‘ylab
yurishning
turli
usullari, burilishlar, xodaga chiqib-tushishlar va boshqalar) keng qo‘llanadi. Ularni
qo‘llashdan
maqsad
—
muvozanat
organlari
funktsiyalarini
takomillashtirish,
oshirilgan va kamaytirilgan tayanchlarda harakatlanishda muvozanatni saqlash
uchun kerakli harakatlarni tezkor bajarish malaka va ko‘nikmalarini shakllantirish
hamda ularni turli sharoitlarda qo‘llash.
Harakatlar estetikasining biomexanik aspektlarini qarashda biomexanikada
qabul
qilingan
harakatlarni
beshta
guruhga
bo‘linishidan:
muvozanat, joyda
harakatlanish,
oq
atrofida
harakatlanish,
ko‘chish
harakatlari
va
lokomotsiyalardan foydalanish qulay. Ushbu harakatlarning har birini estetikligini
ko‘p
sonli omillar,
shu jumladan, ixtisoslashganlik (kutilmaganlik, originallik,
“maktab”ga moslik va shu singarilar) va umumbiologik (tejamkorlik va aniqlik)
aniqlaydi.
Masalan,
ortiqcha
harakatlarsiz
poza
antagonist-muskullarining
faolligini muinimallashtirib, energiya sarfi va poza eng optimallashgan holda ijro
etilgan muvozanat olqishlar bilan qabul qilinadi.
Estetik harakatlar faqatgina sport uchun emas, balki maishiy va ishlab
chiqarishdagi harakatlantiruvchi faoliyat uchun ham katta ahamiyatga ega. Qaddi-qomatni
to‘g‘ri
tutilishi
va
kundalik
hayotda
optimal
rejimni
tanlay
bilish
salomatlikni saqlash va mustahkamlashga yordam beradi. Bularning hammasi
harakatlanish
madaniyatining
juda
muhim
va
kerakli
tashkil
etuvchi
komponentalari hisoblanadi.
Sportda muvozanat mashqlari va ularning klassifikatsiyasi.
Texnik elementlar
sifatida muvozanatlar
—bu
bir oyoqda yoki tizzada
gavdaning, qo‘llar va tayanchsiz oyoqning turli vaziyatlarida muvozanat saqlash
162 |
1-jadval
O‘zbekistonda asosiy dehqonchilik mahsulotlarini ishlab chiqarish
(ming
1)
1995
1996
1996 y.da 1995
y.ga nisbatan
52
Xon
3215,3
3549.2
110.4
shu jumladan
boshoqli don
2680,4
2948.1
110
shuychan bunoy
2346,9
2736,5
116,6
Sholi
327,6
445,2
135,9
Makkajo‘xori
185,5
130,6
70.4
Kartoshka
439,9
490
111,4
2-jadval
O‘zbekistonda asosiy chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish
(mish
n)
1997 ida
1996
1996
1997
Ya
9
y.la nisbatan
90
Go‘sht (tirik vaznda)
800,6
801,1
100,1
Sut
3403,9
3405,6
100,0
Tuxum. mli. dona
1057,1
1075,3
102,0
Xo‘jalik shakllari bo‘yicha yalpi qishloq xo‘jaligi
mahsulot ishlab chiqarish
(1997
y. 96)
96
OSHaxsiytomorqa o‘jaliklari
Sh qishloq Xo‘jaligi korxonalari
P Fermerxo‘jaliklari
ia
26
Barcha toifadagi xo‘jaliklarda lon ishlab chiqarish
(1997 y. 9)
841
o? a? 02
10,4
01
38
Ovug‘doy-81,1
Sharpa-3,8
Shjavdar-0,1
Oshopi-104
PO Dukkakli ekinlar-0,2
Yudon uchun makkajo‘xori-3,7
boshqa ekinlar-0,7
Kartoshka, meva-sabzavot mahsulotlari, chorva, parranda, sut,
tuxum, qorako‘l teri va jun mahsulotlariga erkin (kelishilgan)
narxlar joriy etildi, bu esa xo‘jaliklarping o‘zlari yetishtirgan
mahsulotlarni o‘z xohishicha foydalanishga imkon yaratdi. Davlat
buyurtmasi faqat paxta va donga nisbatan saqlanib, paxta tolasi
bo‘yicha
va doi bo‘yicha 5096 darajasida belgilandi. Respublika
Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 29-avgustdagi qarori asosida
qabul qilingan va tasdiqlangan «Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari
kontraktatsiya shartnomalarini tuzish
va bajarish tartibi
to‘g‘risidaegi
Nizom mahsulot ishlab chiqaruvchilar bilan
iste’molchilar o‘rtasidagi munosabatlarni bozor talablariga
javob beradigan bosqichga ko‘tarishda sastlabki qadam bo‘ldi.
Qishloq xo‘jalik korxonalari
(jamoa xo‘jaliklari, turli
kosisrativlar, qayta ishlash korxonari)da mulkning muayyan
qismini Nay
va ulush holida xodimlarga biriktirib qo‘yishga
asoslangan xo‘jalik yuritishiing yangi shakllari— xo‘jaliklarpi
yopiq turdagi aksionsrlik jamiyatlariga aylantirish boshlandi.
Qishloqda mulkdorlar sinfini shakllantirish agrar siyosatdagi
muhim yo‘nanishga aylandi. Respublika qishloq xo‘jaligini
rivojlantirishda xalqaro tashkilotlar dasturidan foydalanish
yo‘lga qo‘yildi.
Bu
tadbirlar
esa
xo‘jalik
yuritish
mexatsizmini
takomillashtirishga,
xo‘jaliklarni
iqtisodiy
jihatdan
mustahkamlashga, qishloq mehnatkashlari
turmush darajasini
oshirishga hamda xo‘jaliklarda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini
qayta ishlashni rivojlantirishga yo‘l ochdi. Patijada 1995-yili
qishloq xo‘jaligida yalpi mahsulotlar yetishtirishda iasayish
sur’atlari to‘xtatildi.
1997-yilda respublikada 3226,4 ming
1
boshoqli don, 685,5 ming
t kartoshka, 362,6 ming
t poliz, 801,1
ming
t
go‘sht,
3405,6
ming
t
sut,
1075,3
mpi.
dona tuxum
yetishtirildi.
Hozir qishloq xo‘jaligida band bo‘lgan
ortiqcha
mehnat
resurslarini sanoatga, xizmat ko‘rsatish sohasiga janb etish
davlat
agrar siyosatining koyat
muhim yo‘nalishi hisoblanadi.
Qishloq joylariga sanoatni olib kirish, zamonaviy tsxnologiyaga
ega bo‘lgan kichik korxonalarni ochish hisobiga yangi ish joylarini
yaratish ustivor vazifa hisoblanadi. Qishloqda tub islohotlarni
o‘tkazish, qishloq xo‘jaligini
taraqqiy qildirish, Qishloq
xo‘jaligida ishlabchiqarish samaradorligini oshirish O‘zbekiston
iqtisodiyotini rivojlantirishning asosiy omili va manbaidir.
Shuiday qilib, mustaqillik
yillarida sanoatda
qishloq,
xo‘jaligi taraqqiyoti uchun mustahkam negiz hozirlandi. Urushdan
keyingi yillarda Germaniyada
ham, Yaponiyada
ham shunday yo‘l
tanlangan
edi.
Shuni
tan olish
kerakki, boshqa sohalarda
bo‘lganidek, qishloq xo‘jaligidan
ham bizga og‘ir meros qolgan
edi. To‘g‘ri, 70—80-yillarda qishloq xo‘jaligiga qarz berish, xaril
narxlarini oshirish,
qishloq xo‘jatsigini rivojlantirish |
Aholi zichligining jamiyatga ta’siri «aholi-iqtisodiyot» va «iqtisodiyot-aholi) tizimida yaqqol namoyon bo‘ladi.
Aholi zichligining ortib boruvi umumiy tarzda olganda ishlab chiqaruvchi
kuchlar
taraqqiyotida o‘z ifodasini topadi. Lekin aholi zichligi uning ko‘p,
kamligi bilangina o‘lchanmaydi.
Aholi zichligining jamiyatga ta’siri «demografik omil-u tushunchasida o‘z
ifodasini topdi.
Demografik omil ko‘pqirrali tushuncha bo‘lib, quyidagilarni hisobga
olishni taqazo etadi:
a) Aholining soni va zichligi;
b) Yosh xususiyatlari;
v) Salomatlik darajasi;
g) Bilim (ma’lumot) darajasi;
d) Yashash manzillari-ee) Urbanizatsiya va ruralizatsiya jarayonlari;
j) Migratsiya jarayonlari vah.k.
Aholi omilining jamiyatga ta’siri jamiyat hayotining barcha sohalarida
namoyon bo‘ladi. Shu nuqtayi nazardan aholi omilining iqtisodiy, ijtimoiy–
siyosiy, ma’naviy hayot sohalariga, ta’siri haqida gapirish mumkin.
Aholi sonining tobora ortib boruvi turli-tuman falsafiy qarashlarda
o‘z ifodasini topgan. XUSH asrdan boshlab olimlarni «Aholi sonining ortib
boruviga qanday yondashmoq lozim) degan savol qiziqtirgan. Maltuschilik va
neomal’tuschilik nazariyalarini shu davrda shakllangan.
Ingliz
iqtisodchisi
Tomas
Mal’tus
(1760-1833)
«Aholi
zichligi
qonuniyati tajribasi) asarida aholining tez sur’atlar bilan o‘sib borishi
demografik portlashga sababchi bo‘lishi mumkin. Chunki aholi sonining tez
sur’atlar bilan oshib borishi oziq-ovqat mahsulotlarining yetishmasligiga
olib kelishi mumkin. Shuning
uchun tug‘ilishni cheklash lozim, degan xulosaga
keldi.
XX asrda G‘arbda neomal’tuschilik qarashlari keng yoyildi.
1971-yilda
J.Forresterning
Rim
klubiga
tavsiya
etilgan.
«Dunyo
dinamikasi»
deb
nomlangan
hisobotida
insoniyat
haqiqatan
ham
inqiroz
oldida
turibdi.
Shuning
uchun
aholi
o‘sishini
chegaralash
yo‘li
bilan
xomashyo
zaxiralari
muvozanatini saqlash haqidagi fikr ilgari surildi.
Haqiqatan
ham,
geografik
muhit
va
demografik
omilning
jamiyat
hayotidagi o‘rni va ahamiyatini inkor etish mumkin emas. Ayni vaqtda ularning
jamiyatga ta’sirini mutlaqlashtirish ham noo‘rin.
Jamiyat
murakkab
ijtimoiy
organizm.
Uning
shakllanishi
va
taraqqiyotida tabiiy omillarning tutgan o‘rnini inkor etmagan holda jamiyatga
ta’sir etadigan ijtimoiy omillar ham mavjudligini e’tiborga olmoq lozim.
Moddiy ishlabchiqarish, madaniyat, qadriyatlar, milliy g‘oya jamiyat hayoti va
taraqqiyotiga ta’sir ko‘rsatadigan ijtimoiy omillardir.
Adabiyotlar
1. Islom Karimov. O‘zbekiston XXT asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid,
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolotlari.-T., O‘zbekiston-u, 1997-yil,
110-137, 227-252-bet.
24 |
——
50" OTGOUSNT" NASHRIYOT-MATBAA IJODIY UYI
TOSHKENT—2009 |
S) AK lar polikondensatlanib dipeptid, tripe;
hosil qiladi. 2 xil AK dan 4 xil dipeptid hosil bo‘lad
y
xil, ,,o‘zaro” yana 2 xil; A,606): a) H,.N-CH,-COTOE
H-CH,-COOH —
HA-
cн; 1C0 —NHI-CH, - COOH glitsilglitsin
dipeptid-— HOH;
Б) HM–CH(CH,)) – CO –OH = H— XH –CH(CH.) – COOH —
— B0M-CH(CH;)-CO-YH-CH(CH,)-COOH aa
aв
pepий = HOH;
c)
Y–CH; – CO –OH 8 H YH –CH(CH;) – COOH —
— Han
CH– CO – YH –CH(CH,) – COOH вивИaaли Фpepнд
4 HOH:
Ф) HM–CH(CH) – CO –OH = H— YH, –CH, – COOH —
—H.X–CH(CH;) – CO – KH –CH; – COOH мaт ўт pepид 9 HOH. |
to‘g‘riligini to‘la-to‘kis tasdiqlaydi. Mister Riak go‘yo
tesha tegmagan fikr topib olgandek bunday dedi:
—Agar uni aldab-suldab boshqarmadan chiqarsak-chi?
—Aksincha, o‘sha joyda tursa
bi
deb e’tiroz bildirdi Xozison, —Qilichi bilan bemalol harakat qila olmas!
im.
—Gapingiz to‘g‘ri, —dedi Riak. —Lekin uni osonlikcha qo‘lga tushirib bo“lmaydi-da.
—Safsata! —dedi
Xozison. —
Uni
gap
bilan
chalg‘itib turamiz-u, siz bir tomonidan, men boshqa tomonidan—shartta qo‘liga yopishamiz. Ser, agar bunga muvaffaq bo‘lolmasak, boshqa yo‘li ham bor: ikkala eshikdan
tuyqus bostirib kiramiz-da, qilichini qinidan sug‘urgancha
qo‘lini qayirib, tappa ostimizga bosib olamiz.
Bu gaplarni eshitganimdan so‘ng vujudimni qo‘rquv,
g‘azab chulg‘ab oldi: taqdir taqozosi bilan kemada tasodifan hamroh bo‘lib
qolganim munofiq, ikkiyuzlamachi,
qonho“r odamlarni ko‘rarga ko‘zim yo‘q edi. Dastlab, darhol juftakni rostlab qolmoqchi bo‘ldim, ammo birpasdan
keyin qaysarligim tutib qoldi.
—Darg‘a, anavi jentelmen konyak so‘rayapti, shisha
esa bo‘m-bo‘sh, —dedim. —Siz menga kalitni berasizmi?
Uchalasi
ham
seskanib
ketishdi-yu, men tomonga
o‘girilishdi.
—Voh, ana, qurol-yarog‘ olib chiqish uchun qulay
imkoniyat tug‘ildi! —deb qichqirdi Riak. —Menga qara,
Devid, sen to‘pponchalar qayerdaligini bilasanmi? —dedi
u menga.
—Nega bilmas ekan, nega bilmasin! —deb gapni
Xozison
ilib ketdi. — Devid biladi, Devid biladi, zo‘r
bola! Og‘aynichalish. Shotlandiya tog‘laridan tushib kelgan anavi kallakesar kemamizni albatta birorta falokatga
giriftor qiladi; uni xudo yarlaqagur qirol Georgning quturgan g‘animi ekanini
aytib o‘tirmayman.
«Vasiyat»ga chiqqanimdan beri atrofimda bunchalik
78
Ди
лиш g Biroq, o
=;
иa
ln, ser, —
deb
qo‘ya qol
pina-ШE
olari
I-yaroyg‘larimiz — piltamil
-
:
qurolyarog!
—-Б
"Ши"Чинннaeдaиp (eнг,
109 aлap
irla
bosh-milan, anavi
i, ostida
lob,
ПEPY
yanda, Mabodo mon yoki moning yordamohim boshqar-borni, ining ko‘ngilda shubha
iyani makan Dov, monga o‘ilgan
bo
kon to‘pponoha bilan unohasmimnohai porox Qb
kim nozmaydi. Evini topolsang, buni unutmayman,
zarur paytda soni qo‘llab»quvvatlayman, Karolinaga bor-yan chog‘imizda birovning yordamiga muhtoj bo‘lishing
tayin, albatta,
Shu payt mister Riak uning qulog‘iga bir nimalar deb
pichirladi.
Mutlaqo to‘g‘ri, ser, —deb javob berdi darg‘a va
yana ka
anavi nusxaning be
ham quruq qo‘ymaym
tovushimni o‘zimdan boshqa odam eshitmadi, shekilli.
Shundan so‘ng darg‘a menga ichimlik saqlanadigan sandiq kalitini berdi-yu, asta-sekin boshqarmaga yo‘l oldim.
Nima qilmoq kerak? Ular itvachcha, talonchilar edi; meni
vatanimdan judo qildilar, sho‘rlik Ransomning boshini
yedilar: nahotki, navbatdagi qotillikka zamin hozirlasam?
Ayni paytda qo‘rquv ko‘nglimga g“ulg‘ula solardi
dimki, agar ularning aytganini qilmasam bormi, hol
вa
maymunlar yig‘lardi; bitta o‘smir bilan bitta katta kishi,
hatto arslondek jasur bo‘lsalar ham butun boshli kema
dengizchilariga qarshi nima qila olardi?
Boshqarma
ostonasiga
qadam
qo‘ygan
paytimda
ham, qat’iy bir qarorga kelmagan edim, o‘ylab oyimning
oxiriga yetolmasdim; yakobinchi
esa lampa shu’lasida |
Massalarni juda katta aniqlikda o‘lchash uchun odatda
dublet
metodidan
foydalayiladiki,
bunda
massaning
absolyut qiymatini bevosita o‘lchash ikki xil bir-biriga
juda
yaqin
massa
o‘rtasidagi
farkii
o‘lchash
bilan
almashtiriladi.
"2S uglerod shkalasida vodorod atomining ba’zan xato
ravishda
protoi
massasi
deb
yuritiladigan
massasi
1,0078252, neytron massasi, 1,0086654 va elektron massasi
0,0005486
massa
birligiga
teng.
Massasining
atom
birligi (qisqacha m.a.b.)
1,66010—75
g ga teng.
Massa
va energiyaning ekvivalenitligidan M massali
SISTEMANING-E to‘la energiyasi quyidagicha BELGILANADI-E
Ye—MS",
bu yerda
s—yorug‘lik tezligi (2,99792. 1077 em/c).
Demak, yadro massasi unda mujassamlangan energiyaning bevosita o‘lchamidir. Yadrolarning o‘lchangan massalari
yadroni
tashkil
qilgan
zarralar
massalarining
yig‘iidisidan
har doim
kichik
bo‘ladi.
Bu
ikki
kattalikning farqi yadroning bog‘lanish
energiyasi
deb ataladi.
Ma’lum
sondagi
proton
va
neytronlarni
o‘z
ichiga
olgan yadro, yoki nuklid «X. ko‘rinishida belgilanadn, bu
yerda
X—elementning kimyoviy
belgisi,
2—protonlar
soni, M—neytronlar soni, A— yadroniig massa soni.
A—7-M. Masalan, massa soni 58 bo‘lgan nikel yadrosi
38 Mo ko‘rinishida, massa soni 238 bo‘lgan uran yadrosi
2381, ko‘rinishida beriladi.
Yadro atom kabi turli energiyaviy holatlarda bo‘lishi
mumkin. Eng past energiyali holat yadroniig asosiy holati,
boshqalari
esa, uyg‘ongan holatlari deyiladi. Har bir
yadroviy
holat
uyg‘onish
massasi
yoki
energiyasi
bilan
xarakterlanadi.
Hisobning
boshlanishi
asosiy
holat
massasi
va energiyasidan olinadi. Yadro holati ma’lum
spin
(1)
yoki
yadroning
inersiya
sistemasida
olingan
harakat miqdorining to‘la momentiga
ega. Odatda spin
bilan birga holat juftligini ham ko‘rsatiladi. Uning
belgisi spin belgisining teyasida o‘ng tomonda beriladi:
1", bunda
dl musbat yoki manfiy bo‘lishi mumkin.
Har
bir
yadroda
nuklonlar
ma’lum
tartibda
taqsimlangan bo‘ladi, shuning uchun yadro xarakteristikalaridan
biri
nuklonlar zichligi
—r hisoblanadi.
Shu-15 |
Mutaxassislar tomonidan chapaqay bola uchun bilimlarni tizimga solish juda muhimligi isbotlangan
Ya’ni o‘naqay bolalar biror sezilar-sezilmas farq va qarashlarni o‘tkazib yuborsa ham, mavzuni to‘liq tushunadilar, ammo chapaqaylar bunday vaziyatda mavzuni o‘zlashtira olmasligi mumkin
Shuning uchun ularga bilimni bosqichma-bosqich, takrorlash va uni mustahkamlash orqali tushuntirish kerak |
42
stixiyali–dunyoviy qarash hisoblangan. Bu yerda Ulug‘bek va uning
astronomik maktabi davridagi qulay sharoit ham muayyan rol o‘ynadi.
Ulug‘bek o‘z salaflari: al-Farg‘oniy, al-Xorazmiy, al-Forobiy, al-Beruniylar va boshqalar asarlarini o‘rganib, ularning ilmiy an’analarini
davom ettirib, astronomiya, matematika bilan shug‘ullandi va osmon
jismlari
harakatini
tolmay
kuzatdi82.
Olimning
obyektiv
olam
mavjudligi, uning qonuniyatlarini bilish mumkinligiga oid falsafiy va
tabiiy-ilmiy qarashlari, shubhasiz, ijtimoiy-falsafiy va tabiiy-ilmiy
tafakkurning keyingi davrlardagi rivojida ilg‘or rol o‘ynadi.
XVIII asrda olimlar tasavvuf atamalari yuzasidan turli lug‘atlar,
qomuslar va adabiy ishoralar yaratdilar. Yirik shayxlar orasidagi
yozishmalarida ham so‘fiylik mafkurasi tarixiga oid boy ma’lumotlar
uchraydi. Bu davrda didaktik-so‘fiy mazmundagi asarlar yaratish ham rivoj
topadi. Markaziy Osiyoda XV asr oxiriga kelib, boshqa tariqatlar qatori
«Kubroviya» tariqati qisman yagona pozitsiyadan chekinib, an’anaviy xarakter
kasb etadi, deb xulosa chiqarish mumkin. Bu tariqatning ba’zi namoyandalari
so‘fiy nomi ostida ilg‘or g‘oyalarni ilgari surdilar. Qorabog‘iy ana shular
jumlasidan edi83.
Yusuf Qorabog‘iy o‘z hayotining (so‘nggi yillarini) butun ongli qismini
to‘laligicha O‘rta Osiyoda kechirib, vafot etdi.
Qorabog‘iy ashtarxoniylardan bo‘lgan Imomqulixon saroyida davlat
ishlariga ishtirok etgan, g‘oyat baland obro‘ va ishonch qozongan.
Bu davr falsafiy va tabiiy-ilmiy tafakkuri rivojini Forobiy, Ibn
Sino va Beruniy boshlab bergan, keyinchalik esa bir guruh atoqli Sharq
mutafakkirlari va tabiatshunoslari davom ettirgan fandagi ilg‘or
an’analarni ajratib o‘rganib bo‘lmaydi. Bu boy an’ana keyinroq borib
Sharq Uyg‘onishiga zamin bo‘ldi va o‘rtaasrchilik so‘nggigacha davom etdi.
Qorabog‘iy ana shu an’ana davomchilaridan edi.
Qorabog‘iyning ijodiy merosida «Chorchaman» («To‘rt chaman»), «Rasoili
mufida» («Foydali risolalar»), «Isboti Muhammad» kabi asarlar
muallifi ekanligi aniqlangan, lekin bu asarlar topilgan emas. |
lan shakllantirish va o‘z rejalarini ularning qanchalik haqiqiyligi
nuqtayi nazaridan qayta tekshirish maqsadga muvofiqdir.
Malaka va madaniy darajani oshirishni ham esdan chiqarmaslik kerak. O‘ziga judayam ko‘p narsani olish kerak, chunki
bu haqiqiy bo‘lmagan vazifalarni bajarilishiga imkon kamdir. O‘z
oldimizga qanchalik ko‘p maqsadlarni qo‘ysak, oldingi hayotni
shunchalik ko‘proq o‘zgartirish va o‘z faoliyatini ko‘proq faollashtirishga to‘g‘ri keladi.
Uzoq muddatli global maqsadlardan kelib chiqqan holda yana
aniq va qisqa muddatli maqsadlarni ham belgilash zarur.
Ko‘rib
chiqilgan maqsadlar hayot
va martabaning
rejasida
qayd etiladi, u muntazam ravishda qayta tekshirilishi, faollashti-rifishi va to‘ldirilishi kerak. Quyida shunday rejadan misol keltiriladi (7.2-jadval).
7.2-jadval
Martabali (kasbiy) reja
Ahami-Mud-
Muddati
Maqsad
:
dat
Amaliy tadbirlar ) (qaysi
Nazorat
yati
.
(yil)
vaqtga)
.
Universitet-Yirik korning iqtisodi-2012
xonaning
yot fakultetini
iqtisodiyot
tugatish
bo‘yicha
Yuqori
2022
——.
—
direktor
Amaliy ish tajri-2015
ka
,
basini olish
o‘rinbosari
——
“o‘lish
Iqtisodiy
Бo ит
2017
rahbari bo‘lish
Maqsadlarni qo‘yish uzluksiz jarayondir, chunki ular qotrda-ga ko‘ra, bir marta va butunlay berilmaydi. Ular vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi mumkin, masalan, agar ularni amalga oshirilishi
ustidan nazorat qilish jarayonida oldingi tasavvurlar noto‘g‘ʻrili-gi yoki so‘rovlar oshirilgan yoki pasaytirilganligi aniqlanganda.
Shunday qilib maqsadlarni qo‘yish jarayoni uchta bosqichga
bo‘linadi:
271 |
{ BOB. HISOBLASH TEXNIKASI
RIVOJLANISHINING ASOSIY
BOSQICHLARI
1- . Mexanik mashinalargacha bo‘lgan davr
Hisoblashishlarining tarixi odamzod paydo bo‘lishidan boshlanadi. Yer yuzidagi eng birinchi
hig‘oblash
asbobi ibtidoiy odamlarning barmoqlari edi. Qo‘l
va
oyoq barmoqlari ibtidoiy
, hisoblash
asbobi"
vaziga-sini o‘tagan. Binobarin, o‘sha
olis
zamonlardayoq
hisoblashning
eng birinchi
va eng oddiy usuli—barmoq
hisobi paydo bo‘lgan.
U qadimiy qabilalarda hisobni
20 gacha etib borishni ta’linlagan.
Hisoblashning bu
usulita bir qo‘l barmoqlari
, besh"
ni, ikki qo‘l barmoqlari
, o‘n"ni,
qo‘l
va oyoq barmoqlari
esa birgalikda
,yigirma"ni bildirgan.
Dastlabki
va eng sodda sun’iy hisob asboblaridan
biri birkalir
Birka
10 yoki
12 ta
tayoqchadan
iborat
bo‘lib, tayoqchalar turli-tuman shakllar bilan o‘yilgandir. Kishilar birka yordamida podadagi mollar
sonini, yig‘ib olingan hosil miqdorini, qarz
va
hokazolarni hisoblashgan.
Hisoblash
ishlarining
murakkablashuvi
esa
Yangi
hisoblash asboblari
va
usullarini
izlashni
taqozo
etardi. Ana shunday ehtiyoj tufayli
bunyodga
kelgan
va ko‘rinishidan hozirgi cho‘tni :slatuvchi abak
asbobi
hisoblashishlarini birmuncha osonlashtirdi. Dastlabki hisob asboblaridan yana biri raqamlar yozilgan bir
qancha tayoqchalardan iborat bo‘lib, shotlandiyalik mage-matik Jon Neter nomi bilan atalgan.
Neper tayoqchalari yordamida qo‘shish, ayirish
va ko‘paytirish amallari bajarilgan. Keyinroq bu asbob
ancha
takomillashtirildi
va
iihoyat,
logarifmik
chizg‘ich
yaratilishiga
asos bo‘ldi. |
12960
12970
12980
O‘n FA
«?
5
Biz so‘radik Gulasalday sanamni,
Suyib olgan dilbar yoring omonmi?
Haqqa yetgay yig‘lasam mening zorim,
Ko‘p ellardan bordir, aka, xabaring,
Oy Qaldirg‘och emikdoshing, jigaring,
Sut emishgan mehriboning omonmi?
Qatorga tirkalar lo‘k bilap norcha,
Savdogarlar yuklar qirmizi parcha,
Hasratidan jafo chekar bir necha,
Nodir sulton qizi–oyim Hadicha,
Ahmad og‘am yori–dilbar omonmi)
Aka, eshit mening aytgan tilimni,
Yomonlarga mudom qilgin zulmni,
Omon-eson ko‘rib kelding elingni,
Oq sut bergan mehriboning omonmi?
Belingga boylagan zarrin po‘tangni,
Xudoyim kechirgay qilgan xatongni,
Sen ko‘rding bir yig‘lab qolgan otangni,
Unda qolgan mehribonlar omonmi2
Musofir yurtlarda menman o‘dag‘a,
Jasadingdan menday singling sadaga,
Yetti yil Misrda zindonda turding,
Bandi bo‘lib, mening holimni bilding,
Qarindoshsan, yaxshi so‘ylab gapirding.
Omon-eson qaytadan seni ko‘rdim,
Urganchning yurtida yurganday bo‘ldim,
Siz ketgan so‘ng yolg‘iz qolib oh urdim,
Qorako‘zman necha alvon gapirdim,
O‘lmasa kelar, deb men umid qildim,
Kecha-kunduz men ham duoda bo‘ldim,
To ko‘rguncha akam dedim, mehribon,
Ko‘zlarim pirillab sog‘inib yurdim.
Kimga aytay bunda–dushman yurtida,
Har zamonda Qorako‘zga gapirdim.
Qorako‘z ham tinmay xizmatni qilgan,
Mendan so‘rab, yo‘lingga qarab yurgan. |
rashlar hozirgi kezda o‘z asosini topmoqda (Amanjolov 1978,
82-83). Har ikki kompleksdan topilgan yodgorliklarga asoslanganda O‘rta Osiyoning katta bir hududida meloddan burungi
davrlardayoq turkiy yozuv madaniyati shakllanib, U-USH asr yodgorliklariga qadar uzoq bosqichni bosib
o‘
o‘tganligi ayon bo‘ladi.
E’tiborga loyiq yeri, shu kezga qadar O‘rta Osiyodan topilgan ko‘k turk yozuvli yodgorliklar, asosan, Talas, Farg‘ona vodiylari, Toshkent vohasi, yuqori Zarafshondan chiqqan edi. Endi
mazkur bitiglarning boshqa hududlardan, xususan, Janubiy
Qashqadaryodan topilganligi, ayniqsa, ularning yosh jihatdan
anchayin qadimiyligi e’tiborga loyiq. Bu, o‘z navbatida, ko‘k
turk yozuvining qo‘llanish tarixini ko‘k turk xoqonliklari davridan bir necha asr qadimiyroqqa olib boradi va tarqalish geografiyasini ancha kengaytiradi.
Mashhur sangtaroshlar tomonidan toshlarga o‘yib bitilgan
Kul tigin (732-yil), Bilga xoqon (735-yil), To‘nyuquq (712716-...yil?), shuningdek, qamishda bitilgan turk moniychilardan
qolgan qog‘oz parchalaridagi matnlar (ko‘k turk yozuvli qog‘oz
uzundilari haqida qarang: bepKaua 1995, 225-276) qadimgi turk
xoqonliklari
madaniy
muhitida
epigrafika
va
xattotlik
san’ati anchayin rivoj topgani, xat bitish texnikasi puxta
ishlab chiqilganidan dalolat beradi. Ayni yuksalishning izlari boshqa bir madaniy muhitda yaratilgan yodgorliklarda, qadimiyroq ko‘rinishda O‘rta Osiyo epigrafikasida ham saqlangan.
Chunonchi, Lo‘mbitepa arxeologik yodgorligidan chiqqan ko‘zadagi
matn o‘zining tartibli bitilgani bilan boshqa sopol buyumlarda
qolgan
oddiy
yozuvlardan
ajralib
turadi.
Shuningdek,
Farg‘ona shahri yaqinidagi qadimiy O‘shxona qal’a xarobasidan
chiqqan ko‘zaning bo‘yin qismidagi bitig (Bernshtam 1956, 54-55,
ris.2), Quvadan topilgan sopol parchasidagi turkiy bitig (Bu-latova 1965, 60-62), Mug‘ qal’adan chiqqan teridagi matn (Rasmiga qarang: Bernshtam 1951, 67, ris.1) ham tartibli bitilgan.
Mazkur matnlarni ko‘k turk xatining epigrafik va paleografik
jihatdan takomillashgan uslubi deb baholash mumkin.
Mazkur bitiglarning harflari o‘z shakliga ko‘ra ham urxun
yoki yenisey bitiglarining harf shakllaridan farqli. Bundan
kelib chiqadigan muhim xulosa shuki, turkiy yozuv UP-USH asr-19 |
11-Mavzu. Matnli ma’lumotlarni qayta ishlash
I. MS Word 2013 dastur interfeysi, menyu buyruqlari
MS Office paketlaridan biri bo‘lgan Word 2013 dasturi boshqa paketlar kabi
ko‘plab
qulayliklar,
xujjat
ustida
sifatli
amallarni
bajarish,
fayllarni
konvertatsiyalash,
boshqa
dasturlar
bilan
hamkorlikda
ishlab
imkoniyatlari
yuklatilgan.
Ф Aror
Qokyment3 - Word
?
o
OX
ГЛABHAЯ { BCTABKA
ДИЗAЙH
PAЗMETKA CTPAHИЦИ
CCЪMЛKИ
PACChIIKI
PEЦEHЗИPOBAHИГ
BИД
Bxoд
=
X 1–
a
v
n
И–И
Й.Haйти
v
v
v
v
A
1—
y
2—–
y
9—y
c—9
A
n
Ba
Times New F
12
A.д
AB"
{1
{17
——7
537
{ ёc 3=
A)
9T
Aab6Bel
ДaБбB1 Aa bi
ДaББBBT
AaБбBeг
aa
:
"1
ac Зaмeнит
borasi. м
Kay ai
Nn
Y "Д,
= = = =
= "19. —
Bдeлeниe
Зaгoлoвo,,,
Haзвaниe
TOбючний
Пoдзaгoл..
(=
Б Bдeлити v
Бyфep oбмeнa
1
Шpифт
П
Aбзaц
Б
cтили
б.
Peдakтиpoвaниё
A
L
M—————
ЯH
3 4GA
ZAN
NN
GY
AN IA
A
I
NN
AN
1
AIN
м |
Bugun viloyatimizda 616 nafar profilaktika inspektori faoliyat ko‘rsatayotgan bo‘lsa, ularning o‘z hududlarida osoyishtalik va aholi xavfsizligini ta’minlashi, huquqbuzarlik va jinoyatlarning oldini olish maqsadida muntazam profilaktika tadbirlari olib borishi uchun barcha sharoit va imkoniyatlar yaratilmoqda
Bu borada mahalla fuqarolar yig‘inlari, davlat va jamoat tashkilotlari bilan yaqin hamkorlik yaxshi samara berayapti |
uL-qo‘zzoti
(bosh qozisi)
G‘ulom Yahyoxon Bahoriy, Mavlaviy Tojuddin
Bangoliy,
Mir
Muhammad Husayn
Eroniy va Mavlaviy Shariatulloh Sambhaliy Bangola
navobi
(hokimi)
Imod ud-Davla Masirvolning
farmoniga ko‘ra
119011776-yilda «Hidoya»ni arab tilidan
forsiy tilga tarjima qiladilar."
Yana
shu yerda
keltirilgan
ma’lumotga
qaraganda,
forsiy tarjimadan
ayni
paytda
Qeptun Hamlin
ismli
ingliz
fuqarosi
«Hidoya»ning
birinchi
jildidan
tashqari
qolgan
uch
jildini
ingliz tiliga tarjima
qiladi. Muqaddimada
bayon qilinishicha,
inglizcha tarjimada
ko‘p
xatoliklarga
yo‘l
qo‘yilgan,
tarjimon
shia mazhabidagi
kishilardan
yordam
olgan
bo‘lib,
Imomi
A’zam
haqidagi ba’zi ma’lumotlar buzib ko‘rsatilgan. Ingliz
olimi Londonga
ketgach, tarjimaning qolgan qismini
o‘sha yerda bir o‘zi oxiriga yetkazgan. Forsiy tarjimada ham ba’zi jumlalar, istilohlar, qiyin masalalar
tushirib qoldirilgan yoki tarjima qilinmay,
asl holatida berilgan.
1221/1806-
yili Hindiston
inglizlar qo‘lida
bo‘lgan paytida gubernator yordamchisi Jon Herbirt «Hi-doya»ning forscha va inglizcha tarjimasini solishtirib
chiqishga buyuradi. Bu ishni mazkur so‘zboshi muallifi
Muhammad Roshid ibn Ziyouddin Muhammad Bardavoniy
amalga oshiradi.
Bardavoniy
forsiy tarjimada
tushirib qoldirilgan masalalar, tarjimasiz qolgan istilohlar
va xatolarni
qayta
tuzatib
chiqadi.
U
tarjimani mukammallashtirishdan tashqari Hidoyazdagi
masalalarni tushunishga qulay bo‘lishi uchun o‘zga fiqhiy kitoblar asosida sharhlab ham
ketadi.
Bu borada
u Inoya», Qifoyaz
va boshqa asarlardan foydalanadi
va har bir foydalangan asarining .nomini qisqartirgan holda ko‘rsatib o‘tadi.
Bardavoniy
Burhonuddii
al-Marg‘inoniy
va
uning
«Hidoya» asarini yozishda tutgan usuli haqida ham qisqacha axborot beradi.
U Marg‘inoniyning 5931197-yilda
vafot
qilganini,
Hidoyaxdan tashqari «Bidoya» ham
uning asari ekani haqida
yozarkan,
Marg‘inoniyning
KHidoyajni
yozishda
bir
qancha
adablarga
rioya
qilganini
bayon
qiladi.
«Bu
adablarni
bilish toliblarga
vojibdir», deydi
u." Uning yozishicha, Marg‘inoniy
birorta hadis haqida gapirganda, buning ma’nosi falon
narsaga
yo‘yilgan,
deganda,
hadis
ahlining
fikrini
keltirgan bo‘ladi. Bordi-yu,
buning ma’nosini falon
narsaga
yo‘ydim,
desa,
o‘z fikriga
suyanib
aytgan
bo‘ladi. Imomi A’zam, Imomi A’zamning ikki shogirdi,
Imom Shofi’iy, Zufar
yoki boshqalar o‘rtasidagi
ixtilofli
masalalarni
hal
qilishda
u
avvalo boshqalarning fikrini keltiradi, oxirida esa Imomi A’zam
fikrini
bayon
qiladi,
bundan yuqoridagi faqihlarga
Imomi A’zam
javobi
hosil
bo‘ladi.
Agar oxirida
Imomi A’zamiing ikki
shogirdi
fikrini
keltirsa,
demak ularning fikrini to‘g‘ri deb quvvatlagan bo‘ladi.
Marg‘inoniy
Qola
abdu-z-zaif»
(bu
zaif
banda
aytadi) deganda o‘zini nazarda tutadi. Lekin, «Hidoya»
kotiblari, —deb yozadi Bardavoniy, —sohibi «Hidoya»—
ga ta’zim sifatida.«Qola abdu-z-za’if» o‘rniga «Qola
rahimahulloh»
(Allohning
rahmati
bo‘lsin,
aytadi)
yoki
«Qola
raziyallohu
anhu»
(Alloh
rozi
bo‘lsin,
aytadi)
kabi jumlalarni
kiritganlar»! Marg‘inoniy
manmanlik
bo‘lmasligi
uchun
birinchi
shaxs
tilidan
gapirmaydi.
Yana
uning adablaridan
biri
shuki, —
deb yozadi Bardavoniy,
—u Quduriydan olingan
masalalarni
birinchi
keltiradi,
Shundan
so‘ng
«Jomi’i
sag‘ir»
(«Qichik
to‘plam»)
masalalarini
keltiradi.
Agar
bu
ikki
kitob
masalalarida
ixtilof
bo‘lsa,
«Jiomi’i sag‘ir»ni biritschi keltiradi».
Bardavoniyning
yozishicha,
Marg‘inoniy XHidoyazni
o‘n
uch
yil davomida
yozib tugatgan
va mazkur
muddat
ichida ro‘zada bo‘lgan. Uning xizmatkori har gal ovqat
va sharbat keltirsa, mana bu yerga qo‘y va ketaver, der
edi. So‘ng
bu yemishni faqir kishilarga berib yuborardi. U o‘zining ro‘zada ekanini yashirar edi. Marg‘inoniy
zuhd-u taqvoga berilgan zot bo‘lgan. Shuning uchun ham,
deb yozadi Muhammad Roshid, uning kitobi jumla olam
nazdida ma’qul va maqbul bo‘lgan"
1 O‘sha asar, o‘sha: bot.
2 O‘sha asar, o‘sha bet.
3 O‘sha asar, o‘sha bet.
3— «HIDOYA»NING SHARHLARI
Yuqorida Hidoyazga
ko‘plab sharhlar yozilgani
haqida
gapirgan
edik,
Ulardan
eng mashhurlari
hisoblangan
manbalar
haqida
qisqacha
to‘xtalib
o‘tamiz.
Quyidagi sharhlar eng mashhurlari bo‘lib, ulardan har
birining
bir
necha o‘nlab qo‘lyozma nusxalari O‘zR FA
Sharqshunoslik
institutining Qo‘lyozmalar
xazinasida
saqlanmoqda.
«FATH UL-QADIR LI-L-OJIZ IL-FAQIR». «Hi-Doya» asari Marg‘inoniyning o‘zi yozgan «Bidoyat ul-mub-tadiy asariga sharh
bo‘lib,
unga «Fath ul-qadir
li-l!-ojiz
il-faqirya
(Faqir
ojiz
uchun
kuchli
fath
etuvchi
kitob)
degan
sharh
yozilgan.
Uning muallifi
Qamoluddin Muhammad
ibn Abdul
Vohid
ibi Humom
as-Sivosiy al-Hanafiy
(vaf. 86111457
y.). Mazkur muallif usmoniylar davrining yirik qonunshunos olimi
bo‘lgan.
Uning millati
turk bo‘lishiga
qaramay,
o‘z
asarini arab tilida yozgan. Mazkur asar Sharqda qisqacha
«Fath ul-qadir»
nomi bilan shuhrat topgan
va
keng iste’molda
bo‘lgan.
Unda
Islom qonunshunosligi
Marg‘inoniyning yuqorida
ko‘rsatilgan
asari asosida
keng tahlil qilinadi.
Ba’zi
bir
masalalar nasrdan
tashqari, nazm bilan ham tushuntirib berilgan. Yozilgan yili—82911426-yil.
«Fath
ul-qadironing
bir
nusxasi
UzR
FASHI
fondida
3115 raqami
bilan saqlanmoqda.
U Yevropa
qog‘oziga
turk
nasx
va nasta’liq
xati bilan yozilgan.
Qo‘lyozmaning ayrim "belgilariga qarab, uni XUPT asrda
ko‘chirilgan,
deyish
mumkin.
Ba’zi varaqlarida
kvaqfi Xoja
Porso
ibi Mahmud al-Buxoriy»
(Xoja
Porso
ibn Mahmud al-Buxoriyning vaqfi)
deb
yozilgan muhrlari
bor. 228-sahifasida
mazkur
asarning
qimmati
haqida
tojik
tilidagi
jumlalar
mavjud.
Boshi yo‘q. 228 varaq. 21x29,5.5
KAL-KIFOYA
FI
SHARH IL-HIDOYA
(«Hidoya»
sharhi haqida kifoya qiluvchi kitob»)
nomli
bu asarning muallifi
—Mahmud
ibn
Ubaydulloh
ibn
Mahmud Toj ush-Shari’a
(vaf. 7451344
y.).
Bu asar «Hi-doyazga
yozilgan
ko‘plab
sharhlardan
bittasi.
So‘z
bo-1 SVR, i. IV. H 3082.
84 |
Олий лига. "Бухоро" - "Навбаҳор" учрашуви "триллер"га айланиб кетди / CHAMPIONAT.asia
13:28Олий Лига 12-тур учрашувларига ҳакамлар тайинланди 7
13:20ФОТОМАҚОЛА. Риога борамиз! 4
12:33"Пахтакор" - "Насаф". iPhone кимга насиб этди, Ҳошимов ким билан жанжаллашди? 28
12:12Румменигге: "Реал"га қарши баҳсда "Ювентус"га мухлислик қиламан" 13
18 май 20:40
Янгиликлар Олий лига. "Бухоро" - "Навбаҳор" учрашуви "триллер"га айланиб кетди
Олий лиганинг 11-туридан ўрин олган "Бухоро" - "Навбаҳор" учрашуви бўлиб ўтди.
Учрашув давомида бош ҳакам иккала жамоа бош мураббийларига қизил кўрсатди. Иккала жамоадан бир нафардан футболчини майдондан четлатди. Меҳмонлар дарвозасига 3та пенальти белгилади. “Бухоро” (Бухоро) – “Навбаҳор” (Наманган) 3:3Ҳакамлар: Т. Тўхтасинов (Андижон), З. Абдураҳмонов (Андижон), А. Маражабов (Андижон), И. Худайдатов (Тошкент)Назоратчи: О. Дачев (Тошкент)ЎзПФЛ вакили: А. ФроловГоллар: Кирилл
Пасичник 3, - 1:0. Азизбек Турғунбоев 19, - 1:1. Иван Нагаев 45 пенальти, - 2:1. Неманья Йованович 51, - 2:2. Неманья Йованович 64, - 2:3. Иван Нагаев 74 пенальти, - 3:3. Амалга оширилмаган пенальти: Алишер Шоғуломов (дарвозабон)“Бухоро”:
1. Эркин Жабборов, 3. Бобир Амонов, 5. Кирилл Пасичник, 10. Баҳриддин Ваҳобов (17. Алишер Шоғуломов, 56), 11. Санъат Шихов, 19. Жасур Ҳасанов,
22. Шоҳруҳ Гадоев, 27. Роббим Ҳасанов (Нозим Умуров, 60), 28. Эргаш Исмаилов, 29. Владимир Баенко (С), 77. Иван Нагаев.Захира: 12. Акмал Турсунбоев, 2. Элбек Равшанов, 7. Суҳроб Неъматов, 8. Ивор Вейцер, 9. 23. Зоҳир Пиримов.“Навбаҳор”: 30. Асилбек Аманов, 2. Алишер Саматов, 4. Аббос Отахонов, 7. Ойбек Қиличев, 9. Дилшод Жабборов (С), 10. Мансур Саидов (3. Ҳасанбой Эргашев, 90+4), 19. Мирзоҳид Ғофуров, 32. Жаҳонгир Меҳмонов, 44. Дарко Станоевич, 77. Азизбек Турғунбоев, 84. Неманья Йованович.Захира: 1. Акмал Ортиқов, 8. Равшан Хурсанов, 11. Абдуазиз Султонов, 20. Алишер Мирзаев, 33. Тоҳир Шамшитдинов, 95. Тимур Толипов,Четлатишлар: Эргаш Исмоилов 81 - Ойбек Қиличев 81 Ҳавола : Манба : championat.asia
Энди янгиликлар телефонингизга келади. Телеграмдаги каналимизга улансангиз бўлгани. Рейтинг: +13 Илтимос, сайтимизнинг равнақи йўлида ўзингизга ёққан хабарни ижтимоий тармоқлардаги дўстларингиз билан ўртоқлашинг! Ўхшаш янгиликлар
Жаҳонгир Меҳмонов: "Нефтчи"га қарши ўйнаш мен учун осон эмас" 6
Улуғбек Бақоев: "Ёшлар ишончни оқлай олишмади" 14
“Нефтчи” – “Навбаҳор” ўйини 18:00да бошланади 38
Энг яхшилар Охирги Биринчи +3 18 май 23:11:27
Nima deyishgaham hayronsan kishi oma lekin bugun Toshkentda juda qattig jala quydi shu haqda gaplashaylikmikin fikrlarimiz ham uchmaydi blokxam bulmaymiz. арз қилиш фикрга жавоб бериш
+2 18 май 22:30:31
Mirshohid Bolla man mimg bor uzr sayt hodimlaridan ham uzr surayman sukinib yozganimga ammo nima fikr qoldirgan bulsam Buhoro klubiga ham Buhoro viloyatiga ham yozganim yuq! Faqat hakamlik haqida yozdim. Bitta men emas hamma hakamlik haqida yozdi ammo tomdan tushgan tarashadek "buhoriy" nikli yuzer (Nikni qarangu uni yozayotgan fikrini qaren) Namangan halqi haqida yozvotti sabab nima? Hechkim tushinmadi. Bu bolani davolatish kerak. Man u bilaga otvet yozdim ammo buhoro haqida doim ijobiy fikrda bulganman bundan keyin ham shunday buladi. buhoriy nik yuzerga maslahatim ozgina yurtimmizni aylangin ozgina kallan iflos fikrladan yuroqlashadi og'zinga nima kelsa yozavermaysan keyin....
Yana bir bor uzr har hil yozilgan fikrlar uchun.
Navbahor va Buhoroga omad. Qoqon bn uyinda Buhoroga omad tilaymiz арз қилиш фикрга жавоб бериш
+2 18 май 20:50:35
Andrey фойдаланувчининг фикрига жавоб бериш Кеча биттаси Пойтахт жамоалар уйнаганда уйин дуранг булиб сарик кизилларга бой булсин деб ният килувди бугун узини бошига тушиб турибти НИМА ЭКСАНГ ШУНИ УРАСАН БИРОВГА ЧОГ КАЗИМА УЗИН ТУШАСАН арз қилиш фикрга жавоб бериш
+1 18 май 22:44:43
Qadrli muhlislar. Bu endi futbol emas magzavaxona bulib ketti. Bunaqa peydjlarni avvalo tug'ri dunyoqarashga ega, haqiqiy madaniyatli muhlislar tark qilishi yaxshi. Aqlan noqislar bilan bunday uzundan uzoq tortishish behuda. Shayx Muhammadsodiq Muhammadyusuf aytkanlaridek, birovga loy otma, loy unga tegmasligi mumkin ammo seni qo'ling loyligicha qolaveradi арз қилиш фикрга жавоб бериш
+1 18 май 22:43:24
20 май 08:13:43
судия пдираз арз қилиш фикрга жавоб бериш
20 май 08:12:41
19 май 10:34:45
NAVBAHOR vs QOQON 1912 1-1 gollarni YOVANAVICH 23 m ,1-0 HOLMUHAMMEDOV 90 m penalti, 1-1 Bugungi uyinda qoqonlik muhlislarni aybi deyarli yo'q edi ammo qisman aybiham bor sabab Navbahorni Gulbahor dedi nima keragi boredi buni ku biz Navbahorni haqiqiy futbol muhlislari tugri tuwinib hecg qachon tow otmaymiz o'wa tow otganlar bazi bir yow muhlislar qoqonlik muhlislar tomonidan Gulbahor degani qoqon uyinchilari Kavalenkoni sotilib quyib bergan penaltidan gol urib 20000 muhlislarga qiliq qilganini yow qiziqqon ayrim muhlislar otiwgan. Ammo uwbu vaziyatga yagona aybdor Kovalenka 20000 muhluslar oldida yo'g joydan oldindan qoqon b n oldindan pora olib keliwilgan shubhali penalti quyib muhlislarni asabini buzib tartib buzarlikka sabab buldi va buni ikkinchi bor qilmoqda bundan oldin 30000 muhlis oldida Navbahor Pahtakor uyindaham 90+4da penaltu quygan edi va to'palanga sababchi bulgan edi. Oddiy Kavalenkoni cho'ntagi qappayib ketaveradiyu ammo olamonda to'palan chiqsa maylimi tinchligimmiz buzilib.
Qoqon uyinchilari uyin davomida Navbahor jarima maydoni ichida bir nechabor maydonga yiqilib olib hakamdan uwa dagavordagi penaltini kutiwdi ohiri J Siddiqov Otahonovni oyogiga oyogini yopiwtirib maydonga sakrab uzini erga otdi yavni semulatsia qildi to'p Javohirdan qochib bo'lgan edi Kavalenka dagavordagi penaltini berdi. Buni Javohirham penalti yuqligini kuzida yow b n Javohirham tan oldi.Matbuotda Muminjonovham aytib utdi.
yana isbot Hakamlar birgadasi uyindan bir kun oldin Namanganlik muhlislarga ertangi uyin zo'r bo'ladi ikki jamoaham widdatli uynaydi degan gaplarni aytgan ekan va gap buyogda ekanda Hakamlar durrang tarafdori ekan. Bu gaplarimni isbotlw uchun Kavalenkani, J Siddiqovni,va N Hasanovlarni PORA HURLIKDA AYBLAB SUDGA BERIW KERAK SHUNDA AYBLARINI TAN OLIWADI.
KAVALENKONI ESA BIR YIL HAKAMLIKDAN CHETLATILGAN EDI AMMO AQLI KIRMAGANLIGI UCHUN UNI UMIRVOT HAKAMLIKDAN HAYDASH KERAK VA PORA HURLIKDA JINOIY JAZO QULLW KERAK...
VOY DOD BU HAKAMLARNING (KAVALENKA, Sh QOSIMOV) NAZORAT QILIB JAZOLAY OLADIGAN ICHKI IWLAR, FEDERATSIA, VA VZIRLIKLAR BORMI VOYY DOD HAQIQAT BORMI NAHOT TINCHLIGIMMIZDAN HAKAMNING MANFAATI USTUN BO'LSA QANI HAQIQAT!!!
19 май 09:56:30
Zato Nagayev gool urdi tamom арз қилиш фикрга жавоб бериш
19 май 07:55:15
5ta komment qoptiyuuu арз қилиш фикрга жавоб бериш
-1 19 май 09:24:12
Ho'o' Aziz Laganbandor UFF Rahbarlari MUZ yurak va F M radio JANOBLAR YUMVOLGAN KUZLARINANI OCHINA BU KAVALENKO, SH QOSIMOV, SEYTLIN, TUHTASINOVLAR YAQINDA UZIGA QUWIB SIZLARNIYAM PRAKIRORGA OBORADI VA JOYINA QAMAHHONA SABABI SIZLAR UZBEK FUTBOLI DUWMANISIZLAR....
арз қилиш фикрга жавоб бериш < сўнгги янгиликларни кўриш Энг яхшилар |
13.24-shakl. Stvorli ihota devori.
Ihota devori qulay bo‘lishi va uning ustiga shtativ o‘rnatish
mumkin bo‘lishi uchun uning balandligi 0,5-1,2 m bo‘lishi kerak.
Stvorli ihota devori uzluksizga nisbatan tejamli va ancha
barqaror hisoblanadi. Ihota devori tuzilishidan qat’iy ravishda
quyidagi asosiy talablarga javob berishi kerak:
1. Ihota devorlari tomonlari binoning bo‘ylama va ko‘ndalang
o‘qlariga parallel bo‘lishi kerak. Agarda bu shart bajarilmasa, ihota
devorlariga belgilangan o‘qlar orasidagi masofa sistematik
ravishda loyihadagidan kichik bo‘lib boradi.
2. Ihota devori to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘lishi kerak, negaki
o‘lchash amalga oshirilayotganda o‘lchash asbobi yetarli aniqlikda
stvorda yotqizilishi mumkin bo‘lsin.
O‘lchov asbobining stvordan chetlanish yo‘l qo‘yarli qiymati
quyidagi ifoda orqali hisoblanishi mumkin:
l
lc
22
, (13.24)
bu yerda: ε –o‘lchov asbobi chekkalarining stvordan chetlanishi
qiymati;
l-o‘lchov asbobi uzunligi.
Nisbiy xatolik
𝛥𝑙𝑐
𝑙 = 2
ℰ2
𝑙2 ,
bundan |
Zadaniye 21. Rasskajite, dlya chego prednaznachenы piщe
vыe konsentratы.
Zadaniye 22. Sistematiziruyte poluchennuyu informatsiyu
na osnove tablitsы «Insert»
«V»
- stavitsya v tom sluchaye, yesli to, chto vы chitayete
sootvetstvuyet tom-u, chto vы znayete
«-» - (minus) stavitsya v tom sluchaye, yesli to, chto vы
chitayete, protivorechit vashim znaniyam.
«+» - (plyus) stavitsya v tom sluchaye, yesli to, chto vы chitayete
yavlyayetsya dlya vas novыm
«?» - (vopros) stavitsya v tom sluchaye, yesli to, chto vы
chitayete neponyatno, t.ye. trebuyutsya dopolnitelnыe svedeniya
V-
+
? |
yutsya po Ch\’!lstvitelnosti k kisloy reaksiyu roj i oves xorosho
perenosyat ~e, a yachmen i pshenitsa-ploxo. Kartofel i lyupin
Ilechuvstvitelnы k vыsokoy kislotnosti, no potreblyayut mnogo
I{alsiya.
V otlichiye ot maGSHfYa kalsiya soderjitsya menshe v semenax
i znachitelno bolshe v listyax i steblyax. Poetomu bolshaya chast
kalsiya, vzyatogo rasteniyami iz pochvы, ne otchujdayetsya, a cherez
Ishrma i podstilku popadayet v navozis nim vozvraщayetsya na polya.
Ubыl kalsiya iz pochvы proisxodit ne stolko vsledstviye
vыnosa yego s urojayami, skolыyu v rezultate vыщelachivaniya.
[3 zavisimosti ot kolichestva osadkov, mexanicheClYUGO sostava
pochvы, vida rastitelnosti, normi formы izvesti i mineral
nыx udobreniy poteri kalыIyaya putem VЫl\1ыvaniya iz paxopyugo
i podpaxotnogo sloyev pochvы mogut kolebatsya ot desyatkov do
400-500 kg s I ga v pereschete na SaO. Pri vnesenii vыsokix norm
fiziologicheSI\\u0418 kislыx mineralnыx udobreniy poteri etogo
elementa silno vozrastayut.
Na bednыx kaJ!siyem kislыx peschanыx i supeschanыx pochvax
pri vozdelыvanii kanustы, JIyutsernы, klevera mojet vozniknut
potrebnost v yego vnesenii ne to.pko dlya neytralizatsii kislot
nosti, no i dlya uluchsheniya pitaniya ix etim elementom.
Magniy vxodit v sostav moleKUJlЫ xlorofilla i prinimayet
nelIosredstvennoye uchastiye v fOTOSI,nteze. OdnaIYu v xlorofille
naxoditsya menshaya chast etogo elementa, okolo 10 % obщego
soderjaniya yego v rasteniyax. Magniy vxodit taYuI\\u0435 v sostav
pektinovыx veщestv i fitina, kotorыy nakaplivayetsya preimu
щestvenno v semenax.
Pri nedocratke magniya soderjaniye xlorofilla v zelenыx
chastyax rasteniya umenshayetsya, listya,
prejde vsego nijniye,
stanovyatsya pyatnistыmi, «mramorovidnыmi», bledneyut mejdu jil
kami, a vdol jilok soxranyayetsya zelenaya okraska (chastichnыy
xloroz). Zatem listya postepenno jelteyut, skruchivayutsya s krayev
i
prejdevremenno opadayut. Razvitiye rasteniy zamedlyayetsya i
uxudshayetsya ix rost.
Magniy vmeste s fosforom soderjatsya glavnыm obrazom v ra
stuщix chastyax i semenax rasteniy. V otlichiye ot kalsiya on
bolee podvijen i mojet povtorno ispolzovatsya v rasteniyax.
Iz starыx listev magniy peredvigayetsya v molodыe, a posle
sveteniya proisxodit ottok yego iz listev v semena, gde on qon
sentriruyetsya v zarodыIe •. Magniya v semenax bolshe, a v listyax
menshe, chem kalsiya. NedostaTOI{ magniya rezche skazыvayetsya na
urojaye semyan, korney i klubney, chem solomы ili botvы. Etot ele
ment igrayet vajnuyu rol v razlichnыx jiznennыx protsessax:
uchastvuyet v peredvijenii fosfora v
rasteniyax, aktiviruyet
nekotorыe fermentы (naprimer, qyusfatazы), uskoryayet obrazovaniye
uglevodov, vliyayet na okislitel no-vosstanovitelnыe protsessы
v p<anyax rasteniy. Xoroshee obespecheYude rasteniy magniyem spo
sobstvuyet usileniyu v nix vosstanovitelnыx protsessov i pri-160 |
BecTl<OBaHHЫx, karbonatnыx I neytralnыx pochvax nujdayetsya
v burnыx udobreniyax (0,7-1 ig/ga d. v.). Nedostatok bora pri
[yudit k llOrajeniyu gnilyu serdechia i duplistosti.
Kornevaya sistema VZROSLOGO rasteniya sostoit iz utolщennogo
glavnogo kornya i tonkix iornevыx raZVe!vleniy, otxodyaщix
v storonu na 40-50 sm, sposobna [)roniiat na glubinu 2-2,5 m.
V srednem na 10 t iorney (pri sootvetstvuyuщem kolichestve botvы)
saxarnaya svekla vshosit 50-60 kg N, 15-20 R20 i 60--,-90 kg
K2O.
V severnыx rayonax vыnos pitatelnыx veщestv vыshe, chem
v zapadnыx i yujnыx, chto ob’yasnyayetsya bolshey dOJley botuы
v strukture uroja~J. Saxarnaya svekla naibolee inteJlSIVNO po
treblyayet pitatelnыe veщestva do nachala avgusta (IIrimerno
70 % ot maisimalnogo kolichestva). K etomu vremeni Formi
ruyetsl bolee 60 % suxogo veщestva botnы i 1/z kornya. Ostalnыe
30 % elementov pitaniya postupayut v posleduyuщiye 1,5 mes, [yugda
PROISXODIP OSNOIZIIOY prirost urojaya korney. Kriticheskiy [le
riod pitaniya saxarnoy sveklы OTG’ilechayetsya v nachalnыy period
formnrouapiya botvы (s 15 iyunya do 1 iyulya). Za eti 2 ned rasteniya
potreblyayut 25-30 % pitateJINЫX veщestv.
Sistema udobreniya saxarnoy sveklы vklyuchayet vneseniye organi
cheskix, fosfornыx i kaliynыx udobreniy pod zyablevuyu vspashku
ili vesnoy pod perershshiu. Vneseniye ch’osfornыx
~I
[(aliynыx
udobreniy pod kultivator neratsionalno, osobenno v zasushli
vыe godы. V USLOVIYAX nedostatochnogo uvlajneniya aZO!nыe udo
breniya sleduyet taije zadelыvat s oseni. Pereneseniye daje chasti
dozы Dzota iz osnovnogo udobreniya v [lOdiormku nenelesoobrazno,
ne govorya uje o fosfornыx i kaliynыx udobreniyax. Pri oroshe
nii MOJIIO primenyat 2-3 PODKORMKI (po N20-40K20-40),
vnosya
udobreniya pered vegetatsionnыmi polivami. V ryadki pri poseve
zadelыvayut 15-20 kg/ga R205 v vide graNULIRODannogo super
fosfata IJ!I kompleksnыx uDObreniy s sootvetstvuyuщim koliche
stvom azota i kaliya. Pri sistematicheskom prnmenenii povыshen
nыx do» osnovnogo udobreniya (po N’OOPluoK!00 i bolee) neobxodi
most v ryadkovom udobrenii otpadayet.
Navoz MOJIIO vnosit kak neposredstvenno pod saxarnuyu svek
LU, tay i pod predshestvuyuщiye kulturы (ozimыe i v zanyatom
par-u). Srednyaya norma 20-30 t/ga. On doljen bыt polupere
prevshim. Svejiy solomistыy navoz vыzыvayet issusheniye pochvы
i sposobstvuyet silnoy zasorennosti posevov. Vneselliye 20 t/ga
poluperellrevshego navoza [yud saxarnuyu svel{LU v razlichnыx ray
onax yee vozdelыvaniya obespechivayet pribavku urojaya korney
2-12 t/ga, neskolko ut:tupaya deystviyu mineralnыx udobreniy
v norme N60P60K60’ Naibolee vыsokiye pribavki ot navoza pol-u
chayut pri oroshenii (8-12 t/ga) i v rayonax ustoychivogo uvlaj
neniya (3-5 t/ga).
Po dannыm opыtov agroximslujbы, v osnovnыx svekloseyuщix
rayonax nashey stranы primeneniye N!20P9o-120KDO-120 obespe<livayet
512 |
uzunlikda po‘sti kesilgan payvandust qo‘yiladi (ponasimon emas) va
qisqich bilan mahkamlanadi.
YPaqinlashtirib payvandlash (ablaktirovkai)
Butun
poyasi
bilan
payvandlashni
o
ishlatishda o‘simlikni urug‘barg bosqichiM
da
yaqinlashtirib
(kesilib)
payvandlash
б
o‘tkaziladi.
Bu
holda
payvandlash
va
ФA
A
payvandustni bir tuvakchada yetishtiriladi
2213
{
(74-rasm).
O‘simliklar oralig‘ini
odatda
{ k
I
urug‘ni ekishda aniq belgilanadiki, shun-
{
" 1
da payvandlash davrida ularni yaqinlashi
hati
tirish oson bo‘lishi va ularga shikast etka-62)
ФA
zmaslik kerak. Bir tuvakka eki!gan o‘simliklarni ildizidan ajratmagan holda yaqin-74-rasm. Yaqinlashtirib
lashtiriladi
a:
{
ё
payvandlash.
Shuning uchun xar bir o‘simlikni bittadan urug‘bargini
olib
tashlanadi, poyaning biriktirifadigan joyidagi po‘sti shilinadi (1,52
sm
ga), o‘simlik yaqinlashtiriladi,
o‘simliklar
bir biriga kesilgan
joylari
bilan
yopishtiriladi
(iloji
boricha
ular
bir
xil
kattalikda
bo‘lishi kerak). Kesilgan joylar qisqich bilan mahkamlanadi. O‘sa
boshlagandan
keyin
bir
o‘simlikni
urug‘bargi
ostidan
kesiladi.
SHunda faqat boshqa o‘simlikni
ildizi qoladi. O‘simlikni kesilgan
joyi
paxta
bilan
o‘raladi
va
2-3
kunga
maxsus
(havo
harorati
25.,..2829S,
namlik 90-9894
bo‘lgan) kameraga
tutib
olishi
uchun
joylashtiriladi.
Bodring va qovoq uchun payvandlashni tilchali yaqinlashtirish
usuli
bilan
o‘tkazish
mumkin.
Bodringni
payvandlashga
unib
chiqqandan 2-3 kun o‘tgach, urug‘bargi butunlay ochilgandan keyin
kirishiladi. Ko‘chatni kechalari sug‘oriladi, shunda o‘simlik yaxshi
suvlanadi. Qovoqning urug‘bargidan
1 sm pastdan piska bilan uzun-iqi
7-12 mm
teppadan
pastga
qarab
kesiladi.
Bodringda xaт
urug‘bargidan 2 sm pastdan analogik pastdan teppaga qarab kesiladi.
Payvandlash va payvandust tilchalari kesilgan joyga kiritiladi
va
qisqich
bilan
mahkamlanadi.
Payvandlashda
yaqinlashtirgan
BA |
H. Jonmatova
ABUALI ibn SINO
TA’LIM-TARBIYA
TO‘G‘RISIDA
TOSHKENT— (O‘QITUVCHI—1980 |
soch
sochetat’ kr Ayir m-u
«m?!»
«, J! i.
sochivo
(991 U
o
ia i
a a za
ai iri
sochetat’sya
sochineniye
amali) ko‘mir
sochinitel’
eni
da turar
«amil
sochinat’»-Nite
«?! «!!! «ya»!
«??? «?! «?! «?!
«ydagi «yida
sochinyat’sya
«39 ««! hr
SOCHITB (bo‘ri
e9 ya ia
iyi i on
sochytesya
"ug qush
sochleyon
ay kur
chay
sochlenenBe
an un
– Vir
u a a
sochniy
«ipi? «u!!! iza
sochuvstviye
VI «ne?! «on?
«»»?! «?!
1893) ay bo‘sh
sochuvstvovat’
13 A»??? «?!
««??? KA rN 7926)
«ita!
soshestviye
«»!» 2 Vin sori
«ina
SOSHKA
9255 i (1486845
FE
boia
soshniki
una y
soshiiy
olin adi Ka
sotsipivat’, pnut’
niga
A «336
SOYUZ
“SLAR U
roy FLAG
ui «i
an
«!
12?
573
.spasaniyo
sia
i,
a, po, «is, ibo, o
««?! (Ur
KURILMA i
«qali
i
SOYUZNIN-AGAN
AI
soyuzniy
i it o
spadatv, spast’
(242520,52
a»?! «»?!
spazma
9) on af 2
spanvat’, SPOITB
(215 amda.
ay
8
spalzmvat’, spolzatv,
Siol-eti
tn i i
spayitv
tiri SIG qon ba.
kr
Spal’nya
M URAN
I
sparja Shu «3! «»!» «???
(009 BA
sparivatv, sparit’
«»?!» «».
YURA
B
(o?
sparivat’ sporot’ Men 2136
sparxivat’
"oqib
gl «a»?!
Chao yill tulab i 2 ishi.
(3 ii i»! 66223
ani
uzi 16
i yoi ini
spasat’,-StIi O «8l olib A
spasat’soya
«am» «Uz «m?»
spaseniye
««« d
spasibo
eo‘rmay 2 jabSiiii Zid
spasitelB
tva ir).
spasovatvq
yli ILA
ol B
225
spasovka
11825 n Ui
SPasovshina (95) ka (90 mi 2 u).
«V Shor ve i
ishi) sr) O‘R (205
ish
spat’
METR NTA
Ro |
O‘zbekistonga sement asosan Tojikistondan olib kelinmoqda
Qo‘mita xabariga ko‘ra, 2022 yilning yanvar-fevral oylarida O‘zbekistonga qiymati 9,7 mln AQSh dollariga teng bo‘lgan 252,1 ming tonna sement import qilingan.
Qayd etilishicha, sement importi hajmi o‘tgan yilning mos davri bilan solishtirilganda 278 ming tonnaga kamaygan.
2022 yilning yanvar-fevral oylarida O‘zbekiston sement import qilgan asosiy davlatlar:
Bundan oldin O‘zbekistonda 24 ta tuman qurilish materiallari ishlab chiqarishga ixtisoslashtirilgani xabar berilgandi. |
Turkiyada Bakalavr va Magistraturada o’qish uchun grantlar
17 Ноя, 2017-г. Гранты
Grantlar dasturi 3 ta bosqich uchun o’qishga qabul qiladi:
Dastur yo’nalishlari turlicha bo’lib, ular haqida har bir universitetdan kengroq ma’lumot olish so’raladi. Dastur san’at, sport, tibbiyot, qishloq xo’jaligi, gumanitar fanlar, ijtimoiy hamda ma’muriy soha, ilm-fan va texnologiya, muhandislik, turk tili kabi keng yo’nalishlarni qamrab oladi.
Dastur barcha xalqaro talabalarga ochiq. Turkiyada o’qiyotganlar dasturda ishtirok eta olmaydi.
O’qish tili universitetga va arizachi tanlagan sohaga qarab turk, ingliz va fransuz, arab tillarida olib boriladi. Barcha ishtirokchilar, o’qish tili ingliz yoki boshqa tilda bo’lishiga qaramay, o’qish boshlanishidan oldin bir yil Turkiyada turk tilini o’rganishi lozim. Turk tilini o’rganish davomida ham barcha yashash, o’qish va boshqa xarajatlar dastur tomonidan qoplanadi. Arizachilardan turk tilini bilish talab etilmaydi (o’qish turk tilida bo’ladigan dasturlar uchun ham).
Dasturda ishtirok etadigan ba’zi universitetlar ayrim yo’nalishlardagi o’qishni ingliz yoki fransuz, arab tilida taklif etadi. Bu tildagi dasturlarda ishtirok etishni istovchilar bu tillarni bilishini tasdiqlovchi test natijalariga ega bo’lishi kerak (IELTS, TOEFL va fransuz tili uchun maxsus test natijalari). Turk tilidan boshqa tilda olib boriladigan dasturlar ba’zi yo’nalishlar uchun GRE, GMAT, SAT kabi xalqaro test natijalarini so’rashi mumkin. Ariza topshirish jarayonida universitet hamda undagi yo’nalishni tanlayotgan paytingiz bu haqda kengroq ma’lumot olishingiz mumkin.
Bakalavr bosqichida o’qishni xohlovchilar uchun talablar:
Turkiya davlati fuqarosi bo’lmasligi lozim;
Ariza topshirish jarayonida Turkiyadagi boshqa universitet talabasi bo’lmaslik;
O’rtacha bahosi 70 %dan kam bo’lmagan( sohalarga qarab farqlanadi);
01.1996 dan keyin tug;ilgan bo’lish;
Magistratura uchun talablar:
2016-yilning 30-iyuligacha bakalavr yoki magistratura diplomiga ega bo’lish;
Magistratura uchun ariza topshiruvchi 01.01.1987 yildan keyin tug’ilgan,
O’rtacha bahosi 75 %dan kam bo’lmagan;
Sog’lom bo’lgan shaxslar bo’lishi kerak.
Bakalavr uchun 700, Magistratura uchun 950 turk lirasi miqdorida oylik stipendiya;
Bir yil bepul turk tili kurslari;
Tekin turar-joy;
Ishtirokchi davlatidan Turkiyaga kelib ketish xarajatlari;
Tibbiy sug’urta.
Ariza onlayn tarzda SHU YERDA to’ldiriladi. Mazkur saytda onlayn ariza to’ldirish shaklini bosib, u yerda o’zingiz uchun sahifa (account) oching. Arizani to’ldirish jarayonida sizdan ilova qilinishi lozim bo’lgan hujjatlar so’raladi. Dasturda ishtirok etayotgan universitetlar hamda ularning yo’nalishlari haqida ariza jarayonida yoki SHU YERDA tanishib chiqishingiz mumkin.
Eslatma: Arizalar faqat elektron ko’rinishda qabul qilinadi. Pochta orqali yoki shaxsan arizalarni topshirish mumkin emas!
Savollar tug’ilsa [email protected] elektron pochta manziliga xabar yo’llashingiz mumkin
ESLATMA: “Türkiye burslari Scholarships” dasturi doktorantura uchun ham mavjud, biroq O’zbekiston fuqarolari faqat bakalavr va magistratura bosqichlari uchun ariza topshirishlari mumkin |
NYT: Rossiya Ukrainadagi diplomatlarining oilalarini evakuatsiya qila boshladi
2022 yil boshida Rossiya Ukrainadan o‘z diplomatik xodimlarining oila a’zolarini olib chiqqan. Bu haqda The New York Times amerikalik va ukrainalik amaldorlarga asoslanib xabar tarqatdi.
5 yanvar kuni Ukrainani avtobusda 18 kishi tark etgan, Ukraina maxsus xizmatining yuqori martabali mulozimi shaxsi sir qolishi sharti bilan bergan ma’lumotga ko‘ra, bu guruhning asosiy qismi rossiyalik diplomatlarning rafiqalari va farzandlari bo‘lgan.
Yana bir necha kun o‘tib ularning ortidan Kiyevdagi RF elchixonasi va Lvovdagi konsulxonadan yana 30 nafarga yaqin kishi jo‘nab ketgan. Nashr suhbatdoshining so‘zlariga ko‘ra, boshqa ikki konsulxonadagi rossiyalik diplomatlarga ham Ukrainadan evakuatsiya bo‘lishga tayyorlanish bo‘yicha buyruq berilgan.
Nashr manbasi tasdiqlashicha, AQSh tomoni Rossiya Ukrainadagi diplomatlarining oila a’zolarini mamlakatdan olib chiqishga tayyorlanayotgani haqida dekabr oyi oxiridayoq xabar topgandi.
NYT nashrining yozishicha Rossiyaning Ukrainadagi elchixona va konsulxonalari xodimlari qisqartirilishi propaganda, qurolli mojaroga tayyorgarlik yoki hiyla — yoki barchasi birgalikda bo‘lishi mumkin.
O‘z navbatida, TASS agentligi Rossiya TIVga asoslanib, Rossiyaning Kiyevdagi elchixonasi «shtat rejimida ishlayotgani»ni ma’lum qilgan. |
Inson
mavjudligini
anglash
muammosi
faylasuflarni
qadim
zamonlardan
beri
tashvishga
solgan.
Hozirgi
davrda
ijobiy
qadriyatlarni va ideallarni o‘ziga xos yo‘qotishi bilan ma’no mavzusi
ayniqsa dolzarb bo‘lib qoldi. Bu shaxslarga ularning mavjudligining
asl ma’nosini ochib berish yegalik emas, balki mavjuddir, ya’ni inson
ma’naviy qadriyatlar va ideallar tufayli o‘zini topadi. “Logoterapiya”
atamasi
birinchi
marta
Frankl
tomonidan
1926-yilda
Tibbiy
Psixologiya jamiyatiga o‘qilgan ma’ruzasida ishlatilgan. Logoterapiya
mohiyatan
falsafiy
yoki
ma’naviy
tabiat
muammolarini
ko‘rib
chiqadigan ekzistensial yo‘nalishdir. Asosiy e’tibor hayot, ijod, sevgi,
azob-uqubat mazmunini topish bilan bog‘liq muammolarni ko‘rib
chiqishga qaratiladi. Aynan shu muammolar ekzistentsial umidsizlik
va bo‘shliqqa olib keladi. Hayotning mazmuni va hayotning maqsadi
bir xil emas. Borliqning maqsadi to‘g‘risida savol berib, hayotning
ma’nosini anglab yetish mumkin emas. Ma’noning o‘zi odamning
hayotiy vaziyatlarga va uning yo‘lida paydo bo‘ladigan vazifalarga
munosabati
natijasida
paydo
bo‘ladi.
Shaxsning
reaksiyalariga
biologik, psixologik va ijtimoiy omillar ta’sir qilishiga qaramay, har
doim
tanlov
erkinligi
elementi
mavjud.
Binobarin,
inson
0"2
reaksiyalari, tanlovi va harakatlari uchun javobgardir. V.Frankl merosi
bir necha bor olimlar tomonidan diqqat bilan o‘rganib chiqilgan.
Biroq, V.Frankl ta’limotining ilgari surilgan bir qator jihatlari hali
ham
o‘rganilmagan.
Bu
atoqli
mutafakkirning
deyarli
barcha
asarlariga singib ketgan antropologik g‘oyalar bilan to‘liq bog‘liqdir.
V.Frankl o‘zining antropologiyasida insonni tushunishni o‘lchovli
ontologiya nuqtai nazaridan, ya’ni uchta o‘lchov birligida: tana, aqliy
va noetik (ruhiy)
shaklda asoslab beradi.
Shu bilan birga, Frankl
o‘zining ontologiyasida na parallellik, na monizm bo‘lishi mumkin
emasligini
aytadi:
“Insonning
antropologik
birligi
va
yaxlitligi
saqlanib qoladi”. Erkin, ma’naviy, shaxsiy
-aslida insoniy o‘lchov
vertikaliga V.Frankl genetika, oilaviy ta’lim va ijtimoiy ta’lim bilan
belgilanadigan
psixofizik
tekislikka
—qarshi
chiqadi.
Inson
mavjudligining eng muhim xususiyatlari bu transsendensiya va o‘z-o‘zidan uzoqlashishdir. Shunday qilib, inson yangi o‘lchov
- noetik
(ma’naviy) tomonidan shakllangan sohaga kiradi. I.N.Frankl ruhiy va
ruhiy o‘lchovlarning dinamik kuchlari o‘rtasida tubdan farq qiladi.
Inson
gomostazni
saqlashga
qaratilgan
ruhiy
ta’sirchan
kuchni
boshdan kechirishga undaydigan narsa sifatida his qiladi. Gomeostatik
179 |
B)
D)
E)
66.
keldi ?
A)
B)
D)
E)
67.
A)
B)
D)
E)
68.
A)
B)
D)
E)
69.
A)
B)
D)
E)
qaytarma yoqa
freza
tik yoqa
Ovro“paga
XVI asming oxirida modaga nima kirib
soat
to‘rlar
taqinchoqlar
ko‘zoynak
Gofrelangan yoqaning nomi ?
shal
qaytarma yoqa
aylana
freza
XVI asr Yevropada kashtalangan ro‘mol nima?
shemizetka
shol
tabletka
kibetka
XVI asr ispan ayollarining mashxur soch turmagi?
fontaj
korimbos
bando
jingalak
448 |
59
1. Murakkab svodkalash deyilganda:
1.
Ma’lumotlarni
turuh-larga
bo‘lmasdan
to‘plam
bo‘yicha
umumiy
yakunlarni
chiqarish tushuniladi;
2., Ma’lumotlarni dasturda
ko‘zda
tutilgan
belgilar
asosida ayrim
guruhlarga
bo‘lib
o‘rganish tushuniladi;
Z. Noto‘g‘ri javob yo‘q-.
96-javobga qarang.
P.
Ushbu
kitobning
2-ilo-
vasida keltirilgan ma’lumotlarga asoslanib barcha
jamoa xo‘jaliklarini don
hosildorligi bo‘yicha
teng
oraliq
asosida
uchta
guruhga bo‘ling. Ikkinchi guruh
uchun
o‘rtacha
hosildorlikni aniqlang:
1. 18,6 sh.ga;
2. 15,1 shga;
3. 16, 9 iga.
123-javobga
qarang.
"
Tuzulmaviy
yordamida:
Sh.
guruhlash
1.
Kuzatilayotgan
to‘plam
tarkibi o‘rganiladi;
2.
Hodisalar
o‘rtasidagi
o‘zaro bog‘lanish o‘rganiladi;
Z. Noto‘g‘ri javob yo‘q.
117-javobga
qarang.
X
IV.
Ega
xarakteriga
qarab
jadvallar:
1. Oddiy jadvallar bo‘lishi
mumkin;
2. Guruhiy jadvallar bo‘lishi mumkin;
3.
Kombinatsion
jadvallar
bo‘lishi mumkin;
4. Noto‘g‘ri javob yo‘q.
128-javobga
qarang.
U. Svodkalash dasturida:
1.
Ayrim
belgilar bo‘yicha
ajratilishi lozim bo‘lgan
guruhlar ro‘yxati,
shu guruhlar
uchun
hisoblanadigan
ko‘rsatkichlar tizimi
kabi
masalalar yechiladi;
2. Kim va qanday tartibda
svodkalashning
bajarilishi
masalasi yechiladi;
3. Noto‘g‘ri javob yo‘q.
95-javobga qarang.
7 !
Bozor
intervensiyasi
—
milliy
yoki
mintaqaviy
bozorga
tashqaridan
suqulib kirish
va
uni
o‘ziga
tobe etish.
Xorijiy
tovarlar
muayyan
mamlakat
yoki
mintaqa
zorini
himoya
qiladigan
to‘siqlarni bartaraf etib, bozorga
kirib
oladi
va
shu
yerdagi tovarlar bilan raqobat
qiladi,
xaridorlarni
o‘ziga
og‘diradi.
71 |
tardan ziyodrog‘i Amudaryo etaklarida joylashgan". S. P. Tolstov-ning fikricha, agromeliorativ sharoiti jihatidan bu qadimgi yer
maydonlari qaytadan dehqonchilik qilish uchun yaroqli bo‘lib, ularni deyarli katta kapital mablag‘lar sarflamasdan
o‘zlashtirish
mumkin",
Shuningdek,
O‘zbekiston SSR
Fanlar
akademiyasi
Tarix
va
arxeologiya institutining Ya.
G‘. G‘ulomov boshliq Moxondaryo arxeologik otryadi tomonidan ham Zarafshon daryosi va Qashqadaryoning
quyi oqimlarida umumiy maydoni qariyb 600 ming gektar qadimgi aug‘orilgan va suv chiqqan yerlarning borligi aniqlandi". Bu yerlarning taxminan 100—120 ming gektari Buxoro vohasining g‘arbiy
qismiga yondashgan bo‘lib, Amu—Buxoro kanalining ikkinchi navbat
qurilishi amalga oshishi bilan juda tez vaqt ichida suv chiqarilib, ular qayta o‘zlashtirilishi mumkin.
Shunday qilib, O‘rta Osiyoning Amudaryo, Sirdaryo
va
Zarafshon daryosi etaklarida olib
borilgan
arxeologik
tadqiqotlar
natijasida qadimgi sug‘orilgan yerlarning
katta-katta
yer
massivlari aniqlandi. Qachonlardir
suv chiqarilib,
obod
etilgan
bu
qadimgi
sug‘orilgan
yerlarning
irrigatsiya
tarixini
o‘rganish hozirgi kunda sovet tarixshunosligi
fanida
ham ilmiy,
ham
amaliy
ahamiyat
kasb
etgan
eng
aktual
masalalardan hisoblanadi. O‘zbekistonda
irrigatsiya
qurilishlarning yil
sayin tobora kengayib
borishi shubhasiz
tarixchilar,
ayniqsa,
O‘rta Osiyoning sug‘orilish tarixi
sohasida ilmiy
tadqiqotlar
olib
borayotgan
arxeologlar
oldiga
Sovet
Sharqining
irrigatsiya tarixini yoritish hamda xalqimizning
sug‘orish
sohasida
asrlar davomida to‘plagan juda
boy tajribasini
umumlashtirishdek,
g‘oyat
muhim
va
sharafli
vazifani
ko‘ndalang
qilib
qo‘ydi.
Irrigatsiya tarixini o‘rganish
masalasiga
qisman
bo‘lsa-da,
to‘xtamoqchi ekanmiz,
avvalo
shuni
aytib
o‘tish
kerakki,
O‘rta
Osiyoning sug‘orilish tarixiga, ayniqsa, qadimgi dehqonchilik madaniyatining
markazlaridan
hisoblangan
bu
rayonda
sug‘orma
dehqonchilikning paydo bo‘lishi
va irrigatsiya texnikasining taraqqiyoti tarixiga bag‘ishlangan monografik asarlar
to hozirgi
vaqtgacha deyarli kam yaratilgan. Chunki
O‘rta
Osiyoning
qadimgi
i
S. P. Tolstov, Po drevnim deletam Oqsa
i Yaksarta, M., Izd-vo Vos-tochkoy literaturn,
1962, str. 320—321; Yana qarang:
S. P. Tolstov, Qadimgi
Xorazm madaniyatini
izlab, Toshkent, «Fan» nashriyoti,
1964,
429-bet.
2 S.
P. Tolstov,
Po drevnim deletam
Oqsa
i
Yaksarta,
str.
320—321;
Yana qarang:
S.
P. Tolstov, Qadimgi Xorazm madaniyatini izlab, 436-bet.
3 Ya.
G. Gulyamov, Issledovaniye istoricheskoy g‘idrografii nizovyev Qash-kadar’i
i
Zarafshana,
Istoriya
material’noy
kulvturi
Uzbekistana,
v’sh.
6,
Tashkent, Izd-vo Naukaz UzSSR,
1965,
str. 17—21; Yana qarang:
Ya.
G. Gulya-mov,
U. Islamov,
A. Askarov, Pervobitnaya kul’tura
i vozniknoveniye
oroshayemogo zemledeliya
v nizovoyax Zarafshana, Tashkent, Izd-vo «Fan» UzSSR,
1966, str. 9—20; Yana qarang:
Ya.
G. Gulyamov, Osvoim zemli drevnego oroshe-niya, Zemli drevnego orosheniya
i perspektiv’ ix sel’skoxozyaystvennogo ispol’-zovaniya, M., Izd-vo Naukaz, 1969, str. 63—74.
davr
irrigatsiyasi
tarixini o‘rganish
uchun
asosiy
manba
hisoblangan uzoq o‘tmishning suv inshootlari
va sug‘orish tarmoqlarining qoldiqlari
hozirgi dehqonchilik
vohalarida
deyarli
saqlanmagan. Garchi bunday arxeologik yodgorliklar
faqat
qadimgi
sug‘orilgan yerlarning bag‘ridagina
ma’lum
darajada
saqlanib
qolgan bo‘lsa-da, biroq ularni topib o‘rganish esa O‘rta Osiyoning
qadimgi
dehqonchilik
vohalarida
keng
ko‘lamda
arxeologik,
geomorfologik
va
kartografik tadqiqot o‘tkazish
bilan
bog‘liq
bo‘lgan.
Urta
Osiyoning
qadimgi
sug‘orilgan
yerlarida
o‘tkazilgan bunday tadqiqotlar esa faqat 30-yillarning oxirlaridagina
boshlangan edi. Shuning uchun ham O‘rta Osiyoning
sug‘orilish tarixiga bag‘ishlangan dastlabki asarlar deyarli tarixiy manbalar
asosida yozilib, ularda ko‘proq o‘rta
asr irrigatsiyasi
ustida so‘z
yuritiladi.
Bu borada Ulug‘ Oktyabr revolyutsiyasiga qadar yaratilgan eng
katta va yagona asar V. V. Bartolrdning «Turkistonning sug‘orilish
tarixiga doir» nomli kitobidir",
V.
V. Bartol’dning bu monografiyasi arab, fors va boshqa tillarda yozilgan tarixiy va
geografik
manbalardan
to‘plangan
boy
faktik
ma’lumotlar
asosida yozilgan kapital asardir. Bu asar, shubhasiz, o‘z davrida
rus sharqshunosligi faniga qo‘shilgan katta ilmiy hissa bo‘lgan.
Biroq
V.
V. Bartol’dning O‘rta Osiyoning
sug‘orilish
tarixiga
bag‘ishlangan bu asariga baho berganda shuni aytib
o‘tish
kerakki, unda irrigatsiya masalalari mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy tarixi bilan
bog‘lab berilmagan. Shuningdek, O‘rta
Osiyoning qadimgi dehqonchilik vohalarining sug‘orilish tarixiga oid
juda boy faktik ma’lumotlardan asarda tegishli tarixiy umumlashtirishlar qilinmagan. Shu bilan birga, asarda O‘rta Osiyoda
sug‘orishning eng asosiy vositasi bo‘lgan irrigatsiya texnikasi masalasi muallif tadqiqotlaridan chetda qolgan. Bu haqda V. V. Bar-tol’dning o‘zi Ham
«..maxsus gidrotexnika bilimini talab etadigan
masalalarga tegmadik"5,—deb
asar muqaddimasida
qayd qilib
o‘tadi. Holbuki, V.
V. Bartol’dning mazkur asari yozilgan davrda
Urta Osiyoning irrigatsiya texnikasi hali o‘zining o‘rta
asr
qiyofasini yaxshi saqlab qolgan edi. O‘sha vaqtlarda qisman bo‘lsa-da,
uni tadqiq
qilish
bilan,
O‘rta
Osiyoning
sug‘orilish
tarixi
masalalariga
ancha-muncha
oydinlik kiritish mumkin edi. Shubhasiz, keyinchalik
V.
V. Bartol’d o‘zining
(Turkistonning kelajagi va uning o‘tmish
izlari»
nomli
maqolasida
qayd
qilib
o‘tganidek, uning
bu
asari sug‘orish tarixiga bag‘ishlangan dastlabki ilmiy tadqiqot bo‘lganligi sababli,
yozma
manbalardagi
(ayniqsa,
vaqf
hujjatlaridagi)
ma’lumotlarni
to‘la
qamrab,
Urta Osiyoning sug‘orilish tarixi bilan bog‘liq bo‘lgan barcha ma-4
V.
V. Bartol’d,
Q
istorii
orosheniya
Turkestana,
Sochineniya,
t.
1P,
M., Izd-vo «Nauka», 1965, str. 95—231.
5
V. V. Bartolv»d, Sochineniya,
t. Sh, str. 98. |
RASMLARNI TARMOQ ORQALI JO‘NATISH
Ko‘p hollarda rasmlar SPR — grafik tasvirlarni tamoni
formatida jo‘patiladi. Faqat u holda uni tarkibida avtoma —
tik ravishda faylni siquvchi programma mavjud bo‘lgani uchun.
padi. Shuning uchun bunday faylii o‘qish uchun uni arxirdan
chiqarib ochish,
keyin o‘qish lozim bo‘ladi. |
Nima uchun yil fasllari o’zgaradi?
Bir yilda Yer sayyorasi Quyosh atrofida deyarli milliard kilometr masofani o’tadi
Yer o’qi orbitaga nisbatan biroz qiyaroq joylashgan |
«!!!
—
pogrujal, pospeshno perenosya s telejki v vagon chemoldan’gi ko.
robki, boyko perebras’gvaya na xodu shutkami s provodnikami
i
povtoryal rasxojee privokzal’noye prislovye: xDen’gi yest’ — Kur
zan poyedu, den’gi net— Cheshma poyduz. Parcha o‘zbekchaga mani
bunday o‘girilgan: Utyug allakimning yuklari—jomadonlari im
qugilarini aravadan vagonga jadal ortib berar, dam-badam pri
vodniklar bilan hazil-mazah qilar, o‘ziga juda yoqsa kerak, rok
zallarda keng tarqalib ketgan bitta maynavozchilikni hadeb tak
rorlardi: «Pulim bor–Qozonga boraman, pulim yo‘q— Chashmat
boraman». Jug‘rofiy nomlar bilan bog‘liq ushbu matal rus reali"
yalariga tegishli bo‘lib, rusiyzabon kitobxon uchun tushunarli.
albatta. Bilamizki, Qozon Tataristonning poytaxti, poytaxtdi
esa puli bor odam har qancha ko‘ngilxushlik Qilishi mumkin
Matalda pulsiz odamning Cheshmaga borishi aytilyangi. Xo‘sh, Cheshii
o‘zi qanday joy, pulsizlar-u yerda nima qiladi? Cheshma —Boshi.
irdistondagi chekka bir qishloq joy nomi bo‘lib, u yerda odam
o‘yin-kulgu emas, balki pul topish uchun mehnat qilishiga to‘g‘ri
keladi. So‘zma-so‘z o‘girilgan mataldagi Chashma so‘zi o‘zbek kitob.
xoni uchun joy nomini emas, tabiiy suv manbasini anglatadi
Bizda, ma’lumki, «chashma» deyilganda xayolda ko‘proq atrofi son."
salqin, odamlar hordiq chiqaradigan joy jonlanadi, ya’ni bu
asliyatdagi «pulsiz qolganlar boradigan joy» ma’nosiga mutlaqi
zid. Albatta, tarkibida joy nomlari ishtirok etayotgan matal
–
realiya, demak, uning so‘zma-so‘z o‘girilgani maqsadga muvofiq –
Biroq bunda so‘zma-so‘z tarjima matal mazmunini anglash uchun
yetarli bo‘lishi kerakki, bunga doim ham erishish qiyin. Shuni
nazarda tutib A.V. Felorov joy nomlari bilan bog‘liq iboralar.
ni mazmuniga putur yetkazmagan holda qisman yangilash mumiki-ligini ko‘rsatib o‘tgan".
Darvoqe, romanning qirg‘iz tiliga tarjimasida shu usun
qo‘llangan: Aqcham bar— Kazan jur-mun, aqcham jok —Cheshmadi –
kung-kuy-mug‘e". Ko‘rib turganimizki, bunda matalning izohi ham
bor, ya’ni bunda Cheshma dam olish joyi emasligi, uyerda quyoishi B
kuyib ishlash kerakligiga ishora bor. Bundan tashqari, «tjur-mun
kuy-mun» so‘zlari o‘zaro qofiyalangani matalga xos xususiyatnish {
saqlab qoladigina emas, balki uning matalligini ta’kidlab ham
turadi.
{ Shu manba. –B. 165.
2 Aytmatov Chingiz. Ch’ptarmalar’tn’gn j’"nat’g 5-tom. —B.; Biyiktik, 216)
–B. 62,
234 |
– Bilganingiz uchun otangizga raxmat, – dedi u
– Ammo siz bu yerlardan, bilishimcha, ko’p yillardan buyon qo’ton sifatida foydalanarkansiz? |
qolgan she’rlar shoir arxividagi mavjud qo‘lyozmalar, mashinka
nusxalar, ilk nashrlarga tayangan holda chop etilmohda.
Ayrim ilk ho‘lyozmalarni anihlashda shoirning rafiqasi Muharram Xayrullayevaning hissasini aytib o‘tishni ham lozim deb
bilamiz.
Adibning asarlari o‘rin olgan gazeta
va jurnallar hamda
alohida to‘plamlar,
ko‘p tomliklarni
hayd
etishda
huyidagi
shartli qisqartishlar qabul qilindi:
«Dinamo» —G‘ a fur G‘ ul om .
Dinamo.
She’rlar.
Uzdavnashr,
Toshkent, 1931,
«Egalari egallaganda» —G‘ a fur G‘ ul om . Egalari egallaganda.
Uzdavnashr, Toshkent, 1931.
«Tirik ho‘shiqlar» —G‘ a fur G‘ ul om . Tirik
ho‘shiqlar. Uzdav-nashr, Toshkent, 1932.
«Turg‘un va o‘rdak» —G‘ a fur G‘ ul om . Turg‘un va o‘rdak. Uzdav-nashr, Toshkent, 1935.
«Sizga» —G‘ a fur G‘ ul om . Sizga. Uzdavnashr, Toshkent, 1935.
«Saylov qo‘shiqlari» —G‘ a fur G‘ ul om . Saylov qo‘shiqlari. Uz-davnashr, Toshkent, 1938.
«Chashma» —G‘ a fur G‘ ul om . Chashma. She’rlar, Uzdavnashr, Toshkent, 1939.
«Mukofot» —G‘ a fur G‘ ul om . Mukofot. Bolalar va yoshlar adabiyoti nashriyoti, Toshkent, 1940.
«Yangi she’rlar» —G‘ a fur G‘ ul om . Yangi she’rlar. Uzdavnashr,
Toshkent, 1946.
«She’rlar» —G‘ a fur G‘ ul om . She’rlar.
Uzdavnashr,
Toshkent,
1946.
«She’rlar-47» —G‘ a fur G‘ ul om. Tanlangan
she’rlar.
Uzdav-nashr, 1947.
«Tongotar qo‘shig‘i» —G‘ a fur G‘ ul om . Tongotar qo‘shig‘i. She’rlar. Uzdavnashr, 1949.
«Bari seniki» —G‘ a fur G‘ ul om . Bari seniki. She’rlar. Uzdav-nashr, Toshkent, 1953.
«Asarlar-53» —G‘ a fur G‘ ul om . Tanlangan asarlar.
To‘plovchi
P. Shamsiyev. UzSSR Davlat nashriyoti. Toshkent, 1953.
«Asarlar-63» —G‘ a fur
G‘ ul om .
Tanlangan asarlar.
Uch tomlik. Birinchi
tom. She’rlar.
Redaktor
Sarvar Azimov.
Uzdavnashr, Toshkent, 1963.
«Asarlar-64» —G‘ a fur G‘ ul om . Asarlar. Besh tomlik. Birinchi
tom. She’rlar. Tuzuvchi Porso Shamsiyev. Toshkent, Badiiy
adabiyot nashriyoti, 1964.
«Asarlar-70» —G‘ a fur G‘ ul om . Asarlar. Un tomlik. Birinchi
tom. She’rlar. G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at
nashriyoti, Toshkent, 1970.
Kitobda asos qilib olingan matnlar misralariga qo‘yilgan
rahamlar ularning «Variantlar» va «Izohlar»
bo‘limlaridagi
o‘rinlarini ko‘rsatadi.
ISTAKLARIM
(24-bet)
Dastxat:
4 Vujudingdan bordir mening gumonim,
10 va 11
orasida Boyvachchajon, sendan tog‘ang o‘rgilsin,
Otangni topgani seni ko‘r hilsin.
244 |
Kitobda qor, G‘uzorda bahor: Qashqadaryoda ikki xil fasl kuzatilmoqda (foto)
Qashqadaryo viloyatining ayrim tumanlarida ikki xil ob-havo kuzatilmoqda, deb xabar bermoqda “Daryo” muxbiri. Qayd etilishicha, viloyatning Kitob tumanidagi qishloqni qalin qor qoplagan bo‘lsa, G‘uzor tumanidagi qishloqda esa bodom qiyg‘os gullagan.
Kitob tumani hokimligi axborot xizmati ma’lumotiga ko‘ra, tumanning Aspiduxtar qishlog‘ida Yangi yil kuni — 2021-yilning 31-dekabrida yog‘gan qor haligacha erimagan.
“Tuman markazidan 60 kilometr uzoqlikdagi Aspiduxtar qishlog‘ida qorning qalinligi 80 santimetrga yetgan. Shuningdek, tumanning Denovbola va Shut qishloqlarida ham qor yog‘gan”, — deydi tuman hokimligi axborot xizmati rahbari Qahramon Oqilov.
“Daryo” muxbirining qo‘shimcha qilishicha, ayni kunda viloyatning G‘uzor tumanidagi Afg‘onbog‘ qishlog‘ida esa bodom qiyg‘os gullagan.
Shahrisabz tuman hokimligi axborot xizmati rahbari Bahodir Halimovning “Daryo”ga bildirishicha, tumanning Ko‘l, G‘yelon qishloqlarida ham qalin qor yog‘gan. |
–Sen kimsan? –deb suradi.
–Chaqirdingiz kelaman,
Men xazinachi bo‘laman.
2310
–Osmon ko‘kning buluti,
Qani, xazinaning kaliti?
Xazina kalitin chiqarib,
Oyparchaga beradi.
Parcha kalitni oldi,
Darrov kissaga soldi,
Xazinachi termilib qoldi.
–Bor, ketaverishingga,
Endi o‘zingning hushingga)
Ilgari
zamonda
podshoga
kelgan
tekshiruvchilar
podshoning
xazinachisining ko‘lidan kalitni
olgani podshoni taxtdak tushirib
bekor qilgani bo‘lur
edi. Xazinachi halitni oldirib, rangi so‘lib,
bo‘g‘ini kiyilib, qovog‘i uyilib, podshoning oldiga bordi.
Podsho aytdi:
–Ha, xazinachi, tekshiruvchilar seni chaqirib nima dedi:
Xazinachi aytdi:
–Xazinachimisan, dedi. "Xat" dedim. "Xazinachi, kalitni ber" dedi.
Berdim. Kalitni olib, "Bor, ishingga ketaver" dedi.
Podsho labi kotib, kallasini irg‘ay berdi:
—
Hay
attang,
uyim
kuyibdi-da)
Bizni
podsholikdan
"bekor
kilibdiku.
Taxtimizdan
toyibmiz)
—
dedi.
Shu
tobda
podshoning
peshvozga chiqargan odamlari ham: "Hamma otni bostirib-bostirib o‘tib
ketdi", –dedi.
Podsho aytdi:
–Yasovulboshi Mehmonlarsizlarga hech gap qotdimi? –dedi.
Yasovulboshi aytdi:
– Taqsir. gap so‘rash tugul, salomimizni ham olmadi. Ustimizdan
otni bostirib-bostirib o‘tib ketdi, –dedi.
289
Podsho aytdi:
–Jilovxonada
ham to‘xtamadi,
men
salom
berdim
xam olmadi,
bostirib
o‘rdaga
o‘tib
ketdi.
Sayislar
otki
ushlayman,
deb
edi,
sayislarga otini ushlatmay quvib yuborib, otlarni o‘zlari boyladi,
hozir
taxtda o‘ltiribdi.
Xazinachining
ham
qo‘lidan
kalitni
olib
qolibdi. Endi, yigitlar, xazinaning kalitini olgani podshoni bekor
qilgani bo‘ladi. Bilmadim, ustimdan katga podsholarga dod-voy ko‘p
bo‘lganmikan. Nima bo‘lganini bilmayman. Endi borib yuvosh gapirib,
pasturxon solib, xizmat qilib turaylik–dedi.
5-79 |
O‘zbek filmlarining so‘nggi reytingi e'lon qilindi
Dilnoza Ismiyaminova “Yor-yorlar” qo‘shig‘ini davomini yaratdi
Yolg‘on girdobi filmining premyerasi bo‘lib o‘tdi |
chiydi.
Buning
n tikuv iplariga qo‘yilgan talabalar va strukturasi. |
Litsenziya qayta rasmiylashtirilganligi yoki dublikat berilganligi uchun bir eng kam ish haqi miqdorida yigim litsenziyalovchi organning maxsus hisob raqamiga o’tkaziladi
Ushbu to’lovni o’tkazilganligini tasdiqlovchi hujjat nusxasi litsenziyani qayta rasmiylashtirish uchun berilgan arizaga ilova qilinadi |
A. P. Chexov ko‘proq xalq hayoti, uning ma’lum bir
tarixiy bosqichdagi taqdiri, hayot yo‘nalishi va kelajagi
bilan qiziqib, kichik oyna sinig‘ida butun olamni kurgani singari, Abdulla Qahhor ham kichik-kichik voqealar orqali ixcham epizodlarda o‘z xalqi hayotining katta
yo‘nalishlarini ko‘rsata oldi. A. P. Chexov jimjimador
bezaklar, syujetlar, kitobxonni hang-mang qoldiradigan
voqealar izlamasdi. U odl,iy voqealarni tasvirlarkan,
ular hayotning o‘zida qanday bo‘lsa, shundayligicha ko‘rsatib berishga urinardi. Abdulla Qahhor ham shu yo‘ldan
borib, mazmundor ifoda, vositalar topdi, ixcham va pgu
bilan barobar nihoyatda aniq detallarni ishga soldi,
olam-olam ma’no beradigan so‘z va badiiy vositalarni
topib ishlatdi.
Xarakter yaratishda, obrazlarning individual
xislatlarini bo‘yoqdor ko‘rsatishda ham Abdulla Qahhor
A. P.Chexovga yaqin turar edi. U har bir personajni
faqat unga xos so‘zlar bilan gapirtira olar, pgu yo‘l
bilan yaxlit va ko‘lamli manzaralar yarata bilar edi.
Chexovning ba’zi hikoyalarida kuzatilganidek, Abdulla
Qahhorning barcha ma’nodor asarlari muallif yordamisiz, dialog bilan boshlanadi, dialog bilan davom etadi
va shu yo‘sinda ham yakunlanadi. Bu tarzda asar yaratish
usulini qo‘llab, asarni o‘qimishli qilish—badiiy
ijodda nihoyatda mushkul hisoblanadi. Abdulla Qahhor
esa shu mushkul ishning uda,asidan chiqa olardi.
Abdulla aka shaxs sifatida ko‘p jihatdan mukam-malikka erishgan edi, deya olaman. U qanday go‘zal yozsa,
shunday chiroyli gapirishni ham qoyillatardi. Qay
vaziyatda va qanday saviyadagi kitobxonlar, suhbatdoshlar, tinglovchilar davrasida bo‘lmasin, o‘z fikrlarini aniq va ma’nodor qilib, lo‘nda ifodalash ustasi
edi: so‘zlarni mohirona terib, chertib-chertib ishlata
bilardi. Qaysi majlisda bo‘lmasin, har gal biror yangi
gap aytar, bu gap maqol, matal singari ancha vaqtgacha
ogizdan-og‘izga o‘tib yurardi. Hatto ba’zi ijodiy
yig‘ilishlarda biror sabab bilan Abdulla Qahhor nutq |
O'zbekistonning Birlashgan Millatlar Tashkilotiga kirishi 1993 yilda sodiq bo'ldi |
pyмин,
2)
й
G
n
"ap
M
3
NN
A
2
X:
XON
rolli
VI
N Ў
NS
il
Б,
M
a
M
Y
RN
B
18-pacm. Muzlik ko‘ndalang kesimida morenalarning joylashuvi.
A-yon morena; B5-o‘rta morena; B-ichki morena; /I-taz morena; C-oxirgi
morena
TI |
axborotga ega bo‘lish uchun, birlamchi axborotni yig‘ish,qayta ishlash va uzatish
vositalari yig‘indisidan foydalanish jarayoniga aytiladi.
AKT
deganda
axborot
texnologiyalari,
telekommunikatsiya
va
internet
kompaniyalarning yaxlit bir butun texnik tizimini tushunish kerak, ular axborot
mahsulotlarini yaratish, ishlov berish, saqlash, tarqatish, ifodalash va foydalanish
amallarining
tizimli
tashkil
etilgan ketma-ketligini
ifodalaydi. AKT vositalari
deganda dasturiy, dasturiy-apparat va texnik vosita va qurilmalar tushuniladi, bu
vositalar mikroprotssesorli hisoblash texnikasi, hamda axborotni o‘girish, qayta
ishlash, yig‘ish, saqlash, almashtirish amallarini bajaruvchi zamonaviy vositalari
bazasida
ishlaydi.
AKTning
tarkibi
va
mohiyatini
tushunish
uchun
uning
strukturasini ko‘rib chiqamiz. Olimlar AKT sohalarining bir nechta segmentlar
sinflarini ajratadilar, lekin bunda umumiy yondashuv belgilanmagan.
Axborot
texnologiyalari
sohasi.
Yunesko
tomomnidan
tasdiqlangan
ta’rifga
ko‘ra
Axborot
texnologiyalari
o‘zaro
bog‘langan
ilmiy,
texnologik,
muhandislik fanlarining komleksini ifodalaydi. Bu kompkleks axborotga ishlov
berish, insonlarning hisoblash texnikasi bilan muloqot qilish, amaliy qo‘llash,
ijtimoiy,
iqtisodiy va madaniy aspektlarini o‘rganishning usullarini o‘rganadi.
Axborot
texnologiyalari
sohasi
intellektual
va
vositachi
bo‘lgan
elektron
xizmatlarni ifodalaydi. Ular apparat ta’minot, dasturiy ta’minot, AT-xizmatlari
sohasi, apparat va dasturiy ta’minlash sohalarin o‘z ichiga oladi.
Dasturiy ta’minotning satxlari quyidagilardan iborat:
x birinchidan, tizim dasturiy ta’minot barcha apparat ta’minoti vositalaryni va
mavjud dasturlrni uzviy bog‘lash funksiyasini bajaradi va axborotni qayta ishlashni
ta’minlaydi. Asosiy komponentasini bu yerda operatsion tizim dasturlari tashkil
qiladi.
Fikkinchidan,
uskunaviy(instrumental)
dasturiy
ta’minot
bolib
dasturlarni
loyihalash, ishlab chiqish va kuzatishga mo‘ljallangan. Bunga dasturiy tizimlar,
ma’lumotlar
omborini
boshqarish
tizimlarini
va
boshqalar
kiradi.
Uskunaviy(instrumental) dasturiy ta’minot yordamida amaliy dasturlar yaratiladi
va foydalanuvchilarga taqdim etiladi. |
Marg‘ilonda qolib ketadi. O‘zbekoyim tashvishga tushib, eri Yusuf-hojiga "Siz otamisiz, nimasisiz, axir o‘g‘lingizni tiyib olish
H.sh esingizga keladimi)" deya bobillaganda, Yusufbek hoji bosiq-Tik bilan; "Qo‘yaver, xotin, o‘zi sog‘ bo‘lsa, bir kuni esini to-ip”, —deb o‘zaro munosabatdagi uzilib, parchalanib ketishi mum-Xan bo‘lgan taranglikni yumshoqlik bilan hal etadi".
Biroq, o‘sha janjalkash, xarxashalik Uzbekoyim o‘z maqsadiga
"Uishib, Otabek Marg‘ilondan kelguncha, "bir yaxshi joyga unashib"
uradi. Ikki o‘t orasida qolgan ota—Yusufbek hoji o‘g‘li Marg‘i-undan kelgach, unga; "O‘g‘lim, hali sen eshitdingmi, yo‘qmi, hayto-Chr biz sening ustingdan bir ishqilib quydik", —deya andisha
bilan murojaat etganda, Otabek ota-onaning nima ishqilib quyga
"Adan xabardor bo‘lsa ham, bilmaganga olib: "Aqlli kishilarning
"illari ustidan qilg‘on ishlari albatta noma’qul bo‘lmas", —degan
«dishani aytadi. Ana shunday nafis muomala faqat bizning milla-
«Emizga xos fazilat ekanligi albatta ibratlidir. Aytish mumkin-Kk, bunday o‘zbekka, o‘zbek millatiga xos muomala madaniyati, hatto,
Ekri o‘t, biri suv bo‘lgan kundoshlar o‘rtasida ham mustahkam an’ana-BEY ma’naviy tizimni saqlaydi. Xususan, Kumushbibi bilan Zaynab
Urgasidagi munosabatda kundoshlik tarangligi har daqiqa sezilib
Ersa-da, tashqi ko‘rinishda an’anaviy hurmat. urf-odat tizimidan
E«yotga chiqilmaydi. Ba’zan, hayotda uchrab turadigan bunday holatlarda
ssdir bo‘ladigan beandishalik ochiqchasiga "san-man"ga borish, yuz
kstirsizlik qahramonlar xatti-harakatida kechmaydi.
Yeki "Mehrobdan chayon" dagi bir holatni xayolga keltiraylik.
Unda: "Nega yerga qaraysan, Ra’no", —degan oddiy bir ibora, bir
jemla butun bir asar mohiyatini, butun bir bob sarlavhasini tay-ia etadi. O‘ylab qarasak, «Nega yerga qaraysan, Ra’no" savolida
qanchadan-qancha ma’no bor" O‘zbek ayoliga xos andisha, itoat, latofat, tortinchoqlik, hayo, ibo—hamma-hammasi jamuljamdir. Bun-zay odat va belgi millatimiz ayoliga, o‘zbek ayoliga xos fazilatdir.
hazir ayrim yoshlarimiz, yigit-qizlar orasidagi behayolik, andishasizlik, hallav ziyod ovrupocha kiyinish, ayniqsa, qizlarni ayol-yapkning butun bir nozik qirralarini namoyish etishdan tortinmasdan, juda tor shimlar, badanining yarmini ko‘rsatib turuvchi
usti-boshlar kiyishi, hayo, iffat, nazokat pardalarining ko‘tari-zashiga olib keluvchi xatti-harakatlar ildiz otayotganligini hisobga
olsak, A. Qodiriy asarlaridagi ijobiy qahramonlardan ularni ibrat
otishga o‘rgatishimiz naqadar zarur ekanligini anglab olish qiyin
emas. |
Iste`molchilarga yil boshidan buyon 57,5 mlrd so`m keshbek to`lab berildi — DSQ
Mart oyida iste`molchilar tomonidan yig`ilgan jami keshbek summasidan 23 aprel holatiga 22,7 mlrd so`m to`lab berildi. Umumiy hisobda yil boshidan buyon esa 57,5 mlrd so`m keshbek to`langan. Bu haqda Davlat soliq qo`mitasi matbuot xizmati xabar bermoqda.
Qolgan keshbek summalari qachon to`lanadi?
Ma`lum qilinishicha, sotuvchilar tomonidan 1080 ta xarid cheki bekor qilinganligi sababli 260 mln so`m keshbek to`lanmaydi.
Tadbirkorlik subektlari tomonidan:
▪️soliq hisobotlari topshirilishi;
▪️hisobotlardagi kamchiliklar tuzatilishi;
▪️soliq qarzdorligi kamaytirilishi
inobatga olinib qolgan keshbek summalari avtomatik tarzda to`lab boriladi.
Keshbekka qanday ega bo`lish mumkin?
2022 yil 1 yanvardan xarid cheklarini “Soliq” mobil ilovasi orqali ro`yxatdan o`tkazgan jismoniy shaxslar xarid so`mmasidan 1% keshbekka ega bo`lmoqdalar.
"keshbek" mablag‘lari bank kartasiga qanday o‘tkaziladi?
SOLIQ mobil ilovasini rasmiy platformalarda yangilash:
Play Market – https://play.google.com/store/apps/details?id=uz.soliq.mobile
App Store – https://apps.apple.com/uz/app/soliq/id1518038410 |
Murojaatlarga javob xati, mumkin qadar, murojaat etilgan tilda yoki davlat tilida bayon qilinadi |
Andijon viloyati Marhamat tumanida ta’lim muassasalarida chet tillarni o‘qitish, umumta’lim maktablari bitiruvchilarini ta’limning keyingi bosqichiga jalb etish masalalariga bag‘ishlangan ilmiy-amaliy seminar bo‘lib o‘tdi.
Viloyat xalq ta’limi boshqarmasi tashabbusi bilan o‘tkazilgan mazkur tadbirda tuman va shahar xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo‘limlari mudirlari, umumta’lim maktablari direktorlari, chet tili o‘qituvchilari hamda mutaxassislar ishtirok etdi.
Anjumanda mamlakatimizda ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar zamonaviy bilimlarni egallagan, mustaqil fikrlovchi yosh avlodni voyaga yetkazishda muhim omil bo‘layotgani qayd etildi. Tadbir ishtirokchilari Prezidentimizning 2012-yil 10-dekabrda qabul qilingan “Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori ijrosini ta’minlash, chet tillarni o‘qitish bo‘yicha ilg‘or usullarni joriy etish, xorijiy tillarni o‘qitishni sifat jihatidan yuqori bosqichga ko‘tarish va samaradorligini oshirish yuzasidan tumandagi bir qator umumta’lim maktablarida yo‘lga qo‘yilgan ishlar bilan yaqindan tanishdilar.
– Tumanimiz umumta’lim maktablarida o‘quvchilarga xorijiy tillarni o‘rgatish zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida olib borilmoqda, – deydi Marhamat tumani xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo‘limi mudiri Muhammadjon Shomatov. – O‘qituvchilar tomonidan xorijiy tillarni o‘rgatishda ilg‘or usullardan keng va ijodiy foydalanilayotgani yaxshi samara berayotir.
Seminarda umumta’lim maktablarida o‘qitish sifati va samaradorligini oshirish, tarbiyaviy ishlar, hududni obodonlashtirish, bitiruvchilarni ta’limning keyingi bosqichiga jalb etish, “Oila-mahalla-maktab” hamkorligini yanada mustahkamlash borasidagi ishlar yuzasidan o‘zaro tajriba almashildi.
– Maktabimizda bitiruvchilarni ta’limning keyingi bosqichiga jalb etish masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda, – deydi 8-umumta’lim maktabi direktori Nasibaxon Sulaymonova. – Yoshlarning qiziqishlarini o‘rganish maqsadida o‘quvchilar hamda ota-onalar bilan suhbatlar o‘tkazildi, ular kasb-hunar kollejlaridagi shart-sharoitlar bilan yaqindan tanishtirildi. Har bir o‘quvchiga o‘zi qiziqqan soha bo‘yicha zarur tavsiyalar berilmoqda.
Seminar soha mutaxassislarining bilim, tajriba va malakalarini boyitishga xizmat qildi. |
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
I.
Mupzsudes IM. «Mapkaznit Oche:
arohna тapиx
вa yмyмий keлaжak,
бapkapop pивoжлaниш вa тapaққиёт йўлидaгиз) мaвзycидaги xaлkapo koнфe-peнцияcидaги cўзлaгaн нyтқи, Xaлk cўзи, 2017 йил
11 нoябp, 228-coн.
2. Usmonov Q., Sodiqov M.. Burxonova S. O‘zbekiston tarixi, Darslik. —T.:
«Iqtisod-Moliya», 2006.
3. Шoниёзoв K.Ш. Ўзбek ҳaлkининг шakллaниш жapaёни
—T. Шapk,
2001
4. Эшoв Б.Ж., (Oдилoв A.A. Ўзбekиcтoн тapиxи. (Энг қaдимги дaвpдaн
XГX acp ўpтaлapигaчa) Oлий ўkyв юpтлapи тaлaбaлapи yчyн дapcлиk. 1-жилд.
- Toшkeнт, 2014.
5. Ўзбekиcтoн тapиxи (мaъpyзaлap мaтни). PX. Mypтaзaeвa вa
б.
–T.
Янги acp aвлoди, 2003.
6. O‘zbekiston tarixi (OO‘Yu nomutaxas. fakultetlari talabalari uchun darslik).
R.H. Murtazayeva va b.
-—T: «Universitet», 200$.
7.
O‘zbekiston tarixi,
S. Xolboyev va b. —T.: Universitet, 2005.
8. O‘zbekiston
tarixi,
Darslik
TE jild.
Mualliflar jamoasi,
—T:
Yangi
asr
avlodi.
2015.
9.
3Y. Чopиeв,
Ш.Б. Шaйдyллaeв.
T.Ж. Aннaёв.
Ўзбekиcтoн
ҳyдyдидa
ёзyвнинг пaйдo бўлиши вa тapaқkиёти. Toшkeнт
c Янги acp aвлoди). 2007.
69-6.
10. Aвecтo. Tapиxий-aдaбий ёдгopлиk. Acқap Maxkam тapжимacи.
– Toш-keнт; Шapk, 2001.
ИП. Қaюмoв A., Иcxokoв M, ((тaxўжacв A., Coдиkoв K
Қaдимги ёзмa
ёдгopлиkлap. – Toшkeнт, Ёзyвчи, 2000, 9-Б.
39 |
Nusratli askar-u mag‘rur guruhdan va dah^
shatli lashkarlardan bir nechasini asir qilib,
podshoh ostonasiga keltirgan holda o‘z yuraklarini tinchlantirdilar. Shu fursatda Iskandar tamkinli hazratga arz qildilarki, dushmanlar zafarnishon sipohning qahri va shiddatidan toqat qilolmasdan, Miyonkolni toroj
qilish qasdida u tomon oshiqdilar. Sohibqiron xoqon buni eshitishi bilanoq, to‘xtovsiz,
O‘zbek sultonni Nasaf sahrosidan izzat va sharaf manbai (bo‘lgan) markazga qaytishiga ruxsat berdi. (O‘zi esa) qolgan sipohni qutli mav-kabga mulozim qilib, izzat va iqbol bayrog‘ini ko‘targan holda, Miyonkol tomon yuzlandi.
Dushman zafarasar lashkarning quvib kelayotganidan xabar topgach, beto‘xtov, shuncha hashamatlari bilan qochdilar. Davlat dushmani mag‘lub bo‘lgandan so‘ng, ul hazrat Dabusiy qal’asini tuzatishni Balx amirlariga taqsim ki
lib berdi. Tuzatish (ishlari) tamom bo‘lgach,
(xoqon) Buxoro tomon yuzlandi. Dinmuhammad
sultonga boshqa birodarlari bilan birgalikda shohona to‘y va xusravona bazmlar berib,
podshohlarga loyiq tilla kamarlar hamda zar-boft to‘nlar hadya qildi. (So‘ng ularning) har
birini o‘z davlat markazi va hashamat oromgohiga yubordi.
(Ma s na v iy:)
(Xon) behisht bog‘idek bir majlis tuzdi.
Yer mushkdan anbar tabiat bo‘ldi.
Bunday majlisda oliy gavharli shoh,
Jam hashamatli va qutli xulqli xusrav,
Birodarlarining xar biriga hurmat
yuzasidan
Qiymatbaho to‘n va tilla kamarlar berdi.
Har birini yuziga rahmat eshigini ochdi.
(Va) to‘liq mehribonchilik bilan
(ketishlariga) ruxsat berdi.
QUTLI NISHON SHAHZODA ABULFATH ABDULMO‘MIN
SULTON, UMRI UZUN BO‘LSIN, TUG‘ILISHINING
BAYONI
Bobo (sulton) boshqa dushmanlar bilan
Shahrisabz atrofiga kelib, marhum Xusrav
sultonni qamal qilgan vaqtda, sohibqiron hazrat ham barcha birodarlari (hamkorligida)
dushmanlar bilan urushish uchun davlat marka-hazratning murod va maqsadining shu’lasi
Tangri inoyati ufqidan ko‘rindi va baxtiyorlik yulduzi cheksiz quvvatlovchi matlaidan chiqdi. Chunonchi, tarix to‘qqiz yuz yetmish beshda
rajab oyining 16 juma kechasi
982 ul hazratning saltanat va iqbol sandig‘ida bir nurba-xsh dur ortdi. Xurshid durrining chaqmog‘i ha
lifat va baxtiyorlik ufqidan tulu’ qildi.
Balki sohibqiron osmoni avjidan inson tabaqasi ustiga bir quyosh chiqdiki, mamlakatning balandga ko‘tarilgan ko‘zlari ravshan bo‘l
di. Bir baxtiyor yo‘qlikdan saroy bo‘stonida
vujudga keldiki, (uning) lutf-u karam soyasi
odam bolalari boshiga tushdi.
Ma s na v iy :
Yo‘q bo‘lmaydigan Ollohning fayzi bilan
Marvaridlar ipiga bir dur qo‘shildi.
Ajoyib, qutli folli dunyoga keldiki,
Jamoli o‘chmaydigan (bir) oftobdir.
Uning vujudi umid ko‘ziga nur beruvchi,
Ko‘rinishi (esa) abadiy iqbolning sababchisi
bo‘ldi.
Ul yaxshi oqibatda hammaga nomi ketgan (bo‘lib) tug‘ilgan tulu’idan ravshan zamirli quyosh
qorong‘u kechani surma kabi falak ko‘ziga tortdi; uning nil kabi dilni yondiruvchi yuziga
oroyish berib, mushkdan sunbul etagini muat- <
tar qildi. Osmon nihoyat xursand va shodligidan gavhar sochuvchi qo‘lini tong etagidan chiqarib, ko‘p miqdorda oltin va kumushlar sochdi.
Erta tong (esa) tuhfa tariqasida quyoshni ko‘rsatdi.
Bay t :
Bu sevinchli ovoza sadosi gardun tosiga chirmashdi va qutli xabar dovrug‘i zamona qulog‘iga
eshitildi. Osmondagi baxt yulduzlari shunga
qaror qilgan bir soatda va omad hamda bax
tiyorlik asbobi unga chang solgan bir zamonda
saodatli tug‘ilish yuz berdi va u muborak zotning nurlari qorong‘u olamda ravshanlikni orttirdi.
Shu xush sevinch bilan tong go‘yo og‘iz ochgandek,
Falak uning og‘zini oftob zarlari bilan
to‘ldirdi. |
Insoniyat tarixining uzoq davri mobaynida iqtisodiy sabablar tufayli
sayohatlar muhim o‘lchovda qilingan. Tovarni sotish va boshqa yerlarda
ishlash
maqsadida
ro‘yobga
chiqqan
ko‘chishlar
sayohatlarni
tarkib
toptirdi. Bularning ichida muqaddas yerlarni ziyorat qilish va urushlardan
qochish ham muhim sayohat sabablari orasida edi. Bu jihatdan sayohat
qilishning ma’nosi
qiyinchiliklar
va tashvishlarga duchor bo‘lish
edi.
Ammo bugungi kunga kelib, hozirgi zamon insonlari turli xil sabablar
tufayli sayohat qilmoqdalar. Bu to‘g‘rida bir
-biriga o‘xshagan takliflar
mavjud. Batafsil bo‘lishi uchun bu yerda sayohat motivlariga aloqador
aniq ta’rif ustida to‘xtalib o‘tish zarur. Jon A.Tomasning taklifiga asosan
18
ta
sayohat
yo‘nalishlari
motivlari
bo‘lganini
ifoda
qilgan.
Bular
quyidagilardir:
A. Ta’lim va madaniyatga aloqador yo‘nalish motivlari:
1. Boshqa jamiyatlarning yashash va ishlash tarzini ko‘rish.
2. Ajoyib yerlarni tamosha qilish.
3. Dolzarb hodisalarni yanada yaxshi tushunish.
4. Madaniyat yoki san’at voqealarida ishtirok etish, dam olish motivlari.
5. Kundalik hayotdan, monotonlikdan va qonunlardan qochish.
б. Xush va o‘yin-kulgili vaqt o‘tkazish.
7.Yangi aloqalar o‘rnatish.
B. Etnik asosiy motivlar:
б. Kishining, o1rlasining negizi kelib chiqqan yerlarni ziyorat qilish.
9. Kishining, oilasining do‘stlari joylashgan yerlarni ziyorat qilish.
10. Boshqa motivlar.
11. Sog‘lik (quyosh, quruq iqlim).
12. Sport faoliyatlari (suzish, chang‘ida uchish, baliq tutish),
13. Iqtisodiy arzon yashash.
14. Sarguzasht (yangiyerlar, insonlar, tajriba).
15. Moslashish.
16. O‘zini olijanob qilib ko‘rsatish.
17. Tarixiy yerlarni ziyorat qilish.
18. Ijtimoiy motivlar (dunyoni tanish).
Umuman
olganda
turistlarning
psixologik
xarakterlariga
mos
muomala shakllariga ko‘ra har
xil yo‘nalishlar tashkil qilinib
turistlar
guruhlarga ajratiladi. Psixologik ma’lumotlar ichida kishi keng yashash
tarzi, yaratgan obro‘si, munosabatlari, sayohatga bo‘lgan qiziqishi, oilaviy
ahvolida
ko‘rsatgan
muomalasiga
qarab
chiqiladi.
Bu
ma’lumotlarga
asosan
so‘rov
anketalari
va
o‘zaro
uchrashuvlar
bilan
qo‘shimcha
kiritiladi.
Turizm
bo‘yicha
ispan
olimi
T.Plog
tomonidan
ro‘yobga |
Agar o'quvchi ba'zi bir sabablarga ko'ra, nazoratni topshirmasa, u holda uning sabablari aniqlanib qayta topshirishga ruxsat beriladi
Qayta topshirganda nazoratni sababli qoldirgan bo'lsa, rnakbiinal ball 0,9 ga sababsiz qoldirgan bo'lsa, 0,7 ga
Semestr /ukumda o'quvchi maksimal ballning 55% dan kam jamg'argan bo'lsa
u holda ilmiy pedagogik kengashning qaroriga asosan o'quvchiga ikki hafta muddat ichida qayta topshirishga ruxsat beriladi |
3-ilova
«Insert» usulidan foydalanib ishlash qoidasi
1. Ma’ruza matnini o‘qib, matnning chetiga quyidagi belgilarni
qo‘yib chiqing:
Y–bilaman.
4-men uchun yangi ma’lumot.
--men bilgan ma’lumotni inkor qiladi.
? —noaniq (aniqlashtirish talab qiladigan) qo‘shimcha ma’lumot.
2. Olingan natijalarni jadval shaklida rasmiylashtiring.
Mavzu savollari
M
Гo
4
?
I. «Til» va «nutq» tushunchalari
2. Bolalarning nutqni o‘zlashtirishi
3.Maktabgacha yoshdagi bolalarda nutqni
rivojlantirish
4.Nutqni rivojlantirish metodikasi
5.Turli yosh guruhlarda nutq o‘stirish
4-ilova
FSMU texnologiyasi
Ushbu texnologiya munozarali masalalarni
hal etishda hamda
o‘quv jarayonini bahs-munozarali o‘tkazishda qo‘llaniladi, chunki bu
texnologiya talabalarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va
o‘z fikrini boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda bahslashishga hamda
shu bilan birga bahslashish madaniyatini o‘rgatadi.Tinglovchilarga
tarqatilgan oddiy qog‘ozga o‘z fikrlarini aniq va qisqa holatda ifoda
elib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga
yordam beradi.
K–fikringizni bayon eting.
S—fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating.
M—ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring.
U—fikringizni umumlashtiring.
367 |
Tumanlarning, shuningdek respublika (Qoraqalpog‘iston), viloyat
bo‘ysunuvidagi
shaharlarning
moliya
organlari
shahar,
tuman
budjetining hisobot
davridagi ijrosi
to‘g‘risidagi hisobotlarni tegishli
hokimliklarga
hamda
yuqori
moliya
organlariga
O‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi belgilagan muddatlarda taqdim etadi.
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Moliya
Vazirligi,
viloyatlar
va
Toshkent
shahar
moliya
organlari
tegishli
budjetlarning
hisobot
davridagi
ijrosi
to‘g‘risidagi
hisobotlarni
tegishli
ravishda
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Vazirlar
Kengashiga
va
tegishli
hokimliklarga,
shuningdek
O‘zbekiston
Respublikasi
Moliya
vazirligiga shu vazirlik belgilagan muddatlarda taqdim etadi.
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Vazirlar
Kengashi,
viloyatlar,
Toshkent
shahar,
tumanlar
va
shaharlar
hokimlari
budjetlar
ijrosi
to‘g‘risidagi
hisobotlarni
ko‘rib chiqib ma’qullanganidan keyin bu
hisobotlarni tegishli ravishda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Joqarg"i
Kengesi
va
tegishli
mahalliy hokimiyat vakillik organlariga qonun
hujjatlarida belgilangan muddatlarda taqdim etadi.
O‘zbekiston Respublikasi
Davlat soliq qo‘mitasi, Davlat bojxona
qo‘mitasi soliqlar, yig‘imlar, bojlar va boshqa majburiy to‘lovlarning
Davlat budjetiga hisobot davridagi tushumlari to‘g‘risidagi hisobotni
har
oyda
O‘zbekiston
Respublikasi
Moliya
vazirligiga
qonun
hujjatlarida belgilangan muddatlarda taqdim etadi.
Davlat
soliq
xizmatining
joylardagi
soliq
organlari
soliqlar,
yig‘imlar, bojlar va boshqa majburiy to“lovlarning Davlat
budjetiga
hisobot davridagi tushumlari to‘g‘risidagi hisobotni har oyda tegishli
moliya organlariga qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda taqdim
etadi.
Davlat
maqsadli jamg‘armalarini taqsimlovchi organlar hisobot
davrida
davlat
maqsadli
jamg‘armalariga
mablag‘lar tushumi
va
ulardan
foydalanish
to‘g‘risidagi
hisobotlarni
O‘zbekiston
Respublikasi
Moliya vazirligiga
shu vazirlik belgilagan muddatlarda
taqdim etadi.
O‘zbekiston Respublikasi
Moliya Vazirligi Davlat budjetining
ijrosi
to‘g‘risidagi
hisobotni
O‘zbekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasiga
hisobot yilidan
keyingi
yilning
birinchi
mayidan
kechiktirmay
taqdim
etadi.
O‘zbekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasi
Davlat
budjetining
ijrosi
to‘g‘risidagi
hisobotni
O‘zbekiston
Respublikasi
Oliy
Majlisiga hisobot yilidan
keyingi
177 |
diyning
fikricha,
nochor
ahvolga
tushib qolishlarida
musulmonlarning o‘zlari ham aybdor, chunki ular
mustamlakachi hukumatning «bilim olinglar» degan taklifini
rad etadilar, o‘zlari
ham xalqni
ma’rifatli
qilish uchun qo‘llarini sovuq suvga urmaydilar"", Beh-budiy o‘quvchilarga Falastinda yashovchi arab musulmonlarining taqdirini namoyish etadi. Ba’zilar bu qiyoslash orqali Behbudiy islomparastlik g‘oyalarini yoyishga harakat qilgan deb o‘ylashlari mumkin. Yo‘q, aksincha,
Behbudiy
bunga
mutlaqo intilmaydi,
ba’zi hollarda
esa,
falastinlik musulmonlarni
xkir-chirga
botgan
arablar»
deb
tasvirlab,
hurmat-e’tiborga
ko‘proq loyiq bo‘lgan turkistonliklar
bir chekkada
qolib, imperiyachi kuchlar arablarning e’tiborini qozonishga
urinayotganidan g‘ayirligi qo‘ziganini ham yashirmaydi. Bir
dindagi kishilarning
yaqinligi
yasamadir,
chinakam
birdamlik
emas;
kamdan kam
hollardagina
Behbudiy
«barcha musulmonlarning birligi» to‘g‘risida
so‘z yuritadi. Mahmudxo‘ja tushunchasidagi
birdamlik
faqag
uning
o‘z millatiga taalluqlidir. Millat esa, faqat
diniy emas, balki diniy
va makoniy nuqtayi nazardan
ta’riflanishi lozim, ya’ni Behbudiy «barcha musulmonlarning
birligi»
deganda,
fikrimizcha,
birinchi
navbatda,
O‘rta
Osiyo musulmonlarining birdamligini
tushungan bo‘lsa kerak. Shu birdamlik tushunchasi Behbu-diyning
siyosiy
nuqtayi
nazarini
ham
belgilaydi.
U
ruslarning Falastindagi ishlarini maqtar ekan, Rusiya
fuqarosi
sifatida
bu mamlakatdan
juda
g‘ururlanadi, biroq ruslarning
mustamlakachi
sifatida
O‘rta
Osiyo millatiga nisbatan xatti-harakatlarini tasvirlayotganda ularning imperialistik qiliqlarini kuchli,
tanqid o‘ti ostiga
oladi.
Sionist
ko‘chmanchilarning
Jaffadagi faoliyati to‘g‘risida Behbudiy
tomonidan
aytilgan gaplar vatandoshlariga qarata; Mustamlaka
zanjirlarini parchalab tashlang!; —degan chaqiriqqa
o‘xshab
jaranglaydi:
yahudiy ko‘chmanchilar
bugunchalik
markani
konvertning
ichki
tarafiga
yopishtirayotgan
bo‘lsalar,
tez orada
konvert ustiga yopishtiradigan
bo‘ladilar
—
o‘rtaosiyoliklar
ham
yahudiylar
singari
ishga
kirishsalargina
kelajakdagi
mustaqillik
va
istiqlolga umid bog‘lashlari mumkin.
Mahmudxo‘ja
Ismoilbey
Gaspiralini
qanchalik
hurmat qilmasin
va islom
dunyosiga
qanchalar
umid
bog‘lamasin,
baribir,
Gaspiralining
islomparastlik
qarashlarini,
maqsadlarini ma’qullamaydi.
Aksincha,
31 |
yetishmovchiligining to‘la kompensatsiyalanishiga faqat yurak glikozidlari
yordami bilan erishib bo‘lmaydi. Bundan tashqari bemorlarda
miokardning yurak glikozidlariga yuqori sezuvchanligi
va digitalis
intoksikatsiyasi alomatlarining paydo bo‘lib borishi sababli, ularda
shishlarning bartaraf etilishida diuretik vositalar birdan-bir vosita bo‘lib
qoladi.
Dekompensatsiyalangan o‘pka-yurak yetishmovchiligida diakarb
(fonurit, dialyuks) ayniqsa yaxshi naf beradi, uning ta’sirida qonda
ko‘payib ketgan karbonat kislota va bikarbonatlar miqdorlari kamayadi.
Dekompensatsiya bosqichiga o‘tgan surunkali O‘’YUYE bor bemorlarda
siydik haydovchi vositalar dozalarini oshirib yuborish, elektrolitlar
almashinuvi buzilishida yuzaga chiquvchi diuretik krizga eltishi
mumkinligini esda tutish kerak. Bunday kriz tomirlar yetishmovchiligiga
olib boradi va shu bois siydik haydovchi vositalar ishlatilayotgan paytda
tomirlarga ta’sir ko‘rsatadigan preparatlarni ham qo‘llash lozim.
Beshinchidan, antikoagulyantlar bilan ham davo qilish zarur. I.P.
Zamotaev fikriga qaraganda, O“’YUYE ga ega bemorlarni davolashda
hartomonlama biologik faollik ko‘rsatadigan geparinni ishlatgan
ma’qul. Geparin dozalari bemor tanasining og‘irligi va kasallik klinikasi
qay tarzda kechayotganligiga qarab belgilanadi. Ancha og‘ir hollarda
geparinni bilan davolashni 200-250 ml 5 foizli glyukoza eritmasida 1000015000 TBda
minutiga 16-20 tomchi tezlikda venaga yuborishdan
boshlash kerak. Bemor ahvoli yaxshilanib qolganidan keyin 5000-10000
TB miqdoridagi geparinni, o‘pkada qo‘zib qolgan yallig‘lanish
jarayonining alomatlari o‘tib ketganicha, har kuni teri ostiga yuborish
mumkin. Bu preparat kichik qon aylanish tizimida mikrotsirkulyatsiya
holatini yaxshilaydi, yallig“lanishni kamaytiradi va tromboembolik
asoratlarning oldini oladi.
Oltinchidan, kortikosteroidlar buyuriladi. Antibiotik va bronxolitiklar
bilan davolash bronxlar obstruksiyasi, gipoksiya va gipoksemiyalarni
bartaraf etish imkoni bo‘lmaganda, bunday bemorlarga prednizolon
ishlatish o‘rinlidir. Prednizolon bilan davolash 3-4 kunlik kurs holida
o‘tkazilib, u kuniga 20-30 mg miqdorda beriladi. Navbatdagi kurslar har
gal 3-4 kun oralatib olib boriladi.
Uzluksiz, quvvatlab turadigan dozalarda kortikosteroid gormon berib
turish masalasi mehnat qobiliyatini yo‘qotib qo‘yish yoki ba’zan
bemorning hayotdan ko‘z yumishi havfi tahdid solishiga
qarab hal
qilinadi. O‘pka hayotiy sig‘imining 1,0-0,8
1 va bundan kam, Tiffno
sinamasi natijasining 30 foiz va bundan kam bo‘lishi kritik ko‘rsatkichlar
hisoblanadi. Prednizolonning quvvatlab boruvchi dozasi eng kichik, ya’ni
5-10 mg bo‘lishi darkor. Yurak yetishmovchiligining, qon dimlanib qolishi
245 |
Minoralar sinchining ustunlari ayrim yoki halqasimon lentali poydevorga
tayanishi, bo‘sh tuproqda esa yaxlit temir-beton plitaga tayanishi mumkin.
Agar minora temir-beton silindr ko‘rinishida bajarilgan bo‘lsa, u holda
u o‘z og‘irligi va shamol ta’siriga hisob qilinadi. Bunda bo‘ylama eguvchi
kuchlar aniqlanadi. Konstruktiv mulohazalarga ko‘ra silindr devorining
qalinligi butun balandlik bo‘yicha o‘zgarmas qilib qabul qilinadi.
Sinchli minoralarda hisobni soddalashtirish uchun fazoviy romni yassi
romlarga ajratish mumkin. Bunda alohida romlar o‘z og‘irligi va gorizontal
shamol kuchiga hisob qilinadi.
Suv minorasi poydevori qabul qilingan konstruksiyaga bog‘liq holda
to‘sin yoki elastik asos kabi hisoblanishi kerak. Poydevorni hisoblashda
vertikal yuklardan tashqari ustunlarning asosiga ta’sir qiluvchi eguvchi
momentlarni ham hisobga olish zarur.
Minoralarda o‘rnatiladigan temir-beton rezervuarlarni hajmi katta
bo‘lganda yumaloq qilinadi. Bunday rezervuarlarning tubi ko‘pincha sferik
gumbaz shaklida qabul qilinadi. Ba’zan esa yanada murakkab shaklda—
ichki gumbaz va tashqi teskari konus tarzida qabul qilinadi.
Minoralarda o‘rnatiladigan dumaloq temir-beton rezervuarlarning turlarini
texnik-iqtisodiy taqqoslash sferik qobiqning material sarf qilinishiga ko‘ra
eng tejamli ekanligini ko‘rsatdi.
Bunkerlar. Bunkerlar sochiluvchan materiallar—ko‘mir, sement, qum,
shag‘al va shu kabilarni qisqa vaqt davomida saqlash uchun mo‘ljallanadi.
Bunkerlarga yuk ortish, odatda, yuqoridan, bo‘shatish esa pastdan amalga
oshiriladi. Sochiluvchan materillarning xossalariga, bunkerlarning vazifasiga
bog‘liq holda ularning shakli rejada kvadrat yoki to‘g‘ri to‘rtburchak shaklida
qabul qilinadi. Bunkerlar piramidasimon va to‘rtburchak shaklida bo‘lishi
mumkin. Shuningdek, konussimon voronkali silindrik bunkerlar ham
uchraydi.
Piramidasimon bunkerlar to‘rtta yuqori vertikal devorlardan va kesik
to‘nkarilgan piramida shaklidagi voronkadan
iborat. To‘rtburchakli
bunkerlarda ikkita vertikal, ikkita og‘“ma, ikkita chetki, ba’zan esa oraliq
devorlar ham bo‘ladi. Bunker chiqarish teshigining joylashishiga ko‘ra
simmetrik va nosimmetrik bo‘lishi mumkin.
Bunkerlar ustunlarga suyanib turadi.
Bunker vertikal devorining balanligi odatda 4 « 1,5a bo‘ladi, bunda
a—bunkerning rejadagi eng katta tomonining o‘lchami.
Temir-beton bunkerlar ishlabchiqarish usuliga ko‘ra yaxlit va yig‘ma
bo‘lishi mumkin.
Si |
HUJAYRA
21
shaklida bo‘ladi, ust’itsaning ochilish
va yopilish protsesslarida yadro
muhim rolB o‘ynaydi degan faraz shu bilan bog‘liqdir. Qizig‘i
shundaki yaralangan uchastkaning
yonida joylashgan
hujayralarning
yadrosi
bu hujayralardagi yadrolar yaralangan joyga qarab
siljiydi.
Hujayra hosil bo‘lishida yadroning ahamiyati
Yadroning bo‘linishi. Protoplazma bilan yadro ximiyaviy tarkibi
va
fizik-ximiyaviy tuzilishi
jihatidan bir-biriga ancha yaqin bo‘lishiga
qaramay, yadroda ma’lum darajada mustaqillik bor. Bu yadro bo‘linish
natijasida o‘ziga
o‘xshagan yadrodan
paydo
bo‘lishida,
ayniqsa yaqqol
ko‘rinadi va hozirgi organizmlarda protoplazmaning
differensiallanishi
natijasida
protoplazmaning
o‘zidan hosil bo‘lmaydi,
lekin
filsgenezda yadroning
xuddi shu yo‘l bilan kelib chiqqanligi ehtimoldan hech
uzoq
emas.
Yadroning bo‘linishi yangi hujayra hosil bo‘lishidan
oldin
ro‘y
beradi.
Yadro ikki xil: oddiy (amitoz), murakkab
( mitoz)
bo‘linadi.
Yadroning oddiy bo‘linishi. Yadroning to‘g‘ri bo‘linishi (amitoz) ancha sodda bo‘lib, ilgari oddiy bo‘li-a
nish hisoblangan, birmuncha murakkab mitoz bo‘linish
esa
amitozning
keyingi rivojlanuvchi
bosqichi
deb
19-rasm. Amitoz:
qaralgan. Biroq bu noto‘g‘ri fikrdir.
To‘g‘ri bo‘linish
a—tradeskansiya bo‘g‘im
ikkilamchidir.
U to‘g‘ri bo‘lmagan murakkab bo‘linish-mayralar yamitozi;
ning natijasi hisoblanadi. Bu, oddiy bo‘linish endi
bay bo‘yi «r-tirik to‘qimalar hosil qilishga yaramay qolgan yuqo-ralar amitozi.
ri o‘simlikning qari hujayralarida uchraydi. Sirtdan qaraganda, bu xil bo‘linish
yadroning ko‘pincha tortilib, bir-biriga
baravar yoki baravar bo‘lmagan ikki qismga ajralishi bilan ifodalanadi (19-rasm). Ba’zan bunda yadro bo‘shlig‘ida xromosomalarga o‘xshab
ketadigan, ammo murakkab bo‘linish vaqtidagidek yaxshi differensiallanmaydigan
xromatinli
tuzilmalar
ham
paydo
buladi.
Yadroning
murakkab
bo‘linishi.
Yadroning
murakkab
bo‘linishi
fiksatsiyalangan
va bo‘yalgan preparatlardagina
emas, balki tirik hujayralarda ham r2smana ko‘rinib turadigak tuzilmalar paydo bo‘lishi
bilan xarakterlanadi.
B. tuzilmalar, asosan xromosomalar
va
yadro
atrofidagi protoplazmaning
ikkita qarama-qarshi
qutblarida
joylashgan axromatin urchuqdan
iborat.
Yadroning murg‘gkkab bo‘linishi o‘simliklarda ham, hayvonlarda ham
shak-shubhasiz ko‘p uchraydi va hayvonlarda bo‘lsin, o‘simliklarda bo‘lsin, asosas, bir xil shaklda yuzaga chiqadi. Bu turdagi yadro bo‘linishi
kariokinez
yoki
mitoz;
deb
ataladi.
Ko‘pincha
hujayralarda
bo‘ladigan va buning natijasida
paydo bo‘lgan ikkita
bola
yadroning
ona yadroda
nechta xromosoma
bo‘lsa,
o‘shancha
xromosomaga
ega bo‘lib
(quyiga qaralsin) qolishi bilan ta’riflanadigan mitoz ekvatsiop
(grekcha— ayedia
5—baravar degan so‘zdan olipgan)
yoki somatik mitoz
deb ataladi. Bundan tashqari, reduksion bo‘linish yoki meyoz" ham bor. |
Ikkilamchi bitishga jarohatning yiringlashi va undan keyin granulyatsiya to'qimasining hosil bo'lishi xosdir
Yiring oqsilga boy bo'lgan yallig'lanish ekssudati bo'lib, unda hujayra elementlari asosan neytrofil leykotsitlar va katta miqdordagi turli bakteriyalar, shuningdek parchalangan hujayralarning qoldiqlari mavjud bo'ladi
Yiringning ko'rinishi, rangi va hidi mikrofloraga bog'liqdir |
Ahli jahon jon debolar andoza
Ruhimiz kamalak rangin, rang-barang,
Qalbimiz otashi afsungar ohang.
Adolat chaqmog‘i zulfiqorimiz,
G‘arron sher-u arson nomus-orimiz.
Barcha g‘amparvarlar tabiblarimiz,
Moziy-kelajakda habiblarimiz
Suvoriymiz, bo‘ron meros-mahrimiz,
Qamchilar hatto bo‘ronni qahrimiz
Bag‘ir qonin ichar misli Chingizxon
Nahot She’r ham og‘-u–eng go‘zal yolg‘on?
».
Mashrab kabi boshda o‘ynamay ming dor,
=
Nahot nasib etmas ilohiy diydor"
5
She’riyat sahnida topgan e’tibor
–
Nahot har Nodira o‘z qotili bor?
=
Qodiriy, Cho‘lponday, nahot ming raqib
146
Qilishi shart har bir shoirni ta’qib y
–
Mushkul savolimga kim ham javob der:
Bu yurtga sig‘magan Mirzo Bobur–sher:
Shoir qishlog‘idan bo‘lmay badarg‘a,
Bo‘lmasmi mangulik mulkida darg‘a!
Tushimizga kirmas oltin-u kumush,
So‘zni kuylatishdek la’nati yumush
Bilan tonglar otar, qorayar ming shom,
Manglayda muhrday shoiri badnom
Ko‘ngil zindoniga qamalgan shoir,
Qirq yamoq yuragi yamalgan shoir.
Zulfiqor desammi g‘ilof-u qinsivz,
Yo lochin desammi boshpana, insiz
Ash’or minorasin chiqib uchiga,
Komil ishonchimiz kalom kuchiga.
Ming bir she’rparastga kelsak hamki duch,
Qo‘shqanot hech aqlbovar qilmas kuch.
Gar bizday g‘ussaga inson g‘arqi yo‘q,
Lashkarmiz–hayot-u mamot farqi yo‘q
Farhod kabi ko‘hi anduh qal’amiz,
Axtari ishq mayog‘-u mash’alamiz.
Muruvvat ahliday yemak yo‘q aslo,
Futuvvat ahliday demak yo‘q aslo
Bir tan-u birjon Haq ziyosi bilan, |
"Qarang: Ismoilova M. Tabiatni asrasak, boyiymiz. « Iqtisod va hisobot, 1998, He!, –B.AV.
37 |
Singhi Kangri (, ya'ni " qiyin cho'qqi " degan ma'noni anglatadi) dunyodagi 108-eng baland tog' bo'lib, Qorakorumda Xitoy va Hindiston chegarasida joylashgan ( Pokiston bu joyda Hindiston hududiga da'vo qiladi). 7202 metrli cho'qqi birinchi marta 1976 yilda yapon ekspeditsiyasi tomonidan cho'qqiga chiqilgan. Birinchi ko'tarilish texnik qiyinchiliklar tufayli ham, Hindiston hukumati tomonidan ekspeditsiyalarga qo'yilgan jiddiy cheklovlar va mintaqadagi siyosiy vaziyat tufayli ham yagona bo'lib qoldi .
Eslatmalar
Havolalar
Singhi Kangri Peakbaggerda
Peakware-da "Singhi Kangri"
Hindiston tog‘ cho‘qqisi |
JPMorgan bankining bosh direktori Jeyms Daymon 2017-yilning sentabrida bitkoinni “firibgarlik” deb ataganidan afsusda ekanligini bildirdi, deb xabar beradi TJournal.
Boshqa odamlardan farqli o‘laroq, bitkoin haqida fikrim o‘zgacha. U menga umuman qiziq emas.Jeyms Daymon, JP Morgan bosh direktori |
oksidlovchilar xalaqit beradi.
.
Reaksiyaning bajarilishi: Probirkaga 2-3 tomchi
simob
(II)
tuzining
eritmasidan olib, kaliy yodidning 590
li eritmasidan bir tomchi qo‘shiladi.
Qizil
rangli simob
(II) yodid HgJ2 cho‘kmasi hosil bo‘ladi.
KI eritmasidan qo‘shishni davom ettirib, probirka chayqatilsa, cho‘kma erib,
rangsiz eritma hosil bo‘ladi. Reaksiyani
filtr
qog‘ozida,
tomchi
usulida
ham
bajarish mumkin-qog‘ozda qizg‘ish to‘q sariq dog‘ hosil bo‘lib, ortiqcha kaliy
yodid qo‘shilganda rangi o‘chib ketadi.
Reaksiyaning bajarilishi:
Filtr
qog‘oz
bo‘’lakchasiga
bir
tomchi
suyultirilgan
kaliy
yodid
eritmasidan
va
simob
(IT)
tuzining eritmasidan
tomiziladi.
Bunda
qizg‘ish
to‘q
sariq
dog‘
paydo bo‘ladi. Kaliy yod
eritmasidan qizg‘ish dog‘ ustiga bir necha tomchi tomizilsa, dog‘ning rangi o‘chib
ketadi. Bunday
uslubni
Hg?"
kationini
ochishga
xalaqit
beruvchi kationlar
borligida ham qo‘llash mumkin.
4.Sulfid ioni bilan (farmakopeya) reaksiyasi:
.
Hg" kationlari suvli eritmalardan sulfid S? ionlari ta’sirida qora-jigarrang
simob (II) sulfidi
HgS
holida
cho‘kadi.
Reaksiya bir necha bosqichda boradi.
Avval
oq
cho‘kma
hosil
bo‘lib,
qo‘ng‘irlashib,
ortiqcha sulfid
ionlari
bo‘lganda qora-jigarrangga aylanadi. Masalan,
simob
(II)
xlorid HgCl2
suvli
chlmasiga
vodorod sulfidi ta’sir etilsa, avval 2H8g8
HgCl2 oq chokma hosil
i:
3HgCl; 4 2A,$ — 2Hp 5. HEC1
5 4HC1
Ortiqcha H2S ta’sirida oq cho“kma qora-jigarrangga HgS ga aylanadi:
248S - HgCl2 4 H2S — 3HgS 4 20C
HgCl2 ni natriy sulfldi Na2S bilan reaksiyasi ham shu kabi boradi.
Simob (II) sulfidi suyultirilgan nitrat kislotada erimaydi, ammo (HCL
4
HNO; aralashmasidan iborat) zar suvda eriydi:
3H
54 6HC1 4 2HMO; — 3H9CБ 4 2M0 4354 4H:O
Reaksiyaning bajarilishi: Probirkaga 2-3 tomchi simob
(TI) xlorid HgCl
olib, tomchilab natriy sulfldi Na2$ yoki H2S
eritmasidan tomiziladi. Ortiqcha
NazS yoki H2S eritmasi qo‘shilganda qorayadigan oq cho‘“kma hosil bo‘ladi.
3.Qalay
(ITI) xlorid bilan reaksiyasi:
=
Hg?"
kationlari
qalay
(II)
bilan avval Hg"
gacha,
so‘ngra simob
metalligacha Hg qaytariladi.
Masalan,
simob
(II) xloridi qalay (II) xlorid bilan
avval kalomel Hg2Cl2 oq cho‘kma hosil qiladi, so‘ngra mayin dispersli simob
metalli ajralishi hisobiga cho‘kma qoraya boshlaydi:
n
22"
4 (БбпCИ) 401—Hol (Sha
Hp:CБ 4 (8пCШ"
— 2Hp 4 (51C117
22
Bu reaksiyaga Ag", Hg2””, Sb (III) va Bi (III) kationlari xalaqit beradi.
Reaksiyaning bajarilishi: Probirkaga 2-3 tomchi simob
(IT) xloridi HgCl2
eritmasidan olib, tomchilab qalay (II) xloridni xlorid kislota eritmasi qo‘shilsa oq
Hg2Cl2
cho‘kma
hosil
bo‘lib,
sekin-asta qorayadi. Reaksiyani
filtr qog‘ozda
54
tomchi usulida ham bajarish mumkin:
filtr qog‘ozga ketma-ket bir tomchi qalay
(II) xlorid va bir tomchi simob (II) xlorid tomizilsa, oq qog‘ozda qoramtir dog
paydo bo‘ladi.
;
ini
;
alan
mis metalli bilan
6. Simob
(II)
tuzlarini
boshqa
qaytaruvchilar,
mas
s
i
reaksiyasi ham shu kabi boradi. Bu reaksiyani bajarish uchun mis plastinkaga
simob
(II)
tuzi
eritmasidan
bir
tomchi tomiziladi. Tomchi tus gan joyda
qoramtir-kulrang dog‘ paydo bo‘ladi. Dog"
filtr qog‘oz bilan artilsa,
u
rang yaltiroq holga keladi.
TY.KoбaK (П) kationining Co"
analitik reaksiyalari
.
.
Kobalt (II)
ionini
oktaedr shaklidagi (Coн).
, akvo jonlari pushk
rangda, shuning uchun kobalt
(II)
tuzlarini suvdagi suyultiri Bp larni binafsha
pushti
rangda
bo‘ladi. Ammo
suvli
eritmalar bug tatilganda, )
rn dinatsion
rangi ko‘karadi. Ko‘k rang kobalt (IT) kationini tetraedr shakli dag
koor
nisbatan
tuzilishga
ega ekanligidan dalolat beradi. Kobalt
(11) Бeн (III) ga aylanadi.
osonlik
bilan
(hatto
suvda erigan kislorod ta sirida) ko
n avilganda isobga
Uning bunday xususiyatini kobalt
(11) ga sifat reaksiya
o
ea kompleks holda
olish kerak. Suvli eritmalarda kobalt (IT) va kobalt (1) faq
rib
2, batan
mavjud bo‘ladi. Kobalt (Ш) komplekslari kobalt
(II) komple
ga
barqaror, biroq kobalt (II)
ni ham barqaror komplekslari mavjud.
1.Ishqorlar bilan reaksiyasi:
.
Co?" kationi ishqor bilan avvalo ko‘k rangli asosl tuz (masalab, Coco
hosil qiladi va u pushtirang kobalt gidroksidiga Ca
ay
.
kobalt (IT) xloridni ishqor bilan reaksiyasi quyidagic
:
CoCЪ, 4 OH" — CoOHCT = Ci
ko‘
o‘k
CoOHCT-=
2—2
Co(OH)2
pushti
.
.
Жaн
kaш. (0) kиcмини 208) yashi, ngi havodagi kislorod
ta’sirida oksidlanish hisobiga
qora.
qo‘ng‘irga
o‘tib,
ko
C
hosil bo‘ladi:
o(OH);
hosil
bo
2C0(OH); 40,5024 H2O — 2Co(OH).
sid
qo‘shilsa
Agar
Co(OHD)2
pushti
rang
cho“kmasiga
vodorod
peroksid
qo‘’shils
Co(OH)2 ni Co(OH); ga oksidlanishi juda tez boradi:
2Co(OH)27 H2O: — 2C0(OH),
“oa
ta’sir
etil
ora-
H20; ni
ishqor bilan aralashmasini kobalt (II) tuzlariga
ta’sir
etilsa, q
дo"пaЧг Co(OH), cпo"Kтa БO5 BO"
XOC (oн), 4 ACГ
4 4OH"
4 H2O2
2C0C12
-. Probirkaga
3 tomchi kobalt (IT) masalan, CoCl»
iyaning
bajarilishi
.
"
,
"
й
tuzi
oa
rib, aralashtirgan holda
ishqor eritmasidan, ko k cho Kшa
COHC
hosil bo‘lguncha, tomchilab qo‘shiladi. Ishqor eritmasidan tomizishni
davom ettirib pushtirang cho“kma hosil bo‘lishi kuzatiladi. Cho“kma vaqt o‘tishi
bilan oksidlanib, Co(OH): hosil bo‘lishi hisobiga qoraya boradi.
55 |
Qishloq hayoti, nemis dehqonlari siri – Germaniyadagi o‘zbek agronomi bilan suhbat
Uzbeklife xorijdagi vatandoshlar bilan intervyularni davom ettiradi. Navbatdagi suhbatdoshimiz Sanjar Mahkamov Germaniya Weihenstephan-Triesdorf amaliy fanlar universitetida xalqaro agrar menejment mutaxassisligi bo‘yicha magistr darajasini egallagan.
U nemis qishloq xo‘jaligi yutuqlari, qishloq hayoti va turmush tarzi haqida hikoya qilib berdi.
«Yoshlikdan agronomlikka qiziqish bo‘lgan»
Germaniyaga ilk marta 2009 yilda kelganman, u vaqtlarda Toshkent Irrigatsiya instituti talabasi edim va talabalik amaliyotini shu davlatda o‘tkazdim. 2010 yil O‘zbekistonga qaytdim.
O‘zim asli Jizzax viloyati Forish tumanida tug‘ilib o‘sganman. Yoshligim olis tog‘lar bag‘rida o‘tgan desam ham bo‘ladi. Biz tomonlarda sug‘oriladigan maydonlar yo‘q, barchasi lalmi yerlar va chorvachilik uchun juda qulay maydonlar hisoblanadi. O‘zbekistonda qishloqda o‘sgan inson borki, u albatta, yo chorvachilik, yoki dehqonchilikdan xabardor bo‘lib o‘sadi. Ko‘pincha kelajak kasbini ham shunga yaqin sohalarda davom ettiradi. Men ham yoshlikdan agronomlikka qiziqish va dunyo ko‘rishga bo‘lgan havas tufayli bakalavrdagi muvaffaqiyatli tahsildan so‘ng o‘qishni xorijda davom ettirishga qaror qildim.
O‘qishni tamomlab, magistraturada ta'lim olish uchun yana Germaniyaga keldim va Germaniya Weihenstephan-Triesdorf amaliy fanlar universitetida xalqaro agrar menejment mutaxassisligi bo‘yicha magistr darajasini oldim. Magistr darajasiga erishib, shu yerda qishloq xo‘jaligida ish boshladim.
«Aholining ikki foizigina qishloq xo‘jaligi sohalarida ishlaydi»
Qariyb 8 yildan beri agronom sifatida ishlab kelaman va ayta olamanki, ikki davlat qishloq xo‘jaligi, yerga munosabat tamoman farq qiladi. Bu nimalarda ko‘rinadi? Birinchidan, O‘zbekistonda haligacha qo‘l mehnati asosiy o‘rinda turadi; bu yerda esa texnikalar qishloq xo‘jaligini egallab bo‘lgan, keng ko‘lamda foydalaniladi. To‘g‘ri, qulupnayni mashina tera olmasligi mumkin, lekin umuman, qishloq xo‘jaligini texnikasiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Bunga olib kelgan omillar va ehtiyoj ham bor, albatta, masalan, jadal sanoatlashuv, industriyaning rivojlanishi ishchi kuchiga bo‘lgan talabni oshirgan. Aholining atigi 2 foizi qishloq xo‘jaligi va shunga oid sohalarda ishlaydi, lekin samaradorlik o‘ta yuqori.
Ikkinchidan, bu yerda dehqon har bir kilogramm g‘alla uchun o‘zida kuchli bosim his qiladi, yerdan maksimal foydalanadi, dorilarni ham o‘z vaqti va me'yorida beradi. Davlat dori va o‘g‘itlarni kamaytirish uchun harakat qilyapti, shu jihatdan dehqonlarga biroz qiyinchilik bor. Lekin bu ham aslida ekologiya va inson salomatligi uchun amalga oshirilayotgan tadbir aslida, chunki mineral o‘g‘it va dorilar yer osti suvlariga o‘tishi va sirkulyatsiya oxiri borib inson sog‘lig‘iga ta'sir etishi mumkin.
O‘zbekistonda esa vaziyat tamoman boshqacha, fermer yerning yakkayu yolg‘iz egasi emas, nima ekishni o‘zi mustaqil hal etolmaydi, fermer ishiga aralashuvlar ko‘p. Pishib yetilgan hosil ham tabiiyki davlatga topshiriladi.
Germaniyada nimani qancha ekishni dehqonlarning o‘zi hal qiladi. To‘la mustaqil bo‘lgan dehqon foydasini ko‘zlab harakat qiladi, barcha ishning tadbirini qiladi, qolaversa, ko‘rgan foydasi ham zarari ham o‘ziga. Qaysidir amaldor yoki organ xodimlari uning hosili o‘rimiga qarab, qanchasini o‘rdi, qanchasi qoldi, deb o‘tirmaydi. Xohlasa omborga joylaydi, xohlasa birdan sotib yuboradi.
Yaqinda o‘zim o‘sib-ulg‘aygan qishloqda bo‘lib qaytdim va yerda ter to‘kib ishlayotgan qishloqdoshlarim mehnatiga achindim. Xabaringiz bor, bu yil bahor qurg‘oqchil keldi, bu ayniqsa lalmi yerlardagi hosilga ta'sir qildi. Odamlar bir gektar yerdan 150 kilogramm bug‘doy olganini aytyapti, Germaniyada bunday natija uchun harakat ham qilib o‘tirmaydi. To‘g‘ri, bu o‘rinda Germaniya tabiatining o‘ziga xos xususiyatlari, lalmi yerlar uchun qulayligini ham ta'kidlab o‘tish kerak. Yog‘ingarchilik yil bo‘yi kuzatiladi.
Germaniyada qishloq xo‘jaligi yerlarining asosini lalmi yerlar tashkil qiladi. Joriy yil sersuv keldi, lekin o‘tgan 3 yil ancha qurg‘oqchil bo‘lgandi, shunda ham eng kam hosil beradigan qumloq, toshloq yerlarda kamida 1,5-2 tonnacha hosil olingan. Dehqonlar 25 foizdan ortiq zarar ko‘rmagan. Odatda lalmi hosildorligi yuqori yerlardan 10 tonnadan ziyod bug‘doy olsa bo‘ladi. Germaniyada yil davomida o‘rtacha 700 mm atrofida yog‘ingarchilik kuzatiladi. O‘zbekistonda o‘rtacha 200-300 mm yomg‘ir yog‘adi, lekin shu ham bir maromda bo‘lmaydi, suv kerak bo‘lgan aprel oylariga borib yomg‘ir yog‘may qoladi. Yog‘ingarchilik kutiladigan faslda yog‘inning kam bo‘lishi lalmi hosilga juda katta ta'sir qiladi.
O‘qishni tamomlab, dastlab SESVanderHave Deutschland biotexnologiya kompaniyasida ishladim. U yerda shakar lavlagi gibrid urug‘i ishlab chiqarish, urug‘lar seleksiyasi bilan shug‘ullandim. Taqdim etilayotgan urug‘larni sinov maydonlarida ekib yil davomida har xil kasalliklarga chidamligi, navlarning o‘ziga xosliklaridan ma'lumotlar jamlab parvarishlab oxirida olingan ma'lumotlarni tahlil qilib, mavjud navlardan farqini asoslab berardim.
2017 yildan buyon o‘simliklarni himoya qiluvchi dorilar, pestitsidlarni sinovdan o‘tkazadigan Field Research Support – dala tadqiqotlarini qo‘llab-quvvatlash kompaniyasida faoliyat olib boraman. Konsernlar dorilarni registratsiyadan o‘tkazib, bozorga olib chiqishdan oldin sertifikat olishdan avval dorilarni registratsiya beradigan kompaniyalarga taqdim etadi, ekin dalalarida sinovdan o‘tkazilgan va belgilangan talablarga javob beradigan dorilar registratsiya qilinadi.
O‘zbekistonda bu sohada qilinishi kerak bo‘lgan ishlar talaygina. O‘simliklarni himoya qiladigan, zararkunandalarga qarshi foydalaniladigan dorilarni xorijdan olib kirishda registratsiyadan o‘tkazish, nazorat qilish, qandaydir bir standartga tushirish O‘zbekistonda qat'iy tartibga solinmagan. Bu yerda vaziyat shundayki, qo‘lidan ish keladigan biznesmen dorilarni olib kelib registratsiyadan o‘tkazdirib olishi mumkin. Aksar hollarda byurokratiyaga duch kelinadi, bu katta-katta konsernlarning shundoq ham qiziqish past bo‘lgan O‘zbekiston bozoridan o‘zlarini tortishiga olib keladi.
Boshqa tomondan bu dorilarning zararli ta'siri degan tushuncha ham bor. Qaysidir meva yoki sabzavotga sepilganda dorining ma'lum foizi o‘sha mahsulotda qolib ketishi ham mumkin. Bu, albatta, sohaga oid bilimni, tajribani shakllantirishni va yuqori nazoratni talab qiladi.
Nemis qishloqlari nimasi bilan farq qiladi?
Bu ikki mamlakat rivojlanish jihatdan bir-biridan qanchalik farq qilsa, qishloqlari ham shu darajada farqli deya ayta olaman. Bu yerda siz ko‘zingiz o‘rgangan doimgi qishloqlarni ko‘rmaysiz, qishloq odamlarining har birida mol, qo‘y-echki, tovuq yoki oziq-ovqat yetishtiradigan tomorqa degan narsalar yo‘q. Uy hayvonlari boqiladigan bo‘lsa ham, o‘rnatilgan tartiblarga rioya qilish kerak, aksincha chorva yoki boshqa hayvon boqishga ruxsat berilmaydi. Odatda 1-2 sotixdan kattaroq tomorqani topa olmaysiz, bunda ham gullar va manzarali butalar parvarish qilinadi. Qishloqlari unchalik katta emas, ixchamgina, xo‘jaliklar soni ham u qadar ko‘p emas.
Germaniya chuqur sanoatlashgan mamlakat. Qishloq odamlari bir qismi shunday zavod-fabrikalar, supermarketlar, turli savdo va xizmat ko‘rsatish tarmoqlarida ishlaydi, umuman bu yerda ish turining o‘zi ham, ish ham ko‘p. Germaniyada yana bir tur kasb bor, ular kasallarni parvarish qilish, uyma-uy yurib bemorlarga yordam berish bilan shug‘ullanadi.
Qishloq hayoti
Rivojlangan davlatlar, jumladan, Germaniyada ham shahar va qishloq odamlari bir-biridan deyarli farq qilmaydi, ya'ni bir ko‘rishda bu shaharlik yoki qishloqlik ekanini bilmaysiz. Odamlarning suhbat mavzusi ham butunlay o‘zgacha, O‘zbekistonda oddiy qishloq odamlari gurungi qancha hosil olgani, bozordagi narx-navo, qimmatchilik, yog‘ yetishmasligi, pul yetishmasligi kabilar haqida bo‘lsa, Germaniyada bunday narsa yo‘q. Yuqorida ham aytdim, umumiy aholining 2 foizigina qishloq xo‘jaligi yoki dehqonchilikka oid sohalarda ishlaydi, bundan tashqari doimiy ish joyi va yuqori oylik-maosh, qishloq joylarda ham barcha maishiy muammolarning hal etilgani sabab bo‘lsa kerak. O‘zbekistonda qishloqda hamma dehqonchilik bilan bevosita shug‘ullanadi.
O‘xshash taraflari ham yo‘q emas, masalan, bu yoqda ham qishloqliklar samimiyroq, biroz mehmondo‘st va oqibatli, shaharlar esa o‘tkinchiroq desa bo‘ladi. Umuman nemis qishloqlari tasvirini beradigan bo‘lsak, qishloqlar faqat shaharlardan biroz uzoqdaligi bilangina farq qiladi, ya'ni oqova suv, gaz, elektr kabi maishiy muammolar uchramaydi. 8 yildan beri qishlog‘imizda bir marta bir soat o‘chirishgan, avvaldan ogohlantirib. Ta'lim bu yerda qishloqda ham, shaharda ham bir xil: maktab binosi-yu o‘quv sifatigacha. Agar kichikroq qishloqlarda maktablar bo‘lmasa, eng yaqin maktabga avtobusda borish imkoniyati yaratilgan.
Yigitali Mahmudov suhbatlashdi. |
Keyingi maqola qo'pol Rock
E-pochta orqali menga yangi nẓrạt haqida xabar bering |
Urug‘
tinimining
har
xil
tip
va
shaklliligi
ularning
klassifikatsiyasini
tuzish
zarurligini
taqozo
qiladi.
Eng
qulaYo
ishlangan
klatsifikaniya,
urug‘lar
unishining
(tormozlovchi;
sustlashtiruvchi
mexanizmlarininng
har
xilliligiga
asoslangan.
Urug‘larning unuvchanligini qaysi qismlari sustlashtirishiga
qarayo
M.
G.
Nikolayeva
(1967,
1968)
ularni
uch
asosiy
tishga
ajratadi:
urug‘larning ichki qismi xususiyatlarini belgilovchi endogen murtak yoki
endosperma va kombinirlashgan
(kombinatsiyalashgan). Urug‘lar unishini
sustlashtiruvchi alohida elementlarini maydalab vatinimni kuzatuvchi
sharoitlarni inobatga olib, mualif ularni yana qator kenja tiplarga
ajratadi (hammasi 14). Bu klatsifikatsiyada yig‘ishdan keyingi urug‘larni
yetilishi ichki qoplamalarni gaz o‘tkazish xususiyatlarini pastligidak
kelib chiqadigan fiziologik chuqur tinim kenja tipi sifatida kiritdi.
"urug‘lar tinimi chuqurligining har xilligiga asoslangan boshqa
klatsifikatsiyalar ham bor. (A.Vegis, 1965; A.V. Popsov. 19665).
Bu
klassifikatsiyaga
muvofiq
quyidagi.
ikki
tip
ko‘rsatiladi.
Urug‘lar haqiqiy yoki chinakam tinimla, har qanlay tashki sharoitlarni
mujassamlaganda ham hech qachon unmaydi. bu daraxt, mevali o‘simliklar va
ayrim
o‘tsimon
o‘simliklar
urug‘i
bilan
sinab
ko‘rilgan.
«larning
unishlari uchun past foydali haroratda etishtirish va nam sharoitda
stratifikatsiya qilish zarur.
Dala ekinlar urug‘lari ingishdan keyingi yotilish holatida nisovp
tinimda bo‘ladi. Ular Uunish qobiliyatiga ega bo‘lib. faqat belgilangan
maxsus sharoitda unadi. Buning uchun past yoki aksincha yuqori harorat
zarur. yoki qo‘shimcha omillar bilan ta’sir etish lozim; yorug‘lik, harorati.
keskin o‘zgartirish. ayrim
kimyoviy moddalar vash.k.
Past haroratni bug‘doy
va boshqa boshoqlilarning yangi yig‘ilgan
urug‘lariga ijobiy ta’sir qilishi aniq, Buni ko‘rsatish UCHUN-E. Lemon va
Fr. Ayele kitoblarida keltirilgan ko‘p misollardak birini keltiramiz.
BURDOYNING
15 navini yangi yig‘ilgan urug‘lari
eng
past
(6-—7
07
haroratda unadi va to‘la unuvchanlikka ega buladi. standart (akdoza uchuv
qabul qilingan 20-22 S haroratda hamma navlar urug‘i kam uquvchanlikkg
ega bo‘ldi. Hatto nisbatan yuqori bo‘lmagan haroratda (12-14) ham to‘lg
unuvchanlik faqat uchta navla yuz berdi.
Shunga
o‘xshash
zig‘ir
urug‘i
ham
ingishdan
«keyin
Unib
zihadi.
Masalan. tajribalardan birila harorat 19-23 S bo‘lganda 6477s, 14-18-XS.
9-10
da
esa
9470 zig‘ir urug‘i ungak.
Vika, lyupik.
gorchipa. boshoqli
o‘tlarning yig‘ishdan keyingi yangi urug‘larining unishi Past haroratda
tezlashadi.
Urug‘lar yig‘ishdan keyingi yotilishini o‘tishi davomida keng harorat
oraliqlarida uning qobiliyatiga ega bo‘lib boradi (21 jad.).
Shunday qilib urug‘lar yig‘ishdan keyingi yotilishda ko‘rsatilgan
past haroratning intervaliga bog‘lik bo‘lmagan boshqa unish xiliga ega
170 |
Princeton AQShning Iowa shtatida joylashgan shahardir
Scott okrugi tarkibiga kiradi |
8
ilmiy
—amaliy
konferensiya
materiallari.
—T.,
1995-
yil,
4—9—betlar).
Rus
tilida
Organizatsiya tamojennoy
sxujbon
v
Respublike Uzbekistan
(v soavtorstve) monografiya nashr etilgan
(—T.,
1996.
18,7
p.l,
394
stranitsi).
«Bojxona.
xizmatini
modernizatsiyalash va uning asosiy yo‘nalishlari» Asosiy ma’ruza.
«O‘zbekiston
XX{
asr
bo‘sag‘asida:
bojxona
siyosati,
taraqqiyot
omillari.
Respublika ilmiy
—amaliy
anjumani
materiallari.
(—T.,
Iqtisodiyot
va
huquq
dunyosi
nashriyot
uyi,
1998,
8—17—betlar). O‘zbekiston Respublikasi bojxona qonunchiligini
takomillashtirish.
Iqtisodiyotni
erkinlashtirish
sharoitida
bojxona
tizimini
takomillashtirish
yYo‘llariy
mavzusiga
bag‘ishlangan
Respublika
ilmiy—amaliy
konferensiyasi
materiallari.
2002-
yil. 21—22-may.
—T.,
2002. 146
—148 betlar).
Bojxona
xizmati
xodimlarining
ma’naviy
barkamolligini
ta’minlash muammolari». O‘sha konferensiyada; hammualliflikda.
O‘sha to‘plam. 85—87—betlar): «Iqtisodiyot nazariyasini o‘rganishda
milliy mustaqillik g‘oyalarini tinglovchilar ongiga singdirish.
O‘sha
konferensiyada;
hammualliflikda.
O‘sha.
to‘plam.
236
—239
betlar). Bojxona qonunchiligi soliq tushunchalarini ta’minlovchi
vositadir. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishda
soliq
mexanizmi.
Xalqaro
ilmiy—amaliy
konferensiya
materiallari. (—T., 2002-yil. 276—278 betlar).
Dissertatsiya
kirish,
uch
bob,
9
paragraf,
xotima
va
foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
Tadqiqotning
kirish
qismida
o‘rganilayotgan
muammoni
dolzarbligi,
uni
o‘rganilganlik
darajasi. asoslab,
berilgan;
tadqiqotning maqsad va vazifalari, predmeti
va obyekti, uning
uslubiy asoslari, ilmiy yangiligi
va amaliy ahamiyati ko‘rsatib
o‘tilgan.
Tadqiqotning
«Uzbekiston
Respublikasi
bojxona
siyosatining asosiy tamoyillari
va vazifalari»
nomli birinchi
bobida
—Respublikamiz
—iqtisodiyotini
Jahon
xo‘jaligiga
integrallashuvini o‘ziga xos xususiyatlari
va uni Prezidentimiz
I.
A.
Karimov
tomonidan
ilmiy
asoslab
berilgan
asosiy
tamoyillari
va
integrallashuv
jarayonida
mamlakatimiz
iqtisodiy
xavfsizligini
ta’minlashga
qaratilgan
bojxona
siyosatini
shakllanishi,
strategik
yo‘nalishlarini
belgilash
masalalari ko‘rib chiqilgan.
O‘zbekiston
Respublikasi
bojxona
HUDUDI
orqali
tovarlarni
olib
o‘tishning tartib
—qoidalari)
nomli
ikkinchi
bobida
tovarlarni
olib
o‘tishda
bojxona
hududi
va
bojxona
chegaralari tushunchalari va ularning huquqiy maqomi, tovarlarni
bojxona
chegarasi
orqali
olib
o‘tishda
ular
joylashtirilishi
mumkin
bo‘lgan
bojxona rejimlarini
iqtisodiy
mohiyati
keng
ko‘lamda
tahlil
qilingan.
Bojxona
qonunchiligiga
muvofiq,
«»»
—— Ay
9
tovarlarni bojxona chegarasi
va hududi
orqali
olib :o‘tishning
usullari va shartlari kabi masalalar ko‘rib chiqilgan.
Uchinchi
— Tashqi iqtisodiy faoliyat subyektlari tomonidan
bojxona
qoidalarining
buzilishi
va
huquqiy
javobgarligi
nomli bobda tovarlarni bojxona chegarasi va hududi orqali olib
o‘tishda
sodir
etilishi
mumkin
bo‘lgan
bojxona
qonunbuzarliklarining
turlari,
bojxona
ishi
sohasida
sodir
etilgan
huquqbuzarliklar
uchun
qonunchilikda
belgilangan
ma’muriy
va
jinoiy
javobgarlik
shakllari ilmiy
—amaliy
nuqtayi nazardan o‘rganilgan.
Shuningdek,
bojxona
qoidalarini
buzganligi
uchun
javobgarlikka
tortilayotgan
tashqi
iqtisodiy
faoliyat
qatnashchilarining
huquqlari
hamda
qonuniy
manfaatlarini
himoya qilish usullari va tartibi o‘rganilgan.
G
Tadqiqot
ishining
xotimasida
tadqiq
etilayotgan
muammo
yuzasidan
eng
muhim
nazariy
xulosalar
va
tavsiyalar
umumlashtirilgan.
DISSERTATSIYANING ASOSIY MAZMUNI
Dunyoda biron
—bir
mamlakat
o‘z
qobig‘iga
o‘ralib,
boshqa
davlatlar
bilan
iqtisodiy
hamkorlik
qilmasdan,
taraqqiyotga
erishgan
emas.
Ota—bobolarimiz
qadimda
buni
yaxshi bilishgan.
Sharq
va G‘arb mamlakatlarini bir
—biriga bog‘lagan Buyuk Ipak
yo‘li ham doimiy tijorat va madaniy aloqalarga intilish tufayli
yuzaga kelgan.
Har qanday davlatning taraqqiyot darajasi, muvaffaqiyati,
eng
avvalo,
uning
xalqaro
aloqalarida
yaqqol
ko‘zga
tashlanadi.
Hozirgi
davrda Uzbekiston jahondagi
140 dan
ortiq davlatlar
bilan rasmiy diplomatiya munosabatlarini o‘rnatgan hamda
ular
bilan teng huquqli va o‘zaro manfaatli aloqalarni yo‘lga qo‘ygan.
O‘zbekiston
bir
qator
nufuzli
xalqaro
tashkilotlarning
to‘laqonli a’zosi bo‘ldi.
-
Dunyo miqyosida O‘zbekistonning mavqei mustahkamlana borishi bilan tashqi iqtisodiy faoliyat tamoyillariga aniqlik kiritildi.
Bugungi
kunda
«Tashqi
iqtisodiy
faoliyat to‘g‘risida»
gi
Qonunga
muvofiq,
ushbu
asosiy
tamoyillar
quyidagilardan
iborat:
:
—barcha davlatlar,
chet
el yuridik
va jismoniy shaxslari,
xalqaro tashkilotlar bilan o‘zaro manfaatli hamkorlik qilish;
—tomonlarning tengligi;
—tashqi
iqtisodiy
aloqalar
bo‘yicha
sheriklarning
ichki
ishlariga aralashmaslik;
—xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan bitimlar
bo‘yicha
qabul
qilingan
majburiyatlarni
halol
va
aniq
bajarish; |
Vazifa-9
«Evropa Plyus» Germaniya firmasi bilan «Tarona Rekorde» Uzbekiston firmasi urtasida
tuzilgan
shartnomaga asosan bojxonaga magnitofon
va uning
kasetalari komplekti
tovar
shaklida kelib tushdi.
Vazifa.
1.Ushbu tovarni komplektli tovar kabi tasniflash mumkinmi?
2.U eki bu tovar pozitsiyasiga boglik bulgan maxsulotlar uchun interpretatsiyaning kaysi
koydasini kullash mumkin?
3.Kaysi tovar pozitsiyasiga ushbu tovarni boglash mumkin?
Vazifa-10
«Proxlada» rus firmasi va «Suv» Uzbek firmasi orasida 321-kontraktga asosan Uzbekiston
bojxonasiga ichimlik-tovar, ya’ni
1 Y0 alkogol, 8090 limonad va 2090 pivolardan tashkil toptan
maxsulot kelib tushdi. Ulardan 2203 tovar pozitsiyasi pivo, 2206 tovar pozitsiyasi boxka
ichimliklar va 2208 tovar pozitsiyasi spirtli ichimliklar distilyasiya yuli bilan tarkib topgan.
Vazifa.
1.U eki bu tovar pozitsiyasiga boglik bulgan maxsulotlar uchun interpretatsiyaning kaysi
koydasini kullash mumkin?
2.Kaysi tovar pozitsiyasiga bu maxsulotni boglash mumkin?
Vazifa-11
«Irtish»
rus firmasi
va «Toshkent-10»
firmalari urtasida tuzilgan shartnomaga asosan
revolver bilan birga uning gilofi komplekti bojxonaga keltirilgan.
Vazifa.
1.U eki bu tovar pozitsiyasiga boglik bulgan maxsulotlar uchun interpretatsiyaning kaysi
koydasini kullash mumkin?
2.Kaysi tovar pozitsiyasiga bu maxsulotni boglash mumkin?
vazif-12
«Nazir» turk firmasi bilan «Sovga» uzbek firmasining shartnomasiga asosan, kogozli
upakovka kutilarida kiloli ok-kand tovari bojxonata tozalash uchun keltirilgan.
Vazifa.
1.U eki bu tovar pozitsiyasiga boglik bulgan maxsulotlar uchun interpretatsiyaning kaysi
koydasini kullash mumkin?
2.Kaysi tovar pozitsiyasiga bu maxsulotni boglash mumkin?
Vazifa-13
«Narzan» turk firmasi va «Sovga» firmasining uzaro shartnomasiga asosan, plastmassa
idishlarda «Narzan» mineral ichimligi bojxonaga tovar tozalanishi uchun keltirilgan.
Vazifa.
1.U eki bu tovar pozitsiyasiga boglik bulgan maxsulotlar uchun interpretatsiyaning kaysi
koydasini kullash mumkin?
2.Kaysi tovar pozitsiyasiga bu maxsulotni boglash mumkin?
117
117 |
«aa
rangli qobiq ko‘z qorachig‘ini
I
nuqtagacha kichiklashtiradi.
Agar
Irug‘glik
yorqin
bo‘lmasa,
qorachiq
AD,
Nisop ko‘zi o‘z faoliyati qonuniga
i fotoapparat ishiga juda o‘xshab
«pishadi. Yorug‘lik nuri ko‘zga tushadi,
ish orqali o‘tadi va to‘r pardasida
tiniqlashtiriladi.
(IN OZIQ-OVQAT MAHSULOTLARI
YISHLARINGIZGA YORDAM BERADI
chi
qilib, ko‘rib turganingizdek,
ko‘z
Mar
iozik qurol
oziq moddalari
va
olga
to‘yingan unga boruvchi barcha
ar xam
–juda mayda kapillyarlardir.
miitObda doimo eslatib o‘tganimizdek,
«r
ko‘p
yillar
davomida
kimyoviy
lar
va
noorganik minerallarga
boy
i «o‘rnini ko‘p iste’mol qiladilar hamda
Payatlanmagan taom bilan birgalikda
li
na
siydik kislotalarini
qabul
lar. Ohaktoshli Yeorlarda bir maromda
TUradigan tomchilar ko‘p yillar davomida
(llaktit va stalagmitlar hosil qilgani
MON
xam
bir
tomchidan
noorganik
o‘mllar va zaharli kislotalar olib kiradi.
kliallarga yig‘ilib boradi va qandaydir
1
77ib,
ingichka kapillyarlar qatlamlar
NI
O‘ralib qoladi. Natijada o‘sha odamga
157 |
—Ha, bir paytlar bibbirioyidek do'stimiz edi
U paytlarda qo'llari tasbeh donalarini emas, nuqul pora o'girib o'tirardi, pora! Chizgan chizig'imizdan chiqmasdi
O'zi shu desang odam zoti o'lgudek og'machi bo'ladi
Nima bo'ldi-yu, Alloh yo'liga kirib, bizdan mutlaqo yuz o'girdi, nomard
Hamma qilgan yaxshiliklarimga tupurdi, esidan chiqardi
U shu xonadonning Xojasi — kattasi bo'ladi |
Deputatlar 2011 yilda ish o‘rinlari tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturi bajarilishining borishi to‘g‘risida O‘zbekiston XDP fraksiyasi a’zolarining tashabbusiga ko‘ra kiritilgan parlament so‘rovi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vaziri A.Haitov tomonidan taqdim etilgan axborotni eshitdilar.
Ma’ruzachi joriy yilning yanvar-sentabr oylarida mamlakatimizda 815,5 mingta ish o‘rni, shu jumladan qishloq joylarda 512,4 mingta ish o‘rni tashkil etilganligini alohida ta’kidladi. Aholi bandligini ta’minlash va yangi ish o‘rinlari tashkil etish muammolarini izchil hal etishga qaratilgan tizimli chora-tadbirlar amalga oshirilishi natijasida iqtisodiyotda band bo‘lgan odamlar soni 2,5 foizga oshib, 11,9 million nafarga yaqinlashdi. Iqtisodiyotning nodavlat sektorida band bo‘lganlar 79,4 foizni, shu jumladan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikda band bo‘lganlar 74,2 foizni tashkil etdi. Aholi bandligi o‘sishining eng yuqori sur’atlari qurilish, uy-joy-kommunal xo‘jaligi va aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish, savdo va umumiy ovqatlanish, transport va aloqa sohalarida qayd etildi.
“Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili” Davlat dasturi, kichik biznesni rivojlantirish hududiy dasturlari chora-tadbirlarini amalga oshirish, maqbul ishchanlik muhitini shakllantirish, soliq imtiyozlari berish, kreditlash va moddiy-xomashyo resurslaridan foydalanishni kengaytirish bo‘yicha qonun hujjatlari qabul qilinganligi hisobiga kichik biznes sohasida 296,1 mingta, xususiy tadbirkorlikda 89,7 mingta yangi ish o‘rni tashkil etildi. Qonun hujjatlarida kichik biznes subyektlariga qator soliq imtiyozlari berilganligi yangi ish o‘rinlari tashkil etilishini rag‘batlantirdi. Xususan, 2011 yilning 1 iyunidan e’tiboran ishlab chiqarishga mo‘ljallangan tovarlar va iste’mol tovarlari ishlab chiqarish bilan shug‘ullanuvchi kichik korxonalar xodimlarining o‘rtacha yillik soni 50 nafardan 100 nafargacha ko‘paydi. Yoshlarning ish bilan band bo‘lishini ta’minlash maqsadida mikrofirmalar va kichik korxonalarga xodimlarning o‘rtacha yillik sonining eng ko‘p miqdorini oliy va o‘rta maxsus ta’lim muassasalari bitiruvchilarini ishga qabul qilish hisobiga 20 foizgacha oshirishga ruxsat etildi. Bunda mazkur korxonalar uchun nazarda tutilgan imtiyozlar, kafolatlar va huquqlar saqlab qolinadi.
Umuman olganda, deputatlar 2011 yilda ish o‘rinlari tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturining bajarilishi ish o‘rinlariga talab yuqori bo‘lgan mintaqalarda, xususan Samarqand, Farg‘ona, Andijon, Qashqadaryo, Toshkent, Buxoro va Namangan viloyatlarida ish o‘rinlarini ko‘paytirishga xizmat qilganligini ta’kidladilar. Shu bilan birga deputatlar Dasturning joylarda bajarilishiga oid ko‘rsatkichlarni o‘rganish chog‘ida ushbu yo‘nalishda qo‘yilgan vazifalarni yanada samarali bajarishga to‘sqinlik qilayotgan qator muammolar va kamchiliklarni aniqladilar.
Deputatlar ta’kidladilarki, mamlakatning ayrim mintaqalarida yangi korxonalarni ishga tushirish va faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalarni kengaytirish, fermer va dehqon xo‘jaliklarini tashkil etish hamda kengaytirish, kichik korxonalar, mikrofirmalar barpo etish, xususiy yakka tadbirkorlikni rivojlantirish hisobidan ish o‘rinlarini yaratish borasida oqsash holatlari mavjud. Rasmiy ravishda taqdim etilgan materiallar va ma’lumotnomalarda noxolis ma’lumotlarni aks ettirish hollari ham uchraydi va ular bu sohadagi statistika ma’lumotlarini shakllantirish hamda tahlil etishga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Deputatlar bularning barchasi bunday tajribaga yo‘l qo‘ymaslikka doir kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqilishini talab etishini bildirdilar.
2011 yilda ish o‘rinlari tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturi bajarilishining borishi to‘g‘risidagi axborotni atroflicha muhokama qilish chog‘ida barcha siyosiy partiyalar fraksiyalari va O‘zbekiston Ekologik harakatidan saylangan deputatlar guruhining vakillari so‘zga chiqdilar.
Muhokama davomida bildirilgan fikr-mulohazalarni hisobga olib, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi 2011 yilda ish o‘rinlari tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturi bajarilishining borishi to‘g‘risidagi axborotni ma’lumot uchun qabul qildi hamda muhokama etilgan masala yuzasidan tegishli qaror qabul qildi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
Qonunchilik palatasining Matbuot xizmati |
Kuyidagi ikki o‘lchovli integrallarni
qutb koordinatalar
sistemasiga utib, hisoblang:
a)
^1— ^ ^ d x d y , bu yerda D soha x2 + u2^ l 2 doyra;
b)
( f —— , bu yerda D soha u = d / 1 —ls2 va u = 0 chiziqlar
JJ ^+</2+ 1
bilan chegaralangan;
)
(x2+ y 2)dxdy, bu yerda D soha x2-\-u2 = 2ax chiziq bilan
v,
D
chegaralangan
2
g)
Cf sin ~jj!jtM-dxdy, bu yerda D soha x2-\~u2=-^~ va x2
u2 = l
V
V ^ + J/2
chiziqlar bilan chegaralangan.
J: a) 2l3; b) ~l!p2; v) -|-l a 4; g) Zl.
2. Ikki o‘lchovli integralni hisoblang:
^
+
bu yerda D soha 2l: -j-g/ —1, x—u = 2, 2x + 1/ = 3,
o
x—u = —1 tugri chiziqlar bilan chegaralangan.
J: 2,5.
3. /- = asin2cp, a > 0 chiziq bilan chegaralangan shakl yuzini
hisoblang.
J: l a 2/2 kv. birl.
3-mustatsil uui
1.
Kuyidagi
integrallarni
qutb
koordinatalariga
utib
Hisoblang:
a)
*^\jx2+ y 2dxdy, bu yerda D soha x2-\-u2 = a2 va x2-\-u2 = 4a2 chi-D
ziqlar bilan chegaralangan; |
Shokoladning 9 ta foydali xususiyati
Jamiyat Dunyo Futbol Mutolaa Jinoyat Savol-javob Shou-biznes Hi-tech Lady Salomatlik Мозийдан садо Hidoyat sari Shokoladning 9 ta foydali xususiyati 10:40, 25 oktabr Qora shokolad erkaklarda yurak infarkti yuzaga kelishini 17%ga qisqartiradi, ayollarni esa erta klimaksdan himoya qiladi.
Hammasi asabdan! Asabiylikning oqibatlari bilan tanishing! «Sevadi-yu, xiyonat qilishdan to`xtamaydi...» Burjingizga qarab, kasb tanlang! Gerpesmi? O`zimiz davolaymiz! Kisel iching — kasal bo`lmaysiz! Sarvqomat yapon ayollarining siri Отправить
Hammasi asabdan! Asabiylikning oqibatlari bilan tanishing!
Gerpesmi? O`zimiz davolaymiz! Kisel iching — kasal bo`lmaysiz!
Bronxial astma bilan xastalanganlar uchun kichik «shpargalka»
Tanamizni kasalliklardan ogohlantiruvchi 10 holat
«Dori ichib semirib ketdim, endi ozolamanmi?»
Buyrak, quloq, ko`z, tish va qandli diabet xastaliklarini davolovchi ANOR! |