Datasets:

RaviNaik

/

Wikipedia-Kn

like 0

2700

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%82%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%B9

ಸೂರ್ಯವ್ಯೂಹ

'ಸೂರ್ಯವ್ಯೂಹ': ಹೆಸರು ತಪ್ಪು,'ಸೌರವ್ಯೂಹ' ಎಂದರಬೇಕಿತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಮೊದಲಿದ್ದ ಹೆಸರಿಗೆ ಪುನರ್ನಿರ್ದೇಸನ ಮಾಡಿದೆ. ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಂಡಲ ಹೆಸರೂ ರೂಡಿಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. REDIRECT ಸೌರಮಂಡಲ

2702

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%82%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AF

ಸೂರ್ಯ

ಸೂರ್ಯನು ಸೌರಮಂಡಲದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ. ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಕಾಯಗಳು (ಗ್ರಹಗಳು, ಉಲ್ಕೆಗಳು, ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಮತ್ತು ಧೂಳು ಸೇರಿದಂತೆ) ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯವೊಂದೇ ಸೌರಮಂಡಲದ ೯೯% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಭೂಮಿಯ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ಆಧಾರವಾಗಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯ ಹವಾಮಾನದ ಮೇಲೂ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಪರಿಚಯ thumb|left|ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಕ್ಯಾಮೆರ ಮಸೂರಕ್ಕೆ ಕಂಡಂತೆ ಸೂರ್ಯ. ಸೂರ್ಯವು ಜಿ-ಟೈಪ್ ಮುಖ್ಯ-ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿದೆ (G2V) ಅದರ ವರ್ಣಪಟಲದ ವರ್ಗವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಇದು ಅನೌಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಳದಿ ಕುಬ್ಜ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ (ಅದರ ಬೆಳಕು ಹಳದಿಗಿಂತ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದೆ). ಬೃಹತ್ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ ಪ್ರದೇಶದ ಒಳಭಾಗದ ಗುರುತ್ವ ಕುಸಿತದಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು 4.6 ಬಿಲಿಯನ್ [ಎ] [19] ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಈ ವಿಷಯದ ಬಹುಭಾಗವು ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಉಳಿದವುಗಳು ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ಡಿಸ್ಕ್ನಲ್ಲಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾದವು ಮತ್ತು ಅದು ಸೌರವ್ಯೂಹವಾಯಿತು. ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ತುಂಬಾ ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು ಅದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅದರ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು ಸಮ್ಮಿಳನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಸರಿಸುಮಾರು ಮಧ್ಯಮ ವಯಸ್ಸಿನವನಾಗಿದ್ದಾನೆ; ಇದು ನಾಲ್ಕು ಶತಕೋಟಿ [ಒಂದು] ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಐದು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 600 ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಹೀಲಿಯಂಗೆ ಸಮ್ಮಿಳನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 4 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಮ್ಯಾಟರ್ ಅನ್ನು ಶಕ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು 10,000 ಮತ್ತು 170,000 ವರ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಶಕ್ತಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಶಾಖದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 5 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಮ್ಮಿಳನವು ಅದರ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಇಳಿಮುಖವಾದಾಗ, ಸೂರ್ಯವು ಹೈಡ್ರೋಸ್ಟಾಟಿಕ್ ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಅದರ ಮಧ್ಯಭಾಗವು ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಏರಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಹೊರಗಿನ ಪದರಗಳು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತವೆ . ಬುಧ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರಗ್ರಹದ ಪ್ರಸಕ್ತ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕಲು ಸೂರ್ಯವು ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ವಾಸಯೋಗ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ನಂತರ, ಇದು ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಿಳಿ ಕುಬ್ಜ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ದಟ್ಟವಾದ ತಂಪಾದ ತಾರೆಯಾಗಲಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮ್ಮಿಳನದಿಂದ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಗ್ಲೋ ಮತ್ತು ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಸಮ್ಮಿಳನದಿಂದ ಶಾಖವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಸೂರ್ಯನ ಅಗಾಧ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ದೇವತೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಸಿನೊಡಿಕ್ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯು ಸೌರ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ಗಳ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಇಂದು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್. ಸೂರ್ಯನ ೭೪% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಜಲಜನಕದಿಂದ, ೨೫% ಹೀಲಿಯಂನಿಂದ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಅಲ್ಪ-ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾರಿ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ವರ್ಣಪಟಲ ವಿಂಗಡಣೆಯು G2V. ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು ೫,೦೦೦-ಕೆ. ಗಳಿರುವುದನ್ನು "G2" ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತಾಪಮಾನವು ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೂ, ವಾಯುಮಂಡಲವು ಬೆಳಕನ್ನು ಚದುರಿಸುವುದರಿಂದ, ಹಳದಿಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದರ ವರ್ಣಪಟಲವು ಅಯಾನುಗೊಳಿತ ಮತ್ತು ತಟಸ್ಥ ಲೋಹಗಳ ಮತ್ತು ಬಹಳ ದುರ್ಬಲವಾದ ಜಲಜನಕದ ವರ್ಣರೇಖೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಬಹುತೇಕ ಇತರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಂತೆ ಪ್ರಮುಖಾನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು "V" ಪ್ರತ್ಯಯವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ, ಸೂರ್ಯವು ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ ಜಲಜನಕವನ್ನು ಹೀಲಿಯಂ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಸಮತೋಲನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಅದರ ಗಾತ್ರವು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು. ನಮ್ಮ ತಾರಾಗಣದಲ್ಲಿ ೧೦ ಕೋಟಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು G2 ವರ್ಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿವೆ. ತಾರಾಗಣದಲ್ಲಿರುವ ೮೫% ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಸೂರ್ಯವು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ೮೫% ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜ ರೂಪದಲ್ಲಿವೆ. ಕ್ಷೀರ ಪಥ ತಾರಾಗಣ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫,೦೦೦-೨೮೦೦೦ ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨೨೫೨೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಇದರ ೨೧೭ ಕಿ.ಮೀ./ಕ್ಷಣದ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗವು, ಪ್ರತಿ ೧,೪೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಂದು ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ೮ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ಖಗೋಳ ಮಾನದ ಪ್ರಮಾಣಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಮೂರನೇ ಪೀಳಿಗೆಯ ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲುಂಟಾದ ತಾರಾಸ್ಫೋಟದಿಂದ (supernova) ಹೊರಬಂದ ಆಘಾತತರಂಗಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಉದ್ಭವಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಚಿನ್ನ, ಯುರೇನಿಯಂಗಳಂಥ ಭಾರವಸ್ತುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಈ ರೀತಿಯ ಉದ್ಭವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ; ಈ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳು, ತಾರಾಸ್ಫೋಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಪರಮಾಣು ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ, ಅಥವಾ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಎರಡನೇ ಪೀಳಿಗೆಯ ನಕ್ಷತ್ರದಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಹೀರುವಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ರೂಪ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದ (transmutation) ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ ಹತ್ತಿರ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕೇ ಶಕ್ತಿಯ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲ. ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ಮುಖಮಾಡಿರುವ ಏಕಮಾನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೌರ ಸ್ಥಿರವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಮಾಣವು ೧ ಖಗೋಳ ಮಾನ ಅಥವಾ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಭೂಮಿಯಿರುವ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧,೩೭೦-ವ್ಯಾಟ್/ಚ.ಮೀ. ನಷ್ಟಿದೆ. ವಿವಿಧ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮತ್ತು ಸಂಶ್ಲಿಷ್ಟ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಈ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಮರ-ಗಿಡಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯು ಈ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಸಂಯುಕ್ತಗಳ ರಸಾಯನಿಕ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಸೌರ ಕೋಶಗಳು ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯು ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಿ, ಕಲ್ಲೆಣ್ಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಇಂಧನಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಸಿತು. ಸೂರ್ಯಪ್ರಕಾಶವು ಹಲವು ಆಸಕ್ತಿಕರ ಜೈವಿಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಅತಿನೇರಳೆ ಕಿರಣಗಳು ನಂಜು ನಿವಾರಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಕ್ರಿಮಿನಿವಾರಣೆಗೆ ಬಳಸಬಹುದು. ಇದು ಚರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಕೆಂಪು ಸುಡುಗಾಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೆ, ವಿಟಮಿನ್ ಡಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಂತಹ ಕೆಲವು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಅತಿನೇರಳೆ ಬೆಳಕನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ, ಬೆಳಕಿನ ಶಕ್ತಿಯು ಅಕ್ಷಾಂಶದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಅಕ್ಷಾಂಶದ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ದೂರವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸುವುದರಿಂದ, ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅತಿನೇರಳೆ ಬೆಳಕಿನ ತೀವ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಂದ, ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ವರ್ಣಭಿನ್ನತೆಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಜೈವಿಕ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳು ಉಂಟಾಗಿವೆ. ಸೂರ್ಯವು ಕಾಂತೀಯವಾಗಿ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ; ಇದು ಪ್ರತಿ ೧೧ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ತಿರುಗುಮುರುಗಾಗುವ ಪ್ರಬಲವಾದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಹಲವು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೌರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲಿರುವ ಸೌರಕಲೆಗಳು, ಸೌರ ಜ್ವಾಲೆಗಳು, ಮತ್ತು ಸೌರಮಂಡಲದೊಳಗೆ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಸೌರಮಾರುತಗಳ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಸೂರ್ಯನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಧ್ರುವಾರುಣ ಜ್ಯೋತಿ ಮತ್ತು ರೇಡಿಯೊ-ಸಂಪರ್ಕ/ವಿದ್ಯುತ್-ಪ್ರವಾಹಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಚಣೆಗಳು. ಸೌರಮಂಡಲದ ರೂಪಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿರುವ ಸೌರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲದ ವಿನ್ಯಾಸದ ಮೇಲೂ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಭೂಮಿಯ ಅತ್ಯಂತ ನಿಕಟದಲ್ಲಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರವಾದ್ದರಿಂದ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೂ, ಸೂರ್ಯನ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಉತ್ತರಗಳು ದೊರಕಿಲ್ಲ. ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ ಕೆ.ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿರುವ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಗೋಚರ ಮೇಲ್ಮೈ (ದ್ಯುತಿಗೋಳ) ಕೇವಲ ೬,೦೦೦ ಕೆ.ಗಳ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೇಗಿದೆ? ಎಂಬುದೂ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಸೌರಕಲೆಗಳ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಸೌರ ಜ್ವಾಲೆಗಳ ಉದ್ಭವದ ಕಾರಣ, ವರ್ಣಗೋಳ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವಲಯಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಂತೀಯ ಒಡನಾಟ, ಸೌರಮಾರುತದ ಉದ್ಭವ - ಇವುಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುವ ವಿಷಯಗಳು. ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಉತ್ಪತಿ ಹೆಸರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ನ ಸರಿಯಾದ ಹೆಸರಾದ ಸನ್ ಓಲ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸುನ್ನೆಯಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ್ದು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರಬಹುದು. ಓಲ್ಡ್ಫ್ಯಾಷನ್ ಸುನ್ನೆ, ಸೋನೆ, ಓಲ್ಡ್ ಸಕ್ಸನ್ ಸುನ್ನಾ, ಮಿಡಲ್ ಡಚ್ ಸೊನ್ನೆ, ಆಧುನಿಕ ಡಚ್ ಝೋನ್, ಓಲ್ಡ್ ಹೈ ಜರ್ಮನ್ ಸುನ್ನಾ, ಆಧುನಿಕ ಜರ್ಮನ್ ಸೊನ್ನೆ, ಓಲ್ಡ್ ನಾರ್ಸ್ ಸುನ್ನಾ, ಮತ್ತು ಗೋಥಿಕ್ ಸುವೋ ಸೇರಿದಂತೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸೂರ್ಯನು ಇತರ ಜರ್ಮನಿಕ್ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಪ್ರೋಟೊ-ಜೆರ್ಮನಿಕ್ * ಸುನ್ನೋನ್ ನಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಕಾಂಡದ ಎಲ್ಲಾ ಜರ್ಮನಿಕ್ ಪದಗಳು. [20] [21] ಸನ್, ಸೊಲ್ ಎಂಬ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಹೆಸರನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೂರ್ಯನ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೈನಂದಿನ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದು ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಸ್ನಂತಹ ಸೌರ ದಿನದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಸಹಜ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಸೋಲ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. [22] ಸೌರ ದಿನ, ಸೌರ ಗ್ರಹಣ, ಮತ್ತು ಸೌರವ್ಯೂಹದಂತಹ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ, [23] [24] ಗೆ ಬಳಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗುಣವಾಚಕ ಪದವು ಸೌರ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಸರಾಸರಿ ಭೂಮಿಯ ಸೌರ ದಿನ ಸರಿಸುಮಾರು 24 ಗಂಟೆಗಳು, ಸರಾಸರಿ ಮಂಗಳದ 'ಸೊಲ್' 24 ಗಂಟೆಗಳ, 39 ನಿಮಿಷಗಳು ಮತ್ತು 35.244 ಸೆಕೆಂಡುಗಳು. [25] ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಾರದ ದಿನ ಭಾನುವಾರ ಹಳೆಯ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ (ಸುನ್ನಾಂಡೆಗ್; "ಸೂರ್ಯನ ದಿನ", 700 ಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ) ಉದ್ಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಯ ಜರ್ಮನಿಕ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಸೋಲಿಸ್ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಸ್ವತಃ ಗ್ರೀಕ್ ἡμέρα ἡλίου (ಹೆಮೆರಾ ಹೆಲಿಯೊ) ಎಂಬ ಭಾಷಾಂತರವಾಗಿದೆ. ] ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಸೂರ್ಯವು ಜಿ-ಟೈಪ್ ಮುಖ್ಯ-ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸುಮಾರು 99.86% ನಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯವು ಕ್ಷೀರಪಥದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 85% ನಷ್ಟು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ +4.83 ರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜಗಳಾಗಿವೆ. [41] [42] ಸೂರ್ಯನು ಜನಸಂಖ್ಯೆ I, ಅಥವಾ ಹೆವಿ-ಎಲಿಮೆಂಟ್-ರಿಚ್, [ಬಿ] ಸ್ಟಾರ್. [43] ಸೂರ್ಯನ ರಚನೆಯು ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರದ ಸುಪರ್ನೋವಾಗಳಿಂದ ಶಕ್ವೇವ್ಗಳಿಂದ ಪ್ರಚೋದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. [44] ಈ ಅಂಶಗಳ ಸಮೃದ್ಧತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆ II, ಹೆವಿ-ಎಲಿಮೆಂಟ್-ಬಡ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಚಿನ್ನದ ಮತ್ತು ಯುರೇನಿಯಂನಂಥ ಸೌರಮಂಡಲದ ಭಾರೀ ಅಂಶಗಳ ಅಧಿಕ ಸಮೃದ್ಧತೆಯಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸೂಪರ್ನೋವಾದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಅಂಶಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಎಥೋಥರ್ಮಮಿಕ್ ಪರಮಾಣು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ, ಅಥವಾ ಬೃಹತ್ ಎರಡನೇ ತಲೆಮಾರಿನ ನಕ್ಷತ್ರದೊಳಗೆ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. [43] -26.74 ರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಭೂಮಿಯ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ವಸ್ತುವಾಗಿದೆ. [45] [46] ಇದು ಮುಂದಿನ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ನಕ್ಷತ್ರವಾದ ಸಿರಿಯಸ್ಗಿಂತ 13 ಶತಕೋಟಿ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿದೆ, ಇದು -1.46 ರಷ್ಟು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕೇಂದ್ರದ ಭೂಮಿಯ ಸರಾಸರಿ ಅಂತರವು ಸರಿಸುಮಾರು 1 ಖಗೋಳೀಯ ಘಟಕವಾಗಿದೆ (ಸುಮಾರು 150,000,000 ಕಿಮೀ; 93,000,000 ಮೈಲಿಗಳು), ಆದರೆ ಭೂಮಿಯು ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಉಪಸೌರದಿಂದ ಅಫೀಲಿಯನ್ನಿಂದ ಚಲಿಸುವವರೆಗೂ ದೂರವು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. [47] ಈ ಸರಾಸರಿ ದೂರದಲ್ಲಿ, ಬೆಳಕು ಸೂರ್ಯನ ಹಾರಿಜಾನ್ನಿಂದ ಸುಮಾರು 8 ನಿಮಿಷಗಳು ಮತ್ತು 19 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ದಿಗಂತಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಸಮೀಪವಿರುವ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಬೆಳಕು ಸುಮಾರು ಎರಡು ಸೆಕೆಂಡುಗಳಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನ ಶಕ್ತಿಯು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ [48] ಮೂಲಕ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಗಡಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದರ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಮೇಲಿರುವ ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅಗಾಧವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. [49] ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮಾಪನದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ, ಸೂರ್ಯನ ತ್ರಿಜ್ಯವನ್ನು ಅದರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಗೋಚರ ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯು ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿದೆ. [50] ಈ ಅಳತೆಯ ಮೂಲಕ, ಸೂರ್ಯವು ಸುಮಾರು 9 ದಶಲಕ್ಷಗಳಷ್ಟು [51] ಅಂದಾಜು ಮಾಡುವ ಒಂದು ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದರ ಧ್ರುವೀಯ ವ್ಯಾಸವು ತನ್ನ ಸಮಭಾಜಕ ವ್ಯಾಸದಿಂದ ಕೇವಲ 10 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (6.2 ಮೈಲಿ) ವರೆಗೆ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [52] ಗ್ರಹಗಳ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತವು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಆಕಾರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ. [53] ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಧ್ರುವಗಳಕ್ಕಿಂತಲೂ ತನ್ನ ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಈ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದ ತಿರುಗುವಿಕೆಯು ಸೂರ್ಯನ ತಿರುಗುವಿಕೆಯಿಂದ ಉಷ್ಣ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಕೊರಿಯೊಲಿಸ್ ಬಲದಿಂದ ಸಂವಹನ ಚಲನೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಆವರ್ತಕ ಅವಧಿ ಸುಮಾರು 25.6 ದಿನಗಳು ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಧ್ರುವಗಳಲ್ಲಿ 33.5 ದಿನಗಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವಂತೆ ಭೂಮಿಯಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಿದಾಗ, ಅದರ ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಗೋಚರ ಅವಧಿ ಸುಮಾರು 28 ದಿನಗಳು. [54] ಸೌರ ಸ್ಥಿರಾಂಕವು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರತಿ ಘಟಕ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೂರ್ಯನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿದೆ. ಸೌರ ಸ್ಥಿರಾಂಕವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ (ಅಂದರೆ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಅಥವಾ ಸಮೀಪವಿರುವ) ಒಂದು ಖಗೋಳೀಯ ಘಟಕ (AU) ದೂರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1,368 W / m2 (ಪ್ರತಿ ಚದರ ಮೀಟರ್ಗೆ) ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. [55] ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ಕ್ಷೀಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಸೂರ್ಯನು ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಸ್ಪಷ್ಟ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಶಕ್ತಿ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ (1,000 W / m2 ಹತ್ತಿರ) ತಲುಪುತ್ತದೆ. [56] ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಸುಮಾರು 50% ಅತಿಗೆಂಪಿನ ಬೆಳಕು, 40% ಗೋಚರ ಬೆಳಕು, ಮತ್ತು 10% ನೇರಳಾತೀತ ಬೆಳಕುಗಳ ಒಟ್ಟು ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿದೆ. [57] ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸೌರ ನೇರಳಾತೀತದ 70% ನಷ್ಟು ಭಾಗವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ತರಂಗಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ. [58] ಸೌರ ನೇರಳಾತೀತ ವಿಕಿರಣವು ಭೂಮಿಯ ಡೈನೈಡ್ಸೈಡ್ನ ಮೇಲ್ಮೈ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಅಯಾನುಗಳಾಗಿರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನವಾಗಿ ಅಯಾನುಗೋಳವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. [59] ಸೂರ್ಯನ ಬಣ್ಣವು ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದೆ, ಸಿಐಐ ಬಣ್ಣ-ಜಾಗದ ಸೂಚ್ಯಂಕವು (0.3, 0.3) ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಅಥವಾ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನಾಗಿದ್ದಾಗ. ಹೊರಸೂಸಲ್ಪಟ್ಟ ಎಲ್ಲಾ ಫೋಟಾನ್ಗಳನ್ನು ಅಳತೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಸೂರ್ಯನು ನಿಜವಾಗಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಫೋಟನ್ನ ಹಸಿರು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಫೋಟಾನ್ಗಳನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತಾನೆ. [60] [61] ಸೂರ್ಯನು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ, ವಾಯುಮಂಡಲದ ಚದುರುವಿಕೆ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಹಳದಿ, ಕೆಂಪು, ಕಿತ್ತಳೆ, ಅಥವಾ ಕೆನ್ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬಿಳಿಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ; ಇದರ ಕಾರಣಗಳು ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. [62] ಸೂರ್ಯವು G2V ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈ ಉಷ್ಣತೆಯು ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ 5,778 K (5,505 °C, 9,941 °F) ನಷ್ಟು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು V, ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಂತೆ ಮುಖ್ಯ-ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿದೆ. [63] [64] ಸೂರ್ಯನ ಸರಾಸರಿ ಪ್ರಕಾಶವು ಸುಮಾರು 1.88 ಗಿಗಾ ಕ್ಯಾಂಡೆಲಾ ಪ್ರತಿ ಚದರ ಮೀಟರ್ ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಇದು ಸುಮಾರು 1.44 Gcd / m2 ಗೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. [D] ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸೂರ್ಯನ ಡಿಸ್ಕ್ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಪ್ರಕಾಶವು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ (ಅಂಗ ಕತ್ತಲೆ). ಸಂಯೋಜನೆ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಿಕಸನ ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು-ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ-ಕಾಲ-ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಗಣಕೀಕೃತ ಮಾದರಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ೪೫೭ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ ಜಲಜನಕವು ಹೀಲಿಯಂ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುವ ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಮುಖಾನುಕ್ರಮ ವಿಕಸನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಕಾಲವು ಈಗಾಗಲೇ ಮುಗಿದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವೂ ಸುಮಾರು ೪೦ ಲಕ್ಷ ಟನ್ನುಗಳಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗಿ, ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಮತ್ತು ಸೌರ ವಿಕಿರಣಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆ. ತನ್ನ ಜೀವಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು ಸುಮಾರು ಒಟ್ಟಾರೆ ೧೦೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರಮುಖಾನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ತಾರಾಸ್ಫೋಟದಂತೆ ಕೊನೆಗಾಣಲು ಸಾಕಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಸೂರ್ಯವು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಇನ್ನು ಸುಮಾರು ೪-೫ ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯದ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಅದರ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಜಲಜನಕ ಇಂಧನವು ಬಳಸಲಾಗಿ, ಒಳಭಾಗವು ಸಂಕುಚಿಸಿ ಬಿಸಿಯಾಗಿ, ಹೊರಪದರಗಳು ಹಿಗ್ಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗದ ತಾಪಮಾನವು ೧೦ ಕೋಟಿ ಕೆ. ತಲುಪಿದಾಗ ಹೀಲಿಯಂ ಬೆಸುಗೆಯು ಶುರುವಾಗಿ, ಇಂಗಾಲ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿರುವ ದೂರದವರೆಗೂ ಸೂರ್ಯನ ಹೊರಪದರಗಳು ಹಿಗ್ಗಿದರೂ, ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯು ಇನ್ನೂ ದೂರವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ನೀರು ಮತ್ತು ಬಹುತೇಕ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಅಪಾರ ಶಾಖದಿಂದ ಇಂಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಹಂತದ ನಂತರ, ಉಷ್ಣತೆಯ ತೀವ್ರವಾದ ಮಿಡಿತಗಳಿಂದ, ಸೂರ್ಯವು ತನ್ನ ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಗ್ರಹ ಜ್ಯೋತಿಪಟಲವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಉಳಿದ ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಒಳಭಾಗವು ನೂರಾರು ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾಗಿ ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜದಂತೆ ನಂದಿಹೋಗುತ್ತದೆ. ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಿಕಸನದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಘಟನಾವಳಿಗಳು ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ.<ref name="future-sun"> The Once & Future Sun</ref><ref name="Sackmann">[http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?1993ApJ%2E%2E%2E418%2E%2E457S&db_key=AST&high=24809&nosetcookie=1 Our Sun. III. Present and Future</re ರಚನೆ ಸೂರ್ಯನು ಸಾಮಾನ್ಯ-ಗಾತ್ರದ ನಕ್ಷತ್ರವಾದರೂ, ಅದು ಸೌರಮಂಡಲದ ೯೯% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಆಕಾರವು ಶುದ್ಧ ಗೋಳಾಕಾರಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.<ref name="Godier"></ref> ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕ ಮತ್ತು ಧ್ರುವಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ೧೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಒಂದು ಘನ ಕಾಯದಂತೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವುದಿಲ್ಲ (ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲಗಳು: ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ೨೫ ದಿನಗಳು ಮತ್ತು ಧ್ರುವಗಳಲ್ಲಿ ೨೮ ದಿನಗಳು). ಇದು ಒಟ್ಟಾರೆ ಪರಿಭ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨೮ ದಿನಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ; ಈ ನಿಧಾನವಾದ ಸೌರ ಪರಿಭ್ರಮಣದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕೇಂದ್ರಾಪಗಾಮಿ ಬಲಕ್ಕಿಂತ ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿರುವ ಗುರುತ್ವ ಬಲವು ೧.೮ ಕೋಟಿ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿದೆ. ಗ್ರಹಗಳು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಆಕಾರದ ಮೇಲೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ. ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಸ್ಫುಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸೀಮಾರೇಖೆಯು ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ; ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಅನಿಲದ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಇರುವ ದೂರದ ಪ್ರಮಾಣದ ಸುಮಾರು ಘಾತಾನುಸಾರದ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ, ಈ ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ, ಸೂರ್ಯವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ತುದಿಯವರೆಗಿರುವ ದೂರವನ್ನು ತ್ರಿಜ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತುದಿಯ ಹೊರಗಡೆ ಅನಿಲಗಳೌ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿದ್ದು, ತುದಿಯ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅನಿಲಗಳು ಅಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರುತ್ತವೆ; ದ್ಯುತಿಗೋಳವು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಅತಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬಹುತೇಕ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ೦.೭ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳ ಒಳಗೆ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಸೌರ-ಒಳಭಾಗವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯವು ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವಿಕಿರಣಕ್ಕೆ ಅಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿದೆ. ಭೂಕಂಪ ವಿಜ್ಞಾನವು ಭೂಕಂಪದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಅಲೆಗಳಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ತರ್ಕಿಸುವಂತೆ, ಸೌರಕಂಪ ವಿಜ್ಞಾನವು ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಒತ್ತಡದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಪಿಸಿ ಅದರ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಒಳ ಪದರಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಅದರ ಗಣಕೀಕೃತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಳಭಾಗ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೦.೨ ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ವಲಯವನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಭಾಗವು ೧೫೦,೦೦೦ ಕಿ.ಗ್ರಾಂ/ಮೀ೩ ಗಳವರೆಗೂ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು (ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ೧೫೦ ಪಟ್ಟು) ಸುಮಾರು ೧೩,೬೦೦,೦೦೦ ಕೆ. ಗಳಷ್ಟು ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿದೆ (ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಕೇವಲ ೫,೭೮೫ ಕೆ. ಗಳು (ಒಳಭಾಗದ ೧/೨೩೫೦ ರಷ್ಟು). ಸೂರ್ಯನ ಬಹುತೇಕ ಆಯುಷ್ಯದಲ್ಲಿ, p-p (ಪ್ರೋಟಾನ್-ಪ್ರೋಟಾನ್) ಸರಣಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸರಣಿ ಹಂತದ ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ ಶಕ್ತಿಯು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜಲಜನಕವನ್ನು ಹೀಲಿಯಂ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಶಾಖವನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿಸುವುದು ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗ ಮಾತ್ರ; ಸೂರ್ಯನ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳು ಒಳಭಾಗದಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಬಿಸಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಶಕ್ತಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಅಥವಾ ಚಲನ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ ಸೂರ್ಯನ ವಿವಿಧ ಪದರಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗಬೇಕು. ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವೂ ಸುಮಾರು ೮.೯ ಪ್ರೋಟಾನ್‌ಗಳು (ಜಲಜನಕದ ಪರಮಾಣುವಿನ ಕೇಂದ್ರ) ಹೀಲಿಯಂ ಪರಮಾಣುವಿನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ೩೮೩ ವ್ಯಾಟ್‌ಗಳು, ಅಥವಾ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣ ೯.೧೫ ಕೋಟಿ ಟನ್ನುಗಳ ಟಿ ಎನ್ ಟಿ ಸ್ಫೋಟದಷ್ಟು ಸರಿಸುಮಾರು ಶಕ್ತಿ. ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯ ವೇಗವು ಅನಿಲದ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೆಸುಗೆಯು ಸ್ವಯಂ-ತಿದ್ದಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಸಮತೋಲನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ: ಈ ವೇಗವು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾದರೆ ಒಳಭಾಗವು ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಹಿಗ್ಗಿ, ಬೆಸುಗೆಯನ್ನು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ; ಇದೇ ರೀತಿ, ಬೆಸುಗೆಯು ನಿಧಾನವಾದಾಗ ಒಳಭಾಗವು ಸಂಕುಚಿಸಿ, ಲಭ್ಯವಿರುವ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬೆಸುಗೆಯು ಮತ್ತೆ ವೇಗವಾಗಿ ಆಗಲು ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಶಕ್ತಿಯುತ ಫೋಟಾನುಗಳು (ಗಾಮಾ ಮತ್ತು ಕ್ಷ-ಕಿರಣ) ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಲುಪಲು ವರ್ಷಗಳೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಈ "ಫೋಟಾನ್ ಯಾತ್ರಾಸಮಯ"ದ ಅಂದಾಜುಗಳು ೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ೧೭,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೂ ಇವೆ. ಒಮ್ಮೆ ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಪಾರದರ್ಶಕ "ಮೇಲ್ಮೈ"ಯನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೇಲೆ ಫೋಟಾನುಗಳು ಗೋಚರ ಬೆಳಕಿನಂತೆ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ, ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿ ಗಾಮಾ ಕಿರಣವೂ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಫೋಟಾನುಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆಯಿಂದ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳೂ ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇವು ಬೇರೆ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಜೊತೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಇವು ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಹಲವು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಮಾಪನಗಳು ತೋರಿಸಿದವು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಓಲಾಟದ ಪರಿಣಾಮವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥವಾದ ನಂತರ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಬಗೆಹರಿಯಿತು. ವಿಕಿರಣ ವಲಯ ಕೆಂದ್ರದಿಂದ ೦.೨ ರಿಂದ ೦.೭ ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸೌರ ಅನಿಲಗಳು ಬಹಳ ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಒಳಭಾಗದ ಶಾಖವನ್ನು ಹೊರಗೆ ಸಾಗಿಸಲು ಉಷ್ಣ ವಿಕಿರಣವೊಂದೇ ಸಾಕು. ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣ ಸಂವಹನೆಯು ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ದೂರ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ತಾಪಮಾನವು ಕಡಿಮೆಯಾದರೂ, ತಾಪಮಾನದ ಬದಲಾವಣೆಯ ಗತಿಯು ಸ್ಥಿರೋಷ್ಣ ಮರುಕಳಿಕೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದರಿಂದ, ಸಂವಹನೆ ಉಂಟಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂಗಳ ಅಯಾನುಗಳು ಹೊರಸೂಸಿದ ಫೋಟಾನ್ಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಿದ ನಂತರ, ಬೇರೆ ಅಯಾನುಗಳು ಫೋಟಾನುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ-ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿರಣವು ಶಾಖವನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಳಕು ಈ ಪದರದಿಂದ ಹೊರಹೋಗಲು ಲಕ್ಷಾಂತರ ವರ್ಷಗಳೇ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಬೆಳಕು ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈವರೆಗೂ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಕೇವಲ ೮ ನಿಮಿಷಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಸಂವಹನ ವಲಯ ಸುಮಾರು ೦.೭ ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಗೋಚರ ಮೇಲ್ಮೈವರೆಗಿರುವ ಅನಿಲಗಳು, ಒಳ ಶಾಖವನ್ನು ವಿಕಿರಣದಿಂದ ಹೊರ ಸಾಗಿಸುವಷ್ಟು ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸಂವಹನೆಯುಂಟಾಗಿ, ಉಷ್ಣ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಬಿಸಿಯಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ತಣ್ಣಗಾಗಿ, ಮತ್ತೆ ಸಂವಹನ ವಲಯದ ಕೆಳಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇವು ವಿಕಿರಣ ವಲಯದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ಮತ್ತಷ್ಟು ಶಾಖವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ಪುನಃ ಹೊರಗೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಉಷ್ಣ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಕಾಳಿನ ಆಕಾರದ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುತ್ತವೆ. ಸೌರ ಅಂತರಂಗದ ಹೊರಭಾಗದ ಈ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಸಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದಕಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ, ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲೆಲ್ಲಾ ಹಲವು ಕಾಂತೀಯ ಧ್ರುವಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ದ್ಯುತಿಗೋಳ ನೋಡಲು ಕಾಣುವ ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈಯಾದ ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಪದರದ ಕೆಳಗೆ ಸೂರ್ಯವು ಗೋಚರ ಬೆಳಕಿಗೆ ಅಪಾರದರ್ಶಕವಾಗುತ್ತದೆ. ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಹೊರಗೆ ಸೂರ್ಯರಶ್ಮಿಯು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ಗಳಷ್ಟು ದಪ್ಪವಿರುವ ದ್ಯುತಿಗೋಳವು ಭೂಮಿಯ ಗಾಳಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಅನಿಲ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಸುಮಾರು ೬,೦೦೦ ಕೆ. (೫,೭೨೭ ಸೆ.) ನಷ್ಟು ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿದೆಯೆಂದು ಅದರ ವರ್ಣಪಟಲವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ದ್ಯುತಿಗೋಳವು ಸುಮಾರು ೧೦೨೩ ಮೀ.−೩ ನಷ್ಟು ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (ಸಾಗರ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಹೊಂದಿರುವ ೧% ಸಾಂದ್ರತೆಯಷ್ಟಿದೆ). ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ವರ್ಣ ಪಟಲವನ್ನು ಮೊದಲು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದಾಗ, ಆಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದಿರದ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಕೆಲವು ರೇಖೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದವು. ಈ ರೇಖೆಗಳು ಒಂದು ಹೊಸ ಮೂಲವಸ್ತುವಿನ ಕಾರಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿವೆಯೆಂದು ೧೮೬೮ರಲ್ಲಿ ನಾರ್ಮನ್ ಲಾಕ್ಯೆರ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದನು. ಗ್ರೀಕರ ಸೂರ್ಯ ದೇವತೆ ಹೀಲಿಯೋಸ್ನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಮೂಲವಸ್ತುವಿಗೆ "ಹೀಲಿಯಂ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಇದಾದ ೨೫ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೇ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಹೀಲಿಯಂನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ವಾಯುಮಂಡಲ ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಹೊರಗಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೌರ ವಾಯುಮಂಡಲ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೂರದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಈ ವಾಯುಮಂಡಲವು ೫ ಮುಖ್ಯ ವಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪ ವಲಯ, ವರ್ಣಗೋಳ, ಪರಿವರ್ತನಾ ವಲಯ, ಪ್ರಭಾವಲಯ, ಮತ್ತು ಸೌರಗೋಳ. ವಿರಳವಾದ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲವಾದ ಸೌರಗೋಳವು ಪ್ಲುಟೊನ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದಾಚೆ ಸೌರವಿರಾಮದವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಸೌರವಿರಾಮದಲ್ಲಿ ಇದರಿಂದ ಒಂದು ಸ್ಫುಟವಾದ ಅಘಾತ ತರಂಗವು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವರ್ಣಗೋಳ, ಪರಿವರ್ತನಾ ವಲಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವಲಯಗಳು ಮೇಲ್ಮೈಗಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿವೆ; ಇದರ ಕಾರಣ ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಮೇಲೆ ಇದ್ದು ಸುಮಾರು ೪,೦೦೦ ಕೆ. ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿರುವ ಪದರವು ಸೂರ್ಯನ ಅತಿ ತಣ್ಣಗಿರುವ ವಲಯ. ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪ ವಲಯವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸೂರ್ಯನ ಈ ಪದರವು ಇಂಗಾಲದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ನೀರಿನಂತ ಸರಳ ಸಂಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ತಣ್ಣಗಿದೆ. ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಈ ಪದರದ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪ ವಲಯದ ಮೇಲೆ ೨,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಿರುವ ತೆಳುವಾದ ಒಂದು ಪದರವಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಹಣದ ಆರಂಭ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣದ ಹೊಳಪಿನಂತೆ ಕಾಣುವ ಈ ವಲಯಕ್ಕೆ ವರ್ಣಗೋಳ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ಎತ್ತರದೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಸುಮಾರು ೧೦೦,೦೦೦-ಕೆ. ಗಳನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ವರ್ಣಗೋಳದ ಹೊರಗಿರುವ ಪರಿವರ್ತನಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ೧೦೦,೦೦೦ ಕೆ. ಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಲಯದ ತಾಪಮಾನದ ಹತ್ತಿರ ಕ್ಕೆ (೧೦ ಲಕ್ಷ ಕೆ. ಗಳ ಬಳಿಗೆ) ಏರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಹೀಲಿಯಂನ ಅಯಾನೀಕರಣವಾಗಿ ಅದರ ರೂಪ ಪರಿವರ್ತನೆಯು ಉಂಟಾಗುವುದರಿಂದ, ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಏರಿಕೆಯು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಿವರ್ತನಾ ವಲಯವು ಒಂದು ಸ್ಥಿರವಾದ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರದೆ, ನಿರಂತರವಾದ ಗೊಂದಲದ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವಲಯವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದ್ದು, ಅತಿನೇರಳೆ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಗ್ರಾಹಿಸುವ ಉಪಕರಣಗಳಿಂದ ಈ ವಲಯವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ಹೊರ-ವಾಯುಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಪ್ರಭಾವಲಯ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಸೌರಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಸೌರಗೋಳವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುವ ಸೌರ ಮಾರುತದ ಜೊತೆ ಪ್ರಭಾವಲಯವು ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಒಂದಾಗುತ್ತದೆ (ಅಂದರೆ, ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಸ್ಫುಟವಾದ ಯಾವುದೇ ಮಿತಿರೇಖೆಯಿಲ್ಲ). ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ಬಳಿಯಿರುವ ಕೆಳ ಪ್ರಭಾವಲಯವು ಸುಮಾರು ೧೦೧೪ ಮೀ−೩−೧೦೧೬ ಮೀ.−೩ ನಷ್ಟು ಸಾಂದ್ರವಾಗಿದೆ (ಸಾಗರದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸುಮಾರು ೨×೧೦೨೫ ಮೀ.−೩ ನಷ್ಟು ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ) ಪ್ರಭಾವಲಯದ ತಾಪಮಾನವು ಹಲವು ಲಕ್ಷ ಕೆಲ್ವಿನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಭಾವಲಯದ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಇನ್ನೂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಒಡನಾಟದಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಶಾಖೋತ್ಪತ್ತಿ ಆಗುತ್ತದೆಯೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಸೌರಗೋಳವು ಸುಮಾರು ೨೦ ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳಿಂದ (0.1 AU) ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರತುದಿಯವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ವಾಯು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಗಳು ಆಲ್ಫ್‌ವೆನ್ ತರಂಗಗಳಿಗಿಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸಲಾರವು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸೌರಗೋಳದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಬಲಗಳು ಪ್ರಭಾವಲಯದ ಆಕಾರದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ. ಸೌರಮಾರುತವು ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಸೌರ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾ, ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೫೦ AUಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸೌರವಿರಾಮವನ್ನು ತಲುಪುವವರೆಗೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ, ಸೌರವಿರಾಮದ ಒಂದು ಭಾಗವೆನ್ನಲಾದ ಆಘಾತ ತರಂಗವೊಂದರ ಮೂಲಕ ವಾಯೇಜರ್ ೧ ಶೋಧಕವು ಹಾದುಹೋಯಿತು. ಸೌರವಿರಾಮವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಈ ಎರಡೂ ಶೋಧಕಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿ ಕಣಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡವು. ಸೌರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸೌರಕಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೌರಾವರ್ತ ಸೂಕ್ತವಾದ ಸೋಸಕಗಳಿಂದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದಾಗ ತಕ್ಷಣ ಕಂಡುಬರುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೌರಕಲೆಗಳು ಒಂದು. ಇವು ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಗಾಢವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಸೌರಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾದ ಕಾಂತೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸಂವಹನೆಗೆ ತಡೆಯೊಡ್ಡಿ, ಬಿಸಿಯಾದ ಒಳಭಾಗದಿಂದ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಶಾಖದ ಸಾರಿಗೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಪ್ರಭಾವಲಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಿಸಿಮಾಡಿ, ಸೌರ ಜ್ವಾಲೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವಲಯದ ಪದಾರ್ಥದ ವಿಸರ್ಜನೆಗಳ ಮೂಲವಾದ ಸಕ್ರಿಯ ವಲಯಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ದೊಡ್ಡ ಸೌರಕಲೆಗಳು ಸಾವಿರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ಗಳಷ್ಟು ಅಗಲ ಇರುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬರುವ ಸೌರಕಲೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರದೆ, ಸೌರಾವರ್ತ ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ೧೦-೧೨ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆವರ್ತದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಸೌರಕಲೆಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಒಂದೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಆವರ್ತವು ಮುನ್ನಡೆದಂತೆ, ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೌರಕಲೆಗಳು ವಿರುದ್ಧವಾದ ಕಾಂತಧ್ರುವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜೋಡಿಗಳಾಗಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಪರ್ಯಾಯ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ ಧ್ರುವೀಯತೆಯು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಒಂದು ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಕಾಂತೀಯ ಧ್ರುವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಸೌರಕಲೆಯು ಮುಂದಿನ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಂತೀಯ ಧ್ರುವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅಂತರಿಕ್ಷ ಹವಾಮಾನದ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರುವ ಸೌರಾವರ್ತವು ಭೂಮಿಯ ಹವಾಮಾನದ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸೌರಾವರ್ತದ ಆರಂಭ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ತಾಪಮಾನವು ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ವ್ಯಾಪಿಸುವ ಆವರ್ತಗಳಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ಸಾಮಾನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸೌರಾವರ್ತವು ಹಲವು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಂತುಹೊಗಿತ್ತೆಂದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ; ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಸೌರಕಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಪಾಯುಷಿ ಹಿಮಯುಗವೆಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪ್ ಖಂಡವು ಬಹಳ ತಣ್ಣ ಹವೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಮರಗಳ ಕಾಂಡದ ಉಂಗುರಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಿಂದ ಇದಕ್ಕೂ ಮುಂಚಿನ ಅಲ್ಪಾಯುಷಿ ಸೌರಾವರ್ತಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. ಈ ಆವರ್ತಗಳಲ್ಲೂ ತಾಪಮಾನವು ಸಾಮಾನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿತ್ತು. ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಸೌರ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಸಮಸ್ಯೆ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲಾದ ಸೌರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಸೂಚಿಸಿದ ಪ್ರಮಾಣದ ೩ನೇ ೧ಭಾಗದಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಇದ್ದಿತು. ಅಸಮಂಜಸವೆನಿಸುವ ಈ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಸೌರ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಸಮಸ್ಯೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲೆತ್ನಿಸಿದ ವಾದಗಳು, ಸೂರ್ಯನ ಒಳ ತಾಪಮಾನವು ಕಡಿಮೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿವೆಯೆಂದೋ, ಅಥವಾ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳು ಓಲಾಡಿ, ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗದಂತಹ ಟೌ ಮತ್ತು ಮ್ಯುಆನ್ ರೂಪಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತಿವೆಯೆಂದೋ ಸೂಚಿಸಿದವು. ಸೌರ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಮಾಪಿಸಲು ಸಡ್ಬರಿ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯ ಮತ್ತು ಕಮಿಯೋಕಂಡೆ ಸೇರಿದಂತೆ, ೮೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಲವು ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕಡೆಗೆ, ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳು ಜಡ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಓಲಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಈ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಂದ ಕಂಡುಬಂದಿತು.. ಇದಲ್ಲದೆ, ಈ ೩ ವಿಧದ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳನ್ನು ಸಡ್ಬರಿ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯವು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿ, ಇವುಗಳ ಒಟ್ಟು ಪ್ರಮಾಣವು ಸೌರ ಮಾದರಿಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಾಬೀತು ಮಾಡಿತು. ಆದರೆ, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ೩ನೇ ೧ಭಾಗ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳು ಮಾತ್ರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಬಗೆಯ ನ್ಯೂಟ್ರಿನೊಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಈ ೩ನೇ ೧ ಅನುಪಾತವು ಕೂಡ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಭಾವಲಯದ ಉಷ್ಣದ ಸಮಸ್ಯೆ ಸೂರ್ಯನ ಗೋಚರ ಮೇಲ್ಮೈಯು (ದ್ಯುತಿಗೋಳ) ಸುಮಾರು ೬,೦೦೦ ಕೆ. ಗಳ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ಮೇಲಿರುವ ಸೌರ ಪ್ರಭಾವಲಯವು ಸುಮಾರು ೧,೦೦೦,೦೦೦-ಕೆ. ಗಳ ತಾಪಮಾನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಭಾವಲಯದ ಇಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿನ ತಾಪಮಾನವು, ಇದು ಕೇವಲ ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ನೇರ ಶಾಖದಿಂದಲ್ಲದೆ ಬೇರಾವುದೋ ಶಾಖದ ಮೂಲದಿಂದಲೂ ಬಿಸಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಂವಹನ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ಚಲನೆಯು ಈ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶಾಖವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿ, ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ತರಂಗ ಶಾಖ - ಸಂವಹನ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಶಬ್ದ, ಗುರುತ್ವ ಮತ್ತು ಕಾಂತೀಯ ತರಗಂಗಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಅಲೆಗಳು ಹೊರ ಚಲಿಸಿ ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಭಾವಲಯದಲ್ಲಿ ಶಾಖದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊರಹಾಕುತ್ತವೆ. ಎರಡನೇ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಕಾಂತೀಯ ಶಾಖ - ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಚಲನೆಯಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಾಂತೀಯ ಶಕ್ತಿಯು ಉದ್ಭವವಾಗಿ, ಸೌರ ಜ್ವಾಲೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಸಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ತರಂಗಗಳು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಶಾಖವನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆಯೇ ಎಂದು ದೃಢವಾಗಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಫ್ವೆನ್ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಉಳಿದು ಬೇರೆಲ್ಲ ತರಂಗಗಳೂ ಪ್ರಭಾವದಿಂದವನ್ನು ತಲುಪುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆಯೇ ವಕ್ರೀಕರಿಸುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಚದುರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಆಲ್ಫ್‌ವೆನ್ ತರಂಗಗಳು ಪ್ರಭಾವಲಯದಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಚದುರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪ್ರಸ್ತುತದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸೌರ ಜ್ವಾಲೆಯ ಶಾಖದ ಮೂಲವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿವೆ. ದುರ್ಬಲ ಸೂರ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆ ಸುಮಾರು ೩.೮ ರಿಂದ ೨.೫ ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅರ್ಕಿಯನ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು ಈಗಿನ ಕೇವಲ ೭೫% ಪ್ರಕಾಶತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತೆಂದು ಅದರ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮಾದರಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇಷ್ಟು ದುರ್ಬಲವಾದ ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ನೀರು ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಇದರಿಂದ ಜೀವಿಗಳು ಉದ್ಭವಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಭೂಮಿಯು ತನ್ನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಒಂದೇ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿತ್ತೆಂದೂ, ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಭೂಮಿಯು, ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಈಗಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚೇ ಬಿಸಿಯಾಗಿತ್ತೆಂದೂ, ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದಾಖಲೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಈಗಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಒಮ್ಮತವೆಂದರೆ: ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಈಗಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹರಿತ್‌ಗೃಹ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು (ಉದಾ: ಇಂಗಾಲದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಾ). ಈ ಅನಿಲಗಳು ಶಾಖವನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿ, ಅದರಿಂದ ಭೂಮಿಯ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದವು. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಅದರ ವಿಪರೀತ ತಾಪಮಾನದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳೂ ಅನಿಲ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ರೂಪದಲ್ಲಿವೆ. ಇದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿ ಪರಿಭ್ರಮಣವು (ಸುಮಾರು ೨೫ ದಿನಗಳು) ಅದರ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ (ಸುಮಾರು ೩೫ ದಿನಗಳು) ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳ ಭೇದಾತ್ಮಕ ಪರಿಭ್ರಮಣದಿಂದ ಅದರ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ರೇಖೆಗಳು ತಿರುಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ತಿರುಚಿಕೊಂಡ ಕಾಂತ ರೇಖೆಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಕುಣಿಕೆಯಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿ, ಸೌರಕಲೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ತಿರುಚುವಿಕೆಯಿಂದ ಸೌರ ಉತ್ಪಾದಕವು ಉಂಟಾಗುವುದಲ್ಲದೆ, ಸೂರ್ಯನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸುಮಾರು ೧೧ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ದಿಕ್ಕು ಬದಲಾಯಿಸುವುದರಿಂದ, ೧೧-ವರ್ಷಗಳ ಸೌರಾವರ್ತವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಭಾವವು ಸೌರಗೋಳದ ಪ್ರವಾಹ ತೆರೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತೆರೆಯು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಟಿರುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಬಳಿ ಸೂರ್ಯನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕಿರುವ ಶಕ್ತಿಗೂ ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವೇ ಕಾರಣ. ಅಂತರಿಕ್ಷವು ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿರ್ವಾತವಾಗಿದ್ದಿದ್ದರೆ, ಸೂರ್ಯನ ೧೦−೪ ಟೆಸ್ಲ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ದೂರದ ಘನಕ್ಕೆ ವಿಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ, ಸುಮಾರು ೧೦−೧೧ ಟೆಸ್ಲಗಳಷ್ಟು ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಇದು ಸುಮಾರು ೧೦−೯ ಟೆಸ್ಲಗಳಿರುವಂತೆ ಉಪಗ್ರಹ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವಾಹಕ ದ್ರವದ (ಉದಾ: ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮ) ಚಲನೆಯು ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರವಾಹವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸೌರ ಅವಲೋಕನೆಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಮುಂಚಿನ ಸೂರ್ಯಾಧ್ಯಯನ ತನ್ನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ದಿನವನ್ನೂ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ರಾತ್ರಿಯನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು ಹೊಳಪಿನ ತಟ್ಟೆಯೆಂದು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಮಾನವರು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಹಲವು ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಒಂದು ದೇವತೆ ಅಥವಾ ಅಲೌಕಿಕ ಸಂಗತಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದ ಇಂಕಾ ಮತ್ತು ಆಜ್‌ಟೆಕ್ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಪೂಜೆಯು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿತ್ತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಸೂರ್ಯನಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿದ್ದವು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುತ್ತಿದ್ದವು (ಇಂತಹ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನ ನಬ್ತ ಪ್ಲಯ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸ್ಟೋನ್ ಹೆಂಜ್ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುತ್ತವೆ); ಮೆಕ್ಸಿಕೊನ ಎಲ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟಿಲೊ ಪಿರಮಿಡ್, ತುಲಾ ಮತ್ತು ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ಸರ್ಪಗಳ ಆಕಾರದ ನೆರಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವಂತೆ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯಾಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಗತಿ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬಗ್ಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿವರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟ ಮೊದಲಿಗರಲ್ಲಿ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಅನಕ್ಸಾಗೊರಸ್ನೂ ಸೇರಿದ್ದನು. ಸೂರ್ಯನು ಬೆಂಕಿಯ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗೋಳವೇ ಹೊರತು, ಹೀಲಿಯೋಸ್ನ ರಥವಲ್ಲವೆಂದು ಅವನು ತರ್ಕಿಸಿದನು. ಈ ರೀತಿಯ ಪಾಷಂಡ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಮರಣ ದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಇದರ ನಂತರ, ಪೆರಿಕ್ಲಸ್ನ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಿಂದ ಅವನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಒಮ್ಮತಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಹಾಕಿದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವಿಜ್ಞಾನಿಯೆಂದರೆ ನಿಕೊಲಾಸ್ ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್. ಇವನು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ, ಸೂರ್ಯನೇ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಾನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಮಾಡಿ, ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಸೌರಕಲೆಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಅವಲೋಕಿಸಿದನು. ಈ ಕಲೆಗಳು ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ನಡುವೆ ಇರುವ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿರದೆ, ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲಿರುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳೆಂದು ಅವನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಪಟ್ಟಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಬೆಳಕನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದ ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್ನು, ಬಿಳಿ ಬೆಳಕು ಹಲವು ಬಣ್ಣಗಳ ಬೆಳಕುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆಯೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಸೌರ ವರ್ಣಪಟಲದ ಕೆಂಪು ಭಾಗದ ಹೊರಗಿರುವ ನಸುಗೆಂಪು ಕಿರಣಗಳನ್ನು ೧೮೦೦ರಲ್ಲಿ ವಿಲಿಯಂ ಹರ್ಷೆಲ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ೧೮೦೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸೌರ ವರ್ಣಪಟಲದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿಕಸಿಸಿದವು. ಜೋಸೆಫ್ ವಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಹೋಫರ್ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ವರ್ಣರೇಖೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಆಧುನಿಕ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾಲದ ಮೊದಲ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವು ನಿಗೂಢವಾಗಿತ್ತು. ಸೂರ್ಯನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಅದರೊಳಗೆ ಶೇಖರಿಸಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ ಶಾಖವನ್ನು ಹೊರಹಾಕುತ್ತಿರಬಹುದೆಂದು ಕೆಲ್ವಿನ್ ಸೂಚಿಸಿದನು. ನಂತರ, ಕೆಲಿವಿನ್ ಮತ್ತು ಹೆಲ್ಮ್ ಹೋಲ್ಟ್‌ಜ್ ಅವರುಗಳು ಕೆಲ್ವಿನ್-ಹೆಲ್ಮ್ ಹೋಲ್ಟ್ಜ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಇದರ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಸೂರ್ಯನು ಕೇವಲ ೨ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. ೧೮೯೦ರಲ್ಲಿ ಜೋಸೆಫ್ ಲಾಕ್ಯರ್ (ಇವನು ಸೌರ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ಹೀಲಿಯಂನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದನು) ಉಲ್ಕೆಯ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾದ ಒಂದು ವಾದವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದನು. ೧೯೦೪ರಲ್ಲಿ ಈ ನಿಗೂಢತೆಗೆ ಒಂದು ಪರಿಹಾರವು ಕಂಡುಬಂದಿತು. ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯು ಒಂದು ಆಂತರಿಕ ಮೂಲದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದೂ, ಮತ್ತು ವಿಕಿರಣ ಕ್ಷಯವು ಈ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವೆಂದೂ ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ರದರ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಸೂಚಿಸಿದನು. ಆದರೆ, ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಸುಳಿವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ-ಶಕ್ತಿಗಳ ನಡುವಿನ E=mc2 ನಿಯಮವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್ಸ್‌ಟೀನ್. ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾರ ತಾಪಮಾನ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡಗಳಿಂದ, ಜಲಜನಕದ ಅಣುಗಳು ಹೀಲಿಯಂ ಆಗಿ ಬೆಸುಗೆಗೊಂಡು, ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ನಿವ್ವಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಿಂದ ಶಕ್ತಿಯು ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುತ್ತಿರಬಹುದು ಎಂದು ೧೯೨೦ರಲ್ಲಿ ಆರ್ಥರ್ ಎಡ್ಡಿಂಗ್‌ಟನ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದನು. ೧೯೩೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯನ್ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಮತ್ತು ಹಾನ್ಸ್ ಬೇತ ಅವರು ಈ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ವಾದವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡಿದರು. ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಬೇತ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಿದನು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ೧೯೫೭ರಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಎಂಬ ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನವು, ವಿಶ್ವದ ಬಹುತೇಕ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳು ಸೂರ್ಯನಂಥ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಪರಮಾಣು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಮನದಟ್ಟಾಗುವಂತೆ ತೋರಿಸಿತು. ಸೂರ್ಯನ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಾನಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಬಹಳ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡುವುದು ಹಿತವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಪಾಯಕಾರಿಯಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡಿದಾಗ ಕಣ್ಣು ಕುಕ್ಕಿದಂತಾಗಿ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಮತ್ತು ಭಾಗಶಃ ಕುರುಡು ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸುಮಾರು ೪-ಮಿಲಿವ್ಯಾಟ್ ಗಳ ಸೌರಶಕ್ತಿಯು ಅಕ್ಷಿಪಟಲವನ್ನು ಬಿಸಿಮಾಡಿ, ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಅತಿನೇರಳೆ ಬೆಳಕು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿನ ಮಸೂರವನ್ನು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಿ, ಕಣ್ಣಿನ ಪೊರೆಗಳನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡದಿದ್ದರೂ ಆಗಬಹುದು. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ನಿಸ್ತೇಜಗೊಳಿಸುವ ಸೋಸಕವಿಲ್ಲದೆ, ಬೆಳಕನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ದುರ್ಬೀನಿನಂಥ ಉಪಕರಣಗಳಿಂದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನೋಡುವುದು ಬಹಳ ಅಪಾಯಕಾರಿ. ಸೋಸಕಗಳಿಲ್ಲದ ದುರ್ಬೀನುಗಳು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗಿಂತ ೫೦೦ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಕನ್ನು ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿ, ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ನಾಶಗೊಳಿಸಬಹುದು. ನಡುದಿನದ ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಈ ರೀತಿ ಒಂದು ಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಿದರೂ ಶಾಶ್ವತ ಕುರುಡು ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನೋಡುವ ಒಂದು ವಿಧಾನವೆಂದರೆ, ದುರ್ಬೀನನ್ನು ಬಳಸಿ ಸೂರ್ಯನ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಒಂದು ತೆರೆ/ಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳಿಸಿ, ಆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುವುದು. ಶುಚಿಯಾದ ಅಕ್ಷಿ ಕಾಚಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ದೂರದರ್ಶಕ/ದುರ್ಬೀನುಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಬೇರೆ ಥರದ ದೂರದರ್ಶಕಗಳು ಇದರಿಂದ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗಬಹುದು. ಕಣ್ಣಿನ ಪಾಪೆಯು ಕಾಂತಿಯ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ವೈದೃಶ್ಯತೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಖಂಡ ಗ್ರಹಣವನ್ನು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡುವುದು ಅಪಾಯಕರ: ಪಾಪೆಯು ದೃಷ್ಟಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಒಟ್ಟು ಬೆಳಕಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹಿಗ್ಗುತ್ತದೆ - ದೃಷ್ಟಿವಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಅತಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ವಸ್ತುವಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲಲ್ಲ. ಖಂಡ ಗ್ರಹಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಸೂರ್ಯರಶ್ಮಿಯನ್ನು ಚಂದ್ರನು ತಡೆಹಿಡಿದರೂ, ದ್ಯುತಿಗೋಳದ ಕಾಣುವ ಭಾಗಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ದಿನದಲ್ಲಿರುವಷ್ಟೇ ಕಾಂತಿಯುತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಗ್ರಹಣದ ಒಟ್ಟು ಅಂಧಕಾರದಲ್ಲಿ ಪಾಪೆಯು ~೨-ಮಿ.ಮೀ. ಇಂದ ~೬-ಮಿ.ಮೀ.ವರೆಗೆ ಹಿಗ್ಗಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ದಿನದಂದು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಬೀಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ೧೦ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಕು ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಕ್ಷಿಪಟಲದ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟುಮಾಡಿ ಅಥವ ಅವುಗಳನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸಿ, ವೀಕ್ಷಕನ ದೃಷ್ಟಿವಲಯದಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಕುರುಡು ಚುಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಇದು ನೋವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಅನುಭವವಿಲ್ಲದ ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬಹಳ ಅಪಾಯಕಾರಿ: ತಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಯು ಹಾಳಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಕ್ಷಣವೇ ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯೋದಯ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ದೂರ ಕ್ರಮಿಸುವುದರ ಕಾರಣ, ರ್ಯಾ‌ಲಿ ಮತ್ತು ಮೀ ಚದುರಿಕೆಗಳು ಬೆಳಕನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೂರ್ಯವು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದಾದಷ್ಟು ಮಂದವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಂಜು, ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಧೂಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ತೇವಾಂಶಗಳೂ ಬೆಳಕನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಬೆಳಕನ್ನು ಸೋಸುವ ಗಾಜುಗಳು/ವಸ್ತುಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನೋಡುವ ಬಳಕೆಗಾಗಿಯೇ ರೂಪಿತವಾಗಿರಬೇಕು: ಕೆಲವು ಸೋಸಕಗಳು ಅತಿನೇರಳೆ/ನಸುಗೆಂಪು ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿದ್ದು, ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟಾಗಬಹುದು. ಹೀರಿಕೊಂಡ ಸೌರಕಾಂತಿಯಿಂದ ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಅಕ್ಷಿಕಾಚಕ ಸೋಸಕಗಳು ಛಿದ್ರವಾಗಬಹುದಾದ್ದರಿಂದ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೂರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ದುರ್ಬೀನುಗಳಲ್ಲಿ ಸೋಸಕವು ವಸ್ತು ಕಾಚಕ ಅಥವಾ ದ್ಯುತಿ ರಂಧ್ರದ ಮೇಲೆ ಇರಬೇಕು. ಬೆಸುಗೆ ಗಾಜಿನಿಂದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಆದರೆ, ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಫಿಲ್ಮ್ ನಸುಗೆಂಪು ಬೆಳಕಿಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕವಾದ್ದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ಸೂರ್ಯ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಬಳಸಬಾರದು. ಸೂರ್ಯನಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗ ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಕುತೂಹಲದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ರಹಸ್ಯ ಭೇದಿಸಲು ನಾಸಾ ಹೊಸ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಿದೆ. ಸೂರ್ಯಮಂಡಲದ ರಹಸ್ಯ ತಿಳಿಯಲು ಹತ್ತಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಶೋಧನಾ ಕಾರ್ಯ ನಡೆಸಿದ್ದು, ನಿರಂತರ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದೀಗ ನಾಸಾ ನಕ್ಷತ್ರ ಸೂರ್ಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನ ಮಿಷನ್‌ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ರವಾನಿಸುತ್ತಿದೆ. 60 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಸೌರ ಮಾರುತದ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಯುಗೀನ್‌ ಪಾರ್ಕರ್‌ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ‘ಪಾರ್ಕರ್‌ ಸೌರ ಶೋಧನಾನೌಕೆ’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿರುವುದಾಗಿ ನಾಸಾ ತಿಳಿಸಿದೆ. 2018ರ ಜುಲೈ 31ರಂದು ನಾಸಾದ ಕೆನೆಡಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ನೌಕೆ ಉಡಾವಣೆಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ 40 ಲಕ್ಷ ಮೈಲು ದೂರದಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲಿನ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಿದೆ. ಈ ನೌಕೆಯು 2500 ಡಿಗ್ರಿ ಪ್ಯಾರಾನಿಟ್‌ ಉಷ್ಣತೆಯನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರೊ.ಪಾರ್ಕರ್‌ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಗಿಡ, ಮರ, ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳೆನ್ನದೆ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣ ಅತ್ಯಂತ ಅವಶ್ಯವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣದ ಮಹತ್ವತೆ ಗಿಡಮರಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಬೀಜ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡ-ಮರವಾಗಿ ಸೊಂಪಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಮಣ್ಣು, ನೀರಿನಷ್ಟೇ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣವೂಅವಶ್ಯ. ಎಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೂ ತಮ್ಮ ಆಹಾರ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಸೂರ್ಯ ರಶ್ಮಿ ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ನೀರು, ಇಂಗಾಲದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸೂರ್ಯನ ಶಾಖವನ್ನು ಹೀರಿ ಅವುಗಳು ಆಹಾರ ತಯಾರಿಸುವ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯಕಿರಣದ ಮಹತ್ವತೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.ಕೆಲವು ಪಾಚಿ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ಸಹ ಇದು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳು ಹೊರಸೂಸುವ ಆಮ್ಲಜನಕವು ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವಾಯುವಾಗಿದೆ. ಮಾನವನಿಗೆ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾನವನಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಹಲವಾರು ಅಂಶಗಳಿವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಿಟಮಿನ್ ಡಿ ( ಜೀವಸತ್ವ ಡಿ) ಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯ ಉದಯಿಸುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಒಡ್ಡುವುದರಿಂದ ಅಥವಾ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ನಮ್ಮ ದೇಹಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಅಂಶಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆಯೆಂದು ವೈದ್ಯರೂ ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ.ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಕರಗಿಸಬಲ್ಲ ಪ್ರೋಹಾರ್ಮೋನುಗಳ ಗುಂಪು ವಿಟಮಿನ್ ಡಿ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.ಸೂರ್ಯಕಿರಣಗಳು ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ, ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಕೊಬ್ಬಿನಂಶವು ಡಿ ವಿಟಮಿನ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂಜಾನೆಯ ಮತ್ತು ಸಾಯಂಕಾಲದ ಎಳೆ ಬಿಸಿಲು ನಮ್ಮ ಚರ್ಮಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ಅಧಿಕವಾಗಿ, ರಕ್ತವೂ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸರಾಗವಾಗಿ ರಕ್ತ ಸಂಚಾರವಾಗಿ ಚರ್ಮವೂ ಆರೋಗ್ಯಯುತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲರ್ಜಿಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸುತ್ತದೆ. ರೋಗನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿಳಿಯ ರಕ್ತಕಣಗಳು ಅಧಿಕಗೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯಮಾಡಿ ಸೋಂಕು ಬರುವುದು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.(ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಗಾಯಗಳಾದಾಗ ಸೂರ್ಯ ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿದರೆ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳು ಕಮ್ಮಿಯಾಗಿ ಸೋಂಕು ಬರದಂತೆ ತಡೆಯುತ್ತದೆ.) ವಿಟಮಿನ್ ಡಿ ಚರ್ಮವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನ ಉತ್ಪಾದನೆಗೂ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ, ಹಾಗೂ ಕರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಕ್ಯಾಲ್ಶಿಯಂ ಮತ್ತು ರಂಜಕವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೂಳೆಯ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆಸ್ಟಿಯೋ ಪೊರೋಸಿಸ್ ನ್ನು ದೂರಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾನ್ಸರ್, ಮಧುಮೇಹ, ನರಮಂಡಲದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಡಿ ವಿಟಮಿನ್ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿವೆ. ಇನ್ಸುಲಿನ್, ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ತಂಪಾದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಬಿಸಿಲಿನ ಕೊರತೆಯೇ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಖಿನ್ನತೆಯನ್ನು ದೂರಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಬಿಸಿಲು ಮಿದುಳಿನ ಸಿರೊಟೊನಿನ್ ಎಂಬ ರಸದೂತವನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತರುತ್ತದೆ.ನಿದ್ರೆಗೆ,ಹೃದಯಕ್ಕೆ, ರಕ್ತದೊತ್ತಡ, ಕೊಲೆಸ್ಟ್ರಾಲ್ ಗಳಿಗೂ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನಗಳಿವೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಬರುವ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಕಿರಣಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾದ ( ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯನ್) ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ದೇಹದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ವೃದ್ಧಿಯಾಗಿ ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ನೀಲಿ ಬೆಳಕು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಾರ್ಮೋನುಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಬರುವ ನೇರಳಾತೀತ ಬೆಳಕು/ ವಿಕಿರಣವು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ದೇಹಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿದೆ. ಕೊಂಚಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಧುಮೇಹ ಬರದಂತೆ ತಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣ ಮೆಲಟೋನಿನ್ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವುದರಿಂದಾಗಿ, ನಿದ್ರೆಗೂ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನವಜಾತ ಶಿಶುಗಳ ಕಾಮಾಲೆ ರೋಗಕ್ಕೆ, ಸೂರ್ಯನ ಎಳೆಯ ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಶಿಶುಗಳ ದೇಹವನ್ನು ಒಡ್ಡಿದರೆ ಅದುವೇ ಔಷಧವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ದೊಡ್ಡವರಿಗೂ ಸಹ ಸೂರ್ಯಸ್ನಾನದಿಂದ ಮನಸ್ಸು- ದೇಹ ಆರೋಗ್ಯಯುತವಾಗುತ್ತದೆ.ಜೀರ್ಣಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೂ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಬಿಸಿಲಿನಿಂದ ಚರ್ಮವು ಕಪ್ಪಾಗುವುದು(ಟ್ಯಾನಿಂಗ್) ಸರಿ.ಅತಿಯಾದ ಬಳಕೆ ಸಲ್ಲ. ದೇಹದ ಹಲವಾರು ಅಗತ್ಯತೆಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸಾಕು ಪ್ರಾಣಿಗಳಾದ ನಾಯಿ, ಬೆಕ್ಕುಗಳು ಸಹ ಆರೋಗ್ಯ ಸರಿಯಿರದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ಮಲಗಿ ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಆಹಾರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಕೆಲವೊಂದು ಹಣ್ಣು-ಕಾಯಿಪಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸಿಟ್ಟರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಮಯ ಹಾಳಾಗದೆಯೆ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಲದ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ವಿಧ ವಿಧದ ಹಪ್ಪಳ, ಸಂಡಿಗೆ, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನ ರಸದಿಂದ ಮಾಡುವ ಮಾಂಬಳ, ಬಾಳುಕ್ಕು ಮೆಣಸುಗಳನ್ನು ಬೇಸಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿ ಒಣಗಿಸಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಲಸು ( ಹಲಸಿನಕಾಯಿ- ಹಣ್ಣು- ಬೀಜ( ಬೇಯಿಸಿ) ಬಾಳೆಕಾಯಿ- ಬಾಳೆ ಹಣ್ಣು, ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಹಳ್ಳಿಯ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಹಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವಸತ್ವಗಳಿರುತ್ತವೆ. ನಾರಿನಂಶವನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಚಯಾಪಚಯ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿಸಿ ಮಲಬಧ್ಢತೆಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸುತ್ತವೆ. ಇತರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಕರು ತಮ್ಮ ಬೆಳೆಗಳಾದ ಅಡಿಕೆ, ತೆಂಗು, ಕಾಳುಮೆಣಸು, ಕಾಫಿಬೀಜ ಹಾಗೂ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳಾದ ಭತ್ತ, ರಾಗಿ, ಗೋಧಿ, ನೆಲಗಡಲೆಯೇ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಬಿಸಿಲಲ್ಲೊಣಗಿಸಿ ರಕ್ಶಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.ಪಟ್ಟಣ- ಹಳ್ಳಿಗಳೆನ್ನದೆ ಈಗೀಗ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆ, ಆಫೀಸುಗಳ ತಾರಸಿಯ ಮೇಲೆ ಸೌರ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿ ಶಾಖ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಸೌರ ಒಲೆ( ಸೌರ ಕುಕ್ಕರ್)ಯನ್ನು ಆಹಾರವನ್ನು ಬೇಯಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸೌರ ಹಸಿರು ಮನೆ, ನೀರು ಬಿಸಿಯಾಗಿಸಲು ಸೋಲಾರ್ ವಾಟರ್ ಹೀಟರ್, ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್, ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯನ್ನುಪಯೋಗಿಸುವ ವಾಹನಗಳೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿವೆ. ಬಳಸಿದರೆ ಮುಗಿಯದಂತಹ ಈ ರೀತಿಯ ಇಂಧನ-ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು ನಮಗೆ,ಪರಿಸರ- ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಹಿತಕರವೂ ಆಗಿದೆ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ನೋಡಿ ಗ್ರಹ ಸೌರಮಂಡಲ ನಕ್ಷತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ ನಾಸಾದಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಶೋದನೆ::ಸೂರ್ಯನ ಅಧ್ಯನಕ್ಕೆ ನೌಕೆ sun ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ ವಿಜ್ಞಾನ ಆರೋಗ್ಯ ಸೌರ ಶಕ್ತಿ

2704

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9

ಗ್ರಹ

ಗ್ರಹ ಯಾವುದೇನಕ್ಷತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರ ದೊಳಗೆ ಆ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಒಂದು ಘನಕಾಯ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗ್ರಹವೂ ಮಾತೃ ನಕ್ಷತ್ರದಿಂದ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ವಿಕಿರಣವನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿ ತನ್ನ ಇರುವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಎಂಟು ಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಅವುಗಳು ಇರುವ ದೂರಾನುಸಾರ ಇವು: ಬುಧ,ಶುಕ್ರ,ಭೂಮಿ,ಮಂಗಳ,ಗುರು,ಶನಿ,ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್. ಪ್ಲುಟೋ ಸೇರಿದರೆ ಒಂಭತ್ತು ಗ್ರಹಗಳಾಗುವುವು. ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರಗಿನ ಗ್ರಹ ಹೊಸ ಸಂಶೋಧನೆ :2022 ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ನಿಂದ ಬಂದ ವರದಿಯಂತೆ, ಮೂರು ಸೂರ್ಯರ (ನಕ್ಷತ್ರಗಳ) ಸುತ್ತ ತಿರುಗುತ್ತಿರುವ ಬೃಹತ್‌ ಗ್ರಹವೊಂದನ್ನು ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷ ಎಂದರೆ ಈ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ದಿನ ತಲಾ ಮೂರು ಸಲ ಸೂರ್ಯೋದಯ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ! ಭೂಮಿಯಿಂದ 340 ಜ್ಯೋತಿರ್‌ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ದೂರ ಇರುವ ಈ ಗ್ರಹವು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಗುರುಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಸೆಂಟೌರಸ್‌ ತಾರಾ ಪುಂಜದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ‘ಎಚ್‌ಡಿ 131399ಎಬಿ’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು 1.6 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿರಬಹುದು ಎಂಬುದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಊಹೆ. ಇದು ಸೌರ ಮಂಡಲದ ಹೊರಗೆ ಪತ್ತೆಯಾದ ಯುವ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಅಲ್ಲದೇ ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಚಿತ್ರ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾದ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲೂ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದರ ವಾತಾವರಣದ ಉಷ್ಣತೆ 580 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್‌ನಷ್ಟಿದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಅಮೆರಿಕದ ಅರಿಜೋನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಡೇನಿಯಲ್‌ ಅಪೈ ಅವರ ಅಧ್ಯಯನ ತಂಡದಲ್ಲಿರುವ ಪಿಎಚ್‌.ಡಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕೆವಿನ್‌ ವಾಗ್ನರ್‌ ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ್ದಾರೆ. ‘ಗ್ರಹವು ಮೂರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತುಂಬಾ ಸನಿಹದಲ್ಲಿದ್ದು, ಪರಸ್ಪರ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತ ಪ್ರಧಾನ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರದ ಸುತ್ತ ತಿರುಗುತ್ತಿವೆ. ಪ್ರತಿ ದಿನ ಅಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಾರಿ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ, ಸೂರ್ಯೋದಯ ಆಗುತ್ತವೆ’ ಎಂದು ವಾಗ್ನರ್‌ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಲಕ್ಷಣ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲಾಗಿರುವ ಹೊಸ ಗ್ರಹೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮೂರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಎಚ್‌ಡಿ 131399ಎ, ಎಚ್‌ಡಿ 131399ಬಿ ಮತ್ತು ಎಚ್‌ಡಿ 131399ಎ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಎಚ್‌ಡಿ 131399ಎ ಪ್ರಧಾನ ನಕ್ಷತ್ರ. ಇದು ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ ಶೇ 80 ರಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. 131399ಬಿ ಮತ್ತು 131399ಸಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ನಡುವೆ, ಸರಿ ಸುಮಾರು ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಶನಿ ಗ್ರಹದ ನಡುವೆ ಇರುವಷ್ಟು ಅಂತರವಿದೆ. ಈ ಎರಡೂ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಾ ಪರಸ್ಪರ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾ ಪ್ರಧಾನ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಸುತ್ತು ಹಾಕುತ್ತಿವೆ. ಹೊಸ ಗ್ರಹವು 131399ಎ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಇದರ ಕಕ್ಷೆಯು ಪ್ಲೂಟೊ ಹೊಂದಿರುವ ಕಕ್ಷೆಯ ಎರಡು ಪಟ್ಟು ಇದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪತ್ತೆ ವಿಧಾನ ಸೌರವ್ಯೂಹದಾಚೆಗಿನ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ರೂಪಿಸಲಾಗಿರುವ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಸಾಧನ ‘ಸ್ಪಿಯರ್‌’ನಲ್ಲಿ (ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೊ ಪೊಲಾರಿಮೆಟ್ರಿಕ್‌ ಹೈ ಕಾಂಟ್ರಾಸ್ಟ್‌ ರಿಸರ್ಚ್‌ ಇನ್‌ಸ್ಟ್ರ್ಯುಮೆಂಟ್‌) ಇದು ಗೋಚರವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಾಧನವು ಯೂರೋಪಿಯನ್‌ ಸದರ್ನ್‌ ಅಬ್ಸರ್ವೇಟರಿ (ಇಎಸ್‌ಒ) ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ, ಚಿಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ದೂರದರ್ಶಕದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಹೊಸ ಗ್ರಹಗಳು 18/11/2018 1] J1407B ಗ್ರಹಗಳು ಅವುಗಳ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳಿಂದ ತುಂಬಾ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ ನಮ್ಮ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಗ್ರಹಗಳಾದ ಸ್ಯಾಟ್ರನ್ (ಶನಿಗ್ರಹ) ಯುರೇನಸ್, ನೆಪ್ಚೂನ್, ಜುಪಿಟರ್, ಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳಿಸಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಶನಿ ಗ್ರಹದ ರಿಂಗ್ಸ್ ಬಹಳ ದೂಡ್ಡದು.ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೂರಗೆ ಹೋಸದಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದ J1407B ಎಂಬ ಗ್ರಹದ ಮುಂದೆ ಶನಿಗ್ರಹ (ಸ್ಯಾಟ್ರನ್) ಮಂಕಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ.ಈ J1407B ಗ್ರಹವು ಭೂಮಿಯಿಂದ 434 ಜ್ಯೋರ್ತಿರವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ದೊರದಲ್ಲಿದೆ.ನಮ್ಮ ಜುಪಿಟರ್, ಸ್ಯಾಟ್ರನ್ (ಶನಿಗ್ರಹ) ಗಳಿಗಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡದಿದೆ. ಮತ್ತು ಶನಿಗ್ರಹದ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳಿಗಿಂತಲೂ J1407B ಗ್ರಹದ ರಿಂಗ್ಸ್ ,200 ಪಟ್ಟು ಜಾಸ್ತಿ ಇದೆ.ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ವ್ಯಾಕ್ಸ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಮಿಂಗ್ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪಿಕ್ ಸೆಂಟರ್ ನಿಂದು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಈ ಗ್ರಹದ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳು ಮೇಲೆ ಭೂಮಿಗಿಂತ ಲೂ,ಅಥವಾ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತಲೂ ದೂಡ್ಡದಾದ ಚಂದ್ರ ಇರಬಹುದು, ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ಈ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಇಂತಹ ವಿಶಾಲವಾದ  ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳು ಹೇಗೆ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದ ವೆಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೂ ಇದುವರೆಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಲಿಂಡೆನ್ ಅಬಜರವೇಟೆರೆಯಾ ಖಗೋಳತಜ್ಜ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂ ಕೆವಾ ಪ್ರಕಾರ ಈ J1407B ಗ್ರಹದ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳು ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಿವೆ ಎಂದರೆ ಒಂದು ವೇಳೆ ಈ ಗ್ರಹದ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳು ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಳದ ಶನಿಗ್ರಹದ(ಸ್ಯಾಟ್ರನ್) ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದರೆ ಆದರೆ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ನಾವು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಬಹುದ್ದಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಈ ರಿಂಗ್ಸ್ ಗಳು ಚಂದ್ರನಿಗಿಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. 2] HD188753PLANET ಭೂಮಿಯು ಒಂದು ನಿಗದಿತ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರೀಭ್ರಮಣೆ ಮಾಡುವುದ್ದರಿಂದ ದಿನದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮಗೆ ಒಂದು ಸಲ ಸೂರ್ಯೂದಯ ಒಂದು ಸಲ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ದಿನದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸಲ ಸೂರ್ಯೂದಯ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಆಗುವ ಗ್ರಹವೆಂದರೆ ಅದೆ HD188753PLANET ಇದು ತ್ರಿಬಲ್ ಸ್ಟಾರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಅನ್ನು ಹೂಂದಿದ್ದು ಭೂಮಿಯಿಂದ 150 ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.ಒಂದು ತ್ರಿಬಲ್ ಸ್ಟಾರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ನಲ್ಲಿ ಮೂರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. HD188753 PLANET ಕೂಡಾ ಮೂರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸಮೂಹವಾಗಿದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿದು ಉಳಿದ್ದ ಎರಡು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮುಖ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತೇವೆ. HD188753 ಗ್ರಹವು ಕೂಡಾ ಈ ಮುಖ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಈ ಮೂರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಂದ ಈ ಗ್ರಹವು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಹಗಲು ಹೊತ್ತು ಮೂರು ಸೂರ್ಯ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸಲ ಸೂರ್ಯೂದಯ ಮೂರು ಸಲ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಆಗುತ್ತದೆ. 3]THE lONELIES PLANET ಅಥವಾ ಒಂಬಟ್ಟಿ ಗ್ರಹ ಭೂಮಿಯಿಂದ 78 ಜ್ಯೋರ್ತೀರ್ ವರ್ಷ ದೊರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಒಬಂಟ್ಟಿ ಗ್ರಹ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು.ಈ ಗ್ರಹ ರೆಡರಾಕ್ ನಕ್ಷತ್ರ TYC94869271 ನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ J2126 ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗ್ರಹವು ತನ್ನ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ತುಂಬಾ ದೂರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ  ಇದನ್ನು ಒಬಂಟ್ಟಿ ಗ್ರಹ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಳಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈ ಗ್ರಹ ತನ್ನ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಇರುವ ದೂರವು ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಳದ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪ್ಲೋಟೋ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇರುವ ದೂರದ 140 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ J2126 ಗ್ರಹವು ತನ್ನ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಇರುವ ದೂರವನ್ನು ಹೀಗೂ ಅಂದಾಜಿಸಬಹುದು.ಅದು ಹೇಗೆಂದರೆ ಈ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ತಲುಪಲು 1 ತಿಂಗಳು ಸಮಯ ತಗಲುತ್ತದೆ.ಮತ್ತು ಈ ಗ್ರಹವು ತನ್ನ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಲು 9 ಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. 3] THE HOTTEST PLANETARIUM ಇದುವರೆಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ(HOTTEST) ಗ್ರಹ ಎಂದರೆ ವಾಲ್ಸ್ 38B ಇದು ಭೂಮಿಯಿಂದ 380 ಜ್ಯೋರ್ತಿರ್ ವರ್ಷ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಎಂಡ್ರೋಮೀಡಾ ತಾರಾಮಂಡಲದಲ್ಲಿದೆ.ಈ ಗ್ರಹ ಜುಪೀಟರ್ ಗ್ರಹದ ಗಾತ್ರಕ್ಕಿಂತ 4 ಪಟ್ಟು ದೂಡ್ಡದಾಗಿದೆ.ಈ ಗ್ರಹವು ತನ್ನ ನಕ್ಷತ್ರದಿಂದ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದೆ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈ ಗ್ರಹ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು 32000 ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ತಾಪಮಾನ ಹೂಂದಿರುವ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. 21 Jun, 2017 ಅಮೆರಿಕದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ (ನಾಸಾ) ಕೆಪ್ಲರ್‌ ದೂರದರ್ಶಕ ಹೊಸದಾಗಿ 219 ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 10 ಗ್ರಹಗಳು ಭೂಮಿಯ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಜೀವಿಗಳು ವಾಸಿಸಲು ಅನುಕೂಲಕರ ವಾತಾವರಣವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಕೆಪ್ಲರ್‌ ದೂರದರ್ಶಕ 4,034 ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 2,335 ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸೌರಮಂಡಲದಾಚೆ ಇರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಪ್ಲರ್‌ ದೂರದರ್ಶಕದಿಂದ ಸದ್ಯ ದೊರೆತಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯು ಸೌರಮಂಡಲದಾಚೆ ಇರುವ ಗ್ರಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಗ್ರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಗ್ರಹಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಅಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಲು ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ಸೂರ್ಯ ಭೂಮಿ ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯವ್ಯೂಹದ ಗ್ರಹಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು International Astronomical Union website Photojournal NASA NASA Planet Quest – Exoplanet Exploration Illustration comparing the sizes of the planets with each other, the Sun, and other stars "Regarding the criteria for planethood and proposed planetary classification schemes." article by Stern and Levinson Planetary Science Research Discoveries (educational site with illustrated articles) Suryana sutta nidhanavagi chalisuva graha ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನ

2705

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0

ನಕ್ಷತ್ರ

ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ ಯಾವುದು ಪೀಠಿಕೆ ಈ ವಿಶ್ವದ ಸೃಷ್ಟಿ ಸುಮಾರು 12 ರಿಂದ 20 ಬಿಲಿಯನ್ ಅಥವಾ 1200-2000ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭ ಆಗಿರಬೇಕೆಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ತರ್ಕಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ನಂತರ ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವದ ವಿಕಾಸದ ಆರಂಭ ಸುಮಾರು 13.75ಬಿಲಿಯನ್ ಅಥವಾ 1375± 0.11% ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿರ ಬೇಕೆಂದು ತರ್ಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಹಮತ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಆರಂಭದ ಕ್ಷಣವನ್ನು ಮಹಾಸ್ಪೋಟವೆಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಹಾಸ್ಪೋಟದ ಸಮಯದಿಂದ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿದರೆ ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವದ ವಯಸ್ಸು ಸುಮಾರು 1375 (±11%) ಕೋಟಿ ವರ್ಷ,ಯಾ 1378 ವರ್ಷ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಆ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉಪಕಣ ಪ್ರಭಾಣು, ಫೋಟಾನ್-(ಪ್ರೋಟಾನಿನ ಒಳಗಿನ ಬೀಜಗಳಲ್ಲೊಂದು) ಸ್ಪೋಟಗೊಂಡು ಕೆಲವೇ ಸೆಕೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ಶಾಖದಿಂದ ಕುದಿದು 30 ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಕುದಿಯುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾದ ಉಂಡೆಯಾಗಿ, ಕ್ರಮೇಣ ಶಾಖವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳತ್ತಾ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳತ್ತಾ ಈ ವಿಶಾಲ ವಿಶ್ವದ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ತುಂಬಿರುವ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳ ರಚನೆಗೆ ಕಾಣವಾಯಿತು. ಒಂದೊಂದು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿಯೂ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿವೆ. ನಾವಿರುವ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯ ಅಥವಾ ಸೌರಮಂಡಲವಿರುವ ಈ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಕ್ಕೆ ಆಕಾಶಗಂಗೆ ಅಥವಾ ಕ್ಷೀರಪಥವೆಂದು ಕರೆಯುವರು. ಈ ನಮ್ಮ ಕ್ಷೀರಪಥವೆಂಬ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 200 ರಿಂದ 400 ಶತಕೋಟಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಇವೆ; ಮತ್ತು ಅದು ಕನಿಷ್ಠ 100 ಶತಕೋಟಿ (ಬಿಲಿಯನ್) ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನಿಖರತೆಯು ಕನಿಷ್ಟ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ(ಸೂರ್ಯನ ಸ್ಥಾನ:[] ಸೂರ್ಯನೂ ಒಂದು ಮದ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಮಧ್ಯ ವಯಸ್ಸಿನ ನಕ್ಷತ್ರ. ಅವನ ಜನನವೂ ಮಹಾಸ್ಪೋಟದ ಸುಮಾರು 850ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಆಗಿದೆ.ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಒಂದು ದೈತ್ಯ ಅಂತರತಾರಾ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ (interstellar molecular cloud) ಗುರುತ್ವ ಕುಸಿತದಿಂದ 4.6 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ (4.568 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ/ 456.8 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ರೂಪುಗೊಂಡಿತು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ-(ಸುಮಾರು 500ಕೋಟಿ). ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಜನನ ನಕ್ಷತ್ರವೊಂದು ಹುಟ್ಟುವುದು ಅನೇಕ ಸಹಸ್ರ ಸಂವತ್ಸರಗಳ ಕ್ರಿಯೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆ ಕೆಲವೇ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನೇ ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರ. ಅದು ಒಂದು ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ತಾರೆ ತನ್ನ ಗುರುತ್ವದಿಂದಲೇ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾದ ಹೊಳೆಯುವ ಗೋಳ. ಇತರ ಅನೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ರಾತ್ರಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ವೇಗದ ಚಲನೆ ಇದ್ದರೂ ಹೊಳೆಯುವ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರ ಬಂದುಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಕಾರಣ ಅವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಅಪಾರ ದೂರ ಇವೆ. ನಕ್ಷತ್ರದ ಮೊದಲ ರೂಪ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘ (nebula). ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘವು ಧೂಳು, ಜಲಜನಕ, ಹೀಲಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅಯಾನೀಕೃತ ಅನಿಲಗಳ ಒಂದು ಅಂತರತಾರಾ ಮೋಡ. ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರದ ಜೀವನದ ಆರಂಭ-ಜನನವು ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘದ ಕುಸಿತದಿಂದ ಆಗುತ್ತದೆ. ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘವು ಭಾರವಾದ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳಾದ ಹೀಲಿಯಂ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಅನಿಲರೋಪದ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘದ ಒಳಭಾಗವು ಸಾಕಷ್ಟು ದಟ್ಟವಾದ ಗುರುತ್ವದ ಕಾರಣ ಕುಸಿತ ಆರಂಭವಾದಾಗ, ಪರಮಾಣು ಸಮ್ಮಿಳನ ಮೂಲಕ ಜಲಜನಕ (ಹೈಡ್ರೋಜನ್} ತಡೆಯಿಲ್ಲದೆ ಹೀಲಿಯಂ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯು ಬಿಡುಗಡೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರದ ಆಂತರಿಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ವಿಕಿರಣ ಮತ್ತು ಸಂವಾಹಕ ಶಾಖದ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಕೇಂದ್ರ ಬೀಜದಿಂದ (ಕೋರ್) ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ದೂರ ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರದ ಆಂತರಿಕ ಒತ್ತಡ ಅದರ ಗುರುತ್ವದಿಂದ ಅದು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕುಸಿತ ಉಂಟಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕ ಇಂಧನ ಬರಿದಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸೂರ್ಯನ 0.4 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ್ದಾಗುತ್ತದೆಯೋ, ಆಗ ಅದು ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಆಗಲು ಹಿಗ್ಗುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಬೀಜದ ಭಾರವಾದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಒಳಬೀಜದ ಸುತ್ತಲೂ ತೊಗಟೆ ಅಥವಾ ಚಿಪ್ಪುಗಳನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಅದು ಒಂದು ದೈತ್ಯ ಅಂತರತಾರಾ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ (interstellar molecular cloud) ಗುರುತ್ವ ಕುಸಿತದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವುದು. ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘ ನಮ್ಮ ಕ್ಷೀರಪಥದಲ್ಲಿಯೇ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಒರಿಯನ್ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘ (ನೆಬುಲ) {Orion Nebula- Messier 42, M42, or NGC 1976)} ನಮ್ಮಿಂದ 1,344 ± 20 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳು ದೂರವಿದೆ. ಅದು 24 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ ವಿಸ್ತಾರ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದು ನಮಗೆ ಕಾಣುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘ.ಓರಿಯನ್ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜದ ದಕ್ಷಿಣ ಓರಿಯನ್ನ ಬೆಲ್ಟ್ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಓರಿಯನ್' ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘವಿದೆ. ಇದು ಒಟ್ಟು ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ 2000 ದಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘ. ಇದು ಹೆಲಿಕ್ಸ್ ನೆಬುಲ (Helix NebulaNGC 7293,), 700 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ ದೂರದಲಿದ್ದು 2.5 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಹೊಂದಿದೆ. ಇವುಗಳ ಅಗಾಧವಾದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹಾಗೂ ವಸ್ತು ಪ್ರಮಾಣ, ತೀವ್ರ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದೇ ನಕ್ಷತ್ರದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯ ಉಗಮಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ. ತಾರಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಒಂದು ಭ್ರೂಣನಕ್ಷತ್ರ (ಪ್ರೋಟೊಸ್ಟಾರ್ - protostar ) ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ನಕ್ಷತ್ರ. ಅದು ಪೋಷಕ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡವನ್ನು(molecular cloud.) ಒಟ್ಟಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಭ್ರೂಣಾವಸ್ತೆಯ ಹಂತದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಿಕಸನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಹಂತವಾಗಿದೆ. [1] ಒಂದು ಸೌರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ನಕ್ಷತ್ರವು ಅದರ ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲ 1,000,000 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಂತವು ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂ ಗುರುತ್ವ ಬಲದಿಂದ ಕುಸಿದಾಗ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಭ್ರೂಣ ತಾರೆ (ಪ್ರೋಟೊಸ್ಟಾರ್) ಒಳಬೀಳುವ ಅನಿಲವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಹೊರ ಚಿಮ್ಮುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ‘ಪೂರ್ವ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆ’ ಆಗುವುದು. ನಂತರ ಒಂದು ಗೋಚರ ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆಯಾಗಿ ಈ ಸರಣಿ ಕ್ರಿಯೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಂತ್ಯ:ನಕ್ಷತ್ರ ಹಿಗ್ಗಿದಂತೆ ತನ್ನ ಕೆಲವು ಭಾಗ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು, ಅಂತರತಾರಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ, ಎಸೆಯುತ್ತದೆ. ಅದು ನಂತರ ಮರುಬಳಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಹೊಸ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ನಕ್ಷತ್ರದ ಬೀಜ ಒಂದು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಅವಶೇಷ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅದು ಒಂದು ವೈಟ್ ಡ್ವಾರ್ಫ್ ಆಗಬಹುದು, ಇಲ್ಲವೇ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಬಹುದು, ಅಥವಾ ಸಾಕಷ್ಟು ಅಗಾಧ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಪ್ಪು ಕುಳಿಯಾಗಬಹುದು. ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನಕ್ಷತ್ರವು ತನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಕೆಲವು ಕಾಲ ಹೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ನಕ್ಷತ್ರದ ಕೇಂದ್ರದ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ (ಕೋರ್) ಜಲಜನಕವು ಹೀಲಿಯಂ ಗೆ ಉಷ್ಟ ವೇಗೋತ್ಕರ್ಷದ ಅಣು ಸಮ್ಮಿಳನ (ಥರ್ಮೋನ್ಯುಕ್ಲಿಯರ್ ಫ್ಯೂಷನ್)ಮೂಲಕ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದೇ ಕಾರಣ. ಇದರಿಂದ ನಕ್ಷತ್ರದ ಶಕ್ತಿಯು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿ ಆಂತರಿಕ ಭಾಗದಿಂದ ಹೊರ ಹಾದುಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅದನ್ನು ಹೊರ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ. ಬಹುತೇಕ ನಕ್ಷತ್ರದ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ಉದ್ಭವಿಸಿರುವ ಹೀಲಿಯಂಗಿಂತ ಭಾರವಾದ ಮೂಲಧಾತುಗಳು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಅಣುಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ(ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೊಸಿಂಥೆಸಿಸ್'ನಿಂದ) ಉಂಟಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು,ಸ್ಫೋಟಗೊಳ್ಳುವುದರಿಂದಾದ ಮಹಾನವ್ಯದ ಅಣುಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಲೂ ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ೨೦೧೬ರ ಸಂಶೋಧನೆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಸಣ್ಣ ಗ್ಯಾಲಾಕ್ಷಿ ಇಂಧನ ಬಳಕೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಪುಣೆಯ ಮೂವರು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ತಂಡ ದೈತ್ಯ ಮೀಟರ್ ವೈವ್ ರೇಡಿಯೊ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಬಳಸಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಶೋಧಿಸಿದೆ. ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಕೆದಕುವ ಮೂಲಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಇಂಧನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಹತ್ವದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಲೆ ಹಾಕಿದೆ. ಸುಮಾರು ಒಂಬತ್ತು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ ಬಹುತೇಕ ಇಂಧನವು ಸಣ್ಣ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂದು ಭಾರತೀಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಮನ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ನ (ಆರ್ ಆರ್ ಐ)ನ ಶಿವ್ ಸೇಥಿ ಮತ್ತು ಕೆ. ಎಸ್. ದ್ವಾರಕಾನಾಥ್ ಹಾಗೂ ಪುಣೆಯ ನಾಷನಲ್ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ರೇಡಿಯೊ ಆಸ್ಟ್ರೋಫಿಸಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನಿಸ್ಸಿಂ ಕಾನೆಕರ್ ಅವರ ತಂಡವು ‘ದೈತ್ಯ ಮೀಟರ್ ವೈವ್ ರೇಡಿಯೊ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಬಳಸಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಶೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಇಂಧನವಾದ ನ್ಯೂಟ್ರಲ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಅನೇಕ ವೀಕ್ಷಣೆ ಆಧರಿಸಿ ಖಗೋಳದಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೂರವಿರುವ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿನ ಅನಿಲದ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಎಂದೂ ಪಡೆಯದ ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಈ ತಂಡ ಪಡೆದಿದೆ. ವಿಶ್ವದ (ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ) ವಯಸ್ಸು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ,ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮುಕ್ಕಾಲು ಪಾಲು ತೂಕ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಇಂಧನ, ಹೇಗೆ ವಿಕಸಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ನಡೆದ ಹಲವಾರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರೋಕ್ಷವಾದ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಇಂತಹ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬೃಹತ್ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇದರ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರೆ, ಇನ್ನು ಹಲವು ತಂತ್ರಾಂಶಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮಿದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾಗುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಂಧನವು ಸಣ್ಣ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿತ್ತು. ಸುಮಾರು ಒಂಬತ್ತು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನಿಲವು ಬೃಹತ್ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರಲೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಈಗ ಭಾರತೀಯ ಖಗೋಳತಜ್ಞರ ಮಾಪನಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಸಂಶೋಧಕರು ಈ  ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ‘ಖಗೋಳದಲ್ಲಿನ ನ್ಯೂಟ್ರಲ್ ಅನಿಲದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸಾಂದ್ರತೆ’ಯನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವು ‘ಕೇವಲ’ ಶತ ಕೋಟಿ ವರ್ಷವಾಗಿದ್ದಾಗ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದಾರೆ (ಇಂದು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಕ್ಕೆ ಹದಿಮೂರು ಶತಕೋಟಿಯಷ್ಟು ವಯಸ್ಸಾಗಿದೆ). ಇದರಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿರುವುದು ಏನೆಂದರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನಿಲವು ಬೃಹತ್ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸಣ್ಣ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದುವು ಎಂದು. ರೇಡಿಯೊ ಇಂಟರ್ಫೆರೋಮೀಟರ್ ಈ ಮೂರು ಜನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ತಂಡ ಒಂದು ಬಗೆಯ ರೇಡಿಯೊ ಇಂಟರ್ಫೆರೋಮೀಟರ್ ಆದ ಸಾಧನವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು 45 ಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಸ ಹೊಂದಿರುವ ಸುಮಾರು ಮೂವತ್ತು ಇಂತಹ ಆಂಟೆನಾಗಳಿರುವ ಬೃಹತ್ ಮಾಪನ ಉಪಕರಣ. ಇದು ಪುಣೆಯಿಂದ 25 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾದ ಇಂತಹ ಇಂಟರ್ಫೆರೋಮೀಟರ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯಾಗಿದ್ದು, ವಿಶ್ವ ಮಟ್ಟದ ಸಂಶೋಧಕರೂ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಬಲಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪೂರಕವಾಗಿದೆ. (ಗುಬ್ಬಿ ಲ್ಯಾಬ್ಸ್‌:- ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಉದ್ಯಮ) ಹೆಚ್ ಆರ್ ರೇಖಾಚಿತ್ರ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಕ್ಷತ್ರದ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಅದರ ಚಲನೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ಹಾಗೂ ವರ್ಣಪಟಲದ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮೂಲಕ ಅದರ ಕಾಂತಿವರ್ಗವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಅದರ ಒಟ್ಟಾರೆ , ವಯಸ್ಸು, ಲೋಹೀಯ (ಲೋಹ ಸಂಬಂಧ) ಗುಣ (ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯೋಜನೆ)ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಲ್ಲರು. ನಕ್ಷತ್ರ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಅದರ ವಿಕಾಸದ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಗತಿಯ ವಿಚಾರ ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯ. ನಕ್ಷತ್ರದ ವ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನ, ಪರಿಸರದಿಂದ ಅದರ ಭ್ರಮಣ (ಆವರ್ತನ), ಚಲನೆ, ಜೀವನದಲ್ಲಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಅದರಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು ಇತರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಅದರ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅನೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ತಾಪಮಾನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ., ಅದು ಹರ್ಟ್ಜ್ಸ್ಪ್ರಂಗ್-ರಸ್ಸೆಲ್ ನಕ್ಷೆ (ಹೆಚ್ ಆರ್ ರೇಖಾಚಿತ್ರ)(Hertzsprung–Russell diagram = H–R diagram) ಎಂಬ ತಾರಾ ವಿಷಯ-ವಿವರದ ನಕ್ಷೆ. ರೇಖಾಚಿತ್ರವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಕ್ಷತ್ರದ ವಯಸ್ಸು ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯವಾಗುವುದು. ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ 0.4 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಇದ್ದರೆ, ಅದು ವಿಸ್ತರಿಸಿದಾಗ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಆಗುವುದು. . ಅವಳಿತಾರೆ (ಬೈನರಿ) ಅವಳಿತಾರೆ (ಬೈನರಿ) ಮತ್ತು ಬಹು ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣದಿಂದ ಪರಸ್ಪರ ಬದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥಿರ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಅವು ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಅಂತಹ ಎರಡು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ, ಹಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವುಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಗುರುತ್ವ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿಕಸನದ ಮೇಲೆ ಮಹತ್ವದ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಅವಳಿತಾರೆ ಬಹು ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುರುತ್ವಬಲದ ಸೆಳೆತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ, ಅದರ ಭಾಗವಾಗಿ ತಾರಾಪುಂಜದ ಅಥವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ(ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ)ರಚನೆಗೆ,ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ತಾರಾ ಅವಲೋಕನದ ಇತಿಹಾಸ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ನಾಗರಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ. ಅವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನರು ಆಕಾಶ ಪರಶೀಲನೆ(ಸಂಚರಣೆ) ಮತ್ತು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಪ್ರಾಚೀನ ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ಗೋಳದಲ್ಲಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಅವು ಬದಲಾವಣೆ ಇಲ್ಲದವು ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ರೂಢಿಯಂತೆ,ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳಾಗಿ ಗುಂಪುಮಾಡಿ ಹೆಸರಿಸಿದ್ದರು. ಅವುಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ (ಮತ್ತು ಕ್ಷಿತಿಜದ ವಿರುದ್ಧ) ಸೂರ್ಯನ ಚಲನೆಯ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇದು ಕೃಷಿಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದಿತ್ತು. ಹಾಲಿ ವಿಶ್ವದ ಸುಮಾರು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿರವ ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್’ ಒಂದು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಸೌರ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್. ಅದು ಭೂಮಿಯ ಓರೆ-ಕೋನವುಳ್ಳ ಅಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಯಾರಿಸಿದ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್. 1838 ರಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಡ್ರಿಚ್ ಬೆಸ್ಸೆಲ್ ನಿಂದ ನಕ್ಷತ್ರUದ ಮೊದಲಬಾರಿ ದಿಗ್ವೆತ್ಯಾಸ ತಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ದೂರವನ್ನು ಮಾಪನ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅದು 11.4 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ ದೂರದ 61 ಸಿಗ್ನಿ ಎಂಬ ನಕ್ಷತ್ರ. ಈ ಮಾಪನಗಳು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ದೂರ ದೂರ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ದ್ಯುತಿವಿದ್ಯುತ್ ಫೋಟೋಮೀಟರ್ (photoelectric photometer) ತಂತ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಅನೇಕ ತರಂಗಾಂತರ ಅಂತರಮಾಪನದಲ್ಲಿ ತಾರೆಗಳ ನಿಖರವಾದ ಗಾತ್ರ /ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾಪನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. 1921 ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಎ ಮೈಕೆಲ್ಸನ್ ಮೌಂಟ್ ವಿಲ್ಸನ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದ ಹೂಕರ್ ದೂರದರ್ಶಕದ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ತರಂಗದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ (ಇಂಟರ್ಫೆರೋಮೀಟರ್/interferometer ) ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ದ್ಯುತಿವಿದ್ಯುತ್ ಫೋಟೋಮೀಟರ್ (photoelectric photometer) ತಂತ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಅನೇಕ ತರಂಗಾಂತರ ಅಂತರಮಾಪನ ತಾರೆಗಳ ನಿಖರವಾದ ಗಾತ್ರ/ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾಪನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. 1921 ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಎ ಮೈಕೆಲ್ಸನ್ ಮೌಂಟ್ ವಿಲ್ಸನ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದ ಹೂಕರ್ ದೂರದರ್ಶಕದ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ತರಂಗದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ (ಇಂಟರ್ಫೆರೋಮೀಟರ್/interferometer ) ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಒಂದು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಅಳತೆ ಮಾಡಿದ. ಸೂಪರ್ನೋವಾ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಗುಂಪಿನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕ್ಷೀರಪಥದ ಗೋಚರ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಗಿದೆ. ಆದರೆ ಭೂಮಿಯಿಂದ, ಕನ್ಯಾರಾಶಿ ನಕ್ಷತ್ರ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿರುವ ಎಂ 100 ನಕ್ಷತ್ರಲೋಕದ(ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ)ಲ್ಲಿ 100 ದಶಲಕ್ಷ ಬೆಳಕಿನ ವರ್ಷಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕಂಡಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ಟಾರ್ ಸಮೂಹಗಳ (Supercluster)ಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ ಪುಂಜಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ, ಪ್ರಸ್ತುತ ದೂರದರ್ಶಕಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಮಸುಕಾದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕ್ಷೀರಪಥದ ಸ್ಥಳೀಯ ನಕ್ಷತ್ರ ಸಮೂಹದ ಹೊರಗೆ, ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅಥವಾ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸಮೂಹಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿಲ. ಏಕ ಮಾತ್ರ ಅಪವಾದವೆಂದರೆ ಒಂದು ಮಸುಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ದೂರದ ತಾರಾ ಪುಂಜವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಒಂದು ಶತಕೋಟಿ ಬೆಳಕಿನ ವರ್ಷಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಅದರಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಸಾವಿರಾರು ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ತಾರಾ ಪುಂಜವು ಗೊಚರಿಸಿದೆ. ಕೆಲವು ಮಾಪನದ ಏಕಮಾನಗಳು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ನಿಯತಾಂಕಗಳನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಲ್ಲಿ /ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮೆಟ್ರಿಕ್ (ಸಿಜಿಎಸ್’ವಿಧಾನ) ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತ ಮಾಡಬಹುದು, ಇಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಸೌರ ಘಟಕಗಳ ಸಾಮೂಹಿಕ, ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆ, ಹಾಗೂ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಅತ್ಯಂತ ಅನುಕೂಲಕರ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೌರ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುವುದು. ಸೌರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ: M☉=ಎಂ.☉ = 1,9891 ್ಠ 1030 ಕೆಜಿ [53] ಸೌರ ಪ್ರಭೆ: L⊙ = ಎಲ್ ⊙ = 3,827 ್ಠ 1026 ವಾಟ್ [53] ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯ R⊙ = ಆರ್⊙ = 6,960 ್ಠ 108 ಮೀ [54] ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರ ದಂತಹವುಗಳ ದೂರ ಅಥವಾ ಯುಗಳ ನಕ್ಷತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅರೆ-ಪ್ರಧಾನ ಅಕ್ಷದ ತ್ರಿಜ್ಯ, ದೊಡ್ಡ ಉದ್ದಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಮಧ್ಯದ ದೂರ (150 ಮಿಲಿಯನ್ ಕಿ.ಮೀ ಅಥವಾ 93 ದಶಲಕ್ಷ ಮೈಲುಗಳು).) - ಖಗೋಳ ಮಾನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸ ನಕ್ಷತ್ರ ರಚನೆಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ ಒಳಗೆ ಗುರುತ್ವ ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಅಂತರತಾರಾ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡಗಳಲ್ಲಿ - ಉಂಟಾಗುವ ಘರ್ಷಣೆ, ಮತ್ತು ಬೃಹತ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ವಿಕಿರಣದಿಂದ ಕುಸಿಯುವಿಕೆ (ಕಂಪ್ರೆಷನ್) ಪ್ರಚೋದನೆಯಿಂದ ಅಥವಾ ಗುಳ್ಳೆಗಳು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದರಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡಗಳ ಅಥವಾ ಗೆಲಕ್ಸಿಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಘರ್ಷಣೆಯಿಂದಲೂ ಆಗುತ್ತದೆ (ಸ್ಟಾರ್’ಬಸ್ರ್ಟಮಾಹಿತಿ). ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ‘ಜೀನ್ಸ್’ ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ಅದು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಗುರುತ್ವ ಬಲದಿಂದ ಕುಸಿಯಲಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡ ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದಾಗ ದಟ್ಟವಾದ ಧೂಳು ಮತ್ತು ಅನಿಲ ರೂಪವು "ಬೊಕ್ ಗುಳಿಗೆಗಳ" ರೂಪ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಒಂದು ಗೋಳಕ ಕುಸಿತ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ, ಗುರುತ್ವ ಶಕ್ತಿ ಶಾಖವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸವುದು ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನ ಏರುತ್ತದೆ. ಭ್ರೂಣತಾರಾ ಮೋಡ ಸುಮಾರು ಜಲಸಮಸ್ಥಿತಿಯ (ದ್ರವಸ್ಥಿತಿ ಸಮತೋಲನ) ತಲುಪಿದಾಗ ಇದರಿಂದ, ಒಂದು ಭ್ರೂಣತಾರೆ ಕೇಂದ್ರ ಬೀಜದಲ್ಲಿ ಆವಿರ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪೂರ್ವ ಪ್ರಧಾನ ಸರಣಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭ್ರೂಣ-ಗ್ರಹ ತಟ್ಟೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗುರುತ್ವ ಶಕ್ತಿಯ ಪರಿವರ್ತನೆ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ, ಗುರುತ್ವ ಸಂಕೋಚನದ ಅವಧಿ ಸುಮಾರು 1 ರಿಂದ 1. 5 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಇರುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು 500 ಯುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುಂಪು ಹತ್ತಿರದ W 40 ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ನರ್ಸರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. 2 ಎಂ.☉ಗೂ(ಸೂರ್ಯನ ತೂಕ) ಕಡಿಮೆಯ ಆರಂಭಿಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು, ಟಿ- ಟೌರಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯವು ಹೆರ್ಬಿಗ್ ಆಇ /ಬಿಇ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು. ಈ ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸುತ್ತುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ಅಕ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಅನಿಲ ಜೆಟ್ ಹೊರಸೂಸುತ್ತವೆ. ಅದರಿಂದ ತಾರೆಗಳ ಕೋನೀಯ ಸ್ಥಿತಿ ಕುಸಿತವಾಗಿ ಆವೇಗವು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದು. ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘದಂತೆ ಸಣ್ಣ ತೇಪೆಗಳೊಂದಿಗೆ(ರಂದ್ರಗಳು) ಕಾಣುವುದು. ಇವನ್ನು ಹೆರ್ಬಿಗ್-ಹಾರೊ ವಸ್ತುಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಜೆಟ್ ಗಳು, ಹತ್ತಿರದ ಬೃಹತ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಜೊತೆ ವಿಕಿರಣ, ತಾರಾ ರಚನೆಯ ಕಾಲದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಮೋಡಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು. ಇದು ನಮ್ಮ ಕ್ಷೀರಪಥದ ಹತ್ತಿರದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮೇಘ. ಇದು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು 1600 (ly) ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅವಳಿ ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸದಸ್ಯರಾಗಿರುತ್ತವೆ , ಮತ್ತು ಆ ದ್ವಂದ್ವ ತಾರಾ ಗುಣಗಳು ಅವು ರಚನೆಯಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ. ಅನಿಲ ಮೋಡದ ಕುಸಿದು ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿ ರೂಪಗೊಳ್ಳಲು ಅದರ ಅಕ್ಷೀಯ ಆವೇಗ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು. ಅನೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮೋಡದ ವಿಘಟನೆ ಯಿಂದ, ಆದಿಸ್ವರೂಪದ ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕೋನೀಯ ಆವೇಗವನ್ನು ನಿಕಟ ಭೇಟಿಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯ ತಾರೆಗಳಿಗೆ ವಿತರಿಸುತ್ತದೆ, ಯುವ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಗುರುತ್ವದಿಂದ ಕೆಲವು ಕೋನೀಯ ಆವೇಗವನ್ನು ವರ್ಗಾಯಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಘಟಿಸಿ ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಭದ್ರವಾದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವುದು. ಪ್ರತ್ಯೇಕ (ಮೃದು) ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಬೇರ್ಪಡಲೂ ಕಾರಣವಾಗುವುದು. ಈ ಅವಳಿತಾರಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯು ತಾರೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ತಾರೆ ಅತೀ ದೊಡ್ಡ ತಾರೆ ಯುವೈ ಸ್ಕೂಟಿ (UY Scuti) ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ತಾರೆ. ಸ್ಕೂಟಮ್ (Scutum) ತಾರಾಪುಂಜದಲ್ಲಿದ್ದು ಸದಾ ಬದಲಿಸುತ್ತಾ ಮಿಡಿಯುತ್ತಲಿರುತ್ತದೆ (ಕುಗ್ಗು-ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆ) ಇದರ ತ್ರಿಜ್ಯದ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೆ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ತಾರೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೊಳೆಯುವ ತಾರೆ. ಇದು ಅಂದಾಜು ಸರಾಸರಿ 1,708 ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳ ದೊಡ್ಡ ತ್ರಿಜ್ಯ ವುಳ್ಳದ್ದು., ಅಥವಾ 2.4 ಶತಕೋಟಿ ಕಿಮೀ (; 15.9 ಖ.ಮಾ. 1.5 ಶತಕೋಟಿ ಮೈಲಿ) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತಾರೆ. ; ಹೀಗೆ ಅದರ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಪರಿಮಾಣ 5.0 ಬಿಲಿಯನ್ ಸೂರ್ಯನಷ್ಟು. ಇದು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸರಿಸುಮಾರು 2.9 ಕಿಲೋಪಾರಸೆಕ್’ಗಳ (9,500 ಬೆಳಕಿನ ವರ್ಷಗಳ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರೆ, ಅದರ ದ್ಯುತಿಗೋಳವು ಕನಿಷ್ಠ ಗುರುವಿನ ಕಕ್ಷೆಯಯನ್ನು ಮೀರುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.(ತ್ರಿಜ್ಯ ಖಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ ಆದರೂ ಸರಿಸುಮಾರು ಹಾಗಿದೆ) ಸೂರ್ಯ ಒಂದು ಬಟಾಣಿಯಷ್ಟಿದೆ ಎಂದುಕೊಂಡರೆ ಈ ಸ್ಕೂಟಿ ತಾರೆ ಒಂದು ಫುಟ್`ಬಾಲ್'ನಷ್ಟಿರುವುದು ಎನ್ನಬಹುದು. ಎರಡನೇ ಅತೀ ದೊಡ್ಡ ತಾರೆ ಡಬ್ಳ್ಯು ಒ.ಎಚ್.ಜಿ64 (WOH G64) ತಾರೆಯು ಡೊರ್ಯಾಡೊ (Dorado)ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಮೆಗೆಲ್ಯಾನಿಕ್ ಮೋಡದ ದಕ್ಷಿಣ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜದಲ್ಲಿರುವ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯನಕ್ಷತ್ರ. ಇದು ಭೂಮಿಯಿಂದ 168,000 ಬೆಳಕು ವರ್ಷಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ 1,540 ಪಟ್ಟು ತ್ರಿಜ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ ಅಥವಾ 1.07 ಶತಕೋಟಿ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (7.14 ಖ.ಮಾ.ತ್ರಿಜ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ),. ಇದು ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ 3.65 ಶತಕೋಟಿ ಪಟ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ/ ಪರಿಮಾಣ ಹೊಂದಿರುವ ಇದನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರೆ ನಕ್ಷತ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಗುರು ಗ್ರಹವನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಬಹುದು.Levesque, List of largest stars ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ತಾರೆಗಳು List of least voluminous stars ಮೊದಲನೇ ಚಿಕ್ಕ ತಾರೆ ಸಿರಿಯಸ್ A ಮತ್ತು B ಸಿರಿಯಸ್ (Sirius)ಯು, ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ರಾತ್ರಿ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ (ನಕ್ಷತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ).ಅದರ ಕಾಂತಿವರ್ಗ -1,46 (ದೃಶ್ಯ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು), ಇದು ಕ್ಯನೊಪಸ್'ನ ಸುಮಾರು ಎರಡರಷ್ಟು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ. ಕ್ಯನೊಪಸ್'ಇದರ ನಂತರದ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ತಾರೆಯಾಗಿದೆ. ಹೆಸರು "ಸಿರಿಯಸ್" "ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುವ" ಅಥವಾ "ದಾಹಕ" ಎಂಬ ಗ್ರೀಕ್ ಪದದಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ತಾರಾವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಬೇಯರ್ ಅಂಕಿತವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ:ಅದು 'ಆಲ್ಫಾ ಕ್ಯಾನಿಸ್ ಮಜೋರಿಸ್' (Alpha Canis Majoris (α CMa)) ಹೊಂದಿದೆ. ಅದು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಒಂದೇ ನಕ್ಷತ್ರ ಎನಿಸಿದರೂ, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ 'ರೋಹಿತದ(ಕಾಂತಿವರ್ಗ) ಮಾದರಿಯ A1V' ಒಂದು ಬಿಳಿಕುಬ್ಜ- ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ ತಾರೆಯನ್ನು (ಅನುಕ್ರಮ ಸ್ಟಾರ್) ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಅವಳಿ ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು (ದೊಡ್ಡದು)ಸಿರಿಯಸ್ A ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಡಿಎ2 ಕಾಂತಿವರ್ಗದ (ರೋಹಿತದ DA2) ಮಾದರಿಯ ಒಂದು ಮಸುಕಾದ ವೈಟ್ ಡ್ವಾರ್ಫ್ ಒಡನಾಡಿಯನ್ನು 'ಸಿರಿಯಸ್ ಬಿ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಜೊತೆಗಾರ ಸಿರಿಯಸ್ A ಯನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ದೂರ 8.2 ಮತ್ತು 31.5 ಖ.ಮಾ. ನಡುವೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಸಿರಿಯಸ್ A ಸೂರ್ಯನ (M☉) ಸುಮಾರು ಎರಡರಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು 1.42 ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾಂತಿವರ್ಗದ ಪ್ರಕಾಶ (ದೃಶ್ಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು) ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತಲೂ 25 ಬಾರಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ಅವಳಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಯಸ್ಸು 200 ಮತ್ತು 300 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷ. ಸಿರಿಯಸ್ A :ತೂಕ-ಗಾತ್ರಗಳು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದೆ; ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ 2.02 [12] M☉ ತ್ರಿಜ್ಯ 1.711 [12] R☉ * ಸಿರಿಯಸ್ α ಸಿಎಂಎ ಬಿ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ 0.978 [12] M☉ ತ್ರಿಜ್ಯ 0.0084 ± 3% ಎರಡನೇ ಚಿಕ್ಕ ತಾರೆ ಪ್ರೋಕ್ಯೋನ್ ಪ್ರೋಕ್ಯೋನ್'Procyon ತಾರೆಯು ಕಾನಿಸ್ ಮೈನರ್' ನಕ್ಷತ್ರ ಪುಂಜದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ತಾರೆ. ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ, ಇದು ಒಂದೇ ನಕ್ಷತ್ರದಂತೆ ಕಾಣುವುದು. ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಎಂಟನೆ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಿವರ್ಗದಲ್ಲಿ (ರೋಹಿತದ)0.34 ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವುಳ್ಳದ್ದು. ಆದರೆ ಅದು ಒಂದು ಅವಳಿ ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ (ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ಸ್ಟಾರ್) ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಬಿಳಿಕುಬ್ಜವುಳ್ಳ ಅವಳಿ ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಾಂತಿವರ್ಗದ (ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಟೈಪ್) ಎಫ್ 5 ಐವಿ V, ಪ್ರೋಕ್ಯೋನ್ ಹೆಸರಿನ, ಮತ್ತು (ರೋಹಿತದ) DQZ ಮಾದರಿಯ ಕಾಂತಿವರ್ಗದ 'ಪ್ರೋಕ್ಯೋನ್ ಬಿ' ಎಂಬ ಒಂದು ಮಸುಕಾದ ಬಿಳಿಕುಬ್ಜ (ವೈಟ್ ಡ್ವಾರ್ಫ್] ಒಡನಾಡಿಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಂತಿ ಸಹಜದ್ದಲ್ಲ; ಆದರೆ ಅದು ಭೂಮಿಯ ಸಾಮೀಪ್ಯದಿಂದ ಬಂದುದು. ಯುರೋಪಿಯನ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿಯ ಹಿಪಾರ್ಕೋಸ್ ಖಗೋಳಮಿತಿ ಉಪಗ್ರಹದಿಂದ ದೂರವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಕೇವಲ 11,46 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ (3.51 parsecs), ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರೋಕ್ಯೋನ್ A (ತೂಕ-ಗಾತ್ರಗಳು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದೆ); ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ 1.499 ± 0.031 M☉ ತ್ರಿಜ್ಯ 2.048 ± 0.025 R☉ ಪ್ರೋಕ್ಯೋನ್ ಬಿ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ 0,602 ± 0.015 M☉ ತ್ರಿಜ್ಯ 0.01234 ± 0,00032 R☉ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆ 0.00049 L☉ ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು Main sequence ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತಿರುಳಿನ ಬಳಿ ಉನ್ನತ ಉಷ್ಣಾಂಶದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕವನ್ನು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಹೀಲಿಯಂಗೆ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾಡುವ ಯಾ ಬೆಸೆಯುವಿಕೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವದ /ಆಯುವಿನ ಸುಮಾರು 90% ರಷ್ಟು ಭಾಗವನ್ನು ವ್ಯಯಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಖ್ಯೆಯ ತಾರೆಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಕುಬ್ಜ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಗಳಿವೆ. ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ ಕೆಂಪುತಾರೆಗಳು-ಕುಬ್ಜತಾರೆಗಳು. ಕೆಂಪುತಾರೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾ ಕಾಂತಿಯ ಭೃಹತ್'ತಾರೆಗಳಿವೆ (Giant branch). ಇವುಗಳಿಗೆ ರಕ್ತಬೃಹತ್'ತಾರೆಗಳೆಂದು ಹೆಸರು.ಎಂ.ವರ್ಗದ ತಾರೆಗಳಲ್ಲಿ ೧೦ ನೆಯ ವರ್ಗಾಂಕಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಕಾಂತಿಯ ಕುಬ್ಜತಾರೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲವೇ ೧ನೆಯ ವರ್ಗಾಂಕಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕ ಕಾಂತಿಯ ಪೆಡಂಭೂತ ತಾರೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಮದ್ಯದ ಎಂ.ವರ್ಗದ ತಾರೆ ಒಂದೂ ಇಲ್ಲ. ಕೆ.ಜಿ.ಎಫ್.ವರ್ಗದ ತಾರೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಬೃಹತ್'ತಾರೆಗಳಿವೆ.(ತಾರೆಗಳ ವರ್ಣ ಮತ್ತು ವರ್ಗದ ವಿಷಯ ಮುಂದೆ ಹೇಳಿದೆ). ಶೂನ್ಯ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ, ನಕ್ಷತ್ರದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಹೀಲಿಯಂ ಪ್ರಮಾಣವು ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ, ನಕ್ಷತ್ರದ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು ಸಂಯೋಜನೆಯ ದರ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ಉಷ್ಣಾಂಶವು ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೂರ್ಯ ಅದರ 46೦ ಕೋಟಿ (4.6 × 109) ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಈವರೆಗೆ ಈ ಬಗೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆಯ ಸ್ಥಿತಿ ತಲುಪಲು, ಅಂದಾಜು ಸುಮಾರು 40% ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರತಿ ನಕ್ಷತ್ರವೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹೊರಹರಿವು ಉಂಟುಮಾಡುವ, ಒಂದು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಾಯುವಿನ ಕಣಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಆ ಅನಿಲದ ಕಣಗಳನ್ನು ಸತತ ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ದ್ರವ್ಯನಷ್ಟ ಒಟ್ಟಾರೆ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ. ಸೂರ್ಯ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ 10-14 ಎಂ☉ ಅಥವಾ ಅದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸುಮಾರು 0.01% ನಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬೃಹತ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು 10-7 10-5 ಎಂ☉ ನಷ್ಟು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಅವುಗಳ ವಿಕಸನವನ್ನು ಬಾಧಿಸುವಷ್ಟು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. 50 ಎಂ☉ಗೂ (ಸೂರ್ಯನ 50ರಷ್ಟು) ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುವ ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡ ತಾರೆ ತನ್ನ ಜೀವಿತದ 'ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮತಾರಾಪಟ್ಟದ' ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಅರ್ಧದಷ್ಟನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅವು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ.ಅವನ್ನು ವೂಲ್ಫ್ ರಾಯತ್'ತಾರೆ (ವೃಕೋದರ ತಾರೆ) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (Such stars are called Woolf-Rayet stars and are very rare) ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಕುಸಿತ - ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ - ಕೃಷ್ಣಕುಬ್ಜ ನಕ್ಷತ್ರದ ತಿರುಳು ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಕಿರಣದ ತೀವ್ರತೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ, ಇದು ಅನಿಲದ ಹೊರಪದರದ ಮೇಲಿನ (ಹೊರ ಶೆಲ್ ಮೇಲೆ) ಆ ಒತ್ತಡ ಹೊರಪದರವನ್ನು ದೂರ ತಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಅದು ಗ್ರಹ ಜ್ಯೋತಿಪಟಲವಾಗಿ (planetary nebula) ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ವಿಕಿರಣ (ರೇಡಿಯೇಶನ್) ಒತ್ತಡದಿಂದ ಬಾಹ್ಯ ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಚೆಲ್ಲಿದ ನಂತರ ಅದರ ದ್ರವ್ಯ ರಾಶಿ 1.4 ಎಂ.☉ ಗೂ ಕಡಿಮೆ, ಅದು ಒಂದು ಶ್ವೇತಕುಬ್ಜ (ವೈಟ್ ಡ್ವಾರ್ಫ್) ಎಂಬ ರೂಪ ತಾಳುತ್ತದೆ. ಅದು ಭೂಮಿಯ ಗಾತ್ರದಷ್ಟಿರುವುದು. ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ ಮತ್ತಷ್ಟು ಕುಗ್ಗಲು ಗುರುತ್ವ ಕೊರತೆ ಅದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈಗ ಶ್ವೇತಕುಬ್ಜ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಒಳಗೆ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಇಲ್ಲ; ಯಾವುದೇ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾದ ಚೆಂಡು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.. ಆದರೆ ಇದು ಅಲ್ಲ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ ದೀರ್ಘ ಕಾಲದ ನಂತರ ಒಂದು ಮಸುಕಾದ ಕೃಷ್ಣ ಕುಬ್ಜ (ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಡ್ವಾರ್ಫ್ಸ್) ಅಗುತ್ತದೆ. ಬೃಹತ್ತಾದ ತಾರೆಯ ಅವಸಾನ ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಿರುಳು ತೀರಾ ದೊಡ್ಡದಾಗುವವರೆಗೆ ಅಣುಸಮ್ಮಿಳನ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ (ಎಂ.☉1.4 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು). ಆಗ ಇದು ತನ್ನದೇ ಆದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಭರಿಸಲಾರದು. ಆಗ ಅದು ತಕ್ಷಣದ ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವುದು. ಅದರ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಗಳನ್ನು ಪ್ರೋಟಾನ್ ಗಳೊಳಗೆ ತಳ್ಳಿದಾಗ ಅವು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಗಳಾಗಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್’ಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಮಾ ಕಿರಣಗಳು ಸ್ಪೋಟಗೊಂಡು ಬೀಟಾ (ನಾಶ)ಕೊಳೆಯುವಿಕೆಯು (beta decay)ವಿಮುಖ ಚಾಲನೆ ಕೊಡುವುದು. ಅದರ ತಿರುಳು(ಕೋರ್)ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಕುಸಿಯುವುದರಿಂದ ಆದ ತೀವ್ರ ಸಂಚಲನ (ಈ ಹಠಾತ್ ಕುಸಿತಕ್ಕೆ) ಅಳಿದುಳಿದ ತಾರೆಯ ಸ್ಪೋಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ; ಅದರಿಂದ ಮಹಾನವ್ಯ(supernova) ಉದಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬೃಹತ್'ತಾರಾ ಸ್ಫೋಟವು ಇಡೀ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವನ್ನೇ (ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯನ್ನೇ) ಬೆಳಗುವಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಒಂದು ಮಹಾನವ್ಯದ ಆರಂಭದ ಸ್ಫೋಟವು ನಕ್ಷತ್ರದ ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ದೂರ ತಳ್ಳಿ ಕೇವಲ (ಏಡಿ)ಕರ್ಕ-ಜೋತಿರ್ಮೇಘ (ಕ್ರ್ಯಾಬ್ ನೆಬ್ಯುಲಾ)ದಂತಹ ಅವಶೇಷವನ್ನು ಬಿಡುವುದು. ಒಂಬತ್ತು ಸೌರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾದ ಬೃಹತ್’ತಾರೆಗಳು ತಮ್ಮ ಹೀಲಿಯಂ ಉರಿಯುವ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚು ಕೆಂಪುದೈತ್ಯತಾರೆಯಾಗಲು ಹಿಗ್ಗುತ್ತವೆ. ಇದರ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ಖಾಲಿಯಾದಾಗ, ಅವು ಹೀಲಿಯಂಗಿಂತ ಭಾರವಾದ ಬೌತವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತವೆ. ತಾರೆಯ ತಿರುಳು ತೀವ್ರ ಸಂಕೋಚನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆಗ ತಾಪಮಾನವು ಒತ್ತಡದ ಇಂಗಾಲವನ್ನು ಬೆಸೆಯಲು(ಪ್ಯೂಸ್) ಸಾಕಷ್ಟು ಏರುತ್ತದೆ. ನಿಯಾನ್ -ಆಮ್ಲಜನಕದಿಂದ ಉತ್ತೇಜನಗೊಂಡು ಅನುಕ್ರಮ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಲಿಕಾನ್ ಆಗುವುದರಲ್ಲಿ ಮುಗಿಯುವುದು. ಅದು ನಕ್ಷತ್ರದ ಜೀವನದ ಕೊನೆ. ತಾರೆಯ ಒಳಗೆ ಈರುಳ್ಳಿಯ-ಪದರ ಚಿಪ್ಪುಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಸಮ್ಮಿಳನ ಕ್ರಿಯಾ-ಸರಣಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ದೈತ್ಯ ತಾರೆಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅವುಗಳ ಅಂತಿಮ ಹಂತ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ವಸ್ತುಗಳಿಗಿಂತ ಕಬ್ಬಿಣದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಬಂಧವುಳ್ಳವು. ಆದ್ದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಾರವಾದ ಅಣುಬೀಜಗಳು (ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಗಳು)ಕಬ್ಬಿಣ ಅಥವಾ ಅದನ್ನು ಮೀರಿದ ವಸ್ತುವಿದ್ದಾಗ ಯಾವುದೇ ಅಣುಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಸಮ್ಮಿಳನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ಬಹಳ ವಯಸ್ಸಾದ ಬೃಹತ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಒಳಗೆ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಕಬ್ಬಿಣದ ದೊಡ್ಡ ತಿರುಳು (ಕೇಂದ್ರ) ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಿತಿ: ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ದಟ್ಟವಾದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಾಯುವಿನಿಂದ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವನ್ನು ವೃಕೋದರತಾರೆ-ವೋಲ್ಫ್-ರಾಯೆತ್’(Wolf-Rayet) ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ವರ್ಣವರ್ಗಗಳು (Spectral type) ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ದೂರವನ್ನು ಸಹಜ ಕಾಂತಿವರ್ಗ ಮತ್ತು ಕಾಂತಿವರ್ಗಾಂಕಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಖಭೌತ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಲ್ಲರು. ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಕಾಂತಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಆರು ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಾಂತಿಯ ವರ್ಗಾಂಕವು ವಿಲೋಮರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರಥಮ ವರ್ಗದ ತಾರೆ ರೋಹಿಣೀ ತಾರೆಯ 2/5 (0.3981) ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಕಾಂತಿ ತಾರೆಯನ್ನು ದ್ವಿತೀಯ ವರ್ಗತಾರೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅದರ 2/5ರಷ್ಟು ಕಾಂತಿಯದು 3 ನೇವರ್ಗ. ಒಂದು ಕಾಂತಿ ವರ್ಗ ಏರಿದರೆ ಅದರ ಕಾಂತಿ 2/5ರಷ್ಟು ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಒಂದು ಇಳಿದರೆ 2.512 (5/2) ರಷ್ಟು ಏರುತ್ತದೆ. ಇದು ವರ್ಗಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿಲೋಮವಾಗಿ ವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಸಹಜ ಕಾಂತಿವರ್ಗ -26.7; ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನದು -1.6; ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ನಮಗೆ ಕಾಣುವ ಕಾಂತಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಅವುಗಳ ಸಹಜಕಾಂತಿಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಾರಣವಲ್ಲ. ಅವುಗಳ ದೂರವೇ ಕಾರಣ.(the Morgan–Keenan (MK) system using the letters O, B, A, F, G, K, and M, a sequence from the hottest (O type) to the coolest (Mtype). ಸಮೀಕ್ಷೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ವರ್ಗಾಂಕವು -5 , ಇವುಗಳ ಪ್ರಕಾಶ ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ 10,000 ಪಾಲು ಹೆಚ್ಚು. ಸಹಜ ಕಾಂತಿವರ್ಗಾಂಕ ಮತ್ತು ಕಾಂತಿವರ್ಗಾಂಕಗಳನ್ನು ಗುಣಿಸಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ದೂರವನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಖರವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಲ್ಲರು. ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವರ್ಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕೆಲವು ನೀಲಿ,ಬಿಳಿ, ಪಚ್ಚೆ, ಚಿನ್ನದ ಮಣಿಯಂತೆ ಹಳದಿ, ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣ, ರಕ್ತವರ್ಣ ಇತ್ಯಾದಿ. ಇದನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ವರ್ಣಪಟಲಗ್ರಾಹಕದ (ಸ್ಪೆಕ್ಟೋಗ್ರಾಪ್) ಮೂಲಕ ತಾರೆಗಳ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ವರ್ಣವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಅವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅನಿಲ, ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವರು. ಖಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ತಾರೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ವರ್ಣವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಅನುಸಾರ 10 ವಿಭಾಗ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಕ್ಷರ: ಒ, ಬಿ, ಎ, ಎಫ್, ಜಿ, ಕೆ, ಎಮ್. (ಆರ್, ಎನ್, ಎಸ್.-ಇದು ಈಗ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗಿದ್ದು ಎಲ್.ಟಿ. ಎರಡೇ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದೆ.) ಇದರ ಒಂದೊಂದು ವರ್ಗವನ್ನೂ 10 ಉಪವರ್ಗವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 99 ರಷ್ಟು ಬಿ ಯಿಂದ ಎಮ್ ವರೆಗಿನ ಆರು ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರುತ್ತವೆ. (ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ೧೦ನೇ ವರ್ಗ ಕೈಬಿಟ್ಟಿದೆ) ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಎ ಬಿಳಿಯ ತಾರೆಗಳು ಜಲಜನಕದ ತಾರೆಗಳು; ಇವುಗಳ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕದ ರೇಖೆಗಳು ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಎಫ್ ತಾರೆಗಳು ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರ ಬಿಳಿಯ ತಾರೆಗಳು. ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೆಚ್ಚು ಇದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಈ ಕಾಂತಿವರ್ಗಾಂಕ ನಿಯಮದಿಂದ ಸಾವಿರಾರು ತಾರೆಗಳ ದೂರವನ್ನು ದಿಗ್ವೆತ್ಯಾಸದಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿದಂತೆಯೇ ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಷ್ಕøಷ್ಟವಾಗಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವು ತಾರೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ದೂರವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲೂ óಷೇಪ್ಲಿ ಎಂಬುವವನು ನಿಯಮವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ.೧೩ ವಿಧಾನ ಖಗೋಳವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ, ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ ಅವುಗಳ ವರ್ಣ ವಿಭಜನೆ (ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಲ್) ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಮಾಡಿದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ವರ್ಗೀಕರಣ. ನಕ್ಷತ್ರದಿಂದ ಬಂದ ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವಿಕಿರಣವನ್ನು ಒಂದು ವರ್ಣಪಟಲ (ಪ್ರಿಸಮ್) ಅಥವಾ ವಿವರ್ತನೆ ಹೀರಿಕೆಯ ರೇಖೆಗಳ ವೈವಿಧ್ಯಗೊಂಡ ಬಣ್ಣಗಳ ವರ್ಣವಿಭಜನೆ (ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು) ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಒಳಗೆ ಜಾಲರಿಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ವಿಭಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಣ್ಣದ ಸಾಲೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರಾಸಾಯನಿಕ ಅಂಶದ ಅಯಾನು ಹೇರಳವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಕೆಳಗೆಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಟೇಬಲ್'ಗೆ: Stellar classification ತಾರಾವರ್ಗ ವಿವರ ತಾರಾವರ್ಗ ನಕ್ಷೆಯ ವಿವರಣೆ ವರ್ಗ ಒ ವರ್ಗ ಒ (O-type:Class O) ವಿಭಾಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಆತಿ ಶಾಖದವು; ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಕಾಶವುಳ್ಳವುಗಳು. ಅವುಗಳು ಸೂಸುವ ವಿಕಿರಣ ಹೆಚ್ಚು ಅಲ್ಟ್ರಾವಯಲೆಟ್ ಶ್ರೇಣಿಯವು. ಈ ಬಗೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ-ನಕ್ಷತ್ರಗಳು( ದೈತ್ಯ); ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಇವೆ. ಸೌರ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿ 3,000,000 ದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾತ್ರಾ (0.00003%). ಇವು ಮುಖ್ಯ-ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ ಒ ಟೈಪ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಬೃಹತ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಈ ರೋಹಿತದ ವರ್ಗ ಸೇರಿವೆ. ಸೂರ್ಯ ಜಿ (G) ಬಗೆಯ ನಕ್ಷತ್ರ. ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಶಾಖ ಸೊಮಾರು 6000 ಡಿಗ್ರಿ ಕೆ. ಇದರ ಶಾಖ 30,000 ಡಿಗ್ರಿ ಕೆ. ಸೂರ್ಯನ 5 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖದ್ದು. ಒ ಟೈಪ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತುಂಬಾ ಬಿಸಿ; ಬೇಗ ಬೇಗ ತಮ್ಮ ಜಲಜನಕ ಇಂಧನ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ತಿರುಳನ್ನು ಬೇಗನೆ ದಹಿಸುತ್ತವೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವು ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ವಿಭಾಗದಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಮೊದಲ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು. ವರ್ಗ ಬಿ ವರ್ಗ ಬಿ ವಿಭಾಗ: (B-type: Class B)ಬಿ ಮಾದರಿಯ ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆ ನೀಲಿ ದೈತ್ಯ ಮತ್ತು ನೀಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡದೈತ್ಯ. ಬಿ ಟೈಪ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಬಹಳ ಹೊಳೆಯುವ ತಾರೆಗಳು ಮತ್ತು ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದವು. ಇವು ಅವರ ಉಪಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣರೇಖೆ B2 ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದವು ಅದು ತಟಸ್ಥ ಹೀಲಿಯಂ, ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. O-ಮತ್ತು B-ವಿಧದ (ಬಿ ಟೈಪ್) ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅತಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಇಂಧನವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಬೇಗ ಖಾಲಿಮಾಡುತ್ತವೆ; ಹಾಗಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಕಾಲ ಬಾಳುತ್ತವೆ. ಈ ತಾರಾವರ್ಗಗಳನ್ನು ಪುನಹ 10 ಉಪವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ - B1, B2, B3, B4,...10B ಹೀಗೆ) ವರ್ಗ ಎ ವರ್ಗಎ ವಿಭಾಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು(A-type:Class A) ಸಾಮಾನ್ಯ ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರಿವೆ. ಎ ಮಾದರಿಯ ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಬಿಳುಪು ಅಥವಾ ನೀಲಿ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದವು.. ಅವು ಪ್ರಬಲ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ರೇಖೆಗಳು, A0 ಮೂಲಕ ಗರಿಷ್ಠ, ಮತ್ತು ಅಯಾನೀಕೃತ ಲೋಹಗಳ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ-((Fe II, Mg II, Si II) at a maximum at A5. ); ಅದರಲ್ಲಿ A5 ಗರಿಷ್ಠ ಪ್ರಮಾಣ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. A3 ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರ ಫೋಮಲಾಟ್ ತಾರೆ ಹೊಸದಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದದ್ದು; ಭೂಮಿಯಂತಹ ಕಕ್ಷೆಯ ಗ್ರಹ ಇದೆ. ಸುಮಾರು ಅದು ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯನ 15 ರಷ್ಟು ಪ್ರಕಾಶವುಳ್ಳದ್ದು, ಅದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖದ್ದು.ಚಿತ್ರ-> ವರ್ಗ ಎಫ್ ವರ್ಗ ಎಫ್ :(F-type:Class F)ಈ- ಮಾದರಿಯವು ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು. ಕ್ಯನೊಪಸ್, ಈ ಮಾದರಿಯ ಮಹಾದೈತ್ಯ ತಾರೆ. ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ. ಎಫ್ ವಿಭಾಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸಿಎɪɪ (Ca II)ರ ಎಚ್ ಮತ್ತು ಕೆ ವರ್ಣಪಟಲ ರೇಖೆಗಲನ್ನು ಧೃಡಪಡಿಸುವ ಹಾಗಿವೆ. ತಟಸ್ಥ ಲೋಹಗಳ (ಫೆ ɪ, ಸಿಆರ್ɪ -Fe I, Cr I) ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಎಫ್ ನ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ‍್ ಅಯಾನೀಕೃತ ಲೋಹದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿವೆ. ಅವುಗಳ ವರ್ಣಪಟಲ ದುರ್ಬಲ ಜಲಜನಕ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅಯಾನೀಕೃತ ಲೋಹಗಳ ಕುರುಹು ಹೊಂದಿವೆ. ಅವುಗಳ ಬಣ್ಣ ಬಿಳಿ. ಸೌರ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಎಫ್ ಪ್ರಧಾನ ಸರಣಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು 33 (3.03%) ರಲ್ಲಿ 1 ರಂತೆ ಇವೆ. ವರ್ಗ ಜಿ ವರ್ಗ ಜಿ :(G-type:Class G) ಜಿ ಮಾದರಿಯ ತಾರೆಗಳು ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿ ತಾರೆ. ಸೂರ್ಯ ಒಂದು ಪಕ್ಕಾ ಜಿ 2 ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆ. ಸೂರ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ಜಿ ವಿಭಾಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು, ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಎಚ್ ಮತ್ತು ಕೆ 2 (H and K lines of Ca II) ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇದು ಸಿಎ 2 (Ca II)ರೇಖೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುವುದು. ಅವು ಎಫ್ ಶ್ರೇಣಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಜಲಜನಕ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಅಯಾನೀಕೃತ ಲೋಹಗಳು ಜೊತೆಗೆ, ಅವು ತಟಸ್ಥ ಲೋಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಸಿಎಚ್ ಅಣುಗಳ (CH molecules) ಜಿ ಬ್ಯಾಂಡ್’ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವಿದ್ಯುತ್ ತರಂಗ ಬದಲಾವಣೆ ಕಾಣುವುದು. ವರ್ಗ ಜಿ ಮುಖ್ಯ-ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸೌರ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 7.5% ನಷ್ಟು ಇವೆ; ಅವು 13ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಇರುವುದು. ಜಿ ಯು "ಹಳದಿ ಎವಲ್ಯೂಷನರಿ ಶೂನ್ಯ" ಕ್ಕೆ ಆತಿಥೇಯ. ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿ ತಾರೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒ ಅಥವಾ ಬಿ (ನೀಲಿ) ಮತ್ತು ಕೆ ಅಥವಾ ಎಮ್ (ಕೆಂಪು) ನಡುವೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಅವು ಹೀಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ, ಅವು ಹಳದಿ ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ ಜಿ ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕಾಲ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾರಣ ಪ್ರಧಾನ ಶ್ರೇಣಿಯ 'ಜಿ' ಸ್ಥಿತಿ ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಅಸ್ಥಿರ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದೆ. ವರ್ಗ ಕೆ ವರ್ಗ ಕೆ:(K-type:Class K)ಕೆ ಕೌಟುಂಬಿಕತೆ ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆ. ಕೆ ಟೈಪ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣದವು. ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ತಂಪಾದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು. ಈ ಬಗೆಯ ಪ್ರಧಾನ-ಸರಣಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸೌರ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿ 12% ರಷ್ಟು ಇವೆ ; ಅಂದರೆ ಸುಮಾರು ಎಂಟು ತಾರೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ತಾರೆ ಇದೆ. ಕೆ' ವರ್ಗದ ದೈತ್ಯ ತಾರೆಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಆರ್’ಡಬ್ಳ್ಯು ಸೇಫಾಯಿ (RW Cephei) ಯಂಥ ಮಹಾದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಇವೆ, ಮತ್ತು ಆರ್ಕ್ಟರಸ್’’ (Arcturus), ಅಂತಹ ಮಹಾದೈತ್ಯಗಳೂ ಇವೆ. ಆಲ್ಫಾ ಸೆಂಟುರಿಯಂಥ (Alpha Centauri B) ಕಿತ್ತಳೆ ಕುಬ್ಜಗಳು, ಬಿ ರೀತಿಯ ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆಗಳು. ಆ ಎಲ್ಲಾ ತಾರೆಗಳೂ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ದುರ್ಬಲ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ವರ್ಣರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಟಸ್ಥ ಲೋಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. (ಕಬ್ಬಿಣ 1, ಮ್ಯಾ 1, ಸಿ 1 (Mn I, Fe I, Si I).. ಕೊನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಕೆ’ ಶ್ರೇಣಿಯವು ಟೈಟಾನಿಯಂ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಣ್ವಿಕದ ಮೂಲಕ ಬಂಧ(ಬ್ಯಾಂಡ್) ಉಳಿಯುವುದು. ಕೆ' ವರ್ಣವರ್ಗ (ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್) ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸಂಭಾವ್ಯ ವಾಸಯೋಗ್ಯ ವಲಯದ ಒಳಗೆ ಗ್ರಹಗಳು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಜೀವನ ವಿಕಾಸವಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ವರ್ಗ ಎಮ್ ವರ್ಗ ಎಮ್ :(M- type:Class M)ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜ, ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಮಹಮಹಾದೈತ್ಯ ಇವೆಲ್ಲಾ ಈವರ್ಗದಲ್ಲಿವೆ. ಯು.ವೈ.ಸ್ಕುಟಿ -ಒಂದು ಎಮ್4 ಮಹಮಹಾದೈತ್ಯ ತಾರೆ. ವರ್ಗ ಎಂ' ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇವೆ. ಸೌರ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಗ ಎಂ' ತಾರೆಗಳು- ಪ್ರಧಾನ-ವರ್ಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸುಮಾರು 76% ಇವೆ; ಆದಾಗ್ಯೂ, ವರ್ಗ ಎಂ' ಮುಖ್ಯ-ನಕ್ಷತ್ರಗಳು (ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜ) ಪ್ರಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಿರುವಂಥವು; ಅವು ಕಡಿಮೆ ಕಾಂತಿವರ್ಗದವು. ಸಲಕರಣೆ ರಹಿತವಾಗಿ ಬರಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಣದು. ನೋಡಲು ದೂರದರ್ಶಕ ಬೇಕು. (ತೀರಾ ಶುದ್ಧ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ). ಒ’- ವರ್ಗ ಪ್ರಧಾನ ಅನುಕ್ರಮ ತಾರೆ, ಎಮ್’ಒ’ವಿ ಲಾಕಾಯಿಲೆ 8760 (M0V Lacaille 8760), 6.6 ಪ್ರಮಾಣ ಕಾಂತಿವರ್ಗದ ಪ್ರಕಾಶದ್ದು, (ಒಳ್ಳೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬರಿ ಕಣ್ಣಿನ ಗೋಚರ ಸಾದ್ಯ. ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 6.5 ಕಾಂತಿವರ್ಗದ್ದು ಅದರ ಮೇಲಿನದು ಬರಿಕಣ್ಣಗೆ ಗೋಚರವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.). ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಂ' ವರ್ಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜಗಳು; ಅತಿದೈತ್ಯ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮಹಾದೈತ್ಯ ; ಉದಾ: ವಿವೈ ಕ್ಯಾನಿಸ್ ಮಜೋರಿಸ್, ಆಂಟಾರಿಸ್ ಮತ್ತು ಬೆಟೆಲ್ಗ್ಯೂಸ್ನ.( VY Canis Majoris, Antares and Betelgeuse). ಆದಾಗ್ಯೂ ಕೆಲವು ಇದಲ್ಲದೆ, ಸಹ ಎಂ’ ವರ್ಗದ ಬಿಸಿಯಾಗಿರುವ ಕೆಂಪು-ಕಂದು ಕುಬ್ಜಗಳು (ಬ್ರೌನ್ ಡ್ವಾರ್ಪ್) ವರ್ಗ ಎಂ’ ಶ್ರೇಣಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಇವೆ. ಇವು 6.5 ರಿಂದ 9.5 ಕಾಂತಿವರ್ಗದ ಶ್ರೇಣಿಯವು. ಎಂ'. ವರ್ಗದ ನಕ್ಷತ್ರವು ರೋಹಿತ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಕಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಟಿಐಒ{TiO-Titanium(II)}oxide) ಪಟ್ಟಿಗಳು ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ತಟಸ್ಥ ಲೋಹಗಳು ಇರುವುವು. ಆದರೆ ಜಲಜನಕ ಹೀರಿಕೆಯ (absorption lines of hydrogen) ರೇಖೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಎಂ' ವರ್ಗದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಟಿಐಒ ಪಟ್ಟಿ (ಬ್ಯಾಂಡ್) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಎಮ್ 5 ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ. ವೆನೆಡಿಯಂɪɪ ವರ್ಣಪಟಲದ ಗೋಚರ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಬಲವಾಗಿದೆ. ಎಂ' ವರ್ಗದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಇರುತ್ತದೆ, ನಕ್ಷತ್ರ ರಚನೆ-ಹೊಸ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಶ್ವ (ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳು) ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ! ವಿವಿಧ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳಲ್ಲಿ (ಗೆಲಾಕ್ಸಿ) ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತಿ ರುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ ದೂಳು, ಕಸವನ್ನು ನುಂಗುತ್ತಿವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿನ ದೂಳು ಕಣಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಹೊಸ ಅಧ್ಯಯನ ಹೇಳಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ದೂಳಿನ ಕಣಗಳು ಇರುವಂತೆ ನಿರ್ವಾತ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲೂ ಸೌರ ದೂಳಿನ ಕಣಗಳಿವೆ. ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ಕಾರ್ಡಿಫ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದ ತಂಡ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. 1,200 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದ ನಕ್ಷತ್ರ ಪುಂಜಗಳ ಉಗಮದ ಬಗ್ಗೆ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿರುವ ಹರ್ಶೆಲ್‌ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. ನಂತರ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ರಚನೆಗೊಂಡಿರುವಂತಹ ಗೆಲಾಕ್ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಈಗಿನ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹಿಂದೆ ಭಾರಿ ವೇಗವಾಗಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂಬುದು ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಗೊತ್ತಾಗಿದೆ. ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ದೂಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲೇ ರೂಪು ತಳೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಈಗ ದೂಳಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆ ಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಉಗಮ ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೂಳು: ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಕಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ದೂಳು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರ ಮತ್ತು ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ ದೂಳು ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳು ಕಾರಣ. ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡೇ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸ್ಪಂಜಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲೂ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಈ ದೂಳಿನ ಹೊದಿಕೆಗಳು, ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಹೊರಸೂಸುವ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ದೂಳಿನ ಹಿಂದೆ ಇರುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು, ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ದೂರದರ್ಶಕಗಳ ಮೂಲಕ ನೋಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುವುದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಹರ್ಶೆಲ್‌ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು 2009ರಲ್ಲಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇನ್‌ಫ್ರಾರೆಡ್‌ ಕಿರಣವನ್ನು ಹೊರ ಸೂಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ದೂರದರ್ಶಕವು ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ ದೂಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ. ಅದರಿಂದ ದೂಳಿನ ಹೊದಿಕೆಯ ಹಿಂದಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಗೆಲಾಕ್ಸಿಗಳ ಇರುವಿಕೆ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯರಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪದ ನಕ್ಷತ್ರ ಪ್ರಾಕ್ಸಿಮ ಸೆಂಟುರಿ (ಲ್ಯಾಟಿನ್'ನಲ್ಲಿ "ಹತ್ತಿರದ [ಸ್ಟಾರ್] ಸೆಂಟೌರಸ್ ನ") ಇದು ಒಂದು ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜ, ಸಣ್ಣದು, ಕಡಿಮೆ ತೂಕದ್ದು. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಬಗ್ಗೆ 4.25 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ, ದೂರದಲ್ಲಿದೆ, 'ಜಿ-ಮೇಘದ' ಒಳಭಾಗದ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜದಲ್ಲಿ ಸೆಂಟೌರಸ್ ತಾರಾಪುಂಜದಲ್ಲದೆ. ಇದು ಸ್ಕಾಟಿಷ್’ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ರಾಬರ್ಟ್ ಇನ್ಸ್ ನು (ನಿರ್ದೇಶಕ) ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದ ಮೂಲಕ 1915 ರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದನು, ಇದು ಈಗ ತಿಳಿದಿರುವಮತೆ ಸುರ್ಯನಿಗೆ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದ ತಾರೆ. ಇದು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣದ ತುಂಬಾ ಮಸುಕಾದ ತಾರೆ. ಆದರೂ ಅದರ ಕಾಂತಿವರ್ಗ 11,05. ಎರಡು ಮತ್ತು ಮೂರನೇ ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾದ ಬೈನರಿ ಆಲ್ಫಾ ಸೆಂಟುರಿಗೆ ಇದರ ದೂರ 0,237 +/- 0,011ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ. (15,000 +/- 700 ಖ.ಮಾ.). ಪ್ರಾಕ್ಸಿಮ ಸೆಂಟುರಿ ಆಲ್ಫಾ ಸೆಂಟುರಿ (ಎ ಮತ್ತು ಬಿ,) ಜೊತೆ ತ್ರಿವಳಿ ತಾರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ; ಆದರೆ ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯ ಅವಧಿಯು 500,000 ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಇರಬಹುದು. ಭೂಮಿಗೆ ಪ್ರಾಕ್ಸಿಮ ಸೆಂಟುರಿ ತಾರೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಅದರ ಕೋನ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಅಳತೆ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಅದರ ವ್ಯಾಸ ಸೂರ್ಯನ ಏಳನೇ ಒಂದು ಭಾಗ. ಅದರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ(ಎಂ.☉) ಎಂಟನೇ ಒಂದು ಭಾಗ. ಅದರ ಸರಾಸರಿ ಸಾಂದ್ರತೆ ಸೂರ್ಯನ 40 ರಷ್ಟು. ಆದರೆ ಇದು ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ ಸರಾಸರಿ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆ ಹೊಂದಿದೆ. ವಿವರ:ಸೂರ್ಯನ ಹೊರತಾಗಿ ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರ- ಪ್ರಾಕ್ಸಿಮಾ ಸೆಂಟೌರಿ, ಇದು 39.9 ಟ್ರಿಲಿಯನ್ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಅಥವಾ 4.2 ಬೆಳಕಿನ ವರ್ಷಗಳು. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯ ಕಕ್ಷೆಯ ವೇಗದಲ್ಲಿ (ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 8 ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ಗಂಟೆಗೆ ಸುಮಾರು 30,000 ಕಿಲೋಮೀಟರ್) ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರೆ, ಇದು ಬರಲು ಸುಮಾರು 150,000 ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಡಿಸ್ಕ್ಗಳಲ್ಲಿನ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವಿಭಜನೆಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗೋಳಾಕಾರದ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರವಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಹಾಲೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ದೂರವಿರಬಹುದು. 2022ರಲ್ಲಿ ಆಗಸವನ್ನು ಬೆಳಗಲಿದೆ ಹೊಸ ನಕ್ಷತ್ರ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್: 2022ರ ವೇಳೆಗೆ ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸಮ್ಮಿಲನಗೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೂ ಸ್ಫೋಟಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯಲಿದ್ದು, ಇದರಿಂದ ರಾತ್ರಿ ಆಗಸದಲ್ಲಿ 10 ಸಾವಿರ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಕು ಸೂಸುವ ಹೊಸ ನಕ್ಷತ್ರ ಗೋಚರವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅಪಾಚೆ ಪಾಯಿಂಟ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ವ್ಯೋಮಿಂಗ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಂಶೋಧಕರ ಪ್ರಕಾರ ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಈ ನಕ್ಷತ್ರ ಗೋಚರಿಸಲಿದೆ. ಹಿಂದೆಂದೂ  ಇಂತಹದ್ದು ನಡೆದಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ವರ್ಷ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಿದೆ ಎಂದು ಅಮೆರಿಕದ ಕಾಲ್ವಿನ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಲ್ಯಾರಿ ಮೂಲ್ನರ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಹೊಸ ನಕ್ಷತ್ರವು ಸಿಗ್ನಸ್ (ರಾಜಹಂಸ) ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜದ ಹಾಗೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ‘ಶಿಲುಬೆ ವಿನ್ಯಾಸ’ದಲ್ಲಿ (ನಾರ್ತರ್ನ್ ಕ್ರಾಸ್ ಸ್ಟಾರ್ ಪ್ಯಾಟರ್ನ್) ಸೇರಿಹೋಗಲಿದೆ. ಈ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಕೆಐಸಿ 9832227 ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಡಲೆಕಾಯಿಯ ಎರಡು ಬೀಜಗಳಿಗೆ ಒಂದೇ ಕೋಶವಿರುವಂತೆ ಎರಡೂ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಂದೇ ವಾತಾವರಣ ಇರಲಿದೆ. ಈ ಮೊದಲಿನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ತುಲನೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಕೆಪ್ಲರ್ ಉಪಗ್ರಹ ನೀಡಿದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಕಕ್ಷೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಳಿಕೆ (ಸುಮಾರು 11 ಗಂಟೆ) ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. 2013 ಮತ್ತು 2014ರಲ್ಲಿ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ದಾಖಲಾಗಿತ್ತು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಈ ನಕ್ಷತ್ರದ ತರಂಗಾಂತರ, ರೇಡಿಯೊ, ಅತಿಗೆಂಪು ಮತ್ತು ಎಕ್ಸ್‌ರೇ ಕಿರಣಗಳ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಯಲಿವೆ. ‌ ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರ ಕಬಳಿಸುತ್ತಿರುವ ಪುಟ್ಟ ತಾರೆ 6 Feb, 2017 ಹಲವು ಜ್ಯೋತಿ­ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ನಡೆ­ಯುತ್ತಿರುವ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಭಾರತದ ‘ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಕಣ್ಣು’ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿರುವ ಇಸ್ರೊದ ಆಸ್ಟ್ರೊಸ್ಯಾಟ್‌ ಖಗೋಳ ವೀಕ್ಷಕ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್‌ ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಚಿಕ್ಕ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೆ ಆಹಾರವಾಗುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರದ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿರುವ ಕೀರ್ತಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣಾ ಬಲದಿಂದ ಪರಿಭ್ರಮಣ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಈ ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತಾರಾಪುಂಜ ಎನ್‌ಜಿಸಿ 188 ಸಮೀಪದಲ್ಲಿವೆ’, ಎಂದು ಭಾರತೀಯ ಖಭೌತ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪ್ರೊ. ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ನಕ್ಷತ್ರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಗತಿ. ಬ್ಲೂಸ್ಟ್ರಾಗ್ಲರ್‌ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಂಪಾಯರ್‌ ಸ್ಟಾರ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸಣ್ಣ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬರಲು ಕಾರಣ, ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಆಪೋಶನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದು. ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ರಕ್ತ ಪಿಶಾಚಿ (vampire)ಎಂಬ ಅರ್ಥವೂ ಇದಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ‘ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೆ ಸಣ್ಣ ನಕ್ಷತ್ರವು ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಆಪೋಶನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಬ್ಲೂಸ್ಟ್ರಾಗ್ಲರ್‌ ಯೌವನಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವಂತೆ ತೋರಿ ಬರುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ವಿಕಾಸವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಈ ಅಧ್ಯಯನ ಮಹತ್ವವಾದುದು. ಅವಳಿ ನಕ್ಷತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ನಕ್ಷತ್ರ ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರದ ಹೊರ ಆವರಣದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನುಂಗಲಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕ ನಕ್ಷತ್ರವು ಬ್ಲೂಸ್ಟ್ರಾಗ್ಲರ್‌ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ. ದೊಡ್ಡದ್ದನ್ನು ನುಂಗುತ್ತಾ ಹೋಗುವ ಸಣ್ಣ ನಕ್ಷತ್ರ ತನ್ನ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಸುಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನೀಲ ವರ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಸಣ್ಣ ನಕ್ಷತ್ರವು ತಾರುಣ್ಯಾ­ವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ ತೋರಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರವು ಸುಡುತ್ತಾ, ನಾಶಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾ ಅವಶೇಷವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಅವರು. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಬ್ಲೂಸ್ಟ್ರಾಗ್ಲರ್‌ಗೆ ಸಂಗಾತಿ ನಕ್ಷತ್ರ ಇರುವಿಕೆಯ ಪತ್ತೆ ಆಗಿರುವುದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಕಬಳಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿಯೂ ಇನ್ನೂ ಅವಶೇಷದ ಹಂತವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರ ತಲುಪಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕ ಸುಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿಶಾಲತೆಯ ಹರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರಖರ ಹೊಳಪನ್ನೂ ಇದು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ, ಆಸ್ಟ್ರೊಸ್ಯಾಟ್‌ ಆಪ್ಟಿಕಲ್‌ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್‌ ಸೆರೆ ಹಿಡಿದಿರುವ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರ ಹೊಳೆಯುವಿಕೆ ಅಷ್ಟು ಪ್ರಖರವಾಗಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಬ್ಲೂಸ್ಟ್ರಾಗ್ಲರ್‌ನ ಸಂಗಾತಿ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದಾಗಿ ಬ್ಲೂಸ್ಟ್ರಾಂಗರ್‌ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ರಚನೆಯ ಕಾರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಅವರದು. ಆಕಾಶದ ತಾರೆಗಳ ಬಗೆಗೆ ಕವಿಯ ಉದ್ಗಾರ (ಮಕ್ಕಳ ಕವಿತೆ: ಶಿಶುಗೀತೆ) The Star Twinkle, twinkle, little star, How we wonder what you are. Up above the world so high, Like a diamond in the sky. When the glorious sun has set, And the grass with dew is wet, Then you show your little light, Twinkle, twinkle, all the night. When the golden sun doth rise, Fills with shining light the skies, Then you fade away from sight, Shine no more 'till comes the night. by Jane Taylor, "The Star". {{'ಮೇಲೆ ನೋಡೆ ಕಣ್ಣ ತಣಿಪ ನೀಲ ಪಟದಿ ವಿವಿಧ ರೂಪ ಜಾಲಗಳನು ಬಣ್ಣಿಸಿರ್ಪ ಚಿತ್ರಚತುರನಾರ್'[ಡಿ.ವಿ.ಜಿ.}} ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕವಿಗಳ ಉದ್ಗಾರಕ್ಕೆ ನೋಡಿ:(Stars) ನೋಡಿ -ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜ//ನಕ್ಷತ್ರ//ನಕ್ಷತ್ರಕೂಟ//xxನಕ್ಷತ್ರ ಸಮೂಹxx// ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಹೊನಲು//ಸೆಂಟಾರ್ ಗ್ರಹಾಭ// ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಮೇಲೆ ವಸಾಹತು //ಅವಶೇಷ ತಟ್ಟೆ//ಮುಖ್ಯ ಹೊನಲಿನ ಧೂಮಕೇತು//ಟ್ರೋಜನ್ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ(ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸರಿಪಡಿಸುವ/ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ) ಇರಾಸ್ ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ ೪೩೩ ಇರೊಸ್ ಕ್ಷೀರಪಥ ಸೌರಮಂಡಲ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ ನಕ್ಷತ್ರ ಜನನ- ಎಂಥ ವಿಸ್ಮಯ!;ಎನ್. ವಾಸುದೇವ್;Published: 20 ಜನವರಿ 2019; ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಖಭೌತ ಶಾಸ್ತ್ರ ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2706

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7

ಅಂತರಿಕ್ಷ

ವಿಶ್ವದ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶೂನ್ಯ ಜಾಗಗಳ ಶೇಖರಣೆಯನ್ನು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಂತರಿಕ್ಷ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಂತರಿಕ್ಷವು ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿದ್ದು, ಮೂರು ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಂದಿನ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಸಮಯವನ್ನು ನಾಲ್ಕನೆ ಆಯಾಮವಾಗಿ ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟಾಗಿ ಇದನ್ನು ಸ್ಪೇಸ್-ಟೈಮ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ವಿಶ್ವದ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತು ಹಾಗೂ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಅಂತರಿಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸಂಭಂದಿಸಿದಂತೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ತಾಣ ಹಾಗು ದೆಸೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಅಂತರಿಕ್ಷದ ಜ್ಞಾನ ಆವಶ್ಯಕ. ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳ ನಡುವೆ ಅಂತರಿಕ್ಷದ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಸಮ್ಮತಿ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವರು ಅಂತರಿಕ್ಷವನ್ನು ಒಂದು ವಸ್ತುವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ, ಕೆಲವರು ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಸಂಬಂಧ ಎಂದು, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ಅದು ವಿಶ್ವದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯಕವಾಗುವ ಒಂದು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಚೌಕಟ್ಟು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್ ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತರಿಕ್ಷ ಶಾಶ್ವತವಾದುದ್ದು. ಅಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿದೆ. ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಅದು ಯಾವ ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೂ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಲೇಬ್ನಿಝ್ ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತರಿಕ್ಷವು ಕೇವಲ ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ ಹಾಗು ಒಂದಕ್ಕೊಂದರ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ದಿಕ್ಕಿನ ಸಂಬಂಧಕ್ಕೆ ಇರುವ ಹೆಸರು ಮಾತ್ರ. ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಕಾಂಟ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಅಂತರಿಕ್ಷ ಮತ್ತು ಕಾಲವನ್ನು ಅವುಗಳ ವಾಸ್ತವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Cosmos – an Illustrated Dimensional Journey from microcosmos to macrocosmos  – from Digital Nature Agency JPL Spitzer telescope photos of macrocosmos Macrocosm and Microcosm , in Dictionary of the History of Ideas Encyclopedia of Cosmos This is in Japanese. Cosmos – Illustrated Encyclopedia of Cosmos and Cosmic Law Greene, B. (1999). The Elegant Universe: Superstrings, Hidden Dimensions, and the Quest for the Ultimate Theory. W.W. Norton, New York Hawking, S. W. (2001). The Universe in a Nutshell. Bantam Book. Yulsman, T. (2003). Origins: The Quest for our Cosmic Roots. Institute of Physics Publishing, London. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನ

2707

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%96%E0%B2%97%E0%B3%8B%E0%B2%B3%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0

ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದೂ ಅಥವಾ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರವೆಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಸರಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವೆಂದರೆ. ಆಕಾಶ ವಸ್ತುಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ. ಖಗೋಳವಿಜ್ಞಾನವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಆಕಾಶ ವಸ್ತುಗಳು (ನಕ್ಷತ್ರಗಳು, ಗೆಲಕ್ಸಿಗಳು, ಗ್ರಹಗಳು, ಚಂದ್ರಗಳು, ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು, ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಮತ್ತು ನೀಹಾರಿಕೆಗಳು), ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ವಸ್ತುಗಳ ವಿಕಸನ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದ ಹೊರಗೆ ಹುಟ್ಟುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. , ಸೂಪರ್ನೋವಾ ಸ್ಫೋಟಗಳು, ಗಾಮಾ ಕಿರಣ ಸ್ಫೋಟಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಮೈಕ್ರೊವೇವ್ ಹಿನ್ನೆಲೆ ವಿಕಿರಣ ಸೇರಿದಂತೆ. ಸಂಬಂಧಿತ ಆದರೆ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ವಿಷಯ, ಭೌತಿಕ ವಿಶ್ವವಿಜ್ಞಾನ, ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.(Astronomy) ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, ಸಂಶೋಧನೆಗೊಳಪಡಿಸಿ ನಿರೂಪಿಸಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನ. ಬೇರೆ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗಗಳಂತಲ್ಲದೆ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹವ್ಯಾಸಿಗಳು ಕೂಡಾ ಸಾಕಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಹವ್ಯಾಸಿಗಳು ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ, ಒಮ್ಮಿಂದೊಮ್ಮೆಲೆ ಕಾಣಬರುವ ನಕ್ಷತ್ರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಅಂದರೆ ನೋವಾ, ಸೂಪರ್‌ನೋವಾಗಳ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ, ಗ್ರಹಣಗಳ ಛಾಯಾಗ್ರಹಣ ಮುಂತಾದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಆರ್ಯಭಟನನ್ನು ಭಾರತದ ಖಗೋಳಶ್ರಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹನೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರವು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನವಾದ ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಗಣಿತದ ಮೂಲ ಎಂದು ಕೂಡಾ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಲೋಕವ್ಯಾಪಿಯಾಗಿ ಈ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಯಿತು. ವಿಶ್ವದ ಹುಟ್ಟು : ಮತ್ತು ಅದರ ಈಗಿನ ಆಯುಷ್ಯ : ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಎಡ್ವಿನ್ ಹಬಲ್ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲಿಗೆ ೧೯೨೦ ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಕಣದ ಮಹಾ ಸ್ಪೋಟದಿಂದ ಈ ವಿಶ್ವದ ಸೃಷ್ಟಿ ಸುಮಾರು ೧೨ ರಿಂದ ೨೦ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಥವಾ ೧೨೦೦-೨೦೦೦ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭ ಆಗಿರಬೇಕೆಂದು ತರ್ಕಿಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವದ ವಿಕಾಸ ಸುಮಾರು ೧೩.೭೫ಬಿಲಿಯನ್ ಅಥವಾ ೧೩೭೫ (ಶೇಕಡ ೦.೧೧ ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಇರಬಹುದು) ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭಗಿರ ಬೇಕೆಂದು ತರ್ಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಹಮತ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಹಾ ಸ್ಪೋಟದ ಸಮಯದಿಂದ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿದರೆ ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವದ ವಯಸ್ಸು ಸುಮಾರು ೧೩೭೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷ.(ಕಾಸ್ಮಾಲಜಿ ಕಾಲ ಮಾಪನದಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಚರಿತ್ರೆ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆ ವೀಕ್ಷಣಾ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ Stars-ನಕ್ಷತ್ರ ಎನ್‌ಜಿಸಿ 6397 ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹತ್ತಿರದ ಗೋಳಾಕಾರದ ನಕ್ಷತ್ರ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಈ ಹಬಲ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕದ ನೋಟವು ಹೊಳೆಯುವ ಆಭರಣಗಳ ನಿಧಿ ಎದೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕ್ಲಸ್ಟರ್ 8,200 ಬೆಳಕಿನ ವರ್ಷಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಅರಾ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ತುಂಬಿರುತ್ತವೆ. ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯನ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ನೆರೆಹೊರೆಗಿಂತ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಕೋಪಗೊಂಡ ಜೇನುನೊಣಗಳ ಸಮೂಹದಂತೆ ಎನ್‌ಜಿಸಿ 6397 ರಲ್ಲಿನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸಹ ಸ್ಥಿರ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ತುಂಬಿರುತ್ತವೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಘರ್ಷಣೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹತ್ತಿರದ ಮಿಸ್‌ಗಳು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ನೋಡಿ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ |

2711

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%80%E0%B2%B5%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0

ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ

ಜೀವಿಗಳ ವೈಚಿತ್ರ್ಯದ ಸಂಶೋದನೆ (clockwise from top-left) ಒಂದು ಜಾತಿಯ ಜೀವಾಣು - ಇ. ಕೋಲಿ, ರೆಕ್ಕೆಜೋಪಾದಿಯ ಎಲೆಗಳುಳ್ಳ ಒಂದು ವಿಧದ ಸಸ್ಯ, ಜಿಂಕೆಯ ಒಂದು ಜಾತಿ ಗ್ಯಾಝೆಲ್, ದುಂಬಿಯ ಜಾತಿಯ ಹುಳ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನವು ಬದುಕಿರುವ ಜೀವಿಗಳ ಮತ್ತು ಜೀವರಾಶಿಗಳ ಬಗೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಒಂದು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ. ಅದು ಜೀವಿಗಳ ರಚನೆ, ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ವಿಕಾಸ, ಹಂಚಿಕೆ, ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಜೀವ ವರ್ಗೀಕರಣಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವು ಹಲವು ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ವಿಶಾಲದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಶಾಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಅದರೊಳಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿ ಅದನ್ನು ಒಂದೇ ಮತ್ತು ಸುಸಂಗತ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿ ಬೆಸೆಯುವ ಕೆಲವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಇವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೀವಕೋಶ ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕ ಎಂದು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಗುರಿತಿಸಿದಂತೆ ಜೀನ್ ಅಥವಾ ವಂಶವಾಹಿಗಳು ಅನುವಂಶಿಕತೆಯ ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ವಿಕಾಸವು ಹೊಸ ಸ್ಪೀಶೀಷ್ ಅಥವಾ ಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮತ್ತು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮುಂತಳ್ಳುವ ಎಂಜಿನ್. ಇಂದು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವ್ಯಯಿಸಿ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರಿಸಿ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಬಹುಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಾದ ಸಮಸ್ತಂಭನ ಅಥವಾ ಹೋಮಿಯೊಸ್ಟಾಸಿಸ್ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಒಳ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿ ಬದುಕುತ್ತವೆ. ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಉಪಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಜೀವಿಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಮಾಣನುಸಾರ, ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಜೀವಿಯ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿಯ ಮೇಲೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಜೀವರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವು ಜೀವಿರಾಶಿಯ ಮೂಲಭೂತ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ: ಅಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವು ಜೈವಿಕ ಅಣುಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ: ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಸಸ್ಯಗಳ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ: ಕೋಶ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವು (ಜೀವರಾಶಿಯ ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಗಳಾದ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ: ದೇಹಶಾಸ್ತ್ರವು (ಮಾರ್ಫಾಲಜಿ) ಜೀವಿಯ ಅಂಗಾಶಗಳು, ಅಂಗಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ರಸಾಯನಿಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ: ವಿಕಸನೀಯ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವು ಜೀವ ವೈವಿದ್ಯತೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು ಪರಿಸರವಿಜ್ಞಾನವು ಜೀವಿಯ ಪರಿಸರದೊಂದಿಗಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇತಿಹಾಸ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಇಂಗ್ಲೀಶ್‌ನ ಸಂವಾದಿ ಪದವಾದ ಬಯಲಾಜಿ ಎರಡು ಗ್ರೀಕ್ ಪದಗಳಾದ ಬಯೋಸ್ ಅಥವಾ ಜೀವರಾಶಿ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಯ ಅಥವಾ ಅಧ್ಯಯನ ಪದಗಳಿಂದ ರೂಪಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಪದವನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ೧೭೩ ೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡನ್ನಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕಾರ್ಲ್ ಲಿನ್ನೇಯಸ್ ತನ್ನ ಕೃತಿ ಬಿಬ್ಲಿಯೊಥೆಕ ಬೊಟಾನಿಕದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ. ಮತ್ತೆ ಈ ಪದವನ್ನು ೧೭೬೬ರಲ್ಲಿ ಮೈಕೆಲ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫ್ ಹ್ಯಾನೊವ್ ತನ್ನ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ. ಜರ್ಮನ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲು ೧೭೭೧ರಲ್ಲಿ ಲಿನ್ನೇಯಸ್ ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಯಿತು. ೧೭೯೭ರಲ್ಲಿ ಥಿಯೊಡರ್ ಗಾರ್ಗ್ ಅಗಸ್ಟ್‌ ರೂಸ್ ತನ್ನ ಕೃತಿಯ ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಪದ ಬಳಸಿದ. ಕಾರ್ಲ್ ಫೆಡ್ರಿಕ್ ಬುರ್‌ಡಾಕ್ ೧೮೦೦ರಲ್ಲಿ ಈ ಪದವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸೀಮಿತ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ. ಆಧುನಿಕ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಈ ಪದವನ್ನು ಗೊಟ್‌ಪ್ರೈಡ್ ರೇನ್‌ಹೋಲ್ಡ್ ಟ್ರೆವಿರಾನಸ್ ತನ್ನ ಆರು ಸಂಪುಟಗಳ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ (೧೮೦೨-೧೮೨೨) ಮಾಡಿದ. ಅವನು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: ನಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಉದ್ಧೇಶ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವರಾಶಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ, ಯಾವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಯಾವ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಅದು ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಅಧ್ಯಯನ ಇಲ್ಲಿನ ಉದ್ಧೇಶ. ಈ ಉದ್ಧೇಶ ಹೊಂದಿದ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಜೀವರಾಶಿಯ ತತ್ತ್ವ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಆಧುನಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಇತ್ತೀಚಿನ ಬೆಳವಣಿಯಾದರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನಗಳು ಮತ್ತು ಇದರೊಳಗೆ ಬರುವ ಜ್ಞಾನಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೇ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಗರೀಕತೆಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಮೆಸೊಪೊಟಾಮಿಯಾ, ಈಜಿಪ್ಟ್, ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ ಮತ್ತು ಚೀನಾಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆಧುನಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ರೀತಿಯ ಮೂಲವನ್ನು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಲ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವೈದ್ಯಕೀಯವನ್ನು ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಹಿಪೋಕ್ರಟೀಸ್ (ಕ್ರಿ ಪೂ ೪೬೦ – ಕ್ರಿ ಪೂ ೩೭೦) ನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿದರೆ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ವಿಸೃತ ಕೊಡುಗೆ ಕೊಟ್ಟವನೆಂದರೆ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ (ಕ್ರಿ ಪೂ ೩೮೪ – ಕ್ರಿ ಪೂ ೩೨೨). ಅದರಲ್ಲೂ ಮುಖ್ಯವಾದುದು ಅವನ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಇತಿಹಾಸ. ಇದು ಮತ್ತು ಇತರ ಕೃತಿಗಳು ಅವನ ನಿಸರ್ಗವಾದಿ ಒಲವನ್ನು ತೋರುತ್ತವೆ. ಅವನ ಇತರ ಕೃತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಯೋಗವಾದಿಯಾಗಿದ್ದು ಜೈವಿಕ ಕಾರಣಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವ ವೈವಿದ್ಯತೆಯ ಕಡೆ ಗಮನಹರಿಸಿದವು. ಲೈಸೆಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್‌ನ ವಾರಸುದಾರನಾದ ಥಿಯೊಫ್ರಟಸ್ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಸರಣಿ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದ ಮತ್ತು ಇವು ಸಸ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆಗಳಾಗಿ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗದಲ್ಲಿಯೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದವು. ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಬರೆದ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಅಲ್-ಜಹೀಜ್ (781-869), ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಬರೆದ ಅಲ್‌-ದೀನವರೀ (828-896) ಮತ್ತು ಅಂಗರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರ ಹಾಗೂ ದೇಹಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಬರೆದ ರಝೆಸ್ (865-925)ರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ವೈದ್ಯಕೀಯವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನ ಸಂಪ್ರದಾಯದಾಯದ ಇಸ್ಲಾಮ್ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅದ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್‌ನ ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅವನ ಜೀವಿಗಳ ಸ್ಥಿರ ಶ್ರೇಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಬಹಳವಾಗಿ ಬಳಸಿದರು. ಆಂಟನ್ ವಾನ್ ಲೀವೆನ್‌ಹಾಕ್‌ನ ಸೂಕ್ಷದರ್ಶಕದ ನಾಟಕೀಯ ಸುಧಾರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯತೊಡಗಿತು. ಈ ನಂತರವೇ ವಿದ್ವಾಂಸರು ರೇತ್ರಾಣು, ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯ, ಇಂಫುಸೋರಿಯಾ (ತೀರಾ ಚಿಕ್ಕ ಜಲವಾಸಿ ಜೀವಿಗಳು) ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷಜೀವಿ ಪ್ರಪಂಚದ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಜಾನ್ ಸ್ವಮೆರಡಮ್‌ನ ಪರಿಶೀಲನೆಗಳು ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆಸಕ್ತಿ ಬೆಳೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದವು ಮತ್ತು ಛೇದನ (ಡಿಸೆಕ್ಟಶನ್) ಹಾಗೂ ಬಣ್ಣಹಾಕುವ (ಸ್ಟೇನಿಂಗ್) ತಂತ್ರಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದವು. ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದ ಪ್ರಗತಿಯು ಸಹ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಚಿಂತನೆಯ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಬಾವ ಬೀರಿತು. 19ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಜೀವಕೋಶದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಬಗೆಗೆ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದ್ದರು. ೧೮೩೮ರಲ್ಲಿ ಸ್ಕಲೆಡೆನ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕವಾನ್ನ್ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ೧) ಜೀವಿಯ ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕ ಜೀವಕೋಶ ೨) ಜೀವಕೋಶ ಒಂದು ಜೀವರಾಶಿಯ ಎಲ್ಲ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ೩) ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಇತರ ಜೀವಕೋಶಗಳ ವಿಭಜನೆಯಿಂದ ಬಂದವು ಎಂಬ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಅವರು ವಿರೋದಿಸಿದರು. ೧೮೬೦ರ ದಶಕಕ್ಕಾಗಲೇ ರಾಬರ್ಟ್ ರಿಮಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು ರೊಡಾಲ್ಫ್ ವಿರ್‌ಚೊ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯಿಂದಾಗಿ ಬಹುತೇಕ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮುಂದೆ ಜೀವಕೋಶ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಎಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆದ ಚಿಂತನೆಯ ಮೂರು ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ನಡುವೆ ಜೀವ ವರ್ಗೀಕರಣವು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವಾಯಿತು. ಕಾರ್ಲ್ ಲಿನ್ನೇಯಸ್ ೧೭೩೫ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಜೀವವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ (ಇಂದೂ ಸಹ ತುಸು ಬದಲಾವಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನೇ ನಾವು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ) ಮತ್ತು ೧೭೫೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು ಕೊಡುವುದನ್ನು ಚಾಲ್ತಿಗೆ ತಂದ ಜಾರ್ಜಸ್-ಲೂಯಿಸ್ ಲೆಕ್ಲಾರ್ಕ್, ಕಾಮ್ಟೆ ಡಿ ಬಪ್ಫನ್ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಕೃತ್ರಿಮ ವರ್ಗಗಳೆಂದು ಮತ್ತು ಜೀವಿಗಳು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುಣ ಉಳ್ಳವೆಂತಲೂ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವಂಶದಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದ್ದರು. ಬಪ್ಫನ್ ವಿಕಾಸ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದಾಗ್ಯೂ ಅವನು ವಿಕಾಸ ಚಿಂತನೆಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಅವನ ಕೃತಿಗಳು ಲೆಮಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು ಡಾರ್ವಿನ್‌ನ ವಿಕಾಸ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿಸಿದವು. ವಿಕಾಸದ ಬಗೆಗಿನ ಗಂಭೀರ ಚಿಂತನೆಯು ಸಂಗತ ವಿಕಾಸ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಂಡಿಸಿದ ಜೀನ್-ಬಾಪ್ಟಿಸ್ಟೆ ಲೆಮಾರ್ಕ್‌ನಿಂದ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಅವನ ಚಿಂತನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ವಿಕಾಸವು ಜೀವಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಸರದ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥವೆಂದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಲ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಿದ ಅಂಗಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣ ಮತ್ತು ದಕ್ಷವಾಗುವ ಮೂಲಕ ಜೀವಿಯನ್ನು ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಪಡೆದ ಗುಣಗಳು ಮುಂದಿನ ಸಂತಾನಕ್ಕೆ ಕೊಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಪೀಳಿಗೆಗಳು ಹಾಗೆ ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಣಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿ, ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಲೆಮಾರ್ಕ್ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ. ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ನಿಸರ್ಗವಾದಿ ಚಾರ್ಲ್‌ಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್ ಹಮ್‌ಬೋಲ್ಟ್‌ನ ಜೀವಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಮಾರ್ಗ, ಲೆಲ್ಲೆಯ ಏಕರೂಪಪ್ರಕ್ರಿಯವಾದಿ ಭೂವಿಜ್ಞಾನ, ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಲಥಸ್‌ನ ಬರಹಗಳು ಮತ್ತು ತನ್ನ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿನ ಪರಿಣಿತಿ ಹಾಗೂ ವಿಸೃತ ನಿಸರ್ಗದ ಅವಲೋಕನಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆಯ್ಕೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಯಶಸ್ವಿ ವಿಕಾಸ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ. ಇಂತಹುದೇ ಕಾರಣಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿಗಳು ಅಲ್‌ಫ್ರೆಡ್ ರಸಲ್ ವಾಲೆಸ್‌ನನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಇಂತಹುದೇ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿದವು. ವಿಕಾಸವು ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದಾಗ್ಯೂ (ವಿವಾದ ಇಂದೂ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ) ವಿಜ್ಞಾನಿ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಹರಡಿತು ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೇಂದ್ರ ಸೂತ್ರವಾಯಿತು. ಅನುವಂಶಿಕತೆಯ ಭೌತಿಕ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ವಿಕಾಸ ಸೂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಪುಲೇಶನ್ ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್ಗಳೊಂದಿಗೆ (ಪಾಪುಲೇಶನ್ ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್) ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. 1940ರ ದಶಕ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ೧೯೫೦ರ ದಶಕದ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಜೀನ್ ಅಥವಾ ವಂಶವಾಹಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಜೀವಿಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುವ ಘಟಕಗಳು ವರ್ಣತಂತುಗಳ (ಕ್ರೋಮೋಸೋಮ್) ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತವೆಂತಲೂ, ಡಿಎನ್‌ಎ ಈ ವರ್ಣತಂತುವಿನ ಭಾಗವೆಂತಲೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ವೈರಾಣು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯಗಳಂತಹ ಹೊಸ ಜೀವಿಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಇದರೊಂದಿಗೆ ೧೯೫೩ರಲ್ಲಿ ಡಿಎನ್‌ಎ ಎರಡು ಸುರುಳಿಗಳ ರಚನೆಯ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ ಅಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ (ಮಾಲೆಕ್ಯುಲರ್ ಬಯಾಲಜಿ) ಯುಗಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಡಿಎನ್ಎಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಡಾನುಗಳು ಇರುತ್ತವೆಂದು ಅರಿತ ಮೇಲೆ ಹರ್‌ ಗೋಬಿಂದ್ ಖುರಾನ, ರಾಬರ್ಟ್ ಡಬ್ಲು. ಹೋಲೆ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಷಲ್ ವಾರೆನ್ ನಿರೆನ್‌ಬರ್ಗ್ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದರು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾನವನ [[ಜಿನೋಮ್‌ನಿ ನಕಾಶೆ ತಯಾರಿಸುವ ಉದ್ಧೇಶದಿಂದ ಮಾನವ ಜೀನೋಮ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ರೂಪತಳೆಯಿತು. ಈ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಸಾರಭೂತವಾಗಿ ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿಯೇ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಅದನ್ನಿನ್ನೂ ಪ್ರಕಟಿಸ ಬೇಕಿದೆ. ಮಾನವ ಜೀನೋಮ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಸಂಚಿತ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮಾನವನ ಮತ್ತು ಇತರ ಜೀವಿಗಳ ದೇಹಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ, ಅಣು ವಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಲು ಇರಿಸಿದ ಜಾಗತಿಕ ಪ್ರಯತ್ನದ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ. ಆಧುನಿಕ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನದ ತಳಪಾಯ ಜೀವಕೋಶ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಜೀವಕೋಶ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಜೀವರಾಶಿಯ ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕ ಜೀವಕೋಶವೆಂತಲೂ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳೂ ಒಂದು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಈ ಜೀವಕೋಶಗಳು ದ್ರವಿಸಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ (ಉದಾ. ಚಿಪ್ಪುಗಳು, ಕೂದಲುಗಳು ಮತ್ತು ಉಗುರುಗಳು ಮುಂ.) ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಇತರ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಂದ ಜೀವಕೋಶ ವಿಭಜನೆಯಿಂದು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಬಹುಜೀವಕೋಶ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಕೋಶಗಳೂ ಫಲೀಕರಿಸಿದ ಅಂಡದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದೇ ಜೀವಕೋಶದಿಂದ ಬಂದಿರುತ್ತವೆ. ಹಲವು ರೋಗ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಜೀವಕೋಶ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಘಟಕ. ಜೊತೆಗೆ, ಜೀವಕೋಶದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಹರಿಯುವಿಕೆ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಮೆಟಬಾಲಿಸಂ ಅಥವಾ ಚಯಾಪಚಯ ಎಂಬ ಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಅಂಗವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಜೀವಕೋಶಗಳು ಅನುವಂಶಿಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು (ಡಿಎನ್ಎ) ಹೊಂದಿದ್ದು ಇದು ಜೀವಕೋಶ ವಿಭಜನೆಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವಕೋಶದಿಂದ ಜೀವಕೋಶಕ್ಕೆ ರವಾನಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ವಿಕಾಸ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಂಘಟಿಸುವ ಕೇಂದ್ರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಿಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸದ ಮೂಲಕ ವೃದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ತಿಳಿದ ಜೀವ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹುಟ್ಟು ಇದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬದುಕಿರುವ ಮತ್ತು ಅಳಿದ ಜೀವಿಗಳೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೂರ್ವಜನಿಂದ ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಂಶವಾಹಿ ಸಂಗ್ರಹದಿಂದ ಬಂದಿವೆ ಎಂದು ವಿಕಾಸ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಈ ಕೊನೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೂರ್ವಜ ಸುಮಾರು ೩೫೦ ಕೋಟಿ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಎಂದು ಅದು ನಂಬುತ್ತದೆ. ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಕೋಡ್‌ನ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಕತೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯ ಇರುವಿಕೆಯು ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯ, ಆರ್ಕಿಯಾಗಳು (ಏಕಜೀವಕೋಶ ಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೊಕ್ಯಾರಿಯಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಜೀವಕೋಶದ ಅಂಗಕ ಅಥವಾ ಆರ್ಗನೆಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಪೊರೆ ಇಲ್ಲ) ಮತ್ತು ಯುಕ್ಯಾರಿಯಟ್‌ಗಳಿಗೆ (ಜೀವಕೋಶದ ಅಂಗಕಗಳಿಗೆ ಪೊರೆ ಇರುತ್ತದೆ) ಸರ್ವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೂರ್ವಜ ಸಿದ್ಧಾತಕ್ಕೆ ಖಚಿತ ಸಾಕ್ಷಿ (ನೋಡಿ: ಜೀವದ ಹುಟ್ಟು) ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಜ್ಞಾನ ಪದವಾಗಿ ೧೮೦೯ರಲ್ಲಿ ಜೀನ್-ಬಾಪ್ಟಿಸ್ಟೇ ಡಿ ಲೆಮಾರ್ಕ್ ಬಳಕೆಗೆ ತಂದ ವಿಕಾಸವು ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಚಾರ್ಲ್‌ಸ್‌ ಡಾರ್ವಿನ್‌ನಿಂದ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಅದರ ಚಾಲನ ಶಕ್ತಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆಯ್ಕೆ ಎಂದು ಸ್ಫುಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದಾಗ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. (ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಡಾರ್ವಿನ್‌ ಜೊತೆಗೆ ಅಲ್‌ಫ್ರೆಡ್ ರಸಲ್ ವಾಲೆಸ್ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.) ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಜೀವಿಗಳ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ವಿಕಾಸ ಎಂದು ಈಗ ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಡಾರ್ವಿನ್ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಮತ್ತು ತಳಿಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆಯ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕೃತಿಮ ಆಯ್ಕೆ ಅಥವಾ ಆಯ್ದ ತಳಿಗಳ ಬೆಳುಸುವಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತೀಕರಿಸಿದ. ಜೆನೆಟಿಕ್ ಚಲನೆ ಅಥವಾ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಡ್ರಿಫ್ಟ್‌ನ್ನು ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಆಧುನಿಕ ವಿಕಸನೀಯ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಾಸ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಭೇದದ ವಿಕಾಸದ ಇತಿಹಾಸವು ತಾನು ಹುಟ್ಟಿದ ವಂಶದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಪೀಷಿಸ್‌ಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಇದರೊಂದಿಗೆ ಇತರ ಪ್ರಭೇದಗಳೊಂದಿಗಿನ ವಂಶಾವಳಿ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಫೈಲೊಜೆನಿ ಅಥವಾ ಜೀವಿಯ ವಂಶವೃಕ್ಷ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಪೈಲೊಜೆನಿ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯಲು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಗೆಗೆ ತೀರ ಭಿನ್ನ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇವು ಅಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಜೀನೋಮಿಕ್ಸ್ಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಡಿಎನ್‌ಎ ಸರಣಿಗಳ ಹೋಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಗ್ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಜೀವಿಗಳ ಪಳಿಯುಳಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ದಾಖಲೆಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಕಾಸ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಂಘಟಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಫೈಲೊಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್, ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಮೆಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಏಕಮೂಲವರ್ಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ತಳಿವಿಜ್ಞಾನ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ವಂಶವಾಹಿಗಳು ಅನುವಂಶಿಕತೆಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಘಟಕಗಳು. ವಂಶವಾಹಿಗಳು ಜೀವಿಯ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿಸು ಡಿಎನ್ಎ ಪ್ರದೇಶವೊಂದಕ್ಕೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯದಿಂದ ಪ್ರಾಣಿಗಳವರೆಗೆ ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳೂ ಡಿಎನ್ಎ ನಕಲು ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪ್ರೋಟೀನ್ ಆಗಿ ಅನುವಾದಿಸುವ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಯಂತ್ರಾಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಜೀವಕೋಶಗಳು ಡಿಎನ್‌ಎ ವಂಶವಾಹಿಯನ್ನು ಅದರ ಆರ್‌ಎನ್ಎ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಿಬೋಸೋಮ್ ಆರ್‌ಎನ್ಎಯನ್ನು ಅಮಿನೊ ಆಮ್ಲ ಸರಣಿಯಾದ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಆರ್‌ಎನ್‌ಎ ಕೋಡಾನ್‌]ನಿಂದ ಅಮಿನೋ ಆಮ್ಲ ತಯಾರಿಸಲು ಇರುವ ಅನುವಾದ ಸಂಕೇತ ಬಹುತೇಕ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ, ಕೆಲ ಜೀವಿಗಳಲಷ್ಟೇ ಇದು ತುಸು ಬದಲಿ ಇದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮಾನವನ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಡಿಎನ್ಎ ಸರಣಿಯನ್ನು ಸಸ್ಯಗಳಂತಹ ಬೇರೆ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಸೇರಿಸಿದರೆ ಅದು ಇನ್ಸುಲಿನನ್ನೇ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಡಿಎನ್‌ಎ ಯುಕ್ಯಾರಿಯಟ್ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ರೇಖಾಕಾರದ ವರ್ಣತಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಪ್ರೊಕ್ಯಾರಿಯಟ್ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ವರ್ಣತಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವರ್ಣತಂತುವು ಡಿಎನ್‌ಎ ಮತ್ತು ಹಿಸ್ಟೋನ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಜೀವಕೋಶದಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಣತಂತುಗಳ ಜೋಡಿ ಮತ್ತು ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯನ್, ಹರಿದ್ರೇಣು (ಕ್ಲೋರೋಪಾಸ್ಟ್) ಅಥವಾ ಇತರ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಅನುವಂಶಿಕತೆಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಜಿನೋಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯುಕ್ಯಾರಿಯಟ್ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಡಿಎನ್‌ಎ ಜೀವಕೋಶದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಹರಿದ್ರೇಣುನಲ್ಲಿ ಡಿಎನ್‌ಎ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರೊಕ್ಯಾರಿಯಟ್ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಡಿಎನ್ಎ ಅನಿಯಮಿತ ಆಕಾರದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಾಡ್‌ನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಅನುವಂಶಿಕತೆಯ ಮಾಹಿತಿ ವಂಶವಾಹಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜೀವಿಯ ಇದರ ಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಜೀನ್‌ಮಾದರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮಸ್ತಂಭನ ಸಮಸ್ತಂಭನ ಅಥವಾ ಹೊಮಿಯೋಸ್ಟಾಸಿಸ್ ಎಂದರೆ ತೆರೆದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದು ಅಂತರಸಂಬಂಧಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ವಿಧಾನದ ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸಕ್ರಿಯ ಸಮತೋಲನದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಒಳ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿ ಸ್ಥಿರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳು ಅವು ಏಕಜೀವಕೋಶಿಗಳಾಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ಬಹುಜೀವಕೋಶಿಗಳಾಗಿರಲಿ ಸಮಸ್ತಂಭನವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ. ಸಕ್ರಿಯ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಆಚರಣೆಗೆ ತರಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವ್ಯಾಕುಲತೆ ಅಥವಾ ಗೊಂದಲದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಕುಲತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆಗೆಟಿವ್ ಫೀಡ್‌ಬ್ಯಾಕ್‌ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥವೆಂದರೆ ಅಂಗ ಅಥವಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ತರುವುದು. ಸಕ್ಕರೆಯ ತೀರ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದಾಗ ಗ್ಲುಕಗಾನ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ. ಶಕ್ತಿ ಬದುಕಿರುವ ಜೀವಿಯ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಶಕ್ತಿಯ ಸತತ ಸೇರಿಸುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಆಧಾರ ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಅದರ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಜವಾಬುದಾರಿ ಹೊತ್ತಿರುವ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಅವುಗಳ ಆಹಾರ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದವುಗಳಿಂದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ರೂಪಾಂತರಿಸಿ ಹೊಸ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಮತ್ತು ಪೋಷಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಪಡೆದಿವೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳ ಆಹಾರವಾದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಅಣುಗಳು ಎರಡು ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ; ಮೊದಲನೆಯದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸ ಬಹುದಾದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಅಡಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಎರಡು, ಅವು ಜೈವಿಕ ಅಣುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಹೊಸ ಅಣು ರಚನೆಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಳಗೆ ತರುವ ಜವಾಬುದಾರಿಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಕರು ಅಥವಾ ಸ್ವಪೋಷಿತಗಳು (ಆಟೋಟ್ರೋಫ್‌ಗಳು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಬಹುತೇಕ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳೂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಶಕ್ತಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ದ್ಯುತಿಪೋಷಿತಗಳು (ಫೋಟೋಟ್ರೋಫ್‌ಗಳು ) ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ (ಫೋಟೋಸಿಂಥೆಸಿಸ್‌) ಎಂಬ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮೂಲಕ ಸೌರ್ಯಶಕ್ತಿ ಬಳಸಿ ಕಚ್ಚಾ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಎಟಿಪಿನಂತಹ (ಎಟಿಪಿ-ಅಡೆನೊಸಿನ್ ಟ್ರೈಪಾಸ್ಟೇಟ್) ಜೈವಿಕ ಅಣುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಎಟಿಪಿ ಅಣುವಿನ ಬಂಧನ ಒಡೆದು ಶಕ್ತಿ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಕೆಲವು ಪರಿಸರವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ರಸಪೋಷಿತಗಳು (ಕೆಮೊಟ್ರೋಫಿಗಳು) ಮೀಥೇನ್, ಸಲ್ಪೈಡ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಸೌರ್ಯಶಕ್ತಿಯೇತರ ಮೂಲಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಬಂಧಿತವಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಕೆಲ ಭಾಗ ಒಟ್ಟು ಜೀವರಾಶಿ ಅಥವಾ ಬಯೋಮಾಸ್‌ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು, ನಿಭಾಯಿಸಲು ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹಾಗೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಉಳಿದದರಲ್ಲಿ ಬಹುಭಾಗ ಬಿಸುಪಿಗೆ ಮತ್ತು ಪೋಲು ಅಣುಗಳಾಗಿ ಕಳೆದುಹೊಗುತ್ತದೆ. ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಜೀವಿಯ ಬದುಕುವಿಕೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವಹಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮೆಟಬಾಲಿಸಂ (ಚಯಾಪಚಯ) ಮತ್ತು ಜೀವಕೋಶದ ಉಸಿರಾಟ. ಶಾಖೆಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಮುಖ ಶಾಖೆಗಳು ಅಂಗರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರ – (ಅನಾಟಮಿ) ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ಅಥವಾ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾನವನ ಆಕರ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಇದರ ಉಪಶಾಖೆ -ಊತಕಶಾಸ್ತ್ರ - ಜೀವಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಅಗಾಂಶಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಅಂಗರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಿ ಶಾಖೆ. ಅಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಮಾಲೆಕ್ಯೂಲಾರ್ ಬಯಾಲಜಿ) ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಅಣು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರ ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳು ಜೀವರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ಬರುತ್ತವೆ. ಅರಿವು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಕಾಗ್ನಿಟಿವ್ ಬಯಲಾಜಿ) ಅರಿವನ್ನು ಒಂದು ಜೈವಿಕ ಕಾರ್ಯವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಇಂಗಾಲೀಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ – (ಬಯೋಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ) ಜೀವಿಗಳ ಇರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೀವಕೋಶದ ಹಂತದಲ್ಲಿ. ಏಕೀಕೃತ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಇಂಟಗ್ರೇಟಿವ್ ಬಯಾಲಜಿ) ಪೂರ್ಣ ಜೀವಿಯ ಅಧ್ಯಯನ ಕಟ್ಟಡ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್ ಬಯಾಲಜಿ) ಒಳಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳು ಬದುಕುವ ಪರಿಸರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಕೃಷಿ – ಅಥವಾ ವ್ಯವಸಾಯ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಾಕಣೆ, ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಅನ್ವಯಕತೆಯ ಒತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಅಧ್ಯಯನ. ಕೋಶ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ಜೀವಕೋಶವನ್ನು ಒಂದು ಪೂರ್ಣ ಘಟಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಬದುಕಿರುವ ಜೀವಕೋಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುವ ಅಣು ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಕ್ವಾಂಟಂ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ಜೈವಿಕ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕ್ವಾಂಟಂ ಮೆಕಾನಿಕ್ಸ್ ಅನ್ವಯಿಸುವುದರ ಅಧ್ಯಯನ ಖಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಆಸ್ಟ್ರೊಬಯಾಲಜಿ) ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳ ವಿಕಾಸ, ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನ ಜೀವ ಇನ್‌ಫಾರ್‌ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್ – ಜೀನೋಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಜೈವಿಕ ದತ್ತಾಂಶಗಳ ಅಧ್ಯಯನ, ಸಂಗ್ರಹ ಮತ್ತು ದಾಸ್ತಾನಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ ಜೀವ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋದನೆ – (ಬಯೋಮೆಡಿಕಲ್ ರಿಸರ್ಚ್)ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ರೋಗಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಔಷದವಿಜ್ಞಾನ- (ಫಾರ್ಮಕಾಲಜಿ) ಔಷದಗಳ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಕವಾಗಿ ಅವುಗಳ ತಯ್ಯಾರಿ, ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಜೀವಗಣಿತ – ಮಾದರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಜೈವಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಪ್ರಮಾಣಾತ್ಮಕ ಅಥವಾ ಗಣಿತೀಯ ಅಧ್ಯಯನ ಜೀವ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನ – (ಬಯೋಫಿಸಿಕ್ಸ್) ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಭೌತ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿರುವ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಮತ್ತು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿ, ಜೈವಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಭೌತ ವಿಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಜೀವಸಂಕೇತ ಶಾಸ್ತ್ರ– (ಬಯೋಸೀಮಿಯಾಟಿಕ್ಸ್) ಜೈವಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಅರ್ಥ ರೂಪಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವದು ಜೈವ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ – ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಅಧ್ಯಯನ, ಅನ್ವಯಕ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜೈವತಂತ್ರವಿದ್ಯೆ ಅಥವಾ ಬಯೋಟೆಕ್ನಾಲಜಿಗೆ ಒತ್ತು ಜೈವ ಭೂವಿಜ್ಞಾನ- ಜೀವಸಂಕುಲಗಳ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಹಂಚಿಕೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ತಳಿವಿಜ್ಞಾನ– (ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್) ವಂಶವಾಹಿ ಅಥವಾ ಜೀನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅನುವಂಶಿಕತೆಯ ಅಧ್ಯಯನ. ಎಪಿಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್‌ – ಸಂಬಂಧಿತ ಡಿಎನ್‌ಎ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಲ್ಲದ ವಂಶವಾಹಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ವ್ಯಕ್ತನಮೂನೆಯ (ಫಿನೊಟೈಪ್) ಬದಲಾಣೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ನ್ಯಾನೊ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ನ್ಯಾನೊತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬಳಸ ಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಅಧ್ಯಯನ. ಇದು ಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಭಾಗಗಳನ್ನು ನ್ಯಾನೊಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಸಂಘಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಹ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನರ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ನರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಧ್ಯಯನ. ಇದು ನರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಂಗರಚನಾ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಶರೀರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಪರಿಸರ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ಒಟ್ಟಾರೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚ ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರದೇಶ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಮಾನವನ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ – (ಎಕಾಲಜಿ) ಜೀವಿಗಳ ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದರೊಂದಿಗಿನ ಮತ್ತು ಇತರ ಪರಿಸರದ ಅಜೀವ ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪಾಪುಲೇಶನ್ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ಜೀವಿಯ ಗುಂಪುಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಇದರ ಉಪವಿಭಾಗಗಳು: ಪಾಪುಲೇಶನ್ ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ – ಜೀವಿಗಳ ಒಟ್ಟುಸಂಖ್ಯೆಯ ಚಾಲಕ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅಳಿವುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. **ಪಾಪುಲೇಶನ್ ತಳಿಶಾಸ್ತ್ರ – ಜೀವಿಗಳ ಒಟ್ಟುಸಂಖ್ಯೆ (ಪಾಪುಲೇಶನ್)ಯಲ್ಲಿ ವಂಶವಾಹಿ ಸಂಭವನೀಯತೆಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಾಗ್ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಪಾಲಿಯೆಂಟಾಲಜಿ) ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಜೀವಿಯ ಪೂರ್ವೇತಿಹಾಸದ ಸಾಕ್ಷಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಪ್ರಾಣಿಶಾಸ್ತ್ರ - ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಇದು ಅವುಗಳ ವರ್ಗೀಕರಣ, ಅಂಗರಚನೆ, ಬೆಳವಣಿಗೆ ಭೌಗೋಳಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ತನೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರ ಉಪಶಾಖೆಗಳು: ಉರಗಶಾಸ್ತ್ರ – (ಹೆರ್ಪಟಾಲಜಿ) ಸರೀಸೃಪಗಳು (ಹಾವು, ಹಲ್ಲಿ, ಮೊಸಳೆ, ಆಮೆ ಮೊದಲಾದವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ವರ್ಗ) ಮತ್ತು ಉಭಯಜೀವಿಗಳ (ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಜೀವಿಸುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳು) ಅಧ್ಯಯನ. ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರ – (ಎಂಟಮಾಲಜಿ) ಕೀಟಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಪಕ್ಷಿಶಾಸ್ತ್ರ – (ಒರ್ನಿತಾಲಜಿ) ಪಕ್ಷಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಮತ್ಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ – (ಇಕ್ತಿಯಾಲಜಿ) ಮೀನುಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ವರ್ತನೆಶಾಸ್ತ್ರ – (ಎತಾಲಜಿ) ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಸ್ತನಿಶಾಸ್ತ್ರ – (ಮ್ಯಾಮಾಲಜಿ) ಸಸ್ತನಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ – (ಬಯೋಟೆಕ್ನಾಲಜಿ) ಜೈವಿಕ ಪದಾರ್ಥದ ಕುಶಲ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅಧ್ಯಯನ. ಇದು ವಂಶವಾಹಿ ಅಥವಾ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಸಿಂಥೆಟಿಕ್ ಬಯಾಲಜಿ) ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಸಂಶೋಧನೆ, ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಜೈವಿಕ ಕ್ರಿಯೆ ರೂಪಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಳುತ್ತದೆ ಬಯೋಮೆಕಾನಿಕ್ಸ್ – ಹಲವು ಸಲ ವೈದಕೀಯದ ಶಾಖೆಯಾದ ಇದು ಜೀವಿಗಳ ಯಾಂತ್ರಿಕತೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಒತ್ತು ಕೃತಿಮ ಅಂಗಗಳ ಜೋಡಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಗಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಬಯೋಮ್ಯೂಸಿಕಾಲಜಿ – ಸಂಗೀತವನ್ನು ಜೈವಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು. ಬೆಳವಣಿಗೆ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟಲ್ ಬಯಾಲಜಿ) ಜೀವಿಯೊಂದು ಜೈಗೋಟ್ ಅಥವಾ ಯುಗ್ಮಜದಿಂದ ಪೂರ್ಣ ರೂಪವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಅಧ್ಯಯನ. ಭ್ರೂಣಶಾಸ್ತ್ರ – ಬ್ರೂಣದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಅಧ್ಯಯನ (ಫಲವತ್ತಾಗಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿನವರೆಗೆ) ಮನೋಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ - ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದ ಜೈವಿಕ ಆಧಾರದ ಅಧ್ಯಯನ ರಕ್ತಶಾಸ್ತ್ರ – ರಕ್ತ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಅಂಗಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ರಾಚನಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ - ಜೈವಿಕ ಬೃಹತ್ ಅಣುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನ. ಇದು ಅಣುಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಜೀವರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೀವಭೌತ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಶಾಖೆ ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರ – ರೋಗಗಳ ಕಾರಣಗಳು, ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, ಸ್ವಭಾವ ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ವಾಯುಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಏರೋಬಯಾಲಜಿ) ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳು, ಪರಾಗ ಮುಂತಾದ ಸಾವಯವ ಕಣಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಕಸನೀಯ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಜೀವಸಂಕುಲಗಳ ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಶರೀರ ವಿಜ್ಞಾನ – ಬದುಕಿರುವ ಜೀವಿಗಳ ಅಂಗಗಳು ಮತ್ತು ಭಾಗಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಶೈತ್ಯ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಕ್ರಯೊಬಯಾಲಜಿ) ಜೀವಿಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ತಾಪಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪರಿಸರ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಕುಲಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು, ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಅಥವಾ ನವೀಕರಿಸುವುದರ ಅಧ್ಯಯನ ಸಮಾಜ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಸೋಶಿಯೊಬಯಾಲಜಿ) ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರದ ಜೈವಿಕ ಆಧಾರದ ಅಧ್ಯಯನ ಸರೋವರ ವಿಜ್ಞಾನ – ಸಿಹಿನೀರಿನ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕೊಳ, ಸರೋವರಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಸಸ್ಯ ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರ – (ಫೈಟೊಪೆತಾಲಜಿ) ಸಸ್ಯಗಳ ರೋಗಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ – ಸಸ್ಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಸಾಗರ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – ಸಾಗರ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸಸ್ಯಗಳು,ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಜೀವಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – (ಮೈಕ್ರೊಬಯಾಲಜಿ) ಸೂಕ್ಷಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಇತರ ಜೀವಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಲಜಿ – ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಅಧ್ಯಯನ. ಪರಜೀವಿ ಶಾಸ್ತ್ರ - ಪರಜೀವಿ (ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪೌಷ್ಠಿಕಾಂಶಗಳನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವಿಯಿಂದ ಪಡೆಯುವ ಜೀವಿ) ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವೈರಾಣುಶಾಸ್ತ್ರ – ವೈರಾಣುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವೈರಸ್‌ ಹೋಲುವ ಏಜೆಂಟುಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಶಿಲೀಂಧ್ರ ಶಾಸ್ತ್ರ– ಶಿಲೀಂಧ್ರಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಸೋಂಕುಶಾಸ್ತ್ರ – (ಎಪಿಡೆಮಿಯಾಲಜಿ) ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗ, ಜನರ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಅಂಶಗಳ ಅಧ್ಯಯನ. ಅನುಕ್ರಮ_ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ವಿಜ್ಞಾನ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ

2715

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%A8%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0

ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ

ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸ್ವಭಾವ, ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ರಚನೆ ಹಾಗೂ ಅದು ಹೇಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಮಾನವನು ನಾಗರೀಕತೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ಹಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಬಳಸತೊಡಗಿದ. ಅವು ಕುಂಬಾರಿಕೆ, ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರಗಳಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ರಸವಿದ್ಯೆಗಳಂತಹ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಂದಲೇ ಅದು ಭಿನ್ನ ಕವಲಾಗಿ ರೂಪಗೊಂಡಿತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಇತರ ಶಾಖೆಗಳಂತೆ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವೂ ಪ್ರಾಚೀನರಿಂದ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ರೀಕ್‌ರಿಂದ ಬಂದ ಗ್ರಹಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ, ಅಳತೆ, ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿತು. ವಸ್ತುಗಳ ತಮ್ಮೊಡನೆ ಅಥವಾ ಊರ್ಜದೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನೆಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಯ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವೆಂದು ಹೆಸರು. ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ರಸಾಯನ ವಿಜ್ಞಾನವು ಮತ್ತೆ ಕೆಲವು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ (ಕಾರ್ಬನಿಕ್ ರಸಾಯನ ವಿಜ್ಞಾನ) (Organic Chemistry), ನಿರಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ (ಅಕಾರ್ಬನಿಕ್ ರಸಾಯನ ವಿಜ್ಞಾನ) (Inorganic Chemistry), ಭೌತ ರಸಾಯನ ವಿಜ್ಞಾನ (Physical Chemistry), ವಿಶ್ಲೇಷಕ ರಸಾಯನ ವಿಜ್ಞಾನ (Analytical Chemistry) ಇತ್ಯಾದಿ. ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪರಮಾಣುಗಳು ಮತ್ತು ಅಣುಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಹಾಗೂ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಪರಮಾಣುಗಳ ನಡುವೆ ರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ರಾಸಾಯನಿಕ ಬಂಧಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು. ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತ್ತಕೋತ್ತರ ಪಧವಿಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ.ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸಹ ನಡೆಯುತಿರುತ್ತವೆ. ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ರಾಬರ್ಟ್ ಬಾಯ್ಲ್‌ನ 1661ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ ರನಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವು ಮಿಶ್ರ ಪದಾರ್ಥದ ಮೂಲತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಜಾರ್ಜ ಅರ್ನಸ್ಟ್ ಸ್ಟಹ್ಲ ಪ್ರಕಾರ (1730) ಇದು ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮಿಶ್ರಣ, ಸಂಯಕ್ತ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಮೂಲತತ್ತ್ವಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುವ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಪದಾರ್ಥಗಳಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಕಲೆ. 1947ರಲ್ಲಿ ಲಿನಸ್ ಪಾಲಿಂಗ್ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಪದಾರ್ಥಗಳ ರಚನೆ, ಅವುಗಳ ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಬಗೆಗಿನ ವಿಜ್ಞಾನ ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಗುರಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಆದರೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಯೊಬ್ಬನು ಪದಾರ್ಥವೊಂದರ ಬಣ್ಣದ ಬಗೆಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ತಳೆಯ ಬಹುದು ಆದರೆ ಬಣ್ಣವು ಆ ಪದಾರ್ಥ ಹಿಂಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬೆಳಕಿನ ಅಲೆಯುದ್ದಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರ ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ವಿಜ್ಞಾನಿಯೊಬ್ಬ ಪದಾರ್ಥ ಹೊರಸೂಸುವ ಎಕ್ಸ್-ರೇಗಳ ವಿವರ್ತನದ (ಡಿಫ್ರಾಕ್ಶನ್) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅದರ ಪರಮಾಣು ರಚನೆಯ ಬಗೆಗೆ ಆಸಕ್ತನಾಗಿರ ಬಹುದು. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ತೀರ ಕಿರಿದಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ತೀರ ವಿಶಾಲವಾದುದು ಏಕೆಂದರೆ ಎಲ್ಲಾ ವಿಜ್ಞಾನಗಳನ್ನೂ ಇದರ ಅಡಿ ತರಬಹುದು ಎಂದು ಲಿನಸ್ ಪಾಲಿಂಗ್ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇನ್ನೂ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ 1998ರಲ್ಲಿ ಪ್ರೊಪೆಸರ್ ರೇಮಂಡ್ ಚಾಂಗ್ ಇದನ್ನು "ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಮತ್ತು ಅದು ಹೊಂದುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳ" ಅಧ್ಯಯನ ಎಂದು ಸರಳವಾಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇತಿಹಾಸ ಆಹಾರ ಬೇಯಿಸುವಿಕೆ, ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಮಡಕೆ ತಯಾರಿಕೆ, ಲೋಹ ತಯಾರಿಕೆ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಮೂಲಕ ರಸಾಯನಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಹಲವು ಸಾವಿರ ವರುಷಗಳಿಂದ ಮಾನವ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.:p 2 ಕ್ರಿ ಪೂ 5000 ವರುಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೆ ಮಾನವ ಸಾಕ್ಷೇಪಿಕವಾಗಿ ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಿಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಬಂಗಾರ, ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ತಾಮ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸತೊಡಗಿದ ಮತ್ತು ಇಂತಹ ಬಳಕೆಯೇ ಎರಡು ಸಾವಿರ ವರುಷಗಳ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕಂಚಿನ ಯುಗಕ್ಕೆ ನಾಂದಿಯಾಯಿತು. ತಟ್ಟಿ ಆಕಾರ ಕೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ತಾಮ್ರದ ದಾಖಲೆ ಮದ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿ ಪೂ 9000ದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಮೂಲವು ಬಂಗಾರ ಅಥವಾ ಚಿನ್ನವು ಕ್ರಿ ಪೂ 40,000 ಕಾಲಮಾನದ ಸುಮಾರಿಗೆ ಸ್ಪೇನ್‌ನ ಶಿಲಾಯುಗದ ಗವಿಯಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತದೆ. ಕ್ರಿ ಪೂ 420ರ ಸುಮಾರು ಗ್ರೀಕ್‌ನ ಎಂಪೆಡೊಕಲ್ಸ್ ಎಲ್ಲಾ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯೂ ಭೂಮಿ, ಬೆಂಕಿ, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ನೀರು ಈ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲ ಧಾತುಗಳಿಂದ ರೂಪಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ರಸಾಯನಿಕ ಚಿಂತನೆಗೆ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಕೊಟ್ಟ. ಕ್ರಿ ಪೂ 380ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಡೆಮೊಕ್ರಿಟಸ್ ಪರಮಾಣುಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಿದ್ದ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಣಾದನೂ ಸಹ ಇಂತಹುದೇ ವಾದವನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ್ದ. ಇವು ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರ ಪಡದ ಊಹನಗಳಾಗಿದ್ದವು. "ಕೀಮಿಯ" ಪದದ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಎರಡು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದರ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ಈಜಿಪ್ಟ್ ಮೂಲದ ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಖಾಮ್ ಎನ್ನುವ ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇದು "ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನ ಕಲೆ" ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಪಡೆದಿರಬಹುದು. ಇನ್ನೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಪದವು "ಖುಮೊಸ್" ಎನ್ನುವ ಗ್ರೀಕ್ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದ್ದು ಇದರ ಅರ್ಥ ಸಸ್ಯಗಳ ರಸ ಎಂದು. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಪದವು "ರಸಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯು ಕಲೆ" ಯಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದರ ಬಹುದು ಅಥವಾ ಈ ರಸಗಳು ದ್ರವರೂಪದ ಲೋಹಗಳೂ ಆಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯ.: p 8 ಇದೇ ನುಡಿಗಟ್ಟು ಮುಂದೆ ಅರಬ್ ದೇಶಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್‌-ಕೆಮಿಯ ಆಯಿತು ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿನ ಮರುವಲಸೆಯಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ ಅಥವಾ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವಾಯಿತು. ಆಧುನಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಬೇರುಗಳು ರಸವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಜಾಬಿರ್ ಇಬ್ನ್ ಹಯ್ಯಾನ್ (ಕ್ರಿ ಶ 721-815) ಅರಬ್ ಇಸ್ಲಾಂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ರಸವಿದ್ಯೆ (ಅಲ್‌ಕೆಮಿ) ಪಂಡಿತರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ. ಇವನು ಅಮೋನಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್‌ ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಸೀಸ ತಯಾರಿಸುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ, ವಿನಿಗರ್‌ನಿಂದ ಸಾಂದ್ರ ಅಸಿಟಿಕ್ ಆಮ್ಲ ತಯಾರಿಸಿದ. ಬಲಹೀನ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಸಹ ತಯಾರಿಸಿದ. ಇವನು ಯೂರೋಪಿಗೆ "ಗೆಬರ್" ಎಂದು ಪರಿಚಿತ.: p 21 ಇವನು ಹಲವು ತನ್ನ ಪೂರ್ವಜರಂತೆ ರಸವಿದ್ಯೆ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದ "ಕೀಳು" ಲೋಹಗಳಿಂದ ಚಿನ್ನ ತಯಾರಿಸುವ ಉದ್ಧೇಶ ಹೊಂದಿದ್ದ. ರಸವಿದ್ಯೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಆಯುಶ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡುವ (ಅಮರತ್ವ ಸಾಧಿಸುವ) ಅಥವಾ ಸರ್ವರೋಗ ನಿವಾರಕ "ಸ್ಪರ್ಶಮಣಿ" (ಫಿಲಾಸಪರ್ಸ್ ಸ್ಟೋನ್) ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿ ಸಹ ತೊಡಗಿತ್ತು. ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ "ರೇಜಸ್" ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ಅಲ್ ರಜಿ (ಕ್ರಿ ಶ 850-925) ಬಹುತೇಕ ಇಬ್ನ್ ಹಯ್ಯಾನ್‌ನ ಜಾಡಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದರೂ ಅವನ ಒಲವು ಔಷದಗಳ ಕಡೆ ಇತ್ತು.: p 22 ನಂತರದಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಇದೇ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಸ್ಪೇನ್‌ನ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ವಿಲ್ಲಿನೊವದ ಅರ್ನಾಲ್ಡ್ (ಕ್ರಿ ಶ 1235-1311) ಮತ್ತು ರೇಮಂಡ್ ಲುಲ್ಲಿ (ಕ್ರಿ ಶ 1235-1315) ಬರೆದರೆಂದು ಹೇಳಲಾದ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿನ ಒತ್ತು, ಲೋಹ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಕಡೆಗೆ ಇತ್ತು.: p 25 ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ರಸವಿದ್ಯೆ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಗೆಬರ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕ್ರಿ ಶ 1300ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಬರೆದ, ಬಹುಶಹ ಸ್ಪೇನ್‌ನವನು ಆಗಿರ ಬಹುದಾದ, "ಸುಳ್ಳು ಗೆಬರ್" ಪ್ರಮುಖ ಹೆಸರು. ಅವನು ಇಂದು ಹಲವು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿರುವ ರಸಾಯನಿಕ ಗಂಧಕಾಮ್ಲ (ಸಲ್ಪೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲ) ತಯಾರಿ ವಿವರಿಸಿದ. ಹಾಗೆಯೆ ಪ್ರಬಲ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ತಯಾರಿಯನ್ನು ಸಹ ವಿವರಿಸಿದ.: p 27 ಖನಿಜಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾದ ಜರ್ಮನ್‌ನ ಜಾರ್ಜ್ ಬಾವರ್ (ಕ್ರಿ ಶ 1494-1555) ಡಿ ರೆ ಮೆಟಾಲಿಕ ಬರೆದ, 1556ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಇದರಲ್ಲಿ ಗಣಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಗ್ರಿಕೊಲ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಂಡ ಈ ಲೇಖಕ ಅದುವರೆಗಿನ ಖನಿಜ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಯೋಗಿಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ್ದಾನೆ.: p 29 ಇನ್ನೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿ ಜರ್ಮನ್‌ನ ಆಂಡ್ರಿಯಾಸ್ ಲಿಬಾವ್ (ಕ್ರಿ ಶ 1540-1616)ನದು. ಲಿಬಾವಿಯಸ್ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾದ ಇವನು ಅಲ್‌ಕೆಮಿಯ ಬರೆದು 1597ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ. ಇವನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ, ಟಿನ್ ಟೆಟ್ರಾಕ್ಲೋರೈಡ್ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ತಯಾರಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ. ರಸವಿದ್ಯೆಯ ಗುರಿಯು ಮಾನವನ ಔಷದಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ್ಯೂ ಇವನು ಇತರ ಲೋಹಗಳನ್ನು ಚಿನ್ನವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದ.: pp 29-31 ಆಧುನಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಇನ್ನೂ ರಸವಿದ್ಯೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದಾಗ್ಯೂ ರಾಬರ್ಟ್ ಬಾಯ್ಲ್ (1627-1691) ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಮಹತ್ವ ಕೊಟ್ಟ. ಅವನು 1661ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ದಿ ಸ್ಕೆಪ್ಟಿಕಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ನಲ್ಲಿ ಮೂಲಧಾತುವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸದೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ. "ಕರಾರುವಕ್ಕಾಗಿ ಏಕರೂಪವಾಗಿರದ, ವಿಭಜಿತವಾಗಿ ಇತರ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿ, ಅದು ಎಷ್ಟೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿಯಾಗಲಿ, ಮಾರ್ಪಡುವ ಯಾವ ಒಂದು ವಸ್ತುವೂ" ಮೂಲವಸ್ತುವಲ್ಲ ಎಂದು ಅವನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.: p 447 ಬಾಯ್ಲ್ ನಿಯಮ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ನಿಯಮವು ಅನಿಲದ ಘನಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡದ ನಡುವಿನ ವಿಲೋಮ ಅನುಪಾತದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಎಡ್ಮೆ ಮೇರಿಯೊಟ್‌ 1680ರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನವು ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿರ ಬೇಕು ಎಂಬ ನಿಂಬಧನೆಯನ್ನು ಸಹ ಹೇಳಿದ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕೆಲವರು ಇದನ್ನು ಮೇರಿಯಟ್ ನಿಯಮ ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.: pp 38-39 ಬಾಯ್ಲ್‌ನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಡುವೆಯೂ, ನ್ಯೂಟನ್ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಿಟ್ಟ ಸಮಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯವನ್ನು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಗೆಗೆ ಮೀಸಲಿಟ್ಟಗ್ಯೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಗತಿ ಕಂಡುಬರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್, ಆಲಮ್, ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಲ್ಫೇಟ್, ಗಂಧಕಾಮ್ಲ (ಸಲ್ಫೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲ), ಸೋಡಾ ಮುಂತಾದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಅನುಭವ ನಂತರದ ತರ್ಕಬದ್ಧ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಜೆ. ಡಿ. ಬರ್ನಾಲ್. : p 448 ದಹನ ಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ 1667ರಲ್ಲಿ ಜೊಹಾನನ್ ಬೆಚರ್ ತನ್ನ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನರ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲಧಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟು ಅವುಗಳ ಬದಲು ಭೂಮಿಯ ಮೂರು ರೂಪಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ. ಅವು ಟೆರ್ರ ಲಪಿಡಿಯೇ. ಟೆರ್ರ ಫ್ಲುಯಿಡ ಮತ್ತು ಟೆರ್ರ ಪಿನ್‌ಗುಯಿಸ್ ಟೆರ್ರ ಪಿನ್‌ಗುಯಿಸ್ ದಹನಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖವೆಂತಲೂ ಮತ್ತು ದಹಿಸುವ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಇದನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅವನು ನಂಬಿದ್ದ. ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ತುಸು ಬದಲಾಯಿಸಿ ಜಾರ್ಜ್ ಅರ್ನಸ್ಟ್ ಸ್ಟಾಹ್ಲ 1702ರಲ್ಲಿ ಮುಂದಿಟ್ಟ ಮತ್ತು ಟೆರ್ರ ಪಿನ್‌ಗುಯಿಸ್ ಬದಲು ಪ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಪದ ಬಳಸಿದ. ಇದು ಸಾಕಷ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ದಹಿಸಬಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಇರುತ್ತದೆ. ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್‌ನನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ: ಹೆಚ್ಚು ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಇರುವ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಉರಿಯುತ್ತವೆ; ಚೆನ್ನಾಗಿ ದಹನವಾಗದಿರುವ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ತೆಗೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಇದ್ದಿಲು ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಕಡಿಮೆ ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪದಾರ್ಥಗಳಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಮುಂತಾದವುಗಳಿಗೆ ಅದನ್ನು ರವಾನಿಸುತ್ತವೆ.: p 608 ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಪ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಜೊಸೆಫ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್ಲಿ ತಾನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದ ಅನಿಲವನ್ನು "ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್‌ರಹಿತ ಗಾಳಿ" ಎಂದು ಕರೆದ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ದಹನ ಕ್ರಿಯೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪದಾರ್ಥದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಪ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ನೆಗಟಿವ್ ಅಥವಾ ರುಣಾತ್ಮಕ ತೂಕ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದರ ಮೂಲಕ ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ 1754ರಲ್ಲಿ ಜೋಸೆಫ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್‌ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದು ಅದನ್ನು "ಸ್ಥಿರ ಗಾಳಿ" ಎಂದು ಕರೆದ. 1766ರಲ್ಲಿ ಹೆನ್ರಿ ಕ್ಯಾವೆಂಡಿಶ್ ಜಲಜನಕ (ಹೈಡ್ರೊಜನ್) ಅನಿಲವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ "ದಹಿಸುವ ಗಾಳಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ. 1773ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಲ್ ವಿಲ್ಲ್‌ಹಿಲ್ಮ್ ಶೀಲೆ (ಆದರೆ ಪ್ರಕಟಣೆ ನಂತರದಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು 1774ರಲ್ಲಿ ಜೋಸೆಪ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕ (ಆಕ್ಸಿಜನ್) ಕಂಡುಹಿಡಿದು ಅದನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ "ಬೆಂಕಿ ಗಾಳಿ" ಮತ್ತು "ಫ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ರಹಿತ ಗಾಳಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದುದು ಸಹ ಈ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ನಡುವೆ ಪ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ಅಂಟನಿ ಲಾವೋಸಿಯರ್ ‌ದಹನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡತೊಡಗಿದ್ದ. ಪ್ರೀಸ್ಟ್ಲಿ ಲಾವೋಸೀಯರ್‌ಗೆ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದಾಗ ಅವನಿಗೆ ಬಹುಶಹ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ದಹನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲಿಸದ, ಎರಡು ಅನಿಲಗಳು ಇರಬೇಕೆಂಬ ಅನುಮಾನ ಉಂಟಾಯಿತು. ಪ್ರಯೋಗವೊಂದರಲ್ಲಿ ಲಾವೋಸಿಯರ್ ಮುಚ್ಚಿದ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ತವರ ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರೆಯ ತೂಕದಲ್ಲಿ ಯಾವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗದ್ದನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ. ನಂತರ ಮುಚ್ಚಿದ ಪಾತ್ರೆಯೊಳಗೆ ಗಾಳಿ ಒಳಗೆ ತೂರಿಬಂದದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ಹೆಚ್ಚಾದ ಗಾಳಿಯು ಹೆಚ್ಚಾದ ತವರದ ತೂಕಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿದ್ದುದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ. ಈ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಅವನು ತನ್ನ 1777ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅವನು ಗಾಳಿಯು ದಹನ ಮತ್ತು ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ "ಜೈವಿಕ ಗಾಳಿ" ಮತ್ತು ಎರಡನ್ನೂ ಬೆಂಬಲಿಸದ ಅಜೋಟ್ (ಅಥವಾ ಸಾರಜನಕ)ಗಳ ಮಿಶ್ರಣ ಎಂದು ಸಿದ್ಧ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿದ. 1779ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನ ರಾಯಲ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಕೆಡಾಮಿ ಮುಂದೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಆಮ್ಲಗಳು ಈ ಉಸಿರಾಡ ಬಹುದಾದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಎಂದು ಘೋಶಿಸಿ, ಅದನ್ನು ಆಮ್ಲಜನಕ ಎಂದು ಕರೆದ. 1783ರ ವೇಳೆಗೆ ಫ್ಲಾಜಿಸ್ಟನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮಂಡಿಸಿದ. ಪ್ಲಜಿಸ್ಟನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ರಷ್ಯಾದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮಿಕೈಲ್ ಲಾಮೊನೊಸವ್ 1756ರಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ದಹನದಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳು ಗಾಳಿಯ ಒಂದು ಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದ್ದ. ಆದರೆ ಈ ಬರಹಗಳು ರಷ್ಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಲಾವೋಸಿಯರ್‌ನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡು ಪಶ್ಚಿಮದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ.: p 64 ನೋಡಿ ಆಮ್ಲಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲಗಳು ಇದಲ್ಲದೆ ಲಾವೋಸಿಯರ್ ಹೊಸ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಧಾತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪರಿಗಣಿಸಿ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಗೊಳಿಸಿದ. ಇತರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಹೊಸ ಹೆಸರಿಸುವಿಕೆಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಅಕಾಡೆಮಿಗೆ 1787ರಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ. ಈ ಹೊಸ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೆಸರುಗಳಾದ "ಆಯಿಲ್ ಆಫ್ ಟಾರ್ಟರ್", "ಷುಗರ್ ಆಫ್ ಲೆಡ್" ಬದಲಿಗೆ ಹೊಸ ಹೆಸರುಗಳು ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್, ಲೆಡ್ ಅಸಿಟೇಟ್ ಎಂದು ಕರೆಯುವಂತಾಯಿತು. ಇದು ವಿವೇಚನಾಯುಕ್ತ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಯಿತು.: p 614 ಅಲ್ಲದೆ ಅವನು ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ತೂಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ಅನಿಲಗಳು ಹೊರಹೋಗದಂತೆ ಬಿರಡೆ ಹಾಕಿ ಮುಚ್ಚಿದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ದ್ರವ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಹೀಗೆ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಅಂಟನಿ ಲವೋಸಿಯರ್‌ನನ್ನು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ "ಆಧುನಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.: p 69 ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನ ಈ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಡಾಲ್ಟನ್‌ನ ಪರಮಾಣು ಸಿದ್ಧಾಂತ. ಲೂಯಿಸ್ ಪ್ರೌಸ್ಟ್ 1799ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರವು ಆಮ್ಲಜನಕದೊಂದಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅನುಪಾತಲ್ಲಿಯೇ ಸೇರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಬಂದ. ಅಂದು ಇದ್ದ ಸಮಸ್ಯೆ ಎಂದರೆ ಹಲವು ಪದಾರ್ಥಗಳು ಸೇರಿ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಯುಕ್ತಗಳಾಗುವುದು. ಡಾಲ್ಟನ್‌ನ ಪರಮಾಣು ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಎಲ್ಲಾ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಅವಿಭಾಜ್ಯ, ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದ, ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಎರಡು ಮೂಲ ಧಾತುಗಳು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅನುಪಾತಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜನೆಗೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಿತ್ತು.: p 73 ಇದನ್ನು ಬಹು ಅನುಪಾತ ಸಂಯೋಜನೆ ನಿಯಮ (ಲಾ ಆಫ್ ಮಲ್ಟಿಪಲ್ ಪ್ರಪೋರ್ಶನ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೊಲೈಸಿಸ್ ಬಳಸಿ 1807ರಲ್ಲಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಸೋಡಿಯಮ್ ಹಾಗೂ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಮ್, ಮೆಗ್ನೀಶಿಯಮ್, ಬೊರಾನ್ ಮತ್ತು ಬೇರಿಯಮ್ ಮೂಲಧಾತುಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದ. ಡಾಲ್ಟನ್ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಆಮ್ಲಜನಕಕ್ಕೆ ವೃತ್ತ, ಜಲಜನಕಕ್ಕೆ ವೃತದ ನಡುವೆ ಬಿಂದು ಹೀಗೆ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ. ಅವನ ಬಳಸಿದ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಗಂಧಕಕ್ಕೆ S ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರಂಜಕಕ್ಕೆ P ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಜಾಕೋಬ್ ಬರ್ಜೆಲಿಯಸ್ ವೃತ್ತದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಪ್ರತಿ ಮೂಲಧಾತುವಿನ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲಕ್ಕರ (ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮೊದಲಕ್ಕರಗಳು ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು) ಚಿಹ್ನೆಗಳಾಗಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದ. ಇದು ಹಲವು ಬರವಣಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿಸಿತು.: p 86 ದಿಮಿತ್ರಿ ಮೆಂಡಲೀವ್ 1869ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಆವರ್ತ ಕೋಷ್ಟಕ, ಈ ಶತಮಾನದ ಇನ್ನೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮೆಂಡಲೀವ್‌ಗೂ ನಾಲ್ಕು ವರುಷ ಮುಂಚೆ ಜಾನ್ ನ್ಯೂಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಇಂತಹುದೇ ಪ್ರಯತ್ನದ ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ರಸಾಯನಿಕ ಸೊಸಾಯಿಟಿ ಒಂದೇ ಕಾಲಂನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಧಾತುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಜೂಲಿಯರ್ಸ್ ಮೇಯರ್‌ನ ಕೋಷ್ಟಕವೂ ಸಹ 1868ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟನೆಗೆ ಹೋದರೂ 1870ರವರೆಗೂ ಪ್ರಕಟವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಮೆಂಡಲೀವ್ ಸಹ ಮೇಯರ್‌ನಂತೆ ಪರಮಾಣು ತೂಕದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೂಲಧಾತುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿದ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಗುಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಏಳು ಸಾಲುಗಳನ್ನಾಗಿ (ನಂತರ ಇಂದಿನಂತೆ ಕಂಬಗಳಲ್ಲಿ) ಪೇರಿಸಿದ. ಅವನು ಕೆಲವು ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಇನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯ ಬೇಕಿದೆ ಎಂದು ಖಾಲಿ ಸ್ಥಳಬಿಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಗುಣಗಳನ್ನು ಊಹಿಸಿದ. ನ್ಯೂಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಆಗಲಿ ಮೇಯರ್ ಆಗಲಿ ಮೆಂಡಲೀವ್‌ನಂತೆ ಸಾಧ್ಯ ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಖಾಲಿ ಸ್ಥಳ ಬಿಟ್ಟಿರಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಮೆಂಡಲೀವ್ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಣುತೂಕವನ್ನೂ ಕಡೆಗೆಣಿಸಿ ಧಾತುಗಳ ಗುಣಗಳು ಎಲ್ಲಿ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತವೆಯೊ ಅಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಿದ. ಜಡಾನಿಲಗಳನ್ನು (ಅಥವಾ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅನಿಲ) ಆ ನಂತರವೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಗೆ ವಿಲಿಯಂ ರಾಮ್ಸೆ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ ಆವರ್ತ ಕೋಷ್ಟಕಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಂಬಸಾಲು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಜೀವ ಮೂಲದ ಪದಾರ್ಥಗಳಾದ ಯೂರಿಯದಂತಹ ಸಾವಯವ ಪದಾರ್ಥಗಳ ತಯಾರಿ, ವೇಲನ್ಸಿ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಹುಟ್ಟು, ಉಷ್ಣಬಲ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದು ಈ ಶತಮಾನದ ಇತರ ಕೆಲವು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಶತಮಾನದ ಬಹುತೇಕ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮತ್ತು ಇದು ಇತರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಮಾಣು ರಚನೆಯ ಬಗೆಗೆ ಹಲವು ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸಹ ನಂತರದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡಮಟ್ಟದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದವು. ಆಧುನಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಕೆಲವು ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳು ದ್ರವ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಗಳು ಇವೆ. ಶಕ್ತಿಯು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಾದರೆ ದ್ರವ್ಯಕ್ಕೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ (ಮಾಸ್) ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ದ್ರವ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಪರಮಾಣುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಧಾತುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಧಾತುಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಪರಮಾಣು ಪರಮಾಣುಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಕ್ವಾಂಟಂ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಮಾಣುವಿನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಬೀಜಕೇಂದ್ರ ಅಥವಾ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಪಾಸಿಟಿವ್ ಅಥವಾ ಧನಾವೇಶ (ವಿದ್ಯುತ್ ಆವೇಶ)ವಿರುವ ಪ್ರೋಟಾನ್ ಮತ್ತು ತಟಸ್ಥ ಆವೇಶ ಇರುವ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಎರಡನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರ ಬಹುದು. ಪ್ರೋಟಾನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಜೊತೆಯಾಗಿ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಾನ್‌ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ತೀರ ಸರಳವಾದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪರಮಾಣುವಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಾನ್ ಮಾತ್ರವಿರುತ್ತದೆ. ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಧಾತುಗಳ ಪರಮಾಣುಗಳ ಬೀಜಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಾನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ಗಳೆರಡೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಪ್ರೋಟಾನಿನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಒಂದು ಪರಮಾಣು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಮಾನಕ (ಅಥವಾ ಅಟಾಮಿಕ್ ಮಾಸ್ ಯುನಿಟ್-ಎಎಮ್‌ಯು) ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ನಿನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು 1 ಎಎಮ್‌ಯುಗಿಂತ ತುಸು ಹೆಚ್ಚು. ಪರಮಾಣುವಿನ ಪ್ರೋಟಾನ್ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಆ ಧಾತುವಿನ ಪರಮಾಣು ಸಂಖ್ಯೆಯೂ (ಅಟಾಮಿಕ್ ನಂಬರ್) ಹೌದು. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು ನೆಗಿಟಿವ್ ಅಥವಾ ರುಣಾವೇಶವನ್ನು (ಋಣಾವೇಶ) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೆಸ್ ಸುತ್ತಲೂ ಕಕ್ಷಕಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ವೇಗ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗ ಅಥವಾ ಅದರ ಹತ್ತಿರ ಇರುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕಕ್ಷಕದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಆದರೆ ಅದು ಇರಬಹುದಾದ ಸಾಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಪ್ರೋಟಾನಿನ 1/1836ರಷ್ಟು ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ನಿನ 1/1839ರಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ. ಪರಮಾಣುವಿನ ಅತ್ಯಂತ ಕೊನೆಯ ಕವಚದಲ್ಲಿರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳಿಗೆ ವ್ಯಾಲೆನ್ಸ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವು ರಸಾಯನಿಕ ಬಂಧನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಒಂದೇ ವ್ಯಾಲೆನ್ಸಿ ಇರುವ ಧಾತುಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ರಸಾಯನಿಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಪರಮಾಣು ತೂಕ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳು ಮೂಲಧಾತುವಿನ ಪರಮಾಣುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಾನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ಗಳೂ ಎರಡೂ ಇರುತ್ತವೆ (ಜಲಜನಕದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರೋಟಾನ್ ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತದೆ). ಮೂಲಧಾತುವಿನ ಪರಮಾಣು ಒಂದರಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಾನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಏರುಪೇರಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗ ಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಇಂಗಾಲದಲ್ಲಿ 6 ಪ್ರೋಟಾನುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಂಗಾಲದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ನಲ್ಲಿ 6 ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅದನ್ನು C ಎಂದು ಸಂಕೇತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ಥಿರ ಇಂಗಾಲದ ಪರಮಾಣುವೂ ಇದ್ದು ಅದು ಇಂಗಾಲ-13 ಅಥವಾ (C) ಎಂದು ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾದ ಮೂಲಧಾತುವನ್ನು ಸಮಸ್ಥಾನಿ (ಐಸೊಟೋಪ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಮಾಣು ತೂಕ ಅಥವಾ ಸಾಕ್ಷೇಪಿಕ ಪರಮಾಣು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ (ರಿಲೇಟಿವ್ ಆಟಮಿಕ್ ಮಾಸ್) ಒಂದು ರಸಾಯನಿಕ ಮೂಲಧಾತುವಿನ ಸರಾಸರಿ ರಾಶಿ ಹಾಗೂ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣಬದ್ಧ ಮಾನಕಕ್ಕೆ ಇರುವ ಅನುಪಾತ. 1961ರಿಂದ ಈ ಪ್ರಮಾಣಬದ್ಧ ಮಾನಕವನ್ನಾಗಿ ಕಾರ್ಬನ್-12ರ ಪರಮಾಣುವಿನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಹನ್ನೆರಡನೆ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹೀಲಿಯಂನ ಪರಮಾಣು ತೂಕ 4.002602 ಮತ್ತು ಈ ಸರಾಸರಿಯು ವಿಪುಲವಾಗಿರುವ ಆ ಮೂಲಧಾತುವಿನ ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಧಾತು, ಅಣು. ರಸಾಯನಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ, ಮಿಶ್ರಣ ಧಾತುಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಈ ಪರಮಾಣುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರೋಟಾನುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇವು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ತೀರ ಸರಳ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಅವನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿಧಾನ ಅಥವಾ ಪದ್ಧತಿಯ ಮೂಲಕ ವಿಭಜಿಸಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಣು ಧಾತುವೊಂದರ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯುಕ್ತವೊಂದರ ಅತಿಸಣ್ಣ ಕಣ. ಅವು ಆಮ್ಲಜನಕಗಳ ಅಣುವಿನಂತೆ ಒಂದೇ ಮೂಲಧಾತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ನೀರಿನ ಅಣುವಿನಂತೆ ಒಂದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೂಲಧಾತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರ ಬಹುದು. ಅಣುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪರಮಾಣುಗಳಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಯಾನಿಕ್ ಬಂಧ, ಸಹವೇಲೆನ್ಸಿ ಬಂಧ ಮುಂತಾದ ರಸಾಯನಿಕ ಬಂಧಗಳಿಂದ ಬಂದಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು (ಅಥವಾ ಸರಳವಾಗಿ ಸಂಯುಕ್ತ) ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಧಾತುಗಳು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಮತ್ತು ಇವನ್ನು ಇವು ಒಳಗೊಂಡ ಮೂಲ ಧಾತುಗಳಾಗಿ ಬೇರ್ಪಡಿಸಬಹುದು. ಇವುಗಳ ಗುಣಗಳು ಇವು ಒಳಗೊಂಡ ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಗುಣಗಳಿಗಿಂತ ಬೇರೆಯಾಗಿರ ಬಹುದು. ಇವು ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಹೈಡ್ರೊಜನ್ ಅಥವಾ ಜಲಜನಕದ ಎರಡು ಪರಮಾಣುಗಳು ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಅಥವಾ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಒಂದು ಪರಮಾಣು ಇರುವ ನೀರು ಇದಕ್ಕೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ. ಮಿಶ್ರಣವು ಎರಡೂ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಧಾತುಗಳ ಅಥವಾ/ಮತ್ತು ಸಂಯುಕ್ತಗಳ ಭೌತಿಕ ಮಿಶ್ರಣ. ಇವನ್ನು ಭೌತಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬೇರ್ಪಡಿಸ ಬಹುದು ಮತ್ತು ಇವುಗಳ ಘಟಕಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಲ ತಮ್ಮ ಮೂಲ ಗುಣಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಗಾಳಿ, ಮಿಶ್ರ ಲೋಹ (ಅಲಾಯ್) ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು. ಅವೊಗಾಡ್ರೊ ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಮೋಲ್ ಅವೊಗಾಡ್ರೋ ಸಂಖ್ಯೆ (ಅಥವಾ ಅವೊಗಾಡ್ರೊ ನಿಯತಾಂಕ) ಒಂದು ಮೋಲ್ ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿನ ಕಣಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ (ಪರಮಾಣು, ಅಣು ಮುಂತಾದ). ಮೆಟ್ರಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಖಚಿತವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಪ್ರಕಾರ ಅವೊಗಾಡ್ರೊ ಸಂಖ್ಯೆ 12 ಗ್ರಾಂ (ಅಥವಾ 0.024 ಪೌಂಡ್) ಇಂಗಾಲ-12ರಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪರಮಾಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ. ಇದನ್ನು L ಅಥವಾ NA ಸಂಕೇತದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗುವ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಲೆ 6.02214× 1023. ಇದೊಂದು ನಿಯತಾಂಕ ಏಕೆಂದರೆ ಒಂದು ಮೋಲ್ ಆಮ್ಲಜನಕ ಅಣುವಿನಲ್ಲಿ (ಆಮ್ಲಜನಕದ ಅಣುವಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಆಮ್ಲಜನಕ ಪರಮಾಣುಗಳಿರುತ್ತವೆ) ಅಷ್ಟೇ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪರಮಾಣುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಆಮ್ಲಜನಕದ ಎರಡು ಪರಮಾಣುಗಳ ತೂಕ ಸುಮಾರು 32 ಆದ್ದರಿಂದ ಒಂದು ಮೋಲ್ ಎಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ 32 ಗ್ರಾಂ. ಅವೊಗಾಡ್ರೊ ಸಂಖ್ಯೆ ಅವೊಗಾಡ್ರೊ ಸಂಖ್ಯೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ದರಿತವಾದ ಸಂಖ್ಯೆ. ಸ್ಥಿತಿಗಳು ರಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಹಲವು ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರಬಲ್ಲವು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುವ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಘನ, ದ್ರವ ಮತ್ತು ಅನಿಲ. ಘನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಾಗಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ಚಲನಶಕ್ತಿ ತೀರ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಘನಗಾತ್ರವಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವು ತಾವು ಇರುವ ಪಾತ್ರೆಯ ಸ್ವರೂಪ ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ದ್ರವರೂಪದ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಾಗಿ ವ್ಯಸ್ಥಿತಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಚಲನಶಕ್ತಿ ಘನ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಘನಗಾತ್ರ ಇರುತ್ತದೆ. ಅವು ಹರಿಯಬಲ್ಲವು ಮತ್ತು ಅವು ಯಾವ ಪಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತವೆಯೊ ಅದರ ಆಕಾರ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅನಿಲಗಳ ಕಣಗಳ ನಡುವೆ ದೊಡ್ಡ ಸ್ಥಳವಿರುತ್ತದೆ. ಅನಿಲ ಕಣಗಳು ಅಣುಗಳ ನಡುವಿನ ಸೆಳೆತದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಮೀರುವಷ್ಟು ಚಲನಶಕ್ತಿ ಪಡೆದಿರುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅವಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಘನಗಾತ್ರವಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಆಕಾರವಾಗಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟೇನು ಪರಿಚಿತವಲ್ಲದ ಪ್ಲಾಸ್ಮ, ಬೋಸ್-ಐನ್‌ಸ್ಟೀನ್ ಘನೀಕರಣ ಮುಂತಾದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳೂ ಇವೆ. ಈ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ತಾಪಮಾನ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡಗಳು ಬದಲಾದಂತೆ ಬದಲಾಗ ಬಲ್ಲವು. ಉದಾಹರಣೆ ನೀರು ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗಿ ಘನ ರೂಪದಲ್ಲೂ, ನೀರಾಗಿ ದ್ರವ ರೂಪದಲ್ಲಿಯೂ ಮತ್ತು ಆವಿಯಾಗಿ ಅನಿಲ ರೂಪದಲ್ಲಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಮಂಜುಗಡ್ಡೆ ನೀರಾಗುವುದನ್ನು ಕರಗುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನೀರು ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗುವುದನ್ನು ಘನೀಕರಿಸುವುದು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ನೀರು ಆವಿಯಾಗುವುದು ಅಥವಾ ದ್ರವ ಅನಿಲವಾಗುವುದನ್ನು ಆವೀಕರಣ ಅಥವಾ ಅನಿಲವಾಗಿಸುವಿಕೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಇಂಗಾಲದ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್‌ನಲ್ಲಿ) ಘನ ರೂಪವು ನೇರವಾಗಿ ಅನಿಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಉತ್ಪತನ (ಸಬ್ಲಿಮೇಶನ್) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ರಾಸಾಯನಿಕ ಬಂಧ ರಾಸಾಯನಿಕ ಬಂಧದ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಪರಮಾಣುಗಳು ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳನ್ನು (ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್) ಗಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಹೊರ ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕವಚದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ಎಂಟು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳ ಜಡಾನಿಲದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಷ್ಟಕ ನಿಯಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಂಧಗಳು ಅಯಾನಿಕ್ ಬಂಧ, ಸಹವೇಲೆನ್ಸಿ ಬಂಧ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೊಜನ್ ಬಂಧಗಳೆಂದು ವಿಭಜಿಸ ಬಹುದು. ಅಯಾನಿಕ್ ಬಂಧದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪರಮಾಣುಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಪಡೆದು ಅಥವಾ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಅಯಾನುಗಳಾಗುತ್ತವೆ ಜೊತೆಗೆ ಜಡ ಅನಿಲಗಳ ಹೊರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕವಚ ಹೋಲುವ ಕವಚ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇದು ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಅಯಾನಿಕ್ ಬಂಧ ಏರ್ಪಡಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಇದಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಉದಾಹರಣೆ. ಸಹವೇಲೆನ್ಸಿ ಬಂಧದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣುಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಜಡ ಅನಿಲಗಳ ಹೊರ ಕವಚದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಮೀಥೇನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಇಂಗಾಲದ ಅತ್ಯಂತ ಹೊರ ಕವಚದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು ಇರುತ್ತವೆ ಹೀಗಾಗಿ ಎಂಟಾಗಲು ನಾಲ್ಕು ಖಾಲಿ ಸ್ಥಳಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಜಲಜನಕ (ಹೈಡ್ರೊಜನ್) ಪರಮಾಣುಗಳು ಒಂದೊಂದು ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಾಗ ಜಲಜನಕದ ಕವಚದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳಾದರೆ ಇಂಗಾಲದ ಕವಚದಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳಾಗುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ ನೋಡಿ). ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕ ಬಂಧವು ಒಳಅಣು ಆಕರ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಿಗೆ ಹೊರಅಣು ಆಕರ್ಷಣೆ. ಕೆಲವೊಂದು ಸಹವೇಲೆನ್ಸಿ ಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಲೋಹೇತರ ಪರಮಾಣುವಿನೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ಒಂದು ಪರಮಾಣು ಅಲ್ಪ ಧನಾವೇಶ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಪರಮಾಣು ಅಲ್ಪ ರುಣಾವೇಶ (ಋಣಾವೇಶ) ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಬಂಧಗಳು ದ್ರುವೀಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ತೋರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಣುವಿನ ಜಲಜನಕ ಪರಮಾಣು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಅಣುನಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ರುಣತ್ವ ಇರುವ ಸಣ್ಣ ಪರಮಾಣುಗಳ ನಡುವೆ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಬಂಧ ಏರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇದು ಅಣುಗಳ ನಡುವಿನ ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಬಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸಹವೇಲೆನ್ಸಿ ಬಂಧದ ಶೇ 5 ರಿಂದ 10ರಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ. ಲೋಹಿಯ ಬಂಧವು (ಲೌಹಿಕ ಬಂಧ) ತೀರ ಒತ್ತಾಗಿ ಪೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಲೋಹದ ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಸಲ ಲೋಹದ ಪ್ರತಿ ಪರಮಾಣುವಿನ ಅತ್ಯಂತ ಹೊರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕವಚ ಪಕ್ಕದ ಹಲವು ಇತರ ಪರಮಾಣುಗಳು ಹೊರ ಕವಚಗಳ ಮೇಲೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ವೇಲನ್ಸಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರಮಾಣುಗಳ ಜೋಡಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ ಸತತವಾಗಿ ಒಂದು ಪರಮಾಣುವಿನಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಪರಮಾಣುವಿಗೆ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಹವೇಲೆನ್ಸಿ ಬಂಧದ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿಯಂತೆ ಅಲ್ಲದೆ ಲೋಹಿಯ ಬಂಧದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರದೆ ಸಾಪೇಕ್ಷಿಕವಾಗಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಲೋಹಿಯ ಧನ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳ ಸಾಗರ ಎಂದು ನಾವು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹದು. ಇದು ಅನೇಕ ಲೋಹದ ಗುಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯು ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುವ (ಪ್ರತಿವರ್ತಕ) ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು, ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ, ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಬೇರೆ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಪ್ರತಿವರ್ತಕ ಅಥವಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು ಆಗಿರಬಹುದು. ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಿಕ ಬಂಧನ ಏರ್ಪಡುತ್ತವೆ ಅಥವಾ/ಮತ್ತು ಮುರಿಯುತ್ತವೆ. ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ರಸಾಯನಿಕ ಸಂಯೋಗ, ರಸಾಯನಿಕ ವಿಭಜನೆ, ರಸಾಯನಿಕ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಮತ್ತು ರಸಾಯನಿಕ ವಿನಿಮಯ (ದ್ವಿ ವಿಭಜನೆ) ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಇತರ ವಿಂಗಡನೆಗಳು ರಸಾಯನಿಕ ಒತ್ತರ, ಅನಿಲ ಜನಕ ಕ್ರಿಯೆ, ಆಮ್ಲ-ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲ ತಟಸ್ಥೀಕರಣಗಳು. ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಬರೆಯುವ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ತಕಗಳನ್ನು ಎಡಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಬಲಕ್ಕೂ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಾಣದ ಚಿಹ್ನೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ರಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಧಾತು ಅಥವಾ ಸಂಯುಕ್ತದ ಚಿಹ್ನೆಯು ಅದರ ಮೋಲ್ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ (ಇದು ಧಾತುವಿನ ಪರಮಾಣು ತೂಕ ಅಥವಾ ಸಂಯುಕ್ತದ ಅಣುತೂಕವು ಗ್ರಾಂನಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.). ಅಲ್ಲದೆ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎಡ ಮತ್ತು ಬಲಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಸರಿದೂಗಿಸ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. CH4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2O ಈ ಮೇಲಿನ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೋಲ್ ಮೀಥೇನ್ ಅಣು ಎರಡು ಮೂಲ್ ಆಮ್ಲಜನಕ ಅಣುವಿನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಒಂದು ಮೋಲ್ ಇಂಗಾಲದ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ ಅಣು ಮತ್ತು ಎರಡು ಮೋಲ್ ನೀರಿನ ಅಣು ಆಗುತ್ತವೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಘನಕ್ಕೆ -"s", ದ್ರವಕ್ಕೆ -"l", ಅನಿಲಕ್ಕೆ -"g" ಮತ್ತು ಜಲೀಯ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ-"aq" ಚಿಹ್ನೆಗಳ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯು ಪರಮಾಣುವಿನ, ಅಣ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆಯ ರಾಚನಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯು ಅದು ಒಳಗೊಂಡ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಏರುಪೇರಾಗುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪರಿವರ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ನಡುವೆ ಶಕ್ತಿಯ ಕೊಡುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಶಕ್ತಿಯು ಉಷ್ಣ, ಬೆಳಕು, ವಿದ್ಯುತ್, ಅಥವಾ ಶ್ರವಣಾತೀತ ದನಿಯಂತಹ (ಆಲ್ಟ್ರಾಸೌಂಡ್) ಭೌತಿಕ ಶಕ್ತಿಯೂ ಆಗಿರಬಹುದು. ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಉಷ್ಣವನ್ನು ಹೊರಸೂಸಿದರೆ ಅವನ್ನು ಉಷ್ಣಕ್ಷೇಪಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಂದು ಮತ್ತು ಉಷ್ಣ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರೆ ಉಷ್ಣಗ್ರಾಹಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ತಕಗಳು ಶಕ್ತಿಯ ಅಡಚಣೆಯನ್ನು ಅಧಿಗಮಿಸಿದಾಗಲಷ್ಟೇ ಕ್ರಿಯೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಕಾರಕ ಶಕ್ತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯಕಾರಕ ಶಕ್ತಿಯು ಕ್ರಿಯೆಯ ವೇಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಪ್ರತಿವರ್ತಕಗಳಲ್ಲದೆ ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಇರುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಇದನ್ನು ವೇಗವರ್ಧನೆ (ಕೆಟಲೈಸಿಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆದರೆ ಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ ಬದಲಾಗದ ಪದಾರ್ಥಕ್ಕೆ ವೇಗವರ್ಧಕ (ಕೆಟಾಲಿಸ್ಟ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೆಡಾಕ್ಸ್ ರೆಡಾಕ್ಸ್ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣ (ಉತ್ಕರ್ಷಣೆ) ಮತ್ತು ರಿಡಕ್ಶನ್ (ಅಪಕರ್ಷಣೆ) ಎರಡನ್ನೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ. ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣ ಮಾಡುವ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಆಕ್ಸಿಡಿಕಾರಕಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಕ್ಸಿಡಿಕಾರಕವು ಇನ್ನೊಂದು ಪದಾರ್ಥದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಇನ್ನೊಂದು ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ರಿಡಕ್ಶಿಸುವ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ರಿಡಕ್ಶನೀಕಾರಕ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ರಿಡಕ್ಶನೀಕಾರಕ ಇನ್ನೊಂದು ಪದಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ "ದಾನ" ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅದನ್ನು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ದಾನಿ ಎಂದು ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲು ಲಾವೋಸೀಯರ್ ಆಮ್ಲಜನಕ ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಬಳಸಿದ. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸಿಜನೀಕಣಗೊಂಡ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬಂತು. ಹೀಗಾಗಿ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣವನ್ನು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಲಾಯಿತು. ಅಯಾನುಗಳು ಅಯಾನುಗಳು ಆವೇಶ (ವಿದ್ಯುದ್ದಾವೇಶ- ಚಾರ್ಜ್) ಪಡೆದ ಪರಮಾಣು ಅಥವಾ ಅಣುಗಳು. ಪರಮಾಣು ಅಥವಾ ಅಣುವಿನ ಪ್ರೋಟಾನುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಸಮವಾಗಿರದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅವು ಆವೇಶ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅಣು ಅಥವಾ ಪರಮಾಣು ಅದರಲ್ಲಿನ ಪ್ರೋಟಾನುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇದ್ದಾಗ ಧನ ಆವೇಶ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದಾಗ ರುಣ (ಋಣ) ಆವೇಶ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಧನ ಆವೇಶ ಪಡೆದ ಅಯಾನನ್ನು ಧನ ಅಯಾನು ಮತ್ತು ರುಣ ಆವೇಶ ಪಡೆದ ಅಯಾನನ್ನು ರುಣ ಅಯಾನು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಅಯಾನು Na+ ನಲ್ಲಿದಂತೆ ಒಂದೇ ಪರಮಾಣು ಹೊಂದಿರ ಬಹುದು ಅಥವಾ OH-ನಂತೆ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರ ಬಹುದು. ಆಮ್ಲ, ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲ ಮತ್ತು ಲವಣ ಆಮ್ಲಗಳು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದಾಗ ಧನಾವೇಶ ಇರುವ H+ (ಜಲಜನಕ) ಅಯಾನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆಮ್ಲಗಳು ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ (HCl), ಗಂಧಕಾಮ್ಲ ( H2SO4) ಗಳಂತೆ ಅಜೈವಿಕ ಆಮ್ಲಗಳಾಗಿರ ಬಹುದು ಅಥವಾ ಅಸಿಟಿಕ್ ಆಮ್ಲದಂತಹ (CH3CO2H) ಜೈವಿಕ ಆಮ್ಲಗಳಾಗಿರ ಬಹುದು. ಹಲವು ಆಮ್ಲಗಳು ನೀರಿನ ಇರುವಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಆಮ್ಲೀಯ ಗುಣ ತೋರುತ್ತವೆ. ಆಮ್ಲಗಳು ಅವುಗಳ ತಿಂದುಹಾಕುವ (ಸಂಕ್ಷಾರಕತ್ವ ಅಥವಾ ಕೊರೊಸಿವ್) ಗುಣದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಚರ್ಮವನ್ನು ಸುಡಬಲ್ಲವು, ಲೋಹವನ್ನು ಕರಗಿಸ ಬಲ್ಲವು. ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲಗಳನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿಸಿದಾಗ ರುಣಾವೇಶ ಇರುವ OH- (ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್) ಅಯಾನು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲೋಹದ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್‌ಗಳು. ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ (NaOH) ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ (Ca(OH)2) ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು. ಇವು ನೀರನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದಾಗ ಕ್ಷಾರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲಗಳು ಮುಟ್ಟಿದರೆ ಸೋಪಿನಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕ್ಷಾರಗಳು ತಿಂದುಹಾಕುವ ಗುಣ ಹೊಂದಿವೆ. ಆಮ್ಲೀಯತೆಯನ್ನು pH ಮೂಲಕ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಮಾನಕವು 1 ರಿಂದ 14ರವರೆಗೂ ಇದೆ. 1 pH ತೀರಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಮ್ಲತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. 7 pH ತಟಸ್ಥತೆಯನ್ನೂ ಮತ್ತು 14 pH ತೀರ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಷಾರತೆ (ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲತೆ) ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ರಸಾಯನಿಕಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ pH ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣ ಬದಲಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದುದು ಲಿಟ್ಮಸ್. ಇದು pH 7 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ (ಆಮ್ಲೀಯ) ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೂ ಮತ್ತು pH 7ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು (ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲೀಯ ಅಥವಾ ಕ್ಷಾರ) ಇದ್ದಲ್ಲಿ ನೀಲಿಗೂ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲಗಳು ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಒಳಗಾದಾಗ ಲವಣ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ

2724

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%81%E0%B2%A7

ಬುಧ

ಬುಧ - ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಮೀಪವಾದ ಮತ್ತು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಸಣ್ಣದಾದ ಗ್ರಹವಾದ ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪ್ರತಿ ೮೮ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುತ್ತದೆ. ಸಾಮೀಪ್ಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಖರತೆಯು ಬುಧವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣದಿರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು −೨.೦ ರಿಂದ ೫.೫ ವರೆಗೆ ಇದ್ದರೂ, ನಸುಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇದನ್ನು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಬಹುದು. ಬುಧಗ್ರಹದ ಬಗ್ಗೆ ಇದುವರೆಗೂ ಬಹಳಷ್ಟು ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ: ಬುಧವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದ ಒಂದೇ ಒಂದು ನೌಕೆಯೆಂದರೆ ೧೯೭೪ ಮತ್ತು ೧೯೭೫ ರಲ್ಲಿ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನ ೪೦-೫೦% ಭಾಗದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦. ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳಿರುವ ಕಾರಣ, ಬುಧವು ಹೊರಗಿನಿಂದ ನೋಡುವುದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಚಂದ್ರನಂತೆಯೇ ಇದೆ. ಬುಧಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲವೂ ಇಲ್ಲ. ಈ ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ವಲಯವಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ೧%ರಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಈ ಕಬ್ಬಿಣದ ವಲಯವು ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು -೧೮೦ ರಿಂದ ೪೩೦°ಸೆ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಬಿಂದುವು (subsolar point) ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿಯಿರುವ ಕುಳಿಗಳ ಕೆಳಭಾಗಗಳು ಬೇರೆಲ್ಲೆಡೆಗಳಿಗಿಂತ ತಣ್ಣಗಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ರೋಮನ್ನರು ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ರೋಮನ್ ದೇವತೆಯಾದ ಮರ್ಕ್ಯೂರಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹೆಸರಿಟ್ಟರು (ಬಹುಶಃ ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ). ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೫ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಗ್ರೀಕ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಬುಧವನ್ನು ಎರಡು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಕಾಯಗಳೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾಯವು ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಚಂದ್ರನ ಮಗನಾದ ಬುಧನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಚೀನಾ, ಕೊರಿಯಾ, ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ವಿಯತ್‌ನಾಮ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬುಧವನ್ನು ಜಲ ನಕ್ಷತ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಂಚಭೂತಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಯಿತು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಯೆಹೂದಿಗಳು ಇದನ್ನು ಬಿಸಿಕಾಯದ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು ಕರೆದರು (ಇಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಕಾಯವು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ). ರಚನೆ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ೪ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಬುಧವೂ ಒಂದು. ಅರ್ಥಾತ್: ಭೂಮಿಯಂತೆಯೇ ಬುಧವು ಶಿಲೆ/ಖನಿಜಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ೪೮೭೯ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬುಧವು ಈ ೪ ಘನರೂಪಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಸಣ್ಣದಾಗಿದೆ. ಬುಧವು ೭೦% ಲೋಹ ಮತ್ತು ೩೦% ಸಿಲಿಕೇಟ್ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಘನ ಸೆಂ.ಮೀ. ಗೆ ೫.೪೩ ಗ್ರಾಂ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬುಧವು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯ ಸಾಂದ್ರತೆಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಕಡಿಮೆಯಿದೆ. ಗುರುತ್ವ ಸಂಕ್ಷೇಪಣೆಗೆ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿದಾಗ ಬುಧವು ಭೂಮಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ (ಬುಧದ ಅಸಂಕ್ಷೇಪಿತ ಸಾಂದ್ರತೆ: ೫.೩ಗ್ರಾಂ/ಪ್ರತಿ ಘನ ಸೆಂ.ಮೀ. ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಸಾಂದ್ರತೆ ೪.೪ಗ್ರಾಂ/ಪ್ರತಿ ಘನ ಸೆಂ.ಮೀ. ಆಂತರಿಕ ರಚನೆ: ಒಳಭಾಗ, ನಡುಭಾಗ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಪದರ ಬುಧದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದ ಸಾಂದ್ರತೆಯಿಂದ ಅದರ ಆಂತರಿಕ ರಚನಾ ವಿವರಗಳನ್ನು ತಾರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಭೂಮಿಯ ಅಧಿಕ ಸಾಂದ್ರತೆಗೆ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣ ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ಷೇಪಣೆ. ಆದರೆ, ಬುಧವು ಭೂಮಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕದು ಹಾಗೂ ಅದರ ಒಳಭಾಗವು ಭೂಮಿಯಷ್ಟು ಇಕ್ಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕೂಡಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಬುಧಕ್ಕೆ ಅಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆ ಬರಲು ಅದರ ಒಳಭಾಗವು ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಹಾಗೂ ಕಬ್ಬಿಣದಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು. ಭೂವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಬುಧದ ಒಳಭಾಗವು ಅದರ ೪೨%ರಷ್ಟು ಗಾತ್ರವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ (ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗವು ಭೂಮಿಯ ಬರೀ ೧೭%ಗಾತ್ರವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ). ಬುಧದ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ೬೦೦ಕಿ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಿರುವ ಒಂದು ನಡುಭಾಗವು ಆವರಿಸಿದೆ. ಬುಧದ ಇತಿಹಾಸದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ಉದ್ದಗಲದ ಒಂದು ಆಕಾಶಕಾಯವು ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿ, ಬುಧದ ನಡುಭಾಗದ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ನಾಶಪಡಿಸಿ, ಒಂದು ತೆಳುವಾದ ನಡುಭಾಗವನ್ನು ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಬಿಟ್ಟುಹೋಯಿತೆಂದು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. (ಪರ್ಯಾಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ/ವಾದಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ). ಬುಧದ ಮೇಲ್ಪದರವು ೧೦೦–೨೦೦ಕಿ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವ ಒಂದು ಬಹಳ ವಿಶಿಷ್ಟ್ರವಾದ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಹಲವಾರು ದಿಣ್ಣೆಯ ಸಾಲುಗಳು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ.ಉದ್ದವಿವೆ. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ಘನೀಕೃತವಾದ ನಂತರ, ಒಳ ಮತ್ತು ನಡುಭಾಗಗಳು ತಣ್ಣಗಾಗುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ದಿಣ್ಣೆಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ಬೇರಾವುದೇ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಅತ್ಯಧಿಕ ಕಬ್ಬಿಣಾಂಶವು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಈ ರೀತಿಯ ಅಧಿಕವಾದ ಲೋಹತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಹಲವಾರು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಉದಾರವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿರುವ ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ಬುಧವು ಆದಿಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಲ್ಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವಷ್ಟೇ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಲೋಹ-ಸಿಲಿಕೇಟ್‌ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅದರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಪ್ರಸ್ತುತದ ೨.೫ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಇತ್ತು; ಆದರೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಇತಿಹಾಸದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಬುಧದ ೬ನೇ ೧ ಪಾಲು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯುಳ್ಳ, ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಆಕಾಶಕಾಯವು ಬುಧವನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು. ಈ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯು ಬುಧದ ಮೇಲಿದ್ದ ಹೊರ ಮತ್ತು ನಡುಭಾಗಗಳನ್ನು ಬಹಳಷ್ಟು ನಾಶಮಾಡಿ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಚಂದ್ರನ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ವಿವರಿಸಲೂ ಇಂಥದೇ ಒಂದು ವಾದವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗ್ಗಿದೆ (ಬೃಹತ್ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ವಾದವನ್ನು ನೋಡಿ). ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ, ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯು ಸ್ಥಿರವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಸೌರ ಜ್ಯೋತಿಪಟಲದಿಂದ ಬುಧವು ಮೂಡಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಆಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬುಧಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತದ ೨ರಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಇದ್ದಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಹೊಸದಾಗಿ ರಚಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸೂರ್ಯನು ಮುದುಡಿ ಸಂಕ್ಷೇಪಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಬುಧನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ೨೫೦೦ ರಿಂದ ೩೫೦೦ ಕೆಲ್ವಿನ್, ಅಥವಾ ೧೦೦೦೦ ಕೆಲ್ವಿನ್‌ನಷ್ಟೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಈ ತಾಪಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿನ ಬಹಳಷ್ಟು ಶಿಲೆಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ಇಂಗಿಹೋಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ರೀತಿ ಇಂಗಿದ ಧೂಳನ್ನು ಸೌರ ಮಾರುತಗಳು ಬೀಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇನ್ನೊಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ಬುಧವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಸೌರ ಮಾರುತವು ಸೆಳೆತವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿ, ಹಗುರವಾದ ಕಣಗಳನ್ನು ಬುಧದಿಂದ ದೂರ ಕರೆದೊಯ್ದಿತು. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೂ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನ ರಚನೆಯನ್ನು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಮುನ್ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಂಬರುವ ಎರಡು ಯಾತ್ರೆಗಳಾದ MESSENGER ಮತ್ತು BepiColomboಗಳು ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಬುಧ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಮೇಲ್ಮೈ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ನೋಡುವುದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈನಂತೆಯೇ ಇದೆ. ಚಂದ್ರನಂತೆ ಬುಧದ ಮೇಲೂ ಸಾಗರದಂಥ ಸಮತಳಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಇವೆರಡರಲ್ಲೂ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕುಳಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಯಾವುದೇ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಬುಧದತ್ತ ಕೆಲವೇ ಹಾಗೂ ಮಾನವರಹಿತ ಯಾತ್ರೆಗಳು ನಡೆದಿರುವ ಕಾರಣ, ಅದರ ಭೂವಿಜ್ಞಾನವು ಬೇರೆ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಭೂವಿಜ್ಞಾನದಷ್ಟು ಅರ್ಥವಾಗಿಲ್ಲ. ಮೇಲ್ಮೈ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ: ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶ ಲಕ್ಷಣಗಳು — ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಲಿಗಿಂತ ಎದ್ದುಕಣ್ವಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವ ವಲಯಗಳು. Dorsum — ದಿಣ್ಣೆಗಳು (ಬುಧದ ಮೇಲೆ ದಿಣ್ಣೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ) Montes — ಪರ್ವತಗಳು (ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಪರ್ವತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ) Planitiae — ಸಮತಳಗಳು (ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಸಮತಳಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ) :en:Rupes — scarps (see :en:List of scarps on Mercury) Valles — valleys (ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಕಣಿವೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ) ಬುಧವು ರೂಪುಗೊಂಡ ಮತ್ತು ತದನಂತರದಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಮತ್ತು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಕಾಯಗಳು ಬುಧವನ್ನು ಭಾರಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಳಿಸಿದವು. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾದ ಕುಳಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಲವು ಸುಮಾರು ೩೮ ಲಕ್ಷ ವರ್ಶಗಳ ಹಿಂದೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಆಕಾಶಕಾಯಗಳನ್ನು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಲು ಬೇಕಾದ ವಾಯುಮಂಡಲವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕುಳಿಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಯಿತು. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬುಧದ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳೂ ತಮ್ಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದವು; ಗ್ರಹದ ಒಳಗಿನಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಶಿಲಾದ್ರವವು :en:Caloris Basinನಂಥ ಸಮತಳಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಸಿ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸುವಂಥ ನಯವಾದ ಸಮತಳಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ಬುಧದ ಕುಳಿಗಳ ವ್ಯಾಸವು ಕೆಲವೇ ಮೀ.ಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಈಗ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ೧೩೦೦ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವಿರುವ Caloris Basin ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಿಯಾಗಿದೆ. Caloris Basin ನನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯು ಎಷ್ಟು ಪ್ರಬಲವಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಇದು ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಿಂತ ೨ಕಿ.ಮೀ.ಯಷ್ಟು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಲಾವಾ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. Caloris Basin ನ ಕೆಳಗೆ "ವಿಚಿತ್ರ ಭೂಮಿ" ("Weird Terrain") ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಉಬ್ಬುತಗ್ಗಿನ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ವಲಯವಿದೆ. ಸಾಮನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರದಿರುವ ಈ ಭೂಮಿಯ ಉಗಮವು, ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯಿಂದುಂಟಾದ ಆಘಾತ ತರಂಗಗಳು ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸುತ್ತ ಚಲಿಸಿ ಪುನಃ Basinನ ಕೆಳಗೆ ಒಟ್ಟುಸೇರಿದಾಗ ಉಂಟಾದ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಆಯಿತೆಂದು ಶಂದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ, ಈ ಉಬ್ಬುತಗ್ಗಿನ ಭೂಮಿಯು ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯು ಹೊರಹಾಕಿದ ವಸ್ತುಗಳು ಪುನಃ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿದಾಗ ನಿರ್ಮಿತವಾಯಿತೆಂದೂ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಬುಧದ ಸಮತಳಗಳು ಎರಡು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವು: ಈಚೆಗೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಸಮತಳಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕುಳಿಗಳು ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಬಹುಶಃ ಲಾವಾ ಪ್ರವಾಹವು ಮುಂಚೆಯಿದ್ದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದಾಗ ನಿರ್ಮಿತವಾದವು. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಒಂದು ಅಪರೂಪದ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಸಮತಳಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇರಳವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒತ್ತಡದಿಂದುಂಟಾದ ಮಡಿಕೆಗಳು. ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗವು ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಕುಚಿಸಿ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನೂ ಬಗ್ಗಿಸಿತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಕುಳಿಗಳು, ಸಮತಳಗಳು, ಮತ್ತಿತರ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಮೇಲೆ ಈ ಮಡಿಕೆಗಳು ಕಾಣಿಸುವುದರಿಂದ, ಇವು ಇತ್ತೀಚ್ಗೆ ಉಂಟಾದ ಮಡಿಕೆಗಳೆಂದು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ಬಗ್ಗುವುದಕ್ಕೆ ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತ್ವ ಬಲದಿಂದುಂಟಾದ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗ್ಳೂ ಒಂದು ಕಾರಣ—ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತ ಬಲವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಚಂದ್ರನ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತ ಬಲಕ್ಕಿಂತ ಸುಮಾರು ೧೭% ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನಂತೆಯೇ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ಬಹುಶಃ ಸವೆತದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದೆ. ಸೌರ ಮಾರುತ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉಲ್ಕೆಗಳ ಧಾಳಿಯು ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವನ್ನು ಕಪ್ಪಾಗಿಸಿ ಮೇಲ್ಮೈನ ಪ್ರತಿಫಲನ ಗುಣಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತವೆ. ಬುಧದ ಸರಾಸರಿ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ೧೭೮.೯°ಸೆ.ಯಾದರೂ, ವಾಯುಮಂಡಲವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಇಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು -೧೮೩.೨° ಯಿಂದ ೪೨೬.೯° ಸೆ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ತಾಪಮಾನವು ೧೫೦ ಕೆಲ್ವಿನ್‌ನಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬುಧನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ೬.೫ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸೌರ ಸ್ಥಿರದ ಪ್ರಮಾಣವು ಪ್ರತಿ ಚ.ಮೀ. ಗೆ ೯೧೩೦ ವ್ಯಾಟ್‌ಗಳು. ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದರೂ, ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಮಂಜಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿಯಿರುವ ಕೆಲವು ಆಳವಾದ ಕುಳಿಗಳ ಕೆಳಭಾಗಗಳು ಎಂದೂ ಸೂರ್ಯಕಿರಣವನ್ನು ನೋಡುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ಎಡೆಗಳಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ಬುಧದ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ. ನೀರು ಮತ್ತು ಮಂಜು [[:en:radar|ರೆಡಾರ್] ಅಲೆಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತವೆ, ಹಾಗೂ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ರೆಡಾರ್ ಪ್ರತಿಫಲನವಿರುವುದು ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಫಲನಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ವಸ್ತುಗಳು ಕಾರಣವಿರಬಹುದಾದರೂ, ಮಂಜು ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಭವನೀಯ ಕಾರಣವೆಂದು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಹಿಮಾವೃತ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಕೆಲವೇ ಮೀಟರ್‌ಗಳ ದಪ್ಪನಾದ ಹಿಮವಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಲಯಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸುಮಾರು 1014–1015 ಕಿ.ಗ್ರಾಂ. ನೀರನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿವೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಅಂಟಾರ್ಕ್‌ಟಿಕ ಹಿಮಪ್ರದೇಶವು ಸುಮಾರು ೪ x ೧೦೧೮ ಕಿ.ಗ್ರಾಂ. ನಷ್ಟು ಹಾಗೂ ಮಂಗಳದ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶವು ಸುಮಾರು ೧೦೧೬ ಕಿ.ಗ್ರಾಂ. ನಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಬುಧದ ಮೇಲಿರುವ ಹಿಮದ ಮೂಲವು ಇನ್ನೂ ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗದಿಂದ ನೀರಿನ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ, ಅಥವಾ ಧೂಮಕೇತುಗಳು ತಮ್ಮೊಡನೆ ತಂದ ನೀರು ಈ ಹಿಮದ ಮೂಲವಾಗಿರಬಹುದು. ವಾಯುಮಂಡಲ ಬುಧವು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಹವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಗುರುತ್ವವು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಸಬಲವಾಗಿಲ್ಲ; ವಿರಳವಾಗಿರುವ ಬುಧದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಬುಧವು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಹವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಗುರುತ್ವವು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಸಬಲವಾಗಿಲ್ಲ; ವಿರಳವಾಗಿರುವ ಬುಧದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕ, ಹೀಲಿಯಮ್, ಆಮ್ಲಜನಕ, ಸೋಡಿಯಮ್, ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ ಮತ್ತು ಪೊಟಾಷಿಯಂಗಳು ಸೇರಿವೆ. ವಾಯು ಕಣಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ಮೂಲಗಳಿಂದ ಹೊಸ ಕಣಗಳು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಸೇರುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂ ಕಣಗಳು ಬಹುಶಃ ಸೌರ ಮಾರುತಗಳಿಂದ ಬುಧಕ್ಕೆ ಬಂದು ನಂತರ ಪುನಃ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ವಿಕಿರಣ ಕ್ಷಯವೂ ಹೀಲಿಯಂ, ಸೋಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಪೊಟಾಷಿಯಂಗಳ ಒಂದು ಮೂಲ. ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ಕೆಲವು ಉಲ್ಕೆಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಅಂಶಗಳಿರುವುದರಿಂದ ಬಹುಶಃ ಬುಧದ ಮೇಲೂ ನೀರಾವಿ ಅಸ್ಥಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಬುಧವು ತನ್ನ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಅದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ (ಭೂಮಿಯ ಸುಮಾರು ೧%ನಷ್ಟು) ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವಿದೆ. ಬುಧದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಂತೆಯೇ, ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ದ್ರವೀಕೃತ ಒಳಭಾಗದಿಂದ, ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದು. ಆದರೆ, ಬುಧದ ಒಳಭಾಗವು ಇನ್ನೂ ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿದೆಯೇ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಖಚಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಬುಧದ ಕಕ್ಷೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳು, ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಬಹುಶಃ ಇನ್ನೂ ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲೇ ಇಟ್ಟಿರಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಬುಧದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಹಿಂದಿನ ಡೈನಮೋ ಪರಿಣಾಮದ ಅವಶೇಷವಾಗಿ ಉಳಿದಿರಬಹುದು. ಈಗ ನಿಂತುಹೋಗಿರುವ ಡೈನಮೋ ಪರಿಣಾಮವು ಬುಧದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಘನೀಕೃತ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಉಳಿಸಿರಬಹುದು. ಬುಧದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸೌರ ಮಾರುತವನ್ನು ಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಬಗ್ಗಿಸುವಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸೌರಮಾರುತಗಳಿಗೆ ಅಭೇದ್ಯವಾದ ಕಾಂತಗೋಳವೊಂದನ್ನು ಬುಧದ ಸುತ್ತ ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಿಂತ ಇದು ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸೌರಮಾರುತಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲಾಗದಷ್ಟು ನಿಶ್ಶಕ್ತವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಂತಗೋಳವೂ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಣ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೪೬,೦೦೦,೦೦೦ ರಿಂದ ೭೦,೦೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬುಧವು ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರಚ್ಯುತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಮುಗಿಸಲು ಬುಧಕ್ಕೆ ೮೮ ದಿನಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಎಡದಲ್ಲಿರುವ ಚಿತ್ರವು ಕೇಂದ್ರಚ್ಯುತಿಯ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯಷ್ಟೇ ದೀರ್ಘಾರ್ಧ ಅಕ್ಷವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಯೊಂದನ್ನು ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಪ್ರತಿ ೫ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಹವು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ದೂರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದಾಗ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವಿಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಸಣ್ಣ ಗೋಳಾಕೃತಿಗಳ ಗಾತ್ರಗಳು ಬುಧ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವೆಯಿರುವ ಅಂತರಕ್ಕೆ ವಿಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿದೆ. ಬದಲಾಗುವ ಈ ಅಂತರ ಮತ್ತು ಬುಧದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣದಲ್ಲಿ ಅಪೂರ್ವವಾದ ೩:೨ ಅನುರಣನಗಳು ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಟಿಲವಾದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ, ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಸಮತಳಕ್ಕೆ (the ecliptic) ೭ ಡಿಗ್ರಿ ಓರೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಬುಧವು ಈ ಸಮತಳವನ್ನು ದಾಟಿಹೋಗುವಾಗ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ನಡುವೆ ಇದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಬುಧ ಸಂಕ್ರಮಣವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸರಾಸರಿ ೭ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಬುಧವು ಕೇವಲ ೦.೦೧ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎರಡನೇ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಓರೆಯನ್ನು (೩.೧ ಡಿಗ್ರಿಗಳು) ಹೊಂದಿರುವ ಗುರುವಿನ ಓರೆಗಿಂತ ಇದು ೩೦೦ ಪಟ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಿದೆ. ಬುಧದ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ನೋಡಿದಾಗ, ಸೂರ್ಯವು ಬಾನನೆತ್ತಿಯಿಂದ ೧/೧೦೦ ಡಿಗ್ರಿಯ ಆಚೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಕೆಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯವು ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ದೂರ ಏರಿ, ನಂತರ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಮತ್ತೆ ಮುಳುಗುವುದನ್ನು ಒಂದೇ ಬುಧ ದಿನದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ ದೂರವನ್ನು ತಲುಪುವ ಸುಮಾರು ೪ ದಿನಗಳ ಮುನ್ನ, ಬುಧದ ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗವು ಅದರ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣದ ವೇಗದಷ್ಟೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಚಲನೆಯು ನಿಂತಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ; ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಕನಿಷ್ಠ ದೂರದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗವು ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ, ಸೂರ್ಯವು ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಕಕ್ಷೆಯ ಚಲನೆ ಬುಧವು ತನ್ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯೇ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯ ಚಲನೆಯನ್ನು (precession) ಕಂಡುಹಿಡಿದಾಗ ಅದನ್ನು ನ್ಯೂಟನ್ನನ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಲು ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಹಲವು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ, ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಇನ್ನೂ ನಿಕಟದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಗ್ರಹವಿರಬಹುದೇನೋ ಎಂಬ ಅನುಮಾನವಿತ್ತು (ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿ ಉಬ್ಬಿನಿಂದ ಈ ಚಲನೆಯು ಉಂಟಾಗುತ್ತಿರಬಹುದೆಂದೂ ಒಂದು ಅನುಮಾನವಿತ್ತು). ಯುರೇನಸ್ನ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನಾದರಿಸಿ ನೆಪ್ಚೂನ್ನ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾದ ಮೇಲಂತೂ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಗೆ ಈ ಅನುಮಾನಗಳ ಮೇಲೆ ತುಂಬಾ ನಂಬಿಕೆ ಬಂದಿತು. ಸೂರ್ಯನ ನಿಕಟದಲ್ಲಿರಬಹುದೆಂದು ಊಹಿಸಿದ್ದ ಆ ಒಳಗ್ರಹಕ್ಕೆ ವಲ್ಕನ್ ಎಂದು ಹೆಸರನ್ನೂ ಇಡಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಐನ್‌ಸ್ಟೀನ್ನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾವಾದವು ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯ ಈ ಚಲನೆಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾದ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಈ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆಯು ಕಂಡುಬಂದು, ಐನ್‌ಸ್ಟೀನನ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗೆ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪುರಾವೆಯು ಸಿಕ್ಕಂತಾಯಿತು. ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತೀ ಹತ್ತಿರವಿರುವಾಗ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವುದರಿಂದ, ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅದರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಹೆಚ್ಚಳದಿಂದ, ಗ್ರಹವು ತನ್ನ ಮುಂಚಿನ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ, ಹೊಸದೊಂದು ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ: ಪ್ರತಿ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ೪೩ ಆರ್ಕ್ ಕ್ಷಣಗಳಷ್ಟು (arcsecond) ಮಾತ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪರಿಣಾಮವು ಇನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ: ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ೮.೬ ಆರ್ಕ್ ಕ್ಷಣ, ಭೂಮಿಗೆ ೩.೮, ಮತ್ತು ಮಂಗಳಕ್ಕೆ ೧.೩. ಲಕ್ಷಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬುಧದ ಕಕ್ಷೀಯ ಕೇಂದ್ರಚ್ಯುತಿಯು ೦ ಯಿಂದ (ವೃತ್ತಾಕಾರ) ೦.೪೭ರ ವರೆಗೆ ಗೊಂದಲಮಯವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಬುಧದ ೩:೨ ಅನುರಣನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ೩:೨ ಅನುರಣನೆಯು ಬಹಳ ಅಪರೂಪವಾದರೂ, ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರಚ್ಯುತಿಯಿರುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಅನುರಣನೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಷೀಯ ಮತ್ತು ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳ ಅನುರಣನ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತದ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಬುಧದ ಅಕ್ಷೀಯ ಮತ್ತು ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳು ಒಂದೇ ಕಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಒಂದೇ ಭಾಗವು ಯಾವಾಗಲೂ ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿರುತ್ತದೆ (ಭೂಮಿಯಿಂದ ಯಾವಾಗಲೂ ಚಂದ್ರನ ಒಂದೇ ಮುಖ ಕಾಣಿಸುವಂತೆ) ಎಂದು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಗ್ರಹವು ೩:೨ ಅಕ್ಷೀಯ/ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ೧೯೬೫ರ ರೆಡಾರ್ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು ; ಬುಧದ ಕಕ್ಷೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿಯು ಈ ಅನುರಣನವನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾಗಿಡುತ್ತದೆ. ಬುಧವು ೧:೧ ಅನುರಣನೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಂಬುವುದಕ್ಕೆ ಮೂಲತಃ ಕಾರಣವೇನೆಂದರೆ ಬುಧವು ವೀಕ್ಷಣಾಯೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭ್ಹಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಂದೇ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ, ಅದರ ಒಂದೇ ಮುಖವು ಪದೇ ಪದೇ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಬುಧದ ೩:೨ ಅನುರಣನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬುಧದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಸೌರ ದಿನವು ೧೭೬ ಭೂಮಿ ದಿನಗಳಷ್ತು ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ವೀಕ್ಷಣೆ ಬುಧದ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು -೨.೦ ರಿಂದ ೫.೫ರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಿರಿಯಸ್ಗಿಂತ ಕಾಂತಿಯುತವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಸಾಮೀಪ್ಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಜ್ವಲತೆಯಲ್ಲೇ ಬಹಳಷ್ಟು ಕಾಲ ಕಳೆದುಹೋಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಬುಧದ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಜಟಿಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಬುಧವನ್ನು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಅಥವಾ ಸಂಜೆಯಿರುವ ನಸುಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದವರೆಗೆ ನೋಡಬಹುದು. ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕಕ್ಕೆ ಬುಧವನ್ನು ನೋಡಲಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಚಂದ್ರನಂತೆಯೇ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಬುಧವು ನೀಚ ಯುತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಚಂದ್ರನಂತೆಯೂ, ಮತ್ತು ಉಚ್ಚ ಯುತಿದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರನಂತೆಯೂ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಎರಡು ಸಮಯಗಳಲ್ಲೂ ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನೊಂದಿಗೇ ಹುಟ್ಟಿ ಮುಳುಗುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ನೋಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬುಧವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ನೀಳತೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಬುಧವು ಸರಾಸರಿ ೧೧೬ ದಿನಗಳಿಗೂಮ್ಮೆ ನೀಚ ಯುತಿಗೆ ಬರುತ್ತದಾದರೂ, ಅದರ ಕಕ್ಷೀಯ ಕೇಂದ್ರಚ್ಯುತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಈ ಕಾಲವಧಿಯು ೧೧೧ ದಿನಗಳಿಂದ ೧೨೧ ದಿನಗಳವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಬುಧದ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯನ್ನು ನೀಚ ಯುತಿಯ ಮುಂಚೆ/ನಂತರ ೮-೧೫ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಕಾಣಬಹುದು. ಇದು ಸಹ ಬುಧದ ಕಕ್ಷೀಯ ಕೇಂದ್ರಚ್ಯುತಿಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಬುಧವು ಭೂಮಿಯ ಉತ್ತರಾರ್ಧಗೋಳಕ್ಕಿಂತ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳದಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಬುಧವು ಅರ್ಧ ಮತ್ತು ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಾಕಾರಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಭೂಮಿಯಿಂದ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬುಧವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಹೆಚ್ಚು ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಬೀಳುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಶುಕ್ರವು ತೆಳುವಾದ ಚಂದ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮುಂಚಿನ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಬುಧವು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೩೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆಯಿಂದ ಪರಿಚಿತ್ರವಾಗಿರುವ ಗ್ರಹ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೆಸೊಪೊಟೇಮಿಯಾದ ಸುಮೇರಿಯನ್ನರು ಬುಧವನ್ನು ಉಬು-ಇದಿಮ್-ಗುಡ್-ಉಡ್, ಮತ್ತಿತರ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಸುಮೇರಿಯನ್ನರ ನಂತರದ ಬ್ಯಾಬಿಲೋನಿಯನ್ನರು (ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೨೦೦೦-೧೦೦೦) ಬುಧದ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು: ಈ ದಾಖಲೆಗಳಾವುವೂ ಈಗ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೭ನೇ ಶತಮಾನದ ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ ನ ದಾಖಲೆಗಳು ಅದಕ್ಕೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಮುಂಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ತಮ್ಮ ಪೌರಾಣಿಕ ದೇವದೂತನಾದ ನಬು/ನೆಬುವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಅವರು ಬುಧ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇಟ್ಟರು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕರು ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಎರಡು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು: ಬುಧವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಕಂಡಾಗ ಅಪೋಲೋ ಎಂದೂ, ಮತ್ತು ಸಂಜೆ ಕಂಡಾಗ ಹರ್ಮೆಸ್ ಎಂದೂ, ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಪೈಥಾಗೊರಸ್ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ತನ್ನ ಯೋಚನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ನಂತರ, ಇವೆರಡೂ ಒಂದೇ ಗ್ರಹವೆಂದು ಗ್ರೀಕ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಅರಿತುಕೊಂಡರು. ಭೂಮಿಯ ದೂರದರ್ಶಕಗಳಿಂದ ಸಂಶೋಧನೆ ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ದೂರದರ್ಶಕದಿಂದ ಬುಧ ಗ್ರಹದ ಅವಲೋಕನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಅವನು ಶುಕ್ರ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಕಂಡನಾದರೂ, ಅವನ ದೂರದರ್ಶಕವು ಬುಧದ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ನೋಡುವಷ್ಟು ಪ್ರಬಲವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೆಪ್ಲರ್ನ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಯಂತೆ ೧೬೩೧ರಲ್ಲಿ ಬುಧಸಂಕ್ರಮಣವುಂಟಾಯಿತು. ಸೂರ್ಯನ ಮುಂದೆ ನಡೆದ ಸಂಕ್ರಮಣದ ಒಂದು ವೀಕ್ಷಣೆಯು ಅದೇ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಡೆಯಿತು. ೧೬೩೯ರಲ್ಲಿ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ, ಶುಕ್ರ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರಂತೆಯೇ ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲೂ ಪಕ್ಷಗಳುಂಟಾಗುತ್ತವೆಂದು ಜಿಯೋವಾನಿ ಜುಪಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಈ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ, ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆಯೆಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿ ಸಾಬೀತಾಯಿತು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಒಂದು ಗ್ರಹದ ಮುಂದೆ ಇನ್ನೊಂದು ಗ್ರಹವು ಹಾದುಹೋಗುವ ಮರೆಮಾಡುವ ಘಟನೆಯು ಬಹಳ ಅಪರೂಪ. ಬುಧ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರಗಳು ಪ್ರತಿ ಕೆಲವು ಶತಮಾನಗಳಿಗೂಮ್ಮೆ ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ಮರೆಮಾಡುತ್ತವೆ. ಮೇ ೨೮, ೧೭೩೭ರಂದು ನಡೆದ ಮರೆಯಾಗುವಿಕೆಯು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾದ ಏಕೈಕ ಮರೆಯಾಗುವಿಕೆಯ ಘಟನೆ. ಈ ಘಟನೆಯನ್ನು Royal Greenwich Observatoryಯಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಬೆವಿಸ್ ವೀಕ್ಷಿಸಿದನು. ಶುಕ್ರವು ಬುಧವನ್ನು ಮತ್ತೆ ೨೧೩೩ರಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡುತ್ತದೆ. ಬುಧದ ಅವಲೋಕನೆ ಜಟಿಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳಷ್ಟು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ೧೮೦೦ರಲ್ಲಿ ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದ ಯೋಹಾನ್ ಶ್ರೇಟರ್‌ನು ಬುಧದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವು ೨೪ ಘಂಟೆಗಳೆಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದನು. ೧೮೦೦ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋವಾನಿ ಶ್ಯಾಪರೆಲ್ಲಿ ಗ್ರಹದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ತಯಾರಿಸಿ, ಅದರ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವು ೮೮ ದಿನಗಳೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದನು. ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳ ಒಂದೇ ಹಿಡಿತದಿಂದ (tidal locking) ಇದು ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲದಷ್ಟೇ ಇದೆ. ಭೂಮಿಯ ಚಂದ್ರನಲ್ಲೂ ಕಾಣಬಹುದಾದ ಈ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಸಮಕಾಲಿಕ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬುಧದವು ತನ್ನ ಪರಿಭ್ರಮಣದೊಂದಿಗೆ ಸಮಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆಯೆಂಬ ವಾದವು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಂಬಿಕೆಗೊಳಗಾದುದರಿಂದ, ೧೯೬೦ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರೇಡಿಯೋ ಅವಲೋಕನೆಗಳು ಈ ವಾದಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಹಾಕಿದಾಗ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಆಘಾತವೇ ಆಯಿತು. ಬುಧವು ಈ ರೀತಿಯ ಸಮಕಾಲಿಕ ಚಲನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಅದರ ಕತ್ತಲ ಮುಖವು ಬಹಳ ತಣ್ಣಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಬುಧದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳೂ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿವೆ ಎಂದು ರೇಡಿಯೋ ತರಂಗಗಳ ಮಾಪನೆಗಳು ಸೂಚಿಸಿದವು. ಸಮಕಾಲಿಕ ಚಲನೆಯ ವಾದವನ್ನು ಕೈಬಿಡಲು ಮನಸ್ಸಿಲ್ಲದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು (ಉದಾ: ಪ್ರಬಲವಾದ ಮಾರುತಗಳು ಸಂವಹನೆಯಿಂದ ಶಾಖವನ್ನು ಗ್ರಹದ ಎಲ್ಲೆಡೆಗಳಿಗೆ ಹರಡುತ್ತಿವೆ ಎಂಬ ವಾದ). ಆದರೆ, ೧೯೬೫ರಲ್ಲಿ ರೆಡಾರ್ ಅವಲೋಕನೆಗಳು ಗ್ರಹದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವು ೫೯ ದಿನಗಳೆಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟವು. ಈ ಕಾಲವು ಬುಧದ ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲದ ೩ನೇ ೨ರಷ್ಟು ಇದೆಯೆಂದು ಗಮನಿಸಿದ ಇಟಲಿಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನಾದ ಗ್ಯುಸೆಪ್ ಕೊಲಂಬೊ, ಬೇರೊಂದು ರೂಪದ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದನು. ಈ ಹಿಡಿತದ ಪ್ರಕಾರ, ಗ್ರಹದ ಅಕ್ಷೀಯ ಮತ್ತು ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲಗಳು ೧:೧ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಅನುರಣಿಸುವ ಬದಲು, ೨:೩ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿವೆ. ತದನಂತರ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ರಿಂದ ಬಂದ ಮಾಹಿತಿಯು ಈ ಪ್ರಮಾಣಗಳನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿತು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ಬುಧದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತಿಳಿದುಬರಲಿಲ್ಲ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಶೋಧಕಗಳು ಬುಧವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೇಲೆಯೇ ಅದರ ಹಲವು ಮೂಲಭೂತ ಲಕ್ಷಣಗಳು ತಿಳಿದುಬಂದವು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಅವಲೋಕನೆಗಳೂ ಸುಧಾರಿಸಿವೆ: ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ಮೌಂಟ್ ವಿಲ್ಸನ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯಯದ ೬೦-ಅಂಗುಲದ ದೂರದರ್ಶಕವು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ, ಮ್ಯಾರಿನರ್ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಲಾಗದ ಬುಧದ ಭಾಗಗಳ ಉತ್ತಮ ಮಟ್ಟದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿತು. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಶೋಧಕಗಳಿಂದ ಸಂಶೋಧನೆ ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರವಿರುವುದರಿಂದ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಬುಧವನ್ನು ತಲುಪಲು ಕೆಲವು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಬುಧದತ್ತ ಹೊರಟ ಗಗನನೌಕೆಯು ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತ್ವ ವಲಯದೊಳಗೆ ೯ ಕೋಟಿಗಿ ಮೈಲಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದೂರವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸಬೇಕು. ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗವಾದ ೩೦ ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣ. ದಿಂದ ಹೊರಟು ಬುಧದ ಹತ್ತಿರದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಬೇಕಾದ ವೇಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು (delta-v) ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ಬೇಕಾಗುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚು. ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತ್ವ ವಲಯದೊಳಗೆ ಚಲಿಸುವಾಗ ಹೊರಬರುವ ಸುಪ್ತ ಶಕ್ತಿಯು (potential energy) ಚಲನ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ (kinetic energy) ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ; ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಬುಧವನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಹಾದುಹೋಗುವುದಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೇನಾದರೂ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶವಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದಷ್ಟು ವೇಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಖರ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಬುಧವು ವಿರಳವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ಗಗನನೌಕೆಯು ಗ್ರಹದ ಮೇಲಿಳಿಯಲು ಅಥವಾ ಸ್ಥಿರವಾದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು, ಗಾಳಿತಡೆಯನ್ನು (aerobraking) ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಗಗನನೌಕೆಯು ತನ್ನ ರಾಕೆಟ್ಟುಗಳ ಮೋಟಾರುಗಳಿಂದಲೇ ನಿಧಾನವಾಗಬೇಕು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಸೌರಮಂಡಲದಿಂದ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇಂಧನವು ಬುಧ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ!! ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಇದುವರೆಗೂ ಒಂದೇ ಒಂದು ಗಗನನೌಕೆಯು ಬುಧವನ್ನು ತಲುಪಿದೆ. ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ ಬುಧವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿರುವ ಏಕೈಕ ಗಗನನೌಕೆಯೆಂದರೆ ನಾಸಾದ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ (೧೯೭೪-೧೯೭೫). ಈ ನೌಕೆಯು ಶುಕ್ರದ ಗುರುತ್ವವನ್ನು ಬಳಸಿ, ಬುಧವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವಂತೆ ತನ್ನ ವೇಗವನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು - ಗುರುತ್ವ "ಉಯ್ಯಾಲೆ" ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬಳಸಿದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ನೌಕೆ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦. ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ ನಿಕಟದಿಂದ ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಿತು. ಬುಧವು ಕುಳಿಗಳಿಮ್ದ ವ್ಯಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆಯೆಂದು ತೋರಿಸಿದ ಈ ಚಿತ್ರಗಳು ಅದರ ಮೇಲಿದ್ದ ಕಡಿದಾದ ಬಂಡೆಗಳಂಥ ಇತರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನೂ ಬಯಲುಮಾಡಿದವು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಮ್ಯಾರಿನರ್ ಪ್ರತಿಬಾರಿ ಬುಧದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗಲೂ, ಗ್ರಹದ ಒಂದೇ ಮುಖವು ಬೆಳಕಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ, ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈನ ಕೇವಲ ೪೫% ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ತಯಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಮೂರು ಬಾರಿ ಬುಧದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದ ಈ ನೌಕೆಯು ಒಮ್ಮೆ ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ೩೨೭ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಯಿತು. ಮೊದಲನೇ ಬಾರಿ ನೌಕೆಯು ಗ್ರಹದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಅದರ ಉಪಕರಣಗಳು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದವು. ಬುಧದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವಿಲ್ಲವೆಂದು ನಂಬಿದ್ದ ಭೂವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಇದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ವಿಷಯವಾಯಿತು. ಎರಡನೇ ಬಾರಿಯ ಸಾಮೀಪ್ಯತೆಯನ್ನು ಮುಖ್ಯವ್ವಗಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಮೂರನೇ ಬಾರಿ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮಾಹಿತಿಯಿಂದ, ಬುಧದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಂತೆಯೇ ಇದ್ದು ಸೌರಮಾರುತಗಳಿಗೆ ತಡೆಯೊಡ್ಡಿ ಮಾರುತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಸುತ್ತ ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆಂಬ ವಿಷಯವು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿರುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಬಹಳ ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಸೌರಮಾರುತಗಳು ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಬುಧದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಹೇಗೆ ಉದ್ಭವವಾಯಿತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ವಾದವು ಇನ್ನೂ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಯ ಸಾಮೀಪ್ಯತೆಯ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳ ನಂತರ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ರ ಇಂಧನವು ಮುಗಿದುಹೋಯಿತು. ಇದಾದ ಮೇಲೆ ನೌಕೆಯ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಆಗಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ತನ್ನ ಕೆಲಸ-ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿಬಿಡುವಂತೆ ಅದಕ್ಕೆ ಆದೇಶಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ನೌಕೆಯು ಇನ್ನೂ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತ, ಪ್ರತಿ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಬುಧದ ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತದೆಯೆಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೆಸೆಂಜರ್ ಬುಧಕ್ಕೆ ಎರಡನೇ ಯಾತ್ರೆಯಾದ ಮೆಸೆಂಜರ್‌ನ್ನು ಆಗಸ್ಟ್ ೨, ೨೦೦೪ರಂದು ನಾಸಾ ಕೇಪ್ ಕನಾವರಲ್ ವಾಯುಸೇನಾ ನೆಲೆಯಿಂದ ಬೋಯಿಂಗ್ ಡೆಲ್ಟಾ ೨ ರಾಕೆಟ್ಟುಗಳ ಮೇಲೆ ಉಡಾಯಿಸಿತು. ಗಗನನೌಕೆಯು ಗ್ರಹಗಳ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬಾರಿ ಹಾದುಹೋಗಿ ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಪಥವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಇದು ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಶುಕ್ರದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರಲಿದೆ. ಇದರ ನಂತರ ೨೦೦೮ ಮತ್ತು ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಾರಿ ಬುಧದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದು, ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಸುತ್ತ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲಿದೆ. ಈ ಯಾತ್ರೆಯು ಆರು ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕುದೋರುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ಬುಧದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆ, ಅದರ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಸ್ವರೂಪ, ಅದರ ಒಳಭಾಗದ ರಚನೆ, ಬುಧವು ತನ್ನ ಧ್ರುವಗಳಲ್ಲಿ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಹಿಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆ?, ಮತ್ತು ಅದರ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಹೇಗೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ವಿರಳವಾಯಿತು. ಈ ಉತ್ತರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು, ಮೆಸೆಂಜರ್ ಶೋಧಕಗವು ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ ತೆಗೆದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ತಮ ದರ್ಜೆಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಬಲ್ಲ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು, ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿರುವ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ವಿವಿಧ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕಗಳನ್ನು, ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ಕಣಗಳ ವೇಗವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಕಾಂತಮಾಪಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಶೋಧಕವು ಗ್ರಹವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವಾಗ ವೇಗದಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಂದ, ಗ್ರಹದ ಒಳ ರಚನೆಯನ್ನು ತರ್ಕಿಸಲಾಗುವುದು. ಬೆಪಿಕೊಲಂಬೊ ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಯೂರೋಪ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಬೆಪಿಕೊಲಂಬೊ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಬುಧಯಾತ್ರೆಯ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇದು ಬುಧವನ್ನು ೨ ಶೋಧಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ: ಒಂದು ಶೋಧಕವು ಗ್ರಹದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಅದರ ಕಾಂತಗೋಳವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಒಂದು ಇಳಿಯುವ ಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಈಗ, ಇದನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ರಷ್ಯಾದ ಸೋಯುಜ್ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳು ೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ ಹಾರಿಸುತ್ತವೆ. ಮೆಸೆಂಜರ್‌ನಂತೆಯೇ ಬುಧದ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಹೋಗಲಿರುವ ಬೆಪಿಕೊಲಂಬೊ ಯಾನವು ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರಗಳ ಬಳಿಯೂ ಹೋಗಿ ಬುಧದ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಮುನ್ನ ಅದರ ಬಳಿ ಹಲವು ಬಾರಿ ಹಾದುಹೋಗಲಿವೆ. ಈ ಶೋಧಕಗಳು ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಬುಧವನ್ನು ತಲುಪಿ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಕಾಲ ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮತ್ತು ಕಾಂತಗೋಳದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಿವೆ. ಮೆಸೆಂಜರ್‌ನಂತೆಯೇ ಈ ಯಾನವು ವಿವಿಧ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನಸುಗೆಂಪು, ಅತಿನೇರಳೆ, ಕ್ಷ-ಕಿರಣ ಮತ್ತು ಗಾಮಾ ಕಿರಣಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಅಲೆಯಳತೆಗಳಲ್ಲಿ ಬುಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಶೋಧಕಗಳು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಬಳಸಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾವಾದವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರತೆಯಿಂದ ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಆಸೆಯನ್ನೂ ಈ ಯಾತ್ರೆಯ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಸೂರ್ಯನೊಂದಿಗೆ ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆಯ ಅನುರಣನೆಯನ್ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಮತ್ತು ೧೯೭೪ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ರ ಗುರುತ್ವ ಸಹಾಯಿತ ಪಥವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯಮಾಡಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಗ್ಯುಸೆಪ್ (ಬೆಪಿ) ಕೊಲಂಬೊ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ಯಾನಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ Mercury in fiction Colonization of Mercury ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Mercury - About Space Atlas of Mercury - NASA Solar System Record Breakers, website. NASA's Mercury fact sheet 'BepiColombo', ESA's Mercury Mission Merkur(dt.) 'Messenger', NASA's Mercury Mission SolarViews.com - Mercury Planets - Mercury A kid's guide to Mercury. Mercury World Book Online Reference Center Geody Mercury World's search engine that supports NASA World Wind, Celestia, and other applications. ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2725

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B6%E0%B3%81%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B0

ಶುಕ್ರ

ಶುಕ್ರ - ಇದು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಸಮೀಪದ ಗ್ರಹ. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ೨೨೪.೭ ಭೂಮಿ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. −4.6 ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವಿರುವ ಶುಕ್ರವು, ಚಂದ್ರನ ನಂತರ ರಾತ್ರಿಯ ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಕಾಯ. ೪೭.೮° ಗರಿಷ್ಠ ನೀಳತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಶುಕ್ರಗ್ರಹವು ಮುಂಜಾನೆ/ಮುಸ್ಸಂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು "ಹಗಲು ನಕ್ಷತ್ರ" ಮತ್ತು "ಸಂಜೆ ನಕ್ಷತ್ರ" ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಭೂಮಿಯಷ್ಟೇ ಇದೆ.ತನ್ನ ಅಕ್ಷದ ಮೇಲೆ ಬುಧ ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸುತ್ತುವ ಇದರ ೧ ದಿನ ಭೂಮಿಯ ೨೪೩ ದಿನಕ್ಕೆ ಸಮಾನ.ಇದು ಭೂಮಿಯ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ.ಇದರ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲಾಮ್ಲ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳು ಇಲ್ಲ.ಇದರ ಮೇಲ್ಮೈ ಸೀಸವನ್ನೂ ಕರಗಿಸಬಲ್ಲಷ್ಟು ಶಾಖದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಘನರೂಪಿಯಾದ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಭೂಮಿಯ "ಸಹೋದರ ಗ್ರಹ"ವೆಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶುಕ್ರವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳಕನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವ ಮೋಡಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿರುವಾಗ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹ ವಿಜ್ಞಾನವು ಶುಕ್ರದ ಕೆಲವು ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬಯಲುಮಾಡುವ ಮುನ್ನ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ವದಂತಿಗಳು, ಅನುಮಾನಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇಂಗಾಲದ ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲೇ ಅತಿ ದಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ವಾಯು ಒತ್ತಡವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಒತ್ತಡಕ್ಕಿಂತ 90 ಪಟ್ಟು ಅಧಿಕ. ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನ ವಿವರವಾದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕಳೆದ 20 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳು ಕಂಡುಬರುವ ಈ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಕೆಲವು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳು ಜೀವಂತವಾಗಿರಬಹುದು. ಶುಕ್ರ ಗ್ರಹದ ವ್ಯಾಸ ೧೨,೪೦೦ ಕಿ.ಮೀ ಅಂದರೆ ೭,೭೦೦ ಮೈಲಿಗಳು.ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಬಾರಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲ ೨೨೪.೭ ದಿನಗಳು.ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೦೮,೦೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಅಂದರೆ ೬೭,೦೦೦,೦೦೦ ಮೈಲಿಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ರಚನೆ ಶುಕ್ರವು 4 ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲೊಂದು; ಅರ್ಥಾತ್, ಭೂಮಿಯಂತೆಯೇ ಶುಕ್ರವು ಶಿಲೆ/ಖನಿಜಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರ ಇವೆರಡೂ ಒಂದೇ ತೆರನಾಗಿವೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಶುಕ್ರವನ್ನು ಭೂಮಿಯ 'ಅವಳಿ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಶುಕ್ರದ ವ್ಯಾಸವು ಭೂಮಿಯದಕ್ಕಿಂತ ಕೇವಲ 650 ಕಿ.ಮೀ. ಕಡಿಮೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಭೂಮಿಯ 81.5%ರಷ್ಟು ಇದೆ. ಆದರೆ, ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ದಟ್ಟವಾದ ಇಂಗಾಲದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈಮೇಲೆ ಭೂಮಿಗಿಂತ ಬಹಳ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಆಂತರಿಕ ರಚನೆ ಶುಕ್ರದ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ನೇರವಾದ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಭೂಮಿ-ಶುಕ್ರಗಳ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸಾಮೀಪ್ಯದಿಂದ ನಾವು ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಭೂಮಿಯಂತೆ ಶುಕ್ರವೂ ಒಂದು ಒಳಭಾಗ, ಒಂದು ನಡುಭಾಗ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮೈಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಭೂಮಿಯಂತೆ ಶುಕ್ರದ ಒಳಭಾಗವು ಕಡೇಪಕ್ಷ ಭಾಗಶಃವಾದರೂ ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುವ ಕಾರಣ, ಅದರ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡವಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡು ಗ್ರಹಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಭೂಭಾಗಗಳು ಇಲ್ಲದಿರುವುದು. ಬಹುಶಃ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮತ್ತು ನಡುಭಾಗಗಳು ಆರ್ದ್ರವಾಗಿರುವುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಿರಬಹುದು. ಶುಕ್ರದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂವಹನೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ನಡೆಯದಿರುವುದು ಮತ್ತು ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವಿಲ್ಲದಿರುವುದೂ ಈ ಭೂಭಾಗಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಪರಿಣಾಮಗಳೇ ಇರಬಹುದು. ಭೂವಿವರಣೆ ಶುಕ್ರಗ್ರಹ ಸುಮಾರು ಶೇ80%ರಷ್ಟು ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ನುಣುಪಾದ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಸಮತಳಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಎರಡು ಎತ್ತರಿಸಿದ 'ಖಂಡಗಳು' ಇನ್ನುಳಿದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಖಂಡವು ಗ್ರಹದ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಗೋಳದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಸಮಭಾಜಕದ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿವೆ. ಸುಮಾರು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಷ್ಟೇ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವ ಉತ್ತರದ ಖಂಡಕ್ಕೆ ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ ದೇವತೆಯಾದ ಇಶ್ತಾರ್ ಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಇಶ್ತಾರ್ ಭೂಮಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌ವೆಲ್ ಪರ್ವತವು ಇಶ್ತಾರ್ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಪರ್ವತದ ಶಿಖರವು ಶುಕ್ರದ ಸರಾಸರಿ ಮೇಲ್ಮೈ ಎತ್ತರಕ್ಕಿಂತ 11 ಕಿ.ಮೀ. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯಮೇಲೆ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್ ಶಿಖರವು ಸಾಗರದ ಮಟ್ಟದಿಂದ 9ಕಿ.ಮೀ. ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಸುಮಾರು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದಷ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣವುಳ್ಳ ದಕ್ಷಿಣದ ಖಂಡಕ್ಕೆ, ಗ್ರೀಕ್ ದೇವತೆಯಾದ ಆಫ್ರೋಡೈಟ್ ಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಆಫ್ರೋಡೈಟ್ ಭೂಮಿಯೆಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಖಂಡದ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗಗಳು ಆಳವಾದ ಬಿರುಕುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳು, ಪರ್ವತಗಳು, ಮತ್ತು ಕಣಿವೆಗಳಲ್ಲದೆ, ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕೆಲವು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೂ ಇವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಸೇರಿವೆ: ಚಪ್ಪಟೆ ಮೇಲ್ಭಾಗವುಳ್ಳ, ಜ್ವಾಲಮುಖಿಯಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾದ, farra ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು (ಇವು ದಪ್ಪನಾದ ದೋಸೆಯಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು, ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ 20-50ಕಿ.ಮೀ. ಮತ್ತು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ 100-1000ಮೀ. ಇರುತ್ತವೆ); novae ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಬಿರುಕು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು; ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಮತ್ತು ಏಕೆಕೇಂದ್ರೀಯ ಬಿರುಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದು (ಜೇಡನ ಬಲೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ) arachnoids ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು; ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾದ ಉಂಗುರಾಕಾರದ ಬಿರುಕುಗಳು (ಇವನ್ನು coronae ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಈ ಎಲ್ಲಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೂ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸಿವೆ. ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುವ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಗಳಿಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಥವಾ ಪೌರಾಣಿಕ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಿರುವ ಕೆಲವೇ ಅಪವಾದಗಳೆಂದರೆ, James Clerk Maxwell ಅವರ ಹೆಸರಿಡಲಾದ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ವೆಲ್ ಪರ್ವತ, Alpha Regio, Beta Regio ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾದ ಎರಡು ಎತ್ತರದ ವಲಯಗಳು. ಮೇಲ್ಮೈ ಭೂವಿಜ್ಞಾನ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗಗಳು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿವೆ. ಶುಕ್ರನ ಮೇಲೆ ಭೂಮಿಗಿಂತ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳಿದ್ದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 167 ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳು 100ಕಿ.ಮೀ. ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಇಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾದ ಏಕಮಾತ್ರ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆಂದರೆ ಹವಾಯಿನಲ್ಲಿರುವ BigIsland. ಆದರೆ, ಇದರರ್ಥ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜ್ವಾಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಗಿಂತ ತುಂಬ ಹಳೆಯದಾಗಿರುವುದು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಭೂಭಾಗಗಳ ನಿರಂತರ ಚಲನೆಯಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯು ತನ್ನನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಸರಾಸರಿ ಆಯಸ್ಸು ಸುಮಾರು 10 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಶುಕ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ೫೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷ ಹಳೆಯದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಈಗಲೂ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆಯೆಂದು ಹಲವಾರು ಸಾಕ್ಷಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ರಷ್ಯಾದ ವೆನೆರಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮತ್ತು ವೆನೆರಾ ೧೨ ಶೋಧಕಗಳು ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮಿಂಚನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದವು. ಇದಲ್ಲದೆ, ವೆನೆರಾ ೧೨ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲಿಳಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಪ್ರಬಲವಾದ ಸಿಡಿಲ ಸದ್ದನ್ನೂ ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಗುಡುಗು ಮಿಂಚುಗಳು ಮಳೆಯಿಂದುಂಟಾದರೂ, ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಮಳೆ ಬೀಳುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಗುಡುಗು/ಮಿಂಚುಗಳು ಯಾವುದೋ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿದ ಧೂಳಿನಿಂದ ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ನಾವು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಈ ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವ ಇನ್ನೊಂದು ಸಾಕ್ಷಿಯೆಂದರೆ ೧೯೭೮ ರಿಂದ ೧೯೮೬ರ ನಡುವೆ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಗಂಧಕದ ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡ್‌ನ ಪ್ರಬಲತೆಯು ೧೦ ಪಟ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಬಹುಶಃ ಮುಂಚೆ ಯಾವುದೋ ದೊಡ್ಡ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಯ ಸ್ಫೋಟದಿಂದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದ SO2ನ ಪ್ರಬಲತೆಯು ತದನಂತರ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ವೆನೆರಾ 14 ತೆಗೆದ ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯಿಂದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಒಂದೇ ಸಮ ಹರಡಿರುವಂಥ ಸುಮಾರು 1,000 ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳು ಶುಕ್ರನ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿ, ಚಂದ್ರ, ಮತ್ತಿತರ ಕುಳಿಗಳಿರುವ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕುಳಿಗಳು ಸವೆದುಹೋದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನಂತರದ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳಿಂದ ಹಾಗೂ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಗಾಳಿ, ಮಳೆಯಿಂದ ಈ ಸವೆಯುವಿಕೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಬಹುತೇಕ ಕುಳಿಗಳು ಯಾವ ಸವೆಯುವಿಕೆಯೂ ಇಲ್ಲದೆ ಹೊಸದರಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಕುಳಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಸುಸ್ಥಿತಿಯು, ಸುಮಾರು 50 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಶುಕ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಹೊಸ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ ಭೂಭಾಗಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಈ ರೀತಿಯ ಚಲನೆ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಚಲನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಹದ ನಡುಭಾಗದ ಶಾಖವು ಹೊರಹೋಗಲು ಅಡಚಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬದಲಿಗೆ, ಶುಕ್ರದ ನಡುಭಾಗದ ತಾಪಮಾನವು ಒಂದು ಮಿತಿಯವರೆಗೂ ಏರುತ್ತದೆ. ಏರಿದ ತಾಪವು ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ನಂತರ, ಸುಮಾರು 10 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಮೈ ನಾಶವಾಗಿ ಪುನಃ ಹೊಸ ಮೇಲ್ಮೈ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಶುಕ್ರದ ಕುಳಿಗಳಿಗೆ 3 ರಿಂದ 280 ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ. ಗ್ರಹದತ್ತ ಬರುತ್ತಿರುವ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ದಟ್ಟವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದಾಗಿ 3ಕಿ.ಮೀ.ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವ್ಯಾಸದ ಕುಳಿಗಳು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಚಲನಶಕ್ತಿಯಿರುವ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳನ್ನು ವಾಯುಮಂಡಲವು ಎಷ್ಟು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆಂದರೆ, ಈ ಕಾಯಗಳು ಶುಕ್ರವನ್ನಪ್ಪಳಿಸಿದಾಗ ಕುಳಿಗಳು ಉಂಟಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ವಾಯುಮಂಡಲ ಬಹಳ ದಟ್ಟವಾದ ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇಂಗಾಲದ ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ವಾಯು ಒತ್ತಡವು ಭೂಮಿಯದಕ್ಕಿಂತ 90 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು. ಇದು ಭೂಮಿಯ ಸಾಗರಗಳಲ್ಲಿ 1ಕಿ.ಮೀ. ಆಳದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವ ಒತ್ತಡದಷ್ಟಿದೆ. CO2 ಅತಿ ಸಮೃದ್ಧವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಪ್ರಬಲವಾದ ಹರಿತ್ಗೃಹ ಪರಿಣಾಮವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿ, ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವನ್ನು 400° ಸೆ. ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಶುಕ್ರನಿಗಿಂತ ಬುಧವು ಸೂರ್ಯನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಶುಕ್ರನಿಗಿಂತ 4 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರೂ, ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಬುಧದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭೂಮಿಯ ಈಗಿನ ವಾಯುಮಂಡಲದಂತೆಯೇ ಇತ್ತೆಂದೂ, ಅಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀರಿತ್ತೆಂದೂ, ಆದರೆ ಆ ನೀರು ಇಂಗಿದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಹರಿತ್ಗೃಹ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟಾಯಿತೆಂದೂ, ಮತ್ತು ಆ ಹರಿತ್ಗೃಹ ಪರಿಣಾಮವೇ ಇನ್ನಷ್ಟು ಹರಿತ್ಗೃಹ ವಾಯುವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿತೆಂದೂ, ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ, ತೀವ್ರವಾದ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಶುಕ್ರವು ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಉಷ್ಣ ಜಡತ್ವ ಮತ್ತು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂವಹನೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ, ತನ್ನ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿದ್ದರೂ, ಶುಕ್ರದ ದಿನ ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯ ಗ್ರಹಭಾಗಗಳು ಸುಮಾರು ಒಂದೇ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಮೇಲ್ಮೈನ ಬಳಿ ಮಾರುತಗಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕೆಲವೇ ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರತಿ ಘಂಟೆಯ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಿದರೂ, ವಾಯು ಸಾಂದ್ರತೆ ಅದಿಕವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ, ಈ ನಿಧಾನವಾದ ಚಲನೆಯೂ ಅಡಚಣೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಬಲವನ್ನು ಹೇರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಧೂಳು, ಸಣ್ಣ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮೊಡನೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. CO2 ನ ದಟ್ಟವಾದ ಪದರದ ಮೇಲೆ ಗಂಧಕದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಗಂಧಕಾಮ್ಲದ ಹನಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ದಪ್ಪನಾದ ಮೋಡಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಮೋಡಗಳು ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 60% ನ್ನು ಮರಳಿ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿಬಿಡುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿರುವಾಗ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನ ನೇರ ವೀಕ್ಷಣೆಯು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ. ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಗಿಂತ ಸೂರ್ಯನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಈ ಶಾಶ್ವತ ಮೋಡದ ಹೊದಿಕೆಗಳಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಭೂಮಿಯಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಶಾಖಗಳು ಬೀಳುವುದಿಲ್ಲ. CO2 ನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹರಿತ್ಗೃಹ ಪರಿಣಾಮವು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಬಹುಶಃ ಭೂಮಿಯ ತಾಪಮಾನದಷ್ಟೇ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. 300 ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರತಿ ಘಂಟೆ ವೇಗದ ಪ್ರಬಲ ಮಾರುತಗಳು ಮೋಡದ ಪದರದ ಬಳಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಪ್ರತಿ 4-5 ಭೂದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಗ್ರಹವನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಮತ್ತು ಒಳಭಾಗ ಶುಕ್ರದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಭೂಮಿಯದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ದುರ್ಬಲವೂ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣದೂ (ಅರ್ಥಾತ್, ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ) ಆಗಿರುವುದೆಂದು ಪಯೋನೀರ್ ಶುಕ್ರ ಪರಿಭ್ರಮಕವು 1980ರಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿತು. ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಒಳಭಾಗದ ಆಂತರಿಕ ಉತ್ಪಾದಕದಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿದ್ದರೂ, ಶುಕ್ರದ ದುರ್ಬಲವಾದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸೌರ ಮಾರುತ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರದ ಅಯಾನುಗೋಳದ ಪರಸ್ಪರ ಒಡನಾಟದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಶುಕ್ರದ ಕಾಂತಗೋಳವು ಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ವಿಕಿರಣಗಳಿಂದ ತಡೆಯಲಾರದಷ್ಟು ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರವು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಂತೆಯೇ ಇದ್ದು ಅದರ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಂತೆಯೇ ಉತ್ಪಾದಕವಿರುವ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಇದ್ದಿದ್ದರಿಂದ, ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಒಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಉತ್ಪಾದಕದ ಅಸ್ಥಿತ್ವಕ್ಕೆ 3 ಅಂಶಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ: ಒಂದು ವಿದ್ಯುತ್‌ ವಾಹಕ ದ್ರವ, ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಣ, ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯದಾಗಿ ಸಂವಹನ. ಶುಕ್ರದ ಒಳಭಾಗವು ವಿದ್ಯುತ್‌ವಾಹಕವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಹದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದು ಉತ್ಪಾಕವನ್ನುಂಟುಮಾಡಲು ಸಾಕಾಗುವಷ್ಟು ವೇಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಷಯಗಳಿಂದ ತಿಳಿದು ಬರುವುದೇನೆಂದರೆ, ಉತ್ಪಾದಕವಿಲ್ಲದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಬಹುಶಃ ಶುಕ್ರದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂವಹನ ಉಂಟಾಗದಿರುವುದು. ಭೂಮಿಯ ದ್ರವೀಕೃತ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಳಪದರಗಳಲ್ಲಿರುವ ದ್ರವವು ಹೊರಪದರಗಳಲ್ಲಿರುವ ದ್ರವಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಸಂವಹನೆಯು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಒಳ ಶಾಖವನ್ನು ಹೊರಸೂಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಭೂಭಾಗಗಳೇ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ಶುಕ್ರದ ಒಳಭಾಗದ ಎಲ್ಲಾ ಪದರಗಳೂ ಬಹುಶಃ ಒಂದೇ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಇವೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಭವನೆಯೆಂದರೆ, ಶುಕ್ರದ ಒಳಭಾಗವು ಈಗಾಗಲೇ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಘನೀಕೃತಗೊಂಡಿದೆ. ಕಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಣ ಶುಕ್ರವು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸರಾಸರಿ 10.6 ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 224.65 ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯೂ ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಕೇವಲ 1% ಚ್ಯುತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಶುಕ್ರದ ಕಕ್ಷೆಯು ವೃತ್ತಾಕಾರಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಮೀಪವಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು 4 ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಬೇರಾವುದೇ ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಸರಾಸರಿ 584 ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಶುಕ್ರ-ಭೂಮಿ ಇಷ್ಟು ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಶುಕ್ರವು ತನ್ನ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ 243 ಭೂಮಿ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಇದು ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲೇ ಅತಿ ನಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ದಿನವು (243 ಭೂಮಿ ದಿನಗಳು) ಶುಕ್ರದ ಒಂದು ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ (224.7 ಭೂಮಿ ದಿನಗಳು) ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲವಿರುತ್ತದೆ!! ಆದರೆ, ಶುಕ್ರದ ಒಂದು ಸೌರ ದಿನದ ಅವಧಿಯು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ದಿನದ ಅವಧಿಗಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ; ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲಿರುವ ವೀಕ್ಷಕನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಕಾಣಿಸುವಂತೆ ಒಂದು ಸೂರ್ಯೋದಯದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಸೂರ್ಯೋದಯದ ನಡುವೆ ಇರುವ ಕಾಲಾವಧಿಯು 116.75 ಭೂಮಿ ದಿನಗಳು. ಸೂರ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ 6.5 ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರತಿ ಘಂಟೆಯ ವೇಗದಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ವೇಗವು ಸುಮಾರು 1,600 ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರತಿ ಘಂಟೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಕಾಣಿಸುವಂತೆ, ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕಾರವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ಗ್ರಹಗಳು ತಮ್ಮ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತಲೂ ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕಾರದಲ್ಲೇ ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಶುಕ್ರವು ಮಾತ್ರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಶುಕ್ರದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಾಪಿಸಿದಾಗ ಅದರ ಈ ನಿಧಾನವಾದ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯು ಹೇಗೆ ಉಂಟಾಯಿತೆಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ತಬ್ಬಿಬ್ಬುಗೊಳಿಸಿತು. ಸೌರ ಜ್ಯೋತಿಪಟಲದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರವು ಪ್ರಾಯಶಃ ಈಗಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವುಳ್ಳ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಗತಿಕವಾದ ಚಲನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಶುಕ್ರದ ದಟ್ಟ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮೇಲಾದ ಉಬ್ಬರ-ಇಳಿತಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಅದರ ಚಲನೆಯನ್ನು ಈಗಿರುವಷ್ಟು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಶುಕ್ರದ ವಾರ್ಷಿಕ ಮತ್ತು ದೈನಂದಿನ ಚಲನೆಗಳ ಒಂದು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಸರಾಸರಿ 584 ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಅವಧಿಯು ಶುಕ್ರದ 5 ಸೌರದಿನಗಳ ಅವಧಿಯಷ್ಟೇ ಇದೆ. ಕಾಲಾವಧಿಗಳ ನಡುವೆಯಿರುವ ಈ ಸಂಬಂಧಗಳು ಕೇವಲ ಕಾಕತಾಳೀಯವೋ ಅಥವಾ ಭೂಮಿ-ಶುಕ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ತರಹದ ಉಬ್ಬರ-ಇಳಿತಗಳಿಂದಾದ ಬದ್ಧತೆಯೋ (tidal locking) ಎಂಬುದು ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, 2002 VE68 ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಕಾಯವು ಶುಕ್ರನ ಸುತ್ತ ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿದೆ. :en:California Institute of Technologyಯ ಆಲೆಕ್ಸ್ ಅಲೇಮಿ ಮತ್ತು ಡೇವಿಡ್ ಸ್ಟೀವನ್‌ಸನ್ ಅವರು ಸೌರಮಂಡಲದ ಮೊದಲ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಒಂದು ಮಾದರಿಯನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ, ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಶುಕ್ರವು, ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯಿಂದ ಉದ್ಭವವಾದಕಡೇಪಕ್ಷ ಒಂದು ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅಲೇಮಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೀವನ್‌ಸನ್ನರ ಪ್ರಕಾರ, ಸುಮಾರು 1 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಇನ್ನೊಂದು ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯು ಶುಕ್ರದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಈ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಣದಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಉಪಗ್ರಹವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡು ಗ್ರಹದತ್ತ ಬೀಳುತ್ತಾ ಹೋಯಿತು. ಕಡೆಗೆ ಆ ಉಪಗ್ರಹವು ಶುಕ್ರವನ್ನು ಢಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದು ಅದರಲ್ಲೇ ವಿಲೀನವಾಯಿತು. ತದನಂತರದ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳು ಬೇರಾವುದಾದರೂ ಉಪಗ್ರಹಗಳಾನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳೂ ಮೊದಲ ಉಪಗ್ರಹದಂತೆಯೇ ಶುಕ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನವಾದವು. ಅಲೇಮಿ ಸ್ಟೀವನ್‌ಸನ್ ಅಧ್ಯಯನವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆದಿರುವುದರಿಂದ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಈ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ಒಪ್ಪಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆಂದು ಕಾದು ನೋಡಬೇಕು. ವೀಕ್ಷಣೆ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು −3.8 ರಿಂದ −4.6ಅ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಆಕಾಶದಿಂದ ಎಲ್ಲ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ನಡುದಿನದಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸುವಷ್ಟು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯ ದಿಗಂತದ ಬಳಿ ಇದ್ದಾಗಲಂತೂ ಶುಕ್ರವನ್ನು ಬಹು ಸುಲಭವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವಾಗ ಪ್ರತಿ 584 ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಯನ್ನು 'ದಾಟಿಕೊಂಡು' ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾದಾಗ, ಶುಕ್ರವು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ನಂತರ ಕಾಣುವ 'ಸಂಧ್ಯಾ ನಕ್ಷತ್ರ' ದಿಂದ ಸೂರ್ಯೋದಯಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಕಾಣುವ 'ಉಷಾ ನಕ್ಷತ್ರ'ವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಬುಧವನ್ನು ನಸುಕಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಕಷ್ಟವಾದರೂ, ಶುಕ್ರವು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿರುವಾಗ ಎಷ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆಂದರೆ, ಅದನ್ನು ಗುರುತು ಹಿಡಿಯದಿರುವುದೇ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಆಕಾರದ ಕಾರಣ, ಸೂರ್ಯಾಸ್ತವಾದ ಹಲವು ಘಂಟೆಗಳ ನಂತರವೂ ಶುಕ್ರವು ಕತ್ತಲಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಬಿಂದುವಿನ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳಿಗಿಂತ ಶುಕ್ರವು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಹಲವು ಬಾರಿ ಶುಕ್ರವನ್ನು ಬೇರೆಯಾವುದೋ ವಿಚಿತ್ರ ವಸ್ತುವೆಂದೋ ಅಥವಾ ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಯೆಂದೋ ಅಪಾರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸರ್ವೇ ಸಾಮಾನ್ಯದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. 1969ರಲ್ಲಿ , ಮುಂದೆ ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗುವವರಿದ್ದ ಜಿಮ್ಮಿ ಕಾರ್ಟರ್ಅವರು ಒಂದು ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಯನ್ನು ನೋಡಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ನಂತರದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಂತೆ ಬಹುಶಃ ಅವರು ಸಹ ಶುಕ್ರವನ್ನು ನೋಡಿ ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಯೆಂದೇ ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. ಶುಕ್ರವು ತನ್ನ ಕಕ್ಷವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತ, ಚಂದ್ರನಂತೆಯೇ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ: ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವೆ ಹಾದುಹೋಗುವಾಗ ಹೊಸಚಂದ್ರನಂತೆ, ಸೂರ್ಯನ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಂತೆ, ಮತ್ತು ಭೂಮಿ-ಸೂರ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ರೇಖೆಯಿಂದ ದೂರವಿದ್ದಾಗ ಅರ್ಧಚಂದ್ರನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಕಾಣುವ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶುಕ್ರವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ; ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಭೂಮಿಯಿಂದ ಬಹಳ ದೂರವಿರುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರದ ಕಕ್ಷೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಓರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (ಅಂದರೆ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರಗಳು ಬೇರೆ ಸಮತಳಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ). ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯದ ಮಧ್ಯೆ ಹಾದುಹೋದಾಗ ಸೂರ್ಯನ ಬಿಂಬವು ಮರೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಸುಮಾರು 120 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ, 8 ವರ್ಷಗಳ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಶುಕ್ರ ಸಂಕ್ರಮಣಗಳು ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಸಂಕ್ರಮಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಸಮತಳದಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಸಂಕ್ರಮಣವು 2004ರಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಯಿತು. ಇದರ ನಂತರದ ಸಂಕ್ರಮಣವು 2012ರಲ್ಲಿ ಆಗಲಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರ ಸಂಕ್ರಮಣವಾದಾಗ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಖಗೋಳ ಮಾನದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು (ಮತ್ತು, ಸೌರಮಂಡಲದ ಗಾತ್ರವನ್ನು) ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಶುಕ್ರ ಸಂಕ್ರಮಣವು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. 1768ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಕುಕ್ನು ಶುಕ್ರ ಸಂಕ್ರಮಣವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲೆಂದು ತಹೀತಿಗೆ ಹೊರಟ ನಂತರವೇ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪೂರ್ವ ತೀರವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಿದನು. ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಶುಕ್ರದ ವೀಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರುವ ಒಂದು ನಿಗೂಢತೆಯೆಂದರೆ 'ಆಶನ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಬೆಳಕು. ಈ ಬೆಳಕು ಶುಕ್ರವು ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರುವಾಗ ಅದರ ಕತ್ತಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಂದವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆಶನ್ ಬೆಳಕು 1643ರಷ್ಟು ಮುಂಚೆಯೇ ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿತ್ತಾದರೂ, ಇದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ದೃಢಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿಲ್ಲ. ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಮಿಂಚಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಈ ಬೆಳಕು ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ಕೆಲವು ವೀಕ್ಷಕರು ಅನುಮಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕೃತಿಯ ವಸ್ತುವಿನ ವೀಕ್ಷಣೆಯು ವೀಕ್ಷಕರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಮಾಡಿ ದೃಷ್ಟಿಭ್ರಾಂತಿಯನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡಿರಬಹುದು. ಶುಕ್ರದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮುಂಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಭಾರತದ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಶುಕ್ರವನ್ನು ನವಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದೂರದರ್ಶಕದ ಆವಿಶ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಶುಕ್ರವನ್ನು 'ಅಲೆದಾಡುವ ನಕ್ಷತ್ರ' ಎಂದು ಮಾತ್ರ ತಿಳಿಯಲಾಗಿತ್ತು. ಶುಕ್ರವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ, ಇವೆರಡೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾಯಗಳೆಂದು ಹಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. ಶುಕ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆಯೆಂದು ಪೈಥಾಗೊರಸನು ನಂಬಿದ್ದರೂ, ಕ್ರಿ.ಪೂ.6ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಶುಕ್ರವು ಎರಡು ಕಾಯಗಳಲ್ಲದೆ ಒಂದೇ ಗ್ರಹವೆಂದು ಅವನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಕ್ರಿ.ಶ. 17ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಶುಕ್ರದ ಅವಲೋಕನೆ ಮಾಡಿದಾಗ, ಶುಕ್ರವು ಚಂದ್ರನಂತೆಯೇ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು, ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿ, ಸಣ್ಣ ಚಂದ್ರಾಕಾರದಿಂದ ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರ, ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ತಳೆಯುತ್ತದೆಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡನು. ಶುಕ್ರವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಈ ರೀತಿಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಉಂಟಾಗಲು ಸಾಧ್ಯ. ಸೂರ್ಯನೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸೌರಮಂಡಲದ ಗ್ರಹಗಳು ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದ ಟಾಲೆಮಿಯ ವಾದವನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲು ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಮಾಡಿದ ಅವಲೋಕನೆಯು ಬಹಳ ಉಪಯುಕ್ತವಾಯಿತು. 1790ರಷ್ಟು ಮುಂಚೆಯೇ ಯೋಹಾನ್ ಶ್ರಾಟರ್ ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದನು. ಗ್ರಹವು ತೆಳುವಾದ ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅದರ ಮೊನೆಗಳು ೧೮೦° ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೋನವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿವೆಯೆಂದು ಶ್ರಾಟರ್‌ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ದಟ್ಟವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ಚದುರಿಸುವುದರಿಂದ ಈ ರೀತಿ ಆಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅವನು ಸರಿಯಾಗಿ ತರ್ಕಿಸಿದನು. ಇದಾದ ನಂತರ, ಗ್ರಹವು ಕೆಳ ಗ್ರಹಕೂಟದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅದರ ಕತ್ತಲ ಬದಿಯನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದ ಚೆಸ್ಟರ್ ಸ್ಮಿತ್ ಲೈಮನ್ನು ಒಂದು ಪೂರ್ಣ ಉಂಗುರವನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಇದು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನೊದಗಿಸಿತು. ಗ್ರಹದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವನ್ನು ನಿಗದಿಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಈ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಕ್ಲಿಷ್ಟಗೊಳಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಮತ್ತು ಶ್ರಾಟರ್‌ನಂತಹ ವೀಕ್ಷಕರು ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈನಂತೆ ಕಂಡ ಪದರದ ಮೇಲಿದ್ದ ಕಲೆಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವನ್ನು ೨೪ ಘಂಟೆಗಳೆಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದರು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಸಂಶೋಧನೆ 20ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೂ ಶುಕ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಬೇರೆ ಹೆಚ್ಚೇನೂ ತಿಳಿದುಬರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ರೀತಿ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆ ತೋರದೆ ಸಮವಾದ ಒಂದು ತಟ್ಟೆಯಂತಿದ್ದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಹೇಗಿರಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸುಳಿವೇ ಸಿಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪನ, ರೆಡಾರ್ ಮತ್ತು ಅತಿನೇರಳೆ ಕಿರಣಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿ ಇವುಗಳಿಂದ ಅವಲೋಕಿಸಿದ ನಂತರವೇ ಶುಕ್ರದ ಹಲವು ರಹಸ್ಯಗಳು ಬಯಲಾದವು. 1920ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ Frank E. Ross ಅವರು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಅತಿನೇರಳೆ ಕಿರಣಾವಲೋಕನ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಅವಲೋಕನದಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳು ನಸುಗೆಂಪು ಕಿರಣಾವಲೋಕನದಿಂದ ಮತ್ತು ಗೋಚರವಾಗುವ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾದ ಚಿತ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚು ವಿವರಗಳನ್ನು ಬಯಲುಮಾಡಿದವು. ಎತ್ತರದ ಮೋಡಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ದಟ್ಟವಾದ ಹಳದಿ ವಾಯುಮಂಡಲವೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಎಂದು ಅವರು ಸೂಚಿಸಿದರು. 1900ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ವರ್ಣಪಟಲ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣದ ಬಗ್ಗೆ ಮೊದಲ ಸುಳಿವುಗಳು ದೊರಕಿದವು. :en:Vesto Slipherನು ಶುಕ್ರದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಡಾಪ್ಲರ್ ಸ್ಥಳಾಂತರವನ್ನು ಮಾಪಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದನು. ಆದರೆ, ಈ ಯತ್ನದಿಂದ, ಶುಕ್ರದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕಂಡುಬರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ, ಶುಕ್ರವು ಮುಂಚೆ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅವನು ಶಂಕಿಸಿದನು. 1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ನಂತರದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಶುಕ್ರದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಪ್ರತಿಗಾಮಿಯೆಂದು ದೃಢಪಡಿಸಿದವು. 1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ನಡೆಸಲಾದ ರೆಡಾರ್ ಅವಲೋಕನದಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲದ ಪ್ರಮಾಣವು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. ಈ ಪ್ರಮಾಣವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿರುವ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲದ ಮೌಲ್ಯಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. 1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ರೆಡಾರ್ ಅವಲೋಕನಗಳಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವು ವಿವರಗಳು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ತಿಳಿದುಬಂದವು. ಅರೆಸಿಬೊ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಿಂದ ಶುಕ್ರದತ್ತ ಮಿಡಿಯುವ ರೇಡಿಯೋ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಿ, ಅವುಗಳ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದಾಗ, ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವುಳ್ಳ ಎರಡು ವಲಯಗಳು ಪತ್ತೆಯಾದವು. ಈ ವಲಯಗಳಿಗೆ ಆಲ್ಫಾ ಮತ್ತು ಬೀಟಾ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಅವಲೋಕನೆಗಳು ಒಂದು ಕಾಂತಿಯುತದವಾದ ಪರ್ವತವಲಯವನ್ನೂ ಹೊರಗೆಡವಿದವು. ಇದನ್ನು ಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌ವೆಲ್ ಪರ್ವತವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸ್ತ್ರೀ ನಾಮಗಳಿಲ್ಲ. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಅತ್ತ್ಯುತ್ತಮ ರೆಡಾರ್ ಚಿತ್ರಗಳು 5ಕಿ.ಮೀ. ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡದಾದ ಮೇಲ್ಮೈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ತೋರಿಸಿದವು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ವಿವರವಾದ ಅನ್ವೇಷಣೆಯನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಶುಕ್ರದ ಅನ್ವೇಷಣೆ ಮುಂಚಿನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಮಾನವ ರಹಿತ ಗಗನ ಯಾತ್ರೆಯು (ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಇದು ಯಾವುದೇ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಮಾನವ ರಹಿತ ಯಾತ್ರೆ) ಫೆಬ್ರವರಿ, ೧೨, ೨೦೦೬ರಂದು ವೆನೆರಾ ೧ ಶೋಧಕದ ಉಡಾವಣೆಯಿಂದ ಶುರುವಾಯಿತು. ಬಾಕಿಯಂತೆ ಬಹು ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಸೋವಿಯತ್ ವೆನೆರಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೊದಲ ನೌಕೆಯಾದ ವೆನೆರಾ ೧ನ್ನು ಬುಧದತ್ತ ನೇರ ಪಥದಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಉಡಾವಣೆಯ ೭ ದಿನಗಳ ನಂತರ ನೌಕೆಯು ಭೂಮಿಯಿಂದ ೨.೮ ಕೋಟಿ ಮೈಲುಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಅದರ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿದುಹೋಯಿತು. ನೌಕೆಯು ಶುಕ್ರದಿಂದ ೧೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಯಿತೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಶುಕ್ರಾನ್ವೇಷಣೆಯು ಸಹ ಉಡಾವಣೆಯಲ್ಲೇ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧ರ ನಷ್ಟದಿಂದ ಶುರುವಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ತದನಂತರದ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೨ ನೌಕೆಯು, ೧೦೯-ದಿನಗಳ ಯ ನಂತರ, ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ೩೪,೮೩೩ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ಮೇಲೆ ಹಾರಿಹೋಗಿ, ವಿಶ್ವದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಅಂತರಗ್ರಹ ಯಾತ್ರೆಯಾಯಿತು. ಶುಕ್ರದ ಮೋಡ ಪದರಗಳು ತಣ್ಣಗಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಕಡೇಪಕ್ಷ ೪೨೫ಸೆ. ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಬಿಸಿಯಾಗಿದೆಯೆಂದು ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೨ರ ಮೈಕ್ರೋತರಂಗ ಮತ್ತು ನಸುಗೆಂಪು ರೇಡಿಯೋಮಾಪಕಗಳು ಕಂಡುಹಿಡಿದವು. ಈ ವಿಷಯವು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದ ನಂತರ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಜೀವಿಗಳಿರಬಹುದೆಂಬ ಆಸೆಯನ್ನು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಕೈ ಬಿಡಲಾಯಿತು. ಈ ನೌಕೆಯು ಗ್ರಹದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಮತ್ತು ಖಗೋಳ ಮಾನದ ಸುಧಾರಿತ ಅಂದಾಜುಗಳನ್ನೂ ಪಡೆಯಿತು. ಆದರೆ, ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಅಥವಾ ವಿಕಿರಣ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಿಲ್ಲ. ವಾಯುಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಮಾರ್ಚ್ ೧, ೧೯೬೬ರಂದು ವೆನೆರಾ ೩ ಶೋಧಕವು ಶುಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು. ಈ ಶೋಧಕವು ಭೂಮಿಯಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೊಂದು ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ವಸ್ತು. ಆದರೆ, ಶುಕ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನವೇ ಅದರ ಸಂಪರ್ಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೆಟ್ಟುಹೋಯಿತು. ಇದರ ನಂತರದ ನೌಕೆಯಾದ ವೆನೆರಾ ೪ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮, ೧೯೬೭ರಂದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಹಲವಾರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿತು. ವಾಯುಮಂಡಲವು ೯೦-೯೫% ಇಂಗಾಲದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ನಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ೫೦೦ಸೆ. ನಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೨ ಮಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚೆಂದು ವೆನೆರಾ ೪ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು. ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವು, ವೆನೆರಾ ೪ನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಅಭಿಯಂತರರು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದಟ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕೆಳಗಿಳಿದ ಶೋಧಕದ ವಿದ್ಯುತ್ಕೋಶವು ಬಹು ಬೇಗನೆ ನಿಶ್ಶಕ್ತವಾಯಿತು. ೯೩ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ ನಂತರ, ವೆನೆರಾ ೪ರ ಕಟ್ಟ ಕೊನೆಯ ಒತ್ತಡ ಮಾಪನವು ೨೪.೯೬ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ೧೮-bar ಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಒಂದು ದಿನದ ನಂತರ (ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯, ೧೯೬೭ರಂದು) ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೫ ಶೋಧಕವು ಶುಕ್ರವನ್ನು ತಲುಪಿ, ಅದರ ಮೋಡದ ಪದರದಿಂದ ೪,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಾರಿಹೋಯಿತು. ಮಂಗಳದತ್ತ ಹೊರಟಿದ್ದ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೪ ವಿಫಲವಾದರೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲೋಸುಗ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೫ನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೪ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೫ನ್ನು ಶುಕ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೨ ಹೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮಗ್ರಾಹಿಯಾದ ಉಪಕರಣಗಳು, ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಅದರ ರೇಡಿಯೋ ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲದ ರಚನೆ, ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದವು. ವೆನೆರಾ ೪ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೫ರಿಂದ ಬಂದ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ರಷ್ಯಾ-ಅಮೆರಿಕಾಗಳ ಸಂಯುಕ್ತ ತಂಡವೊಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿತು. ಇದು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಸಹಕಾರದ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ವೆನೆರಾ ೪ರಿಂದ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಕಲಿತುಕೊಂಡ ಸೋವಿಯೆತ್ ಒಕ್ಕೂಟವು ಜನವರಿ ೧೯೬೯ರಲ್ಲಿ ೫ ದಿನಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ವೆನೆರಾ ೫ ಮತ್ತು ವೆನೆರಾ ೬ ಅವಳಿ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸಿತು. ಈ ಶೋಧಕಗಳು ಅದೇ ವರ್ಷದ ಮೇ ೧೬ ಮತ್ತು ೧೭ನೇ ತೇದಿಗಳಂದು ಶುಕ್ರವನ್ನು ತಲುಪಿದವು; ೨೫-ಭೂವಾಯುಮಂಡಲಗಳಷ್ಟು ಒತ್ತಡವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಈ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವಾಗಿ ಇಳಿಯಲು ಸಣ್ಣ ಗಾಳಿಕೊಡೆಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಆಗಿನ ಮಾದರಿಗಳು ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ೨೫ ರಿಂದ ೭೫-ಭೂವಾಯುಮಂಡಲದಷ್ಟು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ಈ ಎರಡೂ ಶೋಧಕಗಳು ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆಯೆಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸುಮಾರು ೫೦ ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ ನಂತರ, ಇವೆರಡೂ ೨೦ ಕಿ.ಮೀ. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ನಜ್ಜುಗುಜ್ಜಾಗಿ, ಶುಕ್ರದ ಕತ್ತಲ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದವು. ಮೇಲ್ಮೈ ಭೂವಿಜ್ಞಾನ ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ ವೆನೆರಾ ೭ ನೌಕೆಯು ೧೮೦-bar ಒತ್ತಡವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಶಕ್ತವಾದ, ಬಲಪಡಿಸಲಾದ ಅವರೋಹಣ ಘಟಕವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ೩೫-ನಿಮಿಷದ ವೇಗದ ಅವರೋಹಣಕ್ಕೆ ಸಹಾಯವಾಗುವಂತೆ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಗಾಳಿಕೊಡೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಈ ಘಟಕವು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿವ ಮುನ್ನ ಅದನ್ನು ತಂಪುಮಾಡಲಾಯಿತು. ಘಟಕವು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೫, ೧೯೭೦ರಂದು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಅದರ ಗಾಳಿಕೊಡೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಹರಿದೊಹೋಗಿತ್ತೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಅಪಳಿಸಿದ ಶೋಧಕವು ೨೩ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಶುಕ್ರದ ತಾಪಮಾನದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿತು. ಇದು, ಬೇರೊಂದು ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ಬಂದ ಮೊದಲ ದೂರಮಾಪಿತ (telemetry) ಮಾಹಿತಿಯಾಗಿದೆ. ವೆನೆರಾ ೮ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ೫೦ ನಿಮಿಷಗಳ ವರೆಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದರ ಮತ್ತು ವೆನೆರಾ ೯, ವೆನೆರಾ ೧೦ ಶೋಧಕಗಳು ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ವೆನೆರಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ವೆನೆರಾ ೯ ಮತ್ತು ೧೦ರ ಎರಡು ಇಳಿದಾಣಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ತೋರಿದವು: ವೆನೆರಾ ೯, ೨೦ ಡಿಗ್ರಿ ಇಳಿಜಾರು ಮತ್ತು ೩೦-೪೦ಸೆ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಿರುವ ಬಂಡೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೂಂದು ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಇಳಿದಿತ್ತು; ವೆನೆರಾ ೧೦ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯಂತಹ ಚಪ್ಪಡಿ ಕಲ್ಲುಗಳಿದ್ದ ಜಾಗವನ್ನು ತೋರಿಸಿತು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಗುರುತ್ವ "ಉಯ್ಯಾಲೆ" ಪಥವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಬುಧದತ್ತ ಹೊರಟಿದ್ದ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ ಶೋಧಕವು ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರದ ಬಳಿ ಹಾದುಹೋಯಿತು. ಫೆಬ್ರವರಿ ೫, ೧೯೭೪ರಂದು ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೧೦ ಶುಕ್ರದ ೫೭೯೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋದಾಗ, ಸುಮಾರು ೪,೦೦೦ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿತು. ಗೋಚರ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಬಹು ಸೌಮ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಅತಿನೇರಳೆ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಕಾಣದಿದ್ದ ಹಲವು ವಿವರಗಳು ಶುಕ್ರದ ಮೋಡದ ವಿವರಗಳು ಕಂಡುಬಂದವು. ಅಮೆರಿಕಾದ ಪಯೊನೀರ್ ಶುಕ್ರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಎರಡು ಯಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೪, ೧೯೭೮ರಂದು ಶುಕ್ರದ ಸುತ್ತ ಅಂಡಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಪಯೊನೀರ್ ಶುಕ್ರ ಪರಿಭ್ರಮಕವು ೧೩ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅಲ್ಲಿದ್ದು, ಶುಕ್ರಕ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೆ, ರೆಡಾರ್ನಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿತು. ಪಯೊನೀರ್ ಶುಕ್ರ ಬಹುಶೋಧಕವು ಒಟ್ಟು ೫ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಇಳಿಸಿತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೯, ೧೯೭೮ರಂದು ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಈ ಶೋಧಕಗಳು ಅದರ ರಚನೆ, ಮಾರುತಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಖ ಪ್ರವಾಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದವು. ಮುಂದಿನ ೪ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೪ ಯಾತ್ರೆಗಳಾದವು. ವೆನೆರಾ ೧೧ ಮತ್ತು ವೆನೆರಾ ೧೨ ನೌಕೆಗಳು ಶುಕ್ರದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾರುತಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದವು. ೪ ದಿನಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ತಲುಪಿದ ವೆನೆರಾ ೧೩ ಮತ್ತು ವೆನೆರಾ ೧೪ ನೌಕೆಗಳು ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಮೊದಲ ಬಣ್ಣದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದವು. ಈ ೪ ಯಾತ್ರೆಗಳೂ ಮೇಲಿನ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ತಡೆಗಾಗಿ ಗಾಳಿಕೊಡೆಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದರೂ, ಸುಮಾರು ೫೦ ಕಿ.ಮೀ. ಎತ್ತರದಿಂದ ಕೊಡೆಗಳ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆಯೇ ಇಳಿದವು. ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಬಹಳ ದಟ್ಟವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಗಾಳಿಯ ಘರ್ಷಣೆಯಿಂದಲೇ ಈ ನೌಕೆಗಳು ನಿಧಾನಗೊಂಡು, ಮೇಲ್ಮೈನ ಮೇಲೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಇಳಿದವು. ನೌಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕ್ಷ-ಕಿರಣ ಪ್ರತಿದೀಪಕ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕವನ್ನು (X-Ray fluorescence spectrometer) ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಮಣ್ಣಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ ವೆನೆರಾ ೧೩ ಮತ್ತು ೧೪ಗಳು ಒಂದು ಶೋಧಕವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ಮಣ್ಣಿನ ಸಂಕುಚಿತ್ವವನ್ನು ಮಾಪಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದವು. ನಂತರದ ದಿನದಲ್ಲಿ, ವೆನೆರಾ ೧೪ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿದ ಅದರ ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಮಸೂರದ ಮುಚ್ಚಳವು ತಿರುಗಿ ಬಂದು ಅದಕ್ಕೇ ಹೊಡೆದದ್ದರಿಂದ, ಮಣ್ಣಿನ ಜೊತೆ ಅದರ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿದುಹೋಯಿತು. ಸಂಶ್ಲಿಷ್ಟ ರಂಧ್ರ ರೆಡಾರನ್ನು (Synthetic aperture radar) ಬಳಸಿ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ವೆನೆರಾ ೧೫ ಮತ್ತು (ವೆನೆರಾ ೧೬ಗಳನ್ನು ಕಕ್ಷೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ನಂತರ ವೆನೆರಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಸಮಾಪ್ತಿಯಾಯಿತು. ೧೯೮೫ರಲ್ಲಿ ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತುವು ಸೌರಮಂಡಲದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋದಾಗ, ಶುಕ್ರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಮುಗಿಸದ ಸೋವಿಯೆತ್ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಶುಕ್ರ ಮತ್ತು ಈ ಧೂಮಕೇತುವನ್ನು ಒಂದೇ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ತಲುಪುವಂಥ ಅವಕಾಶವು ಒದಗಿಬಂತು. ಹ್ಯಾಲಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ರ ಜೂನ್ ೧೧ ಮತ್ತು ೧೫ರಂದು ವೇಗಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಎರಡು ನೌಕೆಗಳು ತಲಾ ಒಂದು ಶೋಧಕವನ್ನು ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲದತ್ತ ಬಿಟ್ಟವು. ವೆನೆರಾ-ಶೈಲಿಯ ಈ ಶೋಧಕಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗಾ ೧ರ ಶೋಧಕವು ಭಾಗಶಃ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಈ ನೌಕೆಗಳು, ಬೆಲೂನಿನಿಂದ ಇಳಿಬಿದ್ದಿದ್ದ ಒಂದು ಯಂತ್ರಮಾನವನನ್ನು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು ೫೩ ಕಿ.ಮೀ. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ) ಇಳಿಸಿದವು. ಈ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರದ ವಾಯು ಒತ್ತಡವು ಸುಮಾರು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿರುವಷ್ಟೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೪೮ ಘಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಈ ಶೋಧಕಗಳು ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಮುಂಚೆ ತಿಳಿದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದೂ, ಮತ್ತು ವಾಯುಮಂಡಲವು ಪ್ರಬಲವಾದ ಸಂವಹನಾ ಮಾರುತಗಳಿಂದ (convection cells) ಕೂಡಿದೆಯೆಂದೂ ಕಂಡುಹಿಡಿದವು. ರೆಡಾರ್ ನಕ್ಷೆ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮೆಜೆಲನ್ ಶೋಧಕವನ್ನು ೪ ಮೇ ೧೯೮೯ರಂದು ಹಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಯಾತ್ರೆಯು ರೆಡಾರ್‍ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಶುಕ್ರದ ಮೇಲ್ಮೈ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಇದು ೪ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತೆಗೆದ ಚಿತ್ರಗಳು ಮುಂಚಿನ ಚಿತ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದು, ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳ ಗೋಚರ ಬೆಳಕಿನ ಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವಂತಿದ್ದವು. ಮೆಜೆಲನ್ ನೌಕೆಯು ಶುಕ್ರದ ೯೮% ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ರೆಡಾರ್ ನಿಂದ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿ ೯೫% ಗುರುತ್ವ ವಲಯವನ್ನು ನಕ್ಷಿಸಿತು. ೧೯೯೪ರಲ್ಲಿ ಯಾತ್ರೆಯ ಅಂತಿಮದದಲ್ಲಿ, ಮೆಜೆಲನ್ ನೌಕೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಶುಕ್ರದ ವಾಯುಮಂಡಲದತ್ತ ಹಾರಿಸಿ ನಾಶಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ವಾಯುಮಂಡಲದ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಮಾಪಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ನಡೆಯಿತು. ಇನ್ನೊಂದು ದಶಕದವರೆಗೆ ಶುಕ್ರಕ್ಕೆಂದೇ ಮುಡಿಪಾಗಿದ್ದ ಬೇರಾವುದೂ ಯಾತ್ರೆಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರ ಗ್ರಹಗಳತ್ತ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರವನ್ನು ಗೆಲಿಲಿಯೊ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಗಗನನೌಕೆಗಳು ಅವಲೋಕಿಸಿದವು. ಸಧ್ಯದ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಯಾತ್ರೆಗಳು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧, ೨೦೦೬ರಂದು ವೀನಸ್ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್ ಶೋಧಕವು ಯಶವಿಯಾಗಿ ಶುಕ್ರನ ಸುತ್ತ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ಐರೋಪ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿತವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಈ ಶೋಧಕವನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೯, ೨೦೦೫ರಂದು ರಷ್ಯಾದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಹಾರಿಸಿತು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷದ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧ರಂದು ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಎಂಜಿನ್ನನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉರಿಸಿ ಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಧ್ರುವ ಕಕ್ಷೆಗೆ ತಲುಪಿಸಲಾಯಿತು. ಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಮೋಡಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶೋಧಕವು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನಗಳನ್ನು ನಕ್ಷಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಯಾತ್ರೆಯು ೫೦೦ ಭೂದಿನಗಳವರೆಗೆ (ಸುಮಾರು ೨ ಶುಕ್ರ ವರ್ಷಗಳು) ನಡೆಯುವಂತೆ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ವೀನಸ್ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್ ನಿಂದ ಬರುತ್ತಿರುವ ಮೊದಲ ಮಾಹಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಗ್ರಹದ ದಕ್ಷಿಣಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಜೋಡಿ ಸುಳಿಯಿದೆ ಎಂಬುದೂ ಒಂದು. ಜಪಾನ್‌ನ ವಾಂತರಿಕ್ಷ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ JAXAವು 2010ರಲ್ಲಿ PLANET-C ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಶುಕ್ರ ಹವಾಮಾನ ಪರಿಭ್ರಮಕವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದೆ. ಬುಧ ಯಾತ್ರೆಗಳಾದ ಮೆಸೆಂಜರ್ ಮತ್ತು ಬೆಪಿಕೊಲಂಬೊಗಳು ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರದ ಸಮೀಪ ಹಾದುಹೋಗಲಿವೆ. ಮಾನವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಕಾಯಗಳಲ್ಲೊಂದಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಶುಕ್ರವು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವಕಾಲದಿಂದಲೂ ಪರಿಚಿತವಾಗಿದ್ದು, ಮಾನವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೧೬೦೦ರಲ್ಲೇ ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ನ ಶಾಸನಗಳು ಶುಕ್ರವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯ ಮೂರ್ತೀಕರಣವಾದ ಮತ್ತು ಪ್ರೇಮದ ದೇವತೆಯಾದ ಇಶ್ತಾರ್ಳ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇಟ್ಟರು. ಶುಕ್ರವನ್ನು ಎರಡು ಬೇರೆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳೆಂದು ನಂಬಿದ್ದ ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟ್ನ ಜನರು ಉಷಾ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಟಿಯೋಮೋಓತಿರಿ ಮತ್ತು ಸಂಧ್ಯಾ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಉವಾಇತಿ ಎಂದು ಕರೆದರು. ಇದೇ ರೀತಿ, ಶುಕ್ರವು ಎರಡು ನಕ್ಷತ್ರಗಳೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕ್ನ ಜನರು ಉಷಾ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಫಾಸ್ಫೊರಸ್ (ಅರ್ಥಾತ್: "ಬೆಳಕನ್ನು ತರುವವ") ಎಂದೂ, ಸಂಧ್ಯಾ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೆಸ್ಪೊರಸ್ (ಅರ್ಥಾತ್: ಮುಸ್ಸಂಜೆಯ ನಕ್ಷತ್ರ) ವೆಂದೂ ಕರೆದರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಇವೆರಡೂ ಒಂದೇ ಗ್ರಹವೆಂಬುದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡ ಗ್ರೀಕರು ಅದನ್ನು ತಮ್ಮ ಪ್ರೇಮದ ದೇವತೆಯಾದ ಆಫ್ರೊಡೈಟ್ಳ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆದರು. ರೋಮನ್ನರು ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರೇಮದ ದೇವತೆಯಾದ ವೀನಸ್ಳ ಹೆಸರನ್ನು ಇಟ್ಟರು. ಯಹೂದಿಯರು ಇದನ್ನು ನೋಗ ("ಹೊಳೆತ"), ಅಯೆಲೆತ್-ಹ-ಶಖರ್ ("ಮುಂಜಾನೆಯ ಜಿಂಕೆ") ಮತ್ತು ಕೊಚವ್-ಹ-ಎರೆವ್ ("ಸಂಜೆಯ ನಕ್ಷತ್ರ") ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಶುಕ್ರದ ಚಲನೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪಂಚಾಂಗವನ್ನು ಮಾಡಿದ ಮಾಯ ನಾಗರಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಹವು ಬಹಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ದೊಡ್ಡ ಕೆಲಸಕಾರ್ಯಗಳ ಮುನ್ನ ಗುಳಿಗ ಕಾಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಇವರು ಶುಕ್ರದ ಚಲನವಲನಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಶುಕ್ರವನ್ನು ಕಿಲೇಕೆನ್ ಎಂದು ಕರೆದ ಮಸಾಯ್ ಜನರು ಗ್ರಹದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಾಥ ಹುಡುಗವೆಂದು ಹೆಸರಿರುವ ಒಂದು ವಾಚ್ಯ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರವು ಸ್ತ್ರೀತ್ವ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿ/ಪ್ರೇಮಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ವೈದಿಕ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರವು ಸುಖ, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ತರುತ್ತದೆಯನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ಚೀನೀ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯರು ಶುಕ್ರವನ್ನು ತಾಯ್-ಪೇ (ಶ್ವೇತ ಸುಂದರಿ) ಎಂದು ಕರೆದರು. ಆಧುನಿಕ ಚೈನಾ, ಕೊರಿಯಾ, ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ವಿಯೆತ್ನಾಮ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರವನ್ನು ಪದಶಃ ಲೋಹ ನಕ್ಷತ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಸರು ಚೀನೀಯರ ಪಂಚಭೂತಗಳ ತತ್ವದ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ. ಶುಕ್ರದ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಚಿಹ್ನೆಯು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಚಿಹ್ನೆಯೇ ಆಗಿದೆ. ಈ ಚಿಹ್ನೆಯು ಒಂದು ವೃತ್ತಾಕಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಒಂದು ಶಿಲುಬೆಯಾಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ವೀನಸ್ ದೇವತೆಯ ಕೈಗನ್ನಡಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ರಸವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಚಿಹ್ನೆಯು ತಾಮ್ರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ Colonization of Venus ಮಂಗಳವಾಯಿತು, ಇನ್ನು ಶುಕ್ರ; ಎಂ. ಅಬ್ದುಲ್ ರೆಹಮಾನ್ ಪಾಷ ;Published: 20 ಜನವರಿ 2019, ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು The Soviet Exploration of Venus Catalog of Soviet Venus images The Nine Planets: Venus NASA page about the Venera missions Magellan mission home page Pioneer Venus information from NASA Detailed information about transits of Venus USGS Gazetteer of Planetary Nomenclature: Venus Geody Venus, a search engine for surface features Maps of Venus in NASA World Wind Venustoday.com - Venus-related news Recalibrated surface images from the Venera landers. Previously unresolved features are visible. ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2726

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AD%E0%B3%82%E0%B2%AE%E0%B2%BF

ಭೂಮಿ

ಭೂಮಿ - ಇದು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ೫ನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಆರೋಹಣ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ೩ನೇ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ರಾಶಿ ಮತ್ತು ಗಾತ್ರದಿಂದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡಗ್ರಹ, ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಾನವರಿಗೆ ಈಗ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ, ಇಡೀ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲೇ ಜೀವ ಸಂಕುಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಏಕೈಕ ಕಾಯ - ಭೂಮಿ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇದರ ಸಾಂದ್ರತೆಯೂ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. ಇತಿವೃತ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ ಭೂಮಿಯು ೪೬೦ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ರೂಪು ಗೊಂಡಿತು. ಭೂಮಿಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಚಂದ್ರ ಅದರ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ನಂತರ, ಸುಮಾರು ೪೫೩ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಖಗೋಳದ ದೂರ ಮಾನ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಸರಾಸರಿ ದೂರ-149,597,887.5 ಕಿ.ಮೀ. (1.000 000 112 4 ಖಗೋಳ ಮಾನ)ಇದನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ವಿವರಣೆಯಲ್ಲಿ ಈ ದೂರವನ್ನು 1 ಖಗೊಲ ಮೂಲಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವರು.ಅದನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸಲು 15,00,00,000=15 ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ.ರನ್ನು 1 ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖಗೋಲ ಮೂಲಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವರು. 150000000 km = 1AU = 1 Astronomical Unit. ಪರಿಚಯ ಭೂಮಿಯ ಚಿಪ್ಪು ಹಲವು ಫಲಕಗಳಾಗಿ ಒಡೆದಿದೆ. ಈ ಭೂಫಲಕಗಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಭೂಮಿಯ ಅತ್ತಿಂದಿತ್ತ ಅಸ್ತೆನೋ ಗೋಳದ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗವು ಇನ್ನೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಮೇಲಿನ ಪದರ ಚಿಪ್ಪು. ಇದು ಸಿಲಿಕ -ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂನಿಂದಾದ ಹೊರಪದರ,, ಸಿಲಿಕ-ಮೆಗ್ನೇಸಿಯಂನಿಂದಾದ ಕೆಳಪದರದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಖಂಡದ ಕೆಳಗೆ ಚಿಪ್ಪು ಹೆಚ್ಚು ಮಂದವಿದೆ. ಆದರೆ ಸಾಗರದಡಿಯಲ್ಲಿ ತೆಳುವಾಗಿದೆ. ಕವಚವು ಅರೆಘನಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ.ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ಲೋಹಗಳ ಭಂಡಾರವಿದು. ಭೂಗರ್ಭವು ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ನಿಕ್ಕಲ್ ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ನೆಲೆ ಇದು. ಜೀವಸಂಕುಲಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಕಾರಣದಿಂದ ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿವೆ. ಈ ಜೀವ ಸಂಕುಲಗಳು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಪರಿಸರ ಅಸಮತೋಲನವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದೆ. ಮೇಲ್ಮೈನ ಸುಮಾರು ೭೧% ಭಾಗವು ಉಪ್ಪು ನೀರಿನ ಸಾಗರಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ; ಉಳಿದ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಭೂಖಂಡಗಳು ಮತ್ತು ದ್ವೀಪಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿನ ಅಂತರಿಕ್ಷದ ನಡುವೆ ಬಹಳಷ್ಟು ವಿನಿಮಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಜರಗುತ್ತವೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದೆಂದೇ ಹೇಳಬಹುದಾದ ಚಂದ್ರನ ಕಾರಣದಿಂದ ಸಾಗರಗಳಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಹಲವಾರು ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳು ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗವನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿವೆ. ಭೂ ಇತಿಹಾಸದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಸಾಗರಗಳು ಉದ್ಭವವಾದವು ಎಂಬುದು ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತ. ನಂತರದ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ತಾಡನೆಯಿಂದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾಕಷ್ಬು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಉಂಟುಮಾಡಿರಬಹುದು. ಓರೆಗೊಂಡ ಭೂ ಕಕ್ಷೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ [:en:Milankovitch cycle ಭೂ ಮೇಲ್ಮೈನ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಹೊದಿಸಿದ ಹಿಮಯುಗಗಳಿಗೂ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇತಿಹಾಸ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಗ್ರಹದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮರುರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸುಮಾರು ೪೬೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲೇ ಭೂಮಿಯು solar nebula ನೀಹಾರಿಕೆಯಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಯಿತು. ಭೂಮಿಯು ಪ್ರಸ್ತುತದ ಅರ್ಧ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾಗ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ನೀರು ಮತ್ತು ನೀರಾವಿಗಳು ಶೇಖರವಾಗತೊಡಗಿದವು. ನೀರಿನ ಅಂಶ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಘನರೂಪಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿತು. ಇದರ ಸ್ವಲ್ಪ ನಂತರವೇ ಚಂದ್ರ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಇದು ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಷ್ಟು ಗಾತ್ರದ ಥೀಯ ಎಂಬ ಕಾಯ ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಾಡಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಮೈದಳೆದಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿವೆ. ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗದಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಅನಿಲಗಳು ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿಪರ್ವತಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಆದಿಮ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು; ಧೂಮಕೇತುಗಳಿಂದ ಬಂದ ಮಂಜು ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರೀಕರಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ನೀರಾವಿಗಳಿಂದ, ಮೊದಲ ಸಾಗರಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡವು. ಸುಮಾರು ೪೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಬಲವಾದ ರಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ ಜರುಗಿ ಜೀವಾಧಾರವಾದ ಕಾರ್ಬನ್ ಮೈದಳೆಯಿತು. ಮುಂದೆ ಇದೇ ಜೀವಕೋಶಕ್ಕೆ ಎಡೆಗೊಟ್ಟು ೫೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಜೀವಿಯು ಉಗಮವಾಯಿತು. *ಭೂವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಲವನ್ನು ಆದಿಜೀವಿಕಲ್ಪ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕೆಳದರ್ಜೆಯ ಸಸ್ಯವಾದ ಪಾಚಿ ಮೈದಳೆಯಿತು. ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯ ನೇರ ಶೇಖರಣೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು; ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಆಮ್ಲಜನಕವು ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಶೇಖರವಾಗಿ ಓಜೋನ್ ಪದರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ದೊಡ್ಡ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಕೋಶಗಳ ಸಂಘಟನೆಯು ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ಕೋಶಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಎಡೆಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಗುಂಪಾಗಿದ್ದ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನೈಪುಣ್ಯತೆ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನಿಜವಾದ ಬಹುಕೋಶ ಜೀವಿಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡವು. ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅತಿನೇರಳೆ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಓಜೋನ್ ಪದರವು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಜೀವಿಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ವಿಕಾಸವಾಗತೊಡಗಿದವು. ಭೂಚಿಪ್ಪು ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ ವಾಯುಗೋಳ ಸ್ಥರೀಕರಣಗೊಳ್ಳಲು ಸುಮಾರು ನೂರು ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು ಸಂದಿವೆ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಅಂದಾಜು. ಕೋಟ್ಯಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ನಿರಂತರ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಭೂಖಂಡಗಳು ನಿರ್ಮಾಣಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಮತ್ತೆ ಛಿದ್ರಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಬಂದಿವೆ. ಭೂಖಂಡಗಳ ಚಲನೆ ಸದಾ ಚಲನಶೀಲವಾದ ಈ ಭೂಫಲಕಗಳು ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡವೆಂದರೆ ಇವು ಖಂಡಗಳನ್ನೇ ಹೊತ್ತು ಸರಿದಾಡಬಲ್ಲವು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯವನ್ನು ಇಂಡೋ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಫಲಕ ಹೊತ್ತು ಸರಿದಾಡುತ್ತಿದೆ. ಸುಮಾರು ೨೨೫ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭಾರತ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ, ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕ, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕ ಒಂದುಗೂಡಿದ್ದವು. ಅದನ್ನೇ ಗೊಂಡ್ವಾನ ಮಹಾಖಂಡವೆಂದು ಈಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಯೂರೋಪು, ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕ, ಏಷ್ಯದ ಬಹುಭಾಗ ಒಂದುಗೂಡಿದ್ದವು. ಅದಕ್ಕೆ ಲಾರೇಷ್ಯ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನೀಡಿದರು. ಖಂಡಗಳು ಸರಿದು ಈಗ್ಗೆ ೬.೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಇಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿ ತಲಪಿವೆ ಎಂಬುದು ಖಂಡಗಳ ಅಲೆತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವವರ ವಾದ.ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಖ್ಯಾತಿ ಜರ್ಮನಿಯ ಖ್ಯಾತ ಪವನವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಭೂಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ವೆಗೆನರ್ (೧೮೮೦-೧೯೩೦)ಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧಾನಂತರ ಸಾಗರ ವಿಜ್ಞಾನ ಹೆಚ್ಚು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಯಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಖಂಡಗಳ ಅಲೆತದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಸಾಗರ ತಳದಲ್ಲಿ ಪುರಾವೆಗಳು ಲಭ್ಯವಾದವು. ಈಗಿನ ತಿಳಿವಿನ ಪ್ರಕಾರ ಕೇವಲ ಅದು ಖಂಡಗಳ ಸರಿತವಲ್ಲ ಬದಲು ಖಂಡಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತ ಶಿಲಾಫಲಕಗಳ ಸರಿತ.ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದನ್ವಯ ಸಾಗರ ತಳದ ಸ್ವರೂಪ, ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳ ಹಂಚಿಕೆ, ಭೂಕಂಪನಗಳ ತೀವ್ರತೆ, ಪರ್ವತಗಳ ಉಗಮ ಮುಂತಾದ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಬಹುದು. ಸುಮಾರು ೭೫-೫೮ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ತೀವ್ರವಾದ ಹಿಮನದಿಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಬಹುತೇಕ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಹಿಮದ ಪದರದಲ್ಲಿ ಹೊದೆಸಿದ್ದವು ಎಂದು ೧೯೬೦ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಶಂಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಾದವನ್ನು "ಹಿಮದ ಉಂಡೆ ಭೂಮಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಬಹುಕೋಶ ಜೀವಿಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿ ವಂಶಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡಿದ ಕೇಂಬ್ರಿಯನ್ ಸ್ಫೋಟದ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಮುನ್ನ ಈ ಹಿಮಯುಗವು ಘಟಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಆಸಕ್ತಿ ಇದೆ. ಸುಮಾರು ೫೩.೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಡೆದ ಕೇಂಬ್ರಿಯನ್ ಸ್ಫೋಟದ ನಂತರ ಇದುವರೆಗೆ ಐದು ದೊಡ್ಡ ಅವನತಿಗಳು ಅಂದರೆ ಜೀವಿಗಳ ಉತ್ಪಾಟನೆ ನಡೆದಿವೆ. ಸುಮಾರು ೬.೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಆದ ಕೊನೆಯ ಅವನತಿಯು ಬಹುಶಃ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಉಲ್ಕೆಯು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿದಾಗ ಉಂಟಾಯಿತು. ಈ ಅವನತಿಯಿಂದ (ಪಕ್ಷಿಗಳಲ್ಲದ) ಡೈನೊಸಾರ್ಗಳು ಮತ್ತಿತರ ದೊಡ್ಡ ಸರೀಸೃಪಗಳು ನಾಶವಾದರೂ, ಸ್ತನಿಗಳಂಥ ಚಿಕ್ಕ ಪುಟ್ಟ ಜೀವಿಗಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡವು. ಕಳೆದ ೬.೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ತನಿಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಗಿ ವಿಕಾಸವಾಗಿವೆ. ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತು ಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರೈಮೇಟ್ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ ವಾನರ ಮುಂದೆ ವಿಕಾಸವಾಗಿ ಎರಡು ಕಾಲುಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತುಕೊಳ್ಳಲು ಕಲಿತದ್ದೇ ಆದಿಮಾನವನ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಎಡೆಕೊಟ್ಟಿತು ಎಂದು ಮಾನವವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿರುವ ತಜ್ಞರು ನಿರ್ವಿವಾದವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. *ಇದರ ಹಿಂದೆಯೇ ಉಪಕರಣಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಮಿದುಳು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ವಾನರರೂಪಿ ಮಾನವ ಮತಿವಂತನಾಗಿ ಹೋಮೋಸೇಫಿಯನ್ ಆದದ್ದು ಭೂಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೋಚಕ ಅಧ್ಯಾಯ. ಬೇಸಾಯ ಮತ್ತು ನಂತರದ ನಾಗರಿಕತೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ, ಇಂದು ಮಾನವ ಸಮುದಾಯ ವು ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬೀರಿದೆ. ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸ ಆಕಾರ ಭೂಮಿಯ ಆಕಾರವು ಸರಿಸುಮಾರು ಹ್ರಸ್ವಾಕ್ಷ ಗೋಳಕಲ್ಪಎನ್ನಬಹುದು.. ಅಂದರೆ ಗೋಳಕಲ್ಪವು ಅದರ ಅಕ್ಷದ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ಧ್ರುವದಿಂದ ಧ್ರುವಕ್ಕೆ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಅದು ಉಬ್ಬಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಗಿರಕಿಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಉಬ್ಬು ಮೈದಳೆದಿದೆ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಇದರ ವ್ಯಾಸ ಧ್ರುವದಿಂದ ಧ್ರುವಕ್ಕೆ ಇರುವ ವ್ಯಾಸಕ್ಕಿಂತ 43 ಕಿ.ಮೀ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ ಅಂಶವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ ಭೂ ರಾಶಿ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಬಿಂದುವೆಂದರೆ ಈಕ್ವೇಡಾರ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಚಿಂಬೊರಾಜೋ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಯ ಶೃಂಗ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ಸ್ಥಳೀಯ ವಿಚಲತೆಗಳೆಂದರೆ ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್ (ಸ್ಥಳೀಯ ಸಾಗರ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ೮,೮೫೦ ಮೀ. ಮೇಲೆ) ಮತ್ತು ಮೇರಿಯಾನ ಕಂದಕ (ಸ್ಥಳೀಯ ಸಾಗರ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ೧೦,೯೨೪ ಮೀ. ಕೆಳಗೆ). ಆದ್ದರಿಂದ, ಒಂದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ದೀರ್ಘವೃತ್ತಜಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಭೂಮಿಯು ಸುಮಾರು ೦.೧೭% [[:en:tolerance (engineering)ಆಕಾರ ವಕ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಬಿಲಿಯರ್ಡ್ ಚೆಂಡುಗಳು ೦.೨೨%ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಆಕಾರ ವಕ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ರಸಾಯನಿಕ ರಚನೆ ಭೂಮಿಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಸುಮಾರು ೫.೯೮ × ೧೦೨೪ ಕಿ.ಗ್ರಾಮ್.ಗಳಷ್ಟಿದೆ. ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಇದು ಕಬ್ಬಿಣ (೩೫.೦%), ಆಮ್ಲಜನಕ (೨೮.೦%), ಸಿಲಿಕಾನ್ (೧೭.೦%), ಮೆಗ್ನೀಷಿಯಂ (೧೫.೭%), ನಿಕಲ್ (೧.೫%), ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ (೧.೪%) ಮತ್ತು ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಮ್ (೧.೪%) ಮೂಲವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಚಿಪ್ಪಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಿಲಾ ಭಾಗಗಳೆಲ್ಲ ಬಹುತೇಕ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳೆ; ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಅಪವಾದವಾಗಿರುವ ಕ್ಲೋರಿನ್, ಗಂಧಕ ಮತ್ತು ಫ್ಲೋರಿನ್‌ಗಳು ಶಿಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾರೆ ೧%ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ೪೭%ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲಜನಕವೇ ಇದೆಯೆಂದು ಎಫ್. ಡಬ್ಲ್ಯು. ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ಕಂಡು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ. ಆಮ್ಲಜನಕವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸಿಲಿಕಾ, ಅಲ್ಯುಮಿನ, ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳು, ಸುಣ್ಣ, ಮೆಗ್ನೀಷಿಯ, ಪೊಟಾಷ್ ಮತ್ತು ಸೋಡ, ಇವುಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳು. ಸಿಲಿಕಾವು ಒಂದು ಆಮ್ಲದಂತೆ ಕೆಲಸಮಾಡಿ ಸಿಲಿಕೇಟ್ ಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅಗ್ನಿಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೊರಕುವ ಸುಮಾರೆಲ್ಲ ಖನಿಜಗಳು ಈ ರೀತಿಯವೆ. ೧೬೭೨ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಶಿಲೆಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ಕ್ಲಾರ್ಕ್‌ನು ಮಾಡಿದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ, ಸರಾಸರಿ ಖನಿಜಾಂಶಗಳು ಈ ರೀತಿ ಇವೆ: SiO2=೫೯.೭೧%, Al2O3=೧೫.೪೧%, CaO=೪.೯೦%, MgO=೪.೩೬%, Na2O=೩.೫೫%, FeO=೩.೫೨%, K2O=೨.೮೦%, Fe2O3=೨.೬೩%, H2O=೧.೫೨%, TiO2=೦.೬೦%, P2O5=೦.೨೨%. ಇವು ಒಟ್ಟಾರೆ ೯೯.೨೨% ನಷ್ಟು ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ (ಬಲಗಡೆಯಿರುವ ಕೋಷ್ಟಕವನ್ನು ನೋಡಿ). ಉಳಿದ ಖನಿಜಗಳು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಆಂತರಿಕ ರಚನೆ ಬೇರೆ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಂತೆ, ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ರಸಾಯನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ವಿವಿಧ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಭೂಮಿಯು ಸಿಲಿಕೇಟ್ನ ಒಂದು ಘನರೂಪಿ ಹೊರ ಚಿಪ್ಪನ್ನು, ಬಹಳ ಸ್ನಿಗ್ಧವಾದ ಒಂದು ಕವಚವನ್ನು, ಕವಚಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಸ್ನಿಗ್ಧತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದ್ರವರೂಪಿ ಹೊರ ಭೂಗರ್ಭವನ್ನು, ಮತ್ತು ಘನರೂಪಿ ಒಳ ಭೂಗರ್ಭವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪದರಗಳು ಮೇಲ್ಮೈನ ಕೆಳಗೆ ಈ ಕೆಳಗೆ ಸೂಚಿಸಿದ ಆಳದಲ್ಲಿವೆ: ಗ್ರಹದ ಆಂತರಿಕ ಶಾಖವು ಬಹುಶಃ ಪೊಟಾಷಿಯಂ-೪೦, ಯುರೇನಿಯಂ-೨೩೮ ಮತ್ತು ಥೋರಿಯಂ-೨೩೨ ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳ ವಿಕಿರಣ ಕ್ಷಯದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರೂ ಧಾತುಗಳ ಅರ್ಧಾಯುಗಳು ೧೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಗ್ರಹದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ೭,೦೦೦ K ವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡವು ೩೬೦ GPa ವರೆಗೆ ಇರಬಹುದು. ಭೂಗರ್ಭದ ಈ ಶಾಖದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಕವಚದ ಗರಿಗಳಿಂದ ಚಿಪ್ಪಿನೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ; ಈ ಗರಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ತಾಪಮಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಶಿಲಾದ್ರವದ ಸಂವಾಹಕ ಪ್ರವಾಹಗಳು. ಈ ಗರಿಗಳು ಶಾಖಕಲೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲವು.ಭೂಗರ್ಭ ಭೂಫಲಕಗಳು ಬಹುತೇಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಫಲಕ ರಚನಾ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಭೂಮಿಯ ಹೊರಭಾಗವು ಎರಡು ಪದರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ: ಚಿಪ್ಪು ಮತ್ತು ಕವಚದ ಘನೀಕೃತ ಮೇಲ್ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಶಿಲಾಗೋಳ. ಶಿಲಾಗೋಳದ ಕೆಳಗಿರುವ ಅಸ್ಥೆನೋಗೋಳದಲ್ಲಿ ಕವಚದ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಒಳಭಾಗವು ಸೇರಿದೆ. ಕವಚವು ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ ಮತ್ತು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ನಿಗ್ಧತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ದ್ರವದಂತೆ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಸ್ಥೆನೋಗೋಳದ ಮೇಲೆ ತೇಲುವ ಶಿಲಾಗೋಳವು ಹಲವು ಭೂಫಲಕಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಈ ಫಲಕಗಳ ತುದಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಗೆಗಳು ಇವೆ: ಅಭಿಸಾರೀ, ಅಪಸಾರೀ, ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತೀಯ. ಭೂಕಂಪನಗಳು, ಅಗ್ನಿಪರ್ವತಗಳು, ಪರ್ವತಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ಮತ್ತು ಸಾಗರ ಕಂದಕಗಳು ಭೂಫಲಕಗಳ ತುದಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಮುಖ್ಯ ಭೂಫಲಕಗಳು: ಸಣ್ಣವಾದರೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಭೂಫಲಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಭೂಫಲಕ, ಅರೇಬಿಯನ್ ಭೂಫಲಕ, ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಭೂಫಲಕ, ನಕ್ಜಾ ಭೂಫಲಕ ಮತ್ತು ಸ್ಕೋಶಿಯಾ ಭೂಫಲಕಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಭೂಫಲಕವು ಸುಮಾರು ೫-೫.೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭಾರತೀಯ ಭೂಫಲಕದೊಂದಿಗೆ ಸಂಲಯಿಸಿತು. ಬಹುತೇಕ ಸಾಗರ ಭೂಫಲಕಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ೭೫ ಮಿ.ಮೀ. ಚಲಿಸುವ ಕೋಕೋಸ್ ಭೂಫಲಕ ಮತ್ತು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ೫೨-೬೯ ಮಿ.ಮೀ. ಚಲಿಸುವ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಭೂಫಲಕಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಇವುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವೈಪರೀತ್ಯದಲ್ಲಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨೧ ಮಿ.ಮೀ. ಚಲಿಸುವ ಯುರೇಷಿಯನ್ ಭೂಫಲಕವು ಅತಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಫಲಕವಾಗಿದೆ. ಮೇಲ್ಮೈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ವಿಪರೀತವಾದ ಭಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸುಮಾರು ೭೦% ಮೇಲ್ಮೈಯು ನೀರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದ್ದು, ಭೂಖಂಡ ಚಾಚಿನ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗವು ಸಾಗರದ ಮಟ್ಟದ ಕೆಳಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ನೆಲವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಸಮನಾಗಿ ಹರಡಿದರೆ, ನೀರು ೨೫೦೦ ಮೀ. ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರದ ಉಳಿದ ೩೦% ಮೇಲ್ಮೈಯು ಪರ್ವತಗಳು, ಮರುಭೂಮಿಗಳು, ಸಮತಳಗಳು, ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಒಣನೆಲದ ೧೩.೩೧% ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಬೇಸಾಯಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ೪.೭೧% ನೆಲದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಶಾಶ್ವತ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಭೂಮಿಯ ನೆಲದ ಸುಮಾರು ೪೦% ಭಾಗವು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಬೇಸಾಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಮೇವಿಗಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು ೩.೩ ೧೦೯ ಎಕರೆ ಬೇಸಾಯದ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ೮.೪ ೧೦೯ ಎಕರೆಗಳಷ್ಟು ಮೇವಿನ ಭೂಮಿ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವೈಪರೀತ್ಯ ಬಿಂದುಗಳು ಎತ್ತರದ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳು: (ಸಾಗರ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಮಾಪಿಸಿದಂತೆ) ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಅತಿ ಕೆಳಗಿನ ಬಿಂದು: ಮೃತ ಸಾಗರ ೪೧೭ ಮೀ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಅತಿ ಕೆಳಗಿನ ಬಿಂದು: ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರದ ಮರಿಯಾನ ಕಂದಕದ ಚ್ಯಾಲೆಂಜರ್ ಆಳ - ೧೦,೯೨೪ ಮೀ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಬಿಂದು: ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್ ೮,೮೪೪ ಮೀ. (೨೦೦೫ರ ಅಂದಾಜು) ಕ್ಷಿತಿಗೋಳ ಭೂಮಿಯ ಹೊರ ಪದರವಾದ ಕ್ಷಿತಿಗೋಳವು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದು, ಮಣ್ಣನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಶಿಲಾಗೋಳ, ವಾಯುಮಂಡಲ, ಜಲಗೋಳ ಮತ್ತು ಜೈವಗೋಳಗಳ ಸೀಮೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿತಿಗೋಳವು ಸ್ಥಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಲಗೋಳ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಹೇರಳತೆಯು ಈ ನಮ್ಮ "ನೀಲ ಗ್ರಹ"ವನ್ನು ಸೌರಮಂಡಲದ ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೭೦.೮% ಮೇಲ್ಮೈಯು ನೀರಿನಿಂದಾವೃತವಾಗಿದ್ದು, ೨೯.೨% ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ಮಾತ್ರ ಸ್ಥಿರ ನೆಲವಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಜಲಗೋಳವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಾಗರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರೂ, ಸರೋವರಗಳು, ಕೆರೆ-ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಭೂಗತ ನೀರು ಸಹ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ಸಾಗರಗಳ ಸರಾಸರಿ ಆಳವು ೩,೭೯೪ ಮೀ. (೧೨,೪೪೭ ಅಡಿ)ಗಳಷ್ಟಿದ್ದು, ಭೂಖಂಡಗಳ ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರಕ್ಕಿಂತ ಐದು ಪಟ್ಟು ಇದೆ. ಸಾಗರಗಳ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಸುಮಾರು ೧.೩೫ ೧೦^೧೮ ಟನ್ನುಗಳು, ಅಥವಾ, ಭೂಮಿಯ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ೧/೪೪೦೦ ಭಾಗ. ವಾಯುಮಂಡಲ ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸ್ಫುಟವಾದ ಮಿತಿರೇಖೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಮೇಲೆ ಮೇಲೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ವಾಯುಮಂಡಲವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಿರಳವಾಗುತ್ತಾ, ಕೊನೆಗೆ ಅಂತರಿಕ್ಷದ ನಿರ್ವಾತದಲ್ಲಿ ಬೆರೆತುಹೋಗುತ್ತದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮುಕ್ಕಾಲು ಪಾಲು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಮೊದಲ ೧೧ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪದರವನ್ನು ಹವಾಗೋಳವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಮೇಲಿನ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಸ್ತರಗೋಳ, ಮಧ್ಯಮಂಡಲ, ಮತ್ತು ಉಷ್ಣಗೋಳಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳ ಆಚೆಯಿರುವ ಬಹಿರ್ಗೋಳವು ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಗೋಳದೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಯುತ್ತದೆ (ಇಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸೌರ ಮಾರುತದೊಂದಿಗೆ ಒಡನಾಡುತ್ತದೆ). ವಾಯುಮಂಡಲದ ಒಂದು ಭಾಗವಾದ ಓಜೋನ್ ಪದರವು ಭೂಮಿಯ ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ಅವಶ್ಯಕ ಭಾಗ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ವಾಯು ಭಾರವು ಸರಾಸರಿ ೧೦೧.೩೨೫ kPa ಗಳಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ವಾಯುವು ೭೮% ಸಾರಜನಕ ಮತ್ತು ೨೧% ಆಮ್ಲಜನಕಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನೀರಾವಿ ಮತ್ತಿತರ ಅನಿಲರೂಪಿ ಸಂಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲವು ಹಾನಿಕಾರಕ ಅತಿನೇರಳೆ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು, ಉಷ್ಣತೆಯನ್ನು ಮಂದಿಸಿ, ನೀರಾವಿಯನ್ನು ಸಾಗಿಸಿ, ಉಪಯುಕ್ತ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿ, ಭೂಮಿಯ ಜೀವಜಂತುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಹವಾಮಾನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗ. ಜಲಜನಕದ ಅಣುಗಳು ತುಂಬಾ ಹಗುರವಾಗಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಇವು ಮುಕ್ತಿ ವೇಗವನ್ನು ತಲುಪುವುದರಿಂದ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಶುದ್ಧ ಜಲಜನಕವು ಮೂಲರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ, ಭೂಮಿಯ ಪರಿಸರವು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಉತ್ಕರ್ಷದಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಜೀವಜಂತುಗಳ ರಾಸಾಯನಿಕ ರಚನೆಗೆ ಇದೇ ಕಾರಣ. ಹವಾಮಾನ ಭೂಮಿಯ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೆಂದರೆ, ಎರಡು ಧ್ರುವ ವಲಯಗಳು, ಎರಡು ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ವಲಯಗಳು, ಮತ್ತು ಒಂದು ಅಗಲವಾದ ಸಮಭಾಜಕ ವಲಯ. ಮಳೆ ಮತ್ತು ಹಿಮಪಾತಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ, ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಹಲವು ಮೀಟರ್ ನೀರಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಒಂದು ಮಿ.ಮೀ. ಗಿಂದ ಕಡಿಮೆಯಷ್ಟು ಬೀಳುತ್ತವೆ. ಸಾಗರ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಹವಾಮಾನದ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀಳುತ್ತವೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಅದ್ಭುತವಾದ ಲವಣೋಷ್ಣ ಪರಿಚಲನೆಯು ಅಪಾರವಾದ ಶಾಖವನ್ನು ಭೂಮಧ್ಯರೇಖೆಯ ವಲಯದಿಂದ ಧ್ರುವವಲಯಗಳ ಬಳಿಗೆ ಪಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸುಮಾರು ಕಾಂತೀಯ ದ್ವಿಧ್ರುವದ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಕಾಂತ ಧ್ರುವಗಳು ಗ್ರಹದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಧ್ರುವಗಳ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿವೆ. ಡೈನಮೊ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ದ್ರವೀಕೃತ ಹೊರ ಭೂಗರ್ಭದ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಶಾಖವು ವಾಹಕ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಸಂವಹನ ಚಲನೆಗಳನ್ನುಂಟುಮಾಡಿ, ಇದರಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಭೂಗರ್ಭದಲ್ಲಿನ ಸಂವಹನ ಚಲನೆಗಳು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಅವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿದ್ದು, ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತಮ್ಮ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ, ಸರಾಸರಿ ಪ್ರತಿ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಬಾರಿಯಂತೆ ಅನಿಯತವಾಗಿ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ವಿಪರ್ಯಯಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ವಿಪರ್ಯಯವು ಸುಮಾರು ೭೦೦,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳು ಹಿಂದೆ ಆಯಿತು. ಈ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಗೊಂಡ ಕಾಂತಗೋಳವು ಸೌರ ಮಾರುತದಲ್ಲಿನ ಕಣಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದಾಚೆಗೆ ವಾಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆಘಾತ ತರಂಗದ ಸೂರ್ಯನೆಡೆಗಿರುವ ತುದಿಯು ಭೂಮಿಯ ತ್ರಿಜ್ಯದ ಸುಮಾರು ೧೩ ಪಟ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಮತ್ತು ಸೌರ ಮಾರುತಗಳ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯಿಂದ ವಾನ್ ಆಲನ್ ವಿಕಿರಣ ಪಟ್ಟಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಒಂದು ಜೋಡಿ ಏಕಕೇಂದ್ರೀಯ ಬಳೆಯಾಕಾರದ ಶಕ್ತಿಯುತ ಆವಿಷ್ಟಕಣಗಳ ವಲಯಗಳು ನಿರ್ಮಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ಲಾಸ್ಮವು ಕಾಂತ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿ ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಕ್ಕಾಗ ಧ್ರುವಾರುಣ ಜ್ಯೋತಿಯು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಕಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಹಿನ್ನೆಲೆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ, ತನ್ನ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಸುತ್ತಲು ಭೂಮಿಗೆ ಸರಾಸರಿ ೨೩ ಘಂಟೆಗಳು, ೫೬ ನಿಮಿಷಗಳು ಮತ್ತು ೪.೦೯೧ ಕ್ಷಣಗಳು ಹಿಡಿಯುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಗೆ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ದಿನ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಕಂಡಂತೆ, ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಚಲನೆಯು ೧೫°/ಘಂ. = ೧೫’/ನಿ. ಪಶ್ಚಿಮದೆಡೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರತಿ ಎರಡು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಅಥವಾ ಚಂದ್ರರ ಗೋಚರ ವ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಸಮಾನ. (ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಗೋಚರ ಗಾತ್ರಗಳು ಸುಮಾರು ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿವೆ.) ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸರಾಸರಿ ಸುಮಾರು ೧೫ ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ. (೯.೩೨ ಕೋಟಿ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ೩೬೫.೨೫೬೪ ಸರಾಸರಿ ಸೌರ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ (೧ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವರ್ಷ) ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಗೋಚರ ಚಲನೆಯು ಸುಮಾರು ೧°/ದಿನ (ಅಥವಾ ಪ್ರತಿ ೧೨ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ/ಚಂದ್ರರ ವ್ಯಾಸದಷ್ಟು) ಪೂರ್ವದೆಡೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಚಲನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸೂರ್ಯನು ಪುನಃ ಮಧ್ಯಾಹ್ನವೃತ್ತಕ್ಕೆ ಮರಳುವಷ್ಟು ತಿರುಗಲು ಭೂಮಿಗೆ ಸರಾಸರಿ ೨೪ಘಂಟೆಗಳು - ಒಂದು ಸೌರ ದಿನದಷ್ಟು ಕಾಲ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೀಯ ವೇಗವು ಸರಾಸರಿ ಸುಮಾರು ೩೦ಕಿ.ಮೀ./ಘಂ.ನಷ್ಟಿದೆ. (೧೦೮,೦೦೦ಕಿ.ಮೀ./ಘಂ. ಅಥವಾ ೬೭,೦೦೦ಮಿ/ಘಂ.). ಈ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹದ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಸುಮಾರು ಏಳು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರರ ನಡುವಿನ ದೂರವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸಬಹುದು. ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಚಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯೊಂದಿಗಿನ ಭಾರಕೇಂದ್ರದ ಸುತ್ತ ಪ್ರತಿ ೨೭.೩೨ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಜೊತೆಗೂಡಿಸಿದರೆ, ಒಂದು ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕಿರುವ ಅವಧಿಯು ೨೯.೫೩ ದಿನಗಳು (ಯುತಿ ಮಾಸ). ಖಗೋಳದ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಭೂಮಿ, ಚಂದ್ರರ ಚಲನೆ, ಮತ್ತವುಗಳ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣಗಳೆಲ್ಲ ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಭ್ರಮಣೀಯ ಮತ್ತು ಅಕ್ಷೀಯ ಸಮತಳಗಳು ನಿಖರವಾದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ: ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷವು ಭೂಮಿ-ಸೂರ್ಯ ಸಮತಳದ ಲಂಬಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨೩.೫ ಡಿಗ್ರಿಗಳು ಓರೆಯಾಗಿದೆ (ಇದರಿಂದ ಋತುಗಳುಂಟಾಗುತ್ತವೆ); ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ ಸಮತಳವು ಭೂಮಿ-ಸೂರ್ಯ ಸಮತಳಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೫ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಓರೆಯಲ್ಲಿದೆ (ಈ ಓರೆಯಿಲ್ಲದಿದ್ದಿದ್ದರೆ, ಪ್ರತಿ ಎರಡು ವಾರಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಚಂದ್ರ ಗ್ರಹಣ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ ಗ್ರಹಣಗಳುಂಟಾಗುತ್ತಿದ್ದವು). ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಬಾನಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಸ್ಥಾನವು (ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ಕಂಡಂತೆ) ವರ್ಷದಲ್ಲಿನ ಋತು/ಮಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರೀಯ ಅಕ್ಷಾಂಶದಲ್ಲಿರುವ ವೀಕ್ಷಕನೊಬ್ಬನಿಗೆ, ಉತ್ತರೀಯ ಧ್ರುವವು ಸೂರ್ಯನೆಡೆಗೆ ಬಾಗಿದ್ದಾಗ ದಿನವು ಹೆಚ್ಚು ದೀರ್ಘವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಸೂರ್ಯವು ಬಾನಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರಕ್ಕೇರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಲುಪುವ ಸೌರ ವಿಕಿರಣವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಧ್ರುವವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರ ವಾಲಿದ್ದಾಗ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಹಿಂದುಮುಂದಾಗಿ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಿನ ಹವೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆರ್ಕ್‌ಟಿಕ್ ವೃತ್ತದ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ವಿಪರೀತವಾಗಿ, ವರ್ಷದ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. (ಇದಕ್ಕೆ ಧ್ರುವ ರಾತ್ರಿ ಎಂದು ಹೆಸರು.) ವಾಯುಗುಣದಲ್ಲಿನ ಈ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದ (ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯ ಕಾರಣ) ಋತುಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ರೂಢಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭೂಮಿಯ ೪ ಋತುಗಳನ್ನು ಅಯನ ಬಿಂದುಗಳು ಮತ್ತು ವಿಷುವ ಬಿಂದುಗಳು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನೆಡೆಗೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಗಳು ಅಯನ ಬಿಂದುಗಳಾದರೆ, ಓರೆಯ ದಿಕ್ಕು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನೆಡೆಗಿರುವ ದಿಕ್ಕುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಲಂಬವಾಗಿರುವ ಬಿಂದುಗಳು ವಿಷುವ ಬಿಂದುಗಳು. Winter solstice occurs on about December 21, summer solstice is near June 21, spring equinox is around March 20 and autumnal equinox is about September 23. ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯು ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಗೋಳದ ಓರೆಯ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳದಲ್ಲಿ ಋತುಮಾನಗಳು ವಿರುದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಓರೆಯ ಕೋನವು ಧೀರ್ಘಕಾಲಗಳವರೆಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಓರೆಯು ೧೮.೬ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯುಳ್ಳ ಹಾಗೂ ಅಕ್ಷ ವಿಚಲನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಕ್ಷೀಣ ಚಲನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯು (ಕೋನವಲ್ಲ) ಸಹ ಸಮಯದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ೨೫,೮೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಅಯನಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ; ಸೌರವರ್ಷ ಮತ್ತು ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವರ್ಷಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಈ ಅಯನವೇ ಕಾರಣ. ಈ ಎರಡೂ ಚಲನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ ಸಮಭಾಜಕದ ಉಬ್ಬಿನ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯ-ಚಂದ್ರರ ಬದಲಾಗುವ ಆಕರ್ಷಕ ಬಲ. ಭೂಮಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಧ್ರುವಗಳೂ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಕೆಲವು ಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಹಲವು ಆವರ್ತೀಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಧ್ರುವೀಯ ಚಲನೆಗೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರೆ-ಆವರ್ತೀಯ ಚಲನೆ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಈ ಚಲನೆಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಅಂಶವಲ್ಲದೆ ಚಾಂಡ್ಲರ್ ಓಲಾಟವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ೧೪-ಮಾಸದ ಆವರ್ತೀಯ ಅಂಶವೂ ಒಂದಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ವೇಗವು ದಿನದ ಅವಧಿ ಬದಲಾವಣೆ ಎಂಬ ವಿದ್ಯಮಾನದಿಂದಲೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಪುರರವಿಯು ಜನವರಿ ೩ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಹಾಗೂ, ಅಪರವಿಯು ಜುಲೈ ೪ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ (ಬೇರೆ ಕಾಲಗಳಿಗೆ, ಅಯನ ಮತ್ತು ಮಿಲಾಂಕೊವಿಚ್ ಆವರ್ತಗಳನ್ನು ನೋಡಿ). ಪುರರವಿಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಲುಪುವ ಸೌರಶಕ್ತಿಯು ಅಪರವಿಗಿಂತ ೬.೯% ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ಪುರರವಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳವು ಸೂರ್ಯನ ಕಡೆಗೆ ಬಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳವು ಉತ್ತರಾರ್ಧಗೋಳಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯಿಂದ ಆಗುವ ಶಕ್ತಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇದು ಬಹಳ ದುರ್ಬಲ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದ್ದು, ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧ ಗೋಳದಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ನೀರು ಈ ಅಧಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಹಿಲ್ ಗೋಳವು (ಗುರುತ್ವಪ್ರಭಾವವಿರುವ ಗೋಳ) ಸುಮಾರು ೯೩೦,೦೦೦ಮೈಲಿಗಳ ತ್ರಿಜ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯ ಗುರುತ್ವ ಪ್ರಭಾವವು ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿರುವ ಗರಿಷ್ಠ ದೂರ. ಈ ತ್ರಿಜ್ಯದ ಹೊರಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಕಾಯಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತ್ವ ಕ್ಷೋಭೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ತಮ್ಮ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಹೋಗಬಹುದು. ವೀಕ್ಷಣೆ ೧೯೫೯ರಲ್ಲಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ನೌಕೆಯು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಅಂತರಿಕ್ಷದಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಛಾಯಾಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆಯಿತು. ೧೯೬೧ರಲ್ಲಿ ಯೂರಿ ಗಗಾರಿನ್ನು ಅಂತರಿಕ್ಷದಿಂದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಾನವನಾದನು. ಅಪೋಲೋ ೮ರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ೧೯೬೮ರಲ್ಲಿ ಚಾಂದ್ರ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ಭೂಮಿ-ಉದಯವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿತು. ೧೯೭೨ರಲ್ಲಿ ಅಪೋಲೋ ೧೭ರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ "ನೀಲಿ ಗೋಲಿ" ಛಾಯಾಚಿತ್ರವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿತು. ಈ ನೀಲಿ ಗೋಲಿಯ ಚಿತ್ರವು ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿತರಿಸಲಾಗಿರುವ ಚಿತ್ರವಿರಬಹುದೆಂದು ಶಂಕಿಸಲಾಗಿದೆ. . ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಭೂಮಿಯು ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರಗಳಗಳಂತೆಯೇ ಕಲೆಗಳನ್ನು ತೋರುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುವಾಗ ತನ್ನ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವ ಬೆಳಕು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಕಾಣುವ ಕಲೆಗಳು ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ ವೀಕ್ಷಕನ ಸ್ಥಾನದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಲೆಗಳು ಮಾರ್ಪಡುವ ವೇಗವು ವೀಕ್ಷಕನ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೀಯ ಅವಧಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿವೆ. ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಭೂಗೋಳಾಕೃತಿಯೊಂದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕನ್ನು ಹಾಯಿಸಿ ಕಲೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ವೀಕ್ಷಕನಿಗೆ ಶುಕ್ರನ ಕಲೆಗಳು ಕಾಣುವಂತೆ (ಗೆಲಿಲಿಯೊ ಕಂಡುಹಿಡಿದಂತೆ), ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿನ ವೀಕ್ಷಕನಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಕಲೆಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲಿನ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ವೀಕ್ಷಕನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಯಾವುದೇ ಕಲೆಗಳು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯ ವೀಕ್ಷಕನಿಕ್ಗೆ ಭೂಮಿಯ ಬೆಳಕಿನ ಮುಖ ಮಾತ್ರ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ವಾಸಯೋಗ್ಯತೆ ಯಾವುದೇ ಗ್ರಹವು ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಪೋಷಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದ್ದರೆ (ಜೀವಿಗಳು ಆ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಉದ್ಭವವಾಗಿರದಿದ್ದರೂ) ಅದನ್ನು ವಾಸಯೋಗ್ಯವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದುವರೆಗೆ ತಿಳಿದುಬಂದಂತೆ, ಭೂಮಿಯು ದ್ರವರೂಪಿ ನೀರು, ಜಟಿಲವಾದ ಸಾವಯವ ಕಣಗಳು ಒಗ್ಗೂಡುವಂತಹ ಪರಿಸರ, ಮತ್ತು ಉಪಾಪಚಯವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಅವಶ್ಯಕವಾದ ಶಕ್ತಿ, ಇವುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಭೂಮಿಯ ದೂರ, ಅದರ ಕಕ್ಷೀಯ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆ, ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲ, ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆ, ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಇತಿಹಾಸ, ವಾಯುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಉಳಿವು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಈ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಜೀವಿಗಳ ಉದ್ಭವ ಮತ್ತು ಪೋಷಣೆಗಳಿಗೆ ಅಡಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಜೈವಗೋಳ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಜೀವಜಂತುಗಳು ಒಂದು ಜೈವಗೋಳವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಜೈವಗೋಳವು ಸುಮಾರು ೩೫೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ವಿಕಸಿಸಲು ಶುರುವಾಯಿತೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಸಮುದಾಯಗಳು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಂತೆ, ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಜೀವಿಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವುದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಜೈವಗೋಳಗಳು ಬಹಳ ವಿರಳ ಎಂದು ಕೆಲವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಜೈವಗೋಳವನ್ನು ಹಲವು ಬಯೋಮ್ಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಯೋಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಗಿಡ-ಮರಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಒಣ ನೆಲದ ಮೇಲೆ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಷಾಂಶ ರೇಖೆ ಮತ್ತು ಸಾಗರದಿಂದ ಇರುವ ಎತ್ತರವು ಬಯೋಮ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತವೆ. ಆರ್ಕ್‌ಟಿಕ್, ಅಂಟಾರ್ಕ್‌ಟಿಕ್ ವೃತ್ತ ಅಥವಾ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಬಯೋಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಜೀವಿಗಳು ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿಯಿರುವ ಬಯೋಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ನೆಲದ ಬಳಕೆ ಮಾನವರು ತಮ್ಮ ಉಪಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಬಹುದಾದ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಖನಿಜ ಇಂಧನಗಳಂಥ ಕೆಲವು ನವೀಕರಿಸಲು ಅಯೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಸಮಯಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ನವೀಕರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಖನಿಜ ಇಂಧನಗಳ ದೊಡ್ಡ ಶೇಖರಣೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಚಿಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಇಂಧನಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲು, ಕಲ್ಲೆಣ್ಣೆ, ನಿಸರ್ಗಾನಿಲ, ಮತ್ತು ಮೀಥೇನ್ಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಈ ಶೇಖರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾನವರು ಶಕ್ತಿಯ ಉತ್ಪನ್ನಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಆದಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸವಕಳಿ ಮತ್ತು ಭೂಫಲಕ ಚಲನೆಗಳಿಂದುಂಟಾಗುವ ಅದಿರು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಲೂ ಭೂಮಿಯ ಚಿಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಅದಿರಿನ ಶೇಖರಣೆಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಶೇಖರಣೆಗಳು ಹಲವು ಲೋಹ ಮತ್ತಿತರ ಉಪಯುಕ್ತ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳ ಸಾಂದ್ರೀಕರಿತ ಆಗರಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಜೈವಗೋಳವು ಮಾನವರಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವ ಹಲವು ಜೈವಿಕ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರ, ಮರ, ಔಷಧಿಗಳು, ಆಮ್ಲಜನಕ, ಹಲವು ಜೈವಿಕ ತ್ಯಾಜ್ಯವಸ್ತುಗಳ ಮರುಬಳಕೆ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸಿಹಿನೀರು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದ್ದರೆ, ಸಾಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ನೆಲದಿಂದ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಚ್ಚಿ ಬಂದು ಕರಗಿದ ಪೋಷಕಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ಮಾನವರಿಂದ ನೆಲದ ಬಳಕೆ ಸುಮಾರು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿತ್ತು: ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ನೀರಾವರಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದ ನೆಲದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ೨,೪೮೧,೨೫೦ ಕಿ.ಮೀ.೨. ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಮತ್ತು ಪಾರಿಸರಿಕ ಹಾನಿಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಹಲವು ವಿಸ್ತಾರ ವಲಯಗಳು ಸುಮಾರು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಂಡಮಾರುತ, ತುಫಾನುಗಳಂಥ ವಿಪರೀತ ಹವೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹಲವೆಡೆಗಳು ಭೂಕಂಪನ, ಭೂಪಾತ, ಸುನಾಮಿ, ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ, ಪ್ರಳಯ, ಬರಗಾಲ, ಮತ್ತಿತರ ವಿಪತ್ತು ಮತ್ತು ನಾಶಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತವೆ. ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮಾನವರಿಂದುಂಟಾದ ಜಲ ಮತ್ತು ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯ, ಆಮ್ಲ ಮಳೆ ಮತ್ತು ವಿಷಕಾರಕ ಪದಾರ್ಥಗಳು, ಸಸ್ಯಸಂಪತ್ತಿನ ನಾಶ (ಅತಿಯಾದ-ಮೇಯುವಿಕೆ, ಅರಣ್ಯನಾಶ, ವನ್ಯಜೀವಿಗಳ ನಾಶ, ಪ್ರಭೇದಗಳ ನಾಶ, ಸವಕಳಿ) ಮುಂತಾದ ನಾಶಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಿಂದ ಇಂಗಾಲದ-ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡ್‌ನ ಉತ್ಪತ್ತಿಯು ವಾಯುಗುಣದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಾವಧಿ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ಇದರಿಂದ, ಹಿಮನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ಕ್‌ಟಿಕ್ ಹಿಮದ ಕರಗುವಿಕೆ, ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಪರೀತ ತಾಪಮಾನಗಳು, ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳು, ಭೂಮಿಯಾದ್ಯಂತ ಸರಾಸರಿ ಸಾಗರ ಮಟ್ಟದ ಏರಿಕೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಪರಿಣಾಮಗಳು ಉಂಟಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಮಾನವ ಭೂವಿವರಣೆ ಭೂಮಿಯು ಸುಮಾರು ೬,೬೦೦,೦೦೦,೦೦೦ ಮಾನವ ವಾಸಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮುನ್ನಂದಾಜುಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಭೂಮಿಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ ೭೦೦ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೨೦೫೦ ೯೨೦ ಕೋಟಿಯಷ್ಟು ಆಗಲಿದೆ.. ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಿಂಹಪಾಲು ಪ್ರಗತಿಶೀಲ ದೇಶಗಳಿಂದ ಬರಲಿದೆ. ಮಾನವ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಭೂಮಿಯ ವಿವಿಧೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ, ಬಹುತೇಕ ಜನರು ಏಷ್ಯಾ ಖಂಡದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾರೆ. ೨೦೨೦ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಸುಮಾರು ೬೦% ಜನರು ನಾಗರಿಕ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿರುತ್ತಾರೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ ಕೇವಲ ಎಂಟನೇ ಒಂದು ಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಮಾನವ ವಾಸಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ — ಮೇಲ್ಮೈನ ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗ ಸಾಗರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ನೆಲ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಅರ್ಧ ಭಾಗವು ಮರುಭೂಮಿ (೧೪%) ಎತ್ತರ ಪರ್ವತಗಳು (೨೭%), ಅಥವಾ ಇತರ ವಾಸಿಸಲಯೋಗ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಸೇರಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಅತಿ ಉತ್ತರದ ಶಾಶ್ವತ ನೆಲೆಯೆಂದರೆ ನುನಾವುಟ್, ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲೆಸ್‌ಮಿಯರ್ ದ್ವೀಪದ ಮೇಲಿನ ಅಲರ್ಟ್ . (೮೨°೨೮′ಉ) ಅತಿ ದಕ್ಷಿಣದ ಶಾಶ್ವತ ನೆಲೆಯು ಅಂಟಾರ್ಕ್‌ಟಿಕದ ಅಮುಂಡ್ಸೆನ್-ಸ್ಕಾಟ್ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಧಾಮವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. (೯೦°ದ) ಅಂಟಾರ್ಕ್‌ಟಿಕದಲ್ಲಿನ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಭೂಮಿಯ ಎಲ್ಲಾ ನೆಲ ಮೇಲ್ಮೈನ ಮೇಲೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಾರ್ವಭೌಮ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಹಕ್ಕು ಸಾಧಿಸಿವೆ. ೨೦೦೭ರ ಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ೧೯೨ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ೨೦೧ ಸಾರ್ವಭೌಮ ದೇಶಗಳಿವೆ. ಇವಲ್ಲದೆ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ೫೯ ಅವಲಂಬಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು, ಹಲವು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಲಯಗಳು, ವಿವಾದಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಮತ್ತು ಇತರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳೂ ಇವೆ.ಹಲವು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ವಿಶ್ವಾಧಿಪತ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರೂ, ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಇಡೀ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಹತೋಟಿಯಿದ್ದಂಥ ಯಾವುದೇ ಸರ್ಕಾರವು ಇದುವರೆಗೆ ಇದ್ದಿಲ್ಲ. ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸಂಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಅಂತರಾಡಳಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿ ಸರ್ಕಾರವಲ್ಲ. ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕಲ್ಪಿಸುವುದು, ಹಾಗೂ, ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಒಮ್ಮತವಿದ್ದಾಗ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸಂಘರ್ಷಣೆಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವುದು - ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದಾದರೂ, ಇದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಯಭಾರಕ್ಕೆ ಚರ್ಚಾ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ, ೨೦೦೪ನೇ ಇಸವಿಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸುಮಾರು ೪೦೦ ಮಾನವರು ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಹೊರಗೆ ಪಯಣಿಸಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಜನರು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನಡೆದಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ ಮಾನವರೆಂದರೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂತರಿಕ್ಷ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿರುವವರು. ನಿಲ್ದಾಣದ ಮೂರು ಜನರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಆರು ತಿಂಗಳಿಗೂಮ್ಮೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭವಿಷ್ಯ ಭೂಮಿಯ ಭವಿಷ್ಯವು ಸೂರ್ಯನ ಭವಿಷ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೀಲಿಯಂ ಬೂದಿಯ ನಿರಂತರ ಶೇಖರಣೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಒಟ್ಟಾರೆ ಕಾಂತೀಯತೆಯು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೧೧೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಂತೀಯತೆಯು ೧೦%ನಷ್ಟು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೩೫೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ೪೦% ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಾದ ಈ ವಿಕಿರಣದಿಂದ, ಭೂಮಿಯ ಸಾಗರಗಳ ನಾಶವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಘೋರ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆಂದು ಹವಾಮಾನ ಮಾದರಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ, ಅಜೈವಿಕ CO2 ಆವರ್ತದ ವೇಗವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ, ಇನ್ನು ೯೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ನ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಗಿಡ-ಮರಗಳಿಗೆ ಮಾರಕವಾಗುವಷ್ಟು (C4 ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಲಕ್ಷದಲ್ಲಿ ೧ ಭಾಗದಷ್ಟು ಸಾಂದ್ರತೆ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕ) ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಸೂರ್ಯನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದ್ದಿದ್ದರೂ, ಭೂಮಿಯು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಅಗ್ನಿಪರ್ವತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ, ಭೂಮಿಯ ಬಹುತೇಕ ವಾಯುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಸಾಗರಗಳು ನಶಿಸಿಹೋಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಹೆಚ್ಚು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಭೂಮಿಯ ಚಿಪ್ಪಿನ ಕಡಿಮೆಯಾದ ತಾಪಮಾನವು ಈಗಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರನ್ನು ತನ್ನ ಮೂಲಕ ಜಿನುಗಲು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಇನ್ನು ಸುಮಾರು ೧೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಭಾವವಿಲ್ಲ್ದಿದ್ದರೂ ಮೇಲ್ಮೈ ನೀರು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಇಂಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ೫೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಜೀವನ ಚಕ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಸೂರ್ಯವು ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯವಾಗಿ ಉಬ್ಬುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಪ್ರಸ್ತುತದ ಕಕ್ಷೆಗಿರುವ ದೂರದ (೧ ಖಗೋಳ ಮಾನ) ೯೯%ರಷ್ಟು ದೂರದ ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಸೂರ್ಯವು ಹಿಗ್ಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಮಾದರಿಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಯ ಕಾರಣ, ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯು ಸುಮಾರು ೧.೭ ಖ.ಮಾಗಳ ದೂರಕ್ಕೆ ಸರಿಯಬಹುದು. ಹೀಗೆ, ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲದಿಂದ ಆವೃತವಾಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರೂ, ಸೂರ್ಯನ ಸಾಮೀಪ್ಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳೂ ನಶಿಸಿಹೋಗುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೋಲುವ ಏಳು ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ನಾಸಾ 23 Feb, 2017; ಅಮೆರಿಕದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ ನಾಸಾ ಸೌರಮಂಡಲದಾಚೆ ಇನ್ನೊಂದು ಸೌರಮಂಡಲವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದೆ. ಈ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಂತೆ ಇರುವ 7 ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ್ದು, ವಾಸಯೋಗ್ಯ ಗ್ರಹಗಳು ಎಷ್ಟಿವೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲದಂತೆಯೇ ಇರುವ ಈ ಹೊಸ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಕುಬ್ಜ ನಕ್ಷತ್ರದ ಸುತ್ತುವ ಏಳು ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ್ದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳು ವಾಸಯೋಗ್ಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಏಳು ಗ್ರಹಗಳ ಪೈಕಿ ಮೂರು ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳು ವಾಸಿಸಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ವಾತಾವರಣವಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಸೆಲೆ ಕಂಡು ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ 200 ಪಟ್ಟು ಕಾಂತಿಹೀನವಾಗಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರವೊಂದರ ಸುತ್ತಲೂ ಈ ಗ್ರಹಗಳು ತಿರುಗುತ್ತಿವೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು 40 ಜೋತಿರ್‍‍ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ದೂರವಿರುವ ಸೌರಮಂಡಲವನ್ನು ಹೋಲುವ ಈ ಸೌರಮಂಡಲದ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾದ ಕುಬ್ಜ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೆ ತ್ರಪ್ಪಿಸ್ಟ್ (Trappist-1) ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. 1 ನಕ್ಷತ್ರದ ಸುತ್ತಲೂ ಭೂಮಿಯಂತೆ ಇರುವ ಏಳು ಗ್ರಹಗಳು ಸುತ್ತುತ್ತಿವೆ. Trappist-1 ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಬುಧಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯಷ್ಟು ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಹಗಳು ಸ್ಥಿತಿಗೊಂಡಿವೆ. ಈ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸದ್ಯಕ್ಕೆ b,c,d,e,f,g,h ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದ್ದು ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾದ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೆ A ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗೆ ಮಂಜು, ಕಬ್ಬಿಣ, ಸಂಯುಕ್ತ ಲೋಹದ ಅಂಶಗಳಿದಂ ಕೂಡಿದ ಗ್ರಹ;ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಗ್ರಹ ಪತ್ತೆ;22 ಜೂನ್ 2018 ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ new:बँग्वारा

2727

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9A%E0%B2%82%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0

ಚಂದ್ರ

ಚಂದ್ರ - ಇದು ಭೂಮಿಯ ಏಕೈಕ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹ. ಪರಿಚಯ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ನಡುವೆ ಸರಾಸರಿ ದೂರವು 384,399 ಕಿ.ಮೀ.ಗಳು. ಈ ದೂರದಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರನಿಂದ ಪ್ರತಿಫಲಿತವಾದ ಬೆಳಕು ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಸುಮಾರು 1.3 ಕ್ಷಣಗಳು ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ವ್ಯಾಸವು 3,474 ಕಿ.ಮೀ.ಗಳಿದ್ದು (2,159 ಮೈಲಿಗಳು), (ಭೂಮಿಗಿಂತ ೩.೭ ಪಟ್ಟು ಕಡಿಮೆ), ಇದು ಸೌರಮಂಡಲದ ೫ನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ೫ನೇ ಅತಿ ಭಾರವಾದ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಗ್ಯಾನಿಮಿಡ್, ಟೈಟನ್, ಕ್ಯಾಲಿಸ್ಟೊ, ಮತ್ತು ಐಓಗಳು ಚಂದ್ರನಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳಿಗೆ ಚಂದ್ರನ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯೇ ಕಾರಣ. ಚಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ೨೭.೩ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ-ಸೂರ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಆವರ್ತಿಸುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಚಂದ್ರನ ಕಲೆಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಪಕ್ಷಗಳು ೨೯.೫ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಆವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯನ್ನುಳಿದು ಮಾನವರು ನಡೆದಾಡಿರುವ ಏಕೈಕ ಆಕಾಶಕಾಯವೆಂದರೆ ಚಂದ್ರ. ಚಂದ್ರನನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೊದಲ ಮಾನವರಹಿತ ಗಗನನೌಕೆಯೆಂದರೆ ರಷ್ಯಾದ ಲೂನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ನೌಕೆ. ಲೂನಾ ೧ ಭೂಮಿಯ ಗುರುತ್ವದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆದು ಚಂದ್ರನ ಬಳಿ ಹಾರಿಹೋದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ವಸ್ತು. ಲೂನಾ ೨ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಲುಪಿದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ವಸ್ತು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರೆಯಾಗಿರುವ ಚಂದ್ರನ ಹಿಮ್ಮುಖವನ್ನು ಲೂನಾ ೩ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿತು. ಈ ೩ ಘಟನೆಗಳೂ ೧೯೫೯ರಲ್ಲಿ ಆದವು. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಇಳಿದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ನೌಕೆ ಲೂನಾ ೯ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸಿದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಮಾನವರಹಿತ ನೌಕೆ ಲೂನಾ ೧೦. ಇವೆರಡೂ ೧೯೬೬ರಲ್ಲಿ ನಡೆದವು. ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಪೋಲೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಚಂದ್ರನತ್ತ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಏಕಮಾತ್ರ ಮಾನವ ಸಹಿತ ಯಾನವು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಚಂದ್ರವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಾನವ ಸಹಿತ ಯಾನವಾದ ಅಪೋಲೋ ೧೯೬೮ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಮಾನವರನ್ನು ತಲುಪಿಸಿದ ಅಪೋಲೋ ೧೧ ೧೯೬೯ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡವು. ಅಪೋಲೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಮಾಪ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾನವಸಹಿತ ಚಂದ್ರಾನ್ವೇಷಣೆಯು ಕೊನೆಗೊಂಡರೂ, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನತ್ತ ಮಾನವ ರಹಿತ/ಸಹಿತ ಗಗನನೌಕೆಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಲವು ದೇಶಗಳು ಹೊಂದಿವೆ. ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಯಾತ್ರೆಯ ತಯಾರಿಕೆಗಾಗಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಶಾಶ್ವತ ನೆಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೪, ೨೦೦೬ರಂದು ನಾಸಾ ಸೂಚಿಸಿತು. ಈ ನೆಲೆಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೫ ವರ್ಷಗಳು ತಗಲುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಇದರ ನಂತರ ೨೦೨೦ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಯಾನಗಳು ಆರಂಭವಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಚಂದ್ರನ ಎರಡು ಮುಖಗಳು ಚಂದ್ರನು ಸಮಕಾಲಿಕ ಪರಿಭ್ರಮಣದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಅದರ ಒಂದೇ ಮುಖವು ಯಾವಾಗಲೂ ಭೂಮಿಯ ಕಡೆ ತಿರುಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಹಳ ಹಿಂದೆ, ಭೂಮಿಯು ಉಂಟುಮಾಡಿದ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳ ಘರ್ಷಣಾ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದಾಗಿ, ಚಂದ್ರನ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅದು ಭೂಮಿಯ ಜೊತೆ ಹೀಗೆ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿತು. ಆದರೂ, ಚಂದ್ರನ ಕಕ್ಷೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಸಣ್ಣ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮದಿಂದ, ಅದರ ಸುಮಾರು ೫೯% ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಬಹುದು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಕಾಣುವ ಚಂದ್ರನ ಮುಖವನ್ನು ಮುಮ್ಮುಖವೆಂದು ಮತ್ತು ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಮುಖವನ್ನು ಹಿಮ್ಮುಖವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಗನನೌಕೆಗಳು ಚಂದ್ರನ ಹಿಂದೆ ಇರುವಾಗ ಅವುಗಳು ಭೂಮಿಯ ನಡುವೆ ನೇರ ರೇಡಿಯೊ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಹಿಮ್ಮುಖವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ೧೯೫೯ರಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದ ಲೂನಾ ೩ ಶೋಧಕವು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿತು. ಹಿಮ್ಮುಖವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವ ಒಂದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟಸ ವಲಯಗಳು ಇರುವುದು. ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ದಿನ ಚಂದ್ರನ ಕಾಣದ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನ ಕಾಣದ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಹುಣ್ಣಿಮೆ. ಮಟ್ಟಸಗಳು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿನ ಗಾಢವಾದ ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಿಲ್ಲದ ಮಟ್ಟಸಗಳನ್ನು ಮೇರ್ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮೇರ್ ಎಂದರೆ ಸಮುದ್ರವೆಂದು ಅರ್ಥ. ಹಿಂದಿನ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ವಲಯಗಳು ನೀರಿನಿಂದ ತುಂಬಿವೆಯೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರಿಂದ, ಈ ಮಟ್ಟಸಗಳಿಗೆ ಮೇರ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯ ಲಾವಾ ಪ್ರವಾಹಗಳು. ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟಸಗಳೂ ಚಂದ್ರನ ಮುಮ್ಮುಖದ ಮೇಲೆಯೇ ಕಾಣುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಹಿಮ್ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಮಟ್ಟಸಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಹಿಮ್ಮುಖದ ಸುಮಾರು ೨% ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ಮಾತ್ರ ಈ ಮಟ್ಟಸಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದ್ದರೆ, ಮುಮ್ಮುಖದ ಸುಮಾರು ೩೧% ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ಮಟ್ಟಸಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ದೊರಕಿರುವ ಅತಿ ಸಂಭವನೀಯ ವಿವರಣೆಯೆಂದರೆ, ಮುಮ್ಮುಖದ ಗೋಳಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ಮಾಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು ಸಾಂದ್ರವಾಗಿರುವುದು. ಈ ರೀತಿಯ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಲೂನಾರ್ ಪ್ರಾಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ನ ಗಾಮಾ-ಕಿರಣ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕದಿಂದ ದೊರಕಿದ ಭೂ-ರಾಸಾಯನಿಕ ನಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಮುಮ್ಮುಖದ ಹಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳು ಮತ್ತು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಗುಮ್ಮಟಗಳು ಇವೆ. ಎತ್ತರ ಭೂಮಿಗಳು ಮಟ್ಟಸಗಳಿಗಿಂತ ತಿಳಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುವ ವಲಯಗಳಿಗೆ ಟೆರೇ, ಅಥವಾ, ಇವು ಬಹುತೇಕ ಮಟ್ಟಸಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಎತ್ತರಭೂಮಿಗಳು ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮುಮ್ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಹಲವು ಎದ್ದು ಕಾಣುವ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳು ದೊಡ್ಡ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಬೋಗುಣಿಗಳ ಹೊರ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಬೋಗುಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮಟ್ಟಸ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಈ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳು ಬೋಗುಣಿಗಳ ಹೊರ ಪರಿಧಿಗಳ ಅವಶೇಷಗಳೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಚಂದ್ರನ ಪರ್ವತಗಳು ಭೂಫಲಕಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದ ಬಳಿಯಿರುವ ೭೩ ಕಿ.ಮೀ.-ಅಗಲದ ಪೇರಿ ಕುಳಿಯ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಪರ್ವತ ವಲಯಗಳು, ಗೋಳಾರ್ಧದ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ದಿನಪೂರ್ತಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಮಿಂದಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕ್ಲೆಮೆಂಟೀನ್ ಯಾತ್ರೆಯು ತೆಗೆದ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ಈ ಶಾಶ್ವತ ಬೆಳಕಿನ ಪರ್ವತಗಳು ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಮಿಂದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಚಂದ್ರನ ಅಕ್ಷೆಯ ಸಣ್ಣ ಓರೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಯಾವುದೇ ಶಾಶ್ವತ ಬೆಳಕಿನ ವಲಯಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಶ್ಯಾಕ್ಲ್‌ಟನ್ ಕುಳಿಯ ಪರಿಧಿಯು ಚಂದ್ರ ದಿನದ ೮೦%ರಷ್ಟು ಕಾಲ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಸಣ್ಣ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ, ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿಯ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ವಲಯಗಳಿವೆ. ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈನ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳೂ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಬಹುತೇಕ ಕುಳಿಗಳು ಚಂದ್ರನ ಉದ್ಭವದ ಮೊದಲ ೧೦೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದವು. ೧ ಕಿ.ಮೀ. ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸುಮಾರು ೫ ಲಕ್ಷ ಕುಳಿಗಳನ್ನು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬಹುದು. ನಿಗದಿತ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕುಳಿಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಒಂದು ನಿಗದಿತ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಲ್ಲಿರುವ ಕುಳಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ಮೇಲ್ಮೈನ ವಯಸ್ಸನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಬಹುದು (ಕುಳಿ ಎಣಿಕೆ ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ). ವಾಯುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಕಾರಣ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿಗಳು ಭೂಮಿಯ ಕುಳಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇನ್ನೂ ಹೊಚ್ಚ ಹೊಸದರಂತೆ ಇವೆ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಿಯಾದ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ-ಐಟ್ಕಿನ್ ಬೋಗುಣಿಯು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಿಯೂ ಆಗಿದೆ. ಈ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಬೋಗುಣಿಯು ಚಂದ್ರನ ಹಿಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಮತ್ತು ಸಮಭಾಜಕಗಳ ನಡುವೆ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ೨,೨೪೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಮತ್ತು ೧೩ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ಆಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಮುಮ್ಮುಖದ ಮೇಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಬ್ರಿಯಂ, ಸೆರೆನಿಟಾಟಿಸ್, ಕ್ರಿಸಿಯಂ, ಮತ್ತು ನೆಕ್ಟಾರಿಸ್ಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರ ಚಂದ್ರನ ಚಿಪ್ಪಿನ ಮೇಲೆ, ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳಿಂದ ಬಹಳ ನುಣುಪುಗೊಂಡು, ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಒಂದು ಹೊರಪದರವಿದೆ. ಈ ಪದರವು ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಹಳೆಯ ಪದರಗಳು ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಪದರಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದಪ್ಪವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರವು ಮಟ್ಟಸಗಳಲ್ಲಿ ೩ ರಿಂದ ೫ ಮೀ.ಗಳವರೆಗೂ ಮತ್ತು ಎತ್ತರ ಭೂಮಿಗಳಲ್ಲಿ ೧೦ ರಿಂದ ೨೦ ಮೀ. ಗಳವರೆಗೂ ದಪ್ಪವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನುಣುಪಾದ ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರದ ಕೆಳಗೆ "ಬೃಹದಾವರಣ ಪ್ರಸ್ತರ"ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಒಂದು ಪದರವಿದೆ. ಇದು ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚು ದಪ್ಪವಿದ್ದು (ಸುಮಾರು ಹತ್ತಾರು ಕಿ.ಮೀ.ಗಳು) ಬಿರುಕುಗಳುಳ್ಳ ಆಧಾರಶಿಲೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ನೀರಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಮತ್ತು ಉಲ್ಕಾಪಿಂಡಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಅಪ್ಪಳಿಸಿ ಅಲ್ಪ-ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರನ್ನು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಸೇರಿಸಿವೆ. ಈ ನೀರಿನ ಕಣಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, ಹೊರಬರುವ ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಜಲಜನಕದ ಕಣಗಳು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹಾರಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಅಪೋಲೋ ಗಗನಯಾತ್ರಿಗಳು ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಶಿಲಾ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನೀರಿನ ಅಂಶ ಪತ್ತೆಯಾಗಿರುವುದು, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ತೇವಾಂಶವಿಲ್ಲದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಂತಿದೆ. ಆದರೆ, ಚಂದ್ರನ ಅಕ್ಷೆಯು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಸಮತಳಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಓರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದರಿಂದ (ಕೇವಲ ೧.೫°), ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿಯಿರುವ ಕೆಲವು ಆಳವಾದ ಕುಳಿಗಳು ಎಂದೂ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ಪಡೆಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ (ಶ್ಯಾಕ್ಲ್‌ಟನ್ ಕುಳಿಯನ್ನು ನೋಡಿ). ಹೀಗಾಗಿ, ಈ ಕುಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ನೀರಿನ ಕಣಗಳು ದೀರ್ಘಕಾಲಗಳವರೆಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರಬಹುದು. ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕುಳಿಗಳ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕ್ಲೆಮೆಂಟೀನ್ ತಯಾರಿಸಿದೆ. ೧೪,೦೦೦ ಚ.ಕಿ.ಮೀ.ನಷ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ಶಾಶ್ವತ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದೆಂದು ಗಣಕೀಕೃತ ಛದ್ಮನಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಕ್ಲೆಮೆಂಟೀನ್ ರೆಡಾರ್ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಮೇಲ್ಮೈನ ಬಳಿ ಸಣ್ಣ, ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ ನೀರಿನ ಮಡುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವದೊಂದಿಗೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಲೂನಾರ್ ಪ್ರಾಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ನ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕದ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಧ್ರುವ ವಲಯದ ಬಳಿಯ ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರದ ಮೇಲಿನ ಒಂದು ಮೀಟರ್ ಆಳದವರೆಗೂ ಅಸಮಂಜಸವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಲಜನಕದ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಒಟ್ಟು ನೀರಿನ ಹಿಮದ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಂದಾಜು ಸುಮಾರು ೧ ಘ.ಕಿ.ಮೀ. ಗಣಿಗಳನ್ನು ತೋಡಿ ಹಿಮವನ್ನು ತೆಗೆದು, ಸೌರ ಫಲಕಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪನ್ನ ಘಟಕಗಳಿಂದ ಅಥವಾ ಪರಮಾಣು ಉತ್ಪಾದಕಗಳಿಂದ ಹಿಮವನ್ನು ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಜಲಜನಕದ ಅಣುಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಬಹುದು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಚಂದ್ರನತ್ತ ನೀರಿನ (ಅಥವಾ ಜಲಜನಕದ/ಆಮ್ಲಜನಕದ) ಸಾಗಾಣಿಕೆಯು ಅಸಂಭವನೀಯವಾಗಿ ದುಬಾರಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಬಳಕೆಯೋಗ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಚಾಂದ್ರ ವಸತಿಗೆ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯ. ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಆಂತರಿಕ ರಚನೆ ಚಂದ್ರವು ಒಂದು ವಿಭೇದಿತ ಕಾಯವಾಗಿದ್ದು, ಭೂರಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಚಿಪ್ಪು, ಕವಚ, ಮತ್ತು ಗರ್ಭವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸುಮಾರು ೪೫೦ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಚಂದ್ರನ ಜನ್ಮವಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ನಂತರ ಚಂದ್ರನ ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರದ ಭಿನ್ನ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣದಿಂದ ಈ ರಚನೆಯು ಉಂಟಾಯಿತೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಹೊರಭಾಗವನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಶಕ್ತಿಯು ಬೃಹತ್ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮರುಸಂಚಯನಗಳಿಂದ ಒದಗಿಬಂದಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರದ ಈ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣವು ಕಬ್ಬಿಣ-ಮೆಗ್ನೀಷಿಯಂಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿರುವ ಕವಚವನ್ನು ಮತ್ತು ಸೋಡಿಯಂ-ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿರುವ ಚಿಪ್ಪನ್ನೂ ಸೃಷ್ಟಿಸಿರುತ್ತದೆ (ಕೆಳಗಿನ ಉದ್ಭವ ಮತ್ತು ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಕಸನವನ್ನು ನೋಡಿ). ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾದ ಭೂರಸಾಯನಿಕ ನಕ್ಷೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಚಂದ್ರನ ಚಿಪ್ಪು ಅಲ್ಯುಮಿನಂ ಸಿಲಿಕೇಟ್, ಪೊಟಾಷಿಯಂ, ಸೋಡಿಯಂ, ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಲವಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಈ ಮಾಹಿತಿಯು ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರ ವಾದದ ಜೊತೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. ಮೂಲಧಾತುಗಳ ನೋಟದಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರನ ಚಿಪ್ಪು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆಮ್ಲಜನಕ, ಸಿಲಿಕಾನ್, ಮೆಗ್ನೀಷಿಯಂ, ಕಬ್ಬಿಣ, ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ, ಮತ್ತು ಅಲ್ಯುಮಿನಂಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಟೈಟೇನಿಯಂ, ಯುರೇನಿಯಂ, ಥೋರಿಯಂ, ಪೊಟಾಷಿಯಂ, ಮತ್ತು ಜಲಜನಕಗಳು ಸಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಭೂಭೌತಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ ಮಾಡಿದ ಅಂದಾಜುಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಚಿಪ್ಪಿನ ಸರಾಸರಿ ದಪ್ಪ ಸುಮಾರು ೫೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳು. ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಕವಚವು ಭಾಗಶಃ ಕರಗಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಮಟ್ಟಸದ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯಾಗಿ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿತು. ಕವಚವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆಲಿವೀನ್, ಆರ್ಥೋಪೈರಾಕ್ಸೀನ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲಿನೋಪೈರಾಕ್ಸೀನ್ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆಯೆಂದೂ, ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಕವಚವು ಭೂಮಿಯ ಕವಚಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದೂ, ಈ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಚಾಂದ್ರ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಟೈಟೇನಿಯಂ ಧಾತುವು (ಇದು ಇಲ್ಮೆನೈಟ್ ಖನಿಜದಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ) ಇರುವುದರಿಂದ, ಕವಚವು ತನ್ನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ವಿಭಿನ್ನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ನಾವು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಕವಚದ ಆಳದಲ್ಲಿ, ಮೇಲ್ಮೈಯ ಸುಮಾರು ೧೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಕೆಳಗೆ ಚಂದ್ರಕಂಪನಗಳು ಆಗುತ್ತವೆ. ಮಾಸಿಕ ಕಾಲಾವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಈ ಕಂಪನಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ, ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಚಂದ್ರನ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳ ಬಲಗಳು. ಮೇಲ್ಮೈಯ ಹತ್ತಿರವೇ ಉದ್ಭವವಾದ ಕೆಲವು ಚಂದ್ರಕಂಪನಗಳನ್ನೂ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ವಿರಳವಾದ ಈ ಚಂದ್ರಕಂಪನಗಳು ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಸರಾಸರಿ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ೩,೩೪೬.೪ ಕಿ.ಗ್ರಾಂ/ಮೀ೩ ಇದ್ದು, ಐಓದ ನಂತರ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆಯುಳ್ಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಚಂದ್ರನ ಒಳಭಾಗವು ಸಣ್ಣದೆಂದು (ಸುಮಾರು ೩೫೦ ಕಿ.ಮೀ. ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ತ್ರಿಜ್ಯ) ಹಲವು ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳು ತೋರಿಸಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಬಹುತೇಕ ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಶಿಲಾಕಾಯಗಳ ಒಳಭಾಗಗಳು ಆಯಾ ಕಾಯದ ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಚಂದ್ರನ ಒಳಭಾಗವು ಅದರ ಒಟ್ಟು ಗಾತ್ರದ ೨೦% ಮಾತ್ರ ಇದೆ. ಚಂದ್ರ-ಗರ್ಭದ ರಚನಾಂಶಗಳು ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಗಂಧಕ ಮತ್ತು ನಿಕಲ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಿಶ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಂಬಿಕೆ. ಚಂದ್ರನ ಸಮಯ-ವ್ಯತ್ಯಯಿತ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ, ಅದರ ಒಳಭಾಗವು ಕಡೇಪಕ್ಷ ಸ್ವಲ್ಪವಾದರೂ ಕರಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳವರ್ಣನೆ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಎತ್ತರಗಳನ್ನು ಲೇಸರ್ ಉನ್ನತಿಮಾಪನ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅಳೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಕ್ಲೆಮೆಂಟೀನ್ ಯಾತ್ರೆಯಿಂದಲೂ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಗಳು ದೊರಕಿವೆ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕಾಣುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಹಿಮ್ಮುಖದ ಬೃಹತ್ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ-ಐಟ್ಕಿನ್ ಬೋಗುಣಿ. ಇದು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿನ ಕನಿಷ್ಠ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಗರಿಷ್ಠ ಉನ್ನತಿಗಳು ಈ ವಲಯದ ಈಶಾನ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ದೂರದಲ್ಲಿವೆ. ಇಂಬ್ರಿಯಂ, ಸೆರೆನಿಟಾಟಿಸ್, ಕ್ರಿಸಿಯಂ, ಸ್ಮಿಥಿ, ಮತ್ತು ಓರಿಯಂಟೇಲ್ಗಳಂಥ ಹಲವು ದೊಡ್ಡ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಬೋಗುಣಿಗಳೂ ಇಂತಹ ಕಡಿಮೆ ಉನ್ನತಿ ಮತ್ತು ಎತ್ತರವಾದ ಪರಿಧಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಚಂದ್ರನ ಆಕಾರದ ಇನ್ನೊಂದು ಸೋಜಿಗದ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಹಿಮ್ಮುಖದ ಸರಾಸರಿ ಉನ್ನತಿಗಳು ಮುಮ್ಮುಖದ ಉನ್ನತಿಗಳಿಗಿಂತ ಸುಮಾರು ೧.೯ ಕಿ.ಮೀ. ಅಧಿಕವಾಗಿವೆ. ಗುರುತ್ವ ಕ್ಷೇತ್ರ ಚಂದ್ರನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಗಗನನೌಕೆಯಿಂದ ರೇಡಿಯೋ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಹೊರಸೂಸಿ, ಆ ತರಂಗಗಳ ಪ್ರತಿಫಲನಗಳಿಂದ ಚಂದ್ರನ ಗುರುತ್ವ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಮಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಡಾಪ್ಲರ್ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಗನನೌಕೆಯಿಂದ ಭೂಮಿಗಿರುವ ದೂರ, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಫಲಿತ ರೇಡಿಯೊ ತರಂಗಗಳ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಗಗನನೌಕೆಯ ವೇಗೋತ್ಕರ್ಷವನ್ನು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಚಂದ್ರನ ಗುರುತ್ವ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಗಗನನೌಕೆಯ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದರಿಂದ, ಒಂದು ಸಾರಿ ಕಕ್ಷೆಯು ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದ ಮೇಲೆ ಅದರಿಂದ ಗುರುತ್ವ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಆದರೆ, ಚಂದ್ರನ ಸಮಕಾಲಿಕ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಚಂದ್ರನ ಹಿಮ್ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಗಗನನೌಕೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಹೀಗಾಗಿ, ಹಿಮ್ಮುಖದ ಗುರುತ್ವ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಇನ್ನೂ ನಿಖರವಾಗಿ ನಕ್ಷಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಗುರುತ್ವ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಕೆಲವು ದೊಡ್ಡ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಗುರುತ್ವ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಸ್ಕಾನ್ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳು ಗಗನನೌಕೆಗಳ ಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವುದರಿಂದ, ಮಾನವ ರಹಿತ/ಸಹಿತ ಚಂದ್ರಯಾನದ ಸಿದ್ಧತೆಗೆ ನಿಖರವಾದ ಗುರುತ್ವ ಮಾದರಿಗಳು ಅತ್ಯವಶ್ಯಕ. ಅಪೋಲೋ-ಪೂರ್ವ ನೌಕಾಚಾಲನಾ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ, ನೌಕೆಗಳು ಇಳಿಯುವ ತಾಣಗಳು ನಿರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ತುಂಬಾ ಬೇರೆಯಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಚಂದ್ರ ಪರಿಭ್ರಮಕದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದಾಗ, ಗುರುತ್ವ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳು ತಿಳಿದುಬಂದವು. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಭೂಮಿಗೆ ಹೊಲಿಸಿದರೆ, ಚಂದ್ರನ ಬಾಹ್ಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಬಹಳ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಈ ಎರಡು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ನಡುವೆಯಿರುವ ಬೇರೆ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೆಂದರೆ, ಚಂದ್ರನು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ದ್ವಿಧ್ರುವ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ (ಅದರ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಕವಿದ್ದಿದ್ದರೆ ದ್ವಿಧ್ರುವವು ಉಂಟಾಗುತ್ತಿತ್ತು), ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಪ್ರಸ್ತುತದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಚಿಪ್ಪಿನಿಂದಲೇ ಉದ್ಭವವಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಇತಿಹಾಸದ ಮೊದಲ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಅದರೊಳಗೆ ಒಂದು ಉತ್ಪಾದಕವು ಇನ್ನೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾಗ ಚಿಪ್ಪಿನ ಭಾಗಗಳು ಸಹ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪಡೆದವು ಎಂದು ಒಂದು ವಾದವು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಚಂದ್ರನ ಒಳಭಾಗದ ಸಣ್ಣ ಗಾತ್ರವು ಈ ವಾದಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವಾಗಿದೆ. ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ, ಚಂದ್ರನಂತಹ ವಾಯುಮಂಡಲರಹಿತ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳಿಂದಲೂ ಅಸ್ಥಿರವಾದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗಬಹುದು. ಈ ವಾದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗುವಂತೆ, ಚಿಪ್ಪಿನ ಅತಿ ಶಕ್ತಿಯುತ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ದೊಡ್ಡ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳ ಬಳಿಯೇ ಇವೆ. ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯಿಂದುಂಟಾದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಮೋಡವು ಪರಿಸರದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಹಿಗ್ಗುವುದರಿಂದ ಅಸ್ಥಿರ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗಬಹುದೆಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲ ಚಂದ್ರವು ಬಹಳ ವಿರಳವಾದ, ಸುಮಾರು ನಿರ್ವಾತದಂತಹ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಒಂದು ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅನಿಲಗಳ ಬಿಡುಗಡೆ; ಚಂದ್ರನ ಒಳಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ವಿಕಿರಣ ಕ್ಷಯದಿಂದ ರೆಡಾನ್ ಮತ್ತಿತರ ಅನಿಲಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗಿ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉಲ್ಕೆ, ಸೌರ ಮಾರುತದ ಅಯಾನುಗಳು, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನ ಸುರಿಮಳೆಗಳಿಂದಲೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅನಿಲಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಅನಿಲಗಳು ಚಂದ್ರನ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯಿಂದ ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಹೂತುಹೋಗಬಹುದು, ಅಥವಾ, ಸೌರಮಾರುತದ ಒತ್ತಡದಿಂದಾಗಲಿ, ಮಾರುತಗಳ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದಾಗಲಿ, ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗಬಹುದು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಸೋಡಿಯಂ (Na) ಮತ್ತು ಪೊಟಾಷಿಯಂ (K) ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಲೂನಾರ್ ಪ್ರಾಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ನ ಆಲ್ಫಾ ಕಣ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕವು ಒದಗಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರೆಡಾನ್-೨೨೨ ಮತ್ತು ಪೊಲೋನಿಯಂ-೨೧೦ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅಪೋಲೋ ಗಗನಯಾತ್ರಿಗಳು ಇರಿಸಿದ ಪತ್ತೇದಾರಕಗಳು ಆರ್ಗಾನ್-೪೦, He-೪, O ಮತ್ತು/ಅಥವಾ CH೪, N೨ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ CO, ಮತ್ತು CO೨ ಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿವೆ. ಉದ್ಭವ ಮತ್ತು ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಕಸನ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಚಂದ್ರನ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವು ವಾದಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರಾಪಗಾಮಿ ಬಲದ ಕಾರಣ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ಚಂದ್ರನು ಬೇರ್ಪಟ್ಟು, ಅದರ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆಯ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಬೋಗುಣಿಯಾಕಾರವನ್ನು (ಇದು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರವೆಂದು ಊಹೆ) ಬಿಟ್ಟು ಹೋಯಿತೆಂದು ಮುಂಚಿನ ವಾದಗಳು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದವು. ಆದರೆ ಈ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆ ಉಂಟಾಗಲು ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಈಗಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದಿರಬೇಕಿತ್ತು. ಬೇರೆ ಕೆಲವು ವಾದಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಚಂದ್ರನ ಉದ್ಭವ ಬೇರೆಲ್ಲೋ ಆಗಿ ನಂತರ ಭೂಮಿಯು ಚಂದ್ರನನ್ನು ತನ್ನ ಗುರುತ್ವ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಿತು. ಆದರೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸೆರೆ ಹಿಡಿಕೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು (ಉದಾ: ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಭೂಮಿಯು ಇನ್ನೂ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಿತ್ತು) ಬಹಳ ಅಸಂಭವನೀಯ. ಸಮಕಾಲಿಕ ಉದ್ಭವ ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಒಂದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶೇಖರಣಾ ತಟ್ಟೆಯಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡವು. ಈ ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ, ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಗ್ರಹಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡಂತೆ, ಚಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತವಿದ್ದ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಶೇಖರಣೆಯಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ವಿರಳತೆಗೆ ಈ ವಾದವು ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಾದಗಳ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ನ್ಯೂನತೆಯೆಂದರೆ, ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹೊಂದಿರುವ ಕೋನೀಯ ಸಂವೇಗವನ್ನು (angular momentum) ಇವಾವುವೂ ಸರಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾರವು. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಮಂಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಬೃಹತ್ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಒಂದು ಆಕಾಶಕಾಯವು (ಇದನ್ನು ಥೀಯ ಅಥವಾ ಆರ್ಫಿಯಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಭೂಮಿಯನ್ನಪ್ಪಳಿಸಿ, ಅದರಿಂದ ಸಿಡಿದ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಒಂದುಗೂಡಿ, ಚಂದ್ರನನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದವು. ಗ್ರಹಗಳು ಚಿಕ್ಕ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾಯಗಳ ಕ್ರಮೇಣ ಸಮ್ಮಿಲನದಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುವವೆಂದು ನಂಬಿಕೆಯಿರುವುದರಿಂದ ಈ ರೀತಿಯ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳು ಬಹಳ ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಆಗಿರಬಹುದೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಣಕಯಂತ್ರ ಛದ್ಮನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯು ಭೂ-ಚಂದ್ರರ ಕೋನೀಯ ಸಂವೇಗಕ್ಕೆ ಹಾಗು ಚಂದ್ರನ ಚಿಕ್ಕ ಒಳಭಾಗಕ್ಕೆ (core) ಕಾರಣವಿರಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದಿಂದ ಇನ್ನೂ ಬಗೆಹರಿಯದಿರುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೆಂದರೆ, ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಆಕಾಶಕಾಯ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಗಳ ತುಲನಾತ್ಮಕ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳು, ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಯಾವ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ಹೊರ ಆಕಾಶಕಾಯದಿಂದ ಬಂದವು, ಮುಂತಾದವು. ಚಂದ್ರನ ನಿರ್ಮಾಣವು ೪೫೨.೭ ± ೧ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಉದ್ಭವದ ಸುಮಾರು ೩-೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಆಯಿತೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರ ಬೃಹತ್ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಘಟನೆ ಮತ್ತು ತದನಂತರ ಭೂ-ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮರುಸಂಚಯನದಿಂದ ಅಪಾರವಾದ ಶಕ್ತಿಯು ಹೊರಬಂದು, ಈ ಶಾಖ ಶಕ್ತಿಯು ಬಹಳ ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಚಂದ್ರನ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗಗಳನ್ನು ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿತ್ತೆಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ದ್ರವದ ಹೊರಭಾಗವನ್ನು ಚಂದ್ರನ ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಆಳ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳಿಂದ ಚಂದ್ರನ ಕೇಂದ್ರದವರೆಗೂ ಇತ್ತೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರವು ತಣ್ಣಗಾಗುವಾಗ, ಭಿನ್ನ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ವಿಭೇದನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ, ಭೂರಸಾಯನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಕವಚ ಮತ್ತು ಚಿಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಮುಳುಗುತ್ತಿದ್ದ ಆಲಿವೀನ್, ಕ್ಲಿನೋಪೈರಾಕ್ಸೀನ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಥೋಪೈರಾಕ್ಸೀನ್ಗಳಂಥ ಖನಿಜಗಳಿಂದ ಕವಚವು ರೂಪುಗೊಂಡಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರವು ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಮೇಲೆ ಅನಾರ್ಥೊಸೈಟ್ ಎಂಬ ಖನಿಜವು ತನ್ನ ಹಗುರತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಮೇಲೆ ತೇಲಿಬಂದು ಚಿಪ್ಪನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತೆಂದು ಸಹ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ದ್ರವಗಳು ಚಿಪ್ಪು ಮತ್ತು ಕವಚದ ನಡುವೆ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಿದ್ದವಲ್ಲದೆ, ಇವು ಪರಸ್ಪರ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗದ ಹಾಗೂ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ಮಾಡುವ ಧಾತುಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪೊಟಾಷಿಯಂ (K), ವಿರಳ ಧಾತುಗಳು (REE) ಮತ್ತು ರಂಜಕಗಳು (P) ಇರುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ KREEP ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಕಸನ ಚಂದ್ರನ ಶಿಲಾಪಾಕ-ಸಾಗರೋತ್ತರ ವಿಕಸನದ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗವು ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಚಂದ್ರನ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾಲವನ್ನು ನೆಕ್ಟಾರಿಸ್, ಇಂಬ್ರಿಯಂ, ಎರಾಟೊಸ್ಥೆನೆಸ್, ಮತ್ತು ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್ಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಘಟನೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಳನ್ನು ಖಚಿತವಾಗಿ ಇನ್ನೂ ನಿರ್ಧರಿಸದಿದ್ದರೂ (ಹಲವು ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ), ಸ್ಥೂಲವಾದ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಇವು ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಆವರಣ ಪ್ರಸ್ತರದ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳ ನಿರಂತರ ಪರಿಣಾಮಗಳೇ ಕಾರಣ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದ ಇನ್ನೊಂದು ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯೆಂದರೆ, ಮಟ್ಟಸಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಗ್ನಿಪರ್ವತಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆ. ಚಂದ್ರನ ಈ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ಮಾಡುವ ಇಂಥ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಕೆಳಗಿರುವ ಕವಚವು ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಭಾಗಶಃ ಕರಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಕರಗಿದ ಈ ಶಿಲಾಪಾಕಗಳ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಏರಿ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿದವು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಇಂದಿಗೂ ಚಂದ್ರನ ಮುಮ್ಮುಖದ ಮಟ್ಟಸಗಳಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಲಯದ ಬಹುತೇಕ ಮಟ್ಟಸದ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯು ಇಂಬ್ರಿಯನ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩೦೦-೩೫೦ ಕೋಟಿವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿತು. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ಕಾಲನಿರ್ಧರಿತ ಮಾದರಿಗಳು ೪೨೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯವು, ಮತ್ತು ಕುಳಿ ಎಣಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಿಳಿದುಬಂದ ಹೊಸ ಹೊರಚಿಮ್ಮಿಕೆಗಳು ಕೇವಲ ೧೨೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷದ ಹಿಂದೆ ಆದವು. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತವೆಯೇ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿವಾದ-ವಿರೋಧಗಳಿವೆ. ಕುಳಿಗಳು ಮಾಯವಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗುತ್ತವೆಯೆಂದೂ, ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ಇತರ ಅಸ್ಥಿರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ವೀಕ್ಷಕರು ಮಾತನಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹಲವು ವೀಕ್ಷಣೆಗಳು ಭ್ರಾಂತಿಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಬೆಳಕಿನ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ವೀಕ್ಷಣೆ, ತಪ್ಪಾದ ವೀಕ್ಷಣೆ, ಅಥವಾ ಮುಂಚಿನ ಚಿತ್ರಗಳು ನಿಖರವಾಗಿಲ್ಲದಿರುವುದು, ಹೀಗೆ ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿಂದ ವೀಕ್ಷಕರು ತಪ್ಪು ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಆದರೆ, ಅನಿಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆಯೆಂದು ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಈ ಹೊರಸೂಸುವ ಘಟನೆಗಳಿಂದ ಕೆಲವು ಅಸ್ಥಿರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಡೆದಿದ್ದರೂ ಇರಬಹುದು. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಸುಮಾರು ೩ ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸದ ವಲಯವು ಸುಮಾರು ೧೦ ಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಅನಿಲ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತೆಂದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಕಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಜೊತೆ ಸಂಬಂಧ ಸ್ಥಿರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಚಂದ್ರವು ಸುಮಾರು ೨೭.೩ ದಿನಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ (ಚಂದ್ರನ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಅವಧಿ). ಆದರೆ, ಭೂಮಿಯೂ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ತನ್ನ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವುದರಿಂದ, ಚಂದ್ರನ ಅದೇ ಕಲೆಯು ಪುನಃ ಕಾಣಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ, ಅಂದರೆ, ಸುಮಾರು ೨೯.೫ ದಿನಗಳು (ಚಂದ್ರನ ಯುತಿ ಅವಧಿ) ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಬಹುತೇಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಂತಲ್ಲದೆ, ಚಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಸಮಭಾಜಕದ ಸಮತಳದ ಬಳಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸದೆ, ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಸಮತಳದ ಬಳಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರು ಪರಸ್ಪರ ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಹಲವು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಬಹುತೇಕ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಚಂದ್ರನಿಂದಲೇ ಉಂಟಾಗಿ, ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತಗಳಿಂದ ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರರ ಸರಾಸರಿ ದೂರವು ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೪ ಮೀ.ಗಳಷ್ಟು, ಅಥವಾ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ೪ ಸೆಂ.ಮೀ. ಗಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಕೋನೀಯ ಸಂವೇಗ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಚಂದ್ರನ ದೀರ್ಘಾರ್ಧ ಅಕ್ಷವು ದೊಡ್ಡದಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವು ಒಂದು ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ೦.೦೦೨ ಕ್ಷಣಗಳಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗುವಂತೆ ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಗ್ರಹ-ಉಪಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸದೆ, ಜೋಡಿಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಭೂಮಿಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಚಂದ್ರನ ಗಾತ್ರ ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವುದು; ಚಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯ ೧/೪ರಷ್ಟು ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಮತ್ತು ೧/೮೧ರಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ, ಭೂಮಿ-ಚಂದ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಭಾರಕೇಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ ಸುಮಾರು ೧೭೦೦ಕಿ.ಮೀ. ಕೆಳಗೆ (ಸರಾಸರಿ) ಇರುವುದರಿಂದ, ಈ ಜೋಡಿಗ್ರಹದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಹಲವರು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ ೧/೧೦ ಭಾಗಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯ ಒಣನೆಲದ ಕಾಲುಭಾಗ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿದೆ (ರಷ್ಯಾ, ಕೆನಡಾ, ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಒಟ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಷ್ಟು). 3753 Cruithne ಎಂಬ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹವು ಭೂಮಿಯ ಜೊತೆ ಒಂದು ಅಪರೂಪದ ಕುದುರೆ ಲಾಳಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದನ್ನು ೧೯೯೭ರಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಈ ಕಕ್ಷೆಯು ದೀರ್ಘ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹವನ್ನು ಭೂಮಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಉಪಗ್ರಹವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರ ನಂತರ, (೫೪೫೦೯) ೨೦೦೦ PH೫, (೮೫೭೭೦) ೧೯೯೮ UP೧ ಮತ್ತು 2002 AA29ಗಳೆಂಬ ಮೂರು ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಹಣಗಳು ಸೂರ್ಯ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಸರಳ ರೇಖೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ಗ್ರಹಣಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ಬಳಿ, ಚಂದ್ರನು ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಗಳ ನಡುವೆ ಇದ್ದಾಗ, ಸೂರ್ಯ ಗ್ರಹಣಗಳು ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರ ಗ್ರಹಣಗಳು ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ಬಳಿ, ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರ ನಡುವೆ ಇರುವಾಗ ಚಂದ್ರ ಗ್ರಹಣಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಚಂದ್ರನ ಕಕ್ಷೆಯು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಸಮತಳಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೫° ಓರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದರಿಂದ, ಪ್ರತಿ ಹುಣ್ಣಿಮೆ/ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಂದು ಗ್ರಹಣಗಳು ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಗ್ರಹಣವಾಗಲು ಚಂದ್ರನು ಈ ಎರಡು ಕಕ್ಷಾ ಸಮತಳಗಳನ್ನು ಛೇದಿಸುವ ಬಿಂದುಗಳ ಬಳಿ ಇರಬೇಕು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯರ ಕೋನ ವ್ಯಾಸಗಳು ಸುಮಾರು ಒಂದೇ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಹಣ ಮತ್ತು ಕಂಕಣ ಗ್ರಹಣಗಳೆಂಬ ಎರಡು ರೀತಿಯ ಗ್ರಹಣಗಳು ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಹಣದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮರೆಮಾಡಿ, ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಭಾವಲಯವು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರ ನಡುವೆಯಿರುವ ಅಂತರವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಚಂದ್ರನ ಕೋನವ್ಯಾಸವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದರರ್ಥ, ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಚಂದ್ರನು ಪ್ರತಿಬಾರಿಯೂ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮರೆಮಾಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಕಂಕಣ ಗ್ರಹಣಗಳು ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೇ ರೀತಿ, ಇನ್ನು ಸುಮಾರು ೬೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ (ಸೂರ್ಯನ ಕೋನ ವ್ಯಾಸವು ಬದಲಾಗದಿದ್ದಲ್ಲಿ) ಚಂದ್ರನು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮರೆಮಾಡಲು ಆಗದೆ, ಕೇವಲ ಕಂಕಣ ಗ್ರಹಣಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಗ್ರಹಣಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆ. ಚಂದ್ರವು ನಮ್ಮ ಬಾನಿನಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸುಮಾರು ೦.೫° ಅಗಲದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ವಲಯವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಗ್ರಹ ಅಥವಾ ನಕ್ಷತ್ರವು ಚಂದ್ರನ ಹಿಂದೆ ಹಾದುಹೋದಾಗ, ಅದು ನಮ್ಮ ನೋಟದಿಂದ ಮರೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯ ಗ್ರಹಣವು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆ. ಚಂದ್ರನು ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆಗಳು ಎಲ್ಲೆಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಅಥವಾ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯಗಳಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಕಕ್ಷೆಯ ಅಯನದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಬೇರೆಯೇ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮರೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ವೀಕ್ಷಣೆ ಅತಿ ಕಾಂತಿಯುತವಾದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಗಳಂದು ಚಂದ್ರನ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು −೧೨.೬ ರವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು −೨೬.೮ರಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರವು ಚತುರ್ಥಾಂಶದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅದರ ಹೊಳಪು ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರನ ಅರ್ಧ ಭಾಗವಿರದೆ, ಕೇವಲ ೧/೧೦ ಭಾಗ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಒಳ್ಳೆಯ ಪ್ರತಿಫಲಕವಲ್ಲದಿರುವುದು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮೈನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ನೆರಳುಗಳೂ ಪ್ರತಿಫಲಿತ ಬೆಳಕನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ದಿಗಂತದ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದಾಗ ಚಂದ್ರವು ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಮಾನಸಿಕ ಭ್ರಾಂತಿ (ಚಂದ್ರ ಭ್ರಾಂತಿ ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ). ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಚಂದ್ರನ ಕೋನವ್ಯಾಸವು ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ಡಿಗ್ರಿಯಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರವು ದಿಗಂತದ ಹತ್ತಿರ ಇರುವಾಗ ಅದರ ಕೋನವ್ಯಾಸವು ಬಾನ ನೆತ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಾಸಕ್ಕಿಂತ ೧.೫% ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿರುವಾಗ ಚಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೧ ಭೂಮಿ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ದೂರವಿರುವುದರಿಂದ ಹೀಗಾಗುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರವು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಬೆಳಕಿನ ೭% ನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನ ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶದಷ್ಟೇ ಇದೆ. ಆದರೂ, ದೃಷ್ಟಿ ಭ್ರಾಂತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಚಂದ್ರವು ಶುದ್ಧ ಬಿಳಿಬಣ್ಣವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳಕನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವ ಬೇರಾವುದೂ ವಸ್ತು ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಇದು ಅತಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ವಸ್ತುವಿನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಚಂದ್ರನ ಜೊತೆ ಹೋಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ನಿಕಟದಲ್ಲಿ ಬೇರೇನೂ ವಸ್ತುಗಳಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ, ಒಂದು ಕತ್ತಲೆ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿಲ ಒಂದು ತುಣುಕಿನ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣದೊಂದು ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣವನ್ನು ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಆ ತುಣುಕು ಬೆಳ್ಳಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಅದೇ ಬೆಳಕನ್ನು ಇಡೀ ಕೋಣೆಯತ್ತ ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಇದ್ದಿಲು ಪುನಃ ಕಪ್ಪಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಗರಿಷ್ಠ ಉನ್ನತಿಯು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ, ಸುಮಾರು ಸೂರ್ಯನ ಉನ್ನತಿಯ ಮಿತಿಗಳೊಳಗೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಋತು ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಕಲೆಯ ಮೇಲೂ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿ, ಚಳಿಗಾಲದ ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರನು ಕಾಣುವ ದಿಕ್ಕು ಸಹ ವೀಕ್ಷಿಸುವ ಎಡೆಯ ಅಕ್ಷಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿಯಿಂದ "ದೋಣಿಯಾಕಾರದ" ಚಂದ್ರನನ್ನು ನೋಡಬಹುದು ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಚಂದ್ರವೂ ಸಹ ವಾಯುಮಂಡಲದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ದೃಕ್-ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ೨೨° ಪ್ರಭಾವಳಿಯ ಉಂಗುರ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತೆಳುವಾದ ಮೋಡಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾಣುವ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಭಾವಲಯದ ಉಂಗುರಗಳು ಈ ಪರಿಣಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ಭೂಮಿಯ ಆಗಸದಿಂದ ಚಂದ್ರವು ಹೇಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ಚಂದ್ರ ಕಲೆ ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ. ಅನ್ವೇಷಣೆ ದೂರದರ್ಶಕದ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ನಂತರ ಚಂದ್ರನ ವೀಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಗತಿಯಾಯಿತು. ಗೆಲಿಲಿಯೊ ಗೆಲಿಲೈ ಈ ಹೊಸ ಉಪಕರಣವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲಿನ ಪರ್ವತಗಳು ಮತ್ತು ಕುಳಿಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದನು. ಶೀತಲ ಸಮರದ ಪ್ರಚೋದನೆಯಿಂದ ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ನಡುವೆ ಬಾಹ್ಯಕಾಶದ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿಯು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ, ಚಂದ್ರನ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ಮತ್ತು ಇಳಿಯುವ ಎರಡೂ ಥರದ ಮಾನವರಹಿತ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು, ಉಡಾವಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಉಡಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಚಂದ್ರನನ್ನು ತಲುಪಿದ ಯಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದ ಚಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಮೊದಲನೆಯದು. ಲೂನಾ ೧೬, ೨೦, ೨೪ ಹಾಗೂ ಅಪೋಲೋ ೧೧, ೧೨, ೧೪, ೧೫, ೧೬ ಮತ್ತು ೧೭ ಯಾತ್ರೆಗಳು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿನಿಂದ ಕಲ್ಲು-ಮಣ್ಣುಗಳ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಗೆ ತಂದಿವೆ. ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಪೋಲೊ ೧೧ ಯಾತ್ರೆಯ ನಾಯಕನಾಗಿ ನೀಲ್ ಆರ್ಮ್‌ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್ನು ಜುಲೈ ೨೧, ೧೯೬೯ರಂದು ೦೨:೫೬ UTC ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಕಾಲಿರಿಸಿ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಮಾನವನಾದನು. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನಿಂತ ಕಟ್ಟ ಕೊನೆಯ (೨೦೦೭ರಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ) ಮಾನವನೆಂದರೆ, ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೭೨ರಲ್ಲಿ ಅಪೋಲೋ ೧೭ರ ತಂಡದಲ್ಲಿದ್ದ ಯುಜೀನ್ ಸೆರ್‌ನಾನ್. ಪ್ರತಿ ಅಪೋಲೋ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲೂ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅಪೋಲೊ ಇಳಿದಾಣ ೧೨, ೧೪, ೧೫, ೧೬ ಮತ್ತು ೧೭ ರಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಾಯುಷಿ ALSEP (ಅಪೋಲೋ ಚಾಂದ್ರ ಮೇಲ್ಮೈ ಪ್ರಯೋಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ) ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು, ಮತ್ತು ಅಪೋಲೊ ೧೧ರ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಾಯುಷಿಯಾದ EASEP (ಮುಂಚಿನ ಅಪೋಲೋ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಯೋಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ) ಉಪಕರಣವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಉಷ್ಣ ಪ್ರವಾಹ ಶೋಧಕಗಳು, ಚಂದ್ರಕಂಪನ ಮಾಪಕಗಳು, ಕಾಂತತ್ವ ಮಾಪಕಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮುಖ-ಪ್ರತಿಫಲಕಗಳನ್ನು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ALSEP ತಾಣಗಳು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಹಣದ ಕೊರತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೩೦, ೧೯೭೭ರಂದು ಭೂಮಿಗೆ ಪ್ರೇಷಣೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಚಂದ್ರ ಲೇಸರ್ ರೇಂಜಿಂಗ್ (LLR) ಉಪಕರಣಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಯಾವುದೇ ವಿದ್ಯುತ್-ಕೋಶದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ಇವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಕೆಲವೇ ಸೆಂಟಿಮೀಟರುಗಳಷ್ಟು ನಿಖರತೆಯಲ್ಲಿ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ ಅವುಗಳ ಪ್ರತಿಫಲನವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಈ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ, ಚಂದ್ರನ ಒಳಭಾಗದ ಗಾತ್ರವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ೬೦ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯದಿಂದ ೭೦ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯದವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು ೬೫ ಚಂದ್ರ ಇಳಿತಗಳು (ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಸಹಿತ/ರಹಿತಗಳೆರಡೂ ಸೇರಿದ್ದವು ಹಾಗೂ ೧೯೭೧ರಲ್ಲೇ ೧೦ ಇಳಿತಗಳಾದವು) ಆದವು. ಆದರೆ, ೧೯೭೬ರ ಲೂನ ೨೪ರ ನಂತರ ಇಳಿತಗಳು ನಿಂತುಹೋದವು. ರಷ್ಯಾವು ತನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಶುಕ್ರ ಮತ್ತು ಅಂತರಿಕ್ಷ ನಿಲ್ದಾಣಗಳತ್ತ ಹರಿಸಿದರೆ, ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಮಂಗಳ ಮತ್ತು ಹೊರಗ್ರಹಗಳ ಕಡೆಗೆ ಗಮನ ಹಾಯಿಸಿತು. ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್‌ನ ಹೈಟನ್ ನೌಕೆಯು ಚಂದ್ರನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸಿ, ಜಪಾನ್‌ನನ್ನು ಚಂದ್ರ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಕೃತಕ ನೌಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ ಮೂರನೇ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ಈ ನೌಕೆಯು ಹಗೊರ್ಮೊ ಎಂಬ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಶೋಧಕವನ್ನು ಚಂದ್ರ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟಿತು. ಆದರೆ, ಈ ಶೋಧಕದ ಪ್ರೇಷಕವು ವಿಫಲವಾಗಿ, ಈ ಇಡೀ ಯಾತ್ರೆಯು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅನುಪಯುಕ್ತವಾಯಿತು. ೧೯೯೪ರಲ್ಲಿ ಕಡೆಗೂ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಚಂದ್ರನತ್ತ ಹಿಂದಿರುಗಿತು (ಆದರೆ, ಮಾನವರಹಿತ ನೌಕೆಗಳಲ್ಲಿ). ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ನಾಸಾದ ನಡುವೆ ಸಹಯೋಗದಿಂದ ನಡೆದ ಈ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಕ್ಲೆಮೆಂಟೀನ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಈ ಯಾತ್ರೆಯು ಚಂದ್ರನ ಮೊದಲ ನಿಕಟ ಸ್ಥಳವರ್ಣೀಯ ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು, ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಮೊದಲ ಬಹುವರ್ಣಪಟಲ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಇದರ ನಂತರ ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಲೂನಾರ್ ಪ್ರಾಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ ಯಾತ್ರೆಯು ನಡೆಯಿತು. ಪ್ರಾಸ್ಪೆಕ್ಟರ್‌ನ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕವು ಚಂದ್ರನ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಲಜನಕದ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿತು. ಇದು ಬಹುಶಃ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ ನೀರನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೭, ೨೦೦೩ರಂದು ಉಡಾಯಿಸಲಾದ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ೧ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಗಗನನೌಕೆಯು ನವೆಂಬರ್ ೧೫, ೨೦೦೪ರಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೩, ೨೦೦೬ರವರೆಗೂ ಚಂದ್ರನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಜನವರಿ ೧೪, ೨೦೦೪ರಂದು ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾರ್ಜ್ ಬುಷ್ ಅವರು ೨೦೨೦ರಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮಾನವರನ್ನು ಪುನಃ ಚಂದ್ರನತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು (ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಅನ್ವೇಷಣಾ ಧ್ಯೇಯ ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ). ನಾಸಾ ಈಗ ಚಂದ್ರನ ಒಂದು ಧ್ರುವದ ಬಳಿ ಶಾಶ್ವತ ನೆಲೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಜಪಾನ್ ದೇಶವು LUNAR-A ಮತ್ತು ಸೆಲೀನ್ ಎಂಬ ಎರಡು ಚಂದ್ರ ಯಾತ್ರೆಗಳ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತವು ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಯಾನ್ ೧ ಯಾತ್ರೆಯಿಂದ ಶುರುಮಾಡಿ ಹಲವು ಮಾನವರಹಿತ ಚಂದ್ರಯಾನಗಳ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೨೦೧೦ ಅಥವಾ ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿರುವ ಚಂದ್ರಯಾನ್ ೨ ಯಾತ್ರೆಯು ಒಂದು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಚಂದ್ರ ಪರ್ಯಟಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರ ಬೇಹುಗಾರಿಕಾ ಪರಿಭ್ರಮಕವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಲಿದೆ. ರಷ್ಯಾವು ಮುಂಚೆ ತಡೆಹಿಡಿಯಲಾಗಿದ್ದ ಲೂನಾ-ಗ್ಲೊಬ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಇದು ೨೦೧೨ರಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಇಳಿಯುವ ಉದ್ದೇಶವುಳ್ಳ ಮಾನವರಹಿತ ಇಳಿಭಾಗ ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮಾನವ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿರುವ ಚಂದ್ರವು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಇತರ ಕೆಲಸ-ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೂ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ದೃಶ್ಯ ಕಲೆ, ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆ, ಕಾವ್ಯ, ಗದ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಂಕೇತಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರವೂ ಒಂದು. ನೋಥ್, ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿರುವ ಚಂದ್ರವು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಇತರ ಕೆಲಸ-ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೂ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ದೃಶ್ಯ ಕಲೆ, ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆ, ಕಾವ್ಯ, ಗದ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಂಕೇತಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರವೂ ಒಂದು. ನೋಥ್, ಐರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ದೊರಕಿದ ೫,೦೦೦ ವರ್ಷ ಹಳೆಯ ಕಲ್ಲು ಕೆತ್ತನೆಯೊಂದು ಚಂದ್ರನನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇದು ಚಂದ್ರನ ಈವರೆಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ನಿರೂಪಣೆ. ಹಲವು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನನ್ನು ದೇವತೆ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಅಲೌಕಿಕ ಸಂಗತಿಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರವು ಇಂದಿಗೂ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಬಗ್ಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗರಲ್ಲಿ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಅನಕ್ಸಾಗೊರಸ್ನೂ ಸೇರಿದ್ದನು. ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಗಳೆರಡೂ ಬೃಹತ್ ಕಲ್ಲುಗಳೆಂದೂ, ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವನೆಂದೂ ಅವನು ತರ್ಕಿಸಿದನು. ದಿವ್ಯ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅವನಿಗಿದ್ದ ಈ ನಾಸ್ತಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಅವನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ನಂತರ ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್‌ನ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ವಿವರಣೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಚಂದ್ರನ ಸ್ಥಾನವು, ಮಾರ್ಪಡಬಲ್ಲ ಭೂತಗಳು (ಭೂಮಿ, ನೀರು, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿ) ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತ ಭೂತಗಳ (ನಕ್ಷತ್ರಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ) ನಡುವಿನ ಗಡಿರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ, ಈ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆಯನ್ನು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ನಂತರದ ಹಲವು ಶತಮಾನಗಳವರೆಗೆ ಬೋಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮಧ್ಯ ಯುಗದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹಾಗೂ ದೂರದರ್ಶಕದ ಆವಿಷ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ, ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಒಂದು ಗೋಳ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಶುರುಮಾಡಿದರು. ಆದರೂ, ಅವರು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಒಂದು ನುಣುಪಾದ ಕಾಯವೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ೧೬೦೯ರಲ್ಲಿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಗೆಲಿಲೈ ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕವಾದ Sidereus Nunciusನಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮೊದಲ ದೂರದರ್ಶಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆದು, ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈ ನುಣುಪಾಗಿಲ್ಲದೆ ಪರ್ವತಗಳು ಮತ್ತು ಕುಳಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಎಂದು ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮಾಡಿದನು. ನಂತರ ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಿಯೋವಾನಿ ಬಾಟಿಸ್ಟ ರಿಕೋಲಿ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕೊ ಮರಿಯ ಗ್ರಿಮಾಲ್ಡಿ ಅವರುಗಳು ಚಂದ್ರನ ನಕ್ಷೆಯೊಂದನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಹಲವು ಕುಳಿಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೂ ಇಟ್ಟರು. ಈ ಹೆಸರುಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ನಕ್ಷಾಪಟಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಗಾಢ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮೇರ್ಗಳೆಂದೂ ಮತ್ತು ತಿಳಿಯಾದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಟೆರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳು ಇರಬಹುದೆಂಬ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲ ದಶಕಗಳಲ್ಲೂ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು. ಮಂದವಾದ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಢವಾದ ಮಟ್ಟಸಗಳ ನಡುವಿನ ವೈದೃಷ್ಯಗಳು ಹಲವು ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ವಿವಿಧ ಸಂಸೃತಿಗಳು ಈ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು, ನಕ್ಷಾಪಟಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಗಾಢ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮೇರ್ ಗಳೆಂದೂ ಮತ್ತು ತಿಳಿಯಾದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಟೆರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳು ಇರಬಹುದೆಂಬ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲ ದಶಕಗಳಲ್ಲೂ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು. ಮಂದವಾದ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಢವಾದ ಮಟ್ಟಸಗಳ ನಡುವಿನ ವೈದೃಷ್ಯಗಳು ಹಲವು ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ವಿವಿಧ ಸಂಸೃತಿಗಳು ಈ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಚಂದ್ರಮಾನವ, ಮೊಲ, ಎಮ್ಮೆ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಆಕಾರಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತವೆ. ೧೮೩೫ರ ದೊಡ್ಡ ಚಂದ್ರ ವಂಚನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಹಲವರು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ವಿನೂತನ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿವೆ ಎಂದು ನಂಬಲು ಶುರು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಸುಮಾರು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ (೧೮೩೪–೧೮೩೬), ವಿಲ್ಹೆಮ್ ಬೀರ್ ಮತ್ತು ಯೋಹಾನ್ ಹೈನ್ರಿಖ್ ಮೆಡ್ಲರ್ರು ನಾಲು ಸಂಪುಟಗಳ ತಮ್ಮ Mappa Selenographica ವನ್ನು ಮತ್ತು Der Mond ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಾಶಿಸುವುದರಲ್ಲಿದ್ದರು. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನೀರು ಅಥವಾ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲಗಳು ಇಲ್ಲವೆಂದು ಇವು ದೃಢವಾಗಿ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದವು. ೧೯೫೯ರಲ್ಲಿ ಲೂನಾ ೩ ಶೋಧಕದ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಮುನ್ನ ಚಂದ್ರನ ಹಿಮ್ಮುಖದ ಬಗ್ಗೆ ಏನೇನೂ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ೬೦ರ ದಶಕದ ಚಂದ್ರ ಪರಿಭ್ರಮಣಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಈ ಮುಖವನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಕ್ಷಿಸಿತು. ಕಾನೂನು ರೀತ್ಯಾ ಸ್ಥಾನಮಾನ ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಹಲವು ಬಾವುಟಗಳನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನೆಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಈ ಎರಡು ದೇಶಗಳು ಚಂದ್ರನ ಯಾವುದೇ ಭಾಗವನ್ನು ತಮ್ಮದೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳೆರಡೂ ಸಹಿ ಹಾಕಿರುವ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ, ಚಂದ್ರನ ನೆಲವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜಲ ವಲಯಗಳ ಆಡಳಿತ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೇ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. ಈ ಒಪ್ಪಂದವು ಚಂದ್ರನ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಶಾಂತಿಯುತ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಮಿತಿಗೊಳಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಪರಮಾಣು ಆಯುಧಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಯಾವುದೇ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಆಯುಧಗಳ ಹಾಗೂ ಸೇನಾ ಸ್ಥಾಪನೆಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರವು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಒಂದು ಚಂದ್ರ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಯಾವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೂ ಇದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿಲ್ಲ. ಹಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಥವಾ ಭಾಗಶಃ ತಮ್ಮ ಆಸ್ತಿಯೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಇವು ಯಾವುವೂ ನಂಬಲರ್ಹವಾದ ಅಥವಾ ಕಾನೂನಿನ ಬೆಂಬಲವುಳ್ಳ ಹೇಳಿಕೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ವ್ಯಾಪಕ ತಾಡಿಕೆ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿರುವ ಕೃತಕ ವಸ್ತುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಚಂದ್ರನ ಕುಳಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಚಂದ್ರನ ಮಟ್ಟಸಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿನ ಪರ್ವತಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿನ ಕಣಿವೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಸ ಚಾಂದ್ರ ವಿವರಣಾ ಶಾಸ್ತ್ರ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹವಾಕ್ರಿಯೆಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು

2728

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B2%B3%20%28%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9%29

ಮಂಗಳ (ಗ್ರಹ)

ಮಂಗಳ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹವು ಸೊರ್ಯನಿಂದ ನಾಲ್ಕನೇ ಗ್ರಹವಾಗಿದ್ದು , ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲದ ಎರಡನೆಯ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ ಮರಕ್ಯೊರಿಯ ನಂತರ. ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ನಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮಾರ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾರ್ಸ ಇದು ರೋಮನ್ನರ್ ದೇವರ ಯುಧದ್ದ ದೇವತೆ ಮಾಡಿದೆ.ಇದನ್ನು ಕೆಂಪು ಗ್ರಹ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.ಭೂಮಿಗಿಂತ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಗುರು ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 'ಮಾರ್ಸ್'(Mars) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸುಮಾರು ಭೂಮಿಯ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ವ್ಯಾಸವುಳ್ಳ ಈ ಗ್ರಹ ತನ್ನ ಅಕ್ಷವನ್ನು ಸುಮಾರು ೨೪ ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಲು ೨ ವರ್ಷ(೬೮೬.೯೮ ದಿನ)ಗಳೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ನೀರು ಇರುವ ಬಗ್ಗೆ ನಾಸಾ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ 28,2015 ರಂದು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿದೆ. ಪರಿಚಯ ಈ ಗ್ರಹದ ವ್ಯಾಸ ೬,೭೯೦ ಕಿ.ಮೀ.(೪,೨೨೦ ಮೈಲಿ). ಗಳು. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೨೮,೦೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ.(೧೪೨,೦೦೦,೦೦೦ ಮೈಲಿ)ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಮಂಗಳದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲಾಮ್ಲದೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರು ಕೂಡಾ ಇದೆ. ಮಂಗಳ ಗ್ರಹ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿರುವುದರಿಂದ,ಇದನ್ನು 'ಕೆಂಪು ಗ್ರಹ' ಅಥವಾ 'ಅಂಗಾರಕ' (Red Planet) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮಂಗಳ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಫೋಬೋಸ್ (Phobos) ಮತ್ತು ಡೀಮೋಸ್ (Deimos) ಎಂಬ ೨ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ವಿಲಕ್ಷಣ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಮಂಗಳದ ಗುರುತ್ವದಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಡುವ ಮುನ್ನ ಆಸ್ಟೆರೊಯ್ಡ್ಗಳಾಗಿದ್ದಿರಬಹುದು (asteroid). ಭೂಮಿಯಿಂದ ಮಂಗಳವನ್ನು ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಬಹುದು. ಮಂಗಳದ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು (apparent magnitude) −೨.೯ರವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಕೇವಲ ಶುಕ್ರ, ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಗಳು ಮಂಗಳಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ವರ್ಷದ ಹಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗುರು (ಗ್ರಹ)ವು ಮಂಗಳಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ೧೯೬೫ ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೪ರ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಂಗಳಯಾನಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ (ಬಹುಶಃ ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲೂ), ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನೀರು ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿರಬಹುದೆಂಬ ಆಶಾವಾದವಿತ್ತು. ಮಂಗಳದ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿ ಕಂಡುಬಂದ ತಿಳಿ ಮತ್ತು ಗಾಢವಾದ ಕಲೆಗಳು ಪುನಃ ಪುನಃ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಇದಲ್ಲದೆ, ನೀರಿನ ಕಾಲುವೆಗಳಂತಿರುವ ಉದ್ದವಾದ ಗಾಢ ಪಟ್ಟಿಗಳೂ ಕಂಡುಬಂದವು. ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಉಂಟಾಗಿದ್ದ ಆಶಾದಾಯಕ ನಿರೀಕ್ಷೆಗೆ ಈ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳೇ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಈ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲವೆಂದೂ, ಇವು ಕೇವಲ ದೃಷ್ಟಿ ಭ್ರಾಂತಿಯೆಂದೂ ನಂತರದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಭೂಮಿಯನ್ನುಳಿದು ಬೇರಾವುದೇ ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ (ಮತ್ತು ಜೀವದ) ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಭವನೀಯವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈಗಲೂ ಅನ್ವೇಷಕಗಳು ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿವೆ. ಮಂಗಳದ ದೈನಂದಿಕ ಚಲನೆ (roational period) ಮತ್ತು ಋತುಮಾನಗಳು ಭೂಮಿಯ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಋತುಮಾನಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಎತ್ತರ ಪರ್ವತವಾದ ಒಲಂಪಸ್ ಮಾನ್ಸ್, ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಂದರವಾದ ಮ್ಯಾರಿನೆರಿಸ್ ಕಣಿವೆ, ಮತ್ತು ಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಹಿಮವಲಯಗಳು ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಕೆಲವು ಆಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೂ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ನೀರು ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಹಿಸಿರಬಹುದು. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಸುತ್ತ ೪ ಗಗನನೌಕೆಗಳು (spacecraft) ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿವೆ: ಮಂಗಳ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಮೀಕ್ಷಕ, ಮಂಗಳ ಒಡಿಸ್ಸಿ, ಮಂಗಳ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಮತ್ತು ಮಂಗಳ ಬೇಹುಗಾರಿಕಾ ಪರಿಭ್ರಮಕ. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಇನ್ನಾವ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೂ ಇಷ್ಟೊಂದು ಪರಿಭ್ರಮಕಗಳು ಸುತ್ತುತ್ತಿಲ್ಲ. ಇದಲ್ಲದೆ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಸ್ಪಿರಿಟ್ ಮತ್ತು ಆಪರ್ಚುನಿಟಿ ಪರ್ಯಟಕಗಳೂ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಸಹ ಭೊಮಿಯ ಹಾಗೆ ಋತುಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಭೊಮಿಗೆ ಸರಿಸಮನಾಗಿ ರುವಾರಿ ಈ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರಾರು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಮಾಸ್ಕ್ ಇಲ್ಲದೆ ಬದುಕಿರಲಾರರು.ಇಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಇಲ್ಲವೆಂದಲ್ಲ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಪ್ರಮಾಣ ಕೇವಲ 2% ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇದೆ. ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಗಿಂತ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಅತ್ಯಲ್ಪ ವಾಗಿದೆ.ಈ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ದಿಲ್ಲಿ ಮಂಗಳನಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯ ವಾಸಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಈ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅನೇಕ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ ಆದರೆ ಅದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸಿದ್ದರೆ ಮಂಗಳ ಮನುಷ್ಯನ ಎರಡನೆ ಮೋಲಸ್ಥಾನ ವಾದ್ದತಾಗುತ್ತದೆ. ಭೌತಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಕೆಂಪು/ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡ್ (ತುಕ್ಕು). ಮಂಗಳವು ಭೂಮಿಯ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಮತ್ತು, ಸಾಂದ್ರತೆ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ಕಾರಣ, ಭೂಮಿಯ ಹತ್ತನೇ ಒಂದು ಪಾಲು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಒಟ್ಟು ಒಣನೆಲದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಷ್ಟೇ ಇದೆ. ಮಂಗಳವು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಬುಧ ಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದರೂ, ಬುಧವು ತನ್ನ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಮಂಗಳಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗುರುತ್ವ ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಬುಧದ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮಂಗಳದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಅಧಿಕವಾಗಿರುವುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿವರಣೆ ಮಂಗಳದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಬಂದ ಉಲ್ಕೆಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಯಿಂದ ಹಾಗೂ ಮಂಗಳದ ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಪದರವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಿಲಿಕಾ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಆಧಾರಗಳಿವೆ. ಈ ಭಾಗಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಆಂಡೆಸೈಟಿಕ್ ಶಿಲೆಗಳಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇವು ಸಿಲಿಕಾ ಗಾಜಿನಿಂದಲೂ ರಚಿತವಾಗಿರಬಹುದು. ಮೇಲ್ಮೈನ ಬಹುಭಾಗವು ಬಹಳ ನುಣುಪಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ (೩)ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡ್ (ತುಕ್ಕು) ಧೂಳಿನ ದಪ್ಪನಾದ ಪದರದಿಂದ ಹೊದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಹೆಮಟೈಟ್, ಜಿಯೊತೈಟ್ ಮುಂತಾದ ಖನಿಜಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಸಾಮನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಖನಿಜಗಳು ನೀರಿನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಮೇಲಿನ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಇತರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ಜಲರೂಪದಲ್ಲಿತ್ತೆಂಬುದಕ್ಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳಿವೆ. ಮಂಗಳಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಮೇಲ್ಮೈನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಕಾಂತೀಯವಾಗಿರುವುದು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಈ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗರ ತಳಗಳ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುವ ಕಾಂತೀಯ ಪಟ್ಟಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೯೯೯ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ಮಂಗಳ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಮೀಕ್ಷಕದ ನೆರವಿನಿಂದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸಲಾದ ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಭೂಭಾಗಗಳ (plate tectonics) ಪ್ರಾಚೀನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಸಾಕ್ಷಿ. ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಂತೀಯತೆಯು ಧ್ರುವಗಳ ಚಲನೆಯಿಂದಲೂ ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದು. ಮಂಗಳದ ಒಳಭಾಗದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾದರಿಗಳಿಂದ ತರ್ಕಿಸಬಹುದಾದ ವಿಷಯಗಳು: ಮಂಗಳದ ಒಳಭಾಗವು ಸುಮಾರು ೧,೪೮೦ ಕಿ.ಮೀ. ತ್ರಿಜ್ಯವುಳ್ಳ ಗೋಳಾಕಾರದ ಒಂದು ವಲಯ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧೫-೧೭% ರಷ್ಟು ಗಂಧಕವೂ ಸೇರಿದೆ. ಭಾಗಶಃ ದ್ರವೀಕೃತವಾಗಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ-ಸಲ್ಫೈಡ್‍ನ ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವುದಕ್ಕಿಂತ ಎರಡುಪಟ್ಟು ಹಗುರ ಧಾತುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಒಳಭಾಗವು ಸಿಲಿಕೇಟ್‍ನ ಒಂದು ಪದರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವ ಈ ಸಿಲಿಕೇಟ್ ಪದರವು, ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಭೂಭಾಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿ ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿತು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸರಾಸರಿ ಸುಮಾರು ೫೦ ಕಿ.ಮೀ ದಪ್ಪನಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಗರಿಷ್ಟ ದಪ್ಪ ೧೨೫ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳು. ಮಂಗಳದ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಮೂರು ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಣೆ ಮಾಡಬಹುದು: ನೊಏಕಿಯನ್ ಕಾಲ (ನೊಏಕಿಸ್ ವಲಯದ ಆಧಾರವಾಗಿ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ): ೩೮೦ ರಿಂದ ೩೫೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮಂಗಳದ ಉದ್ಭವ ಮತ್ತು ರಚನೆ. ನೊಏಕಿಯನ್ ಕಾಲದ ಮೇಲ್ಮೈಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಲವಾರು ಕುಳಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಥಾರ್ಸಿಸ್ ಉಬ್ಬು ಈ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ರೂಪುಗೊಂಡಿತೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಲದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೀರು ದ್ರವ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದ್ದ ಕಾರಣ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರವಾಹಗಳುಂಟಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಹೆಸ್ಪೇರಿಯನ್ ಕಾಲ (ಹೆಸ್ಪೇರಿಯ ಸಮತಳದ ಆಧಾರವಾಗಿ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ): ೩೫೦ ರಿಂದ ೧೮೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷ ಹಿಂದಿನವರೆಗೆ. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಲಾವಾ ಸಮತಳಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡವು. ಅಮೆಜೋನಿಯನ್ ಕಾಲ (ಅಮೆಜೋನಿಸ್ ಸಮತಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ): ೧೮೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಈಗಿನವರೆಗೆ. ಅಮೆಜೋನಿಯನ್ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಈ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೈವಿಧ್ಯಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಒಲಂಪಸ್ ಮಾನ್ಸ್ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಇದಲ್ಲದೆ ಅಮೆಜೋನಿಯನ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಹಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಲಾವಾ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಉಂಟಾದವು. ಈ ಮೇಲಿನ ವಿಂಗಡಣೆಯಲ್ಲದೆ, ಮಂಗಳದ ಭೂಚಾರಿತ್ರಿಕ ಕಾಲಗಳ ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯ ವಿಂಗಡಣೆಯೂ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಈ ವಿಂಗಡಣೆಯು ಮಾರ್ಸ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಪರಿಭ್ರಮಕದ ಒಮೇಗಾ ನಸುಗೆಂಪು ಕಿರಣ ಖನಿಜ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕದಿಂದ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ. ಭೂವಿವರಣೆ ೧೮೩೦ರಿಂದ ಚಂದ್ರನ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಯೋಹಾನ್ ಹೈನ್ರಿಕ್ ಮೆಡ್ಲರ್ ಮತ್ತು ವಿಲ್ಹೆಮ್ ಬೀರ್ ಅವರುಗಳು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಶಾಶ್ವತವಾದುವೆಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿ ಸಾಬೀತು ಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಗ್ರಹದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಶುರುಮಾಡಿದ ಇವರು, ಮಂಗಳದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ೧೦ ವರ್ಷಗಳ ಅನುಭವವನ್ನಾಧರಿಸಿ ಮೆಡ್ಲರ್ನು ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದನು. ಅವರು ಗುರುತಿಸಿದ ವಿವಿಧ ಮೇಲ್ಮೈ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆಲ್ಲವಕ್ಕೂ ಹೆಸರಿಡುವ ಬದಲು, ಬೀರ್ ಮತ್ತು ಮೆಡ್ಲರ್ರು ಇವುಗಳನ್ನು ಆಂಗ್ಲ ಅಕ್ಷರಗಳ ಹೆಸರಿಂದ ಕರೆದರು; ಮೆರಿಡಿಯನ್ ಕೊಲ್ಲಿಯು "a" ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ, ಮಂಗಳದ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆ ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಹೆಸರಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಲವು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರತಿಫಲಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು ತಮ್ಮ ಹಳೆಯ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೇ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತದ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಆಧುನಿಕಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನಿಕ್ಸ್ ಒಲಿಂಪಿಕಾದ (ಒಲಂಪಸ್‌ನ ಹಿಮಗಳು) ಹೆಸರನ್ನು ಒಲಂಪಸ್ ಮಾನ್ಸ್ (ಒಲಂಪಸ್ ಪರ್ವತ) ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಂಗಳದ ಸಮಭಾಜಕವನ್ನು ಅದರ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ, ಭೂಮಿಯಂತೆಯೇ, ಮಂಗಳದ ಪ್ರಧಾನ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ರೇಖೆಯನ್ನು (Prime Meridian) ಯಾದೃಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. ಮೆಡ್ಲರ್ ಮತ್ತು ಬೀರ್ ಅವರು ೧೮೩೦ ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಮೊದಲ ನಕ್ಷೆಗಳಿಗಾಗಿ ಒಂದು ರೇಖೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು. ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾರಿನರ್ ೯ ನೌಕೆಯು ಮಂಗಳದ ಹಲವು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಸೈನಸ್ ಮೆರಿಡಿಯಾನಿಯಲ್ಲಿ ಏರಿ-೦ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಸಣ್ಣದೊಂದು ಕುಳಿಯನ್ನು 0.0° ರೇಖಾಂಶದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ರೇಖೆಯು ಮೆಡ್ಲರ್ ಮತ್ತು ಬೀರ್ ಮೊದಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಸಾಗರಗಳಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ಒಂದು "ಸೊನ್ನೆ ಎತ್ತರ"ದ ಮೇಲ್ಮೈ ಅಥವಾ ಸರಾಸರಿ ಗುರುತ್ವ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎತ್ತರವು ೬೧೦.೫ Pa (೬.೧೦೫ mbar) ನಷ್ಟು (ಭೂಮಿಯ ಸುಮಾರು ೦.೬% ನಷ್ಟು) ವಾತಾವರಣದ ಒತ್ತಡವಿರುವ ಎತ್ತರವೆಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಒತ್ತಡವು ನೀರಿನ ತ್ರಿರೂಪ ಬಿಂದುವಿಗೆ (triple point) ಸರಿಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸ್ವರೂಪಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವಿಭಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ: ಲಾವಾ ಪ್ರವಾಹಗಳಿಂದ ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ಉತ್ತರದ ಸಮತಳಗಳು, ಪ್ರಾಚೀನವಾದ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳ ಕುಳಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ದಕ್ಷಿಣದ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಕಾಣುವ ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು, ಭಿನ್ನವಾದ ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವುಳ್ಳ ಎರಡು ಬಗೆಯ ವಲಯಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಧೂಳು ಮತ್ತು ತುಕ್ಕಿನಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾದ ಮರಳಿನಿಂದ ಹೊದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಂದವಾದ ಸಮತಳಗಳನ್ನು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ 'ಖಂಡ'ಗಳೆಂದೆಣಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಅರೇಬಿಯಾ ಭೂಮಿ, ಅಮೆಜಾನ್ ಸಮತಳ, ಮುಂತಾದ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ಗಾಢವಾದ ವಲಯಗಳನ್ನು ಸಾಗರಗಳೆಂದೆಣಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಎರಿಥ್ರೀಯಂ ಸಾಗರ, ಸಿರೇನಂ ಸಾಗರ, ಅರೋರೇ ಸೈನಸ್ ಮುಂತಾದ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಕಾಣಬರುವ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಗಾಢವಲಯವು Syrtis Major. ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಅಗ್ನಿ ಪರ್ವತವಾದ (volcano) ಒಲಂಪಸ್ ಮಾನ್ಸ್ (ಒಲಂಪಸ್ ಪರ್ವತ)ವು, ೨೬ ಕಿ.ಮೀ. ಎತ್ತರವಿದ್ದು, ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ಪರ್ವತವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಅಗ್ನಿಪರ್ವತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಥಾರ್ಸಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಪರ್ವತವು ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಒಲಂಪಸ್ ಮಾನ್ಸ್ ಪರ್ವತವು ೮೮೪೮ಮೀ. ಎತ್ತರವಿರುವ ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್‌ನ ಮೂರಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಟ್ಟು ದೊಡ್ಡದು. ಮಂಗಳವು ಹಲವಾರು ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಕುಳಿಗಳ (impact crater) ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾದ ಹೆಲಸ್ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶವು ತಿಳಿ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಮರಳಿನಿಂದ ಹೊದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅದರ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಒದಗಿಸುವ ರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ, ಮಂಗಳವು ಆಕಾಶಕಾಯ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಕುಳಿಗಳಿವೆ. ಉಲ್ಕೆಗಳು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದಾಗ ನೆಲದಲ್ಲಿ ತೇವಾಂಶವಿತ್ತೆಂದು ಕೆಲವು ಕುಳಿಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ವ್ಯಾಲೆಸ್ ಮ್ಯಾರಿನೆರಿಸ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ದೊಡ್ಡ ಕಂದರವು ೪೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ಉದ್ದವನ್ನು ಮತ್ತು ೭ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳವರೆಗಿನ ಆಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಯೂರೋಪ್ ಖಂಡದಷ್ಟು ಉದ್ದವಿರುವ ವ್ಯಾಲೆಸ್ ಮ್ಯಾರಿನೆರಿಸ್ ಮಂಗಳದ ಪರಿಧಿಯ ಐದನೇ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ Grand Canyon ಕೇವಲ ೪೪೬ ಕಿ.ಮೀ. ಉದ್ದವಿದ್ದು ಸುಮಾರು ೨ ಕಿ.ಮೀ. ಆಳವಿದೆ. ಥಾರಿಸ್ ವಲಯವು ಹೊರ ಉಬ್ಬಿ ವ್ಯಾಲೆಸ್ ಮ್ಯಾರಿನೆರಿಸ್‌ನ ಬಳಿಯಿದ್ದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಕುಸಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದಾಗ ವ್ಯಾಲೆಸ್ ಮ್ಯಾರಿನೆರಿಸ್‌ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. Ma'adim Vallis (ಹೀಬ್ರೂ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವನ್ನು Ma'adim ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ) ಇನ್ನೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಂದರ. ಇದು ಕೂಡ ೭೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೨೦ಕಿ.ಮೀ. ಆಳವಿದ್ದು Grand Canyonಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಈ ಕಂದರದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ನೀರು ಪ್ರವಹಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಮಂಗಳದ ಎರಡು ಧ್ರುವಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಹಿಮವಲಯಗಳಿವೆ. ಕಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಣ ಮಂಗಳದ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುವಂಥ ಸುಮಾರು ೯% ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿ (eccentricity) ಇದೆ. ಸೌರ ಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಬುಧ ಗ್ರಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಇನ್ನಾವ ಗ್ರಹವೂ ಇಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚ್ಚಿನ ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಮಂಗಳದ ಸರಾಸರಿ ದೂರ ಸುಮಾರು ೨೩ ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ. (೧.೫ ಖಗೋಳ ಮಾನ) ಮತ್ತು ಸರಾಸರಿ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲ ೬೮೭ ಭೂಮಿ ದಿನಗಳು. ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ದಿನವು ಭೂಮಿಯ ದಿನಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ: ೨೪ ಘಂಟೆ, ೩೯ ನಿಮಿಷ, ಮತ್ತು ೩೫.೨೪೪ ಕ್ಷಣಗಳು. ಮಂಗಳದ ಅಕ್ಷಾ ವಾಲಿಕೆ ೨೫.೨೯ ಡಿಗ್ರಿಗಳು. ಇದು ಸುಮಾರು ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷಾ ವಾಲಿಕೆಯಷ್ಟೇ ಇದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಭೂಮಿಯಂತೆ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೂ ಋತುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಮಂಗಳದ ವರ್ಷವು ಭೂಮಿಯ ವರ್ಷದ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಪಟ್ಟು ಇರುವುದರಿಂದ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಋತುಗಳೂ ಭೂಮಿಯ ಋತುಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಇರುತ್ತವೆ. ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಮಂಗಳ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಫೋಬೋಸ್ ಮತ್ತು ಡೀಮೋಸ್ ಎಂಬ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಮಂಗಳವನ್ನು ಅತಿ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಈ ಎರಡು ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಮುಂಚೆ ಅಲೆದಾಡುವ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳಾಗಿದ್ದವೆಂದು (asteroid) ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೮೮೭ ರಲ್ಲಿ ಆಸಫ್ ಹಾಲ್ ಕಂಡು ಹಿಡಿದರು. ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿತವಾಗಿರುವ ಫೋಬೋಸ್ (ಅರ್ಥಾತ್: ಭಯ) ಮತ್ತು ಡೀಮೋಸ್ (ಅರ್ಥಾತ್: ಆತಂಕ) ಎಂಬ ಎರಡು ಪಾತ್ರಗಳ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಇವರಿಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ತಂದೆ ಹಾಗೂ ಯುದ್ಧದ ದೇವತೆಯಾದ ಏರೆಸ್‌ನ ಜೊತೆ ಕದನಕ್ಕೆ ಹೋದರಂತೆ. ಏರೆಸ್ ದೇವತೆಯನ್ನು ರೋಮನ್ನರು "ಮಾರ್ಸ್" ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈನಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಈ ಎರಡು ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಚಲನೆಗಳು ನಮ್ಮ ಭೂಮಿಯ ಚಂದ್ರನ ಚಲನೆಗಿಂತ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಫೋಬೋಸ್ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಉದಯಿಸಿ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುತ್ತದೆ. ಮುಳುಗಿ ೧೧ ಘಂಟೆಗಳ ತರುವಾಯ ಮತ್ತೆ ಉದಯಿಸುತ್ತದೆ. ಡೀಮೋಸ್ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಂತೆ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಉದಯಿಸಿದರೂ, ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮೇಲೇರುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲ ಕೇವಲ ೩೦ ಘಂಟೆಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಮಂಗಳದ ದೈನಂದಿಕ ಚಲನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ೨.೭ ದಿನಗಳ ಬಳಿಕ, ನಿಧಾನವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುತ್ತದೆ. ಡೀಮೋಸ್ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಉದಯಿಸಲು ಇನ್ನೂ ೨.೭ ದಿನಗಳೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಫೋಬೋಸ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯು ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಯ (synchronous orbit) ಎತ್ತರಕ್ಕಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವುದರಿಂದ, ಮಂಗಳದ ಗುರುತ್ವ ಬಲವು ಫೋಬೋಸ್‌ನನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇನ್ನು ಸುಮಾರು 5 ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಫೋಬೋಸ್ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಮಂಗಳದ ಸುತ್ತ ಉಂಗುರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಪುಡಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಜೀವರಾಶಿ ಹಿಂದೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವು ಪ್ರಸ್ತುತಕ್ಕಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ವಾಸಯೋಗ್ಯವಾಗಿತ್ತೆನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಜೀವಿಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದವೆ? ಎಂಬುದು ಇನ್ನೂ ಉತ್ತರಿಸಲಾಗದ ಪ್ರಶ್ನೆ. ೭೦ರ ದಶಕದ ನಡುವೆ ಉಡಾಯಿಸಲಾದ ವೈಕಿಂಗ್ ಅನ್ವೇಷಕಗಳು ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿಳಿದು ಅಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜೀವಿಗಳ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಮಂಗಳದ ಮಣ್ಣಿನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದವು. ಈ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಆಶಾದಾಯಕವಾಗಿದ್ದವಾದರೂ, ತದನಂತರ ಹಲವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆದರು. ಇಂದಿಗೂ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಾದ-ವಿವಾದಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ALH84001 ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಉಲ್ಕೆಯಲ್ಲಿ (Meteor) ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಈ ಉಲ್ಕೆಯು ಮಂಗಳದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಬಂದಿತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು ೧.೫ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಉಲ್ಕೆಯ ಸ್ಫೋಟದಿಂದ ಈ ALH84001 ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಸಿಡಿಯಿತೆಂದೂ, ಉಲ್ಕಾ ಸ್ಫೋಟಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿದ್ದ ಪ್ರಾಚೀನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜೀವಿಗಳೇ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಶೇಖರ ಮಾಡಿದ್ದವೆಂದೂ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಮೀಥೇನ್ ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮಾಲ್ಡಿಹೈಡ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಜೀವಿಗಳಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿ ಎಂದೂ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜೀವಿಗಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಈ ವಸ್ತುಗಳು ಮಂಗಳದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಬಹುಬೇಗನೆ ಪತನವಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಈ ವಸ್ತುಗಳು ಅಗ್ನಿಪರ್ವತಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದ ಅಥವಾ ಗ್ರಹದ ಒಳಗಿನಿಂದಲೂ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಬಂದಿರಬಹುದು. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಮಂಗಳವನ್ನು ವಾಸಯೋಗ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲು ಕೆಲವು ಕಾರಣಗಳಿದ್ದರೂ, ವಾಸದ ಮುನ್ನ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಹಲವಾರು ಸಮಸ್ಯೆಗಳೂ ಇವೆ. ಮಂಗಳವು ಸೂರ್ಯನ ವಾಸಯೋಗ್ಯ ವಲಯದ ಮಿತಿಯಿಂದ ೦.೫ ಖಗೋಳಮಾನ ಆಚೆಯಿರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ನೀರು ಸದಾಕಾಲ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿ ಮಂಜಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ನೀರು ಜಲರೂಪದಲ್ಲಿ ಇತ್ತೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇದು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಯಲ್ಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೆಂದರೆ: ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಹಾಗೂ ಅತಿ ವಿರಳವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲ. ಇವುಗಳ ಪರಿಣಾಮ ಮೇಲ್ಮೈನ ಮೇಲೆ ಶಾಖದ ಸಂವಹನ ಉಂಟಾಗದಿರುವುದು, ಸೂರ್ಯನ ವಿಕಿರಣ ಮತ್ತು ಉಲ್ಕೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಸಿಗದಿರುವುದು, ನೀರನ್ನು ಜಲರೂಪದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಅಗತ್ಯವಾದಷ್ಟು ವಾಯು ಒತ್ತಡ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು (ಬದಲಿಗೆ, ಸ್ವಲ್ಪ ಶಾಖ ಸಿಕ್ಕಾಕ್ಷಣ ಘನೀಕೃತ ಮಂಜು ನೇರವಾಗಿ ನೀರಾವಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗುತ್ತದೆ), ಮುಂತಾದವು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಂಗಳದಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಪರ್ವತಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಥವಾ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ನಿಂತುಹೋಗಿವೆ. ಇದರ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಮೇಲ್ಮೈ ಮತ್ತು ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗಗಳ ನಡುವೆ ಖನಿಜಗಳ ಚಲನೆ ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅನ್ವೇಷಣೆ ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈ, ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತು ಒಳಭಾಗಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸೋವಿಯೆತ್ ರಷ್ಯಾ,ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಯೂರೋಪ್, ಮತ್ತು ಜಪಾನ್ನಿಂದ, ಅನ್ವೇಷಕಗಳು, ಪರ್ಯಟಕಗಳು, ಪರಿಭ್ರಮಕಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಮಂಗಳದತ್ತ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩ನೇ ೨ರಷ್ಟು ನೌಕೆಗಳು ತಮ್ಮ ಉದ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಅಥವಾ ಆರಂಭಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನವೇ ವಿಫಲವಾಗಿಹೋಗಿವೆ. ಈ ವೈಫಲ್ಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದುವು. ಆದರೆ, ಇನ್ನು ಹಲವು ನೌಕೆಗಳು ಅರ್ಥವಾಗದ ಯಾವುದೋ ಕಾರಣದಿಂದ ವಿಫಲವಾಗಿಯೋ,ಭೂಮಿಯ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿದುಕೊಂಡೋ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗಿವೆ. ಈ ರೀತಿ ಸಾಕಷ್ಟು ನೌಕೆಗಳು ಕಳೆದು ಹೋಗಿರುವುದರಿಂದ ಕೆಲವು ಸಂಶೋಧಕರು ತಮಾಷೆಯಾಗಿ ಭೂಮಿ-ಮಂಗಳದ ನಡುವೆ "ಬರ್ಮುಡಾ ತ್ರಿಕೋಣ", ಅಥವಾ ಅಂಗಾರಕ ಶಾಪದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಮಂಗಳಕ್ಕೆ ಹೊರಟ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಒಂದು "ಬೃಹತ್ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಪಿಶಾಚಿ"ಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದಿನ ಅನ್ವೇಷಣಾ ಯಾತ್ರೆಗಳು ಮಂಗಳದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ನೌಕೆಯೆಂದರೆ ೧೯೬೪ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ ಉಡಾಯಿಸಿದ ಮ್ಯಾರಿನರ್ 4. ಮಂಗಳದ ನೆಲವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದ ಮೊದಲ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ವಸ್ತುಗಳೆಂದರೆ ರಷ್ಯಾ ಮಂಗಳ ಅನ್ವೇಷಣಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲಕ ೧೯೭೧ರಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಲಾದ ಮಂಗಳ ೨ ಮತ್ತು ಮಂಗಳ ೩ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಎರಡು ಅನ್ವೇಷಕಗಳು. ಆದರೆ ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ತಲುಪಿದ ಕೆಲವೇ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಜೊತೆ ಈ ಎರಡೂ ಅನ್ವೇಷಕಗಳ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿದುಹೋಯಿತು. ನಂತರ ೧೯೭೫ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ ವೈಕಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಉಡಾವಣೆಗಳು ಶುರುವಾದವು. ಈ ಉಡಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವ ಭಾಗಗಳುಳ್ಳ ಎರಡು ಪರಿಭ್ರಮಕಗಳು ಸೇರಿದ್ದವು. ಈ ಎರಡು ಪರಿಭ್ರಮಕಗಳ ಇಳಿಯುವ ಭಾಗಗಳೂ ೧೯೭೬ರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿಳಿದು ೬ ವರ್ಷ (ವೈಕಿಂಗ್ ೧) ಮತ್ತು ೩ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ (ವೈಕಿಂಗ್ ೨) ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದವು. ಇದಲ್ಲದೆ ಮೊದಲನೇ ಬಾರಿಗೆ ಈ ವೈಕಿಂಗ್ ಇಳಿಭಾಗಗಳು ಮಂಗಳದ ಬಣ್ಣದ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಗೆ ಕಳಿಸಿದವು. ಇವು ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿ ಮೇಲ್ಮೈ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರು ಮಾಡಿದವು. ಈ ತಯಾರಿಕೆಗಳು ಎಷ್ಟು ಸ್ಫುಟವಾಗಿದ್ದವೆಂದರೆ, ಇಂದಿಗೂ ಈ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮಂಗಳ ಮತ್ತದರ ಎರಡು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲೆಂದು ೧೯೮೮ರಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಫೋಬೋಸ್ ೧ ಮತ್ತು ೨ ಅನ್ವೇಷಕಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಯಿತು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಫೋಬೋಸ್ ೧ರ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲೇ ಅದರ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿದುಹೋಯಿತು. ಫೋಬೋಸ್ ೨ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮಂಗಳ ಮತ್ತು ಫೋಬೋಸ್ಗಳ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಿತಾದರೂ, ಫೋಬೋಸ್‌ನ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಇಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಮುಂಚೆ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಈಗಿನ ಅನ್ವೇಷಣಾ ಯಾತ್ರೆಗಳು ೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳ ವೀಕ್ಷಕ ಪರಿಭ್ರಮಕವು ವಿಫಲವಾದ ಬಳಿಕ, ೧೯೯೬ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ ಮಂಗಳ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಮೀಕ್ಷಕವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಿತು. ತನ್ನ ಮುಖ್ಯ ಧ್ಯೇಯವಾದ ಸಮೀಕ್ಷಾಕಾರ್ಯವನ್ನು ೨೦೦೧ರ ಪ್ರಾರಂಭದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮುಗಿಸಿದ ಈ ಯಾತ್ರೆಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು. ಸಮೀಕ್ಷಕದ ಉಡಾವಣೆಯ ಒಂದೇ ತಿಂಗಳ ತರುವಾಯ, ನಾಸಾ ಮಂಗಳ ಮಾರ್ಗಶೋಧಕವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಿತು. ಮಾರ್ಗಶೋಧಕ ಕೊಂಡೊಯ್ದಿದ್ದ ಯಂತ್ರಮಾನವಯುಕ್ತ ಅನ್ವೇಷಣಾ ವಾಹನವೊಂದು ಮಂಗಳದ ಏರೆಸ್ ವ್ಯಾಲಿಸ್ನಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಿತು. ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಈ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರಗಳು ಸಿಕ್ಕವು. ಈ ಅನ್ವೇಷಕವು ಭೂಮಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ಹಲವು ಅದ್ಭುತ ಛಾಯಚಿತ್ರಗಳೂ ಈ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಒಂದು ಕಾರಣ. ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ, ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಮಂಗಳ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಪರಿಭ್ರಮಕವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಿತು. ಇದು ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿದ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಇನ್ನೂ ಮಂಗಳವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿದೆ. ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಗಾಮಾ ಕಿರಣ ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪಕವು ಮಂಗಳದ ಬಾಹ್ಯ ಶಿಲಾಪದರವಾದ ರೆಗೋಲಿಥ್ನಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೂಲರೂಪಿ ಜಲಜನಕವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದೆ. ಘನೀಕೃತ ನೀರಿನ ದೊಡ್ಡ ಶೇಖರಣೆಗಳು ಈ ಜಲಜನಕದ ಇರುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಪರಿಭ್ರಮಕ ಮತ್ತು ಬೀಗಲ್ ೨ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಇಳಿಯುವ ಭಾಗವನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಮಂಗಳ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ನೌಕೆಯನ್ನು ಐರೋಪ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಉಡಾಯಿಸಿತು. ಇಳಿಯುತ್ತಿರುವಾಗ ವಿಫಲವಾದಂತೆ ಕಂಡುಬಂದ ಬೀಗಲ್ ೨ ನ್ನು ೨೦೦೪ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಯಿತೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ೨೦೦೪ರ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ Planetary Fourier Spectrometer ತಂಡವು ಮಂಗಳದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಮೀಥೇನ್ ವಾಯುವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿರುವುದೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಜೂನ್ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಐರೋಪ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮಂಗಳದಲ್ಲಿ ಧ್ರುವಾರುಣ ಜ್ಯೋತಿಯ (Aurora) ಅರಿವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು. ಇದಲ್ಲದೆ ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ ಸ್ಪಿರಿಟ್ (MER-A) ಮತ್ತು ಆಪರ್ಚುನಿಟಿ (MER-B) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅವಳಿ ಮಂಗಳಾನ್ವೇಷಣ ಪರ್ಯಟಕಗಳನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಿತು. ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಜನವರಿ ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಈ ಎರಡೂ ತಮ್ಮ ಯಾತ್ರೆಯ ಎಲ್ಲ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನೂ ಮುಟ್ಟಿವೆ ಅಥವಾ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಮೀರಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿವೆ. ಈ ಅನ್ವೇಷಕಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಪ್ರಮುಖ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದರೆ: ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ದ್ರವರೂಪದಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾದ ಸಾಕ್ಷಿ. ಧೂಳಿನ ಮಾರುತಗಳು ಈ ಎರಡು ಅನ್ವೇಷಕಗಳ ಸೌರಫಲಕಗಳನ್ನು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಶುಚಿಗೊಳಿಸಿ ಫಲಕಗಳ ಆಯಸ್ಸನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯೊಂದನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಆಗಸ್ಟ್ ೧೨, ೨೦೦೫ರಂದು ನಾಸಾ ಮಂಗಳ ಬೇಹುಗಾರಿಕಾ ಪರಿಭ್ರಮಕವನ್ನು ಮಂಗಳದತ್ತ ಹಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಮಂಗಳದ ಮೇಲ್ಮೈ ನಕ್ಷಾ ತಯಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಮುಂಬರುವ ಯಾತ್ರೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಇಳಿಯುವ ತಾಣಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಈ ಪರಿಭ್ರಮಕದ ಉದ್ದೇಶಗಳು. ಇದು ಮಾರ್ಚ್ ೧೦, ೨೦೦೬ರಂದು ತನ್ನ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಶುರುಮಾಡಿತು. ೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ ಉಡಾವಣೆಯ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಸಾ ಫೀನಿಕ್ಸ್ನೌಕೆಯು ಮುಂದಿನ ನಿಗದಿತ ಮಂಗಳಯಾನ. ಮುಂದಿನ ಅನ್ವೇಷಣಾ ಯೋಜನೆಗಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವರಹಿತ ಮಂಗಳಯಾನದ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಸೇರಿವೆ: ೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ ಫೀನಿಕ್ಸ್ ನೌಕೆ, ನಂತರ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆ, ಫೋಬೋಸ್‌ನಿಂದ ಮಣ್ಣು-ಕಲ್ಲುಗಳ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಗೆ ಮರಳಿ ತರುವ ಉದ್ದೇಶವಿರುವ Phobos-Grunt ಯಾನ. ಇವಲ್ಲದೆ ಇತರ ಯಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಇವು ಯಾವುದನ್ನೂ ಇದುವರೆಗೆ ದೃಢಪಡಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಮಂಗಳ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಿಷನ್ ಯುಎಇ ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಿತು. ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾರ್ಜ್ ಬುಷ್‌ರವರು ಘೋಷಿಸಿದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಅನ್ವೇಷಣಾ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾನವಸಹಿತ ಮಂಗಳಯಾನಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ೨೦೩೦ ಮತ್ತು ೨೦೩೫ರ ನಡುವೆ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಮಾನವರನ್ನು ತಲುಪಿಸಬಹುದೆಂದು ಐರೋಪ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಆಶಾದಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಅನ್ವೇಷಕಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು ೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ ಹಾರಿಸಲಾಗುವ ಎಕ್ಸೋ ಮಾರ್ಸ್ ಅನ್ವೇಷಕ. ಇದರ ನಂತರ 'ಮಂಗಳ ಶಿಲಾಮಾದರಿ ಮರಳುವಿಕೆ ಯಾನ'ಗಳು ಶುರುವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದೇರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಈ ಯಾನದ ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತೆಯ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಾಗಿ ೨೦೨೦ ಮತ್ತು ೨೦೨೫ರ ನಡುವೆ ಗಗನಯಾತ್ರಿಗಳನ್ನು ಚಂದ್ರನತ್ತ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುವುದು. ಮಂಗಳದಿಂದ ಖಗೋಳ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮುಖ್ಯ ಲೇಖನ: ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಖಗೋಳಾಧ್ಯಯನ ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ: ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಸಮಯ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಪರಿಭ್ರಮಕಗಳು, ಪರ್ಯಟಕಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಮಂಗಳದ ಆಗಸದಿಂದಲೇ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬಹುದು. ಮಂಗಳದಿಂದ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಂಗಳದ ಎರಡು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನೂ ನೋಡಬಹುದು. ಫೋಬೋಸ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನು ಕಾಣುವ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಕೋನ ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ (angular diameter) ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಫೋಬೋಸ್ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕಾಶತೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ನೆರಳುಗಳುಂಟಾಗುವಷ್ಟು ಬೆಳಕಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಡೀಮೋಸ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಶುಕ್ರವು ಕಾಣುವುದಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಂಡು, ನಕ್ಷತ್ರದಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಉಂಟಾಗುವ ಉಲ್ಕೆಗಳ ಧಾಳಿ, ಧ್ರುವಾರುಣ ಜ್ಯೋತಿ, ಮುಂತಾದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಮಂಗಳದ ಮೇಲೂ ಕಾಣಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಪಿರಿಟ್ ಪರ್ಯಟಕವು ಮಾರ್ಚ್ ೭, ೨೦೦೪ ರಂದು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಮಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಉಲ್ಕೆಯ ಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆಯಿತು. ಮಂಗಳದ ಮೇಲೂ ಧ್ರುವಾರುಣ ಜ್ಯೋತಿಗಳು ಉಂಟಾದರೂ, ಅಲ್ಲಿ ಕಾಂತಗೋಳವಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ಜ್ಯೋತಿಗಳು ಮಂಗಳದ ಧ್ರುವಗಳ ಬಳಿ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಮಂಗಳದ ಹೊರಪದರದಲ್ಲಿ ಕಾಂತೀಯವಾಗಿರುವ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಕಾಂತೀಯ ಭಾಗಗಳು ಮಂಗಳವು ಹಿಂದೆ ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಾಂತಗೋಳದ ಅವಷೇಶಗಳು. ಮಂಗಳದ ಧ್ರುವಾರುಣ ಜ್ಯೋತಿಯು ಅತಿನೇರಳೆ (ultraviolet) ವರ್ಣದಲ್ಲುಂಟಾಗುವುದರಿಂದ ಇವು ಬಹುಶಃ ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಭೂಮಿಯ ಸಂಕ್ರಮಣವು ನವೆಂಬರ್ ೧೦, ೨೦೮೪ರಂದು ಆಗುತ್ತದೆ. ಆ ದಿನದಂದು ಸೂರ್ಯ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಮಂಗಳಗಳು ಒಂದೇ ಸರಳ ರೇಖೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಬುಧ ಸಂಕ್ರಮಣ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರ ಸಂಕ್ರಮಣಗಳೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಡೀಮೋಸ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಬಹಳ ಸಣ್ಣದಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಸೂರ್ಯನ ಖಂಡಗ್ರಹಣಗಳನ್ನು ಸಂಕ್ರಮಣಗಳೆಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು (ಮಂಗಳದ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಡೀಮೋಸ್ ಸಂಕ್ರಮಣ ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ). ಬುಧವು ಮಂಗಳವನ್ನು ಮರೆಮಾಡಿದ ಘಟನೆಯನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೩, ೧೫೯೦ರಂದು M. Möstlin ಅವರು ಹೈಡಲ್‌ಬರ್ಗ್ನಲ್ಲಿ ವೀಕ್ಷಿಸಿದರು. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ೩ ಆಯಾಮದ ನಕಾಶೆಗಳು ಗೂಗಲ್ ಮಾರ್ಸ್ – ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಚಿತ್ರಗಳು ಗೈಡ್ ಟು ಮಾರ್ಸ್ – ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಮಾಹಿತಿ ಕೋಶ ನೈನ್ ಪ್ಲಾನೆಟ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಪುಟ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹ ಭೂಮಿಯ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ದಿ ೩೧-೭-೨೦೧೮ ರಂದು ಭೂಮಿಯಿಂದ 57.6 ಮಿಲಿಯನ್ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹ ಆರು ತಿಂಗಳ ಪ್ರಯಾಣ; ಮಂಗಳನ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಜಿಗಿದ ನಾಸಾದ ‘ಇನ್‌ಸೈಟ್‌’ ಶೋಧಕ;: 27 ನವೆಂಬರ್ 2018 ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ವಿಶ್ವಕೋಶದಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿ ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹ ಗ್ರಹಗಳು

2729

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%82%E0%B2%A1%E0%B2%B0%E0%B3%80%E0%B2%AC%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%BF

ಪಂಡರೀಬಾಯಿ

ಪಂಡರೀಬಾಯಿ(೧೯೨೯ - ೨೦೦೩) ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹೆಸರಾಂತ ಚಿತ್ರನಟಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಸುಮಾರು ೬೦ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಇವರು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ನಟರೊಂದಿಗೆ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ, ತಾಯಿಯಾಗಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರನ್ನು ಚಿತ್ರರಂಗದವರು "ಅಮ್ಮ" ಎಂದೇ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜನನ, ಜನ್ಮಸ್ಥಳ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಟ್ಕಳ ದಲ್ಲಿ [[೧೯೨೮]ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೮] ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ತಂಗಿ ಮೈನಾವತಿ ಯವರು ಕೂಡ ಹೆಸರಾಂತ ಚಿತ್ರ ತಾರೆ. ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ವಾಣಿ ಎಂಬ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಚಿತ್ರರಂಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಇವರು ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ನಟಿಸಿದ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರ ೧೯೫೩ ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಕಂಡ ಹೊನ್ನಪ್ಪ ಭಾಗವತರ್ ನಾಯಕತ್ವದ ಗುಣ ಸಾಗರಿ ಎಂಬ ಚಿತ್ರ. ಆದರೆ ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನಕ್ಕೆ ತಿರುವು ಕೊಟ್ಟ ಚಿತ್ರ ೧೯೫೪ ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಕಂಡ ಎಚ್.ಎಲ್.ಎನ್.ಸಿಂಹ ನಿರ್ದೇಶನದ ಬೇಡರ ಕಣ್ಣಪ್ಪ. ಕನ್ನಡದ ಮೇರು ನಟ ಡಾ.ರಾಜ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರವಾದ ಬೇಡರ ಕಣ್ಣಪ್ಪ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರು ರಾಜ್ ಕುಮಾರ್ ಗೆ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ನಟಿಸಿದರು. ಇದಾದ ನಂತರ ಪಂಡರೀಬಾಯಿ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ ರೊಂದಿಗೆ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ನಟಿಸಿದರು.ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಚೈತನ್ಯ ಸಭಾ ಎಂಬ ರಂಗಭೂಮಿ ಬಳಗವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರು ಊರೂರು ಅಲೆದು ನಾಟಕಗಳನ್ನೂ ಮಾಡಿದ್ದರು. ರಾಯರ ಸೊಸೆ ಅನುರಾಧಾ ಮುಂತಾದ ಕನ್ನಡ ಸಿನಿಮಾಗಳನ್ನು ಪಾಂಡುರಂಗ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್ ಎಂಬ ಬ್ಯಾನರಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇವರೇ ಸ್ವತಃ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು ಕೂಡಾ. ನಂತರ ತಮಿಳು ಚಿತ್ರರಂಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಪಂಡರೀಬಾಯಿ, ತಮಿಳಿನ ತನ್ನ ಸಮಕಾಲೀನ ನಟರೊಂದಿಗೆ ನಟಿಸಿದರು. ತಮಿಳಿನ ಮೇರು ನಟ ಶಿವಾಜಿ ಗಣೇಶನ್ರವರ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರದಲ್ಲೂ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರೇ ನಾಯಕಿಯಾಗಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ೫೦ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಪಿ.ಹೆಚ್.ರಾಮ ರಾವ್ ಎಂಬವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡ, ತಮಿಳು, ತುಳು, ಕೊಂಕಣಿ, ತೆಲುಗು ಹಾಗೂ ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇವರು ಅಭಿನಯಿಸಿದ್ದರು. ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ವೈಜಯಂತಿ ಮಾಲಾ ಬಾಲಿಯವರನ್ನು ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದ "ಬಾಹರ್" ಎಂಬ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರು ನಟಿಸಿದ್ದರು. ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ತಾಯಿಯಾಗಿ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯಿಸಿದ್ದ ಇವರು "ಮನೆತನ" ಎಂಬ ಕನ್ನಡ ದೈನಂದಿನ ಧಾರಾವಾಹಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ೧೯೯೪ರಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ಅಪಘಾತವೊಂದರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಎಡಗೈಯನ್ನು ಕಳೆದು ಕೊಂಡಿದ್ದರು.ಪಾಂಡುರಂಗನ ಭಕ್ತೆಯಾಗಿದ್ದ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರು ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ ಪಾಂಡುರಂಗನ ದೇಗುಲವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಕೊನೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಬಳಲಿದ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರು ತಮ್ಮ ೭೩ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ (ಜನವರಿ ೨೯, ೨೦೦೩) ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಪಂಡರೀಬಾಯಿ ಅಭಿನಯದ ಪ್ರಮುಖ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರಗಳು ಅನುರಾಗ ಅರಳಿತು ಅನುಗ್ರಹ ಅನುರಾಧ ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಅಪರಾಜಿತ ಅಬ್ಬಾ ಆ ಹುಡುಗಿ ಅಮ್ಮ ಅರುಣರಾಗ ಆಸೆಯ ಬಲೆ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ನಾನೆ ಒಂಟಿಧ್ವನಿ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರು ಓಹಿಲೇಶ್ವರ ಕರುಣಾಮಯಿ ಕೆರಳಿದ ಸಿಂಹ ಕೆರಳಿದ ಹೆಣ್ಣು ಗೆಜ್ಜೆ ಪೂಜೆ ಗುಣಸಾಗರಿ ಚಂದ್ರಕಲಾ ಚಿನ್ನ ಚಿರಬಾಂಧವ್ಯ ಜೀವಕ್ಕೆ ಜೀವ ಜೀವನ ಚೈತ್ರ ಜೇನುಗೂಡು ತೇಜಸ್ವಿನಿ ದಾದಾ ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ನಮ್ಮ ಮನೆ ನವಜೀವನ ಪಾರ್ವತಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಪುಣ್ಯ ಪುರುಷ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಬಂಗಾರದ ಹೂವು ಬಾಂಧವ್ಯ ಬಾಳ ಪಂಜರ ಬಾಳು ಜೇನು ಬೆಳ್ಳಿಮೋಡ ಬೇಡರ ಕಣ್ಣಪ್ಪ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಷ್ಣು ಮಹೇಶ್ವರ ಭಕ್ತ ಕುಂಬಾರ ಭಕ್ತ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಭಕ್ತ ವಿಜಯ ಮಣಿಕಂಠನ ಮಹಿಮೆ ಮನಶ್ಶಾಂತಿ ಮಹಡಿ ಮನೆ ಮಹಾಸತಿ ಅನುಸೂಯ ಮುಗಿಯದ ಕಥೆ ಮುರಿಯದ ಮನೆ ಮೂರು ಮುತ್ತುಗಳು ಯಾರು ಹೊಣೆ ರಾಜ ವಿಕ್ರಮ ರಾಯರ ಸೊಸೆ ರೇಣುಕಾ ಮಹಾತ್ಮೆ ವಸಂತ ಪೂರ್ಣಿಮ ವಾಣಿ ವಿಜಯಖಡ್ಗ ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರು ಶ್ರೀರಾಮಾಂಜನೇಯ ಯುದ್ಧ ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ಮಹಿಮೆ ಶ್ರುತಿ ಸೇರಿದಾಗ ಸಂತಸಕ್ಕು ಸಂಧ್ಯಾರಾಗ ಸಂಸಾರ ನೌಕೆ ಸತಿ ನಳಾಯಿನಿ ಸತ್ಯ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ ಸೋದರಿ ಹರಿಭಕ್ತ ಹೆಣ್ಣೇ ನಿನಗೇನು ಬಂಧನ ಹೇಮರೆಡ್ಡಿ ಮಲ್ಲಮ್ಮ ಹೃದಯ ಸಂಗಮ ಪಂಡರೀಬಾಯಿಯವರಿಗೆ ಸಂದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು "ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು", "ಬೆಳ್ಳಿ ಮೋಡ" ಚಿತ್ರಗಳ ಅಭಿನಯಕ್ಕಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. ಸಿನಿಮಾ ರಂಗದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಡಾ.ರಾಜ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. ೧೯೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ ಚಿತ್ರದ ಚಂದ್ರಮತಿ ಪಾತ್ರದ ನಟನೆಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ನಟಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ಯವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಇವರಿಗೆ ೨೦೦೦ ದಲ್ಲಿ ಜೀವಮಾನ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್ ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ “ಈ ತಾಯಿ” ಪಾತ್ರ ಮರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವೇ…1500 ಸಿನಿಮಾ…6ದಶಕ ನಟನೆ!;ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡದ ಭಟ್ಕಳ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದ ಗೀತಾ ಅಲಿಯಾಸ್ ಪಂಡರಿಬಾಯಿ;ನಾಗೇಂದ್ರ ತ್ರಾಸಿ, ಉದಯವಾಣಿ:Mar 28, 2019, ಕನ್ನಡ ಸಿನೆಮಾ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿಯರು

2731

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%81%E0%B2%B0%E0%B3%81%20%28%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9%29

ಗುರು (ಗ್ರಹ)

ಗುರು - ಇದು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೫ನೇ ಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಸೌರ ಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹ. ಗುರು ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಅನಿಲರೂಪಿಗಳಾದ ಶನಿ, ಯುರೇನಸ್, ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್ಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ಜೋವಿಯನ್ ಗ್ರಹ"ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ನೋಟ ಸೂರ್ಯ, ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರ ಗ್ರಹಗಳ ನಂತರ, ಗುರು ಗ್ರಹವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಗಸದಲ್ಲಿ 4ನೇ ಅತಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಕಾಯ; ಆದರೆ, ವರ್ಷದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹವು ಗುರುವಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಿಂತಲೂ 2.5 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಗುರುವು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಎಷ್ಟು ಭಾರಿಯೆಂದರೆ, ಸೂರ್ಯ-ಗುರುಗ್ರಹ ಜೋಡಿಯ ಗುರುತ್ವ ಕೇಂದ್ರವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಚೆಯಿದೆ (ಸೂರ್ಯನ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ 1.068 ಸೌರ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ). ಗುರುವು ಭೂಮಿಯ 318 ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನೂ, 11 ಪಟ್ಟು ವ್ಯಾಸವನ್ನೂ ಮತ್ತು 1300 ಪಟ್ಟು ಗಾತ್ರವನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಗುರುಗ್ರಹದ ಗುರುತ್ವವು ಸೌರಮಂಡಲದ ವಿಕಾಸದ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿದೆ: ಕೆಲವರು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗಿ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಸೂರ್ಯ, ಗುರು, ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಕಲ್ಲು-ಮಣ್ಣುಗಳಿವೆಯೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಬಹುತೇಕ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕದ ಸಮತಳಕ್ಕಿಂತ, ಗುರುವಿನ ಕಕ್ಷೆಯ ಸಮತಳಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮೀಪದಲ್ಲಿವೆ. ಬುಧದ ಕಕ್ಷೆ ಮಾತ್ರ ಸೂರ್ಯನ ಸಮಭಾಜಕದ ಸಮತಳಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಬಹುತೇಕ ಅಲ್ಪಾವಧಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಗುರುಗ್ರಹದ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವು. ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಹೊನಲಿನಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಬಹುತೇಕ ಕರ್ಕ್‌ವುಡ್ ತೆರವುಗಳು ಉಂಟಾಗಿರುವುದು ಗುರುಗ್ರಹದ ಕಾರಣದಿಂದ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಾದ ವಿಪುಲವಾದ ಹೊಡೆತಗಳಿಗೂ ಬಹುಶಃ ಗುರುಗ್ರಹವೇ ಕಾರಣ. ಅದರ ಅಗಾಧವಾದ ಗುರುತ್ವ ಸೆಳೆತದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಗುರುವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೌರ ಮಂಡಲದ ಧೂಳು ಚೋಷಕವೆಂದು (vacuum cleaner) ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಗುರುವಿಗಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಿರುವ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸೌರಮಂಡಲದಾಚೆ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಕಂದು ಕುಬ್ಜ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿಗದಿತ ರೇಖೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದರೂ, ಗುರುವಿನಂಥ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹವನ್ನು ಈ ರೀತಿಯ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸದೆ ಇರುವುದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಯಾವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವೂ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ, ಸೌರ ಲೋಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಯವು ಗುರುಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ 13 ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಡ್ಯುಟೆರಿಯಂನನ್ನು ಸುಡುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ಕಂದು ಕುಬ್ಜವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಇದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ (ಮತ್ತು, ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಅಥವಾ ನಕ್ಷತ್ರಾವಷೇಶವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ) ಕಾಯಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ರಚನೆಯು ತನ್ನನ್ನು ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದೋ, ಗುರುವು ಅಷ್ಟೂ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ: ಅಂದರೆ, ಗುರುಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹಾಕಿದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿದ ಗುರುತ್ವ ಬಲದ ಕಾರಣ, ಈ ಗ್ರಹವು ತನ್ನೊಳಗೇ ಸಂಕುಚಿತವಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಕುಚನೆ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಹೆಚ್ಚಳವು ಪರಮಾಣು ಬೆಸುಗೆ ಶುರುವಾಗುವವರೆಗೂ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ, ಕೆಲವು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಗುರುವನ್ನು "ವಿಫಲವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಗುರುವು ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಲು ಪ್ರಸ್ತುತಕ್ಕಿಂತ 75 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಬೇಕು. ಆದರೆ, ಈಗ ತಿಳಿದಿರುವ ಅತಿ ಸಣ್ಣ ಕೆಂಪು ಕುಬ್ಜವು ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಗುರುವಿಗಿಂತ ಕೇವಲ 30% ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇನ್ನೊಂದು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ತಾನು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪಡೆಯುವ ಶಾಖಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖವನ್ನು ಗುರುವು ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶಾಖವು Kelvin-Helmholtz ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಚಿಹ್ನೆಯಾಗಿ, ಗುರುಗ್ರಹದ ಗಾತ್ರವು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಮಿಲಿಮೀಟರುಗಳಷ್ಟು ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಗುರು ಮತ್ತಿತರ ಅನಿಲರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು ಬಹಳ ಮುಂಚೆ ಈಗಿಗಿಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಬಿಸಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ, ಗುರುವಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಬಲವುಳ್ಳ ಗುರುತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಶನಿಯು ಶಾಖದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಗ್ಗಿರುತ್ತಿತ್ತು; ಹೀಗಾಗಿ, ಶನಿಯು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗುರುಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತಲೂ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿತ್ತು. ತನ್ನ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ ಹತ್ತು ಘಂಟೆಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುವ ಗುರುವು ಸೌರಮಂಡಲದ ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವಾದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಅದರ ಸಮಭಾಜಕ ರೇಖೆಯ ಬಳಿ ಉಬ್ಬನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಹವ್ಯಾಸಿ ದೂರದರ್ಶಕದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಈ ಉಬ್ಬನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಅಮೋನಿಯದ ಹರಳುಗಳು ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಅಮೋನಿಯಂ ಹೈಡ್ರೋಸಲ್ಫೈಡ್ ನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮೋಡಗಳ ಪದರವೊಂದು ಗುರುವನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಆವರಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಗುರುಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಘನವಾದ ಮೇಲ್ಮೈಯೇ ಇಲ್ಲದೆ, ಗ್ರಹದೊಳಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಬಹುದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಒಂದು ಪರಿಚಿತ ರೂಪವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಭೂಮಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ ಚಂಡಮಾರುತ. ಇದನ್ನು ಬಹುಶಃ ಜಿಯೋವಾನಿ ಡಾಮೆನಿಕೋ ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಮತ್ತು ರಾಬರ್ಟ್ ಹುಕ್ ಅವರುಗಳು ನಾಲ್ಕು ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದರು. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮಾದರಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಇದೊಂದು ಸ್ಥಿರವಾದ ಚಂಡಮಾರುತ ಮತ್ತು ಮತ್ತು ಗ್ರಹದ ಒಂದು ಶಾಶ್ವತ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. 2000ದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸಣ್ಣ ಆಕಾರಗಳು ಒಗ್ಗೂಡಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಕಾರವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದವು. BA ಅಂಡಾಕಾರವೆಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾದ ಈ ಆಕಾರವು ತದನಂತರ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯಂತೆಯೇ ತಾನೂ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವನ್ನು ತಾಳಿತು. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅವಲೋಕನೆಗಳು ಗುರುವು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುವುದರಿಂದ, ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಇದು ಪರಿಚಿತವಾದ ಗ್ರಹ. ಪ್ರಾಚೀನ ರೋಮನ್ನರು ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ರೋಮನ್ ದೇವತೆಯಾದ ಜ್ಯುಪಿಟರ್ನ ಹೆಸರಿಟ್ಟರು. ಚೀನಾ, ಕೊರಿಯಾ, ಜಪಾನ್, ಮತ್ತು ವಿಯೆತ್ನಾಮ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಚೀನೀಯರ ಪಂಚಭೂತಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಮರ ಗ್ರಹ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವೇದಕಾಲದ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯರು ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಬೃಹಸ್ಪತಿ, ಅಥವಾ "ಗುರು" ಎಂದು ಕರೆದರು. ಇಂದಿಗೂ ಭಾರತದ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾರದ ಒಂದು ದಿನವನ್ನು ಗುರುವಾರ (ಗುರುಗ್ರಹದ ದಿನ)ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುವಾರವನ್ನು Thursday ಅಥವಾ Thor's day (ಥೋರ್‌ನ ದಿನ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಥೋರ್‌ನನ್ನು ರೋಮನ್ ದೇವತೆಯಾದ ಜ್ಯುಪಿಟರ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 1610ರಲ್ಲಿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಗೆಲಿಲೈ ತನ್ನ ದೂರದರ್ಶಕದ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಗುರುಗ್ರಹದ ನಾಲ್ಕು ದೊಡ್ಡ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಾದ ಐಓ, ಯೂರೋಪ, ಗ್ಯಾನಿಮಿಡ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಸ್ಟೊಗಳನ್ನು (ಈಗ ಇವುಗಳನ್ನು ಗೆಲಿಲಿಯೋನ ಉಪಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಇದು, ಭೂಮಿಯ ಚಂದ್ರನನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಉಪಗ್ರಹದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ವೀಕ್ಷಣೆ. ಇದು ಭೂಕೇಂದ್ರಿತವಲ್ಲದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಚಲನೆಯ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಆವಿಶ್ಕಾರವೂ ಆಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ, ಗ್ರಹಗಳ ಚಲನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದ ಸೌರ ಕೇಂದ್ರಿತ ವಾದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಬೆಂಬಲ ಸಿಕ್ಕಂತಾಯಿತು; ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಮುಚ್ಚುಮರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್‌ನ ವಾದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ತೋರಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ಅವನು ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕರಿಂದ ತನಿಖೆಯ ಭಯದಲ್ಲಿ ಇರುವಂತಾಯಿತು. 1892ರಲ್ಲಿ ಇ. ಇ. ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಲಿಕ್ ಖಗೋಳವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಲ್ಲಿ 36 ಅಂಗುಲದ ವಕ್ರೀಭವಕದ ನೆರವಿನಿಂದ ಗುರುಗ್ರಹದ 5ನೇ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಅವನ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಂತಿದ್ದ ಈ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಅವನಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. ತದನಂತರ ಈ ಉಪಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಅಮಾಲ್ಥಿಯ ಎಂಬ ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಗ್ರಹದ ರಚನೆ ಸಣ್ಣ ಶಿಲೆಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿರುವ ಗುರುವಿನ ಒಳಭಾಗವು ಲೋಹರೂಪಿ ಜಲಜನಕದ ಒಂದು ಪದರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದ್ದು, ಇದರ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ದ್ರವರೂಪಿ ಜಲಜನಕದ ಮತ್ತು ಅನಿಲರೂಪಿ ಜಲಜನಕದ ಪದರಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಜಲಜನಕದ ಈ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳ ವಲಯಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಯಾವುದೇ ರೇಖೆಯಾಗಲಿ, ಮೇಲ್ಮೈಯಾಗಲಿ, ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಗ್ರಹದ ಒಳಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾ, ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಜಲಜನಕದ ರೂಪವು ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಆಕಾರ ಗುರುಗ್ರಹವು ಭೂಮಿಯಂತೆಯೇ ಮೇಲ್ಭಾಗ ಮತ್ತು ಕೆಳಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ಗೋಳಾಕಾರದಲ್ಲಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಸಮಭಾಜಕದ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಸವು ಧ್ರುವಗಳ ಮೂಲಕದ ವ್ಯಾಸಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿದೆ. ಗುರುಗ್ರಹದ ಈ ಎರಡು ವ್ಯಾಸಗಳ ನಡುವೆ 9275 ಕಿ.ಮೀ.ನಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಗುರುವಿನ ಕ್ಷಿಪ್ರವಾದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣದ ಕಾರಣದಿಂದ ಅದರ ಸಮಭಾಜಕವು ಹೊರ ಉಬ್ಬುತ್ತದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲ ಗುರುವಿನ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮೇಲ್ಭಾಗವು ಕಣಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ~93% ಜಲಜನಕ, ~7% ಹೀಲಿಯಂ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ~75% ಜಲಜನಕ, ~24% ಹೀಲಿಯಂಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಒಳಭಾಗವು ಹೆಚ್ಚು ಭಾರವಾದ ಧಾತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇವುಗಳ ವಿತರಣೆಯು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಈ ರೀತಿ ಇದೆ: 71% ಜಲಜನಕ, 24% ಹೀಲಿಯಂ, 5% ಇತರ ಧಾತುಗಳು. ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೀಥೇನ್, ನೀರಾವಿ, ಅಮೋನಿಯ, ಮತ್ತು "ಶಿಲೆ"ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ, ಈಥೇನ್, ಜಲಜನಕದ ಸಲ್ಫೈಡ್, ನಿಯಾನ್, ಆಮ್ಲಜನಕ, ಫಾಸ್ಫೀನ್, ಮತ್ತು ಗಂಧಕಗಳೂ ಇವೆ. ವಾಯುಮಂಡಲದ ಹೊರಪದರದಲ್ಲಿ ಘನೀಕೃತ ಅಮೋನಿಯಾದ ಸ್ಫಟಿಕಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಅತಿನೇರಳೆ ಮತ್ತು ನಸುಗೆಂಪು ಮಾಪಕಗಳ ಮೂಲಕ ಬೆನ್‌ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಗಳನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂ ಧಾತುಗಳು ಸೌರ ಜ್ಯೋತಿಪಟಲದಲ್ಲಿ ಇರುವಷ್ಟೇ ಇವೆ. ಆದರೆ, ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಶೋಧಕದ ಫಲಿತಾಂಶದ ಪ್ರಕಾರ, ನಿರೀಕ್ಷೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಗುರುವಿನ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ನಿಯಾನ್ ಧಾತುವಿನ ಸಮೃದ್ಧತೆಯು ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲಿರುವ ಸಮೃದ್ಧತೆಯ 10ನೇ 1ಭಾಗದಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಇರುವುದಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಶನಿ ಗ್ರಹವು ಸುಮಾರು ಇದೇ ರೀತಿಯ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್ಗಳ ಮೇಲೆ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಜೆಯೋವಾನಿ ಕ್ಯಾಸಿನಿ 1690ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಗಮನಿಸಿದಂತೆ ಗುರುಗ್ರಹದ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲದ ವಿವಿಧ ವಲಯಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವೇಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಸುತ್ತು ಸುತ್ತಲು, ಗುರುವಿನ ಧ್ರುವದ ಬಳಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲಕ್ಕಿಂತ ಸುಮಾರು 5 ನಿಮಿಷಗಳ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳಲ್ಲಿರುವ ಮೋಡದ ವಲಯಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ವಿರುದ್ಧವಾದ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ವಿರೋಧವಾದ ಪರಿಚಲನೆಗಳ ವಿನ್ಯಾಸದಿಂದ, ಚಂಡಮಾರುತಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಕಾರಣವಾಗಿ, 600 ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಘಂಟೆ ವೇಗದ ಮಾರುತಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಸರ್ವೇ ಸಾಮಾನ್ಯ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮಾಪನಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಗುರುಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲದೊಳಗೆ ಇಳಿದ ಏಕಮಾತ್ರ ಗಗನನೌಕೆಯೆಂದರೆ, ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಶೋಧಕ (ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ನೋಡಿ). 1995ರಲ್ಲಿ ಗುರುವಿನತ್ತ ಒಂದು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಶೋಧಕವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ ಈ ನೌಕೆಯು 2003 ತಾನೇ ಗುರುವಿನ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಕ್ಕು ಸುಟ್ಟುಹೋಯಿತು. ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ: ಗುರುಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಮೋಡಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯು ಗುರುಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಂಡಮಾರುತ. ಇದು ಸಮಭಾಜಕದಿಂದ 22° ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿದ್ದು, ಕಡೇಪಕ್ಷ ಕಳೆದ 340 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿನ ದೂರದರ್ಶಕಗಳಿಂದಲೂ ಗೋಚರಿಸುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. 1665ರಲ್ಲಿ ಈ ಚಂಡಮಾರುತವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ ಜಿಯೋವಾನಿ ಡಾಮೆನಿಕೋ ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಅವರೇ ಬಹುಶಃ ಇದನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಗುರುವಿನ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆ ಮತ್ತದರ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿನ ಅದ್ಭುತ ನೋಟವನ್ನು ಫೆಬ್ರವರಿ 25, 1979 ರಂದು ವಾಯೇಜರ್ 1 ನೌಕೆಯು ಗುರುವಿನಿಂದ 92 ಲಕ್ಷ ಕಿ.ಮೀ. (57 ಲಕ್ಷ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಪಡೆಯಿತು. ಮೋಡಗಳಲ್ಲಿ 160 ಕಿ.ಮೀ. (100 ಮೈಲಿ) ಅಗಲವಿರುವ ವಿವರಗಳನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯ ಎಡದಲ್ಲಿರುವ ಬಣ್ಣದ ಅಲೆಅಲೆಯಾದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಮೋಡಗಳ ಅತಿ ಜಟಿಲ ಮತ್ತು ಚಂಚಲ ಚಲನೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯ ಕೆಳಗಿರುವ ಬಿಳಿಯ ಅಂಡಾಕಾರವು ಭೂಮಿಯಷ್ಟು ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಗುರುಗ್ರಹವು ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದೆಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂಡಾಕಾರವು 6 ದಿನಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕರದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ 24–40,000 ಕಿ.ಮೀ. × 12–14,000 ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ಉದ್ದಗಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿ ಗಾತ್ರದ 2-3 ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಈ ಚಂಡಮಾರುತದ ಮೋಡಗಳು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಮೋಡಗಳಿಗಿಂತ 8 ಕಿ.ಮೀ. ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿವೆ. ಅನಿಲ ರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ವಾಯುಮಂಡಲಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಚಂಡಮಾರುತಗಳು ವಿರಳವೇನಲ್ಲ. ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಅಂಡಾಕೃತಿಗಳು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಂಪಾಗಿರುವ ಮೋಡಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಅಂಡಾಕೃತಿಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಚ್ಚಗಿದ್ದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೋಡಗಳ ಎತ್ತರದಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ಚಂಡಮಾರುತಗಳು ಕೆಲವು ಘಂಟೆಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಶತಮಾನಗಳವರೆಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ವಾಯೇಜರ್ ಯಾತ್ರೆಗಳ ಮುನ್ನ, ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಅರಿವಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಹಲವರು ಈ ಚುಕ್ಕೆಯನ್ನು ಗ್ರಹದ ಮೇಲಿರುವ ದ್ರವ ಅಥವಾ ಅನಿಲರೂಪಿ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಯೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಾಸಾ ಸಂಶೋಧನಾ ತಂಡವು ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯ ಬಳಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿರುವ ಹಲವು ಸಣ್ಣ ಸುಳಿಗಾಳಿಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಈ ಸುಳಿಗಳು ಕಳೆದ ಹನ್ನೆರಡು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದರ ಜೊತೆ ಬೆರೆತಿವೆ, ತೀವ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿವೆ, ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯಿಂದ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿವೆ ಎಂದು ಮೇಲಿನ ಪರಿಶೀಲನೆಯಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. BA ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ (ಇದಕ್ಕೆ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯ ಮರಿ ಎಂಬ ಅಡ್ಡಹೆಸರಿದೆ) ಅಂಡಾಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ದೊರೆತಿರುವ ಈ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2006ರಲ್ಲಿ ಖಗೋಳವಿಜ್ಞಾನಿ Amy Simon-Miller ಅವರು Icarus ಎಂಬ ಖಗೋಳ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸಿದರು. ಗುರುವು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ವರ್ಣಪಟಲದಿಂದ ಈ ಸುಳಿಗಳ ವಿವರವಾದ ತನಿಖೆಯು ಸಧ್ಯಕ್ಕೆ ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಮಾರುತಗಳು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಒಳಭಾಗಗಳಿಂದ ಬೇರೆ ಬಣ್ಣದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊರಸೆಳೆದುದರಿಂದ ಸುಳಿಗಳ ಪ್ರವಹನೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ತನಿಖೆ ನಡೆಯುವವರೆಗೂ ಈ ವಾದದ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಗಳು ಬಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಗ್ರಹದ ಉಂಗುರಗಳು ಶಕ್ತಿಯುತ ಉಲ್ಕೆಗಳ ಧಾಳಿಗಳಿಂದಾಗಿ, ಗುರುವಿನ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಹೊಗೆಯಂತಹ ಧೂಳಿನ ಕಣಗಳು ಸಿಡಿಯುತ್ತವೆ. ಈ ಧೂಳಿನ ಕಣಗಳು ಗುರುವಿನ ಸುತ್ತ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಬಹಳ ಮಂದವಾದ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿವೆ. Halo (ಪ್ರಭಾವಳಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಒಳ ಉಂಗುರವು ಸುಮಾರು 20,000 km ದಪ್ಪವಿದ್ದು 22,800ಕಿ.ಮೀ. ಅಗಲವಿದೆ. ಇದರ ನಂತರ, ಅಡ್ರಾಸ್ಟಿಯ ಮತ್ತು ಮೆಟಿಸ್ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಧೂಳಿನಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಅತಿ ತೆಳ್ಳನಾದ, ಅತಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಮುಖ್ಯ ಉಂಗುರವು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಮೆಟಿಸ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಒಂದು ನಿಗದಿತ ಮಿತಿಯೊಳಗೆ ಗುರುವಿನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವುದರಿಂದ, ಮೆಟಿಸ್‌ಗೆ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಅಂಟಿರದ ವಸ್ತುಗಳು ಅದರಿಂದ ಹಾರಿಹೋಗಿ ಗುರುವಿನ ಗುರುತ್ವವಲಯದಲ್ಲಿ ಬೀಳಬಹುದು. ಥೆಬೆ ಮತ್ತು ಅಮಾಲ್ಥಿಯಗಳಿಂದ ಉದ್ಭವವಾದ ಎರಡು ತೆಳುವಾದ ಉಂಗುರಗಳು ಮುಖ್ಯ ಉಂಗುರದ ಹೊರಗೆ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಡೆಯದಾಗಿ, ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಹಾಗೂ ಬಹಳ ಮಬ್ಬಾಗಿರುವ ಹೊರ ಉಂಗುರವೊಂದು ಗುರುವನ್ನು ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಈ ಹೊರ ಉಂಗುರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂದವೆಂದು ದೃಢವಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಇದು ಸೆರೆಹಿಡಿದ ಅಂತರಗ್ರಹ ಧೂಳಿರಬಹುದು. ಗುರುಗ್ರಹದ ಅನ್ವೇಷಣೆ ೧೯೭೩ರ ನಂತರ ಕೆಲವು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಗಗನನೌಕೆಗಳು ಗುರುವನ್ನು ತಲುಪಿವೆ. ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ತಲುಪಲು ಶಕ್ತಿಯ ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಗನನೌಕೆಯ ವೇಗದಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ನಿವ್ವಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸದ (delta-v) ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಗುರುವನ್ನು ತಲುಪಲು ೯.೨ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣ ವೇಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಕೆಳಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಬೇಕಾದ ೯.೭ ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣ ವೇಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಇದನ್ನು ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳ ನಿಕಟದಲ್ಲಿ ಹಾರಿದಾಗ ದೊರಕುವ ಗುರುತ್ವ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಗುರುವಿನತ್ತ ಯಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಗುರುತ್ವ ನೆರವಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಯಾನಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಪಯೋನೀರ್ ಯಾತ್ರೆಗಳು ೧೯೭೩ರಲ್ಲಿ ಪಯೋನೇರ್ ೧೦ ಗುರುವಿನ ಬಳಿ ಹಾದುಹೋದ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಬಳಿಕ ಪಯೋನೀರ್ ೧೧ ಹಾದುಹೋಯಿತು. ಪಯೋನೀರ್ ೧೦ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಮೀಪದಿಂದ ಗುರುಗ್ರಹ ಮತ್ತದರ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದು, ಗುರುಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಅದರ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿ, ಅದರ ವಿಕಿರಣ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಅವಲೊಕಿಸಿ, ಗುರುವು ಬಹುತೇಕ ದ್ರವ/ಅನಿಲರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದೆಯೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಯೂಲಿಸೆಸ್ ಯಾತ್ರೆಗಳು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಯೂಲಿಸೆಸ್ ಸೌರ ಶೋಧಕವು ಗುರುವಿಗೆ ೪೦೯,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಾರುವ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಯೂಲಿಸೆಸ್ ಶೋಧಕವು ಸೂರ್ಯನ ಧ್ರುವಗಳ ಸುತ್ತ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವಾದ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶೋಧಕವು ಗುರುಗ್ರಹದ ಕಾಂತಗೋಳವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿತು. ಆದರೆ ಶೋಧಕದ ಮೇಲೆ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಶೋಧಕವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಗುರುಗ್ರಹದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಈ ಬಾರಿ ಅಂತರವು ಬಹಳಷ್ಟು ಅಧಿಕವಾಗಿತ್ತು (ಸುಮಾರು ೨೪ ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳು). ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಯಾತ್ರೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೭, ೧೯೯೫ರಂದು ಗುರುವಿನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಶುರುಮಾಡಿದ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಗಗನನೌಕೆಯು ಗುರುವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸಿದ ಏಕಮಾತ್ರ ನೌಕೆ. ಗುರುವನ್ನು ಏಳು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪರಿಭ್ರಮಿಸಿದ ಈ ನೌಕೆಯು ಅಮಾಲ್ಥಿಯ ಮತ್ತು ಗುರುವಿನ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಉಪಗ್ರಹಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಭೇಟಿ ಮಾಡಿತು. ಷೂಮೇಕರ್-ಲೆವಿ ೯ ಧೂಮಕೇತುವು ಗುರುಗ್ರಹವನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಘಟನೆಯನ್ನು ಈ ಗಗನನೌಕೆಯು ತನ್ನ ಅದ್ವಿತೀಯವಾದ ವೀಕ್ಷಣಾಸ್ಥಾನದಿಂದ ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಯಾನದಿಂದ ಜೋವಿಯನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹೊಸ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಹೊರಬಂದವು. ಆದರೆ, ರೇಡಿಯೋ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವ ಅದರ ತರಂಗಾಕರ್ಷಕ ತಂತಿಯ (antenna) ನಿಯೋಜನೆಯು ವಿಫಲವಾದ ಕಾರಣ, ತನ್ನ ಪೂರ್ವೋದ್ದೇಶಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಲಿಲ್ಲ. ಜುಲೈ ೧೯೯೫ರಲ್ಲಿ ಈ ಗಗನನೌಕೆಯಿಂದ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಶೋಧಕವೊಂದನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಶೋಧಕವು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೭, ೧೯೯೫ರಂದು ಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿತು. ಇಳಿಕೊಡೆಯ (parachute) ಸಹಾಯದಿಂದ ವಾಯುಮಂಡಲದೊಳಗೆ ೧೫೦ ಕಿ.ಮೀ. ಇಳಿದ ಶೋಧಕವು ೫೭.೬ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿತು. ತದನಂತರ, ತೀವ್ರವಾದ ವಾಯು ಒತ್ತಡದ ಕಾರಣ ಶೋಧಕವು ನಜ್ಜುಗುಜ್ಜಾಗಿ ಹೋಯಿತು. ಇದರ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಕಾಲದ ನಂತರ ಶೋಧಕವು ಬಹುಶಃ ಕರಗಿ ಸುಟ್ಟುಹೋಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಪರಿಭ್ರಮಕವು ಇದೇ ರೀತಿಯ, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ತ್ವರಿತವಾದ ಮರಣಕ್ಕೀಡಾಯಿತು. ಯೂರೋಪದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿ ಆ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಮಲಿನಗೊಳಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲೋಸುಗ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೧, ೨೦೦೩ರಂದು ಪರಿಭ್ರಮಕವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಗುರುವಿನತ್ತ ೫೦ ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಯಾತ್ರೆ ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ಶನಿ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಶೋಧಕವು ಗುರುವಿನ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗಿ, ಗುರುಗ್ರಹದ ಅತ್ತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಿತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯, ೨೦೦೦ರಂದು ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಗಗನನೌಕೆಯು ಹಿಮಲಿಯ ಉಪಗ್ರಹದ ಒಂದು ಕೆಳದರ್ಜೆಯ ಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆಯಿತು. ನೌಕೆಯು ಹಿಮಲಿಯದಿಂದ ಬಹಳ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿವರಗಳಾವುದೂ ತಿಳಿದುಬರಲಿಲ್ಲ. ನವ ದಿಗಂತ ಯಾತ್ರೆ ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಈಗ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ನವ ದಿಗಂತ ಶೋಧಕವು ಗುರುತ್ವ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಗುರುವಿನ ಬಳಿ ಹಾದು ಹೋಗಲಿದೆ. ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೮, ೨೦೦೭ರಂದು ಈ ಶೋಧಕವು ಗುರುಗ್ರಹದ ಅತಿ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಗುರುವಿನ ಬಳಿ ತಲುಪಿದಾಗ, ನವ ದಿಗಂತದ ಉಪಕರಣಗಳು ಗುರುವಿನ ಒಳ ಉಪಗ್ರಹಗಳ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಮಾಲ್ಥಿಯದ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಮಾಪಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಈ ಶೋಧಕದ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು ಐಓನ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳನ್ನು ಮಾಪಿಸಿ ೪ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಿವೆ. ಭವಿಷ್ಯದ ಶೋಧಕಗಳು ಧ್ರುವಗಳ ಸುತ್ತ ಪರಿಭಮಿಸಿ ಗುರುವನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದ ಯಾನವನ್ನು ನಾಸಾ ಏರ್ಪಾಡು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಜುನೋ, ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿರುವ ಈ ಗಗನನೌಕೆಯು ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ಹಾರಿ ಹೋಗುವ ಸಂಭವನೆಯಿದೆ. ಯೂರೋಪದ ಮೇಲೆ ದ್ರವಗಳಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿರುವುದರಿಂದ, ಹಿಮಾವೃತ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಆಸಕ್ತಿ ಮೂಡಿದೆ. ನಾಸಾ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಒಂದು ಯಾತ್ರೆಯು ಈ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆಂದೇ ಮುಡಿಪಾಗಿತ್ತು. JIMO (ಹಿಮಾವೃತ ಗುರು ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಕ)ವನ್ನು ೨೦೧೨ರ ನಂತರ ಉಡಾಯಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿತ್ತು. ಆದರೆ, ನಂತರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹಳ ಅತಿಯಾಸೆಯ ಯಾತ್ರೆಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನೇ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಗುರುಗ್ರಹವು ಕಡೇಪಕ್ಷ 63 ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿಗೆ, ಗುರುಗ್ರಹದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ. ಇವುಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಸಮಯಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಗ್ರಹ/ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಸಮಯಗಳು ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ. "ಗೆಲಿಲಿಯನ್ ಉಪಗ್ರಹ"ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ 4 ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹಗಳು: ಐಓ, ಯೂರೋಪ, ಗ್ಯಾನಿಮಿಡ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಸ್ಟೊ. ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಐಓ, ಯೂರೋಪ, ಮತ್ತು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಗ್ಯಾನಿಮಿಡ್‌ಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಲಾಪ್ಲೇಸ್ ಅನುರಣನವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ; ಗುರುವಿನ ಸುತ್ತ ಐಓ ನಾಲ್ಕು ಪರಿಭ್ರಮಣಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಷ್ಟು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪ ಎರಡು ಪರಿಭ್ರಮಣಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾನಿಮಿಡ್ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ಪ್ರತಿ ಉಪಗ್ರಹದ ಮೇಲೂ ಉಳಿದೆರಡು ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸೆಳೆತವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸೆಳೆತವು ಪ್ರತಿಬಾರಿಯೂ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಂದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವುದರಿಂದ, ಈ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಅಂಡವೃತ್ತಾಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಗುರುವಿನ ಉಬ್ಬರ ಬಲವು ಈ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿಡಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಬಲ-ಪ್ರತಿಬಲಗಳ ಈ ನಿರಂತರ ಪ್ರಯೋಗವು 3 ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ಸತತವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಗುರುವಿನ ಗುರುತ್ವವು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಹಿಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ. ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಗ್ರಹದಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ದೂರದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ತಮ್ಮ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾದ ಗೋಳಾಕಾರಕ್ಕೆ ಮರಳುತ್ತವೆ. ಆಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳು, ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಒಳಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬರದ ಶಾಖವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಐಓದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯೂರೋಪದ ಮೇಲೆ ಈ ಶಾಖದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಗುರುಗ್ರಹದ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ವಿಂಗಡಣೆ ವಾಯೇಜರ್ ಯಾತ್ರೆಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಮುನ್ನ, ಗುರುವಿನ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ, ೪ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿದ್ದ ೪ ಗುಂಪುಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆಗಿನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಹೊಸ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು ಈ ವಿಂಗಡಣೆಯನ್ನು ಜಟಿಲಗೊಳಿಸಿವೆ. ಈಗಿನ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ೬ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ವಿಭಜನೆಯೆಂದರೆ: ಗುರುವಿನ ಸಮಭಾಜಕದ ಸಮತಳದಲ್ಲಿ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಗುರುಗ್ರಹದೊಂದಿಗೇ ಉದ್ಭವವಾದ ಗುರುವಿನ ೮ ಒಳ ಉಪಗ್ರಹಗಳು, ಮತ್ತು, ಅಂಡಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಓರೆಯಾದ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅನಿರ್ಧಾರಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳು. ಈ ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾದ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳು ಅಥವಾ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ತುಣುಕುಗಳೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ನಿಯತ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ನಾಲ್ಕು ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಒಳ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಉಪಗ್ರಹಗಳೂ ೨೦೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೨೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ತ್ರಿಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುರುವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಧ ಡಿಗ್ರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅಕ್ಷಾವಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ೪೦೦,೦೦೦ ರಿಂದ ೨,೦೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ನಾಲ್ಕು ಗೆಲಿಲಿಯನ್ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಕೆಲವು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಅನಿಯತ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ತನ್ನದೇ ಆದ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿರುವ ಥೆಮಿಸ್ಟೊ ಉಪಗ್ರಹವು ಗೆಲಿಲಿಯನ್ ಉಪಗ್ರಹ ಸಮೂಹ ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಸಮೂಹದ ನಡುವೆ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ೧೧,೦೦೦,೦೦೦-೧೨,೦೦೦,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಹಿಮಲಿಯ ಸಮೂಹವು ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಒಂದು ಒತ್ತಾದ ಸಮೂಹ. ತನ್ನದೇ ಆದ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಉಪಗ್ರಹ ಕಾರ್ಪೊ. ಅನಾಂಕೆ ಸಮೂಹದ ಒಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಅನಾಂಕೆ ಸಮೂಹದ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಗುರುವನ್ನು ಸರಾಸರಿ ೨೧,೨೭೬,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ೧೪೯ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಸರಾಸರಿ ಅಕ್ಷಾವಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕಾರ್ಮೆ ಸಮೂಹದ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಗುರುವನ್ನು ಸರಾಸರಿ ೨೧,೨೭೬,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ೧೬೫ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಸರಾಸರಿ ಅಕ್ಷಾವಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಪ್ಯಾಸಿಫೇ ಸಮೂಹವು ಕೆದರಿದಂತಿದ್ದು ಎಲ್ಲಾ ಹೊರ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹೊರ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಪ್ರತಿ ಸಮೂಹವೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ಒಂದು ಮೂಲದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿತೆಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಮೂಲವು ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಉಪಗ್ರಹ, ಅಥವಾ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟು ನಂತರ ಪುಡಿಯಾದ ಆಕಾಶಕಾಯವಾಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಗುರುಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಜೀವರಾಶಿ ಗುರುವಿನ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಅಂಶವು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಗುರುಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಘನವಾದ ಮೇಲ್ಮೈ ಇದ್ದರೂ, ಅದು ಬಹುಶಃ ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದು ಅಪಾರವಾದ ಒತ್ತಡಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಂತೆ ಜೀವಿಗಳಿರುವುದು ಬಹಳ ಅಸಂಭವನೀಯ. ಆದರೆ, ವಾಯೇಜರ್ ಯಾತ್ರೆಗಳಿಗೆ ಮುನ್ನ 1976ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ಲ್ ಸೇಗನ್ ಮತ್ತು ಎಡ್ವಿನ್ ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ಸಾಲ್‌ಪೀಟರ್ ಅವರುಗಳು ಗುರುವಿನ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅಮೋನಿಯಾ-ಆಧಾರಿತ ಜೀವಿಗಳು ವಿಕಸಿಸಬಹುದೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಭೂಮಿಯ ಸಾಗರಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡುವ ಸರಳವಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಸ್ಯಜೀವಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಮೀನುಗಳು ಈ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಸಾಗರದ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳು ಮೀನುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಗುರುಗ್ರಹದ ಮೇಲೂ ಈ ಮಾದರಿಯ ಪರಿಸರವಿರಬಹುದೆಂದು ಸೇಗನ್ ಮತ್ತು ಸಾಲ್‌ಪೀಟರ್‌ರವರು ವಾದಿಸಿದರು. ಈ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗಬರುವ 3 ತರಹದ ಜೀವಿಗಳನ್ನು "ಮುಳುಗುವ ಜೀವಿಗಳು", "ತೇಲುವ ಜೀವಿಗಳು" ಮತ್ತು "ಪರಭಕ್ಷಕ ಜೀವಿಗಳು" ಎಂದು ಅವರು ಕರೆದರು. ಈ ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಸ್ಯಗಳಂತಹ "ಮುಳುಗುವ ಜೀವಿಗಳು" ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಏಳುತ್ತಾ ಬೀಳುತ್ತಾ ಇರುತ್ತವೆ. ಸಂವಹನೆಯಿಂದ, ಇವು ವಂಶಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡಲು ಬೇಕಾಗುವಷ್ಟು ಕಾಲ ಇವು ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. "ತೇಲುವ ಜೀವಿಗಳು" ದೊಡ್ಡ ಚೀಲದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಬಿಸಿ ಗಾಳಿ ತುಂಬಿದ ಪುಗ್ಗೆಯಂತೆ (ಬೆಲೂನು) ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಸೂರ್ಯಶಕ್ತಿಯಿಂದ ತಮ್ಮೊಳಗಿರುವ ವಾಯುವನ್ನು ಬಿಸಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸ್ಕ್ವಿಡ್ನನ್ನು ಹೋಲುವ "ಪರಭಕ್ಷಕ ಜೀವಿಗಳು" ವಾಯುವನ್ನು ರಭಸದಿಂದ ಹಿಂದೆ ಚಿಮ್ಮಿ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇವು "ತೇಲುವ ಜೀವಿ"ಗಳನ್ನು ಭಕ್ಷಿಸಿ ಜೀವಿಸುತ್ತವೆ. ಟ್ರೋಜನ್ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ತನ್ನ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನಲ್ಲದೆ, ಗುರುಗ್ರಹದ ಗುರುತ್ವ ವಲಯವು ಹಲವಾರು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಯಗಳು ಗುರುಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಲಗ್ರಾಂಜ್ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ಟ್ರೋಜನ್ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಇಲಿಯಡ್ನ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ, ಗ್ರೀಕ್ ಮತ್ತು ಟ್ರೋಜನ್ "ಶಿಬಿರ"ಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದಾದ 588 ಅಖಿಲಿಸ್ ಕಾಯವನ್ನು 1906ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ವೊಲ್ಫ್ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದನು. ಅಂದಿನಿಂದ ಈ ರೀತಿಯ ನೂರಾರು ಕಾಯಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. 624 ಹೆಕ್ಟರ್ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದು. ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಆಘಾತ 1994ರಲ್ಲಿ ಜುಲೈ 16 ರಿಂದ ಜುಲೈ 22ರ ವರೆಗೆ ಷೂಮೇಕರ್-ಲೆವಿ 9 ಧೂಮಕೇತುವಿನ 20ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ತುಣುಕುಗಳು ಗುರುಗ್ರಹದ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧ ಗೋಳವನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದವು. ಸೌರಮಂಡಲದ ಎರಡು ಕಾಯಗಳು ಈ ರೀತಿ ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ದೃಶ್ಯವು ಇದೇ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಿದ್ದು. ಅದರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಸೌರಮಂಡಲದ ನಡುವೆ ಸ್ಥಿತವಾಗಿರುವ ಜಾಗದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಗುರುಗ್ರಹವು ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಧೂಮಕೇತು ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುರುಗ್ರಹ Aspects of Jupiter - for data of opposition, conjunction to sun, etc. ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುಗ್ರಹ ಗುರುಗ್ರಹದ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಹೊರ ಸಂಪರ್ಕ Mysterious green UFO spotted on Jupiter from NASA image, sparks debate; By : Nirmal Narayanan; Oct 26, 2018 ಉಲ್ಲೇಖಗಳು Bagenal, F. & Dowling, T. E. & McKinnon, W. B. (Eds.). (2004). Jupiter: The planet, satellites, and magnetosphere. Cambridge: Cambridge University Press. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು NASA's Jupiter fact sheet A Trip Into Space Data and photos on Jupiter Jupiter's Inner Moons 3D VRML Jupiter globe and its satellites Io, Callisto, Europa and Ganymede Planets - Jupiter A kid's guide to Jupiter. Galileo and the Medici Family A simulation of the 62 Jovian moons Jupiter's smaller spot getting redder Observing Jupiter - Position, central meridian and moons Observing Jupiter's moons ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2732

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B6%E0%B2%A8%E0%B2%BF

ಶನಿ

(ಸಂಸ್ಕೃತ ಸನಿ शनि) ಹಿಂದೂ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ದಲ್ಲಿನ ೯ ಪ್ರಥಮ ದಿವ್ಯ ನವಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ 'ಶನಿ' ಯು ಒಬ್ಬನು. ಶನಿಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಶನಿಯು ಸಶರೀರನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಶನಿಯು ಶನಿವಾರದ ದೇವರು; ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಶನಿಯು ವಾರದ ಏಳನೇ ದಿನದ ದೇವರಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಶನಿ ಪದದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ಶನಿ (शनि) ಶಬ್ದದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ಈ ರೀತಿ ಇದೆ : ಶನಿಯೇ ಕ್ರಮತಿ ಸ : (शनये क्रमति सः) ಅಂದರೆ, ಯಾರು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತಾರೋ ಅವರು , ಶನಿಗ್ರಹವು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಒಂದು ಸುತ್ತು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಲು ತೆಗೆದು ಕೊಳ್ಳುವ ಸಮಯ ೩೦ ವರ್ಷಗಳು. ಶನಿಯನ್ನು ಶನೈಶ್ವರ (शनैश्वर) ಶನಿ ಭಗವಾನ್ , ಶನೀಶ್ವರ , ಸನೀಸ್ವರ , ಶನೀಶ್ವರನ್ , ಶನಿದೇವ ಮುಂತಾದ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಶನಿಯು ಸೂರ್ಯ ದೇವನ ಪುತ್ರ.( ಹಿಂದೂ ಸೂರ್ಯ ದೇವರು )ಹಾಗು ಸೂರ್ಯನ ಹೆಂಡತಿ ಛಾಯ. (ನೆರಳಿನ ದೇವತೆ ) ಹೀಗಾಗಿ 'ಛಾಯಾಪುತ್ರ' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂಗಳ ಸಾವಿನ ದೇವತೆ ಯಮ ನ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ ಶನಿ. ಧರ್ಮ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ದೇವರು. ಆಸಕ್ತಿಯ ವಿಷಯವೆಂದರೆ , ಸೂರ್ಯನ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳು ಶನಿ ಮತ್ತು ಯಮ ನ್ಯಾಯ ದೇವತೆಗಳೇ! ಒಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಆಗು-ಹೋಗುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಶನಿಯು ಸೂಕ್ತ ರೀತಿಯ ಶಿಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ವರವನ್ನು ಬದುಕಿರುವಾಗ ನೀಡುತ್ತಾನೆ,ಆದರೆ ಯಮನು , ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸತ್ತ ನಂತರ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ತಿಳಿದು ಬಂದ ಒಂದು ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ಶನಿಯು ಮಗುವಾಗಿದಾಗ, ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣವಾಗಿದ್ದು, ಬಿಟ್ಟ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನೋಡಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಶನಿಯ ಪ್ರಭಾವ ಎಂತಹದೆಂಬುದು ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈತನು ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ. ಶನಿದೇವ ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತಪ್ಪಿನ/ಮೋಸದ ಅನ್ಯಾಯದ ಹಾದಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೋ ಅವರಿಗೆ ಶನಿಯು ಬಹಳ ಕಷ್ಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಆಧಾರದ ಪ್ರಕಾರ ಶನಿಯು ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಕೊಡುವ ದೇವರು ಹಾಗು ಒಳ್ಳೆಯವರನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುವವನೂ ಸಹ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಈತನು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ದವನಾಗಿದ್ದು, ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದವನು , ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದವನಾಗಿದ್ದ್ದು,ಬಾಣ ಹಾಗು ಎರಡು ಚಾಕು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕಪ್ಪಗಿನ ಕಾಗೆಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವವನಾಗಿದ್ದಾನೆ . ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಶನಿ ಭಗವಾನರ ಜೀವನವನ್ನು (ಕಥೆ) ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮೆ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ॥ श्रीशनिमहात्म्यं॥ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮೆ ಯಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಹೇಗೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿ ಒಲಿಸಿಕೊಂಡು ,ಅವನ ಕೃಪೆ (ಆಶೀರ್ವಾದ ) ಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮೆ ಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳ ಉಪಯೋಗಗಳ ಹಾಗು ಶಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಉಜ್ಜೈನಿ ನಗರದ ರಾಜ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಆಸ್ಥಾನದ ಪಂಡಿತರು ಈ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಶನಿ ಭಗವಾನನು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದವನಾಗಿದ್ದು,ಅಂದವಾದ ಮುಖ ಹೊಂದಿದವನಾಗಿದ್ದು, ಈತನು (ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಮೊಮ್ಮಗ) ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಮಗಳ ಮಗನಾಗಿದ್ಧಾನೆ ಈತ ಕಾಲ -ಭೈರವ ನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವವನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನ ಹುಟ್ಟಿದ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದ , ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನು ನಕ್ಕು ಗೇಲಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಶನಿಯು ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಅಪಹಾಸ್ಯವನ್ನು ಕಂಡು ಶಾಪವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಜೀವನ ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ, ಶನಿಯನ್ನು ರೇಗಿಸಿದ ಫಲವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ. ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ, ಕಳ್ಳತನದ ಆರೋಪವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನ ಕೈ-ಕಾಲುಗಳನ್ನು ನೆರೆಯ ರಾಜ ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ಕೊನೆಗೆ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನು ಶನಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗಿ, ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ಭಕ್ತಿಗೆಮೆಚ್ಚಿ, ಅವನ ಹಳೆಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕಥೆಯ ಕಡೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಬೃಹಸ್ಪತಿ (ದೇವರುಗಳ ಗುರು ) ಮತ್ತು ಶಿವ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ದೇವತೆಗಳ, ಹಲವು ಅನುಭವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೇವತೆಗಳ - ದೆವ್ವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಭವವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾ, ಅನುಭವದ ಮಾತು ಕೇಳಿಸಿ, ಕಷ್ಟದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮೆ ಯಾ ಒತ್ತಡದ ಬೆಲೆ ಹಾಗು ಧೃಡ ಯತ್ನ ,ಸಂಪೂರ್ಣ ಧ್ಯಾನತೆ (ಭಕ್ತಿ ) ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆ, ವಿಶ್ವಾಸ ಹಾಗು ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಎಂತಹ ಕಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ, ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ವೈವರ್ತ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ,ಗಣೇಶನು ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿಗೆ , ನವಗ್ರಹಗಳು ಅವನನ್ನು ನೋಡಲು ಬಂದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶನಿಯು ದಿಟ್ಟಿಸಿ ನೋಡಿದ್ದರಿಂದ, ಅವರು ತಮ್ಮ ತಲೆಗಳನ್ನೇ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಶನೀಶ್ವರ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತ ಶನಿಯ 'ಕೆಟ್ಟ ಪ್ರಭಾವ'ದಿಂದ, ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಭಗವಾನ್ ಹನುಮಂತನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೊಂದೇ ಸರ್ವ ಔಷಧಿ. ರಾಮಾಯಣ ದಲ್ಲಿ ,ರಾವಣನ ಬಿಗಿ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಶನಿಯನ್ನು , ಹನುಮಂತನನ್ನು, ರಕ್ಷಿಸಿದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಕೃತಜ್ಞತೆಯಾಗಿ ,ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಭಾಷೆಯನ್ನೂ ನೀಡಿ, ಯಾರು (ಹನುಮಂತ )ನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೋ, ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಶನಿವಾರದಂದು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೋ, ಅಂತಹವರಿಗೆ ಶನಿಗ್ರಹದ " ದೋಷ " ದಿಂದ ಮುಕ್ತರನ್ನಾಗಿಸಿ ಅಥವಾ ಕಡೆಯ ಪಕ್ಷ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಆದಷ್ಟೂ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿಸುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ಶನಿ ಭಗವಾನ್ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಜಟಾಪಟಿಯಲ್ಲಿ , ಶನಿಯು ಹನುಮಂತನ ಹೆಗಲನ್ನು ಏರಿ, ಹನುಮಂತ ನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ , ಹನುಮಾನನು ಬಹಳ ಎತ್ತರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿದಾಗ, ಶನಿಯು ಹನುಮಾನನ ತೋಳುಗಳ ನಡುವೆ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡು, ಕೊಠಡಿಯ ಚಾವಣಿಯ ನಡುವೆ ಸಿಲುಕಿ, ಅತ್ಯಂತ ನೋವಿನಿಂದ ನರಳುತ್ತಾ, ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗದೆ, ಶನಿಯು ಹನುಮಾನನನ್ನು,ತನ್ನನ್ನು ಈ ಕಷ್ಟದಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡಲು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿ , ಯಾರು ಹನುಮಾನನನ್ನು,ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೋ, ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದಾಗಿ, ಅವನು(ಶನಿ ) ಆಶ್ವಾಸನೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಮೇಲೆ , ಹನುಮಾನನು ಅವನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ....... ಶನೀಶ್ವರ ಮತ್ತು ರಾಜ ದಶರಥ ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜನೊಬ್ಬನೇ ದೇವ ಶನೀಶ್ವರನನ್ನು ದ್ವಂದ್ವ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಆಹಾನಿಸಿದ್ದು, ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಆತ ತನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಅನಾವೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಬಡತನದಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದ್ದು, ಶನಿಮಹಾತ್ಮನು ಆತನನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿ, ದಶರಥನ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಗಳಿ, ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾ, "ನಾನು ನನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯ ವನ್ನು ಮಾಡದೇ ಇರಲಾರೆ, ಆದರೆ ನಿನ್ನ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಮೆಚ್ಚುತ್ತೇನೆ" ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾ ಸಂತ ಋಷ್ಯಶೃಂಗರು ನಿನಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಎಲ್ಲಿ ಋಷ್ಯಶೃಂಗನು ಇರುತ್ತಾನೋ, ಎಲ್ಲಿ ಅವನು ವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಾನೋ, ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಬರಗಾಲವಾಗಲಿ, ಒಣ ಭೂಮಿಯಾಗಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ". ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದ ರಾಜ ದಶರಥನು, ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಕಷ್ಟದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಿ, ಋಷ್ಯಶೃಂಗರನ್ನು ತನ್ನ ಅಳಿಯನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. 'ಸಂತ ' (ಶಾಂತಾ) ದಶರಥನ ಮಗಳು ಋಷ್ಯಶೃಂಗನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಆತ ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ಶನಿಯನ್ನು ಸಂತೃಪ್ತಿ ಪಡಿಸುವ/ಸಂತೋಷಪಡಿಸುವ ಹಾದಿ /ಮಾರ್ಗಗಳು ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ , ಶನಿಯು 'ದೇವ ಶಿವನ' ಆರಾಧಕ . "ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಪುರಾಣ " ದ "ನವಗ್ರಹ ಪೀಡಾಹಾರ ಸ್ತೋತ್ರ " ದ ಪ್ರಕಾರ, ಯಾರೇ ಆಗಲಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ಪಠಿಸಿದರೆ ಶನಿಯ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪಾರಾಗಬಹುದಾಗಿದೆ. ":ಸೂರ್ಯಪುತ್ರೋ ದೀರ್ಘದೇಹೋ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಃ ಶಿವಪ್ರಿಯಃ ಮಂದಚಾರಃ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮ ಪೀಡಾಮ್ ಹರತು ಮೇ ಶನಿಃ " || सूर्य पुत्रो दीर्घ देहो विशालाक्षः शिवप्रियः। मन्दचारः प्रसन्नात्मा पीडां हरतु मे शनिः ॥ ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಶನೀಶ್ವರ ಮಂತ್ರ : ಸಂಗದನಗಲ್ ತೀರ್ಪೈ ಶನಿ ಭಗವಾನ್ ಮಂಗಳಂ ಪೊಂಗ ಮನಂ ವೈಥರುಲ್ ವೈ ಸಚರವಿಂದ್ರಿ ಸಾಗ ನೆರಿಯಿಲ್ ಇಚ್ಚಗಂ ವಾಜ್ಹ ಇನ್ನರುಲ್ ಥಾ ಥಾ ವೇದಗಳ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ ,ಶನಿಯ ಸ್ಥಳಾಂತರದಿಂದ ಆಗುವ ಕೆಟ್ಟ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಉಪಾಯಗಳು ಇದ್ದು, ಶನಿಗ್ರಹದ ಚಲನೆ , ಶನಿ -ಕಾಂತ ಶನಿ (ಶನಿಯು ಎಂಟನೆಯ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವಾಗ ಚಂದ್ರನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ), ಸಾಡೇ -ಸತಿ (ಶನಿ ಗ್ರಹವು ಹನ್ನೆರಡನೆ ,ಮೊದಲ ಹಾಗು ಎರಡನೇ ಮನೆ ,ಚಂದ್ರ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ) - ತಾಯಿ ದೇವತೆ ಕಾಳಿಯನ್ನು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಂದು ಪೂಜಿಸಿರಿ. ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕೃಷ್ಣನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾ, 'ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ', 'ಹರೇಕೃಷ್ಣ ಹರೇಕೃಷ್ಣ , ಕೃಷ್ಣ ಕೃಷ್ಣ ಹರೇಹರೇ ,'ಎಂದು ನಾಮವನ್ನು ಭಜಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು. ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿಶ್ವದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಹನುಮಾನನನ್ನು ಅಂದರೆ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನನ್ನು ತನ್ನ ಹೆಗಲ ಮೇಲೆ ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ಹಾಗು ಆತನಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿನ ಹನುಮನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪಡೆದ ಸಲಹೆ ಹಾಗು ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆದ ಸಂದರ್ಭ ... ಶನಿ ಭಗವಾನನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಬಳಸುವ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಂತ್ರ : ಓಂ ಶಂ ಶನೈಸ್ಕಾರ್ಯಯೇ ನಮಃ . ಶನಿಯನ್ನು ಸಂತೃಪ್ತನಾಗಿಸಲು ಇನ್ನೊಂದು ಮಂತ್ರ : ಆಮ್ ಪ್ರಾಂಗ್ ಪ್ರೀಂಗ್ ಪ್ರೌಂಗ್ ಶಾ ಶನಿಯೇ ನಮಃ ನೀಲಾಂಜನ ಸಮಾಭಾಸಂ ರವಿಪುತ್ರಂ ಯಮಾಗ್ರಜಂ , ಛಾಯಾ -ಮಾರ್ತಂಡಂ -ಸಂಭೂತಂ , ತಮ್ ನಮಾಮಿ ಶನೈಶ್ಚರಂ . ಕೆಲವು ಭಕ್ತರು 'ಓಂ ಶಂ ಶನೈಸ್ಕಾರ್ಯಯೇ ನಮಃ ' ಎಂದು ಪ್ರತಿದಿನ ೧೦೮ ಸಲ ಪಠಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ ವೇದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದಿ ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತಾರೆ, ನಂತರ ಶನಿ ಶ್ಲೋಕವನ್ನು ನವಗ್ರಹ ಸುಕ ದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ 'ಶನ್ನೋ ...' ತಿಲಾಭಿಷೇಕಂ ಅನ್ನು ಶನಿತ್ರಯೋದಶಿಯಂದು, ಶನಿಜಯಂತಿಯಂದು (ಪುಷ್ಯ ಮಾಸ ಬಹುಳ ಅಷ್ಟಮಿ ) ಮತ್ತು ಶನಿ- ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ ದಿನಗಳಂದು ಮಾಡಿಸಿ . ಕರಿ ಎಳ್ಳನ್ನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿ (೧ ಕೆಜಿ ೯೦೦ ಗ್ರಾಂಗಳು ) ಕಪ್ಪು ಹಸುವಿಗೆ (ಕಪಿಲ ಗೋವು ) ಕರಿ ಎಳ್ಳು , ಬೆಲ್ಲದ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ತಿನ್ನಿಸಿ . ಶನಿವಾರದಂದು ಉಪವಾಸ (ದ್ರವಾಹಾರ )ಬೆಳಗ್ಗೆ ೬ ರಿಂದ ಸಂಜೆ ೬ ರವರೆಗೆ (ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಾಯ ) ಕಾಗೆಗಳಿಗೆ ಆಹಾರ (ಬೆಳಗಿನ ಹೊತ್ತು ) ದೈಹಿಕ ಅಂಗವಿಕಲರಿಗೆ ಆಹಾರ . ನವಗ್ರಹ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ (೧೯ ಸುತ್ತು )/ನಡೆಯುವುದು , ಓಡುವುದು . ಹೆಸರಾಂತ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಭೇಟಿ ( ೨/೧/೨ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಾರ್ತಿ ) ಮಂದಪಲ್ಲಿ , ಶನಿ ಸಿಂಗನಪುರ , ತಿರುನಲ್ಲರ್ , ನರ್ಸಿನ್ ಗೋಲೆ , ವೆಂಕಥಳ ಮತ್ತು ವೀರಣ್ಣ ಪಲೇಮ್ (ಪರ್ಚುರ್ ಮಂಡಲಂ , ಪ್ರಕಾಶಂ ಜಿಲ್ಲೆ ). ಪ್ರತಿದಿನ ಮನೆಯ ಮುಖ್ಯದ್ವಾರದ ಮುಂದೆ , ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗಿದ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಎಳ್ಳೆಣ್ಣೆಯ ದೀಪಗಳನ್ನು ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಶನಿ ಸ್ತೋತ್ರದ ಪಠಣ. ಜ್ಯೇಷ್ಥಾದೇವಿ , ಶನೀಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಮದುವೆ (ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮ ದಿನ ). ಶನಿ ಜಪಂ, ೧೯೦೦೦ ಮೂಲಮಂತ್ರದ ಜೊತೆಗೆ , ಪುನರ್ ಚರಣ , ಹವನಂ , ದಾನಂ . ಶನಿಚಾರ ವ್ರಥಂ , ಹೋಮ ಪ್ರತಿ ಶನಿವಾರ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದಲ್ಲಿ . ಶನೈಚರ ಧೀಕ್ಷ : ಶ್ರಾವಣ ಶುದ್ಧ ವಿದಿಯಿಂದ ಶ್ರಾವಣ ಬಹುಳ ಷಷ್ಠಿಯವರೆಗೆ . 'ರಾಮ - ನಾಮ ', ಹನುಮಾನ್ ಚಾಲೀಸ , ದುರ್ಗಾ ಸ್ತುತಿಯ ಪಠಣ . ಹನುಮಾನ್ , ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾ ದೇವಿ , ವಿನಾಯಕನಿಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಸಲ್ಲಿಸುವಿಕೆ . ಮೊಸರನ್ನ , (ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ತೋಥಿಯನಂ), ಮೆಣಸು ಬೆರೆಸಿದ ಮೊಸರನ್ನವನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿ ನಂತರ ಕಾಗೆಗೆ ಉಣಬಡಿಸುವುದು. ಅಂಗವಿಕಲ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಹಾರ ವಿತರಣೆ ದೊಡ್ಡ ಕೂದಲಿನ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ (ಮೀನು )ಆಹಾರ ವಿತರಣೆ. ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವೇದಗಳ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಕಾರ ,೯ ನವಗ್ರಹ ಗಳಲ್ಲಿ ಶನಿಭಗವಾನ್ ಒಬ್ಬನು. ಶನಿಯು ತುಂಬಾ ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ನಿಷ್ಟುರ ಮಾತಿನ ಉಪಾಧ್ಯಾಯನಾಗಿದ್ದು, ಸಹನೆ, ಶ್ರಮ, ಪ್ರಯತ್ನ, ಅನುಭವಗಳ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು, ದುರಾದೃಷ್ಟಗಳನ್ನು, ತರುವವನೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೂ ,ಜಾತಕದಲ್ಲಿ ಇವನ ಸ್ಥಾನವು ಅನುಗ್ರಹ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ, ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜೀವನ ಒಳ್ಳೆಯ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತದೆ, ಆರೋಗ್ಯಕರ ಜೀವನವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಎಲ್ಲವೂ ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ , ಹಿಂದೂ ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳು ನಂಬುವಂತೆ ,ಯಾರ ಜಾತಕದಲ್ಲಿ ಶನಿಯು ಒಳ್ಳೆಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಾನೋ, ಅವರಿಗೆ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ 'ಗ್ರಹ' ಗಳು ಶನಿಯು ನೀಡುವಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ನೀಡಲಾರರು. ಅದೇ ಶನಿಯು "ಕೆಟ್ಟಸ್ಥಾನ"ದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದರೆ, ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯವನ್ನು ನಂಬುವ ಹಿಂದೂಗಳು ಶನಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ಭಯ ಹಾಗು ಹೆದರಿಕೆಯಿದ್ದು, ಆತನು ಕೆಟ್ಟಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಾಗ ಆಗುವ ಅನಾಹುತಗಳಿಗೆ ಹೆದರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಒಂದು ವಿಷಯ ಜ್ಞಾಪಕದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಹುದೆಂದರೆ, ಯಾವುದೇ ಸುಖ ಅಥವಾ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಶನಿಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ನೆರವಾದ ಕಾರಣವಾಗಿರದೆ, ಮನುಷ್ಯ ತಾನು ಮಾಡಿದ ಸ್ವಂತ ಕರ್ಮ ದ ನೇರ ಫಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ . ಅದು ಶನಿಯ "ಮುಖಾಂತರ" ಘಟಿಸುತ್ತದೆ ಅಷ್ಟೇ. ಮನುಷ್ಯ ತಾನು ಮಾಡಿದ ಕೆಟ್ಟ ಕರ್ಮ ದ ಫಲದ ಅನುಸಾರ, ಶನಿಯ "ಸ್ಥಾನ-ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ " ಕಷ್ಟಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಒಳ್ಳೆಯದೂ ಸಹ . ಶನಿಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಬರುವ ಖಾಯಿಲೆಗಳೆಂದರೆ-ಕೊಳೆಯುವಿಕೆ, ರಕ್ತ ಸರಬರಾಜಿನಲ್ಲಿನ ಏರು-ಪೇರು, ಕ್ಷಯ ರೋಗ ,ಮುಂತಾದವು. ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ, ಸಂಕುಚಿತ ಮನೋಭಾವ, ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಚಿಂತನೆ. ಈ ಖಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ಶನಿಯ ನಿಯಮ ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳನ್ವಯವೇ ಸುಧಾರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಶನಿಗ್ರಹವು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲಾವಧಿಯು ೩೦ ವರ್ಷಗಳು. ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲಾ ೧೨ ರಾಶಿ ಗಳನ್ನೂ ಅಥವಾ ಚಂದ್ರ ಚಿನ್ಹೆಯನ್ನು ದಾಟಲು ೩೦ ವರ್ಷದ ಅವಧಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರಾಶಿ ಯಲ್ಲಿ ಶನಿಭಗವಾನ್ ಎರಡೂವರೆ ವರ್ಷ ಕಾಲವನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಾನೆ. ಚಂದ್ರ ಚಿನ್ಹೆ ಹಿಂದೂ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಚಂದ್ರಚಿನ್ಹೆಯ ಮುಖಾಂತರದ ಈ ಚಲನೆಯ ಶನಿಯ ಅವಧಿಯು ಮುಖ್ಯವಾದುದಾಗಿದೆ ಹಾಗು ಜಾತಕದ ತಿಳುವಳಿಕೆಗೆ ಇದರ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹುಟ್ಟಿದ ರಾಶಿ /ಚಂದ್ರಚಿನ್ಹೆ ಯ ಹಿಂದಿನ ಮನೆಯ ರಾಶಿಯ ಪ್ರವೇಶವಾದಾಗ, ಶನಿಯ ಪ್ರಭಾವವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ , ಹುಟ್ಟಿದ ರಾಶಿ /ಚಂದ್ರಚಿನ್ಹೆ ಯ ಮುಂದಿನ ಮನೆ ಪ್ರವೇಶದೊಂದಿಗೆ ಶನಿಯ ಪ್ರಭಾವವು ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಒಟ್ಟು ಅವಧಿಯ ೭.೫ ವರ್ಷ (೨.೫ ವರ್ಷ × ೩) ವನ್ನು ಸಾಡೇ ಸಾತಿ ಅಥವಾ "ಏಳರಾಟ ಶನಿ" ಎಂದು,ಈ ಅವಧಿಯು ಅತ್ಯಂತ ತ್ರಾಸದಾಯಕ ವಾದುದಾಗಿದೆ. ಶನಿ ಮಹಾದೆಶೆಯು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವಾಗ ಆತನ ಪ್ರಭಾವವು ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ ಶನಿಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ರಾಜನೂ ಸಹ 'ಪಾಪರ್' ಆಗಿ ಬೀದಿಗೆ ಬೀಳುವ ಸಂದರ್ಭ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬರಬಹುದು. ಶನಿಯು ಮಕರ (ಕಾಪ್ರಿಕಾರ್ನ್ ) ಮತ್ತು ಕುಂಭ (ಅಕ್ವೆರೀಸ್ )ರಾಶಿಯ ಅಧಿಪತಿ, ತುಲಾ (ಲಿಬ್ರ )ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಸಬಲನಾದರೆ, ಮೇಷ (ಏರೀಸ್ )ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಬುಧ , ಶುಕ್ರ , ರಾಹು , ಕೇತು ಗ್ರಹಗಳು ಶನಿಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ನೇಹದಿಂದ್ದಿದ್ದರೆ, ಸೂರ್ಯ , ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಗುರು ಗ್ರಹಗಳು ಶತ್ರುಗ್ರಹಗಳಾಗಿವೆ. ಗುರು ಅಥವಾ ಗುರುಗ್ರಹ ಶನಿಯೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಪುಷ್ಯ , ಅನುರಾಧಮತ್ತು ಉತ್ತರ - ಭಾದ್ರಪದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಡೆಯ ಶನಿ ಮಹಾರಾಜ. ಶನಿ ಭಗವಾನನ ಬಣ್ಣ ಕಪ್ಪು ಅಥವಾ ದಟ್ಟ ನೀಲಿ; ಲೋಹ-ಕಬ್ಬಿಣ; ಹರಳು-ನೀಲಿ. ಇಯಾತನ ಮೂಲವಸ್ತು ಅಥವಾ ತತ್ತ್ವಗಾಳಿ ;ದಿಕ್ಕು-ಪಶ್ಚಿಮ, (ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗುವ-ಕತ್ತಲು ಆರಂಭವಾಗುವ ದಿಕ್ಕು ) ಹಾಗು ಎಲ್ಲಾ ಋತುಗಳನ್ನೂ ಆಳುತ್ತಾನೆ. ಶನಿಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಹಾರಗಳು :ಕರಿ ಮೆಣಸು, ಕರಿ ಉದ್ದು. ಈತನ ಹೂವು ನೇರಳೆ, ಎಲ್ಲಾ ಕರಿ ಬಣ್ಣದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಹಾಗು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಾರದ ಕುರೂಪಿ ಮರಗಳು ಶನಿಯ ಸಂಕೇತ. ಶನಿಯು ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಆಳುವವನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಒಬ್ಬರ ಜಾತಕದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳ ಆಶೀರ್ವಾದವಿಲ್ಲದೆ ,ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುವುದು ಕಷ್ಟದಾಯಕ. ಶನಿ ಗ್ರಹವು ಉಚ್ಚಸ್ಥಾನ (ಅಥವಾ ಲಗ್ನ ) ದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದ ಜಾತಕ ಫಲದನ್ವಯ ನಾಯಕತ್ವದ ಗುಣ ಅವನದಾಗಿದ್ದು,ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಜೊತೆಗೆ ಅಂತಹ ಜನರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಶ್ರದ್ಧೆಯುಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದು ,ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬಿಡದೆ ಮಾಡುವವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿ , ಅದೇ ಶನಿ ಗ್ರಹವು ನೀಚ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ,ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ 'ಕರ್ಮ 'ದನ್ವಯ ದುರ್ಬಲನಾಗಿದ್ದು,ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದೆ,ಕರ್ಮವನ್ನು ಹಳಿಯುತ್ತಾ, ನಿರಾಶಾದಾಯಕವಾಗಿ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ. ಒಬ್ಬನ ಜಾತಕದಲ್ಲಿ ಶನೀಶ್ವರನ ಪ್ರಭಾವವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ,ಆತನಿಗೆ 'ಮೋಕ್ಷ ' ದುರ್ಲಭವಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಶನೀಶ್ವರ ಮಹಾರಾಜನನ್ನು ನೀಧಿಮನ್ (ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ )ಎಂದೂ ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮಾಡಿರುವ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮನಗಂಡು, ಅವನ ದೆಶೆಯಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಶನಿ ದೋಷದಲ್ಲಿ , ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದರೆ ಈ ಕಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ತೊಂದರೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊರ ಬರುತ್ತಾನೆ. ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನು ನೀಡುವ ಕಷ್ಟಗಳಿಗಿಂತ, ಆತನು ನೀಡುವ ಒಳ್ಳೆಯ ವರಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆಶೀರ್ವಾದದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನಷ್ಟು ಬೇರೆ ಯಾವ ಗ್ರಹಗಳೂ ಹೋಲಿಕೆಗೆ ಸಿಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. .ಆತನು ತನ್ನ ದೆಶೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ವರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಈತನ ಆದಿ -ದೇವತೆಯು ಪ್ರಜಾಪತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯಾದಿ - ದೇವತೆಯು ಯಮ . ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸಹನೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳು ಒಳ್ಳೆಯ ಗುಣಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಲು ಆಶಾಭಂಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾನೆ ಹಾಗು ಕಾರ್ಯವನ್ನು ತಡ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತಾನು ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪನ್ನು ಅರಿಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ,ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕೊಡುವ ಮೂಲಕ ಮುಗ್ಧತೆಯನ್ನು ತೊಡೆದು ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆತ್ಮ ಪರಿಶುದ್ಧವಾಗಿ ,ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಬದಲಾಗಿ ತಾಮ್ರ ಚಿನ್ನವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ,ನಿಜವಾದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳ ಲಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ. ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿತನದಿಂದ ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಅರಿಯುತ್ತಾನೆ. ಶನಿಯ ಮಹಾದೆಶೆ ಮುಗಿಯುತ್ತಾ ಬಂದಂತೆ, ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲವೂ ದೈವನಿಯಾಮಕವಾಗಿದ್ದು, ದೇವರು ನಿಜವಾದ ಸಾಧಕನಾಗಿದ್ದು, ಮಾನವ ಆತನ ದೂತರು ಮಾತ್ರ. ಸಂಖ್ಯಾ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ೮ ರ ಸಂಖ್ಯೆಯಂದು ಹುಟ್ಟಿದವರು ಶನಿಗೆ ಅಧೀನರಾಗುರುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೇ ತಿಂಗಳು, ದಿನಾಂಕ ೮ ಮತ್ತು ೨೬ ರಂದು ಹುಟ್ಟಿದವರು ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದದ್ದು ಅನಿವಾರ್ಯ. ಈ ಕಷ್ಟಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಕಾರ್ಯ-ಕಾರಣ ಗುರಿಯಿದ್ದು, ಅವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅದರ ಕಾರಣವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಶನಿಯನ್ನು ಸಂತೃಪ್ತಿಗೊಳಿಸುವ ಉಪಾಯವೆಂದರೆ, ತಾನು ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪುಗಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊರಳು ಸಿದ್ಧನಿರಬೇಕು, ಆತ್ಮ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕು. ಶನಿವಾರದಂದು ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಬೇಕು ಹಾಗು ಬಡವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬೇಕು. ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನ ದೇವಾಲಯಗಳು "ತಿರುನಲ್ಲರ್ ನ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ " ನವಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ೯ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಸಮೂಹವೇ ಇದೆ. ಅಂತಹ ಒಂದು ಗುಂಪು, ಕುಂಭ ಕೋಣಂ ನಗರ ಅಥವಾ ಮಯಿಲಾಡುತುರೈ, ಭಾರತದ ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನ ದೇವಸ್ಥಾನವು ತಿರುನಲ್ಲಾರ್ ನಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ದರ್ಬಾರಣ್ಯೇಶ್ವರನಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ. ಈತ ಶಿವನ ಮತ್ತೊಂದು ರೂಪ. ಇಲ್ಲಿ ಶನಿಯು ಗೋಡೆಯ ಹಿಂದೆ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ , ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನು ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಸಹಾಯಕನಾಗಿ/ರಕ್ಷಕನಾಗಿ ನಿಂತಿದ್ದಾನೆ. ತಿರುನಲ್ಲಾರ್ ಪಾಂಡಿಚೇರಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ , ಶನೀಶ್ವರನು ಇಲ್ಲಿ ಹೆಸರುವಾಸಿ . ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ಭಕ್ತರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ,ಶನಿ ಗ್ರಹದಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನು ಇಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯೆಂದರೆ ,ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯು, ಶನಿ ದೆಶೆಯಿಂದ ನರಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ,ಅವರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು, 'ನಳ ತೀರ್ಥ'ದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ,ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಒದ್ದೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರನ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿದರೆ,ಎಲ್ಲಾ ಕೆಟ್ಟ ಕಷ್ಟಗಳು, ಶನಿ ದೆಶೆಯಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗುವ ಇಲ್ಲವೇ ಕಡೆಯ ಪಕ್ಷ ಅಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗಾದರೂ ಕಡಿಮೆ ಆಗುತ್ತವೆ. ಪುರಾಣದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವಂತೆ, ಶನಿಯ ಮಹಾ ದೆಶೆಯಿಂದ ಕಷ್ಟ-ಕೋಟಲೆಗಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದ ನಳ-ಮಹಾರಾಜನು, ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ತನ್ನ ಕ್ಲೇಶವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಹಲವಾರು ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ, ನಳ ತೀರ್ಥವು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಇಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ದುರಾದೃಷ್ಟ ಹಾಗು ಕ್ಲೇಶಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ದೇವೋನರ್ ಶನಿ ದೇವಾಲಯ : ಮುಂಬಯಿ ನ ದೇವೋನರ್‌ನಲ್ಲಿ ಶನಿಯ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಚೆಂಬೂರು ಜಂಕ್ಷನ್ನಿನ, ಶಿವಾಜಿ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಇದೆ. (ಮುಂಬಯಿ -ಪುಣೆ -ಬೆಂಗಳೂರು ) ದೇವೋನರ್ , ಗೋವಂದಿ, ಪೂರ್ವ - ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯದ ಮುಖ್ಯ ದೇವರು, ದೇವ ಶನೀಶ್ವರ :ಸುಂದರವಾದ ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ಏಳು-ಅಡಿ-ಎತ್ತರದ ಕರಿ ಕಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಮೆಯ ದೇವಾಲಯ ಇದಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರಾಲಯಂ ವೀರಣ್ಣ ಪಲೇಮ್ , ಪ್ರಕಾಶಂ (ಜಿಲ್ಲೆ ), ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ . ಯಾವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಶನಿ ದೋಷ ಇದೆಯೋ ಅಥವಾ ಯಾರು , ಶನಿ ಮಹಾದೆಶೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೋ,ಅವರು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬಂದು ತೈಲಾಭಿಷೇಕ (ಸಂಸ್ಕೃತ ,ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಮಲಯಾಳಂ ನಲ್ಲಿ ತೈಲ ಅಂದರೆ ಎಣ್ಣೆ). ತೆಲುಗು ) ನಲ್ಲಿ ,ನುವ್ವುಲ ನುನೆ (ನುವ್ವುಲು ಅಂದರೆ ಎಳ್ಳು - ನುನೆ ಅಂದರೆ ಎಣ್ಣೆ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ )ದಲ್ಲಿ (ಎಳ್ಳು ಅಂದರೆ ಸೇಸಮೆ ; ಎಣ್ಣೆ ಅಂದರೆ ತೈಲ.ಎಳ್ಳೆಣ್ಣೆ , ಹಿಪ್ಪೆ ಎನ್ನೆಗಳನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ತಲೆಯ ಮೇಲಿನಿಂದ ಸುರುವುದಾಗ ,ಇಡೀ ವಿಗ್ರಹ ಆ ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ತೋಯುವಂತೆ ಹಾಕಿ ಅಭಿಷೇಕಿಸಬೇಕು. ಈ ರೀತಿ ಈ ಎಣ್ಣೆಯಿಂದ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಶನೀಶ್ವರ ತೃಪ್ತನಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಶನೀಶ್ವರ ಇಳಿದುಬರುವುದು : ಪ್ರತಿ ಶನಿವಾರ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಸುಮಾರು ೧೦:೩೦ ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಪೂಜಾರಿಯು ಆರತಿ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಶನೀಶ್ವರನು ಪೂಜಾರಿಯ ಮೈ-ಮೇಲೆ 'ಸ್ವಾಮಿ ')ಇಳಿದು ಬರುತ್ತಾನೆ. ತತ್ ಕ್ಷಣ ಇಡೀ ದೇವಾಲಯ ದ ಆವರಣ ಬದಲಾಗುತ್ತಾದೆ. ಯಾರೇ ಆಗಲೀ ಈ ಬದಲಾವಣೆ ನೋಡಿ -ಅನುಭವಿಸಬಹುದು. ಅನಂತರ 'ಸ್ವಾಮಿ 'ಯು , ಬಹಳ ಮೊನಚಾದ, ಮೇಲ್ಮುಖವಾಗಿರುವ ಉದ್ದವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೊಳೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾದ , ಮುಳ್ಳಿನ ತರದ ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಕೂರುತ್ತಾನೆ. ಕೈ-ಕಾಲು ವಿರಮಿಸುವ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮೊಳೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ಮುಖವಾಗಿ ಹೊಡೆಯಲಾಗಿದ್ದು , ಶನೀಶ್ವರನು ಸ್ವಾಮಿ ಯ ಮೇಲೆ ಇಳಿದು ಬಂದ ಮೇಲೆ , ಇಡೀ ದಿನ ಸ್ವಾಮಿಯು ಆ ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಕೂರುತ್ತಾನೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಸಮಯ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಶನಿವಾರಗಳಂದು, ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಸತತವಾಗಿ ೧೨ ರಿಂದ ೧೩ ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆ, ಅನಾನುಕೂಲವಿಲ್ಲದೆ ಕುಳಿತಿರುತ್ತಾನೆ. ಅನಂತರ ಭಕ್ತರು ನಿಶ್ಯಬ್ದದಿಂದ 'ಸ್ವಾಮಿ'ಯ ಮುಂದೆ ಕೂರುತ್ತಾರೆ. ಬಂದವರು ಒಂದು ಜೊತೆ ಹಳದಿ ನಿಂಬೆಹಣ್ಣನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು ತರಲು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅವರ ಸರದಿಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಾ ಕೂರುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಾಮಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಮೇಲೆ ಒಬ್ಬರು ಬರುವಂತೆ ಕರೆಯುತ್ತಾನೆ. ಭಕ್ತರು ಬಂದು ಒಂದು ಜೊತೆ ನಿಂಬೆಹಣ್ಣನ್ನು ಸ್ವಾಮಿಯ ಮುಂದೆ ಇಡುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಾಮಿಯು ಬಂದ ಭಕ್ತರ ಕೇಳಿಕೆಯನ್ನು, ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ,ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ದುಃಖಗಳನ್ನು ,ಏನೇನು ಹೇಳುತ್ತಾರೋ ,ಅದನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಸ್ವಾಮಿಯು ನಂತರ ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ, ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ , ಕಾರಣ /ಘಟನೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಅದು 'ಪ್ರಾರಬ್ಧ 'ಆಗಿದ್ದು, ಹಳೇ ಹಿಂದಿನ ಜೀವನದ ಕರ್ಮವಾಗಿದ್ದು, (ಕೆಲಸ ) ಈ ಜನ್ಮಕ್ಕೂ ಸೇರಿ ಬಂದಿರಬಹುದೆಂದು ,ಅಂದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ , ತೆಲುಗು, ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಮಲಯಾಳಂನಲ್ಲಿ "ಜೀವನ " ಎಂದರ್ಥ. ಅಥವಾ ಸ್ವಾಮಿಯ ವಿವರಣೆಯಂತೆ ,ಅವನ ಅಥವಾ ಅವಳ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಇಂದಿನ ಹುಟ್ಟಿನ ಕರ್ಮ ವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ವಾಮಾಚಾರ ತಂತ್ರ (ಬ್ಲಾಕ್ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ )ವಾಗಿರಬಹುದು , ಅಂದರೆ ಅದು ಅವರನ್ನು ಕಂಡರೆ ಆಗದವರು, ಶತ್ರುಗಳು ಮಾಡಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಕೆಲವು ಸಲ ಆತ್ಮ (ಉತ್ತೇಜಕ ) ಸತ್ತು ಹೋದವರದ್ದು, ಇಂದಿನ ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ದೇಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿರಬಹುದು. 'ಸ್ವಾಮಿ 'ಯು ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ ಸಮಾಧಾನದಿಂದ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಆಲಿಸುತ್ತಾನೆ, ನಂತರ ನಿಶ್ಯಬ್ದದಿಂದ್ದಿದ್ದು, ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಕ್ಷಾಲನ ,"ಶುಚಿತ್ವ "ಮಾಡಿ, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ: ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ತೆಲುಗು ನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ "ಪಶ್ಚಾತಾಪ "/ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಯಜ್ಞ , ಪೂಜಾ , ದಾನ , ಉಪವಾಸ , ಮುಂತಾದವುಗಳ ಮೂಲಕ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಲವು ಸಾವಿರ ಜನ ಹೇಳುವಂತೆ, ತಮ್ಮ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನು "ಶನೀಶ್ವರ "ನು 'ಸ್ವಾಮಿ 'ಯ ಮುಖಾಂತರ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇತರೆ ದೇವಾಲಯಗಳು ಶನಿ ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಾಂಗಣದಲ್ಲಿ , ಹನುಮಾನ್ , ಜಗದೀಶ್ವರ , ಸಾಯಿಬಾಬಮತ್ತು ಮಠ ದೇವತೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ,ನವಗ್ರಹ ಮಂಟಪವೂ ಸಹ ಇದೆ. ಪವಿತ್ರ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತರವಾದ ,ಸುಂದರವಾದ ಶನೀಶ್ವರ ಮೂರ್ತಿಯು ಜ್ಯೇಸ್ಥ ದೇವಿಯ ಜೊತೆ ವಿರಾಜಮಾನನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಎಡಗಡೆಗೆ ಹನುಮಾನ್ ಮತ್ತು ಬಲಗಡೆಗೆ ಜಗದೀಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ವಿಗ್ರಹಗಳಿವೆ.. ಶನಿ ಶಿಂಗನಪುರ – ಶನಿ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನ ಶಿಂಗನಪುರದಲ್ಲಿದೆ.ಇದು ಭಾರತದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿದೆ. ಶಿಂಗನಪುರವು ಶಿರಡಿ ಮತ್ತು ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಗಳ ನಡುವೆ ಇದೆ. ಇದು ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿ ("ಸ್ವಯಂಭು " )ಭೂಮಿಯೋಳಗಿನಿಂದ ಕಪ್ಪಾದ ,ಆದರೆ ಸುಂದರವಾದ ಒಂದು ಕಲ್ಲಿನ ಉದ್ಭವವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕಾಲಾವಧಿ ಯಾವಾಗೆಂದು ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಸ್ವಯಂಭು ಶನೀಶ್ವರನು ನೆನಪೇ ಇಲ್ಲದಷ್ಟು ಕಾಲದಿಂದ ,ಅಂದರೆ ಅಂದಿನ ಕುರುಬರು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ದಿನದಿಂದ ಅಸ್ಥಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಕಲಿಯುಗದ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದಲೂ ಇದು ಅಸ್ಥಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ . ಸ್ವಯಂಭು (=ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ತನಗೆ ತಾನೇ ಉದ್ಭವಿಸಿದ )ಕಥೆಯು ಜನರ ಬಾಯಿಂದ ಬಾಯಿಗೆ ಹಲವು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳಿಂದ, ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಬಂದ ಬಗೆಯೆಂದರೆ: ಕುರಿಕಾಯುವವರು ಚೂಪಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೋಲಿನಿಂದ ಕಲ್ಲನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದಾಗ ,ಕಲ್ಲು ರಕ್ತವನ್ನು ಸುರಿಸಲು ಆರಂಭಸಿತಂತೆ. ಇದರಿಂದ ಕುರಿ ಕಾಯುವವರು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಚಕಿತರಾಗಿ, ಇಡೀ ಹಳ್ಳಿಯ ಜನ ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿ ಪವಾಡವನ್ನು ಕಂಡರಂತೆ. ಅಂದು ರಾತ್ರಿಯೂ ದೇವ ಶನೀಶ್ವರನು ಹಲವು ಭಕ್ತರ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಬಂದನಂತೆ. ಕುರಿ ಕಾಯುವವನಿಗೆ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಬಂದು, ತಾನು "ಶನೀಶ್ವರ "ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡನಂತೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಸುಂದರವಾಗಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಕಾಣುವ ಕರಿ-ಕಲ್ಲು ತನ್ನದೇ ಸ್ವಯಂಭು (ಸ್ವಯಂ-ಉದ್ಭವ) ಅಂತೆ. .ಕುರುಬರು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾ, ನಿಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕಟ್ಟಿಸಬಹುದಾ ಎಂದು ಕೇಳಿದರಂತೆ. ಇದಕ್ಕೆ ,ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನು ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾ,ತನಗೆ ಯಾವುದೇ ಚಾವಣಿಯು ಬೇಡವೆಂದೂ ,ಇಡೀ ಆಗಸವೇ ತನೆಗೆ ಚಾವಣಿ ಎಂದು, ತಾನು ಹೀಗೆ ಆಗಸದ ಕೆಳಗೇ ಇರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದನಂತೆ. ಕುರುಬರಿಗೆ ತನಗೆ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕೆಂದು, ಪ್ರತಿ ಶನಿವಾರ ತಪ್ಪದೇ'ತೈಲಾಭಿಷೇಕ' ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನಂತೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಇಡೀ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ,ಡಕಾಯಿತರು,ಕಳ್ಳರು,ಲೂಟಿಕಾರರು ಇಲ್ಲದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಭಾಷೆ ಇತ್ತನಂತೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಶನೀಶ್ವರನನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ತೆರೆದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಚಾವಣಿಯಿಲ್ಲದೆ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಂದಿಗೂ ಈ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿನ ಯಾವುದೇ ಮನೆ ,ಅಂಗಡಿ,ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಇಲ್ಲದೆ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅಂಚೆ-ಕಚೇರಿಗೂ ಸಹ ಬಾಗಿಲು ಇಲ್ಲದೆ ಇರುವುದನ್ನು ನೋಡ ಬಹುದಾಗಿದೆ. ಬೀಗ ಹಾಕುವ ಬಗ್ಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಶನೀಶ್ವರನ ಹೆದರಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ , ಇಲ್ಲಿನ ಮನೆ, ಗುಡಿಸಲುಗಳು, ಅಂಗಡಿಗಳು ಮುಂತಾದವುಗಳಿಗೆ ಶನೀಶ್ವರನ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಒಂದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಸುತ್ತಳತೆಯೊಳಗೆ ಬಾಗಿಲುಗಳಾಗಲಿ, ಬೀಗಗಳಾಗಲಿ, ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಶನಿ ಶಿಂಗನಪುರದಲ್ಲಿ ಈವರೆವಿಗೂ ಕಳ್ಳತನವಾಗಲೀ, ದರೋಡೆಗಳಾಗಲಿ, ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ಕೆಲವರಿಗೆ ರಕ್ತವಾಂತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡಿದ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ , ಸುತ್ತಳತೆಯನ್ನು ಬಿಡುವುದರೊಳಗೆ ಸಾವನ್ನು ಅಪ್ಪಿರುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನು ಹಲವರಿಗೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಶಿಕ್ಷೆಗಳಾದಂತಹ ದೀರ್ಘ ಖಾಯಿಲೆ, ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಮುಂತಾದವುಗಳು ಘಟಿಸಿವೆ. ಈ ಶನಿ ಶಿಂಗನಪುರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿದಿನ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರು ಬಂದು ಶನೇಶ್ವರನಿಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶನಿವಾರಗಳಂದು ಈ ಸ್ಥಳ ಜನದಟ್ಟಣೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಶನಿ ತ್ರಯೋದಶಿಯು ಈತನಿಗೆ ಸಂಭ್ರಮದ ದಿನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಶನಿವಾರದಂದು ಬೀಳುವ 'ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ '( ಸಂಸ್ಕೃತ,ತೆಲುಗು, ಕನ್ನಡ,ಮಲಯಾಳಂನಲ್ಲಿ ನ್ಯೂ ಮೂನ್ ಡೇ ) ಶನೀಶ್ವರನಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರಿಯವಾದ ದಿನವಾಗಿದೆ. ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಬೇಡುತ್ತಾರೆ. ಶನಿರಾಯನ ಒಂದು ಮಂತ್ರಹೀಗಿದೆ. ''ನೀಲಾಂಜನ ಸಮಾಭಾಸಂ '' ರವಿಪುತ್ರಂ ಯಮಾಗ್ರಜಂ | ಛಾಯಾ ಮಾರ್ತಾಂಡ ಸಂಭೂತಂ ತಂ ನಮಾಮಿ ಶನೈಶ್ಚರಂ ಮುಂಬಯಿನಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಮುಂಬಯಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಇವೆ. ಶಂಕೇಶ್ವರ ನಗರದ, ಮಾಂಪಡ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ದೊಂಬಿವ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಂದರ ಶನಿ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಆರತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿ ೮ ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರು ಸೇರಿ,ದೇವ ಶನಿಯ ಆರತಿ ಹಾಗು ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೇಯಸ್ ಸಿನಿಮಾ ಮಂದಿರದ ಬಳಿ ,(ಪಶ್ಚಿಮ )ಘಾಟ್ಕೊಪರ್ ಹತ್ತಿರ ,ನಾಗೇಶ್ವರ ಪಾರ್ಶ್ವನಾಥಜಿ ಜೈನ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕ,ಇನ್ನೊಂದು ಮಂದಿರವು ಇದೆ. ವಿಠಲವಾಡಿ ( ಕೇಂದ್ರ-ರೈಲು )ರೈಲು-ನಿಲ್ದಾಣದ ಬಳಿ,(ಪೂರ್ವ ) ಕಲ್ಯಾಣ- ಕಟೆಮನೆವ್ಲಿ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಂದಿರ ಇದೆ. ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಂದಿರವು, ಸರ್ವೀಸ್ ರಸ್ತೆ , ಪೂರ್ವ ಖಾರ್, ಪಶ್ಚಿಮ ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ,ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಮೀಟರ್ ವಕೊಲ ಸಿಗ್ನಲ್ ಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ, ಮುಂಬಯಿನಿಂದ ಉಪನಗರಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಬೋರಿವಲಿ (ಪೂರ್ವ ),ಸವರ್ಪದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನದಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷದ ನಡೆಗೆಯಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಂದಿರ ಇದೆ. ಜೋಗೇಶ್ವರಿ (ಪೂರ್ವ )ಮೇಘವಾಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶನಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ,ಭಕ್ತರು ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನ ಕಥೆಯನ್ನು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೧೨ ರಿಂದ ಸಂಜೆ ೬ ರ ವರೆಗೆ ಶನಿವಾರದ ಸಂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದೆ. ಸೆಕ್ಟರ್ -೧೧, ನೆರುಲ್ (ಪೂರ್ವ ), ನವಿಮುಂಬಯಿ ಬಳಿ ಮತ್ತೊಂದು ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಬಟ್ಟಿಪಡದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಂದಿರ , ಬಂಡುಪ್ ( ಪಶ್ಚಿಮ), ಮುಂಬಯಿ. ಭಾರತದ ಹಲವಾರು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ , ನವಗ್ರಹಗಳಿಗಾಗಿ ಒಂಭತ್ತು ಸಮೂಹ ದೇವಾಲಯಗಳಿದ್ದು, ಅಂತಹ ಒಂದು ಗುಂಪಿನ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಭಾರತದ ,ತಮಿಳು ನಾಡು ರಾಜ್ಯದ ,ಕುಂಭಕೋಣಂ ನಗರದ ಬಳಿ ಇದೆ. ತಿರುನಲ್ಲಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನ ಪವಿತ್ರ ದೇವಾಲಯ ಇದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ದರ್ಬಾರಣ್ಯೇಶ್ವರನಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ.ಶಿವ ನ ಪ್ರತಿರೂಪ ಇದಾಗಿದೆ. ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನು ಗೋಡೆಯ ಹಿಂದೆ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ , ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ತಿರುನಲ್ಲಾರ್‌ಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ಇದೆ, ಇಲ್ಲಿ ಶನೀಶ್ವರನಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ. ಶನಿ ದೆಶೆ ನಡೆಯುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರು ಬಂದು ಇಲ್ಲಿ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯಗಳು :ಫತೆಹ್ ಪುರ್ ಬೆರಿಯಲ್ಲಿರುವ, ಶನಿಧಾಮ್‌ನ- ಶನಿ ದೇವಾಲಯ, ಚತ್ತರ್ ಪುರ್ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಸುಮಾರು ೬ ಕಿ. ಮಿ. ದೂರ ಮತ್ತು ಕುತುಬ್ ಮಿನಾರ್ ನಿಂದ ೧೬ ಕಿ ಮಿ ದೂರದಲ್ಲಿ , ಭಾರತದ, ದಕ್ಷಿಣ ದೆಹಲಿಯ ಮೆಹ್ರುಲಿ ಬಳಿ ,ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ (೨೧ ಅಡಿ ಎತ್ತರ ) ಶನಿ ವಿಗ್ರಹವಿದ್ದು, ಅಷ್ಟಧಾತು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಕಪ್ಪು ಶಿಲೆಯಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಹಲವು ಭಕ್ತರು ಪ್ರತಿ ಶನಿವಾರ ಬಂದು ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಶನಿ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನ ಕಾಳಸರ್ಪ, ಸಾಡೇ ಸಾತಿ ಮತ್ತು ಧೈಯಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಶನಿಯನ್ನು ಸಂತೃಪ್ತಿ ಗೊಳಿಸಲು ವಿಶೇಷ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಡ ತಿರುನಲ್ಲರ್ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ - ಈ ದೇವಾಲಯವು ಭಾರತದ ಚೆನ್ನೈನ, ಪಶ್ಚಿಮ ಮಾಮ್ಬಳಂ , ವೆಂಕಟಾಚಲಂ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶನಿ ಭಗವಾನನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿ , ಶ್ರೀ ನೀಲಾಂಬಿಕೆ ಜೊತೆಗಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ , ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಪಂಚಮುಖ ಹನುಮಾನ್ ವಿಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಮತ್ತೊಂದು ದೇವಸ್ಥಾನ ಮಧುರೈನ , ಥೇಣಿಯಿಂದ ೨೦ ಕಿ.ಮಿ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಕುಚನೂರ್ ಬಳಿ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಮಹಾತ್ಮನು ಸ್ವಯಂಭು (ಸ್ವತಹ -ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ) ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ನಗರದ ಹೆಸರು , ಕುಬ್ಜನ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದುದಾಗಿದೆ. ಶನಿಯ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು (ಕುಬ್ಜನೂರ್ )ಆಗಿದ್ದು,ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕುಚ್ಚನೂರ್ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗುರು ಭಗವಾನ್ ವಿಗ್ರಹವಿದ್ದು,ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖವಾಗಿದೆ. ಹೊಸ ಆಂಜನೇಯನ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಶನಿ ಭಗವಾನ್ ದೇವಾಲಯದ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಮೊದಲು ಕಾಗೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಿ ನಂತರ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾಗೆಗಳು ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರೆ, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಶನಿಮಹಾತ್ಮನಿಗೆ ನೀಡಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕಾಗೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.ಆಗ ಅವು ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ವಿಗ್ರಹವು ಸ್ವಯಂಭು ಉದ್ಭವ ಲಿಂಗವಾಗಿದ್ದು,ಕೇಸರೀ ಬಣ್ಣದ ಮಿಶ್ರಣ {ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಸಿಂಧೂರ} ವನ್ನು ಹಚ್ಚ ಲಾಗಿದೆ. ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ೬ ಕಣ್ಣುಗಳಿದ್ದು , ನೋಡಲು ಸುಂದರವಾಗಿದೆ.ಒಮ್ಮೆ ಅವನ ದರ್ಶನ ಪಡೆದ ಮೇಲೆ ,ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ತೊಂದರೆ,ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ದೂರಾಗುತ್ತೇವೆ. ಅದಂಬಕ್ಕಂನ ಇ.ಬಿ.ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿ ದೇವಿ ನಾಗಮುತ್ತು ಮಾರಿಯಮ್ಮ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ವಿಶ್ವರೂಪ ಸರ್ವಮಂಗಳ ಶನೀಶ್ವರ ಭಗವಾನ್ ಸನ್ನಿಧಿಯು ಇದೆ. ಸಿಂಗಪೂರ್ ನ ಪಯಲೇಬರ್ ಈಶ್ವರನ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನ ಶನೀಶ್ವರರ ಸನ್ನಿಧಿ : ಪಯ ಲೇಬರ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಶಿವನ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶನೀಶ್ವರ ಭಗವಾನನ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ವಿಗ್ರಹದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸನ್ನಿಧಿ ಇದೆ. ( ಅಲ್ಜುನಿಯದ್ ಎಂ ಆರ್ ಟಿ ಬಳಿ, ಇಳಿದು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ನಿಮಿಷಗಳ ನಡಿಗೆ ). ಶನಿ ಭಾಗವಣನ ಜೊತೆಗೆ ಎರಡೂ ಕಡೆ ದೀಪ ಮಂಟಪವಿದ್ದು, - ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಎಣ್ಣೆ -ದೀಪಗಳನ್ನು ಇಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಶನಿವಾರದಂದು ಹೋದಾಗ ಒಂದು ಸುಂದರ ದೀಪಗಳನ್ನು ಹಚ್ಚಿದ ನೋಟವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರು ಎಳ್ಳೆಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ದೀಪವನ್ನು ಹಚ್ಚಿ, ಓಂ ಶನೀಶ್ವರಾಯ ನಮಃ ಎಂದು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾರೆ.: ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವಾಲಯ , ಅಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದ ಬಳಿ , ಬಾಜ್ಪೆ , ಮಂಗಳೂರು , ಕರ್ನಾಟಕ , ಇಂಡಿಯಾ (೦೮೨೪- ೨೨೫೨೫೭೩) ಯಾವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಶನಿ ದೋಷ ಇದೆಯೋ ಅಥವಾ ಯಾರು ಶನಿ ಮಹಾದೆಶೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಾರೋ ಅವರು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಎಳ್ಳು ಎಣ್ಣೆ ಸೇವೆಯನ್ನು ( ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳು ಅಂದರೆ ಸೇಸಮೆ - ಎಣ್ಣೆ ಅಂದರೆ ತೈಲ) ಪ್ರತೀ ಶನಿವಾರದಂದು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಳ್ಳು ಎಣ್ಣೆ ಸೇವೆಯಿಂದ ಶನೀಶ್ವರನು ಸಂತೃಪ್ತನಾಗುತ್ತಾನೆ,ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಾ ಗಣೇಶ ,ತಾಯಿ ದುರ್ಗಾ ಮತ್ತು ಮಹಾ ಶನೈಶ್ವರ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಶನಿ ಗ್ರಹವು ಕಾರಕನಾಗಿದ್ದು, ಎಚ್ಚರಿಕೆ , ದೀರ್ಘಕಾಲದ ತೊಂದರೆಯ , ದುಃಖದ , ವಯಸ್ಸಾದ ಸಾವಿನ , ಶಿಸ್ತಿನ, ಅಡೆ-ತಡೆಗಳ ,ಜವಾಬ್ದಾರಿತನದ, ತಡವಾಗುವ, ಗುರಿಯ ನಾಯಕತ್ವದ, ಅಧಿಕಾರತ್ವದ, ನಮ್ರತೆಯ, ಭಕ್ತಿಯ, ಅನುಭವದಿಂದ ಬಂದ ಜಾಣತನದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದು, ಹಾಗೆಯೇ ನಿರಾಕರಣೆ ವ್ಯಾಮೋಹ ರಹಿತ ,ದೈವತ್ವ, ಕಷ್ಟ ಪಡುವ ಜಾಯಮಾನ , ಸಂಘಟನೆ, ವಾಸ್ತವ ಮತ್ತು ಸಮಯ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ತಂದೆ ತಾಯಿ :ತಂದೆ- ಸೂರ್ಯ ದೇವ (ಸೂರ್ಯ) ಮತ್ತು ತಾಯಿ -ಛಾಯಾ ಅಥವಾ ವಿಕ್ಷುಭ . ವಾಹನ (ಗಾಡಿ/ಬಂಡಿ ): ಕಾಗೆ ಇತರ ಹೆಸರುಗಳು : ಶನೈಶ್ಚರ , ಅಸಿತ , ಸಪ್ತರ್ಚಿ , ಕ್ರೂರ ದೃಷ್ಟಿ , ಕ್ರೂರ ಲೋಚನ , ಪಂಗು , ಮಂದು ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವರ ಮಂತ್ರಗಳು || ನೀಲಾಂಜನ ಸಮಭಾಸಂ ರವಿಪುತ್ರಂ ಯಮಾಗ್ರಜಂ ಛಾಯಾ ಮಾರ್ತಂಡ ಸಂಭೂತಂ ತಮ್ ನಮಾಮಿ ಶೈಶ್ಚರಂ || || ಓಂ ನೀಲಂಭಾರಾಯ ವಿಧ್ಮಹೆ ಸೂರ್ಯ ಪುತ್ರಾಯ ಧೀಮಹಿ ತನ್ನೋ ಸೂರಿ ಪ್ರಚೋದಯಾತ್ || || ಓಂ ಪ್ರಾಂ ಪ್ರೇಂ ಪ್ರುಂ ಶಂ ಶನೀಶರಾಯ ನಮಃ || ಶನಿ ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರ : || ಓಂ ಸನೈಸ್ಚರಾಯ ವಿಧ್ಮಹೆ ಸೂರ್ಯಪುತ್ರಾಯ ಧೀಮಹಿ ತನ್ನೋ ಮಂದ ಪ್ರಚೋದಯಾತ್ || "ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಪುರಾಣ ” ದಲ್ಲಿನ " ನವಗ್ರಹ ಪೀಡಾಹರ ಸ್ತೋತ್ರಂ ":|| ಸೂರ್ಯ ಪುತ್ರೋ ದೀರ್ಘದೇಹೋ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಃ ಶಿವಪ್ರಿಯಃ ಮಂದಚಾರಃ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಪೀಡಂ ಹರತು ಮೇ ಶನಿ || ಮೂಲ ಮಂತ್ರ : ||ಓಂ ಶಂ ಶನೈಸ್ಕಾರ್ಯಯೇ ನಮಃ || ಜೈನತತ್ವದಲ್ಲಿ ಶನಿ ಯಾರು ದೇವನಾದ ಮುನಿಸುವರತನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೋ ಅವರು ಶನಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ, ಹಾಗೆಯೇ ಅವರು ದೇವ ಮುನಿಸುವರತ ಸ್ವಾಮಿಯ ಭಕ್ತರಾಗಿರಬೇಕು- ೨೦ನೇ ಜೈನ ತೀರ್ಥಂಕರ ). ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವಾಲಯ, ಹಿರೇಮಠ, ಗಂಗಾಪೂರ ರೋಡ, ರಾಣೇಬೆನ್ನೂರ, ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆ.== ಶನಿ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಗಳು == ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವಾಲಯ - ಮಂಗಳೂರು ಅಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಿಲ್ದಾಣದ ಬಳಿ , ಮಂಗಳೂರು , ಕರ್ನಾಟಕ ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ದೇವಾಲಯ - ಪಾವಗಡ , ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ , ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ . ಲಾರ್ಡ್ ಶನಿ ದೇವಾಲಯ - ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ಕೋಕಿಲವನ್ , ವೃಂದಾವನ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ದೇವಾಲಯ - ಬೀದ್ಹ್ , ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ಕ್ಷೇತ್ರ - ನಸ್ತಂಪುರ್ , ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ಕ್ಷೇತ್ರ - ಮಾಡೆಲ್ ತೀರ್ಥ ನಂದುರ್ ಬಾರ್ , ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ಕ್ಷೇತ್ರ - ರಾಮೇಶ್ವರ ತೀರ್ಥ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ತೀರ್ಥ - ತಿರುನಲರು , ಪುದುಚೆರಿ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ಮಂದಿರ ತೀರ್ಥ - ಉಜ್ಜೈನಿ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ಶಿಂಗ್ನಾಪುರ - ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ತೀರ್ಥ ಕ್ಷೇತ್ರ - ಅಸೋಲ , ಫತೆಹಪೂರ್ ಬೆರಿ , ಮೆಹ್ರುಲಿ , ಡೆಲ್ಲಿ . ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧ ಶಕ್ತಿ ಪೀಠ - ಶನಿಧಾಮ್ , ಶ್ರೀ ಶನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಮಡಿವಾಳ , ಬೆಂಗಳೂರು. ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವಾಲಯ - ಹಾಸನ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ಸಯ್ಯಾಜಿರಾವ್ ರಸ್ತೆ , ಮೈಸೂರು . ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ನಂದಿವದ್ದೆಮನು , ನಗರ್ ಕರ್ನೂಲ್ , ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ . ಶ್ರೀ ಶನಿ ದೇವಾಲಯ - ಹಥ್ಲ , ಜಾಮ್ನಗರ್ ಜಿಲ್ಲೆ , ಗುಜರಾತ್ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರಾಲಯಂ - ವೀರಣ್ಣ ಪಳೆಮ್ , ಪರ್ಚೂರ್ ಮಂಡಳ , ಪ್ರಕಾಸಂ (ಜಿಲ್ಲೆ ) ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ . ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರಾಲಯಂ - , ಮಂಡಪಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿ , ಪೂರ್ವ -ಗೋದಾವರಿ ಜಿಲ್ಲೆ , ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ , ಇಂಡಿಯಾ . ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಗುಂಜುರ್ ಹಳ್ಳಿ , ವರ್ತುರ್ ಮುಂದೆ , ಬೆಂಗಳೂರು , ಕರ್ನಾಟಕ , ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ಕಣ್ಣನ್ ಮಂಗಳ ಹಳ್ಳಿ , ಬೆಲ್ತುರ್ ನ ಮುಂದೆ , ಶ್ರೀ ಸತ್ಯ ಸಾಯಿ ಆಶ್ರಮದ ಬಳಿ , ವೈಟ್ ಫೀಲ್ಡ್ , ಬೆಂಗಳೂರು , ಕರ್ನಾಟಕ , ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ಚಿಕ್ಕ ತಿರುಪತಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ , ಬೆಂಗಳೂರು , ಸಮೇತ ಹಳ್ಳಿ ,ಕರ್ನಾಟಕ , ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ತಿರುಪತಿ , ತಿರುಪತಿ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದ ಬಳಿ , ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ , ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ಕಂಗ್ರ , ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ , ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ- ಹೊಸೂರು ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆ , ಹೊಸ ರಸ್ತೆ ಮುಂದೆ , ಬಸಾಪುರ ಹಳ್ಳಿ , ಬೆಂಗಳೂರು , ಕರ್ನಾಟಕ , ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ - ವೈಟ್ ಫೀಲ್ಡ್ , ಸವನ ಹೋಟೆಲ್ ಹತ್ತಿರ ,ಬೆಂಗಳೂರು ,ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಅಭಯ ಶನೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ (೧೯೫೬)- ರಾಮಮೂರ್ತಿ ನಗರ ,ಭಾರತ ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ಚರ ದೇವಸ್ಥಾನ - ರಾಮಮೂರ್ತಿ ನಗರ ,ಬೆಂಗಳೂರು ,ಭಾರತ ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ - ಹೆಬ್ಬಾಳ್ , ಹೆಬ್ಬಾಳ್ ಫ್ಲಯ್ ಓವರ್ ಕೆಳಗೆ ,ಬೆಂಗಳೂರು ,ಭಾರತ ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ - ಆಡಮ್ ಬಕ್ಕಾಮ್ ,ಚೆನ್ನೈ ,ಇಂಡಿಯಾ ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ - ಡೆಲ್ ಹತ್ತಿರ (ಬಿಳಿ ಗೋಪುರ ಸಿಗ್ನಲ್ ನ ಮುಂದೆ )ಕೋರಮಂಗಲ ಇಂಟರ್ ಮೀಡಿಯೇಟ್ ರಿಂಗ್ ರೋಡ್ /ವರ್ತುಲ ರಸ್ತೆ ಶ್ರೀ ಶನೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ- ಪಿ.ಬಿ.ರಸ್ತೆ. ಕರೂರು ಕ್ರಾಸ್, ದಾವಣಗೆರೆ. ಕರ್ನಾಟಕ .ಇಂಡಿಯಾ ಶನೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕಾಂತರಾಜ ಸರ್ಕಲ್ ಮುಳಬಾಗಿಲು ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ನವಗ್ರಹ ಶನಿ ಧಾಮ್ ಆಕರಗಳು ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ನೆಸ್ ಆಫ್ ಸಟರ್ನ್ ಅಥವಾ ಶನಿ ಮಹತ್ಮ್ಯಂ , ಫ್ರಾಂ ರಾಬರ್ಟ್ ಸ್ವೊಬೋದ . ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ಲೈವ್ ವೆಬ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಆಫ್ ಸನಿಪೆಯರ್ಚಿ ಆನ್ 26 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009 ಫ್ರಾಂ ತಿರುನಲ್ಲರ್ ಶನಿ ಶಿಂಗನಾಪುರ್ ಆನ್ ಲೈನ್ .ಕಾಮ್ /ಟೂರ್ಸ್ ಎನ್ ಟ್ರಾವೆಲ್ /ಪ್ಲೇಸಸ್ ಆಫ್ ವರ್ಶಿಪ್ /ಲಾರ್ಡ್ ಶನಿ .ಎ ಎಸ್ ಪಿ http://www.ಚೆನ್ನೈ ಆನ್ ಲೈನ್ .ಕಾಮ್ /ಟೂರ್ಸ್ ಎನ್ ಟ್ರಾವೆಲ್ /ಪ್ಲೇಸೆಸ್ ಆಫ್ ವರ್ಶಿಪ್ /ಲಾರ್ಡ್ ಶನಿ .ಎ ಎಸ್ ಪಿ ತಿರುನಲ್ಲೂರು ಸನೀಸ್ವರ ಭಗವಾನ್ ದೇವಾಲಯ/ಟೆಂಪಲ್ -ವೆಬ್ ಸೈಟ್/ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳು ಶನಿಗ್ರಹ ಭಾರತೀಯ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ

2733

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B3%81%E0%B2%B0%E0%B3%87%E0%B2%A8%E0%B2%B8%E0%B3%8D

ಯುರೇನಸ್

ಯುರೇನಸ್ - ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೭ನೇ ಗ್ರಹ. ಅನಿಲರೂಪಿಯಾದ ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹವು ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ೩ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಹಾಗೂ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ೪ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಆಕಾಶದ ದೇವತೆ ಹಾಗೂ ಇತರ ದೇವತೆಗಳ ಪೂರ್ವಜನಾದ ಗ್ರೀಕ್ ದೇವತೆ ಯುರೇನಸ್ನ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದ ಏಕಮಾತ್ರ ಗಗನನೌಕೆಯೆಂದರೆ ನಾಸಾ ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದ ವಾಯೇಜರ್ ೨ . ನೆಪ್ಚೂನ್ಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವಾಯೇಜರ್ ನೌಕೆಯು ಜನವರಿ ೨೪, ೧೯೮೬ರಂದು ಯುರೇನಸ್‌ನ ಸಮೀಪ ಹಾದುಹೋಯಿತು. ಸಧ್ಯಕ್ಕೆ ಯುರೇನಸ್‌ನತ್ತ ಹೋಗುವ ಇನ್ನಾವ ಯಾತ್ರೆಗಳೂ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಮೊದಲ ಗ್ರಹ ಯುರೇನಸ್. ವಿಲಿಯಮ್ ಹರ್ಷೆಲ್ನು ಮಾರ್ಚ್ ೩೧, ೧೭೮೧ ರಂದು ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದನು; ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳು (ಬುಧದಿಂದ ಶನಿಯವರೆಗೆ) ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಿಂದಲೇ ಪರಿಚಿತವಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಆಧುನಿಕ ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಸೌರಮಂಡಲದ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದಲ್ಲದೆ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ (telescope) ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಗ್ರಹ ಯುರೇನಸ್. ಆವಿಷ್ಕಾರ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಅಪರಿಚಿತವಾಗಿ ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಮೊದಲ ಗ್ರಹ ಯುರೇನಸ್; ಇದನ್ನು ಮುಂಚೆ ಹಲವು ಬಾರಿ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಗ್ರಹದ ಮೊದಲ ದಾಖಲಿತ ವೀಕ್ಷಣೆಯು ೧೬೯೦ರಲ್ಲಾಯಿತು. ಆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಫ್ಲಮ್ಸ್ಟೀಡ್ನು ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹವನ್ನು ಟೌರಿ ಎಂದು ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡನು. ಇದರ ನಂತರ ಫ್ಲಮ್ಸ್ಟೀಡ್‌ನು ಯುರೇನಸ್‌ನ್ನು ಕಡೇಪಕ್ಷ ೬ ಬಾರಿ ವೀಕ್ಷಿಸಿದನು. ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ದಾಖಲೆಯು ಯುರೇನಸ್ ನ್ನು ೧೭೫೦ ಮತ್ತು ೧೭೭೧ರ ನಡುವೆ ೧೨ ಬಾರಿ ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ಫ್ರೆಂಚ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನಾದ ಪೀರೀ ಲೆಮೋನಿಯರ್ಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಹರ್ಷೆಲ್ ನು ಗ್ರಹವನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ ೧೩, ೧೭೮೧ರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದರೂ, ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೬, ೧೭೮೧ರಂದು ಅದನ್ನು ಒಂದು ಧೂಮಕೇತು ಎಂದು ವರದಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದನು. ಮಾರ್ಚ್ ೧೩, ೧೭೮೧ರ ರಾತ್ರಿಯಂದು, ಏಳು-ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಮತ್ತು ೨೨೭ ಪಟ್ಟು ದೃಷ್ಟಿವರ್ಧನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ಹರ್ಷೆಲ್ ನು "H Geminorum"ನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಹೀಗೆ ಪರಿಶೀಲಿಸುವಾಗ ಈ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲೊಂದು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ಕಂಡಿತು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಆ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಧೂಮಕೇತುವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಲಂಡನ್ನ ರಾಯಲ್ ಸೊಸೈಟಿಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಇದರ ನಂತರ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯು ಸುಮಾರು ವೃತ್ತಕಾರದಲ್ಲಿ ಇದೆಯೆಂದು ಹರ್ಷೆಲ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಪ್ಲೇಸ್ ರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸಾಧಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ಯುರೇನಸ್‌ನ್ನು ಗ್ರಹವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಚೈನಾ, ಜಪಾನ್, ಕೊರಿಯಾ, ಮತ್ತು ವಿಯೆತ್ನಾಮೀಯರ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ, ಗ್ರಹದ ಹೆಸರು ಪದಶಃ ಆಗಸದ ರಾಜ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು ಅನುವಾದವಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳ ಸೂರ್ಯ ದೇವನ ಸಾರಥಿಯಾದ ಅರುಣನ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ರಚನೆ ಯುರೇನಸ್ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಹಿಮಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲವು ೮೩% ಜಲಜನಕ, ೧೫% ಹೀಲಿಯಂ, ೨% ಮೀಥೇನ್, ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಅಸಿಟಲೀನ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಳಭಾಗವು ಆಮ್ಲಜನಕ, ಇಂಗಾಲ, ಸಾರಜನಕ, ಮತ್ತು ಶಿಲೆಗಳಂಥ ಭಾರವಾದ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ ಗ್ರಹಗಳು ಬಹುತೇಕ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್ನಂತೆ ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹವು ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಗಳ ಒಳಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಯುರೇನಸ್ ನಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಲೋಹರೂಪಿ ಜಲಜನಕವು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ಮೀಥೇನ್ ಅನಿಲವು ಕೆಂಪು ಬೆಳಕನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಗ್ರಹವು ನೀಲಿ-ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಯುರೇನಸ್‌ನ ಮೋಡದ ಪದರದ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು ೫೫ ಕೆ. (೨೧೮ ಸೆ. ಅಥವಾ ೩೬೦ ಫ್ಯಾರನ್ಹೀಟ್)ನಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆ ಯುರೇನಸ್‌ನ ಒಂದು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಅದರ ೯೮ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅದರ ಒಂದು ಧ್ರುವವು ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿ, ಇನ್ನೊಂದು ಧ್ರುವವು ಕತ್ತಲಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಕಕ್ಷೆಯ ಎದುರು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಧ್ರುವಗಳ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ತಿರುಗುಮುರುಗಾಗುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಪ್ರತಿ ಧ್ರುವವು ೪೨-ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೪೨-ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕತ್ತಲಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡು ವೈಪರೀತ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯೋದಯ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ಹಾದುಹೋದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯುರೇನಸ್ನ ದಕ್ಷಿಣಧ್ರುವವು ಸೂರ್ಯನತ್ತ ನೇರವಾಗಿ ಮುಖ ಮಾಡಿತ್ತು. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿಸಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಾಂಕದ (coordinate) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಧ್ರುವವನ್ನು "ದಕ್ಷಿಣಧ್ರುವ"ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ, ಗ್ರಹ/ಉಪಗ್ರಹವು ಯಾವುದೇ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಸಮತಳದ ಮೇಲ್ದಿಕ್ಕಿಗೆ ತೋರಿಸುವ ಧ್ರುವವನ್ನು ಉತ್ತರಧ್ರುವವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ, ಸಮತಳದ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಸೂಚಿಸುವ ಧ್ರುವವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಧ್ರುವವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. . ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಬೇರೊಂದು ನಿರ್ದೇಶಾಂಕವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ, ಗ್ರಹವು ಸುತ್ತುವ ದಿಕ್ಕು ಮತ್ತು ಬಲಗೈ ನಿಯಮಗಳಿಂದ ಧ್ರುವಗಳು ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. . ಈ ನಿರ್ದೇಶಾಂಕದದ ಪ್ರಕಾರ, ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿದ್ದ ಧ್ರುವವು ದಕ್ಷಿಣಧ್ರುವ. "Sky and Night" ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಯ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೦೬ರ ಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ (ಪುಟ ೪೭) ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಮೂರ್ ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗಿ "ಧ್ರುವದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ನೀವೇ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಧ್ರುವಗಳ ಈ ಸ್ಥಿತಿಗಳ ಒಂದು ಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಧ್ರುವಗಳು ಸಮಭಾಜಕ ವಲಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೂರ್ಯಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಆದರೂ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಸಮಭಾಜಕ ವಲಯವು ಧ್ರುವಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕಾರಣ ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಯುರೇನಸ್‌ನ ವಿಪರೀತವಾದ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಗೂ ಕಾರಣವು ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಉಗಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಷ್ಟು ಗಾತ್ರದ ಒಂದು ಹೊಸ ಗ್ರಹವು ಯುರೇನಸ್ ನ ಮೇಲಪ್ಪಳಿಸಿ ಅದನ್ನು ಈ ರೀತಿ ತಿರುಗಿಸಿರಬಹುದೆಂದು ಶಂಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯುರೇನಸ್‌ನ ವಿಪರೀತವಾದ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯು ಹವಾಮಾನದಲ್ಲೂ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ವಾಯೇಜರ್ ೨ ಹಾದುಹೋದಾಗ ಯುರೇನಸ್‌ನ ಪಟ್ಟಿಯಾಕಾರದ ಮೋಡ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಬಹಳ ಮಂದವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸೌಮ್ಯವಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ, ಸೂರ್ಯವು ಯುರೇನಸ್‌ನ ಸಮಭಾಜಕವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕವು ತೆಗೆದ ಚಿತ್ರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಗಾಢವಾದ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ೨೦೦೭ರಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸೂರ್ಯವು ನೇರವಾಗಿ ಯುರೇನಸ್‌ನ ಸಮಭಾಜಕದ ಮೇಲಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಯುರೇನಸ್‌ನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಪರಿಭ್ರಮಣದ ಅಕ್ಷೆಗೆ ಸುಮಾರು ೬೦ ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಓರೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಗ್ರಹದ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಗದೆ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಬಹುಶಃ ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಚಲನೆಯಿಂದ ಉದ್ವ್ಹವವಾಗಿದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವೂ ಅದರ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಅದರ ಅಕ್ಷೀಯ ಓರೆಯಲ್ಲದೆ ಬೇರಾವುದೋ ಕಾರಣದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿದೆಯೆಂದು ನಾವು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಕಾಂತೀಯಬಾಲವು (magnetotail) ಗ್ರಹದ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹದ ಹಿಂದೆ ತಿರುಗಿಕೊಂಡಿದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಮೂಲವಿನ್ನೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಸೌಮ್ಯವಾದ ವಾಯುಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಯುರೇನಸ್‌ನ ಆಂತರಿಕ ಶಾಖವು ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ ಗ್ರಹಗಳದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ. ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಗಳೆರಡೂ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖವನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಸಂವಹನ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಯುರೇನಸ್ ಈ ಎರಡು ಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ಅದರ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನವೂ ಕಡಿಮೆ. ಯುರೇನಸ್‌ನ ಒಳಭಾಗದ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು ೭೦೦೦K ನಷ್ಟಿದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಗುರುವು ೩೦,೦೦೦K ಮತ್ತು ಶನಿಯು ೧೮,೦೦೦K ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಯುರೇನಸ್‌ನ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಸಂವಹನ ಪ್ರವಾಹಗಳು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಉಳಿದ ಅನಿಲರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ, ಅದರ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಯುರೇನಸ್‍ನ ಮೇಲೆ ಋತುಮಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳುಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಅಯನಸಂಕ್ರಾಂತಿಗಿಂತ (solstice) ವಿಷುವತ್ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ (equinox) ಹೆಚ್ಚು ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಮೋಡಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು ೨೦೦೪ರ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯುರೇನಸ್‌ನ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಮೋಡಗಳು ಗೋಚರಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ನೆಪ್ಚೂನ್ನಂತಹ ನೋಟವನ್ನು ಕೊಟ್ಟವು. ಗ್ರಹದ ಉಂಗುರಗಳು ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹವು ಮಂದವಾದ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಉಂಗುರಗಳು ಹತ್ತು ಮೀ. ಗಳವರೆಗೂ ವ್ಯಾಸವುಳ್ಳ ತುಣುಕುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಜೇಮ್ಸ್ ಎಲಿಯಟ್, ಎಡ್ವರ್ಡ್ ದನ್ಹಮ್, ಮತ್ತು ಡಗ್ಲಸ್ ಮಿಂಕ್ ಅವರುಗಳು ೧೯೭೭ರಲ್ಲಿ ಕೈಪರ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹವು ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಮರೆಮಾಡುವ] ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಬಳಸಿ ಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಇವರು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರ ಅವಲೋಕಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದಾಗ ತಿಳಿದುಬಂದಿದ್ದೇನೆಂದರೆ, ನಕ್ಷತ್ರವು ಯುರೇನಸ್‌ನ ಹಿಂಬದಿಯಿಂದ ಪುನಃ ಮರುಕಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ, ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಕಾಲಾವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ೫ ಬಾರಿ ಮರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ, ಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇರಬೇಕೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲಾಯಿತು; ವಾಯೇಜರ್ ೨ ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಯುರೇನಸ್ ನ ಬಳಿ ಹೋದಾಗ ಈ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ೨೦೦೫ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ೧೩ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕವು ಮುಂಚೆ ಗೊತ್ತಿರದ ಎರಡು ಉಂಗುರಗಳ ಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಉಂಗುರವು, ಮುಂಚೆ ತಿಳಿದಿದ್ದ ಉಂಗುರಗಳ ಎರಡರಷ್ಟು ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ಉಂಗುರಗಳು ಗ್ರಹದಿಂದ ಎಷ್ಟು ದೂರವಿವೆಯೆಂದರೆ, ಇವನ್ನು ಯುರೇನಸ್‌ನ "ಎರಡನೇ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ"ಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕವು ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲೊಂದು ಉಪಗ್ರಹವು ಹೊಸದಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಒಂದು ಉಂಗುರದ ಜೊತೆಯೇ ಯುರೇನಸ್‌ನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಯುರೇನಸ್‌ನ ಒಳ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಕಳೆದ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿವೆಯೆಂದು ಹೊಸ ಮಾಹಿತಿಯಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಹೊರ ಉಂಗುರಗಳಲ್ಲೊಂದು ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ ನೀಲಿಯಾಗಿಯೂ, ಮತ್ತೊಂದು ಕೆಂಪಾಗಿಯೂ ಕಾಣುತ್ತವೆಂಬ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸಲಾಯಿತು. ಗ್ರಹದ ಉಳಿದ ಉಂಗುರಗಳು ಊದಾ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ನೀಲಿ ಉಂಗುರವು ಒಂದು ಉಪಗ್ರಹದ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ, ಅದರ ಗುರುತ್ವ ಬಲಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಭಾರವಾದ ತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಬಲಿಕೊಟ್ಟಿರಬಹುದೆಂದು ಈಗಿನ ಯೋಚನೆ. ಉಪಗ್ರಹದ ಗುರುತ್ವಕ್ಕೆ ಸೆರೆ ಬೀಳದೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡ ನಯವಾದ ಕಣಗಳು ಬೆಳಕನ್ನು ವಕ್ರೀಭವಿಸಿ (ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಬೆಳಕನ್ನು ವಕ್ರೀಭವಿಸುವಂತೆ) ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅನ್ವೇಷಣೆ ಇದುವರೆಗೂ ಯುರೇನಸ್‌ನನ್ನು ತಲುಪಿದ ಏಕೈಕ ನೌಕೆಯೆಂದರೆ ನಾಸಾದ ವಾಯೇಜರ್ ೨. ಸಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಯುರೇನಸ್‌ನತ್ತ ಹೋಗಲು ಬೇರಾವ ಯೋಜನೆಗಳೂ ಇಲ್ಲ. ೧೯೭೭ರಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಲಾದ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೌಕೆಯು ಜನವರಿ ೨೪, ೧೯೮೬ರಂದು ಗ್ರಹದ ಅತಿ ಹತ್ತಿರ ತಲುಪಿ, ನಂತರ ನೆಪ್ಚೂನ್ನತ್ತ ತನ್ನ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಯುರೇನಸ್ ಗೊತ್ತಿರುವಂತೆ ೨೭ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಷೇಕ್ಸ್ಪಿಯರ್ ಮತ್ತು ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಪೋಪ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಪಾತ್ರಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಈ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಯುರೇನಸ್ ನ ೫ ಮುಖ್ಯ ಉಪಗ್ರಹಗಳು: ಮಿರಾನ್ಡ, ಏರಿಯಲ್, ಅಂಬ್ರಿಯೆಲ್, ಟೈಟೇನಿಯ ಮತ್ತು ಓಬೆರಾನ್. ಇವುಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳ ಸಮಯಗಳಿಗೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಗ್ರಹ/ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಸಮಯಗಳು ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ ಗೋಚರತೆ ಯುರೇನಸ್ ನ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು +೫.೫ ರಿಂದ +೬.೦ ವರೆಗೆ ಇರುವುದರಿಂದ, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕತ್ತಲಿರುವ ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಮಂದವಾದ ನಕ್ಷತ್ರದಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಗೋಚರ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟ. ದುರ್ಬೀನಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಸುಲಭವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಭೂಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ೪ ಆರ್ಕ್-ಕ್ಷಣಗಳ ವ್ಯಾಸವಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ೧೨ ಅಂಗುಲಕ್ಕಿಂತ (೨೦ ಸೆಂ.ಮೀ.) ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಸದ ವಸ್ತು ಕಾಚಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹವ್ಯಾಸಿ ದೂರದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ, ಗ್ರಹವು ಬಿಳಿಚಿಕೊಂಡ ನೀಲಿ ತಟ್ಟೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದರ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹಗಳಾದ ಟೈಟೇನಿಯ ಮತ್ತು ಓಬೆರಾನ್ಗಳೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡ ದೂರದರ್ಶಕಗಳಲ್ಲೂ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿವರಗಳು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ವಾಯೇಜರ್ ಯಾತ್ರೆಯ ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಸುಗೆಂಪು (infrared) ಕಿರಣಾಧ್ಯಯನಗಳು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ, ಯುರೇನಸ್ ನ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ Colonization of Uranus :en:Uranus in fiction Uranus in astrology ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು NASA's Uranus fact sheet Keck pictures of Uranus show best view from the ground - Press release with some photographs showing rings, satellites and clouds News reports of 22 December 2005 rings and moons discovery New Moons and Rings found at Uranus, SPACE.com Two more rings discovered around Uranus , MSNBC Planets - Uranus A kid's guide to Uranus. Uranus at Jet Propulsion Laboratory's planetary photojournal. Spring Has Sprung on Uranus ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2734

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B3%86%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%9A%E0%B3%82%E0%B2%A8%E0%B3%8D

ನೆಪ್ಚೂನ್

ನೆಪ್ಚೂನ್ - ಇದು ಸೌರಮಂಡಲದ ಎಂಟನೆಯ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಇದು ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ೪ನೆಯ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ೩ನೆಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹವಾಗಿದೆ; ಭೂಮಿಯ ೧೭ ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಭೂಮಿಯ ೧೪ ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ಯುರೇನಸ್ಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಭಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಕಾರಣ, ಇದು ಯುರೇನಸ್‌ಗಿಂತ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಿಕ್ಕದು. ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ರೋಮನ್ನರ ಸಾಗರ ದೇವತೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಂದು ಭಾಗವು (ಸುಮಾರು ಪ್ರತಿ ೨೫೦ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ೧೦ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು) ಇದನ್ನು ಪ್ಲುಟೊದ ಕಕ್ಷೆಗಿಂತ ಹೊರಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಪರಿಚಯ ನೆಪ್ಚೂನಿನ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂ ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಡುವ ಮೀಥೇನ್‌ನನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಯುರೇನಸ್ ಕೂಡ ಸುಮಾರು ನೆಪ್ಚೂನಿನಷ್ಟೇ ಹೀಲಿಯಂ‌ನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವು ಯುರೇನಸ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗಾಢವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲದ ಯಾವುದೋ ವಸ್ತುವು ಈ ತೀವ್ರ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.** ಸುಮಾರು ೨,೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಘಂ. (೧,೫೦೦ ಮೈಲಿ/ಪ್ರತಿ ಘಂ) ವೇಗದಲ್ಲಿ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಮಾರುತಗಳು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ವೇಗದ ಮಾರುತಗಳಾಗಿವೆ. ೧೯೮೯ರ ವಾಯೇಜರ್ ೨ರ ಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳದಲ್ಲಿ, ಗುರು ಗ್ರಹದ ಮೇಲಿನ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯಂತೆ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯು ಇದ್ದಿತು. ಗ್ರಹವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಬಹಳ ದೂರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಮೋಡದ ಪದರದ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು −೨೧೦ ಕೆ. (−೩೪೬ಫ್ಯಾ.) ಗಳಷ್ಟಿದ್ದು, ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ಆದರೆ, ೭,೦೦೦ ಕೆ. (೧೩,೦೦೦ ಫ್ಯಾ) ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿರುವ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಒಳಭಾಗವು ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈಗಿಂತ ಬಿಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕಾರಣ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲು-ಬಂಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಅನಿಲಗಳು ಅಪಾರ ಶಾಖವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಸುತ್ತ ಮಂದವಾದ ತಿಳಿ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಇವು ಶನಿಯ ಉಂಗುರಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಕ್ಷುಲ್ಲಕವಾಗಿವೆ. ಈ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಕಂಡುಹಿಡಿದಾಗ ಇವು ಪೂರ್ಣ ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ನಂತರದ ವಾಯೇಜರ್ ೨ರ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಉಂಗುರಗಳು ಪೂರ್ಣ ವೃತ್ತಗಳೇ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ೧೩ ದೃಢೀಕರಿತ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಟ್ರಿಟಾನ್ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಲ್ಲದೆ, ವಿಪರೀತ ಶೀತ (೩೮ಕೆ.) ಮತ್ತು ಅತಿ ವಿರಳವಾದ (೧೪ ಮೈಕ್ರೋಬಾರ್) ವಾಯುಮಂಡಲಕ್ಕೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೩, ೧೮೪೬ರಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ನೆಪ್ಚೂನ್, ನೇರ ವೀಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲದೆ ಗಣಿತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಮೊದಲ ಗ್ರಹ. ಯುರೇನಸ್ನ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತರ್ಕಿಸಿದರು. ಆಗಸ್ಟ್ ೨೫, ೧೯೮೯ರಂದು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಬಳಿ ಹಾರಿಹೋದ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೌಕೆಯು ಇದುವರೆಗೂ ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿರುವ ಏಕೈಕ ನೌಕೆ. "ಶೋಧಕಗಳುಳ್ಳ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಪರಿಭ್ರಮಕ"ವೊಂದರ ಯೋಜನೆಯು ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಕ್ಯಾಸಿನಿಯಷ್ಟು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳ, ಆದರೆ, ಪರಮಾಣು-ವಿದಳನ ಆಧಾರಿತ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಅಥವಾ ನೋದನಗಳು ಬೇಕಿಲ್ಲದ ಒಂದು ನೌಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು. ಈ ಕಾರ್ಯವು ಸಧ್ಯಕ್ಕೆ ನಾಸಾದ JPL (ಪ್ರವಾಹ ನೋದನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ) ಮತ್ತು California Institute of Technologyಗಳ ಜಂಟೀ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಾಗಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದೆ. ಆವಿಷ್ಕಾರ ನೆಪ್ಚೂನ್ ನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೮, ೧೬೧೨ ಮತ್ತು ಜನವರಿ ೨೭, ೧೬೧೩ ದಿನಾಂಕಗಳಂದು ಗೆಲಿಲಿಯೊ ವೀಕ್ಷಿಸಿದನೆಂದು ಅವನ ಖಗೋಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ; ಆದರೆ, ಈ ಎರಡೂ ದಿನಗಳಂದು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಗುರುಗ್ರಹದ ನಿಕಟದಲ್ಲಿ ಕಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ನೆಪ್ಚೂನ್ ಒಂದು ಸ್ಥಿರ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಭಾವಿಸಿದನು. ನೆಪ್ಚೂನ್ ಒಂದು ಗ್ರಹವೆಂದು ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಅವನನ್ನು ಇದರ ಆವಿಷ್ಕಾರಕನೆಂದು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೧೨ರಲ್ಲಿ ಅವನು ನೆಪ್ಚೂನನ್ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಅವಲೋಕಿಸಿದಾಗ, ಅದರ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯು ಅಂದೇ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ಅದು ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಚಲನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದ್ದಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿತು; ನೆಪ್ಚೂನ್ ಆಗತಾನೇ ತನ್ನ ವಾರ್ಷಿಕ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಆವರ್ತವನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿತ್ತು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಗೆಲಿಲಿಯೋನ ಸಣ್ಣ ದೂರದರ್ಶಕದಿಂದ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ನಿಧಾನವಾದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲೂ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ೧೮೨೧ರಲ್ಲಿ, ಆಲೆಕ್ಸಿಸ್ ಬೂವರ್ಡ್ನು ಯುರೇನಸನ ಲಕ್ಷೆಯ ಖಗೋಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಾಶಿಸಿದನು**. ತದನಂತರದ ಅವಲೋಕನಗಳು ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದವು. ಈ ಭಿನ್ನತೆಯು, ನಿಕಟದಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ಆಕಾಶಕಾಯದ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನಿಸಲು ಬೂವರ್ಡ್‌ನನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಯುರೇನಸ್ನ ಚಲನೆಯನ್ನು ಸಮಂಜಸವಾಗಿ ವಿವರಿಸುವಂತಹ ಎಂಟನೆಯ ಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ೧೮೪೩ರಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಕೌಚ್ ಆಡಮ್ಸ್ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವು ಇತರ ಮಾಹಿತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೩, ೧೮೪೬ರ ರಾತ್ರಿಯಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಹೆಸರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ, ಹಿಂದೂ/ವೈದಿಕ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗರಗಳ ದೇವನಾದ ವರುಣನ ಹೆಸರನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಚೀನೀ, ಕೊರಿಯನ್, ಜಪಾನೀ ಮತ್ತು ವಿಯೆತ್ನಮೀ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಹದ ಹೆಸರು ಪದಶಃ ಸಾಗರದ ರಾಜ ನಕ್ಷತ್ರ ಎಂದು ತರ್ಜುಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ರೋಮನ್ನರ ಸಾಗರ ದೇವತೆಯಾದ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಸಾಪೇಕ್ಷ ಗಾತ್ರ ೧.೦೨೪೩x೧೦೨೬ ಕಿ.ಗ್ರಾಂ. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಅನಿಲ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳ ನಡುವಣ ಭಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ಇದರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಭೂಮಿಯ ೧೭ ಪಟ್ಟು ಇದ್ದರೂ, ಗುರು ಗ್ರಹದ ಕೇವಲ ೧/೧೮ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್ ಮತ್ತು ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹಗಳು ಸಣ್ಣದಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಗುರು, ಶನಿ ಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ಇವೆರಡನ್ನು ಹಲವೊಮ್ಮೆ ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳ ಉಪ-ವಿಭಾಗವಾದ "ಹಿಮ ದೈತ್ಯಗಳು" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಚನೆ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಅಷ್ಟೊಂದು ದೂರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಕಾರಣದಿಂದ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಸೂರ್ಯನ ಶಾಖವು ತಲುಪಿ, ಅದರ ಹೊರ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸುಮಾರು −೨೧೮ ಸೆ. (೫೫ ಕೆ.) ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ವಾಯುಮಂಡಲದೊಳಗೆ ಆಳವಾಗಿ ಹೋದಂತೆ, ಹೆಚ್ಚುವ ವಾಯುಪದರಗಳೊಂದಿಗೆ ತಾಪಮಾನವೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಾಖವು ಗ್ರಹದ ಉಧ್ಭವದ ಕಾಲದಲ್ಲಿದ್ದ ಶಾಖದ ಅವಶೇಷವೆಂದೂ, ಮತ್ತು ಇದು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆಯೆಂದೂ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯು ಯುರೇನಸ್‌ನ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗವು ಬಹುಶಃ ದ್ರವರೂಪಿ ಶಿಲೆ ಮತ್ತು ಲೋಹಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಶಿಲೆಗಳು, ನೀರು, ಅಮೋನಿಯ ಮತ್ತು ಮೀಥೇನ್‌ಗಳ ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲವು ಬಹುಶಃ ಕೇಂದ್ರದವರೆಗಿರುವ ದೂರದ ಸುಮಾರು ೧೦-೨೦% ದೂರದವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದು, ಹೊರಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಜಲಜನಕ (೮೦%) ಮತ್ತು ಮೀಥೇನ್(೧೯%)ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲದ ಕೆಳ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಥೇನ್, ಅಮೋನಿಯ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತವೆ. ಗಾಢವಾದ ಮತ್ತು ಬಿಸಿಯಾದ ಈ ವಲಯವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅತಿ ಬಿಸಿಯಾದ ಒಳಭಾಗದ ಜೊತೆ ಒಂದಾಗುತ್ತದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಒತ್ತಡವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲಿರುವ ಒತ್ತಡಕ್ಕಿಂತ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪಟ್ಟು ಅಧಿಕವಿದೆ. ಗ್ರಹದ ಅಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗ ಮತ್ತು ಅದರ ಹ್ರಸ್ವಾಕ್ಷತೆಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡಿದರೆ, ಇದು ತನ್ನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಯುರೇನಸ್‌ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರ ಯುರೇನಸ್‌ನ ಕಾಂತಗೋಳದಂತೆಯೇ ಇರುವ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರವು ಗ್ರಹದ ಅಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೪೭° ಓರೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ಕೇಂದ್ರವು ಗ್ರಹದ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಕಡೇಪಕ್ಷ ೧೩,೫೦೦ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಎರಡು ಗ್ರಹಗಳ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ಈ ಕಾಂತಗೋಳಗಳ ವಿಪರೀತವಾದ ಓರೆಯು ಗ್ರಹಗಳ ಒಳಭಾದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿರುವ ಪ್ರವಾಹಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತು, ಯುರೇನಸ್ ತನ್ನ ಪಾರ್ಶ್ವದ ಮೇಲಿರುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹವಾಮಾನ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಮತ್ತು ಯುರೇನಸ್‌ಗಳ ನಡುವೆ ಒಂದು ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಹವಾಮಾನದ ಚಟುವಟಿಕೆ. ಯುರೇನ‍ಸ್‌ನ ಹವೆಯು ಬಹುಪಾಲು ಶಾಂತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ವೇಗದ ಮಾರುತಗಳೊಂದಿಗೆ, ಅದರ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲೂ ತೀವ್ರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಆಂತರಿಕ ಶಾಖವು ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿ, ೨೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ./ಪ್ರತಿ ಘಂ. ವೇಗದ ಮಾರುತಗಳು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಪ್ರಬಲ ಚಂಡಮಾರುತಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ೧೯೮೯ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾದ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೌಕೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಮೇಲೆ ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು. ಈ ಚುಕ್ಕೆಯು ವಾಸ್ತ್ವದಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು ಯುರೇಷಿಯಾ ಗಾತ್ರದ ಒಂದು ಚಂಡಮಾರುತ. ಈ ಚಂಡಮಾರುತವು ಗುರುಗ್ರಹದ ಬೃಹತ್ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ನವೆಂಬರ್ ೨, ೧೯೯೪ರಂದು ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕಕ್ಕೆ ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಅದೇ ರೀತಿಯ ಹೊಸದೊಂದು ಚಂಡಮಾರುತವು ಗ್ರಹದ ಉತ್ತರಾರ್ಧಗೋಳದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯ ಕಣ್ಮರೆಗೆ ಕಾರಣವೇನೆಂದು ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಒಂದು ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ, ಗ್ರಹದ ಒಳಭಾಗದಿಂದ ಬಂದ ಉಷ್ಣ ಪ್ರವಾಹವು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಮತ್ತು ವಾಯು ಪರಿಚಲನೆಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಭಂಗಮಾಡಿತು. ಸ್ಕೂಟರ್ ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಚಂಡಮಾರುತವು ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕಿದೆ. ಮಾಂತ್ರಿಕನ ಕಣ್ಣು (ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆ ೨) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ದಕ್ಷಿಣದ ಒಂದು ಚಂಡಮಾರುತವು ಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಎರಡನೇ ಅತಿ ತೀವ್ರವಾದ ಚಂಡಮಾರುತವಾಗಿದೆ. ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳ ಒಂದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಕೆಳಗಿನ ಅಪಾರದರ್ಶಕ ಮೋಡಗಳ ಮೇಲೆ ನೆರಳು ಹಾಯಿಸುವ ಮೇಲ್ಪದರದ ಮೋಡಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಯುರೇನಸ್‌ದಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚು ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರೂ, ಈ ಎರಡು ವಾಯುಮಂಡಲಗಳೂ ಒಂದೇ ಥರದ ಅನಿಲಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗಳು ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ ಗ್ರಹಗಳಂತೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳಾಗಿರದೆ, ಮಂಜಿನ ದೈತ್ಯಗಳಾಗಿವೆ. ಅಂದರೆ, ಇವು ದೊಡ್ಡ ಘನರೂಪಿ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಮಂಜಿನಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಬಹಳ ತಣ್ಣಗಿದ್ದು, ಅದರ ಮೋಡದ ಪದರದ ಮೇಲೆ -೨೨೪Cಯಷ್ಟು (-೩೭೨F) ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಅನ್ವೇಷಣೆ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೫, ೧೯೮೯ರಂದು ವಾಯೇಜರ್ ನೌಕೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಅತಿ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ನೌಕೆಯು ಇದರಾಚೆಗಿರುವ ಗ್ರಹಗಳವರೆಗೂ ಪಯಣಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನೌಕೆಯನ್ನು ಟ್ರಿಟಾನ್ನತ್ತ ಹಾರಿಸಲಾಯಿತು. ವಾಯೇಜರ್ ೧ ನೌಕೆಯನ್ನೂ ಇದೇ ರೀತಿ ಶನಿಯ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಟೈಟನ್ನತ್ತ ಹಾರಿಸಿ ನೌಕೆಯನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಶೋಧಕವು ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು. ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕದ ತದನಂತರದ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಬೃಹತ್ ಗಾಢ ಚುಕ್ಕೆಯು ಈಗ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಮುಂಚೆ ಇದನ್ನು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಮೋಡವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಈಚೆಗೆ ಈ ಚುಕ್ಕೆಯು ಮೋಡಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ರಂಧ್ರವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಅನಿಲರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಬಲವಾದ ಮಾರುತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಕಾಣುವ ಕೇವಲ ೧೦೦೦ದ ೧ ಪಾಲು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ (ಆದರೂ, ಇಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯವು -೨೧ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸಾಕಷ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿಯೇ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ). ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಪೂರ್ವ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನೂ ಸುಳ್ಳುಮಾಡಿತು. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರ ಹೋದಂತೆಲ್ಲ ಮಾರುತಗಳನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಲು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಶಕ್ತಿಯು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಾವು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಗುರುಗ್ರಹದ ಮಾರುತಗಳು ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರತಿ ಘಂ. ವೇಗದಲ್ಲಿದ್ದವು. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಮೇಲೆ ಮಾರುತಗಳು ನಿಧಾನವಾಗುವ ಬದಲು, ಇಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದ (೧೬೦೦ ಕಿ.ಮೀ./ಘಂ. ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ) ಮಾರುತಗಳು ಕಂಡುಬಂದವು. ಇದು ಹೀಗೇಕೆ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಈಗ ತಿಳಿದಿದೆ — ಶಕ್ತಿಯು ಸುಲಭವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವಾಗ, ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ ಉಂಟಾಗಿ, ಮಾರುತಗಳು ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತವೆ (ಗುರುಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಆಗುವಂತೆ). ಆದರೆ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಮೇಲೆ ಶಕ್ತಿಯು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ಕಾರಣ, ಒಮ್ಮೆ ಮಾರುತಗಳು ಶುರುವಾದರೆ, ಇವುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಗ್ರಹದ ಉಂಗುರಗಳು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಮಂದವಾದ ಗ್ರಹ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಉಂಗುರಗಳ ರಚನೆಯ ವಿವರಗಳು ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ. ಈ ಉಂಗುರಗಳು ವಿಲಕ್ಷಣವಾದ "ಗುಡ್ಡೆಯಾಕಾರದ" ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಈ ವಿನ್ಯಾಸದ ಕಾರಣವು ಇನ್ನೂ ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳೊಡನೆ ಗುರುತ್ವ ಒಡನಾಟಗಳಿಂದ ಈ ರೀತಿ ಆಗಿರಬಹುದು ಎಂಬ ಶಂಕೆ ಇದೆ. ೮೦ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ನಡೆದವು. ಗ್ರಹವು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಮರೆಮಾಡುವ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಮುನ್ನ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪವೇ ನಂತರ ಒಂದು ಅಧಿಕ "ಮಿಟುಕು" ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಈ ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಮಿಟುಕಿನ ಅವಲೋಕನೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದು ಬಂದದ್ದೇನೆಂದರೆ, ಈ ಉಂಗುರಗಳು ಪೂರ್ಣ ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿರದೆ, ವೃತ್ತದ ಕಂಸಗಳಂತೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಇವೆ ಎಂಬ ಸಂಗತಿ. ಈ ಉಂಗುರಗಳು ಹಲವು ಮಂದವಾದ ಕಂಸಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ೧೯೮೯ರಲ್ಲಿ ಒದಗಿದ ವಾಯೇಜರ್ ೨ರ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. ಆಡಮ್ಸ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಹೊರ ಉಂಗುರದಲ್ಲಿ ಲಿಬರ್ಟ್, ಎಗಾಲಿಟ್, ಮತ್ತು ಫ್ರೆಟರ್ನಿಟ್ ಎಂಬ ೩ ಮುಖ್ಯ ಕಂಸಗಳಿವೆ (ಸ್ವತಂತ್ರ್ಯತೆ, ಸಮಾನತೆ, ಮತ್ತು ಸೋದರತೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಕಂಸಗಳ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ). ಚಲನ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಕಂಸಗಳು ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂದು ಒಂದೇ ಸಮನಾದ ವೃತ್ತಾಕಾರಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಪಡಬೇಕು. ಹೀಗಾಗಿ, ಈ ಕಂಸಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟ. ಉಂಗುರದ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಒಳಗಿರುವ ಗೆಲಾಟೆಯ ಉಪಗ್ರಹದ ಗುರುತ್ವ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಈ ಕಂಸಗಳನ್ನು ಪಸರಿಸಲು ಬಿಡದೆ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಈಗ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ವಾಯೇಜರ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು ಹಲವು ಬೇರೆ ಉಂಗುರಗಳನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿದವು. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ೬೩,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ತೆಳುವಾದ ಆಡಮ್ಸ್ ಉಂಗುರವಲ್ಲದೆ, ೫೩,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಲೆವೆರಿಯರ್ ಉಂಗುರ ಮತ್ತು ೪೨,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಅಗಲವಾದ ಮತ್ತು ಮಂದವಾದ ಗ್ಯಾಲೆ ಉಂಗುರಗಳಿವೆ. ಗ್ಯಾಲೆ ಉಂಗುರದ ಒಂದು ಮಂದವಾದ ಹೊರಚಾಚಿದ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಲ್ಯಾಸೆಲ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ; ಇದರ ಹೊರ ತುದಿಯಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು ೫೭,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ) ಅರಾಗೊ ಉಂಗುರವಿದೆ. ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾದ ಭೂಮಿ-ಆಧಾರಿತ ಹೊಸ ಅವಲೋಕನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಉಂಗುರಗಳು ಮೊದಲು ತಿಳಿದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಸ್ಥಿರವೆಂದು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಲಿಬರ್ಟ್ ಉಂಗುರವು ಇನ್ನೊಂದು ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಪೂರ್ತಿ ನಾಶವಾಗಿ ಹೋಗಬಹುದು. ಈ ಹೊಸ ಅವಲೋಕನಗಳಿಂದ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಉಂಗುರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗಿರುವ ತಿಳುವಳಿಕೆಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಈಡಾದಂತಾಗಿದೆ. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಈಗ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ, ನೆಪ್ಚೂನ್ ೧೩ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಗೋಳಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವಷ್ಟು ಭಾರಿಯಾದ ಏಕೈಕ ಉಪಗ್ರಹವು ಟ್ರಿಟಾನ್. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಕೇವಲ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ವಿಲಿಯಂ ಲ್ಯಾಸೆಲ್ ಈ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ಬೇರೆಲ್ಲಾ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹಗಳಂತಿಲ್ಲದೆ, ಟ್ರಿಟಾನ್ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಬಹುಶಃ ಹೊರಗಿನಿಂದ ಬಂದು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಗುರುತ್ವದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಟ್ರಿಟಾನ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಬಹುಶಃ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಹೊರಬಂದು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಮಕಾಲಿಕ ಕಕ್ಷೆಯ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಈ ಉಪಗ್ರಹವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಪಥದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹದ ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತಿದೆ. ಉಪಗ್ರಹವು ರೋಷೆ ಮಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಗುರುತ್ವಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ ನುಚ್ಚು ನೂರಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೩೮.೧೫K (-೨೩೫C, -೩೯೨F) ತಾಪಮಾನವುಳ್ಳ ಟ್ರಿಟಾನ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಶೀತಲ ಕಾಯಗಳಲ್ಲೊಂದು. ದೂರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಎರಡನೇ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ನೆರೀಡ್, ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಕೆಲವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಕ್ಷೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಚ್ಯುತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಉಪಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ೧೯೮೯ರ ಜುಲೈ ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ವರೆಗೆ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೌಕೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಆರು ಹೊಸ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಲಕ್ಷಣ ರೂಪದ ಪ್ರೋಟಿಯಸ್ ಉಪಗ್ರಹವು ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ, ಇದು ಇನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಭಾರಿಯಾಗಿದ್ದಿದ್ದರೆ, ತನ್ನದೇ ಭಾರದಿಂದ ಕುಸಿದು ಗೋಳಾಕಾರಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಭಾರಿ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದು ಟ್ರಿಟಾನ್‌ನ ೦.೨೫% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಒಳ ಉಪಗ್ರಹಗಳಾದ ನಯಾಡ್, ಥಲಾಸ, ಡೆಸ್ಪಿನ ಮತ್ತು ಗೆಲಾಟೆಯಗಳು ಗ್ರಹದ ಉಂಗುರ ವಲಯದೊಳಗೆ ಇರುವಷ್ಟು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಆಚೆ ಇರುವ ಲರಿಸ್ಸ ಉಪಗ್ರಹವು ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಮರೆಮಾಡಿದಾಗ, ಆ ಘಟನೆಯಿಂದ ಉಪಗ್ರಹದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಈ ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆಯು ಗ್ರಹದ ಉಂಗುರಗಳಿಂದ ಆಗಿದೆ ಎಂದು ಮೊದಲು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತಾದರೂ, ೧೯೮೯ರಲ್ಲಿ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೌಕೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದಾಗ, ಇದು ಉಪಗ್ರಹದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿತ್ತೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. ೨೦೦೨ ದಿಂದ ೨೦೦೩ರವರೆಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ ಐದು ಹೊಸ ವಿಲಕ್ಷಣ ಆಕಾರದ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಕಾಲಗಳಿಗೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಗ್ರಹ/ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಕಾಲಗಳು ಲೇಖನವನ್ನು ನೋಡಿ ರೂಪ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಗೋಚರತೆ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಎಂದೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಅದರ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು +೭.೭ ಇಂದ +೮.೦ ವರೆಗೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ನೋಡಲು ದೂರದರ್ಶಕ ಅಥವಾ ದುರ್ಬೀನಿನ ಬಳಕೆ ಅನಿವಾರ್ಯ. ದೂರದರ್ಶಕದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಯುರೇನಸ್‌ನಂತೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ನೀಲಿ-ಹಸಿರು ತಟ್ಟೆಯ ಥರ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಗ್ರಹದ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ಮೀಥೇನ್ ಅನಿಲವು ಈ ನೀಲಿ-ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಇದರ ಗೋಚರ ಗಾತ್ರವು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಇರುವುದರಿಂದ, ದೃಷ್ಟಿ ವಿವರಗಳಿಂದ ಇದರ ಅಧ್ಯಯನ ಬಹಳ ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ; ಇದಲ್ಲದೆ, ದೂರದರ್ಶಕ ಮಾಹಿತಿಗಳೂ ಈಚೆಗೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ನಂತರವೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದೊರಕತೊಡಗಿವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ೧೬೫ ವರ್ಷಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇನ್ನು ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಲೆ ಈ ಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ (ಭೂಮಿಯ ಆಗಸದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಂತೆ) ಪುನಃ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಮರಳುವಿಕೆಯು ಮೂರು ಬಾರಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರು ಬಾರಿಗಳೆಂದರೆ: ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧, ೨೦೦೯ರಂದು ಅಭಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ; ಜುಲೈ ೧೭, ೨೦೦೯ರಂದು ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ; ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ೧೬೫ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯಬಾರಿಗೆ ಫೆಬ್ರವರಿ ೭, ೨೦೧೦ರಂದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಿಂದ ವಿವರಿಸಬಹುದು. ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಿಂದಾಚೆಯಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳಂತೆ, ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಸಹ ತನ್ನ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವಲ್ಲದೆ, ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ ಬೇರೆ ಘಟನೆಗಳೆಂದರೆ, ವಿಯುತಿ, ಅಭಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಗೆ ಮರುಕಳಿಕೆ, ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನೊಂದಿಗೆ ಯುತಿ. ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತ, ೨೦೧೧ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಮರಳುತ್ತದೆ. ವಾಯೇಜರ್ ಹಾದುಹೋಗುವಿಕೆ ೧೯೮೯ರಲ್ಲಿ ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಬಳಿ ಹಾರಿಹೋಗಿ ಅದರ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿತು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಚಿತ್ರಗಳು PBS ದೂರದರ್ಶನ ಚ್ಯಾನೆಲ್‌ನ Neptune All Night ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಆಧಾರವಾದವು. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳು - ನೆಪ್ಚೂನ್ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಪರಿಭ್ರಮಕ - ೨೦೧೭ರಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಉಡಾವಣಾ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿರುವ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಪರಿಭ್ರಮಕ ಮತ್ತು ಶೋಧಕ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಟ್ರೋಜನ್‌ಗಳು - ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಲಗ್ರಾಂಜಿನ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು Adams, J. C., "Explanation of the observed irregularities in the motion of Uranus, on the hypothesis of disturbance by a more distant planet", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 7, p. 149, November 13, 1846. Airy, G. B., "Account of some circumstances historically connected with the discovery of the planet exterior to Uranus", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 7, pp. 121–144, November 13, 1846. Challis, J., Rev., "Account of observations at the Cambridge observatory for detecting the planet exterior to Uranus", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 7, pp. 145–149, November 13, 1846. Galle, "Account of the discovery of the planet of Le Verrier at Berlin", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 7, p. 153, November 13, 1846. Smith, Bradford A. "Neptune." World Book Online Reference Center. 2004. World Book, Inc. Accessed at nasa.gov. Scott S. Sheppard, Chadwick A. Trujillo A Thick Cloud of Neptune Trojans and Their Colors, Science, June 2006. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು NASA's Neptune fact sheet MPC's List Of Neptune Trojans Planets - Neptune A kid's guide to Neptune. Future missions to Neptune Popular Science article Universe Today Scientific American Magazine (December 2004 Issue) The Case of the Pilfered Planet ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2735

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%B2%E0%B3%8A%E0%B2%9F%E0%B3%8A

ಪ್ಲೊಟೊ

ಪ್ಲೂಟೊ (ಚಿಹ್ನೆಗಳು: ಮತ್ತು ) - ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಎರಡನೆ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ (ಏರಿಸ್ನ ನಂತರ) ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಹತ್ತನೆ ಅತಿ ಕುಳ್ಳ ಕಾಯವಾಗಿದೆ. ಪರಿಚಯ ಮೂಲತಃ ಗ್ರಹವೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದ ಪ್ಲುಟೊ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸದಸ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಬೇರೆ ಸದಸ್ಯಕಾಯಗಳಂತೆ ಪ್ಲೂಟೊ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಲ್ಲು ಮತ್ತು ಮಂಜಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ಸಣ್ಣ ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿದೆ: ಭೂಮಿಯ ಚಂದ್ರನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸುಮಾರು ಐದನೆ ಒಂದು ಪಾಲು ಮತ್ತು ಅದರ ಗಾತ್ರದ ಮೂರನೆ ಒಂದು ಪಾಲಿನಷ್ಟಿದೆ. ಇದರ ಕಕ್ಷೆಯು ಬಹಳಷ್ಟು ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೩೦-೪೯ ಖಗೋಳಮಾನ ದೂರಕ್ಕೆ (೪೪೦-೭೪೦ ಕೋಟಿ ಕಿ.ಮೀ.) ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಇದರ ಕಕ್ಷೆಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ಓರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರಣ, ಪ್ಲೂಟೊ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ನೆಪ್ಚೂನ್ಗಿಂತ ಸೂರ್ಯನ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ೧೯೩೦ಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಆವಿಷ್ಕಾರದಿಂದ ಹಿಡಿದು ೨೦೦೬ರ ವರೆಗೆ ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಸೌರಮಂಡಲದ ಒಂಭತ್ತನೆಯ ಗ್ರಹವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ೨೦ನೆ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೨೧ನೆ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಹೊರ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊನಂತಹ ಹಲವು ಕಾಯಗಳು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದುದು ಪ್ಲೂಟೊಗಿಂತ ೨೭% ಹೆಚ್ಚು ಭಾರಿಯಿದ್ದು ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆಯ ಕಾಯವಾಗಿರುವ ಎರಿಸ್. ಆಗಸ್ಟ್ ೨೪, ೨೦೦೪ರಂದು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು "ಗ್ರಹ" ಪದವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿತು. ಈ ಹೊಸ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದೊಂದಿಗೆ ಪ್ಲುಟೊ ಒಂದು ಗ್ರಹವಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಅದನ್ನು ಎರಿಸ್ ಮತ್ತು ಸೆರೆಸ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಕುಬ್ಜಗ್ರಹವೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮರುವಿಂಗಡಣೆಯ ನಂತರ ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ 134340 ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕೊಡಲಾಯಿತು. ಆವಿಷ್ಕಾರ ಪ್ಲುಟೊದ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಒಂದು ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆಯಿಂದ ಶುರುವಾಯಿತು. ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವಾಗ, ಯುರೇನಸ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯು ತಮ್ಮ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳಿಗೆ ಹೊಂದದಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರು. ಈ ಅಸಮಂಜಸತೆಗೆ ಕಾರಣ ಒಂದು ದೂರದ ಗ್ರಹದೊಂದಿಗಿನ ಗುರುತ್ವ ಒಡನಾಟಗಳು ಎಂದು ಮೊದಲು ಯೋಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಪ್ಲುಟೊ ತನ್ನ ನೆರೆಯ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವಷ್ಟು ಭಾರಿಯಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಮೇಲಿನ ಅಸಮಂಜಸತೆಗೆ ಕಾರಣ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡದಿದ್ದುದು ಎಂದು ನಂತರ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು. Planet X In the 1840s, using Newtonian mechanics, Urbain Le Verrier predicted the position of the then-undiscovered planet Neptune after analysing perturbations in the orbit of Uranus. Hypothesising that the perturbations were caused by the gravitational pull of another planet, Le Verrier sent his calculations to German astronomer Johann Gottfried Galle. On September 23, 1846, the night following his receipt of the letter, Galle and his student Heinrich d'Arrest found Neptune exactly where Le Verrier had predicted. Observations of Neptune in the late 19th century caused astronomers to speculate that Uranus' orbit was being disturbed by another planet in addition to Neptune. In 1905, Percival Lowell, a wealthy Bostonian who had founded the Lowell Observatory in Flagstaff, Arizona in 1894, started an extensive project in search of a possible ninth planet, which he termed "Planet X". Lowell's hope in tracking down Planet X was to establish his scientific credibility, which had been dented by his widely derided belief that channel-like features visible on the surface of Mars were in fact canals constructed by an intelligent civilisation. By 1909, Lowell and William H. Pickering had suggested several possible celestial coordinates for such a planet. Lowell and his observatory conducted his search from 1905 until his death in 1916, but to no avail. Lowell's disappointment at not locating Planet X, according to one friend, "virtually killed him". Constance Lowell, Percival Lowell's widow, subsequently embroiled the observatory in a decade-long legal battle to secure the observatory's million-dollar portion of Lowell's legacy for herself, which meant that its search for Planet X could not resume until 1929. In that year, the observatory's director, Vesto Melvin Slipher, summarily handed the job of locating Planet X to Clyde Tombaugh, a 22-year-old Kansas farm boy who had only just arrived at the Lowell Observatory after Slipher had been impressed by a sample of his astronomical drawings. Tombaugh's task was systematically to image the night sky in pairs of photographs taken two weeks apart, then examine each pair and determine whether any objects had shifted position. Using a machine called a blink comparator, he rapidly shifted back and forth between views of each of the plates, to create the illusion of movement of any objects that had changed position or appearance between photographs. On February 18, 1930, after nearly a year of searching, Tombaugh discovered a possible moving object on photographic plates taken on January 23 and January 29 of that year. A lesser-quality photograph taken on January 20 helped confirm the movement. Tombaugh walked into Slipher's office and declared, "Doctor Slipher, I have found your Planet X." After the observatory obtained further confirmatory photographs, news of the discovery was telegraphed to the Harvard College Observatory on March 13, 1930. The new object would later be found on photographs dating back to March 19, 1915. Naming The right to name the new object belonged to the Lowell Observatory. Tombaugh urged Slipher to suggest a name for the new object quickly before someone else did. Name suggestions poured in from all over the world. Constance Lowell proposed Zeus, then Lowell, and finally her own first name. These suggestions were disregarded. The name Pluto was first suggested by Venetia Burney (later Venetia Phair), an eleven-year-old schoolgirl in Oxford, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್. Venetia was interested in classical mythology as well as astronomy, and considered the name, one of the alternate names of Hades, the Greek god of the Underworld, appropriate for such a presumably dark and cold world. She suggested it in a conversation with her grandfather Falconer Madan, a former librarian of Oxford University's Bodleian Library. Madan passed the name to Professor Herbert Hall Turner, who then cabled it to colleagues in America. The object was officially named on March 24, 1930. Each member of the Lowell Observatory was allowed to vote on a short-list of three: "Minerva" (which was already the name for an asteroid), "Cronus" (which had garnered a bad reputation after being suggested by an unpopular astronomer named Thomas Jefferson Jackson See), and Pluto. Pluto received every vote. The name was announced on May 1, 1930. Upon the announcement, Madan gave Venetia five pounds as a reward. The name Pluto was intended to evoke the initials of the astronomer Percival Lowell, a desire echoed in the P-L monogram that is Pluto's astronomical symbol . Pluto's astrological symbol resembles that of Neptune (), but has a circle in place of the middle prong of the trident (). In Chinese, Japanese, and Korean, the name was translated as underworld king star (冥王星), suggested by Houei Nojiri in 1930. In Vietnamese it is named after Yama (Sao Diêm Vương), the Guardian of Hell in Buddhist mythology. Yama (Devanāgarī यम) is also used in India, as it is the deity of Hell in Hindu mythologies. Demise of Planet X Once found, Pluto's faintness and lack of a resolvable disc cast doubt on the idea that it could be Lowell's Planet X. Throughout the mid-20th century, estimates of Pluto's mass were often revised downward. In 1978, the discovery of Pluto's moon Charon allowed the measurement of Pluto's mass for the first time. Its mass, roughly 0.2 percent that of the Earth, was far too small to account for the discrepancies in Uranus. Subsequent searches for an alternate Planet X, notably by Robert Harrington, failed. In 1993, Myles Standish used data from Voyager 2'''s 1989 flyby of Neptune, which had revised the planet's total mass downward by 0.5 percent, to recalculate its gravitational effect on Uranus. With the new figures added in, the discrepancies, and with them the need for a Planet X, vanished. Today the overwhelming consensus among astronomers is that Planet X, as Lowell defined it, does not exist. Lowell had made a prediction of Planet X's position in 1915 that was fairly close to Pluto's actual position at that time; however, Ernest W. Brown concluded almost immediately that this was a coincidence, a view still held today. ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಪ್ಲೂಟೊ ದೂರವಿರುವ ಕಾರಣ, ಅದರ ಅಧ್ಯಯನವು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ. ೨೦೧೫ರಲ್ಲಿ ನವ ದಿಗಂತ ಗಗನನೌಕೆಯು ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೇಲೆ ಅದರ ಹಲವು ವಿವರಗಳು ತಿಳಿತುಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿವೆ.. ಗೋಚರತೆ ಮತ್ತು ರಚನೆ ಪ್ಲೂಟೊದ ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವು ಸರಾಸರಿ ೧೫.೧ರಷ್ಟಿದ್ದು, ಪುರರವಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಕಾಶತೆಯು ೧೩.೬೫ರವರೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನೋಡಲು ದೂರದರ್ಶಕವು ಅತ್ಯಗತ್ಯ; ಸುಮಾರು ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಕಿಂಡಿಯ ದೂರದರ್ಶಕವು ಅಪೇಕ್ಷಣೀಯ. ಇದರ ಕೋನವ್ಯಾಸವು ಕೇವಲ ೦.೧೧ ಅಂಗುಲಗಳಿರುವುದರಿಂದ, ದೊಡ್ಡ ದೂರದರ್ಶಕಗಳಲ್ಲೂ ಇದು ಮಬ್ಬಾದ ಮತ್ತು ಬಹು ದೂರದ ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ನೋಡಲು ಇದು ತಿಳಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದ್ದು ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಹಳದಿ ಸಹ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈಯು ೯೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರಜನಕದ ಮಂಜು, ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೀಥೇನ್ ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆಯೆಂದು ಮೇಲ್ಮೈನ ರೋಹಿತದರ್ಶಕೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಪ್ಲುಟೊದ ದೂರ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿನ ದೂರದರ್ಶಕಗಳ ಮಿತಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ, ಪ್ಲುಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈ ರಚನೆಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕದಿಂದ ಫಲಿತ ಚಿತ್ರಗಳು ಮೇಲ್ಮೈನ ಯಾವುದೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿವರಣೆಗಳು ಕಾಣಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಗ್ರಹದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಶಾರನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ಲೂಟೊದ ಗ್ರಹಣಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದಿರುವ ಪ್ಲುಟೊದ ಪ್ರಕಾಶತೆ ನಕ್ಷೆಗಳೇ ಇರುವುದರಲ್ಲಿ ಪ್ಲುಟೊದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಚಿತ್ರಗಳು. ಪ್ಲೂಟೊ ಶಾರನ್‌ನ ಹಿಂದೆ ಗ್ರಹಣದಲ್ಲಿ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ತೋರುವ ಪ್ರಕಾಶತೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಗಣಕಯಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ ಅಧ್ಯಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಒಂದು ತಿಳಿ ವಲಯವು ಗ್ರಹಣಕ್ಕೊಳಗಾದಾಗ ಒಟ್ಟು ಪ್ರಕಾಶತೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಗಾಢ ವಲಯವೊಂದು ಗ್ರಹಣಕ್ಕೊಳಗಾದಾಗ ಅಷ್ಟೊಂದು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ ಪ್ಲೂಟೊ-ಶಾರನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಒಟ್ಟು ಪ್ರಕಾಶತೆಯನ್ನು ಮಾಪಿಸಬಹುದು. ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕವು ಒದಗಿಸಿದ ನಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಗತಿಯು ಅದರ ಅವೆಗೆಂಪು ರೋಹಿತದಲ್ಲಿ ಆವರ್ತಿಸುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದಲೂ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಶಾರನ್‌ನ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿರುವ ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮೀಥೇನ್ ಮಂಜಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಕಡೆಯ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಹೆಚ್ಚು ಸಾರಜನಕ ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ, ಪ್ಲೂಟೊ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ವೈದೃಶ್ಯಿತ ಕಾಯವಾಗಿದೆ (ಲಪೀಟಸ್ ಉಪಗ್ರಹದ ನಂತರ). ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕದ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ಲೂಟೊದ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ೧.೮ ರಿಂದ ೨.೧ ಗ್ರಾಂ./ಸೆಂ.ಮೀ.೩ ನಷ್ಟು ಇದೆ; ಇದರಿಂದ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಆಂತರಾಳವು ಸುಮಾರು ೫೦-೭೦% ಶಿಲೆಗಳು ಮತ್ತು ೩೦-೫೦% ಮಂಜುಗಳಿಂದ ರಚಿತ ವಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಒಳಭಾಗದ ಮಂಜು ವಿಕಿರಣಪಟು ಖನಿಜಗಳ ಕ್ಷಯದಿಂದ ಬಿಸಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕಡೆಗೆ ಮಂಜು ಮತ್ತು ಶಿಲೆಗಳು ಬೇರ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇದರ ಕಾರಣದಿಂದ ಪ್ಲುಟೊದ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯು ವಿಭೇದಿತ ವಾಗಿದ್ದು, ಶಿಲೆಗಳು ಸಾಂದ್ರವಾದ ಒಳಗರ್ಭವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರೆ, ಮಂಜಿನ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಕವಚವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನವು ಇಂದಿಗೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರಬಹುದು ಹಾಗೂ ಇದರಿಂದ ಪ್ಲುಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಕೆಳಗೆ ಒಂದು ದ್ರವೀಕೃತ ನೀರಿನ ಸಾಗರವು ಉಂಟಾಗಿರ ಬಹುದು. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಮತ್ತು ಗಾತ್ರ ೧೯೫೫ರಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಸುಮಾರು ಭೂಮಿಯಷ್ಟೇ ಇದೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ೧೯೭೧ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಪ್ಲೂಟೊದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಷ್ಟಿರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ೧೯೭೬ರಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶದ ಪ್ರಮಾಣವು ತಿಳಿದುಬಂದ ಮೇಲೆ, ಅದು ಮೀಥೇನ್ ಮಂಜಿನಿಂದ ಕೂಡಿರಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಯಿತು; ಇದರರ್ಥ ಪ್ಲೂಟೊ ತನ್ನ ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅಪಾರ ಪ್ರಕಾಶತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ, ಅದರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಭೂಮಿಯ ೧%ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ.ಪ್ಲುಟೊದ ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವು ಭೂಮಿಯ ೧.೩-೨.೦ ಪಟ್ಟು ಇದೆ. ೧೯೭೮ರಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಶಾರನ್ನ ಆವಿಷ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ, ಕೆಪ್ಲರ್‌ನ ಮೂರನೆ ನಿಯಮದ ನ್ಯೂಟನ್‌ನ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಪ್ಲೂಟೊ-ಶಾರನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲೆ ಶಾರನ್‌ನ ಗುರುತ್ವ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮಾಪಿಸಲಾದ ಮೇಲೆ ಪ್ಲೂಟೊದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಅಂದಾಜುಗಳು ೧.೩೧×೧೦೨೨ kg—ಭೂಮಿಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ೦.೨೪% ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಷ್ಟು ಕೆಳಬಿದ್ದವು. ಶಾರನ್ ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಮರೆಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿ, ಪ್ಲೂಟೊದ ವ್ಯಾಸವು ಸುಮಾರು ೨,೩೯೦ ಕಿ.ಮೀ. ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. :en:adaptive opticsನ ಆವಿಷ್ಕರಣದ ನಂತರ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಅದರ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಸೌರಮಂಡಲದ ಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊ ಬೇರೆಲ್ಲ ಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಸಣ್ಣದು ಮತ್ತು ಹಗುರವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಚಂದ್ರನ ೨೦% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ಲೂಟೊ ಸೌರಮಂಡಲದ ಏಳು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಸಣ್ಣದಾಗಿದೆ: ಗ್ಯಾನಿಮಿಡ್, ಟೈಟನ್, ಕ್ಯಾಲಿಸ್ಟೊ, ಐಒ, ಭೂಮಿಯ ಚಂದ್ರ, ಯೂರೋಪ ಮತ್ತು ಟ್ರಿಟಾನ್. ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಹೊನಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹವಾದ ೧ ಸಿರಿಸ್ನ ಎರಡರಷ್ಟು ವ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ೧೨ ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ಲೂಟೊ, ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾದ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಅತೀತ ಕಾಯ ಏರಿಸ್ಗಿಂತ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲ ಪ್ಲೂಟೊದ ವಾಯುಮಂಡಲವು ಸಾರಜನಕ, ಮೀಥೇನ್ ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ಗಳ ವಿರಳ ಲೇಪನದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಈ ಅನಿಲಗಳು ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈನ ಮಂಜಿನಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ಲೂಟೊ ತನ್ನ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ದೂರಕ್ಕೆ ಸರಿದಂತೆ ಅದರ ವಾಯುಮಂಡಲವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಘನೀಕರಿಸಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರ ಬಂದಂತೆ ಅದರ ಘನ ಮೇಲ್ಮೈನ ತಾಪಮಾನವು ಹೆಚ್ಚಿ ಮಂಜು ಅನಿಲವಾಗಿ ಉತ್ಪನನ. ಬೆವರು ನಮ್ಮ ಮೈ ತಂಪಾಗುವಂತೆ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಪ್ಲುಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಹ ಇನ್ನೂ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತದೆ. ಉಪಮಿಲಿಮೀಟರ್ ವ್ಯೂಹವನ್ನು ಬಳಸಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ತಾಪಮಾನವು ೪೩K ಅಥವ, ನಿರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ೧೦K ಕಡಿಮೆಯಿದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೮೫ಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆಯ ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ, ಪ್ಲೂಟೊ ವಾಯುಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಂಗತಿಯು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿತು; ೧೯೯೮ರಲ್ಲಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಮರೆಮಾಡುವಿಕೆಯ ವ್ಯಾಪಕ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಂದ ಈ ಸಂಗತಿಯು ದೃಢೀಕೃತವಾಯಿತು. ವಾಯುಮಂಡಲವಿಲ್ಲದ ಒಂದು ಕಾಯವು ಒಂದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಮರೆಮಾಡುವಾಗ, ನಕ್ಷತ್ರವು ತತ್‌ಕ್ಷಣ ಮರೆಯಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ; ಪ್ಲೂಟೊದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮಬ್ಬಾಯಿತು. ಮಬ್ಬಾಗುವ ದರವನ್ನಾಧರಿಸಿ, ವಾಯು ಒತ್ತಡವು ೦.೧೫ Pa, ಅಥವ ಭೂಮಿಯ ೭೦೦,೦೦೦ನೇ ೧ರಷ್ಟು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. In 2002, another occultation of a star by Pluto was observed and analysed by teams led by Bruno Sicardy of the Paris Observatory, James L. Elliot of MIT, and Jay Pasachoff of Williams College. The atmospheric pressure was estimated to be 0.3 pascal, even though Pluto was farther from the Sun than in 1988 and thus should have been colder and had a more rarefied atmosphere. One explanation for the discrepancy is that in 1987 the south pole of Pluto came out of shadow for the first time in 120 years, causing extra nitrogen to sublimate from the polar cap. It will take decades for the excess nitrogen to condense out of the atmosphere. Another stellar occultation was observed by the MIT-Williams College team of James Elliot, Jay Pasachoff, and a Southwest Research Institute team led by Leslie Young on 12 June, 2006 from sites in Australia. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ನಾಸಾ/ಏಮ್ಸ್ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರವು ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಈಥೇನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ವರ್ಣಪಟಲಮಾಪನದಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು. ಪ್ಲುಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಘನೀಕೃತ ಮೀಥೇನ್‌ನ ದ್ಯುತಿವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ವಿಕಿರಣವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಿಂದ (ಅಂದರೆ, ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಆವೇಷಿತ ಕಣಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತ ರಸಾಯನಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ) ಈಥೇನ್ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತದೆ. ಕಕ್ಷೆ ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ಬೇರೆ ಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಗ್ರಹಗಳೂ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಒಂದು ನಿರ್ದೇಶಕ ಸಮತಳದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಹೋಲಿಕೆ ಯಲ್ಲಿ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತಕ್ಕೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಓರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು (೧೭° ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು), ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಕ್ಷೀಯ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆಯ ಕಾರಣ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಭಾಗವು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಗಿಂತ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊವು ಈ ರೀತಿ ಹಿಂದೆ ಫೆಬ್ರವರಿ ೭, ೧೯೭೯ ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೧, ೧೯೯೯ಗಳ ನಡುವೆ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಳಗಿತ್ತು. ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ಗೊಂದಲಮಯವಾಗಿದೆ. ಗಣಕಯಂತ್ರ ಛದ್ಮನಗಳಿಂದ ಪ್ಲುಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮುಂದಿನ ಹಲವು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬಹುದಾದರೂ, ಸುಮಾರು ೧-೨ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಪ್ಲುಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಈಗಿನಿಂದ ಒಂದು ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಒಂದು ನಿಗದಿತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊ ಪುರರವಿ ಅಥವ ಅಪರವಿಯಲ್ಲಿ (ಅಥವ ಅವೆರಡರ ನಡುವೆ) ಇರಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಈಗಲೇ ನಿಖರವಾಗಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಆದರೆ ಇದರರ್ಥ ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ಅಸ್ಥಿರವೆಂದಲ್ಲ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಅನುರಣನೆಗಳು ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಿ, ಗ್ರಹಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಅಪ್ಪಳಿಸದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್-ತಪ್ಪಿಸುವ ಕಕ್ಷೆ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೇರ ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿದಾಗ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಛೇದಿಸುವಂತೆ ಕಂಡರೂ, ಈ ಎರಡು ಕಾಯಗಳು ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆಯಲಾರವು. ಪ್ಲೂಟೊ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗಳು ಸಮೀಪದಲ್ಲೂ ಹಾದುಹೋಗದಂತೆ ಅವುಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಹೊಂದಿ ಕೊಂಡಿರುವುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಹಲವು ಅಂಶಗಳು ಈ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೆ ಎಡೆ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಈ ಎರಡು ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಸರಳವಾದ ವೀಕ್ಷಣೆಗೊಳಪಡಿಸಿ ಇವೆರಡು ಛೇದಿಸಲಾರವೆಂಬುದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಪ್ಲೂಟೊ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ (ಹೀಗಿದ್ದಾಗ ಮೇಲಿನಿಂದ ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿದಂತೆ ಇದು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಗೂ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ) ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಅತ್ಯಂತ ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ "ಮೇಲೆ" ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ ಇರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯ ಭಾಗವು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮೇಲೆ ಸುಮಾರು ೮ ಖಮಾ. ದೂರದಲ್ಲಿ, ಹಾಗೂ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಸುಮಾರು ಅಷ್ಟೇ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ಲುಟೊದ ಆರೋಹಣ ಸಂಪಾತವು (ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತವನ್ನು ಛೇದಿಸುವ ಬಿಂದು) ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನಿಂದ ೨೧°ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಬೇರ್ಪಡಿಕೆಯಲ್ಲಿದೆ; ಅವುಗಳ ಅವರೋಹಣ ಸಂಪಾತಗಳೂ ಸುಮಾರು ಇಷ್ಟೇ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆಯಲ್ಲಿವೆ (ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡಿ). ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತಕ್ಕೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ನೆಪ್ಚೂನ್‌‍ನ ಕಕ್ಷೆಯು ಬಹಳಷ್ಟು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲೇ ಇರುವುದರಿಂದ, ಎರಡು ಕಾಯಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಛೇದಿಸುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಪ್ಲುಟೊ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೇಲಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಇದೊಂದೇ ಸಾಲದು; ಗ್ರಹಗಳಿಂದ (ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನಿಂದ) ಉಂಟಾಗುವ ಕ್ಷೋಭೆಗಳು (ಉದಾ: ಕಕ್ಷೀಯ ಅಯನ) ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿ, ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದರ ಹಿಂದೆ ಬೇರೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಅಥವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರಬೇಕು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದುದು ಪ್ಲೂಟೊ (ಕೆಂಪು) ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌‍ಗಳ (ನೀಲಿ) ಸಾಪೇಕ್ಷ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಈ ಚಿತ್ರವು ತೋರುತ್ತದೆ. ೧೮೯೬ರ ಅತಿ ಸಾಮೀಪ್ಯದ ಹಾಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಪ್ಲೂಟೊ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಅವುಗಳ ನಡುವಣ ದೂರಕ್ಕೆ ವಿಲೋಮವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.]] ಪ್ಲೂಟೊ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹದ ೩:೨ ಸರಾಸರಿ ಚಲನಾ ಅನುರಣನೆಯಲ್ಲಿದೆ: ನೆಪ್ಚೂನ್ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಮಾಡುವ ಪ್ರತಿ ೩ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳಿಗೆ, ಪ್ಲೂಟೊ ೨ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ತದನಂತರ ಈ ಎರಡು ಕಾಯಗಳು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಸ್ಥಿತಿಗೇ ಮರಳಿ, ಈ ಚಲನೆಯು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿ ಆವರ್ತವು ಸುಮಾರು ೫೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಚಲನೆಯ ವಿನ್ಯಾಸದ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರತಿ ೫೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ, ಪ್ಲೂಟೊ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪುರರವಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ನೆಪ್ಚೂನ್ ಪ್ಲೂಟೊಗೆ ಸುಮಾರು ೫೦° ಯಷ್ಟು "ಹಿಂದೆ" ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊದ ಎರಡನೇ ಪುರರವಿಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನೆಪ್ಚೂನ್ ತನ್ನ ಒಂದೂವರೆ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳನ್ನು ಮುಗಿಸಿ, ಸುಮಾರು ೫೦° ಗಳಷ್ಟೇ ಪ್ಲೂಟೊದ "ಮುಂದೆ" ಇರುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗಳ ನಡುವಣ ಕನಿಷ್ಠ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆಯು ೧೭ ಖ.ಮಾ ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು; ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಪ್ಲೂಟೊ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗಿಂತ ಯುರೇನಸ್ನ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ (೧೧ ಖ.ಮಾ.) ಬರುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಕಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ೩:೨ ಅನುರಣನೆಯು ಬಹಳ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದ್ದು, ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ, ಈ ಎರಡು ಕಕ್ಷೆಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಬದಲಾಗುವುದು ತಪ್ಪುತ್ತದೆ — ಈ ಆವರ್ತವು ಪದೇ ಪದೇ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ — ಈ ಎರಡು ಕಾಯಗಳು ಎಂದೂ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಹಾಯಲಾರವು. ಹೀಗಾಗಿ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯು ಇಷ್ಟೊಂದು ಓರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲದಿದ್ದಿದ್ದರೂ, ಈ ಎರಡು ಕಾಯಗಳು ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಇತರ ಅಂಶಗಳು ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ ಕಕ್ಷೆಗಳ ನಡುವಣ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಅಂಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಬೇರೆ ಹಲವು ಅನುರಣನೆಗಳು ಮತ್ತು ಒಡನಾಟಗಳು ಇವುಗಳ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಚಲನೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ. ೩:೨ ಸರಾಸರಿ ಚಲನೆಯ ಅನುರಣನೆಯಲ್ಲದೆ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಈ ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನು ಬೀರುತ್ತವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಪುರರವಿಯ ಕೋನಭಾಗವು - ಪ್ಲೂಟೊ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತವನ್ನು ಛೇದಿಸುವ ಬಿಂದು ಮತ್ತು ಪ್ಲೂಟೊ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತಿ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಬಿಂದುಗಳ ನಡುವಿನ ಕೋನಾಂತರ - ಸುಮಾರು ೯೦°ಯಲ್ಲಿ ಹೋಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಪ್ಲೂಟೊ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಸಮತಳದ ಮೇಲೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ದೂರದಲ್ಲೂ ಇರುವುದರಿಂದ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ ಒಡನೆಯ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳು ತಪ್ಪುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೊಜಾಯ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನೇರ ಪರಿಣಾಮ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಕಕ್ಶೀಯ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಷೋಭೆ ಉಂಟುಮಾಡುವ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಕ್ಕೆ (ಈ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಪ್ಚೂನ್) ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗೆ ಕಕ್ಷೆಯ ಓರೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಬಂಧ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ದೋಲನದ ಪಾರವು ೩೮° ಆದ್ದರಿಂದ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪ್ಲೂಟೊದ ಪುರರವಿಯ ನಡುವಿನ ಕೋನೀಯ ಅಂತರವು ಕಡೇ ಪಕ್ಷ ೫೨° ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ (= ೯೦°-೩೮°). ಈ ಥರದ ಅತಿ ಕಡಿಮೆಯ ಕೋನೀಯ ಅಂತರವು ಸುಮಾರು ಪ್ರತಿ ೧೦,೦೦೦ ವರ್ಷ ಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಈ ಮೇಲಿನ ದೋಲನದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಎರಡು ಕಾಯಗಳ ಆರೋಹಣ ಸಂಪಾತದ ರೇಖಾಂಶಗಳು ಸುಮಾರು ಅನುರಣನೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಎರಡು ರೇಖಾಂಶಗಳು ಸಮನಾಗಿದ್ದಾಗ - ಅಂದರೆ, ಈ ಎರಡು ಬಿಂದುಗಳು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಸರಳ ರೇಖೆ ಎಳೆಯಬಹುದಾದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ - ಪ್ಲೂಟೊದ ಪುರರವಿಯು ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ೯೦°ಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ "೧:೧ ಅತಿಅನುರಣನೆ" ಎಂದು ಹೆಸರು. counter-clockwise = ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣ ದಿಶೆ pericenter = ಪುರಕೇಂದ್ರ To understand the nature of the libration, imagine a polar point of view, looking down on the ecliptic from a distant vantage point where the planets orbit counter-clockwise. After passing the ascending node, Pluto is interior to Neptune's orbit and moving faster, approaching Neptune from behind. The strong gravitational pull between the two causes angular momentum to be transferred to Pluto, at Neptune's expense. This moves Pluto into a slightly larger orbit, where it travels slightly slower, in accordance with Kepler's third law. As its orbit changes, this has the gradual effect of changing the pericentre and longitudes of Pluto (and, to a lesser degree, of Neptune). After many such repetitions, Pluto is sufficiently slowed, and Neptune sufficiently speeded up, that Neptune begins to catch Pluto at the opposite side of its orbit (near the opposing node to where we began). The process is then reversed, and Pluto loses angular momentum to Neptune, until Pluto is sufficiently speeded up that it begins to catch Neptune once again at the original node. The whole process takes about 20,000 years to complete. ಉಪಗ್ರಹಗಳು ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಪ್ಲೂಟೊ ಮೂರು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ೧೯೭೮ರಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾದ ಶಾರನ್; ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳಾದ ನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾ. ತಿಳಿದಿರುವ ಬೇರೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಪ್ಲೂಟೊದ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಪ್ಲೂಟೊಗೆ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿವೆ. ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ಹಿಲ್ಸ್ ಗೋಳದ (ಪ್ಲೂಟೊದ ಗುರುತ್ವ ಪ್ರಭಾವವು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವ ದೂರವನ್ನಾವರಿಸಿರುವ ಒಂದು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಗೋಳ) ತ್ರಿಜ್ಯದ ೫೩% ತ್ರಿಜ್ಯದವರೆಗೆ (ಅಥವ, ಕಕ್ಷೆಯು ಅಪರಗಾಮಿಯಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ೬೯%) ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸಬಹುದು. ಉದಾರಹಣೆಗೆ, ಸಮಾತೆಯು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನನ್ನು ಹಿಲ್ ತ್ರಿಜ್ಯದ ೪೦% ದೂರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ, ವಲಯದ ಕೇವಲ ಒಳ ೩% ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಕಾಣಬರುತ್ತವೆ. ಆವಿಷ್ಕಾರಕರ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಪ್ಲೂಟೊದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು "ಬಹಳ ನಿಬಿಡವಾಗಿ ಮತ್ತು ಬಹಳಷ್ಟು ಖಾಲಿಯಾಗಿ" ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಶಾರನ್ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವೇ ಜೋಡಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ (ಅಂದರೆ, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಭಾರಕೇಂದ್ರವು ಮುಖ್ಯ ಕಾಯದ ಹೊರಗಿರುತ್ತದೆ) ಪ್ಲೂಟೊ-ಶಾರನ್ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದು. ಈ ವಾಸ್ತವಾಂಶ ಮತ್ತು ಪ್ಲುಟೊಗೆ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಶಾರನ್‌ನ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ, ಕೆಲವು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಇದನ್ನು ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹ ಜೋಡಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲೂ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಕಾಯವೂ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತದ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿದೆ: ಶಾರನ್‌ನ ಒಂದೇ ಮುಖವು ಎಂದಿಗೂ ಪ್ಲೂಟೊದ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿದ್ದು, ಪ್ಲೂಟೊದ ಒಂದೇ ಮುಖವು ಶಾರನ್‌ನ ಕಡೆ ತಿರುಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಪ್ಲೂಟೊದ ದೂರದ ಮುಖದಲ್ಲಿರುವ ವೀಕ್ಷಕನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಶಾರನ್ ಎಂದೂ ಗೋಚರಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ ಜೆಮಿನಿ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯವು ಶಾರನ್‌ನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಅಮೋನಿಯ ಹೈಡ್ರೇಟುಗಳು ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಸ್ಫಟಿಕಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿ ಸಕ್ರಿಯ ಶೈತ್ಯ-ಗೀಸರ್‌ಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿತು. ನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾ ಮೇ ೧೫, ೨೦೦೫ರಂದು ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕದೊಡನೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಪ್ಲುಟೊದ ಎರಡು ಹೊಸ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹೆಚ್ಚಿದರು. ಇವುಗಳಿಗೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ S/2005 P 1 ಮತ್ತು S/2005 P 2 ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಜೂನ್ ೨೧, ೨೦೦೬ರಂದು ಅಂ.ಖ.ಸಂ.ಯು ಪ್ಲೂಟೊದ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ನಿಕ್ಸ್ (ಅಥವ ಪ್ಲೂಟೊ II - ಎರಡು ಉಪಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗಡೆಯದು - ಮುಂಚಿನ ಹೆಸರು P 2) ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾ (ಪ್ಲೂಟೊ III - ಹೊರ ಉಪಗ್ರಹ - ಮುಂಚೆ P 1) ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. ಈ ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಶಾರನ್‌ನ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಮತ್ತು ಮೂರು ಪಟ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಭಾರಕೇಂದ್ರದಿಂದ ನಿಕ್ಸ್ ೪೮,೭೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾ ೬೪,೮೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಸುಮಾರು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಅಭಿಗಾಮಿ ಚಲನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಶಾರನ್‌ನ ಕಕ್ಷಾ ಸಮತಳದಲ್ಲೇ ಇವೆ. ಇವು ಶಾರನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸುಮಾರು (ಆದರೆ, ನಿಖರವಾಗಲ್ಲ) ೪:೧ ಮತ್ತು ೬:೧ ಸರಾಸರಿ ಚಲನೆಯ ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನೆಯಲ್ಲಿವೆ. ನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಅವುಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೈಡ್ರಾ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ನಿಕ್ಸ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ - ಇದರಿಂದ, ಹೈಡ್ರಾ ನಿಕ್ಸ್‌ಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದು ಅಥವ ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಭಾಗಗಳು ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾಶತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಗಾತ್ರಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶಗಳಿಂದ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. The moons' spectral similarity to Charon suggests a 35% albedo similar to Charon's; this value results in diameter estimates of 46 kilometres for Nix and 61 kilometres for the brighter Hydra. Upper limits on their diameters can be estimated by assuming the 4% albedo of the darkest Kuiper Belt objects; these bounds are 137 ± 11 km and 167 ± 10 km, respectively. At the larger end of this range, the inferred masses are less than 0.3% that of Charon, or 0.03% of Pluto's. The discovery of the two small moons suggests that Pluto may possess a variable ring system. Small body impacts can create debris that can form into planetary rings. Data from a deep optical survey by the Advanced Camera for Surveys on the Hubble Space Telescope suggest that no ring system is present. If such a system exists, it is either tenuous like the rings of Jupiter or is tightly confined to less than 1000 km in width. In imaging the Plutonian system, observations from Hubble placed limits on any additional moons. With 90% confidence, no additional moons larger than 12 km (or a maximum of 37 km with an albedo of 0.041) exist beyond the glare of Pluto 5 arcseconds from the dwarf planet. This assumes a Charon-like albedo of 0.38; at a 50% confidence level the limit is 8 kilometres. ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೂಲ ಮತ್ತು ನಿಜರೂಪಗಳು ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರನ್ನು ತಬ್ಬಿಬ್ಬುಗೊಳಿಸಿವೆ. ಪ್ಲುಟೊ ಮುಂಚೆ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿತ್ತೆಂದೂ, ಹಾಗು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಟ್ರಿಟಾನ್ ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ತಳ್ಳಿಹಾಕಿತೆಂದೂ, ೫೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಲಾದಂತೆ, ಪ್ಲೂಟೊ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಹತ್ತಿರವೇ ಬರುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಲಾಗಿದೆ. Beginning in 1992, astronomers began to discover a large population of small icy objects beyond Neptune that were similar to Pluto not only in orbit but also in size and composition. This belt, known as the Kuiper belt after one of the astronomers who first speculated on the nature of a trans-Neptunian population, is believed to be the source of many short-period comets. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಪ್ರಸ್ತುತದ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ಲೂಟೊ ತಿಳಿದಿರುವ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದು. ಬೇರೆ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳಂತೆ, ಪ್ಲುಟೊ ಸಹ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಹಲವು ಗುಣಲಕ್ಷಣ ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೌರ ಮಾರುತವು ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಧೂಳೆಬ್ಬಿಸಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಬೀಸುತ್ತಿದೆ. ಧೂಮಕೇತುಗಳಲ್ಲೂ ಇದೇ ಥರದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊ ಸೂರ್ಯನ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಧೂಮಕೇತುಗಳಂತೆಯೇ ಒಂದು ಬಾಲ ವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ಲೂಟೊ ಇದುವರೆಗೆ ತಿಳಿದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವಾದರೂ, ಪ್ಲೂಟೊಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಪ್ಲೂಟೊದಂತೆಯೇ ಹಲವು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಮತ್ತು ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಟ್ರಿಟಾನ್ ಒಂದು ಸೆರೆ ಹಿಡಿಯಲಾದ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. Eris (see below) is also larger than Pluto but is not strictly considered a member of the Kuiper belt population. ಬದಲಿಗೆ, ಇದನ್ನು ಸಂಬಂಧಿತ ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆಯ ಒಂದು ಸದಸ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊನಂತಹ ಬಹಳಷ್ಟು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ೩:೨ ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಈ ಅನುರಣನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳನ್ನು "ಪ್ಲುಟೀನೊ"ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೂಟೊದ ಅನ್ವೇಷಣೆ ತನ್ನ ಅಲ್ಪ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಅಪಾರ ದೂರಗಳ ಕಾರಣ, ಪ್ಲೂಟೊ ಗಗನನೌಕೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. ವಾಯೇಜರ್ ೧ ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದಾಗಿತ್ತಾದರೂ ಅದರ ಅಭಿಯಂತರರು ಅದನ್ನು ಶನಿಯ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಟೈಟನ್‌ನತ್ತ ಕಳುಹಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ನೌಕೆಯ ಪಥವು ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ವಾಯೇಜರ್ ೨ ನೌಕೆಯು ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ತಲುಪುವಂತಹ ಸಂಭಾವ್ಯ ಪಥವನ್ನೇ ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯವರೆಗೆ ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಗಗನನೌಕೆಯಿಂದ ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಗಂಭೀರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ. In August 1992, JPL scientist Robert Staehle telephoned Pluto's discoverer, Clyde Tombaugh, requesting permission to visit his planet. "I told him he was welcome to it," Tombaugh later remembered, "though he's got to go one long, cold trip." ಈ ಹುಮ್ಮಸ್ಸಿನ ನಂತರವೊ, ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದ ವೆಚ್ಚಗಳು ಮತ್ತು ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನದ ತೊಂದರೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ನಾಸಾ ತನ್ನ ಪ್ಲುಟೊ ಕೈಪರ್ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು. ತೀವ್ರವಾದ ರಾಜಕೀಯ ಗೊಂದಲಗಳ ನಂತರ, ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ನವ ದಿಗಂತ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಪ್ಲೂಟೊ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಅಮೆರಿಕಾ ಸರ್ಕಾರದ ಪುದುವಟ್ಟು ದೊರಕಿತು. ನವ ದಿಗಂತವನ್ನು ೨೦೦೬ರ ಜನವರಿ ೧೯ರಂದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾಯಿಸಲಾಯಿತು. The mission leader, S. Alan Stern, confirmed that some of the ashes of Clyde Tombaugh, who died in 1997, had been placed aboard the spacecraft. In early 2007 the craft made use of a gravity assist from Jupiter. ಇದು ೨೦೧೫ರ ಜುಲೈ ೧೪ರಂದು ಪ್ಲೂಟೊಗೆ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗಲಿದೆ; ಈ ಹಾಯುವಿಕೆಯ ೫ ತಿಂಗಳುಗಳ ಮುಂಚೆಯಿಂದ ಪ್ಲೂಟೊದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳು ಆರಂಭವಾಗಿ ಹಾಯುವಿಕೆಯ ನಂತರ ಕಡೇ ಪಕ್ಷ ಒಂದು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ನಡೆಯಲಿವೆ. New Horizons captured its first (distant) images of Pluto in late September 2006, during a test of the Long Range Reconnaissance Imager (LORRI). The images, taken from a distance of approximately 4.2 billion kilometres, confirm the spacecraft's ability to track distant targets, critical for maneuvering toward Pluto and other Kuiper Belt objects.New Horizons will use a remote sensing package that includes imaging instruments and a radio science investigation tool, as well as spectroscopic and other experiments, to characterise the global geology and morphology of Pluto and its moon Charon, map their surface composition and analyse Pluto's neutral atmosphere and its escape rate. ನವ ದಿಗಂತವು ಪ್ಲೂಟೊ ಮತ್ತು ಶಾರನ್‌ಗಳ ಮೇಲ್ಮೈ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನೂ ತೆಗೆಯಲಿದೆ. Discovery of moons Nix and Hydra may present unforeseen challenges for the probe. Debris from collisions between Kuiper belt objects and the smaller moons, with their relatively low escape velocities, may produce a tenuous dusty ring. Were New Horizons to fly through such a ring system, there would be an increased potential for micrometeorite damage that could disable the probe. ಗ್ರಹ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ವಿವಾದ ೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವಾದ :en:(15760) 1992 QB1ರ ಆವಿಷ್ಕರಣೆಯಿಂದ ಶುರುವಾಗಿ ಪ್ಲೂಟೊದ ಗ್ರಹ ಸ್ಥಾನಮಾನವು ವಿವಾದಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟಿದೆ. ಆಗಿನಿಂದ ನಡೆದ ಮುಂದಿನ ಆವಿಷ್ಕರಣೆಗಳು ಈ ವಿವಾದವನ್ನು ತೀವ್ರಗೊಳಿಸಿವೆ. Commemoration as a planet Pluto is shown as a planet on the Pioneer plaque, an inscription on the space probes Pioneer 10 and Pioneer 11, launched in the early 1970s. The plaque, intended to give information about the origin of the probes to any alien civilization that might in the future encounter the vehicles, includes a diagram of our solar system, showing nine planets. Similarly, an analog image contained within the Voyager Golden Record included on the probes Voyager 1 and Voyager 2 (also launched in the 1970s) includes data regarding Pluto and again shows it as the ninth planet. The Disney character Pluto, introduced in 1930, was also named in honour of the planet. In 1941, Glenn T. Seaborg named the newly created element plutonium in Pluto's honour, in keeping with the tradition of naming elements after newly discovered planets (uranium after Uranus and neptunium after Neptune, although this tradition is also used for some non-planets: cerium is named after Ceres and palladium after Pallas). ಹೊಸ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳಿಂದ ಭುಗಿಲೆದ್ದ ವಿವಾದಗಳು The discovery of the Kuiper belt and Pluto's relation to it led many to question whether Pluto could be considered separately from others in its population. ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವಾದ ೫೦೦೦೦೦ ಕ್ವಾವಾರ್ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿತು; ಇದರ ೧,೨೮೦ ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವು ಪ್ಲುಟೊದ ವ್ಯಾಸದ ಸುಮಾರು ಅರ್ಧದಷ್ಟಿದೆ. In 2004, the discoverers of 90377 Sedna placed an upper limit of 1,800 kilometres on its diameter, near Pluto's diameter of 2,320 kilometres. ಇತರೆ ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ನಂತರ ಸೆರೆಸ್ ತನ್ನ ಗ್ರಹ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆಯೇ, ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ಒಂದು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸಬೇಕೆಂದು ವಾದಿಸಲಾಯಿತು. ೨೦೦೫ರ ಜುಲೈ ೨೯ರಂದು ಒಂದು ಹೊಸ ನೆಪ್ಚೂನಾತೀತ ಕಾಯದ ಆವಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಈರಿಸ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಈ ಕಾಯವು ಪ್ಲೂಟೊಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಈಗ ತಿಳಿದಿದೆ. ೧೮೪೬ರಲ್ಲಿ ಟ್ರಿಟಾನ್ನ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ನಂತರ ಮತ್ತು ೨೦೦೫ಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಈರಿಸ್‌ನಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಬೇರಾವುದೇ ಕಾಯವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈರಿಸ್‌ನ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತ ಸಮ್ಮತಿಯಿರದಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಆವಿಷ್ಕಾರಕರು ಮತ್ತು ಸುದ್ದಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಮೊದಮೊದಲು ಅದನ್ನು "ಹತ್ತನೆಯ ಗ್ರಹ" ಎಂದೇ ಕರೆದರು. ಈರಿಸ್‌ನ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಪ್ಲುಟೊದ ಮರುವಿಂಗಡಣೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ವಾದವೆಂದೇ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಕೆಲವರು ಪರಿಗಣಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಪ್ಲುಟೊನಲ್ಲಿ ಕಡೆಗುಳಿದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳೆಂದರೆ ಅದರ ವಾಯುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಅದರ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹ ಶಾರನ್. ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಬಹುಶಃ ಪ್ಲುಟೊಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವೇ ಅಲ್ಲ: ಹಲವು ಇತರೆ ನೆಪ್ಚೂನಾತೀತ ಕಾಯಗಳು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಮತ್ತು ಈರಿಸ್ನ ರೋಹಿತದಿಂದ ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಪ್ಲುಟೊದಂತೆಯೇ ರಚಿತವಾಗಿದೆಯೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾದ ಡಿಸ್ನೋಮಿಯ ಎಂಬ ಉಪಗ್ರಹವು ಈರಿಸ್‌ನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. Trans-Neptunian object (nicknamed "Santa") has two moons (one of which is nicknamed "Rudolph") and is the fourth largest TNO behind Eris, Pluto, and (nicknamed "Easterbunny"). ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಖಗೋಳ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯಗಳ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಪ್ಲೂಟೊವನ್ನು ತಮ್ಮ ಗ್ರಹಮಂಡಲಗಳ ಮಾದರಿಗಳಿಂದ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಎಡೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹೊರತುಪಡಿಕೆಗಳು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿದ್ದವು; ಹೇಯ್‌ಡನ್ ಖಗೋಳವೀಕ್ಷಣಾಲಯವು ೨೦೦೦ರಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರದ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ತೆಗೆದಾಗ ಅದರ ಗ್ರಹ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಎಂಟು ಗ್ರಹಗಳಿದ್ದವು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿವಾದವು ಮುಖಪುಟ ಸುದ್ದಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪ್ಲೂಟೊ ಮರುವಿಂಗಡಣೆ - ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ಧಾರ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಗ್ರಹ ಪದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಅಧಿಕೃತ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಈ ನಿರ್ಣಯದ ಮೇರೆಗೆ, ಆಕಾಶಕಾಯವನ್ನು ಒಂದು 'ಗ್ರಹ'ವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಅದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು: ಕಾಯವು ಸೂರ್ಯನನ್ನು (ಅಥವಾ, ತನ್ನ ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು) ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು ಕಾಯವು ತನ್ನದೇ ಗುರುತ್ವ ಬಲದಿಂದ ಗೋಳಕಾರದಲ್ಲಿರುವಷ್ಟು ಭಾರಿಯಾಗಿರಬೇಕು. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ತನ್ನದೇ ಗುರುತ್ವವು ಕಾಯವನ್ನು ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಿತಿ ಸಮತೋಲನದ ಆಕಾರಕ್ಕೆ ತರಬೇಕು ಕಾಯವು ತನ್ನ ಕಕ್ಷೆಯ ನೆರೆಕೆರೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿರಬೇಕು. ಪ್ಲೂಟೊದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿನ ಇತರೆ ಕಾಯಗಳ ಕೇವಲ ೭% ನಷ್ಟಿದ್ದು (ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯು ತನ್ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಉಳಿದ ಕಾಯಗಳ ೧೭ ಲಕ್ಷ ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ), ಈ ಮೇಲಿನ ಮೂರನೆಯ ಷರತ್ತು ಪ್ಲೂಟೊದ ಮೇಲೆ ವಿಫಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಆಗತಾನೆ ಸೃಷ್ಟಿತ ಹೊಸ ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಅತೀತ ಕಾಯಗಳ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಪ್ಲುಟೊ ಮೊದಲ ಸದಸ್ಯವಾಗಬೇಕೆಂದು ಅಂ.ಖ.ಸಂ.ಯು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿತು. ೨೦೦೬ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ರಂದು ಅಂ.ಖ.ಸಂ.ಯು ಪ್ಲೂಟೊ, ಎರಿಸ್, ಮತ್ತು ಎರಿಸ್‌ನ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಡಿಸ್ನೋಮಿಯ ಇವುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಗ್ರಹಾಭ ಕ್ಯಾಟ ಲಾಗಿಗೆ ಸೇರಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ "(೧೩೪೩೪೦) ಪ್ಲೂಟೊ", "(೧೩೬೧೯೯) ಎರಿಸ್", ಮತ್ತು "(೧೩೬೧೯೯) ಎರಿಸ್ ೧ ಡಿಸ್ನೋಮಿಯ" ಎಂಬ ಅಧಿಕೃತ ಗ್ರಹಾಭ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. If Pluto had been given a minor planet name upon its discovery, the number would have been a little over a thousand rather than over 100,000. The first minor planet to be found after Pluto was 1164 Kobolda, a month later. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಈ ಮರುವಿಂಗಡಣೆಗೆ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿರೋಧವಿದೆ. ಪ್ಲೂಟೊವರೆಗಿನ ಗಗನಯಾತ್ರೆ ನವ ದಿಗಂತ''ದ ಮುಖ್ಯ ಪರೀಕ್ಷಕ ಆಲನ್ ಸ್ಟರ್ನ್‌ನು ಅಂ.ಖ.ಸಂ.ಯ ಈ ಮರುವಿಂಗಡಣೆ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿ, "ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ, ಇದೊಂದು ಕೆಟ್ಟ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ." ಸ್ಟರ್ನ್‌ನ ಪ್ರಸ್ತುತದ ವ್ಯಾಜ್ಯವೆಂದರೆ, ಈ ಹೊಸ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ತಮ್ಮ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಶುದ್ರಗಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭೂಮಿ, ಮಂಗಳ, ಗುರು ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. His other claim is that because less than five percent of astronomers voted for it, the decision was not representative of the entire astronomical community. Marc W. Buie of the Lowell observatory has voiced his opinion on the new definition on his website and is one of the petitioners against the definition. Others have supported the IAU. Mike Brown, the astronomer who discovered Eris, said "through this whole crazy circus-like procedure, somehow the right answer was stumbled on. It’s been a long time coming. Science is self-correcting eventually, even when strong emotions are involved." ಸಾರ್ವಜನಿಕರಲ್ಲಿ ಈ ಹೊಸ ವ್ಯಾಖಾನವು ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವರು ಮರುವಿಂಗಡಣೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ; ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಅಹವಾಲುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಅಂ.ಖ.ಸಂ.ಯು ತನ್ನ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆಯುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಭಾವುಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ಮೊದಲಿನಿಂದ ಗ್ರಹವೆಂದೇ ಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವ ಪ್ಲೂಟೊ ತಮಗೆ ಒಂದು ಗ್ರಹವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯುವುದೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಪೌರರು ಆವಿಷ್ಕರಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಗ್ರಹವಾದ ಪ್ಲೂಟೊದ ಸ್ತಿಥಿಯನ್ನು ಗ್ರಹವೆಂದೇ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಎಲ್ಲ ವಿರೋಧಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಬೇರೆ ಕೆಲವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. See also Pluto in fiction Pluto in astrology Solar eclipses on Pluto Pluto prototype Plutino ಉಲ್ಲೇಖಗಳು External links An examination of the redefinition of Pluto from a linguistic perspective. Pluto Profile by NASA's Solar System Exploration Website of the observatory that discovered Pluto Series of personal articles written by astronomers involved in the debate. "plutoed" - entries in the Urban Dictionary "pluto" v. - entries in the UrbanDictionary ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2736

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%88%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B3%8D%20%E0%B2%AA%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B2%BF

ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ

ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ- ನೆಪ್ಚೂನ್ನ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ (ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೩೦ AU) ಸೂರ್ಯನಿಂದ ೫೦ AU ಗಳವರೆಗಿನ ವಲಯ. ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯೊಳಗಿನ ಕಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆಯ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಕಾಯ ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಲ್ಸ್ ಮೋಡ ಮತ್ತು ಊರ್ಟ್ ಮೋಡಗಳ ಊಹೆಯಾಧಾರಿತ ಕಾಯಗಳೂ ಸೇರಿವೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಜೊತೆಯ ಒಡನಾಟದಿಂದ (೨:೧ ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನೆ) ೪೮ಖ.ಮಾ.ದಲ್ಲಿ ಗೋಚರ ತುದಿ (ಅಂದರೆ, ಕಾಯಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ಹಠಾತ್ ಬದಲಾವಣೆ; ಕೆಳಗಿನ ಕಕ್ಷೆಗಳ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ನೋಡಿ) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಪ್ರಸ್ತುತದ ಮಾದರಿಗಳಿಂದ ಈ ವಿಚಿತ್ರ ವಿತರಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಒಳ್ಳೆಯ ವಿವರಣೆಗಳು ದೊರಕಿಲ್ಲ. ಉಗಮಗಳು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಮೇಲೆ ಗುರು ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹಗಳು ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿವೆ ಎಂದು ಆಧುನಿಕ ಗಣಕಯಂತ್ರ ಛದ್ಮನಗಳಿಂದ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಮುಂಚಿನ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ, ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯು ಸಣ್ಣ ಕಾಯಗಳ ಜೊತೆ ಒಡನಾಟಗಳಿಂದಾಗಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಿತೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ಚಲನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಸುಮಾರು ೪೦ ಖ.ಮಾ. ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಯಗಳನ್ನು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ಸೆಳೆದು ಹೊರಕ್ಕೆಸೆಯಿತು. ಆದರೆ, ೩:೨ ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾಯಗಳು ಈ ಎಸೆತದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡವು. ಈ ಅನುರಣೀಯ ಕಾಯಗಳು ಪ್ಲುಟೀನೊಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದವು. ಪ್ರಸ್ತುತದ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಸದಸ್ಯ ಕಾಯಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವುಗಳ ಈಗಿನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲೇ ರೂಪುಗೊಂಡವು ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕಾಯಗಳು ಗುರುಗ್ರಹದ ಬಳಿ ಉದ್ಭವವಾಗಿ, ಗ್ರಹದ ಕಾರಣ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರ ವಲಯಗಳೆಡೆ ಎಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಊಹೆ ೧೯೪೩ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಸಿ. ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಕೆನೆಥ್ ಎ. ಎಡ್ಜ್‌ವರ್ತ್ ಎಂಬ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ರೀತಿಯ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಅಲ್ಪಾವಧಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳಿಗೆ (೨೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕಕ್ಷೀಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಅವಧಿ ಹೊಂದಿರುವ ಧೂಮಕೇತುಗಳು) ಈ ಪಟ್ಟಿಯು ಮೂಲವೆಂದು ೧೯೫೧ರಲ್ಲಿ ಜೆರಾರ್ಡ್ ಕೈಪರ್ನು ಸೂಚಿಸಿದನು. ೧೯೬೨ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ ಜಿ. ಡಬ್ಲ್ಯು. ಕ್ಯಾಮೆರಾನ್, ೧೯೬೪ರಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಡ್ ಎಲ್. ವಿಪಲ್, ಮತ್ತು ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯೊ ಫ್ರ್ನಾಂಡೆಸ್ ಅವರುಗಳು ಈ ಪಟ್ಟಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ವಿವರವಾದ ಊಹೆಯಾಧಾರಿತ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟರು. ಕಾಯದ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ನಂತರ ಈ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಕಾಯಗಳಿಗೆ ಕೈಪರ್‌ನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಯಿತು. ಹೆಸರು ಎಡ್ಜ್‌ವರ್ತ್‌ಗೆ ಮನ್ನಣೆ ಕೊಡಲು ಎಡ್ಜ್‌ವರ್ತ್-ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಪದವನ್ನು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಕಾಯ ಪದವು ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಪದಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಹಲವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳು ಈ ಪದವನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡುತ್ತವೆ; ಆದರೆ, ಇದು ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಯಗಳನ್ನೂ ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ (ಕೇವಲ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ), ಈ ಎರಡು ಪದ ಗುಚ್ಛಗಳು ಸಮಾನಾರ್ಥ ಪದಗಳಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು ೮೦೦ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಗಳನ್ನು ಇದುವರೆಗೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ. ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಕಾಯಗಳ ಉಪಗಣವಾದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳೂ ೧೯೯೨ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವೆಂದರೆ, ಗಣಕ ಯಂತ್ರ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಾಂಶದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು CCD-ಯುಕ್ತ ದೂರದರ್ಶಕಗಳು ದಕ್ಷ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯ ಶೋಧನೆಗೆ ಎಡೆ ಮಾಡಿ ಕೊಟ್ಟದ್ದು. ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ಲುಟೊ ಮತ್ತು ಶ್ಯಾರನ್ಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆದರೆ, ೨೦೦೦ರಿಂದೀಚೆಗೆ, ಸುಮಾರು ಇದೇ ಗಾತ್ರದ ಅಥವ ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳೂ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿವೆ. ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾದ ೫೦೦೦೦ ಕ್ವಾವಾರ್ ಒಂದು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವಾಗಿದ್ದು, ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹವಾದ ಸಿರಿಸ್ಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಪ್ಲುಟೊದ ಅರ್ಧ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೨೯ ಜುಲೈ ೨೦೦೫ರಂದು ಘೋಷಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡವು. ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ 28978 Ixion ಮತ್ತು ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾದ 20000 Varuna ಕಾಯಗಳು ಕ್ವಾವಾರ್‌ಗಿಂತ ಚಿಕ್ಕವಾಗಿದ್ದರೂ, ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದವೇ ಆಗಿವೆ. ಈ ಕಾಯಗಳು ಬಹುಶಃ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಹೊನಲಿನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಇವುಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ನಿಖರವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯ ಎರಿಸ್ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಪ್ಲುಟೊಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದು. ಈ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಕಾರಣವಾಗಿ ಗ್ರಹ - ಪದದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವೇ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗೀಡಾಯಿತು. ಇದು ಪ್ಲುಟೊಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಹಲವು ಬಾರಿ ಇದನ್ನು ಹತ್ತನೆ ಗ್ರಹವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಗಸ್ಟ್ ೨೪ ೨೦೦೬ರಂದು ಈ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಕಾರಣ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 'ಗ್ರಹ' ಪದದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು. ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇದರ ನಂತರದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ವದ ಹಲವೆಡೆಗಳಿಂದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಅಸಮ್ಮತಿಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಉಪಗ್ರಹವಾದ ಟ್ರಿಟಾನ್ ಒಂದು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾದ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ವಿಂಗಡಣೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ ಅನುರಣೀಯ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಾಯಗಳು ಬಹುತೇಕ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು (ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೫ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ > ೬೦೦) ಅನುರಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳ ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಂಗಡಣೆಗೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನೊಂದಿಗಿರುವ ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನೆ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು ಅಥವಾ ಕ್ಯೂಬಿವಾನೊಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ಕಾಯಗಳು ೨:೩ ಅನುರಣನೆ (ಸುಮಾರು ೩೯.೪ಖ.ಮಾ.ದಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು ೧:೨ ಅನುರಣನೆ (ಸುಮಾರು ೪೭.೭ ಖ್.ಮಾ.ದಲ್ಲಿ) ಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ದುರ್ಬಲ ಅನುರಣನೆಗಳು ೩:೪, ೩:೫, ೪:೭ ಮತ್ತು ೨:೫ಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ೧:೨ ಅನುರಣನೆಯು ಒಂದು ತುದಿಯೆಂದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪಟ್ಟಿಯ ಹೊರ ತುದಿಯೋ ಅಥವಾ ಯಾವುದೋ ತೆರವಿನ ಆರಂಭವೋ ಎಂದು ಸರಿಯಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ಚಿತ್ರವು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ: ಪ್ಲುಟೊ ಮತ್ತು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ಲುಟೀನೊಗಳು: ದೊಡ್ಡ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಾಯಗಳಾದ 90482 Orcus ಮತ್ತು 28978 Ixion, ಎರಡು ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆ ಕಾಯಗಳು (೧:೨ ಅನುರಣನೆಯ ಆಚೆ), ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಕಾಯವೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿರುವ ಎರಿಸ್. ಇದರಲ್ಲಿ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಕೆಂಪು ರೇಖಾಖಂಡಗಳಿಂದಲೂ (ಪುರರವಿಯಿಂದ ಅಪರವಿಯವರೆಗೆ ಚಾಚಿರುವ ರೇಖೆಗಳು), ಮತ್ತು ಓರೆಯನ್ನು Y ಅಕ್ಷದಲ್ಲೂ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಲವು ಅನುರಣೀಯ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಒಳಗೆ ಬರುತ್ತವಾದರೂ, ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿವೆ (ಸಣ್ಣ ಕೆಂಪು ಖಂಡಗಳು, ಕ್ವಾವಾರ್). ಮೊದಲು, ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ ಮಧ್ಯಮ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆ, ಕಡಿಮೆ ಓರೆ ಕಕ್ಷೆಗಳಿರುವ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯೆಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ದೊಡ್ಡ ಕ್ಯೂಬಿವಾನೊಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ನಂತರ, ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಒಂದು ದಪ್ಪನಾದ ತಟ್ಟೆ ಆಕಾರವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಯಿತು. ಈಗ ತಿಳಿದಂತೆ ಕಕ್ಷೀಯ ಓರೆಗಳ ವಿತರಣೆಗಳು ೪ ಮತ್ತು ೩೦-೪೦ ಡಿಗ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಶೀತ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣ ಎಂಬ ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಎಡೆ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಶೀತ ಗುಂಪು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯ ಆಚೆ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು, ಉಷ್ಣ ಗುಂಪು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಒಡನಾಟಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಪಸರಿಸಿದವು. ಈ ಶೀತ/ಉಷ್ಣ ಪದಗಳು ಅನಿಲ ಅಣುಗಳ ಹೋಲಿಕೆಯಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ತಾಪಮಾನವು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ, ಅನಿಲದ ಅಣುಗಳ ನಡುವಣ ಸಾಪೇಕ್ಷ ವೇಗಗಳೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ತಿಳಿದಿರುವ ಕಾಯಗಳ ಪ್ರಸ್ತುತದ ವಿತರಣೆಯು ಅವಲೋಕನಾ ಪಕ್ಷಪಾತದಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನೆದುರಿಸಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುವುದರಿಂದ, ಈ ಗುಂಪುಗಳು ಮರುಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಬಹುತೇಕ ಅವಲೋಕನೆಗಳು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಬಳಿಯಿರುವ ಕಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರಿತವಾಗಿವೆ. ಹೆಚ್ಚು ಓರೆಯುಳ್ಳ (ಉದಾ: 2004 XR190) ಕಾಯಗಳೂ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಬಳಿಯೇ ಸಿಕ್ಕಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಕಾಯಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೂರದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಮಂದವಾಗಿ ಕಾಣುವುದರಿಂದ, ಬಹುತೇಕ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವಾಗ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಕಕ್ಷೆಗಳ ವಿತರಣೆ ಮೇಲಿನ ಚಿತ್ರವು ತಿಳಿದ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅನುರಣೀಯ ಕಾಯಗಳು: ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಟ್ರೋಜನ್‌ಗಳು (೧:೧ ಅನುರಣನೆ), ಪ್ಲುಟೀನೊಗಳು (೨:೩), ಟುಟೀನೊಗಳು (೧:೨) ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಅನುರಣನೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ಇತರ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ತೋರಲಾಗಿದೆ. ದೃಢೀಕರಿತ ಪ್ಲುಟೀನೊಗಳನ್ನು ಗಾಢ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧:೨ ಅನುರಣನೆಯಿಂದಾಚೆಗೆ ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆ ಕಾಯ ಗಳನ್ನು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕುತೂಹಲಮಯವಾಗಿ, "ಶೀತ" ಕ್ಯೂಬಿವಾನೊಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಡಿಮೆ ಓರೆಯ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ (ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡಿ). ಕಂಡು ಬಂದಿರುವ ವಿತರಣೆಯು ಬಹಳ ಜಟಿಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಇದು ಸೌರಮಂಡಲದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಸಮಯದ ಮೂಲ ಸಂಚಯನ ತಟ್ಟೆಯ ಅವಶೇಷವೆಂದು ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ, ಈ ವಿತರಣೆಯು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗೆ ಸವಾಲಾಗಿದೆ. ಈಗ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಹಲವು ಪೈಪೋಟಿಯ ಮಾದರಿಗಳು ನೆಪ್ಚೂನ್ ವಲಸೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಕಣಗಳ ಒಂದು ಭಾರಿ ತಟ್ಟೆಯ ನಡುವಣ ಒಡನಾಟವು ಸಣ್ಣ ಕಣಗಳನ್ನು ಚದರಿಸುವುದಲ್ಲದೆ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ದೂರದ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ತಳ್ಳುತ್ತದೆ (ಸಂವೇಗದ ಹಸ್ತಾಂತರದಿಂದ) ಎಂದು ೮೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಯಿತು. ನಾಲ್ಕೂ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳು ಇದರ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಎದುರಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹವು ೫ ಖ.ಮಾ.ದಷ್ಟು ದೂರ ಹೊರಗೆ ಚಲಿಸಿ ಪ್ರಸ್ತುತದ ೩೦ ಖ.ಮಾ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಸಣ್ಣ ಕಾಯಗಳು ೨:೩ ಪ್ಲುಟೀನೊ ಅನುರಣನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೆರೆ ಸಿಕ್ಕುವುದನ್ನು ಇಂಥ ಮಾದರಿಗಳು ವಿವರಿಸಬಲ್ಲವು. ಆದರೆ, ಈ ವಿತರಣೆಯ ಹಲವು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತದ ಮಾದರಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಸಫಲವಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಲೇಖನದ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು "ವಿಶ್ಲೇಷಣಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಅತಿ ವೇಗವಾದ ಸಂಖ್ಯಾ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತಲೇ ಇವೆ". ಈ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ದೂರದ ಮತ್ತು ಊಹೆಯಾಧಾರಿತ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಜೊತೆ ಗೊಂದಲ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿತರಣೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯದ ಮಂದಕಾಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಕಾಂತಿಯುತ ಕಾಯಗಳು ವಿರಳ. ನಿಗದಿತ ಗಾತ್ರದ ಕೆಲವೇ ಕಾಯಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುವ ಸಂಚಯನ ಮಾದರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. ಈ N(D) ಸಂಬಂಧವು ಕಾಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಯನ್ನು ವ್ಯಾಸದ ಫಲನವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಂತಿ ಪ್ರವಣತೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಂದಲೂ ದೃಢಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಣತೆಯು ವ್ಯಾಸದ (D) ಒಂದು ಘಾತಕ್ಕೆ ವಿಲೋಮಾನುಪಾತದಲ್ಲಿದೆ. ಇದ್ದು, ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಳತೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ q = 4±0.5. ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು q=4 ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಆಲೇಖದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅನೌಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಕೇಳುವುದಾದರೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ೨೦೦-೪೦೦ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಗಿಂತ ೧೦-೨೦೦ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ೮ (=೨೩) ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಯಗಳಿವೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ೧೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸದ ಪ್ರತಿ ಕಾಯಕ್ಕೆ ೧೦೦ಕಿ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸದ ಸುಮಾರು ೧೦೦೦ (=೧೦೩) ಕಾಯಗಳಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ಗೋಚರ ಪ್ರಮಾಣವೊಂದೇ ತಿಳಿದಿರುವ ಅಂಶ. ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವನ್ನು ಭಾವಿಸಿಕೊಂಡು ಗಾತ್ರವನ್ನು ತರ್ಕಿಸಬೇಕು (ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳ ಪ್ರತಿಫಲನಾಂಶವನ್ನು ಭಾವಿಸುವುದು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಪಾಯಕಾರಿ). ಬಗೆಹರಿಯದ ವಿಷಯಗಳು ಕಾಣೆಯಾದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸಂದಿಗ್ಧತೆ ಸೌರಮಂಡಲದ ಉಗಮದ ಮಾದರಿಗಳು, ಗ್ರಹಗಳ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಹತ್ತಿರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ವಿತರಣೆ - ಇವುಗಳಿಂದ, ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಅಂದಾಜುಗಳು ಮಾದರಿಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದ್ದರೂ, ಭೂಮಿಯ ಸುಮಾರು ೩೦ ಪಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ, ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಅವಲೋಕನಾ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತಂದು ಕೊಂಡ ಮೇಲೂ ವಿತರಣೆಯು ಈ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯೆಂದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಅವಲೋಕಿತ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಮಾದರಿ ಗಳು ಹೇಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಕಡೇ ಪಕ್ಷ ೧೦೦ ಪಟ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಿದೆ. ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳ (>೧೦೦ ಕಿ.ಮೀ.) ಸಂಚಯನಕ್ಕೆ ಈ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಅವಶ್ಯಕವಾದ್ದರಿಂದ, ಕಾಣೆಯಾದ ಈ ೯೯% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಸುಮ್ಮನೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರಸ್ತುತದ ಕಡಿಮೆ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಯಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಈಗಿನ ಕಾಯಗಳ ಉತ್ಕೇಂದ್ರೀಯತೆ ಮತ್ತು ಓರೆಗಳಿಂದ, ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳು ಘೋರ ರಭಸದಿಂದುಂಟಾಗಿ, ಈ ಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚಯನದ ಬದಲು ನಾಶವೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಪ್ರಸ್ತುತದ ವಾಸಿಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವು ಅಥವಾ ಯಾವುದೋ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಮೂಲ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹರಡಿತೆಂದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಚೋಷಣೆಯನ್ನು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಪ್ರಭವಾವೊಂದರಿಂದಲೇ ವಿವರಿಸಲಾಗದು. ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಇನ್ನೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಉತ್ತರವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ, ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳಿಂದ ಪುಡಿಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕಾಯಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಂತಹ ಊಹೆ/ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಇವೆ. "ಕೈಪರ್ ಪ್ರಪಾತ" ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ೫೦ ಖ.ಮಾ.ದಿಂದ ಆಚೆಗೆ ದ್ವಿಗುಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆಂದು ಇದರ ಮುಂಚಿನ ಮಾದರಿಗಳು ಸೂಚಿಸಿದ್ದವು; ಆದರೆ, ಅವಲೋಕನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ೫೦ ಖ.ಮಾ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಕಾಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಥಟ್ಟನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಠಾತ್ ಬದಲಾವಣೆಗೆ "ಕೈಪರ್ ಪ್ರಪಾತ"ವೆಂದು ಹೆಸರು. ಈ ಇಳಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಇದು ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಗ್ರಹದಂಥ ಕಾಯದಿಂದ ಆಗಿರಬಹುದೆಂದು ಕೆಲವು ಅನುಮಾನಗಳಿವೆ. ಕಾಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುವ ಈ ಹಠಾತ್ ಇಳಿತವು ಕೇವಲ ಅವಲೋಕನೆಯ ಪರಿಣಾಮವಲ್ಲದೆ, ವಾಸ್ತವದ ಇಳಿತವೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಬರ್ನ್ಸ್‌ಟೀನ್, ಟ್ರಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಮತ್ತಿತರರು ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. "ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯ" ಪದಗುಚ್ಛ ಸೌರಮಂಡಲ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಬಹುತೇಕ ಮಾದರಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಹಿಮಪೂರಿತ ಗ್ರಹಾಭಗಳು ರೂಪುಗೊಂಡು, ನಂತರದ ಗುರುತ್ವ ಒಡನಾಟಗಳು ಕೆಲವು ಗ್ರಹಾಭಗಳನ್ನು ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವಲಯಕ್ಕೆ ವಿಸ್ಥಾಪಿಸಿದವು. ನಿಖರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನಿಗದಿತ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯೊಳಗೇ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಕಾಯವನ್ನು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪದಗುಚ್ಛವು ಹೊರ ಸೌರಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ಹಿಮಪೂರಿತ ಗ್ರಹಾಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ (ಸೌರಮಂಡಲದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅದರ ಬಹುತೇಕ ಕಕ್ಷೆಯು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಹೊರಗಿದ್ದರೂ ಸಹ) ಪದ ಆಗಿಹೋಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಎರಿಸ್ ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹವು ೬೭ ಖ.ಮಾ.ದ ದೀರ್ಘಾರ್ಧ ಅಕ್ಷವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಕೈಪರ್ ಪ್ರಪಾತದಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಯೇ ಹೊರಗಿದ್ದರೂ, ಆವಿಷ್ಕಾರಕ ಮೈಕಲ್ ಎ. ಬ್ರೌನ್ ಇದನ್ನು ಒಂದು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯವೆಂದೇ ಸಂಬೋಧಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪಟ್ಟಿಯ ಹೊರಗಿರುವ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಸಂಶೋಧಕರು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಜಾಗರೂಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅತಿ ಕಾಂತಿಯುತ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ ತಿಳಿದಿರುವ ಅತಿ ಕಾಂತಿಯುತ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳು (೪.೦ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ನಿರಪೇಕ್ಷ ಉಜ್ವಲತಾಂಕ ಹೊಂದಿರುವ) ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ: ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ಅತಿ ಕಾಂತಿಯುತ ಚದರಿದ ತಟ್ಟೆ ಕಾಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಹೊನಲು ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲಗಳು Dave Jewitt's page @ University of Hawaii The belt's name The Kuiper Belt Electronic Newsletter Wm. Robert Johnston's TNO page Minor Planet Center: Plot of the Outer Solar System, illustrating Kuiper gap Website of the International Astronomical Union (debating the status of TNOs) XXVIth General Assembly 2006 nature.com article: diagram displaying inner solar system, Kuiper Belt, and Oort Cloud SPACE.com: Discovery Hints at a Quadrillion Space Rocks Beyond Neptune (Sara Goudarzi) 15 August 2006 06:13 am ET ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2737

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%8A%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%8D%20%E0%B2%AE%E0%B3%8B%E0%B2%A1

ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ

ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ, (ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಎಪಿಕ್-ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ) - ಇದು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಸುಮಾರು ೫೦,೦೦೦-೧೦೦,೦೦೦ ಖ.ಮಾ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿರುವ ಧೂಮಕೇತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಗೋಳಾಕಾರದ ಊಹೆಯಾ ಧಾರಿತ ಮೋಡ. ಈ ದೂರವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಪ್ಲುಟೊವರೆಗಿನ ದೂರದ ೨೦೦೦ ಪಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರವಾದ ಪ್ರಾಕ್ಸಿಮಾ ಸೆಂಟಾರಿ ವರೆಗಿನ ದೂರದ ಸುಮಾರು ಕಾಲು ಭಾಗದಷ್ಟಿದೆ. ಪರಿಚಯ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅದರ ಒಳ ತಟ್ಟೆಯು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಯಾವುದೇ ಮೋಡವನ್ನು ಇದುವರೆಗೆ ನೇರವಾಗಿ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಧೂಮಕೇತು ಕಕ್ಷೆಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಈ ಮೋಡವು ಸೌರಮಂಡಲದೊಳಗೆ ಬರುವ ಬಹುತೇಕ ಅಥವಾ ಎಲ್ಲಾ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಮೂಲವೆಂದು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ (ಕೆಲವು ಅಲ್ಪಾವಧಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಗಿ ಬರುತ್ತವೆ). ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಒಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿಲ್ಸ್ ಮೋಡವೆಂಬ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಮೋಡವೊಂದು ಇದೆಯೆಂಬ ವಾದವಿದೆ; ಇದು ೨೦-೩೦ ೦೦೦ ಖ.ಮಾ.ದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ಹೊರ ತುದಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ೫೦ ರಿಂದ ೩೦೦೦ ಖ.ಮಾ.ದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಒಳ ತುದಿಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಉಳಿದ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡಕ್ಕಿಂತ ೧೦೦ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೌರಮಂಡಲದ ಹೊರತುದಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಒಂದು ಮೋಡದಿಂದ ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತವೆಂದು ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಎಸ್ಟೋನಿಯಾದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನಾದ ಅರ್ನ್‌ಸ್ಟ್ ಎಪಿಕ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದನು. ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಡಚ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನಾದ ಯಾನ್ ಹೆಂಡ್ರಿಕ್ ಊರ್ಟ್ನು ಸಂದಿಗ್ಧತೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಿ ವಿವರಿಸಲು ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪುನಃ ಬೆಳಕಿಗೆ ತಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದನು: ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಒಳ ಸೌರಮಂಡಲದ ಮೂಲಕ ಹಲವು ಬಾರಿ ಹಾದುಹೋದ ಮೇಲೆ ನಶಿಸಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗಿರಬೇಕಾದರೆ, ನಾವು ನೋಡುವ ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಿದ್ದರೆ (ಸೌರಮಂಡಲದ ಉಗಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ), ಈ ಧೂಮಕೇತುಗಳೆಲ್ಲಾ ಇಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ನಶಿಸಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಊಹೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಊರ್ಟ್ ಮೋಡವು ಕೋಟಿಗಟ್ಟಲೆ ಧೂಮಕೇತು ಕೋಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮೋಡವು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಬಹಳ ದೂರವಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿ ಸೌರ ವಿಕಿರಣವು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ಕೋಶಗಳು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಮೋಡವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳನ್ನು ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತ, ಅವು ನಶಿಸಿಹೋದಂತೆ ಹೊಸ ಧೂಮಕೇತುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಅವಶ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಧೂಮಕೇತುಗಳನ್ನು ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಲು, ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದಲ್ಲಿನ ಒಟ್ಟು ಧೂಮಕೇತು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚೇ ಇರಬೇಕೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಅಂದಾಜುಗಳು ಭೂಮಿಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ೫ರಿಂದ ೧೦೦ಪಟ್ಟಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಉಗಮ ಸುಮಾರು ೪೬೦ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕುಸಿದು ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆಯ ಅವಶೇಷವೇ ಈ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಮೋಡವು ಸೌರ ಮಂಡಲದೊಂದಿಗೆ ಸಡಿಲವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮೋಡದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಬಗೆಗಿರುವ ಸಮ್ಮತ ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ, ಊರ್ಟ್ ಮೋಡವು ಮೊದಲು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯೇ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡವನ್ನೂ ರೂಪಿಸಿತು. ಆದರೆ, ಗುರು ಗ್ರಹದಂಥ ಯುವ ಅನಿಲ ದೈತ್ಯದ ಜೊತೆಯ ಒಡನಾಟಗಳಿಂದ ಈ ಮೋಡದ ಕಾಯಗಳು ವಿಪರೀತವಾದ ದೀರ್ಘವೃತ್ತೀಯ ಅಥವಾ ಪರವಲೀಯ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಎಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟವು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಕಾಯಗಳನ್ನು ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಸಮತಳದಿಂದಲೂ ಆಚೆಗೆ ಚದರಿಸಿತು. ಇದು ಮೋಡದ ಗೋಳಾಕಾರದ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಹೊರಭಾಗಗಳಲ್ಲಿರುವಾಗ ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುರುತ್ವದೊಂದಿಗಿನ ಒಡನಾಟಗಳು ಇವುಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಕ್ರಮೇಣ ಸ್ವಲ್ಪ ವೃತ್ತಾಕಾರಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದವು. ಬೇರೆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದೆಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಕಟದ ಎರಡು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಸ್ಪರ ಒಂದರಮೇಲೊಂದು ಹರಡಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಷೋಭೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆಗ, ಆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಒಳ ಗ್ರಹಮಂಡಲದಲ್ಲಿನ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಬಹುದು. ನಕ್ಷತ್ರ ಕ್ಷೋಭೆಗಳು ಮತ್ತು ನೆಮೆಸಿಸ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮುಂದಿನ ೧ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದಲ್ಲಿ ಕ್ಷೋಭೆಯುಂಟು ಮಾಡುವ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿರುವುದು ಗ್ಲೀಸ್ ೭೧೦ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಕಾಣಬರದ ಸೂರ್ಯನ ಜೋಡಿ ನಕ್ಷತ್ರವೊಂದು ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದಿಂದಾಚೆ ದೀರ್ಘವೃತ್ತೀಯ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ ರಿಚರ್ಡ್ ಎ. ಮ್ಯುಲರ್ ಮತ್ತಿತರರು ಒಂದು ಆಧಾರ ನಿಯಮದಂತೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ನೆಮೆಸಿಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ನಕ್ಷತ್ರವು ಸುಮಾರು ೨.೬ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗಿ ಒಳ ಸೌರಮಂಡಲದತ್ತ ಹಲವಾರು ಧೂಮಕೇತುಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಾದವಿದೆ. ಈ ವಾದಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಬೆಂಬಲಿಗರಿದ್ದರೂ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ನೆಮೆಸಿಸ್‌ನ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಯಾವುದೇ ನೇರ ಪುರಾವೆಗಳು ದೊರಕಿಲ್ಲ. ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಕಾಯಗಳು ಇದುವರೆಗೆ, ಕೇವಲ ಮೂರು ಸಂಭವನೀಯ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ: ೯೦೩೭೭ ಸೆಡ್ನ, ಮತ್ತು . ಸುಮಾರು ೭೬ರಿಂದ ೯೨೮ ಖ.ಮಾ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ೯೦೩೭೭ ಸೆಡ್ನ ಮುಂಚೆ ತಿಳಿದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಇನ್ನೂ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದು, "ಒಳ" ಊರ್ಟ್ ಮೋಡಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಈ ಸೆಡ್ನ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದೇ ಆದರೆ, ಊರ್ಟ್ ಮೋಡವು ಮುಂಚಿನ ತಿಳುವಳಿಕೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರವೂ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ನಿಕಟವೂ ಆಗಿದೆಯೆಂದಾಗಬಹುದು. ಸೂರ್ಯಗ್ರಹವು ಮೊದಲು ಒಂದು ಸಾಂದ್ರವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ ಸಮೂಹದ ಭಾಗವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತೆಂಬ ವಾದಕ್ಕೆ ಇದನ್ನು ಒಂದು ಸಂಭವನೀಯ ಸಾಕ್ಷಿಯಂತೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ; ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಉಗಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾಯಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನಿಕಟದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳಿಂದ ಸೆಳೆದು ಎಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾಯಗಳು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಂತೂ ೯೦೩೭೭ ಸೆಡ್ನವನ್ನು ಒಂದು ನೆಪ್ಚೂನ್-ಅತೀತ ಕಾಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ; ಇದು ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಭಾವಿತ ಸ್ಥಾನದಷ್ಟು ದೂರವಿಲ್ಲದೆ, ಕೈಪರ್ ಪಾಟಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದೂರವಿದೆ. ಕೆಲವು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಕಾಯಗಳನ್ನು ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ ಕಾಯಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಾಯವು ೪೫ ಖ.ಮಾ. ಪುರರವಿ, ೪೧೫ ಖ.ಮಾ. ಅಪರವಿ ಮತ್ತು ೩,೨೪೧ ವರ್ಷಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಕಾಯವು ೨೧ ಖ.ಮಾ. ಪುರರವಿ, ೧,೦೦೦ ಖ.ಮಾ. ಅಪರವಿ, ಮತ್ತು ೧೨,೭೦೫ ವರ್ಷಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ಸೌರಮಂಡಲ ಧೂಮಕೇತು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ Galactic tide ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Representation, Southwest Research Institute The Kuiper Belt and The Oort Cloud The effect of perturbations by the Alpha Cen A/B system on the Oort Cloud ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

2738

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B3%81%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%20%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9

ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ

ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿರುವ ಬಹಳ ಸಣ್ಣ ಗ್ರಹ. ಈಗ ಅವುಗಳನ್ನು ಕುಬ್ಜಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವರು. ಮಂಗಳ ಹಾಗೂ ಗುರು ಗ್ರಹಗಳ ನಡುವಣ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್(Asteroid)ಗಳು ಇವೆ.ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೦೦೦ದಷ್ಟು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಗುರುತಿಸಲಾಗದ ಇನ್ನೂ ಸಾವಿರಾರು ಇರಬಹುದು.ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ 'ಸೆರೆಸ್'(ceres)ನ ವ್ಯಾಸ ಕೇವಲ ೬೮೭ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳು (೪೨೫ ಮೈಲಿಗಳು).ಇವುಗಳ ಗಾತ್ರ ೧೬ ರಿಂದ ೮೦೦ ಕಿ.ಮೀ.(೧ ರಿಂದ ೫೦೦ ಮೈಲಿಗಳು).ಇವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಲು ೬೪೩ ರಿಂದ ೫,೦೦೦ ದಿನಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್ ಗಳ ಹುಟ್ಟು,ಮಿಲಿಯಾಂತರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಚೂರುಚೂರಾದ ಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಆಗಿದೆ. ಮಂಗಳಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಗೂ ಗುರುಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳು (ಆಸ್ಟಿರಾಯಿಡ್ಸ್; ಮೈನರ್ ಪ್ಲಾನೆಟ್ಸ್). ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಇತರ ಸದಸ್ಯರಂತೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಭೂಮಿ, ಚಂದ್ರ ಇತ್ಯಾದಿ) ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ಸಹ ಜಡವಸ್ತುಗಳೇ (ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ). ಮಂಗಳ ಮತ್ತು ಗುರುಕಕ್ಷೆಗಳ ನಡುವೆ ಒಂದು ಗ್ರಹ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು ಎಂಬ ಊಹೆಯನ್ನು ಮೊದಲು ಮಂಡಿಸಿದವ ಯೋಹಾನ್ ಕೆಪ್ಲರ್ (1571-1630). ಅಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದ ಗ್ರಹಗಳು ಕೇವಲ ಆರು-ಬುಧ, ಶುಕ್ರ, ಭೂಮಿ, ಮಂಗಳ, ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ. 1766ರಲ್ಲಿ ವಿಟ್ಟೆನ್‍ಬರ್ಗಿನ ಟಿಶಿಯಸ್ ಎಂಬಾತ ಈ ಗ್ರಹಗಳ ಸರಾಸರಿ ಸೌರದೂರಗಳನ್ನು ಸನ್ನಿಹಿತವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುವ ಒಂದು ಅನುಭವಜನ್ಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ. ಇದನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ ಬೆಳಕಿಗೆ ತಂದವ ಬರ್ಲಿನ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದ ನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿದ್ದ ಜೆ.ಇ. ಬೋಡ್ (1747-1826). ಇವನು ಟಿಶಿಯಸಿನ ನಿಯಮವನ್ನು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಸಿ (1772) ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಖಾಲಿ ಜಾಗವನ್ನು ಭರ್ತಿಮಾಡುವ ಒಂದು ಗ್ರಹ ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿರಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಟಿಶಿಯಸ್ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ಬೋಡ್ ನಿಯಮವೆಂಬ (ಸರಿಯಲ್ಲದ) ಹೆಸರು ರೂಢಿಗೆ ಬಂದು ಉಳಿದು ಕೊಂಡಿದೆ. 1781ರಲ್ಲಿ ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹದ (ನೋಡಿ- ಯುರೇನಸ್) ಶೋಧವಾಯಿತು. (ಇದು ದೃಗ್ಗೋಚರಗ್ರಹವಲ್ಲ). ಇದರ ಕಕ್ಷಾಧಾತುಗಳ ಗಣನೆ ಮಾಡಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಈ ಗ್ರಹದ ಸರಾಸರಿದೂರ 19,191 ಖ.ಮಾ. ಎಂದು ತಿಳಿದರು. ಈ ವಾಸ್ತವಿಕ ದೂರ ಟಿಶಿಯಸ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅನುರೂಪ ಬೆಲೆಗೆ (19.6) ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಶ್ರೇಣಿಯ ಖಾಲಿಸ್ಥಳಕ್ಕೆ (2.8) ಅಧಿಕ ಮಹತ್ತ್ವ ಬಂದಿತು. ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸಿಸಿಲಿ ದೇಶದ ಖಗೋಳಜ್ಞ ಜುಸೆಪೀ ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ (1746-1826) ಎಂಬಾತ ಆಕಾಶದ ವೃಷಭರಾಶಿವಲಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಮಗ್ನನಾಗಿದ್ದ. 1801ರ ಜನವರಿ 1ರಂದು (19ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಥಮರಾತ್ರಿ), ಆ ವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸದಿದ್ದ, ಒಂದು ಹೊಸ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಅವನು ಗಮನಿಸಿದ. ಇದರಿಂದ ಕುತೂಹಲಾವಿಷ್ಟನಾಗಿ ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ಮುಂದಿನ ಎರಡು ರಾತ್ರಿಗಳ ಕಾಲವೂ ಎಡೆಬಿಡದೆ ಈ ನಕ್ಷತ್ರದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದಾಗ ಅದು ಬದಲಾಗಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸಾಪೇಕ್ಷಸ್ಥಾನಗಳು ಬದಲಾಗಲು ಯುಗಯುಗಗಳೇ ಬೇಕು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಹೊಸನಕ್ಷತ್ರ ನಿಜ ನಕ್ಷತ್ರವಲ್ಲ. ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಒಂದು ವಸ್ತುವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ತರ್ಕಿಸಿ ಅದು ಪ್ರಾಯಶಃ ಒಂದು ಧೂಮಕೇತು ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದ. ಆದರೆ ಈ ಕಾಯದ ವರ್ತನೆ ಬಲುವಿಚಿತ್ರವಾಗಿತ್ತು-ಜನವರಿ 14ರಂದು ಅದು ತನ್ನ ದಿಶೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಆ ವರೆಗೆ ಸ್ಥಿರನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ-ಪೂರ್ವ ದಿಶೆಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಆಗಂತುಕ ಕಾಯ ಜನವರಿ 14ರ ತರುವಾಯ ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಶೆಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು ತೊಡಗಿತು. ಉಚ್ಚಗ್ರಹಗಳು (ಎಂದರೆ ಸೂರ್ಯ-ಭೂಮಿ ಅಂತರದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಕಕ್ಷೆಗಳಿರುವ ಗ್ರಹಗಳು. ಮಂಗಳ, ಗುರು, ಶನಿ, ಇತ್ಯಾದಿ; ಬುಧ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರ ನೀಚ ಗ್ರಹಗಳು) ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ವಕ್ರಚಲನೆಯ (ರಿಟ್ರೊಗ್ರೇಡ್ ಮೋಷನ್) ನಿದರ್ಶನವಿದು. ಮುಂದೆ ಫೆಬ್ರುವರಿ 11ರ ವರೆಗೂ ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ಈ ನೂತನ ವಿಸ್ಮಯಕರ ಆಕಾಶಕಾಯವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ಅನಾರೋಗ್ಯ ನಿಮಿತ್ತ ಇದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಅವನಿಗೆ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಅಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ವೀಕ್ಷಣಕ್ರಮ ದೈಹಿಕವಾಗಿಯೂ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿಯೂ ಬಲು ಪ್ರಯಾಸಕರವಾದದ್ದು. ದೂರ ದರ್ಶಕವನ್ನು ಆಕಾಶದ ನಿಶ್ಚಿತ ವಲಯಗಳಿಗೆ ನಾಭಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ನಕ್ಷತ್ರ ಚಿತ್ರದ ತಯಾರಿಕೆ; ಇದನ್ನು ಆ ಮೊದಲೇ ತಯಾರಿಸಿ ಶಿಷ್ಟೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ ನಕ್ಷತ್ರಪಟದೊಡನೆ ಹೋಲಿಸುವುದು; ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಕಂಡುಬರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನಾದರೂ ಇದ್ದರೆ ಅದರ ಮೇಲೆ ಲಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಸಾಂದ್ರೀಕರಿಸಿ ಅಭ್ಯಾಸದ ಮುಂದುವರಿಸಿಕೆ. ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ಮಾಡಿದ್ದು ಇದೇ ಕಾರ್ಯವನ್ನು. ಆದರೆ ತನ್ನ ವೀಕ್ಷಿತಾಂಶಗಳಿಗೆ ಗಣಿತವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿ ಒಂದು ಖಚಿತ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತಳೆಯುವುದು ಅವನಿಗೆ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಇದೊಂದು ಹೊಸಗ್ರಹವೆಂದೂ ಇದರ ವರ್ಷ (ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಮುಗಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ಅವಧಿ) ಸುಮಾರು 4 ಭೂಮಿವರ್ಷಗಳೆಂದೂ ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದ್ದ. ಈ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಸಿರಿಸ್ ಎಂದು ಅವನೇ ಹೆಸರಿಟ್ಟದ್ದು. ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ತನ್ನ ಸಮಗ್ರ ವರದಿಯನ್ನೂ ಬೋಡ್‍ನಿಗೆ ಆಗಲೇ (ಜನವರಿ) ಬರೆದು ಕಳಿಸಿದ (ಇಟಲಿ ದೇಶದಿಂದ ಜರ್ಮನಿ ದೇಶಕ್ಕೆ). ಇದು ಬೋಡ್‍ನ ಹಸ್ತ ಸೇರಿದ್ದು ಮಾತ್ರ ಮಾರ್ಚ್ 20ರ ಸುಮಾರಿಗೆ. ಆ ವೇಳೆಗೆ ಈ ಆಗಂತುಕ ಕಾಯ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ತೀರ ಸಮೀಪವಾಗಿದ್ದು ಇದರ ವೀಕ್ಷಣೆ ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಗಣಿತಜ್ಞನೆಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆದ ಗೌಸನ (1777-1855) ಲಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಆಗಂತುಕ ಕಾಯದ ಜಾರಿಕೆಯ ಚಲನೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಕರ್ಷಿಸಿತು. ಈಗ ನಡೆಯಬೇಕಾದ ಕೆಲಸಗಳು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಮೂರು: ಕಾಯದ ವೀಕ್ಷಿತಾಂಶಗಳ ಯಾದಿ ತಯಾರಿಕೆ; ಈ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಗಣಿತಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿ ಕಾಯದ ಕಕ್ಷೆಯ ಹಾಗೂ ವರ್ತನೆಯ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ತೀರ್ಮಾನ; ಈ ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ಅದೇ ಕಾಯಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸಿ ಅದರ ಭವಿಷ್ಯ ಸ್ಥಾನ ನಿರ್ಣಯ (ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗ ಇರುವುದು ಇವೇ ಮುಂತಾದ ನಿರ್ಣಯ). ಪ್ಯಾಟ್ಸಿಯ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಂದ ತನಗೆ ದೊರೆತ ವೀಕ್ಷಣಾಂಶಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನ್ಯೂಟನ್ ಸೂತ್ರಗಳ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಗೌಸ್ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ನವಗಣಿತ ವಿಧಾನವನ್ನೇ ರೂಪಿಸಿದ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ಸಿರಿಸ್ ಗ್ರಹದ ಜಾತಕವನ್ನು ಬರೆದು ಅದರ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಖಚಿತವಾಗಿ ಹೇಳಿದ. ಮುಂದೆ ವೀಕ್ಷಣೆ ಇದನ್ನು ಸ್ಥಿರೀಕರಿಸಿತು. ಆ ತರುವಾಯ ಶೋಧಿಸಲಾದ ಇತರ ಮೂರು ಗ್ರಹಗಳು ಸಹ ಗೌಸ್ ಗಣಿತವಿಧಾನದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಕೌಶಲವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದುವು. ಇವೆಲ್ಲ ಗ್ರಹಗಳೂ ಟಿಶಿಯಸ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಖಾಲಿಸ್ಥಳವನ್ನು ಸೇರಿದಾಗ ಖಗೋಳಾನ್ವೇಷಕರಿಗೆ ಮೂಡಿದ ಸಮಸ್ಯೆ ಹೊಸತೇ-ಒಂದನ್ನು ಅರಸಿದಾಗ ಎರಡು ದೊರೆತವು; ಮುಂದೆ ಇದು ಮೂರಾಯಿತು; ಹಾಗಾದರೆ ಇದೇ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಗ್ರಹಗಳು ಇರಬಹುದೇ ಎಂಬುದು ಅದರ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ಶೋಧ ಮುಂದುವರಿದುದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆವಿಷ್ಕರಣಗೊಂಡ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ವಿವರ ಹೀಗಿದೆ: ಆವಿಷ್ಕರಣ ಕ್ರಮಸಂಖ್ಯೆ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಹೆಸರು ಆವಿಷ್ಕರಣದ ವರ್ಷ 1 ಸಿರಿಸ್ಜ ಜನವರಿ 1801 2 ಪಲ್ಲಾಸ್ಮಾ ಮಾರ್ಚ್ 1802 3 ಜೂನೋ 1804 4 ವೆಸ್ಟ್ 1807 ಐದನೆಯದರ ಶೋಧವಾದದ್ದು 1845ರಲ್ಲಿ. 1890ರ ವೇಳೆಗೆ 300ಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿ ಭಿನ್ನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಆವಿಷ್ಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇಂದಿನ (2004) ವರೆಗೆ ಸುಮಾರು 60,000 ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಒಂದು ಯಾದಿಯೇ ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ 1,500 ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಖಚಿತ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು 1940ರ ವೇಳೆಗೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಹೇಗೂ ಇರಲಿ-ಈ ವಸ್ತುಗಳ ಅನ್ವೇಷಣೆ ಇಂದು ಅಷ್ಟೇನೂ ಕುತೂಹಲಕಾರೀ ಹವ್ಯಾಸವಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಗಾತ್ರ: ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಕಾಶತಮ, ಪ್ರಾಯಶಃ ಅತಿದೊಡ್ಡ, ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ವ್ಯಾಸಗಳು ಹೀಗಿವೆ; ಸಿರಿಸ್ 785 ಕಿ.ಮೀ. (488 ಮೈ.); ಪಲ್ಲಾಸ್ 489 ಕಿಮೀ. (304 ಮೈ.); ವೆಸ್ಟ 399 ಕಿಮೀ. (248 ಮೈ.); ಜೂನೋ 190 ಕಿಮೀ. (118 ಮೈ.). ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದವು ಇಲ್ಲವೆಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ಹೇಳುವಂತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇದುವರೆಗೆ ನಿರ್ಧಾರವಾದ ಗಾತ್ರಗಳು ಮೇಲಿನವು. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಸಮಗ್ರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಖಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಅದು ಸುಮಾರಾಗಿ ಚಂದ್ರನ 1/20ರಷ್ಟು ಅಥವಾ ಭೂಮಿಯ 1/1600ರಷ್ಟು ಇರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜು. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳೆಲ್ಲವನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸಿ ಒಂದೇ ಗ್ರಹವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರೂ ಅದೊಂದು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯ ಗ್ರಹವಾಗಲಾರದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಭೂಮಿ, ಮಂಗಳ ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಗ್ರಹಗಳ ಗಾತ್ರದಲ್ಲೇ ಒಂದು ಗ್ರಹ ಮಂಗಳ ಹಾಗೂ ಗುರು ಕಕ್ಷೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದು ಮುಂದೆ ಅದೇ ಒಡೆದುಹೋಗಿ ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹಗಳಾದುವೆನ್ನುವ ಊಹೆಗೆ ಸರಿಯಾದ ಸಮರ್ಥನೆ ದೊರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಯ ಕಾಲದ ಅವಶೇಷಗಳೇ ಈ ಭಿನ್ನ ಆಕಾರಗಳ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳ ತುಣುಕುಗಳ ಸಮುದಾಯವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಕಕ್ಷೆಗಳು ಎಲ್ಲ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳೂ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಇತರ ಗ್ರಹಗಳಂತೆಯೇ (ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ) ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಸುಮಾರಾಗಿ ಭೂಕಕ್ಷೆಯ (ಎಂದರೆ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ) ತಲದ ಮೇಲೆಯೇ ಇವೆ. ಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತಕ್ಕೆ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಸರಾಸರಿ ಬಾಗು 9.50. ಸುಮಾರು 12 ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಬಾಗು 250ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು. ಬೆಟೂಲಿಯ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತಕ್ಕೆ 520ಗಳಷ್ಟು ಮಾಲಿಕೊಂಡಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಅರ್ಧದೀರ್ಘಾಕ್ಷಗಳು (ಸೆಮಿಮೇಜರ್ ಏಕ್ಸಸ್) 2.3ರಿಂದ 3.3 ಖ.ಮಾ.ಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಗ್ರಹಗಳ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ವರ್ಷಗಳು (ಸ್ಥಿರನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಮುಗಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ಅವಧಿ) 3.5ರಿಂದ 6 ವರ್ಷಗಳು. ಇಕಾರಸ್ (ನೋಡಿ) ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿದು. ಇದರ ಅರ್ಧದೀರ್ಘಾಕ್ಷ 1.0777 ಖ.ಮಾ. ಅಲ್ಲದೇ ಈ ಕಕ್ಷೆಯ ಉತ್ಕೇಂದ್ರತೆಯೂ (ಗೊತ್ತಿರುವ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಪೈಕಿ) ಗರಿಷ್ಠವಾಗಿದೆ (0.83). ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಬುಧಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಮೀಪತಮ ಗ್ರಹ. ಇದರ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸಹ ಅಡ್ಡದಾಟಿ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಬುಧನಿಗೆ ಸಮೀಪವಾಗಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ಇಕಾರಸ್ (ಧೂಮಕೇತುಗಳೂ ಉಲ್ಕೆಗಳೂ ಅಪವಾದ) ನಂತಹ ಅನೇಕ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಹಿಲ್ಡಗೊ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದು. ದೀರ್ಘಾಕ್ಷ 5.79 ಖ.ಮಾ. ಮತ್ತು ಉತ್ಕೇಂದ್ರತೆ 0.66. ಸೂರೋಚ್ಚ ಬಿಂದುವಿಗೆ (ಆಪ್-ಹೀಲಿಯನ್) ಈ ಗ್ರಹ ಬಂದಾಗ ಇದು ಗುರುಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನೂ ದಾಟಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಈ ವೈಚಿತ್ರ್ಯಗಳಿಂದಾಗಿ ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಭೂಮಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪ ಬರುವುದು ಉಂಟು. 1932ರಲ್ಲಿ ಅಪೋಲೋ, 1936ರಲ್ಲಿ ಅಡೋನಿಸ್, 1937ರಲ್ಲಿ ಹರ್ಮಿಸ್ ಭೂಮಿಗೆ 3,000,000 ಮೈಲಿಗಳಷ್ಟು ಹತ್ತಿರ ಬಂದು ಹೋದುವು. 1968ರಲ್ಲಿ ಇಕಾರಸ್ 4,000,000ಮೈಲಿಗಳಷ್ಟು ಸಮೀಪವೂ 1969ರಲ್ಲಿ ಇನ್ರ್ನೆಂದು 6,000,000 ಮೈಲಿಗಳಷ್ಟು ಸಮೀಪವೂ ಬಂದಿದ್ದವು. ಮುಂದೆಂದಾದರೂ ಭೂಮಿಗೂ ಒಂದು ಗಣನೀಯ ಗಾತ್ರದ ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹಕ್ಕೂ ಡಿಕ್ಕಿ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ಇಂಥ ಘಟನೆಯನ್ನು ಅಸಂಭಾವ್ಯ ಎನ್ನಲುಬಾರದು. ಅಗಣನೀಯ ಗಾತ್ರದ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ಭೂಮಿಯ ಗುರುತ್ವವಲಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದೊಡನೆ ಭೂತಲದೆಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಆಗ ವಾಯುಮಂಡಲದೊಡನೆ ಒದಗುವ ಘರ್ಷಣೆಯಿಂದ ಕಾದು ಉರಿದು ಬೂದಿಯಾಗಿ ನಾಶವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಉಲ್ಕೆಗಳ ಮೂಲವನ್ನು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದುಂಟು. ಇಂತಹ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ನಿಯರ್ ಅರ್ತ್ ಆಸೈರ್ಯಾಡ್ಸ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದೆ. ಕರ್ಕ್‍ವುಡ್ ತೆರಪುಗಳು: ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳ ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕುತೂಹಲಕಾರೀ ಅಂಶವುಂಟು. ಈ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಕೆಲವು ಕಡೆ ಬಲು ನಿಬಿಡವಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿವೆ; ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಕಡೆ ವಿರಳವಾಗಿ ಹರಡಿಹೋಗಿವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕಕ್ಷೆಗಳ ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವೆ ತೆರಪು(ಗ್ಯಾಪ್) ತಲೆದೋರಿದೆ. ಶನಿಗ್ರಹದ ಬಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂಥÀ ದೃಶ್ಯವಿದು. ಡೇನಿಯಲ್ ಕರ್ಕ್‍ವುಡ್ ಎಂಬಾತ 1866ರಲ್ಲಿ ಈ ತೆರಪುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ವಿವರಣೆ ನೀಡಿದ. ಹೀಗಾಗಿ ಕರ್ಕ್‍ವುಡ್ ತೆರಪುಗಳೆಂದೇ ಇವುಗಳಿಗೆ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಗುರುಗ್ರಹ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಮೇಲೆ ಬೀರುವ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಈ ತೆರಪುಗಳು ತಲೆದೋರಿವೆ ಎಂದು ಕರ್ಕ್‍ವುಡ್ ವಿವರಿಸಿದ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಗುರುವಿನ ದೂರದ ಸುಮಾರು 5/8 ರಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಅವಧಿ (ಎಂದರೆ ವರ್ಷ) ಗುರುವಿನ ಅವಧಿಯ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಇರುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪ್ರತಿ ಎರಡು ಸಲ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವಾಗ ಒಂದು ಸಲ ಗುರುವಿನ ಸಮೀಪ ಬರುವುದು ಮತ್ತು ಗುರುವಿನ ಪ್ರಬಲ ಆಕರ್ಷಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವುದು. ಇಂಥ ವಿದ್ಯಮಾನದ ಒಂದೇ ದಿಶೆಯ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಚಲಿಸಿ ಅದು ಇರಬೇಕಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ತೆರಪು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಗುರು ಗ್ರಹದ ವರ್ಷದ 1/3, 2/5, 3/5 ಮುಂತಾದ ಅವಧಿಗಳಿರುವ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳಿರುವಲ್ಲೆಲ್ಲ ಕರ್ಕ್‍ವುಡ್ ತೆರಪುಗಳಾಗಿವೆ. ಟ್ರೋಜನ್ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ತ್ರಿಕಾಯ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ (ಪ್ರಾಬ್ಲೆಮ್ ಆಫ್ ತ್ರೀ ಬಾಡಿಸ್) (ನೋಡಿ- ತ್ರಿಕಾಯ-ಸಮಸ್ಯೆ) 1772ರಲ್ಲಿ ಜೋಸೆಫ್ ಲೂಯಿ ಲ್ಯಾಗ್ರಾಂಜ್ ಎಂಬಾತ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವುದೇ ಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಎರಡು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಬಿಂದುಗಳಿರಬೇಕು, ಅಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅವುಗಳ ಸಮೀಪ ಯಾವುದೇ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಬಂದುದಾದರೆ ಅಲ್ಲೇ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲದ ವರೆಗೆ ಇರಬೇಕು ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿಯಿತು. ಸೂರ್ಯನೂ ಗುರುವೂ ಗುರುಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಸಮಭುಜತ್ರಿಭುಜವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಎರಡು ಬಿಂದುಗಳೇ ಇವು. ಈ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ಗುರುಕಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಗುರುವಿನ ಅವಧಿಯನ್ನೇ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಗುರು-ಸೂರ್ಯ ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಇವುಗಳ ಸ್ಥಾನ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂಥ ಗ್ರಹಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕುರಿತು ನಡೆಸಿದ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳ ಫಲವಾಗಿ 1906ರಿಂದ 1908ರ ವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 4 ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಶೋಧಿಸಲಾಯಿತು. ಈಗ ಸಾವಿರಗಟ್ಟಲೆ ಇವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದೇವೆ. ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣಗಳ ವೀರರಾದ ಟ್ರೋಜನ್ನರ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಈ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಟ್ರೋಜನ್ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಉಗಮ, ವಿಕಾಸನಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವಾಗ, ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಪ್ರಾಚಲಗಳ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರಾಂಕಗಳ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ, ಸೌರವ್ಯೂಹದ ವೈಚಿತ್ರ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸುವಾಗ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಪಾತ್ರ ಮಹತ್ತ್ವ ಪೂರ್ಣವಾದದ್ದು. ನೋಡಿ ೪೩೩ ಇರೊಸ್ ಅದೇ:ಇರಾಸ್ ಸೌರಮಂಡಲ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Alphabetical list of minor planet names (ASCII) (Minor Planet Center) Asteroid articles in Planetary Science Research Discoveries IAU Committee on Small Body Nomenclature JPL Asteroid Watch Site NASA Asteroid and Comet Watch Site Near Earth Asteroid Tracking (NEAT) Near Earth Objects Dynamic Site NEO MAP (Armagh Observatory) Spaceguard Centre TECA Table of next close approaches to the Earth When Did the Asteroids Become Minor Planets? ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

2739

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%82%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%B9%E0%B2%A6%20%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಸೂರ್ಯವ್ಯೂಹದ ಗ್ರಹಗಳು

ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ೮ ಗ್ರಹಗಳಿವೆ: ಬುಧ ಗ್ರಹ ಶುಕ್ರ ಗ್ರಹ ಭೂಮಿ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹ ಗುರು ಗ್ರಹ ಶನಿ ಗ್ರಹ ಯುರೇನಸ್ ಗ್ರಹ ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹ Mercury is the nearest planet to Sun. ನಮ್ಮ ಸೌರಮಂಡಲ

2741

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A7%E0%B3%82%E0%B2%AE%E0%B2%95%E0%B3%87%E0%B2%A4%E0%B3%81

ಧೂಮಕೇತು

ಧೂಮಕೇತು - ಸೂರ್ಯ ನನ್ನು ಪರಿಭ್ರಮಿಸಿ, ಕಡೇ ಪಕ್ಷ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ವಾಯುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಒಂದು ಬಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕಾಯ. ಧೂಮಕೇತುವನ್ನು ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ comet ಎನ್ನುತಾರೆ. ಧೂಮಕೇತು ಎನ್ನುವ ಪದ ಸಂಸ್ಕೃತದ್ದು. ಧೂಮಕೇತು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವಾಗ, ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅತಿಶೀತಲ ವಾಗಿ, ಇದರಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪದಾರ್ಥಗಳು, ಆವಿ(gas)ಗಳು ಘನೀಭವಿಸಿ, ಘನಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಬೇಗೆಯಿಂದ ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಲೆ, ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಾಲ(Tail)ವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಧೂಮಕೇತು ತಲೆಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಿಥೇನ್, ಅಮ್ಮೋನಿಯಾ ಆವಿಗಳು ಮತ್ತು ನೀರು ಘನಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಇನ್ನು ಗಡ್ಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ, ನಿಕೆಲ್ ಕ್ಯಾ ಲ್ಷಿಯಂ, ಮೆಗ್ನೀಷಿಯಂ, ಸಿಲಿಕಾನ್, ಸೋಡಿಯಂ ಮುಂತಾದ ಧಾತು (elements)ಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಅಥವಾ ಎರಡು ಬಾರಿ ಮಾತ್ರ ನೋಡಬಹುದಾದುದೆಂದರೆ ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತು. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೨೩೯, ಕ್ರಿ.ಪೂ ೧೬೪, ಕ್ರಿ.ಪೂ ೮೭ ನಂತರ ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೧೫೩೧, ಕ್ರಿ.ಶ ೧೬೦೭, ಕ್ರಿಶ ೧೬೮೨, ಕ್ರಿಶ ೧೭೫೮ ಹೀಗೆ ೭೫-೭೬ ವರ್ಷಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಂಡ ಚೀನೀಯರು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಬಿಲೋನಿಯನ್ನರು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಯ ಧೂಮಕೇತು ಆಗಮನ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಎಡ್ಮಂಡ್ ಹ್ಯಾಲಿ ಮುಂದಿನ ಅದರ ಭೇಟಿ ಬಗ್ಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ತಿಳಿಸಿದ್ದ. ೧೭೪೨ರಲ್ಲಿ ನಿಧನನಾದ ಎಡ್ಮಂಡ್ ಹ್ಯಾಲಿ ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆಯೂ ಆ ಧೂಮಕೇತುವನ್ನು ನೋಡಲೇ ಇಲ್ಲ. ೧೭೫೮ರಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಕಾಣಿಸಿದ ಧೂಮಕೇತು ಹ್ಯಾಲಿ ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಗೊಂಡು ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತವಾಯಿತು. ಎಡ್ಮಂಡ್ ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ೧೦೫ ವರ್ಷಗಳ ಮುಂಚೆ ಷೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್ ‘ಜ್ಯೂಲಿಯಸ್ ಸೀಸರ್’ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅದರ ಉಲ್ಲೇಖ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ೧೩೦೧ರಲ್ಲಿ ಇಟಲಿ ಚಿತ್ರಕಾರ ಗಿಯೆಟ್ಟೋನ ‘ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಬೆತ್ಲೇಹೇಮ್’ ಕೃತಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ಈ ಧೂಮಕೇತು ಎಂದು ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾ ವಿಶ್ವಕೋಶ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. ಷೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್‌ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾದ ನಂತರ ಖಗೋಳ ವಿದ್ಯಮಾನದ ಅಧ್ಯಯನ ಬಹು ವೇಗದಿಂದ ಬೆಳೆಯಿತು. ೧೯೧೦ ಮತ್ತು ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತು ಹ್ಯಾಲಿ ಹಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿತು. ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯಿಂದ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಸಮೀಪ ದರ್ಶನವಾಯಿತು. ೩೯0 ಲಕ್ಷ ಮೈಲಿಗಳಷ್ಟು ಹತ್ತಿರ ಬಂದಿದ್ದ ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಬಳಿಗೆ ವೇಗಾ೧ ಮತ್ತು ವೇಗಾ೨ ಹೆಸರಿನ ವಿಶೇಷ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಅಂದಿನ ಸೋವಿಯೆಟ್ ಯೂನಿಯನ್, ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದವು. ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಹೃದಯ ಭಾಗವೆಂದೇ ಹೆಸರಾದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ನ ಸ್ಪಷ್ಟ ಚಿತ್ರ ಆಗ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ದೊರಕಿತ್ತು. ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಏಜೆನ್ಸಿ ಗಿಯೆಟ್ಟೋ ಸಹ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ ಸನಿಹಕ್ಕೆ ತೆರಳಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಭೂಮಿಯೆಡೆಗೆ ತಿರುಗಿ ಅದ್ಭುತ ವಾದ ಭೂಮಿಯ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿತು. ಜಪಾನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ‘ಸಾಕಿ ಗಾಕಿ’ ಮತ್ತು ಸ್ಯುಸೈ ಎಂಬ ನೌಕೆಗಳಿಂದ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಲೆ ಹಾಕಿತು. ಹ್ಯಾಲಿ ಬರುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಬಹಳ ಉತ್ಸುಕವಾಗಿದ್ದ ಅಮೆರಿಕದ ನಾಸಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತ ಎಸ್‌ಟಿಎಸ್‌೫೧ಎಲ್‌ ಛಾಲೆಂಜರ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆ ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಕಕ್ಷೆಯತ್ತ ಧಾವಿಸುವ ಯೋಜನೆ ಹಾಕಿ ಕೊಂಡಿತ್ತು. ೧೯೮೬ರ ಜ. ೨೮ರಂದು ಉಡ್ಡಯನವಾದ ಎರಡು ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ಫೋಟಗೊಂಡು ದಾರುಣ ಅಂತ್ಯ ಕಂಡಿತು. ಪುನಃ ೨೦೬೧ರಲ್ಲಿ ಹ್ಯಾಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಆಗ ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಕಂಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ, ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಗೆ ಒಂದೇ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣ ಸಿಗುತ್ತದೆ.$ ಆಧಾರ $--(ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಟಿ.ಎಸ್.ಮಾಧವ:30-11-2013) ಚಿತ್ರ ಗ್ಯಾಲರಿ ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Comets Page at NASA's Solar System Exploration International Comet Quarterly How to Make a Model of a Comet audio slideshow – National High Magnetic Field Laboratory Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution Information about comets and asteroids ಉಲ್ಲೇಖ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

2744

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B3%AA%E0%B3%A9%E0%B3%A9%20%E0%B2%87%E0%B2%B0%E0%B3%8A%E0%B2%B8%E0%B3%8D

೪೩೩ ಇರೊಸ್

೪೩೩ ಇರೊಸ್-ಭೂಮಿಗೆ ಸಮೀಪವಿರುವ ಒಂದು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಅಂದರೆ ಆಸ್ಟಿರಾಯಿಡ್ಸ್/ ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್. ಇದನ್ನು ೧೮೯೮ರಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ.ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಈ ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿನೂತನ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇವುಗಳ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದೊಡನೆಯೇ ಈ ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಕ್ರಮಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ.ನಂತರ ಹೆಸರಿಡುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.ಅದೇ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಈ ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್‌ನ ಹೆಸರಿನ ಹಿಂದೆ ಇದರ ಕ್ರಮಸಂಖ್ಯೆ ೪೩೩ ಇದೆ.433 ಇರೊಸ್‌ನ ಹೆಸರನ್ನು ಗ್ರೀಕ್ ದೇವತೆ 'ಇರೊಸ್'ನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ನೋಡಿ ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ ಅದೇ:ಇರಾಸ್ ಸೌರಮಂಡಲ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಎಸ್ಟೆರೊಇಡ್ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ

2746

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%8E%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%9A%E0%B2%B0%E0%B3%80%E0%B2%B6%E0%B2%BF%E0%B2%AF%20%E0%B2%95%E0%B3%8B%E0%B2%B2%E0%B2%BF

ಎಸ್ಚರೀಶಿಯ ಕೋಲಿ

ಎಸ್ಚರೀಶಿಯ ಕೋಲಿ' ಒಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಾನಿಕರವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ. ಆದರ್ಶ ಜೀವಾಣುಗಳು ಜೀವ

2749

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%A6%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B6%20%E0%B2%9C%E0%B3%80%E0%B2%B5%E0%B2%BE%E0%B2%A3%E0%B3%81%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಆದರ್ಶ ಜೀವಾಣುಗಳು

ಆದರ್ಶ ಜೀವಾಣುಗಳನ್ನು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಜೀವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ತಿಳಿವಳಿಕೆಹೊಂದಲು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರ್ಶ ಜೀವಾಣುಗಳು

2750

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%95%E0%B3%86

ಜಿಂಕೆ

ಜಿಂಕೆ ಸಸ್ತನಿ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಪ್ರಾಣಿ. ಹೆಣ್ಣು ಜಿಂಕೆಯನ್ನು ಹರಿಣಿ ಎಂದು, ಗಂಡು ಜಿಂಕೆಯನ್ನು ಸಾರಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಗಂಡು ಜಿಂಕೆಗಳು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ತನ್ನ ಕೋಡುಗಳನ್ನು ಬಿಳಿಸಿ ಅದೇ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕೋಡು ಒಡಮೂಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಸಸ್ತನಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳು

2758

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%A6%E0%B2%BF%20%E0%B2%B6%E0%B2%82%E0%B2%95%E0%B2%B0

ಆದಿ ಶಂಕರ

ಸನಾತನ ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಾರಿ ಹೇಳಿದ ಆಚಾರ್ಯತ್ರಯರಲ್ಲಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಮೊದಲಿಗರು (ಆದಿ ಶಂಕರರು). ಕೇವಲ ೩೨ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜೀವಿಸಿದ್ದರು. ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು, ಈ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿಯೇ ದೇಶದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆ ಗಳಿಗೆ ಸಂಚರಿಸಿ ಗೀತಾಚಾರ್ಯ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಸಿದ್ಧಾಂತ ವಾದ "ಅದ್ವೈತ" ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಾರಿ, ಹಲವಾರು ಮತಗಳಿಂದ ದಾಳಿಗೊಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸನಾತನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಪುನರುತ್ಥಾನಗೊಳಿಸಿದರು. ಶೈವ, ವೈಷ್ಣವ, ಶಾಕ್ತ, ಗಾಣಪತ್ಯ, ಸೌರ ಹಾಗೂ ಸ್ಕಂದ ಮತಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ಷಣ್ಮತ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಕರಾದರು. ಆದಿಶಂಕರರು ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ಉಪನಿಷತ್ ಹಾಗು ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಗಳಿಗೆ ಭಾಷ್ಯ ಬರೆದ ಮೊದಲ ಆಚಾರ್ಯರಾದರು. ಜನನ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಕಾಲದ ಬಗ್ಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯಿದೆ. ಒಂದು ವಿಧದ ಪ್ರಕಾರ ಇವರು 8 ನೇ(ಕ್ರಿ.ಶ್.೭೮೮) ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯದ ಕಾಲಟಿ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯ ಒಂದು ಬಡ ನಂಬೂದರಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಇವರು ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆ ಶಿವಗುರು, ತಾಯಿ ಆರ್ಯಾಂಬೆ. ಹುಟ್ಟಿದ ದಿನ ವಿಭವ ಸಂವತ್ಸರದ ವೈಶಾಖ ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಪಂಚಮೀ ತಿಥಿಯಂದು. ಇವರು ಆತ್ರೇಯ ಗೋತ್ರದ ಯಜುರ್ ವೇದದ ತೈತ್ತ್ರೀಯ ಶಾಖೆಯವರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಮಹಿಳೆಯರೂ ಮಾತೃಸ್ವರೂಪಿಣಿಯರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ತಂದೆ ಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ಬಾಲ್ಯದ ವಿವರಗಳು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ತಂದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿತಳೆದ ಇವರು ಸನ್ಯಾಸತ್ವವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವತ್ತ ಒಲವು ತೋರಿದರು. ಆದರೆ ಒಬ್ಬನೇ ಮಗನಾಗಿದ್ದ ಶಂಕರ ರನ್ನು ಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗಿ ನೋಡಲು ತಾಯಿಗೆ ಮನಸ್ಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ತಾಯಿಯ ಮನವೊಲಿಸಲು ಶಂಕರರು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಪಡಬೇಕಾಯಿತು. ಆಕೆಯ ಅಂತಿಮ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ತಾನು ಎಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಆಕೆಯ ಎದುರು ಬಂದು ನಿಲ್ಲುವುದಾಗಿ ಮಾತು ಕೊಟ್ಟ ಶಂಕರರು ಸೂಕ್ತ ಗುರುವಿಗಾಗಿ ಹುಡುಕುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ಪಯಣವನ್ನಾರಂಭಿಸಿದರು. ತಾಯಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಮಾತಿನ ಪ್ರಕಾರ ಆಕೆಯ ಕೊನೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಲಟಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಶಂಕರರು ಆಕೆಯ ಅಂತಿಮ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು. ನರ್ಮದಾ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದ ಶಂಕರರು ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ಗುರುಗಳನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಅವರಿಂದ ಯೋಗ, ವೇದ, ಉಪನಿಷತ್, ವೇದಾಂತಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದ ನಂತರ ಕಾಶಿಗೆ ತೆರಳಿ ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಅವರಿಗೂ ವೇದಾಂತದ ಪಾಠ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟರು. ಜೀವನದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲುಗಳು ದೇಶದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಿದ ಶಂಕರರು ಅನೇಕರನ್ನು ಅಧ್ಯಾತ್ಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಡನ ಮಿಶ್ರರನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದ ಘಟನೆ ಬಹು ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ಮಂಡನ ಮಿಶ್ರರೇ ನಂತರ ಶ್ರೀ ಸುರೇಶ್ವರಾಚಾಯ೯ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಶಿಷ್ಯರಾದರು. ದೇಶದ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಪೀಠ (ಮಠ) ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪೀಠಕ್ಕೂ ತಮ್ಮ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬ ಶಿಷ್ಯರನ್ನು ಪೀಠಾಧಿಪತಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದರು."ಅದ್ವೈತ" ಸಿದ್ಧಾಂತ ವನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಹಲವಾರು ಪಂಡಿತರನ್ನೂ ಶಾಸ್ತ್ರವೇತ್ತರನ್ನೂ ಜಯಿಸಿ, ಸರ್ವಜ್ಞ ಪೀಠವನ್ನೇರಿದರು. ಭಾರತದ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ವಾದ ಮಾಡಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಜಯಿಸುವವರೇ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಹೀಗೆಳೆದು ಶಾರದೆಯ ದೇಗುಲದ ದಕ್ಷಿಣದ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಸಿದ್ದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಪಂಡಿತರ ಬಾಯಿ ಮುಚ್ಚಿಸಿದರು; ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಾಲ್ಕು ಪೀಠಗಳು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ: ಬದರಿ ಪೀಠ - ಉತ್ತರ ಜ್ಯೋತಿರ್ ಮಠ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ: ಶೃಂಗೇರಿ ಪೀಠ - ದಕ್ಷಿಣ ಶಾರದಾ ಮಠ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ: ಪುರಿ ಪೀಠ - ಪೂರ್ವಾ ಗೋವರ್ಧನ ಮಠ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ದ್ವಾರಕಾ ಪೀಠ - ಪಶ್ಚಿಮ ಮಠ ಕಾಳಿಕಾ ಪೀಠ ಈ ನಾಲ್ಕೂ ಮಠಗಳು ಇಂದಿಗೂ ತಮ್ಮ ಗುರು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಮಂದಿ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಶಂಕರರು ಬಾದರಾಯಣರ "ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ"(ವೇದಾಂತಸೂತ್ರ / ಶಾರೀರಿಕ ಸೂತ್ರ )ಗಳಿಗೆ ಭಾಷ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತೆಗೆ ಭಾಷ್ಯವನ್ನು ಬರೆದು ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಇವರು ರಚಿಸಿದ "ಭಜ ಗೋವಿಂದಮ್" ಸ್ತೋತ್ರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದುದು. ಹಲವಾರು ಇತರ ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನೂ ಶಂಕರರು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ "ಅದ್ವೈತ" ಸಿದ್ಧಾಂತ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ "ದ್ವಿ" ಎಂದರೆ ಎರಡು ಎಂದರ್ಥ. ಹಾಗಾಗಿ "ಅ" + "ದ್ವೈತ" ಅಂದರೆ "ಎರಡಲ್ಲದ್ದು" ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು. ಅದ್ವೈತ ಸಿಧ್ಧಾಂತದ ಮೂಲ ಸಾರವೇ ಇದು. "ಆತ್ಮ" ಮತ್ತು "ಪರಮಾತ್ಮ" ಎಂಬುದು ಎರಡು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅಂಶಗಳಲ್ಲ. ಇರುವುದು ಒಂದೇ. ಆತ್ಮನೇ ಪರಮಾತ್ಮನು . ಪರಮಾತ್ಮನೇ ಆತ್ಮನು. "ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ" (ನನ್ನೊಳಿರುವ ಆತ್ಮವೇ ಪರಂಬ್ರಹ್ಮ), "ತತ್ ತ್ವಮ್ ಅಸಿ" (ನೀನು ಅದೇ ಆತ್ಮದಿಂದ ಆಗಿರುವೆ) ಎಂಬುದು ಅದ್ವೈತ ತತ್ವದ ಮೂಲ ಮಂತ್ರ. ಇದಲ್ಲದೇ ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಪರಮಾತ್ಮ, ಅಂದರೆ "ಆತ್ಮ", ಅದು ಮಾತ್ರ ಸತ್ಯ; ಈ ಜಗತ್ತಿ ನಲ್ಲಿ ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲವೂ ಮಿಥ್ಯ ಹಾಗೂ "ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಮಯಂ ಜಗತ್" (ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಪರಮಾತ್ಮನಿಂದಲೇ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ) ಎಂಬುದಾಗಿ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಾರಿದರು.1 ಮೌನವೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಶಂಕರ ಕೃತ ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿಸ್ತೋತ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರವಾದ ಮಾತಿದೆ: ಚಿತ್ರಂ ವಟತರೋರ್ಮೂಲೇ ವೃದ್ಧಾಃ ಶಿಷ್ಯಾ ಗುರೂರ್ಯುವಾ| ಗುರೋಸ್ತು ಮೌನಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಶಿಷ್ಯಾಸ್ತುಚ್ಛಿನ್ನಸಂಶಯಾಃ|| ಇದರ ಅರ್ಥ ಹೀಗೆ: ವಿಚಿತ್ರವಾದ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ, ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ವೃದ್ಧರಾದ ಶಿಷ್ಯರೂ ಮತ್ತು ಯುವಕನಾದ ಗುರುವೂ ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ. ಗುರುವಿನ ಮೌನವೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವಾಗಿದೆ. ಅದರಿಂದಲೇ ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಶಯಗಳೆಲ್ಲಾ ಪರಿಹಾರವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೊರಕೊಂಡಿಗಳು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಸಮೈಕ್ಯತೆ ಸಾರಿದ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು, ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ, ೨೩ಏಪ್ರಿಲ್೨೦೧೫ ಲೋಕಗುರು ಶಂಕರ, ವಿಜಯವಾಣಿ, ೨೩ಏಪ್ರಿಲ್೨೦೧೫ ಆದಿಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಲ್ಲಾಪ (ಸಲ್ಲಾಪ.ಕಾಂ) ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿಸ್ತೋತ್ರ:ಮೌನವೇ ಗುರುವಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ;4 Sep, 2017 ಶ್ರೀಮದ್ ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಆದಿಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ಈ ಪುಟಗಳನ್ನೂ ನೋಡಿ ಅದ್ವೈತ | ಭಗವದ್ಗೀತಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ ಉತ್ತರ ಮೀಮಾಂಸಾ ಉಲ್ಲೇಖ ಇತಿಹಾಸ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು

2761

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B6%E0%B3%83%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%87%E0%B2%B0%E0%B2%BF

ಶೃಂಗೇರಿ

ಶೃಂಗೇರಿಯು ,ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಡಿಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ತಾಲೂಕು.https://www.karnataka.com/sringeri/about-sringeri/ ೮ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾದ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಮಠಗಳಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿಯು ಪ್ರಪ್ರಥಮವಾದ್ದು. ಮತ್ತಿತರೆ ಮಠಗಳನ್ನು ಅವರು ಬದರಿ, ಪುರಿ ಮತ್ತು ದ್ವಾರಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಶೃಂಗೇರಿಯು ತುಂಗಾ ನದಿ ತಟದಲ್ಲಿರುವ ಚಿಕ್ಕ ಊರು. ಶ್ರೀ ಭಾರತೀ ಕೃಷ್ಣತೀರ್ಥರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು ಕೇರಳ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಮರದ ಮತ್ತು ಹಂಚಿನ ಚಾವಣಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಿನ್ನದ ವಿಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀ ಗಂಧದ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಬದಲಿಸಿದರು. ಇತಿವೃತ್ತ ಶೃಂಗೇರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು.ಋಷ್ಯಶೃಂಗಗಿರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ - ಇದು ಸಮೀಪದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಒಂದು ಬೆಟ್ಟದ ಹೆಸರು. ಪ್ರತೀತಿಗನುಸಾರವಾಗಿ ಈ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲೇ ಋಷಿ ವಿಭಾಂಡಕ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗ ಋಷ್ಯಶೃಂಗ ಇದ್ದದ್ದು. ಋಷ್ಯಶೃಂಗನ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ರಾಮಾಯಣದ ಬಾಲಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ವಸಿಷ್ಠ ತಿಳಿಸುವ ಉಪಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಋಷ್ಯಶೃಂಗ ರೋಮಪಾದ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ತರಿಸಿದ ಕಥೆ ಇದೆ. ಶೃಂಗೇರಿಯ ಅನೇಕ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ವಿದ್ಯಾಶಂಕರ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಇದನ್ನು ೧೪ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಹುಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರ ಗುರು ಮಹರ್ಷಿ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ನಂತರದ ಅನೇಕ ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರು ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟ ಕಾಣಿಕೆಗಳ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ. ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾದರೂ ಈ ದೇವಾಲಯ ಇನ್ನೂ ಹಿಂದಿನ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ್ದೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ವಿಜಯನಗರದ ಕಾಲದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ - ಎರಡರ ಸಮಾಗಮವನ್ನು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ವಿದ್ಯಾಶಂಕರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮೇಷಾದಿ ರಾಶಿ ಸೂಚಕ ಕಂಬಗಳಿವೆ. ಈ ರಾಶಿ ಕಂಬಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಸೂರ್ಯ ಯಾವ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೊ ಆ ರಾಶಿ ಸೂಚಕ ಕಂಬದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಥಮ ಉಷಾ ಕಿರಣಗಳು ಬೀಳುತ್ತವೆ. ಶೃಂಗೇರಿಯ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು, ಋಷ್ಯಶೃಂಗರ ತಂದೆಯವರಾದ ವಿಭಾಂಡಕ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ತಾವು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಶಿವಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಐಕ್ಯರಾದರೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಅದು ಶೃಂಗೇರಿಪಟ್ಟಣದ ಹತ್ತಿರದ ಒಂದು ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮಲಹಾನಿಕೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದ್ದು, ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆಯದು, ಶೃಂಗೇರಿಯಿಂದ ೧೦ ಕಿ. ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಕಿಗ್ಗ ಅಥವಾ ಋಶ್ಯಶೃಂಗಪುರವೆಂಬ ಊರಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಋಶ್ಯಶೃಂಗರ ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿ,ತಾವು ನಿತ್ಯವೂ ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಶಿವಲಿಂಗದೊಳಗೆ ಐಕ್ಯವಾಯಿತೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಶೃಂಗೇರಿ ತಾಲೂಕು ಕೊಪ್ಪ, ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಶೃಂಗೇರಿ ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರಿನಿಂದ ೮೯ ಕಿ. ಮೀ.ಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಬೀರೂರು ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗದ ರೈಲ್ವೆ ಸ್ಥಾನಕದಿಂದ ಶೃಂಗೇರಿ ಸುಮಾರು ೯೬ ಕಿ.ಮೀ.ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿದರೆ, ಮಂಗಳೂರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ೧೦೭ ಕಿ.ಮೀ.ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ೩೨೦ ಕಿ. ಮೀ. ದೂರದ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಹಗಲು-ರಾತ್ರಿಗಳ ಬಸ್ ಸೌಲಭ್ಯವಿದ್ದು,ಕಾಡು, ಕಣಿವೆ, ಗಿರಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ, ನಿಸರ್ಗದ ರುದ್ರರಮಣೀಯತೆಯನ್ನು, ಪ್ರಯಾಣಿಸುವಾಗ ನೋಡಿ ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.https://www.makemytrip.com/routeplanner/bangalore-sringeri.html ಇಲ್ಲಿನ ಬಹುಪಾಲು ಜನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಡಿಕೆ ಹಾಗು ಭತ್ತ ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳಾಗಿವೆ. ಕಾಫಿ , ಬಾಳೆ ,ವೆನಿಲ್ಲಾ, ವೀಳ್ಯದೆಲೆ, ಕರಿಮೆಣಸು ಮತ್ತು ಏಲಕ್ಕಿಯನ್ನು ಅಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಿಶ್ರಬೆಳೆಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ವಿದ್ಯಾಮಾತೆ ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಆಜನ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಗಳು. ಇವರು ವಿಶ್ವರೂಪರ ಮಡದಿ ಉಭಯಭಾರತಿಯವರ ಶಾಸ್ತ್ರಸಂಪನ್ನತೆ, ಅಪ್ರತಿಮ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದ್ದರು. ಆಕೆಯ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಶ್ರೀಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಉಭಯಭಾರತಿ ಅವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಪಟ್ಟವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಮುಂದೆ ಉಭಯಭಾರತಿ ಅವರು ವಿರಾಗಿಣಿಯಾಗಬೇಕೆಂದಾಗ, ಶ್ರೀಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು "ಅಮ್ಮಾ ತಾವು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಸ್ವರೂಪಿಣಿಯೇ ಆಗಿದ್ದೀರಿ, ತಾವು ಇರುವ ಸ್ಥಳವೇ ಶಾರದಾಮಂಡಲಪ್ರಭಾವಲಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ನೀವು ನೆಲೆಸಿ, ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಬೇಕು. ನನ್ನ ಮಾನಸ ಮತ್ತು ಧೀಃಶಕ್ತಿಯ ಅಧಿದೇವತೆಯಾಗಿ, ಸರಸ್ವತಿಯಾಗಿ, ಮಾತೃಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿ" ಎಂದು ನಮ್ರವಾಗಿ ಕೋರುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಮಾತಿನಂತೆ ಉಭಯಭಾರತಿ ಅವರು ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯವು ಶ್ರೀ ಆದಿಶಂಕರರು ದಕ್ಷಿಣಾಮ್ನಾಯ ಪೀಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಶ್ರೀ ಆದಿ ಶಂಕರರು ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಿದ ಶ್ರೀ ಚಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀಗಂಧದ ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಶಾರದ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆಡಂಬರವಿಲ್ಲದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಶ್ರೀ ಭಾರತೀ ಕೃಷ್ಣ ತೀರ್ಥರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು ಕೇರಳ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಮರದ ಮತ್ತು ಹಂಚಿನ ಛಾವಣಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಿನ್ನದ ವಿಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀಗಂಧದ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಬದಲಿಸಿದರು. ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಶೃಂಗೇರಿ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳಿದ್ದು ಅವುಗಳದ್ದೇ ಆದ ಮಹತ್ವ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಆವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಳಿಕಾಂಬ ದೇವಸ್ತಾನ, ದುರ್ಗಾ ದೇವಸ್ತಾನ, ಕೆರೆ ಆಂಜನೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಾಲ ಭೈರವ ದೇವಸ್ಥಾನ (ಇವು ೪ ದಿಕ್ ಪಾಲಕ ದೇವರುಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವನ್ನು ಆದಿ ಶಂಕರರು ಸ್ತಾಪಿಸಿರುತ್ತಾರೆ). ಇವಲ್ಲದೆ, ಬೆಟ್ಟದ ಮಲಹಾನಿಕೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ(ಋಷ್ಯಶೃಂಗ ಮುನಿಗಳ ತಂದೆ), ಚಪ್ಪರದಾಂಜನೇಯ ದೇವಾಲಯ, ವೆಂಕಟರಮಣ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಶೃಂಗೇರಿ ಪಟ್ಟಣದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲೇ ಪುರಾತನವಾದ ಪಾರ್ಶ್ವನಾಥ ತೀರ್ಥಂಕರರ ಜೈನ ಬಸದಿಯೊಂದಿದೆ. ಶೃಂಗೇರಿಯು ತುಂಗಾ ನದೀ ತೀರದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಸಿರಿಮನೆ ಜಲಪಾತ- ಇದೊಂದು ಸುಂದರ ನಿಸರ್ಗದ ಮಡಿಲಲ್ಲಿರುವ ಪುಟ್ಟ ಜಲಪಾತ. ಈ ಜಲಪಾತವು ಕಿಗ್ಗಾ ಋಷ್ಯಶೃಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕೇವಲ ಐದು ಕಿಲೋ ಮೀಟರುಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮಘೇಬೈಲು ಜಲಪಾತ - ಇದು ಸಿರಿಮನೆಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಜಲಪಾತ. ನರಸಿಂಹ ವನ - ತುಂಗಾ ನದಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹ ವನವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಜಗದ್ಗುರುಗಳ ನಿವಾಸವಿದ್ದು ಪ್ರತಿ ದಿನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ದರ್ಶನ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ವೇದ ಪಾಠಶಾಲೆ, ಸಂಸ್ಕ್ರತ ಗ್ರಂಥಾಲಯವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಗೋಶಾಲೆ, ಗಜ ಶಾಲೆ ಕೂಡ ಇದೆ. ಕುದುರೆಮುಖ - ಕುದುರೆಮುಖ ಸುಂದರ ಗಿರಿಧಾಮವಾಗಿದ್ದು , ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರ ಪರಿಸರ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಚಾರಣಿಗರ ಸ್ವರ್ಗವೆನಿಸಿದೆ. ಇದು ಶೃಂಗೇರಿಯಿಂದ ೫೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಗಂಗಾಮೂಲ - ತುಂಗಾ ಭದ್ರಾಹಾಗೂ ನೇತ್ರಾ ನದಿಗಳ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನ. ನರಸಿಂಹ ಪರ್ವತ - ಚಾರಣಪ್ರಿಯರಿಗೆ ಇದೊಂದು ಸುಂದರ ಸ್ಥಳ. ಇದು ಕಿಗ್ಗಾ ಊರಿನ ಸಮೀಪವಿದೆ. ಹನುಮಾನ್ ಗುಂಡಿ (ಸೂತನಬ್ಬಿ) ಜಲಪಾತ- ಇದು ಗಂಗಾಮೂಲದ ಸಮೀಪವಿದೆ. ಕೆರೆಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ಕುದುರೆಮುಖಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಹೋಬಳಿಗಳು ಕಸಬ ಕಿಗ್ಗಾ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳು ಅಡ್ಡಗದ್ದೆ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿ-(ಗ್ರಾಮಗಳು-ಬೆಳಂದೂರು,ಕಾವಡಿ) ಹೊಳೇಕೊಪ್ಪ ಮರ್ಕಲ್ (ಕೋಗೋಡು, ಗಂಡಘಟ್ಟ, ಯಡದಳ್ಳಿ, ಯಡದಾಳು) ಕೂತಗೋಡು ಕೆರೆಕಟ್ಟೆ (ಕೆರೆ) ನೆಮ್ಮಾರುhttp://www.brandbharat.com/english/karnataka/districts/Chikmagalur/Chikmagalur_SRINGERI_NEMMAR_NEMMAR%20GRAM.html ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯಪುರ ತಲುಪಲು ಮಾರ್ಗಗಳು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರಿನಂದ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಆಲ್ದೂರು, ಬಾಳೆಹೊನ್ನೂರು, ಜಯಪುರ ಮೂಲಕ ಶೃಂಗೇರಿಗೆ ( ಸುಮಾರು ೯೦ ಕಿ. ಮೀ.).ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರಿನಿಂದ ಖಾಸಗಿ ಹಾಗು ಸರಕಾರಿ ಬಸ್ ಗಳ ನೇರ ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ. ಸಮೀಪದ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣ ಕಡೂರಿನಿಂದ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಮೂಲಕ ಶೃಂಗೇರಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು. ಉಡುಪಿಯಿಂದ ಹಿರಿಯಡಕ, ಹೆಬ್ರಿ, ಆಗುಂಬೆ, ಬಿದರಗೋಡು, ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ,ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರ,ಕೊಪ್ಪ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಶೃಂಗೇರಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು (ಅಂದಾಜು ೧೦೫ ಕಿ. ಮೀ.). ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ,ಕೊಪ್ಪ ಮಾರ್ಗವಾಗಿಯೂ ಶೃಂಗೇರಿಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ೧೩ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಸಮೀಪದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಮೂಡಬಿದಿರೆ, ಕಾರ್ಕಳ, ಕೆರೆಕಟ್ಟೆ ಮೂಲಕ ಶೃಂಗೇರಿಗೆ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೧೧೬ ಕಿ. ಮೀ.). ಬೆಂಗಳೂರು, ಮೈಸೂರು, ಮಂಡ್ಯ, ಮೇಲುಕೋಟೆ, ಕೋಲಾರ, ಮಡಿಕೇರಿ, ಹಾಸನ, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ (ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ)ದಿಂದ ಶೃಂಗೇರಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಬಸ್‌ ಸೌಕರ್ಯವಿದೆ. ಸಮೀಪದ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳೆಂದರೆ ಹೊರನಾಡು (೬೦ ಕಿಮೀ), ಉಡುಪಿ (೮೫ ಕಿಮೀ), ಆಗುಂಬೆ (೨೫ ಕಿಮೀ) ಜೈನ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳಗಳಾದ ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರ (೫೫ ಕಿಮೀ), ಹುಂಚ (೮೦ ಕಿಮೀ). ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಲೇಖನಗಳು ಶೃಂಗೇರಿ ಶಾರದಾಪೀಠ ನರಸಿಂಹ ಪರ್ವತ ಆಕರಗಳು ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಶೃಂಗೇರಿ ಶಾರದಾಪೀಠ ಹೊಳೇಕೊಪ್ಪ ಸರಕಾರಿ ಪುಟ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖಾ ಪುಟ ವಿದ್ಯಾಶಂಕರ ದೇವಾಲಯದ ಬಗ್ಗೆ ಉಪಯುಕ್ತ ಪ್ರಯಾಣದ ಮಾಹಿತಿ ಸಿರಿಮನೆ ಜಲಪಾತ ನರಸಿಂಹ ಪರ್ವತ ಉಡುಪಿ ಪೇಜಸ್ ನಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿ ಶಾರದಾಪೀಠದ ಮಾಹಿತಿ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಾಹಿತಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳು ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಾಲೂಕುಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

2769

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A3%E0%B2%BF

ಪ್ರಾಣಿ

ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಜೈವಿಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಅನಿಮಾಲಿಯಾದ ಬಹುಕೋಶೀಯ, ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್ ಜೀವಿಗಳು. ಕೆಲವು ವಿನಾಯಿತಿಗಳೊಂದಿಗೆ, ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಸಾವಯವ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ, ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಉಸಿರಾಡುತ್ತವೆ, ಮಯೋಸೈಟ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಚಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಲೈಂಗಿಕವಾಗಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಭ್ರೂಣದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಟೊಳ್ಳಾದ ಗೋಳದಿಂದ ಬ್ಲಾಸ್ಟುಲಾದಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ೨೦೨೨ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೨.೧೬ ಮಿಲಿಯನ್ ಜೀವಂತ ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧.೦೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಕೀಟಗಳು, ೮೫,೦೦೦ ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮೃದ್ವಂಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೬೫, ೦೦೦ ಕಶೇರುಕಗಳು. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಸುಮಾರು ೭. ೭೭ ಮಿಲಿಯನ್ ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಉದ್ದವು ೮.೫ ಮೈಕ್ರೋಮೀಟರ್ ರಿಂದ ೩೩. ೬(೧೧೦ ಅಡಿ) ಮೀಟರ್‌ಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಅವು ಪರಸ್ಪರ ಅವುಗಳ ಪರಿಸದೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಸಂವಹನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಆಹಾರ ಜಾಲಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಜೀವಂತ ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಬೈಲೇಟೇರಿಯಾದಲ್ಲಿವೆ. ಅದರ ಸದಸ್ಯರು ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಸಮ್ಮಿತೀಯ ದೇಹ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕ್ಲಾಡ್. ಬೈಲೇಟೇರಿಯಾವು ನೆಮಟೋಡ್‌ಗಳು, ಆರ್ತ್ರೋಪಾಡ್‌ಗಳು, ಫ್ಲಾಟ್‌ವರ್ಮ್‌ಗಳು, ಅನೆಲಿಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮೃದ್ವಂಗಿಗಳಂತಹ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರೋಟೋಸ್ಟೋಮ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸುಮಾರು ೫೩೯ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಯನ್ ಸ್ಫೋಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಾಣಿ ಫೈಲಾಗಳು ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಜಾತಿಗಳಾಗಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದವು. ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಂತ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಜೀನ್‌ಗಳ ೬, ೩೩೧ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ; ಇವು ೬೫೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬದುಕಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೂರ್ವಜರಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರಬಹುದು. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ರಕ್ತವಿರುವ ಮತ್ತು ರಕ್ತವಿಲ್ಲದ ಪ್ರಾಣಿಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದನು. ಕಾರ್ಲ್ ಲಿನ್ನಿಯಸ್ ೧೭೫೮ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಿಸ್ಟಮಾ ನ್ಯಾಚುರೇ ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಮೊದಲ ಕ್ರಮಾನುಗತ ಜೈವಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ರಚಿಸಿದನು, ಇದನ್ನು ಜೀನ್-ಬ್ಯಾಪ್ಟಿಸ್ಟ್ ಲಾಮಾರ್ಕ್ ೧೮೦೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ೧೪ ಫೈಲಾಗಳಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. ೧೮೭೪ ರಲ್ಲಿ, ಅರ್ನ್ಸ್ಟ್ ಹೆಕೆಲ್ ಪ್ರಾಣಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಬಹುಕೋಶೀಯ ಮೆಟಾಜೋವಾ (ಈಗ ಅನಿಮಾಲಿಯಾಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ) ಮತ್ತು ಪ್ರೊಟೊಜೋವಾ ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಿದರು, ಏಕಕೋಶೀಯ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಜೈವಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣವು ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್‌ನಂತಹ ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಇದು ಟ್ಯಾಕ್ಸಾ ನಡುವಿನ ವಿಕಸನೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಮಾನವರು ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ([[ಮಾಂಸ, ಹಾಲು ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ), ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ (ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಉಣ್ಣೆಯಂತಹ), ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆಗೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಅನೇಕ ಪ್ರಾಣಿ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ . ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಪಕ್ಷಿಗಳಂತೆ ನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅನೇಕ ಭೂಮಿಯ ಮತ್ತು ಜಲಚರ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಕ್ರೀಡೆಗಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಮಾನವೀಯ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಅದು ಅವುಗಳನ್ನು ಇತರ ಜೀವಿಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅರೆ-ಯುಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್ ಮತ್ತು ಬಹುಕೋಶೀಯಗಳಾಗಿವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ತಮ್ಮ ಜೀವನ ಚಕ್ರದ ಕನಿಷ್ಠ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಲನಶೀಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ (ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ತಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಚಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ). ಆದರೆ ಸ್ಪಾಂಜುಗಳು, ಹವಳಗಳು, ಮಸೆಲ್ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾರ್ನಕಲ್ಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ನಂತರ ಸೆಸೈಲ್ ಆಗುತ್ತವೆ. ಬ್ಲಾಸ್ಟುಲಾ ಭ್ರೂಣದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಒಂದು ಹಂತವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಇದು ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷ ಅಂಗಾಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗಗಳಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ರಚನೆ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಜೀವಕೋಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಹಾಗೂ ಕಾಲಜನ್ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕ ಗ್ಲೈಕೊಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬಾಹ್ಯಕೋಶೀಯ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಎಕ್ಸ್‌ಟ್ರಾಸೆಲ್ಯುಲರ್ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಮೇಲೆ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಚಲಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಮರುಸಂಘಟಿಸಬಹುದು. ಇದು ಸಂಕೀರ್ಣ ರಚನೆಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿ ಕೋಶಗಳು ಬಿಗಿಯಾದ ಜಂಕ್ಷನ್‌ಗಳು, ಗ್ಯಾಪ್ ಜಂಕ್ಷನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಡೆಸ್ಮೋಸೋಮ್‌ಗಳು ಎಂಬ ಕೋಶ ಸಂಧಿಗಳನ್ನು ಅನನ್ಯವಾಗಿ ಹೊಂದಿವೆ. ಕೆಲವು ವಿನಾಯಿತಿಗಳೊಂದಿಗೆ - ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಸ್ಪಂಜುಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಕೋಜೋವಾನ್ಗಳು - ಪ್ರಾಣಿಗಳ ದೇಹಗಳನ್ನು ಅಂಗಾಂಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಸೇರಿವೆ ಹಾಗೂ ಈ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಚಲನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನರ ಅಂಗಾಂಶಗಳು ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೇಹವನ್ನು ಸಂಘಟಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಆಂತರಿಕ ಜೀರ್ಣಕಾರಿ ಕೋಣೆಯೂ ಸಹ ಒಂದು ತೆರೆಯುವಿಕೆ (ಕ್ಟೆನೊಫೊರಾ, ಸಿನಿಡೇರಿಯಾ ಮತ್ತು ಚಪ್ಪಟೆ ಹುಳುಗಳಲ್ಲಿ) ಅಥವಾ ಎರಡು ತೆರೆಯುವಿಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ (ಹೆಚ್ಚಿನ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯಗಳಲ್ಲಿ) ಇರುತ್ತದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಕೆಲವು ರೀತಿಯ ಲೈಂಗಿಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಅವರು ಮಿಯೋಸಿಸ್ನಿಂದ ಹ್ಯಾಪ್ಲಾಯ್ಡ್ ಗ್ಯಾಮೆಟ್ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ ಹಾಗೂ ಚಿಕ್ಕದಾದ, ಚಲನಶೀಲ ಗ್ಯಾಮೆಟ್‌ಗಳು ಸ್ಪರ್ಮಟೊಜೋವಾ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡದಾದ ಚಲನರಹಿತ ಗ್ಯಾಮೆಟ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಣುಗಳಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳು ಝೈಗೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಬೆಸೆಯುತ್ತವೆ. ಇದು ಮಿಟೋಸಿಸ್ ಮೂಲಕ ಬ್ಲಾಸ್ಟುಲಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಟೊಳ್ಳಾದ ಗೋಳವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸ್ಪಂಜುಗಳಲ್ಲಿ, ಬ್ಲಾಸ್ಟುಲಾ ಲಾರ್ವಾಗಳು ಹೊಸ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಈಜುತ್ತವೆ ಹಗೂ ಸಮುದ್ರತಳಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸ್ಪಂಜಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಇತರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ, ಬ್ಲಾಸ್ಟುಲಾ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಮರುಜೋಡಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ಜೀರ್ಣಕಾರಿ ಕೋಣೆ ಮತ್ತು ಎರಡು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಪದರಗಳು, ಬಾಹ್ಯ ಎಕ್ಟೋಡರ್ಮ್ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಎಂಡೋಡರ್ಮ್ನೊಂದಿಗೆ ಗ್ಯಾಸ್ಟ್ರುಲಾವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಇದು ಮೊದಲು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುತ್ತದೆ . ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಮೂರನೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಪದರ ಮೆಸೋಡರ್ಮ್ ಸಹ ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಪದರಗಳು ನಂತರ ಅಂಗಾಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಲೈಂಗಿಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಗದ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ನಿದರ್ಶನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಾನಿಕಾರಕ ಹಿಂಜರಿತದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಹೆಚ್ಚಿದ ಹರಡುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯೊಳಗೆ ಖಿನ್ನತೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಕಟ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಹಲವಾರು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿವೆ. ಕೆಲವು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅಲೈಂಗಿಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಗೆ ಸಮರ್ಥವಾಗಿವೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೋಷಕರ ಅನುವಂಶಿಕ ತದ್ರೂಪಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಘಟನೆಯ ಮೂಲಕ ನಡೆಯಬಹುದು; ಹೈಡ್ರಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಿನಿಡೇರಿಯನ್‌ಗಳಂತಹ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯುವಿಕೆ; ಅಥವಾ ಪಾರ್ಥೆನೋಜೆನೆಸಿಸ್, ಅಲ್ಲಿ ಫಲವತ್ತಾದ ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಸಂಯೋಗವಿಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗಿಡಹೇನುಗಳು. ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಾಂಸಾಹಾರಿಗಳು , ಸಸ್ಯಹಾರಿಗಳು, ಸರ್ವಭಕ್ಷಕರು, ಡೆಟ್ರಿಟಿವೋರ್ಸ್, ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಪರಿಸರ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ನಡುವಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯು ಸಂಕೀರ್ಣ ಆಹಾರ ಜಾಲಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಭಕ್ಷಕವು ಮತ್ತೊಂದು ಜೀವಿಯನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತದೆ (ಅದರ ಬೇಟೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಪರಸ್ಪರರ ಮೇಲೆ ಹೇರಲಾದ ಆಯ್ದ ಒತ್ತಡಗಳು ಪರಭಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ಬೇಟೆಯ ನಡುವಿನ ವಿಕಸನೀಯ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಸಸ್ಯಗಳು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಜೀವರಾಶಿ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ. ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಸಸ್ಯ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಮಾಂಸಾಹಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಟ್ರೋಫಿಕ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಮೂಲಕ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟ್‌ಗಳು, ಲಿಪಿಡ್‌ಗಳು, ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಜೈವಿಕ ಅಣುಗಳನ್ನು ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಲೊಕೊಮೊಷನ್‌ನಂತಹ ಜೈವಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಕಡು ಸಮುದ್ರದ ತಳದಲ್ಲಿ ಜಲೋಷ್ಣೀಯ ದ್ವಾರಗಳು ಮತ್ತು ಶೀತ ಸೀಪ್‌ಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಆರ್ಕಿಯಾ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಸಾವಯವ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ( ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಲ್ಫೈಡ್‌ನಂತಹ ಅಜೈವಿಕ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ) ಈ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮೂಲತಃ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡವು. ಆರ್ತ್ರೋಪಾಡ್ಗಳ ವಂಶಾವಳಿಗಳು ಭೂ ಸಸ್ಯಗಳಂತೆಯೇ ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ವಸಾಹತುವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು( ಬಹುಶಃ ೫೧೦ ಮತ್ತು ೪೭೧ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಲೇಟ್ ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಯನ್ ಅಥವಾ ಅರ್ಲಿ ಆರ್ಡೋವಿಶಿಯನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ). ಕಶೇರುಕಗಳಾದ ಲೋಬ್-ಫಿನ್ಡ್ ಮೀನು ಟಿಕ್ಟಾಲಿಕ್ ಸುಮಾರು ೩೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಡೆವೊನಿಯನ್ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಉಪ್ಪು ನೀರು, ಜಲೋಷ್ಣೀಯ ದ್ವಾರಗಳು, ತಾಜಾ ನೀರು, ಬಿಸಿನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆಗಳು, ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಕಾಡುಗಳು, ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು, ಮರುಭೂಮಿಗಳು, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಸಸ್ಯಗಳು, ಶಿಲೀಂಧ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಭೂಮಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಶಾಖವನ್ನು ಸಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ೫೦°C ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಿರ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಬದುಕಬಲ್ಲವು. ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಜಾತಿಯ ಪ್ರಾಣಿಗಳು (ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೆಮಟೋಡ್ಗಳು ) ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕಾ ಖಂಡದ ಅತ್ಯಂತ ತೀವ್ರವಾದ ಶೀತ ಮರುಭೂಮಿಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ವರ್ಗೀಕರಣದ ಇತಿಹಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಅವಲೋಕನಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ರಕ್ತ ಹೊಂದಿರುವವರು (ಸರಿಸುಮಾರು, ಕಶೇರುಕಗಳು) ಮತ್ತು ಇಲ್ಲದವುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು. ನಂತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಮನುಷ್ಯರಿಂದ (ರಕ್ತ, ೨ ಕಾಲುಗಳು, ತರ್ಕಬದ್ಧ ಆತ್ಮ) ಜೀವಂತವಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವ ಟೆಟ್ರಾಪಾಡ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ (ರಕ್ತ, ೪ ಕಾಲುಗಳು, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಆತ್ಮದೊಂದಿಗೆ) ಮತ್ತು ಕಠಿಣಚರ್ಮಿಗಳಂತಹ ಇತರ ಗುಂಪುಗಳ(ರಕ್ತವಿಲ್ಲದ, ಅನೇಕ ಕಾಲುಗಳು, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಆತ್ಮ) ಮೂಲಕ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು. ೧೭೫೮ ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ಲ್ ಲಿನ್ನಿಯಸ್ ತನ್ನ ಸಿಸ್ಟಮಾ ನ್ಯಾಚುರೇಯ್ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ರಚಿಸಿದನು. ಅವನ ಮೂಲ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದವು, ವರ್ಮ್ಸ್, ಕೀಟಗಳು, ಮೀನಗಳು, ಉಭಯಚರಗಳು, ಏವ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳ ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂದಿನಿಂದ ಕೊನೆಯ ನಾಲ್ಕನ್ನು ಒಂದೇ ಫೈಲಮ್‌ ಚೋರ್ಡಾಟಾಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅವನ ಇನ್ಸೆಕ್ಟಾ (ಇದರಲ್ಲಿ ಕಠಿಣಚರ್ಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಅರಾಕ್ನಿಡ್‌ಗಳು ಸೇರಿವೆ) ಮತ್ತು ವರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಮರುಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ವಿಭಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೭೯೩ ರಲ್ಲಿ ಜೀನ್-ಬ್ಯಾಪ್ಟಿಸ್ಟ್ ಡಿ ಲಾಮಾರ್ಕ್ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ವರ್ಮ್ಸ್ ಯುನೆ ಎಸ್ಪೆಸ್ ಡಿ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎಂದು ಕರೆದರು ಮತ್ತು ಗುಂಪನ್ನು ಮೂರು ಹೊಸ ಫೈಲಾಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿದರು. ಅವುಗಳು: ಹುಳುಗಳು, ಎಕಿನೋಡರ್ಮ್ಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಲಿಪ್ಸ್ (ಇದು ಹವಳಗಳು ಮತ್ತು ಜೆಲ್ಲಿ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ). ೧೮೦೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ತನ್ನ ಫಿಲಾಸಫಿ ಝೂಲಾಜಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ, ಲಾಮಾರ್ಕ್ ಕಶೇರುಕಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ೯ ಫೈಲಾಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೃದ್ವಂಗಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದನು (ಅಲ್ಲಿ ಅವನು ಇನ್ನೂ ೪ ಫೈಲಾಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು: ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಸರೀಸೃಪಗಳು ಮತ್ತು ಮೀನುಗಳು). ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಸಿರಿಪೆಡೀಸ್, ಅನೆಲಿಡ್ಸ್, ಕ್ರಸ್ಟಸಿಯಾನ್ಗಳು, ಅರಾಕ್ನಿಡ್ಸ್, ಹುಳುಗಳು, ಕೀಟಗಳು, ರೇಡಿಯೇಟ್ಸ್, ಪೊಲಿಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಫ್ಯೂಸೋರಿಯನ್ಸ್. ಸಾಂಕೇತಿಕ ಬಳಕೆಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ, ಲಾಸ್ಕಾಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಗುಹೆ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳಂತೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಕಲೆಯ ವಿಷಯಗಳಾಗಿವೆ. ಕೀಟಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ "ದೈತ್ಯ ಬಗ್ ಚಲನಚಿತ್ರ"ಗಳಲ್ಲಿ. ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್ ಎರಡರಲ್ಲೂ, ಚಿಟ್ಟೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆತ್ಮದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿ ನೋಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಕಾರಬ್ ಜೀರುಂಡೆ ಪವಿತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಸಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿ, ದನಗಳು, ಜಿಂಕೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು, ಸಿಂಹಗಳು, ಬಾವಲಿಗಳು, ಕರಡಿಗಳು, ಮತ್ತು ತೋಳಗಳು ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಆರಾಧನೆಯ ವಿಷಯಗಳಾಗಿವೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಮತ್ತು ಚೀನೀ ರಾಶಿಚಕ್ರದ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Tree of Life Project Animal Diversity Web – University of Michigan's database of animals, showing taxonomic classification, images, and other information. ARKive – multimedia database of worldwide endangered/protected species and common species of UK. The Animal Kingdom Scientific American Magazine (December 2005 Issue) – Getting a Leg Up on Land About the evolution of four-limbed animals from fish. ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ

2771

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%B5%E0%B2%AF%E0%B2%B5

ಸಾವಯವ

ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಣಗಳ ಕೂಟವು ತಮ್ಮ ಪ್ರಬಾವದಿಂದ ಒಟ್ಟು ಗೂಡಿ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಜೀವದ ಗುಣಲಕ್ಷಣ ಹೊಂದುರುವುದು. ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಕೋಶ ಅಣು ಕಣ ಮಹತ್ಕಣ Organelle ಜೀವ ಕಣ Tissue ಅವಯವ ಅವಯವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸಾವಯವ ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು BBCNews: 27 September 2000, When slime is not so thick Citat: "It means that some of the lowliest creatures in the plant and animal kingdoms, such as slime and amoeba, may not be as primitive as once thought" SpaceRef.com, July 29, 1997: Scientists Discover Methane Ice Worms On Gulf Of Mexico Sea Floor The Eberly College of Science: Methane Ice Worms discovered on Gulf of Mexico Sea Floor download Publication quality photos Artikel, 2000: Methane Ice Worms: Hesiocaeca methanicola. Colonizing Fossil Fuel Reserves SpaceRef.com, May 04, 2001: Redefining "Life as We Know it" Hesiocaeca methanicola In 1997, Charles Fisher, professor of biology at Penn State, discovered this remarkable creature living on mounds of methane ice under half a mile of ocean on the floor of the Gulf of Mexico. BBCNews, 18 December 2002, 'Space bugs' grown in lab Citat: "Bacillus simplex and Staphylococcus pasteuri...Engyodontium album The strains cultured by Dr Wainwright seemed to be resistant to the effects of UV - one quality required for survival in space" BBCNews, 19 June 2003, Ancient organism challenges cell evolution Citat: "It appears that this organelle has been conserved in evolution from prokaryotes to eukaryotes, since it is present in both" Interactive Syllabus for General Biology - BI 04, Saint Anselm College, Summer 2003 Jacob Feldman: Stramenopila NCBI Taxonomy entry: root (rich) Saint Anselm College: Survey of representatives of the major Kingdoms Citat: "Number of kingdoms has not been resolved...Bacteria present a problem with their diversity...Protista present a problem with their diversity...", Species 2000 Indexing the world's known species. Species 2000 has the objective of enumerating all known species of plants, animals, fungi and microbes on Earth as the baseline dataset for studies of global biodiversity. It will also provide a simple access point enabling users to link from here to other data systems for all groups of organisms, using direct species-links. The largest organism in the world may be a fungus carpeting nearly 10 square kilometers of an Oregon forest, and may be as old as 10500 years. The Tree of Life. Frequent questions from kids about life and their answers ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ

2773

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B3%81%E0%B2%82%E0%B2%AC%E0%B2%BF

ದುಂಬಿ

ದುಂಬಿಗಳು ಅಥವಾ ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಕೋಲಿಯಾಪ್ಟರ ಗಣವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಕೀಟಗಳ ಒಂದು ಗುಂಪು. ಈ ಗಣವು ಜೀರುಂಡೆ ಮತ್ತು ಸೊಂಡಿಲು ಕೀಟಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸುಮಾರು 2,50,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಇದು ಕೀಟವರ್ಗದ ಇನ್ನಾವುದೇ ಗಣಕ್ಕಿಂತ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದು. ಇದುವರೆಗೆ ವಿವರಿಸಲಾಗಿರುವ ಕೀಟಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯ 40%ರಷ್ಟು ಇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ. ಇವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ್ಟು ಅಗಾಧವೊ ಇವುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೂ ಅಷ್ಟೇ ವಿಸ್ತಾರ. ಪ್ರಪಂಚದ ಯಾವ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಾದರೂ ಈ ಕೀಟಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಸಮುದ್ರವೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಇವುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿದೆ. ಬಲುಪಾಲು ಪ್ರಭೇದಗಳು ನೆಲವಾಸಿಗಳು. ಕೆಲವು ಬಗೆಗಳು 500 ಸೆಂ.ಉಷ್ಣತೆ ಇರುವ ಬಿಸಿ ನೀರಿನ ಚಿಲುಮೆಗಳಲ್ಲೂ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ಹಲವು ರೀತಿಯವು ಬೇರೆ ಬಗೆಯ ಕೀಟಗಳ ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿಥಿಗಳಾಗಿ ಜೀವಿಸಿದರೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕೀಟಗಳ ಇಲ್ಲವೆ ಸ್ತನಿಗಳ ದೇಹದೊಳಗೊ ಚರ್ಮದ ಮೇಲೊ ಪರಾವಲಂಬಿ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ಬಹುಪಾಲು ಬಗೆಗಳು ದವಸಧಾನ್ಯಗಳ ಮತ್ತು ದಿನಬಳಕೆಯ ವಸ್ತುಗಳ ಪಿಡುಗುಗಳೆಂದು ಹೆಸರಾಗಿವೆ. ದೇಹರಚನೆ ಕೋಲಿಯಾಪ್ಟರ ಗಣದ ಕೀಟಗಳ ಸ್ವಭಾವ ಮತ್ತು ಇವು ವಾಸಿಸುವ ನೆಲೆಯನ್ನವಲಂಬಿಸಿ ದೇಹರಚನೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡವೂ ಅತಿಚಿಕ್ಕವೂ ಇವೆ. ಡೈನಾಸ್ಟಸ್ ಹಕ್ರ್ಯೂಲಿಸ್ (ಖಡ್ಗಮೃಗ ಜೀರುಂಡೆ) ಎಂಬುದು 7" ಉದ್ದವಿದೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದಿರುವಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕವಾಗಿವೆ. ಪ್ರೌಢಕೀಟಗಳ ದೇಹವನ್ನು ತಲೆ, ಎದೆ ಮತ್ತು ಉದರ ಎಂಬ ಮೂರು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಎದೆಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಖಂಡಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನವೆರಡು ಉದರಭಾಗಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿವೆ. ಮುಂದಿನ ಖಂಡ (ಪ್ರೋತೋರ್ಯಾಕ್ಸ್) ಮಾತ್ರ ಬೇರೆಯಾಗಿದ್ದು ಪ್ರೋನೋಟಮ್ ಎಂಬ ಫಲಕದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ದೇಹವನ್ನೆಲ್ಲ ಆವರಿಸಿರುವ ಕೊಂಬಿನ ಕವಚ (ಎಕ್ಸೊಸ್ಕೆಲಿಟಿನ್) ಗಡುಸಾಗಿರಬಹುದು. ಇಲ್ಲವೆ ಮೃದುವಾದುದಾಗಿಯೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ಬಾಗುವಂಥದೂ ಆಗಿರಬಹುದು. ಕುಡಿಮೀಸೆಗಳು (ಆಂಟೆನೆ) ತಲಾ ಹನ್ನೊಂದು ಖಂಡಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ದವಡೆಗಳು ತ್ರಿಕೋಣಾಕಾರದವು. ಆಹಾರವನ್ನು ಕಡಿಯಲು ಇಲ್ಲವೆ ಮೆಲುಕು ಹಾಕಲು ಇವು ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಜಾತಿಯ ಕೀಟಗಳ ದವಡೆಗಳು ಬಲುದೊಡ್ಡವಾಗಿದ್ದು ದೇಹದಷ್ಟೆ ಉದ್ದವಿರುವುದಾದರೂ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಲು ಚಿಕ್ಕವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಸ್ಪರ್ಶಾಂಗಗಳು (ಪ್ಯಾಲ್ವಿ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕ ಗಾತ್ರದವು. ಆಹಾರವನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು, ಸ್ಪರ್ಶಿಸಲು ಮಾತ್ರ ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತವೆ. ಕಣ್ಣುಗಳು ಸಂಯುಕ್ತ ಮಾದರಿಯವು. ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಸರಳ ನೇತ್ರಗಳೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಪ್ರೋನೋಟಮ್ ಫಲಕ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಲವಾರು ಬಗೆಯ ಮುಳ್ಳು, ಕುಳಿ, ತೋಡು ಮುಂತಾದವುಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರೋತೋರ್ಯಾಕ್ಸಿನ ತಳಭಾಗದಿಂದ ಮುಂದಿನ ಜೊತೆ ಕಾಲುಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಎದೆಯ ಮಧ್ಯದ ಖಂಡದಿಂದ (ಮೀಸೊತೋರ್ಯಾಕ್ಸ್) ಎಲಿಟ್ರ ಎಂಬ ಮೇಲಿನ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಜೊತೆ ಕಾಲುಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಎದೆಯ ಹಿಂಬದಿಯ ಖಂಡದಿಂದ (ಮೆಟತೋರ್ಯಾಕ್ಸ್) ಕೆಳಗಿನ ಜೊತೆರೆಕ್ಕೆಗಳೂ ಮೂರನೆಯ ಜೊತೆ ಕಾಲುಗಳೂ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಳಗಿನ ಜೊತೆ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ತೆಳುವಾಗಿಯೂ ಪಾರಕವಾಗಿಯೂ ಇದ್ದು ಇವು ಮಾತ್ರ ಹಾರುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಎಲಿಟ್ರಗಳು ಬಹಳ ಗಡುಸು. ಕೀಟ ಹಾರದಿದ್ದಾಗ ಕೆಳಗಿನ ಜೊತೆ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಇವು ಆವರಿಸಿ ಕೊಂಡು ಅವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಎಲಿಟ್ರಗಳಿರುವುದು ಕೋಲಿಯಾಪ್ಟರ ಗಣದ ಪ್ರಮುಖ ಹಾಗೂ ವಿಶೇಷ ಲಕ್ಷಣ. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೂ ಅಪವಾದಗಳಿಲ್ಲದೇ ಇಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಬಗೆಯ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಲಿಟ್ರಗಳಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಕೆಗಳೇ ಇಲ್ಲ. ಕಾಲುಗಳು ಓಡಲು, ಈಜಲು ನೆಗೆಯಲು, ನೆಲವನ್ನು ತೋಡಲು ಮತ್ತು ಆಸರೆಗಳನ್ನೊ ಆಹಾರವನ್ನೊ ತಬ್ಬಿ ಹಿಡಿಯಲು ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ತೋರುತ್ತವೆ. ಉದರಭಾಗದಲ್ಲಿ 10 ಖಂಡಗಳಿವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 5-8 ಖಂಡಗಳಷ್ಟೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿವೆ. ಉಳಿದವು ಬರಿಯ ಮೋಟುಗಳಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಖಂಡದಲ್ಲೂ ಒಂದು ಜೊತೆ ಸ್ಪೈರಕಲ್ಲುಗಳಿವೆ. ಇವೇ ಉಸಿರಾಟದ ಅಂಗವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಾಹ್ಯ ರಂಧ್ರಗಳು. ಜನನಾಂಗಗಳು ದೇಹದ ಹಿಂತುದಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಬಂಧಗಳಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಗಂಡಿನ ಜನನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಶಿಶ್ನ ಮತ್ತು ಟಗ್ಮೆನ್ ಎಂಬ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಿವೆ. ಹೆಣ್ಣಿನ ಜನನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಪ್ರಾಕ್ಟ್ಸ್, ಪ್ರಾಕ್ಟಿಜರ್, ಪಾಲ್ಪಿಫರ್, ಕಾಕ್ಸೈಟ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟೈಲೈ ಎಂಬ 5 ಭಾಗಗಳಿವೆ. ದೇಹದ ಒಳರಚನೆ ಆಹಾರಕ್ರಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಆಹಾರನಾಳದ ಉದ್ದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ಟೋಮೋಡಿಯಂ, ಮೀಸೆಂಟರಾನ್ ಅಥವಾ ಜಠರ, ಮತ್ತು ಪ್ರೋಕ್ಟೋಡಿಯಮ್ ಅಥವಾ ಕರುಳು ಎಂದು ಮೂರು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಸ್ಟೋಮೋಡಿಯಮಿನಲ್ಲಿ ಬಾಯಿ ಗಂಟಲ ಕುಹರ ಅನ್ನನಾಳವೂ ಇವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಂದೆ ಪ್ರೊವೆಂಟ್ರಿಕ್ಯುಲಸ್ ಎಂಬ ಭಾಗವಿದೆ. ಆಹಾರವನ್ನು ಅರೆಯಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂಥ ಹಲ್ಲುಗಳು ಇದರ ಭಿತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಜೋಡಣೆಗೊಂಡಿವೆ. ಜಠರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ತುದಿಮುಚ್ಚಿದ ಹಲವಾರು ಕೊಳವೆಗಳು (ಸೀಕೆ) ಅಂಟಿಕೊಂಡಿವೆ. ಪ್ರೋಕ್ಟೋಡಿಯಮ್ ಭಾಗ ಹಲವಾರು ಮಾಲ್ಪೀಘಿಯನ್ ಕೊಳವೆಗಳನ್ನೂ ಗುದನಾಳವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆಹಾರವನ್ನು ಜೀರ್ಣಿಸಲು ನೆರವಾಗುವಂಥ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಗ್ರಂಥಿಗಳೂ ರಚನೆಗಳೂ ಆಹಾರನಾಳದೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿವೆ. ಉಸಿರಾಟ ಬೇರೆ ಕೀಟಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಉಸಿರಾಟ ದೇಹದಾದ್ಯಂತ ಹರಡಿರುವ ಶ್ವಾಸನಾಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಸ್ಪೈರಕಲ್ಲುಗಳೆಂಬ ಬಾಹ್ಯರಂಧ್ರಗಳ ಮುಚ್ಚುವಿಕೆ ತೆರೆಯುವಿಕೆಗಳಿಂದ ದೇಹದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದೇಹದೊಳಕ್ಕೆ ಗಾಳಿಯ ವಿನಿಮಯ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಕೆಲವು ಬಗೆಯ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ದೇಹದೊಳಗೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಗಾಳಿಚೀಲಗಳೂ ಇದ್ದು ಇವು ಗಾಳಿಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಜಲವಾಸಿ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಆನುಷಂಗಿಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇವುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಕೀಟಗಳು ನೀರಿನೊಳಗೆ ಮುಳುಗಿದ್ದರೂ ಉಸಿರಾಡಬಹುದು. ಸ್ಪೈರಕಲ್ಲುಗಳ ಚಲನೆ ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ ಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಮೊತ್ತದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಆಮ್ಲಜನಕದ ಮಟ್ಟ ಇಳಿದಾಗ ಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಮಟ್ಟ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉದರಭಾಗದ ನರಗ್ರಂಥಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ನರಕೇಂದ್ರಗಳು ಪ್ರಚೋದಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ಇವು ಸ್ಪೈರಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿ ಅವು ತೆರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆಗ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿನ ಆಮ್ಲಜನಕ ಸುಲಭವಾಗಿ ಒಳಹೋಗುತ್ತದೆ. ಲ್ಯಾಂಪೈರಿಡೀ, ಇಲ್ಯಾಟೆರಿಡೀ ಮತ್ತು ಫೆಂಗೋಡಿಡೀ ಕುಟುಂಬಗಳ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳಕನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಗಗಳಿವೆ. ಈ ಅಂಗಗಳಿಗೂ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೂ ನಿಕಟಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಮಿಣುಕುಹುಳಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಬೆಳಕು ಈ ಅಂಗಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕ್ರಿಯಾವಿಶೇಷ. ರಕ್ತ ಪರಿಚಲನೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ರಕ್ತಪರಿಚಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ದೇಹದ ವಿವಿಧ ಅಂಗಾಶಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದೇ ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯ. ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಸಂಧಿಪದಿಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಇದೊಂದು ತೆರೆದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ; ಅಂದರೆ ರಕ್ತ ರಕ್ತನಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೆ ಪ್ರವಹಿಸದೆ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಪೊಳ್ಳು ಇಲ್ಲವೆ ತೆರಪುಗಳಲ್ಲೂ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ರಕ್ತಪರಿಚಲನಾವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಹೃದಯವೊಂದಿದೆ. ಇದರ ನಿಯಮಿತ ತುಡಿತದಿಂದ ಒತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ ರಕ್ತ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕೊಳವೆಯ ಮೂಲಕ ಮಿದುಳಿನ ಭಾಗದೆಡೆಗೆ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ದೇಹದ ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಭಾಗಕ್ಕೂ ರಕ್ತದ ಪೂರೈಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಹೀಮೊಸೈಟ್‍ಗಳೆಂಬ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ದುಗ್ಧರಸವೂ ಹಳದಿ ಇಲ್ಲವೆ ಹಸಿರು ಅಥವಾ ಕೆಂಪುಬಣ್ಣದ ವರ್ಣಕಗಳೂ ಇವೆ. ಕೋಲಿಯಾಪ್ಟರದ ಕೀಟಗಳ ನರವ್ಯೂಹ ದೇಹದ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಹಲವಾರು ನರಗ್ರಂಥಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುವ ನರಸಂಬಂಧಗಳೂ ಇವೆ. ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಭೇದವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಗಂಡಿನ ಜನನಾಂಗದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗಗಳು-ಒಂದು ಜೊತೆ ವೃಷಣಗಳು, ಒಂದು ಜೊತೆ ಪಾಶ್ರ್ವ ಕೊಳವೆಗಳು, ಒಂದು ವೀರ್ಯಕೋಶ ಮತ್ತು ವೀರ್ಯವನ್ನು ಹೊರಚೆಲ್ಲುವ ಒಂದು ಕಾಲುವೆ. ಹೆಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಜೊತೆ ಅಂಡಾಶಯಗಳು, ಇವುಗಳಿಂದ ಹೊರಡುವ ಒಂದೊಂದು ಅಂಡನಾಳ ಇವೆರಡೂ ಕೂಡಿ ಉಂಟಾಗಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೊಳವೆ ಮತ್ತು ಯೋನಿ. ಎಲ್ಲ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬಗೆಯ ರೂಪಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿಯೊ ಒಂಟೊಂಟಿಯಾಗಿಯೊ ಮರೆಯಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಇಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಅನಂತರ ಮೊಟ್ಟೆಯೊಡೆದು ಡಿಂಬಗಳು ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಡಿಂಬಗಳು ಪ್ರೌಢಕೀಟಗಳಂತೆಯೇ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಗಳಾಗಬಹುದು ಇಲ್ಲವೆ ಮಾಂಸಾಹಾರಿಗಳಾಗಿರಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬಗೆಯವು ಪರಾವಲಂಬಿ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ತಲೆ, 3 ಖಂಡಗಳುಳ್ಳ ಎದೆ ಮತ್ತು 9 ಭಾಗಗಳುಳ್ಳ ಉದರ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಇವುಗಳ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಲ್ಲ. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಡಿಂಬದ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಯ ಗತಿ ತೀವ್ರವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಗಾತ್ರದಲ್ಲೂ ತೂಕದಲ್ಲೂ ಹಲವಾರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಗಾತ್ರ ಬೆಳೆದಂತೆ ಮೈಮೇಲಿನ ಚರ್ಮವನ್ನು ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ಕಳಚಿ ಹೊಸ ಚರ್ಮವನ್ನು ಬೆಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದುಂಟು. ಈ ಪೊರೆಕಳಚುವಕ್ರಿಯೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 3 ಬಾರಿಯಾಗುವುದಾದರೂ ಕೆಲವು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ 10-15 ಬಾರಿ ನಡೆಯುವುದೂ ಉಂಟು. ತನ್ನ ಗಾತ್ರದ ಗರಿಷ್ಟ ಮಿತಿಯನ್ನು ತಲಪಿದ ಮೇಲೆ ಡಿಂಬ ಕೋಶಾವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಂತವನ್ನು ಸೇರುವ ಮುನ್ನ ತನ್ನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳ್ಳುವುದಲ್ಲದೆ ಕೊಂಚ ಉಬ್ಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೋಶಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಜನನಾಂಗಗಳ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ, ಕುಡಿಮೀಸೆ ಹಾಗೂ ಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷುಗಳು ಮೂಡುವುದು ಮುಂತಾದ ಮುಖ್ಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾಗುವ ಅವಧಿ ಕೆಲವು ಗಂಟೆಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಹಲವಾರು ದಿವಸಗಳು. ಕ್ರಮೇಣ ಕೋಶಾವಸ್ಥೆ ಕೊನೆಗೊಂಡು ಪ್ರೌಢಕೀಟ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಬಲುಪಾಲು ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ರೂಪ ಪರಿವರ್ತನೆ ನಡೆಯುವುದಾದರೂ ಕೆಲವು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ಕೀಟದಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಮರಿಯೇ ಹೊರಬರಬಹುದು. ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಡಿಂಬವೇ ಲೈಂಗಿಕ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪಡೆದು ಮೊಟ್ಟೆಯಿಡಬಹುದು. (ಉದಾ: ಮೈಕ್ರೊಮ್ಯಾಲ್ತಸ್). ಡೈಟಿಸ್ಕಿಡೀ ಮತ್ತು ಬ್ರೂಕಿಡೀ ಕುಟುಂಬದ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಡಿಂಬಾವಸ್ಥೆಗೂ ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಗೂ ನಡುವೆ ಹಲವಾರು ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಹಂತಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಕೋಲಿಯಾಪ್ಟರ ಗಣವನ್ನು ಸ್ಟ್ರೆಪ್ಸಿಪ್ಟರ (ಅರ್ಕೊಸ್ಟಮ್ಯಾಟ), ಏಡಿಫ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಪಾಲಿಫೇಗ ಎಂಬ ಮೂರು ಉಪಗಣಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಉಪಗಣದಲ್ಲಿ ಕ್ಯೂಪಿನಾಯ್ಡಿಯ, ಕ್ಯಾರಬೀಯಾಯ್ಡಿಯ ಮತ್ತು ಗೈರಿನಾಯಿಡಿಯ ಎಂಬ ಅಧಿ ಕುಟುಂಬಗಳೂ ಪಾಲಿಫೇಗ ಉಪಗಣದಲ್ಲಿ ಲೈಮೆಕ್ಸಿಲಾನಾಯ್ಡಿಯ ಎಂಬ ಅಧಿಕುಟುಂಬಗಳೂ ಪಾಲಿಫೇಗ ಉಪಗಣದಲ್ಲಿ ಲೈಮೆಕ್ಸಿಲಾನಾಯ್ಡಿಯ, ಹೈಡ್ರೊಫಿಲಾಯ್ಡಿಯ, ಸ್ಟಾಫಿಲಿನಾಯ್ಡಿಯ, ಕ್ಯಾಂತರಾಯ್ಡಿಯ, ಕ್ಲೀರಾಯ್ಡಿಯ, ಇಲ್ಯಾಟರಾಯ್ಡಿಯ, ಡ್ಯಾಸ್ಕಿಲಾಯ್ಡಿಯ, ಬಿರಾಯ್ಡಿಯ, ಡ್ರಯೋಪಾಯ್ಡಿಯ, ಕ್ಯುಕ್ಯುಜಾಯ್ಡಿಯ, ಮೆಲಾಯ್ಡಿಯ, ಟೆನಿಬ್ರಯಾನಾಯ್ಡಿಯ, ಬಾಸ್ಟ್ರಿಕಾಯ್ಡಿಯ, ಸ್ಕ್ಯಾರಬಿಯಾಯ್ಡಿಯ, ಸೆರ್ಯಾಮ್‍ಬೈಕಾಯ್ಡಿಯ, ಕ್ರೈಸೊಮೆಲಾಯ್ಡಿಯ ಮತ್ತು ಕಕ್ರ್ಯೂಲಿಯೊನಾಯ್ಡಿಯ ಎಂಬ ಅಧಿಕುಟುಂಬಗಳಿವೆ. ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಜೀರುಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮರಿಗಳೂ ಪ್ರೌಢ ಕೀಟಗಳೂ ಉಪದ್ರವಕಾರಿಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ತಂತಿಹುಳು, ಫ್ಲೀಬೀಟ್ಸ್, ಕಾಲರಾಡೊ ಆಲೂಗೆಡ್ಡೆ ಹುಳು, ಜಪಾನೀಸ್ ಜೀರುಂಡೆ, ಕಾಕ್‍ಷೇಫರ್ ಜೀರುಂಡೆಗಳು; ಕುಟ್ಟೆಹುಳುಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ಆದರೆ ಉಪಕಾರಿಗಳೂ ಇಲ್ಲದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗುಲಗಂಜಿ ಹುಳುಗಳು, ಕ್ಯಾರಾಬಿಡಿ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದ ರೊಡೋಲಿಯ ಕಾರ್ಡಿನಾಲಿಸ್ ಎಂಬ ಗುಲಗಂಜಿ ಹುಳದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯದಲ್ಲಿ ಕಿತ್ತಳೆ ಹಣ್ಣಿನ ಪಿಡುಗಾದ ಐಸಿರಿಯ ಪರ್ಚೇಸ್ ಎಂಬ ಕೀಟಗಳನ್ನು ಹತೋಟಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇಂಥದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಉಪಕಾರಿ ಕ್ರಿಪ್ಟೋಲೀಮಸ್ ಮಾಂಟ್ರೋಜಿಯರಿ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲೊಸೋಮ ಸೈಕೋಫಾಂಟ. ಕೆಲವು ಜೀರುಂಡೆಗಳು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಪೀಡೆರೆಸ್ ಎಂಬ ರೋಟ್ ಜೀರುಂಡೆ ಮತ್ತು ಬ್ಲಿಸ್ಟರ್ ಜೀರುಂಡೆ ಚರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಬೊಬ್ಬೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದಾಗ, ಚರ್ಮದ ಬೊಬ್ಬೆರೋಗ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕವಾಗುತ್ತದೆ. ಲಿಟ್ಟವೆಸಿಕ ಟೋರಿಯ ಎಂಬ ಜೀರುಂಡೆಯಿಂದ ಕ್ಯಾಂಥಾರಿಡಿನ್ ಎಂಬ ಗುಳ್ಳೆಗಳೆಬ್ಬಿಸುವ ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ರೋಗಗಳನ್ನು ಹರಡುತ್ತವೆ. ಆರ್ಥೋಪ್ಟೆರ ಗಣ ಜೀವ ವಿಕಾಸದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದಿನ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಕಂಡುಬರುವ ಕೀಟಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಗಣಗಲ್ಲೊಂದು. ಈ ಗಣವನ್ನು ಎನ್ಸಿಫೆರಾ (ಜೀರುಂಡೆಗಳು-ಕ್ರಿಕೆಟ್ಸ್) ಮತ್ತು ಸೇಲಿಫೆರಾ (ಮಿಡತೆಗಳು) ಎಂಬ ಎರಡು ಉಪ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಶಬ್ದಾತ್ಮಕವಾದ ಸಂವಹನವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂವಹನ ಹೆಣ್ಣಿನ ಗಮನಸೆಳೆಯಲು ಗಂಡು ಹೊರಡಿಸುವ ಶಬ್ದ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀರುಂಡೆ ಪ್ರಭೇದವೂ ತನಗೇ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಶಬ್ದವನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇದೇ ಗಣದ ಸೀಲಿಫೆರಾ ಉಪ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ ಮಿಡತೆಗಳು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಶಬ್ದ ಹೊರಡಿಸದಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಈ ಜೀರುಂಡೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಎನ್ಸಿಫೆರಾ ಗಣವನ್ನು ಗ್ರಿಲ್ಲಿಡೇ (ನಿಜ ಜೀರುಂಡೆಗಳು - ಟ್ರೂ ಕ್ರಿಕೆಟ್ಸ್) ಮತ್ತು ಟೆಟ್ಟಿಗೊನಿಡೇ (ಪೊದೆ ಜೀರುಂಡೆಗಳು - ಬುಶ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ಸ್) ಎಂಬ ಎರಡು ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದು. ಇವು ತಮ್ಮ ಮುಂದಿನ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಉಜ್ಜುವುದರ ಮೂಲಕ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತ್ತವೆ. ಇವಕ್ಕೆ ಕಿವಿಗಳು ಮುಂಗಾಲುಗಳ ಮೇಲಿರುತ್ತದೆ. ಹೊಲದ ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಇವು ಗ್ರಿಲ್ಲಿನೇ ಉಪ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಜೀರುಂಡೆಗಳು. ಕಾಡುಗಳು, ತೋಟಗಳಿಂದ ತೊಡಗಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶ ಹಾಗೂ ರಸ್ತೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿನ ಹಸುರು ಕಸದಲ್ಲಿ, ನೆಲದ ಬಿರುಕುUಳಲ್ಲಿÀ ಸಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವು 0.5 - 2.00 ಸೆ.ಮೀ.ವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯುವ ಇವು ಕಡು ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದವರೆಗಿನ ಛಾಯೆಯ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ನಿಶಾಚರಿಗಳಾದ ಇವು ಸಂಜೆಯವೇಳೇಗೆ ಹೊರಬಂದು ಸುಶ್ರಾವ್ಯವಾದ ಕರೆಯನ್ನು ಉಲಿಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ಆವೃತ್ತಿ ಹಾಗೂ ಹಾಡಿನ ಸ್ವರೂಪವಿರುತ್ತದೆ. ಇವು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಕೀಟ, ಕಪ್ಪೆ, ಹಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಸಣ್ಣಗಾತ್ರದ ಸ್ತನಿಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವಾಗುವುದೂ ಉಂಟು. ಮರ ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಇವು ಒಕಾನ್‍ಥಿನೇ ಉಪ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಜೀರುಂಡೆಗಳು. ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು, ಗುಂಡಿಗಳು, ಪೊದೆ, ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಇವುಗಳು ತೆಳುವಾದ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರ ಹೊಂದಿರುವ ಇವುಗಳ ಮೈ ಬಣ್ಣ ಹಸುರು ಅಥವಾ ತಿಳಿ ಕಂದು. ಇವುಗಳ ನಾಡಿ ಮಿಡಿತ ಮತ್ತು ಹಾಡು ಪರಿಸರದ ತಾಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದಾದಷ್ಟು ಬದಲಾಗುವುದರಿಂದ ಇವನ್ನು ತಾಪ ಮಾಪಕ ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ (ಥರ್ಮಾಮೀಟರ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ಸ್) ಸಂಭೋಗ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡಿನ ದೇಹದ ಬೆನ್ನುಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಗ್ರಂಥೀಯಿಂದ ಒಸರುವ ದ್ರವವನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತದೆ. ಪೊದೆಜೀರುಂಡೆಗಳು ಹಸುರು ಅಥವಾ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಇವುಗಳನ್ನು ಸಹುರು ಕಸದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಮರಗಳ ಮೇಲ್ತದಿಯವರೆಗೆ ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ನಗರ ಹಾಗೂ ವನ್ಯ ಆವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ನಿಜ ಜೀರುಂಡೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕರ್ಕಶವಾದ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕುಟುಂಬದ ಜೀರುಂಡೆಗಳು ಎಲೆಗಳಂತೆಯೇ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿಯೇ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇವು ದಿನವಿಡೀ ವಿಶ್ರಾಂತಿಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅದಾಗ್ಗೂ, ಬಾವಲಿ ಮತ್ತು ಮಂಗಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಇವು ಆಹಾರವಾಗುತ್ತವೆ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Coleoptera from the Tree of Life Web Project Käfer der Welt Coleoptera Atlas Beetles – Coleoptera ಕೀಟಗಳು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ

2777

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%A3%E0%B3%81

ಅಣು

ದ್ರವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಘಟಕವನ್ನು ಅಣು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಸ್ತುವನ್ನು ಅದರ ರಾಸಾಯನಿಕ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಗುಣಗಳು ನಾಶವಾಗದಂತೆ ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದಾದ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಅಂಶವೆ ಅಣು.ಇದಕ್ಕಿಂತ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಿದಾಗ ವಸ್ತುವು ನಾಶವಾಗಿ ಅದು ಯಾವ ಮೂಲಧಾತುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆಯೋ ಅವುಗಳ ಪರಮಾಣುಗಳಷ್ಟೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನೀರಿನ ಬಿಂದುವನ್ನು ವಿಭಾಗಿಸುತ್ತಾ ಹೋದರೆ ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನೀರಿನ ಎಲ್ಲಾ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಅಣು ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.ಇದನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ವಿಭಾಗಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೆ ಕೇವಲ ಆಮ್ಲಜನಕ ಹಾಗೂ ಜಲಜನಕದ ಪರಮಾಣುಗಳಷ್ಟೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ

2778

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF

ದ್ರವ್ಯ

ದ್ರವ್ಯ ಯಾವುದರಿಂದ ಭೌತ ಜಗತ್ತು ಹಾಗೂ ವಸ್ತುಗಳು ಆಗಿವೆಯೋ, ಯಾವುದು ಇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಹ್ಯವೋ ಆ ಭೌತವಸ್ತುವನ್ನು ದ್ರವ್ಯ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಗುರುತ್ವ ಇದೆ. ದ್ರವ್ಯವು ಅನಿಲ, ಘನ, ದ್ರವ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಸಕಲ ಜೀವಿಗಳು, ಆಕಾಶ ಕಾಯಗಳು. ಗಾಳಿ ಮಳೆ ಮುಂತಾದ ಭೌತ ಧಾತುಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ದ್ರವ್ಯದ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳು. ದ್ರವ್ಯದ ಚರಮಘಟಕಗಳೆಂದರೆ ಮೂರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಣಗಳು: ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ (e-), ಪ್ರೋಟಾನ್ (ಠಿ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ (ಟಿ), ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ಹಾಗೂ ಪ್ರೋಟಾನುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ಫಲವಾಗಿ ಇಂದು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ವಿವಿಧ ಪರಮಾಣ್ವಕ ಬೀಜಗಳು ಲಭ್ಯವಾಗಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ 1.6(10-19 ಕೂಲಂಬ್ ಧನಾವೇಶಯುತವಾಗಿದೆ. ಇದರ ರಾಶಿ ಪ್ರೋಟಾನಿನ ಸರಿಸುಮಾರು 0.0005 ರಷ್ಟು ಉಂಟು. ದ್ರವ್ಯದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ದ್ರವ್ಯ ಜಾಗವನ್ನು (ಆಕಾಶ) ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಜಡತ್ವದ ಲಕ್ಷಣ ಉಂಟು. ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣದಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯ ತೂಕಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವುದು. ಇದು ಅವಿನಾಶಿ. ದ್ರವ್ಯದ ಅಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಅದರ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳನ್ನು ಅನುಕೂಲಿಸುವ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ದ್ರವ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ವರ್ಗೀಕರಣವೇ ಹೆಚ್ಚು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವುದು: ಘನ, ದ್ರವ, ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ. ಘನಕ್ಕೆ ಆಕಾರ, ಗಾತ್ರಗಳೆರಡೂ ಇವೆ. ಘನಗಳನ್ನು ತೆಳು ಪೊರೆಗಳಾಗಿ ಇಲ್ಲವೇ ಸಪುರ ತಂತಿಗಳಾಗಿ ರೂಪಿಸಬಹುದು. ಉದ್ದಿಷ್ಟ ಆಕಾರವನ್ನು ಘನಗಳಿಗೆ ನೀಡಬಹುದು. ದ್ರವಕ್ಕೆ ಹರಿಯುವ ಗುಣವಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಆಕಾರವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟ ಪಾತ್ರೆಯ ಆಕಾರವನ್ನೇ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣದ ದ್ರವ್ಯದ ಗಾತ್ರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅನಿಲಕ್ಕೆ ಆಕಾರ, ಗಾತ್ರ, ಎರಡೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಅನಿಲವನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಿ ಅಲ್ಪ ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ತರಬಹುದು. ಅಥವಾ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ಮಹಾಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಲಂಬಿಸಬಹುದು. ಒತ್ತಡ, ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸೂತ್ರಗಳಿಂದ ಅನಿಲದ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಅರಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯ. ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ವರ್ಗೀಕರಣ. ಅಯಾನೀಕೃತ ಅನಿಲವಿದು. ಇದಲ್ಲದೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ತಾರೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿರುವ ದ್ರವ್ಯದ ಅತಿಸಾಂದ್ರಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಐದನೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದೇ ಸವನೆ ಕಾಸುತ್ತ ಹೋದರೆ ಘನದಿಂದ ದ್ರವವನ್ನು ಮುಂದೆ ಅನಿಲವನ್ನು ಅನಂತರ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯ. ಇದೇ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದ್ರವ್ಯದ ಸಾಂದ್ರತೆಯೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ದ್ರವ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿದ್ದರೆ ಅದರ ಮೂಲಸ್ವರೂಪ ಎಲ್ಲ ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ; ಅಂದರೆ ಅಣುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಮಾಣುಗಳು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೯೨ ಪರಮಾಣುಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿಯ ಎಲ್ಲ ರೂಪಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ. (ಗೊತ್ತಿರುವ ಪರಮಾಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 115ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು) ಈ ಪರಮಾಣುಗಳು ಮೂಲ ಕಣಗಳಾದ ಪ್ರೋಟಾನ್, ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ (ಇವೆರಡಕ್ಕೂ ಕೂಡಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿಯ ಬೀಜ ಆಗಿರುವುದು) ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳಿಂದ (ಇವು ಬೀಜದ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವವು) ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂಲಕಣಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಈಗ 40ನ್ನೂ ಮೀರಿದ್ದು ಇವು ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಮೂಲ(?) ಕಣಗಳು ಎನ್ನುವುದು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕಣಗಳೂ (ಆ್ಯಂಟಿಪ್ರೋಟಾನ್, ಆ್ಯಂಟಿನ್ಯೂಟ್ರಾನ್, ಪಾಸಿಟ್ರಾನ್ ಇತ್ಯಾದಿ) ಇವೆ. ಇಂಥ ಪ್ರತಿಕಣಗಳು ಕೂಡಿ ಪ್ರತಿದ್ರವ್ಯವನ್ನು (ಆ್ಯಂಟಿಮ್ಯಾಟರ್) ನಿರ್ಮಿಸಬಲ್ಲವು. ಈಗ ಪ್ರತಿಹೀಲಿಯಮ್ ಪರಮಾಣುವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಮೂಲಕಣಗಳ ಮೂಲದ್ರವ್ಯ ಯಾವುದು? ಅದರ ಸ್ವರೂಪವೇನು? ಇವುಗಳಿಗೆ ಸದ್ಯ ಉತ್ತರ ಇಲ್ಲ. ಅಜರಾಮರತ್ವ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿನ ದ್ರವ್ಯ ನಿತ್ಯವಾಗಿದೆ: ಹೊಸದಾಗಿ ದ್ರವ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ನಶಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಅದು ತನ್ನ ರೂಪವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತತ್ತ್ವ ಐನ್‍ಸ್ಟೈನ್‍ನ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾವಾದದ ಆವಿಷ್ಕಾರ (1905)ವಾದ ನಂತರ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಆಗಬೇಕಾಯಿತು. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿಯೂ ಶಕ್ತಿ ದ್ರವ್ಯವಾಗಿಯೂ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗಬಲ್ಲವು. ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ (ಕಣ + ಪ್ರತಿ ಕಣಗಳು ಹಾಗೂ ಶಕ್ತಿ. ಬೈಜಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು) ಮತ್ತು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ನಿದರ್ಶನಗಳಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಈಗ ಮೇಲಿನ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿನ ಶಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಮೊತ್ತ ನಿತ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಐನ್‍ಸ್ಟೈನ್ ಇನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ತಮ್ಮ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾವಾದದಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಆಕಾಶದ ಗುಣಧರ್ಮವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕ್ವಾಂಟಮ್ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಆವಿಷ್ಕಾರದಿಂದ ದ್ರವ್ಯ ಮೂಲಕಣಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅಲೆಯಂತೆ ಕೂಡ ವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೆ ಶಕ್ತಿಯ ಅಲೆಗಳಾದ ಬೆಳಕಿನ ಅಲೆಗಳು ದ್ರವ್ಯಕಣಗಳಂತೆ ವರ್ತಿಸುವುದೂ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ದ್ರವ್ಯದ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಇವೇ, ಶಕ್ತಿಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಇವೇ ಎಂದು ನಿಖರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದು ದುಸ್ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇವೆರಡಕ್ಕೂ ಮೂಲವಾದ ಒಂದು ಚೇತನ ಇರಬಹುದು. ಆದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿ ಆದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗುಣಗಳಿಂದ ಗುರುತಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಅಭ್ಯಸಿಸಬಹುದು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Visionlearning Module on Matter Matter in the universe How much Matter is in the Universe? NASA on superfluid core of neutron star Matter and Energy: A False Dichotomy – Conversations About Science with Theoretical Physicist Matt Strassler ದ್ರವ್ಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ

2780

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9E%E0%B2%BE%E0%B2%A8

ವಿಜ್ಞಾನ

ವಿಜ್ಞಾನವು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಬಗ್ಗೆ ಪರೀಕ್ಷಣೀಯ ವಿವರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿಸುವ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಯೋಜನೆ. ಮಾನವನಿಂದ ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ ವಿಶ್ವದ ಬಗೆಗಿನ ಜ್ಞಾನದ ಸಮೂಹವೆ ವಿಜ್ಞಾನ. ಒಂದು ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ, "ವಿಜ್ಞಾನ"ವು, ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಬಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಅನ್ವಯಿಸಬಲ್ಲ ಪ್ರಕಾರದ, ಜ್ಞಾನದ ಮಂಡಲವನ್ನೇ ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಜ್ಞಾನವು ಮಾನವ ತನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಂದ ತಿಳಿಯುವಂತಿರಬೇಕು, ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಪರಿಶೋಧನೆಗೆ ವಿಧೇಯವಾಗಿರಬೇಕು. ಈ ಜ್ಞಾನ ಸಂಪಾದನೆಯ ವಿಧಿಯನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಿ ಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ವೃತ್ತಿ ನಡೆಸುವವನನ್ನು ಒಬ್ಬ ವಿಜ್ಞಾನಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯಿಂದಲೂ, ಜ್ಞಾನದ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆರಂಭಿಕ ಆಧುನಿಕ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ "ವಿಜ್ಞಾನ" ಮತ್ತು "ಪ್ರಕೃತಿಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ" ಪದಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅದಲುಬದಲಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ, ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು (ಇಂದು ಇದನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿ ವಿಜ್ಞಾನ"ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ, "ವಿಜ್ಞಾನ" ಪದವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಒಂದು ರೀತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಕೇವಲ ಜ್ಞಾನವನ್ನೇ ಅಲ್ಲ. ಅದು ಹಲವುವೇಳೆ ವಿಷಯಕ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ೧೭ನೇ ಮತ್ತು ೧೮ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನ್ಯೂಟನ್‍ನ ಚಲನೆಯ ನಿಯಮಗಳಂಥ ನಿಸರ್ಗದ ನಿಯಮಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೂತ್ರೀಕರಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು. ಮತ್ತು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, "ವಿಜ್ಞಾನ" ಶಬ್ದವು ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನದೊಂದಿಗೇನೇ ಒಡಗೂಡಿತು, ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ, ಭೂವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನಿಸುವ ಒಂದು ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ರೀತಿಯಾಗಿ. ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಯೇ ಸಹ ನಿಸರ್ಗವಾದಿ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ವಿಲಿಯಮ್ ಹ್ಯೂವಲ್‍ರಿಂದ, ನಿಸರ್ಗದ ಮೇಲಿನ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅರಸುವವರನ್ನು ಇತರ ಬಗೆಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅರಸುವವರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು, ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಆದರೂ, "ವಿಜ್ಞಾನ" ಶಬ್ದವು ವಿಶಾಲ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ, ಗ್ರಂಥಾಲಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಂತಹ ಆಧುನಿಕ ಪದಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ, ಒಂದು ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ, ಕಲಿಸಬಲ್ಲ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಕೆಯಾಗುವುದು ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಇದು "ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ" ಅಥವಾ "ರಾಜಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ"ಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಜ್ಞಾನವಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಅನೇಕ ಶಾಖೆಗಳಿವೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ವಿಜ್ಞಾನ ಪದವನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ, ಇತ್ಯಾದಿ. ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನವು ಮಾನವ ಸಮಾಜದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸದಸ್ಯರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸ, ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ವಿಧಾನ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇತಿಹಾಸ ವಿಶಾಲ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ, ಆಧುನಿಕ ಯುಗಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಜ್ಞಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು, ಆದರೆ ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಅದರ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೊಂದು ವಿಭಿನ್ನ ಮತ್ತು ಅದರ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೊಂದು ಸಫಲವಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ, ಈಗ ಅದು ಪದದ ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದರೆ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕ ಯುಗಕ್ಕಿಂತ ಸಾಕಷ್ಟು ಮುಂಚೆಯೇ, ಪುರಾತನ ಗ್ರೀಕ್ ಮಾತಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಧಿಕಾಲವಾಗಿತ್ತು. ಪೂರ್ವ-ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಅದರ ಮೂಲ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನವು ಒಂದು ಪ್ರಕಾರದ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಶಬ್ದ, ಬದಲಾಗಿ ಅಂತಹ ಜ್ಞಾನದ ಅನ್ವೇಷಣೆಗೆ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಶಬ್ದವಲ್ಲ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದು ಜನರು ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಹನ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಸ್ತುಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಬಗ್ಗೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿತ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ ಸಂಗ್ರಹಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಇದು, ಸಂಕೀರ್ಣ ದಿನಾಂಕ ಪಟ್ಟಿಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ವಿಷಕಾರಿ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿ ಮಾಡಲು ತಂತ್ರಗಳು, ಮತ್ತು ಪಿರಮಿಡ್‍ಗಳಂತಹ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ಅಮೂರ್ತ ಚಿಂತನೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಆದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಾಗಿರುವ ಅಂತಹ ವಿಷಯಗಳ ಜ್ಞಾನ, ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳು ಹಾಗು ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಂತಹ ಇತರ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಸಾಮುದಾಯಿಕ ಜ್ಞಾನದ ನಡುವೆ ಯಾವ ಸುಸಂಗತ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ. Essays by Leo ಮಾನವ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ತಿರುವು ಮೊದಲಿನ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, ಸಾಕ್ರಟೀಸ್‍ನಿಂದಾದ ಮಾನವ ಸ್ವಭಾವ, ರಾಜಕೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸ್ವಭಾವ, ಮತ್ತು ಮಾನವ ಜ್ಞಾನವನ್ನೇ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ, ಮಾನವ ವಿಷಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆದರೆ ಸಫಲ ಪ್ರಯತ್ನ, ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಧಿಕಾಲವಾಗಿತ್ತು. ಅವನು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಹಳೆಯ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ತೀರಾ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಊಹಾತ್ಮಕ, ಮತ್ತು ಸ್ವವಿಮರ್ಶೆಯಲ್ಲಿ ಕೊರತೆಯಿರುವಂಥದ್ದು ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದನು. ಅವನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮುಂಚಿನ ಕೆಲವು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನಿಸರ್ಗಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಬುದ್ಧಿವಂತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದೆಂಬಂತೆ, ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಲನೆ ಹಾಗು ಜಡದ್ರವ್ಯದ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿ ಕಂಡರು ಎಂದು ಕಳವಳಗೊಂಡಿದ್ದನು. ಮಾನವ ವಿಷಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಪುರಾಣ ಹಾಗು ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಸಾಕ್ರಟೀಸ್‍ನಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ಸಾಕ್ರಟೀಸ್‍ನ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಡಿಮೆ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ, ಅಂತಿಮಕಾರಣ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿದ್ದ, ಮತ್ತು ಮಾನವ ಕೇಂದ್ರಿತವಾಗಿದ್ದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು. ಅವನು ಮುಂಚಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅನೇಕ ನಿರ್ಣಯಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದನು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅವನ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ವಸ್ತುಗಳು ಅವುಗಳ ಸ್ವಭಾವದ ಭಾಗವಾಗಿ ಅವು ಮಾನವರಿಗಾಗಿ ಎಂದು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಪ್ರತಿ ವಸ್ತುವು ಔಪಚಾರಿಕ ಕಾರಣ ಹಾಗು ಅಂತಿಮ ಕಾರಣ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ತರ್ಕಾಧಾರಿತ ವಿಶ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ ಹೊಂದಿದೆ. ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಬದಲಾವಣೆ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳು ಯಾವ ರೀತಿಯ ವಸ್ತುಗಳು ಎಂಬುದರ ಪ್ರಕಾರ, ಮೊದಲೇ ಇರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ವಾಸ್ತವೀಕರಣ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಾಕ್ರಟೀಸ್‍ನ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಜೀವಿಸಲು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ರೀತಿ ಎಂಬ ವಾಸ್ತವಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು (ಈ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಆರಸ್ಟಾಟಲ್ ನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿದನು), ಅವರು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಅನ್ವಯಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರಗಳಿಗೆ ವಾದಿಸಲಿಲ್ಲ. ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಜ್ಞಾನದ ನಡುವಿನ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಭಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದನು, ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಚಿಂತನವನ್ನು ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಕಾರದ ಮಾನವ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಒಳ್ಳೆ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ವಾಸ್ತವಿಕ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಉದಾತ್ತವಾಗಿ, ಮತ್ತು ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕೇವಲ ಕೆಳವರ್ಗದವರಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದದ್ದೆಂದು ಕಂಡನು. ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ನ ಪ್ರಭಾವಿ ಒತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಿಸದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ತರ್ಕಿಸುವ "ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ" ಕ್ರಮಗಳ ಮೇಲಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಅನುಭವ ಹಾಗು ಸಂಸ್ಕರಿಸದ ದತ್ತಾಂಶದ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ್ದೇ ಭಾಗವೆಂದು ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಮಧ್ಯಯುಗೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಚೀನಕಾಲದ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಮತ್ತು ಮುಂಚಿನ ಮಧ್ಯಯುಗದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನದ ಮೇಲಿನ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಆರಸ್ಟಾಟಲ್‍ನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ರೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನ ಮತ್ತು ಆವರ್ತಕ ರಾಜಕೀಯ ಹೋರಾಟಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಪುರಾತನ ಜ್ಞಾನ ಕಳೆದುಹೋಯಿತು, ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು, ಅಥವಾ ನೈಸರ್ಗಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಕ್ಷೇತ್ರ, ಮತ್ತು ಪುರಾತನ ಪ್ರಪಂಚದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜ್ಞಾನ ಸವಿಲ್‍ನ ಇಸಿಡೋರ್‌ನಂತಹ ಮುಂಚಿನ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವಿಶ್ವಕೋಶಕರ್ತರ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಉಳಿಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ, ಬಿಜ಼ಂಟೀನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಗ್ರೀಕ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ನೆಸ್ಟೋರಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಮನಾಫ಼ಸೈಟರಂತಹ ಗುಂಪುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಸೀರಿಯಾಕ್ ಅನುವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವನ್ನು ನಂತರ ಇಸ್ಲಾಮಿ ಆಡಳಿತದಡಿಯಲ್ಲಿ ಅರಬ್ಬಿ ಭಾಷೆಗೆ ಅನುವಾದಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲಿಕೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರದ ಮಧ್ಯಯುಗೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಬಿಜ಼್ಯಾಂಟಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಪಶ್ಚಿಮ ಐರೋಪ್ಯರು ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್‍ನಿಂದ ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಲ್ಯಾಟಿನ್‍ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಗ್ರೀಕ್, ಅರಬ್ಬಿ, ಮತ್ತು ಹಿಬ್ರೂವಲ್ಲಿ ಕೂಡ. ಕ್ಯಾಥಲಿಕ್ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಪೈಕಿ ಆರಸ್ಟಾಟಲ್, ಟಾಲಮಿ, ಯೂಕ್ಲಿಡ್‍ನಂತಹ ಪುರಾತನ ಸಂಶೋಧಕರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನದ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ನವೀಕೃತ ಆಸಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲಾಯಿತು. ಯೂರೋಪ್‍ನಲ್ಲಿ, ರೋಜರ್ ಬೇಕನ್‍ನಂತಹ ಪುರುಷರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪರ ವಾದಿಸಿದರು. ಮಧ್ಯಯುಗದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಸ್ಕಲ್ಯಾಸ್ಟಸಿಸಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಕಥಾಲಸಿಸಮ್ ಮತ್ತು ಆರಸ್ಟಟೀಲಿಯನಿಸಮ್‍ನ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯು ವಿಜ್ಞಾನದ ಹೊಸ ಭೌಗೋಳಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದ ಪಶ್ಚಿಮ ಯೂರೋಪ್‍ನಲ್ಲಿ ಏಳಿಗೆ ಹೊಂದುತ್ತಿತ್ತು. ಪುನರುದಯ ಕಾಲ, ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಧ್ಯಯುಗದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇಟಲಿಯಲ್ಲಿ ಕುಸಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಬಿಜ಼ಂಟೀನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಗ್ರೀಕ್ ಗ್ರಂಥಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಒಳಹರಿವಿತ್ತು. ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್ ಟಾಲಮಿಯ ಆಲ್ಮಜೆಸ್ಟ್‍ನ ಭೂಕೇಂದ್ರಿತ ಮಾದರಿಗೆ ಭಿನ್ನವಾದ ಸೌರಮಂಡಲದ ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರಿತ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಸೂತ್ರೀಕರಿಸಿದನು. ಸ್ಕಲ್ಯಾಸ್ಟಸಿಸಮ್‍ನ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನು ೧೫ನೇ ಮತ್ತು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಟೀಕಿಸಲಾಯಿತು; ಪ್ರಯೋಗ ಮತ್ತು ಗಣಿತದ ನವೀನ ಬಳಕೆಮಾಡಿ ಕುಖ್ಯಾತವಾಗಿ ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆ ಅನುಭವಿಸಿದ ಒಬ್ಬ ಲೇಖಕ ಗಾಲಿಲೆಯೊ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಕಿರುಕುಳವು ಪೋಪ್ ಎಂಟನೆಯ ಅರ್ಬನ್ ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್‍ನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುವಂತೆ ಗಾಲಿಲೆಯೊನನ್ನು ಹರಸಿದ ನಂತರ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಗಾಲಿಲೆಯೊ ಪೋಪ್‍ನ ವಾದಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಅವನ್ನು ಮೂಢನ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ "ಡಾಯಲಾಗ್ ಕನ್ಸರ್ನಿಂಗ್ ದ ಟೂ ಚೀಫ಼್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್" ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಇದು ಪೋಪ್‍ನನ್ನು ಬಹಳ ಅಸಂತುಷ್ಟಿಗೊಳಿಸಿತು. ಉತ್ತರ ಯೂರೋಪ್‍ನಲ್ಲಿ, ಚರ್ಚ್ ಮತತತ್ವದೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪದಿರುವ ಕೆಲವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅನೇಕ ವಾದಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಮುದ್ರಣಾಲಯದ ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಯಿತು. ರನೆ ಡೇಕಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಫ಼್ರ್ಯಾನ್ಸಿಸ್ ಬೇಕನ್ ಒಂದು ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ಆರಸ್ಟಾಟಲ್ ವಿರೋಧಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರವಾದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಾದಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಗಾಲಿಲೆಯೊ ವಾದಿಸಿದಂತೆ, ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಅದ್ಯಯನಿಸಲು ಗಣಿತವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು ಎಂದು ಡೇಕಾರ್ಟ್ ವಾದಿಸಿದನು, ಮತ್ತು ಬೇಕನ್ ಚಿಂತನೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದನು. ಆರಸ್ಟಾಟಲ್ ಮುಂದಿಟ್ಟ ಔಪಚಾರಿಕ ಕಾರಣ ಹಾಗು ಅಂತಿಮ ಕಾರಣದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಬೇಕನ್ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದನು, ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನವು, ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಕೃತಿ ಇದೆಯೆಂದು, ಅಥವಾ ಪ್ರತಿ ವಸ್ತುವಿನ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪ್ರಕಾರದ "ಔಪಚಾರಿಕ ಕಾರಣ" ಇದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸುವ ಬದಲು, ಶಾಖದಂತಹ "ಸರಳ" ಪ್ರಕೃತಿಗಳ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುವ ವಿಚಾರವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದನು. ಈ ಹೊಸ ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು "ಪ್ರಕೃತಿಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು" ವಿವರಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ ಕಾಣಲು ಆರಂಭಿಸಿತು. ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಈ ಅದ್ಯತನಗೊಳಿಸಿದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಎಂದು ಕಾಣಲಾಯಿತು. ವಿಜ್ಞಾನವು ಮೊದಲ ಸಲ ಎಲ್ಲ ಮಾನವ ಜೀವನದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯರೂಪದ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳ ಗುರಿಯಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಸಹ ಬೇಕನ್ ವಾದಿಸಿದನು. ಜ್ಞಾನೋದಯದ ಯುಗ ೧೭ನೇ ಮತ್ತು ೧೮ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, ಬೇಕನ್ ಮತ್ತು ಡೇಕಾರ್ಟ್‍ರಿಂದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿತವಾದ ಆಧುನಿಕತೆಯ ಯೋಜನೆಯು ತ್ವರಿತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಗಣಿತೀಯ, ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ, ಹಾಗು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ನವೀನವಾಗಿದ್ದ ಒಂದು ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಫಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ನ್ಯೂಟನ್ ಮತ್ತು ಲೈಬ್ನಿಟ್ಸ್, ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ದೃಢಪಡಿಸಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಬಹುದಾದ, ಇಂದು ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುವ ಒಂದು ಹೊಸ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಫಲವಾದರು. ಆರಸ್ಟಾಟಲ್‍ನ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ, ಆದರೆ ಈಗ ಒಂದು ಹೊಸ ಅಂತಿಮಕಾರಣ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಲ್ಲದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಪದಗಳನ್ನು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ "ಶಕ್ತಿ" ಮತ್ತು "ಸಾಮರ್ಥ್ಯ" ಪದಗಳನ್ನು (ಆರಸ್ಟಾಟಲ್‍ನ "ಎನರ್ಜಿಯ ಮತ್ತು ಪೊಟೆಂಶಿಯ"ದ ಆಧುನಿಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳು), ಕೂಡ ಲೈಬ್ನಿಟ್ಸ್ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡನು. ಬೇಕನ್‍ನ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳ ವಸ್ತುಗಳು ಎಲ್ಲವೂ, ಪ್ರತಿ ಪ್ರಕಾರದ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಔಪಚಾರಿಕ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಕಾರಣಗಳು ಇಲ್ಲದೆಯೇ, ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅದೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅವನು ಭಾವಿಸಿದನು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ "ವಿಜ್ಞಾನ" ಶಬ್ದವು ಕ್ರಮೇಣ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರದ ಜ್ಞಾನದ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರದ ಅನ್ವೇಷಣೆಯನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿಸರ್ಗದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು — ಮತ್ತು ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಪದ "ನೈಸರ್ಗಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ"ಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರ ಬಂದಿತು. ೧೯ನೇ ಶತಮಾನ ಜಾನ್ ಹರ್ಶಲ್ ಮತ್ತು ವಿಲಿಯಮ್ ಹ್ಯುವಲ್ ಇಬ್ಬರೂ ವಿಧಾನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು: ಎರಡನೆಯವನು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪದವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು. ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್ ಆನ್ ದಿ ಆರಿಜಿನ್ ಆಫ಼್ ಸ್ಪೀಶೀಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದಾಗ ಮಾರ್ಪಾಡಿನೊಂದಿಗೆ ಅವರೋಹಣವನ್ನು ಜೀವವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ವಿವರಣೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಿರೀಕರಿಸಿದನು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆಯ್ಕೆಯ ಅವನ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಜೀವಜಾತಿಗಳು ಹೇಗೆ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದವು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು, ಆದರೆ ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಶತಮಾನದ ನಂತರ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಜಾನ್ ಡಾಲ್ಟನ್ ಪರಮಾಣುಗಳ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದನು. ಉಷ್ಣಬಲ ವಿಜ್ಞಾನದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನೂ ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ದೃಢಪಡಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ನ್ಯೂಟನ್‍ನ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಬಳಸಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸಲಾಗದ ಹೊಸ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. ೨೦ನೇ ಶತಮಾನ ಮತ್ತು ಅದರ ಆಚೆಗೆ ಐನ್‍ಸ್ಟೈನ್‍ನ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಕ್ವಾಂಟಮ್ ಯಂತ್ರಶಾಸ್ತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ಬದಲಿಗೆ ಎರಡು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ಹೊಸ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಬರುವುದಕ್ಕೆ ದಾರಿತೋರಿತು. ಈ ಶತಮಾನದ ಯುದ್ಧಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಾವೀನ್ಯದ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಓಟಕ್ಕೆ ದಾರಿತೋರಿತು, ಆಯುರ್ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಬೈಜಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಓಟಕ್ಕೆ ದಾರಿತೋರಿ ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅಂತಿಮ ಉದ್ದೇಶ ಮಾನವರು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಅರ್ಥೈಸುವುದು ಎಂದು ವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ – ಉದಾಹರಣೆಗೆ ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ ಕನ್ಸಿಲಿಯನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಇಒ ವಿಲ್ಸನ್ ಹೇಳಿದರು "ಮಾನವ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಸೀಮಾರೇಖೆ." ಜೆರಮಿ ಗ್ರಿಫ಼ಿತ್ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಕಾರ್ಯನಿರತ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮೂಲಭೂತ ಕಲ್ಪನೆಗಳ ಒಂದು ಸಮೂಹವನ್ನು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ: (1) ಎಲ್ಲ ವೈಚಾರಿಕ ವೀಕ್ಷಕರಿಂದ ಸಹಮತಿಹೊಂದಲಾದ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ವಾಸ್ತವವಿದೆ ಎಂದು; (2) ಈ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ವಾಸ್ತವವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು; (3) ಈ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗದ ವಿಧಾನದಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು ಎಂದು. ವಿಜ್ಞಾನದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವು ಈ ಆಧಾರಭೂತ ಕಲ್ಪನೆಗಳ ಅರ್ಥವೇನು ಮತ್ತು ಅವು ಸಮಂಜಸವಾಗಿವೆಯೆ ಎಂಬುದರ ಆಳವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ವೀಕ್ಷಕರು ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಸ್ತವದ ಬಗ್ಗೆ ಸಹಮತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ವಾಸ್ತವವಾದವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಪ್ರತಿವಾಸ್ತವವಾದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ, ಅಂದರೆ ಒಬ್ಬ ವೀಕ್ಷಕನಿಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳು ಎಲ್ಲ ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿವೆ ಎಂಬ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯದ ಯಾವುದೇ ಮಾನ್ಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ. ಆದರ್ಶವಾದವು ಪ್ರತಿವಾಸ್ತವವಾದದ ಅತಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಮರ್ಥಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ, ಮನಸ್ಸು ಅಥವಾ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಅತಿ ಮೂಲಭೂತ ಸತ್ವ, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಮನಸ್ಸು ಅದರ ಸ್ವಂತ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ. ಆದರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಏನು ಸತ್ಯವಿರುತ್ತದೊ ಅದು ಎಲ್ಲ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ಸತ್ಯವಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ವಿಜ್ಞಾನದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ತತ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿವೆ. ಪ್ರಯೋಗವಾದವು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವಾಗಿದೆ, ಇದು ಜ್ಞಾನವು ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಅಂತಹ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಂದುಂಟಾದ ಸಾಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಯೋಗವಾದವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚೋದನವಾದ, ಮಾನವರು ಮಾಡಬಹುದಾದ ಪರಿಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಲು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪ್ರಯೋಗವಾದಿ ಪುರಾವೆಯ ಪರಿಮಿತ ಪ್ರಮಾಣದಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಬಹುದಾದ ರೀತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಆವರಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಮಾಡುವ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದರರ್ಥ ಅವನ್ನು ಕೇವಲ ಅನುಮಾನಾತ್ಮಕ ತರ್ಕ ಬಳಸಿ ಪುರಾವೆಯ ಪರಿಮಿತ ಪ್ರಮಾಣದಿಂದ ತಿಳಿಯಲಾಗದು. ಪ್ರಯೋಗವಾದದ ಅನೇಕ ಸ್ವರೂಪಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ, ಬೇಸಿಯನಿಸಮ್ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಕಲ್ಪಿತ-ಅನುಮಾನಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನ ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿವೆ. ಪ್ರಯೋಗವಾದವು, ಜ್ಞಾನವು ಮಾನವನ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದಲ್ಲ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುವ, ಮೂಲತಃ ಡೇಕಾರ್ಟ್‍ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಲಾದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವಾದ, ವಿಚಾರವಾದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಸಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಆಸ್ಟ್ರಿಯನ್-ಬ್ರಿಟಿಷ್ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಕಾರ್ಲ್ ಪಾಪರ್‍ನಿಂದ ಮೊದಲು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾದ, ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರವಾದವು ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿಚಾರವಾದದ ಸ್ವರೂಪವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಯೋಗವಾದವು ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ವೀಕ್ಷಣೆಯ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ರೀತಿಯನ್ನು ಪಾಪರ್ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತ ಹಾಗು ವೀಕ್ಷಣೆಯ ನಡುವೆ ತಿಕ್ಕಾಟ ಆದಾಗ ಮಾತ್ರ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ ಬಾಧಿತವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಸುಳ್ಳುಸೃಷ್ಟಿ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಮೈಲಿಗಲ್ಲಾಗಿ, ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲನಾ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹಾಗು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಮಾನಾತ್ಮಕ ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ದೃಷ್ಟಾಂತ ಕೊಡುವುದರ ಬದಲು ಸುಳ್ಳಾಗಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿಧಾನವಾಗಿ ಪಾಪರ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ಸಾರ್ವರ್ತ್ರಿಕ ವಿಧಾನವಿದೆ, ಮತ್ತು ಈ ವಿಧಾನವು ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಲ್ಲ ಎಂದು ಪಾಪರ್ ಮುಂದೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡರು: ಟೀಕೆಯ ಋಣಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನವಾದ ಪ್ರಯೋಗ ಮತ್ತು ದೋಷ. ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ, ಮತ್ತು ಕಲೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅದು ಮಾನವ ಮನಸ್ಸಿನ ಎಲ್ಲ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ "ಬಾಯಿ ಮುಚ್ಚು ಮತ್ತು ಲೆಕ್ಕಮಾಡು" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವಾದ ಸಾಧನಭೂತವಾದವು ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಹಾಗು ಮುನ್ನುಡಿಯಲು ಸಾಧನಗಳಾಗಿ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಉಪಯುಕ್ತತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಕೇವಲ ಅವುಗಳ ಆದಾನ (ಆರಂಭಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು) ಮತ್ತು ಹುಟ್ಟುವಳಿ (ಮುನ್ನುಡಿಗಳು) ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿರುವ ಕಪ್ಪು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಅದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ಎಣಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ತಾರ್ಕಿಕ ರಚನೆ ಏನೋ ಸುಮ್ಮನೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಬೇಕಾದದ್ದು ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಮಾಧಾನ ಸೂಚಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ (ಕ್ವಾಂಟಮ್ ಯಂತ್ರಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ನೋಡಿ). ರಾಚನಿಕವಾದಿ ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯು ಸಾಧನಭೂತವಾದಕ್ಕೆ ನಿಕಟವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ಆದಾನ ಕೊಡಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ನಿಮಗೆ ಒಂದು ಹುಟ್ಟುವಳಿಯನ್ನು ಕೊಡುವ ಹಾಗು ಅದೇ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವದಿಂದ ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟ ಹುಟ್ಟುವಳಿಯನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಗು ಸಮಂಜಸವಾಗಿ ಮುನ್ನುಡಿಯುವ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದು ವಿಜ್ಞಾನದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಗತಿ ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವ ಯಾವ ಉಪಯುಕ್ತ ಹಾಗು ಆಕ್ಷೇಪಣಾ ಮುಕ್ತ ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನಿಯಮಗಳು ಇಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನವು ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿ ಹಾಗು ನಿಶ್ಚಿತ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು ಅಥವಾ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯು ಅವಾಸ್ತವಿಕ, ಹಾನಿಕಾರಕ ಹಾಗು ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೇ ಹಾನಿಕರ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುವ ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸಾ ಅರಾಜಕತಾವಾದದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪೌಲ್ ಕೆ ಫ಼ಾಯರ್‍ಆಬ್ಡ್ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಧರ್ಮ, ಮಂತ್ರವಿದ್ಯೆ ಹಾಗು ಪುರಾಣದಂತಹ ಇತರರ ಜೊತೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ತತ್ತ್ವವಾದವಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಫ಼ಾಯರ್‍ಆಬ್ಡ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ನಿರಂಕುಶಾಧಿಕಾರಿ ಹಾಗು ಅಸಮರ್ಥನೀಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಆಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹುಸಿವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವ ಗಡಿಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಸಮಸ್ಯೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ನಿಶ್ಚಿತ, ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ಮಾರಕ ಎಂದೂ ಅವರು (ಇಮರೆ ಲಾಕಾಟೋಶ್ ಜೊತೆಗೆ) ವಾದಿಸಿದರು. ವಿಜ್ಞಾನವು ಅದರ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಸೂತ್ರಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾನೂನಿನ ಏಕರೂಪತೆ ಮತ್ತು ಕಾಲ ಹಾಗು ಸ್ಥಳದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಏಕರೂಪತೆಯ ಕಲ್ಪನೆಗೆ, ಪುರಾವೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಎಂದೂ ಫ಼ಾಯರ್‍ಆಬ್ಡ್ ಹೇಳಿದರು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನಿಸರ್ಗವಾದವು ಹಲವುವೇಳೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂದೇಹವಾದದ ಚರ್ಚಾಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ "ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸೃಷ್ಟಿತ್ವ"ದಂತಹ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಚಳುವಳಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಸಹಜ ಮತ್ತು ನಿಸರ್ಗಾತೀತ ವಿವರಣೆಗಳ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ವಿವರಣೆಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮಾನುಸರಣವಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಬಂಧವು (ಮೂಲತತ್ತ್ವವೈಚಾರಿಕದ ಬದಲು) ಕೇವಲ ವಿಧಾನಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರರ್ಥ ವಿಜ್ಞಾನವು ನಿಸರ್ಗಾತೀತ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನೇ ಪರಿಗಣಿಸಬಾರದು, ಆದರೆ ಅವು ತಪ್ಪು ಎಂದು ಸಹ ಹಕ್ಕುಸಾಧಿಸಬಾರದು. ಬದಲಿಗೆ, ನಿಸರ್ಗಾತೀತ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಹೊರಗಿನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನಂಬಿಕೆಯ ವಿಷಯ ಎಂದು ಬಿಡಬೇಕು. ಯೋಗ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಗಮನಿಸಬಹುದಾದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಿಗೆ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಹಾಗು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಮಾಡಲು ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ನಿಖರವಾದ ಬದ್ಧತೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನಿಸರ್ಗವಾದವು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾನದಂಡಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿ, ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ವಾದಗಳು, ಪಕ್ಷಪಾತಿ ವೀಕ್ಷಣಾ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕುತರ್ಕಗಳನ್ನು ಸತ್ಯವಾದ ವಿಜ್ಞಾನವಲ್ಲವೆಂದು ಅವರು ಟೀಕಿಸುವ ಸಂಶಯಾಸ್ಪದ ಹೇಳಿಕೆಗಳಿಗೆ ಒರೆಗಲ್ಲುಗಳಾಗಿ ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನಿಸರ್ಗವಾದದ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಂದ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಶ್ಚಿತತೆ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಒಂದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಸುಳ್ಳುಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಯಾವ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನೂ ಎಂದಿಗೂ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಶ್ಚಿತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ವಿಜ್ಞಾನವು ದೋಷಾಸ್ಪದತೆಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಕಾರ್ಲ್ ಪಾಪರ್ ಸತ್ಯವನ್ನು ನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿಂದ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿ ಬೇರ್ಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜ್ಞಾನವು "ಸತ್ಯದ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ", ಆದರೆ ಅದು "ನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲ ... ಎಲ್ಲ ಮಾನವ ಜ್ಞಾನವೂ ದೋಷಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹಾಗಾಗಿ ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಅವರು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹೊಸ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜ್ಞಾನವು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ನಮ್ಮ ತಿಳುವಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತದೆ. ಮನೋವಿಜ್ಞಾನಿ ಕೀಥ್ ಸ್ಟ್ಯಾನವಿಚ್ ಪ್ರಕಾರ, "ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆ" ಯಂತಹ ಪದಗಳ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಂದ ಅತಿಬಳಕೆಯು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ವಿಜ್ಞಾನವು ಅದು ಸತ್ಯವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಸುಳ್ಳೆಂದು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸಾಬೀತುಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು. ಸಂಪೂರ್ಣ ಪುನರ್ಕಲ್ಪನೀಕರಣ ಬೇಕಾಗಿದ್ದ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತದಂತಹ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಿದರ್ಶನಗಳು ಇದೆಯಾದರೂ, ಇವು ತೀವ್ರತರವಾದ ಅಪವಾದಗಳು. ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು , ವಿವಿಧ ಸಂಶೋಧಕರಿಂದ, ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಿನ್ನ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ, ಮಾಹಿತಿಯ ಹಂತಹಂತವಾದ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಗಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಇದು ಜಿಗಿತದ ಬದಲಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಏರಿಕೆಯಂತೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಅವು ಎಷ್ಟು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಹಾಗು ಪರಿಶೀಲಿಸಪಟ್ಟಿವೆ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ಜೊತೆಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಸ್ವೀಕೃತಿ ಎಷ್ಟಿದೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ವಿಕಾಸವಾದ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ್ನು ವಾಸ್ತವಿಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದರೂ, ಈಗಲೂ "ಸಿದ್ಧಾಂತ" ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ "ಜ್ಞಾನ"ಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ವಾದಿಸಲಾಗಿದೆಯಾದರೂ, ಸಂಶಯ ಪ್ರಕೃತಿ ಹೊಂದಿರುವುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ತಪ್ಪಾಗಿರಬಹುದು ಎಂಬ "ಸಾಧ್ಯತೆ"ಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವುದು ಸರಿಯಾಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಪರ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಆಗ, ಸರಿಯಾದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಯು ತಾನು ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದಮೇಲೆಯೂ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸಂದೇಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ವಿಚಾರಣೆಯು ನೈಜ ಅನುಮಾನವನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಕೇವಲ ಕಲಹಪ್ರಿಯ, ಶಾಬ್ದಿಕ, ಅಥವಾ ಅತಿಪರವಲಯಕ ಸಂದೇಹವು ನಿರರ್ಥಕವಾದದ್ದು ಎಂದು—ಆದರೆ ತನಿಖೆಗಾರನು ಲೋಕಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ವಿಮರ್ಶಾರಹಿತವಾಗಿ ವಿಶ್ರಮಿಸುವುದರ ಬದಲು ನೈಜ ಸಂದೇಹ ಪಡೆಯಲು ಯತ್ನಿಸಬೇಕು ಎಂದೂ ಫ಼್ಯಾಲಿಬಿಲಿಸ್ಟ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಸ್ಯಾಂಡರ್ಸ್ ಪರ್ಸ್ ವಾದಿಸಿದರು. ಸಫಲ ವಿಜ್ಞಾನಗಳು ತೀರ್ಮಾನದ ಯಾವುದೇ ಏಕ ಸರಪಳಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲ (ಅದರ ಅತಿ ದುರ್ಬಲ ಕೊಂಡಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಲವಾಗಿಯಲ್ಲ), ಬದಲು ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಹೊಂದಿದ ಅನೇಕ ಹಾಗು ವಿವಿಧ ವಾದಗಳ ಹೊರಜಿಯನ್ನು ನಂಬುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅವರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟರು. ವಿಜ್ಞಾನವು ಒಂದು "ಮಾಯಾ ಗುಂಡಿಗಾಗಿ" ಹುಡುಕುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತದೆ; ಅದು ಏಕ ಕಾರಣ ಭ್ರಮೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದೂ ಸ್ಟ್ಯಾನವಿಚ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರರ್ಥ ಒಬ್ಬ ವಿಜ್ಞಾನಿಯು ಕೇವಲ "...ರ ಕಾರಣವೇನು" ಎಂದು ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ "...ರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳೇನು" ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನದ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥೂಲಗೋಚರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ (ಉದಾ. ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ, ವಿಶ್ವವಿಜ್ಞಾನ) ಸನ್ನಿವೇಶವಾಗಿದೆ. ಸಹಜವಾಗಿ, ಸಂಶೋಧನೆಯು ಹಲವುವೇಳೆ ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುವ ಅಂಶಗಳ ಉದ್ದನೆಯ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ತಳಿಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು, ಅಥವಾ ಅವರ ಚರಿತ್ರೆ ಹಾಗು ಪಾಲನೆ, ಅಥವಾ ಪ್ರಸಕ್ತ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಒಂದು ವರ್ತನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಅಸ್ಥಿರಗಳ ಒಟ್ಟು ಆಳವಾದ ತಿಳುವಳಿಕೆಯು ಬಹಳ ಭವಿಷ್ಯಸೂಚಕವಿರಬಹುದು. ಹುಸಿವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಚಿನ ವಿಜ್ಞಾನ, ಮತ್ತು ಹಾಳುಮೂಳು ವಿಜ್ಞಾನ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತೆಯ ಹಕ್ಕುಸಾಧಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನದ ಮುಖವಾಡ ಧರಿಸುವ (ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅದು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು) ಊಹನ ಅಥವಾ ಅಧ್ಯಯನದ ಒಂದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹುಸಿವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಚಿನ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಥವಾ "ಪರ್ಯಾಯ ವಿಜ್ಞಾನ" ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಪದವಾದ ಹಾಳುಮೂಳು ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಹುಶಃ ತಮ್ಮದರಲ್ಲೇ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿರಬಹುದಾದರೂ ಸಾಕ್ಷ್ಯದ ಪೂರ್ಣತೆಯಿಂದ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿ ಸಮರ್ಥಿಸಲಾಗದ್ದೆಂದು ಕಾಣಲಾದ ಒಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆಂದು ನಂಬಲಾದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಅಥವಾ ತೀರ್ಮಾನಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಹಲವುವೇಳೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಲಂಕಾರಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆದರೆ ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸದ "ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ಒಂದು ರೀತಿಗೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿರುವ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಚಿಂತನೆಯ ತತ್ವ"ದ ಕೊರೆತೆಯಿರುವ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳ ಉಲ್ಲೇಖದಲ್ಲಿ "ಕಾರ್ಗೊ ಕಲ್ಟ್ ವಿಜ್ಞಾನ" ಪದವನ್ನು ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ ರಿಚರ್ಡ್ ಫ಼ೈನ್‍ಮನ್ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು. ಅತಿಪ್ರಚಾರದಿಂದ ವಂಚನೆವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸುವ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳ ವಾಣಿಜ್ಯ ಜಾಹೀರಾತುಗಳು ಈ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಬರಬಹುದು. ಅಂತಹ ಚರ್ಚೆಗಳ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ರಾಜಕೀಯ ಅಥವಾ ತತ್ತ್ವವಾದಿ ಪಕ್ಷಪಾತದ ಅಂಶವೂ ಇರಬಹುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಸದುದ್ದೇಶದ ಆದರೆ ತಪ್ಪು, ಅಪೂರ್ಣ ಅಥವಾ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಲ್ಪನೆಗಳ ಅತಿ-ಸರಳೀಕೃತ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗಳು ಎಂದು ಕಾಣಲಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು "ಕೆಟ್ಟ ವಿಜ್ಞಾನ"ವೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು. "ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದುರ್ವರ್ತನೆ" ಪದವು ಸಂಶೋಧಕರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಕಟಿತ ದತ್ತವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ತಪ್ಪಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ ಅಥವಾ ಒಂದು ಪರಿಶೋಧನೆಗೆ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ತಪ್ಪು ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮನ್ನಣೆ ನೀಡುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವೃತ್ತಿ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬೇಡುವ ಒಂದು ಸಂಶಯವಾದಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ೧೦೦೦ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ವಾಸ್ತವಿಕ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು, ಅಲ್‍ಹಸನ್, ಟಾಲಮಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂದೇಹಗಳು, ಬೇಕನ್ (೧೬೦೫), ಮತ್ತು ಸಿ. ಎಸ್. ಪರ್ಸ್ (೧೮೩೯-೧೯೧೪) ಈ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಮುದಾಯವು ಆಗ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆಯ ವಿಧಾನಗಳು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಪರಿಚಿತವಾಗಿವೆ, ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಆಚೆಗೆ ಆಚರೆಣೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮಾಪನಗಳ ಬಳಕೆಯು ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿನ ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಇತ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಒಂದು ವಾಸ್ತವಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಅಂತರವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ ನಮೂನೆ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆಯು ಎಲ್ಲ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಜಾನ ಜ಼ೀಮನ್ ಎತ್ತಿತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದಿರುವ ನಮೂನೆಗಳನ್ನು ಶತಮಾನಗಳ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಹೇಗೆ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲರು ಎಂದು ಜ಼ೀಮನ್ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ: ಇಂದಿನ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನು ೧೬ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಚೀನಾದ ವೈದ್ಯಸಂಹಿತೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಆರ್ಟೆಮಿಸೀಯಾ ಆಬ್ಸಿಂಥಿಯಮ್ ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲನು ಎಂದು (ಪುಟ ೧೬೪ಕ್ಕೆ ಮುಖಮಾಡಿರುವ ವಿವರಣೆ) ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಈ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು 'ಪರ್ಸೆಪ್ಚ್ಯುವಲ್ ಕನ್ಸೆನ್ಸಿಬಿಲಿಟಿ' ಎಂದು ಜ಼ೀಮನ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜ಼ೀಮನ್ ನಂತರ ಒಮ್ಮತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಕನ್ಸೆನ್ಸಿಬಿಲಿಟಿಯನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಜ್ಞಾನದ ಒರೆಗಲ್ಲಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನವು ನಿಸರ್ಗದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಪುನರುತ್ಪಾದಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಆಲೋಚನಾ ಪ್ರಯೋಗ ಅಥವಾ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮುಂದಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿವರಣೆಯಾಗಿ, ಕೃಪಣತನದಂತಹ ("ಒಕ್ಯಾಮ್ಸ್ ರೇಜ಼ರ್" ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ತತ್ವಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಹಮತಿ ಪಡೆಯಲು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ—ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇತರ ಸ್ವೀಕೃತ ವಾಸ್ತವಾಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತವೆ. ಈ ಹೊಸ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಯೋಗ ಅಥವಾ ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ ಪರೀಕ್ಷಣೀಯವಾದ ಸುಳ್ಳಾಗಿಸಬಲ್ಲ ಭವಿಶ್ಯವಾಣಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೃಢೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಯೋಗ ಅಥವಾ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕೋರುವ ಮೊದಲು ಯಾವುದೇ ವಿರೂಪಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಸಂಭವಿಸಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಯ ಖಂಡನಸಾಕ್ಷ್ಯವು ಪ್ರಗತಿಯ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಭಾಗಶಃ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಮೂಲಕ, ಮತ್ತು ಶಾಖೆಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಪ್ರಯೋಗಪರೀಕ್ಷೆಯ ಮೂಲಕವೂ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ (ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಭೂವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವೀಕ್ಷಣಾ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮುನ್ನುಡಿದೆ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪ್ರಯೋಗದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು). ಪ್ರಯೋಗಪರೀಕ್ಷೆಯು ಕಾರಣಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯಮಾಡಲು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ (ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಭ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ತಡೆಯಲು). ಒಂದು ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಅತೃಪ್ತಿಕರವೆಂದು ಸಾಬೀತಾದರೆ, ಅದನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಾರಾದರೆ, ಅದು ಒಂದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಅಳವಡಿಸಕೊಳ್ಳಲ್ಪಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಇದು ಒಂದು ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿ ಸಮರ್ಥಿಸಲ್ಪಟ್ಟ, ಸಂಗತವಾದ ಮಾದರಿ ಅಥವಾ ಚೌಕಟ್ಟು. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕಿಂತ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಹೆಚ್ಚು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಮೂಹಗಳ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ; ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಒಂದು ಒಂಟಿ ಸಿದ್ಧಾಂತದಿಂದ ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡಬಹುದು. ಹಾಗಾಗಿ ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಇತರ ವಿವಿಧ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತ. ಆ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಂತೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಅದೇ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ತತ್ವಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸೂತ್ರೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಒಂದು ಮಾದರಿಯನ್ನೂ ಸೃಷ್ಟಿಸಬಹುದು. ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ತಾರ್ಕಿಕ, ಭೌತಿಕ ಅಥವಾ ಗಣಿತೀಯ ನಿರೂಪಣೆಯ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲು ಅಥವಾ ವರ್ಣಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದಾದ ಹೊಸ ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಇದು ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನ. ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಒಂದರ ಬದಲು ಮತ್ತೊಂದು ಫಲಿತಾಂಶದ ಬಗ್ಗೆ ಆದ್ಯತೆ ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ಮತ್ತು ಹಾಗಾಗಿ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವು ಈ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಗೊಳಿಸಬಲ್ಲದೆಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಯಾವುದೇ ತೀರ್ಮಾನಗಳ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿನ್ಯಾಸ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ಮತ್ತು ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಸ್ಕಂಧ ಪರಿಶೀಲನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ಒಂದು ಪ್ರಯೋಗದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ಅಥವಾ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ನಂತರ, ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು, ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಎಷ್ಟು ನಂಬಲರ್ಹವಾದದ್ದೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಅದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವುದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಶೋಧಕರಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಪಾಠವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಸಂಪೂರ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನವು ಅದರ ಬಳಕೆದಾರರ ಕಡೆಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ ಪಕ್ಷಪಾತದ (ಅಂದರೆ ದೃಢೀಕರಣ ಪಕ್ಷಪಾತ) ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮಸ್ಯಾ ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಗಣಿತ ಮತ್ತು ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ವಿಜ್ಞಾನಗಳು ಗಣಿತವು ವಿಜ್ಞಾನಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮಾದರಿಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ವಹಿಸುವ ಪಾತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಗಣಿತದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖವಾದ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅಳತೆಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದರೆ ಜೊತೆಗೆ, ಊಹನ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಮುನ್ನುಡಿಯುವುದಕ್ಕೆ, ಹಲವುವೇಳೆ ಗಣಿತದ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅಂಕಗಣಿತ, ಬೀಜಗಣಿತ, ರೇಖಾಗಣಿತ, ತ್ರಿಕೋನಮಿತಿ ಮತ್ತು ಕಲನಶಾಸ್ತ್ರ, ಎಲ್ಲವೂ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿವೆ. ಸಂಖ್ಯಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾನ ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ಶುದ್ಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ, ವಸ್ತುತಃ ಗಣಿತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶಾಖೆಯು ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದತ್ತವನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಇರುವ ಗಣಿತೀಯ ತಂತ್ರಗಳಾದ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಧಾನಗಳು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಗಣನಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ನೈಜ ಜಗತ್ತಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಗಣಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಕೇವಲ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗಣಿತವು ಸಾಧಿಸಬಲ್ಲ ತಿಳುವಳಿಕೆಗಿಂತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಉತ್ತಮ ತಿಳುವಳಿಕೆಗೆ ಅನುವುಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಸೊಸೈಟಿ ಫ಼ಾರ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಆಂಡ್ ಅಪ್ಲೈಡ್ ಮ್ಯಾಥಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್ ಪ್ರಕಾರ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ಗಣನೆಯು ಈಗ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗದಷ್ಟೆ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಗಣಿತವನ್ನೇ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿ ಸರಿಯಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ವಲ್ಪ ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಭೌತಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಅನಗತ್ಯ ಅಥವಾ ಗಣಿತೀಯ ಪುರಾವೆಗಳು ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಸಮಾನ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಕೆಲವು ಚಿಂತಕರು ಗಣಿತಜ್ಞರನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಇತರರು ಗಣಿತವನ್ನು ಒಂದು ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿ ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಅದರ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಮತ್ತು ಕಲ್ಪಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಗಣಿತೀಯ ಪ್ರಮೇಯಗಳು ಮತ್ತು ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನವೆಂದು ಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ತಾರ್ಕಿಕ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯ ಸಂಯೋಗದ ಬದಲಾಗಿ, ಸ್ವಯಂವೇದ್ಯವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಭಾವಿಸುವ ತಾರ್ಕಿಕ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಗಳಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಗಣಿತವನ್ನು ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾದರೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೂಲಭೂತ ಮತ್ತು ಅನ್ವಯಿಕ ಸಂಶೋಧನೆ ಸ್ವಲ್ಪ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿನ ಅನ್ವಯಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯಾದರೂ, ನಮ್ಮ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣವು ಮೂಲಭೂತ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಕುತೂಹಲ ಚಾಲಿತ ವ್ಯವಹಾರದಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಯೋಜಿತವಾಗಿರದ ಅಥವಾ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಭಾವಿಸಬಹುದಾಗಿರದ ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಾದವನ್ನು ಮೈಕಲ್ ಫ಼್ಯಾರಡೇ "ಮೂಲಭೂತ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಉಪಯೋಗವೇನು?" ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಅವರು "ಸರ್, ಆಗತಾನೆ ಹುಟ್ಟಿದ ಮಗುವಿನ ಉಪಯೋಗವೇನು?" ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಾ ಮಾಡಿದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮಾನವ ಕಣ್ಣಿನ ರಾಡ್ ಕೋಶಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆಂಪು ಬೆಳಕಿನ ಪರಿಣಾಮಗಳಲ್ಲಿನ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯೋಪಯೋಗಿ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿದಂತೆ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ; ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ನಮ್ಮ ರಾತ್ರಿ ದೃಷ್ಟಿಯು ಕೆಂಪು ಬೆಳಕಿನಿಂದ ತೊಂದರೆಗೀಡಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಪರಿಶೋಧನೆಯು (ಇತರವುಗಳಲ್ಲಿ) ಹುಡುಕಾಟ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ತಂಡಗಳು ಜೆಟ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳ ಚಾಲಕ ಕೊಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಬೆಳಕನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ, ಮೂಲಭೂತ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ. ವಿಭಾಗೀಕರಣ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ೨ ಸಮೂಹಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ – ನಿಸರ್ಗ ಮತ್ತದರಲ್ಲಿನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನಿಸುವುದು. ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ – ಮಾನವ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನಿಸುವುದು. ಗಣಿತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸದಿದ್ದರೂ, ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಆಯಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಕೆಲವೂಮ್ಮೆ ಇದನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ೩ನೇ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನಗಳು ಶುದ್ಧ ವಿಜ್ಞಾನವಾದರೆ, ವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಯೊಕ್ತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವೆನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ವಿಜ್ಞಾನ

2782

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%B2

ಅನಿಲ

ಅನಿಲ ದ್ರವ್ಯಗಳ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು .ಉಳಿದ ಮೂರು ಘನ,ದ್ರವ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ.ಅಣುಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಇರುವ ದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಅನಿಲ ಎನ್ನುವರು. ಶುದ್ಧ ಅನಿಲವು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಪರಮಾಣು ಆಗಿರಬಹುದು{ಉದಾ:ನಿಯಾನ್) ಅಥವಾ ಒಂದೇ ವಸ್ತುವಿನ ಅಣುಗಳಾಗಿರಬಹುದು (ಉದಾ:ಆಮ್ಲಜನಕ) ಅಥವಾ ಹಲವಾರು ಪರಮಾಣು ಮತ್ತು ಅಣುಗಳ ಸಂಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿರಬಹುದು (ಉದಾ:ಇಂಗಾಲದ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್). ಅನಿಲ ಮಿಶ್ರಣವು ವಾಯುವಿನ ಹಾಗೆ ವಿವಿಧ ಶುದ್ಧ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ದ್ರವ್ಯದ ಅನಿಲ ಸ್ಥಿತಿಯು ದ್ರವ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಸ್ಥಿತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಸ್ಥಿತಿ ಅನಿಲಗಳಿಗೆ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ತಾಪಮಾನದ ಗಡಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸರಳೀಕೃತ ಮಾದರಿಗಳು ಅತ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾದ ಅನಿಲ ಮಾದರಿಗಳು ಹೀಗಿವೆ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಅನಿಲ, ಆದರ್ಶ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ನಿಜ ಅನಿಲ. ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣಬಲ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಸುಗಮವಾಗಿಸಲು ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಾದರಿಯು ಅದರದೇ ಊಹೆಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರ್ಶ ಅನಿಲ ನಿಯಮವು ಆದರ್ಶ ಅಥವಾ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಅನಿಲದ ದ್ರವ್ಯ ಸಮೀಕರಣ ಮತ್ತು ಇದು ಇಲ್ಲಿ ಒತ್ತಡ, ಘನ ಅಳತೆ, ಹಾಗೇ ಅನಿಲದ ಪರಿಮಾಣ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಅನಿಲ ನಿಯತಾಂಕ, 8,314 ಜೆ / (ಮೋಲ್ ಕೆ) ವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಹೀಗೆಯು ಬರೆಯ ಬಹುದು ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅನಿಲ ನಿಯತಾಂಕ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆಯಾಗಿದೆ. ನೋಡಿ ವಾಯು ಗಾಳಿ ಉಲ್ಲೇಖ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಅನಿಲಗಳು

2784

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%20%E0%B2%B9%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ದ್ರವ್ಯ ಹಂತಗಳು

ದ್ರವ್ಯ ಹಂತ - ಭೌತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರಾಗಿ ಒಂದೇ ಥರದ ರಸಾಯನಿಕ ರಚನಾಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಭೌತ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ, ಸಾಂದ್ರತೆ, ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆ, ವಕ್ರೀಭವನಾಂಕ, ಇತ್ಯಾದಿ.) ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಗಳ ಒಂದು ಗುಂಪಿಗೆ ಆ ದ್ರವ್ಯದ ಒಂದು ಹಂತವೆಂದು ಹೆಸರು. ದ್ರವ್ಯದ ಹಂತಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಗಳು ದ್ರವ್ಯ ಹಂತ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಗೊಂದಲಗೊಳಿಸಬಲ್ಲ ಪದಗಳಾದರೂ, ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ದ್ರವ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಅನಿಲ, ದ್ರವ, ಘನ, ಪ್ಲಾಸ್ಮ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದು ರಸಾಯನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯದ ಎರಡು ವಲಯಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹಂತಗಳಲ್ಲೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಇದರ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ವಾದವು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಹಂತಗಳಿದ್ದು, ಈ ಎಲ್ಲ್ಲ ಹಂತಗಳೂ ಒಂದೇ ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ವಜ್ರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಫೈಟ್ಗಳೆರಡೂ ಘನರೂಪಿಗಳಾದರೂ, ಇವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹಂತಗಳ ಘನಗಳು. ಕೊಠಡಿಯ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿರುವ ನೀರು ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಯ ಮಿಶ್ರಣವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಚನೆಯ ಎರಡು ಹಂತಗಳುಳ್ಳ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದ್ದು, ಒಂದೇ ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ (ದ್ರವ) ಇರುತ್ತದೆ. ದ್ರವ್ಯ ಹಂತಗಳು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ

2785

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%98%E0%B2%A8

ಘನ

ದ್ರವ್ಯಗಳ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲ ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಘನವೂ ಒಂದು (ಉಳಿದವು ದ್ರವ, ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಮ). ಈ ಘನಗಳಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣುಗಳು ಅತಿ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಜೋಡಣೆಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಆಕಾರ ಮತ್ತು ಗಾತ್ರಗಳು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಘನವಸ್ತುಗಳು ದ್ರವಗಳ ಹಾಗೆ ಹರಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಅನಿಲಗಳ ಹಾಗೆ ತಮ್ಮ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಘನಗಳು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಜೋಡಣೆಗೊಂಡ ಹರಳಿನಂತೆಯೂ (ಸ್ಫಟಿಕ) ಅಥವಾ ಅಸಂಘಟಿತವಾದ ಅಸ್ಫಟಿಕಗಳಂತೆಯೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಘನಗಳ ರಚನೆ ಘನವಸ್ತುಗಳ ಅಂಗಕಣಗಳಾದ ಅಣುಗಳು, ಪರಮಾಣುಗಳು ಅಥವಾ ಅಯಾನುಗಳು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಜೋಡಣೆಗೊಂಡಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಅಸಂಘಟಿತವಾಗಿರಬಹುದು. ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಜೋಡಣೆಗೊಂಡ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹರಳುಗಳು (ಸ್ಫಟಿಕ) ಎಂದೂ, ಅಸಂಘಟಿತವಾದವುಗಳನ್ನು ಅಸ್ಫಟಿಕಗಳೆಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹರಳುಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರಚನೆಯುಳ್ಳದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಉದಾ: ವಜ್ರ. ವಜ್ರವು ದೊಡ್ಡ ವಸ್ತುವಾದರೂ ಅದರ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಹರಳಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಘನವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಮಟ್ಟಿನವು ಒಂದೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮಹರಳುಗಳು (ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಫಟಿಕ / Crystallite) ಪುನರಾವರ್ತನೆಗೊಂಡು ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟದ್ದಾಗಿವೆ. ಈ ಸೂಕ್ಷ್ಮಹರಳುಗಳ ಗಾತ್ರವು ಕೆಲವು ನ್ಯಾನೋಮೀಟರಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಹಲವು ಮೀಟರುಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಸೂಕ್ಷ್ಮಹರಳುಗಳಿಂದಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಹುಸ್ಫಟಿಕೀಯ ವಸ್ತುಗಳೆನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಬಹುಮಟ್ಟಿನ ಲೋಹಗಳು ಹಾಗು ಪಿಂಗಾಣಿಗಳು ಬಹುಸ್ಫಟಿಕೀಯ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿವೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಘನವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ರಚನೆಯು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅಸ್ಫಟಿಕಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉದಾ: ಗಾಜು ಮತ್ತು ಪಾಲಿಸ್ಟಿರೀನ್. ಒಂದು ಘನವು ಹರಳೋ ಅಥವಾ ಅಸ್ಫಟಿಕವೋ ಎಂಬುದು ಆಯಾ ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೆ ಹಾಗೂ ಅದು ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಂಪಾದ ಘನಗಳು ಹರಳುಗಳಾಗಿಯೂ ಹಾಗೂ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ತಂಪಾದ ಘನಗಳು ಅಸ್ಫಟಿಕಗಳಾಗಿಯೂ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಹರಳಿನ ವಿನ್ಯಾಸವು ಆಯಾ ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೆ ಹಾಗೂ ಅದು ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಂತಹ ದಿನನಿತ್ಯದ ವಸ್ತುಗಳು ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಅಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಬಂಡೆಯಂತಹ ವಸ್ತುಗಳು ಇತರ ಅನೇಕ ಅಂಗವಸ್ತುಗಳಿಂದಾಗಿವೆ. ಘನಗಳ ವರ್ಗಗಳು ಘನಗಳಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣುಗಳ ನಡುವಿನ ಬಲವು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾ: ಸೋಡಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್‍ನಲ್ಲಿ (ಉಪ್ಪು) ಅಯಾನಿಕ್ ಬಂಧವಿರುತ್ತದೆ (bond). ಲೋಹಗಳಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳು ಲೋಹೀಯ ಬಂಧದಿಂದ ಒಟ್ಟಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಂಧಗಳ ಭಿನ್ನತೆಯಿಂದಾಗಿ ಘನಗಳ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಲೋಹಗಳು ಲೋಹಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಂದ್ರವಾದ, ಗಟ್ಟಿಯಾದ ವಸ್ತುಗಳು. ಅವು ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣದ ಒಳ್ಳೆಯ ವಾಹಕಗಳಾಗಿವೆ. ಕುಟ್ಯ ಮತ್ತು ತನ್ಯಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ (malleable and ductile). ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಧಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುವಾಗಿ ಲೋಹಗಳೇ ಇವೆ. ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಧಾತುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ತಯಾರಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳೆನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಲೋಹಗಳ ಪರಮಾಣುಗಳು ಲೋಹೀಯ ಬಂಧನಗಳಿಂದ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಲೋಹಗಳ ಪರಮಾಣುಗಳಲ್ಲಿ ವೇಲೆನ್ಸ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ಅಧೀನದಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ |ಲೋಹದಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ವೇಲೆನ್ಸ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲೋಹವು ಉತ್ತಮ ವಿದ್ಯುತ್‍ವಾಹಕವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಉತ್ತಮ ಉಷ್ಣವಾಹಕಗಳೂ ಆಗಿವೆ. ಉತ್ತಮ ವಿದ್ಯುತ್‍ವಾಹಕ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಉಷ್ಣವಾಹಕಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಲೋಹಗಳು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಉದಾ: ತಾಮ್ರವು ಒಳ್ಳೆಯ ವಿದ್ಯುತ್‍ವಾಹಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಮನೆಗಳ ವಿದ್ಯುದೀಕರಣಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಖನಿಜಗಳು ಖನಿಜಗಳು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಸಿಗುವಂತಹ ಘನವಸ್ತುಗಳು. ಇವುಗಳು ಅತಿ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಒಂದು ವಸ್ತುವು ಆದ್ಯಂತವಾಗಿ ಹರಳಿನ ರಚನೆಯಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಖನಿಜವೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು. ಒಂದು ಖನಿಜವು ಶುದ್ಧವಾದ ಧಾತುಗಳು, ಸರಳವಾದ ಲವಣಗಳಿಂದ ಸಂಯೋಜಿತಗೊಂಡಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಸಿಲಿಕೇಟ್‍ಗಳಿಂದ ಸಂಯೋಜಿತಗೊಂಡಿರಬಹುದು. ಭೂಮಿಯ ತೊಗಟೆಯಲ್ಲಿನ ಬಹುತೇಕ ಬಂಡೆಗಳು ಬೆಣಚುಕಲ್ಲು, ಅಭ‍್ರಕ, ಕ್ಯಾಲ್ಸೈಟ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಪಿಂಗಾಣಿಗಳು ಪಿಂಗಾಣಿಗಳು ಇನಾರ್ಗ್ಯಾನಿಕ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಇವು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಜಡ. ಅಂದರೆ ಇವು ಇತರೆ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೧೦೦೦ದಿಂದ ೧೬೦೦ ಡಿಗ್ರಿಯಷ್ಟು ತಾಪಮಾನವನ್ನು ತಡೆಯಬಲ್ಲದು. ಅರೆವಾಹಕಗಳು ಅರೆವಾಹಕಗಳ ವಿದ್ಯುತ್ ವಾಹಕ ಶಕ್ತಿಯು ಲೋಹಗಳ ಮತ್ತು ಅಲೋಹಗಳ ನಡುವಿನದ್ದಾಗಿದೆ. ಅರೆವಾಹಕಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳೇ ಆಧುನಿಕ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉಪಕರಣಗಳ ತಳಹದಿಯಾಗಿವೆ. ಉದಾ: ರೇಡಿಯೊ, ದೂರದರ್ಶನ, ಟೆಲಿಫ಼ೋನ್, ಮೊಬೈಲ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಅರೆವಾಹಕಗಳೆಂದರೆ ಸಿಲಿಕಾನ್, ಜರ್ಮೇನಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಲಿಯಮ್ ಆರ್ಸೆನೈಡ್. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ವಿಜ್ಞಾನ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ

2786

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B5

ದ್ರವ

ದ್ರವ್ಯಗಳ ಒಂದು ಸ್ಥಿತಿ. ದ್ರವ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಆವರಿಸುವ ಲೋಟ/ಪಾತ್ರೆ/ಕೇಸು ಮುಂತಾದವುಗಳ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತವೆ. ದ್ರವ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ

2787

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%A3

ಪರಿಮಾಣ

ಪರಿಮಾಣ (quantity) ಯವುದೇ ಬಗೆಯ ಅಳತೆಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಎಣಿಸಲು ಸಾದ್ಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ವಸ್ತುಗಳ ಗುಣ. ಇದನ್ನು ರಾಶಿ ಮೊತ್ತ ಎಂದೂ ಹೇಳುವರು. ಪರಿಮಾಣ

2800

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%97%E0%B2%B0

ಮಹಾಸಾಗರ

ಪ್ರಪಂಚದ ಇಡೀ ಉಪ್ಪುನೀರಿನ ಸಮೂಹ ಅಂತರಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಸಮೂಹವು ಮಧ್ಯೆ ಮಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಖಂಡಗಳಿಂದ ಭಾಗಶಃ ಐದು ಉಪಸಮೂಹಗಳಾಗಿ ಬೇರ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಉಪಸಮೂಹಗಳೇ ಮಹಾಸಾಗರಗಳು. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಿಂದ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಮಹಾಸಾಗರಗಳು ಈ ರೀತಿ ಇವೆ: ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರ ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರ ದಕ್ಷಿಣ ಮಹಾಸಾಗರ ಅರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರ ಅಂಕಿ-ಅಂಶಗಳು ಇಡೀ ಜಲಸಮೂಹದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೩೬೨ಮಿಲಿಯನ್ ಚದರ ಕಿ.ಮಿ.ಗಳಷ್ಟು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ ಸುಮಾರು ೪೦% ನ್ನು ಆವರಿಸಿರುವ ಮಹಾಸಮುದ್ರಗಳು ಸರಾಸರಿ ೩,೭೧೧ ಮೀಟರ್ ಆಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಸುಮಾರು ೧,೩೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಘನ ಕಿ.ಮಿ.ಗಳಷ್ಟು ಇದ್ದು ಇದು ಭೂಮಿಯ ೦.೦೨೩% ಭಾರವಾಗಿದೆ. ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ಆಳದ ಪ್ರದೇಶ ಮರಿಯಾನಾ ಕಂದಕ ೧೦,೯೨೩ ಮೀಟರ್ (ಸುಮಾರು ೧೧ ಕಿ.ಮಿ.) ಆಳದಲ್ಲಿದೆ. ಜಲಸಮೂಹಗಳು ಮಹಾಸಾಗರಗಳು ಭೂಗೋಳ

2804

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A6%20%E0%B2%85%E0%B2%A4%E0%B2%BF%20%E0%B2%A6%E0%B3%8A%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E0%B2%A1%20%E0%B2%AE%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%AD%E0%B3%82%E0%B2%AE%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮರುಭೂಮಿಗಳು

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮರುಭೂಮಿಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಭೂಗೋಳ ಮರುಭೂಮಿಗಳು

2806

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A6%20%E0%B2%85%E0%B2%A4%E0%B2%BF%20%E0%B2%A6%E0%B3%8A%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E0%B2%A1%20%E0%B2%9C%E0%B2%B2%E0%B2%AA%E0%B2%BE%E0%B2%A4%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಲಪಾತಗಳು

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಲಪಾತಗಳು ಏಂಜೆಲ್ ಯೋಸೆಮೈಟ್ ದ. ಮಾರ್ಡಲ್ಸ್ ಫಾಸನ್ ಟ್ಯುಗೇಲಾ ಕುಕೆನೆನ್ ಸದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ರಿಬ್ಬನ್ ಗ್ರೇಟ್ ಕಮಾರಾಂಗ್ ಉ. ಮಾರ್ಡಲ್ಸ್ ಫಾಸನ್ ಡೆಲ್ಲಾ ಗಾವಾರ್ನೀ ಸ್ಕೆಗ್ಗೆಡಲ್ ಗ್ಲಾಸ್ ಭೂಗೋಳ

2807

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A6%20%E0%B2%85%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%AD%E0%B3%81%E0%B2%A4%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತಗಳು

ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಸ್ಮಯಗಳ ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ರೀತಿಯ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ವಿಶ್ವದ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ಈ ರೀತಿಯ ಪಟ್ಟಿ ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು. ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮಾನವನಿರ್ಮಿತ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಪ್ರಾಚೀನಾವಶೇಷಗಳನ್ನು ಹೆಲೆನಿಕ್ ಸ್ಥಳ ವೀಕ್ಷಕರ ಮಾಹಿತಿ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದವುಗಳೆಲ್ಲ ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವವುಗಳಾಗಿವೆ. ಸಂಖ್ಯೆ 7 ಪರಿಪೂರ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಗ್ರೀಕರ ನಂಬಿಕೆಯಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಅಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಮಧ್ಯಯುಗ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಯುಗದ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ವಿಶ್ವದ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞ ಹೆರೋಡೋಟಸ್ (484 BC–ca. 425 BC)ಮತ್ತು ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಸೈರೆನ್ನ ವಿದ್ವಾಂಸ ಕ್ಯಾಲಿಮ್ಯಾಕಸ್, ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ರಚಿಸಿದ್ದರೂ ಉಲ್ಲೇಖ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಅವನ ಬರವಣಿಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಾಚೀನ ಜಗತ್ತಿನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ಈ ರೀತಿ ಇವೆ: ೧.ಗೀಜಾದ ಮಹಾ ಪಿರಾಮಿಡ್ ೨.ಬ್ಯಾಬಿಲೊನ್‌ನ ತೂಗು ಉದ್ಯಾನ ೩.ಒಲಿಂಪಿಯಾದ ಜೂಸ್‌ನ ಪ್ರತಿಮೆ ೪.ಎಫೆಸಿಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ತೆಮಿಸ್ ದೇವಾಲಯ ೫.ಹ್ಯಾಲಿಕಾರ್ನೆಸಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಮುಸ್ಸೊಲಸ್‌ನ ಭವ್ಯ ಸಮಾಧಿ ೬.ರೋಡ್ಸ್‌ನ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಪ್ರತಿಮೆ ೭.ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾದ ದೀಪಸ್ತಂಭ ಹಿಂದಿನ ಪಟ್ಟಿಯು ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾದ ದೀಪಸ್ತಂಭದ ಬದಲಾಗಿ ಇಶ್ತಾರ್ ಗೇಟ್ನ್ನು ಜಗತ್ತಿನ ಏಳನೆಯ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿತ್ತು. ಗ್ರೀಕ್‌ರೂ ಕೂಡ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಅವರು ತೌಮಾಟಾ (ಗ್ರೀಕ್:Θαύματα ), ಇದನ್ನು, "ನೋಡಲೇಬೇಕಾದಂತವುಗಳು" ಎಂದು ಸುಮಾರಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು. ಇಂದು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಪಟ್ಟಿಯು ಸಕಲನಗೊಂಡಿದ್ದು ಮಧ್ಯ ಯುಗೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಾಗಲೇ ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಈಗ, ಇಂದಿಗೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದೇ ಒಂದು ಪ್ರಾಚೀನ ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತವೆಂದರೆ ಅದು ಗೀಜಾದ ಮಹಾ ಪಿರಾಮಿಡ್. ಮಧ್ಯಯುಗದ ಅದ್ಭುತಗಳು : ಬಹಳಷ್ಟು ಅದ್ಭುತಗಳು ಮಧ್ಯಯುಗದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದವುಗಳಾಗಿವೆ. ಮಧ್ಯಯುಗ ಅನ್ನುವ ಶಬ್ಧವೇ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ. ಬೌದ್ಧಿಕ ಉಚ್ಚ್ರಾಯದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆ ಶಬ್ಧ ಹಾಗೂ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮೂಡಿಬಂತು. 16 ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರವೇ ಮಧ್ಯಯುಗ ಅನ್ನುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಬಂತು. ಮಧ್ಯಯುಗದ ನಂತರ ರಚಿಸಿದ್ದು ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಬ್ರೆವರ್ ಇದನ್ನು "ನಂತರದ ಪಟ್ಟಿ(ಗಳು)" ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹಲವಾರು ರಚನೆಗಳು ಮಧ್ಯಯುಗಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಅದಾಗಲೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಪಟ್ಟಿಗಳು "ಮಧ್ಯಯುಗೀನ ಅದ್ಭುತಗಳು"(ಏಳು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಮಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ), "ಮಧ್ಯಯುಗೀನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು", "ಮಧ್ಯಯುಗದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅದ್ಭುತಗಳು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಕಾಲಿನ ಮನಸ್ಸುಗಳು" ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಮಧ್ಯ ಯುಗದ ಏಳು ಪ್ರಧಾನ ಅದ್ಭುತಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು : ೧.ಸ್ಟೋನ್‌ಹೆಂಜ್ ೨.*ಬಯಲುಕುಸ್ತಿ ಪ್ರಾಂಗಣ ೩.ಕೊಮ್ ಎಲ್ ಸೊಕ್ಯಾಫಾ ಕ್ಯಾಟಕೊಂಬ್‌ ೪.ಚೀನಾದ ಮಹಾ ಗೋಡೆ ೫.ನಾನ್‌ಜಿಂಗ್‌ನ ಪಿಂಗಾಣಿ ಗೋಪುರ ೬.ಹ್ಯಾಗಿಯಾ ಸೊಫಿಯ ೭.ಪೀಸಾದ ವಾಲುಗೋಪುರ ಈ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳು: ೧.ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ೨.ಕೈರೊ ಕೋಟೆ ೩.ಎಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಚರ್ಚ್‌ ೪.ಕ್ಲೂನಿ ಚರ್ಚ್‌ ಆಧುನಿಕ ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತಗಳು ಆಧುನಿಕ ಯುಗದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ನಮೂದಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅನೇಕ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಪ್ ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಪ್ ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ಆಧುನಿಕ ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ನ್ಯೂ 7 ವಂಡರ್ಸ್‌ ಪೌಂಡೇಷನ್‌ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ವಿಶ್ವದ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು 2001ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸ್ವಿಸ್ ಕಾರ್ಫೊರೇಶನ್‌ನ ನ್ಯೂ 7 ವಂಡರ್ಸ್‌ ಸಂಸ್ಥೆಯು, ಪಟ್ಟಿಮಾಡಿರುವ 200 ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಹೊಸ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನ ಅಯ್ಕೆ ಮಾಡಿತು. ಮೊದಲು ಜನವರಿ 1, 2006. ರಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದು ಅಂತಿಮ ಸ್ಪರ್ಧಿಗಳನ್ನು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈಜಿಪ್ಟ್‌ ಈ ಸಂಗತಿಯಿಂದಾಗಿ ಅಷ್ಟು ಸಂತೋಷಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಮೂಲ ಅದ್ಭುತಗಳು ಅಂದರೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದೇವಿ ಪ್ರತಿಮೆ, ಸಿಡ್ನಿಯ ಒಪೆರಾ ಹೌಸ್ ಹಾಗೂ ಇತರ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳು ಮಾತ್ರ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಈಜಿಪ್ಟ್‌ ಇದೊಂದು ಅಸಂಬದ್ಧ ಯೋಜನೆಯೆಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದಕ್ಕೋಸ್ಕರ ಗೀಜಾವನ್ನು ಗೌರವಾರ್ಥ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯನ್ನಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಜುಲೈ 7, 2007 ರಂದು ಪೋರ್ಚುಗಲ್‌ ಲಿಸ್‌ಬೊನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಬೆ‍ನ್‌ಪಿಕಾ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾದ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನಮೂದಿಸಲಾಗಿದೆ ಯು.ಎಸ್.ಎ ಟುಡೆಯ ಹೊಸ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ನವೆಂಬರ್ 2006ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ಟ್ರೀಯ ವೃತ್ತ ಪತ್ರಿಕೆ ಯು.ಎಸ್.ಎ ಟುಡೆ ಅಮೇರಿಕಾದ ದೂರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಗುಡ್ ಮಾರ್ನಿಂಗ್ ಅಮೇರಿಕಾ ದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಆರು ತೀರ್ಪುಗಾರರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಗೊಂಡ ವಿಶ್ವದ ಹೊಸ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿತು. ದಿನಕ್ಕೊಂದರಂತೆ ವಾರದ ಏಳುದಿನ ಗುಡ್ ಮಾರ್ನಿಂಗ್ ಅಮೇರಿಕಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಎಂಟನೆಯ ಅದ್ಭುತವು ನವೆಂಬರ್ 24ರಂದು ವೀಕ್ಷಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾಯಿತು. ವಿಶ್ವದ ಏಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅದ್ಭುತಗಳು ಇತರ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಂತೆ, ವಿಶ್ವದ ಹೊಸ ಏಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಮ್ಮತವಿರಲಿಲ್ಲ, ಅಲ್ಲದೆ ವಿವರಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಎಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿರಬೇಕು ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಸಿಎನ್ಎನ್‌ ನಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಿವರಗಳ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿ : ೧.ಮಹಾ ಕಣಿವೆ ೨.ಮಹಾ ತಡೆಗೋಡೆ ೩.ರಿಯೊ ಡಿ ಜನೈರೊದ ಬಂದರು ೪.ಮೌಂಟ್‌ ಎವರೆಸ್ಟ್‌ ೫.ಔರೋರಾ ೬.ಪರಿಕ್ಯೂಟಿನ್ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ೭.ವಿಕ್ಟೋರಿಯ ಜಲಪಾತ ಜಾಗತಿಕ ಮತದಾನದ ಮೂಲಕ ಜನರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಗೊಂಡ ಹೊಸ ಏಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅದ್ಭುತಗಳ ರಚನೆ ನ್ಯೂ ಸೆವೆನ್ ವಂಡರ್ಸ್ ಅಪ್ ನೇಚರ್‌ನ ಒಂದು ಸಮಕಾಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನ. ಇದನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದ್ದು ವಿಶ್ವದ ಹೊಸ ಏಳು ಅದ್ಬುತಗಳು ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದು ನ್ಯೂ ಒಪನ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ (NOWC) ಏಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅದ್ಭುತಗಳು:ಇದನ್ನು ಈಗಾಗಲೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಏಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೋಸ್ಕರ ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಹೊರತು ಇದು ಲಾಭದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ವಿಶ್ವದ ಜಲಾಂತರ್ಗತ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ವಿಶ್ವದ ಜಲಾಂತರ್ಗತ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಸಮುದ್ರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಅಮೇರಿಕಾ ಮೂಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೌಲ್ಯೋತ್ಪಾದಕ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಸಿಇಡಿಎಎಮ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌. ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ನೀರೊಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೋಸ್ಕರ ಸಿಇಡಿಎ‌ಎಮ್ 1989ರಲ್ಲಿ ಡಾ.ಯುಗೀನ್ ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಜಲವಿಜ್ಞಾನಿ ತಜ್ಞರ ಸಮಿತಿ ರಚನೆ ಮಾಡಿತು. ಸೀ ಹಂಟ್ ಕಿರುತೆರೆ ಕಾಯ೯ಕ್ರಮದ ನಟ ಲಾಯಿಡ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ಸ್ ವಾಷಿಂಗ್‌ಟನ್ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಅಕ್ವೇರಿಯಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು.{3/ ೧.ಪಾಲಾವ್ ೨.ಬೆಲೈಜ್ ತಡೆಗೋಡೆ ೩.ಮಹಾ ತಡೆಗೋಡೆ ೪.ಆಳವಾದ ಸಮುದ್ರ ಕಿಂಡಿ ೫.ಗ್ಯಾಲಪಗೊಸ್ ದ್ವೀಪ ೬.ಬೈಕಲ್‌ ಸರೋವರ ೭.ದಕ್ಷಿಣದ ಕೆಂಪು ಸಮುದ್ರ ಜಗತ್ತಿನ ಏಳು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅದ್ಭುತಗಳು ಜಗತ್ತಿನ ಏಳು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅದ್ಭುತಗಳು ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕ ಬರೆದವರು ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಲೇಖಕ ದೆಬೋರಾ ಕ್ಯಾಡ್‌ಬರಿ. ಈ ಪುಸ್ತಕ ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನ ಮತ್ತು ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದ ಯಂತ್ರವಿಜ್ಞಾನದ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳ ಕತೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ.ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಮೇಲೆ 2003 ರಲ್ಲಿ ಬಿಬಿಸಿ ಏಳು ಭಾಗಗಳಿರುವ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ಸರಣಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿತು. ಈ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅದ್ಭುತಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನೂ ಈ ಮೊದಲು ಹೇಗೆ ಕಟ್ಟಿರಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮರುಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಏಳು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅದ್ಭುತಗಳು: ೧.ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ಗ್ರೇಟ್‌ ಈಸ್ಟರ್ನ್‌ ೨.ಬೆಲ್ ರಾಕ್ ದೀಪಗೃಹ ೩.ಬ್ರೂಕ್‌ಲಿನ್ ಸೇತುವೆ ೪.ಲಂಡನ್‌ನ ಒಳಚರಂಡಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ೫.ಮೊದಲ ಖಂಡಾಂತರದ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ೬.ಪನಾಮ ಕಾಲುವೆ ೭.ಹೂವರ್ ಆಣೆಕಟ್ಟು ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರವಾಸಿ ಅದ್ಭುತಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ಸಂಕಲನಕಾರರಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿ ಬರಹಗಾರನಾದ ಹಾವರ್ಡ್‌ ಹಿಲ್‌ಮನ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಯಾತ್ರಿಕರ ಪ್ರವಾಸಿ ಅದ್ಭುತಗಳು: ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಪ್ರವಾಸಿ ಅದ್ಬುತಗಳು ಗೀಜಾದ ಪಿರಾಮಿಡ್ ಸಂಕೀರ್ಣ ಚೀನಾದ ಮಹಾ ಗೋಡೆ ತಾಜ್‌ ಮಹಲ್‌ ಮಾಚು ಪಿಚು ಬಾಲಿ ಅಂಕೂರ್ ವಾಟ್ ನಿಷೇಧಿತ ನಗರ ಬಾಗನ್ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಭವನ ಕರ್ನಾಕ್ ದೇವಾಲಯ ಟಿಹೋತಿಹ್ಯೂಕಾನ್ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರವಾಸಿ ಅದ್ಭುತಗಳು ಸೆರೆಂಗೆಟಿ ವಲಸೆ ಗ್ಯಾಲಪಾಗೋಸ್ ಐಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಬೃಹದ್ ಕಣಿವೆ ಇಗುವಾಜು ಜಲಪಾತ ಅಮೆಜಾನ್ ಮಳೆಕಾಡು ನುಗೊರೊಂಗೊರೊ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಮಹಾ ತಡೆಗೋಡೆ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಜಲಪಾತ ಬೋರಾ ಬೋರಾ ಕ್ಯಾಪಡೋಸಿಯ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ ನೋಡಿ ವಿಶ್ವದ ಎಂಟನೆಯ ಅದ್ಭುತ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರಾ ಪಟ್ಟಿ-800ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೊ "ಮಹೋನ್ನತ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮೌಲ್ಯವುಳ್ಳವುಗಳಾಗಿ" ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಕೆನಡಾದ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳುಪೋಲಾಂಡ್‌ನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು/0} ಪೋ‍ರ್ಚುಗ‍ಲ್‌ನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ಉಕ್ರೇನಿನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ವೇಲ್ಸ್‌ನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ಸೆವೆನ್ ವಂಡರ್ಸ್‌ ಅಪ್ ದಿ ಪೋರ್ (ಪೋರ್‍ನ ಚರ್ಚ್‌, ಐರ್ಲೇಂಡ್) ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಪಟ್ಟಿ-ವಿಶ್ವದ ಏಳು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರಮಾದಗಳು ಆಕರಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ ಆ‍ಯ್‌ಸ್, ರಸ್ಸೆಲ್‌ರ /0}l, "ಗ್ರೇಟ್ ವಂಡರ್ಸ್ ಅಪ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ". ಡಾರ್ಲಿಂಗ್ ಕಿಂಡರ್ಸ್‌ಲೆ 2000. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-0751328868 ಕಾಕ್ಸ್, ರೇಗ್, ಮತ್ತು ನೀಲ್ ಮೋರಿಸ್‌ರ ದಿ ಸೆವೆನ್ ವಂಡರ್ಸ್ ಅಪ್ ದಿ ಮಾಡರ್ನ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಚೆಲ್ಸಿಯಾ ಹೌಸ್ ಮುದ್ರಣಾಲಯ: ಗ್ರಂಥಾಲಯ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2000. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-7910-6048-9 ಕಾಕ್ಸ್, ರೇಗ್, ನೀಲ್ ಮೋರಿಸ್ ಮತ್ತು ಜೇಮ್ಸ್ ಪೀಲ್ಡ್‌ರ ದಿ ಸೆವೆನ್ ವಂಡರ್ಸ್ ಅಪ್ ದಿ ಮಿಡಿವಲ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಚೆಲ್ಸಿಯಾ ಹೌಸ್ ಮುದ್ರಣಾಲಯ: ಗ್ರಂಥಾಲಯ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2000. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-7910-6047-0 ಡಿ'ಎಪಿರೊ, ಪೀಟರ್, ಮತ್ತು ಮೇರಿ ಡೆಸ್ಮಂಡ್ ಪಿಂಕೋವಿಶ್‌ರ, "ವಾಟ್ ಅರ್ ದಿ ಸೆವೆನ್ ವಂಡರ್ಸ್ ಆಪ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್? ಮತ್ತು ಇತರ ಮಹಾನ್ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪಟ್ಟಿಗಳು ". ಆ‍ಯ್‌೦ಕರ್.ಡಿಸೆಂಬರ್ 1, 1998. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-385-49062-3 ಮೊರಿಸ್, ನೀಲ್‌ರ "ದಿ ಸೆವೆನ್ ವಂಡರ್ಸ್ ಅಪ್ ದಿ ನ್ಯಾಚುರಲ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಕ್ರಿಸಾಲಿಸ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌ ಡಿಸೆಂಬರ್ 30, 2002. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 1-84138-495-X ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು - ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಪ್ ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ಸಂಕಲನ ಮಾಡಿರುವ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಏಳು ಅದ್ಭುತಗಳು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸ ಕಟ್ಟಡ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪಟ್ಟಿಗಳು

2809

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A6%20%E0%B2%85%E0%B2%A4%E0%B2%BF%20%E0%B2%89%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%A6%E0%B2%A8%E0%B3%86%E0%B2%AF%20%E0%B2%A8%E0%B2%A6%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಉದ್ದನೆಯ ನದಿಗಳು

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಉದ್ದನೆಯ ನದಿಗಳು ಭೂಗೋಳ

2810

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%97%E0%B2%B3%20%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9E%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%95%20%E0%B2%B9%E0%B3%86%E0%B2%B8%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%97%E0%B2%B3%20%E0%B2%AA%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B2%BF

ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರುಗಳ ಪಟ್ಟಿ

ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರುಗಳು ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಸ್ಯಗಳು

2812

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%97%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%BF%E0%B2%A8%20%E0%B2%85%E0%B2%A4%E0%B2%BF%20%E0%B2%A6%E0%B3%8A%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E0%B2%A1%20%E0%B2%95%E0%B3%86%E0%B2%B0%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆಗಳು

ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಭೂಗೋಳ ಜಲಾಶಯಗಳು

2813

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%97%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%BF%E0%B2%A8%20%E0%B2%85%E0%B2%A4%E0%B2%BF%20%E0%B2%8E%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%B0%E0%B2%A6%20%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A4%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳು

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ೭೨೦೦ ಮೀಟರ್‍ಗಿಂತ (೨೩೬೨೨ ಅಡಿಗಿಂತ) ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರ ಹೊಂದಿರುವ ಕನಿಷ್ಠ ೧೦೯ ಪರ್ವತಗಳು ಇವೆ. ಈ ಪರ್ವತಗಳು ಎಲ್ಲಾ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಏಷ್ಯಾ ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳು ಹಿಮಾಲಯ ಮತ್ತು ಕರಕೋರಮ್ ಶ್ರೇಣಿಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಟಿಬೆಟ್ ಪ್ರಸ್ಥ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತ ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್, ಇದು ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಭೂಗೋಳ ಪರ್ವತಗಳು

2815

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%82%E0%B2%A8%E0%B3%8D%20%E0%B3%A7%E0%B3%AF

ಜೂನ್ ೧೯

ಜೂನ್ ೧೯ - ಜೂನ್ ತಿಂಗಳ ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ದಿನ. ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವರ್ಷಲ್ಲಿನ ೧೭೦ನೆ ದಿನ (ಅಧಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ೧೭೧ನೆ ದಿನ). ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳು ಜನನ ನಿಧನ ಹಬ್ಬಗಳು/ಆಚರಣೆಗಳು ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನ ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನ ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಚಾನೆಲ್: ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನ ಆನ್-ದಿಸ್-ಡೇ ತಾಣ ದಿನಗಳು ಜೂನ್

2816

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%97%E0%B2%BE%E0%B2%A8

ಯಕ್ಷಗಾನ

ಯಕ್ಷಗಾನ - ನೃತ್ಯ, ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ, ಮಾತುಗಾರಿಕೆ, ವೇಷ-ಭೂಷಣಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಕರಾವಳಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು (ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ, ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಉಡುಪಿ), ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನವು ಮನೆ ಮಾತಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನತೆ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ದೊರಕುವುದಿಲ್ಲವಾದರೂ ಭರತಮುನಿಯ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ತೋರಿ ಬರುವ ಕೆಲವು ಆಧಾರಗಳಿಂದ ಈ ಕಲೆ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಇತ್ತೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಉಲ್ಲೇಖ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲು ಸುಮಾರು ೧೨ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಾನ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಯಕ್ಷಗಾನ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಮುಂದೆ ಅದು ನಾಟಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡಾಗ ಬಯಲಾಟ, ದಶಾವತಾರ ಆಟ, ದೊಡ್ಡಾಟ, ಪಾರಿಜಾತ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ೧೫ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ರೂಢಿಗೆ ಬಂದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಬಯಲಾಟದ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪ ತಾಳಮದ್ದಲೆ ಅಥವಾ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೂಟ. ಇದು ೧೬ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರೂಢಿಯಾಗಿದ್ದಂತೆ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಸ್ವರೂಪ ಯಕ್ಷಗಾನ ನಾಲ್ಕು ಕಲಾಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಂದ ಮೈಗೂಡಿನಿಂತ ಒಂದು ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಕಲೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಈ ನಾಲ್ಕು ಕಲೆಗಳ ಔಚಿತ್ಯಪೂರ್ಣವಾದ ಸಾಮರಸ್ಯವಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವರಂಗ ಅಥವಾ ಸಭಾಲಕ್ಷಣ ಎನ್ನುವರು. ಎರಡನೆಯದು ಆರಿಸಿಕೊಂಡ ಕಥಾಭಾಗ. ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಪ್ರಸಂಗ: ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಕಥಾನಕವನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಹಾಡು, ಅಭಿನಯ, ನೃತ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಆಯ್ದುಕೊಂಡ ಕಥಾನಕವನ್ನು ಪ್ರಸಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭೀಮ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಡುವೆ ನಡೆಯುವ ಗದಾಯುದ್ಧದ ಕಥೆಯನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡರೆ ಆಗ ಅದನ್ನು "ಗದಾಯುದ್ದ ಪ್ರಸಂಗ" ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನೇ ಆಯ್ದು ಕೊಳ್ಳುವುದು ಯಕ್ಷಗಾನದ ವಾಡಿಕೆಯಾದರೂ ಪ್ರಸಂಗವು ಪೌರಾಣಿಕವೇ ಆಗಬೇಕು ಎಂಬ ನಿಯಮವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಇದು ಐತಿಹಾಸಿಕವೂ, ಸಾಮಾಜಿಕವೂ ಆಗಿರಬಹುದು. ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು:ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಕಥೆಯನ್ನು ಅಭಿನಯಿಸುವವರೇ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು. ಸ್ತ್ರೀ ಪಾತ್ರ, ಖಳ ನಟನ ಪಾತ್ರ, ಹಾಸ್ಯ ಕಲಾವಿದನ ಪಾತ್ರ, ನಾಯಕನ ಪತ್ರ - ಹೀಗೆ ಪ್ರಸಂಗಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೃತ್ಯ, ಅಭಿನಯ ಹಾಗೂ ಮಾತುಗಾರಿಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಮಹತ್ತರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳ ಮೇಲಿರುತ್ತದೆ. ವೇಷಭೂಷಣ:ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಭೇದವಾದ ಬಯಲಾಟಗಳಲ್ಲಿ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ವೇಷಭೂಷಣಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಖಳನಟ ಮತ್ತು ರಾಜ (ನಾಯಕ)ನ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಬಳಸುವ ಕಿರೀಟವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗೆ ಬಳಸುವ ಕಿರೀಟಗಳಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನ ವಿನ್ಯಾಸ ದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಸ್ತ್ರೀ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಬಳಸುವ ಕಿರೀಟವು ತುಂಬಾ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ತೆಂಕತಿಟ್ಟು ಶೈಲಿಯ ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ವೇಷಭೂಷಣ ಗಳು ಬಡಗತಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ವೇಷ ಭೂಷಣಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಭಾಗವತಿಕೆ: ಯಕ್ಷಗಾನದ ಜೀವಾಳವೇ ಭಾಗವತಿಕೆ ಅಥವಾ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ. ಅವರು ಈ ರಂಗ ಪ್ರಕಾರದ ನಿರ್ದೇಶಕರಿದ್ದಂತೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ಅಭಿನಯಿಸುವ ಕಥಾನಕವನ್ನು ಕಾವ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಹಾಡುವವರನ್ನು ಭಾಗವತರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಭಾಗವತರು ಹಾಡುವ ಪದಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ನೃತ್ಯದ ಮೂಲಕ ಅಭಿನಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ನೃತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬರುವ ಕಥಾನಕದ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಭಾವಾಭಿನಯವೂ ಸಹ ಅತ್ಯಂತ ಅಗತ್ಯವಾದುದು. ಮಾತುಗಾರಿಕೆ: ಹಾಡುವುದನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ ಆ ಹಾಡಿನ ಸಾರಾಂಶವನ್ನು ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಥಾನಕದ ಯಾವ ಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೋ ಅದೇ ಭಾಗದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವಂತೆ ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ಸಂಭಾಷಿಸು ತ್ತಾರೆ. ಉಗಮ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಮೊದಲ ಉಲ್ಲೇಖ ಸಾರ್ಣದೇವನ "ಸ೦ಗೀತ ರತ್ನಾಕರ"ದಲ್ಲಿ (೧೨೧೦ ಕ್ರಿಶ) "ಜಕ್ಕ" ಎಂದು ಆಗಿದ್ದು ಮುಂದೆ "ಯಕ್ಕಲಗಾನ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು ಎ೦ಬುದು ಒಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಗ೦ಧರ್ವ ಗ್ರಾಮ ಎ೦ಬ ಈಗ ನಶಿಸಿ ಹೋಗಿರುವ ಗಾನ ಪದ್ದತಿಯಿ೦ದ ಗಾನ ಮತ್ತು ಸ್ವತ೦ತ್ರ ಜಾನಪದ ಶೈಲಿಗಳಿ೦ದ ನೃತ್ಯ ರೂಪು ಗೊ೦ಡಿತೆ೦ದು ಶಿವರಾಮ ಕಾರ೦ತರ "ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ" ಎ೦ಬ ಸ೦ಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂದಗಳ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ೧೫೦೦ ರಷ್ಟರಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ತಿತವಾಗಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿತ್ತು ಎ೦ಬುದು ಬಹಳ ವಿದ್ವಾ೦ಸರು ಒಪ್ಪುವ ವಿಚಾರ. ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಪ್ರಭೇದಗಳಿದ್ದು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟವು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾದುದು. ಬಯಲಾಟವೆಂದರೆ ವೇಷಭೂಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ರಂಗಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಆಡುವ ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರಭೇದ. ಕುಣಿತ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇದಕ್ಕಿದೆ. ಮೊದ ಮೊದಲು ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಂದು ಊರಿನ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಈ ಬಯಲಾಟ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ "ಬಯಲಾಟ" ಎಂಬ ಹೆಸರು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಜನರು ಇದನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ "ಆಟ" ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಈಗೀಗ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ನಡೆಯುವ ಬಯಲಾಟದೊಂದಿಗೆ ೨-೩ ಘಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯುವ ಯಕ್ಷಗಾನವೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಬಯಲಾಟದಲ್ಲಿ ವೇಷಭೂಷಣ, ರಂಗಸ್ಥಳ, ಭಾಗವತಿಕೆ (ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ), ಅಭಿನಯ, ಮಾತುಗಾರಿಕೆ, ನೃತ್ಯ - ಹೀಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಎಲ್ಲ ಮಜಲುಗಳನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಮೂಡಲಪಾಯ ಮತ್ತು ಪಡುವಲಪಾಯ ಎಂಬ ಎರಡು ಮ್ರಮುಖ ಪ್ರಭೇದಗಳಿವೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವದು ಮೂಡಲಪಾಯ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಹು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಪಾರಿಜಾತ ಮೂಡಲ ಪಾಯದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ. ಮಲೆನಾಡು ಮತ್ತು ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವುದು ಪಡುವಲಪಾಯ. ಪಡುವಲಪಾಯದಲ್ಲಿ ೩ ವಿಭಾಗಗಳಿವೆ.ಅವು ತೆಂಕುತಿಟ್ಟು,ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಉತ್ತರದ ತಿಟ್ಟು (ಬಡಾಬಡಗು). ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ, ಹಾಗೂ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರದ ತಿಟ್ಟು ಶೈಲಿಯ ಬಯಲಾಟಗಳು ಕಂಡು ಬಂದರೆ ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಹಾಗೂ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ತೆಂಕುತಿಟ್ಟು ಶೈಲಿಯ ಯಕ್ಷಗಾನವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ವೇಷಭೂಷಣಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ, ನೃತ್ಯದ ಶೈಲಿ, ಭಾಗವತಿಕೆ ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮೇಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕೆಲವು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ವಿಂಗಡಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತು ಯಕ್ಷಗಾನದ ಮೂಲ ತತ್ವ, ಆಶಯಗಳು ೩ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ತಾಳಮದ್ದಳೆ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಭಾಗವೆಂದರೆ "ತಾಳಮದ್ದಳೆ". ಬಯಲಾಟಗಳಿಗಿಂತ ಇವು ವಿಭಿನ್ನವಾದವುಗಳು. ಇಲ್ಲಿ ವೇಷಭೂಷಣ, ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾವಾಭಿನಯಗಳು ಕಂಡು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಭಾಗವತಿಕೆ, ಹಿಮ್ಮೇಳ ಹಾಗೂ ಮಾತುಗಾರಿಕೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಬಯಲಾಟದಂತೆ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದು ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾಗವತರು ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಕಥಾನಕವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳ ಬದಲು ಅರ್ಥಧಾರಿಗಳಿರುತ್ತಾರೆ. ಅರ್ಥಧಾರಿಗಳು ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟ ಕಥೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ಮಾತುಗಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬಯಲಾಟಕ್ಕೂ ತಾಳ ಮದ್ದಲೆಗೂ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವುದೇ ಈ ಮಾತುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ. ಬಯಲಾಟಗಳಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಭಿನಯಗಳೇ ಪ್ರಧಾನ. ಮಾತುಗಾರಿಕೆ ಇದ್ದರೂ ಅದು ಕೇವಲ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟ ಕಥಾನಕದ ಸಾರಾಂಶವಷ್ಟೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ ಯೇ ವಿನಃ ವಾದ ಮಂಡನೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಅವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ಬಯಲಾಟದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಸಂಭಾಷಣೆ ಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೊದಲೇ ಸಿಧ್ಧಪಡಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಮಾತುಗಾರಿಕೆಯು ಭಾಗವತಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟ ಕಥೆಯ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ದಾಟಿ ಆಚೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ತಾಳ ಮದ್ದಳೆಗಳು ಹಾಗಲ್ಲ. ತಾಳ ಮದ್ದಳೆಯಲ್ಲಿ ವಾದವೇ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. ಇಲ್ಲಿ ಭಾಗವತರು ಹೇಳುವ ಒಂದು ಹಾಡಿಗೆ ಇಂತಿಷ್ಟೇ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು ಎಂದು ಪೂರ್ವ ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಭಾಗವತರು ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ವಾದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪೀಠಿಕೆ ಹಾಕಿ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಆಮೇಲೆ ಆ ಕಥಾನಕದ ಭಾಗದ ಮೇಲೆ ಅರ್ಥಧಾರಿಗಳಿಂದ ವಾದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಾದ ಸಂಧರ್ಭಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಪ್ರಸಂಗದಿಂದ ಪ್ರಸಂಗಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಲೂ ಹೋಗಬಹುದು. ವಾದವೇ ತಾಳ ಮದ್ದಲೆಗಳ ಜೀವಾಳವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಮುಖರು ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ .ರಾ.ಭಟ್ಟ ಇಟಗಿ . ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವರಾಮ ಹೆಗಡೆ, ದಿ. ಕೆರೆಮನೆ ಮಹಾಬಲ ಹೆಗಡೆ, ದಿ. ಕೆರೆಮನೆ ಶಂಭು ಹೆಗಡೆ, ದಿ. ಆಕ್ಟರ್ ಜೋಷಿ ಗೋಕರ್ಣ. ಚಿಟ್ಟಾಣಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಹೆಗಡೆ, ಕೊಂಡದಕುಳಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಹೆಗಡೆ, ಗಣಪತಿ ಹೆಗಡೆ ತೋಟಿಮನೆ, ಎಂ ಸುಧೀಂದ್ರ ಹೊಳ್ಳ, ರಾಮ ಗಾದ್ರಣಿಗ, ಮಂಟಪ ಪ್ರಭಾಕರ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, ಗೋಡೆ ನಾರಾಯಣ ಹೆಗಡೆ, ಬಳ್ಕೂರು ಕೃಷ್ಣಯಾಜಿ, ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವಾನ೦ದ ಹೆಗಡೆ, ಹಡಿನಬಾಳ ಶ್ರೀಪಾದ ಹೆಗಡೆ, ಜಲವಳ್ಳಿ, ಕಣ್ಣಿಮನೆ ಗಣಪತಿ ಹೆಗಡೆ, ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಹೆಗಡೆ ಚಿಟ್ಟಾಣಿ, ,ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ಗೋಪಾಲಚಾರಿ, ಕೊಳಾಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ಮಂಕಿ ಈಶ್ವರ ನಾಯ್ಕ್, ನೀಲ್ಕೋಡ್ ಶಂಕರ ಹೆಗಡೆ, ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಯಲಗುಪ್ಪ, ವಿಶ್ವನಾಥ ಆಚಾರ್ಯ ತೊಂಬತ್ತು ಭಾಸ್ಕರ ಜೋಶಿ ಮುಂತಾದವರು. ತೆಂಕುತಿಟ್ಟು ಪ್ರಮುಖರಾದ ದಿ.ಕುರಿಯ ವಿಠಲ ಶಾಸ್ತ್ರಿ , ದಿ. ಕಟೀಲು ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಭಟ್, ದಿ.ಶೇಣಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಭಟ್, ದಿ.ಕದ್ರಿ ವಿಷ್ಣು, ದಿ.ಗುಡ್ದಪ್ಪ ಗೌಡ, ದಿ.ಕಿಶಾನ್ ಬಾಬು , ದಿ.ಅಳಕೆ ರಾಮಯ್ಯ ರೈ, ದಿ.ಎಂಪೆಕಟ್ಟೆ ರಾಮಯ್ಯ ರೈ, ದಿ.ಗುಬ್ಬೆ ರಾಮಯ್ಯ ರೈ, ದಿ.ಗುಂಪೆ ರಾಮಯ್ಯ ಶೆಟ್ಟಿ, ದಿ.ಪುತ್ತೂರು ಕೃಷ್ಣ ಭಟ್, ದಿ. ಪುತ್ತೂರುನಾರಾಯಣ ಹೆಗ್ದೆ, ದಿ.ಬೋಳಾರ ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ದಿ.ದೊಡ್ಡ ಅಂಬು, ದಿ.ಚಿಕ್ಕ ಅಂಬು, ಶಿವರಾಮ ಜೋಗಿ, ಪುಷ್ಪರಾಜ ಜೋಗಿ, ಪುತ್ತೂರು ಶೀನ ಪ್ಪ ಭಂಡಾರಿ, ಪುತ್ತೂರು ಶ್ರೀಧರ ಭಂಡಾರಿ , ದಿ.ಪಡ್ರೆ ಚಂದ್ರು, ಪಡ್ರೆ ಕುಮಾರ, ಕುಂಬ್ಳೆ ಸುಂದರ ರಾವ್, ವಾಸುದೇವ ಸಾಮಗ, ಸಿದ್ಧಕಟ್ಟೆ ಚೆನ್ನಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟಿ, ಕೆ. ಗೋವಿಂದ ಭಟ್, ಪಾತಾಳ ವೆಂಕಟರಮಣ ಭಟ್, ಕೋಳ್ಯೂರು ರಾಮಚಂದ್ರ ರಾವ್. ದಿ. ಹೊಸಹಿತ್ತಿಲು ನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ದಿ. ಹೊಸಹಿತ್ತಿಲು ಮಹಾಲಿಂಗ ಭಟ್, ದಿ. ಕೊಳ್ಯೂರು ನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, ಭೀಮ ಭಟ್, ಎಕ್ಕಾರು ಉಮೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ತೊಡಿಕಾನ ವಿಶ್ವನಾಥ ಗೌಡ, ಬಾಯಾರು ರಮೇಶ ಭಟ್, ಎಂ.ಕೆ.ರಮೇಶ ಆಚಾರ್ಯ, ರೆಂಜಾಳ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ರಾವ್, ಸುಣ್ಣಂಬಳ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಭಟ್, ಪನೆಯಾಲ ರವಿರಾಜ, ಕಾಸರಗೋಡು ಸುಬ್ರಾಯ ಹೊಳ್ಳ , ಪೆರುವಾಯಿ ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬೆಳ್ಳಾರೆ ವಿಶ್ವನಾಥ ರೈ, ಬೆಳ್ಳಾರೆ ಮಂಜುನಾಥ ಭಟ್, ಪೆರಾರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕೋಟ್ಯಾನ್, ಕಾವಳಕಟ್ಟೆ ದಿನೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ಕೈರಂಗಳ ಕೃಷ್ಣ ಮೂಲ್ಯ, ವಿಟ್ಲ ವಿಷ್ಣು ಶರ್ಮ, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಕುಟ್ಯಪ್ಪು, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಅರ್ಬಿ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಚೌಟ, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಅಂಬು, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಮಹಾಲಿಂಗ, ದಿ.ಸಂಜೀವ ಚೌಟ, ದಿ. ಬಣ್ಣದ ಗೇರುಕಟ್ಟೆ ಗಂಗಯ್ಯ ಶೆಟ್ಟಿ, ಅಲ್ಲದೆ ಬಣ್ಣದ ಡಿ. ಗೋಪಾಲ ಭಟ್, ಬಣ್ಹದ ಕುಪ್ಪೆಪದವು ಸುರೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬಣ್ಣದ ಕೊಯಿಕುಡೆ ಮೂಡುಮನೆ ಶಶಿಧರ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬಣ್ಣದ ಸುಬ್ರಾಯ ಪಾಟಾಳಿ, ಬಣ್ಣದ ಎಡನೀರು ಹರಿನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ಬಣ್ಣದ ಶಿವಪ್ರಸಾದ್ ಭಟ್, ಬಣ್ಣದ ರಾಮ ಕುಲಾಲ್, ಬಣ್ಣದ ಐತಪ್ಪ ಗೌಡ, ಬಣ್ಣದ ನಗ್ರಿ ಮಹಾಬಲ ರೈ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಶೆಟ್ಟಿ ಧರ್ಮಸ್ಥಳ, ಉಬರಡ್ಕ ಉಮೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ಸಂಜಯ ಕುಮಾರ್ ಗೋಣಿಬೀಡು, ನಿಡ್ಲೆ ಗೋವಿಂದ ಭಟ್, ಕುಂಬ್ಳೆ ಶ್ರೀಧರ್ ರಾವ್, ಕಾಯರ್ತಡ್ಕ ವಸಂತ ಗೌಡ, ದಿ.ನಯನ ಕುಮಾರ್, ಮಹೇಶ ಮಣಿಯಾಣಿ, ಮನೀಷ್ ಪಾಟಾಳಿ ಎಢನೀರು,ಸುಮಂತ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ,ಬಣ್ಣದ ಸಿದ್ಧಕಟ್ಟೆ ಸದಾಶಿವ ಶೆಟ್ಠಿಗಾರ್, ಮುಂತಾದವರು. ಭಾಗವತಿಕೆ ದಿ. ನಾರಣಪ್ಪ ಉಪ್ಪೂರ ಮಾರ್ವಿ, ದಿ. ಗುಂಡ್ಮಿ ಕಾಳಿಂಗ ನಾವಡ, ‌‌ರವಿಚಂದ್ರ ಕನ್ನಡಿಕಟ್ಟ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಧಾರೇಶ್ವರ, ರಾಘವೇಂದ್ರ ಆಚಾರ್ಯ, ಜನ್ಸಾಲೆ ರಾಘವೇ೦ದ್ರ ಮಯ್ಯ ಹಾಲಾಡಿ, ಸದಾಶಿವ ಅಮೀನ್ ಕೊಕ್ಕರ್ಣೆ ನೆಬ್ಬೂರು ನಾರಾಯಣ, ದಿ. ಕಡತೋಕ ಮಂಜುನಾಥ ಭಾಗವತ, ಕೊಳಗಿ ಕೇಶವ ಹೆಗಡೆ, ಕೆ.ಪಿ. ಹೆಗಡೆ, ವಿಶ್ವನಾಥ್ ಶೆಟ್ಟಿ, ಉಮೇಶ ಭಟ್ಟ ಬಾಡಾ, ನಾರಾಯಣ ಶಬರಾಯ, ಸುರೇಶ್ ಶೆಟ್ಟಿ ಬಲಿಪ ನಾರಾಯಣ ಭಾಗವತರು, ಹೊಸ್ತೋಟ ಮಂಜುನಾಥ ಭಾಗವತ, ದಾಮೋದರ ಮಂಡೆಚ್ಚ, ಪೊಲ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ಲೀಲಾವತಿ ಬೈಪಾಡಿತ್ತಾಯ (ಏಕೈಕ ವೃತ್ತಿಪರ ಮಹಿಳಾ ಭಾಗವತರು), ಪದ್ಯಾಣ ಗಣಪತಿ ಭಟ್, ದಿನೇಶ ಅಮ್ಮಣ್ಣಾಯ, ಪುತ್ತಿಗೆ ರಘುರಾಮ ಹೊಳ್ಳ. ಮರವಂತೆ ನರಸಿಂಹ ದಾಸ್ ಭಾಗವತರು, ಮರವಂತೆ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ದಾಸ್ ಭಾಗವತರು, ಮರವಂತೆ ಕೃಷ್ಣ ದಾಸ್, ಮರವಂತೆ ದೇವರಾಜ್ ದಾಸ್, ಹೆರಂಜಾಲು ಗೋಪಾಲ ಗಾಣಿಗ, ಬಲಿಪ ಶಿವಶಂಕರ ಭಟ್ ಬಲಿಪ ಪ್ರಸಾದ ಭಾಗವತರು, ಬಲಿಪ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಭಾಗವತರು, ಕುಬಣೂರು ಶ್ರೀಧರ ರಾವ್, ಅಂಡಾಲ ದೇವಿಪ್ರಸಾದ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬೊಟ್ಟಿಕೆರೆ ಪುರುಷೊತ್ತಮ ಪೂಂಜ, ವಿದ್ವನ್ ಗಣಪತಿ ಭಟ್, ಶಂಕರ ಭಟ್ ಬ್ರಮ್ಮರು, ಕುರಿಯ ಗಣಪತಿ ಶಾಸ್ತ್ರಿ, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಯ್ಯ ಸಿರಿಬಾಗಿಲು ಕರುಣಾಕರ ಶೆಟ್ಟಿಗಾರ್ ಕಾಶಿಪಟ್ನ ಪಟ್ಲ ಸತೀಶ್ ಶೆಟ್ಟಿ ವಿಷ್ಣು ಮರಾಠೆ ಬಂಗಾರ ಅಚಾರ್ ಹಿಮ್ಮೇಳ ಕಲಾವಿದರು ದಿ.ಚಿಪ್ಪಾರು ಕೃಷ್ಣಯ್ಯ ಬಲ್ಲಾಳರು. ದಿ. ನೆಡ್ಲೆ ನರಸಿಂಹ ಭಟ್, ಕೆ.ಹರಿನಾರಾಯಣ ಬೈಪಾಡಿತ್ತಾಯ, ಕುದ್ರೆಕೂಡ್ಲು ರಾಂ ಭಟ್, ಕೇಶವ ಬೈಪಾಡಿತ್ತಾಯ, ಮೋಹನ ಬೈಪಾಡಿತ್ತಾಯ, ಪದ್ಯಾಣ ಶಂಕರನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ಅಡೂರು ಗಣೇಶ್ ರಾವ್. ಹಿರಿಯಡ್ಕ ಗೋಪಾಲ ರಾವ್, ಮರವಂತೆ ರಾಮಚಂದ್ರ ದಾಸ್, ದಿ. ಹುಂಚದ ಕಟ್ಟೆ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಆಚಾರ್, ದಿ. ದುರ್ಗಪ್ಪ ಗುಡಿಗಾರ್, ಶಂಕರ ಭಾಗವತ್ ಯಲ್ಲಾಪುರ, ರಾಮ್ ಭಾಯರ್ ಕುರಾಡಿ, ಕವ್ವಾಳೆ ಗಣಪತಿ ಭಟ್, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಂದಾರ್ತಿ, ಪದ್ಮನಾಭ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, ತಾಳ ಮದ್ದಲೆ ಹುಂಚದಕಟ್ಟೆ ನಾಗರಾಜ ರಾವ್ , ದಿ| ಮಟ್ಟಿ ಸುಬ್ಬರಾಯರು, ಕೀರಿಕ್ಕಾಡು ಮಾಸ್ತರ್ ವಿಷ್ಣು ಭಟ್, ಶೇಣಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಭಟ್, ಮಲ್ಪೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಸಾಮಗ, ಮಲ್ಪೆ ರಾಮದಾಸ ಸಾಮಗ ವಾಸುದೇವ ಸಾಮಗ, ಡಾ.ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಶಿ, ಕುಂಬ್ಳೆ ಸುಂದರ ರಾವ್, ಸಿದ್ಧಕಟ್ಟೆ ಚೆನ್ನಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟಿ, ಕೋಳ್ಯೂರು ರಾಮಚಂದ್ರ ರಾವ್, ದೇರಾಜೆ ಸೀತಾರಾಮಯ್ಯ, ಡಾ. ರಮಾನಂದ ಬನಾರಿ, ಯು. ಬಿ. ಗೋವಿಂದ ಭಟ್, ಜಬ್ಬರ್ ಸಮೋ ಸಂಪಾಜೆ, ಸುಣ್ಣಂಬಳ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಭಟ್, ಅಶೋಕ್ ಭಟ್ ಉಜಿರೆ, ಅಜಿತ್‌ ಕಾರಂತ್‌, ಪೆರ್ಮುದೆ ಜಯಪ್ರಕಾಶ ಶೆಟ್ಟಿ ಕದ್ರಿ ನವನೀತ್ ಶೆಟ್ಥಿ ಮುಂತಾದವರು. ಪ್ರಮುಖ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮೇಳಗಳು ಶ್ರೀ ಅನ್ನಪೂಣೇಶ್ವರಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ ಸುಂಕದಕಟ್ಟೆ ಮೇಳ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೆಶ್ವರೀ ದಶಾವತಾರ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಮಂದಾರ್ತಿ ಶ್ರೀ ಇಡಗುಂಜಿ ಮಹಾಗನಪತಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ ಕೆರೆಮನೆ keremane mela, ಶ್ರೀ ಗುರುನರಸಿಂಹ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಶ್ರೀ ಕಲಾಧಾರ ಯಕ್ಷರಂಗ ಬಳಗ, ಜಲವಳ್ಳಿ (ರಿ.) ಶ್ರೀ ಆನಂತಪದ್ಮನಾಭ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಪೆರ್ಡೂರು ಶ್ರೀ ಚೌಡಮ್ಮ ದೇವಿ ಕೃಪಾ ಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಸಿಂಗದೂರು ಕೊಂಡದಕುಳಿ ಮೇಳ, ಶ್ರೀ ಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಧರ್ಮಸ್ಥಳ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೆಶ್ವರೀ ದಶಾವತಾರ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಕಟೀಲು(ಐದು ಮೇಳಗಳಿವೆ) ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೆಶ್ವರೀ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಕಮಲಶಿಲೆ ಶ್ರೀ ಅಮೃತೇಶ್ವರಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ ಶ್ರೀ ಬ್ರಹ್ಮಲಿಂಗೇಶ್ವರ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಮಾರಣಕಟ್ಟೆ ಶ್ರೀ ರಾಮಚಂದ್ರ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿ, ಹೊಸನಗರ ಬಗ್ವಾಡಿ ಮೇಳ ಸೌಕೂರು ಮೇಳ ಪಾವಂಜೆ ಮೇಳ ಚಿತ್ರಶಾಲೆ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಹಾಡುಗಳು ನೋಡಿ ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ಯಕ್ಷಗಾನದ ಅ‍ಪ್ರತಿಮ ಕಲಾವಿದ ಕೃಷ್ಣ ಪರಮಯ್ಯ ವಿಧಿವಶ; ನಗಣ್ಯ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಜೀವ ತುಂಬಿದ ‘ಹಾಸ್ಯಗಾರ’;1 Jun, 2018 ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು Yakshagana Shruti Software Tala demonstration by Chande Mahabhaleshwara. Mudugodu. Interview - on History and Development of Yakshagana (Informal). Yakshagana Puppets Keremane Mela ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕಲೆ ಜಾನಪದ ಯಕ್ಷಗಾನ

2819

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%AF%E0%B3%81%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B3%87%E0%B2%A6

ಆಯುರ್ವೇದ

ಆಯುರ್ವೇದ (ಸಂಸ್ಕೃತ: आयुर्वेद ಆಯು—ಆಯಸ್ಸು; ವೇದ—ಜ್ಞಾನ) ೧೨೦೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಳೆಯದಾದ ಔಷಧ ಪದ್ಧತಿ. ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬರುವ ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ಹಾಗೂ ದೀರ್ಘ ಆಯಸ್ಸನ್ನು ಹೇಗೆ ಪಡೆಯುವುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಸಂಹಿತೆಗಳು ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶ. ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತಿರುವ ಈ ಪದ್ಧತಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಿಂದ ಬೆಳೆದು ಬಂದದ್ದು . ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಇಂದು ಕೂಡ ಆಧುನಿಕ ವೈದ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದೆ ಉದಾಹರಣೆ ಛೇದನ-incision, ಭೇಧನ - excission, ಲೇಕನ- ಸ್ಕ್ರೆಪಿಂಗ್ ಹಾಗೂ ತಾಯಿಯ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳ ಭ್ರೂಣ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ರಚನೆ, ಪೋಷಕಾಂಶ ಪಾಲನೆ ವಿವರವಿದೆ. ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ, ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆ ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಸಂಹಿತೆಗಳು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಆಯುರ್ವೇದ ಭಾರತದ ಪ್ರತಿ ಜನರಲ್ಲೂ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಜೆಗಳು ಆಯುರ್ವೇದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆದು ಇವತ್ತಿಗೂ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇಂದಿಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಭಾರತೀಯರು ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ,ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಓದಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಾಚೀನತೆ ಅಥರ್ವಣವೇದದ ಉಪವೇದವಾದ ಆಯುರ್ವೇದ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಬಂದಿವೆಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದು ವೇದದಷ್ಟೇ ಪ್ರಾಚೀನ, ಅದರಂತೆ ಅಪೌರುಷೇಯ. ದಕ್ಷಪ್ರಜಾಪತಿ, ಅಶ್ವಿನಿ ದೇವತೆಗಳು, ಇಂದ್ರ-ಇವರಿಗೆ ಪರಂಪರಾಗತವಾಗಿ ಅಂದರೆ ಇಂದ್ರನಿಂದ ಭರದ್ವಾಜನಿಗೂ ಅವನಿಂದ ಇತರ ಋಷಿಗಳಿಗೂ ಉಪದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದಿದೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮಪರಿಚಯ ಆಯುರ್ವೇದ ಭಾರತೀಯ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ. ನಮಗೆ ಗೋಚರವಾಗುವ ಎಲ್ಲ ದ್ರವ್ಯಗಳೂ ಪಂಚಮಹಾಭೂತಗಳ ಸಂಘಟನೆಯಿಂದಾಗಿವೆ. ಚೇತನಾದ್ರವ್ಯವೆನಿಸಿದ ಆತ್ಮನ ಸಂಯೋಗದಿಂದ ಜೀವರಾಶಿಗಳೇರ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಈ ತತ್ವಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯ, ಪಂಚಭೂತ ಮತ್ತು ಆತ್ಮ ಸೇರಿ ಆಗಿರುವ ಪ್ರಾಣಿ. ಇತರ ಪ್ರಾಣಿ, ಸಸ್ಯ, ಖನಿಜ, ಗಾಳಿ, ನೀರು ಮುಂತಾದುವುಗಳನ್ನು ಯುಕ್ತಿಯಿಂದ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಸಾಧನ ಚತುಷ್ಟಯಗಳಾದ ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ, ಕಾಮ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಇವನ ಶರೀರವೇ ಆಧಾರವಾದುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಯಾವ ಬಾಧೆಯೂ ಇಲ್ಲದಂತೆ ಬಹುಕಾಲ ಕಾಪಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಪಡುತ್ತಾನೆ. ಇದೇ ಆರೋಗ್ಯರಕ್ಷಣೆ. ಆರೋಗ್ಯ ಆಹಾರ, ದೇಶ, ಕಾಲ, ನಿದ್ರೆ, ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೆ, ನಡವಳಿಕೆ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಆರೋಗ್ಯ ಕೆಡುವುದು. ಈ ಅವಸ್ಥೆಯೇ ರೋಗ. ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲೂ ಶರೀರ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸುಗಳ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಪಂಚಭೂತಗಳೇ ಕಾರಣ. ಪಂಚೀಕೃತವಾದ ಭೌತಿಕ ದ್ರವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾದುವು. ವಾಯು, ಅಗ್ನಿ ಮತ್ತು ಉದಕ. ಇವು ಶರೀರದಲ್ಲಿ ವಾಯು, ಪಿತ್ತ ಮತ್ತು ಕಫ ರೂಪದಲ್ಲಿವೆ. ಇವುಗಳ ಗುಣಕರ್ಮಗಳು ಶರೀರಾವಯವಗಳಿಗೆ (ಧಾತುಗಳಿಗೆ) ಸಮಾನವಾಗಿದ್ದರೆ ದೇಹಪೋಷಣೆಯನ್ನೂ ವಿಷಮವಾಗಿದ್ದರೆ ರೋಗ ಮತ್ತು ಮರಣವನ್ನೂ ಉಂಟುಮಾಡುವುವು. ನಿತ್ಯಜೀವನದಲ್ಲಿ ಆಹಾರಾದಿಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತಿದ್ದು ವಾತ, ಪಿತ್ತ ಮತ್ತು ಕಫಗಳು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಧಾತುಗಳನ್ನು ದೂಷಿಸುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳಿಗೆ ದೋಷಗಳೆಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಧಾತುಗಳು ಬಲಿಷ್ಠವಾಗುವವರೆಗೂ ಆಹಾರಾದಿಗಳ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಿಂದ ಯಾವ ಬಾಧೆಯೂ ತೋರುವುದಿಲ್ಲ. ಆಗ ದೋಷಗಳ ಬಲ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೆ ದುಷ್ಟದೋಷಗಳು ರೋಗಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಸರಿಯಾದ ವ್ಯಾಯಾಮ, ಸ್ನಿಗ್ಧಾಹಾರ ಮತ್ತು ಹಸಿವು ಇರುವ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದುವು ಪೀಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಅಭ್ಯಾಸವಿರುವ ಆಹಾರವನ್ನು ಮಿತವಾಗಿಯೇ ಸೇವಿಸಬೇಕು. ರೋಗಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದುದನ್ನು (ರೋಗಹೇತು) ವರ್ಜಿಸುವುದು, ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದ (ಲಿಂಗ) ವಿಷಮ ದೋಷಗಳ ವೃದ್ಧಿಕ್ಷಯಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದು, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಮಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರಿಸಿ ಧಾತುಗಳ ಬಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು(ಔಷಧ)-ಈ ವೈದ್ಯಪದ್ಧತಿಯ ತತ್ತ್ವಗಳು. ಹೇತುಲಿಂಗೌಷಧ ಜ್ಞಾನವನ್ನನುಸರಿಸಿ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಲ್ಲ ಕಾಲಕ್ಕೂ ವಿಹಿತವಾಗಿದೆ. ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ವಾತವಿಣ್ಮೂತ್ರಾದಿಗಳ ವೇಗಗಳನ್ನು ತಡೆಯುವುದು. ವೇಗವಿಲ್ಲದಿರುವಾಗ ಅದನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು ಎಲ್ಲ ರೋಗಗಳಿಗೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾರಣವಾಗುವುವು. ಶಾರೀರಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ ರೋಗಕ್ಕೆ ನಿಜರೋಗವೆಂದೂ ಅಪಫಾತ, ಅಗ್ನಿ, ವಿಷ ಮುಂತಾದ ಹೊರಗಿನ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಸಂಭವಿಸುವ ರೋಗಕ್ಕೆ ಆಗಂತುಕವೆಂದೂ ಹೆಸರು. ಆಗಂತುಕದಲ್ಲಿ ಬಾಧೆಯಾದ ಅನಂತರ ದೋಷವೈಷಮ್ಯ ಕಂಡುಬರುವುದು. ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ದೋಷಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆಯೂ ವ್ಯಾಧಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆಯೂ ಎಂದರೆ ದೋಷಪ್ರತ್ಯನೀಕ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಧಿಪ್ರತ್ಯನೀಕವೆಂದು ಎರಡು ಭಾಗ ಮಾಡುವುದುಂಟು. ರೋಗ ತನ್ನ ಸ್ಪಷ್ಟ ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಶೋಧನ ಅಥವಾ ಶಮನಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ದೋಷಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವುದು ದೋಷಪ್ರತ್ಯನೀಕ. ರೋಗ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ರೋಗಹರಣಮಾಡುವ ಸಿದ್ಧೌಷಧ ಪ್ರಯೋಗ ವ್ಯಾಧಿಕ್ರುತ್ಸನೀಕವೆನಿಸುವುದು. ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಕೇವಲ ಔಷಧಗಳೇ ಅಲ್ಲದೆ ಕ್ಷಾರ, ಕರ್ಮ, ಶಸ್ತ್ರಕರ್ಮ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿಕರ್ಮಗಳೆಂಬ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಉಪಾಯಗಳಿವೆ. ಕ್ಷಾರ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿಕರ್ಮಗಳು ದುರ್ಮಾಂಸ, ವಿಷದಂಶ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ಸುಡುವುದರಲ್ಲೂ ಶಸ್ತ್ರಕರ್ಮ ಶಲ್ಯಾಹರಣ, ವಿದ್ರಧಿ (ಕುರು ಅಥವಾ ಬಾವು), ಅಧಿಕಮಾಂಸ, ಅಸ್ಥಿಭಗ್ನ ಮುಂತಾದುವುಗಳಲ್ಲೂ ಉಪಯೋಗವಾಗಿವೆ. ನಾಡೀಪರೀಕ್ಷೆ, ಪಂಚಕರ್ಮ, ಲೋಹಾದಿಗಳ ಭಸ್ಮ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ವೈದ್ಯರು ತಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಔಷಧಗಳನ್ನು ತಾವೇ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಏಕಮೂಲಿಕಾ ಪ್ರಯೋಗ, ಪಥ್ಯಕ್ರಮ, ಋತುಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕ ಆಹಾರ ವಿಹಾರ ನಿಯಮಗಳು-ಇವು ಆಯುರ್ವೇದದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು. ದೀರ್ಘಾಯುಸ್ಸು, ಸ್ಮೃತಿ, ಮೇಧಾಶಕ್ತಿ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ರಸಾಯನ ಪ್ರಯೋಗಗಳುಂಟು. ಮನುಷ್ಯ ನೆಮ್ಮದಿಯಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡು ತನ್ನ ವಂಶಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಾಗೂ ಸುಖಸಂತೋಷಕ್ಕಾಗಿ ಸತ್ಸಂತಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೋಸ್ಕರ ವಾಜೀಕರಣವೆಂಬ ವಿಧಿಯುಂಟು. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು ಶಲ್ಯ, ಶಾಲಾಕ್ಯ, ಕಾಯಚಿಕಿತ್ಸಾ, ಭೂತವಿದ್ಯಾ, ಕೌಮಾರಭೃತ್ಯ, ಅಗದತಂತ್ರ (ವಿಷ ಚಿಕಿತ್ಸಾ) ರಸಾಯನ ತಂತ್ರ ಮತ್ತು ವಾಜೀಕರಣತಂತ್ರಗಳೆಂದು ಎಂಟುವಿಧವಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇತಿಹಾಸ ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ರೋಗರುಜಿನಗಳು ಜನರನ್ನು ಪೀಡಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ವಿಘ್ನವಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹಿಂದೆ ಭಾರದ್ವಾಜನೇ ಮೊದಲಾಗಿ ಅನೇಕ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರಿದರು. ಇವರೆಲ್ಲರ ತೀರ್ಮಾನದಂತೆ ಭಾರದ್ವಾಜ ಇಂದ್ರನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು ತಿಳಿದುಬಂದು ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರಮಾಡಿದ. ಈ ಋಷಿಸಭೆಯನ್ನು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಮೊತ್ತಮೊದಲನೆಯ ವೈದ್ಯರ ಸಮ್ಮೇಳನವೆನ್ನಬಹುದು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಪುನರ್ವಸು ಆತ್ರೇಯ ತನ್ನ ಆರುಜನ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಅಗ್ನಿವೇಶ, ಭೇಡ, ಜತೂಕರ್ಣ, ಪರಾಶರ, ಹಾರೀತ ಮತ್ತು ಕ್ಷಾರಪಾಣಿಗಳಿಗೆ ಈ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೇಳಿ ಕೊಟ್ಟ. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿವೇಶನ ತಂತ್ರವೇ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆನಿಸಿತು. ಆದರೆ ಈ ಮೂಲಗ್ರಂಥ ಈಗ ನಮಗೆ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಸುಮಾರು ಮೂರು ಅಥವಾ ಎರಡನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚರಕಾಚಾರ್ಯ ಈ ತಂತ್ರವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ. ಅಂದಿನಿಂದೀಚೆಗೆ ಇದಕ್ಕೆ ಚರಕಸಂಹಿತೆ ಎಂದು ಹೆಸರುಬಂದಿದೆ. ಇತರರ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ದೊರೆತ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೊ ಭಾಗಗಳು ನಷ್ಟವಾಗಿವೆ. ಪರಾಶರ ಹಸ್ತ್ಯಾಯುರ್ವೇದದಲ್ಲೂ ನಿಪುಣನಾಗಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಆಯುರ್ವೇದ ಗ್ರಂಥಗಳ ಹಿಂದಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು ಈ ಗ್ರಂಥಗಳಿಂದ ಕೆಲವು ಆಧಾರಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪುನರ್ವಸು ಅತ್ರೇಯ ತ್ರಿದೋಷಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ರೂಪಕ್ಕೆ ತಂದ. ಹಿಂದೆ ಮೂಲಿಕಾದಿಗಳನ್ನು ಅನುಭವದಿಂದ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿ ಅವುಗಳ ರಸ, ಗುಣ, ವೀರ್ಯ, ವಿಪಾಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದು ದೋಷಗಳಿನುಸಾರವಾಗಿ ಚಿಕಿತ್ಸಿಸುವುದನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದ. ರಸಗಳು ಆರು ಮಾತ್ರ ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನೇ ನಡೆಸಿದ. ಆಗಿಂದಾಗ್ಯೆ ತದ್ವಿದ್ಯಾಸಂಭಾಷಾ ಪರಿಷತ್ತುಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ. ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗಳಿಂದಲೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವೈದ್ಯರು ಸೇರಿ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಲ್ಲರೂ ಆತ್ರೇಯನ ತೀರ್ಮಾನಗಳನ್ನೇ ಅಂಗೀಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈತ ಬಹುಶಃ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 8-7ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಆತ್ರೇಯಪಂಥದವರು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಯಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ಕೊಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಆಮ್ಲ ಉತ್ಪತ್ತಿ, ಅದರಿಂದಾಗುವ ವಿವಿಧ ರೋಗಗಳು-ಇವನ್ನು ವಿವರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಎರಡನೆಯ ಪಂಥವೆಂದರೆ ಭಗವಾನ್ ಧನ್ವಂತರಿಯದು. ಈತ ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರದ ಮಥನಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸಿದನೆಂದೂ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಅಮೃತಕಳಶವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬಂದ ಆದಿದೇವನೆಂದೂ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಹರಿವಂಶಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ಇವನನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರವೆಂದು ಇಂದಿಗೂ ವೈದ್ಯರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಷ್ಣು, ಬ್ರಹ್ಮವೈವರ್ತ ಮತ್ತು ವಾಯುಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಧನ್ವಂತರಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು ಕಲಿತನೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಸ್ಕಂದ,ಗರುಡ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕಂಡೇಯ ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಗಾಲವಋಷಿಯ ಮಗ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿದ್ದು ಅಶ್ವಿನಿ ಕುಮಾರರ ಶಿಷ್ಯನಾಗಿ ಧನ್ವಂತರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದ. ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕಾಶೀರಾಜನಾದ ದಿವೋದಾಸ ಆದಿದೇವ ಧನ್ವಂತರಿಯ ಅವತಾರಪುರುಷನೆಂದೂ ಶಲ್ಯತಂತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಉಪದೇಶ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಭೂಲೋಕಕ್ಕೆ ಪುನಃ ಬಂದನೆಂದೂ ಹೇಳಿದೆ. ಅಹಂಹಿ ಧನ್ವಂತರಿರಾದಿದೇವೋ ಜರಾರುಜಾಮೃತ್ಯುಹರೋ„ಮರಾಣಾಮ್ ಶಲ್ಯಾಂಗಮಂಗೈರಪರೈರುಪೇತಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ„ಸ್ಮಿಗಾಂಭೂಯ ಇಹೋಪದೇಷ್ಟುಮ್ (ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತಾ) ದಿವೋದಾಸನೆಂಬ ಧನ್ವಂತರಿ ಸುಶ್ರುತನನ್ನೇ ಮುಂದಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಔಪಧೇನವ, ವೈತರಣ, ಔರಭ್ರ ಮುಂತಾದವರಿಗೆ ಶಲ್ಯಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನೇ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಪದೇಶಿಸಿದ. ಚರಕಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಿರುವಂತೆಯೇ ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯಗಳ ರಸಾದಿಗಳು, ದೋಷಭೇದ-ಮುಂತಾದುವು ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಅವಶ್ಯವಾಗಿ ಆಮ, ಪಚ್ಯಮಾನ ಮತ್ತು ಪಕ್ವವಿದ್ರಧಿ, ಕ್ರಿಯಾಕಾಲ, ಪೂರ್ವಕರ್ಮ-ಇವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಮೂಢಗರ್ಭಚಿಕಿತ್ಸೆ (ಕ್ಯಾಟರ್ಯಾಕ್ಟ್ ರಿಹನೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ರಿ) ಎಂಬ ನೇತ್ರರೋಗ ನಾಸಾ ರೋಗ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳನ್ನು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ದಿವೋದಾಸ ಇಂದ್ರನ ಶಿಷ್ಯನೆಂದು ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ಈತ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 8ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಧನ್ವಂತರಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಎಂಟು ಗ್ರಂಥಗಳು, ದಿವೋದಾಸನ ಹೆಸರಿನ ಚಿಕಿತ್ಸಾದರ್ಶನವೆಂಬುದು ಮತ್ತು ಕಾಶೀರಾಜನ ಚಿಕಿತ್ಸಾಕೌಮುದೀ ಮತ್ತು ಅಜೀರ್ಣಾಮೃತಗಳೆಂಬ ಗ್ರಂಥಗಳಿವೆ. ಸುಶ್ರುತ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನ ಮಗ. ಈತನ ಸಂಹಿತೆ ಭಿಕ್ಷು ನಾಗಾರ್ಜುನನಿಂದ ಪ್ರತಿ ಸಂಸ್ಕರಣವಾಗಿ ದೊರೆತಿದೆ. ಮೂಲಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಐದು ಸ್ಥಾನಗಳು ದೊಡ್ಡ ಶಸ್ತ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿತ್ತೆಂದೂ ಮುಂದೆ ಬೇರೆಯವರು ನಷ್ಟಭಾಗವನ್ನು ಉತ್ತರ ತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದರೆಂದೂ ಸಂಶೋಧಕರು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ಮೊದಲನೆಯದು. ಶಸ್ತ್ರಗಳ ವರ್ಣನೆ, ಕ್ರಿಯಾಕರ್ಮ, ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಾತ್ಕರ್ಮ ಇವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅನೇಕರು ಈ ಸಂಹಿತೆಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಎಂಟನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಹಿತೆ ಅರಬ್ಬೀ ಭಾಷೆಗೆ ಭಾಷಾಂತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಧನ್ವಂತರಿ ಪಂಥದ ಕಾಶ್ಯಪನ ಹೆಸರು ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿದೆ. ಈತ ವಿಷಚಿಕಿತ್ಸಕನೆಂದೂ ಪರೀಕ್ಷಿತರಾಜನನ್ನು ತಕ್ಷಕನೆಂಬ ಸರ್ಪ ಕಚ್ಚಿದಾಗ ಚಿಕಿತ್ಸಿಸಲು ಹೋಗಿದ್ದನೆಂದೂ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ.ಬಾಲೋಪಚಾರ, ಬಾಲರೋಗಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಣಾತನಾದ ಕಾಶ್ಯಪ ಕ್ರಿ. ಪೂ. 6ನೆಯ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವ. ಈತ ರಚಿಸಿರುವ ಕಾಶ್ಯಪಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಭಾಗ ನಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿರುವ ಅನೇಕ ಸಂಗತಿಗಳು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುವವರಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಒಂದನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಿಕ್ಷುರಾತ್ರೇಯನೆಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ತಕ್ಷಶಿಲೆಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿದ್ದ, ಈತನ ಶಿಷ್ಯ ಜೀವಕ ತಕ್ಷಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡಿ ಮಗಧದೇಶದ ಅನೇಕ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಿ ವೈದ್ಯವೃತ್ತಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ. ಅನಂತರ ಬುದ್ಧದೇವನ ಆಸ್ಥಾನದ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ವೈದ್ಯನಾದ. ಇವನ ಬುದ್ಧಿಚಾತುರ್ಯ, ಚಿಕಿತ್ಸಾಕೌಶಲಗಳು ಟಿಬೆಟ್, ಚೀನಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹರಡಿದ್ದುವು. ಈತನ ಕಾಲ ಆರನೆಯ ಶತಮಾನ ಬೌದ್ಧಮತ ಪ್ರಚಾರದ ಮೂಲಕ ಆಯುರ್ವೇದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಹಳ್ಳಿ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು.ದೇವ ಮತ್ತು ಋಷಿಗಣಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ವೈದ್ಯಶ್ರೇಷ್ಠರು ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿದರು. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಜದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪಾದರಸ, ಲೋಹಾದಿಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಬಹಳ ವಿರಳ. ಮೂರನೆಯದು ಶೈವಪಂಥ. ಈ ಪಂಥದ ವೈದ್ಯರು ಪಾದರಸವನ್ನೇ ಶಿವನ ರೂಪವೆಂದು ರಸಲಿಂಗ ಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಸವಾದದಲ್ಲಿ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯನ್ನು ಪಡೆದು ಅದ್ಭುತ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ರಸ, ತಾಮ್ರ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ಚಿನ್ನವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. ಲೋಹಾದಿಗಳನ್ನು ಭಸ್ಮ ಮಾಡಿ ರೋಗಗಳನ್ನು ಚಮತ್ಕಾರವಾಗಿ ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗೋವಿಂದ ಭಿಕ್ಷು, ಭಿಕ್ಷು ನಾಗಾರ್ಜುನ, ಸಿದ್ಧನಾಗಾರ್ಜುನ ಮುಂತಾದವರು ಈ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೀಣರು. ಸಿದ್ಧನಾಗಾರ್ಜುನ ಪೂಜ್ಯಪಾದನೆಂಬ ಜೈನ ವೈದ್ಯನ ಸೋದರಳಿಯ, ಪೂಜ್ಯಪಾದನಿಂದ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿತ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ಅನಂತರ ಈತ ಬೌದ್ಧಮತಾವಲಂಬಿಯಾಗಿ ನೇಪಾಳ, ಟಿಬೆಟ್ಟುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಮತಪ್ರಚಾರ, ಆಯುರ್ವೇದ ಪ್ರಚಾರಮಾಡುತ್ತ ಕೊನೆಗೆ ಶ್ರೀಶೈಲದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ. ರಸಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದುದರಿಂದ ಈತನಿಗೆ ಸಿದ್ಧನಾಗಾರ್ಜುನನೆಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಶ. ಸುಮಾರು 6ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣಾಟಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಲೋಕಪ್ರಖ್ಯಾತನಾದ ಸಿದ್ಧನಾಗಾರ್ಜುನನನ್ನು ಯಾರೂ ಮರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ. ಭದಂತನಾಗಾರ್ಜುನ ಏಳನೆಯ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವ. ಈತನ ಹಲ್ಲುಗಳು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಭದಂತನಾಗಾರ್ಜುನನೆಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ರಸವೈಶೇಷಿಕಸೂತ್ರವೆಂಬ ಷಡ್ರಸಗಳ ಪಾಂಚಭೌತಿಕತ್ವ, ರಸಭೇದ ಮುಂತಾದುವನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಹೀಗೆ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು, ಮಹೇಶ್ವರರೆಂಬ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿ ಆತ್ರೇಯ ನಂತರ ಮತ್ತು ಶೈವ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಕ್ರಮೇಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಬಂದುವು. ಕ್ರಿ.ಶ. ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟಾಂಗಸಂಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟಾಂಗಹೃದಯಗಳನ್ನು ಬರೆದ ವಾಗ್ಭಟ ಸಿಂಧೂದೇಶದ ಸಿಂಹಗುಪ್ತನ ಮಗ. ಕ್ರಿ.ಶ. ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡನೆಯ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಕಾಯ, ಬಾಲ, ಗ್ರಹ, ಶಾಲಾಕ್ಯ, ಶಲ್ಯ, ವಿಷ, ರಸಾಯನ ಮತ್ತು ವಾಜಿಕರಣಗಳೆಂಬ ಆಯುರ್ವೇದದ ಎಂಟುಭಾಗಗಳು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ಅಭ್ಯಸಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಮತೀಯ ಗೊಂದಲಗಳಿಂದ ಶಾಸ್ತ್ರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಂತುಹೋಯಿತು. ಗ್ರಂಥಗಳು ಖಿಲವಾಗುತ್ತ ಬಂದುವು. ವಾಗ್ಭಟ ತನ್ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಷ್ಟು ವಿಷಯಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕೂಡಿಹಾಕಿ ಚರಕ, ಸುಶ್ರುತ, ನಿಮಿ ಮುಂತಾದ ಸಂಹಿತೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಅಷ್ಟಾಂಗ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಉಪಕರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ರಸರತ್ನಸಮುಚ್ಚಯದ ಗ್ರಂಥಕರ್ತ ಇದೇ ಹೆಸರುಳ್ಳವ ಬೇರೊಬ್ಬನೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಏಕೆಂದರೆ ಶೈಲಿ, ತತ್ತ್ವಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗಹೃದಯದಲ್ಲಿ ರಸದಯೋಗ ಅಥವಾ ಭಸ್ಮಪ್ರಯೋಗಗಳಿಲ್ಲ. ಒಂದೆರಡುಕಡೆ ಧಾತುಗಳ ಪ್ರಯೋಗವಿದ್ದರೂ ಅವು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದುವು. ವಾಗ್ಭಟನ ಅನಂತರ ಮಾಧವಕರ ರೋಗ ನಿಶ್ಚಯಮಾಡಲು ಮಾಧವನಿದಾನವನ್ನು ಬರೆದ. ಪಾಠಕ್ರಮಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಿಷಯವನ್ನುಳ್ಳದ್ದು. ಇದು ಮೊದಲನೆಯ ಗ್ರಂಥ. ಅನಂತರದ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರಾದ ಶಾಙ್ರ್ಗಧರ, ಭಾವಮಿಶ್ರರು ಮೂಲಿಕೆ ಮತ್ತು ರಸೌಷಧಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಾಧವ ನಿದಾನ, ಶಾಙ್ರ್ಗಧರಸಂಹಿತೆ ಮತ್ತು ಭಾವಪ್ರಕಾಶಗಳನ್ನು ಲಘು ತ್ರಯಿಗಳೆಂದೂ ಚರಕ, ಸುಶ್ರುತ, ಅಷ್ಟಾಂಗಸಂಗ್ರಹಗಳನ್ನು (ಹೃದಯ) ಬೃಹತ್ರಯಿಗಳೆಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಔಷಧ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾಲದಿಂದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಲ್ಪಗಳು, ಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ರೀತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾಬಂದುವು. ಈಚೀಚೆಗೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಾರಾಟ ರೀತಿಗಳು ಆಧುನಿಕ ಕ್ರಮದಂತಿವೆ. ಚರಕಸಂಹಿತೆಗೆ ಚಕ್ರಪಾಣಿ (ಕ್ರಿ.ಶ. 11ನೆಯ ಶತಮಾನ) ಸುಶ್ರುತಕ್ಕೆ ಡಲ್ಹಣ (11ನೆಯ ಶತಮಾನ), ಅಷ್ಟಾಂಗಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇಂದು (9ನೆಯ ಶತಮಾನ) ಅಷ್ಟಾಂಗಹೃದಯಕ್ಕೆ ಅರುಣದತ್ತ (12ನೆಯ ಶತಮಾನ) ಮತ್ತು ಹೇಮಾದ್ರಿ (13ನೆಯ ಶತಮಾನ)-ಇವರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿವೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವೈದ್ಯರು ಸೇವೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಲ್ಲಿ ಎಂಟನೆಯ ಶತಮಾನದ ಉಗ್ರಾದಿತ್ಯ, ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದ ಬೋಪದೇವ, ಹೇಮಾದ್ರಿ ಮುಂತಾದವರು ಗ್ರಂಥರಚನೆ, ವೈದ್ಯವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಉಗ್ರಾದಿತ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ನೃಪತುಂಗನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ. ಜೈನಮತಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನಾದ್ದರಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಚರ್ಚೆಯನ್ನೇ ನಡೆಸಿ ಔಷಧಗಳಲ್ಲಿ ಮಧು, ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಮದ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ. ಈತನ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರಕ ಶೇಷ್ಠ ಗ್ರಂಥ. ಕಳಲೆಯ ವೀರರಾಜ (17ನೆಯ ಶತಮಾನ ಸಕಲವೈದ್ಯ ಸಂಹಿತಾರ್ಣವವೆಂಬ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತೆಲಗು ಸೇರಿರುವ ಗ್ರಂಥವನ್ನೂ ನಂಜರಾಜ ಭೂಪಾಲ ವೈದ್ಯಸಾರಸಂಗ್ರಹವೆಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.) ಐದು ಮಹಾಭೂತಗಳು (ಅಂಶಗಳು) ಆಕಾಶ ವಾಯು ತೇಜಸ್ ಅಥವಾ ಅಗ್ನಿ ಅಪ ಅಥವಾ ಜಲ ಪೃಥ್ವಿ ಸ್ಥೂಲಪರಿಚಯ ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ ಸೂತ್ರಸ್ಥಾನದ ಪ್ರಥಮಾಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಚರಕಾಚಾರ್ಯರು, "ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಕಾಮಮೋಕ್ಷಾಮಾರೋಗ್ಯಂ ಮೂಲಮುತ್ತಮಮ್” ಅಂದರೆ, ಚತುರ್ವಿಧ ಪುರುಷಾರ್ಥ ಸಾಧನಗಳಾದ ಧರ್ಮ, ಕಾಮ, ಆರ್ಥ ಮೋಕ್ಷಗಳೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಆರೋಗ್ಯವೇ ಮೂಲಕಾರಣವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನೇ ಶೃತಿಯಲ್ಲಿ "ಶರೀರ ಮಾಧ್ಯಂ ಖಲುಧರ್ಮಸಾಧನಮ್" , ಎಂದರೆ, ಸಕಲ ವಿಧವಾದ ಧರ್ಮ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೂ ಶರೀರವೇ ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಆರೋಗ್ಯಯುಕ್ತವಾದ ಶರೀರವೆಂದರೆ, ತನು-ಮನಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯವಿರುವ ಸಮತೋಲನ ಶರೀರವೆಂಬ ಅರ್ಥ. ವಿಷಮತೆಯೇ ರೋಗವೆಂದೆಂದರ್ಥ. ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನೆಗೆ, ಸಧೃಡ, ಸಬಲ ಶರೀರದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ. ಶರೀರವನ್ನು ರೋಗಗಳು ಬಾಧಿಸುತ್ತವೆ. ವಾತ, ಪಿತ್ತ, ಕಫ, ಗಳೆಂಬ ವಿಷಮತೆ. ಅ ಸಾಮ್ಯತೆಗೆ ಆರೋಗ್ಯವೆಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ರೋಗದ ಪರಿಹಾರಾರ್ಥವಾಗಿ, "ವಿಚಿತ್ರೋಹಿ ಮಣಿಮಂತ್ರೌಷಧೀನಾಂ ಪ್ರಭಾವಃ" ಎನ್ನುವಂತೆ, ರೋಗ ಪರಿಹಾರಾರ್ಥವಾಗಿಯೇ ಮಣಿ, ಮಂತ್ರ, ಔಷಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಯೋಗವೂ ಕೂಡ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಶ್ರೀ ಹರ್ಷ. ಇಂತಹ ರೋಗ ಚಿಕಿತ್ಸಾಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಚೀನರು " ಆಯುರ್ವೇದ" ವೆಂದು ಕರೆದರು. ಇಲ್ಲಿ ’ಆಯ” ಎಂದರೆ, ’ವಯಸ್ಸ”, ಈ ಆಯುಸ್ಸಿನ ಸಂಬಂಧವಾಗಿ ಅಥವಾ ಜೀವಿತದ ಸಂಬಂಧವಾಗಿ ತಿಳಿಯುವುದು ; ಆಚರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂಬೆಲ್ಲ ಅರ್ಥವನ್ನು 'ವೇದ' ಎಂಬ ಶಬ್ದವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕಾಶ್ಯಪ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ಚರಕ ಸಂಹಿತೆಯು ಇದನ್ನು, 'ಆಯುರ್ಹಿತಾಹಿತಂ ವ್ಯಾಧೇರ್ನಿದಾನಂ ಶಮನಂ ತಥಾ. ವಿದ್ಯತೇ ಮಿತ್ರ ವಿದ್ವದ್ಭಿಃ ಸಆಯುರ್ವೇದ ಉಚ್ಯತೇ, ಎಂದರೆ, ಆಯುಸ್ಸಿನ ಹಿತಾ-ಹಿತಗಳನ್ನು ಶರೀರದಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಶಾಸ್ತ್ರವೇ, ಆಯುರ್ವೇದ. ಇದನ್ನು ಸುಶ್ರುತಾಚಾರ್ಯರು, ’ಆಯುರ್ವೇದಸ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಂ ವ್ಯಾಮ್ಯುಷ ಸೃಷ್ಟಾನಾಂ ವ್ಯಾಧಿ ಪರಿಮೋಕ್ಷಃ ಸ್ವಸ್ಥಸ್ಯ ರಕ್ಷಣಂಚ’. ಎಂದರೆ, ರೋಗಿಗಳ ರೋಗ ಪರಿಹಾರವೂ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯವಂತರ ದೇಹಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕೂಡ ಆಯುರ್ವೇದ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಉಪಯೋಗ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಪಶು-ಪಕ್ಷಿಗಳೂ ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು. ಉದಾ : ೧. ಗಜವೈದ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ, ೨. ಅಶ್ವವೈದ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ, ೩. ವೃಕ್ಷವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ, ಮೊದಲಾದಪಶುರೋಗ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ, ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಮತ್ತು ತರು-ಲತಾದಿಗಳಿಗೂ, ಹಕ್ಕಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೂ ಸ್ಸಂಬಂದ್ಖ ಪಟ್ಟಶಾಸ್ತ್ರಗಳುಂಟು. ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸದಷ್ಟೇ ಪ್ರಾಚೀನ, ಹಲವು ಶಾಸ್ತ್ರಾಧಾರಗಳೂ ಇವೆ. " ಋಗ್ಯಜುಸ್ಸಾಮಾಥರ್ವಾಖ್ಯಾನ್ ದೃಷ್ವಾ ವೇದಾನ್ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ : ವಿಚಿಂತ್ಯ ತೇಷಾಮರ್ಥಂ ಚೈವಾಯುರ್ವೇದಂ ಚಕಾರಸಃ ಆಯುರ್ವೇದದ ಎಂಟು ಅಂಗಗಳು (ಅಷ್ಟಾಂಗ ಆಯುರ್ವೇದ) ಕಾಯ ಚಿಕಿತ್ಸಾ - ಆರೊಗ್ಯ ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ರೋಗಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಬಾಲ ಚಿಕಿತ್ಸಾ (ಕೌಮಾರಭೃತ್ಯ) - ಮಕ್ಕಳ ಲಾಲನೆ ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಾಮಾನ್ಯ ರೋಗಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಗ್ರಹ ಚಿಕಿತ್ಸಾ - ಅಸುರೀ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ರೋಗಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಊರ್ಧ್ವಾಂಗ ಚಿಕಿತ್ಸಾ (ಶಾಲಾಕ್ಯ ತಂತ್ರ) - ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ತಲೆಯ (ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಅಂಗಗಳ) ರೋಗಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಶಲ್ಯ ತಂತ್ರ - ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ದಂಷ್ಟ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸಾ (ವಿಷ ಚಿಕಿತ್ಸಾ) - ವಿಷ ನಿವಾರಣೆ ಮತ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಜರಾ ಚಿಕಿತ್ಸಾ (ರಸಾಯನ ತಂತ್ರ) - ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದ ತೊಂದರೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ವೃಶ ಚಿಕಿತ್ಸಾ (ವಾಜೀಕರಣ ತಂತ್ರ) - ಸಂತಾನ ಹೀನತೆ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಇವು ಆಯುರ್ವೇದದ ಎಂಟು ವಿಶೇಷ ಅಂಗಗಳು ಅನುಸರಣೆಗಳು ಸ್ವಸ್ಥ ವೃತ್ತ, (ಸದ್ವೃತ್ತ), ದಿನಚರ್ಯೆ, ಮತ್ತು, ಋತುಚರ್ಯೆ, ಎಂಬವು ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಬಹುಮೂಲ್ಯ ಅನುಸರಣೆಗಳು. ಆರೋಗ್ಯದ ಮೂಲಸೂತ್ರಗಳು ಮೂರು. ೧. ಸ್ವಸ್ಥ ವೃತ್ತ, (ಸದ್ವೃತ್ತ) ೨. ದಿನಚರ್ಯೆ, ಮತ್ತು ೩. ಋತುಚರ್ಯೆ. ಇದರ ಅನುಸರಣೆಯು ನಮ್ಮನ್ನು, ರೋಗರುಜಿನಗಳಿಲ್ಲದೆ ಆರೋಗ್ಯವಂತರಾಗಿ ಬಾಳಲು ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತದೆ. ದಿನನಿತ್ಯದ ಜೀವನಕ್ರಮವನ್ನು ನಾವು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಋತುಚರ್ಯೆ ಎಂದರೆ, ಋತುಮಾನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ದಿನಚರ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಸದ್ವೃತವೆಂದರೆ, ಪ್ರಪಂಚ ಹಾಗೂ ಪಾರಮಾರ್ಥಗಳೆರಡರ ಸಾಧನೆಗೂ ಆರೋಗ್ಯರಕ್ಷಣೆಗೂ ಮಾನವನು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ನೀತಿ-ನಿಯಮಗಳು. ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಆಯಿನಗಳಾಗಿ, ನಂತರ ಋತುಗಳನ್ನಾಗಿ, ಮಾಸಗಳನ್ನಾಗಿ, ಪಕ್ಷಗಳನ್ನಾಗಿ, ವಾರಗಳನ್ನಾಗಿ, ದಿನಗಳನ್ನಾಗಿ, ವಿಭಾಗಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದೊಂದು ಆಯಿನ, ೩ ಋತುಗಳು. ಉತ್ತರಾಯಣದಲ್ಲಿ, 'ಶಿಶಿರ, 'ವಸಂತ' ಮತ್ತು 'ಗ್ರೀಷ್ಮ', ದಕ್ಷಿಣಾಯಣದಲ್ಲಿ, 'ವರ್ಷ', 'ಶರದ್', ಮತ್ತು 'ಹೇಮಂತ'. ಈ ಋತುಗಳ ಗುಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಉತ್ತರಾಯಣ ಮಾಘ, ಫಾಲ್ಗುಣ-ಶಿಶಿರಋತು, ಚೈತ್ರ ವೈಶಾಖ ವಸಂತ, ಜೇಷ್ಟ ಆಶಾಢ, ಗ್ರೀಷ್ಮ, ಉತ್ತರಾಯಣಕಾಲವನ್ನು 'ಅದಾನ ಕಾಲ', ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ, ಬಲ, ವೀರ್ಯಗಳ ಕ್ಷೀಣತೆ, ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣಾಯಣ ದಕ್ಷಿಣಾಯಣ ಕಾಲವನ್ನು 'ವಿಸರ್ಗ ಕಾಲ'. ಇಲ್ಲಿ ಬಲ, ವೀರ್ಯ, ಶಕ್ತಿಗಳ ಸಂಚಯದ ಕಾಲ, ಅರ್ಥಾತ್ ವೃದ್ಧಿಯಕಾಲ. ಶ್ರಾವಣ ಭಾದ್ರಪದ, ವರ್ಷಋತು, ಆಶ್ವಿಜ ಕಾರ್ತಿಕಗಳ ಶರದ್ ಋತು ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗಶಿರ, ಪುಷ್ಯ, ಹೇಮಂತ, ಋತುಗಳು ದಕ್ಷಿಣಾಯಣದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಅನಾರೋಗ್ಯವುಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಧಕನ ದಿನಚರಿ, ಅಥವಾ ಅಹಾರನಿಯಮಗಳಲ್ಲದೆ, ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸವನ್ನೂ ಮಾಡಬೇಕು. ಸೂರ್ಯನಮಸ್ಕಾರ, ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ, ದೇಹಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಯೋಗಾಸನ. ಅಂಗಮರ್ದನ, ಏಕೆಂದರೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಕ್ರಯಕ್ಕಿಟ್ಟ ವಸ್ತುವಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ದೀರ್ಘಸಾಧನೆ, ಕಠಿಣ ನಿಯಮಗಳ ಪಾಲನೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಪಡೆಯಬಹುದು. 'ಸಮತ್ವಂ ಯೋಗಮುಚ್ಛತೇ' ಅಂದರೆ, ಸಮತ್ವದಿಂದ ಮಾತ್ರ (ವಾತ, ಪಿತ್ತ, ಕಫ) ಆರೋಗ್ಯವೆಂದು ತಿಳಿದವರ ಅಂಬೋಣ. ಇಲ್ಲಿ ವಾತ, ಪಿತ್ತ, ಕಫದ ಸಮಾನತೆಯೆನ್ನುವಾಗ-ಅಗ್ನಿಯ ಸಮಾನತೆ, ಧಾತುಗಳ ಸಮಾನತೆ, ಮಲದಸಮಾನತೆ, ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯ, ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿಗಳ ಸಮಾನತೆಗಳನ್ನೂ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ, ಎಂದೇ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ವನಸ್ಪತಿಗಳು ಮಾನವನ ದುಖಃವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು, ’ವನೌಷಧಿಗಳು,’ ಉಪಲಭ್ದವಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ, ೧. ವನಸ್ಪತಿ, ೨. ವೃಕ್ಷ, ೩. ವೀರುಧ, ೪. ಲತೆ (ಬಳ್ಳಿ) ಮತ್ತು ಔಷಧಿಗಳೆಂಬ ನಾಲ್ಕು ಭೇದಗಳುಂಟು. ನಾವು ಸೇವಿಸುವ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಕೊರತೆಯಾದಾಗ, ಪೋಷಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ವನಸ್ಪತಿಗಳು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಮಾನವನ ಮತ್ತು ವನಸ್ಪತಿಗಳ ಮೂಲತತ್ವಗಳು ಒಂದೇ ಅಗಿರುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನೇ ವಾಗ್ಬಟರು " ಮಾನವನ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ರೋಗವು, ಸ್ಥಾನಭೇದದಿಂದ ಬೇರೆಬೇರೆಯಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಆ ಎಲ್ಲಾ ರೋಗಗಳ ಮೂಲಸ್ವರೂಪವು, ಒಂದೇ ರೀತಿಯದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವುಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯೂ ಕೂಡ ಮೂಲಸ್ವರೂಪವನ್ನೇ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ". ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆಧುನಿಕ ಯುಗ ಇತಿಹಾಸದ ಉಲ್ಲೇಕದಂತೆ ಭಾರತವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಗೆ ಇಂದು ದೇವಸ್ತಾನ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಹೇಗೆ ಬಿನ್ನವಾಗಿದೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಆಯುರ್ವೇದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಯನ್ನು ಕೂಡ ಜನರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಲೋಕ ಸೇವಾ ಆಯೋಗವು ಮುಂದೆ ಪುನಶ್ಚೇತನ ಮಾಡಬೇಕಿದೆ . ಮುನ್ನಡೆದು ಜನಜೀವನ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಯುರ್ವೇದ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನನುಸರಿಸಿ ರೋಗ ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ಮತ್ತು ನಿವಾರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂಬ ಸಂಶಯ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕ ನಾಗರಿಕತೆ ಕೃತಕವಾದ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಮನುಷ್ಯನ ಧಾತುಬಲ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಹೊಸ ಹೊಸ ರೋಗಗಳೂ ಅವನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧನಗಳೂ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಂದಾಗುವ ಅಪಾಯಗಳೂ ಹೀಗೆ ಒಂದರಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಸಮಸ್ಯೆ ಹುಟ್ಟುತ್ತಿವೆ. ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಜೀವಿಸಬೇಕಾದುದು ಅನಿವಾರ್ಯ. ರೋಗವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಆಧುನಿಕ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷಾಕ್ರಮಗಳು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಹಾಯಕವಾಗಿವೆ. ದಿನದಿನಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಔಷಧಗಳು ಬರುತ್ತಿವೆ. ಆದರೂ ಅನೇಕ ವ್ಯಾಧಿಗಳು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಕಠಿಣವಾಗಿಯೇ ಇವೆ. ಅಲ್ಪವ್ಯಾಧಿಗೆ ಬಲವತ್ತರವಾದ ಔಷಧಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು, ಗುರುತರ ವ್ಯಾಧಿಯನ್ನು ಅಲಕ್ಷಿಸುವುದು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸ್ವೇಚ್ಛೆಯಾಗಿ ಬಿಡುವುದು-ಇವೆಲ್ಲ ಅನಾವಷ್ಯವಾದುವು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕ್ಲಿಷ್ಟ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವುದೇ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಪ್ರಾಚೀನವಾದ ಆಯುರ್ವೇದ ನಿಯಮಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕವಾದ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿವೆ. ಇವನ್ನು ಈಗಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸರಿ ಹೊಂದುವಂತೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಶಾಸ್ತ್ರಬದ್ಧ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿಯೂ ಫಲಪ್ರದವಾಗಿರುವ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿಯೂ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬೇಕು. ಆಯುರ್ವೇದಿಯ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತ್ರಿದೋಷ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಸಂಹಿತಾಯುಗ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಯುಗಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿರುವ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಕ್ರೋಢಿಕರಿಸಿ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ತರುವ ಏರ್ಪಾಡುಗಳಾಗಬೇಕು. ಈಗ ವೈದ್ಯರನೇಕರಿಗೆ ತಾವೇ ಔಷಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ತೊಂದರೆಯಾಗಿದೆ. ಈಚೀಚೆಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಔಷಧ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಉತ್ತೇಜನವಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಯುರ್ವೇದೀಯ ಶಿಕ್ಷಣಸಂಸ್ಥೆಗಳೂ ಚಿಕಿತ್ಸಾಲಯಗಳೂ ಪ್ರಚಾರ ಕೇಂದ್ರಗಳೂ ಏರ್ಪಟ್ಟರೆ ದೇಶದ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಬಗೆಹರಿಯುವುದು. ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಸತ್ಸಂತಾನದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಡುವುದರಿಂದ ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆ ಸಾರ್ಥಕವಾಗುವುದು. ಆಯುರ್ವೇದ ಪರ್ಯಾಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪದ್ದತಿಗಳು

2820

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AD%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%B5%E0%B2%A4%E0%B2%BF

ಭದ್ರಾವತಿ

ಭದ್ರಾವತಿ ಭಾರತ ದೇಶದ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪಟ್ಟಣ. ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ. 'ಕರ್ನಾಟಕದ ಉಕ್ಕಿನ ನಗರ'ವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇದು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ ೧೮ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಣವು ೬೭ ಚದರ ಕಿ.ಮೀ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ ಮತ್ತು ೨೦೦೧ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ೧,೬೦,೬೬೨ ಜನ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಭದ್ರಾವತಿಯು ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಮೈಸೂರು ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಿಂದ ಹೆಸರಾಯಿತು. ಅನಂತರ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕು ಕಾರ್ಖಾನೆ ಎಂದು ನಾಮಕರಣಗೊಂಡ ಇದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸೌಕರ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದು ಭದ್ರಾವತಿಯ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳ ಪಟ್ಟಣ ಎಂಬ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದು ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಮೈಸೂರು ಕಾಗದ ಕಾರ್ಖಾನೆ. ಚರಿತ್ರೆ ಭದ್ರಾವತಿಯ ಹೆಸರು ಅದರ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವ ಭದ್ರಾ ನದಿಯಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಬೆಂಕಿಪುರ (ಅಥವಾ ವಂಕಿಪುರ/ವೆಂಕಿಪುರ) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆದಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸರ್ ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಇಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಭದ್ರಾವತಿ ಎಂಬ ಈ ಹೊಸ ಹೆಸರು ಈ ಊರಿಗೆ ಬಂದಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಈ ಊರಿಗೆ ಬೆಂಕಿಪುರವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಬೆಂಕಿಪುರವೆಂಬ ಹೆಸರಿಗೂ ಬೆಂಕಿಗೂ ಯಾವ ಸಂಬಂಧವೂ ಇಲ್ಲ. ಈ ಬೆಂಕಿಪುರ ಎಂಬ ಪದವು ವಂಕೀಪುರ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರಿ ಅಪಭ್ರಂಶವಷ್ಟೆ. ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕುದುರೆಮುಖದ ಬಳಿ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿಯ ಒಡಲಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಉಗಮಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಭದ್ರಾನದಿಯು ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಹರಿದು ಭದ್ರಾವತಿ ನಗರವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗ, ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಪಶ್ಚಿಮ ವಾಹಿನಿಯಾಗುತದೆ. ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಪಶ್ಛಿಮ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ತಿರುಗುವ ಈ ತಿರುವಿಗೆ ಚಕ್ರತೀರ್ಥ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಈ ಚಕ್ರತೀರ್ಥದ ಬಳಿ ಪುರಾಣ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಂಕೀ ಮಹರ್ಷಿಗಳ ಆಶ್ರಮವಿತ್ತಂತೆ. ಈ ವಂಕೀ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸನ್ನಾಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಾಮಿಯು ಈ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ದರ್ಶನವಿತ್ತು, "ಪಶ್ಚಿಮವಾಹಿನಿಯಾದ ಭದ್ರೆಯ ಯಾವ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನೀನು ತಪವನ್ನಾಚರಿಸಿದೆಯೋ ಆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನಾನು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿ ಭಕ್ತರ ಅಭೀಷ್ಟೆಗಳನ್ನು ಈಡೇರಿಸುವನು" ಎಂದು ಹೇಳಿದನೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ. ಮುಂದೆ ಹದಿಮೂರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳರ ವೀರನಸಿಂಹನು (ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ಮೊಮ್ಮಗ ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಬಲ್ಲಾಳನ ಮಗ) ವಂಕೀ ಮಹರ್ಷಿ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ಸ್ಥಳ ಪುರಾಣವಿದ್ದ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೊಯ್ಸಳ ಶಿಲ್ಪಕಲಾ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಸಿ ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೨೨೪ ನೇ ಇಸವಿಯ ವ್ಯಯನಾಮ ಸಂವತ್ಸರದ ದ್ವಿತೀಯ ಶುದ್ಧ ತ್ರಯೋದಶಿಯಂದು ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದನು. ಇಂದಿಗೂ ಈ ದೇವಾಲಯ ಭದ್ರಾವತಿಯ ಹಳೇನಗರದಲ್ಲಿದ್ದು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಮಾರಕವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಊರಿಗೆ ವಂಕೀಪುರ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇತ್ತೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಇಂಬು ಕೊಡುವಂತೆ, ಶ್ರೀಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹನ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಶ್ಲೋಕವಿದೆ. ಅದೆಂದರೆ "ಮಂಗಲಂ ಸ್ತಂಭ ಡಿಂಭಾಯ, ಮಂಗಲಂ ಮೃತ್ಯು ಮೃತ್ಯವೇ, ವಂಕೀಪುರ ನಿವಾಸಾಯ, ನರಸಿಂಹಾಯ ಮಂಗಲಂ" ಎಂದು. ಈ ಶ್ಲೋಕವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ದೇವಾಲಯ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಹದಿನಾಲ್ಕನೇ ಶತಮಾನದಿಂದೀಚೆಗೆ ಈ ಊರಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರ, ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹಪುರ, ಭದ್ರಾಪುರ ಇನ್ನೂ ಮುಂತಾದ ಹೆಸರುಗಳಿದ್ದವೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಹೆಸರುಗಳಿದ್ದೂ ವಂಕೀಪುರವೆಂಬ ಹೆಸರೇ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಜನರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಅದು ಬೆಂಕಿಪುರವಾದದ್ದು, ತದನಂತರ ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭದ್ರಾವತಿ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು. ಭೌಗೋಳಿಕ ಭದ್ರಾವತಿಯು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ದಕ್ಷಿಣ-ಪೂರ್ವ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಭದ್ರಾವತಿಯು ೧೩° ೫೦' ಉತ್ತರ ಅಕ್ಷಾಂಶ ಹಾಗೂ ೭೫° ೪೨' ಪೂರ್ವ ರೇಖಾಂಶದಲ್ಲಿದೆ. ಭದ್ರಾವತಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜೊತೆಗೆ, ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೊನ್ನಾಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜೊತೆಗೆ, ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚನ್ನಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜೊತೆಗೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ತರೀಕೆರೆ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜೊತೆಗೆ ಗಡಿಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ. ಭದ್ರಾವತಿಯು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ೫೮೦ ಮಿ (೧೯೦೦ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. ಸಂಪರ್ಕ ರಸ್ತೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ತುಮಕೂರು, ತಿಪಟೂರು, ಅರಸೀಕೆರೆ, ಕಡೂರು, ಬೀರೂರು ಮತ್ತು ತರೀಕೆರೆ ಮೂಲಕ ಸಾಗುವ ಬೆಂಗಳೂರು-ಹೊನ್ನಾವರ ರಾ.ಹೆ.-೨೦೬ ಹೆದ್ದಾರಿ(ಬಿ.ಹೆಚ್ ರಸ್ತೆ)ಯ ಮೂಲಕ ಭದ್ರಾವತಿಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಶಿವಮೊಗ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಬಸ್ಸುಗಳು ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ಆರು ಘಂಟೆ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಚಿತ್ರದುರ್ಗ, ದಾವಣಗೆರೆ, ಉಡುಪಿ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳು ಮುಂತಾದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಭದ್ರಾವತಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ. ಜಿಲ್ಲಾಕೇಂದ್ರ ಶಿವಮೊಗ್ಗವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ಶಿವಮೊಗ್ಗಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಂದ ಭದ್ರಾವತಿ ತಲುಪಬಹುದು. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮದ ಬಸ್ಸುಗಳು ಹಾಗೂ ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳ ಸೌಲಭ್ಯವಿದೆ. ರೈಲು ಬೀರೂರು - ಶಿವಮೊಗ್ಗ ರೈಲ್ವೆ ಹಳಿ ಭದ್ರಾವತಿ ನಗರದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿದಿನ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಮತ್ತು ತಾಳಗುಪ್ಪವರೆಗೆ ಚಲಿಸುವ ರೈಲುಗಳು ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಹೋಗುವ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬೀರೂರು ಜಂಕ್ಷನ್ ತನಕ ಬಂದು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಕಡೆಗೆ ತೆರಳುವ ಬೇರೆ ರೈಲು ಅಥವಾ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭದ್ರಾವತಿಗೆ ಬರಬಹುದು. ಬೀರೂರಿಂದ ಭದ್ರಾವತಿ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ೪೩ ಕಿ.ಮಿ. ದೂರವಿದೆ. ವಿಮಾನ ಭದ್ರಾವತಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಭದ್ರಾವತಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೭೦ ಕಿ.ಮಿ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಗೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಮತ್ತು ಬೆಳಗಾವಿಯಿಂದ ವಿಮಾನ ಹಾರಾಡುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ಅಥವಾ ಮಂಗಳೂರಿನವರಗೆ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಭದ್ರಾವತಿಗೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ರಸ್ತೆ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬಹುದು. ಶಿವಮೊಗ್ಗದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಸಿದ್ಧವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆ - VISL ಮೈಸೂರು ಕಾಗದ ಕಾರ್ಖಾನೆ - MPM ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳುನೆ ಪ್ರವಾಸೀ/ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ತಾಣಗಳು ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ - ಇದು ೧೩ನೇ ಶತಮಾನದ ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯ ದೇವಾಲಯ. ಭದ್ರಾವತಿಯ ಹಳೆನಗರ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಸುಂದರ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಹಾಗೂ ಭಗ್ನಶಿಲ್ವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇದು ಈಗ ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತು ಇಲಾಖೆಯ ಸುಪರ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಭದ್ರಾ ಅಭಯಾರಣ್ಯ - ೧೯೫೧ರಲ್ಲಿ ಜಗರ ಕಣಿವೆ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಎಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಲಕ್ಕವಳ್ಳಿ ಕಾಡನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ೧೯೭೨ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಭದ್ರಾ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಎಂದು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈಗ ಇದು ೪೯೨ ಚದರ ಕಿ.ಮಿ.ಗಳಷ್ಟಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮುತ್ತೋಡಿ ಮತ್ತು ಲಕ್ಕವಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಎರಡು ವಿಭಾಗಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಂದರೆ ಹುಲಿ, ಚಿರತೆ, ಕಾಡುನಾಯಿ, ನರಿ, ಆನೆ, ಕರಡಿ, ಸಾಂಬಾರ್, ಜಿಂಕೆ, ಲಂಗೂರ್, ದೊಡ್ಡ ಮಲಬಾರ್ ಅಳಿಲು, monitor lizard, barking deer, wild boar, bonnet macaque, slender loris ಇತ್ಯಾದಿ. ಬುಲ್ ಬುಲ್, ಮರಕುಟುಕ, ಪಾರಿವಾಳಗಳು, shama, Malabar whistling thrush, hornbills, drongos and paradise flycatcher ಮುಂತಾದವು ಇಲ್ಲಿನ ಪಕ್ಷಿಗಳು. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಟೈಗರ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಿಂದ ಫೆಬ್ರವರಿ ಇಲ್ಲಿನ ಭೇಟಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಮಯ. ಇಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ಒಂದು ಜಂಗಲ್ ರೆಸಾರ್ಟ್ ಇದೆ. ಮೊದಲೇ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿಕೊಂಡು ರಾತ್ರಿ ತಂಗಬಹುದು. ಭದ್ರಾ ನದಿ ಯೋಜನೆ (ಬಿ.ಆರ್.ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್) - ಇದು ಭದ್ರಾವತಿಯಿಂದ ೨೦ ಕಿ.ಮಿ. ದೂರದ ಲಕ್ಕವಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಸರ್ ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರಿಂದ ರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಭದ್ರಾವತಿ ಮತ್ತು ತರೀಕೆರೆ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳ ನೀರಾವರಿ ಇದರಿಂದ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಘಟಕವೂ ಕೂಡ ಇದೆ. ಪಿಕ್ನಿಕ್ ಗೆ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ತಾಣ. ಕೂಡಲಿ - ಭದ್ರಾ ನದಿ ಹಾಗೂ ತುಂಗಾ ನದಿಗಳು ಸೇರುವ ಜಾಗ. ಭದ್ರಾವತಿಯಿಂದ ಹೊಳೆಹೊನ್ನೂರು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ 15 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಗೊಂದಿ - ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಹೆ ಹಾಗೂ ಚೆಕ್ ಡ್ಯಾಂ ಇರುವ ಸ್ಥಳ. ಸುಣ್ಣದಹಳ್ಳಿ- ಶ್ರೀ ಆಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಭದ್ರಾ ನದಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಭದ್ರಾವತಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಕಿ.ಮಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ/ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸರ್ ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ - ವಿ.ಐ.ಎಸ್.ಎಲ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು. ಗುಂಡಪ್ಪ ವಿಶ್ವನಾಥ್ - ಭಾರತ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ತಂಡದ ಮಾಜಿ ಬ್ಯಾಟ್ಸ್ ಮನ್ (ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು) ಎಸ್.ನಾರಾಯಣ್ - ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟ,ನಿರ್ದೇಶಕ ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರ ಸಾಹಿತಿ. ದೊಡ್ಡಣ್ಣ - ಕನ್ನಡ ಸಿನೆಮಾ ಕಲಾವಿದ ಶ್ರೀಲಲಿತಾ - ಸಿನೆಮಾ ಕಲಾವಿದೆ ಸಿ.ಎಂ.ಇಬ್ರಾಹಿಂ - ರಾಜಕಾರಣಿ, ಮಾಜಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಬಿ.ಅಜನೀಶ್ ಲೋಕನಾಥ್ - ಕನ್ನಡ ಸಿನಿಮಾ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಭದ್ರಾವತಿ ರಾಮಾಚಾರಿ, ಆರ್ಯಭಟ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತಿ., ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳ: ಬೊಮ್ಮನಕಟ್ಟೆ. ವಾಸ ಸ್ಥಳ: ಬೆಂಗಳೂರು. ಗ್ರಂಥಾಲಯ/ವಾಚನಾಲಯಗಳು ಹಳೇನಗರ ಶಾಖಾ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಕಾಗದನಗರ ಶಾಖಾ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ನ್ಯೂಟೌನ್ ಶಾಖಾ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಶಾಖಾ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ವಾಚನಾಲಯ, ಮಿಲಿಟರಿ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಸಂಚಾರಿ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು ಭದ್ರಾವತಿ ನಗರಸಭೆಯ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಕಾನೆ: ‘ನ್ಯೂಸ್ ಪ್ರಿಂಟ್’ ರಾಜನ ಅಂತ್ಯದ ಕಥೆ: ಭಾರತದ ಪಟ್ಟಣಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಾಲೂಕುಗಳು

2823

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%89%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%A3

ಉತ್ತರಾಯಣ

೧.ಭೂಮಿಯ ಉತ್ತರ ಗೋಲಾರ್ಧದ ಅತಿ ಉದ್ದದ ದಿನ ಹಾಗೂ ಅತಿ ಸಣ್ಣ ರಾತ್ರಿ ಅಥವಾ ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧದ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ದಿನ ಹಾಗೂ ಅತಿ ಉದ್ದದ ರಾತ್ರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಕಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ದಿನ. ಭೂಮಿಯ ಮಕರಸಂಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನು ನೇರವಾಗಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸಲಾರಂಭಿಸುವ ಕಾಲ; ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೨ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಉತ್ತರಾಯಣವಾಗುತ್ತದೆ. (ಬಲಗಡೆಯ ಚಿತ್ರ ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಜೂನ್ ೨೨ ರ ದಕ್ಷಿಣಾಯನವನ್ನು ತೋರುತ್ತಿದೆ.) ೨.ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗದ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರತಿ ಸಂವತ್ಸರ(ವರ್ಷ)ವನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಸಂಚಲನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ,ಎರಡು ಅಯನಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.(೧)ಉತ್ತರಾಯಣ.(೨)ದಕ್ಷಿಣಾಯನ. ಸೂರ್ಯನು ಉತ್ತರಧ್ರುವರೇಖೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವ ಕಾಲ-ಉತ್ತರಾಯಣ. ಇದು ಹಿಂದೆ ಮಕರಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಕಟಕಸಂಕ್ರಾಂತಿಯವರೆಗೆ ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪುಷ್ಯಮಾಸದಿಂದ ಆಷಾಢಮಾಸದವರೆಗೆ ೬ ತಿಂಗಳ ಕಾಲದ ಅವಧಿಗೆ ಹೊಂದುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಭೂಮಿಯ ಧ್ರುವಚಲನೆ ಅಥವಾ ವಕ್ರಾಯನದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಉತ್ತರಾಯಣವೂ, ಸೂರ್ಯನ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಮಣವೂ ಈಗ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಿನಗಳಂದು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಆದರೂ, ಉತ್ತರಾಯಣ ಪುಣ್ಯಕಾಲವನ್ನು ಈ ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದೇ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಉತ್ತರಾಯಣದ ೬ ತಿಂಗಳ ಪುಣ್ಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಗದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆಂದೂ,ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಯುವವರು ನೇರ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆಂದೂ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭೀಷ್ಮನು ಶರಶಯ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿದ್ದಾಗಲೂ,'ಇಚ್ಛಾಮರಣ'ದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದ ಕಾರಣ ಉತ್ತರಾಯಣ ಪುಣ್ಯಕಾಲ ಬರುವವರೆಗೂ ಕಾದಿದ್ದು, ಉತ್ತರಾಯಣ ಪುಣ್ಯಕಾಲ ಬಂದ ನಂತರ ದೇಹತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದನೆಂಬ ವಿಚಾರ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಕರ ಮೊದಲಾಗಿ ಆರು ರಾಶಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ದಕ್ಷಿಣದಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಸಂಚರಿಸುವ ಕಾಲ. ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜನವರಿ 13 ಅಥವಾ 14ನೆಯ ದಿವಸ ತೊಡಗಿ ಜುಲೈ 16 ಅಥವಾ 17ನೆಯ ದಿವಸ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಚಾಂದ್ರಮಾನದಲ್ಲಾದರೋ ಉತ್ತರಾಯಣಾರಂಭ ಪುಷ್ಯಮಾಸದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯ ಆಷಾಢಮಾಸದಲ್ಲಿ. ಶಿಶಿರ, ವಸಂತ, ಗ್ರೀಷ್ಮ ಋತುಗಳು ಉತ್ತರಾಯಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ. ಇವು ನಿರಯನ ಉತ್ತರಾಯಣದ ಪ್ರಾರಂಭ ಮತ್ತು ಮುಗಿಯುವ ಕಾಲಗಳು. ಅಯನಾಂಶದ ಕಾರಣದಿಂದ ಇದು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಸಾಯನ ಉತ್ತರಾಯಣಕಾಲ ಕರ್ಮಾಚರಣೆಗೆ ಗ್ರಾಹ್ಯವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ ಉತ್ತರಾಯಣ ಪ್ರಾರಂಭಕಾಲ ಮಾಘಶುಕ್ಲ ಸಪ್ತಮೀ ದಿವಸ ಇದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದ ಅಂದು ಅದರ ದ್ಯೋತಕವಾಗಿ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲದಿಂದ ಕೂಡಿದ ರಥದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನನ್ನು ಸೂರ್ಯೋದಯ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ರಥಾರೋಹಣ ಮಾಡಿಸುವುದು ಇಂದಿಗೂ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಉತ್ತರಾಯಣ ಆರಂಭ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವೈದಿಕರು ಸ್ನಾನ, ತರ್ಪಣ ಮೊದಲಾದುವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿದೆ. ಸೂರ್ಯ ಅಸ್ತನಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲ ಮೊದಲು ಮಕರರಾಶಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ ಆ ದಿವಸದಲ್ಲೂ ಸಾಯಂಕಾಲಾನಂತರ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ ಮಾರನೆಯ ದಿವಸದ ಹಗಲಿನಲ್ಲೂ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಮಣ ಪುಣ್ಯಕಾಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅವಧಿ ಪ್ರವೇಶಕಾಲದಿಂದ ಮುಂದೆ ಎಂಟು ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ. ಕೆಲವರು ಹನ್ನೆರಡು ಗಂಟೆ ಕಾಲದವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆಂದೂ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ಮಕರಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿವಸ ತಿಲದಾನ ಮಾಡುವುದು ವಿಶೇಷ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇಂದಿಗೂ ಮಕರಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ಎಳ್ಳಿಗೆ ಬೆಲ್ಲ ಮೊದಲಾದವನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿನ್ನಲು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಪೀಡಾಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಜೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹಸೆಮಣೆಯಮೇಲೆ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ಎಲಚಿಹಣ್ಣಿನೊಡನೆ ಎಳ್ಳನ್ನು ತಲೆಯಮೇಲೆ ಸುರಿಯುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಹಸುಗಳನ್ನು ತೊಳೆದು ಬಣ್ಣ ಮೊದಲಾದುವುಗಳಿಂದ ಶೃಂಗರಿಸಿ ಕಿಚ್ಚು ಹಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಎಂಬುದು ಒಂದು ದೇವತೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಎಂಟು ಬಾಹುಗಳೂ ನಾಲ್ಕು ತಲೆಗಳೂ ಇವೆಯೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ. (ಕೆಲವರು ಮೂರು ತಲೆಗಳೆಂದೂ ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಎರಡು ತಲೆಗಳೆಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.) ಈ ದೇವತೆ ಬೃಹದಾಕಾರದಿಂದ ಕೂಡಿ ನೋಡಲು ಭಯಂಕರಳಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ. ಇವಳು ಪ್ರಪಂಚದ ಯಾವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ಗೋಚರಿಸುತ್ತಾಳೋ ಆ ಭಾಗಕ್ಕೆ ತೊಂದರೆಯೆಂದೂ ಇವಳ ವಾಹನ ಇವಳು ಧರಿಸಿರುವ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಂದ ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಹಾನಿಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆಂದೂ ಶಾಸ್ತ್ರ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಫಲಗಳನ್ನು ಯುಗಾದಿಯ ದಿನದಂದು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ರೂಢಿ ಇದೆ. ಉತ್ತರಾಯಣದ ಆರು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಹಗಲಿಗೆ ಸಮಾನವೆಂದು ಜ್ಯೋತಿಶ್ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮದುವೆ, ಮುಂಜಿ, ದೇವಪ್ರತಿಷ್ಠೆ ಮೊದಲಾದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾಡಲು ಈ ಅವಧಿ ಪ್ರಶಸ್ತ ಈ ಕಾಲವನ್ನು ಅಗ್ನಿ, ಜ್ಯೋತಿಸ್ಸು, ಅಹಸ್ಸು, ಶುಕ್ಲ ಎಂದೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಮೃತರಾದ ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪುನರಾವೃತ್ತಿ ಇಲ್ಲವೆಂದೂ ಶ್ರೀ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಸಾರುತ್ತಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಭೀಷ್ಮ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಾಣಗಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಗಿಬಿದ್ದರೂ ಇಚ್ಛಾಮರಣಿಯಾದ ಕಾರಣ ಪ್ರಾಣೋತ್ಕ್ರಮಣಕ್ಕಾಗಿ ಉತ್ತರಾಯಣವನ್ನೇ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತ ಅರ್ಜುನಕೃತ ಶರಶಯ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ್ದನೆಂದು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಭಾಸವಾಗುವಂತೆ ಸೂರ್ಯ ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಲೂ ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ (ನೋಡಿ) ಮೇಲೆ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು 365.2422 ದಿವಸಗಳಲ್ಲಿ (=1ವರ್ಷ) ಮುಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಾರ್ಷಿಕ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸ್ಪಷ್ಟ ವಿಧಗಳಿವೆ : ಡಿಸೆಂಬರ್ 22ರಿಂದ ಜೂನ್ 21ರ ವರೆಗೆ ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖ ಚಲನೆ, ಇದು ಉತ್ತರಾಯಣ; ಜೂನ್ 21ರಿಂದ ಡಿಸೆಂಬರ್ 22ರ ವರೆಗೆ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖ ಚಲನೆ, ಇದು ದಕ್ಷಿಣಾಯನ. ಡಿ. 22 ಮತ್ತು ಜೂ. 21 ಚಲನದಿಕ್ಕು ಪಲ್ಲಟವಾಗುವ ದಿವಸಗಳು. ಇವುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಉತ್ತರಾಯಣಾರಂಭ ದಿವಸ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಾಯನಾರಂಭ ದಿವಸ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿವೆ. ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಆ ದಿವಸಗಳ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಬಿಂದುಗಳ ಹೆಸರು ಅಯನ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಗಳು (ನೋಡಿ). ಇಂದಿಗೂ ವಾಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜನವರಿ 14ನ್ನು ಉತ್ತರಾಯಣ ಪುಣ್ಯಕಾಲ ಎಂದು ಅಚರಿಸುವುದಿದೆ. ಅದರೆ ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಇದು ಡಿಸೆಂಬರ್ 22ರಂದೇ ಸಂಭವಿಸಿರುವುದು. ಆಚರಣೆಗೂ ತತ್ಸಂಬಂಧ ಆಕಾಶಘಟನೆಗೂ ಇರುವ ಈ ದೀರ್ಘವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಕಾರಣ ಅಯನಾಂಶ (ನೋಡಿ). ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜನವರಿ 14ರಂದು ಸೂರ್ಯ (ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮೇಲೆ) ಇದ್ದ ಬಿಂದು ಒಂದು ಸಂಕ್ರಾಂತಿಬಿಂದುವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಅಂದು ಆಚರಣೆ ಆಕಾಶಘಟನೆಯೊಂದಿಗೆ ಎರಕಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅದರೆ ವಿಷುವದ್ಬಿಂದುಗಳು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ (ಇದು ಸೂರ್ಯನ ಚಲನೆಯ ದಿಕ್ಕಿನ ವಿರುದ್ಧವಾಗುವುದು) ಕ್ರಾಂತಿವೃತ್ತದ ಮೇಲೆ ಮಂದಗತಿಯಿಂದ ಸರಿಯುವುದರಿಂದ ಅದೇ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಬಿಂದುಗಳೂ ಸರಿಯುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಜನವರಿ 14ರಂದು ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಉತ್ತರಾಯಣ ಘಟನೆ ಇಂದು ಡಿಸೆಂಬರ್ 22ರಂದೇ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಎಂದರೆ ಇಂದಿನ ಆಚರಣೆ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯಿಂದ ದೂರವಾಗಿದೆ ಎಂದಾಯಿತು. ಸೂರ್ಯನ ಉತ್ತರ-ದಕ್ಷಿಣ ಆಂದೋಲನ ಚಲನೆಯನ್ನು ಒಂದು ಸುಲಭ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ. ಪ್ರತಿದಿವಸ ಸೂರ್ಯೋದಯ ಸೂರ್ಯಸ್ತಮಾನ ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಒಂದು ನಿಶ್ಚಿತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಗುರುತಿಸಬೇಕು. ಡಿಸೆಂಬರ್ 22ರಂದು ಈ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸೋಣ. ಉದಯಾಸ್ತಬಿಂದುಗಳು ಜೂನ್ 21ರವರೆಗೆ ಉತ್ತರದೆಡೆಗೆ ಸರಿಯುವುದನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 22ರ ವರೆಗೆ ದಕ್ಷಿಣದೆಡೆಗೆ ಸರಿಯುವುದನ್ನೂ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಡಿ. 22ರ ಬಿಂದುಗಳಿಗಿಂತ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೂ ಜೂ. 21ರ ಬಿಂದುಗಳಿಗಿಂತ ಉತ್ತರಕ್ಕೂ ಸೂರ್ಯ ಎಂದೂ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Animated illustration of Uttarayana and Dakshinayana Uttarayana Festival Celebration in Gujarat ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಕಾಲ

2825

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%BF%E0%B2%A3%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%A3

ದಕ್ಷಿಣಾಯಣ

೧.ಭೂಮಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧದ ಅತಿ ಉದ್ದನೇಯ ದಿನ ಹಾಗೂ ಅತಿ ಸಣ್ಣ ರಾತ್ರಿ. ಉತ್ತರ ಗೋಲಾರ್ಧದ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ದಿನ ಹಾಗೂ ಅತಿ ಉದ್ದನೇಯ ರಾತ್ರಿ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೧ ಅಥವಾ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೨ ರಂದು ದಕ್ಷಿಣಾಯನವಾಗುತ್ತದೆ. ೨.ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗದ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರತಿ ಸಂವತ್ಸರ(ವರ್ಷ)ವನ್ನು ಎರಡು ಅಯನಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.(೧)ಉತ್ತರಾಯಣ.(೨)ದಕ್ಷಿಣಾಯನ.ದಕ್ಷಿಣಾಯನ ಪುಣ್ಯಕಾಲದ ೬ ತಿಂಗಳು ಸಾಧಾರಣ ಆಷಾಢಮಾಸದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಪುಷ್ಯಮಾಸದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ.ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಪ್ರಕಾರ ಜುಲೈ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಲಕ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಕಾಲ

2826

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%89%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%B0%20%E0%B2%97%E0%B3%8B%E0%B2%B2%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A7

ಉತ್ತರ ಗೋಲಾರ್ಧ

ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದವರೆಗಿನ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಭೂಗೋಳ he:המיספירה#חצי הכדור הצפוני

2827

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%BF%E0%B2%A3%20%E0%B2%97%E0%B3%8B%E0%B2%B2%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A7

ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧ

ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಿರುವ ಆಕಾಶಕಾಯದ ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಭೂಮಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಖಂಡಗಳೂ, ಮೂರು ಮಹಾಸಾಗರಗಳೂ ಇವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿರುವ ಖಂಡಗಳು ಹಾಗೂ ಸಾಗರಗಳು ಅಂಟಾರ್ಟಿಕಾ ಆಫ್ರಿಕಾ (ಮೂರನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗ) ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಖಂಡ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ ಖಂಡ (ಹತ್ತನೆಯ ಒಂಭತ್ತು ಭಾಗ) ಇವುಗಳಲ್ಲದೆ ಏಷಿಯಾ ಖಂಡದ ಕೆಲವು ದೇಶಗಳೂ ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಇವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಸಾಗರ ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರ ದಕ್ಷಿಣ ಫೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರ ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಗಳು ಭೂಗೋಳ

2829

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%82%E0%B2%AC%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%BF%20%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%97%E0%B2%B2%E0%B3%8D

ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್

(೧೯೧೩, ಮಾರ್ಚ್, ೫-೨೦೦೯, ಜುಲೈ, ೨೧) ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ ಅವರು ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಹಾನಗಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ, ೧೯೧೩ರ ಮಾರ್ಚ್ ೫ರಂದು. ಆದರೆ ಬೆಳೆದಿದ್ದು ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ. ಇವರ ತಂದೆ ಚಿಕ್ಕೂರಾವ್ ನಾಡಗೀರ, ತಾಯಿ ಅಂಬಾಬಾಯಿ. ನರಗುಂದದಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಇವರ ಅಜ್ಜಿಯ ಅಜ್ಜ, ನರಗುಂದ ಬಾಬಾಸಾಹೇಬರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಟಿನ ಮುನ್ಸೀಫರಾಗಿದ್ದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ ಸಮರ ಸಾರಿದಾಗ, ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಅಜ್ಜಿಯ ಅಜ್ಜಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೈನಿಕರ ಕೈಸೆರೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಹಾನಗಲ್ಲಿಗೆ ಓಡಿ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಇವರ ಮನೆ ಹೆಸರು ಹಾನಗಲ್ ಆಯಿತು. 'ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್, ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಎರಡುಬಾರಿ ಹೆಸರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ಮೂಲ ಹೆಸರು, 'ಗಾಂಧಾರಿ ಹಾನಗಲ್,' ಎಂದಿತ್ತು. ಸಂಗೀತವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದಂತೆ, ಅವರ ಪರಿಚಯ 'ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹುಬ್ಳೀಕರ,' ಎಂದಾಯಿತು. ೧೯೩೬ ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಂಗೀತ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯವಾದ ಸಮಯವಾಗಿದ್ದು ಅವರನ್ನು ಕೀರ್ತಿ ಶಿಖರಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಮಾರ್ಗವಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 'ಮಿಯಾ ಕೀ ಮಲ್ಹಾರ್, ' ರಾಗವನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ, ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಪ್ರಸಾರಮಾಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಾಯಿಯವರ ಸೋದರಮಾವ ಕೃಷ್ಣಪ್ಪನವರ ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ, 'ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್,' ಎಂದು ಘೋಶಿಸಲಾಯಿತು. 'ಹಾನಗಲ್' ಎನ್ನುವುದು ಬಾಯಿಯವರ ಪೂರ್ವಜರ ಊರು, ಅದನ್ನು ಖ್ಯಾತಿಗೊಳಿಸುವ ಸದಭಿಲಾಷೆಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಬಾಲ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಐದನೆಯ ಇಯತ್ತೆಯವರೆಗೆ ಆಯಿತು. ಹೀಗಾಗಿ ಸರಕಾರಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು “ದೇವಾರೂ ನಮ್ಮ ಈ ಧೀರೋದಾತ್ತಾವರಾದ ರಕ್ಷಿಸಲಿ ದೊರೆಗಳನು” ಎನ್ನುವ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಹೇಳುವಾಗ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಾದ ತಾವು “ಮಾತೃಭೂಮಿ ನಿನ್ನ ಚರಣಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡುವಾ” ಹಾಗೂ “ವಂದೇ ಮಾತರಂ” ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವೆಂದು ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಹೇಳುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ೧೯೨೪ರಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿವೇಶನ ನಡೆದಾಗ, ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರೆದುರಿಗೆ “ಸ್ವಾಗತವು ಸ್ವಾಗತವು ಸಕಲ ಜನ ಸಂಕುಲಕೆ” ಎಂದು ಸ್ವಾಗತಗೀತೆಯನ್ನು ಹಾಡಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಹಾಗೂ ಸಭಿಕರ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಗಳಿಸಿದ್ದರು. ಸಂಗೀತ ಶಿಕ್ಷಣ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ತಾಯಿ ಅಂಬಾಬಾಯಿಯವರು ಸ್ವತಃ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಗಾಯಕಿ. ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ ಗಾಯಕರಾದ ಹೀರಾಬಾಯಿ ಬಡೋದೆಕರ, ಅಬ್ದುಲ್ ಕರೀಮ ಖಾನರು ಧಾರವಾಡ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಬಂದಾಗಲೊಮ್ಮೆ ಅಂಬಾಬಾಯಿಯವರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ ಅವರ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಾಲಿಕೆ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನೂ ಅವರು ಮೆಚ್ಚಿದ್ದರು. ಇವೆಲ್ಲ ಕಾರಣವಾಗಿ ಅಂಬಾಬಾಯಿಯವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಗಳಿಗೆ ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ[ ಕಲಿಸುವ ಆಸೆಯಿತ್ತು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಮನೆಯನ್ನು ಧಾರವಾಡದಿಂದ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು. ಮೊದಲಲ್ಲಿ ದತ್ತೋಪಂತ ದೇಸಾಯಿ, ಕೃಷ್ಣಾಚಾರ್ಯ ಹುಲಗೂರ ಇವರಿಂದ ಸಂಗೀತ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ಗಂಗೂಬಾಯಿ, ಬಳಿಕ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಿರಾನಾ ಘರಾನಾ ಗಾಯಕರಾದ ಸವಾಯಿ ಗಂಧರ್ವ ಯಾನೆ ರಾಮಭಾವು ಕುಂದಗೋಳಕರ ಅವರ ಶಿಷ್ಯೆಯಾದರು. ತನ್ನ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯು ಮಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಪರೀತ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಾರದೆನ್ನುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಅಂಬಾಬಾಯಿಯವರು ಹಾಡುವದನ್ನೇ ನಿಲ್ಲಿಸಿಬಿಟ್ಟರು! ಇಂತಹ ತ್ಯಾಗಮಯಿ ತಾಯಿ ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ತೀರಿಕೊಂಡದ್ದು ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರಿಗೆ ತೀವ್ರ ಆಘಾತದ ಘಟನೆಯಾಯಿತು. ವರ್ಷಾರು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ತಂದೆ ಚಿಕ್ಕೂರಾಯರೂ ಸಹ ನಿಧನರಾದರು. == ಸಂಗೀತ ಯಾತ್ರೆ == ೧೯೨೯ರಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಗುರುನಾಥ ಕೌಲಗಿ ಎನ್ನುವ ವಕೀಲರು ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಕೈ ಹಿಡಿದರು. ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಎಚ್.ಎಮ್.ವಿ. ಗ್ರಾಮಾಫೋನ ಕಂಪನಿಯವರ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಮುಂಬಯಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಸಂಗೀತ ದಿಗ್ವಿಜಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಮುಂಬಯಿ ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಸಹ ಹಾಡತೊಡಗಿದರು. ಎಚ್.ಎಮ್.ವಿ. ಕಂಪನಿಯವರು ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಮೊದಲ ಗಾನಮುದ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹುಬಳೀಕರ ಎಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿದಾಗ ಆ ಬಳಿಕ ಗಾಂಧಾರಿ ಹಾನಗಲ್ ಎಂದು ಹೆಸರು ನೀಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಮುಂಬಯಿ ಆಕಾಶವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ ಎಂದು ಸರಿಯಾಗಿ ಉದ್ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಆ ಕಾಲದ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ದಾಮ ಸಂಗೀತಕಾರರಾದ ಬಡೆ ಗುಲಾಮ ಅಲಿ ಖಾನ, ಉಸ್ತಾದ ಫಯಾಜ ಖಾನ, ಪಂಡಿತ ಓಂಕಾರನಾಥ, ಶಹನಾಯಿ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಬಿಸ್ಮಿಲ್ಲಾ ಖಾನ ಮೊದಲಾದವರು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡರು. ಖ್ಯಾತ ಚಿತ್ರನಟಿ ನರ್ಗೀಸಳ ತಾಯಿಯಾದ ಜದ್ದನಬಾಯಿಯವರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದಿಂದಲೇ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಕೊಲಕತ್ತಾದಲ್ಲಿಯ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸಂಗೀತ ಸಮ್ಮೇಲನಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಬಂದರು. ಗಾನಮುದ್ರಿಕೆ ಹಾಗೂ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲದೆ, ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿಯ ಅನೇಕ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಭಾಗವಹಿಸತೊಡಗಿದರು. ಜೀವನ ಯಾತ್ರೆ ಸಂಗೀತಯಾತ್ರೆ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದಲೇ ಸಾಗಿತಾದರೂ, ಜೀವನಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಎಡರು ತೊಡರುಗಳು ಎದುರಾದವು. ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳಾದ ಕೃಷ್ಣಾ, ಬಾಬೂ, ನಾರಾಯಣ ಇವರು ಬೆಳೆಯತೊಡಗಿದ್ದರು. ಈ ನಡುವೆ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಪತಿ ಶ್ರೀ ಗುರುನಾಥ ಕೌಲಗಿಯವರು ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ನಷ್ಟ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಮನೆಯನ್ನು ಒತ್ತೆ ಹಾಕಿದ್ದು, ಸಾಲ ಮರಳಿಸಲಾಗದೆ ಮನೆಯು ಲಿಲಾವಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಸುದೈವದಿಂದ ಲಿಲಾವಿನಲ್ಲಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಉಪೇಂದ್ರ ನಾಯಕ ಎನ್ನುವ ಸದ್ಗೃಹಸ್ಥರು ಇವರಿಗೇ ಅದನ್ನು ಮರಳಿಸಿ, ಲಿಲಾವಿನ ಹಣವನ್ನು ಅನುಕೂಲತೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಕೊಡಲು ಹೇಳಿದರು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗುರುನಾಥ ಕೌಲಗಿಯವರಿಗೆ ತೀವ್ರ ಅಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯವಾಯಿತು. ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಒಂದು ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕಾಗಿ ದಿಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದಾಗಲೇ, ಶ್ರೀ ಗುರುನಾಥ ಕೌಲಗಿಯವರು ೧೯೬೬ ಮಾರ್ಚ ೬ರಂದು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯುಸಿರೆಳೆದರು. ಜೈತ್ರಯಾತ್ರೆ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತದ ಉದ್ದಗಲದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲೆಡೆಗೂ ಶ್ರೋತೃಗಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ ೧೯೫೮ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ,೧೯೬೧ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ೧೯೭೯ರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾ ಹಾಗು ೧೯೮೪ರಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶಗಳಿಗೂ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದ ಸವಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಉಣಬಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಗುರುಗಳಾದ ಸವಾಯಿ ಗಂಧರ್ವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕುಂದಗೋಳದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷ "ಸಂಗೀತೋತ್ಸವ" ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಶಿಷ್ಯವೃಂದ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ತಮ್ಮ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಧಾರೆ ಎರೆದು ಬೆಳೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮಗಳೆ ಆದ ಕೃಷ್ಣಾಳನ್ನು ಹಾಗು ಸೀತಾ ಹಿರೆಬೆಟ್ಟ, ಸುಲಭಾ ನೀರಲಗಿ ಮತ್ತು ನಾಗನಾಥ ಒಡೆಯರ ಇವರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಬಹುದು. ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ಲರಿಗೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಲಭಿಸಿದ್ದು ಕೆಲವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಬಹುದು: ೧೯೬೨—ರಾಜ್ಯ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೭೧—ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೭೩—ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ೧೯೮೪—ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಸರಕಾರದಿಂದ ತಾನಸೇನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೮೭—ರೂಹೆ ಘಜಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೮೯—ಹಫೀಝ ಅಲಿಖಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೦—ಭುವಾಲಿಕಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೨—ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದಿಂದ ಕನಕ-ಪುರಂದರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೩—ಸುಜನ ಗೌರನ ಪುರಸ್ಕಾರ ೧೯೯೩—ಗೋದಾವರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೩—ಅಸ್ಸಾಮ ಸರಕಾರದಿಂದ ಶ್ರೀಮಂತ ಶಂಕರದೇವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೪-೯೫—ಸಂಗೀತರತ್ನ ಟಿ.ಚೌಡಯ್ಯ ಸ್ಮಾರಕ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೭—ದೀನಾನಾಥ ಮಂಗೇಶಕರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೭—ಗಾನಯೋಗಿ ಪಂಚಾಕ್ಷರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೭—ವರದರಾಜ ಆದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೮—ಮಾಣಿಕರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೦೦—ಎಸ್.ಆರ್.ಪಾಟೀಲ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೦೦—ಆಚಾರ್ಯ ಪಂಡಿತ ರಾಮನಾರಾಯಣ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಬೇಗಮ್ ಅಖ್ತರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಕಾಶೀ ನಾಗರೀ ಪ್ರಚಾರಕೀ ಸಭಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್/ಪದವಿ ೧೯೭೬—ಧಾರವಾಡ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ೧೯೯೫— ಹಂಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ನಾಡೋಜ ಪದವಿ ೧೯೯೮—ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಗುಲಬರ್ಗಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪ್ರಯಾಗ ಸಂಗೀತ ಸಮಿತಿಯ ಪದವಿ ಗಂಧರ್ವ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯದ ಮಹಾಮಹೋಪಾಧ್ಯಾಯ ಪದವಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೊಶಿಪ್ ಬಿರುದುಗಳು ೧೯೪೮— ಬನಾರಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಕಂಠ ಬಿರುದು ೧೯೬೯—ಪ್ರಯಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ವರಶಿರೋಮಣಿ ಬಿರುದು. ಗಾಯನ ಸಮಾಜ, ಬೆಂಗಳೂರು ನೀಡಿದ ಸಂಗೀತ ಕಲಾರತ್ನ ಬಿರುದು ತ್ಯಾಗರಾಜ ಉತ್ಸವ ಸಮಿತಿ, ತಿರುಪತಿ ನೀಡಿದ ಸಪ್ತಗಿರಿ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವನ್ಮಣಿ ಬಿರುದು ಸಂಭಾವನಾ ಗ್ರಂಥ ೧೯೮೮ರಲ್ಲಿ ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ಲರವರಿಗೆ ೭೫ನೆಯ ವರ್ಷ ತುಂಬಿದ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸಂಭಾವನಾ ಗ್ರಂಥ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಇದರ ಪ್ರಕಾಶಾಕರು ಡಾ|ಎಸ್.ಎಸ್.ಗೋರೆ. ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಡಾ| ವಿಜಯಾ ಮುಳೆಯವರು ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಬಗೆಗೆ ಒಂದು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಶಾಸಕಿ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ತಿಗೆ ನಾಮಕರಣಗೊಂಡ ಸದಸ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಜೀವನ ದರ್ಶನ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ವರಕವಿ ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಇವರ ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಗುರು ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧ ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಜೀವಿತದ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಮುಂದುವರಿದಿತ್ತು. ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಒಂದು ಗೀತವನ್ನೆ ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ ಅವರ ಜೀವನ ದರ್ಶನವೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು: “ಎನ್ನ ಪಾಡೆನಗಿರಲಿ, ಅದರ ಹಾಡನ್ನಷ್ಟೆ ನೀಡುವೆನು ರಸಿಕ ನಿನಗೆ ಕಲ್ಲುಸಕ್ಕರೆಯಂಥ ನಿನ್ನೆದೆಯು ಕರಗಿದರೆ ಆ ಸವಿಯ ಹಣಿಸು ನನಗೆ!” ಆಕರ: ಎನ್.ಕೆ.ಕುಲಕರ್ಣಿಯವರಿಂದ ನಿರೂಪಿತವಾದ ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ ಅವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ: “ನನ್ನ ಬದುಕಿನ ಹಾಡು.” ನಿಧನ ಹೃದಯ ಸಂಬಂಧೀ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದ ೯೭ ವರ್ಷಪ್ರಾಯದ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತಕಾರರಾದ ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರು, ೨೧, ಜುಲೈ, ೨೦೦೯ ರ ಮಂಗಳವಾರದ ಬೆಳಗ್ಗೆ ೭-೧೦ ಕ್ಕೆ 'ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಲೈಫ್ ಲೈನ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆ'ಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಪರಿವಾರದವರನ್ನೂ ಹಾಗೂ ಅಪಾರ ಸಂಗೀತಪ್ರೇಮಿಗಳನ್ನೂ ಅಗಲಿದರು. ಶ್ರೀಮತಿ. ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಧಾರವಾಡದ ಶಾಲಾ-ಕಾಲೇಜುಗಳಿಗೆ ರಜಾ ಘೋಶಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ತಮ್ಮ ಎರಡೂ ಕಣ್ಣುಗಳ ದಾನ 'ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್, ತಮ್ಮ ಮರಣಾನಂತರ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ದಾನಮಾಡುವ ವಾಗ್ದಾನಮಾಡಿದ್ದರು. ಅದರಂತೆ 'ಗಂಗೂಬಾಯಿಯವರ, ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು 'ಎಂ. ಎಂ ಜೋಶಿ ನೇತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ' ಯ ಖ್ಯಾತ ನೇತ್ರತಜ್ಞ ಡಾ. ಎಂ. ಎಂ ಜೋಶಿ, ಡಾ. ಸತ್ಯಮೂರ್ತಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದ ವೈದ್ಯರ ತಂಡ ಆಗಮಿಸಿ, ಎರಡೂ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. 'ಸಂಗೀತ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಆಸೆ' ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಪಾಠಕ್ರಮವನ್ನು ಆಳವಡಿಸಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಸುವ ಆಸೆಯಿಂದ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವರು, ಮತ್ತಿತರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೇರುತ್ತಿದ್ದರು, ಹಾಗೂ,ತಮ್ಮ ನಿಲವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದರಂತೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ವಚನನೀಡಿದ್ದು, 'ಉಣಕಲ್' ಹತ್ತಿರ, ಗುರುಕುಲದ ಮಾದರಿಯ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಶಾಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ತಾವು ತಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರಿಗೇ ಆಶೀರ್ವದಿಸುವ ಮಹದಾಶೆ, ಅವರ ಜೀವಿತಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕನಸಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯಿತು. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಭಾರತದ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು ೧೯೧೩ ಜನನ ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು

2831

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%B7%E0%B3%81%E0%B2%B5%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%87%E0%B2%96%E0%B3%86

ವಿಷುವದ್ರೇಖೆ

ಗ್ರಹದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವಗಳಿಂದ ಸಮಾನವಾಗಿ ಮಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ರೇಖೆ. ಭೂಮಧ್ಯರೇಖೆಯ ಹವಾಮಾನ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Equatorial Monuments Around the World ಭೂಗೋಳ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

2834

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%BF%E0%B2%A3%20%E0%B2%A7%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%B5

ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ

ಗ್ರಹದ ಅತಿ ದಕ್ಷಿಣದ ಬಿಂದು. ಇದನ್ನು ಭೌಗೋಳಿಕ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಭೂಮಿಯ ಭ್ರಮಣದ ಎರಡು ತುದಿಗಳ ದಕ್ಷಿಣದ ತುದಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವವೆನ್ನುತ್ತಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವವು ಅಂಟಾರ್ಟಿಕ ಖಂಡ ದಲ್ಲಿದೆ. =ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶದ ಹವಾಮಾನ ಭೂಗೋಳ

2835

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%89%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%B0%20%E0%B2%A7%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%B5

ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ

ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ, (ಭೌಗೋಳಿಕ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ಭೂಮಿಯ ಅತಿ ಉತ್ತರದ ಬಿಂದು. ಭೂಮಿಯ ಭ್ರಮಣೆಯ ಅಕ್ಷರೇಖೆ ಎಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸಂಧಿಸುತ್ತದೆಯೊ, ಆ ಸ್ಥಳವೇ ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ. ಇದು ಉತ್ತರ ಆಯಸ್ಕಾಂತ ಧ್ರುವಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನ. ಭೂಗೋಳ

2838

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%95%E0%B2%A6%20%E0%B2%9C%E0%B2%B2%E0%B2%AA%E0%B2%BE%E0%B2%A4%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಲಪಾತಗಳು

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಹಲವಾರು ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯ ಅದರಲ್ಲಿ ಬಹು ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ಅದರಲ್ಲೂ ಜಲಪಾತಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಹಲವಾರು ನಯನ ಮನೋಹರವಾದ ಜಲಪಾತಗಳಿಂದಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕವು ಜಗತ್ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತಗಳನ್ನು ಅಬ್ಬಿ,, ಅಬ್ಬೆ,, ಹೆಬ್ಬೆ,, ದಬ್ಬೆ,, ಜೋಗ, ದಬ, ದಬೆ, ದಿಡಗ/ದಿಡುಗ ಎಂಬ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಸೆರಗಿನಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಬಹುಪಾಲು ಜಲಪಾತಗಳು ಕಂಡು ಬರುವುದು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಡಿಲಿನಲ್ಲಿ. ಕೊಡಗಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡದ ಅಂಚಿನವರೆಗೆ ಹರಡಿರುವ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು ದೊಡ್ಡ ಹಾಗೂ ಚಿಕ್ಕ ಪುಟ್ಟ ಜಲಪಾತಗಳನ್ನೂ ಸೇರಿ ಏನಿಲ್ಲವೆಂದರೂ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ರ ಆಸು ಪಾಸು ಜಲಪಾತಗಳಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಜಲಪಾತಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲೆ ಅಬ್ಬಿ ಜಲಪಾತ ಮಲ್ಲಳ್ಳಿ ಜಲಪಾತ ಇರುಪ್ಪು ಜಲಪಾತ ಚೇಲಾವರ ಜಲಪಾತ ಮಾದಂಡಬ್ಬಿ ಜಲಪಾತ ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ ಗಗನಚುಕ್ಕಿ ಜಲಪಾತ (ಶಿವನ ಸಮುದ್ರ) ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ ಭರಚುಕ್ಕಿ ಜಲಪಾತ (ಶಿವನ ಸಮುದ್ರ) ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಚುಂಚನಕಟ್ಟೆ ಜಲಪಾತ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಹನುಮಾನ್‌ ಗುಂಡಿ (ಸೂತನಬ್ಬಿ ಜಲಪಾತ) ಹೆಬ್ಬೆ ಜಲಪಾತ ಸಿರಿಮನೆ ಜಲಪಾತ ಕಲ್ಹತ್ತಿಗಿರಿ ಜಲಪಾತ ಮಾಣಿಕ್ಯಧಾರ ಜಲಪಾತ ಶಾಂತಿ ಜಲಪಾತ ಮಘೇಬೈಲ್ ಜಲಪಾತ ಕೆಸವೆ ಜಲಪಾತ ಹೊನ್ನಮ್ಮನಹಳ್ಳ ಜಲಪಾತ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಸಾತೋಡಿ ಜಲಪಾತ ಉಂಚಳ್ಳಿ ಜಲಪಾತ ಅಥವಾ ಲುಷಿಂಗ್ಟನ್ ಜಲಪಾತ ಅಥವಾ ಕೆಪ್ಪ ಜೋಗ ಮಾಗೋಡು ಜಲಪಾತ ಬೆಣ್ಣೆ ಹೊಳೆ ಜಲಪಾತ ವಾಟೆ ಹಳ್ಳ ಜಲಪಾತ ಬುರುಡೆ ಜಲಪಾತ ಅಥವಾ ಬುರುಡೆ ಜೋಗ ವಿಭೂತಿ ಜಲಪಾತ ಶಿವಗಂಗೆ ಜಲಪಾತ ಲಾಲ್ಗುಳಿ ಜಲಪಾತ ಅಣಶಿ ಜಲಪಾತ ಅಪ್ಸರಕೊಂಡ ಜೋಗ ಜಲಪಾತ ದಕ್ಷಿಣಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಆಲೇಖಾನ್ ಜಲಪಾತ ಲೈನ್ಕಜೆ ಜಲಪಾತ ಚಾರ್ಮಾಡಿ ಜಲಪಾತ ಶಿರಾಡಿ ಜಲಪಾತ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಕೋಸಳ್ಳಿ ಜಲಪಾತ ಜೋಮ್ಲು ತೀರ್ಥ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ ಜೋಗ ಜಲಪಾತ ಹಿಡ್ಲುಮನೆ / ಹಿತ್ಲುಮನೆ ಜಲಪಾತ ಕೂಡ್ಲು ತೀರ್ಥ ಜಲಪಾತ ದಬ್ಬೆ ಜಲಪಾತ ಬರ್ಕಣ ಜಲಪಾತ ಅಚಕನ್ಯ ಜಲಪಾತ ಕುಂಚಿಕಲ್ ಜಲಪಾತ ಬಾಳೆಬರೆ ಜಲಪಾತ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಗೋಕಾಕ್ ಜಲಪಾತ ಗೊಡಚಿನಮಲ್ಕಿ ಜಲಪಾತ ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಮುತ್ಯಾಲ ಮಡುವು ಜಲಪಾತ (ಪರ್ಲ್ ವ್ಯಾಲಿ ಜಲಪಾತ) ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ ಚುಂಚಿ ಜಲಪಾತ ಕೊಪ್ಪಳ ಜಿಲ್ಲೆ ಕಪಿಲ ಜಲಪಾತ ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಡ್ರೀಮ್ ರೂಟ್ಸ್ ಭೂಗೋಳ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಪರಿಸರ ಕರ್ನಾಟಕ

2846

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%B5%20%E0%B2%A4%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು

ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಕ್ಕೆ ಆದಿ, ಅಂತ್ಯಗಳಿಲ್ಲ. ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಕಲ್ಪನಾತೀತವಾದುದು. ಭೂಮಿ ಇರುವ ಸೌರಮಂಡಲ ಕ್ಷೀರ ಪಥ (Milky way) (ಆಕಾಶ ಗಂಗೆ) ವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಆಕಾಶಗಂಗೆ ಊಹಿಸಲಾರದಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಸೌರ ಮಂಡಲದ ಸದಸ್ಯರಾದ ಸೂರ್ಯ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತಿತರ ಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ವೀಕ್ಷಕನಿಂದ ಅಥವಾ ವೀಕ್ಷಕನಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗದ  ವಾಯವಿಕ ವಸ್ತು ಅಥವಾ ದ್ಯುತಿ ವಿದ್ಯಮಾನದ ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಮವೇ ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆ. ವರದಿಯಾದವುಗಳ ಪೈಕಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಸಾಸರು ಅಥವಾ ಬಿಲ್ಲೆಯ ಆಕಾರದವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಹೆಸರು. ಕಿರು ಪರಿಚಯ ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು ಅಪರಿಚಿತ ಹಾರಾಡುವ ವಸ್ತುಗಳು (Unidentified Flying Objects - UFO) ಎಂಬ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಇದುವರೆಗೂ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡದೇ ಇರುವಂಥಹ ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಇದೇ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಹಾರಾಡಿದಂತೆ ಕಾಣುವ ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿ ಅಪರಿಚಿತ ಆಕಾಶ ಕಾಯಗಳೇ ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು ಎಂಬುದಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬಹುದು. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗ್ರಹಗಳು ಈ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿ ಬೇರೆಲ್ಲೋ ಇದ್ದು ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಈ ಹಾರಾಡುವ ವಸ್ತುಗಳು ಬರುತ್ತವೆ ಎಂದೂ ಸಹ ಹಲವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳ ಕಿರು ಇತಿಹಾಸ ಈ ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಇಂದು ನಿನ್ನೆಯದಲ್ಲ. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಇಂಥ ಅಸಾಧಾರಣ ವಾಯವಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು ಗೋಚರಿಸಿದ ವರದಿಗಳಿದ್ದರೂ ಎರಡನೆಯ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ಧಾನಂತರ ವಾಯುಯಾನ ಹಾಗೂ ಆಕಾಶಯಾನ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ಆದ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸಿತೆಂದು (1947) ಹೇಳಲಾದ ವರದಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ದೊರೆತ ಪ್ರಚಾರದಿಂದಾಗಿ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಆಸಕ್ತಿ ಕೆರಳಿಸಿತು. ತದನಂತರ ಇವು ಗೋಚರಿಸಿದ ಸಹಸ್ರಗಟ್ಟಳೆ ವರದಿಗಳು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಶತಮಾನಗಳಿಂದಲೂ ಈ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಬಂದಿವೆ. ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕದ ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ನಗರದ ಕೆನತ್ ಆರ್ನಾಲ್ಡ್ ಎಂಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯೋರ್ವನು ಖಾಸಗಿ ವಿಮಾನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಪಯಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ವಿಚಿತ್ರವಾದ, ತಟ್ಟೆಯಂತಹ ಆಕೃತಿಯುಳ್ಳ ಸುಮಾರು ೯ ವಸ್ತುಗಳು ಪರ್ವತಗಳ ಮೇಲಿನಿಂದ ಹಾದು ಹೋದವು, ಹಾಗೂ ಅವು ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಅಂದರೆ ಗಂಟೆಗೆ ಸುಮಾರು ೧೯೦೦ ಕಿ.ಮೀ, ಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂಬುದಾಗಿ ವರದಿ ಮಾಡಿದನು. ವರ್ಗೀಕರಣ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳ ವೀಕ್ಷಣಾ ವರದಿಗಳನ್ನು ‘ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿಯ ದೃಗ್ಗೋಚರ ಬೆಳಕುಗಳು’, ‘ಹಗಲಿನಲ್ಲಿಯ ದೃಗ್ಗೋಚರ ತಟ್ಟೆಗಳು’, ‘ರೇಡಾರ್ ಮುಖೇನ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೃಗ್ಗೋಚರಸಹಿತ) ಗೋಚರಿಸಿದವು’, ‘1, 2 ಅಥವಾ 3ನೆಯ ಬಗೆಯ ನಿಕಟ ಮುಖಾಮುಖಿಗಳು’ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೂ ಆಗಿವೆ. ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸಿಯೂ ವೀಕ್ಷಕನ ಮೇಲಾಗಲೀ ಪರಿಸರದ ಮೇಲಾಗಲೀ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟುಮಾಡದವು 1ನೆಯ, ಏನಾದರೂ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟುಮಾಡಿದವು 2ನೆಯ ಬಗೆಯ ನಿಕಟ ಮುಖಾಮುಖಿಗಳು. ‘ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ’ ಪಯಣಿಸುತ್ತಿದ್ದವರೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಉಂಟಾದವು 3ನೆಯ ಬಗೆಯ ನಿಕಟ ಮುಖಾಮುಖಿ. ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯ ಪರೀಕ್ಷಣೆ ಎಲ್ಲ ವರದಿಗಳ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯ ಪರೀಕ್ಷಣೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲವಾದರೂ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದವುಗಳ ಪೈಕಿ ಶೇಕಡಾ 90ರಷ್ಟು ಉಜ್ಜ್ವಲ ಗ್ರಹ ಅಥವಾ ನಕ್ಷತ್ರ, ವಿಮಾನ, ಪಕ್ಷಿ, ಬಲೂನ್, ಗಾಳಿಪಟ, ವಾಯವಿಕ ಫ್ಲೇರ್, ಉಲ್ಕೆ, ಉಪಗ್ರಹ, ವಿಶಿಷ್ಟ ಮೋಡ ಅಥವಾ ವೈದ್ಯುತ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಾಗಿದ್ದುವು. ಉಳಿದವುಗಳ ಪೈಕಿ ಕೆಲವು ಅಸಮರ್ಪಕ ವೀಕ್ಷಣೆ, ತಮಾಷೆಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ ವಂಚನೆ ಅಥವಾ ಭ್ರಮೆ ಪ್ರಕರಣಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆಗೆ ಏನಾದರೂ ಧಕ್ಕೆ ಉಂಟಾದೀತೇ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲೋಸುಗ ಅಮೆರಿಕದ ವಾಯುಪಡೆ 12,618 ಗೋಚರ ಪ್ರಕರಣ ವರದಿಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿತು (1947-69). ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ 701 ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು (5.6%) ತೃಪ್ತಿಕರವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅನ್ಯಗ್ರಹ ವಾಸಿಗಳ ಅಂತರಿಕ್ಷಯಾನ ನೌಕೆಗಳಿವು ಎಂದು ವಾದಿಸುವವರ ದೊಡ್ಡ ಗುಂಪೂ ಇದೆ. ಇವರ ವಾದ ನಿಜವೆಂದು ಸಾಧಿಸಬಲ್ಲ ಸಂಶಯಾತೀತವಾದ ಅಥವಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಇನೂ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ನೋಡಿ ಅಪರಿಚಿತ ಹಾರಾಡುವ ವಸ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಹೊರ ಕೊಂಡಿಗಳು ‘Wow, what is that?’ US Navy pilots report ..\ May 27, 2019 FBI Special Agent Guy Hottel's memo ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿ ಸಂಗತಿಗಳು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸಂಗತಿಗಳು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ

2852

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B3%8A%E0%B2%9C%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%AC%E0%B3%8A

ಯೊಜಿಂಬೊ

ಯೊಜಿಂಬೊ (೧೯೬೧) ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ ರವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿರುವ ಜಪಾನೀಸ್ ಚಿತ್ರ. ಕುರೋಸಾವಾರವರ ಅತ್ಯಂತ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇದೊಂದು. ಜಪಾನಿನ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಯೊಜಿಂಬೊ ಎಂದರೆ ''ಅಂಗರಕ್ಷಕ' ಎಂಬರ್ಥ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಕಥೆ ಕೆಲಸ ಹುಡುಕಿ ಹೊರಟ ಸಮುರಾಯ್ ಕ್ಷತ್ರಿಯನಿಗೆ ವಿಧಿ ತಲುಪಿಸಿದ್ದು ಆಂತರಿಕ ಜಗಳಗಳಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿರುವ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣದೆಡೆಗೆ. ಜೂಜಾಟದಿಂದ ದುಡ್ಡು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ದೊರೆಯೊಂದೆಡೆಯಾದರೆ, ಅದೇ ಜೂಜಾಟದಿಂದ, ಸಾರಾಯಿ ಮಾರಾಟಗಾರನ ಸಖ್ಯದಿಂದ ದುಡ್ಡು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅವನ ಬಲಗೈ ಬಂಟ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಅವನ ವಿರುದ್ಧ ತಿರುಗಿ ಲಾಬಿ ಹೂಡಿರುತ್ತಾನೆ. ಎರಡು ಹೋಳಾದ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ದಿನನಿತ್ಯ ಕಲಹ, ಹತ್ಯೆ ನಡೆದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ನಡುವೆ ಬಂದ ಸಮುರಾಯ್, ಸಾರಾಯಿ ಅಂಗಡಿ ನಡೆಸುವ ವಯೋವೃದ್ಧನೊಬ್ಬನಿಂದ ಊರಿನ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ವೃದ್ಧನ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಓಗೊಟ್ಟ ಅವನು ಊರಿಗೆ ಶಾಂತಿ ತಂದುಕೊಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಊರಿನಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಮರುಕಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಚಾಕಚಕ್ಯತೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಆಟಗಳನ್ನಾಡಿ ಕೊನೆಗೊಮ್ಮೆ ಎರಡೂ ಪಂಗಡಗಳು ಅವಸಾನಕ್ಕೊಳಗಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಿತ್ರಪಟವೂ ಕಲಾಕೃತಿಯಂತಿರುವ ಈ ಚಿತ್ರ ಹಲವು ಸಿನಿಮಾ ವಿಮರ್ಶಕರ ಮನ ಗೆದ್ದಿದೆ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಿನಿಮಾ ಕುರೋಸಾವಾ ಚಿತ್ರಗಳು

2881

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%82%E0%B2%AF%E0%B3%81%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%A4%20%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%B7%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%B0%20%E0%B2%B8%E0%B2%82%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A5%E0%B3%86

ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ

ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ (ಅಥವಾ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ) ೧೯೪೫ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತಗೊಂಡ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆ ವಿಶ್ವ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಯುದ್ಧ ವಿಜಯಿ ದೇಶಗಳಾದ ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಯು.ಎಸ್.ಎ., ಚೀನಾ, ಸೋವಿಯಟ್ ಸಂಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಯು.ಕೆ. ದೇಶಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ರೂಪರೇಖೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಜೂನ್ ೨೬, ೧೯೪೫ರಲ್ಲಿ ೫೧ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಒಂದುಗೂಡಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರು. ೨೦೦೬ ರ ಜುಲೈ ೩ ರ ಪಟ್ಟಿಯಂತೆ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಹುಟ್ಟು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ(ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಷನ್ಸ್). 1945 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 24 ರಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಒಂದನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಅನಂತರ ಸ್ಥಾಪಿಸ ಲಾಗಿದ್ದ ಲೀಗ್ ಆಫ್ ನೇಷನ್ಸ್‍ನ(ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘ) ವಿಫಲತೆ ಹಾಗೂ ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಘೋರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನರಿತು ಮುಂದೆ ಯುದ್ಧಗಳಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಹಾಗೂ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರತೆ ಕಾಪಾಡಿ ಮಾನವಜನಾಂಗದ ಜೀವನಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಿಸುವ ಧ್ಯೇಯದೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಚರ್ಚಿಲ್, ಅಮೆರಿಕದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಫ್ರಾಂಕ್ಲಿನ್ ಡಿ. ರೂಸ್ವೆಲ್ಟ್ ಹಾಗೂ ರಷ್ಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಟಾಲಿನ್ ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ರೂವಾರಿಗಳು. ಇದರ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿ ಲೇಕ್‍ಸಕ್ಸಸ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿತ್ತು, ಅನಂತರ ಜಾನ್ ಡಿ.ರಾಕ್‍ಫೆಲ್ಲರ್ ಎಂಬ ಶ್ರೀಮಂತ ವಿಶಾಲ ನಿವೇಶನವನ್ನು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನ ಮ್ಯಾನ್‍ಹಟನ್‍ನಲ್ಲಿ ನೀಡಿದಾಗ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸ ಲಾಯಿತು(1951). ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಅರೇಬಿಕ್, ಫ್ರೆಂಚ್, ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್, ರಷ್ಯನ್ ಹಾಗೂ ಚೀನಿ ಇದರ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳು. ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ 193 (2011) ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿವೆ. ಆಶಯ: ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಮಾನತೆ, ಸೌಹಾರ್ದತೆ; ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ,ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗೂ ಮಾನವೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸಹಕಾರತತ್ತ್ವದ ಮೇಲೆ ಬಗೆಹರಿಸಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಹಾಗೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ ಧೋರಣೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಧ್ಯೇಯೋದ್ದೇಶ ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎಲ್ಲ ಜನಾಂಗಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಜನತೆಯ ಜೀವನಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಮಾನತೆ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಭ್ರಾತೃತ್ವ ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಹಲವು ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತನ್ನ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಆರು ಪ್ರಧಾನ ಸಮಿತಿ ಹಾಗೂ ಉಪಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 1. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆ: ಇದು ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯಾಲಯ. ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಶಾಸಕಾಂಗದ ರೀತಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಶಾಂತಿಪ್ರಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರ ಇದರ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೂ ಕೇವಲ ಒಂದು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಹಕ್ಕಿರುತ್ತದೆ. 1946 ಜನವರಿ 10ರಂದು ಪ್ರಥಮ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆ ಸೇರಿತ್ತು. ಭಾರತ 1945 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 30ರಂದು ಇದರ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಪಡೆಯಿತು. 2. ಭದ್ರತಾ ಮಂಡಳಿ: ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಕಾರ್ಯಾಂಗದ ರೀತಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವಶಾಂತಿ ಹಾಗೂ ಭದ್ರತೆ ಕಾಪಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮೂರನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತಡೆಯುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು 5 ಖಾಯಮ್ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಹಾಗೂ 10 ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಖಾಯಮ್ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ವಿಟೋ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ. 3. ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಂಡಳಿ: ಇದು ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಲು ಸರಿಯಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರಿ ಹೊಂದಿದೆ ಹಾಗೂ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ. 4. ಧರ್ಮದರ್ಶಿ ಮಂಡಳಿ: ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರಸಂಘದ ಮ್ಯಾಂಡೇಟ್ ಪದ್ಧತಿಯ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನಿರಾಶ್ರಿತರಾದವರಿಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ರಾಜಕೀಯ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. 5. ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ ಹಾಲೆಂಡಿನ ಹೇಗ್ ನಗರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯಾಲಯವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. 6. ಕಾರ್ಯಾಲಯ: ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿ ಅಮೆರಿಕದ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‍ನಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಇದರ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ. ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಹಾಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಇದರ ಪ್ರಥಮ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ನಾರ್ವೆಯ ಟ್ರೈಗ್ವೆಲೀ(1945-53). ಅನಂತರ ಡ್ಯಾಗ್ ಹ್ಯಾಮರ್ ಶೀಲ್ಡ್(1953-61), ಬರ್ಮದ (ಮೈನ್ಮಾರ್) ಉ.ಥಾಂಟ್(1961-71), ಆಸ್ಟ್ರಿಯದ ಕರ್ಟ್‍ವಾಲ್ಡ್‍ಹೀಮ್(1971-81), ಪೆರು ದೇಶದ ಪೆರೇಜ್‍ಡಿಕ್ಯೂಲರ್ (1982-91), ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಭುಟ್ರೋಸ್ ಘಾಲಿ(1992-96) ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಂತರ ಘಾನ ದೇಶದ ಕೋಫಿ ಅನ್ನನ್(1997 ರಿಂದ) ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅಂಟೊನಿಯೊ ಗುಟೆರಸ್‌(2013) ಜನವರಿ 1,2017 ರಿಂದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಉಪಸಮಿತಿಗಳ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಹಲವು ಉಪಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವು ಹೀಗಿವೆ: ವಿಶ್ವ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಸಂಸ್ಥೆ(ಎಫ್‍ಎಒ), ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ(ಯುನೆಸ್ಕೋ), ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ (ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಚ್‍ಒ), ವಿಶ್ವಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ(ಐಎಲ್‍ಒ), ವಿಶ್ವಹಣಕಾಸುನಿಧಿ(ಐಎಮ್‍ಎಫ್), ವಿಶ್ವನಾಗರಿಕ ವಿಮಾನಯಾನ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (ಐಸಿಎಒ), ವಿಶ್ವಅಣುಶಕ್ತಿ ಸಂಸ್ಥೆ (ಐಎಇಎ), ವಿಶ್ವಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲಾದವು. ಜಾಗತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಹಲವಾರು ರಾಜಕೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇರಾನ್, ಇಂಡೋನೇಷ್ಯ, ಬರ್ಲಿನ್, ಬ್ಲಾಕೇಡ್, ಕೊರಿಯ ಕದನ, ಸೂಯೆಜ್ ಕಾಲುವೆ ಸಮಸ್ಯೆ, ಕಾಂಗೋಹಗರಣ, ಪ್ಯಾಲಸ್ತೀನ್ ಸಮಸ್ಯೆ, ವಿಯಟ್ನಾಮ್ ಸಮಸ್ಯೆ, ನಮೀಬಿಯ ಹಾಗೂ ಅಂಗೋಲಗಳ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಕೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕದ ವರ್ಣಭೇದ ಸಮಸ್ಯೆ ಮುಂತಾದವು ಗಳನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಿದೆ. ಇಸ್ರೇಲ್, ಕಾಶ್ಮೀರ, ಇರಾಕ್ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ತನ್ನ ಅಂಗ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರಕ ರೋಗಗಳು, ಮಕ್ಕಳ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ, ಶಿಕ್ಷಣ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಸಂಸ್ಕತಿ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಆಹಾರ ಸಮಸ್ಯೆ, ಕೃಷಿ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕಾಭಿವೃದ್ಧಿüಯಂತಹ ಹತ್ತು ಹಲವು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಂಗ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಚಿವಾಲಯ ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಕ್ಕಳ ನಿಧಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಯೋಗ- ಚುಟುಕ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಹಾಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮಾನವ ಬಾಧ್ಯತೆಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಪ್ರಕಟಣೆ ನೋಡಿ ನಾಡಿಯಾ ಮುರಾದ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ;ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ: ಶಕ್ತಿಗುಂದುತ್ತಿರುವ ಜಾಗತಿಕ ಸಮಿತಿ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ;25 Sep, 2016 ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Official website The United Nations Regional Information Centre (UNRIC) United Nations Volunteers Other Searchable archive of UN discussions and votes United Nations Association of the UK – independent policy authority on the UN Website of the Global Policy Forum, an independent think tank on the UN UN Watch – NGO monitoring UN activities ಉಲ್ಲೇಖ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘಟನೆಗಳು

2883

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B3%A7%E0%B3%AF%E0%B3%AA%E0%B3%AE

೧೯೪೮

ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳು ಎಪ್ರಿಲ್ ೭ - ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಇಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಜನನ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೧೩ - ಶ್ರೀನಿವಾಸ.ಜಿ.ಕಪ್ಪಣ್ಣ. ಕನ್ನಡ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಹೆಸರಾಂತ ರಂಗಕರ್ಮಿ. ಮರಣ ಜನವರಿ ೩೦ - ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ೧೯೪೮

2886

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B3%A7%E0%B3%AE%E0%B3%AC%E0%B3%AF

೧೮೬೯

ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳು ಜನನ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ - ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨. ಗಳಗನಾಥ ಮರಣ ಮಿರ್ಜಾ ಗಾಲಿಬ್ ವರ್ಷಗಳು

2919

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%87%E0%B2%A8%E0%B3%8D%E0%B2%AB%E0%B3%8B%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%B8%E0%B3%8D

ಇನ್ಫೋಸಿಸ್

{{Infobox Company | name = ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್| logo = | type = ಸಾರ್ವಜನಿಕ | genre = | foundation = ಜುಲೈ ೨, ೧೯೮೧| founder = | location_city = ಬೆಂಗಳೂರು | location_country = ಭಾರತ | location = ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿಟಿ, ಹೊಸೂರು ರಸ್ತೆ | area_served = | key_people = ಎನ್ ಆರ್ ನಾರಾಯಣಮೂರ್ತಿ (ಗೌರವ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ) ಕೆ ವಿ ಕಾಮತ್ (ಅದ್ಯಕ್ಷ) ಕ್ರಿಸ್ ಗೋಪಾಲಕ್ರಿಶ್ನನ್ (ಸಹ-ಅದ್ಯಕ್ಷ) ಎಸ್. ಡಿ. ಶಿಬುಲಾಲ್ (ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ನಿರ್ವಾಹಕ) | industry = ತಂತ್ರಾಂಶ ಸೇವೆಗಳು | products = ಫಿನಾಕಲ್ (ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉತ್ಪನ್ನ) | services = ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಾಲೋಚನೆ ಸೇವೆಗಳು | market cap = | revenue = ರೂ. 21,693 ಕೋಟಿ ($4.66 ಶತಕೋಟಿ) (ವಿತ್ತವರ್ಷ 2008-09) | operating_income = | net_income = ರೂ. 5,988 ಕೋಟಿ ($1.28 ಶತಕೋಟಿ) (ವಿತ್ತವರ್ಷ 2008-09) | assets = | equity = | owner = | num_employees = ೧೦೪,೮೫೦ | parent = | divisions = | subsid = ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಬಿಪಿಒಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕನ್ಸಲ್ಟಿಂಗ್ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಚೀನಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಮೆಕ್ಸಿಕೊಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಸ್ವೀಡನ್ | homepage = www.infosys.com | footnotes = | intl = }} ಆಂಗ್ಲ ಹೆಸರು - Infosys Limited (INFY )ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಭಾರತದ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾದ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ. ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ೧,೪೫,೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಂಬತ್ತು ತಂತ್ರಾಂಶ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ೨೯ ಕಛೇರಿಗಳನ್ನು ಭಾರತ, ಯುಸ್‌ಎ, ಚೀನಾ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಯುಕೆ, ಕೆನಡ, ಜಪಾನ್ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿದೆ. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ವು ೩೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇಶದ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ವ್ಯವಹಾರ, ತಾಂತ್ರಿಕ, ಯಾಂತ್ರಿಕ, ಬಾಹ್ಯಾಧಾರ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ. ೨೦೦೭-೨೦೦೮ ರ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ರೂ. ೪೦೦ ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಆದಾಯ ಪಡೆಯಿತು. ೨೦೨೦ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ನಂತರದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ೨೪ ಅಗಸ್ಟ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ೧೦೦ ಶತಕೋಟಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಇತಿಹಾಸ 'ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌', ಸಂಸ್ಥೆ, ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಎನ್ ಆರ್ ನಾರಾಯಣಮೂರ್ತಿ, ನಂದನ್ ನಿಲೇಕಣಿ, ಎನ್ ಎಸ್ ರಾಘವನ್, ಎಸ್ ಗೋಪಾಲಕ್ರಿಷ್ಣ, ಎಸ್ ಡಿ ಶಿಬುಲಾಲ್, ಕೆ ದಿನೇಶ್, ಅಶೋಕ ಅರೋರ, ರವರ ಸಹಯೋಗದಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌, ೨೦೧೨ ೩ನೇ ತ್ರಿಮಾಸಿಕದಂತೆ ೬.೮೨೫ $(US) ಆದಾಯಹೊಂದಿದೆ. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ವು ಫೋರ್ಬಸ್ ಸರ್ವೆಯಲ್ಲಿ, ಮೆಲ್ದರ್ಜೆ ಹೊಸ ಶೋಧನೆ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ, ಬೊಸ್ಟನ್ ಕಂಸಲ್ಟಿಂಗ್ ಕಂಪನಿ ಪ್ರಕಾರ ವರದಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ ನಿವ್ಸವೀಕ ಗ್ರೀನ್ ರಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಕಾರ ಮೊದಲ ಹತ್ತು ಹಸಿರು ಕಂಪನಿಗಳೊಂದಗಿದೆ. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ವು ೨೦೦೦ದಿಂದ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ್, ಭಾರತದ ಬಹಳ ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟ ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆಯೆಂದು ವಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ಜರ್ನ್‌ಲ್‌ ಎಸಿಯಾ ೨೦೦ ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಬಿಜ್‌ನೆಸ್ ಟುಡೆ. ಹಾಗೂ ೨೦೦೦, ೨೦೦೧ ಮತ್ತು ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಹೆವಿಟ್ಟ್ ಅಸ್ಸೊಸ್ಸಿಯೆಟೆಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಂಪನಿಯೆಂದು ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ವು ೧೩ ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ಯೊಗಿಕ ಅರ್ಜಿಪಡೆದು, ೩%ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅರ್ಜಿದಾರರನ್ನು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ವು ೨೦೦೩, ೨೦೦೪ ಹಾಗೂ ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಗ್ಲೋಬಲ್ MAKE (Most Admired Knowledge Enterprises) ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಗ್ಲೋಬಲ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ವು ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ೧೫ನೇ ನಂಬಿಕೆಯುಳ್ಳ ಕಂಪನಿಯೆಂದೂ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಹೊಂದಿತ್ತು. ಶೇರು ವಿವರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ, ಲೈಫ್ ಇನ್ಸುರನ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೫.೭%, ಅಬು ಧಾಭಿ ಇನ್ವೆಶ್ಟಮೆಂಟ್ ಅಥೊರಿಟಿ ಮತ್ತು ಸಿಂಗಾಪೂರ್ ಗೊವರ್ನ್ಮೆಂಟ್ ಕೂಡ ಪ್ರಮುಖ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಉಳಿದ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಭಿವೃಧ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಾಲಯಗಳು ೧.ಬೆಂಗಳೂರು ೨.ಪುಣೆ ೩.ಚೆನ್ನೈ ೪.ಹೈದರಾಬಾದ ೫.ಮೈಸೂರು ೬.ಮಂಗಳೂರು ೭.ಚಂಡೀಗಡ ೮.ಭುವನೇಶ್ವರ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು campus. ಇನ್ಫೊಸಿಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ೧೯೯೬ರಲ್ಲಿ ಇನ್ಫೊಸಿಸ್‌ ಇನ್ಫೊಸಿಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಆರೊಗ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಅಭಿವೃಧ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಂದಿನಿಂದ ಈ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವು, ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಮುಖ್ಯಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಭಾರತದ ಇತರೆ ರಾಜ್ಯಗಳಾದ ತಮಿಳುನಾಡು, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಕೇರಳ, ಒರಿಸ್ಸ ಹಾಗೂ ಪಂಜಾಬ್ಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸಿ.ಇ.ಒ.ಗಳ ವಿವರಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕಂಪೆನಿ 1981 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ವರ್ಷದಿಂದ 2014,ರವರೆಗೆ ಇನ್ಪೋಫೋಸಿಸ್ ಸಿ.ಇ.ಓ.ಗಳು ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿ ಆರ್.ಏನ್.ನಾರಾಯಣಮೂರ್ತಿಯವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ೨೧ ವರ್ಷಗಳ ಸಮಯ ಕೆಲಸಮಾಡಿ ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು.ಡಾ. ವಿಶಾಲ್‌ ಸಿಕ್ಕಾರವರು ಮೊದಲ ನಾನ್ ಪ್ರಮೋಟರ್ ಸಿ.ಇ.ಒ ಆಗಿ ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕಂಪೆನಿಯಲ್ಲಿ ೩ ವರ್ಷ ಕೆಲಸಮಾಡಿದರು.http://news.biharprabha.com/2014/07/infosys-to-pay-its-ceo-vishal-sikka-rs-30-crores-annually/ INFOSYS to appoint Dr.Vishal sikka as CEO & MD on 2nd, July, 2015 ಆಗ ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅವರು, ತಮ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು. 'drumbeat of distractions' and "false, baseless, malicious and increasingly personal attacks" as his reason for leaving Infosys. ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಯು.ಬಿ.ಪ್ರವೀಣ್ ರಾವ್ ಹಂಗಾಮಿ ಸಿ.ಇ.ಓ ಹಾಗೂ ಎಂ.ಡಿ.ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಡಾ.ವಿಶಾಲ್ ಸಿಕ್ಕರವರು ಕಂಪನಿಯಿಂದ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಟ್ಟ ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದು, ಕಂಪೆನಿಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಆಡಳಿತ ನಿರ್ದೇಶಕರು, ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯನಿರ್ವಣಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಹಲವಾರು ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಬಂದರು] ವಿಶಾಲ್ ಸಿಕ್ಕಾ ರಾಜೀನಾಮೆ ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕಂಪನಿಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಸತತ ವೈಫಲ್ಯ ಉಂಟಾದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶಾಲ್‌ ಸಿಕ್ಕಾರವರು, ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ನ ಆಡಳಿತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಹಾಗೂ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ನಂದನ್ ನಿಲೇಕಣಿ ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ಗೆ ಮರಳಿ, ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಾನ್ ಎಗ್ಜಿಕ್ಯೂಟೀವ್, ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ನಾನ್ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂಟ್ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಅವರು ಹೊಸ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.ಇನ್ಫಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿರುವ ಆರ್.ಶೇಷಶಾಯಿ, ಕೋ-ಚೇರ್ಮನ್ ರವಿ ವೆಂಕಟೇಶನ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರೂ, ರವಿ ವೆಂಕಟೇಶನ್, ಸ್ವತಂತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾರೆ.ವಿಶಾಲ್‌ ಸಿಕ್ಕಾ ನಿರ್ಗಮದ ಬಳಿಕ,ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ೨, ಜನವರಿ, ೨೦೧೮ ರಂದು ಸಲೀಲ್ ಪರೇಖ್''' ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಐಟಿ ಉದ್ಯಮದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೂರು ದಶಕಗಳಷ್ಟು ಅನುಭವ ಹೊಂದಿರುವ ಸಲೀಲ್ ಪರೇಖ್, ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಮೂಲದ ಐಟಿ ದೈತ್ಯ ಕ್ಯಾಪ್ಜೆಮಿನಿಯ ಯುರೋಪ್, ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದ್ಯಂತ ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಸಿಇಓ ಆಗಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ (ಬೆಂಗಳೂರು ಶಾಖೆ) ಅವರನ್ನು ಐದು ವರ್ಷದ ಅವಧಿಗೆ ನೇಮಕಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಫಲಿತಾಂಶ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ ರಫ್ತು ಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಇನ್ಫೊಸಿಸ್‌, ಮೂರನೇ ತ್ರೈಮಾಸಿಕದಲ್ಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ₹ 5,129 ಕೋಟಿಗಳಷ್ಟು ನಿವ್ವಳ ಲಾಭಗಳಿಸಿದೆ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ತಾಣ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಭಾರತೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು

2929

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9F%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%BE%20%E0%B2%95%E0%B2%82%E0%B2%B8%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%86%E0%B2%A8%E0%B3%8D%E0%B2%B8%E0%B2%BF%20%E0%B2%B8%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%B8%E0%B2%B8%E0%B3%8D

ಟಾಟಾ ಕಂಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್

ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಟಿ ಸಿ ಎಸ್) ಒಂದು ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಟಾಟಾ ಗ್ರುಪ್ಸ್ ಸಮುದಯದ,ತಂತ್ರಾಂಶ ಸಹಾಯ ಮತ್ತು ಕನ್ಸಲ್ಟಿಂಗ್ ಕಂಪನಿ. ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಬಿಜೆನೆಸ್ ಪ್ರೋಸೆಸ್ ಔಟ್ಸೋರ್ಸಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಾಯಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು.ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಸ್ತಾಪಿತಗೊಂದಿತು. ೨೦೨೦ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ತಾಣ TCS Certifying Authority TCS Innovations Blog TCS Advanced Technology Center (ATC) TCS in Tata Group TCS Alumni Network on LinkedIn Capitaline Interview with S.Ramadorai TCS Ltd. : The Pioneer in Indian IT Industry Brand Recall: The next big IT Challenge ಭಾರತೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು

2930

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B2%A4%E0%B3%80%E0%B2%AF%20%E0%B2%95%E0%B2%82%E0%B2%AA%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಭಾರತೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು

ಭಾರತೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು. ಅಂತರ ಜಾಲದಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಂಪನಿಗಳು ರಿಡಿಫ್ ಡಾಟ್ ಕಾಮ್ ಷೇರ್ಖಾನ್ ಔಷಧ ಕಂಪನಿಗಳು ಟಾಟಾ ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ನಿಕೋಲಸ್ ಪಿರಮಲ್ ರ್ಯಾಂಬ್ಯಾಕ್ಸಿ ಲಬೊರೆಟೊರೀಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಮೆಡಿಕೋಮ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್ ಡಾ.ರೆಡ್ಡೀಸ್ ಲ್ಯಾಬ್ಸ್ ಸಿಪ್ಲಾ ಅಪ್ಪೋಲೋ ಹೋಸ್ಪಿಟಲ್ಸ್ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಕಂಪನಿಗಳು ಎಮ್.ಟಿ.ಎನ್.ಎಲ್ ಟಾಟಾ ಇಂಡಿಕೊಂ ರಿಲಯಂಸ್ ಇನ್ಫೊಕೊಂ ವಿ.ಎಸ್.ಎನ್.ಎಲ್ ಸ್ಪೈಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಕೇಬಲ್ಸ್ ಭಾರ್ತಿ ಟೆಲಿಕೊಂ ಭಾರ್ತಿ ಟೆಲಿ-ವೆಂಚರ್ಸ್ ಭಾರತ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಪಾನೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು ಯು.ಬಿ.ಗ್ರೂಪ್ ಮನೋರಂಜನೆ ಕಂಪನಿಗಳು ಝೀ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಸ್ಟಾರ್ ಇಂಡಿಯ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಮೋದಿ ಗ್ರೂಪ್ ಸಹಾರ ಇಂಡಿಯ ಪರಿವಾರ್ ಬಾಲಾಜಿ ಟೆಲಿಫಿಲ್ಮ್ಸ್ ಈನಾಡು ಬಳಗ ಸನ್ ನೆಟ್‍ವರ್ಕ್ ಏಷಿಯಾನೆಟ್ ಬಳಗ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕ್ವೆಸ್ಟ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ತಾಲಿಸ್ಮ ಟಾಟಾ ಕಂಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಪತ್ನಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಪೋಲಾರಿಸ್ ರ್ಯಾಂಕೊ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ವಿಪ್ರೊ ಸತ್ಯಂ ಸ್ಯಾಕ್ಸೊಫ್ಟ್ ಸುನಾಮಿ ಸೊಫ್ಟ್ವೇರ್ ಇಂಫೋಲಿಂಕ್ ಟೆಕ್ನೋಲಜಿಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ಸ್ ಲೋಹದ ಕಂಪನಿಗಳು ಒ.ಎನ್.ಜಿ.ಸಿ ಎಸ್.ಎ.ಇ.ಎಲ್ ರಿಲಯಂಸ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಟಾಟಾ ಸ್ಟೀಲ್ ಜಿಂದಾಲ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಒಇಲ್ ಕೋರ್ಪೊರೇಷನ್ ಐ.ಬಿ.ಪಿ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪ್ಲ್ಯಾಟಿನಮ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಕೊಪ್ಪರ್ ಹಿಂಡಾಲ್ಕೊ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಜಿ.ಎ.ಐ.ಎಲ್ ಇ.ಐ.ಎಲ್ ಭಾರತ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ವಾಹನ ಕಂಪನಿಗಳು ಎಮ್.ಅರ್.ಎಫ್ ಟಾಟಾ ಮೋಟೊರ್ಸ್ ಟಿ.ವಿ.ಎಸ್. ಸುಝುಕಿ ಪ್ಯಾರಮೌಂಟ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಸ್ವರಾಜ್ ಮಾಝ್ದ ಸಿಂಟೆಲ್ ಮಹಿಂದ್ರ ಎಂಡ್ ಮಹಿಂದ್ರ ಮಾರುತಿ ಉದ್ಯೋಗ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಫಿಶರ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಜೆಟ್ ಏರ್ವೇಸ್ ಇಂಡಿಗೋ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಮೋಟರ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಏರೋನೊಟಿಕ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಐಕರ್ ಮೋಟರ್ಸ್ ಬಿ.ಹೆಚ್.ಇ.ಎಲ್ ಅಂತರ ಜಾಲದಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಂಪನಿಗಳು ರಿಡಿಫ್ ಡಾಟ್ ಕಾಮ್ ಷೇರ್ಖಾನ್ ಔಷಧ ಕಂಪನಿಗಳು ಟಾಟಾ ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ನಿಕೋಲಸ್ ಪಿರಮಲ್ ರ್ಯಾಂಬ್ಯಾಕ್ಸಿ ಲಬೊರೆಟೊರೀಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಮೆಡಿಕೋಮ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್ ಡಾ.ರೆಡ್ಡೀಸ್ ಲ್ಯಾಬ್ಸ್ ಸಿಪ್ಲಾ ಅಪ್ಪೋಲೋ ಹೋಸ್ಪಿಟಲ್ಸ್ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಕಂಪನಿಗಳು ಎಮ್.ಟಿ.ಎನ್.ಎಲ್ ಟಾಟಾ ಇಂಡಿಕೊಂ ರಿಲಯಂಸ್ ಇನ್ಫೊಕೊಂ ವಿ.ಎಸ್.ಎನ್.ಎಲ್ ಸ್ಪೈಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಕೇಬಲ್ಸ್ ಭಾರ್ತಿ ಟೆಲಿಕೊಂ ಭಾರ್ತಿ ಟೆಲಿ-ವೆಂಚರ್ಸ್ ಪಾನೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು ಯು.ಬಿ.ಗ್ರೂಪ್ ಮನೋರಂಜನೆ ಕಂಪನಿಗಳು ಝೀ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಸ್ಟಾರ್ ಇಂಡಿಯ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಮೋದಿ ಗ್ರೂಪ್ ಸಹಾರ ಇಂಡಿಯ ಪರಿವಾರ್ ಬಾಲಾಜಿ ಟೆಲಿಫಿಲ್ಮ್ಸ್ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕ್ವೆಸ್ಟ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ತಾಲಿಸ್ಮ ಟಾಟಾ ಕಂಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಪತ್ನಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಪೋಲಾರಿಸ್ ರ್ಯಾಂಕೊ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ವಿಪ್ರೊ ಸತ್ಯಂ ಸ್ಯಾಕ್ಸೊಫ್ಟ್ ಸುನಾಮಿ ಸೊಫ್ಟ್ವೇರ್ ಇಂಫೋಲಿಂಕ್ ಟೆಕ್ನೋಲಜಿಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ಸ್ ಲೋಹದ ಕಂಪನಿಗಳು ಒ.ಎನ್.ಜಿ.ಸಿ ಎಸ್.ಎ.ಇ.ಎಲ್ ರಿಲಯಂಸ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಟಾಟಾ ಸ್ಟೀಲ್ ಜಿಂದಾಲ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಒಇಲ್ ಕೋರ್ಪೊರೇಷನ್ ಐ.ಬಿ.ಪಿ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪ್ಲ್ಯಾಟಿನಮ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಕೊಪ್ಪರ್ ಹಿಂಡಾಲ್ಕೊ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಜಿ.ಎ.ಐ.ಎಲ್ ಇ.ಐ.ಎಲ್ ಭಾರತ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ವಾಹನ ಕಂಪನಿಗಳು ಎಮ್.ಅರ್.ಎಫ್ ಟಾಟಾ ಮೋಟೊರ್ಸ್ ಟಿ.ವಿ.ಎಸ್. ಸುಝುಕಿ ಪ್ಯಾರಮೌಂಟ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಸ್ವರಾಜ್ ಮಾಝ್ದ ಸಿಂಟೆಲ್ ಮಹಿಂದ್ರ ಎಂಡ್ ಮಹಿಂದ್ರ ಮಾರುತಿ ಉದ್ಯೋಗ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಫಿಶರ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಜೆಟ್ ಏರ್ವೇಸ್ ಇಂಡಿಗೋ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಮೋಟರ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಏರೋನೊಟಿಕ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಐಕರ್ ಮೋಟರ್ಸ್ ಬಿ.ಹೆಚ್.ಇ.ಎಲ್ ಏರ್ ಸಹಾರ ಏರ್ ಇಂಡಿಯ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್ ಏರ್ ಇಂಡಿಯ ವಿತ್ತ ಕಂಪನಿಗಳು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಯುನಿಅನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ ವೈಸ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಫ್ ಇಂಡಿಯ ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಐ.ಸಿ.ಐ.ಸಿ.ಐ ಹೆಚ್.ಡಿ.ಎಫ್.ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ಯನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಕಂಪನಿಗಳು ವಿಡಿಯೋಕೋನ್ ಇಲೆಕ್ಟ್ರೋನಿಕ್ಸ್ ಬಿ.ಪಿ.ಎಲ್ ಗ್ರೂಪ್ ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಎನ್.ಟಿ.ಪಿ.ಸಿ ಟೈಟನ್ ಪೆಟ್ರೋನೆಟ್ ಎಲ್.ಎನ್.ಜಿ. ರೇಮಂಡ್ ಟೆಕ್ಸ್ಟೈಲ್ಸ್ ನಿರ್ಮಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಎಲ್ ಅಂಡ್ ಟಿ ಇಂಡಿಯಟೈಮ್ಸ್ ಗ್ರೂಪ್ ಐ.ಟಿ.ಸಿ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ರೇಡಿಯೇಟರ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪೆಂಸಿಲ್ಸ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪೇಪರ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಲಿವರ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಬುಕ್ ಏಜನ್ಸಿ ಗೋದ್ರೆಜ್ ದಾಬರ್ ಇಂಡಿಯ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಬೊಂಬೆಬಿಝ್ ಇಂಡಿಯ ಬೊಂಬೆ ಡೈಂಗ್ ಬಿರ್ಲಾ ಕೊರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬಯೇಕೊನ್ ಅರವಿಂದ್ ಮಿಲ್ಸ್ ಆರ್ಚೀಸ್ ಆದಿತ್ಯ ಬಿರ್ಲಾ ಗ್ರೂಪ್ ಭಾರತೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು ಭಾರತದ ಅರ್ಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಉದ್ಯಮ

2936

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%81%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%A1%E0%B3%81%E0%B2%AE%E0%B2%B2%E0%B3%86

ಕುರುಡುಮಲೆ

ಕುರುಡುಮಲೆ ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಊರು. ಮುಳಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಅಂದಾಜು ೭ ಕಿ. ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಊರು, ಚೋಳ ರಾಜನ ಕಾಲದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯುಳ್ಳ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಮನೆಯಾಗಿದೆ. ಊರಿನಲ್ಲಿರುವ ಗಣಪನ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬಹಳ ಪ್ರಖ್ಯಾತ. ಇಲ್ಲಿಯ ೧೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ, ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿರುವ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿನಾಯಕನ ಮೂರ್ತಿ ದಿನನಿತ್ಯ ದೂರ ದೂರದಿಂದ ಉತ್ಸಾಹಿಗಳನ್ನು, ಭಕ್ತರನ್ನು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆತರುತ್ತದೆ. ವಿನಾಯಕನ ಮೂರ್ತಿ ರಾಮಾಯಣದ ಕಾಲದ್ದೆಂದು ಸ್ಥಳೀಯರ ನಂಬಿಕೆ. ಇದೇ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕುರುಡುಮಲೆ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಚೋಳರ ಕಾಲದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಚೋಳ ರಾಜನು ಸ್ವತಃ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಂಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದನಂತೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಹಲವು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ದೊರೆಗಳ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಮುರಿದು ಹೋದವಂತೆ. ಅಳಿದುಳಿದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ವಿಭಿನ್ನ ಮನಮೋಹಕ ಕಲಾಕೃತಿಗಳಿವೆ. ಕುರುಡುಮಲೆಯ ಹೆಸರು ಮೊದಲು ಕೂಡುಮಲೆ ಎಂದಾಗಿತ್ತೆಂದೂ, ನಂತರ ಜನರಲ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಅದು ಕುರುಡುಮಲೆ ಆಯಿತೆಂದೂ ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ದಂತಕಥೆಗಳು ಕುರುಡು ಮಲೆಯ ಸುತ್ತಲು ಇರುವ ಇನ್ನಿತರ ದಂತಕಥೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ, ಕುರುಡು ಮಲೆ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕೂಡು ಮತ್ತು ಮಲೆ ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಸೇರುವ, ಭೇಟಿಯಾಗುವ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಅರ್ಥ. ಸ್ಥಳೀಯರ ನಂಬಿಕೆಗಳಂತೆ ಈ ಸ್ಥಳವು ದೇವರುಗಳಿಗೆ ಬೇಸರವಾದಾಗ ಅವರು ಕಾಲ ಕಳೆಯುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದು ಬರುವ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಗಣೇಶ ದೇವಾಲಯವು 13.5 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗಣಪತಿ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕುರಿತು ದಂತಕಥೆಗಳಿದ್ದು ಅದರ ಪ್ರಕಾರ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಿಲ್ಪಿಗಳಾದ ಜಕಣಾಚಾರಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗ ಡಕಣಾಚಾರಿ ಇಬ್ಬರು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುರುಡುಮಲೆಯಲ್ಲಿ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವಿದ್ದು, ಅದು ಇಲ್ಲಿನ ಗಣಪತಿ ದೇವಾಲಯಕ್ಕಿಂತ ಹಳೆಯದಾಗಿದೆ. ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಲವು ನಮ್ಮನ್ನು ಚೋಳರ ಆಡಳಿತ ಕಾಲದಷ್ಟರವರೆಗು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಕುರುಡುಮಲೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಅಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 100 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದು, ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪಬಹುದು. ಕೆಳಗಿನ ಲೇಖನಗಳನ್ನೂ ನೋಡಿ ಮುಳಬಾಗಿಲು ನರಸಿಂಹತೀರ್ಥ uttanur ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು

2938

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%B9%20%E0%B2%A4%E0%B3%80%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A5

ನರಸಿಂಹ ತೀರ್ಥ

ನರಸಿಂಹ ತೀರ್ಥ ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುಳಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ - ೪ ದ ಬದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಪ್ರವಾಸೀ ತಾಣ. ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಪಾದರಾಜರು ಐಕ್ಯವಾದ ಬೃಂದಾವನವಿದೆ. ನರಸಿಂಹ ತೀರ್ಥ ಅಲ್ಲಿರುವ ಪುಷ್ಕರಿಣಿಯ ಹೆಸರು. ಈ ಪುಷ್ಕರಿಣಿಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಸದಾಕಾಲ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದಂತೆ. ಶ್ರೀಪಾದರಾಜರು ವಾಸ ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳವಾದ ಈ‌ ಮಠ, ಯೋಗನರಸಿಂಹನ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮಧ್ವ ಮೂರ್ತಿಯಿರುವ ಗುಡಿ, ಹಾಗೂ ಆಂಜನೇಯನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮುಳುಬಾಗಿಲು ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು

2944

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%AE%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಮಮ್ಮಿಗಳು

ಮಮ್ಮಿಗಳು - ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕ್ಷಯಿಸದಂತೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಲ್ಪಟ್ಟ ಮನುಷ್ಯ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿಯ ದೇಹಗಳು. ಯಾವುದೇ ಮನುಷ್ಯ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿಯು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ನಂತರ ಅದರ ದೇಹವು ಕೊಳೆಯಲಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದೇಹವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಣ್ಣಿಗೆ ಸೇರಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮೃತ ದೇಹಗಳನ್ನು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ನಶಿಸಿಹೋಗಲು ಬಿಡದೆ, ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅವು ಕ್ಷಯಿಸಿ ಹೋಗದಂತೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಫ್ಟ್ ಹಾಗೂ ಇತರ ಕೆಲವು ದೇಶಗಳ ಜನರು ರೂಢಿಸಿ ಕೊಂಡಿದ್ದರು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಮೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ದೇಹಗಳು ಮಮ್ಮಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಬಹುಪಾಲು ಮಮ್ಮಿಗಳು ಈಜಿಫ್ಟ್ ದೇಶದ ಪಿರಮಿಡ್ಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಈಜಿಫ್ಟ್‌ನ ಜೊತೆಗೆ, ಅಮೇರಿಕಾ, ಚೀನಾ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಮಮ್ಮಿಗಳು ಸಿಕ್ಕಿದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ. ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಕಾರಣ ಚರಿತ್ರಕಾರರ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಫ್ಟಿನ ಜನತೆ ಸಾವಿನ ನಂತರವೂ ಒಂದು ಜೀವನವಿರುತ್ತದೆ (Life After Death'') ಎಂಬುದಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಮೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಆತನ ಮರಣಾ ನಂತರದ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ತಲುಪಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಮೃತ ದೇಹಗಳನ್ನು ಮಮ್ಮಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರೀತಿ ಮೃತ ದೇಹಗಳನ್ನು ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನಾಗಿಸಲು ಈಜಿಫ್ಟಿಯನ್ನರು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಪುರೋಹಿತರ (ಧಾರ್ಮಿಕ ಗುರುಗಳು) ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಕ್ರಿಯೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಲು ಸುಮಾರು ೭೦ ದಿನಗಳು ಹಿಡಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಈಜಿಫ್ಟಿಯನ್ನರಿಗೆ ಮನುಷ್ಯನ ಬುಧ್ಧಿವಂತಿಕೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಹೃದಯ ಮತ್ತು ಹೃದಯವೇ ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಅಂಗ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಹೃದಯವೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದ ಅಂಗಾಂಗಗಳನ್ನು ಹೊರ ತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಮೆದುಳು ಅಂತಹ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಅಂಗವೇನೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಹಾಗಾಗಿ ಮೃತ ದೇಹದಿಂದ ಮೆದುಳನ್ನು ಮೂಗಿನ ಮೂಲಕ ಮೊದಲು ಹೊರತೆಗೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ನಂತರ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸೀಳು ಮಾಡು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದೆಯ ಭಾಗದ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಭಾಗದ ಅಂಗಗಳನ್ನೆಲ್ಲ (ಹೃದಯವೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು) ತೆಗೆದು ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಹೊರ ತೆಗೆಯಲಾದ ಇತರ ಅಂಗಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಗುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಗಕ್ಕೂ ಒಂದೊಂದು ಪ್ರಾಣಿಯ ಅಕಾರವುಳ್ಳ ಈಜಿಫ್ಟಿಯನ್ ದೇವತೆಯ ಮುಖವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶೇಷ ಭರಣಿಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಭರಣಿಗಳನ್ನು ಕನೋಪಿಕ್ ಭರಣಿಗಳು (canopic jars) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ - ವಾನರ ಮುಖವನ್ನು ಹೋಲುವ ಹಾಪಿ (HAPY) ಎಂಬ ದೇವತೆಯ ಮುಖವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕನೋಪಿಕ್ ಭರಣಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ವಾಸಕೋಶವನ್ನು(Lungs) ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಟ್ಟರೆ, ಮನುಷ್ಯರ ಮುಖವನ್ನು ಹೋಲುವಇಂಸತಿ (IMSETY) ಎಂಬ ದೇವತೆಯ ಮುಖವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭರಣಿಯಲ್ಲಿ ಯಕೃತ್ತನ್ನು (ಪಿತ್ತ ಜನಕಾಂಗ/Liver) ರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದಾದ ಬಳಿಕ, ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ನೀರಿನ ಅಂಶವನ್ನು ತೆಗೆದು ದೇಹವನ್ನು ಒಣಗಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ನ್ಯಾಟ್ರೋನ್ (natron) ಎಂಬ ಲವಣದ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ದೇಹವನ್ನು ಅದ್ದಿ, ನಂತರ ಒಣಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಒಣಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದೇಹಕ್ಕೆ ಕೃತಕ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಂತರ ಲಿನೆನ್ (linen) ಜಾತಿಯ ದಾರರಿಂದ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ದೇಹವನ್ನು ಸುತ್ತಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮೃತ ವ್ಯಕ್ತ್ಯಿಯ ಮರಣಾನಂತರದ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯಾಣದ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೊದಗಬಹುದಾದ ಎಲ್ಲ ಅನಾಹುತಗಳಿಂದ ಕಾಪಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಎಮಲೆಟ್ (amulets) ಗಳೆಂಬ ವಿಶೇಷ ತಾಯತಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಈ ಲೆನಿನ್ ದಾರದ ಪಟ್ಟಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಎಮಲೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಕರಬ್ (scarab) ಎಂಬುದು ಈಜಿಫ್ಟಿಯನ್ನರು ಹೆಚ್ಚಾಗು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದು ಆಭರಣ. ಹೀಗೆ ಸುತ್ತಿದ ಮೇಲೆ ಇಡೀ ದೇಹವನ್ನು ಒಂದು ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ಸುತ್ತಿ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಲಿನೆನ್ ದಾರದಿಂದ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಅವುಗಳಿಗಾಗಿಯೇ ತಯಾರಿಸುವ ವಿಶೇಷವಾದ ಗೋರಿ (ಸಮಾಧಿ) ಗಳಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ ಗುರುಗಳು ನಡೆಸುವ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಇಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಗೋರಿಯಲ್ಲಿ ಮೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಹಲವು ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ, ಒಡವೆಗಳನ್ನೂ, ಆತನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನೂ ಇಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಗೋರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪಿರಮಿಡ್ಡು ಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಮ್ಮಿಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ತುಂಬ ಖರ್ಚಿನದ್ದಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಎಲ್ಲ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೂ ಇದನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ, ಫೆರೆಯೋ''' ಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಫ್ಟಿನ ರಾಜರನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಮನುಷ್ಯರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲವೊಂದು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಸಹಾ ಮಮ್ಮಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಿಟ್ಟ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ. ಮಮ್ಮಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮಮ್ಮಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಅಧ್ಯಯನ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಿಂದಲೇ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿವೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೪೫೦ ರಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿರುವ ಹಿರೊಡಾಟಸ್ (Herodotus) ನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪಿರಮಿಡ್ಡುಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮಮ್ಮಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೊಸ ಹೊಸ ವಿಷಯಗಳು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬರಲು ನೆರವಾಗಿವೆ. ಮಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆತಿರುವುದೂ ಸಹಾ ಮಮ್ಮಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪುರಾತತ್ವ ಅಧ್ಯಯನಕಾರರು ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನವೇ ಕಾರಣ. ನೋಡಿ ಮಮ್ಮಿಕರಣ::ಮಮ್ಮಿಕರಣ ಸ್ಥಳ ಉಲ್ಲೇಖ ಇತಿಹಾಸ ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿ ಸಂಗತಿಗಳು

2945

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A1%E0%B3%8A%E0%B2%B3%E0%B3%8D%E0%B2%B3%E0%B3%81%20%E0%B2%95%E0%B3%81%E0%B2%A3%E0%B2%BF%E0%B2%A4

ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ

ಜನಪದ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಡುಕಲೆ ಎನಿಸಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಪುರುಷರಿಗೆ ಮಿಸಲಾದ ಕಲೆ. ಒಳ್ಳೆಯ ಮೈಕಟ್ಠು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಉಳ್ಳ ಕಲಾವಿದರು ಮಾತ್ರ ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬಲ್ಲರು. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುಪಾಲು ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಡೊಳ್ಳೂ ಕುಣಿತ ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ನೃತ್ಯ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ- ಒಂದು ಜನಪದ ಹಾಗೂ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆ, ನೃತ್ಯ. ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಣಿಯುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಎಂಬ ಹೆಸರು. ಡೊಳ್ಳಿನ ಇತಿಹಾಸ ಮೂಲತಃ ಕುರುಬ ಜನಾಂಗದ ವಾದ್ಯವಾಗಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಹಳ್ಳಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಸಮರಸವಾಗಿ ಬೆರೆತುಕೊಂಡಿದೆ. ಡೊಳ್ಳಿನ ಉತ್ಪತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವು ಕಥೆಗಳು ರೂಡಿಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಭಕ್ತಿ ಗೌರವಗಳು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಡೊಳ್ಳಿನ ಉತ್ಪತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಪೌರಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರ ಕತೆ ಹಿಗೀದೇ ಕಥೆ ಒಂದು ಡೊಳ್ಳು ಸುರನೆಂಬ ರಕ್ಕಸ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಪರಶಿವನನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸಿ ಪರಶಿವನು ತನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೆ ನೆಲೆಸಬೇಕೆಂದು ವರಪಡೆದ. ಅದರಂತೆ ಶಿವನು ಗಂಗೆ, ಗೌರಿಯನ್ನು ಆತ ತೊರೆದು ರಕ್ಕಸನ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಸೇರಿದ. ಶಿವನಿಲ್ಲದ ಕೈಲಾಸ ಕಳೆಗುಂದಿತು. ದುಃಖಿತರಾದ ಶಿವಗಣಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೊರೆಹೊಕ್ಕರು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರಹಸ್ಯ ನಿರ್ದೇಶನದಂತೆ ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಗಳು (ಕಾಮ, ಕ್ರೊದ, ಮೋಹ, ಮದ, ಮಾತ್ಸರ್ಯಗಳು ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಯ ಪ್ರತೀಕ) ಸೇರುವುದು. ಶಿವನು ಕೋಪದಿಂದ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದರೆ ಪ್ರಳಯವೆ ಉಂಟಾಗುವುದೆಂದು ಅರಿತ ವಿಷ್ಣು ಡೊಳ್ಳಾಸುರನ ಹೊಟ್ಟಯನ್ನೆ ವಾದ್ಯವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅವನ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಲು ಆರಂಬಿಸಿದ. ಶಿವನು ಆ ವಾದ್ಯದ ದನಿಗೆ ಮಾರು ಹೋಗಿ ಲಾಸ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ. ಈ ವೇಳೆಗೆ ತೊಡೆಯ ಗೌರಿ, ಜೆಡೆಯ ಗಂಗೆಯರು ಬಂದು ಶಿವನನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಶಿವ ಸುಪ್ರಿತನಾದ! ಮುಂದೆ ಡೊಳ್ಳು ಶಿವಸ್ತುತಿಯ ವಿಶೇಷ ವಾದ್ಯವಾಯಿತು. ತಲತಲಾಂತರದಿಂದ ದೈವ ಆರಾಧನೆಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಈ ಕಲೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮನರಂಜನೆಯಾ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಾಂಸ್ಕ್ರತಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕಲೆಯಾಗಿದೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಪರಿಣಿತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವವರೆಂದರೆ ಕುರುಬ ಜನಾಂಗ. ಬಿಡುವು ದೊರೆತಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅದರ ಅಭ್ಯಾಸ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಟ್ಟುಕಟ್ಟಳೆಯಿಲ್ಲ. ಅದರೆ ಡೊಳ್ಳು ಹೊತ್ತು ಕುಣಿಯುವ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಡೊಳ್ಳು ತಯಾರಿ ಈ ಬೇಟೆಗೆ ಕಲಾವಿದರ ವೇಷ ಭೊಷಣಗಳು ಆಕರ್ಷಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಾಟಾಗಿ ಕಲೆಗೆ ಮೆರಗುಕೊಟ್ಟದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಮರ ಮತ್ತು ಚರ್ಮದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಕಾರದ ವಾದ್ಯವನ್ನು ಡೊಳ್ಳು ಎನ್ನಬಹುದು. ತಾಳೆ ಅಥವಾ ಹಗುರವಾದ ಮರದಿಂದ ಎರಡುವರೆ ಇಂದ ಮೂರುವರೆ ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಹಾಗೂ ಎರಡು ಅಡಿ ವ್ಯಾಸವಿರುವ ಪಿಪಾಯಿ ಆಕಾರದ ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಸಿದ್ದಪಡಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ಎಡಬಾಗಕ್ಕೆ ಆಡಿನ ಚರ್ಮವನ್ನು ಬಲಬಾಕ್ಕೆ ಕುರಿಯ ಚರ್ಮವನ್ನು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಬಿಗಿಯುತ್ತಾರೆ. ಬಳಿಕ ಡೊಳ್ಳುನ್ನು ಬಡಿಯಲು ಬಳಸುವುದು ಸುಮಾರು ಒಂದುವರೆ ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಬಿದಿರು ಕೋಲು. ಇದಕ್ಕೆ 'ಗಣಿ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಡೊಳ್ಳು ಬೀರೇಶ್ವರ ದೇವರಿಗೆ ಅತಿ ಪ್ರಿಯವಾದ ವಾದ್ಯ. ಎಲ್ಲ ಬೀರೇಶ್ವರ ದೇವರ ಗುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಕುರುಬ ಗೌಡ ಜನಾಂಗದ ಜನರು ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬೀರೇಶ್ವರ ದೇವರನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕುಣಿತದ ಜೊತೆ ಹಾಲುಮತ ಕುರುಬ ಪುರಾಣವನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಮಾಡಲು ತುಂಬಾ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯ ಬೇಕು, ತಮ್ಮ ಯುದ್ಧ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಕುರುಬರು ಬಾವಿಸುತಾರೆ, ಕುರುಬರು ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕರು, ನಾಯಕರು ಆಗಿದ್ದರೆಂದು ಈ ನೃತ್ಯ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಕುರುಬ ವಂಶಸ್ಥರು ಪಾರಂಪರಿಕವಾಗಿ ಈ ನೃತ್ಯವನ್ನು ತಲತಲಾಂತರದಿಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದವರು. ಜನಪದದಲ್ಲೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡ ಈ ಕಲೆಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಲು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಸರಾ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ, ವಸಂತಹಬ್ಬ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಇತರೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನೂ ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಇರುತ್ತದೆ. ಡೊಳ್ಳಿನ ಬಾರಿಸುವ ನಿಯಮ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತದ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಜನರಿರುತ್ತಾರೆ ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಇಷ್ಟೆ ಜನರಿರಬೇಕು ಎಂಬ ನಿಯಮವಿಲ್ಲ. ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ತಾಳ, ತಪ್ಪಡಿ, ಕಹಳೆ, ಜಾಗಟೆ, ಕೊಳಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಪದ ಹೇಳಿಕೊಂಡು ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪದಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಕೈಪಟ್ಟು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವಾಗ ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕೊಲಿರುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಕೊಲಿನಿಂದ ಬಾರಿಸಿದರೆ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೆಟ್ಟು ಕೊಡಬೇಕು. ಬಲಗೈ ಗುಣಿಯ ಬಡಿತ ಬ್ರಹ್ಮದೊಡ್ ಎಂದು ಸಪ್ಪಲ ಮಾಡಿದರೆ ಎಡಗೈ ಪೆಟ್ಟು ಡೌಂವ ಎಂದು ನಾದ ಹಬ್ಬಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಅದು ಬ್ರಹ್ಮ ದೊಡ್ಡಂವ ಎಂದು ಶದ್ದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ನಿಂತು ಸಜ್ಜುಗೊಂಡ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಡೊಳ್ಳು ಭಾರಿಸಲು ತೊಡಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸುತ್ತಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಿಮ್ಮಳವೂ ಜೊತೆಗೂಡುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮೇಣ ಗತ್ತು ಹೋದಂತೆ ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಶಕ್ತಿ ಮೀರಿ ಕೇಳುವವರ ಕಿವಿ ಗಡಗುಟ್ಟುವಂತೆ ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಗತ್ತು ಶಿಖರವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದ ಬಳಿಕ ನಿಲ್ಲಿಸಿದಂತ್ತಾಗಿ, ಮತ್ತೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬೆರೋಂದು ಪ್ರಕಾರದ ಬಡಿತ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ದಿಲ್ಗಿಗೆ ಹೋದರೂ ಡೊಳ್ಳಿಗೆ ಒಂದೆ ಪೇಟ್ಟು ಎಂಬ ಗಾದೆಯಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಬಾರಿಸುವ ವಿಧಾನ ಎಲ್ಲಾ ಗತ್ತುಗಳಲ್ಲಿಯು ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಾರಿಸುವಿಕೆ ಹೊಡೆತಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಜೊಡಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಗುಣಿ ಎಂದರೆ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ಒಂದು ಕೊಲು ಬಲಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪೆಟ್ಟು ಎಡಕ್ಕೆ. ಇದೇ ಕ್ರಮೇಣ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೊಗುತ್ತದೆ. ಏಳು ಗುಣಿ ಪೆಟ್ಟು ಮಾತ್ರ ಬಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕಾರಣ ಅವರ ದೃಶ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಏಳು ಅಶುಬ ಸಂಖ್ಯೆ!ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹೆಚ್ಚು ಗುಣಿಯನ್ನು ಬಾರಿಸುವಾಗ ಜೊಡಿ ಕಲಾವಿದರು ಎದುರು ಬದುರು ಬಂದು ನಿಂತುಕೊಂಡು ಬಲಗಾಲು ಮುಂದಿಟ್ಟು ಬಾಗಿ ಪೈಪೊಟಿಯಿಂದ ಗತ್ತು ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಕಲಾವಿದರ ಭಂಗಿ, ಬಾರಿಸುವ ಗತ್ತುಗಾರಿಕೆ ನೋಡಲು ರಂಜನಿಯ. ಕೊಲಿನ ಪೆಟ್ಟು ಏರಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಮುಂದುವರಿದು ಮುಕ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಲಬುರಗಿ (ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ) ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆಗೆ ಪಾವುದಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕುರುಬರು ಮೈಗೆ ಕಂಬಳಿ ಸುತ್ತಿ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವೀರಗಾರನೊಬ್ಬ ಕಾವಿ ಉಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ. ಈತ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಿಗೆ ತಾಳ ನುಡಿಸುತ್ತಾ ಹಾಡು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಈತ ಮೆಳಕ್ಕೆ ಸೂತ್ರದಾರನಿದ್ದಂತೆ. ಕಾಲಿನ ಗೆಜ್ಜೆಯ ಸದ್ದು ಕೂಡ ಗುತ್ತಿಗೆ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾಗುತ್ತದೆ. 7 ಕಲಾವಿದರ ಭಂಗಿ, ಬಾರಿಸುವ ಗತ್ತುಗಾರಿಕೆ ನೋಡಲು ರಂಜನಿಯ. ಕೊಲಿನ ಪೆಟ್ಟು ಏರಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಮುಂದುವರಿದು ಮುಕ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಲಬುರಗಿ (ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ) ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆಗೆ ಪಾವುದಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕುರುಬರು ಮೈಗೆ ಕಂಬಳಿ ಸುತ್ತಿ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವೀರಗಾರನೊಬ್ಬ ಕಾವಿ ಉಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ. ಈತ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಿಗೆ ತಾಳ ನುಡಿಸುತ್ತಾ ಹಾಡು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಈತ ಮೆಳಕ್ಕೆ ಸೂತ್ರದಾರನಿದ್ದಂತೆ. ಕಾಲಿನ ಗೆಜ್ಜೆಯ ಸದ್ದು ಕೂಡ ಗುತ್ತಿಗೆ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಡೊಳ್ಳಿನ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಕುಳಿತು ಭಾರಿಸುವುದು: ಇದನ್ನು ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೂತು ಪೌಲಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕುಕ್ಕರ ಗಾಲಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಡೊಳ್ಳು ಬರಿಸುತ್ತಾ ಕುಪ್ಪಳಿಸುವುದು. ಇದು ನಿಧಾನವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಲಾಗ ಹಾಕುವುದು: ಇದನ್ನು ತಂಡದ ಒಂದೆರಡು ಮಂದಿ ಮಾತ್ರ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವಾಗಲೇ ಗತ್ತಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಲಾಗ ಹಾಕುವುದು, ಮತ್ತೆ ನೇರ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬಂದು ಗತ್ತು ತಪ್ಪದೆ ಪೆಟ್ಟು ಹಾಕುವುದು. ಹಾರಿ ಬಾರಿಸುವುದು: ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವಾಗಲೆ ಎರಡು ಅಥವಾ ಮೂರು ಅಡಿ ಮೇಲೆ ಹಾರಿ ಕುಣಿಯುವುದು. ಮಂಡಿ ಬಡಿತ: ಜೊಡಿ ಕಲಾವಿದರು ಎಡಗಾಲು ಮಂಡಿಯನ್ನು ನೇಲಕ್ಕೆ ಒತ್ತಿ ಬಲಗಾಲನ್ನು ಊರಿಕೊಂಡು ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವುದು. ಮರಗಾಲು ಬಡಿತ: ಸುಮಾರು ಒಂದರಿಂದ ಎರಡು ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮರಗಾಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಬಾರಿಸುವುದು. ಗಾಡಿ ಚಕ್ರದ ಬಡಿತ: ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಚ್ಚಿನ ಮೇಲೆ ಎತ್ತಿನ ಗಾಡಿಯ ಚಕ್ರವನ್ನಿಟ್ಟು ಅದರ ಮೇಲೆ ನಿಂತುಕೊಂಡು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ತುಂಬಿದ ಕೊಡವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುವುದು. ಇದೊಂದು ವಿಶೇಷ ಪ್ರಕಾರವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಬಾಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಿದ ಕೊಡ ಕಚ್ಚಿಕೊಂಡು ನೀರು ಚಲ್ಲದಂತೆ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸುತ್ತ ಕುಣಿಯುವುದು. ಈ ರೀತಿ ಬಾರಿಸುವುದು ತುಂಬಾ ವಿರಳ. ಇತರೆ ಪ್ರಕಾರಗಳು: ಕಲಾವಿದನ ಹಿಂಭಾಗ ಹಾಗೂ ಮುಂಭಾಗಗಳಿಗೆ ಒಂದೊಂದು ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಅ ಡೊಳ್ಳಿನ ಮೇಲೆ ಚಿಕ್ಕ ಬಾಲಕರನ್ನು ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡು ಎರಡು ಡೊಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಬಾರಿಸುವುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಒಂದ್ಹೆಜ್ಜೆ ಕುಣಿತ, ಎರಡ್ಡೆಜ್ಜೆ ಕುಣಿತ, ಮಂಡಲ ಕುಣಿತ, ಜೋಡು ಕುಣಿತ ಮುಂತಾದ ಗತ್ತುಗಳಿವೆ. ಜೊಡುಪಾಯಿಲಿ ಎಂದರೆ ಎದುರು ಬದುರು ಕುಳಿತುಕೊಂಡು ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಡೊಳ್ಳು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಹಿಂಬಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಿರುವ ಕೊಬ್ಬರಿಯನ್ನೊ ಅಥವಾ ರೂಪಾಯಿ ನೋಟನ್ನೊ ಬಾಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆಯುವುದು. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಾಕರವೆಂದರೆ ಲವಳ ಹಾಕುವುದು. ಕೆಲವು ಕಡೆ ಇದನ್ನು ಜಡೆ ಹೆಣೆಯುವುದು ಎಂದು ಕರೆಯತ್ತಾರೆ. ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಹಲಗೆಯ ಮೇಲುಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೊಂಡಿಯನ್ನು ಲಗತ್ತಿಸಿ ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಎಂಟ ರಿಂದ ಹತ್ತು ರಂಧ್ರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅದಕ್ಕೆ ನೂಲಿನ ಸಣ್ಣ ಹಗ್ಗಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಇಳಿಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಎಂಟು ಹತ್ತು ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿರುವ ಬಿದಿರು ಬೊಂಬಿಗೆ ಈ ಕೊಂಡಿಯನ್ನು ಹುರಿಯಿಂದ ಭದ್ರವಾಗಿ ಬಿಗಿಯುತ್ತಾರೆ. ಡೊಳ್ಳು ಬಡಿಯುವವರು ಒಬ್ಬೊಬರು ತಮ್ಮ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಹಿಡಿದು, ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಡೊಳ್ಳನ್ನು ಬಾರಿಸುತ್ತಾರೆ ಎದುರು-ಬದುರು, ಅಕ್ಕ-ಪಕ್ಕ, ವೃತ್ತಾಕರವಾಗಿ ಹೀಗೆ ಒಂದು ಕಮ್ರದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾಯಕ ನಿಂತು ಪದ ಹಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕಲಾವಿದರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸುತ್ತಿದಾಗ ಹಗ್ಗಗಳು ಜಡೆಯಂತೆ ಹೆಣೆದುಕೊಳುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಹಿಮ್ಮುಕ ಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಬಿಡಿಸಿಕೊಳುತ್ತಾ ಹೊಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಕುಣಿತವಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಾಹಿತ್ಯವೂ ಇದೆ. ತಂಡದ ನಾಯಕ ತಾಳ ಬಡಿಯುತ್ತಾ ಪದ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟರೆ ಉಳಿದವರು ಧ್ವನಿ ಗೂಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಡೊಳ್ಳಿನ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಇದು ಶಕ್ತಿ-ಯುಕ್ತಿ ಎರಡನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬೆಳೆದು ಬಂದಿರುವ ವಿಶೇಷ ಕಲೆ ಎಂಬುದು ಸ್ವಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಡೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಡೊಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಸೊಂಟಕ್ಕೆ ಬಿಗಿದು ನಿಂತು ಗುಂಪಿನ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಶನದಲ್ಲೆ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಕಲೆಯ ಭವ್ಯತೆಯ ಕಲ್ಪನೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಪೆಟ್ಟುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬಡಿತ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದಾಗ ಡೊಳ್ಳಿನ ನಾದ ಮುಗಿಲೇರುತ್ತದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಡೊಳ್ಳಿನ ಗತ್ತು ಎಂಬ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದೆರೆ ಮುಕ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹಿಡಿದ್ದಾಂಗ್ ಬಟ್ಟಂಗ್ ಎಂಬಂತೆ ಕೆಳುವ ಪೆಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತಾ ಡುಬ್ಬದ್ಹರಿ ಡುಬ್ಬದ್ದುರಿ ಎಂದು ತಿರ್ಮಾನ ಹೇಳುವಂತೆ ಗತ್ತನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಡೊಳ್ಳಿನ ಹಾಡು ಡೊಳ್ಳಿನ ಹಾಡು ಎಂದರೆ ಕುರುಬರ ಹಾಡುಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೀರದೇವರ ವರ್ಣನೆ ಮತ್ತು ಆತನ ಭಕ್ತಿಯ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ಇರುವ ಹಾಡುಗಳೆ ಹೆಚ್ಚು ಬಹುತರವಾಗಿ ಡೊಳ್ಳಿನ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಲುಮತ ಪುರಣ, ಅನಸೂಯ ಪದ, ಮಾರ್ಕಾಂಡೇಯ ಚರಿತ್ರೆ, ನಿಂಬೆಕ್ಕಿನ ಪದ, ಪಡವರ ಪದ, ಡೊಳ್ಳು ಮರದ ಪದ, ಬಸವಣ್ಣನ ಚರಿತ್ರೆ, ಬೀಮಾರ್ಜುನರ ಗರ್ವಭಂಗ, ಬೀರಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಪದ, ಜಂಗುಮನ ಪದ, ಸತ್ಯವಾನ ಸಾವಿತ್ರಿ, ಭಕ್ತ ಕುಂಬಾರ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಕಳ್ಯಾಣ-ರೂಪ ಬ್ಲಾಗ್ ಸ್ಪಾಟ್ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಜಾನಪದ ಎಸ್.ಡಿ.ಎಂ. ಉಜಿರೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಲೇಖನಗಳು

2956

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%B3%E0%B2%BF%E0%B2%A6%E0%B2%BE%E0%B2%B8

ಕಾಳಿದಾಸ

ಕಾಳಿದಾಸನು ಭಾರತ ದೇಶದ ಒಬ್ಬ ಮಹಾಕವಿ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನೂ, ನಾಟಕಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. "ಕವಿಕುಲಗುರು" ಎಂದು ಪ್ರಖ್ಯಾತನಾದವನು. ಇವನು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಶ್ರೇಷ್ಠಕವಿ ಅಶ್ವಘೋಷನ ನಂತರ ಸಾಹಿತ್ಯವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಪಡೆದವನು. ಕಾಳಿದಾಸನ ಸ್ಥಳ/ಕಾಲದ ಪರಿಚಯ ಗಮನಿಸಿ : ಕಾಳಿದಾಸರಿಗೆ ಭಾರತದ ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರ್ ಎಂಬ ಅಭಿದಾನವೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರ ಕಾಲ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೬ ೧೫೬೪, ಹಾಗೂ ಕಾಳಿದಾಸರ ಕಾಲ ೫ ನೇ ಶತಮಾನ. ಕಾಳಿದಾಸರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಶೇಕ್ಸ್‌ ಪಿಯರಿಗಿಂತ ಎಷ್ಟೋ ಶತಮಾನ ಹಳೆಯದು. ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಕಾಳಿದಾಸರೆಂದು ಕರೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಈತನ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಕಾಲದ ಬಗ್ಗೆ ಖಚಿತವಾದ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ. ಬಹಳ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಅನೇಕ ದಂತಕತೆಗಳೂ ಇವೆ. ಈ ದಂತ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಮೂರನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಮೊದಲನೆಯದು ಇವನು ಕುರುಬನಾಗಿದ್ದು ಕಾಳಿಕಾದೇವಿಯ ವರದಿಂದ ವರಕವಿಯಾದನೆಂದು, ರಾಜಕುಮಾರಿಯೊಬ್ಬಳು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಆಸ್ಥಾನದ ಮಂತ್ರಿಯೊಬ್ಬನ ಕುಟಿಲತೆಯಿಂದ ಈ ಅವಿದ್ಯಾವಂತ ಕುರುಬನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದು, ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿ ತಿಳಿದ ಬಳಿಕ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಕಾಳಿಯ ನಾಮಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಹೇಳಿ, ಅವನೊಡನೆ ತಾನೂ ಕಾದು ಕುಳಿತಳಂತೆ. ಕಾಳಿದಾಸ ಅದರಂತೆ ಮಾಡಿದವನು ಬೆಳಗಾಗುವಾಗ ವಿದ್ವಾಂಸನಾಗಿ ಶ್ರೇಷ್ಠಕವಿಯಾದನೆಂದರೆ ನಂಬಲಾಗದು. ಅವನ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವರಿಗೆ ಅವನು ವೇದ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ಪುರಾಣ, ಮೊದಲಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತನಾಗಿದ್ದದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅವನ ಕಾವ್ಯಗಳಿಂದ ಕವಿತೆ ಬೆಳೆದ ಹಂತಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ‘ಕಾಳಿದಾಸ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೇಲೆ ಹುಟ್ಟಿದ ಈ ಕತೆ ನಂಬಲು ಅರ್ಹವಲ್ಲ. ಎರಡನೆಯದು ಈತನು ಧಾರಾಪುರದ ಅರಸ ಭೋಜರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದು, ರಾಜನ ಅಂತರಂಗದ ಗೆಳೆಯನಾಗಿ, ಅವನ ಅನೇಕ ಕಠಿಣ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ಧಾರಾಪುರದ ಭೋಜರಾಜನು ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದವನು. ಕಾಳಿದಾಸನು ಅವನಿಗಿಂತಲೂ ಐದಾರು ಶತಮಾನಗಳಿಗೆ ಮೊದಲಿದ್ದವನು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಕತೆಯೂ ಅಸತ್ಯವೇ !. ಮೂರನೆಯದು ಕುಮಾರಗುಪ್ತನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸನು ಲಂಕಾದ್ವೀಪಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ವೇಶ್ಯೆಯೊಬ್ಬಳ ಮೋಸದಿಂದ ವಿಷಪ್ರಾಶನದಿಂದ ಹತನಾದನಂತೆ. ಈ ಕತೆಯು ಅವನ ಶೃಂಗಾರಪ್ರಿಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿರಬಹುದೆಂಬುದು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಕ್ರಿಸ್ತ ಪೂರ್ವ ಒಂದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಯೇ ಈತನು ಇದ್ದನು ಎಂಬುದು ಕೆಲವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾದರೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಈತನು ೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಉಜ್ಜಯಿನಿಯ ರಾಜ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕಾಳಿದಾಸನ ಕುರಿತ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಉಲ್ಲೇಖ ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೬೩೪ರ ಶಿಲಾಲೇಖವೊಂದರಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಐಹೊಳೆಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸ ಮತ್ತು ಭಾರವಿಯರಿಬ್ಬರನ್ನೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿಗಳೆಂದು ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆ ಶ್ಲೋಕ ಹೀಗಿದೆ: "ಯೇನಾಯೋಜಿ ನ ವೇಶ್ಮ, ಸ್ಥಿರಮರ್ಥವಿಧೌ ವಿವೇಕನಾ ಜಿನವೇಶ್ಮ | ಸ ವಿಜಯತಾಂ ರವಿಕೀರ್ತಿಃ ಕವಿತಾಶ್ರಿತಕಾಲಿದಾಸಭಾರವಿಕೀರ್ತಿಃ" || ಬಾಣನ 'ಹರ್ಷಚರಿತ'ದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸನ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಬಾಣನ ಕಾಲವು ಕ್ರಿಸ್ತಶಕದ ಆರನೆಯ ಶತಾಬ್ಧಿಯ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಅಥವಾ ಏಳನೇ ಶತಾಭ್ಧಿಯ ಪೂರ್ವಾರ್ಧವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವುದರಿಂದ ಕಾಳಿದಾಸನು ಇವನಿಗಿಂತ ಮೊದಲಿದ್ದವನೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಕಾಳಿದಾಸನ ಮೇಘದೂತ ಕಾವ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯನ್ನು ಬರೆದ ಮಲ್ಲಿನಾಥನು ಆರನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ನಿಚುಲ ಮತ್ತು ದಿಙ್ನಾಗರು ಕಾಳಿದಾಸನ ಸಮಕಾಲೀನರೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ಮಲ್ಲಿನಾಥನ ಈ ಹೇಳಿಕೆಯ ಕುರಿತು ಬಹಳ ಸಂದೇಹಗಳಿವೆ. ಕಾಳಿದಾಸನು ತಾನು ವಿಕ್ರಮ ರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದವನೆಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ವಿಕ್ರಮ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದ್ದ ಕೆಲವಾರು ರಾಜರಲ್ಲಿ ಯಾರೆಂದು ನಿರ್ಣಯಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವಂತೆ ವಿಕ್ರಮ ಶಕೆಯು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೫೬ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಕಾಳಿದಾಸನು ಉಜ್ಜಯಿನಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಈ ವಿಕ್ರಮನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದರೆ ಅವನು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ಒಂದನೆಯ ಶತಾಬ್ಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದನೆನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ವಿಕ್ರಮಶಕೆಯು ಕೋರೂರಿನ ಮಹಾಯುದ್ಧವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರುವುದಾಗಿ ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೫೪೪ರಲ್ಲಿ ವಿಕ್ರಮನು ಮ್ಲೇಚ್ಛರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ್ದ. ಆ ಸಮಯದ ೬೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ವಿಕ್ರಮಶಕೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆಯೆಂದೂ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ನಿಜವಾದರೆ ಕಾಳಿದಾಸನು ಆರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದನೆಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಇನ್ನೂ ಇವೆಲ್ಲದರ ಬಗ್ಗೆ ಏಕಮತವಿಲ್ಲ. ಬಹಳಷ್ಟು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಇಮ್ಮಡಿ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಅವನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಕುಮಾರಗುಪ್ತನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ನಾಲ್ಕನೇ ಮತ್ತು ಐದನೇ ಶತಮಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸನಿದ್ದನೆಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ(ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೩೫೭ -೪೧೩)ನಿಗೂ ಸ್ಕಂದಗುಪ್ತ(ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೪೫೫-೪೮೦)ನಿಗೂ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನೆಂಬ ಬಿರುದಿತ್ತು. ಕಾಳಿದಾಸನು ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಕಾಳಿದಾಸನ ಕಾಲವು ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೫ನೇ ಮತ್ತು ೬ನೇ ಶತಕಗಳ ನಡುವೆಯಿತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧನ್ವಂತರಿ, ಕ್ಷಪಣಕ, ಅಮರಸಿಂಹ, ಶಂಕು, ವೇತಾಲಭಟ್ಟ, ಘಟಕರ್ಪರ, ಕಾಳಿದಾಸ, ವರಾಹಮಿಹಿರ ಮತ್ತು ವರರುಚಿ ಎಂಬವರು ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನವರತ್ನಗಳೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಜನನ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಕಾಳಿದಾಸನ ಜನನದ ಕುರಿತೂ ಮಾಹಿತಿಗಳಿಲ್ಲ. ಕುರುಬರ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ಕುರಿ ಮೇಯಿಸುತ್ತಾ ಇದ್ದ ಸುಂದರಾಂಗನಾಗಿದ್ದನೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ. ಯಾವ ರೀತಿಯ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನೂ ಕಲಿಯದವನಾಗಿದ್ದು, ಮುಗ್ಧನೂ, ಮೂಢನೂ ಆಗಿದ್ದನಂತೆ. ನೀಚಬುದ್ಧಿಯ ಮಂತ್ರಿಯ ಕುತಂತ್ರಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ರಾಜಕುಮಾರಿಯೊಬ್ಬಳಿಗೆ ಅವನ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಸಿದರಂತೆ. ನಿಜಾಂಶವನ್ನು ತಿಳಿದ ಬಳಿಕ ಅವಳು ಅವನಿಗೆ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಅವ್ಯಾಹತವಾಗಿ ಕಾಳಿಕಾದೇವಿಯ ನಾಮಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುವಂತೆ ಆದೇಶಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಸನ್ನಳಾದ ದೇವಿಯ ವರದಿಂದ ಸಕಲ ವಿದ್ಯಾ ಪಾರಂಗತನಾದನಂತೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕಾಳಿದಾಸನೆಂಬ ಹೆಸರಾಯಿತು ಎಂದೆಲ್ಲಾ ದಂತಕತೆ. ಅವನ ಜನ್ಮ, ಅವಿದ್ಯೆ, ಮೌಢ್ಯ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ನಿಜವಿರಬಹುದು; ಮಂತ್ರಿಯ ಕುತಂತ್ರದಿಂದ ರಾಜಕುಮಾರಿಯೊಡನೆ ಮದುವೆಯೂ ಆಗಿರಬಹುದು. ಕಾಳಿಯ ವರದಿಂದ ಸಕಲವಿದ್ಯಾಪಾರಂಗತನಾದನೆನ್ನುವದಕ್ಕಿಂತ ಬಹುಶಃ ಕೈಹಿಡಿದ ಆ ರಾಜಕುಮಾರಿಯಿಂದಲೇ ಕಲಿತು ವಿದ್ಯಾವಂತನಾಗಿರಬಹುದು ಎನ್ನುವದು ನಂಬುವಂತಹದು. ಹೀಗೆಯೇ ಅವನು ವಿದೇಶೀಯನೆಂದೂ, ಅವನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ, ಭೌಗೋಳಿಕ, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ, ಮೊದಲಾದ ಜ್ಞಾನವೆಲ್ಲ ಗ್ರೀಕ್ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದ ಬಂತೆನ್ನುವ ಕತೆಯೂ ಇದೆ; ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವ ರೀತಿಯ ಆಧಾರವೂ ಎಲ್ಲೂ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಕಾಳಿದಾಸನ ಕೃತಿಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹೋತ್ತಮನೆಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆದವರಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲನೆಯವನು ಅಶ್ವಘೋಷ. ಇವನ ಕಾಲದ ಸುಮಾರು ಮೂರು ಶತಮಾನಗಳ ನಂತರ ಬಂದನೆನ್ನಲಾದ ಕಾಳಿದಾಸನ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇವನ ಪ್ರಭಾವವು ಗಾಢವಾಗಿ ಬೀರಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಗಣಿತ ಸಾಹಿತ್ಯರಚನೆಗಳನ್ನು ಕಾಳಿದಾಸನ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವದು ಗೋಚರವಾದರೂ, ಕಾರಣಾಂತರಗಳಿಂದ ಹಲವು ಅನಾಮಧೇಯ ಕೃತಿಕಾರರ ಹಾಗೂ ಅವನ ಹೆಸರನ್ನೇ ಹೋಲುವವರ ರಚನೆಗಳವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಏಳು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅವನಿಂದ ರಚಿತವಾದವೆಂದು ತೀರ್ಮಾನವಾಗಿದೆ. ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ರಘುವಂಶಮಂ ಕುಮಾರಸಂಭವಮಂ ಖಂಡಕಾವ್ಯಗಳು ಮೇಘದೂತಮ್ ಋತುಸಂಹಾರಮ್ ನಾಟಕಗಳು ಅಭಿಜ್ಞಾನ ಶಾಕುಂತಲಮ್ ಮಾಲವಿಕಾಗ್ನಿಮಿತ್ರಮ್ ವಿಕ್ರಮೋರ್ವಶೀಯಮ್ ಕಾಳಿದಾಸನ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ‘ಋತು ಸಂಹಾರ’ವು ಅವನ ಮೊದಲ ರಚನೆಯೆಂದೂ, ‘ಅಭಿಜ್ಞಾನ ಶಾಕುಂತಲ’ವು ಕೊನೆಯ ಕೃತಿಯೆಂದೂ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಯೌವನದಲ್ಲಿ ಕಾಲಿಡುತ್ತಿರುವ ಬಿಸಿರಕ್ತದ ಕವಿಯು ವಿವಿಧ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಚೆಲುವಿಗೆ ಮನಸೋತು, ಅದನ್ನು ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೆರೆ ಹಿಡಿದಿರುವುದು ಸಹಜವೇ ಆಗಿದೆ. ಈ ಖಂಡಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದ ತರುಣದಲ್ಲೇ ಕವಿಗೆ ಆಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕರೆ ಬಂದು ಅವನು ‘ಮಾಲವಿಕಾಗ್ನಿಮಿತ್ರ’ವನ್ನು ರಚಿಸಿರಬೇಕು. ಈ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕವಿಯು ತನ್ನ ಕವಿತಾಮಾರ್ಗವನ್ನು ಕಂಡು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನ ರಾಯಭಾರಿಯಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣದ ಕುಂತಲ ದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಾಗ, ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮೆಯ ವಿರಹವನ್ನು ಯಕ್ಷನ ವಿರಹವೆಂದು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿಸಿದ ಭಾವಗೀತೆಯೇ ‘ಮೇಘದೂತ’. ಯಕ್ಷನ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಹೊತ್ತ ಮೇಘವು ದಕ್ಷಿಣದಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಮೇಘದೂತವು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ದೂತಕಾವ್ಯವೆಂದೂ, ಸಂದೇಶಕಾವ್ಯವೆಂದೂ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ. ಕವಿಯ ನಡುವಯಸ್ಸಿನ ಕೃತಿ ‘ಕುಮಾರಸಂಭವ’. ತನ್ನ ಪೋಷಕ ರಾಜನಿಗೆ ಮಗ ಹುಟ್ಟಿದ ನೆನಪಿಗೆ ಇದರ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ತನ್ನ ಅರಸನ ಕೀರ್ತಿ-ಪರಾಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಅವನ್ನು ಉದ್ಘೋಷಿಸಲು ಬರೆದ ನಾಟಕವೇ ‘ವಿಕ್ರಮೋರ್ವಶೀಯ’ ಎಂದೆನ್ನುತ್ತಾರೆ ವಿದ್ವಾಂಸರು. ಇದಾದ ನಂತರ ತುಂಬು ಜೀವನದ ಎರಡು ಪಕ್ವ ಕೃತಿಗಳು ವಿರಚಿತವಾದವು. ಮಾಲವಿಕಾಗ್ನಿಮಿತ್ರನಾಟಕದ ಶ್ಲೋಕ ಮತ್ತು ಅನುವಾದ -ಶ್ಲಿಷ್ಟಾ ಕ್ರಿಯಾ ಕಸ್ಯಚಿದಾತ್ಮಸಂಸ್ಥಾ. ಸಂಕ್ರಾಂತಿರನ್ಯಸ್ಯ ವಿಶೇಷಯುಕ್ತಾ|. ಯಸ್ಯೋಭಯಂ ಸಾಧು ಸ ಶಿಕ್ಷಕಾಣಾಂ ಧುರಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಯಿತವ್ಯ ಏವ |ಕೆಲವರು ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವರು, ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ತಮಗೆ ತಿಳಿದಿರುವುದನ್ನು ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತೆ ತಿಳಿಸುವ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಣಾತರಾಗಿರುವರು. ಯಾರು ಈ ಎರಡೂ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರೋ ಅವರೇ ಶಿಕ್ಷಕಶ್ರೇಷ್ಠ ಒಂದು- ಮಹಾಕಾವ್ಯ ‘ರಘುವಂಶ’. ಮತ್ತೊಂದು ಹಾಗೂ ಕೊನೆಯದೆಂದೆಣಿಸಲಾದ ನಾಟಕ ‘ಅಭಿಜ್ಞಾನ ಶಾಕುಂತಲ’. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲೊಂದು ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇದನ್ನು ಓದಿದ ಜರ್ಮನ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿ ಗೋಏಟೇ ಅತ್ಯಂತ ವಿಮುಗ್ಧನೂ ಪರಮಾನಂದಿತನೂ ಆಗಿದ್ದುದು ಸರ್ವಶ್ರುತ. ಈ ನಾಟಕವು ಪ್ರಪಂಚದ ಅನೇಕ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ನಾಟಕವನ್ನು ಬರೆಯುವ ವೇಳೆಗೆ ಕವಿಗೆ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ವಿದ್ದು, ತನ್ನ ಬದುಕು ಧನ್ಯವಾಯಿತೆಂಬ ಭಾವನೆ ಮೂಡಿದೆ. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ, "ಈ ಭವದಿಂದ ನನಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಲಿ; ಮರುಹುಟ್ಟನು ನನಗೆ ಆ ಮಹೇಶನು ಕರುಣಿಸದಿರಲಿ" ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾ ನಾಟಕವನ್ನು ಕವಿಯು ಮುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕೃತಕೃತ್ಯನಾದವನು ಆಡುವ ಭರತವಾಕ್ಯವಿದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ವಿಮರ್ಶಕರು. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸನ ಕೃತಿಗಳು ಕರ್ಣಾಟಕ ಶಾಕುಂತಲ ನಾಟಕಂ - ಬಸವಪ್ಪಶಾಸ್ತ್ರೀ. ಸಂಪಾದಕ: ಎಚ್ ಎಮ್ ಶಂಕರನಾರಾಯಣರಾವ್. ಶಾರದಾ ಮಂದಿರ, ಮೈಸೂರು. ಮೊದಲ ಮುದ್ರಣ ೧೯೭೩. ಕನ್ನಡ ಅಭಿಜ್ಞಾನ ಶಾಕುಂತಳ - ಎಸ್ ವಿ ಪರಮೇಶ್ವರ ಭಟ್ಟ. ಗೀತಾ ಬುಕ್ ಹೌಸ್, ಮೈಸೂರು. ಮೊದಲ ಮುದ್ರಣ ೧೯೫೮. ಕಾಳಿದಾಸ ಮತ್ತವನ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಕಾಳಿದಾಸನನ್ನು ಕುರಿತು ಅನೇಕ ರಚನೆಗಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿವೆ. ಕೆಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ ಕೆಳಗೆ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಶಾಕುಂತಳ ನಾಟಕ ವಿಮರ್ಶೆ - ಬಿ. ಕೃಷ್ಣಪ್ಪ ಶಾಕುಂತಳ ನಾಟಕದ ವಿಮರ್ಶೆ - ಡಾ ಎಸ್ ವಿ ರಂಗಣ್ಣ. ಶಾರದಾ ಮಂದಿರ, ರಾಮಯ್ಯರ್ ರಸ್ತೆ, ಮೈಸೂರು. ಕಾಳಿದಾಸ ಮಹಾಕವಿ - ಸಿ ಕೆ ವೆಂಕಟರಾಮಯ್ಯ ಕಾಳಿದಾಸ - ಎಮ್ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹಯ್ಯ ಕಾಳಿದಾಸ - ಆದ್ಯ ರಂಗಾಚಾರ್ಯ ಕಾವ್ಯ ಸಮೀಕ್ಷೆ - ತೀ ನಂ ಶ್ರೀಕಂಠಯ್ಯ. ಕಾವ್ಯಾಲಯ, ಜಯನಗರ, ಮೈಸೂರು. ಮಾಲವಿಕಾಗ್ನಿಮಿತ್ರ ನಾಟಕ ವಿಮರ್ಶೆ - ಡಾ ಎಸ್ ವಿ ರಂಗಣ್ಣ. ಶಾರದಾ ಮಂದಿರ, ರಾಮಯ್ಯರ್ ರಸ್ತೆ, ಮೈಸೂರು. ಕಾಳಿದಾಸನ ಐತಿಹ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಉಲ್ಲೇಖ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಕವಿಗಳು

2962

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B2%B0%E0%B2%97%E0%B3%8B%E0%B2%A1%E0%B3%81

ಕಾಸರಗೋಡು

ಕಾಸರಗೋಡು (കാസറഗോഡ്) ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವ ಒಂದು ಜಿಲ್ಲೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಕೆಲವೇ ಮೈಲಿಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಹಾಗೂ ಪುತ್ತೂರಿನಿಂದ 60 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಕೇರಳದ ಗಡಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿದೆ ಕಾಸರಗೋಡು . ಹಾಗಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲೆಯಾದ ಯಕ್ಷಗಾನವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಹಲವು ಮುಖಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಗೋವಿಂದ ಪೈ, ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣ ರೈ ಮುಂತಾದ ಕನ್ನಡದ ಕವಿಗಳು ಕಾಸರಗೋಡಿಗೆ ಸೇರಿದವರು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಂದಿ ಸಂಶೋಧಕರನ್ನು ಕೂಡಾ ಕಾಣಬಹುದು. ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ದಕ್ಷಿಣಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಬಾಚಿ ತಬ್ಬಿಕೊಂಡಂತಿದೆ ಕಾಸರಗೋಡು. ಸುಳ್ಯದಿಂದ ಹರಿದು ಬರುವ ನದಿ ಪಯಸ್ವಿನಿಯು ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಹಾದು ‘ಚಂದ್ರಗಿರಿ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ನದಿಯ ಒಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಕನ್ನಡಿಗರ ಕಾಸರಗೋಡು ತಾಲ್ಲೂಕು, ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಬೆರಳೆಣಿಕೆ ಕನ್ನಡಿಗರ ಹೊಸದುರ್ಗ. ಬಹುಭಾಷಾ ಭೂಮಿ ಕಾಸರಗೋಡಿನಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ, ತುಳು, ಮಲಯಾಳ, ಅರೆಭಾಷೆ, ಕೊಂಕಣಿ, ಮರಾಠಿ, ಹವ್ಯಕ, ಕೋಟ, ಶಿವಳ್ಳಿ, ಬ್ಯಾರಿ– ಹೀಗೆ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳ ಸೊಗಡು, ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕಂಪು ಹರಡಿದೆ. ನೀರ್ಚಾಲು ಮಹಾಜನ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಮಂಜೇಶ್ವರ ಗೋವಿಂದ ಪೈಯವರ ‘ಗಿಳಿವಿಂಡು’ ಮತ್ತು ಡಾ. ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಜಣ್ಣ ರೈಗಳ ನಿವಾಸ ‘ಕವಿತಾ ಕುಟೀರ’ ಅಮೂಲ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕಾಸರಗೋಡಿನಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ‘ಬೊಂಬೆಯಾಟ’ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವೂ ಇದೆ. ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳಿಗೆ ಸದಾ ಮೈಯೊಡ್ಡುವ ಬೇಕಲಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಬೀಚ್, ಪಾರ್ಕ್, ಉತ್ಖನನದ ಮೂಲಕ ಕಂಡ ಗತವೈಭವದ ಅರಮನೆಯ ಅಡಿಪಾಯ, ಸುತ್ತಲಿನ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಜತೆಯಾಗಿ ಸವಿಯಬಹುದು. ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಾಯಿಪ್ಪಾಡಿ ಅರಮನೆ, ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ, ಆರಿಕ್ಕಾಡಿ ಕೋಟೆಗಳಿಗೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ಇದೆ. ಕಾಸರಗೋಡಿಗೆ ಸಮೀಪದ ಸರೋವರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಅನಂತಪುರ, ಅಲ್ಲಿನ ಮೊಸಳೆ ‘ಬಬಿಯಾ’, ಪಕ್ಕದ ಮುಜುಂಗಾವಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಾಲ ಸರೋವರ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಚುಂಬಕಗಳು. ವಿನಾಯಕನ ದೇವಾಲಯ ಮಧೂರು, ಬೇಳ ಶೋಕಮಾತಾ ಇಗರ್ಜಿಯಲ್ಲಿರುವ ಗುಹೆ, ಮಂಜೇಶ್ವರದ ಜೈನಬಸದಿ, ಕಾಞಂಗಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಆನಂದಾಶ್ರಮ ಮತ್ತು ನಿತ್ಯಾನಂದಾಶ್ರಮಗಳು ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಪರಿಸರದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತಾಣಗಳು. ಪೊಸಡಿಗುಂಪೆ ಮತ್ತು ರಾಣಿಪುರಂ ಚಾರಣಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ ಉನ್ನತ ಬೆಟ್ಟಗಳು. ನೀಲೇಶ್ವರದ ಸನಿಹದಲ್ಲಿರುವ ‘ಹಿನ್ನೀರ ಸರೋವರ’ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮುದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ತೆಂಗು ಕೃಷಿ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತವಾದ ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಕೇಂದ್ರೀಯ ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಬೆಳೆಗಳ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ತಳಿವೈವಿಧ್ಯ, ಒಳಸುರಿಗಳ ಬಗೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಹಾಲಿನ ಸಂಸ್ಕರಣೆಯ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಮಾವುಂಗಾಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ‘ಮಿಲ್ಮಾ ಡೈರಿ’ಯಲ್ಲಿ ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಓಣಂ ಹಬ್ಬದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗುವ ಹೂವಿನ ರಂಗವಲ್ಲಿಗಳು, ಮುಸ್ಲಿಂ ಕಲಾಪ್ರಕಾರಗಳಾದ ಒಪ್ಪನ ಮತ್ತು ದಫ್‌ಮುಟ್ಟು ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಪಯಣದಲ್ಲಿರುವ ಜನರಿಗೆ ಮನರಂಜನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಜನರ ಪ್ರಧಾನ ಆಹಾರ ಕುಚ್ಚಿಲಕ್ಕಿಯ ಅನ್ನ, ‘ಪರೋಟಾ’ ಮತ್ತು ‘ಪುಟ್ಟು’ ವಿಶೇಷ ತಿನಿಸುಗಳು. ಕಡಲಿನ ಸನಿಹದಲ್ಲೇ ಸಾಗುವ ‘ಡಬಲ್ ಲೈನ್’ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಸಾಗುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಿರುವ ಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮುಖಗಳು ಶಿಕ್ಷಣಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತವೆ, ಮನರಂಜನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಚರಿತ್ರೆ ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಅಡೂರು ಮಹಾಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಎಂಟನೆಯ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಶಿಲಾಶಾಸನವೊಂದು ದೊರೆತಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯ ದೊರೆ ಎರಡನೆಯ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮನ ಕಾಲದ್ದೆಂದು ಹೇಳಲು ಆಧಾರಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಯು ಇತಿಹಾಸದ ದಿನಗಳಲ್ಲೇ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ತನ್ನತ್ತ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಕ್ರಿ.ಶ. 14ರ ಕಾಲಘಟದಲ್ಲೇ ಅನೇಕ ಅರಬರು ಪ್ರವಾಸ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಸರಗೋಡಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಅರಬರು ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಒಂದು ಪ್ರಧಾನ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಅವರು "ಹರ್ಕ್‌ವಿಲ್ಲಿಯಾ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್‌ ಪ್ರವಾಸಿಗರಾಗಿದ್ದ ಬಾಬೋìಸ್‌ ಎಂಬಾತನು 1514ರಲ್ಲಿ ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಕುಂಬಳೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದನು. ಅವನು ಇಲ್ಲಿಂದ ಅಕ್ಕಿ ರಫ್ತು ಮಾಡಿ ಹುರಿಹಗ್ಗವನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಲಾರ್ಡ್‌ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲಿಯ ಕುಟುಂಬ ಡಾಕ್ಟರಾಗಿದ್ದ ಡಾ| ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್‌ ಬುಕಾನಿನ್‌ 1800ರಲ್ಲಿ ಕಾಸರಗೋಡಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದನು. ಕಾಸರಗೋಡು ಕುಂಬಳೆ ರಾಜರ ಅಧೀನಕ್ಕೂ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಆಗ ಸುಮಾರು 64 ತುಳು ಮತ್ತು ಮಲಯಾಳ ಗ್ರಾಮಗಳು ಈಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿತ್ತು. ಬಳಿಕ ಕಾಸರಗೋಡಿಗೆ ವಿಜಯನಗರ ರಾಜರು ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದರು. ಆಗ ಕಾಸರಗೋಡು ನೀಲೇಶ್ವರ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಕೋಲತ್ತಿರಿ ರಾಜರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿತ್ತು. ಕ್ರಮೇಣ ಕೋಲತ್ತಿರಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಅಧಃಪತನಗೊಂಡು ಇಲ್ಲಿ ಇಕ್ಕೇರಿ ನಾಯಕರು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದರು. 16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಅವನತಿ ಹೊಂದಿದ ಬಳಿಕ ಇಕ್ಕೇರಿ ನಾಯಕರು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪ್ರಬಲರಾದರು. 1645ರಲ್ಲಿ ಇಕ್ಕೇರಿಯ ವೆಂಕಪ್ಪ ನಾಯಕ ಬಿದನೂರನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡನು. ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಬೇಕಲ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಇವರೇ ನಿರ್ಮಿಸಿದರೆಂದು ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಚರಿತ್ರೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. 1763ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರಿನ ಹೈದರ್‌ ಆಲಿಯು ಕೇರಳವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಬಿದನೂರಿಗೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದನು. ಕೇರಳವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸುವ ತನ್ನ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಆತ ವಿಫಲನಾಗಿ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ, 1782ರಲ್ಲಿ ಗತಿಸಿದನು. ತಂದೆಯ ಕನಸನ್ನು ನನಸು ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮಲಬಾರ್‌ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದನು. 1792ರ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ತುಳುನಾಡು (ಕೆನರಾ) ಹೊರತುಪಡಿಸಿದ ಮಲಬಾರ್‌ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನು. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೋಂಬೆ ಪ್ರಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಕಲ ತಾಲೂಕಿನ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು ಕಾಸರಗೋಡು. 1882 ಎಪ್ರಿಲ್‌ 16ರಂದು ಬೇಕಲ ತಾಲೂಕು ಮದ್ರಾಸ್‌ ಪ್ರಸಿಡೆನ್ಸಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನವಾದಾಗ ಕಾಸರಗೋಡು ತಾಲೂಕು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೂ 1913ರಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್‌ ಗವರ್ನರ್‌ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಮಲಬಾರ್‌ ಜಿಲ್ಲೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಠರಾವು ಮಂಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.ಕನ್ನಡ ಸದಸ್ಯರ ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿರೋಧದಿಂದಾಗಿ ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿತ್ತು. ಬಳಿಕ 1927ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದ್ದ ರಾಜಕೀಯ ಸಮಾವೇಶವೊಂದರಲ್ಲೂ ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಮಲಬಾರ್‌ ಜಿಲ್ಲೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಬೇಡಿಕೆಯ ಠರಾವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಲಯಾಳಿ ಸೇವಾ ಸಂಘ ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯೊಂದು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಮಲಬಾರ್‌ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಲು ಇದೂ ಶ್ರಮಿಸಿತು. ಬಳಿಕ ಕೆ.ಪಿ. ಕೇಶವ ಮೆನನ್‌ ಎಂಬವರ ತೀವ್ರ ಶ್ರಮದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಾಸರಗೋಡು ಎಂಬ ಕನ್ನಡ ಭೂಮಿಯನ್ನು 1956 ನವೆಂಬರ್‌ 1ರಂದು ಅನ್ಯಾಯವಾಗಿ ಕೇರಳಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲೂ ಕಾಸರಗೋಡಿನವರ ಪಾಲು ಮಹತ್ತರವಾದುದು. ಭೂಸುಧಾರಣಾ ಕಾಯ್ದೆಯೂ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಗಂಭೀರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆ. ಭಾಷೆಗಳು ತುಳು ಇಲ್ಲಿ ಬಹುಜನರು ಬಳಸುವ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ತುಳು ಮಾತನಾಡುವ ಜನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತೆಂಕು ಭಾಗ ಹಾಗೂ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಡಗು ಭಾಗವನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ತುಳುನಾಡು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇತರೆ ಭಾಷೆಗಳು ಕನ್ನಡ ಮಲಯಾಳಂ ಕೊಂಕಣಿ ಹವಾಮಾನ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉಷ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು ಅಡೂರು ಅಜಾನೂರು ಅನಂತಪುರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕಣಿಪುರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕುಂಬಳೆ ಮಧೂರು ದೇವಸ್ಥಾನ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ ಕಣ್ವತೀರ್ಥ ಬೀಚ್ ರೆಸಾರ್ಟ್ ಬೇಕಲ ಕೋಟೆ ಮುಜುಂಗಾವು ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಟಿಕಾನ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮಲ್ಲ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ವಿಸ್ಮಯ ವಾಟರ್ ಪಾರ್ಕ್ ಜಾಂಬ್ರಿ ಗುಹೆ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಮಲೆಯಾಳ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಗಳ ಸಂಗಮವೆಂದು ಶ್ರುತಪಟ್ಟಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ಅಡೂರು, ಮಧೂರು ಮುಂತಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನೂ ಮಾಯಿಪ್ಪಾಡಿ ಅರಮನೆಯಂತಹ ಕಟ್ಟೋಣಗಳನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಖ್ಯಾತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಖ್ಯಾತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು:- ಮಂಜೇಶ್ವರ ಗೋವಿಂದ ಪೈ -ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ, ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣ ರೈ -ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ ಕೀರಿಕ್ಕಾಡು ಮಾಸ್ತರ್ ವಿಷ್ಣು ಭಟ್ -ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರಸಂಗ ಕರ್ತೃ. ಹಲವು ಜನ ಯಕ್ಷಗಾನ ಅಧ್ವರ್ಯರುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದ ಖ್ಯಾತಿ ಡಾ.ರಮಾನಂದ ಬನಾರಿ -ಯಕ್ಷಗಾನ ತಾಳಮದ್ದಳೆ ಅರ್ಥದಾರಿ, ವೈದ್ಯ ಯು. ಪಿ. ಕುಣಿಕುಳ್ಳಾಯ -ಕಾಸರಗೋಡು ಏಕೀಕರಣ ಸಮಿತಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷನಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡು ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂದು ಹೋರಾಡಿದವರು ವೇಣುಗೋಪಾಲ ಕಾಸರಗೋಡು -ಸಾಹಿತಿ ಶೇಣಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಭಟ್ -ಖ್ಯಾತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದ ಪೆರ್ಲ ಕೃಷ್ಣ ಭಟ್ ಬಲಿಪ ನಾರಾಯಣ ಭಾಗವತ -ಯಕ್ಷಗಾನ ಭಾಗವತರು ಲೀಲಾವತಿ ಬೈಪಡಿತ್ತಾಯ -ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಭಾಗವತರು ರಮೇಶಚಂದ್ರ -ಗಾಯಕ ಪವನಜ -ವಿಜ್ಞಾನಿ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಿ, ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಗಣಕ ತಜ್ಞ, ವಿಜ್ಞಾನ ಲೇಖಕ ಸಾರಾ ಅಬೂಬಕ್ಕರ್ -ಖ್ಯಾತ ಲೇಖಕಿ ಪ್ರೊ. ಡಾ. ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಭಟ್ -ಖ್ಯಾತ ಲೇಖಕ,ಸಾಹಿತಿ ಡಾ.ಯು. ಮಹೇಶ್ವರಿ. -ಸಾಹಿತಿ ವಿ.ಬಿ. ಕುಳಮರ್ವ -ಸಾಹಿತಿ ಡಾ. ರತ್ನಾಕರ ಮಲ್ಲಮೂಲೆ -ಸಾಹಿತಿ ಪ್ರಸನ್ನ. ವಿ. ಚೆಕ್ಕೆಮನೆ -ಸಾಹಿತಿ ವೈ. ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ - ಸಾಹಿತಿ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಕನ್ನಡ ಕಥನದ ಕಾಸರಗೋಡು ಕಾಸರಗೋಡು: ಚರಿತ್ರೆಯ ಕೌತುಕ ಭಾರತದ ಪಟ್ಟಣಗಳು ಕೇರಳ

2968

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%80%E0%B2%B0%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%AA%20%E0%B2%AE%E0%B3%8A%E0%B2%AF%E0%B3%8D%E0%B2%B2%E0%B2%BF

ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯ್ಲಿ

ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ೧೩ ನೇ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ೧೯೪೦ ಜನೆವರಿ ೧೨ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ತಾಯಿ ಪೂವಮ್ಮ ; ತಂದೆ ತಮ್ಮಯ್ಯ ಮೊಯಿಲಿ. ಶಿಕ್ಷಣ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಾಗು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಮೂಡಬಿದಿರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸಿ, ಮಂಗಳೂರಿನ ಸರಕಾರಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಪೂರೈಸಿ, ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದ ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ, ತನ್ನಂತರ ಭಾರತೀಯ ಜೀವವಿಮಾ ನಿಗಮದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೆ , ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸರಕಾರಿ ಕಾನೂನು ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಬಿ.ಎಲ್.ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ ಕಾರ್ಕಳ ಹಾಗು ಮಂಗಳೂರುಗಳಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನಾರಂಭಿಸಿದ ಮೊಯಿಲಿಯವರು , ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯವಾದಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ರಾಜಕಾರಣ ೧೯೬೮ರಲ್ಲಿ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರಾದರು. ೧೯೬೯ರಲ್ಲಿ ಕಿಸಾನ ಸಭಾ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ೧೯೭೨ರಿಂದ ೧೯೯೯ರವರೆಗೆ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಾರ್ಕಳ ವಿಧಾನ ಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಶಾಸಕರಾಗಿದ್ದರು.ಮಂಗಳೂರು ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸತತ ಮೂರು ಬಾರಿ ಸೋಲು ಅನುಭವಿಸಿ ಕೊನೆಗೆ ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆರಿಸಿ ಬಂದರು. ೧೯೭೪ರಿಂದ ೧೯೭೭ರವರೆಗೆ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ಸಣ್ಣ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಖಾತೆಯ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೮೦ರಿಂದ ೧೯೮೨ರವರೆಗೆ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಯೋಜನಾ ಖಾತೆಯ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೮೩ರಿಂದ ೧೯೮೫ರವರೆಗೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. ಸಿ ಭೈರೇಗೌಡರನ್ನು ೨ ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ನೀಡಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮೊಯಿಲಿ ಆಮಿಷ ಒಡ್ಡಿದರು ಎಂಬ ಹಗರಣ ೧೯೮೩ರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸುದ್ದಿಯಾಯಿತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಸಿ. ಎಂ. ಸ್ಟೀಫನ್ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಹೆಗಡೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಉರುಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ್ದ ವೇಳೆ, ಈ ಹಗರಣ ಬಂದುದು, ಮೊಯಿಲಿಯವರ ರಾಜಕೀಯ ಬದುಕಿಗೆ ಆಘಾತ ನೀಡಿತ್ತು. ನ್ಯಾ. ಆರ್. ಜಿ. ದೇಸಾಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ವಿಚಾರಣಾ ಆಯೋಗ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ನಿರ್ದೋಷಿ ಎಂದು ವರದಿ ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ೧೯೮೯ರಿಂದ ೧೯೯೨ರ ವರೆಗೆ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಮೊಯಿಲಿ, ೧೯೯೨ರಿಂದ ೧೯೯೪ರವರೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ೧೩ನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಸಾಹಿತ್ಯ ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯಿಲಿಯವರು ಸಾಹಿತಿಗಳೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಹೆಂಡತಿ ಮಾಲತಿ ಮೊಯಿಲಿ ಸಹ ಲೇಖಕಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮೊಯಿಲಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು ಇಂತಿವೆ: ಕಾದಂಬರಿ ಸುಳಿಗಾಳಿ ಸಾಗರದೀಪ ಕೊಟ್ಟ ತೆಂಬರೆ ನಾಟಕಗಳು ಮಿಲನ ಪ್ರೇಮವೆಂದರೆ ಪರಾಜಿತ ಮೂರು ನಾಟಕಗಳು ಕವನ ಸಂಕಲನ ಹಾಲು ಜೇನು ಮತ್ತೆ ನಡೆಯಲಿ ಸಮರ ಯಕ್ಷಪ್ರಶ್ನೆ ಜೊತೆಯಾಗಿ ನಡೆಯೋಣ ( ಮಾಲತಿ ಮೊಯಿಲಿಯವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ) ಮಹಾಕಾವ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಾಯಣ ಮಹಾನ್ವೇಷಣಂ ಶ್ರೀಬಾಹುಬಲಿ ಅಹಿಂಸಾದಿಗ್ವಿಜಯಂ ಪುರಸ್ಕಾರ ೨೦೦೦ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮೊಯಿಲಿಯವರಿಗೆ ಅಲ್-ಅಮೀನ್ ಸದ್ಭಾವನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭಿಸಿತು. ೨೦೦೧ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಹಾಗು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ವರ್ಗದವರ ಸುಧಾರಣೆಗಾಗಿ ಕೊಡಮಾಡುವ ದೇವರಾಜ ಅರಸ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆಯಿತು. ೨೦೦೧ರ ಆರ್ಯಭಟ ಪುರಸ್ಕಾರ ದೊರೆತಿದೆ. ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಗೊರೂರು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದ ಸಮಗ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪುರಸ್ಕಾರ ಲಭಿಸಿತು. ೨೦೧೪ - ಸರಸ್ವತಿ ಸನ್ಮಾನ ೨೦೨೦ - ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ - ಶ್ರೀ ಬಾಹುಬಲಿ ಅಹಿಂಸಾದಿಗ್ವಿಜಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಸಾಹಿತಿಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿಧಾನಸಭಾ ಸದಸ್ಯರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಲೋಕ ಸಭೆ ಸದಸ್ಯರುಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು

2969

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%80%E0%B2%B0%E0%B3%87%E0%B2%82%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%20%E0%B2%AA%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B3%80%E0%B2%B2%E0%B3%8D

ವೀರೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲ್

ವೀರೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲ್ (1924-1997) ಹಿರಿಯ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು.ಅವರು (1968-1971) ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು.18 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ (1989-1990) ರವರೆಗೆ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಬಾಲ್ಯ ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚಿಂಚೋಳಿ ತಾಲೂಕಿನ ಒಂದು ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಫೆಬ್ರವರಿ 28, 1924 ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ,ವಿವೇಕ್-ವರ್ಧಿನೀ ಸ್ಕೂಲ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಉಸ್ಮಾನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಬಿಎ ಎಲ್ಎಲ್ ಬಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜಕೀಯ ಅವರು 1957 ರಲ್ಲಿ ಎಸ್ ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು ಚಿಂಚೋಳಿ ವಿಧಾನ ಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ೩ ಸಲ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದರು,ಒಂದೊಂದು ಬಾರಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಮತ್ತು ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಸಂಸದರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಹೈದರಾಬಾದ್ ವಿಧಾನ ಸಭೆ 1952-56 ಮೈಸೂರು (ಈಗಿನ ಕರ್ನಾಟಕ) ವಿಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ 1957-71, ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ ಸದಸ್ಯರು, 1972-78; ಏಳನೆ ಲೋಕಸಭಾ ಸದಸ್ಯರು 1980-84; ಯುಎಸ್ಎಸ್ಆರ್ ಭಾರತೀಯ ನಿಯೋಗ ಸದಸ್ಯರು 1965 ಸಂಸದೀಯ ನಿಯೋಗ ಜರ್ಮನಿ ಸದಸ್ಯರು , 1973 . ಗೃಹ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉಪ ಮಂತ್ರಿ,-ಮೈಸೂರು ಸರ್ಕಾರ 1961-62 ಲೋಕೋಪಯೋಗಿ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಮಂತ್ರಿ; ಮೈಸೂರು ಸರ್ಕಾರ 1962-68 . ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, 1968-ಮಾರ್ಚ್ ರಿಂದ 1971. ಕೇಂದ್ರ ಪೆಟ್ರೊಲಿಯಂ ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಚಿವ , ಮಾರ್ಚ್ 1980-ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್, 1980 . ಕೇಂದ್ರ ಶಿಪ್ಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್, 1980-ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 82; ಕೇಂದ್ರ ಲೇಬರ್ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿ ಸಚಿವ 1982-1984. ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಫರ್ಟಿಲೈಸರ್ಸ್ & ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಚಾರ್ಜ್ ಸಚಿವ 1984 ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ, ತಾಲೂಕು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಚಿಂಚೋಳಿ 1950-52. ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 1955-56; ಎಂಟನೆ ಲೋಕಸಭಾ ಸದಸ್ಯರು ಬಾಗಲಕೋಟೆ 1980-84; ವಿದೇಶ ಪ್ರವಾಸ ಯು.ಎಸ್.ಎಸ್.ಆರ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಜಪಾನ್, ಸಿಂಗಾಪುರ, ಜರ್ಮನಿ, ಇಟಲಿ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಸ್ವಿಜರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ U.S.A. ಕೆನಡಾ ಐರ್ಲೆಂಡ್. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿಧಾನಸಭಾ ಸದಸ್ಯರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಲೋಕ ಸಭೆ ಸದಸ್ಯರುಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು

2972

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B3%8C%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%97%E0%B2%82%E0%B2%A7%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%AA%E0%B2%B9%E0%B2%B0%E0%B2%A3

ದೌರ್ಗಂಧಿಕಾಪಹರಣ

ದೌರ್ಗಂಧಿಕಾಪಹರಣ ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಷಯವೊಂದರ ಸುತ್ತ ಹೆಣೆದ ಹಾಸ್ಯಮಯ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ದೌರ್ಗಂಧಿಕಾಪಹರಣ - ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ರವರ ಅನುಭವಗಳ ಹಾಸ್ಯ ರೂಪದ ಕಥನ. ತಮ್ಮ ಓದು, ಬೋಧನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಗಳ ಬೇಟೆಗೆ ಹೊರಟಾಗ ಆದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು (ದುರ್ಗಂಧದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು) ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮೊಡನೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಇತರ ಲೇಖನಗಳಂತೆ, ಇದೂ ಕೂಡ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪುಟದಲ್ಲೂ ನಗಿಸುವ ಸಾಮಗ್ರಿಯುಳ್ಳದ್ದು. ಸ್ವತಃ ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರೇ ಬರೆದಿರುವ ಚಿತ್ರಗಳುಳ್ಳ ಈ ಪುಟ್ಟ ಕೃತಿ, ಸದಭಿರುಚಿಯ ಹಾಸ್ಯವುಳ್ಳ ಓದಲೇಬೇಕಾದಂತಹ ಪುಸ್ತಕ. “ಜನಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾವಿಸುವ ಬರವಣಿಗೆ” ಎಂದು ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಈ ಪುಸ್ತಕದ ‘ಮನರಂಜನಾ’ ಮೌಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಆಗ ಅಲೋಚಿಸಿದ್ದಿಲ್ಲರಬಹುದು, ಆದರೆ ಮೂರು ಹಾಸ್ಯಮಯ ‘ಉಪಾಖ್ಯಾನ’ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಈ ಕೃತಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಮನರಂಜನೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಲೇಖನಗಳನ್ನೂ ನೋಡಿ ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿ ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಚುಟುಕು ವಿಮರ್ಶೆ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು

2975

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A4%E0%B2%AE%E0%B2%BF%E0%B2%B3%E0%B3%81%20%E0%B2%A4%E0%B2%B2%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B2%B3%20%E0%B2%A8%E0%B2%A1%E0%B3%81%E0%B2%B5%E0%B3%86

ತಮಿಳು ತಲೆಗಳ ನಡುವೆ

ತಮಿಳು ತಲೆಗಳ ನಡುವೆ ‌ ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕೃತಿ. ಮದ್ರಾಸಿನಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಓದುಗರ ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ. ತಮಿಳು ಮಾತನಾಡುವವರ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ತಮಿಳು ಪ್ರೇಮ - ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ರವರನ್ನು ಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿಸಿದ್ದುದರ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿದೆ. ಇವರ ಇತರೆ ಪುಸ್ತಕಗಳಂತೆ ಹಾಸ್ಯ ಪ್ರಧಾನವಾದ ಈ ಪುಸ್ತಕ, ಓದುಗರ ಮನ ರಂಜಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು ಪುಸ್ತಕಗಳು

2976

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%AE%E0%B3%87%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%A6%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%B2%E0%B2%BF%20%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%81

ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಾನು

ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಾನು ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕೃತಿ. ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿ ಮುಂದೆ ಮದ್ರಾಸಿನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡವರು. ಇದೇ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾಗಿ ಕೂಡ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವರು. ಈ‌ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ತಮ್ಮ ಅಮೇರಿಕಾ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಬಿ ಜಿ ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು

2977

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%BE%E0%B2%9C%E0%B2%95

ಪಾಜಕ

ಪಾಜಕ ಉಡುಪಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಹುಟ್ಟೂರು. ಇದು ಉಡುಪಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಮಠದಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ.ಹೃಶಿಕೇಶ ರವರು "ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪದ್ದತ್ತಿ" ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇವರು ಪಲಿಮಾರು ಮಠದ ಮೂಲ ಗುರುಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಉಡುಪಿ ಕುಂಜಾರು ಬೆಟ್ಟದ ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಏಳು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪಾಜಕ, ಈ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು `ದುರ್ಗಾ ಬೆಟ್ಟ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ನಾಲ್ಕು ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ಪರಶುರಾಮನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಾಲ್ಕು ಪವಿತ್ರ ತೀರ್ಥಗಳು ಅಥವಾ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿವೆ. ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪರಶು ತೀರ್ಥ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಧನುಸ್ತೀರ್ಥ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಗದಾತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬಾಣತೀರ್ಥವಿದೆ. ಈ ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಲಗಿಸಿದಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಾಜಕವು ಶ್ರೀ ಆಚಾರ್ಯರ ಬಾಲ್ಯದ ಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇತಿಹಾಸ ಪಾಜಕ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಉಡುಪಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಪಾಜಕವು ದ್ವೈತ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಜನಿಸಿದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ ದುರ್ಗಾ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು "ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪದ್ಧತಿ" ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದರ ಲೇಖಕರು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ ಹೃಷಿಕೇಶ, ಶ್ರೀ ಪಲಿಮಾರು ಮಾತೆಯ ಮೂಲ ಯತಿ. ಸೋದೆಮಠದ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ತಮ್ಮ " ತೀರ್ಥ ಪ್ರಬಂಧ "ದಲ್ಲಿ ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣರು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭೇಟಿ ಮಾಡಬೇಕು. ಅವರ ಮನೆಯ ಬಳಿ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪಾದಗಳ ಪ್ರಭಾವಳಿ ಇದೆ. ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ನಂತರ ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅದು ಈಗ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಭಕ್ತರಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಗ್ಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನಾವು ಎರಡು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು ಒಂದು ಶ್ರೀ ಅನಂತ ಪದ್ಮನಾಭ ದೇವಾಲಯ. ಇದನ್ನು `ಮೂಡು ಮಠ’ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯನ್ನು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪೂರ್ವಜರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ತುಳಸಿ ವೃಂದಾವನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಾಲ ವಾಸುದೇವನು ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ಶಿಲೆಯನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯ ಶಿಲೆ ಇದಾಗಿದ್ದು, ಅನೇಕ ಭಕ್ತರು ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಬಂದು ತಮ್ಮ ಮಗುವಿನ ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಈ ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆಯೇ ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಉಡುಪಿ ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ವತಿಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಆಶ್ವಯುಜ ಶುದ್ದ ದಶಮಿಯಂದು (ವಿಜಯ ದಶಮಿ) ಮದ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನು ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಪಾಜಕದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಮಾಘ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಪಾಡ್ಯದಿಂದ ನವಮಿಯವರೆಗೆ ಪಾಜಕದಲ್ಲಿ ಮಾಧ್ವ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕ ಹಬ್ಬವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮರುದಿನ ಕಾಣಿಯೂರು ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಐದು ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಪುಣ್ಯಸ್ನಾನ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಠಾಧೀಶ ಎಚ್.ಎಚ್.ವಿದ್ಯಾವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಕಿರಿಯರಾಗಿದ್ದು, ದೂರದ ಊರುಗಳಿಂದ ಆಗಮಿಸುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ವಸತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ವಿಶ್ವ ದರ್ಜೆಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಪಾಜಕದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹಲವು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ "ಸುಮಧ್ವ ವಿಜಯ" ವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಭಾಂಗಣ, ಭೋಜನಶಾಲೆ, ದೂರದ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಬರುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಊಟಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಕೊಠಡಿಗಳು ಹೀಗೆ ಹಲವು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥ ಎಂಬ ಕೊಳವಿದೆ. ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಒಮ್ಮೆ ಅವರ ತಾಯಿಯು ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟದ ಸುತ್ತಲೂ ನಾಲ್ಕು ತೀರ್ಥಗಳನ್ನು ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಆ ತೀರ್ಥಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಪುಣ್ಯಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಗು ವಾಸುದೇವನು ಈ ಕೊಳವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಈ ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನವು ಆ ನಾಲ್ಕು ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ದುವುದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಕೊಳಕ್ಕೆ ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ತೀರ್ಥವನ್ನು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಿದಾಗ ಹುಣಸೆ ಮರ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ವಾಸುದೇವನ ತಂದೆಗೆ ಮಗುವಿಗೆ ಹಾಲು ಕೊಡಲು ಹಸುವನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು. ಆದರೆ ಬಡತನದ ಕಾರಣ, ವಾಸುದೇವನ ತಂದೆ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಏನನ್ನೂ ಪಾವತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ವಾಸುದೇವನು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹುಣಸೆ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು ಮತ್ತು ಅವನು ಅದನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ಚಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಅದೇ ಮರ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ನಾಗಬನ ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥದ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ನಾಗಬನವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ವಾಸುದೇವ ಅವರು ತಲೆಕೆಳಗಾಗಿ ಅಶ್ವತ್ಥ ಮರವನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದು, ಸಸಿಯು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ದೊಡ್ಡ ಮರವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಇದೇ ಮರ ಜೀವಂತವಾಗಿತ್ತು. ಹಾಲು ಪಾತ್ರೆ ಮುಚ್ಚಲು ಹಾಸುಗಲ್ಲು ಮುಂದೆ ಬಂದಾಗ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲುಗಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಮಗು ವಾಸುದೇವ ಅವುಗಳನ್ನು ಹಾಲು ಮತ್ತು ಮೊಸರಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳ ಮೇಲೆ ಇರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಸಹ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ದೇವಾಲಯಗಳು ಪಾಜಕದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ದೇವಾಲಯವು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರದೇ ಆಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ವಾಸುದೇವನ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತುಗಳ ಹಿಂದೆ ಶ್ರೀ ನಾರಾಯಣ ಪಂಡಿತಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ "ಸುಮಧ್ವ ವಿಜಯ" ದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಒಂದು ಕಥೆಯಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ವಾಸುದೇವ ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದ. ಅವನ ತಾಯಿ ಅವನನ್ನು ಕರೆಯುವುದನ್ನು ಕೇಳಿ, ಅವನು ಒಂದೇ ಜಿಗಿತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು ಮತ್ತು ಅವನು ಜಿಗಿದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಅವನ ಪಾದಗಳ ಗುರುತು ಇನ್ನೂ ಇದೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಸೋದೆಮಠದ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದರು, ಅದನ್ನು ಅವರು ಸೋದೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟದಿಂದ ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ಥಳವಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ವಾಸುದೇವನು ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಹಾವಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪುಡಿಮಾಡಿದನು. ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬಳಿ ನೋಡಬಹುದಾದ ಸ್ಥಳ ಇಂತಿವೆ: ೧. ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ.ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಜನ್ಮತಾಳಿದ ಮನೆ, ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳ, ಇತ್ಯಾದಿ. ೨. ಮಧ್ವ ಮಂದಿರ - ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು, ದೇವ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸುವ ಸ್ಥಳ. ೩. ವಿಧ್ಯಾಪೀಠ - ವೇದ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ಪಾಠ, ಪ್ರವಚನ ಇತ್ಯಾದಿ, ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳ. ೪. ಕುಂಜರಗಿರಿ ದುರ್ಗ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ತುಟ್ಟತುದಿಯಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ನೋಡಿದರೆ ಉಡುಪಿಯ ಬಹುದೇಕ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸ ಬಹುದು. ೫. ಪರಶುರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಕುಂಜರಗಿರಿ ದುರ್ಗ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬಳಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ. ತಲುಪುವ ಬಗೆ ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಅಂಬಲ್ಪಾಡಿ, ಮಣಿಪಾಲ, ಮಲ್ಪೆ ಬಂದರು ಮತ್ತು ಉಡುಪಿ ನಗರದಂತಹ ಹತ್ತಿರದ ನಗರಗಳ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಪಾಜಕವನ್ನು ತಲುಪಲು ಹಲವು ಆಯ್ಕೆಗಳಿವೆ. ರೈಲು, ರಸ್ತೆ ಅಥವಾ ವಾಯುಮಾರ್ಗಗಳ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು. ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ಉಡುಪಿ ಮತ್ತು ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ಮಂಗಳೂರು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ. ಆದರೆ ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಉಡುಪಿಯಿಂದ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೋಟೆಲ್ ಮತ್ತು ವಸತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಉಡುಪಿ ಮತ್ತು ಉಡುಪಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಸಾಕಷ್ಟು ಆಯ್ಕೆಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Sri Pajaka Kshetra, the official site Photos of Pajaka and brief description Photos of Pajaka Comprehensive information on Udupi Pajaka ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಭಾರತದ ಪಟ್ಟಣಗಳು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳ ಕ್ಯೂಆರ್ ಕೋಡ್ ಯೋಜನೆ ಉಡುಪಿ ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಲೇಖನ

2978

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%B7%E0%B3%8D%E0%B2%9F%20%E0%B2%AE%E0%B2%A0%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81

ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳು

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಂಟು ಮಠಗಳಿಗೆ ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಈ ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟ ಎಂದರೆ - ಎಂಟು ಎಂಬರ್ಥ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಮಠಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವಾಗ, ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಎಂಟು ಮಠಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿ ದಿನ ಪೂಜೆಗೆ ದೇವರನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಈ ದೇವತೆಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ನಾಲ್ಕು ಅವತಾರಗಳಾಗಿವೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಕೃಷ್ಣ (ವಿಟ್ಟಲ), ರಾಮ, ನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ವರಾಹ. ವಸುದೇವ ಮತ್ತು ದೇವಕಿಯ ಎಂಟನೇ ಮಗುವಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ನೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಂಟು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗಿನಿಂದ, ಮಠಗಳು ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ದ್ವೈತ ತತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವ ತಮ್ಮ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಜೀವಿಸುತ್ತಿವೆ, ಅದು ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ (ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ) ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಆತ್ಮಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿದೆ ಎಂಬ ದ್ವಂದ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳು ಉಡುಪಿಯ ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳೆಂದರೆ: ಪೇಜಾವರ ಅದಮಾರು ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಪುತ್ತಿಗೆ ಶೀರೂರು ಸೋದೆ ಕಾಣಿಯೂರು ಫಲಿಮಾರು ಪೇಜಾವರ ಮಠ ಪೇಜಾವರ ಮಠ ಅದಮಾರು ಮಠದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ, ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಂಗಳೂರು ತಾಲೂಕಿನ ಉಡುಪಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೫೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪೇಜಾವರ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಶ್ರೀ ಅಧೋಕ್ಷಜ ತೀರ್ಥರು ಪೇಜಾವರ ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ದೀಕ್ಷೆ ಪಡೆದರು. ಮಠದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಠಾಧೀಶರು ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸನ್ನ ತೀರ್ಥರು. ಅದಮಾರು ಮಠ ಉಡುಪಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಇದು ನಾಲ್ಕನೇ ಮಠವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಠದ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಉಡುಪಿ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಉಡುಪಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೧ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಅದ್ಮಾರ್ ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಮಠದ ಮೂಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಶ್ರೀ ನರಸಿಂಹ ತೀರ್ಥರು ತಮ್ಮ ಗುರುಗಳಾದ ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಕಳಿಂಗ ಮರ್ಧನ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಸಮರ್ಪಿತ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮಠವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಿಯ ತೀರ್ಥರ ಮೇಲಿದೆ. ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠ ಕಾರ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ನ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಉಡುಪಿಯ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಳಿ ಪಲಿಮಾರು ಮಠದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠದ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಉಡುಪಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೪೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳೂರು ತಾಲೂಕಿನ ಸುರತ್ಕಲ್ ಬಳಿಯ ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನ ತೀರ್ಥರು ಈ ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರೆ, ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾಸಾಗರ ತೀರ್ಥರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಠಾಧೀಶರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಈ ಮಠಕ್ಕೆ ಕಾಳಿಯ ಮರ್ಧನ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದೇವರನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಶಿರೂರು ಮಠ ಶೀರೂರು ಮಠವು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯದ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕನಕನ ಗುಡಿಯ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಮಠದ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಉಡುಪಿ ತಾಲೂಕಿನ ಹಿರಿಯಡ್ಕ ಸಮೀಪದ ಉಡುಪಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೨೧ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶಿರೂರು ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಶ್ರೀ ವಾಮನ ತೀರ್ಥರನ್ನು ಈ ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠದ ಮೊದಲ ತೀರ್ಥರಿಗೆ ಪೂಜೆಗಾಗಿ ಶ್ರೀ ದೇವಿ ಮತ್ತು ಭೂದೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಠಲನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಈ ವಿಠಲನನ್ನು ಇತರರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು, ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ವಾಮನ ವಿಟ್ಠಲ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ವೇದವರ್ಧನ ತೀರ್ಥರು ಈಗಿನ ಮಠದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು. ಅವರು ವಂಶಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ೩೧ ನೇ ಮಠಾಧೀಶರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸೋದೆ ಮಠ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕಾರ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಾಗ ನೋಡಬಹುದಾದ ಎರಡನೇ ಮಠ ಇದು. ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಉಡುಪಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೨೪ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಿರ್ಸಿ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿರ್ಸಿ ಪಟ್ಟಣದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಸೋದೆ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಈ ಮಠವು ಕುಂಬಾಶಿ ಎಂಬ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಕುಂಬಾಶಿ ಮಠ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಂತರ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಠವು ಸೋದೆ ಮಠ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರರಾದ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣು ತೀರ್ಥರು ಈ ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರಿಗೆ ಭೂ ವರಾಹ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸಂತರಿಂದ ಪೂಜಿಸಲು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣು ತೀರ್ಥರು ಕುಮಾರಾದ್ರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಎಲ್ಲೋ ಆಳವಾದ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥರು ಸೋದೆ ಮಠದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಠಾಧೀಶರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠ ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠವು ಉಡುಪಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ ಮೊದಲ ಮಠವಾಗಿದೆ. ಈ ತುಳು ಮಠದ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸುಳ್ಯ ತಾಲೂಕಿನ ಕುಕ್ಕೆ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದ ಬಳಿ ಉಡುಪಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೪೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಣಿಯೂರು ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ ರಾಮತೀರ್ಥರು ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ತರುವಾಯ, ೨೯ ಮಠಾಧೀಶರು ಅಸ್ಕರ್ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದರು, ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾ ವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮಠದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಶ್ರೀ ರಾಮತೀರ್ಥರು ಶ್ರೀ ಯೋಗ ನರಸಿಂಹನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದರು. ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠ ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠವು ಉಡುಪಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಳಿಯಿರುವ ಸೋದೆ ಮಠದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಉಡುಪಿ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಉಡುಪಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೧ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪುತ್ತಿಗೆ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಶ್ರೀ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದ ಪ್ರವರ್ತಕ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅಷ್ಟಮಠದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಶ್ರೀ ವಿಠಲನ ದೈನಂದಿನ ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತ ಪೂಜೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಅವರಿಗೆ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮಠದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಠಾಧೀಶರು ಶ್ರೀ ಸುಗುಣೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು. ಪಲಿಮಾರು ಮಠ ಈ ಮಠದ ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಪಡುಬಿದ್ರಿ ತಾಲೂಕಿನ ಪಲಿಮಾರು ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯಿಂದ ೩೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಶ್ರೀ ಹೃಷಿಕೇಶ ತೀರ್ಥರು ಪಲಿಮಾರು ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು. ಅವರು ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಮಿಯೂ ಹೌದು. ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾಧೀಶ ತೀರ್ಥರು ಮಠದ ಪ್ರಭುತ್ವದ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯಾಗಿದ್ದು, ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ೨೯ ನೇ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಂತ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಸೀತಾ, ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಸಹಿತ ಕೋದಂಡಪಾಣಿ ಶ್ರೀ ರಾಮಚಂದ್ರನ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮಠದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದರು. ವೇದ ಮತ್ತು ವೇದಾಂತಿಕ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವ ಮಠಗಳ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶದ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಪಲಿಮಾರು ಮಠವು ಶ್ರೀ ಯೋಗ ದೀಪಿಕಾ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸಹ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ, ಸುಮಾರು ೧೦೦ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ದೈನಂದಿನ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿ ಅವನ ಪೂಜೆಗೆ ಮತ್ತು ದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಾರಲು ಎಂಟು ಮಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಪರ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಈ‌ ಎಂಟು ಮಠಗಳಲ್ಲೊಂದಕ್ಕೆ ಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಅಧಿಕಾರ ಹಸ್ತಾಂತರವಾಗುತ್ತದೆ. ಪರ್ಯಾಯ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಈ ಎಂಟು ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಮಠದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಇದ್ದು ಪರಸ್ಪರ ಚರ್ಚೆ ಮತ್ತು ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಠಕ್ಕೆ ಎರಡು ತಿಂಗಳಿನ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಪೂಜೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಎರಡು ತಿಂಗಳ [ಪರ್ಯಾಯ] ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜರ ಕಾಲದವರೆಗೂ ನಡೆದು ಬಂದು, ಅವರು ಪರ್ಯಾಯದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಎರಡು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪರ್ಯಾಯೇತರ ಮಠದ ಸ್ವಾಮಿಗಳಿಗೆ ದೀರ್ಘ ಪ್ರವಾಸ ಮತ್ತು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಅನುಕೂಲವಾಯಿತು. ಇದೇ ವೇಳೆಗೆ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜರು ಉಡುಪಿಯ ರಥಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟಮಠಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಆಗಿನಿಂದ ಪರ್ಯಾಯ ಪ್ರಾರಂಭ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ವೈಭವದಿಂದ ನಡೆಯಲು ಶುರುವಾಯಿತು. ಸರ್ವಜ್ಞ ಪೀಠದ ಸಿಂಹಾಸನಾರೋಹಣಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ, ಪರ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಮೊದಲು ಆರೋಹಣ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯಿಂದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದವು ಬಾಳೆ (ಬಾಳೆ) ಮುಹೂರ್ತ, ಅಕ್ಕಿ (ಅಕ್ಕಿ) ಮುಹೂರ್ತ, ಕಟ್ಟಿಗೆ (ಬೆಂಕಿ ಕಟ್ಟಿಗೆ) ಮುಹೂರ್ತ ಮತ್ತು ಬಾತ (ಭತ್ತ) ಮುಹೂರ್ತ. ಮೊದಲಿಗೆ ಬಾಳೆ ಮುಹೂರ್ತವನ್ನು ಪರ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಆರೋಹಣ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಳೆ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣ ಪೂಜೆಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಮತ್ತು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ತುಳಸಿ (ತುಳಸಿ) ಜೊತೆಗೆ ಬಾಳೆ ಅಥವಾ ಬಾಳೆ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ನಂತರ, ಅಕ್ಕಿ ಮುಹೂರ್ತವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಮುಡಿಯಲ್ಲಿ (ಹುಲ್ಲಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕಿ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೪೮ ಮುಡಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕಿ ಮುಹೂರ್ತದ ನಂತರ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಮುಹೂರ್ತ. ಪರ್ಯಾಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭವಿಷ್ಯದ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಉರುವಲು ರಥ (ರಥ/ದೇವಾಲಯದ ಕಾರು) ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಪರ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಠಕ್ಕೆ ಬರುವ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಅಡುಗೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾದ ಉರುವಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಟ್ಟಿಗೆ ಮುಹೂರ್ತದ ನಂತರ ಬಾತ ಮುಹೂರ್ತ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಭವಿಷ್ಯದ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಬಾತಾ (ಒಣಗಿದ ಭತ್ತ) ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಮುಹೂರ್ತಗಳನ್ನು ಚಂದ್ರೇಶ್ವರ, ಅನಂತೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ದೇವರಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಮಂಗಳಕರ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪರ್ಯಾಯವನ್ನು ಸುಗಮವಾಗಿ ನಡೆಸಲು ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಭೂಸುಧಾರಣಾ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೭೫ ರ ಅಂಗೀಕಾರದಿಂದಾಗಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಠ (ಕೃಷ್ಣ ಮಠ) ಮತ್ತು ಇತರ ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳು (ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳು) ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಭೂ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಗೇಣಿದಾರರಿಗೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇವು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿವೆ. ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು, ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಡೆಸಲು, ಭಕ್ತರಿಗೆ ದೈನಂದಿನ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಖರ್ಚುಗಳನ್ನು ಭಕ್ತರು ನಗದು ಅಥವಾ ವಸ್ತುವಿನ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತ ಕೊಡುಗೆಯಿಂದ ಭರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಠವನ್ನು ನಡೆಸುವ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಪರ್ಯಾಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಠದ (ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ) ಉಸ್ತುವಾರಿ ಹೊಂದಿರುವ ಆಯಾ ಮಠ (ಮಠ) ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಸಾಲವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಜೋಡಿ ಮಠಗಳು ಒಮ್ಮೆ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವರು ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯಕ್ಕೆ ಕಣ್ವ ತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಾಗ ಎಂಟೂ ಸ್ವಾಮಿಗಳನ್ನು ಕರೆದು ಅವರನ್ನು ಇಬ್ಬರ ಜೋಡಿಯಂತೆ ನಾಲ್ಕು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು. ಈ ಥರದ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲು ಕಾರಣವೇನೆಂದರೆ ಪರ್ಯಾಯ ಸ್ವಾಮಿಗಳಿಗೆ ಪೂಜೆಗೆ ಅತೀವ ತೊಂದರೆಯಾದರೆ ಅಥವಾ ಅನಾರೋಗ್ಯವುಂಟಾದರೆ, ಅವರ ಜೋಡಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಮಠದ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲೆಂದು. ಕಣ್ವ ತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಅಂಜೂರ ಹಣ್ಣಿನ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಕಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಜೋಡಿ ಮಠದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈಗಲೂ ಈ ಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. "ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪದ್ಧತಿ" ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಈ ಜೋಡಿ ಪದ್ಧತಿಯ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೋಡಿಯನ್ನು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಕರೆದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮಂತ್ರಗಳು, ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಹೃಷಿಕೇಶ ತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮುಂದುವರೆಸಲು ಸೂಚಿಸಲಾಯಿತು. ಶ್ರೀ ಹೃಷಿಕೇಶ ತೀರ್ಥರು - ಫಲಿಮಾರು ಮಠ ಶ್ರೀ ನರಸಿಂಹ ತೀರ್ಥರು - ಅದಮಾರು ಮಠ ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನ ತೀರ್ಥರು - ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠ ಶ್ರೀ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು - ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠ ಶ್ರೀ ವಾಮನ ತೀರ್ಥರು - ಶಿರೂರು ಮಠ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣು ತೀರ್ಥರು. - ಸೋದೆ ಮಠ ಶ್ರೀ ರಾಮ ತೀರ್ಥರು - ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠ ಶ್ರೀ ಅಧೋಕ್ಷಜ ತೀರ್ಥರು - ಪೇಜಾವರ ಮಠ ಎಂಟು ಮಠಗಳು, ಅವುಗಳ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು,ಈಗಿನ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು ಮತ್ತು ಜೋಡಿ ಮಠಗಳು ಆಚಾರ್ಯ ಮಧ್ವರು ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿದ ಅನುಕ್ರಮಣಿಕೆಯಲ್ಲೇ ಪ್ರಾರಂಭ ಮಾಡಿದರೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಪರ್ಯಾಯ ಚಕ್ರವು ಇದೇ ಅನುಕ್ರಮಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು ಶ್ರೀ ಫಲಿಮಾರು ಮಠದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಪೇಜಾವರ ಮಠದಿಂದ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಎಂಟೂ ಮಠಗಳನ್ನು ಉಡುಪಿಯ ರಥ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಇತರ ಮಠಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಷ್ಟ ಮಠಗಳಲ್ಲದೇ, ಇನ್ನೂ ಮಠಗಳಿವೆ. ಅವು ಭಂಡಾರಕೇರಿ ಮಠ ವ್ಯಾಸರಾಯ ಮಠ ಭೀಮನಕಟ್ಟೆ ಮಠ ಉತ್ತರಾದಿ ಮಠ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಸ್ವಾಮಿ ಮಠ ಆರ್ಯ ಅಕ್ಷೋಭ್ಯ ಮಠ ಬಾಳೆಗಾರು ಅಕ್ಷೋಭ್ಯ ಮಠ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಭಂಡಾರಕೇರಿ ಮಠ ಮತ್ತು ಭೀಮನಕಟ್ಟೆ ಮಠಗಳು ತೌಲವ ಮಠಗಳು, ಉಳಿದವು ದೇಶಸ್ಥ ಮಠಗಳು. ಭೀಮನಕಟ್ಟೆ ಮಠವು ತೀರ ಇತ್ತೀಚಿನದು. ರಾಘವೇಂದ್ರ ಸ್ವಾಮಿ ಮಠದಲ್ಲಿ ೧೯೨೬ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಸುಶಿಲೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರರ ವೃಂದಾವನವಿದ್ದು ಇಂದಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಪರ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟಮಠಾದೀಶರ ಚಿತ್ರ ಅಷ್ಟಮಠಾದೀಶರು ೨೦೧೮- ಶೀರೂರು ಮಠ- ಲಕ್ಷ್ಮೀವರತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮಿಜಿ ಸಂಪ್ರದಾಯ:ಶೀರೂರು ಮಠದ ಪಟ್ಟದ ದೇವರು ಶಿರೂರು ಮಠ:ಶಿರೂರು ಮಠದ ಲಕ್ಷ್ಮೀವರ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ವಿಧಿವಶ;೧೯-೭-೨೦೧೮ ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರ ಹೇಗೆ? ;;ಶೀರೂರು ಶ್ರೀಗಳ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ನೇಮಕಕ್ಕೆ ರಹಸ್ಯ ಸಭೆವಿಷ ಹೇಗೆ ಬಂತು--. ಬದುಕು::ಬದುಕಿನ ಹಾದಿಶ್ರೀಗಳ ಕಲಾಭಿಮಾನವಿಠಲನಿಗಾಗಿ ನೋಡಿ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯ ಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಹೊರ ಸಂಪರ್ಕಗಳು Sri Palimaru Matha Sri Puthige Matha Sri Kaniyooru Matha Sri Pejavara Adhokshaja Matha ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳು ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಲೇಖನ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳ ಕ್ಯೂಆರ್ ಕೋಡ್ ಯೋಜನೆ

2985

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%A8%E0%B2%95%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%B0

ಕನಕಪುರ

| ಕನಕಪುರ: ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ಒಂದು ನಗರ.ಮತ್ತು ಇದೇ ಹೆಸರಿನ ತಾಲೂಕಿನ ಆಡಳಿತ ಕೇಂದ್ರ.ದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಅತೀ ಹೆಚ್ಚು ರೇಷ್ಮೆ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ತಾಲೂಕು ರೇಷ್ಮೆ ಕಣಿವೆ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತಿ.ಗ್ರಾನೈಟ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸಹ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಗ್ರಾನೈಟ್ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದಿದೆ . ಈ ಹಿಂದೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿತ್ತು. ಹಾಗೂ ಹಿಂದೆ ದೇಶದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಲೋಕಸಭಾಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತ್ತು. ಈ ತಾಲೂಕು ಬಹಳ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹರಡಿದೆ(1553 ಚ ಕಿ) . ಹಾಗೂ ಈ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶ ಬಹಳ ವಿಶಾಲವಾಗಿದ್ದು ಬನ್ನೇರುಘಟ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಸುಮಾರು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಭಾಗ ನಮ್ಮ ಕನಕಪುರದಲ್ಲಿದೆ ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ ವನ್ಯ ಜೀವಿ ವಲಯ, ಹಾರೋಹಳ್ಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿವಲಯಇದರ ವಿಭಾಗಗಳು,ಹಾಗೂ ಕಾವೇರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಧಾಮದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ವಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಸಂಗಮ ವನ್ಯ ಜೀವಿ ವಲಯ , ಮುಗ್ಗೂರು ವನ್ಯ ಜೀವಿವಲಯ, 23.08.07ರಿಂದ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿತು. ಉ.ಅ. 1 33' ಮತ್ತು ಪು.ರೇ. 77ಂ 29' ನಲ್ಲಿ ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ, ಉತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಹಬ್ಬಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು-ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ೨೦೯ನಲ್ಲಿರುವ ಈ ನಗರ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ58 ಕಿಮೀ, ದೂರ ಮಳವಳ್ಳಿಯಿಂದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ೫೦ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆದಲ್ಲಿದೆ. ರಾಮನಗರ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ೩೦ಕಿಮೀ ಅಂತರವಿನಗರದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 47,047 (2001). 1974ರ ವರೆಗೂ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾನಕಾನಹಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿತ್ತು. ಕಾನಕಾನನೆಂಬವ ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಕಾನಿಕಾರ್ನ ಹಳ್ಳಿ ಎಂಬುದು ಮೂಲನಾಮವೆಂದೂ ಕಾಣಿಕಾರ್ (ನೆಲದೊಡೆಯ) ಎಂಬುದರಿಂದ ಈ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದೂ ಇಲ್ಲಿಯ ಜನ ತಿಳಿದು ಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆಂದೂ ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇದು ಕನ್ಯಾ-ಕರ್ಣ (ಭವಾನಿಯ ಕಿವಿ) ಎಂದಿರಬೇಕೆಂದೂ ಬುಕಾನನ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. 13ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಶಾಸನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಇದರ ಹೆಸರು ಕಾಣಿಕಾರಹಳ್ಳಿ. ಈಗ ಇದರ ಹೆಸರು ಕನಕಪುರ ಎಂದಿರುವುದರಿಂದ ಹಳೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಕುರಿತ ವಾದ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ. ಕನಕಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದಾತ ಚನ್ನಪಟ್ಟಣದ ಪಾಳೆಗಾರನಾಗಿದ್ದ ಜಗದೇವರಾಯ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆತ ಇಲ್ಲಿದ್ದ ಸಣ್ಣ ಕೋಟೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ. 1630ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮೈಸೂರಿನ ಚಾಮರಾಜ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡ. ಇಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣವಾದ ರಂಗನಾಥ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಕಡೆಗೆ ನುಗ್ಗಿಬರುತ್ತಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನೆಗೆ ಠಾವು ದೊರೆಯದಿರಲೆಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಟಿಪ್ಪುಸುಲ್ತಾನ ಎರಡು ಸಾರಿ ಈ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಹಾಳುಗೆಡವಿದ. ಅನಂತರ ಬಹುಕಾಲ ಕೋಟೆಯೊಳಗಡೆಯಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯೇ ಮುಂತಾದ ದುಷ್ಟಮೃಗಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಮನುಷ್ಯರನ್ನೂ ದನಕರುಗಳನ್ನೂ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದುವು. ಹಸಿರು ಹೊದೆದ ಬೆಟ್ಟಗಳ ನಡುವೆ ಮಲಗಿರುವ ಕನಕಪುರ ಒಂದು ರಮ್ಯಪ್ರದೇಶ. ಅರ್ಕಾವತಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಹಬ್ಬಿದ ತೆಂಗಿನ ಮರಗಳ ಸಾಲು ಈ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹಸುರು ಕುಚ್ಚಿನ ಅಂಚು ಕಟ್ಟಿದಂತಿದೆ. ಶಿವಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಶಿಂಷಾಗಳಿಂದ ಬರುವ ವಿದ್ಯುತ್ ಕನಕಪುರದಿಂದ ಮುಂದೆ ರಾಮನಗರ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಕೋಲಾರದ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿ ಮುಂತಾದ ಎಡೆಗಳಿಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ರೇಷ್ಮೆ ಬಿತ್ತನೆ ಕೋಠಿಗಳೂ ರೇಷ್ಮೆಗೂಡಿನಿಂದ ನೂಲು ಸುತ್ತುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಯೂ (ಫಿಲೇಚರ್ಸ್‌) ಇಲ್ಲುಂಟು. ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜೂ ಇವೆ. ಪ್ರತಿ ಗುರುವಾರವೂ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಂತೆ ಸುತ್ತೆಲ್ಲ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಕನಕಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿದೆ. ಎಲೆಯಾಕಾರದ, ಕಾವೇರಿ ಜಲಾನಯನ ಭೂಮಿಯ ಪುರ್ವಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಪುರ್ವದಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಕೃಷ್ಣಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆ, ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ಆನೆಕಲ್ ತಾಲ್ಲೂಕು, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಬೆಂಗಳೂರು ತಾಲ್ಲೂಕು, ವಾಯವ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಮನಗರ ತಾಲ್ಲೂಕು, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಮಳವಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿ, ಅದರ ಬೆನ್ನಿಗೇ ಕೊಳ್ಳೆಗಾಲ ತಾಲ್ಲೂಕು ಇವೆ. ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 161,460 ಚ ಕಿಮೀ. ಇದು ಇಡೀ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ತಾಲ್ಲೂಕು. ನೆಲಮಂಗಲದ ಪಶ್ಚಿಮದ ಕಡೆಯಿಂದ ಬರುವ ಶಿಲಾಬೆಟ್ಟಗಳು ಮಾಗಡಿ, ರಾಮನಗರ ತಾಲೂಕುಗಳನ್ನು ಹಾಯ್ದು, ಈ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನು ಉತ್ತರಭಾಗದಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಪುರ್ವ, ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಕವಚದಂತೆ ಒತ್ತಾಗಿ ಹಬ್ಬಿವೆ. ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ಕಾವೇರಿ ಕಣಿವೆಯ ಕಡೆಗೆ ನೆಲ ಇಳಿಜಾರಾಗಿದೆ.ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರ ಕಬ್ಬಾಳು ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ದುರ್ಗವು ಇದೆ(1071 ಮೀ), ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಬಾಣಂತಿ ಮಾರಿಬೆಟ್ಟ (1046 ಮೀ), ಭೀಮಕಂಡಿ(1057 ಮೀ), ಕಡಕಲ್, ಮುದವಾಡ ಮತ್ತು ನರಸಿಂಹದೇವರ ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ ದೇವರಬೆಟ್ಟ, ಕೊಪ್ಪಬೆಟ್ಟ (860 ಮೀ), ಬರೀಕಲ್ಲು ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ಪುರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಿಳೀಕಲ್ಲು ಬೆಟ್ಟ, ಗುಲಕಲ್ ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ನೈಋತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಧಾರಿದೇವ ಇತ್ಯಾದಿ ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಗಂಗಾಧರನ ಬೆಟ್ಟವೂ ಇವೆ. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಾರ್ನಕೈಟ್ ಶಿಲಾಪದರಗಳಿವೆ. ಉಳಿದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿರುವುದು ಬೆಣಚುಕಲ್ಲಿನ ಶಿಲೆಗಳು. ರಾಮನಗರದ ಕಣಶಿಲಾ (ಗ್ರಾನೈಟ್) ಸಮುದಾಯ ಕನಕಪುರದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ರಾಮನಗರದ ಕಡೆಗೆ ಹರಡಿದೆ. ಈ ಶಿಲೆಗಳದು ಗೋಳಾಕೃತಿ. ಚಾರ್ನಕೈಟ್ನಂತಿರುವ ಡೈಕ್ ಮತ್ತು ಹಾರ್ನ್‌ಬ್ಲೆಂಡ್ ಶಿಲೆಗಳು ಹಾರೋಹಳ್ಳಿಗೆ ವಾಯವ್ಯದಲ್ಲಿವೆ. ಸಾಲಹುಣಿಸೆ ಮತ್ತು ಮರಳವಾಡಿ ಬಳಿ ಪದ್ಮರಾಗ ಶಿಲೆ ಉಂಟು. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಭುಜಾಕೃತಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವುದು ಎರೆಮಣ್ಣು, ಉಳಿದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಶಿಲೆಯಿಂದಾದ, ಹಗುರ ರಚನೆಯುಳ್ಳ ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣಿದೆ. ಕಾವೇರಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಅರ್ಕಾವತಿ ವಾಯವ್ಯದಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ-ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಹರಿದು, ಸಂಗಮದ ಬಳಿ ಕಾವೇರಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಅರ್ಕಾವತಿಗೆ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಿಂದ ಬಂದು ಸೇರುವ ನದಿಗಳೂ ಹೊಳೆಗಳೂ ಅನೇಕ. ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗಲೇ ಮುದುವಾಡಿಯ ಬಳಿ ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಈಶಾನ್ಯದ ಕಡೆಯಿಂದ ಹರಿದು ಬರುವ ಅಂತರಗಂಗೆ, ಬಸವನ ಹೊಳೆ, ಕೂಟ್ಲೆ ಹೊಳೆಗಳು ಒಂದುಗೂಡಿ ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಸೇರುವುದು ಕನಕಪುರದ ಬಳಿ. ಆಗ್ನೇಯ ಎಲ್ಲೆಯವರೆಗೂ ದೊಡ್ಡ ಹೊಳೆ ಹರಿದು ಬಂದು ಸಂಗಮದ ಎದುರು ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಹಳ್ಳಿಯ ಬಳಿ ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪಶ್ವಿಮದ ಕಡೆಯಿಂದ ಉಯ್ಯಂ ಬಳ್ಳಿ-ಕಬ್ಬಾಳ ರಸ್ತೆಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಹರಿದು ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಸೇರುವುದೇ ಬಂಡಿಹಳ್ಳ. ಮೇಯಿಂದ ನವೆಂಬರ್ವರೆಗೆ ನೈಋತ್ಯ ಮಾರುತಗಳಿಂದ ಇಲ್ಲಿ 70-75 ಸೆಂಮೀ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. (ಕನಕಪುರ 75 ಸೆಂಮೀ, ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ 71 ಸೆಂಮೀ, ಸಾತನೂರು 75 ಸೆಂಮೀ). ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಳೆ ಆದದ್ದೆಂದರೆ ಕನಕಪುರದಲ್ಲಿ-1897ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22ರಂದು (22.5 ಸೆಂಮೀ). ಬೆಟ್ಟದ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಸಂರಕ್ಷಿತ ಅರಣ್ಯಗಳು ಅನೇಕ ಉಂಟು. ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಚಿಲಂದವಾಡಿ, ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ ಮೂಗೂರು, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಾಳ. ತಲ್ಲೂರು ಮತ್ತು ಬಾಣಂತಿಮಾರಿ, ಪುರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಕೆರೆ ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಗಿಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಕಾಡುಗಳಿವೆ. ಕನಕಪುರದ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ತೇಗ, ಹೊನ್ನೆ, ಬೀಟೆ, ಕಮ್ಮಾರ ಮುಂತಾದ ಮರಗಳುಂಟು. ಶ್ರೀಗಂಧದ ಮರಗಳೂ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನದಿ-ಹೊಳೆಗಳ ದಡಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸಾಯ ಸಾಧ್ಯ. ಅರ್ಕಾವತಿ ನದೀಬಂiÀÄಲು ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು.ಒಟ್ಟು ಬೇಸಾಯದ ನೆಲ 70,106 ಹೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಸಾಯಕ್ಕೊಳಗಾಗಿರುವ ನೆಲದಲ್ಲಿ 1/6 ಭಾಗ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶ 45,622 ಹೆ. (61.72%), ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಪ್ರದೇಶ (1,88 ಹೆ (2.54%), ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶ 25,256 ಹೆ. (34.17%), ನೀರಾವರಿಗೊಳಪಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶ 10,828 ಹೆ. (15.45%), ಬತ್ತ, ರಾಗಿ, ಹಿಪ್ಪನೇರಳೆ, ಅವರೆ, ತೆಂಗು, ಹರಳು, ಹುಣಿಸೆ, ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಇತರ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳಸುಗಳು. ನೀರಾವರಿ ಅನುಕೂಲವಿದ್ದರೆ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಫಸಲು ತೆಗೆಯಬಹುದು. ಕನಕಪುರದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ 12 ಕಿಮೀ ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ 25 ಲಕ್ಷ ರೂ ವೆಚ್ಚದ ಸಾತನೂರು ಯೋಜನೆ ಮಧ್ಯಮ ತರಗತಿಯ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಇದರ ಆಯಕಟ್ಟಿನಿಂದ 4047 ಹೆ. ನೆಲ ನೀರಾವರಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. ಮೇಕೆದಾಟು ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯೂ ಪರಿಶೀಲನೆ ಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೆರೆಗಳಿವೆ. ಇವು ಬಹುತೇಕ ಸಣ್ಣವು. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ವಾಯವ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪದ್ಮರಾಗವೂ ಹಾರೋಶಿವರದ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರೂ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ರೈಲುಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲದ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಗಳು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿವೆಯೆನ್ನಬಹುದು. ಒಟ್ಟು ರಸ್ತೆ ಉದ್ದ 748 ಕಿಮೀ ಸುಧಾರಿತ ರಸ್ತೆಗಳೆ ಹೆಚ್ಚು. ಕನಕಪುರ ಪಟ್ಟಣ ಇವುಗಳ ಕೇಂದ್ರ. ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಳವಳ್ಳಿ-ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆ ಇದರ ಮುಖಾಂತರ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹಲಗೂರು-ಕನಕಪುರ, ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ-ಹಸನಹಳ್ಳಿ, ರಾಮನಗರ-ಕನಕಪುರ, ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ-ಕನಕಪುರ ಇವು ಇತರ ರಸ್ತೆಗಳು. ಸು. 7291 ಟೆಲಿಪೋನ್ ಸಂಪರ್ಕ ಹಾಗೂ 58 ಅಂಚೆ ಕಛೇರಿಗಳಿವೆ. ಹಾರೋಹಳ್ಳಿ, ಕನಕಪುರ, ಮರಳವಾಡಿ, ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ, ಸಾತನೂರು, ಉಯ್ಯಂಬಳ್ಳಿ-ಇವು ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹೋಬಳಿಗಳು. ಒಟ್ಟು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 229, ಜನಸಂಖ್ಯೆ 1951ರಲ್ಲಿ 1,68,789 ಇದ್ದುದು 1961ರಲ್ಲಿ 1,98,053 ಆಯಿತು. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 3,37,208 (2001). ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಶೇ. 50, ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ : 47,060. (ಕೆ.ಆರ್.ಆರ್. ) ಕನಕಪುರ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ ಯ ಪ್ರಮುಖ ತಾಲ್ಲೂಕು.ಹಿಂದೆ ಕನಕಪುರ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು ಕನಕಪುರ ನಗರಸಭೆ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ ಕನಕಪುರ ತಾಲೂಕಿನ ಚಿತ್ರರಂಗದವರು : ಮಠ ಗುರುಪ್ರಸಾದ್- ನಿರ್ದೇಶಕರು ಹೃದಯ ಶಿವ - ಚಿತ್ರ ಸಾಹಿತಿ ಎಂ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ - ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಅಂಜಲಿ ಸುಧಾಕರ್ (ಶಾಂತ) ತರ್ಲೆ ನನ್ಮಗ - ಚಿತ್ರನಟಿ ಸಪ್ತಮಿ ಗೌಡ ಕಾಂತಾರ ಚಿತ್ರದ ನಾಯಕಿ. ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು : ಎಸ್ ಕರಿಯಪ್ಪನವರು (ಕನಕಪುರದ ಗಾಂಧಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರುವಾಸಿ) ಎಂ ವಿ ರಾಜಶೇಖರನ್ ಡಿಕೆ ಶಿವಕುಮಾರ್ ಡಿಕೆ ಸುರೇಶ್ ಕೆ ಎನ್ ಶಿವಲಿಂಗೇಗೌಡ ಪಿ ಜಿ ಆರ್ ಸಿಂಧ್ಯಾ ಪಟೇಲ್ ಜವರಿಗೌಡ ಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ ಅಚ್ಚಲು ಪಂಚಾಯತ್ ಮೊದಲ ಪ್ರಸ್ತುತ .ಮತ್ತು (ಗಾಂಧಿಜಿ ಅನುಯಾಯಿ). ತಲುಪುವ ವಿಧಾನ ಕನಕಪುರ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೫೫ ಕಿ.ಮೀ ಇದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಅನೇಕ ಬಸ್ ಗಳು ಕನಕಪುರಕ್ಕೆ ಇವೆ. ರಸ್ತೆ ಸಹ ಬಹಳ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ. ಸ್ವಂತ ವಾಹನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಹ ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸು೦ದರವಾದ ಪರ್ವತಗಳೂ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ.. ಅವೆ೦ದರೆ,ಬಿಳೀಕಲ್ಲು ಬೆಟ್ಟ,,ಸ೦ಗಮ,ಬಸವನ ಬೆಟ್ಟ, ಶಿವನಾ೦ಕಾರೇಶ್ವರ ಇನ್ನೂ ಮು೦ತಾದ ಪ್ರೇಕ್ಷಣಿಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಕನಕಪುರದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು ಕನಕಪುರ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾದ ತಾಲೂಕು. ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಮಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು, ಸುಂದರವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಇವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಒಂದು ಪುರಾತನವಾದ ದೇವಸ್ತಾನದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದೇನೆ. ಕನಕಪುರದಿಂದ ಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗಮಕ್ಕಿಂತ ೧ ಕಿ.ಮೀ ಮುಂಚೆ ಎಡಭಾಗಕ್ಕೆ ಒಂದು ಕಿರಿದಾದ ರಸ್ತೆ ಇದೆ ಆ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮುಂದೆ ನಡೆದರೆ 'ಕೊಗ್ಗೆ ದೊಡ್ಡಿ'ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿದೆ. ಆ ಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋದರೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದರೆ ಸುಮಾರು ೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಮಡಿವಾಳ (ತಂಬಡಗೇರಿ)ಎಂಬ ಚಿಕ್ಕ ಹಳ್ಳಿಯಿದೆ ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋದರೆ ಸುಮಾರು ೧ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಶ್ರೀ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ತುಂಬಾ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ್ದಾಗಿದ್ದು, ತುಂಬಾ ಪುರಾತನವಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ನೋಡುವುದರಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದಾಗಿದೆ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳು ನಮಗೆ ದೊರೆತಿರುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಲ್ಲ. ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪುರೋಹಿತರ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಈಗಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಂಭಾಗದ ಬಲ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೫೦ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಈಗಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದ್ದು ಅದರ ಅಳಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪುರೋಹಿತರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಭಂದಿಕರು ವಾಸವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ತಂಬಡಗೇರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಈಗಲೂ ಅದು ತಂಬಡಗೇರಿ ಏಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ನಾಮಾಂಕಿತಗೊಂಡಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಹೊಳೆಯೊಂದು ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದು ಮಳೆಗಾಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಂದ ಮತ್ತು 'ಚಿಕ್ಕೊಂಡನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆ' ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆಯಿಂದ ಬರುವ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ನೀರಿನಿಂದ ಆ ಹೊಳೆ(ತೊರೆ)ಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಂದು ಮಳೆಗಾಲದ ಒಂದು ದಿನ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಆ ಹೊಳೆಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಎಂದೂ ಕಾಣದ ಹುಚ್ಚು ಹೊಳೆ ಹರಿದು ಬಂದಿತು.ಆ ಹೊಳೆಯ ರಭಸವು ಸುತ್ತ-ಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಗೆ ನಡುಕವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿತ್ತು. ಆ ಗಂಗೆಯು ನೇರವಾಗಿ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿರಲು ಹೊಳೆಯ ದಡದಲ್ಲಿದ್ದ ತಂಬಡಗೇರಿಯನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮುನ್ಸೂಚನೆ ಕಂಡು ಬಂತು. ಆ ಕೂಡಲೇ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯು ತನ್ನ ಭಕ್ತರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಗಂಗೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತರಂತೆ, ಗಂಗೆಯು ಎಷ್ಟು ಬೇಡಿದರೂ ಮುಂದೆ ಹೋಗಲು ಬಿಡದೆ ಕುಳಿತರಂತೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯು ಮುಂದೆ ಹೋಗಲು ಯಾವ ದಾರಿಯೂ ಇಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಬಲ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ದಾರಿಯಿದ್ದು ಆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನವಿತ್ತು. ಆಗ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯು ತನ್ನ ಗುಡಿ ಹೋದರೂ ಸರಿಯೇ ತನ್ನ ಭಕ್ತರು ಉಳಿಯಬೇಕೆಂದು ಆ ಗಂಗೆಗೆ ತನ್ನ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಡೆ ದಾರಿ ನೀಡಿದರಂತೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯು ಆ ಸ್ವಾಮಿಯ ಗುಡಿಯನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಈಗಲೂ ಸಹ ಆ ಹಳೆಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಅವಶೇಷಗಳು ಅಂದರೆ ಕಟ್ಟಡದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಚಲ್ಲಾಂಪಿಲ್ಲಿಯಾಗಿ ಬಿದ್ದಿವೆ. *ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗೋಪುರದ ಕಳಸವು ಆ ಗಂಗೆಯೊಡನೆ ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಸಂಗಮದ ಹತ್ತಿರ ಯಾವುದೋ ಆಳವಾದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅನಂತರ ಸ್ವಾಮಿಯ ಭಕ್ತರು ಹಳೆ ದೇವಸ್ತಾನದ ಕೆಲವು ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ತಂದು ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೫೦ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ, ಅದೇ ಈಗಿನ 'ಶ್ರೀ ಶಿವನಂಕಾರೆಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ಸನ್ನಿಧಿ'. ಅಲ್ಲಿನ ಹಿರಿಯರು ಹೇಳುವಂತೆ ಆ ಹಿಂದಿನ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಸುಮಾರು ೧೦೧ಅಂಕಣದಷ್ಟಿದ್ದು, ಈಗಿನ ದೇವಸ್ತಾನವು ಸುಮಾರು ೩೦ ರಿಂದ ೪೦ ಅಂಕಣವಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ೩ ಪುಟ್ಟ ಗುಡಿಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರ ಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತೊಂದರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಲಗಿತ್ತಿಯಮ್ಮ ತಾಯಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೂರು ಪುಟ್ಟ ಗುಡಿಗಳ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಸವನ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ, ಆ ವಿಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಸ್ವಾಮಿಯು ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತಿದ್ದು ಅದರ ಬಾಯಿಯ ಭಾಗವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವಣ್ಣನ ಬಾಯಿಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿರುವ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕತೆಯು ರೂಡಿಯಲ್ಲಿದೆ: ಅಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರು, ಭಕ್ತರು, ಮತ್ತು ಪುರೋಹಿತರ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಆ ಬಸವ‌‌ ದೈವದತ್ತವಾಗಿ ಜನಿಸಿದ್ದು, ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ರೈತನ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಮೆಯ್ಯಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದು, ನಂತರ ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮಲಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಹೊಲದ ಮಾಲಿಕನಿಗೆ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ಹಸು ಬಂದು ಮೆಯ್ಯುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯದೆ ಅದನ್ನು ತಿಳಿಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಒಂದು ದಿನ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಕಾಯುತ್ತಾ ಮಚ್ಚು ಹಿಡಿದು ಕುಳಿತನಂತೆ. ಎಂದಿನಂತೆ ಬಸವಣ್ಣ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮೆಯ್ಯುತ್ತಿರಲು ಸಿಟ್ಟೀಗೆದ್ದ ರೈತನು ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಅದರ ಮೊಖವನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿದನಂತೆ. ಆಗ ಬಸವಣ್ಣನು ಮೆಯ್ಯಲು ಬಾಯಿ ಇಲ್ಲದೆ ದೇವಸ್ತಾನದ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮಲಗಿರಲು ಮುಂಜಾನೆ ಆ ರೈತನು ಬಂದು ನೋಡಲು ಸತ್ಯ ತಿಳಿದ ರೈತನು ಮರುಗಿದನಂತೆ. ಈ ಕತೆಯ ಸತ್ಯಾಂಶದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ದೇವಸ್ತಾನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆ ರೈತನು ಮಚ್ಚು ಹಿಡಿದು ನಿಂತಿರುವ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ದೇವಸ್ತಾನದ ಹಿಂಭಾಗದ ಗೋಡೆಗೆ ಹೊಂದಿಸಿದಂತೆ ತೇರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಜಾಗವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕಬ್ಬಾಳು ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆ ಆದ ಕಬ್ಬಾಳಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಕನಕಪುರದಿಂದ ಸಾತನೂರು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿ. ಮೀ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಿದರೆ ಕಬ್ಬಾಳು ಕ್ಷೇತ್ರವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಬಂದು ಕಬ್ಬಾಳಮ್ಮ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದೊಂದು ಪುರಾತನ ಇತಿಹಾಸವುಳ್ಳ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಕನಕಪುರದ ಕೋಟೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕನಕಪುರದ ಕೋಟೆ ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಾದ ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ್ಣ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧಿಪತಿ ಶ್ರೀ ಜಗದೇವರಾಯ - ಈತ ಬಣಜಿಗ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದವನಾಗಿದ್ದನು ಈ ಕೋಟೆಯು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಯುದ್ದ ಯುಕ್ತಿಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾರಿ ಅಗ್ನಿಗೆ ಆಹುತಿಯಾಗಿ ಬಹುಶಃ ನಾಶವಾಯಿತು. ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ

2989

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%86%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%82%E0%B2%B0%E0%B3%81%20%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%B0%20%E0%B2%9C%E0%B2%BF%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%B2%E0%B3%86

ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆ

ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆ ಕರ್ನಾಟಕದ 30 ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. 1986ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆಯು 4 ತಾಲ್ಲೂಕು, 17 ಹೋಬಳಿಗಳು 1122 ಹಳ್ಳಿಗಳು, 3 ನಗರಸಭೆ, 2 ಪುರಸಭೆ, 1 ಪಟ್ಟಣ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಮತ್ತು 229 ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬೂದಿಹಾಳ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಪ್ರಮುಖವಾ.. ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುವ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಗಲಿದೆ ಮುಂದಿನ ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಎರಡು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು 9 ತಾಲ್ಲೂಕು 34 ಹೋಬಳಿಗಳು ಆಗಲಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಎರಡು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ 4 ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ 5 ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ರೈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಕಾಡನೂರು ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು ಗೀತಂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ನಾಗದೇನಹಳ್ಳಿ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಕಾಲೇಜು ಬೆಂಗಳೂರು ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ ಮೆಂಟ್(MBA, ME) ಕೊಂಗಾಡಿಯಪ್ಪ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೇಂದ್ರ(MBA, M.Com) ನಗರ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ನಗರಸಭೆ ನೆಲಮಂಗಲ ಪುರಸಭೆ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಪುರಸಭೆ ವಿಜಯಪುರ ಪುಸಸಭೆ ಹೊಸಕೋಟೆ ನಗರಸಭೆ Baashettihalli_Dodballapur Pattana Panchayithi ಯೋಜನಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಬೆಂಗಳೂರು ಅಂತರಾರ್ಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಯೋಜನಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ನೆಲಮಂಗಲ ಯೋಜನಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಹೋಸಕೊಟೆ ಯೋಜನಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಯೋಜನಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಜಲಾಯನಯ ಪ್ರದೇಶ ನದಿ ಅರ್ಕಾವತಿನದಿ ದಕ್ಷಿಣ ಪೀನಾಕಿನಿ ನದಿ ಬಂಡಿಹಳ್ಳ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸರ್.ಎಂ.ವಿಶ‍್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು(ಎಸ್.ಎಸ್.ಘಾಟಿ) ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಂಟಿ ಆಯುಕ್ತರು ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿ ನೆಲಮಂಗಲ ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಉಪನಿರ್ದೇಶಕರು ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕರು ನೆಲಮಂಗಲ ತಾಲ್ಲೂಕು ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಹೊಸಕೋಟೆ ತಾಲ್ಲೂಕು ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕರು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸಂಶೋದನಾ ಕೇಂದ್ರ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರ. ಹಾಡೋನಹಳ್ಳಿ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸಮಿತಿ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ನೆಲಮಂಗಲ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಉಪ ಸಮಿತಿ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಉಪ ಸಮಿತಿ ತೂಬಗೆರೆ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಉಪ ಸಮಿತಿ ವಿಜಯಪುರ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಉಪ ಸಮಿತಿ ಹೊಸಕೋಟೆ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಉಪ ಸಮಿತಿ ಸಹಕಾರ ಇಲಾಖೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ವಿಭಾಗ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳ ಉಪನಿಭಂದಕರರು ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಉಪವಿಭಾಗ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳ ಸಹಾಯಕ ನಿಭಂದಕರರು ಲೇಕ್ಕಪರಿಶೋದನೆ ಇಲಾಖೆ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಉಪವಿಭಾಗ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳ ಸಹಾಯಕ ಲೇಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕರು ಹಾಲು ಒಕ್ಕೂಟ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಹಾಲು ಶೀಥಲ ಕೇಂದ್ರ ವಿಜಯಪುರ ಹಾಲು ಶೀಥಲ ಕೇಂದ್ರ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಕಂದಾಯ ಉಪವಿಭಾಗದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ನೆಲಮಂಗಲ ಹೊಸಕೋಟೆ ಹೋಬಳಿಗಳು ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಕಸಬ ತೂಬಗೆರೆ ಸಾಸಲು ದೊಡ್ಡಬೆಳವಂಗಲ ಮಧುರೆ ಕುಂದಾಣ ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ವಿಜಯಪುರ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಕಸಬ ನೆಲಮಂಗಲ ಕಸಬ ತ್ಯಾಮಗೊಂಡ್ಲು ಸೊಂಪುರ ಹೊಸಕೋಟೆ ಕಸಬ ನಂದಗುಡಿ ಅನುಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ ಜಡೀಗೇನಹಳ್ಳಿ ಸೂಲಿಬೆಲೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಅಧೀಕ್ಷರ ಪೊಲೀಸ್ ಜಿಲ್ಲೆ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಪೊಲೀಸ್ ಉಪವಿಭಾಗ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ನಗರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ದೊಡ್ಡಬೆಳವಂಗಲ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಹೊಸಹಳ್ಳಿ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಎಸ್.ಎಸ್.ಘಾಟಿ ಹೊರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಸಾಸಲು ಹೊರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ವಿಶ್ವನಾಥಪುರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ರಾಜಾನುಕುಂಟೆ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ರೈಲ್ವೆ ಪೋಲಿಸ್ ಠಾಣೆ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ನಗರ ಸಂಚಾರಿ ಹೊರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಅಬಕಾರಿ ಜಾರಿ ಲಾಟರಿ ನಿಷೇಧ ಪೋಲಿಸ್ ಠಾಣೆ ನೆಲಮಂಗಲ ಪೊಲೀಸ್ ಉಪವಿಭಾಗ ನೆಲಮಂಗಲ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ದಾಬಸ್ ಪೇಟೆ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಮಾದನಾಯಕನಳ್ಳಿ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ತ್ಯಾಮಗೊಂಡ್ಲು ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಶಿವಗಂಗೆ ಹೊರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ನೆಲಮಂಗಲ ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಹೊಸಕೋಟೆ ಪೊಲೀಸ್ ಉಪವಿಭಾಗ ಸೂಲಿಬೆಲೆ ತಿರುಮಲಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ ಹೊಸಕೋಟೆ ನಂದಗುಡಿ ಅನುಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಧಿಕೃತ ಸರ್ಕಾರಿ ತಾಣ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸಮಿತಿ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲಾ ಪಂಚಾಯತ್ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

3036

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%82

ಸತ್ಯಂ

ಈ ಲೇಖನವು ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ 'ಸತ್ಯಂ' ಅವರ ಬಗ್ಗೆ. ಸತ್ಯಂ - ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಗೆ ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಓದಿ. ಸತ್ಯಂ - ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ಖ್ಯಾತ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು.(ಜನನ ೧೭-೫-೧೯೩೫ ನಿಧನ೧೨-೧-೧೯೮೯) ಹಾರ್ಮೋನಿಯಂನಿಂದ ಸಂಗೀತ ನೀಡಿದವರಿದ್ದಾರೆ,ವೀಣೆಯಿಂದ ಸಂಗೀತ ನೀಡಿದವರಿದ್ದಾರೆ,ಗಿಟಾರದಿಂದಲೂ ಸಂಗೀತ ನೀಡಿದವರಿದ್ದಾರೆ.ಆದರೆ "ಡೋಲಕ್" ನಿಂದ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದ ಏಕೈಕ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರೆಂದರೆ "ಸತ್ಯಂ". ಸತ್ಯಂ ಮೂಲತ: ತೆಲುಗಿನವರು.ಸತ್ಯಂ ಅವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು"ಚೌಳ್ಳ ಪಿಳ್ಳೆ ಸತ್ಯ ನಾರಾಯಣ ಶಾಸ್ತ್ರಿ " ಜನಿಸಿದ್ದು ೧೯೩೫ ಮೇ ೧೭ ರಂದು ಆಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ವಿಜಯ ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಾದೆವಲಪ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ.ತಾಯಿ ಕಾಂತಮ್ಮ ಉತ್ತಮ ಹಾಡುಗಾರ್ತಿ,ತಂದೆ ಹನುಮಂತ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಕೂಡಾ ಭಾಗವತ ಮೇಳಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದವರು.ಅವರ ಹಾಡೆಂದರೆ ಜನ ಕಿಕ್ಕಿರಿದು ಸೇರುತ್ತಿದ್ದರು.ತಂದೆ ಹತೂರುಗಳ ಜಹಗೀರುದಾರರು.ವೈಭವದ ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಕಂಡ ಸತ್ಯಂ ಅವರಿಗೆ ಸಂಗೀತದ ಹುಚ್ಚ್ಚು ಎಳವೆಯಿಂದಲೇ ಹಿಡಿಯಿತು.ತಂದೆಗಾದರೂ ಮಗ ಉನ್ನತ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಬೇಕೆಂಬ ಕನಸು.ಅದ್ದರೆ ಸತ್ಯಂ ತಲೆಗೆ ವಿದ್ಯೆ ಹತ್ತಲಿಲ್ಲ,ತಂದೆ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ.ಪ್ರೌಡಶಾಲೆಯ ಎರಡನೇ ವಷ೯ದಲ್ಲಿ ನಪಾಸಾದಾಗ ತಂದೆಯ ಉಗ್ರ ಶಿಕ್ಷೆಯ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದ ಬಾಲಕ ಸತ್ಯಂ ಮನೆಬಿಟ್ಟು ಓಡಿದ.ಸಕಲ ಐಶ್ವರ್ಯದ ಬದುಕಿಗೆ ತಿಲಾಂಜಲಿ ನೀಡಿ ಸೇರಿದ್ದು ಕಾಕಿನಾಡದ "ಹ್ಯಾಪಿ ಹೋಂ" ಅನ್ನು. ಅಲ್ಲಿ ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಊಟ ಬಟ್ಟೆ ನೀಡಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಸಲಾಗುತಿತ್ತು.ಅನಾಥ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಸತ್ಯಂ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆದಿದ್ದರು.ಇದೇ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಎಸ್.ವಿ.ರಂಗರಾವ್,ಅಂಜಲೀ ದೇವಿ,ರೇಲಂಗಿ ಮೊದಲಾದವರಿದ್ದರು.ಅವರಲ್ಲರ ಒಡನಾಟ ಸತ್ಯಂ ಕಲಾಭಿರುಚಿ ವಿಕಸಿತವಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.ಅಲ್ಲಿ ಪರಿಚಿತರಾದ ಒಬ್ಬ ಮಹನೀಯರೆಂದರೆ ಆದಿನಾರಾಯಣರಾವ್.ಅವರಾಗಲೇ "ಅಂಜಲಿ"ಚಿತ್ರದ 'ಕುಹೂ ಕುಹೂ ಬೋಲೆ ಕೊಯಲಿಯಾ' ಅಮರಗೀತೆಯಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ದರಾಗಿದ್ದರು.ಅವರು ಮುಂದೆ "ಮಯಾಲಮಾರಿ"ಸ್ವಂತ ಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸಲು ನಿರ್ದರಿಸಿದಾಗ ಸತ್ಯಂ ಅವರನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊಂಡರು,ಆ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರದು ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕನಿಂದ ಹಿಡಿದು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ ನಿರ್ವಹಣೆಯವರೆಗೆ ದಶವಾತರ. ಒಮ್ಮೆ ಢೋಲಕ್ ವಾದಕ ಬಾರದಾಗ ಸತ್ಯಂ ತಾವೇ ನುಡಿಸಿದರು.ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ದರೂ ಆದರು.ಹಲವು ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಢೋಲಕ್ ನುಡಿಸಿದರು. ಆದಿನಾರಾಯಣರಾವ್ ಅವರ "ಸ್ವರ್ಣ ಸುಂದರಿ"ಯಲ್ಲಂತೂ ಅವರ ಢೋಲಕ್ ವಾದನ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಮದರಾಸಿನಲ್ಲಿನ "ಫಿಲಂ ಸೆಂಟರ್" ಕಲಾಪ್ರೇಮಿಗಳ ನೆಚ್ಹಿನ ತಾಣವಾಗಿತ್ತು.ಎಲ್ಲಾ ಬಾಷೆಯ ಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾತೃಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಸೇರುತ್ತಿದ್ದರು.ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ಹೋಟೆಲ್ ಉದ್ಯಮಿ ಎಂ.ಎಸ್.ನಾಯಕ್ ಅವರಿಗೆ ಸತ್ಯಂ ಖ್ಯಾತಿ ತಿಳಿಯಿತು.ಅವರಾಗ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು.ಅದಕ್ಕೇ ಸತ್ಯಂ ಅವರನ್ನೇ ಏಕೆ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿ ಬಳಸಬಾರದು ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿದರು.ಡೋಲು ವಾದನಕ್ಕೇ ಸೀಮಿತರಾಗಿದ್ದ ಸತ್ಯಂ ಅವರಿಗೂ ಬದಲಾವಣೆ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು.ಹೀಗೆ ೧೯೬೩ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಕಂಡ"ಶ್ರೀ ರಾಮಾಂಜನೇಯ ಯುದ್ದ " ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು.ಈ ಚಿತ್ರದ 'ಹನುಮನ ಪ್ರಾಣ",ಜಗದೀಶನಾಡುವ ಜಗವೇ ನಾಟಕ ರಂಗ","ಜಯ ಜಯ ರಾಮ ಜಯ ಘನ ಶ್ಯಾಮ "ಮೊದಲಾದ ಗೀತೆಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ದವಾದವು. ಮುಂದೆ ಸತ್ಯಂ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನೆಲೆ ನಿಂತರು."ಒಂದೇ ಬಳ್ಳಿಯ ಹೂವುಗಳು " ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಂ ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರರಂಗದ ನಂಟನ್ನು ಬಳಸಿ "ಮಹಮದ್ ರಫಿ " ಅವರಿಂದ "ನೀನೆಲ್ಲಿ ನಡೆವೆ ದೂರ "ಗೀತೆಯನ್ನು ಹಾಡಿಸಿದರು.ಗಾಂದಿ ನಗರ ಚಿತ್ರದ "ನೀ ಮುಡಿದ ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂವಿನ ಮಾಲೆ " ಹಾಡು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದು ಐದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಂ "ಪಾಲ ಮನಸಲು"ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಗೀತ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ತೆಲುಗು ಚಿತ್ರ ರಂಗಕ್ಕೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು.ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಬಹು ಬೇಡಿಕೆಯ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು. ೩೬ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ೩೧೨ ತೆಲುಗು,೧೩೧ ಕನ್ನಡ ,೧೦ ತಮಿಳು,ತಲಾ ಒಂದೊಂದು ಮಲಯಾಳಿ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಗೀತ ನೀಡಿದ್ದ ಸತ್ಯಂ ಬಡ ನಿರ್ಮಾಪಕರ ಪಾಲಿಗೆ ಕಾಮಧೇನುವಾಗುತಿದ್ದರು.ಹಣ ಎಷ್ಟೇ ಕಡಿಮೆ ಕೊಟ್ಟರೂ ಅವರ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿನ ತಾಜಾತನ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ರೌಡಿ ರಂಗಣ್ಣ, ಕ್ರಾಂತಿವೀರ, ನಾಗಕನ್ಯೆ, ಅಪರಾದಿ, ನಾಗರಹೊಳೆ, ಸಹೋದರರ ಸವಾಲ್,ಸೀತಾ ರಾಮು,ಸವತಿಯ ನೆರಳು, ಆರದ ಗಾಯ,ತಾಯಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ,ಕೆರಳಿದ ಸಿಂಹ, ಸಾಹಸಸಿಂಹ, ತಿರುಗು ಬಾಣ,ಗಂಡ ಭೇರುಂಡ, ಮೊದಲಾದ ಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಅವರು ಕೊಟ್ಟ ಸಂಗೀತ ಇಂದಿಗೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ,ಅದರ ಗೀತೆಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ದವಾಗಿವೆ.೧೯೮೯ರ ಜನವರಿ ೧೨ ರಂದು ತಮ್ಮ ೫೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನರಾದರು. ಶಿವರಂಜಿನಿ,ಕಲ್ಯಾಣಿ,ಮಧ್ಯಮಾವತಿ ರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಸ ನೆಲೆಗೆ ಒಯ್ದಿದ್ದ ಸತ್ಯಂ "ಸೆಕೆಂಡ್ ಫಾಲೋ 'ಎಂಬ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಹೊಸ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ್ದರು.ಅನಂತ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತ,ಹತ್ತಾರು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ್ದ ಅವರ ಬದುಕು ಅಪೂರ್ಣವಾದದ್ದು ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರ ರಂಗಕ್ಕೇ ದೊಡ್ಡ ನಷ್ಟವೆನ್ನ ಬಹುದು. "ನಮನ " ಸತ್ಯಂ ಸಂಗೀತ ನೀಡಿರುವ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರಗಳು ಉಲೇಖಗಳು https://www.saregama.com/artist/m-sathyam_26354/albumshttps://chiloka.com/celebrity/chellapilla-satyam https://www.veethi.com/india-people/chellapilla_satyam-profile-9305-24.htm ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಭಾರತೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು

3052

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%BF.%E0%B2%8E.%E0%B2%90.%E0%B2%8E%E0%B2%B2%E0%B3%8D

ಜಿ.ಎ.ಐ.ಎಲ್

ಜಿ ಎ ಐ ಎಲ್ ಭಾರತೀಯ ಲೋಹ ಕಂಪೆನಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಭಾರತೀಯ ಲೋಹದ ಕಂಪನಿಗಳು

3077

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%8A%E0%B2%82%E0%B2%A1%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B2%A3%E0%B3%8D%E0%B2%AF

ಗೊಂಡಾರಣ್ಯ

ಇದೊಂದು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಕಾದಂಬರಿ.ಇದು ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿ. ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಕೃತಿಗಳು

3078

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9A%E0%B3%8B%E0%B2%AE%E0%B2%A8%20%E0%B2%A6%E0%B3%81%E0%B2%A1%E0%B2%BF

ಚೋಮನ ದುಡಿ

ಚೋಮನ ದುಡಿ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರು ಬರೆದಿರುವ ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿ. ಪುಸ್ತಕದ ವಿವರಣೆ ಚೋಮನ ದುಡಿ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ೧೯೩೧ರಲ್ಲಿ ಎಸ್.ಬಿ.ಎಸ್ ಪ್ರಕಾಶಕರು ,ಬೆಂಗಳೂರು ಅವರು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅಕ್ಷರ ಜೋಡಣೆಯನ್ನು ದಿವ್ಯ ಪ್ರಿಂಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ,ಬೆಂಗಳೂರು ಅವರು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು ೧೧೨ ಪುಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಇದರ ಬೆಲೆ ರೂ.೪೫. ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಹಕ್ಕುಗಳು ಶ್ರೀಮತಿ ಬಿ ಮಾಲಿನಿ ಮಲ್ಯ ಅವರಿಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಮುನ್ನುಡಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಪೂರ್ವ ಕಾಲದ ದಲಿತ ವರ್ಗದ ಬವಣೆಯ ಬಾಳಿನ ಚಿತ್ರಣ ಈ ಕಾದಂಬರಿಯ ಕಥಾವಸ್ತು. ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ದೇಶ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗದೆ ಇರುವುದೆಂದರೆ ಕಥಾನಾಯಕ ಚೋಮನ ಕಷ್ಟಜೀವನ. ಈತನ ಪ್ರೀತಿಯ ವಸ್ತು ಎಂದರೆ ದುಡಿ, ಅದೊಂದೇ ಅವನ ಸಂಪತ್ತು. ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟು ಕಟ್ಟಳೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಈತ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಾರಿ ನೋವನ್ನು ಅನುಭವಿಸು ತ್ತಾನೆ. ಇವರು ಬಹಳ ಬಡ ಕುಟುಂಬ ಹಾಗೂ ಕೆಳಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದವರು. ಕೊನೆಗೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಧರ್ಮವನ್ನು ತೊರೆಯುವ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಚೋಮ ಬರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಆತನ ಮನಸ್ಸು ಅದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಕಡು ಬಡತನದಲ್ಲಿ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸುತಿದ್ದ ಈತ, ಧಣಿಗಳ ಸಾಲ ತೀರಿಸಲು ತನ್ನ ಮಗನನ್ನೂ, ಮುಂದೆ ಮಗಳನ್ನು ದೂರದ ಊರಿಗೆ ಕಾಫಿ ತೋಟದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮಗಳು ಬೆಳ್ಳಿ ಒಡೆಯನ ಕೈಸೆರೆಯಾದುದನ್ನು ಕಂಡ ಚೋಮ ವಿಹ್ವಲನಾಗಿ, ಕೊನೆಗೆ ಸಾಲವೂ ತೀರದೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕಾಣದೆ ದುಡಿ ಬಾರಿಸುತ್ತಲೇ, ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಸಮಾಜದ ಕ್ರೌರ್ಯಕ್ಕೆ ಬಲಿಪಶುವಾಗಿ ಮರಣವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. ಕಥೆಯ ಸಾರಾಂಶ ಚೋಮ ಮತ್ತು ಅವನ ಕುಟುಂಬ ಭೋಗನ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವನ ಮಕ್ಕಳು ಚನಿಯ, ಗುರುವ, ಕಾಳ, ನೀಲ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿ.. ಚೋಮನಿಗೆ ಬಹಳ ಇಷ್ಟವಾದ ವಸ್ತುಗಳು ಎರಡು, ಒಂದು ದುಡಿ ಮತ್ತೊಂದು ಸೇಂದಿ(ಹೆಂಡ). ಇವೆರಡೂ ಇಲ್ಲದೆ ಅವನಿಗೆ ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ಬಹಳ ಕಷ್ಟ. ಅವನು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನೊಂದಾಗ ದುಡಿಯನ್ನು ಬಾರಿಸಿ ತನ್ನ ನೋವನ್ನು ನೀಗಿಕೊಳ್ಳುವನು. ಚೋಮನ ಹೆಂಡತಿ ಈಗಾಗಲೆ ತೀರಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾಳೆ. ಚೋಮ ಸಂಕಪ್ಪಯ್ಯನವರ ಬಳಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿಯೂ ಹಾಗೂ ಮಕ್ಕಳು ಹೊರೆ-ಸೊಪ್ಪನ್ನು ತರುವುದರಿಂದಾಗಿಯೂ ಅವರಿಗೆ ಎರಡು ಪಾವು ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಐದು ಪಾವು ಭತ್ತ ದೊರೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಡು ಎಂಬ ನಾಯಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲ ಕಷ್ಟಗಳ ನಡುವೆ ಅವರು ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಆಸೆ ಅನ್ನುವುದು ಸಹಜ. ಚೋಮನಿಗೂ ಹೀಗೊಂದು ಆಸೆ ಇತ್ತು. ಅದು ಆತ ಬೇಸಾಯಗಾರನಾಗಬೇಕೆಂದು. ಅವನ ಬಳಿ ಎರಡು ಎತ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಇದ್ದವು. ಆದರೆ ಕಡು ಬಡತನದಿಂದಾಗಿ ಅವನ ಬಳಿ ಬೇಸಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಇದ್ದ ತುಂಡು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸಂಕಪ್ಪಯ್ಯನ ಬಳಿ ಅಡ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ. ಸಾಲ ತೀರಿಸಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪಡೆಯಲು ಸಂಕಪ್ಪ ಯ್ಯನ ಬಳಿಯೇ ಜೀತಗಾರನಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾನೆ. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕೀಳು ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದವರು ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವನಿಗಿದ್ದ ಬಲವಾದ ಆಸೆಯಿಂದ ಹಲವಾರು ಕಷ್ಟಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ. ಚೋಮ ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಾಫಿ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಹೋಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಆತ ಮಾಡಿದ್ದ ೪-೫.ರೂ ಸಲ ಈಗ ೨೦.ರೂ ಆಗಿದೆ ಎಂದು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಅರಸುತ್ತಾ ತೋಟದ ದೊರೆಗಳು ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದ ಮನ್ವೇಲ ಸಾಹೇಬ ಬರುತ್ತಾನೆ. ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ, ಎಷ್ಟೇ ಬೆವರು ಸುರಿಸಿದರೂ ಅವರ ಕೈಗೆ ಹಣ ಬರುವುದು ಆಣೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಮಾಡುವ ಸಾಲ ಎಂದಿಗೂ ತೀರುವಂತಿಲ್ಲ. ಹೀಗಿರುವಾಗ ವಿಧಿ ಇಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಾದ ಚನಿಯ ಮತ್ತು ಗುರುವನನ್ನು ತೋಟದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆಂದು ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಡಲು ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಬಹಳಷ್ಟು ತೊಂದರೆಗಳ್ನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿಯೂ ಸಹ ಅವರು ನಾನಾ ವಿಧವಾದ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇತ್ತ ಚೋಮ ಮತ್ತು ಇತರರಿಗೂ ಅವರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇರುವ ಮನಸ್ಸಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಹ ಆಳುಗಳ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಅವರ ಅಪ್ಪನಂತೆಯೆ ಹೆಂಡ ಕುಡಿಯುವುದನ್ನೂ ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಹೆಂಡಕ್ಕೆ ದಾಸರಾಗಿ ಅವರು ದುಡಿಯುವ ಹಣವನ್ನು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಸುರಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಅಪ್ಪನ ಸಾಲ ತೀರಿಸಲು ಹೋಗಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಲ ಮಾಡುವಂತಾಯಿತು. ಇದೆಲ್ಲ ಸಾಲದಂತೆ ಗುರುವ ಅಲ್ಲಿ ಮಾರಿ ಎಂಬ ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ಇಷ್ಟ ಪಡುತ್ತಾನೆ. ಆ ಹುಡುಗಿ ಇಗರ್ಜಿಯವಳು. ಆದರೆ ಇತ್ತ ಚೋಮ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳು ತನ್ನ ಸಾಲ ತೀರಿಸಲು ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ, ಅವರನ್ನು ಒಂದು ಮನೆಯವರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಕಾಫಿ ತೋಟದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಯದ ಚೋಮ ಧನಿಗಳ ಬಳಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ ತನಗೊಂದು ಸಣ್ಣ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕೊಡುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಧಣಿಗಳು ಒಪ್ಪಿದರೂ, ಧಣಿಗಳ ವಯಸ್ಸಾದ ತಾಯಿ ಅದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಕೊಡುವ ಮನಸ್ಸಿದ್ದರೂ ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನೋಯಿಸಲು ಇಷ್ಟ ಪಡದೆ ಚೋಮನಿಗೆ ಭೂಮಿ ಕೊಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಕೆಳ ವರ್ಗದ ಜನರು ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಅದು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಬಂದಿರುವ ಆಚಾರವಂತೆ. ಕೀಳು ವರ್ಗದವರು ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡಿದರೆ ಮೇಲ್ವರ್ಗದವರಿಗೆ ಅವಮಾನವಲ್ಲವೇ? ಎಂಬುದು ಆಕೆಯ ವಾದವಾಗಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ಸಂಕಪ್ಪಯ್ಯನವರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಿದ್ದರೂ ತಾಯಿಯ ಮಾತು ಮೀರುವಂತಿರಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕೇಳಿದ ಚೋಮನ ಮನಸ್ಸ್ಸು ನೋವಿನಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು. ಆ ದಿನವೆಲ್ಲಾ ತನ್ನ ಧಣಿಯ ಹೊಲವನ್ನು ಎತ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊಡೆಯುತ್ತಾ ಸಮ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಇಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೆ ಗುರುವ ಮಾರಿಯ ಪ್ರೇಮಲೋಕದಲ್ಲಿ ತೇಲಿಯಾಡುತಿದ್ದ. ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಬರುವ ಜಾತ್ರೆಗಾಗಿ ಹುಡುಗರಿಬ್ಬರೂ ವಾಪಸ್ ಊರಿಗೆ ತೆರಳ ಬೇಕಿತ್ತು. ಆದರೆ ಗುರುವ ಮಾರಿಯವರ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ಪರಾರಿಯಾದ ಕಾರಣ, ಚನಿಯನು ಮಾತ್ರ ಊರಿಗೆ ಹೊರಟು ಬಂದ. ಎಲ್ಲರೂ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಚೋಮನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಕತ್ತಲೇ ಮೂಡಿತ್ತು. ಅವರ್ಯಾರಿಗೂ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಂತಸವಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದ್ದ ಕಷ್ಟಗಳು ಸಾಲದೆಂಬಂತೆ, ಚನಿಯನು ಆ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದೂ, ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗ ಬೇಕಾಯಿತು. ಬೆಳ್ಳಿಯು ಎಷ್ಟೇ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೂ ಅವಳಿಂದ ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೂ ಚನಿಯನು ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸಾಯುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಂತು. ಒಂದೇ ಸಮನೆ ದುಃಖದ ಮಹಾಪೂರವನ್ನೇ ಚೋಮನ ಕುಟುಂಬ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಒಂದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎರಡೂ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಚೋಮನು ದುಡಿಯನ್ನು ಬಾರಿಸುವುದನ್ನಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಏನನ್ನೂ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಹೀಗಿರುವಾಗಲೇ ಧನಿಗಳು ಚೋಮನನ್ನು ಮಳೆಗಾಲ ಬಂದಿದೆ ನನಗೆ ನಿನ್ನ ಎತ್ತುಗಳನ್ನು ಮಾರಿಬಿಡು ಎಂದರು. ಇದರಿಂದ ಮತ್ತಷ್ಟು ಸಿಟ್ಟಿಗೇರಿದ ಚೋಮ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೆಂಡವನ್ನು ಕುಡಿದು ತಾನು ದುಡಿ ಬಾರಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಸಣ್ಣದಾದ ಎರಡೂ ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ಅದರ ತಾಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕುಣಿಯುವಂತೆ ಹೊಡೆದು ಬಡೆಯತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಬೆಳ್ಳಿ ಅವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಚೋಮನ ಸಿಟ್ಟು ಇನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ತನಗೆ ಆ ಎತ್ತುಗಳಿಂದ ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು, ಅದು ಪರರಿಗೂ ದೊರಕಬಾರದೆಂದು ಆ ಎತ್ತುಗಳ ಕಾಲು ಮುರಿಯುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ಬೆಳ್ಳಿ ಧಣಿಗಳ ಬಳಿ ಮಾತನಾಡಿ ಅಪ್ಪನಿಗೆ ಬುದ್ಧಿ ಕಲಿಸುವಂತೆ ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಹಾಗೆಂದು ಯೋಚಿಸಿ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದ ಬೆಳ್ಳಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವೆಂದರೆ ಅವರ ಮನೆಗೆ ನೆಂಟರು ಬಂದಿದ್ದರು. ಅವಳು ಹಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಕೂಡಿಟ್ಟಿದ್ದ ಗೆಣಸು ಅಕ್ಕಿ ಎಲ್ಲವೂ ಖಾಲಿಯಾಗ ತೊಡಗಿತು. ಚೋಮನು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂತಸದಿಂದ ಕಾಲಕಳೆಯತ್ತಾನೆ. ಅವರೊಂದಿಗೆ ಬೇಟೆಗೆ ಹೋಗಿ ಮೊಲಗಳನ್ನು ತಂದು ತಿಂದು,ಕುಡಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯಾರದೋ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎಮ್ಮೆ ಸತ್ತರೆ ಅದನ್ನೂ ತಿಂದು, ಮನೆಯ ಮುಂದೆ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಕುಣಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ನಂತರ ಅವರೂ ಹೊರಟರು. ಆದರೆ ಈಗ ಚೋಮನ ಎದುರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಮತ್ತೊಂದು ಸವಾಲೆಂದರೆ ಮತ್ತೆ ಮನ್ವೇಲನು ಬಂದಾಗ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಯಾರನ್ನಾದರು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಹೋಗಲಿಕ್ಕೆ ಯಾರಿದ್ದಾರೆ? ಎಂಬುದು. ಕೊನೆಗೆ ಮುದಿ ತಂದೆಯನ್ನು ಕಷ್ಟಗಳ ಪಾಲು ಮಾಡಲು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಕೊನೆಗೆ ಬೆಳ್ಳಿಯೇ ಮನ್ವೇಲನ ಕೂಡ ಹೊರಡುವಂತೆ ನಿಶ್ಚಯ ವಾಯಿತು. ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದ ಮನಸ್ಸು ಹಾಗೂ ಮನ್ವೇಲನ ಒತ್ತಡದಿಂದಾಗಿ ಚೋಮನೂ ಅವಳನ್ನು ಕಣ್ಣೀರಿನಿಂದ ಬೀಳ್ಕೊಡಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಕೊನೆಗೆ ಬೆಳ್ಳಿಯ ತೋಟದ ಯಾತ್ರೆ ಸಾಗಿತು. ಅವಳಿಗೂ ಆ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಂತು. ಅವಳೊಂದಿಗೆ ನೀಲನೂ ಹೊರಟಿದ್ದ. ಅಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಉಳಿಯಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆಯಿತು. ನೀಲನು ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಕಾರಣ ಅವಳಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಹಣವನ್ನು ಅವನ ಔಷಧಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಲುತಿತ್ತೇ ಹೊರೆತು ಸಾಲ ತೀರಿಸಲು ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಮನ್ವೇಲನ ಒತ್ತಡದ ಮೇರೆಗೆ ಅವನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಳು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ನಡೆದದ್ದೆ ಬೇರೆಯದ್ದೊಂದು ವಿಷಯ. ಹೆಂಡತಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಅವನಲ್ಲಿನ ಕಾಮ ಪ್ರೇರಣೆ ಹಾಗೂ ಕಾಯದ ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಅವಳನ್ನು ಆತನ ಕಾಮದ ದಾಸಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ಅವರಿಬ್ಬರ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿಯಲಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅವಳ ಮೇಲೆ ದೊರೆಗಳಿಗೂ ಆಸೆಯಾಯಿತು. ಕೊನೆಗೆ ಮನ್ವೇಲನು ಅವಳನ್ನು ಅವನ ಬಳಿಯೂ ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಟ್ಟನು. ಹಣದ ಆಸೆ ಅವಳನ್ನು ಈ ರೀತಿಯ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಮಾಡದೆ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಮನ್ವೇಲನು ಅವಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡುವನು. ಅವಳು ವಾಪಸ್ಸ್ಸು ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದ ಕಾರಣ ಚೋಮನಿಗೆ ಹಿಡಿಸಲಾರದಷ್ಟು ಸಂತೋಷ. ನನ್ನ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಮಾಡಲಾರದ ಕೆಲಸ ತನ್ನ ಮಗಳು ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆಂದು ಅವನ ಸಂಭ್ರಮ. ಆದರೆ ಪಾಪ ಚೋಮನಿಗೆ ತನ್ನ ಮಗಳು ಆತನ ಸಾಲ ತೀರಿಸಿದ ಬಗೆ ತಿಳಿಯದು. ಮತ್ತೆ ಊರಿನ ಜಾತ್ರೆ ಬಂದೇ ಬಂತು. ಬೆಳ್ಳಿ ತನಗೆ ಮನ್ವೇಲನು ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸೀರೆ ಉಟ್ಟು ಜಾತ್ರೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾಳೆ. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಮನ್ವೇಲನೂ ಬಂದಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಭಯದಿಂದ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದಳು. ಅತ್ತ ಚೋಮ ತನ್ನ ಮಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕ ವರನನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದನು. ನಂತರ ಆ ಸಂತಸದಲ್ಲಿಯೇ ಗೆಳೆಯರೊಡನೆ ಕುಣಿದು ಹರ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಮರುದಿನ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಲೆಂದು ಕೆರೆಯ ಬಳಿ ಹೋದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ನೀಲ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಚೋಮ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾಳ ಇನ್ನೂ ಚಿಕ್ಕವ, ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಯ ದಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಜನರು ಅವನನ್ನು ಕಾಪಾಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವರು ಮೇಲ್ವರ್ಗದವರು ಹಾಗು ನೀಲ ಕೆಳ ವರ್ಗದವನು ಎಂಬ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕಾರಣ ಅವರನ್ನು ನೀಲನನ್ನು ಮೂಟ್ಟಬಾರದೆಂದು ಕಟ್ಟು ಹಾಕಿತ್ತು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ನೀಲ ಉಳಿಯುತ್ತಿದ್ದ. ಹೀಗೆ ಚೋಮನಿಗೆ ಒಂದರ ನಂತರ ಮತ್ತೊಂದು ಹೃದಯ ಹಿಂಡುವ ಕಷ್ಟಗಳು ಕಾದಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಮರುದಿನ ಮನ್ವೇಲನು ಅವರ ಮನೆಗೆ ಬರುತ್ತಾನೆ. ಆತ ಅವರ ಕ್ಷೇಮ ಸಮಾಚಾರ ತಿಳಿದು ಗುರುವನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಕಳೆದು ಕೊಂಡು ಸಾಧಿಸುವುದಾದರೂ ಏನು? ಹೋಗಿ ನಿನ್ನ ಮಗನನ್ನು ವಾಪಸ್ಸು ಕರೆತಾ ಎಂದು ಆತನಿಗೆ ಮನ್ವೇಲನು ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಅದರಿಂದಾಗಿ ತಾನೂ ಮತ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಾಳೆ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ತನ್ನ ಮಗನ ಬಳಿ ಹೋಗುವುದಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಕರೆತರುವುದಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ನಿರ್ಧಿಸಿದಂತೆಯೇ ಚೋಮನು ಗುರುವನ ಬಳಿ ಹೋದಾಗ ಅವರ ಮನೆಗೆ ಮನ್ವೇಲನು ಬರುತ್ತಾನೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಿಯು ಒಬ್ಬಳೇ ಇರುವ ಕಾರಣ ಅವರ ಹಿಂದಿನ ಕಾಮ ಪ್ರೇರಣೆ ಅವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಸಲುಗೆಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಲು ಆಸ್ಪದ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇತ್ತ ಚೋಮನು ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮನೆ ದೇವರನ್ನು ಕಂಡು ಯಾಕೋ ಮತ ಪರಿವರ್ತನೆ ತಪ್ಪು ಎಂದನಿಸಿ ಮನೆಗೆ ಬಂದು ನೋಡಿದರೆ ಚಾಪೆಯ ಮೇಲೆ ಅವರಿಬ್ಬರೂ. ಚೋಮನಿಗೆ ಆಗ ಎಲ್ಲವೂ ಅರ್ಥವಾಯಿತು. ತನ್ನ ಮಗಳು ಆತನ ಸಾಲ ತೀರಿಸಿದ ಬಗೆ! ಆಗಿನ ಚೋಮನ ಆವೇಶ ಅಷ್ಟಿಷ್ಟಲ್ಲ. ಅಸಹಾಯಕತೆಯಿಂದ ಹುಚ್ಚನಂತೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವರನ್ನು ಹೊರಗೆ ಹಾಕಿ ತನಗೆ ಮಕ್ಕಳೇ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಉಣ್ಣದೆ, ತಿನ್ನದೆ ದುಡಿಯನ್ನು ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ಬಾರಿಸುತ್ತಾ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೂರುವನು. ಅತ್ತ ಅವನು ವ್ಯವಸಾಯಗಾರನೂ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಇತ್ತ ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ಕಳೆದು ಕೊಂಡ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ದುಡಿಯನ್ನು ಬಾರಿಸುತ್ತಲೇ ಸಾವಿಗೆ ಶರಣಾಗುತ್ತಾನೆ. ಮುಕ್ತಾಯ ಹೀಗೆ ಈ ಒಟ್ಟು ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಚೋಮ, ಅವನ ಕನಸು, ಕುಟುಂಬ, ಅವನು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿಯೂ ಮೇಲ್ವರ್ಗದವರ ಕಾರಣದಿಂದ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದಂತ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ನಮಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಒಂದೇ ಒಂದು ಆಸೆಯೂ ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಚೋಮನ ಕೈಲಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಂಕಪ್ಪಯ್ಯ,ಅವರ ತಾಯಿ, ದಡದ ಮೇಲಿದ್ದ ಮೇಲ್ವರ್ಗದವರು, ಮನ್ವೇಲ, ಆತನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಚೋಮನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿದ ಬಗೆಯನ್ನು ಕಾರಂತರು ಬರೆದಿರುವ ಈ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿ ಚೋಮನ ದುಡಿ ಕಾದಂಬರಿಯು ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿಯೂ ಮೂಡಿ ಬಂದಿದೆ. ಚೋಮನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹಿರಿಯ ನಟ ಶ್ರೀ ವಾಸುದೇವರಾವ್ ಅವರು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಕನ್ನಡ ಕಾದಂಬರಿಗಳು ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಕೃತಿಗಳು

3085

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B3%80%E0%B2%B0%E0%B3%8B%20%E0%B2%B9%E0%B3%8B%E0%B2%82%E0%B2%A1

ಹೀರೋ ಹೋಂಡ

ಹೀರೋ ಹೋಂಡ - ಭಾರತದ ದ್ವಿಚಕ್ರ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಹೀರೋ ಮತ್ತು ಹೋಂಡ ಕಂಪನಿಗಳ ಸಹಯೋಗದಿಂದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡ ಈ ವಾಹನವು, ಎರಡೂ ಕಂಪನಿಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಂತೆ ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಮೋಟರ್ ಸೈಕಲ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಮೋಟರ್ ಸೈಕಲ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಎಂಬುದು ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ದ್ವಿಚಕ್ರವಾಹನ ತಯಾರಿಕೆಯ ಸಂಸ್ಥೆ. ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಜಂಟಿ ಸಹಯೋಗವು ೧೯೮೪ರಲ್ಲಿ ಹೀರೋ ಗ್ರೂಪ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್ ದೇಶದ ಹೋಂಡ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ದ್ವಿಚಕ್ರ ತಯಾರಿಕೆಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಎಂದು ೨೦೦೧ರಿಂದ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆಯಿತು. ಆ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಇದು ೧.೩ ದಶಲಕ್ಷ ಮೋಟಾರ್ ಬೈಕ್‍ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತ್ತು. ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಸ್ಪ್ಲೆಂಡರ್ ಹೀರೋ ಹೋಂಡ ಸ್ಪ್ಲೆಂಡರ್ ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾಗಿರುವ ಮೋಟಾರ್ ಬೈಕ್. ಇದರ ಎರಡು ಸ್ಥಾವರಗಳು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಹರಿಯಾಣದಲ್ಲಿನ ಧರುಹೆರ ಮತ್ತು ಗುರಗಾಂವ್ ನಗರಗಳಲ್ಲಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ವಾಹನ ಕಂಪನಿಗಳು

3092

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B2%A8%E0%B3%8D%20%E0%B2%AC%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%95%E0%B3%8D%20%E0%B2%86%E0%B2%AB%E0%B3%8D%20%E0%B2%87%E0%B2%82%E0%B2%A1%E0%B2%BF%E0%B2%AF

ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ

ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ ಭಾರತದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲೊಂದು. ೧೯೧೯ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ (ಮುಂಬಯಿಯ ಮೊದಲ ಶಾಖೆ) ಉದ್ಘಾಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಬ್ಯಾಂಕೆಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಇದರದ್ದು. ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು

3093

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%AF%20%E0%B2%AC%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%95%E0%B3%8D

ವೈಶ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್

ವೈಶ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ - ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಖಾಸಗಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಇದು ೧೯೩೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು.ಈಗ 'ಐ ಎನ್ ಜಿ' ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಈಗಿನ ಹೆಸರು 'ಐಎನ್‌ಜಿ ವೈಶ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ '. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಈಗಿನ ಮ್ಯಾನೇಜಿಂಗ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಹಾಗೂ ಸಿ.ಇ.ಒ.(C.E.O.)- ವಾನ್ ರಿಕ್ಟರ್ (Vaughn Richtor), ಫೆಬ್ರುವರಿ ೭,೨೦೦೬ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ING Group ING Life, India ING Investment Management ಭಾರತೀಯ ವಿತ್ತ ಕಂಪನಿಗಳು

3098

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%86%E0%B2%A8%E0%B2%B0%E0%B2%BE%20%E0%B2%AC%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%95%E0%B3%8D

ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್

ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಿಂದೂ ಶಾಶ್ವತ ನಿಧಿ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಅಮ್ಮೆಂಬಾಳ್ ಸುಬ್ಬರಾವ್ ಪೈ ಇದರ ಸ್ಥಾಪಕರು. ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಹ ಒಂದು. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಂದು ೧೯೧೦ರಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ೧೯ ಜುಲೈ, ೧೯೬೯ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ೨೦೦೫ರ ಇಸವಿಯಂತೆ, ಬ್ಯಾಂಕ್ ೨೫೦೮ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತವಲ್ಲದೇ ಲಂಡನ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಹಾಂಗ್‌ಕಾಂಗ್, ದೋಹಾ, ದುಬೈ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿಯು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು

3105

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9F%E0%B3%88%E0%B2%9F%E0%B2%A8%E0%B3%8D

ಟೈಟನ್

ಟೈಟನ್ ಈ ಕೆಳಗಿನವನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು: ಟೈಟನ್ (ಉಪಗ್ರಹ) - ಶನಿ ಗ್ರಹದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹ. ಟೈಟನ್ (ಉದ್ದಿಮೆ) - ಭಾರತದ ಗಡಿಯಾರ ತಯಾರಿಕೆ ಉದ್ದಿಮೆ.

3129

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%A8%E0%B2%B5%E0%B2%B0%E0%B2%BF%20%E0%B3%A9%E0%B3%A6

ಜನವರಿ ೩೦

ಜನವರಿ ೩೦ - ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಿನ ಮೂವತ್ತನೇ ದಿನ. ಜನವರಿ ೩0 ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ನ ಪ್ರಕಾರ ವರ್ಷದ ಮೂವತ್ತನೆಯ ದಿನ. ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳು ೧೯೪೮ - ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಅವರನ್ನು ನಾಥೂರಾಮ್ ಗೋಡ್ಸೆ ಗುಂಡಿಟ್ಟು ಕೊಂದನು. ೧೦೧೮- ಪೋಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ರೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಪೀಸ್ ಆಫ್ ಬಾತ್ಸೆನ್ಅನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು. ೧೬೦೭-ಅಂದಾಜು ೨೦೦ ಚದರ ಮೈಲಿ (51.800 ಹ) ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ನಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಚಾನೆಲ್ ಮತ್ತು ಸೆವರ್ನ್ ನದಿಮುಖ ತೀರಪ್ರದೇಶಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಭಾರೀ ಪ್ರವಾಹವಾಗಿ ಅಂದಾಜು ೨೦೦೦ ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. ಮೊದಲ ಆಂಗ್ಲೊ-ಜಪಾನಿನ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಒಪ್ಪಂದ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ೧೯೧೧-ಕೆನಡಾದ ನೌಕಾ ಸೇವೆ ರಾಯಲ್ ಕೆನಡಿಯನ್ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಆಗುತ್ತದೆ. ಜನನ ನಿಧನ ೧೯೪೮ - ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ. ಆಚರಣೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹುತಾತ್ಮರ ದಿನಾಚರಣೆ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಪ್ರಮುಖ ದಿನಗಳು ದಿನಾಚರಣೆಗಳು ದಿನಗಳು ಜನವರಿ

3131

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%B8%E0%B2%B0%E0%B2%A6%20%E0%B2%95%E0%B2%A4%E0%B3%86

ಪರಿಸರದ ಕತೆ

ಪರಿಸರದ ಕಥೆ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿ. ‘ಪರಿಸರದ ಕತೆ’ಕೃತಿ ಕನ್ನಡದ ಅತ್ತ್ಯುತ್ತಮ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಾಕಾರ ಅಥವಾ ವಿಭಜನೆಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದ ಕೃತಿ. ಕಥೆ, ಪ್ರಬಂಧ ಇತ್ಯಾದಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ವಿಭಜನೆಗೆ ಒಳಪಡದ ಕೃತಿ. ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಆರಂಭಿಸಿದ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ, ತಮ್ಮ ಪರಿಸರದ ಬಗೆಗಿನ ಕುತೂಹಲ, ವಿಸ್ಮಯ, ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಪುಸ್ತಕದ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಾರ, ಪ್ಯಾರ, ಕಿವಿ ಎಂಬ ಸಾಕು ನಾಯಿ, ಎಂಗ್ಟ, ಮಾಸ್ತಿ, ಬೈರ, ಸುಸ್ಮಿತ, ಗಾಡ್ಲಿ, ಸೀನಪ್ಪ, ಮುಂತಾದ ಪಾತ್ರಗಳು ನಮಗೂ ಆಪ್ತವಾಗುವಂತೆ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ವಿಶಿಷ್ಟ ಶೈಲಿಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ‘ಪ್ರಕೃತಿಯೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಭಾಗವಲ್ಲ, ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಒಂದು ಭಾಗ’ ಎಂಬ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಮಾತಿಗೆ ‘ಪರಿಸರದ ಕತೆ’ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ. ‘ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಾಕಶನ’ದ ಪ್ರಕಟಣೆಯಾದ ಈ ಪುಸ್ತಕ ಈವರೆಗೂ ಹಲವಾರು ಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಪ್ರಥಮ ಮುದ್ರಣ 1991. ಕೃಪಾಕರ-ಸೇನಾನಿಯವರ ಸುಂದರ ಕರಿಮಂಡೆ ಅರಿಶಿನಬುರುಡೆ (Black Headed Oriole) ಪಕ್ಷಿಯ ಛಾಯಾಚಿತ್ರ ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಮುಖಪುಟ. ಪರಿಸರದ ಕತೆಗಳು ಎನ್ನುವ ಕಥಾ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರದ ಪಶು-ಪಕ್ಷಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸದ ಆಳುಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಯನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಬಹುದಾಗಿದೆ

3132

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%97%E0%B2%A6%20%E0%B2%AD%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%95%20%E0%B2%A8%E0%B2%B0%E0%B2%AD%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%95

ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಭಯಾನಕ ನರಭಕ್ಷಕ

ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿ. ಅಲಕನಂದ ಹಾಗೂ ಮಂದಾಕಿನಿ ನದಿಗಳು ಸಂಗಮವಾಗುವ ತಾಣ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ. ಸುಮಾರು ೪೨೫ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರನ್ನು ಕೊಂದಿತ್ತೆಂದು ಹೇಳಲಾದ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ನರಭಕ್ಷಕ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತಿ ಹೊಂದಿದ ಒಂದು ಚಿರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಬಂದ Man Eating Leopard of Rudraprayag ಎಂಬ ರೋಚಕ ಕತೆಯನ್ನು ಅನುವಾದಿಸಿ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಭಯಾನಕ ನರಭಕ್ಷಕ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರಿನ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಕೆ ಪಿ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಮೊದಲಿಗೆ ಬೆಂಜಿ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದ ಅಮಾಯಕನನ್ನು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಆ ಚಿರತೆಯು ನರಭಕ್ಷಕನಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟು ತನ್ನ ಪರಿಸರದ ಜನರನ್ನು ಭೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿತು. ಹಸಿವು ತಾಳದಾದಾಗ ಆ ಚಿರತೆ ಮನೆಗಳ ಬಳಿಸಾರಿ ಬಾಗಿಲನ್ನು ತನ್ನ ಪಂಜದಿಂದ ಕೆರೆಯುತ್ತಿತ್ತಂತೆ, ಕಿಟಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಣುಕುತ್ತಿತ್ತಂತೆ, ಗುಡಿಸಲುಗಳನ್ನು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತಂತೆ. ನರಭಕ್ಷಕ ಚಿರತೆ ಮೃಗವಲ್ಲ; ಪಿಶಾಚಿ ಎಂದೇ ನಂಬಿದ್ದ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಜನರನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದ್ದು ಕಾರ್ಬೆಟ್. ಅಂದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಸತ್ತು ಈ ಕುರಿತು ಒಂದು ನಿರ್ಣಯ ಅಂಗೀಕರಿಸಿ ಜಿಮ್ ಕಾರ್ಬೆಟ್ಟನಿಗೆ ಆ ನರಭಕ್ಷಕ ಚಿರತೆಯನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗಕ್ಕೆ ಬಂದಿಳಿಯುವ ಜಿಮ್ ಕಾರ್ಬೆಟ್, ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಚಿರತೆ ಬೇಟೆಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದೆರಡು ಸಲ ವಿಫಲರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕೊನೆಗೆ ಬೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅಂದು ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ನಿವಾಸಿಗಳ ಹರ್ಷಕ್ಕೆ ಮೇರೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವನನ್ನು ಒಬ್ಬ ಸಾಧು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿರುವ ಇಲ್ಲಿನ ಜನರು ಆತ ಆ ನರಭಕ್ಷಕ ಚಿರತೆಯನ್ನು ಕೊಂದ ದಿನವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಸಂಭ್ರಮದ ಜಾತ್ರೆಯಾಗಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು ಕೃತಿಗಳು ಪುಸ್ತಕಗಳು

3134

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A4%E0%B2%AC%E0%B2%B0%E0%B2%A8%20%E0%B2%95%E0%B2%A5%E0%B3%86

ತಬರನ ಕಥೆ

ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿ. ಈ ಕೃತಿಯನ್ನಾಧರಿಸಿ ತಬರನ ಕಥೆ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ತಬರನ ಕಥೆ (ಚಲನಚಿತ್ರ) ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು 'ತಬರನ ಕಥೆ' ಚಿತ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು

3135

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9A%E0%B2%BF%E0%B2%A6%E0%B2%82%E0%B2%AC%E0%B2%B0%20%E0%B2%B0%E0%B2%B9%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF

ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ

ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಒಂದು ಕೃತಿ. ೧೯೮೫ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದದ್ದು. ೨೦೦೯: ಹತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಮುದ್ರಣ. ಪ್ರಕಾಶಕರು: ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಾಶನ.ಪತ್ತೇದಾರಿ ವಿಧಾನದ ವಸ್ತು ಹೊಂದಿದ್ದ ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ ಕೃತಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿತ್ತು. ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶೈಲಿಯ ಬರವಣಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡಿಗರನ್ನು ಬೇರೊಂದು ಮಾಯಾಲೋಕಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದ ಸಾಹಿತಿ ಕೆ.ಪಿ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ. ಅವರ ಬರಹ, ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸದವರು ವಿರಳ. ಪರಿಚಯ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ಬರೆದಂಥ ‘ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ’ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಸರೂರು ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಏಲಕ್ಕಿ ಬೆಳೆಗೆ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದ್ದ ಜಾಗ. ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಡುಕಳ್ಳರ ಮನೆಹಾಳು ಕೆಲಸಗಳ ಮಧ್ಯೆ, ಏಲಕ್ಕಿಯ ಮಾರಾಟ ದರ, ಗುಣಮಟ್ಟ, ಮತ್ತು ಇಳುವರಿ ಎಲ್ಲವೂ ಕುಸಿದಿರುತ್ತದೆ. “ಕೆಸರೂರಿನ ಹೊಟ್ಟೆಯೊಳಗಿನ ಟಾರು ಜಾತಿ ದ್ವೇಷದ ದಳ್ಳುರಿಯಲ್ಲಿ ಮೆಲ್ಲನೆ ಕರಗ[ತೊಡಗಿರುತ್ತದೆ]“ (ಪುಟ 179) ಇಂಥ ವಿಷಮ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಸರೂರಿನ ಏಲಕ್ಕಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರದ ಸಸ್ಯ/ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಡಾ ಜೋಗೀಹಾಳ್ ಅವರು ಸಂಶಯಾಸ್ಪದವಾಗಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದೆಲ್ಲದರ ಮಧ್ಯೆ “ಮುದಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕೆಸರೂರಿನ ಮನೆ ಮನೆಯೊಳಗಿನ ಎಳೆಯ ಜೀವಗಳಿಗೆ ವಿಕಾಸಗೊಳ್ಳಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವುದರ ಬದಲು ಮುದಿಯರೆಲ್ಲಾ ಎಳೆ ಹೃಯದೊಳ ಹೊಕ್ಕು ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಲು ಹವಣಿಸುತ್ತಾ ಕೆಸರೂರನ್ನು ಒಂದು ಬೆಂತರ ಲೋಕ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಮೇಲೆ ಏನೂ ಸಂಭವಿಸದಂತೆ ನಟಿಸುತ್ತಾ ಬಸ್ಸು ಕಾಯುವವರು ಬಸ್ಸು ಕಾಯುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಗದ್ದೆ ಉಳುತ್ತಾ ಮಳೆ ಬರಲಿಲ್ಲೆಂದು ಗೊಣಗುವವರು ಗೊಣಗುತ್ತಾ [ಇರುತ್ತಾರೆ]. ಆದರೆ, ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಯೊಂದು ಒಳಗೇ ಭಯಂಕರ ಒತ್ತಡ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ” (ಪುಟ 141) ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರ “ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ” “ಜುಗಾರಿ ಕ್ರಾಸ್”ಕಾದಂಬರಿಗಳನ್ನು ಓದಿದರೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಮತ್ತು ಹೊರ ರಾಜ್ಯದ ಯಾವ ಯಾವ “ಖದೀಮರು” ಭೈರಾಪುರ–ಶಿಶಿಲ ರಸ್ತೆಗಾಗಿ ಲಾಬಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಕಥಾ ಹಂದರ ಏಲಕ್ಕಿ ಬೆಳೆ ಕುಸಿದಿರುವುದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಎಚ್ಚೆತ್ತ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ 'ಶಾಮನಂದನ ಅಂಗಾಡಿ' ಎಂಬ ಆಫಿಸರನ್ನು ತನಿಖೆಗೆಂದು ಕೆಸರೂರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ವಾತಾವರಣ ರಂಗೇರುತ್ತದೆ. ಸಮಾಜದ ಕೆಟ್ಟ ಆಗುಹೋಗುಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳಗೇ ಕುದಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಸರೂರು, ಅಂಗಾಡಿ, ವಿಚಾರವಾದಿಗಳ ಸಂಘ, ಬೇರಿಯ ಕಳ್ಳಸಾಗಾಣಿಕೆದಾರರ ಸೈನ್ಯ, ವೆಂಕಟರಮಣನ ಭಕ್ತರ ಸೈನ್ಯದ ನಡುವೆ ನಲುಗುತ್ತಿರಲು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರದ ಹಿರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಜೋಗಿಹಾಳರ ನಿಗೂಢ ಸಾವಿನ, ಏಲಕ್ಕಿ ಬೆಳೆಯ ಅವಸಾನದ, ಮತ್ತಿತರೆ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಹಿಂದಿರುವ ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಕೆಲ ಬುದ್ಧಿ ಜೀವಿಗಳು ಹೂಡುವ ಪ್ರಯತ್ನವೇ ಇದರ ಕಥಾವಸ್ತು. ಕರ್ನಾಟಕ ಕ೦ಡ ಸಾಹಿತಿಗಳ ಪೈಕಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ರಚಿಸಿದ ಚಿದ೦ಬರ ರಹಸ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಸೊಬಗನ್ನು ಬಿ೦ಬಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ ಎ೦ಬುದು ಈ ಬರಹದಷ್ಟೇ ಸತ್ಯ ಮಲೆನಾಡಿನ ಸೊಬಗಿನ ಸೌದರ್ಯದ ಬಿ೦ಬದ ಪ್ರತೀಕ, ಕೆಸರೂರಿನ ಪರಿಸ್ಠಿತಿಯು ಹದಗೆಟ್ಟಿದ್ದ ಸ೦ದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅ೦ಗಾಡಿಯ ಪತ್ತೆದಾರಿ ಕೆಲಸ ಜೋಗಿಹಾಳರ ಸಾವಿನೊಡನೆ ಪ್ರಾರ೦ಭವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಎರಡು ಧರ್ಮಗಳ ನಡುವಿನ ಬಿನ್ನಹಗಳ ಆಗರವಾಗುವ ಕೆಸರೂರಿನ ಚರಿತ್ರೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಮರುಕ ಹುಟ್ಟಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ. ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಠಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ.ಗೋಸಾಯಿಗಳು ಮಸೀದಿಯ ಬಳಿ ಕಾಡು ಹ೦ದಿಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಇರಿಸಿದ್ದ ಮದ್ದಿನಿ೦ದ ಗಾಯಗೊ೦ಡ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರದ ಹಿರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಜೋಗಿಹಾಳರ ನಿಗೂಢ ಸಾವಿನಿ೦ದ ಕ್ರೊಧಗೊ೦ಡ ಹಿ೦ದುಗಳು (ಹಗೆಯೆ ಮುಸಲ್ಮನರು ನಮಾಜಿಗೆ೦ದು ಬ೦ದ ಮುಸಲ್ಮಾನರು ಸಾಯಲೆ೦ದು ಮದ್ದು ಇರಿಸಿದ್ದಾರೆ೦ದು ತಿಳಿದಿದ್ದು ಮಹಾ ಪ್ರಮಾದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು) ಮುಸಲ್ಮಾನರ ಕಾಲೊನಿಗೆ ಬೆ೦ಕಿ ಹಚ್ಚಲಾಯಿತದರು ಯಾರಿಗೊ ತಪ್ಪಿನ ಅರಿವಿಗೆ ಬರದಿದ್ದುದ್ದು ನಿಜಕ್ಕು ಶೊಚನಿಯ ಸ೦ಗತಿಯೆ ಸರಿ. ಇಲ್ಲಿನ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಒ೦ದಕ್ಕೊ೦ದು ಪೂರಕವಾದ೦ತಿದ್ದು ಕೆಸರೂರಿನ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ೦ತೆ ಬದಲಾಗುವುದನ್ನು ಮನಗಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ ಕೆಸ್ತೂರಿನ ಪರಿಸರವನ್ನು ಬರಹದಲ್ಲಿಯೇ ಬಿ೦ಬಿಸುವ ಬರಹ ಚಾತುರ್ಯತೆಯನ್ನು ತೇಜಸ್ವಿಯವರಿಗೆ ಪ್ರಕೃತಿಯು ಕರುಣಿಸಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿ೦ತ ತೇಜಸ್ವಿಯವರೇ ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊ೦ಡಿದ್ದಾರೆ೦ಬುದು ಅಕ್ಷರಶಃ ಸತ್ಯ. ಸನ್ನಿವೇಶದ ದಾಸರಾಗುವ ಮ೦ದಿ ಕೆಸ್ತೂರಿನ ಜನರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಉಲ್ಲೇಖ ಸಹಜ ಮತ್ತು ಸರಳವಾಗಿರುವುಲ್ಲದೆ ಭಾಶೆಯ ಮೇಲಿನ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಸಾದಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸಿನ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಗೌಡರ ಪ೦ಚೆಹರುಕುತನದಿ೦ದ ಗೋಸಾಯಿಗಳ ಬೇಟೆಗೆ೦ದು ಇರಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಸಿಡಿಮದ್ದು ಮುಸಲ್ಮಾನರೊಬ್ಬರ ಜೀವಹರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದುದ್ದೇ ಕೆಸ್ತೂರಿನ ಜನರ ದುರ೦ತವಾಗಿದೆ. ಕ್ರಾಂತಿ, ಜಾತಿ ವೈಷಮ್ಯ, ಪ್ರೀತಿ, ಸ್ನೇಹ, ರಾಜಕೀಯ, ವಿದ್ಯೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಸಮತೋಲನ ಮತ್ತು ವೈರುತ್ವ ಈ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡಬೇಕಾದರೆ ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಓದಲೇಬೇಕು. ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲೂ ಜಾಸ್ತಿ ಕಮ್ಮಿ ಆಗದಂತೆ ಅರ್ಥಗರ್ಬಿತವಾಗಿ ಸೊಗಸಾಗಿ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಘಟನೆ, ದುರ್ಗಟನೆಗಳನ್ನು ಈ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದಹಾಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿ ರೀತಿ ಎಂದು ಮೊದ ಮೊದಲು ಅನಿಸಿದರು ಇದು ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹಾಳೆಗಳನ್ನು ತಿರುವಿದ ಮೇಲೆ ಇದು ಜನರ ಜಾತಿ ವೈಷಮ್ಯ ಕಾದಂಬರಿ ಅನಿಸಿದರು ಇದು ಆ ರೀತಿಯ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಮೂಡನಂಬಿಕೆ, ಅಂತರ ಜಾತಿಯಾ ಪ್ರೀತಿ, ಸ್ನೇಹ ಅಂತ ಒಂದೊಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅನಿಸಿದರು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಅನಿಸುವುದು ಇದು ಇವೆಲ್ಲ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಂಗ್ರಹ ಪುಸ್ತಕ. ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ ನಾಲ್ಕು ಸ್ನೇಹಿತರ(ರಾಮಪ್ಪ, ಚಂದ್ರ, ರಮೇಶ ಮತ್ತು ಜೋಸೆಫ್) ಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಶುರುವಾಗಿ, ಅಂಗಾಡಿ ಯಾಲಕ್ಕಿ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಕುಸಿತದ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಶುರುಮಾಡಿ ಜೋಗಿಹಾಳ್ರವರ ಸಾವಿನ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಸಂಶಯಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಕೃಷ್ಣೇಗೌಡರ ಮನೆ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಯಾರಿಂದ ಅಥವಾ ಅವರ ಆಳುಗಳು ಹೇಳುವಂತೆ ದೆವ್ವ ಬೂತಗಳಿಂದ ಅಂತನಾ ಎಂದು ತಲೆ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಊರಿನಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಮರಗಳ ಕಳ್ಳ ಸಾಗಣೆ ಮತ್ತು ಮುಸಲ್ಮಾನರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ಸುಲೇಮಾನ್ ಬೇರಿಂದ ಅಂದಕ್ಕೆ ಅವನ್ನನ್ನು ಮಟ್ಟಾ ಹಾಕಬೇಕೆಂದು ರೂಪುರೇಷೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿರುವ ಆಚಾರಿ, ಕಾಲೇಜಿನ ಅವಾಂತರಗಳು, ಪಟೇಲರ ನಾಸ್ತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಯಲ್ಲಕ್ಕಿ ಹ್ಯಬ್ರಿಡಿನ ಹುಡುಕಾಟ, ಇವೆಲ್ಲದುರ ಮಧ್ಯೆ ರಫಿ ಮತ್ತು ಜಯಂತಿಯರ ಪ್ರೀತಿ. ಇಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರೇ ಕಥಾ ನಾಯಕರು ಯಾಕೆಂದರೆ ಅವರ ಶಬ್ದ ಪ್ರಯೋಗ, ಪಾತ್ರಗಳ ಸಂಬಂಧ ಜೋಡಣೆ, ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಬಳಸುವ ವಿಚಾರಗಳು ಯಾವ ಕಾದಂಬರಿಕಾರನನ್ನು ನಾಚಿಸುವಂತದ್ದು. ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಯ ತುಚ್ಚ ಕಾರಣಗಳ ಹೊಡೆದಾಟಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರೀತಿ ಅರಳುವುದನ್ನು ನೋಡಬೇಕಾದರೆ ಈ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಮೊದಲು ಓದಬೇಕು. ಪ್ರಶಸ್ತಿ,ಗೌರವ "ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ" ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ವರ್ಷದ ಉತ್ತಮ ಕೃತಿ ಬಹುಮಾನ ದೊರೆತುದಲ್ಲದೆ, ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ಈ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ತಂದೆ - ಮಗ ಎಂಬ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಕುವೆಂಪು - ತೇಜಸ್ವಿ ಹೆಸರು ಸೇರಿದೆ. ಉಲ್ಲೇಖ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕನ್ನಡ ಕೃತಿಗಳು ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಕನ್ನಡ ಕೃತಿಗಳ

3136

https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B3%8B

ಕರ್ವಾಲೋ

ಕರ್ವಾಲೋ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾದಂಬರಿ. ಇದು ಒಂದು ಹಾರುವ ಓತಿಯ ಬೆನ್ನು ಹತ್ತಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿಯ ಕಥೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರೂ ಒಂದು ಪಾತ್ರ. ಲೇಖಕ ಕೆ.ಪಿ. ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ಕನ್ನಡದ ಕತೆಗಾರ ಹಾಗೂ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ. ಅವರು ಮಹಾಕವಿ ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಮಗ. ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಹಾಗೂ ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು.That is Manjanna, who recently saw the 'Flying Lizard' in the forests of Norway, which a priest saw in the forests of Africa in 1817. When Curvalori was informed of this matter, he had corresponded with Professor Ruavsky of Romania and the American Research Institute. Immediately several global organizations offered to grant funding for this research. Then, including the author, the word does not leave everyone's mouth. After making all necessary preparations for the search of that 'flying Oti' in the forest, Carvalho, Manjanna, the author, Sheenappa, Prabhakara along with Kiwi, leave for the forest of Norway. After a very long swim, traversing the forest, Oti's search begins. In the meantime, Engta from Hawadiga also joins their team in the forest. After several days, the author was sitting alone when suddenly a 'flying book' caught his eye. Authors have to go to great lengths to show this to others. Because when it was sitting on a tree, having the color of the tree bark, there was no difference between the tree and the Kinchit. In the end, despite the efforts of Mandanna, Sheenappa and Engta, the flying Oti escaped from their hands and got lost in the infinity of the forest. Prabhakar will only benefit from taking a few photos on his camera. ಕರ್ವಾಲೋ ಕಾದಂಬರಿಯಾಗಿ ಈ ಕತೆಯ ನಿರೂಪಕ, ಮಂದಣ್ಣ ಮತ್ತು ಕರ್ವಾಲೋ ಎಂಬ ಸಂಶೋಧಕ. ಈ ಮೂವರು ತಮ್ಮ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಕೊಂಡ ವಿಸ್ಮಯಕರ ಸಂಗತಿಗಳೇ ‘ಕರ್ವಾಲೋ’ ಕಾದಂಬರಿಯ ವಸ್ತು; ಇದರ ಸರಳ ಸುಂದರ ಹಂದರ. ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ಓದುತ್ತಿದ್ದರೆ ಕಣ್ಣಮುಂದೆ ಒಂದು ಚಿತ್ರದಂತೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಂದಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅವನ ಮದುವೆಯ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಹಾಸ್ಯದ ಹೊನಲನ್ನೇ ಹರಿಸುತ್ತವೆ. ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ಪರಿಚಯವಾದ ಮಂದಣ್ಣ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಗನ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಅವನಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿರುವ ಪ್ರತಿಭೆ ಈ ಕಾದಂಬರಿಯ ತಳಪಾಯ; ಈತನ ಗೆಳೆತನದಿಂದ ಮತ್ತು ಕರ್ವಾಲೋ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಿಂದ ಕತೆಗಾರರು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಅರಣ್ಯ ಮಧ್ಯದ ಜೀವರಾಶಿಯ ನಿಗೂಢ ಬದುಕು ಈ ಕಾದಂಬರಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ತರ. ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮುಗ್ಧ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಹೇಳಲಾಗಿರುವ ಈ ಕತೆ ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿರುವ ಮಂದಣ್ಣರು, ಕ್ರಮೇಣ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತಿರುವ ಸೃಜನಶೀಲ ಕರ್ವಾಲೋಗಳು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕತೆಯ ತುಳಿತಕ್ಕೆ ಧ್ವಂಸಗೊಂಡು ಮಾಯವಾಗುತ್ತಿರುವ ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಜೀವರಾಶಿ - ಈ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಕುರಿತದ್ದು. ಈ ಕೃತಿ ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ ಇದರೊಳಗಿರುವ ಹಾಸ್ಯದಿಂದ ಓದುಗರು ನಕ್ಕು ನಕ್ಕು ಸಾಕಾಗುತ್ತಾರೆ. ಪ್ಯಾರ, ಕಿವಿ, ಮಂದಣ್ಣ, ಕರಿಯಪ್ಪ, ಎಂಗ್ಟ , ಪ್ರಭಾಕರ ನಿಮ್ಮನ್ನು ನಗಿಸಿ ನಗಿಸಿ ಇಡುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಾದ ಮಂದಣ್ಣನ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಬಾರಿಸುವಿಕೆ, ಮಂದಣ್ಣನ ಮದುವೆ, ಎಂಗ್ಟ - ಕರಿಯಪ್ಪನ ಜಗಳ, ಕೋರ್ಟ್ ಕೇಸು ಮುಂತಾದವು ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲಾಗದಂತದ್ದು. ನೀವು ದಟ್ಟ ಕಾಡು ನೋಡಿಲ್ಲವೇ? ಹಾಗಾದರೆ 'ಕರ್ವಾಲೋ' ಪುಸ್ತಕ ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಿ. ದಟ್ಟ ಕಾಡಿನೊಳಕ್ಕೆ ತೇಜಸ್ವಿ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಎಳೆದೊಯ್ಯುತ್ತಾರೆ.ಮೊದಲನೇ ಪುಟದಿಂದ ಕೊನೆಯ ಪುಟದವರೆಗೆ ಓದಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೃತಿಯ ಕೊನೆಯನ್ನು ಓದುವಾಗ ಓದುಗರು ಅನುಭವಿಸುವ ರೋಮಾಂಚನ ವರ್ಣಿಸಲಾಗದ್ದು. ಎಷ್ಟು ಸಾರಿ ಓದಿದರೂ ಬೇಸರವೆನಿಸದ ಅದ್ಭುತ ಪುಸ್ತಕ ಇದು. ಜೇನು ತುಪ್ಪದ ಪ್ರಕರಣ, ಜೇನುಹುಳಗಳ ಧಾಳಿ, ಪ್ಯಾರನ ಕೆಟ್ಟಕನ್ನಡ, ಕಿವಿಯ ಬೇಟೆಯ ಉತ್ಸಾಹ, ಒಂದಷ್ಟು ರಸಿಕತೆ, ಮಂದಣ್ಣನ ಹೆಂಡತಿಯ ನಡವಳಿಕೆ, ನಿರೂಪಕರ ಸಹಜ ಭಾಷೆ, ಜನಪದ ವೈದ್ಯ, ಕುಡಿತ, ಆಹಾರ ಕ್ರಮ, ಜೇನುಸಾಕಣೆ, ಕೋರ್ಟು, ಕಛೇರಿ ವ್ಯವಹಾರ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ವಿವರ ತಿಳಿಯಲು ಇಡೀ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನೇ ಓದಬೇಕು. ಕರ್ವಾಲೋ ಕಾದಂಬರಿ ಲೇಖಕರು ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಲವಾರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಿಗೆ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕವಾಗಿಯು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಂಡಿದೆ. ಇದೊಂದು ಬಹುಮುಖ ಕಾದಂಬರಿಯಾಗಿ ಹಲವು ವಿಶಿಷ್ಟತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳು