id
stringlengths 3
5
| url
stringlengths 33
196
| title
stringlengths 3
130
| text
stringlengths 3
111k
|
---|---|---|---|
3618 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibisimba%20byaduka | Ibisimba byaduka | Ibisimba byaduka ni ukuvuga ibisimba byaduka bikigarurira ahantu kamere hatuwe kandi bikaba bishobora no kuhangiza.
Ibimera n’Inyamaswa |
3619 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Akabambano | Akabambano | Igituba
Igituba ni umwenge w'igitsina cy'abagore winjirwamo n'imboro mu gikorwa cy'imibonano mpuza bitsina .
Amoko y’akabambano
birerekana umwinjiriro w’igituba ufite akabambano gasanzwe, agahu koroshye gafunga ho igice umwinjiriro w’igituba.
irerekana akabambano gafunga 100% umwinjiriro w’igituba, ubu bwoko bwa akabambano busaba ko muganga abaga umukobwa kugira ngo amaraso yo mu mihango abone aho anyura.
irerekana aho akabambano yahoze umugore amaze kubyara.
Akabambano iyo gakuhweho igihe umukobwa bamuswera ava amaraso ariyo kera bashakaga kureba kugirango bemere ko ari isugi.
Aha umuntu yakwibaza niba abagabo bo batababara igihe baswera umukobwa w'isugi kuko bisaba ingufu nyinshi >Ese bo imboro itaha amahoro aho yo ntikomereka?
Umubiri w’umuntu |
3620 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ubushakashatsi%20mu%20buhinzi%20n%E2%80%99ubworozi | Ubushakashatsi mu buhinzi n’ubworozi | Ubushakashatsi mu buhinzi n’ubworozi (ISAR mu magambo ahinnye y’igifaransa; izina mu gifaransa: Institut des Sciences Agronomiques du Rwanda ; izina mu cyongereza: Rwanda Agricultural Research Institute )
Ishami ry’ubushakashatsi ku mbuto ziribwa n’imboga ntiryabagaho muri ISAR mbere ya Jenoside yakorewe Abatutsi yo mu 1994. Hariho gusa imirima y’amoko anyuranye y’avoka, amacunga, makadamiya n’inanasi yari yaratewe muri sitasiyo za Rubona, Karama na Rwerere, guhera mu mwaka wa 1970.
Ukurikije umubare munini cyane w’imbuto ziribwa n’imboga ziboneka mu Rwanda ndetse no kw’ isi hose, ubu ingufu zashyizwe mu bushakashatsi .
Imiyoboro
https://web.archive.org/web/20110819172853/http://www.isar.rw/spip.php?rubrique1
Ubuhinzi |
3622 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Yoga | Yoga | Umukino wa Yoga ni umukino.
Yoga imaze koko kwamamara, nubwo inkomoko yayo ari mu Buhinde, ntibyayibujije gushinga ibirindiro mu Bushinwa, mu Buyapani, Amerika, mu Burayi ndetse no muri Afurika.
Mu Rwagasabo naho ntiyahatanzwe uretse ko itaramenyekana byimazeyo. Kutamenyekana ahanini bigaragarira mu bisubizo abanyarwanda batanga iyo babajijwe icyo bazi kuri Yoga.
Bamwe bagira bati: «Yoga ni nk’umikino nka za karate» abandi bati:«Itera imbaraga zirenze iza muntu bityo ikaba iri “satanique” », hari n’abavuga ko Yoga ari ukujya mu mwuka maze ntihagire ikintu na kimwe utekereza (concentration totale) abandi bati: «Ni idini ry’abahinde».
Yoga ni ijambo riri mu rurimi rw’igisansikiriti rikaba rivuga “guhuza”.
Guhuza “umubiri , gatekerezi na espri (body, mind and spirit), binyujijwe mu gusubiramo imyitozo ngororamubiri (Asanas), ndetse no kwiyinjiramo noneho umuntu akamenya ukuri kuri muri we, uwo ari we bityo akamenya n’abandi.
Yoga igizwe n’imyitozo itandukanye y’umubiri, yo guhumeka, yo gutekereza ndetse n’iyo gukora no kuvuga.
Yoga rero ni imyitozo ifasha umuntu mu buzima bwa buri munsi, kuko imufasha kuyobora gatekerezi ye (mind control). Iyo rero amaze kumenya neza gatekerezi ye, aba noneho ashobora kubaho, guhumeka, gutekereza, kuvuga, gukora no gukunda bya nyabyo.
Imiyoboro
Ikiganiro kirambuye n'umwarimu wa Yoga mu Rwanda
Imikino |
3623 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Makadamiya | Makadamiya | Makadamiya (izina ry’ubumenyi mu kilatini: Macadamia ) ni kimwe mu bihingwa ngengabukungu byinjiza amafaranga menshi ku muhinzi wayo, ariko kikaba ari igihingwa kitagwiriye henshi muri aka karere.
Ibitii |
3625 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ingano | Ingano | Ingano (izina ry’ubumenyi mu kilatini : Triticum aestivum) ni igihingwa cyageze mu Rwanda mu mwaka wa 1920 kizanywe n’Ikigo cy’ubushakashatsi mu buhinzi cyo muri Kongo (INEAC).
Nyuma, mu myaka ya 1950 icyo gihingwa cyaje kurekwa kubera ibura ry’isoko ndetse n’amoko y’ingano atari aberanye n’u Rwanda. Ubu ingano zihingwa mu turere tw’isunzu rya Kongo-Nili, mu turere tw’amakoro ndetse no mu misozi miremire ya Buberuka ku butumburuke buri hejuru ya metero 1900. Iki gihingwa gikoreshwa mu nganda zitunganya ifu y’ingano ndetse kikaribwa nk’impeke.
N’ubwo gifite akamaro kanini, ubugunduke bw’ubutaka, indwara n’ibindi byonnyi bituma umusaruro utiyongera.
Gutegura umurima w'ingano
Umurima ugomba guhingwa inshuro ebyiri. Ubwa mbere hakurwamo ibyatsi, ubwa kabiri hasanzwa umurima kugira ngo habonekei ntabire iringaniye yo gucibwamo imirongo.
Ingano zikenera ubutaka bw’isi ndende, bufite imborera ihagije kandi buhitisha amazi.
Gutera ingano
Ingano ziterwa kabiri mu mwaka : hagati muri Nzeli kugera hagati mu kwezi k’ Ukwakira (Igihembwe cy'ihinga A) no hagati muri Werurwe kugera hagati muri Mata (Igihembwe cy'hinga B).
Igerambuto n‘uburyo bwo gutera :
Hakenerwa kirogarama ijana z‘imbuto kuri hegitari imwe (100kg/ha).
Imbuto zinyanyagizwa mu mirongo itandukanywa na santimetero makumyabiri (20cm).
Umwobo imbuto ijyamo uba ufite ubujyakuzimu bwa santimetero eshatu (3 cm).
Kwita ku gihingwa cy’ingano
Ingano zikenera kwitabwaho hakorwa ibi bikurikira: kumenera, kubagara, gusukira, kurandura ibyatsi, ibindi bihingwa, kimwe n‘izindi mbuto z‘ingano zimeza mu murima.
Gufumbira:
Ifumbire y’imborera: toni icumi kuri hegitari zishyirwamo mbere yo kubiba imbuto (T 10/ ha ).
Ifumbire mvaruganda :ibiro 250 bya NPK cyangwa kg 100 za DAP mu murima wa hegitari imwe mu gihe cyo gutera (250 kg/ha za NPK cyangwa 100 kg/ha za DAP), hakongerwamo kg 100 za Ire (mu gihe cyo kubagara).
Isimburanyabihingwa:ingano zibisikanywa n’ibinyamisogwe (amashaza, ibishyimbo, ) ndetse n’ibinyabijumba (ibirayi).
Indwara
Indwara ya Seputoriyoze: iterwa n’agahumyo bita "Septoria tritici"; igaragazwa n’amabara maremare atareshya y’ikigina cyeruruka mu ibara hagati, umuzenguruko w’ibara ukaba ikigina cyijimye. Indwara itangirira ku mababi yo hasi. Iyo ibonetse mu murima utarera, ntacyo basarura. Ubusanzwe igabanya umusaruro cyane w’ingano. Iboneka mu gihe gihehereye cyane kirangwa n’ubushyuhe.
Kuyikumira no kuyirwanya:
Bayirwanya batera imbuto ziyihanganira kandi z’indobanure;
Guhingira igihe,
Gutera imbuto zihungiye,
Kurunda inganagano mu kimpoteri cyazo ahitaruye.
Umugese w’ingano: iterwa n’agahumyo bita "Puccinia sp." (Striifomis, graminis anarecondida), igaragazwa n’utudomagure tw’ifu tw’umuhondo wijimye cyangwa umukara ku bibabi by’ingano. Amababi yafashwe cyane aruma. Ikunze kuboneka mu gihe bikonje kandi ingano ziyirwaye zigira ibihuhwe byinshi. Iboneka cyane nyuma yo guterera.
Kuyikumira no kurwanya:
Bayirinda batera ingano zihanganira indwara kandi kare,
Gutera imbuto zihungiye na Thiram;
Gusimburanya ibihingwa mu murima kuko agahumyo kayitera gashobora kubaho gafashe ku bishibu cyangwa ku ngemwe zikomoka ku ntete z’ingano zaguyehasi;
Kurunda inganagano mu kimpoteri cyazo ahitaruye.
Ibyonnyi
Agakoko karya amababi (Coccinnelles) bita "Epilachna spp"
Ni agakoko ko mu bwoko bw’ibivumvuri gasa nk’impeke y’ikawa. Agakoko gafite ibara ry’umutuku ririmo utudomo twinshi tw’umukara. Agakoko kakiri gato, gaharura ikibabi ku ruhande rwo hasi, naho agakuze karya gahereye ku migongo y’ikibabi.
Kuyikumira no kurwanya: bayirwanya bakoresheje imiti nka Dimethoate, Chloropyriphos – ethyl, Cypermethrine.
Gusarura no guhunika
Basarura ingano zeze neza (3-5 T/Ha), zigatonorwa kandi zikanikwa kugirango zume neza.
Zihunikwa ahantu humutse kandi hagera umwuka uhagije.
Isarura rikorwa ingano zeze neza, impeke zimaze gukomera no kuma neza, zifite ubuhehere bwa 16% kugeza kuri 18%, ibiganogano bifite ibara ry’umuhondo.
Guhura hakoreshwa ibibando ariko bishobotse guhura byakorwa n’imashini kugira ngo impeke zitamenagurika.
Kwita kumusaruro
Ingano zigeshwe zihambirwa mu miba cyangwa zigashyirwa mu mifuka, zigatundwa zijyanwa ku mbuga zihurirwaho cyangwa mu bwugamo. Ingano zihurirwa kuri shitingi zishashwe mu murima cyangwa zishashwe ku mbuga zagenewe guhurirwaho.
Guhura hakoreshwa ibibando cyangwa imashini ikihutisha zabugenewe
Kugosora ingano mu buryo bwa gakondo hifashishijwe urutaro (intaara cyangwa inkoko). Hakurwamo izirwaye, izametse, amabuye, imbuto z’ibindi bihingwa n’indi
imyanda yose. Imashini igosora yarushaho kugabanya igihombo.
Kwanika ingano Impeke zanikwa ku mbuga iriho sima cyangwa kuri shitingi. Zumishwa neza n’izuba rike rike kuko iyo imbuga cyangwa shitingi bishyushye cyane birazibabura, bityo ubwiza bw’umusaruro bukagabanuka.
Guhungira ingano Mbere yo guhunika ingano, ni ngombwa kubanza kuzihungira mu rwego rwo kuzirinda imungu n’ibindi byonyi bizangiza mu buhunikiro. Imwe mu miti yifashishwa mu kuzirinda imungu ni nka Detia ikoreshwa ni ibinini 2 kugeza kuri 3 muri toni imwe y’impeke cyangwa se Skana Super iri ku gipimo cya garama 100 ku biro 90 by’impeke.
Gupakira no guhunika ingano Ingano zumye neza ku buhehere bwa 13-14%, zigosowe kandi zihungiwe neza zihunikwa mu mifuka isukuye, nayo igaterekwa mu buhunikiro bwabigenewe. Gukoresha imifuka idahitisha umwuka biba akarusho aho bishoboka. Indwara n’ibyonnyi by’ingano birwanywa no kwirinda ubuhehere bwinshi mu buhunikiro, guteganya aho umwuka uhagije unyura, gutereka imifuka ku mbaho kugira ngo idahura n’ubukonje bwo hasi no gushyiramo imitego y’imbeba iyo ari ngombwa.
Bimwe mu bikomoka ku ngano. impeke z’ingano zisebwa n’ibyuma bisanzwe zigatanga ifu,,.... Impeke kandi zitunganywa n’inganda maze zikazikoramo ifarini.
Ifu y’ingano ikorwamo igikoma, umutsima, ibidiya. Ifarini ikorwamo imigati, amandazi, keke, capati,...Ibisigazwa bikorwamo ibiryo by’amatungo, ibikoresho by’ubwubatsi., isaso y’amatungo, ifumbire, n’ibindi.
Amashakiro
ISAR Porogaramu y’ingano
Ibimera
Ubuhinzi |
3632 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Umusigiti%20wa%20Sultanahmet | Umusigiti wa Sultanahmet | Umusigiti wa Sultanahmet (izina mu kinyaturukiya: Sultanahmet Camii) ni umusigiti i Istanbul muri Turukiya.
Amafoto
Imisigiti ya Turukiya |
3640 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ishyaka%20ry%E2%80%99Ukwishyira%20Ukizana | Ishyaka ry’Ukwishyira Ukizana | Ishyaka ry’Abakozi mu Rwanda (PL mu magambo ahinnye y’igifaransa ; izina mu gifaransa : Parti libéral ) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda. Ni ishyaka riri mu kwaha kwa FPR.
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3643 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ishyaka%20ry%E2%80%99Ubwisungane%20Bugamije%20Iterambere | Ishyaka ry’Ubwisungane Bugamije Iterambere | Ishyaka ry’Ubwisungane Bugamije Iterambere (PSP) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda.
Dushingiye ku Itegeko Nshinga rya Repubulika y’u Rwanda ryo ku wa 04 Kamena 2003, cyane cyane mu nteruro yaryo ya gatatu ivuga ibyerekeye Imitwe ya Politiki, no ku Itegeko no 16/2003 ryo ku wa 27/06/2003 rigenga Imitwe ya Politiki n’abanyapolitiki;
Twebwe abiyemeje gushyiraho “Ishyaka ry’Ubwisungane Bugamije Iterambere” mu gifaransa “Parti de la Solidarité et du Progrès » mu cyongereza « Party for Solidarity and Progress » mu magambo ahinnye « PSP »
Imiyoboro
Amategeko ngenga y’Ishyaka ry’Ubwisungane Bugamije Iterambere (PSP)
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3645 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ishyaka%20ry%E2%80%99Iterambere%20n%E2%80%99Ubusabane | Ishyaka ry’Iterambere n’Ubusabane | Ishyaka ry’Iterambere n’Ubusabane (PPC mu magambo ahinnye y’igifaransa ; izina mu gifaransa : Parti pour le Progrès et la Concorde ) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda. Ni ishyaka ry'inkundarubyino gusa.
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3648 | https://rw.wikipedia.org/wiki/P.S.Imberakuri | P.S.Imberakuri | P.S.Imberakuri cyangwa Ishyaka ry’Imberakuri mu Rwanda (izina mu gifaransa : Parti Social Imberakuri na izina mu cyongereza: Social Party Imberakuri) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda.
Imiyoboro
https://web.archive.org/web/20100829093035/http://www.imberakuri.org/
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3650 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ishyaka%20FDU-Inkingi | Ishyaka FDU-Inkingi | Ishyaka FDU-Inkingi (izina mu gifaransa : Forces Démocratiques Unifiées na izina mu cyongereza: United Democratic Forces - Inkingi) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda.
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3651 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ishyaka%20RPP-Imvura | Ishyaka RPP-Imvura | Ishyaka PPR-Imvura (Parti Populaire Rwandais ) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda.
Ishyaka RPP-Imvura rirasaba ibihugu byose bikomeye byose ku isi gufasha abanyarwanda guca akarengane kari mu Rwanda gahonyora uburenganzira bw’ikiremwa muntu nta nkomanga.
Mu ibaruwa ndende iryo shyaka ryandikiye ibihugu byishi bikomeye byo hirya no hino kwisi, harimo n’imiryango mpuzamahanga ndetse n’abantu kugiti cyabo bishuti magara za Kagame, isaba ko bamwumvisa akemera ibiganiro n’abatavuga rumwe nawe akubaha demikarasi .
RPP- Imvura yakomeje ivuga ko batabara u Rwanda inzira zikigendeka hato rutazagwa mu bibazo rwaguyemo muri 1994, aho rwatakaje abantu barenga miliyoni abandi batagira ingano bagahunga igihugu cyabo bagata ibyabo n’aba bo .Muri abo bose iryo shyaka ryandikiye, abakuru b’ibihugu na za guverinoma bagera kuri 23, bamaze kwandikira perezida Kagame bamumenyasha ibyo iryo shyaka risaba. Mu iriyo baruwa ndende, ikinyamakuru Umuvigizi gifitiye kopi, iryo shyaka riravuga ko u Rwanda, rutigeze rugira amahoro, abaturage bakomeje guhura n’ikibazo kitotezwa kuburyo bukomeye, kubera ubuyobozi bubi, ibyo byose byagiye bigira uruhare mu mibereho mibi y’abaturage b’u Rwanda, bamwe bakicwa abandi bagahunga.
Ishyaka FPR, ryatangiye urugamba rufite intego zo kugarura amahoro no gucyura impunzi ndetse no kubaka leta n’igihugu kigendera ku mategeko cyubaha uburenganzira bw’ikiremwa-muntu kandi kigendera ku mahame ya demokarasi.
Imiyoboro
https://web.archive.org/web/20100706065250/http://www.rwandapeopleparty.org/
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3652 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ishyaka%20FPR-Inkotanyi | Ishyaka FPR-Inkotanyi | Ishyaka FPR-Inkotanyi (FPR mu magambo ahinnye y’igifaransa ; izina mu gifaransa : Front Patriotique Rwandais ) ni ishyaka rya politiki mu Rwanda.
Leta iyobowe na FPR yashyizeho iminsi mikuru – Umunsi w’ Intwari (1 Gashyantare), Umunsi wo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi (7 Mata), Umunsi w’ Ubwigenge (1 Nyakanga), Umunsi wo kwibohoza (4 Nyakanga), n’ Umunsi wo gukunda igihugu (1 Ukwakira) – muri gahunda yo gucengeza ubumwe hagati y’ amoko kimwe no guha abayobozi urubuga rwo kwibutsa abanyarwanda ko bagomba kurwanya ingengabitekerezo ya jenoside. Itegekonshinga ryasubiwemo muri 2003 ryaciye imvugo yose yerekeranye n’ amoko (ingingo ya 33) kimwe no guhana umuntu wese uvangura amoko cg upfobya jenoside (ingingo ya 13). FPR kandi yahinduye muri 2006 amazina y’ uturere mu nzengo zose z’ ubutegetsi, kuva ku mirenge kugeza mu ntara, muri gahunda yo gukingira abacitse ku icumu no kubibagiza aho ababo baguye.
Imiyoboro
rpfinkotanyi.org
Amashyaka ya politiki mu Rwanda |
3655 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Umugambi%20Mushya%20w%E2%80%99Iterambere%20muri%20Afurika | Umugambi Mushya w’Iterambere muri Afurika | Umugambi Mushya w’Iterambere muri Afurika (NEPAD) igamije kongera uburyo butuma ibidukikije byo muri Afurika birushaho kuba byiza, kurwanya ubukene, kongerera ubushobozi Afurika mu gushira mu bikorwa amasezerano mpuzamahanga mu rwego rw’isi no mu rwego rw’akarere, guhangana ku buryo buboneye n’ibibazo by’ibidukikije byugarije ibidukikije muri Afurika mu ishyirwa mu bikorwa rusange rya NEPAD.
Reka noneho twibaze: "Niba koko Umugambi Mushya w’Iterambere muri Afurika (NEPAD) wakabaye kimwe mubyatuma Africa itera imbere abayobozi b'ibihugu bya Africa bagira uruhe ruhare mugushyira mubikorwa uwo mugambi"?
Ubukungu bw’Afurika
Ubukungu bw’u Rwanda |
3659 | https://rw.wikipedia.org/wiki/ISO%204217 | ISO 4217 | ISO 4217
Active codes
Obsolete currency codes
Ibindi
ALK Ileki Ishaje y’Alubaniya (Albanian Old Lek)
AOK Ikwanza Lishya ry’Angola (Angolan New Kwanza)
BAD Idenari rya Bosiniya na Herizegovina (Bosnia and Herzegovina Dinar)
BEC Ifaranga Rihindurwa ry’Ububiligi (Belgian Franc Convertible)
BEL Ifaranga Mutungo ry’Ububiligi (Belgian Franc Financial)
BGJ Ilevi A/52 rya Bulugariya (Bulgarian Lev A/52)
BGK Ilevi A/62 rya Bulugariya (Bulgarian Lev A/62)
BYB Irubule rya Belarusi (Belarussian Rouble)
CNX Idolari rya Banki y’Abaturage b’Ubushinwa (Chinese Peoples Bank Dollar)
CSJ Ikoruna A/53 rya Cekosilovakiya (Czechoslovak Krona A/53)
GEK Ikupo rya Geworugiya (Georgian Coupon )
GWE Esikudo rya Gineya (Guinea Escudo)
HRD Idenari rya Korowasiya (Croatian Dinar)
LSM Imaloti rya Lesoto (Lesotho Maloti)
LTT Italonasi rya Lituwani (Lithuanian Talonas)
LUC Ifaranga Rihindurwa rya Lugizamburu (Luxembourg Convertible Franc)
LUL Ifaranga Mutungo rya Lugizamburu (Luxembourg Financial Franc)
LVR Irubule rya Lativiya (Latvian Ruble)
MTP Maltese Pound (Ipawundi rya Malite)
MZE Esikudo rya Mozambike (Mozambique Escudo)
NIC Ikorudoba rya Nikaragwa (Nicaraguan Cordoba)
RHD Idolari rya Rodesiya (Rhodesian Dollar)
TLE Esikudo rya Timoro (Timor Escudo)
UGW Ishilingi Rishaje rya Yuganda (Uganda Old Schilling)
VNC Idongi Rishaje ya Viyetinamu (Viet Nam Old Dong)
Amafaranga |
3660 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Igiturukimeni | Igiturukimeni | Igiturukimeni cyangwa Inyeturukimeni (izina mu giturukimeni : türkmençe cyangwa türkmen dili ) ni ururimi rwa Turikimenisitani n’Afuganisitani. Itegekongenga ISO 639-3 tuk.
Amagambo n'interuro mu giturukimeni
Siz iňlisçe gepleýärsiňizmi? – Uvuga icyongereza?
Hawa – Yego
Ýok – Oya
bir – rimwe
iki – kabiri
üç – gatatu
dört – kane
bäş – gatanu
alty – gatandatu
ýedi – karindwi
sekiz – umunani
dokuz – icyenda
Alfabeti y’igiturukimeni
Wikipediya mu giturukimeni
http://tk.wikipedia.org/wiki/Baş_Sahypa
Indimi z’ikinyaturukiya |
3661 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Turukimenisitani | Turukimenisitani | Turukimenisitani cyangwa Turikimenisitani (izina mu giturukimeni : Türkmenistan ) n’igihugu muri Aziya.
Turukimenisitani
Aziya
Ibihugu |
3665 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Afuganisitani | Afuganisitani | Afuganisitani (izina mu Kinyaperisi/gipushito : افغانستان ) cyangwa Repebulika y’Ubuyisilamu ya Afuganisitani (izina mu Kinyaperisi: جمهوری اسلامی افغانستان / gipushito : د افغانستان اسلامي جمهوریت ) n’igihugu muri Aziya. Umurwa mukuru
w’Afuganisitani witwa Kabul. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 34,656,032 (2016), batuye kubuso bwa km² 652,864.
Afuganisitani
Aziya
Ibihugu |
3667 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Afurika%20y%E2%80%99Epfo | Afurika y’Epfo | Afurika y’Epfo cyangwa Repubulika (cyangwa Repebulika) ’Afurika y’Epfo n’igihugu muri Afurika. Umujyi mukuru rw'Afurika y'Epfo ni Johannesburg. Imijyi mukuru 2 rw'Afurika y'Epfo ni Pretoria na Le Cap. Umujyi mukuru rw'amategeko rw'Afurika y'Epfo ni Bloemfontein.
Amazina
izina mu cyongereza : Republic of South Africa
izina mu kinyafurikansi : Republiek van Suid-Afrika
izina mu kindebele (amajyepfo) : IRiphabliki yeSewula Afrika
izina mu kigisosa : IRiphabliki yaseMzantsi Afrika
izina mu kizulu : IRiphabliki yaseNingizimu Afrika
izina mu gisotho (amajyaruguru) : Rephaboliki ya Afrika-Borwa
izina mu gisotho (amajyepfo) : Rephaboliki ya Afrika Borwa
izina mu gitswana : Rephaboliki ya Aforika Borwa
izina mu giswati : IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika
izina mu kivenda : Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembeizina mu gitsonga : Riphabliki ra Afrika Dzon
Afurika y’Epfo
Afurika
Ibihugu |
3668 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Aligeriya | Aligeriya | Aligeriya (izina mu cyarabu : الجزائر , izina mu tamazight: ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ) n’igihugu muri Afurika. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 40,400,000 (2016), batuye kubuso bwa km² 2,381,741.
Aligeriya
Afurika
Ibihugu |
3669 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Alubaniya | Alubaniya | Alubaniya cyangwa Repebulika y’Alubaniya (izina mu cyalubaniya: Shqipëria cyangwa Republika e Shqipërisë) n’igihugu muri Uburayi. Umurwa mukuru w’Alubaniya witwa Tirana. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 2,876,591 (2017), batuye kubuso bwa km² 28,748.
Alubaniya
Uburayi
Ibihugu |
3670 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Andora | Andora | Andora (izina mu gikatalani: Principat d'Andorra) n’igihugu muri Uburayi. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 77,281 (2016), batuye kubuso bwa km² 467.63. Umurwa mukuru w'Andora witwa Andorra la Vella.
Uburayi
Ibihugu |
3671 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Angola | Angola | Angola cyangwa Repebulika y’Angola (izina mu giporutigali : República de Angola na izina mu kinyakongo : Repubilika ya Ngola ) n’igihugu muri Afurika.
Afurika
Ibihugu |
3672 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Angwiya | Angwiya | Angwiya (izina mu cyongereza : Anguilla ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3673 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Antigwa%20na%20Baribuda | Antigwa na Baribuda | Antigwa na Baribuda (izina mu cyongereza : Antigua and Barbuda ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3674 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ikawa%20ya%20Maraba | Ikawa ya Maraba | Ikawa ni kimwe mu bihingwa ngengabukungu gifite isoko ryo hanze y’igihugu kikazamura ubukungu bw’u Rwanda ndetse ngo kikaba kinakundwa cyane kubera uburyohe budasanzwe. Hakunze rero kubaho amarushanwa yo kumva ikawa iruta izindi mu buryohe bikitabirwa n’inzobere mu kuyumva, akaba ari muri bene nk’ayo marushanwa ikawa ya Maraba yabaye iya mbere ndetse ikabona n’igihembo. Mu kagari ka Maraba umurenge wa Shyembe ho mu Ntara y’Amajyepfo niho hera iyo kawa ifite umwihariko w’uburyohe budasanzwe.
Ikawa ya Maraba
Imvaho Nshya yanyarukiye muri uwo Murenge kureba uko abahinzi ba kawa yaho babayeho niba kuba yitwa ko ari iyambere bibagiraho ingaruka nziza cyangwa biherera iyo. Aho twabasanze ni kuri koperative Abahuzamugambi, hakaba hari na labolatwari ibafasha kurobanura ikawa. Kuri iyo koperative twasanze batoranya ikawa batubwira ko uretse kuyihinga koperative ibaha n’akazi kandi ikabahemba ku buryo ngo ikibazo cy’ubushomeri muri uwo Murenge cyagabanutse. Ngo barashimira Perezida wa Repubulika ko muri iyi manda ishize hari aho bavuye bakaba bafite n’aho bageze ngo kubera gahunda Leta yashyizeho zo kwibumbira mu makoperative ndetse n’izo kubaka inganda kuko byabagabanyirije imvune ndende bagiraga ubwo bari bagikoresha uburyo bwo hambere bwo gusya n’urusyo gusa ngo byaba byiza cyane bongerewe imashini bityo umusaruro ukiyongera.
USAID, ikigo cy’abanyamerika gitsura amajyambere, cyerekanye ibicuruzwa bikomoka ku buhinzi yafashije Abanyarwanda gushakira amasoko mu bihugu by’Uburayi na Leta Zunze Ubumwe z’Amerika. Muri ibyo bicuruzwa harimo ikawa ya Maraba, urusenda, ifu y’imyumbati y’i Butare, umutobe w’amatunda bita Agashya, n’inzoga ikoze mu ikawa yo mu Rwanda yengerwa muri Amerikai. Iyo nzoga icyakora ntiratangira gucururizwa mu Rwanda.
Abahuzamugambi b’Ikawa ya Maraba (Coopérative du Café de Maraba)
Imiyoboro
Maraba: Kawa yabateje imbere, hari ibyo banasaba Kagame
Ubukungu bw’u Rwanda |
3678 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Aziya | Aziya | Umugabane w’Aziya ni umwe mu migabane igize isi.Ndetse Ikaba ari iya mbere m'ubunini ndetse no mukugira abaturage benshi igarukirwa na Afurika
Aziya igizwe n'ibihugu 48(Mirongo ine n'umunani). |
3679 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Amerika | Amerika | Umugabane w’Amerika ni umwe mu migabane igize isi.
Ituwe n'abaturage 1,001,559,000 (2016).
Batuye kubuso bwa km² 42,549,000.
Amerika ya Ruguru
Amerika y’Epfo
Amerika |
3680 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Oseyaniya | Oseyaniya | Umugabane w’Oseyaniya ni umwe mu migabane igize isi.
Oseyaniya |
3682 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Antarigitika | Antarigitika | Umugabane w’Antarigitika ni umwe mu migabane igize isi.
Antarigitika |
3685 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Arabiya%20Sawudite | Arabiya Sawudite | Arabiya Sawudite cyangwa Sawudi Arabiya (izina mu cyarabu : المملكة العربية السعودية ) n’igihugu muri Aziya. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 33,000,000 (2017), batuye kubuso bwa km² 2,149,690.
Arabiya Sawudite
Aziya
Ibihugu |
3686 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Arijantine | Arijantine | Arijantine cyangwa Arijantina (izina mu cyesipanyole : República Argentina ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3688 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Aruba | Aruba | Aruba (izina mu kinerilande : Aruba ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3689 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Arumeniya | Arumeniya | Arumeniya (izina mu cyarumeniya : Հայաստան ) n’igihugu muri Aziya. Umurwa mukuru w’Arumeniya witwa Yerevan.
Aziya
Ibihugu |
3690 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Azeribayijani | Azeribayijani | Azeribayijani (izina mu kinyazeribayijani : Azərbaycan Respublikası )n’igihugu muri Uburayi n’Aziya. Umurwa mukuru w’Azeribayijani witwa Baku. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 9,867,250 (2017), batuye kubuso bwa km² 86,600.
Aziya
Ibihugu |
3691 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Bahamasi | Bahamasi | Bahamasi (izina mu cyongereza : The Bahamas cyangwa Commonwealth of The Bahamas ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika |
3692 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Bahirayini | Bahirayini | Bahirayini cyangwa Bahrayeni (izina mu cyarabu : مملكة البحرين ) n’igihugu muri Aziya. Umurwa mukuru wa Bahirayini witwa Manama. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 1,536,050 (2018), batuye kubuso bwa km² 765.
Bahirayini
Aziya
Ibihugu |
3693 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Bangaladeshi | Bangaladeshi | Bangaladeshi (izina mu kibengali : বাংলাদেশ ) n’igihugu muri Aziya. Umurwa mukuru ya Bangaladeshi ni Dhaka. Ururimi rwa Bangaladeshi ni ikibengali. Abaturage bya Bangaladeshi bangana 128,570,535.
Bangaladeshi
Aziya
Ibihugu |
3694 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Barubadosi | Barubadosi | Barubadosi (izina mu cyongereza : Barbados ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3695 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Belarusi | Belarusi | Belarusi (izina mu kibelarusiya: Беларусь) n’igihugu muri Uburayi. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 9,498,700 (2016), batuye kubuso bwa km² 207,595. Umurwa mukuru wa Belarusi witwa Minsk.
Uburayi
Ibihugu |
3696 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Belize | Belize | Belize (izina mu cyongereza : Belize ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3697 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Bene | Bene | Bene (izina mu gifaransa : Bénin ) ni igihugu muri Afurika y'Iburengerazuba.
Afurika
Ibihugu |
3698 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Berimuda | Berimuda | Berimuda (izina mu cyongereza : Bermuda ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3699 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Boliviya | Boliviya | Boliviya (izina mu cyesipanyole : Plurinational State of Bolivia ; gikecuwa : Bulivya Mamallaqta ; kinyayimara : Wuliwya Suyu ) n’igihugu muri Amerika y'Amajyepfo. Umurwa mukuru wayo ni Sucre, ariko inzubatsi nyinshi za reta ziri mu mujyi wa La Paz. Inkiko Nkuru y'igihugu iri i Sucre. Perezida wa Boliviya ni Evo Morales. Akurikira gahunda y'ingengabitekerezo ya gisosiyarisiti. I La Higuera, igiturage mu hagati y'igihugu, Ernesto Che Guevara yishwe muri 1967 n'abasirikare b'abanyaboliviya. Abanyaboliviya bafite amoko make.
Ibihugu |
3700 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Bosiniya%20na%20Herizegovina | Bosiniya na Herizegovina | Bosiniya na Herizegovina cyangwa Bosini Herzegovina (izina mu kinyabosiniya na kinyakorowasi: Bosna i Hercegovina; izina mu kinyaseribiya: Босна и Херцеговина) n’igihugu muri Uburayi. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 3,531,159 (2013), batuye kubuso bwa km² 51,129. Umurwa mukuru wa Bosiniya na Herizegovina witwa Sarajevo.
Uburayi
Ibihugu |
3701 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Botswana | Botswana | Botswana cyangwa Repubulika ya Botswana (izina mu gitswana : Lefatshe la Botswana ; izina mu cyongereza : Republic of Botswana ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Botswana witwa Gaborone.
Afurika
Ibihugu |
3702 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Burezile | Burezile | Burezile (izina mu giporutigali : República Federativa do Brasil ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3703 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Burukina%20Faso | Burukina Faso | Burukina Faso (izina mu gifaransa : Burkina Faso ) n’igihugu muri Afurika y'Uburengerazuba. Umurwa mukuru wa Burukina Faso witwa Wagadugu.
Afurika
Ibihugu |
3704 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Buruneyi | Buruneyi | Buruneyi cyangwa Buruneyi Darusalamu (izina mu kimalayi : Negara Brunei Darussalam ; izina mu kijavani : بروني دارالسلام ) n’igihugu muri Aziya. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 417,200 (2015), batuye kubuso bwa km² 5,765.
Buruneyi
Aziya
Ibihugu |
3705 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Butani | Butani | Butani (izina mu kinyazongika : འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ ; izina mu cyongereza : Bhutan ) n’igihugu muri Aziya. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 797,765 (2016), batuye kubuso bwa km² 38,394.
Aziya
Ibihugu |
3706 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Cade | Cade | Cade cyangwa Cadi (izina mu cyarabu : تشاد cyangwa جمهورية تشاد ; izina mu gifaransa : Tchad cyangwa République du Tchad ) n’igihugu muri Afurika.
Afurika
Ibihugu |
3707 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Dominika | Dominika | Dominika (izina mu cyongereza : Dominica cyangwa Commonwealth of Dominica ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3708 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Repubulika%20ya%20Dominikani | Repubulika ya Dominikani | Repubulika ya Dominikani (izina mu cyesipanyole : República Dominicana ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3709 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ekwadoro | Ekwadoro | Ekwadoro (izina mu cyesipanyole : República del Ecuador ) n’igihugu muri Amerika.
Ibihugu |
3710 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Eritereya | Eritereya | Eritereya (izina mu gitigirinya : ኤርትራ cyangwa ሃገረ ኤርትራ ; izina mu cyarabu إرتريا cyangwa دولة إرتريا : ; izina mu cyongereza : Eritrea cyangwa State of Eritrea ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru w’u Eritereya witwa Asmara.
Ihembe ry’Afurika
Afurika
Ibihugu |
3711 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Etiyopiya | Etiyopiya | Etiyopiya (izina mu kinyamarike : ኢትዮጵያ cyangwa የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru w’u Etiyopiya witwa Addis Ababa.
Ihembe ry’Afurika
Afurika
Ibihugu |
3712 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Fiji | Fiji | Fiji (izina mu gifijiyani : Matanitu ko Viti cyangwa Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti; izina mu cyongereza : Fiji cyangwa Republic of the Fiji Islands ) n’igihugu muri Oseyaniya. Umurwa mukuru wa Fiji witwa Suva.
Oseyaniya
Ibihugu |
3713 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Filipine | Filipine | Filipine (izina mu cyongereza : Philippines ; izina mu gitagaloge : Pilipinas cyangwa Republika ng Pilipinas ) n’igihugu muri Aziya. Umurwa mukuru wa Filipine witwa Manila. nonton anime id Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 100,981,437 (2015), batuye kubuso bwa km² 343,448.
Aziya
Ibihugu |
3714 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gabon | Gabon | Gabon cyangwa Gabo (izina mu gifaransa : Gabon cyangwa République Gabonaise ) n’igihugu muri Afurika yo Hagati .
Gabon igizwe n’amoko agera kuri 50 ay’ingenzi akaba ari aba Fangs, aba Omyene, aba Teke n’aba Punus. Mu bijyanye n’umuco, ibyo bituma icyo gihugu kigira ubutunzi bwihariye kuko buri bwoko bugira imico itandukanye n’iy’abandi.
Imbyino zo muri Gabon zizwi cyane nka Ingwala ikomoka mu bwoko bwa Nzebi, Omias, Mengane n’abandi, imbyino yitwa Ikokou ikomoka mu bwoko bw’aba Punu.
Afurika
Ibihugu |
3715 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gambiya | Gambiya | Gambiya (izina mu cyongereza : Gambia ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Gambiya witwa Banjul.
Afurika
Ibihugu |
3716 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gana | Gana | Gana (izina mu cyongereza : Ghana ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Gana witwa Accra.
Afurika
Ibihugu |
3717 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gerenada | Gerenada | Gerenada (izina mu cyongereza : Grenada ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3721 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Umuryango%20w%E2%80%99Abafasha%20b%E2%80%99Abakuru%20b%E2%80%99Ibihugu%20by%E2%80%99Afurika%20wo%20Kurwanya%20Ubwandu%20bwa%20SIDA | Umuryango w’Abafasha b’Abakuru b’Ibihugu by’Afurika wo Kurwanya Ubwandu bwa SIDA | Umuryango w’Abafasha b’Abakuru b’Ibihugu by’Afurika wo Kurwanya Ubwandu bwa SIDA (OAFLA mu magambo ahinnye y’icyongereza; izina mu cyongereza: Organisation of African First Ladies against HIV/AIDS ) n’ishyirahamwe rigizwe n’Abafasha 40 b’Abakuru b’Ibihugu by’Afurika bisunganye kugira ngo bavugire abadashoboye kwivugira mu kurwanya Ubwandu bwa SIDA. Ubunyamabanga Nshingwabikorwa bwa OAFLA buri i Kigali, mu Rwanda, bukaba buyobowe n’Umufasha w’Umukuru w’Igihugu.
SIDA |
3722 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibitaro%20bya%20Kaminuza%20by%E2%80%99i%20Kigali | Ibitaro bya Kaminuza by’i Kigali | Ibitaro bya Kaminuza by’i Kigali (CHUK mu magambo ahinnye y’igifaransa; izina mu gifaransa: Centre Hospitalier Universitaire de Kigali ; izina mu cyongereza: University Teaching Hospital of Kigali) ni kimwe mu bitaro byo mu gihugu byoherezwa mo abarwayi bakomerewe cyane. Bifite inshingano zo gutanga inyigisho no guhugura abagize umwuga akazi ko kuvura, kuvura bikwiye abantu ari bose baje kuhivuriza no guteza imbere ubushakashatsi mu buvuzi.
Amateka
Ibi bitaro byubatswe muri mwaka w'1918, bitangira bikora nk'ikigo nderabuzima mu mwaka w'1928. Guhera mu mwaka w'1965 byatangiye gukora nk'ibitaro. Gusa kubera ibibazo byari mu gihugu, guhera muri Mata 1994 kugeza mu mwaka w'1996, ibi bitaro (CHK- Centre Hospitalier de Kigali/ Ibitaro bya Kigali) byabaye ikigo nderabuzima, ibitaro by'akarere ndetse nibitaro byorerezwa abarwayi.
Mu mwaka wa 2000, hamwe no gushyiraho amategeko Nr. 41/2000 yo ku ya 7/12/2000 ku ishyirwaho no gutunganya ibitaro byigisha bya kaminuza "CHUK", CHK yabaye ikigo cya Leta gifite ubuzimagatozi kizwi ku izina rya "Ibitaro byigisha kaminuza bya Kigali". Ikindi mu minsi yashize humvikanye inkuru y’umwana wari uri kuvurirwa mu bitaro bya Kaminuza bya Kigali (CHUK), wari waravukanye uburwayi bw’amayobora, aho yari afite ikibyimba cyari ku mutwe ndetse ari kinini kuwuruta.
Aho biherereye
Ibitaro byigisha bya kaminuza bya Kigali / CHUK, biherereye mu akarere ka nyarugenge kuri KN 4 Ave, Umujyi wa Kigali.
Amashakiro
http://www.chk.org.rw/
Umuti
Ibitaro mu Rwanda
Ubuzima |
3725 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Komisiyo%20y%E2%80%99Igihugu%20yo%20Kurwanya%20SIDA | Komisiyo y’Igihugu yo Kurwanya SIDA | Komisiyo y’Igihugu yo Kurwanya SIDA (NACC mu magambo ahinnye y’icyongereza; izina mu cyongereza: The National AIDS Control Commission ; izina mu gifaransa : Commission Nationale de Lutte contre le SIDA )
Urwego ruhuza inzego zifite uruhare mu kurwanya Ubwandu bwa SIDA.
SIDA |
3727 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ikigo%20Gishinzwe%20Kuvura%20no%20Gukora%20Ubushakashatsi%20kuri%20SIDA | Ikigo Gishinzwe Kuvura no Gukora Ubushakashatsi kuri SIDA | Ikigo Gishinzwe Kuvura no Gukora Ubushakashatsi kuri SIDA (TRAC mu magambo ahinnye y’icyongereza; izina mu cyongereza: Treatment and Research AIDS Center )
Aho ikorera muri Minisiteri ishinzwe Ubuzima, TRAC ishinzwe cyane cyane kugenzura ubwandu bwa SIDA, kuvura indwara zituruka mu mibonano mpuzabitsina, ibijyanye no gutanga inama no kwipimisha ku bushake ubwandu bwa SIDA, no kurinda ababyeyi ko bakwanduza abana babo SIDA , kubavura no kubafasha .
SIDA |
3729 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gahunda%20yo%20Kurinda%20no%20Kwitaho%20Imiryango%20Ibana%20n%E2%80%99%20Agakoko%20Gatera%20SIDA/SIDA | Gahunda yo Kurinda no Kwitaho Imiryango Ibana n’ Agakoko Gatera SIDA/SIDA | Gahunda yo Kurinda no Kwitaho Imiryango Ibana n’ Agakoko Gatera SIDA/SIDA (PACFA mu magambo ahinnye y’icyongereza; izina mu cyongereza: Protection and Care of Families Against HIV/AIDS )
Umushinga uyobowe n’Umufasha w’Umukuru w’i Igihugu ufasha Abantu babana n’Ubwandu bwa SIDA (PLWHA), abagore n’abana.
SIDA |
3731 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gahunda%20y%E2%80%99Igihugu%20yo%20Kurwanya%20Indwara%20ya%20Malariya | Gahunda y’Igihugu yo Kurwanya Indwara ya Malariya | Iyi Gahunda y’Igihugu yo Kurwanya Indwara ya Malariya (PNILT mu magambo ahinnye y’icyongereza; izina mu cyongereza: National Malaria Control Programme ) ikorera muri Minisisteri y’Ubuzima inshinzwe guhuza ibikorwa byose bijyanye no kurwanya indwara ya malariya mu gihugu.
Indwara |
3733 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Geworugiya | Geworugiya | Geworugiya cyangwa Geworigiya, Gurjestan (izina mu kinyageworugiya: საქართველო, sak’art’velo) n’igihugu muri Uburayi n’Aziya. Igihugu gatuwe n’abaturage bagera kuri 3,718,200 (2017), batuye kubuso bwa km² 69,700. Umurwa mukuru wa Geworugiya witwa Tbilisi.
Aziya
Uburayi
Ibihugu |
3734 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Geworugiya%20y%E2%80%99Epfo%20n%E2%80%99Ibirwa%20bya%20Sanduwice%20y%E2%80%99Epfo | Geworugiya y’Epfo n’Ibirwa bya Sanduwice y’Epfo | Geworugiya y’Epfo n’Ibirwa bya Sanduwice y’Epfo (izina mu cyongereza : South Georgia and the South Sandwich Islands ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3736 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Giburalitari | Giburalitari | Giburalitari (izina mu cyongereza : Gibraltar ) n’igihugu muri Uburayi.
Uburayi
Ibihugu |
3737 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gineya | Gineya | Gineya (izina mu gifaransa : République de Guinée ) n’igihugu muri Afurika.
Afurika
Ibihugu |
3738 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gineya-Biso | Gineya-Biso | Gineya-Biso cyangwa Guneya-Biso (izina mu giporutigali : Guiné-Bissau cyangwa República da Guiné-Bissau ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Gineya-Biso witwa Biso.
President: Umaró Umbaló Sissoko (2020)
Prime Minister: Geraldo Martins (2023)
Afurika
Ibihugu |
3739 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gineya%20Ekwatoriyale | Gineya Ekwatoriyale | Gineya Ekwatoriyale (izina mu cyesipanyole : República de Guinea Ecuatorial ; izina mu gifaransa : République de Guinée Équatoriale ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Gineya Ekwatoriyale witwa Malabo.
Afurika
Ibihugu |
3740 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Giyana | Giyana | Guyana (izina mu cyongereza : Guyana cyangwa Co-operative Republic of Guyana) n’igihugu muri Amerika.
Ibihugu |
3741 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Guyane%20Nyamfaransa | Guyane Nyamfaransa | Gwiyan Nyamfaransa (izina mu gifaransa : Guyane française ) n’igihugu muri Amerika.
Ibihugu
Ubufaransa |
3742 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Goronulande | Goronulande | Goronulande (izina mu kinyagurinilande : Kalaallit Nunaat ; izina mu kidanwa : Grønland ) n’igihugu muri Amerika. Umurwa mukuru wa Goronulande witwa Nuuk.
Amerika
Ibihugu |
3743 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gwadelupe | Gwadelupe | Gwadelupe (izina mu gifaransa : Guadeloupe ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu
Ubufaransa |
3744 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gwami | Gwami | Gwami (izina mu gishamoro : Guåhan ; izina mu cyongereza : Guam ) n’igihugu muri Oseyaniya.
Oseyaniya
Ibihugu |
3745 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gwasi | Gwasi | Gwasi (izina mu cyongereza : Bailiwick of Guernsey ; izina mu gifaransa : Bailliage de Guernesey ) n’igihugu muri Uburayi.
Uburayi
Ibihugu |
3746 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Gwatemala | Gwatemala | Gwatemala (izina mu cyesipanyole : Guatemala cyangwa República de Guatemala ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3747 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Hayiti | Hayiti | Hayiti (izina mu kinyahayiti : Ayiti cyangwa Repiblik Ayiti ; izina mu gifaransa : Haïti cyangwa République d'Haïti ) n’igihugu muri Amerika.
Amerika
Ibihugu |
3748 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Helena%20Ntagatifu | Helena Ntagatifu | Helena Ntagatifu (izina mu cyongereza : Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha ) n’igihugu muri Afurika.
Afurika
Ibihugu |
3749 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Hongiriya | Hongiriya | Hongiriya (izina mu gihongiriya: Magyarország cyangwa Magyar Köztársaság) n’igihugu muri Uburayi. Umurwa mukuru wa Hongiriya witwa Budapest.
Uburayi
Ibihugu |
3750 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Hongo%20Kongo | Hongo Kongo | Hongo Kongo (izina mu gishinwa : 香港 ) n’igihugu muri Aziya.
Ubushinwa |
3751 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Zimbabwe | Zimbabwe | Zimbabwe (izina mu cyongereza, gishona na kindebele amajyaruguru : Zimbabwe ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Zimbabwe witwa Harare.
President : Emmerson Mnangagwa
Afurika
Ibihugu |
3752 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Zambiya | Zambiya | Zambiya (izina mu cyongereza : Zambia ) n’igihugu muri Afurika. Umurwa mukuru wa Zambiya witwa Lusaka.
Afurika
Ibihugu |
3753 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Uburusiya | Uburusiya | U Burusiya (izina mu kirusiya: Россия cyangwa Российская Федерация) ni igihugu mu Burayi no muri Aziya. Uburusiya butuwe n’abantu barenga 144.463.451 (2017).
Perezida wacyo ni Vladimir Putin wakomejwe binyuze mu mayeri y’itegeko nshinga.
Uburusiya
Uburayi
Aziya
Ibihugu |
3754 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Morodoviya | Morodoviya | Morodoviya (izina mu kimokisha : Мордовия Республикасы ; izina mu kirusiya : Республика Мордовия ) n’igihugu mu Burusiya.
Ibihugu |
3757 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Runyankore-Rukiga | Runyankore-Rukiga | Runyankore-Rukiga
Runyankore-Rukiga, byanditswe mw'ijambo rimwe ritandukanijwe n'akarongo. Icyabiteye ni ukubera ko uru rurimi ari ururimi rumwe koko! Kano karongo hamwe n'amagambo abiri Runyankore na Rukiga birerekana na none ko n'ubwo ari ururimi rumwe, rutavugwa n'abantu bamwe. Abanyankore rero n'Abakiga iyo bavuga nabo barumvikana neza n'ubwo umwe amenya ko uwo bavugana ari umukiga cyangwa umunyankore. Mbese ni kimwe n'ikinyarwanda n'ikirundi. Dukurikije amategeko y'isesengurandimi, ikinyarwanda n'ikirundi ntabwo ari indimi ebyiri zitandukanye, ahubwo ni ururimi rumwe, rufite amazina abiri kubera ko abaruvuga badatuye hamwe. Urunyankore n'urukiga nabyo ni cyo kimwe, kubera ko bamwe batuye ukwabo abandi bakaba batuye ukwabo, ariko ubundi barumvikana neza usibye utuntu duke duke nk'uko amagambo avugwa, ateye cyangwa icyo asobanura. Hano rero turerekana ko uru rurimi rusangiye n'ikinyarwanda ibintu byinshi. Icyambere kubera ko izi ndimi zitwegereye, icya kabiri kubera ko ziri mu muryango umwe witwa uw'Abantu.
Ikinyankore
Indimi z’ikibantu |
3759 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Igikuyu | Igikuyu | Igikuyu cyangwa Ikikuyu (izina mu gikuyu : Gĩkũyũ ) ni ururimi rumwe mu zinini zo muri Kenya. Itegekongenga ISO 639-3 kik. Izindi zifite abantu benshi zo mu muryango w’Abantu ni Igikamba n'Ikiruya. Haba ni umuryango witwa Nilotiki urimo Ikimasayi, Kalenjini n’Ikijyaluwo. Igikuyu gisangiye ibintu byinshi n’ikinyarwanda kubera ko zombi ziva indimwe ariko na none hari na byinshi by'umwihariko zisangiye bitaboneka mu zindi. Ikizwi cyane ni itegeko rigenga imivugire y’ingombajwi ryitwa irya Dahl (Dahl's Law). Riraza kuboneka hepfo mu ngero ziza gutangwa.
Muri iyi nyandiko, ndibanda cyane ku magambo izi ndimi zombi zisangiye, imiterere y’amagambo hamwe n’amategeko agenga imivugire y’uru rurimi.
Wikipediya mu gikuyu
http://ki.wikipedia.org/wiki/Main_Page
Indimi z’ikibantu
Kenya |
3764 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ikiluba | Ikiluba | Ikiluba ni ururimi rw'Abaluba. Itegekongenga ISO 639-3 lub.
Abaluba batuye mu ntara ebyiri za Kongo ari zo Katanga na Kasayi. Abaluga ni ubwoko bunini cyane muri Kongo nyine. Ubundi bwoko bunini ni Abakongo batuye mu bihugu bitatu ari byo Kongo Brazzaville, Kongo Kinshasa na Angola. Uru rurimi abanditsi bamwe barwita Iciluba, abandi Itshiluba abandi na none Ikiluba. Ni rumwe mu ndimi enye zikoreshwa mu nyandiko za Leta n'iz'amashuri. Izo zindi zemewe ni Igifaransa, Igiswahili n'Ilingala. Kuko ruri mu muryango w'indimi zitwa iz'Abantu rusangiye amagambo menshi n'Ikinyarwanda, imiterere y'amagambo n'interuro hamwe n'amategeko agenga uko ururimi ruvugwa. Rimwe na rimwe hari ubwo iyo miterere iba idahuje kubera ihinduka ry'indimi ariko ibyo ntibibe bitangaje kuko uko guhinduka gukurikiza amategeko abazobereye mu buhanga bwo gusesengura indimi baba bazi.
Amagambo yerekeye ibice by'umubiri:
difu igifu
ditama itama
dibele ibere
ditako itako
diso ijisho
iminwe iminwe
mutwe umutwe
kuboko ukuboko
kulu ukuguru
lubavu urubavu
kutwi ugutwi
lubolo/imbolo imboro
dibelo ikibero
dino/meno iryinyo/amenyo
muongo umugongo
bubongo ubwonko
lukongo rugongo
ludimi ururimi
mutyima umutima
mula/mila ubura
mukono umukono
umbidi umubiri
kikoba igikoba
kwapa ukwaha
kanwa akanwa
nywele injwiri (umusatsi)
dingingo ingingo
lwala urwara
Indimi z’ikibantu
Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo |
3767 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Icyongereza | Icyongereza | Ururimi rw’Icyongereza (izina mu cyongereza : English ) ni ururimi rwa Afurika y’Epfo, Angwiya, Antigwa na Baribuda, Bahamasi, Barubadosi, Belize, Berimuda, Botswana, Dominika, Eritereya, Fiji, Filipine, Gambiya, Gana, Gerenada, Geworugiya y’Epfo n’Ibirwa bya Sanduwice y’Epfo, Giburalitari, Giyana, Gwami, Gwasi, Helena Ntagatifu, ...
Abongereza n’Abanyamerika na bo bashaka ko isi yose ivuga Icyongereza.
Icyongereza |
3770 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Viyetinamu | Viyetinamu | Viyetinamu cyangwa Repubulika Gisosiyalisite ya Viyetinamu (izina mu kinyaviyetinamu : Việt Nam cyangwa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ) ni igihugu muri Aziya. Umurwa wa Viyetinamu ni Hanoyi, kandi umujyi munini wa mbere ni Umujyi wa Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh yari perezida wa mbere wa Repubulika Kidemokarasi ya Viyetinamu.
Ibihugu |
3772 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Yemeni | Yemeni | Yemeni (izina mu cyarabu : اليَمَن cyangwa الجمهورية اليمنية ) n’igihugu muri Aziya.
Yemeni
Aziya
Ibihugu |
3773 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibihugu%20by%E2%80%99Amajyepfo%20Nyamfaransa | Ibihugu by’Amajyepfo Nyamfaransa | Ibihugu by’Amajyepfo Nyamfaransa (izina mu gifaransa : Terres australes et antarctiques françaises cyangwa Territoire des Terres australes et antarctiques françaises ) n’igihugu muri Antarigitika.
Antarigitika
Ibihugu |
3774 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibirwa%20Bito%20Bikikije%20Leta%20Zunze%20Ubumwe | Ibirwa Bito Bikikije Leta Zunze Ubumwe | Ibirwa Bito Bikikije Leta Zunze Ubumwe (izina mu cyongereza : United States Minor Outlying Islands ) n’igihugu muri Oseyaniya.
Oseyaniya
Ibihugu |
3775 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibirwa%20by%E2%80%99Alande | Ibirwa by’Alande | Ibirwa by’Alande (izina mu kinyasuwede : Landskapet Åland ; izina mu kinyafinilande : Ahvenanmaan maakunta ) n’igihugu muri Uburayi.
Uburayi
Ibihugu |
3776 | https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibirwa%20bya%20Farowe | Ibirwa bya Farowe | Ibirwa bya Farowe (izina mu gifero : Føroyar ; izina mu kidanwa : Færøerne ) n’igihugu muri Uburayi. Bigenze n'Ubwami bwa Danimarike.
Uburayi
Ibihugu |