Datasets:

saucam

/

wikipedia-sans

like 0

5741

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A1%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%A1%20%E0%A4%8F%20%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%B0

डोनाल्ड ए ग्लेसर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy Biography of Glaser, Donald A. अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5742

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%BE%20%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE

निकोला टेस्ला

Links Tesla's Wardenclyffe Science Center Plaque NikolaTesla.fr - More than 1,000 documents on Tesla सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5743

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1%20%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%80

लार्ड रेली

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी "" अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः चित्रं योजनीयम्‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः सारमञ्जूषा योजनीया‎ न प्राप्तः भाषानुबन्धः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः सर्वे न प्राप्ताः भाषानुबन्धाः

5744

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A4%B8%20%E0%A4%9F%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B8

लाइनस टोर्वाल्ड्स

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसपर्कतन्तुः Linus' blog at blogspot.com Linus Torvalds and His Five Entrepreneurial Lessons Ten years of NODES Linus Torvalds: Linux succeeded thanks to selfishness and trust Torvalds interview अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5745

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1%20%E0%A4%93%E0%A4%87%E0%A4%B2%E0%A4%B0

लियोनार्ड ओइलर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः LeonhardEuler.com Encyclopædia Britannica article How Euler did it contains columns explaining how Euler solved various problems Euler Archive Leonhard Euler – Œuvres complètes Gallica-Math Euler Committee of the Swiss Academy of Sciences References for Leonhard Euler Euler Tercentenary 2007 The Euler Society Euler Family Tree Euler's Correspondence with Frederick the Great, King of Prussia "Euler – 300th anniversary lecture" , given by Robin Wilson at Gresham College, 9 May 2007 (can download as video or audio files) अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5746

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A5%8B%20%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%80

लीयो एसाकी

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5747

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82%20%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B2%20%E0%A4%95%E0%A5%82%E0%A4%AA%E0%A4%B0

लीयों नील कूपर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy Leon Neil Cooper Brown University researcher profile Brown University Physics Department profile Critical Review evaluations of Professor Cooper अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5748

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A8%20%E0%A4%8F%E0%A4%AE%20%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%A8

लीयोन एम लीडरमन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Education, Politics, Einstein and Charm The Science Network interview with Leon Lederman Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy Fermilab's Leon M. Lederman webpage The Nobel Prize in Physics 1988 Video Interview with Lederman from the Nobel Foundation Leon M. Lederman – Autobiography Timeline of Nobel Prize Winners in Physics webpage for Leon Max Lederman Story of Leon by Leon Lederman Honeywell – Nobel Interactive Studio 1976 Cresson Medal recipient from The Franklin Institute. अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5749

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%87%20%E0%A4%85%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%9C%E0%A4%BC

लुइ अल्वारेज़

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Nobel biography About Luis Alvarez IEEE interview with Johnston, patentholder of the exploding-bridgewire detonator Annotated bibliography for Luis Alvarez from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues Garwin, Richard L., 1992, "Memorial Tribute For Luis W. Alvarez" in Memorial Tributes, National Academy of Engineering, Vol. 5. Washington DC: National Academy Press. Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy Oral History interview transcript with Luiz Alvarez 14, 15 February 1967, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5750

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%87%20%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B2

लुइ नील

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Louis Eugène Félix Néel Néel Institute Grenoble, France अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5751

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%87%E0%A4%B8%20%E0%A4%A1%E0%A5%87%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80

लुइस डे ब्रोग्ली

लुइस-विक्टर-पियरे-रेमंड, सप्तमः दुक दे ब्रोगलिए एकः फ्रेंचभौतिकशास्त्रज्ञः। एषः नोबेलपुरस्कारविजेता आसीत् । सः एकोनविंशतिसहस्रचतुर्नवत्यौ फ्रेंचविहारः एकः पीठिका नियुक्ताय षोडशम निरूपितसदस्य अभवतः, एवः विज्ञानस्य फ्रेंचविहारे दूणाससचिव इव असेवतः। महत्वपूर्णसिद्धान्ता अस्य महत्वपूर्णसिद्धान्ता: द्रव्य एवः जललता-कण द्विता आअभाव एवः घनस्य व्यभिचारिन्ता न्यूनतम चोष्टः सिद्धान्तस्य अव्यापकत्व प्रकृत्युः नियमाणाम् द्विता प्रकाशस्य न्युट्रीनोसिद्धान्त निगूढऊष्मप्रवैगिकी आदरा पुरस्कारा च १९२९ भौतिकशास्त्रे नोबल पुरस्कार १९२९ हेनरी पोंकारे पदक १९३२ मोनाकोः अल्बर्ट १ पुरस्कार १९३८ मैक्स प्लैंक पदक १९३८ माणवक, विज्ञानस्य राजार्ह स्वीडिश विहार १९४४ माणवक, फ्रेंचविहार १९५२ कलिंग पुरस्कार १९५३ माणवक, राजार्हसमाज अन्यदेशीयपुरस्कारभाजः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5753

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%B5%20%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%8C

लेव लाण्डौ

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5754

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%20%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%87

वुल्फगांग केट्टेर्ले

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः १९५७ जननम्

5755

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%20%E0%A4%AA%E0%A5%8C%E0%A4%B2%E0%A5%80

वुल्फगांग पौली

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Wolfgang Pauli at the official Nobel Prize site Pauli bio at the University of St Andrews, Scotland Wolfgang Pauli bio at "Nobel Prize Winners" Wolfgang Pauli, Carl Jung and Marie-Louise von Franz Photos of Wolfgang Pauli at the Emilio Segrè Visual Archives, American Institute of Physics Virtual walk-through exhibition of the life and times of Pauli Annotated bibliography for Wolfgang Pauli from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues Pauli Archives at CERN Document Server Virtual exhibition at ETH-Bibliothek, Zurich Key Participants: Wolfgang Pauli – Linus Pauling and the Nature of the Chemical Bond: A Documentary History अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5756

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%AE%20%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A8

विल्हेम वेन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Wilhelm Wien अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5758

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE%20%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97

विलियम हेन्री ब्राग

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम्

5759

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%B8%20%E0%A4%87%20%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC

विलिस इ लाम्ब

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5760

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE%20%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80

विलियम शाक्ली

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5761

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE%20%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%B8

विलियम वालेस

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी टिप्पणी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5762

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE%20%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97

विलियम लारेन्स ब्राग

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5763

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE%20%E0%A4%A1%E0%A5%80%20%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B8

विलियम डी फिलिप्स

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Nobel autobiography Curriculum Vitae from NIST. development of methods to cool and trap atoms with laser light. "Nobelist William Phillips Addresses ASA '99" अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5764

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE%20%E0%A4%8F%20%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%B0

विलियम ए फोलर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy W.A. Fowler: Radioactive elements of a low atomic number, Ph.D. dissertation A Brief Autobiography of W.A. Fowler Bruce Medal page Guide to the Papers of William A. Fowler, 1917-1994 Caughlan and Fowler 1988: THERMONUCLEAR REACTION RATES, Oak Ridge National Laboratory Interview with William A. Fowler, Caltech Archives Oral Histories Online अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5765

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A5%87%E0%A4%B0%20%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%A5%E0%A5%87

वाल्थेर बोथे

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Annotated Bibliography for Walter Bothe from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः १९५७ मरणम्

5766

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0%20%E0%A4%8F%E0%A4%9A%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%A8

वाल्टर एच ब्राट्टेन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5767

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%B0%20%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A4%AC%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97

वर्नर हाइजेनबर्ग

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Annotated Bibliography for Werner Heisenberg from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues MacTutor Biography: Werner Karl Heisenberg Key Participants: Werner Heisenberg – Linus Pauling and the Nature of the Chemical Bond: A Documentary History Nobelprize.org biography Werner Heisenberg: Atomic Physics Mentorees अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5768

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%A8%20%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%8C

शेल्डन ग्लास्हौ

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Nobel lecture Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy Sheldon Lee Glashow Interview with Glashow on Superstrings Contributions to the theory of the unified weak and electromagnetic interaction between elementary particles, including inter alia the prediction of the weak neutral current. Sheldon Glashow Boston University Physics Department Sheldon Glashow Photos Interview with Glashow About Contemporary Physics and Winning the Nobel Prize अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5769

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%20%E0%A4%8F%E0%A4%AB%20%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%9F

नेविल एफ मोट्ट

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः BBC video of Mott interviewed by Lewis Wolpert in 1985 (accessed Oct 8, 2010) Nobel lecture (PDF) Sir Nevill Francis Mott Mott's memories University of Bristol (accessed Jan 2006) National Cataloguing Unit for the Archives of Contemporary Scientists Bath University अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5770

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%20%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%87%E0%A4%A1

सिग्मण्ड फ्रोइड

(कालः – ०६. ०५. १८५६ तः २३. ०९. १९३९) अयं सिग्मण्ड् फ्राय्ड् (Sigmund Freud) मनोविज्ञानस्य अध्वर्युः । एषः आस्ट्रियादेशस्य (इदानीन्तने जोकोस्लोवाकियदेशे अस्ति) फैबर्ग् इति प्रदेशे १८५६ तमे वर्षे मेमासस्य ६ दिनाङ्के निर्धने यहूदिकुटुम्बे जन्म प्राप्नोत् । यदा एषः सिग्मण्ड् फ्राय्ड् ४ वर्षीयः आसीत् तदा तस्य कुटुम्बं वियेन्नां प्रति गतम् । तदनन्तरं सम्पूर्णं जीवनम् अयं सिग्मण्ड् फ्राय्ड् वियन्नानगरे एव अयापयत् । अयं श्रमेण अध्ययनं कृतवान् । गृहे तु सदा दारिद्र्यम् एव आसीत् । यद्यपि सः तत्त्वशास्त्रे, संस्कृतौ, रसायनशास्त्रे, जीवशास्त्रे च आसक्तः आसीत् तथापि संशोधनार्थं जीवशास्त्रम् एव अचिनोत् । तस्य पूरकत्वेन अङ्गरचनाशास्त्रं, प्राणिनां नाडीसमूहम्, औषधशास्त्रं च अध्येतव्यम् अभवत् । अनन्तरं तेषां सर्वेषां शास्त्राणां मिश्रणेन वैद्यपदवीं प्राप्नोत् । वैद्यपदव्याः प्राप्तेः अनन्तरम् अपि जीवविज्ञाने, नाडीसमूहविषये च आसक्तः सिग्मण्ड् फ्राय्ड् प्रशिक्षणार्थं प्रसिद्धानां वैद्यानां समीपम् अगच्छत् । सः मनसः विषये, नाडीविज्ञाने, मस्तिष्कविषये च परिणतानां जीन् चार्काट्, वान् ब्रुयर्, जि.एच्.मेयनर्ट् इत्यादीनां मार्गदर्शने अध्ययनं कृत्वा वियेन्नानगरे एव कञ्चित् नाडीरोगस्य चिकित्सालयम् उदघाटयत् । तदा समाजे मस्तिष्कस्य, मनसः, नाड्याः च रोगाणां विषये जनानां ज्ञानं न आसीत् एव । मानसिकरोगीन् उन्मत्ताः इति मत्वा बन्धने स्थापनं वा ताडनं वा कुर्वन्तः तान् दण्डयन्ति स्म । मानसिकरोगस्य कारणं भयम् अपि भवितुम् अर्हति इति न जानन्ति स्म । एतत्सर्वं दृष्टवान् सिग्मण्ड् फ्राय्ड् मानसिकानां रोगाणां विषये एव अधिकं लक्ष्यम् अददात् । एषः सिग्मण्ड् फ्राय्ड् “कोकेन्” इत्यस्य परीक्षां कृत्वा तत् स्थानीयस्य संज्ञाहीनकरणस्य औषधत्वेन उपयोक्तुं शक्यते इति सूचितवान् । किन्तु वेदनानिवारकं कोकेन् अग्रे अभ्यासत्वेन परिवर्तते स्म । तेन जायमानां हानिम् अपि सः जानाति स्म । एषः सिग्मण्ड् फ्राय्ड् यदा प्यारिस्-नगरे आसीत् तदा प्रख्यातः नाडीतज्ञः जीन् मार्टिन् शार्कूट् उन्मादरोगस्य चिकित्सां यत् विशिष्टया रीत्या कृतवान् तत् दृष्टवान् आसीत् । तथैव ब्रायर् इत्याख्यः उन्मादयुक्तानां वशीकरणं (हिप्नाटिसम्) कृत्वा सुप्तावस्थायां यत् रोगनिवारणं कृतवान् तदपि दृष्टवान् आसीत् । तदा एव सिग्मण्ड् फ्राय्डस्य सुप्तावस्थायाः जागरितावस्थायाः च मध्ये कश्चन सेतुः भवेत् इति अस्फुरत् । एतत् एव तस्य मनोविश्लेषणस्य प्रेरणामूलम् अपि अभवत् । वैद्याः रोगिभिः सह मुक्ततया सम्भाषणं कृत्वा तेषां मनसि विद्यमानं भयं, संशयं वा दूरीकर्तुम् अवसरस्य कल्पनम् । तदवसरे सुप्तमनसि विद्यमानाः विचाराः अनिर्बन्धरूपेण जागरितमनः प्रविशन्ति । तदा वैद्याः तान् विचारान् अवगन्तुं शक्नुवन्ति । तदनुगुणं रोगिणां समाधानं च कुर्वन्ति । तदनन्तरं रोगिणां मनसि विद्यमानं भयं वा संशयः वा दूरीभवति । रोगी स्वस्थः भवति अपि । एतत् एव सिग्मण्ड् फ्राय्डेन निरूपितस्य मनोविश्लेषणस्य मूलं तत्त्वम् । पिता पुत्रस्य विषये अधिकारं चालयति । पुत्रः यद्यपि तस्य विरोधं कर्तुम् इच्छति तथापि न शक्नोति । अन्ते पुत्रः स्वत्मानम् एव दहति । एवं मनसि विभिन्नाः शक्तयः परस्परं सङ्घर्षं कुर्वन्ति । तत्कारणतः एव मनसः विभिन्नाः स्तराः निर्मिताः भवन्ति इत्यपि एषः सिग्मण्ड् फ्राय्ड् संशोधितवान् । सः मनसि उत्पद्यमानाः भावनाः स्वप्ने अभिव्यक्ताः भवन्ति इत्यपि सः वादम् अकरोत् । बहूनां स्वप्नस्य विश्लेषणं कृत्वा तस्य समीचीनम् अर्थम् अपि सः अवदत् । स्वप्ने वयं बाल्यस्य चिन्तनरीतिम् एव अनुसरामः । तानि चिन्तनानि तर्कबद्धानि न भवन्ति । विस्मरणम् आकस्मिकं न । तस्य किमपि किञ्चित् कारणं भवति । इति नूतनान् विचारान् अपि संशोधितवान् एषः सिग्मण्ड् फ्राय्ड् । अयं सिग्मण्ड् फ्राय्ड् मनोविश्लेषणस्य रीतिनीतीन् विवरीतुं शतशः लेखनानि पुस्तकानि च प्राकटयत् । तस्य पद्धतिः बहुशीघ्रं जनप्रियताम् अपि प्राप्नोत् । १९०८ तमे वर्षे तस्य सिग्मण्ड् फ्राय्डस्य नेतृत्वे एव प्रथमम् अन्ताराष्ट्रियं मनोविश्लेषणवैद्यानां सम्मेलनं प्राचलत् । सिग्मण्ड् फ्राय्ड् अपि बहुभिः उपायनैः पुरस्कारैः च सम्मानितः अभवत् । “गवटि” पुरस्कारः, रायल् सोसैट्याः सदस्यत्वादयः अपि तम् अन्विष्य आगताः । अयं सिग्मण्ड् फ्राय्ड् लैङ्गिकप्रवृत्तिः मनोव्यापारे प्रमुखतया दृश्यते । बाल्यादारभ्य अपि सा प्रवृत्तिः भवति एव । यौवने सा स्वयमेव प्रकटिता भवति । कदाचित् वयम् एव तां नियन्त्रयामः तावदेव । इत्यपि सः प्रतिपादयत् । १९३८ तमे वर्षे यदा जर्मन्-देशः वियेन्नानगरस्य उपरि आक्रमणम् अकरोत् तदा अनेन सिग्मण्ड् फ्राय्डेन यहूदिः इति कारणतः ततः पलायनं करणीयम् अभवत् । सः १९३९ तमे वर्षे सेप्ट्म्बरमासस्य २३ तमे दिनाङ्के इहलोकम् अत्यजत् । अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5771

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A8-%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%20%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%BE

सिन-इतिरो तोमोनागा

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5772

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A8%20%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A8%20%E0%A4%A1%E0%A4%B0%20%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0

सिमोन वान डर मीर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5773

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%80%20%E0%A4%9F%E0%A5%80%20%E0%A4%86%E0%A4%B0%20%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%A8

सी टी आर विल्सन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Charles Thomson Rees Wilsons biography अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5774

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B2%20%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B2

सेसिल पावेल

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5775

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%A8%20%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%A8%E0%A4%AC%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97

स्टीवन वैनबर्ग

सः अमेरिकादेशीय: विख्यातः भौतिकवैज्ञानिकः, भौतिकशास्त्रे नोबेल् विजेता च, यत् तस्य शेल्ड्न् ग्ल्याषो तथा अब्दुस् सलाम् एताभ्यां सह कृत: निर्बलपरस्परक्रिया-विद्युच्चुम्बकत्वयो: एकीकरणे संशोधनस्य कृते दत्त: जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5776

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%A8%20%E0%A4%9A%E0%A5%82

स्टीवन चू

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः सारमञ्जूषा योजनीया विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5777

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%20%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%8D

माक्स् प्लाङ्क्

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Annotated bibliography for Max Planck from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues Max Planck – Encyclopædia Britannica article Max Planck Biography – www.nobel-prize-winners.com Max Planck Institutes of Natural Science and Astrophysics Cinematic self-portrait of Max Planck , Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften, 1942 Nobel Biography Life–Work–Personality – Exhibition on the 50th anniversary of Planck's death अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5778

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%20%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%BE

प्योट्र कापिट्सा

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Pyotr Leonidovich Kapitsa: Official Nobel page – Good, fast coverage of highlights of his many innovations. Annotated bibliography for Peter Kapitza from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5779

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B0%20%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%82%20%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B8

पियर सिमों लाप्लास

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः "Pierre-Simon Laplace" in the MacTutor History of Mathematics archive. Guide to the Pierre Simon Laplace Papers at The Bancroft Library English translation of a large part of Laplace's work in probability and statistics, provided by Richard Pulskamp Pierre-Simon Laplace - Œuvres complètes (last 7 volumes only) Gallica-Math अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5780

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A5%8D%20%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D

पीटर् जीमन्

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Albert van Helden Pieter Zeeman 1865 – 1943 In: K. van Berkel, A. van Helden and L. Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and Reference (Leiden: Brill, 1999) 606 - 608. biography at the Nobel e-museum and Nobel Lecture. Museum Boerhaave Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars P.F.A. Klinkenberg, Zeeman, Pieter (1865-1943), in Biografisch Woordenboek van Nederland. Biography of Pieter Zeeman (1865 – 1943) at the National library of the Netherlands. Anne J. Kox, Wetenschappelijke feiten en postmoderne fictie in de wetenschapsgeschiedenis, Inaugural lecture (1999). Pim de Bie, prof.dr. P. Zeeman Zonnemaire 25 mei 1865 - Amsterdam 9 oktober 1943 Gravesite of Pieter Zeeman Pieter Zeeman, Bijzondere collecties Leiden. photo & short info अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5781

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B2%20%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B5

पावेल शेरेन्कोव

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। बाह्यसम्पर्कतन्तुः Cherenkov's photo – from the Russian Academy of Sciences अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5782

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%80%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A4%A8

पर्सी ब्रिजमन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Bridgman's Nobel Prize website National Academy of Sciences Biographical Memoir अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5783

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B8%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%A8

निकोलास ब्लोम्बर्गन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Freeview video 'An Interview with Nicolaas Bloembergen' by the Vega Science Trust Nicolaas Bloembergen their contribution to the development of laser spectroscopy Oral History interview transcript with Nicolaas Bloembergen 27 June 1983, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives Autobiography at the Nobel Prize website अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5784

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A5%80%20%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%AC%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97

वितली गिन्जबर्ग

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Vitaly L. Ginzburg, Autobiography in English at Nobelprize.org Ginzburg's homepage Curriculum Vitae Open letter to the President of the Russian Federation Vladimir V. Putin Obituary The Daily Telegraph 11 Nov 2009. Obituary The Independent 14 Nov 2009 (by Martin Childs). Biography Obituary अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5785

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8%20%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%B0

नील्स बोह्र

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Physics Tree: Niels Bohr Details अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5786

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%20%E0%A4%A6%E0%A4%AC%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%20%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%A8

फिलिप दबल्यु एन्डरसन

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Philip W. Anderson, Autobiography (The Nobel Foundation, 1977, 2005). Philip Warren Anderson Anderson's Princeton web page Video clip of Philip Anderson speaking at the International Conference on Complex Systems, Hosted by the New England Complex Systems Institute (NECSI) Oral History interview transcript with Philip W. Anderson 30 March, 30 May, & 23 November 1999, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives Oral History interview transcript with Philip W. Anderson 13 July 1987, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5787

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%8F%E0%A4%B0%E0%A5%87%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%80

पिएरे क्युरी

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः NOBELPRIZE.ORG: History of Pierre and Marie Pierre Curie's Nobel prize Official Nobel biography Biography American Institute of Physics Annotated bibliography for Pierre Curie from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues Curie's publication in French Academy of Sciences papers Some places and memories related to Pierre Curie अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5788

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0%20%E0%A4%AB%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%B0

बकमिन्स्टर फुलर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः The Estate of R. Buckminster Fuller Buckminster Fuller Institute Remarks at the Presentation Ceremony for the Presidential Medal of Freedom – February 23, 1983 Buckminster Fuller, a portrait by Ansel Adams Articles about Fuller WIRED article about Buckminster Fuller Dymaxion Man: The Visions of Buckminster Fuller by Elizabeth Kolbert, The New Yorker (June 9, 2008) The Love Song of R. Buckminster Fuller New York Times article questioning Fuller's supposed consideration of suicide, (June 15, 2008) Collections Buckminster Fuller Digital Collection at Stanford includes 380 hrs. of streamed audio-visual material from Fuller's personal archive Buckminster Fuller Papers housed at Stanford University Libraries Clara Thomas Archives and Special Collections, York University – Archival photographs of Buckminster Fuller from the Toronto Telegram. Everything I Know "Everything I Know" Session, Philadelphia, 1975 at Stanford University Libraries archives The "Everything I Know" 42-hour lecture session  — video, audio, and full transcripts. Media R. Buckminster Fuller on PBS Buckminster Fuller discussed on The State of Things , a 1974 documentary , a 1996 episode of American Masters , a 2004 short animated documentary The Love Song of R. Buckminster Fuller, a 2012 live documentary by filmmaker Sam Green Other resources CJ Fearnley's List of Buckminster Fuller Resources on the Internet Buckminster Fuller at Pionniers & Précurseurs. Includes a bibliography अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5789

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%20%E0%A4%8F%E0%A4%AE%20%E0%A4%8F%E0%A4%B8%20%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%9F

पेट्रिक एम एस ब्लाकेट

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Television Appearance Oral History interview transcript with Patrick Blackett 17 December 1962, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives Nobelprize.org Biography अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5790

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%20%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%AF%E0%A4%B0

मारिया गोपर्ट-मेयर

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5791

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8%20%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2

मार्टिन राइल

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः – Observations from the first multi-element astronomical radio interferometer About Sir Martin Ryle Press release about Martin Ryle's Nobel Prize. Obs 104 (1984) 283 QJRAS 26 (1985) 358 The Papers of Martin Ryle have been catalogued by the NCUACS in 2009 and are deposited with the Churchill Archives Centre, Cambridge. अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5792

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%B6%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AC%E0%A4%BE

मासातोशी कोशिबा

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Prof. Koshiba has won the Nobel prize. Nobelprize.org Birography Photograph, Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy Freeview video 'An Interview with Masatoshi Koshiba' by the Vega Science Trust अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5793

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%80

मेरी क्यूरी

मेरि क्यूरि () जगत्प्रसिद्धा विज्ञानिनी आसीत् । नोबेल् पुरस्कारप्राप्ता प्रथमा महिला । अस्याः कुटुम्बजनेषु बहवः प्राप्तनोबेल्-पुरस्काराः सन्ति । एषा द्विवारं नोबेल् पुरस्कारं प्राप्तवती । अस्याः पतिः 'पियरि' क्यूरि एकवारं प्राप्तवान् । अस्याः पुत्री ऐरिन् क्यूरि एवम् (ऐरिन्) अस्याः पतिः फ्रेड्रिक्लूलियेट्क्यूरि च नोबेल् पुरस्कारं प्राप्तवन्तौ आस्ताम् । अधुनिकभौतशास्त्रस्य अभिवृद्धये अस्याः महद्योगदानम् अस्ति । जननम्, बाल्यञ्च मेरि १८६७ तमे संवत्सरे नवेम्बर्मासस्य सप्तमे दिनाङ्के पोलण्डदेशस्य वार्सानगरे जाता । पितरौ अध्यापकौ आस्ताम् । बाल्ये अस्याः नाम 'मेरिस्लोडोवेस्क आसीत्' । अस्याः पत्युः नाम पियरिक्यूरि इति । अस्याः विवाहस्यानन्तरं मेरि क्यूरि इति प्रसिद्धा जाता । अस्याः नवमे ययसि माता मृतवती । अध्ययनम् मेरिवर्यायाः प्राथमिकम् अध्ययनम् उत्तमम् आसीत् । अध्ययने अस्याः अभिरुचिः आसीत् । अस्याः षोडशे वयसि प्रौढशिक्षणम् समापितवती । प्रौढशिक्षणे स्वर्णपदकं प्राप्तवती । अस्याः अग्रे अध्ययनं कर्तुं गृहजनानाम् अस्याश्च इच्छा आसीत् । किन्तु वार्सा विश्वविद्यालये माहिलानां प्रवेशः निषिद्धः आसीत् । अतः एषा कस्यचन धनिकस्य गृहे पञ्चवर्षाणि शिक्षिकारूपेण कार्यं कृतवती । अर्जितेन धनेन एषा अद्ययनं कर्तुं १८९१ तमे संवत्सरे प्यारिस् विश्वविद्यालयं गतवती । धनस्य अभावः आसीत् तथापि सा अध्ययनं न त्यक्तवती । दिने विश्वविद्यालये कार्यं कृत्वा एषा रात्रौ पठति स्म । एषा अस्मिन् एव विश्वविद्यालये पदवीधरा सञ्जाता । वैय्यक्तिकजीवनम् १८९५ तमे संवत्सरे 'पियरि’ क्यूरि इति नामकेन वरेण सह एषा विवाहं कृतवती । पियरि प्यारिस् देशस्य सुप्रसिद्धस्य वैद्यस्य पुत्रः आसीत् । "स्कूल् आफ् इन्डस्ट्रीयल् केमेस्ट्रि” नामकस्य प्रयोगालयस्य मुख्यस्थः आसीत् । अधुनिकस्य भौतशास्त्रस्य अभिवृद्धये आनयोः दम्पत्योः महद्योगदानम् अस्ति । एतौ दम्पती धनिकौ न । किन्तु संशोधनकार्ये रतौ आस्ताम् । अस्याः पुत्र्याः नाम ऐरिन् क्यूरि । ऐरिन् १८९७ तमे संवत्सरे जाता । १९०६ तमे संवत्सरे अपघाते अस्याः पतिः 'पियरि’ मृतवान् । तथापि एषा सधैर्येण जीवितवती । प्यारिस्-देशे मेरि रेडियं्म् इन्स्टिट्यूट् स्थापितवती । एषा करुणामयी आसीत् । एषा प्रथमे विश्वमहासमरे (१९१४-१९१८) रोगेण पीडितानां जानानाम् उपचारं कृतवती । संशोधनम् मेरिवर्यायाः विज्ञानस्य विषये अभिरुचिः आसीत् । अजीवनं संशोधने एव निरता आसीत् । अस्याः भौतशास्त्रे अभिरुचिः अधिका आसीत् । 'विकिरणस्य अथवा रेडियो आक्टिविटि’ विषये 'बेकेरल्’ नामकः संशोधनं कृतवान् आसीत् । अनेन सह एषा संशोधनकार्यम् आरब्धवती । एकस्मिन् दिने बेकेरल् स्वस्य उत्पीठिकायां युरेनियं खण्डान् स्थापितवान् आसीत् । एषा तान् दृष्टवती । छायाचित्रपटलानां प्रक्षालनसमये युरेनियं खण्डानाम् उपयोगं कृतवती । छायाचित्रपटलानां प्रक्षालनानन्तरं तेषाम् उपरि रेखान् दृष्टवती । युरेनियद्रव्यस्य किरणेन उत्पन्नाः इति चिन्तितवती । अस्मिन् विषये स्पष्टं ज्ञातुं संशोधनं कृतवती । तदनन्तरम् एषा पत्या सह यूरोप्-देशस्य भूपटस्य अध्ययनं कृतवती । बोहेमियादेशे पिच्ब्लेण्ड् नामकद्रव्यम् अधिकतया उपलभ्यते इति ज्ञातवती । सर्वकारस्य अनुमतिं प्राप्य पिच्ब्लेण्ड् आनीय संशोधनकार्यम् आरब्धवन्तौ । पिच्ब्लेण्ड्-तः रेडियम्-द्रव्यस्य पृथक् करणस्य संशोधनकार्यस्य आरम्भं कृतवन्तौ । पिच्ब्लेण्ड्-तः प्राप्तं वस्तु अन्धकारयुक्ते लघुप्रकोष्ठे स्थापितम् आसीत् । किञ्चित् कालानन्तरम् अन्धकारयुक्ते लघुप्रकोष्ठे नीलवर्णस्य प्रकाशः प्रसारितः आसीत् । उभौ प्रकाशं दृष्ट्वा आश्चर्यचकितौ सञ्जातौ । तं प्रकाशं रेडियम् इति सम्बोधितवन्तौ । एक्स्-किरणान्, रेडियो किरणान् च वैद्यकीयक्षेत्रे उपयोगार्थं प्रप्रथमतया एषा एव परिचयं कारितवती । पुरस्काराः १९०३ तमे संवत्सरे नोबेल् पुरस्कारं प्राप्तवती । १९०३ तमे संवत्सरे 'डेवि’ पदकं प्राप्तवती । १९०४ तमे संवत्सरे 'मत्त्यूचिपदकं’ प्राप्तवती । १९०९ तमे संवत्सरे इल्लियोट्ट क्रेस्सोन्(Elliott Cresson)पदकं प्राप्तवती । १९११ तमे संवत्सरे नोबेल् पुरस्कारं प्राप्तवती । मरणम् एषा (मेरि) १९३४ तमे संवत्सरे जलैमासस्य ४ दिनाङ्के मृतवती । अर्बुदरोगेण पीडिता आसीत् । अस्याः स्मरणार्थं गौरवार्थं च कस्यचित् मूलवस्तुनः 'क्यूरियम्” इति नामाङ्कनं कृतवन्तः विज्ञानलोके । बाह्यानुबन्धाः Out of the Shadows – महिलाभौतविज्ञानिनीनाम् अध्ययनम् मेरीक्यूरीविषयकम् अधिकृतं जालपुटम्, लूब्लिन् विश्वविद्यालयः, पोलेण्ड् आङ्ग्लभाषया । Detailed Biography at Science in Poland website; with quotes, photographs, links etc. European Marie Curie Fellowships Marie Curie Fellowship Association Marie Sklodowska Curie: Her Life as a Media Compendium Marie and Pierre Curie and the Discovery of Polonium and Radium Chronology from nobelprize.org Annotated bibliography of Marie Curie from the Alsos Digital Library Obituary, New York Times, 5 July 1934 Mme. Curie Is Dead; Martyr to Science Some places and memories related to Marie Curie Marie Curie on the 500 French Franc and 20000 old Polish zloty banknotes. "Marie Curie and the Study of Radioactivity" at American Institute of Physics website. (Site also has a short version for kids entitled "Her story in brief!" .) Works by Marie Curie at Internet Archive Works by Marie Curie at Gallica जीवनी अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः

5794

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A8%20%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%9C

मेल्विन श्वार्ट्ज

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Photograph, Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy 1988 Nobel Physics winners Nobel autobiography अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः चित्रं योजनीयम् विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5795

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%20%E0%A4%AD%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A5%8D%20%E0%A4%B2%E0%A5%81

माक्स भोन् लु

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी "" अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः चित्रं योजनीयम्‎ बाह्यानुबन्धः योजनीयः सारमञ्जूषा योजनीया‎ विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5796

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B8%20%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%B0%E0%A5%8D

योहानेस केप्लर्

सः विख्यातः वैज्ञानिकः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः Kommission zur Herausgabe der Werke von Johannes Kepler JohannesKepler.Info Kepler information and community website, launched on December 27, 2009 Harmonices mundi ("The Harmony of the Worlds") in fulltext facsimile; Carnegie-Mellon University De Stella Nova in Pede Serpentarii ("On the new star in Ophiuchus's foot") in full text facsimile at Linda Hall Library Electronic facsimile-editions of the rare book collection at the Vienna Institute of Astronomy Audio – Cain/Gay (2010) Astronomy Cast Johannes Kepler and His Laws of Planetary Motion Christianson, Gale E., Kepler's Somnium: Science Fiction and the Renaissance Scientist Kollerstrom, Nicholas, Kepler's Belief in Astrology References for Johannes Kepler Plant, David, Kepler and the "Music of the Spheres" Kepler, Napier, and the Third Law at MathPages Calderón Urreiztieta, Carlos. Harmonice Mundi • Animated and multimedia version of Book V Reading the mind of God 1997 drama based on his life by Patrick Gabridge Johannes Kepler 2010 drama based on his life by Robert Lalonde Online Galleries, History of Science Collections, University of Oklahoma Libraries High resolution images of works by and/or portraits of Johannes Kepler in .jpg and .tiff format. TabvlæRudolphinæ qvibvs astronomicæ scientiæ ... Typis J. Saurii, 1627. From the Rare Book and Special Collections Division at the Library of Congress अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5797

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BE%20%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE

अकिरा कुरोसावा

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः ऐ एम् डी बी टी सी एम् डेटाबेस् Akira Kurosawa at the Criterion Collection Akira Kurosawa: News, Information and Discussion Senses of Cinema: Great Directors Critical Database Great Performances: Kurosawa (PBS) CineFiles: Berkeley Art Museum and Pacific Film Archive (Kurosawa search) हारर् हौस् जपानीस् मूवी डेटाबेस् Several trailers Anaheim University Akira Kurosawa School of Film " विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् विदेशीयाः सर्वे अपूर्णलेखाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5798

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%9F%E0%A5%8B%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8

आटो स्टर्न

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः अन्यभाषायां सारमञ्जूषा जर्मनी-देशस्य व्यक्तयः

5799

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%20%E0%A4%9F%E0%A5%80%20%E0%A4%8F%E0%A4%B8%20%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%A8

अर्नेस्ट टी एस वाल्टन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5800

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%20%E0%A4%8F%E0%A4%AE%20%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%96%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AB

अलेक्सान्द्र एम प्रोखोरोफ

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी व्यक्तयः सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5801

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%80%20%E0%A4%8F%20%E0%A4%8F%E0%A4%AC%E0%A5%83%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%AB

अलेक्सी ए एबृकोसोफ

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी व्यक्तयः सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5803

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A1%20%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%95%E0%A5%89%E0%A4%95

एल्फ़्रेड हिचकॉक

सिर अल्फ्रेड जोसफ हिचकॉक (१३ अगस्त १८९९-२९ अप्रैल १९८०) एकः ब्रिटिश निदेशिका निर्मात्री च आसीत। सः संदेह एवः मनोविज्ञानिक थ्रिलर शैलियि बहू तन्त्रे मार्गशोधक आसीत। तस्य देशजात संयुक्त राजशाहियि उभ निःशब्दचित्राण्यौ आरम्भकटाल्कीसे च फलिन्चरित परम्, सः हॉलीवुड प्रति गछति। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5804

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%20%E0%A4%AC%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8

इङ्गमार बर्गमान

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5805

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%8F%E0%A4%B2%20%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%9F

इमान्युएल काण्ट

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी बाह्यसम्पर्कतन्तुः KantPapers, authors and papers database powered by PhilPapers, focused on Kant, and located at Cornell University Immanuel Kant at the Encyclopædia Britannica Works by Immanuel Kant at Duisburg-Essen University Stephen Palmquist's Glossary of Kantian Terminology Kant's Ethical Theory Kantian ethics explained, applied and evaluated Kant & Ethics Extensive links and discussions from Lawrence Hinman at University of San Diego Notes on Utilitarianism A conveniently brief survey of Kant's Utilitarianism Kant Studies Online Kant and Transcendental Philosophy Routledge Encyclopedia of Philosophy (14 sections on Kant) Readable versions of Prolegomena, Groundwork for the Metaphysic of Morals, Critique of Pure Reason, Metaphysical Foundations of Natural Science, The Form and Principles of the Sensible and Intelligible World, Perpetual Peace, and Religion within the Bounds of Bare Reason. (J. Bennett translations) Kant's Death Mask Kant in the Classroom background information for Kant's lectures Immanuel Kant: Aesthetics Immanuel Kant: Metaphysics Immanuel Kant: Radical Evil Immanuel Kant: Religion Immanuel Kant Kant's Philosophical Development Kant's Account of Reason Kant's Critique of Metaphysics Kant's Theory of Judgment Kant's Transcendental Arguments Kant's View of the Mind and Consciousness of Self Kant's Views on Space and Time Kant's Aesthetics and Teleology Kant's Philosophy of Mathematics Kant's Philosophy of Science Kant's Philosophy of Religion Kant's Moral Philosophy Kant's Social and Political Philosophy Leibniz's Influence on Kant Kant and Hume on Causality Kant and Hume on Morality रशियादेशीयाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सारमञ्जूषा योजनीया‎ सर्वे अपूर्णलेखाः

5806

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B2%20%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%96%E0%A5%80%E0%A4%AE

एमील डर्खीम

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः अन्यभाषायां सारमञ्जूषा

5808

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%AE%E0%A4%BE%20%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%AE%E0%A4%A8

एमा गोल्डमन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् अन्यभाषायां सारमञ्जूषा

5809

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%20%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%B0

एमिलिया प्लेटर

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः अन्यभाषायां सारमञ्जूषा

5810

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%A8%20%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97

एलेन ट्यूरिंग

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5811

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%20%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D

एलिनोर् रूजवेल्ट्

एलिनोर् रूजवेल्ट् ( ) (, ) “संयुक्तराज्य अमेरिका”-देशस्य प्रथमा महिला (First Lady) आसीत् । “अन्ना एलिनोर् रूजवेल्ट्” इतीदमस्याः पूर्णं नाम अस्ति । सा अमेरिका-देशस्य द्वात्रिंशत्तमस्य राष्ट्रपतेः फ्रैङ्कलिन् रूजवेल्ट् इत्याख्यस्य पत्नी आसीत् । संयुक्तराष्ट्रसङ्घस्य राष्ट्रपतेः पत्नी प्रथमा महिला (First Lady) कथ्यते । सा एका सफला प्रशासिका, सङ्गठनकर्त्री, महत्त्वपूर्णनिर्णायिका च स्त्री आसीत् । जन्म, परिवारश्च ई. स. १८८४ तमस्य वर्षस्य अक्टूबर-मासस्य ११ तमे दिनाङ्के अमेरिकासंयुक्तराज्यस्य न्‍यू यॉर्क्-महानगरे एलिनोर् इत्यास्याः जन्म अभवत्। तस्याः पिता इलियट् रूजवेल्ट्, माता अन्ना रूजवेल्ट् च आसीत् । तस्याः पित्रा ३० वर्षस्य वयसि एव विश्वस्य भ्रमणं कृतम् आसीत् । अमेरिका-देशस्य पञ्चविंशतितमः राष्ट्रपतिः ‘थिओडोर् रूजवेल्ट्’ इत्याख्यः एलिनोर् इत्यस्याः पितृव्यः आसीत् । तस्याः पिता प्रसिद्धः क्रीडालुः आसीत् । माता अपि विश्वस्य प्रसिद्धा अद्वितीया सुन्दरी आसीत् । बाल्यकाले तस्याः श्रेष्ठतया पालनं, पोषणं च अभवत् । ई. स. १८९२ तमस्य वर्षस्य दिसम्बर-मासस्य १ दिनाङ्के न्‍यू यॉर्क्-महानगरे तस्याः मातुः मृत्युः अभवत् । यदा तस्याः मातुः मृत्युः अभवत्, तदा सा अष्टवर्षीया आसीत । तस्याः पिता केनचित् रोगेण ग्रस्तः आसीत् । सः मद्यपानं करोति स्म । अतः मादकद्रव्यैः रोगाः अभवन् । चिकित्सकाः रोगान् ज्ञातुम् असमर्थाः । अन्ते ई. स. १८९४ तमस्य वर्षस्य अगस्त-मासस्य १४ दिनाङ्के तस्याः पितुः मृत्युः अभवत् । तदा सा दशवर्षीया आसीत् । इलियट् इत्याख्यः तदा ३४ वर्षीयः आसीत् । तदनन्तरं तस्याः मातामही तां पालितवती । शिक्षणम् एलिनोर् इत्यस्याः प्रारम्भिकशिक्षणं गृहे एव अभवत् । फेडरिक् रोसर् इत्यनेन ई. स. १८८९ तः १८९० पर्यन्तं एलिनोर् पाठिता । किन्तु एलिनोर् पठने असमर्था आसीत् । अतः तस्याः पितृव्यया सा प्रोत्साहिता । शिक्षकस्य एका सहायिका अपि आसीत् । सा अपि पाठयति स्म । सा व्याकरणं, गणितं, काव्यं, आङ्ग्लसाहित्यं च पाठयति स्म । अनन्तरं सा पठितुम् इङ्ग्लैण्ड्-देशं गतवती आसीत् । वर्षत्रयं यावत् सा इङ्ग्लैण्ड्-देशे अधीतवती । तस्याः माता, पिता, भ्राता च इटली-देशे निवसन्ति स्म । तस्याः पिता रोगग्रस्तः आसीत् । अतः पितुः रोगस्य उपचारः अपि इटली-देशे अभवत् । इटली-देशस्य कस्मिंश्चित् कॉन्वेन्ट्-विद्यालये ई. स. १८९० तः १८९१ तमवर्षपर्यन्तम् एलिनोर् इत्यस्याः शिक्षणम् अभवत् । अनन्तरम् इङ्ग्लैण्ड्-देशस्य लण्डन्-महानगरे “एलेन्स्वुड् गर्ल्स् एकेडमी (Allenswood Girl’s Academy)” इत्यस्यां संस्थायां १८९८ तः १९०२ तमवर्षपर्यन्तं एलिनोर् अधीतवती । तस्यां संस्थायां मेरी सोवेस्टर् (Marie Souvestre) नामिकायाः एका शिक्षिका अपि आसीत् । सा एलिनोर् इत्याख्यां व्यक्तिगतरूपेण पाठयति स्म, निर्दिशति स्म च। तत्र सा फ्रेञ्च्-भाषां, जर्मन्-भाषाम्, इटालियन्-भाषां च अधीतवती । इतः परम् अपि तया आङ्ग्लसाहित्यं, सङ्गीतं, चित्रकला, नृत्यं च अधीतम् । विद्यालये इतिहासस्य, भूगोलस्य, दर्शनशास्त्रस्य च न पाठ्यते स्म। तथापि मेरी सोवेस्टर् (Marie Souvestre) तस्याः मार्गदर्शनं करोति स्म । एलेन्स्वुड्-संस्थायां यापितानि वर्षाणि तस्याः जीवनस्य स्मरणीयानि वर्षाणि आसन् । तथापि सा महाविद्यालये पठितुम् इच्छति स्म । किन्तु तस्याः इच्छा पूर्णा न जाता । व्यक्तित्वम् एलिनोर् रूजवेल्ट् इत्याख्यायाः व्यक्तित्वम् आकर्षकम् आसीत् । तस्याः शारीरिकसंरचना अपि विशिष्टा आसीत् । दीर्घशरीरं, सुन्दरता, धाराप्रवाहेण भाषणं च तस्याः व्यक्तित्वस्य परिचयं ददाति स्म । तस्याः शरीरस्य औन्नत्यं ५ फीट्, ११ इन्च् आसीत् । तसयाः अक्षिणी नीलवर्णीये आस्ताम् । तस्याः केशपाशः रासभधूसरवर्णीयः (Brown) आसीत् । तस्याः व्यक्तित्वेन जनाः आकृष्टाः भवन्ति स्म । यत्र यत्र सा गच्छति स्म, तत्र जनाः मन्त्रमुग्धाः सन्तः तस्याः विचारान्, भाषणं च शृण्वन्ति । सः “वसुधैव कुटुम्बकम्” इति सिद्धान्तम् अन्वसरत् । तया स्वजीवनस्य प्रतिक्षणं जनसेवायै समर्पितम् । ई. स. १९४८ तमे वर्षे “इंस्टीट्यूट् ऑफ् पब्लिक् ओपीनियम्” इत्यनया संस्थया विश्वस्य सर्वाधिकानां लोकप्रियाणां व्यक्तीनां सर्वेक्षणं कृतम् आसीत् । तेषु सर्वप्रथमदशव्यक्तिषु एलिनोर् अपि अन्यतमा आसीत् । विवाहः १९०५ तमस्य वर्षस्य मार्च-मासस्य १७ दिनाङ्के “फ्रैङ्कलिन् रूजवेल्ट्” इत्याख्येन सह तस्याः विवाहः अभवत् । फ्रैङ्कलिन् तस्याः सम्बन्धी आसीत् । विवाहावसरे अमेरिका-देशस्य तत्कालीनः राष्ट्रपतिः थिओडोर् रूजवेल्ट् इत्याख्यः उपस्थितः आसीत् । नूतनदम्पतये आशीर्वचांसि दातुं सः तत्र गतवान् आसीत् । विवाहस्य समये ‘फ्रैङ्कलिन्’ कोलम्बिया-विश्वविद्यालये विधिशास्त्रस्य (Law) अध्ययनं कुर्वन् आसीत् । ई. स. १९१३ तमे वर्षे फ्रैङ्कलिन् जलसेनायाः सहायकमन्त्रिपदं प्राप्तवान् । तदा एलिनोर् गौरवम् अन्वभवत् । ई. स. १९२० तमे वर्षे फ्रैङ्कलिन् अमेरिका-देशस्य उपराष्ट्रपतिः भवितुं प्रयतितवान् । किन्तु तदा निर्वाचने सः पराजितः जातः । निर्वाचनकाले अपि एलिनोर् विभिन्नराजनैतिकगतिविधिषु कार्यरता आसीत् । निर्वाचनानन्तरं फ्रैङ्कलिन् इत्याख्येन वाक्कीलवृत्तिः आरब्धा । ई. स. १९४५ तमस्य वर्षस्य अप्रैल-मासस्य १९ तमे दिनाङ्के फ्रैङ्कलिन् रूजवेल्ट् इत्याख्यस्य मृत्युः अभवत् । तस्मिन् समये तयोः एका पुत्री, पञ्च पुत्राः च आसन् । ‘फ्रैङ्कलिन् रूजवेल्ट्’ ‘जेम्स् रूजवेल्ट्’, ‘फ्रैङ्कलिन् डी रूजवेल्ट्’, ‘इलियट् रूजवेल्ट्’, ‘जॉन् एस्पिन्वॉल् रूजवेल्ट्’ एते पुत्राः आसन् । अन्ना रूजवेल्ट् इयं पुत्री आसीत् । पुत्रेषु फ्रैङ्कलीन् इत्याख्यस्य अल्पसमये एव मृत्युः अभवत् । अतः अनन्तरं तृतीयस्य पुत्रस्य अपि नाम फ्रैङ्कलिन् इति कृतम् । केनडा-देशस्य केम्पोबेलो-द्वीपे अपरस्य फ्रैङ्कलिन् इत्याख्यस्य जन्म अभवत् । जीवनम् वृत्तिजीवनम् इङ्ग्लैण्ड्-देशे अध्ययनं पूर्णं कृत्वा सा पुनः न्यूयॉर्क्-महानगरं प्रापत् । तत्र सा किञ्चित्कालं ‘स्ट्रीट् सेटिलमेण्ट् हाउस्’ इत्यत्र पाठितवती । यदा फ्रैङ्कलिन् इत्याख्येन वाक्कीलवृत्तिः आरब्धा, तदा एलिनोर् अपि “लीग् ऑफ् वूमन् वोटर्स्” इत्यत्र वृत्तिं प्राप्तवती आसीत् । तत्र अनेकाभिः संस्थाभिः सह तस्याः सम्पर्कः अभवत् । सङ्घटनकार्येषु तस्याः अभिरुचिः आसीत् । तया “वूमन् ट्रेड् यूनियन्”, “स्टेट् डेमोक्रेटिक् पार्टी” इत्येतयोः संस्थयोः चतुर्वर्षाणि यावत् कार्यं कृतम् आसीत् । तदनन्तरं सा एकं विद्यालयं स्थापितवती । तस्मिन् विद्यालये सा प्रधानाचार्या आसीत् । तत्र सा अर्थशास्त्रं, समाजशास्त्रं च पाठयति स्म । अनेन प्रकारेण सा शनैः शनैः समाजसेवायां, राजनीतौ च कार्यं कुर्वती आसीत् । ई. स. १९२९ तमे वर्षे फ्रैङ्कलिन् न्यूयॉर्क्-महानगरस्य राज्यपालपदम् अलङ्कृतवान् । तदा एलिनोर् प्रजातान्त्रिकपक्षस्य महिलाप्रकल्पस्य प्रभारिणी अभवत् । तस्मात्कालात् तौ द्वौ पूर्णरूपेण राजनीतिक्षेत्रं प्रविष्टवन्तौ आस्ताम् । राजनैतिकजीवनम् ई. स. १९३३ तमस्य वर्षस्य मार्च-मासस्य ४ दिनाङ्के “फ्रैङ्कलीन् रूजवेल्ट्” अमेरिका-देशस्य द्वात्रिंशत्तमः राष्ट्रपतिः अभवत् । तेन सह एलिनोर् रूजवेल्ट् इत्याख्या अपि “व्हाइट् हाउस् (White House)” इत्यत्र प्रथमा महिला (First Lady) अभवत् । ई. स. १९३३ तः ई. स. १९४५ तमस्य अप्रैल-मासस्य १२ दिनाङ्कपर्यन्तं सा संयुक्तराष्ट्रसङ्घस्य प्रथमा महिला आसीत् । तस्याः कार्यकालः द्वादश वर्षाणि, एकः मासः, एकः सप्ताहः च आसीत् । राजनैतिकक्षेत्रे प्रवेशे सति तया अन्यानि बहूनि अतिरिक्तानि कार्याणि त्यक्तानि । किन्तु महिलासमाजकल्याणसंस्थाभिः सह तस्याः निरन्तरं सम्पर्कः आसीत् । व्हाइट् हाउस इत्यत्र तया प्रथमदिने एव महिलापत्रकाराणां गोष्ठी आयोजिता । तेन कारणेन सर्वे आश्चर्यचकिताः अभवन् । एकदा फ्रैङ्कलिन् रुग्णः आसीत् । तदा जनानां सम्पर्काय अपि नगरे भ्रमणं कर्त्तव्यम् आवश्यकम् आसीत् । किन्तु रुग्णे सति सः गन्तुम् असमर्थः आसीत् । तदा एलिनोर् स्वयमेव नगरे भ्रमणार्थं गतवती आसीत् । इयम् इतिहासस्य विशिष्टा घटना आसीत् । ई. स. १९४१ वर्षतः एलिनोर् इत्याख्यया विश्वस्य महिलाऽधिकाराणां विषये बहूनि कार्याणि कृतानि आसन् । तस्मिन् वर्षे एव तस्यै “सिविलियन् डिफेन्स्” इत्यस्याः संस्थायाः सहनिर्देशिकायाः पदं प्रदत्तम् आसीत् । किन्तु गच्छता कालेन आलोचनायाः कारणेन तया तत्पदं त्यक्तम् आसीत् । तदनन्तरं सा ब्रिटेन्-देशस्य, ऑस्ट्रेलिया-देशस्य, दक्षिणीप्रशान्तमहासागरीयदेशानां च यात्रां कृतवती । तदा तया अन्येषां देशानां पक्षतः अमेरिका-देशाय सहयोगस्य, सद्भावनायाः च वृद्ध्यर्थं महत्प्रयासाः कृताः । तस्मिन् कार्ये सफलता अपि प्राप्ता आसीत् । ई. स. १९४५ तमे वर्षे (१९ अप्रैल १९४५) पत्युः मृत्युः अभवत् । पत्युः मृत्योः अनन्तरं तया स्वतन्त्रतापूर्वकं कार्यं कर्तुम् अवसरः प्राप्तः । ई. स. १९४६ तमे वर्षे संयुक्तराष्ट्रसङ्घस्य मानवाधिकारायोगस्य अधिकारिभिः अध्यक्षत्वेन सा वृता । सा विश्वस्य प्रथमा महिला आसीत्, या अमेरिका-देशस्य तत्कालीनेन राष्ट्रपतिना ट्रूमैन् इत्याख्येन संयुक्तराष्ट्रसङ्घे अमेरिका-देशस्य प्रतिनिधित्वेन प्रेषिता । १९४६ तमे वर्षे लण्डन्-महानगरे संयुक्तराष्ट्राणां प्रथमं सम्मेलनं आयोजितम् आसीत् । तस्मिन् सम्मेलने अपि एलिनोर् भागमगृह्णात् । सा विंशतितमायाः शताब्द्याः सर्वाधिकतमा लोकप्रिया महिला आसीत् । तया सर्वाधिकं भ्रमणं कृतम् आसीत् । तया अधिकानां पुस्तकानाम् अपि अध्ययनम् कृतम् आसीत् । तया विश्वशान्तये महद्योगदानं प्रदत्तमासीत् । तया पीडिताभ्यः महिलाभ्यः, बालकेभ्यः च संरक्षणं प्रदातुं बहवः प्रयासाः कृताः । तया स्वस्याः भाषणानां, लेखानां च माध्यमेन अन्ताराष्ट्रियस्तरे देशानां परस्परसम्बन्धः सुमधुरः भवेत् इत्येतदर्थं परिश्रमः अनुष्ठितः । एलिनोर् इत्याख्येन भारतस्य यात्रा अपि कृता आसीत् । ई. स. १९४५ तः १९५३ तमवर्षपर्यन्तं सा संयुक्तराष्ट्रमहासभायाः प्रतिनिधित्वेन कार्यं कृतवती आसीत् । सा मानवाधिकारायोगस्य सदस्या आसीत् । इयं तस्याः विशिष्टा उपलब्धिः आसीत् । अतः सा अस्मिन् आयोगे निरन्तरं प्रयासान् कुर्वती आसीत् । राजनैतिकैः कार्यैः सह तया स्वस्याः जीवनविषयकाणि, जीवनानुभवविषकाणि च कानिचित् पुस्तकानि लिखितानि । तेषु – This is My Story (1937), This I Remember (1949), On My Own (1958), Autobiography (1961) च । यदा १९६१ तमे वर्षे तस्याः आत्मकथा (Autobiography) नामकं पुस्तकं प्रकाशितं जातम् आसीत् । तस्मिन् वर्षे जॉन् एफ्. केनेडी इत्ययं अमेरिका-देशस्य राष्ट्रपतिः आसीत् । तेन तस्यै संयुक्तराष्ट्रस्य प्रतिनिधिपदं प्रदत्तम् आसीत् । अनन्तरं राष्ट्रपतिना महिलानां स्थितिविषयके आयोगे अपि सा नियुक्ता । प्रशस्तयः ई. स. १९४० तमे वर्षे सा प्रथमं राष्ट्रियं पुरस्कारं प्राप्तवती । ई. स. १९४६ तमे वर्षे “फ्रैङ्कलिन् रुजवेल्ट् ब्रदरहुड्” इत्यनया प्रशस्त्या सा सम्मानिता । मृत्युः ई. स. १९६२ तमस्य वर्षस्य नवम्बर-मासस्य ७ दिनाङ्के न्युयॉर्क्-महानगरे कर्करोगेण (Cancer) एलिनोर् रूजवेल्ट् इत्यस्याः मृत्युः अभवत् । तस्याः मृत्योः निमित्तं सम्पूर्णे विश्वे शोकसभाः आयोजिताः । जनैः तस्यै श्रद्धाञ्जलिः प्रदत्तः, शोकसन्देशाः प्रेषिताः च । सम्बद्धाः लेखाः राष्ट्रपतिः अमेरिका प्रतिभा पाटिल भारतम् भारतस्य संविधानम् अधिकवाचनाय Eleanor Roosevelt बाह्यसम्पर्कतन्तुः Eleanor Roosevelt’s Life Eleanor Roosevelt – Human Rights Eleanor Roosevelt –Books The Challenge of Human Rights and cultural Diversity The Charms of Eleanor सन्दर्भाः महिला-लेखाभियानम् २०१५ अमेरिकादेशीयाः

5812

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B5%E0%A4%BE%20%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8

एवा पेरोन

एवा पेरोन जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5813

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%93%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A8%20%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%A8

ओवेन चेम्बेर्लैन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5814

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%93%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A8%20%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%20%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B8%E0%A4%A8

ओवेन विलेन्स् रिचार्डसन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5816

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%20%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%A1%E0%A5%87%E0%A4%B2

कर्ट गोडेल

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः अमेरिकादेशीयाः अन्यभाषायां सारमञ्जूषा

5817

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%20%E0%A4%87%20%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%AE%E0%A4%A8

कार्ल इ वैमन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5818

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%20%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%A1%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%20%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B8

कार्ल फ्राइडरिक गास

कार्ल फ्राइडरिक गास सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5819

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%8D%20%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A5%8D

कार्ल् बेन्ज्

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी बाह्य ग्रन्थिय: Automuseum Dr. Carl Benz, Ladenburg/Germany Bertha Benz Memorial Route विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5820

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A8%20%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A8

क्रिस्टियन माइकेल्सेन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5822

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%AB%E0%A5%80%20%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A8

कोफी अन्नान

कोफी अन्नान घानादेशे जात: भवान्‌ अधिकारी संयुक्‍त राष्‍ट्र इति परिषद: सप्‍तम: सामान्‍यसचिव: अभवत्‌ । भवान्‌ नोबेल शांति पुरस्‍कारेण सम्‍मानित:। विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया सम्बद्धाः लेखाः भारतम् संस्कृतम् भारतस्य इतिहासः विज्ञानम्

5823

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%89%E0%A4%A1%20%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A8-%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A5%8C%E0%A4%9C%E0%A5%80

क्लाउड कोहेन-टन्नौजी

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5824

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%A8%20%E0%A4%A1%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%A8

क्लिन्टन डविसन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5825

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%87%20%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B9

क्वामे एन्क्रूमाह

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5826

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BE%E0%A4%AB%20%E0%A4%A1%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%A8

गुस्टाफ डेलेन

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5828

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1%20%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%97

गेर्ड बिन्निग

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5829

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1%20%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A1%E0%A4%B0

गेर्हार्ड श्रोडर

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5831

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%20%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D

गेब्रियल् लिपमन्

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5832

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%20%E0%A4%A1%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D

चार्ल्स् डार्विन्

(कालः – १२. ०२. १८०९ तः १९. ०४. १८८२) अयं चार्ल्स डार्विन (Charles Darwin) प्रसिद्धः विज्ञानी, विकासवादस्य प्रतिपादकश्च । सः १८०९ वर्षे फेब्रवरिमासस्य १२ दिनाङ्के इङ्ग्लेण्ड्देशस्य श्राप्शैर् इति प्रदेशे जन्म प्राप्नोत् । अस्य पिता इरास्मस् डार्विन प्रख्यातः वैद्यः आसीत् । पितामहः एरास्मस् डार्विन् प्रख्यातः कविः वैद्यश्चापि । प्रपितामहः जोसय् वेड्ज्वुड् मृत्पात्राणाम् उपरि चित्रलेखकः कुशलकर्मी आसीत् । किन्तु अयं चार्ल्स डार्विन पिता इव, पितामहः इव वा वैद्यकीयं यद्यपि अपठत् तथापि तस्मिन् क्षेत्रे आसक्तः न अभवत् । किञ्चित् कालं यावत् क्रिश्चियन्–मतस्य मन्दिरे (चर्च्) अधिकारिरूपेण कार्यम् अकरोत् । तत्रापि अधिकं कालं स्थातुं न अशक्नोत् । हम्बोल्टस्य लेखनैः प्रभावितः सन् प्रकृतेः अध्ययनम् एव लक्ष्यत्वेन अचिनोत् । तेन तस्य चार्ल्स डार्विनस्य पितुः महान् कोपः एव आगतः । किन्तु अग्रे सः चार्ल्स डार्विन तस्मिन् क्षेत्रे सः अपारां कीर्तिं सम्पादितवान् । तेन चार्ल्स डार्विनेन तत् लक्ष्यं यदा सः १८३१ तम् वर्षे केम्ब्रिड्ज् मध्ये आसीत् तदा प्राप्तम् । तदवसरे सः विरामसमयं हेन्स्लो नामकेन सस्यविज्ञानिना प्रध्यापकेन सह विषयसङ्ग्रहणेन, भूविज्ञानस्य पठनेन च अयापयत् । तदनन्तरं सः चार्ल्स डार्विन सेड्जविक् नामकस्य भूविज्ञानिनः नायकत्वे यः परिशिलनप्रवासः आयोजितः तत्रापि उत्साहेन भागम् अवहत् । तदा भूविज्ञानी सेड्जविक् अस्य चार्ल्स डार्विनस्य बुद्धिमत्ताम् अजानात् । तस्य चार्ल्स् डार्विनस्य जीवनस्य प्रमुखः स्तरः यस्मिन् दिने सः बीगल्–नौकायाः प्रकृतितज्ञरूपेण (Naturalist) नियुक्तः तदा आरब्धः । सा नौका १८३१ तमात् वर्षात् आरभ्य १८३६ तमवर्षपर्यन्तं दक्षिण–अमेरिका, गालपगोस्–द्वीपाः, शान्तसागर–द्वीपाः इत्यादीनां भूप्रदेशाणां सन्दर्शनम् अकरोत् । तदवसरे अयं चार्ल्स डार्विन् महता प्रमाणेन अवशेषाणां सङ्ग्रहणम् अकरोत् । तेषां प्रदेशाणां जीवजातीनां वीक्षणं कृत्वा व्यापकरूपेण विवरणानि, अभिप्रायान् च अलिखत् । विभिन्नेषु द्वीपेषु वसतां प्राणिनां परस्परं सम्बन्धः भेदः वा, गतजीविनां जीवतां जीविनां च साम्यं, सूक्ष्माः च भेदाः तस्य मनः आकर्षन् । तत्सर्वम् उल्लिख्य तेन लिखितं "प्रकृतिविज्ञानिनः बीगल्-प्रवासः” नामकं पुस्तकम् अत्यन्तं मनोहरः प्रवास – साहित्यग्रन्थः । तस्य प्रवासस्य समये सः चार्ल्स डार्विन समुद्रयानस्य अनारोग्येण (Sea sickness) पीडितः आसीत् । तस्य परिणामरूपेण सः जीवनपूर्णम् अनारोग्येण पीडितः । १८३६ तमे वर्षे लण्डन्–नगरं प्रत्यागतः चार्ल्स डार्विन प्रवासावसरे सङ्गृहीतस्य सर्वस्य अपि क्रोढीकरणम् आरब्धवान् । चार्ल्स लयेल् नामकस्य भूविज्ञानिनः "भूमेः लक्षणानि निरन्तरं परिवर्तन्ते । इदानीन्तनानां लक्षणानाम् अध्ययनेन पूर्वतनानि भौगोलिकानि लक्षणानि निर्णेतुं शक्यन्ते” इति सिद्धान्तः तस्य प्रियः जातः । थामस् माल्थस् नामकस्य अर्थशास्त्रज्ञस्य जनसंख्यायाः कारणतः जायमानाः समस्याः इति प्रबन्धे चित्रितं जीवनार्थं युद्धम् अपि तस्य मनसि स्थिरं स्थितम् आसीत् । तस्य सर्वस्य आधारेण अयं चार्ल्स डार्विन "जीवविकास”स्य सिद्धान्तं रूपितवान् । "जीविषु जीवनार्थं तीव्रतराः स्पर्धाः प्रचलन्ति । स्पर्धायाः कारणं तु अपेक्षितस्य प्रमाणस्य अपेक्षया अधिकसंख्यानां जीविनां जननम् । तासु स्पर्धासु अरोग्यतमाः जीविनः जीवन्ति, अन्ये च नश्यन्ति । तथा जीवितवद्भ्यः जीविभ्यः नूतनायाः वंशश्रेण्याः आरम्भः भवति । एते चत्वारः चार्ल्स डार्विनस्य विकासवादस्य प्रमुखाः अंशाः । अयं चार्ल्स् डार्विन "लघुभेदयुक्ताः समानकुलस्य प्राणिनः, पक्षिणः, पुष्पाणि वा यदि समर्थतया जीवन्ति तर्हि ते तं भेदम् अग्रिमां वंशश्रेणीं प्रति तथैव प्रेषयन्ति” इत्यपि प्रत्यपादयत् । अयम् एव अंशः जीविजातेः उगमस्य कारणम् । आनुवंशिकस्य आधारः अपि अयम् एव । अनेन लिखितस्य “जीवजातीनाम् उद्भवः” (आरिजिन् आफ् स्पीशीस्) इति पुस्तकस्य १२५० प्रतयः अपि मुद्रणदिने (१८५९ तमवर्षस्य नवेम्बरमासस्य २४ तमः दिनाङ्कः) विक्रीताः अभवन् । तत् पुस्तकं जनानां चिन्तनक्रमे क्रान्तिम् एव अकरोत् । अनेन चार्ल्स डार्विनेन ये अंशाः प्रतिपादिताः ते अंशाः तत्पूर्वम् अन्यैः प्रतिपादिताः एव आसन् । परन्तु तेषु केनापि वैज्ञानिकाः सत्यांशाः न उल्लिखिताः आसन् । चार्ल्स डार्विन तु सर्वम् अपि विषयं वैज्ञानिकैः सत्यांशैः समर्थितवान् आसीत् । तदवसरे तेन यावती प्रशंसा प्राप्ता तावती एव टीका अपि प्राप्ता । तस्य चार्ल्स् डार्विनस्य समर्थकाः तं "जीवविज्ञानस्य ऐसाक् न्यूट्न्” इति प्रशंसितवन्तः । विरोधिनः तु "बैबल्–ग्रन्थस्य विरोधं कुर्वन् पापी” इति अवदन् । किन्तु सः चार्ल्स् डार्विन तु सर्वस्मात् अपि कोलाहलात् दूरे एव तिष्ठन् गृहे "मानवस्य उद्भवः” (दि डिसेण्ट् आफ् म्यान्) इति पुस्तकस्य लेखने मग्नः आसीत् । तदपि पुस्तकं प्रथमस्य पुस्तकस्य मुद्रणस्य १२ वर्षाणाम् अनन्तरम् अपि महान्तं कोलाहलम् एव अकरोत् । तस्मिन् पुस्तके सः "मनुष्याः कपिभिः उद्भूताः” इति न अवदत् । तत् स्थाने "पूर्वतनाः कपयः मनुकुलस्य सम्बद्धाः” इति उक्तवान् आसीत् । १९२५ तमवर्षपर्यन्तम् अपि अस्य चार्ल्स् डार्विनस्य पर-विरोधस्य चर्चाः प्रचलन्ति स्म । अस्य चार्ल्स डार्विनस्य अन्यानि पुस्तकानि अपि बहुप्रसिद्धानि आसन् । तानि सर्वाणि अपि पुस्तकानि शैल्याः तथा स्पष्टस्य निरूपणस्य कारणतः एव प्रसिद्धानि अभवन् । तानि च "प्रवालद्वीपस्य रचना तथा वितरणम्”, "अग्निपर्वतद्वीपाः”, "भूवैज्ञानिकानि वीक्षणानि” च । विंशतितमे शतके आनुवंशिकविज्ञानस्य क्षेत्रे जातानि नूतनानि संशोधनानि अस्य चार्ल्स् डार्विनस्य प्रकृतेः चयनस्य सिद्धान्तं किञ्चित् प्रमाणेन दुर्बलम् अकुर्वन् । तथापि सः इङ्ग्लेण्ड्देशे गण्यव्यक्तिः आसीत् । सः १८८२ तमे वर्षे एप्रिल्–मासस्य १९ दिनाङ्ग्के यदा मरणम् अवाप्नोत् तदा तस्य स्मारकम् अपि ऐसाक् न्यूटन्, मैकेल् प्यारेडे, चार्ल्स् लयाल् इत्यादीनां स्मारकसमीपे वेस्ट् मिनिस्टरस्य स्थाने एव कृतः । बाह्यानुबन्धः The Complete Works of Charles Darwin Online – Darwin Online Darwin Correspondence Project A Pictorial Biography of Charles Darwin अन्यदेशीयवैज्ञानिकाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः

5833

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%95%20%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%95

ज्याक शिराक

सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5834

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%20%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B8

ज्योर्ज लुकास

ज्योर्ज लुकास सः विख्यातः पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5836

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B8%20%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE

हास्टिंग्स बान्डा

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5837

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AC%E0%A4%B2

हान्निबल

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5838

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%8B%20%E0%A4%9A%E0%A4%BF%20%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9

हो चि मिन्ह

पjksijsosjsoskjhia jwisoow इन्wsiksmsksjwisosisiskwjw विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5839

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%20%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%B0%E0%A5%8D

हेलेन् केलर्

हेलेन एड्मन्स् केलर ( ) (, ) अन्धा, बधिरा, मूका चासीत् । परन्तु सा अन्येभ्यः मूकबधिरान्धेभ्यः, सामान्यनागरिकेभ्यश्च प्रेरणायाः स्रोतः आसीत् । यतो हि ज्ञानेन्द्रियविहीना हेलेन केलर स्वप्रयत्नैः, अविरतकार्यैः च विश्वस्मिन् अनेकानि कठिनतमानि कार्याणि अकरोत् । अमेरिका-देशीया हेलेन केलर लेखिका, राजनीतिज्ञा, प्राध्यापिका चासीत् । सा प्रप्रथमा मूका, बधिरा च व्यक्तिः आसीत्, यया स्नातकपदवी प्राप्ता । तुस्कुम्बिया-नगरस्य पश्चिम-भागे यत्र हेलेन इत्यस्याः जन्म अभवत्, तत्र सद्यः एकः सङ्ग्रहालयः (museum) वर्तते । हेलेन केलर इत्यस्याः जन्मदिने जून-मासस्य सप्तविंशतितमे (२७) दिनाङ्के अमेरिका-देशस्य पेन्सिलवेनिया-राज्ये हेलेन केलर-दिनस्य आचरणं भवति । हेलेन केलर-दिनस्य आधिकारिकघोषणा जिम्मि कार्टर्-आख्येन राष्ट्रपतिना १९८० तमे वर्षे कृता, तत् वर्षं हेलेन केलर इत्यस्याः जन्मशताब्दीवर्षम् आसीत् । उत्तमा लेखिका केलर् बहुयात्रिणी, मुखरा, दृढमनस्विनी चासीत् । सोसियलिस्ट् पार्टि ऑफ् अमेरीका-पक्षस्य, इण्डस्ट्रियल् वर्कर्स् ऑफ् द वल्ड्-संस्थायाः सदस्या सा महिलामताधिकाराय, कर्मकराधिकाराय, समाजवादाय च अभियानानि अकरोत् । १९१७ तमे वर्षे सा Alabama Women's Hall of Fame इत्स्याः संस्थायाः सदस्या अभवत् । जन्म, बाल्यञ्च १८८० तमस्य वर्षस्य जून-मासस्य सप्तविंशतितमे (२७/६/१९८०) दिनाङ्के अमेरिका-संयुक्तराष्ट्रस्य अलाबामा-राज्यस्य तुस्कम्बिया-नगरे हेलेन केलर इत्यस्याः जन्म अभवत् । दशवर्षेभ्यः प्राक् हेलन इत्यस्याः पितामही 'ल्वि ग्रीन्'-आख्यस्य गृहस्य निर्माणम् अकारयत् । तस्मिन् गृहे एव हेलन् इत्यस्याः परिवारः निवसति स्म । तस्याः चत्वारः बान्धवाः आसन् । तेषु द्वौ अनुजौ, द्वौ अग्रजौ च । अनुजयोः नाम क्रमेण मिल्ड्रेड् केम्बल्, फिलिप् ब्रूक्स् च आसीत् । तस्याः विमातुः (तस्याः पितुः पूर्वपत्नी) द्वौ पुत्रौ अर्थात् तस्य अग्रजौ जेम्स्, विलियम् च । तस्याः पिता आर्थर् एच् केलर, तुस्कुम्बिया-राज्ये सम्पादकत्वेन कार्यं करोति स्म । सः अमेरिका-देशस्य सेनायाम् अपि दायित्वं स्वीकृतवान् आसीत् । हेलेन इत्यस्याः पितामह्याः पितृव्यपुत्री रॉबर्ट् ई. ली आसीत् । हेलेन इत्यस्याः माता केट् एडम्स् चार्लेस् एडम्स् इत्यस्य पुत्री आसीत् । अमेरिका-देशस्य गृहयुद्धकाले अमेरिका-देशस्य सैन्यबले चार्लेस् एडम्स् नियुक्तः आसीत् । सः गृहयुद्धं शमयितुं युद्धम् अपि अकरोत् । सेनायां तस्य योग्यतायाः आधारेण सः उच्चपदं प्रापत् । सः ब्रिगेडियर् जनरल् इति पदमारूढः आसीत् । यदा हेलेन केलर् इत्यस्याः जन्म अभवत्, तदा सा श्रोतुं, द्रष्टुं च शक्नोति स्म । शैशवावस्थायाम् एव हेलन स्वतीक्ष्णबुद्ध्याः परिचयम् अकरायत् । यदा सा षण्मासीया आसीत्, तदारभ्य एव सा वचनम् आरब्धवती । प्रप्रथमजन्मदिवसे एव सा चलनम् अपि आरभत । परन्तु यदा सा एकोनविंशतिमासीया अभवत्, तदा सा अज्ञात-रोगेण ग्रस्ता । रोगस्य विषये वैद्यानां कथनम् आसीत् यत्, "उदरे, मस्तिष्के च एकस्य तीव्रभारस्य आघातः अभवत्", तेन मस्तिष्कावरणे शोथः (swelling) अभवत् । सः रोगः स्कार्लेट्-ज्वरः आसीत् । यद्यपि सः रोगः अत्यन्तः घातकः आसीत्, तथापि तस्याः जीवनस्य रक्षणम् अभवत् । परन्तु जीवने रक्षिते सत्यपि तस्याः जीवनस्य आधारः तु रोगेण नाशितः । यदा रोगाघातः अभवत्, तदा सा मार्थर् वॉशिङ्गटन् इत्यनेन सह संवादरता आसीत् । यावत् हेलेन षड्वर्षीया अभवत्, तावत् तस्याः जीवने अन्धकारस्य स्थितिः आसीत् । १८८६ तमे वर्षे हेलेन् इत्यस्याः माता चार्ल्स् डिकेन्स्-नामकस्य लेखकस्य 'एमेरिकन् नोट्स्'-नामकं पुस्तकम् अपठत् । तस्मिन् पुस्तके उल्लिखितम् आसीत् यत्, लौरा ब्रिजमैन्-नामिका बालिका मूका, नेत्रहीना चास्ति, तथापि सा शिक्षणं प्राप्तुं शक्नोति इति । अतः सा स्वपतिना सह हेलेन इतीमां जे जुलियन् चिसोल्म्-आख्यस्य चिकित्सकस्य समीपं बाल्टिमोर-महानगरं प्रैषयत् । सः चिकित्सकः नेत्र-कर्ण-नासिका-कण्ठसम्बद्धानां रोगाणां विशेषज्ञः आसीत् । जुलियन् चिसोल्म् केलर इतीमां एलेक्झान्डर् अब्राहम् बेल् इत्येतस्य समीपं प्रैषयत् । यतो हि अब्राहम् बेल् तस्मिन् काले बधिरबालकेभ्यः निदानकार्यं करोति स्म । बेल् न्यवेदयत् यत्, एतस्याः बालिकायाः कृते भवान् 'पर्किझ् स्कूल् फॉर् द ब्ल्यैण्ड्'-आख्यं विद्यालयं गच्छतु इति । तस्य विद्यालयस्य प्रबन्धकः माईकल् एनोगस् यदा कैलर् इत्यस्याः विषये अजानात्, तदा सः विंशतिवर्षीयाम् अन्नी सलीबान्-आख्यां शिक्षिकाम् अपृच्छत्, "भवती एतां पाठयिष्यति किम् ?" ततः सा केलर् इत्यस्याः गृहं गत्वा पाठयितुम् उद्यता अभवत् । एवं ४९ वर्षं यावत् लम्बमानस्य सम्बन्धस्य आरम्भः तदा अभवत् । यतो हि सलीबान् इत्येषा केलर् इत्यस्याः शिक्षिकात्वेन ४९ वर्षाणि कार्यम् अकरोत् । अन्नी सलीबान् १८८७ तमस्य वर्षस्य मार्च-मासे केलर् इत्यस्याः गृहं प्राप्तवती । यस्मिन् दिने सा तस्याः गृहं प्राप्तवती, तस्माद्दिनादेव केलर इत्यस्याः अध्ययनं प्रारब्धम् । प्रप्रथमे दिने सलीबान् हेलेन इत्यस्याः हस्ते "d-o-l-l" इति लिखित्वा तत्क्षणं पाञ्चालिकां (doll) तस्याः हस्ते अस्थापयत् । सा पाञ्चालिका सलीबान् इत्यस्याः पक्षतः केलर् इत्यस्यै उपहारः आसीत् । यतो हि केलर् कस्यचिद् वस्तुनः स्पर्शे कृते सत्यपि ज्ञातुं न शक्नोति स्म; सा अवसादवशा (frustrated) अभवत् । सलीबान् यदा चषकशब्दं पाठयितुं प्रयासं करोति स्म, तदा हेलेन् चषकम् एव अत्रोटयत् । एकमासं यावत् सलीबान् नितरां प्रयासान् अकरोत् । ततः अप्रैल-मासे हेलेन इत्यस्याः किञ्चिद् ज्ञानम् अभवत् । तया शिक्षिकायाः चेष्टायाः माध्यमेन ज्ञातं यत्, शिक्षिका तस्याः हस्ते किमपि लिखन्ती अस्ति इति । ततः शिक्षिका एकस्मिन् हस्ते जलधारं करोति स्म, अपरस्मिन् हस्ते "water" इति लिखित्वा बोधयितुं प्रयासं करोति स्म । परन्तु एतत् सर्वम् एतावत् सरलं नासीत् । रोगस्य कारणेन हेलेन इत्यस्याः स्वभावः हठी जातः आसीत् । लघ्वीषु घटनासु अपि सा क्रोधं करोति स्म । अन्यस्य कथनानुसारं तु सा कदापि न करोति स्म । हेलेन रोगग्रस्ता आसीत्, अतः पितरौ अपि तां किमपि न कथयतः स्म । यदा कस्मिँश्चित् विषये हेलेन क्रोधं करोति स्म, तदा तस्याः माता येन केन प्रकारेण तां प्रसन्नां कर्तुं यतते स्म । एवं हेलेन इत्यस्याः स्वभावः अतिक्रोधी, हठी च अभवत् । सा कदापि चमसेन भोजनं न करोति स्म, अपि तु हस्तेनैव भोजनं करोति स्म । यदि कोऽपि चमसेन भोजनं कर्तुं कथयति स्म, तर्हि सा चमसमेव क्षिपति स्म । यदि कोऽपि अधिकम् आग्रहं कुर्यात्, तर्हि सा भूमौ अधिशायनं (लेट कर) कृत्वा दीर्घकालं यावत् रोदिति स्म । एवं सलीबान् इत्यस्याः कार्यम् अतिकठिनम् आसीत् । परन्तु सा प्रप्रथमात् दिनादेव हेलेन इत्येतस्यै आज्ञापालनस्य शिक्षणं यच्छति स्म । हेलेन इत्यस्याः क्रियाकलापान् सा मनोवैज्ञानिकदृष्ट्या पश्यन्ती आसीत् । अतः सा मनोवैज्ञानिकरीत्या एव हेलेन इत्यस्याः व्यवहारपरिवर्तनाय प्रयत्नं करोति स्म । एवं शनैः शनैः हेलेन इत्यस्याः ज्ञानम् अभवत् यत्, आविश्वं विभिन्नैः वस्तुभिः परिपूर्णम् अस्ति । तथा च सर्वेषां वस्तूनां यत्किमपि नाम अवश्यं भवति इति । अनौपचारिकं शिक्षणम् हेलेन केलर् यदा सलीबान् इत्यनया सह अनुकूला अभवत्, तदारभ्य तस्याः अनौपचारिकशिक्षणस्य आरम्भः अभवत् । मनोविज्ञानस्य ज्ञात्री सलीबान् जानाति स्म यत्, प्राकृतिके वातावरणे हेलेन केलर् आनन्देन पठितुं शक्नोति इति । अतः सा बहुधा नदीतटेषु, वृक्षछायायां च तां पाठयति सः । हेलेन इत्यस्यापि एतादृशे मुक्तवातावरणे मनः प्रफुल्लितं भवति स्म । शीत-ऊष्ण-वर्षाकालानां प्रशिक्षणं तया एवं प्राकृतिस्थानेषु स्थित्वैव प्राप्तम् । यदा ते पठनाय तिष्ठतः स्म, तदा सलीबान् तां परितः यत्किमपि जायमानम् आसीत्, तस्य वर्णनं हेलेन केलर् इत्यस्याः हस्ते सङ्केतमाध्येन लिखित्वा करोति स्म । ते होराः यावत् प्राकृतिकघटनायाः विषयेषु रते भवतः स्म । एवं कालान्तरे हेलेन इत्यस्याः ज्ञानम् अभवत् यत्, पक्षी स्वनीडं कथं निर्माति, तथा च पक्षी स्वोदरपोषणाय भोजनं कथं क्रोडीकरोति इत्यादि । शनैः शनैः हेलेन मुद्रणाक्षरैः (ब्रेल-लिपिः) लेखनम् अपि आरब्धवती । सा स्वमित्राणि पत्राणि लिखति स्म । आरम्भकाले तस्याः वाक्यानि अपूर्णानि, लघूनि च भवन्ति स्म । परन्तु वर्षाभ्यान्तरे एव तस्याः लेखनशैल्यां विकासे सति सा दीर्घपत्राणि अपि अलिखत् । अष्टवर्षीयायाः अन्धायाः, बधिरायाः, मूकायाश्च बालिकायाः पत्रलेखनादिक्रियाकलापानि जनेषु कौतुहलम् अजनयन् । भाषायाः समान्ये ज्ञाने प्राप्ते सति हेलेन अन्यविषयाणां ज्ञानं प्राप्तुं प्रयत्नम् अकरोत् । सर्वेषु विषयेषु सत्सु अपि तस्याः रुचिः गणितविषये अवर्धत । सा होराः यावत् गणनकार्ये व्यस्ता भवति स्म । एकदा एकस्य उदाहरणस्य उत्तरं बहु प्रयत्ने कृते सत्यपि सा न प्रापत् । अतः सा शिक्षिकाम् उपगम्य मार्गदर्शनम् अयाचत् । परन्तु अन्नी सलीबान् हेलेन इत्येताम् अवदत्, "त्वं स्वयमेव चिन्तय । यदि अधुना न भवति, तर्हि त्यज, पश्चात् भविष्यति" इति । शिक्षिकायाः वचनं श्रुत्वापि हेलेन इत्यस्याः मनसि सन्तोषः नाभवत् । सा होराः यावत् उदाहरणस्य उत्तरं प्राप्तुं प्रयत्नरता आसीत् । ततः उत्तरं सम्प्राप्य एव सा सन्तोषं प्रापत् । औपचारिकं शिक्षणम् १८८८ तमस्य वर्षस्य मई-मासस्य आरम्भे 'पर्किझ् स्कूल् फॉर् द ब्ल्यैण्ड्'-विद्यालये हेलेन प्रवेशं प्रापत् । १८९४ तमे वर्षे हेलेन, सलीबान् च न्यू यॉर्क्-महानगरम् अगच्छताम् । तत्र चतुर्दशवर्षीयायाः हेलेन इत्यस्याः प्रवेशः 'राईट् ह्युमसन् स्कूल् फॉर् द डेफ्'-आख्ये विद्यालये अभवत् । तस्मिन् विद्यालये सा लैटिन्-भाषां, फ्रेञ्च्-भाषां, जर्मन्-भाषां च अपठत् । हेलेन् बधिरा आसीत्, अतः अन्नी सलीबान् तया सह स्थित्वैव हेलेन् इत्यस्याः पठने साहाय्यं करोति स्म । शिक्षिका यत्किमपि पाठयति स्म, तत्सर्वं अन्नी अलीबान् इत्येषा हेलेन् इत्यस्याः हस्ते लिखित्वा तां बोधयति स्म । अन्याः अध्यापिकाः अपि व्यक्तिगतरीत्या तयोः साहाय्यं कुर्न्वन्ति स्म । सामान्यतया बधिराः मूकाः अपि भवन्ति । यतः ते अन्येषां ध्वनिं श्रोतुं न शक्नुवन्ति । यदा ते अन्यान् वदतः पश्यन्ति, तदा ते वक्तॄणाम् ओष्ठकम्पनस्य शैलीम् अनुसृत्य वक्तुं प्रयासं कुर्वन्ति । परन्तु हेलेन् केलर् बधिरा, मूका च आसीत्, सा अन्धा अपि आसीत् । अतः सा अन्येषाम् अनुकरणं कृत्वा वदेत् इत्यस्य सम्भावना नासीत् । सा बहुवारं वक्तुं प्रयासं करोति स्म, परन्तु सर्वदा निष्फला भवति स्म । एकदा अन्नी सलीबान् ताम् अवदत्, "वक्तुं व्यर्थप्रयासं मा कुरु, तव शक्तिः तत्रैव गच्छति । अन्येषु कार्येषु ध्यानं यच्छ, यत् त्वं कर्तुं शक्नोषि" इति । शिक्षिकायाः वचनं श्रुत्वा कदाचित् हेलेन हतोत्साहिनी अपि भवेत् । परन्तु तथापि सा पौनःपुन्येन वक्तुं प्रयासं करोति स्म । तस्याः प्रयासान् दृष्ट्वा अन्नी सलीबान् तां नीत्वा 'होरस् मन् स्कूल् फोर् द डेफ्'-विद्यालयम् अगच्छत् । तत्र सराह् फुलर् इत्यनया सह तयोः सम्पर्कः अभवत् । सराह् फुलर् ओष्ठयोः कम्पनमाध्यमेन पाठयितुं निष्णाता आसीत् । सा पाठकस्य हस्तं स्वस्याः मुखमण्डले स्थापयित्वा जिह्वायाः, ओष्ठयोः च स्थितिं बोधयति स्म । जिह्व्योष्ठस्य तस्याः स्थित्याः माध्यमेन पाठकाः अक्षराणाम् उच्चारणं कर्तुं शक्नुवन्ति स्म । सराह् फुलर् इत्येषा हेलेन् केलर् इत्येताम् एकादशसु सत्रेषु प्रशिक्षणम् अयच्छत् । ततः हेलेन् लघुवाक्यं निर्माय वचनम् आरभत । तस्याः स्वप्नः आसीत् यत्, सा वदेत् इति, तत् स्वप्नं पूर्णम् अभवत् । सा आदिनं वक्तुम् अभ्यासं करोति स्म । सा षड्वर्षं यावत् सततं परिश्रमं कृत्वा, अन्ततो गत्वा योग्यरीत्या वक्तुम् अभ्यस्ता अभवत् । शनैः शनैः सा सभासु, कार्यक्रमेषु च भाषणम् अपि आरब्धवती । तया वाग्शक्तौ एतावत् नैपुण्यम् अर्जितं यत्, तस्याः वचनैः श्रोतारः मन्त्रमुग्धाः भवन्ति स्म । १८९६ तमे वर्षे ते मस्सक्यूसेट्स्-नगरं प्रत्यच्छताम् । तत्र केलर् 'द केम्ब्रिज् स्कूल् ऑफ् वेस्टर्न्'-नामके महाविद्यालये अभ्यासार्थं सँल्लग्ना । १९०० तमे वर्षे केलेरन् 'रेडक्लिफ्'-महाविद्यालये प्रवेशं प्रापत् । तदा सा ब्रिक्स् हॉल्-इत्यस्य साउथ् हाउस्-नामके स्थले निवसिति स्म । १९०२ तमे वर्षे यदा हेलेन् इत्यस्याः अध्ययनं चलदासीत्, तदैव तस्याः जीवन्याः "मम जीवनस्य कथा" इति पुस्तकं प्रकाशितम् अभवत् । आविश्वं हेलेन् इत्यस्याः पठनकलायाः, उन्नत्याः च समाचाराः प्रकाशिताः भवन्ति स्म । समाचारपत्रेषु, समाचारसंस्थासु च तस्याः जीवन्याः प्रेरककथाः मुद्रिताः भवन्ति स्म । हेलेन् इत्यस्याः व्यक्तित्वेन अनेके जनाः प्रभाविताः आसन् । तेषु महाराज्ञी विक्टोरिया, यूनान-देशस्य सम्राज्ञी अपि अन्तर्भवतः । महाराज्ञी विक्टोरिया "हेलेन्" इत्येताम् "अद्भुतबालप्रतिभा", "बॉस्टन्-नगरस्य आश्चर्यम्" इति कथयति स्म । अमेरिका-देशस्य सर्वाधिकतीक्ष्णबुद्धियुक्तासु बालिकासु सा अन्यतमा अस्ति इति आदेशं मान्यता आसीत् । हेलेन् केलर् इत्यस्याः सफलतायाः पृष्ठे तस्याः अध्यापिकायाः अन्नी सलीबान् इत्यस्याः अपि बहुधा प्रशंसा अभवत् । हेलेन् केलर् स्वाध्यापिकायाः जीवनीं लेखितुम् इच्छुका आसीत्, परन्तु द्वितीयविश्वयुद्धस्य आरम्भे सति सा सैन्यसेवायां व्यस्ता अभवत् । ततः तया समाजसेवायाः दायित्वं स्वीकृतम् । १९०४ तमे वर्षे चतुर्दशवर्षणां वयसि केलर् 'रेड्क्लिफ्'-महाविद्यालयात् स्नातकपदवीं प्रापत् । आविश्वं सा प्रप्रथमा बधिरा, अन्धा च व्यक्तिः आसीत्, यया साहित्यविषये स्नातकपदवी अर्जिता । सा ऑस्ट्रेलिया-देशस्य दार्शिनिकस्य पेड्गोग् इत्यस्य सम्पर्के आसीत् । सः प्रप्रथमवारम् अजानात् यत्, एतया महिलया साहित्यक्षेत्रे एतावत् उत्कृष्टं स्थानं प्राप्तम् अस्ति इति । महाविद्यलाये यदा केलर् अध्ययनं करोति स्म, तदा तया अनेकानि कष्टानि सोढितानि । अभ्यासक्रमस्य अनेकानि पुस्तकानि ब्रेल-लिप्याम् अनुपलब्धानि आसन् । अतः तया स्वयमेव शब्दविन्यासादिकार्याणि करणीयानि भवन्ति स्म । कठिनशब्दान् अवगन्तुं मार्गदर्शनस्य अभावः अपि आसीत् । बहुधा तु तस्याः सहविद्यार्थिन्यः बहिः क्रीडितुं गच्छन्ति स्म, तथापि हेलेन् पठने व्यस्ता भवति स्म । एवम् आवर्षं कठोरपरिश्रमं कृत्वा सा स्नातकपदवीं प्रापत् । अध्ययनक्षेत्रस्य सफलता केवलं प्रत्यक्षं साफल्यम् आसीत्, ततोऽपि अधिका सफलता हेलेन् केलर् इत्यनया प्राप्ता आसीत् । पञ्चषवर्षेषु प्राक् या बालिका न केनापि सह सम्पर्कं कर्तुं समर्था आसीत्, कानिचन वर्षाणि कठोरपरिश्रमं कृत्वा सा अन्यैः सह सुदृढं प्रत्यायनं कर्तुं समर्था अभवत् । तया बहुधा भाषणानि, अध्यापनं च कृतम् । अन्येषां जनानां वचनं सा अवच्छति स्म, यतो हि ओष्ठयोः स्थित्याः अभ्यासः बहुधा जातः आसीत् । तस्याः स्पर्शेन्द्रियम् अतिप्रबलं, सूक्ष्मज्ञानग्राहि च अभवत् । ब्रेल्-लिपिपठने सा एतावती विचक्षणा अभवत् यत्, सहसा अन्यस्य कथनम् अवगम्य प्रत्युत्तरं यच्छति स्म । स्वहस्तैः साङ्केतिकभाषायाः पठने अपि सा अति कौशल्यम् आर्जयत् । विश्वयुद्धस्य कतिचद्भ्यः दिनेभ्यः प्राक् 'झोलर् कौर्ट्ट्' इत्यस्मात् साधनात् यत् सङ्गीतं निर्गच्छति स्म, तस्य सङ्गीतस्य आनन्दं सा समीपस्थायाम् उत्पीठिकायां हस्तं संस्थाप्य स्वीकरोति स्म । सहचराः अन्नी सलीबान् सर्वाधिकं हेलेन् केलर् इत्यनया सह वासम् अकरोत् । सा हेलेन् इत्येतां यावत् पाठयति स्म, तावत् तु हेलेन् इत्यनया सह आसीत्, अपि तु ततः दीर्घकालं यावत् सा हेलेन् इत्यनया सह सहचारिणीत्वेन न्यवसत् । १९०५ तमे वर्षे अन्नी सलीबान् जॉन् मस्रि-आख्येन युवकेन सह विवाहम् अकरोत् । ततः १९१४ तमे वर्षे अन्नी सलीबान् इत्येषा अपि अस्वस्थ्या अभवत् । अतः पॉलि थॉमस्-आख्या कर्मचारिणी हेलेन् इत्यस्याः सेवायां नियुक्ता । एवं हेलेन् इत्यनया सह अन्नी सलीबान्, पॉलि थॉमस् इत्येते सहचारिण्यौ आस्ताम् । अन्नी सलीबान्, पॉलि थॉमस् इत्येताभ्यां हेलेन् फोरेस्ट् हिल्स्-आख्यं पत्तनम् अगच्छत् । तत् पत्तनं न्यू यॉर्क्-महानगरस्य समीपे विद्यते । तत्र स्टेशन् स्क्वेर्-आख्ये गृहे निवस्य ताः मुकेभ्यः, बधिरेभ्यश्च कार्यं प्रारभन्त । तत्र हेलेन् केलर् इत्यनया "अमेरिकन् फाउन्डेशन् फॉर् द ब्लैण्ड्'-आख्यायाः संस्थायाः स्थापना कृता । १९३६ तमे वर्षे अन्नी सलीबान् इत्यस्याः मृत्युः अभवत् । अन्नी सलीबान् दीर्घमूर्च्छायाम् एव प्राणान् अत्यजत् । यदा सा शरीरम् अत्यजत्, तदा हेलेन् केलर् तस्याः हस्तं स्वहस्ते स्वीकृत्य तस्याः निकटे एव स्थिता आसीत् । ततः हेलेन्, पॉलि च कनेक्टिकट्-राज्ये स्थानान्तरम् अकुरुताम् । ते आविश्वं भ्रमित्वा (भ्रान्त्वा) अन्धेभ्यः दानं क्रोड्यकुरुताम् । १९५७ तमे वर्षे पॉलि इत्येतस्याः हृदयाघातः अभवत् । तेन आघातेन तस्य मृत्युः तु नाभवत् । परन्तु ततः तस्याः जीवनं पूर्ववत् सामान्यम् अपि नासीत् । सा दीर्घकालीनायां रुग्णावस्थायाम् अपतत् । अन्ततो गत्वा सा १९५७ तमे वर्षे शरीरम् अत्यजत् । पॉलि इत्यस्याः रुग्णावस्थायाः काले वेन्नी कॉर्बि-आख्यायाः परिचारिकायाः (nurse) नियुक्तिः १९५७ तमे वर्षे अभवत् । सा एव परिचारिका पॉलि इत्यस्याः निधनानन्तरम् आजीवनं हेलेन् कलेर् इत्यस्याः सहचारिणी आसीत् । राजनीतिक्षेत्रे योगदानम् वक्तृत्वेन, लेखिकात्वेन च केलर् विश्वस्तरे प्रसिद्धा अभवत् । ये जनाः अन्धजनेभ्यः कार्यम् अकुर्वन्, तेषाम् आवल्यां तस्याः नाम अन्तरभवत् । सा महिलामताधिकारस्य, शान्तेः च पक्षधरा आसीत् । सा वुडरो विल्सन्-आख्यस्य राजनीतिज्ञस्य प्रतिद्वद्विनी आसीत् । सा समाजसेवां, जनसङ्ख्यानियन्त्रस्य कृते कार्यं च करोति स्म । १९१५ तमे वर्षे ज्योर्ज् केसलर् इत्यनेन सह मिलित्वा हेलेन् केलर् इन्टर्नेशनल्-संस्थायाः स्थापनाम् अकरोत् । सा संस्था स्वास्थ्यसम्बद्धेषु विषये, दृष्टिसम्बद्धेषु विषये, पौष्टिकाहारस्य विषयेषु च संशोधनं करोति । १९२० तमे वर्षे सा 'अमेरिकन् सिविल् लिबर्टि युनियन्'-संस्थायाः रचनाकार्ये साहाय्यम् अकरोत् । सा चत्वारिशत् देशानां यात्राम् अकरोत् । सा वारं वारं जापान-देशस्य यात्राम् अकरोत् । अतः जपान्-देशीयेषु सा प्रसिद्धा अभवत् । हेलेन् केलर् संयुक्तराष्ट्र-अमेरिका-देशस्य राष्ट्रपतिभिः सह मैत्रीम् अकरोत् । अमेरिका-देशस्य अतिप्रसिद्धजनेषु अधिकतमजनैः सः तस्याः मैत्रीम् आसीत् । तेषु एलेक्झाण्डर् अब्राहम् बेल्, चार्लि चेप्लिन्, मार्क् ट्विन् अन्तर्भवन्ति । हेलेन्, मार्क् ट्विन् च विंशतितमाब्दस्य आरम्भे राजनीतिपरिवर्तकत्वेन परिगण्येते स्म । हेलेन् सोसियलिस्ट् पार्टि ओफ् अमेरिका-पक्षस्य सदस्या आसीत् । १९०९ तः १९२१ पर्यन्तं सा अनेकान् लेखान् अलिखत् । सोसियलिस्ट् पार्टि ओफ् अमेरिका-पक्षस्य एगेन् वि. डेब्स् इत्यस्य सा समर्थनम् अकरोत् । १९१२ तमे वर्षे हेलेन् केलर् इण्डस्ट्रियल् वर्कर्स् ऑफ् द वल्ड्-संस्थया सह संल्लग्ना । १९१६-१९१८ मध्ये सा आई डब्ल्यू डब्ल्यू (इण्डस्ट्रियल् वर्कर्स् ऑफ् द वल्ड्) कृते लेखान् अलिखत् । तेषु एकस्मिन् लेखे सा अवर्णयत् यत्, किमर्थँ सा आई डब्ल्यू डब्ल्यू-संस्थया सह संल्लग्ना अस्ति इति । तस्याः लेखस्य नाम Why I Became an IWW आसीत् । सा अवर्णयत् यत्, तस्याः अन्धत्वम् अन्यविकलाङ्गता च तस्यै प्रेरणास्रोतः अस्ति । लेखनम् हेलेन् केलर् १२ पुस्तकानि, अनेकान् लेखान् च अलिखत् । द फ्रॉस्ट किङ्ग : इ.स. १९८१ तमे वर्षे हेलेन् यदा ११ वर्षीया आसीत्, तदा सा 'द फ्रॉस्ट किङ्ग'-पुस्तकम् अलिखत् । एतस्याः रचनायाः कृते आरोपः अभवत् यत्, एषा कथा साहित्यिकचौर्यम् आसीत् । यतः 'द फ्रॉस्ट फेअरीज' इत्यस्य कथानकं मार्गरेट कॅनबी इत्यस्य पुस्तकात् स्वीकृतम् आसीत् । ततः अन्वेषणेन ज्ञातं यत्, मार्गरेट् कॅनबी इत्यस्य कथानकं हेलेन् इत्यस्याः अन्तर्मनसि विस्थापितम् अभवत् । तेन तस्याः मनसि कथां प्रति अभेदः समुत्पन्नः यत्, एषा कथा मम उत अन्यस्य वा इति । द स्टोरी ऑफ माय लाइफ : १९०३ तमे वर्षे हेलेन् केलर् यदा २२ वर्षीया आसीत्, तदा स्वस्याः आत्मकथां 'द स्टोरी ऑफ माय लाइफ'-पुस्तके अलखित् । सुलीवान इत्यस्याः कृते तस्याः पत्युः जॉन मेसी इत्यस्य साहाय्येन अलिखत् । सा आत्मकथा यदा सा २१ वर्षीया आसीत्, तदारभ्य तया लिख्यमाना आसीत् । द वर्ल्ड आय लिव इन : १९०८ तमे वर्षे केलर यत् 'द वर्ल्ड आय लिव इन'-पुस्तकम् अलखित्, तस्मिन् सा किं चिन्तयन्ती आसीत् ? इत्यस्य वर्णनं कृतम् अस्ति । १९१३ तमे वर्षे 'आऊट ऑफ द डार्क' इत्यस्य प्रकाशनमालिकायां तत् पुस्तकं प्राकाशयत् सा । अकिता कूक्कूरः १९३७ तमस्य वर्षस्य जुलाई-मासे यदा हेलेन् केलर् जापान-देशस्य अकिरा-आख्यं प्रभागम् (Akita Prefecture) अगच्छत्, तदा हचिको-प्रजातेः कुक्कुरम् उपहारत्वेन प्रापत् । १९३७ तमस्य वर्षस्य जुलाई-मासे यदा हेलेन् केलर् जापान-वासिना एकेन अकिता-प्रजातेः कुक्कुरः उपहारत्वेन प्रदत्तः, तदा सा हचिको इत्याख्यस्य कुक्कुरविषये अपृच्छत् । परन्तु हचिको इत्याख्यस्य कुक्कुरस्य मृत्युः १९३५ तमे वर्षे एव जातः आसीत् । सा एकं जनं न्यवेदयत् यत्, सा अपि एतादृशं कुक्कुरम् इच्छति इति । तस्याः निवेदनं सत्कृत्य कामिकाझे गो इत्याख्यः कुक्करः हेलेन् इत्यस्यै उपहारत्वेन प्रदत्तः जापान-सर्वकारेण । परन्तु विषाणुजन्यरोगेण ग्रस्तत्वात् सः कुक्कुरः स्वल्पकाले एव मृतः । १९३८ तमस्य वर्षस्य जुलाई-मासे जापान-सर्वकारः कामिकाझे गो इत्याख्यस्य कुक्करस्य ज्येष्ठसहोदरम् उपहारत्वेन हेलेन् इत्यस्यै अयच्छत् । तस्य कुक्कुरस्य नाम केन्झन गो इति आसीत् । अमेरिका-देशे हेलेन् यदा तं कुक्कुरम् अनयत्, तदा तस्मिन् देशे अकिरा-प्रजातेः कुक्कुरं प्रति जागरूकतायाः वातावरणं समुद्भूतम् । मृत्युः सा जीवनस्य चरमेषु चतुर्षु वर्षेषु अति रुग्णा आसीत् । तेषु वर्षद्वयं तु सा पर्यङ्के शयिता एव आसीत् । १९६८ तमस्य वर्षस्य जून-मासस्य सप्तदशे (१७/०६/१९६८) दिनाङ्के हृदयाघातेन तस्याः निधनम् अभवत् । सम्बद्धाः लेखाः अमेरिका अन्धः सेवा उद्धरणम् अधिकवाचनाय Brooks, Van Wyck. (1956) Helen Keller Sketch for a Portrait (1956) Joseph P. Lash|Lash, Joseph P. (1980) Helen and Teacher: The Story of Helen Keller and Anne Sullivan Macy . New York, NY: Delacorte Press. ISBN 978-0-440-03654-8 Einhorn, Lois J. (1998) Helen Keller, Public Speaker: Sightless But Seen, Deaf But Heard (Great American Orators) Harrity, Richard and Ralph G. Martin. (1962) The Three Lives of Helen Keller Herrmann, Dorothy (1998) Helen Keller: A Life. New York, NY: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-679-44354-4 मुख्यस्रोतः Keller, Helen with Anne Sullivan and John A. Macy (1903) The Story of My Life. New York, NY: Doubleday, Page & Co. विश्व की गौरवशाली नारियाँ इतिहासविद्या Amico, Eleanor B., ed. Reader's Guide to Women's Studies ( Fitzroy Dearborn, 1998) pp328–29 बाह्यसम्पर्कतन्तुः Helen Keller International Helen Heller and Anne Sullivan Archive at Perkins School for the Blind Helen Keller at Women Film Pioneers Project The Story of My Life with introduction to the text Booknotes interview with Dorothy Herrmann on Helen Keller: A Life October 25, 1998. "Who Stole Helen Keller?" by Ruth Shagoury in the Huffington Post, June 22, 2012. Papers of Helen Adams Keller, 1898–2003 Schlesinger Library, Radcliffe Institute, Harvard University. Poems by Florence Earle Coates: "To Helen Keller", "Helen Keller with a Rose", "Against the Gate of Life" अमेरिकादेशीयाः

5840

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A1%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A4%B8

हेरोडोटस

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5841

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE%E0%A4%B2

हेन्री केन्डाल

हेन्री केन्डाल विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5842

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%20%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%B2

हेन्री बेक्वेरल

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5843

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%20%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1

हेन्री फोर्ड

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5844

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%20%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A5%8D

हेण्ड्रिक लारेन्ज्

विख्यात पुरुषः। जीवनी सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5845

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%88%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%20%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B0

हैन्रिक रोह्रेर

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5847

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%B8

हिप्पोक्रेटस

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः चित्रं योजनीयम् सारमञ्जूषा योजनीया

5848

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE

हिदेकी युकावा

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः सारमञ्जूषा योजनीया‎

5849

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%AC%E0%A5%80

हाम्मुरबी

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः चित्रं योजनीयम्

5850

https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8%20%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A8%20%E0%A4%93%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%A1

हान्स कृस्टियन ओर्स्टेड

विख्यात पुरुषः। जीवनी विदेशीयव्यक्तिसम्बद्धाः स्टब्स् सर्वे अपूर्णलेखाः विदेशीयाः सारमञ्जूषा योजनीया‎