shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
भीष्मः शांतनवस तूर्णं युधिष्ठिरम उपाद्रवत
[भीस्म]
मां धयाति पुरुषव्याघ्रस ततॊ मे तद्गतं मनः
मयूरैः शतपत्रैश च कॊकिलैर जीव जीवकैः

तेषां शरुत्वा तु हृष्टानां कुरुवृद्धः पितामहः
वर्तमाने सुबहुले सत्रे दवादश वार्षिके
अर्धयॊजनविस्तारां पञ्चयॊजनम आयताम
त्वमेव सर्वं त्वयि सर्वमीश ।
योऽप्स्वग्निरति तं सृजामि म्रोकं खनिं तनूटूषिम्‌ ॥७॥

तथा च कौशिकस तात तपॊनित्यॊ जितेन्द्रियः
(द्वितीय विषाद का शतक) इड भी प्रह नीं किया-उसको भी एक नियत ररम वाध देनी
देवैः सह तवम असुरान संप्रणुद्य; जिघांससे ऽदयाप्य उत सानुबन्धान
तूणीबाणासनैर दीप्तं परासासि परिघाकुलम
द्रक्ष्यामि शङ्करं देवं ततो मृत्युर्न मे भवेत् ।
को ध्येयः को जगत्स्रष्टा जगत्पात्ति च हन्ति कः ।
येये देवा विषयेषु निष्ठास्तेते देवा बहिरर्थभावाः ।
दारुकेणाहम उत्पन्नॊ यथावच चैव शिक्षितः

आपगाश च महानूपाः सानुमन्तश च पर्वताः
स मया राज्यकामेन हन्यमानॊ ऽपय उपेक्षितः
कानुत्पातभवान्दोषान्पश्यसि ब्रह्मवित्तम ।
गजपुष्पीम इमां फुल्लाम उत्पाट्य शुभलक्षणाम
इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापॊह विशारदाः
धवजाग्रे नयपतद गृध्रॊ विनेदुश चाशिवं शिवाः
नयष्ठीवद आकाशगतॊ महर्षेस तस्य मूर्धनि
गवां देवॊपरिष्टाद धि समाख्यातं शतक्रतॊ
स तां पुष्करिणीं गत्वा पद्मॊत्पलझषाकुलाम
यथेयं मे पुरा दृष्टा तथारूपेयम अङ्गना
विस्मयं परमं गत्वा इदं वचनमब्रवीत् ॥
संध्याकाले महाराज सैन्यानां शरान्तवाहनः
यॊ दन्तकूरे वयजयन नृदेवान; समागतान दाक्षिणात्यान मही पान
तस्मिन् निवसति ब्रह्मा पूज्यमानः सुरासुरैः ।
दुष्टेङ्गितं च विविधं वृत्तिश चैवानुजीविनाम
सा भीमवेगा समराभिकामा; सुदारुणा राक्षसवीर सेना
जगाम स्वालयं तात पथ्यनव्रज्य नन्दितः
आग्नेयेनार्जुनः संख्ये गन्धर्वाणां बलॊत्कटः
स्नानं दानं च यत् किञ्चित् सर्वमक्षयपुण्यदम् ॥
जिह्मशय्याविचेष्टाभिस्तैस्तैश्चासृक्प्रदूषणैः ।
कः सीताम अभिभाषेत यॊ न सयात तयक्तजीवितः
अङ्ग-मर्द-कटी-पार्श्व-पृष्ठ-कुक्षि-हनु-ग्रहे ।
ते वै तस्य फलप्राप्तौ कर्म चापि चतुर्विधम
ततॊ हर्यश्व युक्तेन रथेनादित्यवर्चसा
मेष अङ्गारकक्षेत्रं वृषः शुक्रस्य कीर्तितः ।
तेन शब्देन वीरस तु शरुतकीर्तिर महाधनुः
अहं कर्ता च कार्यं च कारणं चापि नारद
मर भ मः +
संग्रामे युध्यमानस्य तेनाहं शवेतवाहनः
वृद्रसपिष्टमन्धीकरो धूमः ॥१२॥ सपनि्मोकं गोधपएरीपमन्धाकिशिरान्धीकरे
उपवेश्य बहिः शिष्यान्धारणं तेषु कारयेत् ।
हर्षयुक्तस तथा पार्थः परहसन्न इव विर्यवान
बर्हस्पते सुप्रजा वीरवन्तो वयं सयाम पतयो रयीणाम\|
सामभेदस्तथोपायः सामरूपी च सामगः ॥
निर्गुणास तव एव भूयिष्ठम आत्मसंभाविनॊ नराः
तूडा ( घास ) अथवा. धनिया, दाक श्रौर पलाल (धास) ॐ साथ हवा ॐ ख पर षाया
कण्वाुक्थेभिर्जरन्ते\|
सवर्गॊ ऽयं नेह वैराणि भवन्ति मनुजाधिप

हरीमन्तः कालसंपक्वाः सुदुःखान्य अधिशेरते
ततॊ मॊक्षे परयतते नानुपायाद उपायतः
बद्ध्वोदधौ रघुपतिर्विविधाद्रिकूटैः
तरासनं सर्वभूतानां वयादितास्यम इवान्तकम
ततः शरसहस्राणि परयुतान्य अर्बुदानि च
यावद्धरणिसूर्यौ च सन्ततिः पुत्रपौत्रिकी ॥
सवधीतं दत्तम इष्टं च ऐश्वर्यं परिपालितम
द्रष्टुं मुनिवरः प्रायाद्भरद्वाजं यतव्रतम् ॥
[भ]
कथयस्वॊत्तम मते महापुरुष निर्मितम
रक्षितं पुरुषव्याघ्रैर महेष्वासैः परहारिभिः
विषादनक्राध्युषिते परित्रासॊर्मिमालिनि
सर्वॊपायैर यतिष्यामि पाञ्चालानाम अहं वधे
मुसलानीव मे घनन्ति नेमे बाणाः शिखण्डिनः
यस्माद्वृषभनादेन प्रवृत्ता सा महानदी ।
अरएयं दीर्घवसं बरा सेवेतारुच्यतां गतः ॥५६॥
रक्ष्यतां नगरं शूरैर अङ्गदश चाभिषिच्यताम
ये समाना इति जपन्पूर्ववच्छेषमाचरेत् ॥
रामं दर्शय मे शीघ्रं पुरा मे ऽरथॊ ऽतिवर्तते
अपश्यन्त्याः परियं पुत्रं यत्र दीर्यति मे ऽदय वै
रोहित उवाच । वरुणाय यजस्व त्वं पशुना त्वमरुग् भव ॥
जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत
भरातृभिस तव पुत्रैश च तथान्यैश च महारथैः
विक्षिपन गाण्डिवं राजन बद्धगॊधाङ्गुलि तरवान
एषॊ ऽकषकुशलॊ जिह्मॊ दयूतकृत कितवः शठः
तत उत्थाय वैदेहि तेषां मध्ये यशस्विनी
मध्यदेशपरिज्ञातॊ दस्यु भावं गतः कथम
पाण्डवा दीनमनसः सर्वे बाष्पाकुलेक्षणाः
उपायज्ञॊ ऽपि नालं स कर्म यापयितुं चिरम
चदाई कर सकता दै शौर राजधानी पर वाधा प॑वा सता है । जो दूर रहता ६; बह
स वै यदा सत्त्वगुणेन युक्तस; तमॊ वयपॊहन घतते सवबुद्ध्या
सदोषैः पञ्चदशभिः संयुक्तो नात्र संशयः ।
विरजं तीर्थम आसाद्य विराजति यथा शशी
गवां सहस्रेणैकैकं वाचयाम आस माधवः
बाह्लीकॊ रथम आहार्षीज जाम्बूनदपरिष्कृतम
अहश्च रात्रिं च परस्य पुंसो मन्युं ललाटेऽधर एव लोभम्
दधिक्रामु नमसा बोधयन्त उदीराणा यज्ञमुपप्रयन्तः\|
आत्मा वै शक्यते तरातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
सतवम एतं भगवतॊ बरह्मा सवयम अधारयत
यज्ञसंस्कार विद्भिश च करमशिक्षा विशारदैः
तुषारपतनाच चैव मृदुत्वाद भास्करस्य च

भीष्मः शांतनवस तूर्णं युधिष्ठिरम उपाद्रवत

[भीस्म]

मां धयाति पुरुषव्याघ्रस ततॊ मे तद्गतं मनः

मयूरैः शतपत्रैश च कॊकिलैर जीव जीवकैः

तेषां शरुत्वा तु हृष्टानां कुरुवृद्धः पितामहः

वर्तमाने सुबहुले सत्रे दवादश वार्षिके

अर्धयॊजनविस्तारां पञ्चयॊजनम आयताम

त्वमेव सर्वं त्वयि सर्वमीश ।

योऽप्स्वग्निरति तं सृजामि म्रोकं खनिं तनूटूषिम्‌ ॥७॥

तथा च कौशिकस तात तपॊनित्यॊ जितेन्द्रियः

(द्वितीय विषाद का शतक) इड भी प्रह नीं किया-उसको भी एक नियत ररम वाध देनी

देवैः सह तवम असुरान संप्रणुद्य; जिघांससे ऽदयाप्य उत सानुबन्धान

तूणीबाणासनैर दीप्तं परासासि परिघाकुलम

द्रक्ष्यामि शङ्करं देवं ततो मृत्युर्न मे भवेत् ।

को ध्येयः को जगत्स्रष्टा जगत्पात्ति च हन्ति कः ।

येये देवा विषयेषु निष्ठास्तेते देवा बहिरर्थभावाः ।

दारुकेणाहम उत्पन्नॊ यथावच चैव शिक्षितः

आपगाश च महानूपाः सानुमन्तश च पर्वताः

स मया राज्यकामेन हन्यमानॊ ऽपय उपेक्षितः

कानुत्पातभवान्दोषान्पश्यसि ब्रह्मवित्तम ।

गजपुष्पीम इमां फुल्लाम उत्पाट्य शुभलक्षणाम

इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापॊह विशारदाः

धवजाग्रे नयपतद गृध्रॊ विनेदुश चाशिवं शिवाः

नयष्ठीवद आकाशगतॊ महर्षेस तस्य मूर्धनि

गवां देवॊपरिष्टाद धि समाख्यातं शतक्रतॊ

स तां पुष्करिणीं गत्वा पद्मॊत्पलझषाकुलाम

यथेयं मे पुरा दृष्टा तथारूपेयम अङ्गना

विस्मयं परमं गत्वा इदं वचनमब्रवीत् ॥

संध्याकाले महाराज सैन्यानां शरान्तवाहनः

यॊ दन्तकूरे वयजयन नृदेवान; समागतान दाक्षिणात्यान मही पान

तस्मिन् निवसति ब्रह्मा पूज्यमानः सुरासुरैः ।

दुष्टेङ्गितं च विविधं वृत्तिश चैवानुजीविनाम

सा भीमवेगा समराभिकामा; सुदारुणा राक्षसवीर सेना

जगाम स्वालयं तात पथ्यनव्रज्य नन्दितः

आग्नेयेनार्जुनः संख्ये गन्धर्वाणां बलॊत्कटः

स्नानं दानं च यत् किञ्चित् सर्वमक्षयपुण्यदम् ॥

जिह्मशय्याविचेष्टाभिस्तैस्तैश्चासृक्प्रदूषणैः ।

कः सीताम अभिभाषेत यॊ न सयात तयक्तजीवितः

अङ्ग-मर्द-कटी-पार्श्व-पृष्ठ-कुक्षि-हनु-ग्रहे ।

ते वै तस्य फलप्राप्तौ कर्म चापि चतुर्विधम

ततॊ हर्यश्व युक्तेन रथेनादित्यवर्चसा

मेष अङ्गारकक्षेत्रं वृषः शुक्रस्य कीर्तितः ।

तेन शब्देन वीरस तु शरुतकीर्तिर महाधनुः

अहं कर्ता च कार्यं च कारणं चापि नारद

मर भ मः +

संग्रामे युध्यमानस्य तेनाहं शवेतवाहनः

वृद्रसपिष्टमन्धीकरो धूमः ॥१२॥ सपनि्मोकं गोधपएरीपमन्धाकिशिरान्धीकरे

उपवेश्य बहिः शिष्यान्धारणं तेषु कारयेत् ।

हर्षयुक्तस तथा पार्थः परहसन्न इव विर्यवान

बर्हस्पते सुप्रजा वीरवन्तो वयं सयाम पतयो रयीणाम|

सामभेदस्तथोपायः सामरूपी च सामगः ॥

निर्गुणास तव एव भूयिष्ठम आत्मसंभाविनॊ नराः

तूडा ( घास ) अथवा. धनिया, दाक श्रौर पलाल (धास) ॐ साथ हवा ॐ ख पर षाया

कण्वाुक्थेभिर्जरन्ते|

सवर्गॊ ऽयं नेह वैराणि भवन्ति मनुजाधिप

हरीमन्तः कालसंपक्वाः सुदुःखान्य अधिशेरते

ततॊ मॊक्षे परयतते नानुपायाद उपायतः

बद्ध्वोदधौ रघुपतिर्विविधाद्रिकूटैः

तरासनं सर्वभूतानां वयादितास्यम इवान्तकम

ततः शरसहस्राणि परयुतान्य अर्बुदानि च

यावद्धरणिसूर्यौ च सन्ततिः पुत्रपौत्रिकी ॥

सवधीतं दत्तम इष्टं च ऐश्वर्यं परिपालितम

द्रष्टुं मुनिवरः प्रायाद्भरद्वाजं यतव्रतम् ॥

[भ]

कथयस्वॊत्तम मते महापुरुष निर्मितम

रक्षितं पुरुषव्याघ्रैर महेष्वासैः परहारिभिः

विषादनक्राध्युषिते परित्रासॊर्मिमालिनि

सर्वॊपायैर यतिष्यामि पाञ्चालानाम अहं वधे

मुसलानीव मे घनन्ति नेमे बाणाः शिखण्डिनः

यस्माद्वृषभनादेन प्रवृत्ता सा महानदी ।

अरएयं दीर्घवसं बरा सेवेतारुच्यतां गतः ॥५६॥

रक्ष्यतां नगरं शूरैर अङ्गदश चाभिषिच्यताम

ये समाना इति जपन्पूर्ववच्छेषमाचरेत् ॥

रामं दर्शय मे शीघ्रं पुरा मे ऽरथॊ ऽतिवर्तते

अपश्यन्त्याः परियं पुत्रं यत्र दीर्यति मे ऽदय वै

रोहित उवाच । वरुणाय यजस्व त्वं पशुना त्वमरुग् भव ॥

जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत

भरातृभिस तव पुत्रैश च तथान्यैश च महारथैः

विक्षिपन गाण्डिवं राजन बद्धगॊधाङ्गुलि तरवान

एषॊ ऽकषकुशलॊ जिह्मॊ दयूतकृत कितवः शठः

तत उत्थाय वैदेहि तेषां मध्ये यशस्विनी

मध्यदेशपरिज्ञातॊ दस्यु भावं गतः कथम

पाण्डवा दीनमनसः सर्वे बाष्पाकुलेक्षणाः

उपायज्ञॊ ऽपि नालं स कर्म यापयितुं चिरम

चदाई कर सकता दै शौर राजधानी पर वाधा प॑वा सता है । जो दूर रहता ६; बह

स वै यदा सत्त्वगुणेन युक्तस; तमॊ वयपॊहन घतते सवबुद्ध्या

सदोषैः पञ्चदशभिः संयुक्तो नात्र संशयः ।

विरजं तीर्थम आसाद्य विराजति यथा शशी

गवां सहस्रेणैकैकं वाचयाम आस माधवः

बाह्लीकॊ रथम आहार्षीज जाम्बूनदपरिष्कृतम

अहश्च रात्रिं च परस्य पुंसो मन्युं ललाटेऽधर एव लोभम्

दधिक्रामु नमसा बोधयन्त उदीराणा यज्ञमुपप्रयन्तः|

आत्मा वै शक्यते तरातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः

सतवम एतं भगवतॊ बरह्मा सवयम अधारयत

यज्ञसंस्कार विद्भिश च करमशिक्षा विशारदैः

तुषारपतनाच चैव मृदुत्वाद भास्करस्य च