Datasets:

medieval-data

/

medieval-letters

like 1

Sidonius Apollinaris

LIBER SEXTUS. 155 EPISTOLA PRIMA. EPISTOLA II. EPISTOLA III. EPISTOLA IV. EPISTOLA V. EPISTOLA VI. EPISTOLA VII. 164 EPISTOLA VIII. EPISTOLA IX EPISTOLA X. EPISTOLA XI. EPISTOLA XII.

Sidonius domino papae Lupo salutem.

Benedictus Spiritus sanctus et pater Dei omnipotentis, quod tu pater patrum, et episcopus episcoporum, et alter saeculi tui Jacobus, de quadam specula caritatis, nec de inferiori Hierusalem, tota Ecclesiae Dei nostri membra superinspicis; dignus qui omnes consoleris infirmos, quique merito ab omnibus consularis. Et quid nunc ego dignum dignationi 156 huic putris et fetida reatu terra respondeam? Colloquii salutaris tui, et indigentiam patiens et timorem, recordatione vitae plectibilis adducor, ut clamem tibi, quod dixit Domino tuus ille collega: Exi a me, quia homo peccator sum, Domine . Sed si iste timor non temperetur affectu, vereor ne Gerasenorum destituar exemplo, discedas a finibus meis. Quin potius illud, quod mihi conducibilius est, colleprosi mei te proposita conditione constringam, ut aiam tibi: Si vis, potes me mundare . Qua ille sententia non plus de Christo quid peteret prodidit, quam qui crederet publicavit. Ergo ne cum sis procul ambiguo primus omnium toto, qua patet, orbe pontificum, cum praerogativae subjiciatur, cum censurae tuae attremat etiam turba collegii; cum in gravitatis vestrae comparationem, ipsa etiam grandaevorum corda puerascant; cum post desudatas militiae Lirinensis excubias, et in apostolica sede novem jam decursa quinquennia, utriusque sanctorum ordinis quemdam te conclamatissimum primipilarem spiritalia castra venerentur: tu nihilominus hastatorum antesignatorumque paulisper contubernio sequestratus, ultimos calones tuos lixasque non despicis, et ad extimos trahariorum qui per insipientiam suam adhuc ad carnis sarcinas sedent, crucis diu portatae vexilla circumfers, ac manum linguae porrigis in conscientia vulneratis. Nosti, ut apparet, ex adversa acie sauciatos, dux veterane, colligere; et peritissimus tubicen ad Christum a peccatis receptui canere; 157 et evangelici pastoris exemplo non amplius laetaris, si permaneant sani, quam si non remaneant desperati. Te ergo norma morum, te columna virtutum, te, si blandiri reis licet, vera, quia sancta, dulcedo, despicatissimi vermis ulcera digitis exhortationis contrectare non piguit: tibi avaritiae non fuit pascere monitis animam fragilitate jejunam; et de apotheca dilectionis altissimae, sectandae nobis humilitatis propinare mensuram. Sed ora, ut quandoque resipiscam, quantum meas deprimat oneris impositi massa cervices. Facinorum continuatione miser eo necessitatis accessi, ut is pro peccato populi nunc orare compellar, pro quo populus innocentum vix debet impetrare si supplicet. Nam quis bene medelam aeger impartiat? quis febriens arrotanti tactu pulsum distinguat incolumem? quis desertor scientiam militaris rei jure laudaverit? quis esculentus abstemium competenter arguerit? Indignissimus mortalium necesse habeo dicere quod facere detrecto: et ad mea ipse verba damnabilis, cum imperem quae non impleo, idem in me quotidie cogor dictare sententiam. Sed si tu inter me et illum cui concrucifigeris, Jesum Christum Dominum nostrum, pro scelerum meorum populo, junior mage quam minor Moses, intercessor assistas; non ulterius descendemus in infernum viventes; nec per carnalium vitiorum incentiva flammati, ad altare Domini ignem diutius accendemus alienum. Quia quanquam nos, ut pote reos, gloriae libra non respicit: 158 satis tamen superque gaudebimus, si precatu tuo levare valeamus interioris hominis nostri, et si non integrum ad remunerationem, certe vel cicatricatum pectus ad veniam. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius papae Pragmatio suo salutem. Venerabilis Eutropia matrona, quod ad nos spectat, singularis exempli moeroribus orbitatis necessitate litis adjecta, in remedium mali duplicis perfectionem vestrae consolationis expetere festinat, gratanter habitura, sive istud tibi peregrinatio brevis, seu longum computetur officium. Igitur praefata venerabilis fratris mei nunc jam presbyteri Agrippini, ne injuriosum sit dixisse nequitiis, certe fatigatur argutiis: qui abutens imbecillitate matronae, non desistit spiritalis animae serenitatem saecularium versutiarum flatibus turbidare: cui filii, nec post multo nepotis amissi, duae pariter plagae recentes, ad diuturni viduvii vulnus adduntur. Tentavimus inter utrumque componere nos maxime quibus in eos novum jus professio, vetustumque faciebant amicitiae, aliqua censentes, suadentes quaepiam, plurima supplicantes, quodque miremini, in omnem concordiae statum 159 promptius a feminea parte discessum est. Et quanquam se altius profuturum filiae paterna jactaret praerogativa, nurui tamen magis placuit munificentiae socrualis oblatio. Jurgium interim semisopitum vestris modo sinibus infertur. Pacificate certantes, et pontificalis auctoritate censurae suspectis sibi partibus indicite gratiam, dicite veritatem. Sancta enim Eutropia, si quid vadimonio meo creditis, victoriam computat, si vel post damna non litiget. Unde et suspicor vobis unam pronuntiandam domum discordiosam, licet inveniatis utramque discordem. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Leontio salutem. Etsi nullis hortatibus primordia nostrae professionis animatis, neque sitim ignorantiae hactenus saecularis ullo supernae rigatis imbre doctrinae; non ego tamen tantum mei meminens non sum, ut a meis praesumam partibus aequali officiorum lance certandum. Nam cum nostra mediocritas aetate vitae, tempore dignitatis, privilegio loci, laude scientiae, dono conscientiae vestrae facile vincatur; nullum meremur, si par exspectamus alloquium. Igitur non incusantes silentium vestrum, sed loquacitatem nostram potius excusare nitentes, commendamus apicum portitorem: cujus si peregrinationem prompto favore foveatis, grandis 160 actionibus illius portus securitatis aperitur. Negotium huic testamentarium est: latent eum propriarum merita chartarum. Togatorum illic perorantum merita peritiam consulere perrexit; pro victoria computaturus, si se intellexerit jure superari; modo ne sibi suisque desidiae vitio perperam cavisse culpetur. Hunc eatenus commendare praesumo, ut si eum instruere dignanter advocatio consulta fastidit, auctoritas coronae tuae dissimulantibus studeat excudere responsi celeritatem. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Lupo salutem. Praeter officium quod incomparabiliter eminenti apostolatui tuo sine fine debetur, et si absque intermissione solvatur, commendo supplicum bajulorum pro nova necessitate vetustam necessitudinem: qui in Arvernam regionem longum iter, his quippe temporibus, emensi, casso labore venerunt. Namque unam feminam de affectibus suis, quam forte Vargorum superventus abstraxerat, isto deductam ante aliquot annos, isticque distractam, cum non falso indicio comperissent, certis quidem signis, sed non recentibus inquisivere vestigiis. Atque obiter haec eadem laboriosa, priusquam ii adessent, in negotiatoris nostri domo dominioque; palam sane venumdata defungitur; 161 quodam Prudente ignotorum nobis hominum collaudante contractum; cujus subscriptio intra formulam nundinarum, tanquam idonei astipulatoris, ostenditur. Auctoritas personae, opportunitas praesentiae tuae, inter coram positos fac le valebit, si dignabitur, seriem totius indagare violentiae. Quae quod gravius est, eo facinoris accessit, quantum portitorum datur nosse memoratu, ut etiam in illo latrocinio quemdam de numero viantum constet exstinctum. Sed quia judicii vestri medicinam expetunt, civilitatemque qui negotium criminale parturiunt; vestrarum, si bene metior, partium pariter et morum est, aliqua indemni compositione istorum dolori, illorum periculo subvenire; et quodam salubris sententiae temperamento, hanc partem minus afflictam, illam minus ream, et utramque plus facere securam: ne jurgii status, ut sese fert temporis locique civilitas, talem discedat ad terminum, qualem coepit habere principium. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Theoplasto salutem. Causam meam nesciens agit, qui ad vos a me litteras portat. Nam dum votivi mihi fit gerulus opportunus officii, beneficium praestat, quod se arbitratur accipere: sicuti nunc venerabilis Donidius, 162 dignus inter spectatissimos quosque numerari, cujus clientem puerosque commendo, profectos, seu in patroni necessitatem, seu in domini. Laborem peregrinantium, qua potestis ope, humanitate, intercessione tutamini: ac si in aliquo amicus ipse per imperitiam novitatemque publicae conversationis videbitur minus efficax, vos hoc potius aspicite, quid absentis causa, non quid praesentis persona mereatur. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Eutropio salutem. Postquam foedifragam gentem redisse in suas sedes comperi, neque quidquam viantibus insidiarum parare; nefas credidi ulterius officiorum differre sermonem, ne vester affectus quamdam vitio meo duceret, ut gladius impolitus, de curae raritate rubiginem. Unde misso in hoc solum negotii gerulo litterarum, quam vobis sit corpusculi status in solido, quamve ex animi sententia res agantur, sollicitus inquiro: sperans ne semel mihi amor vester indultus, aut interjecti itineris longitudine, aut absentiae communis diuturnitate tenuetur: quia bonitas conditoris habitationem potius hominum quam caritatem finalibus claudit angustiis. Restat ut vestra beatitudo compunctorii salubritate sermonis avidam nostrae ignorantiae pascat esuriem. Est enim tibi nimis usui, ut exhortationibus tuis interioris 163 hominis maciem saepenumero mysticus adeps et spiritalis arvina distendat. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Fonteio salutem. Si aliquid ad inchoandam gratiam compendii posteris tribuat necessitudo praemissa seniorum, ego quoque ad apostolatus tui notitiam pleniorem cum praerogativa domesticae familiaritatis accedo. Nam sic te familiae meae validissimum in Christo semper patronum fuisse reminiscor, ut amicitias tuas non tam expetendas mihi quam repetendas putem. His adjicitur, quod indignissimo mihi impositum sacerdotalis nomen officii confugere me ad precum vestrarum praesidia compellit: ut adhuc ulcerosae conscientiae nimis hiulca vulnera vestro saltem cicatricentur oratu. Quapropter me meosque commendans, et excusans litteras seriores, granditer obsecro, ut intercessione consueta cujus viribus immane polletis, clericalis tirocinii in nobis reptantia rudimenta tueamini: ut si quid dignabitur de morum pravitate nostrorum immutabilis Dei mutare clementia, totum id suffragiorum vestrorum patrocinio debeamus. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Graeco salutem. Apicum oblator pauperem vitam sola mercandi actione sustentat: non illi est opificium quaestui, militia commodo, cultura compendio: hoc ipsum quod mercenariis prosecutionibus et locatitia fatigatione cognoscitur, fama quidem sua, sed facultas crescit aliena. Sed tamen quoniam illi fides magna est, et si parva substantia, quoties cum pecuniis quorumpiam catapli recentis nundinas adit, creditoribus bene credulis sola deponit morum experimenta pro pignore. Inter dictandum milri ista suggesta sunt, nec ob hoc dubito audita fidenter asserere: quia non parum mihi intimos agunt, quibus est et ipse satis intimus. Hujus igitur teneram frontem, dura rudimenta commendo: et quia nomen ejusdem lectorum nuper albus accepit, agnoscitis profecturo civi me epistolam, clerico debuisse formatam. Quem propediem non injuria reor mercatorem splendidum fore; si hic ad vestra obsequia festinans, frigoribus fontium civicorum saepe fontem mercatoris anteferat. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Lupo salutem. Vir jam honestus Gallus, quia jussus ad conjugem redire non distulit, litterarum mearum 165 obsequium, vestrarum reportat effectum. Cui cum pagina quam miseratis, reseraretur, actutum compunctus ingemuit; destinatamque non ad me epistolam, sed in se sententiam judicavit. Itaque confestim iter in patriam spopondit, adornavit, arripuit. Quem nos propter hanc ipsam poenitudinis celeritatem, non increpative, sed consolatorie potius compellare curavimus; quia vicinaretur innocentiae festinata correctio. Neque enim quisquam, etiam sibi bene conscius, plus facere praesumpsit; si quis tamen vestrae correptionis orbitam non reliquit: quippe cum ea ipsa quae legimus, parcentis verba censurae, maximae emendationis incitamenta sint. Nam quid potest esse castigationis hujusce tenore pretiosius, in qua forte peccato animus aeger, reperit intrinsecus remedium, cum non valeret extrinsecus invenire convicium? Quod superest, obsecramus, ut crebra oratione per quam vitiis omnibus immane dominamini, nos quoque sicut evangelicos magos remeasse manifestum est, vel jam nunc per aliam viam morum in beatorum patriam redire faciatis. Pene omiseram quod praetereundum minime fuit. Agite gratias Innocentio spectabili viro, qui ut praeceperatis, gnaviter morem gessit injunctis. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Censorio salutem. Gerulum litterarum levitici ordinis honestat officium. Hic cum familia sua depraedationis 166 Gothicae turbinem vitans, in territorium vestrum delatus est, ipso, ut sic dixerimus, pondere fugae; ubi in re Ecclesiae cui sanctitas tua praesidet, parvam sementem semiconfecto cespiti advena jejunus injecit: cujus ex solido colligendae fieri sibi copiam exorat. Quem si domesticis fidei deputata humanitate foveatis, id est, ut debitum glebae canonem non petatur, tantum lucelli praestitum sibi computat peregrini hominis, ut census, sic animus angustus, ac si in patrio solo rusticaretur. Huic si legitimam, ut mos est, solutionem perexiguae segetis indulgeas, tanquam opipare viaticatus, cum gratiarum actione remeabit. Per quem si me stylo solitae dignationis impartias, mihi fraternitatique istic sitae, pagina tua veluti paulo lapsa reputabitur. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Eleutherio salutem. Judaeum praesens charta commendat: non quod mihi placeat error per quem pereunt involuti; sed quia neminem ipsorum nos decet ex asse damnabilem pronuntiare dum vivit. In spe enim adhuc absolutionis est, cui suppetit posse converti. Quae sit vero negotii sui series, ipse rectius praesentanea coram narratione patefaciet. Nam prudentiae satis obviat, epistolari formulae debitam concinnitatem plurifario sermone porrigere. Sane quia secundum vel notitia, vel judicia terrena, solent 167 hujusmodi homines honestas habere causas; tu quoque potes hujus laboriosi, etsi impugnas perfidiam, propugnare personam. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Patienti salutem. Aliquis aliquem, ego illum praecipue puto suo vivere bono qui vivit alieno: quique fidelium calamitates indigentiamque miseratus, facit in terris opera coelorum. Quorsum ista haec, inquis? Te sententia quam maxime, papa beatissime, petit; cui non sufficit illis tantum necessitatibus opem ferre quas noveris; quique usque in extimos terminos Galliarum caritatis indage porrecta, prius soles indigentum respicere causas, quam inspicere personas. Nullius obest tenuitati debilitatique, si te expetere non possit: nam praevenis manibus illum, qui non valuerit ad te pedibus pervenire. Transit in alienas provincias vigilantia tua: et in hoc curae tuae latitudo diffunditur, ut longe positorum consoletur angustias: et hinc fuit, ut quia crebro te non minus absentum verecundia, quam praesentum querimonia movet, saepe terseris eorum lacrymas, quorum oculos non vidisti. Omitto illa quae quotidie propter defectionem civium pauperatorum, irrequietis toleras excubiis, precibus, expensis. Omitto te tali semper agere temperamento, sic semper humanam, sic abstemium judicari; ut constet 168 indesinenter regem praesentem prandia tua, reginam laudare jejunia. Omitto te tanto cultu ecclesiam tibi creditam convenustare, ut dubitet inspector melius ne nova opera consurgant, an vetusta reparentur. Omitto per te plurimis locis basilicarum fundamenta consurgere, ornamenta duplicari. Cumque multa in statu fidei tuis dispositionibus augeantur, solum haereticorum numerum minui: teque quodam venatu apostolico, feras Photinianorum mentes spiritalium praedicationum cassibus implicare, atque a tuo barbaros jam sequaces, quoties convincuntur verbo, non exire vestigio, donec eos a profundo gurgite erroris felicissimus animarum piscator extraxeris. Et horum aliqua tamen cum reliquis forsan communicanda collegis. Illud autem deberi tibi quodam, ut jurisconsulti dicunt, praecipui titulo, nec tuus poterit ire pudor inficias; quod post Gothicam depopulationem, post segetes incendio absumptas, peculiari sumptu, inopiae communi per desolatas Gallias gratuita frumenta misisti; cum tabescentibus fame populis nimium contulisses, si commercio fuisset species ista, non munere. Vidimus angustas tuis frugibus vias; vidimus per Araris et Rhodani ripas, non unum, quod unus impleveras horreum. Fabularum cedant figmenta gentilium, et ille quasi in coelum relatus pro reperta spicarum novitate Triptolemus; quem Graecia sua caementariis, pictoribus significibusque illustris, sacravit templis, formavit statuis, effigiavit 169 imaginibus. Illum dubia fama conciliat, per rudes adhuc et Dodonigenas populos, duabus vagum navibus, quibus poetae deinceps formam draconum deputaverunt, ignotam circumtulisse sementem. Tu, ut de mediterranea taceam largitate, victum civitatibus Tyrrheni maris erogaturus, granariis tuis duo potius flumina, quam duo navigia complesti. Sed si forte Achaicis Eleusinae superstitionis exemplis, tanquam minus idoneis, religiosus laudatus offenditur; seposita mystici intellectus reverentia, venerabilis patriarchae Joseph historialem diligentiam comparemus, qui contra sterilitatem septem uberes annos insecuturam, facile providit remedium quod praevidit. Secundum tamen moralem sententiam, nihil judicio meo minor est, qui in superveniente simili necessitate non divinat, et subvenit. Quapropter et si ad integrum conjicere non possum, quantas tibi gratias Arelatenses, Reienses, Avennicus, Arausionensis quoque et Albensis, Valentinaeque, nec non et Tricastinae urbis possessor exsolvat; quia difficile est eorum ex asse vota metiri, quibus noveris alimoniam sine asse collatam. Arverni tamen oppidi ego nomine uberes perquam gratias ago; cui ut succurrere meditarere, non te communio provinciae, non proximitas civitatis, non opportunitas fluvii, non oblatio pretii adduxit. Itaque ingentes per me referunt grates, quibus obtigit per panis tui abundantiam, ad sui sufficientiam pervenire. Igitur si mandati officii munia 170 satis videor explesse, ex legato nuntius ero. Ilicet scias volo, per omnem fertur Aquitaniam gloria tua: amaris, laudaris, desideraris, excoleris, omnium pectoribus, omnium votis. Inter haec temporum mala, bonus sacerdos, bonus pater, bonus annus es: quibus operae pretium fuit, fieri famem suam periculo, si aliter esse non poterat tua largitas experimento. Memor nostri esse dignare, domine papa.

(Luc. V, 8) (Matth. VIII, 2) (quae parcimonia et humanitate certantibus: non minus se jejuniis, quam cibis pauperes pascit, et in Christi cultu pervigil, sola in se compellit peccata dormire) (hoc enim nomine indigenas latrunculos nuncupant) (hoc viro nomen, quem nunc Tricassibus degere fama divulgat)

http://viaf.org/viaf/89203537

Sidonius Apollinaris

LIBER SEPTIMUS. 171 EPISTOLA PRIMA EPISTOLA II. EPISTOLA III. EPISTOLA IV. EPISTOLA V. EPISTOLA VI. 185 EPISTOLA VII. EPISTOLA VIII. EPISTOLA IX. CONCIO. EPISTOLA X. EPISTOLA XI. 199 EPISTOLA XII. EPISTOLA XIII. EPISTOLA XIV. EPISTOLA XV. 207 EPISTOLA XVI. EPISTOLA XVII. EPISTOLA XVIII.

Sidonius domino papae Mamerto salutem.

Rumor est Gothos in Romanum solum castra movisse. Huic semper irruptioni nos miseri Arverni janua sumus. Namque odiis inimicorum hinc peculiaria fomenta subministramus, quia quod necdum terminos suos ab Oceano in Rhodanum Ligeris alveo limitaverunt, solam sub ope Christi moram de nostra tantum obice patiuntur. Circumjactarum 172 vero spatia, tractumque regionum jam pridem regni minacis importuna devoravit impressio. Sed animosifati nostrae tam temerariae, tamque periculosae, non nos aut ambustam murorum faciem, aut putrem sudium cratem, aut propugnacula vigilum trita pectoribus confidimus opitulatura: solo tamen invectarum te auctore rogationum palpamur auxilio: quibus inchoandis instituendisque populus Arvernus, et si non effectu pari, affectu certe non impari coepit initiari, et ob hoc circumfusis necdum dat terga terroribus. Non enim latet nostram sciscitationem, primis temporibus harumce supplicationum institutarum, civitas coelitus tibi credita per cujusmodi prodigiorum terriculamenta vacuabatur. Nam modo scenae moenium publicorum crebris terrae motibus concutiebantur; nunc ignes saepe flammati caducas culminum cristas superjecto favillarum monte tumulabant; nunc stupenda foro cubilia collocabant audacium pavenda mansuetudo cervorum: cum tu inter ista discessu primorum populariumque statu urbis exinanito, ad nova celer veterum Ninivitarum exempla decurristi, ne divinae admonitioni tua quoque desperatio conviciaretur. Et vere jam de Deo tu minime poteras absque peccato post virtutum experimenta diffidere. Nam cum vice quadam civitas conflagrare coepisset, fides tua in illo ardore plus caluit: et cum in conspectu pavidae plebis, objectu solo tui corporis ignis recussus in tergum fugitivis flexibus sinuaretur, miraculo terribili, novo, inusitato, adfuit 173 flammae cedere per reverentiam, cui sentire defuit per naturam. Primum igitur et iis paucis nostri ordinis viris indicis jejunia, interdicis flagitia, supplicia praedicis, remedia promittis: exponis omnibus, nec poenam longinquam esse, nec veniam; doces denuntiatae solitudinis minas orationum frequentia esse amoliendas; mones assiduitatem furentis incendii, aqua potius oculorum quam fluminum posse restingui; mones minacem terrae motuum conflictationem fidei stabilitate firmandam. Cujus confestim sequax humilis turba consilii, majoribus quoque suis fuit incitamento, quos cum non piguisset fugere, redire non puduit. Qua devotione placatus inspector pectorum, Deus, fecit esse obsecrationem vestram vobis saluti, caeteris imitationi, utrisque praesidio. Denique illic deinceps non fuere vel damna calamitati, vel ostenta formidini. Quae omnia sciens populus iste Viennensibus tuis et accidisse prius, et non accessisse posterius, vestigia tam sacrosanctae informationis amplectitur, sedulo petens, ut conscientiae tuae beatitudo mittat orationum suarum suffragia, quibus exempla transmisit. Et quia tibi soli concessa est, post avorum memoriam, vel confessorem Ambrosium duorum martyrum repertorem, in partibus orbis occidui, martyris Ferreoli solida translatio, adjecto nostri capite Juliani, quod istinc turbulento quondam persecutori manus retulit cruenta carnificis: non injurium est, quod pro compensatione deposcimus, ut nobis inde veniat pars patrocinii, quia 174 vobis hinc rediit pars patroni. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Graeco salutem. Oneras, consummatissime pontificum, verecundiam meam multifaria laude cumulando, si quid stylo rusticante peraravero: atque utinam reatu careat, quod apicum primore congressu, quanquam circumscriptus, veritati resultantia tamen et diversa connexui. Ignorantiae siquidem meae callidus viator imposuit. Nam dum solum mercatoris praetendit officium, litteras meas ad formatae vicem, scilicet ut lector, elicuit, sed quas aliquam gratiarum actionem continere decuisset. Namque, ut post comperi, plus Massiliensium benignitate profectus est quam status sui, seu per censum, seu per familiam forma pateretur. Quae tamen ut gesta sunt, si quispiam dignus relator evolveret, fierent jocunda memoratu. Sed quoniam jubetis ipse, ut aliquid vobis a me laetum copiosumque pagina ferat; date veniam, si hanc ipsam tabellarii nostri hospitalitatem comicis salibus comparandam, salva vestrarum aurium severitate perstringamus; ne secundo insinuatum non nunc primum nosse videamur. Simul et si moris est regularum, ut ex materia omni usurpentur principia dicendi, cur hic quoque quodcunque mihi sermocinaturo materia longius quaeratur exspectaturque, nisi ut sermoni 175 nostro sit ipse pro causa, cui noster sermo erit pro sarcina? Arverni huic patria, parentes natalibus non superbis, sed absolutis, et sicut nihil illustre jactantes, ita nihil servile metuentes; contenti censu modico, sed eodem vel sufficiente, vel libero: militia illis in clericali potius quam in palatino decursa comitatu. Pater isti granditer frugi, et liberis parum liberalis: quique per nimiam parcimoniam juveni filio plus prodesse quam placere maluerit. Quo relicto tunc puer iste vos petiit nimis expeditus; quod erat maximum conatibus primis impedimentum: nihil est enim viatico levi gravius. Attamen primus illi in vestra moenia satis secundus introitus. Sancti Eustachii qui vobis decessit, actutum dicto factoque gemina benedictio est: hospitium brevi quaesitum, jam Eustachii cura facile inventum, celeriter aditum, civiliter locatum. Jam primum crebro accursu excolere vicinos, identidem ab iis ipse haud aspernanter resalutari. Agere cum singulis, prout aetatis ratio permitteret; grandaevos obsequiis, aequaevos officiis obligare; pudicitiam prae caeteris sobrietatemque sectari: quod tam laudandum in juventute quam rarum. Summatibus deinceps, et tunc comiti civitati, non minus opportuni, quam frequentibus excubiis agnosci, innotescere, familiarescere; sicque ejus in dies sedulitas majorum sodalitatibus promoveri: fovere boni quique certatim, votis omnes, plurimi consiliis, privati donis, cuncti beneficiis adjuvare; perque haec spes opesque istius 176 raptim, saltuatimque cumulari. Forte accidit ut diversorio cui ipse successerat, quaedam femina non minus censu quam moribus idonea vicinaretur: cujus filia infantiae jam temporibus emensis, necdum tamen nubilibus annis appropinquabat. Huic hic blandus , nunc quaedam frivola, nunc ludo apta virgineo scruta donabat; quibus isti parum grandibus causis plurimum virgunculae animus copulabatur. Anni obiter thalamo pares: quid moror multis? Adolescens solus, tenuis, peregrinus, filius familias, et e patria patre non solum non volente, verum etiam ignorante discedens, puellam non inferiorem natalibus, facultatibus superiorem, medio episcopo, quia lector, solatio comitis, quia cliens, socru non inspiciente substantiam, sponsa non dispiciente personam, uxorem petit, impetrat, ducit. Conscribuntur tabulae nuptiales: et si qua istic municipioli nostri suburbanitas, matrimonialibus illic inserta documentis, mimica largitate recitatur. Peracta circumscriptione legitima et fraude solemni, levat divitem conjugem pauper adamatus: et diligenter quae ad socerum pertinuerant rimatis convasatisque, non parvo etiam corollario facilitatem credulitatemque munificentiae socrualis mungens, receptui in patriam cecinit praestigiator invictus. Quo profecto mater puellae pro hyperbolicis instrumentis coepit actionem repetundarum velle proponere; et tunc demum de mancipiorum sponsalitiae donationis 177 paucitate moerere, quando jam de nepotum numerositate gaudebat. Ad hanc placandam noster Hippolytus perrexerat, cum litteras meas prius obtulit. Habetis historiam juvenis eximii: fabulam Milesiae vel Atticae parem. Simul et ignoscite praeter aequum epistolarem formulam porrigenti: quam ob hoc stylo morante produxi, ut non tanquam ignotum reciperetis, quem civem beneficiis reddidistis. Pariter et natura comparatum est, ut quibus impendimus studium, praestemus affectum. Vos vero Eustachium pontificem tunc ex asse digno haerede decessisse monstrabitis, si ut propinquis testamenti, sic clientibus patrocinii legata solvatis. Ecce parui, et obedientis officium garrulitate complevi, licet negotium indocto qui prolixitatis injungit, aegre ferre non debeat, si non tam eloquentes epistolas recepit quam loquaces. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Megethio salutem. Diu multumque deliberavi, quanquam mihi animo affectus studioque parendi sollicitaretur, an destinarem, sicuti injungis, contestatiunculas quas ipse dictavi. Vicit ad ultimum sententia, quae tibi obsequendum definiebat: ergo petita transmisi. Et quid modo dicemus? grandisne haec obedientia? puto grandis est: grandior impudentia tamen. Hac enim fronte possemus, fluminibus 178 aquas, silvis ligna transmittere: hac enim temeritate Apellem peniculo, coelo Phidiam, malleo Polycletum muneraremur. Dabis ergo veniam praesumptioni, papa sancte, facunde, venerabilis, quae doctissimo examini tuo naturali garrulitate deblaterat. Habet consuetudo nostra pro ritu, ut et si pauca edit, multa conscribat: veluti est canibus innatum, ut et si non latrant, tamen hirriant. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Fonteio salutem. Insinuare quoscunque jam paveo, quia commendatis nos damus verba, vos munera: tanquam non principalitas sit censenda beneficii, quod a me peccatore digressis sanctae communionis portio patet. Testis horum est Vindicius noster, qui segnius domum pro munificentiae vestrae fasce remeavit; quoquo loci est constanter affirmans, cum sitis opinione magni, gradu maximi, non tamen esse vos amplius dignitate, quam dignatione laudandos. Praedicat sanctas, melleas et floridas, quae procedunt de temperata communione, blanditias; nec tamen ex hoc quidquam pontificali deperire personae; quod sacerdotii fastigium non frangitis comitate, sed flectitis. Quibus agnitis sic inardesco, ut tum me sim felicissimum judicaturus, cum mihi coram posito sub divina ope contigerit, tam securum de Deo suo pectus, licet praesumptiosis, 179 arctis tamen fovere complexibus. Accipite confitentem: suspicio quidem nimis severos, et imbecillitatis meae conscius, aequanimiter fero asperos mihi: sed, quod fatendum est, hisce moribus facilius humilitate submittimur, quam familiaritate sociemur. In summa, viderit qua conscientiae dote turgescat, qui se ambientibus rigidum reddit: ego tamen morum illius aemulator esse praeelegerim, qui etiam longe positorum incitare in se affectat affectum. Illud quoque mihi inter maxima granditer cordi est, quod apostolatus vestri patrocinium copiosum verissimis dominis animae meae, Simplicio et Apollinari, intermina intercessione conferre vos comperi. Si verum est, rogo ut non habeat vestra caritas finem: si falsum est, peto ut non differat habere principium. Praeterea commendo gerulum litterarum, cui istic, id est, in Vasionensi oppido, quiddam necessitatis exortum sanari vestrae auctoritatis reverentiae pondere potest. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Agraecio salutem. Bituricas decreto civium petitus adveni: causa fuit evocationis titubans Ecclesiae status; quae nuper summo viduata pontifice, utriusque professionis ordinibus ambiendi sacerdotii quoddam classicum cecinit. Fremit populus per studia divisus: pauci alteros, multi sese non offerunt 180 solum, sed inferunt. Si aliquid pro virili portione secundum Deum consulas veritatemque, omnia incurrunt levia, varia, fucata: et quid dicam? sola est illic simplex impudentia. Et nisi me immerito queri judicaretis, dicere auderem, tam praecipitis animi esse plerosque tamque periculosi, ut sacrosanctam sedem dignitatemque affectare pretio oblato non reformident; et rem jam dudum in nundinam mitti auctionemque potuisse, si quam paratus invenitur emptor, venditor tam desperatus inveniretur. Proinde quaeso ut officii mei novitatem, pudorem, necessitatem, spectatissimi adventus tui ornes contubernio, tuteris auxilio. Nec te, quanquam Senoniae caput es, inter haec dubia subtraxeris intentionibus medendis Aquitanorum: quia minimum refert quod nobis est in habitatione divisa provincia, quando in religione causa conjungitur. His accedit quod de urbibus Aquitanicae primae solum oppidum Arvernum Romanis reliquum partibus bella fecerunt. Quapropter in constituendo praefatae civitatis antistite, provincialium collegarum deficimur numero, nisi metropolitanorum reficiamur assensu. De caetero, quod ad honoris vestri spectat praerogativam, nullus a me hactenus nominatus, nullus adhibitus, nullus electus est: omnia censurae tuae salva, illibata, solida servantur. Tantum hoc mecum duco, vestras invitare personas, exspectare voluntates, laudare sententias: et cum in locum statumque pontificis quisque sufficitur, ut a vobis praeceptum, 181 a me procedat obsequium. Sed si precibus meis apud vos malesuadus obstiterit interpres, poteritis praesentiam vestram potius excusare quam culpam: sicut e diverso, si venitis, ostenditis quia terminus potuerit poni vestrae quidem regioni, sed non potuerit caritati. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Basilio salutem Sunt nobis, munere Dei, novo nostrorum temporum exemplo, amicitiarum vetera jura: diuque est quod invicem diligimus ex aequo. Porro autem, quod ad communem conscientiam pertinet, tu patronus: quanquam hoc ipsum praesumptiose arroganterque loquar. Namque iniquitas mea tanta est, ut mederi de lapsuum ejus assiduitate vix etiam tuae supplicationis efficacia queat. Igitur quia mihi es tam patrocinio quam dilectione bis dominus, pariter et quod memini probe, quo polleas igne sensuum, fonte verborum: qui viderim Modaharium civem Gothum, Arianae haereseos jacula vibrantem, quo tu spiritualium testimoniorum mucrone confoderis; servata caeterorum tam reverentia quam pace pontificum; non injuria tibi defleo, qualiter ecclesiasticas caulas istius aeris lupus qui peccatis pereuntium saginatur animarum, clandestino morsu necdum 182 intellecti dentis arrodat. Namque hostis antiquus, quo facilius insultet balatibus ovium destitutarum, prius dormitantium incipit cervicibus imminere pastorum. Neque ego ita mei meminens non sum, ut nequaquam me hunc esse reminiscar; quem longis adhuc abluenda fletibus conscientia premat; cujus stercora tamen, sub ope Christi, quandoque mysticis orationum tuarum rastris eruderabuntur. Sed quoniam supereminet privati reatus verecundiam publica salus, non verebor, etsi carpat zelum in me fidei sinister interpres, sub vanitatis invidia causam prodere veritatis. Evarix, rex Gothorum, quod limitem regni sui, rupto dissolutoque foedere antiquo, vel tutatur armorum jure, vel promovet, nec nobis peccatoribus hic accusare, nec vobis sanctis hic discutere permissum est. Quin potius si requiras, ordinis res est, ut et dives hic purpura byssoque veletur, et Lazarus hic ulceribus et paupertate feriatur. Ordinis res est, ut dum in hac allegorica versamur Aegypto, Pharao incedat cum diademate, Israelita cum cophino. Ordinis res est, ut dum in hac figuratae Babylonis fornace decoquimur, nos cum Jéremia spiritualem Jerusalem suspiriosis plangamus ululatibus, et Assur fastu regio tonans sanctorum sancta proculcet. Quibus praesentum ego futurarumque beatitudinum vicissitudinibus inspectis, communia patientius incommoda fero. Primum, quod mihi quae merear introspicienti, quaecunque adversa provenerint, leviora reputabuntur; dein 183 quod certum scio, maximum esse remedium interioris hominis, si in hac area mundi variis passionum flagellis trituretur exterior. Sed quod fatendum est, praefatum regem Gothorum, quanquam sit ob virium merita terribilis, non tam Romanis moenibus quam legibus Christianis insidiaturum pavesco. Tantum, ut ferunt, ori, tantum pectori suo catholici mentio nominis acet, ut ambigas, ampliusne suae gentis, an suae sectae teneat principatum. Ad hoc, armis potens, acer animis, alacer annis, hunc solum patitur errorem, quod putat sibi tractatuum consiliorumque successum tribui pro religione legitima, quem potius assequitur pro felicitate terrena. Propter quod discite cito catholici status valetudinem occultam, ut apertam festinetis adhibere medicinam. Burdegala, Petrocorii, Ruteni, Lemovices, Gabalitani, Elusani, Vasates, Convenae, Auscenses, multoque jam major numerus civitatum, summis sacerdotibus ipsorum morte truncatis, nec ullis deinceps episcopis in detunctorum officia suffectis , latum spiritualis ruinae limitem traxit. Quam fere constat sic per singulos dies morientum patrum proficere defectu, ut non solum quoslibet haereticos praesentum, verum etiam haeresiarchas priorum temporum potuerit inflectere: ita populos excessu pontificum orbatos, tristis intercisae fidei desperatio premit. Nulla in desolatis cura dioecesibus parochiisque. Videas in Ecclesiis aut putres culminum lapsus, aut 184 valvarum cardinibus avulsis, basilicarum aditus hispidorum veprium fruticibus obstructos. Ipsa, proh dolor! videas armenta, non modo semipatentibus jacere vestibulis, sed etiam herbosa viridantium altarium latera depasci. Sed jam nec per rusticas solum solitudo parochias: ipsa insuper urbanarum ecclesiarum conventicula rarescunt. Quid enim fidelibus solatii superest, quando clericalis non modo disciplina, verum etiam memoria perit? Equidem cum clericus quisque defungitur, si benedictione succidua non accipiat dignitatis haeredem, in illa ecclesia sacerdotium moritur, non sacerdos. Atque ita quid spei restare pronunties, ubi facit terminus hominis finem religionis? Altius inspicite spiritualium damna membrorum; profecto intelligetis quanti subripiuntur episcopi, tantorum vobis populorum fidem periclitaturam. Taceo vestros Crocum Simpliciumque collegas, quos cathedris sibi traditis eliminatos, similis exsilii cruciat poena dissimilis. Namque unus ipsorum se dolet non videre, quo redeat: alter se dolet videre, quo non redit. Tu sacratissimorum pontificum Leontii, Fausti, Graeci, urbe, ordine, caritate medius inveniris: per vos mala foederum currunt, per vos regni utriusque pacta conditionesque portantur. Agite quatenus haec sit amicitia, concordia principalis, ut episcopali ordinatione permissa, populos Galliarum quos limes Gothicae sortis incluserit, teneamus ex fide, etsi non tenemus ex foedere. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Graeco salutem. Ecce iterum Amantius nugigerulus noster Massiliam suam repetit, aliquid, ut moris est, de manubiis civitatis domum reportaturus, si tamen cataplus arriserit: per quem joculariter plura garrirem, si pariter unus idemque valeret animus exercere laeta et tristia sustinere. Siquidem nostri hic nunc est infelicis anguli status; cujus, ut fama confirmat, melior fuit sub bello quam sub pace conditio. Facta est servitus nostra pretium securitatis alienae. Arvernorum, proh dolor! servitus: qui, si prisca replicarentur, audebant se quondam fratres Latio dicere, et sanguine ab Iliaco populos computare. Si recentia memorabuntur, ii sunt qui viribus propriis hostium publicorum arma remorati sunt: cui saepe populo Gothus non fuit clauso intra moenia formidini, cum vicissim ipse fieret oppugnatoribus positis intra castra terrori. Hi sunt qui sibi adversus vicinorum aciem tam duces fuere quam milites. De quorum tamen sorte certaminum, si quid prosperum cessit, vos secunda solata sunt; si quid contrarium, illos adversa fregerunt. Illi amore reipublicae Seronatum, barbaris provincias propinantem non timuere legibus tradere; quem convictum deinceps respublica vix praesumpsit occidere. Hoccine meruerunt inopia, flamma, ferrum, pestilentia, pingues caedibus gladii, 186 et macri jejuniis praeliatores? Propter hujus tamen inclytae pacis exspectationem, avulsas muralibus rimis herbas in cibum traximus; crebro per ignorantiam venenatis graminibus infecti, quae indiscretis foliis succisque viridantia, saepe manus fame concolor legit. Pro iis tot tantisque devotionis experimentis nostri facta jactura est: pudeat vos, precamur, hujus foederis nec utilis nec decori. Per vos legationes meant. Vobis primum, quanquam principe absente, non solum tractata reserantur, verum etiam tractanda committuntur. Veniabilis sit, quaesumus, apud aures vestras veritatis asperitas, cujus convicii invidiam dolor eripit. Parum in commune consulitis: et cum in concilium convenitis, non tam curae est publicis mederi periculis, quam privatis studere fortunis: quod utique saepe diuque facientes, jam non primi comprovincialium coepistis esse, sed ultimi. At quousque istae poterunt durare praestigiae? Non enim diutius ipsi majores nostri hoc nomine gloriabuntur, qui minores incipiunt non habere. Quapropter vel consilio, quo potestis, statum concordiae tam turpis incidite. Adhuc si necesse est obsideri, adhuc pugnare, adhuc esurire delectat. Si vero tradimur, qui non potuimus viribus obtineri, invenisse vos certum est, quid barbarum suaderetis ignavi. Sed cur dolori nimio frena laxamus? Quin potius ignoscite afflictis, nec imputate moerentibus. Namque alia regio tradita servitium sperat, Arverna supplicium. Sane si medicari nostris 187 ultimis non valetis, saltem hoc efficite prece sedula, ut sanguis vivat quorum est moritura libertas: parate exsulibus terram, capiendis redemptionem, viaticum peregrinaturis. Si murus noster aperitur hostibus, non sit clausus vester hospitibus. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Euphronio salutem. Quandoquidem me clericalis officii vincula ligant, felicissimum mediocritatis meae statum pronuntiarem, si nobis haberentur quam territoria vicina, tam moenia. De minimis videlicet rebus coronam tuam maximisque consulerem: fieretque actionum mearum quasi cujuspiam fluvii placidissimus cursus atque inoffensus, si e tractatu tuo veluti e saluberrimo fonte manaret. Procul dubio tunc ille non esset aut spumosus per jactantiam, aut turbidus per superbiam, aut coenosus per conscientiam, aut praeceps per juventutem. Quin potius in illo squalidum si quid ac putre sorderet, totum id admixta consilii tui vena dilueret. Sed quod hujuscemodi votis spatia sunt longa inter posita praepedimento, sedulo precor, ut consulentem de scrupulo incursae ambiguitatis expedias: et quia Simplicium spectabilem virum episcopum sibi flagitat populus Biturix ordinari, quid super tanto debeam negotio facere decernas. Hujus es namque vel erga me dignationis, vel erga reliquos 188 auctoritatis, ut si quid fieri voles , non suadere tam debeas, quam jubere. De quo tamen Simplicio scitote narrari plurima bona, atque ea quidem a plurimis bonis. Quae testimonia mihi prima fronte colloquii non satis grata, quia satis gratiosa, judicabantur. At postquam aemulos ejus nihil vidi amplius quam silere, atque eos maxime qui fidem fovent Arianorum; neque quippiam nominato, licet necdum nostrae professionis, illicitum opponi: animum adverti exactissimum virum posse censeri, de quo civis malus loqui, bonus tacere non posset. Sed cur ego ista haec ineptus adjeci, tanquam darem consilium qui poposci? Quin potius omnia ex vestro nutu, arbitrio, litterisque disponentur, sacerdotibus, popularibus manifestabuntur. Neque enim ita desipimus in totum, ut evocandum te primum, si venire possibile est; deinde si quid secus, certe consulendum decerneremus, nisi in omnibus obsecuturi. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Perpetuo salutem. Desiderio spiritualium lectionum quarum tibi tam per authenticos quam per disputatores bibliotheca fidei catholicae perfamiliaris est, etiam illa quae maxime tuarum scilicet aurium minime digna sunt occupare censuram, noscere 189 cupis. Siquidem injungis, ut orationem quam videor ad plebem Biturigis in ecclesia sermocinatus, tibi dirigam: cui non rhetorica partitio, non oratoriae minae, non grammaticales figurae, congruentem decorem, disciplinamque suppeditaverunt. Neque enim illic, ut exacte perorantibus mos est, aut pondera historica, aut poetica schemata, scintillasve controversalium clausularum libuit aptari. Nam cum me partium seditiones, studia, varietates, in diversa raptarent; sic dictandi mihi materiam suggerebat injuria, quod tempus occupatio subtrahebat. Etenim tanta turba competitorum, ut cathedrae unius numerosissimos candidatos nec duo recipere scamna potuissent. Omnes placebant sibi, omnes omnibus displicebant. Neque enim valuissemus aliquid in commune consulere, nisi judicii sui faciens plebs lenita jacturam, sacerdotali se potius judicio subdidisset: presbyterorum sane paucis angulatim fringultientibus; porro autem palam ne mussitantibus quidem; quia plerique non minus suum quam reliquos ordines pertimescebant. Igitur dum publice totos singuli cavent, factum est ut omnes non aspernanter audirent, quod deinceps ambienter expeterent. Itaque paginam sume subditis voluminibus adjunctam: quam duabus vigiliis unius noctis aestivae, Christo teste, dictatam, plurimum vereor, ne ipsi amplius lectioni quae hoc de se probat, quam mihi credas. Memor nostri esse dignare, domine papa. 190 Refert historia saecularis, dilectissimi, quemdam philosophorum discipulis advenientibus prius tacendi patientiam quam loquendi monstrasse doctrinam: et sic incipientes quosque inter disputantium consectaneorum cathedras mutum sustinuisse quinquennium; ut etiam celeriora quorumpiam ingenia non liceret ante laudari quam deceret agnosci. Ita fiebat, ut eosdem post longam taciturnitatem locutos, quisque audire coeperat, non taceret: quia donec scientiam natura combiberit, non major est gloria dixisse quod noveris, quam siluisse quod nescias. At nunc mediocritatem meam manet longe diversa conditio: cui per suspiriosas voragines et flagitiorum volutabra gradienti, professionis hujusce pondus impactum est. Et priusquam ulli bonorum reddam discentis obsequium, cogor debere caeteris docentis officium. Adjicitur huic impossibilitati pondus pudoris; quod mihi peculiariter paginae decretalis oblatu, pontificis eligendi mandastis arbitrium, coram sacrosancto et pontificatu maximo dignissimo papa: qui cum sit suae provinciae caput, sit etiam mihi institutione, facundia, privilegio, tempore, aetate praestantior: ego deque, coramque metropolitano verba facturus, et provincialis, et junior, pariter fero imperiti verecundiam, procacis invidiam. Sed quoniam vestro sic libitum errori, ut ipse prudentia carens, prudentem vobis, in cujusque personam 191 bona multa concurrant, sub ope Christi episcopum exquiram: noveritis hujusmodi assensu multum me honoris, plus oneris excipere. Primore loco, grandem publicae opinionis sarcinam penditote, quod injunxistis incipienti consummata judicia: atque ab hoc rectum concilii tramitem postulatis, in quo recolitis adhuc nuper erratum. Igitur quia vobis id fuit cordi, obsecro, ut quales nos fide creditis, tales intercessione faciatis; atque dignemini humilitatem nostram orationibus potius in coelum ferre quam plausibus. Primum tamen nosse vos par est, in quas me obloquiorum scyllas, et in quos linguarum, sed humanarum latratus quorumdam vos infamare conantum turbo conjecerit. Est enim haec quaedam vis malis moribus, ut innocentiam multitudinis devenustent scelera paucorum: cum tamen e diverso bonorum raritas flagitia multorum nequeat excusare virtutibus communicatis. Si quempiam nominavero monachorum, quamvis illum Paulis, Antoniis, Hilarionibus, Macariis conferendum, sectatae anachoreseos praerogativa comitetur, aures illico meas incondito tumultu circumstrepitas ignobilium pumilionum murmur everberat conquerentium: Hic qui nominatur, inquiunt, non episcopi, sed potius abbatis complet officium; et intercedere magis pro animabus apud coelestem, quam pro corporibus apud terrenum judicem potest. Sed quis non exacerbescat, cum videat sordidari virtutum sinceritatem 192 criminatione vitiorum? Si eligimus humilem, vocatur abjectus; si proferimus erectum, superbire censetur. Si minus institutum, propter imperitiam creditur irridendus; si aliquatenus doctum, propter scientiam clamatur inflatus. Si severum, tanquam crudelis horretur; si indulgentem, facilitate culpatur. Si simplicem, despicitur ut brutus; si acrem, vitatur ut callidus. Si diligentem, superstitiosus decernitur; si remissum negligens judicatur. Si solertem, cupidus; si quietum, pronuntiatur ignavus. Si abstemium producimus, avarus accipitur; si eum qui prandendo pascat, edacitatis impetitur: si eum qui pascendo jejunet, vanitatis arguitur. Libertatem pro improbitate condemnant; verecundiam pro rusticitate fastidiunt; rigidos ab austeritate non habent caros; blandi apud eos communione vilescunt. Ac si apud eos utrolibet genere vivatur, semper hic tamen bonarum partium mores pungentibus linguis maledicorum veluti bicipitibus hamis inuncabuntur. Inter haec monasterialibus disciplinis aegre subditur, vel popularium cervicositas, vel licentia clericorum. Si clericum dixero, sequentes aemulantur, derogant antecedentes. Nam ita ex iis pauci, quod reliquorum pace sit dictum, solam clericatus diuturnitatem pro meritis autumant calculandam; ut nos in antistite consecrando, non utilitatem velint eligere, sed aetatem: tanquam diu potius quam bene vivere, debeat accipi ad summum sacerdotium adipiscendum, pro omnium gratiarum privilegio 193 decoramento, lenocinamento. Et ita quispiam in ministrando segnes, in obloquendo celeres, in tractatibus otiosi, in seditionibus occupati, in caritate infirmi, in factione robusti, in aemulationum conservatione stabiles, in sententiarum assertione nutantes, nituntur regere Ecclesiam, quos jam regi necesse est per senectam. Sed nec diutius placet propter paucorum ambitus, multorum notare personas: hoc solum astruo, quod cum nullum proferam nuncupatim, ille confitetur repulsam qui profitetur offensam. Sane id liberius dico de multitudine circumstantium multos episcopales esse, sed totos episcopos esse non posse; et cum singuli diversorum charismatum proprietate potiantur, sufficere omnes sibi, omnibus neminem. Si militarem dixero forte personam, protinus in haec verba consurgitur: Sidonius ad clericatum quia de saeculari professione translatus est, ideo sibi assumere metropolitanum de religiosa congregatione dissimulat: natalibus turget, dignitatum fastigatur insignibus, contemnit pauperes Christi. Quapropter impraesentiarum solvam, quam non tam bonorum charitati quam maledicorum suspicioni debeo fidem. Vivit Spiritus sanctus, omnipotens Deus noster, qui Petri voce damnavit in Simone mago, cur opinaretur gratiam benedictionis pretio sese posse mercari; me in eo quem vobis opportunum censui, nec pecuniae favere nec gratiae; sed statu satis superque trutinato, personae, temporis, provinciae, civitatis, virum cujus in 194 consequentibus raptim vita replicabitur, competentissimum credidisse. Benedictus Simplicius, hactenus vestri, jamque ab hinc nostri habendus ordinis comes, ita utrique parti vel actu, vel professione respondet, ut et respublica in eo quod admiretur, et Ecclesia possit invenire quod diligat. Si natalibus servanda reverentia est, quia et hos non omittendus evangelista monstravit ; parentes ipsius, aut cathedris, aut tribunalibus praesederunt. Illustris in utraque conversatione prosapia, aut episcopis floruit, aut praefectis: ita semper hujusce majoribus, aut humanum, aut divinum dictare jus ausus fuit; si vero personam suam tractatu consiliosiore pensemus, invenimus illam tenere istic inter spectabiles principes locum. Sed dicitis viros Eucherium et Pannichium illustres haberi superiores: quod hactenus eos esto putatos: sed praesentem jam modo ad causam illi ex canone non requiruntur, qui ambo ad secundas nuptias transierunt. Si annos ipsius computemus; habet efficaciam de juventute, de senectute consilium. Si litteras vel ingenium conferamus, certat natura doctrinae. Si humanitas requirenda est, civi, clerico, peregrino, minimo maximoque etiam supra sufficientiam offertur, et suum saepius panem ille potius qui non erat redditurus agnovit. Si necessitas 195 arripiendae legationis incubuit, non ille semel pro hac civitate stetit ante pellitos reges, vel ante principes purpuratos. Si ambigitur, quo magistro rudimentis fidei fuerit imbutus, ut proverbialiter loquar, domi habuit unde disceret. Postremo iste est ille, carissimi, cui in tenebris ergastularibus constituto, multipliciter obserata barbarici carceris divinitus claustra patuerunt. Istum, ut audivimus, tam socero quam patre postpositis, ad sacerdotium duci oportere vociferabimini. Quo quidem tempore plurimum laudis domum retulit, quando honorari parentum maluit dignitate quam propria. Pene transieram quod praeteriri non oportuerat. Sub Moyse quondam, sicut psalmographus ait, in diebus antiquis, ut tabernaculi foederis forma consurgeret, totus Israel in eremo ante Beseleelis pedes, oblatitii symbolum coacervavit impendii. Salomon deinceps, ut templum aedificaret in Solymis, solidas populi vires in opere concussit: quamvis Palaestinorum captivas opes, et circumjectorum regum tributarias functiones, australis reginae Sabaitis gaza cumulaverit. Hic vobis ecclesiam juvenis, miles, tenuis, solus, adhuc filius familias, et jam pater exstruxit. Nec illum a proposita devotione suspendit vel tenacitas senum, vel intuitus parvulorum: et tamen fuit morum factura quae taceret. Vir est namque, ni fallor, totius popularitatis alienus: gratiam non captat omnium, sed bonorum; non indiscreta familiaritate vilescens, sed examinata sodalitate pretiosus; et 196 bono viratu aemulis suis magis prodesse cupiens quam placere; severis patribus comparandus, qui juvenum filiorum non tam cogitant vota quam commoda. In adversis constans, in dubiis fidus, in prosperis modestus, in habitu simplex, in sermone comis, in contubernio aequalis, in consilio praecellens. Amicitias probatas enixe expetit, constanter retinet, perenniter servat. Inimicitias indictas honeste exercet, tarde credit, celeriter deponit: maxime ambiendus, quia minime ambitiosus, non studet suscipere sacerdotium, sed mereri. Dicet mihi aliquis: Unde tibi de illo tam cito tanta comperta sunt? Cui respondeo, Prius Bituriges noveram quam Biturigas. Multos in itinere, multos in commilitio, multos in contractu, multos in tractatu, multos in sua, multos in nostra peregrinatione cognoscimus. Plurima notitiae dantur et ex opinione compendia: quia non tam parvos terminos posuit famae natura, quam patriae. Quocirca si urbium status non tam murorum ambitu, quam civium claritate taxandus est; non modo primum qui essetis, sed ubi essetis agnovi. Uxor illi de Palladiorum stirpe descendit, qui aut litterarum, aut altarium cathedras cum sui ordinis laude tenuerunt. Sane quia persona matronae verecundam et succinctam sui exigit mentionem, constanter astruxerim, respondere illam feminam sacerdotiis utriusque familiae, vel ubi educata crevit, vel ubi electa migravit. Filios ambo bene et prudenter instituunt; quibus comparatus pater inde felicior incipit esse, 197 quia vincitur. Et quia sententiam parvitatis meae in hac electione valituram esse jurastis , In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, Simplicius est, quem provinciae nostrae metropolitanum, civitatis vestrae summum sacerdotem fieri debere pronuntio. Vos autem de viro de quo loquimur, si novam sententiam meam sequimini, secundum vestram veterem consonate. Sidonius papae Auspicio suo salutem. Si ratio temporum regionumque pateretur, non per sola officia verborum amicitias semel initas excolere curarem. Sed quoniam fraternae quietis voto satis obstrepit conflictantium procella regnorum; saltim inter discretos separatosque litterarii consuetudo sermonis jure retinebitur, quae jam pridem caritatis obtentu merito inducta veteribus annuit exemplis. Superest ut sollicito veneratori culpam ratae occursionis indulgeas: quae quominus assidue conspectus tui sacrosancta contemplatione potiatur, nunc periculum de vicinis timet, nunc invidiam de patronis. Sed de his ista haec etiam multa sunt. Interim Petrum, tribunitium virum, portitorem nostri sermonis insinuo, qui id ipsum sedulo exposcit; quique quid negotii ferat praesentaneo compendiosius potest intimare memoratu: cui precor, quod in vobis est opis, intuitu paginae 198 praesentis accedat; manente respectu nihilominus aequitatis, contra quam nec magis familiarium causas commendare consuevi. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Graeco salutem. Invideo felicitati consuetudinarii portitoris, a quo contigit saepius vos videri. Sed quid de Amantio loquar, cum ipsas quoque litteras meas aemuler, quae sacrosanctis reserabuntur digitis, inspicientur obtutibus? Et ego istic inter semiustas muri fragilis clausus angustias, belli terrore contigui, desiderio de vobis meo nequaquam satisfacere permittor. Atque utinam haec esset Arvernae forma vel causa regionis, ut minus excusabiles excusaremur. Sed quod est durius, per injustitiae nostrae merita conficitur, ut excusatio nobis justa non desit. Quocirca salutatione praefata, sicut mos poscit officii, magnopere deposco, ut interim remittatis occursionis debitum vel verba solventi. Nam si commeandi libertas pace revocetur, illud magis verebor, ne assiduitas praesentiae meae sit potius futura fastidio. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius Ferreolo salutem. Si amicitiae nostrae potius affinitatisque, quam personae tuae tempus, ordinem, statum cogitaremus; jure vobis in hoc opere, quantulumcunque est, primae titulorum rubricae, prima sermonum officia dedicarentur. Isset per avitas tibi stylus noster curules; patricias nihilominus infulas enumeraturus; non tacuisset triplices praefecturas, et Syagrio tuo pro toties mutatis praeconibus praeconia non negasset. Patrem inde patruosque minime silendos percurrisset: et quamlibet posset triumphalibus adoreis familiae tuae defatigari; non tamen eatenus explicandis antiquorum stemmatibus exinaniretur, ut ob hoc ad narrandam gloriam tuam fieret obtusior: qui si etiam in scribendis majorum tuorum virtutibus fuisset hebetatus, tuis denuo meritis acuminaretur. Sed salutationem tibi debitam destinaturus, non quid fuisses, sed quid potius nunc esses consideravit. Praetermisit Gallias tibi administratas tunc, cum maxime incolumes erant. Praetermisit Attilam Rheni hostem, Thorismodum Rhodani hospitem, Aetium Ligeris liberatorem sola te dispositionum salubritate tolerasse: propterque prudentiam tantam providentiamque, currum tuum provinciales cum plausuum maximo accentu spontaneis subisse cervicibus; quia sic habenas Galliarum moderare, 200 ut possessor exhaustus tributario jugo relevaretur. Praetermisit regem Gothiae ferocissimum, inflexum affatu tuo melleo, gravi, arguto, inusitato: et ab Arelatensium portis, quem Aetius non potuisset praelio, te prandio removisse. Haec omnia praetermisit, sperans congruentius tuum salve pontificum, quam senatorum jam nominibus adjungi: censuitque justius fieri si inter perfectos Christi, quam si inter praefectos Valentiniani constituerere. Neque te sacerdotibus potius admixtum vitio vertat malignus interpres; nam grandis ordinum ignorantia tenet hinc aliquid derogaturos: quia secuti cum epulum festivitas publica facit, prior est in prima mensa conviva, postremus ei qui primus fuerit in secunda: sic absque conflictatione praestantior secundum bonorum sententiam computatur honorato maxime, minus religiosus. Vale. Ora pro nobis. Sidonius Sulpicio suo salutem. Himerius antistes, filius tuus, notus mihi hactenus parum vultu, satis opinione, quae quidem in bonam partem porrigebatur, Lugdunum nuper a Tricassibus venit: quo loci mihi raptim ac breviter inspectus, sanctum episcopum Lupum, facile principem pontificum Gallicanorum, suae tam professionis magistrum quam dignitatis auctorem, morum nobis imitatione restituit. Deus bone! quae viro censura cum venustate, si quid 201 deliberet forte, vel suadeat? Abundat animi sale cum consulitur, melle cum consulit. Summa homini cura de litteris, sed maxime religiosis, in quibus eum magis occupat medulla sensuum, quam spuma verborum. Tota illi actionum suarum intentio, celeritas, mora, Christus est; quodque mirere vel laudes, nihil otiosum facit, cum nihil faciat non quietum. Jejuniis delectatur, edulibus acquiescit; illis adhaeret propter consuetudinem crucis, istis flectitur propter gratiam caritatis. Summo utrumque moderamine: quia comprimit, quoties prandere statuit, gulam; quoties abstinere, jactantiam. Officia multiplicat propria, vitat aliena: cumque ipsi vicissim deceat occurri, gratius habet, si sibi mutuus honor debeatur mage, quam rependatur. In convivio, itinere, consessu, inferioribus cedit; quo fit ut se illi voluptuosius turba postponat superiorum. Sermonem maximo temperamento cum colloquente dispensat; in quo non patitur ullam, aut verecundiam externus, aut familiaris injuriam, aut credulus invidiam, aut curiosus repulsam, aut suspiciosus nequitiam: aut peritus calumniam, aut imperitus infamiam. Simplicitatem columbae in ecclesia servat, in foro serpentis astutiam; bonis prudens, malis cautus, neutris callidus judicatur. Quid plura? Totum te nobis ille jam reddidit: totam tuam temperantiam, religionem, libertatem, verecundiam, et illam delicatae mentis pudicissimam teneritudinem jocunda similitudine exscripsit. Quapropter quantum 202 volueris deinceps frui secreto, indulgere secessui, licebit indulgeas: quandoquidem nos in fratre meo Himerio, avum nomine, patrem facie, utrumque prudentia jam tenemus. Vale. Sidonius Philagrio suo salutem. Proxime inter summates viros vestri mentio fuit. Omnes de te boni in commune senserunt omnia bona, cum tamen singuli quique varia virtutum genera dixissent. Sane cum sibi quispiam de praesentia tua, quasi te magis nossent, praeter aequum gloriarentur, incandui. Quippe cum dici non aequanimiter admitterem, virum omnium litterarum vicinantibus rusticis, quam institutis fieri remotioribus notiorem, processit in ulteriora contentio: et cum aliqui super hoc errore pervicaciter controversarentur , constanter asserui, si eloquentibus amicis nunquam agnitio contemplativa proveniat, esse asperum, utcunque tolerabile tamen: quia praevaleant ingenia sua, coram quibus imperitia civica peregrinatur, ad remotarum desideria provinciarum, stylo adminicutante porrigere: per quem saepenumero absentum duntaxat institutorum tantus colligitur affectus, quantus nec praesentanea sedulitate conficitur. Igitur si ita est, desistant calumniari communis absentiae necessitatem, 203 vultuum mage quam morum praedicatores. Equidem si humana substantia rectius mole quam mente censenda est, plurimum ignoro quid secundum corpulentiam, per spatia quamvis porrecta, finalem, in homine miremur, quo nihil aeque miserum destitutumque nascendi conditio produxit: quippe cum praebeat tanquam ab adverso, bovi pilus, apro seta, volucri pluma vestitum: quibus insuper, ut vim vel inferant, vel repellant, cornu, dens, unguis, arma genuina sunt: membra vero nostra in hunc mundum sola censeas ejecta, non edita: cumque gignendis artubus animalium caeterorum multifario natura praesidio, quasi quaedam sinu patente mater occurrat: humana tantum corpora effudit, quorum imbecillitati quodammodo novercaretur. Nam illud, sicuti ego censeo, qui animum tuum membris duco potiorem, non habet aequalitatem, quod statum nostrum supra pecudes veri falsique nescias, ratiocinatio animae intellectualis evexit: cujus si tantisper summoveant dignitatem isti, qui amicos ludificabundi non tam judicialiter, quam oculariter intuentur; dicant, velim, in hominis forma quid satis praestans, quid spectabile putent. Proceritatemne? quasi non haec saepe congruentius trabibus aptetur; an fortitudinem? quae valentior in leoninae cervicis toris regnat; an decorem lineamentorum? quem crebro melius infigit, et argilla simulacris, et cera picturis; an velocitatem? quae competentius canibus ascribitur; an vigilantiam? cui certat et noctua; 204 an vocem? cui non cesserit asinus claritate; an industriam? cui pro suo modulo comparari nec formica formidat. Sed forsitan praeferunt vim videndi: tanquam non sit eminentior visus aquilarum. Praeferunt audiendi efficaciam: tanquam sus hispidus non antistet auditu. Praeferunt odorandi subtilitatem: tanquam non praecedat vultur olfactu. Praeferunt gustandi discretionem: tanquam non plurimum hinc nos cedamus et simio. Quid de tactu loquar, quinto sensu corporis nostri, quem sibi indifferenter tam philosophus quam vermiculus usurpant? Taceo hic de appetitibus illecebrosis, quos in coitu motui belluino carnis humanae voluptas inclinata communicat. Ecce quam miseriam praeferunt excoluntque, qui mihi, quod eis solo sis obtutu notior, turgidi insultant. Ast ego illum semper Philagrium video, cujus si tacentis viderem faciem, Philagrium non viderem. Unde illud simile vulgatum est, quod ait quidam in causa dispari, sententia pari: Filium M. Ciceronis populus Romanus non agnoscebat loquentem. Conclamata sunt namque judicio universali scientiae dignitas, virtus: praerogativa cujus ad maximum culmen meritorum gradibus ascenditur. Primum etiam bestiale corpus, si jam forte formatum est, dignitate transcendit materiam informem. Deinde formato praeponitur corpus animatum. Tertio praecedit animam pecudis animus humanus; quia sicut inferior est caro vitae, sic vita rationi: cujus assequendae substantiam nostram compotem Deus artifex, ferinam vero impotem 205 fecit. Ita tamen, quod in statu mentis humanae pollet bipartita conditio. Nam sicut animae, humanitus licet ratiocinantes, hebetes tamen pigrioresque, prudentum acutarumque calcantur ingenio; ita si quae sunt quae sola naturali sapientia vigent, hae peritarum se meritis superveniri facile concedunt. Quorum ego graduum differentiam observans, illum Philagrium cordis oculo semper inspicio, cui me animus potentialiter, notum morum similitudine facit. Nam licet bonis omnibus placeas, nemo te plus valuit intrinsecus intueri, quam qui forinsecus affectat imitari. Sane qualiter studiorum tuorum consectaneus fiam, consequa paginae parte reserabitur. Amas, ut comperi, quietos; ego et ignavos. Barbaros vitas, quia mali putentur; ego etiamsi boni. Lectioni adhibes diligentiam; ego quoque in illa parum mihi patior nocere desidiam. Comples persenam religiosi; ego vel imaginem. Aliena non appetis; ego etiam refero ad quaestum, si propria non perdam. Delectaris contuberniis eruditorum; ego turbam quamlibet magnam litterariae artis expertem, maximam solitudinem appello. Diceris esse laetissimus; ego quoque lacrymas omnes perire definio, quas quisque profuderit, nisi quoties Deo supplicat. Humanissimus esse narraris; nostram quoque mensulam nullus, ut specum Polyphemi, hospes exhorruit. Summa clementia tibi in famulos esse perhibetur; nec ego torqueor, si mei, quoties peccaverint, non toties torqueantur. Jejunandum alternis putas? non 206 piget sequi: prandendum? non pudet praevenire. De caetero, si vos a me videri Christi munere datur, ita gaudeam, tanquam cui de te nec minora subtracta sint. Porro autem, quae sint in te majora jam satis novi. Propter quae fieri facilius potest ut, et si quandoque faciem tuam coram positus inspexero, aliqua de te recens mihi laetitia potius quam sententia accedat. Vale in Christo. Sidonius Salonio suo salutem. Quoties Viennam venio, emptum maximo velim, ut te fratremque communem colonum civitatis habitatio plus haberet, qui mihi non amore solum, verum etiam professione sociamini. Sed et ille imputationem meam praetextu frequentatae suburbanitatis eludit: per quam efficitur, ut nobis, nec praesens ipse nec reus sit; et tu habes quo te interim excuses, quia te diu possidet vix recepta possessio. Quidquid illud est, jam venite; hac deinceps conditione discessum impetraturi, ut aut vicissim redeatis, aut serius. Nam quamlibet ruri positi strenuos impleatis agricolas, tunc vere propriam terram fecundabitis, si ecclesiam quamplurimum colitis, plus colatis. Vale. Sidonius Chariobaudi abbati salutem. Facis, o unice in Christo patrone, rem tui pariter et amoris et moris, quod peregrini curas amici litteris mitigas consolatoriis: atque utinam mei semper sic recorderis, ut sollicitudines ipsas angore succiduo concatenatas, qui exhortator attenuas, intercessor incidas? De caetero, libertos tuos, causis quas injunxeras expeditis, reverti puto; quos ita strenue constat rem peregisse, ut nec eguerint adjuvari; per quos nocturnalem cucullum, quo membra confecta jejuniis, inter orandum cubandumque dignanter tegare, transmisi: quanquam non opportune species villosa mittatur hieme finita, jamque temporibus aestatis appropinquantibus. Vale. Sidonius Volusiano fratri salutem. Jubes me, domine frater, lege amicitiae quam nefas laedi, jamdiu desides digitos incudibus officinae veteris imponere, et sancto Abrahae die functo naeniam sepulcralem luctuosis carminibus inscribere. Celeriter injunctis obsecundabo, cum tua tractus auctoritate, tum principaliter amplissimi viri Victorii comitis devotione praeventus; quem jure saeculari patronum, jure ecclesiastico filium, 208 excolo ut cliens, ut pater diligo. Qui satis docuit, quae sibi aut qualis erga famulos Christi cura ferveret, cum torum circa decumbentis antistitis, non dignitatem minus quam membra curvatus, ac supra vultum propinqua morte pallentem, dolore concolor factus, quid viro vellet lacrymis indicibus ostenderet. Et quia sibi maximas humandi funeris partes ipse praeripuit, totum apparatum supercurrentis impendii quod funerando sacerdoti competeret, impartiens; saltem ad obsequium, quae remanserunt, verba conferimus, nihil aliud exaraturi styli scalpentis impressu, quam testimonium mutuae dilectionis. Caeterum viri mores, gesta, virtutes, indignissime meorum dictorum ponderabuntur. Abraham sanctis merito sociande patronis, Quos tibi collegas dicere non trepidem. Nam sic praecedunt, ut mox tamen ipse sequare: Dat partem regni portio martyrii, Natus ad Euphratem, pro Christo ergastula passus, Et quinquennali vincula laxa fame; Elapsus regi truculento Susidis orae, Occiduum properas solus adusque solum. Sed confessorem virtutum signa sequuntur: Spiritibusque malis fers, fugitive, fugam. Quaque venis, Lemurum se clamat cedere turba: Daemonas ire jubes exsul in exsilium. Expeteris cunctis, nec te capit ambitus ullus: Est tibi delatus plus onerosus honor. 209 Romuleos refugis, Byzantinosque fragores, Atque sagittifero moenia fracta Tito. Murus Alexandri te non tenet, Antiochique; Spernis Elisseae Byrsica tecta domus. Rura paludicolae temnis populosa Ravennae, Et quae lanigero de sue nomen habent. Angulus iste placet, paupertinusque recessus, Et casa cui culmo culmina pressa forent. Aedificas hic ipse Deo venerabile templum, Ispe Dei templum corpore facte prius. Finiti cursus istic vitaeque viaeque, Sudori superest dupla corona tuo. Jam te circumstant paradisi millia sacri, Abraham jam te comperegrinus habet. Jam patriam ingrederis, sed de qua decidit Adam, Jam potes ad fontem fluminis ire tui. Ecce, ut injunxeras, quae restant sepulto justa persolvimus; sed si vicissim caritatis imperiis fratres, amicos, commilitones obsequi decet, ad vicem, quaeso tu quoque, quibus emines institutis, discipulos ejus aggredere solari; fluctuantemque regulam fratrum destitutorum, secundum statuta Lirinensium patrum, vel Grinincensium festinus informa: cujus disciplinae si qui rebelles, ipse castiga; si qui sequaces, ipse collauda. Praepositus illis quidem videtur sanctus Auxanius, qui vir, ut nosti, plusculum justo et corpore infirmus, et verecundus ingenio, eoque parendi quam imperandi promptior, exigit te rogari, ut tuo ipse sub magisterio monasterii magister accedat: et si quis 210 illum de junioribus spreverit tanquam imperitum vel pusillanimem, per te unum sentiat utrumque non impune contemni. Quid multa? vis ut paucis quid velim agnoscas? quaeso ut abbas sit fratrer Auxanius supra congregationem, tu vero et supra abbatem. Vale. Sidonius Constantio suo salutem. A te principium, tibi desinet: nam petitum misimus opus, raptim relectis exemplaribus; quae ob hoc in manus pauca venerunt, quia mihi nihil de libelli hujusce conscriptione meditanti, hactenus incustodita nequeunt inveniri. Sane ista pauca, quae quidem et levia sunt, celeriter absolvi; quanquam incitatus semel animus necdum scripturire desineret; servans hoc sedulo genus temperamenti, ut epistolarum non produceretur textus, si numerus breviaretur. Pariter et censui librum, quem lector delicatissimus desiderares, et satis habilem, nec parum excusabilem fore; si, quoniam te sensuum structurarumque levitas poterat offendere, membranarum certe fascibus minus onerarere. Commendo igitur varios judicio tuo nostri pectoris motus; minime ignarus, quod ita mens pateat in libro, veluti vultus in speculo. Dictavi enim quaepiam hortando, laudando plurima, aliqua suadendo, moerendo pauca, jocandoque nonnulla. Et si me uspiam lectitavisti in aliquos concitatiorem, 211 scias, volo, Christi dextera opitulante, me nunquam toleraturum animi servitutem, compertissimum tenens bipartitam super iis moribus hominum esse censuram. Nam ut timidi me temerarium, ita constantes liberum appellant. Inter quae ipse decerno, satis illius jacere personam, cujus necesse est latere sententiam. Ad propositum redeo. Interea tu si quid a lectionis sacrae continuatione respiras, his licebit naeniis avocere. Nec faciet materia, ut immensa, fastidium: quia cum singulae causae singulis ferme epistolis finiantur, cito cognitis in quae oculum intenderis, ante legere cessabis quam lecturire desistas. Vale.

(siquidem ea aetas infantulae, ut adhuc decenter) (quod tamen arbitror minime fore) (per quos utique minorum ordinum ministeria subrogabantur) (quantum audio) (voles autem quidquid aequissimum est) (modo per vos Deus annuat) (nam Lucas laudationem Joannis aggressus, praestantissimum computavit, quod sacerdotali de stirpe veniebat, et nobilitatem vitae praedicaturus, prius tamen extulit familiae dignitatem) (siquidem non est validius dicere sacramenta, quam scribere) (erat et frequens ordo) (idiotarum siquidem est, sicut facile convinci, ita difficile compesci)

http://viaf.org/viaf/89203537

Sidonius Apollinaris

LIBER OCTAVUS. 212 EPISTOLA PRIMA. EPISTOLA II. EPISTOLA III. EPISTOLA IV. EPISTOLA V. 219 EPISTOLA VI. C. EPISTOLA VII. 226 EPISTOLA VIII. 227 EPISTOLA IX. EPISTOLA X. EPISTOLA XI. EPISTOLA XII. EPISTOLA XIII. EPISTOLA XIV. EPISTOLA XV. EPISTOLA XVI.

Sidonius Petronio suo salutem.

Tu quidem pulchre: mos hic tuus; et persevera, vir omnium bonorum qui uspiam degunt, laude dignissime, quod amicorum gloriae, sicubi locus, lenocinaris. Hinc est quod etiam scrinia Arverna petis eventilari: cui sufficere suspicabamur, si quid superiore vulgatu protulissemus. Itaque morem geremus injunctis, actionem tamen styli eatenus prorogaturi, 213 ut epistolarum seriem, nimirum a primordio voluminis inchoatarum, in extimo fine parvi adhuc numeri summa protendat, opus videlicet explicitum quodam quasi marginis sui limbo coronatura. Sed plus cavendum est ne sera propter jam propalati augmenta voluminis, in aliquos forsitan incidamus vituperones, quorum fugere linguas cote livoris naturalitus acuminatas, nec Demosthenis quidem, Ciceronisque sententiae artifices, et eloquia fabra potuere: quorum anterior orator Demadem, citerior Antonium toleravere derogatores: qui lividi cum fuerint malitiae clarae, dictionis obscurae, tamen ad notitiam posterorum per odia virtutum decurrerunt. Sed quia hortaris, repetitis laxemus vela turbinibus: et qui veluti maria transmisimus, hoc quasi stagnum pernavigemus. Nam satis habeo deliberatum, sicut adhibendam in conscriptione diligentiam, ita tenendam in editione constantiam. Demum vero medium nihil est. Namque aut minimum ex hisce metuendum est, aut per omnia omnino conticescendum. Vale. Sidonius Joanni suo salutem. Credidi me, vir peritissime, nefas in studia committere, si distulissem prosequi laudibus quod aboleri tu litteras distulisti; quarum quodammodo jam sepultarum suscitator, fautor, assertor, concelebraris; teque per Gallias uno magistro 214 sub hac tempestate bellorum Latina tenuerunt ora portum, cum pertulerint arma naufragium. Debent igitur vel aequaevi, vel posteri nostri, universatim ferventibus votis alterum te ut Demosthenem, alterum ut Tullium, nunc statuis, si liceat, consecrare, nunc imaginibus: qui te docente formati institutique jam sinu in medio sic gentis invictae, quod tamen alienae, talium vetustorum signa retinebunt. Nam jam remotis gradibus dignitatum, per quas solebat ultimo a quoque summus quisque discerni, solum erit posthac nobilitatis indicium litteras nosse. Nos vero, caeteros, supra doctrinae tuae beneficia constringunt: quibus aliquid scribere assuetis, quodque venturi legere possint elaborantibus, saltem de tua schola seu magisterio, competens lectorum turba proveniet. Vale. Sidonius Leoni suo salutem. Apollonii Pythaghorici vitam, non ut Nicomachus senior e Philostrati, sed ut Tascius Victorianus e Nicomachi schedio exscripsit, quia jusseras, misi: quam, dum parere festino, celeriter ejecit in tumultuarium exemplar, turbida et praeceps et opica translatio. Neque mihi rem credito diuturnius elaboratam vitio vertas. Nam dum me tenuit inclusum mora moenium Livianorum , non valebat curis animus aeger, saltim saltuatim tradenda percurrere, nunc per nocturna suspiria, nunc per diurna officia distractus. Ad hoc et cum me defatigatum ab excubiis ad diversorium crepusculascens hora revocaverat, vix dabatur luminibus inflexis parvula quies. Nam fragor illico quem movebant vicinantes impluvio cubiculi mei duae quaepiam Gethides anus, quibus nihil unquam litigiosius, bibacius, vomacius erit. Sane cum primum reduci aliquid otii fuit, impolitum hunc semicrudumque, et, ut aiunt, tanquam musteum librum, plus desiderii tui quam officii mei memor obtuli. Quocirca sepone tantisper Pythicas lauros Hippocrenemque, e illos carminum modos tibi uni tantum penitissime familiares; qui tamen doctis, ut es ipse, personis non tam fonte quam fronte sudantur. Suspende perorandi illud quoque celeberrimum flumen, quod non solum gentilitium, sed domesticum tibi, quodque in tuum pectus per succiduas aetates ab atavo Frontone transfunditur. Sepone pauxillulum conclamatissimas declamationes, quas oris regii vice conficis: quibus ipse rex inclytus modo corda terrificat gentium transmarinarum; modo de superiore cum barbaris ad Vachalim trementibus foedus victor innodat; modo per promotae limitem sortis, ut populos sub armis, sic frenat arma sub legibus. Exuere utcunque continuatissimis curis, et otium tuum molibus aulicis motibusque furare. Historiam flagitatam tunc recognosces opportune 216 competenterque, si cum Tyaneo nostro, nunc ad Caucasum Indumque, nunc ad Aethiopum gymnosophistas Indorumque bracmanas, totus lectioni vacans, et ipse quodammodo peregrinere. Lege virum, fidei catholicae pace praefata, in plurimis similem tui, id est a divitibus ambitum, nec divitias ambientem; cupidum scientiae, continentem pecuniae; inter epulas abstemium, inter purpuratos linteatum, inter alabastra censorium: concretum, hispidum, hirsutum, in medio nationum delibutarum, atque inter satrapas regum tiaratorum myrrhatos, pumicatos, malobatratos venerabili squalore pretiosum: cumque proprio nihil esui aut indutui de pecude conferret, regnis ob hoc, quae pererravit, non tam suspicioni quam fuisse suspectui; et fortuna regum sibi in omnibus obsecundante, illa tantum beneficia poscentem, quae mage sit suetus oblata praestare quam sumere. Quid multis? Si vera metimur aestimamusque, fors fuat an philosophi vitae scriptor aequalis majorum temporibus accesserit, certe par saeculo meo per te lector obvenit. Vale. Sidonius Consentio suo salutem. Unquamne nos Dei nutu, domine major, una videbit ille ager tuus Octavianus, nec tuus tantum, quantum amicorum? Qui civitati, fluvio, mari proximus, hospites epulis, te pascit 217 hospitibus. Praeter haec, oculis intuentium situ decorus: primore loco, quod domicilium parietibus attollitur, ad concinentiam scilicet architectonicam fabre locatis: tum sacrario, porticibus ac thermis conspicabilibus late coruscans: ad hoc agris, aquisque, vinetis atque olivetis, vestibulo, campo, colle amoenissimus. Jam super penum, vel supellectilem copiosam, thesauris bibliothecalibus large refertus: ubi ipse dum non minus stylo quam vomeri incumbis, difficile discernitur domini plus ne sit cultum rus, an ingenium. Hic tu igitur citos iambos, elegos acutos, ac rotundatos hendecasyllabos, et caetera carmina musicos flores thymumque redolentia, nunc Narbonensibus cantitanda, nunc Biterrensibus, ambigendum celerius an pulchrius elucubrasti, apud aequaevos gratiam tuam, famam apud posteros ampliaturus. Certe quoties mihi tui versus a meditationis incude, tanquam adhuc calidi, deferebantur, sic videbatur, qui et si non bene scribo, bene judico. Sed quod fatendum est talibus studiis anterior aetas juste vacabat, seu quod est verius, occupabatur: modo tempus est seria legi, seria scribi, deque perpetua vita potius quam memoria cogitari, nimiumque meminisse, nostra post mortem non opuscula, sed opera pensanda. Quae quidem ad praesens non ita loquor, quasi tu non utraque laudanda conficias: aut si adhuc durat in sermone laetitia, non custodiatur in actione censura: sed ut qui Christo favente clam sanctus es, jam 218 palam religiosa venerandus jugo salubri colla pariter et corda subdare: invigilet coelestibus lingua praeconiis, anima sententiis, dextra donariis, praecipue tamen dextra donariis; quia quidquid ecclesiis spargis, tibi colligis: ad cujus exercitia virtutis illud vel principaliter te poterit accendere, quod inter opes quaslibet positi si quid agimus, nostrum; si quid habemus, alienum est. Vale. Sidonius Fortunali suo salutem. Ibis et tu in paginas nostras, amicitiae columen Fortunalis, Ibericarum decus illustre regionum. Neque enim tibi familiaritas tam parva cum litteris, ut per has ipsas de te aliquid post te superesse non deceat. Vivet ilicet, vivet in posterum nominis tui gloria. Nam si qua nostris qualitercumque gratia, reverentia, fides chartulis inest, sciat aetas volo postuma, nihil tua fide firmius, forma pulchrius, sententia justius, patientia tolerantius, colloquio jocundius. Illud quoque supra caetera agnoscet, praeconia laudibus tuis ex votorum contrarietate venisse. Nam prope est, ut eminentius censeatur, quod probaverunt te adversa constantem, quam si celarent secunda felicem. Vale. Sidonius Nammatio suo salutem. Caesarem dictatorem, quo ferunt nullum rem militarem ducalius administrasse, studia dictandi lectitandique sibi mutuo vindicavere. Et licet in persona unius ejusdemque tempore suo principis viri, castrensis, oratoriaeque scientiae cura certaverit ferme gloria aequipari; idem tamen nunquam se satis duxit in utriusque artis arce compositum, priusquam vestri Arpinatis testimonio caeteris mortalibus anteferretur. Quod mihi quoque, si parva magnis componere licet, secundum modulum meum, quanquam dissimillimo, similiter accessit. Quae super cunctos te quamprimum decuit agnoscere, quia tibi est tam gloria mea quam verecundia plurimum curae. Flavius Nicetius, vir ortu clarissimus, privilegio spectabilis, merito illustris, et hominum patriae nostrae prudentia peritiaque juxta maximus, praeconio, quantum comperi, immenso praesentis opusculi volumina extollit; insuper praedicans quod plurimos juvenum nec senum paucos, vario genere dictandi militandique, quippe adhuc aevo viridis, ipse sim supergressus. Equidem in quantum fieri praeter jactantiam potest, gaudeo de praestantissimi viri auctoritate, si certus est; amore, si fallitur: licet quis provocatus nunc ad facta majorum, non inertissimus, quis quoque ad verba non infantissimus erit? Namque 220 virtutes artium istarum saeculis potius priscis saeculorum rector ingenuit; quae per aetatem mundi jam senescentis, lassatis veluti seminibus, emedullatae, parum aliquid hoc tempore in quibuscunque, atque id in paucis mirandum ac memorabile ostentant. Hujus tamen ego, et si studiorum omnium caput est litterarumque, qui personam semper excolui, vereor sententiam, supra quam veritas habet, affectu ponderatiore prolatam. Neque ob hoc inficias ierim, me saepe luculentis ejus actionibus astitisse. Quarum me vel ex parte cursimque fieri memorem fas est. Audivi eum adolescens, atque adhuc nuper ex puero, cum pater meus praefectus praetorio Gallicanis tribunalibus praesideret: sub cujus videlicet magistratu, consul Asterius anni sui fores votivum trabeatus aperuerat. Adhaerebam sellae curuli, et si non latens per ordinem, certe non sedens per aetatem: mixtusque turmae censualium penulatorum, proxime consuli proximis eram, Itaque ut primum brevi peracta nec brevis sportula, datique fasti, acclamatum est ab omni Galliae coetu primoribus advocatorum, ut festivitate praeventas horas antelucanas, quae diem serum cum silentio praestolarentur, congrua meritorum fascium laude honestarent. Nicetium protinus circumspexere conspecti: qui non sensim singulatimque, sed tumultuatim petitus et cunctim, cum quodam prologo pudoris vultum modeste demissus irrubuit. Atque ob hoc illi maximum sophos non eloquentia prius 221 quam verecundia dedit. Dixit disposite, graviter, ardenter, magna acrimonia, majore facundia, maxima disciplina; et illam Sarranis ebriam succis inter crepitantia segmenta palmatam plus picta oratione, plus aurea convenustavit. Per ipsum fere tempus, ut decemviraliter loquar, lex de praescriptione tricennii fuerat proquiritata: cujus peremptoriis abolita rubricis lis omnis in sextum tracta quinquennium terminabatur. Hanc intra Gallias ante nescitam primus quem loquimur, orator indidit prosecutionibus, edidit tribunalibus, prodidit partibus, addidit titulis, frequente conventu, raro sedente, paucis sententiis, multis laudibus. Praeter ista, per alias vices doctrinam illius inobservatus inspexi, tunc cum, quae regit provincias fascibus, Nicetiano regeretur praefectura consilio. Quid multa? Nil quod non meum vellem, nil quod non admirarer, audivi. Propter quae omnia bona in viro sita, laetor ad puncta censoris omnium voce concelebrati. Granditer enim sua in utramvis de me opinionem sententia valet: quae, si vera comperimus, tantum mihi est favens securitati, quantum fieret adversa formidini. De caetero fixum apud me stat constitutumque; prout rem ex asse cognovero, vel silentio me lora laxare, vel stringere frena garritui. Namque si supradicti confirmor assensu, Athenis loquacior; si minus, Amyclis ipsis traciturnior ero. Sed de sodali deque me satis dictum. Tu nunc inter ista quid rerum? quas mihi ad vicem nosse non 222 minus cordi. Venaris? aedificas? rusticarisne? An horum aliquid unum, an singula vicissim, an pariter cuncta? Sed de Vitruvio, sive Columella, seu alterutrum ambosve sectere, decentissime facis: potes enim utrumque more quo qui optimo, id est, te cultor aliquis e primis architectusque. Caeterum ut tibi de venatoris officio quam minimum blandiaris maxime injungo. Namque apros frustra in venabula vocas, quos canibus misericordissimis quibus abundas, et quidem solus, movere potiusquam commovere consuesti. Esto, sit indulgentia dignum, quod reformidant catuli tui bestiis appropinquare terribilibus corpulentisque: illud ignoro quomodo excuses, quod capreas pecus simum, pariter et damas in fugam pronos, jacentibus animis, pectoribus erectis, passibus raris, crebris latratibus prosequuntur. Quapropter de reliquo fructuosius retibus cassibusque scrupeas rupes, atque opacandis habilia lustris clusor statarius nemora circumvenis; ac pudor si quis, temperas cursibus apertis quatere campos, et insidiari lepusculis Olarionensibus; quos nec est tanti raro te insectante superandos, copulis palam ductis inquietari; nisi fortisan dum tibi ac patri noster Apollinaris intervenit, rectius fiet ut exerceantur. Exceptis jocis, fac sciam tandem, quid te, quid domum circa. Sed ecce dum jam epistolam quae diu garrit, claudere optarem, subitus a Santonis nuntius: cum quo dum tui obtentu aliquid horarum sermocinanter extrahimus, constanter asseveravit, nuper 223 vos classicum in classe cecinisse, atque inter officia nunc nautae, modo militis, littoribus Oceani curvis inerrare contra Saxonum pandos myoparones, quorum quot remiges videris, totidem te cernere putes archipiratas; ita simul omnes imperant, parent, docent, discunt latrocinari. Unde nunc etiam ut quamplurimum caveas, causa successit maxima monendi. Hostis est omni hoste truculentior. Improvisus aggreditur, praevisus elabitur, spernit objectos, sternit incautos. Si sequatur, intercipit; si fugiat, evadit. Ad hoc exercent illos naufragia, non terrent. Est eis quaedam cum discriminibus pelagi non notitia solum, sed familiaritas. Nam quoniam ipsa, si qua tempestas est, hinc securos efficit occupandos; hinc prospici vetat occupaturos; in medio fluctuum, scopulorumque confragosorum, spe superventus laeti periclitantur. Praeterea priusquam de continenti in patriam vela laxantes hostico mordaces anchoras vado vellant, mos est remeaturis decimum quemque caprorum per aequales et cruciarias poenas, plus ob hoc tristi, quod superstitioso ritu, necare; superque collectam turbam periturorum mortis iniquitatem sorti aequitate dispergere. Talibus eligunt votis, victimis solvunt; et per hujusmodi non tam sacrificia purgati, quam sacrilegia polluti, religiosum putant caedis infaustae perpetratores de capite captivo magis exigere tormenta quam pretia. Quamobrem metuo multa, suspicor varia: quanquam me econtrario ingentia hortentur. Primum, quod 224 victoris populi signa comitaris; dein quod in sapientes viros quos inter jure censeris, minus annuo licere fortuitis. Tertio, quod pro sodalibus fide junctis, sede discretis, frequenter incutiunt et tuta moerorem; quia promptius de actionibus longinquis ambigendisque sinistra quaeque metus augurat. Sed dicas, non esse tantum forte curanda quae perhorresco. Id quidem verum est, sed nec hoc falsum, quod iis quos amplius diligimus, plus timemus. Unde nihilominus precor, obortum tui causa sensibus nostris quamprimum prospero relatu exime angorem. Neque enim ex integro flecti unquam ad hoc possum, ut de peregrinantibus amicis donec secunda cognosco, non adversa formidem. Varronem logistoricum, sicut poposceras, et Eusebium chronographum misi, quorum si ad te lima pervenerit, si quid inter excubiales curas, utpote in castris, saltem sortito vacabis, poteris, postquam arma deterseris, ori quoque tuo loquendi rubiginem submovere. Vale. Sidonius Audaci suo salutem. Ubinam se nunc velim dicas gentium abscondunt qui saepe sibi de molibus facultatum congregatarum, deque congestis jam nigrescentis argenti struibus blandiebantur? ubi etiam illorum praerogativa, qui contra indolem juniorum sola 225 occasione praecedentis aetatis intumescebant? Ubi sunt illi, quorum affinitas nullo indicio majore cognoscitur quam simultate? Nempe cum primum bonis actibus locus est, et ad trutinam judicii principalis appensa tandem non nummorum libra, sed morum; remansere illi qui superbissime opinabantur solo se censu esse censendos: quique sic vitiis ut divitiis incubantes, volunt vanitatis videri alienam surrexisse personam, cum nolint cupiditatis notari suam crevisse substantiam. In qua tamen detrahendi palaestra exercitati, tanquam per oleum, sic per infusa aemulationum venena macerantur. Tu vero inter haec macte, qui praefecturae titulis ampliatus, licet hactenus e prosapia illustris computarere, peculiariter nihilo segnius elaborasti, ut a te gloriosius posteri tui numerarentur. Nihil enim est illo per sententiam boni cujusque generosius, quisquis ingenii, corporis, opum junctam in hoc constans operam exercet, ut majoribus suis anteponatur. Quod superest, Deum posco ut te filii consequantur, aut quod plus decet velle, transcendant: et quicunque non sustinet te diligere provectum, medullitus aestuantes a semet ipso livoris proprii semper exigat poenas: cumque nullas in te habuerit unquam misericordiae causas, habeat invidiae. Siquidem juste sub justo principe jacet, qui per se minimus, et tantum per sua maximus, animo exiguus vivit, et patrimonio plurimus. Vale. Sidonius Syagrio suo salutem. Dic, Gallicanae flos juventutis, quousque tandem ruralium operum negotiosus urbana fastidis? quandiu attritas tesserarum quondam jactibus manus contra jus fasque sibi vindicant instrumenta cerealia? Quousque tua te Taionnacus patriciae stirpis lassabit agricolam? quousque prati comantis exuvias hibernis novalibus, non ut eques, sed ut bubulcus abscondis? quousque pondus ligonis obtusi nec perfossis antibus ponis? Quid Serranorum aemulus et Camillorum, cum regas stivam, dissimulas optare palmatam? Parce tantum in nobilitatis invidiam rusticari. Agrum si mediocriter colas, possides; si nimium, possideris. Redde te patri, redde te patriae, redde te etiam fidelibus amicis, qui jure ponuntur inter affectus. Aut si te tantum Cincinnati dictatoris vita delectat, duc ante Raciliam, quae boves jungat. Neque dixerim sapienti viro rem domesticam non esse curandam, sed eo temperamento, quod non solum, quid habere, sed quid debeat esse consideret. Nam si caeteris nobilium studiorum artibus repudiatis, sola te propagandae rei familiaris urtica sollicitat: licet tu deductum nomen a trabeis, atque eboratas curules, et gestatorias bracteatas, et fastos recolas purpurissatos, is profecto inveniere, quem debeat sic industrium, quod latentem, non tam honorare censor, quam census onerare. Vale. Sidonius Lampridio suo salutem. Cum primum Burdegalam veni, litteras mihi tabellarius tuus obtulit plenas nectaris, florum, margaritarum: quibus silentium meum culpas, et aliquos versuum meorum versibus poscis, qui tibi solent per musicum palati concavum, variata voce tinnientes, quasi tibiis multiforatilibus effundi. Sed hoc tu munificentia regis satis abutens, jam securus post munera facis: quia forsitan satyricum illud de satyrico non recordaris; Satur est, cum dicit Horatius evoe. Quid multa? Merito me cantare ex otio jubes, quia te jam saltare delectat. Quidquid illud est, pareo tamen; idque non modo non coactus, verum etiam spontaliter facio. Tantum tu utcunque moderere Catonianum superciliosae frontis arbitrium. Nosti enim prope laetitiam poetarum: quorum sic ingenia moeroribus, ut pisciculi retibus amiciuntur: et si quid asperum aut triste, non statim se poetica teneritudo a vinculo incursi angoris elaqueat. Necdum enim quidquam de haereditate socruali, vel in usum tertiae sub pretio medietatis obtinui. Interim tu videris quam tibi sit epigrammatis flagitati lemma placiturum: me tamen nequaquam sollicitudo permittit aliud nunc habere in actione, aliud in carmine. Illud sane praeter justitiam feceris, si impraesentiarum vicissim scripta quasi compares. 228 Ago laboriosum, agis ipse felicem. Ago adhuc exsulem, agis ipse jam civem: et ob hoc inaequalia cano, quia similia posco, et paria non impetro. Quod si quopiam casu ineptias istas quas inter animi supplicia conscripsimus, nutu indulgentiore susceperis, persuadebis mihi, quia cantuum similes fuerint olorinorum, quorum modulatior est clangor in poenis; similes etiam chordae lyricae violentius tensae, quae quo plus torta, plus musica est. Caeterum si probari nequeunt versus otii aut hilaritatis expertes, tu quoque in pagina quam subter attexui nihil quod placeat invenies. His adhuc adde, quod materiam cui non auditor, sed potius lector obtigerit, nihil absentis auctoris pronuntiatio juvat. Neque enim post opus missum superest quid poeta vel vocalissimus agat, quem distantia loci nec hoc facere permittit, quod solent chori pantomimorum, qui bono cantu male dictata commendant. Quid Cyrrham, vel Hyantias Camoenas, Quid doctos Heliconidum liquores, Scalptos alitis hinnientis ictu, Nunc in carmina commovere tentas, Nostrae, o Lampridius, decus Thaliae? Et me scribere sic subinde cogis, Ac si Delphica Delio tulissem Instrumenta tuo: novusque Apollo Cortinam, tripodas, chelym, pharetras, Arcus, grypas agam, duplaeque frondis Hinc baccas quatiam, vel hinc corymbos. 229 Tu jam, o Tityre, rura post recepta, Myrtos et platanona pervagatus, Pulsas barbiton, atque concinentes Ora et plectra tibi modos resultant; Chorda, voce, metro stupende psaltes. Nos istic positos, semelque visos, Bis jam menstrua luna conspicatur: Nec multum domino vacat vel ipsi, Dum responsa petit subactus orbis. Istic Saxona coerulum videmus, Assuetum ante salo, solum timere: Cujus verticis extimas per oras, Non contenta suos tenere morsus, Altat lamina marginem comarum; Et sic crinibus ad cutem recisis Decrescit caput, additurque vultus. Hic tonso occipiti, senex Sicamber, Postquam victus es, elicis retrorsum Cervicem ad veterem novos capillos, Hic glaucis Herulus genis vagatur, Imos Oceani colens recessus, Algoso prope concolor profundo. Hic Burgundio septipes frequenter Flexo poplite supplicat quietem. Istis Ostrogothus viget patronis, Vicinosque premens subinde Chunos, His quod subditur, hinc superbit illis. Hinc, Romane, tibi petis salutem Et contra Scythicae plagae catervas, Si quos Parrhasis ursa fert tumultus, 230 Eroice, tuae manus rogantur. Ut Martem validus per inquilieum Defenset tenuem Garumna Tibrim. Ipse hic Parthicus Arsaces precatur, Aulae Susidis ut tenere culmen Possit, foedere sub stipendiali. Nam quod partibus arma Bosphoranis Grandi hinc surgere sentit apparatu, Moestam Persida jam sonum ad duelli Ripa Euphratide vix putat tuendam. Qui cognata licet sibi astra fingens, Phoebaea tumeat propinquitate; Mortalem hic tamen implet obsecrando. Haec inter, terimus moras inanes. Sed tu, o Tityre, parce provocare. Nam non invideo, magisque miror, Qui cum nil mereor, precesque frustra Impendo, Meliboeus esse coepi. En carmen, quod recensens otiabundus, nostrumque sudorem ac pulverem spectans, veluti jam coronatus auriga de podio. De reliquo non est quod suspiceris par me officii genus repetiturum, etiamsi delectere praesenti, nisi prius ipse destiterim vaticinari magis damna quam carmina. Vale. Sidonius Ruricio suo salutem. Esse tibi usui pariter et cordi litteras granditer gaudeo. Non stylum vestrum quanta comitetur 231 vel flamma sensuum, vel unda sermonum, liberius assererem, nisi dum me laudare non parum studes, laudari plurimum te vetares. Et quanquam in epistola tua servet caritas dulcedinem, natura facundiam, peritia disciplinam; in sola materiae tamen electione peccasti: licet id ipsum possit praedicari in voto, quod videris errasse judicio. Ingentes praeconiorum titulos moribus meis applicas. Sed si pudoris nostri fecisses utcunque rationem, Symmachianum illud te cogitare par fuerat: Ut vera laus ornat, ita falsa castigat. Quo loci tamen, si animum vestrum bene metior, super affectum quem maximum ostendis, hoc tu et arte fecisti. Nam moris est eloquentibus viris, ingeniorum facultatem negotiorum probare difficultatibus, et illic stylum peritum, quasi quemdam fecundi pectoris vomerem figere, ubi materiae sterilis argumentum, velut arida cespitis macri gleba, jejunat. Scaturit mundus similibus exemplis; medicus in desperatione, gubernator in tempestate cognoscitur; horum omnium famam praecedentia pericula extollunt: quae profecto delitescit, nisi ubi probetur, invenerit. Sic et magnus orator, si negotium aggrediatur angustum, tunc amplum plausibilius manifestat ingenium. M. Tullius in actionibus caeteris caeteros, pro A. Cluentio ipse se vicit. M. Fronto cum reliquis orationibus emineret, in Pelopem se sibi praetulit. C. Plinius pro Attia Variola plus gloriae de centumvirali suggestu domum retulit, quam cum M. Ulpio incomparabili principi comparabilem 232 panegyricum dixit. Sic et ipse fecisti, qui dum vis exercere scientiam tuam, non veritus es fore tibi impedimento etiam conscientiam meam. Quin potius supplicando meis medere languoribus: neque per decipulam male blandientis eloquii aegrotantis adhuc animae fragilitatem gloriae falsae pondere premas. Sane cum tibi sermone pulchro vita sit pulchrior, plus mihi indulges, si mei causa orare potius velis quam perorare. Vale. Sidonius Lupo suo salutem. Quid agunt Nitiobroges, quid Vesunnici tui, quibus de te sibi altrinsecus vindicando nascitur semper sancta contentio? Unus te patrimonio populus, alter etiam matrimonio tenet: cumque hic origine, iste conjugio; melius illud, quod uterque judicio. Te tamen, munere Dei, inter ista felicem: de quo diutius occupando possidendoque, operae pretium est votiva populorum studia confligere. Tu vero utrisque praesentiam tuam disposite, vicissimque partitus, nunc Drepanium illis, modo istis restituis Anthedium: et si a te instructio rhetorica poscatur, hi Paulinum, illi Alcimum non requirunt. Unde te magis miror, quem quotidie multiplicis bibliothecae ventilata lassat egeries, aliquid a me veterum flagitare cantilenarum. Pareo quidem, licet intempestiva videatur recordatio jocorum tempore dolenti. Lampridius orator modo 233 primum mihi occisum agnoscitur; cujus interitus amorem meum summis conficeret angoribus, etiamsi non eum rebus humanis vis impacta rapuisset. Hic me quondam Phoebum vocabat, ipse a nobis vatis Odrysii nomine accepto. Quod eo congruit ante narrari, ne vocabula figurata subditum carmen obscurent. Huic quodam tempore Burdegalam invisens metatoriam paginam, quasi cum Musa praevia misi. Puto hanc tibi liberius offerri quam si aliquid super decedentis occasu lugubre componens, qui non placebam per eloquentiam, per materiam displicerem. Dilectae nimis, et peculiari Phaebus commonitorium Thaliae. Paulum depositis, alumna, plectris Sparsam stringe comam virente vitta, Et rugas tibi syrmatis profundi Succingant hederae expeditiores. Succos ferre cave, nec ut solebat Laxo pes nal et altus in cothurno. Sed tales crepidas ligare cura, Quales Harpalice, vel illa vinxit, Quae victos gladio procos cecidit. Perges sic melius volante saltu, Si vestigia fasceata nudi Per summum digiti regant, citatis Firmi ingressibus, atque vinculorum Concurrentibus ansulis, reflexa Ad crus per cameram catena surgat. 234 Hoc pernix habitu meum memento Orpheum visere, qui quotidiana Saxa et robora, corneasque fibras Mollit dulciloqua canorus arte. Arpinas modo quem tonante lingua Ditat, nunc stylus aut Maronianus, Aut quo tu Latium beas, Horati, Alcaeo potior lyristes ipso. Et nunc inflat epos tragoediarum, Nunc comoedia temperat jocosa, Nunc flammant satyrae, et tyrannicarum Declamatio controversiarum. Dic, Phoebus venit, atque post veredos Remis velivolum quatit Garumnam. Occurras jubet, ante sed parato Acturum hospitio, Leontioque, Prisco Livia quem dat e senatu, Dic, jam nunc aderit: satis facetum, et Solo nomine Rusticum videto. Sed si tecta negant, ut occupata; Perge ad limina mox episcoporum, Sancti et Gallicini manu osculata, Tecti posce brevis vacationem: Ne si destituor domo negata, Moerens ad madidas eam tabernas: Et claudens geminas subinde nares, Propter fumificas gemam culinas. Qua serpyliferis olet catenis Baccas per geminas ruber botellus Ollarum aut nebulae vapore juncto 235 Fumant cum crepitantibus patellis. Hic cum festa dies ciere ravos Cantus coeperit, et voluptuosam Scurrarum querimoniam crepare: Tunc tunc carmina digniora vobis, Vinosi hospitis excitus camoena, Plus illis ego barbarus susurrem. O necessitas abjecta nascendi, vivendi misera, dura moriendi? Ecce quo rerum volubilitatis humanae rota dicitur. Amavi fateor satis hominem, licet quibusdam tamen venialibus erratis implicaretur, atque virtutibus minora misceret. Namque crebro levibus ex causis, sed leviter excitabatur: quod nihilominus ego studebam sententiae caeterorum naturam potius persuadere quam vitium: astruebamque meliora; quatenus in pectore viri iracundia materialiter regnans, quia naevo crudelitatis fuerat infecta, praetextu saltem severitatis emacularetur. Praeterea et si consilio fragilis, fide firmissimus erat, incautissimus, quia credulus; securissimus, quia non nocens. Nullus illi ita inimicus, qui posset ejus extorquere maledictum; et tamen nullus sic amicus, qui posset effugere convicium. Difficilis aditu, cum facilis inspectu; et portandus quidem, sed portabilis. De reliquo, si orationes illius metiaris, acer, rotundus, compositus, excussus; si poemata, tener, multimeter, argutus, artifex erat. Faciebat siquidem versus oppido exactos, tam pedum mira, quam figurarum varietate: hendecasyllabos lubricos, et enodes; hexametros 236 crepantes, et cothurnatos; elegos vero nunc echoicos, nunc recurrentes, nunc per anadiplosim fine principiisque connexos. Hic ut arreptum suaserat opus, ethicam dictionem pro personae, temporis et loci qualitate variabat; idque non verbis qualibuscumque, sed grandibus, pulchris, elucubratis. In materia controversiali fortis et lacertosus: in satyrica sollicitus et mordax; in tragica saevus et flebilis. In comica urbanus multiformisque; in fescennina vernans verbis, aestuans votis; in bucolica vigilax, parcus, carminabundus; in georgica sic rusticans multum, quod nihil rusticus. Praeterea quod ad epigrammata spectat, non copia, sed acumine placens; quae nec brevius disticho, nec longius tetrasticho finiebantur: eademque cum non pauca piperata, mellea multa conspiceres, omnia tamen salsa cernebas. In lyricis autem Flaccum secutus, nunc ferebatur in iambico citus, nunc in choriambico gravis, nunc in alcaico fluxuosus, nunc in sappbico inflatus. Quid plura? Subtilis, aptus, instructus; quaque mens stylum ferret, eloquentissimus prorsus, et eum jure censeres post Horatianos et Pindaricos cycnos gloriae pennis evolaturum. Aleae, sphaerae, non juxta deditus. Nam cum tesseris ad laborem occuparetur, pila tantum ad voluptatem; fatigabat libenter, quodque plus dulce, libentius fatigabatur. Scribebat assidue, quanquam frequentius scripturiret. Legebat etiam incessanter auctores, cum reverentia antiquos, sine invidia recentes. Et quod inter 237 homines difficillimum est, nulli difficulter ingenii laudem cedebat. Illud sane non solum culpabile in viro fuit, sed peremptorium; quod mathematicos quondam de vitae suae fine consuluit, urbium cives Africanarum; quibus ut est regio, sic animus ardentior: qui constellatione percunctantis inspecta, pariter annum, mensem diemque dixerunt, quos climactericos esset habiturus: utpote quibus themate oblato, quasi sanguinariae geniturae schema patuisset: quia videlicet amici nascentis anno, quemcunque clementem planeticorum siderum globum in diastemate Zodiaco prosper ortus erexerat; hunc in occasu cruentis ignibus inrubescentes, seu super diametro Mercurius asyndetus, seu super tetragono Saturnus retrogradus, seu super centro Mars apocatasticus exacerbassent. Sed de his qualia, quoque modo sint, quanquam sint maxime falsa, ideoque fallentia, si quid plenius planiusque cohaeret, licet et ipse arithmeticae studeas, et quae tua diligentia, Vertacum, Thrasibulum, Saturninum sollicitus evolvas, ut qui semper nil nisi arcanum celsumque meditere. Interim ad praesens nil conjecturaliter gestum, nil per ambages; quandoquidem hunc nostrum temerarium futurorum sciscitatorem, et diu frustra tergiversantem, tempus et qualitas praedictae mortis innexuit. Nam domi pressus strangulatusque servorum manibus, obstructo anhelitu, gutture obstricto, ne dicam Lentuli, Jugurthae atque Sejani, certe Numantini 238 Scipionis exitu periit. Haec in hac caede tristia minus, quod nefas ipsum cum auctore facti parricidalis diluculo inventum est. Nam quis ab hominum tam procul sensu, quis ita gemino obtutu eluminatus, qui exanimati cadavere inspecto, non statim signa vitae colligeret extortae? Etenim protinus argumento fuere livida cutis, oculi protuberantes, et in obruto vultu non minora irae vestigia, quam doloris. Inventa est quidem terra tabo madefacta deciduo, quia post facinus ipsi latrones ad pavimentum conversa defuncti ora pronaverant, tanquam sanguinis eum superaestuans fluxus exinanisset. Sed protinus capto, qui fuerat ipsius factionis fomes, incentor, antesignanus, caeterisque complicibus oppressis, seorsumque discussis, criminis veritatem de pectoribus invitis tormentorum terror extraxit. Atque utinam hunc finem, dum inconsulte fides vana consultat, non meruisset excipere. Nam quisque praesumpserit interdicta, secreta, vetita rimari, vereor hujusmodi a catholicae fidei regulis exorbitaturum, et effici dignum, in statum cujus respondeantur adversa, dum requiruntur illicita. Secuta quidem est ultio exstinctum: sed magis prosunt ista victuris. Nam quoties homicida punitur, non est remedium, sed solatium vindicari. Longiuscule me progredi amor impulit, cujus angorem silentio exhalare non valui. Tu interim, si quid istic cognitu dignum est, citus indica: saltem ob hoc scribens, ut animum meum tristudine gravem lectio levet. 239 Namque confuso pectori moeror, et quidem jure plurimus erat, cum paginis ista committerem sola. Neque enim satis mihi aliud hoc tempore manu, sermone, consilio, scribere loqui, volvere libet. Vale. Sidonius Trigetio suo salutem. Tantumne te Vasatium civitas non cespiti imposita, sed pulveri? Tantum Syrticus ager, ac vagum solum, et volatiles ventis altercantibus arenae sibi possident, ut te magnis flagitatum precibus, parvis separatum spatiis, multis exspectatum diebus, attrahere Burdegalam, non potestates, non amicitiae, non opimata vivariis ostrea queant? An temporibus hibernis viarum te dubia suspendunt? et quia solet Bigerricus turbo mobilium aggerum indicia confundere, quoddam vereris in itinere terreno pedestre naufragium? Ubi, quaesumus, animo tam celeriter excessit vestigiis tuis nuper subacta Calpis? ubi fixa tentoria in occiduis finibus Gaditanorum? ubi ille Trigetio meo idem qui Herculi quondam terminus peregrinandi? Tantumne a te ipso ipse tu discrepas, ut totus in desidiae jura concesseris; quo peragrante secreta regionum fabulosarum, prius defuit actio laboris quam fatigationis intentio? Et post haec portum Alingonis tam piger calcas, ac si tibi nunc esset ad limitem Danubinum contra incursaces Massagetas 240 proficiscendum; vel si nunc etiam tuae naves stagna Nilotidis aquae per indigenas formidata crocodilos transfretarent. Et cum nec duodecim millium objectu sic retarderis, quid putamus cum excercitu M. Catonis in Lepitana Syrte fecisses? Sed quamlibet sola hiemalium mensium nomina tremas, tam clemens est facies coeli, tam tepida, tam suda, et sic auras mage quam ventos habet, ut te non valeat enixius retinere tempus, quam invitare temperies. Sed si epistolam spernis evocatoriam, credo vel versibus non reluctaberis, impulsoribus blandis, et desiderii mei, quantum suspicor, strenuis exsecutoribus; quorum in te castra post biduum commovebuntur. Ecce jam Leontius meus facile primus Aquitanorum, ecce jam parum inferior parente Paulinus, ad locum quem supra dixi, per Garumnae fluenta refluentia, non modo tibi cum classe, verum etiam cum flumine occurrent. Hic tuas laudes modificato celeumate, simul inter transtra remiges, gubernatores inter aplustria canent. Hic te aedificatus culcitis torus, hic tabula calculis strata bicoloribus, hic tessera frequens eboratis resultatura pyrgorum gradibus exspectat: hic, ne tibi pendulum tinguat volubilis sentina vestigium, pandi carinarum ventres abiegnarum trabium textu pulpitabuntur: hic superflexa crate paradarum sereni brumalis infida vitabis. Quid delicatae pigritiae tuae plus poterit impendi, quam ut te pervenisse invenias, cum venire vix sentias? Quid mussitas? quid moraris? Ipse tuum mihi videntur 241 adventum reptiles cochleae cum domibus nativis antecessurae. Est praeterea tibi copiosissima penus, aggeratis opipare referta deliciis, modo sit eventilando par animus impendio. Quid multa? Veni, ut aut pascaris, aut pascas: imo quod gratius, ut utrumque. Veni cum mediterraneo instructu ad debellandos subjugandosque istos Medulicae suppellectilis epulones. Hic Aturricus piscis Garumnicis mugilibus insultet: hic ad copias Lapurdensium ocustarum, cedat vilium turba cancrorum. Tu tametsi caeteris eris in hoc genere pugnandi dimicaturus, si quid meo judicio censes acquiescendum , senatorem nostrum, hospitem meum, conflictui huic facies exsortem: cujus si convivio tectoque succedas, dapes Cleopatricas et loca lautia putes. Nam quamvis super hoc studio tam ipse quam patria confligant, olim lata sententia est, quod ille transeat caeteros cives, licet et illa caeteras civitates. Vale. Sidonius domino papae Nonnechio salutem. Multa in te genera virtutum, papa beatissime, munere superno congesta gaudemus. Siquidem agere narraris sine superbia nobilem, sine invidia potentem, sine superstitione religiosum, sine jactantia litteratum, sine ineptia gravem, sine studio facetum, sine asperitate constantem, 242 sine popularitate communem. Praeterea his hoc praestantissimum bonis fama superaggerat, quod te asserit hasce tot gratias fastigatissimae caritatis arce transcendere. Fama, inquam, quae de laudibus tuis cum canat multa, plus reticet. Nam longius constitutis actionum tuarum propositum potest assignare, non numerum. Quarum relatione succensus, ultro primus ut longe inferiorem decet, ad solvenda officia procurro; nec vereor garrulitatis aliquando argui, qui potui taciturnitatis hucusque culpari. Commendo Promotum gerulum litterarum, nobis quidem jam ante cognitum, sed nostrum nuper effectum vestris orationibus contribulem: qui cum sit gente Judaeus, fide tamen praeelegit censeri Israelita quam sanguine; et municipatum coelestis illius civitatis affectans, occidentemque litteram spiritu vivificante fastidiens, pariter hinc justis praemia proposita contemplans, hinc, nisi faceret ad Christum de circumcisione transfugium, praevidens sese per aeterna saecula aequiterna supplicia passurum: patriam sibi maluit Hierusalem potius quam Hierosolymam computari. Quibus agnitis, adventantem Abrahae nunc filium veriorem maternis ulnis spiritalis Sara suscipiat. Namque ad Agar ancillam pertinere tunc desiit, cum legali observantiae servitutem gratiae libertate mutavit. De caetero, quae ipsi fuerit isto causa veniendi, praesentaneo conducibilibus idem polerit explicare memoratu. Nobis vero propter quae supra scripsi carissimus habetur: quod 243 eo significo, quia is efficacissime quemque commendat, qui meras causas justae commendationis aperuerit. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Principio salutem. Jamdiu nobis, papa venerabilis, et si necdum vester vultus aspectus, tamen actus inspectus est. Namque sanctorum diffusa laus meritorum stringit spatiis non est contenta finalibus. Hinc est quod quia bonae conscientiae modus non ponitur, nec bonae opinioni terminus invenitur. Quae loquor falsa censete, nisi professioni meae competens astipulator accesserit, satis in illo quondam coenobio Lirinensi spectabile caput, Luporum concellita Maximorumque, et parcimoniae saltibus consequi affectans Memphiticos et Palaestinos archimandritas. Is episcopus Antiolius: cujus relatu, qui pater vobis, quique qualesque vos fratres, qua morum praerogativa pontificatu maximo ambo fungamini, sollicitus cognoscere studui, et gaudens cognovisse me memini. Cui patri quondam videlicet vos habenti, vix domus Aaron pontificis antiqui merito compararetur: quem licet primum in medio plebis eremitidis, sanctificationis oleo legiferi fratris dextra perfuderit, filios ejus in similis officii munia vocans; tamen psius super Ithamar et Eleazaro felicitatem, Nadab et Abiu fulminibus 244 afflati decoloravere: quorum quamlibet interemptorum credamus absolvendas animas, punitas tamen scimus esse personas. Vos vero tacturi paginam altaris, nihil, ut audio, offertis ignis alieni: sed comitantibus victimis caritatis castitatisque, fragrantissimum incensum turibulis cordis adoletis. Ad hoc quoties jugum legis cervicibus superbientium per vincula praedicationis astringitis, tunc Deo tauros spiritualiter immolatis. Quoties conscientiae luxuriantis fedore pollutos, ad suaveolentiam pudicitiae stimulis correctionis impellitis, hircorum vos obtulisse virulentiam Christus sibi computat. Quoties hortantibus vobis in quocunque compuncto culpas suas anima poenaliter recordata suspirat; quis vos ambigat paria turturum, aut binos pullos columbarum, qui duplicem substantiam utriusque hominis nostri tam numero quam gemitu assignant, mystico litasse sacrificio? Quoties vestro monitu obesum quicunque corpus, aestuantemque turgidi ventris arvinam, crebro jejuniorum decoquendus igne torruerit; nulli dubium est vos tunc similam frixam in quadam continentiae sartagine consecraturos. Quoties aliquem mentis perfidae figmenta ponentem, sanam respondere doctrinam, fidem credere, viam tenere, vitam sperare suadetis; quis vos dubitet in hujus emendatione conversi, qui jam sit liber ab haeresi, liber ab hypocrisi, liber ab schismate, purgatissimum propositionis panem cum sinceritatis et veritatis azymis dedicaturos? Postremo quis nesciat, quidquid legis diebus 245 figuraliter immolabatur in corporibus, quod totum id gratiae tempore manifeste vos offeratis in moribus? Atque ideo grates uberes Deo refero, quod secundum vestrae paginae qualitatem, facile agnosco antistitem suprafatum de vobis cum magna dixerit, majora tacuisse. Quapropter nemo dubitaverit, qui bonus es cum indicaris, et melior cum legeris, esse te optimum cum videris. Megethius clericus, vestri gerulus eloquii, rebus ex sententia gestis, quia tuorum apicum detulit munera, meorum reportat obsequia: quem saltem juvimus voto, quia re forsitan non valemus: per quem obsecro impense ut sitim nostram frequenter litteris litteratis, ambo germani, tu frequentius, irrigetis. Sed si difficultas itineris intersiti resultat optatis, vel aliquoties pro supplicibus supplicate. Majus est autem, si nobis tribuere dignemini raris intercessionibus salutem, quam si crebris affatibus dignitatem. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Prospero salutem. Dum laudibus summis sanctum Anianum, maximum consummatissimumque pontificem, Lupo parem, Germanoque non imparem vis celebrari; fideliumque desideras pectoribus infigi viri talis ac tanti mores, merita, virtutes; cui etiam illud non absque justitia gloriae datur, quod te 246 successore decessit; exegeras mihi ut promitterem tibi Attilae bellum stylo me posteris intimaturum: quo videlicet Aurelianensis urbis obsidio, oppugnatio, irruptio, nec direptio, et illa vulgata exauditi coelitus sacerdotis vaticinatio continebatur. Coeperam scribere, sed operis arrepti fasce perspecto, taeduit inchoasse: propter hoc nullis auribus credidi quod primum me censore damnaveram. Dabitur, ut spero, precatui tuo et meritis antistitis summi, quatenus praeconio suo sub quacunque et quidem celeri occasione famulemur. Caeterum tu creditor justus, laudabiliter hoc imprudentiae temerarii debitoris indulseris, ut quod mihi insolubile videtur, tibi quoque videatur irreposcibile. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius Constantio suo salutem. Spoponderam Petronio, illustri viro, praesens opusculum paucis me epistolis expediturum: cujus auribus non peperci, dum tuis parco. Malui namque ut illum correctionis labor, te honor editionis aspiceret, perveniretque in manus vestras volumen istud alieno periculo, obsequio meo. Peracta promissio est: nam peritia tua si coactorum in membranas inspiciat signa titulorum, jam copiosum te, ni fallor, pulsat exemplar, jam venitur ad margines umbilicorum, jam tempus est, 247 ut satyricus ait, Orestem nostrum vel super terga finiri. Non hic ego commentitiam Terpsichorem more studii veteris ascivi; nec juxta scaturiginem fontis Aganippici, per roscidas ripas et pumices muscidos stylum traxi. Atque utinam hic nil molle, nil fluidum, nil de triviis compitalibus mutuatum reperiretur. Siquidem maturo, ut es ipse, lectori non tantum dictio exossis, tenera, delumbis, quantum vetuscula, torosa et quasi mascula placet. Sed reserventur ista potioribus: mihi sufficit, si cito ignoscas quod sumus tardi. Praeterea si vir illustris aliquid insuper ampliuscule scribi depoposcisset, in moras grandes incidissemus. Nam per armariola et zotheculas nostras non remanserunt digna prolatu. Unde cognosce, quod etsi tacere necdum cepimus, certe taciturire jam deliberavimus, duplici ex causa: ut si placemus, pauca lecturis incitent voluptatem; si refutamur, non excitent multa fastidium: quippe in hoc stylo, cui non urbanus lepos inest, sed pagana simplicitas. Unde enim nobis illud loquendi tetricum genus ac perantiquum? Unde illa verba Saliaria, vel Sibyllina, vel Sabinis abusque Curibus accita? quae magistris plerumque reticentibus promptius fecialis aliquis, aut flamen, aut veternosus legalium quaestionum aenigmatista patefecerit? Nos opuscula sermone edidimus arido, exili, certe maxima ex parte vulgato: cujus hinc honor rarus, quod frequens usus; hinc difficilis gratia, quia facilis inventio est. Sane profiteor audenter, sicut istic nil acre, nil 248 eloquens; ita nihil inditum, non ab exemplo. Sed quid haec pluribus? Dictio mea placet amicis. In quibus tamen utrumque complector, sive non fallunt examine, seu caritate falluntur: Deumque quod restat, in posterum quaeso, ut secuturi aut fallantur similiter, aut censeant. Vale.

(cujus incommodi finem, post opem Christi, tibi 215 debeo) (quantum recordor) (quae bona stultis falso vocantur) (et si mutuum reddere videor) (quo more citius homo discitur) (quippe quos bellica militarisque tessera terit) (ut inter amicos joca) (ut verbo matheseos utar) (neque enim injustum est credere experto) (quod mihi sufficit)

http://viaf.org/viaf/89203537

Sidonius Apollinaris

LIBER NONUS. 249 EPISTOLA PRIMA. 251 EPISTOLA II. EPISTOLA III. EPISTOLA IV. EPISTOLA V. 257 EPISTOLA VI. EPISTOLA VII. 260 EPISTOLA VIII. EPISTOLA IX. EPISTOLA X. EPISTOLA XI. 271 EPISTOLA XII. EPISTOLA XIII. EPISTOLA XIV. EPISTOLA XV. 283 EPISTOLA XVI.

Sidonius Firmino suo salutem.

Exigis, domine fili, ut epistolarum priorum limite irrupto, stylus noster in ulteriora procurrat, numeri supra dicti privilegio non contentus includi. Addis et causas, quibus hic liber nonus octo superiorum voluminibus accrescat: eo quod C. Secundus, cujus nos orbitas sequi hoc opere pronuntias, paribus titulis opus epistolare determinet. Quae jubes non 250 sunt improbabilia: quanquam et hoc ipsum quod pie injungis, arduum existat, ac laudi quantulaecunque jam semel partae non opportunum. Primum, quod opusculo prius edito praesentis augmenti sera conjunctio est; deinde quod arbitros ante quoscunque, nisi fallimur, indecentissimum est, materiae unius simplex principium, triplices epilogos inveniri. Pariter et nescio qualiter fieri veniabile queat, quod coerceri nostra garrulitas nec post denuntiatum terminum sustinet; nisi quia forsitan qui modus paginis non potest poni ipse amicitiis. Quapropter esse te in quadam tuendae opinionis meae quasi specula decet, curiosisque facti hujusce rationem manifestare: quidve ad hoc sentiant optimi quique, rescripto quam frequentissimo mihi pandere. Porro autem, si, me garrire compulso, ipse reticere perseverabis, te quoque silentii nostri talione ad vicem plecti non perinjurium est. Itaque tu primus, maxime ignosce negotio quod imponis, ac ministerio. Nos vero, si quod exemplar manibus occurrerit, libri marginibus octavi celeriter addemus: et si Apollinaris tuus, cui studium in caeteris rebus, est in hac certe negligentissimus: quippe qui perexiguum lectione teneatur, vel coactus, vel voluntarius: quantum tamen mihi videtur, qui patribus iis jungi non recusaverim, quorum studio, voto, timori laudabile aliquid in filiis, licet difficile persuadeatur, difficilius sufficit. Vale. Sidonius domino papae Euphronio salutem. Albiso antistes, Proculusque levites, ideo nobis morum magistri pronuntiandi, quia vestri merentur esse discipuli, litteras detulerunt, quarum me sacrosancto donastis affatu; quae tamen litterae plurimum nobis honoris, plus oneris imponunt. Unde et ipsarum sic benedictione laetor, quod injunctione confundor: quippe qui ex asse turbatus, vel ex parte non pareo. Jubetis enim tam diversa quam minima: explicarique decernitis opus, quod ab extremitate mea tam difficile completur, quam impudenter incipitur. Sed si amplitudinem in vobis pietatis expertae bene metior, plus laborastis ut affectus cordis vestri, quam nostri operis effectus publicaretur. Neque enim cum Hieronymus interpres, dialecticus Augustinus, allegoricus Origenes gravidas tibi spiritualium sensuum spicas doctrinae salubris messe parturiant, non scilicet tibi partibus meis arida jejunantis linguae stipula crepitabit? Hoc more tu et olorinis cantibus anseres ravos, et modificatis lusciniarum querelis improborum passerum fringultientes susurros jure sociaveris. Quid quod quoque arroganter fieret indecenterque, si negotii praecepti pondus aggrederer, novus clericus, peccator antiquus, scientia levi, gravi conscientia? videlicet ut si scriptum quocunque misissem, persona mea nec tunc abesset 252 risui judicantum, cum defuisset obtutui. Ne quaeso, domine papa, nimis exigas verecundiam meam, qualitercunque latitantem, coepti operis hujusce temeritate devenustari: quia tantus est livor derogatorum, ut materia quam mittis, velocius sortiatur inchoata probrum, quam terminata suffragium. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Fausto salutem. Servat consuetudinem suam tam facundia vestra quam pietas; atque ob hoc granditer, quod diserte scribitis, eloquium suscipimus, quod libenter affectum. Caeterum ad praesens, petita venia prius impetrataque, cautissimum reor ac saluberrimum, per has maxime civitates quae multum situ segreges agunt, dum sunt gentium motibus itinera suspecta, stylo frequentiori renuntiare; dilataque tantisper mutui sedulitate sermonis, curam potius assumere conticescendi. Quod inter obstrictas affectu mediante personas asperrimum quanquam atque acerbissimum est, non tamen causis efficitur qualibuscunque, sed plurimis, certis et necessariis, quaeque diversis proficiscuntur ex originibus. Quarum ista calculo primore numerabitur, quod custodias aggerum publicorum nequaquam tabellarius transit irrequisitus: qui etsi periculi nihil, ut pote crimine vacans, plurimum sane perpeti 253 solet difficultatis; dum secretum omne gerulorum pervigil explorator indagat. Quorum si forte responsio quantutumcunque ad interrogata trepidaverit, quae non inveniantur scripta, mandata creduntur: ac per hoc sustinet injuriam plerumque qui mittitur; qui mittit, invidiam: plusque in hoc tempore, quo aemulantum invicem sese pridem foedera statuta regnorum denuo per conditiones discordiosas ancipitia redduntur. Praeter hoc, ipsa mens nostra domesticis hinc inde dispendiis saucia jacet. Nam per officii imaginem vel necessitatem, solo patrio exactus, hoc relegatus, variis quaquaversum fragoribus, quia patior hic incommoda peregrini, illic damna proscripti. Quocirca solvere modo litteras paulo politiores aut intempestive petor, aut impudenter aggredior: quas vel joco lepidas, vel stylo cultas alternare, felicium est. Porro autem quidam barbarismus est morum, sermo jucundus et animus afflictus. Quin potius animam male sibi consciam, et per horas ad recordata poenalis vitae debita contremiscentem, frequentissimis tuis illis et valentissimis orationum munerare suffragiis, precum peritus insulanarum, quas de palaestra congregationis eremitidis, et de senatu Lirinensium cellulanorum, in urbem quoque cujus Ecclesiae sacra superinspicis, transtulisti, nil ab abbate mutatus per sacerdotem: quippe cum novae dignitatis obtentu, rigorem veteris disciplinae non relaxaveris. His igitur, ut supradixi, precatibus efficacissimis 254 obtine ut portio nostra sit Dominus; atque ut ascripti turmis contribulium levitarum, non remaneamus terreni, quibus terra non remanet: inchoemusque, ut a saeculi lucris, sic quoque a culpis peregrinari. Tertia est causa vel maxima, exinde scribere tibi cur supersederim: quod immane suspicio dictandi istud in vobis tropologicum genus ac figuratum, limatisque plurifariam verbis eminentissimum, quod vestra, quam sumpsimus, epistola ostendit. Licet enim praedicationes tuas, nunc repentinas, nunc cum ratio poposcisset elucubratas, raucus plosor audierim; tunc praecipue, cum in Lugdunensis ecclesiae dedicatae festis hebdomadalibus, collegarum sacrosanctorum rogatu exorareris ut perorares: ibi te inter spiritales regulas, vel forenses medioximum quiddam concionantem, quippe utrarumque doctissimum disciplinarum, pariter erectis sensibus auribusque curvatis ambiebamus, hinc parum factitantem desiderio nostro, quia judicio satisfeceras. His de causis temperavi stylo temperahoque, breviter locutus ut paream, longum taciturus ut discam. Sunt de caetero tuae partes, domine papa, doctrinae salutaris singularisque, victuris operibus incumbere satis. Neque enim quisquis auscultat docentem te disputantemque, plus loqui discit, quam facere laudanda. Nunc vero, quod restat, donate venia paginam rusticantem, vobis obsecundantem: cui me quoque auctore, si vestris litteris comparetur, stylus infantissimus inest. Sed ista 255 quorsum stolidus allego? Nam nimis deprecari ineptias ipsas est ineptissimum: in quibus tu merus arbiter, si rem ex asse discingas, ridebis plurima, plura culpabis. Sed et illud amplector, si pro caritate qua polles, non fueris usquequaque censendi continentissimus; id est, si sententia tua quippiam super his apicibus antiquet. Tunc enim certius te probasse reliqua gaudebo, si liturasse aliqua cognovero. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Graeco salutem. Viator noster ac tabellarius terit orbitas itineris assueti, spatium viae regionumque quod oppida nostra discriminat, saepe relegendo. Quocirca nos quoque decet semel propositae sedulitatis officia sectari: quae cum reliquis commeantibus, tum praecipue Amantio intercurrante, geminare cum quadam mentis intentione debemus: ne forte videatur ipse plus litteras ex more deposcere, quam nos ex amore dictare. Ideo domine papa, vestrorum plus mementote, quos inter praesumimus computari: quique sicut vestris erigimur secundis, ita deprimimur adversis. Nam quod nuper quorumpiam fratrum necessitate multos pertuleritis angores, flebili ad flentes relatione pervenit. Sed tu, flos sacerdotum, gemma pontificum, scientia fortis, fortior conscientia, minas undasque 256 mundialium sperne nimborum: quia frequenter ipse docuisti, quod ad promissa convivia patriarcharum, vel ad nectar coelestium poculorum, per amaritudinum terrenarum calices perveniretur. Velis nolis, quisque contempti mediatoris consequitur regnum, sequitur exemplum. Quantaslibet nobis anxietatum pateras vitae praesentis propinet afflictio, parva toleramus, si recordamur quid biberit ad patibulum, qui invitat ad coelum. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Juliano salutem Etsi plusculum forte discreta, quam communis animum optabat, sede consistimus, non tamen medii itineris objectu, quantum ad solvendum spectat officium, nostra sedulitas impediretur, nisi per regna divisi, a commercio frequentioris sermonis, diversarum sortium jure revocaremur: quae nunc saltem, post pacis initam pactionem, quia fidelibus animis foederabuntur, apices nostri incipient commeare crebri, quoniam cessant esse suspecti. Proinde, domine papa, cum sacrosanctis fratribus vestris pariter Christo supplicaturas jungite preces: ut dignatus prosperare quae gerimus, nostrique dominii temperans lites, arma compescens, illos muneretur innocentia, nos quiete, totos securitate. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Ambrosio salutem. Viguit pro dilectissimo nostro apud Christum tua sanctitas intercessionis effectu: de cujus facilitate juvenili saepe nunc arbitris palam ascitis conquerebare, nunc tacitus ingemiscebas. Igitur hic proxime abrupto contubernio ancillae propudiosissimae cui se totum consuetudine obscena junctus addixerat, patrimonio, posteris, famae, subita sui correctione consuluit. Namque per rei familiaris damna vacuatus, ut primum intelligere coepit, et retractare, quantum de bonusculis avitis paternisque sumptuositas domesticae charybdis abligurisset; quanquam sero resipiscens, attamen tandem veluti frenos momordit, excussitque cervices, atque Ulysseas ceras auribus figens, fugit, adversum vitia surdus, meretricii blandimenta naufragii: puellamque, prout decuit, intactam vir laudandus in matrimonium assumpsit, tam moribus natalibusque summatem, quam facultatis principalis. Esset quidem gloria, si voluptates sic reliquisset, ut nec uxori conjugaretur. Sed etsi forte contingat ad bonos mores ab errore migrare, paucorum est incipere de maximis: et eos qui diu totum indulserint sibi, protinus totum et pariter in cidere. Quocirca vestrum est, copulatis obtinere quamprimum prece sedula spem 258 liberorum: et post consequens erit ut filio uno alterove susceptis abstineat de caetero licitis, qui illicita praesumpsit. Namque et conjuges ipsi, quanquam nupti nuper, iis moribus agunt ac verecundis, vere ut agnoscas, si semel videris, plurimum esse, quod differat ille honestissimus uxorius amor, figmentis illecebrisque concubinalibus. Memor nostri esse dignare, domine papa Sidonius domino papae Remigio salutem. Quidam ab Arvernis Belgicam petens postquam Remos advenerat, scribam tuum, seu bibliopolam, pretio fors fuat officiove demeritum, copiosissimo velis nolis declamationum tuarum schedio emunxit. Qui redux nobis atque oppido gloriabundus, quippe perceptis tot voluminibus, quidquid detulerat, quanquam mercari paratis , pro munere ingessit. Curae mihi e vestigio fuit, iisque qui student, cum merito lecturiremus, plurima tenere, cuncta transcribere. Omnium assensu pronuntiatum, pauca nunc posse similia dictari. Etenim rarus aut nullus est, cui meditaturo par assistat dispositio per causas, positio per litteras, compositio per syllabas. Ad hoc opportunitas in exemplis, fides in testimoniis, proprietas in epithetis, urbanitas in figuris, virtus in argumentis, pondus in sensibus, 259 flumen in verbis, fulmen in clausulis. Structura vero fortis et firma, conjunctionumque perfacetarum nexa caesuris insolubilibus; sed nec hinc minus lubrica et levis, ac modis omnibus erotundata: quaeque lectoris linguam inoffensam decenter expediat, ne salebrosas passa juncturas, per cameram palati volutata balbutiat. Tota denique liquida prorsus et ductilis, veluti cum crystallinas crustas, aut onychintinas non impacto digitus ungue perlabitur: quippe si nihil eum rimosis obicibus exceptum tenax fractura remoretur. Quid plura? Non exstat ad praesens vivi hominis oratio, quam peritia tua non sine labore transgredi queat ac supervadere. Unde et prope suspicor, domine papa, propter eloquium exundans atque ineffabile te superbire. Sed licet bono fulgeas ut conscientiae, sic dictionis ordinatissimae; nos tibi tamen minime sumus refugiendi, qui bene scripta laudamus, etsi laudanda non scribimus. Quocirca desine in posterum nostra declinare judicia, quae nil mordax nihilque minantur increpatorium. Alioqui si distuleris nostram sterilitatem facundis fecundare colloquiis, aucupabimur nundinas involantum; et ultro scrinia tua, conniventibus nobis ac subornantibus, effractorum manus arguta populabitur: inchoabisque tunc frustra moveri spoliatus furto, si nunc rogatus non moveris officio. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Principio salutem. Quanquam nobis non opinantibus, desiderantibus tamen, litteras tuas reddidit gerulus antiquus, idoneus inventus cui jure repetita credantur officia, quandoquidem prima sic detulit. Igitur affatu secundo, vel potius benedictione donatus, ipse quoque repeto alterum salve, obsequia combinans, numeris aequata, non meritis. Et quia, domine papa, modo vivimus junctis abjunctisque regionibus, conspectibusque mutuis frui dissociatae situ habitationis inhibemur; orate ut optabili religiosoque decessu, vitae praesentis angoribus atque onere perfuncti, cum judicii dies sanctus obfulserit, cum resurrectione agminibus vestris famulaturi, vel sub Gabaoniticae servitutis occasione, jungamur; quia secundum promissa coelestia, quae spoponderunt filios fidei de nationibus congregandos, si nos reos venia soletur, dum vos beatos gloria manet, et si per actionum differentiam, non tamen per locorum distantiam dividemur. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Fausto salutem. Longum tacere, vir sacratissime, nos in commune dequestus es: cognosco vestrae partis 261 hinc studium, nostrae reatum non recognosco. Namque jam pridem jussus garrire non silui, istas litteris antecurrentibus: quibus etiam recensendis cum Reios advenerant, quia tunc Aptae fuistis, aptissime defuistis. Idque votivum mihi granditer fuit ac peroptatum ut epistola injuncta nec negaretur scripta amicitiae, nec subderetur lecta censurae. Ista omittamus. Mitti paginam copiosam denuo jubes. Parere properanti adsunt vota, causae absunt. Nam salutatio, nisi negotium aliquod activa deportet materia, succincta est: quam qui porrigit verbis non necessariis, a regula Sallustiani tramitis detortus exorbitat, qui Catilinam culpat habuisse satis eloquentiae, sapientiae parum. Unde Ave dicto, mox Vale dicimus, orate pro nobis. Sed bene est, bene est, quia chartulam jam jamque complicaturo res fortis accurrit, de qua exprobranda, si diutius vel laetitia sese mea vel ira cohibuerit, ipse me accepta dignum contumelia judicabo. Venisti, magister, in manus meas, nec exsulto tantum, verum insulto, venisti: et quidem talis qualem ab hinc longo jamdiu tempore desideria nostra praestolabantur. Dubito sane utrum et invitus, at certe similis invito; quippe quo providente, vel acquiescente, sim tuis libris insalutatus, iisque, quod multo est injuriosius, territorium Arvernum cum praeterirent, non solum moenia mea, verum etiam latera radentibus. An verebare ne tuis dictis invideremus? Sed Dei indultu, vitio nulli minus addicimur: cui si ita ut 262 caeteris a mea parte subjaceretur, sic quoque auferret congrediendi aemulationem desperatio consequendi. An supercilium tanquam difficilis ac rigidi plosoris extimescebas? Et quaenam est cuiquam peritiae cervix tanta, quive hydrops, ut etiam tepida vestra non ferventissimis laudibus prosequatur? An ideo me fastidiendum negligendumque curasti, quia contemneres juniorem? quod parum credo. An quia indoctum? quod magis fero; ita tamen, ut qui dicere ignorem, non et audire: quia et qui Circensibus ludis adfuerunt, sententiam de curribus non ferunt. An aliquo casu dissidebamus, ut putaremur iis libellis quos edissetis derogaturi? atqui praesule Deo, tenues nobis esse amicitias, nec inimici fingere queunt. Ista quorsum? inquis. Ecce jam pando, vel quid indagasse me gaudeam, vel quid te celasse succenseam. Legi volumina tua, quae Riochatus antistes ac monachus, atque istius mundi bis peregrinus, Britannis tuis pro te reportat; illo jam impraesentiarum Fausto potius qui non senescit, quique viventibus non defuturus post sepulturam, fiet per ipsa quae scripsit sibi superstes. Hic igitur ipse venerabilis, apud oppidum nostrum cum moraretur, donec gentium concitatarum procella defremeret sic reliqua dona vestra detexit, ut perurbane quae praestantiora portabat operuerit, spinas meas illustrare dissimulans tuis floribus. Sed post duos aut iis amplius menses, sic quoque a nobis cito profectum, cum quipiam prodidissent de 263 viatoribus, mysticae gazae clausis involucris clam ferre thesauros, pernicibus equis insecutus abeuntem, qui faciles possent itineris pridiani spatia praevertere, osculo in fauces occupati latronis insilui, humano joco, gestu ferino; veluti si excussura quemcunque catulorum Parthi collo raptoris pede volatico tigris orbata superemicet. Quid multa? capti hospitis genua complector, jumenta sisto, frena ligo, sarcinas solvo, quaesitum volumen invenio, produco, lectito, excerpo, maxima ex magnis capita defrustans. Tribuit et quoddam dictare celeranti scribarum sequacitas saltuosa compendium, qui comprehendebat signis, quod litteris non tenebant. Quibus lacrymis sane maduerimus, mutuo vicissim fletu rigati, tunc cum ab amplexu saepe repetito separaremur, longum est dixisse, nec refert: quod triumphali sufficit gaudio, spoliis onustum caritatis, et spiritualis compotem praedae me domum retuli. Quaeris nunc quid de manubiis meis judicem? nollem adhuc prodere, quo diuturnius exspectatione penderes: plus me enim ulciscerer, si quod sensi tacerem. Sed jam nec ipse frustra superbis; ut pote intelligens, tibi inesse virtutem sic perorandi, ut lectori tuo seu reluctanti, seu voluntario, vis voluptatis excludat praeconii necessitatem. Proinde accipe, quid super scriptis tuis et injuriam passi censeamus. Legimus opus operosissimum, multiplex, acre, sublime, digestum titulis, exemplisque congestum, bipartitum sub dialogi schemate, sub causarum themate quadripartitum. 264 Scripseras autem plurima ardenter, plura pompose; simpliciter ista, nec argute illa, nec callide; gravia mature, profunda sollicite, dubia constanter, argumentosa disputatorie, quaedam severe, quaepiam blande, cuncta moraliter, lecte, potenter, eloquentissime. Itaque per tanta te genera narrandi toto latissimae dictationis campo secutus, nihil in facundia caeterorum, nil in ingeniis facile perspexi juxta politum. Quae me vera sentire satis approbas, cum nec offensus aliter judico. Denique absentis oratio, quantum opinamur, plus nequit crescere, nisi forsitan aliquid his addat coram loquentis auctoris vox, manus, motus, pudor, artifex. His igitur animi litterarumque dotibus praeditus, mulierem pulchram, sed illam Deuteronomio astipulante nubentem, domine papa, tibi jugasti: quam tu adhuc juvenis inter hostiles conspicatus catervas, atque illic in acie contrariae partis adamatam, nihil per obstantes repulsus praeliatores desiderii brachio vincente rapuisti. Philosophiam scilicet, quae violenter e numero sacrilegarum artium exempta, raso capillo superfluae religionis, ac supercilio scientiae saecularis, amputatisque pervetustarum vestium rugis, id est, tristis dialecticae flexibus, falsa morum et illicita velantibus, mystico amplexu jam defaecata tecum membra conjunxit. Haec ab annis vestra jam dudum pedissequa primoribus; haec tuo lateri comes inseparabilis, sive in palaestris exercereris urbanis, sive in abstrusis macerarere solitudinibus: haec athenaei 265 consors, haec monasterii, tecum mundanas abdicat, tecum supernas praedicat disciplinas. Huic copulatum te matrimonio qui lacessiverit, sentiet Ecclesiae Christi Platonis Academiam militare, teque nobilius philosophari. Primum, ineffabilem Dei Patris asserere cum sancti Spiritus aeternitate sapientiam. Tum praeterea non caesariem pascere, neque pallio aut clava, velut sophisticis insignibus, gloriari, aut affectare de vestium discretione superbiam, nitore pompam, squalore jactantiam: neque te satis hoc aemulari, quod per gymnasia pingantur Areopagitica vel Prytaneum, curva cervice Zeusippus, Aratus panda, Zenon fronte contracta, Epicurus cute distenta, Diogenes barba comante, Socrates coma cadente, Aristoteles brachio exserto, Xenocrates crure collecto, Heraclitus fletu oculis clausis, Democritus risu labris apertis, Chrysippus digitis propter numerorum indicia constrictis, Euclides propter mensurarum spatia laxatis, Cleanthes propter utrumque corrosis. Quin potius experietur quisque conflixerit, Stoicos, Cynicos, Peripateticos, haeresiarchas, propriis armis, propriis quoque concuti machinamentis. Nam sectatores eorum, Christiano dogmati ac sensui si repugnaverint, mox te magistro ligati, vernaculis implicaturis in retia sua praecipites implagabuntur, syllogismis tuae propositionis uncatis volubilem tergiversantum linguam inclamantibus, dum spiris categoricis lubricas quaestiones tu potius innodas, acrium more medicorum, qui remedium contra 266 venena, cum ratio compellit, et de serpente conficiunt. Sed hoc temporibus istis, sub tuae tantum vel contemplatione conscientiae, vel virtute doctrinae. Nam quis aequali vestigia tua insequatur gressu; cui datum est soli, loqui melius quam didiceris, vivere melius quam loquaris? Quocirca merito te beatissimum boni omnes, idque supra omnes tua tempestate concelebrabunt: cujus ita dictis vita factisque dupliciter inclaruit, ut quandoquidem tuos annos jam dextera numeraverit, saeculo praedicatus tuo, desiderandus alieno, utraque laudabilis actione decedas, te relicturus externis, tua proximis. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Aprunculo salutem. Reddidit tibi epistolas meas, quem mihi tuas offerre par fuerat: nam frater noster Coelestius, nuper ad te reversus de Biterrensi, quoddam mihi super statu injuriosi nostri vinculum cessionis elicuit. Quod quidem scripsi, non minus tua verecundia fractus quam voluntate. Namque nos ultro vestro pudori quasi quibusdam pedibus obsequii decuit occurrere. Quocirca me quoque volente posside indultum, sed liberaliter; nec enim, ut suspicor, plus aliquid hoc genere solatii vel ipse quaesisti. Quem litteris istis non commendatoriis minus quam refusoriis, jam placatus insinuo: sic tamen ut tibi assistat, tibi pareat, te sequatur; atque 267 ut si permanserit tecum, neutri nostrum judicetur famulus; si forte discesserit, quaeratur utrique fugitivus. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius domino papae Lupo salutem. Propter libellum quem non ad vos magis quam per vos missum putastis, epistolam vestram non ad me magis quam in me scriptam recepi. Ad exprobrata respondeo pro aequitate causae, non pro aequalitate facundiae: quanquam quis nunc ego, aut quantus, qui agere praesumam vobis imputantibus innocentem? Quocirca delicto huic, quantulumcunque est, inter principia confestim supplico ignosci, diffidentiae tantum, non et superbiae fassus errorem. Nam cum mihi rigor censurae tuae in litteris aeque ut moribus sit ambifariam contremiscendus, fateor tamen in voluminis ipsius operisque reseratu, illam mihi fuisse plus oneri, quam praetenditis caritatem. Nec citra justum ista conjicio: quandoquidem mortalium mentibus vis haec naturalitus inest, ut si quid perperam fiat, minus indulgeant plus amici. Scripseram librum, sicut pronuntiatis, plenum onustumque vario causarum, temporum personarumque congestu: facturus rem videbar impudentissimam, si tantum mihi cuncta placuissent, ut nulla tibi displicitura confiderem. Huc item, quisquis judicii eventus 268 foret, vidi partibus meis nequaquam pietatis ex solido constare rationem, si non saltem vobis esset anterius allatum volumen, et si non videretur oblatum: sub hoc videlicet temperamento, ut si forte placuissem, non vos arrogantia praeteriisse; si secus, non vos improbitas expetisse judicaretur. Nec sane multo labore me credidi deprecaturum vitatas causas erubescendi. Pariter illud nosse vos noveram, quod auctores in operibus edendis pudor potius quam constantia decet; quodque tetricis puncta censoribus, tardius procacitas recitatoris, quam trepidatio excudit. Alioquin si quis est ille, qui cum fiduciae praerogativa, thematis ante inauditi operam provulgat: incipit exspectationi publicae, quamvis solverit multa, plura redhibere. Praeterea quidquid super hujusce rescripti tenore censueris, malui factum confiteri simpliciter, quam trebaciter diffiteri. Dixisset alius, Neminem tibi praetuli, nullas ad ullum peculiares litteras dedi: quem praedatum suspicabare, unius epistolae forma contentus abscessit, atque ea quidem nihil super praesenti negotio deferente. Tu, qui te quereris omissum, tribus loquacissimis paginis fatigatus, potius in nauseam concitaris, dum frequenter insulsae lectionis verbis inanibus immoraris. Adde, quia etiam in hoc, quod forsitan non notasti, reverentiae tuae meritorumque ratio servata est, quod sicut tu antistitum caeterorum cathedris, prior est tuus in libro titulus: illius nomen vix semel tantum, et sibi ascripta pagina sonat: tuo, praeter tibi deputatas, 269 frequenter illustrantur alienae. Illud his junge, quod si quid ibi vel causaliter placet, ut per consilium meum lectitas: ille quandoque per beneficium tuum; qui munusculi mei incassum pressus invidia, necdum ad facultatem legendi, ut suspicor, venit, cum jam diu ipse perveneris ad copiam transferendi. Aio, tanquam non sit holographas membranas arbitraturus; si tamen quod ante percurras, vel exemplar acceperit: neque enim in iis quae tractaveris ulla culpabitur aut distinctionum raritas, aut frequentia barbarismorum. Nempe ad extremum palam videtur etiam tibi transmissa proprietas, cui usus absque temporis fixi praescriptione transmissus est, quique supradicio tandiu potes uti libello, ut eum non amplius zothecula tua, quam memoria includat. Haec et his plura fors aliquis. Ego vero cuncta praetereo, et malo precari veniam quam reatum, si hoc esse creditur, deprecari. Praesentum quoque negligentiam litterarum nunc nec excuso: primum, quod etsi cupiam, parum cultius scribere queo: dein, quod libellari opere confecto, animus tandem feriaturus, jam quae propalare dissimulat, excolere detrectat. At tamen cum satis tibi, et quidem merito ? in omnibus cedam, quippe qui in alio genere virtutum, jam per quinquennia decem, non aequaevis sacerdotibus tantum, verum et antiquis quoties collatus antelatusque sis; noveris volo, quamvis quaestibus quatias astra, atque majorum cineres favillasque in testimonium laesae caritatis 270 implores, pedem me conflictui tuo, si mutuo super amore certandum est, non retracturum: quia cum in caeteris rebus, tum foedissimum perquam est in dilectione superari. Quae velis nolis certa professio conviciis tuis illis, cuncta sane blandimentorum mella vincentibus, non praeter aequum reponderatur, Ecce habes litteras tam garrulas ferme, quam requirebas: quanquam sunt omnes loquacissimae. Namque in audentiam sermocinandi quem non ipse compellas, qui omnium litteratorum, licet oculi affectent, sic ingenia producis, ut solet aquam terrae in visceribus absconditam per atomos bibulos radius extrahere solaris? Cujus lucis aculeo non sola penetratur aut arena subtilis, aut humus sessilis; sed si saxei montis oppressu fontium conditorum vena celetur, aperit arcanum liquentis elementi secretorum coelestium natura violentior. Ita si quos, vir sacrosancte, studiosorum senseris, aut quietos, aut verecundos, aut in obscuro jacentis famae recessu delitescentes; hos eloquii tui claritas, artifice confabulatu dum compellat, et publicat. Sed quorsum ista, quid morarum est? redeamus ad causam, super cujus abundante blateratu, quia pareo, precor ut errata confessum veniae clementis indultu placatus impertias: licet quae laetitia tua sancta, quaeque communio, copiosius hilarere, si meae culpae defensio potius tibi scripta feratur quam satisfactio. Memor nostri esse dignare, domine papa. Sidonius Oresio suo salutem. Venit in nostras a te profecta pagina manus, quae trahit multam similitudinem de sale Hispano in jugis caeso Tarraconensibus. Nam recensenti lucida et salsa est, nec tamen propter hoc ipsum mellea minus: sermo dulcis et propositionibus acer; sic enim oblectat eloquio, quod turbat imperio: quippe qui parum metiens quid ordinis agam, carmina a nobis nunc novat petat. Primum ab exordio religiosae professionis, huic principaliter exercitio renuntiavi: quia nimirum facilitati posset accommodari, si me occupasset levitas versuum, quem respicere coeperat gravitas actionum. Tum praeterea constat omnem operam, si longa intercapedine quiescat, aegre resumi. Quisnam enim ignoret cunctis aut artificibus aut artibus maximum decus usu venire? cumque studia consueta non frequentantur, brachia in corporibus, ingenia pigrescere in artibus? Unde est et illud, quod sero correptus aut raro, plus arcus manui, jugo bos, equus freno rebellat. Insuper desidiae nostrae verecundia comes ad hoc sententiam inclinat, ut me, postquam in silentio decurri tres olympiadas, tam pudeat novum poema conficere, quam pigeat. Hoc item nefas, etiam difficilia factu tibi negari, cujus affectum tanto minus decipi decet, quanto constantius nil repulsam veretur. Tenebimus ergo 272 quippiam medium: et sicut epigrammata recentia modo nulla dictabo, ita litteras, si quae jacebunt versu refertae, scilicet ante praesentis officii necessitatem, mittam tibi: petens ne tu sis eatenus justitiae praevaricator, ut me opineris nunquam ab hujusmodi conscriptione temperaturum. Neque enim suffragio tuo minus augear, si forte digneris jam modestum potius quam facetum existimare. Vale. Sidonius Tonantio suo salutem. Est quidem, fateor, versibus meis sententia tua tam plausibilis olim, tam favorabilis, ut poetarum me quibusque lectissimis comparandum putes, certe compluribus anteponendum. Crederem tibi, si non, ut multum sapis, ita quoque multum me amares. Hinc est, quod de laudibus meis caritas tua mentiri potest, nec potest fallere. Praeter hoc poscis, ut Horatiana incude formatos Asclepiadeos tibi quospiam, quibus inter bibendum pronuntiandis exerceare, transmittam. Pareo injunctis, licet si unquam, modo maxime prosario loquendi genere districtus occupatusque. Denique probabis circa nos plurima ex parte metrorum studia refrigescere. Non enim promptum est, unum eumdemque probe facere aliquid, et raro. Jam dudum teretes hendecasyllabos, Attrito calamis pollice lusimus, 273 Quos cantare magis pro choriambicis Excusso poteras mobilius pede. Sed tu per Calabri tramitis aggerem Vis ut nostra dehinc cursitet orbita; Qua Flaccus lyricos Pindaricum ad melos Frenis flexit equos plectripotentibus, Dum metro quatitur chorda Glyconio, Nec non Alcaico, vel Pherecratio, Juncto Lesbiaco, sive anapaestico, Vernans per varii carminis eclogas, Verborum violis multicoloribus. Istud fingere vatibus Priscis difficule est, difficile et mihi, Ut diversa sonans os epigrammata, Nil crebras titubet propter epistolas, Quas cantu ac modulis luxuriantibus Lascivire vetat mascula dictio. Istud vix Leo, rex Castalii Chori, Vix hunc qui sequitur Lampridius queat, Declamans gemini pondere sub styli, Coram discipulis Burdegalensibus. Hoc me, teque decet, parce, precor, jocis, Quaeso pollicitam servet ad extimum Oratoris opus cura modestiam: Quo nil deterius, si fuerit simul In primis rigidus, mollis in ultimis. Quinimo quoties epulo mensae lautioris hilarabere, religiosis, quod magis approbo, narrationibus vaca: his proferendis confabulatio frequens, his redicendis sollicitus auditus inserviat. Certe si 274 saluberrimis avocamentis, ut qui adhuc juvenis, tepidius inflecteris, a Platonico Madaurensi saltem formulas mutuare convivalium quaestionum: quoque reddaris instructior, has solve propositas, has propone solvendas, iisque te studiis, et dum otiaris, exerce. Sed quia mentio conviviorum semel incidit; tuque sic carmen nobis vel ad aliam causam personamque compositum sedulo exposcis, ut me ejus edendi diutius habere non possis haesitatorem; suscipe libens, quod temporibus Augusti Majoriani, cum rogatu cujusdam sodalis ad coenam conveniremus, in Petri librum magistri epistolarum subito prolatum subitus effudi, meis quoque contubernalibus, dum rex convivii circa ordinandum moras nectit oxygarum, Domnulo, Severiano atque Lampridio paria pangentibus , quos undique urbium ascitos imperator in unam civitatem, invitator in unam coenam forte contraxerat. Id morae tantum, dum genera metrorum sorte partimur. Placuit namque pro caritate collegii, licet omnibus eadem scribendi materia existeret, non uno tamen epigrammata singulorum genere proferri: ne quispiam nostrum, qui caeteris dixisset exilius, verecundia primum, post morderetur invidia. Etenim citius agnoscitur in quocunque recitante, si quo caeteri metro canat, an eo quoque scribat ingenio. Tu vero tunc opportunius subjecta laudabis, cum totum te socio indulseris. Non enim justum est, ut censor incipias cum severitate discutere, quod non potuit amicus cum serietate dictare. 275 Age convocata pubes, Locus, hora, mensa, causa, Jubet ut volumen istud, Quod et aure et ore discis, Studiis in astra tollas. Petrus est tibi legendus, In utraque disciplina Satis institutus auctor. Celebremus ergo, fratres, Pia festa litterarum. Peragat diem cadentem Dape, poculis, choreis, Genialis apparatus. Rutilum toreuma bysso, Rutilasque forte blattas, Recoquente quas aheno Meliboea fucat unda; Opulentet ut meraco Bibulum colore vellus. Peregrina det supellex Ctesiphontis ac Niphatis Juga texta, belluasque Rapidas vacante panno, Acuit quibus furorem Bene ficta plaga cocco, Jaculoque ceu forante Cruor incruentus exit. Ubi torvus, et per artem Resupina flexus ora, It equo, reditque telo, Simulacra bestiarum Fugiens, fugansque Parthus. Nive pulchriora lina Gerat orbis, atque lauris, Hederisque, pampinisque Viridantibus tegatur. Cytisos, crocos, amellos, Casias, ligustra, calthas, Calathi ferant capaces, Redolentibusque sertis Abacum, torosque pingant. Manus uncta succo amomi Domet hispidos capillos, Arabumque messe pinguis Petat alta tecta fumus. Veniente nocte nec non Numerosus erigatur Laquearibus coruscis Camerae in superna lychnus; Oleumque nescientes, Adipesque glutinosos, Utero tumente fundant Opobalsamum lucernae. Geruli caput plicantes Anaglyptico metallo Epulas superbiores Humeris ferant onustis. Paterae, scyphi, lebetes, Socient falerna nardo: Tripodasque, cantharosque 276 Rosa sutilis coronet. Juvat ire per corollas Alabastra ventilantes, Juvat et vago rotatu Dare fracta membra ludo, Simulare vel trementes Pede, veste, voce Bacchas. Bimari remittat urbe Thymelem, Palemque doctas Tepidas ad officinas Citharistrias Corinthus: Digiti quibus canentes, Pariter sonante lingua, Vice pectinis fatigent Animata fila pulsu. Date et aera fistulata Satyris amica nudis: Date ravulos choraulas, Quibus antra per palati Crepulis reflanda buccis. Gemit aura tibialis; Date carminata socco, Date dicta sub cothurno, Date quidquid advocati, Date quidquid et poetae Vario strepunt in actu: Petrus haec et illa transit. Opus editum tenemus, Bimetra quod arte texens, Iter asperum, viasque Labyrinthicas cucurrit. Sed in omnibus laborans Et ab omnibus probatus, Rapit hinc et inde palmam. Per et ora docta fertur. Procul hinc et Hippocrenen, Aganippicosque fontes, Et Apollinem canorum Comitantibus Camenis Abigamus, et Minervam Quasi praesulem canendi Removete ficta fatu, Deus ista praestat unus. Stupuit virum loquentem Diadematis potestas, Toga, miles, ordo equester, Populusque Romularis: Et adhuc sophos volutant Fora, templa, rura, castra. Super haec, fragorem alumno Padus, atque civitatum Dat amor Ligusticarum. Similis favor resultat Rhodanitidas per urbes, Imitabiturque Gallos Feritas Ibericorum. Nec in hoc moratus axe, Cito ad arva perget Euri, Aquilonibusque et Austris, Zephyrisque perferetur. 277 Ecce dum quaero quid cantes, ipse cantavi. Tales enim nugas in imo scrinii fundo muribus perforatas, post annos circiter viginti profero in lucem, quales pari tempore absentes, cum domum rediit, Ulysses invenire potuisset. Proinde peto ut praesentibus ludicris libenter ignoscas. Illud vero nec verecunde, nec impudenter injungo, ut quod ipse de familiaris mei integro libro pronuntiavi, hoc tu quasi sollicitatus exempli necessitate de meo sentias. Vale. Sidonius Burgundioni suo salutem. Dupliciter excrucior quod nostrum uterque lecto tenetur. Nihil enim est durius quam cum praesentes amici dividuntur communione languoris. Quippe si accidat, ut nec intra unum conclave decumbant, nulla sunt verba, nulla sunt solatia, nulla denique mutui oratus vicissitudo. Itaque singulis moeror ingens, isque plus de altero: nam parum possis, quanquam et infirmus, periclitante quem diligas, tibi timere. Sed Deus mihi, fili amantissime, pro te paventi validissimum scrupulum excussit, quia pristinas incipis vires recuperare. Diceris enim jam velle consurgere, quodque plus opto, jam posse. Me certe taliter consulis, et sollicitudine prope praecoqua quaestiunculis litterarum, jam quasi ex asse vegetus exerces, audire plus ambiens, etsi adhuc aeger, Socratem de moribus, 278 quam Hippocratem de corporibus disputantem. Dignus omnino quem plausibilibus Roma foveret ulnis, quoque recitante crepitantis Athenaei subsellia cuneata quaterentur. Quod procul dubio consequebare, si pacis locique conditio permitteret, ut illic senatoriae juventutis contubernio mixtus erudirere. Cujus te gloriae pariter ac famae capacem, de orationis tuae qualitate conjecto: in qua decentissime te nuper pronuntiante, quae quidem scripseras extemporaliter, admirabantur benevoli, mirabantur superbi, morabantur periti. Sed ne impudenter verecundiam tuam laudibus nimiis ultro premamus, praeconia tua justius de te, quam tibi scribimus. Hoc potius, unde est causa sermonis, intromittamus. Igitur interrogas per pugillatorem, quos recurrentes asseram versus, ut celer explicem, sed sub exemplo. Ii nimirum sunt recurrentes, qui metro stante, neque litteris loco motis, ut ab exordio ad terminum, sic a fine releguntur ad summum. Sic est illud antiquum: Roma tibi subito motibus ibit amor. Et illud: Sole medere pede, ede perede melos. Nec non habentur pro recurrentibus, qui pedum lege servata, et si non per singulos apices, per singula tamen verba replicantur: ut est unum distichon meum quod de rivulo lusi, qui repentino procellarum pastus illapsu, publicumque aggerem confragoso diluvio supergressus, subdita culta viae inundaverat, 279 quanquam depositurus insanam mox abundantiam, quippe quam pluviis appendicibus intumescentem, nil superna venae perennis pondera inflarent. Igitur istic dum magis ripam quam vadum quaero, tali jocatus epigrammate, per turbulenti terga torrentis his saltem pedibus incessi. Praecipiti modo quod decurrit tramite flumen, Tempore consumptum jam cito deficiet. Hoc si recurras, ita legitur: Deficiet cito jam consumptum tempore flumen, Tramite decurrit quod modo praecipiti. Ecce habes versus, quorum syllabatim mirere rationem. Caeterum pompam quam non habent, non docebunt. Sufficienter indicasse me suspicor, quod tu requirendum existimasti. Simile quiddam facis et ipse si proposita restituas, aeque diverso, quae repeteris expedias. Namque eminet tibi thematis celeberrimi votiva redhibitio, laus videlicet peroranda, quam ediderat, Caesaris Julii. Quae materia tam grandis est, ut studentum si quis fuerit ille copiosissimus, nihil amplius in ipsa debeat cavere, quam ne quid minus dicat. Nam si omittantur quae titulis dictatoris invicti scripta Patavinis sunt voluminibus; quis opera Suetonii, quis Juventii Martialis historiam, quisve ad extremum Balbi ephemeridem fando adaequaverit? Sed tuis ceris haec reservamus. Officii magis nostri est auditoribus scamna componere, et praeparare aures fragoribus intonaturis: dumque virtutes tu dicis alienas, nos moliamur 280 tuas dicere. Neque vereare me quospiam judices Catonianos advocaturum, qui modo invidiam, modo ignorantiam suam fictae severitatis velamine tegant: quanquam imperitis venia debetur. Caeterum quisquis ita malus est, ut intelligat bene scripta, nec tamen laudet, hunc boni intelligunt, nec tamen laudant. Proinde curas tuas hoc metu absolvo: faventes audient cuncti, cuncti foventes, gaudiisque quae facies recitaturus, una fruemur. Nam plerique laudabunt facundiam tuam, plurimi ingenium, toti pudorem. Non enim minus laudi feretur, adolescentem, vel quod est pulchrius, pene adhuc puerum, de palaestra publici examinis tam morum referre suffragia, quam litterarum. Vale. Sidonius Gelasio suo salutem. Probas, neque deprecor, me deliquisse: deliqui quippe, qui necdum nomine tuo ullas operi meo litteras junxerim. Sed tamen scribis tum quod erraverim veniabile fore: si quod et ipse decantes mittam ab exemplo: quia scilicet, Tonantio meo, ad parem causam futuras usui litteras bimetras miserim. Praeter hoc quereris paginam meam, si resolvatur in lusum, solis hendecasyllabis frequentari. Qua de re trochaica garrulitate suspensa, senariolos aliquos plus requiris. Servio injunctis: tu modo placidus accipias: si veodam hanc ipsam mavis vocare, sive eclogam. Nam metrum diu infrequentatum durius texitur. 281 Jubes, amice, nostra per volumina Modis resultet incitatioribus Ferox iambus, et trochaeus hactenus, Pigrasque bigas et quaterna tempora Spondaeus addat, ut moram volucripes Habeat parum per insitam trimetria: Resonetque mixtus ille pes celerrimus, Bene nuncupatus quondam ab arte Pyrricha, Loco locandus undecunque in ultimo: Spondam daturus et subinde versui, Modo in priore parte, nunc in extima, Anapaestus, ipse quanquam et absolutius Pronuntietur, cum secuta tertia Geminae brevique longa adhaeret syllaba. Quae temperare vix callet gregarius Poeta, ut ipse cernis esse Sollium. In pectine errat, nec per ora concava Vaga lingua flexum competenter explicat. Epos sed istud aptius paraverit Leo, Leonis aut secutus orbitas Cantu in Latino, cum prior sit Attico, Consentiorum qui superstes est patri, Fide, voce, metris, ad fluenta Pegasi Cecinisse dictus omniforme canticum; Quotiesque verba Graia carminaverit, Tenuisse celsa junctus astra Pindaro, Montemque victor isse per biverticem Nulli secundus inter astra Delphica. At uterque vatum, si lyrae poeticae Latiare carmen aptet absque Dorico, 282 Venusina Flacce plectra ineptus exseras, Japygisque verna cycnus Aufidi, Atacem tonare cum suis oloribus, Cana et canora colla victus ingemas. Nec ista sola sunt perita pectora, Licet et peritis haec peritiora sint: Severianus ista rhetor altius, Afer vaferque Domnulus politius, Scholasticusque sub rotundioribus Petrus camenis dictitasset acrius: Epistolaris usquequaque nec stylus Virum vetaret, ut stupenda pangeret Potuisset ista semper efficacius, Humo atque gente cretus in Ligustide Proculus, melodis insonare pulsibus, Limans faceta quaeque sic poemata, Venetam lacessat ut favore Mantuam: Homericaeque par et ipse gloriae, Rotas Maronis arte sectans compari. Ego corde et ore jure despicabilis, Quid inter hosce te rogante garriam, Loquacitatis impudentiam probans, Animique vota destituta litteris; Sed quid negabo, nec pudore territus? Amor timere nescit: inde parui. Ignosce desueta repetenti, atque ob impleta quae jusseras, nihil amplius quam raritatis indulgentiam praestolaturo. Caeterum mihi similia post si jusseris, quo queam magis fieri obsequens, curabis ad vicem carminis, aut dictare quae cantem, aut saltare quae rideam. Vale. Sidonius Firmino suo salutem. Si recordaris, domine fili, hoc mihi injunxeras, ut hic nonus libellus, peculiariter tibi dictatus, caeteris octo copularetur, quos ad Constantium scripsi, virum singularis ingenii, salutaris consilii certe in tractatibus publicis caeteros eloquentes, seu diversa, sive paria decernat, praestantioris facundiae dotibus antecellentem. Sponsio impleta est, non quidem exacte, sed vel instanter. Nam peragratis forte dioecesibus, cum domum veni, si quod schedium temere jacens chartulis putribus ac veternosis continebatur, raptim coactimque translator festinus exscripsi, tempore hiberno nil retardatus, quin actutum jussa complerem; licet antiquarium moraretur insiccabilis gelu pagina, et calamo durior gutta, quam judicasses imprimentibus digitis non fluere, sed frangi. Sic quoque tamen compotem officii prius agere curavi, quam duodecimum nostrum, quem Numae mensem vos nuncupatis, Favonius flatu teporo, pluviisque natalibus maritaret. Restat ut te arbitro non reposcamus res omnino discrepantissimas, maturitatem celeritatemque. Nam quotiens liber quispiam scribi cito jubetur, non tantum honorem spectat auctor a merito, quantum ab obsequio. De reliquo, quia tibi nuper ad Gelasium virum sat benignissimum missos iambicos placuisse pronuntias, per hos te quoque Mitylenaei oppidi vernulas munerabor. Jam per alternum pelagus loquendi Egit audacem mea cymba cursum; 284 Nec bipertito timuit fluento Flectere clavum. Solvit antennas, legit alta vela, Palmulam ponit manus, atque transtris Littori junctis, petit osculandum Saltus arenam. Mussitans quanquam chorus invidorum Prodat irritu rabiem canino, Nil palam sane loquitur, pavetque Publica puncta. Verberant puppem, quatiunt carinam. Ventilant spondas laterum rotundas, Arborem circa volitant sinistrae Sibila linguae. Nos tamen rectam comite arte proram, Nil tumescentes veriti procellas, Sistimus portu, geminae potiti Fronde coronae: Quam mihi indulsit populus Quirini, Blattifer vel quam tribuit senatus, Quam peritorum dedit ordo consors Judiciorum. Cum meis poni statuam perennem Nerva Trajanus titulis videret, Inter auctores utriusque fixam Bibliothecae. Quamque post visus prope post bilustre Tempus, accepi capiens honorem, Qui patrum ac plebis simul unus olim Jura gubernat. Praeter heroos, joca multa multis 285 Texui pannis; elegos frequenter Subditos senis pedibus rotavi Commate bino. Nunc per undenas equitare suetus Syllabas, lusi celer; atque metro Sapphico creber cecini, citato Rarus iambo. Nec recordari queo quanta quodam Scripserim primo juvenis calore: Unde pars major utinam taceri Possit et abdi. Nam senectutis propiore meta, Quidquid extremis sociamur annis, Plus pudet, si quid leve lusit aetas, Nunc reminisci. Quod perhorrescens, ad epistolarum Transtuli cultum genus omne curae: Ne reus cantu petulantiore, Sim reus actu. Neu puter solvi per amoena dicta, Schema si chartis phalerasque jungam: Clerici ne quid maculet rigorem Fama poetae. Denique ad quodvis epigramma posthac Non ferar pronus, teneroque metro, Vel gravi, nullum cito cogar exhinc Promere carmen. Persecutorum nisi, quaestiones Forsitan dicam, meritosque coelum Martyres mortis pretio parasse Praemia vitae. 286 E quibus primum mihi psallat hymnus Qui Tolosatem tenuit cathedram, De gradu summo capitoliorum Praecipitatum, Quem negatorem Jovis ac Minervae, Et crucis Christi bona confitentem, Vixit ad tauri latus injungati Plebs furibunda: Ut per abruptum bove concitato, Spargere cursus lacerum cadaver, Cautibus tinctis calida soluti Pulte cerebri, Post Saturninum, volo plectra cantent, Quos patronorum reliquos probavi Anxio duros mihi per labores Auxiliatos. Singulos quos nunc pia nuncupatim Non valent versu cohibere verba, Quos tamen chordae nequeunt sonare, Corda sonabunt. Redeamus in finem ad oratorium stylum, materiam praesentem proposito semel ordine terminaturi: ne si epilogis musicis opus prosarium clauserimus, secundum regulas Flacci, ubi amphora coepit institui, urceus potius exisse videatur. Vale.

(quod est verius) (quid loquar, nomen, personam? tu recognosces cuncta) (ut ferunt) (et nimis dixi) (persona mihi cognita est, causa ignota, nec refert) (quod tamen utrivis nec erat injustum) (venia sit dicto) (si tamen hoc nimis abnuis) (cujus imaginis hinc et hinc turbo tunc inhorruerat) (quidnam enim simile) (si quae uspiam tamen sunt) (de me enim taceo) (da veniam) (jactanter hoc dixi, imo meliora) (qualia reor equidem legi multa multorum) (nam viator adveneram)

http://viaf.org/viaf/89203537

Mauricius de Sulliaco

II. De his quae vendidit Ledemallus miles apud villam Sancti Clodoaldi. (Anno 1169.) [ Ibid., pag. 50.]

Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus, universis tam praesentibus quam futuris, quod Ledemallus miles de Villescoblen nobis, quadraginta librarum pretio vendidit, quidquid frater suus Thomas canonicus apud villam Sancti Clodoaldi, aut in vineis, aut censu nummorum et vini, aut pressoragio, aut in oblatis, aut corveis, nomine ipsius Ledemalli possidebat; quae omnia ad ipsum Ledemallum redditura erant et ad feodum nostrum pertinebant. Hanc autem venditionem concesserunt fratres ejus, scilicet Thomas canonicus et Hungerius miles, et filii ejusdem Ledemalli, Matthaeus miles et Philippus nondum miles, qui se hujus venditionis fidejussores cum patre suo fidei interpositione constituerunt, et se garantiam laturos compromiserunt; quod etiam Philippus, primo anno militiae suae infra mensem quo submonitus fuerit, se facturum similiter fide interposita, pollicitus est. Fuerunt etiam alii fideijussores, scilicet Hugo de Plesseio et Hugo de Sancto Jonio. Testes qui adfuerunt: Galterius capellanus, Erchembaldus decanus, Bruno canonicus, Joannes sacerdos, Petrus miles, Matthaeus Panis, Sehericus, Andreas de Trembleyo, Girbertus major. Fidejussioni Hugonis de Plesseio interfuerunt, Joannes nepos noster et Joannes Rufus; fidejussioni vero Hugonis de Sancto Jonio interfuerunt, Thomas marescallus, et Guilertus et Matthaeus, servientes nostri. Quod ut futuris temporibus ratum et inconcussum teneatur, scripto commendari et sigilli nostri auctoritate dignum duximus roborari.

Actum publice apud Sanctum Clodoaldum, anno Incarnationis Dominicae 1169, episcopatus vero nostri anno nono.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

III. De his quae vendidit Willelmus de Maciaco apud Victoricium. (Anno 1170.) [ Ibid., p. 48.]

Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis tam praesentibus quam futuris quod Willelmus miles de Maciaco viginti arpenna terrae, quae ipse apud Victoricium possidebat et de nobis ad sensum quinque solidorum tenebat, viginti quinque librarum pretio nobis vendidit, et se garantiae fidejussorem, posita constituit. Quam venditionem Avelina uxor ejusdem Willelmi et Stephanus Palmarius frater ipsius concesserunt. Huic autem venditioni et concessioni praefati Stephani coram nobis factae Parisius interfuerunt quamplures: Ascelinus, decanus Sancti Marcelli, Galterus capellanus noster. . . . . . Laici: Drogo miles de Sancta Cruce. . . . Stephanus pistor, Thomas marescallus, Hugo baticularius, Matthaeus panetarius, Simon carpentarius, Willelmus cocus, Ricardus camerarius. Concessioni autem uxoris ejusdem Willelmi, apud Calliacum factae, interfuerunt quamplures Albericus, sacerdos Calliaci, Galterus capellanus ejus . . . . laici: Brunellus, major Victoricii, Helluinus decanus . . . . . . Odo Censarius . . . .

Actum publice Parisius, anno incarnati Verbi 1170, episcopatus vero nostri anno decimo.

[ al. de Mathiaco]

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

IV. De censu quem Sancti Victoris canonici apud S. Marcellum et Ivriacum possidebant. (Anno 1171.) [MARTEN., Ampl. Coll., VI, 245.]

Quoniam plerique perversi animi ad decipiendum maxime intendunt, nostri officii est res in praesentia nostra bene gestas pro bono pacis ad notitiam posterorum memoriae tradere, et scripto confirmare. Ego igitur MAURICIUS Parisiensis episcopus notum facimus praesentibus pariter et futuris, quod Ferricus de Gentiliaco quemdam censum quem apud Sanctum Marcellum et apud Ivriacum ecclesia B. Victoris Parisiensis de dono fratri Ferrici ejusdem ecclesiae canonici diu in pace tenuerat, de feodo suo et antecessorum suorum eumdem censum esse dicens, saisivit. Ecclesia vero S. Victoris erga praedictum Ferricum querimoniam movit, et coram justitia nostra placitavit. Tandem consilio prudentium virorum habito in dicta ecclesia, ad confirmationem pacis supra nominato Ferrico quatuor libras denariorum donavit, et ipse praescriptum censum saepe memoratae ecclesiae: qui etiam clamavit, et quidquid proprii juris in eodem censu se habere dicebat, eidem ecclesiae in praesentia nostra in pace perenniter possidendum concessit, et justam se inde garantiam laturum promisit. Quod etiam concessit et laudavit Anselmus de Bruneyo saepedicti Ferrici frater, videntibus et audientibus qui nobiscum aderant, quorum supposita sunt nomina et signa. S. domni Anselmi decani S. Marcelli. S. Simonis de sancto Dionysio. S. Gauterii capellani nostri. S. Magistri Manerii. S. Marcelli clerici nostri. S. Theoberti de Monte Leterici. S. Petri de Monterello. S. Philippi de Athiis. S. Hugonis mercatoris. S. Drogonis carnificis.

Quod ne subrepens oblivio deleat, aut emergens calumnia contradicat, scripto mandari praecipimus, et praesentem paginam sigilli nostri auctoritate roboramus. Actum publice Parisius anno Incarnationis Verbi 1171, episcopatus vero nostri anno XI.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

V. De medietate molendini de Cantu Ranae quam vendidit Petrus miles de Chantelu Parisiensi episcopo. (Anno 1177.) [ Cartulaire de Notre-Dame de Paris, I, 51.]

Ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis tam praesentibus quam futuris, quod Petrus de Chantelou et Ermengardis uxor ejus, medietatem cujusdam molendini, qui Cantus Ranae dicitur, qui apud Corbollum situs est, quae medietas praefatae Emengardis haereditatem spectabat, nobis vendiderunt, et insuper molturam suam quam praeter medietatem in eodem molendino, sine socii portione habebant. Hanc autem venditionem, filio eorum Gaufridus miles, Odo clericus, Simon, Hugo et filiae Richeldis et Avelina concesserunt. Praedicti siquidem Petrus et Ermengardis et eorum filii et filiae, fide interposita, promiserunt se venditionem istam conservare et garantire, et seipsos et quam plures alios, qui subscripti sunt, fidei jussores constituerunt, scilicet Hugonem Pinel, Ranulphum de Chantelou, Gaufredum de Solorra, Joscelinum de villa Genart, Robertum de la Bretesche. Hanc vero venditionem prior Sancti Joannis de Corbolio et prior Sancti Guenaili, in quorum censiva situs est, praetaxatus molendinus, approbaverunt et concesserunt. Huic venditioni interfuerunt quamplures clerici: frater Daniel capellanus noster, Marcellus canonicus Parisiensis, Geisbertus decanus Moissiaci; Laici: Gosbertus miles de Porrigniaco, Adam piper, postellus de Moissiaco, et Joannes filius ejus, Ricardus camerarius, Enjorannus, Boson servientes nostri . . . . . .

Quod ne temporum noxia vetustate deleri, vel malignantium fraude, possit aliquatenus infirmari, praesenti scripti attestatione et sigilli nostri super addita impressione dignum duximus praemuniri. Actum publice apud Moissiacum, anno incarnati Verbi 1177, pontificatus vero nostri XVII.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

VI. De his quae vendiderunt. Philippus de Sevies et Gaerannus de Galardone. (Anno 1181, Febr. 5.) [ Ibid., p. 45.]

Ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis tam praesentibus quam futuris, quod dominus Philippus de Sevies et uxor ejus Elisabeth redditus centum solidorum, quos apud Victoricium a domino Galerando de Galardone idem Philippus in feodum tenebat, quater viginti librarum pretio nobis vendiderunt, et se rectam garantiam laturos, fide interposita spoponderunt et fidejussores garantiae Guidonem de Palaciolo, Bartholomaeum de Carlertin, Michaelem Dun Vileir, sub astrictione fidei dederunt. Quam venditionem laudaverunt praedictus Galerandus et Idonea uxor ejus, et dominus Becelinus de Sinaiis et uxor ejus de Loherengia et filius eorum Hecelinus, et se garantiae obsides, sub fidei sacramento constituerunt: insuper jam dictus Galerandus quod residuum habebat de parte uxoris suae, pro quater viginti libris nobis vendidit, uxore sua Idonea hoc ipsum laudante et assensum praebente, et tam ipse quam uxor ejus se rectam garantiam laturos, fidei interpretatione, promiserunt. Hoc ipsum dominus Hecelinus de Linaiis a quo idem Galerandus tenebat, et uxor ejus Lorehengia, et eorum filius Decelinus et Rencia uxor Guidonis de Palaciolo, et aliae duae juniores praefati Hecelini filiae laudaverunt, et quietam clamaverunt, et fide praestita, se rectam garantiam laturos concesserunt. Fidejussores etiam garantiae praedictus Galerandus nobis constituit, scilicet Gaufridum, Pocot, Guidonem de Vallibus, Garinum de Malpertuis, Guidonem de Valle Grinosa, qui se hoc garantire, sub fidei sacramento, compromiserunt. His autem venditionibus et laudantium concessionibus interfuerunt, etc. Ad majoris autem firmitatis munimentum, praedicti scilicet Philippus et Elisabeth uxor ejus Galerandus et Idonea uxor ejus, Hecelinus et Loherengia uxor ejus, supradictam terram et redditus super altare Beatae Mariae in eleemosynam Ecclesiae Parisiensi obtulerunt.

Actum apud Victoricium publice, anno incarnati Verbi 1180, die festi Sanctae Agathae, episcopatus vero nostri XXI.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

VII. Mauricius episcopus Parisiensis fundationem Herivallis confirmat. (Anno 1183.) [ Gall. Christ. Nov., VII, 74.]

Quaecunque ad divini cultus ampliationem utiliter ordinata sunt, perpetua oportet stabilitate firmari. Eapropter ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis, tam praesentibus quam futuris, quod nobilis vir Guido buticularius, assensu Margaritae uxoris suae, et filiorum suorum Guidonis buticularii et Guillielmi, ob remedium animae suae et antecessorum suorum locum proprietatis suae, qui Herivallis dicitur, in quo ad honorem B. semper virginis Mariae constructa est ecclesia, canonicis ibi sub abbatis imperio regulariter Deo militaturis libere et absolute, et quiete in perpetuum possidendum concessit, nihilque propriae potestatis aut dominationis sibi vel haeredibus suis ibidem retinens, eumdem locum omni libertate, quantum ad ipsum pertinet, per manum nostram donavit LX etiam arpennos terrae quam a Terico de Fossis, et XXX quos ab Hugone majore de Lusarchiis comparaverant, bosculum etiam domui praefatae vicinum, dimidium etiam modium annonae in molendino de Coya de eleemosyna comitis Reginaldi; cuncta etiam quae in proprietate sua, aut feodo ex ipsius, vel aliena liberalitate, aut alio quocunque modo in decimis, in nemoribus, in terra arabili, in vineis, in pascuis, in vinagiis, in molendinis acquisierunt, fratribus divino intuitu jure perpetuo ac plena libertate habenda et tenenda concessit. Huic donationi testes fuerunt Petrus capellanus noster, Stephanus Silvanectensis decanus, Theobaldus, de Viri et Philippus canonici Parisiensis, et alii plures.

Actum est apud Herivallem, anno Incarnationis Domini 1183, episcopatus nostri XXII.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

VIII. De his quae vendiderunt Tiulfus et Herbertus de Moriana et Avelina soror ejus. (Anno 1187.) [ Cartulaire de Notre-Dame de Paris, I, 52.]

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen.

Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis tam praesentibus quam futuris, quod Tyulifus et Herbertus de Moriana fratres et Avelina soror eorum, sex solidos et decem denarios censuales in terra nostra sitos, et in octavis Sancti Dionysii annuatim reddendos, nobis vendiderunt pretio C et X solidorum, quidquid juris pro censu illos ipsos contingebat in nostrum, fide rectae garantiae in manu nostra praestita, transferentes dominium. Hanc venditionem Henricus et Joannes et Milo filii Richardi de Musterolo, concesserunt et sese venditores et garantiae fidejussores, interposita, constituerunt. Hujus rei testes interfuerunt: frater Daniel et Nicolaus et Adam de Barris canonici Parisienses, Joannes de Castris, Herveus archipresbyter, Bernerus decanus de Mosterolo, Andreas de Exonia, Enardus de Basneolis, presbyteri, Hamelinus praepositus noster matricularius, Balduinus de Platea, Henricus de Termis, Henricus Flandrensis, Emerboldus de Vitri, Willelmus cocus, Albertus camerarius, Gervasius buticularius, Thomas marescallus, Robertus de Chavenois et alii quamplures. Actum Parisiis anno Incarnationis Dominicae 1187, episcopatus nostri 27. Quod ut perpetuam obtineat firmitatem, scripto praesenti commendari et sigilli nostri auctoritate praecepimus confirmari.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

IX. De censu quem vendiderunt Galerannus de Loco Sancto et uxor ejus apud Sanctum Clodoaldum. (Anno 1187.) [ Ibid., pag. 46.]

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen.

Ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis tam praesentibus quam futuris, quod Galerannus miles de Loco Sancto, et Havis uxor ejus, nobis vendiderunt, pretio XXV librarum Parisiensium totum censum suum in burgo nostro de Sancto Clodoaldo situm, nihil ibi potestatis aut dominii retinentes, sed quidquid in ea habebant in nostram transferentes proprietatem. Cum autem idem Galerannus censivam illam feodalem de Petro Latruge milite teneret, et Petrus ipse de feodo illo nobis hominium fecisset, Petrus in praesentia nostra constitutus venditionem istam concessit et hominium et feodum ipsum totum in manu nostra resignavit. Ipse quoque cum Joanne fratre suo et Felicia matre, fide interposita rectae garantiae se fidejussorem constituit. Huic venditioni a Galeranno et praenominata uxore sua nobis factae, interfuerunt testes; Osmundus archidiaconus, Petrus decanus Sancti Germani, frater Daniel, Nicolaus et Adam, canonici Parisienses, Matthaeus de Modum et Adam de Gif decani, Herveus archipresbyter, Rogerus de Asinariis, Willermus de Palaciolo, Jordanus de Celeuil , Clemens et Nicolaus Becceriis presbyteri, Joannes de Castris, Theobaldus Veltro, Hugo Blondellus, Theodinus de Vitry milites, Floardus, Odo de Sancta Mederico, Richardus, Capicerius, Garnerus Andree et Garnerus Vaalius, et Joannes de Tremblay, Rericus de Sancto Marcello, Gaufridus de Solorre et Robertus tabernarius, de Moissi. Concessioni vero et resignationi feodi quam fecit Petrus La Truie, interfuerunt . . . . Joannes matricularius, Simon carpentarius, Albertus camerarius, Willermus et Herbertus coqui . . . . et Joannes portarius. Actum Parisiis in inferiori aula nova, anno incarnati Verbi 1187, episcopatus nostri XXVII. Quod ut perpetuam obtineat firmitatem, praesenti scripto commendavimus et sigilli nostri auctoritate confirmamus.

( al. de Sarcuil)

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

X. De molendino de Cantu Ranae quod est apud Corboilum. (Anno 1190.) [ Ibid., p. 49.]

Ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis quod, cum nos et Guido de Mossiaco, molendinum quoddam, quod de Cantu Ranae dicitur, apud Corboilum communiter possideremus, idem Guido pro necessitate sua et Girardus filius ejus, jam miles factus, partem suam quam in praefato molendino habebant nobis, fide garantiae in manu nostra praestita vendiderunt pretio XXV librarum monetae Parisiensis. Hujus quoque venditionis fidejussores, garantiae fide data, se constituerunt: Hugo de Everi, miles, Henricus de Luigni, Gillibertus de Moissi, Gaufridus de Solorre, et sic molendinum illud totum nostrum fecimus. Praesentium quoque ac futurorum notitiae transmittere curamus, quoniam praenominatus Guido cum praedicto filio suo Girardo, similiter nobis vendiderunt, pretio XVIII librarum Parisiensium, duodecim arpennos terrae arabilis, quae dicitur terra Sancti Petri juxta culturam nostram. Utramque autem venditionem, scilicet molendini et terrae concesserunt, et se fide media garantire promiserunt, filiae supradicti Guidonis, Hildeburgensis et Ermengardis, et generi ejus Petrus et Matthaeus, et filii ipsius Odo, et Guido, et frater ejusdem Guismundus canonicus de Campellis.

Actum .

[de venditione quidem molendini Parisius, de venditione vero terrae et concessionibus amicorum, apud Moissiacum, testibus, etc., anno Incarnationis Dominicae 1190, episcopatus nostri XXXI. Quod ut perpetuam obtineat firmitatem, scripto commendari et sigilli nostri sub impressione praecepimus confirmari]

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

XI. Charta Mauricii Parisiensis episcopi qua abbati et monasterio S. Dionysii Parisiensis concedit ut ecclesiam baptismalem in curia Novae Villae cum jure patronatus, erigat. (Anno 1194.) [DOUBLET, Histoire de Saint-Denys, 526.]

In nomine sanctae et individuae Trinitatis, amen. Ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis, tam praesentibus quam futuris, quod nos in villa Beati Dionysii quae dicitur Nova Villa, prope Novalia de Ternomio, ecclesiam baptismalem institui volumus et benigne concessimus, ut curatas et synodalia, et caetera parochialia debita, nobis et successoribus nostris episcopis, et archidiacono similiter persolvat, et fontes et coemeterium, campanas et caetera parochialia, sicut matrix et baptismalis ecclesia obtineat, et proprii sacerdotis praesentia gaudeat. Ad abbatem vero tanquam ad patronum jus praesentationis et eligendi sacerdotem in ecclesia illa ab episcopo instituendum pertineat, salvo in omnibus jure episcopi et archidiaconi. Quod ut ratum et firmum permaneat, praesentem paginam inde conscribi, et eam sigilli nostri auctoritate praecipimus communiri.

Actum anni incarnati Verbi 1194.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

XII. De pratis Insulae de Mera. (Anno 1195.) [ Ibid., p. 53.]

In nomine Domini, Amen. Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis episcopus, notum facimus universis quod Hugo filius Ebrardi et uxor ejus Ascelina, fide garantiae in manu nostra praestita vendiderunt nobis, octo libris monetae Parisiensis, duos arpennos pratorum in insula quae Mera dicitur sitos, et pratis nostris contiguos. Hujus venditionis fideijussores se constituerunt, Garnerius filius et Galterus gener dicti Hugonis, Garnerus Andreae, Joannes Aldegundis, Willelmus de Moncello, Matthaeus filius Joslenni, et se garantiam laturos compromiserunt. Testibus . . . . . Richardo capicerio, Erchembaldo praeposito, Guimberto panetario . . . .

Actum apud Sanctum Clodoaldum incarnationis Dominicae anno 1195, episcopatus nostri XXXV. Quod ut ratum permaneat, scripto commendavimus, et sigillo nostro confirmavimus.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

XIII. Charta Mauricii de Ansello de Chetenvilla et Aalesi uxore ejus. (Anno 1196.) [ Cartulaire de Notre-Dame de Paris, II, 114.]

In nomine Domini, Amen. Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis episcopus, notum facimus universis praesentibus et futuris quod Ansellus de Chetenvilla et Aalix, uxor ejus, vendiderunt ecclesiae beatae Mariae Parisiensi, pro viginti libris, totam decimam suam quam habebant apud Chastanetum tam de terra arabili quam de terra Martanda. Hanc venditionem Joannes de Bevre, de cujus feodo est decima illa concessit et approbavit, et se defensorem et fideijussorem garantiae cum Radulpho de Plessiaco, et Galtero de Chaterun, fide in manu nostra praestita, constituit. Testes sunt, Hugo decanus, Petrus cantor, Galo succentor, Matthaeus decanus de Meudun, Nicolaus decanus de Viceor, Guibertus, Aubertus, Hunaudus.

Actum Parisius, anno Dominicae Incarnationis 1196, episcopatus nostri XXXVI.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

XIV. De hospitibus et censu quae vendiderunt apud Victoricium, Hugo Malvias et Gondrea uxor ejus, Parisiensi episcopo. (Anno 1160-1196.) [ Cartulaire de Notre-Dame de Paris, I, 52.]

Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis Ecclesiae episcopus, notum fieri volumus universis, tam praesentibus quam futuris, quod Hugo Malvias et Gondrea uxor ejus vendiderunt nobis pro LX libris, VII hospites et censum annuum XXVI solidorum et dimidii, et quidquid apud Victoricium possidebant. Hoc autem ipse et uxor ejus in manu nostra refutaverunt, et uterque venditionem istam plevivit, et fide interposita se perpetuo garantire firmiter promisit. Mater etiam praedictae Gondreae hoc ipsum concessit, et fide interposita, plevivit. Joannes quoque de Curcellis, ad cujus feodum id pertinebat, ipse et concessit et laudavit.

http://viaf.org/viaf/88627694

Mauricius de Sulliaco

XV. De transactione facta inter Mauricium episcopum et canonicos Sancti Marcelli de Vitriaco. (Anno 1163-1196.) [ Ibid., p. 53.]

Ego MAURICIUS, Dei gratia Parisiensis episcopus, notum fieri volumus universis, tam praesentibus quam futuris, quod controversia exstitit inter canonicos Sancti Marcelli, et Giroldum de Vitriaco, eo quod ancillam nostram duxisset, cum ipse esset de familia Sancti Marcelli. Insuper conquestum quemdam terrae et vinearum quem idem Giroldus a patre et matre sua habuerat, praedicti canonici vindicare conabantur. Tandem controversia illa ante nostram translata praesentiam compositione terminata est tali, scilicet, quod nos filiorum Giroldi primum habebimus, canonici vero secundum, nos tertium, et ipsi quartum, tam de his qui nati sunt, quam qui nascituri sunt. Si vero unus superfuerit impar, dabitur in clerum. Haereditas vero Giroldi et uxoris suae inter ipsos, tanquam inter fratres convenienter dividetur, etc.

http://viaf.org/viaf/88627694

Stephanus V

I. EPISTOLA AD BASILIUM IMPERATOREM. ( Anno 88.)

Eum ob defensionem Photii redarguit, et contumelias Marino pontifici objectas refellit.

Litteras serenitatis vestrae ad Adrianum praedecessorem nostrum missas accepimus: et mirati sumus magnificentiam tuam quomodo talia scribere potuisti, cum sis justitiae aequilibrium, praesertim cum recte noverit pia potentia tua quod manui regiae non subjiciatur sacerdotalis et apostolica nostra dignitas. Licet enim ipsius Christi imperatoris similitudinem in terris geras, rerum tamen mundanarum et civilium tantum curam gerere debes: quod etiam precamur ut ad multos annes praestare valeas. Quo igitur pacto a Deo largitus et nobis terrenis rebus praeesse, ita etiam nos per principem Petrum spiritualibus rebus Deus praefecit. Accipe, quaeso te, benigna fronte quae sequuntur. Datum est tibi curare, ut tyrannorum impietatem et feritatem gladio potentiae concidas, ut justitiam ministres subditis tuis, ut leges condas, ut terra marique militares copias disponas. Haec est praecipua cura potentiae et principatus tui. Gregis cura vero nobis commissa est tanto praestantior quantum distant a coelo ea quae in terris sunt. Audi Dominum dicentem Petro: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et portae inferi non praevalebunt adversus eam . De potestate vero et imperio tuo quid ait? Nolite timere illos qui occidunt corpus, animam vero non possunt occidere . Et iterum de ministerio nobis commisso ait: Tibi dabo claves regni coelorum , et quae sequuntur. Oro itaque pietatem tuam, ut inhaereas decretis principum apostolorum, ut nomen eorum honores et dignitatem. Institutio enim et sacerdotium omnium quae in orbe sunt Ecclesiarum a principe Petro ortum accepit, per quem etiam nos sincerissima et purissima doctrina monemus omnes et docemus. Regnum vero tuum non minimarum rerum argumento ad ea quae praestantiora sunt scrutanda se erigat, sed animadvertat qua auctoritate haec facere aggreditur. Ille quidem qui adversus sanctissimum Marinum sacras aures tuas contumeliis maculavit, adversus Dominum nostrum Jesum Christum, quinutu suo universum orbem regit, blasphemias effutire procul dubio non dubitavit. Quis, inquam, ille fuit qui adversus immaculatum ejus sponsum et sacerdotem, et adversus matrem omnium Ecclesiarum talia dicere est ausus? Decipitur profecto quicunque putat quod discipulus sit supra magistrum, et servus supra dominum suum . Obstupescimus sane, dum quam perfectam et illustratam prudentiam seductam videmus, ut talia contra sanctum illum virum cogitaverit. Qualis enim ille fuerit, licet nos silentio praetereamus, lapides isti clamabunt: Multa fiant labia dolosa quae loquuntur adversus Deum iniquitatem, vel adversus justum . Si ovis Dei existis , ne transgrediaris limites principum apostolorum. Dic, quaeso te: quis te seduxit, ut pontificem oecumenicum comico more scommatibus lacesseres et sacram Romanorum Ecclesiam maledictis incesseres, cui cum omni veneratione subditus esse debes? An ignoras quod haec omnium Ecclesiarum princeps existit? Quis te pontificum judicem constituit quorum sacris doctrinis dirigi debes, et a quibus preces pro te Deo offeruntur? Scis sacrum illud elogium, quod ait: Nolite tangere christos meos, et in prophetis meis nolite malignari . Haec de omnibus sacerdotibus dicta sunt. Deo te aequalem facis, qui ejus angelos judicare audes. Dicit enim propheta: Labia sacerdotis loquentur judicium, et legem exquirent de ore ejus: angelus enim est Domini omnipotentis . Quomodo judicabis sacerdotes qui solius Dei sententiae subjiciuntur, et qui soli facultatem habent ligandi atque solvendi? Vide ad quodnam profundum te praecipitem dedisti. Audio in te, magnificentissime imperator, laudari mansuetudinem, et patientiam Job: quapropter mirari satis non possum quomodo ita turpiter lapsus sis. Scripsisti illum non esse episcopum. Quomodo id nosti? Si vero id ignoras, quomodo ita praeceps in eum sententiam tulisti? Magna quidem est pontificum potentia. Non te latent res beati Ambrosii, et quid ipse fecerit adversus Theodosium imperatorem. Quicunque dicunt Marinum fuisse antea episcopum ac proinde non potuisse ad aliam sedem transferri, ostendant illi id aperte. Scito, dilecte et omni honore digne imperator, quod objicitur de canone, cum tamen id nunquam fuerit: multitudo tamen sanctorum Patrum et illorum auctoritas et judicium potuit illum constituere in primo gradu. Et divina providentia praenoscens Ecclesiae Dei utilitatem, in sede principis apostolorum Petri illum collocavit. Quid vero magnus ille Gregorius cognomento theologus? nonne Nazianzo translatus est, et Meletius Sebaste Antiochiam, et Dositheus Seleucia Tarsum Ciliciae, et Reverentius Archiphoenice Tyrum, Joannes Gordolia Proconnesum, Theodorus Apamea Selymbriam, Alexander Cappadocia Hierapolim? et multi alii diversis in locis translati sunt e suis sedibus ad alienas? Dicat celsitudo tua quibus accusatoribus et quibus testibus affirmantibus beatum Marinum fecisse quae tu dicis, illum condemnasti? An ignoras, in prima Nicaena synodo quod beatus Silvester papa proclamaverit per legatos, praesente ibidem sancto Constantino: Ut prima sedes a nemine judicetur. Quid deliquit sancta Romanorum Ecclesia, ut adversus eam linguam tuam vibrare et concitare seductor iste induxerit? Num, juxta antiquum morem, de synodo Constantinopoli habenda ad te litteras non dedit? Num pro eadem synodo curam non gessit? Peto a te: Cuinam scriberet Romanorum Ecclesia? laico scilicet Photio? Si enim haberes Patriarcham, frequentius nostra Ecclesia illum litteris visitaret. Sed hei mihi, quod ista gloriosa et a Deo custodita civitas Constantinopolis pastoris solatio est orbata, et sola regia tua potentia illustratur: et, nisi amor quo te prosequimur cohibuisset ut ferremus injuriam nostrae Ecclesiae illatam, coacti fuissemus adversus praevaricatorem Photium, qui contra nos impura evomuit verba, graviores poenas infligere quam praedecessores nostri. Neque enim hoc dicimus ad tui contumeliam: te enim in universo orbe Deo dilectum praedicamus; sed tantum ad nostram defensionem et Marini majorem gloriam, qui eadem sensit et sapuit cum praedecessore et doctore nostro sanctissimo papa Nicolao. Et, qui dum voluit adimplere quae illi ante visa fuerant, in maximum devenit apud vos contemptum et ludibrium divinus ille Marinus . Et cum noluerit simul duci cum iis qui aliena sentiebant, et, quae ipse coram tua majestate synodice gesserat dissolvere et annullare ac irrita reddere, propterea triginta diebus carceres fuit detentus: id sibi gloriae potius tribuens, quam contumeliae, pro veritate pati. Sed, o junior Constantine, quomodo non es illum magnum imitatus Constantinum qui sacerdotum libellos acceptos in ignem projecit, affirmans se non esse dignum ut sacerdotes judicaret? Te itaque monemus, spiritualis noster fili, ne adversus sanctam Romanam Ecclesiam insurgas. Cum vero audivimus quod ex semine tuo filium ad sacerdotium dedicasses, magno hac de causa repleti sumus gaudio. Oramus etiam ut chelandrium munias et omnia quae in eo sunt necessaria adhibeas a mense videlicet Aprili ad Septembrem mensem; mittas praeterea qui moenia nostra custodiant ab Agarenorum incursionibus. Reliqua vero silentio praeterimus, cum neque oleum sit nobis pro luminaribus ecclesiae juxta debitum Dei honorem. Cui gloria sit in saecula saeculorum. Amen.

(Matth. XVIII) (Matth. X) (Matth. XVI) (Matth. XIX) (Psal. XXX) (quod votis habemus) (Psal. CIV) (Malac. II)

[ al., Marinus accerrimus defensor octavae synodi]

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

II. AD GUIDONEM COMITEM. ( Anno 886.) [Apud Gratianum, Decr. I, d. 63, cap. 18.]

STEPHANUS GUIDONI comiti.

Lectis sagacitatis vestrae apicibus, qui defuncto Ecclesiae Reatinae antistite, clerum et plebem ejusdem Ecclesiae elegisse sibi futurum antistitem, nobisque consecrandum vestro studio directum esse ne ipsa Ecclesia diu sine proprio constet pastore, fatebantur, nos de obitu prioris dolentes, nunc ipsum electum unanimitate, et canonica ipsius Ecclesiae electione, ut mandasti tam citissime ordinare omisimus, quod imperialem nobis, ut mos est, absolutionis minime detulit epistolam. Pro qua scilicet re ambiguum est nobis: ideo voluntati vestrae in hoc parere distulimus, ne Augustalis animus durissime hoc, quocunque modo perciperet. Sed scientes Ecclesiam Dei sine proprio diu pastore non debere consistere, gloriae vestrae mandamus, quoniam aliter nos agere non debuimus, ut vestra solertia imperiali, ut prisca consuetudo dictat, praecepta licentia, et nobis, quemadmodum vos scire credimus, imperatoria directa epistola tunc voluntati vestrae de hoc parebimus, eumdemque electum, Domino adjuvante, consecrabimus: quod, charissime fili, moleste nullo modo suscipias.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

III. DIPLOMA PRO MONASTERIO CORBEIENSI. ( Anno 887).[Apud Schaten, Annal. Paderborn. ]

Stephanus servus servorum Dei, reverendissimo et sanctissimo WICBERTO episcopo sanctae ecclesiae quae vocatur Hildesheim, patrocinio sanctae Dei genitricis Virginis Mariae dominae nostrae dedicatae, seu Bovoni abbati venerabilis monasterii quod vocatur Nova Corbeia, ex dedicatione et nomine beati Christi protomartyris sancti Stephani, ubi in sanis requiescit membris beatus Christi martyr Vitus in perpetuum.

Convenit apostolico moderamini pia religione succurrere pollentibus pia compassione, et poscentium animis a lucri devotione impertiri assensum. Ex hoc enim lucri potissimi praemium a conditore omnium Domino promeremur, dum venerabilia loca opportune ordinata ad meliorem fuerunt sine dubio statum perducta. Igitur omnes sanctae Ecclesiae Dei fideles atque devotos, praesentes scilicet atque futuros, scire volumus, utrasque supra nominatas ecclesias cum omnibus earum familiis seu plebibus, ac rebus immobilibus, juste ad eas ubique pertinentibus, quarum una sedes vocatur ex patrocinio sanctae et superexaltatae Dei genitricis Mariae dominae nostrae, altera vero monachorum contuberniis instituta, et dedicatione beati protomartyris Stephani, ubi et B. Martyr Vitus corpore requiescit, sub B. Petri apostolorum principis tuitione et sedis apostolicae speciali defensione, per hoc nostrae apostolicae confirmationis privilegium omnibus modis submissas perenni jure consistere. Hujus rei gratia decrevimus, et praerogativa atque auctoritate Dei omnipotentis et ejusdem apostolorum principis, cui ligandi atque solvendi in coelo et in terra data est potestas, cujusque nos vice divino munere fungimur, injungimus ut a nullo hominum aliqua vis aut oppressio, vel contrarietatis, seu occupationis molestia quocunque modo inferatur in rebus vel possessionibus ecclesiarum earumdem, neque illarum possessiones aut decimae ipsis collatae ubique ecclesiis a quolibet usurpentur, aut more tyrannico diripiantur; sed in arbitrio et jure episcopi vel abbatis utriusque ecclesiae cuncta consistant, sub diligentissima canonicae institutionis censura. Potius autem caedem ecclesiae utriusque ordinis cum omnibus earum possessionibus per hujus apostolici statuti privilegium, indiminute ac illibate ab omnibus, qui Christiano nomine censentur, sub defensione sanctae sedis apostolicae habeantur et observentur, ad laudem Dei omnipotentis, et sedis apostolicae reverentiam, et stabilem etiam vigorem, et statum augmentandum profuturum ecclesiae. Si quis autem, quod non optamus, temerario ausu contra hoc nostrae auctoritatis et apostolicae confirmationis privilegium pie a nobis concessum iri agereque praesumpserit, et in toto vel ex parte transgredi conatus fuerit, et omnem reverentiam sanctae sedis apostolicae non observaverit, sciat se a Deo Patre omnipotente, et Filio, et sancto Spiritu excommunicatum, et nisi resipiscat, perpetuo anathemate condemnatum. Qui vero custos et observator exstiterit, et benedictionem et gratiam a Deo et Domino nostro consequi mereatur. Scriptum per manum Gregorii scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae in mense Maio, indictione quinta. Valete. Datum III Kalend. Junii per manum Leonis sacellarii sanctae sedis apostolicae, imper. domino piissimo principe Carolo Augusto coronato magno imper. anno sexto, et post consulatum ejus anno sexto, indictione quinta.

(V)

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

IV. EPISTOLA AD EPISCOPOS ORIENTALES. ( Anno 888.)

Ipsis pro ordinatione Stephani patriarchae Constantinopolitani dispensationem petentibus, eo quod a Photio diaconus ordinatus fuisset, respondet et ulteriorem informationem petit.

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, universis episcopis et reliquis clericis, etc. Catholica Christi et Dei nostri Ecclesia fundata super firmam petram, apostoli videlicet Petri confessionem, licet plurimis tempestatibus et fluctibus agitetur, nihilominus confirmatur et augetur. Nec mirum si humani generis hostis membra Ecclesiae tentare aggreditur, qui caput ipsum Dominum nostrum Jesum Christum tentare non dubitavit. Nec igitur mirum si Photium satis exosum ab Ecclesia damnatum ejecistis, qui salutiferam Domini crucem ita delusit, per quam videlicet venerandam crucem omnia dona sacerdotalis ministerii perficiuntur, et sancti baptismatis lavacrum sanctificatur. Praedictus itaque Photius laicus homo, si regiam viam ambulasset et decretis sanctorum Patrum inhaesisset, ad tantam insaniam nunquam devenisset. Quapropter qui Christi humilitatem, venerandam scilicet crucem, contemnunt, percussi sunt tanquam primogenita Aegypti: tunc enim Israelitarum primogeniti, cum essent signati, servati sunt ac custoditi . Quid vero erat ille sanguis agni in limine Israelitarum, nisi crux passionis Christi quae in frontibus fidelium imprimitur? Quicunque igitur salutarem crucem parvipendit evangelico ense interimitur. Sed de Photio quidem ita vos scripsistis: illas vero imperatoris litteras cum legissemus, easdem a vestris procul abesse comperimus. Ita enim se habebant: quod Photius quietam vitam elegit. Quapropter in dubitatione versamur. Multum enim interest abrenuntiasse et expulsum esse. Nos igitur absque diligenti inquisitione qualecunque judicium proferre non possumus. Quapropter nunc sententiam prorogavimus: et opus est utriusque partis religiosissimos episcopos mitti, ut, perpensa omni dubitatione et veritate, utrimque manifesta dicere possimus quod Deus voluerit. Romana enim Ecclesia instar speculi et exemplaris reliquis Ecclesiis constituitur. Et quodcunque definierit in sempiternum manet incorruptum, et hac de causa sententias magna cum inquisitione ferre decet.

(Exod. XII)

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

V. AD FULCONEM RHEMENSEM ARCHIEPISCOPUM PRO TEUTBOLDO LINGONENSI EPISCOPO. Fragmentum. -- ( Anno 889.)

Nos autem qui omnium Ecclesiarum in beato Petro apostolorum principe curam suscepimus, scientes inter episcopos non haberi eum qui neque a clero electus neque a populo est expetitus: saepe dictum Teutboldum venerabilem diaconum ipsorum lamentabilibus precibus inclinati Lingonensis Ecclesiae episcopum consecravimus, condigna sententia praevaricatoribus illata, licet et aliis praevaricatoribus fuerint impediti. Quapropter tuae injungimus sanctimoniae, ut his nostris apostolicis litteris perceptis, postposita dilatione, ad Lingonensem accedas Ecclesiam, et eumdem Teutboldum a nobis solemniter consecratum episcopum exinde revestias, omnibusque archiepiscopis et episcopis innotescas, pro tantae contumaciae ultione nos ejusdem Ecclesiae specialem sollicitudinem suscepisse, pro tanti laboris maceratione et oppressionis illatae revelatione. Quidquid autem idem venerabilis episcopus Teutboldus vobis ex nostra parte retulerit, credite et effectui mancipare nullo modo ambigite: utpote tuam reverentiam circa nos devotam consistere credimus.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

VI. AD LEUTBERTUM MOGUNTINUM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 889.)

Consuluisti de infantibus qui in uno lecto dormientes cum parentibus mortui reperiuntur, utrum ferro candente, aut aqua fervente, seu alio quolibet examine parentes se purificare debeant eos non oppressisse. Monendi sunt namque et protestandi parentes, ne tam tenellos secum in uno lecto collocent: ne negligentia qualibet proveniente suffocentur, vel opprimantur, unde ipsi homicidii rei inveniantur. Nam ferri candentis, vel aquae ferventis examinatione confessionem extorqueri a quolibet, sacri non censent canones; et quod sanctorum Patrum documento sancitum non est, superstitiosa adinventione non est praesumendum. Spontanea enim confessione, vel testium approbatione publicata delicta, habito prae oculis Dei timore, commissa, sunt regimini nostro judicare; occulta vero, et incognita illi sunt relinquenda, qui solus novit corda filiorum hominum. Hi autem qui probantur, vel confitentur tali reatu se noxios, tua eos castiget moderatio: quia si ille, qui conceptum in utero per abortum deleverit, homicida est: quanto magis qui unius saltem diei puerulum peremerit, homicidam se esse excusare nequibit?

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

VII. AD LUYTHOBIUM [LUITBERTUM] MOGUNTINUM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 889.) [Apud Ivonem, IV, cap. 232.]

STEPHANUS LUYTHOBIO Moguntino episcopo.

Capitula Nicaeni concilii, testimonio Athanasii, 70 in figuram septuaginta discipulorum scripta non dubitamus. E quibus viginti tantum in Ecclesia sancta Romana habentur, sed quo neglectu reliqua defuerint ambiguum est: arbitrantur enim plurimi ea Antiocheno inserta concilio.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

VIII. AD PAULUM PLACENTINUM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 889.)

Loci nostri consideratio nos admonet, rationis auctoritate, quae a praedecessoribus nostris utiliter decisa fuerint roborare, et quae a temerariis praesumpta fuerint in promptu nihilominus ulcisci. Reum quippe ante conspectum divini Judicis se noverit esse, qui nititur utiliter finita rescindere ac roborata quolibet ausu violare. Ecclesiastici quippe vigoris ordo confunditur, si aut temere illicita praesumantur, aut non concessa impune tenentur. Proinde si negligenter ea quae male usurpantur omittimus, excessus viam procul dubio aliis aperimus.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

IX. AD ROMANUM ARCHIEPISCOPUM RAVENNATEM. Fragmentum. -- ( Anno 889.) [Apud Gratianum I Decr. LXIII, c. 12.]

STEPHANUS episcopus servus servorum Dei, ROMANO archiepiscopo Ravennati.

Nosse tuam fraternitatem volumus ad nostras aures fore perventum Imolensem episcopum ab hac luce migrasse, in cujus successoris electione populi divisionem provenisse audivimus. Quod quia saepe contingere solet non adeo miramur. Verumtamen in hoc tuam plurimum oportet adhiberi sollicitudinem, ut convocato clero, et populo, talis ibi eligatur per Dei misericordiam, cui sacri non obvient canones. Sacerdotum quippe est electio: et fidelis populi consensus adhidendus est, quia docendus est populus, non sequendus.

(quaerentibus singulis quae sua sunt, non quae Jesu Christi)

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

X. AD DOMINICUM RAVENNATEM ARCHIEPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 890.)

Significat se consecrasse Placentinis episcopum; in nihilo tamen velle se juri Ravennatensis metropolitani officere.

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, rev. sanctissimo confratri nostro DOMINICO archiepiscopo S. Raven. Ecclesiae. Divina majestas, pastorale ministerium nobis. . . . sollicitudinem gerentes, cura pervigili, nostrum apostolicum impendere suffragium; idcirco omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium agnoscat notitia, quia cum Ravennas Ecclesia, per obitum Romani quondam archiepiscopi ejusdem Ecclesiae viduata, sine pastore consisteret, repente, et sancta Placentina Ecclesia, illius suffraganea, a suo pastore quondam Paulo episcopo exstitit denudata. Quapropter diversis Italici regni fluctuantibus procellis, quia per eamdem sanctam Ravennatem Ecclesiam proprio destitutam pastore, ipsa sancta Placentina Ecclesia de pastore proprio remedium recuperandi minime adipisci valebat; ad apostolicam sedem, nostrumque apostolicum, utpote ad caput omnium Ecclesiarum, et matrem, refugium visi sunt. . . . . . . fecisse offerentes nobis proprium electum, Bernardum nomine, diaconatus officio utentem, et suggerentes una cum decreto ab eis in eum facto, hunc a nobis sibi consecrari antistitem, ne ipsa Ecclesia diu sine pastore annihilaretur, et eligentes, atque petentes acephali et vagabundi incederent. Nos autem, ut diximus, cum proprius metropolitanus deesset, satis ab eis rogati, praedictum Bernardum in eadem Placentina Ecclesia praevidimus consecrare episcopum, dantes illi in mandatis atque jubentes expresse, ut in omni subjectione et fidelitate se sub jure sanctae Ravennatis Ecclesiae observaret, quia sic nobis placuit; ita scilicet, ut omnem obedientiam, omnemque devotionem atque consuetudinem et usum, antecessores fecisse probantur, et ipse devote adimplere satagat in sancta Ravennate Ecclesia. Unde volumus et a praesenti octava indictione decernimus, eumdem sanctam Ravennatem Ecclesiam nullam deinceps pro eadem a nobis consecratione concessa . . . . perpeti; sed a nobis, nostrisque successoribus pontificibus sit. . . . . omnimodis; quinimo eadem praedicta sancta Placentina Ecclesia in jus, et consecrationem, atque debitam obedientiam, ejusdem saepe dictae sanctae Ravennatis Ecclesiae, quemadmodum antiquitus fuisse recolitur, omnibus consistat temporibus: volentes uniuscujusque jus et privilegium Ecclesiae indiminutum haberi, et irrefragabiliter custodiri. Script. per manum Benedicti Notarii et scriniarii sanctae sedis apostolicae in mense Martio, indictione supra scripta octava. Bene valete. Dat. octav. Kal. April., per manum Zachariae Dei pietate primicerii sanctae sedis apostolicae anno, Deo propitio, pontificatus Domini Stephani summi pontificis et universalis papae, pro sacratissima beati Petri apostoli sede; quinto, Ind. 8 suprascripta.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XI. AD CLERUM ET POPULUM PLACENTINUM. Fragmentum. -- ( Anno 890.)

Dat illis pontificem Bernardum, commendat submissionem metropolitano Ravennati.

STEPHANUS episcopus servus servorum Dei, omnibus sacerdotibus, atque judicibus, clero, et populo, seu universae generalitati Placentiae commorantibus, salutem. Qualiter sancta Ravennas Ecclesia privata proprio pastore, in obitum vestri episcopi, viduata existeret, vos nosse per omnia scimus; sed ad supplementum, et sublevationem vestrae Ecclesiae nostrum apostolicum subsidium visi fuimus impartiri, ita ut Bernardum diaconum, pastorem vestrum, per nostram consecrationem institueremus: et ideo fidelitati omnium vestrum injungimus et decernentes sancimus, ut tam ipse Bernardus quamque omnes decessores sui in perpetuum sub Ravennatis Ecclesiae pontificatu plenam observantiam totamque fidelitatem viriliter custodiat, et more antecessorum ejus, devotissimus tam ipse, quam successores sui existant, observando in omnibus omnium obedientiam, omnemque consuetudinem sanctae Ravennatis Ecclesiae, suisque archiepiscopis, absque omni contradictione, vel molestia, prout irrefragabiliter pollicitus est. Nam si ipse, vel aliquis decessor ejus, aut aliquis vestrum, tam de sacerdotali ordine quam de laicali coetu, contemptor, vel transgressor apparuerit per inobedientiam, sacerdos qui exstiterit, ex Dei omnipotentis, sanctorumque apostolorum Petri et Pauli, et nostra apostolica auctoritate, maneat suspensus a proprio ministerio, quousque solutionis gratiam a Ravennate archiepiscopo perceperit. Laicus vero, qui contradictor apparuerit, a vino et cocto suspensus existat, quousque ad praedictae solutionis gratiam pervenerit. Insuper noscat se nostro Lateranensi palatio quinque libras auri obrizi esse compositurum, et anathematis vinculo innodatus, in aevum permaneat. Hanc nostram epistolam vel testificationem sanctam Ravennatem Ecclesiam habere decernimus.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XII. EPISTOLA AD EPISCOPOS PROVINCIAE COLONIENSIS. ( Anno 890.) [Apud Lappenberg, Hamburgisches Urkundenbuch, p. 777.]

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimo et sanctissimo confratri nostro HERIMANNO, Agrippinensis Coloniae archiepiscopo, seu venerabilibus FRANCONI Tungrensi, ODIBALDO Trajectensi, WOLFELMO Mimigernafardensi, DRUOGONI Mimidonensi, EGILMARO Osnabruggensi episcopis . . . . . De caetero Bremensis Ecclesiae sedem Agrippinae Coloniae subjectam in ecclesiasticae disciplinae officio fuisse scripsistis, cujus fines barbaris contiguas gentibus significastis. Quam ob rem Guntarii quondam benevolentiam a sede apostolica usum pallii promereri, ut verbum Dei honoratius praedicare et suo archiepiscopo parere, vos scripsisse, legentes risimus, mirati prudentiam vestram arbitrari, non ad ministerii sacratissimi, sed ad saecularis dignitatis honorificentiam pallii usum pro libitu cuilibet tribui. Scilicet si provincia et suffraganei, quibus praesit, deest, qualiter usum pallii promeruit, ambiguum habetur. Verumtamen ut auferatur ambiguitas et justo examine rectitudo libretur, utrarumque partium disceptatores in nostram praesentiam venire commonemus, ut liberius quae ratio dictat, agnita veritate, apostolica censura decernat; quia et ad eum similiter scripsimus. Nulla itaque ratio sinit, duorum liti ad unius vocem imponere finem . . . . .

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XIII. AD ZUENTOPOLCUM REGEM.[Ex Wilhelm Wattenbach, Beitraege zur Geschichte der Christilichen Kirche. ]

STEPHANUS episcopus servus servorum Dei, ZUENTOPOLCO regi Sclavorum.

Quia te zelo fidei sanctorum apostolorum principi Petro videlicet regni coelestis clavigero, omni devotione devovisti, ejusque vicarium prae cunctis hujus fluctivagi saeculi principibus principalem patronum elegisti, ejusque te cum primatibus ac reliquo terrae populo tuitioni pariter commisisti: continuis precibus Deum bonorum omnium largitorem exoramus, ut ipsius muniaris suffragio, in cujus manu sunt omnia jura regnorum quatenus ejus vallatus auxilio et interventionibus apostolorum principum Petri et Pauli et a diabolicis muniaris insidiis, et corporali sospitate laeteris, ut anima et corpore tutus ab aeterno judice bonis operibus decoratus, perpetua felicitate doneris. Nos etiam qui ejus vicariatione fungimur, debitam sollicitudinem pro te gerentes, in quocunque indigueris negotio, in his quae ad salutem tuam pertinent, Deo auxiliante, protectorem invenies in omnibus. Quem ob fidei dignitatem cum omnibus tuis fidelibus, nulla terrarum obsistente intercapidine, spiritualibus ulnis quasi praesentem amplectimur amore ut spiritualem filium. Igitur quia orthodoxae fidei anhelare te studio audivimus, et certo indicio ex hoc agnoscimus, quod ad matrem tuam, sanctam videlicet Romanam Ecclesiam, recurrere voluisti, quae caput est omnium Ecclesiarum collato sibi privilegio in beato Petro principe apostolorum, cui suas oves verus pastor commisit dicens: Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo Ecclesiam, et portae inferi non praevalebunt adversus eam; portas inferi, ora orthodoxam fidem blasphemantium appellans; quae auctore Christo omnes haereses destruxit, et vacillantes omnes in fide solidavit Creatoris sui munita auxilio, dicente Domino nostro Jesu Christo: Simon, ecce Satanas expetit vos ut cribraret sicut triticum. Ego autem rogavi pro te ne deficiat fides tua, et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. Quis, rogo, nisi insipiens, in tantum audeat blasphemiae baratrum mergi ut Petri fidem infamet? pro quo Verbum Dei in duobus naturis existens, quod natura servi autem natura contulit deitatis. Tuam devotionem amplectimur, volentem discere ut, prudentiam tuam digna attollamus laude, quae non alibi vagari, sed ipsam quae caput est studuit consulere, a qua etiam omnes Ecclesiae sumpserunt exordium. Verumtamen fundamentum fidei super quod suam Christus constituit Ecclesiam istud est: Tres certe personae subsistentes, Patris, et Filii, et Spiritus sancti coaeternae sibi sunt et coaequales, et istarum trium personarum una est deitas natura, una substantia, una divinitas, una majestas. In quibus personis discretio est non confusio, distinctio non separatio. Distinctionem dico, quia alia est persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti; Pater enim a nullo, Filius a Patre, Spiritus sanctus ab utroque, unius ejusdem substantiae cujus Pater et Filius est. Et haec sancta Trinitas, unus, et verus, Deus est, quae nec initio incipit, aut fine clauditur, nec loco comprehenditur, nec tempore variatur. Pater enim solus de alio non est, et ideo solus ingenitus appellatur, Filius autem de Patre sempiternus Filius et ideo genitus dicitur, Spiritus vero sanctus Patris et Filii est Spiritus sine ullo intervallo, ubi nulla tempora quaeque habent prius vel posterius, sunt cogitanda: et ideo nec ingenitus, nec genitus, sed procedens dicitur, nec duo patres nec duo filii credantur. Quod Filii sit Spiritus apostolus, et in evangelista testatur: Si quis Spiritum Christi non habet, hic non est ejus; et Paulus apostolus quod Patris Filiique sit Spiritus testatur: Vos autem non estis in carne, sed in Spiritu; si tamen Spiritus Dei habitat in vobis. Et iterum ut Patris sit Spiritus, lucidissime distinguit dicens: Quod si Spiritus ejus qui suscitavit Jesum a mortuis habitat in vobis, vivificavit et mortalia corpora vestra. Ut vero Filii sit Spiritus, idem Paulus testatur: Quoniam autem estis filii Dei, misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra, clamantem Abba, pater. Ut a Patre procedat ipsa Veritas dicit: Spiritus qui a Patre procedit, ille me clarificavit. Ut a Filio procedat eadem Veritas testatur: Ille me clarificabit, quia de meo accipiet. Absit enim ut Spiritus sanctus credatur de Patre in Filium, et de Filio ad sanctificandam creaturam quasi quibusdam gradibus procedere, sed quemadmodum de Patre, ita et de Filio simul procedit. Quis enim negabit esse Spiritum sanctum vitam? et cui vita Pater, vita sit Filius; sicut Pater vitam habet in semetipso, sic dedit et Filio vitam habitare in semetipso. Haec tibi de multis pauca dixisse sufficiant, quae te absque ambiguitate lingua confiteri et corde oportet credere, sed non ultra vires examinare. Quia solis corporei radio oculorum retunditur intuitus, quanto magis ineffabilis deitatis claritate terrena mens retunditur. Hanc fidem a Domino in apostolos et apostolis fundatam sancta catholica et apostolica Romana tenet Ecclesia: quam tu ut firmiter teneas monemus, exoramus et testificamus. In qua et Wichingum venerandum episcopum et charissimum confratrem ecclesiastisca doctrina eruditum reperimus, et ideo eum vobis ad regendam sibi commissam a Deo Ecclesiam remisimus, quia fidelissimum eum tibi, et pro te satis sollicitum in omnibus agnovimus. Quem veluti spiritualem patrem, et proprium pastorem digno honore et debita reverentia sincera mente recipite, tenete et amplectimini, quia in eo exhibitum honorem Christo conferitis, ipso dicente: Qui vos recipit, me recipit. Et qui me recipit, recipit eum qui me misit. Ipse itaque omnium ecclesiasticorum negotiorum et officiorum habeat curam, et Dei timorem prae oculis habens dispenset eadem, quia et pro his et pro animabus commissi sibi populi ipse redditurus erit districto judici rationem. De jejunio itaque scias a lege, prophetis, et ab ipso Domino in Evangelio approbatum. Moyses namque ut legem acciperet, quadraginta diebus et noctibus jejunavit. Elias qui coelum orando clausit, ut non plueret annos tres et menses sex, et rursum orando aperuit, et coelum dedit pluviam, et terra dedit fructum suum, quadraginta diebus et noctibus jejunavit. Auctor et ipse legis Jesus Christus Dominus noster quadraginta diebus et noctibus jejunavit. Si quis vero jejunium reprobat, reprobet et orationem, et blasphemet esse malum daemones ejici, dicente Domino: Hoc genus non ejicitur nisi in oratione et jejunio. Praeceptum quippe est jejunare, sed quibus diebus sit jejunandum, quibusve prandendum, praecepto Domini vel apostolorum non est diffinitum assertione, sed antiqua Patrum consuetudine tenet Ecclesia, quia et priorum instituta et consuetudo majorum pro lege tenenda sunt. Quarta feria jejunandum est, quia considerato Evangelio quarta Sabbati Judaei consilium inierunt, ut Jesum dolo tenerent et occiderent. Sexta autem Sabbati recte jejunio deputatur, propter Dominicae passionis reverentiam. Sabbato quoque nihilominus jejunandum est propter renovandam memoriam rei gestae, quia discipuli Dominum humane intelligentes eo die in sepulcro quiescentem doluerunt. Quintam vero feriam quidam arbitrati sunt esse dissolutam quia eo die reconciliatio sit poenitentium, et eo die sanctum chrisma conficitur, et eo die Redemptor cum discipulis coenavit, et eis sacramentum sui corporis et sanguinis tradidit, eo die videntibus discipulis ad coelos ascendit. Dominicus certe dies propter resurrectionis gloriam et adventum sancti Spiritus laetitiae consecratus est. Duos qui remanent, proprio uniuscujusque relinquamus arbitrio; in quibus id observandum censeo, ut qui manducat non manducantem non spernat, et qui non manducat manducantem judicet, ut quidquid agimus, in gloria Dei faciamus. Jejunium scilicet quod Quatuor Temporum dicitur, antiqui Patres celebrandum non frustra sanxerunt, dicente Psalmista: Benedicam Dominum in omni tempore, ut singulis quibusque temporibus anni humiliemus animam in jejunio. Primi itaque mensis jejunium Dominus in Exodo, quarti, septimi et decimi jejunium per Zachariam prophetam celebrari praecepit, utqui omni tempore de misericordia confidamus poenitendo. Haec tibi de jejunio pauca dixisse sufficiant, quamvis plurima dici possent ejus mysterii, quae nunc exponere non est temporis. Hoc tamen jejunium Deo prae caeteris acceptabile credito: dissolve colligationes impietatis, solve fasciculos deprimentis, dimitte eos qui confracti sunt liberos, et omne onus disrumpe. Quod his adornandum est monilibus: Frange esurienti panem tuum et egenos vagosque induc in domum tuam. Has scias Deo acceptabiles lampades, quibus jejunium adornandum est quotidie ut Deo sit placitum. Methodium namque superstitioni, non aedificationi, contentioni non paci insistentem audientes plurimum mirati sumus; et si ita est, ut audivimus, superstitionem ejus penitus abdicamus. Anathema vero pro cotemnenda catholica fide qui indixit, in caput redundabit ejus. Tu autem et populus tuus sancti Spiritus judicio eritis innoxii, si tamen fidem quam Romana praedicat Ecclesia tenueritis inviolabiliter. Divina autem officia et sacra mysteria ac missarum solemnia quae idem Methodius Sclavorum lingua celebrare praesumpsit, quod ne ulterius faceret supra sacratissimum beati Petri corpus juramento firmaverat, sui perjurii reatum perhorrescentes nullo modo deinceps a quolibet praesumatur. Dei namque nostraque apostolica auctoritate sub anathematis vinculo interdicimus, excepto quod ad simplicis populi et non intelligentis aedificationem attinet, si Evangelii, vel apostoli, expositio ab eruditis eadem lingua annuntietur, et largimur et exhortamur, et ut frequentissime fiat monemus, ut omnis lingua laudet Deum, et confiteatur ei. Contumaces autem et inobedientes, contentioni et scandalo insistentes, post primam et secundam admonitionem si se minime correxerint, quasi zizaniorum seminatores ab Ecclesiae gremio abjici sancimus; et ne una ovis morbida totum gregem contaminet, nostro vigore refrenari et a vestris finibus procul excludi praecipimus.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XIV. AD AMELIUM UCETIENSEM EPISCOPUM. ( Anno 891.) [Apud D. Bouquet., Recueil des historiens, tom. IX.]

Declarat Girbertum Nemausensem episcopum excommunicatum iri, nisi resipiscat.

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimo et sanctissimo AMELIO episcopo. Scias quia ea quae mandasti audivimus, et statuimus, prout suggessisti et petisti; et epistolas ecce scripsimus tam archiepiscopo Teudardo quam et comiti Richardo, et vicecomiti illius Alberico: mandamus intimantes Girbertum episcopum fore excommunicatum, nisi resipuerit et ab invasione abbatiae nostrae se subtraxerit; et, ut tibi eam liceat securiter retinere sub nostra defensione ad regendum et salvandum, et annue solitum censum beato Petro apostolo dirigendum. Tu vero esto semper sollicitus de nostra fidelitate qua nos magis te fovere in cunctis volumus, et ut ipsum censum dirigere ne praetermittas. Optamus te in Christo valere.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XV. AD GIRBERTUM NEMAUSENSEM EPISCOPUM. ( Anno 891.) [Apud D. Bouquet., Recueil des historiens, tom. IX.]

Monet ut nullam vim inferat monasterio S. Aegidii.

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, GIRBERTO episcopo. Apostolatui nostro relatum est quod, in rebus abbatiae nostrae quae S. Aegidii est, quae a nostris antecessoribus, vel a nobis Amelio Uzeticensi episcopo ad regendum atque ad salvandum concessa est, facere minime differas nonnulla incommoda, pluraque adversa, apostolica praecepta audire postponas et epistolas aeque apostolicas observare recuses. De quo satis te redargui oportuerat; sed apostolicae benignitatis in te huc usque exspectata est moderatio. Quapropter te monemus et apostolica auctoritate praecipimus ut, ad mentem rediens, nullam vim nullamque oppressionem in omnibus rebus ipsius abbatiae quoquomodo facias, aut facienti consentias: quin liceat eidem Amelio venerabili episcopo quietem habere, et censum beato Petro apostolo dirigere securiterque ipsum locum regere. Quod, si temerario ausu in eadem pertinacia permanseris, scias te esse excommunicatum, donec, Romam veniens cum eodem Amelio episcopo, coram me noveris te satisfacturum, quoniam tantam temeritatem nullomodo dimit temus.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XVI. AD WALBERTUM PATRIARCHAM. Fragmentum. -- ( Anno 891.)

Miramur prudentiam vestram Cumensi Ecclesiae denegare pastorem, cum te etiam ad hoc provocatum noveris apostolica exhortatione. Nunc vero iterato tibi scribimus, nolentes alicujus Ecclesiae privilegium infringere, licet apostolica praerogativa de qualibet Ecclesia clericum ordinare, etc.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XVII. AD ROTBERTUM METENSEM EPISCOPUM. (Anno 891.)

Respondet qua ratione ad ordines ecclesiasticos promovendus sit clericus cui digitus abscissus est.

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, RotBERTO Metensi episcopo. Lator praesentium Flavinus, scilicet clericus ad sanctam sedem apostolicam veniens detulit a te nobis directam epistolam, qua indagare studuisti eum a Normannis nuperrime captum sinistrae manus digitum habere abscissum, sciscitans si ob hoc ad ecclesiasticum ordinem valeret promoveri, an non. Quod et nos reperientes, quia solertia tua magis super hoc sollicita a sede apostolica edoceri flagitat normam justitiae semper sequi exoptans, studium tuae sanctitatis merito collaudamus, reverentiam tuam scire volentes quoniam, si ita est quod a Normannis digitum ipsum habeat abscissum, ad promovendum, si alias dignus fuerit, nihil ei nocebit, eo quod quid de his qui a dominis, vel medicis, sive a paganis, non sponte tale quid patiuntur, sacri censeant canones, dilectionem tuam latere non credimus, quam ei obviare debere, si ita est, minime reperimus, monentes religionem tuam, ut circa illum ita peragat, quatenus ut mercedem pro eo magnam incurrat et desiderium illius, canonica auctoritate ei in aliis non obviante, Deo adjuvante, perficiat.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XVIII. AD SIGEBERTUM CORSICAE EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 891.)

Quia te quasi obnoxium judicas, eo quod a Saracenis captus homines interfecisse videris, bene facis. Sed quoniam non tua sponte id fecisse cognosceris, inde canonice nullo modo judicaris.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XIX. AD LEONEM SCIANENSEM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 891.) [Apud Mansi ibid. ]

De manifesta et nota pluribus causa non sunt quaerendi testes, ut S. Ambrosius in Epistolam ad Corinthios dicit, de fornicatione sententiam exponens Apostoli. « Judicis, inquam, non est sine accusatore damnare; quia Dominus Judam, cum fuisset fur, quia non accusatus, minime abjecit. Cognito autem opere isto, pellendum illum de coetu fraternitatis censuit. Omnes enim crimen ejus sciebant et non arguebant. Publice enim novercam suam loco uxoris habebat. In qua re neque testibus opus erat, neque tergiversatione aliqua poterat tegi crimen. » Et paulo post: Absens facie, praesens autem auctoritate Spiritus qui nusquam abest, jam judicavi ut praesens eum, qui hoc admisit, tradi Satanae in interitum carnis.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XX. AD LEONEM THEANENSEM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 891.)

De crimine sibi illato diaconus tuus verissime fatebatur se esse immunem. Verumtamen si suspicio super viaculum habetur, et accusatores idonei reperiuntur et testes quales sacri canones sanciunt, cum fuerit legitimis testibus approbatus, canonica sententia feriatur. Quod si nec sponte confitetur, neque legitimi accusatores vel testes reperti fuerint, et mala fama crebrescit, non publico examine, sed coram te et coram reverendissimis presbyteris et diaconis secreto juramento se purget, et tu deinceps boni testimonii eum annuntia, et compesce, et commone Ecclesiae tuae filios, ne sacerdotem Dei ulterius infamare praesumant, timentes quod Cham maledictus est, quod patris verenda derisit.

[ f. piaculum]

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXI. AD STILIANUM. ( Anno 891.)

Nunquid non omnia chrismata sacerdotalis mysterii crucis figura perficiuntur? Nunquid baptismatis unda, nisi cruce sanctificata peccata relaxantur? Et, ut caetera praetereamus, sine crucis signaculo quis sacerdotii gradus ascendit?

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXII. AD GIRARDUM EPISCOPUM LEODIENSEM. Fragmentum. -- ( Anno 891.) [Apud Gratianum, Decret. II, part. 3, quaest. 3, c. 3.]

Ante litem contestatam violenter ablata restituantur.

Oportet ut primum vos tam de invasis civitatibus, et monasteriis, et mansis, quam de reliquis generaliter rebus redinvesturi faciatis: quia nec nudi contendere, nec inermes inimicis nos debemus opponere.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXIII. AD THEODOSIUM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 891.) [Apud Ivonem, Decreti VIII, cap. 59.]

Quod nulli liceat duas habere legitimas uxores.

STEPHANUS THEODOSIO episcopo. Nunquidne duabus simul sponsis nubere barbaricam gentem instruis? Nunquidne sacramentum Ecclesiae exponentem Apostolum non legisti: Erunt duo in carne una? An forsitan tui codices falso tres in carne una asserunt? Desine jam tali tabescere ignavia, et disce paternis obedire regulis, ne inveniaris statutos a Patribus terminos transgredi, vel per ambitionem de majori ad majorem transire Ecclesiam, quod tentantem laica etiam communione sacri privant canones.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXIV. AD LAMBERTUM CENOMANENSEM EPISCOPUM. Fragmentum. -- ( Anno 891.) [Apud Ivonem, Decreti parte X, cap. 186.]

STEPHANUS LAMBERTO episcopo Cenomanensi.

Lecta epistola a sanctitate tua nobis directa, quae hanc feminam, nomine Hildegardam, filios suos interfecisse et septennem poenitentiam egisse fatebatur, valde doluimus. Unde quia mandasti ut viscera pietatis ei praeberemus, volumus et misericorditer mandamus, ut sacris festivitatibus, id est reverendae Nativitatis, et sancti Paschae, atque Pentecostes, et Natalis Apostolorum sacrum corpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi sumere debeat, et diebus vitae suae in monasterio retrusa monachicam vitam regulariter ducat.

(IV)

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXV. QUERIMONIA EGILMARI EPISCOPI OSNABRUG. AD STEPHANUM PAPAM. ( Anno 891.) [Apud Erhard, Regesta I, Cod. Dipt. p. 357.]

Domino sanctissimo et egregiae sanctitatis apice praestantissimo, papae STEPHANO, exiguus servorum Christi servus, EGILMARUS Osnaburgensis episcopus, cum omni subjectae congregationis caterva verae felicitatis implorat coronam.

Dum orthodoxam Christi Ecclesiam, apostolica institutione fundatam et a sanctis Patribus firmissime roboratam rabie persequentium et fraude iniquorum dolemus dilaniatam, ac per hoc potius tepidam minusque in divino cultu fervidam, gemimus, vestrae pietatis jura quae penes Deum sunt manifesta deposcimus, ut nos quibus ovium cura Dominicarum commissa est, fulcire et adjuvare dignemini, quo eas ab errore devio ad viam veritatis et ad lumen de tenebris reducere queamus; quod tunc recte lit, si pravitas in rectitudinem convertatur, quae ideo diu apud nos per varias negligentias pullulat quia per multos retro annos sancta synodus minime congregata hanc non resecat. Unde audire dignetur sanctissima industria vestra rationis sententiam, de cujus controversia quatitur pusillanimitas nostra. Primitus de dicimis, quibus subditorum catervam pascere debemus, contra jus canonicum et fas ecclesiasticum injusto ordine a nobis per vim ablatis; pro qua vero re sint ablatae, et unde processerit origo, ut decimarum, quibus tantummodo episcopatus in Saxonia sunt constituti, non nisi quarta pars ad Osnabrugensem Ecclesiam in honore S. Petri principis apostolorum consecratam inserviat, cujus etiam nos servitores sumus, cum caeterae partes majores ex quantitate et numero ad eamdem sedem ex debito pertinentes, inter monachos Huxilienses, ubi nova Corbeia ab eis vocitatur, et puellas Herivordenses, divisae sint, praeter praedia nonnulla quae eis ex ipso episcopatu pertinentia subjecta sunt, et ecclesias baptismales N. quae prius episcopatui annexae subjugatae erant, quae jam non requirimus, sed saltem decimas tantum debite pertinentes ad nos reddi quae ablatae sunt, flagitamus. Haec veridica ratio est. Cum dudum, inquam, magnus et admirabilis princeps Carolus qui gentem Saxonicam per strenua bellorum certamina, Deo adminiculante, ad fidem Christianitatis converterit, synodalis atque canonici jurisconsultis singulos ejusdem provinciae episcopatus ex decimarum stip endiis constituisset, quia aliis ibi pastores et episcopi donariis carebant unde paulatim roborari Christianitas potuisset, et, post ejus excessum, filius ejus bonae memoriae Ludovicus diu sanctae Ecclesiae propagator viguisset, accidit ut tres filii ejus, maligno usi consilio, eum in custodiam mitterent, cui consilio una conspiratione consensum et adjutorium praedictae sedis nostrae in honore sancti Petri apostoli dedicatae episcopus, nomine Goswinus, praebuit, ita ut mucronem ab eo violenter ipse discingeret. Cum autem rursus ex eadem custodia, Deo volente, per adjutorium filii ejus homonymi Ludovici cum honore ad regnum remeasset, praedictus episcopus, suae perfidiae et infidelitatis conscius, ad coenobium Vuldense confugiens, monasticum habitum assumpsit, et semel in anno latenter ipsius episcopatus locum invisere solebat. Sicque episcopalis cura sine praesule et rectore ea tempestate remanebat. Interim a multis invaditur, rapitur, dispergitur et dissipatur, donec, post mitissimi praefati Ludovici principis excessum, cum valida et periculosa regni disceptatio inter tres filios immineret, et uni ex his, scilicet ejus aequivoco, hujus divisio in sortem cederet, quidam ejus fidelis comes ditissimus, Cobbo nuncupatus, de praedicto episcopatu quidquid voluit agere adeptus, germano ejus, nomine Werin, in monasterio Huxiliensi tunc temporis abbate, et sorore ejus in puellarum coenobio Herivordensi abbatissa degentibus, quantum voluit de decimis quae ad eumdem episcopatum pertinebant, tradi fecit ad eadem monasteria in alterius parochia alteriusque dioecesi constituta, praeter synodum et conscientiam episcoporum. Cum interim Gozbertus episcopus de gente Sueonum persecutione ejectus esset, necessitate compulsus praedictum Cobbonem adiit, quo impetrante, et rege concedente, suscepit gratulabunde eumdem episcopatum, decimis, unde solummodo constitutus est, maxima ex parte vacuatum, eoque favente et timente ne forte ei, ad quod ordinatus non erat, auferretur, suo tempore sine aliqua contradictione ita permansit. Egilbertus vero praedecessor et coepiscopus noster crebro pro ipso negotio Guntharium et Willibertum archiepiscopos interpellavit, et variis occupationibus, quibus sancta synodus per longa transacta tempora non est congregata, obstantibus, causa finetenus non est determinata. At vero cum mihi indigno ejusdem episcopatus cura fuisset injuncta, et inter varias negligentias, quas perlongum est enucleare, plures ecclesias inconsecratas, aliquantas etiam homicidiis perpetratis infectas, variisque spurcitiis et flagitiis minime purgatas reperissem, in quibus praedictorum monasteriorum subjugati de plaga Occidentali advenientes presbyteri ignoti, de quorum consecratione ambigimus, officia celebrant, ne ibi divina mysteria ab ipsis celebrarentur inhibendo interdixi, donec vos, venerabiles Patres et magistros super hac re consulerem. Quam ob causam illico praedicti monachi et puellae ad aures principis Arnulfi accusationem contra canonica sancita detulerunt, deferentes praeceptum, ut aiunt, a Ludovico rege et Rabano Magontiacense alterius pontifice dioecesis statutum, sed non certis testificationibus fidei accommodatum, quia fraudulenter dicitur ab ipsis fictum, ut ipsi sine nostra dictione vel aliqua contradictione possideant decimas praedicti episcopii contra jus canonicum, et quod primum in fundamento ejusdem Ecclesiae a praefato magno Carolo, coepiscopis et canonico decreto erat statutum, ut maneret ratum, hoc miro et detestabili modo, qualiter a Magontiacense alterius dioecesis praesule fore queat irritum, ignoramus. Unde an hoc quod contrarium canonicae auctoritati videtur, an illud quod regulariter ex decimis prius statutum est, restaurando roboretur, vos judicate, domine Pater beatissime. Interea supradicti accusatores, qui me, non tamen in praesentia, de infidelitate regis accusaverunt, asserentes me hoc velle destruere quod priores Augusti vel reges sanxerunt, ad rationem me venire compulerunt, dum coram Arnulfo principe et episcopis novem, quorum haec sunt nomina, Williberto Agrippinae Coloniae archiepiscopo, Arn Wirciburgense, Odilbaldo Trectense, Drogone Mindense, Godethanc Spirense, Wicberto Hildensummense, Wiberto Ferdense, Evulfo Holmorsteddense, Bisone Patharburnense, causam hujuscemodi negotii in medio proferrem, obnixis precibus in amore summi pastoris et pontificis Jesu Christi cujus vicarii esse creduntur, et S. Petri apostoli omniumque sanctorum honore postulavi ut secundum conscriptum, quod coram eis legi feci et quod penes nos habemus, et justa judicia et canonica scita, recte de hoc negotio respondendo decernerent. At illi, scientes voluntatem principis et quorumdam comitum, et ne eum offenderent renitentes, nil de causa prolata respondere praesumpserunt, sed penitus cum responsione canonica in amore Dei petita justitia mihi denegata est. Sicque adulando principi, jussus sum ab eo si ejus gratiam vellem habere propitiam, ejusque potestati non contrairem, ut haec in decimis et reliquis hujuscemodi negotiis querulosis omnia permitterem fore sicut inveni, meaque compulsa interpellatio cassata est. Sed ne hoc impetrare quivi, ut accusatores in praesentia exhiberentur et causa recte examinaretur. Et patres benignissimi, nisi super hujus controversiae quaerimonia dexteram justitiae porrigatis, nec episcopale ministerium ad Christianitatis observantiam quimus exercere, nec claustra monasterii, quae nec aliqua inveni propter penuriam et decimarum abstractionem, emendare, quae nuperrime coepimus construere, neque clerum ad Dei servitium pascere valebimus et vestire, sed cogendum variis aerumnis dispergi dolebimus non posse rursus congregari. Ecce, Patres egregii, tot annis transactis tempore praedecessorum meorum praefatae ecclesiae inconsecratae hactenus permanent, et contra voluntatem nostram, quia prohibetur in canonibus jubente lege divina, missarum officia inibi celebrantur ab his de quorum ordinatione dubitatur. Decimae a nobis tolluntur, parvitas nostra non mediocriter in omnibus quae digna sunt emendatione contemnitur, quia ibi unum foraminis aditum inimicus invenerit intrandi offendens ad caulas ovium hostes exhibebit. Unde vos summae sedis apostolicae auctorem, ceu totius Christianitatis caput invocamus, et qui coram altaribus in pavimento prostrati patrocinia sanctorum imploramus, ut salutis et sanctitatis vestrae prosperitas proteletur et in aeternum gloria et cornu vestrum dilatetur, pedibus pietatis vestrae mente provoluti, petimus ut super hac re quid nobis faciendum sit censeatis, aut utrum sub taciturnitatis nodo calcare et silentio haec talia propter scandala vitanda premere debeamus, vel spem recuperandi ex decimis habeamus, sequendumve nobis sit, ut de hac censura nobis justitiam fieri reclamemus, in propatulo nobis enucleare certumque facere dignetur beatissima paternitas vestra, quam conservare dignetur ineffabilis pietas sempiterna.

(quo ordinatus erat)

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXVI. RESPONSIO STEPHANI PAPAE.

STEPHANUS sanctae apostolicae et universalis Romanae Ecclesiae episcopus, EGILMARO venerabili Osnaburgensis Ecclesiae episcopo in Domino salutem.

Bonorum operum et spiritualium studiorum Deum auctorem esse non dubium est. Unde laetari me fecerunt scripturae tuae ex bono studio et ex integritate fidei et devotionis tuae, sed ex afflictione tua magna ex parte tristari, super quo tu conquestus es et crebrior ad nos sermo commeantium perlatus est. Non oportuit quidem ab illis quibus sustentari et portari atque honorari debuisti, tot ac tantas, innocens ut credimus, oppressiones perpeti. Mandasti enim nobis sanctitatem tuam a Godescalco novae Corbeiae abbate et Hervordense abbatissa ipsorumque fautoribus variis calamitatibus vexari et dilaniari, et apud filium nostrum Arnulfum crebris accusationibus plus aequo infamari, Ecclesiam tuam suis dotibus et fidelium oblationibus exspoliari. Inde, frater, noli mirari si te membrum malivoli et impii persequuntur, cum ipsum Christum caput nostrum sint persecuti, sicut ipsa Veritas ait: Si patrem familias Beelzebud vocaverunt, quanto magis domesticos ejus . Noli multum vexari, noli turbari, sed confortare in Domino et in potentia virtutis ejus. Nos vero ad supplementum fratres et coepiscopos nostros amplius quam quinquaginta vocavimus, cum quibus regulariter tractando decrevimus, quae et qualia tibi et tecum litigantibus responsa remittamus, quia una eademque die illorum litteras super iisdem negotiis simul cum tuis suscepimus. His enim epistolis in omnium audientia praelectis, multas, ut nosti, querimonias et oppressiones super illorum temeritate tua continebat in se, sed et illorum non minor erat lamentatio de te. Quapropter necessarium esse duximus ut, remotis tergiversationibus, veritatis elucubratione adminiculum tibi a nobis impendatur atque ab apostolica sede suffragetur, ne in totius Ecclesiae perturbationem haec impudens procedat intentio, et ea quae a sanctis praedecessoribus nostris dudum prohibita fuerant, denuo reviviscant. Abbati vero litteras suis respondentes remisimus in haec verba. . . . .

(Matth. X, 25)

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXVII. PRIVILEGIUM PRO ECCLESIA PLACENTINA. ( Anno 891.) [Apud Campi, Hist. di Piac., tom. I, pag. 472.]

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimo et sanctissimo BERNARDO episcopo sanctae Placentinae Ecclesiae, et per te in eodem venerabili episcopio in perpetuum.

Si consacerdotum fratrumque nostrorum piis supplicationibus impertimur assensum, et Deum nobis propitium facimus, et, ipso favente, eos contra diaboli insidias, ne grex Dominicus laedatur, sollicitiores reddimus; quia status et honor Ecclesiarum Dei, quibus ipsi divinitus praeesse videntur, communis omnium profectus est, et communis utique salus et gloria. Et ideo, quia specialis tua devotio in his quae Dei sunt haerens a nobis expetit, ut sanctam Placentinam Ecclesiam sub nostra apostolica susciperemus tuitione, atque nostro privilegio stabiliremus; inclinati Deo dignis petitionibus a praesenti nona indictione in eadem sancta Placentina Ecclesia confirmamus, ac stabilimus omnia privilegia, seu debitas exhibitiones, et consecrationes monasteriorum omnium tam virorum quam puellarum, quae constituta in ejusdem Ecclesiae parochia esse noscuntur; seu praecepta et instrumenta chartarum, et jura, sive traditiones quas a decessoribus nostris pontificibus, vel a Christianissimis imperatoribus, seu a regibus, vel reginis, aut a catholicis hominibus quidquid ipsa Ecclesia juste promereri potuit, pacifico jure possideat, ita ut, nullius impulsu, nulliusque infausta audacia, nullius etiam favore, vel gratia, quilibet tyrannus, comes, judex, vel cujuslibet reipublicae exactor, contra jus sibi antiquitus traditum et hactenus conservatum, eam molestare praesumat, aut praejudicium inferat, vel sine nostro consultu quoquomodo dehonestare pertentet. Et si fortassis, quod penitus abhorremus, quislibet consecrationes monasteriorum, vel monacharum in ejusdem Ecclesiae parochia consistentium ad alteram sedem transferre voluerit; vel si fortassis, quod absit, a quibusdam quasi potentibus saeculi decimae minime tradantur: hi, nisi resipuerint admoniti, donec canonice omnia emendent, ab Ecclesiae liminibus censuimus esse pellendos: quominus et honor debitus, et vigor ecclesiasticus ei, sicut condecet, praebeatur, et canonicus ordo illibatus hac nostra apostolica praeceptione in perpetuum conservetur: Et si quid inordinatum in praedicta Ecclesia esse dignoscetur, a tua providentia et sollicitudine ordinetur nostra plenissima auctoritate suscepta, quoniam hoc nosse unusquisque poterit. Quod si posthac postposita Patrum regula, neglectaque praesenti interdictione, contra hoc nostrum pontificale decretum peregerit, noverit se districtius vindicandum. Qui vero custos et observator hujus nostri apostolici privilegii fuerit, benedictionis gratiam et misericordiam a Domino nostro Jesu Christo consequi mereatur. Si quis autem, quod absit, magnus, vel parvus homo hanc nostram apostolicam sanctionem in totum, sive in parte violare tentaverit, et non in omnibus custodierit, sciat se anathematis vinculo innodandum, et a regno Dei alienandum, nisi respuerit et plenam satisfactionem praebuerit, exurendum. Scriptum per manum Anastasii notarii regionarii et scriniarii S. R. E., in mense Februario, indictione supra scripta nona. Bene valete. Data IV Kal. Martias per manum Zachariae primicerii sanctae sedis apostolicae; imperante domno piissimo Augusto Vuido a Deo coronato magno, pacifico imperatore, anno primo, et post anno primo, indictione nona.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXVIII. PRIVILEGIUM HUOGGI ABBATI CONCESSUM. ( Anno 891.) [Apud Dronkc, cod. Diplom. Fuld., 292.]

STEPHANUS, servus servorum Domini, HUOGGI religioso abbati venerabilis monasterii Domini Salvatoris, et per eum in eodem venerabili monasterio successoribusque suis abbatibus in perpetuum.

Summam gerentes sollicitudinem omnium venerabilium locorum, quantum ex divino adjutorio possibilitas datur, de eorum stabilitate satagere studemus. Hoc namque studio et divina placatur clementia, et laus Ecclesiae Christi procuratur. Nam potiori et nos fiducia pro impetranda venia delictorum aeternam pietatem audemus implorare. Et ideo reverentia tua postulavit a nobis quatenus jam dictum venerabile monasterium Domini Salvatoris, a sancto Bonifacio archiepiscopo constructum in loco qui vocatur Boconia erga ripam fluminis Fulda, privilegii sedis apostolicae munimine decoretur, ut sub jurisdictione sanctae nostrae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae constitutum nullius ulterius Ecclesiae jurisdictionibus submittatur. De qua re piis desideriis tuis faventes hac nostra apostolica auctoritate id quod exposcitur effectui mancipamus, secundum privilegii seriem quod ab antecessore nostro beatae memoriae Marino hujus almae sedis praesule inibi perpetualiter statutum nobis ostendere sategisti. Et ideo omnem cujuslibet Ecclesiae sacerdotem in praefato venerabili monasterio ditionem quamlibet habere, aut auctoritatem praeter sedem apostolicam, et episcopum in cujus dioecesi idem venerabile monasterium constructum esse dignoscitur, cui licentiam concedimus, tantum cum opportunitas consecrandi altaris fuerit, prohibemus ita ut, nisi ab abbate monasterii fuerit invitatus, nec missarum ibidem solemnitatem quispiam praesumat omnimodo celebrare, ut profecto, juxta id quod subjectum apostolicae sedi firmitate privilegii consistit, inconcusse dotatum permaneat: locis etiam et rebus, tam eis quas moderno tempore tenet vel possidet, quam quas futuris temporibus, in jure ipsius monasterii, divina pietas voluerit augere ex donis et oblationibus, decimisque fidelium ubique ullius personae contradictione firmitate perpetua perfruatur. Caeterum vero hoc deliberantes secernimus ut congruis temporibus nostrae sollicitudini ecclesiasticae intimetur, qualiter religio monastica regulari habitu dirigatur concordiaque convenienti ecclesiastico studio mancipetur, ne forte, quod absit, sub hujus privilegii obtentu animus gressusque rectitudinis vestrae a norma justitiae aliquo modo retorqueatur, et neque regi, neque episcopo cuilibet, vel comiti, vel alii magnae parvaeque personae licitum sit quamlibet vim inferre, sive aliquam controversiam facere in rebus, vel familiis ejusdem saepe dicti venerabilis monasterii. Statuentes apostolica censura decernimus per hujus decreti nostri paginam, ut quicunque cujuslibet Ecclesiae antistes vel quacunque praedita persona dignitate, hanc privilegii nostri auctoritatem, quam praerogativa principis apostolorum firmamus, temerare praesumpserit, nec cito resipiscat, anathema sit, et iram Dei incurrens a coetu omnium sanctorum extorris existat, et nihilominus praefati monasterii dignitas a nobis indulta perpetualiter inviolata permaneat, apostolica auctoritate roborata. Qui autem custos exstiterit, benedictionem et gratiam a Domino consequatur. Scriptum per manum Gregorii scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae in mense Maio, indictione 8. Bene valete. Datum IV Kal. Junii per manum Stephani secundicerii sanctae sedis apostolicae, anno Dei propitio pontificatus domni nostri Stephani summi pontificis et universalis papae in sacratissima sede beati Petri apostoli 69, indictione 8.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXIX. PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO SANCTI LIUDGERI. ( Anno 891.) [Eccard, pag. 39.]

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, HEMBIL religioso abbati venerabilis monasterii S. Liudgeri et per te eidem venerabili monasterio in perpetuum.

Quoties ea a nobis concedi postulantur, quae piis et venerabilibus locis congruunt, decet nos libenter concedere et votis religiosorum apostolica sanctione favere. Et ideo religiositas tua nostro suggessit apostolatui, quatenus idem praedictum venerabile monasterium cum omnibus canonice et legaliter sibi pertinentibus et adjacentibus apostolica auctoritate muniremus, quemadmodum a piis imperatoribus, Ludovico scilicet et Carolo atque Arnulfo religiosis quondam Augustis per augustalia eorum praecepta munitum roboratumque esse dignoscitur. Hujus rei gratia tuam suggestionem congruam fore praevidentes, ratum duximus aures nostras tuis accommodare precibus, qui universalem normae curam, divina suffragante gratia, suscepisse dignoscitur. Quapropter id ipsum sacrum monasterium hujus praesentis privilegii nostri sanctione ut praelibavimus munientes, decernimus a praesenti nona indictione ut nulli potestati nec cuilibet magnae parvaeque personae quacunque dignitate praeditae fas sit quoquo modo illud invadere vel alii commodare, nec quidquam de famulis vel mansis necnon servis et ancillis, litis et liberis, sive quidquam de rebus mobilibus vel immobilibus deque cultis et incultis memorati monasterii sibi vindicare aut alteri donare praesumat, sed cum omnibus rebus et possessionibus ac oblationibus et redditibus, quae canonice et legitime inibi data, largita sunt et donata ac deinceps donabuntur, juri ac utilitati crebro dicti monasterii et usibus Deo inibi famulantium perenniter confirmamus sub tua ditione degere ad regendum ac regulariter dispensandum. Imo censemus nulli fidelium licitum fore quamlibet super ejusdem monasterii homines ditionem habere aut ad aliquas exactiones contra rationem compellere vel distringere, sed sicuti a praefatis imperatoribus Deumque timentibus concessa existunt atque firmata, ita nos cum ipsis praeceptis augustalibus omnia ut ea continere videntur ascripta inviolabiliter ab omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus apostolica auctoritate firmata observanda praecipimus, statuentes decernendo ut qui temerario ausu, quod non optamus, contra hoc nostrum apostolicum privilegium ire vel agere praesumpserit, et in toto vel ex parte, quod nequaquam fieri mandamus, infringere tentaverit hoc quod ad laudem Dei omnipotentis et stabilitatem ejusdem monasterii ac monachorum sustentationem ad nostrae mercedis augmentum divino tacti amore statuimus, noverit se excommunicandum et, nisi obediens fuerit, anathemate feriendum; qui vero custos fuerit ac observator, benedictionem ac gratiam consequatur. Scriptum per manum Gregorii scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae, in mense Maio, indictione nona. + Bene valete. + Data IV Kal. Julii per manum Stephani secundicerii sanctae sedis apostolicae, anno, Deo propitio, pontificatus domni Stephani summi pontificis et universalis papae in sacratissima sede beati Petri apostoli sexto, indictione 8. Amen.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXX. PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO HERTIENSI. ( Anno 891.) [Eccard, ibid., pag. 38.]

. . . . . . . . . . . . . . . . . quod situm est in loco. . . Hersi. . . . . . et per te in eodem ven. monas. in perpetuum. Quanto nos pro piorum et venerabilium locorum statu augmentando sollicitiores existimus, et ad eorum utilitates proficiendas perpetuo pastoralibus vigiliis insistimus, tanta nobis aeternae remunerationis praemia eo largiente conquirimus, qui dixit: Beatus servus ille, quem cum venerit Dominus invenerit vigilantem. Et ideo omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus atque nostris notum fieri volumus, suggessisse nostro apostolatui Bisonem reverendissimum Padrabrunnensem episcopum, quatenus praedictum ven. monasterium, cui ipsa praeesse dignosceris, situm in territorio dioeceseos suae, cum omnibus suis justis pertinentiis et adjacentiis, hujus auctoritatis nostrae privilegio muniremus. Cujus postulationi favere nitentes, praecipue cum omnium sit Ecclesiarum cura nobis commissa, hoc apostolicum nostrum privilegium fieri decrevimus, per quod et id ipsum venerandum monasterium roboramus, et apostolica auctoritate inibi ad sustentationem ancillarum Dei confirmamus omnes res, quae a jure praedicti episcopi cum eodem sunt monasterio commutatae legaliter, vel quae a fidelibus et Deum timentibus sunt ibi collatae ad usum et utilitatem earumdem sanctimonialium, nec non et decimas eidem praefato monasterio annualiter persolvi censemus, quae de statutis villis eidem dari persolvique debent episcopali simul et synodali decreto. Imo et consultu ut intuitu sumus statutum est et canonice ordinatum, quod si ita res se habet, infringi non debet, ne synodalis et canonicus vigor. . .. . . . . in praefata sancta Padrabunnensi ecclesia, sicut statutum esse comperimus, cui de eodem ven. mon. curam esse reperimus statuentes apostolica censura decernimus, ut nulli fidelium fas sit quoquo modo contra hujus privilegii nostrae confirmationis seriem pie et misericorditer a nobis promulgatam agere aut temerario ausu de omnibus quae eidem mon. suaeque congregationi legaliter tradita sunt vel concessa sibique a modo et deinceps tradenda vel legitimo jure conferenda aliquid minuere vel auferre, sibi etiam deripere, potius autem ad utilitatem Domino illic famulantium firma potestate consistant, earum bono quae nunc habentur vel sunt juste conquirendar. . . Nam, qui timore Dei postposito, huic confirmationis nostrae privilegio in toto vel in parte contraire repertus, illudque non integriter observare distulerit sancta. . . cito admonitus resipuerit, apostolico mucrone feriendus . . . . qui autem custos fuerit et observator, a justo judice Domino Deo nostro misericordiam consequatur.

Scriptum per manum Gregorii scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae in mense Maio, ind. nona. + Bene valete +

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXXI. PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO ALEXANDRI. ( Anno 891.) [Apud Eccard, hist. gen. princ. Sax. 217] .

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus praesentis scilicet et futuri temporis.

Cum nostro apostolatui incumbat omnium Ecclesiarum sollicitudinem gerere, debemus iis qui pro augmentando servitio Dei studuerunt, ad effectum voti sui assensum et adjutorium omnino praebere. Quapropter omnibus Ecclesiae fidelibus notum sit quod venerabilis quidam Walbertus collegium in honore sancti Alexandri martyris construxit in pago Leri, in loco qui dicitur Wildeshusen; ejusdem constructionis intentionem, et qualiter ad idem collegium de rebus suis partem assignavit, post obitum ejusdem, venerabilis viri filius et venerabilis episcopus Wihibertus de Verdensi Ecclesia nobis suggessit, transmissa nobis pagina, in qua continebatur et votum patris ejus, plenissime digesta, et subscriptio propinquorum ejus omnium ad confirmationem ejusdem voti. Et quia idem venerabilis episcopus ipsam institutionem praefati collegii in praedicta charta digestam a nobis confirmari petiit, statuimus atque hac nostra auctoritate sub divini judicii obtestatione jubemus, ut, nec episcopus, nec aliquis de cognatione ejus, vel aliqua persona sive magna sive parva, hoc audeat infringere. Quod si quisquam, quod non optamus, contra hoc nostrum decretum venire tentaverit, sciat se in die judicii anathematis mucrone percutiendum, atque perpetuae ultioni reum diabolica sorte damnandum. Optamus vos in Christo bene valere. Data Kalend. Junii, indictione nona.

http://viaf.org/viaf/89637377

Stephanus V

XXXII. AD HERIMANNUM COLONIENSEM EPISCOPUM. ( Anno 891.) [Apud Lappenberg, Hamburgisches Urkundenbuch, p. 78.]

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimo et sanctissimo confratri nostro, HERIMANNO, Agrippinae Coloniae archiepiscopo.

Litteris tuis multa prolixitate fluctuantibus sub brevitate respondere praevidemus, quia, diversarum provinciarum cum ad sedem apostolicam sine intermissione variae confluunt quaestiones, quas sine responsione solvere non oportet, nisi succincta responderit schedula, ipsis etiam notariis verteretur in nausiam. Quereris Bremensem Ecclesiam Agrippinae Coloniae sedi fuisse subjectam, cujus Ecclesiae antistes nuper ad nos dirigens et nunc per semet accedens, Ecclesiae suae privilegia a te vel antecessore tuo questus est violare conari. De Ecclesiarum itaque privilegio, quod terrarum longitudo obnubilat et preteritorum Patrum auctoritas non manifestat, temere judicandum pro libitu cujusquam non censemus. Scriptum quippe est: Causam quam nesciebam, dilentissime investigabam . Qua pro re non atramento et pellibus haec discussio concedenda est, sed alternandi sermonatione sub cautela et diligendi examinatione libranda. Unde oportet utrosque vos in nostram venire praesentiam et synodica his definitione terminum inponere, ne ulterialis rediviva quolibet odio fraternam charitatem obfuscet. Nefas quippe est, si hi, qui in specula positi sunt et alios lumine sui exempli accendere debent ad dilectionem ducatumque praebere ad justitiam, lupinis se morsibus laniant. Verum quia, veniente Adalgario, venerabili episcopo, ipse venire distulisti et a te directis, prout ipsi fatebantur, vicariationem tuam ad integrum non commisisti, finem imponere tantae liti noluimus, ne quippiam praepropere sanxisse videremur. Sed ut rei veritas in clariorem lucem erumpat, Folkoni, venerabili Rhemensis archiepiscopo, scripsimus, ut nostra vice apud Vangionem synodum convocet mense Augusto, in Assumptione Dei genitricis virginis Mariae futurae Deo propitio decimae indictionis, ad quam tuam reverentiam et Sunderoldivenerabilis archiepiscopi, utrorumque suffraganeorum et affinium sanctissimorum episcoporum coetum convenire monemus. Cui et eumdem Adalgarium, reverentissimum episcopum, interesse injunximus, quatenus facta inibi examinatio quid cuique debeatur ostendat, nullum tamen imponat terminum. Deinde utrosque vos, si facultas suppetit, alioquin ita a vobis utrisque instructos legatos ad nostram praesentiam jubemus dirigite, vicariatione vestra commissa ut disceptandi et deliberandi habeant liberalitatem, quia et ad hoc reverendissimum Folkonem praesidere inibi instituimus, ut veridica ejus assertione per strenuum episcopalis ordinis virum noscere valeamus rei veritatem, omnia ambiguitate postposita, et ita, Deo fovente, deliberare, ut nullis ultra temporibus de hoc necessarium sit vertere quaestionem.

(ig) (Job XIX, 10) (ci) (Ecclesiae)

http://viaf.org/viaf/89637377

Honorius I

EPISTOLA PRIMA. HONORII PAPAE I AD ISATIUM RAVENNATEM EXARCHUM.

Adalvaldum Longobardorum regem catholicum regno restitui, et subrogatum illi Ariovaldum hominem Arianum et perfidum inde ejici; Cisalpinos episcopos quorum opera scelus patrarat, ad poenam suscipiendam ad se mitti petit.

Honorius Isacio exarcho. Delatum est ad nos, episcopos Transpadanos Petro Pauli filio suadere conatos esse, ut Adalvaldum regem desereret, Ariovaldoque tyranno se applicaret. Quam ob rem quia Petrus pravis eorum consiliis suis respuit obedire, et sacramenta regni Agoni Adalvaldi patri praestita sancte cupit servare; et quia hoc Deo et hominibus est ingratum, ut qui tale facinus vindicare deberent, eorum ipsi suasores existant, rogamus vos, ut postquam Adalvaldum divino in regnum auxilio reduxeritis, praedictos episcopos Romam mittere velitis, ne scelus hujusmodi impunitum relinquamus.

(Agiulpho videlicet) (ut speramus)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA II. AD EPISCOPOS VENETIAE ET ISTRIAE.

De fortunato Gradensi patriarcha dejecto, et Primogenio in locum ejus subrogato.

Honorius episcopus, servus servorum Dei, dilectis imis fratribus universis episcopis per Venetiam et Istriam constitutis. Suademus, et decretales apices fraternitati vestrae dirigimus, per quos expetimus ut loco Judae alius vitae probabilis ad regendum gregem dominicum promoveatur. Et non immerito is qui dejectus est, et Judae actibus comparatur et moribus. Nam quod ille in capite, hoc iste videtur exercuisse in corpore. Primogenium itaque subdiaconum et regionarium nostrae sedis Gradensi Ecclesiae episcopali ordine cum pallii benedictione direximus consecrandum. Oportebit ergo fraternitatem vestram juxta legem ecclesiasticam cuncta disponere, capitique vestro sinceram obedientiam exhibere. Nos enim dirigentes homines nostros ad excellentissimum Longobardorum regem, injunximus, ut eumdem Fortunatum, ut relicta ab eo republica, ad gentesque prolapsum, et abnegata concordiae unitate Deo rebellem et perfidum, nec non res quascunque secum aufugiens abstulisse monstratur, expetat, et repetere non moretur; ut et hi a quibus repetuntur, a patribus Christianissimae reipublicae, parem justitiam consequantur.

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA III. SERGII, CONSTANTINOPOLITANI EPISCOPI, AD HONORIUM PAPAM.

Illi originem contentionis de una aut duabus voluntatibus aperit, veram fidem in natura Christi secundum epistolam Leonis et Chalcedonense concilium profitetur. Sophronium Hierosolymitanum episcopum, qui Cyro Alexandrino contradixerat, suo hortatu consensisse, ut de nova et periculosa contentione abstineatur, et silentium fiat.

Intantum vobis sanctissimis, etc.

( Exstat actione 12 sextae synodi. )

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA IV. AD SERGIUM CONSTANTINOPOLITANUM EPISCOPUM.

Post veram orthodoxae fidei doctrinam, de duabus voluntatibus Christi assertam, causam indicat quare Sergio de Novi vocabulis silentium indicenti consentiendum esse judicet.

Honorius Sergio episcopo Constantinopolitano. Scripta fraternitatis vestrae suscepimus, per quae contentiones quasdam, et novas vocum quaestiones cognovimus introductas per Sophronium quemdam tunc monachum, nunc vero ex audito episcopum Hierosolymitanae urbis constitutum adversus fratrem nostrum Cyrum Alexandriae antistitem, unam operationem Domini nostri Jesu Christi conversis ex haeresi praedicantem. Qui denique ad vestram fraternitatem Sophronius veniens, querelamque hujusmodi deponens, multiformiter eruditus, petiit de his, quae a vobis fuerat instructus paginalibus sibi syllabis reserari: quarum litterarum ad eumdem Sophronium directarum suscipientes exemplar, et intuentes satis provide circumspecteque fraternitatem vestram scripsisse, laudamus novitatem vocabuli auferentem, quod posset scandalum simplicibus generare. Nos enim in quo percepimus oportet ambulare. Enimvero duce Deo perveniemus usque ad mensuram rectae fidei, quam apostoli veritatis, Scripturarum sanctarum funiculo extenderunt, confitentes Dominum Jesum Christum, mediatorem Dei et hominum, operatum divina, media humanitate Verbo Deo naturaliter unita, eumdemque operatum humana ineffabiliter, atque singulariter assumpta carne, discrete, inconfuse, atque inconvertibiliter plena divinitate, et qui coruscavit in carne plena divinis miraculis, ipse est, et carneus effectus plene Deus, et homo: passiones, et opprobria patitur unus mediator Dei et hominum in utrisque naturis, Verbum caro factum, et habitavit in nobis, ipse Filius hominis de coelo descendens, unus atque idem, sicut scriptum est, crucifixus Dominus majestatis, dum constet divinitatem nullas posse perpeti humanas passiones: et non de coelo, sed de sancta est assumpta caro Dei genitrice: nam per se Veritas in Evangelio ita inquit: Nullus ascendit in coelum, nisi qui de coelo descendit, Filius hominis, qui est in coelo , profecto nos instruens, quod divinitati unita est caro passibilis ineffabiliter, atque singulariter, ut discrete, atque inconfuse, sic indivise videretur conjungi. Ut nimirum stupenda mente mirabiliter manentibus utrarumque naturarum differentiis cognoscatur uniri. Cui Apostolus concinens, ad Corinthios ait: Sapientiam loquimur inter perfectos, sapientiam vero non hujus saeculi, neque principum hujus saeculi, qui destruuntur, sed loquimur Dei sapientiam in mysterio absconditam, quam praedestinavit Deus ante saecula in gloriam nostram, quam nemo principum hujus saeculi cognovit. Si enim cognovissent, nunquam Dominum majestatis crucifixissent . Dum profecto divinitas nec crucifigi potuit, nec passiones humanas experiri vel perpeti; sed propter ineffabilem conjunctionem humanae divinaeque naturae, idcirco et ubique Deus dicitur pati, et humanitas ex coelo cum divinitate descendisse. Unde et unam voluntatem fatemur Domini nostri Jesu Christi, quia profecto a divinitate assumpta est nostra natura, non culpa, illa profecto quae ante peccatum creata est, non quae post praevaricationem vitiata. Christus enim Dominus, in similitudine carnis peccati veniens, peccatum mundi abstulit, et de plenitudine ejus omnes accepimus: et formam servi suscipiens, habitu inventus est ut homo , quia sine peccato conceptus de Spiritu sancto, etiam absque peccato est partus de sancta et immaculata virgine Dei genitrice, nullum experiens contagium vitiatae naturae. Carnis enim vocabulum, duobus modis sacris Eloquiis boni malique cognovimus nominari, sicut scriptum est: Non permanebit Spiritus meus in hominibus istis, quia caro sunt . Et Apostolus: Caro et sanguis regnum Dei non possidebunt . Et rursum: Mente servio legi Dei, carne autem legi peccati. Et video aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meae, et captivum me trahentem in legem peccati, quae est in membris meis . Et alia multa hujusmodi in malo absolute solent intelligi, vel vocari. In bono autem ita, Isaia propheta dicente: Veniet omnis caro in Hierusalem, et adorabunt in conspectu meo . Et Job: In carne mea videbo Deum . Et alii: Videbit omnis caro salutare Dei . Et alia diversa. Non est itaque assumpta, sicut praefati sumus, a Salvatore vitiata natura, quae repugnaret legi mentis ejus; sed venit quaerere et salvare quod perierat , id est, vitiatam humani generis naturam. Nam lex alia in membris, aut voluntas diversa non fuit, vel contraria Salvatori, quia super legem natus est humanae conditionis. Et si quidem scriptum est: Non veni facere voluntatem meam, sed ejus qui misit me Patris ; et: Non quod ego volo, sed quod tu vis Pater , et alia hujusmodi, non sunt haec diversae voluntatis, sed dispensationis humanitatis assumptae. Ista enim propter nos dicta sunt, quibus dedit exemplum, ut sequamur vestigia ejus, pius magister discipulos imbuens, ut non suam unusquisque nostrum, sed potius Domini in omnibus praeferat voluntatem. Via igitur regia incedentes, et dextrorsum vel sinistrorsum venatorum laqueos circumpositos evitantes, ne ad lapidem pedem nostrum offendamus, Idumaeis, id est, terrenis, atque haereticis propria relinquentes, nec vestigio quidem pedis sensus nostri terram, id est, pravam eorum doctrinam, omnimodo atterentes, ut ad id, quo tendimus, hoc est, ad fines patrios pervenire possimus, ducum nostrorum semita gradientes, et si forte quidam balbutientes, ut ita dicam, nisi sunt proferentes exponere, formantes se in specimen nutritorum, ut possent mentes imbuere auditorum, non oportet ad dogmata haec ecclesiastica retorquere, quae neque synodales apices super hoc examinantes, neque auctoritates canonicae visae sunt explanasse, ut unam vel duas energias aliquis praesumat Christi Dei praedicare, quas neque evangelicae vel apostolicae litterae, neque synodalis examinatio super his habita, visae sunt terminasse, nisi fortassis, sicut praefati sumus, quidam aliqua balbutiendo docuerunt, condescendentes ad informandas mentes, atque intelligentias parvulorum, quae ad ecclesiastica dogmata trahi non debent, quae unusquisque in sensu suo abundans, videtur secundum propriam sententiam explicare. Nam quia Dominus Jesus Christus, Filius ac Verbum Dei, per quem facta sunt omnia, ipse sit unus operator divinitatis atque humanitatis, plenae sunt sacrae Litterae luculentius demonstrantes. Utrum autem propter opera divinitatis et humanitatis, una, an geminae operationes debeant derivatae dici vel intelligi, ad nos ista pertinere non debent, relinquentes ea grammaticis, qui solent parvulis exquisita derivando nomina venditare. Nos enim non unam operationem vel duas Dominum Jesum Christum, ejusque sanctum Spiritum, sacris Litteris percepimus, sed multiformiter cognovimus operatum. Scriptum est enim: Si quis spiritum Christi non habet, hic ejus non est ; et alibi: Nemo potest dicere: Dominus Jesus, nisi in Spiritu sancto. Divisiones vero gratiarum sunt, idem autem Spiritus: et divisiones ministrationum sunt, idem autem Dominus: et divisiones operationum sunt, idem vero Deus, qui operatur omnia in omnibus . Si enim divisiones operationum sunt multae, et has omnes Deus in membris omnibus pleni corporis operatur, quanto magis capiti nostro Christo Domino haec possunt plenissime coaptari? ut caput, et corpus unum sit perfectum, ut profecto occurrat, sicut scriptum est, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi . Si enim in aliis, id est, in membris suis, spiritus Christi multiformiter operatur, in quo vivunt, moventur, et sunt: quanto magis per semetipsum mediatorem Dei et hominum, plene ac perfecte, multisque modis, et ineffabilibus confiteri nos communione utriusque naturae condecet operatum? Et nos quidem secundum sanctiones divinorum Eloquiorum oportet sapere vel spirare, illa videlicet refutantes, quae quidem novae voces noscuntur sanctis Dei Ecclesiis scandala generare, ne parvuli aut duarum operationum vocabulo offensi, sectantes Nestorianos nos vesana sapere arbitrentur: aut certe, si rursus unam operationem Domini nostri Jesu Christi fatendam esse censuerimus, stultam Eutychianistarum attonitis auribus dementiam fateri putemur, praecaventes, ne quorum inania arma combusta sunt, eorum cineres redivivos ignes flammivomarum denuo renovent quaestionum, simpliciter, atque veraciter confitentes Dominum Jesum Christum unum operatorem divinae atque humanae naturae, electius arbitrantes, ut vani naturarum ponderatores, otiose negotiantes, et turgidi adversus nos insonent vocibus ranarum philosophi, quam ut simplices, et humiles spiritu populi Christiani possint remanere jejuni. Nullus enim decipiet per philosophiam et inanem fallaciam discipulos piscatorum, eorum doctrinam sequentes; omnia enim argumenta scopulosa disputationis callidae, atque fluctivaga in eorum retia sunt collisa. Haec nobiscum fraternitas vestra praedicet, sicut et nos ea vobiscum unanimiter praedicamus, hortantes vos ut unius vel geminae novae vocis inductum operationis vocabulum aufugientes, unum nobiscum Dominum Jesum Christum Filium Dei vivi, Deum verissimum, in duabus naturis operatum divinitus, atque humanitus, fide orthodoxa, et unitate catholica praedicetis. Subscriptio. Deus te incolumem custodiat dilectissime atque sanctissime frater.

(Joan. III) (I Cor. II) (Philipp. II) (Genes. VI) (I Cor. V) (Rom. VII) (Isa. LXVI) (Job. XIX) (Luc. III) (Luc. XVI) (Joan. VII) (Marc. XXVI) (Rom. VIII) (I Cor. XII) (Ephes. IV)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA V. AD EUMDEM. Ejusdem argumenti.

Et prolata est hujusmodi Honorii Latina epistola cum interpretatione sua, habens in superscriptione ita: Dilectissimo fratri Sergio Honorius, cujus initium fuit: Scripta dilectissimi filii nostri Syrici diaconi. Habet autem eadem epistola post pauca haec: Nec non et Cyro fratri nostro Alexandriae civitatis praesuli, quatenus novae adinventionis unius vel duarum operationum vocabulo refutato, claro Dei Ecclesiarum praeconio nebulosarum concertationum caligines offundi non debeant vel aspergi, ut profecto unius vel geminae operationis vocabulum noviter introductum ex praedicatione fidei eximatur. Nam qui haec dicunt, quid aliud nisi juxta unius vel geminae naturae Christi Dei vocabulum, ita et operationem unam vel geminam suspicantur? Super quod clara sunt divina testimonia. Unius autem operationis vel duarum esse vel fuisse mediatorem Dei et hominum Dominum Jesum Christum, sentire et promere, satis ineptum est. Habet autem et circa finem eadem epistola sic. Et quidem, quantum ad instruendam notitiam ambigentium, sanctissimae fraternitati vestrae per eam insinuandam praevidimus. Caeterum quantum ad dogma ecclesiasticum pertinet, quae tenere vel praedicare debemus propter simplicitatem hominum, et amputandas inextricabiles quaestionum ambages, sicut superius diximus, non unam vel duas operationes in mediatore Dei et hominum definire, sed utrasque naturas in uno Christo unitate naturali copulatas, cum alterius communione operantes, atque operatrices confiteri debemus: et divinam quidem, quae Dei sunt operantem: et humanam, quae carnis sunt exsequentem, non divise, neque confuse, aut convertibiliter, Dei naturam in hominem, et humanam in Deum conversam edocentes, sed naturarum differentias integras confitentes: unus enim atque idem est humilis et sublimis, aequalis Patri, et minor Patre, ipse ante tempora, natus in tempore est: per quem facta sunt saecula, factus in saeculo est: et qui legem dedit, factus sub lege est, ut eos qui sub lege erant redimeret, ipse crucifixus, ipse chirographum, quod erat contra nos, evacuans in cruce de potestatibus et principatibus triumphavit. Auferentes ergo, sicut diximus, scandalum novellae adinventionis, non nos oportet unam vel duas operationes definientes praedicare, sed pro una, quam quidam dicunt, operatione, oporiet nos unum operatorem Christum Dominum in utrisque naturis veridice confiteri: et pro duabus operationibus, ablato geminae operationis vocabulo, ipsas potius duas naturas, id est, divinitatis et carnis assumptae, in una persona unigeniti Dei Patris, inconfuse, indivise, atque inconvertibiliter nobiscum praedicare propria operantes. Et hoc quidem beatissimae fraternitati vestrae insinuandum praevidimus, quatenus unius confessionis propositum unanimitati vestrae sanctitatis monstremus, ut profecto in uno spiritu anhelantes, pari fidei documento conspiremus. Scribentes etiam communibus fratribus Cyro et Sophronio antistitibus, ne novae vocis, id est, unius vel geminae operationis vocabulo insistere vel immorari videantur: sed abrasa hujusmodi novae vocis appellatione, unum Christum Dominum nobiscum in utrisque naturis divina vel humana praedicent operantem. Quanquam hos, quos ad nos praedictus frater et coepiscopus noster Sophronius misit, instruximus, ne duarum operationum vocabulum deinceps praedicare innitatur, quod instantissime promiserunt praedictum virum esse facturum, si etiam Cyrus frater, et coepiscopus noster ab unius operationis vocabulo discesserit. Similiter datus est etiam liber, in quo continebatur epistola Pyrrhi quondam praesulis hujus regiae urbis, ad Joannem sanctae memoriae, qui fuit papa Romanus, cujus initium est: Dominus et Deus noster Christus futurus in coelos ascendere. Habet autem eadem epistola post aliqua, haec: Nam quis illorum videns sic nos ex adverso positos; et quis sacerdotio fungimur, exprobrationibus submitti ab eis, qui constituti sunt regi, non derideat ac despiciat nostrum consilium: opportunitatem impietatis propriae instabilitatem nostram faciat? nondum de duabus naturis destructum est bellum, et alteram nobis ipsis turbulentiam introducimus.

(Ex actione 13 sextae synodi.)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA VI, AD EDWINUM REGEM ANGLIAE.

Hortatur ut in fide perseveret, ejusque precibus Paulino et Honorio metropolitanis duo cuique pallia mittit, ut, altero mortuo, superstes in locum defuncti alium possit ordinare.

Domino excellentissimo atque praecellentissimo filio Edwino regi Anglorum Honorius episcopus, servus servorum Dei, salutem. Ita Christianitanis vestrae integritas circa conditoris sui cultum fidei est ardore succensa, ut longe lateque resplendeat, et in omni mundo annuntiata, vestri operis multipliciter referat fructum. Sic enim vos reges esse cognoscitis, dum regem et creatorem vestrum, orthodoxa praedicatione edocti, Deum venerando creditis, eique, quod humana valet conditio, mentis vestrae sinceram devotionem exsolvitis. Quid Duo nostro aliud offerre valebimus, nisi ut in bonis actibus persistentes, ipsumque auctorem humani generis confidentes, eum colere, eique vota nostra reddere festinemus. Et ideo, excellentissime fili, paterna vos charitate, qua convenit, exhortamur, ut hoc quod vos divina misericordia ad suam gratiam vocare dignata est, sollicita intentione, et assiduis orationibus servare omnimodo festinetis, ut qui vos in praesenti saeculo ex omni errore absolutos ad agnitionem sui nominis est dignatus perducere, coelestis patriae vobis praeparet mansionem. Praedicatoris igitur vestri domini mei apostolicae memoriae Gregorii lectione frequenter occupari, prae oculis affectum doctrinae ipsius, quem pro vestris animabus libenter exercuit, habetote, quatenus ejus oratio et regnum vestrum populumque augeat, et vos omnipotenti Deo irreprehensibiles repraesentet. Ea vero quae a nobis pro vestris sacerdotibus ordinanda sperastis, haec pro fidei vestrae sinceritate, quae nobis multimoda relatione per praesentium portitores laudabiliter insinuata est, gratuito animo attribuere illis sine ulla dilatione praevidemus. Et duo pallia utrorumque metropolitanorum, id est, Honorio et Paulino direximus, ut dum quis eorum de hoc saeculo ad auctorem suum fuerit accersitus, in loco ipsius alterum episcopum ex hac nostra auctoritate debeat subrogare, quod quidem tam pro vestrae charitatis affectu, quam pro tantarum provinciarum spatio, quae inter nos et vos esse noscuntur, sumus invitati concedere, ut in omnibus devotioni vestrae nostrum concursum, et juxta vestra desideria praeberemus. Incolumem excellentiam vestram gratia superna custodiat.

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA VII. AD HONORIUM DOROVERNENSEM EPISCOPUM.

Monet ut in Evangelii praedicatione persistat, et pallium, cujus fecit mentionem in superiori epistola, mittit.

Dilectissimo fratri Honorio Honorius. Inter plurima quae Redemptoris nostri misericordia suis famulis dignatur bonorum munera praerogare, illud etiam clementer collata suae pietatis munificentia tribuit, quoties per fraternos affatus unanimem dilectionem quadam contemplatione alternis aspectibus repraesentat, pro quibus majestati ejus gratias indesinenter exsolvimus; eumque votis supplicibus exoramus, ut vestram dilectionem in praedicatione Evangelii elaborantem et fructificantem, sectantemque magistri vestri et capitis sui sancti Gregorii regulam perpeti stabilitate confirmet. Et ad augmentum Ecclesiae suae potiora per vos suscitet incrementa, ut fide et opere in timore Dei et charitate vestra acquisitio decessorumque vestrorum, quae per Domini Gregorii exordium pullulat, convalescendo amplius extendatur, ut ipsa vos dominici eloquii promissa in futuro respiciant, vosque vox ista ad aeternam festivitatem evocet: Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos ; et iterum: Euge, bone serve et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam, intra in gaudium Domini tui . Et nos equidem, fratres charissimi, haec vobis pro aeterna charitate exhortationis verba praemittentes, quae rursus pro Ecclesiarum vestrarum privilegiis congruere posse conspicimus, non desistimus impertire. Et jam juxta vestram petitionem, quam filiorum nostrorum regum vobis praesenti nostra praeceptione, vice beati Petri apostolorum principis, auctoritatem tribuimus, ut quando unum ex vobis divina ad se jusserit gratia vocari, is qui superstes fuerit alterum in loco defuncti debeat episcopum ordinare. Pro qua etiam re singula vestrae dilectioni pallia pro eadem ordinatione celebranda direximus, ut per nostrae praeceptionis auctoritatem possitis Deo placitam ordinationem efficere, quia ut haec vobis concederemus, longa terrarum marisque intervalla, quae inter nos ac vos obsistunt, ad haec nos condescendere coegerunt, ut nulla possit Ecclesiarum vestrarum jactura per cujuslibet occasionis obtentum quoquo modo pervenire, sed potius commissi vobis populi devotionem plenius propagare. Deus te incolumem custodiat, dilectissime frater. Data die tertia Idus Junias, imperantibus dominis nostris piissimis Augustis Heraclio, anno vicesimo quarto, proconsulatus ejusdem anno vicesimo tertio, et consulatus ejus anno tertio; sed et Heraclio felicissimo Caesare, id est, filio ejus, anno tertio, indictione septima, id est, anno Dominicae incarnationis sexcentesimo tricesimo tertio.

(Matth. XI) (Matth. XXV)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA VIII. HONORII PAPAE I AD JOANNEM ET ALIOS EPISCOPOS PER EPIRUM CONSTITUTOS.

Honorius Joanni, Andreae, Stephano et Donato episcopis per Epirum constitutis. Praesentium latores , juxta ecclesiasticam disciplinam, pallium nos Hypatio Nicopolitanae Ecclesiae diacono, quem in sacris ordinibus episcopum ordinastis, petierunt votis supplicibus dirigendum. Et quia ejus persona pendula nos dubietate sollicitat, ne fortassis, in nece Soterici praefatae civitatis antistitis videatur esse commista, praesentium portitoribus, quantum opinamur, visi sumus reddidisse responsum; ut, assumpto fastigio, cum praesertim tempora pacis patiantur, in has Romanas partes venire deproperet, ut jusjurandum in confessione beati Petri apostoli praebeat, quod nullo dolo vel machinatione a se constructa, aut aliis haec machinantibus praebuit in his quoquo modo consensum, ut, ab omni vitio dubietatis exempto, possimus secundum ecclesiasticum ordinem tribuere quod rogamur. Nam dum praedictus Sotericus de quibusdam capitulis fuisset suspectus, in hanc urbem deveniens ad beatum Petrum apostolorum principem de conscientiae suae puritate praebuit nihilominus jusjurandum. Data Idus Decembres, indictione 14.

(Ex collectione canonum cardinalis Deusdedit.) (L. 2, c. 188)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA IX. HONORII PAPAE I AD SERGIUM SUBDIACONUM.

Honorius Sergio subdiacono. Post parvi temporis spatium quaedam nobis sunt capita adversus Caralitanae civitatis archiepiscopum vel ejus clericos nuntiata pro quibus exsequendis, atque canonica discretione in hac Romana civitate ventilandis, non solum praefatae civitatis episcopum, emissa praeceptione, sed etiam ejus clericos, de quibus referebatur aliqua commisisse, praecepimus evocare. Et quia antefatus quidem episcopus, secundum quod ei jussum fuerat, in hanc civitatem venire curavit; ejus vero clerici, proprio reatu convicti, venire timentes, visi sunt a sacra communione privari, et anathematis vinculo innodari. Et post haec misso barbaro defensore regionario sanctae nostrae Ecclesiae ad eamdem civitatem Caralitanam, ut praedictos clericos debuisset deducere, actum est ut Theodorus quidam perversus praeses ejusdem Sardiniae diabolica intentione abreptus, venire eos jam navi impositos prohibuit, et violenter ablatos in Africanam provinciam destinavit. Scripsimus itaque filio nostro Gregorio praefecto tale tantumque facinus Theodoro ejusdem insulae praesidi jubere corrigere, et ipsas personas nostrae jurisdictionis suppositas nobis in hanc civitatem Romanam dirigere. Propterea experientia tua eidem eminentissimo praefecto imminendum deproperet, ut tanti viri facinus ulciscendum studeat, et eas nobis personas dirigere non omittat, sciens quia non solum hi qui crimine tenentur obnoxii a sacra sunt communione privati, anathematis poena multati, sed etiam hi qui cum eis videntur conjuncti. Exemplar vero sacrae Theodosii et Valentiniani tuae experientiae curavimus destinandum, et eidem eminentissimo praefecto per tuam experientiam dirigendum; cujus series non solum ejus eminentiam, verum etiam omnes omnino qui a sedis apostolicae ditione exorbitare contendunt, nihilominus informare possit. Quemadmodum serenissimi principes hactenus omnes innovaverunt cuncta privilegia sedis apostolicae, et quae olim eidem sunt concessa ipsa lectione poterunt approbari. Nam de Domini Dei nostri misericordia confidimus, quod jura vel privilegia beati Petri curabimus expetere, atque immutilata intentione quaesita atque impertita defendere. Tua ergo experientia ejusdem sacrae tenore attentius relegendo suffulta, non solum eminentissimo praefecto, sed etiam aliis haec eadem insinuare non differat. Nobis autem de his omnibus, sicut divinus favor impunxerit, cura erit ac sollicitudo juxta tramitem aequitatis sine dubio deliberare, atque utilius fine canonico terminare. Data IV Idus Junias, indictione XV.

(Fragmentum, ex eadem collectione.)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA X. HONORII PAPAE I AD HONORIUM CANTUARIENSEM ARCHIEPISCOPUM. Concedit primatum in universas Britannicas Ecclesias.

Dilectissimo fratri Honorio, Honorius episcopus, servus servorum Dei.

Susceptis vestrae dilectionis litteris, in eis reperimus vestri laboris sollicitudinem circa nobis commissum gregem multa fatigatione occupatam, multo labore et angustia crebrescentibus malis et mundanis usibus mentis vestrae difficultatis saepius sustinere gravitatem. Nos vero hortamur vestram dilectionem ut opus Evangelii, quod coepistis, teneatis, quia in eo tibi laborandum atque perseverandum magis quam omittendum necesse est. Memento Evangelici praecepti quomodo dicitur: Ego pro te rogavi, Petre, ut non deficiat fides tua, et tu aliquando conversus confirma fratres tuos; et iterum in Apostolo: Fratres, stabiles estote et immobiles, abundantes in opere Domini semper, scientes quod labor vester non est inanis in Domino. Ideo suppliciter vestram dilectionem admonemus, ut fide et opere in timore Dei et charitate, vestra acquisitio decessorumque vestrorum, quae per domini Gregorii exordia pullutat, convalescendo amplius extendatur, ut ipsa promissa dominici eloquii vos ad aeternam festivitatem evocet, quae dicit: Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos; et iterum: Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam, intra in gaudium Domini tui. Interea tuae sedis auctoritatem nostrae auctoritatis privilegio firmari postulasti. Nos vero absque ulla dilatione gratuito animo annuentes, quia rectum est, ut quae semel statuta atque disposita a praedecessoribus nostris cognovimus, hoc ipsum et nos confirmemus. Eorum itaque vestigia assequentes, juxta ritum priscae consuetudinis, quae a temporibus sanctae recordationis Augustini praedecessoris vestri nunc usque tua Ecclesia detinuit, ex auctoritate beati Petri apostolorum principis primatum omnium Ecclesiarum Britanniae tibi, Honori, tuisque successoribus, in perpetuum obtinere concedimus. Tuae, ergo jurisdictioni subjici praecipimus omnes Ecclesias Angliae et regiones, et in civitate Dorovernia metropolitanus locus et honor archiepiscopatus, et caput omnium Ecclesiarum Anglorum populorum semper in posterum servetur, et a nulla persona per aliquam malam suasionem in alium locum mutetur. Aliter autem si quis fecerit, typho superbiae instinctus, et nostrae praeceptioni inobediens, et praenominatae Ecclesiae concessis suae dignitatis rationibus contenderit reniti, sciat separatum a participatione corporis et sanguinis Domini et Redemptoris nostri Jesu Christi. Deus te incolumem custodiat, dilectissime frater.

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA XI. HONORII PAPAE I AD GRATIOSUM SUBDIACONUM.

Ne cuiquam labor et diligentia, quam in rebus Ecclesiae adhibet, possit esse damnosa, ita disponendum est, ut illi suus labor sit utilis, et detrimentum ecclesiasticae res non agnoscant. Proinde domum cum horto suo positam in hac urbe Roma juxta thermas Diocletianas regione et cum omnibus ad ea pertinentibus tibi in XXIX annorum spatia ad unum auri solidum persolvendum singulis quibusque annis rationibus ecclesiasticis, pensionis nomine, possidendum concedimus; nec te exinde ejici, vel augmentum pensionis illic constituimus imponendum; ita sane, ut reparatio ejusdem domus in cunctis utilitatibus studere, sicut diligens pater familias, debeas. Post viginti vero novem annorum curricula eadem domus cum horto suo ad jus sanctae Romanae Ecclesiae, cujus est proprietas, sine dubio revertatur; nec aliquid ex his quae in ejus meliorationem expensa fuerint, vel a te, vel tuis haeredibus, sit repetendi licentia, quia rationis ordo non sinit ut in rei meliorationem expensas repetat, qui in eadem pensione augmentum non recepit. Dat. id. Decemb, indict. 14.

(Fragmentum ex ejus regesto descriptum, ex collectione Deusdedit.)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA XII. HONORII PAPAE I AD SERVUMDEI NOTARIUM.

Quoties a nobis illud petitur quod rationi noscitur convenire, animo nos decet libenti concedere. Ideoque quia petisti a nobis ut casale, quod appellatur Aurelianum, in integro una cum vineis suis positum via Portuensi, juxta sanctos Abdon et Sennen, praestatem auri solidos duos et semis, juris sanctae Romanae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae, tibi ad certum tempus debeamus concedere; eapropter, hujus praecepti series emissa, superscriptum casale cum omnibus ad se pertinentibus tibi a praesenti hac 14 indictione diebus vitae tuae concedimus; ita sane, ut a te annis singulis pensionis nomine rationibus ecclesiasticis duo auri solidi, et tremissis un. V, sine mora aliqua persolvantur; quatenus et tu aliquod exinde possis habere remedium, et Ecclesiae nostrae utilitas non decrescat. Post tuum vero obitum praedictum casale ad jus sanctae Ecclesiae nostrae, cujus est proprietas, revertatur sine dubio. Dat. IV id Mai. indict. 14.

(Fragmentum ex eadem collectione.)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA XIII.

Praesentium lator, interclusa voce et suspiriis, atque gemitibus, lacrymisque indesinentibus, supplicatione sua nobis exorsus est, eo quod quidam illic alumnus filiam supplicantis in sacris vestibus constitutam assiduitate sua decepit, quoadusque in stuprum corporis, adulterio perpetrato, deciderit; ita ut post compertum flagitium in opprobrio totius generalitatis illic commorantis, ipse perditissimus conversetur, atque omissa insecutione hucusque, quorumdam forsitan patrocinio, eumdem ipsum impunitum servari. Unde dilectio tua, divino zelo succensa, jurisdictioni competenti imminere non desines, quousque perpetrator sceleris quaestioni communis, et severissimo praesentatus examini, ultimi supplicii poenam suscipiat, ne, retardata in eum animadversione, divini judicii in plurimas propagetur sententia.

(Fragmentum ex Ivone, part. VII, cap. 132.)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA XIV. HONORII PAPAE I AD PETRUM EPISCOPUM SYRACUSANUM.

Quorumdam relatione didicimus quod in causis criminalibus tua fraternitas miscetur, et quod sacris canonibus interdictum, non tantum lectionibus, quantum etiam ipsis quotidianis usibus scire procul dubio coarctatur. Nam et hoc pari modo ab ea incautius gestum fuisse audivimus, quia cum CCC et amplius prostitutis, hora jam pene prandii elapsa, ad eminentissimum filium nostrum praefectum, in balneo constitutum, sit profecta, et caterva pestiferis praefatarum male viventium vocibus imminebat, ut is qui super eos curator pridem fuerat constitutus ab eis modis omnibus tolleretur, et alter in ejus loco nihilominus subrogaretur. Et si ita est, deflere potius libuit quam ista corrigere. Sed ne tale tantumque flagitium diu videretur permanere inultum, quia et actum est, sacerdotali contrarium, simul et vitae habitui inimicum, quid de hoc fieri debeat, veritate patefacta, filio nostro Cyriaco diacono injunximus, quatenus ea quae illicita et contra pudoris reverentiam perpetrantur, esse canonico juxta ecclesiastcam disciplinam radicitus amputentur.

(Fragmentum ex Ivone, part. VIII, c. 309.)

[F. ense]

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA XV. HONORII PAPAE I AD ANATHOLIUM MILITIAE MAGISTRUM.

Lator praesentium prece nobis flebili supplicavit, asserens a quodam milite castri Salernitani germanum suum fuisse peremptum, insuper et rebus propriis post ejus interitum spoliatum, propterea quam impium quamque contra legum statuta sit noxium ipsis rerum documentis in propatulo omnibus tenetur expertum, ut sanguis innocenter effusus a committente nullatenus ulciscatur. Qui haec vindicare possunt, et pro conniventia ulcisci negligunt, sint profecto scituri quia si defensare insontem sanguinem neglexerint, in futuro tremendoque examine de eis, uti hujus facinoris participibus, tale commissum scelus exigetur. Propterea gloria vestra, ad vindicandum, ulciscendumque funesto homicidii crimine irretitum, ab agmine militari disjungat, et judici provinciae tradendum ac puniendum justitiae impulsu festinet. Res vero ab eo vi latrocinali ablatas supradicto precatori, si germanus ejus exstiterit, indubitanter restituat, quatenus, nobis imminente disciplina, is qui scelus commisit semper exspectet, et incunctanter excipiat, et militaris integritas unius ob noxam homicidali contagio nequaquam subjaceat.

(Fragmentum ex Ivone, part. X, c. 187.)

http://viaf.org/viaf/50892373

Honorius I

EPISTOLA XVI. HONORII PAPAE I AD ISAACIUM PATRICIUM ET EXARCHUM ITALIAE.

Quorumdam scriptis didicimus quosdam episcopos in transpadanis partibus quaedam verba episcopali actui inimica Petro Pauli filio edixisse, atque monito impiae suasionis innuere; asserentes in se perjurii reatum suscipere, ut non Adulubaldo regi, sed potius Ariopalto tyranno consentiret, et quoniam praefatus gloriosus Petrus pravis eorum sacerdotum respuit suasionibus inclinari, sed magis sacramenta, quae Cono regi patri praedicti Adulubaldi praestiterat firmiter custodire. Et quia tantum facinus Deo et piis mentibus est inimicum, ut hi qui hoc ab aliis prohibere debuerant, ne fuisset commissum, ipsi potius ut fieret hortati sunt, cum nutu supernae virtutis vobis laborantibus praefatus Adulubaldus in suum regnum fuerit restitutus, praefatos episcopos in has Romanas partes, adjuvante vos Deo, destinare dignemini, quia hujusmodi scelus nulla patiemur ratione inultum.

(Fragmentum ex Iv., p. XII, c. 25.) (si fas est dicere)

http://viaf.org/viaf/50892373

Benedictus VI

I. Benedicti papae VI epistola ad Fredericum Salisburgensem episcopum et ejus comprovinciales. Ipsi ejusque successoribus vices apostolicas in Norica et Pannonia concedit. (Anno 973.) [MANSI, Concil. XIX, 38.]

BENEDICTUS, divina favente gratia atque totius populi Romani electione apostolicus, FRIDERICO Salisburgensis Ecclesiae archipraesuli, una cum suis fratribus, videlicet Noricae provinciae episcopis, mansuram in Christo felicitatem.

Protoplasto generis humani atque ejus semine serpentina suasione in gemina cadente morte, multas Deus misericordia ductus medicinas misit in hunc mundum, patriarchas scilicet justos, prophetas veridicos, legiferum cum lege: et his omnibus mundum salvare non valentibus, novissime Filium suum humana carne indutum ad redemptionem generis humani ad terras transmittere dignatus est. Eo itaque inter homines conversante, duodecim elegit apostolos, quos ad seminandum verbum Dei in corda fidelium per universum transmisit orbem: quorum atque totius Ecclesiae sanctum constituit Petrum principem, cui gregem commisit ecclesiasticum, tertio ei dicens: Pasce oves meas ; cui etiam ligandi atque solvendi tradidit potestatem, dicens: Quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis; quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis . Et non solum sancto talis concessa Petro potentia, sed etiam suis successoribus, ejus vicem in Ecclesia tenentibus, eadem ligandi atque solvendi a Deo tradita est potestas. Sancti itaque Petri apostoli successores per loca, prout opus erat atque decuit, constituerunt archiepiscopos, qui eorum vicem tenerent in Ecclesiis; quia ipsi universas regere non poterant Ecclesias. Nos quoque vicem beati Petri apostoli, prout hominibus istius temporis possibile est, in Ecclesia tenentes, statuta illorum antecessorum nostrorum confirmare, quantum possumus, libenter desideramus. Concedimus itaque vicem apostolicam Friderico Salisburgensis Ecclesiae antistiti, ejusque successoribus, in tota Norica provincia et in tota Pannonia, superiori videlicet et inferiori, quomodo sui antecessores eamdem potestatem a nostris habuere antecessoribus: ita scilicet, ut nulli liceat in praefatis provinciis sibi usurpare pallium, nec episcopos ordinare, nec ullum officium quod ad archiepiscopum pertinere debet, praeter praefatum archiepiscopum ejusque successores. Quicunque autem huic refragari, vel contendere voluerit decreto, quod nos vice B. Petri apostoli fungentes, consensu nostrorum episcoporum ac totius cleri Romanae Ecclesiae, decrevimus, sciat se B. Petro ejusque vicario esse contrarium atque fore anathema usque ad satisfactionem, sive sit episcopus, aut presbyter, sive clericus cujuscunque ordinis, sive laicus cujuscunque fuerit dignitatis; quia sancta sanctorum antecessorum nostrorum solvere nolumus neque valemus. Sed quomodo illi consensu suorum episcoporum ac totius cleri constituerunt, fiat ex eorum pariter, et nostro decreto firmum atque perpetuum. Quicunque autem episcopi per amicos, sive clam per aliquam fraudem, aliquando ejusdem dignitatis petierint, sive petierunt privilegium, illos suspendimus ab ea dignitate; quia illicitum judicamus ut aliquis episcopus, sine totius suae provinciae atque suffraganeorum suorum consensu, pallium sive aliquod archiepiscopatus privilegium a Romano pontifice acquirere praesumat.

(Joan. XXI) (Matth. XVI)

http://viaf.org/viaf/42196719

Benedictus VI

II. Privilegium Benedicti papae, quod dedit episcopo Theodorico Trevirensi. (Anno 973.) [MANSI, Concil. XIX, 45.]

BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, charissimis nobis in Christo fratribus universis episcopis, ac totius dignitatis, et ordinis catholicis viris, praesentibus scilicet et futuris, perpetuam salutem.

Quia, licet indigni, divinae tamen dignationis gratia disponente, beati Petri apostolorum principis sacratissimam sedem, universaleque in toto orbe magisterium suscepimus, necesse est omnium Ecclesiarum, ut diligentissimam sollicitudinem ita continenter habeamus, ne earum jura auctoritate ejusdem apostolorum principis, caeterorumque successorum ejus venerabilium Patrum inviolabiliter statuta, et confirmata, nostro minuantur ac pereant tempore; sed potius corroborata decenter augeantur atque proficiant. Ideo vestram nosse volumus sanctitatem quod, Theoderico dilectissimo fratre nostro Treverensis Ecclesiae archiepiscopo Romam dirigente legatarium, ad sanctorum apostolorum limina audivimus, sicut etiam pridem audiendo, imo et legendo compertum habuimus, eamdem ipsam prae caeteris Galliarum Ecclesiis catholicae religionis exordium, et Christianae religionis catholicaeque fidei rudimenta prima percepisse per sanctorum virorum Eucharii, Valerii, Materni, et caeterorum evangelicam doctrinam, quos tempore suo praedictus beatissimus Petrus apostolus ordinavit et instruxit, nec non illuc ad praedicandum direxit. Unde totius ordinis nostrae sedis apostolicae consultu, gratuitoque assensu jura privilegiorum, quae a sancta Romana matre Ecclesia praefatis sanctis, eorumque reliquis successoribus, id est Agritio, Maximino, Paulino, Severo, almificis et apostolicis viris, a primordio usque nunc authentice concessa sunt, quaeque etiam ipsius civitatis excidio, incendio aliquove casu consumpta approbantur, eidem Treverensi Ecclesiae praedictoque fratri nostro Theoderico, et per eum cunctis successoribus suis reconfirmare, recorroborare et omni modo restituere dignum duximus, decernentes, etc., ut Treverensis praesul post quemlibet ordinarium legatum apostolicae sedis in Galliam, Germaniamve destinatum, primum inter alios pontifices locum obtineat. Et si missus Romanae Ecclesiae defuerit, similiter post imperatorem, sive regem sedendi, sententiam edicendi, et synodale judicium canonice promulgandi primatum habeat, utpote in illis partibus vicarius nostrae sedis apostolicae merito constitutus. Neque enim dignum est ut illius Ecclesiae praesul aliquo tempore caeteris non habeatur praelatus, cujus honor in illis partibus sub ipso apostolorum principe exstitit primitivus. Pari namque modo sancimus, omnes in parochiis ejus degentes, sive ordinationem et promotionem cujuslibet ecclesiastici gradus a pontifice ipsius percipientes, eidem ipsi matrici Ecclesiae episcopoque illius debere canonice placere obsequi, et jure obedire. Si quidem decreto beati Clementis papae super hoc ita cautum videtur : Si vobis episcopi non obedirent, omnes presbyteri, diaconi, subdiaconi ac reliqui clerici cuncti, omnesque principes tam majoris ordinis quam inferioris, atque reliqui populi, tribus et linguae non obtemperaverint, a limitibus sanctae Ecclesiae Dei alieni erunt, dicente Domino: Qui vos spernit, me spernit . Inter haec quoque omnia, quae ad supradictam Treverensem Ecclesiam intra et extra civitatem pertinere videntur, id est Ecclesias cum universis rebus sibi attinentibus, seu monasteria tam monachorum quam virginum, quae ex praeceptis, sive scriptis regum, seu imperatorum, sive eorumdem fundatorum auctoritate ad se pertinent et pertinere debent, et quidquid omnino illa ipsa Ecclesia ubique, et quoquo merito possidet et possidere debet generaliter et specialiter concedimus, reformamusque praefato Theoderico fratri et coepiscopo nostro, suisque successoribus ad perpetuam sanctae Treverensis Ecclesiae dominationem atque ditionem, per hujus nostrae apostolicae sedis praeceptionis seriem, hac praesenti I indictione, et usque in finem saeculi valituram. Contra quam si quis agere praesumpserit, et quod juste et canonice a nobis decretum est in aliquo infringere tentaverit, sciat se ex Omnipotentis, et praedicti beati simi apostolorum principis omniumque sanctorum, ac deinde nostra auctoritate damnandum et anathematizandum, cum omnibus impiis aeternis suppliciis deputandum. Qui vero hoc privilegium nostrum observare fideliter statuerit, benedictionis gratiam et misericordiae plenitudinem in coelestibus castris inter electorum numerum efficaciter a Domino Deo consequi mereatur. Scriptum per manum Stephani notarii, scriniarii sanctae sedis apostolicae, in mense Januario indictione I. Data VI Kal. Februarii per manum Widonis episcopi et bibliothecarii sanctae sedis apostolicae, anno, Deo propitio, pontificatus domni Benedicti sanctissimi summique pontificis, et universalis VI papae primo, imperii autem domni Ottonis majoris XII, minoris autem VI.

(epistola 3, ad Rufinum Toran.) (Luc. X, 16)

http://viaf.org/viaf/42196719

Benedictus VI

III. Benedictus . . . . . [VI] papa Petro reverentissimo abbati monasterii Sancti Benedicti et Sanctae Scholasticae, confirmat omnia bona, inter quae domum et ecclesiam Sancti Viti Romae in regione VII, et monasterium Sancti Erasmi, et monasterium Sanctorum Cosmae et Damiani, cum casis et curte positum Romae juxta viam Latam, cum curte majori et ecclesia infra se, quae est in honore sancti Benedicti et sanctae Scholasticae, quod fuit de Joanne presbitero duce castelli Albanensis, posita Romae regione tertia, in loco qui dicitur Massa Juliana. (Anno 973.) [MURATORI, Antiq. Ital. V, 774.]

. . . Scriptum per manum Benedicti scriniarii sanctae summae et apostolicae sedis, mense Novembrio, indictione II. Bene Valete. Data VI Kalendas Decembris per manum Joannis Deo amabilis primicerii summae apostolicae sedis, anno, Deo propitio pontificatus domni Benedicti summi praesulis sexti papae in sacratissima sede, beati Petri apostoli primo, imperante domno Ottone pissimo perpetuo Augusto a Deo coronato pacifico imperatore.

http://viaf.org/viaf/42196719

Benedictus VI

IV. Benedicti VI privilegium pro monasterio Vizeliacensi. (Anno 973.) [D' ACHERII, Spicil. II, 504.]

BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, ELDRADO religioso abbati sancti Vizeliacensis coenobii omnique congregationi ejusdem monasterii in perpetuum.

Quoties illa tribui a nobis optantur, quae rationi incunctanter conveniunt, animo nos debet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Atque ideo quia postulasti a nobis quatenus privilegium sedis apostolicae monasterio Vizeliaco, cui praeesse dignosceris, quod constat olim a Gerardo nobilissimo et Christianissimo viro, necnon et Berta uxore ejus, in honore Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi et veneratione beatissimae semper virginis Mariae genitricis ejusdem Domini nostri Jesu Christi constructum; in regno scilicet Burgundiae, in pago Avalensi, quodque a praefatis fundatoribus beato Petro apostolorum principi pia devotione et testamenti pagina collatum est, facere deberemus: inclinati precibus tuis libenter fieri decrevimus. Unde et constituimus et apostolica auctoritate censemus, atque per hoc nostrum apostolicum privilegium confirmamus, ut nullus rex aut pontifex, vel abbas aut comes, vel qualiscunque magna vel parva persona, avaritiae cupiditate correptus aut diabolica suggestione deceptus, audeat vel praesumat contra tuum honorem, o venerabilis Eldrade abba, qualicunque modo insurgere, in tua vita aut de tuo honore tibi molestias inferre, vel de omnibus rebus monasterii quae tibi tuisque praedecessoribus a nobis nostrisque antecessoribus per paginam privilegii concessa atque firmata sunt, aliquas invasiones vel rapinas sive violentias inferre, si non vult, auctoritate Dei et sancti Petri et nostra apostolica excommunicatione, a corpore et sanguine Domini Jesu Christi et ab ingressu ecclesiae disjunctum esse. Hoc quoque capitulo praesenti subjungimus, ut locum avaritiae secludamus, nullum de regibus, nullum de episcopis vel sacerdotibus, vel de quibuscunque fidelibus, per se, suppositamve personam, de ordinatione ejusdem abbatis, vel clericorum, aut presbyterorum, vel de largitione chrismatis, aut consecratione basilicae, vel de quibuscunque causis ad idem monasterium pertinentibus, audere in qualibet specie exenii loco quidquam accipere, neque eumdem abbatem pro ordinatione sua aliquid dare praesumere, ne hac occasione, ea quae a fidelibus pio loco offeruntur, consumantur. Neque episcopus civitatis ipsius parochiae nisi ab abbate ipsius monasterii invitatus, ibidem publicas missas agat, neque stationes in eodem coenobio indicat, ne servorum Dei quies quoquomodo populari conventu perturbari valeat, neque paratas, aut mansionaticos exinde praesumat exigere. Susceptionem autem fidelium et religiosorum virorum atque beneficentiam, quam jubet Apostolus cunctis exhibendam pro possibilitate loci et facultatum, non modo ibidem fieri denegamus, verum etiam suademus: sed et modus in numero congregationis adeo conservetur, ut nec pluralitas penuriam, nec paucitas inhabitantium destitutionem loci inducere valeat. De caetero notum fieri volumus quia devonerunt ad nos deprecatoriae litterae Gerardi episcopi Augustodunensis Ecclesiae, pro decimis quatuor ecclesiarum, sancti videlicet Petri, et sancti Christophori, sanctique Germani, nec non sancti Leodegarii, quas ipse praedictus abbas ab eodem episcopo impetraverat, sicuti antecessores ejus ab episcopis ipsius sedis per succedentia tempora ordinatis fecisse noscuntur, ut sub confirmatione nostri privilegii corroboraremus, quod et fecimus, excommunicantes, ut nullus Augustodunensis Ecclesiae episcopus aliquam calumniam abbati ejusdem loci sive monachis de ipsis inferat ecclesiis, sive de decimis, tam ipse quam aliqua emissa persona valeat minuere aut in aliam transferre parochiam. Si quis vero regum, episcoporum, sacerdotum, abbatum, judicum, comitum, aut saecularium personarum, contra hanc nostrae institutionis paginam venire tentaverit, percussus apostolico anathemate, potestatis honorisve sui dignitate careat, reumque se coram divino judicio cognoscat, et nisi ea quae a se male acta sunt deleverit, a sacratissimo corpore Domini nostri Jesu Christi alienus fiat, atque aeterno examini districtae ultionis subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis recipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Scriptum per manum Stephani Nicolani episcopi et scriniarii S. R. Et in mense Novembri, indict. II. Datum IV Kal. Decembr. per manum Joannis episcopi [bibliothecarii est sedis apostolicae, anno I pontificatus domni Benedicti sanctissimi VI papae, imperante domno Ottone a Deo coronato magno imperatore, anno VI, indict. II.

[non] [ leg. Stephani notarii regionarii]

http://viaf.org/viaf/42196719

Benedictus VI

V. Benedictus VI papa monasterii S. Petri Rodensis privilegia confirmat. (Anno 974.) [Dom BOUQUET, Recueil, IX, 242.)

BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, HILDESINDO religioso abbati venerabilis monasterii S. Petri apostoli, fundati in comitatu Petralatense, in monte quem dicunt Rodas subtus castrum Verdariae, et per te in eodem venerabili monasterio successoribus abbatibus in perpetuum.

Quoniam concedenda sunt quae rationabilibus desideriis pertinere noscuntur, nostri apostolatus auctoritas, ad roborandam piam fidelium devotionem, in praestandis privilegiis debet minime abnegari. Igitur excellentiae tuae laudabilis mansuetudo postulavit a nobis quatenus apostolica auctoritate per hoc privilegium concederemus et confirmaremus tibi tuisque successoribus in perpetuum supra dictum monasterium, cum omnibus suis adjacentiis et pertinentiis, cum finibus terminisque suis. Et ideo tuis piis desideriis faventes, nostra apostolica auctoritate decernimus ad ipsum praefatum S. Petri apostoli monasterium cum omnibus suis amodo et usque in finem saeculi sub patrocinio et defensione sanctae Romanae et apostolicae matris Ecclesiae perpetim permanendum, et sub tuitione sanctae nostrae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae constitutum, nullius alterius juri et ditioni submittatur, nisi sub tua tuorumque successorum in perpetuum. Confirmamus namque tibi tuisque successoribus praedictum monasterium cum suis terminis et adjacentiis, et cum omnibus quae inferius continentur, id est, ab ipsa meda quae est infra portum Fraxani et ipso raso usque in locum quem dicunt Tres fratres, a parte videlicet orientis usque in medium mare; atque inde vadit ad ipsum locum quem vocant Molinum de Balascho, indeque pervenit ad ipsam Tamarit, et inde pergit usque ad ipsam Petrafitam, et serram usque in ipso Fitorio de monte Pininello et vadit ascendendo usque in firmitatem ipsius montis, atque descendendo pergit per ipsam viam usque in locum quem vocant Sorberelo, et descendendo pervenit in ipsam Clusam et ad ipsum casalem de Friulano. Inde vero ascendit per jam dictam viam ad ipsum casalem de Salvatore, et ad ipsum collum Trederici de Vinea Vitula, et pervenit usque in summitatem montis, qui ibidem est. Inde vero vadit per ipsam serram usque in collum de Hermeneardo, et pervenit ad fontem sive ad collum de Filmera, et inde ad collum S. Genesii; sicque ascendendo et descendendo vadit per summitatem de ipsa serra quam vocant Calmi, et pervenit subtus ipsum castrum quem vocant Pinna Nigra usque in ipsas vineas quae sunt de Palatro. Et vadit subter ipsam silvam quae est ad meridiem subtus castrum Virdariae usque subtus ipsam rocham quam dicunt Fitorio, et ascendit ad vallem de Fulcimania, atque pervenit subtus fontes de Bevotis in vallem de Frinone. Inde vero vadit per ipsas rochas usque in montem de Infesta, et descendit a parte Occidentis per ipsam viam publicam usque in rocham Ventosam, et in ipsum usque locum qui vocatur de valle Budiga; et ascendit ad ipsam crucem, sicque descendit usque in viam de jamdicta cruce per ipsam vallem usque in reigo de Budiga. Inde descendit in collum de Terrario, et pervenit in summitatem montis quem dicunt Rocha Morena. Deinde a parte circii descendendo et ascendendo pervenit in summitatem de Wardia Maurisca, et pergit per summam serram usque in parada de Durando, et pervenit per summam serram usque in rederix de sancto Genesio. Et ascendit per summam serram in ipsum pugium qui est super ipsum Rovescarium, et descendit per ipsam serram ad jam dictam medam quae est intus in mare. Item infra hos terminos confirmamus tibi tuisque successoribus ecclesiam sanctae Crucis cum decimis et primitiis, et S. Joannis cum decimis et primitiis et oblationibus, atque alodibus ad ipsas Ecclesias pertinentibus, et ecclesiam S. Baudilii in valle Tabellaria, et ecclesiam S. Stephani quae est in valle Subiradellos, et ecclesiam S. Fructuosi, et ecclesiam S. Vincentii quae est in valle Lanciani cum decimis et primitiis suis, et ecclesiam S. Genesii, et ecclesiam S. Petri cum ipso castro Miralias, et ipsum castrum Virdariae cum ipso castellare et cum ipso Fitorio et cum Pinna Nigra, cum omnibus rochis, terris et sylvis, quae infra hos terminos sunt, excepto ipsam silvam de sancto Romano, sicut resonat in charta quam fecerunt Gausfredus comes et episcopus Suniarius ad jam dictum coenobium. Item confirmamus ad ipsum coenobium in perpetuum stagnum de Castilione cum ipso gradu de mare et cum ipsis insulis, sicut resonat in praecepto Ludovici regis, sive in charta quam fecerunt Gauzfredus comes et Suniarius episcopus ad monasterium jam dictum, et quantum habet ipsum monasterium in villa Castellione et in villa Palatioli quem vocant Furtianum superiorem et Furtianellum minorem, et villarem Ildesindi cum ipsis stagnis et piscatoriis, et omnia quae habet in termino de ipso Faro et villae Saccari et villae novae et villare Stagniolo cum ipsis stagnis et suis villarunculis, et quantum habet in villa Petralta, et in villa Oleastri, et in villa S. Clementis, et in villare Dodolfini, et in comitatu Impuritano, et quantum habet in villa Militiano, quem vocant Sanctum Petrum, et in villa Armentaria cum ipsa ecclesia S. Martini, et in villa Mucroni, et in villa Columbi, et in villa Chaniano cum ecclesia S. Martini, et in villa Suntrana, et in villa Dalmalia, et in villa Torricella, et in villa Rinbeuri mortui. Et in comitatu Bisuldunensi, quantum habet in villa Lertio vel in molendinos, vel in Tapiolas quas vocant Figarias. Et in comitatu Gerundensi, ipsum mansum qui est infra muros ejusdem civitatis, et villam Palatioli cum Ecclesia S. Genesii, et ecclesiam sanctae Mariae in Blandas, et Ecclesiam sancti Juliani, et Ecclesiam sancti Gaugini, et villam Felgari cum ecclesia sancti Cypriani, et Ecclesiam sanctae Justae, cum decimis et primitiis et oblationibus ad easdem Ecclesias pertinentibus, et ipsum pinum qui fuit de Borello, et alaudia Soccoronio. Et in comitatu Barchinonensi, et in Vallensi, in monte Signio, et in valle Jordaria, quantum ibidem habet. Et in villa Larona, et in Agello, et in Terminio de Olerdula in Penades alaudem qui fuit de Guilisclo. Et in comitatu Ausona, quantum habet in villa Berga, cum ipsa ecclesia Sanctae Ceciliae cum suo alaude, et alaudem quem habet in terminio de castro Cardona, et in Correzano ecclesiam Sanctae Mariae et Sancti Petri cum suo alaude. Et in comitatu Paliarensi, juxta civitatem Liminianam, ecclesiam S. Andreae et omnia quae habet in eodem comitatu. Et in comitatu Cerdaniae in villa Atzela ecclesiam S. Petri et Sanctae Columbae cum decimis et primitiis, et alaudibus oblationibusque ad eam pertinentibus, et quantum habet in villa Exi, villam Villellam in Confluenti cum terminibus suis. Et in comitatu Funilietensi ecclesiam S. Andreae in valle Poziliano, et quantum ibidem habet. Et juxta muros Narbonae mansum unum. Et in comitatu Rossilionensi ecclesiam S. Salvatoris cum villare Miliani, et villam Lupiani, et ecclesiam sanctae Columbae cum decimis et primitiis, et villam Conjunctam cum suis molendinis, et villam Pollestris cum Ecclesia S. Martini, cum decimis et primitiis atque alaudibus, et villam Torrilias cum ecclesia S. Petri, cum primitiis et oblationibus. Et in comitatu Valle Asperi alaudem de Campellos et de valle Crosa, et villam de rivo Nugario cum ecclesia S. Michaelis cum decimis et primitiis. Decimas et primitias et oblationes de jam dictis ecclesiis, et monasterium supradictum, et loca et alodia cum omnibus finibus, limitibus, terminis et adjacentiis, quantum hodie ipsum monasterium infra hos comitatus superius scriptos habet, et auxiliante Deo acquisiturus erit, juris sanctae Romanae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae, a praesenti secunda indictione ipsum monasterium villas, et alaudes, et ecclesias, cum omnibus eorum pertinentiis, ut supra legitur, in perpetuum per hujus privilegii seriem stabilimus tibi tuisque successoribus detinendum, et cum Dei timore regendum et dispensandum, ita ut nullus unquam regum, nullus episcoporum, nullusque hominum in quolibet ordine et ministerio constitutus, audeat moleste causis ejusdem monasterii incumbere, et haec omnia, ut supra jussimus in perpetuum persistant, statuentes apostolica censura sub divini judicii obtestatione et anathematis interdictione ut nullus unquam nostrorum successorum pontificum praesumat aliquam vim aut invasionem in rebus ipsius monasterii facere. Post obitum vero abbatis nemo ibi abbatem constituat nisi quem consensus et communis voluntas fratrum ex ipsa congregatione elegerit secundum Deum et S. Benedicti regulam, nullumque praemium sive donum pro consecratione illius aliquis accipere contendat. Et si eum gratis episcopus ordinare noluerit, ad cujus dioecesim ipse pertinet locus, vel a nostra Romana matre Ecclesia vel a quocunque voluerit episcopo per nostram auctoritatem libere ordinetur. Si quis autem, quod non optamus, nefario ausu praesumpserit haec, quae a nobis ad honorificentiam Domini nostri Jesu Christi pro stabilitate jam dicti monasterii statuta sunt, transgredi, sciat se anathematis vinculo innodatum, et cum diabolo, et omnibus impiis aeterni incendii atrocissimo supplicio deputatum. At vero qui pio intuitu custos et observator eorum exstiterit, omnimodae benedictionis gratiam, omniumque peccatorum suorum absolutionem, et coelestis vitae beatudinem cum sanctis et electis a misericordissimo Domino Deo nostro consequi mereatur in saecula saeculorum. Amen. Scriptum per manum Stephani notarii regionarii et scriniarii nostrae apostolicae matris Ecclesiae in mense Aprilis et indictione secunda. Bene valete.

http://viaf.org/viaf/42196719

Benedictus VI

VI. Benedictus papa VI monasterii S. Caeciliae Montisserrati privilegia confirmat. (Anno 972.) [Dom BOUQUET, Recueil, IX, 241.]

BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, CAESARIO abbati venerabilis coenobii Sanctae Ceciliae Montisserrati, et cunctae tuae congregationi successoribusque tuis perpetuam in Domino salutem.

Quoniam concedenda sunt quae rationabilibus desideriis pertinere noscuntur, nostra apostolica auctoritas, ad roborandam piam fidelium devotionem, in praestandis privilegiis debet minime abnegari. Igitur excellentia tua et laudabilis mansuetudo postulavit a nobis quatenus apostolica auctoritate per hoc privilegium concederemus et confirmaremus tibi tuisque successoribus in perpetuum supradictum monasterium, cum omnibus adjacentiis et pertinentiis, cum finibus terminisque suis. Et ideo tuis piis desideriis faventes, nostra apostolica auctoritate decernimus ad ipsum praefatum Sanctae Ceciliae monasterium, cum suis terminis et adjacentiis, et cum omnibus quae inferius continentur. Ita sane ut nullus rex, archiepiscopus, episcopus, comes, vel vicecomes seu aliqua magna parvaque persona sub jure et dominio suo praedictum monasterium mittere audeat, et non habeat potestatem vel licentiam inalienare eumdem locum, vel sub alterius monasterii dominatione submittere; sed semper liberum et solidum retineas tuae ac Romanae ecclesiae potestati: et nullus mortalium, quae ibi sunt modo vel erunt, invadere vel usurpare praesumat, aut fratres ibidem servientes inquietare; ita ut nullus unquam regum, nullus episcoporum, nullusque hominum in quolibet ordine et ministerio constitutus audeat moleste causis ejusdem monasterii incumbere, nec homines illorum per ullam causam distringere. Et ipsum monasterium, villas et alodes, decimas et primitias, quas dudum habuit et in antea acquisierit, et ecclesias cum omnibus eorum pertinentiis, ut superius legitur, in perpetuum per hujusmodi privilegii seriem stabilimus tibi tuisque successoribus detinendum, ac Dei cum tremore regendum, et dispensandum. Et haec omnia, ut supra jussimus, tota in perpetuum persistant. Statuentes apostolica censura sub divini judicii obtestatione et anathematis interdictione, ut nullus unquam nostrorum successorum pontificum praesumat aliquam vim aut invasionem in rebus ipsius monasterii facere. Post obitum vero abbatis nemo ibi abbatem constituat, nisi quem consensus et voluntas communis fratrum ex ipsa congregatione elegerit secundum Dei timorem et S. Benedicti regulam, si ibi dignus inventus fuerit; nullumque praemium sive domum pro consecratione illius aliquis accipere contendat. Et si eum gratis episcopus ordinare noluerit, ad cujus dioecesim ipse pertinet locus, vel a nostra matre Ecclesia Romana vel a quocunque episcopo per nostram auctoritatem libere ordinetur. Qui vero custos et observator hujus nostri privilegii fuerit, gratiae omnipotentis Dei et apostolorum Petri et Pauli particeps nostra benedictione fruatur. Qui vero, quod non optamus, contemptor et transgressor hujus nostri privilegii fuerit, iram omnipotentis Dei incurrat et a corpore et sanguine Christi extraneus fiat, et a nostra apostolica auctoritate, quo usque digne satisfecerit, excommunicatus maneat, a sanctae Ecclesiae collegio sequestratus, sociatus illis qui dixerunt Domino Deo: Recede a nobis, scientiam viarum tuarum nolumus ; et anathematis vinculo innodatus, cum diabolo et omnibus impiis aeterni incendii baratro deputetur. Scriptum per manum Petri diaconi sanctae Romanae Ecclesiae et concellarii sacri palatii in mense Decembrio die XVI, indictione XV.

(Job XXI, 14)

http://viaf.org/viaf/42196719

Leidradus Lugdunensis

EPISTOLA PRIMA. AD CAROLUM MAGNUM IMPERATOREM.

Summo Carolo imperatori Leidradus episcopus Lugdunensis salutem.

Domine noster, constans et sacer imperator, supplico clementiae celsitudinis vestrae, ut hanc brevem suggestiunculam meam vultu serenissimo audiatis: quatenus quae hic inserta sunt, piissimae prudentiae vestrae nota fieri queant, et intentio meae postulationis ab ingenua clementia vestra reminiscatur. Olim me exiguissimum famulorum vestrorum ad regimen Ecclesiae Lugdunensis destinare voluistis, cum ego huic officio impar existerem et indignus. Sed vos, qui non attenditis hominum merita, sed vestram solitam clementiam, egistis de me sicut ineffabili pietati vestrae placuit, nullo existente merito meo; meque admonere dignati estis, ut ego sollicitudinis curam gererem, et ut negligentiae quae in praedicta Ecclesia perpetratae noscebantur, emendarentur et perpetrandae vitarentur. Erat enim dicta Ecclesia multis in rebus destituta interius exteriusque, tam in officiis quam in aedificiis et caeteris ecclesiasticis ministeriis. Ego humillimus servulus vester, postquam ibidem perveni, quae cum Dei adjutorio et vestro peregi audite. Quoniam, ut inspector conscientiarum Dominus omnipotens mihi testis est, non tali intentione ea vobis patefacio quae dicturus sum, ut propterea in rebus augeri merear; neque aliud tale in cogitatione mea composui, ut acquisitionis mihi occasio sit, nec suggero, quoniam quotidie exitum a rebus humanis suspicor, propter infirmitatem meam, et incessanter de morte suspectus sum. Et ideo haec suggero, ut cum benignissimis auribus vestris praesentata fuerint, et clementer inspecta, si qua bene et secundum voluntatem vestram gessi, post meum discessum non deficiant, aut pereant. Denique postquam, secundum jussionem vestram, saepedictam Ecclesiam suscepi, juxta vires parvitatis meae omni industria egi, ut clericos officiales potuissem sicut jam Deo favente ex magna parte mihi habere videor. Et ideo officio vestrae pietatis placuit ut ad petitionem meam mihi concederetis redditus qui ab antiquo fuerant de Lugdunensi Ecclesia: per quam, Deo juvante, et mercede vestra annuente, in Lugdunensi Ecclesia est ordo psallendi instauratus, ut juxta vires nostras secundum ritum sacri Palatii omni ex parte agi videatur quidquid ad divinum persolvendum officium ordo exposcit. Nam habeo scholas cantorum, ex quibus plerique ita sunt eruditi, ut alios etiam erudire possint. Praeter haec vero habeo scholas lectorum, non solum qui officiorum lectionibus exercentur, sed etiam in divinorum librorum meditatione spiritalis intelligentiae fructus consequantur; ex quibus nonnulli de libro Evangeliorum sensum spiritalem etiam ex parte adipisci possunt. Plerique vero librum prophetarum secundum spiritalem intelligentiam adepti sunt. Similiter libros Salomonis, vel libros Psalmorum, atque etiam Job. In libris quoque conscribendis, in eadem Ecclesia, in quantum potui, elaboravi. Similiter vestimenta sacerdotum vel ministeria procuravi. De restauratione etiam ecclesiarum, in quantum valui, non cessavi; ita ut ejusdem civitatis maximam ecclesiam, quae est in honorem sancti Joannis Baptistae, a novo operuerim, et macerias ex parte erexerim. Similiter ecclesiae sancti Stephani tegumentum de novo instauravi. Ecclesiam quoque sancti Nicetii de novo etiam aedificavi. Similiter ecclesiam sanctae Mariae. Praeter monasteriorum restaurationes, domus quoque episcopales, inter quas unam restauravi, quae jam pene destructa erat, quam operui. Aliam quoque domum cum solario aedificavi, et duplicavi; et hanc propter vos paravi; ut si in illis partibus vester esset adventus, in ea suscipi possetis. Claustrum quoque clericorum construxi, in quo omnes nunc sub uno conclavi manere noscuntur. In eadem civitate alias restauravi ecclesias: unam quidem in honorem sanctae Eulaliae, ubi fuit monasterium puellarum, in honorem sancti Georgii, quam de novo operui, et ex parte macerias ejus a fundamentis erexi. Alia quoque domus in honorem sancti Pauli de novo operta est. Monasterium quoque puellarum in honorem sancti Petri dedicatum, ubi corpus sancti Annemundi martyris humatum est, quod ipse sanctus martyr et episcopus instituit, ego a fundamentis tam ecclesiam quam domum restauravi, ubi nunc sanctimoniales numero triginta duae, secundum institutionem regularem viventes, habitare videntur. Et monasterium regale insulae Barbarae ita restauravi, ut tecta de novo fuerint, et aliqua de maceriis a fundamentis erecta; ubi nunc monachi secundum regularem disciplinam numero nonaginta habitare videntur. Cui etiam abbati tradidimus potestatem ligandi et solvendi uti habuerunt praedecessores sui, scilicet Ambrosius, Maximinus, Licinius, clarissimi viri, qui ipsum locum rexerunt: quos Eucherius, Lupus, atque Genesius, caeterique episcopi Lugdunenses, ubi ipsi deerant, aut non poterant adesse, mittebant cognituros utrum catholica fides recte crederetur, ne fraus haeretica pullularet. Quibus illis in tantum erat commissa cura, ut si Ecclesia Lugdunensis viduaretur proprio patrono, ipsi in cunctis adessent rectores, et consolatores, quousque Ecclesia a Domino dignissimo illustraretur pastore. Nos similiter posteris illorum hanc potestatem tradidimus. Insuper jussimus fieri decreta priscorum regum Franciae, ut quemadmodum ipsi statuerunt monimenta emendi et augendi locum in omnibus rebus, quas ad praesens habere videntur, vel in futuro, Deo auxiliante, acquirere poterunt, sine ulla querimonia per saecula possideant.

(situm in medio Araris fluvii, quod antiquitus est dedicatum in honorem sancti Andreae apostoli et omnium apostolorum, nunc autem in honorem sancti Martini recens videtur esse fundatum jussu domni Caroli imperatoris, qui ibidem praefecit dominum Benedictum abbatem, cum quo simul direxit ibi suos codices)

http://viaf.org/viaf/301618032

Leidradus Lugdunensis

EPISTOLA II. ITEM AD CAROLUM IMPERATOREM. I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIV. XXV. XXVI.

Domino gloriosissimo et vere piissimo imperatori, et in Christo victori, ac triumphatori invictissimo, semper augusto, Leidradus, licet indignus, divina tamen dispensatione et vestra miseratione Lugdunensis Ecclesiae episcopus.

Christianissima et admirabilis religio vestra, atque in Deum ardentissima fides divina inspiratione attacta, et piissima sollicitudine permota, jussit nuper aliquid nos de sacramentis nostrae renovationis ad vestras sagacissimas inquisitiones respondere. Ad quas nos nihil condignum intelleximus, nisi quod nec respondere facilitatis, nec dissimulare facultatis nostrae esse perspeximus. Tandem licet ad neutrum idonei, juxta exiguitatem tamen ingenioli, fidei nostrae rationem confidenter vobis, juxta quod sentimus, patefecimus, prudentissimo utique, justissimo ac piissimo dictorum judici. Vos autem consueta bonitate, auditis responsionibus nostris, quas nos absque reprehensione utique dicere non potuimus, juxta benignitatem vestram, qua cunctos mortales anteitis, tanquam vobis placitas laudare dignati estis. Nec tamen inter haec negastis nobis affluentissimam eruditionem vestram, quominus judicaretis, quod in his, ad quae vos avidius audienda parabatis, nostra imperitia minime satisfecerit. Tunc demum non tam imperiali quam paterna admonitione innotescere nobis dignati estis, minus nos dixisse de abrenuntiatione diaboli, et earum quae ejus sunt rerum, quam vestra pietas optabat. Intelleximus itaque post vestram benignissimam admonitionem, quia de operibus et pompis diaboli multiplicius respondendum erat, quam de caeteris rebus: quoniam per eas cupiditates, et per cupiditates scandala mundi crebrescunt quotidie, et quod pejus est, inter Ecclesiae rectores, et reipublicae administratores discordiae oriuntur; et quod adhuc horum est pessimum, inter doctores et auditores odia se interserunt, inimicitiae concitantur, detractiones agitantur. Vestram itaque sapientissimam admonitionem omni amore amplexati, valde admirati sumus profunditatem vestrae sanctae considerationis. Inter haec igitur, cum ingenioli nostri praepediente tarditate non satis advertere potuissemus, utrum ista vestra laudabilis admonitio responsionem a nobis vellet, an tantummodo nostram nobis imperitiam cognoscendam commendare: hac ambiguitate suspensi nullum probabilius consilium, ut nobis tamen visum est, reperire potuimus, quam ut ea quae per vos cognovimus non legitime a nobis fuisse responsa prius, juxta pusillitatem sensus nostri, in quantum videbatur explicaremus; ac deinceps his litteris serenissimae clementiae vestrae indicaremus, quae dubitatio, vel potius quae necessitas nos arctaverat ad scribendum ea quae in prioribus responsionibus nostris minus fuisse per vos cognovimus. Deinde gloriosissimo conspectui vestro destinatis, si secundum jussionem vestram fecimus aut non, ecce adsunt in conspectu gloriae vestrae, et ea quae in prioribus minus fuerunt, et quare nunc ea scribere et transmittere ausi, imo coacti sumus. Quod si ea aliquatenus vestrae voluntati convenientia judicatis, secundum indeficientem thesaurum bonitatis vestrae id facitis. Sin autem vana et minus utilia, sicut forsitan sunt, nos novimus et confitemur multitudinem id promereri imperitiae nostrae, qui vestram voluntatem et tenorem servitutis nostrae minus advertere possumus. Quanquam etsi advertamus, nequaquam simul idonei ad respondendum vestrae tam sublimissimae et inimitabili investigationi, tamen oramus, ut vos non lateat, quae nos causa compulerit ad scribendum de his quae, vestra nos clementia et paterna sollicitudine admonente, cognovimus minus fuisse in prioribus illis responsionibus. Dominus noster Jesus Christus, cujus egressio a summo coeli, postquam processit tanquam sponsus de thalamo suo, insignitus humilitate et infirmitate substantiae nostrae, bellum gesturus adversum principem hujus mundi, ac mundum debellaturus Dominus fortis et potens, Dominus potens in praelio futuris militibus suis, fugientibus mundi ac principis ejus dominatum, initia pactionis et expeditionis exponens, imo proponens ait: Qui non renuntiaverit omnibus quae possidet, non potest esse meus discipulus. Quod quidam audiens, ait illi: Sequar te, Domine; sed primum permitte mihi renuntiare his qui domi sunt. Sancta vero mater universalis Ecclesia non aliter suscipit in gremium ad se convertentes, nisi prius abrenuntient diabolo et omnibus angelis ejus, operibus quoque atque universis pompis ejus. Discernenda sunt igitur haec duo; quid inter se differant renuntiare, et abrenuntiare. Quorum differentia in eo vel maxime apparet, quod renuntiamus rebus licitis, abrenuntiamus autem illicitis: renuntiamus affectionibus, abrenuntiamus autem illecebris: renuntiamus parentibus, abrenuntiamus autem diabolo. Renuntiat ergo omnibus quae possidet, qui sic tenet ea quae mundi sunt, ut tamen per ea non teneatur a mundo: habet rem temporalem in usum, aeternam in desiderio; et exclusa cupiditate mundi, divina in eo charitas augetur atque perficitur. Ergo qui Deum vult possidere renuntiat mundo; non autem renuntiat mundo, qui terrenis facultatibus ex delectatione succumbit. Quicunque ergo volunt esse discipuli Christi, prae amore illius omnia quae in mundo sunt, etiamsi habeant, fastidiunt, ut sint habentes tanquam non habentes: et discunt non superbe sapere, neque sapere in incerto divitiarum, sed in Deo vivo qui praestat nobis omnia: sicque facultates terrenas ad sustentationem possident, ut tamen etiam ex eis Deo serviant, cujus aeterna bona desiderant. Et quia in divinis litteris cupiditas reprehenditur, non facultas; sollicita mente perpendunt, ut ea quae habent non habeant amore possidendi, sed necessitate vivendi. Ea autem quibus abrenuntiandum est, nullo nobis pacto haberi conceduntur, quia nullo modo haberi possunt cum Deo: sed ex toto corde abrenuntiandum diabolo, operibus ac pompis ejus, ut nulla nobis cum illis communio relinquatur, ne eorum actione rursus cogamur in ejus regnum dilabi, cujus invidia mors intravit in mundum, qui erat homicida ab initio, incentor mali, collator peccati. Contulit namque primo homini fenus peccati, quotidianas ab illo exacturus usuras. Creditor malus fecit sibi usuris obnoxium genus humanum, cui miser debitor solvit peccando non solum ea quae illo instigante didicit, verum etiam adinventiones proprias, quas ad cumulum scelerum addidit. Et idcirco cum per gratiam illius, qui ex usuris et iniquitate redemit animas nostras, eruimur de potestate mali creditoris, ac per hoc improbi exactoris; abrenuntiandum est illi, ac denuntiandum nihil nos ei deinceps debere. Quae sit autem origo et initium operum atque pomparum diaboli, Scriptura manifestissime docet, quae ait: Initium omnis peccati superbia . Quid apertius, quid probabilius dici potest? Initium, inquit, non alicujus, sed omnis peccati superbia: ut evidenter ostenderet quod ipsa sit omnium peccatorum causa. Quoniam non solum peccatum est ipsa, sed etiam nullum peccatum fieri potuit, potest aut poterit sine ipsa: et ideo initium dicitur omnis peccati, quia ipsa praecessit in diabolo, et per ipsam subversus est homo. Non enim ederet de ligno prohibito, nisi concupisceret; nec concupisset nisi tentatus; nec tentaretur, nisi desertus; nec desereretur a Deo, nisi prius ipse desereret; nec desereret Deum, nisi superbiret, et similitudinem Dei damnabiliter appetisset. Fecit itaque Deus, sicut scriptum est, hominem rectum , ac per hoc voluntatis bonae. Non enim rectus esset, bonam non habens voluntatem. Bona igitur voluntas opus est Dei, cum ea quippe ab illo factus est homo. Mala vero voluntas, quoniam omnia opera mala praecessit in homine, defectus potius fuit quidam ab opere Dei ad sua opera, quam opus illius. Et ideo mala opera, quia secundum se, non secundum Deum: ut eorum operum tanquam fructuum malorum voluntas ipsa esset velut arbor mala. Apostolus quoque ait: Radix omnium malorum est cupiditas . Sollicite itaque considerare debemus quare initium peccati dicatur superbia: radix omnium malorum est cupiditas. An forte sermonem propheticum Paulus apostolus, ut solet, exposuit; quandoquidem sive initium omnis peccati, sive radix omnium malorum dicatur, unum idemque significat? Porro cupiditas atque superbia in tantum unum est malum, ut nec superbia sine cupiditate, nec sine superbia possit inveniri cupiditas. Quandoquidem et diabolus in quo tenet superbia principatum, propriae potestatis ac perditionis humanae cupidus fuit: et ipse homo per appetitum arboris interdictae, ac divinae similitudinis affectatione morbosae cupiditatis ostendit affectum. Et de diabolo quidem, quod malo superbiae ceciderit, nullus qui ambigat. De primis tamen hominibus diligenti consideratione invenitur, quia in occulto prius mali esse coeperunt, ut in apertam inobedientiam laberentur. Non enim ad malum opus perveniretur, nisi praecessisset voluntas mala. Porro malae voluntatis initium, quod potuit esse, nisi superbia? Quid est autem superbia, nisi perversae celsitudinis appetitus? Perversa enim est celsitudo, deserto eo cui debet animus inhaerere principio, sibi quodammodo fieri atque esse principium. Hoc fit cum sibi animus placet: sibi vero placet, cum ab illo bono immutabili deficit, quod ei magis placere debuit, quam ipse sibi. Spontaneus autem est ille defectus: quoniam si voluntas in amore superioris immutabilis boni, a quo illustrabatur ut videret, et accendebatur ut amaret, stabilis permaneret; non inde ad sibi placendum averteretur, et ex hoc tenebresceret, aut frigesceret, ut vel illa crederet verum dixisse serpentem, vel ille Dei mandato uxoris praeponent voluntatem, putaretque se venialiter transgressorem esse praecepti, si vitae suae sociam non desereret etiam in societate peccati. Non ergo malum opus factum est, id est illa transgressio, ut cibo prohibito vescerentur, nisi ab eis qui jam mali erant. Patet ergo manifestissime non solum in diabolo, verum etiam in primis hominibus, malum superbiae praecessisse in abdito, ut sequeretur hoc malum quod perpetratum est in aperto. Verum est enim quod scriptum est: Ante ruinam exaltatur cor , et ante gloriam humiliatur . Prorsus ruina quae fit in occulto, praecedit ruinam quae fit in manifesto, dum illa ruina esse non putatur. Quis enim exaltationem ruinam putat, cum jam ibi sit defectus, quo est relictus excelsus? Quis autem ruinam esse non videat, quando fit mandati evidens atque indubitata transgressio? Quam primorum hominum transgressionem, si in sua quasi membra singula dividamus, non absurde creduntur etiam caetera ibi admissa peccata. Primo superbia est illic, quia homo in sua potius esse quam in Dei potestate dilexit. Deinde avaritia, quia plus quam illi sufficere debuit, appetivit; et sacrilegium, quia non credidit; et homicidium, quia se praecipitavit in mortem; et fornicatio spiritalis, quia integritas mentis humanae serpentina suasione corrupta est; et furtum, quia cibus prohibitus usurpatus est; et si quid aliud in hoc uno admisso diligenti consideratione inveniri potest. Hoc igitur primum creaturae rationalis malum secuta sunt, ignorantia rerum agendarum et concupiscentia noxiarum, quibus comites subinferuntur error et dolor: quae duo mala quando imminentia sentiuntur, fugitantis ea animi motus vocatur metus. Porro animus cum adipiscitur concupita, quamvis perniciosa vel inania, quoniam id errore non sentit; vel delectatione morbida vincitur, vel etiam vana laetitia ventilatur. Ex his morborum non ubertatis sed indigentiae, tanquam fontibus omnis miseria naturae rationalis emanat in quibus jacet, vel etiam volvitur, et de malis in mala praecipitatur. Ecce arbor malae voluntatis, quae superbiae oritur semine, et in cupiditatis convalescit radice, quales multiplicat fructus! Ideoque si volumus consummare nostri certaminis cursum, caveamus in primis cupiditatem atque superbiam, non duo mala, sed unum, a quo trahitur omnis mali actus initium. Nam sine superbia, quae possunt saltim inchoari peccata, cum dicatur initium omnis peccati superbia? Aut sine cupiditate omnium malorum radice, quae possunt fieri mala, cum sine radice aut nulla deputentur aut mortua? Deinde si quodlibet peccatum perpetrare nullus potest, nisi propriae delectationi consentiat, quod cupiditatis est proprium, et Dei praecepta contemnat, quod est superbiae malum: quomodo non ex cupiditate, quae radix malorum omnium; et ex superbia, quae initium omnis peccati dicitur, procedit omne peccatum? Omnia igitur mala, quae per seminarium superbiae de radice oriuntur cupiditatis, in his duobus complectuntur, id est operibus et pompis. Neque inveniri potest ullum peccatum, quod non in aliquo horum adnumeretur. Et idcirco fidelibus ad emundationem baptismi accedentibus in his pronuntiantur abrenuntianda. Et quia de operibus diaboli facilis intelligentia est, dicendum prius quae mala ad pompas diaboli pertinere noscantur: omnia videlicet quae de lascivia atque luxuria oriuntur, aliqua vero quae de libidine. Nam sunt multae variaeque libidines, quarum nonnullae habent etiam vocabula propria, quaedam vero non habent. Quis enim facile dixerit quid vocetur libido dominandi? Est igitur libido ulciscendi, quae ira dicitur; est libido habendi pecuniam, quae avaritia est; est libido quomodocunque vincendi, quae pervicacia; est libido gloriandi, quae jactantia nuncupatur. Libido est nocendi, sive per contumeliam, sive per injuriam; et utrumque vel ulciscendi causa inimico inimicus, vel adipiscendi alicujus extra commodi, sicut latro viatori; vel evitandi mali, sicut ei qui timetur; vel invidendo, sicut feliciori miserior, aut in aliquo prosperatu ejus quem sibi aequari timet, aut aequalem dolet; vel sola voluntate alieni mali, sicut spectatores gladiatorum, aut irrisores, aut illusores quorumlibet, qui laetantur cum male fecerint, et exsultant in rebus pessimis, disruptis limitibus humanae societatis. Nihil enim est infelicius felicitate peccantium, qua poenalis nutritur impunitas et mala voluntas, vel ut hostis interior roboretur. Omnia quoque quae demulcent sensus corporis, et per eos irrumpunt ad vastandam mentem, ut ei liceat per latam et spatiosam viam quae ducit ad mortem, ingredi, corporales quaerens carpere voluptates. Velut cum theatrorum moles exstruuntur, et effodiuntur fundamenta virtutum: cum gloriosa est effusionis insania, et opera misericordiae deridentur; cum ex his quae divitibus abundant, luxuriantur histriones, et necessaria vix habent pauperes. Per quinque sensus corporis metropolis et arx mentis capitur, aspectu scilicet, auditu, gustu, odoratu et tactu. Si circensibus quispiam delectetur; si athletarum certamine, si mobilitate histrionum, si formis mulierum, si splendore gemmarum, vestium, metallorum, et caeteris hujusmodi, per oculorum fenestras animae est capta libertas. Rursum auditu, si vario organorum cantu et vocum flexionibus delinitur, et carmine poetarum et comoediarum, mimorumque urbanitatibus et strophis, et quidquid per aures introiens virilitatem mentis effeminat. Odoris autem suavitate, et diversa thymiamatum, et amomum, et peregrini muris pellicula, quod dissolutis et amoribus convenit. Tactus autem alienorum corporum, et feminarum ardentior appetitus vitinus in fama est . Igitur cum per has portas quasi quidam perturbationum cunei ad arcem nostrae mentis intraverint, ubi erit libertas? ubi fortitudo ejus? ubi de Deo cogitatio? Maxime cum tactus depingat sibi etiam praeteritas voluptates, et recordatione vitiorum cogat animam pati, et quodammodo exercere quod non agit. Peccata namque, quae ad lasciviam pertinere noscuntur, commemorat Isaias propheta ex voce Domini comminantis, dicendo: Pro eo quod elevatae sunt filiae Sion, et ambulaverunt extento collo, et nutibus oculorum ibant et plaudebant, ambulabant in pedibus suis, composito gradu incedebant; decalvabit Dominus verticem filiarum Sion, et Dominus crinem earum nudabit. In die illa auferet Dominus ornamentum calceamentorum et lunulas, et torques, et monilia, et armillas, et mitras, discriminalia, et periscelides, et muraenulas, et olfactoriola, et inaures, et annulos, et gemmas in fronte pendentes . Quae omnia propter superbum supercilium et impudicos ac luxuriosos actus hominum dicuntur, qui diffusi per omnia desideria, corpus ducunt impurum. Item Isaias pompis lascivorum comminatur dicens: Ingemuerunt omnes qui laetabantur corde, cessavit gaudium tympanorum, quievit sonitus laetantium, conticuit dulcedo citharae cum cantico, non bibent vinum: amara erit potio bibentibus illam, attrita est civitas vanitatis . Nomen autem pompae invenitur etiam in divinis litteris, sicut est illud in psalmo XXXIX, juxta hebraicam tamen translationem: Beatus vir qui posuit Dominum confidentiam suam, et non est aversus ad superbias pompasque mendacii. Quod alia translatio de Graeco ita expressit: Beatus vir cujus est nomen Domini spes ejus, et non respexit in vanitates et insanias falsas. Ubi utique et ipsa vana oblectamenta corporalium sensuum significat. In Amos quoque propheta, ubi ait: Vae qui opulenti estis in Sion, et confiditis in monte Samariae optimates, capita populorum, ingredientes pompatice domum Israel; qui separati estis in die malo, et appropinquatis solio iniquitatis; qui dormitis in lectis eburneis, et lascivitis in stratis vestris; qui comeditis agnum de grege, et vitulum de armentis, qui cantatis ad vocem psalterii sicut David. Putaverunt se habere vasa cantici bibentes in phialis vinum, et optimo unguento delibuti, et nihil patiebantur super contritionem Joseph . Pompae diaboli faciunt hominem lascivum et vanum, per quae efficitur a bono mutabilis, mali tenax, in verbo gravis, in animo turpis, ubique fallax, laetus ad prospera, fragilis ad adversa, inflatus ad obsequia, anxius ad opprobria, immoderatus ad gaudia, facilis ad humana, difficilis ad honesta. Desiderio comparandae opinionis incensus, eis operibus quibus emitur favor humanus inservit, et morum bona contemnit, tantumque eum ardor humanae laudis inflammat, ut laboriosa opera quae populus admiratur, et quibus fama diffunditur, sine labore suscipiat, ut foris ubi potest magnus splendeat, cum intus ubi solus Deus videt, squaleat. Sunt etiam quorum vitam lingua turpis inflammat, qui inverecundos sermones aut proferunt libenter, aut audiunt. Hoc loquuntur quod diligunt, et delectabiliter audiunt quod assiduis cogitationibus volvunt, et turpem conscientiam manifestant. Tales enim Scriptura introducit, quae ait: Dixerunt enim apud se cogitantes non recte. Et post aliqua: Venite ergo et fruamur bonis quae sunt, et utamur creatura tanquam in juventute celeriter, vino pretioso et unguentis nos impleamus, et non praetereat nos flos temporis. Coronemus nos rosis antequam marcescant: nullum pratum sit, quod non pertranseat luxuria nostra. Nemo vestrum sit exsors luxuriae nostrae: ubique relinquamus signa laetitiae, quoniam haec est pars nostra et haec sors . Horum illecebram sub specie mulieris adulterae et Salomon ostendit, de qua dicit quod vecordi juveni occurrat ornatu meritricio, praeparata ad capiendas animas, garrula et vaga, quietis impatiens; quae dicit se habere intextum funibus lectum, stratum tapetibus pictis ex Aegypto, adsparso cubili myrrha, et aloe, et cinnamomo. Haec et alia hujusmodi de pompis scripta reperiuntur. De caeteris vero vitiis, sive sint spiritalia, ut haereses, schismata, jactantia, invidia, animositas, elatio, odium; sive sint corporalia, id est quae non solo animo sed corpore perpetrantur; ut est aviditas, ebrietas, intemperantia fornicatio, adulterium: ecclesiastici doctores dicunt, quod de septem principalibus vitiis procedant, id est de inani gloria, invidia, ira, tristitia, avaritia, ventris ingluvie, atque luxuria. Quae vitia habent matrem et reginam superbiam, cui quasi duces cum suis exercitibus obsequuntur. Haec septem vitia significata per illas gentes, quas voluit Dominus deleri per filios Israel, Ethaeos videlicet et Gergessaeos, et Amorrhaeos, et Chananaeos, et Pheresaeos, et Evaeos, et Gebusaeos. Et revera multas et varias per alios atque alios reges et populos Dominus aut transtulit aut vastavit atque delevit. Has autem gentes idcirco per filios Israel voluit exstingui, ut significaret in septenario numero haec vitia ab electis suis vincenda atque calcanda. Hinc et Samson septem funes quibus ligatus putabatur disrupit, ut in septenario numero significarentur haec vitia, et per haec vitia omnia peccata generis humani, quae Dominus noster Jesus Christus pertulit in corpore suo super lignum, ut illius vulnere sanarentur atque disrumperentur in nobis, et consequenter illi dicamus: Dirupisti vincula mea; tibi sacrificabo hostiam laudis. Nam quia his septem superbiae vitiis nos captos doluit, idcirco Redemptor noster ad spiritale liberationis praelium Spiritu septiformis gratiae plenus venit. Sed habent contra nos haec singula exercitum suum. De cenodoxia, id est inani gloria, inobedientia, jactantia, hypocrisis, contentiones, pertinaciae, discordiae, et novitatum praesumptiones oriuntur. De invidia, odium, susurratio, detractio, exsultatio in adversis proximi, afflictio autem in prosperis nascitur. De ira, rixae, tumor mentis, contumeliae, clamor, indignatio, blasphemiae proferuntur. De tristitia, malitia, rancor, pusillanimitas, desperatio, torpor circa praecepta, vagatio mentis erga illicita nascitur. De avaritia, proditio, fraus, fallacia, perjurium, inquietudo, violentia, et contra misericordiam obduratio cordis oriuntur. De ventris ingluvie, inepta laetitia, scurrilitas, immunditia, multiloquium, hebetudo sensus circa intelligentiam propagatur. De luxuria, caecitas mentis, inconsideratio, inconstantia, praecipitatio, amor sui, odium Dei, affectus praesentis saeculi, horror autem vel desperatio futuri generantur. Ex quibus videlicet septem, duo sunt carnalia, id est ventris ingluvies et luxuria: quinque autem spiritalia. Sed unumquodque eorum tanta sibi cognatione jungitur, ut nonnisi unum de altero proferatur. Prima namque inanis gloria gignit invidiam: quia dum vani nominis potentiam appetit, ne quis hanc alius adipisci valeat, tabescit. Sic quoque de invidia generatur ira, tristitia autem ab avaritia derivatur. De duobus vero quae carnalia sunt, cunctis liquet, de ventris ingluvie luxuriam nasci. Quia dum unum inordinate reficitur, alterum procul dubio ad contumelias excitatur. Alii autem, maxime sancti Patres Aegyptii, octo dixerunt esse principalia vitia, et prima posuerunt ea quae hic carnalia dicta sunt, id est gastrimargiam, quod sonat ventris ingluviem, et fornicationem, quod hic generali nomine luxuria nominatur. Tertium philargyriam, id est amorem pecuniae, quod nos avaritiam nominamus. Quartum iram, quintum tristitiam, sextum acediam, id est anxietatem seu taedium cordis, quod nostri inconstantiam vel vagatitatem nominare solent. Septimum cenodoxiam, quod nos inanem gloriam dicimus. Octavum superbiam. Praetermiserunt vero invidiam, maximum superbiae prolem ac comitem; addiderunt autem acediam, quod doctores Ecclesiae inter principalia vitia non posuerunt, sed magis illud de tristitia, sive luxuria nasci dixerunt: quia et revera quasi proprium videtur esse monachorum. Nam generaliter in cunctis fidelibus multo minus malum videtur esse, quam invidia: quia et in divinis litteris majori detestatione notatum invenitur invidia, quam vagatio mentis. Ultimum posuerunt superbiam, quod alii causam et originem omnium vitiorum esse dixerunt. Et revera perspicuum est non de inani gloria superbiam, sed de superbia inanem gloriam generari. Pari autem contentu utrique duplici ea divisione distinxerunt, id est carnalia et spiritalia, cum tamen Apostolus simul omnia opera carnis manifesta esse dixerit. Omnium quoque vitiorum efficientiam quadripartitam esse dicunt. Nam quaedam nonnisi actu corporis consummari possunt, ut ventris ingluvies et fornicatio: quaedam vero sine ulla corporis actione complentur, ut superbia et cenodoxia: quaedam autem commotionis suae causas extrinsecus excipiunt, ut avaritia et ira: alia vero intestinis motibus excitantur, ut acedia atque tristitia. Haec et multa hujusmodi vitia, quae dividuntur in operibus et pompis diaboli, qui est auctor et princeps peccatorum quibus in baptismo abrenuntiavimus, et quod pejus est, ad ea iterum revertentes, earum inquinamentis sordidamur et oneribus deprimimur, ut merito dicamus: Sicut onus grave gravatae sunt super me. Putruerunt et corruptae sunt cicatrices meae a facie insipientiae meae. Miseriis afflictus sum usque in finem. Quorum corruptione dilaniamur, et sicut sani gaudemus. Propter ista comminatur nobis Deus judex justus, fortis et patiens, nisi convertamur, poenas aeternas, ubi vermis noster non moritur, et ignis non exstinguitur. Propter ista atterimur et affligimur flagellis temporalibus in rebus humanis, bellis, captivitatibus, pestilentiis, fame, aegritudine. Propter sta incommoditas aerum, siccitas, exundantia pluviarum, inclementia frigoris, vehementia ardoris, defectio adjumentorum. Propter quae non solum coelitus corripimur et castigamur, verum etiam praeponuntur nobis a Deo potestates, quibus subditi esse debemus, non solum propter iram, sed et propter conscientiam. Qui propter ista emendanda promulgant leges, decernunt justa, proponunt supplicia, vincula, torturas, flagella, exsilia, amputationes membrorum, amissiones rerum, diversi generis mortes; et auferri non possunt de mundo. Propter ista ecclesiasticus vigor, correptio, excommunicatio, de Ecclesia exclusio, leges poenitentiae, anathematizatio; et auferri non possunt de ecclesia. Constituuntur judices, insistunt officia, mittuntur ultores, ut haec corrigantur: et ad cumulum miseriarum, quibus mortalis vita exstat plenissima, ubi statuta justitia, nequitia condemnari et innocentia absolvi putatur, ignorantia fallente plerumque e contrario agitur, ut malitia victrix redeat, et innocentia puniatur. Haec prohibitio et eruditio contra eas cum quibus nascimur tenebras vigilant, et contra hos impetus opponuntur; plenae tamen etiam ipsae laborum et dolorum. Nam quid sibi volunt multimodae formidines, quae cohibendis etiam parvulorum vanitatibus adhibentur? quid paedagogi? quid magistri? quid ferulae? quid hora ? quid virgae? quid disciplina illa, qua Scriptura sancta dicit dilecti filii latera esse tundenda, ne crescat indomitus, domarique jam durus aut vix possit, aut fortasse nec possit? Quid agitur his poenis omnibus, nisi ut debelletur imperitia, et prava cupiditas infrenetur, cum quibus malis in hoc saeculum venimus? Quot et quantis poenis aliis genus agitetur humanum, quae non ad malitiam et nequitiam iniquorum, sed ad conditionem pertinent miseriamque communem, quis ullo sermone digerit, quis ulla cogitatione comprehendit? Quantus est metus a deceptionibus et mendaciis hominum, a suspicionibus falsis? Quanta putamus esse, quam misera, quam dolenda? Quandoquidem hi judicant, qui conscientias eorum de quibus judicant cernere nequeunt, et cum quis quaeritur utrum sit nocens cruciatur, et innocens luit pro incerto scelere certissimas poenas; non quod illud commisisse detegitur, sed quod non commisisse nescitur. Ac per hoc ignorantia judicis plerumque est calamitas innocentis; et quod est intolerabilius magisque plangendum, rigandumque si fieri potest fontibus lacrymarum; cum propterea judex torqueat accusatum, ne occidat nesciens innocentem, fit per ignorantiae miseriam, ut et tortum et innocentem occidat, quem ne innocentem occideret torserat. Quia plerumque hi qui arguuntur, vi doloris superati, de se falsa confessi etiam puniuntur innocentes, et utrum innocentem an nocentem judex occiderit, nescit. Verum est quod ait Scriptura: Tentatio est vita hominis super terram. Et: Propter iniquitatem corripuisti hominem, et tabescere fecisti sicut araneam animam ejus. Oriuntur inter Ecclesiae rectores et reipublicae administratores innumerae contentiones, et instigante superbia, cupiditate atque invidia et clausis oculis zelamur et belligeramus ad invicem proximi quibus . . . . . . Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis. Et tot ac tanta mala nobis imminentia consentimus, quibus esse non debebat adversus carnem et sanguinem colluctatio, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum harum, adversus spiritalia nequitiae in coelestibus. Indicta sunt nobis innumera bella principis et potestatis aeris hujus, qui operatur in filios diffidentiae, saevit adversum nos totis viribus. Terrores etiam divinae comminationis intonant super nos. Severitas legum et districtio regum vigilant ad coercendos nos, et nihil horum attendimus, nisi ut invicem mordeamus et comedamus, ut ab invicem consumamur. Heu, proh dolor! Tam securi pergimus ad tenebras exteriores, quasi ibi nobis cubicula exstruantur, cubilia sternantur, deliciae praeparentur, ministri procurentur, thesauri congerantur, ornamenta multiplicentur, cum Scriptura dicat: Quodcunque potest manus tua facere, instanter operare: quia nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud inferos, quo tu properas. Unde nobis tam impudens superbia, importuna cupiditas, infrunita lascivia? nisi quia ad ea quibus in baptismo abrenuntiavimus, imprudenter revertimur; et contingit nobis res veri proverbii: Canis reversus ad vomitum suum, et sus lota in volutabro luti. Unde bella et lites, ait Apostolus, in vobis? Nonne hinc: ex concupiscentiis vestris, quae militant in membris vestris? Manifestum est ergo, omnem contentionem inter nos ex cupiditate oriri: quoniam non est tale bonum quod hic amamus, ut nullas angustias faciat amatoribus suis. Ideo plerumque dividimur litigando, mortiferas aut certe mortales victorias requirendo, et cum quis vicerit superbus extollitur. Si vero conditionem cogitans casusque communes, magis quae accidere possunt adversis angitur, quam eis quae provenerint secundis rebus inflatur. Res enim quaelibet terrena simul a multis possideri non potest; quia si unus possidet, ab ejus possessione alter excluditur. Res autem divinae, quas Deus jubet ut amemus, sic a multis possidentur, ut nulli crescente numero possidentium, aliquid minuatur. Nullo enim modo fit minor, accedente seu permanente consorte possessio bonitatis; imo possessio bonitas, quam tanto latius, quanto concordius individua sociorum possidet charitas. Non habebit istam possessionem, qui eam noluerit habere communem: et tanto eam reperiet ampliorem, quanto ibi amplius potuerit amare consortem. Quia ergo ista quae amare debemus inordinate amamus, ideo bella et lites ex concupiscentiis nostris oriuntur in nobis. Sed sciendum nobis est, omnibus modis non posse nos ad regnum pacis aeternae transire, nisi hic eam pacem tenuerimus, quam belli hujus, in quo caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem, multis et variis certaminibus quaerit. Hoc autem bellum nunquam ullum esset, si natura humana per liberum arbitrium in rectitudine, in qua facta est, perstitisset. Nunc vero quae pacem felix cum Deo habere noluit, secum pugnat infelix, et cum sit hoc. . . . . . melius est tamen quam priora vitae hujus. Melius confligitur quippe cum vitiis, quam cum sine ulla conflictione dominantur. Melius est, inquam, bellum cum spe pacis aeternae, quam sine ulla liberationis cogitatione captivitas. Cupimus quidem etiam bello carere, et ad capessendam ordinatissimam pacem, ubi firmissima stabilitate potioribus inferiora subdantur, igne divini amoris succendimur: sed si, quod absit, illius tanta boni spes nulla esset, malle debuimus in hujus conflictionis molestia remanere, quam vitiis in nos dominationem, non eis resistendo, permittere. Suscipiendum est igitur bellum contra vitia, et gerendum acriter, ne ad damnabilia peccata perducant. Et siquidem nondum victoriarum consuetudine roborata sunt, facilius vincuntur et cedunt: si autem vincere atque imperare consueverunt, laboriosa difficultate superantur. Haec est autem in fide Christi. Nam si lex jubens adsit, et spiritus juvans desit; per ipsam prohibitionem desiderio crescente peccati atque vincente, etiam reatus praevaricationis accedat. Nonnunquam sane apertissima vitia aliis vitiis vincuntur occultis, quae putantur esse virtutes, in quibus regnat superbia et quaedam sibi placendi altitudo ruinosa. Sed tunc victa vitia deputanda sunt, cum Dei amore vincuntur; quem nisi Deus ipse non donat, nec aliter donat, nisi per mediatorem Dei et hominum hominem Christum Jesum, qui factus est particeps mortalitatis nostrae, ut nos participes faceret divinitatis suae.

(Eccli. X, 15) (Eccli. VII, 30) (I Tim. VI, 10) (Prov. XVI, 18) (Luc. XIV, 11) (Isa. III, 16) (Isa. XXIV, 7-10) (Amos VI, 1-6) (Sap. II, 1 seq.)

[ Forte, vitium infame est] [ Forte, lora]

http://viaf.org/viaf/301618032

Leidradus Lugdunensis

EPISTOLA III. AD SOROREM.

Charissimae ac suspicientissimae in Christo sanctae sorori Leidradus licet indignus Lugdunensis Ecclesiae episcopus in Domino Jesu Christo sempiternam salutem.

Cognoscere dignetur prudentia almitatis tuae nos juxta donum donantis Dei viribus corporis aliquantisper praevalere; et secundum quod, si incerta salus propter suspectos casus vitae hujus habet, de salute nostra gratias Deo debere. Deinde secundum vires animi memores nos esse in orationibus nostris pro salute vestra temporali et aeterna. Vos quoque, si bene valetis, et in orationibus vestris, juxta quod de vobis confidimus, memores nostri estis, immensas Deo referimus gratias, eo quod secundum quod desideramus esse vos constat. Novi autem animum vestrum nuper vehementi dolore perculsum, post mortem filii, postea fratris. Et utique tanti solatii privatio nullo modo nos potest sine gravi dolore affici; quoniam de quorum vita gaudemus, consequenter de eorum morte dolemus; et tanto majore tristitia cor nostrum premit cujuscunque mors, quanto majore laetitia sublevabat vita. Neque enim jura naturae penitus exstinguere possumus, ne doleamus; sed forsitan consilio meliore lenire, ut toleremus; ne forte contingant ut dum amoris sequax animus pro proximo dolet ut blandus, judiciis divinis efficiatur infensus. Multa enim discretione opus est, ut in hujusmodi damnis inter Deum judicantem et proximum morientem aequitatis tenorem non relinquamus; quatenus et justissimo judici ingrati non existamus, et mortuo proximo compassionis dolorem juxta mensuram exhibeamus. Audiendum omnino est consilium beati Pauli apostoli dicentis: Nolo autem vos fratres contristari de dormientibus, id est, morientibus, sicut et caeteri qui spem non habent resurrectionis. Aliud est enim infidelem infideliter flere mortuum, quasi ex toto perditum, quem non speret esse victurum; aliud est fidelem fideliter mortuum interim condolere, quem non dubitat esse resurrecturum. Et quanquam, ut superius dictum est, fieri non possit ut ejus nobis non sit mors amara, cujus dulcis est vita, et hinc sit luctus humani et affectuosi cordis, quasi vulnus, aut ulcus; recte tamen huic sanando adhibentur officiosae consolationes: est enim quod sanetur: et quanto est animorum melior, tanto in eo citius faciliusque sanetur. Cum igitur de charissimorum mortibus, maxime quorum sunt humanae societati officia necessaria, nunc mitius, nunc asperius affligatur vita mortalium; tamen eis quos diligimus justius congratulamur, cum moriuntur, quam toleramus, cum a fide vel bonis moribus labuntur. Quia tentatio est vita humana super terram. Et: Vae mundo ab scandalis. Et cum mors eorum nos contristat, ipsa iterum consoletur; quia caruerunt malis, quibus in hac vita boni homines vel conteruntur, vel depravantur, vel in utroque periclitantur. Crede quia, ut mihi videtur, ex altera parte omni morienti congratulandum est; ne forte si vixisset, pejor obiisset. Sed quia id hominibus suaderi non potest, illud subtiliter considerandum est, quod cum omnes mortales et morituri nascamur, alii moriuntur in uteris matrum, alii mox in hanc lucem effusi; et deinceps non invenitur qui numeretur dies aut annus, in quo non mors occurrens intercipiat vitam ejus qui adhuc vivere vellet, seque vivere putaret. Cum haec igitur ita sint, diligenti consideratione mutatur, quotidianas Deo debemus grates exsolvere, quia dedit quod viximus, quandiu viximus, non dolere de hoc quod morimur, ultra quod nunquam accepimus ut viveremus. Quis, rogo, non moritur? Si Salvator, dator salutis et vitae, mortuus est, quis tam stultus est ut semper velit vivere, dum novit pro nobis mortem gustasse? Vita nascimur aequales, coaequaliter morimur omnes. Diversa est merces post mortem, mors tamen omnibus una. Ploramus et gemimus, sed prodesse ad invicem non valemus. Luctus adest oculis, et nullus fructus operis: quia non revelatur, cum plangimus. Surda et dura est mors: nec audit, nec condolet. Nulla potestas auxiliari sibi potest. Figulus ille qui omnes de una terra plasmavit, novit quale et quando vas frangat. Nullum tamen illi perit; quia qui fecit de pulvere, de pulvere reficiet. Ad jussionem Omnipotentis nemo potest esse rebellis. Qui adhuc vivit, consideret unde possit prodesse mortuo. Quia et qui mortuus est, non eget infructuoso luctu, sed fructuoso suffragio. Jam sufficiat praeterita damna plorasse. Demus operam, futuram nobis mortem levigare. Quod vitari non potest, non valde timendum est. Ea vero timenda sunt mala quae et viventes vitare possumus et post mortem sunt mala. Nam mors, quae in se mala est, malis propterea mala est, quia per eam ad pejora transeunt: bonis vero bona est, quia per eam ad meliora transeunt. Nemo sibi vivit, et nemo sibi moritur. Si vivimus, Domino vivimus: si morimur, Domino morimur. Christus mortuus est, et resurrexit, ut et mortuorum et vivorum dominetur. Ergo cogitatione, locutione, operatione ea studeamus, per quae illi placeamus, cujus potestas est male viventes damnare, et bene morientes glorificare; quique tribuit male viventibus per emendationem bene mori, nunquam tribuit bene morientibus male vivere.

http://viaf.org/viaf/301618032

Rainaldus II Rhemensis

I. Ad Robertum archidiaconum Tornacensem.--Ut in ecclesia Petingensi monachos substituat. (Anno 1130.) [ Actes de la province ecclésiastique de Reims, t. II, p. 206.]

RAINALDUS, Dei gratia Remorum archiepiscopus, charissimo suo ROBERTO, Tornacensis Ecclesiae venerabili archidiacono, salutem.

Significatum est nobis quod domnus Ingelbertus, signifer comitis Flandriae, impetravit a bonae memoriae Rabodo Noviomensi ac Tornacensi episcopo, ut ecclesia de Petingen libertate donaretur, et monachi in eadem ponerentur: unde et ab eodem episcopo privilegium habuisse et habere dicitur. Postmodum tamen hortatu et rogatu matris suae in eadem ecclesia presbyteros et clericos posuit. Qui siquidem quia contra priorem et meliorem institutionem ibidem positi fuerunt, nec sibi nec ecclesiae proficere potuerunt, imo pene defecerunt. Quocirca dilectionis vestrae devotionem exhortamur, rogamus atque monemus, quatenus pro salute animae vestrae hoc omnimodo efficere studeatis, ut monachi Beati Theodorici qui regulariter vivunt et in sancta religione Deo serviunt, in ecclesia illa ponantur. Intelligimus etenim quod eis est plurimum necessaria, et praeveniente divina misericordia, et vestro adjutorio, per eosdem poterit ad honorem Dei regulariter ordinari.

http://viaf.org/viaf/84486802

Rainaldus II Rhemensis

II. Ad clerum Atrebatensem.--De electione episcopi. (Anno 1130.) [ Actes, etc., ibid., p. 206.]

RAINALDUS, Dei gratia Remorum archiepiscopus. clero, militibus et universae plebi Atrebatensium, salutem.

Credimus quod misericors Deus secundum multitudinem misericordiarum suarum Ecclesiam et urbem vestram respexit et personam sapientem et religiosam sacrisque canonibus competentem in pastorem et episcopum vobis praefecit. Hortamur itaque universitatem vestram ac praesentibus litteris commonemus quatenus ipsum debita reverentia honoretis, ejus salubribus exhortationibus et admonitionibus acquiescatis, et ei tanquam boni filii bono patri in omnibus obediatis. Quia vero per guerrarum infestationes gravia detrimenta longo jam tempore perpessi estis, in remissionem peccatorum vestrorum vobis injungimus quatenus ipsius consilio pacem statuatis, unde auctori et amatori pacis placere valeatis, et unde multiplicem fructum tam in spiritualibus quam in temporalibus a Deo recipiatis. Valete.

http://viaf.org/viaf/84486802

Romanus papa

EPISTOLA PRIMA. AD RICULFUM EPISCOPUM HELENENSEM.

ROMANUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimo et sanctissimo RICULFO episcopo sanctae Rossilionensis Ecclesiae et per te in eadem venerabili Ecclesia in perpetuum.

Quoties illa a nobis concedi postulantur quae sanctarum Ecclesiarum utilitatibus congruunt, decet nos libenti concedere animo et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Et ideo, praedicte Riculfe sanctissime episcopo, ad sanctorum apostolorum Petri ac Pauli sanctissima limina causa orationis veniens, nostro apostolatui suggessisti quatenus eamdem sanctam, cui praeesse dignosceris, Rossilionensem Ecclesiam cum cellula sancti Felicis et villa quae vocatur Torrente, seu et villa quae vocatur Alamannis atque Spedulia, et pro congruentia Ecclesiae tuae, a Tetrafita super suam claustram, atque cellulam sancti Juliani, cum aquis, molendinis, necnon terris de monte qui vocatur Auriolum, cum omnibus generaliter ad eas pertinentibus, et quidquid Miro qui dicitur comes in eamdem tuam Ecclesiam concessit, necnon et villare quod vocatur Nogaretum, et caetera omnia quae a piis imperatoribus ac regibus vel ab aliis Deum timentibus viris in eadem Ecclesia collata sunt vel collatura erunt, tam in ipso comitatu quam in aliis locis, in ipsa praenominata sancta Rossilionensi Ecclesia confirmantes, apostolatus nostri privilegio muniremus. Unde nos, cui omnium Ecclesiarum Dei cura commissa est, salubri tuae petitioni faventes, inclinati precibus tuis, quia ecclesiasticam rem per vigorem immutilatam servari cupimus, per hoc nostrum apostolicum privilegium suprascriptam sanctam tuam Rossilionensem Ecclesiam cum cunctis rebus praedictis apostolica auctoritate nobis in beato Petro apostolorum principe concessa munimus, perpetuoque illaesam permanendam confirmamus, una cum Ecclesia sanctae Mariae a quadam femina nomine Anastasia, quae et Mater vocabatur, constructa, tuaeque Ecclesiae subita consistente, ad annue persolvendum in praefata tua Ecclesia penset solidum unum: confirmamus etiam inibi juste et canonice medietatem telonei et traficae seu mercati cum pascuario, et medietatem salinarum, omnesque ecclesias ad eamdem Ecclesiam in Rossilionense pertinentes et confluentibus a portu Jardonis usque ad mare, et a termino Narbonensi usque Basillunense, et quidquid, ut praedictum est, idem Miro memoratus comes inibi concessit, necnon et villare ipsum quod vocatur Nogaretum, et alia quae piorum imperatorum ac regum caeterorumque Christi fidelium ibi decretis collata sunt vel ubicunque collatura erunt, juste et canonice stabilimus; si tamen juste et rationabiliter a nobis petistis, et ab aliis hominibus minime detinentur. Ita quoque ut nulli homini fas sit in iis omnibus quamlibet tibi tuisque successoribus episcopis generare calumniam aut qualescunque contrarietates facere: quia nos volumus ut uniuscujusque ecclesiae privilegium inconvulsum servetur. Nam de monasteriis eidem tuae Ecclesiae canonice competentibus similiter statuimus subdita existere justa petenti. Si quis autem comes aut judex publicus vel qualiscunque alius homo contra hoc nostrum apostolicum privilegium qualicunque tempore, quod non optamus, agere vel contendere praesumpserit, sive ea quae pro divini cultus amore statuimus in aliquo frangere tentaverit, sciat se anathematis vinculis innodatum et a regno Dei alienum. Qui autem verus custos et observator exstiterit, benedictionem et gratiam a Domino Deo nostro conequi mereatur. Bene valete. Scriptum per manum Gregorii scriniarii S. R. E. in mense Octobrio, indictione prima, Idibus Octobris, per manum Stephani nomine Calatoris sanctae sedis apostolicae, imperante D. N. piissimo PP. Aug. Lamberto a Deo coronato magno imperante anno VI, et pontificatus anno VI, indictione prima.

[leg., imperatore] [leg., consulatus]

http://viaf.org/viaf/32352691

Romanus papa

EPISTOLA II. AD SERVUM-DEI EPISCOPUM GERUNDENSEM.

ROMANUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimo SERVO-DEI sanctae Gerundensis Ecclesiae episcopo et per te in eadem venerabili Ecclesia in perpetuum.

Sicut per donum sancti Spiritus beato apostolorum principi Petro et coelestis regni clavigero ligandi atque solvendi ab ipso Domino tradita est potestas, evangelica subsequente lectione, quae inter caetera ait: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et reliqua, ita sedes apostolica canonica regalique auctoritate suffulta omnibus Ecclesiis Dei per universum orbem diffusis suffragia et justa postulationis subsidia ut praebeat, tam divini quam humani juris ratio postulat. Igitur veniens, jam dicte Serve-Dei venerabilis episcope, ad sedem apostolicam, et Ecclesia Gerundensi juste et canonice recepta, expulso inde Hermomiro deposito et excommunicato, suggessisti nobis quatenus hujus apostolicae nostrae confirmationis privilegio confirmare deberemus omnes res immobiles ejusdem sanctae Dei Ecclesiae Gerundensis in honore sanctae Dei genitricis semper virginis Mariae dominae nostrae: ubi beatus Felix Christi martyr corpore requiescit, hoc est, domos, plebes, cellas, ecclesias, villas, et insulas, Majorica scilicet et Minorica, seu curtes, parochias, terras, vineas, prata, silvas, una cum familiis utriusque sexus, cum omnibus adjacentiis seu pertinentiis suis, quae a piis imperatoribus vel religiosis viris vel ab aliis Deum timentibus in eadem Ecclesia Gerundensi collata sunt, sicut ipse nunc usque legali ordine tenere videris. Unde salubribus petitionibus tuis inclinati decernimus et a praesenti prima indictione per hoc apostolicum nostrum privilegium roboramus et confirmamus et in perpetuum statuimus et in usu et utilitate ejusdem Ecclesiae Gerundensis, cui praeesse dignosceris, id est omnes domos, cellas, ecclesias, villas, curtes, parochias, terras, vineas, prata, silvas, una cum familiis, et alia omnia quae ab imperatoribus et religiosis viris vel ab aliis Deum timentibus in eadem Ecclesia collata sunt vel conferenda erunt tam in ipsis comitatibus quam in aliis locis, simul cum rafica seu pascuario, sub tua tuorumque successorum ditione ac potestate omnimodis confirmamus, statuentes apostolica censura sub divini judicii obtestatione et anathematis interdicto ut nulli unquam magno vel parvo homini liceat quamlibet forciam vel oppressionem in omnibus rebus ejus facere aut potestatem aliquam habere vel aliquem distringere aut qualitercunque teloneum ab eis exigere sive ad placitum ubicunque eos pro quibuslibet causis provocare prasumat, nisi in providentia sui episcopi causa illorum audiatur et canonice finiatur. Si quis autem, quo non optamus, contra hoc nostrum privilegium pie a nobis statutum temerario ausu agere praesumpserit sciat se anathematis vinculis innodatum, et nisi resipuerit, a regno Dei alienus existat. Qui vero custos et observator exstiterit, benedictionem et gratiam a Domino consequatur. Scriptum per manum Sergii scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae in mense Octobri, indictione prima. Bene valete.

http://viaf.org/viaf/32352691

Benedictus IV

EPISTOLA PRIMA. AD GALLIARUM EPISCOPOS, PRINCIPES, etc. Argrinum Lingonensem episcopum in Ecclesiae suae jura omnia restituit. (Ex Conciliis Mansi.)

BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, reverentissimis et sanctissimis confratribus nostris Galliarum archiepiscopis, episcopis, seu gloriosissimis regibus, ducibus, comitibus, sanctae catholicae et apostolicae Ecclesiae filiis atque fidelibus.

Quanta pietatis gratia, quantaque compassionis et condescensionis sublimitate, sancta mater Romana Ecclesia, apostolicis instructa hortaminibus, polleat et emineat universis in fidei unitate degentibus, clarum habetur, quoniam a Deo omnis misericordiae fulget, quemadmodum a sacratissimi fontis potu hausit. Quapropter omnibus in sanctae conversationis gremio consistentibus notum esse volumus legatos Argrini confratris nostri venerabilis episcopi nostrum adiisse apostolatum, humiliter obsecrantes quatenus justitiae moderamine aequitatis libramina, more praedecessorum nostrorum, et pro amore Dei, et reverentia beati Petri apostolorum principis, conferremus, suumque electionis ordinem decretumque a populo et clero Lingonensis Ecclesiae digestum, quod prae manibus habebant, clementiae vestrae attenderemus, quod et fecimus, in omnibus servata servare curantes: videlicet qualiter a clero et populo praefata Lingonensis Ecclesia post discessum Gerlonis quondam episcopi unanimiter expetitus, concorditer electus et acclamatus, necnon a proprio metropolitano Aureliano, et ab ejus suffraganeis, et a Bernuino Viennensi archiepiscopo canonice consecratus, et in ipsa sede Lingonica communi voto ac desiderio inthronizatus exstitit, et quomodo per spatium duorum annorum et trium mensium eamdem prout potuit pastorali moderamine rexit Ecclesiam; sed postea per quorumdam hominum insolentiam et subreptionem a propria sequestratus fuerit Ecclesia tempore Widonis imperatoris, qui tunc Romanis imperabat. Peractis autem liquidius annis, cum frequenter hanc sanctam Romanam Ecclesiam infortunii sui causa visitaret, et semper lacrymabiliter, ut ei sinum misericordiae haec aperire dignaretur deposceret, pervenit ad praedecessoris nostri piae recordationis Joannis papae praesentiam cum Ecclesiae suae lacrymosis querimoniis, qui ejus absentiam et voce et litteris condolebant, scilicet quod post ejus discessum variis et nimis attriti incommoditatibus, omni pastorali destituti fuissent solatio, adeo ut nec chrisma confectum, nec infantes consignati in ipsa Lingonensi Ecclesia fuerint, nec aliquod episcopale ministerium rite peractum; unde etiam dictus Joannes sanctissimus papa, ejus querimoniam Ecclesiae suae benigne suscipiens, cum collegio episcoporum suorum reliquorumque ordinum frequentia diligenter inquisivit, canoniceque definivit, quatenus ei apostolica auctoritate sua redderetur Ecclesia, quemadmodum in scrinio sanctae Romanae Ecclesiae plenius habetur. Nos vero, his auditis et diligenti examinatione perpensis, praedecessoris nostri Joannis papae statuta in omnibus servare cupientes, quia rationis hujus series indiscussa, et irrefragabiliter determinanda, absque reverendorum episcoporum consilio perfectionis cumulum capere non poterat, sanctam convocavimus in Lateranense palatium synodum, omniaque ista vera esse omnimodis comprobantes, consilio et hortamine reverendorum patrum nobis assistentium, jura ei indulsimus ecclesiastica, scilicet ut quia injusto a sua Ecclesia privatus fuerat ordine, justo etiam redderetur moderamine, nostroque apostolico privilegio solemniter munitus Lingonensem canonice deinceps absque alicujus contradictione teneret Ecclesiam, pastoraliterque regeret, atque Deo ordinante disponeret. Non sententiam praedecessoris nostri Stephani papae reprehendentes, sed canonice causa necessitatis et utilitatis in melius commutantes, quemadmodum praedecessores nostros de multis egisse manifestum est. Quamobrem auctoritatis nostrae privilegium ei fieri jussimus, in quo pallii usum ad missarum solemnia sacratis diebus illi concessimus, quod olim a sanctissimo praedecessore nostro Formoso papa acceperat. Quapropter virtute sancti Spiritus et nostra apostolica auctoritate praecipimus ut nulla potestas regalis, nullusque conditionis vel ordinis sexus, contra hoc nostrum apostolicum privilegium insurgere audeat, nostrisque jussionibus ullo modo contraire pertentet: sed liceat ei quiete suam, Domino juvante, regere Ecclesiam, ut quibus praeesse debet valeat et prodesse. Si quis vero hujus privilegii nostri temerarius transgressor exstiterit, et in omnibus non observaverit, et de rebus jam fatae Lingonensis Ecclesiae juste acquisitis aliquid invaserit, aut minorare tentaverit, sciat se a vivifico Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi corpore et sanguine alienum, et a consortio fidelium Christianorum sequestratum, et nisi correctus satisfecerit, perpetuo anathemate damnatum. Bene valete. Scriptum per manum Sergii sanctae Romanae Ecclesiae scriniarii in mense Augusto, indictione 3. Data XI Kal. Septemb. per manum Leonis Dei pietate primicerii sanctae sedis apostolicae, anno domini Benedicti papae primo. Anno 11 post obitum Landeberti imperatoris Augusti, indictione 3.

http://viaf.org/viaf/33986483

Benedictus IV

EPISTOLA II. AD CLERUM ET POPULUM LINGONENSEM. ( Ibid. )

BENEDICTUS episcopus, servus servorum Dei, clero et plebi sanctae Lingonensis Ecclesiae.

Apostolica nos et evangelica instituta incessanter admonent ut omnium Ecclesiarum curam sollicite gerere debeamus, ipsa nos instruente, nobisque in beato Petro apostolorum principe praecipiente Veritate, qui dicit: Simon Joannis, diligis me? Pasce oves meas . Cujus auctoritate et vicaricatione divina dispositione freti, cunctis et in prosperitatibus congaudere, et in necessitatibus opem ferre parati sumus. Et quia lex Dei per Moysen data praecipit: Si, inquiens, videris asinum proximi tui sub onere jacentem, non pertransibis, sed sublevabis cum eo ; scrutata vestra calamitate, vestraque discrimina continua, non sine maximo moerore admirando suscepimus quod infra tot dierum temporumque spatia vestram nobis injuriam custos hominum sollicitudo minime patefecit. Nunc ergo quia sicut per vestra scripta didicimus, Teutbaldus neque a vobis expetitus, neque electus, neque acclamatus est, sed nec ad aliquos sacros ordines in vestra Ecclesia provectus, sicut hoc veris approbare potestis indiciis, et ita se res habet, sicut praedecessori nostro piae recordationis Joanni papae jamdudum innotuistis: non nobis videtur esse incongruum, sed potius omni sacra et canonica auctoritate fulcitum, more praedecessorum nostrorum sententiam mutando in melius, ut de multis exemplis evidentissimis approbare possumus. Ideo Argrinum pastorem vestrum a vobis unanimiter electum et expetitum vobis canonice praeesse concedimus; quem, sicut dicitis, utique patet inconsiderate fuisse per subreptionem a vobis expulsum: praecipientes ut digna ac competenti illum reverentia recipiatis, atque sicut proprio episcopo obedientes in omnibus existentes, et ejus alloquio et consolatione nostra auctoritate fruamini, ac veluti eo tanto pastore reddito et a vobis recepto in Domino vobiscum congratulemini. Sane quia omnibus Ecclesiis jus intemeratum legemque canonicam inviolabiliter conservare volumus, Ecclesiae vestrae nequaquam vim inferre debemus, nec aliquod praejudicium imponere quaerimus, sed in omnibus canonicam auctoritatem et priscam electionem immutilatam esse censemus. Bene valete. Data II Kalend. Septembris, per manum Sergii scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae, indictione tertia.

(Joan. XXI) (Exod. XXIII)

http://viaf.org/viaf/33986483

Benedictus IV

EPISTOLA III, ENCYCLICA. Malacenum episcopum sociosque ejus a Saracenis male habitos commendat. (Mabill. Vet. Analecta, pag. 428.)

BENEDICTUS servus servorum Dei, omnibus reverentissimis et sanctissimis episcopis seu archiepiscopis, necnon abbatibus atque comitibus, seu judicibus, verum etiam et universis orthodoxis Christianae fidei cultoribus.

Sanctitati seu omnium Christianorum religiositatibus notum esse volumus, quia iste praesens Malagenus venerabilis episcopus Hierosolymitanae Ecclesiae, una cum suis fidelibus a Saracenorum gentibus a sua Ecclesia depraedatus est, et etiam quidam de suis hominibus ab ipsa nefandissima gente Saracenorum occisi sunt, pro eo quod fidem illorum minime celebrare voluerunt. Hic itaque Malacenus reverentissimus episcopus cum ab ipsis Saracenis depraedatus est, a quibusdam Christianis Deum timentibus comparatus est, et alii triginta Christiani, qui cum eo depraedati sunt, ab eisdem Saracenis in custodia retinentur. Unde mandamus ut pro Dei omnipotentis amore, in quantum virtutis Dominus vobis donaverit, adjutorium illis faciatis, et liceat illis quiete et absque cujuscunque oppressione salvos pergere, et de civitate in civitatem per vestrum auxilium et adjutorium salvi existant, ut nullus homo eos depraedare, aut aliquod malum facere audeat: sed, pro amore Dei et reverentia beatorum principum apostolorum Petri et Pauli, ad cujus limina isti pervenerunt, benigne eos suscipiatis, et de civitate in civitatem salvos eos transmittite, et hospitium eis praeparate. Credimus enim quia omnia, quidquid in eis bonorum feceritis, ab ipso creatore omnium Deo vobis retribuetur, et mercedem exinde habebitis

http://viaf.org/viaf/33986483

Columbanus Hibernus

EPISTOLA PRIMA. AD S. GREGORIUM PAPAM. I. II. III. IV. V.

Domino sancto, et in Christo Patri Romano pulcherrimo Ecclesiae decori, totius Europae flaccentis augustissimo quasi cuidam flori, egregio speculatori, theoria utpote divina castulitatis potito, ego bargoma vilis Columba in Christo mitto salutem.

Gratia tibi et pax a Deo Patre nostro Jesu Christo. Libet me, o sancte papa, hyperbolicum tecum non sit interrogandum de Pascha juxta illud Canticum: Interroga patrem tuum, et annuntiabit tibi; majores tuos, et dicent tibi . Licet enim mihi, nimirum micrologo, illud cujusdam egregium sapientis elogium, quod dixisse fertur quamdam videns contupictam: Non admiror artem, sed admiror frontem; ad te clarum a me vili scribendo potest inuri: tamen tuae evangelicae humilitatis fiducia fretus, tibi scribere praesumo, et mei doloris negotium injungo. Vanitas namque scribendi nulla est, ubi necessitas cogit quamvis majoribus scribi. Quid ergo dicis de Pascha XXI aut XXII lunae, quod jam non esse Pascha, nimirum tenebrosum a multis comprobatur calcalenteris? Non latet enim, ut credo, efficaciam tuam, quantum Anatolius, mirae doctrinae vir, ut sanctus ait Hieronymus, cujus Eusebius Caesariensis episcopus in ecclesiastica Excerpta inseruit Historia , et sanctus Hieronymus in suo hoc idem de Pascha opus collaudavit Catalogo, de hac lunae aetate vituperando disputet; qui contra Gallicanos Rimarios de Pascha, ut ait, errantes, horrendam intulit sententiam: Certe, inquiens, si usque ad duarum vigiliarum terminum quod noctis medium indicat, ortus lunae tardaverit, non lux tenebras, sed lucem tenebrae superant; quod certum est in Pascha non esse probabile, ut aliqua pars tenebrarum luci dominetur, quia solemnitas dominicae resurrectionis lux est, et non est communicatio luci cum tenebris. Et si in tertia vigilia luna excanduerit, non est dubium lunam XXI vel XXII exortam esse, in qua verum Pascha non est possibile immolari. Nam qui hac lunae aetate Pascha definiunt possibile celebrari, non solum illud auctoritate divinae Scripturae affirmare non possunt, sed et sacrilegii et contumaciae crimen et animarum periculum incurrunt; dum affirmant veram lucem posse immolari cum aliqua dominatione tenebrarum, quae omnibus tenebris dominatur. Nec non in sancti dogmatis legimus libro: Pascha, id est, solemnitas dominicae resurrectionis ante transgressum vernalis aequinoctii XVI initium non potest celebrari, ut scilicet aequinoctium non antecedat; quod utique Victorius in suo transgressus est Cyclo, et per hoc Galliae jam dudum invexit errorem seu, ut humilius dicam, confirmavit inolitum. Quippe qua ratione utraque stare possunt, ut scilicet resurrectio Domini ante suam celebretur passionem, quod vel putari absurdum est; aut septem dies, Domini jussione in lege sanciti, in quibus tantum legitime Phase Domini comedi mandatum est contra jus fasque transcendantur? Luna autem XXI aut XXII extra jus lucis est, utpote post medium noctis tunc temporis exorta; et tenebris lucem superantibus, lucis solemnitas nefas est, ut aiunt, agi. Quare ergo tu tam sapiens, nimirum cujus clarissima per orbem, ut antiquitus, sacri ingenii diffusa sunt lumina, Pascha tenebrosum colis? Miror, fateor, a te hunc Galliae errorem, ac si Schynteneum, jam diu non fuisse rasum; nisi forte putem, quod vix credere possum, dum eum constat a te non fuisse emendatum, apud te esse probatum. Aliter tamen et honestius tua excusari potest peritia, dum forte notam subire times Hermagoricae novitatis, antecessorum, et maxime papae Leonis auctoritate contentus es. Noli te, quaeso, in tali quaestione humilitati tantum aut gravitati credere, quae saepe falluntur. Melior forte est canis vivus in problemate leone mortuo . Vivus namque sanctus emendare potest, quae ab altero majore emendata non fuerint. Scias namque nostris magistris et Hibernicis antiquis, philosophis et sapientissimis componendi calculi computariis, Victorium non fuisse receptum, sed magis risu vel venia dignum, quam auctoritate. Idcirco mihi timido, peregrino magis, quam sciolo, tuae dirige fulcrum sententiae, et mature punctum tuae placabilitatis huic tempestati nos circumdanti compescendae, transmittere non dedigneris; quia non mihi satisfacit post tantos quos legi auctores, una istorum sententia episcoporum dicentium tantum: Cum Judaeis Pascha facere non debemus. Dixit hoc olim et Victor episcopus; sed nemo Orientalium suum recepit commentum; sed hoc soporans spina Dagonis, hoc imbibit bubum erroris. Qualis, rogo, haec frivola et tam impolita, nullis scilicet divinae Scripturae fulta testimoniis sententia: Cum Judaeis Pascha facere non debemus? Quid ad rem pertinet? Nunquid Judaei reprobi Pascha facere credendi sunt nunc, utpote sine templo, extra Jerusalem, Christo tunc figurato, ab iis crucifixo? Aut nunquid ipsorum est recte credendum est XIV luna e Pascha; et non potius Dei ipsius instituentis Phase esse fatendum est, scientisque solius ad purum quo mysterio XIV luna ad transcensum electa est? Quod forte sapientibus et tui similibus aliquantulum praeluceat. Qui hoc opponunt, licet sine auctoritate Deo improperent, quare non sua praescientia antea tunc praecaverit Judaeorum contumaciam, ut si nollet nos cum eis Pascha facere, novem dies azymorum in Lege praeciperet, ut vel nostrae solemnitatis initium finem solemnitatis eorum non excederet? Nam si XXI aut XXII Pascha celebrandum, a XIV usque ad XXII novem dies computabuntur; septem scilicet a Deo praecepti, et duo ab hominibus aucti. Sed si licet hominibus augere per se aliquid divinae censurae, interrogo, ne forte videatur contrarium esse illi Deuteronomii sententiae: Ecce, inquit, verbum quod tibi do, neque adjicias ad illud, neque auferas ab eo . Sed haec magis procaciter quam humiliter scribens, scio turipum praesumptionis difficillimae mihi nexisse, enavigandum fore irogus . Nec loci namque, nec ordinis est, ut magnae tuae auctoritati aliquid quasi discutiendo inrogetur, et ridiculose te mei Occidentales apices de Pascha sollicitent. Sed tu non tam me vilem in hac re, quam multos et defunctos et viventes, haec eadem quae notavi, firmantes magistros, considerare debes, et quasi cum eis te trahere colloquium crede: pie namque me, scito licet saltuatim et hyperbolice, chilosum os aperire. Tuum itaque aut excusa aut damna Victorium, sciens si illum laudaveris, inter te et supra dictum Hieronymum fidei futurum fore negotium, qui nimirum Anatolium laudavit huic contrarium, ita ut qui unum secutus fuerit, alterum recipere non poterit. Tua itaque consideret vigilantia, ut in fide duorum auctorum supra dictorum, sibi invicem contrariorum, probanda, nulla sit inter te et Hieronymum in sententia promenda dissonantia; ne nobis undique sint angustiae, ut aut tibi, aut illi consentiamus. Parce in hoc infirmis, ne scandalum diversitatis ostendas. Simpliciter enim ego tibi confiteor, quod contra sancti Hieronymi auctoritatem veniens, apud Occidentis ecclesias haereticus seu respuendus erit: illi enim per omnia indubitatam in Scripturis divinis accommodant fidem. Sed haec de Pascha sufficiant. Caeterum de episcopis illis quid judicas, interrogo, qui contra canones ordinantur, id est, quaestu: simoniacos et Giltas auctor pestes scripsistis. Nunquid cum illis communicandum est? Quia, quod gravius est, multi in hac provincia tales esse noscuntur: aut de aliis, qui in diaconatu violati, postea ad episcoporum gradum eliguntur? Sunt enim quorum in his novimus conscientias, et cum nostra parvitate id conferentes, certum scire volebant, si sine periculo post hoc possint, id est, aut post gradum solidis emptum, aut post in diaconatu adulterium: absconsum tamen dico cum clientelis adulterium: quod apud nostros magistros non minoris censetur esse facinoris. Tertio interrogationis loco responde adhuc, quaeso, si non molestum est, quid faciendum est de monachis illis, qui pro Dei intuitu et vitae perfectionis desiderio accensi contra vota venientes, primae conversionis loca relinquunt et invitis abbatibus, fervore monachorum cogente, aut laxantur aut ad deserta fugiunt. Vennianus auctor Giltam de his interrogavit, et elegantissime illi rescripsit; sed tamen discendi studioso semper major metus accrescit. Humilius et purius haec omnia et multo plura quae epistolaris brevitas non admittit, per praesentiam interroganda erant, nisi corporis infirmitas, et meorum cura comperegrinorum domi me vinctum ad te eundi, ut illam spiritualem vivi fontis venam, vivamque undam scientiae coelitus fluentis, ac in aeternam vitam salientis haurire. Et si animum corpus sequeretur Roma sui iterum rem sustineret contemptus, ut quomodo, docto narrante Hieronymo, legimus, quosdam de ultimis Heulini littoris finibus olim venisse Romam, in, et mirum dictu, aliud extra Romam quaesisse; ita et ego nunc te, non Romam desiderans, salva sanctorum reverentia cinerum expeterem; licet enim non me sapientem, sed esse sitientem fateor hoc idem facere si vacaret. Legi librum tuum Pastorale regimen continentem stylo brevem, doctrina prolixum, mysteriis refertum, melle dulcius egenti opus esse fateor; mihi idcirco tua sitienti largire, precor opuscula quae in Ezechielem miro, ut audivi, elaborasti ingenio. Legi Hieronymi sex in illum libros; sed nec medium exposuit. Sed, si dignaris, aliqua nobis de tuis transmitte relectis in civitatem, extrema scilicet libri exposita transmitte, et Cantica Canticorum ab illo loco in quo dicit . . . . . Ibo ad montem myrrhae et collem thuris , usque in finem; aut aliorum, aut tuis brevis deposco tracta sententiis; et ut totam exponas obscuritatem Zachariae, absconsam propala, ut tibi occidentalis in his gratias agat caecitas. Importuna postulo et magna sciscitor; quis nesciat? Sed et tu magna habens, quia de parvo minus, et de multo plus bene scis esse fenerandum. Rescribere te persuadet charitas, exponere non impediat chartae asperitas, quia aera in errorem fuit, et honor debitus cordi est a me tibi dari: meum fuit provocare, interrogare, rogare; tuum, si gratiis accepta non negare, talentum fenerari, petenti te panem doctrinae, Christo praecipiente dare. Pax tibi, tuisque; meae indulge quod sic audacter scripsi, rogo, procacitati, beate papa, et oro ut pro me vilissimo peccatore vel semel in tuis sanctis orationibus ad communem Dominum ores. Persuperfluum puto commendari tibi meos, quos Salvator quasi in suo nomine ambulantes, recipiendos esse decernit; et si, ut audivi a sancto Candido tuo, hoc respondere volueris, temporis antiquitate roborata mutari non posse, manifeste antiquus error est; sed semper antiquior est veritas quae illum reprehendit.

(Deut. XXXII, 7) (tua [ Ms., tui] tamen pace dictum sit) ( sic ) (qui a XIV luna usque ad XX numerandi sunt) (Eccle. IX, 4) ( sic ) (Deut. IV, 2) (nimirum Petri cathedram apostoli et clavicularii legitime insidentem) (Cant. IV, 16)

[ Forte timens] [ Ms. matura] [ Forte ignorans] [ Forte dein, et] [ Forte habes, qui]

http://viaf.org/viaf/61583084

Columbanus Hibernus

EPISTOLA II. AD PATRES SYNODI CUJUSDAM GALLICANAE SUPER QUAESTIONE PASCHAE CONGREGATAE I. II. III. IV. V. VI.

Dominis sanctis, et in Christo Patribus, vel fratribus episcopis, presbyteris, caeterisque sanctae Ecclesiae ordinibus, Columba peccator salutem in Christo praemitto.

Gratias ago Deo meo, quod mei causa in unum tanti congregati sunt sancti de fidei et bonorum operum veritate tractaturi, et ut tales decet, per exercitatos sensus ad discretionem boni ac mali, de discutiendis justo judicio judicaturi. Utinam saepius hoc ageretis: et licet juxta canones semel aut bis in anno pro tumultuosis hujus aevi dissensionibus semper sic servare vos non vacat, vel quam celerrime quamvis rarius potissimum hoc debuit vobis inesse studium, quo negligentes, quique timorem haberent, et studiosi ad majorem provocarentur profectum. Ecce inquam, Deo gratia, quod vel pro me de Paschate discutiendo occasio vobis sancta effecta est synodus. Dominus noster Jesus Christus, ille princeps pastorum praestet, ut ad suae Ecclesiae utilitatem vestrum prosit consilium; et ipse Deus, qui stare solet in synagoga deorum , praesens inspiret corda suorum, ad suam ex integro voluntatem sequendam ex virtute mandatorum; ut non de solo Paschae negotio tractetis; sed etiam de universis necessariis observationibus canonicis, quae a multis corruptae sunt; et dum dies judicii propior nunc est, quam tunc, aliquid adhuc districtius evangelicae religionis et apostolicae traditionis consilium iniretis: si enim evangelica mandata diligenter inquiratis, non miror quod in eis aliquantorum moribus contraria inveniantur. Sed sufficiat significasse unumquemque ad sui Redemptoris exemplum, ac veri pastoris formam fore informandum; qui humilitatem primum praedicans, septemque beatitudines primae paupertatis spiritus jungens in tantum docuit hominem sua sequi vestigia, ut ad veram octavi diei circumcisionem, justitiam sequendo perveniret; quia beatitudo octava martyrio terminatur, eo quod non solum agendo justus, sed etiam pro justitia sustinendo martyr, regni nimirum coelestis cupidus, aut non similiter certantibus coronatur. Dum ergo, sicut scriptum est, Qui dicit se in Christo credere, debet et ipse ambulare, sicut et Christus ambulavit , id est, et pauper, et humilis, et veritatem semper cum persecutione hominum praedicans; et iterum, Qui volunt in Christo pie vivere, persecutionem patientur ; et quia Fides sine operibus mortua est in semetipsa , et Dominus fatuis sola fide contentis respondet: Quia non novi vos : et bene credentibus, et Domine, Domine dicentibus promisit quod non intrabunt in regnum coelorum. Et dum non possunt, vel sui esse discipuli, vel digni se, qui non renuntiaverint omnibus quae possident, unusquisque se consideret; et si haec fixe complevit aut sustinuit, ne alienus sit a discipulis Domini nostri Jesu Christi, quia non debet degener esse filius, et discipulus Magistro non debet contraria praedicare. Qui enim non intrat per januam in ovile ovium, ille fur est et latro . Et qui fugit castigandi et vitiosis resistendi laborem, mercenarius est, non filius semper in Ecclesia mansurus. Haec idcirco breviter tetigi, ut si volueritis, nos quasi inferiores, vos patres docere, hanc vocem veri Pastoris et in opere et in ore habeatis, quam suae agnoscunt oves: Non enim audiunt vocem alienorum, sed fugiunt ab eo , cujus vocem non agnoscunt, quae nisi actualis sit, voci veri non concordat pastoris. Nec poterit sermo efficaciter penetrare animos disciplinatorum ab ore prolatus mercenarii, hoc signum habens, quod ipse primus non audit quod ab eo non auditur. Et quod prior actibus contempsit Magister nudo non potest tradere verbo ad conservandi exemplum. Simul ergo omnes, sive clerici, sive monachi, istos primum canones veros ac singulares Domini nostri Jesu Christi similiter compleamus, et sic postea tumore superbiae deposito, unum in reliquis scribere. Si omnes humiles simus et pauperes pro Christo voluntarii, qui pro nobis pauper factus est, cum dives esset ; postea per humilitatem de terra vitiorum, ac per voluntariam evangelicae admonitionis paupertatem diversis cupiditatibus depositis, curisque mortalibus detrusis, velut amputatis diversitatis ac discordiae causis, omnes filii Dei veram pacem et integram charitatem per morum similitudinem, et unius voluntatis aequalitatem inter se invicem habebunt. Multum namque nocuit nocetque ecclesiasticae paci morum diversitas, et varietas traditionum; sed tamen si, ut dixi, venena superbiae et invidiae, vanae gloriaeque per Salvatoris nostri praeceptum ad exemplum dicentis: Discite a me quia mitis sum et humilis corde , et reliqua, humilitatis verae exercitiis curare primum festinemus, sine ullo deinceps scandalo, omnes perfecti, odio deleti , sicut discipuli Domini nostri Jesu Christi, nos invicem ex toto corde diligemus. Etsi aliqua sit traditionum diversitas, sicut et de Paschate, dum non possunt humiles contendere, neque talem consuetudinem habet Ecclesia ; dum cito veriora cognoscent qui eodem proposito, eodemque desiderio veritatis agnoscendae, similiter quaerunt quod rectius sequantur, quando nemo vincitur nisi error, et quando nullus in se, sed in Domino gloriatur; quaeramus itaque simul, quaeso vos, o amantissimi patres ac fratres, et videamus qualis verior sit traditio, vestra an fratrum vestrorum in Occidente. Omnes enim ecclesiae totius Occidentis non respiciunt fieri debere Resurrectionem ante Passionem, id est, ante aequinoctium Pascha, et vigesimam lunam non excedunt, ne sine auctoritate veteris Testamenti sacramentum Novi Testamenti agant. Sed haec alias, alioquin quid quidem illi sentiunt de Pascha sive papae per tres tomos innotui, et adhuc sancto fratri vestro Arigio brevi libello hoc idem scribere praesumpsi. Unum itaque deposco a vestra sanctitate, ut cum pace et charitate meam comportetis insipientiam, ac superbam, ut aiunt quidam, scribendi praesumptionem, quam necessitas extorsit, non vanitas, ut ipsa probat vilitas ; et quia hujus diversitatis auctor non sim, ac pro Christo Salvatore communi Domino ac Deo in has terras peregrinus processerim, deprecor vos per communem Dominum, et per eum qui judicaturus est vivos ac mortuos adjuro, si mereamini ab eo agnosci. qui multis dicet: Amen dico vobis, quia nunquam novi vos , ut mihi liceat cum vestra pace et charitate in his silvis silere et vivere juxta ossa nostrorum fratrum decem et septem defun torum, sicut usque nunc licuit nobis inter vos vixisse duo lecim annis, ut pro vobis, sicut usque nunc fecimus, oremus ut debemus. Capiat nos simul, oro, Gallia, quos capiet regnum coelorum, si boni simus meriti. Unum enim regnum habemus promissum, et unam spem vocationis in Christo, cum quo conregnabimus , si tamen prius hic cum eo patiamur, ut et simul cum eo glorificemur. Ego scio quod multis superflua videbitur haec mea loquacitas; sed melius judicavi, ut et vos sciretis quae nos et hic tractamus et cogitamus inter nos. Hi sunt enim nostri canones, dominica et apostolica mandata: in fides nostra est: haec arma, scutum et gladium: haec apologia: haec nos moverunt de patria: haec et hic servare contendimus, licet tepide; in his usque ad mortem perseverare et oramus, et optamus, sicut et seniores nostros facere conspeximus. Vos vero, Patres sancti, videte quid faciatis ad istos veteranos pauperes et peregrinos senes: ut ego arbitror, melius vobis erit illos confortare quam conturbare. Ego autem ad vos ire non ausus sum, ne forte contenderem praesens contra Apostoli dictum dicentis: Noli verbis contendere ; et iterum: Si quis contentiosus est, nos talem consuetudinem non habemus, neque Ecclesia Dei . Sed confiteor conscientiae meae secreta, quod plus credo traditioni patriae meae juxta Do . . . . . , et calculum LXXXIV annorum et Anatolium, ab Eusebio Ecclesiasticae Historiae auctore episcopo, et sancto Catalogi scriptore Hieronymo laudatum, Pascha celebrare, quam juxta Victorium nuper dubie scribentem, et ubi necesse erat, nihil definientem, ut ipse in suo testatus est prologo: qui post tempora D. Martini, et D. Hieronymi, et papae Damasi, post centum et tres annos sub Hilaro scripsit. Vos vero eligite ipsi quem sequi malletis, et cui melius credatis juxta illud Apostoli: Omnia probate; quod bonum est tenete . Absit ut ego contra vos contendam congrediendum, ut gaudeant inimici nostri de nostra Christianorum contentione, Judaei scilicet, aut haeretici, sive pagani gentiles. Absit sane, absit; alioquin aliter nos potest convenire, ut aut unusquisque in quo vocatus est, in eo permaneat apud Dominum, si utraque bona est traditio: aut cum pace et humilitate sine ulla contentione libri legantur utrique; et quae plus Veteri et Novo Testamento concordant, sine ullius invidia serventur. Nam si ex Deo est, ut me hinc de loco deserti quem pro Domino meo Jesu Christo de transmare expetivi, propellatis, meum erit illud propheticum dicere: Si propter me haec tempestas est super vos, tollite me, et mittite me in mare, ut commotio haec quiescat a vobis . Vestrum tamen prius sit more illorum nautarum naufragum conari eripere visceribus pietatis, et ad terram navem trahere, sicut illi, licet ethnici, fecerunt Scriptura narrante: Et conabantur viri redire, inquit, ad terram, et non poterant, quia mare ibat, et exsurgebat magis fluctus . Postremo in calce dicti, licet praesumptuose, suggero, ut quia in via hujus saeculi spatiosa , lata, et multi ambulantes currunt ad computa arcta, si aliqui pauci inveniuntur, qui per angustam portam et arctam quae ducit ad vitam, juxta praeceptum Domini gradiantur, potius a vobis ad vitam transmittantur, quam prohibeantur; ne forte et vos cum Pharisaeis sermo Domini sugillet dicentis: Vae vobis, Scribae et Pharisaei, quia clauditis regnum coelorum ante homines, et nec vos intratis, nec sinitis introeuntes intrare . Sed dicet aliquis: Nunquid nos non intramus in regnum coelorum? Quare non potestis juxta gratiam Domini, si efficiamini sicut parvuli , humiles scilicet et casti; simplices et innocentes in malo, prudentes tamen in bono , placabiles et iram in corde non tenentes? Sed complere haec omnia mulieres saepe videntes, et circa mundi facultates saepius rixantes et irascentes difficillime possunt. Idcirco nostri semel mundo renuntiantes, et causas vitiorum ac fomites jurgiorum in primis amputantes, facilius nudos, quam divites sermonem Domini posse complere arbitrantur. Ante istas etenim quatuor res regnum coelorum non intratur, sicut S. Hieronymus trium testis est, et quarti Basilius, qui juxta evangelici vim dicti mores exponunt infantium. Infans enim humilis est, non laesus meminit, non mulierem videns concupiscit, non aliud ore aliud corde habet. Quae, sicut dixi, melius servabit vacans, et videns quod Deus ipse sit Dominus, quam diversa videns et audiens. Nullus detrahat silentii bonis; nisi enim tepescant, secreti melius vivunt quam publici, excepta austeriore adhuc vita, quae majorem licet mercedem. Ubi enim durior pugna, ibi gloriosior invenitur corona. Ipsi ergo non credunt bonis secretis qui publica mala non devitant. Inde sanctus Hieronymus haec sciens jussit episcopos imitari apostolos, monachos vero docuit sequi Patres perfectos. Alia enim sunt et alia clericorum et monachorum documenta, et longe ab invicem separata. Unusquisque quod arripuit, servet, sed toti Evangelium et utrique, ac si unius corporis membra una consonantia Christum omnium caput sequantur per sua propria mandata, quae sunt ab eo ostensa in pace et charitate perfecta esse. Quae duo perfici perfecte non possunt nisi a veris humilibus, et ab unanimiter spiritualibus Christi mandata complentibus, Domino ipso testante: Si diligitis me, mandata mea servate . Hoc est mandatum meum, ut diligatis invicem sicut et ego dilexi vos . In hoc enim scient omnes quia mei discipuli estis, si vos invicem diligatis . Tunc ergo potest certa esse unio animorum, et pax et charitas per Spiritum sanctum diffusa visceribus credentium, quando similiter mandata divina complere omnes desiderant: nam quanta sit dissimilitudinis in actualibus studiis mensura, tanta erit pacis et charitatis inter imperfectos fictura. Ut ergo in charitate non ficta nos invicem amemus, Domini nostri jesu Christi praecepta diligenter consideremus, et intellecta complere festinemus, ut per suam doctrinam uno impetu fervoris nimii tota ad coelestia festinet Ecclesia. Praestet hoc nobis sua gratuita gratia, ut omnes mundum horreamus, et illum solum amemus, illumque cum Patre et Spiritu sancto desideremus, cui gloria in saecula saeculorum. Amen. De caetero, Patres, orate pro nobis, sicut et nos facimus, viles licet, pro vobis, et nolite nos a vobis alienos reputare; unius enim sumus corporis commembra, sive Galli, sive Britanni, sive Iberi, sive quaeque gentes. Ideo gaudeamus omnes gentes in cognitione fidei et agnitione Filii Dei ; et festinemus omnes occurrere in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Jesu Christi; in quo nos invicem amemus, invicem laudemus, invicem emendemus, invicem visitemus, invicem oremus, ut cum eo regnemus invicem, et exsultemus. Date, quaeso, veniam meae loquacitati ac procacitati supra vires laboranti, patientissimi atque sanctissimi Patres quique et fratres.

(Psalm. LXXXI, 1) (quod jam diu ventilatum, ac diu varie a diversis auctoribus judicatum est) (quod gravius est) (I Joan. II, 6) (II Tim. III, 12) (Jac. II, 17, 20, 26) (Matth. VII, 23) (Ibid., 21) (Joan. X, 1) (Ibid., 5) (II Cor. VIII, 9) (Matth. XI, 29) (I Cor. XI, 16) (sicut in tomo responsionis meae quem vobis nunc misi, licet ante triennium scriptum, indicavi) (II Tim. IV, 1) (Matth. VII, 23) (II Tim. II, 11, 12) (Ibid., 14) (I Cor. XI, 16) (I Thess. V, 21) (I Cor. VII, 20) (Jon. I, 12) (Ibid., 13) (Matth. VII, 13, 14) (Matth. XXIII, 13) (Matth. XVIII, 3) (Rom. XVI, 19) (ut sanctus ait Gregorius) (Joan. XIV, 15) (Joan. XV, 12) (Joan. XIII, 35) (Ephes. IV, 13)

[ Leg. cum] [ Forte deleto] [ An. recipiunt?] [ An. utilitas?] [ Leg. inter] [ Rectius, compita]

http://viaf.org/viaf/61583084

Columbanus Hibernus

EPISTOLA III. AD BONIFACIUM IV.

Domino sancto et in Christo apostolico Patri papae Columba peccator in Christo salutem.

Jam diu omnes sedi apostolicae praesidentes, dulcissimos omnibus praesules fidelibus, ac merito apostolici honoris reverendissimos Patres visitare spiritu et consolare cupiens, nunc usque votis pro diversis hujus aevi frigoribus, et tumultuosis gentium seditionibus interjacentium, ac si marina trabe interclusus, satisfacere non potui, insuavi scilicet, intransmeabitique, non tam thetis visibilis, quam intelligibilis dorso, quod optime nostis, nobis opposito. Idcirco semel et bis Satanas impedivit portitores nostrorum ad bonae memoriae papam conscriptorum Gregorium olim apicum in subjectis positorum, qui tibi quoque offerendi discutiendique a nostra transmittuntur vilitate, non tam superba, ut per verba demonstratur, diabolica praesumptione, quam nostrae regionis ritus observantiae , quae calcarent verae computationis necessaria probatione, dum non eosdem terminos scandunt libri nostrae provinciae, et istorum liber Gallorum, qui a nostris viris non recipitur per duo loca magistris, sicut in epistolis nostrae parvitatis, quantum potuimus, ad supra dictum beatum papam, licet praesumptuose, indicare pro viribus studuimus. Itaque ne si eadem iterarem, ad te quoque scribendo fastidium potius generarem, quam ingenium probare utrorumque auctorum tibi, ut decet, reservarem, cum salutationum condignis officiis preces tantum ad te per Dominum nostrum Jesum Christum et Spiritum sanctum, et per unitatem fidei nostrae quae invicem est, qua unum Patrem nostrum qui est in coelis, ex quo omnia, et unum Redemptorem nostrum Filium Dei, per quem omnia, et unum Spiritum sanctum in quo omnia , corde credimus, et ore confitemur, unum Dominum esse in Trinitate, et Trinitatem in Unitate, unamquamque scilicet personam plenum Dominum, et totas tres personas unum Dominum fundimus, ut nobis peregrinis laborantibus tuae piae sententiae praestes solatium, quo, si non contra fidem est, nostrorum traditionem robores seniorum, quo ritum Paschae, sicut accepimus a majoribus, observare per tuum possimus judicium in nostra peregrinatione. Constat enim nos in nostra esse patria dum nullas istorum suscipimus regulas Gallorum, sed in desertis sedentes, nulli molesti, cum nostrorum regulis manemus seniorum, pro quibus defendendis, sive ad vos, ut dixi, apostolicos Patres; sive ad istos nostros vicinos fratres, nostros in Christo patres scripsimus istas, quas haec chartula tibi commendat epistolas; ut quia dum meritis satisfacere non potuimus, utpote tumultuantibus potius quam ratiocinantibus, vestrae mata punctum auctoritatis postulamus, cum judicio inter justos possimus vivere cum ecclesiasticae pace unitatis, sicut sancti Patres, Polycarpus scilicet et papa Anicetus sine scandalo fidei, imo cum integra charitate separantes, unusquisque quod accipit servans, et in quo vocatus est, permanens, docuerunt. Vale, dulcissime in Christo papa; memor nostri in sanctis orationibus juxta sanctorum cineres, et in piissimis sanctionibus juxta Constantinopolitanae synodi centum quinquaginta auctores, ecclesias Dei in barbaris gentibus constitutas, suis vivere legibus sicut edoctas a Patribus judicantes.

(I Cor. VIII, 6; Rom. XI, 36)

[ Forte observantia] [ Al., et quandoquidem] [ Leg. maturae] [ Forte ut cum jud.] [ Leg. accepit]

http://viaf.org/viaf/61583084

Columbanus Hibernus

EPISTOLA IV. AD DISCIPULOS ET MONACHOS SUOS. I. II. III. IV. V. VI. VII.

Dulcissimis suis filiis, discentibusque charissimis, fratribus frugalibus, cunctis simul monachis suis, Columba peccator in Christo salutem mittit.

Pax vobis , sicut Dominus optans dixit discipulis suis, sit et salus et sempiterna charitas. Haec tria tribuat vobis Trinitas cum eo , et inter vos custodiat cum voto meo. Studii mei magnitudinem erga salutis vestrae intuitum solus novit qui dedit, et desiderium meum erga doctrinae vestrae profectum; sed quia juxta sermonem Domini orta est tribulatio et persecutio propter verbum, nulla nunc alia admonitio vobis congruit, nisi ut caveatis ne sitis terra illa petrosa quae semina non potest, sui tenuitate cespitis, accepta nutrire; ne et de vobis dicat Dominus: Orta autem tribulatione et persecutione propter verbum, continuo scandalizantur . Nos ipsi scimus quod cum gaudio et fervore suscepimus verbum Domini: caveamus nunc, ne simus temporales . Patientia nobis necessaria est , ut probatio fidei nostrae, sicut scriptum est, sit pretiosior auro . Scitote quod circa caduca contentio est, circa regnum coelorum est: non est novum pugna sit et contentio circa regnum. Neque speretis quod homines per se vos persequantur: daemones sunt in his qui invident bonis vestris; contra quos arma Dei arripite, quae demonstrat Apostolus , et viam facite in coelum; jugulatis illis orationum ferventium ac si quibusdam sagittis. Quidquid enim cum fide et unanimitate oraveritis, dabitur vobis: sed videte ut unum cor et anima una sitis, ut mercede praesenti accipiatis quidquid salutiferum petieritis a Patre Domini nostri Jesu Christi, nostroque communi omnium Patre, juxta promissum Domini nostri dicentis: Si convenerint duo ex vobis super terram, de omni re quamcunque petierint, fiet eis a Patre meo qui in coelis est . Alioqui si non unum velle et unum nolle habetis, melius est ut non simul habitetis. Ideo mando ego vobis, ut omnes qui mihi ex corde volunt consentire, et sensum agnoscunt meum et amant, sint cum vero sequace meo Attala, qui aut sit ibi, aut post me velit venire, suae sit electionis: suo enim sensui animarum vestrarum periculum, vos illi obedite. Sed si ille venire voluerit, Valdolenus sit praepositus, quia cito Deo auxiliante poterit intelligere certum. Sed interim cavete ne sit inter vos, qui unum votum habeat inter vos, quicunque ille fuerit: plus enim nobis nocuerunt, qui apud nos unanimes non fuerunt. Tu scis, amantissime Attala, qui sensui tuo onerosi sint; depone continuo, tantum cum pace deponas et cum regulae unitate, tantum Libranum honora, et semper Valdolenum tene, si illic sit cum congregatione; bene illi Deus faciat, humilis fiat, et meum illi da osculum, quod tunc festinans non habuit. Tu vero indolis imbuendae scis diu votum meum; si videris illic profectum animarum, sta ibi; si videris pericula, veni inde: pericula autem dico, discordiae pericula; timeo enim ne et illic propter Pascha sit discordia, ne forte, diabolo insidiante, vos alienare velint, si cum eis pacem non teneatis: infirmius enim nunc sine me ibi stare videmini. Idcirco cauti estote, considerantes tempus, quo sanam non sustinent doctrinam . Vos ipsos docete, et qui velint audire: tantum inter vos non sit qui unum non sit. Paci enim maxime provide, sollicitus semper servare unitatem spiritus in vinculo pacis . Quid enim prodest habere corpus, et non habere cor? Fractus sum, fateor, hac causa, dum volui totos adjuvare, qui, cum loquebar illis, impugnabant me gratis : et dum omnibus credidi, pene factus sum stultus. Ideo tu prudentior esto: nolo subeas tantum onus, sub quo ego sudavi: scis jam guttulae, seu meae scientiae parvitatem: didicisti omnia omnibus convenire monita, quia mores diversi sunt, et qualitates hominum longe distant inter se. Sed quid facio? Jam te ad laborem illum immensum provocabo, quod ego fugio ipse: si aperuero doctrinae diversitatem, temperabo. Ergo diversus esto, et multiplex ad curam eorum qui tibi obedierint cum fide et amore; sed tu et ipsum eorum time amorem, quia tibi periculosus erit. Sed angustiae undique sunt, charissime; periculum si oderint, periculum si amaverint. Scito utraque vera esse; inde vel odire, vel amare: in odio pax, in amore integritas perit. Tene igitur te ad unius desiderii impetum, quo meum scis cor desiderare. Scis me amare multorum salutem, et secretum mihimetipsi; unum pro profectu Domini, id est, Ecclesiae ejus; alterum pro ipsius desiderio; sed haec vota sunt potius in me quam acta; in te vero sint perfecta, oro, quia, me absente, utraque potes vel ex parte cognoscere: non jubens tamen scribo. Scito igitur meum ad totos jussum, ut quia diversa sensi multorum vota ad firmitatem regulae retinendam, ad radicem ramos ligavi, qui sui fragilitate a mea parva declinaverint firmitate, id est, a doctrinae recesserunt veritate. Qui enim sensum meum servaverint, sic Deo serviant, eligentes semper sibi sapientiores et religiosiores, si tamen humiles sint et misericordes. Quicunque sint rebelles, foras exeant: quicunque sint obedientes, ipsi fiant haeredes. Haec tu observa; et quicunque mei sunt ex integro, et propter unitatem et humilitatem, quamvis multi, Christo vos dilatante et multiplicante, sitis, ad eum qui juxta altare quod sanctus Aidus episcopus benedixit, Deo servierit, omnes aspiciant. Idcirco et tu, si me istorum persecutio . . . . . Haec scripsi propter incertos exitus rerum. Mei voti fuit gentes visitare, et Evangelium eis a nobis praedicari; sed fel modo referente eorum teporem, pene meum tulit inde animum. Lacrymosam tibi volui scribere epistolam; quia scio cor tuum idcirco necessariis tantum allegatis, duris et ipsis arduisque, altero stylo usus sum malens obturare quam provocare lacrymas. Foris itaque actus est sermo mitis, intus inclusus est dolor. En promunt lacrymae: sed melius est obturare fontem; non enim fortis militis est in bello plorare. Non est hoc novum quod nobis contigit: hoc maxime quotidie praedicebamus. Quidam philosophus olim, sapientior caeteris, eo quod contra omnium opinionem unum Deum esse dixerit, in carcerem trusus est. Evangelia plena sunt de hac causa, et inde sunt maxime conscripta: haec est enim veritas Evangelii, ut vere Christi crucifixi discipuli eam sequantur cum cruce. Grande exemplum ostensum est, grande sacramentum declaratum est: Dei Filius voluntarius , crucem ascendit ut reus, relinquens nobis exemplum, ut sequamur vestigia ejus . Beatus igitur est qui hujus passionis et istius confusionis fit particeps. Inest enim aliquid admirabile celatum: Quod enim stultum Dei est, sapientius hominibus; et quod infirmum Dei est, fortius hominibus est . Mirum in modum cernitur in stultitia sapientia innumerabilis, et in infirmitate fortitudo incomparabilis. Ergo ibi absconsa sunt omnia desiderabilia refrigeria, salutis mysteria; sed dura sunt, ut pretiosa sint; obscura sunt, ut paucis sint digna: paucis vero digna, quia nimis mira sunt. Itaque patienter sustineamus omnia adversa pro veritate, ut simus participes Domini passionum: Si enim compatiamur, conregnabimus . Quid his adjiciendum est, nisi perseverantia? Qui enim perseveraverit usque in finem, hic salvus erit . In fine enim judicium consistit, et in exitu laus canitur. Sed, ut sit perseverans, oret jugiter quisque auxilium Dei cum omni mentis humilitate: Non enim, inquit, volentis, neque currentis, sed Dei miserentis est ; quia major et melior est Dei misericordia super vita , quamvis bona hominis; non enim digni sunt misericordia nisi qui se miseros confitentur coram Deo, et indignos se sentiunt salute per se, nisi sola Domini misericordia de tantis periculis eripiantur. Qui licet bonorum conscii sibi sint operum, tamen Dei judicia timentes, et multa perpetrasse injusta gementes, in Dei solius pietatem humiliter confidunt: quorum timor perfectus plus placet, quo plus humilitati studet: Beneplacitum enim Domino super timentes eum, et in eis qui sperant super misericordia ejus . Nullum itaque salvabit dextera sua, juxta verbum Domini ad Job nisi qui humiliter suam possibilitatem, et ipsam datam exercuerit cum timore et tremore in voluntate. Dei, orans frequenter: Ne projicias me a facie tua ; et Ne repellas me a mandatis tuis : quia saepe, ut ait quidam, magnitudo virtutis quibusdam fuit occasio perditionis; qui nimirum ex quo pulchriores sunt virtutibus, ab humilitatis gradu descendunt. Inde scriptum est: Quo pulchrior es, descende, surge, et dormi cum incircumcisis ; ac si aliis verbis animae diceret superbae: quia tua sanctitate te elevasti in superbiam, descende inde modo, et esto inter peccatores computanda, quia nihil apud me est quod cum superbia efficitur. Angusta, vides, porta est, et paucis degressa perfectionis via, quae a laeva vitia, a dextera vanitatis et superbiae mala declinat. Gradiendum igitur est via regia ad civitatem Dei viventis, per afflictionem carnis, et contritionem cordis; per corporis laborem, et spiritus humiliationem; per studium nostrum, officii rem legitimi, non meriti dignitatem, et, quod his majus est, per Christi gratiam, fidem, spem et charitatem. Multa carne pericula; cognosce causam belli, gloriae magnitudinem, fortem non nescias hostem, et libertatem in medio arbitrii, portam intellige hostibus apertam ab Aquilone; ideo et Hierusalem ab Aquilone aperitur; inde illa parte observat in Aquilone inimicus habitans. Inde scriptum est: Ab Aquilone exardescunt mala super omnem terram . Si tollis hostem, tollis et pugnam; si tollis pugnam, tollis et coronam: si haec sint, ubi fuerint, virtus, vigilantia, fervor, patientia, fidelitas, sapientia, stabilitas, prudentia sint necesse est; si non, strages. Et ut inferam: Si tollis libertatem, tollis dignitatem. Ecce quibus circumdamur diversitatibus; et quibus circumluimur; ac si vortigum fragoribus, charissime discens, exceptis quae intrinsecus latent, et intra nosmetipsos quotidie militant contra nos. Ideo in tantis periculis velle et currere; licet tuum, non est tuum: non enim sufficit infirmitas humana inter tantas contrarietates pervenire ad quod vult, nisi misericordia Domini et velle faciat vota gaudentis compleri, et currere prosperitate, lapsus et offendicula, casusque contrarios evadente, cursus inoffense finiri. Quapropter mentis humilitas meriti est causa, sine auxilio enim non potest adjuvari; non meretur superbus, induratur derelictus; ingratus non orans, indevotus est servus. Piger flagellatur in vita, contemnitur famulatio; desperatus etiam fastidio, dignus viris esse minime reputatur. Quid ergo dicemus ad haec, o nos miseri, qui antequam malis carere meremur, bonis nobis blandimur, et ante vitiorum depositionem, perfectionem habere speramus! Totum scire cupimus, totum facere quod scimus piget, sperantes dicta pro factis rependere. Forsan hoc hic; nam illic non posse manifestum est ante Dominum, quia ibi non qui dixerit, sed qui fecerit, salvus erit. Nunc mihi scribenti nuntius supervenit, narrans mihi navem parari qua invitus vehar in meam regionem, sed si fugero, nullus vetat custos: nam hoc videntur velle ut ego fugiam. Si in mare projiciar more Jonae, qui et ipse in Hebraeo Columba dicitur, orate ut vice ceti sit quidam felici revocans remigio tutus celator, qui Jonam vestrum terrae reddat optatae. Sed jam nunc finem epistola pergaminae sumere cogitur, licet materiae magnitudine protendi longius compellitur : amor non tenet ordinem; inde missa confusa est. Totum dicere volui in brevi; totum non potui. Quae volui scribere, nolui pro diversitate voluntatum. Voluntas mea forte lenocinio non caret; fiat voluntas Dei per omnia: ille si voluerit, votum sit meum. Vos videte conscientias vestras, si puriores et sanctiores sunt me absente: nolite me quaerere per amorem, sed per necessitatem tantum. Non sitis occasione hac destitutores, neque hac separatione libertatem quaeratis, quae vos in servitutem vitiorum redigat. Meus est, qui amat unitatem; non est meus, qui separat: Qui, enim non congregat, ait Dominus meus, dispergit . Alioquin si videatis perfectionem a vobis plus elongari quam ante, et me sors a vobis separaverit, et non sufficiat Attala ad gubernationem vestram, quia fratres vestri hic in vicinia Brittonum sunt; vos totos insimul adunate in una parte quae melior sit, quo facilius contra vitia et insidias diaboli dimicetis: et quem toti elegeritis, interim vobis praesit: quia si mihi liberum sit, Deo volente, pertinebit mihi de vobis. Si vero vobis placent loca, et Deus illic vobiscum aedificat, crescite ibi benedictione in mille millia . Orate pro me, viscera mea, ut Deo vivam.

(Joan. XX, 19-21) (Matth. XIII, 21) (Ibid. et Marc. IV, 17) (Heb. X, 36) (I Petr. I, 7) (Ephes. VI, 13, 17) (Matth. XVIII, 19) (II Tim. IV, 3) (Ephes. IV, 3) (Psalm. CXIX, 7) ( oblatus est enim, quia ipse voluit [Isa. LIII, 7] ) (ut scriptum est) (I Petr. II, 21) (I Cor. I, 25) (II Tim. II, 12) (Matth. X, 22) (Rom. IX, 16) (Psal. LXII, 4) (Psal. CXLVI, 11) (quo justificationem illius quibusdam potentiae experimentis quodammodo derisit, dicens: Et tunc confitebor quod salvare te poterit dextera tua (Job XL, 9) (Psal. L, 13) (Psal. CXVIII, 10) (Ezech. XXXII, 19) (Jer. I, 14) (Luc. XI, 23) (Gen. XXIV, 60)

[ Forte ea] [ Ms. suscipimus] [ Al., declinaverunt] [ Leg. sed quia] [ Forte promanant] [ Al. vorticum] [pergamenae] [ Al., compellatur]

http://viaf.org/viaf/61583084

Columbanus Hibernus

EPISTOLA V. AD BONIFACIUM PAPAM IV. I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI.

Pulcherrimo omnium totius Europae, ecclesiarum capiti, papae praedulci, praecelso praesuli, pastorum Pastori, reverendissimo speculatori: humillimus celsissimo, maximo, agrestis urbano, micrologus eloquentissimo, extremus primo, peregrinus indigenae, pauperculus praepotenti , rara avis, scribere audet Bonifacio Patri Palumbus.

Quis poterit glaber audire? quis non statim dicat: Quis est iste garrulus, praesumptuosus, qui non rogatus talia scribere audet? Quis talionis incentor non confestim in illud antiquum probrosum erumpat elogium, quo Moysi Hebraeus ille, qui faciebat injuriam fratri suo, respondit: Quis te constituit principem, aut judicem super nos ? Cui ego prior respondeo non esse praesumptionem ubi constat esse necessitatem ad Ecclesiae aedificationem; et si in persona cavillatur, non quis dico, sed quid dico, consideret. Quid enim tacebit peregrinus Christianus, quod jam diu declamat vicinus Arianus? Meliora namque sunt vulnera amici quam fraudulenta oscula inimici . Alii detrahunt laeti in secreto; ego tristis ac dolens arguam in publico; sed schismatis noxii mala, non impiorum pacificorum bona. Non igitur pro vanitate aut procacitate scribere vilissimae qualitatis homunculus tam praecelsis viris praesumo: dolor enim potius me quam elatio compellit vobis indicare, humillima, ut decet, suggestione, quod nomen Dei per vos contendentes utrinque blasphematur inter gentes. Doleo enim, fateor, de infamia cathedrae S. Petri: scio tamen super me esse negotium, et quod prima fronte sub prunas, ut dicitur, faciem ponam; sed quid mihi facies coram hominibus, ubi zelus fidei prodi necesse est? Coram Deo et angelis non confundar; laus est pro Deo coram hominibus confundi; si exaudiar, commune lucrum erit: si despiciar, mea merces erit. Ego enim, ut amicus, ut discipulus, ut pedisequus vester, non ut alienus loquar; ideo libere eloquar nostris utpote magistris, ac spiritualis navis gubernatoribus, ac mysticis proretis dicens: Vigilate, quia mare procellosum est, et flagris exasperatur feralibus, quia non sola minax unda, quae etiam permota pontum semper cautis spumosis concavae vorticibus, hyperbolice licet de longe turgescens extollitur, et ante se calabra fulcatis octo millibus trudit; sed tempestas totius elementi, nimirum undique consurgentis, et undique commoti, mysticae navis naufragium intentat; ideo addo timidus nauta clamare: Vigilate, quia aqua jam intravit in Ecclesiae navem, et navis periclitatur. Nos enim SS. Petri et Pauli et omnium discipulorum, divinum canonem Spiritu sancto scribentium, discipuli sumus, toti Heberi, ultimi habitatores mundi, nihil extra evangelicam et apostolicam doctrinam recipientes: nullus haereticus, nullus Judaeus, nullus schismaticus fuit; sed fides catholica, sicut a vobis primum sanctorum scilicet apostolorum successoribus, tradita est, inconcussa tenetur. Qua fiducia roboratus ausus sum, ac si stimulatus, suscitare vos contra eos qui blasphemant tuos, et haereticorum receptores clamant ac schismaticos vocant; ut gloriatio mea qua pro vobis fidus illi respondens locutus sum, non sit inanis, et illi confundantur, non nos. Ego enim pro vobis promisi, quod nullum haereticum Ecclesia Romana defendat contra catholicam fidem, sicut discipulos ita decet sentire de magistro. Idcirco libenti animo et piis auribus necessariae insinuationem praesumptionis meae suscipite: quidquid enim dixero, aut utile, aut orthodoxum, vobis reputabitur; laus enim magistri in discipulorum suorum doctrina est; ideo, si sapienter locutus fuerit filius, laetificabitur pater, et vestra laus erit, quia a vobis, ut dixi, processit; non enim rivo puritas, sed fonti reputanda est. Si vero aliqua tanquam zeli modum excedentis, verba, aut in hac aut in altera contra Agripp . . . , qui me movit ad scribendum epistola inveneritis incondita, meae indiscretioni, non elationi deputetis. Vigilate itaque pro Ecclesiae pace, subvenite ovibus vestris, jam tanquam luporum terroribus pavidis, quae vos ipsos insuper nimio utpote pavore in alternantem circumactae convertibulum timent. Ideo dubitantes partim venientes, partim vero recedentes, sicut veniunt, sic revertuntur, et semper in pavore sunt. Quamobrem utere veri, o papa, pastoris sibilis, notaque voce, et sta inter illas et lupos, ut, deposito pavore, tunc primum te ex integro cognoscant pastorem. Populus enim quem video, dum multos sustinet haereticos, zelosus est, et cito tanquam grex pavidus turbatur, et inde non cito securus est quia tantos Italia lupos habuit, quorum catuli vix possunt toti elidi: dum nimirum inter antra tanti nutriti sunt. Antra deleat Deus, tale semen, et nutriat grege suo, teque compungat: vigilanter insistas officio tuo pastorali, stans super custodiam tuam die ac nocte, ut videas baculum illum nuceum, quem uncinum , postea videre merearis tempore fructus colligendi veros. Ut ergo honore apostolico non careas, conserva fidem apostolicam, confirma testimonio, robora scripto, muni synodo; ut nullus tibi jure resistat. Noli despicere consiliolum alienigenae, tanquam doctor illius zelantis pro te. Mundus jam declinat, Princeps pastorum appropinquat: cave ne te negligentem inveniat, et conservos pugnis mali exempli percutientem manducantemque cum Hebraeis, et bibentem, ne contingat sequentia securitati: Qui enim ignorat, ignorabitur . Non sufficit tibi quod pro te ipso sollicitus sis, qui multorum curam suscepisti: cui enim plus creditur, plus ab eo exigitur. Vigila itaque, quaeso, papa, vigila; et iterum dico: vigila; quia forte non bene vigilavit Vigilius, quem caput scandali isti clamant, qui vobis culpam injiciunt. Vigila primo pro fide, deinde pro operibus fidei jubendis vitiisque calcandis; quia tua vigilantia multorum erit salus, sicut e contrario tua securitas multorum erit vastatio. Mittat te Isaias in montem qui evangelizas Sion , imo per Isaiam Deus, juxta tui nominis interpretationem, in speculam verae contemplationis ponat; in qua, quasi cunctis mortalibus altior positus vicinusque coelestium effectus, exaltans quasi tuba vocem tuam annunties populo Domini tui, tibi ab eo commisso peccata eorum, et domui Jacob iniquitates eorum . Noli timere culpam mendacii: habes enim quod annuntiare debeas; multi enim, quod gravius est, per securitatem pastorum in his regionibus dejecti sunt, et multi per prosperitatem infelicissimae abundantiae decepti sunt. Inde quia juxta minas Domini, sanguis sanctorum de manibus requirendus erit pastorum, vigilandum est diligenter, id est, praedicandum est frequenter verbum Domini a pastoribus, scilicet Ecclesiae, speculatoribus et magistris, ut nullus pereat per ignorantiam. Si enim per socordiam perierit, suus sanguis in suum caput reputabitur. Sed cur haec mordacius diu omnibus nota commemoraverim, in subjectis subnectam. Faciunt enim et haec ad proposita suggestionis primae genera: ligata namque sunt simul utraque: ex his enim pendent illa; et ideo ista primum amputanda sunt; non enim curat de errore, qui non curat de religione, hic namque totus consistit agon, hic tota stat causa, hic ille gladius bis acutus pertingens usque ad divisionem carnis et animae, compagum, medullarum, qui est discretor cordis et cogitationum usque ad os debet secare nervos. Hinc sale divino sermo noster conditus est ; hinc scintillae de illo divino , quem Dominus in terram mittere venit descendentes comburant lignum, foenum, stipulam quae male superaedificantur a multis super fundamentum. Hoc admirandum, cum toties superaedificamur Christiani, praeter quod nemo aliud potest ponere, praeter id quod positum est, quod est Jesus Christus . Heu quanta gehennae fomenta ubique praeparantur de his infelicibus aedificiis, super quae comburenda sermo ille scintillans Domini descendens de incendii illius semper vivi immensitate cecidit dicendo: Attendite vobis, ne forte aggraventur corda vestra in crapula, et ebrietate, et curis hujus vitae, et superveniat in vos dies illa repentina: tanquam laqueus enim superveniet in omnes qui sedent super faciem universae terrae . Vides quo terrore Dominus nostrum soporem ac noxium teporem ad vigilantiam, suscitat, ne imparati inveniamur. Ideo ego dixi: Papa, vigila: tempus est de sommo surgere : Dominus appropinquat, et prope jam in fine consistimus inter tempora periculosa. Ecce conturbantur gentes, inclinantur regna: ideo cito dabit vocem suam Altisimus, et movebitur terra. Ego quasi timidus dum non sim fortis bellator, quia hostem adversariorum circumdedisse nos video, te licet importunis clamoribus, tanquam ducum principem suscitare conor; ad te namque totius exercitus Domini, in campo potius torpentis, quam pugnantis, et partim adversariis potius manus dantis, quam resistentis, periculum pertinet. Te totum exspectat, qui potestatem habens omnia ordinandi, bellum instituendi, duces excitandi, arma corripi jubendi, aciem construendi, tubas undique sonandi, certamen demum, te in fronte gradiente, ineundi. Quia vae diu apparet in hac regione, in hoc spirituali bello victi sumus, etiam Christiani, vitiis primum carnalibus ac pomposa conversatione; deinde fidei vacillantis tepore, qua infirmata, inimicis nostris, dum non sensimus, circumdati sumus triplicibus qui dati sunt nobis ad vindictam nostrae luxuriosae securitatis. Omnium enim malorum causa est caecae prosperitatis securitas. Miror, fateor, talem securitatem; et unde hic lethalis sopor totos pene cooperit, nescio quae corda, quae aures, qui sensus, quos nequaquam ignita ipsius Domini verba suscitaverunt ad vigilantiam zeli jugiter ferventis, ad contemptum mundi, ad paupertatem Christi, sicut multas gentes ita asseruerunt. Ego enim de extremo mundo veniens, ubi bella Domini praeliari spirituales duces conspexi, et sperans in antea videre fortiores peritioresque hujus sancti conflictus duces; et ita inveniens, ac si quidam campi bellici roscidus cadaverum ac madidus post pugnam contemplator, stupeo, et dolens ac timens, ad teque tantum qui unica spes de principibus es, per honorem potens Petri apostoli sancti, respiciens plango tanti exercitus stragem. Sed quia fragilis ingenii cymba, non tam in altum juxta verbum Domini ducta est, quam adhuc in uno haereat loco: non enim charta totum comprehendere potest, quod animus variantibus causis, epistolae angustiis concludere voluit, a rege rogor, ut singillatim suggeram tuis piis auribus sui negotium doloris: dolor namque suus est schisma populi pro regina, pro filio, forte et pro se ipso; fertur enim dixisse, si certum sciret et ipse crederet. Redeamus ad librum, quem juxta ripam dimisimus. Ne igitur hoc fune erroris longissimo liget latro antiquus homines, causa schismatis incidatur, quaeso confestim a te cultello quodammodo sancti Petri, id est, vera in synodo fidei confessione, et haereticorum omnium abominatione ac anathematizatione, ut mundus cathedram Petri ab omni errore, horrore, si quis est, ut aiunt, intromissus; si non puritas agnoscatur ab omnibus. Dolendum enim ac deflendum est, si in sede apostolica fides catholica non tenetur. Sed ut totum dicam dolendum quoque est quod non vos priores pro zelo fidei, ut decebat, diu parte a vobis recedente , continuo, ostensa prius vestrae fidei puritate condemnastis, nec excommunicastis, quare vel infamare auderet fidei orthodoxae sedem principalem. Scitis enim quam saeva animadversione a patribus in synodo Nicaena sancta damnati sunt innocentium criminatores. Sed haec dicens, non nesciens multas esse causas in multitudine clamosa et acuta, tumultuosa, quae non permittunt haec ad purum usque investigari, non quia crederem, sed quia nunc fieri debeant, dixi. Si qui sunt rebelles contra veritatem vestri comprovinciales, tantum culpa includat hos; non enim ignem flare potest os farina aut aliqua materia plenum: omnis enim res laeditur vicina contrarietate. Idcirco precor vos pro Christo: subvenite famae vestrae, quae laceratur inter gentes, ne perfidiae vestrae reputetur ab aemulis, si amplius taceatis. Nolite itaque amplius dissimulare, nolite tacere; sed potius emittite vocem veri Pastoris, quam agnoscunt suae oves quae alienorum vocem non audiunt, sed fugiunt ab eo . Ego instigo vos, meos patres ac proprios patronos, ad depellendam confusionem de facie filiorum vestrorum ac discipulorum, qui pro vobis confunduntur: et, quod his majus est, ut caligo suspicionis tollatur de cathedra S. Petri. Inde conventum coge, ut ea quae vobis objiciuntur, purgetis; non enim lusus currus vobis objicitur. Haereticorum enim receptio, ut audio, vobis reputatur, quod absit, credi verum fuisse, esse vel fore. Dicunt enim Eutychen, Nestorium, Dioscorum, antiquos, ut scimus, haereticos a Vigilio in synodo, nescio quam , in quinta receptos fuisse. Ecce causam totius, ut aiunt, scandali; si et vos sic recipitis, ut dicitur, aut si et ipsum Vigilium scitis sic infectum defunctum fuisse, quare illum contra conscientiam recitatis? Omne enim, quod non ex fide, peccatum est . Jam vestra culpa est, si vos deviastis de vera fiducia, et primam fidem irritam fecistis : merito vestri juniores vobis resistunt, et merito vobiscum non communicant, donec perditorum memoria deleatur, et oblivioni tradatur. Si enim haec certa magis quam fabulosa sunt, versa vice filii vestri in caput conversi sunt, vos vero in caudam ; quod etiam dici dolor est: ideo et vestri erunt judices qui semper orthodoxam fidem servaverunt, quicunque illi fuerint, etiamsi juniores vestri videantur. Ipsi autem orthodoxi et veri catholici, qui neque haereticos, neque suspectos aliquos aliquando receperunt neque defenderunt, sed in zelo verae fidei permanserunt. Si igitur et isti non tales sint, ut seniores ordine, culpa tamen majores juste judicent, certatim invicem veniam pro tam longa discordia postulantes, et utrique nullum contra rationem defendentes, nec vos haereticos, nec illi suspectos, quo utrique culpabile celerius concordare. Sed indulgete mihi talia confragosa loca transnanti, si qua forinsecus verba aures pias offenderunt, quia consequentiae ratio historiae nihil me de quaestione praeterire permittit, et libertas paternae consuetudinis, ut ita dicam, me audere ex parte facit. Non enim apud nos persona sed ratio valet: amor autem pacis evangelicae totum me dicere cogit, ut vobis sit stupor ambobus, qui unus chorus esse debuistis, magnitudo sollicitudinis meae pro concordia, pace vestra. Si enim patitur unum membrum, compatimur omnia membra . Nos enim, ut ante dixi, devincti sumus cathedrae S. Petri: licet enim Roma magna est et vulgata; per istam cathedram tantum apud nos est magna et clara. Quanquam enim Ausonici decoris, ac si augustissimum quoddam, ac aetheris procul sejunctum climatibus promiscuis, urbis quondam conditae nomen, nimio favore omnium prope gentium, totis per orbem, usque in occidua transmundialis limitis loca, triundalibus saltuatim, licet hyperbolice, pelagi vorticibus undique consurgentibus , non prohibentibus longe lateque vulgatum est; ex eo tamen tempore, quo Deus et Dei Filius esse dignatus est, ac in duobus illis ferventissimis Dei Spiritus equis, Petro scilicet et Paulo apostolis , per mare gentium equitans, turbavit aquas multas, et innumerabilium populorum millibus multiplicavit quadrigas, supremus ipse auriga currus illius, qui est Christus, Pater verus, agitator Israel, trans Euriporum rheuma, trans Delphinum dorsa, trans turgescentem dodrantem, ad nos usque pervenit. Ex tunc vos magni estis et clari, et Roma ipsa nobilior et clarior est; et si dici potest, propter Christi geminos apostolos , de quibus infertur: In omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba illorum vos prope coelestes estis, et Roma orbis terrarum caput est ecclesiarum, salva loci dominicae resurrectionis singulari praerogativa. Et ideo sicut magnus honor vester est pro dignitate cathedrae, ita magna cura vobis necessaria est, ut non perdatis vestram dignitatem propter aliquam perversitatem. Tandiu enim potestas apud vos erit, quandiu recta ratio permanserit: ille enim certus regni coelorum clavicularius est, qui dignis per veram scientiam aperit, et indignis claudit. Alioquin, si contraria fecerit, nec aperire, nec claudere poterit. Cum haec igitur vera sint et sine ulla contradictione ab omnibus vera sapientibus recepta sint et vos per hoc forte superciliosum nescio quid, prae caeteris vobis majoris auctoritatis, ac in divinis rebus potestatis vindicatis; noveritis minorem fore potestatem vestram apud Dominum, si vel cogitatis hoc in cordibus vestris: quia unitas fidei in toto orbe unitatem fecit potestatis et praerogativae; ita ut libertas veritati ubique ab omnibus detur, et aditus errori ab omnibus similiter abnegatur: quia confessio recta etiam sancto privilegium dedit claviculario communi omnium Nonno, liceat etiam junioribus vestris sollicitare vos pro zelo fidei, pro amore pacis, pro Ecclesiae unitate communis matris, quae nimirum intra viscera more Rebeccae discerpitur materna, et dolet pro rixa ac intestino bello filiorum suorum, et moesta luget divisionem viscerum suorum. Lacrymis in his opus est magis, quam verbis. Quomodo praevaluit inimicus Christiani nominis post Filii Dei viva verba, post Evangeliorum plenitudinem, post apostolicam doctrinam, post neotericam orthodoxorum auctorum scripturam, qui de novo ac veteri sacramenta fidei diverso sermone aperuerunt? Corpus Christi dividere, et membra separare et ipsus Filii Dei Salvatoris mundi tunicam scindere, quae est unitas? Tuum est hoc artificium, diabole, quem Christus pax nostra, qui fecit utraque unum , vincat. Ideo cito, charissimi, concordate, et convenite in unum, et nolite contendere pro antiquis litibus; sed magis tacete, et aeterno silentio ac oblivioni eas tradite; et si qua dubia sunt, divino judicio reservate. Quae autem manifesta sunt, de quibus homines judicare possunt, juste sine personarum acceptione judicate; sitque judicium pacificum in portis vestris, et agnoscite vos invicem, ut sit gaudium in coelo et in terra pro pace et conjunctione vestra. Quid vobis aliud defendere, praeter fidem catholicam, si veri Christiani estis utrique? Non enim ego possum scire, unde Christianus contra Christianum de fide possit contendere; sed quidquid dixerit orthodoxus Christianus, qui recte Dominum glorificat, respondebit alter Amen, quia et ille similiter amat et credit. Unum itaque omnes dicite, et unum sentite, ut utrique unum sitis toti Christiani . Nam si, ut audivi, aliqui in Christo duas substantias non credunt, haeretici potius quam Christiani credendi sunt: Christus enim Salvator noster verus Deus, aeternus sine tempore, et verus homo absque peccato ex tempore est; qui juxta divinitatem coaeternus est Patri, et juxta humanitatem junior est matre. Qui natus in carne, nequaquam deerat coelo: manens in Trinitate, vixit in mundo. Et ideo si scriptum est in V synodo, ut quidam mihi dixit, quod qui duas substantias adorat, orationem suam divisam habeat, ille divisus est a sanctis, et separatus est a Deo, qui scripsit. Nam nos pro unitate personae, in qua complacuit plenitudinem divinitatis inhabitare corporaliter , unum Christum credimus, divinitatem ejus et humanitatem, quia qui descendit, ipse est qui ascendit super omnes coelos, ut adimpleret omnia . Si qui aliter de Incarnatione Domini senserit, hostis est fidei, et abominandus est omnibus Christianis, ac anathematizandus, cujuscunque ordinis, aut status, aut gradus fuerit; nullus enim ad injuriam Dei hominem honorare debet. Ideo quaeso vos pro Christo, nulli parcite qui vos a Christo separare tentaverit; sed potius ei in faciem resistite, si quis nolens recte credere, vos a fide catholica revocare voluerit. Date, quaeso, veniam mihi nimis injurioso, asperoque cuidam loquaci, qui de tali causa aliter scribere non potui. Dum enim veritati per omnia placere volui, azyma cum amaritudine non nesciens comedenda, soli Deo servivi, qui est benedictus in saecula. Ego germanitatem meam probavi et zelum fidei meae, dum malui reprehensoribus locum dare, quam in tali causa os, quamvis ineruditum, non aperire. Idcirco quamvis trisulcus arcuato vulnere scorpius insurgat, in his de quibus scriptum est, extendere linguam suam, sicut arcum mendacii; qui nova quaeque, licet epicroca, judicant, copes nimirum effecti, hyperbolice; quique oliginosis celotes palearibus, scriptis quibusque non lepidis, invidiae refragationis semper opponunt pellaces. Sed quando rex gentilis peregrinum scribere Longobardus, Scotum hebetem rogat, quando unda torrentis antiqui retro redundat; quis non mirabitur potius quam calumniabitur? Ego tamen non trepidabo, neque in causa Dei linguas hominum formidabo, quae frequentius mentiuntur quam vera loquuntur; cum potius verecundiae resistendum, quam ignaviae subjiciendum sit, ubi necessitas cogat. Igitur, ut ad id loci regrediar unde digressus sum, rogo vos, quia multi dubitant de fidei vestrae puritate, ut cito tollatis hunc naevum de sanctae cathedrae claritate; non enim decet Romanae Ecclesiae gravitatem haec instantis levitatis fama, ut qualibet vi possit moveri a soliditate verae fidei, pro qua tot martyres sui suum sanguinem fuderunt, malentes mori quam convelli. Nunquid enim si in nostris temporibus persecutio venerit ultima squammae illius invisae, cujus corium vix universae naves poterunt portare, non usque ad sanguinem resistemus adversus peccatum repugnando , sicut patres nostri fecerunt, apostolos dico, et tot martyres? Si gravis fuit persecutio in initio fidei, quanto magis in fine, de quo Dominus dicit: Putasne veniens Filius hominis inveniat fidem in terra ? Et iterum: Nisi breviati fuissent dies illi, non fieret omnis caro salva . Felix quem mors ante tollat, quam infirmus neget. Dicit tamen electos ibi futuros; de quibus nimirum praedixit discipulis suis: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi . Cum itaque electi futuri in diebus illis periculosioribus caeteris, ante etenim ac retro incomparabilibus, sustinebunt, Domino roborante, majora; cur nos in tutioribus adhuc ac securioribus, vel pro fide nostra qua ethnicis ac Judaeis ac haereticis differimus, non sustinebimus, Domino adjuvante, minora? Sed talia suadenti, utpote torpenti actu, ac dicenti potius, quam facienti mihi, Jonae Hebraice, Peristerae Graece, Columbae Latine, potius tantum vestrae idiomate linguae nancto , licet prisco inter Hebraeo nomine, cujus et pene subivi naufragium, veniam, quaeso, sicut saepe rogavi, date; quia necessitate magis, quam cenodoxia scribere coactus sum, dum quidam litteris suis quibus me primo pene ingressu in hujus regionis terminos arripuit, vos mihi cavendos, tanquam in Nestorii sectam decidentes, significavit. Cui attonitus respondi in brevi, ut potui, non credens suae allegationi: sed ne ullo modo veritati essem contrarius, juxta suam epistolam, et juxta meam bonam de vobis aestimationem responsum variavi, quod vobis direxi relegendum ac concertandum, sicubi contra veritatem venit; non enim me inter irreprehensibiles profiteri audeo. Post hanc autem scribendi occasionem, insuper regis insistit jussio * Agilulfi: cujus postulatio me in stuporem ac in sollicitudinem posuit multiplicem: quippe quia non sine miraculo reor esse quod video. Reges namque Arianam hanc labem in hac diu regione, calcando fidem catholicam, firmarunt; nunc nostram rogant roborari fidem. Forte Christus pio nos tunc respicit, cujus favore omne nascitur bonum. Nos valde miseri sumus, si nostra de parte scalon amplius fiat. Rogat itaque rex, rogatque regina, rogant te toti, ut quam celerrime possit fieri, fiant omnia unum, fiat ut patria pax, pax fiat mox fidei, ut toti deinceps, grex unus fiat Christi. Rex regum tu Petrum, te tota sequatur Italia. Quid suavius pace per bella? Quid dulcius conjunctione fratrum diu separatorum? Quam alacer post annos supervenit Pater post multos? Quam suave diu exspectanti matri narratur adventus? Ita Deo patri pax filiorum, gaudium erit in aevum saeculorum, et laetitia Ecclesiae matris tripudium fiet sempiternitatis. De caetero, sancte papa et fratres, orate pro me vilissimo peccatore et meis comperegrinis, juxta loca sancta et sanctorum cineres, et praecipue juxta Petrum et Paulum, viros similiter et magnos magni Regis duces, ac fortissimos campi felicissimi bellatores, Dominum crucifixum cum cruore sequentes; ut mereamur Christo haerere, placere, gratias agere, eumque cum patre et Spiritu sancto sine fine laudare vobiscum omnibus sanctis hic et in aeterna saecula saeculorum. Amen.

(mirum dictu! nova res!) (Exod. II, 14) (Prov. XXVII, 6) (Amos, VIII, 1, 2) (I Cor. XIV, 21) (Isa. XL, 9) (Isa. LVIII, 1) (Apoc. I, 16) (Hebr. IV, 12) (Coloss. IV, 6) (omne nempe sacrificium sale aspergi praeceptum est) (Luc. XII, 49) (I Cor. III, 12) (Ibid., 11) (Luc. XXI, 34, 35) (Rom. XIII, 10) (quod lacrymabilius est) (Luc. V, 4) (ne adulari ultra fas, etiam vobis videar) (utpote qui potestatem legitimam habuistis) (Joan. X, 4, 5) (Rom. XIV, 3) (I Tim. V, 12) (Deut. XXVIII, 44) (I Cor. XII, 26) (mirum dictu!) (quorum chara pignora vos felices fecerunt) (dico ipsos coelos a Spiritu sancto dictos, Dei gloriam enarrantes [Psal. XVIII, 2] ) (licet omnibus notum est, et nemo [ Add. sit] qui nesciat qualiter Salvator noster sancto Petro regni coelorum contulit claves) (Gen. XXV, 22.) (Ephes. XI, 14) (I Cor. I, 10) (Coloss. II, 9) (Ephes. IV, 10) (Heb. XII, 4) (Luc. VIII, 8) (Matth. XXIV, 22) (Matth. XXVIII, 20) (ego enim credo semper columnam Ecclesiae firmam esse in ramo)

[ Forte zelum] [ Forte, super] [ Suppl. igne] [ Forte qua] [consequentis] [compatiuntur] [Ibid., 5] [ Al. etiam] [ Add., ab] [ Al., tamen] [ Al., nuncupato] [ Al., nitar] [ Leg. pio nos oculo] [ Leg. Regis] [ Forte post] [ Redundat post] [ Add. et cum]

http://viaf.org/viaf/61583084

Columbanus Hibernus

EPISTOLA VI. AD QUEMDAM SUUM DISCIPULUM. I. II. III.

Mundus iste transit: et quotidie decrescit. Nemo vivens manebit: nullus vivus remansit: totum humanum genus ortu utitur pari, et de simili vita fine cadit aequali: deferentibus vitam mors incerta subripit: omnes superbos vagos moeror mortis corripit: quod pro Christo largiri nolunt, omnes avari inopportune amittunt: post se colligunt alii: parvum ipsi viventes Deo dare vix audent, morti cuncta relinquunt: nihil de ipsis habent. Quotidie decrescit vita praesens quam amant: indeficiens manebit sibi poena, quam parant. Lubricum cum labitur conantes colligere, et hoc quod sese ducit, minus timent credere. Dilexerunt tenebras tetras magis, quam lucem . Imitari contemnunt vitae Dominum ducem. Velut in somnis regnent, una ora laetantur; sed aeterna tormenta adhuc illis parantur. Caeci nequaquam vident, quid post obitum restat peccatoribus, impiis quod impietas praestat.

Cogitare convenit te haec cuncta, amice. Absit tibi amare hujus formulam vitae. Omnis enim caro fenum , flagrans licet, florida: sicque quasi flos feni omnis est gloria. Orto sole arescit fenum, et flos deperit : sic est omnis juventus, virtus cum defecerit. Pulchritudo hominum senescens delabitur: vultus Christi radius prae cunctis amabilis, magis diligendus est, quam flos carnis fragilis. Caveto, filiole, seminare species, quas mors ingreditur non parva pernicies. Plerique perpessi sunt poenarum incendia, voluntatis lubricae nolentes dispendia. Poculum impiissimae noli unquam bibere: inde multos plerumque vides laetos ridere: nam quoscunque videris ridere inaniter, scito in novissimis quod flebunt amariter. Conspice, charissime, sic esse libidinem, ut morsum mortiferum, quod vincit dulcedinem. Noli pronus pergere per vias mortalium: quam multis evenisse conspicis naufragium. Perge inter laqueos cum suspensis pedibus, per quos captos caeteros incautos comperimus. De terrenis eleva tui cordis oculos: ama amantissimos angelorum populos. Beata familia quae in altis habitat, ubi senex non gemat, neque infans vagiat: ubi laudes Domini nulla vox retinet : ubi non esuritur, ubi nunquam sititur: ubi cibo superno plebs coelestis pascitur: ubi nemo moritur, quia nemo nascitur: ubi aula regia coelestis pascitur, in qua male resonans nulla vox audita est: ubi vita viridis veraque futura est, quam nec mortis nec moeroris metus consumpturus est. Laeti letho transacto laetum Regem videbunt: cum regnante regnabunt: cum gaudente gaudebunt. Tunc dolor, tunc taedium, tunc labor delebitur: tunc Rex regum, Rex mundus a mundis videbitur.

(Joan. III, 19) (Isa. XL, 6) (Jac. I, 11)

[ Forte quid] [ An reticet?]

http://viaf.org/viaf/61583084

Hugo Metellus

I. Ad sanctum Bernardum.--Ejus laudes fuse prosequitur.

(Exstat inter epistolas S. Bernardi. Vide Patrologiae t. CLXXXV, col. 687.)

http://viaf.org/viaf/34810637

Hugo Metellus

II. Ad eumdem.--Se suosque ab accusatione purgare conatur.

(Vide ibid., col. 688.)

http://viaf.org/viaf/34810637

Hugo Metellus

III. Ad Guillelmum abbatem, in persona abbatis sui.--Excusat quod ad Herberti sui calumnias aliquanto durius respondeat.

(Vide ubi supra, col. 690.)

http://viaf.org/viaf/34810637

Hugo Metellus

IV. Ad Gerlandum.--De sanctissimo Eucharistiae sacramento. (MABILL., Analect. nov. edit., p. 475.)

GERLANDO, scientia trivii quadriviique onerato et honorato, HUGO METELLUS, verba sacrae Scripturae triturare et diligenter cribrare.

Affirmant medici ex superfluitate humorum tumorem nasci in carne. Asserunt Scripturae ex superabundanti scientia elationem crescere in mente. Certum est autem te plurimum valere, manifestum est te multiplici scientia pollere. Cavendum est itaque tibi ne scientia qua polles te polluat, et crimen laudi tuae admisceat. Intellige quae dico. Verba quae seminas in populo de corpore et sanguine Domini, haeresim sapiunt, plurimosque, te duce, in abyssum erroris traxerunt. Confidis in verbis Augustini. Ne confidas. Non est tecum in hac sententia. Erras tota via. Asseris cum beato Augustino verba Domini loquentis ad discipulos de corpore et sanguine suo figurata esse. Aliud enim verba Domini sonant, et aliud figurant. Asseris quod ille asseruit; sed non sentis quod ille sensit. Ille enim sensit Dominum dixisse et sensisse de spirituali comestione, quae communis est solis bonis; et non de sacramentali, quae communis est bonis et malis, quod declarant sequentia verba Domini dicentis: Qui manducat corpus meum, et bibit sanguinem meum . Multi enim manducant carnem Christi, et non sunt membra Christi. Detruncato uno capite hydrae repullulant plurima fidei orthodoxae contraria. Item obvias: Quod fit in altari sacramentum est; sacramentum sacrae rei signum est; signum autem signatum non est. Esto: assentio. Sacramentalis Christi incorporatio signum est unionis, qua unimur et uniemur cum Christo; nec ista est illa; sed differunt inter se signum et signatum. Unde Augustinus: Sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma. Vel, sacramentum nomen est sumptum a secreto, et secretum est quod fit in altario. Non enim apparet quod est vel quod significat. Aliud siquidem est, quam quod species repraesentat. Ut video rodis crustam, sed non tangis micam. Auctoritati Augustini niteris, sed deciperis. Augustinus enim quem tibi parasti advocatum, si bene investigaveris, reperies tibi contrarium. Audi ipsum declamantem in quodam psalmo ad confusionem tuam tuique similium: « Ipsum sanguinem, inquit, quem fuderunt Judaei persequentes, postmodum biberunt Judaei credentes. » Animadverte etiam quid David coram Achis rege Geth fecerit, qualiter manibus suis se portaverit, et quomodo beatus Augustinus in expositione tituli tricesimi tertii psalmi exposuerit. Ne sis rex Achis, ne dicas: « Quomodo est, quomodo aliquis seipsum ferre potest. » Ne dicas: Si verum corpus Christi est, in diversis locis eodem tempore esse non potest. Si enim hoc dixeris, ore tuo te condemnabis. Non enim negabis Virginem peperisse; non negabis Christum, clausis januis, ad discipulos intrasse. Si enim illud negatur, quia naturae non concordat, et ista negari debent, quia natura repugnat. Acquiesce, requiesce. Si enim quaeris similia, non sunt singularia; si rationem, non sunt admiranda. « Fides, ut ait beatus Gregorius, non habet meritum, cui humana ratio praebet experimentum. » Et beatus Augustinus: « Noli, inquit, quaerere ordinem naturae in Christi corpore, cum ipse partus sit ex virgine. Hic natura obstupescit, ordinemque suum perdit. Christus ex Virgine, Christus ex pane. Turbatur lex naturae. » Quod si panis sanctificatus non corpus Christi, sed figura corporis Christi est, ut asseris, ut fert tecum multorum opinio, imo multorum errantium multus error; valde miror, cur Apostolus tantopere prohibeat, ne quis indigne ad illum accedat. Si quis, inquit, indigne sumit, judicium sibi manducat et bibit . Quare hoc? quia corpus Domini non dijudicat, sed quasi communem aliis cibis comparat. Eapropter multi indigne sumentes fiunt infirmi, et moriuntur multi. Quod si panis altaris simpliciter panis, ut dicis, per verbum Dei et orationem sacerdotis sanctificatus habet tantam efficaciam, ut possit debilitare et ad somnum mortis conducere: hoc cur non potest panis mensae nostrae sanctificatus sacerdotis oratione? de quo Apostolus ad Timotheum ait: Omnis creatura Dei bona est, et nihil rejiciendum, quod cum gratiarum actione percipitur. Sanctificatur enim per verbum Dei et orationem . Verbum enim sanctificat, oratio impetrat. Panis ille, panis et iste; sanctificatus ille, sanctificatus et iste. Quare plus potest ille quam iste? Quare ille potest peccata relaxare, non iste? Si nescis, aperiam tibi. Super altare qui sanctificat et qui sanctificatur, idem est. Idem est sacerdos et oblatio, idem qui immolat et qui immolatur, idem Deus et homo. Haec sunt Dei magnalia, nomen ejus elevantia; non impossibilia, sed terribilia; nec argumentis discutienda, sed fide veneranda. Quid terribilius quam quod, orante beato Gregorio, panis altaris accepit figuram carnis? Factum est hoc a Domino pro tollendo tuo ambiguo. Redi itaque. Audi praeterea quid adhuc dicat patronus tuus Augustinus. Audi quid dicat super versum illum Psalmigraphi: Sacrificium et oblationem noluisti, corpus autem aptasti mihi : « Aptatum est, inquit, unum sacrificium, loco multorum sacrificiorum legalium. Quod unum? Corpus scilicet Christi, quod nostis, quod non omnes nostis: et utinam qui nostis, non ad judicium noveritis! » Tria proponit: corpus Christi quosdam nosse, quosdam non nosse; et optat ut qui norunt, non ad judicium noverint. Qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit. Et paulo post idem ibidem: « Quod accipimus novimus, et quem non nostis noveritis, et cum didiceritis, non ad judicium percipiatis. Qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit. » Ne arbitreris hoc eum dixisse de pane altaris sanctificato, sed de corpore Christi vero. Si enim panis tantum esset, quis panem non cognosceret? Cur panis dicitur, et non omnes illum nosse. Sed sine dubio in specie panis corpus Christi esse intellexit, et ideo indigne sumentes ad judicium sumere dixit. Redi ad te, frater, redi, revoca animum tuum in regionem longinquam peregre profectum; noli comedere siliquas porcorum, noli comedere quisquilias frumenti. Nonne vides mane sole oriente primum illuminari montes, postmodum valles. Nonne vides religiosos viros et magni nominis doctores in hac sententia stare, in hac fide perstare, panem altaris sanctificatum, non jam panem, sed vinum corpus Christi esse? Quod si verum est, imo quia verum est pro fide Petri sustentanda Christum Patrem rogasse; et si verum est, imo quia verum est, fidem Petri de corpore et sanguine Domini ab eo derivatam usque ad tempora nostra per successiones apostolicorum virorum manasse intemeratam; quia, inquam, verum est, cessa ab errore tuo, imo horrore, et festina fidem Petri, fidem sedis Romanae excrustatam per te in te reformare, et te matri Ecclesiae counire. Sanctorum Patrum sedis Romanae super hac fide plurima exempla possem in medium adducere; sed quia in alia epistola tibi notificanda coadunavi, et congregavi, supersedendum hic existimavi.

(I Cor. X) (ibid.) (I Tim. IV) (Psal. XXXIX)

http://viaf.org/viaf/34810637

Innocentius I

EPISTOLA I, INNOCENTII PAPAE I AD ANYSIUM THESSALONICENSEM EPISCOPUM. Anysio Innocentius eam in Illyrici Ecclesias potestatem confirmat, quam Anastasius ejusque decessores ipsi concesserant.

Dilectissimo fratri ANYSIO INNOCENTIUS.

Cum Deus noster Christus sanctae memoriae virum Anastasium episcopum, licet celeriter, ad se vocare dignatus sit; computans ejus merita tanta esse ac talia, ut jam excederent conversationis humanae consortium, saeculumque illud, prae vitae puritate et abundantia doctrinae, qua populum Dei toto ecclesiasticae auctoritatis rigore regebat: ne ejus Ecclesia aliquantulum sine rectoris gubernaculo remaneret, statim pro sua misericordia, consentientibus sanctis sacerdotibus omnique clero ac populo cum pace, quam Deus Ecclesiae suae rediens ad coelum donare dignatus est, ordinatum me in ejus locum, frater charissime, par fuit recognoscere ; primitiasque meas nonnisi viro optimo atque in Deo semper fideliter laboranti celeriter nuntiare . Cui etiam anteriores tanti ac tales viri praedecessores mei episcopi, id est, sanctae memoriae Damasus, Siricius atque supra memoratus vir ita detulerunt, ut omnia, quae in illis partibus gererentur, sanctitati tuae, quae plena justitiae est, traderent cognoscenda; meam quoque parvitatem hoc tenere judicium, eamdemque habere voluntatem, te decet recognoscere. Neque enim fas erat, ut aut ego contra tantorum bonorum virorum judicium venire tentarem, quorum in locum successisse dignoscor, aut tuo merito, cui praeclari viri tantam gratiam auctoritatis hujusce contulisse videntur, aliquid derogari videretur. Prae me itaque fero, ut hoc ipsum etiam meae parvitati reservatum recognoscam, ut pari judicio similique forma et bonis adaeque et tuae charitati id tribuam quod mereris.

( f. te cognoscere) (V. epist. 2 Nicolai I)

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA II. E veteri exemplari Colbertino, not. 932. I. 1. 2. CAP. I. 3. CAP. II. 4. CAP. III. 5. 6. CAP. IV. 7. CAP. V. 8. CAP. VI. 9. CAP. VII. 10. CAP. VIII. 11. CAP. IX. 12. CAP. X et XI. 13. CAP. XII. 14. CAP. XIII. 15. CAP. XIV. 16. 17.

Ut extra conscientiam metropolitani episcopi nullus episcoporum audeat ordinare. --II. Ut post remissionem peccatorum non admittatur ad clerum qui cingulum militiae habere elegerit. --III. Ut omnes contentiones vel causae inter clericos cujuslibet ordinis exortae, coram provincialibus, id est suis episcopis, terminentur. Ut majores causae ad sedem apostolicam post episcopale judicium referantur. -- IV. Ut clericus virginem uxorem accipiat. --V. Ut laicus sive ante baptismum, sive post baptismum, si viduam uxorem acceperit, non admittatur ad clerum. --VI. Ut qui secundam duxerit uxorem, clericus ordinari non debeat, etsi ante baptismum fuerit sortitus connubium. --VII. Ut de aliena ecclesia clericum ordinare nullus usurpet. --VIII. Ut venientes a Novatianis vel Montensibus baptizati per manus tantum impositionem suscipiantur. --IX. Ut sacerdotes et levitae cum uxoribus suis non coeant. --X. Ut monachus si ad clericatus ordinem niti voluerit, a priori proposito, quod monachus gessit, non debeat deviare. --XI. Ut qui corruptus ad clericatum venire voluerit, spondeat se secundum veterum regulam uxorem non ducere. --XII. Ut curiales vel quibuslibet functionibus occupati, clerici non fiant. --XIII. Ut ancillae Dei velatae, si publice nubendo vel occulte se corruptioni tradiderint, non admittantur ad poenitentiam, nisi cui se junxerant de saeculo recesserit. --XIV. Ut ancillae Dei, necdum sacratae, si post nubere voluerint, ad poenitentiam, recipiantur.

E veteribus collectionis Dionysii Exigui codicibus. IX. Quod extra conscientiam metropolitani non ordinetur episcopus. --X. Qui ad clerum suscipi non possint. Et ut clericorum causae a propriis terminentur episcopis. --XI Ut viduam clericus non ducat uxorem. --XII. Ut si laicus viduam duxerit, clericus non fiat. --XIII. Qui secundam habuerit uxorem, clericus non sit. -- XIV. Ut alterius clericum nullus usurpet episcopus ordinare. --XV. Ut non rebaptizentur qui ad Ecclesiam a Novatianis vel Montensibus veniunt. -- XVI. Quod sacerdotes et levitae cum mulieribus coire non debeant. --XVII. Quod monachus, si clericus factus fuerit, uxorem non ducat. --XVIII. Ut ex curialibus clericus non fiat propter voluptates quas a diabolo inventas exhibere compellitur. --XIX. De virginibus velatis, si deviaverint. --XX. De virginibus non velatis, si deviaverint. INNOCENTIUS VICTRICIO episcopo Rotomagensi, salutem. Etsi tibi, frater charissime, pro merito et honore sacerdotii quo plurimum polles, vivendi et docendi ecclesiasticae regulae nota sunt omnia, neque est aliquid, quod de sacris lectionibus tibi minus collectum esse videatur; tamen quia Romanae Ecclesiae normam atque auctoritatem magnopere postulasti, voluntati tuae morem admodum gerens, digestas vitae et morum probabilium disciplinas annexas litteris meis misi, per quas advertant Ecclesiarum regionis vestrae populi, quibus rebus et regulis Christianorum vita in sua cujusque professione debeat contineri, qualisque servetur in urbis Romae ecclesiis disciplina. Erit dilectionis tuae, per plebes finitimas, et consacerdotes nostros qui in illis regionibus propriis ecclesiis praesident, regularum hunc librum quasi didascalicum atque monitorem sedulo insinuare; ut et nostros cognoscere, et ad fidem confluentium mores valeant docendi sedulitate formare. Aut enim propositum suum ex hac nostra congruenti lectione cognoscent, aut si quid adhuc desideratur, facile poterunt ex bona imitatione supplere. Apostolatus et episcopatus exordium a Petro. --Incipiamus igitur, adjuvante sancto apostolo Petro, per quem et apostolatus et episcopatus in Christo coepit exordium, ut quoniam saepe plures emerserunt causae, quae in aliquantis non erant causae, sed crimina, ut de caetero sollicitudo sit unicuique sacerdoti in sua Ecclesia curam hujusmodi habere, sicut apostolus praedicat Paulus , talem Ecclesiam Deo exhibendam, non habentem maculam aut rugam, ne alicujus morbidae ovis afflatu conscientia nostra contaminata violetur. Propter eos igitur, qui vel ignorantia vel desidia non tenent ecclesiasticam disciplinam, et multa non praesumenda praesumunt, recte postulasti, ut in illis partibus istiusmodi, quam tenet ecclesia Romana, forma servetur. Non quo nova praecepta aliqua imperentur, sed ea, quae per desidiam aliquorum neglecta sunt, ab omnibus observari cupiamus, quae tamen apostolica et patrum traditione sunt constituta. Scriptum est namque ad Thessalonicenses, Paulo monente : State, et tenete traditiones nostras, quas tradidi vobis sive per verbum, sive per epistolam. Illud certe tuam debet mentem vehementius excitare, ut ab omni labe saeculi istius immunis, ante Dei conspectum securus inveniaris. Cui multum enim creditur, plus ab eo exigitur , usura poenarum. Ergo quoniam non pro nobis tantum, sed pro populo Christi cogimur praestare rationem, disciplinam deificam populum erudire debemus. Exstiterunt enim nonnulli qui, statuta majorum non tenentes, castitatem Ecclesiae sua praesumptione violarent, populi favorem sequentes, et Dei judicium non timentes. Ergo ne silentio nostro existimemur his praebere consensum, dicente Domino : Videbas furem et currebas cum eo; haec sunt quae deinceps, intuitu divini judicii, omnem catholicum episcopum expedit custodire. Primum, ut extra conscientiam metropolitani episcopi nullus audeat ordinare ; integrum enim est judicium, quod plurimorum sententiis confirmatur: nec unus episcopus ordinare praesumat; ne furtivum beneficium praestitum videatur. Hoc enim et in synodo Nicaena constitutum est, atque definitum. Item si quis post remissionem peccatorum cingulum militiae saecularis habuerit, ad clericatum omnino admitti non debet. Si quae autem causae vel contentiones inter clericos tam superioris ordinis, quam etiam inferioris, fuerint exortae , ut, secundum synodum Nicaenam, congregatis ejusdem provinciae episcopis jurgium terminetur, nec alicui liceat , relictis his sacerdotibus qui in eadem provincia Dei Ecclesiam nutu divino gubernant, ad alias convolare provincias. Quod si quis forte praesumpserit, et ab officio clericatus submotus, et injuriarum reus ab omnibus judicetur. Si majores causae in medium fuerint devolutae, ad sedem apostolicam, sicut synodus statuit, et beata consuetudo exigit, post judicium episcopale referantur. Ut mulierem clericus non ducat uxorem; quia scriptum est , Sacerdos uxorem virginem accipiat, non viduam, non ejectam. Utique qui ad sacerdotium labore suo et vitae probitate contendit, cavere debet, ne hoc praejudicio impeditus, pervenire non possit. Ut is qui mulierem licet laicus duxerit uxorem sive ante baptismum, sive post baptismum, non admittatur ad clerum ; quia eodem videtur vitio exclusus. In baptismo enim crimina dimittuntur, non acceptae uxoris consortium relaxatur. Ne is, qui secundam duxit uxorem, clericus fiat: quia scriptum est , Unius uxoris virum Et iterum: Sacerdotes mei semel nubant. Et alibi : Sacerdotes mei non nubent amplius. Ac ne ab aliquibus existimetur, ante baptismum si forte quis accepit uxorem, et, ea de saeculo recedente, alteram duxerit, in baptismo esse dimissum, satis errat a regula, qui in baptismo hoc putat dimitti: remittuntur peccata, non acceptarum uxorum numerus aboletur: cum utique uxor ex legis praecepto ducatur in tantum, ut et in paradiso cum parentes humani generis conjungerentur, ab ipso Domino sint benedicti ; et Salomon dicat , A Deo praeparabitur viro uxor. Quam formam etiam sacerdotes omnes servare usus ipse demonstrat Ecclesiae. Satis enim absurdum est aliquem credere, uxorem ante baptismum acceptam, post baptismum non computari; cum benedictio, quae per sacerdotem super nubentes imponitur, non materiam delinquendi dedisse, sed formam tenuisse legis a Deo antiquitus institutae doceatur. Quod si non putatur uxor esse computanda, quae ante baptismum ducta est, ergo nec filii, qui ante baptismum geniti sunt, pro filiis habebuntur. Ut de aliena Ecclesia clericum ordinare nullus usurpet , nisi ejus episcopus precibus exoratus, concedere voluerit. Hoc etiam synodus statuit Nicaena , ut abjectum ab altero clericum altera ecclesia non recipiat. Ut venientes a Novatianis vel Montensibus per manus tantum impositionem suscipiantur; quia quamvis ab haereticis, tamen in Christi nomine sunt baptizati: praeter eos, qui si forte a nobis ad illos transeuntes rebaptizati sunt. Hi si resipiscentes, et ruinam suam cogitantes, redire maluerint, sub longa poenitentiae satisfactione admittendi sunt. Praeterea quod dignum et pudicum et honestum est, tenere Ecclesia omni modo debet, ut sacerdotes et levitae cum uxoribus suis non coeant; quia ministerii quotidiani necessitatibus occupantur. Scriptum est enim , Sancti estote, quoniam et ego sanctus sum Dominus Deus vester. Nam si priscis temporibus de templo Dei sacerdotes anno vicis suae non discedebant , sicut de Zacharia legimus, nec domus suas omnino tangebant, quibus utique propter sobolis successionem uxorius usus fuerat relaxatus, quia ex alia tribu et praeter ex semine Aaron ad sacerdotium nulli fuerat praeceptum accedere : quanto magis hi sacerdotes vel levitae pudicitiam ex die ordinationis suae servare debebunt, quibus vel sacerdotium vel ministerium sine successione est, nec praeterit dies, qua vel a sacrificiis divinis, vel a baptismatis officio vacent! Nam si Paulus ad Corinthios scribit , dicens, Abstinete vos ad tempus, ut vacetis orationi, et hoc utique laicis praecipit: multo magis sacerdotes, quibus et orandi et sacrificandi juge officium est, semper debebunt ab hujusmodi consortio abstinere. Qui si contaminatus fuerit carnali concupiscentia, quo pudore sacrificare usurpabit? aut qua conscientia, quove merito exaudiri se credit, cum dictum sit : Omnia munda mundis, coinquinatis autem et infidelibus nihil mundum? Sed forte licere hoc credit, quia scriptum est , Unius uxoris virum: non permanentem in concupiscentia generandi dixit, sed propter futuram continentiam. Neque enim integros corpore non admisit, qui ait : Vellem autem omnes sic esse, sicut et ego. Et apertius declarat, sic dicens : Qui autem in carne sunt, Deo placere non possunt. Vos autem jam nom estis in carne, sed in spiritu. De monachis qui diu morantes in monasteriis, si postea ad clericatus ordinem pervenerint, non debere eos a priore proposito deviare. Aut enim sicut in monasterio fuit, et quod diu servavit, in meliori gradu positus amittere non debet: aut si corruptus postea baptizatus, et in monasterio sedens, ad clericatus ordinem accedere voluerit, uxorem omnino habere non poterit; quia nec benedici cum sponsa potest jam corruptus. Quae forma servatur in clericis, maxime cum vetus regula hoc habeat, ut quisquis corruptus baptizatus, clericus esse voluisset, sponderet se uxorem omnino non ducere. Praeterea frequenter quidam ex fratribus nostris curiales , vel quibuslibet publicis functionibus occupatos clericos facere contendunt; quibus postea major tristitia, cum de revocandis eis aliquid ab imperatore praecipitur, quam gratia de ascito nascitur. Constat enim, eos in ipsis muniis etiam voluptates exhibere, quas a diabolo inventas esse non dubium est, et ludorum vel munerum apparatibus aut praeesse, aut interesse. Sit certe in exemplum sollicitudo et tristitia fratrum, quam saepe pertulimus imperatore praesente cum pro his saepius rogaremus, quam ipse nobiscum positus agnovisti, quibus non solum inferiores clerici ex curialibus, verum etiam jam in sacerdotio constituti ingens molestia ut redderentur imminebat. Item quae Christo spiritaliter nupserunt, et velari a sacerdote meruerunt, si postea vel publice nupserint vel se clanculo corruperint, non eas admittendas esse ad agendam poenitentiam, nisi is, cui se junxerant, de saeculo recesserit. Si enim de omnibus haec ratio custoditur, ut quaecumque vivente viro alteri nupserit, habeatur adultera, nec ei agendae poenitentiae licentia concedatur, nisi unus ex eis defunctus fuerit: quanto magis de illa tenenda est, quae ante immortali se sponso conjunxerat, et postea ad humanas nuptias transmigravit! Hae vero , quae necdum sacro velamine tectae, tamen in proposito virginali se promiserant permanere, licet velatae non sint, si forte nupserint, his agenda aliquanto tempore poenitentia est; quia sponsio ejus a Deo tenebatur. Si enim inter homines solet bonae fidei contractus nulla ratione dissolvi: quanto magis ista pollicitatio, quam cum Deo pepigit, solvi sine vindicta non debet! Nam si apostolus Paulus, quae a proposito viduitatis discesserunt, dixit eas habere damnationem, quia primam fidem irritam fecerunt : quanto magis virgines, quae priori promissioni fidem frangent! Haec itaque regula, frater charissime, si plena vigilantia fuerit ab omnibus Dei sacerdotibus observata, cessabit ambitio, dissensio conquiescet, haereses et schismata non emergent, locum non accipiet diabolus saeviendi, manebit unanimitas, iniquitas superata calcabitur, veritas spiritali fervore flagrabit, pax praedicata labiis cum voluntate animae concordabit. Implebitur et dictum Apostoli , ut unanimes, unum sentientes, permaneamus in Christo, nihil per contentionem nobis neque per inanem gloriam vindicantes; non hominibus, sed Deo nostro salvatori placentes, cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. Data XV kalendas Martii , Honorio augusto VI et Aristeneto conss.

(tale) (Ephes. V, 27) (II Thess. II, 14) (Luc. XII, 48) (Psal. XLIX, 18) (Dist. LXIV, c. 5) (Dist. LVI, c. 61) (3, q. 6, c. 14) (sine praejudicio tamen Romanae Ecclesiae, cui in omnibus causis debet reverentia custodiri) (Levit. XXI, 13, 14; Ezech. XLIV, 22) (Dist. 34, c. 13) (I Tim. III, 2) (Tit. I, 6) (Gen. I, 28) (Prov. XIX, 14) (Dist. 34, c. 13) (Dist. 71, c. 2) (Can. 17) (Levit. XI, 14) (Levit. XXI, 12) (Num. XVIII, 7) (I Cor. VII, 5) (Tit. I, 15) (I Tim. III, 2; Tit. I, 6) (I Cor. VII, 7) (Rom. VIII, 8) (16, q. 1, c. 3) (Dist. 51, c. 3) (27, q. 1, c. 10; Ivo, p. 7, c. 18) (27, q. 1, c. 9; Ivo, p. 7, c. 17) (I Tim. V, 12) (Philip. II, 2 et 3) (Februar. 15, ann. 404)

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA III. De dissensione corruptaque disciplina Ecclesiarum Hispaniae. I. 1. CAP. I. 2. 3. 4. CAP. II. 5. CAP. III. 6. CAP. IV. 7. CAP. V. 8. CAP. VI. 9. 10.

Quod episcopi nonnulli ab aliis ob receptos ab haeresi conversos perperam dissideant. --II. De episcopis a Rufino et Minicio in alienis ecclesiis contra canones ordinatis. --III. Ut Joannis episcopi causa examinetur, aliorumque qui communionis consortium refugiebant. --IV. De vitiosis multorum ordinationibus, ita dissimulari quae haectenus usurpata sunt, ut in posterum prohibeantur. --V. Ut Gregorii Emeritensis episcopi querela discutiatur. --VI. Quosnam ad clericatus ordinem admittere liceat: qualesque eligendi sint. Et quod bigamum faciat etiam illa quae ante baptismum uxor fuit.

INNOCENTIUS universis episcopis in Toletana synodo constitutis, dilectissimis fratribus, in Domino salutem. In Hispania schisma. Et canonum contemptus. -- Saepe me et nimia cum teneret cura sollicitum super dissensione et schismate Ecclesiarum, quod per Hispanias latius in dies serpere et citatiore gradu incedere fama proloquitur; necessarium tempus emersit, quo non posset emendatio tanta differri, et deberet congrua medicina provideri. Nam fratres nostri coepiscopus Hilarius, et Elpidius presbyter, partim unitatis amore permoti, partim qua laborat provincia pernicie, ut oportuit, excitati, ad sedem apostolicam commearunt, et in ipso sinu fidei violatam intra provinciam pacem, disciplinae rationem esse confusam, et multa contra canones patrum, contempto ordine, regulisque neglectis, in usurpatione ecclesiarum fuisse commissa, nec concordiam, in qua fidei nostrae stabilitas tota consistit, posse retineri, cum dolore et gemitu prosecuti sunt: quae in consessu presbyterii actorum confectione retinentur, et possunt vobis lectione monstrari. Episcopi Boetici propter Gallaecios receptos a caeteris se segregant. --Jam primum, quod ad ipsam fidem attinet, quod Boetici vel Carthaginenses episcopi, propter Galliciorum communionem, a pace omnium discederunt, orta dissensio est: quae non solum non minuitur, verum etiam per dies singulos studio contentionis augetur, cum, obtinendi proposito unusquisque quod voluit, aeternum orbem mali et circulum quemdam de tali animositate fecerunt: cum utique bono cuique in rebus talibus vinci melius sit, quam malo more pravum propositum quod semel placuit obtinere. Nam quae alia causa, et superioribus temporibus, illius Luciferi praeter pertinaciam fuit, quae eum retraxit a concordia illorum, qui Arianorum haeresim prudenti conversione damnaverant? Eodem studio, Priscilliani detestabili secta omnium merito consensione damnata, receptos in catholicam fidem eos, qui consilio saniore conversi sunt, aegerrime aliquos tulisse cognovimus: quibus factum utile et ipsam ecclesiarum pacem displicuisse detegitur. Nam cum unitatis proposito ipsi quoque Symphosius atque Dictinius, damnantes pravam haeresim, sint recepti, ut personis talibus amputatis exstingueretur penitus innata dissensio; inventi sunt quibus recte facta ipsa correctio displiceret. Et nunc ecclesiae dissident, quae non modica a se animositate dissimulant . Quod si saniore consilio a sacerdotibus fuisset custodita correctio; et status catholicae fidei integer permaneret, et nullum scandalum concordiam rebus omnibus utilem corrupisset. Honores illis servatos aliqui iniquo animo ferunt. --Quaero enim, quare doluerint Symphosium atque Dictinium, aliosque, qui detestabilem haeresim damnaverunt, receptos in fidem catholicam tunc fuisse? Num quod non aliquid de honoribus amiserint quos habebant? Quod si quos hoc pungit aut stimulat, legant Petrum apostolum post lacrymas hoc fuisse quod fuerat: considerent Thomam post dubitationem illam nihil de prioribus meritis amisisse: denique David prophetam egregium post manifestam confessionem suam prophetiae suae meritis non fuisse privatum. Quod si emendatio conversionis et errores ipsos amputat, et retinet dignitates; quae malum ratio est, viam recti et iter quod dirigat ad salutem, proposito pertinaciae nolle retinere? Unitatis vis, et schismatis pernicies. --Quare incumbendum est dilectioni vestrae, et bonis sacerdotibus adnitendum, quatenus praeeunte doctrina in unitatem catholicae fidei omnes qui dispersi sunt congregentur; et esse inexpugnabile unum corpus incipiat, quod si separetur in partes, ad omnes patebit lacerationis injurias, et ex sese pestem patietur internam, quando secum compago ipsa confligit. Sed haec generaliter de unitatis reformatione omnes, tamquam singulis scripta, sint, accipiant sacerdotes. Dehinc in partes animum super omnibus dilectio vestra quae proponentur intendat. Rufinus et Minicius usurparunt alienis in ecclesiis ordinationes. --Non enim latere potuit, quod Rufinus atque Minicius episcopi in alienis ecclesiis, contra Nicaenos canones, episcopos usurpaverunt ordinare. Haec ne quis sibi audeat vindicare, saltem nunc a nobis est salubriter providendum: ne improba usurpatione dissimulatio in deterius convalescat, et fiat de consuetudine regula, quae non veniat ab ipsa quae litteris mandata est disciplina. Qua in re Hilarii fratris et consacerdotis nostri querela primitus audiatur, qui asseruit Rufinum contra ecclesiarum pacem omni oppugnatione fuisse versatum, et dudum in concilio Toletano erroris sui veniam postulasse, et nunc, cum metropolitano episcopo ordinandi sacerdotes pontificium deberetur, contra populi voluntatem et disciplinae rationem, episcopum locis abditis ordinasse, ecclesias scandalis miscuisse. Dehinc Tarraconensium episcoporum est causa tractanda, qui pari modo Minicium in Gerundensi ecclesia episcopum ordinasse conquesti sunt; et juxta Nicaenos canones ferenda est de tali usurpatione sententia. Illorum etiam episcoporum, qui a Rufino vel a Minicio contra regulas ordinati sunt, habeatur plena discussio: ut quia perperam facti sunt, intelligant id, quod vitioso initio adepti sunt, se diutius obtinere non posse. Ut abdicetur Joannes, si decreto de recipiendis ad Ecclesiam redeuntibus, cui subscripserat, repugnare non desinat. --De JOANNE quoque episcopo, cujus in synodo Toletana super receptis SYMPHOSIO atque DICTINIO per legatos consensus accessit, et cui probabilis visa illa correctio, examinentur quae postea sunt secuta. Et prorsus super omnibus, quorum in dubium venit de cessatione communio, plena inquisitio vestigetur, ut secundum decretum synodi Toletanae, vel communionis consortio propter abolendam suspicionem schismatis misceantur, vel si qui fuerint deprehensi qui abnuant concordiam et constituta placitorum, a communione catholicae fidei per dilectionis vestrae sententias abdicentur: ut jam non internum malum, quod tacitum non desinit semper, sed schismaticorum manifesta professio contagioque vitetur. Ordinationes quaedam contra canones, pacis ergo tolerandae. Sed deinceps irritae sint, et earum auctores deponendi. --Nam de ordinationibus, quas pravae consuetudinis vitio Hispanienses episcopos celebrare cognoscimus, fuerat aliquid secundum majorum traditionem statuendum, nisi perpenderemus ne perturbationes quam plurimas ecclesiis moveremus. Quorum factum ita reprebendimus, ut propter numerum corrigendorum ea, quae quoquo modo facta sunt, in dubium non vocemus, sed Dei potius judicio dimittamus. Quantos enim ex his, qui post acceptam gratiam in forensi exercitatione versati sunt, et obtinendi pertinaciam susceperunt, adscitos ad sacerdotium esse comperimus! e quorum numero Rufinus et Gregorius perhibentur; quantos ex aliqua militia, qui cum potestatibus obedirent, necessario praecepta sunt exsecuti! quantos ex curialibus, qui dum parent potestatibus, quae sibi sunt imperata fecerunt! quantos qui voluptates et editiotiones populo celebrarunt, ad honorem summi sacerdotii pervenisse! quorum omnium neminem ne ad societatem quidem ordinis clericorum oportuerat pervenire. Quae si singula discutienda mandemus, non modicos motus aut scandala Hispaniensibus provinciis, quibus mederi cupimus, de studio emendationis inducemus. Idcirco remittenda haec potius putamus. Sed ne deinceps similia committantur, dilectionis vestrae maturitas providere debebit, ut tantae usurpationi saltem nunc finis necessarius imponatur: eo videlicet constituto, ut si qui post haec adversus formas canonum vel ad ecclesiasticum ordinem, vel ad ipsum sacerdotium venire tentaverint, una cum creatoribus suis ipso, in quo inventi fuerint, ordine et honore priventur. Gregorii Emerit. querela audiatur. --GREGORII etiam Emeritensis episcopi, qui in locum PATRUINI venerabilis recordationis est ordinatus, querela, si qua est, audiatur: et si contra meritum suum passus est injuriam, in invidos honoris alterius vindicetur: nec posthac in quemquam bonorum spiritus factionis insurgat. Nicaenae regulae in ordinationibus servandae. Qui ab ordinibus arcendi. --Et quamvis dilectioni vestrae, fratres carissimi, regulae Nicaenae sint cognitae, secundum quas ordinationes faciendas esse per sententiam decernitis; tamen aliquam partem, quae de ordinationibus est provisa, inserendam putavi, ut secundum hanc ordinationes in posterum celebrandas, ne cui interpretandi aliter liberum arbitrium relinquatur. Ac primum quae sunt prohibita digeruntur. Ne quispiam, qui post baptismum militaverit, ad ordinem debeat clericatus admitti; neque qui causas post acceptum baptismum egerint; aut qui post acceptam Dei gratiam administraverint: neque de curialibus aliquem venire ad ecclesiasticum ordinem posse, qui post baptismum vel coronati fuerint, vel sacerdotium quod dicitur sustinuerint, et editiones publicas celebraverint. Nam et hoc de curialibus est cavendum, ne iidem qui ex curialibus fuerint, aliquando a suis curiis, quod frequenter videmus accidere, reposcantur. Quae omnia rationabiliter prohibita oportet modis omnibus custodiri. Qui eligendi. Uxorum baptismum non aboleri. --Quales vero elegendi sint in ordine clericorum, evidens forma declarat: id est, qui ab ineunte aetate baptizati fuerint, et lectorum officio sociati; vel si majores sint, cum fuerint Dei gratiam consecuti, statim se ecclesiasticis ordinibus manciparint. Et si uxores habuerint, quaerendum si uxorem virginem acceperint: quia scriptum est in veteri Testamento, Uxorem virginem accipiat sacerdos ; et alibi, Sacerdotes mei semel nubant. Neque qui duas uxores habuerit , quia Paulus apostolus ait, Unius uxoris virum . Nec illud debere admitti, quod aliquanti pro defensione pravi erroris opponunt et asserunt, quod ante baptismum uxor accepta non debeat imputari, quia in baptismo omnia dimittuntur; non intelligentes hujusmodi, quod sola in baptismo peccata dimittuntur, nec uxorum numerus aboletur. Nam si a Deo, ut scriptum est, praeparatur viro uxor , et quod Deus junxit, homo non separet ; et ipsi auctores generis humani in origine a Domino benedicuntur: quomodo inter peccata, ista creduntur posse dimitti? Quod si secundum illos qui ita credunt verum est; ergo omnis justitia, quae a catechumenis ante baptismum fuerit operata, per baptismum auferetur. Nullus ergo contra Apostolum tale aliquid sentiat, nec admittat: sed fideliter intelligat, unius uxoris virum sive ante baptismum sive post baptismum esse nominatum. Si enim uxor ante baptismum accepta non ducitur in numerum, nec filii ex eadem suscepti inter filios poterunt numerari. Quod quam absurdum sit atque alienum, prudentia vestra melius aestimabit. Unde nemini liceat interpretari aliter divinas Scripturas, nisi quod recta ratio permittit: ne dum remedia sibi iniqua ad excusationem praeparant, et corrupisse legem, et regulas evertisse judicentur. Sed ea tenenda sunt, quae et divinarum Scripturarum series continet, et a sacerdotibus utili ratione sunt instituta. Et alia manu. Bene valete, fratres charissimi.

(Mss. facit) ( Seu discordant et in simultates abeunt) (Nicaen. can. 4, 6 et 16) (Levit. XXI, 13) (Vide epistolam superiorem. n. 9) (I Tim. III, 2) (Prov. XIX, 14) (Matth. XIX, 6; Gen. I, 28)

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA IV. JOANNIS CONSTANTINOPOLITANAE URBIS EPISCOPI AD INNOCENTIUM PAPAM.

Quam injuste urbe et ecclesia sua Theophili factione pulsus sit, et quanta mala sive tum, sive postea patrata fuerint.

(Haec epistola proprius habetur inter caeteras S. Chrysostomi, ubi videsis tom. III operum S. Doctoris.)

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA V. INNOCENTII I PAPAE AD THEOPHILUM ALEXANDRINAE ECCLESIAE EPISCOPUM. Se a Joannis communione discedere non posse, nisi legitimo judicio damnetur. Theophilus ad canonicam synodum provocatur.

Frater Theophile, nos et te et fratrem Joannem habemus nobis communicantes, sicut et in prioribus litteris mentem nostram manifestam fecimus. Ac ne nunc quidem ab eodem proposito desistentes, rursum tibi eadem scribimus, et quotiescumque ad nos rescripseris, fieri scilicet non posse, ut nisi congruum judicium subsequatur super his quae per ludibrium gesta sunt, sine ratione a Joannis communione discedamus. Tu igitur, si judicio confidis, siste te ad synodum quae secundum Christum fuerit, et ibi expositis criminationibus sub testibus Nicaeni concilii canonibus , securitatem habebis contradictionis expertem.

Ἀδελφὲ Θεόφιλε, ἡμεῖς καί σε ἴσμεν κοινωνικὸν καὶ τὸν ἀδελφὸν Ἰωάννην, ὡς καὶ ἐν πρώτοις γράμμασι φανερὰν ἡμῶν τὴν γνώμην ἐποιήσαμεν· καὶ νῦν δὲ οὐκ ἐκστάντες τῆς αὐτῆς προαιρέσεως, πάλιν σοι τὰ αὐτὰ γράφομεν, καὶ ὁσάκις ἂν ἀποστείλῃς, ὅτι ἐὰν μὴ δέουσα κρίσις παρακολουθήσῃ ἐπὶ τοῖς παιγνιωδῶς γεγενημένοις, ἀμήχανόν ἐστιν ἀλόγως ἡμᾶς ἀποστῆναι τῆς Ἰωάννου κοινωνίας. Ὡς γοῦν, εἰ θαῤῥεῖς σὺ τῷ κριτηρίῷ, ἀπάντησον τῇ κατὰ Χριστὸν γεγενημένῃ συνόδῳ κᾀκεῖ τὰς αἰτίας γυμνάσας ὑπὸ μάρτυσι τοῖς Νικαίας κανόσιν, ἄλλον γὰρ κανόνα ἡ Ῥωμαίων οὐ παραδέχεται ἐκκλησία, ἀναντίῤῥητον τὴν ἀσφάλειαν σχήσῃ.

(alium enim canonem Romana non admittit ecclesia)

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA VI. I. 1. CAP. I. 2. 3. 4. CAP. II. 5. 6. CAP. III. 7. 8. CAP. IV. 9. 10. CAP. V. 11. CAP. VI. 12. CAP. VII. 13.

De incontinentia sacerdotum vel levitarum. -- II. De ultima poenitentia. --III. De administratoribus. --IV. Quod viri cum adulteris uxoribus non conveniant. --V. Quod qui preces vel criminales dictant, habeantur immunes. --VI. Quod ii qui intercedente repudio divortium pertulerunt, si se nuptiis aliis junxerint, adulteri esse monstrentur. --VII. Qui libri in canone recipiantur.

INNOCENTIUS EXSUPERIO episcopo Tolosano salutem. Consulenti tibi, frater charissime, quid de proposita specie unaquaque sentirem, pro captu intelligentiae meae quae sunt visa respondi, quid sequendum vel docilis ratio persuaderet, vel auctoritas lectionis ostenderet, vel custodita series temporum demonstraret. Et quidem dilectio tua, institutum secuta prudentium, ad sedem apostolicam referre maluit quid deberet de rebus dubiis custodire, potius quam usurpatione praesumpta quae sibi viderentur de singulis obtinere. Cur enim magis pudendum putemus discere aliquid, quam omnino nescire? Mihi quoque ipsi de collatione docilitas accedit, dum perscrutatis rationibus ad proposita respondere compellor: eoque fit, ut aliquid semper addiscat, qui postulatur ut doceat. Proponam igitur singula, subjiciamque responsum. Proposuisti, quid de his observari debeat, quos in diaconii ministeriis aut in officio presbyterii positos, incontinentes esse aut fuisse, generati filii prodiderunt . De his et divinarum legum manifesta est disciplina, et beatae recordationis viri Siricii episcopi monita evidentia commearunt, ut incontinentes in officiis talibus positi, omni honore ecclesiastico priventur, nec admittantur accedere ad ministerium, quod sola continentia oportet impleri. Est enim vetus admodum sacrae legis auctoritas, jam inde ab initio custodita, quod in templo anno vicis suae habitare praecepti sunt sacerdotes ; ut servientes sacris oblationibus, puros et ab omni labe purgatos sibi vindicent divina ministeria : neque eos ad sacrificia fas sit admitti, qui exercent vel cum uxore carnale consortium, quia scriptum est: Sancti estote, quia et ego sanctus sum Dominus Deus vester . Quibus utique, propter sobolis successionem, propterea uxorius usus fuerat relaxatus, quia ex alia tribu ad sacerdotium nullus fuerat praeceptus accedere, quanto magis hi sacerdotes vel levitae pudicitiam ex die ordinationis suae servare debent, quibus vel sacerdotium, vel ministerium sine successione est, nec praeterit dies, qua vel a sacrificiis divinis, vel a baptismatis officio vacent! Nam si Paulus ad Corinthios scribit dicens, Abstinete vos ad tempus, ut vacetis orationi ; et hoc utique laicis praecepit; multo magis sacerdotes, quibus et orandi et sacrificandi juge officium est, semper debebunt ab hujusmodi consortio abstinere. Qui si contaminatus fuerit carnali concupiscentia, quo pudore vel sacrificare usurpabit, aut qua conscientia quove merito exaudiri se credit, cum dictum sit: Omnia munda mundis, coinquinatis autem et infidelibus nihil mundum ? Sed fortasse hoc licere credit, quia scriptum est, unius uxoris virum . Non permanentem in concupiscentia generandi hoc dixit, sed propter continentiam futuram. Neque enim integros corpore non admisit, qui ait, Vellem autem omnes sic esse, sicut et ego : et apertius declarat, dicens, Qui autem in carne sunt, Deo placere non possunt. Vos autem jam non estis in carne, sed in spiritu : et habentem filios , non generantem, dixit. Sed ea plane dispar et divisa sententia est. Nam si ad aliquos forma illa ecclesiasticae vitae pariter et disciplinae, quae ab episcopo Siricio ad provincias commeavit, non probabitur pervenisse, his ignorationis venia remittetur. Ita ut de caetero penitus incipiant abstinere. Et ita gradus suos, in quibus inventi fuerint, sic retentent, ut eis non liceat ad potiora conscendere. Quibus in beneficio esse debet, quod hunc ipsum locum, quem retinent, non amittunt. Si qui autem scisse formam vivendi missam a Siricio detegentur, neque statim cupiditates libidinis abjecisse; illi sunt modis omnibus submovendi, qui post admonitionem cognitam, praeponendam arbitrati sunt voluptatem. Et hoc quaesitum est, quid de his observari oporteat, qui post baptismum omni tempore incontinentiae voluptatibus dediti, in extremo fine vitae suae poenitentiam simul et reconciliationem communionis exposcunt . De his observatio prior, durior; posterior, interveniente misericordia, inclinatior. Nam consuetudo prior tenuit, ut concederetur poenitentia, sed communio negaretur. Nam cum illis temporibus crebrae persecutiones essent, ne communionis concessa facilitas homines de reconciliatione securos non revocaret a lapsu, merito negata communio est; concessa poenitentia, ne totum penitus negaretur: et duriorem remissionem fecit temporis ratio. Sed postquam Dominus noster pacem Ecclesiis suis reddidit, jam depulso terrore, communionem dari abeuntibus placuit, et propter Domini misericordiam, quasi viaticum profecturis, et ne Novatiani haeretici, negantis veniam, asperitatem et duritiam sequi videamur. Tribuetur ergo cum poenitentia extrema communio: ut homines hujusmodi vel in supremis suis, permittente Salvatore nostro, a perpetuo exitio vindicentur. Quaesitum etiam est super his, qui post baptismum administraverunt, et aut tormenta sola exercuerunt, aut etiam capitalem protulere sententiam. De his nihil legimus a majoribus definitum. Meminerant enim a Deo potestates has fuisse concessas, et propter vindictam noxiorum, gladium fuisse permissum, et Dei esse ministrum vindicem in hujusmodi datum . Quemadmodum igitur reprehenderent factum, quod auctore Deo viderent esse concessum? De his ergo ita, ut hactenus servatum est, sic habemus, ne aut disciplinam evertere, aut contra auctoritatem Domini venire videamur. Ipsis autem in ratione reddenda gesta sua omnia servabuntur. Et illud desideratum est sciri, cur communicantes viri cum adulteris uxoribus non conveniant, cum contra uxores in consortio adulterorum virorum manere videantur. Super hoc Christiana religio adulterium in utroque sexu pari ratione condemnat. Sed viros suos mulieres non facile de adulterio accusant, et non habent latentia peccata vindictam. Viri autem liberius uxores adulteras apud sacerdotes deferre consuerunt: et ideo mulieribus, prodito earum crimine, communio denegatur. Virorum autem, latente commisso, non facile aliquis ex suspicionibus abstinetur. Qui utique submovebitur, si ejus flagitium detegatur. Cum ergo par causa sit, interdum, probatione cessante, vindictae ratio conquiescit. Illud etiam sciscitari voluisti, an preces dictantibus liberum concedatur, utique post baptismi regenerationem, a principibus poscere mortem alicujus, vel sanguinem de reatu. Quam rem principes numquam sine cognitione concedunt; sed ad judices commissa ipsa vel crimina semper remittunt, ut causa cognita vindicentur. Quae cum quaesitori fuerint delegata; aut absolutio, aut damnatio pro negotii qualitate profertur. Et dum legum in improbos exercetur auctoritas, erit dictator immunis. De his etiam requisivit dilectio tua, qui interveniente repudio, alii se matrimonio copularunt. Quos in utraque parte adulteros esse manifestum est. Qui vero vel uxore vivente, quamvis dissociatum videatur esse conjugium, ad aliam copulam festinarunt, neque possunt adulteri non videri, intantum, ut etiam hae personae, quibus tales conjunctae sunt, etiam ipsae adulterium commisisse videantur, secundum illud quod legimus in Evangelio: Qui dimiserit uxorem suam, et duxerit aliam, moechatur; similiter et qui dimissam duxerit, moechatur . Et ideo omnes a communione fidelium abstinendos. De parentibus autem, aut de propinquis eorum nihil tale statui potest, nisi incentores illiciti consortii fuisse detegantur. Qui vero libri recipiantur in canone, brevis annexus ostendit. Haec sunt quae desiderata moneri voce voluisti: Moysi libri quinque, id est, Genesis, Exodi, Levitici, Numeri, Deuteronomii, et Jesu Nave, Judicum unus, Regnorum libri quatuor, simul et Ruth, Prophetarum libri sexdecim, Salomonis libri quinque, Psalterium. Item historiarum, Job liber unus, Tobi liber unus, Esther unus, Judith unus, Machabaeorum duo, Esdrae duo, Paralipomenon libri duo. Item novi Testamenti: Evangeliorum libri quatuor, Pauli apostoli epistolae quatuordecim, epistolae Joannis tres, epistolae Petri duae, epistola Judae, epistola Jacobi, Actus Apostolorum, Apocalypsis Joannis. Caetera autem, quae vel sub nomine Matthiae sive Jacobi minoris, vel sub nomine Petri et Joannis, quae a quodam Leucio scripta sunt , vel sub nomine Thomae, et si qua sunt alia, non solum repudianda, verum etiam noveris esse damnanda. Data X kalendas Martias, Stilicone secundo et Anthemio viris clarissimis consulibus.

(Dist. 82, c. 2; Ivo p. 6, c. 57; Agathense concil. c. 9) (Epist. 1 c. 7, et epist. 5, n. 3) (Luc. I) (I Paralip. XXIV) (Levit. XI, 44, et XX, 7) (Confer. concil. Turon. I, an. 461, c. 1) (I Corint. VII, 5) (Tit. I, 15) (I Tim. III, 2) (I Cor. VII, 7) (Rom. VIII, 9) (I Tim. III, 4) (23, q. 4, c. 45) (Rom. XIII, 1, 4) (32, q. 6, c. 23; Ivo p. 8, c. 214) (23, q. 4, c. 46; Ivo p. 10, c. 94) (Matth. XIX, 9)

[vel sub nomine Andreae, quae a Nexocharide et Leonida philosophis]

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA VII. AD CLERUM ET POPULUM CONSTANTINOPOLITANUM. Eos ex ipsorummel sententia consolatus Innocentius, iniquam alterius episcopi in locum Joannis viventis subrogationem deplorat. Tum solos canones Nicaenos recipiendos, aliosque qui eis adversentur, repudiandos esse declarat. Demum significat sibi curae esse ut aecumenica synodus congregetur. 1. 2. 3. 4. 2. 3. 4.

INNOCENTIUS episcopus presbyteris et diaconis, et universo clero ac populo ecclesiae Constantinopolitanae, qui sunt sub Joanne episcopo, dilectis fratribus salutem.

Ad ea quae patiuntur una est patientiae consolatio. Ex litteris charitatis vestrae, quas per Germanum presbyterum et Cassianum diaconum misistis, scenam malorum, quam ob oculos posuistis, anxia sollicitudine cognovi: quantisque calamitatibus et aerumnis fides laboret, repetita saepius lectione perspexi. Quam quidem rem sola patientiae consolatio sanare potest. Dabit enim brevi Deus noster finem tantis tribulationibus, et haec juvabit tolerasse. Enimvero hanc ipsam necessariam consolationem in exordio litterarum charitatis vestrae positam, propositum vestrum laudantes, agnovimus multis testimoniis ad patientiam hortantibus confirmatam. Nam consolationem, quam vobis per litteras nostras debebamus, litteris vestris ipsi praevenistis. Hanc enim Dominus noster patientiam laborantibus praestare solet: ut famuli Christi etiam in tribulationibus semetipsos consolentur, apud se reputantes, sanctis ea jam antea contigisse, quae ipsi patiuntur. Sed et nos ex ipsis litteris vestris consolationem nobis mutuari possumus. Neque enim a doloris vestri consortio sumus alieni; quippe qui affligimur in vobis. Quam injuste viventi Joanni episcopus est subrogatus. --Quis enim ferre possit ea quae ab illis delinquuntur, quos prae caeteris decebat tranquillitatis ac pacis et concordiae esse studiosos? Nunc autem praepostero more sacerdotes innoxii e sedibus ecclesiarum suarum exturbantur. Quod quidem primus injuste perpessus est frater et consacerdos noster Joannes episcopus vester, cum nulla ratione fuisset auditus. Nullum crimen offertur, nec auditur. Et quodnam est hoc perditum consilium? Ut non sit, aut quaeratur ulla species judicii, in locum viventium sacerdotum alii substituuntur: quasi qui ab hujusmodi facinore auspicati sunt, aliquid recti aut habere, aut egisse, judicari possint. Neque enim talia umquam a patribus nostris gesta esse comperimus, sed potius prohibita; cum nemini licentia data sit in locum viventis alium ordinandi. Nam reproba ordinatio honorem sacerdotis auferre non potest: si quidem is episcopus omnino esse nequit, qui injuste substituitur. Qui canones recipiendi aut repudiandi. --Quod autem ad canonum observationem attinet, solis illis parendum esse dicimus, qui Nicaeae definiti sunt; quos solos sectari et agnoscere debet Ecclesia catholica. Sin autem a quibusdam alii proferantur, qui a Nicaenis canonibus dissentiant, et ab haereticis compositi esse arguantur, hi ab episcopis catholicis rejiciuntur. Nam quae ab haereticis sunt excogitata, ea catholicis regulis adjungere non licet. Quippe illi per contraria et illicita placita perpetuo id agunt, ut Nicaenorum patrum sententiam labefactent. Hos igitur canones non solum non sequendos, verum etiam una cum haereticis et schismaticis dogmatibus condemnandos esse dicimus, quemadmodum etiam in Sardicensi synodo jam condemnati sunt ab episcopis qui nos praecesserunt. Satius enim fuerit ea quae recte facta sunt condemnari, quam ea quae contra canones acta sunt ullam firmitatem obtinere, fratres charissimi. Una aecumenica synodo mala sanari posse. --Sed quid adversus ista in praesenti faciamus? Necessaria est cognitio synodi, quam et jam pridem congregandam esse diximus. Ea enim sola est, quae hujusmodi tempestatum motus sedare possit. Quam ut consequamur, utile fuerit interim horum malorum medicinam a voluntate Dei magni et Christi ipsius Domini nostri exspectare. Omnia, quae nunc per invidiam diaboli ad fidelium probationem conturbata sunt, pacabuntur. Nihil non debemus per firmitatem fidei a Domino sperare. Nam et nos diu multumque cogitamus, quonam modo oecumenica synodus congreganda sit, ut turbulenti motus Dei nutu tandem conquiescant. Sustineamus igitur aliquantisper; et vallo patientiae communiti, cuncta auxilio Dei nostri restituenda speremus. Omnia porro, quae vos perferre dixistis, jam antea a coepiscopis nostris, qui Romam licet diversis temporibus confugerunt, id est Demetrio, Cyriaco, Eulysio et Palladio, qui nobiscum sunt, accurata interrogatione didicimus. Ἰννοκέντιος ἐπίσκοπος πρεσβυτέροις καὶ διακόνοις καὶ παντὶ τῷ κλήρῳ καὶ τῷ λαῷ τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐκκλησίας, τοῖς, ὑπὸ τὸν ἐπίσκοπον Ἰωάννην, ἀγαπητοῖς ἀδελφοῖς χαίρειν. Ἐκ τῶν γραμμάτων τῆς ὑμετέρας ἀγάπης, ἅτινα διὰ Γερμάνου τοῦ πρεσβυτέρου καὶ Κασιάνου τοῦ διακόνου ἀπεστάλκατε, τὴν σκηνὴν τῶν κακῶν, ἣν πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν ἐθήκατε, ἐμμερίμνῳ φροντίδι κατέμαθον, ὅσαις τε ἡ πίστις κάμνει ταλαιπωρίαις τε καὶ πόνοις, ἐπαναληφθεῖσῃ πολλάκις τῇ ἀναγνώσει κατεῖδον. Ὅπερ πρᾶγμα μόνη ἡ παράκλησις τῆς ὑπομονῆς ἰᾶται. Δώσει γὰρ ἐν τάχει ὁ ἡμέτερος θεὸς ταῖς τοσαύταις θλίψεσι τέλος, καὶ ταῦτα συνοίσει ὐπενηνοχέναι. Ἀλλὰ γὰρ αὐτὴν τὴν ἀναγκαίαν παράκλησιν ἐν ἀρχῇ τῆς ἐπιστολῆς τῆς ἡμετέρας ἀγάπης κειμένην, ἐγκωμιάζοντες ὑμῶν τὴν πρόθεσιν, ἐπεγνώκαμεν πολλὰς πρὸς τό ὑπομένειν μαρτυρίας περιέχουσαν. Τὴν γὰρ ἡμετέραν παράκλησιν, ἣν ὠφείλομεν ὑμῖν ἐπιστεῖλαι, τοῖς ὑμετέροις γράμμασι προεφθάσατε. Ταύτην γὰρ τοῖς κάμνουσιν ὁ ἡμέτερος δεσπότης ὑπομονὴν παρέχειν εἴωθεν· ἵνα καὶ ἐν τοῖς θλίψεσι τυγχάνοντες ἑαυτοὺς οἱ τοῦ Χριστοῦ δοῦλοι παραμυθῶνται, ἀναλογιζόμενοι ἐν ἑαυτοῖς, καὶ πρότερον γεγενῆσθαι τοῖς ἁγίοις, ἅπερ αὐτοὶ πάσχουσι. Καὶ ἡμεῖς δὲ ἐξ αὐτῶν τῶν ὑμετὲρων γραμμάτων δυνάμεθα ἡμῖν προσενέγκαι παράκλησιν. Οὐ γὰρ τοῦ συναλγεῖν ὑμῖν ἐσμεν ἀλλότριοι, ἐπειδήπερ καὶ ἡμεῖς κολαζόμεθα ἐν ὑμῖν. Ἀλλὰ τί κατὰ τῶν τοιούτων νῦν ἐν τῳ παρόντι ποιήσομεν; Ἀναγκαία ἐστὶ διάγνωσις συνοδικὴ, ἣν καὶ πάλαι ἔφημεν συναθροιστέαν. Μόνη γάρ ἐστιν ἥτις δύναται τὰς κινήσεις τῶν τοιούτων καταστεῖλαι καταιγίδων. Ἧς ἵνα τύχωμεν, χρήσιμόν ἐστι τέως ὑπερτίθεσθαι τὴν ἰατρείαν τῇ βουλήσει τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ τοῦ Χριστοῦ αὐτῶν τοῦ κυρίου ἡμῶν. Πάντα ὅσα νῦν τῷ φθόνῳ τοῦ διαβόλου πρὸς τὴν τῶν πιστῶν δοκιμασίαν τετάρακται πραϋνθήσεται . Οὐδὲν ὀφείλομεν τῇ στεῤῥότητι τῆς πίστεως παρὰ τοῦ κυρίου ἀπελπίσαι. Καὶ γὰρ ἡμεῖς πολλὰ σκεπτόμεθα, ὅν τρόπον ἡ σύνοδος οἰκουμενικὴ συναχθείη· ὅπως τῇ βουλήσει τοῦ Θεοῦ αἱ ταραχώδεις κινήσεις παύσωνται. Ὑπερμείνομεν οὖν τέως καὶ τῷ τείχει τῆς ὑπομονῆς ὀχυρούμενοι, ἐλπίσωμεν πάντα τῇ βοηθείᾳ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ἀποκατασταθῆναι. Πὰντα δὲ, ὅσα ὑμᾶς ὑφίστασθαι εἰρήκατε, καὶ πρότερον συνδραμόντων, εἰ καὶ μάλιστα διαφόροις χρόνοις, τουτέστι Δημητρίου, Κυριακοῦ, Εὐλυσίου καὶ Παλλαδίου, οἵτινες σύνεισι μεθ' ἡμῶν, τελείᾳ ἐρωτήσει μεμαθήκαμεν

[Lab. παραμυθήσεται]

http://viaf.org/viaf/222301390

Innocentius I

EPISTOLA VIII. SEU EXEMPLUM SACRAE HONORII AUGUSTI MISSAE AD PRINCIPEM ORIENTIS ARCADIUM. Dolet Honorius de iis, quae in die Paschae Constantinopoli perpetrata sunt. Templi augusti et senatus incendium primum esse divinae iracundiae indicium. Alia metuenda esse nisi Deus placetur. Hac de re tacere se non posse, ne silentium pro assensu habeatur. Quam praepropere, dum episcopale judicium exspectabatur, in exsilium pulsi sint sacri antistites. Hinc religionis perturbationem inductam, et latum haeresibus atque schismatibus campum apertum esse. 1. 2. 3. 4. 5.

Quamvis super imagine muliebri, novo exemplo, per provincias circumlata et diffusa per universum mundum obtrectantium fama, litteris aliis commonuerim, ut talis facti poenitentia et intermissione propositi, rumor aemulus consenescat, et quod in moribus temporum carpat publica lingua non habeat: quamvis etiam super excidio pereuntis Illyrici pio apud vos prodiderimus affectu esse nobis dolori, cur ista vos detrimenta reipublicae nolueritis agnoscere, et aliis potius indicibus, quam pietatis vestrae litteris, fuerint nuntiata: tamen ne illud quidem apud serenitatem vestram dissimulare nos fas est, quod in rebus divinis, non sine publici discriminis metu, nuperrime contigisse, cita semper malorum enuntiatrix fama non tacuit; et ut natura fert hominum, quae ad obtrectandum novis semper casibus excitatur, oblata occasione carpendi, malitiam suam in tempora studio saevae loquacitatis exercet. Est enim nuper proditum , apud Constantinopolim sacratissimo Paschae venerabilis die, cum omnes pene in eumdem locum vicinarum urbium populos religio, castigatiore sub praesentia principum ritu celebranda, collegerat, clausas subito catholicas ecclesias, trusos in custodiam sacerdotes, scilicet ut eo potissimum tempore, quo indulgentia principali tristia noxiorum claustra reserantur, piae legis et pacis ministros saevus carcer includeret, omniaque bellicum in modum turbata mysteria, nonnullos in ipsis ecclesiae sacrariis interemptos, tantamque circa altaria vim saevisse, ut et venerabiles episcopi in exsilium truderentur, et sanguis humanus, quod dictu nefas est, coelestia sacramenta perfunderet. His repente compertis, turbatos esse nos fateor. Quis enim in facinore tam cruento Dei omnipotentis non timeret offensam? aut quo pacto extra summum Romani orbis omniumque mortalium putaret esse discrimen? cum ipse auctor nostri Imperii, et reipublicae, quam nobis credidit, gubernator omnipotens Deus, funestis admodum exsecrabilibusque commissis crederetur irasci, domini sancti frater neposque augusti venerabiles; cum si quid de causa religionis inter antistites ageretur, episcopale oportuerit esse judicium. Ad illos enim divinarum rerum interpretatio, ad nos religionis exspectat obsequium. Sed esto, sibi de mysticis et catholicis quaestionibus amplius aliquid principalis cura praesumpserit: itane usque ad exsilia sacerdotum, usque ad hominum caedes debuit indignatio concitata procedere; ut ubi castae preces, ubi vota sincera, ubi sacrificia illibata solvuntur, illic se gladius, haud facile etiam in jugulum noxiorum distringendus, exsereret?

Rebus denique ipsis docetur, quid super his senserit divina majestas. Primum quidem hoc praesentis commotionis judicium fuit, atque utinam solum! facit enim humana trepidatio, tanti sibi conscia perpetrati, ut gravius aliquid, quod avertat omnipotens Deus, post terribilis ultionis experimenta metuamus. Audio ecclesiam sacrosanctam, tot imperatorum opibus expositam , pretiosis cultibus nobilem, tanta supplicantium principum oratione augustissimam, flagrasse, et illud Constantinopolitanae urbis unicum lumen in favillas dilapsum Deo non vetante fumasse ; aedificia quoque divina non minore splendore nobilia, ex concitatione saevientis incendii, flamma se latius effundente consumpta, et quae publicam faciem elaborata a majoribus nostris ornamenta decorabant, velut quodam urbis funere concremata. Haec ego quamvis crebris injuriis lacessitus tacere debuerim, nec conjunctissimum fratrem regnique consortes tam fideliter admonere, tamen necessitudinem sanguinis stimulo taciti doloris anteferens, hortor atque suadeo, ut haec, si fieri potest, emendatis in posterum moribus corrigantur, ac divina iracundia, quantum re proditur excitata, votorum sedulitate placetur. Accipite a me summum simplicitatis indicium. Idcirco hoc clementiae vestrae insinuandum putavi, ne me velut gratulatione occulta faceret apud quemquam taciturnitas ipsa suspectum, neve quis crederet me talibus factis praebere consensum, et qui saepe ne acciderent commonuerim, posteaquam commissa sunt non dolerem. Nam quis esse posset expers doloris, qui se meminit Christianum, tantam subito perturbationem religionis inductam, ut omnem catholicae fidei statum necesse sit fluctuare? Erat inter episcopos causa quae collato tractatoque consilio deberet absolvi. Missi ad sacerdotes urbis aeternae atque Italiae utraque ex parte legati: exspectabatur ex omnium auctoritate sententia, informatura regulam disciplinae , cum interea mirum quoddam praecipitium festinationis exarsit, ut non exspectatis litteris sacerdotum, qui fuerant mutua partium legatione consulti, non examinatis rebus, in exsilium truderentur antistites, animadversioni prius addicti, quam sententiam judicii episcopalis experti. Denique quam immatura illa damnatio fuerit, res probavit. Namque hi quorum exspectabatur auctoritas, pacifica Joanni episcopo communione permissa , sanciendam concordiam censuerunt, nec quemquam putarunt ante judicium consortio repellendum. Quid nunc aliud superest, quam ut catholicam fidem schismata in diversum dissociata dilacerent, quam ut haereses communioni semper inimicae ex tanta gestarum rerum varietate nascantur, ut jam populo pene non debeat imputari, si forte in dissonas partes sectarum diversitate discedat; cum ex auctoritate publica discordiarum materies sit praemissa, et fomes quidam nutriendae seditionis animatus. Quod ne in magnam aliquam generis humani perniciem recrudescat, vota facienda sunt, ut ad humanas prolapsiones patiens Deus rem male gestam prosperet ac secundet. Nam quantum in nobis est, possumus timere quod gestum est; quantum ad pietatem semper placabilis Dei, non erit meriti impunitas indulta, sed veniae.

(Vid. Pallad. pag. 82 et 83) (Pallad. pag. 91 et 93) (exsecrari enim videtur inquinata mysteria, et avertisse oculos ab eo loco, quem jam sanguis infecerat, ne obsecrare quis pietatem coelestem sub cruentis posset altaribus) (integrum nempe esse debuerat, neque quidquam novari, dum definitio deliberata procederet)

[ Supple, quis] [ Antiquo more pro spectat] [ Forte expolitam] [ Baron. addit. ecclesiae] [Baron. consortem] [Baron. praemissa]

http://viaf.org/viaf/222301390